Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 63

"--*
* *
*
* *
- તા. ૧૬-૩-૬૨ .
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૯.
જોડાયેલા હતા તે પ્રજાસમાજવાદી પક્ષને ભારે નુકસાન કર્યું છે. એક આગેવાન નેતાઓના અભાવે આ ચર્ચા અત્યન્ત નબળી . બાજાથી તેઓ પોતાને ગાંધીવાદી કહેવરાવે છે; નિષ્પક્ષ લોકશાહીને નિવડવાની અને પરિણામે લેહશાહીના વિકાસને ધક્કો પહોંચવાનો. વરેલા સર્વોદય વાદી તરીકે પોતાને ઓળખાવે છે; રાજકારણી નિવૃત્તિને
મધ્યપ્રદેશની વિધાનસભાની કુલ ૨૮૮ બેઠકોમાં કોંગ્રેસને તેમનો દાવો છે. બીજી બાજુએ તેઓ રાજકીય ક્ષેત્રમાં પોતાનું
૧૪૨ બેઠકો મળી છે. રાજસ્થાનમાં ૧૭૬ બેઠકોમાંથી ૮૮ બેઠક સ્થાન ટકાવી રાખવા માંગતા હોય તેમ જણાય છે. પાશ્ચાત્ય
મળી છે. આ રીતે બન્ને રાજ્યમાં કેંગ્રેસ બહુમતી પ્રાપ્ત દેશમાં ઉદ્યોગીકણ ઉપર આધારિત જે સમાજવાદ છે તે
કરી શકી નથી. મધ્યપ્રદેશમાં ડો. કાજુ મૂળ તે મધ્ય પ્રદેશના સમાજવાદ કે વિકેન્દ્રિત ગાંધીવાદી સમાજવાદ આ બેમાંથી કયો
પણ તેમના જીવનને ઘણો મોટો ભાગ તેમણે ઉત્તર પ્રદેશમાં– સમાજવાદ તેઓ અહિં લાવવા માંગે છે તે સમજાતું નથી. આમ
અલ્હાબાદમાં ગાળેલ હોઈને મધ્ય પ્રદેશમાં તેમનાં મૂળ ઊંડા સ્પષ્ટ દર્શનના અભાવે તેઓ કોઇ પણ બાબતમાં ચોકકસ દોરવણી -
નહિ અને બીજી કોઈ નેતાગીરી ઊભી થઈ શકી નહિ. આપી શકતા નથી.
તેનું પરિણામ કેંગ્રેસને ભેગવવું પડ્યું હોય એમ લાગે છે. સ્વતંત્ર પક્ષ આ વખતની ચૂંટણીમાં પ્રથમ વાર જ દાખલ
રાજસ્થાનમાં જુના સાથીઓ હીરાલાલ શાસ્ત્રી, જયનારાયણ વ્યાસ થયો છે એ હકીકતને ધ્યાનમાં લેતાં તેણે પોતાનો પગ ઠીક જમાવ્યો
વગેરે વિરૂદ્ધમાં હોવાં છતાં ત્યાંના મુખ્ય પ્રધાન શ્રી મેહનલાલ છે એમ સ્વીકાર્યા વિના નહિ ચાલે. તેને જુદા જુદા રાજયોમાં જે સારા
સુખડિયાએ બહુ કુશળતાપૂર્વક રાજસ્થાનનું તંત્ર ચલાવ્યું છે. પ્રમાણમાં બેઠકો મળી છે તેનાં બે કારણ કલ્પી શકાય છે :
એમ છતાં જાગીરદાર વર્ગ અને સ્થાપિત હિતોનું પ્રભુત્વ હજુ ખૂબ (૧) વિરોધ પક્ષ હોવો જોઈએ એવી લોકમાં સુદઢ બનતી જોરમાં છે એમ ચૂંટણીનું પરિણામ જોતાં માલૂમ પડે છે. રજવાડાઓ જતી માન્યતા.
નાબૂદ થયા છે એ છતાં તેની ભૂતકાળની ભભકથી હજુ લોકો (૨) સ્વતંત્ર પક્ષની નીતિને અમુક સ્થાપિત હિતાવાળા વર્ગના
સર્વથા મુકત થયા નથી. રાજવી કુટુંબ પ્રત્યેની glamour સંગીન ટેક.
લોકોનું આકર્ષણ હજુ જીવિત છે. આ જ કારણે જયપુરનાં મહારાણી
ગાયત્રી દેવીને, કચ્છ તથા ભાવનગરના રાજકુંવરોને અને અન્ય ગુજરાત રાજય વિધાનસભામાં સ્વતંત્ર પક્ષના ૨૬ ઉમેદવારો
રાજવંશી ઉમેદવારોને આ ચૂંટણીમાં. સફળતા મળી છે. પણ ચૂંટાયા છે. કચ્છમાંથી તે ચૂંટાયેલા બધા જ ઉમેદવારે સ્વતંત્ર પક્ષના છે અને કેંગ્રેસનું કોઈ નથી. આ હકીકતે ભારે આશ્ચર્ય
આ બાબતને હું બહુ મહત્ત્વ આપતો નથી, કારણ કે આ વસ્તુ
સ્થિતિ મારા અભિપ્રાય મુજબ અલ્પજીવી છે. તેઓ એક બાજુએ પેદા કર્યું છે. એવી જ રીતે ખેડા જીલ્લામાં તેમ જ રાજસ્થાનમાં સ્વતંત્ર
આ રીતે વિધાનસભામાં તેમ જ લોકસભામાં સામાન્ય કક્ષાના પક્ષના ઉમેદવારોને બહુ સારો ટેકો મળ્યો છે. રાજસ્થાનમાં ૩૬
સભ્યો સાથે બેસતા થશે, જનસંપર્કમાં આવશે, અને સાધારણ ધારાસભ્ય સ્વતંત્ર પક્ષના ચૂંટાયા છે. આનું કારણ વિચારતાં માલુમ
જનસમાજ સાથે ભેળાતા જશે અને બીજી બાજુએ લોકોને તેમનાં પડે છે કે, આ પ્રદેશમાં ગરાસદારી, જાગીરદારી, પાટીદાર, એવા
વિષેનું આકર્ષણ સમય જતાં ઘટતું જશે, ઘસાતું જશે. સ્થાપિત હિતો સાથે સંકળાયેલા વર્ગોએ આ વખતે માથું ઊંચક છે. આ ઉપરાંત જયાં મતદાર વર્ગને નેતાગીરીમાં ફેરફાર કરવાની ' મહારાષ્ટ્રમાં કેંગ્રેસનું વર્ચસ અતિ વ્યાપક બન્યું છે, કોંગ્રેસ જરૂર લાગી છે ત્યાં તે મુજબ તેણે મતપ્રદાન કરીને નેતાગીરીમાં વિધાનસભાની ૨૬૪ બેઠકોમાંથી ૨૧૪ બેઠકો કબજે કરી છે. આ ફેરફાર કરવાની પરિસ્થિતિ ઊભી કરી છે. દા. ત. મધ્ય પ્રદેશમાં ત્યાંના માટે મહારાષ્ટ્રના પંતપ્રધાન શ્રી. ચવ્હાણ સૌ કોઈના ધન્યવાદના મુખ્ય પ્રધાન ડે. કાજુ ઉડી ગયા અથવા તો લોકોએ તેમને ઉડાડી અધિકારી બને છે. ૧૯૫૭ માં જે સ્થિતિ મહારાષ્ટ્રમાં કેંગ્રેસની હતી મુક્યા. આ બધું એમ દેખાડે છે કે લોકો કેંગ્રેસ પ્રત્યેના આંધળા તે કરતાં આજે ઘણી ઊંચી સ્થિતિ કેંગ્રેસે પ્રાપ્ત કરી છે. એ ભકિતભાવને વશ થઈને નહિ પણ પોતાનું હિત કયાં છે અને કોને ‘ઉપરાંત વિરોધીઓને પોતાના કરી લેવાની શ્રી ચવ્હાણમાં ઉત્તમ ચૂંટવામાં રહેલું છે તે વિશે પૂરી સભાનતાપૂર્વક તેઓ ચૂંટણીમાં કળા રહેલી છે. આ બધું શ્રી. ચવ્હાણની કુશળતાને આભારી છે. ભાગ લઈ રહ્યા છે.
આ ચૂંટણીમાં બીજી જે એક મુખ્ય વસ્તુ દેખાઈ આવે છે " આ બધાં પરિણામમાંથી એ હકીકત જરૂર તરી આવે છે કે તે એ છે કે આખા દેશનાં રાજકારણી પરિબળો Rightists નહેરુ વિશે લોકોની ઊંડી શ્રદ્ધા પહેલાં જેટલી જ કાયમ છે. અને Leftists – જમણેરી અને ડાબેરી વર્તુળ –– એમ નહેરનું લોકોના હૃદયમાં આજે પણ એટલું જ પ્રભુત્વભર્યું સ્થાન બે વિભાગમાં વહેંચાતાં જાય છે. સ્વતંત્ર પક્ષ, ગણતંત્ર, જનછે. મેનનને છેલ્લી ચૂંટણીમાં જે આટલી મોટી બહુમતી મળી છે તે સંઘ—આ બધા એક એકની નજીક આવતા જાય છે અને જમણેરી 'લોકમાનસમાં રહેલી નહેરુની અસાધારણ પ્રતિષ્ઠાને ઘણે અંશે આભારી પાંખ નીચે એકઠાં થતાં જાય છે. સામ્યવાદીઓએ માત્ર કૃષ્ણમેનનને જ છે. લોકસભામાં કેંગ્રેસને જે આટલી મોટી બહુમતી મળી છે તે ટેકો આપ્યો છે એમ નથી. જ્યાં જ્યાં ડાબેરી વલણવાળા ઉમેદવારે પાછળ પણ નહેરુનું વર્ચસ ખૂબ કામ કરી રહ્યું હતું એવી મારી ઊભા હતાં ત્યાં ત્યાં જમણેરી વલણ ધરાવતા ઉમેદવારોને વિરોધ માન્યતા છે. અને આનો અર્થ એમ પણ કરી શકાય કે નહેરની નીતિ- કરીને ડાબેરી વલણ ધરાવતા ઉમેદવારોને સામ્યવાદી પક્ષે ટેકો આન્તરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે કોઈ પણ સત્તાજૂથ સાથે નહિ જોડાવાની આપ્યો છે. આમ Rightists અને Leftists પરિબળોનું અલગતાની નીતિ અને રાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે સમાજવાદી ઢબની સમાજ Polarisation-એકમેકનું વિરોધી એવું તીવ્ર બનતું જતું રચના નિર્માણ કરવાની નીતિ–આ બન્ને નીતિને લોકોને મતદારોને કેન્દ્રીકરણ નિર્માણ થઈ રહ્યું છે. આમ દેશ બે રાજકારણી સંગીન ટેકો છે.
મુખ્ય પક્ષેમાં વહેંચાઈ જાય અને તેમાં નાના નાના પક્ષે વિલીન જોકસભામાં વિરોધપક્ષે જે સમર્થ વ્યકિતઓ હતી—કિરપલાણીજી,
થઈ જાય તો તેથી દેશને કોઈ નુકશાન થવાનું નથી. જોકશાહીની અશોક મહેતા, ડાંગે, ડૅ. રંગા, બાજપાઈ, મસાણી-આ વ્યકિતએ નવી જમાવટની દ્રષ્ટિએ લાભ જ થવાનું છે.' કિસભામાં નહિ હોય—આ રીતે લોકસભામાં વિરોધ પક્ષ નિર્બળ સામ્યવાદી પક્ષની પરિસ્થિતિમાં ગઈ ચૂંટણીની અપેક્ષાએ હવાને આ એક ચૂંટણીનું અનિચ્છનીય પરિણામ ગણી શકાય. આ વખતે કાંઈક સુધારો થયો છે. દા. ત. આંધમાં તેની સંખ્યા વધી Democracy is a government by discussion છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં તેમ જ પશ્ચિમ બંગાળમાંથી તેણે પાંચ બેઠકો –લોકશાહી એટલે ચર્ચા દ્વારા સરકારી વહીવટનું નિર્માણ-વિરોધપક્ષના વધારે મેળવી છે. આ ઉપરથી ચીની આક્રમણના અંગે સામ્યવાદી
મતી મળી
એમ કરી
અર્થ
ય ક્ષેત્રે
અલગ
; ' '