Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 2

૧૬૮
પ્રભુ
જેને આપણે મોતની સજા કરીએ છીએ તે તે મૃત્યુ પામીને આપણા હાથમાંથી છૂટી જાય છે, અને માતની સજાથી મનુષ્ય ડરે છે, ગુન્હો કરતાં અટકે છે એવી માન્યતાને એણે ખૂન કે તેનાથી પણ વધારે ઘૃણાસ્પદ કામ કરીને ખોટી સાબીત કરી બતાવી એમ ઠરે છે. કેમકે, પકડાઇશ તે મેાતની સજા થશે તે તે તે જાણતા જ હતો. પકડાઇશ નહિ એવી ઉમેદ તેણે કદાચ રાખી હશે, પણ ખાત્રી તો નહોતી જ. ખૂન કર્યા પહેલાં તેણે વિચાર્યું હશે કે જો પકડાઇશ તો માતની સજા થશે તે માટે મંજૂર છે, પણ જે કામ મારે કરવું છે તે તે કરીશ જ.
વળી એમ કહેવાય છે કે કોઇને ફાંસી અપાતી જોઇને બીજાઓ ખૂન કરવાથી ડરશે. કોઈ ડરતા હશે, કોઈ નહિં પણ ડરતા હોય, પણ હત્યારાને મૃત્યુદંડ આપવો એ જરૂરી છે. એટલા બોધ ત તે લે જ છે.
જો કોઈએ કોઈના એક નાના બાળકનું ખૂન કર્યું તો તે બાળકના પિતા માટે બે માર્ગ છે. તે સમાજને કહે છે “ અમુક હત્યારાએ મારા બાળકનુ ખુન કર્યું, હું એને બદલો લેવા ચાહું છું, સમાજ તેમાં મને મદદ કરે. એટલે કે પોલીસ એને પકડે, ન્યાયાધીશ એ ગુન્હાની તપાસ કરે અને તેનો ગુન્હો સાબીત થાય તે જેલના સરકારી અધિકારી અને ફાંસી આપે એટલે કે એને પ્રાણદંડ આપે. સીધી ભાષામાં કહીએ તો સામુ એનું ખૂન કરે, ત્યારે મને સંતોષ થાય. ” બીજો માર્ગ એ છે કે પેાતાના બાળકનું ખૂન થયેલું જોઇને તે પિતા સમાજ પાસે ન જાય, પણ બદલે લેવા પોતે જ બહાર પડે અને હત્યારાને મારી નાખે. એટલે કાયદેસર ખૂન કરવાના જે સમાજને અધિકાર હતો તે તેણે છીનવી લઇને સમાજનું અપમાન કર્યું, અથવા તો બદલો લેવાની પોતાની વૃત્તિ નૃપ્ત કરવામાં તેણે સમાજના સાથ ન લીધા.
હું જાણું છું કે ઉપરનું પૃથક્કરણ સંતોષકારક નથી. કોઇ પણ માનવી ન્યાય પોતાના હાથમાં લઇ લેપોતે જ ફરિયાદી બને, પોતે જ ન્યાયાધીશ થાય અને પોતે જ દંડાધિકારી થાય તે સમાજધર્મની વિરૂદ્ધ છે. સમાજની સંમતિ વિના સરકારી કાયદાની વિરૂદ્ધ જઈને, અથવા ન્યાયાધીશના હુકમ વિના જો કોઈ મનુષ્યને મારે તા તે ખૂની જ ગણાય એ ભેદ સ્પષ્ટ છે.
. પરંતુ નમ્રતાપૂર્વક મારૂ કહેવું એ છે કે મનુષ્યને પ્રાણદંડ આપવો એ કોઇ સજા નથી, એ કેવળ અત્યાચાર છે. જે સરકાર મનુષ્યને ફાંસી આપે છે, ગોળીથી ઠાર ક૨ે છે કે વિજળીપ્રવાહની ખુરશી ઉપર બેસાડી પ્રાણ હરે છે તે સરકાર કોઈ મનુષ્યને ભૂખથી રીબાવીને કે પાણીમાં ડુબાડીને મારવાની સજા નથી કરતી. કેમ નથી કરતી ? કેમકે આજનું સમાજમાનસ એમ કહે છે કે ભૂખે મારવું, પાણીમાં ડુબાડવું કે ઝેરથી મારવું એ અમારી સંસ્કારિતાની વિરૂદ્ધ છે. મનુષ્યને તરેહતરેહની સહ્ય કે અસહ્ય વેદના આપવી, તેમાં આનંદ માનવા અને એ રીતે બદલા લેવાની વૃતિ સંતોષવી એ સમાજને અસહ્ય લાગે છે. (કતલખાનામાં જાનવરને મારવાની સારી ખોટી રીત ઉપર જીવદયાવાળાઓ ચર્ચા કરે છે. સમાજ માંસાહારી હોવાથી જાનવરોની કતલ અટકાવી શકાતી નથી, પરંતુ જાનવરને હલાલપદ્ધતિથી મારવું એ પોતાના હૃદય ઉપર અત્યાચાર કરવા બરાબર છે—એમ આજનું સમાજમાનસ કહે છે. આ જ પ્રકારની સંસ્કારી વૃતિ પ્રાણદંડ આપવાના પ્રકારોના નિર્ણય કરવા પાછળ જોવા મળે છે.)
મારું કહેવું છે કે માતની જંગાલિયતભરી સજા બંધ કરી દે તે આપને બીજી સંસ્કારી સજાઓ સૂઝી આવશે.
મહાત્મા Šાલ્સ્ટોયે એક દાખલો આપ્યો છે. રશિયામાં જુના વખતમાં કોઇ ખૂનીને ન્યાયાધીશે સજા કરી, પણ સરકાર પાસે
જીવન
તા. ૧-૧-૬૨
ફાંસી દેનારો કોઈ કર્મચારી જ નહોતો. મહેનતાણું કે બક્ષીસ આપવાની જાહેરાત છતાંયે કોઇ જલ્લાદ ન મળ્યા. કેદીને બીજે ગામ
લઈ ગયા ત્યાં. પણ કોઈ જલ્લાદ બનવા તૈયાર ન થયું. આ પ્રમાણે કેદીને ઘણા ગામામાં ફેરવવા છતાંયે પ્રયત્ન સફળ ન થયો અને અંતે ફાંસીની સજા રદ કરવામાં આવી. (અથવા તેના સમાજમાનસની ઉચ્ચ ભૂમિકા જોઇને સરકાર શરમાઇ એવે. આ દાખલા ઉપરથી અર્થ નીકળે છે.)
માતની સજા રદ કરાવવાનાં આંદોલનમાં આ પ્રકારની વિચારસરણી કામ કરી રહી છે.
જગતમાં જો મેટા પાયા ઉપર માનવહત્યા થતી હોય તો
તે યુદ્ધ દ્વારા થાય છે. મનુષ્યજાતિએ યુદ્ધને એક અનિવાર્ય પરિ સ્થિતિ તરીકે સ્વીકારી લીધું હતું. એટલી હદ સુધી કે અહિંસાપરાયણ ધર્મોએ પણ સ્વરક્ષાને ખાતર થતા યુદ્ધને ધર્મયુદ્ધ કહીને તેને મંજૂર કર્યું છે. પણ અનેક ભયંકર યુદ્ધોના અનુભવ પછી આજે માનવજાતિ યુદ્ધની ઉપયોગિતાની બાબતમાં સાશંક બની છે. આજે હવે જે લોકો યુદ્ધની તરફેણમાં છે તેઓ પણ કહેવા લાગ્યા છે કે દરેક યુદ્ધમાં જેના પક્ષે ન્યાય હાય તેને જ વિજય મળશે એમ નિશ્ચયપૂર્વક કહી શકાતું નથી. આજના યુદ્ધમાં માત્ર શસ્રો ધારણ કરનારની જ કતલ થાય છે તેવું નથી. નિરપરાધી અને શાંત નાગરિકો પણ તેમાં હોમાઈ જાય છે, શહેરો અને કારખાનાંઓના નાશ થાય છે અને છળકપટ તથા દ્રષનું સામ્રાજ્ય વ્યાપી જાય છે—તેના પારો એકદમ ઊંચે ચઢી જાય છે. સંસ્કૃતિનો નાશ થાય છે, માનવતામાં વિકૃતિ આવી જાય છે. આ બધું અનુભવ્યા પછી યુદ્ધના પક્ષમાં જે દલીલા રજુ કરવામાં આવતી હતી તે અસ્વીકાર્ય બની ગઈ છે. આજે આપણે કહેવા લાગ્યા છીએ કે કોઇ પણ સંયોગોમાં યુદ્ધ ત્યાજ્ય જ છે.
યુદ્ધની તરફેણમાં થતી દલીલોનો ઈન્કાર કરવાવાળા આપણે ભારતીયજનો અને યુદ્ધના નિરપવાદ વિરોધ કરતી ભારત સરકાર મોતની સજાનું સમર્થન કરે તો તે યુકિતમુકત નથી. યુદ્ધ આખરે તે આંતરરાષ્ટ્રીય પંચાયતના ન્યાયને દૂર ફેંકી દઈને કાયદો હાથમાં લેવાનો જ એક પ્રકાર છે. જ્યારે આન્તરરાષ્ટ્રીય કાયદા અસમર્થ નીવડે છે ત્યારે રાષ્ટ્ર યુદ્ધમાં ઊતરે છે. અતિશય લાભ, અભિમાન અને અહંકારના કારણે પણ યુદ્ધ લડાય છે. પણ તેનું સમર્થન આજે કોઈ નહિ કરે.
જ્યારે આપણે માતની—પ્રાણદંડની સજા કરવાનું છેાડી દઇને એ સજાને નાબૂદ કરશું ત્યારે જ યુદ્ધ ટાળવા માટેનું સમાજમાનસ તૈયાર થઈ શકશે.
ઘણા વર્ષો પહેલાં એક વાકય મારા વાંચવામાં આવ્યું હતું. “Capital punishment, that is legal murder, is the mother of illegal murder" એટલે કે સરકારની પ્રાણદંડ દેવાની નીતિ દ્રારા જ ખૂની ખૂન કરતાં શીખે છે. આ વાંચ્યું ત્યારે મેં માન્યું નહાતું અને આજે પણ માનતો નથી કે આ વાકય સંપૂર્ણ સત્ય છે. (એબલ અને કેન—એ બે ભાઇઓની કથા બાઈબલમાં છે. તેમાં એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે સૌથી પ્રથમ ખૂન તેઓ વચ્ચે થયું હતું અને એમને જોયા પછી દુનિયામાં ખૂનો થવા લાગ્યાં) આમ છતાં—હું એટલું જરૂર કહીશ કે જ્યાં સુધી આપણે મોતની સજા ચાલુ રાખશું. ત્યાં સુધી ખૂની માણસને ખૂન કરવા માટે કઈ ને કંઇ સમર્થન મળી રહે જ છે.
આથી હું એમ કહેવા નથી માગતા કે ખૂની માણસ માટે કંઈ ઇલાજ જ કરવો ન જોઇએ. ખૂન કરવાની હદ સુધી જઈને જે માણસ સામાજિક મર્યાદા વટાવી ગયા, તેની સ્વતંત્રતા જરૂર ખુંચવી લેવી જોઈએ, પરંતુ તેને દેહાંતદંડ આપવા તે માનવસમાજે પોતાની બુદ્ધિનું દિવાળું કાઢયા બરાબર છે.