Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 118

જીવન
તા. ૧૬-૬૬૨
I
૩૨
ભાષાકીય ક્ષેત્રે ચીને આદરેલાં નવા પ્રસ્થાન
(આજે જયારે ભાષાનો પ્રશ્ન આપણા દેશના વિચારકોને ઘુચવી રહ્યો છે અને પ્રાદેશિક ભાષાઓની અસ્મિતાએ સમગ્ર ભારતના ભાષાકીય સંગઠ્ઠન અંગેની કલ્પના અને વિચારણાને લગભગ સ્થગિત જેવી બનાવી દીધી છે, ત્યારે ચીનના રાષ્ટ્રવિધાતાએ હિંમત અને દીર્ધદષ્ટિપૂર્વક ચીનમાં મહત્વના ભાષાકીય ફેરફારો કરવાનું વિચારી રહ્યા છે, એટલું જ નહિ પણ, તે ફેરફારોને અમલી રૂપ. પણ આપી. રહ્યા છે. અને તેના સંદર્ભમાં અંગ્રેજી ભાષાના શિક્ષણને પણ દેશની માત્ર માધ્યમિક નહિ, પણ પ્રાથમિક શાળાઓમાં પણ સ્થાન આપી રહ્યા છે. આને લગતી જરૂરી વિગત રજા કરતાં શ્રી સુધાકર ભટ્ટને લેખ તા. ૨૮-૫-૨ ના 'ટાઇમ્સ ઓફ ઈન્ડિયા’ માં પ્રગટ . કરવામાં આવ્યું છે. આપણી અહિની ભાષાકીય અટપટી પરિસ્થિતિમાં આ લેખ માર્ગદર્શકની ગરજ સારે એવો છે એમ લાગવાથી તેના ઉપયોગી વિભાગોને નીચે અનુવાદ આપવામાં આવે છે. ચીની ભાષા અને લિપિ વિષે હું કશું જ જાણતા નંહિ હોવાથી તેને લગતા વિવરાગને હું અનાવાદમાં જોઇએ તેટલું વિશદ બનાવી શકયો નથી. આ અનુવાદ પ્રગટ કરતાં આશા વ્યકત કરું છું કે, ભાષાના પ્રશ્ન ઉપર એકાંગી રીતે વિચાર કરતા મિત્રો આ લેખ વાંચે અને આપણા દેશની ભાષાકીય સમસ્યાનો આતરરાષ્ટ્રીય સંદર્ભમાં અને રાષ્ટ્રીય એકીકરણ (National Integration) ની દષ્ટિએ ઉદાર ભાવે અને કલ્પનાપૂર્વક વિચાર કરીને સર્વમાન્ય બને એ ઉકેલ લાવવાને કટિબદ્ધ થાય.
પરમાનંદ). ચીની ભાષાના સ્વરૂપ વિશે કેટલીક પ્રાસ્તાવિક વાતે લખવામાં ભારે મુશ્કેલ હોય છે. કેટલાક અક્ષરો માં ૩૦ અથવા પેકીંગનું “ધી પીપલ્સ ડેઇલીએ લખવા વાંચવા માટે બહુ કઠણ
તેથી વધારે આડાં ઊભાં પાંખડાં (strolves) હોય છે. આવા
૫૦૦૦ અક્ષરો શિખવા માટે--અને એ ભાષામાં કુશળતા પ્રાપ્ત એવા ચીની અકારોનાં લેટીન કે રોમન લિપિમાં સમાન ઉચ્ચાર સૂચક
' કરવા માટે આટલા અક્ષરો તે શિખવા જ જોઈએ--શિખનારે પર્યાય પ્રગટ કરવાનું શરૂ કર્યું છે અને એ રીતે ચીની ભાષાને માત્ર '
બાર વર્ષની ગદ્ધામજુરી કરવી પડે છે. હાઇરાગ્લામાં—ચિત્ર લિપિમાં—અથવા તો શબ્દપ્રતીકેની લિપિમાં
ચીનની આવી વિચિત્ર અને જટિલ પ્રકારની લિપિ આજના લખવાની આશરે ૪૦૦૦ વર્ષ જુની પરંપરાના અન્તને હવે પ્રારંભ
યાંત્રિક યુગમાં અનેક મુશ્કેલીઓ પેદા કરે છે. આ લિપિના અપાર થઇ ચૂક્યો છે. આ પ્રતીક–લિપિની શરૂઆત આજથી લગભગ
અમાર વૈવિધ્યને ટાઈપં–રાઇટરમાં ગોઠવવું લગભગ અશકય છે. એવી ૩૭૦૦ વર્ષ પહેલાં થઇ ગયેલ સેંગ નામના રાજવંશ દરમિયાન
જ મુશ્કેલી તારેના સંદેશાઓ મોક્લવા ઉતારવામાં રહેલી છે. એ રીતે થઇ લાગે છે કે જયારે હાથી સૂચવવા માટે હાથના
જયાં સુધી લિપિ રૂપાન્તર કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી આજની અણઘડ ચિત્રને ઉપયોગ થતો હતો અને ઝાડ સૂચવનું ચિત્ર
તૌજ્ઞાનિક સગવડોને મોટા પ્રમાણમાં લાભ ઉઠાવવાનું અશકય ઝાડ જેવું દેખાતું હતું અને મત્સ્ય એવા હાઈરાગ્લીફ ચિત્રપ્રતીક બને છે. ચીની લખાણનું મુદ્રણકાર્ય પણ બહુ વિકટ હોય છે. મારફત સૂચવવામાં આવતું હતું જે મત્સ્યને મળતું હતું.
ભાષાકીય સુધારણાને ભવ્ય કાર્યક્રમ વખતના જવા સાથે અને માનવીના જ્ઞાનની વૃદ્ધિ સાથે આ ચીની ભાષાના આ પ્રશ્નને આજની પરિસ્થિતિમાં ત્રણ ચિત્રપ્રતીકો જટિલ વિચારો અને ખ્યાલ વ્યકત કરવા માટે અસમર્થ રીતે ઉકેલ વિચારાઈ રહ્યો છે. (૧) લખાણ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા બનવા લાગ્યા. પરિણામે ચિત્રપ્રતીકોનું સ્થાન આઈડીઓગ્રાફોએ જટિલ ચીની અક્ષરોને બને તેટલું સાદું રૂપ આપવું. (૨) પેકીંગ અથવા હાઇરોગ્લીએ એટલે કે જુદા જુદા શબ્દો સૂચવવા માટે આરપાસ બેલાતી બેલી જેને ઉપયોગ ઘણા મોટા પ્રદેશના પ્રતીક રૂપ બનેલા આકારોએ લેવા માંડયું. આજે પણ ચીની ભાષા લોકો કરે છે તેને, આપણે જેમ હિંદીને હિન્દ વ્યાપી બનાવવા મૂળમાં ચિત્રો અને ધ્વનિઓ ઉપરથી નકકી થતા ગયેલા એકાક્ષરી માંગીએ છીએ તેમ, ચીન આખામાં ફેલાવો કરવો અને તેના શબ્દોની બનેલી છે.
ચાલુ સાર્વત્રિક વપરાશ ઉપર ખૂબ ભાર મૂકવો. (૩); રામન આ ચીની અકા મથાળેથી નીચે સુધી ઊભી લીંટીમાં લખવામાં
લિપિનો સ્વીકાર કરીને ભાષાની લેખન પદ્ધતિનું તે લિપિમાં રૂપાઆવે છે અને આ લીટીઓ પાનાની જમણી બાજાથી ડાબી બાજુએ
જતર કરવું એટલે કે ઉચ્ચાર ઉપરથી એ. બી. સી. ડી.માં શબ્દોની અક્ષર એક પછી એક લખાતી જાય છે.
રચના કરવી. જટિલ આકાર વાળા હાઈરાગ્લીફને સાદું રૂપ આપચીની બોલીઓની પીજી વિશેષતા એ છે કે તેમાં આપણે
વાનો પ્રયત્ન એ કોઈ નવી વાત નથી. શ્રી ચાઉ-એન-લાઇએ જણાવ્યું વ્યાકરણ’ શબ્દથી જે કાંઈ રામજીએ છીએ એવું કોઇ વ્યાકરણ નથી,
છે તે મુજબ આજથી ઘણા સમય પહેલાં લોકો આ જટિલ આકૃતિએટલે કે તેમાં કાળસૂચક, જાતિસૂચક, સંખ્યાસૂચક કે ભાવ
વાળા અક્ષરોને સાદું રૂપ આપવાનો પ્રયત્ન કર્યા જ કરતા આવ્યા સુચક કોઇ પ્રત્યયો નથી. આ બધું આસપાસના સંદર્ભથી સમજી
છે, જો કે આવા અર્ધદગ્ધ પ્રયત્નનું પરિણામ ગોટાળો ઊભા કરવામાં લેવાનું હોય છે.
કે વધારવામાં આવ્યું છે. જાપાનીઝ લોકોએ અમલમાં મૂકેલાં કેટલાક ભાષાની સમસ્યા એકલા માત્ર ભારતની જ નથી. ચીનમાં
સાદાં રૂપે ચીને પણ અપનાવ્યાં છે. આમ હોવાથી જો અમુક પણ આ એક ઘણી મોટી સમસ્યા છે. અને તેની મુખ્ય ત્રણ
અક્ષરો લખવા માટે ૩૦ આડાં ઊભાં પાંખડાંની જરૂર પડતી બાજુઓ આ રીતે રજુ કરી શકાય: (૧) ચીની લાાષામાં હજારો
હોય અને તેનું આઠ કે દશ પાંખડાંથી ચાલી શકે એવું રૂપાન્તર નકકી શબ્દપ્રતીકો એટલે કે અક્ષરોનું અસ્તિત્વ છે, જેમાં દરેક અક્ષર
કરવામાં આવે તો એ અક્ષર લખવાનું કામ વિચાર કે પદાર્થને સૂચવે છે. (૨) દેશના જુદા જુદા ભાગોમાં
જરૂર વધારે સહેલું
બની જય. સંખ્યાબંધ (dialects) બોલી બોલાય છે. (૩) ચીની બેલી
આ સાદગીકરણ (Simplification) અંગે પરદેશી ટીકા- ' monosyllabic અને tonal છે, એકાકારી શબ્દોની કારોએ એમ જણાવ્યું છે કે આનું પરિણામ ચીનાઓ માટે પુરાણી ચીની ' બનેલી છે.
'ગ્રન્થનું વાંચન અને પ્રાચીન સાહિત્યનું વાંચન અશકય બનાવવામાં, પણ એક બાબત આખા ચીનમાં સર્વસામાન્ય છે. અને
આવશે. પણ તેને એમ જવાબ આપવામાં આવે છે કે, એ તે છે ભાષાને લેખન વિભાગ. દાખલા તરીકે જે કે સેંઘાઈને
જુના પવિત્ર ગ્રંથને અને મૂલ્યવાન પ્રાચીન સાહિત્યને આ સાદા, રહેવાસી માત્ર સેંધાઈની બેલી જાણતો હોઈને, ફ કિયનના રહે
અક્ષરોમાં ફરીથી છાપીને એ મુશ્કેલીને નિકાલ લાવી શકાશે. વાસી સાથે વાતચીત કરવાને અસમર્થ હોય છે, તેમ છતાં પણ, આજ સુધી હજા અમુક ૫૦૦ થી ૭૦૦ અક્ષરોનાં સાદાં રૂપ જ નકકી જો એ બન્ને ભણેલા હોય તે ચીની અક્ષર દ્વારા તેઓ એક કરવામાં આવ્યા છે... મેકને પોતાના વિચારો જણાવી શકે છે. આને અર્થ એ થયો કે, ' બીજાં ઉપર જણાવેલી પેકીંગની બેલી જેને “પુ ટુંગ હવા” ના બેલીઓ અનેક છે, પણ લિપિ એક છે. ઘણા ખરા ચીની એક્ષરે નામથી ઓળખવામાં આવે છે. તે ભારતમાં જેમ હિંદીને સર્વત્ર