Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 182

હૃદ
પ્રબુદ્ધ
આવા ઉપયોગને આનંદઋષિજીએ
માટે બીજી અનેક પ્રકારની વ્યવસ્થા કરે છેતેવીરીતે એકત્ર થતા કોાતાસમુદાયને ધર્મપ્રવચન બરાબર સંભળાય તે માટે ધ્વનિવર્ધક યંત્રના રૂપમાં પ્રાપ્ત થયેલી નવી વૈજ્ઞાનિક તરકીબની ગાઠવણ કરે છે. અન્ય ગઠવણના આરભસમારંભ માફ્ક આમાં રહેલ દાષાદોષ સાથે માઇક સામે મોઢું રાખીને પ્રવચન કરતા સાધુ સાધ્વીને શા સંબંધ હોઇ શકે એમ આપણી સાદી સમજ કહે છે. એમ છતાં પ્રસ્તુત આનંદઋષિજી માઈકના વ્રતવિરોધી દોષયુકત–માને છે. હવે આ જ અહમદનગર જીલ્લામાં આવેલા પાથરડી ગામમાં છેલ્લા ચાર પાંચ વર્ષથી પોતાની લાગવગના ઉપયોગ કરીને ‘સુધર્મા મુદ્રણાલય’ નામનું એક છાપખાનું ઊભું કર્યું છે, તેમની મારફતે ‘સુધર્મા’ નામના એક માસિકનું સંચાલન કરવામાં આવે છે, તેમના તરફથી ગ્રંથ-પ્રકાશનની પ્રવૃતિ મેટા પાયા ઉપર ચાલે છે, તેમના હાથે ઢગલાબંધ ટપાલ લખાય છે, તાર ટેલિફોનના પણ તેમની સૂચનાથી ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, તેમના તરફથી ધાર્મિક પરીક્ષા બોર્ડ સ્થપાયલું છે, થોડા સમય પહેલાં તેમણે પોતાના ગુરુના ગુરુની દીક્ષાશતાબ્દિ ઘણા મોટા પાયા ઉપર ઊજવી હતી. એક સ્થાનિક હાઈસ્કૂલના ઉદ્દભવ પાછળ પણ તેમની બળવાન પ્રેરણા રહેલી છે. તેમના નિમિત્તે અનેક લોકોની અવરજવર થતી રહે છે, અનેક ધાર્મિક લેખાતી પ્રવૃત્તિઓનું તેમના હાથે સંચાલન થયા કરે છે. એ તો દેખીતું છે કે આ બધી પ્રવૃત્તિઓ સાથે યંત્ર તથા વીજળીનો ઉપયોગ સીધો કે આડકતરો જોડાયેલા છે અને અનેક પ્રકારના આરંભ સમારંભની પ્રક્રિયા સંકળાયેલી જ છે.
હવે પ્રશ્ન એ થાય છે કે, આ બધું તેમના વૃતધારિત્વ સાથે સંગત છે ખરૂં? તેનો એક જ જવાબ હોઈ શકે કે આ બધું ધર્મપ્રભાવના અર્થે અથવાતા ધર્મપ્રચારાર્થે કરવામાં આવે છે અને આ બધાને તેમના અંગત સ્વાર્થ કે લાભાલાભ સાથે કોઇ સંબંધ નથી. આ જવાબને આપણે પૂરા પ્રામાણિક જવાબ તરીકે સ્વીકારી લઇએ, તો પછી પશ્ન થાય છે કે જે માઈકના ઉપયોગને તેઓ દોષિત ગણે છે તે પણ એ જ કક્ષામાં આવે છે અને એમ છતાં તેના ઉપયોગના તેઓ આવા કડક વિરોધ કેમ કરે છે? આ તે સાયના નાકામાંથી આપેઆઉટ નીકળી જાય અને પૂંછડે જતા અટકી જાય એના જેવી પરસ્પરવરોધી વાત લાગે છે. આ પ્રકારના તેમના વલણને ‘વિચારજડ' સિવાય બીજા કયા વિશેષણથી વર્ણવી શકાય? આપના સભ્યોનું માના પ્રસ્તુત ગુરુ વિષેની અંધશ્રદ્ધાથી અભિભૂત છે. એટલે પ્રસ્તુત બાબત યથાસ્વરૂપે આપને દેખાતી નથી. આ અંધશ્રષ્ઠાનું પડળ જરા દૂર કરીને જાશેા તથા વિચારશેા તો આ મારી સાદી સીધી વાત અને વિચારણા આપની સમજમાં સહેલાઈથી ઉતરશે.
આપના પત્રના છેવટના ભાગમાં આપ જણાવો છો કે “આપે જે રીતે આપી ‘વિચારશૂન્યતા’ની કબુલાત કરી ગુના કબુલ કર્યો છે તેમાં પણ વિવેકશૂન્યતા, અહમ અને દભજ દિગૈોચર થાય છે.” મારા એ લખાણમાં મારાથી પ્રતિકૂળ રીતે વિચારતા આપ ભાઈઓને વિવેકશૂન્યતા કે અહમ કદાચ દેખાયેલ હોય તો તે હું સમજી શકું છું, પણ તેમાંના કોઈ પણ ઉર્દુગારમાં આપને દંભ કેમ દેખાયો એ મારી સમજમાં આવતું નથી.
તમારો પત્ર ‘પ્રબુદ્ધ વન' માં પ્રગટ થાય એમ તમે ઈચ્છા છે. અને મને તેમ કરવામાં વાંધો નથી, પણ તેનું પરિણામ જેમને આપ આટલા બધા પૂજા ગણા છે તેવા આનંદઋષિજીની અને તેમની સમક્કાના અન્ય સાધુ સાધ્વીઓની વિચારજડતાને વધારેને વધારે જગજાહેર કરવામાં આવશે અને આ બાબત વધારે વ્યાપક અને વઝુ ચર્ચાનું સ્વરૂપ ધારણ કરશે. આમાં મને કોઇ આનંદપરા નથી. એમ છતાં તમારો આગ્રહ હોય તે જણાવશો અને તે મુજબ આપનો પત્ર નથી મારો આ જવાબ ખુબ જીવનમાં યથાસમયે પ્રગટ કરવામાં આવશે. સાથે સાથે એ પણ જણાવવું અપ્રસ્તુત નહિ લેખાય કે તમારો આ પત્ર એકલા મારા
જીવન
તા. ૧૬-૯-૬૨
આ જવાબની નકલ સાથે સાંકળ્યા સિવાય કોઈ પણ સામયિકમાં તમે પ્રગટ નહિ કરો એવી આશા રાખું છું. આવી રાભ્યતા આવા પત્રવ્યવહારમાં આપેક્ષિત હોય છે એ તમારા ધ્યાન બહાર જવું ન જોઈએ.
i
'
લે. તમારા
પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા તંત્રી, પ્રબુદ્ધ જીવન
શ્રી જશવંત શાહના પ્રત્યુત્તર
તંત્રીશ્રી ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’મુંબઈ,
શ્રીમાન મહાશય,
મુંબઈ, તા. ૧૦-૯-૬૨
અમારા તા. ૨૦-૮-૬૨ ના પત્રના ઉત્તરમાં આપના તા. ૩૦-૮-૬૨નો પત્ર મળ્યો છે.
આપના પત્રના સમગ્ર દષ્ટિએ વિચાર કરતાં એમ લાગે છે કે આપ પરિસ્થિતિનું સંકલન કંઈંક જુદી રીતે કરી રહ્યા છે અને અન્યના વિચારોની રજુઆતને જુદી જ રીતે આપ ઘટાવી રહ્યા છે.
આપે અમારો સંઘ અને સભ્ય શ્રી આનંદઋષિજી મહારાજ વિષે અંધશ્રાદ્ધા ધરાવતા હોવાનું કાલ્પનિક રીતે માની લીધું હોય . એમ. આપના પત્ર ઉપરથી ફલિત થાય છે. અમારા સંઘ • કોઇ પણ સાધુ કે સાધ્વી સ્થાનકવાસી જૈન શાસ્ત્ર અને પર પરાથી પ્રતિકૂળ ઉપદેશ કે વર્તન કરે તેનો વિરોધ કરતા આવ્યો છે
અને કરતા રહેશે.
અમે એમ આગ્રહપૂર્વક ઈચ્છીએ છીએ કે અમારો પત્ર ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’માં પ્રગટ થાય. આપ પણ તેના ઉપર આપના વિચારો પણ પ્રગટ કરો અને અમે પણ તે અંગે અમારા વિચારો પ્રગટ કરીએ તો એથી સમાજને કંઇક જાણવાનું અને સમજવાનું મળશે. તે અંગે આપના પ્રસ્તુત પત્રના અન્તિમ વિભાગમાં આપે મુકેલી શરતનો સ્વીકાર કરવામાં અમાને જરા પણ સંકોચ નથી.
લે, આપના જશવંત શાં. શાહ
માનદ્ મંત્રી શ્રી અ. ભા. સા. જૈન સંસ્કૃતિક રક્ષક સંઘ (મુંબઈ શાખા) મારો વળતો જવાબ મુંબઈ, તા. ૧૩-૯-૬૨
પ્રિય ભાઈશી,
તમારા તા. ૧૦૯ ૬રના પત્ર મળ્યા. વાંચીને સવિશેષ સંતાપ એટલા માટે થયો કે આ પત્રમાં આગળના પત્રનો રોપ, ઉગ્રતા કે કટુતા નહિ, પણ સમતા, મૃદુતા અને સૌમ્યતા અનુભવગેાચર થાય છે.
丈
તમારા પત્રમાં તમે જે જણાવે છે કે, “અમારો સંઘ કોઈ પણ સાધુ કે સાધ્વી સ્થાનકવાસી જૈન શાસ્ત્ર અને પરંપરાથી પ્રતિકૂળ ઉપદેશ કે વર્તન કરે તેના વિરોધ કરતા આવ્યો છે. અને કરતે રહેશે”. આ વિધાનને હું આવકારૂ છું. પણ સાથે સાથે એ અંગે આટલી વાત તમારા ધ્યાન ઉપર લાવવાના પ્રલાભનને હું રોકી શકતો નથી, અને તે એ છે કે, જેને આપણે શાસ્રો તરીકે ઓળ ખીએ છીએ તે ભૂતકાળના વારસા છે, અને તે શબ્દબદ્ધ હોઈને તેમાં આપણે ફેરફાર કરી શકતા નથી, પણ તેના આધારે નિર્માણ થયેલી પરંપરામાં દેશકાળના પરિવર્તન અનુસાર ફેરફાર થતા જ રહ્યા છે. દા. ત. તાર, ટપાલ, પુસ્તકોનું મુદ્રણ, પ્રકાશન વગેરે પ્રવૃત્તિ
ને ભૂતકાળની પરપરામાં કોઈ અવકાશ નહોતો. આજની પરપરામાં બદલાયલા દેશકાળના વિચાર કરીને તેને સહજભાવે સ્વીકાર કરી લેવામાં આવ્યા છે. આ રીતે તમા ભાઈઓ આજે ઉપસ્થિત થતા પ્રશ્નો અને બદલાતી જતી પ્રક્રિયાઓને વિચાર થાઓ અને એવા વિચારવિવેકપૂર્વક આજના સાધુઓના કર્તવ્યાર્તવ્યનું નિયમન કરવા પ્રેરાઓ આવા તમા ભાઈઓને--તમારા સંઘને મારો નમ્ર અનુરોધ છે.
કરતા
તમારી ઇચ્છા અને અનુમતિ મુજબ આપણી વચ્ચે ચાલેલા પત્રવ્યવહાર ‘પ્રબુદ્ધ જીવન માં પ્રગટ કરૂ છું.
લે: તમારો પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા મંત્રી પ્રબુદ્ધ જીવન