Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 158

92
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૮દર
કે કોરોનરની તપાસ કાયદા મુજબ જરૂરી છે એવા મૃત્યુમાં કોરોવાર તપાસ ન કરે એવું સર્ટિફિકેટ આપે તો તે તપાસને ટાળવાન ગુને છે ને તેવું સર્ટિફિકેટ પ્રાપ્ત કરે તે એ ગુનામાં મદદગાર થવા માટે ગુનેગાર છે.
આવું બને ત્યારે આ ગુના માટે ખુદ કોરોનર કોઇ સજા કરી શકતા નથી કે ફેસ ચલાવી શકતા નથી. તેઓ તે પ્રથમ આ ગુના માટે શા માટે કામ ન ચલાવવું તેવી નોટીસ બજાવે છે. તે નેટીસનાં જવાબ રૂપે જે ખુલાસે મળે તે સંતોષકારક ન લાગે તો કોરોનર ફરિયાદી બની મેજીસ્ટ્રેટની કોર્ટમાં હાજર થાય ને તે વ્યકિતઓ સામે ફરિયાદ દાખલ કરે કે તેમણે કોરોનરના કાયદા મુજબ ગુને કર્યો છે. આ ફરિયાદમાં આરોપીને બચાવ કરવાની સંપૂર્ણ તક મળે છે જે મુદ્દો છણવો હોય તે છણી શકે. આપણે આ જ કિરાની વાત લઈએ.
ડકટર તથા શ્રી રતનશીભાઈના પુત્રે માફી રજૂ કરવાને બદલે એમ કહ્યું હોત કે અમે ગુનો કર્યો નથી, ને સંથારાથી થયેલાં મૃત્યુ અંગે જે પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવ્યું હતું તે યથાર્થ તથા કાયદેસર હતું અને કોરોનરને એમ લાગ્યું હોત કે જે પ્રમાણપત્ર અપાયું તે ખોટું હતું ને તેવું પ્રમાણપત્ર આપવાનો હેતુ કોરનરદ્વારા સંભવિત મરણોત્તર તપાસ ટાળવાને હતો તો કોરોનર પોતે કોઈ દંડ કે રાજા ન કરી શકતું પણ તેમણે હકુમત ધરાવતાં પ્રેસીડેન્સી સાજીસ્ટ્રેટ સમક્ષ હાજર થઈ આ વ્યકિતઓ સામે ફરિયાદ દાખલ કરવી પડતો ને આવી ફરિયાદમાં આરોપીઓ પિતાનો બચાવ કરી શકતા. એવા બચાવમાં સંથારો એ આત્મઘાત નથી એવું પ્રતિપાદન કરવા પ્રયત્નો કરી શકાત. મેજીસ્ટ્રેટને જે ચુકાદો આવત તે પણ અંતિમ તક ન ગણાત, પણ તેને હાઈકોર્ટ કે સુપ્રિમ કોર્ટ સુધી લઈ જઈ શકાત, પણ તેવું કાંઈ બન્યું નથી ને કોરોનર માત્ર અભિપ્રાય આપે કે સંથાશે તે આત્મઘાત નથી તેની કાયદેસર વ્યાપક અસર ન થાત, કારણ કે, કાયદાની કોઇ અદાલતને એ અભિપ્રાય બંધનકારક ન લેખાત, પણ વ્યવહારમાં કોરોનર આવો બનાવ બને ત્યારે મરણોત્તર તપાસને આગ્રહ રાખે.
પણ ધારો કે રાંણા એ આત્મહત્યા છે એવું કોરોનર હવે તો શી સ્થિતિ થાય ? આત્મઘાન એ કાયદા મુજબ ગુને નથી, પણ આત્માનનો પ્રયતન કે તેમાં મદદ તે ગુનો છે ને તે અંગે માત્ર પોલીસખાતું જ એટલે કે રાજા જ કેસ કરી શકે. ને સંથાગે તે આત્મહત્યા છે એવો કોરોનરનો મત હત છતાં તે અંગે પગલાં લેવા હું નહીં તે પોલીસની મુનસફીની વાત છે.
જે કિસ્સો બન્યો તે પરત્વે કોરોનરે જે ચૂકાદો આપ્યો તે વિશે વ્યાપક ગેરસમજ પ્રવર્તે છે. આ ચૂકાદાની મુખ્ય વાત એ છે કે સંથારો એ આત્મહત્યા છે કે નહીં. તે પ્રશ્નને કોરોનરે પિતાના ચુકાદામાં નિર્ણય જ કર્યો નથી અને તેથી સંથારાને અંગે નીપજેલા મૃત્યુ અંગે કશી તપારા કરવાની રહેતી નથી એમ કોનરે સ્વીકાર્યું છે એમ માનવું ભૂલભરેલું છે. તેમ જ ‘સંથારો’ એ આત્મહત્યા નથી એવા જૈન ધર્મનાં સિદ્ધાંતનો કોરેનરે સ્વીકાર કર્યો છે એવું માનવું પણ ભૂલભરેલું છે.
“સંથારા દ્વારા થતાં મૃત્યુની મરણોત્તર તપાસ જરૂરી નથી એવું કોનરે કરાવ્યું માની. એટલે એ આત્મહત્યા નથી એવો મત પણ કોન આપ્યું નથી. એટલે ‘સંથારા’ અંગે જૈન ધર્મનાં સિદ્ધાંતને કોરોનરે સ્વીકાર કર્યો છે એ પણ ગેરરામજ છે.
કોરોનરે “સંથારા’ અંગે જે ચર્ચા પિતાનાં ચૂકાદામાં કરી છે તે જુદા જ મુદ્દા ઉપર કરી છે. આરોપીઓ સામે એવો આરોપ હતો કે તેમણે મરણોત્તર તપાસ થાય તે માટે ગેરમાર્ગે દેરવનાર સર્ટિફિટ તૈયાર કર્યું હતું. તેનાં જવાબ રૂપે એવી રજૂ આત કરવામાં આવી કે, ગરનારે સંથારો કર્યો હતો, ને મરણ
પામ્યાં. સંથારો એ જેન ધર્મની એક ઉચ્ચ ધાર્મિક પ્રણાલિકા છે. આરોપીઓ એમ માનતા હતા કે, આવો સંથારો એ આત્મહત્યા નથી અને તેથી સંથારા દ્વારા થયેલું મૃત્યુ આત્મહત્યા ન હોય ને તેની મરણોત્તર તપાસ જરૂરી નથી એવી આરોપીની શુદ્ધ બુદ્ધિની માન્યતાનો ઉલ્લેખ કરીને ના. કોરોનરે ઠરાવ્યું કે, આરોપી સંથારો
એ આત્મ હત્યા છે એમ માનતા હોઈને તેમણે મરણોત્તર તપાસ નિવારવા માટે ખોટું સર્ટિફિકેટ ઉભું કર્યું હતું તેમ કહી શકાય નહીં. સંથારો એ આત્મહત્યા નથી એવી વાત કોરેનરે ચૂકાદામાં લખી છે તે તેમનાં અભિપ્રાયની નહીં પણ આરોપીઓનાં અભિપ્રાયને ઉલ્લેખ છે. ને તેથી સંથારો” શું છે તે વિષે જે રજૂઆત થઈ હતી તેનો ઉલ્લેખ કોરોનરે કર્યો છે પણ તેમના ચુકાદામાં એ વાતને તેમણે સ્વીકાર કર્યો નથી. તેમણે તે આરોપીઓને છૂટા કર્યા, કારણ કે, તેઓને સંતોષ થયો કે આરોપીઓએ ઈરાદાપૂર્વક ખોટું સર્ટિફિકેટ રજૂ કર્યું ન હતું. પણ પોતે જે માન્યતા ધરાવતા હતા તે માન્યતાને ખરી માની શુદ્ધ બુદ્ધિથી સર્ટિફિકેટ રજૂ કર્યું હતું. એટલે જે આરોપ હતો તે ટકી શકતો ન હતો ને તેથી તેમની સામે નાટ્રીસ કરવામાં આવી. ચૂકાદો લખવાની પદ્ધતિ એવી છે ! કે, રૌથી પ્રથમ ફરિયાદ પક્ષને કેસ શું છે તેની હકીકતે રજૂ થાય છે. તે પછી આરોપીને કેસ શું છે તેની હકિકતોની રજૂઆત થાય છે. પછી બન્નેની છણાવટ અને છેવટે અભિપ્રાય ને નિર્ણય હોય છે.
એટલે મેજીસ્ટ્રેટના ચૂકાદામાં અખબારી અહેવાલો પ્રમાણે ‘સંથારા’ વિશે જે વિગતવાર ઉલ્લેખ છે તે આરોપીઓએ કરેલી રજૂઆતને છે અને નહીં કે કેરોનરનાં પિતાના અભિપ્રાયને.
સંથારો એ આત્મહત્યા છે કે નહીં તેની અદાલતમાં માત્ર દલીલાથી સાબિતી થઈ શકતી નથી. તે માટે આધારભૂત શાસ્ત્રીય ગ્રન્થો કે તે શાસ્ત્રનાં વિશારદ પંડિતની તુલનાની જરૂર પડે છે. અંતે એ આખી લડત લાંબી ને ખર્ચાળ પણ થઈ પડે છે. ,
સંઘારા અંગે જે મુકદ્દમો થશે તેની આસપાસ ઉભી થયેલી ગેરસમજો ને શુદ્ધ કાયદાની દ્રષ્ટિથી જે હકીકત હતી તેની છણાવટ થઈ.
હવે સંથારો એ આત્મહત્યા ગણાય કે નહીં અને તે રસંથારો એ આત્મહત્યા છે એમ અદાલત ગણે કે ઠરાવે છે તેથી રાજય ધર્મમાં વિશેષ કરે છે કે નહીં તેની છણાવટ કરીએ. અપૂર્ણ.
કેશવલાલ મ. શાહ. શેકપ્રસ્તાવ તા. ૧૧-૮-૬૨ના રોજ મળેલીથી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘની કાર્યવાહક સમિતિની સભાએ નીચે મુજબના શોકપ્રસ્તાવ પસાર કર્યો હતો :
તા. ૨૦-૭-૬૨ના રોજ નીપજેલ શ્રી નાગકુમાર મકાતીના અવસાન બદલ, તા. ૫-૮-૬૨ના રોજ નીપજેલા શ્રી પ્રસનમુખ બદામીના અવસાન બદલ, તેમ જ તા. ૭-૮-૬૨ના રોજ નીપજેલ શ્રી ચંદુલાલ સારાભાઈ મોદીના અવસાન બદલ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘની કાર્યવાહક સમિતિની આજ રોજ મળેલી રાભા ઊંડા શોકની લાગણી પ્રદર્શિત કરે છે. આ પ્રત્યેક વ્યકિતએ પિતપોતાના ક્ષેત્રમાં પોતાના જીવન દરમિયાન જૈન તેમ જ જનેતર રસમાજની અનેકવિધ સેવા કરી છે અને પોતાની પાછળ પોતપોતાના . સુચરિતની ચિરસ્મરણીય સુવાસ મુકી ગયેલ છે. આ ત્રણ વ્યકિતઓમાં શ્રી ચંદુલાલ સારાભાઈ મોદી તે સંઘના ઘણાં વર્ષોથી રાલ્ય હતા. તેથી તેમની ખાટ અંગે સંઘ સવિશેપ ખેદ અનુભવે છે. આ ત્રણે આત્માઓ શાશ્વત શાંતિ પ્રાપ્ત કરે એવી પરમાત્માને આ સભા પ્રાર્થના કરે છે.”
મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ