Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 177

:
-
REGD, No. B-4266 વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
પ્રબુદ્ધ ન’નું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૨૪: અંક ૧૦
બુદ્ધ જીવન
*
:
મુંબઈ, સપ્ટેમ્બર ૧૬, ૧૯૨૨, રવિવાર
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર આફ્રિકા માટે શિલિંગ ૮
છૂટક નકલ: ૨૦ નયા પૈસા તંત્રીઃ પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા
*
*
*
મૂર્ખાઈની પરાકાષ્ઠા [ી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા આયોજિત પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા દરમિયાન તા. ૨-૯-૬૨ ના રોજ પ્રખર ચિતક અને લોકપ્રિય વાચક શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે મૂર્ખાઈની પરાકાષ્ટા” એ વિષય ઉપર વિવિધ માહિતીઓથી સમૃદ્ધ અને વિચારપ્રેરક એવું એક ભવ્ય પ્રવચન કર્યું હતું. વ્યાખ્યાનવિષય જેવો કુતૂહલપ્રેરક હતો તેવું મર્મસ્પર્શી સંવેદને જાગૃત કરતું—અખલિત ધારાએ વહી રહેવું— તેમનું સચોટ તેમ જ વિશદ વિવેચન હતું, જે સાંભળીને ભારતીય વિદ્યાભવનના થીએટરમાં એકત્ર થયેલાં સંખ્યાબંધ ભાઈ બહેને અત્યન્ત પ્રભાવિત બન્યાં હતાં. તે.પ્રવચન, પ્રબુદ્ધ જીવનના વાચકોને સુલભ કરતાં આનંદ અનુભવાય છે. તંત્રી. માનવજાતના ઈતિહાસને બેધપાઠ
પ્રાને પણ થઈ રહ્યા છે. તાજેતરમાં દિલ્હીમાં Anti-Nuclear ' આજના વિષયનું મથાળું જરા કુતૂહલપ્રેરક છે. આમ છતાં Conference થઈ. તેણે અણુશસ્ત્રોનું સર્જન અટકાવવા જે “મૂર્ખાઈની પરાકાણ’ વિશે હું તમને કહેવા માગું છું તે મૂર્ખાઈ માટે આંદોલન શરૂ કરેલ છે. *World without Bomb” એકાદ સામાન્ય વ્યકિતની નથી, પરંતુ આપણી સૌની છે અને કોન્ફરન્સ આક્રામાં મળી ગઈ. અણુશસ્ત્રોની ભયંકરતા એવી વ્યકિતઓએ સર્જી છે - જે સત્તાના સર્વોચ્ચ શિખરે બિરાજી અંગે ઘણું સાહિત્ય પણ પ્રગટ થઈ રહ્યું છે. ભારત સરકારે રહેલ છે. આ માર્ગે થી વખતસર પાછા નહિ વળીએ તે માનવ- અણુપ્રયોગો અને તેના પરિણામ અંગે પુરતક બહાર પાડયું છે. તાના બધાં મૂલ્યોને ઉવેખીને, માનવજાતને સર્વવિનાશ આણ- આ પુસ્તક આ વિષયના નિષ્ણાત ડે. કોઠારી અને ર્ડા. ભાભાએ વાના તબકકામાં આપણે પહોંચી જઈશું.
તૈયાર કર્યું છે. આ પુસ્તક એટલી સરસ રીતે તૈયાર થયું છે કે, આ બન્ડ રસેલે, માનવજાતનો ઈતિહાસ - આદિથી અંત સુધીન
તે દુનિયાભરમાં આવકાર મળી રહ્યો છે અને પરદેશના પત્રો એક વાકયમાં આપ્યો છે. તેમણે કહ્યું છે કે આદિ માનવ - આદમ પાણ પ્રસંશાના પુષ્પ વેરી રહ્યા છે. માનચેસ્ટર ગાડીઅને અને ઈવે જ્ઞાનનું ફળ ચાખ્યું ત્યારથી કોઈ પણ મૂર્ખાઈ એવી
તે પોતાની નોંધમાં એટલે સુધી લખ્યું છે કે બોંબ બનાવનાર કોઈ નથી કે જે માનવે કરી નથી. હવે તેની પરાકાષ્ટા થાય છે, પણ દેશને વીજ્ઞાનિક આટલી નિડરતાથી લખી ન શકતા અને આવું બર્ટાન્ડ રસેલનું આ કથન બહુ જ અભ્યાસપૂર્વક ઉચ્ચારાયેલું
લખાણ તેને માટે જોખમકારક ગણાત. આ પુસ્તકમાં આણુ - છે. આ કથન ઉચ્ચારીને તેણે માનવજાતને પ્રશ્ન પૂછયો છે કે
બેબની કેટલી ભયંકર અસર થાય છે તે સમજાવવામાં આવેલ છે. “શું માનવ આ મૂર્ખાઈની પરાકાષ્ટામાંથી પાછા ન વળી શકે?
આ બધું સાહિત્ય જેટલું મળ્યું તેટલું મેળવીને મેં વાંચ્યું અને માનવજાતના અંધકારમય ભાવિને ઉજજવળતામાં ન ફેરવી શકે?”
તે પરથી મને લાગ્યું કે મહાન દેશના સત્તાના સિહાસને આરૂઢ આધ્યાત્મિક મૂલ્યો ધૂળમાં મળી જવાને ઉદભવેલો ભય
થયેલ શાસકોએ મૂર્ખાઈની જે પરાકાણ સર્જી છે તેને જગતના લોકો મુર્ખાઈની પરાકાષ્ટા વિષય પર આટલા પ્રાસંગિક વિવેચન બાદ
પુકારીને અટકાવશે નહિ તે માનવજાતનું ભાવિ અંધકારમય છે. આ મૂર્ખાઈ કઈ છે તેનું આપણે અવલોકન કરીએ. છાપા
માનવજાતના ઉન્નત વિકાસને ઇતિહાસ ઓમાં આ બાબત આપણને અવારનવાર વાંચવા મળે છે, એટલે મૂર્ખાઈની આ પરાકાષ્ટા અંગે વધુ વિચાર કરતાં પહેલાં આ તે નવીન વસ્તુ નથી, છતાં તેની ભયંકરતાને અભ્યાસ કરશે તે પરાકાષ્ટાનું ઉદ્ભવસ્થાન શું છે તે પર વિચાર કરીએ, માણસ જન્મે તમે તાજુબ થઈ જશેઆ મૂર્ખાઈ છે ‘અણુશસ્ત્રોનું સર્જન’ છે ત્યારે બીજા પ્રાણીની સરખામણીમાં તે શારીરિક દષ્ટિએ અપંગ આ અણુશસ્ત્રોની વિનાશક શકિત કેટલી છે? દુનિયામાં ડાહ્યા ગણાતા છે. તેનામાં પોતાનું રક્ષણ કરવાની શકિત નથી, જયારે બીજા માણસોને મોટો ભાગ વિવેકશકિત ગુમાવી બેઠો છે, પરંતુ વિનોબા પ્રાણીમાં તે શકિત જન્મથી જ આવે છે, આમ છતાં માનવ ભાવે અને બન્ડ રસેલ જેવા થોડા ડાહ્યા માણસે રહ્યા છે અન્ય પ્રાણીઓ કરતાં ઉત્તમ ગણાય છે તેનું કારણ તેનામાં તેઓ દુનિયાના ભાવિ અંગે સતત ચિંતન કરે છે અને પિકારી રાંદેલી બીજી વિશેષતા છે. માનવમાં કલ્પનાશકિત છે, બુદ્ધિ છે, પોકારીને ચેતવણી આપી રહ્યા છે કે આણુશસ્ત્રોની આ વિનાશક સ્કૃતિ છે, વાચા અને લાપ પણ છે. અન્ય પ્રાણીમાં આ શકિત હરીફાઈ રેઈસ – અટકાવો. જો આ રેઈસને અટકાવવામાં નહિ આવે પ્રમાણમાં અલ્પ છે. કબૂતરો વર્ષોથી જે રીતે વર્તે છે તે મુજબ તો માનવજાતને અને માનવતાના મૂલ્યોનો વિનાશ સર્જાશે. આજે પણ જીવી રહ્યાં છે; સિંહ અનાદિકાળથી એકસરખી રીતે છેલ્લાં ૧૦૦૦ - ૬૦૦૦ વર્ષમાં માનવજાતિએ ધામક અને આધ્યા- વની રહેલ છે. માનવજાતમાં પિતાના કે પારકા અનુભવ પરથી ત્મિક મૂલ્યોનું સર્જન કર્યું છે તે ધૂળમાં મળી જશે.
જીવનમાં પરિવર્તન આણવાની શકિત રહેલી છે; એટલે માનવમૂર્ખાઈની પરાકાષ્ટા અટકાવવા થઇ રહેલા પ્રયત્ન જાતને, અનુભવનો વારસો વંશપરંપરાગત ઝીલાતે આવ્યો છે; અણુશસ્ત્રોના સર્જનની આ હરીફાઈ અટકાવવા માટે પૃથક પૃથક્ક આપણી પાસે ૧૦૦૦ - ૬૦૦૦ વર્ષના માનવજાતના અનુભવને