Book Title: Pashu Vadhna Sandarbhma Hindu Shastra Shu Kahe Che
Author(s): Jain Shwetambar Conference
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034575/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nibaMdha 11 4 2448 naH 3183 Agama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 44 www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA. dazerA athavA vijayA dazamIne dahADe pADAM, bakarAM Adi nirdoSa prANIonuM devIne baLIdAna ApavAnuM dhoraNa keTalAka dezI rAjyomAM cAlatuM AvatuM hatuM; ane te dhoraNa cAlavAnuM kAraNa mAtra ema samajavAmAM Ave che ke, vAmamArgIonuM je vakhate prabala hatuM te vakhate dAkhala thai gayeluM. jema jema vidyAnI vRddhi thatI gai tema tema keTalAka vicakSaNa rAjakarttAoe evA balidAna ApavAthI devI raMjana thAyaja nahIM evaM samajI, te anAryarivAja baMdha ka ryo. Ama chatAM paNa keTaleka sthaLe e rIvAja hajI haiyAti bhogave che. ane tethI A graMthathI ema batAvI ApavA prayatna karyo che ke, veda jevA gaMbhIra ane mAhAtmyavAna dharmazAstramAM AM balidAna ApavAnuM koi paNa sthaLe kAM nathI evo vedazAstrasaMpanna puruSono anubhava che. AjathI lagabhaga 12 varSa upara, gujarAtamAM Avela dharamapura rAjyamAM, A rIvAja ghaNA moTA AkAramAM cAlato hato; tethI tyAMnA mahArAjA sAhebanI icchAthI, hiMdusthAnanA vidvAn paMDita mahAzayonA abhiprAya pUchavAmAM AvyA hatA ke balidAna Apa te zAstrokta che ke nahIM? AvA jUdA jUdA sAta prazno pUchvAmAM AvyA hatA, ane tenA uttaro hiMdusthAnanA samartha paMDita rAjoe ApI ema siddha karI batAvyuM che ke, veda jevA pavitra dharmazAstramAM AvaM ghAtakI kArya upadezyuMja nathI; mAtra keTalAka svArthI mANasoe, dezI rAjyakarttAonI dharma zraddhAno lAbha lai AvuM anicchita kArya pravezAvI dIdhuM che. dharamapuranA mahArAjA sAhebe pUchAvelA praznAnA uttaro vicArI A rIvAja baMdha karyo che; ane te uparathI te urono saMgraha karI, A pustakamAM dAkhala karavAmAM Avyo che. uttaro ghaNI moTI saMkhyAmAM AvyA che, eTale mAMnA keTalAka A pahelA bhAgagAM dAkhala karavAmAM AvyA che, ane bAkInA bIjA bhAgamAM dAkhala karavAmAM Avaze. morabIvALA aSTAvadhAnI zIghrakavi zaMkaralAla mahezvara bhaTTa, jAmanagaravALA zAstrIjI hAthI bhAI harizaMkara, lImaDIvALA bhaTTajI baijanAtha motIrAma, muMbaIvALA paMDita jeSThArAma mukuMdajI Adi samartha paMDita rAjonA abhiprAyono A pustakamA samAveza karavAmAM Avyo che, ane te uparathI joI zakAze ke, vedazAkhanI pravINatA A paMDita rAjonI che te dezamazahUra che; evA paMDita rAjonA abhiprAya joyA pachI, ema AzA rAkhavI kevaLa yogya che ke, A krUra rivAja je je sthaLe cAlato haze te te sthaLanA rAjyakarttA sAhebo avazya baMdha karaze. A hilacAla sarva dezIya che je je sthaLe A rIvAja pracalita hoya te sthaLanA mahAjanoe A kArya mAthe lai, potapotAnA rAjyakarttAnI samIpa araja karavI ghaTe che; ane temAM avazya hiMdustAnanI tamAma hemajA sadadai parNA vinA raheze nahIM. zrI jaina zvetAMbara konpharansa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. naMbara. nAma. 1 paMDita jyeSThArAma mukundajI vigere cha zAstrIono abhiprAya 2 lIMbaDIvALA vaijanAtha motIrAma bhaTTano abhiprAya ...... 3 vaDodarAvALA rAmakRSNa zAstrIno abhiprAya 4 jAmanagaravALA zAstrI hAthIbhAI harizaMkarano abhiprAya 5 zAstrI kAlidAsa goviMdajIno abhiprAya 6 paMDitA jamanAbAIno abhiprAya 7 zAstrI mahIdhara haribhaTTano abhiprAya 8 paMDita gaDalAlajInA ziSya zAstrI mAdhavajI gopALajIno abhiprAya 9 muMbaInA pacIsa zAstrIono sAmaTo abhiprAya .... .... 10 zAstrI revAzaMkara mAvajI daveno abhiprAya .... 11 morabIvALA zAstrI zaMkaralAla mAhezvarano abhiprAya 12 zAstrI bhAnuzaMkara harizaMkarano abhiprAya ..... 13 bhAvanagaravAlA zAstrI narmadAzaMkara dAmodarano abhiprAya 4 zAstrI vizvanAtha nArAyaNajIno abhiprAya ...... 15 lIMbaDIvAlA zAstrI nAgezvara nathurAma bhaTTano abhiprAya 16 mehetA murArajI vallabhabhAIno abhiprAya 17 mi0 nAthAbhAI maNIbhAIno abhiprAya 18 liMbaDIvAlA nAgezvara nathurAmabhaTTano abhiprAya 19 bhaTTa bAlAzaMkara rUpajIno abhiprAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat .... **** .... 20 amalasADavAlA zAstrI rAmakRSNa icchArAmano abhiprAya 21 svAmi AtmAnandajIno abhiprAya 22 paMDita bAlAjI viThThala gAvasakarano abhiprAya .... .... .... .... .... .... 4440 11.0 1004 pRSTha. 1 8 22 27 31 38 42 13 51 58 L 69 74 79 89 92 93 95 102 107 114 www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga3jo. anukramaNikA. m`m` naMbara nAma 1 svasthAna morabInA ThAkora sAhebano uttara 2 , vijAvaranA mahArAjA sAhevano uttara 3 , goMDalanA mahArAjA sAhebano uttara , sAyalAnA ThAkora sAhebano uttara , bobilInA mahArAjA sAhebano uttara , dhrAMgadhrAnA ThAkora sAhebano uttara 7 , sUnInA mahArANA sAhebano uttara , koTaDAsAMgANInA ThAkora sAhebano uttara .... , vArAhInA ThAkora sAhebano uttara ,, kaTosaNAnA ThAkora sAhebano uttara , lIMbaDInA ThAkora sAhebano uttara , pATaDInA ThAkora sAhebano uttara , khaMbAtanA ThAkora sAhebano uttara , madInAnA mahArAjA sAhebano uttara .... 15 , barAvan karachananA mahArAjA sAhebano uttara 16 , rAjUlAnA mahArAjA sAhebano uttara .... muMbaI samAcAra mu. muMbaI 2 akhabAre sodAgara mu. muMbaI .... 3 akhabAre isalAma mu. muMbaI .... 4 jAgejamazeda su, muMbaI .... nirdoSI prANiono vakIla sAMjavartamAna tathA akhabAre sodAgara pratye mokalelA teno patra mu. muMbaI .... 6 sayAjI vijaya mu. vaDodarA .... m" ur 9 vv RAMROM . . . . . C... 8 bakarAno balI ... .... ...... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. . .. . . bhAga 2 jo. anukramaNikA. naMbara nAma - -- 1 muMbaIvAsI zAstrI kahAnajI jIvaNarAmano abhiprAya 2 AryasamAjavAlA mi. sevakalAla karazanadAsano abhiprAya.... 3 zrI revAthiosophIkala sosAyaTIno abhiprAya .... .... 4 baDodarAvAlA zAstrI rAjArAma kAzInAthano abhiprAya 5 zAstrI badrInAtha vyaMbakanAthano abhiprAya .... 6 suratavAlA vaidya dhIrajarAma dalapatarAmano abhiprAya 7 suratavAlA vaidya talakhacaMda tArAcaMdano abhiprAya 8 lIMbaDIvAlA bhaTTa mahAzaMkara goviMdajIno abhiprAya 9 lIMbaDIvAlA zAstrI karuNAzaMkara gaurIzaMkarano abhiprAya .... 10 lIMbaDIvAlA dave nIlakaMTha makanajIno abhiprAya 11 khaMbAtavAlA zAstrI chaganalAla kezavalAlano abhiprAya .... 12 junAgaDhavAlA zAstrI gorAbhAI rAmajI pAThakano abhiprAya .... 13 zAstrI haridatta karuNAzaMkarano abhiprAya .... 14 vaidya raghunAtha iMdrajIno abhiprAya .... .... 15. dhorAjIvAlA pArekha vanecaMda popaTano abhiprAya 16 dhorAjIvAlA pArekha popaTa motIcaMdano abhiprAya 17 verAvaLavAlA mi. madanajI juThAno abhiprAya 18 prayAgavAlA zAstrI bhImasena zarmAno abhiprAya 20 goMDalavAlA zAstrI kevaLarAma lIlAdharano abhiprAya 21 guMsAi zaMkaragarajI bhairavagarajIno abhiprAya 22 bAraDolIvAlA jozI mayAzaMkara phakirazAno abhiprAya 23 eka gAmaDIyA pArasIno abhiprAya.... .... 24 evalAvAsI rajaputa zaMkarasiMha chaTuMsiMhano abhiprAya 25 lIMbaDIvAlA zAstrI kAnajI puruSottama bhaTTano abhiprAya 27 jIvahiMsA hiMduzAstra AdhAre karavAviSe manAinA jabAba 28 rAmAnuja siddhAMtamatAcAryano abhiprAya .... .... 29 amadAbAdavAlA zAstrI rAmacaMdra dInAnAtha bhaTTano abhiprAya... .. .. ... . 40. 106 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMbara nAma 9 mohinI, mu. kanoja .... .... 20 gujarAtamitra tathA gujarAtadarpaNa mu. surata ..... .... 11 dazarAre divase dezI rAjyomA thato pazuvadha ane jaina kaoNnpharansa .... 12 gujarAtI paMca, mu. ahamadAvAda 13 jaina, mu. ahamadAbAda 14 jaina vijaya, mu. muMbaI .... ... 15 thI iMDiyana eDavara TAIjhara, mu. ahamadAvAda 16 dhI kAronezana eDavara TAIjhara 17 eDavhokeTa oNpha inDiyA, mu. muMbaI. 18 dhI raMgUna gaeNjhiTa, mu0 raMgUna .... 19 dhI hiMDha pyATriyeTa, mu0 kalakattA.... 20 paMjAba TAimsa, mu. rAvalapiMDI 21 jabalapura poSTa, mu. jabalapura ... ...... .... .. . . sUcanA-bhAga bIjAno anukrama naMbara ogaNIsa tathA naMbara chavIsa bhUlathI rahI javAthI tenA badale naMbara vIsa tathA sattAvIsa nAMkhavAmAM Avela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nibadha pazuvadhanA saMbaMdhamAM hiMduzAstra zuM kahe che ? "mA hiMsyAt sarvANi bhUtAni" (vedazrutiH) naM. 1 paMDita jyeSTArAma mukuMdajI vigere cha zAstrIono abhiprAya. rA. rA. DAkTara prANajIvana mahetA joga. Apa taraphathI valasADa tA. 9-9-94 nI sAlanI 7 praznAvalInI eka sUcanA malI che. jenI pahoMca svikAravAnI joDe karelA praznono ekasAmaTo khulAso nIce pramANe che. baleva ane dazerAnA parva saMbandhe ApaNA dezI Arya janonA granthomAM to koi paNa prANinI hiMsA ke hanana karavA mATe sarvathA AjJA nathI. vrata niyamAdikanA pustakomA upara lakhelAM parvamAM vrata karavAnu lakheluM che; paNa koi deva ke devIne uddeze karIne prANivAta karavAnI AjJA nathI. tyAre pazu prANino ghAta karavAne kyAthI rIta zaru thaI che te to spaSTa samajavU paNa kaThINa che. ___ have A prasaMgano uddeza karI mahArAja nAmadAra rANAzrI mohanadevajI mahArAnAe upara darzAvelI pazuhiMsAne anabhimata jANI ane cAre tarapha potAnA abhiprAya joDe lokonA abhiprAya laI jIvaghAtanuM nivAraNa thavA yatna karela che. e aneka dhanyavAda lAyaka banAva che. temAM valI dayAvanta darabAra mosuphanA vicArane anumodana ApanArA Apa paNa asaMkhya dhanyavAdanA pAtra cho. eka huM to zu, paNa dayAvanta manuSya prANImAtra Apane dhanyavAda bolaze. kadAcit pAmara prANine jo kAryAkAryajJAna ho to teo paNa bolaze. have jyAre dazarA ane balevanA parvopara deva ke devIne artha koi paNa tevA prakAre jIvadhAta athavA balidAna karavA vize vidhi nathI. tyAre pachI te bAbatane lAMbI vistAravAlI karI vadhAre prazno karavA te nirarthaka che.. jo navarAtranA arcananA uddeze karIne pazu Adino ghAta thato hoya to navarAta-baleva dazarAne to kaI lAgatuM valagatuM nayI; tema zrautakarma yajJa yAgAdino saMvandha paNa dazarA baleva joDe zyo che ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prazna patramA to AraMbhe ane upasaMhAre dazarA tathA baleva lakhela che kAMI navarAtra ke devadevIyajanato lakhelaja nathI tevU jANIne dareka prazna- vivecana karI tenA jUdAM uttara na kalpatAM ATalAthI uttara pUrNa thAya che. ___strIsaMga, hiMsA, madya, A jagatamAM rAgataH prApta che. to tenI zAstrakAroe vyavasthA karI che. paNa chevaTe tAtparyamAM to tevAM kRtyothI nivRtti iSTa che. ema zrImadbhAgavatAdi sAttvikadharmabodhaka zAstrono mata che. ane te te grantho prasaMgavazAt potAno abhiprAya sphuTapaNe bolI rahyA che. ___ ahiMsA pradhAna jainadharma to hiMsAnA kAmamA vyavasthAkathana karavA karatAM nivRttina pasaMda kare che to te lokasiddha che. ane hiMsAnivRtyarthe aneka vacano upalabdha che. paNa te viSe savistara lakhatAM bahu laMbANa thavAnA bhayathI phakta thoDAM vacana lakhyAM che. te paNa zrAddha prakaraNane laine lakhyAM che. kAraNa keTalAMka bahu DAhapaNa DolIne manvAdi dharmazAstranAM vacano bolI dekhADIne lokone hiMsAmA pravarta karavA taiyAra thaI jAya che. ___ jIvane abhayadAna karavAnI prazaMsA. caturvargaciMtAmaNau parizeSakhaMDe zrAddhakalpe zrAddhopakaraNaprakaraNe camatkArakhaMDe // yaHzrAddhadivase vidvAn , prANinAmabhayaM vadeta bhayaM na tasya kiMcitsyAdihaloke paratra ca tatraiva saurapurANe yadyasya bhaya mutpannaM svato vA parato'pi vA zrAddhakarmaNi saMprApte tattasyApanayetsudhIH // 1 // rAjatazcaurato vApi vyAlAca zvApadAdapi saMjAtAM tu haregItiM pitRkarmaNi zaktitaH // 2 // ekataHkatavaH sarve sarvasvavaradakSiNA ekato bhayabhItasya prANinaHprANarakSaNaM // 3 // atortha sarva kAleSu dadyAdabhayadakSiNAM zrAddhakAle vizeSeNa sahi dharmaH paro mataH // 4 // yathAhyabhayadAnena tuSyanti prapitAmahAH na tathA vastrapAnAnna ratnAlaMkArakAMcanaiH // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etasmAdabhayaM deyaM zrAddhakAle vijAnatA abhayasya pradAtAro bhayaM viMdanti na kvacit // 6 // janmamatyubhayAbhAvAdabhayaM mokSa ucyate mokSameva naro yAti prANinAmabhaya prdH|| 7 // zrAddhamadhikRtya brahmavaivarte jIvitasyapradAnAddhi nAnyadAnaM viziSyate tasmAt sarvaprayatnena deyaM prANAbhirakSaNam // 1 // ahiMsA sarvadevatyaM pavitraM sarvapAvanam // ityAdi bahu vacano che. jo tevo avakAza male to moTA nibaMdho lakhAya. (1) sammatiratrArtha kAzIzeSa veGkaTAcala zAstriNaH (2) sammatiratrArthe vAlajI tanuja kSemajIzAstriNaH (3) sammatiratrArthe mukundAtmabhuvojyeSTArArAmazarmaNaH // (4) sammatiratrArthe puruSottamAtmajazAstrI jayakRSNazarmaNaH (5) sammatiratrArthe harajitAtmaja bhagavaccharmaNaH (6) sammatiratrArthe nathvaMgaja murArizarmaNaH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 2 laDIvALA vaijanAtha motIrAma bhaTTano abhiprAya. OM pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAtpUrNamudacyate || pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvaziSyate / / OM zAntiH zAntiH zAntiH zAnti zAntiH anumAna pramANa tathA pratyakSa pramANa vicArIe, anumAna ane pratyakSa pramANa prathama sthULa buddhithI vilokiye to A duniAmAM zubha azubha banAvo bane che te banAvono koI kartA hovo joI - kAraNa ke kAraNAbhAvAt kAryAbhAvaH a vaizeSika sUtra che. ano artha avo che ke kAraNanA abhAve kAryano abhAva che, - aTale kAraNa vinA kArya thatuM nathI. te kAraNa be che eka upAdAna, bIjuM nimitta. nimitta kAraNa e ke kuMbhAra cakra ane daMDa. mATI e upAdAna kAraNa che ane ghaDo e kArya che. AmAM nimitta kAraNa kuMbhAraja kahevAya che ane cakrane daMDa e to sahakAri kAraNa che mATe choDI daIe chie tema upAdAna kAraNane paNa choDIe chIe. kAraNa ke e to jaDa che. kuMbhAra nimitta kAraNa che ne te caitanya che ema te batAvI zake che. e pramANe A zubhAzubha banAvonuM nimitta kAraNa koI hovu joIra. kAraNa ke "kAryAt kAraNaM pratIyate" arthaH- kAryathI kAraNa jaNAya che. e banAvono karanAra koI joIe ema anumAnamAM Ave che. tyAre eno banAvanAra koNa haze ? ane te be zubha ane azubha kArya thAya to tenA karttA eka haze ke be ema vicAratAM ema anumAna jAya che ke e benA karttA be judA jaNAya che kAraNa ke je sArA che tenAthI naThAruM bhAgye ja thAya che, ane naThArAthI sAruM bhAgyeja thaI zake che. jethI eka sAruM karanAra ane eka naThAruM karanAra ema be jaNAya che. A je karanArA che te dekhAtA nathI tethI emane deva evI saMjJA ApIye chIye kAraNa ke adRzya che. have rAjAno dharma evo che ke jema bane tema prajA sukhI thAya ema karavuM prajAne pIDA thatI hoya to te pIDA dUra karavA mATe kadAca jAnamAlanI nukazAnI thAya to khera paNa prajAne duHkhI thavA na devI. tyAre prajAne duHkha denAra A be devamAMnA eka je azubha kAryavALA che te hovA joIe. e devo sAye rAjA yuddha karI zake tema nathI tethI tene kaI ApIne paNa saMtoSavA joIe, jethI prajAne pIDA dUra thAya ane teo kharAba kRtya karanArA che, mATe temano khorAka paNa kharAba haro, ema dhArI tene tenA lAyaka khorAka Apako joIe. ane te khorAka ApatAM kadAca eka jIvanI hiMsA thatAM ghaNA jIva ugaratA hoya to eka jIvanI hiMsA thavAne aDacaNa nathI ema dhArIne tene eka jIva varSoMvarSa ApavAthI teo pIDA nahi kare ema dhArI temane rAjAe Apavo. agara jo nahIM Ape to pIDA karaze; mATe temane bheTa ApavI kAraNa ke temanI sAthe yuddha karI jItI tAbe karI zakAya tema nathI. have ApaNe vicAra karIe ke A be devamAM baLavAn koNa che ? ane baLavAnanA pakSamAM rahIe to nabaLo kAMI karI zake ke nahIM ? ane nabaLAnA pakSamAM rahI baLavAnano droha karIe to nabaLA kAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAya karI zake ke nahIM ? jo na karI zake, to pachI nabaLAnA pakSamAM na rahe. have A be devamAM zubha karma karanAra deva che te baLavAna che, ane azubha karma karanAra nirbaLa che; ema jaNAya che. kAraNa ke azubha karma karanArarAMkanI peThe dabAyalA jovAmAM Ave che. vaLI zubha karanArAono pakSa Izvara kare che ane azubha karanArAono Izvara saMhAra kare che ema sAMbhaLavAmAM Ave che to Aazubha karanAra devane temane lAyaka tevo khorAka ApatAM zubhakarma karavAvALA devo nArAja thAyake kema ? to vicArI jotAM alabata nArAja thavAja joie, ane jyAre nArAja thAya to pachI o baLavAna devano droha karI nirbaLa devanA pakSamA rahevAthI duHkha avazya sahevUna paDe. have vicAra karIe ke e azubha devano khorAka zubha che ke nahIM ? kAraNake jo bIjo khorAka na hoya to lAcAra-jemake siMhano khorAka mAMsaja che, tenI AgaLa cahAya teTalA bIjA sArA padArtha mUkIe to te nakAmA; tema AmanuM to nathI ? vicAra karatAM jaNAya che ke te devAne ema nathI kAraNake te devAne tene badala bIjA padArtho ApIe to paNa teo kharAba khorAka ApyA barAbara tRpta thAya che ema sAMbhaLyuM che. to jo bIjo khorAka sArA devane anUkuLa hoya to te ApavAne harakata nathI; vicAratAM pratikULa nahIM; kAraNake tethI zubha devane khoTu nathI lAgavAna, ne azubha devane tethI tRpti paNa tevIja thAya che. vicAratAM aDacaNa nathI to AthI banenuM mana sacavAya che jyAre banenuM mana sacavAya ane bane rAnI thAya ema thatuM hoya to tevA upAya choDIne bIjI rIte sArAne dveSa karI azubhane rAnI kare tenA jevo bIjo aNasamaju koNa ? koIja nahIM; mATe sujJe to bannone rAnI rakhAya tema kara, eTale pazubaline badale bojA padArthoM ApavA-jevAke sAkarakoLu, zeraDI, zrIphaLa, kamaLa vagare ApavA te uttama che. ane tethI bane rAjI thaze. tathA sAMbhaLayu che ke devIe cokhkhaM kartuM che ke mArA mAhAtmya, ekavAra zravaNa te eka varSa sudhI pazubali vagere pUjA karI mArI prIti meLave tenA barobara cha jyAre pATha zravaNathI eTalo badho lAbha che to te vadhu lAbha mUkIne ocho lAbha levAnuM samaju to naja kare. vaLI te deva- upAsana ApaNe AdhIna che ke te devane AdhIna ? ema vicAratAM upAsanA devane AdhIna nathI paNa upAsakane AdhIna che, ema sAMbhaLayu che, ane vicAratAM paNa emaja jaNAya che ke jenI prIti meLavavI te prIti meLavanArane Adhina che. ane te prIti premavaDe che, paNa prema vinA cahAya tevA sArA padArthoM ApIe tethI prIti thatI nathI; ne temanI sAthe zuddha aMtaHkaraNathI, ujaLA manayI thoDaM ApIe to te paNa bahu manAya che ane tethIja prIti thAya che. ___ sthULa buddhie pratyakSa pramANathI jotAM je devane bali Ape che te deva dekhAto nathI. eTaluMja nahi paNa je ApIe chIe te te leto hoya ema paNa jaNAtuM nathI. tenA AgaLa jeTaluM dharIe teTaroM ne teTaluMja rahe che temAM jarA paNa pheraphAra paDato nI; tyAre e deva che e zI khAtrI ke te deva AgaLa ApaNe te pazune mUkIe ? tema na manAya to tenA AgaLa pazu mUkIe pachI jo tenAmAM sAmarthya haze to te pazune te deva upayogamA leze. ane jo na leto pachI te deva che, ane tene na ApIe to te nukazAna kare enI zI khAtrI? te teno potAno khorAka laI zakato nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agara koI pheraphAra karI zakato nathI. ApIe te jo laI zakato nathI to na ApavAthI nukazAna karaze e paNa kema manAya ? kAraNa ke je kAMI lei zake nahi, agara kAMI pheraphAra karI zake nahi te sAruM agara buruM paNa zuM karI zakanAra ? kAMIja nahIM; mATe nAhaka nicArA niraparAdhI garIba prANine zA mATe mAravuM joie ? te garIba prANi paNa rAjAnI prajAja che. ane tenuM paNa rAjAe bane teTaluM rakSaNa karavuMja joie. ane evA nirarthaka pazu vadha karavA naja joie. jo te devanI AgaLa pazune mUkatAM te pazune te le to bhale varSo varSa ApavuM. paNa jo naja le to pachIthI tene ApakuMja nahIM. anekadAca jo Apa to tene badale bIjA padArthoM ne kahela che te ApavA, ane pATha karavo e uttama che. tethI havA sudhare che, ane rogAdi upadrava havA sudharavAthI thatA nayI. pazu vadhathI kAMI vizeSa nathI. vaLI bIjA rAjyomAM teM vadha nathI thatA to te rAjyoMmAM nukazAna thatru joie, paNa e kAMI jaNAtuM nathI. tyAre bajAe paNa zuM kAma nAhaka ema kara joie ? ApaNane jema jIvavAnI hoMza che tathA mamatva che te pramANe te prANiyone paNa che mATe nAhaka niraparAdhI prANiyone mAravA e anyAya che. have kadApine oma kahIe ke zabda dekhAto nathI paNa zravaNeMdriyajanya pratyakSa che, tema se devakArya thAya che. te kArya anubhavajanya pratyakSa che, jema vAyu dekhAto nathI SaNa sparzathI jaNAya che ke vAyu che; tema kAryoM thAya che, ane te kAryo anubhavavAmAM Ave che, te parathI se deva che oma siddha thAya che, topaNa te azubha kArya karanAra che tema zubhakAryoMno anubhava thAya che tethI zubhakAryono karttA paNa koI che ane zubha kArya karanAra pravaLa che azubha kArya karanAra nirbaLa che kAraNa ke dareka vakhate zubhakAryovALAno pakSa Izvare karyo che ane azubhavALAno pakSa karyo nathI. mATe azubha kAryoM karanAra nirbaLa che tenoja kevaLa pakSa svIkAravAmAM nukazAna che mATe banne rAjI rahe tema karavuM; ane te karavA mATe pazu vadhane badaleM bIjaM kahela che te karavuM. vaLI teM deva khAto nathI aeNTale upayogamAM nathI leto ema kahevAya nahi; kAraNa ke sugaMdhI padArtha hoya to tenI sugaMdhI levAthI paNa tRpti thAya che; tema rUpa jovAthI ane zabda sAMbhaLavAthI paNa tRpti thAya che, to te rUpathI grahaNa kare. agara rUpathI grahaNa kare to tethI kAMI padArtha ocho na thAya agara pheraphAra na thAya tethI te upayogamAM na lIdhuM ema na kahevAya. teno khulAso ema che ke je pazuvadha che temAM evo sarasa gaMdha nathI; tathA pazuvadhamAM te pazunuM mAdhuM uDAvI devAthI bahu rUpavAna dekhAya ema paNa nathI. mAdhuM gayA pachI vikarALa svarUpa dekhAya che tathA te vakhateM paga zarIra vigere taraphaDatAM hoya neM dhrujatAM hoya che tathI rAjI thavA jetuM nathI. tema AnaMda pAmavA jevuM paNa nathI. vaLI e zarIra pazunAM rajavAyana banela che te raja vIrya maLa che- ane zarIra kebuM che ke cahAya tevo sAro padArtha zarIranI aMdara gaLAvATe gayo ke tene kharAba karI nAMkhe che. avuM zarIra che to te maLamAM sugaMdhI kyAMthI ja hoya, paNa kevaLa durgaMdha ane galIcI che. kadAca ema kaho ke sevA devone te game che to te paNa bane nahIM kAraNake koI gaMdo ane atyaMta galIcI karanAra hoya tenA AgaLa bIjo jo galIcIpaNuM kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to tene gamatuM nathI. jema cora che te corI kare che; paNa cArene ghare ko I corI kare to te tene gamatI nathI. temaja A tamArI karela galIcI tene kema gamaze? nahIMna game. ane zubhato game ja mATe pazuvadha baMdha karI tene badale bIjA ahiMsaka ane bane rAjI thAya evAM padArtho ApavAM uttama che. ane tethI vaLI ApaNuM dhArelaM kAma thAya che. ane zAstrane bAdha Avato nathI. mATe e uttama chee anumAna ane pratyakSa pramANo ApyA. have sUkSma buddhidhI vicArie-ApaNuM A sthULa zarIra paMcamahAbhUtanuM banela jaNAya che. kaThaNa bhAga pRthvIno, dravI bhAga jaLano, uSNa bhAga agnino, gati bhAga vAyuno ane polANa e AkAzano bhAga che. A sthUla zarIranI aMdara sukSma zarIra che te sUkSma zarIra pAMca jJAneMdriya, pAMca karmeMdriya, pAMca prANa, aMtaHkaraNa cAra e rIte ogaNIza tattvanuM banela jaNAya che. ane emanA ogaNIza devatAo che ema sAMbhaLyuM che have AthI zubha ne azubha be kRtyo bane che mATe tenA be bhAgo jaNAya che. jyAre tenA zubha ane azubha vRttivALA be bhAga che tyAre temanA devatAnA paNa be bhAga hovA joIe. ApaNe ema sAMbhaLyuM che ke "piMDe so brahmAMDe" tyAre piMDa (zarIra) pramANe brahmAMDamAM paNa hovU joIe. te vicAratAM te paNa emana jaNAya che. pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza e pAMca maLIne A brahmAMDa sthUla zarIra che. ane te vairATa * zarIra kahevAya che ema sAMbhaLyuM che. tyAre A vairATane paNa sUkSma zarIra hovU joie ane vicAratAM jaNAya che ke che. tyAre joie to mAlama paDe che ke pAMca karmedriya, pAMca jJAneMdriya, pAMca prANa ne aMtaHkaraNa cAra te temane paNa che. tathA devatA paNa teja pramANe che. ApaNuM ane ernu beunu eka sarakhaM zarIra jaNAya che. ApaNA zarIrane vyaSTi ane Ane samaSTi kahe che ema sAMbhaLyuM che. ane emAM paNa zubhAzubha kRtyane zubhAzubha devatAo che ema jaNAya che. khAvAnuM te jaThara dvArA iMdriyo tathA tenA devatAne pahoMce che. sAMbhaLavU zravaNadvArA temane pahoMce che, jovu netradvArA pahoMce che, sparza te tvacA iMdriyadvArA pohoMce che. rasa te rasanA dvArA pahoMce che, ane gaMdha te ghANeMdriya dvArA pahoce che. A badhAne pahoMce che e kharI vAta, paNa jo jaTharA na hoya to e badhAM lUlAM vA jaNAya che. ane te dvArA e iMdriyone ne devatAne khorAka pahoMcato hoya ema mAlama paDe che. iMdriyo tathA devatAo ApaNA zarIramAM jaTharAvaDe khorAka khAtAM hoya ane tethI ja kAma karavA zaktimAna thatAM hoya tema jaNAya che. tathA ApaNe je je khAIe. chIe te te jaTharA te devAne pahoMcADe che. eTale jaTharA dvArA pahoMce che ane jevo khorAka tevA temAMthI vicAro uThatA hoya tema jaNAya che. tathA kahevata che ke anna tevo udgAra te vAta kharI jaNAya che. have ApaNe vyaSTi pramANe samaSTimAM joie to tenI naTharA pratyakSa " agni " hoya ema naNAya che. ane A agni te indriyo ane devatAone khorAka pahoMcADatI hoya ema jaNAya che tathA tethI ja teo zaktimAna rahetA hoya ema jaNAya che. ApaNe khAIe chIe te jaTharA grahaNa karIne jema devane pahoMcADe che tema A agni paNa te indriyo tathA devane pahoMcADe che. have vicArIe ke ApaNo A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaSTi A samaSTi sAthai kAMI saMbaMdha che ke kema ? to vicAra karatAM bahu ja nikaTa saMbaMdha jaNAya che. ane ema jaNAya che ke A samaSTithI ja ApaNuM vyaSTi zarIra banyuM hoya nI zuM ? ema lAge che. jyAre samaSTithI vyaSTi banyuM hoya tyAre to samaSTi baLavAna hovuM joie ? te vicAra karatAM te temaja jaNAya che. vizeSa vicAra karatAM A sarva prANIonAM zarIra samaSTithI banelAM hoya ema jaNAya che. eTaluMja nahIM paNa te samaSTidvArA ApaNane khorAka maLe che ema tethI ja poSaNa thAya che. te na hoya to ApaNe na ja hoie ane tenI indriyone devatA baLavAna hoya to ja ApaNI indriyone devatA baLavAna hoya. ema jaNAya che, tyAre enA iMdriyoMne devatA zAthI baLavAna thAya e vicAratAM A pratyakSa khorAka ApavAthI. tyAre sAro khorAka ApavAthI sAruM ane naThAro khorAka ApavAthI naThAruM thatuMja haze ? to hA emaja thatuM jaNAya che. tyAre to ApaNe e agnine bahuja sAcavavo joIto lAge che ? to hA temaja jaNAya che tyAre to A yajJo je kahyA che te barobara jaNAya che. jyAre e yajJonuM avazya karttavya jaNAya che tyAre te yajJomAM sArAM padArthoM home sAruM bhane naThArAM padArthoM home naThAruM thAya ema jaNAya che. ane AthI sarva prANione jevI asara karavI hoya tevI karI zakAtI hoya ema jaNAya che ne zuM? vAha ? ApaNA vRddhoe zuM khubI gotI kADhI che ne? dhanya che ApaNAM vRddhone. teoe je je kAryo bAMdhyAM hoya che te bahu DahApaNa bharelAM hoya ema jaNAya che. tyAre A yajJomAM pazu homa tathA pazu vadha viSe vicArIe tenuM kema che te joie ? pazuzarIra e pazuno maLa rajavIryathI thayela che ane te maLaja che tathA maLa che te kadI paNa sAro padArtha hoya nAhi. jyAre te sAro padArtha nathI tyAre e agnimA homavAthI naThAruMja pariNAma AvavAnuM ane e naThAruM pariNAma ema karanAranuM koInuM AvyuM che ke nahIM? ema vicAratAM daityAnAM rAja gayAM ne pAyamAla thaI gayA tathA rAkSaso paNa pAyamAla thaI gayA te tethIja haze ? ema jaNAya che kAraNa ke eoe evAM kRtyo bahu karelA hoya ema saMbhaLAya che. tyAre e daityo tathA rAkSasoe evAM kRtyo karyA tethI temano tathA temanA rAjano ane prajAno nAza thayo tema hAlanA rAjAo jo ema kare to tethI paNa avazya teja pariNAma Ave ema jAya che. mATe rAjA prajA je zubha icchanAra che temaNe e na karavuM e ati uttama jaNAya che. kharAba vastuo homatAM nukazAna ane zubha vastuo homatAM phAyado jaNAya che. ane rAjAe vizeSe karIne A bAbatanI kALajI rAkhavI ema jaNAya che. kAraNake sarva prajAno AdhAra tenApara bizeSa che. ane prajAe paNa kALajI rAkhavI joie ke rAjA tema karato hoya to tene aTakAvavo. kAraNake prajAe rAjAthI sukha meLavavAnuM che. rAjA sukhIe prajA sukhI ane rAjA duHkhIe prajA duHkhI temaja prajA dukhIe rAjA duHkhI ane prajA sukhIe rAjA sukhI ema paraspara saMbaMdha jaNAya che. have sUkSma buddhithI pratyakSa pramANa nIce pramANe cheH- ApaNA zarIramAM kaThaNa bhAga, dravIbhAga, uSNabhAga, gativALobhAga, ane polANa che. pagathI javAya avAya che, hAthathI Apa le thAya che, gudadhI maLa tyAga thAya che, ziznathI pezAba tyAga tathA ratibhoga thAya che, mukhathI khavAya che, nAkathI gaMdha jaNAya che, jihvAthI svAda jaNAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, cakSuyI rUpa jovAya che, cAmaMDIthI sparza jaNAya che, ane kAnathI zabda zravaNa thAya che. pAMca prANa(prANathI zvAsozvAsa levAya che ane apAnathI maLa tyAga karAya che, udAnathI heDakI hoDakAra svapnAM Ave che, samAna sarva nADIomAM rasa pahoMcADe che, vyAna sarvAMganyApI rahela che.) mana saMkalpa vikalpa kare che, buddhi nizcaya kare che. cittathI citavana tathA smaraNa (yAda Avag) thAya che. ahaMkArathI amimAna bharAya che, e ekana aMtaHkaraNanA cAra bhAga che, A aMtaHkaraNanI zubhAzubha vRttio thAya che. ane tethI sukhaduHkha prApta thAya che.. mukhathI je khAie pIe te jaTharAgni tene pacAve che ane tyAMthI samAna vAyu te rasa sarva nADIomAM pahoMcAMDe che. ane tethI aMtaHkaraNa- poSaNa thAya che. jevo jevo khorAka khAdhAmAM Ave che tevI tevI vRtti thAya che. aMtaHkaraNa rasanA dvArA svAda jANe che, ghrANadvArA gaMdha jANe che, cakSudvArA rUpa jue che, nAkadvArA sparza jANe che, zravaNendriyadvArA zabda sAMbhaLe che. ane zubha vA azubha nevA grahaNa thAya te pramANe aMtaHkaraNanI vRtti zubha azubha thAya che. jamaNo hAtha prabaLa, DAbo hAtha nirbaLa, jamaNo paga prabaLa, DAbo paga nirbaLa, jamaNI AMkha prabaLa, DAbI AMkha nirbaLa, jamaNo kAna prabaLa, DAbo kAna nirbaLa vagere prabaLa nirbaLa che. vRttio prabaLa nirbaLa thAya che ane sAro khorAka hoya to sArI vRtti prabaLa thAya ane naThAro khorAka hoya to naThArI vRtti prabaLa thAya tathA sukha duHkhAdi phaLa paNa te na pramANe prApta thAya che. prabaLa nirbaLane davAve che ityAdi ApaNe pratyakSa anubhavIe chaIe. A indriyo aMtaHkaraNAdi IzvaranI saMnidhiyI caitanya cha, nahIM to jaDa che. juo muDadAla zarIramAM Izvara je indriya aMtaHkaraNAdi laIne je je nagyoe che tenAM te te pramANe judA judAM nAma upAdhibhede A pramANe che. page upeMdra, hAthe iMdra, zizne prajApati, gude yama, mukha agni, vANI sarasvatI (veda), ghANa azvani kumAra, rasanA varuNa, cakSu sUrya caMdra, tvak marut, zravaNe dipAla, prANe vAyu, mane caMdramA, buddhi brahmA, citta nArAyaNa, ahaMkAre rudra, tathA zubha vRtti e pAlaka, azubha vRttie saMhAraka e pramANenAM nAmo che. A batAbyuM te vyaSTi sthUla tathA vyaSTi sUkSma zarIra che. have bahAra jotAM kaThaNa pRthvI, dravIjaLa, uSNa agni, gatimAn vAyu, polANa AkAza, A samaSTisthUla zarIra tathA nIce pramANe samaSTisUkSmazarIra che. samaSTi sUkSma zarIra-paga upeMdra, hAtha indra, zizna prajApati, guda yama, mukha agni, vANI sarasvati (veda), ghANa azvanikumAra, rasanA varuNadeva, cakSu sUrya caMdra, tvak marutadeva, zravaNa digpALa, prANa vAyu, mana caMdramA, buddhi brahmA, cittanArAyaNa, ahaMkAra rudra" e aMtaHkaraNa che. pAlaka tathA saMhAraka e zubha tathA azubha vRtti. jevo khorAka tevI vRtti. A badhA devo che. pratyakSa agni khorAkane pacAve che, vAyu rasane pAcADe che. tathA prabaLa nirbaLa paNa vyaSTi pramANe che. ema pratyakSa rIte jovAmAM Ave che. A samaSTithIna ApaNuM vyaSTi zarIra thayela che. mATe samaSTi upara ApaNo sarva AdhAra che. tathA sarva prANiyonA suHkhaduHkhano AdhAra paNa tena che A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 upara kahela samaSTi zarIrane pratyakSa agnidvArA ne ApIe chIe te pahoMce che ane teTalAja mATe ApaNA vRddhoe agnihotra rAkhavA, savAra sAMja nityahoma karavA, ne yajJayAgAdika karavAnuM kA che. ane e yajJayAga homa vigerethI havA sudhare che, vRSTi sArI thAya che, ne rogano upadrava thavA pAmato nathI. tathA prajA sukhakArImA rahe che paNa joe agnimAM kharAba padArthano homa thAya to sarva prANiyone nukazAna thayA vinA rahetuM nathI. jema eka jherI vastu che te eka mANasa jeTalI khAine marI jAya teTalI te vastu jo agnimAM nAMkhI hoya to jeTalA mANasane dhumADo lAge teTalA maraNa pAme che. vaLI ApaNI pAse thoDI vastu hoya ne te vastu ghaNA mANasane pahoMcADavI hoya to, agnimAM nAMkhavAthI ghaNAne te ekasarakhe hisse pahoMce che. tevI ja rIte kharAba padArthone homavAthI nukazAna ane zubha padArtho homavAthI phAyado che mATe pazu- mAMsa homavAthI nukazAna ja che kAraNake te agnimAM nAkhavAthI havA bagaDe che ne naThAro padArtha samaSTinA devone (iMdriyone ) pahoMce che. ane te dvArA ApaNane bahUna nukazAna thAya che. mATe avazya pazubali agnimAM na Apaq tathA mAMsa homavU nahIM. tyAre zuM bahAra bali Apaq ? to tema paNa nahIM. ethI paNa tevIna nukazAnI che. kemake havA kharAba kare che. kAraNa te kevaLa maLana che. ane maLyI koI khuzI thAya ja nahIM, nAkhuza jathAya ane nAkhuza thavAthI nukazAna thAya che. te nukazAna juo daityone ane rAkSasone ema akRtya karavAthI thayela che tathA temanAM rAjyo paNa pAyamAlIpara AvI gayAM che vaLI teo bhuMDe hAla maraNa pAmyA che ane mahA kharAba thaI gayA che. mATe jemaNe kharAba tharbu hoya temaNe e kRtya karavU. rAjAe tathA prajAe banatAM sudhI e kRtya karavA devU ja nahIM. kAraNa ke ethI bahu na hAni che ane te A vAMcavAparathI tathA vicArathI anubhavamAM Avela ja haze. have yajJa karavA e zAstrIya che ane karavA e ThIka ema anubhavamAM paNa Ave che. paNa pazuvadha to vAmataMtronA graMtho sivAya bIjA koI graMthomAM jovAmAM Avato nathI. mATe te prabaLa gaNAya nahIM. AsurI saMpattivALAo ema kare che. daivI saMpattivALA kadi ema kare ja nahIM. ane rAjAne e nana joIe. A bali zubha devo ne pAlaka AgaLa batAvyA che tene apAya che ke azubha saMhAraka devone apAya che ? jo zubha devone ApatA hoya to te mahAhAni che. zubha devo tene aMgIkAra na nahIM kare ane sAmA gusse thaze tethI nukazAna che. ane azubha devone ApavAthI te mAMkaDAne dAru pAyA barobara che. kharAba to cha ja ane temane vaLI AvI rIte uttejana maLe to teo zuM na kare ? teo nukazAna kare che ne AthI vadhu nukazAna che. mATe sarva rIte pazu vadhano niSedha che. tyAre rAjAe sarvene yathA zakti satkAra karavo ja joIe, tathA e saMhAraka devo paNa rAjAne koI vakhate upayogI che, mATe temanuM paNa oLakhANa rAkhag joie ane temane dubhavavA na joie e paNa eka ThIka che. koi vakhate kAma lAge tema che to pachI teone te baline badale bInAM padArtho kahyAM che te ApavAM eTale koi jAtanI aDacaNa Avazena nahIM. A dvaMdvAkRti anAdithI cAlI Ave che. sAruM ne narasaM, zubha ne azubha pALaka ne saMhAraka, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha ne duHkha, pApa ne puNya, dharma ne adharma, dharmI ne adharmI, sAco ne juTho, jo e pramANe dvaMdvAkRti na hoya to sAraM narasuM jaNAya nahIM. mATe e eka bIjAne jaNAve che teTalA mATe e paNa upayogI hoine e pramANe banela che to tepaNa ThIka che. 'juTho sAcAne batAve che tathA sAco juThAne batAve che temana vaLI dharmI adharmIne batAve che ane adharmIthI dharmI jaNAya che, mATe e paNa eka samajaNathI banela che. A uparathI sarve sujJone lakSamAM AvyuM haze ke pazuvadha mahAniSiddha che mATe na karavo. ATaLu have sujJone bahu che ne aNasamajune hajAro graMthothI upadeza te kAi nathI ne samajune sahena isAro basa che. ema dhArI huM A viSe vizeSa lakhavU baMdha karuM chu. jene jema game tema kahe. be rastA che. zubha ne azubhanA. te be batAvyA che, temAthI je jene joie te upADI le. A viSenuM lakhavA bezIe to te eka moTo graMtha bane mATe TuMkAmAM te, mAtra digdarzana karAvI vadhu laMbAvato nathI. A anumAna ane pratyakSa pramANo ApyAM che. temAM tamArA sAte praznonA uttara AvI jAya che. ___ chatAM digdarzanarUpe tenA uttaro paNa laDeM cha. e praznonA uttara ApavA mATe pahelAM pramANa graMthonAM nAma jaNAvavAM joie. pramANa vinA koI vastu siddha thatI nathI. mATe sarva mAnya pramANo nIce pramANe yogavAsiSTanA mumukSu prakaraNanA aDhAramA sargamAM vasiSTa mahAmuniye zrIrAmane kahyAM che. "api pauruSa mAdeyaM, zAstraM ceyuktibodhakam / anyattvAmapi tyAjyaM, bhAvyaM nyAyaikasevinA // yuktiyukta mupAdeyaM, vacanaM bAlakAdapi, anya tRNamiva tyAjya, mapyuktaM parameSTinA / / yo'smattAtasya kUpo'ya, miti kaupaM pibetU payaH / tyaktvA gAMgaM puraHsthaM taM, ko'nuzAstyatirAgiNam" // __ artha-apakSapAtI manuSye yuktibodhaka zAstra sAdhAraNa puruSe racelu hoya tathApi svIkAravU,paNa yuktivinAnu,RSiye kaheluM hoya toya paNa tyAga karavU. kema ke yuktiyukta vacana bALakathI paNa grahaNa karavA lAyaka che ne yukti vinAnuM kadi prajApatiye kahelu topaNa tRNanI peThe tyAga karavA lAyaka che. ema chatAM paNa je amArA bApano kuvo che evA haThathI pAse raheDhuM gaMgArnu mIThu jala mUkI kuvAnuM khAru pANI pIe tevA atirAgIne koNa upadeza kare ? yukti-SaT liMgathI graMthanAM tAtparya (rahasya)no nirNaya karavo tene yukti kahe che. SaTliMga eTale SaT pramANa-te A pramANe che. pratyakSa, anumAna, upamAna, zabda, arthApatti, ane abhAva. A pramANomAM koI eka pratyakSanena mAne che. koI pratyakSa ane anumAna ema be bhAne che. koI traNa mAne che koI cAra mAne che. pUrvamImAMsA tathA uttara mImAMsAvALA cha pramANa mAne che tathA bIjA ATha pramANa mAne che. paNa te badhAno samAveza ghaNuM karI traNa pramANamAM thAya che. pAtaMjala yogadarzanamAM kAM che ke "pratyakSAnumAnAgamAH pramANAni"(prathama samAdhipAdanuM sUtra 7 muM) artha-pratyakSa, anumAna, Agama (zabdapramANa), e pramANe che. yathArtha jJAnanU ne karaNa hoya te pramANa kahevAya che. indriyasannikarSadvArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 cittanuM bahAranI vasturUpe pariNAma te pratyakSacittanA bahAranA saMcAra mATe indriyodvAra rUpa che. dhumADo dekhIne agninuM jJAna thAya te anumAna, A be sivAya jJAnanA sAdhanarupa eka trIjI vRtti che te dvArA A be karatAM jUdIja tarehanuM jJAna udaya thAya che. e trIjI zabdagrahaNa janya vRttine Agama nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A Agamaja ApaNA badhA jJAnanuM mULa che. A AgamadvArA ApaNane traNa prakAranaM jJAna maLe che. te eka "A zuM ?" e praznanA uttaravALu, bIjuM jJAnI puruSonI svayaM pravarttAvelI zikSAdvArA maLelu, ane trIjuM vayovRddha tathA jJAnavRddhanI parasparanI vAto sAMbhaLIne thayeluM. e rIte pramANo batAvyA. have zabdapramANa nIce pramANe che. yAjJavalkya smRtinA AcArAdhyAyamAM zloka che ke zrutiHsmRtiH sadAcAraH, svasyaca priyamAtmanaH / samyak saMkalpajaH kAmo dharmamUlamidaM smRtam / / artha -- zruti kahetAM veda, smRti kahetAM dharmazAstra, sadAcAra kahetAM ziSTa lokonI rItabhAta, potAnA manane gamatuM te erI ke je viSayamAM zAstrokta aneka pakSa che temAM je ApaNane anukuLa hoya te tathA sArA ruDA saMkalpathI uThelI arthAt je zAstraviruddha nahIM hoya evI hareka niyama pALavAnI icchA eTalA dharmanAM mULa eTale svarUpa samajavAnAM pramANa che tathA zloka 3 mAM kahela che ke-purANaM nyAya mImAMsA, dharmazAstrAMgamizritAH / vedAH sthAnAni vidyAnAM dharmasya ca caturdaza // 3 // artha-purANa kahetAM brahmapurANa, viSNupurANa ityAdi, nyAya eTale tarkavidyA, mImAMsA eTale vedArtha vicAra, dharmazAstra eTale manu vigere RSioe racelA smRtigraMtha, zikSA, kalpasUtra, vyAkaraNa, nirukta, chaMda, ane jyotiSa evedanAMcha aMga, veda cAra Rgveda, yajurveda, sAmaveda ane atharvaNaveda maLIne cauda prakAranA A nibaMdho vidyAonA eTale caturvidha puruSArthanuM jJAna thavA mATe je sAdhana che tevI vidyAonAM ane dharmanAM sthAna kahetAM AdhAra ke pAyAo che. vaLI nIce pramANe vidyAnAM adAra prasthAna che. cAra veda, cAra upaveda, SaTvedanAM aMga, ane cAra upAMga te purANa nyAya mImAMsA, ane dharmazAstra. e rIte vaikharI vANI rUpa vidyAnA aMdAra bheda che temane prasthAna kahe che. Rgveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda e cAra veda che. Ayurveda, dhanurveda, gAMdharvaveda, ane atharvaveda e cAra upaveda che. zikSA, kalpa, vyAkaraNa, nirukta, jyotiS, ane chaMdas e vedanAM cha aMga che. 1 brahma, 2 padma, 3 vaiSNava, 4 zaiva, 1 bhAgavata, 6 nAradIya, 7 mArkaMDeya, - Agneya, 9 bhaviSya, 10 brahma vaivarta, 11 liMga, 12 varAha, 13 skaMda, 14 vAmana, 15 kaurmya, 15 mAtsya, 17 gAruDa, ane 18 brahmAMDa. e aDhAra purANa che. nyAya zAstramAM nyAya tathA vaizeSika, mImAMsA zAstramAM eka dharmamImAMsAne bIjI brahmamImAMsa. dharmamImAMsAne pUrvamImAMsA ane brahmamImAMsAne uttaramImAMsA kahe che. dharmazAstra eTale smRtio, yAjJavalkya smRtinA AcArAdhyAyano zloka 4 tho. "manvatriviSNuhArIta - yAjJavalkyo zanoMgirAH / yamApastava saMvartAH kAtyAyananRispatI // / 4 // parAzaravyAsazaMkha-likhitA dakSagautama, zAtAtapo vaziSTazca dharmazAstraprayojakAH 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha-marnu, atri, viSNu, horIta, yAjJavalkya, uzanA, aMgirA, saMvata, zAtAtapa parAzara, gautama, zaMkheM, dakSa, ApastaMba , yameM, bRhaspati, vyAsa, kAtyAyana, devate, nAradai, ityAdika upara batAvela sarvajJa thayA che. temaNe vedane anusAra smRtinAme graMtho karyA che. tene dharmazAstra kahe che. ane te temanA nAmathI oLakhAya che. tema sAMkhyazAstra, yogazAstra, e paNa dharmazAstranAM aMtarbhUta che. have AmAM pahele naMbare pramANabhUta veda, pachI smRti, pachI zAstra; pachI itihAsa ane pachI purANa, pachI, anya graMtho pramANa bhUta che:-zrutismRtipurANeSu viruddheSu parasparam ityAdi-artha:-zruti ane smRtino virodha Ave to zruti baLavAn che. ane smRti tathA AcArano virodha Ave to smRti baLavAn che. __e pramANe zabdapramANanA graMtho je sarva mAnya cha te batAvIne have te praznonA uttara pehelA zabdapramANathI ApIe chIe ane te zabda pramANamAM paNa pahelAM je zAstramA vadhanuM kaheluM che, teja zAsronAM tenA viruddhanA pramANa ApIne pachI eka ekathI vizeSa baLavAn pramANa eka pachI eka yathAnukrama pramANe A sArtha darzAvela che. prazno. pra0-1 baLeva, dazarA vigere parvopara devIke devane bhoga ApavAnA nimittathI pazuvadha (pADA, bakarAM vigaire prANIno bhoga) evA prakAranI pazuhiMsA karavAneM kyA zAstramA kartuM che e pehelo prazna che. uttaraH-mArkaMDeya purANagata, caMDIpATha kavaca 18 mAM (zloka 27) suratha rAjA pratye mArkaDeya RSi kahe che. rudhirAktenabalinA mAMsena surayA nRpa, mANAmAcamanIyena caMdanena sugaMdhinA // 27 // arthaH-he rAjA raktaprokSaNa karelA annanuM bali, mAMsa tathA madyapaNa e caMDIkAne samarpaNa karavAM, pachI namaskAra, Acamana, sugaMdhayukta caMdana ityAdithI pujana karavU. tathA devIpurANamAM kahela che ke. azvine pUjayitvA tu ardharAtreSTamISuca, ghAtayaMtipazUn bhaktyA te bhavaMti mhaablaaH|| tathA-pazughAtazcakartavyo, gavayAjavaMdhastathA ||(vlii)ttraashvpesschaagmhisssvmaaNsaanaa muttarottaramAzastyaM phalavizeSazca artha-devIpurANamAM kAM che ke AsomAsamAM aSTamIne divase ardha rAtre je mAtA- pUjana karIne bhaktivaDe karIne pazune mAre che; te mahAbaLavAn thAya che. pazughAta karavA yogya che. rojha ane bakarAno vadha te paNa karavA yogya che. balidAnamAM azva, gheTo, bakaro, pADo, ne potAnuM mAMsa ema uttarottara zreSTha che ne tenuM phaLa paNa uttarottara zreSTha che. e sivAya kAlIpurANa tathA bIjA vAmataMtranA graMthomAM ghaNe ThekANe che. paNa dazarA tayA baLevane divase bali ApavAno niSedha nIce pramANe che.-naMdAyAM jvalate vanhiH pUrNAyAM pazughAtanam, bhadrAyAM gokule krIDA, tatrarAjyaM vinazyati" / artha :-paDave, chaThTha, ane ekAdazI e naMdA tithi che. te divase jo holI pragaTe che to, tathA pAMcama, dazama, ane pUnama e pUrNAtithine divase pazughAta pazuno bali Ape to, ane bIja, sAtamane bArasa e bhadrA tithimAM janmASTamIno utsava kare to, je dezamA e pramANe thAya tyAM rAjano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza thAya che. e pramANe kAlIpurANa brahmavaivartapurANa tathA nArada purANamAM kahela che, mATe dazarA tathA baLevane divase bali ApavAno niSedha che te divase pazuvadha na karavo. pra. 2. je zAstramA kA hoya te zAstra Arya lokomA sarvamAnya gaNAya che ke kema ? athavA bahumAnya gaNAya che ke kema? uttara. je zAstramA kahela che te zAstra Arya lokomA sarvamAnya gaNAtAM nathI, tathA bahumAnya paNa gaNAtAM nathI. chevaTanI kaniSTa pAyarInAM che. te AgaLa darzAvela zabda pramANanA sarvamAnya graMthothI jANazo ke te sarvamAnya nathI. pra. 3. te zAstra karatAM paNa je zAstranuM pramANa vadhAre balavAn gaNAtuM hoya evAM koi zAstramA te hiMsAno niSedha karyo che ke kema? uttara. te zAstra karatAM paNa je zAstranuM pramANa vadhAre baLavAn hoya evA ghaNA zAstromAM te hiMsAno niSedha che. eTaluMna nahIM paNa tene te zAstromAM paNa niSedha karela che. ane te sarve nIce pramANe che. pahelAM temanA zAstronoja niSedha lakhIe chIe. mArkaMDeya purANagata caMDIpATha kavaca 15 zloka 19-20-21-devIdeva pratye kahe che. sarva mamaitanmAhAtmyaM mama sannidhikArakam pazupuSyArgha dhupazca, gaMdhadIpai stathottamaiH // 19 // viprANAM bhojanoMmaiH prokSaNIyairahanizaM // anyaizca vividhoMgeH pradAnaivatsareNa yA // 20 // prItikriyate sAsminsakRtsucarite zrute zrutaM harati pApAni tathArogyaM prayacchati // 21 // artha-devI deva pratye kahe che ke A sarva mAhAtmya (caMDIpATha) mArUM sannidhAna karanAra che, mATe pazubali, jaLa, dugdha, durvAgra, dahIM, akSata, tIla, yava, tathA hiraNyagarbha evA ATha padArtha yukta arghya tathA uttama sugaMdhita gaMdha, puSpa, dhUpa, dIpa vagaire ane brahmabhojana homa prati divase paMcAmRtano abhiSeka tathA aneka prakAranAM puSponI mALAo vagere bhogo mane tathA mArA uddezathI brAhmaNone vastrAlaMkArAdi dAno ApavA pUrvaka eka varSa paryaMta mArI pUjA karIne jeo mArI prIti utpanna kare che, te prIti mAruM A sucaritra (caMDIpATha) ekavAra zravaNa karavAthI mane pahoMce che. kAraNa ke A caritra mAtra sAMbhaLavAthIna sakaLa pAponuM haraNa kare che, tathA zarIrane viSe ArogyatA Ape che // 21 // tathA kAlIpurANamAM kahe che ke-naMdAyAM jvalate vanhiH pUrNAyAM pazughAtanam // bhadrAyAM gokule krIDA tatra rAjyaM vinazyati // artha-jyAM, naMdA kahetAM paDave chaThThane ekAdazImAM holI pragaTAya che, tathA pUrNA kahetAM pAMcama, dazama, ane punemane divase bali pazudhAta thAya che. ane bhadrA kahetAM bIja, sAtama, ne bArazane divase janmASTamIno utsava thAya che. tyAM rAja nAza pAme che A vAkya brahma vaivarta tathA nAradAdika purANamAM paNa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 - kaliyuge varjya temAM Ane lagatAMja lakhela che. vRhannAradIye "devarAcca sutotpatti madhuparka pazorvadhaH mAMsadAnaM tathA zrAddhe vAnaprasthAzrama stathA // artha - dIyara thakI putranI utpatti, madhuparka, pazuno vadha, zrAddhamAM mAMsanuM dAna tathA vAnaprasthAzrama e kaliyugamAM tyAjya che. hemAdri, brAhmamAM kahe che ke, gotrAnmAtuH sapiMDAyA vivAho govadhastathA, narAzvamedho madyaM ca kalau varjya dvijAtibhiH / / mAtAnA gotra thakI tathA potAnA sapiMDI gotra thakI vivAha na karavo, govadha na karavo tathA naramedha, azvamedha, ane madyapAna kaliyuge brAhmaNa kSatri ane vaizyane varjya che. akSatA gau pazucaiva zrAddhe mAMsaM tathA madhu, devarAcca sutotpattiH / kalau paMca vivarjayet / iti nigamoktiH // akSata strI, gAya, pazu, zrAddhamAM mAMsa tathA madya, dIyara thakI putranI utpatti e pAMca kaliyugamAM varjavAM ema nigamamAM kahela che. varAtithipitRbhyazca pazUpAkaraNakriyeti kalivarjyeSu // hemAdrAvAdityapurANe ca / / varane, atithine, pitRne, pazurupI upAkaraNa kriyA te kaliyugamAM varjya che ema hemAdri tathA Aditya purANamAM che. bhAgavatanA cothA skaMdhamA prAcIna barhiSI rAjAne nArade kayuM che ke ---- he prAcIna barhiSI rAjA, teM je yajJamAM hajAro pazuo mArI nAMkhyAM te teM kevaLa adharma karyo che. kAraNa ke te pazuo tArI vATa joDne rahyAM che, ke A rAjA kyAre mare ke teNe amane jema mArela che te prakAre pAchu amAruM vaira laie. mATe he rAjan te pazuo tArI vATa jor3ane UbhA che temane pratyakSa jo. matalaba ke ahiMsA eja parama dharma che. mahAbhAratAMtargata zAMti parvanA adhyAya 152 mAM kahela che ke "adrohaH sarvabhUteSu karmaNA manasA girA, anugrahazca dAnaM ca satAM dharmaH sanAtanaH / / arthaH-mana, vANI tathA karme karI prANI mAtra no droha na karavo, dayA rAkhavI, tathA upakAra karavo e sat puruSano sanAtana dharma che. tathA adhyAya 116 mAM kahela che je - ahiMsA paramo dharma stathA'hiMsA parodamaH || ahiMsA paramaMdAnamahiMsA paramaM tapaH / artha :- ahiMsA e uttama dharma, uttama dama, uttama dAna, tathA uttama tapa che, vaLI eja parvamAM kahela che je-yathA nAgapade nyAni padAni padagAminAm || sarvANyevApi dhIyate padajAtAni kauMjare || evaM sarva mahiMsAyAM, dharmArthamapi dhIyate // arthaH- je prakAre hAthInA pagamAM pagavaDe cAlanAra sarva prANiyonA paga aMtarbhUta thAya che te pramANeja yajJa, tapa, dAnAdika sarve dharma ane artha ahiMsAne viSe aMtarbhUta thAya che. viSNuzarmA kahela che je-matarvyamiti yadduHkhaM puruSasyopa jAyate / zakyastenAnumAnena paro'pi parirakSitum // artha: - puruSane maraNa saMbaMdhI je duHkha thAya che, te upamAe joi te anumAnathI anya prANiyonI paNa rakSA karavA yogya che temaja mahAbhAratAMtargata anuzAsana parvanA adhyAya 111 tathA 116 mAM kahela che je - prANA yathAtmano'bhISTA bhUtAnAmapi vai tathA, Atmaupamyena maMtavyA buddhimadbhiH kRtAtmabhiH artha - je pramANe potAno prANa potAne priya che. teja pramANe bIjA prANiyone paNa teono prANa teone priya haze e pramANe potAnI upamAe buddhimAna jJAniyoe vicAra. vaLI kayuM che ke nahi prANAtmiyataraM loke kiMcana vidyate // tasmAddayAM naraH kuryAdyathAtmani tathApare / artha- vaLI jagatmAM prANathI adhika priya kAMipaNa jaNAyaluM nathI te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa mATe manuSye potAnI upamAvaDe joi bIjApara dayA rAkhavI. vaLI kAM che ke prANadAnAtparaM dAnaM na bhUtaM na bhaviSyati / / nahyAtmanaH priyataraM kiMcidastIha nizcitam / / artha-prANadAnathI bIjuM adhika zreSThadAna Aja sudhI thayuM nathI ane thaze paNa nahIM. kAraNa ke AtmAthI bIjuM kAMi paNa adhika priya che ja nahIM. e nizcaya che. tathA kyuM che ke aniSTaM sarva bhUtAnAM maraNaM nAma bhArata, mRtyukAlehi bhUtAnAM sadyo bhavati vepathuH / / artha- sarva prANimAtrane mRtyu mahA aniSTa che; kAraNa ke mRtyukAlamAM prANiyone tatkALa kaMpa thAya che. mATe bicArA garIba niraparAdhI prANiyonI jIMdagI paryaMtanuM sukha toDI nAMkha enAthI bIjuM koI pApAcaraNa nathI, vaLI prANiyonI sarve jAtiomAM AnaMda rahelo cheja jethI temane paNa manuSyanI peThe ghaNuM jIvavAnI hoMza hoya che, ane teo potapotAnA kuTuMbamAM ghaNo sneha bAMdhe che; jethI eka bIjAne viyoga thatAM teo atyaMta duHkhI thAya che. ema ApaNe pratyakSa anubhavathI joIe to ApaNA anubhavamAM paNa Ave che. zAMti parva mokSa dharma - adhyAya 88 mAM dharmanuM evaM lakSaNa ApeluM che ke sarvabhUtanuM hita tathA sarvabhUta sAthe mitrabhAva rAkhavo e dharma prAcIna che. sarva prANiyone abhaya Ape che; teja abhaya pAme che. tapa karavAthI, yajJa karavAthI, dAna karavAthI, ane vedAMta vAkyonuM ciMtavana karavAthI, je je phaLa prApta thAya che, te phaLa eka abhayadAnarUpa dharma karavAthI paNa prApta thAya che, je puruSa sarva prANiyone AlokamAM abhayadAnarUpI dakSiNA Ape che, tene sarva yajJanuM phaLa prApta thaIne te paNa abhaya dakSaNA pAme che. RSioe ane yogIoe nahuSa rAjAne ema kahyuM che ke, teM gAyane haNI te potAnI mAne haNyA barobara pApa karyu che, teM prajApatine haNyA barobara pApa kartuM che. - ityAdi, ityAdi, adhyAya 89 mAM ahiMsAnI stuti ane hiMsAnI niMdA viSe prajAnA upara dayAarthe vicakhyu rAjAe kahyuM che. adhyAya 92 mAM- tulAdhAre jAjalIne ahiMsAdharma kahela che. adhyAya 97 mAM- hiMsA karavI e yajJa karma nathI - hiMsAtmaka yajJa karavAthI satyanAme brAhmaNanuM moTuM tapa nAza pAmyuM. adhyAya 93 mAM prANiyonI hiMsA karyA vinA eaizvarya prApta thAya evo dharma gRhasthane ane yogIne kalyANakArI hoya te kahyo che. adhyAya 117 mAM je hiMsAyukta nathI te Arya puruSanuM satpuruSo pUjana kare che. pAtaMjala yogadarzana sAdhanapAda sU. 30 tathA 32. ahiMsAsatyAsteyabrahmacaryAparigrahA yamAH // 30 // zaucasaMtoSatapasvAdhyAyezvarapraNidhAnAni niyamAH || 32 || artha:-ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, ane aparigraha eyama che.||30|| pavitratA, saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane IzvarapraNidhAna e niyama che. sUtra // 31 // tathA sUtra 32 mAM kahela che ke-sU0 jAtidezakAlasamayAnavacchinnAH sArvabhaumA mahAvratam // 31 // arthaH- jAti, deza, kALa ane samayathI te yamano bhaMga na thatAM jo sarva avasthAmAM te susthira rahe to te mahAvrata kahevAya che. pachI sUtra 33 vitarkabAdhane pratipakSabhAvanam // 36 // artha-vitarkanAM nAzamAM tenA pratipakSanI bhAvanA hetu che. // 33 // tathA sUtra 34 vitarkA hiMsAdayaH kRtakAritAnumoditA lobhakrodhamohapUrvakA mRdumadhyAdhimAtrA duHkhAjJAnAnaMtaphalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 iti pratipakSabhAvanam // 34 // artha: - hiMsAdika vitarko che tenA kRta, kArita, ane anumodita e RNa prakAra che, lobha, krodha ane mohapUrvaka e vitarkonI utpatti thAya che. e vikalpanA mRdu, madhya, adhimAtra evA avAMtara bheda che. ukta vikalpa duHkha ane ajJAnarUpI anaMta phaLo utpanna kare che. evI?rItanI pratipakSabhAvanA karavI 34. e ahiMsAthI je phaLa thAya che. te kahe che. sUtra 35. ahiMsApratiSTAyAM tatsaMnnidhau vairatyAgaH || 35 // artha - ahiMsA siddha thavAthI te muni pAse vairano tyAga thAya che. A yama niyama te sAMkhya, nyAya, vaizeSika, ane bane mImAMsA e zAstrone saMmata che; eTaluMja nahIM paNa sarve dharmavALAone paNa saMmata che. koI paNa dharmamA Ano niSedha karela jovAmAM Avato nathI. te koI zAstramAM paNa Ayama niyamano niSedha nathI ane te rAjAthI te cAMDAla paryaMta sarvane mAnavA tathA pALavA yogya che. have e ahiMsAnuM lakSaNa yogasUtrapara vyAsa bhASya che temAM lakhela che je "tatrAhiMsA sarvathA sarvadA sarvabhUtAnA manabhidrohaH // arthaH- sarva prakAre sarvadA sarva prANiyono adroha karavo te ahiMsA che. tathA yAjJavalkya saMhitAmAM kahela che je "karmaNA manasA vAcA sarvabhUteSu sarvadA, aklezajananaM proktamahiMsAtvena yogibhiH // artha - sarvadA sarva prANiyone je mana vacana ane zarIra vaDe klezanI utpatti na karavI tenuM nAma ahiMsA che. tathA yAjJavalya smRtinA AcArAdhyAyamAM kahela che ke ahiMsA satyamasteyaM zauca miMdriyanigrahaH / dAnaM dayA damaH kSAntiH sarveSAM dharmasAdhanaM // artha-ahiMsA, satya, corI na karavI, pavitratA, indriyanigraha, paropakAra, dayA, mananuM damana, tathA kSamA e nava sarvene dharmanAM sAdhana che. A yAjJavalkyanA matamAM atrisaMhitA, viSNusmRti, hAritasmRti, auzanasasmRti, aMgirasasmRti, yamasmRti, ApastaMbasmRti, saMvarttasmRti, kAtyAyanasmRti, bRhaspatismRti, parAzarasmRti, vyAsasaMhitA, zaMkhasaMhitA, likhitasaMhitA, dakSasaMhitA, gautamasaMhitA, zAtAtapasaMhitA, vaziSTasaMhitA, pulastyasmRti, budhasmRti ane kazyapasmRti jarA paNa viruddha nathI. yajurveda zrutiH nataM dhidayi'imA jajA nAnya ghuSam kramaMtaraM babhUva, nIhAreNa prAvRtA jalpyA cA su tRpa'ukthazAsazcaraMti // artha - te paramezvarane ApaNe jANatA nathI je A prajAone utpanna kare che ( karatA havA ) kAraNa ke tene ne ApaNe ghaNuM aMtara hotuM havaM. mATe te paramezvaranA rUpane jANyA vinA ajJAnamAM vIMTAelA prANi bakavAda kare che ane kahe che ke AvI rItiye pazuonI hiMsA karavAthI tathA mAMsa bhakSaNa karavA thakI aneka jAtanuM A loka tathA paralokanuM sukha maLe che. e pramANe bakavAda kare che, te kevaLa karmajaDa che. kAMipaNa dharmane jANatA nathI. mithyA bakavAda kare che. kenI peThe ke jema moTo vaMToLIo Avelo hoya ane temAM rAkha uDelI hoya ane AMkho burAyelI hoya, kAMI na joi zakato hoya, ne tene pUchayuM hoya ke pUrva dizA kaI ? tyAre te jema jANyA vinA pazcima ke dakSiNane pUrva kahe, tema ajJAnI mUrkha puruSo hiMsA karavA thakI A loka paralokanuM sukha maLe ema bakavAda kare che. tene zuM phaLa maLe che te kahe che ke, kevaLa nIca avatAro vAraMvAra pAme che. tathA zrutiH - atha kupUyA caraNA abhyAso hayate kupUyAM yoni mApadyeran zvayo 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niM vA zUkarayoni vA cAMDAlayoni vA iti. artha-zAstra niSiddha je yajJamAM pazuvadha ityAdi pApakone karanAra puruSa jaladIna nIca yonine prApta thAya che. kadi zvAna yonine pAme che, kadi zUkara yonine pAme che, e Adi laIne bIjI paNa aneka aneka nIca yoniyone pAme che yajurveda IzopaniSad athavA vAjasaneya saMhitopaniSadmAM kahela che ke zrutiH-andhantamaH pravizanti ye'vidyA mupAsate tato bhUya ivate tamoya u vidyAyA'ratAH // 12 // artha-je puruSa kevaLaH karmane kare che te puruSa adarzanarUpa tamane pAme che. ane je puruSa kevaLa upAsanAmAM prItivALo che te puruSa dAruNa tamane pAme che // 9 // zrutiH-andhantamaH pravizanti ye saMbhUti mupAsate tato bhUya ivate tamoya u saMmbhUtyAratAH12 arthaH-je puruSa kAraNa avyAkRta nAma mAyAnI upAsanA kare che, te puruSa adarzanarUpa tamane prApta thAya che. tathA je puruSa hiraNyagarbharUpa nAma kAryanI upAsanA kare che te puruSa adhika ghora tamane pAme che. tathA ziraupaniSad , garbhopaniSad , nAdabiMdu upaniSat , brahmabiMdu upaniSat , amRtabiMdUpaniSat , dhyAnabiMdUpaniSat , tejobindUpaniSat , yogatatvopaniSata , saMnyAsopaniSat , AruNeyopaniSat , brahmavidyopaniSat , kSurikopaniSat , cUlikopaniSat , atharvazikhopaniSat, brahmopaniSat , prANAgnihotropaniSat , nIlarudropaniSad , kaMThazrutyupaniSat, piMDopaniSat , AtmopaniSat, zamapUrvatApanyupaniSat , rAmottaratApanyupanipat , hanumaduktarAmopaniSat , savopanipat , haMsopaniSat , jAbAlopaniSat ane kaivalyopaniSat eomAM kyAMie paNa daserA tathA baLeva para ke bIje parve pazuvadha karavo ema che ja nahIM. vaLI-Iza, kena, kaTha, prazna, muMDaka, mAMDUkya, taittirIya, aitareya, chAMdogya e upaniSado je cAre vedanAM che temAM kayAMi paNa pazuvadha cheja nahIM. tathA vRhadAraNyamAM paNa daserA baLeve pazuvadha karavo evaM kyAMi paNa cheja nahIM. pra. 4. rAjAone te avazya kartavyaja che, ane te na karavAmAM Ave to baLavAn zAstranI AjJA toDI gaNAya evaM kAi spaSTa pramANa che ke kema ? uttara-rAjAone te avazya kartavya che ema koi koi kahe che. ane mArkaDeya RSie suratha rAjAne caMDIpAThamAM kahela che te AgaLa batAvela che, paNa te nahIM sarakhaM che. eTale khAsa evI kAMI pharaja vizeSa hoya ema jaNAtuM nathI. ane te na karavAmAM Ave to koI baLavAn zAstranI AjJA toDI gaNAya evaM kAMI spaSTa kAraNa cheja nahIM. paNa na karavU e uttama che. ane te AgaLanA pramANothI jANI lezo. prazna-5 e hiMsAnI pravRtti jo na karavAmAM Ave to tethI rAjyane, prajAne ke rAjAnA aMge koipaNa prakArano Apattiyoga Ave athavA akArya karyu gaNAya evaM koi baLavAn zAstramA kayuM che ke kema? uttara-e pramANe koi paNa baLavAn zAstramA kAM nathI. paNa na karavAthI phAyadA batAnyA che. ane te prazna trIjAnA khulAsAmAM ne pramANo ApyAM che tethI vAkepha thazo. karavAthI nukazAna che. pra. 6. te pazuvadhane badale bIjI koi hiMsArahita kriyA karI te parva ArAdhavAmAM Ave to tethI kaMDa baLavAn zAstranI AjJAno bhaMga kayoM gaNAya ke kema? tevI hiMsA rahita zuM zukriyA barAbara gaNAya? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara-te pazuvadhane badale bIjI koi hiMsArahita kriyA karI te parva ArAdhavAmAM Ave to tethI kaI baLavAn zAstranI AjJAno bhaMga karyo gaNAya nahiM paNa sAruM che. evI hiMsArahita kriyAo barAbara gaNAya tevI nIce pramANe che, kAlIpurANe-kUSmAMDa mikSudaMDaca, mAMsaM sArasa mevaca, ete balisamAH proktA stRptau chAgasamA sadA // sAkarakoLu, zeraDInI kAtaLI, mAMsa, sArasapakSI e badhAya balidAna samAna kahyAM che. eo tRptine viSe niraMtara bakarAnI tulya che. rudrayAmale chAgAbhAvetu kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharaM vastrasaMvetiM kRtvA chedayecchurikAdinA. artha-rudrayAmalamAM kayu che ke bakarAnA abhAve, sAkarakohoLu athavA suMdara zrIphaLa tene lUgaDaM vIMTALIne charIvaDe chedavU. prazna-7 pazuvadha karavAne badale tenAM nAka kAnane cheko mArIne te prANine chUTuM melI devAmAM Ave to kriyA pUrNa thaI gaNAya ke kema? uttara-ema karavU te ThIka nathI. niSedha che. eTale nAka kAnane cheko karavo te ThIka nathI. taMtrAMtare. oSTasya cibukasyApi neMdriyANAM tathaivaca, raktaM mAMsa balidAne na dAtavyaM kadAcana // arthahoThay, nAkana ne iMdriyonuM mAMsa athavA rudhira balidAnamAM koi vakhata Apa_ nahIM. chUTuM melI devU uttama che ane te AgaLa trIjA praznanA khulAsAthI vAkepha thakuM. tyAre AvA yajJo koNa kare che? to vizeSa AsurI saMpattivALA kare che. ema kRSNa bhagavAn kahe che. bhagavadgItA adhyAya 16 zloka 5 mo. daivI saMpad vimokSAya nibaMdhAyAsurI matA // artha-daivI saMpat mokSa kAraNe ne AsurI baMdhana kAraNe che. tathA zloka 6 mAM kahela che ke dvaubhUtasau~ loke'smindaiva Asura evaca // artha-A lokamAM devanI ane asuranI evI be prakAranI bhUtasRSTi che. adhyAya 17 zloka 4 yajate sAtvikA devAnyakSarakSAMsi rAjasAH pretAnbhUtagaNAMzcAnye yajate taamsaajnaaH||arth-saatvik jana devane yaje che. rAjasa te yakSa rAkSasane ane tAmasajana te bhUtagaNane yaje che. adhyAya 16 zloka 17 AtmasaMbhAvitAH stabdhA dhanamAnamadAnvitAH / yajaMte nAma yajJaiste daMbhenA vidhipUrvakam ||ahNkaar balaMdarpa kAmaM krodhaMca sNshritaaH|| mAmAtmaparadeheSu pradviSaMto'bhyasUyakAH // artha:-koi satpuruSe pUjya karelA nahIM paNa poteja potAnI meLe pUjya banI beThelA, anamra, dhanathI thayelA mAna ane madavALA, ahaMkAra, bala, garva, kAma ane krodhano Azraya karIne rahelA arthAt ahaMkAra Adi durguNomAM buDelA, sanmArgamAM cAlanArA puruSapara doSano Aropa karanArA tathA huM je bIjAnA dehamAM caitanyAMzavaDe rahyo chu teno dveSa karanArA te upara kahelA Asuro jIvo daMbhathI mAtra nAmanAna yajJovaDe yajana kare che. 17-18 adhyAya 17 zloka 10 yAtayAmaM gatarasaM pUtiparyuSitaM ca yat / ucchiSTa mapicAmedhyaM, bhojanaM tAmasapriyam // arthaH-prahara pachI nirasa, durgaMdhivALa, vAsI, jamatAM vadhelaM, apavitra, bhojana (yajJamAM niSiddha ke abhakSya ) te tAmasa janane priya che. adhyAya 16 zloka 19-20 tAnahaM dviSataH krUrA nsaMsAreSu narAdhamAn // kSipAmyajasramazubhAnAsurISveva yoniSu // 19 // AsurIM yoni mApanA mUDhA jnmnijnmni||maammaapyaiv kauMteya tato yAMtyadhamAMgatim // 20 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 20 arthaH-mAro dveSa karanArA tathA krUra ne adhama puruSone janma maraNanA mArgarUpa saMsAramA atikara vyAghrAdi yoniyomA na huM nAMkhu chu. arthAt tevA pApIne evA phaLa ApuM chu // 19 // e AsurI yonine pAmelA te mUDha puruSo he kuMtAnA putra ? mane pAbhyA vinA arthAt mArI prApti to temane hoyaja kyAthI paNa mane pAmavAnA upAyarUpa sanmArgane pAmyAvinA tethI paNa mAThI gatine pAme che. arthAt krami kITa Adi yonimAM utpanna thAya che. (iti zivam OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH) saMvata 1950 nA bhAdaravA vadI 3 caMdravAra. lakhanAra vaijanAtha motIrAma bhaTTa. lIMbaDI. OM tatsat rA. rA. prANajIvanadAsa jagajIvanadAsa mehetA. cIpha meDIkala oNphisara, sAheba. mu. dharamapura. Apane vidita karavAnu ke ApanA savAlanA jabAba meM mokalAvyA che temAM nIce lakhyA pramANe sudhArazojI. (1) zabda purANamAM jyAM aDhAra purANo gaNAvyAM che tyAM A zloka dAkhala karazo. padma purANanA uttarakhaMDanA 94 mA adhyAyamAM zivajIe pArvatIne kA che ke vaiSNavaM nAradIyaMca tathA bhAgavataM zubham / gAruDaMca tathA pAnaM vArAhaM zubhadarzanam / sAtvikAni purANAni vijJeyAni zubhAni vai // brahmAMDaM brahmavaivarta mArkaMDeyaM tathaivaca, bhaviSyaM vAmanaM brAyaM rAjasAni nibodhme|| mAtsyaM kauyaM tathA liMgaM zaivaM skAMdaM tathaivaca, AgneyaMca SaDetAni tAmasAni nibodhame // artha-viSNupurANa, nAradapurANa, bhAgavatapurANa, garuDapurANa, padmapurANa, ane varAhapurANa e cha purANa sAtvika guNanAM jANavAM. tathA brahmAMDa, brahmavaivarta, mArkaDeya, bhaviSya, vAmana ane brahma e cha purANa rAjasa guNanAM che. matsya, kUrma, liMga, zaiva, skaMda tathA Agni e cha purANa tAmasa guNanA jANavAM. (2) tamArA chaThThA praznanA javAbamAM kAlIpurANano zloka kUSmAMDa mikSudaMDaMca mApaM kaMsAramevaca, ete balisamAH proktAH stRptau chAgasamAH sadA / artha-sAkarakoLu, zeraDIno sAMTho, aDada (aDadanA loTano harakoi banAvela padArtha agara aDadanI palALelI dALanAM vaDAM vigere ) tathA kaMsAra eo bali samAna kahela che ane tethI sadA bakarA agara pADA samAna tRpti thAya che... __ (3) sUkSma buddhithI anumAna pramANa Apela che. temAM e naThAruM pariNAma ema karanAra- koinu Avyu che ke nahIM ? ema vicAratAM-tyAMthI kAzIno rAjA sudakSiNa teNe yajJamAM pazahiMsA karI tethI sudarzana cakre kAzI bALIne sudakSiNa rAjAne haNyo, zakunino putra vRkAsura te yajJamAM mAMsa homavAthI maraNa pAmyo, jarAsaMdhe bhairava yajJa karyo ne temAM pazuvadha karyo tethI mRtyu pAmyo, kaMse dhanuryoga bhairavayajJamAM pazuvadha kayoM tenuM phaLa e maLyuM ke tene zrIkRSNe bhrAtAo sahita mAryo, prAcIna barhi rAjAe yajJo karyA, ne pazu hiMsA thayela te pazuo te rAjAne mAravA mATe vATa joine rahyAM hatAM ke rAjA kyAre mare ane amAru Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaira laie ? ebuM nArade te prAcIna barhi rAjAne pratyakSa dekhADayuM hatuM. ane pachIthI potAnI bhUla kabUla karI yajJa karavA baMdha karyA ane nAradanA upadezathI bacI gayo. sahasrArjune yajJa karyo tyArapachI tarataja jamadagni sAthe vaira thayuM ne teno nAza thayo. eTaluMna nahIM paNa tenA chAMTA bIjAthI striyone uDyA ne ekavIzavAra nakSatrI pRthvI thaI te ena pariNAma hoya ema jaNAya che. tathA pAMDavooe rAjasUya yajJa koM ne tyAra pachIthIna temanI viparIta buddhi thaI, duryodhana- hAsya kayu, jUgaTuM ramyA tethI rAjapATa khoi beThA ane bAra varasa vanavAsa bhogavavo paDayo ema mahA herAna thaI gayA. tathA mahAbhArata yuddha thayuM, temAM zrIkRSNanI sahAyatAthI pAMDavo bacI gayA. paNa e mahAbhAratanA yuddhathI bahuna nukazAna thayu. mahAbhAratanA yuddha pahelAM ekaja dharma hato. paNa e mahAbhArata yuddha thayA pachI rAjAomAM kusaMpa peTho. sArvajanika hita vicAravAnU bAjupara rahyu. ane e kusaMpa vadhato jatAM mAhomAMhe vaDhI muA aneka jAtanA dharmo nIkaLayA temAM paNa laDAio thaIne kharAba thaI gayA. ane tenAM mULa eTalAM badhAM uMDAM pezI gayAM ke hAla ApaNA gharamAM paNa ekasaMpa nathI. eTale sudhInI sthitimAM ApaNe hAla AvI gayA chaie; te jyAM sUdhI ApaNe ekasaMpa nahIM thavAnA tathA sArvajanika hita tarapha lakSa rAkhI tevAM kAryoM nahIM karIe tyAM sUdhI unnati thavI muzkela che. A thoDaM mArcha pariNAma che ? AthI bIjuM mAThu pariNAma zuM ? kAraNa ke vinAzakAle viparItabuddhiH vinAza kALe viparIta buddhi thAya che. e pramANe viparIta buddhi thaine enAM phaLa ApaNehaz2a bhogavIe chIe. vaLI kayuM che ke buddhi yasya balaM tasya nirbuddhezva kuto balaM artha-jene sArI buddhi teja baLavAn che. buddhi rahita kyAthI baLavAn thAya ? ane te buddhi karmAnusAra che. juo buddhiH karmAnusAriNI. buddhi karmane anusAra thaI ( bagaDI ) ane tethona evAM mAThAM pariNAmo AvyAM jaNAya che. tathA bIjA rAjAo jemaNe jemaNe e kRtyo karyA temane pachIthI bahu kharAbI thaI che te temanA itihAsaparathI jaNAya che. jyAre A yajJa karmamAM evI kharAbI che tyAre yajJa karma sivAya pazu bali ApavAthI nukazAna thAya temAM zuM navAI ? vaLI kRSNa sarakhA jenA sahAya karanAra temane paNa nukazAna thayu. tyAre hAlanA sAdhAraNa rAjAone nukazAna thAya temAM zuM Azcarya? ane e nukazAna to yajJothI eTale zukla kRSNa karma karavAthI thayu. zukla kRSNa karma e ke jemAM puNya ane pApa banne hoya te. e zuklakRSNa karmathI nukazAna thayuM tyAre pazubali je kevaLa kRSNakarma tenAthI to phAyado kyAthIja thaze? mATe e atyaMta niSiddha jaNAya che. vaLI daityonAM rAja gayAM, ane teo pAyamAla thaI gayA te tethIja haze, ema jaNAya che. mATe pazubali ApaQ atyaMta niSedha jaNAya che. kAraNa ke eoe evAM kRtyo bahu ka- hoya ema saMbhaLAya che. AhIM sudhInI vacamAM A upara lakhela vadhAra.) (4) sUkSma buddhie pratyakSa pramANamAM tenuM nukazAna juo ahIM sUkSma buddhithI anumAna pramANa Apela cha; ane tyAM mahAn nukazAna thAya che te batAvyuM che, tethI AMhI e lakhato nathI. (A vadhAra.) tathA daityo ane rAkSasone ema akRtya karavAthI thayela che. ( A meLavI devU.) li. bhaTTa vaijanAtha motIrAmanA jaya saccidAnaMda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 3 vaDodarAvALA rAmakRSNa zAstrIno abhiprAya. (saMskRtamAM.) asti svastizrI dharmapurarAjyAsanAlaGkArabhUto dharmaniSThaH zrIsaptasametaH zrImohanadevanAmA bhUmivRDhaH saca sarvaprANisukhaduHkhamAtmasadRzaMmanvAnaHkevalaMdharmapravaNamanA manAgapi hiMsAyAMpravRttimakurvANo nirvANotkaMThitAMtaHkaraNaH karaNAsaktiniyamayana dharmabhIrutayA mayA kiM kartavyaM kiM na kartavyamitisaMzayAnaH sarvatrApi zAstrAnujJAM samIhamAnaH kiMcit praznayati "Apa jANocho vigere." atratAvadidaMvicAryate kiM etAvatkAlaparyaMtaM pracalitakarmadharmatvena pragRhItamadharmatvena vA? yadi ca dharmatveneticennAsti praznAvakAzaH paraMparAgatadharmasya rAjJo'vazyakatavyatvAt / na ca dho'pi paramatAlocanatayA dharmaivAbhAsataiti pariheyaH / paramatavirodhasyAkiMcitkaratvAt / ata evocyate "svadharme nidhanaM zreyaH, paradharmobhayAvahaH" kiM ca yadi paramatavirodhasyApi parijihIrSA, tarhisAnayuktA, dAnapaJcamahAyajJAdi parityajya sarveSAM zramaNatvaparigrahApatteH / asti ca paramate jalavyayAdinA jIvahiMsArUpo'dharmaH / yavanairapi jalavyayabhIrutA svIkriyate mAsikartusamayaiti. prasiddhataram kiMbahunA jAtibhedahAnirapi idAnImeva karttavyA syAt sarveSAmiti mahAn kolAhala syAt // kiM ca // "kSatriyasya vijitam" // iti smRtyA kSatriyasyajayalabdhasvAmitvamuktaM tannaivaghaTeta asti ca jayejayeparasainikaprANaviyogAnukUlavyApArarUpAhiMsAjAgarUkA / na ca kSatriyasya zastraniSTatA evadharma iti viSNusmRte raNezastravyApArena doSaiti / rAjyazrutismRtisadAcArANAM pUrvapUrvasyabalIyastvena sarvabhUtahiMsA na karttavyetyarthikAyAH zruteH smRtyapekSayA prabalatvena vaiSNavasmRterakiMcitkaratvApattiH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdetat zrutyorvirodhaparihArArtha mImAMsAzAstraM tatra kapiMjalAdhikaraNanyAyaH tenAtravijayArtharaNavyatiriktaviSaye hiMsAniSedhikAzrutiH pravarttataiti zrutyarthasaMkoca iticetsatyaM kapiJjalA hiyAgadravyatayAzrutAvuktA yAge ca dravyaM devatoddezena dIyate iti tatra kapiJjalAdhikaraNanyAyapravRtAvapi raNe kathaM tatpravRttiH? na hi raNe kaacidpidevtoddeshytaa| nanu raNaM nAma kazcana yajJaH tatra hananaM na hiMsA tasyAlabhanazabdena vyavahArAditicenna / hiMsAyAmAlabhane ca prANAdi viyogAnukUlavyApArasya sattvena hiMsAtvAt kiM ca devatoddezena pazuhananamAlabhanamityucyate iti bhAgavatIyaloke vyavAyazlokaTIkAyAM zrIdharasvAminoktaM / na ca raNe devatoddezena pazuhananaM kiMtu kevalaM pararAjyaprAptikAmatayA manuSyANAM hananamiti tatra hiMsAniSedhakatayA zrutyA nirbhaya pravartitavyaM / satyAMcatAdRk zrutipravRttau kSAtradharmahAniH spaSTaiva tathaiva ca "dharme naSTekulaMkRtsnamadharmo'bhibhavatyuta" itigItoktadharmamArgeNAdharmavyAptiH / sA mAbhUdetadarthakSAtreNadharmeNa rAjJA bhAvyaM ata eva gItotpattirapi saMgacchate // anyathA pUrvabrahmaNA zrImadbhAgavatA zrIkRSNena gItopadezakadvArA arjune zauryAdhAnapUrvakazrutiviruddha nAnAgotravizasanapravRttibuddhisamutpattiH kathaMkA raMkRtA syAt tasmAdraNe doSAbhAve'pi anyatradoSa eveti cenmaivam vidhipUrvakasya devatoddezyakahananasya paraMparAgatasvadharmatayA aduSTatvAt ataeva raNasyApi dharmatA anyathA gItotpattyAdarepi doSagrastatA syAt // natu devato. deze'pi prAguktarItyA hiMsAtvameveti vAcyaM tatra hiMsAzabdasya pravRtyabhAvAt // yadi ca sAmyaM dRSTvA ekaHzabdaHpravarteta tarhi dhanadaNDApahArayoHkobhedaHubhayatrApi aditsatodhanagrahaNaM tathAhi apahartAniHkrozanistriMzatAdarzayitvA balAtkAreNa dhanaM lipsati rAjA ca sarvatra prasRmaraM prANahArakaM pratApaM pradarya balAtkAreNa dhanaM lipsati ubhayorarpayati dhanasvAmI dhanam / tatrApahartA coraH rAjA na cora ityatra nAsti vinigamanA, vinAsAGketikAbhyAmapahAradaNDazabdAbhyAM / evaM ca yathAdaNDaM svakaraM ca gRhNanabhUpati napApabhAk / tathA''labhanazabde'pi jJeyaM / ata eva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSNusmRtau-prajAbhyobalyarthaM saMvatsareNa dhAnyataHSaSTamaMzamAdadyAtsarvasasyebhyazca dvikaM zataM pazuhiraNyebhyo vastrebhyazvetyuktam manurapi-yajJArtha pazavaH sRSTAH svayameva svayaMbhuvA "ityAdibhiH zlokairaktavAn // tathAviSNusmRtau gRhastha eva yajate, gRhasthastapyate tapaH" iti yajJavidhiruktaH // tathA tatraiva "pUjArhamapUjayan" ityAdinA'pUjakasya daNDo'pyuktaH evaM tatraiva "parvasu zAntihomaM kuryAt" iti khakulAcAreNa karma kurvato na hAnistathAca manuviSNU // AcArAllabhate cAyurAcArAdIpsitAM gati, aacaaraadhnmkssyymaacaaraaddhntylkssnnm|| sarvalakSaNahIno'pi yaH sadAcAravAnnaraH // zraddadhAno'pyasUryazca zataM vaNi jIvati // tathA manuH // yenAsyapitaroyAtA yena yAtAH pitAmahAH // tena yAyAt sa taM mArga tena gaccha. nnaduSyati // tathA // nAstikyaM vedanindAM ca, devatAnAM ca kutsanaM // dveSaMdarbha ca mAnaM ca, krodhaM taikSNyaM ca varjayet // sarvatra satvena yadyapi yajJe hananaM saMbhavati nAnyatreti cenna // "viSanAgadamaMtradhArIsyAditi" viSNusmRtau rAjadharmatvenokteH // maMtrazAstre ca balidAnarUpeNa pazordeyatoktA ata eva nirNayasindhau navarAtraprakaraNe siMhamahiSAdInAM balidAnatvenoktirdRzyate tasmAdyadi ayaM kulAcAraHsyAt dRDhataraH samUlazca tarhinaiva niroDhuMzakyaH pratyutarodhanaM niSedhati laghuhArItaH // yaH kazciku rute dharma vidhihitvA durAtmavAn / na tatphalamavApnoti kurvANopi vidhicyutH|| kiM ca paradezAvAptau taddezadharmAnnocchidyAt // iti viSNusmRtau dezAcAraparityAgasya niSedha uktaH // tathA tatraiva pitRdevatAbhyarcanamantarA prANighAtako'puNyakRdityuktam // dvitIyasmin pakSe naivAsti adharmasevyatA kasminnapi mate iti nirvivAdam / nanu zAstrA dUDhirbalIyasIti rUDhyA paramparAgamyadharma mapi parityaktuM parizaGkate manaHiti cenna yArUDhiH zAstrAvidhinI tasyA eva prAbalasya ziSTasaMgrahItvena adharmaphalikAyA nirmUlAyA rUDherna prayojakatvam nanu rUDhirnAma kulakramAgata AcAraH sa ca pratyekakulabhinnaH yathA navarAtravrataviSaye nava dinAni keSAMcitkevalaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalAhAraH keSAMcidekakRtvobhojanaM keSAMcit anAhAra itinAnAvidhatvaM siddha iti rUDhiH prabaleticetsatyaM paraM sApirUDhirna zAstravirodhinI tathA ca nirNayasiMdhau hemAdrau bhaviSye // "evaM ca vindhyavAsinyA nvraatropvaastH| ekabhaktenatatkena tathaivAyA citenace" tyuktaMtanmUlikA sA rUDhiH // nanu yadi sarvatra kulAcAre zAstraprAmANyamasti tarhi upanayanaprakaraNe yAjJavalkyasmRtau prathamatastatkAlaM darzayitvAnte // eke iti kimarthamuktam tathA "zrutiH smRtiH sadAcAraH svasya ca priyamAtmanaH ityatra sadAcArasvapriyavacanaM ca kimartha miti cennatena bhavadiSTasiddhiH yatomanuviNvAzvalAyanAdivacaneSu SaSThapaJcAdivarSANAmupanayanakAlatayoktatvena tnmuulkkulaacaaraarthyaajnyvlkiiye| eketyAdi // sa eva sadAcAro yaH sadbhiH zAstrajJairA caritaH // svasya ca priyamAtmanaH ityasya tu vyavasthAvikalpaviSayatayA mitAkSarAyAmukteriti / tannAsmAkaM pratikUlaM atha yadi kathamapi na parAvarttate yuktayA bhavanmanazcet gRhyatAmidaM yAjJavalyavacanam "akha> lokavihiSTaM dharmyamapyAcarennatu // iti naivAdharma AcaritavyaH // adharmazcAnekavidhaH // ihAntaHpAtI hiMsArUpopyayamadharmaH sa ca paryudastaApastambena "mokSobhavennitya mahiMsakasya" iti // bRhaspati rapi "dhanaM phalati dAnena jIvitaM jIvarakSaNAt // rUpamaizvarya mArogya mahiMsAphalamaznute // iti sthitam // 1 hiMsA tu na kasminnapi zAstre'bhihiteti na prathamapraznAvakAzaH 2 dvitIyastu prazno mRgatRSNikAjalasaMrakSaNArtha setubandhaprayAsavadviphalaiti darpaNagatapratibiMbasya mUlaM darpaNapRSTa mArgayataH zizujanasyeva vilasitam // yato hiMsApratipAdakaM zAstrameva na bhavatIti kutastasya bahumAnyatA sarvamAnyatA ca / yadi cAtra mRgayAdihiMsA rAgataH prAptA vyasanatvena zAstrepratiparigaNiteti tadevaM zAstraM hiMsApratipAdaka mucyate tarhi tatopyadhikA zruti hiMsAniSedhikA sarvaiH zirasAvandyA varttataeva // ataevokta mApastambena // AtmavatsarvabhUteSuyaH pazyatisa pazyati // tadeva gItAyAM etena tRtIyopi prazno dattottaraH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 hiMsA na kenApi rAjJA kartavyeti mRgayAramaNaniSedho'pi prAptaH kiMca devArtha mAlabhanamapi tanna vijayAdazamIdine vihitaM kApi pratIyate / nanumAstuvihitaM kulakramAgataM vartata ityucyate tarhi vidhAnAbhAvAt sA hiMsA saMpannA hiMsAyAzca niSedhikAzrutirvatate naca zruteH panthAH kenApi varNena parityuktaM zakyaityalaM pallavitena / etenayadi evaM vicAraparoyaH ko'pi rAjA itaH paraM kadAcidapi vRthA mAMsAzI svAnandahetave mRgayAramaNamanAca syAttarhi kuladrohI bhUtvA mahApApena yujyate ityarthAt samAyAtam // 5 yadi hiMsA''labhanavidhAya kavacaevamabhaviSyattadAtadakaraNe rAjA prajA cArniSTena phalena samayokSyata parantu vijayAdazamIviSayakadharmasindhu nirNayasindhuparyAlocanayA tu tAdRzapazuhananaparaM vacanaM nopalabhyate // navarAtraprakaraNe nirNayasindhau kSatriyeNa - " azvameSachAgamahiSasvamAMsAnA "muttarottaraM prAzastya" muktaM tadapi na dazamIviSaye" meSAbhAve kuSmANDa ityAdi tata evAvagantavyam" nanu vijayaH zatruvadhena kartavyaH na ca zatruvadhaH kApi dharmatvenAbhihita iti kathaM vijayasiddhiH iti cetsatyaM parantu nahi tattathau zatrukarttavyavyapadezena mahiSasyavA kiMtu kevalamaparAjitApUjanaM sImollaMghanAdi ca devIpurataH zatruvadha uktaH sopi paiSTikazatroraSTamyAM balipradAnasamaya evetizam // alpakAlatayAneke, granthAnAlocitA ubhau, sindhUsmRtIzca Alocya likhitaM tu yathAsthitam // tithirAzvina sudi SaSThI saMvat 1950 veda dharmazAstra pAThazALA, rAmakRSNa zAstrI, vaDodarA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 4 OMnamaH jAmanagaravALA zAstri hAthIbhAI harizaMkarano abhiprAya. rA. rA. snehI baMdhuvarya, mehetA -prANajIvana jagajIvana. cIpha meDikala AphIsara. mu. dharamapUra. lI. hitecchu - dave . hAthI bhAI vi. harizaMkaranA AzIrvAda phurasada vakhate mAnya karazo. vizeSa lakhavAnuM ke mahArAjA mohana devajI taraphathI vartamAna patramAM je sAta prazno pUchAvyA che teno laMbANanA bhayathI vizeSa anuvAda nahi karatAM mAtra uttara ja lakhI jaNAvuM chaM. 1 navarAtri samApti nimittakaja devInI mahApUjA karavAmAM Ave che, temAM pazuhiMsA karavAnuM koipaNa Arya graMthomAM lakheluM jovAmAM AvatuM nathI. zaMbara taMtra, mahAmAyA taMtra, aSTayAmaLa vigere cosaTha taMtra graMtho che. temAM vAmAcArathI koi sthale kaMi sthale kaMi lakhyu hoya to hoya, bhagavatpUjyapAda zrI zaMkarAcArye sauMdarya laharInA 31 mA lokamAM kaM che ke "catuHSaSThI taMtraiH sakala matisaMghAyabhuvanaM " temAM atisaMdhAya pada che teno lakSmIdharAcArye artha lakhyo che je taMtro jagatanAM atisaMdhAnakAraka che-arthAt jagatanAM vinAza hetu bhUta che. mATe bhagavatInuM ArAdhana kevala sAmAdikAcAra dakSiNamArgIja karavuM tema spaSTa lakheluM che, tathA tevAM vAma taMtronuM sarvathA anAdaraNIyatva sthApita kareluM che, jethI tevA prakAranI pazuhiMsA zAstravihita mAnI zakAtI nathI. 2 tevA taMtra graMtho bahu mAnya paNa nathI, to pachI te sarva mAnya gaNavAnI vAta dUrathIja pAchI vaLI nikale che. kiMca AcArya svAmie teno upara lakhyA pramANe anAdara sUcavyo che. tethI ziSTAcAraparipATIbhAM onI gaNanA nathI eTale mAnya gaNanAmAM paNa AMcako khAvA jevuM che. 3 taMtra graMtho karatAM prAmANyapAtra zruti, smRti vigeremAM pazu hiMsAno niSedha anekazaH jovAmAM Ave che. jemAMnAM thoDAM vAkyo ahIM nIce TAMkI batAvavAmAM Ave che " mAhisI puruSam jagat " yajurveda saMhitA adhyAya 16 maMtra 3. Ano artha evo che ke koi paNa ceSTA karatA jIvanI hiMsA kara mA. nahiMsyAtsarvabhUtAni" zatapatha brAhmaNa. sarvaprANi mAtranI hiMsA karavI nahi. yo'hiMsakAni bhUtAni hinastyAtmahitecchayA || sajIvaMzvamRtazcaiva nakacit sukhamedhate / / manu a0 5 - 45 je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya ahiMsaka (lokane upadrava nahiM karanArA) prANione, potA hita karavAnI icchAthI mAre che, te jIvatAM sudhI tathA muvA pachI paNa sukhane pAmato nathI. yAvanti pazuromANi tAvatkRtvoha mAraNaM // vRthA pazunnaH prApnoti pretya janmani janmani // manu adhyAya 5-18. je puruSa vRthA pazune mAre che. te jeTalAM pazunAM roma hoya che teTalIvAra te pazunA hAthathI maraNa duHkha pAme che. ityAdi zruti smRtimAM hiMsAnA niSedhaka tathA niMdaka vacano jathAbadha che. manumahAtmA edharmanA lakSaNamAMdhRtiHkSamAdamo'styeyaM shaucmindriynigrhH||ahiNsaa satyamakrodho dazakaMdharmalakSaNaM // e vAkyamAM dharmalakSaNAMtargata dhRtyAdika guNomAM ahiMsAne gaNAvela che. tethI hiMsA adharma che. mahAbhArata zAntiparva adhyAya 272 mAM-tasyatenAnubhAvena mRgahiMsAkRtassadA // tapomahatsamucchinnaM tasmAdisA na yajJiyA // 1 // ahiMsA paramo dharmoM hiMsAdharmastathAvidhaH // satyaM tehaM pravakSyAmi yodharmaH satyavAdinAM ||aano artha nIce mujaba che. nirantara hiMsA parAyaNa te muninu ghaNA kALayA saMcaya karelu tapa kSINa thaI gayuM mATe hiMsA karavI te yajJocita karma nathI. ahiMsA paramadharma che. ane hiMsA karavI te parama adharma che. huM to satyavAdinAM dharma pramANe che te yathArtha kahuM chu. AvI rIte hiMsAno bhISma pitAmahe spaSTa anAdara batAvela che e pramANe zruti, smRti, purANa, itihAsa vigere viziSTa pramANabAlA graMthomAM hiMsA niSedha karela che. 4 hiMsA karavI te rAjya, avazya kartavya che tevU kAMi zAstra vacana chena nahi. mRgayAvihAra vigeremAM paNa mAtra siMha vyAghrAdika upadrava karanAra prANIno zikAra karavo kahela cha paNa bIjI hiMsA zAstranI anumata nathI. tema uparanA manu. a. 45 mAM zloka uparathI spaSTa vidita thAya che. naca prANivadhaH svaryaH prANIhiMsA kAMi svargamAM sAdhanabhUta nathI tema zloka che. zrutiH smRtiH sadAcAraH svasyaca priya mAtmanaHetaccaturvidha prAhuH sAkSAddharmasya lakSaNam // dharmalakSaNamAM zrati-smRtinI sAthe sadAcAra tathA potAne je priya lAge te ja dharma gaNAvela che. eTale je sadAcArabahiSkRta hoya tema je Atmane priya na lAge te karma dharmalakSaNAkrAnta thai zakatuM nathI. arthAt tevI hiMsA na karavAthI balavAn zAstranI AjJA toDayA jevU kazuM nathI. pratyuta dharmajJAnanU anukaraNa karyu gaNAya. smRti saMgrahamA kayuM che ke:-zrUyatAM dharma sarvasvaM zrutvA caivA vadhAryatAM / AtmanaH pratikUlAni pareSAMnasamAcaret // A vAkyane anusarIne mokSa mUlara sAhebe eka mahAvAkya potAnA dharmasaMbaMndhI bhASaNamA latyu che. Therefore let no one to do others what he would not have done to himself. ebuM kAMi paNa kRtya bIjA prate na karavU ke je kRtya ApaNe ApaNIja prati karavA ichIe nahIM. A mahAvAkya dharmarnu rahasya che. arthAt hiMsA varjanArthaka, dharmazAstranA vAkyane anusaravaM ucita che. 5-evA prakAranI hiMsAnI pravRtti nahIM karavAthI rAja vigerene Apattiyoga thAya ja nahIM. kAraNa ke jIvane abhayadAna devU, e sarva dAnathI zreSTa dAna thAya che. jema mahAbhArata zAMti parvamAM mokSa dharmanA a0 mAM kahela che. zloka nIce mujaba. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 jIvAnAM rakSaNaM zreSTaM jIvAjIvitakAMkSiNaH tasmAtsarvapradAnebhyo 'bhayadAnaM viziSyate // jIvonuM rakSaNa kara e zreSTa che. kAraNa ke sarva jIvo jIvitanI AkAMkSAvAlA hoya che mATe sarvadAna karatAM jIvone abhayadAna devaM e zreSTa gaNAya che. evA utkRSTa dAnanuM phala utkRSTa gatineja Ape che. viSNupurANe uktaM // kapilAnAM sahasrANi yodvijebhyaH prayacchati ekasmAyabhayaM dadyAt tayostulyaMphalaM smRtam // hajAro kapilA godAna karanArane tathA eka jIvane abhayadAna denArane samAna puNya thAya che. arthAt hiMsA parivarjanathI aniSTa pariNAmaMnI AzaMkA te sAkara khAdhAthI moDhuM balavAnA bhaya jevI che. ahiMsA niyama pAlanArane Apattiyoga Ave nahIM eTaluMja nahIM paNa vizeSamAM || sAmapazyannAtmayAjI svArAjyamadhigacchati / / ityAdi smRti vacanomAM evA potAnI paiThe sarva prANImAM samabhAvathI vartI AtmAnuM yajana karanAra puruSane svarAjya sukhanI prAptirUpa uttama phala paNa darzAvela che. jethI rAjA tathA prajA ke itara jAtinA mANasanA aMgane aniSTa prAptinI zaMkAne avakAza maLato nathI. ane tethI hiMsAnI pravRtti karavI eja akArya gaNAya evAM aneka zAstra vacano che- bhagavAne pote kahela che keyomAM sarvagataMjJAtvA nacahiMsyAtkadAcana tasyAhaM na praNazyAmi sacamenapraNasyati // iti viSNupurANe. he - rAjan je manuSya sarva prANimAM aMtaryAmi rUpe rahelA mArA svarUpane jANIne koI paNa kAle tenI hiMsA karato nathI, ene huM nirantara avinaSTarUpe prakAzuM huM ane te mane hamezAM avinaSTarUpe prakAze che. 6 - uparanA vivecanathI pazuvadhane mATe baLavAna zAstromAM vidhi nahIM paNa ulaTo niSedha karelo che. ema sthApita thayuM eTale pazuvadha rahita kriyAothI ArAdhanA karavAmAM zAstranI AjJAnuM bhaMga karyu na gaNAya paNa te zAstra pramANeja karyu kahevAya. have te kriyAo kaI ? e jANavuM joie. laghustavamAM varNa krama pramANe dravya kahela che. // viprAHkSoNibhujovizastaditare kSIrAjyamadhvAsavaiH brAhmaNa dUdha devIne dharAve, kSatriya ghI dharAve, vaizya madha dharAve ane e traNa varNathIM itara je zUdra te Asava dharAve. te pramANe je vyavasthA kahI tadanusAra - anuSThAna karavuM. saptazatInA a0 12 // zlokaH pazu puSpAghadhUpaizca gandhadIpaistathottamaiH viprANAM bhojanairhomaiH prokSaNayiraiharnizaM // anyaizca vividhairbhogaiH pradAnairvatsareNa yA prItirme kriyate sAsmin sakRtsucarite zrute // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArI rIte puSpa, artha, dhUpa, gandha, dIpa ityAdi uttama upacArathI tathA brAhmaNa bhonanI tathA bIjA vividha bhogathI eka varSa paryaMta mAruM ArAdhana kare ane tethI nevI mane prItI thAya tevIja prIti A saptazatIrUpe mAruM caritra, ko I puruSa eka ja vAra zraddhAthI zravaNa kare tethI thAya che ema devInA potAnA vAkyamAM kaheluM che. uparanA zlokamAM pazu zabdano meSa vigere pazu evo artha kAMI samajavo nahIM pazu e avyaya che ane teno samyak sArI rIte evo artha siddhAntakaumudInI TIkA manoramAnA avyayArtha prakaraNamA bhaTTonI dIkSite kIdhelo che. tema ja nAgojI bhaTTa tathA rAmAzrame paNa saptazatInI TIkAmAM pazuyathAsyAt tathA jema ThIka thAya tema ema artha laI darzita karI te avyayanA arthane kriyAvizeSaNa tarIke ghaTAnyo che. arthAt devInA ArAdhanamA mukhya gaNAtA caMDIpAThamAM pazu hiMsA karI devIne balI ApavAna kyAI lakhyuM nathI paNa e trayodazAdhyAyAtmaka stotrapAThazravaNAdikanu ghaNuM na phala devIe svamukhathI kahayuM che. ApaNe teno anAdara karI itara taMtronuM AcaraNa karavu e anucita chena che. "kalau caMDIvinAyako" evA vAkyathI kaliyugamAM caMDInuM prAdhAnya kaheluM che te caMDImAM pazuhiMsAno gaMdha paNa nathI. mATe tAdRk pazuhiMsA nevAM karma nahIM karatAM icchAnusAra devI pUjana karavA mATe puSpa ardhAdi upacAro kahyA te saghalA athavA temAMnA jeTalA upalabdha hoya teTalA upacArathI pUjana karI tenAM sucarita saptazatI, zravaNa, paThana, arthAnusaMdhAna pUrvaka karavU, uttama ghRta pAyasAdi padArthothI homa karavoM ane brAhmaNabhojana vigere devIprasAdajanaka karmo karavAM jethI devInI AjJA pramANe tevA ArAdhanA sarvAMga saMpanna thaI gaNAya. ane tethI zAstranA bhaMganI AjJAnI zaMkAto uThIja zakatI nathI. __ 7 prANInA nAka kAna vagerene chekA devAnI kalpanA to upahAsAspada jevI gaNavA yogya che. kAraNa ke jIva prANImAtra upara dayA rAkhavI vigere manuprabhRti maharSionI jAgatI AjJA che. to pachI chekA devA jevU ghora karmaja prANIne atyanta duHkhano anubhava karAve che, teDhuM karma zAstrAnumata che ema kema mAnI zakAya. tevI rItanI kriyA karavA- kAMi mAnya granthamAM kahelu nathI. eTale A sarva carcAno sArAMza ema samajavAno che ke hiMsA e pApa kRtya che. ane ahiMsAja sarva mAnya dharma che. iti zivam huM videza gayo hato. gaI kAla rAtre Avyo tyAre mArA pUjya pitAzrIe Avela prazna patra vaMcAvyu, uttara lakhI mokalavAne bAMdhelI mudata to vItI gaI che, tathApi badhA vidvAnonA uttaro sAthai chapAvI pragaTa karavAnA ho to temAM eka saMkhyA vadhe tevA uddezathI A uttarapatra lakhI mokalela cha. TapAlano TAIma vyatIta thaI jAya che, tethI phera kopI karyA zivAya tamone temanuM tema mokalela che. jo kAi paNa prakAranA upayogamAM Ave to yatheccha upayoga lezo ane jo anupayukta gaNo to pArcha mokalI ApavA avazya kRpA karazo kAraNa ke mArI pAse meM nakala rAkhI nathI. hAthIbhAI harizaMkara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 5 zAstrI kAlidAsa goviMdajIno abhiprAya. rA. rA. prANajIvanadAsa svasthAna dharmapura. jAmanagarathI li. hitecchu kAlidAsa goviMda jInA praNAma sAtha lakhavAnuM ke ApanA mahArAja taraphathI atra sAta praznonA uttara mAgyA che, to te uttara mArI yathAmatI nIce lakhuM huM, to Apa meharabAnI sAthe hajuramAM dAkhala karazo. 1 balevane divase rAjAe devI ke devane pazuno bhoga Apavo evaM vacana koi paNa granthamAM jovAmAM AvatuM nathI. dazarAne divase devIne pazuno bhoga Apavo tevo vidhi nathI paNa mAtra mahAnavamIne divase ApavAno vidyAbhyAsa che. rUpanArAyaNIya nAmanA granthamAM brahmapurANanuM ane hemAdri nAmanA granthamAM bhaviSyapurANanuM je vacana lakhyuM che. te uparathI nirNayasiMdhu karanArAe navamIne divase devIne vAste pazuvadha karavAno nirNaya lakhyo che. paNa nirNayasindhu karanArAe jAte brahmapurANanA ke bhaviSyapurANanAM asala pustako tapAsIne e vacano lakhyAM nathI ema nirNayasindhu karanArAnA potAnA lakhavA uparathIja spaSTa mAlama paDe che. nirNayasindhu karanArAe eja prakaraNamAM eTale AzvinamAsanA prakaraNamAM devIpurANamAM tathA rudrayAmalamAM pazuvadha viSayaka vacano lakhelAM che ke je vacano teNe pote te granthomAM joelAM hoya ema jaNAya che. e vacanomAM spaSTarIte kaheluM che ke Azvina zudi navamIne divase devIne pazuno bhoga Apavo. dharmasindhu karanAro nirNayasindhune ja anusarIne lakhe che. ane tenA lakhANanuM mUla nirNayasindhunAM vacano che. mATe te vize vivecana karavAnI jarUra jaNAtI nathI. mUla saMskRta vacano jovAM hoya to nirNayasindhunA bIjA paricchedanA AzvinamAsanAM kartavyonA nirNayamAM joi levAM. mArkaMDeya purANanA AThamAM manvaMtaranI kathA saMbandhI saptazatI pATha ke je durgApATha tarIke jagatprasiddha che, tenI samAptI pachInA vaikRtika nAmanA rahasyamAM || rudhirAktena balinA mAMsena surayAnRpa / praNAmAcamanIyena candanena sugaMdhinA / e zlokamAM lohIthI kharaDelA balithI, mAMsadhI madirAdhI - praNAmathI--AcamanathI-ane sugandhI candanathI devIne pUjana karavAnuM lakhyuM che. to te uparathI paNa devIne pazuno bhoga ApavAnI rUDhi cAlelI hoya ema kahI zakAya che. mArkaDeya purANanAM asala pustakoM jotAM kelIeka pratomAM rahasya prakaraNa jovAmAM Ave che. ane keTalIeka pratomA e prakaraNa muddala che nahIM thI zodhaka vidvAnone rahasya prakaraNanA pramANikapaNA viSe vizvAsa Avato nathI. 2- purANonI apekSAthI manusmRti vagere dharmazAstro balavAn gaNAya ane dharmazAstronI apekSAthI ver3ha baLavAn che e vAda nirvIvAda che. A uparathI siddha thAya che ke jevAM veda ane dharmazAstro Arya lokamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 mAnanIya che, tevAM purANo mAnanIya nathI. devIpurANa tathA kAlikApurANa - aDhAra purANonI gaNatarImAM na hovAthI teone purANonI paMktimA paNa dAkhala karI zakAya tema nathI. to pachI teone sarvamAnya ke bahumAnya zI rIte kahI zakAya ? madyamAMsa tathA maithuna vagere viSayomAM laMpaTa thayelA zAkta tathA kApilaka vagere lokoe purANonA nAmathI tathA taMtronA nAmathI evA evA ghaNA ghaNA grantho ubhA karelA che, ane amuka prAmANika granthomAM paNa jUja sthale navIna vacano nAMkhelA che, ema prauDha vidvAno ghaNAM ghaNAM kAraNothI mAne che. devIpurANa vigere purANa nAmadhArI granthone ane rudrayAmala vagere taMtra granthone pramANika vidvAno anAdaranI dRSTIthIja juve che. ane teomAM je pazuvadhAdika karmoM lakhelAM che, teone vedika varNAzrama dharmathI viruddha hovAne lidhe pAkhaMDarUpaja gaNe che. manusmRti 9 mA adhyAyanA 225 zlokamAM lakhyuM che ke-rAjAe pAkhaMDI lokane zaherathI bahAra kADhI mUkavA joie. devIpurANa, kAlikApurANa tathA rudrAyamala vagere granthomAM evA evA nIcA durAcAro karavAnuM lakhyuM che ke je durAcArone ApaNAM dharmazAstro prabala pAparUpa gaNe che. Ano namuno jovo hoya to nirNayasindhunA Azvina mAsanA prakaraNamAM lakheluM kAlikApurANanuM - bhagaliMgAbhidhAnaizca bhagaliMgapragItakaiH bhagaliMgakriyAbhizca prINayedvaracaNDikAm // e vacana juvo. nirNayasindhunA kartAe potAnA samayamAM Arya lokonA jUdA jUdA vagamAM je kriyAnI ruDhIo cAlatI hatI tathA te ruDhionAM je pramANo mAnatAM hatAM teone phakta ekaMdara karIne kramavAra lakhyAM che. tethI nirNayasiMdhumAM je kAMi lakhyuM che, te saghaluM dharmarUpaja che, ema mAnavuM te vivekathI virUddha che. 3 - purANomAM ke taMtragranthomAM vAMdho nahIM letAM kabula karIe chIe ke teomAM devI ane devane vAste pazuvadha karavAnuM je lakhyuM che, te mAnya che topaNa vedonuM tathA manusmRti vagere dharmazAstrAnuM balavAnpaNuM purANothI tathA taMtrothI ghaNuM adhika che, e nirvivAda che. ane vedomAM ke dharmazAstromAM koi jagyAe paNa navarAtri kriyA karavAnuM athavA te prasaMgamAM devIne pazuno bhoga ApavAnuM lakhyuMja nathI, e niHsaMzaya che, eTaluMja nahIM paNa te balavAn zAstroe evI avaidika hiMsA karavAno eTale je hiMsA karavAnI vede AjJA karI nathI tevI hiMsA karavAno niSedha - " nAveda vihitAM hiMsA mApadyapi samAcaret" yo'hiMsakAni bhUtAni hinastyAnma sukhecchayA sajIvazcamRtazcaiva na kvacit sukhamedhate // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 yobaMdhana dhakkezAn prANinA na cikIrSati sasarvasyahitaprepsuH sukhamatyaMtamaznute // 2 // yaddhyAyatiyatkurute dhRtiM badhnAti yatraca tadavApnotyayatnena yo hinasti na kiMcana // 3 // // anumaMtA vizasitA nihaMtA krayavikrayI saMskartA copahartA ca khAdakazceti ghAtakAH // ityAdi ghRNAM vacanothI spaSTarIte kahelo che. yAjJavalkya smRtinA AcArAdhyAyanA 179 mAM vasetsanara ke ghore dinAni pazuromabhiH // saMmitAnidurAcAro yo hantyavidhinAM pazUna // e zlokamA paNa je ghaNI vedokta yajJAdi kriyA vagara pazuonI hatyA kare tene pazuonAM ruvATAM jeTalA divaso sudhI ghora narakamAM rahevuM paDe ema kayuM che. bhAgavata purANa sarva purANomAM ghaNuM mAnya ane pratiSTita che. tenA saptamaskaMdhanA 15 mA adhyAyamAM naitAdazo'parodharmenRNAM saddharmamicchatAm // nyAyodaMDasya bhUteSu manovAkkAyajasyayaH // e zlokathI jaNAvyuM che ke ahiMsA samAna bIjo koi uttama dharma nathI. eja purANamAM caturtha skandhamAM 26 adhyAyamAM tIrtheSu pratidRSTeSu rAjA medhyAn pazUn vane // yAvadarthamalaMlubdho hanyAditi niyamyate // lokI tathA ekAdaza skaMdhanA pAMcamAM adhyAyamAM lokavyavAyAmiSamadyasevA ityAdi zlokathI vedokta hiMsAnA kAraNano nirNaya karyo che. vedamAM jyotiSToma Adi pazu hiMsA karavAnI je AjJA karI che, te paNa hiMsAne avazya kartavya jaNAvavAnA abhiprAyathI karI nathI paNa svAbhirucithI karavAmAM AvatI hiMsAmAM keTaloka aTakAva nAMkhI tene ochI karAvavAne vAste karI che. je chokaro bahuja ramatIyAla hovAthI bhaNato na hoya tene teno bApa kaheke tAre eka kalAka ramavuM. A vAkyano artha tuM eka kalAka nahIM rame to huM tane mArIza, evo nathI, paNa tAre ramata karyA vinA naja cAlatuM hoya to eka kalAka ramavAnI chUTa che evo artha che. tema vede jyotiToma Adi yajJomAM pazuvadha karavAnI je AjJA karI che, teno artha jo A yajJomAM pazu vadha karo to pApI thazo evo nathI paNa jo tamAre hiMsA vinA naja cAlatuM hoya to, jyotiSToma Adi yajJomAM ja karajo. ane banI zake to tamAma hiMsA choDI ja dejo evo artha che. A nirNaya karIne ante // 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yetvanevaMvido'santaH stabdhAHsadabhimAninaH pazUna duSTantivistabdhAH pretyakhAdantitecatAn // e zlokI jaNAvyu che ke A kharA nirNayane nahIM jANI dhArmikapaNAno Dola ghAlanArA je loko niHzaMka rahIne pazuono vadha kare che, te loko maraNa pAmyA pachI teone te pazuo khAya che. _ mahAbhArata ke jetuM mAnyapaNuM dharmazAstronA jevu na gaNavAmAM Ave che, tenA anuzAsana nAmanA teramA parvanAM solamA adhyAyamAM // ahiMsA paramodharmastathA'hiMsA prodmH|| // ahiMsA paramaM dAna mahiMsA paramaM tapaH // // ahiMsA paramoyajJastathA'hiMsA paraM phalam // // ahiMsA paramaM mitra mahiMsA paramaM sukhaM // // sarvayajJeSu vA dAnaM sarva tIrtheSu vA snutam // // sarvadAna phalaM vApi naivatulya mahiMsayA // 3 // ||ahiNsrsy tapo'kSayyamahiMsro yajate sadA // // ahiMsraH sarva bhUtAnAM yathA mAtA yathA pitA // // 4 // // etatphalamahiMsAyA bhUyazca kurumudgava // // nahizakyA guNAvaktu mapi varSazatairapi // // 5 // // ahiMsA lakSaNo dharma iti dharma vidoviduH|| // yadahiMsAtmakaM karma ttkuryaadaatmvaannrH||6|| // abhayaM sarvabhUteSu yodadAti dayAparaH // // abhayaM tasya bhUtAni dadatItyanuzuzruma // 7 // // nahiprANAta priyataraM loke kiMcana vidyate // // tasmAiyAMnaraH kuryAt yathAtmani tathApare // 8 // ityAdi aneka vacanothI ahiMsAnIja stuti ane te dvArA hiMsAneja dhikkArI che. dazarA vigere parvamA devIne pazuno bhoga ApavAnI je kriyA hAla cAle che te kriyA vedokta chena nahIM tethI vRthA hiMsArUpaja gaNAya. manu pAMcamA AdhyAyamAM kahe che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 yAvanti pazuromANi tAvat kRtvoha mAraNam / vRthApazunaH prApnoti pretya janmani janmani // ezlokI vRthA hiMsA karanArane aneka janmomAM aniSTa phala prApta thavAnuM jaNAya che. 4 - rAjAoo dazarA vagere. parvamA devIne ke devane pazuno bhoga avazya Apavo joie. ema devIpurANa - kAlikApurANa tathA taMtro vagere apramANika granthomAM paNa lakhyuM nathI. tyAre pramANika granthomAM to kyAMthIja hoya? devIne ke devane pazuno bhoga nahIM ApavAthI nirbaLa graMthonI paNa AjJA truTI nathI tyAre balavAn zAstroke jeomAM devIne ke devane vAste evo pazuvadha karavAno izAro paNa kahyo nathI, to teonI AjJA to kyAMthIja truTe ? dharmasiMdhunA kartA ke je nirNaya sindhune anusaranAro che te potAnA graMthanA bIjA paricchedamAM navarAtra prakaraNamAM kahe che ke, kSatriyavaizyayormAsAdiyutarAjasa pUjAyAmapyadhikAraH // sacakevalaM kAmya eva natu nityaH niSkAmakSatriyAdeH sAtvika pUjAkaraNe mokSAdi phalAtizayaH / evaM zUdrAderapi / saMdarbhathI spaSTa jaNAya che ke kSatriyane ane vaizyane mAMsa vagere padArthothI saMyukta japa homavAlI rajoguNI pUjAmAM paNa adhikAra che. parantu te adhikAra phakta kAmya che. eTale manamAM kAMi strIprAi vagerenI kAmanA hoya toja tevI pUjA karavI. paNa daravarSe tevIja pUjA karavAnuM Avazyaka nathI. jo kSatriya ke vaizya niSkAma rahine sAtvika eTale mAMsAdikanA upayoga vagerenI pUjA kare to tene mokSa vagere phalo bahuja prApti thAya che. zUdrAdikane vAste paNa emaja che. eTale teone paNa mAMsAdika vAlI pUjA karavAnI kazI jarura nathI. mAMsAdikathI rahita pUjA karavAthI sarvottama phala male che" nirNayasindhunA kartA paNa potAnA eja prakAranA prakaraNamA sAcakAmyA nityA ca e vAkyathI pramANe jagAve che. 5 - devIne ke devane vAste evI hiMsAnI pravRtti na karavAmAM Ave to tethI rAjyane ke prajAne ke rAjAne aMge koi paNa prakArano Apattiyoga Ave athavA akArya karyu gaNAya ema koi paNa balavAn zAstramAM lakhyuM nathI. balavAn zAstra to eka tarapha rahyAM parantu koI nirbala zAstramAM paNa lakhyuM nathI. 6 - evA pazuvadhane badale bIjI koi hiMsA rahita kriyA karI te parva ArAdhavAmAM Ave to tethI koi paNa balavAn zAstranI AjJAno bhaMga karyo gaNAya ema nathI kema ke koi paNa balavAn zAstre evA pazuvadhanI AjJA karIja nathI. mahA bhAratanA anuzAsana parvanAM 115 mA adhyAyamAM zrUyate hi purAkalpe nRNAM vrIhimayaH pazuH / yenAyajaMtayajvAnaH puNyaloka parAyaNAH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajAnAM hita kAmena tvagastyenamahAtmanA AraNyAH sarvadaivatyAH prokSitAstapasAmRgAH e vacanothI jaNAvyuM che ke pUrve vedokta yajJa karanArA loko yajJomAM pazuvadhane bar3hale bhAtano pazu banAvI teno vadha karIne yajJanI mUrti mAnatA hatA ane prajAogeM hita icchatA. mahAtmA agastya munie to pazuothI yajJa karIne paNa pazuono vadha kayoM nahoto. parantu yajJamAM pazuone hAnara karIne pachI teone choDI melyA hatA. mahAbhAratanA TIkAkAra nIlakaMThe uparanA zlokanI vyAkhyAmAM pramANarUpe paryagnikRtAnAraNyAnutsRjati e vaidika zruti ApelI che. zrutino artha evo che ke pazuone yajJamAM hAjara karI teonA upara karavAnI bIjI kriyAo karIne aMte teone jIvatAM choDI melavAM. hAla paNa keTalAeka agnihotrIo cAturmAsya vagere kare che, teomAM ghaNI jagoe loTanA pazu banAvI teono vadha karavAmAM Ave che. e vAta suprasiddha che. ___ A prAmANika granthonAM vacano uparathI jyAre vaidika yajJomAM paNa pazuone choDI mUkavAthI athavA loTanA pazuono upayoga karavAthI kriyA pUrNa thaI gaNAya che, tyAre navarAtra athavA dazarA vegerenA divasomAM rUDhiyI cAlatI avaidika kriyAo pazuone choDI mUkavAthI athavA loTanA pazuno upayoga karavAthI pUrNa thaelI gaNIzakAya e nyAyasiddhana che. manusmRtinA pAMcamA adhyAyamAM kuryAghRtapazuM saMgekuryAt piSTapazuM tathA / natvevatuvRthAhantuM pazumicchet kadAcana / e zlokamAM ko che ke-pazuno vadha karavAthIna manane saMtoSa thAya, ema hoya to ghIno athavA loTano pazu banAvIne kAma calAvI levU. parantu kahI paNa pazune nAhaka mArI nAkhavAnI icchA karavI nahIM. mArkaDeya purANano saptazatI pATha ( caMDI pATha ) ke jene tAMtrika loko veda samAna gaNe che, tenA bAramA adhyAyamAM devIe devatAone-kAM che ke, pazupuSyAIdhUpaizca gandhadIpaistathottamaiH viprANAM bhaujanomaiH prokSaNIyairaharnizam anyaizvavividhairbhogaiH pradAnairvatsareNayA prIti#kriyate sAsmina skRtsucriteshrute|| eka varSa sudhI aharniza pazu-puSpa-ardha-uttama caMdanAdika tathA dIpa eothI, brAhmaNa bhojanathI, homathI, abhiSekathI, bIjA paNa aneka prakAranA bhogathI tathA mArA uddezathI karavAmAM AvatAM dAnothI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta loko mArA manamAM je prItine utpanna kare che, te prIti mAruM A suMdara caritra ( saptazatI ) ekavAra sAMbhaLavAthI utpanna karI zakAya che. A uparathI siddha thAya che ke jo kadApi avaidika matane anusarIe topaNa dazarA jevAM parvomAM eka vakhata caMDIpATha sAMbhaLavAthI ja devI, pazuvadhAdika saMghalI kriyAo karatAM adhika ane sarvottama ArAdhana karI zakAya che. ____ kharI vAta AvI rIte che eTalA mATe devInI ke devanI pAse pazuone hAjara karIne aMte choDI mukavAthI athavA loTanA pazu banAvI teone ApavAthI, athavA pazusaMbaMdhI kAMi paNa kriyA nahIM karatA, phakta caMDIpATha sAMbhaLavAthI paNa te saMbaMdhI kriyA barAbara thaelI gaNAya. rAjAone ekavAra caMDIpAThanuM zravaNa karavU te to zaM, paNa caMDIpATha athavA zatacaMDI athavA sahasracaMDInuM purazvaraNa karAvayU~ paNa kAMi azakya nathI. 7 vedAnusArI bahumAnya ane pramANika balavattara zAstro tapAsatA naNAya che ke jema pazuno vadha karavAnI jarura nathI tema te badala bIjI paNa kazI kriyA karavI jarura nathI. kAraNa ke pApakarmano tyAga karavAmAMna guNa che. topaNa bIjA graMthothI cAlI AvelI ruDhino ekadama parityAga karavAmAM manane kAi kSobha thato hoya ane te kSobha upara lakhelI pazu visarjana piSTa pazuvadha tathA caMDIpATha zravaNa eomAMnI koi kriyAthI nahIM maTe ema jaNAya to pachI jema "yadghANabhakSo vihitaH surAyAH" e bhAgavatanA vacana pramANe "sautrAmaNi" nAmanA vaidika yAgamA madirAnA pAnane badale madirAne suMghavAthI paNa yAganI kriyA barAbara thai gaNAya che, tema A viSayamAM paNa eja nyAyane anusarI pazanA vadhane badale tenA nAka kAnane chekA dai chUTA melI devAthI paNa pazuvadhanI kriyAne barAbara thayelI mAnavAmAM ayogyatA nathI. eja zivama saMvat 1961 nA bhAdaravA vadi 4 budhe. zAstri kAlIdAsa goviMdajI mu. jAmanagara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM.6 paMDitA jamanAbAino abhiprAya. rA. rA. snehI bandhuvarya-prANajIvana jagajIvana mehetA. cIpha meDIkala oNphisara, sAheba. mu. dharamapura. namaskAra sAthe lakhavAna ke pazuvadha viSenI bAbata Ape thoDA dahADA agAu pragaTa karavI joitI hatI. Apane AvatI amAvAsyA sudhImAM uttaro joie chIe. e mudata ghaNIja TuMkI che. ane prasiddha karelA praznono viSaya ghaNoja vistIrNa, vicAraNIya ane vivAdAspada che. huM dilagIra chu ke vakhata ghaNoja TuMko rahyo. nahIM tara tyAM AvIne A viSayapara eka laMbANathI vyAkhyAna Apata. AviSayanA saMbaMdhamAM mAre ghaNuMja lakhavAnuM che. paraMtu kAlano avakAza ghaNo ja thoDo hovAthI ane nAnI moTI upAdhio jArI hovAne lIdhe tema banI zakayuM nathI. ApanI vizeSa jIjJAsA haze to pAchaLathI tema karavAmAM Avaze. hAla to ApanA praznono TukamAM khulAso ApI te viSe keTaloeka mAro abhiprAya, TharAva ane vijJapti jAhera karUM chu. ApanI sahIthI tA. 23-9-94nA -- gujarAtI ' nyUsa reparamAM baleva tathA dazerA vagere parvomAM devIne ke devane bhoga ApavAnA nimittathI ne pazuvadha thato ito ane thAya che. e ruDhi pravezaY kAraNa zuM ? ane rAjAone mATe te kema avazya kArya thaI patyu cha ? e khulAso mAgavA Apa sAta praznonA uttara mAgyA che. te uttara kramavAra nIce pramANe che. 1-dazarA vagere parvomAM pazuhiMsA karavAnuM khAsa koi dharmazAstranuM pharamAna nathI. 2-kAlItaMtra, kulArNavataMtra-ane rudrayAmala taMtra vagere kaula granthomAM hiMsAnuM pratipAdana kadAca hoya paNa tevA graMtho sarvamAnya ke bahumAnya gaNAMtA nathI. ane tevA zAkta lokonA graMtho chapAi prasiddhimAM AvyA nathI ke je viSe pUratI chUTathI lakhI zakAya. __3-hAlamA bahumAnya ane sarvamAnya zruti ane smRti che. temAM aneka jagoe hiMsAno niSedha karelo jovAmAM Ave che. nahiMsyAtsarvabhUtAni // sarva prANIonI hiMsA karavI nahIM. e zrutinuM pramANa sarva pramANothI balavattara che. // sarva padaM hastipade nimagnaM e nyAyane anusarazo to pachI bajiA pUrAvAnI jarura nathI smRtimAM paNa lakhe che ke // hiMsAratazcayonityaM nehA'sau sukhamedhate // artha-hiMsA karavAmAM prItivAlo puruSa koi divasa sukha melavato nathI " yajurvedanA ghaNA maMtramA pazuonA rakSaNane mATe prArthanAo karavAmAM AvelI che. 4-rAjAone to e avazya tyAjya che. kAraNa ke rAjA jo parvane divase hiMsA karaze ke karAvaze to pachI prajA to tema karavAmAM muddala acakAze nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjJi dharmiNi dharmiSTAH pApe pApAH samesamAH // rAjAnamanuvartate yathA rAjA tathA prajAH // rAjA jo dharmiSTa hoya to prajA dharmiSTa thAya che, rAjA pApI hoya to prajA pApI thAya che, ane rAjA jo samAna hoya to prajA paNa samAna thAya che. hareka rIte pranAo rAjAne anusare che. prazna cothAno uttara prathama praznanA uttaramAM gatArtha che. to paNa lakhavAnuM ke hiMsAno tyAga karavAthI zAstranI AjJA toDI evaM koi zAstramA spaSTa ke aspaSTa pramANa ApeluM nathI. 5--prazna pAMcamuM paNa uparanA uttarothI uttarita thai jAya che. nAmadAra, mahAraNA mohanadevajI taraphathI Apa lakho cho ke " devIne ke devane bhoga ApavA nimitta pazuvadha thato hato ne thAya che. zA kAraNathI te ruDhie praveza ko che?" A lakhANa uparathIja siddha thAya che ke-rAjA e viSNuno aMza che. ane temanAja mukhathI prathama pIThikAmAM parama maMgaLamaya prabhue A vacano bolAvyAM che. to A izvara preraNAthI jaNAya che ke pazu hiMsAnI kriyA zAstrokta mathI paNa rUDhi che. have A ruDhino praveza zA kAraNathI thayo-e zodhavAnI ke jANavAnI eTalI badhI agatya nathI. prathama kAlamA utpanna thayelA yatkiMcit kAraNa uparathI aneka ruDhioe A dezamAM ghara ghAlyuM che. ruDhimAM eTaluM jovAnuM che ke A rUDhi hitakAraka che ke nukazAna kAraka che. jo nukazAna kAraka hoya to tajI devI. ane A jaMgalI ruDhi tajI devAthI rAjyane-rAjAnA aMgane ke prajAne koi jAtano Apattiyoga AvavAno nathI paNa pazu rakSaNa thavAthI arthazAstranA niyama pramANe ulaTo saMpattiyoga Ave che. 6-pazuvadha na karavo e vAta siddha thaI gaI to have tenA badalAmA koi kriyA karavI rahetI nathI. ane dazarA ( pAMca mahApApa ane pAMca upapApa haranArI tithi) ne roja dharmasindhu ane nirNaya sindhu vagere granthomAM je aparAjitAnA pUjana vagere lakheluM che te karavU. ema karavAthIja balavAn zAstranI AjJA pALI gaNAya. dharmasindhunA bIjA paricchedamAM upAdhyAya kAzInAtha lakhe che ke atrA'parAjitA pUjanaM sImollaMghanaM zamIpUjanaM dezAMtarayAtrArthinAM prasthAnaMcavihitam vijayA dazamIne roja AparAjitAnuM pUjana, sImA- ulaMghana, khInaDInuM pUjana, ane pravAsa karavA icchanArAonuM prasthAna e kartavya che. A mAhelI kriyA e zAstravidhi pramANe barAbara kayu kahavAya. __7-pazuone mATe vadha karavAnA badalAmAM nAka kAnane cheko mAravAyU~ koi jagyAe pharamAvyuM nathI. vinA kAraNa pazunA nAka kAnane cheko mAravAthI vadha karavAno manano pariNAma thAya. tethI nAhaka hiMsAnA pApa bhAgI thavAya che. corI na karI hoya ane corI karavA manano saMkalpa karIe ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene lagatI koi kriyA karIe to paNa aparAdhI TharIe chIe e dRSTAMta pramANe pazu hiMsAnu ciMtana karI tenA nAka, kAnapara cheko mAravo e nirarthaka pApa vorI levA jevaM che. prathama pIThikAmAM ApanuM lakhaq che ke zA kAraNathI te rAjAone avazya karma thai paDayuM che ? AnA javAbamAM lakhavAnuM ke bIjA sAmAnya lokomA koi koi kAraNathI rUDhimAM pheraphAra thavAno saMbhava che. paNa rAjya vargamAM ne rUDhi paDI te badalAtI nathI, kAraNa ke dareka rUDhino rAjAnA daphataramA noMdha thAya che, jethI te viSeno kAi paNa pUrvApara vicAra na karatAM daphataramA lakhAelI kalamone zAstravacana tulya gaNI te pramANe hamezAM karavAmAM Ave che. bIjuM Apane kai komanA kayA zAstromA pUrAvA joie chIe e kAMi vizeSa lakhelaM nathI. jo jaina zAstranA pUrAvA joitA hoya to A ahiMsAno viSaya DhagalAbandha granthomAM pratipAdana karelo che. temana musalamAna pArasIo ane iMgreja lokonA zAstrono abhiprAya paNa ahiMsA upara che-kadAcit koi khUNe khocarethI hiMsA karavAnuM lulu pAMgaLu pramANa nIkale to te nirarthaka ane dharmanI hAnI karanAruM che. kAraNa ke hiMsA karavAmAM koIyukti ApaNane Teko ApatI nathI. ApaNA smRtikAra bRhaspati lakhe che ke kevalaM zAstramAzritya na kartavyohi nirNayaH yuktihIne vicAretu dharmahAniH prajAyate // Ama che chatAM mugAM pazuonA prANa lai teno balibhoga karI peTane kabarastAna banAvI pUruM pApI karavU e sahRdayane anucita che. kiMca, A rUDhino praveza pUrvakAlamAM ApaNA dezamAM kRSividyA jyAre ghaNI anaghaDa sthitimAM hatI tyAre thaelo hovo joie. kAraNa ke te vakhate anAja pUruM pAkatuM nahiM. ane gujAro to karavo joie jethI hiMsAno pracAra vadhI paDayo hato. pAchaLathI jema jema khetIvADInI vidyAno zodha vadhato gayo tema tema hiMsA ochI thavA lAgI. ane keTalIeka niyamita thaI gaI-A kAlamAMjainIonI prabaLatA paNa vadhatI jatI hatI tethI hiMsAnU kAma ghaNuMja ghaTI gayu. ane koI vAra tahevArane divase hiMsA thAya evo jaMgalI rivAja cAlu rahyo, je Aja thoDA pramANamA che chatAM ApaNanA manane kaMpAve che. rUDhI devI, prAbalya badhA jamAnAmAM hovAne lIdhe, Aja sudharelA jamAnAmAM paNa A rivAja potArnu bhayaMkara rUpa dekhADe che. ___ A sRSTino bIjo paNa eka acala niyama jovAmAM Ave che ke sabalo nabalAne dabAve, duHkha de ane potAnA tAbAmA rAkhe. mahAmuni vedavyAse paNa zrIbhAgavatamAM lakhelu che ke ahastAni sahastAnA mapadAni catuSpadAm / phalgUni tatra mahatAM jIvojIvasya jIvanam // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 kadAca Apane koi durbaLa pramANa maLaze to paNa teno vAcyArtha hiMsApara dekhA to haze paNa lakSyArtha to ahiMsAparaja haze . A viSayanI vizeSa jijJAsA jo Apa rAkhatA hazo to avakAzAnusAra hUM pUratA dAkhalA dalilo sahita lakhI jaNAvIza. huM AjJA pUrvaka jaNAvavA rajA laDaM huM ke ApanuM dharmapura nagara che. te hiMsAno tyAga karI anvartha karo - A bAbatapara vadhAre bhAra daI lakhavAnI agatya eTalIja che ke jo hiMsA thatI aTake to dharmazAstranI maryAdA pramANe tenA puNyaphaLamAM huM paNa eka bhAgIdAra thAuM. je hiMsAnuM pratipAdana kare che te zAstra nathI paNa kuzAstra, che. hiMsAno tyAga karavAthI jo pApa paDatuM hoya to te pApa huM svIkArI lauM huM. A hetuthI paNa hiMsAnI jarura rahetI nathI. ghaNo vistAra thaI javAne lIdhe ATalethIja baMdha rAkhuM huM. ane pratyuttaranI AkAMkSA rAkhuM huM. sau. paMDitA - jamanAbAI - jAmanagara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 7 zAstrI mahIdhara haribhaTano abhiprAya. rAjyanItiraMjitajanasamUhAMtaHkaraNeSu nijAnekasadguNa prakaTIkRtasatkIrtiSu gobrAhmaNa pratipALa zrIdharmapuranRpatiSu navInanagarasthaharibhaTTAtmajamahidharazAstriNaHzubhAziSAMrAzayaH samullasantu, zamiha tatrAstu, paraMca, samAcAra e che ne Aparnu kuzaLa patra Avyu te pahocyu tene vAMcIne mane AnaMda thayo che. ghaNA rAjyomAM vidvAn loko thoDA hovAthI aMdhaparaMparAye karIne vijayA dazamI vigere moTA parvamAM ne pazuhiMsA rAjAo kare che tathA karAve che te rAjAonI moTI bhUla che. kemake dharma zAsramAM kalivarNya prakaraNamA pazuhiMsAno ghaNo niSedha karelo che. tadvAkyAni bRhannAradIye kathyante // samudrayAtuH svIkAraH kamaMDaluvidhAraNam / dvijAnAmastravaNAstraM kanyArUpamayastathA // 1 // devarAcca sutotpattiH madhuparke pazorvadhaH mAMsadAnaM tathA zrAddhe vAnaprasthAzramastathA // 2 // dIrghakAlaM brahmacarya naramedhAzvamedhakau // 3 // mahAprasthAnagamanaM gomedhazca tathA maravaH // imAna dharmAn kaliyuge vAnAhu manISiNaH // 4 // madhuparke pazorvadhaH zrAddhe mAMsadAnam naramedhAzvamedhau gomedhazca makhaH ityAdi sarva upalakSa. Nam vastutastusarvamihAparvasu pazuvadhaM vidhAya balidAnAdikaM hiMsAdi kRtyaM niSiddhaM kalau mahApAparUpakaM jJeyam ata eva navarAtrau vijayAdazamyAdau na sarvairnRpaiH pAyasAnnAdibhiH karttavyam itidharmazAstrasiddhAMtaH idaM patraM prApta miti uttarapatraM lekhyam. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM.8 paMDita gaTulAlajInA ziSya zAstrI mAdhavajI gopALajIno abhiprAya. svastizrI zrImatsakalakalAkalApakuzaleSu zrIdharmapuravAstavyeSu samasta guNagaNastavyeSu bhUribhagavadbhAvabhavyeSu svadharmasaMrakSaNakaraNaparAyaNAMtaHkaraNeSu zrIdaravAra zrImohanadevajI varmasu zrImohamayIto gopAlatanujanuSo mAdhava zAstriNaH zubhAzirvAdaH // atrazaM tatrAstu-aparaMca-bhavatprasiddhapatradvArA vidita masmAbhirudantajAtaM niHzeSahiMsAtmakapraznottaradAne na vayaM dravyasvIkAraNI bhuutaaNtHkrnnaaH| kiMtu yathA bhavadIyaM bhAvatakaM bhavet tadaihikaM pAralaukikaM tathaiva zAstrAnusAreNa niSpakSapAtatayA mayA procyate" tadAcaraNakaraNe bhavadIya mantaH karaNaM pramANaM // kiMca-bhavatprasiddhipatrAsyottaraM sazAstraM yad paripati laukikA laukikakSamakaraM yatprAcInamanvAdibhiranuSTitaM yadanuSTAnataH sarve parAM siddhimito gatAH tanmArgacaraNaM bhavadbhi rurarIkArya itime manISA-tadittham // sarvatravedAH prAthamikaM pramANam / tadanurodhena dvitIyaM pramANaM gItA // tatazca vyAsasUtrANi-tadanantaraM mahAbhArataM bhAgavataM ca idampramANacatuSTayaM sarvadharmAcAryaiHsvIkAryam // tatrayallikhitaM tadanuSTeyam // tadviruddha nahikAryateSu pramANa catuSTayeSu paramAtmana upAsanAeva brAhmaNakSatriyAdInAM vihitA natvanyat--sopAsanA jJAnapUrvakabhaktirUpA tAmatra savistaraM na brUmahe-vastutastu vakta vyAMzastAvadiyAneva-pUrvasUribhiryatsvIkRtaMtadeva bhavadIyabhAvatkakaraM / taditthaM devyAdInAMpUjA vAmamArgeNa na vidheyA-yatra vAmamArge pazuhiMsA sA nocitA yadAcaraNena narake narANAM pAtaiti vedA vadanti gItAdigraMthA api / kiM ca // zlokaH // ahiMsA satyamasteyamakAmakrodhalobhatA // bhUtapriyahitehA ca dharmo' yaM sArvavarNikaH // iti bhAgavataM // anyAnyapi saMti vacanAni-devadvija guru Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAjJapUjanaM zauca mArjavam // brahmacarya mahiMsA ca zArIraM tapa ucyate // iti gItAca-anyAnyapi sahasravacanAni hiMsAniSedhakAraNabhUtAni vidyante vista rbhyaannolikhitaani||ath devI tAmasI mUrtiH sA tAmasai rekho pAsyAna vayaM tAmasAH tAmasAnAM tAmasagatiH nAsmAkaM saagtiH| asmAbhistu manuprahlAdAMbarIzapAMDava zrIrAmacaMdraprabhRtipracalitamArga evaM zubhakara upAsyaH-taiHkadAcidapi hiMsAlezo' pinAkAri nahi kAryazca / tasmAd he rAjan yadi zubhaikaparAyaNaM bhavadIyaM cetazcet-ahiMsAmukhyo dharmaH // sarvatra vedAdiSu ahiMsaiva pratipAditA-kiMbahUtena-etadviSaye yadi vizeSAgrahazcedvayaM bhavatsaMnidhAvAgatya hiMsAniSedhaM sazAstraM sahasrapramANapuraHsaraM pratipAdayiSyAmaH-aparaMca atratyairyogAnaMdasvAmiziromaNibhirapitathaivAbhANi-tadittham-devyai pazuhiMsA kAryetyaMdhaparaMparA tavidhihemAdrautaMtroktaH asmAkamamAnyaH bhUpAnAM kSAtrakulotpannAnAM vissnnurupaasyH| sa viSayaH sAmavede nirNIyate-sAmavedapratipAdanaM hemAdrivacanataH prabalaM-aMdhaparaMpara! kathaM pracalati tadviSaye rAjJaH khaMDerAyavarmaNa itihAso'vAdi "kenApyAgatyAbhANi nArAyaNo'smAkaM prasanno jAta iti tatkathanena mugdho rAjA sanmAna mAcarat iti itihAsaH mamApi pUrvAvasthAyAM madIya dezastharAjJA hiMsAcaritA sA mamajanakena nirmUlA kRtA, anyatra sA devI sthApitA hiMsAcaraNena jAyaMta upadravAH-AcaraNAbhAvato rogAdinAM zAMti rupadiSTA zAstreSu // mahAbhArate'pivyAsenAbhANi mAMsabhakSaNavyasaninA yadi mAMsatyAgo vidhIyate tadAsahasrarAjasUyayajJakAraNaM puNyaM bhavati-aMdhaparaMparayA yadi hiMsA ke nApi kriyate sA daivayogena puNyavatA rAjJA nivAritA-kadAcit kimapi kAraNa muddizya mastakazUlaM rAjJo jAtaM tadAnI hiMsApriyairdaivIbhaktai stAmasai rucyate yat bhorAjana ! paraMparAgatahiMsArUpaM balidAnaM bhavadbhi niSiddhaM tena bhavanmastake duHkhaM samutpannamiti mUrkha mUl rAjA bodhyate // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAdIni yogAnaMda saMnyAsikathitAni vacanAni mayApyatralikhitAni tAni vicAraNIyAni // sArAMzaH // rAjJAparamAtmano bhaktiH kAryA vedagItAvyAsasUtrabhAgavatamahAbhAratAdigraMthapratipAditasvadharmasaMrakSaNaM ca vidheyaM etaddiSaye yadyasmAkaM kArya patettarhi tatrApyAgatya sazAstraM savistara vadiSyAmaH // bhAdrapada kR0 14 saM0 1905 paMDita gaTThalAlajIno ziSya zAstrI mAdhavajI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 2 muMbaInA pacIza zAstriono sAmaTo abhiprAya. gosvAmI zrI nRsiMhalAlajI mahArAjanA adhyakSapaNA nIce sthApita thaelI zrI subodhinI sabhA taraphathI Avelo, "tA. 23 saptambara sane 1894nA gujarAtI vartamAna patranA pRSTha 1052 mAM " devadevIne bhoga ApavA nimitte thato pazuvadha " e mathAlA carcApatra vAcatAM temAM baleva ane dazarA vigere parva upara devI ke devane bhoga ApavA nimittathI pazuvadha thato hato ane thAya che e rUDhIe zA kAraNathI praveza kayoM che ? tenI hakIkata lakhI tenI aMdara sAta prazno lakhelA che. te viSe vicAra karatAM (rUDhI) zabda paNa tevI bAbatane lAgu paDato nathI ! kemake rUDhI zabdano artha evo che, ekana bAbatanI banne rIti zAstramA jUdI jUdI lakhelI hoya (jemake sUryano udaya thayA pahelA homa karavo ane udaya thayA pachI homa karavo ) evI banne hakIkatamAthI je paraMparAthI cAlatI hoya te pramANarUpa rUDhI gaNAya kema ke te zAstrasiddha che. paNa zAstramA AdhAra na hoya ane cAlatI hoya te aMdhaparaMparAnI rUDhI che tevI rUDhI mAnya gaNAtI nathI; tema zAstra paNa je kharA dharmane batAve teja zAstra gaNAya che. ane te pramANena dharma vyavahAra cAlavo joie. paNa jenI aMdara zrImadbhAgavatanA saptamaskaMdhamAM batAvyA pramANe vidharma, paradharma, AbhAsa, upamA, chalae pAMca prakAranI adharmanI zAkhAnupratipAdana hoya 'te' dharmasaMbandhI zAstra gaNAtuM nathI. temaja sAtvika, rAjasa, tAmasa, evA purANo vigeremAM paNa bheda che. temAMthI tAmasa purANanI hakIkata tyAga karavA yogya; rAjasa purANanI upekSA karavA yogya, ane sAtvika purANanI grAhya che. ane te te hakIkato temaja te te purANa--tAmasa, rAjasa, ke sAtvikapaNuM e temAM lakhelA dharmonA prakAra ane devonA yajana vigerethI spaSTa jANI zakAya tema che tethI te viSernu vivecana Asthale lakhavAthI vistAra thAya ema dhArI phakta A cAlatI bAbata viSe vicAra karavA satyadharmAgrahI vidvAn maMDaLI meLavatAM te te bAbatano nIce pramANe abhiprAya Ape che. 1 prazna-evA prakAranI pazuhiMsA karavAneM kayA zAstramA kAM che ? uttara-baleva ke pazu hiMsA karavAnuM koi pramANabhUta zAstramA kahelu nathI. 2 prazna-je zAstramA kAM hoya te zAstra Arya lokomA sarvamAnya gaNAya che ke kema? athavA bahumAnya gaNAya che ke kema? uttara-Ano khulAso eTaloja che ke Arya lokomA sarvamAnya koi zAstramA tevI bAbata lakhelI nathI. prazna 3-te zAstra karatAM paNa ne zAstra pramANa vadhAre balavAn gaNAtuM hoya evA koi zAstramA te hiMsAno niSedha kayoM che ke? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 uttara-zrImadbhagavadgItA sarvamAnya zAstra gaNAya cha jenI aMdara soLamA adhyAyamA daivI ane AsurI ema be prakAranI saMpatti lakhelI che. temAM daivI saMpadvALAnA dharmamAM ahiMsAdharma mukhya gaNelo che. " ahiMsA satyamakrodhaH" ityAdi. temaja zrI bhAgavatamAM tevA hiMsakane tAmasa gaNelA che, eja moTo niSedha che. 4 prazna-rAjAone te avazya kartavyaja che, ane te na karavAmAM Ave to balavAn zAstranI AjJA toDI gaNAya evaM koi spaSTa pramANa che ke kema ? uttara-avazya kartavya nathI; tethI te bAbata kAi balavAn zAstranI AjJA toDI gaNAtI nathI. 5 prazna-te hiMsAnI pravRti jo na karavAmAM Ave to tethI rAjyane pranAne ke rAjAnA aMge koi paNa prakArano Apatti yoga Ave athavA akArya kayu gaNAya evaM koi baLavAn zAstramA kaheluM che ke kema? uttara-je bAbata zAstramA vidhi nathI, te bAbata karavAmAM na Ave to tethI rAjAne, rAjyane, ke prajAne aMge koipaNa prakArano Apattiyoga AvavAno saMbaMdha nathI, paNa ulaTuM thatI jIvahiMsA baMdha . karavAthI dharmanuM phaLa prApta thAya tema che. 6 prazna-te pazuvadhane badale bonI koi hiMsA rahita kriyA karIne te parva ArAdhavAmAM Ave to tethI koi balavAn zAstranI AjJAno bhaMga kayoM gaNAya ke kema ? ane tevI hiMsA rahita zuM zukriyA barAbara gaNAya ? uttara-pazuvadha karavAM jyAM kAmya rIte paNa lakheluM che tyAM pazune badale bInI vastuthI ArAdhanA karavAnuM lakheluM che. jemake:kAlikA purANe kUSmAMDamikSudaMDaM ca mAMsaM sArasamevaca // ete balisamAH proktAstRptau chAgasamAHsadA // 1 // rudrayAmalepi chAgAbhAvetu kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharam // vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayecchurikAdinA // 1 // ityAdika vAkyathI kolaM, zeraDI, zrIphala vagerethI paNa bakarAnA jevI ja tRpti tevA devane thavA- lakhyuM che. prazna 7-pazuvadha karavAne badale tenAM nAkakAnane cheko mArIne te prANIne chUTuM melI devAmAM Ave to kriyA pUrNa gaNAya ke kema ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 uttara 7 - A parvamAM hisA karavAnuM lakheluM nathI, tyAM nAkakAnane cheko mAkhAnuM to kyAMthI hoya ? upara lakhelI bAbata vize koine evI zaMkA thAya, ke aSThamInA balidAnamAM pazu hiMsA lakhelI che tethI te zAstrasiddha gaNAya to temAM nirNayasiMdhumAM lakheluM che ke tatrAzvameSachAgamahiSasvamAMsAnAmuttarottaraprAzastyaM phalavizeSazcAnyato'vaseyaH // artha - temAM ghoDo, gheTo, bakarUM, pADo ane potAnuM mAMsa ema uttarottara vizeSa vakhANavA yogya che - ane phala paNa vizeSa che, ema bIjA graMthothI jANI levuM. evA lakhANa uparathI sApha mAlama paDe che ke phalanI icchAvALAneja te kartavya che, tethI sakAma che. ane sakAma karmane zAstramAM niMdya gaNeluM che. tema te Avazyaka gaNAtuM nathI, vaLI temAM sarva pazunA mAMsa karatAM potAnuM mAMsa vizeSa phala ApanAruM kaheluM che, tyAre phalanI icchA vAlAe, potAnuM mAMsa zA mATe na Apa ? ane nAhaka na bolI zake tevA pazuno ghAta zAmATe karavA ? temaja te lekha pachI kalama chaThImAM lakhyA pramANe kUSmAMDa vigere paNa ApavAnuM lakheluM che thI siddha thAya che ke vA balidAnamAM paNa pazuno ghAta karavA karatAM kUSmAMDa vigerethI kriyA karavI teja uttama che. temaja dharmasiMdhumAM paNa lakheluM che ke brAhmaNena mASAdimizrAnnena kuSmAMDena vA kArya yadvA ghRtamayaM yavapiSTAdimayaM vA siMhavyAghranarameSAdikaM kRtvA khaDgena ghAtayet brAhmaNena pazumAMsamadyAdibalidAne brAhmaNyabhraSTatA || artha-brAhmaNe aDada mizrita annathI ke kolAthI balidAna karavuM athavA loTano siMha, vAgha, manuSya, gheTo, vagere karIne khaGgavaDe ghAta karavo. brAhmaNe pazunuM mAMsa ke madyAdinuM balidAna ApavAmAM brAhmaNapaNAthI bhraSTa thavAya che. valI lakhyuM che ke sakAmena kSatriyAdinAM siMhavyAghanaramahiSachAga sukara mRgapakSimatsanakulagoghApisvagAtrarudhirAdimathobalirdeyaH artha - kAmanAvAlA kSatriya vageree siMha, vAgha, mANasa, pADo, bakarUM, sUvara, mRga, pakSi, matsa, nolio, ane gho, e prANI tathA potAnA zarIranA rudhiravAluM balidAna devaM ema lakhyuM che temAM kAmanAvAlAe balidAna ApavAnuM lakhyuM che, tethI niSkrAmane te balidAna ApavAnuM siddha thatuM nathI, tema tenI aMdara jeTalAM gaNAvelA che tethI siMha, vyAghra, manuSya, vigere AgalanAM traNane ane chele lakhela potAnA zarIranA rudhirane choDI daine vacamAMthI bicArA pADA, ane bakarAe zo gunho karyo ke teneja levAM; ne tevI kAmanAvAlA ane hiMsAnA Agraha vAlA hoya teNe siMha, vAgha, ke potAnA zarIrano bali zAmATe na Apavo ! paNa vAghane pakaDavA jAya to poteja balidAnarUpa thaI paDe ane potAnuM mAMsa ke rudhira ApavuM viSama paDe, mATeja A na bole tevA pazune pakaDAvAno rivAja koie potAnI ruci pramANe calAvyo hoya te kAMI mAnya gaNAya nahIM. tema sakAma karma karavuM te rAjyamAM koine ruzavata ( lAMca ) daine kAma karAvavA jevuM che te jyAre lokamAM sAraM gaNAtuM nathI, tyAre zAstra to tene sAruM zI rIte kahe ? te sAruM zrI bhAgavatamAM paNa lakheluM che keH zloka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 // munyannaiH syAdyathA prItistathA na pazuhiMsayA // pavitra annathI jevI devatAone prIti thAya che tevI pazuhiMsAthI thatI nathI. temaja / ahiMsA paramo dharmaH // e vAkya sarva sammata che tyAre dharmane bahAne prANIno ghAta karavo te karatAM tevA dharmathI alagu raheg teja vadhAre uttama che. uparanI bAbata viSe zrI bhAgavata ekAdazaskaMdhamAM to sakAma karma karavA vALAno to eTalo tiraskAra karelo che ke je sAMbhaLavAthI sAdhAraNa lokone paNa emaja thAya ke tevA karmathI alaguMja raheg joie. temana padmapurANa, vAyupurANa, skaMdapurANa, vigere purANAmAM paNa 'ahiMsA eja mukhya dharma che, ema spaSTa lakheluM che. ane A parvamA pazudhAta karavo e koi paNa prakArano vidhi prayukta nathI; ema ghaNI rIte siddha thAya tema che. paNa thoDA vakhatane lIdhe saMkSepamAM phakta uparanI bAbata lakhelI che. bAkI te vize vizeSa vicAra calAvavo hoya to moTo vistArayukta graMtha thAya eTalo vicAra temAM thaI zake tema che. ____1 sammatiratra khopapAditerthe zAstrI chaganalAla zarmaNaH 2 sammatiratra jIvarAmazAstriNaH 3 sammatiratra icchAzaGkarazAstriNaH 4 sammatiratra nathurAmazAstriNaH 5 sammatiratra kAMtAprasAdazAstriNaH 6 sammatiratra prabhurAmAtmaja bhagavacchAstriNaH 7 sammatiratra vAghajI zarmAtmaja lAdhArAmazarmaNaH 8 sammatiratra prANajIvanazAstriNaH 9 sammatiratra zAstrI jayazaMkarazarmaNaH 10 sammatiratra zAstrI kezavarAmAtmaja badarInAthazarmaNaH 11 sammatiratra gavayapuranivAsinaH bhaTTA'vaTaMka rAmabhaTTazarmaNaH 12 sammatiratra mUlazaMkarazAstriNaH 13 sammatiratra bhAyAvaradanivAsinaH kezavalAlazAstriNaH 14 sammatiratra mathurarAmazarmaNaH 15 sammatiratra pramAzaMkarAtmajamayAzaMkarasya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 16 sammatiratra karuNazaMkara zarmaNaH 17 sammatiratra narottamazarmaNaH 18 sammatiratra zaMkaralAlazarmaNaH 19 sammatiratra gaurIzaMkarAtmaja prajArAmazarmaNaH ( saMsatsaMparkata dvitIyavAraM sammati ) 20 sammatiratra vAlajitanujasya kSemajIzarmaNaH 21 sammatiratra mukundatanuja jyeSThA rAmazarmaNaH 22 sammatiratra gopALAtmaja mAdhavazarmaNaH 23 sammatiratra puruSottamAtmaja kRSNazAstriNaH 24 sammatiratra rAmacandra dInAnAthazAstriNaH 25 sammatiratra kAzIzeSa veGkaTAcalazAstriNaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 10 zAstri revAzaMkara mAvajI daveno abhiprAya. DAkaTara - sAheba. prANajIvanadAsa jagajIvanadAsa mahetA mu0 dharmapura. Apa sAheba taraphathI vartamAna patrikAmAM sAta prazno AvyAM, te vAMcI jovAmAM AvyAM - Adhunika kAlanA rAjAomAM ghaNuM nirdayapaNuM, avicArIpaNuM lokonA jovAmAM Ave che. parantu ApatrikA vAMcatAM zrI dharmapuranA mahArAjA sAhebane AvI rIte dayAnI pravRtti thaine hiMsAnI nivRti karavAnI je jarura thai che, te ghaNo vakhANavA lAyaka che. ane tenI sAthe dhanyavAda Apavo joie chIe. kSatrione prajAnI rakSA karavI ane sarva prANipara samabhAva rAkhavo eja utkRSTa rAjyadharma che. pUrve paNa ghaNA kSatrio cakravartI rAjAoe aneka prakAre dayA ane buddhi pUrvaka ahiMsA, kSamA, titikSA, zauryatA tathA dhairyatAthI prANionuM rakSaNa kareluM che ane kSatriya zabdano artha raghuvaMzamAM mahAkavi zrIkAlidAse bIja sargamA A rIte karela che ke kSatAtkilatrAyata ityudagraH kSatrasyazabdo bhuvaneSurUDhaH // - rAjyena kiM tadviparItavRtteH prANairupakroza malimlucairvA // uparanA zlokamAM kSat je hiMsA tethI nirAparAdhinI rakSA karavI teja kSatriono dharma che. ane te thakI viparItapaNe varatavAthI rAjya hoya to paNa zuM ane duSTa pravRttivALA potAnA prANathI paNa zuM A vacana mahAtmA cakravarti rAjA raghunA pitA dilIpanuM che. zrI bhagavadgItAmAM paramAtmA zrIkRSNa bhagavAne paNa kahAM che ke mamaivAMzo jIvaloke / / te vAkyamAM evo bhAvArtha che je A lokamAM jeTalA jIva che te sarve mArA aMza rUpa che. to tene haNavAthI ApaNane paramAtmAnA aMza upara ghAta karavAnA doSane pAtra thavuM paDe che; mATe sarva prakAre je kAryamAM ahiMsArUpa pravRtti hoya teja sanAtana dharma che. bAkI je tAmasa bhAvathI hiMsAdika kArya kare che te A lokamAM ane paralokamAM niMdita thAya che. te vize zrI gItAmAM kayuM che ke, anubandhaM kSayaM hiMsAmanavekSya ca pauruSam mohAdArabhate karma tattAmasamudAhRtam // artha - anubandhane, kSayane, hiMsAne, tathA pauruSane vicAryA vinA je karma karavAmAM Ave che te tAmasa karma che. ane tAmasInI gativiSe paNa gItAmAM kaheluM che. UrdhvaM gacchanti sattvasthA, madhye tiSThanti rAjasAH // jaghanyaguNavRttitvA dadho gachanti tAmasAH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 artha- satyaguNanI pravRttivAlA urddha nAma mokSagAmI che. ane rAjasa prakRtivALA madhyamAM rahe che. temaja tAmasa karma karanAra adho eTale narkamAM jAya che. vaLI gItAmAM kSatriyanA dharma kahyA che te " zloka" zaurya tejo dhRtirdAkSyaM yuddhe cApyapalAyanam dAna mIzvarabhAvazca kSAtraM karma svabhAvajam bhAvArtha - zaurya, teja, dhRti, caturAI, yuddhamAM na bhAga, dAna, IzvarabhAva e kSatriyanA svAbhAvika dharma che temAM kSatriye hiMsA karavI evaM anumodana nathI - ane zrImadbhAgavatamAM skaMdha 4 thAnA adhyAya 25 // ahiMsayA pAramahaMsacaryayA smRtyA mukuMdAramitAgrAsindhunA // dharme rakamairniyamai raniMdayA nirIhayA indratitikSayA ca // artha - e prakAre sanatkumAra RSie pRthurAja pratye upadeza karyo che. temAM mokSagAmI kSatriye upara pramANe vartavuM temmaM mukhya ahiMsA kahI che bAkInAM vacano kevala sAtvika pravRttivAlAne ne nivRtti dharmane anusarIne kahelA che. mATe je kevaLa aMdha paraMparAne vaLagI rahe che, te ajJAnano hetu che. te viSe dRSTAnta che ke - pUrve vena karIne eka rAjA thayA hatA. tenAM karma ghaNA krUra hatA tethI teNe dharmanA lopanA Agraha karI sarva manuSyo tathA strIo pratyekahyuM je koie paNa satkarma kara nahi ane sarva mane arpaNa karo." ane RSio dvArAe maLelo upadeza na mAnyo tethI RSino zrApa thatAM te mRtyune pAmyo . pachI tenA zarIramAthI rAjA prathu thayA te mahAkarma niSTa ane satya dharma pravRtta thayA. pachI teNe kuLa paraMparAe lokone pIDA dIdhI nahi. A zailIne anusarIne mahArAjA sAhebane dharma viSe je ruci thaI che te ghaNI stuti pAtra chemATe AvelI patrikAnA mArI buddhi anusAra praznonA uttara yathAmatI lakhI jaNAvuM huM te svIkArI lezo. 1 praznano uttara. baleva tathA dazarA upara hiMsA karI bali bhoga ApavAnuM taMtro ane zAkta zAstramAM pratipAdana kareluM che. ane dharma siMdhu tathA nirNayasindhu vagere zAstranA mata gauNapaNe kahela che. te paNa navarAtrInA saMbaMdhamAM che. parantu baLeva upara hiMsA karavAnuM koI paNa zAstramAM AvatuM nathI. 2 praznano uttara. je zAstramAM hiMsAnuM pratipAdana karela che, te zAstra ghaNAMja tuccha ane gupta che. dharma siMdhu tathA nirNaya sindhumAM to sUkSma rIte kahela che. te paNa zAstramAM vizeSa mAnya vacana gaNAtuM nathI. mATe te zAstro sarva lokamAM sarva mAnya nathI tema bahumAnya paNa nayI ane baLIdAna vidhi paNa astra zastra vidyAmAM vizeSe karIne jovAmAM Ave che. Adhunika kALamAM zastrAstra vidyA pracalIta thaI gaela che, tethI te karma niMdita che. mATe koi paNa prakAre je zAstramAM hiMsAnuM pratipAdana hoya to teno koi sat zAstramAM koi vacana artha pherathI jovAmAM AvatuM hoya to te uttama puruSone mAnya nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 praznano uttara. vedamA, zrImadbhAgavatamAM, zrImadbhagavadgItAmAM, zivAya bIjA satzAstromAM hiMsAno tiraskArathI niSedha ane ahiMsAno AdarathI vidhi batAvela che. sarva mAnya vedaneviSe hiMsA che evI rIte je loko kahe che, te vedanAja niMdaka che ane koi prakaraNamAM rAjasa tAmasa kAryanI nivRtti mATe saMkoca rUpa vacana hoya teno paNa artha gUDha hovAthI te yathArtha rIte koi puruSo jANI zaktA hoya ebuM mAnI zakAtuM nathI. vyAkaraNathI vedanI vANinA anekArtha thAya che. tethI koi paNa rIte vedamAM hiMsAnu pratipAdana chena nahiM mATena vedaneviSe ne koi hiMsAnu pratipAdana kare che te vedadharmanA drohI che. veda hiMsAmaya nathI te viSe eka mahAbhAratanuM AkhyAna mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che te jaNAvU chu. eka kALane viSe devatAnA rAjA indre yajJa karavA mATe yajJazAlAmA pazu bAMdhelAM hatAM te samayamAM mahAtmA sapta ruSio padhAryA ane kA ke ' he iMdra ! tAre A pazune zuM karavAnuM che ? " tyAre indre javAba Apyo ke " vedamAM hiMsAmaya yajJa varNavela che; te mATe pazu bAMdhela che." te vAkya sAMbhaLI mahARSioe kahyu. "A kevI ayogya ane nirdayatA bharelI vAta che. vedamAM hiMsAnu kahyuja nathI." te viSe ghaNIka takarAra thatAM chevaTa be pakSavAlAoe paMca tarI ke uparI amaravasu nAmanA rAjAne te zaMkA nivAraNane mATe prazna karyo; tyAre te vakhata rAjAe iMdrano pakSa rAkhavo uttama mAnI vedamAM hiMsAmaya yajJa che." evaM vacana kADhatAM turata te maharSi pAse ubhA chatAM paNa te pRthvI upara paDyo ane tenI pAtALamAM adhogati thai ne ante tene narakano Azrama levo paDyo. __ A draSTAMtathI ema siddha thAya che ke vedamAM hiMsAnI pravRtti cha ja nahiM; ema mahAtmA vedavaktA bhagavAna vedavyAsajI mahAbhAratanA zAMti parvamAM 265 adhyAyamA lakhe che. surAMmatsyAnmadhumAMsa mAsavaM kRza rodanam // dhUtaiH pravartitaM hyetat naitadeveSu kalpitam // 1 // mahAmohAcca lobhAcca laulyametat prakIrtitam // viSNumevA bhijAnaMti sarva yajJeSu braahmnnaaH||2|| pAyasaiH sumanobhizca tasyAsti yajanaM kRtam // yajJiyAzcaiva ye vRkSA vedeSu parikalpitAH // 3 // uparanA zlokono artha evo che ke vedamAM koi pazunI hiMsA kahelI nathI ane prakaraNomAM prati pAdanano AbhAsa jovAmAM Ave che. te vedanAM vacana nathI te vacana koi duHSTa puruSe rasasvAdane anusarI vedana dUSita karavA nAkhela che, ema spaSTa thAya che. ane vedanA artha- atyaMta gUDhapaNuM che tethI jene jevI ruci te pramANe koi koi sthaLano artha na samajavAthI hiMsAnA pakSa, prazna kare che. mATe vedamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 koi bhAgamAM hiMsA karavAnuM pratipAdana nathI ane jo hoya to vedavettA vedavyAsajI upara pramANe lakhI jAta nahi. mATe koi paNa adharmane dharma mAnI hiMsA karaze to tene adharmanuM phaLa maLaze temAM saMzaya nathI. vedamAM koi hiMsAnA yajJa arthe hiMsA karavI evo artha samajI pUrve prAcIna bahirAjA ane mahAtmA nAradajIno saMvAda zrI bhAgavatanA caturtha skaMdhamA 25 adhyAya 21 mAM A pramANe che. rAjovAca najAnAmi mahAbhAga paraM karmApi viddhadhIH // brUhi me vimalaM jJAnaM yena mucyeta karmabhiH // 5 // gRheSu kUTa dharmeSu putra dAra dhanArthadhIH // na paraM viMdate mUDho bhrAmyan saMsAravartmasu // 6 // zrI nAradovAcasaMjJApitAn jIvasaMdhAn nighUrNena sahasrasaH // bho bho prajApate rAjan pazUn pazya tvayAdhvare // ate vai tvAM pratIkSante smaraMto vaiSasaM tava // saMparetamayaH kUTai chindantyutthita manyavaH // artha - rAjA yajJane viSe hiMsA karavAmAM keTalAka pazu bheLA karI yajJa karavA vakhate nAradajI padhAryA tyAM tenA darzanathI 'nirmaLa buddhi thatAM rAjAe nArada pratye prazna pUchayuM ke " he mAhAbhAga amArI karme karI buddhi haNAelI che. mATe vimaLa jJAna (dharma) amane kaho. jethI karma thakI mUkAie kema je kapaTarUpa grahasthAzramano dharma to valI kevo che je putra, strI, dravya e vaDe karI mUDhapuruSo saMsArarupI mArgamAM bhame che te pratye nAdarajInuM vacana - he prajApate-teM A yajJamAM hajAro jIvane bhelA karyA che. keTalAka jIvone yajJamAM bAlyA che, te tArA mRtyune smaraNa kare che. teo jyAre tAruM zarIra paDaze, tyAre kUTa jevA Ayudho vaDe ghaNA krodhathI tAruM chedana karaze. mATe jo vedavacanathI hiMsA karavAmAM AvatI hoya to nAradajI AvaM zAmATe kahe . e rIte vedanuM ahiMsAmaya pratipAdana che. valI bhAgavatAnA prathama skaMdhanA 8 adhyAyamA 50 mA lokamAM rAjA yudhiSTire paritApa karyo che keH yathA paMkena paMkAmnaH surayA vA surAkRtam // bhUtahatyAM tathaivaikAM na yajJe marchu marhasi // 5 // ema ema jaNAvela che je jema kAdava kAdavanA pANIthI dhovo ane surA surAvaDe karI dhovI, tema eka prAMNinI hiMsA karI yajJa vaDe zuddha thavaM te yogya nathI. rAjA yudhiSTira to kSAtradharmamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 rahI yuddhamA paramAtmA kRSNanA vacanathI pravartyo hato; paNa tene ghaNoka paritApa thayo. ne prANInA ghAtathI rAjya prApta thayuM te karavAne huM yogya nathI ema vicAravA lAgyo tyAre te rAjAne yajJa karavAthI tArA pApano nAza thaze te saMbandhamAM teNe upalo zloka kahyo che. paNa teoe to aparAdhineja mAryA hatA. to paNa tene rAjya jIvanaparyaMta sukhadAI thayuM na hotuM, to jo koi niraparAdhI prANIno adharmane dharmarUpamAnI nirda paNethI ghAta kare che, to teo kevaLa kasAInuM karma-kare che - ane ante ghora narakanI gatine pAme che. valI saptamaskaMdhamAM nAradajIe yudhiSTira pratye kahela che ke: nadadyAdAmiSaM zrAddhe nAznayAddharmatatvavit // munyannaiH syAt parA prItirna tathA pazuhiMsayA // 1 // naitAdRzo paro dharmo nRNAM saddharma michatAm // nyAso daMDazca bhUteSu manovAkkAyakarmabhiH // 2 // arthaH-zrAddhamAM mAMsa na vAparavuM. jevI zuddha annathI pitRone tRpti thAya che tevI mAMsathI nathI. dharma icchatA evA je manuSyo temaNe bhUta prANi mAtrane viSe mana, vacana, kAyAthI daMDa karavo nahiM . hiMsAno nirodha ane ahiMsAnuM pratipAdana karavA eka moTo graMtha karavA dhArIe to te thaI zake mATe A pramANa zAstra, veda, bhAgavata tathA gItA te sarvamAnya gaNAya che. bAkI je zAstramAM hiMsA kahela che, te zAstra zAstrapaMktimAM gaNavA lAyaka nathI. mATe cAre varNa ane cAre AzramavALAe sarva prakAre hiMsAthI dUra rahI ahiMsA dharmamAM vartatuM joie. temAM paNa rAjAne vizeSe karI karavAnuM che. kAraNa ke je koI hiMsA kare tene zikSA karavAnI temAM zaktinI jarUra che. 4 praznano uttara. brAhmaNa, kSatriya, vaizya, eone yajJopavItano saMskAra che eTale temane zAstramAM dvija evI saMjJA ApI che. dvijavarNa koi kAle hiMsA kare nahIM, karato hoya tene aTakAve, temAM brAhmaNa ane vaizya koi kALe hiMsA kare nahIM, ane kSatrI pote kare nahiM, ne karanArane aTakAve ne zikSA lAyakane paNa zikSA kare che. ane zUdrane viSe ema che ke keTalAka zUdra hiMsaka vRtivALA che, teo zakti tathA tAMtrikonA zAstramAM kahyA pramANe tevA vidhi pravarta kare che, te cAMDALanI peThe tyAga karavA yogya che. jeo sadaiva vaiSNavanA bhakta che temaNe sAtvika devanI pUjA karavI tathA sAtvika yajJAdika karavA. vaLI temanuM aparAdhIne daMDa devA rUpa rAjakarma te mokSano hetu che. paNa tAmasabhAvathI potAnA pALelA niraparAdhI pazune haNavAthI koi rItaneo dharmano hetu hoya to vedazAstra pramANe ahiMsA dharma hovoja na joie mATe hiMsA te pApakarmaja samajavAnuM che. zrIbhAgavatamAM nAradajI varSa varSa pratye iMdrane arthe yajJa karatA temAM paNa vidhinI govardhananA moTA utsava rUpe annakoTanA nAmathI pravRtti thai che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat annAdika yajana che. teja nAradajI vaiSNava hatA; chatAM www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 paNa te hiMsA karatA nahiM, to tethI utkRSTa varNavALAe te kema mAnya karI zakAya ? mATe rAjAe ahiMsA dharma pravartatAM koi paNa zAstranI AjJA toDI gaNAya nahiM. ane jo AjJA trUTatI hoya to pUrve moTA tha gayelA rAjAoe ahiMsA dharma pravartAvela che. te sarve mahAtmA bhagavAnnA parama bhakta gaNAyAthI mokSane pAmyA che. te vAta nahi banate. 5 praznano uttara. hiMsAno tyAga karI ahiMsAmAMthI thatA dharmanuMja rAjA AcaraNa kare te rAjAne, tathA tenI prajAne saMpatti maLe che, ne koi jAtanI Apatti AvatI nathI. ahiMsAthI kevaLa sukhanI utpatti che, 6 praznano uttara. devIne uddezeja hiMsA karavAmAM Ave che, te to ghaNuMja akArya che kAraNa ke devI triguNAtmaka bhagavata svarUpanI zakti che tenuM devonI sAthe sAtvikapaNAthI pUjana che. mArkeDa purANamAM devIne koi ThekANe tAmasI devatulya gaNI nathI. mATe sAtvika devanuM mAMsAdikathI pUjana hoyaja nahiM ane jekare che te to potAne mAMsa bhakSaNa karavAnA hetuthI pUjanamAM lAve che. bhAgavatamAM jaDabharatanA AkhyAnamAM mlechano rAjA bhadrakAlIne arthe pazumAravA jato hato temAMthI pazu jatuM rahyaM tene bar3hale jaMgalamAMthI bharatajIne pakaDI gayo ane devI pAse jai teno vadha karavA mAMDyo, ke tarata devIe kopa karyo. mATe jo devI prasanna thatI hoya to mlechano nAza karata nahiM valI temAM koi evaM pUchaze ke je rAjAo devInA nimitte hiMsA kareche, temane kema kAMi thatuM nathI. te viSe Ama samajavAnuM che je rAjya padavI kaI thoDA tapa ke sukRtyanuM phala nathI paNa mahA ugra ane utkRSTa dharmanuM phala che. tethI pUrvanA punyanA joge karIne hAla kazuM vighna jovAmAM AvatuM nathI tethI karI hiMsAnI pravRtti karyA kare che. tethIja rAjAne ante keTalAka rAjyane agho narka bhogavavuM paDe che. ema aneka zAstroM kahe che. mATe devIne sArA padArtha annAdikathI balidAna ApahuM ane kar3hI potAnA manamAM hiMsAno ghaNo Agraha hoya to kUSmAMDAdika phalanuM naiveda mukavaM tethI koI zAstranI AjJAno bhaMga karyo kahevAya nahiM. valI devI jagat jananI kahevAya che. jagatamAM sthAvara jaMgama be jAtanAM prANI che. te sarve tenA saMtAna che. mATe te potAnA niraparAdhI saMtAnonA ghAtathI pote prasanna thA ja nahIM. mATe koI prakAre devanIke zAstranI AjJAno bhaMga thato nathI. 7 praznano uttara. kAraNa pazu hiMsAne badale pazunA nAka ke kAna chedavAmAM Ave e praznanuM kAMI ucita prayojana nathI. je puruSane hiMsAmAthI nivRtti pAmavAno uddeza che tene to pazune virUpa karavAnuM kAMI prazasta nathI. to paNa jo manane asthirapaNuM bhAsatuM hoya ane uparanA zAstronA abhiprAyamAM zaMkA thatI hoya to nAka kAna chedavAthI kriyA thaI kahevAya che, ane evI rUDhI paNa keTaleka sthale cAle che. paNa mAre dhAre to te paNa kriyA baMdha karavA lAyaka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatmA prANimAtrane traNa vastunI prAptI thAya che. vidyA vivAdAya dhanaM madAya, zaktiH pareSAM paripIDanAya // khalasya sAdhorviparIta metat jJAnAya dAnAya ca rakSaNAya // 1 // khala puruSo vidyAno vivAdamAM upayoga kare che, dhanathI mada kare che ane zaktithI parane pIDA kare che, paNa sAdhupuruSa tethI viparIta eTale e traNa vastuno sadupayoga kare che-vidyAthI sarvene jJAna Ape che, dhanathI dAna Ape che ane zaktithI prANimAtranuM rakSaNa kare che. mATe hiMsA karavI te tamAma khala ane nIca puruSa- kRtya che. vAste koi prakAre hiMsAne dharma mAnI pravartaze to te aghora evA narakamAM paDaze evo sarva zAstravettAono abhiprAya che. ane ahiMsA eja sarvottama mata che ne te Azraya karavA yogya che. tathAstu" | uparanA praznonAM mArI alpa buddhithI uttara lakhyA che. AvA gADha viSayamAM mAre AgaLa paDI lakhavU yogya nathI to paNa dharmanI lAgaNIthI satpuruSanA mukhAraviMda AgaLa mAro mata nivedana karuM chu te anugrahathI svIkArazo. AvA satkarmamAM aneka dharmavettA zAstrIonA abhiprAya AvI pahoMcyA haze. koi paNa prakAre hiMsA baMdha thatAM ahiMsA dharma pravartana thaze to hiMsAthI bacanAra prANionA zubha AzIrvAda mahArAjA sAhebanA rAjyane, kozane, prajAne ane sarva saMpattine pUrNa phalibhUta karaze ane A kAma Aloka paralokamAM zaya, ane mokSanuM sAdhanarUpa che. A kArya ahiMsArUpa pravataze to te anusAre keTalAMka rAjyamA rUDhI haze te paNa nivRtta thaze temAM sarvalokathI Apane AzIrvAda thaze. vaiSNava ane smRti dharmavAlA sarva ' ahiMsA paramo dharma' evA vAkyane sarvotkRSTa gaNe che. vedamUrti bhagavAn, zaMkaranA avatArarUpa, sanyAsInA Adiguru zrIzaMkarAcArya, zrIrAmAnuja saMpradAya vAlA, mAdhva, rAdhAvallabhI, zrIvallabhAcArya, zrIsvAmInArAyaNavAlA, Adi sarva ahiMsAja pratipAdana kare che. teoe sanAtana vedamAM je dharma kahyo che, teja pravartAvela che. mATe koi paNa dharmAcArya to ahiMsA- kAryaja pramANa kare che chatAM je hiMsAnA kAryamA pravarte che teo veda, bhAgavata, gItA, manusmRti ane upara lakhyA te dharmAcAryonA pratyakSa rIte niMdaka che. vaLI evaM kayuM zAstra che ke jemAM hiMsA karavAthI dharma thAya ema kaheDaM hoya. mahArAjanuM nAma paraMparAthI dharmapuranA mahArAjA tarIke nirmANa thayela che to teoe potAnA zaheranA nAmano kharekharo artha A patrikAthI AraMbhyo lAge che te paramAtmA saMpUrNa karaze, evI amo mahAtmAo pAse abhivaMdanA karIe chIe ane ahiMsArUpa satkArya siddha thavA cAhie chIe. valI vizeSa ke zrI jainadharmamAM to koi sthale koi aMze koi vAkya hiMsA karavI tevU cheja nahi. eTale te mata to hiMsA na karavI evo ati AgrahapUrvaka bodha kare che mATe te mata paNa mAnya karavA lAyaka cha, A kAryamAM mahArAjA sAhebane puNyano kAMi pAra raheze nahi. valI tevA kAryamAM pravarti karavA eTale hiMsA na karAvavA mATe je prayAsa karavAmAM Ave che, te paNa ati uttama dhanyavAdane pAtra che. sujJeSu kiMbahunA, zAMtiH muMbaithI li. zAstrI revAzaMkara mAvajI dave. mAMDavIpaMdavALA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 11 morabIvALA zAstrI zaMkaralAla mAhezvarano abhiprAya. ( prathama patra ) saujanya sudhAsAgara parama hitaiSivarya rA. rA. bhAIzrI prANajIvana jagajIvana mehetA. zrI morabIthI lI. zaMkaralAla mAhezvaranA AzIrvAda vAMcazo. tamAro tA 7-9 - 94no lakhela patra mane pahoMcyo vAMcI vIgata jANI javAba nIce mujaba. 1 devIbhAgavata mArkaMDeya purANa Adi devInA purANamAM koi ThekANe devIne ke devane pazuhiMsA karI bhoga ApavAnuM lakhyuM nathI temaja taMtra graMthamAM paNa pazuvadha devI ke devane bhoga mATe lakhelo nathI. kar3hI kaulamata (zakti paMtha ) nA pustakamA pazuhiMsA karI bhoga ApavAnuM lagnyuM hoya to Izvara jANe e paMthonA meM graMtha joyA nathI. 2 koi paNa matanA graMthomA lakhelAM vacano sarva mAnya gaNA yaja nahIM tema bahu mAnya paNa gaNAya nahIM. 3 sarvamAnya ane pramANarUpa zAstramAM hiMsAno niSedha karela che je vacano meM artha sahita sAnA patramA lakhelA che. 4 deva devI mATe pazuhiMsA avazya karavIja joie ema rAjAonAM avazya kRtyomAM jovAmAM AvatuM nathI tema pazuhiMsA na kare to balavAn zAstranI AjJA toDI gaNAya nahIM kema ke balavAn zAstroe evI AjJA karIja nathI. 5 hiMsAmaya pravRtti na kare to tethI rAjAne kAMI Apattiyoga Aveja nahIM paNa rAjA ane prajAnuM kalyANaja thAya ane pazuhiMsA na karavAthI akArya karyu na gaNAya paNa uttama kArya karyu gaNAya; te viSe vacano paNa sAdhe lakhelAM che. 6 pazuvadhane badale hiMsA vagaranI kriyA karIne te parva ArAdhavAmAM Ave to tethI zAstranI AjJAno bhaMga karyo gaNAya nahIM. saptazatInA pATho karAvavAthI, aneka prakAra nAM naivedyo karavAthI ane brAhmaNone jamADavAthI devIne parama prIti thAya che evAM vacano ghaNAM che, 7 prANInA nAka ke kAnane cheko mAravAnI kAMi jarura nathI; kAraNa ke jyAre sarva mAnya zAstromAM devIne bAle ApavA mATe pazuhiMsA karavI, evaM vacana jovAmAM AvatuM nathI tyAre niraparAdhI prANInAM nAka ke kAnane cheko mArIne tene zuM karavA pIDaM joie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazAstronAM pustakomA dazarA ne balevanAM vRttAMto jotAM koi paNa pustakamAM nathI jovAmAM AvatuM ke devI athavA devanA bhoga mATe pazuhiMsA karavI; mATe dazarA vigeremA pazuhiMsA karavAnI rUDhI azAstrIya che jUvo upara lakhelA abhiprAyane dRDha karanArAM sarvamAnya zAstronAM vacano. 1 ahiMsA paramo dhrmH| artha-ahiMsA ez2a uttama dharma che. 2 na hiMsyAtsarvANi bhUtAni / koi paNa prANinI hiMsA karavI nahIM. 3 manusmRti adhyAya 5 zloka 38 mo. yAvanti pazuromANi tAvatkRtvoha mAraNam // vRthA pazudhanaH prApnoti pretya janmani janmani // 38 // artha-je mANasa vRthA pazu hiMsA kare che; te mANasa te pazunAM jeTalAM ruMvADA hoya che teTalI vakhata janmamAM te pazuthI maraNano anubhava kare che.. 4 zrIbhAgavatanA tRtIya skaMdhanA sAtamA adhyAyanA zloka sAtamAmAM lakhe che ke, sarvevedAzca yajJAzca tapodAnAni cAnagha // jIvAbhayapradAnasya na kurvIran kalAmapi // 1 // artha-sarva veda, sarva yajJa, sarva prakAranAM tapa ane sarva prakAranAM dAna paNa jIvane abhayadAna ApavAnAM puNyanI eka kalA paNa karatAM nathI. matalaba ke e sarva karatAM jIvane abhaya karavaM e moTuM punya che. 5 zrIbhAgavata tRtIyaskaMdha adhyAya 27 mo zloka 21-22 ahaM sarveSu bhUteSu bhUtAtmAvasthitaH sadA // tamavajJAya mAM mUDhAH kurute viDaMbanam // 21 // artha-zrIkapiladevajI kahe che ke huM prANimAtramA Atmarupe rahyo chu, tenI avajJA karIne mUrkhaloko mUrtina pUjana kareche matalaba ke je pazu hiMsA karIne mUrtinI pUnAkare che te mUDha che. yo mAM sarveSu bhUteSu saMtamAtmAnamIzvaram // hitvA! bhajate mauDhyAt bhasmanyeva juhoti saH // 22 // artha-zrIbhagavAn kaheche ke huM prANimAtramA AtmArupa rahyo chu. tenuM apamAna karIne mUrtinI pUjA kare che eTale pazumA Atmarupa hu~ rahyo chu tenI hiMsA karI mArUM apamAna kare che te rAkhamA home che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zrIbhAgavatamA ekAdaza skaMdha adhyAya 5 yetvanevaMvido saMtaH stabdhAH sadabhimAninaH // pazUna druhyati visrabdhAH pretya khAdaMti te ca tAn // 1 // artha-je ajJAnI abhimAnI asAdhu chatAM potAne sAdhu mAnanArA loko pazune mAre che; teone mUA pachI teja pazuo khAya che. 7-juo mahAbhAratamAthI nIkalela itihAsa samuccayanAM vacanone ke je ahiMsAneja kalyANarnu sAdhana che ema siddha kare che. tapaH kRte prazaMzati tretAyAM jJAnasAdhanaM // dvApare yajJa mevAhurdAnamekaM kalau yuge // 1 // sarveSAmeva dAnAnAmidamevaikamuttamam // abhayaM sarvabhUtAnAM manovAkAyakabhiH // 2 // carANAmacarANAM ca yo'bhayaM vai prayacchati // sa sarvabhayanirmuktaH parabrahmAdhigacchati // 3 // nAstyahiMsAparaMpuNyaM nAstyahiMsAparaM sukhaM // nAstyahiMsAparaMjJAnaM nAstyahiMsAparo'bhayaH // 4 // satyayugamA tapaneja kalyANa- sAdhana kahetA. dvAparamAM yajJanena kalyANa sAdhana kahetA. tretAyugamA jJAnanena kalyANarnu sAdhana ane kaliyugamA dAnaneja kalyANanu sAdhana gaNela che. sarva dAnamAM paNa uttama dAna tena che ke mana, vacana, kAyA ane karmathI sarva prANImAtrane abhayadAna Apaq. arthAt prANinI hiMsA na karavI eja abhayadAna kahevAya che. je sthAvara jaMgama jIvane abhayadAna Ape che te parabrahma (mokSa) ne pAme che. prANInI hiMsA na karavI e jebuM bIjuM puNya nathI, prANInI hiMsA na karavI e jevU bIjuM sukha nathI. prANInI hiMsA na karavI e jebuM bIjuM jJAna nathI ne prANInI hiMsA na karavI e jetuM bIjuM kalyANa nathI. 8 zrImadbhagavadgItAmAM chaThA adhyAyanA 32 zlokamAM kahetuM che. Atmaupamyena sarveSu samaM pazyati yorjuna // sukhaM vA yadi vA duHkhaM sa yogI paramo mataH // 32 // ne prANimAtramA sukhane ane duHkhane potAnI upamAthI dekhe che te mANasa uttama yogI mAnavo. mA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItAnA 12 mA adhyAyamA 13 zlokamAM / adveSTA sarvabhUtAnAM / ne sarva prANImAtranI hiMsA nathI karato; te mAro vhAlo che ema kayu che. 9 temaja daivI saMpattimAM je jIvane bhagavAne gaNAvyA che temAM hiMsA na karanAra, satya bolanAra, krodha na karanAra, udAra, zAMtivAn, cADI na karanAra, prANImAtra upara dayA rAkhanAra, lobha na rAkhanAra, komala mana rAkhanAra, zarama rAkhanAra ane capalatA na rAkhanAra evA janone daivI saMpattinA kahyA che. tema AsurI jIvonI gaNanA karatAM jeo prANImAtramA hu~ rahyo chu teno dveSa kare che. evA janone hu~ AsurIyonimAMja nAkhu cha ema bhagavAne kA che. temaja gItAnA 18 mA adhyAyamA 25 zlokamAM hiMsA jemAM thAya evAM kone tamoguNI karma gaNela che, ethI paNa ahiMsA kevI uttama che ne hiMsA kevI niMdya che te jAhera jaNAya che.. evI rIte hiMsAnI niMdA ne ahiMsAnI stutinAM vacano aneka che. paNa te lakhavAthI vistAra vadhIM jAya, mATe TuMkAmAM thoDAka vAkyo lakhu chu. dIryamANaH kuzenApi yaH svAMge haMta dUyate // nirmatUn sa kathaM jaMtUnaghAtaye nizitAyudhaiH // 1 // je mANasa potAnA zarIramAM darbhano kAMTo vAgatAM paNa duHbhAya che, te mANasa niraparAdhI jIvane hathIyArathI kema mAre? nirmAtuM kSaNikAM tRpti krUrakrUratarAzayAH // samApayanti sakala janmAnyasya zarIriNaH // 1 // artha-krUramAM paNa krUra loko potAnI kSaNika tRptI mATe bIjA prANAnuM sabaLU jIvita samApta karI de che e kevI khedanI vAta che. mriyasvetyucyamAno'pi dehI bhavati duHkhitaH // mAryamANaH praharaNe dAruNaiH sa kathaM bhavet // 1 // artha-tuM marIjA eTalaM kahevAthI paNa prANine duHkha lAge che tyAre je bhayaMkara hathIArathI marAto haze tene kebuM duHkha thatuM haze. hiMsA vighnAya jAyeta vighnazAMtau kRtApi hi // kulAcAradhiyApyeSA kRtA kulavinAzinI // 2 // artha-vighnonI zAnti karavA mATe karelI hiMsA vighnoneja kare che, kulano AcAra mAnIne karelI hiMsA paNa kulanena hAni kare che. e pramANe prANihiMsAne niMdI che. ane nIcenA zlokamAM ahiMsAne vakhANela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yobhUteSvabhayaM dadyAt bhUtebhyastasya no'bhayam // yAgvitIryate dAnaM tAgAsAdyate phalam // 3 // artha je prANImAtrane abhaya Ape che tene prANImAtrathI bhaya nathI, kAraNa ke jevU dAna ApIe te, phaLa maLe che. mAteva sarvabhUtAnA mahiMsA hitakAriNI // ahiMsaiva hi saMsAramarAvamatasAriNI // 4 // ahiMsA duHkhadAvAgniprAvRSeNyaghanAvaliH // bhavabhramirugAganA mahiMsA paramauSadhIH // 5 // dIrghamAyuH paraMrUpamArogyaM zlAghanIyatA // ahiMsAyAH phalaM sarva kimanyatkAmadaiva sA // 6 // artha-ahiMsA mAtAnI peThe prANi hita karanArI che. ahiMsAja saMsArarupa maru bhUmimAM amRtanI nadI che. ahiMsA duHkharUpI dAvAgnine zAnta karavAmAM meghanI paMktirupe che ane ahiMsA saMsAramA janma maraNarUpa rogane TAlavAmAM mahauSadhI che. dIrgha AyuSya, uttama rUpa, zarIramAM nirogIpaNuM ane uttama kIrti e sarve ahiMsAnA phala che, vizeSa zuM kahevU ? ahiMsA to kAmadughA dhenu che. ityAdi aneka vAkyo che. paNa lakhANamAM laMbANa thavAnA bhayathI baMdha karuM chu. saM 1950 nA bhAdrapada zudI 12 ravivAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 ( dvitIya patra. ) rA. rA. prANajIvanabhAI jagajIvanabhAI mehatA. dharmapura sTeTa. morabIthI lI. zaMkaralAla mahezvaranA AzirvAda vAMcazo. vizeSa lakhavAnuM ke gai kAle meM mAro abhiprAya jaNAvelo che. temAMthI bhAgavatanA cothA skaMdhanI vAta lakhavI cUkI gayo huM. te e ke prAcInabarhi nAmanA rAjAe azvamedha karyo hato, tene nAradajIe kahuM ke je je pazuone yajJamAM mArelA che, te tArI vATa joine ubhAM che, teo tuM marIza tyAre tane mudgalathI mAraze ema kahI puraMjananuM AkhyAna saMbhaLAvyuM ke teNe tArI peThe ghaNA yajJeo karyA hatA tethI tenuM mRtyu thayA pachI teNe jeje jIvo yajJomAM mAryA hatA, teo kuvADA laine teMne mAravA ubhA rahyA ane tene narakonI pIDA bhogavavI paDI hatI. ethI yajJamAM thatA pazuvadhathI paNa narakamAM januM paDe che; to pachI dazarA jevA parvamAM taMtramAM lakhelAM vacanathI karelI hiMsA duHkhadAyaka kema na thAya ? kAlikA purANa- DAmara taMtra vigere taMtra granthomAM dazarAnA divase nahiM paNa navarAtrInA balidAnamAM lakhela che ke pazuhiMsA sakAma rAjAe karavI. paNa temAM siMha - vAgha - bakaro - pADo - gADaranuM balidAna ApavAnuM batAva cheva potAnuM mAMsa ApavuM ema lakhela che. tyAre koi uparanA taMtranAM vacana Ape to ApaNe pUchavAnuM che ke siMha vAgha balidAna ke nathI ApatA ? tema potAnuM mAMsa sarvathI uttama kayuM che te kema nathI ApatA ? mATe devInuM nAma laI ahiMsA potAnI icchAthI karavAmAM Ave che to te vRthA hiMsA che. to tevI hiMsA bandha thavAthI devI kope nahIM paNa prasannaja thAya che. tema chatAM paNa devIMnI parama prIti mATe zatacaMDI vigerethI uttama ArAdhanA karAvavI. meM prathamanA patramAM devIbhAgavatamAM pazuhiMsA nathI ema lakhyuM che. paNa Aje pharIne tene jotAM eka ThekANe temAM paNa pazuhiMsA lakhI che. to paNa te vAkya sarvamAnya na gaNAya te vAta siddha che. mATe hiMsA to bandhana thavI joie. ApaNI morabImAMja prathama pADo macchu mAtAne caDAvatA, ne tyAra pachI bakaro caDAvatA; te rAjamAnya rAjezrI pArekha motIcaMda ratanasIe ThAkora sAhebane araja karI baMdha karAvela che. tethI have ihAM tevaM kRtya nathI ja thatuM temaja satapara gAmamAM dazarAnA parvamA beTA ke RNa gheTA mAratA; te paNa pArekha motIcaMda ratanasI tyAM jaI mAtAnA kopanuM potAne mAthe laI te be gheTAne upADI lAvyA, te divasathI, tyAM paNa baMndha thayela che; ne darabAramAM tathA motIbhAinA gharamAM AnaMda che. te mATe e pazu hiMsAnI rUDhI baMdha pADavAthI rAjAnuM kalyANa che; ne Apane paNa moMTo yaza maLaze. teja dharmane uttejana che mATe te upara Ape paNa banatI mahenata levI . Apane vadhAre lakhavuM paDe tema nathI. A vakhate pArekha - lAlAbhAI motIcaMda ahiM AvyA che te tamane yathAyoga kahI lakhAve che ke Ape A dharmanuM kAma upADayuM te vAta sAMbhaLI amone paNa pUrNa saMtoSa thayelo che. ne Apane dhanyavAda ApIe chIe; ne Izvara tamAro zrama saphala kare ema mAgIe chIe. zAstrI zaMkaralAla mAhezvara - morabI saMskRta zAlAnA adhyApaka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 12 zrImAn dharmatatpara AryabhimAnI rA. rA. prANajIvana jagajIvana mehetA. ___ cIpha meDikala AphIsara. svasthAna dharamapUra. bhAvanagarathI li. zAstrI bhAnuzaMkara harizaMkaranA yathAyogya AzIrvAda svIkArazo. vizeSa lakhavAnuM ke akhaMDa prauDhapratApI Aryadharmottejaka ane paramabrahmaNya mahArAja zrImohanadevajInI pavitra AjJAne anusAre AphnA taraphathI eka praznapatrikA mane malI che, te mArA vAMcavAmAM AvatAM ahiMsApravartaka vRtti joi mane ghaNo harSa prApta thayo che. AjakAla keTalAka sakAmI puruSonA utkRSTa upadezathI pravRtti mArgano pracaMDa vega ghaNA rAjyasthAnomAM aMdhaparaMparAthI pravartalo che ane te rUDhInA prabala paNAthI evo sajjaDa thaI gayo che ke, ekadama te nirmUla karavo azakya cha tathApi mahArAjAnA suvicArathI AvI hiMsA rUDhI vinAza thAze. e joi huM saMtoSa pAmu chu ane mArI svadeza bhUmi upara AvA dayAlu mahArAjA nirantara rAjya kare evI icchA rAkhaM chu. vizeSa Apane jaNAvavAnuM ke ApanA taraphathI je sAta praznanA khulAzA mAgelA che, teono kramavAra khulAzo mane ApaNA Arya granthomA je je mArA vAcavAmAM AvyuM te pramANe batAvavAne meM nIce pramANe lakhelo che; te Apa dhyAnamA lezo. jo ke A viSaya eTalo gambhIra ane carcavA yukta che ke jo tenuM barAbara pramANa sAthe vivecana kayu hoya to eka graMtha thAya; athavA jo mAro ne tamAro pratyakSa samAgama hoya to ghaNuM sArI rIte spaSTIkaraNa thaI zake, tathApi phakta hArdane anusAre saMkSipta karI tenA nIce pramANe pramANo ApavAmAM AvyAM che te Apane vidita thaze. 1 prazrano uttara. pahelA praznanA uttaramA lakhavAroM ke mahiSAdi pazuvadha karavAno vidhi tAMtramata pramANe devI bhAgavata, kAlikApurANa, kAtyAyana taMtra vigeremAM kahelo che kharo, paNa te phakta tAMtra pakSI pramANa che. 2 praznano uttara. bIjA praznanA uttaramA lakhavAnuM ke je graMthamAM pazuvadha kahela che te graMtho AryalokomA je sakAmI che tene mAnya che tethI tAMtrika pakSamAMna bahu mAnya gaNAya paNa jeo niSkAmI ane zuddha mArgAnusArI che teone e graMtho bilakula mAnya gaNAtA nathI. 3 praznano uttara. trIjA praznanA uttaramAM te graMtho karatAM ghaNA balavattara pramANavAlA ane hiMsAne niSedha karanArA ghaNA AryagraMtho kezarIsiMhanI mAphaka garjanA kare che. jenI pAse sakAmInA graMtho jaMvUkanI peThe dUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 nAsI jAya che teomAM keTalA eka upaniSad bhagavadgItA ane mahAbhAratanA zAnti parvAttargata mokSa dharmamAM tenuM ghaNuM sAruM vivecana kareluM che. AmAM upaniSad bhagavadgItA vigerenA pramANa ApIne jo lakhavA besIe to ghaNo vistAra thai jAya paNa A ThekANe temAM ghaNo upayogI mokSano eka viSaya dhArIne huM nIce pramANe pramANo ApuM huM, ke je pramANo ApaNA mAhAtmA vedavyAsanA mukha kamaLI nikaLela che. ane jeonI upara bhArataTIkAkAra paMDita nIlakaMThe zrutionAM pramANothI TIkAdvArA e ahiMsA dharmane siddha karelo che. ahiMsAne te pratipAdana kare che. ane temAM " anAgAM " eTale niraparAdhI evaM vizeSaNa ApIne yajJa saMbandhI hiMsAvidhi karatAM ahiMsA vidhi zreSTha che, evaM sAbIta kare che. kAraNa ke jetuM madhuparkamAM gAyanuM niraparAdhIpaNuM che, tevuMja yajJamAM pazunuM paNa niraparAdhIpaNuM che. A uparathI zrutino tAtparya ahiMsA vidhimA pravartte che. AvI rIte judA judA AcArathI zrutinuM tAtparya ahiMsA dharmamAM pravartAvyuM che. tevI rIte keTalAM eka sakAmika karma ke jeo zrutinuM tAtparya barAbara samajyA vagara potAnI ajJAnatAnA prauDha pratApamAM taNAine vedanA arthavAdonuM stutimAM tAtparya jANyA zivAya hiMsAdharmane pramANa karavAne mathe che teonI niMdAne mATe e pachInA adhyAya 263 - zloke 6 ThAmAM A pramANe lakhe che. // zlokaH // lubdhairvittaparairbrahma nAstikaiH saMpravartitam || vedavAdAnavijJAya satyAbhAsa mivA nRtam // artha || he brahman Astika eTale vedanaM pramANa bolanArA paNa tenA tAtparyane nahiM jANanArA viSayalaMpaTa evA lobhI karma jeoe vedamAM kahelA arthavAdonuM stuti mAtramAM tAtparya che ema na jANI uparathI satya jevuM lAgatuM paNa avidyAmULaka brAhmaNatvAdino adhyAsa prabala hovAthI svarUpe khoTuM evaM hiMsAtmaka karma pravartAnyuM che jene mATe zrutimAM kaheM che ke nIhAreNa prAvRtA jalpAcAsutRpa ukthazAsaJcaranti / / arthaH- je karma jeo ajJAnathI chavAelA tathA arthavAdanA vacanAne satya mAnI potAnA prANanuM poSaNa karanArA ane karmanuM anuzAsana karavAmAM tatpara che. TIkAbhiprAyasahitaM tat // AvI rIte hiMsAne pramANa gaNanArA sakAmI lokonI zruti ja poteja niMdA kare che. have uparanA pramANothI hiMsAtmaka karmanI niMdA karIne brahmayajJanuM svarUpa kahe che. // a0 263 zloka 8 // yadeva sukRtaM havyaM tena tuSyantidevatAH namaskAreNa haviSA, svAdhyAyai rauSadhaistathA // pUjA syAt devatAnAMhi, yathAzAstranidarzanam // artha - sukRta vaDe meLaveluM havya uttama che ane temanAthI devatAo saMtoSa pAme che. te havi traNa prakAranuM che. eka namaskAra havya, bIjuM svAdhyAya havya, trIjuM auSadha havya, A traNa prakAranA havyathI jevA devatAo saMtoSa pAme che tevo saMtoSa pazu vigere hiMsAtmaka dravyathI pAmatA nathI. arthAt namaskAra havya, vedAdhyayana rUpa havya, ane vrIhiyavAtmaka havyathI yajJa karavo paNa hiMsAthI karavo nahiM . 9 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 zrImahAbhArata zAntiparva, mokSa dharma, a0 262 zlo. 28, 29, 30, 31, 33, 35 no bhAvArtha A pramANe che:- tulAdhAra ane jAjalAno saMvAda cAle che. tulAdhAra jAjalI pratye kahe che. he jAjalI ! tapa karavAyI, yajJa karavAthI, dAna ApavAthI ane jJAnopadezanAM sadvAkyo kahevAthI je phala prApta thAya che te phala prANIne abhayadAna karavAthI thAya che. // 28 // je puruSa A lokamAM prANIone abhaya dakSiNA Ahe che te sarva yajJo. karanA jANavo. ne te paNa abhayapadane pAme che. // 29 // sarva prANIonI ahiMsAthI zreSTa bIjo koi dharma nathI. jenAthI kyAre paNa koi prANI udvega pAmato nathI. he mahAmuni ! te sarva prANIthI abhaya pAme che // 30 // gharamA rahelA sarpathI jema loko udvega pAme che, tema A lokamAM ane paralokamAM te dharmane pAmato nathI // 31 // heM jAjalI ! sarva dAnamAM prANIone je abhayadAna karate uttama kahevAya che. A huM tamane kharekharUM kahuM huM. mATe te upara tamo vizvAsa rAkhajo // 32 // he jAjalI ! ahiMsAtmaka ane abhayadAnarUpa je sudharma che, te niSphala nathI. kAraNa ke vedamAM svarganI prAptIne mATe tathA brahmanI prAptIne mATe yajJAdika ane zamAdikanuM adhyayana kareluM che, paNa teno tAtparya evoche ke svargAdika aneka phalano ApanAra yajJAdika sthUla dharma che ane brahma prAptInA nityarUpane ApanAra zamAdika je ahiMsAtmaka dharma che te sUkSma che; mATe uttama che. // 33 // 34 // 35 // te ahiMsAtmaka dharma sUkSma hovAthI jANavo azakya che, kAraNa ke tene mardana karanArA ane sakAmika matane pRSTha karanArA kreTalAMeka vacano hiMsAne bodha karanArA Ave che. saptadaza prAjApatyAn pazUnAlabhate saptadazaprajApatiH / artha :- prajApati daivatya evA sattara pazuone je Alabhana kare eTale hiMsA kare te prajApati bhAvane pAme. AvI rIte keTalAMka zrutibodhita vidhinA vacano hiMsAne eka zreyanuM sAdhanarUpa upadeza karI ahiMsA zAstranuM upamardana kare che. (niSedha kare che ). A ThekANe zaMkA kareche, jo AvA vacano zrutibodhita hoya to ahiMsA zAstra apramANa gaNAya. paNa te vidhi ekAnta nathI. kema ke kevala eka bIjAnA AcAro tarapha jyAre joie chIe tyAre zrutibodhita ahiMsA dharma jANI zakAya che. jema ke ( ukSANaM vAvehataM vAkSadaMtaM, mahokSaM vA mahAjaM vA zrotriyAyopakalpayet / / artha-pahelI zrutimAM kAM che ke balivardha athavA gAyane hiMsA kare ne pachI nI smRtImAM kahyuM che ke koi vedapAThI, agnihotrI ghare Avela hoya tyAre tene mATe moTo balada athavA moTo bakaro mAravo ) A zruti ane smRti hiMsAno bodha kare che. tevI rIte "madhuparka" mAM paNa gAyanA AlaMbhana karavAno eka AcAra batAve che. paNa tevI rIte bIjI zruti paNa hiMsArUpa AcArathI viruddha ahiMsArUpa AcAra batAve che. jema ke (mAgA manAgAM yaditi vadhi // artha - niraparAdhI aditirUpa gAyano vadha karavo nahIM. AvI rIte hiMsAthI viruddha bIjI zruti potAno siddhAMta ke ver3hanI vidhithI kare che kharA paNa te yajJo zraddhAdikapaNAthI rahita hovAthI ayajJarUpa kahevAya che tethI tenA dAMbhIka antaryajJa ane bahiyajJane yogya gaNAtA nathI, ane jeone purNa zraddhA che teone to eka gAyathI ja brahmaytanI siddhi thAya che. tene mATe A pramANe zruti che. sarvasmaivA etad yajJAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhyante yadhuvAyAmAjyaM aiMdrapayo'mAvAsyAyAM aiMdraM dadhyamAvAsthAyAM AdhAna prakArekha ca dvAdaza gRhItetenasracaM puravitvAsaptavatyA purNAhutiM juhoti // A zrutino paNa tAtparya evo che ke gAyanA dUdhayI ane dahI vaDe karIne pUrNAhuti karI yajJa saMpAdana karavo. temaja je azakta che temaNe gAyanA zIMgADAthI abhiSeka, pucchathI tarpaNa ane paganA rajathI sparza karI yajJa saMpAdana karavo. paNa hiMsAthI yajJa karavo nahiM. temaja te adhyAyanA zloka 4 mAM kA che ke-yajJanA upayogI pazuomAM ne puroDAsa che te pavitra yajJane yogya gaNAya che. tene mATe tyAM A pramANe zruti che. ta etautkrAMtamedhA amedhyAH pazavaH // tasmAdAhu puroDAzasaM sarvalokthamiti // artha-yajJamAM vihita je je pazuo che, te apavitra ane yajJane ayogya che. ane je puroDAza che te pavitra ane yajJane yogya che. mATena puroDAzano yajJa darzanIya ane uttama che. temana puroDAzanA yajJathI pazuyajJanu prayojana siddha thAya che. tene mATe ApramANe zruti che // sarveSAM vA eSa pazUnAM medhena yajate yaH puroDAzena yajate // artha-je puruSa puroDAzathI yajJa kare che. te puruSa azva, anAdika pazuothI thanArA yajJa ( azvamedhAdika ) ne karanArA gaNAya che. A uparathI kadApi koi zaMkA karaze ke pazuyajJa paNa vedamAM che kharo, paNa tenA samAdhAnamAM ema samajavAnuM che ke pazu yajJanA vidhine kahenArI zratio tenA niSedhanI zrati AgaLa gauNa thai jAya che ane teonA prabala pramANothI Akhara hiMsA vidhinI zratione nirbala thAvaM paDe che chevaTe ApaNA AryadharmanA sarvakarmaziromaNI ahiMsAdharmano vinaya thAya che. ___ valI ahiMsAne mATe pratipAdana karanArI eka kaThaupaniSadnI zruti A pramANe che // plavAdyete adaDhAyajJarUpA aSTAdazokta mavaraM yeSu karma etacchreyoye'bhinaMdanti mUDhAjarAmRtyuMte punaravApI yanti // artha // pazu hiMsAmaya yajJarUpI e vahANo dRDha nathI. jemAM sola Rtvij ane be daMpatI malI aDhAranuM avazya karma che. tene je zreya mAnI vakhANe che. te mUDha loko vAraMvAra pharIthI jarA mRtyune pAmyA kareche A zrutithI paNa ahiMsA siddha thAya che. __ A gaMbhIra viSayanI carcAne mATe bInA keTalAeka balavattara pramANo A ThekANe ApavA yogya che. paNa vistAranA bhayathI ane vakhatanA saMkocathI ATalethIja ApanA trIjA praznano uttara samApta karavo paDyo che. ____ 4 cothA praznanA uttaramAM lakhavAnuM ke koi paNa zAstramA rAjAne avazya hiMsA kartavyaja che. ane jo na kare to amuka prAyazcita che. tevU pramANa jovAmAM AvatuM nathI te chatAM kadApi sakAmI thai tevA karma karavA pravate paNa tevA sakAmInA karmane mATe zruti, smRti ane purANonA tAtparyArtha jotAM sakAmI karmane dhikkArelA che; mATe tema nahIM karavAthI koi paNa baLavAn zAstranI AjJA toDI gaNAze nahIM. sakAmInA karmane mATe bhagavadgItAmAM bIjA adhyAyamAM zloka 41-42-43-44 mAM tenuM vivecana kareluM che. temana zrImadbhAgavatamAM loke vivAyA0 e ekAdaza skaMdhamAM paNa batAvyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 pAMcamA praznanA uttaramA lakhavAna ke hiMsAnI pravRti na karavAthI rAjya tathA pranAmAM Apattio Ave athavA akArya karyu kahevAya tevu koi baLavAn zAstramA jovAmAM AvyuM nathI. 6 chaThThA praznanA uttaramA lakhavAnu ke-kadApi sakAmIpaNAthI ke rUDhInA balathI tevU hiMsA karma kara, hoya to tene badale piSThapazu athavA kUSmAMDa (koDhuM )no bali vigere karyAthI tevI kriyAno bhaMga thato nathI ane te kriyA saMpUrNa gaNAya che tene mATe nirNayasiMdhumAM" A pramANe zloka che. kUSmAMDa mikSudaMDaM ca mAMsa sArasa meva ca // ete balisamAH proktA stRptau chAga samAH sadA // 1 // artha-kUSmAMDa ( koluM) zeraDI, sArasapakSInu mAMsa e pazubalinA jevA gaNAya che ane tethI bakarAnA jevI devatAne tRpti thAya che. rudrayAmala nAmanA graMthamAM paNa kA che ke chAgAbhAvetu kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharam // vastrasaMveSTitaMkRtvA chedayet cchurikAdinA // 2 // artha-jo pazuno abhAva hoya to kUSmAMDa athavA suMdara evA zrIphalane vastrathI vITIne charI vigere zastrathI chedana karavU. // 2 // Avo vidhi paNa te graMthomAM lakhelo che.-dharmasindhumA pazuvadha karavAne mATe kayuM che. paNa jo rAjA sakAma hoya to kare paNa bIjAne karavAnI jarura nathI, evaM sUcave che ane te uparathI ema siddhAnta thAya che ke sarva karmoM pazuvadha vinA puroDAzAdikathI saMpAdana karavA ane tema karavAmAM ApaNA sarvapramANa ziromaNirUpa zruti granthono uttama tAtparya parAkASTAne pahoMce che. __ 7 sAtamA praznanA uttaramA lakhavAnuM ke pazunA kAna ke nAka kApIne chuTo mukatAM te kriyA pUrNa thai kahevAya tevu koi AryagraMthamAM jovAmAM Avyu nathI. ___ AvI rIte ApanA sAta praznano khulAzo amArA taraphathI ApanI tarapha mokalyo che. tenI sAthe ekaMdara amAro abhiprAya evo che ke AryazAstranA koi paNa graMthamAM kevala ninditakarma karavAno vidhi lakheloja nathI. kadApi lakhelo hoya to te tAMtramata pramANe pUrvApara virodha karanArA tenAM vacano paraspara gauNatA karavAmAM tatpara thAya che. paNa chevaTe ApaNA Aryadharmano ahiMsAtmaka siddhAnta balavattara thAya che ane te pravRtti mArgano zuddha upadeza karI nivRttimArgamA dorI javAne prayatna kare che. eja ApaNo sanAtana mArga sarvamAM pramANabhUta che. sarvane mAnya che ane ati AdaravA yogya che. huM AzA rAkhaM chu ke AvA hiMsAtmaka mArganI kriyA dUra karI AryonA uttama mArgarnu avalaMbana karIne ApaNA dayAlu mahArAjA AvA uttama sanmArganuM grahaNa karaze ena. tthaastu|| zAstrI bhAnuzaMkara harizaMkara sahI. bhAvanagara darabArI pAThazALAnA mukhyaguru. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 13 OM paramAtmane namaH zrIyuta, svadharmaniSTha, rAjyamAnya rAjezrI prANajIvanadAsa jagajIvanadAsa mahetA. cIpha meDikala ophIsara. svasthAna dharmapura. vizeSa lakhavAnuM ke gai tA. 11-9-94 ne roja ApanA taraphathI mudrAMkita karelI sAta praznanI patrikA amArI tarapha AvI che. temAM lakhelI binA amArA jANavAmAM AvI che. A saMbandhamAM ApanA mahArAjA zrImohanadevajInA pavitra ane stutya vicArane ame dhanyavAda ApIe chI. keTalAeka dharmanA nAmathI cAlatA apavitra rIvAjo ke je ApaNA prAcIna Aryadharmane kalaMkita kare che. tenA saMbandhamAM ApanA dharmiSTa mahArAjAe eka stutya pagaluM bharyu che ema niHzaMka kahI zakAya che. jevI rIte mahArAjAnA pavitra vicAra temanI dhArmika manovRttimAM utpanna thayelA che. tenI sAthe ApanA jevA dayAvAn dhArmika puruSe temanA vicArane puSTI karI Teko Apyo che te eka ApanI pavitra pharaja pUrNa aMze saphala thai ema mAnIe chIe. ApanA je sAta prazno AvelA che; teonA khulAsA anukrame je je Arya graMtho jovAmAM AvyA cheM. temAMthI vAMcI tapAsIne ame nIce pramANe kramavAra ApIe chIe; te Apa dhyAnamAM lezo. 1 ApanA pahelA praznanA javAbamAM lakhavAnuM ke, devInA balIdAnane mATe pazuhiMsA karavAmAM Ave che, te bAbata bhaviSyapurANa, nirNayAmRta, hemAdri, vigeremA keTalAeka tAMtramata granthonA pramANo, ApelA che ane te balidAnanA aMgamAM gaNelA che. e balidAnanA dareka upacAranA maMtro " viSNu dharmottara" nAmanA granthamAM AvelA che. teone kAlikApurANa, tathA devIbhAgavata, tAMtra pakSI puSTa Ape che. paNa te ekapakSI hovAthI sArvajanika pramANamAM gaNAya nahIM. 2 bIjA praznanA jabAbamAM lakhavAnuM ke je graMthomAM pazunuM balidAna karavAne lakhyuM che. te grantha tAMtra pakSI puSTi kare che ane tenA te graMtho pAchA bIjA pakSathI teno niSedha karavAne potAnA pramANo Ape che. athavA tenA badalAmAM bIjo vidhi batAvI te pakSa nirmUla kare che. AthI jo ke te graMtho Arya lokomAM mAnyato gaNAya. paNa hiMsAne mATe tAmasI kriyAnuM nAma ApI tene tiraskAra karI varttanArA moTA baLavattara graMtho Agala teonI gauNatA thai zake kharI ane tethI ja teone bahumAnya gaNavAmAM sArA vidvAnone AMcako khAvo paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 3 trIjA praznanA javAbamAM lakhacAnuM ke - te zAstra karatAM hiMsAne niSedha karanArA bIjA balavAn zAstranA grantho ghRNA che. temAM evIrIte hiMsAno niSedha karyo che ke jethI pharIne hiMsAtmaka kriyA ujjIvana thai zakeja nahIM. te grantho mAMhelA jo atyAre pramANo ApavA besIe to eka moTo grantha bharAya tathApi keTaloeka saMkSipta sAra nIce pramANe AeM hUM. hiMsAno niSedha karanArA granthomAM vedanA upaniSadoM, bhagavadgItA, zrI mahAbhAratano mokSadharma ityAdi ghaNA grantho mukhya mukhya gaNAya che. - temAM upaniSad ane bhagavadgItA nivRttimArgano Azraya laine sakAmI puruSonI karma nimitta hiMsAno niSedha kare che-mokSadharmamAM adhyAya 262 mAM zloka 28, 29, 31, 32|33|35|36---aattlaa zlokomAM tulAdhAra ane jAjalinA saMvAdamAM zrutinA pramANa sAthai hiMsA karmano niSedha ghaNI sArI yuktithI kahelo che. prathama abhayadAnanuM mahAtmya varNavI hiMsA bodha karanArI zrutione toDavAne mATe nIjI zrutio ApIne ApaNA sarva mAnya ahiMsA dharma pratipAdana karelo che. mokSadharmanA adhyAya 63 nA zloka 6 mAM hiMsA karanArA ajJAnI karmaThIonI niMdA karI che. ane te pachI zloka 8 AThamAmAM - yajJanuM pravitra havya namaskArAtmaka, svAdhyAyAtmaka ane auSadhAtmaka, evA traNa bhedathI batAvI te havyathI yajJa karavo paNa pazurUpa havyathI nahIM ema sAbita kareluM che. te pachI zloka 38 mAmAM zraddhAthI thato yajJa te yajJa kahevAya nahIM paNa ayajJa che, ema batAvI eka gAyathIja badhI kriyA pUrNatAne pAme che-tevaM zrutinuM pramANa ApIne granthakartA hiMsAnA yajJano niSedha batAve che. tyArapachInA zloka 40 mAM yajJanA karatAM puroDAza pavitra che, ema zrutithI siddha karI potAnA ahiMsAtmaka siddhAntane granthakartA pragaTa kare che. AvA hiMsAne niSedha karanArA seMkaDo grantho Arya tanujone evA niMdita karmathI vAravAne potAnA pramANothI pokAra karyA kare che tathApi dAMbhika karmaThIo samajatA nathI. kadApi koi zaMkA karaze ke zrutiomAM hiMsA paNa che kharI ane niSedha paNa che. tyAre kaI vAta mAnavI ? tyAre tenA samAdhAnamAM jaNAvavAnuM ke je je vAkyo hiMsAno niSedha karavAmAM ghaNAM baLavAna che, teono pakSa grahaNa karavo, kAraNa ke kadApi sakAmI lokone mATe tAMtra matathI tevAM vAkya hoya tethI zuM te mukhya gaNAya ? athavA svIkAravA yogya gaNAya ? arthAta nahIM gaNAya. mATe sarvane ahiMsAtmaka graMthonA pramANa eka dezI che tema avazya mAnavaM joie. mahAtmA vedavyAsa je Arya purANonA kartA ane paramAtmAnA aMzAvatArI kahevAya che, teoe potAnA racelA sekaDo granthomAM hiMsAno niSedha karyo che. A viSaya upara jo vizeSa carcA karavA dhArIe to eka moTo grantha thAya paNa A vakhate vistAranA bhayathI ane vakhatanA saMkocathI A trIjA praznanA uttaramAM ATalethIja virAma pAmIe chIe. 4 prazranA uttaramAM lakhavAnuM ke rAjAone te karma avazya kartavya che ane te na karavAmAM Ave to balavAn zAstranI AjJA toDI gaNAya evaM koi paNa Arya granthamAM nikalatuM nathI. AvA hiMsAtmaka karma karavAne koipaNa AryanA pUjya grantha pharaja pADe nahIM ane je nirNasindhumAM tAMtra matathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jovAmAM Ave che te kartavya tarIke nathI, paNa eka jAtanI sakAmI kriyA che ema batAve che. kAraNa ke dharmasindhumAM balidAnanA prakAramA tevI kriyA karanArane sakAma ebuM vizeSaNa ApIne karavAne kayaM che. je sakAmInI kriyA che te ApaNA zruti ane purANothI niMdita thaelI che. 5 pAMcamA praznanA uttaramA lakhavAnuM ke hiMsAnI pravRtti na karavAmAM Ave to tethI rAjyane ke prajAne kAi paNa Apatti Ave tevu koi Arya granthomAM jovAmAM nathI AvatuM paNa ulaTuM ema jovAmAM Ave che ke jenA dezamAM hiMsA thAya te deza durbhikSa vigerenI pIDAthI pIDAya che jenuM A pramANa che. yasmindeze bhaveDisA, yA pazUnAmanAgasAm // sa durbhikSAdibhirnityaM, nazyeccopadravaistathA // 1 // artha-je dezamAM niraparAdhI prANIonI hiMsA thAya te deza durbhikSa (dukAla) vigere upadravothI nAza thai jAya che. AvA keTalAeka pramANo ethI viparIta rIte male che. paNa jo hiMsA na karavAmAM Ave to dezamA vipatti thAya tevA pramANo maLatA nathI. 6 chaThThA praznanA uttaramA lakhavAnu ke-kadApi jo te hiMsAne badale bIjI kriyA karavI hoya to te kAlikApurANamAM A pramANe lakhela che. kUSmAMDamikSudaMDaM ca mAMsaM sArasa meva ca // ete balisamAH proktA stRptau chAgasamAH sadA // 1 // artha-jo pazunI hiMsA na karavI hoya to tene badale kuSmAMDa ( kolAM ) zelaDI, ane sArasa pakSInuM mAMsa, eTalA padArtho balidAna samAna che. ane tethI devatAne bakarAnA balidAna jevI tRpti thAya che. // 1 // e pramANe " rudrayAmala" nAmanA granthamAM paNa kartuM che ke chAgAbhAve tu kUSmAMDaM, zrIphalaM vA manoharam // vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayecchurikAdinA // 2 // artha-jo pazuno abhAva hoya to tene badale kuSmAMDa (kola) athavA suMdara zrIphala levU tene vastrathI vITAlIne charI vigerethI chedana karavU // 2 // A be zlokamAM tAMtramata pramANe tenA badalAmA vidhi karavAne che. te zivAya koi granthamAM piSTapazu karavAne mATe paNa kahelaM nathI. ethI ema paNa siddha thAya che ke kadApi koi matathI ke kAlanA yogathI AryonA pavitra vedAdi granthomAM hiMsAno pracAra dAkhala thayelo che, paNa pAchalathI keTalAeka kuzAgramativAlA paMDitone niMdita karma upara tiraskAra utpanna thaelo ane tethI teoe AvA vidhine badale bInA vidhi karavAno upadeza karelo jaNAya che. ___7 sAtamA praznanA uttaramA lakhavAnU ke pazu vadha karavAne badale. tenA nAka kAna kApavAno vidhi koi paNa ThekANe jovAmAM Avato nathI ane tethI te kriyA pUrNa thai gaNAya tevU paNa mArA vAMcavAmAM AvyuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 vizeSa vivecana ApanA sAta praznono uttara amArA jANavA pramANe AvI rIte Apelo che. te uparathI amAro tAtparyArtha evo che ke koi paNa kriyAmAM hiMsAtmaka karma kara nahIM - - ApaNA Arya vedo ane Arya purANo. tene mATe potAnAM sabala pramANothI pokAra karIne kahe che. ane A bhAratI prajAne kSaNe kSaNe ane pade, pade evo upadeza Apelo che ke he Arya putro ! tamo AryanA pavitra mArge cAlajo ane jema tamArI AryatA ujvala rIte zobhe tema AryapaNAnA uttama lakSaNo dhAraNa karajo je lakSaNo ApaNA mahAtmA manu potAnI smRtimA ApramANe Apeche. ahiMsA satyamasteyaM, zaucamindriyanigrahaH || dAnaM damo dayA zAntiH sarveSAM dharma sAdhanam // artha-ahiMsA, satya, corI na karavI te, pravitratA, iMdrione kabaje rAkhavI ane kSamA e sarve dharmanAM sAdhana che. AcArAdhyAya || zloka 122 // A pramANe sarva smRtikArono paNa ahiMsAne mATe eka siddhAnta jovAmAM Ave che. jo ke pazu hiMsAno yajJa eka pakSathI vihita haze, paNa tene mATe kaThopaniSadnI zrutimAM A pramANe che. plavAhyete adRDhA ajJarupA aSTAdazodyamavaraM yeSu karma etacchreyo ye'bhinaMdati mUDhAnarA mRtyunte punare vApiyanti / / arthaH-pazu hiMsAmaya yajJarupi e vahANa majabuta nathI jemAM soLa Rtvija ane be darbhapati maLI aDhAranuM avazya karma che. e karmane jeo zreyamAnI vakhANe che, te mUDha loko vAraMvAra jarAmRtyune pAmyA kare che. AvI rIte A upaniSadnI zruti paNa ApaNA ahiMsAtmaka dharmaneja pratipAdana kare che. A viSayamAM jeTaluM bolIe teTaluM thoDuM che.paNa have ApaNe prastuta upara vicAra karIe . ApaNA mahArAjA je prativarSa dazarAne divase pazunuM balidAna ApatA haze paNa te koi vidhithI apAtuM nahIM hoya kadApi ApaNe tAMtramata pramANe pazunu baLidAna karavAno vidhi svIkArIe paNa te hAlamAM koI ThekANe vidhithI apAto nathI. te to phakta nIca loko bhuvAnA DhoMga uparathI pazune jema jema mArI nAMkhe che, paNa temAM koI jAtanI mAMtrika kriyA karavAmAM AvatI nathI. mATe avidhithI haNelo pazu yajamAnane ketuM naThAruM phaLa Ape chetene mATe AcArAdhyAyamAM mahAtmA manu lakhe che ke vaset sanarakeghore dinAni pazuromabhiH / saMmitAni durAcAroyo hantya vidhinA pazUn // artha:- je durAcArI - vidhi vinA kevala nakAmo pazu mAre che te pazunA jeTalA divaso sudhi ghora narakamAM paDe che. temaja bIjuM paNa pramANa che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvanti pazuromANi tAvat kRtvoha mAraNam / vRthA pazughnaH prApnoti pretya janmani janmani // A smRtino artha upara pramANe ja che. mATe kadApi pazu vadhano vidhi svIkAra karatAM paNa te kAma vidhi pUrvaka na thavAthI yajamAnane moTuM prAyazcita prApta thAya che. te pakSe jotAM paNa bijayA dazamI upara pazu badha karavAnI jarUra nathI. AvI rIte bane pakSe paNa hiMsAno parAbhava thAya che ane ApaNA ahiMsAtmaka dharmano vijaya thAya che. huM AzA rAkhaM chu ke uparanA siddhAntane anusarI dharmapuranA dharmiSTa mahArAjA A adharmanI pravR. ttino aTakAva karaze ane potAnA pratApI sUryavaMzano Adya dharma je ahiMsA tene svIkAra karaze. ane tethI AvA ghora ane bhayaMkara ghAmAthI bacelA pAmara pazuonAM antaHkaraNanI AziSonI vRSTio mahArAjAnI upara varSyA karaze. // tathAstu // lI. zAstrI narmadAzaMkara dAmodara adhyApaka mu. bhAvanagara. 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM.14 zAstrI vizvanAtha nArAyaNajIno abhiprAya. zrIdharmapura rAjyanA cIpha meDIkala ophIsara sAheba. mu. dharamapura. bhAvanagarathI lI. jozI. vizvanAtha nArAyaNajInA AzIrvAda phurasada vakhate mAnya karazo bAda lakhavAnuM ke ApanA mahArAjA zrI mohanadevajI taraphathI je vartamAna patramAM hiMsA bAbata sAta prazno phUchayAmAM AvyA che; temA uttaro huM mArI yathA matithI lakhu chu te Apa svIkArazo. ___ cAlu samayamA baleva, dazarA vigere tahevAro upara balIdAnaveM kahI jIvano bhoga ApavAmAM Ave che te bAbata zodhana karatAM prAcIna vakhatamA cAlatA AvelA eka rivAja anusAra thatuM dekhAya che, ane te rivAja keTalIeka loka ruDhIne anusarIne athavA devImatane anusarIne dAkhala thaelo che ema lAge che. paNa te Aryoe maMjura rAkhela zAstra anusAra nathI. devImatanA zAstro zivAya baleva upara jIvahiMsAno bhoga Apavo evaM koi zAstramA che nahIM eTaluMna nahIM paNa keTaleka ThekANe to rAjA rajavADAmAM paNa e rIvAja jaNAto nathI paNa dazarA vagere tahevAranA divasomAM je bhoga ApavAmAM Ave che te bhoga devImatane anusarI ne ApavAno rIvAja paDelo jaNAya che. devImatamAM paNa A tehevAra upara bhoga Apavoja joie evaM khAsa karIne nathI; paNa pUjAnI sAthe devImatane anusarato hoya to te zAstramA batAvela krama pramANenI vidhie karavAmAM Ave to mAtra eka e devImatane ekadezI mAnya che ane joie chIe to eka dezI pramANe paNa vidhi anusAra kazuM thatuM nathI. devImatanA zAstromAM devI bhAgavata ane devIrahasya nAmanA je pustako che te sarvadezI nathI, eTaluMja nahIM paNa te zAstra pramANe te dezI matavALAe dIkSA laIne e kAma kI) hoya ane te paNa pUjana vigere kriyAthI kI, hoya toja te dezI pramANe yathAyogya gaNAya. cAlu kALamAe dezInuM pramANa nirbaLa manAyalaM che ane joie chIe to te paNa anAdithI nirbala che-eke kIdhuM te pramANe bIjAe pachavADe pagaDhuM bhareluM che paNa e vagarakriyAe gADarIyA pravAha (bakarAnA TolA)nI mAphaka bhoga ApavAno jaNAya che. valI keTalAka zAstrathI ema paNa jaNAelu che ke asalanA vakhatamA laDAi ekAeka uThatI te vakhate laDAimAM javA sAru mUhurta vigere jovu te ekAeka uThatI laDAine lIdhe joi nahIM sakAtuM hovAthI dazarAno tehavAra joke muhUrta tarIkenA prasthAnA mUkavA jevo che, eTale te zubha divasa mUhurta levAno che. nIcenA zAstramA paNa jIva hiMsAnA balIdAnanU kaDUM kahela nathI. paNa prasthAnA tarIke sImADe khInaDIpUjana karavA jaq evo niyama che. juo rudrayAmala, dharmasindhu, nirNayasindhu, mahAbhArata, A zAstramA upara pramANe kahelu che. paNa tenA ghaNA zloko hovAthI vakhata TuMko hovAne lIdhe atre dAkhala karI zakyo nathI. sarva dezI zAstro e ke je sarva dezIomAM maMjura rahela che. te zAstrothI jIva hiMsA na karavI ema TharAveluM che. valIdevImata pramANe paNa kriyAvagara kAma hiMsArUpa TharAveluM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 sarva dezIoe maMjura rAkhela zAstro jevAke dharma zAstra ( pArAzarI ke jenuM vacana kaliyugamAM prAdhAnya che ) mAM hiMsA karavA mATe nIce pramANe darzAvela che. kalau pArAzarI smRtiH (bRhat pArAzarI) / yastu prANivadhaM kRtvA devApitUMzca tarpayet // so vidvAMcaMdanaMdagdhvA kuryA daMgAralepanam // 1 // veda brAhmaNa nAmanA zAstramAM jIva hiMsA nahIM karavA mATe nIce pramANe kahe che - taitara // utkrAMnta medhA amedhA pazava stasmAdeteSAM nAniyAtamasyA manavagachan sonugato brIhi rannavadhaptazau puroDAza manu nivapanti samedhane pazune kSamata deve || pazune apavitra gaNI yajJakArye pazu mAravA hiMsA na karavI. manusmRtimAM paNa nIce pramANe jIva hiMsA karavAno niSedha che. // zlokaH // nAkRtvA prANinAM hiMsAM, mAMsamutpadyate kacit na ca prANivadharasvargyastasmAddhiMsAM vivarjayet // A zivAya bIjA dharma zAstronA pustakomAM paNa || ahiMsA paramodharmaH // hiMsA na karavI eja moTo dharma che-ema ThekANe ThekANe kaheluM che. balI mahAbhArata jevA zAstrane dharmazAstranI paMktimAM gaNe che ane tethI te zAstra ne pAMcamo veda kahe che. jethI te bahu balavAn zAstro che. temAM paNa jubo hiMsA nahiM karavAnuM nIce pramANe che ahiMsA lakSaNo dharmo hiMsA cAdharma lakSaNam ziva vacaneanudAnaM niSiddhasya tyAgo vihitakarmaNAM // prANAtipAtanaM stainyaM paradAramathApi ca / trINi pApAni kAyena sarvataH parivarjayet // smRtyuktaM / / pApasya puruSe klRponu vartivyaM "yathA" nAdharmazvarito rAjan sadyaH phalati gaurikha, zane rAvarttamAnastu kulAnyapi nikRMtati pApenAtmani mitreSu nacet putreSu bhRtyeSu pApamA carIta karmAvarga manuvartate kaletyayaM ghASaMmuruM bhUtagamI vAyaro // AvI rIte hiMsA na karavAnuM bhAratamAM ThekANe ThekANe kaheluM che. valI bhAgavatamAM kaheluM che ke || yetvanevaMvido 'saMtastabdhAH sadabhimAninaH pazUn duhyaMti vikhrabdhAH pretya khAdanti te ca tAn // 1 // vaLI kadhuM che ke "dvizaMte parakAyeSu svAtmAnaM hatamIzvaraM " // dareka kAryamA AtmarUpa bhagavAna eka che - ema jANI hiMsA na karavI evaM paNa vAkya suprasiddha che. e rItenA zAstro bagereno vicAra karatAM je rur3hIe jIva hiMsA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 karavAmAM Ave che te zAstrapramANa nathI. temana jJAna draSTIe jotAM ane tatvajJAnanI philasuphInA zAstro jotAMjaNAya che ke sarva prANIo sAthe Atmavadha eTale jIvahiMsA niSedha che. evI ghAtakI rUDhI jJAnanA prasAra AgaLa dUra thavI harakoi manuSya prANI uttama mAnaze. A sarve uparathI pUchelA praznonA TuMkAmAM uttara e che ke: 1-devI matanA rudrayAmaLanA uttara khaMDamAM devIcarItranA vidhAnamAM lakhyu che ke sarva RtunA navarAtrInA aMge kriyA pramANe pUjA karI balIdAna ApavU paNa upara kahyA pramANe dazarAke balevanA divasoMrnu cha ja nahIM. 2-e sarve devI matanA grantho Arya lokomA sarva mAnya gaNAtA nathI. mAtra devImatamAnya che, te pramANe pUjanathI athavA pUjana zivAya je hiMsA karavI te hiMsA rUpaja gaNAya. 3-kAraNake te zAstra karatAM upara dekhADela dharma zAstro vadhAre balavAn che. valI dharmazAstramA kaheluM che te nIce zloka che. ahiMsA satyamasteyaM shaucmiNdriynigrhH| dAnaM dayA damaH zAntiH sarveSAM dharmasAdhanam // ahiMsA (prANIne na haNavAM te), satya, asteya (corI na karavI), zauca, iMdriyanigraha, dAna, tathA zAMti e tamAma sarva dharmanAM sAdhana che. to A zloka uparathI hiMsA na karavI tema siddha thAya che. 4 rAjAone jIva hiMsAnuM kartavya avazya cheja evaM koi paNa zAstramA pramANa nathI. tema na karavAne lIdhe koi zAstranI AjJA toDI gaNAya nahIM. 5-upara pramANe koi balavAn zAstranI AjJA jIva hiMsAne mATe nathI ane niSedha karela che. to tena karavAne aMge koi prakArano ApattIyoga hoyaja nahIM, paNa jIva hiMsA na karavAthI puNya manAeTuM che jethI puNyane lIdhe ApattIyoga bIjA koi sababane lIdhe hoya to te dUraja thAya. 6-koi balavAn zAstranI AjJA jIva hiMsA nahIM karavAthI toDelI gaNAtI nathI, paNa dazarAne divase je kriyA karavAnI che te paNa hiMsA rahitanI che, ane te upara dekhADela devImatanA rudrayAmalanA uttarakhaMDe devI caritramA batAvyuM che. 7-javAbamAM eTaluMja lakhavAnuM ke te divasanI vidhImAM bhoga ApavAno nathI tyAre te mATe vadhAre lakhavAnuM nathI. amArI pAse hiMsA na karavI evAM ghaNAM vacano che, temAM Apane keTalAka upara lakhI jaNAnyA che. tathApi koi prasaMge vaidika tathA deva pUjanAdika kriyAomAM balIdAna artheja ne hiMsA karavAmAM Ave che tevA bahu vacano batAvavA karatAM ubhaya matathI saMzaya dUra karavo e vadhAre ucita che. ema dhArI TuMkAmAM sazAstra pramANe matano khoTo vahema dUra karavo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelA karmagranthomAM baleva, dazarA vagere teheMvAra dIvase rAjAoe kevI kriyAo karavI tenI vIgata nIce pramANe che. 77 brAhmaNa, kSatrI, vaizyoe balevane divase viznu tathA saptaRSInuM pUjana vigere kriyAo karI, nUtana upavIta dhAraNa karI dAna pUjana karavuM e e divasanuM karma che. hAlanA samayamAM brAhmaNa zivAya kSatriya ke vaizya janoi dhAraNa karatA nathI, paNa koi dezabhAM teo paNa upavIta dhAraNa kareche. to je dhAraNa kare teNe batAvela kriyAo karavI, paNa rAjAoe te divase amuka hiMsA karavI evaM koi granthamAM nathI, chatAM rAjyamAM upara jaNAvelA divasomAM pazuvadha karavAmAM Ave che te ubhaya zAstroMnA vacanathI viruddha che. mATe AviSe vadhu vivecana karavA jarura nathI, paNa dazarAne divase amuka vidhi karavo tema upara jaNAveLA karma granthomAM che. alaMkRtI bhUSitabhRtyavargaH vAjitranAdapratinAditAzaH // sumaMgalAcAraparaMparAzIH, nirgatya rAjA bhavanAt svakIyAt // 1 // , rAjA nirgatya bhavanAt, purohita purogamaH prasthAnaka vidhiM kRtvA, pratasthe pUrvato dizi // gatvA nagarasImAntaM, vAstupUjAM samAcaret / saMpUjya cAtha dikpAlAna, pUjayeccAnyadevatAH // maMtrairvaidikapurANaiH pUjayeccazarmitaruM / pUjyAn dvijAMzca saMpUjya saMvatsarapurohitau // gajavAjipadAtInAM prekSAkautuka mAcaret / jayamaMgalazabdena, tataH svabhavanaM vizet / yaevaM kurute rAjA varSe varSe sumaMgalaM // AyurArogyamaizvarya vijayaM ca dine // nAdhayo vyAdhayastasya bhavanti na parAjayaH / zriyaM puNyamavApnoti vijayaM ca sadA bhuvi // * A pramANe rAjAoe vijayA dazamIne divase ATalIja kriyAo karavI ema vedanA gopatha brAhmaNa nAmanA granthamAM kahyuM che eTaluMja nahiM paNa mahAbhArata, vAlmIka rAmAyaNa, nirNayasiMdhu, dharmasiMdhu, devI rahasya tathA devapUjana paddhati vigere tAMtrika granthomAM upara jaNAvela vidhi che paNa A vijayA dazamIne divase pazu mArakhaM evaM ubhaya matanA granthomAM sapramANa nathI. mATe A divase hiMsAnuM karma kara e ubhaya prakAre dharma viruddha kara ema gaNAya. koi mANasa saMpUrNa zAstrIya mArgane nahIM jANatA chatAM ajJAnatAthI evI zaMkA kare ke rAjAoe devI tathA bhairava kSetrapAlAdi grAmadevatAoMne pazu AdikanA rudhiramAMsanuM balIdAna ApavuM ke jethI te devatAo prasanna bhaI rAjAo vagerene vighna nAza kare AvI zaMkA je che te azAstrIya che ane ubhaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 matapI viruddha cha; kAraNa ke maMtrAdika kriyAo rahita te divase hiMsAo thAya che parantu A zaMkAnuM nivAraNa karavAne sarva mAnya dharmazAstranI smRtimAM je vacana , te nIce mujaba che. ||shlok // kalau dazasahasrANi haristyakSyati medinIm / tadardha jAnUSItoyaM tadardha graamdevtaaH||1|| kaliyuganA daza hajAra varSa jaze eTale hari pRthvIne tyAga karaze ane kaliyuganAM 5000 varSa purA thaze eTale gaMgAnI svarge jaze. ane grAmadevatAo to kyAranAya svargamAM gayA. mATe te devone vAste kriyAsahita karma karavAmAM Ave to paNa nirarthaka samajavAM. jozI vizvanAtha nAraNajI. tA. 29-9-9-bhAvanamara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 15 lIvaDIvAlA zAstrI nAgezvara nathurAma bhaTano abhiprAya. rA. rA. goviMdadAsa kezavalAla, mu. dharmapura sTeTa. praznottara. A navarAtranA utsava saMbandhe pazuhiMsA karavAnI rIta ghaNAM varasa thayAM cAlelI che; paNa ApanA praznapatranA upodghAtamAM batAvavAmAM AvyuM che-ke dazarA vigerenA divase bhoga apAya che," to te koi zAstramA nathI. dazarAnuM kArya jUduM che. Ato phakta aSTamI navamInI kriyAnA balidAna viSe zAktasaMbaMdhInAM tAMtrika granthomAM pramANa nIkale che. te nIce mujaba. uktaM ca nirNayasindhau evaM RSTairnizAM nItvA, prabhAte arunnodye| ghAtayenmahiSAnmeSA nagratonata kandharAn // zatamardhazataM vApi, tadardha vA ythecchyaa| susasavaghRtaiH kumbhaistarpayet paramezvarIm // kApAlikebhya staddeyaM, dAsidAsajane tathA / iti // artha-aSTamI navamInI rAtrIe devInA pUjanano utsava karyA pachI prAtaHkAlane viSe agADI namra thai che Doko jemanI evA mahiSa athavA bakarA, so, pacAsa, pacIsa, athavA potAnI icchA pramANe teno vadha karavo. madya tathA ghRtanAM kuMbhe karI devIne tRpta karavI ane te pazuonA mAMsane kApAlika tathA dAsI dAsa teone vaheMcI Apa. Azvine pUjayitvA tu ardharAtre'STamISu ca / ghAtayanti pazUna bhaktyA, te bhavanti mahAbalAH // kanyA saMsthe khAvIze zuklASTamyAM prapUjayet / sopavAso nizADhetu mhaavibhvvistraiH|| pazughAtazca kartavyo gavayAjavadhastathA // artha-Azo mAsamAM kanyAno sUrya hoya tyAre zuklapakSanI aSTamInI madhya rAtrie devInI pUnA karI rAjha, pADA, bakarA, teono ghAta karavo. Ama karavAthI te upAsaka baliSTa thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 uktaM ca zakti taMtre tatrAzvameSachAgamahiSa svamAMsAnAM uttarottaraM prAzastyaM artha - ghoDo, bakaro, pADo ane upAsakanuM mAMsa e uttarottara zreSTha gaNNuM che. uktaM ca kAlikA purANe. kanyAsaMsthe ravau zukra, zuklASTamyAM prapUjayet / droNapuSpaizca bilvAmrajAti puMnAga caMpakaiH // paMcAbdaM lakSaNopetaM, gandhapuSpasamanvitam / vidhivat kAlikAlIti, javA khaDgena ghAtayet // uttarAbhimukho bhUtvA baliM pUrvamukhaM tathA / nirIkSya sAdhakaM pazcAdimaM maMtra mudIrayet // pazustvaM balirUpeNa, mamabhAgyAdupasthitaH / praNamAmi tataH sarvarUpiNaM balirUpiNam // caMDikAprItidAnena dAturApadvinAzanam / cAmuMDAbalirUpAya, bale tubhyaM namostu te // yajJArthe balayaH sRSTAH svayameva svayaMbhuvA / atastvAM ghAtayAmyadya, tasmAdyajJe vadho'vadhaH // artha- he zukra !' kanyAnA sUrya thAya tyAre zukla pakSanI aSTamIne divase droNapuSpa, bilva, Amra jAtipuSpa, puMnAgapuSpa, caMpakapuSpa, ityAdivaDe devIMnuM pUjana karavu pachI saghalA lakSaNopeta eTale sabalI iMdriya yukta-pAMca varSano pADo ke jenI gaMdha puSpavaDe pUjA karelI hoya evo laI kAlI kAlI-A zabdano uccAra karI sAdhaka puruSe uttara dizAnuM mukha karavuM. balInuM pUrva taraphanuM mukha kara ane A maMtra bhaNavo ke-he pazu tuM mArA bhAgye karI prApta thayo che, vAste huM tane praNAma karUM hUM. caMDikAnI prItine arthe tathA balidAna ApanAranI ApattI nAza karanAruM evaM je ballI te brahmAe yajJane mATe sRjyuM che. vAste huM tAro ghAta karUM hUM. uktaM ca hemAdri khaMDe Azvayuk zuklapakSasya, aSTamI mUla saMyutA / sA mahAnavamI nAma, trailokyepi sudurlabhA // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanyAgate savitari, zuklapakSe'STamIyutA // mUlanakSatra saMyuktA, sA mahAnavamI smRtA // . navamyAM pUjitA devI, dadAtyabhimataM phalam / sA puNyA sA pavitrA ca, sA dhanyA sukhadAyinI // tasyAM sadA pUjanIyA, cAmuMDA muMDamAlinI / tasyAM ye chupayujyaMte, prANino mhissaadyH|| sarve te svargatiM yAnti natAM pApaM na vidyate / yAvatpracAlayegAtra, pazustAvannahanyate // na tathA balidAnena, pusspdhuupvilepnaiH| yathA saMtuSyate meSaiH, mahiSairvidhyavAsinI // snAtaiH pramuditai RSTaiH, brAhmaNaiH kSatriyairnRpaH / vaizyaiH zUdvairbhaktiyutamleMcchai ranyaizca mAnavaiH // artha-Azo mAsanI zukla pakSanI aSTamI mUlanakSatra yukta hoya to te mahAnavamI jANavI athavA kanyAnA sUryamAM zukla pakSanI aSTamI mUla nakSatra yukta hoya, to te mahAnavamI jANavI. e mahAnavamIne viSe devIpUjA karavAthI devI abhISTa phala Ape che ane eja tithi pavitra ane puNyakArI tathA sukha dAyaka jANavI, ene viSe niraMtara cAmuMDI devInI pUjA karavI. e tithine divase je mahiSAdi pazunI yojanA kare che to te pazu svarga pAme che ane haNanArane pApa lAgatuM nathI. pazu jyAM sudhI gAtra halAve tyAM sudhI haNavu nahIM. viMdhyavAsinI devI bakarA pADAthI nevI saMtuSTa thAya che tevI bali, puSpa caMdana vaDe thatI nathI. A pUjanamAM brAhmaNa, kSatrI, nRpa,vaizya, zUdra ityAdi saghalI varNone AdhikAra che. valI-uktaM ca rudrayAmale // aSTamyAM ca mahArAtrau, navamyAM vA vidhIyate // pUjanottarakAle tu mahiSasya ca hiMsanam // 1 // khaDnena kuryAnnRpati devIpriyacikIrSayA // chAgaM vA meDhakaM vApi hiMsayet bhktittprH||2|| puruSo vA pratinidhau, dAtavyo bhUtimicchatA // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 artha - aSTamI athavA navamInI mahArAtrIne viSe devAnuM pUjana karyA pachI pADAnI hiMsA karavI. bhakti tatpara evA rAjAe devInI prIti utpanna karavA sAru jAte khaGge karI pADo athavA bakaro ke cheTo mAravo. uktaM ca bhairava taMtre-- aSTamyA mardharAtreSu, zaratkAle mahAnizi // ArAdhitA cet kAlI ca tatkSaNAt siddhidA bhavet // 1 // sarvopacArasaMpannaM vastrAlaMkaraNadibhiH // puSpaistu kRSNavarNaizca pUjayet kAlikAM zubhAm // 2 // varSAdUrddhabhujaM meSaM mRgaM vAtha yathAvidhi // dadyAt pUrvaM mahezAnyai tatazca japa mAcaret // 3 // artha - zarada kAlanI aSTamInI ardharAtrIne viSe saghaLA upacAra vaDe tathA kRSNapuSpa vaDe kALikAnI pUjA karavI. to te tatkALa siddhI ApanArI thAya che. tyAra pachI eka varazanI uparano gheTo bakaro athavA mRga enaM baLIdAna ApI japano AraMbha karavo. Ama zakti viSayanA tAMtrIka graMthomAM hiMsA prakAra aSTamI navamInI tithine viSe batAvavAmAM Avelo che. paNa dazamIne divase baLIdAna tarIke jo apAtuM hoya to teno niSedha che. uktaMca kAladIpikAyAM naMdAyAM jvalate vahniH pUrNAyAM pazughAtanam // bhadrAyAM gokuLakrIDA taMtra rAjyaM vinazyati // 1 // artha-phAgaNa zud 15 choDI pratipadamAM hutAzanI saLo athavA azvina mAsanI navamI choDI dazamImA pazuhiMsA baLIdAna thAya tathA kArataka zuddha pratipada choDI bIjamAM govardhana utsava thAya to te rAjya nAza pAme che. have dazamInuM kAMi jaNAvavAneja phakta lakhuM huM. dazamIne divase rAjAe potAnA hAthI ghoDA uMTa laskara ityAdikane zaNagArI gAmathI IzAna koNa tarapha januM ane zamInI pUjA karavI. pachI potAne ghera AvI nIrAjana vidhi karavo. rudrayAmalatAMtrika graMthane viSe pUjana karatI vakhate potAnA zatrunI pratikRti karI teno bANavaDe vadha karavo, pachI rAjAe sImolaMghana kara eTaluM vizeSa che. paNa hiMsA karavAnI kahI nathI. 2 praznano uttara. taMtra mAM hiMsA karavAnI lakhI che, te zAktamatanA graMtho che ane te graMtho zAkta matavALAneja mAnya che, paNa saghaLA Arya lokone mAnya nathI. temaja e graMtha bahu mAnya gaNAya ema paNa nathI. kema ke e zAkta matavALAno siddhAMta che te huM darzAvuM huM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uktaM ca kAladharmarahasye nivRtte bhairavIcakre, sarve varNAH pRthak pRthak // madyaM mAMsaM ca mInaM ca mudrA maithuna mevaca // 1 // ete paMca makArAzca mokSadA hi yuge yuge // pItvApItvA punaH pItvA, yAvat patati bhUtale // 2 // utthitaH san punaH pItvA punarjanmo na vidyate // sahasrabhagadarzanAt muktiH // mAtRyoni parityajya, viharet sarvayoniSu // artha-jyA lagI A bhairavI cakra pravRttamAna thayu nathI, tyAM lagI sarva varNo judI judI nahIM paNa ekameka malI madya, mAMsa maccha, mudrA, maithuna A pAMca makAra sevana karavAthI yuga yuga paratve mokSa pAme che. pIvaM te kyAM sudhI ke pRthvIpara paDe tyAM sudhI. pAchA uThyAke pArcha pI. Ama karavAthI pharIthI janma thato nathI. hanAra bhaga darzanathI mukta thAya che. potAnI mAtAnI yonIno tyAgakarI saghaLI yonIne viSe vihAra karavo. A zakti matanAM AvA prakAranA siddhAMtaparathI AryAvarta dezamAM Aryone e tAMtrika graMtho mAnya nathI. tema pramANI bhUta paNa nathI. 3 praznano uttara. upara dIvelA zakti matanA pramANo karatAM hiMsAnA niSedhane arthe vedAdika satya granthomA aneka pramANo malI Ave che. uktaM ca mImAMsAsUtre na hiMsyAt sarva bhUtAni // artha--koi paNa prANInI hiMsA karavI nahIM. uktaM ca taitarIya upaniSadi . yAnyanavadyAnikarmANi tAni sevitavyAni no itarANi // artha:-je stutya karmo che tenuM na sevana karavu. je niMdA pAtra che tenu sevana karavU nahIM. uktaM ca pAtaMjala sUtre ahiMsAsatyAsteyabrahmacaryAparigrahA yamAH // artha-hiMsA karavI nahiM; satya pAlavU, corI karavI nahIM, brahmacarya rAkhaj, ema niyama pALavA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uktaM ca zAntimayUrave pApanivRttipUrvakaM ahiMsAprayojakaM karma zAMtikaM // artha-jemAM pApanI nivRtti thAya che, ane jemAM hiMsA thatI nathI teja zAntika karma jANavU. zAntika karma kone phala Ape che ? ahiMsakasya dAntasya, dharmArjitadhanasya ca // dayAdAkSiNyayuktasya, sarve sAnugrahA grahAH // artha-je ahiMsaka che, udAra che, dharmathI meLavelA dhanavAlo che, dayA ane DAhapaNavAlo che. teneja zAnti karma siddhi ApanAruM thAya che. uktaM ca viSNusmRtau grAmAraNyapazUnAM hiMsanaM saMkarIkaraNamiti // artha gAmanA tathA araNyanA pazuonI hiMsA karavI-ene saMkarIkaraNa pApa gaNDe che. uktaM ca manusmutau kharAzvoSTamRgebhAnAM ajAvikavadhastathA / saMkarIkaraNaMjJeyaM mInAhimahiSasya ca // __ artha-gadheDo, ghoDo, uMTa, mRga, hAthI, bakaro, gheTo, maccha, sarpa, pADo, ityAdinI hiMsA karavI ene saMkarIkaraNa pApa gaNyu che. bhAgavatanA bIjA skandhamA kAmanAparatve manuSyo devInI upAsanA kare che ane hiMsAdi kArya kare che. te upara bhAgavatanA agIyAramA skandhamAM kahela che ke: bhA0 e0 skaM0 a0 yadyadharmarataH saMgAdasatAM vA jiteMdriyaH / kAmAtmA kRpaNolubdhoH straiNo bhuutvihiNskH|| pazanavidhinAlabhya pratabhUtagaNAn yajet narakAnavazojantuH gatvA yAtyulvaNaM tamaH // artha- adharmane viSe tatpara thayelo ane asat puruSanA saMgathI kAmavAlo puruSa lobhio, vagara vidhie pazuone lAvI hiMsA kare che ane bhUta pretAdi evA devo yajana kare che te ante narake jAya che ane mahAn aMdhakAramAM paDe che. eja hiMsA nahIM karavA nArade kayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0 ca0 skaMdhe adhyAya 25 bho bho prajApate rAjan pazUn pazya tvayAdhvare saMjJApitAn jIvasaMghAn nirghRNena sahasrasaH // ete tvAM saMpratIkSante smaraMto vaizasaM tava / saMparetamayaH kUTai, ricchadaMtyutthitamanyavaH // 85 artha- he prAcIna barhiSa rAjA, teM jeje pazuonI yajJamAM hiMsA karI che te te pazuo tArI vATa jotA ane krodha tatpara thai potAnAM zIMgaDAM ucAM karI tane prahAra karavA svargamAM taiyAra che, mATe gItAnA soLamA adhyAyamA kaM che ke ( gItA a0 / / 16 / / ) anekacittavibhrAntA, mohajAlasamAvRtAH / prasaktAH kAmabhogeSu patanti narake'zucau // artha - aneka cittanI bhrAntivaDe mohajAlamAM paDelo manuSya, aneka bhoganI icchA karato narakane viSe paDe che. vAste gItAmAM kayuM che ahiMsAsatyamasteyamiti // artha-hIMsA kara nahIM - satya pAlakaM - corI karavI nahIM ityAdi. uktaMca bhA. sa. a. 15 na dadyAdAmiSaM zrAddhe, na cAdyAddharmatatvavit / munyannaiH syAt parAprItiryathA na pazuhiMsayA || naitAdRzaH paro dharme nRNAM saddharmamicchatAm / nyAso daMDasya bhUteSu manovAkkAyajasya yaH // artha--dharma tatvanA jANanAra e zrAddhamAM pitrAdi devone mAMsa ApanuM nahIM, ane khAvuM nahIM. jevI devatAne muni-anne karI prIti thAya che tevI pazu hiMsAe karI thatI nathI. sat dharmane icchanArA manuSyone A ahiMsArUpa zreSTa dharma che, eTaluMja nahIM paNa saghalA prANIone viSe mana vANI ane kAyA eNe karI utpanna thanArI koi paNa prakAranI pIDA, teno tyAga karavo e upara mahAtmA bhartRhari ka che. prANAghAtAnnivRttiH paradhanaharaNe saMyamaH satyavAkyam kAle zatayA pradAnaM yuvatijanakathAmUkabhAvaH pareSAm // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 tRSNAsroto vibhaMgo guruSu ca vinayaH sarvabhUtAnukampA sAmAnyaHsarvazAstreSvanupahatavidhiH zreyasA meSa panthAH // 1 // artha -- prANIonA ghAtathI nivRtta thavaM, paradhana haraNathI niyamamAM rahevuM, satya bolakaM, zaktinA anusAre dAna Apavu, pArakI strIonI vAtathI muMgA rahevuM, AzA tRSNA choDI devI, gurune viSe namrapaNuM rAkhavuM; satralA prANIone viSe dayA rAkhavI; e saghalA zAstrano sAmAnya vidhi che. ane kalyANakArI eja mArga che. A zivAya pazu hiMsAnA niSedhArthe sarvamAnya ane satya zAstramAM aneka pramANo che. paNa vistAranA bhayathI vizeSa pramANo ApyAM nathI. 4 praznano uttara. je rAjA zAktamatanA anuyAthI hoya ane te saMpradAyanI paranAlikA pramANe dIkSA lIdhI hoya to tene hiMsAdi karma ucita che. anyathA bIjAne kAMi vidhiniSedha nathI. e zAktAdika zAstramAM yajJa zivAya hiMsAno vidhi nIkalatoja nathI. to AjJAnuM ullaMghana thavAne kAMi hetu upasthita thI. 5 praznano uttara. A praznano uttara cothA praznanA uttaramAM samAveza thAya che. tathApi darzAnyuM che ke rAjA tathA prajAnA sukhanuM kAraNa kAMi kevala hiMsA nathI. paNa satya ane sarva mAnya zAstramAM batAvelI vidhi kriyA ane zubhAcaraNa eNe karI rAjA prajAno abhyudaya thAya che. A sarvoparI siddhAnta che. vAste manusmRtimAM kaheluM che ke, pAkhaMDino vikarmasthAna, baiDAlavratikAn zaThAn / haitukAn bakavRtiMzca vAGamAtreNApi nArcayet // artha-pAkhaMGa dharmI (jevAke - zAkta - kApAlika ityAdi ) naThArA karma karanArA; dambhi vRttivAlA, lobhIbhA; bakavRtivAlA; evAonuM vANI mAtre karIne paNa arcana kara nahIM. 6 praznano uttara. zAkta mata zivAya, balavAn zAstromAM rAjAoMne arthe zaradaRtumAM hiMsA rahita nIrAjana vidhi avazya karavA AjJA karI che ke je vidhinA yoge senA sahita rAjAprajAdikanuM kalyANa thAya che. prAcIna kAlamA thai gayelA vikramAdityanA vakhatamAM varAhamihira nAmanA paMDite potAnI racelI vArAhI saMhitAmAM e nIrAjana vidhi lakhI che. bR. saM. adhyAya 44 bhagavatijaladharapakSma kSapAkarA kaikSaNekamalanAbhau / unmIlayati turaMgama karijananIrAjanaM kuryAt // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 dvAdazyAmaSTamyAM kArtikazuklasya paMcadazyAM vA / Azvayuje vAkuryAnnIrAjana saMjJitAM zAntimiti // artha-megha che pAMpaNa jenI ane caMdra sUrya che netra jenA evA kamalanAbhi bhagavAn jyAre jAgrata thAya che, tyAre azva-gaja - manuSya eonI nIrAMjana vidhi karavI. kArtika zuklapakSamAM dvAdazIaSTamI - pUrNimA e tithimAM athavA Azvina zukla pakSanI 12 -8-15 mAM nIrAjana saMjJaka zAMtI karavI. // A vidhino eka adhyAya che. vAste A jagyAe lakhyo nathI. // have madya, mAMsAdinA pratinidhi zAkta matanA granthomAM zuM zuM lIdhuM che te darzAvyuM che. rAjasa tAmasa vRtti vAlo brAhmaNa rAjasIka tAmasIka karma karavA taiyAra thayo hoya to tene mAMsanI jagyAe-mIThA zavAlo dudhapAka tathA surAnI jagyAe mIThAzavAluM dudha ema zAnti mayUkhamAM kahyuM che. e zivAya, bIjA graMthomAM lIlA pramANa uktaM ca kauladharmarahasye lavaNAdrakakalyANi godhUmatilamASakam / zunaM tu mahAdevi mAMsa pratinidhiH smRtaH // ardha-mIThaM, Adu, ghahu, tala, aDada, lazaNa, e mAMsanA pratinidhi gaNAya che. uktaM ca kAlikA purANe kUSmADamikSudaMDaM ca, mAMsaM sArasameva ca / ete bali samAH proktA, stRptauchAgasamAH sadA // artha - bhUruMko, zeraDI, sArasanuM mAMsa, e balidAna bakarAnA barobara gaNNuM che. uktaM ca rudrayAmale-- brAhmaNena sadAdeyaM kUSmADaM balikarmANi // zrIphalaM vAsurAdhIza chedaM naivatu kArayet // artha - rudra viSNu pratyekache ke - brAhmaNe balidAna viSayamAM bhUruM koluM levuM athavA bIlu levaM paNa teno cheda karavo nahIM. athavA cheda karavo hoya to rAjasa tAmasa guNAzrayI kSatrIyAdione pratyakSa kara. 7 praznano uttara. zAktamatanA granthane anusarI cAlanAra upAsaka jo kSatriya hoya to tene pratyakSa vadha karavAno kahyo che. tyAM cheko mArI choDI devAno vidhi jaNAto nathI. jyAM sudhI je granthane anusarI calAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM to te kriyA pUrNa thai ema kema gaNAya ? jo brAhmaNa rajoguNa vRttimA rahI devInI upAsanA karato hoya to tene pazuonI pratikRti loTanI karavI ane teno cheda karavo. athavA pratyakSa pazuone cheko mArI choDI devA ema kauladharmamAM koi koi jagyAe lakheluM che. ityalam // sarva vedazAstranuM sArabhUta aNg|| sarvanA niyaMtA paramAtmAe A triguNAtmaka sRSTI utpanna karI tenI sthitIne arthe triguNAtmaka veda racyA che. jemAM sAtvika-rAjasI-tAmasI-manuSyaprANIone anukUla tevAja triguNAtmaka ( sAtvika rAjasI-tAmasI) karma darzavyA che. mATe A karmamAM hiMsA karavI adharmarupa che. ane hiMsA na karavI e dharmarupa che. chatAM paraspara viruddha matanA pramANonA grantho thavAno hetu ajJAnache. zAstrI bhAicaMdranarocamadAsazarmA-surata sagarAmapurA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 16 mehetA murArajI vallabhabhAino abhiprAyaH rA. rA. goviMdadAsa kezavalAla dharmapura sTeTanA kArabhArI. jata-ApanI sahIno tA. 10-9-94 no patra maLayo che. te parathI jANavAmAM AvyuM che ke "dazarAne divase e sTeTamAM pazuvadha thAya che, te rUDhI zAstra rahita che. ema vidvAnonA bahu mate Thare to te baMdha pADavI." ema ApanA nAmadAra-mahArANAzrI mohanadevajI mahArAjazrInI icchA che. mahArAjAnI e icchA ati stutya che. stutya eTalA mATe ke-pazunI hiMsA thatI aTakAvavI e kSatriono khAsa kharo dharma che. nirukta zAstra ke je vedanAM cha aMgamAM eka che. temAM kSatri zabdanI vyutpatti e che ke-kSatAt prahArAta kilatrAyate kSatriH koipaNa prANIne prahAra-mAra-hiMsA thatI hoya, te aTakAve te kSatri. eja vyutpattine prakhyAta paMDita kAlIdAsa potAnA raghuvaMza nAme kAvyamA ekasthale ene malatuMna pada lakhe che ke kSatAt kila trAyat ityudanaH kSatrasya zabdo bhuvaneSu rUDhaH // i0have jyAre dazarAne divase pazuvadha thAya che, tyAre kSatrinA dharmathI kevala ulaTuM kasainuM kRtya thAya che. zAstramA abhayadAna supAtradAna-anukampAdAna-ucitadAna-kIrtidAna e pAMca prakAracaM dAna kayuM che. temAM sarvathI zreSTadAna koipaNa prANIno jIva bacAvavo te abhayadAna che. kemake indrathI kITAdi sarva prANI jIvItane icche che. yo dadyAt kAMcanaM meru, katnAM, cApi vasuMdharAm // ekasya jIvitaM dadyAt nahi tulyaM kadAcana // 1 // artha-meru parvata jeTalA sonAnA DhagalAnu koi zrImanta puruSa dAna kare, agara cakravartirAjA AkhI pRthvInuM dAna kare. topaNa eka puruSa eka jIvane bacAve tenI barobara thatuM nathI. ema uparanA zloka uparathI nakkI thAya che. tyAre daravarSe eka jIvano vadha bacaze e zuM mahArAjA mohanadevajI tarapha, jevU tevU dAna thaze? kharaM ati moTuM dAna thaze. ___ pazuhiMsA karI tenuM mAMsa bhakSaNa karavU; parastrivilAsa karavo ke surApAna karavU evI preraNA kadi koi sacchAstramA hoyaja nahi. e zreSTamata aMgikAra rAkhIne chUTamAtra vyavasthA nimitte eTalI rAkhavAmAM AvI che ke-vivAha karI paraNelI potAnI strI joDe RtukAle strIsaMbhoga-yajJamAMja balIdAna mATe kApelA pazu- mAMsa bhakSaNa ane amuka vidhAnanI ISTImAMna somavallIpAna, eTalI rajA chatAM dazarAnI kriyAe kAMi yajJakarma nathI, eTale emAM pazuvadhanI ranA vedokta nIja. ema dhArIe ke vedanA AdhAre yajJavata e kriyA che. to temAM paNa bAdha Ave che. kaliyugamAM evI kriyA karavAno pratibaMdha che. eka dAkhalo laie ke-aja e zabdano artha bakarA laI homatA paNa aja zabdano artha (anahIM+na =janma)=nahIM janma eTale traNa varSanI jUnI thayelI DAMgara ke je ropatAM ugI zakatI nathI ne ajanmayoni 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukta thai gai che te DAMgara eTale vrIharnui ajane badale balIdAna devu emaprakhyAta paMDita dayAnaMdajI sarasvati jevA mahAtmAoartha kare che-"yajJaMkRtvA pazUn hatvA kRtvA rudhirakardamam" i. vacanothI samajabuM ke pazune mAre lohIno kAdava kare tevaDe svarga maLatuM hoya to dAna-puNya vagere karmonI zI jarura rahe ? matalabake jyAre yajJamAM pazu hiMsA karavA zAstro sammata nathI, tyAre dazarAne divase pADAno vadha e rUDhi paurANika mArge praveza thayelI, kadi vedokta ke smRtyukta zAstrasaMpanna hoya ja nahIM. "dazaziraharA iti dazarA"daza zirano rAvaNa rAme mAryo te dazarA. pADo bicAro kyAM rAvaNa Thare ? nAhaka avAcaka bicArAM prANInI hiMsA che. mAnya smRtimAM manu- prabala sarva mAnya vacana che keH ahiMsA paramodharmaH hiMsA na karavI e moTo dharma che e mujaba sAmAnya vivecana karI praznanA kramavAra javAba nIce mujaba TukAmAM ApyA che. (1) devI bhAgavata tathA durgA saptazatI ( caMDIpATha ) e granthomAM pazu hiMsAnAM vacanono AdhAra che. smRti-zruti granthomAM AdhAra nathI. (2) uparanA granyo zaktipaMthI ( vAma mArgI ) sAMprAdAyIomAM phakta mAnya grantho che. eTale te amuka panthanA TharyA mATe sarva mAnyake bahu mAnya na kahevAya. (3) ekAdaza bhAgavata-manusmRti-bRhadAraNyaka upaniSad vagere granthomAM hiMsA niSedhanA ghaNAMka vacano che. (4) nirNaya sindhu ane hemAdri e granthomAM e parvane divase rAjAne e kRtya karavA AvazyaktA batAvA hoya tyAre te sAcaM jANavU. (5) Apatti yoga Ave evaM koija pramANa nathI. sAdhAraNa samajathI paNa e ulaTI vAta che. hAlamAM keTalAMka varSo thayAM pazuno vadha thAya che. chatAM duSkAla vagere Apatti yoga paDe che. bhaviSya kAlamAM kadi na kare nArAyaNane Apattiyoga Avavo nirmANa haze to te pADAno vadha jArI rAkhe kadi maTanAra nathI ane temaja hoya to zAntika pauSTika kriyAo karavI vyartha che. (6) balavAn zAstranI AjJAja nathI tyAre balavAn zAstranI AjJAno bhaMga zI rIte thayo gaNAya. " mUlaM nAsti kutaH zAkhA " tevI hiMsA rahita kriyAo zAMti kamalAkara granthamAM joI levI. (7) e prazna nirarthaka che. chaThThA praznamA e prazna uDI jAya che. mATe tenA uttaramAM kahelI kriyA kahelA graMthamAthI pratipAdana karI anusaravU. uparanA javAba cheka DhUMkAmAM lakhyA che. kema ke ApelI mudata ghaNI thoDI hovAthI ane lakhelA graMtho pAse vidyamAna na hovAthI lAcArIthI tenAM phakta nAmaja ApavAM paDyAM che. eTale cokasa che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne granthanAM nAma ApyAM che. te sarvamAnya zAstronA grantho che. ane temAM joitI hakIkata ApelI che. e nizcaya che. mATe darabAra zrI udAra AzrayathI e grantho melavI vidvAn zAstrI rAkhI kamiTIne joitI hakIkata melavaze. eTale pADAno vadha karavAnI cAlatI rUDhI baMdha paDI ahiMsaka kriyA yathAyogya malaze. tevI kaDAkUTamAM paDavU vAstavika na lAgatuM hoya to ApaNA pavitra tIrtha kAzImAM tyAMnI saMskRta kolejanA vyAkaraNa viSayanA adhyApaka (prophesara ) nAme dAmodara zAstrI bharadvAja hAla che. temanI joDe patra vyavahAra calAvI khulAzo mAgavAnI jarura yojanA meLavazo. AjJAMkita-murArajI valabhabhAI. mehatA naM0 3 nI myunisipAlanizALanA heDamAstara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM017 mi nAthAbhAi maNIsAino abhiprAya. meharabAna DAhyAbhAi bApAlAla. dharmapura lAibrerInA sekreTarI. praNAma sAthe lakhavAnuM ke AjanA dezI mitramA dazarA upara pADA mAravAno ane temAM keTalIka saccAi che teno nirNaya karavAno mAhArAjAzrIno vicAra jANI mane ghaNo saMtoSa thayo che. khulAzAmAM nIcenI be lITI karatAM vadhu lakhavAnuM huM durasta dhArato nathI. hiMdustAnanA dezIomAM sarva mAnya eka vedana che. te veda tathA tadanukula sakala zAstrano siddhAnta che ke "ahiMsA paramo dharmaH" tema chatAM paramezvarane nAme je koi hiMsA kare che, tenA upara to kRpAlu paramAtmAno atyanta kopa utare che. e vAtanA pramANanI jarura nathI ane e karatAM vadhu lakhavA huM dhArato nathI. lI0 Aphno subhecchaka nAthAbhAi maNIbhAi menejara. gorakSAprasAda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 18 liMbaDIvAlA nAgezvara nathurAmabhaTTano abhiprAya. zrI zrottaravyavasthA - prathama praznano uttara-tatra vidhie karIne kAlikA purANamAM pazu vadha kahyo che. tenAM pramANa tathA vAkya nIce lakhela che. nirNayasindhau-durgApUjAyAM // uttarAbhimukho bhUtvA, baliM pUrvamukhaM tathA // nirIkSya sAdhakaH pazcAdimaM maMtra mudIrayet // 1 // pazustvaM balirUpeNa, mamabhAgyA dupasthitaH praNamAmitataH sarva rUpiNaM balirUpiNam // 2 // caMDikA prItidAnena dAturApadvinAzanaM // cAmuMDA balirUpAya, bale tubhyaM namonamaH // 3 // yajJArthe balayaH sRSTAH, svayameva svayaMbhuvA // atastvAM ghAtayAmyadya tasmAdyajJe vadho'vadhaH 4 ahIM maMtre karIne balIdAna karpu che-ema kAlIkApurANa - rudrayAmala - devIpurANamAM kahela che. te sarve upara lakhelA bAkyo Aja kaliyugamAM mAnya nathI to te kriyA karavI emAM zuM kahetuM ? te pramANa nIMce lakhela che. varAtithipitRbhyazca, pazupAkaM raNakriyA // dattaurasetareSAMtu putratvena parigrahaH // 1 // yatezca sarvavarNeSu, bhikSAcaryA vidhAnataH // mAMsadAnaM tathA zrAddhe, vAnaprasthAzramastathA // 2 // dattAkSatAyAH kanyAyAH, punardAnaM parasyaca // dIrghakAlaM brahmacarya, naramedhAzvamedhakau // 3 // sautrAmaNyAdiyajJe'pi surApAtragrahastathA // imAndharmAn kaliyuge, varjyAnAhu rmanISiNaH // 4 // chAgAbhAve tu kUSmADaM, zrIphalaM vA manoharaM / vastra saMveSTitaM kRtvA chedayet churikAdinA // ema nirNayasindhvAdi mahA nibandhe nirNaya karela che ke na karavuM ane kareto te upara lakhela sarva dharma ulaTaM viparIta phaLa Ape che ane naraka prAptInA hetu thAya che. zrImadbhAgavatanA dazamaskaMdhamAM dazano adhyAya pazUnavidhinAlA petabhUtagaNAn yajan // naraka navazode hI gatvA ya/syu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvaNaMtamaH // tevA pramANathI. pUrve tretAyuga tathA dvAparamAM zAstravidhi rahita rAgathI hiMsA kare to narakamAM jAya paNa Aja kaliyugamA hiMsA vidhinAM zAstro mAnavAM nahIM madyabhakSyAdivAmAdyAgamasyalu na mAnyatA // evA balavAn dharmazAstronA pramANathI hiMsAkriyAno saMkalpa to kyAthIja hoya ? upara lakhelamAM traNa praznonuM samAdhAna thAya che. prazna 4-rAjAone A samayamA kartavya nathI. je zAstra hiMsAnI AjJA kare che te AjJA toDavA mATe balavAn AryadharmazAstra hukama kare che. prazna 5-te hiMsA na karavAthI deva ulaTA prasanna thai rAjaprajAne sukha Ape che. tevA devAne prasanna karavAnA saptazatyAdi-japa homa ghaNA upAya che. te upAya A lokamAM tathA paralokamAM sukha Ape che. prazna 6-jene karmazAstramA zraddhA che. tene mATe yajJAdimAM hiMsAthI balIdAna avazya karavAnuM lakhyu che. temAM baLavAna rdhamazAstranI manAithI pratinidhi kahyA che. kAlikApurANa-rudrayAmalamAM evA pramANothI balIdAnanA pratinidhi thAya che. tema karavAthI te barAbara gaNAya. prazna 7 te pazunAM nAka, kAna jarAka chedI choDI devAM te kaI pramANa nathI to teno uttara paNa nathI. tathAstu. bhaTTha-nAgezvara nathurAmarnu AzIrvacana. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 19 bhaTa bAlAzaMkara rUpajIno abhiprAya. zrIgaNezAya namaH prazna.1 uttara-taMtra zAstra madhye vAmamArga upAsanAmAM uktaMcabRhattaMtrarAje. upAsanA tridhA proktA zreSTA tatra tu sAtvikI // yasyAM ca mAnasI pUjA japo mukhyatama smRtH|| 1 // rAjaso dakSiNo mArgaH pratimAyAM ca pUjanam // rAjopacAraiH puSpAyai stadAdhAnaM viziSyate // 2 // tAmasopAsanaM proktaM pUjAdau blidaantH|| vAmamArgeNa taccAyaM varNa hitvA prakathyate // 3 // eSA vyavasthA saMproktA vAmadakSiNayoH praa|| gopitA sarvataMtreSu kimanyat zrotu micchasi // 4 // iti zivavAkyaM pArvatI prati-vizeSa kAlI taMtra rudrayAmalAdika taMtromAM vyavasthA che. tathA kaulArNavAdi taMtromAM kahela che. parantu te hiMsAdi balidAna zUdrane mukhyatve vAmamArgama' kahela che. ane e vAmAcAra paNa zUdrane kahela che.. uktaM ca meru taMtre zivena vAmAcAro maduktoyaM sarvaH zUdra paraH priye iti vAkyAta agre AyaM varNa hitvA kSatriyasya kathitaM tat upalakSaNamAtratvena dvijAtibhiH tAjyaH brAhmaNa kSatriya vaizyairityarthaH vidhyekavAkyAt mahiSoDAmare taMtre vinodAya mahezvarI kSIrAjyamadhumASaizca viprAdInAM ca pUjayet 2 praznano uttara. te Arya lokamAM sarva mAnya nathI tathA bahu mAnya paNa nathI te zAstramAthI zruti smRti purANanuM kula je vAkya hoya te mAnavA lAyaka che. nene siddhAnta viruddha hoya te tyAga karavA yogya che. mATe sarvathA mAnyake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 prabala zAstra te nathI kAraNa ke te mohazAstra kahevAya che, ne te bhraSTa mArga che. enAM vAkyo jovAM hoya to devI bhAgavatamAM ekAdaza skaMdhamAM te vize khulAzA che. vistAranA bhayathI ahi te vAkyo lakhyAM nI mATe te vAkyo jovAnI marajI hoya to temAM jozo eTale khulAzo thaze. brAhmaM pAzupataM sauraM zAktaM gANezavaM tathA vAmaM tasmAt variSTaM syAttasmAt kaulaM viziSyate kaulAcca dakSiNaM zreSTa sarvebhyo vijitendriyaM jitendriyAd variSTaM ca nAstivAkyaM zivoditam // 2 // iti rudrayAmalocoktaM prazna 3-uttara-te zAstra karatAM ati prabala zruti smRtipurANa itihAsa vagere tamAma zAstromAM teno niSedha lakhelo che. tenA bAkya keTalAMka nIce lakhu huM. uktaMca mahAbhArate zAnti parvaNi satyenAsAdyate dharmaH dayAdAnena vardhate / kSamayA sthApyate dharmaH krodha lobhAt vinazyati // 1 // ahiMsA satya masteyaM tyAgo maithunavarjanaM / paMcasveteSu dharmeSu sarve dharmAH pratiSThitAH // 2 // ahiMsAlakSaNo dharmaH adharmo prANinAM vadhaH / tasmAd dharmArthibhirloke kartavyA prANinAM dayA // 3 // lobhamAyAbhibhUtAnAM narANAM prANinAM ghnatAM / eSAM prANiva dharmo viparItA bhavanti te // 4 // na zoNitakRtaM vastraM zoNitenaiva zudhyate / zoNitAdvaitu yad vastraM zuddhaM bhavati vAriNA // 5 // yadi prANiva dharme svargazca khalu jAyate / saMsArabhAjakAnAM tu kutaH zvabhro vidhAsyate // 6 // dhruvaM prANivadho yajJe nAsti yajJa stvahiMsakaH / tAte'hiMsAtmakaH kAryaH sadA yajJo yudhiSTira // 7 // | Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 indriyANi pazUn kRtvA vedI kRtvA tapomayIM ahiMsA mAhutiM kRtvA AtmayajJaM yajAmyaham // 8 // dhyAnAnau jIvakuMDastha damamArutadIpite / asatkarma samitkSepe agnihotraM kuruttamaM // 9 // yUpaM chitvA pazUna hatvA kRtvA rudhirakardama / yadyevaM gamyate saukhyaM narakaM kena gamyate // 10 // mAtRvat paradArANi paradravyANi loSTavat / Atmavat sarva bhUtAni yaH pazyati sapazyati // 11 // ahiMsA sarvajIveSu tatvajJaiH paribhASitaM / idaM hi mUlaM dharmasya zeSa stasyaiva vitaraH // 12 // ahiMsA satyamasteyaM brahmacarya susaMyamaH / madyamAMsAdi tyAgazca tadai dharmasya lakSaNam // 13 // yathA mama priyAM prANAstathAnyasyApi dehinaH / iti matvA na kartavyo ghoraH prANivadhobudhaiH // 14 // prANinAM rakSaNaM yuktaM mRtyu bhiitaahijNtvH| Atmaupamyena jAnahi riSTaM sarvasya jIvitaM // 15 // udyataM zastra mAlokya viSAda yAMti vihvalAH / jIvAH kaMpati saMtrastA nAsti mRtyusamabhayaM // 16 // kaMTakenApi viddhasya mahatI vedanA bhavet / cakrakuMtAsiyaSTayAdyaiH mAryamANasya kiM punaH // 17 // diyate mAryamANasya koTijIvita mevaca / dhanakoTIH parityajya jIvo jIvitu micchati // 18 // yoyatra jAyate jantu satatra ramate ciraM / ataHsarveSu jIveSu dayAM kurvati sAdhavaH // 19 // 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 amedhyamadhye kITasya sureMdrasya surAlaye / samAnAjIvitAkAMkSAtulyaMmRtyubhayadvayoH // 20 // ahiMsA sarvajIvAnA maajnmaapihirocte| nityamAtmano viSaye tathA kAryA'pareSvapi // 21 // jIvAnAM rakSaNaM zreSTaM jIvA jIvitakAMkSiNaH / tasmAt samasta dAnebhyo'bhayadAnaM prazasyate // 22 // ahiMsA prathamaM puSpaM puSNamiMdriya nigrhH| - sarvabhUtadayA puSpaM kSamA puSyaM vizeSataH // 23 // dhyAnaM puSpaM tapaH puSpaM jJAnaM puSpaM susaptamaM / satya mevASTamaM puSpaM tenatuSyanti devatAH // 24 // pRthivyA mapyahaM pArtha vAyAvagnau jalepyahaM / vanaspatigatazvAhaM sarvabhUte vasAmyahaM // 25 // jale viSNuH sthale viSNuH viSNuH parvatamastake / jvAlAmALAkule viSNuH sarva viSNumayaMjagat // 26 // yomAMsarvagataM jJAtvA nacahiMsetu kadAcana / tasyAhaM na praNasyAmi sacamena praNazyati // 27 // viSNupurANe yodadAti sahasrANi gavAMcApi zatAnica / / abhayaM sarvasatvebhyastadAna matiridyate // 28 // kapilAnAM sahasrANi yo dvijebhyaH prayacchati / ekasya jIvitaM dadyAt na ca tulyaM yudhiSThira // 29 // dattamiSTaM tapastaptatIrthasevA tathA zrutam / sarvepyabhayadAnasya kalAM nArhati SoDazIM // 30 // nAtobhUyastamodharmaH kshcidnyostibhuutle| prANinAM bhayabhItAnAM abhayaM yat pradIyate // 31 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara mekasya satvasya dattAhyabhayadakSiNA / natu viprasahasrebhyo gosahasramalaMkRtam // 32 // abhaya sarvasatvabhyoyodadAti dayAparaH / tasya dehe'pi muktasya bhayaM nAsti kutazcana // 33 // hemadhenudharAdInAM dAtAraH sulabhA bhuvi / durlabhaH puruSo loke prANinAmabhayapradaH // 34 // mahatA mapi dAnAnAM kAlena kSIyate phalaM / bhItAbhayapradAnasya kSaya evana bidyate // 35 // zAnti parvaNi-yathA mena priyo mRtyuH sarveSAM prANInAM tathA / tasmAnmRtyu bhayAnnityaM svAtavyAH prANino budhaiH // 36 // ekata kRtavaH sarve smgrvrdkssinnaaH| ekato bhavabhItasya prANinaH prANarakSaNam // 37 // ekataH kAMcano meru bahuratnA vasuMdharA / ekato bhayabhItasya prANinaH prANarakSaNaM // 38 // saptadvipAMsaratnAM ca dadyAt meruM sakAMcanaM yasya jIvadayA nAsti sarva metat nirarthakaM // 39 // khalpAyu vikalo rogI vicakSu badhiraH khalu vAmanaH pAmanaSaMDho jAyate sabhavebhave // 40 // ahiMsA paramo dharma stathA 'hiMsA paraM tapaH ahiMsA paramaM jJAnaM ahiMsA paramaM padaM // 41 // itihAsapurANe tathA zrImadbhagavadgItAyAM // adhogacchantitAmasAH ityAdi // tathAca shrutiH|| nataM vedA yaja imA jajA kamaMtaraM babhUva nIhAreNa prAvRtAjalyA cAsutupa uktha zAsazcaranti // tathA ca bhAgavate ekAdazaskandhe // hiMsAvihArAhyAlabdhaiH pazubhiH svasukhecchayA yajante devatAyajJaiH pitRbhUtapatIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khalA // bhAgavate nAradavAkyaM // bho bho prajApate rAjan pazUn pazya tvayAdhvare // saMjJApitAn jIvasaMdhAna nighRNena sahasrasaH // ete tvAM saMpratIkSate smaraMto vaizasaMtava // saMparetamayaHkUTai chiMdatyutthitamanyavaH // ityAdi bahUni vAkyAni hiMsAniSedhaparANi santi granthavistarabhayA nAtra likhitaani||shlok // mruttNtr||n kartavyaM na kartavyaM na karttavyaM kadAcana // idantu sAhasa devi na kartavyaM kadAcana // prazna 4 no uttara-rAjAone te avazya kartavya nathI. ane te na karavAthI ko I zAstrano bAdha lAgato nathI kAraNa ke te viSe upara vAkya lakhela che ke te vAmAcAra zUdrane ke mUrkha-ajJAnIne karavA lAyaka che. uktaMca vAmAcAro maduktoyaM sarvaH zUdraparaHpiye na kartavyo na kartavyo na kartavyaH kadAcana // maruttaMtre // prazna 5 no uttara-e hiMsAnI pravRtti baMdha karavAthI koI jAtano rAjAne tathA prajAne Apattiyoga Ave evaM koi prakhyAta zAstramA kabula nathI ne hiMsA baMdha karavAthI sAru phala prAptamAna thAya che, tema ghaNe ThekANe kahela che. te vAkya laDheM chu. tathA te vize keTalAka vAkya upara lakhela che. shlok-27-28-29-30-31-32-33-34-35-36-37-38-39-mhaabhaarte|| AyurArogyamaizvaryatyAgabhogI yazAnidhiHbhavatyabhayadAnena ciraMjIvI niraamyH|| prazna 6 no uttara-pazuvadhavinA tenI pratinidhi kriyA karavAthI koi balavAna zAstranI AjJAno bhaMga thato nathI. kAraNa ke ahiMsA rUDhIthI prApta che, temAM zuM zAstrano bhaMga thAya ? kAraNake eno koi aMza vAmamArgane lAyaka paDe che. te zUdrAdi nIcane karavA lAyaka che te vize AgaLa lakhyuM che. ane te hiMsAnI barAbara kriyA nIce pramANe che. ___ zrIzaktisaMgamataMtre pratinidhiH // pAyasaMtugajatvena mAMjAratvekulutthakaM // vRntAkaMkukkuTatvena meSatvena ca tumbikA // mAhiSatvena masUrAn uSTratvena ca tumbikA // tathAca rudrayAmale // chAgAbhAve ca kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharaM // vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayet churikAdinA // zrImahAkAlasahitAyAM // sAtviko jIvahatyAdi kadAcidapi nAcaret // ikSudaMDaM ca kUSmAMDaM tathA raNyaphalAdikam // kSIra piMDaiH zAlicUrNaiH pazuM kRtvAcaredvaliM // tattatphalavizeSeNa nAnyaM pshumupaanyet||(kuussmaaNddN mahiSatvena chAgatvena ca karkaTI miti // avazya kAmanA prayogamAM jIva hiMsAne badale upara pramANe pratinidhi karavA- kanyu che. te pramANe karavAthI teTaluna phala prApta thAya che mATe avazya kartavya hoyato pratinidhiyI te utsava karavo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 prazna 7 no uttara - pazu vagere balIdAnamAM te pazunA nAka tathA kAnane cheko mArIne prANIne chUTuM melI devAthI kAMi pUrNa kriyA thai na gaNAya. uktaMca kAlikA purANe sugandhi rudhire dadyAt na kadAcita tu sAdhakaH noSTasya cibukasyApi neMdriyANAM tathaiva ca // iMdriyachedona mukhyatve ahiMsA baMdha karavA lAyaka che. kAraNa koi ThekANe A pramANe avidhithI hiMsA karavI te koi ThekANe vAkya nathI. upara lakhela ke baleva athavA dazarAne divase hiMsA karavAmAM Ave che. te kevaLa zAstraviruddha che. mATe baMdha kara joie kAraNake dazarAne divase baLIdAna ApavAthI rAjyano nAza thAya che. evaM dharma zAstramAM lakhelache. naMdAyAM jvalate vanhiH pUrNAyAM pazaghAtanaM bhadrAyAM gokulakIDA dezanAzAyakalpate // mATe mukhyatve te kartavyatA zAstra viruddha che. mATe te ruDhI baMdha karavI joie athavA kuSmAMDa chedana karaNa pazu vadha karavo, evo mAro mata che. li0 bhaTTa bAlAzaMkara rUpajI. lIMbaDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM.20 amalasADavAlA zAstrI rAmakRSNa icchArAmano abhiprAya. zrImat mahArANA rAjA sAheba kamITInA membaro-tathA. prANajIvana jIgajIvana mahetA samIpeSuApanI pavitra jAherakhabara hALa betraNa divasamAMna malavAthI tathA samaya AvA gaMbhIra viSayane mATe bahu ocho hovAthI-sthAlI pulAkanyAyavat saMkSepamAMpraznanA uttaro yathAmati nIce pramANe che. 1- veda zAstra tathA purANAdi granthomAM jyA jyAM rAjaprakaraNo joie to tyA tyAM vijayA dazamI vigere parvapara pADA bakarA vigereno vadha rAjyazreyane mATe lakhelo jovAmAM Avato nathI. bahu kAlathI cAlatA e AsurI vAma mArga(jeno baudha matathI agADI adhika jora hato) thI hiMsAmaya krUra mArgano pracAra thayelo saMbhave che. aMgopAMga zAstromAM e vAta bilakula nathI. veda zAstromAM prajApiDaka vyAghrasiMha vanasUkarAdino tathA vedavirodhi AtatyAyIno vadha karavAno rAja puruSone vidhi jaNAya che. yadi purANika paMDito haThayI mArkaMDeyAdi purANomAM evAM krUra karama karavAne jaNAve to te sRSTikama yukti tathA izvaranAguNakarma ane svabhAvane anukUla na hovArthI siddhAnta pakSe mAnya thai zake nahI. sAMkhya darzanamAM kApalajIe kahyu che ke "nAyauktikasya saMgrahonyathA bAlonmattAdisamatvaM" arthAt granthomAM ne ayoktika saMgraha hoya te unmatta bAlakonA jevo samajavo. to dIna anAtha tathA saMsAra jIvanabhUta prANionI hiMsA vijayAdazamI vigere parva upara karavI karAvavI e koi ArSa zAstromAM vidhipUrvaka prayukta jaNAtuM nathI. vaLI yogavasiSTanA mumukSu prakaraNanA aDhAramA sargamAM vasiSTa mahAmunie mahArAja rAmacaMdranIne kA che ke api pauruSamAdeyaM zAstraMceyuktibodhakaM anyattvArSamapi tyAjyaM bhAvyaM nyAyaika sevinA // 1 // yuktiyukta mupAdeyaM vacanaM bAlakAdapi anyattRNamiva tyAjya mapyuktaM parameSTinA // 2 // artha-apakSapAtI manuSye yuktibodhaka zAstra sAdhAraNa puruSe racelUhoya tathApi svIkAra, paNa yukti vinAnuM RSie kahelaM hoya to paNa tyAga karavU kema ke yuktiyukta vacana bALakathI paNa gRhaNa karavA yoga che. ne yuktirahita kadI prajApatie kahyu hoya tathApi ghAsanI peThe halakuM gaNI tyAga karavU. to rAjadharmamAM evI hiMsAthI zreya thAya evAM vacano batAvanArAM zAstro kadI moTA maharSi ne nAme jaNAvI siddha karatA hoya tathApi IzvaranA nyAyane bhaNI dharmAtmA manuSye nirbhayatAthI choDI devA joie. vaizeSika zAstromAM maharSi kaNAde kA che ke duSTaM hiMsAyAm arthAt hiMsAkarma vize pravRtti e duSTa karma che mATe evA niMdya karmathI rAjya, zreya thatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vIjA praznano uttara. Arya lokomA sarva mAnya athavA bahu mAnya apauruSeya veda (je saMhitA vibhAga ) teja gaNAya che. kemake emAM izvaranA guNakarma ane svabhAva tathA sRSTikrama viruddha lekhana nathI. mATe sarvamAnya eja gaNAya che. ne brAhmaNAdi pauruSeya granthono jeTalo vedAnukUla vibhAga teTaloja sarva mAnya thai zake bIjo nahIM. mATe svataHpramANa vedarUpa zAstrone vedAnta darzanamAM vyAsa mahAmunie mukhya zAstra mAnyuM che. tathA zAstrayonitvAt e sUtra uparathI zrI zaMkarAcArye je bhASya kIdhuM che, tenI matalaba e che ke RgvedAdi zAstranuM yoni (kAraNa) brahma che. mATe eja zAstra sarva mAnya tathA bahu mAnya gaNAya che. e veda zAstronAM rAjadharma prakaraNamAM dina paropakArI pazuonA vijayA dazamI Adi parvopara hiMsA jaNAtI bathI. mATe sarvathA tAjya che. 3-trIjA praznano uttara vedazAstranA pramANathI (smRti ) dharma zAstranuM pramANa utaratuM gaNAya, ne tenA karatAM purANa kaniSTa gaNAya che, ema zAstrakArono siddhAnta che yathA zruti smRtiH purANAnAM virodho yatra dRzyate tatra zrautaM pramANaMtu tayodvaidhe smRtirvarA // 1 // arthAt veda dharmazAstra tathA purANomA eka ja viSaya nirNaya karavAmAM virodha AvI paDe to zruti pramANa prabala che ane smRtipramANa tathA purANa pramANamAM virodhaAvI paDe to smRtipramANa zreSTha gaNAya che. phalitArtha e Ave che ke sarva karatAM vedatuM pramANa zreSTha sarva vidvAno mAnatA AvyA tathA hAla mAne che. have vedamAM evA vijayA dazamI upara pADAM bakarAdinI hiMsAno vidhi jaNAto nathI. niSedha maMtro ghaNAM jaNAya che. "yathA, yajamAnA pazUnapAhi" yajurvede a0 1 0 1 arthaH-izvara AjJA kare che keyajamAna nAma je yajJa yAgAdi kAnAra vidvAnone satkAra karanAra-saMgati karanAra yajamAna kSAtra dharmI rAjapuruSa, pazu rakSaNakara. evI IzvaranI hiMsA na karavA rUpa AjJA jaNAya che. valI yajurvedanA 40 mA adhyAyamAM to manuSya mAtrane mATe ahiMsA lakhI che, to rAjya puruSone rAjyanA koI paNa jAtanA bhalAMne mATe zvAsavAn dIna paropakArI prANIne vadha karavo zI rIte saMbhave ? yathA asuyAnAmate lokA andhena tamasA vRtaa||taa stepretyApigacchanti yeke caatmhnojnaaH||arthaatje manuSyo zvAsavAn jIvone eTale niraparAdhI manuSya pazvAdi prANIone ThAra mAre che tenuM gati arthAt jJAna nahIM evI aMdhakAramaya eTale ajJAna veSTit pazvAdi yonine prApta thAya che. mATe e apauruSeya vANIne, mAnya karI kSamA evA hiMsAdi doSathI bacI ihaloka paralokanI hAnI na karavI evI prabalaM zAstranI AjJA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 4 praznano uttara. rAjapuruSoM e kartavya nathI ke evAM garIba prajAnA jIvamAM sahAyabhUta prANIono vinAkAraNa duSTa rUDhI rupa saMkulAmAM baddha thai vadha karavo. kemake ema thavAthI rAjapuruSonuM kartavya siddha thayuM gaNAya nahIM. manu mahArAje to kSatrIone je kartavya karma lakhyAM te A pramANe che. prajAnAM rakSaNaM dAnamijyAdhyayana mevaca viSayeSva prasaktizca kSatriyasya samAsataH artha - kSatrI ( rAja puruSe ) prajAnuM sarva rIte rakSaNa karavuM anAtha athavA vidvAnono yathA yoga satkAra karavo, sarvanA sukhane mATe yajJa karavA, veda zAstro bhaNavAM, viSaya sukhamAM ati Asakta na thanuM, ityAdi saMkSepamAM kSatrIonAM kartavya kahyAM che. eja kartavya rAjAone kalyANa karanAra che. eja pramANe bhagavadgItAmAM paNa zrIkRSNa bhagavAne rAjAonAM kartavya karmoM nIce pramANe lakhyAM che. zAryatejovRtirdAkSyaM yuddhecApyapalAyanama dAna mIzvara bhAvazca kSAtraM karma svabhAvajam arthAt-rAjapuruSoe parAkramI thavaM, zarIra tathA vidyA viryathI tejasvI thavaM dhIraja rAkhavI udAra thavu, yuddhamAM kAyara thai pArchu haThavuM nahIM. udAratA rAkhavI - Izvarane viSe Astika buddhI rAkhavI eTalAM kSatrIonAM svabhAvathI eTalAM karmoM utpanna thayelAM che rAjAonuM eja kartavya che. zudrakanIti tathA manusmRttimAM rAjadharmamAM vijayA dazamI vigere parvopara pazuvadha karavo jaNAvelo nathI. rAjanIti rAjAono pradhAna dharma che ( svesvekarmaNyatrirataH saMsiddhilabhate naraH // zrIkRSNajIe arjunane paNa emaja kaM che ke pota potAnA varNAzrama dharma pAlavAthIja zubha siddhi che. balavAn zAstro evI AjJA karatAM nathI. ne evI kriyA na karavAthI zAstronI AjJAnuM ullaMghana gaNAyaja nahIM. evA prasaMga upara hiMsA na thavAthI rAjyane prajAne tathA rAjAne aMge koi paNa prakAranI Apatti AvatI nathI parantu // ahiMsA pratiSThAyAM vairatyAgaH ema vyAsajIe potAnA pAtaMjalI darzane bhASyamAM kahyuM che. arthAt hiMsA tajavAthI je pazuono vinA kAraNa vadha thavAthI AvatA janmamAM vaira levAne mATe bhaya utpanna thAya che teno aTakAva thatA A lokamAM vaira tyAgano moTo lAbha thAya che. pazu vadha karavAthI rAjyane ne prajAne tathA rAjAne aMge harakata thAya e kevala vahema che. etadartha pratipAdaka pramANo vAmIonAM bIlakUla mithyA che. enI sAbetI eTalIja ke jene kAThiyAvADa vigere saMsthAnonA rAjAoe evAM parva para hiMsA choDI che, teone evIja koi prakAranI Apatti AvI hoya ema jANyAmAM AvyuM nathI. kadApi koine koi prakAranaM nukazAna thayuM vA thaze to hiMsA choDavAthIja thayuM ema siddha thai zakatuM nathI. temAM bIjAM ghaNAM kAraNo hovAM joie parantuM evAM niMdya karmano tyAga karavAthI pratiSThA vadhe che, mATe e mahApApanuM kAma choDavAthI :- koi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtanuM akArya thavAnuM nathI. eTaluMja nahIM paNa paramAtmAnI prasannatAthI mahA sukhanI prAptI thaze. eja pramANe zrIkRSNe-arjunane kayuM che-nahi kalyANataHkazcidurgatitAtagacchati // arthAt kalyANakArI kAma karanArane koi prakAranI durgati thatInathI. emaja zaMkA thatI hoyake vijayAdazamI vigere parvopara hiMsA karavAthIja rAjyAdinI AbAdI che to itihAsathI siddha thAya che ke nAgapura, solApura vigere rAjyomA pUrvokta parvopara uparyukta hiMsA thatI hI chatAM kema rAjyanuM rakSaNa nahIM thayuM? mATe dezakAla prajApriyatA joi rAjyakAnti pUrvaka rAjya karavAthIna rAjA prajAnI AbAdAnI che. hAla yuropa amerikAnA rAjA mahArAjAo potAnA dezanI sukhAkArIne mATe evI krUra kriyA karatA nathI. teto sAma dAma daMDa bheda vigere, kRSivyApAra, kalAkauzalyAdi prajAnI AbAdAnInA yogya kartavyo karavAthIja bulaMdIpara pahocyAM che. mATe rAjyanI AbAdAnI-rAjyanuM zreya ne potAnI kuzalatA icchanAra rAjA mahArAjAoe yogya yuropanI rAjyanItinuM anukaraNa karavU. eja balavAna zAstronI. sammati che. kiMbahunA 5 praznano uttara. ... ghRNita pazuvadhane badale homa havanAdi SAyu-jaLa zuddhi pUrvaka vaidika aneka kriyAo karavAnI che. tathA rAjya AbAdAnInA kAryo karavA rAjyamAthI (mahIsuranI peThe) pratinidhio bolAvI sarvAnumate dezakAlane anusarI rAjya sudhArAnA kAmo karavAno AraMbha karavo vige re ghaNI zubha kriyAo karavAnI che. e karavAthI balavAna zAstra vedonI AjJAno bhaMga thayo gaNAya nahIM. evI hiMsArahita kriyAmAM vidhipUrvaka havana barAbara to zaM? paNa zreSThatama zreyaskara gaNAya che. evA viSayonAM vAkhyAno vA vistAra pUrvaka lekho thavAthIja mahatva mAlama paDe. sArAMza eTalona ke evAM parvapara havana vigere pAramArthika kriyA tathA bIjI hiMsA rahita laukika kriyA karavI eja basa che 6 praznano uttara. vijayA dazamI vigere parvopara pazuvadha karavAne badale nAka vige rene cheko mAravo e paNa yuktisRSTi tathA vedAdi sacchAtranI viruddha che. vaLI e paNa krUra karmamAM gaNAya che. mATe tyAjya che tethI ekadama rasAtaLa pahoMcelAM hiMsArUpa mUlIyAM na chedAtAM hoya to AraMbhamAM chekArUpa kriyAthI vadha aTake to temAM moTo doSa nathI ema vivekathI dekhAya che. parantu vyAjabI jotAM cheko karI choDavA karatAM bIlakula evI paNa kriyA na karIe e dharmAtmAAno siddhAMta che. A niyama sAdhAraNane mATe che. svataMtra rAjAone mATe nathI. kemake manusmRtimAM lavyuM che ke. rAjA kAlasyakAraNaM // arthAt sAro naraso kAla lAvavo ecaM kAraNa rAjA che. tyAre duSTa rivAja dharma rupe prasarelo kADhI nAMkhavo e zI visAta che ? paNa rAjA dhairyavAna-dharmAtmA-vidvAn-zUravIra, satya nirNayI, buddhivAn , sRSTi niyama tathA izvaranA guNa, karma, svabhAvathI jJAnavAn hoya toja AvAM kAmo karI zake. evA prasaMgaupara keTalAka moTA gaNAtA paMDito saMskRmatAM hoya teTaluM kharuMja 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ema mAnI puSTi ApanArA nikalaze kharA. te upara lobhAi na jatAM ekadama nirNayapara na Avag ene mATe zAstrArtha karavo e zreSTa che. valI karmakAMDaviSayaka navIna pustakomA hiMsA rupa kriyA jaNAvelI che. paNa te preraNA vA vidhirupa nathI paNa roja hiMsA thatI hoya tene niyamamAH lAvI krame krame aTakAvavA rupa che. evo zAstrono hetu na samajatAM sarvatra hiMsA paMDitamanya mUDhadhIoai ThokI besADI zAstra vacanopara pANI pheravI dharmanI ADamAM evAM krUra karmano vadhAro karI mUkyo che. e rIti niyama vacana bhAgavatamAM hiMsA choDAvavAne jaNAya che. tathA pazorAlambhanaM hiMsA // arthAt hiMsya pazune AlaMbhana, eTale sparSana pUjana karI choDI devU. ahiM AlaMbhanano artha hiMsA rupana karabo e hiMsakano svArtha che. bAkI prakaraNa tathA kartAnA abhiprAya pramANe artha to zAstramA sparza tathA pUjana rUpa thAya che. ema mAnavU zAstra tathA yukti pUrvaka che. e zAstrIya karmakAMDI viSayamAM puSkaLa lakhavA bolavAnuM che parantu kAma, samaya tathA viSaya vadhavAnA bhayathI vadhAre lakhavAnI hALa jarUra nathI. paNa ATalaM to jaNAvayU~ joieke Rgveda aitareya brAhmaNa mAM alaMkAra rUpe pazu (vadha) zabdano artha nahIM uge evaM traNa traNa varasanuM junuMbhAta evo karelo che. sArAMza eke traNa varSanAM jUnA bhAtano vadha eTale khAMDI kusakA jUdA karI tenA piSTano mohana bhoga karI havana karavo kahyo che. ne evIja anAmedha saMjJA che. AvAtamAM zaMkA thatI hoya to tathA e viSayamAM vadhu jANavAMnI icchA hoya to pUrvokta brAhmaNa graMtha maMgAvI vAMcI nirNaya karI levo o sarveSAM vAeSa yamUno megho yahIhi yavau arthAt sarva padArthomAM zAlI tathA yava e pazu saMjJaka zuddha dhAnya havanane yogya che. evo pazu kdha karI homa karavo eja pazu vadhathI. sarad RtunI zAnti rUpa kriyA pUrNa thaI gaNAya paNa AvAM jIvanta pazu mAravAM nahIM. upasaMhAra. dhIra vIra pratApI sUryavaMzamugaTamaNI dharmAvatAra mahArAja mahArANA zrImAn mohana devajI mahArAja tathA pradhAnAdi rAjyakarmacArIo tathA A viSayanI samIkSaka kamITI tathA rAjyAzrita paMDitAdi sujJajano prati aneka dhanyavAda pUrvaka sAnunaya prArthanA che ke A mArA bAla lekhanuM sArI rIte nirIkSaNa karavU. A patra pahoMcavA pahelAM patronI samIkSA thaI cUkI haze. parantu kRpA karI A patranuM paNasammelana karavU ne vyAjabI niryaNa Apavo evI AzA che. ne AzA che ke A rivAja havethI dharmapurImAM bandha thaze eja lI0 kRpAkAMkSI kRSNarAma IcchArAma vaidika dharmopadezaka grAma kharasAGa-tA. amaLasADa tathA jalAlapura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 21 svAmi AtmAnaMdajIno abhiprAya. rA. rA. prANajIvanadAsa jagajIvana dharmapura. svAmi AtmAnaMdanInA AzirvAda. vizeSa lIkhavemeM Ate he ke hiMsA nahi karavI esA sAta prazna tumane puchaye huvethe isakA juvAba yathAmati likhavemeM Aye he so mAnya kareMge, tumerA kAgaja hamane tA. 7-9-94 kA chapA huvA milAthA so uttara likhyA he. "keTalAka rAjyomA dazerA vagere parvopara devI ke devane bhoga ApavAnA nimittathI pazuvadha thato ane thAya che te vAta zAstrokta che ke kema" e vagere ye nirNaya vAste kitaneka prazro likhe haiM. sadarahu viSamaye nIce likhe anusAra uttara likhatAhuM vidita hoke "mUlaM nAsti kutaH zAkhA" isa vAkya samAna uktapatralikhita prazna he ateva unake savistara uttara likhanemeM samaya gaMvAnA vyartha samajatA hUM arthAt jo rAjA loga devi yA devake sAmane pADA bakarA vigere kI hiMsA karate haiM vahAM prathama yaha vicAranA ucita he ke voha paththara ora manuSya ghaData mUrti devahe athavA nahIM? athavA voha svayaM devahe ? yadi voha mUrti devahe kyoM pADAvige rekA khUna pIte he kyoM ke mADAvigere niraparAdhI kI hiMsA usakI tRpti artha samajI gai he nidAna jo voha deva sabake samakSa khUna pI leve usa devakA vAhana paththarakA banA huA siMha apanA kartavya (haraNa vagere pazuko svayaM mAra DAlanA ityAdi) dikhAve; usa devakI ( meM AyA manuSyA) uMgalI koTeM to kucha pariNAma (uMga. lImese khUna nikale, yA deva pukAre, yA deva kATanevAlaiko mAre yA apanI nArAjI siddha kare yA apane ko deva bacAve nikale yA hamArA rakhAhuvA bhoga khAleve 4; vA koi anucita kriyA usakI sevAmeM kareM taba mukhase kahe yA zikSA de 5. vagere parIkSA ho jAveM to voha mUrti yA svayaM deva kisIke maMtavyame deva yA devI he" esA mAna leMge (kyoMke deva nAma he vidvAn sadguNI puruSakA. hiMsA yA mAMsa bhakSaNa tamaguNake aMtara gatahe ateva ukta khUna pInevAleko sarvake maMtavyameM deva kahanA anucitahe ) paraMtu AryAvartake camatkArIka kahavAne vAle svata aura maMdiromeM jAnA kara parikSA kI he; usa deva yA devIne " yaha thoDAthoDA he yA adhika he yaha mujhe pasaMdahe yaha pasaMda nahI he-esA kabI uttara nahIM diyA ora na kabhI bhoga khAyA. ateva usa mUrti yA sthAnako deva vA svayaM deva nahIM mAna sakate ( zaM ) satyugameM mUrti paracA detIthI aba kalayugameM baMdha par3agayAhai aura devatA calegaye, ateva parIkSA upara AdhAra nahIM karate ( samAdhAna ) jaba satayuga Ave ora mUrti yA deva ukta prakArake paracA deveM ora daivata AjAve ora kalikAla nAza ho jAve tabhI tumabhI aisI hiMsA karanA. abhI to isa anucitta kRtyako baMdha karo jarAka ekAMtamAM beThakara niSpakSa hokara vicAroke paththaroM ( zathapatha brAhmaNa kAM0 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ora gItAkA adhyAya 96 dekho. ) kI mUrtikA je vara cora legaye taba unhone amane pUjArI ko bhI nahIM jagAyA ora aba na jagAte haiM; orako dUra nahIM kara sakate, bhogako nahIM khAte, unake sevakanako hiMdU tInake kahe zatru jo musalamAna una mUrtiyoMko toDa DAlate haiM ora toDa DAlIhe tababhI ve mUrti deva Apa apaneko vA apane pujArIko nahIM bacAte vA bacAyo nahIM, uteva "jo jainI paurANI vagere loka mUrtiko deva mAnate yA pUnate hai yA esI traTa saDhI rakhate he ve bhUlapara haiM yA ajJAnameM pAse he yA svArthI he" aisA spaSTa dekha paDatA he. purANa graMtho sivAya "mUrti pUjA yA paththarako cetana mAnanA yA jaDako cetana mAnanA yA usakA cetana banajAnA" kisI bhI prAcIna Arya zAstromeM nahIM likhAhai aura mAnyA he SaT zAstra yA cAruM bedomeM isakA vidhAna nahIMhe kiMtu "vedomeM jo koi Izvaro yA IzvarakI mUrti yA Izvara pUjA yA mUrti deva he aisA koi siddha kara deto usako ru. pAMca hajArakA inAma deveM" aisI jAhera khabara kalakatteke prasiddha pratiSThita bAbUne cha varSame peparomeM prasiddha kara rakhI he paraMtu abhItaka koibhI siddha karane ko taiyAra nahIM huvA ityAdi aneka yukti pramANa e anubhavase "mUrtipUjA yA svaghaData mUrtideva vA pujya he aisA mAnanA, manAnA yA paththara pratiSThA vagerese cetana ho jAtA hai aisA jAnanA" samIcIna nahIM he hamere se pUrvaja mAnate Aye haiM ve kyA ajJathe ? (sa.) jhUThakI rUDhI paDagaihe ora bahota kAlase so kyA mAnya he yavana logoMkA pIche calA jIsameM hiMduoMse tigune manuSya he so kyo nahIM mAnate ve kyA saba ajJahe. mUrtikI rasama to 2500 varSa pUrva nahIMthI yaha itihAsa ora prAcIna graMtha dekhanese prasiddha he ateva hameze se nahIM ateva prAcinoMpara mata denA yogya nahIM) itane likhaneseM kyA siddha huvA ? jIsake sAmane (devake sAmane) hiMsA karate he voha devI yA devatAhI nahIM he taba yahI svIkAra karanA paDatA he ke "jIsake sAmane yA jIsa sthalameM hiMsA karate haiM voha mUrti yA deva nahIM he taba usake sanmukha hiMsA karanA ucita . he yA nahIM? zAstrokta he vA nahIM esI hiMsA baMdha karanevAlene zAstra maryAdA ullaMghana karI yA nahIM ? ityAdi" patra likhita praznahI nahIM banate taba uttarahI kyA likheM isI satrabase patra likhita praznake uttarameM samaya gaMvAnA vyartha samajakara udAsIna huM ( yahi mUrti pUjA, deva ora hiMsAke saMbaMdhameM vizeSa dekhanA hoto bhrama nAzaka graMtha dharmapurameM milatA he ) ora puruSArtha prakAza (yaharAMtha hiyAsata zAThapurA ilAke ajamera deza mevADakI Arya samAjame mila zakatA he.) graMthame savistara zAstroMke pramANa pUrvaka likhA he vahAM dekhalo. ateva rAjA yA harakoi patra likhita hiMsAjo karate vA karAte haiM vA niraparAdhI upayogI jIvoMko duHkha dete vA mArate he; ve anItipara he; tathA jo sAmarthyavAn ho ora esI anItikA baMdha nahIM kare to voha anItikA sahAyaka he esA meM mAnatA hUM. niraparAdhI jIvako usa jaDa mUttike sAmane kyA saphala he ? isa praznakA yathArtha ora pUrNa uttara ve hiMsaka nahIM de sakate. kiMtu svArtha sivAya koi uttarahI nahIM de. yahI AryomeMse koi ese kahe ke devake sAmane vA yajJame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazuko mAraDAlanese yA havana karanese voha pazu svargameM jAtA he taba o Arya isa vAtakA uttara nahIM de sakatA arthAt usakA purAvA kyA? vA Apa yA apane pitA yA putrako hI kyoM na mArA bhayake muruta meM svarga milajAya. jo kAi aisA mAnatA hoke patra likhita hiMsA nahIM karoge to deva nArAja ho jAyagA nukasAna karegA taba hamArA itanAhI uttara basahe yadi pUrvokta parIkSAmeM voha deva pAsa hoya jAya ora usakI nArAjagI siddha hoya jAya to devakArajI honAbhI mAna lege ora hiMsA karaneko artha svIkAra lege paraMtu Aja taka esA nahIM huvAhe jo esA hotAto somanAthakI pratikA zira yavana nahIM toDate ora kSatrioMkA rAja nahIM jAtA. ___ nidAna jaDake sanmukha niraparAdhI upayogI jIvake prANa hanana karanA anIti he ese aneka kAraNose sIsoTikoke baDe udayapurake mahArANA ora dUsare rAjone bahota jage patralikhita hiMsA honA baMda karadiyAhe. __ zUravIra dhIroMkA kAma he ke nirbala niraparAdhIpara hAtha nahIM uganA kiMtu unakI rakSA karanA, aura duSTa, zatru, ghAtakI jIvA ( kAkU, AtayI, siMha, rIcha, sUvara vagere ) ko mAranA ora unake bhayaseM musAphIra ora prajAko abhayadAna denA nake esI anucita hiMsA karanA yA karanemeM sahAi honA. patrameM pramANI Arya zAstrake saMbaMdhase prazna likhAhe isakA vartamAnI nidAna jarAsI bAtahe voha yahayeH-tamAma duniyAmeM konasA zAstra mAnyahe ? isa savAlake nirNayakA to prasaMga yahAM nahIMhe kiMtu patrameM Arya zAstrakI carcAhe; tahAM Arya graMthoMmeM koNatA zAstra mukhya pramANahe ? isa savAla ke uttarameM vicArahe? jainI ora purANiyoMko dRSTi te zAstroMkI do zAkhA he jaina zAstroMke sUtroMmeM ukta hiMsA nahIM he paraMtu unake dharmake prAcIna graMtha nahIM hai kiMtu 2540 ThAI hajAra varSa pUrvakAlake jaina dharmake graMtha dekhane meM vAmAneme nahIM Ate ( juo jainI bAbu zivaprasAda sTArApUra iMdriA kADayATA itihAsa timiranAzaka graMtha ) ateva paurANiyoMke zAstroMpara dRSTI DAleM to purANa 18, smRti 20, zAstra 6, upaveda 4, brAhmaNa graMtha 4, upaniSad 10, vedake SaT aMga, ora 4 vedahe inameMse purANa to jaina dharmake sUtroMke pIche banehe ( yaha bAta purANoMke lekha sahI siddha hotI hai.) yadi Ina graMthoMke aneka kAraNopara jAveM to bahota he isaliye sarva mAnya itanAhI uttara likhanA basahe ke AryoM ( corANI vigere) ke sarva graMtha ( ukta graMtha zAstra vagere ) veda graMthakI sAkSI lete haiM; vedako svataH pramANa mAnate haiM. sarva graMtha zAstra vedake pIche bane he. (vartamAna kAlake navIna zodhakoM ( yUropIane vagere ) ne bhaya bhItahi nizcaya kIyA he ke Isa pRthvIke tamAma dezake graMthoM meM "veda" prAcIna graMtha he. kAlI purANa devI bhAgavata purANa nahIM hai, mArkaDeya vagere purANa rAjA bhoja ke samaya kisIne banAye he dekho saMjIvanI nAma graMtha jo rAjA bhojake samaya banA he.) nidAna unake tamAma graMtha ora AcArya vedakoTI mAnya mAnate haiM cateva anya graMtha ora zAstroMkI choDakara 4 veda (4saMhitA) ko prabala mukhya pramANa kalpa leveM taba sAmAnya dRSTise yaha prazna utpanna hote he ke" veda pramANa he Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA apramANa he ? yadi pramANa he to usameM prabaLa hetu kyA ? ityAdi paraMtu ina jhagaDoMkA yahAM prasaMga nahIM hai kiMtu patra likhata Arya graMthapara dhyAna rakhanese vedako pramANa mAna karahI uttara likhane yogya he. veda graMthako pramANa mAnane vAle vedake SaSTAMgase veda maMtrakA jo artha siddha ho jAve ora IzvarI niyamase viruddha na ho so artha mAnya mAnate haiM anyathA (amAnya ) vedake bhASya (vedakA artha vigere ) rAvaNa, uvaTa, mahIdhara, sAyanAcArya, mokSamUlara, ora dayAnaMda sarasvatI ne kiye haiM ina sabake bhASyameM patra likhita hiMsAkA to kahIMbhI vidhAna nahIM hai (yaha patrakA uttara hai; basa) paraMtu koi bhASya ( mahIdhara sAyanAcArya ) viSe yajJameM pazuvadha karake mAMsa havana karanekA artha karaDAleheM; paraMtu dayAnaMdAdine esA artha kiyA he ke vedameM pazu vadha vidra nahIM kiMtu niSedhahe, esA siddhakara dekhAyAhe. ityAdi mukhya prabala pramANa vedake arthomeM jhagaDe haiM; vahAM yaha zaMkA utpanna hotI he ke inameMse kisakA artha mAnya hogA? taba vedake paTAMgapara draSTi DAlanI paDatI he (vedAnuyAyIke maMtavya anusAra SaTAMgakI carcA avazya karanI paDI. zabdake artha karanemeM AkAMkSAdi 4 hetuvoM se vyAkaraNa mukhya he; vAste veda graMthake vyAkaraNako yahAM tapAsa karanekI jaruratahai ateva nIce likhe anusAra tapAsakA vistAra likhate haiM:-veda graMtha to mahAbhAratake samaya tathA vyAsa, kRSNa, pataMjalI, rAma, gautama, kapila, RSabhadeva aura manu vagere pUrvakAlake kyoMke unake graMthoMmeM vedoMkI sAkSI spaSTa likhIhai ora veda graMthoMmeM ukta puruSa yA unake graMthoMkI sAkSI vA caracA kiMtu kisI manuSyakA bhI itihAsa nahIM hai. aba yaha vicAra ucita havA ke jIsa vyAkaraNase ( uvaTa, mahIdhara sAyanAcArya vagerene ) vedake artha kiye haiM vA karate haiM so "pANinIRSi" kRta "aSTAdhyAyI" graMtha he so to "rAmacaMdranIke pIche banI hai" yaha bAta usa aSTAdhyAyIke sUtroMsehI siddha hotIhe; kyoMke usameM 'garga, 'vAmadeva, ityAdikI saMtAnake vAste pratyaya likhehaiM; ora vAmadevatA dazarathake samaya huvAha isaliye rAjA rAmacaMdrake pitA rAjA dazaratha ora zrIrAmacaMdrake pIche pANinIkRta vyAkaraNa aSTAdhyAi graMtha banAhai ora pataMjali RSine usakepara mahAbhASya racyAhe sobhI rAmacaMdrajIke huyehaiM ( ityAdika dekho Arya saMvata graMtha) ityAdi purAvoMse aSTAdhyAi ( joke veda graMthakA vyAkaraNa kahAtAhai ) rAmacaMdrake pIche banA spaSTa hai. tathAhi aSTAdhyAike sUtroMse yahabhI siddha hotAhe ke usake pUrva dUsare vyAkaraNa pracalita the kayoMke dUsare vyAkaraNoMkI aSTAdhyAyImeM sAkSI hai. ( matAMtara bhI he ) itane likhanese kyA AyA ke veda kAla samayakA AkaraNa jaba ho taba vedakA yathArtha artha honA saMbhava he. ( aSTAdhyAi) veda kAlaseM hajAro kiMtu usase bhI adhika varSoM pIche banIhe ateva pheraphAra honA saMbhava he. vAtte isI vyAkaraNapara AdhAra nahIM ho sakatA athavA usa samayake vedArthahoM usapara vizeSa dhyAna denA yogyahe, paraMtu dilagIrI he ke ukta donoM vAteM abhItaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 prasiddha dekhanemeM nahIM Ai ateva vedArthakA kese nizcaya ho. ( yaha eka aMga vyAkaraNakA tapAsahe) ateva jabataka satyavaktA vidvAna tathA sattAdhArIkI maMDalI hokara eka artha nizcita na hove vahAMtaka hama vedake maMtroMkI bhI sAkSImeM denA nahIM cAha dUsare graMthoMkI to vAtahI kyA ( zaMkA ) aSTAdhyA imeM pUrva pracalita vyAkaraNakA aMtara tathA bhinnatva janAyA hai. isIse siddha hotA he ke saMskRta bhASAkA mUla veda usa bedake kAla pIche saMskRta bhASAmeM pheraphAra huvAttabhI laukika saMskRtakA vyAkaraNa kitaneka bhAgameM bhinna paDa gayA hai, yadi esA na hotA to donoMkA zabokA ekahI vyAkaraNa hotA ateva pheraphAra spaSTa he. (zaM.) vedake pIche vedase atyaMta samIpa kAlameM " manusmRti " graMtha banA he usake dAkhale dene yogya he (u0 ) yadyapi manusmRti ke adhyAya 5 zloka 45 se 51 takameM aisA spaSTa likhA he "anumaMtA vizasitA" ityAdi zloka.51 jIvake mArane meM salAhakAMrI, mAranevAlA, mAMsa vecanevAlA, mAMsa lenevAlA, mAMsa pakAnevAlA, mAMsa khAnevAlA ityadi ghAtakI pApIheM" ityAdi prakArake dAkhale he tathApi vartamAna kAlameM jo sarvamAnya ziromANa smRtikI tapAsa hui to kisI kApImeM kitanehI zloka adhika pAye arthAt isa graMthameM svArthione melajhola karadiyA he yaha spaSTa hogayA yahAMtaka ke pUrvApara virodha dekhavAne vAle zloka usameM milate haiM jaise // surAvaimalya // ityAdi adhyAya 11 ke zloka 93-94-95 meM surAkA niSedha kIyA hai aura namAMsa bhakSaNe doSo na madye naca maithune ityAdi adhyAya5meM esA zloka likhyAhe ke mAMsabhakSa,madya pIvana ora maithuna karane meM doSa nahIM hai kyoMke manuSyoM kI svAbhAvika usameM pravRtti hotI he paraMtu inase nivRta honemeM baDA achA phalahe aba budhdhimAna vicAra leMge ke esA pUrvApara viruddha lekha manu kese likhatA ateva manusmRtimeM ghAlamela honese usake dAkhalebhI hama denA nahIM cAhate taba dUsarI smRtiyoMkI to kyA gaNanAhe. isI prakAra brAhmaNAdi graMtho ke dAkhale se udAsI naheM. yadyapi SaTazAstroMmeM hiMsA mAtrakA niSedha he isame kisIkA vivAda nahIM he ora unameMse "pUrvamImAMsA" ke koi sUtrameM vivAda bhIhe ora patra likhita hiMsA to pUrvamImAMsA meM bhI nahIMhe. to bhI SaT zAstrake dAkhake nahIM denA cAhate kyoMke hamato unake mUlapara dRSTi DAla rahe haiM. tesehI patra likhita hiMsA pUrvokta koI bhI graMthameM nahIM he to bhI unake dAkhale denA nahIM cAhate kyoMke graMthomeM ghAlamela honese unake veda mUlaparahI hamArI dRSTi hai. yadyapi patralikhita hiMsA vedameM bhI nahIM he yadi hotI to pUrvokta kisIke bhASyameM to carcA hotI so to nahIM hai isaliye esA kahanemeM dUSaNa nahIM hai kiMtu yathArtha he ke "vedame patralikhita hiMsAkA vidhAna nahIM he" tathApi artha ke vivAdase sarva hiMsA ahiMsA bAbata hama vedake maMtra sAkSImeM nahIM denA cAhIe. paraMtu itanI pratijJA karasakate haiM ke patralikhita hiMsA vedameM jo siddha karaneko taiyAra hoto zAstrArtha karaneko udyata hokara niyama bAMdhakara zAstrArtha kare. pUrvokta prakArase patralikhita prazna hI nahIM banate vesehI praznoMkA uttara hI likhane yogya nahIM itanA viSaya yahAMtaka AcukA ateva pUrva lekhapara dRSTi DAlate hue patra likhita 7 praznoM ke mukAbale para yaha lakhanA basa hai: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 7 praznoMkA uttara. koI zAstra nahIM hai. pUrva prazna aMtargata uttara che taMtra graMtha zAstra nahIM kahelA che. vedameM anaparAdhI upayogIkI anucitta rItise hiMsAkA niSedha 19 hone yogya hai, paraMtu prabala zAstra veda graMthake artha meM jhagaDe hAnese sAkSImeM maMtra likhanA nahIM cAhate zAstrArtha hone taka. 4 the 1 le praznakA uttara.... 2 sare 3 sare " .... .... ora na hone yogya hai. 7 ve . AjJA toDI esA nahi ginA jAtA ora isakA prabala pramANa he. nahIM kahA hai kyoMke viddha hI nahIM hai. nahIM to tisake badale amuka kriyA kaise likha zakate haiM 6 jatrake patra likhita hiMsAhI "" 11 "" kurAna yA bAIbalake matakA vedameM niSedha he ! aisA koI prazna kare to isakI sAkSIke maMtra veda meM nahIM nikaleMge kurAna yA bAIbalakA nAma bhI vedameM nahIM he IsI prakAra patra likhita hiMsAkI sAkSI vAste samajha lenA ateva dAkhale nahIM likha sakate aura arthApattikI rItise jhagaDe haiM. jaba yUM hote yaha savAla pedA hote he ke ukta hiMsA kI rUDhIne kyoM ora kaba praveza kiyA ? isakA saMkSepameM yaha uttara hai. jisa samaya isakI rasama calI tatra vartamAna kAlakA koI bhI manuSya nahIM thA ateva dRSTha sAkSI to koI bhI nahIM karasaktA tathA yogI loga bhI bhUta bhaviSya yathArtha nahIM batA sakte isakI siddhi hama kara sakate haiM ateva graMthoMke lekhasahita karAra karanI paDatI hai jaba itihAsa para bAta AI taba ItanI zaMkA sanmukha AtI hai: 1 apane apane dharmAcArya ke anuyAi apane graMtha meM apanA pakSa kalpita gAthAse likha detA hai jese kabIra paMthavAle kabIrakI hayAtI ora caritra sRSTi AraMbha se mAnate haiM, aura graMtho meM likhe batAte haiM vesehI jainI, kirAnI, kusanI, purANI apane apane pakSa ke siddhi vAste itihAsa banA banAkara choDa gaye he jinakA mUla mAthA nahIM milatA ateva konasA itihAsa mAnya he. pRthIrAja cohAna konase saMbatameM huA isameMhI takarAra he koi saMvata 1149 koi 1250 likhatA he aba vidvAna vicAreMge ke ese prasiddha rAjAke samayakA 800 varSameM jhagaDA paDagayA, nirNaya nahIM hotA taba esI sUkSma ora anekAdhIna rasamakA yathArtha kAraNameM vivAda ho usameM kyA karanA hai. 2 - saMsArameM pheraphAra hotA rahetA he, navInakhaMDa vaste he prAcIna samudrame DUba jAteM haiM; ityAdi aneka pheraphArase graMtha yA saMkalA milanA asaMbhava hai. ateva rUDhIke nirNayameM zrama karanA vtharya he tathApi isa rUDhIkA ThIka amuka samaya to nahIM paraMtu samaya kI lagabhagatA nizcaya honekI sAmagrI milane se itanA likhanA basa he ke mahAbhAratase pUrvake graMthoMmeM kiMtu 2500 varSake pUrva kAlake graMthoMmeM mUrtti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA nahIM hai isase yaha siddha hotA he ke pUrvokta hiMsAkI rUDhI 2500 varSake pUrva kAlameM to nahIM thI kiMtu pIchese calI he aura usakA mUla kAraNa vAma mArga matahe. jAnhoMne mahAdeva vagere RSioMke nAmase taMtragraMtha barAbara calAyo. isa matakA zaMrArcAyene nAza kiyAthA paraMtu usake aMga bAkI rahagayethe tisa pIche isa ( patralikhita ) rUpameM isa hiMsAkA praveza huvAhai. udepurake mahArANAoMke itihAsa tavArIkha mevADa-rAjaprazasti vagere graMthase to yaha jJAta hotAhai ke rANA rAjasiMha ( oraMgajeba, AlamagIrakA zatru ) ke samaya taka rAjyoMmeM yaha rasama nahIM calIthI jabase vAmamArgane rAjaputAnemeM praveza kiyA, ora kSatrI rAjA apane zatra musalamAnoM ko apanI hajurImeM rakhane lage tabase isa rUDhIne rAjyoMmeM praveza kiyA ora ukta saMgase draDhAtmaka hogai yaha rUDhI kyoM calI yaha koi prazna nahIM hai, indranAla, siddha sAdhaka, ora cAlAkI karake cuTakale dikhalAkara svArthiyoMne eseM svarUpameM isako DhAlAdayA esA jJAta hotAhe athavA nAmarade, kAyara, AlasI kSatriyoMne siMhAdike badale pADe bakare mAranA bahAdUrI mAnakara yaha rasama draDha kara dIi." rUDhIpara calanA yA nahIM calanA " isa vAtakA vidvAna satyavaktA aura uttama rAjA svayaM phaisalA kara sakte he. arthAt nikRSTa ruDhIko naSTa karanA aura uttamakA pracAra karanAhI ucitahe. nikRSTa saThIpara aMdha paraMparAse calanA koipara pharaja nahIM he kiMtu vidvAna satya vaktA ora yogya rAjapuruSa yA lAyaka rAjAko to yaha pharaja he ke aisI nikRSTa rUDhiyoMkA pracAra hI na hone deve aura rivAja hogayA hoto naSTa bhraSTa karanekA jaladI upAya le, nahIM to vyasanI, iMdri Asakta aura svArthI manuSya bala pAkara kisI rUDhIko draDha kara deMge phera usakA nikAlanA kaThina paDa jAtA he. dohAsuna dekhe anubhava kare, buddhi yukti kara pAya, jaisI jAkI buddhihai, vesI kahe sunAya, haMsa nIra aura chIrameM, kara viyoga payapIta, satyA satyake zodha meM, satya leta manajIta. hitecchu svA. AtmAnaMdanI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ To, naM. 22 paMDita bALAjI viThThala gAvasakarano abhiprAya. HIS HIGHNESS MOHAN DEV JI, MAHARAJA OF DHARMPUR. MAY IT PLEASE YOUR HIGHNESS, That there are no bounds to my joy when a circular was put unto my hands so late as this morning from Pranjivan Jagjivan Medical officer by a friend of mine calling upon those who take interest in (f) (Ahimsa ) I have been throughout my life in search of Authority on the point and met unfortunately with none that could stand genuine altogether what I collected in the range of my researches proved to be totally spurious and I stand very able to refute anything that may be brought in vindication off on an intimation being sent to me by your Highness. In these days of Aryan degeneration it has been so dangerous by an uphill work to find the without of the obstenice and corrupted state of Aryan an Biglography. I confess it was my life long study to have ultimately to find that the Vedas prevent anything but f and hence in these gloomy days I rejoice to see Your Highness in the place of your noble ancestors of solar race-the great Viswakarma Devjee and Ramchandra who made many sacrifices without common thing themselves to the abhorance of consumming animal life. I beg leave to lay before Your Highness herewith two copies of a pamphlet named "Thoughts on Dasara" out of my several works bearing the subject. This pamphlet is particularly submitted to enlighten Your Highness on the absurdity and cruelty of ruthlessly killing of sheep goats and buffaloes throughout the country on the Dasara day; a high sin I implore God that personages like Your Highness may be convinced of and returned from to shed light in this land of Devas. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 I further beg to call Your Highness's attention to my exhaustive work in Gujarathi with authorities and minute point and reasons named ahiMsA dharmaprakAza which is in the press and shortly will be out. I beg to remain Your Highness Your Highness's most obedient servant PANDIT BALAJI VITHL GAVASKAR, ADDRESS C/O PRANJIVANDAS KANDRAM, *999999666666 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat BOMBAY. www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazuvadha niSedha. bhAga 2 jo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazuvadhaniSedha. bhAga 2 jo. naM. 1 muMbaI vAsI zAstrI kahAnajI jIvaNarAmano abhiprAya. rA. rA. prANajIvana jagajIvana mehatA __ cIpha meDIkala AphIsara. mu. dhamapura. muMbaI baMdarathI lakhanAra gIranArA kAhAnajI jIvanarAma zarmAnI AzIza vAMcazo. tA. 23 mI saptembara sane 1894 ne ravIvAranA gujarAtI patramA tamArA taraphathI je hiMsA bAbatanuM lakhANa praznarupe chapAyuM che te carcApatra amArA vAcavAmAM AvatA have huM A hiMdanI sthiti sArI hAlatamA AvavI joIe evI AzA rAkhI ati harSa sahita yathA zakti tamArA praznonA uttara lakhavA zaru karuMchaM. tamArA taraphathI je sAta prazna karavAmAM AvyA che te jIva hiMsA karavI ke nakaravI ? karavIto kone karavI ? ane te kayA vajanadAra zAstramA lakheluM che ? A viSaya upara saghaLu lakhANa che teno khulAso nIce pramANe. prathamato uparanA praznono jijJAsu koNache ? ane tenuM kharaM kartavya zAstromA zaM che ? bhane te zuM kahevAyache ? teno khulAso karyAthI kharaM karma svaccha jaNAze. to uparanA savAlanA jizAsu mahArAjA poteja che. jyAre hiMdu rAjA kSatriya tarIke zAstramA lekhAyache tyAre kSatrione paNa vedamAM dvija kahyAche. ne brAhmaNa, kSatriya ane vaizya e traNa jAti dvija kahevAyache tene mATe nIce pramANe manu bhagavAn kaheche. brAhmaNaH kSatriyo vaizyastrayo varNA dvijaatyH|| caturtha ekajAtistu zUdro nAstitu paMcamaH // 1 // manusmRti a. 10. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha - brAhmaNa, kSatriya ane vaizya e traNane dvija athavA dvijAtiya varNa kaheche eTale jene be janma ke evA kaheche, cothI zUdra jAtine ekajAta kehe che eTale tene ekavAra janma che, pAMcamovarNa nathI. brAhmaNaH kSatriyo vaizyaH zUdrazceti varNAzcatvAraH // 1 // teSAmAdyAdvijAtayasrayaH // viSNasmRti a. 2 jo. artha -- brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra ema cAra varNa che temAMnA pelA traNa dvija che. have dvijanA traNa janma che te nIce lakhuM kuM. mAturagre'dhijananaM dvitIyaM maujibaMdhane // tRtIyaM yajJadIkSAyAM dvijasya zruticodanAt // 1 // manusmRti a. 2 jo. S artha - potAnI mAtA thakI thaelo je janma te pahelo janma. upanayana [ janoI ] saMskArathI thaelo te bIjo janma. ane yajJa dIkSA lIdhA pachI thaelo je janma, te trIjo janma. evaM zrutinuM pramANa che.--tyAre have upanayana saMskAra thayA bAda dvijane mATe zrIvedamagavAne A pramANeM kahuM che. // aharahaH saMdhyAmupAsIta // brAhmaNa, kSatriya, vaizya etraNa varNoMe nitya saMdhyAdika karma karavuM joIe. - e maMtrathI maja AjJA karI che, mATe vedokta nitya karma karavAmAM traNe varNe pramAda karavo nahIM joIe. akRtvA vaidikaM nityaM pratyavAyI bhavennaraH // vedapratipAdita saMdhyAvaMdanAdika nityakarma nahi karavAthI dvija pAparUpa doSane pAme che, zrutimAM nityakarma nahIM karanArane pApanA bhAgI kahyA che. e sarvadA smaraNamAM rAkhatuM joIe ke je saMdhyAdika karme nathI karato tene zUdra samAna jANavo.- - bhagavAna manu kahe che. na tiSThati tu yaH pUrvAM nopAste yazca pazcimAm // sazUdravadbahiSkAryaH sarvasmAd dvijakarmaNaH // 103 // manusmRti a. 20 artha -- je dvija prAtaHkAlanI saMdhyAne ubho rahIne karato nathI, ahIM saMdhyA e zabdathI gAyatrI jANavI kAraNa ke, - - " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva saMdhyAM na tiSTheta sAvitrI markaddarzanAt // ityAdi manunu vacana che, ane besIne sAyaMkAlanI saMdhyA karato nadhI tene zUdranA jevo gaNIne brAhmaNa, kSatriya ne vaizyanA sarva karmathI dUra karI jJAti bahAra karavo, ane pazunA sarakho jANI satkAra na karavo. anya smRtioe.paNa e. viSenA saMbaMdhamAM emaja kahuM che ke, zrautaMcApitathAsmAta, karmAlaMbya vsedvijH|| tadvihInaH patatyeva, hyAlaMvarahitAMdhavat // 1 // ekAhaM japahInastu saMdhyAhIno dinatrayaM // dvAdazAhamanagnistu zUdraeva na saMzayaH // 2 // tasmAnna laMghayet saMdhyAM sAyaM prAtaH samAhitaH // ullaMghayati yo mohAt sayAti narakaM dhruvam // 3 // bhAvArtha-zrutie tathA smRtie kahelAM nitya karmono Azraya karIne dvije rahevU ane te nitya karmoM vinA dvija avazya adhogAmI thAyache. jemake lAkaDI vigerenA AlaMbana vinAno AMdhaLo puruSa khADAmAM paDeche tema. // 1 // je dvija eka divasa paryaMta japarahitache traNa divasa paryaMta saMdhyA rahitache ane bAra divasaparyaMta agnimAM homa karyAvinAnoche te dvija zUdraja che emA saMzaya nthii.|| 2 // saMdhyAgeM ulaMghana karavAthI dvija zUdra bhAvane pAche, mATe dvije. kadApi paNa ulaMghana na karatA sAyaMkALamAM tathA prAtaH kALamAM sAvadhAna thaIne saMdhyA vaMdana karavu. je dvija pramAdathI te saMdhyAno parityAga karache te dvija nizcaya narakane pAmeche // 3 // vaLI gAyatrI japaviSe zrI manubhagavAn nIce pramANe kaheche. manusmRti adhyAya bIjo. sahasrakRtvastvabhyasya bahiretatrikaM dvijH| mahato'pyenaso mAsAtvacevAhi vimucyate // 79 // etadarcA viprayuktaH kAleca kriyayA svyaa| brahmakSatriyavidayoni garhaNAM kati sAdhuSu // 80 // artha-je dvija saMdhyA veLA sivAya bIjA kALamA bahArajaI. oMkAra tathA traNa vyAhatI sahita gAyatrIno cha hajAravAra japa kare to te kAMcaLImAMthI sarpanI peThe mahApAtaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMthI eka mAsamAM chUTo thAyache. // 79 // brAhmaNa, kSatriya ane vaizyamAMthI je koI gAyatrInI japa tyAga kareche; ane yathAkAle potAnI kriyA karato nathI tenI sArA mANasomAM niMdA thAyache mATe gAyatrIjapa ane svakarmano tyAga kadApi karavo nahi // 87 // pramAdathI saMdhyA vaMdanAdi karatA nathI tenI gati zrImarIciruSi nIce pramANe kaheche. saMdhyA yena na vijJAtA saMdhyA yenAnupAsitA / jIvamAno bhavecchUdro mRtaH zvAcAbhijAyate // 4 bhAvArtha- je dvije saMdhyA jANI nathI ane saMdhyAnI upAsanA karI nathI te dvijane jIvatAM zUdra jANavo ane muApachI te kUtaro thAyache. zrI dakSa nIcenA zlokathI kahecheke saMdhyA vagarano dvija sarva dhArmika karmamAM kAma Avato nathI. saMdhyA hIno'zucirnitya manaH sarvakarmasu / yadanyatkurute karma, na tasya phalabhAg bhavet // bhAvArtha - je dvija saMdhyAhIna che, te nitya apavitra che. tethI sarva karmamAM te dvija kAma Avato nathI ne te bIjuM dharma saMbaMdhI kAMI kAma kare, to tenuM phala te dvijane kAMI maLatuM nathI. . have uparanA zlokothI evo bhAvArtha khulo samajAze ke, sarva dvijane upanayana saMskAra to avazya thavo joIe. tyAra pachI saMdhyAvandanAdika homa ane gAyatrIno japa yathAvidhi karavo joIe. ane jeo pramAdathI karI zakatA nathI teo azuddhabhAvane pAmI narakamAM paDeche. mATe potatAnA adhikAra pramANe dvije karma abazya karavAM te bahuja uttama kahevAya che. chaThThA zlokamAM evaM kahevAmAM Avela che ke, gAyatrI mahApAtakamAMthI mukta kare che. tyAre gAyatrIno artha tathA tenA maMtrano artha jANavo joIe. gAyatrI eTale gAya +trI = gAnAra yathAvidhi japa karanAra, ne trInAma pApathI tAre che mATe te gAyatrI kahevAya che. ane tanA maMtrano bhAvArtha evo che ke A loka tathA paralokanA je prakAza karanAra evA je brahmamayI sUrya, te amArI buddhine dharma, artha kAma ane mokSamAM prereche, kAraNa ke hai sUrya ! amo tamAruM niraMtara dhyAna karIe chIe. mATe amArA A jagatane vize kayAM kayAM kartavya amAre karavAno a-dhikAra che te batAvo . tyAre jema soya pAse camakapANa dharavAthI jema potAnI meleja sopa kheMcAI camakapANane coTe che temaja A gAyatrI japa tathA saMdhyAvaMdanAdi karma karavAthI aMtaHkaraNanI zuddhi thAya che, tyAreja dharmamAM aMtaHkaraNa pravarte che, ane tethI artha jhuM sAdhavo, tathA kAma kartuM tevA sUkSma vicAra karyAzivAya sUkSmajJAna paNa thatuM nayI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhane sUkSmajJAna upara dhyAna ApyA vagara dharma, artha, kAma na jaNAya to mokSapada to kyAthIja maLe. AjakAlanA dvijo potapotAnuM kharUM kartavya paNa jANatA nathI, kAraNa ke upadezaka je brAhmaNa che te paNa vidyArahita thaI gayA. Ama thavAnuM kAraNa eTaluja che ke pUrva brAhmaNa lokonoM nirvAha rAjA ke potAnA yajamAna calAvatA hatA tyAre brAhmaNo eka sthale besI tamAma dharmazAstra bhaNIne jijJAsuone ghaTato bodha ApatA.. teja pramANe kSatriya, vaizya, zudra potapotAnA dharmamA pravartatA hatA. ane te divasa kevA sukhI hatA te purAtanI itihAso vAMcavAthI mAlama paDaze temAM mukhya karI AhAranA padArthomAM pharaka thayo te nIce pramANe zlokathI kahevAmAM Ave che-gItAno adhyAya 17 mo. kccaamllvnnaatyussnntiikssnnrukssvidaahinH| AhArA rAjasasyeSTA duHkhazokAmayapradAH // 9 // zabdArtha-( ati ) kaDavA, khArA, khATA, unA tIkhA lUkhA ane dAha karanAra tathA duHkha zoka ane rogane karanArA evA je AhAro te rAjasa kahevAyache. A uparanA AhAronuM bahuja sUkSma (ghaNAja thoDA ) paNe grahaNa karavU joie. tenA badalAmAM atizaya hada uparAMta khAvA lAgyA, tyAre vIrya ati uSNatA pAmI gayuM jethI bhoga vAsanA vadhI jethI zarIramAMnI nADI jaDa thaI paDI ane svaccha antaHkaraNa hatuM te baMdha thaI gayu. ane je jJAnaindriya hatI te karmeMdriyane tAbe thaI tethI zarIramAM kudarate caitanyano ghaTADo thayo ane uMgha AlasamAM vadhAro thayo jethI svadharma karmamAM abhAva AvI pahoMcyo ne pramAdathI karmano lopa karI nAMkhyo. jevU dharmarupI tuMbaDaM bhavasAgara taravAnuM hAthamAMthI gayuM ke tarata tamoguNarupI mojAoe te prANine gherI lIdho ne ahIMthI tahIM athaDAvA mAMDayo. jethI potAnuM zarIra potAnA hAthamA raghu nahiM. eTale sAttvikavRti, saMtoSa paNuM, adroha, brahmacarya, ahiMsA, kSamA, dayA, vigaire je A zarIrane sukha upajAvanAra sAdhano teno nAza thayo. eTale saMtoSa vRttithI rahita mana viSaya vAsanAmAM aneka prakAre aneka strIo AdimAM coTavA lAgyu. juThApaNu, anahada dravya melavavAnI IcchA, dayAthI rahitapaNuM, sustI, mithyA bhASaNa karavAmAM tathA svArtha sAdhavAmAM maMDyA rahevA paNuM, ane aMtaHkaraNamAMthI Izvarano abhAva AvavA lAgyo, eTale matalaba e ke vakhate Izvarane bIjA lokanA dekhatAM saMbhAre; te lokane dekhADavA mATe. tyAre uparanA kahevA pramANe bhAhAramAthI pAyarI utaratI jovAmAM Ave che kemake dharmasaMbaMdhI jJAna teneM koI rahetuM nathI. ... eTale strI, dravya bhane khAsa potAnI matalaba sAdhavAmAMja tatpara thayo. * eTale jyAre duHkha prApta thAya tyAre tAmasI devonuM iSTa karavA mAMDe ane mAnatAo kare, ke " mane amuka vastu prApta thAyaM to amuka deva [ bhUta, preta, pizAca, mAtRkAdi vigere ] ne amuka jAtIno jIva balIdAnamAM ApIza," AvI rIte mohathI andha thayelo manuSya svakarmano tyAga karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vaidaviruddha ] duSTa karmomA pravRtta thaI jIvanI hiMsA karavA taiyAra thAya che. paraMtu terne Izvara taraphano trAsa paNa lAgato nathI ane Izvara saMbaMdhI jJAna paNa rahetuM nathI. tyAre tAmasIvRtivAlA manuSya, nIca devonuM ArAdhana karI pote ahiMsakanA hiMsaka bane che ane akhAja khAvA mAMDe che. ane teo kaI gatine pAme che tene mATe zrIbhagavAn nIcenA zlokothI kahe hai. gItA adhyAya 17 mau. zloka 4. bhajante sAtvikA devAn yakSarakSAMsi raajsaaH| pretAn bhUtagaNAMzcAnye yajante tAmasA janAH // 6 // bhAvArtha-je jano devone pUje che te sAtvika jANavA. jeo yakSa ne rAkSasone pUje cha teo rAjasa jANavA ane preta-bhUtanA samUhane eTale ke pizAca tathA mAtRkAdi tathA bhUtonA gaNa, jevA ke kAlabhairava tathA mahiSAsura vigerene pUje che te puruSone tAmasa jANavA tyAre tAmasa puruSo jevA je manuSya hoya te AhAra kevA kare che ? gItA adhyAya 17 zloka 10 yAtayAmaM gatarasaM pRtiparyuSitaMcayat / ucchiSTamapicAmedhyaM bhojanaM tAmasapriyam // 10 // zabdArtha-ardha pAkelaM rasavinAne durgaMdhIvAluM [ eka rAta javAthIM ] TADhaM elu mane vaLI yajJane ayogya evaM je bhojana te tAmasane priya che. have eTuM eTale bhojana karI lIdhA pachI te bhojana pAtrAmAM zeSa rahalu yajJane ayogya evaM DuMgalI, lazana, gAMjara, mAMsa, matsAdi apavitra vastuo " paryuSitaMca" emAMnA cakArathI atyaMta duSTapaNAthI prasiddha bIjA AhAronuM paNa grahaNa karavaM. apica emAMnA cakArathI vaidakazAstramA kahelA apathya AhAronuM paNa grahaNa karavaM. A tAmasa AhAra kahevAya che. teno sAtvika puruSoe atyanta dUrathI parityAga karavo yogya che. ane nIcenA zlokathI tAmasanAM karma kahe che. gItA adhyAya 18 zrA. 25 anubandhaM kSayaM hiMsAmanavekSya ca pauruSaM / mohAdArabhate karma yattat tAmasamucyate // 25 // artha-anubaMdhane kSayane hiMsAne tathA pauruSane ne vicArIne mohathI je karma AraMbhAya hai te tAmasa kahevAya chai // 15 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haveM dharmazAstrI rahita thaI jAya ke tenuM kahe che, gItA adhyAya 16 zloka 70 9 pravRttiMca nivRttiMca janA na vidurAsurAH / na zaucaM nApi cAcAro na satyaM teSu vidyate // 7 // bhAvArtha - Asurajano zAstre kahyA mujaba dharma tathA adharmane jANatA nathI tethI temAM zauca AcAra ke satya emAMnuM kAMIpaNa rahetuM nathI. have jeo veda viruddha pravRtti eTale hiMsAdika karmoM kare che teo kaI gatine pAme che te kaheche. gItA adhyAya 16 zloka 90 etAMdRSTimavaSTabhya naSTAtmAno'lpabuddhayaH // prabhavatyugrakarmANaH kSayAya jagato'hitAH // 9 // bhAvArtha - e dRSTino Azraya karIne te naSTAtmA, alpa buddhivAlA, ugra karmavAlA tathA prANIbhonA zatruo, jagatnA nAzane mATe vyAghra sarpAdirUpe utpanna thAyache. TIkA - to upara kahyA pramANe vedavAkyothI ulaTA vartI zAstrano parityAga karI hiMsAdika karmoM kare che, to teno janma vyAghra sarpAdi jevo dhAraNa thAya che| ane alpa mRtyune pAme che. have eja bIjA zlokathI nIce mujaba kahe che. mItA adhyAya 16 zloka 16. aneka cittavibhrAMtA mohajAlasamAvRtAH / prasaktAH kAmabhogeSu patantinarake'zucau // bhAvArtha -- aneka prakAranA cittanA duSTa saMkalpathI vividha prakAranA bhramane pAmelA moharUpI jAlamAM ali viMdAlA ane viSaya bhogamAM atyanta Asakta teo apavitra narakamAM paDe che. have duSTa kartavyonAM phalanuM eka zlokathI vivecana karI A viSaya sampUrNa karavAmAM // zloka 19 // Ave che. tAnahaM dviSataH krUrAn saMsAreSu narAdhamAn / kSipAmyajastramazubhAnAsurISvevayoniSu // 19 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri artha -- dveSa karanArA, krUra, naromAM adhama, niraMtara azubha karma karanArA teone huM narake javAnA mArgamAM pheMkuMkuM. tyAra pachI atyaMta krUrayonimAM nAkhuM luM. haveM upara je zloka lakhavAmAM AvyA tenuM pramANa evaM che je vagara vicAre [ eTale zAstranA jJAna vagara ] pUrve je je loko jevA hiMsAdika karmo karI gayA te joi koI paNa puruSora zAstraviruddha vartavuM te mahApApa che vaLI jo devanimitte hiMsAdi karme karavAmAM Ave che to deva kAMI hiMsaka nathI kAraNa ke Izvara kevo che te jANavuM joIe to zrIpAtaMjalamuni potAnA pAtaMjaLa yogadarzana samAdhipAdanA 24 mAM sUtramAM nIce pramANe kahe che klezakarmavipAkAzayera parAmRSTapuruSavizeSa IzvaraH // bhAvArtha -- keza karma vipAka ane vAsanAnA saMskArathI traNa kAlamAM rahita je puruSa vizeSa te Izvara. yogI paNa kALe Izvara thAya che; kAraNa ke te paNa Izvara jevAMja cinha dhAraNa karI varte che. vaLI Izvara jagatamAM konAthI adhika che teno khulAzo nIcenA zlokI thAya che. pAtaMjaliyogadarzana samAdhipAda || zloka // 16 // saeva pUrveSAmapiguruH kAlenAnavacchedAt // bhAvArtha - te Izvara brahmAdi je pUrva puruSa tenA paNa guru che kAraNa ke tenI avasthA kAlathI parimita nathI; tyAre jhINo vicAra karI joIe to A sRSTi brahmAthI utpanna thaelI maNAya che. ane tenI aMdara sarva devo prANI Adio vase che. to te badhA Izvara thakIja utpanna thavA joIe. tyAre teno nAza paNa kAle IzvarathI thAyache. tyAre devo svataMtra nathI ane parataMtra che. jyAre parataMtra che; to uparI [ Izvara ] nI pharajo upADavAnI jarura che. ane tema na kare to gunegAra tarIke gaNAya have devadazA kone prApta thAya che ! te kema AvI ? te varNana nIcenA zlokathI kahevAmAM Ave che. gItA a. chaTho. zloka 41 mo. prApya puNya kRtAMllokAnuSitvA zAzvatAH samAH // zucInAM zrImatAM gehe yogabhraSTo'bhijAyate // 41 // bhAvArtha - yogathI calAyamAna thaelo yogI, puNyavAn lokone prApta thavAno je loka te lokane pAmIne tyAM ghaNA kAlaparyaMta vasI pachI pavitra paisAdAranA gharamA janma pAme che. TIkA - sarva karmane Izvarane arpaNa karI yogAbhyAsamAM joDAyelA puruSanuM yoganI siddhiye pahoMcyA pahelAMja zarIra chUTI jAya to abhyAsanI zithilatA ke tIvratAnusAra tene. - te kALe bhoganI ke vairAgyanI vAsanA sphure che. je yogabhraSTane mRtyukAle bhoganI vAsanAM? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sphure cha, te azvamedhAdika yajJa karanArAone prApta thanArA brahmalokamAM jAya che. arthAt abhyAsanI tAratamyatA pramANe svargaloka, mahalAka, janalokane pAmI tyAM ghaNA samaya sudhI nivAsa karI, zuddha mA-bApathI utpanna thaelA pavitra AcaraNavAlA dhanavAn gRhasthane tyAM ke rAjAne tyAM janma pAme che. tyAre yogathI zuM thAyache tenuM varNana thAyache. pAtaMjalI yoga samAdhi // zloka 28 // yogAMgAnuSThAnAdazuddhikSaye jJAnadIptirAvivekakhyAteH // 28 // ___ bhAvArtha-yoganAM aMganuM anuSThAna karavAthI azuddhino kSaya thaye viveka khyAti sudhI jJAnano prakAza thAya che. yamaniyamAsanaprANAyAmapratyAhAradhAraNA dhyAnasamAdhayo'STAMgAni // bhAvArtha-yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna, ane samAdhi e yoganAM ATha aMgo che. have ema kone kahe che ahiMsAsatyAsteyabrahmacaryAparigrahA yamAH TIkA-ahiMsA satya asteya brahmacarya aneM aparigraha e yama che. 30 pAtaMjaliyogasamAdhi 31 jAtidezakAlasamayAnavacchinnAH sArvabhaumA mahAvratam // TIkA-jAti, deza, kAla ane samayathI te emano bhaMga na thatAM jo sarva avasthAmAM te susthira rahe to te mahAvrata kahevAya che // 31 // __tyAre sarva koIe zrIsadguru pAsethI yoga jANavAnI AvazyakatA avazya rAkhavI. have A uparathI paNa pratyakSa jaNAya che ke devo paNa eka prANItulya hatA ane mahAtapathI yoga karI devanI padavI pAmyA to devone paNa ahiMsaka tharbu joIe; kAraNa ke temane paNa tapa sAdhavAnI jarUra paDI. tyAre tapay aMga te ahiMsaka thaq te che. te upara yamanA prakaraNamAM kahevAyuM che; tyAre devo potAnuM mahatvapaNuM choDI daI hiMsAmA citta rAkhI mUDhayoni prApta thavA AzA rAkhe nahiM.. tema devonuM jJAna kAMI manuSyanA jevu nathI; paNa tene traNa kALanuM jJAna che. te bhAgaLanA janmane dekhe che. mATe duSTakarmanI icchA devatA karatA nathI; paNa tetuM kharaM kartavya che teja kare che. eTale jagatnA hitane mATe aMtarikSa rahI uttama prakAranA je jIva manuSyo tenI rakSA kare che. tenuM kAraNa eTaluMja ke manuSyo pote dharmazAstramA kahelAM karma karI mokSapadane pAmaze; tyAre tenI gaNanA Izvaratulya thaze. te UparathI temanuM bhalaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAbhAM amAre paNa kaI zreya che ema vicArI tene antarikSathI thatA vighno dUra kare che. tenA badalAmA manuSye [ dvije] vedazAstranA maMtrasahita dareka devanuM pUjana karavaM. ane dhUpadIpa ane naivedya arpaNa karavAM te dareka dvijanuM kartavya che. parantu anya devornu upAsana na karavaM. sAthI ke tema karavAthI mokSa nathI maLato paNa vAraMvAra avatAra dhAraNa karavA paDe che. vAste vidvAn puruSe hiMsAno avazya tyAga karavo, ane vagara samaje je hiMsAthI devanimitta karmoM kare che te deva ane karma karanArA baMne pApa bhAgI thaI nukazAnIne pAme che. jema ke rAmakathAmAM eka pratyakSa pramANa che. jema rAma lakSmaNane ahirAvaNa tathA mahirAvaNa pAtALamAM harI gayA ane vagara samaje devIne hiMsaka balIdAna devAnuM zaru kayu hatuM to te mahirAvaNanA akRtyarnu pApa devIne paNa sahana karavU paDyu. kema ke hanumAnajI devIne pAtAlamA dAbI tenI jagyApara beThA ne mahirAvaNa jevA mahAparAkramI puruSano paNa nAza thaI gayo. paNa agAuthIja vicAra karI hiMsAdi karma na kayeM hota to vibhISaNa jevI uttama gatine pAmI jAta. mATeja pAparUpI talIyA vagaranA nAvamAM je koI bese to pachI bhale deva hoya ke dAnava athavA raMka ke rAjA hoya to paNa akALa mRtyune tarataja pAme che. mATe puNyarUpI nAvamAM besI svakarmarUpI halesAthI haMkAravA mAMDo to bhavasAgararUpI samudra sahaja tarAya che. dvijanuM kharaM karma nIce pramANe jaNAvavAmAM Ave che. mItA a. 17 mo. tadityanabhisaMdhAya, phalaM yjnytpHkriyaaH| dAnakriyAzca vividhA, kriyante mokSakAMkSibhiH // 25 // bhAvArtha-mokSane icchanArAoe tat e zabda- uccAraNa karIne phaLanI icchA na rAkhI yajJa ane taparUpa kriyAo tathA jUdA jUdA prakAranI dAna kriyAo karAya che. have tapa kevI rIte kara. gItA a. 17 zloka 19. devadvijaguruprAjJapUjanaM zaucamArjavam / brahmacaryamahiMsA ca zArIraM tapa ucyate // 16 // artha-deva, dvija, guru, ane prAzanuM pUjana, zarIranI pravitratA, saralatA bhAcarya bane ahiMsA [ 9 sarva ] zarIrasaMbaMdhI tapa kahevAya che. have vRtti kevI rAkhavI, te viSe zrIbhagavAn kahai chai. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mItA aH 12 mo. yasmAnnodvijate loko lokAno hijate ca yH| harSAmarSabhayodvegai rmukto yaH sa ca me priyaH // 16 // zabdArtha-jenAthI koI paNa prANI udvega pAmatuM nathI. tathA je koI prANIthI udvega pAmato nathI ane harSa adekhAI bhaya ane udvemathI mukta te mAro priya. ane karma kevA AcaravA te viSe. gItA a. 16 abhayaM stvsNshuddhirjnyaanyogvyvsthitiH| dAnaM damazca yajJazca svAdhAyastapa Arjavam // 1 // ahiMsA satyamakrodhastyAgaH zAMtirapaizunam / dayA bhUteSvalolyatvaM mArdavaM hIracApalam // 2 // tejaHkSamA dhRtiH zaucamadroho naatimaanitaa| bhavanti saMpadaM daivImabhijAtasyabhArata // 3 // bhAvArtha-uparanA traNa zlokathI evo artha thAyache ke abhaya, antaHkaraNanI zuddhi, jJAna, ane yogamAM sthiti, dAna, ane indriyano nigraha, tathA yajJa, ane svAdhyAya, tapa, saralatA // 1 // ahiMsA, satya, akrodha, tyAga, zAnti, apaizuna, bhUtomAM dayA, lalutA na thavI, mArdava, akAryamAM loka lajA, acalapaNuM // 2 // teja, kSamA, dhIraja, pavitratA, adroha, atyanta laghupaNAnI bhAvanA, satya guNavAlI lakSmI [daivIM] e tamAma pAmIne aMte mokSa pAme che // 3 // have kSatriyone uparanA dhArmika karmo uparAnta laukika svakarma nIce pramANe che. gItA a. 18 mo zloka 43 zaurya tejo dhRtirdAkSyaM yuddhe cApyapalAyanam / dAnamIzvarabhAvazca kSAtraM karma svabhAvajam // 43 // artha-zaurya, teja, dhIraja, caturAI, ne yuddhamA na nAsavaM, dAna tathA Izvara upara va [ 9 sAta ] svabhAvathI thaelAM kSatriyanAM karmo che. kA--zaurya-atyanta balavAna puruSone paNa prahAra karavAmAM pravRtti. parAkrama-teja zatruothI aparAbhavapaNuM-prAgalbhya. dhRti-mahAna vipattimAM deha hoya to paNa indriyone avyAkula rAkhavI. caturAI-acAnaka AvI paDelAM kAryomAM paNa mohathI rahita je pravRtti te. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apalAyana-mahAnzastrono prahAra thayA chatAM paNa pAchAM na haThavU te. dAna-saMkocathI rahita thaI suvarNAdika dhana brAhmaNAdine Apaq te. IzvarabhAvanA-prajAnu pAlana karavA mATe potAnA mRtyAdika AgaLa potAnI pramuzakti pragaTa karavI te. athavA zAstraniSiddha mArgamA pravRtta yanArAM prANIaunuM niyamana karavAnI zakti. e svabhAvathI rajoguNa pradhAna tathA satvaguNadhI gauNa evA svabhAva tathA karma kSatrinA che. uparanAM svakarma dhAraNa karI hiMsAdi karmathI rahita thaq. evo amAro saMpUrNa mata che. hAlamA keTalAka viSayo bahAra pADavAnI jarUra che. paNa bIje prasaMge pADIza. AvI zaMkAo utpanna karI svakarma jANI levA vidvAn pratye avazya prazno karavAM. amo bahAragAma gayA hatA jethI bahuja thoDI mudata rahI tyAre bahAragAmathI AvaIM thayuM ane lakhatAM dazarAno divasa najIka Avyo. tethI A lakhANane jema bane tema upayogamA laI eka paNa jIvane kazI vAtanuM nukazAna na pahoMcavU joIe. AmAM zaMkA thAya to jaladI nIcenA ziranAmAthI lakhI jaNAva. bIjuM A lakhANa vAMcI turata pALu mokalAvaq ane teNe hRdayane keTalIka asara karI che, te saMtoSakAraka lakhazo. bIjuM A lakhANathI graMtha utpanna karavA che, ane AvI nakala bIlakula nathI mATe turata pArcha pahoMcatuM tharbu joie. Ano graMtha tamone vadhAro karI mokaLAvazuM. A sAthe graMtha be mokalyA che. te saMbhALI lezo. upanayana mImAMsA tathA mAnava kartavya pahoMcethI patra lakhavo. azuddhane zuddha karIne vAMcaq. utAvaLathI lakhela che. The. gIranArA kAnajI jIvaNazarmA bArabhayAnA mollAmA nAgadevIpAse paMjAbI moralIdhara odhavajInA mALAmAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM0 20 AryasamAjavAlA mi. sevakalAla karasanadAsano abhiprAya. rA. rA. prANajIvana jagajIvana mahetA. cIpha meDIkala ophIsara. saMsthAna dharmapura. bhiyatama mahAzaya, namaste // ApanI taraphathI ApanA rAjAsAheba nAmadAra mahArANA zrI mohanadevajI mahArAjanI icchA sampUrNa karavAmATe baleva ane dazarAne divase je pazuvadha thAya che; teno nirNaya karavA mATe je chapAyelA prazno bahAra paDyA hatA; tenI eka nakala amane rA. rA. mAkumAI ghelAbhAI taraphathI teno pratyuttara meLavavA mATe malI hatI, teno nIce lakhelo javAba ApanA tarapha ravAnA karavAmAM AveLe ane amane umeda che ke teno ghaTato upayoga thaze. sujJane vadhAre zuM lakhavU. hu~ chu Apano kRpAkAMkSI. sevakalAla karazanadAsa, devadevIne bhoga ApavA nimitte thatA pazuvadha saMbandhI vicAra. AryomA gurNa karma paratve cAra Azrama ane cAra varNa baMdhAyelA che. ane tethI paNa nIca sthitine pAmelA manuSyone ' dasyu' kahetA hatA teonA paNa ghaNA bhedo thayA che. jenuM savistara varNana karavAnI ahiM kAMI apekSA nathI. kemake sAMprata sRSTino AraMbha thayo tyAre prathama saghaLI brAhmI sRSTI hatI; eq ApaNA pUrva RSionuM mAnavaM che. ane te satva pradhAnI brAhmaNa varNamAMthI jeo rAjasa guNane prApta thayA te kSatriya kahevAyA; temAMthI jeo bhIru nIkalyA te vaizya thayA ane tethI je jaDamati thayA tene sevA yogya samajI zUdramA gaNyA ane uttarottara cheka mleccha sudhI parigaNanA karelI che. te kramathI punaH caDhatA ane kramathI punaH utaratA ane te thavAnA kAlano nirNaya yugAdi goThavaNathI bAMdhelo jaNAya che. tethI judA jUdA yugomAM koIvAra satva pradhAna, koI. vAra rAjasa pradhAna ane koIvAra tAmasa pradhAna prakRtino moTo bhAga manuSyono thato hato. teo jema saMsarga ane AhAra vihAranA doSathI uttarottara uttaratA jatA hatA temaja saMsarga guNonA yogathI kramazaH caDhatA paNa jatA hatA. tethI judA judA kAlamAM pota potAnI praka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ timonAM anukULa judAM judAM pustako lakhAyelAM hovAthI te saghalAM pustako sAmaTA laI sAmprata kAlanI sthitine baMdhabestA karavAnI goTavaNa karavI; e nahiM banI zakavA jevU pratIta thAya che. kemake jUdA jUdA kAlamA nUdI jUdI bAbato upara prakRti bheda thayethI bhane te samayanI prakRti bhedanI lAmaNIdhI baqhAelAM pustako traNa kALanI jUdIjUdI lAgaNIone abAdha kema thaI zake 2 khalaM kahetA evA jUdA jUdA kAlamAM pustako lakhAI jUdA jUdA hajAro dharmamato ApaNA dezamAM ubharAI gayAche. keTalAka to naSTa thaI gayA ke jeonA nAmo siddhAntothIja ApaNe jANI zakIe chIe tema keTalAka navIna paNa utpanna thayAche ane keTalAka AgalA matono dhIre dhIre nAza thato jAyache. tevI sthitimAM zuM dharma ? ane adharma: eno nirNaya karavo, e paThita dharmajijJAsu dvijone paNa zramasAdhya thaI paDyuM che. to pachI apaThita moTA varga mATe zuM kahevU ? ane prAcIna graMthonA paThitomAM paNa moTo bhAga ekadezI vidvAna hoyache ane te valI dezanA pramANamA dhaNo jujamAgaja. ane 'temAM valI saMbandhe vicAra karI nirNaya karanArA thoDAja. temAelo moTo bhAga to yajamAna kahe tema kare ane tene rAjI rAkhanAro ane Astika buddhi rahita ane dhanalobhI vA mithyAmAnI teono moTo bhAga gaNAyache. ane keTalAka loko to te mAMhelA teonI mana zakti khIlelI na hovAthI pote ADe raste utarI yajamAnomAM paNa pote adharmane dharma samajI jema varte che temaja dharma pracAra karavAnI peravI kareche. to pachI yajamAno ke jeono saMskRta vidyAthI ajJAta bhAga teoe dharma nirNaya kema karavo ? e eka moTo savAla ubho thAyache. kemake hAla saghalA paMDito to koI nahIMtara koI paNa madhya kAlanA navIna matAvalaMbI hoyache. tethI jo bahumate koI dharma viSaya mAnavAmAM Ave to je matanA ghaNA paMDito hoya te mata svIkAra thaI javAno bhaya raheche. tethI hAla jeo ghaNA kharA dharma jijJAsu che; teone to jo yathArtha nirNaya karavo hoya to potAne khuba adhyayana karI jeje viSaya jANI levAnI icchA thAya te paThana karI nizcaya karIlevA jevo samaya AvI pahoMcyoche. te chatAM paNa jo ApaNe ApaNane Izvara bakSelI vicAra zakti khIlAvI joIto upayoga karIe to tethI paNa keTaleka aMze ApaNe ApaNo abhISTa viSaya jANavAne zaktivAna thaI zakIe chIe. parantu tema karavAmAM pAMca prakAre parIkSA karavAnI apekSA umI thAyache. temA prathama Izvara tenA guNa, karma, svabhAva ane tenI prerita vedavidyA jANavI joIe. kemake Izvara saMbaMdhI jJAna thayAthI te, tene yathArtha samajI tenI upasanA karavA yoga thaI zakele. tethI dvijone janoI ApatI vakhate-je gAyatrI maMtrano upadeza karavAmAM AveLe ane je maMtrano savistara artha gopatha brAhmaNa nAmanA pustakamAM che te jo koI sArA vidvAn dvArAe avaNakare bhane pachI upaniSadAdimAM mAhitagAra thAya to zuM upAsanIyache ? teno khyAla turta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvI zake che. eTalaMja nahIM parantu uttarottara karma, upAsanA bhane jJAna e traNa kAMDonuM rahasya samajAyAthI kayAM kayAM karmo mokSe pocADanAra cha teno paNa bodha thavAthI manuSya bammanI sAphalyatA thAyache. vedo to ghahuMnI karNAka jevAche. te jema sArA manuSyanA hAthamAM bhAve to teno jema sAro pAka thAyache ane mUrkhanA hAthathI bagaDeche tema vidvAno te maMtramA samAyalI preraNAo samajI teno sAro artha utpanna kareche bhane bhano [ mUrkha ] teno artha potAnI matalaba pAra pADavA mATe phAve tema kareche. tethI vedo eka evI cIja Tharele ke sArAnesAraM phala Apeche ane mAThAne mArla phala Apeche. sAlaM kayuM ce mArcha kayuM phala che! teno nirNaya pUrvanA munioe karI mukelo che. tethI vedArtha karatI vakhate tenAM aMgo ne upabhaMgothI aviparIta artho je niSpanna thatA hoya te grahaNa karavA ane viparIta arthano tyAga karavo. eve prakAre vedArtha jeje Ave teno vicAra karavAthI yathArtha vedArtha zuM che te samajavAne puratA sAdhano che. tema sAthe sRSTI krama paNa jANavo joIe. kemake vedArtha karavAmAM sAkSInI apekSA ubhI thAyache ane vedone ApaNe Izvara prerita svataH pramANa mAnIe chIe. to IzvarI sRSTi viruddha emAM koI paNa prakArano bAdha na hovo joIe, tethI sRSTikramanA jeje niyamo jaNAyelA cha tethI viparIta jo koI vedArtha karavAno prayatna karato hoya to te amAnya thavo joIe. kemake Izvare sRSTikrama viruddha vedomA upadeza kIdhoche, e saMbhaktuM nathI. tathA nyAya zAstra bhaNI vastu siddha karavAne je pramANonI yojanAo temA samAvelI che, te jAMNyAthI koI hetvAbhAsa karI ulaTAnuM sulaTuM karI vedArtha samajAvavAnI preravI kare to te samajAI zakAya ane potAnA AtmAne sUkSmamA sUkSmaviSaya samajavAne yoga karavA mATe pratiroja saMdhyAvaMdanAdika prANAyAma karyAthI AtmA unnata paNa thAyache ane zuddhapaNa thAyache. tyAre te potAnA AtmAthI paNa yogyAyogya samajavAne samartha thaI zakeche. tethI upalA kramethI jo vicAra karavAmAM Ave to dharmanA nAmathI hAla je gaDabaDAdhyAya ubho thayo che te dhIre dhIre ocho thatAM Agala jatAM manuSyamAtra potapotAnA janmanu sArthaka karI zake tevo saMbhava che. bAkI pakSapAtika vAdavivAdayI kaMI phala utpanna thaI zakatuM nathI Aq amAraM mata che. ___ te chatAM jo rAjA mahArAjAo potAnA ane potAnI raiyatanA kalyANa mATe jUdA jUdA dharma viSayo upara "jema hAla ApaNA mahArANA sAhebe upADyo che tema " jAhera vicAra mAgavAnI yojanAkare ane sujJa nirapekSa vidvAnonA abhiprAyo bhelA karI tepara potAnA taraphathI upasaMhAra lakhAvI jAheramA mUke ane je nizcaya thayo hoya te Agraha pUrvaka grahaNa 'karI amalamAM lAve to temAthI Agala jatAM sArAM sArAM phalo thavAnA saMbhavoche. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ane eja dhoraNathI ApaNA mahArANA sAheba taraphathI baleva dazarA vagaire parvopara pADA, bakarA vigere prANImonuM balIdAna eTale teone mArI deva devIone khuzI karavA mATe je bhoga ApavAmAM Aveche; te saMbaMdhI rUDhI ane dharmazAstranuM pramANa melavavA mATe je sAta prazno vartamAna patromA chapAyelAche. te praznonI eka nakala amane malI che. teno yathAmatI uttara Apavo yogya samajI tenA javAbo amo nIce pramANe lakhI Apa tarapha ravAnA karyA che ane umeda cheke Apa amArA pratyuttaro mahArANAnI hajuramAM raju karazo. 1 evA prakAranI pazu hiMsA karavAnI koI zAstramAM AjJA nathI kemake zAstrazabdapara vicAra karatAM ApaNA pUrva RSimunio vedoneja svataH pramANa mAnatA hatA tathA sAkSyartha, vedonA vijJAnArtha, ane Arya itihAsArtha vedanA cha aMgo, cAra upaveda, SaDdarzano Adi Arya graMthone gauNa pramANamAM mAnatA hatA. je vedAnukUla hoya arthAt vedonA pramANathIja tenuM pramANa thatuM hatuM tethI zAstrasaMjJA vedoneja lAgu paDache ane bIjA Arya graMthonI upazAstramAM gaNanA thAyache. tethI tevA graMthone sUtra, darzana, smRti, Adi nAmo ApelAM jovAmAM Aveche ane tethI teonuM evaM mAnavuM hatuM ke " veda praNihita dharma ane tethI viparItate adharma, ema mAnatA hatA. manusmRtimAM kahyuM che ke pratyakSa, anumAna, ane zAstravidhi prakaranA Agama traNethI je vidita dhAya tyAre dharma zuddha kahevAya, Arya dharmopadeza vedazAstrathI avirodhi ane jeno tarkathI paNa nirNaya thAya tene dharma jANavo tethI evA prakAranI pazu hiMsA e parvapara karavI te cAre vedonA gRhyasUtromAM ke zrautra sUtromAM nathI ne brAhmaNa graMthomAM ' teno artha vAda, saMjJA, guNa, ke cinha jaNAtAM nathI.' tema tarkathI jotA evA prakAre garIba pazuone mArI koIM paNa abhISTa thavAno saMbhava nathI. tethI e baleva ane dazarAne divaze je pADA ane bakarA mAravAmAM Aveche. te adharma che ane tevAM karma karatAM karavatAM temAM bhAga lenA one avazya pApa thazeja ane e kriyA vedabAhya hovAthI te karavAthI manuSya doSI thAya che. 2 evIevI kriyAo saMbandhI jyAre jyAre itihAsaka dRSTie vicAra karavAmAM Aveche, tyAre pyAre vicAra karatAM veda zAstramAMto te jaNAtI nathI. tethI te kriyA vaidikanI nathI. parantu AserIyana, IjIpazIyana, khAlDIyana, AbIsInIyana, mejIyana, mAMgolIyana, julu vagaire dezonA itihAsomAM joIe chIe. te temaja evI evI kriyAo ke je zAkta vAma mArgIonA graMthomAM tathA taMtramAM jovAmAM Aveche, tenI rUDhI keTalAka dezomAM haju sudhImAM jovAmAM Aveche ane tenI haju sudhI cIna, jApAna, brahmadeza vagairemAM ahiMsaka buddha dharma mAnatA chatAM eTalI pravRti che ke jenI viruddha koI eka zabda paNa bolI zakatuM nathI; temaja e ( semeTIka ) tAMtrika mArga ApaNA dezamAM vAma mArganA nAmathI gupta cAleche. kriyAo paNa prasiddha thAyache. tethI evA zAstro Arya lokomAM mAnya nathI ne gaNAI zakavAnAM paNa nathIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat keTalIka AvI Ava koIpaNa kAle gaNAyAM www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 veda, vedAMga, upAMgomAM hiMsA karanArAo to koI divasa A bhavAbdhimAthI chUTI mokSa pAmI zakatA nathI ebuM spaSTa lakhelaM che. tethI Ave prakAre hiMsA karavI vA karAvavI te manuSya janmano lAbha gamAvI dIdhA pramANe Tharecha ane tenA karatA karAvatA uttarottara nIcagatine prApta thAyache. 4 e kriyAja jyAra veda zAstramA gaNAtI nathI to pachI rAjA mahArAjAne e kartavya kayAMdhIja hoya ? ana evI kriyAnI pUrve pravRtija nahatI tyAre teno niSedha balavAna zAstramA kayAMthI lakhAyelo hoya ? emAM vaMdhyA prasUti nyAya pramANe samajavU joie. jo prasUta thaI hoya to baMdhyA kahevAya nahIM, kemake tene vaMdhyA kahebAno saMbhava nathI. tethI hiMsA karavAmAM je sAmAnya doSa vedazAstramA cha te hiMsAvAlAne lAgu paDacha. rAjA mahArAjAone rAjadharma pramANe nyAyathI je raiyatane teonA doSA chADAvavA mATe zikSA karavI paDeche. jenI hada prANavadha sudhI pahoMce che, tevI hiMsAo ane jaMgalI duHSTa pazuAthI potAnI prajAne bacAvavA mATe teno je vadha karavo paDeche, tevI hiMsAAnI chUTa mUkavAthI vedomAM prerelI tathI vaidikI hiMsA hiMsA thatI nathI te vAkyono lAbha laI kaMTaleka ThekANe veda maMtrI paNa vAparI vAma mArgIoe dharma zAstrathI ajJAta manuSyone ADe mArge utArI dIdhA jaNAya che. ane tethI balavAn zAstranI AjJA tUMTache. mATe bhAvA prakAranI kriyA karavI tathI balavAn zAstranI AjJA bhaMgeche. 5 tevA prakAranI hiMsAno jo mahArAjA potAno dharma samajI parityAga kare ane potAnI praja.ne bodha karAvI te choDAve to rAjA ane prajAne koI prakAranI Apatti na AvatAM dharmavAn rAjA kahevAya ane prajAno jaya thavAno saMbhavache, evI hiMsAno tyAga karavAthI ane karAvavAthI balavAn zAstranI AjJA pAlana karelI Thareche. 6 gRhyasUtromAM balevane divase karavAnA upAkarmAdi keTalAka karmoM varNavelAM che. te karavAthI dharmalAbha thAyache ane dazarAno divasa kSatrione utsavano hovAthI vizeSa homAdi karI, bAhmaNano yathAzakti satkAra karI, adhArI Adi utsAha janaka kAryoM karavAmAM veda AjJAno koI prakAra bhaMga thato nathI mAtra AvA prasaMga homAdi karI vAma mArgIono vidhi karyAthI doSa prApta thAyache. 7 pazu vadha karyA ne badale tenA nAka kAnane cheko mAravo te vAmI kriyAne sAcavI rAkhavAnuM doSanuM kAma che. joke patharA karatA IMTa narama hoya che tevUchaM. to paNa jyAre balavAn svataH pramANa vedazAstramA eno vidhija nathI to pachI e karmapaNa ayogya Thareche. tethI tevA ayogya karmanuM phala tamAM thatA vadhatA ochA pApanA pramANamAM bhogavaq paDaze. ___ have upasaMhAramA mAre Apane eTalIja vinaMtI karavI che ke amArA upalA lakhelAno sArAMza eTaloja nIkale che ke, vedomAM evAM karmoM karavAnI vidhi nathI ane vedazAstra karatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 hiMduomAM koI balavAn zAstra nathI tethI e karmo karavAnI jarura nathI; eTaluMja nahi paNa te karyAdhI zAstra AjJA bhaMga karyA barAbara gaNAyache. hAlamAM koI paMDita vA vidvAn Apane e bAbata vedamAM vidhiche evaM batAve to Ape kRpA karI tenA pramANamAM batAvelA veda maMtro je hoya ane te eja vidhine lAgu paDeche, evI sAkSI batAn2avA vedonA aMgo upAMgomAMthI pramANa ApI te maMtrono artha karI batAve to kRpA karI te vartamAna patromAM A prazno pramANeja chapAvI jAheramAM vicAra thavA mATe mUkavA ke jethI emAM satya asatya zuM che? te jaNAI Ave ane te vacano jo bhUlo khavarAvavA mATa koIe kheMcatANa karI arthAntara karavAnA hetuthI vAparelAM hoya to teno paNa radIyo ApI zakAya. priyamitravara! huM kSatriya jAtino dharmajijJAsu manuSya chaM ane e bAbata je mArA vicAramAM siddha thayeluM te meM A patradvArAe ApanI samakSa raju kIdhuM che. to paNa huM mAnuSyI dharma evo mAnuM huM ke satya grahaNa karavAne ane asatyano tyAga karavAne sarva samaju manuSye taiyAra rahevuM joIe. tethI dharma adharmanA vicAramAM hAra jItanI vAta dUra mUkI satya grahaNa karavAnI niSTA jyAM sudhI prathama thatI nathI tyAM sudhI satyAsatyano nirNaya dhaI zakato nathI tethI pratyeka manuSye khullA dilathI e bAbata levI joIe ane te laIneja vAda vivAda karyAthI phAyado thAya. parantu e pahelAMnA ne hAlanA paMDitomA sarvamAnya na hovAthI huM AvA prakAranA vAdamAMja utarato nathI; parantu ethI kAMI phala niSpanna dhaze ema mane jaNAyuM tethI A patra dvArA e Apane parizrama Apyo che. e kSamA karazo ane kaI pramANa veda maMtronAM e kriyAnI puSTimAM Apa tarapha AvelAM hoya to kRpA karI mane mokalavAnI 99 kRpA karazo " sujJeSu kiMbahunA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kRSAkAMkSI huM huM Apano sevakalAla karasanadAsa. www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 3. zrI revA thiyosophIkala sosAyaTIno abhiprAya. me. rA. rA. prANajIvana jagajIvana mehetA ema. DI. cIpha meDIkala ophIsara sAheba sTeTa, dharmapura. suna mahAzaya. amo amArI sosAyaTI taraphathI ApanA akhaMDa prauDhapratApa karuNAsAgara mahArAjA zrI mohana devajI emane umaMgabhera upADI lIdhelA mahAkArya mATe dhanyavAda ApatAM jaNAvIe chIe ke ApanA mahArAjA zrI kSatriya kulanA mugaTamaNi che. kSatriya eTale kSat (ghA) karaNArA thakI trAtA ( rakSaNa karatA ) paNa nahi ke kSat (ghA) karanArA. kSatriyonuM bhUSaNa satva che. satva e sarva guNagaNamAM mastakamaNi jayazrIne ApanAra ane sarva padArthanI siddhi karavAmAM lokottara kAmadhenu samAna che. mahApuruSa potAnI kAryasiddhi mAtra upakaraNo ( sAhityo ) thI nahi, paNa potAnA satvarthAja karI zake che. kahevata che ke -- jyAM sAhasa satva ) tyAM siddhi. have jemane satvaguNa prAdhAnya ke evA kSatriyone ( rAjAone ) sarvamAnya Arya vedomAM viSNunI ( sarva vyApaka nirmala parabrahma paramAtmAnI ) upAsanA karavAnuM kaheluM che; te devanI upAsanA yAvat mokSa sukhane Ape che. paNa kAlakramathI zatrune mArI nAMkhavAnI athavA evI bIjI kAmanAone AdhIna thaI keTalAka kSatriyo ( rAjAo ) rajo athavA tamoguNI deva devInI upAsanA karavA lAgyA devInA upAsako zAktikanA nAmathI oLakhAya che. ane temAM je vAmamArgIo che temane mAMsaM mayaM ca mIna camudrA maithunameva ca / ete paMcamakArAstu mokSadA hi yuge yuge // artha H-- mAMsa, madya, mIna ( mAMchalAM ) mudrA ane maithuna e pAMca mokSa ApanAra mAnelAM che. zuM emanA matanI balihArI ! ! ! A vAmamArgIoe jIbhanI lAlasAthI devIne mAMsAdino bali ApavAno mArga pravartAvyo che; ane te devIpurANa, bhaviSyottarapurANa vigere rajoguNI purANomAM durgAdevInA navarAtra utsava vidhimA jovAmAM Ave che. A uparathI hemAdrie utAro karyo bhane te dharmasindhu tathA nirNayasindhu e ve graMthanA kartA ora sarva parva tithiyo kyAre kyAre karavI ane temAM zuM zuM karavuM e bAbatanA nirNayano saMgraha karatAM potAnA samayamAM pravartamAna navarAtrotsava vidhi paNa te granthanA AdhAre batAvyo che. juo dharmasindhu -saka mena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriyAdinA siMhavyAghranaramahipachAgasUkaramRgapatimatsyanakulagodhAdipANisvagAtrarudhirAdimayobaliyaH ( kAmanAvAlA kSatrioe siMhAdinA gAtra ana rudhirAdimaya balidAna Apaq ! jhuM A vAkya pramANabhUta granthakArano potAno mata che ? nA teno khudamata to eka saMgrahakartA tarIke mAMsAdi balino vidhi dAkhala karyA chatAM tenI taraphamAM jaNAto nathI. vAMco vicAra pUrvaka dharmasindhu eTale mAlama paDaze. kSatriyavaizyayormAsAdiyutajapahomasahitarAjasapUjAyAmapyadhikAraH sa ca kevalaM kAmya eva na tu nityaH / niSkAmakSatriyAdeH sAtvikapUjAkaraNe mokssaadiphlaatishyH|| kSatriya ane vaizya emane mAMsAdika yukta japahomasahita rAjasa pUjAne viSe paNa adhikAra che. parantu te mAtra kAmanA paratve che. nitya nathI. niSkAma kSatriyAdine sAtvika pUjA karavA mokSAdi ( mokSa, svarga) Rddhi vigere, sukhano atizaya (vRddhi) thAya che vAraM paNa A badhI mAMsAdi bali saMbandhI carcA mAtra navarAtra saMbandheja thaI emAM to rAjA one pazuvadha karavAnI AvazyakatA jaNAtI nathI; parantu praznAvalinA viSayaviSe to baleva ke dazarA hatI to te vize zo khulAso cha ? te paNa jaNAvAya che. hutAzanI ( holI )nI pravRtti padmapurANamAM lakhyApramANe vasiSTa RSinA AdezathI dhuMDA nAmanI rAkSasIne cIDAvI mAravA vAste prathama thaI, athavA dantakathA pramANe pralhAdane kholAmA laI agnimAM besI bAlI nAkhavA, jatAM tenI phoI balI muI tyArathI cAlI AvI che. baleva (zrAvaNI ) e divase kSatriyAdioe janoI badalI / yena baddho balIrAjA dAnaveMdro mahAbalaH // tenatvAmapi vandhAmi rakSa mAcala mAcala // e maMtra vaDe rakSAbandhana karavAnuM che. dazarA * vijayAdazamI)e divase kiSkiMdhAthI nikalI rAme rAvaNa sAthe yuddha karI jaya meLavyo hato, ane pAMDavoe vairATa nagarImAM zamI UparathI zastra pa.chAM laI jaya meLavyo hato. te be rAmAyaNa ane mahAbhAratanA moTA aitihAsika mahatvanA divasonA smaraNArthe // amaMgalAnAM zamanI zamanI duSkRtasya c|| daHkhapraNAzinI dhanyAM prapadye'haM zamI zubhAM ||e maMtra vaDe kSatrioe (rAjAoe) zamI- pUjana karavAnuM che. e parvonA divasAmAM apamaMgalahArI duSkRta ane pApane vadhAranArI dhikkAravA yogya pazuhiMsA karavAnuM Aryone mAnya koI paNa zAstramA nathI. tyAre evo pAyAvagarano kuLAcAra kSatriyomA ( rAjAomAM ) zA hetuthI pesI gayo haze? e duSTa rUDhI haju zAstrAdhAra na chatA kema paga ghAlI rahI zakI haze ? vighnanI zAMti mATe nahIM karatA hoya ? nA tema karatA hoya to bhrama che. hiMsA vighnAya jAyeta vighnazAMtya kRtApi hi // kulAcAradhiyApyeSA rutA kulavinAzinI // 1 // devohAravyAjena yajJavyAjena ye'thavA // pranti jaMtUngataghRNA ghorAM te yAnti durgatiM // 2 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsA, vighnanI zAMti mATe karIe topaNa vighnakArIja thAya. temaja kuLAcAra buddhithI karIe to paNa kulano vinAza karyA vagara raheja nahIM. je nirdaya puruSo devatAnA balI athavA yajJanA miSe prANIAne mAre che. te ghorAnta durgatine pAme che. Aryone sarvamAnya vedomAM "mA hiMsyAt sarva bhUtAni" (sarvajIvona namAro) evI zruti che. upaniSadonA sArabhUta zrImadbhagavadgItAmA arjuna prate zrIkRSNe kayuM che. pRthivyAmapyahaM pArtha vaayaavnaujlepyhN| vanaspatigatazcAhaM sarvabhUtagatopyahaM // yo mAM sarvagataM jJAtya na hiMsati kadAcana / tasyAhaM na praNazyAmi, sa ca mAM na praNazyati / he arjuna ! 9 pRthvImAM, vAyumAM, agnimAM, jalamAM, vanaspatimA bhane yAvat sarva bhUtomAM vyApta cha. je mane sarva vyApta jANine kadApi hiMsA karatA nathI teno hu~ nAza karato nadI bhane te mAro nAza karato nathI. jyAsakRta prasiddha mahAbhAratamA zrIkRSNa kahe cha ke satyenotpadyate dharmodayA dAnena vardhate / kSamayA sthApyate dharmaH krodhalobhAdvinazyati // artha:--satya thakI dharmanI utpatti thAya che, dayA dAnI vRddhi thAya he. kSamAvaDe dharma sthira thAya che. krodha-lobhathI vinAza pAme che. viSNupurANanI sAkSI che ke ahiMsA sarvajIveSu, tatvajJaiH pribhaassitaa| idaM hi mUlaM dharmasya, zeSastasyaiva vistaraH // prANinAM rakSaNaM yuktaM, mRtyubhItA hi jntvH| Atmaupamyena jAnIhi iSTaM sarvasya jIvitaM // artha:-tatvajJAnI puruSoe sarva jIvone viSe ahiMsA karavI eja dharmarnu mUcha kachu ke. bAkI satyAdine teno ( dayAbhatadharmano) vistAra mAnelo che. prANImonuM rakSaNa karaI mukta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke. kAraNa jIvo maraNa thakI bhaya pAmelA hoya che. sarva prANIone potAnA jevA jANavA, sarvane jIvita vAhalu hoya che.. ____ yamakiMkara saMvAdane viSe yamanuM vacana ApramANe che. na calati nijavarNadharmato yaH, samamatirAtmasuhRdvipakSapakSe / na harati na ca hanti kiMciduccaiHsthiramanasaM tamavehi viSNubhaktam // vimalamatiramatsaraH prazAntaH, shucicrito'khilstvmitrbhuutH| priyahitavacano'stamAnamAyo vasati sadA hRdi tasya vaasudevH|| artha-je potAnA AtmAnA dharmathI calAyamAna thato nathI je potAnA mitropara ane zatruopara samabhAva rAkhe che,. ane je koinuM kaI harato nathI athavA koine haNato nathI tene sthiramanavAlo atyanta viSNubhakta jANavo. jenI buddhi nirmala che, jemAM matsarano abhAva che, jeno svabhAva zAnta ane caritra pavitra che, je sarva bhUtopara mitrabhAva rAkhe che, jenuM vacana priyakara ane hitakArI che ane jenAmAM mAna tathA mAyAno leza nathI, tenAM; hRdayamAMja viSNu niraMtara vase che. have vizeSa pramANothI jaNAvavA ke-- prANinaH sukhamIhante vinA dharma kutaH sukham / dayAM vinA kuto dharmaH tasmAt tatra rato bhava // kRpAnadImahAtIre sarve dhrmaastunnaaNkuraaH| tasyAM zoSamupetAyAM kiyannaMdanti te ciram // prANImAtra sukhanI icchA rAkhe che. parantu dharma vinA sukha kyAthI. ane dayAvinA dharma kyAthI! mATe te dayAmAMja lIna thA. kRpArUpI mahAnadIne kAMThe sarve dharmo tRNAMkara rUpa che. jo te mahAnadI sUkAI jAya to te tRNAMkura keTalIvAra Take ? matalaba ke dayA maI to dharma gayo. he sanmitra.-ame upara. digdarzana karelA vAstavika AdhAra sAthe nivedana karelI hakIkatanuM yathArtha avalokana karI, AryazAstrone mAna ApI svataMtra vicArane amalamA lAvI apanA mahArAjAe AtmAnuM kalyANa karavA ane vidvAnono prayAsa saphala karavAjAtasya kUpoyamiti bruvANAH kSAraM jalaM kApuruSAH pibanti, kupuruSo A amArA bApano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuvo che ema kahI khAraM pANI pIe che, temanI peThe kulAcAramA je Avalo cha, ane jene zAstrAdhAra bilakula nathI tene na valagatAM koI paNa jAtanI zaMkA rAkhyA vagara pazuvadhano tyAga karavo ucita che. ema karavAthI anya Arya rAjAo temanA zubha pagalAnuM anukaraNa karaze ane temanI nirmala kIrti digantamA vistarI amara thatAM, jemanAmAM svabhAvataH ApaNA jeTalI balke tethI paramAtmA jeTalI ananta zakti vidyamAna chatAM rAkhoDI devatAthI ThakAI jAya che tema pUrvabhavanA karmabhArAdithI hAla gupta thaI gaI che te avAcaka zaraNa vagaranAM mUgAM mahiSAdi prANIonA antaranI zItala AziSathI, temanuM uttarottara kalyANa thaze, sarva prakAranI sukhamAM vRddhi thaze ane paramAtmA zAnti Apaze. evI amArI umeda che. parama kRpAlu paramezvara ApanA mahArAjAne tevI sadbuddhi Apo. zivaM bhavatu. sekreTarI, revA thI osophikala sosAyaTI vaDodarA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 4. vaDodarAvALA zAstrI rAjArAma kAzInAthano abhiprAya. navarAtrAdyutsavasaMbandhena devIpUjAyAM bAhmaNetareSAM mahiSameSAjAdayo yebalayaHpurANAdivacanainirNayasindhuprabhRtidharmagrantheSu vihitAHte mukhyakalpena pratyakSatayA avazyaM kartavyA kiMvA sautrAmaNyAdaupayograhavadanu kalpena vidhAtavyA iti prazna uttaram yadyapi. nirNayasidhvAdyanusAreNa prAyeNa bhAratavarSe sarvatramahArAjAdigRheSu zrIviMdhyavAsinIprabhRtimahAsthAneSuva mukhyakalpa eva pracAritaH paraMparAgato dRzyate "prabhuH prathamakalpasya yonukalpena vartate niSphalaM tasya tatkarmeti smRteH, na tathA balidAnena pusspdhuupvilepnaiH|| yathAsaMtuSyatemeSairmahiSaividhyavAsinIti" hemAdrinirNayAmRtasindhvAdibhU. tabhaviSyavacanAJcazAkta khyakalpatrAnuSTeyaitiprAptam ||ashktau brAhmaNenaca kUSmANDAdibhibalidAnakAryamitinirNayasiMdhUktezca tathApitatsakAmAnuSTAnaparam // ghAtayantipazUnbhakyAtebhavantimahAbalAitiphalavizeSazravaNAt niSkAmarahiMsAdiyamaniyamAdipUrvakopAsanAjJAnaparaiH kUSmAMDAdibhiranukalpo vidhAtavyaH // na cazaktisatve mukhyakalpAnanuSThAne pUrvoktavacanAbhyAM niSphalatarAnuSThAnasyabhagavatyA asaMtoSo kA bhavediti vAcyam // mahiSAdInAM kiMcinnAsAkarNAdi chitvA bhagavatyai samarpaNenApi uktadoSasya supariharatvAt / azvamedhAdau paryanikRtAraNyapazUtsargavat // ataevamadhuparke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govdhonkrtvyH| kiMtu pUjAyai nivedanamAtraMkartavyamiti vijJAna yoginA mitAkSarAyAmabhihitam / dRzyate kAzyAM saMkaTAdevyAdiSu tthaivaacaarH|| uttare abhimAya. baleva dazarA bhane holI e parva divasomA pazuvadha karavAnI je aMdha paraMparA cAle ke. tene mATe AryoMne mAnya koi zAstramA AdhAra nathI. tA.-29-9-94. rAjArAma kAzinAtha zAstrI mu. vaDodarA rAjya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 5 zAstrI badrInAtha tryaMbakanAthano abhiprAya. meherabAna sAheba, prANajIvana mehatA. cIpha meDIkala ophisara sAheba ema. DI. dharmapUra sTeTa. vaDodarAthI lI. zAstrI. badrInAtha tryabakanAthanA AzirvAda vAMcazo. vizeSa ApanA mahArAjA taraphathI je sAta praznanA uttara mAgyA che, tene mATe yathA buddhi nIce lakhuM chu. vijayAdazamIne divase mahiSAdi pazuvadha karavAne zAstrokta vidhi kAipaNa nathI. kulAcAra hoya topaNa zAstraviruddha kulAcAra hovAthI kahIpaNa pazuvadha karavo nahIM. kevala aihika sukhabhogArthe zAstramAM koI divase pazuvadha karavAne ko hoya topaNa te pariNAme atyanta duHkhadAyaka cha, ema zAstramA bahu ThekANe kayuM che. bhAmavatamA. ca. skaM. a. 25 zlo. 7 nArada uvAca / bho bho prajApate rAjan , pazUn pazya tvayAdhvare / / saMjJApitAna jIvasaMghAn , nighaNena sahasrazaH // 1 // ete tvAM saMpratIkSante smaranto vaizasaM tava // saMparetamayAkUTaischindaMtyutthitamanyavaH // 2 // asyArthaH ete mAritAH pazavaH saMparetaM mRtaM tvAM saMpratIkSante tatazcAyaH kUTa: lohakarmamayaH zRMgezchindanti chetsyati tatraivAne atremamarthamitihAsena bodhayiSya ityAzayaka atra te kathayiSye'mumitihAsaM purAtana mityupakramya a0 11 zloka 11 Ijeca kratubhighorairdIkSitaH pazumAraH // devAn pitRnbhUtapatIna, nAnAkAmo yathAnnavAn // yukkeSvevaM pramattasya kuTuMbAsaktacetasaH / AsasAda savai kAle iti atra TIkA yukteSvAtmahiteSu karmasvanavahitasyeti utkA a0 19 zloka 49 AstIrya darbheH prAgaH kAtsnyanakSi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 timaMgulaM // stabdhobRhadvadhAtmAnI karmanAvaiSiyat param // atra TIkA tvaM mahAmUkho'sItyAha // AstIryetibRhadvadhAt bahupazuvadhAt mAnI yajvAhamityahaMkArI atastabdho avinItaH san karmanAvaiSItyupasaMhRtam // paJcama skandhe athakadAcit vRSalapatiH caMdrakAlyai puruSapazumAlabhatA apatyakAma ityupakramyAtha vRSalarAjapatiH puruSa. pazoramRgAsavena devIbhadrakAlI yakSyamANastadatrimaMtritamasimatikarAlaM nizitamupAdade iti madhye uktvA sahasocacAla saivadevI bhadrakAlI tenaivAsinA chinnamastakAnAmasRgAsavaM nipIya madavivhaloccastarAMkhapASadaiH saha jagau nanata vijahAra ca ziraH kandukalIlayA evameva khalu atricArakramaH kAtsyenAtmani phalatItyupasaMhAreNa bhadrakAlyA'yupadezenApi anyahiMsApravRttimAtramapi svasyaprANanAzAdyapakArAya bhavatIti spaSTamuktam / ekAdazaskaMdhe loke vyavAyAmiSamadyasevetyAdinA na hiMsthAt sarvANi bhUtAnIti zrutyarthAbhiprAyasaharutaM hiMsAyAH atyantanarakadAyaka khenAkartavyatvameva pratipAditam tatraiva, nahitatracodanetyanena vAkyena dharmatvalakSaNAnAkAntatvabodhena zyenenAtricaran yajJaMseveta anarthakAritva mevetyukta prAyaM bhavati // bhagavadgItAmAM a0 18 zloka 25 // zloka // anubandha kSayaM hiMsAmanapekSaM ca pauruSam / mohAdArabhyate karma tattAmasamudAhRtam iti / TIkA-hiMsAM parapIDAmanavekSya yat karma Arabhyate tacAmasaM duHkhadAyakamitiyAvat // atra kacit pUrvoktasthaleSutvayA dhvaretyAdivizeSaNAdIni avivakSitAni iti gRhaM saMmArTItivat ityavadheyam // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 hiMsArahitayogyApekSita phaladAtRNAM vedasmRtipurANA yuktakarmaNAM bahUnAM satvena tatkaraNena sarvaphalasiddhau hiMsAyukta karmakathanaM kevalamasurajanamohanAyaivetitroghyamitidik // baDodA yAcina zuklapakSa paMcamI budhavAra saMvata 1950 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhIkhAcArya bAlAcArya zAstrI. badrinAtha tryambakanAtha zAstrI, vaDodarA. i www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM.6. suratavAlA vaidya dhIrajarAma dalapatarAmano abhiprAya. maherabAnasAheba pANajIvana jagajIvana ema. DI. __mu. dharamapura sTeTa, maherabAnasAheba ApanA saraphathI suratamA pragaTa thatAM dezImitra nAmanA patramA vi. jayAdazamIne divase keTalAeka rAjyomA pADA vigaire prANIonAM balIdAna karavAmAM Ave che. teno vidhi zAstramA cha ke kema ? te upara ApanA taraphathI sAta prazno karavAmAM AvelA che teno javAba huM mArI mati pramANe ApavAnI rajA laULu. 1 jene Aryaloko dharmapustaka tarIke mAne ke ane je sarva mAnya che evA pustakomA to koI paNa jAtanI hiMsAno vidhi jovAmAM Avato nathI. paNa vAmamArgIonA taMtra graMthomAM evoja vidhi keTaleka ThekANe jovAmAM Ave cha. paNa tene Aryaloko sarvamAnya ke bahumAnya gaNatA nathI jethI tevAM pustakono pramANa tarIke upayoga thaI zake nahIM. 2 AryalokonA parama-dharma tarIke veda manAto Avejo che. ane te vedadharma ahiMsAmArga phelAvanAro che ane tene saghaLI Arya prajA sarvamAnya tarIke gaNe che. temaja te mAlA pramANo upara purato vizvAsa rAkhI te pramANe vartana kare che. ane keTalAka dharma pracArako vedanA nAmathIja dharmano pracAra kare che ane teo saghaLA kahetA AvyA che ke " ahiMsA paramo dharmaH" A vAkya upara lakhavA besIe to ghaNuM laMbANa thAya mATe TuMkamAM eTaluMja ke AryanA koI paNa zAstramA hiMsA e zabda paNa jovAmAM Avato nathI. __ 3 manuSyamAtranuM kartavya che ke prANImAtra upara dayA rAkhavI ne tethIja Izvara rAjI thAya che to hiMsAsivAya bIjA evA ghaNA dharmoM che ke Izvara rAjI thAyache. ne saghalI prajA tathA rAjA hamezAM sukhacenamA divaso gAle che. 1 dazarAnA tahevAra prasaMge jo pADA vigairenI hiMsA nahIM karavAmAM Ave to tethI rAjyane temaja rAjAne koIpaNa prakAraceM karmabandhana thatuM nathI paNa ulaTuM puNya thAya che bhane tenI kIrti A pavitra AryAvarttanI bhUmi upara dizodiza prasarI rahe che. 5 jyAre AvI hiMsAno vidhi koI paNa ThekANe jovAmAM Avato nathI tyAre sahaja zaMkA utpanna thAya che ke e dhAro kevI rIte thayo bhane te paDavAnuM kAraNa zuM ? ane te dhArAne rAjA lokoja kema vadhAre mAne cha ? ane bIjA koI mAnatA nathI ? teno javAba Apa nicalI kalama vAMcavAthI dhyAnamAM lAvI zakazo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 AgalA vakhatamA rAjA mahArAjAo dazarAne divase svArIo kADhI, anya dezopara caDAI karIne dezane potAnA kabajAmAM laI vijaya karatA ethIja e tahevArane vijayAdazamI evaM nAma ApavAmAM AvyuM che. potAnA rAjyamAMthI nikalatI vakhate keTalAka zUra saradAro, rAjA, mahArAjAo, potAnI talavAranuM pUjana karI parIkSA karatA ke he samasera ! huM tane mArA zatruonuM rudhira pAIza, tyAreja pAcho gAmamAM paga mUkIza. evI pratIjJA laI vijaya karI pAchA pharatA. . te vadhAroM kALaparatve ghasAI jatAM AjakALa mAtra gAmamAMthI svArI kADhI mAma bahAra zamaDInA jhADarnu pUjana karI bIjA gAmanI sImamAMthI pAchA phare che. AvA kAraNone lIdheja 'koI mANase rAjAonI pUrvanI pratijJA dhyAnamA laI pADA ke bakarA mAravAno rivAja dAkhala karelo jaNAya che. bAkI e kriyAmAM dharmasaMbaMdhI jarApaNa rahasya jovAmAM AvatuM nathI. mATe have hamezAM rAjA, mahArAjAmaoe nyAya ane yuktiono vicAra karI AvA aghaTIta rivAjo aTakAvavA joIe. 7. chevaTe mAre eTaluMja jaNAvaq joIe ke jo koI mANasa ema kahe ke e vidhi sazAstra che. to te zAstramA bakarAM pADA mAravAna kema lakhyaM. ane vAgha jevAM bhayaMkara prANIne mATe kema na lakhyuM ? teno purAvo zuM koI ApI zakaze ? koI paNa kahI zakaze nahIM mATe mArI challI eTalIja prArthanA ke ke Izvara saghalA prANImAtrano kartA ke ane tenA ... na I viruddha jaI kAMI paNa kArya karaze tenA upara Izvarano pUre pUro koSa badro. 4 lI0 vaidya dhIrajarAma dalapatarAma. gujaraphalIyA surata-baMdara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 7. suratavALA vaidya taLakacaMda tArAcaMdano abhiprAya. zrIyuta mahAzaya. ApanA taraphathI mahArAjA dharmapurAdhIzanI AjJAnusAra suratathI pragaTa thatAM dezImitra patramA dazarAnA utsavamAMja pazu vadhane mATe carcA patra chapAyelache tenA javAbamA jaNAvavAnuM ke A nIce tenA naMbaravAra khulAsAvAra lakhyuM che. te Apane yogya lAge to hajuramA raju karazo. ___ ApaNA dezamA veda e samasta zikhA dhArIono mukhya dharma che ane hAlamAM je je dharmo pantho tathA rivAjo ApaNA dezamAM cAleche tene mAnanArA tathA tene calAvanAra AgevAnone kabula karavU paDe che, ke amo je karIe chIe tathA karAvIe chIe te saghaluM vedane anusarIneja che. tyAre eTalaM to sidhda thayu ke sarvamAM mAnya zAstrato vedaja che. 1 e pramANenuM vartana karI pazu hiMsA karavAnuM taMtragranthomAM eTale zAkta lokoe pramANa mAnelAM taMtra granthomAM lakhavAmAM Avela che. 2 e (zAkto) nA andho ghaNAM chUpa ane gupta che. tethI te sarve mAnya gaNAyaja nahiM ane gaNatApaNa nathI. 3 vedamA ahiMsA dharmanuja pratipAdana kareluM che, ane veda ahiMsAneja' mAneche. tema vedanuM pramANa sarva zAstromAM balavAn gaNAya che. mATe vAmamArganAM zAstro praNAmabhUta mAnI zakAtAM nathI. 4 rAjA mahArAjAone e vAta eka rUDhIrUpa thaI paDI che. bAkI e kAma kAI avazya kartavyanu nathI. tema e kArya nahIM kare to tethI koI zAstranI AjJAno bhaMga thato nathI bhane evaM kAMIpaNa pramANa AryazAstramA cheja nahIM. 5 te hiMsAnI ' pravRtti' na karavAmAM Ave to tethI rAjyane prajAne ke tenA koIpaNa bhAgane koIpaNa jAtano Apatti yoga Avato nathI. tema Apatti AvavA mATe kAI paNa satyazAstramA lakhavAmAM Avyu nathI. mAtra rUDhIne mAnanArA Aje thoDA divasa te kAryane akArya gaNaze. paNa satyano jaya thaze. jema hAlamAM ghaNAM rAjyomAMdhI: te hiMsA dUra karavAmAM AvI che. tethI te rAjyane ke tenI prajAne koI paNa jAtanuM nukasAna pahoMcyu nathI. 6 pazuvadhane badale parvano utsava jaNAvavA ane prANI, kalyANa karavA iSTi karavI joIe. jemAM bilakula hiMsAnI jarUra paDatI naMthI ane te kriyA sarvamAnya vedazAstrane anusarI thaI zake cha bhane te satya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 7 pazuvadhane badale tenAM nAka kAna chedavAM athavA AkAra karavAthI te kriyA pUrNa thAya e mAnavuM asaMbhavita che. kAraNa ke hiMsAno prasAra paNa evI rIteja dAkhala thayela che, jaima thoDuM pAkhaMDa- pUrvApara jatAM moTuM rUpa pakaDe che, te pramANe A rahelI rIta paNa pAchalanA kokamAM hiMsAnI pravRtti karanAruM nIvaDeja. A praznono TuMka khulAzo utAvalane lIdhe TuMkAmAM lakhyo che. paNa jo koI zAstrI ke paMDita vedane nAme AvuM hiMsA karma sAbIta karavA icchA rAkhato haze ane mahArAjAzrInI satyazAstrano zodha karavAnI tathA satyanuM grahaNa karavAnI icchA hoya to amArI athavA mumbaInI AryasamAjanI sAthai satyatAthI zAstrArtha athavA lekhIzAstrArtha athavA jo koI pepara vA e dhyAnamAM laI potAnA patramAM rajA Ape to amArA paMDito tema karavAne zaktimAna thaze. mATe upara uparamA khoTA DaMbhANathI nahIM muMjhAtAM satyanuM grahaNa ane asatyano tyAga karavA tathA prayatno karavA cukazo nahIM. ane tema karI ApanA mahArAjAzrIne aghora pApathI dUra rAkhavA prayatna karazo. jethI ApanuM tathA ApanA mahArAjAzrInuM Izvara sadA kalyANa karaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tathAstu. li. Apano kRpAkAMkSI, zA. tilakacaMda tArAcaMda vaidya, AryasamAjanA taMtrI sUrata. www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIbaDIvALA bhaTTa mahAzaMkara goviMdajIno abhiprAya. rA. rA. zrI sadAhitakArI-prANajIvana jagajIvana mehatA cIpha meDIkala ophIsara sAhebanI hajuramA mu. dharmapura sTeTa.. lIbaDIthI lI. bhaTTa-mahAzaMkara goviMdajInA AzIrvAda. bAda mApanA taraphathI dharma uttejananuM patra AvyuM te vAMcI atyanta AnaMda thayo che. ane temA sAta praznanA mAgela khulAzA. huM mArI yathAmati pramANe zAstranA vAkyanA pramANothI nIce mujaba lakhuM chaM. praznaH 1 vedapraNihito dharmaH adharma staviparyayaH // arthaH-vedamAM kahelaM te dharma kahevAya che. ane veda vAkyathI ulaTuM te adharma kahevAya che. to vedamAM koI ThekANe devane ke devIne pADA ke bakarA vigere pazuvadha karI caDAvavAnuM AvatuM nathI. to veda zAstrano AdhAra pazuvadhamAM bilakula nathI. 2 makArAH pNcdulbhaaH|| arthaH-madirA-mAMsa-madhuNana e Adi pAMca makAra durlabha che. ityAdi vAkyo taMtra. zAstramA che. te AryalokomA sarvamAnya nathI. 3 te taMtrazAstra karatA balavAn sarva Arya lokomA pramANa agnihotra-gavAlaMbhaM. saMnyAsaM palapaitrakaM / devarAcca sutotpattiH kalau paMca vivarjayet // artha:--1 agnihotra. 2 devapUjA vigaire occhavamAM, parvamAM gAyo vigerenI hiMsA. 3 saMnyAsa. 4 pitrinA kAryomA mAMsanA piMDa. dIyera pAsedhI putronI utpatti A pAcavAnAM kalayugamAM na karavAM ema che.-temAM yAvat varNavibhAgaHsyAt yAvat vedAH pravartate // artha:-jyA brAhmaNAdi cAra varNa che, jyAM sudhI vedanA dharma che, tyAM sudhI kaliyugamA agnihotra ane saMnyAsa e be vAnAM thAya tema nIkale che. paNa traNa vAMnA nIkalatA nathI. devane artha gauAdinI hiMsA-pitRne arthe mAMsanA piMDa-dIyarathakI putranI utpatti A traNa vAMnAMnI kalIyugamA cokhkhI manAI che ema siddha thAya che. 4-upalAM vAkyoparathI dharmavAn niSkAmI potAnuM tathA prajAogeM bhalu icchanAra sAtvika dharmavAn rAjAone devIne mATe pazuvadhanuM avazya kartavya nathI. tema AgaLa sAtvika janaka rAjA vigeree koI ThekANe pazuvadha karyo ema nIkaLatuM nathI. ane potAnuM tathA prajAnu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAlaM thayuM che to zAstranA AdhArathI tathA AvA rAjAonA dRSTAntathI pazuvadha na karavo siddhAnta cha. 5 ahiMsA paramo dhrmH|| arthaH-jemAM pazuvadha vigaire hiMsA na thAya te sarvottama dharma che. A vAkyoparathI pazubadha nahIM karavAthI rAjAone tathA prajAone Apatti Ave nahIM. tema akArya karyu ema gagAya nahi ema Upara lakhela vAkya- zAstra pramANa che. 6 chAgAbhAvetu kUSmADaM // arthaH-devI tathA devane mATe pazuvadhamAM bakarAM tathA pADAnI hiMsAne badale sAkara kolaM vadherI tenuM balIdAna Apaq. AvI rIte sAkara kolA- balIdAna Apaq te balavAn zAnanI AjJA toDI gaNAya nahIM. 7 vakarAM tathA pADAonI hiMsAnI jarUra rahetI nathI. kAraNa ke sAkarakoThaM vadhe bAthI kAma cAle che. tathA pazunAM kAna vigere kApavA kAMipaNa jarUra rahetI nathI. kSatrI zabdano artha evo che ke prANIone bhayathI bacAvaq. Upara mujaba sAta praznanA khulAsA che. A prasaMgamAM mAre ATalaM vizeSa nivedana karavAnuM ke Ano javAba lakhavAne ghaNI lAMbI mudata joiye ke jethI ghaNA zAstrano AdhAra joi zakAya. Ato gaI kAle mane patra maLyo che to Aja tAvanI bimArI chatAM javAba lakhyo che. AmAMto svArtha batAnyo che. paNa AvA kAmamAMto bina svArthe zrama karavA khaMtIrcha ma.Te ATalaM vivecana vadhAre nivedana karela che. eja dA. bhaTTa. mahAzaMkara goviMdajI zAstrI. lIMbaDI. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 9. loMbaDIvAlA zAstrI karuNAzaMkara gaurIzaMkarano abhiprAya. rA. rA. prANajIvana jagajIvananI pavitra sevAmA mu. dharamapura sTeTa. lIMbaDI thI lI. ApanA sadA zubhecchaka karuNAzaMkara gaurIzaMkaranA AzIrvAda vAMcazo. bAda lakhavAnuM ke ApanA mahArANA taraphathI vartamAna patramA ahiMsA bAbata sAta prazno vAMcavAmAM AvyA che. tenA jabAba mArI yathAmati nIce laTuM chu. savAla 1 lAno javAba-Ayu lakhavU kadApi hoya to koI mataprabaMdhavALA graMthamA haze. savAla 2 jAno jabAba-samasta Arya dharmamAM dharmazAstraja mAnya gaNAya. savAla 3 jAno jabAba-dharmazAstramA kaliyugApavAdAdika vicAratAM niSedha karyo che ema nIkalI Avaze. savAlaM 4 thAno javAba-trIjA savAlano jabAba nakkI Thare to pAMcamA sabAlanA anusaMdhAne Ano jabAba bAkImA raheto nathI. pAMcamA savAlano javAba-cothAne trIjAmAM anusaMdhAna rahe che. chaThA savAlano javAba-kali apavAde dharmazAstranA ghaNA graMthomA pratinidhi lakhAvelA che. sAtamAM savAlano javAba-zuddha pratinidhi temaja koI pazunA nAka, kaMTha, chedavAM ke kAI rudhira levu eno paNa pratinidhimAM Aveza thAya che paNa te zuddha pratinidhi amane mAnya che. pramANa vAkyono sArabhUta yathArtha gujarAtimA lakhyo che tenAM AdhAra vAkyo che. karuNAzaMkara gaurIzaMkara rAvala sahI lIMbaDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 10. lIMbaDIvALA dave nIlakaMTha makanajIno abhiprAya. rA. rA. prANajIvanadAsa jagajIvana ciphameDikala oNphisara bha mu. dharamapura. loMbaDIthI lI. dave nIlakaMTha makanajInA praNAma. bAda lakhavAnuM ke ApanA mahArANA taraphathI hiMsA bAbata kAThIyAvADa TAImsamAM sAta praznonA utara bAbata khabara ApelI che to te TAImsa Aja mane maLeluM che. ane temAnAM sAta prazno vAMcI atyaMta AnaMda pAmyo luM. ke - jethI karI dharmapura Aja divasathI potAnuM kharaM nAma dhAraNa karaze, mATe te savAlonA uttaro -saMkSepamA mArI yathAbuddhidhI lakhuMkuM. atha kaliyuge varjyapadArthAnAha // samudrayAtrAsvIkAraH kamaMDaluvidhAraNaM dvijAnAmasavarNAsu kanyAsUpayamastathA devarAcca sutotpatti madhuparke pazorvadhaH mAMsadAnaM tathA zrAddhe vAnaprasthAzramastathA dattAkSatAyAH kanyAyAH punardAnaM varasyaca dIrghakAlaM brahmacaryaM naramedhAzvamedhako mahAprasthAnagamanaM gomeSazca tathA makhaH imAndharmAnkaliyuge varjyAnAhurmanISiNaH // ityuktaM dharmasiMdhau zAradanavarAtrAdau homaprasaMgena kSatriyAdInAM niSkAmanAprasaMgena vyAghramahiSameSamatsAdivadha zva tailinAMgi krutaH ityapyuktaM dharmAdrau // 1 // lIMbaDI, da. dave nIlakaMTha makanajI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM.11. khaMSAtavALA zAstrI chaganalAla kezavalAlano abhiprAya. tA. 28-9-94 bhAdaravA vadI 14. prazna 1 no uttara. evA prakAranI pazuhiMsA karavAna caMDIpATha tathA devIpurANa vigeremA kayuM che te vipe sthala caMDIpAThano adhyAya bAramAM zloka 19 mAM tathA kavaca 18 ne adhyAya 15 vigeremA jao. prazna 2 no uttara. je zAstramA pazuvadha vigaire ayogya karavAnuM kayuM hoya te zAstra AryalokamAM sarvamAnya gaNAya nahIM, tema bahumAnya paNa gaNAya nahIM. kAraNa ke tevA duSTa lokoe te mAnya gaNelA che. eTaluja nahIM paNa evAM zAstra jANe tevAja puruSoe tevA rAgathI banAvela ke. ema nIcenA vacano spaSTa kare che. mATe tene sarvamAnya athavA bahumAnya kema gaNAya. sarvamAnya bahumAnya na gaNAya te viSe bhAdhAra nIce. dharmasindhu paricchedaka patra 119 pRSTha 1 paMkti 2 mA madyabhakSAdipatipAdakavAmAdyAnamasyatunamAnyatA e vacana madya bhakSAdika kenAra zAstrane tathA vAmamArganA zAstrane pramANatA kabula karatuM nathI to caMDipAThanA 18 mAM kavacamAM zloka 28 mAmAM rudhirA e vacana mArkaMDeyapurANa- nathI kAraNa ke rahasya mArkeDeyapurANamAM che nahIM, mArkaMDeyapurANamAM to phakta 13 adhyAya che. mATe te rahasya tAMtrika che te baliSTa gaNAya nahIM bha. 12 zlo. 19 mAM pazupuSpArdha e vacana paNa pazuvadha karavAyU~ kahetuM nathI. e to ema batAve ke ke evA upacArathI eka parasa divasa sudhI pUjana kare ne devI prasana thAya te prasannatA caMDipATha ekavAra sAMbhale tethI thAya te Agala khullu lakhyuM che ke sakRducaritezrute bhane te lokano saMbaMdha paNa tyA sudhIja che. mATe te vacanano tAtparya stuti zravaNa karavAmAM che. varI bhAgrahathI tevA vacanone na svIkAra karavA sAru pramANo mokSadharma bhArate a. 265 5. 131. avyavasthitamaryAdeviDenAstikainaraiH // saMzayAtmAbhiravyake hiMsAsamanuvarNitA // sarvakarmasvahiMsAM hi dharmAtmAmanurabravIt // kAmakArAdvihiMsati bahirvedyAM pazUn narAH // TIkA // bahirvepA pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 miva savakamasu jyotiSTomAdiSvapi narAH kAmakArAdeva pazUn hiMsaMti na tu zAstrAt // a0 265 zloka 8 50 131 yadi yajJAMzca vRkSAMzca yUpAMzcodizya maanvaaH|| vRthA mAMsAni khAdanti naiSa dharmaH prazasyate // surAMmatsyAnmadhumAMsamAsavaM kRzarauddhanaM dhUtaH pravartitaM hyetata naitadvadeSu kalpitaM || mAnAnmohAca lobhAcca lolya. metatprakalpitam bhAgavate // hiMsAvihArAtyAlabdhaiH pazubhiH svasukhecchayA // yajante devatA yajJaiH pidanbhUtapatIn khalAH skaM0 11 a. 5 zloka 8 yajatyasRSTAnna vidhAnadakSiNaM vRtyai paraM nati pazUnatadvidaH // zloka0 14 // pazUndruhyaMti visrabdhAH pretya khAdanti te ca tAn skandha // 5 // ye viha vai dAMbhikA yajJeSu pazUnvizaMsaMti tAn // agara hiMsA mAnya hotato vizeSa vacana batAvata caMDIpAThanA adhyAya 13 nA zloka 9 mAmA candravRtti TIkAmAM lakhyu cha ke tapazcaraNa kAlamAM paranI hiMsAthI doSa mAnI suratha rAjA e potAnA gAtrathI rudhira kADhI bali prokSaNa karI arpaNa kayu tethI ema jaNAya che ke teNe jyAre paranI hiMsAthI tapa, phala nahIM thAya ema jANI parahiMsA na karI to navarAtrIvrata teM zuM tapazyA nahIM ane te tapazcaryA para hiMsAthI na karavI ane kalIyugamAM evAM karmathI dura rahevU ema dharmasiMdhumAM tathA nirNayasindhumAM kalivarNya prakaraNamA cokho niSedha batAve che. ane yuganA bhede dharmano bheda svIkAravo te mokSa dharmamAM kAM che. yugabhedena dharma bheda iti valI nIcenAM vacano juvo ke avazyatAno AgrahajAya. devI bhAgavata TIkAyAM kAlikApurANavAkyaM siMhavyAghrAdikaM datvA cAtmahatyA mavApnuyAt // madyaM datvA bAhmaNastu brAhmaNyAdeva hIyate // 1 // avazyaM vihito yatra balistatra dvijaH punH|| piSThenApi ghRtenApi nirmitastu samarpayet // 2 // dharmasiMdhau paricchedabIjo patra 31.pRSTha.2 paMkti 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra vipreNa japahomAnna balinaivedyaH sAtvikI pUjA kAryA naive yaizva nirAmiSaiH madyaM datvA brAhmaNazca brAhmaNyAdeva hIyate madyamapeyamadeyamityAdi niSedhAnmAMsamadyAdiyutarAjasapUjAyAmanadhikAraH e vacano jotAM sAtvika pUjAmAM niSedha batAvyo che te jarUra hoya to na batAve. kehezo he brAhmaNane te niSedha ho paraMtu kSatrIne tevo niSedha nathI, tethI te kare tema kehezo to upara lakheluM vacana avazya nahi Thare kema ke emAM dvija pada paDyuM che, tethI kSatrine vaizya levAya che tyAre kSatrine paNa avazya na Tharyu ne avazya mAnavo hoya to piSTAdikathI kare tema jaNAve che vaLI dharmasiMdhunI uparanI lakhelI paMktionI nIce jaNAnyuM che ke sarve prAcIna tathA navIna nibaMdhakAro nibaMdhamAM pazu hiMsAnI manAI lakhe che vaLI hAla navIna bhAsurAya vIgere paNa caMDIpAThanI TIkA vagairemAM prAcIna graMthane maLatA thaI pazuvadha niSedha kare che ane sabhAmAM paNa te mata zreSTha gaNAyo che tema chatAM pazuvadharUpI anyathA karmanA karanAra durdaivyathI patita thayA che ke zuM te vigere batAnyu che te o. mATe avazya nathI. prazna 5 mAno uttara. prajA ke rAjAne aMge koI paNa prakArano yoga Age nahIM ane akArya kartuM ema gaNAya nahIM. kAraNa ke tenA pratinidhithI te karavAthI sAmI Apatti nAza thAya che. to vyApatti Avaze nahIM. AdhAra dharmasindhu pari. 2 prata 33 pRSTa 1 paM0 kUSmADo balirUpeNa mama bhAgyAdavasthitaH praNamAmi tataH sarvarUpiNIM caMDikAMprati // dAnena dAturApadvinAzanaM - e vacanamAM chailuM ApadvinAzanaM ema lakhyuM che. tethI ema khulluM jaNAya che ke pazu balI ApavA karatAM kUSmAMDa ( koluM ) balI Ape tenI Apatti dUra thAya ane devI prasanna thAya evaM karavAthI akArya kartuM ema kema kahevAya kiM tu zAstrAnI AjJA pAlI ema kahevAya. prazna 6 no uttara. pazu vadhane badale bIjI koI hiMsA rahita kriyA karI te ArAdhavAmAM Ave che tethI zAstra AjJA bhaMga thaI ema kahevAya nahIM. zAstrakAre pazuvadha na karavo ne te jagyAe tene badale bIjuM balIdAna ApavAnuM batAnyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhAra-nirNayasindhu pari 2 patra 50 pR0 1 paMkti 5 taduktaM kAlikA purANe kuSmADamikSudaMDaM ca mAMsaM sArasameva ca ete balisamAH proktAstRptau chAgasamAH sadA rudrayAmale'pi / chAgAbhAve tu kUSmADaM zrIphalaM vA manoharaM vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayet churikAdinA avazyaMvihito yatra balistatra dijaH punaH mokSadharma a0 272 TIkAzayaH gujhe ca-athazvobhUteSTakAH pazunA sthAlipAke zloka 13-20 na veti pazusthAne vidhAnamavagaMtatvaM tasmAnna hiMsAyajJaH zreyAn ||dhrm0 kUSmAMDo vli0|| e vacano jotAM pazu vadhanI jagyAe kuSmAMDa vaSa zrIphala vadha vigere karavAthI tene tusyaja thayuM ema kahevAmAM kAMI vAMdho nathI kemake chAgasamAH ema khullu lanyuM che. upara paNa avazya balinI jagyAe avazyaM vihitoyatra e zlokamAM piSTa-ghRta-ikSudaMDa vIgere batAvyAM che te tenI tulya jANavAM ane kaSmADo balirUpeNa emAM balirupe mArA bhAgyathI mane kumAra malyo bhane te kuSmADa savairupache. ema khullu batAvyuM che. prazna 7 no uttara. pazuvadha karavAne badale te pazune te devanI bhAgala lAMbI pradakSaNA karAvI pUjA karI ramato koIbI jagyAeM mukI devo paNa mAravo nahIM. bhane te karavAthI te kriyA paripUrNa thaI tu gaNavAmAM kAMI paNa vAMdhoja nathIM te viSe AdhAra. mokSadharma a0 272 zlo0 13 / satyena sa pariSvajya saMdiSTo gamyatAmiti // TIkAyAM satyasaMjJa ayAcata mAnau prakSipati prArthitavAn tato hiMsAyA doSaparyagnikutAnAraNyAnunsRjanti iti zAstradraSTayA satyena sa mRgAnparivajya etena AlaMbhAdi paryagnikaraNAntaM lakSyate-bhAgavate skandha 11 a0 5 zlo0 13-tathApazorAlabhanaM na hiMsA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vacanamA kayuM che ke satyanAme yajJa karanArAne, pazue pote kahyu ke tuM mane agnimo homa to paNa te karavU ayogya mAnI hiMsA karavI te doSa cha, ema zAstradRSTie tapAsI pazune agni upara pheravI sparza karI mukI dIdhU paNa mAryu nahIM. tethI te yajJanuM phala pAmyo. mATe pazu mAravAna jyA kahyu hoya tyAM paNa tene sparza karI choDI devu teja yogya che. kiMvA te pazunI jagyA badala upara batAvelAM kUSmAMDa vigere balidAna ApavAM. valI nAka, kAna chedavAM te paNa yogya nathI kAraNake te, karavaM kAMI kaDaM nathI ane dayayA sarvabhUteSu tathA pareSTatrAsa jananI e vigaire bhAgavatAdikanAM vacano jotAM dayA choDI te pazune trAsa Apavo e yogya nathI. chUTAM mukI devAM te uttama che. vadhAre zAstrArtha mokSadharmamAMthI jAjalI-tulAdhAravicakhyu vigere prasaMgamAM juo tathA mImAMsAmAM-zenayAgarnu phala naraka kA che te juo. ___ upara lakhelA praznonA uttarI ghaNA savistara lakhI jaNAvata parantu vakhata nathI jethI be pahoramAM keTaluka lakhI zakAya mATe saMkSepamA pramANa sAthe lakhyAM che. te yogya jaNAya to. lakhelu inAma ApavA meharabAnI karazo valI evA savAlo nIkale to amArA tarapha mudata pahelAM jaladI mokalavA jethI utsAha puro thAya. mudata pUrI thaI gayelI to paNa sadgRhasthothI inAma malavAnA lobhathI ekadama zramathI eka divasamAM zAstrArtha khaDokarI mAkelyo che. mATe mudatano vAMdholevo yogya nathI te nahIM lo evI AzA che. li0 zAstrI-chaganalAla kezavalAla-khaMbAta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM..12. junAgaDhavALA zAstrI gorAbhAI rAmajI pAThakano abhiprAya. maMgalAcaraNam zikhiriNIvRttama paraprANatrANapraNihitadhiyAM dharmajananI dayaivaikA loke sakalajananI jIvitasudhA asAmAnyaM puNyaM munibhiruditaM jJAnajavanai rahiMsA saMsAre khaparakuzalazlAdhyasaraNiH // 1 // zrI dharamapuranA rAjyamA baleva tathA dazarA vigeremAM devI-devane mATe thatI hiMsA karavAmAM Ave che. te zAstramAM koI khulAso haze to dharmapuranA rAjA nAmadAra mahArANA sAhe. banI evI icchA che ke baleva dazarAne divase thati hiMsA baMdha karavI te vicAranA AdhArathIdharmapuranA cIpha meDIkala oNphIsara- rA. rA. prANajIvana jagajIvanadAse sarakyulara kADhI keTalAka vidvAnothI khulAso levA sAta savAlo kADhelA che. ityAdi lakhANanI sAthe te savAlo kAThIyAvADa TAImsamAM tA. 16 sapTeMbaramAM bahAra paDatAM tA. 18 mIe mArI dRSTigocara thayA teja DA0 sAheba tribhovanadAsa taraphathI paNa teja tArIkhe tevA matalabarnu bIjuM chApuM amArA tarapha AveluM hatuM. tenA amArA taraphathI te savAlonA pratyuttara pramANavacano sAtha kramavAra lakhavAmAM Ave che. prazna 1 lo. uttara-baleva divase rAjAe pazuhiMsA koI devArtha karavA koI zAstramA lakhela nathI. eTale mUlazAkhA nyAyathI te bali vigere karavA koI paNa zAstravidhi nathI eTale te saMbaMdhI zAstramA vacano nathI. have dazarAne divase paNa te dazarAnA tahevAra nimitta kAI paNa hiMsA karavA lakheluM nathI. paNa rAjAe potAnA hAthI, ghoDA tathA khaDga vigaire hathiyAronI maMtrathI pUjA karavI. ane vijaya muhUrte ghaNAja utsAhathI gAma bahAra aparAjitAdi aSTa devI, pUjana karI zamInA vRkSatuM pUjana karavaM. vali koI jagoe piSTanI zatrunI pratimA karI tene mArI balidevA lakhelaM cha. evI rIte jaya mATe dizA pUjana sAthe vijaya karavA viSe lakhela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dazarAne divase pazuhiMsA karavAnI keTalAka rAjyamA je rIta cAle che te mahAn navamInA devInA balidAna levA mATeMnI che. dazarAne divase thoDo bhAga navamIno hoSA saMbhavathI dazarAno divasa te pazuvadha karavA samAcAra thayo ho ema jaNAya che. te hiMsA karavA devIpurANamA tathA rahasyamAM kaheluM che. te paNa AsurI-kAmya-tAmasa kartAne mATe tAmasa kAmyakarma lakhelaM che. rudhirAktana balinA mAMsena surayA nRp| evA tAMtra zAstromA vAmavArganA AgamamAM te vidhi kahelo che. tema nirNayasindhurmA devIpurANa- pramANa ApyuM che. to te khulAsA nicelA praznonA uttarathI thaI jaze eTale vadhAre vivecana karavAnI jarUra nathI. prazna 2 uttara-zAstra pramANamA sarvamAnyamA mukhya zruti eTale veda ane te pachI smRti eTale manvAdi dharmazAstra-te pachI sUtro te pachI purANa ne vArAhi vagere taMtranA grantho temA uttarottara prazasta gaNAya che. jyAM zruti pramANa hoya tyAM smRti vacano sAmAnya gaNAya che. ane je jago zruti-smRtikAranA vacanono paraspara virodha Ave tyAM zruti balavAn gaNAya che. smRtiH zrutismRtivirodhe tu zrutireva baliyasI zruti vacano je. karma kasvA vAratA hoya. to smRtipurANa, vacano nirbala gaNAya che. zruti. prabala bhane sAmAnya mAnya gaNAya che. na hiMsyAtsarvabhUtAni mA hiMSi parame vyoman / mAgAmanAgAmaditi vadhiSTa artha-sarva prANInI hiMsA na karavI. pazuno vadha karavo nahIM-anaparAdhe pazune mAsyu nahIM. ema zruti vacananA prAbalyathI devipurANa vAmamArganA Agamarnu sAmAnya paNa gaNAya nahi to bahumAnyato zenuja gaNAya eTalaM nahi paNa dharmasindhumAM kAlavarja prakara* NamAM evA madya mAMsAdi Agama vAmamArganA zAstro mAnyaH karavA nahIM ema cokhuM lakhelaM che. madyabhakSyAdivAmAcAgamasya tu na mAnyatA mImAMsA dvitIya sarvaziSTaizca tadanAdarAt // artha-balidAnamA pazuhiMsAdi tathA madya Apa, te vAmamArgamA zAstramA cha ne te zAstramA mAnya nathI. mImAMsAmA tathA iSTaRSi, AcAryoe teno anAdara karelo. to sAtvika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA karanArA-kSatriya-vigaire tevAM pazu hiMsAnA vagara vedanA pramANanAM vacanane mAnatA nathI tema gaNatA paNa nathI. kadi zruti udita hiMsA koI somAdikamAM kaheche, paNa zrutimAM nathI kahetA. bIjA zAstrokta hiMsAmA doSache. tethI te zAstra sAmAnya paNa na gaNAya to bahu mAnyato zernuja gaNAya. prazna 3 uttara--je upara batAvelA devIpurANAdi rahasya jemAMke pazu hiMsAdi balidAnano vidhi batAvelo che. te zAstrI vAmI mArganAM hovAthI tethI zruti, smRti tathA itihAsa purANanAM vacana balavAn gaNAya te vaLavAn zAsramA ghaNI jagoe hiMsAno niSedha karelo che. prathamaM zrutivAkyAni. na hiMsyAt sarva bhUtAni mAgAmanAgAmaditi vadhiSTha, namAMsaM bhakSayet // imamUrNAyuM varuNasya nAbhitvacaM pazUnAM dvipadAM catu. padaMgAtvaSTuH prajAnAM prathamaM janitramagnemAhiSi parame vyoman // zatapathazrutiH / pazUnAM nAzitavyaM hyapakrAmaMtamedhA ete pazavaH artha-sarva eTale devatArthe athavA agnimAM homavAne mATe kadI pazuhiMsA karavI nahIM. ne te pazu anaparAdha che. mATe anaparAdhi prANIne mAravAM e kevala mUrkhAi cha.yajurvedanA 13 mAM adhyAyamAM ajameSa ( bakaru ) te varuNanI nAbhI che. mANasa tathA jAnavarane tenA unanA dhAbalA vigere thavAthI eka jAtanI tenI bIjI cAmaDI che. te tvaSThA vizvakarmAe e pazune prathama kalpeluM che. mATe tevA pazune mArIza mAM. pazu- mAMsa khAvU nahIM. kemake temAthI hALa sAra nIkalI gayelo che. ane aMgikAra karavAno yajJasAra nikalI gayo che. smRtivAkyAni manubhagavAn kahe che. yAvanti pazuromANi tAvatkRtveha mAraNaM // vRthA pazunaH prApnoti pretya janmani janmani // artha-somAdika yajJamAM-vedamAM kahelache. te sivAya eTale yajJasivAya balidAna vigeremA je pazu mAreche te pazuhatyA karanAro jeTalAM rukhADAM pazunA hoyache teTalA janma sudhi / te mAraNAnI kriyA karanAro thAyache. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 medhAtithivyAkhyA-tAvatI janmanAmAvRttiAraNaM prApnoti tathA pazunaH zrutismRtyoracoditaM pazuvadhaM yaH karoti tacca prakaraNAnmahAnavamyAdiSu laukikairyat kriyatepazughna iti kapratyaye chAMdasarUpam artha-meghAtithI evIrIte upalyA arthanI vyAkhyA kaheche. smRti zrutimAM kahela nahIM evo pazuvadha kare che eTale te navamI dazarAne divase balinA prasaMge vedamAM nahIM kahelI hiMsA karanAra aMdhaparaMparAthI vAmamArgathI cAlatI AvelI laukika hiMsA karanArA pazughna kahevAya che. te mATe manu kaheche ke vedamA nahIM kahelI hiMsA AphdU kAlamA paNa karavI nahi. gRhe gurAvaraNye vA nivasannAtmavAdvijaH nAvedavihitAM hiMsAmApadyapi samAcaret // artha-gRhasthAzramamAM bahmacarya AzramamAM-tathA vAnaprasthAzramamAM na kahelI hiMsA Apad kAlamAM paNa karavI nahIM. yo baMdhanavadhakkezAn prANinAM na cikIrSati sa sarvasya hitaprepsuH sukhamatyantamaznute // je prANine baMdhana tathA vadha vigaire kleza nathI karatA te sarva hita IcchanAra atyanta sukha pAme che. nAkRtvA prANinAM hiMsA mAMsamutpadyate kacit na ca prANivadhaH svargyastasmAnmAMsaM vivarjayet prANInI hiMsA karIne ja mAMsane pAmeche ne hareka prANI vadha che te narakaprApta karanAro che. mATe mAMsaja tyAga karavU. anumantA vizasitA nihaMtA krayavikrayI saMskartA copahartA ca khAdakazceti ghAtakAH hiMsA karanArane Teko Ape te tenAM aMga nokhAM karanAra, haNanAra, vecanAra tathA vecAtuM lenAra, pakAvanAra, haraNa karanAra, khAnAra e doSabhAgIche. nivRttistu mahAphalA vedamAM kahelI athavA bIjI saghalI hiMsAmA doSa rahelo che, to tethI nivRtti pAmavI eja moTuM puNyanuM phala che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 itihAsavAkyAni mahAbhArate avyavasthita maryAdervimUDhairnAstikairnaraiH // saMzayAtmabhiravyakairhisA samanuvarNitA // 1 // sarvakarmasvahiMsAM hi dharmAtmA manurabravIt // kAmakArAdvihiMsaMtibahirvedyAM pazunnarAH // 2 // tasmAtpramANataH kAryo dharmaH sUkSmo vijAnatA // ahiMsA sarvabhUtebhyo dharmebhyo jyAyasI matA // 3 // artha - vedanI maryAdA na jANatA evA nAstika mUDha puruSa jene AtmA anAtmAnuM jJAna nathI, teNe hiMsAdi zAstra pravarttamAna karyu che. paNa dharmAtmA manue sarva karmamAM ahiMsAja karavIM ema kaheluM che. te nahiM mAnI kAmanAparatva manuSya hiMsA kare che. mATe dharma paNa sUkSma che. nyAyAnyAya vicArI dharma kArya karavuM. saghalA dharmamAM prAMNinI hiMsA na karavI e vadhAre moTo dharma kahevAya che. chelA zlokanI TIkAkAra A rIte vyAkhyA kareche. sarvakarmasu jyotiSTomAdiSu api narAH kAmakArAdeva pazuM hiMsati na tu zAstrAt yataH dharmAtmA manuH sarvavedArthatatvavit ahiMsAmevAbravIt zazaMsa sarvathApyajJAnAnAM kAmakArakRtA hiMsAkaraNe pravRttiH iti siddham artha -- je koI karma eTale somAdiyAgamAM paNa tathA balidAnamAM paNa puruSo potAnA kAmanA paratva pazune mAreche. koI zAstrAdhArathI mAratA nathI. kemake manu cokhuM kache ke nitistu mahAphalA evI rIte ahiMsAja vakhANe che mATe sarvathA manuSyo ajJAnathIja hiMsA karmamA pravRtti kare che e siddhAnta che. ahiMsA sakalo dharmo hiMsAdharmastathAhitaH satyaM te'haM pravakSyAmi na dharmaH satyavAdinAm // vyAsa - ahiMsAja sakala dharma che - hiMsA adharma che. temAM dharmaja nathI tethI satya kahu~ chaM ke hiMsAyukta, dharma, karma, satyavAdi ( sArA mANasa ) nuM nathI. dAnadharme ijyAyajJazrutikRtairyo mArgerabudho janaH // hanyAt jaMtUna mAMsagRdhrI sa vai narakabhAk bhavet / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 pazune mapaJca mAravA bAla vigere naivedyAdi dvArA ajJAni jana mAMsasAraM pazune mArI nAMkhe che. te naraka bhAgI thAyache. purANavacanAni zrImadbhAgavate hiMsA vihArAhyAlubdhAH pazubhiH strasukhecchayA yajaMte devatAyajJaiH pitRbhUtapatIn khalAH artha-hiMsA karavAmAM jene prIti che ane mAMsa khAvAmAM ghaNA lolubdha che teo yajJa naivedAdike karIne yajJamAM home che ane devatA ane pitR bhUtanuM bAnuM kADhI pazunI hiMsA kareche. __ vRtyai paraM naMti pazUnatadvidaH pazu mAravAmAM moTo doSa che ema vicAra na karanArA potAnI vRtti calAvavA pazune mAreche. nAradapaMcarAtre zrutirvadati vizvasya jananI va hitaM ruSA / kasyApi drohajanakaM na vakti prabhutatparA // hiMsAvidhistu hiMsAyA nivRttyArthosti sarvadA // Atmavat sarvabhUtAni tena pazyecca nAnyathA // artha-zrutiche te jaganI mAtA cha ne te saunuM hIta karanArI che. ne koIne paNa droha karatI nathI je hiMsAnA vidhinI zruti ApaNane hiMsA nahI karavAno artha batAve che. jemake jevo potAno AtmA vahAlo che, tevI saghalA prANI upara dRSTI karavI A vigere niSedhonAM ghaNAM vacano che. paNa graMtharnu mahatva thavAthI lakhyAM nathI. prazna 4 tho. uttara-rAjAe devIne mahAnavamIne divase hiMsA karI balidAna de, e vedokta avazya karma nathI. karma traNa prakAranAM che. nitya-naimittika ane kAmya te na kare to zAstranI AjJA toDI gaNAya ne temA doSa paNa che mATe jarura nitya karavA. tema naimittika karma paNa avazya karavAM paNa smRti zruti vihita karavAM, paNa vAmamArga zAstranAM pramANavAlA tathA purANamAM kahelAM hiMsAvAlA kAmyakarma mahAnavamIne divase balidAna nimitta pazuvadha vigaire Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 na kare to te balavAn zAstranI AjJA toDI ema gaNAya nahIM kemake te zAstrathI na hiMsyAta sarva bhUtAni // e zrutithI paNa prANIne na mAravu ema siddha thAya che. vAle upara kahI gayelA manuvAkyathI tathA medhAtithinI vyAkhyApramANe mahAnavamI balidAnane zAstramA laukika kriyA gaNI che. tethI zAstra bhaMgano doSa Avato nathI. mA kriyA kahevI che ke cAlatI AvelI viruddha kulAcAra kriyA cha ne te zAstrAcAra nathI ema vyAse bhAratamahAtmyamA kahela che. aMdhaparaMparAthI cAlatI AvelI rIta adyApi cAlatI Ave che. to hiMsA na karavI te uttama che. __mahAbhAratamAM kaDaM che ke mahAkuleSu ye jAtA vRddhA pUrvatarAzca ye teSAmapyasurobhAvo hRdayAnApasarpati // 1 // tasmAttenAnubhAvena sAnuSaMgeNa pArthivAH AsurANyevakarmANi nyasevan bhiimvikrmaaH||2|| pratyajiSTazca teSveva tAnyeva sthApayaMtyapi bhajate tAni cAdyApi ye bAlizatarA narAH // 3 // tasmAdahaM bravImi tvAM rAjansaMciMtya zAstrataH saMsiddhAdigamaM kuryAt karma hiMsAtmakaM tyajet // 4 // dharmazIlo naro vidvA nIhako nIhakopi vA AtmabhUtaM sadA loke caredbhUtAnyahiMsayA // 5 // arthaH-moTA kulavize utpanna thayelA mahArAjAo, vRddho, pUrvajo te saghalA Asuri bhAvanA thayelA che kulavAlA hovAthI temanA hRdayamAMthI AsuribhAva khasato nathI. te mATe tenA cAlatA AvelA jema tenA sakhAo paNa vicAra karyA zivAya te paNa Asuri karma kare che, eTaluja nahi paNa tene majabuta kare che. te paraMparA sthApanA mATe pote Asuri karma kare che. ne ajJAnathI Aja paNa teno koI tapAsa karyA vinA andhaparaMparA kare jAya che. mATe vyAsa deva nAmanA rAjAne kahe che. ke he rAjan! huM zAstrathI vicAra karI kahuM chaM ke potAnA manamAM nyAya anyAya vicArI sidhAnta karI hiMsAtmaka karmoM tyAjya karavAM. dharmazIla vidvAne AtmAnI peThe saunI upara dRSTI karI prANInI hiMsA na thAya tema karavu. ___ vaLI A mahAnavamI balidAna che te tAmasa vA rAjasa karma cha eTaluja nahIM paNa te kAmya karma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItAyAM trividhaM karmAsti niyataM saMgarahitamarAgadveSataH kRtam aphalaprepsunA karma yattatsAtvikamucyate yattu kAmepsunA karma sAhaMkAreNa vA punaH kriyate bahulAyAsaM tadrAjasamudAhRtam anubaMdhaM kSayaM hiMsAmanapekSyaM ca pauruSam mohAdArabhyate karma tattAmasamudAhRtam artha-je nitya saMdhyAvaMdanAdi jemAM kAmanAno saMga nathI. jene kAMI paNa jAtanI icchA nathI tenuM nAma sAtvika karma kahevAya. jemA kAmanA rahI che, tathA ahaMkAra abhimAna sAthe jemAM ghaNi mahenata rahi che te rAjasa karma kahevAya. je karmano nAza thayo che, je karmamAM pazuhiMsA thAya che, ane je potAnuM balatapAzyA vagara abhimAna dharIne mAnathI Asuri saMpatnA moha mATe idaM madyamayAlabdhaM ityAdivAlu te tAmasa karma kahevAya. te karma mahAnavamImA tathA dazarAne divasa pazuvadha e tAmasa karma che ane kAmyakarma cha to te na karavAthI zAstrAjJA bhaMga thatI nathI. kemake dharmasindhumAM lakhyuM che ke je mahAnavamI e pazuvadha balidAnano rAjAne adhikAra che te kevaLa kAmyaja che. dharmasindhuH / patra 31 // kevalaM kAmya eva natu nityaH niSkAmakSatriyAdeH sAtvikapUjAkaraNe mokSAdiphalAtizaya iti __ artha-vAmAgamanA pramANe kSatrivaizyane mAMsasahita devIne balidAna pUjAno adhikAra che. paNa te kevala kAmya cha, nitya nathI. to niSkAma kSatriye sAtvika pUjA eTale pazuhiMsAvinA paNa pUjA karavAthI ulaTuM mokSAdi moTuM phala male che. mATe hiMsA nityakarma nahIM hovAthI te na kare to zAstranI AjJA toDyAno doSa prApta thato nathI paNa sAvika pUjAthI hiMsArahita karma karavAthI mokSa maLe che. manu kahe che: indriyANAM nirodhena rAgadveSakSayeNa ca ahiMsatvaM ca bhUtAnAmamRtatvAya kalpate // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "artha-indriyano jaya karI rAga dveSa kSaye karIne koI prANInI hiMsA na kare to mokSa pAme che. mATe zruti pratipAdita hovAthI te hiMsAvAlA purANAgamanA pacano prabala nathI mATe te na kare to zAstrAjJAno bhaMga thato nathI. prazna 5 mo. uttara-A upalyA vacanodhI hiMsAtmaka karma tAmasika ne kAmya e vedodita cha. e to pratyakSa jaNAvelaM che. to te mahA navamI- balidAna pazu mArI na kare to amuka pratyavAya lAge-ema koI smRti vA purANanuM vacana nathI. eTaluja nahIM paNa holikA pUjana vigeremA rASTra dahana vigere kAla bhede pragaTa vAmoe niSedha karelo che. tethI mAmAM kAI balidAna na kare to amuka doSa koI zAstramA nathI. kemake A kAmya karma che. kAraNa ke vArAhI taMtramA navarAtranA viSayamA mAMsAdi homa, bali, mAraNaka, uccATana kAmanA bhede homa karavo tema vArAhI taMtramA kayuM che. dharmArthakAmasaMvRddhau mokSArthI pAyasaM huvet mAraNe mohane caiva tathoccATanakarmaNi // huvet pradIpane vanho tiladhAnAditaMdulAn artha-dharma artha kAmanA vAlAe tila-yava-ne cokhA vigereno homa karavo, mokSane mATe dhapAka, mAraNa mohana uccATanamAM mAMsa homa bali karavAM to mahAnavamI bali pazuvadha avedodita tathA kAmya che. tema koI jagoe na karatAM amuka rAjA prajA upara bhAra ema lakhelaM nathI. prazna 6 Tho. uttara-pazu hiMsAne badale yajJamA tathA balidAnA bIjI kriyA zAstramA lakhelI cha te pazujagoe piSTanI pratimA vA kUSmAMDa ne zrIphaLa laI te pazune ThekANe kalpI taravArathI kApi bali devA kahelaM che. zrInirNayasindhau durge devi samAgaccha sAnnidhyamiha kalpaya bali pUjAM gRhANatvamaSTabhiH saha zaktibhiH sahetyAvAhyapUrvoktamaMtreNa SoDaSopacAraH saMpUjya mASabhaktabaliM kUSmAMDAdibaliM davAta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teja teja prathomAM kAlikApurANamAM teja jago mAMsa pramANe kUSmAMDa ane zeraDIthI mAMsa pramANe Ahe. kUSmADamikSudaMDaM ca mAMsaM sArasameva ca ete balisamAH proktAstRptau chAgasamAH sadA artha - koluM - zeraDI - sArasanuM mAMsa e tamAma balinI barobara che ne tethI devI tRta -- thAyache eTaluMja nahIM paNa te pazu mAravAnA vidhipramANe pazuvat kolAne tathA zrIphalane vastrI viMTI charIthI kApI balidAna devA pazu sthAne yojanA karI . chAgAbhAve tu kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharaM vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayecchurikAdibhiH // * zlokano bhAva upara AvI gayo che. tathApi ahIM lakhuMchu. artha- bakarAne ThekANe kolAM tathA zrIphala e vastuone vastradhI vIMTI charIthI kApI netene balidAnane ThekANe ApavAM, A uparathI taMtrano vidhi paNa sAtvika kartAe pazuvinA kolA vigerethI kahelo che. eTale rudrayAmala - kAlikA purANa kahetuM hoya to tevI kriyA karavAthI pazu nahIM mArI te jagoe kolA vigerethI vidhi kare to AjJA bhaMga zAstrAno gaNAya nahIM. temaja mahAbhAratamAM yajJAdimAM balidAnamAM pazuvadha nahiM karatAM bIjo vidhi karavA ema kahela che. mahAbhArate loko yaH sarvabhUtebhyo dadAtyabhayadakSiNa sasarvebhyo vijAnaH prApnotyabhayadakSiNAM // 1 // na bhUtAnAmahiMsAyA jyAyAndharmo'sti kazca na // yasmAnnodvijate bhUtaM jAtu kiMcitkathaMca na // 2 // sobhayaM sarvabhUtebhyaH saMprApnoti mahAmune // yasmAdudvijate loko rUpAdvizmagatAdika // 3 // na sa dharmamavApnoti ihaloke paratra ca akAraNo hi naivAsti dharmaH sUkSmohi jAjaLe // 4 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtarakSArthameveha dharmapravacanaM kRtaM sUkSmatvAnnatu vijJAtuM zakyate bahu vighnataH upalabhyAMtarAcArAcArInavabudhyata iti // gadyaM artha-lokane vize abhaya-dakSiNA denAra abhaya pAme che. ane ahiMsA yajana karanAra paNa abhaya pAme che. prANInI hiMsA samAna vidhi dharmane mATe nathI. jethI koI paNa prANI udvega pAme nahIM te abhaya thAya che. jethI prANI trAsa pAme che te A lokamAM ne paralokamAM sArI gati pAmato nathI. he mune! saghalA saMpradAya matanuM nAma dharma pADeluM che. paNa te dharma sUkSma che. te kharekharo koI jANI zakatuM nathI. kemake temAM ghaNAM vighno bhAve che tethI koI jANI zakatuM nathI. // atra nIlakaMTha vyAkhyA // upalabhyeti ukSANaM vA veha taM vIkSadante mahokSaM vA mahAjaM vA zrotriyAya nivedayet iti smRtizrutivihito gavAlaMbha ekAcAraH mAgAmanAgAmaditiM vadhiSTha ityatra liMgAya gato gavotsarjavidhi taddhirudho'nya AcArastatra anAgAmiti vizeSaNAt kRtvA hiMsA vidherahiMsAvidhiLayAn iti gamyate / prajApatyAdipazuSvapi tulyasvAdityAstAM tAvaditi bhAvArtha-madhuparkamAM zrutismRtimAM kahelo eka AcAra che. bIjI taraphathI tenI viruddha RgvedamA anaparAdhi balada tathA gAyo mAravI nahIM. evo vidhi batAvyo, bIjaM gAyone choDI devI e AcAra che. te bAvatamA vicAra na karatAM anaparAdhi pazu yajJamAM tathA balimAM sarakhAM che. mATe hiMsA na karatAM yajJa karavo ne ahiMsra bali ApavAM e vidhi zreya che. ema nIlakaMThano abhiprAya che. temaja zrutiomAM tathA vedamAM somayAgAdi prayogamA paNa je pazuhoma kahelA che. te jago pAkasaMsthAmAM zrautasmAtakarmamAM paNa te pazusthAne puroDAza tathA caru-AmiSa vigere kahelA che. to A laukika tAMtrakriyAmA pratinidhi kUSmAMDAdi karavAmAM koI zAstra bAdha karatuM nathI, paNa vizeSa abhyudaya che.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbhArate tasya tenAnubhAvena mRgahiMsAtmanastadA tapomahatsamucchinnaM tasmAddhisyA na yajJiyA ahiMsA sakalo dharmo hiNsaadhrmstthaahitH|| ityAdi atrAkhyAyikAtAtparya pazukAryezyAmAkAdivikArAMzcarupuro. DAzAdInakuryAt iti gamyate tathA ca gRhe athazvobhUteSTakAH pazunA sthAlipAkenaveti / pazusthAne sthAlipAko vidhIyate evamanyatrapuro. DAzAmikSAnAM pazusthAne vidhaanmvgNtvyN-tsmaadhisaanyjnyiyaa|| bhAvArtha-pazunI jagomAM te kAryamA sAmo-dUdhapAka vigere anna vikAra sapuroDAzAdika karavA kaheluM che. mATe pazusthAne dUdhano padArtha vA mASAnnAdi karavA lakhe che. mATe hiMsAyajJa karavA tethI ahiMsAyajJa karavA te vadhAre sArUM. eTaluMja nahi, [ vali bhAratAdikamAM kaheluM che ke, ] dhUtArA vAmI lokoe, mAMsa, madirA pUjAne bAMne potAne khAvA mATe kaheluM che. mahAbhArate yadi yajJAMzca vRkSAMzca yUpAMzcodizya mAnavAH vRthA mAMsaM na bhakSati naiSa dharmaH prazasyate // 1 // surA matsyA madhumAsamAsavaM kRzaraudanam dhUtaH pravartitaM hyetat na vai vedeSu kalpitaM // 2 // mAnAnmohAca lobhAcca laulyameva prakIrtitam viSNumevAbhijAnaMti sarvayajJeSu brAhmaNAH // 3 // pAyasaiH sumanobhizca tasyApi yajanaM smRtaM artha-yajJIya vRkSa goyUpAdi karI pazune bAMdhI yajJadvArA mAMsa thavAthI vRthA nathI khAtA e koI dharma nathI. , temaja surA, matsya, madhu, mAMsa, Asava, lImaDI vigaire padArthoM vedA nathI e savalaM dhUtArAoe potAnA moha, lobhathI pravartamAna kareluM che. je viSNune jANe che te saghalA brAhmaNa puSpAdikathIja devacaM pUjana kare che. mA hiMsAcAla pazuhiMsAno tretAyugathI vadhAre balavAn thayo che. ema mahAbhAratamA tathA itihAsamAM che. te nIce - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityartha nirmitA vedA yajJAzcoSadhibhiH saha ebhiH samyakprayu. kaizca prIyante devatAkSitau / idaM kRtayugaM nAmakAla shressttHprvirttH| ahiMsA yajJapazavo yuge'sminnatadanyathA tat traitAyugaM nAma trayI yatra bhaviSyati / / prokSitA yajJapazavo vadhaM prApsyati vai makhe / tattastiSye caheM prApte yuge kalipuraskRte // ekapAdasthitodhoM yatra tatra bhaviSyati patra yajJAzca vedAzca tapaH satvaM damastathA ahiMsAdharmasaMyuktAH careyuH surottamAH / rucodezaH sevitavyo mAvodharmaH padAsyazet // mAvArtha-veda sAthai auSadhi thaI cha moTe auSadhithI bali vigerethI devI prasanna thAya cha. bhagavAn kahe cha- hAla satvayugamA pazuvadha nathI. tretAyugamA tenuM prabala thAze. jyAre kali Avaze tyAre baMdha thaze to tamAre je jago hiMsA vidhi thAya te jagoe rahevA jaq. valI kalIyugamA dharmasiMdhumAM hiMsAvidhi madhuparkAdikamAM mane karI che. madhuparkepazovaidhaH zrAddhamAMsapadAnaMca vayaM // ityAdi zrutismRtimAM hiMsAvidhi paNa niSedha karelo che. to tAMtrono vidhi pazuvadha varNya hoya temAM zuM Azcarya. vali keTalIka jago vAstu naivedamAM balidAnamAMpaNa aDadano loTa laI teno pazu karI bali ApavA kahela che. zAMtisAre. jayaMtAya dhvajaM pItaM paiSTaM karma ca saMtyajet ema vAstu balimAM paNa piSTanAM pazu kahela che. temajaM cAturmAsyAdikamA paNa hAla piSTanAja thAya che. temaja zrutimA je jago vasAnulaMbhana kahelaM che. te jagoeM kAtyAyane potAnA sUtromAM (payasyAvA ) ema pazusthAne payasyA karavA lakhelaM che. __ smRtyaMtare. pazusthAne puroDAzaM nirvapet pazudaivataM AmiSAmathavA kuryAt pUrNAhutimathApi vA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 pazusthAne puroDAza te devatAno karavo vA dUdhanI AmiSa darhi nAMkhI karavI vA pUrNAhuti karavI te manue paNa pazusthAne piSTapazu kahela che. yajJe piSTapazuM kuryAt saMge ghRtapazuM tathA yajJamAM balimAM piSTano vA ghRtano pazu karavo vRthA pazu karI baMdha vidhi karavo mAM koI zAstro bAgha nathI. prazna 7 mo. pazuvadha karavAne badale tenA nAka kAnano chekokarI te prANIne chuTuM melI devAmAM Ave to kriyA karI thaI gaNAya ke kema ? uttara 7 mo. pazuvadha karavAne badale tenA aMgane chedana karI prANIne chUTo mUkavAno lekha kAMI lakhelo nathI. parantu // rudhirAktena balinA mAMsena surayA nRpa / evA vacanathI te pazu mAMnA eka dezanA rudhira sahita annathI balidevAya temAM pratyavAya nathI kemake balinA vikalpamAM potAnA aMganuM rudhira mAtra lakheluM che. ane vadhanA rudhirathI paNa tRptI thAya che. mATe potAno niSkraya pazu sAthe karI tenA aMganuM rudhira ane odana gharI tene chUTuM mukavA harakata nathI. somAdi yajJamAM tvaSTrA nAmanA pazune yajJastaMbe bAMdhI paryAgnikRta pazune prada kSiNA karAvI nahIM mArI chUTI devA lekha che temaja azvamedhAdikamAM AraNya pazunuM AlaMbhana karI choDI devA lekha che temaja Ama cAlato rIvAja madhuparkamAM gRhyapramANe cAle che. yajamAna kahe che - gauH gauH gauH ema kahI baline prahaNa kare che. te mAtA rudrANAM ityAdi maMtra bhaNaune kahe che ke - utsRjata nRNyAyatu - ema kahI te pazunuM utsarjana karavA kaheluM che. to pazuno uddeza devItarapha kare tenA aMgabhaMgathI rudhira - odanathI bali devAmAM koI harakata nathI. tathApi kUSmAMDAdinI pUjA karI dharmasindhumAM kahelo vidhi vadhAre prazasta che. te rudrayAmala pramANe kUSmAMDa tathA nAlIyerane vastra biMTi tenI pUjA karI dharmasindhumAM kalA vidhipramANe bali Apavo. kUSmAMDo balirUpeNa mamabhAgyAdityAdi ityAdi vidhithI kUSmAMDathI bali pazu sthAne devuM. A vidhi yajJamAM ghaNI jagAye che. ma mA pazubali vedodita nathI eTale pratyavAya na kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 upasaMhAra tAtparyArtha dazarAne divase mahAnavamI nimitta devatA bali vedodita nathI . - na hiMsyAt sarvabhUtAni evI zrutithI hiMsA karavA sau prANIne manAI karI che. kadApi devIpurANamAM tathA caMDipATha bigeremAM validAnamAM pazu lakhelo che. parantu // nAvedavihitAM hiMsAmApadyapi samAcaret / ema manue kaheluM che. hiMsA Apad kAlamAM paNa na karavI ema kaheluM cha / sarvathAnnaM yadA na syAt tadaivAmiSa mAzraye // AvI rIte kaheluM che. // kalau manuparAzarau / evA lekhathI kaliyugamAM manu tathA parAzara bee mAnya gaNAya che. vaLI anaparAdhi prANInI hiMsA na karavI ema veda kahe che. // asvargya lokavidviSTaM dharmamapyAcaret na tu // manue pazuvadha asvargya kahelo che. lokavidviSTaM paNa che. mATe pazunI jagyAe kUSmAMDAdi bali Apa e zreSTha che. tathAstu. ApanuM lakhANa amArI pAse ghaNuM moDuM AvavAthI ghaNo zodha thaI zakyo nathI tethe saMpUrNa khulAzA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tA0 20- -9-94. pAThaka. gorAbhAI rAmajI, junAgaDha kanyAzALApAse. www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na. 13. zAstrI haridata karuNAzaMkarano abhiprAya. Astikavarga vibhUSaNa rA. rA. prANajIvana, cIpha meDikala oNphisara dharmapura sTeTa, ApanuM chApelaM patra tA. 14-9-94 ne roja ravAnA karelluM mane tA. 17-9-94 ne roja sAyaMkAle maLyuM che. ApanI ahiMsA dharmamAM sArI ruci jAMNI citta prasanna thayuM che. bhApanA lakhelA praznonuM uttara savistara ApavA adhika kAlanI apekSA che. tathApi Ape satvara uttara ApavA jaNAveluM che. mATe TuMkI mudatanA pramANamAM TuMkAmAM paNa khulAsAvAra mApanA praznono anukrame uttara ApuM chaM. te upara lakSa Apazo. 1 - A prakAranI rhisAnuM pratipAdana devIbhAgavata, kAlikApurANa, rudrayAmala tathA DAmarataMtra Adi taMtragrantho tathA durgAbhaktitaraMgINI Adi zAstragraMthomAM che. 2 - A jAtinA grantho durgAnA upAsanAo mAM mAnya gaNAya che. sarva Arya prajAmAM mAnya gaNAtA nathI. kAraNa ke A eka potapotAno kulAcAra che. mATe jeonA kulamAM upAsya svadeva durgA che, te kulanA puruSone uparanA graMtho pramANabhUta che. devInA bhakto paNa be prakAranA che. eka vAmamArgI tathA bIjA dakSiNamArgI; temAM vAmamArgI loko mahAnavamInI samAptImAM sAkSAt pazu mahiSAdino devInI sanmukha vadha kare che. temaja madyapAna paNa kare che. paraMtu je dakSiNamArgI che, teo kUSmAMDa [ koluM ] vA zrIphala Adino pazune sthale upayoga kare che. mATe zakti bhaktImAM paNa kevala vAmamAgAoneja hiMsApratipAdaka kriyApradhAnaprantho mAnya che. sakala AryaMjanone e grantha sarvathA mAnya nathI. 3 - dharmasindhu, nirNayasindhu Adi sarvamAnya graMthomAM uparanI kriyAnA saMbaMdhamAM mApramANe lakSyuM che. vipreNa yavahomAnna balinaivedyaiH sAtvikIpUjA kAryA naivedyaizca nirAmiSaiH // madyaM datvAbrAhmaNastu brAhmaNyAdeva hIyate // madyamapeyamadeyamityAdiniSedhAnAM mAMsamadhayuta pUjAyAM brAhmaNasya nAdhikAraH sa ca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalaM kAmya eva na nityaH // niSkAmakSatriyAdeH sAtvikapUjAkaraNe mokssaadiphlaatishyH|| (dha0 siM0 dvi0pa0 patra 66). arthaH-java homa, anna bali tathA naivedya vaDe sAtvika pUjA karavI, mAMsarahita naivedya samarpavaM. madya arpaNa karavAthI brAhmaNa brAhmatvathI bhraSTa thAyache, madya pIvU nahIM tema Apag paNa nahIM ityAdi niSedha vAkyo che. mATe mAMsa, madya sahita pUjAno brAhmaNane adhikAra nathI. kSatriyane mAMsa madyayukta japa homAdi sahita rAjasapUjAmAM paNa adhikAra che. A sthale api zabdanuM grahaNa kareluM che. te uparathI teno sAtvikapUjAmAM paNa adhikAra chai. A kAmyakarma che. nityakarma nathI mATe kAmyakarma na AcaravAthI koI prakAranI hAnino saMbhava nathI. mumukSu puruSane to kAmya niSedhanuM varNana yogya che. niSkAma kSatriya Adine sarvottama phaLanI * prApta thAya che. nirNayasindhunA dvitIya paricchedamA lasyuM che ke,azaktau brAhmaNena ca kUSmAMDAdibhirbalidAnaM kArya / uktaM ca kAlikApurANe kUSmAMDamikSudaMDaM ca mAMsaM sArasameva ca ete balisamAH proktA stRpto chAgasamAstathA chAgAbhAve tu kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharaM , vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayecchurikAdinA artha:-kSatriya tathA vaizye tathA brAhmaNe kUSmAMDa vigairethI balidAna ApavaM. kAlikApurANamAM kahyu cha ke-kUSmAMDa, zeraDI sAMTho, sArasanuM mAMsa e balitulya samajavAM, tethI devIne bakarA barobara tapti thAya che. rudrayAmalamAM paNa kaDaM che ke, ___ chAgane abhAve koluM athavA saMdara zrIphalane vastra bare vATIne charI girepI tene kApavAM uparanA vAkyamA ema lakSyaM ke ke mazakta kSatriyAdiye kUSmAMDAdino bAki bhApavo to dayAvAn rAjarSinI AvA karakarmamA bhapravRttine mazaktirUpe gaNavAmAM ko bAdha kyA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasindhumA balidAna prakaraNamA lakhyuM che ke,-- sakAmena kSatriyAdinA siMhavyAghranaramahiSacchAgasukaramRgapakSimatsyanakulagodhAdiprANisvagAtrarudhirAdimayo balideyaH artha:-kSatri jo kAmanA vizeSa yukta hoya to teNe siMha, vyAghra, nara, mahiSa, chAga, sukara, mRgapAkSa, matsya, noliyu, gho vigere prANIno tathA potAnA rudhira vigereno paNa kAmanAnusAra bali Apavo. AthI tuccha kAmanArahita kSatriyane A hiMsA pradhAnakarma AdaravA yogya nathI eja spaSTa samajAya che. valI madyamAMsAdi vaDe ArAdhana vAmAcAra gaNAya che, bhane vAmamArgane anukUla zAstro kaliyugamA pramANabhUta nathI. ema dharmasiMdhukAra kalivarjaprakaraNamAM kahe che. madyabhakSAdi vAmAdyAgamasya tu na mAnyatA madya mAMsAdi bhakSaNa- pratipAdanakaranArA vAmamArganA zAstro kalimAM pramANabhUta nathI. mA hiMsyAtsarvabhUtAni koI paNa prANinI hiMsA karavI nahIM. ahiMsA paramo dharmaH ko dharmobhUtadayA ityAdi zrutismRti tathA AptapuruSanA vAkyo ahiMsA pratipAdaka aneka che. paraMtu vakhate temAM jagAnA saMkocane lIdhe A sthale sarva lakhyAM nathI. 4--sarva rAjAone te avazya kartavya nathI. tema na karavAmAM Ave to koI prabalazAstranI AzAno bhaMga thato nathI. valI sAtvikI kriyA karavAthI e ekadezIzAstranuM mAna paNa rahe che. 5--jo devI potAnA pradhAna upAsya deva hoya to tenI yogya samaye bhArAdhanA na thavAthI hAnino saMbhava kharo parantu sAtvikI pUjAvaDe zrIjagadaMbAnuM zraddhA bhaktipUrvaka saDe prakAre bhArAdhana thaI zake che. mATe hiMsA pradhAnakriyA na karavAmAM kazo paNa bAdha nathI. 6--bhA praznanuM samAdhAna uparanA praznonA uttarathI thaI gayelaM bhApane jaNAze mATe te vize adhika lakhavA prayojana jaNAtuM nathI. 7--evI rIte chekauM devA karatA e tAmasakriyA naja karavI e bhatiuttama mArga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra. bhApanA mahArAjAzrIne A prakAranI vRtti thaI che, tethI temane dhanyavAda ghaTe che. bhApa lakhocho tevI vRtti emanI hoya to kharekhara rAjarSipadane yogya che. jyAre A prakAre tenI vRttinuM valaNa ahiMsA tarapha che. to teo zikArane badale paNa bicArAM niraparAdhi mRgAdi pazubhono paNa vadha nahIMja karatA hoya, je sarva prakAranI hiMsAthI nivRtta che. teNe balinimitta paNa hiMsA karavI ucita nathI. saghalA bharatakhaMDanA rAjAonI zrIdharmapuranA rAjAnA sarakhI vRtti thAo. ema ame zrIparamAtmapAse yAcanA karie chIe. yodharmapurabhUpAlaH saddharmanirataH zuciH hiMsApradhAnaM sa kathaM dharmAbhAsaM samAcaret li0 haridatta karuNAzaMkara. junAgaDha saM0 pAThazAlAnA zAstrInA AzIrvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 14. vaidya raghunAtha iMdrajIno abhiprAya. hiMsA na karavAthI sAraM che, evAM vAkya zrImadbhagavadgItA tathA zrIbhAgavatamA che. jene -moTA moTA bhAcAryo pramANa mAne che. ane jenI upara TIkAkAre gItAjImA ahiMsAsatyamasteyamityAdi vAkyo lakhalAM che, ne zrImadbhAgavatamAM paNa ekAdaza skaMdhamAM vibhUti adhyAyamAM lakhe che je vRtAnA mavihiMsanaM ne je upara Aja kAyadA cAle che, te smRtimA paNa ahiMsA 'paramodharmaH lakhe che mATe hiMsA na karavAthI zreya che. ne hiMsA karavAnuM devIpurANa athavA kAlikApurANa emAM lakhyu haze, te kAI sadAcAra ke AryadharmamAM mAnavA lAyaka che nahIM. tenA upAsaka tene mAne che. ne je pADA, bakarAno vadha kare che, te rUDhithI karatA haze. kAraNake koI sArA granthamAM evaM lakhyu nathI. je hiMsA na karavAthI nukasAna thAya paNa hiMsA jene vAli cha tevA keTalAMka manuSya vahema nAMkhe che. je darasAla karatA hoya te na karavAthI nukasAna thAva e bahemathI manuSya DaratA haze. paNa koI sArA pranthamAM hiMsA na karavAthI nukasAna thAya evaM mArA jANavAmAM Avyu nathI. liM. junAganA. vaidya, raghunAtha iMdrajI praznorAnAgara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . naM. 15. dhorAjIvAlA pArekha vanecaMda popaTano abhiprAya. rA. rA. prANajIvana jagajIvana, cIpha meDIkala oNphisara. mu. dharmapura. dhorAjIthI li. pArekha, vanecaMda popaTanA juhAra vAMcazo. bAda Aja roja ApanA mahArANA taraphathI sAta prazna pUchavAmAM AvyA che. to teno javAba huM yathAmati ApuM chu te svIkArazo. ahiMsAniSedhaprakaraNam prANimAtrahiMsAniSedhanAmiSAzananiSedhaH // tatra mahAbhArate devAn prati maharSivacanam // bIjairyajJeSu yaSTavyamiti vai vaidikI shrutiH|| ajasaMjJAni bIjAni chAgaM no hantumarhatha // arthaH-koI jIva prANImAtranI hiMsA na karavI tathA mAMsa bhakSaNa na karavU. tenA pratipAdana karanArA zlokano artha-mahAbhAratane vize devatAopratye maharSituM vacana ka, he devo! yajJamAM dhAnyanA bIje karIne homa karavo e vedanI zruti kahe che. ne aje karIne homa karavo ema paNa vedanI zruti che. to aja eTale na uge evAM dhAnyanAM bIja samajavAM paNa aja eTale bakaro na samajavo. mATe bakarAMne mAravA tamo yogya nathI. zrImadbhAgavate caturthaskaMdhe, prAcInamarhiSiprati nAradavAkyaM. vAyumatsyapurANayordeveMdraM prati maharSivAkyam tathA ca / yajJo bIjaiH surazreSTha yeSu hiMsA na vidyate // trivarSaparamaM kAla mupaitai rprrohibhiH|| artha:-vAyupurANa tathA matsyapurANamAM deveMdrapratye muniye kayuM che. he deveMdra ! traNa varSa sudhI paDatara rahela ne vAvata uge evAM dhAnyanAM bIjathI yajJa karavo [ kAraNa ke AvAM dhAnyane vize hiMsA nathI bhane uge emA dhAnyathI yajJa karavAnI zAstramA manAI che. to devane kema rAjI karAya ! naja karAya. ] mATe hiMsArahita kAma karavAM eja vedanuM mata che. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bho bho prajApate rAjan pazUnpazya tvayAdhvare saMjJApitAn jIvasaMghAn nighRNena saMhasrazaH arthaH--he prajApati rAjan ! dayArahita evo tuM teNe yajJamAM mAyA~ je hajAro pazu tathA te yajJamA mAryA je bIjI jAtanA keTalAka jIvasamUha tene mArA batAvavAthI najare jo. ete tvAM saMpratIkSyante smaraMto vaizasaM tava saMparetamayaHkUTaizchidaMtyutthitamanyavaH arthaH-yajJamAM mAryo je pazuoM tathA bIjA jIvanA samUho te saghalAM tArA vairane saMbhAratA tArI vATa. joIne ubhA che. A dehano tyAga karIne paralokamAM gayo je tuM tene dekhIne jeone ghaNo krodha thayo che. evAM sarva pazuo tathA bIjA jIvanA samUho loDhAne kuvADe karIne tane chedaze ( kApaze ). nAradapaMcarAtravacanam. zrutirvadAta vizvasya jananIva hitaM sadA kasyApi drohajanakaM na vakti prabhutatparA arthaH-samartha parama dayAlu mUrti Izvarane pratipAdana karanArI je zruti te mAtAnI peThe niraMtara jagatanA hItaneja kahe che. paNa koI jIvano droha thAya, tevu vacana nathI bolatI. mATe vedamA hiMsA karavAneM koI jagAe kahyu nathI. __na tacchAstraM tu yacchAstraM vakti hiMsA manarthadAma yato bhavAta saMsAraH sarvAnarthaparaMparaH artha:-anarthane ApanArI hiMsAcaM je zAstra pratipAdana karatuM hoya. to te zAstra mAnya gaNAtuM nadhI. samagra duHkhanI paraMparAvAlo je saMsAra temA vAraMvAraja mRtyurUpI pravAha jIvanI hiMsAthI. thAya che. je zAstra hiMsAnU pratipAdana karatuM hoya tene to zAstraja mAnavU nathI. bhArate bhISmavacanam, sarvakarmakha'hiMsAM vai dharmAtmA manurabravIt kAmakArAdvihiMsati bahirvedyAM pazUnarAH artha:-dharmAtmA manu te sarva karmamAM koI prANinI hiMsA karavI nahIM,ema kahetA bhAvyA che. mAMsanA khAnArA mAMsa khAvAnI icchAthI yajJazAlAnI bahAra pazulone mAre che, te kevala rasAsvAda mATaija che.. paNa zAstra pratipAya nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasmAta pramANataH kAryoM dhamaH sUkSmo vijAnatA / AhiMsA sarvabhUtebhyo dharmebhyo jyAyasI matA artha:-mATe vizeSe karIne sarva zAstranA siddhAntane jANanAro je puruSa teNe sarva zAstranA pramANathI bhahiMsArUpa je sUkSmadharma teja karavo kema je sarva bhUtanI je bhahiMsA te sarva dharmathI zreSTa mAnI che. vRdaparAzareNoktam yastu prANivadhaM kRtvA devAn mAMsena tarpayeta so'vidvAMzcaMdanaM dagdhvA kuryAdaMgAralepanam artha:-je puruSa prANInI hiMsA karIne devatAbhone mAMsa vaDe tRpta kare che. te markha puruSa -sAraM sugaMdhivALu caMdana bAlIne tenI rAkhanuM potAne zarIre lepana kare cha. mATe koI kAmamA prANInI hiMsA karavI nahIM. mahAbhArate yudhiSThiraM prati bhISmavacanam prokSitAbhyukSitaM mAMsaM tathA brAhmaNakAmyayA nirdoSa sarvathA mAMsaM vidyate naivabhUtale artha-have mAMsa bhakSaNanA niSiddha vAkyo kahevAmAM Ave che. mahAbhAratamA yudhiSThirapratye bhiSmapitAe kAM che, koI kapuruSe devatAne nivedana kayeM tathA pitriyone nivedana ka. evaM je mAMsa tenA bhakSaNa vize moTo doSa che, brAhmaNanI bhAjJAe karIne mAMsa bhakSaNa karaj tene vize paNa doSa . mATe koI prakAre mAMsa nirdoSavAlaM nathI. tethI tenuM bhakSaNa kyAreca na karavaM. saptarSayo vAlakhilyAstathaiva ca mriicyH|| amAMsabhakSaNAn rAjan prazasAMta manISiNaH // 11 // ara-mAhisA dharmayukta che. ruDIbudivAlA evA je basiSTAdi sAta apilo tathA sUryanA kiraNa ne sUryanA maMDalane vize rahenArA je sAta hajAra pAlpakhIlya nAme aSilo mAMsa bhakSaNa nathI karatA. tenA vakhANa kare ke. ne mAMsa bhakSaNa kare che. tenI sau mANasa niMdA kare che. mATe mAMsa bhakSaNa na kara. pUrva tu manasA tyaktvA tathA bAcA ca karmaNA na bhakSayati yo mAMsaM viSiSa so vimucyate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 artha :- he rAjan ! je puruSa prathama to mane karIne pachI vANIthI pachI dehe karI pachI karme karIne je mAMsane nathI khAto te aneka prakAranA saMsAranA duHkhathI mUkAya che. ne sukha pAme che. tethI mAMsa bhakSaNa na karavuM. na hi mAMsa tRNAt kASThAdutpalAdvApi jAyate jaMtughAtAdbhavenmAMsaM tasmAddoSApi bhakSaNe arthaH- he rAjan! mAMsa khaDathI utpanna nayI dhatuM tathA kASThathI utpanna thatuM nathI tathA pASANathI thatuM nathI. mAMsa to jaMtubhonA ghAtathI thAya che. mATe mAMsa bhakSaNa viSe moTo doSa che. RSibhiH saMzaya pRSTho vasuzcedipatiH purA abhakSyamapi mAMsaM saprAha bhakSyamiti prabho // 14 // AkAzAt patitaH sadyo bhUmau sa nRpAtastadA etadeva punazvoktA vizeSe dharaNItalam // 15 // bhAvArtha : - he samartha yudhiSThira rAjA - pUrve vizvatanAme iMdra thayo teNe pazuonI hiMsAyukta yajJa karavA prAraMbha karyo hato. te yazasthAnamAM mahAtmA sanakAdiko AvI caDyA. te mahAtmAbhoe iMndrAdi devagaNAne kahayuM ke hiMsAyukta yajJa karavAnI vedamAM manAI che. ane tamo -devatA thaIne hiMsAmaya yajJa karIna mAMsa bhakSaNa karocho. te tamone ghaTatuM nathI evI rIte RSino ne devagaNono vivAda cAmyo te vakhatamAM cedI nagarIno rAjA caravavasu mahA dharmavAn tvAM AvI pahocyA. tyAM bhASimahAtmA bhae kahayuM ke he rAjan - amAro ne A devatAbhono saMvAda temAM tamo madhyastha thAbho bhane yathArtha kaho. tyAre vasurAjAeM iMdrane pakSapAte karIne kaha ke vedamAM hiMsAmaya yajJakarIne mAMsa bhakSaNa karavAnuM kahayuM che. evaM asatya vacana bolatAM tatkAla AkAza thakI pRthvImAM paDayo vyArevalI vasurAjAne mAhAtmAe kahayuM ke sAcuM tuM bola. mAre te rAjA prathamanI peThe bolyo. eTale turata pRthvI phATI eTale te vasurAjA pAtALamAM pacyo ne mahadU duHkhane pAmyo. evI rIte pazune mArIne mAMsa khAvuM ATalaM bolyo tethI pAtAlamAM paDayo. mATe je pazuno badha kare ne mAMsa khAya tene pApa lAgeche mATheM pazabho mAranA nahIM ne mAMsa khAvuM nahIM. e zrutimAM tathA smRtimAM siddhAMtache. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pArela, banecaMda popaTa soti caMda, mu0 dhorAjA. www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na. 16. dhorAjIvAlA pArekha, popaTa moticaMdano abhiprAyaH dhorAjI tArIkha 18 saptembara 1894. sadA maherabAna rAjamAnya rAjazrI prANajIvanadAsa vi0 jagajIvanadAsa mahetA. dharmapuranA cIpha meDIkala oNphIsara sAheba mu0 dharmapura dhorAjIthI lI. zA. popaTa motIcaMda tathA vakIla jagannAtha vAzaNajInA yathAyogya ghaNA mAnyanI sAthe kabula karazo. lakhavAne ghaNI khuzI upaje che ke tA. 18 sapTembara 1894 nA muMbaI samAcAramA ApanI AgevAnI niceno eka ArTikala amArA vAcavAmAM Avyo temAM dazarA baleva vigere tahevArane divase dharmapuramAM devIne ke devane bhoga ApavA mATe pADA bakarA ne bIjA prANIono vadha karavAmAM Ave che. te zAstravihIta che ke niSedha che. te bAbata sAta savAloM kADhI teno vidvAno pAsethI khulAso meLavavAnI intejArI rAkhelI hoya ema jaNAya che. amo AzA rAkhIe chIe ke, AvA sAhasIka kAmamAM Apane pUratA khUlAsA malI jaze. vakhata ghaNo thoDo hovAthI ame amArI umedamAM saMkocAIne paNa jagAvavAnI rajA laIe chIe. ApanA taraphI thaelA savAlomAMthI 3 trIjA savAlano khulAso ApavAnI amo amArI alpabuddhi pramANe ghaNI agatyatA joIe chIe. devI devane nAme hiMsA karavAnI rUDhI junI buddhinA bhochI samajaNavAlAe calAvI hoya evA vAmImArgIoe arthano anartha karI A rasto calAvyo che. ApanA savAlamAMno trIjo savAla nAcepramANe che. te zAstra karatAM paNa je zAstranuM pramANa vadhAre balavAn gaNAtuM hoya evAM koI zAstramA te hiMsAno niSedha karyo che ke kema ? Ato jagat prasiddha che ke, bhAgavata e pramANa karavA yogya zAstra che. tethI bIjA kapolakalpita pustakonA mukAbalAmAM pramANa karavA yogya gaNAya nahIM. vaLI vedanuM pramANa sarvoparI gaNAya che. viSNuvAvA brahmacArI nAmanA mahAn vidvAn anubhavI mukta puruSe vedokta dharmaprakAza nAmano eka grantha lokahitArthe vAhAra pADyo che. jenA 186 me pAne navamI kalamamAM darzAnyuM che keHpuruSaM vai devAH pazu mAlabhaMta tasmAdAlabdhAnmeSa udakrAmat // so'zvaM prAvizat tasmAdazvobhavadathainamurakrAMta sa kiM puruSonnavat rugvedanI AzvalAyana zAkhAnA bInI paMcikA mahilA pAThamA khaMumA lapyu cha keuparanA lokano bhAvArtha-ghoDA, uMTa, gAya, bokaDo, sarabha, bharga hamAdi sarva pAmo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhamedhya che. kAraNa temAMthI medha nIkalI gayo che e vicAra karyo tethIja rahelo je pazudeha te amedhya che. " tasmAdeteSAM nAznIyAt na yajet " vAste sarva pazuo je teone khAvA nahIM tathA jeone khAvA nahIM teono homa paNa karavo nahIM evaM na aznIyAta na yajeta eTale khAvA nahIM tathA teno homa paNa karavo nahIM eTale amedhya pazuo je sarvacaraprANIo teone khAvAM nahIM, ane teno homa paNa karavo nahIM, ema sUcavyaM che. eja pustakanA pAne 191 me prAcIna barhirAjA kSatriya chatAM yajJanA nimittathI pazu mArI khAvAnuM tene hIMsAkarma thayu e nAradanA vAkyathI siddha che tathA yajurvedamAM hiraNyakazAkhAnA brAhmaNagrantha mAhelA trIjA aSTakanA chaThA adhyAyamAM trIjA anuvAk madhyeprAcinaM barhiHpradizA pRthivyAH vastorasyAvRjAte agre anhAM // e vivAdarUpI kathA che, to nyAyathI siddha thAya che ke pazu mArI khAvAmAM kSatriyone paNa pApa che. pachI hAlamAM je kSatriyo che, ne kuladharmonA DhoMgathI athavA jIbhanI lAla. cathI mAMsa khAya che. te prAcIna barhirAjAnI rItane maLatA kSatriyo haze. tA teone mAMsa khAvAnI lajyAthI pApa-bhItI nArade prAcIna barhine batAvI che. tenuM smaraNa karyu chatAM pApa lAgazeja lAgaze. ane te mAMsa khAvU jarUra choDIdeze. valI ejapramANe ke:-zrImadbhAgavatanA caturtha skaMdhamAM 26 mA adhyAyamA sAtamA AThamA zlokamAM nAradajAe prAcIna barhine hiMsA karavAnI nA pADI che. ne hiMsAno bhaya dekhyADo che. te vize nicenA be zloko nArada uvAca bho bho prajApate rAjana pazUn pazya tvayA'dhvare // saMjJApitAn jIvasaMghAn nighaNena sahasrazaH // 7 // ete tvAM saMpratIkSate smaranto vaizasaM tava // - saMparetamayaHkUTaizchindatyutthitamanyavaH // 8 // pazuvadha karanAno rivAja kapolakalpita ghaNe ThekANe cAlato hato paNa atyAre A-. panA taraphathI AjanA sudharelA jamAnAne mA. ApavA mATe je samayasUca no prasaMga lIdho che. te pramANe morabI taLapadamAM tathA moragI tAbAnA gAma sAparamAM dazarAne divase mAravAnAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtAne nimitta gheTAno balI bhoga bhApatA, ane sAparamAM devIne pADA tathA gheTAno bani bhoga detA, ane tenI hiMsA karatA e amArA vakIla motIcaMda ratanasI pArekhe morabInA mahArAjA sara vAghajI bAhAduranI hajura bhAvI AvA jaMgalI rIvAjane kADhI nAkhavA, bhane tenI badhI javAbadArI potAne zira rAkhI te bokaDA tathA pADAne mAtAnAM maMdira pAse bAMdhavAmAM Aveto ame tene choDI jAvA taiyAra chIe. ema vinaMti karatAM mahArAjAe te pramANe karavA kabula kayu. ane vacana Apyu ke tema karavAmAM Avaze to koI divasa e hiMsAnA pagalA pachIthI bharavAmAM bhAvaze nahIM. te pramANe pharamAnathatAM mAtAnA maMdira pAsethI evA jAnavaro amarA taraphathI choDI laI jAvAmAM AvyAM che. bhane saM. 1934 nI sAlamA mA intebAba banyo tyArathI e hiMsAno cAla baMdha paDI gayo che. ane bhA prasaMgamA keTalAeka lAgatA vaLagatA junI buddhinA bhajJAna bhane vahemI mANasoe ghaNI tarehathI mahArAjA sAheba bhrama nAMkhavA mAMDayo. paNa tebho nAmadAre ApelaM vacana nahIM pheravavAno nizcaya karI tyArathI 'evaM aghora ane kamakamATa upajAvanArUM kRtya baMdha ka che. tyArathI teo nAmadAra sAhebanI rAjanAti AbAdI bhane caDhatI kalA dina paradina vadhAro thato bhAve . e sarve bhApaNe jANIe chIe. Avoja eka bIjo dAkhalo vaDhavANa zaharamA bhogAvAne kAMTe mAtAnA maMdirapAse pADAne vadha karavAmAM Avato te paNa tyAMnA mahArAjA sAhebe varSa pAMca thayAM e cAla baMdha karyo che. tebho nAmadAra sAhebanI kIrti caDhatI sthIti dharAve che. tene maLatApaNaM karavA bhApanA : nAmadAra mahArAjA sAheba saghalA vahemone dUra karavAnI intejArI dharavatA hoya ema jaNAya ke. tethI amAro temanA pratye tebho nAmadAra sAhebanI caDhatI kalAmA umero thavA mAzirvAda che. bhane bhAzA che ke tebho nAmadAra sAheba e cAla harahamezane mATe rivAz2a pADaze. mA amAro patra tyAM A saMbaMdhI nimAyelI kamITImA maherabAnI karI paMcAvavA tasdI leso tethI amo ApanA AbhArI thaI. ___ nAmadAra mahArAjA sAhebanI bhane kamITIMnI marajI ema thatI hoya ke mAtA pAse evA jAnavaro bhoga dAkhala bAMdhavAmAM Ave ane tene chor3I laI jAya ane tAjino kopa thAya to tenuM jokhama paNa ame levA taiyAra kIye. ke te mATe khAsa bhamAe gharana mANasa te pAgabeTA vigere choDI jAya tema karavA marajI hoya to amane tAra mAraphata khabara malavI joie ke te divasa mamArA taraphanI hAjarI thAya. ne te janAvaro choTI levAmAM bhAve paNa mamane khAlI phero na thAya. evI khAtrI prathamathI malavI joIe to bhA kAgaLavo javAna turata lakhazo. rA. popaTa motIdanA juhAra mu0 dhorAjI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 17. verAvalavAlA mi. madanajI juThAno abhiprAya. maherabAna rA. rA. prANajIvana jagajIvana cIpha meDIkala oNphisara. mu. dharmapura. verAvalathI li0 madanajI juThAnA praNAma. bAda atra ApanA taraphathI sAta prazno ahiMsA bAbata bahAra pADavAmAM AvyA che. to teno khulAso e che je, ApaNA zAstromA cha tenI vigata nIce mujaba. vipAka nAme sUtramA bIjA bhAgamAM duHkhavipAka nAmanA daza adhina che. temAM pAMcamAM adhinamAM jItazatrurAjAnI pAse mAhezvaradatta nAmano brAhmaNa hato teNe rAjAnI zAMti mATe paMceMdrIvadha banAvI prANIno vadha karyoM to aMte narakamAM gayo. jIvopaMgasUtramA vasurAjA siMhAsana uMcuM devatAo dhAraNa karatA hatA to te rAjArnu siMhAsana eka parvata nAradajInA saMvAdamAM aja zabdano artha bokaDo kahyo ne te asatya bolyo tethI devoe te siMhAsana paDatuM makyu ke tarata narakamAM gayo. valI pramANa juo. zloka. dhruvaMprANivadho yajJe nAsti yajJastvahiMsakaH tatAjahasAtmaka kAryaH sadA yajJo yudhiSThira // artha:-yajJane vize prANAno vadha karavo, te ahiMsA yajJa na kahevAya. mATe he yudhiSThira ahiMsA yajJa karavo teja zreSTa che. __ zloka mahatAmapi dAnAnAM kAlena kSIyate phalam bhItAbhayapradAnasya kSayaeva na vidyate // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athA-moTAmAM moTuM dAnonuM phala kAle karIne nAza thaI jAya che. paNa abhayadAnanA phalano nAza kyAre nathI thato. zloka. pazUnAM ye tu hiMsanti ye gRdhrA iva mAnavAH te mRtA narakaM yAnti nRzaMsAH pApapoSakAH arthaH-gRdhranA jevA je manuSyo pazunI hiMsA kare che. te naThArA ne pApI puruSo marIne narkane vize jAya. cha. zrIrastu. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 18. prayAgavALA zAstrI bhImasenazAno abhiprAya. kovidhaH pazuhiMsAvidhiH kasmin zAstre uktaH siMhAdayo nirbalaprANighAtakAH prajApIDakAH pazvAdayA prajArakSAyai kSatriya rAjapuruSairhantavyA iti vedAdi sarvaziSTAnumatazAstreSu vihitam / yazca madhuparkeca yajJeca pitRdevatakarmaNi // atraiva pazavo hiMsyA nAnyatretyabravInmanuH ityAdinA ziSTAnumatamanvAdi praNItadharmazAstreSu pazuvadho vihita iva lakSyate sa ca nAyaM pazuvadha vidhirapi tu vidhyAbhAsa eva / na hIdRzAni vAMsi manvAdi maharSipraNItAnyapi tu pshcaatkaishcitsvaarthibhiHprkssiptaaniitynumiiyte|| tathAcoktaM // mahAbhArate mokSadharmaparvaNi avyavasthitamaryAdevimUDhenAstikainaraiH saMzayAtmabhiravyaktaH hiMsA samanuvarNitA // 1 // sarvakarmakhahiMsAM hi dharmAtmA manurabravIt ahiMsA sarvabhUtebhyo dharmebhyo jAyasI matA // 2 // surAmatsyAH pazomAMsamAsavaM kRsarodanaM dhUrteH pravartitaM hyetannetadvedeSu kalpitaM // 3 // mAnAnmohAca lobhAJca lolyametatprakIrtitam / viSNumevAbhijAnanti sarvayajJeSu braahmnnaaH||4|| tasyatenAnubhAvena mRgahiMsAtmanaH sadA tapomahatsamucchinnaM tasmAt hiMsyA na yajJiyAH // 5 // , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 etena spaSTameva nistarati - yajJeSvapi pazuvadho vedAdisacchAkhAnukUlo nAstIti devIdevatoddezena ca ziSTasammatavedAdi zAstreSu pazuvadhaH kAtha kartavyatvena vihito naiva dRzyate pratyuta niSedhastu nissarati / tadyathA yakSarakSaH pizAcAnnaM mayaM mAMsaM sarAsavam / iti bruvatA manunA madyamAMsAdikaM devAnnaM nAstIti spaSTameva vijJApyate / punardevatoddezena kriyamANaH pazuvadhaH zAstraviruddha eveti nizcitam nahi havirbhujo devA madyamAMsAdika khAdanti nate devAH kintu madyamAMsabhujo rAkSasAdayo havirbhujo devAH / ( 2 ) - yeSu mArkaNDeya purANAdiSu devatoddezena pazuvadhaH pratipAdyate na se pranthAH ziSTAyasammatAH / ziSTAryyAzca vedAneva sarvathA pramANIkurvanti na tu vedaviruddhAn / ataH sarvaziSTAryatyAjyA hiMsAstIti mantavyam // (3) manusmRtyAdiSu sarvasammatazAstreSu jIvahiMsAniSedho bahuprakAreNa dRzyate / hiMsA sarvapAtakAnAM malamahiMsA ca sarvadharmANAM pradhAno dharma iti mAnavadharmazAstrasiddhAntaH / sajIvazca mRtazcaiva nakkacitsukhamedhate // ato mahiSavarkarAdihiMsakAnAM prANinAM intAro'pi na kadAcitsukhamApsyantIti spaSTamAyAti // (4) vijayAdazamyAdyutsaveSu rAjJAM pazuvidhAnaM kvApi sacchAzreSu nAsti / ( 5 ) ariSTatyAgAdvighnaM kimapi na bhavati / maMgalaM tu sarvadA bhaviSyati ityanumIyate / (6) yadA ca pApajanakaH pazuvadhaH punastatpratinidhi kArye'pya niSTa mevAsti / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) mahiSavarkarAdInAM karNanAsAyaMgacchedo'pi naiva kartavya:na ca sa kApi vidhIyate duHkhajanakatvAttadapi karma kthmpydhrmjnkmevaasti| ato madanumatau mahArAja dharmapurAdhIzena vijayAdazamyAyutsaveSu mahiSAdInAM vadho'vazyaM tyAjyo mahiSAdibhyo'pyabhayadAnaM dAtavyam // dharmapure mahiSAdihiMsanena yeSAM manuSyANAM mAMsA. dinA kathamapi kimapi bhakSyamupalabdhaM bhavati tatpratidAne pakkA nAdikaM bhojyaM vibhAgena tato'pyadhikaM mahArAjena pradAtavyaM / evaM kRte mahArAjo mahApuNyAtmA bhaviSyati / evaM satyameva dharma raM nAmAnvarthaM bhaviSyati / yadi kazcicchAstrArtha kartumicchecadAhaM tatparosmi / kiMbahunA-rAjJo'mAtyavargasya ceSTacintako bhImasenazarmA-- uttara 1. bhAvArtha:-nirbala prANIyoMke mAranevAle prajAke pIDaka siMhAdi mahAn anupakArI pazu prajAkI rakSAke liye kSatriya aura rAjapuruSako mArane yogya hai. yaha vedAdi aura saba ziSToMseM bhanumata zAstrokA siddhAnta hai. aura jo " madhuparka yajJa" aura pitRdaivata karmameMhI pazuH mArane cAhiye aisA manujIne kahA hai. ityAdi vacanoMse. ziSTAnumata manvAdipraNita dharmazAstromeM pazuvadha vihitase lakSita hotA hai. so yajJa pazuvadha vidhi nahIM hai. kintu vidhyAbhAsa hai. aise vacana manvAdi maharSipraNita nahIM. kintu pIchese kinhI svArthiyoMne dharmazAstrAdimeM milA diye haiM. aisA anumAna hotA hai, maryAdAkA ullaMghana karanevAle saMzayAtmaka mUrkha nAstika puruSoMne chipakara RSipraNIta dharmazAstrAdimeM hiMsAvidhAyaka vacana milA diye haiN| sAdhAraNa vizeSa saba kAryoMmeM pazvAdikA na mAranA hai, dharmAtmA manujIne kahA hai, ahiMsAdharma saba dharmaseM baDA hai. madya, matsya, pazumAMsa, Asava aura khIcaDI, bhAta AdimeM mAMsa. milAkara khAnA-pinA vA yajJameM caDhAnA dhUrtIne pravartita kIyA hai, vedAdi sacchAstroMmeM inake yajJameM caDAne vA khAne pInekI kahIMbhI AjJA nahIM. mAna, moha aura lobhAdise adharmAtmAbhoMne yajJAdimeM pazu hiMsya tathA mAMsa bhakSya hai aisI kalpanA karalIi hai, vedAdika mAzoMkoM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jAnanevAle dharmAtmA tI yajJAdi sarvottama kAryoMmeM viSNuke ArAdhanakohI kartavya samajhate haiM. nayI tamo varddhanI sarva sacchAMstra pratiSiddhA hiMsAko kisI RSine kisI yajJameM mRgahiMsA kI thI, usa hiMsAko karanese usa RSikA mahAtapa naSTa hogayA, isaliye hiMsA yajJameM karane yogya nahIM. i0 vacanoMse spaSTa siddha hotA hai. yajJAdimeMbhI pazukA mAranA. vedAdi sacchAstroM ke anukUla nahIM aura devI devatAke uddezase pazuvadha ziSTa sammata vedAdi zAstroMmeM kahIMbhI kartavyatAse vihita nahIM hai. pratyuta niSedha to nikalatA hai jaisA ki madya, mAMsa, surA aura Asava ye yakSa rAkSasa aura pizAcoMkA khAnA hai. isa vacanako kahate huye manujine spaSTa batalAyA hai ki madyamAMsAdi devatAoMkA khAnA nahIM phira devatAke uddezase kiyA huyA pazuvadha sarvathA zAstra viruddha hai. aisA jAnanA cAhiye. havikA bhojana karanevAle devatA madyamAMsAdi nahIM khAte. aura jo khAte haiM ve devatA nahIM kyoM ki madyamAMsAdi khAnevAle rAkSasa aura havI khAnevAle devatA hote haiM. (2) mArkaNDeya purANAdimeM devatAke uddezase jo pazuvadha pratipAdita kiyA hai so ThIka nahIM. kyoMki mArkaNDeya purANAdi grantha ziSTArya sammata nahIM hai ziSTAryya loga veda aura vedAnukUla granthoMhIkA pramANa karateM haiM veda viruddhoMkA nahIM. isase siddha huA hiMsA saba ziSTAryoko tyAga karane yogya hai. (3) manusmRtyAdi sarva sammata zAstroMmeM jIvahiMsA niSedha bahuta prakArase kiyA hai.' mAnavadharma zAstrakA siddhAnta hai ki hiMsA saba pApoMkA mUla aura ahiMsA saba dharmomeM pradhAna dharma hai jo ahiMsaka prANIkoM apane sukhakI icchAse mAratA hai. vaha juvatAhuA tathA marakarabhI kabhI kahIM sukha nahIM pAtA isaliye ahiMsaka mahiSa-bakarAdi prANIyoMko mAranevAlemI kabhI sukhako prApta na hoveMge yaha spaSTa zAstroMme likhAhai. (1) dazarAnAM utsavameM rAjAoMko pazu mAranekA vidhAna kahIMbhI sacchAtromeM nahIM likhA. (5) zAstraniSedha aniSTa kAryake tyAgase koI vina nahIM hotA, pazuvadha na honese sarvadA maMgala hogA aisA anumAna kayA jAtA hai. (6) jaba pazuvadha pApabhAk hai taba usake pratinidhi karmaseM kArya nikAlanAbhI... maniSTahI hai. (7) mahipa-bakarA bhAdiko kAna nAsikAdi kA chedana na karanA cAhiye. kau ke karNa nAsikAdi maMgakA kATanA zAstravihita nahIM; aura karNAdi. chedana duHkhajanaka honese baDA pApa nahIM to choTA pApa avazya hai. isa liye meri sammatimeM mahArAja dharma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purAdhIzako vijayadazamI Adi utsavomeM mahiSa, bakarUM Adi dInapazu na mArane vA maravAne cAhiye. mahArAjAko cAhiye kiM mahiSAdi garIba pazukoM abhayadAna deve, aura dharmapurameM mahiSAdike mAranese jIva manuSyoko mAMsAdise kisI prakAra, dUdha bhakSya upalabdha hotA hai to mahArAjako cAhiye ki una manuSyoko usake badalemeM usase adhika modakAdi uttama bhojya vijayAdazamI Adi utsavoMme deveM. abhayadAna deneseM mahArAja ihalokameM puNyAtmA kahAkara usa lokameM avazyameva sukhake bhAgI ho beMTho-jaba dharmapurameM pazuvadha bandha hojAyagA taba dharmapura nAma yathA nAma tathA guNabAlA hogA. yadi koI paMDita isa viSayameM zAstrArtha karanA cAheto hama zAstrArtha karaneko baddhaparikara hai kiM bahunA. rAjJo'mAtyavargasyaceSTacintako-bhImasenazarmA, mu. prayAga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM0 20. goMDalavAlA zAstrI kevalarAma lIlAdharano abhiprAya. saujanya sudhAsAgara rA. rA. bhAI zrI.-prANajIvana jagajIvana mahetA, mu. dharmapura. mahArAjA sAheba nAmadAra mahArANA zrI mohanadevajI mahArAjanI hajuramA zAstrI-kevalarAma lIlAdharanA AzirvAda mAnya karazo. 1 praznano uttarataMtramA vAma dIkSAvAlAne madya-mAMsanuM balidAna vihita che. 2 praznano uttara na hiMsyAtsarvabhUtAni-ahiMsA paramo dharmaH // ityAdi vAkyo vedamA tathA zAstramA aneka che. te vAkya hiMsAno niSedha kare che. 4 praznano uttarataMtra zAstranI dIkSAvAlA rAjAne te zAstranA vidhipramANe vartavU. 5 praznano uttara evI hiMsA na karavAthI akArya karyu gaNAya nahIM. tema rAjAne athavA tenI prajAne Apatti yoga Ave evaM ahIM ke bIje upalabdha nathI. 6 praznano uttara___ pazuvadhane badale sahasracaMDI ityAdi aneka prakAre devI- ArAdhana che. te sau vidvAno. nA jANavAmAM che. 7 praznano uttarapazunAM nAka kAna kApavAthI te vidhi puro thAya ema amArA vAMcavAmAM Avyu nathI. dharmazAstranI-bhAgavatAdika purANanI smRtimomA ghaNAM vAkyo hiMsAnI niMdA karanArAM che. tema karavAthI pratyavAyathI temanA prAyazcito paNa lakhe che. mATe azAstra hiMsA na karavI e uttama pakSa che. vAstavika vicAra karatA je je kriyA rAgathI prApta che. te nivRtti mATe koI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 koI sthala te kriyAnAM vidhivAkya upalabdha che. paNa te kriyAmA pravRtti mATe nathI 9 tAtparya bhAgavatanA ekAdaza skaMdhanA 5 mA adhyAyamAM. loke vyavAyAmiSamayasevA nityAstu jaMtorna hi tatra nodanA ___ enA arthathI tathA tenI becAra TIkA che. te jovAthI vadhAre khulAso malaze je hiMsA na karavI eja. Apa patra mane bhAdrapadamAsanI trIjane divasa malyu. tethI te te sthalamAM joI vAkyosahita savistara uttara lakhavAno vakhata maLyo nathI. zubhaM bhavatu // bhAdaravA vadi 5 budhavAra. zAstrI kevalarAma lIlAdhara, goMDala saM. pA. bha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na021. gusAMI zaMkaragarajI bhairavagarajIno abhiprAya. svasti zrI dharamapura mahAzubhasthAne pUjyArAdhe sarvopamAlAyaka rAjamAnya rAjazrI mahArANA zrI mohanadevajI nAraNadevajInI ciraMjIvI ghaNI hajo. etAn zrI jalAlapurathI li. gusAI zaMkaragarajI bhairavagarajInA jaya svAmInArAyaNa vAMcazo. atra sau AnaMdamAM che. ne ApanA rAjanI caDhatI kalA thAo tema IzvarapAse mAgIe chIe. bIjuM zrI dharamapuranA mahAjane zrIjalAlapura guru upara kAgaLa mokalyo te vAMcI samAcAra jANyA, te mATe dazarA upara havanamA pazuvadha na karavo. tema gurujInI AjJA che. havethI mApha rAkhavU joIe tema gurujI lakhe che. bIjuM gurunA ziSya bhavAnIgarajI dharamapura thor3A divasamA AvavAnA che. thoDaM lakhyuM te vizeSa karI mAnajo. ___ bIjuM kapuracaMda bhAIne jaya nArAyaNa kahevA. amArI upara heta rAkho cho tethI vizeSa rAkhazo. saMvat 1950 nA Azo zuda 1 vAra ravI. dA. ratIgara bhavAnIzaMkaranA jaya nArAyaNa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 22. bAraDolIvALA jozI mayAzaMkara phakira zarmAno abhiprAya. akhaMDa rAjyazrIyA virAjita rAjAsAheba nAmadAra mahArAjA zrI 6 mahArAja mohana devajI mahArAjanI pavitra sevAmAM nirNaya patra pahoMce. jotirvid mayAzaMkara phakira zarmA sampatam. virAjarAjaputrA reryannAmacaturakSaraM pUrvArddha tava zatrUNAM parAddha tava vezmani // ityAdi AziSastu // kAmyakarma... 1 - - zAstramAM koI paNa kAmanA vagara pazuhiMsA karavAnuM nathI.. 2 -- kAmanAyukta pUrvAcArya karatA hatA. paNa AryalokomAM e balavAn pakSa gaNAto nathI. - niSedha mATe brahmottarakhaMDamAM pazuvadhanuM vacana balavAn nice darzAvyuM che. - e kArya mATe pazuvadhanI avazyakatA nathI. yogya nathI. e ghaNe mate che temaja AjJA toDI che, dhikAre balavAn nitya che. 7 anitya che, mATe upavItavAlAne e ema gaNAtuM nathI yajJopavitanA a 5 - - e pazuhiMsA na karavAthI rAjyane tathA prajAne bIjAM balidAna karavAnAM kahyAM che. te na karIe to pachI karavA kecit mata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat aDacaNa nathI paNa tene badale hiMsakapaNuM rAjasapUjA pramANe. 6 - pazuvadhane badale bIjI kriyA karavAne nice zAkhanAM vacano che. 7- nAka, kAnane cheko mAravAthI ulaTuM vizeSa baMdhana thAya che. ema prAyazcita mayUkhAdimAM niSedha pratyakSa lakhyo che. www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrIgaNezAya namaH upara lakhelI prAkRta lipikAnA pramANa nicepramANe che. utkaMca rudrayAmale - kAlikApurANe DAmarataMtre'pi // kUSmADamikSudaMDaM ca mAMsaM sArasameva ca ete balisamAH proktAstRpto chAgasamAH sadA -rudrayAmalepi - chAgAbhAve tu kUSmAMDaM zrIphalaM vA manoharaM vastrasaMveSTitaM kRtvA chedayecchurikAdinA // zrIphalaM vA surAdhIza chedaM naiva tu kArayet arthaH surAdhIzaH caMdraguptaH chedevikalpaH brahmottarakhaMDe 80 rathamitalaghujIvavaSe ajavadhatacchatasamAnavRSahananaM // zatavRSavadhasama govadha tacchatite dvijavadhe hi aghajananeti kIrtanamAlAyAmapi evamasti // 3 // nirNayasindhudharmasindhAvapi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 kSatriyavaizyayormAsAdiyutajapahoma sahitarAjasapUjAyAmapyadhikAraH sa ca kevalaM kAmyaeva na tu nityaH niSkAmakSatriyAdeH sAtvika pUjA karaNe mokSAdi phalAtizayaH // nityanaimityayormadhye nityaM balavAn // iti nyAyepi // rAjasapUjAyAmapi chedevikalpaH yazuvadhaH vadhAbhAve kUSmADaM dadyAt iti // ityalaM // li. jozI mayAzaMkara phakirazarmA. bAraDolI. : www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 23. eka gAmaDIA pArasIno abhiprAya. . mehasvAna dharamapuranA cIpha meDikala oNphIsara sAheba. mu0 dharamapura. jata vinaMtike gaI kAlanA muMbaI samAcArapatramA ApaNA taraphathI baleva dazarAnA taheravAra para pADAnA vadha karavA bAbadanA vicAro jANI sAmAnya prajAsAtha hUM saMtoSa pAmyo chu. mArI khuzAlI jaNAvartA mA patra mArphata mahArAjA sAhebane tathA ApaNe AkhA rAjya taraphathI mubArakabAdI ApuM chu. sAhebajI huM dharamapurano eka kheDuta ru. 400 cArasono sarakArI mehasula bharanAro cha. tethI ApaNI prajAnI temaja e rivAjanI bAbatamA eka abhaNa mANasa zaM vicAre che. te Apa mAro sAdhAraNa anubhava dhyAnamA lezo. ApaNI prajA hAlamAM anAcArane lIdhe bhUkhe maratI sthitimA AvI paDI che. to tamArA gaI kAlanA praznothI tebhone paNa lAbha thAya ema hovAthI hu~ pote be zabda kahevAne lalacAUM chu. e savAlanI cAravaNI huM ghaNA varSa thayAM karato Avyochu ne keTalAka varasanI vAtapara (gujarAta mitra ) e bAbata vize meM ghaNAM varSoM sudhI carcApatro chapAvelAM che. tenA uttaramA laghU chu ke, pADAno vadha karavAtuM kartavya dharmarivAja nItine anusaratuM nathI. tenuM kAraNa hAlamAM lakhavAnI jarUra mathI. tamo sAhebe hindu vidvAnonAM vicAra mAgavAthI baddha khullaM jaNAse. ne hUM to eka jaMgalI gAmaDIyo pArasI cha. mArA carcApatra uparathI mArA maherabAna zeTha maMchArAma ghelAmAI mArI salAhathI e. bAbatapara daravarSa maArTIkalo lakhatA bhAvyA hatA. te TIkAothI keTalAka rAjAoe khoTo . rivAja kahADI nAMkhyo che, chatAM ApaNA rAjyamA hajusudhI mahApApI rivAja cAla rahevA pAmyo tenA aMganAM kAraNa kaI game evAM majabuta haze paNa dIlagIrI thavA yogya che. hamaNA mahArAjA sAheba.e ghAtakI rivAja tadana kADhI nAMkhavo joIe. juvo sAheba ! hAlanI prajAne e rivAja sAdhAraNa jevo lAge che. paNa ApaNI bhaviSyanI prajA have pachI e rivAjanI hasatI samajIne bhApaNA vize uMcA abhiprAyanI noMdha to nahIMja leze. paNa ApaNe keTalA badhA jaMgalI hatA te vize paNa tevo vicAra karaze. kAraNa ke hAlamA bhApaNe ane musalamAna komane sAthai kAma lebu che. ne e loko potAnI kurabAnI karavAnA hakka vize kuharAna bhane sarIphamAthI dharmanAM pharamAno TAMkI potAnA hakamAM dAkhalA batAve che. ne tenI viruddhamA tebhonAM pustakomArtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA hiMdu paMDito temanA hakka viruddha vidvattA bharelA dAkhalA batAve che. evA vakhatamAM mArA mAnItA tathA mAnapAmelA pArasI vigere sarva komanA mAbApa jevA rAjyamA e rivAja hasatI bhogave e musalamAna komane AMgaLI dekhADyA jevU che. eTaluMja nahIM paNa gaurakSaka maMDalInA ApaNA meMbarone A rivAja kahADI nAMkhavAnI bahu hosa che. e maMDaLImAM moTA moTA mahArAjAo ne moTA moTA zeThIyA sAmela che. e maMDaLIne hAlamAM sArI rIte mAna Ape che. te sArI peThe jANo cho, ke zIgaDAvAlAM pazu- rakSaNa kartA sudhAraka zeTha lakSmIdAsa khImajI keTaluM badhuM duHkha khame che. ne sarakAranI itarAjImAM teo paNa AvyA che. tenuM kAraNa ke mAtra paramezvarane potAnAM kartavyano javAba ApavA mATeja. teo lakSapati zeThIyA hovAthI temaNe nAma kahADavAnI ke paisoM kamAvavAnI bhUkha nathI. valI e. pADAnI saMkhyA 13 nI dazarApara thavA jAya che. ne balevanA jUdA che have vicAro sAheba ke darasAla ATalI moTI saMkhyA vinA kAraNe mArI nAMkhavAmAM Ave tethI rAjyanI AbAdI keTalI badhI ochI thAya? khetI mATe ApaNe tyAM balada-pADA-nI bahu khoTI thaI che. pAMca daza varSapara balada pADAnI eTalI badhI bhachata nahotI, hAlamAM kheDuone bhADaM ApatA balada pADA malatA nathI. ne hAla vagara hAthe karIne barAbara khetI thaI zakatI na hovAthI seMkaDo garIbo bhUkha veThe che. te Apa jANatA hazo. valI A moTI saMkhyAnA pADAno bacAva karavAmAM Ave to rAjya prajAnI AbAdI vadhaze. kAraNa ke e pADAnI kimmatanA rupaiyA dharmapura raIyatapara phAlo nAkhavAmAM Ave che. tebhonA mukhIyo garIba loko pAse pADAnI kImatathI vadhu rupaiyAno phAlo nAMkhI bAkInA rupaiyAno pote upayoga kare che. ne ekAda nAnuM pADaM lAve che. matalaba ke emAthI garIbornu maraNa thAya che. te dAkhalo huM jAte jANuM chaM. tethI lakhyo che.. : amArA nAmadAra garIbanI upara dayA lAvanArA mahArANAzrIno A pazuhiMsA baMdha karavAno vicAra bahuja mAna bharelo che. Apa sAhebanI AkhI daniyAmAM A rivAja baMdha karavAthI kIrti vadhaze. ' dharamapuranA lavANA vigere vepArIo.e rivAjathI bahu kaMTALela chai; dareka samajU mANasa e rivAz2athI viruddha che. ApaNo sAtamo prazna bahu vAMdhA bholo che... taima karavAthI ApaNI ardhI kIrti ardhe raste aTakI paDaze, ne je niyama rAkhavAmAM Ave che, te uMdho.valaze. eTale ke sAtamAM savAlamA vartavAthI rAjAne ke prajAne lAbha zu! prajAne mAthe to teno teja bhAra rahyo. jAnavaropara ghAtakIpaNuM gujaranArI maMDalI je gunhA mATe mAjIneTa Agala ubho karIne zIkSA karAve che. teja gunhAnA karavA je, Apa vicAra karo e nItithI ulaTuM thaze.. ne tamAma hindu prajA rAjI thaze nahIM, mATe huM dhaNAja mAna sAthe vinati karuM dhuM ke sAtamA prazna pramANe vartavAno vicAra kadI paNa karazo nahIM. amArA pArasI. onAM dharmapustaka, tamArA veda ekaja che. pArasIdharma ne hindudharma bahArathI judA rUpamA dekhAva de che. paNa bArIkAithI jozo to ekaja che. avastA ne veda bhAI-bena jevAM che. je dharma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA pArasIo kare che, teja dharma veda che. te mATe vidvAnoe cokasa nakkI karyu cha,, te parathI hu~ khAtrI sAtha kahuM chu ke vedamA pazuhiMsA karavAneM koI pharamAna nathI. e rivAja dharmanIti mANasAI samajathI ulaTo che. asalanA rAjAo laDhAI karavA jatA tyAre devane bhoga ApavAno rivAja pADelo . jaNAya che. athavA bIjAM ghaNAM kAraNo che. paNa te lakhavAnI jarura joto nathI. je kAma karavAthI rAjA, prajA khuzI thAya te kartavya karanArane A duniyAmAM ne svargamAM sukha male che ethI sarasa bIjuM kartavya te zuM hoya ? eTalI dIlagirI che ke, mAru kharaM nAma ApavAnI mArI hiMmata cAlatI nathI. li. rAjyano vizvAsu ne ApaNo tathA rAjyano tAbedAra veya hAtha joDI namuM chu.. li garIba gAmaDIo pArasI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 24. evalAvAsI rajapUta zaMkarasiMha chahusiMhano abhiprAya, zrImat sakalaguNAlaMkRta akhaMDitarAjyalakSmI virAjamAna mahArAjazrI 108 mahArAjA mohana devajI saMsthAna dharmapura. Apake praznoM ke uttara aura sArAsAra vicAra sArAMza kahA hai so kRpAkaTAkSaseM niSpakSapAtase nirIkSaNa karIe. prazna 1 kA uttara pazuhiMsA karane kA koI bedameM vA zAstrameM kahyA nahI hai, jo vidyApaddhati, lIlApaddhati, zrIpaddhati, yAdI zAstroM kI sAkahI hai. lekIna, pazuhiMsA satyazAstra aura ukta nahI hai. prazna 2 kA uttara- jo zAstrameM hiMsA kahI hai, jo matavAdI vo zAstrake anuyAyI hai unIkuM mAnya hai aura kisI mAnya nahI hai. prazna 3 kA uttara- sarva prakAra ke zAstra, aura nIzvAsa, beda, inasabase zreSThazAstra, jo zvAsatpada kRSNa paramAtmA vAkya, arthAt bhagavadgItA hai usame hiMsAkA niSedha karake svadharma pratipAdana kiyA hai. gItAdhyAya 3 zloka 35. zreyAnsvadharmo viguNaH paradharmAtsvanuSTitAt / svadharme nidhanaM zreyaH paradharmo bhayAvahaH // arthAt jo ApanA svadharma hai. aura usameM guNahIna karma hai, tobhi kalyANakAraka hotA hai. aura paradharma guNayukta hai, tobhI karanA nahI. bhayakA kAraNa hai. ye rAtIse hiMsA aura ahiMsA pratipAdana kalA hai. aura dekho jo bhagavAnane kazA hai kI, Izvara nimitta hiMsA ghaDatI hai. usake bAste vaizvadeva karanekA kayA hai; to hiMsA karane kaise kaheMge. Izvara nimitta paMcasUnA doSa kI smRti kaMDanI peSaNI cullI udakuMbhI ca mArjanIH paMca sUnA gRhasthasya tAbhiH svargaM na viMdati // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa rAMtIse svadharma pratipAdana karake hiMsAkA atyanta niSedha zrIkRSNaparamAtmA kahetA hai // 3 // prazna 4 kA uttararAjAkA kharA kartavya ye hai ke ApaNe zatrakuM jitaNeMkA udyama karanA, aura svadharma yukta karma karake sarvakarma karake IzvarArpaNa karanA, karma phalameM mAsakta na honA, sAkSIbhUta raheke aura advaita jAnake, sarvadA, sarva prakAra, sarvakAla, satsvarUpameM sthIta rahanA aura prajAke vyavahArakA guNadoSa bhApaNe sIra nahIM mAnalenA. saryavat bhalipta rahanA aura yathAprApta jo svadharmAcAra hai so aisA kartavya jo kare usane zreSThazAstra aura sarva zAstroMkI AjJA pAlI aisA siddhAnta hai. pramANa gItA a. 3 zloka 17. tasmAdasataH satataM kArya karma samAcara asakto hyAcarankarma paramApnoti purUSaH prazna 5 kA uttara- ye hiMsA na karanese rAjAkuM yA prajAkuM koI tarehakI upAdhI utpanna na hoveMgI. kyoM kI ye hiMsA beda ukta nahIM hai karIka tumane prajAke naimittika vyavahAra ke guNa doSa mApane mAthe mAra le ke bhaya rakhanA nahIM. aura hiMsA na honese zAstrabAhya AcaraNa huvA esA trikAla honekA nahIM ye siddhAnta hai. prazna 6 kA uttaradazarAke nimittaseM jo hiMsA karate hai vo, mahAmUrkha hai. kyoMkI Azvina zuda 10 mIkuM dazarathakA pitAmaha jo raghurAjA so brAhmaNakI dakSiNA dine nimitya amarAvatI jItaneko nIkalA. to indrane ghabarAke kuberakuM kahakara AyudhyAme suvarNakA varSAva kIyA taba yuddha na hoke raghurAjA jaya leke AyA. usa dinase vijayAdazamI calI hai. ye Apaku saMkSipakA saMkSipte esA dazarekA. mahimA sunAyA hai. aura dusarA kAraNa vijayAdazamIkA nahIM hai. esA hokara isa roja jo hiMsA karate hai so mUrkha hai. aura jo phalAcArake nimittase, aura nanasake nimittase, aura saptasmArta yajJa nimityase jo hiMsA na kare bhAtake kaNakA pazu banAve; aura isakA zeSa prasAda khAve aura sacce pazukA Alabha na kare arthAt hRdayakA sparzamAtra. kare to aisI kriyA karanese saba kriyA barobara hotI hai aura bedakI AjJA pAlI jAtI hai... . pramANa-RgvedameM bhAzvalAyana zAkhAke dusare paMcakakeM bhAThame khaMDame medhyaameSyakAvikAra karake zAlyodanakA yajJake usakA puroDAza (zeSa prasAda.).lenA aisA karo hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 zrutiH sa vA eSa pazurevAlabhyate yatpuroDAzastasya yAni kiMzAruNi tAni romANi ye tuSA sA tvagye phalIkaraNAH tadaH sRgtatpiSTaM kinkasAstanamAMsaM yatkicitkaM sAraM tadasthI sa veSAM vA eSa pazunAM medhena yajate yaH puroDAzena yajate tasmAdAhuH puroDAzasaMtraM lokthamiti // TIkA -- isakA vicAra aisAkI pazu saMjJAse manuSyAdika saba prANImAtra hai. lekIna inake zarIrabhAga amedhya arthAt apavitra hai. isake vAste yajJa nimittase usapara bAda likhake mukhya puroDAza grahaNa karanekuM medhya honA sau, soMlame sapaDA karake, zrutimeM kahA hai kI bhAta kaNake uparake kusala oI roma hai. aura tuSa arthAt jo chIlapaTa- soI dharma hai. isa taraha se jo medhya arthAt pavitra pazu to bhAtakaNa hai. karake usa bhAtakA pazu banAke use yajJa karanA, aura yajJakA zeSa bhAga khAnA, isatanhe se bedameM pazuhiMsA karanekA kahyA nahIM hai. mAMsa khAnekA kA nahIM hai. dusarA pramANa -- RgvedameM AzvalAyana zAkhAke dusare pacakake AThameM khaMDameM medhya aura amedhya isakA vicAra karake AraMbhanakA vicAra kahA hai. zrutiH-puruSaM vai devAH pazamAlabhaMta tasmAdAdhAm megha udakrAmata tasmAt eteSAM nAznIyAt isakA vicAra aisA kI, jahAM abhedhyakA aura yajJokA vicAra dIkhAyA hai, usa ThikAne sarva jIvoMkA AlaMbhana karanekA kayA hai to, koI hI tivArakuM jo pazuhiMsA karate hai. aura yajJo nimitta jo hiMsA so na karake likhI huI mAphaka kriyA kare to saba kriyA barobara hotI hai anyathA nahI hotI ye siddhAnta hai. // 6 // prazna 7 kA utara. pazukA Alabhana karanese arthAt hRdayakA sparzamAtra karanese sabakrIyA barobara hotI : anyathA nahIM hotI ye siddhAMta hai. praznake uttara khalAsa huveM hai. so puruSa zreSTa hai. sArAsAra vicArakA sArAMza dekhIye - Apake prazna dekhakara bahota mAnaMda huvA, kyoM kI jo puruSa veda aura zAstroMkI maryAdA tyAganekA bhaya mAnatA hai, jo dusareke doSa ApaNe saura mAnake usase bhayadAyaka hotA. prajAke vyavahAra yA maMtrI Adi lokoke vyavahArakA guNa-kSetra rahanA. so ardha prabuddhapaNA hai. to mApane Apake kartavyakarmaNa guNadoSakA vicAra arthAt samyake vyavahAra, yA ApaNe sIsmAna ke bhagadAyaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 karake satyasvarUpa jo parama udArapada, aisA jo brahmapada usameM sthita honA. ye prabuddhapaNA hai aisA rahaneseM sarva karmapara mekha mArI jAtI hai. arthAt usa puruSake sarvakarma saheja I. zvarArpaNa hote. ye viSNu hokara viSNukI ArAdhanA kare taba pUjA saphala hotI hai. aura ApaNa ApakA vicAra karake brahmapada jAnA nahIM aura viSNukI pUjA karatA hai. aura phala IzvagarpaNa karatA hai. to usake karmapara mekha nahIM mAre jAtI hai. usakuM pitRloka prApta hotA ye vedakI zruti kahatI hai. karmaNA pitRlokaH-arthAt IzvarakuM nA jAnake, jo karma IzvarArpaNa karatA hai. usakuM pitRloka prApta hotA hai. kityeka kAla pIche phera girate haiM. aura janmase janmAMtara bhaTake rahate haiM. kabhI rAjA banatA hai. kabhI raMka banatA hai kabI pazu banatA hai. aisA ghaTIyaMtrakI nAI bhramatA hai. aura jo ApaNe ApakA vicAra karake, satyasvarUpa AtmAkaM jAnake usa AtmAke anusaMdhAnase karma karatA hai. to usa puruSaku karma baMdhAyamAna nahIM hote. usaku paramapada jo avinAzI pada hai so prApta hotA hai. janmamaraNa RSiyetrameM AtA nahIM. ye siddhAnta hai. to IzvarakuM jAnanA kaise hotA hai so kahate hai. kI ApanA Apa vicAra karaneseM. Izvara jAnA jAtA hai. aura na tapa karI, na dAna karI, na yajJa karI, na putra dhana karI, na homAdi kriyA karI, na vara karI, na zApa karI AtmA jAnanemeM AtA hai. kevala ApanA Apa vicArarUpI puruSArtha karake AtmA jAnanemeM AvatA hai. arthAt mai dehe huMkI manarUpa huMkI buddhirUpa huM kIcit ahaMkAra rUpa huM ke aura koI hu~ aisA vicAra karaneseM ye saba asatya aura jaDa dikhate hai. aura eka caitanyasvarUpa satya hai aisA siddhAnta hotA hai. jaba aise satyasvarUpa AtmAkuM jAnake jo puruSa usame sthita huvA hai to usa puruSake svakriyA karma, svadharma, paradharma, satya, asatya, Asti, nAsti, zubha, azubha, sukha, duHkha, harSa, zoka, bhalA, burA, pApa, puNyAdi sarva karma mithyA asatya ho jAte hai. kyoM kI dRzya, adRzya rUpIjagata, hai nahIM. to jagatake karma kAMha. satyasvarUpa mAtmAke ThIkAne jaga hai nahIM. e asatya bhAMtirUpa hai to he rAjA, tuma bhI Apane svarUpaka jAnake saba padArtha te nIrAga ho jo vastuhIna hove tisakI bhAsthA karanI kyA hai yaha prapaMca jo dRSTa AtA hai.. isake bhAsane aura na bhAsanemeM tumakuM kyA kheda hai. : tuma nirvighna hokara bhAtmatatvameM sthita raho. aisA jAno kI jagata hai bhI aura nahIM bhI, yaha nizcaya karI tuma asaMga raho. yaha cala acala dRSTi mAneme tumaku kyA kheda hai. tuma to sasasvarUpa cetana tatvahI hai. rAjA, yaha jagata na Adi hai, na anAdi hai. kevala cetanakA jo cita saMcitta manarUpa hai tisake kareNa karIke bhAsatA hai. vAstavameM kachu nahIM yaha jagata kisI katani kIyA nahIM na kIsI akartAne kIyA nahIM.. kevala. bhAbhAsarUpa hai. mAmAsameM koM bhakartA padakuM prApta bhayA hai. e kRtrimarUpa hai kIsIkA kIyA to nahIM.. isa sAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tumaku saMbandha mata hove. yaha bhAvanA hRdayameM dhAro jo hai kachu nahIM. kAhe tejo kosI. kartA karI huvA nahIM. AtmA sarva indriyAMte atIta hai. jaDakI nAI bhakartA rUpa hai tisaku kartA kaise kahIye. yaha kahenA nahIM banatA. ye jagata jAla kura AI hai. so. AbhAsarUpa hai. jo akasmAta upajAtI savISe Asakta honA kyA hai. yaha asat bhrAMtirUpa hai. isame AsthA maDhabAlaka karate haiM. buddhimAnato nahIM karate. kharUpa te kachu jagata upajA nahIM aura nAsabhI kachu hotA nahIM niraMtara dRSTimeM AtA hai. bhajJAna karake bAraMbAra bhAvanA hotIhai. tobhI jagata kachu hovA nahIM, na pAche hovegA, na Agala hovegA. tuma bicAra karake dekho jo avasthAsthAna kahAM jAte hai, aura kahAM jAte hai aura kahAM gaye hai to tuma saba iMdriyoMse atIta jo Atmatattva akartA rUpa hai, tIsImeM sthita honA. vAstava te jagata kachu banyA nahIM AbhAsa sattAme banyA bhAsatA hai. tumane AbhAsa sattAmeM nityadRSTa honA. jagata jaise huvA hai taiseI hai. viparyaya nahIM hotA. jo jo tuma jagataku asatya jAnyA aura ApakuM satya jAnyA tobhI jagatake padArthakI vAMchA.. nahIM saMbhaktI. aura asatyakuM asatya-jo, bhAvanA karanIkA hai. aura jo ApakuM aura jagatakuM satya jAnateho tobhI vAMchanA nahIM saMbhavatI: kyoM kI, jo asatya advaita AtmA hai tisake samIpa kacchu dvaitavastu nahIM hai. tumato eka advaitaho. vAMchA kIsakI karate hoto tuma kIsI padArthakI icchA anIcchA nahIM banatI hai. heyopAdeyetara rahita kevala svastha hokara Apane sthita honA. arthAt Apa karI ApanI ArAdhanA karo. Apa karI ApaNI arcanA karo bhApa karI ApakuM dekho. Apase bicArase ApameM sthita raho. kaisA hai Atmatatva jo sabakA kartA hai aura sarvadA akartA hai. kadAcit kachu kiyA nahIM, udAsIna koI nAI sthita hai. jaise dIpaka sarva padArthokU prakAza kartA hai, aura kIsIkI icchAdvArA artha siddha karane nimitta nahIM pravartatA. svAbhAvikahI prakAzarUpa hai taise Atmatatva sabakA kartA hai. tisakA kartA koI nahIM. jaise sUrya sabakI kriyAkU siddha karatA hai, aura Apa kisI kriyAke Azraya nahIM, kyoM ki jo ApahI prakAzarUpa hai calatA hai, aura kadAcit calAyamAna nahIM bhayA. aura jo sUryakA pratibiMba calatA bhAsatA hai. so pratibiMbakA calanA . sUryameM nahIM, taise tumArA svarUpa AtmA sadA akartA acala hai, tisameM sthita honA. je nA kachu jagata bhAsatA hai, tisame bicAranA parantu bhAvanA karake isameM baMdhAyamAna nahIM honA. arthAt-bolIye, cAlIye, khAve, pIve, dAna deIye laIe. yuddha karanA ho to karIe.' zanda, sparza, rUpa, rasa, gaMdha yaha jo pAMca viSaya iMdriyo kahI so saba aMgikAra karIe. lekIna inake jAnanevAlA jo. anubhava AkAza hai, tisameM sthita honA. terA svarUpa vohI. cidAkAra hai, tisame sthita. honA. terA he. rAjA, yadyapi pratyakSa Adi pramANa karake jagat sat bhAsatA hai tomIhI nahIM. svastha citta hokara ApakaM, vicAra, aura Apane Apame sthita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 hAM taba jagata kachu nahIM bhAsegA. yaha jagatake guNadoSa Apane zira kyauM mAnatA hai. sUryavat alipta raho. he rAjA, aMtarate bhAva padArthakI AsthA lakSmIkuM tyAgakara, aura bAhya lAkara te bicAranA antara ke akartA padameM sthita honA. ye rAjAdi sarva manuSya vA striyAdikoMkA mukhya kartavyakarma hai. isa kartavyakarmase jo AtmatatvameM sthita huvA hai usane veda vA bhagavadgItAdi satya zAstroMkI AjJA ullaMghana karI aisA nahIM banatA. tisa AtmAmeM jo sthita huvA hai arthAt satyasvarUpakaM jo pAyA hai aura jo aise svarUpakuM nahIM pAyA, so kachu nahIM pAyA. hamakuM jJAnakI vArtA karate jJAnavAnakuM dekhI karI lajjA kachu nahI AtI hai rAjA, jo tIsa jJAnakI vArtA tebhI mukhya haiM aura yadyapi mahAbAho hove tobhI gardavat hai. aura jo baDe aizvarya karI saMpanna hove aura Atmapadate vimukha haiM tinakuM viSThAke kITase bhI nIca jANa ye siddhAnta hai. he rAjA hamane ItanI samaja dI hai.! so kachu arthakI upekSA karI nahIM dI hai kavala terepara kRpA karake dI hai so dattacittase artha grahaNa karanA aura jo yathArtha na jAnanemeM Ava to santajanakuM zaraNa jAkara samajha lenAaura zAMta sthita udArasama saMyukta rahenA. samApta. 'uparake sAta praznoM ke uttara siddhAnta Thaire to isakA inAma jo Apake nagara meM brahmaniSTha advaitajJAnIkA maTha hove. usakuM hamAre taraphase denA aura hamakuM uttara bhejanA aura jo uttara siddhAnta na Thare to nIce lakhelA huvA sArAsAra vicArake arthakA grahaNa karanA hiMsA ke vAdame hamArA jo siddhAnta hai, so praznoMke uttare yathArtha kayA hai yehI satya hai. aba vizrAma letA hUM. 2 J hamArA ThekANA brahmAMDarUpI khapara hai so anaMta hai. lekIna usame jo jaMbUdvIpa haiM, usameM koI aMzameM muMbaI ilAkhA hoI, usa ilAkheke aMka aMzame nAzika jilhA hai, usa jilheke aMkaaMzameM yevalA tAlukA hai, usa yevalemeM eka taraphakI gallImeM rahete hai. nAma guru dhanAnaMda inake ziSya rajapUta zaMkarAsa~ga chaTTusiMga aisA dehakA nAma hai. zaMkarasiMga chaTTusiMga. 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na. 25. lIMbaDIvAlA zAstrI kAnajI puruSottama bhaTTano abhiprAya. atha saptapraznottarANi tathA 1. tasmAdyajJAtsarvahutaH saMbhRtaM pRSadAjyaM pazustAM cakre vAyavyAnAraNyAnmAmyAzvaye ityAdi vedavAkyAni // sahayajJAH prajAH sRSTvA pUrovAca prajApatiH // anena prAviSyadhvameSavostviSTakAmadhuk // devAn bhAvayatAnena te devA bhAvayaMtu vaH // parasparaM bhAvayaMtaH zreyaH paramavApsyatheti gItoktezca // tathA ca maimAMsakAnAM satraM // AmnAyasya kriyArthatvAt AnarthakyamasadarthAnAM tasmAdanityamucyate sUtraM 1 tat bhUtAnAM kriyArthe na samAmnA'yo'rthasya tanamittatvAt sUtraM 2 tatra tatra jaimininA vedasya kriyAparatvAbhidhAnAdupaniSadAmapi tadeva yuktamityAdi // kAlikApurANe ca // uttarAbhimukho bhUtvA baliM pUrvamukhaM tathetyAdi // bhaviSyapurANe ca // tasyAM ye hyupayujyaMte prANino mahiSAdayaH // sarve te svargatiM yAnti natAM pApaM na vidyate ityAdi // dazame uttarArdhe ca // ekadA rathamAruhya vijayo vAnaradhvajamityAdyaMte // tatrAvidhyaccharairvyAghrAn sUkarAnmahiSAn rurUn ityAdIni bahuzaH saMtIti saMkSepaH // 1 // 2 je zAstramAM kaM hoya te zAstra AryalokomrAM sarvamAnya gaNAya che ke kema vA bahumAnya gaNAya che ke kema ? 2. pazuhiMsAdikarmaphalasya sAMtatvasAtizayatvanizcayAt // yadukaM tasmAdityAdivAkyAnAM cAryaloke sarvamAnyaM ghaTate vikalpAnaM sahatvAt pravRttidharmaparatvAcca tatkarmaphalasya sAMtatvasAtizayatva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayAt // tathA hi // nanu akSayyaM ha vai cAturmAsyayAjInaH sukRtaM bhavati apAma somamamRtA abhUma yatra coktaM na ca zItaM syAt na prAninApnaetaya ityAdIni tadyatheha karmacito lokaH kSIyate evamevAmutra puNyajito lokaH kSIyate aMtavadevAsya tadbha. vati // na hyadhuvaiH prApyate dhruvaM nAstyakRtaH kRte na plavA hyete adRDhA yajJarUpA ityAdIni ca parasparaviruddhaprakAreNa vAkyAni sAmAnyato dRSTA jAtasaMzayo vizeSyo nirNetuM munIzvarastannivRttaye dharmajijJAsAyAM pravRttastayA samyak nirNItakarmakharUpatadanu. SThAnaprakAratatphalakazcetti saMkSepaH kSINe puNye mRtyuloke vasaMti // AbrahmalokAH punarAvartino'rjunetismRtezca // ahiMsakadharmajJAnasya ca niratizayAnaMtaphalakatvanizcayAt yadyevaM tarhi kimetyeke pazu. hiMsAM kurvati ityatra bhAgavatavAkyaM ca ekAdaze vadaMti te'nyo. nyamupAzritAH striyo gRheSu maithunyasukheSu cASizaH ||yjNtysRssttaannvidhaandkssinnN vRtau paraM pnati pazUnatadvidaH ||n spRSTA na saMpAditA annavidhAnadakSiNA yathA tathA yajati tadA ca ityai jIvikAtha paraM pazUn naMti atadvidaH hiMsAdoSAnabhijJAH iti zrIdharaTIkAyAM .. coktaM // sahayajJAH prajAH sRSTvA ityAdivAkyAnAmevamAzayaH yA. mimAM puSpitAM vAcamityAdinA zreyo gItoktaM jJeyaHyaccoktaM maimAMsa. kasUtre tasyAyamAzayaH etena vidhinA tvekavAkyatvAt stutyarthena vidhinA syu riti dvitIyapAdoktasUtrasiddhAMtena tatvamasyAdicAkyAnAM yajamAnastutidvArA kriyAparatvaM na saMgacchet aSTAMgamayo yogo yathA brahma ekaM svajAtIyabhedazUnyaM yajamAnasya hi sajAtIyA bahavo yajamAnAstiSThati advitIyaM vijAtIyabhedazunyaM yajamAnasya hi vijAtIyAH zUdrAdayo bahavastiSThAMta brahma vyApakaM yajamAno hi parichinnaH brahma vijJAnaM cinmAnaM yajamAno hi cijahagraMthahaMkAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatvena jJAnAjJAnamAtraH brahma hi AnaMdamAnaM yajamAno hi duHkhAsmakapazuhananAdikarmakaraNAdihAnyatrAtiduHkhI brahma hi cakSuH zrotrAdizUnyaM tasya hi tat zUnyatve aMdhabadhiratvAdidoSopapattyA yajJAnadhikArAt yajamAnatvameva hIyate tasmAt kSudraphalakaM hi na karma tyaktvA bhagavattoSaNaM aurvoktaM cocyate // varNAzramAcAravatA puruSeNa paraH pumAn viSNurArAdhyate paMthA nAnyattoSakAraNam parapaniparadravyaparahiMsAsu yo matiM na kurute pumAn bhUyaH tuSyate tena kezavaH // na tADayati no haMti prANinonyAMzcadehinaH yo manuSyo manuSyeMdra toSyate tena kezava zcetisaMkSepaH yaccoktaMsphuTatayA pazu: hananaM kAlipurANe bhaviSyeca tadAdipurANasmRtinAM ca rAjasatA. masatvanirUpaNAnasarvamAnyaM na bahumAnyaM cati yaccoktaM dazame uttarArdhe ekadA rathamArukhaitasyAyamabhiprAyaH lokevyavAyAmiSamadyasevA nityAstu jaMtorna hi tatra nodanetyAdinA tejIyasAM na doSostIti saMkSepaH // 2 // 3. zAstrayonitvAditi siddhAMtasUtraM zAstralakSaNaM chAMdogo tatra nAradavAkyaM yathA itihAsapurANapaMcamamiti tatraiva sanatkumAravAkyaM itihAsapurANapaMcamamiti RgyajuHsAmAtharvavAkyaM bhAratapaMcarAtraka mUlarAmAyaNaM caiva zAstramityabhidhIyate yaccAnukUlametasya taca zAstramataM paraM ato'nyograMthavistAro naivazAstraM kurvatyetat ityAdi pAjhe vaiSNavaM nAradIyaM ca tathA bhAgavataM zubhaM gAruDaM ca tathA pAjhe vArAhaM zubhadarzane SaDetAni purANAni sAtvikanimittAne me pAdmottarakhaMDe brahmAMDa bahmavaivarta mArkaMDeyaM tathaiva ca bhaviSyaM ca tathA brAhmaM rAjasAni nibodha me mAtsyaM kaumya tathA liMgaM zaivaM skAdaM tathaiva ca AmeyaM ca SaDetAni tAmasAni nibodha me // tathaivasmRtayaH proktA RSibhistriguNAnvitAH sAtvikA rAjasA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 caiva tAmasA zubhadarzane vAziSTaM caiva hArItaM vyAsaM pArazaraM tathA bhAradvAjaM kAzyapaM ca sAtvikA mokSadAH zubhAH vAmanaM yAjJavalkyaM ca AtreyaM dAkSyameva ca kAtyAyanaM vaibhavazca rAjasAH svargadAH zubhAH gautamaM bArhaspatyaM ca sAMvata ca yamasmRtaM sAMkhyaM cozanasaM devI tAmasA nirayapradAH sAtvikA mokSadAH proktA rAjasAH svargadAH zubhAH tathaiva tAmasA devI nirayasyAptihetavaH tathAha manuH yA vedabAhyAH smRtayo yAzca kAzca kudRSTayaH tAH sarvo niHphalaH pretya tamoniSTAhi tAH smRtAH zAMtiparvaNi mokSadharme marIciraMgirAtrizca pulastyaH pulahaH kratuH vaziSTa iti saptaite manasA nirmitA hi te ete vedavido mukhyA lokAcAryAH prakIrttitAH pravRrttidharmiNazcaiva prAjApatye prakalpitaH sanakasanatsujAtazca sanakazca sanaMdanaH sanatkumAraH kapilaH saptamazca sanAtanaH saptaite mAnasAH proktA RSayo brahmaNaH sutAH svayamAgatavijJAnA nivRttidharmamAsthitAH ete yogavido mukhyA lokAcAryAH prakIrttitAH tathaiva viSNupurANe - pIti saMkSepaH // prajAzcatevameva taduktaM gItAyAM maharSayaH sapta pUrve catvAro manavastathA madbhAvA mAnasA jAtA yeSAM loke imAH prajAH pravRttiM ca nivRttiM ca dvividhaM karma vaidikaM Avartate pravRttena nivRttenAznutemRtaM // pravRttameva nirdizati hi staM iva mayaM kAmya magnihotrAdyazAMtidadarzazca paurNamAsazca cAturmAsyaM pazusutAH rAtadiSTaM pravRttAkhyaM ta prahuta meva ca // pUrttaM surAlaya rAmakupAjIvyAdilakSaNaM dravyasUkSmavipAkazca dharmorAtrirapakSayaH ayanaM dakSiNaM somo darzaauSadhi vIrudhaH annaM reta iti tveza pitRyAn punarbhavaH katyenAnupUrve bhUtveha jAyate // yAM vai sAdhanasaMpattIti nivRttikarmapunarbhavaH // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 4 rAjAone avazya kartavyaja che ane te na karavAmAM Ave to balavAn zAstranI AjJA toDI gaNAya evaM koI spaSTapramANa che ke kema ? prathamaskaMdhe // tyaktvA svadharmacaraNAMbuja harerbhajaM na pako'thapate: tato yadi yatra ka yA bhadramabhUdamuSya kiM ko vAtha Apto bhajatAM svadharmataH nigamakalpatarorgalitaM phalamityuktayAsya ca phalatvenAtizreSThatamatvAt nivRttidharmaparatvAcca mokSasya tu bhaktadhaikasAdhyatvamiti zrutezca // mahAbhAratasyApi tathAtvaM bhAgavate bhAratavyapadezena hyAnnAyArthazca darzita iti vacanAttu zAMtiparvoktaM pradRzyate bhISma u0 zrUyatAM dharmasarvasvaM zrutvA caivA vadhAryatAM AtmanaH pratikUlAni na pareSAM na samAcaret ahiMsA satyamastyeyaM tyAgo maithunavarjanaM paMcakheteSu dharmeSu sarve dharmAH pratiSThitAH ahiMsAlakSaNo dharmaH adharmaH prANinAM vadhaH tasmAddharmArthirbhiloMke kartavyA prANinAM dayA lobhamAyAbhibhRtAnAM narANAM prANinAM natAM yeSAM prANivadhe dharmo viparItA bhavaMti te yadi prANivadhe dharmaH svargazca khalu jAyate saMsAramaMcakAnAM tu kutaH svargobhidhAsyate dhruvaM prANivadho yajJe nAsti yajJastu hiMsakaH tato'hiMsAtmakaH kAryaH sadA yajJo yuSTidhira iMdriyANi pazUn kRtvA vedIM kRtvA tapomayIM ahiMsA mAhutiM kRtvA AtmayajJaM yajAmyahaM dhyAnAgnaujIva kuMDasthe damamArutadIpite asatkarmasamitkSepe agnihotraM kurUttamaM yUpaM kRtvA pazUn hatvA kRtvA rudhirakardamaM yadyevaM gamyate svarge narakaM kena gamyate // 4 // 5 te hiMsAni pravRtti jo na karavAmAM Ave to tethI rAjAne prajAne ke rAjanA aMge koI paNa prakArano Apattiyoga Ave athavA akArya karyu gaNAya evaM koI balavAna zAstramAM kache ke kama ? tathA coktaM // vaziSTapaMcarAtra kuMDamAlamavavANavaMzakathAprasaMge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yastu saMsArakUpe hi pataMtaM prANadhAriNaM dhArayatyativegena tasmAddharmoM nigadyate Atmavat sarvabhUtAni paradravyANi loSTavat mAtRvat paradArAMzca yaH pazyati sa dharmabhAk dharmaH kalpadrumo loke dharmazciMtAmaNirnRNAM dharmaH kAmadughAdhenuH dharmaciMtitavastudaH dharmapAtheyavAn pAMtho na yato bhayasIdati saMsAre bhUH pramANoyaM sarvatrApi sukhI bhavet // grahabhUtapizAcAzca zAkinyaH pannagAdayaH parAbhavaMti yaM dRSTvA dharmasaMsaktamAnasaM suputraM cakravartitvaM balaM balavatAM tathA tejaH kAMtirakSayAyuSyaM dharmAtsarvaM samApyate anekabhUmisaMpannAH prasAdAH sumanoharAH dhanadhAnyAdikaM cApi labhyate dharmasevanAt kAminyaH suMdarAkArAH satputrAH satsahodarAH gajAzvasyaMdanA. zcava dharmAnnAkti labhaMti hi sAgarasyAMtarasthaM yat yacca dezAtare sthitaM tattaddharmaprabhAveNa nijagehe samApyate tenadharmaprabhAveNa rAja. rAjasya dhImate zrIpatestanayo rAjan pRthiyat iti zrutvA ityAdi adharmaphalaM caturthaskaMdhe prAcInabarhiSaM nRpaM prati nAradavAkyaM bho bho prajApate rAjan pazUn pazya tvayAdhvare saMjJApitAn jIva saMghAnighRNena sahasrazaH ete tvAM saMpratIkSate smaraMto vaizasaM tava saMparetamayaHkRTaiJchidaMtyutthita manyavaH ityAdi // zAMtiparvaNi ca na grAhyANi na deyAni SaTvastUni ca paMDitaH agniM madhuM viSaM zastraM mayaM mAMsaM tathaiva ca ghAtakazcAnumaMtA ca bhakSakaH krayavikrayI lipyate prANighAtena paMcApyate yudhiSThira // viSNupurANe yo dadAti sahasrANi gavAmazva zatAnica abhayaM sarvasatvebhyastadAnamiti cocyate kapilAnAM sahasrANi yo dvijebhyaH prayacchati ekasya jIvitaM dadyAt na ca tulyaM yudhiSThira dattamiSTaM tapastaptaM tIrthasevA tathA zrutaM sarvepyabhayadAnasya kalA nAha~ti SoDazI hemadhenudharAM dAnaM dAtAraH sulabhA bhuvi durlabhAH puruSAH pradAnasya kSaya eva na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyte|| mahAbhArate ca // yo dadyAtkAMcanaM meruM kRtsnAM caiva vasuMdharA ekasya jIvitaM dadyAt na ca tulyaM yudhiSThira // yAdRzI vedanA tIcA svazarIreyudhiSThira tAdRzI sarvabhUtAnAmAtmanaH zubha micchatAM // AhaMsA paramo dharmastathAhiMsA paraM tapaH // ahiMsA paramaM jJAnamahiMsAparamaM padaM AhiMsA paramaM dAnaM ahiMsA paramodamaH ahiMsA paramo yajJastathA hiMsA paraM padaM // 5 // te pazuvadhane badale bIjaM koI hiMsArahita kriyA karAne parva ArAdhavAmAM Ave to tethI kAI balavAn zAstranI AjJAno bhaMga karyo gaNAya ke kema ? tevI hiMsArahita kaI kaI kriyA barAbara gaNAya. // 5 // ekAdaze vadaMti tenyonyamupAzritastriyo graheSu maithunasukheSu cAzivaH // yajatyasRSTAnnAvadhAnadakSiNaM vRtyai paraM naMti pshuuntdvidH|| na sRSTA na saMpAditA annavidhAnadakSiNA yathA tathA yati tadA ca vRtyai jIvikAtha paraM pazUn naMti atadvidaH hiMsA. doSAnabhijJA iti zrIdharaTIkAyAmuktaM // tathA ca shrutyH|| eSahyeva sAdhu karma kArayati taM yamebhyo lokebhyaunnIya lokebhya nIyaMte eva evAsAdhukarma kArayati taM yamebhyo lokebhyo'dho ninIyate ityAdi // 6 // 7 // tRtIyaprazne sarvazAstreSUpaniSat zirobhAgastadvAkyapramANatamaM yathA // tatra tatra jaimininA vedasya kriyAparatvAbhidhAnAdupaniSadAmapi tadeva yuktaM tatratatra yatrayatra vedasya kriyAparatvaM na dRzyeta tatratatra upaniSadAmapi tatvamasyAdivAkyAnAmapi tadevakriyAparatvameva // etena vidhinA tvekavAkyatvAt stutyarthe vidhinA syuriti dvitIyapAdoktasUtrasiddhAMtena upaniSadA tatvamasyAdivAkyAnAnarAkkAH nRNaM vayaM karmakarAH kathaM syAma ityAkAMkSArAhisakena prakAreNa vyAkhyAtamiti apekSAyAM prakAramAha kRtvathaprati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 pAdanena kRtvartho yajJAMgarUpo yaH karttA yajamAnastasya yatpratipAdanaM izvarAbhedena stutyA varNanaM tena prakAreNa yathAdityoyUpaH prastaroyaM yajamAna ityAdau yUpaH stutyA pazuniyojanAdi kriyAyAmanveti tathA upaniSadvAkyairIzvarabhedena stutyA pazunikriyAyAmanveti yajamAnopi karttRtvena kriyAmanveti iti bhAvaH // etena vidhinA vekavAkyatvAdityAdipUrvokta sUtrasyAyamathaH tatra zabdaH pUrvapakSavyAvRtyarthaH // AmnAyasya kriyArthatvAt AnarthakyaM asadarthAnAM tasmAdanityamucyata iti bhaimAMsakAnAM sUtre yaduktaM AnarthakyaM atadarthAnAM tanna vidhinA svasya prayojanavadarthaparyavasAyitvaM gamayitAmaha // ekavAkyatvAt vAkyAni styutyarthena stutyaMgatvena vidhInAM syaH vidhizeSANi bhavatItisaMkSepaH // tatvamasyAdivAkyAnAM yajamA nastutidvArA kriyAparatvaM na saMgacchet // ekamevAdvitIyaM brahma 'vijJAnamAnaMda brahma acakSurazrotramityetadviparItAtmapratipAdanAt // asyAyamathaH // ekamevetyAdizrutyaivaM tadviparItAtmapratipAdanAt // tasmAt tvadabhimatAt yajamAnaH sakAzAt viparItasya zruddhAtmanapratipAdanAddhetoH avaiparItyameva sphuTIkaroti brahma ekaM sajAtIya bhedazUnyaM yajamAnasya hi sajAtIyA bahavo yajamAnAstiSThati advitIyaM vijAtIya bhedazUnyaM yajamAnasya hi vijAtIyAH zUdrAdayo bahavastiSThati brahma vyApakamityAdiprathamapatre uktamitisaMkSepaH // 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat lI. bhaTTa kAnajI puruSottama mukAma lIMbaDI da. potAnAM. www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 27. jIvahiMsA hiMduzAstra AdhAre karavA viSe manAInA jabAba. 1 evAM athavA koI kArya karavAmAM jIvahiMsA sarve hiMdu tathA musalamAnonA dharmazAstromAM paNa bilakula manAI karelI che. 2 huM tathA sarve Arya hiMduzAstra mAnanArA Aryajana vidvAnonA sarvamAnya tathA bahu. mAnya zAstramA jIvahiMsA pazuvadha karavA sakhata manAI prAcIna mahAne pUrve karelI che. 3 cAlatAM kriyANazAstra tathA cAlatAM hiMdupurANo evAM sarve zAstromA mukhyatvapaNuM dharAvanArA cAre vedamaMtramA tathA zrutimAM tathA jaina zAstromA sarvopari siddhAMta zrI bhagavatIji tathA panavaNAji tathA AcAraMgaji tathA upAMzaMgadasAji vigere jainadharma batrIza siddhAMta kahela che. temAM sarvathA prakAre ekeMdrithI paMceMdri jIvonI hiMsA tathA vadha karavAnI manA karI che te tamAma siddhAMtanA sarva adhyayana tathA adhyAyamA prANAtipAta eTale prANinA ghAta karavA sarvathA niSedha che. uparanAM sarve zAstro balavAn gaNAya che. tathA pramANika paNa che tema Aryajano sarve mAne che. 4. nItidharma pAlanAra tathA pratApI rAjAo purepurA nyAyavaMta rAjA tathApi akRtya karma prANiyone vadha kare to balavAn zAstra, veda, zruti, smRti, sUtranI. AjJA toDI tema gaNAya tenuM spaSTa kAraNa A pramANe nIcenA zlokathI jANavU. .. sUtra 3 bhelAMche AhiMsA satyamasteyaM tyAgo maithunavarjana paMcakheteSu dharmeSu sarve dharmAH prtisstthitaaH||1|| yo dadyAt kAMcanaM meruM kRtsnAM caiva vasuMdharA ekasya jIvitaM dadyAt na ca tulyaM kadAcana // 2 // manamala chAMDe soi snAna jIva rakSe soI daan|| jJAnatatva abhyaMtaradharanA nirmala ehIja dhyAnA // 3 // ___ artha nIcepramANe che. hiMsA karavI nahIM. satya tajavU nahIM asatya AcaravU nahIM, parigrahano tyAga karavo eTala upara mAyAno tyAga, parastrI tathA nItiviruddha bhaithunano tyAga karavo. 1 kaMcana kahetAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sonAno meruparvata jevaDo Dhagalo karI dararoja akhaMDa dAna Ape topaNa eka jIvane haNatA mukAvavo te abhayadAna kahevAya, to te uparanA sonAnuM dAna abhayadAnanI leza paNa gaNatrImAM AvatuM nathI. 2 manano mela mUke teneja snAna kara kahevAya. prANijIvonI rakSA karavI teneja dAna kahevU, jJAnarUpI tatva aMtaraAtmAmAM dhAraNa karavu, nirmaLa eTale cokhyu eneja dharma tathA dhyAna kahevAya che 3 // 5-tevI hiMsAnI jo pravRtti karavAmAM na Ave to rAjAne ke prajAne athavA to rAjAne aMge kAMIpaNa parAbhava na thatAM ghaNoja lAbha tathA rAjanI vRddhi tathA lakSmInI vRddhi putra pautrAdi vRddhi tathA te rAjA ghaNAja pratApI tathA nItivaMta gaNAyAche. tema rAjA aMge ArogyatA rahe Aphata na Ave evaM balavAn zAstromAM kaheluM che teviSe AdhAra kRSNa yajurvedanA taittiriyAraNyakanA dazamA prapAThakanA 63 mAM anuvAkamAM kahayuM che ke. sUtra 4 dharmo vizvasya jagataH pratiSThA loke dharmiSTaM prajAnupasarpati dharmeNa pApamanurvidaMti dharme sarva pratiSThitaM tasmAddharma paramaM vadanti // 15 // dharma sarva prANine Azraya che. jagatamAM dharmAdharma jANavA mATe loko dharmiSThanI pAse jAyache dharme karI pApane TAleche ne dharmamAM sarva rahayuM che. mATe dharmane zreSTa kahelache paNa e dharma zuM che. te sarva manuSye jANavu avazya che. mATe ApastaMba dharmasUtranA prathamapraznanA sAtamA paTalamA kahayuM che ke sUtra 5 yaM tvAryAH kriyamANaM prazasanti sa dharmoM yaM gahate so'dharmaH // 16 // artha je AcaraNane AryapuruSo vakhANe te dharma ane jene niMde te adharma kahevAya cha. ne valI vaizeSika darzananA pehelA adhyAyanA prathama AnhikamAM kahela chai ke. sUtra 6 yatobhyudayaniHzreyasasiddhiH sa dharmaH // 17 // artha-jenAthI udaya tathA kalyANa thAya teja dharma. 6-ApaNA Arya hiMduzAstrane viSe je parvo AvelAM che te sarve ghaNAja uttama divasa che mATe te parva ArAdhavAne divase traNa zabda kahyA che te ArAdhavAM (dayA, dAna ane damana ) e traNa zabda mULadharma zAstrathI utpanna thayA che. teno artha evo cha ke, sarva jIvo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara dayA karavI, supAtra janone dAna Apa, tathA abhayadAnane koIpaNa prANIne sahAya thaI rakSA karavI tathA karAvavI. te tathA A dehanI iMdriyo kukarma karavA unmata thaI dehane DolA. vatI hoya to iMdriyavaDe mana dRDha rahevA sAraM tapazcaryA karI dehadamana karavu tethI dehanI zuddhi thAya che. tathA musalamAna eTale yavana lokonA mULa pramANika zAstromAM paNa dharma viSe mULa zabda traNa che. (khera, mahera ne baMdagI) evA traNa zabda cha to teno paNa bhAvArtha evo che ke khera eTale anna vigere supAtre dAna devU. mahera eTale sarve prANiyo upara dayA rAkhI mahera karavI rakSA karavI. baMdagI te khudAnI bhakti karavI evo artha che paNa prANiyonI hiMsA karavI e azakya che. 7. koI paNa nimitta divase prANine vadha karavA lAvelA abodha manuja hoya te pAsethI laI koI paNa nirbhaya sthaLe te pazu koI paNa aMgane khaMDana karyA sivAya mukavU ne te pUrNa sukhavRttimAM rahe tevA ThekANe mukavAthI sarvottama kriyA saMpUrNa thAya che ema dharmazAstromAM mAnelaM che. sUtra 7 viSaya hiMsA na karavI te mATe vizeSa AdhAro // atha // pAtaMjalayogadarzanazrAddhanapAdazrutisUtraM 30 muN|| AhiMsA satyAsteyabrahmacaryAparigrahA yamAH 30 ahiMsA 1 satya 2 asteya 3 brahmacarya 4 aparigraha 5 ete yamA:hiMsA eTale koIpaNa prANino droha karavo tathA vadha karavo tADatarjanA karavI te droha tethI vimukta eTale niSedha te ahiMsA tenA 5 prakAra che. to temAM paNa prathama zabdano artha prANino droha tathA vadha karavaM te mahAja moTuM prAyazcitta kartuM che. te hiMsAnAM 81 bheda kahyAMche. (hiMsA) kRta, kArita, anumodita e traNa bheda che te zabdano artha, karavU karAvaq karatAMne bhalaM jANavU evAM traNa bheda thayAM. lobha 1 krodhe 2 mohe 3 thI karavU karAvaq karatAne bhalu jANavU ema eka ekanA traNa traNa bheda eTale thAyache. vaLI temAM paNa 3 traNa bheda kahelache te mRdu, madhya, atimAMta. artha madu eTale thoDu madhya te sAdhAraNa atimAta te ghaNuMja daraekanA 3 bheda maLI 27 thAyache. tenA paNa 3 traNa bheda te mRdu mRdu mRdu madhya mRdu tIvra artha thoDAmA thoDaM thoDAmAM madhyabhAga thoDAthI ghaNuM eTale 27 ne traNa traNa karatAM 81 bheda thAyache. temAMno sUkSma bhedarUpa paNa jo koI prANinI hiMsA tathA vadha tathA kAMIpaNa duHkharUpa kArya potAnA sAdhanane arthe karIye to mahardhika prAyazcita baMdhAya che. mATe sarvathA prakAre Arya janonAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 mULa pramANika zAstra jovAthI praNAtipAta eTale prANino vadha karavo erUpI hiMsAno sarva kAryo mAM niSedha karelache. sUtra 8 yAjJavalkya smRtinA AcArAdhyAyamAM kahyuM che ke. ahiMsA satyamasteyaM zaucamidriyanigrahaH // dAnaM dayA damaH kSAntiH sarveSAM dharmasAdhanam // 128 // arthaH -- ahiMsA, satya, corI na karavI, pavitratA, iMdriyanigraha, paropakAra, dayA, mananuM damana tathA kSamA e nava sarve dharmanAM sAdhana che: - 128 vaLI zrI mahAbhAratAMtargata zAMtiparvanA 162 mA adhyAyamAM kahayuM che ke : - sUtra 9 adrohaH sarvabhUteSu karmaNA manasA girA anugrahazca dAnaMca satAM dharmaH sanAtanaH 129 artha:- mana, vANi tathA karme karI prANimAtrano droha na karavo dayA rAkhavI tathA upakAra karavo e satpuruSono sanAtana dharma che. // 129 // temaja vaLI paNa zrImadabhAgavatanA prathama skaMdhamAM kahayuM che ke jIvo jIvasya jIvanam // 130 // artha:- jIva jIvanuM jIvana che. // 130 // cANAkya nItimAM kahayuM che keH sUtra 10 AhAranidrAbhayamaithunaM ca sAmAnyametatpazubhirnarANAm // eko viveko hyadhiko manuSye vivekahInAH pazubhiH samAnAH // 131 // artha - AhAra, nidrA, bhaya tathA maithuna e cAre pazu tathA manuSyomAM sAmAnya che.. paNa eka vivekaja manuSyamAM adhika che mATe kRtya akRtya na jANe te aviveka tevA avivekI manuSyo hoya te pazusamAna jANavAM. 131 to tethI viveka vicArI prANiyonA zarIrano ghAta karyA vagara annAdi vanaspatithI manuSye potAnA jIvano nirvAha karavo yogya che viSe viSNuzarmA ka che ke-- e sUtra 11 yoti yasya yadA mAMsamubhayo H pazyatAntaram // ekasya kSaNikA prItiranyaH prANairvimucyate // 132 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ artha-jyAre je koI jenuM mAMsa khAya che tyAre te baMneno aMtara juvo, to khAnArane peTa bharavA jeTalo kSaNika harSa thAya che ne bIjAnA prANa jAya che. // 132 // sUtra 12 martavyamiti yaduHkhaM puruSasya prajAyate zakyastenAnumAnena paro'pi parirakSitum // 133 // artha-puruSane maraNasaMbaMdhI je duHkha thAya che te anumAnathI anya prANI tAraNa karavA yogya che // 133 // A uparanA be zloka viSNuzarmA e kahela che-vaLI paNa zrImahAbhAratAMtargata anuzAsana parvanA 115 tathA 116 mAM kahela che ke sUtra 13 prANA yathAtmano'bhISTA bhUtAnAmapi vai tathA Atmaupamyena maMtavyaM buddhiH kRtAtmabhiH // 135 // artha-jema potAnAM prANa potAne priya che tema prANiyone paNa haze ema potAnI upamA vaDe buddhimAn jJAnioe vicAra, // 135 // sUtra 14 svamAMsaM paramAMsena yo vardhayitumicchati // nAsti kSudratarastasmAt sa nRzaMsataro naraH // 136 // artha-je pArakA mAMse karI potAnA mAMsane vadhAravA icche che tenAthI vadhAre koI adhama nathI ne je atikrara che. // 136 // sUtra 15 na hi prANAtpriyataraM loke kiMcana vidyate . tasmAddayAM naraH kuryAdyathAtmani tathA pare // 137 / / artha--jagatamA prANathI adhika priya bIjaM kaI nathI mATe manuSye potAnI peThe bIjAnI upara dayA rAkhavI. // 137 // - sUtra 16 prANadAnAtparaM dAnaM na bhUtaM na bhaviSyati na hyAtmanaH priyataraM kiMcidastIha nizcitam // 138 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha--prANadAnathI bIjaM zreSTha dAna thayu nathI tema thaze paNa nahIM. kemake lokamAM AtmAthI adhika priya bIju kAI nathI e nizcaya che. // 138 // sUtra 17 aniSTaM sarvabhUtAnAM maraNaM nAma bhArata // mRtyuH kAle hi bhUtAnAM sadyo jAyati vepathuH // 139 / / artha-prANimAtrane maraNa apriya cha kAraNa maraNa samaya taimane tatkAla kaMpa thAya che. uparanA 135 thI te 139 sudhInA zloka mahAbhAratamAM che. havethI cANAkyanIti laghucANAkayanA laghu adhyAyano zloka 5 mo. tra 18 dharmasya mUlaM rAjAnastapomUlaM RssiishvraaH|| RSIzA yatra pUjyaMte tatra dharmaH sanAtanaH // 5 // artha-dharma- mULa bIja rAjAo cha, tapa, mULa RSio che; jahAM RSIzvaranI sAdhunI : natA hoya te sthaLa sanAtana dharmanuM sthAna samajavaM. sUtra 19 rAjJe dharmiNi dharmiSTAH pApe pApA same smaaH|| lokAstadanuvarttate yathA rAjA tathA prjaaH||6|| artha-rAjA dharmI hoya tyAM prajA paNa dharmiSTa hoya. rAjA pApiSTa hoya che te prajA paNa pApI thavAno saMbhava thAya che tulyotulya hoya che. sevaka rAjAnA vartaNuka pramANeja cAle evo sadaiva niyama che jevo rAjA tevIja prajA thAya che. // 6 // have zrI mahAbhAratanA anuzAsana parvanA 116 mA adhyAyamAM kahyu cha ke sUtra 20 ahiMsA paramo dharmastathAhiMsA paro damaH // AhiMsA paramaM dAnamahiMsA paramaM tpH|| 144 // artha-ahiMsA e uttamadharma, uttamadAna, uttamadama, tathA uttamatapa cha. // 14 // baLI viSNuzarmAe kI che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sUtra 21 mAtRvat paradAreSu paradravyeSu loSThavat // Atmavat savabhUteSu vIkSaM dharmabuddhayaH // 146 // artha -- dharmabuddhivAlA manuSya pArakI strIne mastAsamAna, pArakA kAMcanane mATIsamAna ane sarva prANine potAnA samAna jue che. // 146 // vaLI zukranItinA trIjA adhyAyamAM kahyuM che ke-- sUtra 22 eNo gajaH pataMgazca bhRMgo mInastu paMcamaH // zabdasparzarUpagaMdharasairete hatAH khalu // 148 // ' artha -- haraNa, hasti, pataMga, bhramara tathA pAMcamuM matsya e kramathI zabda, sparza, rUpa, gaMdha ane raseM karI nAza pAme che. eka iMdrino viSaya bekAvavAthI to manuSya pAMce iMdri mokalI rAkhI visarpa bekAveto tathA hiMsArUpa akArya kare to nAza pAmI tene narka prApta kema na thAya. te jJAnI puruSoe vicArakhuM jarUra che // 148 // vaLI viSNu zarmAe kahyuM che ke-- sUtra 23 na gopradAnaM na mahIpradAnaM na vAnnadAnaM hi tathA pradhAnam // yathA vadaMtIha budhAH pradhAnaM sarvapradAnairabhayapradAnam // 156 // artha--A lokamAM paMDito sarva dAnamAM je rIte abhayadAnane mukhya gaNe che te rIte godAna, bhUmidAna tathA annadAnane mukhya gaNatA nathI. te kayuM dAnake prANinI rakSA karavI karAvI tathA prANine bhaya thakI mukAvavo eja abhayadAna kahevAya che. // 156 // A pramANe mudrita karI have nice bhASaNarUpa bhASaNa karI vyAkhyA karavAmAM Ave che. tathA e kathA ke nArada RSi tathA vasurAja tathA parvata brAhmaNanI ApavAmAM Ave che te kayA. graMthanI che, ema hAlamAM ghaNo zrama letAM siddha thayuM nathI paNa anumAnathI tathA ekathI be brAhmaNone puchvAthI ema mAnavAmAM AvyuM che ke te kathA mahAbhArata dharmazAstra athavA rAmakathAnI che paNa te to amArI jaina rAmAyaNamAM AvelI che. pAne 38 thI te 48 pAnA sudhImAM teno saMkSepa mAtra jANavArUpa yogya laI atre dAkhalA kahela che. te paNa Apane dhyAnamAM lIdhA jevuM mAlama paDaze ema jaNAya che. tethI nIcepramANe dAkhala karelI che tathA have ApelAM bhASAMtara javAbamAM AvelA sUtra zloka 24 te eka 1 satrane aMte je Avela AMka che teTalAmo te graMthamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvelAM prakaraNa tathA adhyAyano zloka cha ema jANavU tenI hakIkata vistArI kahuM chu. te dhyAna ApI sauthI prathamanA je bheLA 3 zloka che te prastAvika che, ema hAlamAM mAnavAmAM AveluM che, paNa te koIka graMthanA hovAja joie ema anumAna paNa thAya che. kAraNa ke teno paNa artha A ApelA zAstronA bhAvArthamAM maLe che, jethI have te 3 prastAvika che ema mAnyu che. tathA tyArapachInA AMka 4-5-6 ema 7 zloka pramANasahasrInAM AcAra prakaraNanA pAnA 5 mAMthI lIdhelA che. tyAra pachI AMka -7 mAno zloka 1 pAtaMjala yogadarzana sAdhana pAda zruti sUtra 30 muM che te te graMthamA jovAthI khAtrI thaze. tathA AMka 7 mAM bIjAno tathA AMka 8-9-10-11-12-13-14-15-16-17-18-19-20-21-222 ema 15 pramANasahastrI nAmanA graMthanA AcAra prakaraNanA pAnA 32 thI 41 dha lIdhelAM che. te graMtha jovAthI tathA ApelA judA graMthonA pramANa che tene sUtronA mathAlA upara te pramANe te graMtho jovAthI khAtrI thaze. tathA AMka 18 thI 19 nA zloka be laghu cANAkya rAjanItinA bIjA adhyAyanA che te graMtha jovAthI khAtrI thaze. sarve aikya ma sUtra 24 thAya che. temAM sAta sAta AMkanA be sUtra che. tema prathamanAM 3 AMka to sUtra pAtaMjala yoga darzana sAdhana pAda graMthanu sUtra 30 muMche, tyAra pachI bIjA 7 mAnA AMkanuM sUtra cha, tema pramANa sahasrInuM che; have pramANa sahasrI e eka chApelo graMtha che jemAM badhA prakaraNamA AvelA eka hajAra pramANa che. te graMtha racI chapAvanAra yajuvaMzI ThAkarazI suta prAgajIna nAmathI muMbaI nirNayasAgara chApakhAnAmAM chApyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM0 28. rAmAnujasiddhAMtamatAcAryano abhiprAya. __zrImate rAmAnujAya namaH upavItanam UrdhvapuMDUvatam trijagatpUrNaphalaM tridaMDahastaM zaraNAgatasArthavAhamIDe zikhayA zekharINAm patim yatInAm yasmin jagAta jagadupAdAnakAraNabhUtam zriyaH patim paraM paramapuruSA upAsate // tadupAsanayaivApavargazreNImahamAhamityAbrahmastam bho AM. targatA adhiro hanti brahmAdayaH // kAraNAyaMtarA kAryAdyanupapatteritinyAyasya pratyakSAnubhavatvenaikakAyatvAvacchinnaM pratyanekapadArthasvAvacchinnatvasya prAgbhAvApattiyogitvAt na keSAmapi tatra prvRttiH| pravRte'pi phalAbhAva iti cenna prakRtaviSayekAryakAraNabhA. vasyAsaMgatatve'pi prayojyAprayojanabhAvenopapattai // sarvaprasamaMjasaM tathA ca mokSaprayojakIbhUtamapaMktiprapatyAdInAmadhikAriNaH etat pramANaM bodhyaami||1|| zrIraMgalakSmaNamunIzvarakRtaprabaMdhagUDhArtha bodhanakRtasamabhUdhadAtmA // zrIraMgarAjaguruvaryakRpAttabodham gopAlavaryaguruzekharamAzrayadhvam // 2 // traiguNyaviSayA vedA nistraiguNyo bhavArjuna // mAtsyaM kauma tathA liMgaM zaivaM skAMdaM tathaiva ca // AgneyaM ca SaDetAni tAmasAni nibodha me // brahmAMDaM brahmavaivarta mArkaMDeyaM tathaiva ca // bhaviSyaM vAmanaM brAhmaM rAjasAni nibodha me // vaiSNavaM nAradIyaM ca tathA bhAgavataM zubham // gAruDaM ca tathA pAnaM vArAhe zubhadarzane // sAtvikAni purANAni vijJeyAni zubhAni vai|| sAtvikA mokSadAH proktA rAjasAH khargadAH zubhAH // tathaiva tAmasA devi nirayaprAptihetavaH // tathaiva RSibhiH proktAH svatapa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 svaguNAnvitAH // sAtvikA rAjasAzcaiva tAmasAH zubhadarzane // vAsiSThaM caiva hArItaM vyatiM pArAzaraM tathA // bhAradvAjaM kAzyapaM ca sAtvikA mokSadAH zubhAH // mAnavaM yAjJavalkyaM ca AgneyaM dAkSameva ca // kAtyAyanaM vaiSNavaM ca rAjasAH svargadAH zubhAH // gautamaM bArhaspatyaM ca sAMvarttaM ca yamaH smRtam // sAMkhyaM cozanasaM devi tAmasA nirayapradAH arthaH- matsyapurANa, kUrmapurANa, liMgapurANa, zivapurANa, skaMdapurANa ane agnipurANa, A cha purANo tamoguNI che. brahmAMDa, brahmavaivarta, mArkaDeya, bhaviSya, brahma ane vAmana purANa e rajoguNI che. ane viSNu, nArada, bhAgavata, garuDa, padma ane varAha e cha purANo sAtvika che; vasiSTa, harita, vyAsa, parAzara, bharadvAja ane kAzyapa e cha smRtiyo satvaguNI che. manu, yAjJavalkya, atri, dakSa, kAtyAyana ane viSNusmRti e rajoguNI che. ane gautama, bRhaspati, saMvarta, yama, zaMkha ane uzanasasmRti e cha tamoguNI che. satvaguNI mokSa Apeche. rajoguNI svarga Apeche. ane tamoguNI narka Apeche. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra e cAra varNonA nAma che. je devIMnA upAsako bhakto che taimanA be prakAra che (be prakAranA mata che ) ! eka vAmamArgI ane bIjo dakSaNAyana mArgI che. e paikI vAma mArgIonA pramANa kahuMchu. nirNaya siMdhumAM bali // tasyAM ye hyupayujyaMte prANino mahiSAdayaH // sarve te svargatiM yAMti natAM pApaM na vidyate // 1 // artha: - nirNayasiMdhu nAmanA dharmazAstraviSe balidAna prakaraNamAM kahayuM che. arthanavarAtrInA upavAsa karanAra je vAmamArgI teoe teno purANahutI dazarAne dahADe mahiSa pADo athavA aja bokaDo tenuM pUjana karavuM. ane pUjana karIne devInuM AvAhana karavuM. AvAhana karatAM pADAdikanuM zarIra kAMpe to khaDne karIne tene mAravo na kAMpe to tene kha aDakADIne choDI mUkavo.. yAvannaJccAlayedyatraM pazustAvanna hanyate // na tathA balidAnena puSpadhUpavilepanaiH // yathA saMtuSyate meSermahiSIviMdhyavAsinI // evaM ca viMdhyavAsinyA navarAtropavAsataH // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat : : www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 e maranAra puruSane doSa lAgato nathI ne pazu svargamA jAyache. jema pazuvadha karIne viMdhyavAsinI devI prasanna thAyache tema dhUpadIpa vigere bIjAM nevedya karIne prasanna thatI nathI. e vacana vAmamArgIone lAgu che e gauNa vacana che. mitAkSaranA TIkAneviSe manusmRtinuM vacana che te nIce pramANe:mitAkSarA-yajJAtha brAhmaNairvadhyAH prazastA mRgapakSiNaH // bhRtyAnAM caiva vRtyarthamagastyo hyAcaretpuroti manusmaraNAt // 3 // arthaH-yajJanA arthe traNe varNane paNa pazuno vadha karavo. zAmATe ke potAnA gharanAviSa zUdra cAkara hoya tene mATe A traNe varNe paraMtu mAMsa bhakSaNa na karavaM. enuM paNa tAtparya e che ke te pApa che. mATe pazune khaDga aDakADIne choDI devaM. mitAkSarAneviSe bIjaM vacana yAjJavalkya mahArAje kahayu che te nIce:vasetsa narake ghore dinAni pshuromaabhiH|| saMmittApi durAcAro yo hatyavidhinA pazUn // 4 // arthaH-avidhi pUrvaka je koI pazunI hiMsA kareche te manuSyane jeTalAM revADA pazune viSe rahelAMche teTalAM varSa hajAra paryaMta narka bhogavIne eTalAM varSa hajAra paryaMta pazuno avatAra thAyache. mitAkSarAnI TIkAne viSe manusmRtimAM svayaMbhumanu- vAkya che manu // haMtItyaSTavidho vighAtako gRhyate anumaMtA vizasitA nihaMtA krayavikrayI saMskartA copahartA ca khAdaka zceti ghAtakAH // 5 // artha-ghAtaka zabdano artha ATha prakArano che anumaMtA kahetAM je anumAna karIne mAyu te jemake bhUrU koLu tene koI paNa pazu kalpine mAra, tathA kAMI paNa aDadanuM putaLu agara manuSya kalpIne mAravaM. te anumaMtA, vizasitA eTale vizvAsa karIne koI devIne tyAM mokalyuM athavA potAne ghareja kaMI pazu hoya te koI khATakI ityAdikane vecIne Apa, te paNa vecanAra puruSa mAranAra barobara che. anihaMtA je jAte mAre che te, krayavikraya je kevala pote pazulAvIne khATakIone Ape che te puruSa paNa mAranAra barovara che. ane bIjo je pazu cha ema devIne arpaNa karavAne vAste mabIra gulAla vigere karIne pUjana (pazu) nuM kare che, te paNa pUjana karanAra bhane pUjana karAvanAra e paNa mAranAra barobara che. ane upakartA kahetAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 ke je pazune lAvIne mAranAranA hAthamAM Ape che, bhane khaDga maMtrIne mAranAranA hAthamAM Ape che ane khaDgano sparza karIne je choDI de che e paNa mAranAra barobara che. ane e pazunA mAMsane je khAya che e paNa mAranAra che, evA ATha prakAranA haMtA puruSa jANavA. have dAkSAyana mArganA devibhakta che temanAM pramANa. atha balidAnaM brAhmaNena mASAdimizrAnnena kUSmAMDena vA kAryaM // yadvA // ghRtamayaM yavapiSTAdimayaM vA siMhavyAghrana rameSAdikaM // 6 // dharmasiMdhunA bIjA paricchedamAM kaustubha graMthanA vAkyo che. kRtvA khaDgena ghAtayet // brAhmaNena pazumAMsamadyAdi. balidAnAt brAhmaNyato bhraSTatA // sakAmena kSatriyAdinA siMhavyAghranaramahiSachAga sUkara mRgapakSimatsyanakulagodhAdiprANikhagAtrarudhirAdimayo balirdeyaH // 7 // artha -- brAhmaNe devIne balidAna ApavuM hoya to tene bhUrUM koLu athavA aDada bAphIne athavA aDadanuM pUtaLu karIne athavA ghI khAMDa meLavIne loTano athavA dUdhapAkano mahiSa, aja banAvIne tenuM bAladAna ApakuM. paraMtu jIvatA pazuno brAhmaNe vadha na karavo, kare to thAyache. kSatrIyomAM je sakAmIka kSatrI che ane vAmamArgamA rahelAche ene jIvatA pazunuM balIdAna ApavuM- e vAkya vaiSNava dharmamAM nathI. te je devano bhakta che tene lAguche. paraMtu mukhyavAkya to kSatrIe kAna nAka chedIne pazune choDI devo e che. hiMsA karabI e nathI. e vAkyo devInA upAsakanA che ne te mukhyavAkya nathI. vedanA je mukhyavAkya eTale tAtparya che te kahuMluM. e uparanA je vAkyo che te zAmATe kahelAM cha ke mAMsabhakSaNa karavAne jIvanI je Asakti che te choDAvavAne vAste che. tano dRSTAMta jema koI potAnA dIkarAne karamIno vyAdhi thayo hoya to bApa potAnA dIkarAno roga mADavA sAru ema kareche ke he putra e lImaDAnA rasano vADako tuM pIiza to huM tane khAMDelo laDDu ApIza. tyAre dIkaro rasano vADako pI jAyache to kaheche ke lADu to hAu leI gayo ne lADu dIkarAne Apato nathI. eja pramANe veda kaheche ke pazunuM balidAna ApanArane pApa nathI e vacana khAMDanA lADu jevuM che. ane pazahiMsA na karavI e lImaDAnA rasa jevuM che. eTale guNakArI che mATe pazuhiMsA na karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvaskya smRtimAM tenA rAjanItinA prakaraNa viSe je pramANe che te pramANe kahuMchuaskannamavyathaM caiva prAyazcitai radUSitaM / agneH sakAzAdviprAgnau hutaM bhraSTamihocyate // 8 // artha:-brAhmaNa, kSatri, vaizya je yajJa kareche ane e yajJa thakI je phaLa thAyache tenAM lakSaNa kahuM chaM. agnine viSe e prakAranI AhutI ApI hoya to zreSThaphaLa thAya che. kevo huta padArtha joIe AskaMdanAma rudhiranI dhArArahita hoya ane koI jIvanI hiMsA thaI na hoya ane prAyazcita karIne aduSita hoya to e phaLa prApta thAyache. eTale e zlokano tAtparya e che ke dudhapAka, tala, java, ghI enI AhutI ApI hoya to phaLa thAyache. pazunI AhutI ApI hoya to phaLa thatuM nathI. yAjJavalkyasmRtinuM vAkya che te nIce pramANe. sarvAnkAmAnavApnoti hayamedhaphalaM tathA // gRhepi nivasanvipro munimAMsavivarjanAt // 9 // arthaH-vipranAma brAhmaNa, muninAma kSatri, vaizya, zUdra e cAra varNomAM je koI mAMsa pazuhiMsA karIne athavA balidAna ApIne ( mAMsa ) khAto nathI. athavA balidAna Apato nathI evA puruSa je kAmanA manamA dhAreche te badhI siddha thAyache. tene koI vighna thatuM nathI ane hayamedhayajJa karavAnuM phaLa thAyache. eTale e ThekANe vedano kaheMvAno tAtparya e che ke pazuhiMsA rahita yajJa karavo. yAjJavalkyanI TIkAneviSe svayaMbhu mahArAjanuM vAkyache. manu // yaddhyAyate yatkurute rati badhAti yatra ca tadavApnotyavindhena yo hinasti na kiMcana // 10 // artha je koIpaNa prakAranI hiMsA karato nathI athavA koIpaNa prakAracaM balidAna Apato nathI. to te puruSo manamA je dhyAna kare che, ane kAMI karma kare che, ane je karmane viSe rati prIti kare che nAma yajJAjJika kare che to te purUSane yajJa vinarahita thAya che. eTale e ThekANe vedano kahevAno tAtparya e che ke yajJa karavo to te yajJane viSe pazuhiMsA na karavI. dudhapAka Apavo eTale koIpaNa prakAranI balidAnamAM hiMsA na karavI e tAtparya che... bIjuMpaNa manumahArAjanuM vAkya mitAkSarA madhyenuM che te nIcepramANevarSe varSezvamedhena yo yajeta zataM smaaH|| mAMsAni ca na khAdecchAstayoH puNyaphalaM samamiti manusmaraNAt // 11 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha-eTale je koI puruSoe evo niyama ko hoya cha ke jyAM paryaMta jIvatru tyo sUdhI daravarSe azvamedha yajJa karavo paraMtu mAMsa na khAvU eTale azvanuM balidAna na Apa dUdhapAkanuM balidAna ApavaM. je puruSo azvana balidAna Ape cha tenA karatAM je nathI ApatA tene adhika phaLa thAya che. eTale, e ThekANe vedanuM tAtparya zuM che ke je azvamedha yajJa karavo te azvane khaDgasparza karIne choDI devo dUdhapAka vigerenuM baLidAna Apag. zrImad bhAgavata ekAdaza skaMdhane viSe kaheluM che keloke vyavAyAmiSamadyasevA nityAstu jaMtona hi tatra codanA // vyavasthitisteSu vivAhayajJasurAgraharAsu nivRttiriSTA // 12 // artha--eTale veda zuM kahe cha lokone vire vivAhane vizeSa sukha cha AmiSa jemAM bhakSaNa kare che ane madyasevA ane madirA pIvI eja prakAranA je jIvo che te thakI nityamukta kahetA je bhagavAnanA pArSada ane jivanamukta kahetA je jaDabharata, sukadevaLa zanakAdika te ane mumukSu kahetAM jagatmAM rahIne je icchA kare ke mAro mokSa thAya e mumukSu jANavo. adhamanAM lakSaNa iMdrisukha bhogavaIM hiMsA karavI ane bhUtapretanI upAsanA karavI. pAmaranA lakSaNa je manuSyadeha paramAtmAe kevala bhajana smaraNa karavA Apela te paramAtmAne choDIne bhairava ne caMDInI upAsanA kare che. ane nAnA prakAranAM balidAna Ape che e pAchalA beu jIvo adhama ane pAmara temane e prakAre veda kahe che. zuM kahe cha ? lagna karyA vagara je viSayasukha bhogavaze tene doSa lAgaze. yajJa karyA vagara je pazune mAraze tene paNa doSa lAgaze. ane sutrAmaNiyajJa vagara je madirA pazei tene doSa lAgaze. e zAmATe veda kahe che ke adhama pAmara jIvonI viSayasukha thakI, mAMsabhakSaNa thakI, madirApAna thakI nityanI ruci choDavavA sArU kayuM che. zrImad bhAgavatanA ekAdaza skaMdhamAM bIjaM vAkya che tedhanaM ca dhamaikaphalaM yatojJAnaM savijJAnamanuprazAMti graheSu yuMjaMti phalo varasya mRtyuM na pazyati durtviirym||13|| artha-dhanarakSA karavAnuM suphaLa e che ke dharma karavo. vijJAnasaha vartamAna jJAmarnu phaLa zuM che ke sarva jIvavadha thakI nivRtti pAmo. bhagavata bhaktI karo e karatA nathI kevaLa saMsArane viSe zarIrane lagADe che. te duraMta vIryarUpI evA saMvatsararUpI kALarUpI paramAtmA je bhakSaNakarI rahyA che tene jotA nathI. evA bhAvArtha- vedanuM vAkya zukadeva mahArAjA parIkSiti pratye ane zrIkRSNa uddhavajI pratye ane navayogezvara nImIrAjA pratye kahelaM. che.. ke e jIva samAna bIjo adhama nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrImad bhAgavata viSe zloka che te nIce pramANe* yat ghrANabhakSovihitaH surAyAstathA pazorAlabhanaM na hiMsA evaM vyavAyaHprajayA na ratyAevaM vizuddhaM na viduH svadharma // 14 // ___artha-zukadevajI parIkSiti rAjA pratye kahe che ke he rAjan vedano kahevAno tAtparya evo cha ke te sutrAmaNi yajJane viSe madirAne suMdhI levI, paNa pIvI nahIM. yajJane viSe pazune khaDna aDakADIne choDI devaM mAra nahIM. 'Rtu samayanA aMtane viSe bhAryAno (strI) aMgikAra karako. bIjA divase jAya to Izvara smaraNa kara eTale saMtAna thayA pachI Izvara bhajana karavU. evo uttama manuSyadeha pAmIne zuddha dharmaveda kahe che tene choDIne viparIta cAle che e vAste carakamAM jAvu paDe che. ane je manuSya jIvanI hiMsA kare che te pazu avatArane pAme che. zrImad bhAgavatano zloka nIce pramANedviSataH parakAyeSu svAtmAnaM harimIzvaraM // mRtake sAnubaMdhe'sninbaddhasnehAH pataMtyadhaH // 15 // atha-zukadeva parIkSiti rAjA pratye kahe che ke sarva jIvone viSe sAkSAt paramAtmA vAsa karIna rahyA che. jaDa padArthoM je devI bhairavAdikane baLidAna Ape che ne mAMsAhAra karIne pote rahe che te jyAre mare che tyAre tenA kuTuMba sahita narakamAM paDe che. zrImadbhAgavatamAM kahayuM che. . yetvanevaM vido'saMtaH stabdhAH sadabhimAninaH pazUndruhyaMti visrabdhAH pretya khAdaMti te ca tAn arthaH-e prakAranA je pAmara jIvo che. ane vedanA abhiprAya ne jANatA nathI. te A pramANe bhASaNa kareche. ApaNe svargamAM jaI yajJakarIne tyAM apsarA joDe vihAra karIzaM. teo A pramANe paraspara vAto kareche. ane pazuhiMsAnA yajJo kareche. jyAre te yajJa karanArA mareche tyAre tene pazurUpa dhAraNa karavU paDe che. te vakhate te pazu jamarAja purIne vize tenuM vera le che. zrImad bhAgavatanA caturthaskandhamAM pacIsamA adhyAyamA prAcInabarhirAjA pratye nArada munInuM vAkya che. bhA bho prajApate rAjan pazUnpazya tvayA'dhvare // saMjJApitAn jIvasaMghAn nighRNena sahasrazaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 nArada muni kache ke he rAjan rAjya kartA je je devane pazunuM balidAna Ape che ane yajJa karatAM je je pazuyajJa kareche dayArahita je hajAro jIvanI hiMsA kare che. ityAdi. hAta smRti vize hArIta RSi amarIza rAjA pratye kahe che. tasmAttu vaiSNavo bhUtvA vaidikaM vRttimAzritaH kuvata bhagavanprAtyai kuryAdAdikarma yat artha :- he amarIza rAjA tamo vaiSNadIkSA dhAraNa karIne vaidikavRtti tene karo ane pazuhiMsA rahita yajJa karo. bhagavAnanI prItine mATe evaM karazo to tamArA kuTumba sahavartamAna tamo mokSa pAmazo. vRddha pArAzarIne vize pArAzara RSi pratye kaheche. vRddhAnsAdhUn dvijAnmaulAnyAnAlaM mAnayennRpaH pIDAM karoti cAbhISTA rAjA kSipraM kSayaM vrajet arthaH- pArAzara kaheche. je rAjA thaIne vRddhane mahA puruSone ne brAhmaNane mAnatA nathI. ne AmiSa ( mAMsa ) ne nATe pazune pIDA karache. eTale pazune mArIne je balidAna Apeche e rAjA tatkAla nAza pAme che. ete tvAM saMpratIkSante smarato vaizasaM tava saMparetamayaH kUTaizvichaMdatyutthitamanyavaH // arthaH-nArada kaheche. he rAjan dRSTie karIne tuM upara AkAza mArgamAM jo. tArI vATa pazu jue che ke kyAre e rAjA mRtyune pAme to amAruM vera loDhAnA zIMgaDA vaDe karIne laIe. e prakAre nArada munie brahaspati rAjA pratI kaheluM che. he rAjA, koI yajJa jIvahiMsA rahita karavo ethI bIjuM zreSTha zuM che. ke te potAnA hRdayarUpI kuMDa nirmANa karIne bhakti jJAnarUpI agni pragaTa karIne kAma krodha, lobha, moha, mada matsararUpI jvalana ane iMdriyarUpI je ghoDA ane vRttirUpI je aja ( bokaDA ) e sarvanI Ahuti hRdayarUpI kuMDamAM sAkSAt caturbhujarUpI je bhagavAna rahyAche tene e iMdriyarUpI pazu balidAna Apa eTale sarva iMdrio paramAtmAna vize lagADo e yajJa samAna bIjo yajJa nathI. tema iMdriyarUpI pazunA balidAna zivAya bIjuM balidAna nathI. ane buddhirUpI bIjI koI devI nathI. e devIne prasanna karIne 'gharamAtmA nevize lagADavI e samAna bIjuM devInuM pUjana paNa nathI. 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad bhAgavata caturtha skandhanevize kahayuM che. yathA tarormUlabhiSecanena tRpyati tatskaMdhabhujopazAkhAH / prANopahArAcca yatheMdriyANAM tathaiva sarvAhaNamacyutejyA artha:-he brahaspati rAjan jema jhADanA mUlInevize pANI reDe to badhI zAkhA tRpta thAyache. jema prANa vAyune AhAra Ape baddhIIdrio tRpta thAyache. eja pramANe bhagavAnapUjana (bhakti) kare to sarva devanA pUjananuM phala maLeche. bIjA devane pUjavA- kAMI prayojana nathI. A vacanathI je ThekANe bhairavane balidAna Apele. te ThakANe rAjAne zuM karavU ke potAnA zehera bahAra dazarAne divase jaIne cAre dizAo che te dizAonA je sola bhagavAnanA pArzvada cha tesahita bhagavAnanuM maMtravAhana karIne, ane bhagavAnanA je Ayudha zaMkha-cakra-gadApadma-e nAmavaDe karI AvAhana karavaM. ane SoDazopacAre karIne pUjana karavaM. ane nAnA prakArano dUdhapAka tathA ghahuno padArtha vigerenuM bhagavAnanA pArzvadane naivedya dharAvI vaiSNava brAhmaNa hoya tene bhojana karAvabuM. ne bhojana karavyApaThI sudarzana mahArAjAnA maMtravaDe karIne zeheranI cAre dizAomAM havana homa karavo. na pachI gAjate vAjate zamI (khIjaDI ) nuM pUjana karavU, samaDI pUjanane ThekANe te devanimitta pUjanakaravaM. ane gAjate vAjate zeheramAM Avaq. ane dAna dakSiNA paNa ApavI. A rIte je rAjA daravarSe kareche, tenA nagarane vize koI prajA duHkha bhogavatI nathI. A vidhi satyayugane amarISa rAjAe karalo che. te vidhinA pratApe durvAsARSie agni pragaTa karIne amarISane bALavAmATe mokalIne vaizravI agninAma sudarzana mahArAja koTI sUryano prakAza karIne, sAMbhalI agnine vArIne durvAsA munine mahAn duHkha dIdhuM che. e vArtA zrImad bhAgavatanA navamaskandhane vize prasiddha che. zivAya aneka zAstra, smRti, purANa, itihAsa ane vedanA mata che ke jIvahiMsA na karavI. e vacana samAna bIju koI vacana balavAn nathI. upara padmapurANanA zloka lakhyAM che. taMtra sahavartamAna vedokta prayoga che. hArItasmRti ane vedanAM puruSasUkta, viSNusUkta, lakSmIsUkta vagairenAM pramANo che. mahAdeve pArvatI pratye kayuM che ke he pArvatI aDhArapurANa aDhArasmRti emanA madhye cha sAtvika, cha rAjAsi, cha tAmasI parantu je sAtvika zrutismRtinA vacano che te balavAn che. vigereno je te bAbatano nirNaya karavo hoya to vaDodarAnA pUrvabhAganI bhaNI dazagAu upara cANolathI narmadA jatAM sAta gAu vegale DabhoI karIne zahera che. temAM vaDodarA taraphanI dizAmA badarI nArAyaNanaM maMdIra che. tene viSe viziSTAdvaitamata sthApana karanAra zrI gopAlAcArya gurU cetanAcArya mahArAja che temane pUchethI khulAso malaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhamastu A je zlokanI vyAkhyA gujarAtImAM lakhI che. tenuM kAraNa e che ke rAjAne saMskRta jJAna na hovAthI lakhyu che. ane jo koI vidvAnane saMskRta vyAkhyAnI icchA hoya to saMskRtamAM lakhI mokalIzu. je koInI evI icchA hoya ke jIvahiMsA nahIM karavI e bAbata purAvo zuM to teno pratiuttara ApavAne vAste rAmAnujasiddhAntamatanA AcArya che te siddhAnta karI ApavA samartha che. ane kalIne vize gavAlaMbha ( yajJa ) karavAnu niSedha che. ane dIyara thakI dikarA utpanna karavAnuM tathA sanyAsa niSedha che. e vigerenA bIjA hArItasmRtine vize temaja mitAkSarAne vize manusmatine vize niSedha che. e vacana ApyAM nathI. tenuM kAraNa ke granthamAM prasiddha che. samApta yAdRzaM pustakaM draSTaM tAdRzaM likhitaM mayA yadi zuddhamazuddhaM vA mama doSo na dIyatAM // A kApInI assalanI kApI mahArAjA mohanadevajI nAraNadevajI svasthAna dharmapuranA taraphathI maMgAvI utAro karala che. utAro karanAra bhaTa badrInAtha kezavarAma gAma vAraNanA. bhaTTa kezavarAmAtmajabadrinAtha zarmaNaH sammatiratra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 29. amadAbAdavALA zAstrI rAmacaMdra dInAnAtha bhaTTano abhiprAya. meherabAna sAheba prANajIvanabhAI jagajIvana mahetA. mu. dharmapura. . amadAbAdathI zAstrI rAmacaMdra dInAnAthanA AzIrvAda vAMcazo vizeSa ApanI taraphathI AvelA sAta praznonA uttaro nIcepramANe-- 1-ahiMsAparamodharmaH--na hiMsyAt sarvabhUtAni-ahiMsA e utkRSTa dharma che koI jIva prANimAtranI hiMsA na karavI. ityAdika aneka smRtinAM pramANa che. tathA skaMdapurANa, vAyupurANa, agnipurANa, mArkaDeyapurANa ityAdika purANomAM paNa hiMsAno niSedha karavAmAM ghaNA moTA itihAsa varNana karyA che, tathA manusmRti, yAjJavalkyasmati, gargasmRti, vaziSTasmRtimAM paNa hiMsAno niSedha karyo che. navarAtra vRttamAM tathA tene eTale dazarAne divasa to sarvathA hiMsA na karavI, ema zAstrano siddhAMta che. te divasa to pazu- pUjana karI devatAne samakSa te pazune abhayadAna Apaq ema kartuM che. tene badale duSTa adharmI asura lokoe pazunI hiMsA karavAnu pravartAvyuM che te kevala aMdhaparaMparA che. vicAra vinAnA loko gADIrIA pravAha pramANe varte che, paNa eTalo vicAra nathI karatA ke dazarAnuM parva zrIrAmacandrajIthI AraMbhIne pravatyu cha ema dazarA mAhAtmyamAM kAM che. tyAM ghI, sAkara, dudhapAka, pakvAnna vigerenuM naivedya karI brahmA bhojana karAvI ghaNAM dAna ApyAM che ane ghaNAM jIvone abhayadAna ApyuM che. sArA vRttane dhAraNa karanAra evA sanata samata vigere RSiyo pratye dharmarAjAe AzaMka karI puMchayuM tyAre temaNe A prakAre kayuM che temAMnA keTalAka zloka. kulAcAropapannaM no navarAtravrataM mune // tatra kvacitkvaciddhiMsA surApAnaM ca dRzyate // 1 // datra yuktaM tabrUhi tvaM hi dhrmprvrtkH|| ityuktastena bhagavAnidaM provAca yuktakRt // 2 // rAjasA stAmasA devAH surAmAMsAzanaM nRpa // kurvate sAtvikA naiva devA devyazca karhicit // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 pArvatI sAtvikI devI tathA lakSmIzca vedasUH // dharmajJAnatapoyogavairAgyAdiguNorjitA // 4 // asmAkaM sA tu pUjyAsti zaMkaraprANavallabhA // navarAtravrataM tasyA bhavatItyavagamyatAM // 5 // sAtvikAnAM tu devAnAM devInAM ca narAdhipa / vratA dividhAtavyaM netareSAM tu karhicit // 6 // pArvatyA na priyA hiMsA saha patyA tayoratiH // tadapi ca tAM ye tu kuryuste hyasurA narAH // 7 // ataH tasyA vrate rAjan mdymaaNsaarcnaanvitH|| kulAcAraH kvacitsyAcettaM tvadharmamavehi ca // 8 // jIvahiMsA bhavedyatra surApAnaM ca yatra vA / / vyAbhacAro bhavedyatra tyAjyo dharmaH sa duurtH|| 9 // dharmAbhAso hyadharmoM sau tattyAge nAsti pAtakam // tyAgosya paramo dharmaH sacchAstrapramito'nagha // 10 // kSudrA devAzca devyazca yesyurmdyaamisspriyaaH|| tAmasAnAM na karttavyaM vrataM teSAM ca pUjanam // 11 // adharmasya priyA hiMsA hyahiMsA dharmavallabhA // adhArmikANAmAyeSTA dhArmikANAM tathetarA // 12 // tAmasebhyo na bhetavyaM bhaktaiH kRSNasya krhicit|| yataH sa kAlamAyAderapyastyeva niyAmakaH // 13 // 2-uttaraH-je zAstramA hiMsA karavAnuM kahyu hoya te zAstranI paMktimAM gaNAtuM nathI. to te graMtha AryalokomA sarvamAnya athavA bahumAnya gaNAyaja kyAthI. zAkta lokoe madya mAMsanuM bhakSaNa karavA racelA Adhunika graMtho jevA ke kulArNava, zAkta, saMgama, taMtrasAra, devIpUjApaddhati vigere anAryalokomA bahumAnyatA pAmelAche. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ane te graMthomAM potAnI matikalpita vacano paNa ghaNAM lakhyAM che te Arya lokone kadApi kALe mAnya thatAMja nathI. vaLI tene graMthomAM vedanI zruttinA jevU Dola karI lokane bhUlamA nAMkhavAne paMcamakAranuM pratipAdana kayuche te to buddhimAn daivIjIvone jaNAyA vinA rahetuMja nathI. evA graMthanA karanAra tathA mAnavAra dvija kahetAM brAmhaNa, kSatriya ne vaizya temanI paMktimA gaNAtA nathI teto kevala adhamAdhama nIca zUdaja gaNAya che. te upara pramANarUpa smRtiyonA vacano ghaNAM che. temAM hemAdrInAmA sUrie potAnA sarvamAnya graMthamAM lakhelAM keTalAMka vacana nIce pramANe che. brahmapurANe na jAtirna kulaM rAjanna khAdhyAyaH zrutaM na ca // kAraNAni dvijatvasya vRttameva tu kAraNam // 1 // kiM kulaM vRttahInasya kariSyati durAtmanaH // kRmayaH kiM na jAyate kusumeSu sugaMdhiSu // 2 // naikamekAMtato grAhyaM paThanaM hi vizAM pteH|| vRttamanviSyatAM tAta rakSobhiH kiM na padyate // 3 // bahunA kimadhItena naTasyeva duraatmnH|| tenAdhItaM zrutaM vApi yaH kriyAmanutiSThati // 4 // kapAlasthaM yathA toyaM zvadRtau ca yathA pyH|| duSyaM syAtsthAnadoSeNa vRttaM hInaM tathA zrutam // 5 // bahunetyasya TIkA-naTasyeva veSamAtreNa brAhmaNasya durAtmano hiMsAdipApamanasaH bahunA pracureNa adhItena zAstrAdhyayanenApi kiM na kimapItyarthaH ato yo brAhmaNaH kriyAM ahiMsAsatyAdisaddhRttaM anutiSThatyAcarati tena brAhmaNena zrutaM zAstraM adhItaM vA paThitameva / / tasmAdviddhi mahArAja vRttaM braahmnnlkssnnm|| caturvedopi durvRttaH zUdrAdalpataraH smRtaH // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyaM damastapo dAnahiMsendriyanigrahaH // dRzyate yatra rAjeMdra sa brAhmaNa iti smRtaH // 7 // ymH|| AhiMsAnirato nityaM juhvAno jAtavedasam / / khadAranirato dAtA sa vai brAhmaNa ucyate // 8 // satyaM dAnaM sadAzIlamAnRzasyaM dayA ghRNA // dRzyate yatra lokesmistaM devA brAhmaNaM viduH||9|| ____ ymshaataatpau|| tapo dharmo damo dAnaM zrutaM zaucaM satyaM ghRNA // vidyA vinayamasteyametad brAhmaNalakSaNam // 10 // vshisstthH|| tyAgastapo dayA dAnaM satyaM zaucaM dayA ghRNA // vidyA vinayamasteyametadbrAhmaNalakSaNam // 11 // ye kSAMtadAtAzruta rNakarNA jiteMdriyAH praannvdhaanivRtaaH|| pratigRhe saMkucitAgrahastAste brAhmaNAstArayituM samarthAH // 12 // bhaviSyatpurANe // kSAMti tirdayA satyaM dAnaM zIlaM tapaH zrutam / / etadRSTAMtamuddiSTaM paramaM pAtralakSaNam // 13 // yAjJavalkyaH // na vidyayA kevalayA tapasA vApi pAtratA // yatra vRttamimecobhe taddhi pAtraM prakIrtitam // 14 // A prakAranAM zAstra vacanothI je hiMsAnu pratipAdana kare che tene brAhmaNa jANavAla nahIM. hiMsaka brAhmaNone khATakI jANavA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 vedamAM pazuhiMsA karavAnuM kahayuM che evaM bolavAthI vasurAjA moTI adha pAMmyo cha. tenuM savistara vRttAnta skaMdapurANamAM rahelA vAsudeva mahAtmyanA chaThThA adhyAyathI juvo. e uparI vasurAjAnuM vRttAMta kevaLa skaMdapurANamAM che emaja na jANavuM. vAyupurANamAM che, matsyapurANamAM che tathA bhAratAdi itihAsanA graMthamAM paNa che. annairbrahyAdibhiryajJaH payodadhighRtAdibhiH // rasaizca kriyatAM tena tRptiM yAsyati devatAH // 1 // sAtvikA devatA proktAstAmasA asurAstathA // rAjasA manajAH zAstre'pyUrdhvAdho madhyavAsinaH // 2 // madyamAMsapriyA daityAstAmasatvAdbhavaMti ca // devAstu sAtvikA brahmannAjyAdirasapriyAH // 3 // 3-prazna--te zAstra karatAM ( hiMsaka zAstra karatAM ) paNa je zAstranuM pramANa va baLavAn gaNAtuM hoya evAM koI zAstramAM te hiMsAno niSedha karyo che ke kema. 3---uttara--hiMsAsUcaka graMthathI atize vadhAre pramANarUpa balavAn gaNAtA zAstramAM atize hiMsAno niSedha karyo che. sarvopari vedanuM pramANa che te vedano artha atize gahana che. kemake tenA arthamAM moTA puruSone paNa moha utpanna thayo che mATe te vedano artha moTA puruSoe smRtiomAM ANyo che. te smRtiyonuM paNa anekAMtapaNuM thavAthI veda pravartaka zrI vedavyAsaRSie atize zreSTha zAstroM rahasyarUpa zrImadbhAgavata nAma purANa kahyaM tenuM vAkya. nigamakalpatarorgalitaphalaM vedarUpa kalpavRkSathI A zrImadbhAgavata nAme phaLa utpanna thayuM che. te bhAgavatamAM to yajJamAMpaNa hiMsA na karavI. evaM tAtparya jaNAvavA sAruM prAcIna barhiSI vigere rAjAonuM savistara vRttAMta lakhyuM che. vaLI hiMsA karavI evaM vedanuM vAkya nathI. paNa niraMtara je hiMsA kareche tenA saMkocane arthe rAjasI tAmasI jIvone kahuM che ke yajJamAM hiMsA che te yajJa A kALamAM thavo ghaNoja kaThaNa che. kemake eka baLavAn puruSa hAthamAM dhanuSbANa laIne cAra dizAomAM bANa pheMke tathA uMce paNa pheMke eTalo uMco lAMbo phatholo dravyano Dhagalo karI vApare tyAre eka yajJa karyo kahevAya, eTaluM dravyato A kALamAM koI moTA rAjAne ghespaNa nathI. to bIjAne ghera hoyaja kyAthI ! te mATe bhAgavatanAM vAkyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatakAdayaskaMdhe madhyAya 5 zloka 11 : . loke vyavAyAmiSamayasavA nityAstu jaMtona hi tatra codanA // vyavasthitisteSu vivAhayajJasurAgrahairAsu nivRtti riSTA // parokSavAdo vedoyaM bAlAnAmanuzAsanam // kameM mokSAya karmANi vidhatte hyagadaM yathA // bhAgavatacaturthaskaMdhe adhyAya 25 zloka 7-8 nArado prAcInabarhiSabhUpaM prati // bho bho prajApate rAjana pazUn pazya tvayA'dhvare // saMjJApitAjIvasaMghAn nighRNena shsrshH|| ete tvAM saMpratIkSate smarato vaizasaM tava / / saMparetamaya kuuttaicchidNtyutthitmnyvH|| tathA ca puraMjananRpeNa // taM yajJapazavo tena saMjJatA ye'dayAlunA // kuThAraizcichiduH kruddhAH smaraMto'mIvamasya tat pApaM puraMjanasya svahananarUpaM vaLI deva sAtvika che daitya dAnava rAjasa che ne rAkSasAdika tAmasa che. temAM rAkSasa prakRtivALA jIvone madya mAMsa priya che. bhAgavatamAM pRthurAjAe sarvane preraNA karI ke pota potAna je priya vastu hoya te mA gAyarUpa thayelI pRthvImAthI dohana karIlyo tyAre kRtvA vatsaM suragaNA iMdraM somamadUhahan / hiNmayena pAtreNa vIryamojo balaM payaH // 1 // daityayo dAnavA vatsaM prahlAdamasurSabham // * vidhAyAduduhan kSIramayaHpAtre surAsavam // 2 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126. yakSarakSAMsi bhUtAni pizAcAH pizitAzanAH // bhUtezavatsAduduhuH kapAle kSatajAsavam // 3 // devatAoe amRta dohana karI bIdhu daitya lokoe surAnuM dohana karya ane rAkSasoe rudhiranuM dohana karyu. mATe devatAne madya mAMsanuM naivedya karavuM te yogya nathI ema pratipAdana ka che. ane mAMsa che te vRkSAdika thakI utpanna yatuM nathI. jIvahiMsA kare vyAreja utpanna thAyache. mATe hiMsA na karavI ema bhAgavatazAstrAno siddhAMta che. valI bhAratane viSe tatha! vAlmikirAmAyaNAdikane viSe hiMsAnI vAto lakhIne chevaTa siddhAMta evo dekhADhyo che ke ( ahiMsA paramo dharmaH ) na hiMsA karavI eja utkRSTo dharma che. valI devIrahasya graMthamAM devIMnI pUjA mAMse karIne karavI evaM koI jagAe dekhAya che rahasyagraMtha mArkaMDeya purANamAM nathI. koIno kalpelo nathI paraMtu temAM paNa chevaTa ema lakhyuM che ke ----surAmAMsAdripUjeyaMvarjyAmayodivA devanI surA mAMse karIne pUjA karavAnI je meM kahI che te brAhmaNa, kSatriya, vaizya tamane varjIne jANavI. . mahAbhArate auddAlakizvetaketurniSiSedha ca tacchRNu // mAMsaM tu sarvathA naiva kasyacit jaMtopi vai // 1 // bhakSaNA manuSyANA miti ghaMTApathaH kila // yajJazeSasya mAMsasya bhakSaNepi dvijanmanaH // 2 // mahAn doSosti nirdoSaM mAMsaM nAsttheva karhicit // yajuSA saMskRtaM mAMsaM nivRtto mAMsabhakSaNAt // 3 // na bhakSayedRthA mAMsaM SaSTamAMsaM ca varjayet // asyArthaSTIkAyAm || mAMsabhakSaNAnnivRtto bhavetpuruSaH yajuSA yajurvedavidA adhvaryuNA saMskRtaM yajJiyamapi mAMsaM na bhakSayet tathA vRthA mAMsaM asaMskRtaM SaSTamAMsaM zrAddhazeSaM ca varjayet hiMsAvinA mAMsa thatuM nadhI mATe mAMsanA niSedhanI joDe hi~sAno niSetra paNa AvI gayo. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe mahAbhAratamAM paNa evo siddhAMta ke ke manuSyoe koI jIva prANImAtranuM mAMsabhakSaNa na karavaM. kAraNa ke je jIvanI hiMsA kare che te jIva janmAMtare tenuM vaira le che. te upara manusmRtinuM vacana nIce pramANe che. manusmRtau adhyAya 5 zloka 55 mAMsabhakSayitA'mutra yasya mAMsamihAnyaham // etanmAMsasya mAMsatvaM pravadati manISiNaH // 55 // jenuM huM mAMsabhakSaNa karUM chaM te prANi paralokamA mArUM bhakSaNa karaze e prakAre mAMsa zabdanuM mAsapaNu che. eTale mAMsa bhakSayitA teno artha mAM ketAM mane sa ketAM te bhakSayitA ketAM makSaNa karaze evo artha eja vAkyamA rahyo che ema moTApuruSa kahe che. mahAbhArate mokSadharme adhyAye 265 avyvsthitmryaadaivimuuddhernaastikainraiH|| saMzayAtmabhiravyaktairhisA samanuvarNitA // 1 // sarvakarmasvahiMsAM hi dharmAtmA manurabravIt // dhUtaiH pravartitaM hyetannaitadvedeSu kalpitama // 2 // mAnAnmohAca lobhAJca lolyametatprakalpitaM // pAyasaiH sumanobhizca tasyApi yajanaM smRtam // 3 // yajJiyAzcaiva ye vRkSAH vedeSu parikalpitAH // zrImadbhAgavatasyApi siddhAMtostyayameva hi // 4 // AhudhUmradhiyo vedaM sakarmakamatadvidaH // agnimugdhA dhUmatAMtAH svaM lokaM na vidaMti te // 5 // mAninaH kRpaNA lubdhAH puSpeSu phlbuddhyH|| pazUn druhyaMti visrabdhAH pretya khAdaMti te ca tAn // 6 // na dadyAdAmiSaM zrAddhe na cAdyAdharmatatvavit // munyannaiH syAtparAtrItiyathA na pazuhitayA // 7 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLI- zrImato paNa eja siddhAMta che ke pazuhiMsA na karavI. vedanA abhiprAyane na jAppanAra ekA mauna puruSo vedadharmane pradhAna kahe che te puruSo agnisAdhya karme karIne nAza pAmyo che viveka jemano evA thaIne ghUmramArge karIne gati kare che. paNa potAnA kharA tatvane. jANI zakatA nathI. ane valI mAnI, zaTha ane lobhI evA puruSoja vedanuM rahasya jANyAM vinA pazuno droha kare che te pazu pAchA janmAMtaramAM vera le che mATe, devatAnA pUjanamAM mAMsa na ApavuM. devatAmAtra jevI prIti suMdara bhannaghaDe thAya che tetrI prIti koI kALe pazuhiMsAvaDe thatIja nathI. - saptarSi tathA sUryanA rathanI AgaLa cAlanAra vAlakhilyAdi muni tathA marIci Adi muni e sarve ahiMsaka puruSonI prazaMzA kare che. potAnA mAMsane eTale zarIra te paramAMsa vaDe eTale pazu AdikanA mAMsa vaDe je vadhAravAnI icchA kare che. nizce atiSe kaSTa pAme che ema nAradasmRtinuM vAkya che. je puruSa mAMsa bhakSaNa nathI karato tathA pazunI hiMsA karato narthI tathA karAvato nathI te sarva bhUta prANImAtra pUjya che. ema Adyamuni ketAM svayaMbhU manunuM vAkya che, je puruSe madyamAMsanA tyAga karyo / che te dAtA che. teja puruSe yajJa karyo eTale devapUjana karyu ema jANavU, tathA te puruSane tapasvI jANavo e prakAranuM bRhaspatismRtinuM vAkya che. bhISmapitA yudhiSTira rAjA pratye kahe che ke je puruSa azvamedhayajJa karIne mahAn mahAn devapUjana kare che. ane je mAMsa bhakSaNa nathI karato e te puruSatulya hai. eTale je puruSa ahiMsaka chetene pratimAse azvamedha yajJanuM puNya thAya che. 'je puruSa prathama ajJAnathI mAMsabhakSaNa karIne pachI nivRtti pAme che eTale tyAga kare che, te puruSa jo pharIthI mAMsabhakSaNa na kare to mAMsabhakSaNathI sadA nivRtti pAmelA puruSo jevuM phaLa thAya che tevuM tene paNa thAya che. je vidvAn puruSa sarva bhUtaprANimAtrane niraMtara abhayadAna Ape che teja vidvAn mAnavA yogya che, tathA vizvAsa karavA yogya che tathA teno kyAre paNa parAbhava na karavo. jevo potAno prANa potAne priya che tevo bIjAno paNa priya che ema jANaM. mATe sarva deha garine mRtyusamAna bIjuM duHkha nathI. brahmasvarUpa niSTa evA tyAgimunine paNa potAnA vadhakALane viSe prasannatA dhanI nathI. eTale dehathI judo AtmA che evA AtmajJAnine paNa vadha kAlane viSe jevI prathama prasannatA hatI tevI prasannatA rahetI nathI. aneka kAraNa mAMTe dharmazAstramAM brahmaniSTa muninA vadhane viSe brahmahatyA karatAM paNa atize adhika pApa kahyuM che. tathA viMdeha muktanA vadhamAM paNa atize adhika doSa nizcaye thAya cheema kaha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 praznano ucara-rAjAbhone pazuhiMsAna avazya kartavya kadApi kALe cheja nahIM. ane te pazuhiMsAja na karavAmAM Ave to balavAn zAstranI AjJA pALI gaNAya paNa toDI na gaNAya evAM pramANa hajAro che. veda eTale (maMtrabrAhmaNayorvedaH) RgvedasaMhitA, yajurvedasaMhitA, sAmavedasaMhitA, atharvavedasaMhitA tathA zatapathabrAhmaNa vigare brAhmaNa e sarva veda kahevAya che, temAM paNa koI jagAe rAjAone tathA anya manuSyone hiMsA karavAneM kahayuM nathI ulaTo hiMsAno niSedha atize spaSTa paNe che. temAM RgvedanA aitareya brAhmaNamA bIji paMcikAnA prathama adhyAyamAM tathA bIjA adhyAyamA tathA yajurvedanA zatapathanA brAhmaNanA navamAM khaMDamAM yAga ketAM deva devInA pUjanamAM ahiMsAnuMja pratipAdana kareluM che. vedamAM je jagAe pazuzabda Ave che te jagAe piSTapazu eTale DAMgeranA cokhAno loTa teno karavAno kahyo che. tathA ajavaDe yajJa karavo eTale pUjana karavU te jagAe aja ketAM traNa varSanI junI DAMgara jene khetaramA vAye to uge nahIM tevI DAMgaravaDe homAdika karavU ema artha kahyo che. te upara pramANa-- mahAbhAratanA dAnadharmane viSe zrUyate hi purAkalpe nRNAM vrIhimayaH pazuH // yenAyajaMta yajvAnaH puNyalokaparAyaNAH // 1 // ajastraivArSiko vrIhiriti dhanaMjayaH // valI zruti ketAM veda tenA arthane smRti anusare che eTale vedano artha atIze gUDha cha mATe tenA arthane smRtiyo prakAza kare che. ( zruterivArtha smRtiranvagacchAdIta kAlidAsaH) te smRtiyono paNa eja siddhAMta che ke (nahiMsyAtsarvabhUtAni ) koI jIva prANImAtranI hiMsA na karavI. vaLI vedanA sArarUpa upaniSad che temAM paNa prANimAtrapara dayA rAkhavI paNa tene kaSTa thAya tema AcaraNa na karavU. evI rIte kayuM che paNa tenI hiMsA karavA koI upaniSadamAM kaDaM nathI. baLI cha zAstra che temAM paNa hiMsA karavAnuM kartuM nathI. te cha zAstranAM mAma dve nyAye dve ca mImAMse sAMkhyayogau tathaiva ca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 . be prakAranAM nyAya zAstra ke te eka prAcInanyAya ne bIjuM navInanyAya, temAM gautama RSi praNIta soLa padArtha vAcI ne kANada RSi praNIta sAta padArtha vAcI. teno paNa evo. siddhAMta che ke padArthajJAna thakI mokSI thAya che. eTale je vastu jevI che tene tadgata ketAM temAM rahelA yathArtha dharma jANavArUpa jJAnathI sarva duHkhamAtrano aMta thAya che no bhAvArtha aivo che ke. AtmavatsarvabhUtAni yaH pazyati sa pazyati potAnI peThe sarva bhUta prANimAtrane dekhe teja dekhe che eTale bIjA to dekhe che to paNa te aMdha jANavA. kema ke jema koI potAne chedana bhedana kare tyAre kevuM duHkha thAya che tevuM duHkha bIjAne paNa chedana bhedana karavAthI thAya. ema jANe che te jANakAra puruSo kahevAya che. mATe evI rItanA jANapuruSo niraparAdhI pazune kema duHkha de naja de. ane jyAre duHkha devAno niSedhaH nyAyazAstrane mate thayo to te zAstrane mate pazunI hiMsA karavAno niSedha enI meLeja AvI gayo. ane vaLI keTalAka vaidIkapuruSo ema kahe che ke yajJamAM eTale devadevInA pUjanamAM je pazunI hiMsA karI balidAna ApIe chIe te paza svarge jAya che ane mahAkhukhI thAya che. evaM bolanAra kevaLa dAMbhIka puruSo che kema ke, jo evaM bolanAra puruSa potAnA manamAM ema nakkI jANe che je devadevInA balidAnamAM vAparavAthI svarge javAya che to potAnA atize priya evAM strI putra putrI temanAM galAM kApIne temano baLidAnabhAM bhoga kema ApatA nathI. bApaDAM garIba niraparAdhI pazune baLAtkAre kema mArI nAMkhe che. mATe e nyAyazAstrano mata nathI e to anyAya zAstrano mata che. vaLI ve prakAranuM mImAMsA zAstra he temAM pUrvamImAMsA ane uttaramImAMsA temAM pUrvamImAMsA jaiminI RSikRta che, uttaramImAMsA vyAsamunIkRta che. temAM pUrvamImAMsAmAM karmanuM pratipAdana che, ne uttaramImAMsAmAM jJAnanuM pratipAdana che. ebe zAstrano paNa evo abhiprAya che ke koI prakAranA prANinI jANI joIne hiMsA na karavI. ane ajANe hiMsA thAya to tenuM prAyazcitta karI zuddha thaM mATe te zAstranA AraMbhamAM kahuM che ke, ( athAto dharmajijJAsA ) have dharma jANavAnI icchA eTale ahIMsA e parama dharma che. ityAdi dharma pALavAthIcittanI zuddhi thAyache ane cittanI zuddhi thayA pachI te puruSa jJAnano adhikArI thAyache; te jJAnAno adhikArI thayApachI tene jJAnopadeza karavAne arthe uttama mImAMsA eTale nyAsa sUtra - pramukha vedAMta zAstrAno je upara kahyAMche teno adhikArI thAyale tyAre tene. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( athAto brahma jijJAsA) ..... have brahmajJAna jANavAnI icchA eTale AtmAne anAtmA je dehAdika teneja judA jANavA. tenuM kAraNa ebuMja che ke te kSaNabhaMgura evA dehanI mAMsabhakSaNAdi pApAcaraNa karI puSTI na karavI. tenI puSTI karanAra ne koI kAle AtmajJAna utpanna thatuMja nathI. A. prakArako mImAMsA zAstrano siddhAMta jotAM paNa pazu hiMsAno niSedha AvI gayo kemake pAparnu AcaraNa karavAthI cittanuM atize malInapaNuM thAya che ane melA cittavALAne jJAnano adhikAra nathI. ane jJAna vinA mokSa thato nathI. mATe paza hiMsAmA tathA mAMsa bhakSaNamAM jarUra pApa raheDhuMja che. na hi mAMsaM tRNAtkASThAdupalAdvApi jAyate // hananAdevajaMtUnAM jAyate naaymstytH||1|| kemake mAMsa je te tRNa thakI tathA kASTa thakI tathA pASANa thakI paNa utpanna yatuM nathI. e to jaMtunI hiMsA thakIja utpanna thAya che e kAraNa mATe pApa che. anudvejayatojIvAna bhayaM kApi vidyate // bhUtadrogdhustvihAmutra bhayaM naiva nivarttate // 2 // je puruSa je koI jIva prANImAtrane udvega karato nathI eTale chedana bhedanAdika kaSTane karato nI te puruSane koI kALe paNa bhaya utpana thatuM nathI. je je prANino droha kare che tene A lokamAM bhayanI nivRtti thatIja nathI. eTale hiMsaka puruSane A lokamAM tathA paralokamAM jarUra duHkhanI prApti thaze. kadApi kAle hiMsaka puruSa pUrvanA puNyathI sukhI jevo dekhAto haze to paNa pariNAme tena paralokamAM atize kaSTa utpanna thaze. yadyatra khAdako nasyAnna tadA ghAtako bhavet // na kretA nApi vikretA mAMsasyAto na bhakSayet // 3 // jo mAMsano bhakSaNa karanAra na hoya to pazuno haNanAra paNa na hoya, ane mAMsano lenAra na hoya to mAMsano vecanAra paNa na hoya mATe mAMsa bhakSaNa na karavU. dhanena krayiko haMti khAdakazvopabhogataH // ghAtako vadhavadhAbhyAM mArkaDeyo bravIditi // mAMsane vecAtuM lenAra puruSa dhanavaDe pazune mAre che ema jANavU, ame mAMsabhakSaka puruSa teno upabhoga karavAthI pazune mAre che ema jANavU, ane pazughAtaka puruSa pazune mAravAthI tathA bAMdhavAthI pazuhiMsaka che, ema e traNa puruSa sarakhA pAtakI che. e prakAre mArkaMDeya RSituM vAkya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2118 AhartA cAnumaMtA ca vizastA kryvikrviiN|| saMskartA copabhoktA ca khAdakAH sarva eva hi // mAravAne artha pazune prANI ApanAra tathA mAMsane ANI ApanAra tathA tenI anumodanA karanAra tathA tene haNanAra tathA vecanAra tathA vecAtuM lenAra tathA teno upabhoga karanAra e sarva puruSo nizce mAMsabhakSakaja chai. anumaMta zabdamAM ATalo vizeSArtha jANavo ke anumodanA karanAra eTale koI rAjA pramukha moTAM mANasa koI vidvAn puruSane pUche ke amuka parvane viSe hu~ pazuhiMsA karuMchu te ThIka cha ? pachI te vidvAn koInuM mukhya dAkSiNya rAkhIne athavA mAdhya rAkhIne athavA aMdhaparaMparA dekhIne athavA potAnI AjIvikA pratiSThAmA thaze evaM kAMika nukasAna dhArIne athavA anya koI kAraNathI anumodanA kare. arthAt hAjI hA sAheba ApavAmAM bApadAdAthI cAlI AvatI pazuhiMsA yogya che ema prakAranI anumodanA kare tene pazudhAtaka jANavo. ketAM khATakI jANavo paNa vidvAn na jANavo tathA brAhmaNa na jANavo. vaLI te vidvAnamA paNa je vidvAn pazunAM nAka kAna kApavAnuM kahatA hoya to samartha rAjAoe teja vidvAnanAM nAka kAna kApavAM joIe. kema ke evI gappo che te kevaLa zAstrI viruddha nirmULa che. valI pAMcamuM sAMkhyazAstra kapiladevapraNIta che temAM paNa hiMsA karavAnU kA nathI. kemake sAMkhyazAstramA covIsa tatva- pRthak karaNa kayuM che ane dehanA bhAvane dehane. viSe samajavA ane AtmAnA bhAva AtmAne viSe samajavA eTaleja duHkha ne mithyA ityAdi dehanA bhAva te kadApi kAle AtmAne viSe na samajavA. ane sat caitanya ane sukharUpa AtmAnA bhAva che te kadApi kALe dehane viSe samajavA nahi. ityAdi vicArane jaNAvanAra sAMkhya zAstrane mate paNa zarIra puSTikAraka mAMsano niSedha cha to temAM pazu hiMsAno leza paNa Avaja kyAMthI ulaTuM iMdriyono nigraha karI zarIra zoSaNa karavAna e matamAM che. vaLI chaLu je yogazAstra temAM paNa hiMsA karavAnuM kartuM nathI temAM to yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA ane samAdhi, e aSTAMga yoganI vArtA ke temA prathama yama kahyo che. ahiMsAsatyAsteyAparigrahabrahmacaryA yamAH // e pAtaMjala yogazAstranA sUtramA paNa prathama AhesAnuM grahaNa karyu cha mATe je ahiMsaka puruSo cha teneja yoga siddha thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avismRtI ... ............... ahiMsA satyamasteyaM brahmacaryaparigrahoM // bhAvazuddhiharebhaktiH saMtoSaH shaucmaardvaamityaadi| vaLI atriRSie potAnI smRtimA yoga siddha karanAra puruSanAM lakSaNa lakhyAM che temAM paNa prathama ahiMsA gaNAvI che. mATe yogazAstrano mata paNa evoja siddha thayo chai ke prathama 'ahiMsA dharma pAlavo. yAjJavalkyamRtau a. 1 zlo. 8 ijyAcAradamo'hiMsA dAnasvAdhyAyakamaNAm ayaM tu paramo dharmoM yadyogenAtmadarzanam // ___ A loka paralokasaMbaMdhI sukha levAmAM camatkArI yogasAdhana batAvanAra yogazAstranuM sarvopari mukhyapaNuM che ema yAjJavalkya RSino siddhAMta che temAM paNa ahiMsA kahI che. ijyA ketAM yajJa karavo eTale devatArnu pUjana karaQ tathA sadAcAra pALavo tathA ahiMsA vrata pALaq tathA satpAtramA dAna Apaq tathA bhaNaq ne bhaNAvaQ e sarva satkarma che. tenImadhye A utkRSTa dharma cha ke je yogazAstramA kahelA yoge karIne eTale pUrvokta ahiMsAdika sAdhane karI cittazuddhi karIne yoganuM sAdhana karavAthI aneka Rddhisiddhi pragaTa thayA pachI zevaTa Atmadarzana paNa yogIja thAya che. mATe yogArUDha thayo hoya to paNa kAmacAra eTale manamAM Ave tema hiMsAdikanu AcaraNa kare to (yogArUDhopatatyadhaH) te paNa yogabhraSTa thaI adhogatine pAme che. A prakAre cha zAstrane mate hiMsAno niSedha karyo. 5 praznano uttara-hiMsAnI pravRtti jo na karavAmAM Ave to koI prakArano Apatti kALa AvavAno hoya to paNa te nAza pAme ane puNyakarma karyu kahevAya ema baLavAn zAstranAM pramANa che. . zrImadbhAgavate // tasmAnna kasyacidrohamAcaretsa tathAvidhaH // AtmanaH kSemamanvicchan drogdhurvaM parato bhayam // je puruSa potAnuM sAraM icche che teNe koI kALe paNa pArako eTale anya prANino droha na karavo. je anya prANidroha kare che tene parathakI bhaya prApta thAya che, eTale te prANi A lo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .120 kamAM tathA pasnekatA jarUra tenuM vaira le che, mATe nAradajIe prAcInavarhiSa rAjAne divyadRSTi mApI dekhADyuM che ke he rAjan ajJAna paNAthI prathama teM je je jIva yajJamAM mArelA che te tAro karelo droha saMbhArI tenuM vaira levA jo kevI taiyArI kare che ke, je je zastre karIne je je prANine mAryo che te te zastrAne ghasI ujaLAM dhAravALAM karI tArI vAra juve che. je e rAjA maraNa pAmI atra kyAre Ave ke enuM chedana bhedana karI enuM mAMsa bhakSaNa karavA maMDI paDie . A prakAranuM thaze evaM potAnuM duHkha saMbhArI tharathara kaMpa pAmI mahAbhaya pAmI hiMsAno tyAga karI nAradajino ziSya thaI ghaNo sukhI thayo. te kathA zrImadbhAgavatanA caturtha skaMdhamAM kahI che ke, bhobho prajApate rAjan pazUn pazya tvayAdhvare | saMjJApitAn jIvasaMghAn smaraMto vaizasaM tava // ityAdi bhArate mokSadharme mahAbhAratanA mokSadharmane viSe jAjalI RSi ane tulAdhAra nAme vaNika tenA saMvAdamAM ( adhyAya 80 mAM ) tathA dharmochaM vRttinA saMvAdamAM ( adhyAya 90 mAM ) tathA dyumatsena satyavAdasaMvAdamAM tathA vizvagIta nAme iMdra azvamedha karavA mAMDyo che temAM AvelA mahA moTA RSiyo ane devatA temanA saMvAdamAM ( adhyAya 154 mAM ) yajJamAM ketAM devatAnA pUjanamAM sarvathA hiMsAno niSedha karyo che. ane te aMdhaparaMparAthI cAlI AvatI hiMsAno tyAga thavAthI rAjA prajA sarve sukhI thAya che. ane evA ujjvaLa devatAnA pUjana vigere zubha kRtyamAM hiMsAnI pravRtti koNe karAvI che tenA upara paNa tyAMja adhyAyamA 89 mAM lakhyuM che ke, lubdhairvRttiparairAjannAstikaiH saMpravarttitam // vedavAdAnavijJAya satyAbhAsamivAnRtam // 1 // tathA - avyavasthitamaryAdairvimUDhairnAstikairnaraiH // saMzayAtmabhiravyaktairhisA samanuvarNitA || adhyAya 92 tasya tenAnubhAvena mRgahiMsAtmanastadA // tapomahatsamucchinnaM tasmAddhiMsA na yajJiyA / / adhyAya 99 vyAkhyAtazcAyaM zloko bhAratabhAvadIpe (taTTIkAyAM ) cAtu dharanIlakaMThena hiMsAzUnyasya dharmasya traiSThayaM vaktuM hiMsrayajJaniMdArtho yamadhyAyo Arabhyate tasya satyasaMjJasya uJchavRttitrAhmaNasya tena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 anubhAvana pazuM hatvA svarga prApnomItyabhiprAyeNa hiMsAsaMkalpanA pItyarthaH / yajJiyA yajJAya hiteti // dravyanA lobhI, nAstika vedArthanA ajANa evA mahAduSTa puruSoe hiMsAnuM pravartana karyu che. te che to khoTuM paNa satyAbhAsa ketAM satya jevU thaI kayuM che. tathA je puruSa zAstra maryAdAthI vegaLA che ane vastutA e che to pote mUDha ketAM mUrkhapaNa potAne viSe parANe vidvattA, abhimAna ThasAve che mATe vizeSa mUrkha evA ane nAstika evA ane zAstra satya haze ke nahIM evA saMzayavALA ane amo yAjJikachIe evaM mithyAbhimAna dharAvanAra puruSoe devatAnA pUjanamAM hiMsAno praveza karAvyo che. ziloMcha vRttivAlo mahA tapasvI brAhmaNa hato, paNa tene evo vicAra thayo ke huM A devatA pUjanamAM pazuhiMsA karUMto sukhI thAu evo vicAra karyo tethI tenuM mahAtapa hatuM te paNa nAza pAmyuM. mATe A kALanA rAjA pramukha lokoe to avazya vicAra karavo ke pUrvanA kAIka puNyayoga vaDe ATalA sukhI chIe te paNa A prakAranI pazuhiMsA karIzuM to pUrva- tapa puNya sarva zIghrapaNe nAza pAmaze. tethI mahA moTI ApattimAM akasmAt AvI paDazaM ebuM dhArIne te hiMsArUpa akAryano eTale zAstraviruddha kAryano tatkAla tyAga karavo yogya che ema balavAn zAstranI AjJA che te upara pramANe ke yAjJavalyasmRtau adhyAya 1 zloka 335 tavAhaM vAdinaM klIbaM nirhati parasaMgatam // nahanyAdvinivRttaM ca yuddhaprekSaNakAdikam // potAno droha karato hoya teno droha karavo. evaM zrutinuM vacana che. tethI aparAdhIne mAratAM pachI te AdarathI ema bole ke mane mArazo nahIM huM tamAro chu to tene na mAravo. kema ke te potAno thayo mATe tathA vinivRttaM ketAM aparAdhIne mAravA lIdho paNa te nAzabhAga kahe chai to tena na mAravo e prakArano rAjAone dharma che. to pArakA pazune paisA kharacI potAno karI tenuM pUjana satkAra karI bicAro niraparAdhI maraNanA bhayathI nAza bhAga kare to tene baLAtkAre ghasaDI lAvIne tene mAravArUpa mahAkrUra rAkSasI karma karIne temAM dharma mAnavo e kevaLa zAstraviruddha duSTa karma che. potAnA rAjyamA je je prANI rahetA hoya, tene potAnI prajAne jANI tevU rakSaNa karavU paNa pIDana na karavU. eTale niraparAdha duHkha na de, jema karavAthI rAjAne ghaNuMja nukazAna thAya che. te yAjJavalkyasmRtimAM kahuM che adhyAya zloka 340 prajApIDanasaMtApAt samudbhUto hutAzanaH // rAjJaH kulaM zriyaM prANAM zcAdugdhvA na nivartate // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pAnI niraparAdhI raiyatane pIDavAthI rAjAnA kulano nAza thApache eTale e rAjAnA vaMzano uccheda thAya che. tathA lakSmIno nAza thAya che. chevaTa rAjAnA prANa jAya che eTale e rAjAne kamote mArbu paDe che; jema agni ghAsanI gaMjIne bALe cha tema te rAjAnAM sarvasukha bAlI masma kare evo zAstrano baLavAna siddhAMta cha. valI nAtatAyivadhe doSaH-eTale saMgrAmamA mAravA Avyo hoya tene mAravo ema kSatriyonA dharmamA cha paNa niraparAdhI garIba zavonAM galAM rahesavAM kyA zAstramA kahyAM che ? koI zAstramA nathI. AtatAyinaH uktAH kAtyAyanena // udyatAsi viSAgnizca zApodyatakarastathA / AtharvaNena prahaMtAca pizunazcApi rAjani // bhAryAtikramakArI ca rNdhraanvessnnttprH|| evmaadyaanvijaaniiyaatsrvaanevaattaayinH||..' jene mArakAmAM rAjAna doSa lAgato nathI evA AtatAI puruSo, kAtyAyana RSie gaNAvyA cha. temAM paNa koI niraparAdhI jIva gaNAvyo nathI. zrImadbhAgavata jevAM purANomAM to, ajJAnI evA aparAdhI jIvAne paNa na mAravAM evaM cha yastviha vai bhUtAnAmIzvarakalpitavRttInAmAvaviktaparavyathAnAM svayaM puruSeNa brahmAdibhAvena vidhiniSedhapUrvamupakalpitAttiryasya saH viviktaparavyatho vyathAmAcarati sa parazaMpakUpe tadabhidroheNa nipatati tatra hAsau taistai tubhiH pazupakSimRgasarItRpairmazakayUkAmatkuNamakSikAdibhirye ke cAbhidugdhAstai sarvatobhidruhyamANastamasi vihitanidrAnivRttiralabdhAvasthAnaH parikrAmati yathA kuzarIre jIva iti // na brahmadaMDadugdhasya na bhUtabhayadasya ca / nArakAzcAnugRhaMti yAM yAM yonimasau gtH|| bhArate devAn prati maharSivAkyam / mokSadharme adhyAya 166 bIjairyajJeSu yaSTavyamiti vai vaidikI shrutiH| ajasaMjJAni bIjAni chAgaM no haMtumarhatha / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naiva dharmaH satAM devA yatra vai vadhyate pramuH vAyupurANe matsyapurANe ca yajJo bIjaH surazreSTha yeSu hiMsA na vidyate // trivaSa paramaM kAlamuSitaraprarohibhiH / / vAyupurANa ane matsyapurANano to evo siddhAMta ke ke jemAM hiMsA nathI te yajJa kahetAM devatA pUjana kahevAya ane bIjaM to, peTa pUjana kahevAya. mATe temA ema kahyu ke ke traNa varSanI nauge evI junI DAMgara pramukha dhAnya bIjavaDe yajJa karavo ke jemAM hiMsA na hoya.. nAradapaMcarAtre coktam. zrutivadAta vizvasya jananIva hitaM sdaa| kasyApi drohajanakaM na vakti prabhutatparA // 1 // na tacchAstraM tu yacchAstraM vakti hiMsAmanarthadAm yato bhavAta saMsAraH sarvAnarthaparaMparaH // 2 // aMtaraMgaM vijAnAti bhagavatyAH zruteH svym| carAcarAtmA bhagavAn nAparaH kopi tatvavit // 3 // AtmavatsarvabhUtAni Atmajyotyevamabuvam / bhagavAnkathamacainAM hiMsAmupadizekacit // 4 // zruti kahetAM veda, mAtuzrInI peThe niraMtara jagatanuM hita thAya evuja vacana bole che, paNa koI jIva prANimAtrano droha thAya evaM vacana kahatI nathI. kemake te zrati prabhu tatpara che eTale jema koIno droha thAya tema prabhu kahatA nathI. tema zruti paNa koIno droha thAya te, vacana bolatI nathI, koI jIvane duHkha de, evaM veda vacana hoya to nahIM hiMsA karavI evaM vedavacana hoyaja kyAthI eTale jemAM hiMsA karavAnaM kaDaM hoya te veda vacana na kahevAya; paNa eto mAMsabhakSaka evA rAkSasonuM vacana kahevAya // 1 // baLI je zAstramA hiMsA karavAneM kaDaM hoya te zAstraja na kahevAya, arthAt eto azAstra kahevAya kemake hiMsA anarthane ApanArI che, eTale hiMsA karavAthI A loka paraloka saMbadhI aneka prakAranAM kaSTa Ave cha; ane jenI hiMsA karI che te prANi tenuM vera lavA anaka janmasUdhI zastravaDe karanAranuM mAthu kApe che. mATe ene zastra kahIe chIe, ema uttarArdhamA kaha che. yataH kahatAM je hiMsAthI sarva anarthanI che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMparA jaine viSe eSo saMsAra yAya hai. eTale saMsAra saMbaMdhI sukhamAtrano nAza karanArI hiMsA cha, arthAt hiMsA karavAthI putra nAza pAme, strI nAza pAme, dhana nAza pAme, rAjyano nAza thAva, zarIre koDha nIkaLa, patano roga thAya, jyAM jAya tyAM apamAna pAme ityAdi jagatmAM jeTalAM jeTalAM duHkha kahevAya cha te sarva duHkha hiMsAthI prapta thAya che // 2 // bhagavatI kahetA bhagavatanI vANIrUpa zrutinA aMtaraMga abhiprAyane sthAvarajaMgamanA mAtmA evA bhagavAn jANe cha paNa bIjo koI te tatvane jANI zakato nathI. zrutino bhiprAya kevaLa ahiMsAcaM pratipAdana karanAra cha evA tatvane bIjAthI yathArtha jANI zakAtuM nathI. 3 zrutino ahiMsArUpa abhiprAya cha tene bhagavAn pote jANe cha temAM kAraNa dekhADe che ke-he bhagavAn ema kahe che ke potAnA AtmAnI peThe sarvabhUta prANImAtrane mAnavAM. eTale jema koI potAne chedana bhedana kare sAre jevu duHkha thAya che tevUja bIjAM prANIne chedana karavAthI thAya. mATe koI prANino droha na karavo, ema bhagavAna kahe che, te bhagavAna A vedamAM koI jagAe paNa hiMsAno upadeza kareja kema! arthAt hiMsA karavAnuM vacana hoya te bhagavad vacana kahevAya nahIM // 4 // manusmRtino paNa ahiMsArUpa siddhAMta cha, te siddhAMtane bhAratana viSe bhISma pitAe yudhiSTira rAjApAse kayo che kesarvakarmasvahiMsA hi dharmAtmA manurabravIt // mokSadharme a. 92 ahiMsA, sarvabhUtebhyo dharmebhyo jyAyasI mtaa| na bhUtAnAmahiMsAyA jyAyAn dharmosti kazcana // dharmAtmA evA manu sarva karmana viSe hiMsA na karavI ema kahe cha. bhUtaprANimAtranI hiMsA na karavI e dharma sarva dharma karatAM atize zreSTa cha ahiMsAthI koI moTo dharma nathI. tathAca vRddhaparAzaravAha / zaucaM pAtrazruddhizca zraddhA ca paramA yAda anaMtatRptikANi etadeva na cAmiSam // yastu prANivadhaM kRtvA pitRnmAMsena tarpayet so'vidvAMzcaMdanaM dagdhvA kuryAdaMgAralepanam // nAradazcAha. ( bhAgavatasaptamaskaMdhe a. 95) na dadyAdAmiSaM zrAddha na cAyAddharmatatvavit / manyannaiH syAtparAprItiryathA na pazuhiMsayA // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naitAdRzaH paro dharmo nRNAM saddharmamicchatAm // nyAsodaMDasya bhUteSu manovAkkAyajasya yaH // bhagavAn bAdarAyaNo bhASyakAraH mahAvrataM vyAcakhyau sarvadA bhUtAnAmanabhidroha: ahiMsA jAtidezakAlasamayairanavacchinnA ahiMsA mahAvratamityucyate // prazna chaThThAno uttara. pazu vadhane badala koI hiMsArahita kriyA karIne parva ArAghavAmAM Ave to balavAn zAstranI sAce sAcI AjJA mAnI gaNAya, te viSenA pramANa kahyAmAM prathama AvyAM che ke, pavitra annavaDe jenI parA kahetAM utkRSTi prIti thAya che eTale devatAnI prasannatA thAya che. tevI pazuhiMsAthI thatI nathI. ane ahiMsA samAna utkRSTo dharma nathI. mATe zarIra, mana, vANI etrikaraNa yAMgavaDe bhUtaprANimAtranI hiMsAno tyAga karo. ema bhAgavata purANamAM kaheluM nAradajI vacana ( pAM. naM. upalAnA zloka nadadyAI0 mAMjuo ) yAjJavalvayasmRtau a0 1 zloka 4-5 purANanyAyamImAMsA dharmazAstrAMgamizritAH vedAH sthAnAni vidyAnAM dharmasya ca caturdaza // manvatriviSNuhArIta yAjJavalkyozanAMgirA: yamApastaM saMvarttAH kAtyAyanabRhaspatI // parAzaravyAsazaMkhalikhitauM dakSagautamo // zAtAtapo vaziSTazca dharmazAstraprayojakAH yAjJavalkya smRtimAM kahyuM che ke purANa, nyAya, mImAMsA, dharmazAstra, e cAra 4 veda ane tenAM aMgada maLI kula 14 cauda vidyAnAM ane dharmanAM rahevAnAM sthAna che. ane manuAdika smRtio e dharmazAstra che, mATe prathama gaNAvelA purANamAM sarvoparI zrImadbhAgavatanuM pramANa A praznauttaramA prathama dAkhala karyu cha. ane pazune badale loTano pazu karI tene mAre to kAyika hiMsAno tyAga thayo paNa mana vacanayI hiMsAnI prApti thaI paNa te purANanA vacanamAM to RNa prakAre hiMsAno tyAga karavo lakhyoM che. manusmRtau zrutistu vedo vijJeyo dharmazAstraM tu vai smRtiH / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruti eTale veda khAna dharmazAstra eTale smRti pUrve gaNAyelA RSimonAM vAkya tene dharma jANavA. mATe yAjJavalkya RSi potAno abhiprAya kahe che ke, mahokSaM vA mahAjaM vA zrotriyAya nivedayet taTTIkA-mitAkSarAlakSaNasaMpannAya zrotriyAya tatprItyartha parikalpitoyaM na tu dAnAyavyApAdanAya vA karmaNA manasA vAcA yannAdharma samAcaret asvayaM lokaviziSTaM dharmamapyAcarena tu / tahIkA mitAkSarA. dharma vihitamapi lokavidviSTaM lokAnabhizasti jananaM yathA madhuparke govadhAdikaM nAcaret / yasmAdakharyamagniSTomIyavatsvarga sAdhanaM na bhavati // 115 // devatAdikane pazu Adika- arpaNa karadhU te kAI mAraSAne arthe nathI. te to devatAdikane arpaNa karelA prANine abhayadAna ApavAne arthe . A vastu devAdika moTA puruSanI thaI che. mATe eno koI aparAdha kareM nahIM, te jIva nirbhayapaNe AnaMdamAM rahe tane joIne pazu Adikana arpaNa karanAra upara te devAdika prasanna thAya che, mATe prItyarthe kahatAM prIti arthe nivedana karavo. vaLI A pazuhiMsA zAstravihita che. e potAne mithyA dharmAbhAsa jANato hoya, to paNa te dharma, loka vidviSTa kahetAM sajana puruSone prazaMsA karavA yogya na hoya to tenuM AcaraNa na karavaM, zarIra, mana, vANIthI te dharmano tyAga karavo, kemake temAMthI pariNAma sAraM phaLa thatuM nathI. tathA ca baDhacabrAhmaNe tasmAdeSa eteSAM pazUnAM prayuktatamo yahajaste'jamAlabhaMta / sonAdAbdhAdudakrAmatsaMjJA prAvizatasmAdiyaM medhyA bhavattasyAmanvavAyansonugato brIhirabhavaditi vadanuM zatapatha jema brAhmaNa che tathA aitareya brAhmaNa che temAM bahuvacanAme brAhmaNa cha temAM to ghaNI vAta cha paNa temAMno eka leza mAtra digapradarzana AprakAre ke ke. savitA nAraMmakAlanI ne vAta ke te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.37 niraMtara levAtI mathI. eTale annanI utpatti thayA paheMlAnI je yAta che te annanI utpatti thayA pachI na levI ema A vedanI zrutino tAtparyArtha che. yajJArthaM pazavaH sraSTAH ajena yajet // ityAdi vAkyone dekhI moha pAmI bhaDakI maratA brAmhaNo, vedanA brAhmaNano artha tapAsatA nathIja kemaka - annamadha, gomedha, azvamedha, ityAdi zabdomAM je meva zabda saMbhaLAya cha. te medha eTale eka jAtanI koI adRza pavitravastu ja yajJamAM khapa Ave che te medha pazunI madhye ajanAme pazumAM raheto hato tyAre yajJa karanAre ajanuM AlaMbhana karyu eTale yajJamAM vAparavAne levA mAMDyA, tyAre te madha temAMthI uDIne azvamAM paiTho tyAre azvane AlaMbhana karavA lo. ne tamAMthI uDI gAyamA peTho tyAre gAyane AlaMbhana karavA lIdhI. tyAre megha hato te azvamAMthI uDIne anakrame chevaTa annanI utpatti thayA pachI annamAM praveza karI vrIhi kahatAM DAMgararUpe thayo. mAMTe hAlamAM pazane ThekANe annanuM grahaNa karavuM ane ajena kahetAM na utpanna thAya evA dhAnyavaDe yajana karavuM eTale devatAnuM pUjana kara. A prakAre sAkSAt vedamAMja paza hiMsAno niSedha ughADo dekhA to che. paNa tene nA dekhIne lokoe hiMsAnuM prarvatana karyu he te upara bhAratAdikanuM pramANa prathama dekhADayuM che. ; valI ( tevI hiMsA rahita zuM zuM ) tenA uttaramAM. bhArate mokSadharme. pAyasaiH sumanobhizca tasyApi yajanaM smRtam / yajJiyAzcava ye vRkSA vedeSu parikalpitAH // yaccApi kiMcitkArttivyamannaM cokSyaiH susaMskRtam / mahatsatvaiH zruddhabhAvaiH sarvadevArhameva ca // dUdhapAka eTale dUdhathI utpanna thayelAM padArtha vaDe devapUjana karavuM tathA yajJa karavA yogya eTale deva pUjanamAM khapa Ave evA vRkSa vedamAM gaNAnyA che. tene vRkSamAMthI tathA zeraDI ItyAdimAMthI utpanna thayelAM padArtho vaDe tathA homAdikamAM tete vRkSanI samidhA vaDe eTale kASTavaDe devakArya karavuM vaLI navarAtrane aMte pUjanamAMto navAnna kahetAM DAMgara pramukha je navuM anna utpanna thayuM hoya, ane zuddha bhAvathI sArA puruSa cokhkhAI pavitrAI pAlIne rAMdhyaM hoya te sarva devatAnAM bhogamAM khapa Aveche, ema mokSa dharmamAM kahAM che vaLI zrImad bhAgavatamAM vI kathA che ke zrIkRSNa bhagavAne potAne vasudevane tyAM janma dhAraNa karavI hato tyAra pahelAM yotAnI mAyAne ( mAtAne ) evI AjJA Apaki tuMpaNa (gaccha devI prathama ) maMdajInA ja 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 pratye nA ane sAM janma dhAraNa kara ane tane loka pUjaze ane ghaNuM mAna karaze ane tArAM ghaNAM nAma thaze ItyAdi. durgeti bhadrakAlIti vijayA vaiSNavIti ca // mAyA nArAyaNIzAnI zAradetyaMbiketi ca arciSyati manuSyAstvAM sarvakAmavarapradAM // ityAdi bhagavadvAkyanA pratApathI A lokamAM devI- vahumAna thayuM ane vijayA evaM paNa te devInAma che, tenuM navarAtra vrata che tene aMte vijayA devIna pUjana karavAna kahayu che. mATe vijayA . dazamInuM vrata rAjA lokona digvijaya karavAmAM ghaNuM madadagArI thAyache. tethI te parvabhArAdhAna karavu paDeMche. ane skaMda purANanA zrIkRSNajanma khaMDamAM e devI pArvatIno avatAra che. ema kahayuM che mATe e ujvala devIche paNa jevIka zikotarI-jhAMpaDI-ucchiSTa caMDAlipI ityAdi malina devIo jevI e devI nathI. mATe enI pUjA ArAdhanA viSa pazuhiMsA rahita aneka prakAranAM zuddha balidAna ApavAM te yogya cha bhane tethIja te devinI prasannatA thAyache. kAraNa ke je uttama devatAche tenAM naivedya paNa uttama che te skaMda purANanA vAsudeva mAhAtmyane viSe gaNAvyAM che ta tyAMthI jo jo. balI e devI- jevu vinayA nAma che tevU bhadrakAlI nAma paNa che te nAma prathama gaNAvyAM che. te bhadrakAlIne paNa pazuhiMsA karI dazarA vigere parvane viSaM validAna Apaq te prItikAraka nathI ulaTuM kopakAraka che. te upara zrImad bhAgavatamAM paMcama skaMdhanA jara bhastanA AkhyAnamAM juo te itihAsano atisaMkSepa anyapurANa graMthano matalaI digapradarzana karuMchu ke IkSumatInA taraneviSe tyAMnA rahanArA rAjAe bhadrakAlIne ati prasannatA karavAna koI vaidika vidvAn puruSane pUchyuM ke mAre putrAdikanuM sukha nathI mATe ApaNA gAmane samIpe maMdiramA rahelAM zrI bhadrakAlI devInI mArA upara atize prasannatA thAya te balidAna ApavAnu cha mATe dekhADo ? tyAre teNe vicAra karyo ke vedamAM (puruSaM pazu mAlabhate ) puruSa pazu- smaraNa prathama kathucha mATe pazuna balidAna ApavA karatAM puruSa pazuna balidAna Apaq ta zreSTa che. ema vicArIne kahayuM ke lakSaNavaMta puruSa pazune lAvI tene snAna, pAna, khAna puSkaLa karAvI vastrAlaMkArathI suzobhita karI sugaMdhI mAna puSpanA ghaNAhAra peherAvIne bhadrakAlI devine balidAna Apoto tamAraM kArya siddha thAya. A prakAranuM vacana sAMbhaLI prasanna thaI te rAjAe lakSaNavaMta puruSa pazune kholI lAvavAne potAnA buddhimAna ghaNA mANasane dizodiza doDAvyA te vakhata jaDa bharatajI potAnA vaDIlanI AjJAthI khetaranA kayAraDAmAM pANIvAlI lAvavAnaM kAma hAthamAM pAvaDo jhAlIne kAtA hatA; atize haTa puSTa rUpAlA ane jaDa puruSanI peThe jematema bolI jematema kAma karatA rAja puruSoe dIThA; pachI temaNe vicAra karyo ke ApaNA rAjAe javAM lakSaNa kahyAM hatA tevAM sarvalakSaNa saMpanna A puruSa che ema dhArI temane jhAlI lAtrI rAjAne arpaNa karyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAe paNa prathama jANelA vidhie sahita te puruSanA sarva saMskAra karI kuTuMbasahita bAjate gAjate tene bhadrakAlInA maMdIramAM laI gayA. tyAM paNa brAhmaNa lokoe homa havananI saMpUrNatA karI balidAnanI vakhate te puruSane puSkala zaNagArIne bhadrakAlI devInI sanmukha ubhA rAkhyA. te vakhate jaDabharatajI to brahmaniSTa che mATe maravAno bhaya na rAkhIne sArIpeThe rAjIpaNAmAM ubhA rahyA che. ane cAre pAsa rAjA pramukha loko ughADI taravAro karIne te puruSa pazuno vadha karavAne ubhA rahyA che. brAhmaNa lokoe maMtrAcAraNamA garjanAo karavA mAMDI che. aneka prakAranAM vAjIMtrano dhvani cAre pAsa thaI rahyo che te balidAna ApavAnI vakhate bhadrakAlI devIno evo kopa thayo ke pASANanI pratimA phATIne temAthI pote devI sAkSAt pragaTa thaIne potAnA sahastrabhujAe karIne mAranAra lokonI taravAro temanAM hAthamAthI jhuMTAvI laIne teja taravAro vaDe te sarva lokanAM mAthAM ekadama kApI nAkhyA. te mAthAne daDAnI peThe AkAzamAM uchaLIne potAnI sakhiyo sAthe ramata karI evI kathA che. mATe uttama puruSa pazunA balidAnathI eTalo badho kopa thayo to bicArAM garIba adhama pazune mArI balidAna ApavAthI keTalo badho kopa thaze teno vicAra karavo joIe. anuzAsanika parvaNi adhyAya 115. nAbhAgenobarISeNa gayena ca mahAtmanA // AyunAthA naraNyena dilIparaghukurubhiH // 68 // kArtavIryA niruddhAbhyAM bahRSeNa yayAtinA // nRgaNa vizvagazvena tathaiva zazabiMdunA / / 69 // yuvanAzvena ca tathA zibinauzA nareNa ca // mucukuMdena mAMdhAtrA harizcaMdreNa vA vibho // 70 // zyenA cetreNa rAjeMdra somakena rakeNa ca // raivate raMtidevena vasunA saMjayena ca // 71 // etaizcAnyaizca rAjeMdra kRpeNa bharatena ca // duSyaMtena karUpeNa rAmAlarkanaraistathA // 72 // virUpAzvena nAminA janakena ca dhImatA // ailaina pRthunA caiva vIrasenena caiva hi // 73 // . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ikSvAkuNA zAMbhunA ca zvatena sagareNa ca // ajena dhuMdhunA caiva tathaiva ca subAhunA // 74 // haryazvena ca rAjeMdra kSupena bharate na ca // etaizcAnyaizca rAjeMdra purA mAMsaM na bhakSitam // 75 // zAradaM kaumudaM mAsaM tataste svarga mApnuyAt // brahmaloke ca tiSThati jvalamAnAH zriyAnvitAH // 76 // tadetaduttamaM dharma mahiMsA dharmalakSaNam // ye caraMti mahAtmAno nAkapRSTe vasaMtite // 77 // madhu mAMsaM ye nityaM varjayaMti hi dhArmikAH // janmaprabhRti maghaM ca te sarve munayaH smRtAH // 78 // anuzAsanika parvaNi adhyAya 115 yastu varSazataM pUrNaM tapastapyetsudAruNam // yazcaivaM varjayenmAMsaM samametanmataM mama // 62 // komurda tu vizeSeNa zuklapakSe narAdhipa / varjayen madhu mAMsAni dharmotra vidhIyate // 63 // caturo vArSikAnmAsAnyo mAMsaM parivarjayet // catvAri bhadrANyApnoti kIrttimAyuryazo balam // 64 // athavA mAsamekaM vai sarva mAMsAnya bhakSayan // atItya sarva duHkhAni sukhaMjIvenirAmayaH // 65 // varjayaMti mAMsAni mAsazaH pakSazopi vA // teSAM hiMsA nivRttAnAM brahmaloko vidhIyate // 66 // iti satyam 7 sAtamAM prabhano uttara A praznano uttara prathama praznonA uttaramAM atarbhata thaI jAya che; to paNa tene a nusarI kAIka khuM huM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazuvadha karavAne badale se pazune nAka, kAna, kApyAvinA pUjana karI abIla, gulAla vigere saubhAgyavastuthI aMkita karI cinhavAlAM karI, abhedadAna apI chUTuM mukI dIdhAmAM Ave to kriyA saMpUrNa thaI gaNAya koI zAstramA pazunAM nAka kAna kApavAnAM kahyAM nathI. mATe zAstravacana rahita nirmUla potAnI gAMThanuM gappuM mArI bhoLAlokane bhamAvavA e vidvAnanuM lakSaNa nathI. mA prakaraNane zobhAvanAra smaraNamAM AvelAM sAhityanAM be kAvya vidvAn lokanI sevAmAM nivedana karuM chaM. te kAvyanuM saMgati kAraNa A prakArarnu cha ke koI jagAe yajJa thato haze temAM homavAne parANe jhAlI ANe to bokaDo potAnI jAtanA zabdo kare che.. tene. joI yajJa karanAra rAjAe tyAM ociMtA AvelA koI tatvajJAnI puruSane pUchayu ke A bokaDo zuM bolato haze ? tyAre te tatvajJAnI puruSe rAjAne pratibodha karI pazune choDAvavAvAste be kAvya kahyAM che. jemake nAhaM svargaphalopabhogatRSitonAbhyarthitastvaM mayA saMtuSTa straNabhakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava // svarge yApti yadi tvayA vinihitA yajJe dhruvaM prANino yajJaM kiM na karoSi mAtRpitRbhiH putraistthaabaaNdhvaiH||1|| te vakhata koI bokaDamAra vRddha vidvAn bolyo ke e bokaDAnA nAka, kAna kApIne kADhI mUko. tenA javAbamAM vaLI bokaDo bolyo ke he sAdho mama karNa nAsikamalaM chettuM vRthA bhASase kiM na khavyabhicAriNI priyatamAputrozca putrasya ca // savasvagrahaNAyatasya vihitabhrUNapraNAzazvasumAtuzcApi kathaM chinatsi na tatacchettuM ta vai vocitam // 3 // he sAdhu tAraM kuvacana cha eTale tuM uparathI to sAdhu kahetAM sAya mANasa jako dekhAUM rcha paNa aMtarathI to ghaNo melo asAdhu chu. kemake mArA nAka, kAna kApavAta to alaM kahevAM atize vRthA che, zAthIke aparAdhI hoya tenAM nAka, kAna kApavAM joIe. ane huM to niraparAdhI hu~ mATe tArA gharavAlAnAM nAka, kAna kApavAM yogya cha. tenAM kema kApato nathI ema dekhADe cha ke-tArI prANapriyA strI tathA putrI te to vyabhicAriNI che. tathA tAro putra sarvanuM dhana coravAmAM tatpara cha. athavA tArI yatkiMcit mAtra dhanAdi. vastu tene bAno udyoga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kare ke kehetA ne mArI nAkhIne tArI mAlamatA levAnA udyogamAM che. ane tArI bAlavidhavA bena che te garbhapAta kare che ane nAMnapaNatho tArA bApavinAnI thayelI tArI mA paNa eja karma kare che to paNa temanAM nAka, kAna kApavAnuM kema kaheto nathI. mATe have to tArAMja nAka, kAna kApavAM yogya che. arthAt tAruM svajana kuTuMba je kharaM doSanuM mata chetene zikSA karAvato tathI. ane huM jevA anAtha pAmara niraparAdhI jIvane tu tatpara che tethI jo nAka kAna chedavAM yogya zikSA karavA rAjA ichatA hoya to taneja karavI ghaTeche. 3 mAravAne viSe A prakAranAM vacana sAMbhaLI rAjAe pazuhiMsAno tyAga karI hiMsaka brAhmaNanuM mukha paNa na jo evo niyama leI tatvajJAnIno samAgama karI kAle karIne mokSa pAmyo. evI vAta vRddhaparaMparAthI sAMbhaLavAmAM AvI che A kAlamAM paNa keTalAka vicAravA lAyaka puruSo kukaDAM vigere pazaone kAMIpaNa kSala karyA vinA mAtAne arpaNa karI tene koI mAre nahi evA baMdobastathI ramatA mukeche. have A ahiMsA nibaMdhanoM AraMbha vedanA pramANa ApI karyo hato temanI samApti paNa vedanA pramANathI karuMkuM. sarva pramANamAM vedapramANa mukhya che ( veda pramANam ) ema prasiddha che mATe ane te vedamAM paNa sAmaveda mukhya che kemake bhagava - dgItAmAM zrIkRSNa bhagavAne kahayuM che keH : vedAnAM sAmavedo'haM / veda madhye sAmaveda e mAI svarUpa che, te sAmavedanuM upaniSat kahetAM sArarUpa ( kenopaniSad - tasyaiva anyannAma talavaropaniSad ) che. te upaniSadnA cothA khaMDamAM kahayuM che ke - yovA etA mevaM vedApahatya pApmAna manaMte svarge loke jyeye prati tiSThati // hiMsAdi pApano parihAra karavAthI svargAdika sukha bhogavAyaM che. paNa pApa karI sukhI thavAtuM nathI. evo vedAdika sarva zAstrano abhiprAya samajI ajJAnapaNAMmAMthI cAlI AvatI hiMsA karavA rUpa aMdhaparaMparAno parityAga karavo. zAstriNA rAmacaMdreNa dInAnAtha samudbhuvA || ahiMsAyAH prabaMdhoyaM racitosstu satAMmude // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maduktaM zrRNu rAjeMdra sArthake te'pi nAmani eka mAtrAparityAmA. nmohano mAhano bhava // 2 // khazarAMka mRgAMkAbde nabhasyA mAhi vaikrame pUrNakRtaH prabodhoyaM pazuhiMsA parAGmukhaH // 1 // zAstri rAmacaMdra dInAnAtha. amadAvAda hAlamAM muMbaI. // samApta. A pustakamAMnA abhiprAyonA lekhonI kApI lakhanAre ghaNIja azuddha lakhI hatI. paraMtu tene amoe ghaNIja mehanate yathAmati zuddha karI prasiddha karI che. to paNa emAM matimAMdyathI athavA pramAdathI je doSa rahyo hoga tenI kRSApara sUjJo kSamA karI,sudhArI vAMcaze. ane karelA mahat prayAsanuM sAphalya karaze evI namra vinaMti che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ attttttttitikthaktttttttttttttttttttttttttis pazuvadha niSedha. bhAga 3 jo. T W ITTTTTTTT ** * ****** **** Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra. pazuvadha baMdha karAvayA saMbaMdhamA karavAmAM Avelo prayAsa. gaye varSe dazarAnA tahevAro upara hiMdusthAnamA je pazuvadha thAyache te baMdha karAvavAnA hetuthI ApaNA dezanA tamAma dezI rAjA mahArAjAo tathA jAgIradArone A pazuvadha baMdha karAvavA artha lagabhaga 300 vinaMtIpatro gujarAtI, marAThI, hiMdI ane aMgrejI bhASAmAM chapAvIne mokalavAmAM AvyAM hatAM jenI nakaLa nIce pramANe che. zrI jaina zvatAMmbara konpharansa ophIsa . caMpAgallI muMbaI, tA. gobrAhmaNapratipAla, nirAzritAdhAra, AryabhUSaNa, prajApAlaka, nyAya-dayA-kSamA__ AdiguNAlaMkRta, dharmadhuraMdhara, mahArAjAdhirAja mahArAjajI sAheba. zrI zrI 108 nI khIdamatamA araja mAluma thAyaje jema ame sAMbhanyuM che tema dazarAnA pavitra ane dhArmika divasomA hajuranA rAjyamAM pADA bakarAMono vadha karavAmAM Aveche. devIne bhoga ApIne saMtuSTa karavAnA irAdAthI A vadha karavAmAM Aveche, jethI karIne mahAmArI [plega ] zItaLA, kolerA, Adi duSTa bimArIonI Aphato vastImAM Ave nahIM; paraMtu dara varasa Avo vadha thatAM chatAM plega, kolerA, zItaLA, tAva, durbhikSa (dukALa ) Adi Aphato hiMdusthAnamAM Avyeja jAya che. rAjAthI raMka sudhI sarvene potAnA pUrva janmanA karmAnusAra sukha duHkha bhogavaIM paDe che, ane A Aphato kevaLa manuSyonA pAponI zikSArUpa che. A pApothI bacavAne vAste mANasa niraparAdhi (nirdoSa ) avAcaka ( muMgA) jAnavaronI hatyA kare A kevo nyAya ? | AvA nyAyathI sarva zaktimAna paramezvara rAjI thaze ? kadI nahIM. nAmadAra aMgreja sarakAranA rAjyamAM paNa vakhato vakhata marakI (plega) vigaire bImArIo Avecha bhane kudaratathI nAbuda thAyache, tevA rogonI zAMtatA mATe kAI pADI AdIno pazuvadha thato nathI; paraMtu taMnadurastInA niyamone anusaravAmA ilAja levAmA Abeche. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] pazuvadha zAstra rIti nathI, Avo nirNaya moTA moTA vidvAna zAstrIonI sabhAoomAM ghaNIeka vAra thaI cukyo che, ane AvA asala zAstranA anusAra keTalAka dharmiSTa rAjya kartAbhae A pazuvadha potAnI vastImAM sarvathA baMdha karAvI, te jAnavaronI neka duvA prApta karIche. hajura rahamadila, buddhimAna ane nyAyI hovAthI amArI araja che je dazarAnA divase ApanA rAjyamAM pADA, bakarAM vigereno vadha baMdha karavAno hukama jArI karavAnI meherabAnI faramAvazo ane sanAtana AryadharmanI rakSA karazo. -eja araja. hajurano dAnAnudAsa, ( sahI ) vIracaMda dIpacaMda sI. AI. I. je. pI. resIDaMTa janarala sekreTarI. A vinaMtI patronI sAye pazuvadha niSedhano prathamabhAga paNa ghaNIja tAkIdazrI je je - ThekANe bhASA samajI zakAya tema hatuM tyAM mokaLavAmAM Avyo hato. A tajavIja dazarAnA *navAro ghaNAja najadIka AvyA tyAre karavAnuM banI zakyuM hatuM kAraNa ke abhiprAyonuM pustaka meLavavAmAM DhILa thaI hatI. to paNa ghaNIja mehanate prathamabhAga chapAvIne mokaLavAmAM Avyo hato. dazarAnA tahevAro pahelAM 15-20 divasa pahelAM jo A arajI ane pustaka mokaLavAnuM banI zakyuM hota to hAla je parINAma AvyuM che tethIpaNa viSeza parINAma Ava zakate ane Avate varSe jo yogya vakhate tajavIja karavAmAM Avaze to jarura viSeza lAbha thavA saMbhava che. ponAne tyAM pazuvadha baMdha thayelo evA kelAMeka ThekANethI Avelo uttara. A vinaMtI patronA uttaramAM nIce jaNAvyA pramANe ThekAnethI potAne tyAM pazuvadha thato nathI evA uttaro AjyAM hatAM to A rAjyakartAono muMgA avAcaka prANIo taraphanI temanI lAgaNIne mATe ame aMtaHkaraNathI upakAra mAnIe choe ane bIjA rajavADAone paNa temane pagale cAlavA vinaMtI karIe chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat morabInA ThAkora sAheba, vijAvaranA mahArAjA sAheba, goMDalanA ThAkora sAheba, sAyalAnA ThAkora sAheba, bovilInA mahArAjA, dhrAMgadhAnA mahArAjA sAheba, koThaDA sAMgANInA ThAkorasAheba, lIMbaDInA ThAkorasAheba, pATaDInA ThAkorasAheba, khaMbAtanA nabAbasAheba, mAdInAnA mahArAjA sAheba, barAvanA rAjAsAheba, rAjUlAnA mahArAjA sAheba vigere vigere. www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] A varSanA prayAsaveM thoDaM paNa zubha phaLa ame upara kahI gayA te pramANe A varSa moDuM thaI gayAthI ApaNA dayAlu rAjyakartAone A saMbaMdhamAM yogya vicAra karavAne vakhata malyo hato nahi. ane tethI karIne phakata nIce jaNAveLa sthaLo zivAya bIje ThekANe A vinaMtI patronI asara thayelI jANavAmAM AvI nathI. svasthAna jAMbuvA, jAmanagara, DuMgarapura, vAMsadA, rAmapurA, pADIA, gAMpha,ghasAyatA vigaire. pazuvadha niSedha ane vartamAna patro. amArA taraphathI mokalavAmAM AvelAM vinaMtI patronA saMbaMdhamA nIce pramANe lekho hiMdanA judA judA bhAganA jAhera vartamAna patro jevAke, muMbaIsamAcAra, akhabAre sodAgara, akhabAre isalAma, jAmejamazeda, sayAjIvijaya, mohinI, gujarAtamitra tathA gujarAtadarpaNa, gujarAthIpaMca, jaina, jainavijaya, dhI iMDiyana eDavara TAijhara, hiMdu paoNTriyeTa, paMjAba TAimsa, eDavhokeTa, raMgUna gaeNjheTa, jabalapura patra vigeree potAnuM mata pragaTa karI A duSTa rivAja tarapha prajAnuM dhyAna khecyu hatuM je mATe ame atra temanA upakAra mAnIe chIe. jaina zvetAMbara kaoNnpharansa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazuvadhaniSedha. bhAga 3 jo. naM.1 sva. zrI bhArI-2 sArIsa, tA. 29-8-1809. zrI jaina zvetAMbara kenpharansa taraphathI. mi. vIratha hIpaya. ApaNu taraphathI tA. 20-9-06 ne sUcIpatra khaDAneka nAmadAra mahArAjA sAheba hajuramAM pahoMce che. tenA javAbamAM pharamAnathI lakhavAnuM ke A svAsthAnamAM dazarAne divase keIpaNa jAtane pazuvadha karavAmAM AvatuM nathI, jethI te khabara jANI Ape bhuzIyAra che. tA. saha2. prANajIvana rAjapAlabhAI 2 shirste||2, 25. mA20. naM.2 vijAcara tA. 24-9-06. mahAzaya, ApakA patra tA. 20 sitaMbarakA zrI mAnasavAI mahArAjA sAhiba bahAdurakI sevAmeM pahuMcA. AjJAnusAra likhatA hUM ki isa riyAsatameM koI pazuvadha dazaharA ( vijayAdazamI) ko nahIM hotA kiMtu pazuke badale kumaDAkA phala devako samarpa kiyA jAtA hai vaiznavI padrita pUjanakI hai. ApakA zubhacilaka, durgAprasAda. prAIveTa sikacara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] naM. 3 Dela. tA. 25-8-1906 sakalasamyaguNagaNalaMkata rA. rA. zeTha vIracaMda dIpacaMda. sI. AI. I. ItyAdi, muMbaI vizeSa vinaMtI ke Apane cAlatA mAsanI tA. 18mI no patra amArA nAmadAra mahArAjA ThAkora sAhebane maLatAM tenA uttaramAM ahIMnA rAjyamAM dazarA ke evA ke mAMgalika divasoe pADA ke bakarAMno vadha thatA ja nathI. evA khabara pitAnA salAma sAthe Apane ApavA teo sAhebanuM pharamAna thaeluM che te vidita thAya, tA. sadara. li. sevaka. maNalAla govIMdarAmanA yathAyogya. niM4 sAyalA. tA. 20-8-1816. zeTha varacaMda dIpacaMda. sI. AI. I. je. pI. muMbaI Apano tA. 18-9-16 no patra amArA nAmadAra ThAkorasAheba upara Avyo. jemA TuMkA vistArathI dazerAnAM pavitra divase pazuvadha aTakAvavA vigere mATe je zikSaNatA batAvela che tenA saMbaMdhamAM pratyuttara lakhavA pharamAna thatAM Apane lakhavA hAMsale ke, A saMsthAnamAM dazarA yA koIpaNa divase pazuvadha yAne jIvahiMsA mUlathIja karavAmAM AvatAM nathI. AvuM stutipAtra pagaluM je Ape bhareluM che. tene mATe Apane dhanyavAda ghaTatAM e ApanI ujavaLa sukIrtinAM cinha che. A prasaMge amAre jaNAvavAnI jarUra paDe che ke, hAlamAM hiMdusthAnamAM keTalAka bhAgamAM govadha thate kahevAmAM Ave che te tarapha Ape majabuta upAye grahaNa karyA haze te paNa e viSe khAsa jarUra joItA upAye levA bhalAmaNa karIe chIe tA. sadara. KALLIANJI. A. kArabhArI-sAyalA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () a.es BOBBILI, 25-9-1906. SIR, I am desired by the Maharajah of Bobbili to acknowledge your letter of the 21st instant and to inform you that there is no custom of sacrifices of animal to the goddess in these parts except in rural villages as you supposed. Yours faithfully, W. K. SARMA. HAZUR WRITER. Huzur Office, naM.6 DHRANGADHRA 21-9-6 The Resident general secretary Jain Swetamber conference office, Champagali, Bombay. SIR, I have the honour under instructions from His Highness the Maharaja Rajsaheb to acknowledge the receipt of your letter of the 18th instant and to state that the killing of an animal on the Dasara holiday was a religious rite performed in the Jhala family of the Rajputs whose head His Highness the Rajsaheb is, but that since his accession to the gadi, which went took place in December 1900, His Highness has prohibited this ceremony out of regard to the common principles of humanity so nobly cherished by the Jain community, The right has ceased altogether in this state and I may remind you, that His Highness' action was myde the subject of a congratulatory address presented to His Highness when he visited Bombay in 1902 at a public Meeting of which you were the president. I have the honour to be Sir, Your most obedient servant Parshurain B, Purmarker Private Secretary to. H.H. the Rajsaheb Dhrangadra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] naM.7 sUnI rAjadhAni. ___ tA. 20 akatUvara 1906. yathAyogya zrIkArapUrvaka jainazvetAmbara kaoNnpharansa resiDaMTa janarala sekreTrI sAhiba. ApakA preSita patra 23-9-1906 kA prApta hokara asImAlhAda huvA. so dhanyavAdAdanantara javAban teharI rahe ke isa hamAre rAjyameM asI pacAsa va pacapana sAlase dazaharA Adi navarAtrekI devI pUjAmeM pADA vagairAke balidAnakI rasma mere pitAjI sAhibake samayase bilakula mokUpha kI gaI hai. jisakI puSTimeM hamanebhI yathAzakya sahAyatAkI aura AI. dAke liye bhI isa kurItike rokanemeM tatpara huM. yAne jahAMtaka mumakin he vakarAM vagairaha vejavAn pazuoMke vadha rokanekA upAya bhI kiyA jAtA hai aura unkI rakSAkA khyAla rakhA jAtA hai. aura hamArI haragIja yeH manazA nahi hai ke kisI bhI kismake vejavAn pazukI hiMsA ho yataH yastu sarvANi bhUtAnyAtmanyevAnupazyati // sarvabhUteSu cAtmAnaM tato na vijagupsate // anyacca // sarvabhUteSu cAtmAnaM sarva bhUtAni cAtmani // samapazyan bramha paramaM yAti nAnyena hetunA // ataeva / ahiMsA pUrvako dharmaH yasmAtsadbhirudAhRtaH // iti // parantu hamAre ina pahADI rAjyomeM kSatriyajAti aura vizeSataH zUdrajAtikI AdhikyatA anekI vajese vijayAdazamI Adi devI pUjAke atirikta vivAhA''dika utsavomeMbhI vaktan pharavaktaMn bakare Adi bhakSya jIvoMkA vadha karte hai. isko ukta jAtIya zastravidyAke saMbaMdhoM svajAtIya dharmakhyAla. karte hai. iske rokanepara ye ujara karte haiM ke yadi isa rasmako baMda kiyA jAyagA to zastrasaMcAlana vidyAke tyAgase hama aura AiMdA hamArI santatI aisI vujadila ho jAyagI ke bhAlU vageraha jaMgalI dariMde jAnavarAnase apanI mavezI aura khetIvADI jisapara hamArI jiMdagIkA dAra va madAra hai rakSA karnemeM asamartha ho jAyagI. so yadi jIvahiMsA vaMda karneke liye ukta prajAse valAt zastra lenekI ceSTA kI jAve to isse pratyakSataH tIna hAni je hotI haiM ( 1) svajAtidveSa, (2) prajAdveSa (3) prajAduHkha agara isko eka prakArakA prajAnAzabhI kahA jAya to isme vyAjokti aura atyukti doSa nahIM hai. kyoMke zastroMke hI valase pahADI prajAgaNa dariMdA va gujandA jaMgalI jAnavarAnase apanI jAna aura vizeSataH khetoMke anAjakI rakSA karte haiM. parantu dRDha AzA kI jAsaktI hai ke jyoM jyauM vidyAkA pracAra vRddhiko prApta hotA jAyagA aura sAtha sAthahI ahiMsA paramodharmaH / aura yo'tiyasya yadA mAM samubhayoH pazyatAntaram // ekasya kSaNikA prItiranyaH prANairvimucyate // 1 // aise aise bhayotpAdaka hiMsAnivRttike sadupadezabhI hote raheMge to svataH prajAvargake manameM dayAkA aMkura utpanna hokara dhIre dhIre vidyutsarUpa dhAraNa karake isakuM prathAke hiMsArUpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] vRkSako chinnabhinna karake nirmUla kara degA. parantu isameM udyamakI AvazyakatA hai, so mahAzaya karahI rahehaiM aparaMca hama Apake lekhako svIkRta karake koTiSaH dhanyavAdA danaMtara jina hamAre paMjAbaprAtakI rAjadhAnIomeM agnI rUDhI kAmanA siddhi ke liye pADhoMkA vakasrata balidAna yA verahabhIse vadha hotA hai unake nAma sUcanArtha jelameM darja karate haiM. nAma rAjadhAnI (1) kuta, (2) mADI, (2) nA kayArAmuvI, (4) nAhana sA~, (1) rada bhajugA-Adi aura isa prAntakI choTI choTI canda rAjadhAnI je hai so Apa ina nareMzokI sevAmeM isa pazu kleza nivAraka patra bhejanekA yatna kareM. aura kisI saMskRtajJa upadezaka paNDita sAhibakobhI ina narezoMkI sevAmeM bhejanekA udyama kare. parantu upadezaka sAhiba ina rAjadhAnIomeM jAnese peztara mujhase sAkSAtkAra karateve kyoMke unko isa amarameM kulana zeva va pharAjama e isa tarphakI rAha va rasmake samajhAdiye jAve tAke hamabhI vedAnukUla unkI sahAyatA kara sake vahunA'lambizeSviti // saMvat 1963 kArtika pra0 4 // // mahArANAdi padavAcya bhajjo dezAdhipa durgAsiMha varmaNaH hastAkSarANi / / naM. 8 koTaDAsAMgANuM. meherabAna vIracaMda dIpacaMda sI. AI. I. je. pI. resIDanTa janarala sekreTarI sAheba zrI jaina zvetAMbara konpharansaophIsa-muMbaI. vi. ke ApanA taraphathI ahIMnA khudAviMda ThAkarasAheba uparanA dezI rAjayamAM dazarAnA pavitra ane dhAmI divasomAM pADA bakarAne vadha thato hoya te te baMdha karA vAne hukama kADhavA tathA sanAtana AryadharmanI rakSA karavAne gayA mAsanA tA. 18 mI ne chApelo vinatIpatra maLyo che, tenA javAbamAM Apane lakhI jaNAvavAnuM ke Apa jANIne khuzI thaze ke ahIMnA rAjyamAM ghaNuM varSo thayAM tevA divasomAM pADA bakarAMno vadha bIlakula thatuM nathI eTaluM ja nahi paNa tevA muMgA prANIo tarapha khudAviMda ThAkora sAhebanI ghaNI dayAnI vRtti rahelI che. temaja dharma tarapha teo sAhebanI lAgaNI paNa vizeSa hovAthI sanAtana AryadharmanI rakSA karavA temaja uttejana ApavAne mATe hamezAM temanA taraphathI kozIza jArI rahelI che. ApanA taraphathI "pazudhanA saMbaMdhamAM hiMduzAstra zuM kahe che" te pustakane bhAga 1le maLyo che ne bhAga 2 je taiyAra thaye te paNa mokalAvavAnI kRpA karaze. kAraNa ke temAMthI paNa ghaNuM jANavAnuM banI zake tevuM che. tA. 3-10-6. : " kArabhArI-keTaDA sAMgANI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] naM. 1 vArAhI, tA. 28-9-186 mi. vIracaMda dIpacaMda, sI, AI, i, je, pI, zrI jaina zvetAMbara konpharansanA resIDanTa janarala sekreTarI sAheba. Apane tA. ra8-9-16 ne patra malya-vAMcI bInA jANI. avAcaka prANIonA rakSaNArthe ApanI paropakAra vRtti tathA jIgara pUrvanI lAgaNI joI amane pArAvAra khuzAlI upaje che ane te bAbata ame Apane dhanyavAda tathA mubArakI ApIe chIe. ane tenA saMbaMdhamAM Apane jaNAvavAnuM ke amArA rAjyanI aMdara dazarAnI kIyAonI aMdara te pavadha bilakula karavAmAM AvatuM nathI, ema jaNAvavAnuM ane khuzI upaje che, eTaluM ja nahi paraMtu te rivAja A rAjyanI aMdara prathamathI ja nathI. tevAM prANIonI tarapha ame bahuja dayAnI dRSTithI jevA khuzI chIe. ApanI tandurastI cAhuM chuM. A taraphanuM kAmakAja bIjuM lakhAvaze hAla eja. nAmadAra hajura sAhebanAM pharamAnathI. li. sevaka. Baxi. Head clerk Warahi state. na. 10 kaTosaNA. tA. 16-10-6. maMgaLa. mAM jana zvetAMbara konpharansa ophIsa. caMpIgalI-muMbaI. Apane gayA mAsanI tA. 21 mIne patra ma. temAM pazavadha zAstra rIti nathI e viSe vivecana karI Ape je mahAna kArya bajAvavA utsAha ane khaMtathI mane je bhalAmaNa karI che te khAte huM Apane atakaraNathI AbhAra mAnuM chuM. atre dazarAnA tahevAramAM mAtA AgaLa pUrvanA jaDa ghAlI beThelA ajJAna vicAsethI je pazuvaya thatA hatA temeM gayA traNa varSothI hamezane mATe badha karyo che. ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -jyAM jyAM A tahevAramAM mAtA AgaLa pazuvadha thatA mAluma paDe che, tyAM tyAM Agraha 'pUrvaka baMdha karAvavAmAM tajavIja thAya che. te paNa Ape samayAnusAra je cetavaNI ApI ApanI pharaja adA karI che jene mATe huM dhanyavAda ApuM chuM. amArA tAlukAmAM A dazarAnA tehevAramAM mAtA AgaLa thate pazuvaya hamezane mATe baMdha karela che tene dAkhale bIjA rAjya ke jyAM AvA tahevAramAM pazuvadha thatuM hoya teo leze ema huM AzA rAkhuM chuM. ane eTalA mATe A dAkhala zrI jaina peparamAM prasiddha karAvavA Apane huM bhalAmaNa karUM chuM. huM-chuM Apane unnatI cAhaka. Takhat sinhji K. ThAkara zrI. tAlukA kaTosaNA. ne. 11 lIMbaDI. tA. 27-9-1906-gurUvAra. meherabAna zeTha sAheba. vIracaMdabhAI. muMbaI. dazerAnA divasa upara pazuhiMsA baMdha karavAnA saMbaMdhamAM Apane tA. 20 mIne patra nAmadAra khu. hajura sAheba zrIne nIghA rezana thayela che. te saMbaMdhamAM lakhavAnuM ke Apane lakhavuM egya che. paraMtu A rAjyamAM tevA prasaMge kaI paNa pazuvadha maLathIja karavAmAM AvatuM nathI. tethI te baMdha karavApaNuMja nathI e ApanA dhyAnamAM Avaze. tA-sadara, lI. se. prabhAla jIvaNabhAInA salAma. sekreTarI ThAkora sAheba-lIbaDI. : -lIbaDI. naM. 12 pATaDI. svastithI muMbaI baMdara mahA zubhasthAne sarve zubha pamAyegya zeThajI vIracaMda dIpacaMda sI, AI I. je. pI. nI cIraMjIvI. etAna zrI pATaDIthI lakhAvIta rakhara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zrI surajamalajInA rAmarAma vAMcaje. vizeSa Apane patra tA, 18-9-16 ne dazarAnA pavitra ane dhAmaka divasamAM pADAM, bakarAMonA vadha karavAmAM Ave che te baMdha karavA vigere saMbaMdhIne Avyo te viSe jaNAvavAnuM ke Ape AvAM muMgA prANu upara hatyA nahIM gujAravA bAbata je parIzrama lIdho che te jANI ghaNA khuzI thayA chIe. amArA sTeTamAM AvA mugA prANI upara ghAtakIpaNuM gujaravAmAM AvatuM nathI te saheja jANavA sArU lakhyuM che. atre sarva kuzala che, ApanI khuzAlI cAhIe chIe. A taraphanuM kAmakAja bIna judAI lakhaze. sA. 196ra nA Aze zudI 6 tA. 24 mAhe sapTebara sane. 1906. naM. 13 khaMbhAta. zrI jaina zvetAMbara kenpharansanA janarala sekreTarI sAheba tarapha svasthAna khaMbhAtanA divAna taraphathI lakhI mokalavAnuM e je Apane chApele kAgaLa tA. 18 mI sapTe mbarane dazerAnA divase bakarAM pADAne vadha aTakAvavA saMbadhIne nAmadAra navAba sAheba bahAdurane malya che. tenA javAbamAM Apane jaNAvavAne mane umaMga thaye che ke dazerAnA divase bakarAM pADA vadha karavAne atre rivAja nathI. te sAthe Apa jANIne rAjI thaze ke A musalamAnI rAjya chatAM A rAjyamAM gau vadhane pratIbaMdha lAMbI mudatathI karavAmAM Avyo che. ane teja pramANe haju sudhI pratibadha kAyama che. tA. 20-9-1906, dIvAna, naM. 14 Madena 28th September, 1906 From B. Raja Rajaswara Sathupati Minor Raja of Ramnad. To The Secretary Shri Jayna Swetamber Conference DEAR SIR, Your letter asking to stop animal sacrifice during Dasara festivals at Ramnad to shree goddess Raj Rajaswari to hand. This custom bas been Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] abandoned since 12 years under personal orders from H.H. the Jagad Guru Maha Swamiji of Sringari Mysore. Many thanks for your kind and noble undertaking as my father to whom you the leter died. I have taken the liberty of replying to you. naM. 15 barAva, karachana, ilAhAvAda * Yours truly, B. RAJA RAJSWARA. MINOR RAJA RAMNAD. 16-10-19060 zrIyuta vIracanda dIpacanda resIDenTa janarala sekreTarI zrI jaina zvetAmbara kAnpharansa - samIpeSu mahAzaya ! ApakA patra sevAmeM zrImAna kuMvara rAghava prasAda nArAyaNa siMhajI deva barAvAdhipati ke upasthita kiyA gayA. zrImAnane kayA ye logokeM jIva rakSA ke udyoga karanekI upatyAdhika prazaMsA kI aura yaha rAjya zrI rAmAnujIya vaiznavakI hai. yahAM kisI pazupakSIkA vadha kisI ausarameM nahIM hotA. jIvoMpara dayA karanA isa matakA siddhAnta hai - kamadhikam naM. 16 rAjUlA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhavadIya bhairava siMha varmA. priya mahAzaya, ApakA khata pAyA hAla jAnayasa hamAre riyAstame kisI pazukA kAma nahIM karAyA jAtA. Apako yakIna rakhanA cAhiye ki yahAM dharma se viruddha kabhI na hogA Apako yakIna rakhanA cAhiye kyoMki koI sakhasa esA kAma karatA hai usako sajAya jehalakI jAtI hai jabAba poMce: RAO RAMPRASAD JAJIRDAR of kamtee. Rojowla. www.umaragyanbhandar.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C. [ !. ] naM.1. muMbaI samAcAra. muMbaI tA. 21-9-1906. dArAnA pavitra hiMdu tahevAra upara vahemathI hiMdu rAjyAmAM bhAga thai paDatAM prANI tarapha dayAbhAva rAkhavAnI karavAmAM AvelI vAjabI araja. dazarA eTale ke ANvana zuda dazamanA divasa hiMdu bhAie vacce ghaNA zukana bharyAM. ane pavitra gaNavAmAM Ave che. hiMdubhAine keAI paNa sAhasa kheDavAnuM heAya tyAre te tenI zarUAta karavA mATe dazarAnA divasa pasaMda kare che, kAraNake zrI sItAjIne harI janArA rAvaNa upara zrI rAmacaMdrajI je divase caDhAi laI gayA hatA te vijayA dazamI athavA dazarAnA divasa hatA. te uparAMta mahAbhAratamAM paNa A divasa mATe ghaNuM varNana karavAmAM AvyuM che. mahAbhAratanA virATaparvamAM jaNAvavAmA AvyuM che ke, pAMca pAMDavAmAMnA eka arjune je hathIyArAne eka varSasudhI nahIM aDakavAnI bAdhA laIne samaDInAM jhADa upara saMtADI rAkhyAM hatAM te AkhuM varSa khalAsa thayA pachI jhADa uparathI vijayA dazamIne divase utAryAM hatAM. ane te pachI teNe je parAkrama karavA AraMbhyuM temAM tene teha maLI hatI. e kAraNeAne lIdhe vijayA dazamIne divasa ghaNA zubha gaNavAmAM Ave che, ane tethI te divase keTalIka dhArmIka kriyAe dAkhalA tarIke samaDI pUjana vagere karavAnA rivAja dAkhala thayeA che. samaDInuM pUjana karavAnuM mukhya kAraNa eTalu ja che ke te jhADane pavitra mAnavAmAM Ave che, ane arjune te jhADa uparathI hathIyAra utAratAM pahelAM tenI pUjA karI hatI. tethI dareka hiMdurAjA te dazamIne divase samaDInA jhADanuM pUjana karavAnI pharaja mAne che itihAsika pustaka vageremAMthI teTaluM maLI Ave che, paNa tenI sAthe pADA yA akarAMnA bhAga ApavAnA rivAja kayArathI dAkhala thayA te kAMI maLI zakatuM nathI, anumAna mAtra eTaluMja kahADI zakAya che ke je kALamAM brAhmaNA vedyAbhyAsamAM nakhaLA paDatA gayA tyAre navA tatvA umerIne pAtAnuM sarvoparIpaNu TakAvI rAkhavAnI tajavIja karavA lAgyA, te vakhatamAM A rivAja dAkhala thayA haze. mahAkALInA bhaktA te devInA bhAga caDhAvavAmAMja pAtAnuM karttavya mAne che. ane khaMgALAmAM durgA pUjAnA eTale ke vijayA dazamInA divase hajAro makarAM mahAkALInA nAme rehesavAmAM Ave che te ApaNe jANIe chIye. paNa hiMdurAjA, mahArAjAe mAtra brAhmaNAnAM gurUpaNAM heThaLa kAma karatA AvyA che, teoe dazarAnA pavitra divase pazuvadha karavAnA rivAja zA kAraNe ane kayArathI pasaMda karyAM te nakI kahI zakAtuM nathI. eTaluM te cAsa che ke je rAjakartA te rivAjanuM nirUpayegIpaNuM joi zakayA che te te baMdha karavAmAM pachAta paDyA nathI; te paNa haju ghaNA rAjakartAe AgalA vakhatathI cAlate AvelA rivAja baMdha paDavAnI jarUra joI athavA himata batAvI zakatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ o o ] nathI. rAjAe e pavitra divase devene nAme pazuvadha kare eTale prajAnA keAI mANasA paNa tema kare te aTakAvavAnuM khanI zake nahI. keLI, bhIla vagere jAtanA leAkeA paNa te divase khAsa karIne pADAonA vadha kare che, ane tethI joke prajAnA ghaNAka leAkeAnI lAga. NIe dukhAya che te paNa te calAvI levAmAM Ave che. te rAjakartAo pAse temanI prajA taraphathI khAnagI rIte araja karavAmAM AvatI rahI che, paNa te upara ghaTatuM dhyAna ApavAmAM AvyuM nathI; jenuM kAraNa cAlatA AvelA rivAjane adha pADavAnI anIcchAnuMja ApaNe joiye chIe. prajAvanA cAsa leAkeA peAtAnAM dhAmIka janakane age ekAMtamAM game te rIte kAma le te sAme khIjA dharmanA leAkeA vAMdhA uThAvI zake nahIM; paNa eka dharmaniSTha rAjakartA tevA vAMdhA bharelA rivAjane svakRtyavaDe uttejana Ape te sAme tenI prajA vAMdhA uThAve te vAjamI gaNavA ane te upara dhyAna apAvuM joie. * pazuvadha karavAnA te rivAja sAme jAherarIte vAMdhe uThAvavAnI zarUAta Azare cAra vanI vAta upara muMbaInA keTalAka hindu ane jaina grahasthA taraphathI karavAmAM AvI hatI, paNa te vakhate keTalIka kaDhaMgI rIte kAma levAmAM AvyuM hatuM. cheka chelle divase muMbaInI geiTI nATaka zALAmAM eka sabhA bharavAmAM AvI hatI ane temAM TharAva pasAra karavAmAda keTalAka rAjakartAo upara tAranA sa MdezA mekalavAmAM AvyA hatA ke te pazuvadha karaze teA prajAnI lAgaNI dukhAze. eka khAnagI zakhsa paNa e jAtanA pharamAnane mAna ApavAnI darakAra nahiM kare, teA pachI eka rAjakartA tenAM kmAnanA amala kema kare te samajatAM kadAcaja muzkela paDaze. te pachInAM varase paNa cheka AkherImAMja tenI hilacAla karavAmAM AvI hatI, ane eka vakhata muMbaimAM cAkasa rAjakartAonI hAjarInA lAbha laIne eka DepyuTezane temanI mulAkata lIdhI hatI je veLAe viveka bharyAM javAma vALI dhyAna ApavAnuM vacana ApavAmAM AvyuM hatuM. jIva dayAne jhuDA upADanArA jainAe tenI sAthe sAthe dara varSe pAtAnI kanpharansAmAM dazarAne divase karavAmAM AvatA pazuvadha mATe dIlagIrI jAhera karyAM karI che ane te aTakAvavAmATe Agrahu kA che te rIte cAreka varSe mAtra TharAve karavAmAM pasAra thayA pachI A varase je vaLaNu jaina kAransanA kArAkhArIoe dhAraNu karI che te AgalAM mAM pagaLAMthI judA prakAranI ane pasada karavA joga che. jaina kAransanA mukhaI khAtenA resIDanTa janarala sekreTarIe judA judA rAjakartAe upara eka viveka bhI patra lakhI araja gujArI che ke sanAtana A dharmanA rakSaNArthe ane avAcaka niraparAdhI jAnavarAnI hatyA thatI aTakAvavA mATe teo potAnA rAjyamAM pADA bakarAM vagerenA vadha baMdha karavAnA hukama kADhaze athavA jArI karaze. te araja viveka sAthe ane ghaTatI dalIle joDe karavAmAM AvI che. ane te upara ghaTatuM dhyAMna ApavAnI jarUra rAjakartAe svIkAraze te jaina jevI kAmane khuzIja karavAnuM kAma bajAvaze. ghaNA hiMdu rAjakartAoe pAte vadha karavAnuM baMdha karyuM che. ane khIjAe karatA hoya temane paNa aTakAvavAnA hukama kahADayeA che. tenA moTA bhAga khuzI thayA che. vaLI, pAtAnA rAjyanI hadamAM tevA hukama kahAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] DavAnI saMpUrNa sattA teo dharAve che, je ke kadAca koI sthAnIka saMjoge judA hovAne lIdhe te hukama nahi kahADavAmAM teo vAjabI rIte kAma letA gaNI zakAya te sattAne upayoga kara na kara tene AdhAra rAjyakartAo ane temanA sukAnIo upara rahe che, paNa ApaNe te temane sUcanA mAtra karavAnA adhikArI chIye, ane te upara teo ghaTatuM dhyiAna Ape eTalI ja ApaNe umeda dharAvIzuM. naM. 2. akhabAre sedAgara, muMbaI, tA. 21-9-1906. - dazarAnA divase pADAne thate vadhate aTakAvavAne hiMdu rAjAone jaina apIla. dazerAnA hiMdu tahevAra upara karavAmAM Avate pazuvadha aTakAvavAne hiMdu rAjakatAone zrI jaina zvetAMbara konpharansanA resIDenTa janarala sekreTarI mi. vIracaMda dIpacaMda sI. AI. I. taraphathI karavAmAM AvelI arajI amo amArA gaI kAlanA aMkamAM pragaTa karI gayA chIe. darasAla hiMdu bhAIonA e sagaNavatA tahevArane TAMkaNe muMgA jAnavaranI karapINu kattala karavAnA sekaDe kamakamATa upajAvanArA banAve dezI rAjyamAM bane che, ane darasAla te karapINukattala aTakAvavAne aneka arajIo dayA dharmane mAnanArI jIvadayALu janakama taraphathI karavAmAM Ave che, paraMtu haju tenuM joIe tevuM manamAnatuM pariNAma AveluM nahI jeI, keLavAyelo hiMduvarga kharekhara dilagIra thaze. kalavaNuM ane sudhArA vadhArAnA A jamAnAmAM vahema, ajJAnatA ane bIna keLavaNanA ja galI jamAnAnI mAphaka dharmane bahAne muMgA prANIone vadha karavAnA dahADA hava vahI gayA che, kAraNake keLavAyalI buddhi, sAdI samaja ane dhujarI chuTAvanAruM kAma karavAne Ajane jamAne sApha nA pADe che. Ajano jamAne kelavaNa rUpI sura janA baLavaDe adhakAra rUpI aMdhArAne nAza karanAra che, tema chatAM sudharelA jamAnAne nahA chAjatA bana bane e khare eka vicitra bInA che. amane jaNAvavAne sateSa upaje che ke agAu dezI rAjyamAM pADA, bakarAo vigere mugA jAnavarane je dhamadhokAra vadha karavAmAM AvatuM hatuM te have moTA pramANamAM baMdha paDayo che. ane sAdI samaja ane keLavAyelI buddhi jyAM tyAM pharI valI che, te paNa keTalAMka hiMdu rAjyomAM e ghAtakI rivAja hasatI bhogave che, je aTakAvalane e rAjyanA keLavAyelA narapatiene dareka pagalAM bharavAM joIe che. deva devIone saMtoSa pamADavAnA niyamathI AmugAM jAnavaranAM jAnanI khuvArI karavAmAM Ave che. ane ema mAnavAmAM Ave che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI marI, kelorA, zItaLA ane dukALa, vigere bhayaMkara Akta nAbuda thaze, paNa A eka vicItra vahemanuM kAraNa che ane kebI keLavAyelo rAjakta te vahemane leza bhArabI vajana Apaze nahIM. je ThekANe vahevArU upAya levA joIe te choDI daIne vahemane zaraNa thaI, game tevA hasI kahADavA joga IlAje hAtha dharavAmAM Ave, eja hiMduemAM temaja bIjI komamAM lAMbe vakhata thayAM jaDaghAlI beThelAM saMskArane puravAra karI ApavAne pUratA che. keTalIka vAra AvA prakArane pazuvadha ame upara jaNAvyuM tema dharmane bahAne karI tene zAstrasaMmata jaNAvavAmAM Ave che, paNa tene lagate nirNaya moTA moTA hiMdu vidvAna zAstrIonI sabhAmAM anekavAra thaI cukyuM che. ane ta nirNayane anusarI rahemadIlanA keTalAka hiMdu rAjyakartAoe potAnA rAjyamAM dazerAne divase lAMbe vakhata thayAM cAlatA AvelA pazudhane baMdha karyo che. goMDaLanA nAmadAra ThAkora sAheba, jAmanagaranA nAmadAra jAma sAheba, dhrAMgadhrAnA nAmadAra rAja sAheba, vagere dezI rAjayakartAoe tevuM DahApaNuM bhareluM pagaluM bharyuM che. ane tevuM pagaluM bharI teoe agAM jAnavanI neka duvA saMpAdana karI che. amAre A take jaNAvavuM joIe ke, keTalAMka dezI rAjyamAM pazuvadha baMdha paDe che, tene mukhya sababa jina bhAIonI ekasarakhI cAlu laDatane AbhArI che. hajunI jana bhAIo A laData pUrajoza ane ulaTathI cAlu rAkhaze, te tenuM dareka rIte phatehamaMda pariNAma Avaze ane ghaNAM kharAM dezI rAjyomAM pazuvadha thAya che, te paNa baMdha paDaze. jenA kenpharansanA janarala sekreTarI zeTha vIracaMda dazarAne tehavAra AvI pUgatAM agAu hiMdu rAjayakartAone arajI karI je cetavaNI ApI che, te amo vakhatasaranI lekhIe chIe. cheka chellI ghaDIe yAne bIjA zabdamAM belIe te cheka bArame kalAke jAgI tArI mAraphate dazerAne divase ja arajI karavAnuM pagaluM bharavA karatAM AgamajathI A pramANe karavAmAM AvelI arajI alabatte pasaMda karavA joga che; kAraNa ke tethI te upara pukhta, vicAra calAvavAnuM ane sAdI samaja vAparI te upara amala karavAne purate vakhata rAjakartAone maLe che. ame IcchIzuM ke pADA bakarAMne vadha baMdha karavAno hukama bahAra pADI dezI rAjakartAo pitAnA rahema dIlane arachA dhaDo levA joga dAkhala ApavAne have pachAta paDaze nahIM. naM0 3. akhabAre IsalAma. muMbaI, tA. 21-9-1906. dazerAnA dahADe cAlatI nirdaya kattala. hiMdu bhAIonA dazarAnA moTA tahevAranA dine devIne saMtoSa rAkhavAne bahAne bakarAM, pADA vagerenI nirdaya kattala dezanA judA judA bhAgomAM moTA pramANamAM calAvavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ o o Ave che. kAThiAvADanA keTalAka hiMdu rAjAe taraphathI paNa evA bhAgo dazarAnAM divase apAtA haiAvAthI atrenI zrI jaina konpharanse tenA aTakAva karavA e rAjAone apIla gujArI che. je ame amArA gaI kAlanAM aMkamAM pragaDha karI gayA chIe. e lAge ApavAnA bacAvamAM evI dalIla raju karavAmAM Ave che ke, te devIne saMtoSa karavAnA hetuthI ApavAmAM Ave che ke, jethI dezamAM uDatA rAgo ane khIjI kudaratI AphtA phelAva pAme nahIM. keTalAka varSo thayAM AvA bhAgo apAyA chatAM dezanA judAjudA bhAgeAmAM marakI, kAlerA, dukAla, dharatIka'pa, rele, AgA vagerenI A pAyAja kare che. jethI hiMdu bhAionI khAtrI thavI joIe ke evA bhAgeAnI koIpaNa tarehanI asara thatI nathI. hiMduonA mATe bhAga anna, la, zAkanA khArAka khAnArA hAya che, teo mAMsanA khArAkathI alaga rahe che; ane tethI kudaratI mAMsa khAnArA khIjI jAta karatAM mugA prANIenA sabaMdhamAM temanI lAgaNI vadhAre dayALu hoya che. ema chatAM khuda hiM'Trueja eka moTA tahevAranA dine eka khATA dhArmIka eThA heThala nirdoSa jAnavaronI kattala varSo sudhI cAlurAkhe e jeTalu ajAyabI bhareluM che teTaluMja hiMduonI jAnavarA taraphanI dayA lAgaNIne hINaspatI lagADanArUM che. kamanazIbe A rIvAjane hiMdu rAjA taraphathI mATuM uttejana maLe che. tee peAta peAtAnA rAjyanI haidanI aMdara, rAjyanI tijorInA kharce moTA pramANamAM jAnavIne vadha karAve che, ane tevA bhAga ApavAnI krIyeAne moTuM rUpa ApI temAM aMgatalAla leche. rAjAe taraphathI jyAre A nirdaya rivAjane evuM uttejana ApavAmAM Ave tyAre prajA temane pagale pagale cAle te temAM navAI nathI. varSo sudhI A rivAja puroramAM cAlyA bAda kelavaNInA phelAvA sAthe A kamakamATa upajAvanArI rasama tarapha dhArmIka hiMdu bhAIonuM dhyAna khecAyu che. ane tee ane khasusa karI jaina bhAInA samadhamAM Aja keTaluMka thayu. carcA calAvatA rahyA che jenuM zubha pariNAma keTalAka dAkhalAomAM khulluM jaNAI Ave che. ane evIja rIte jAnavAnI e vadha sAmenI cakcAra khaMta ane kArozathI cAlu rAkhyAthI vakhatanA vaDhevA sAtha e bhAgAnA sabadhamAM prajAmata tee peAtA tarapha khe*cavA zakatImAna thaze ane raphate raste muMgA prANIo upara gujaratuM A nirdaya ghAtakIpaNuM meATA bhAge hiMdamAMthI nAbUda thayA vagara raheze nahIM. na 4. jAgejamazeda. muMbaI tA. 22-9-1906. darAnA tehevAra upara muMgA banavAnA bhAga. merakhInA ThAkAra sAhebanuM stutya pagaluM gai tA. 18 mIe zIghra kavi zaMkaralAla mahezvaranA pramukhapaNA heThaLa mArI khAre www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ {4} sarasvatI samAjanA meLAvaDA bhegA maLyA hatA. je veLAe dazarAnA tehevAro upara nirdoSa jAnavaronA bIna jarUranA bhAga apAtA aTakAvanA hukama ThAkAra sAhebe bahAra pADavAthI temanA upakAra mAnavA tathA khIjA dezI rAjAone jAnavarAnA rivAja aMdha pADavA araja karavAnA TharAva pasAra karavAmAM AvyeA hatA. na0 5. nirdoSI pANiono vakIla. sAMja vartamAna tathA akhabAre sAdAgara pratye mAlelA tenA patra. muMbaI, tA. 22-9-1906. jAvayAnA hImAyatIone sUcanA da sAMja vartamAna " nA adhipati jogaH-- sAheba, r hiM'du bhAione dazarAnA tahevAra AvI paheAMcyA che. humaNAM be cAra varSa thayAM jovAmAM Ave che te mujaba ', jIvadayA matavALA leAkeA taraphathI zeTha vIracaMde dazarApara dezI rAjAvApara temanAM rAjyamAM thatA pADAnA vadha aTakAvavA sArUM eka patra lakhI mAkalcA che. jyAre * jIvadayA ' vALA leAkeAthI dUradezamAM varSamAM eka divasa ajJAnapaNAthI athavA dhamadhapaNAthI thatA niraparAdhI prANIone vadhu khamI zakatA nathI ane tene sArUM doDAdoDa kare che, te khuda mukhaImAM temanA gAyA maroDAM AgaLa vAMdarAmAM jANI joine dharma athavA ajJAnanAM kaMIpaNa mahAnA vagara roja bharavA seMkaDo nirdoSa prANInA vadha phakata mANasAnAM hAjarAM bharavA sArUM thAya che ne thatA Ave che, tethI kema lAgaNI dukhAtI nathI. tathA te vadhu aTAvavA athavA AcheA karAvavA kema pagalAM bharatA nathI te kAMI samajI zakAtuM nathI. vidvAna mANasAnuM tathA e bAbatanA anubhavI DAkaTarInuM mata che ke mAzusane mAMsAhAranI jarUra nathI. ane sAmu evA kheArAkha khAvAthI nukasAna thAya che, tevA lAkAmAMthI- jIvadayA matavALAmAMthI-hiMdanA khetInA udyogamAM vaparAtA, tathA dudhALAM jAnavarAnA nAza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 6 ] Ache thatA jovAne rAjI hAya te leAkeAmAMthI, athavA khIjA parApakArI athavA deza dvitaci'taka vagere leAkeAmAMthI evA kAi vIrapurUSa nIkaLaze ke A * nirdoSa prANIo taraphathI khAthabhIDI A dezamAM nahIM te zaheramAM temanA thatA vadha aTakAve athavA AchA kare. zeTha vIraca'da tathA temanA mitro A patra upara dhyAnapUrvaka vicAra karo evI vi nirdoSa prANIonA vakIla. AzA che. naM.6. sayAjI vijaya. vAdarA, tA. 27-9-1906. duzarAne dine thatA pazuvadha. keTalAka sanAtana matavALAonuM evuM mAnavuM che ke yajJanI aMdara vadha balidAna ApavuM joie, nahitA devInA kApa thAya ane tethI aneka rAge ane ApattinA udbhava thAya. sAdhAraNa samajathI kahI zakAya tema che ke deva athavA devI paramAtmAnA eka anya utaratAM svarUpa rUpe che. ane sarva koI prANI tene bALaka rUpeja che. potAnA bALakane mArI potAne lAga ApavAne kAI mAtA sa Mbadhe te te navA yuganI navAIja kahevAya; tathApi ApaNA bheALA hinduonuM tevuM mAnavuM che, te kAi AchA khedanI vAta nathI. mAMsabhakSIne hiMduzAsra apavitra ne zUdravat gaNe che. e jANItI vAta che tathApi tene mATe eve acAva thAya che ke khAsa amuka divasene mATe devIne te priya che. varSanA mukarara karelA divaseja varSovarSa tenI pasaMdgugI ekaja cIja upara TakI rahe e mAnatAnuM tA mAtra kamaakkalanA mATeja kahI zakAze, amuka cIja upara amukane vadhu prIti hAya te saMbhavita che paNa te amuka divaseja vakhate vakhata thAya te te Azcarya utpanna kIdhA vinA rahe tema nathI. vaLI vadhu AzcaryanI vAta tA eja che ke mAtAne potAnA bALakanA vadhanI IcchA heAya che ! amuka divase jenA AhAra karavAmAM vAMdhe nathI. te anya divase mATe apavitra pazu kema gaNI zakAya ? A sarva parathI mAluma paDe che ke mAtra hiMduoe brAhmaNNAe peAtAnI adhama svAdiSTa vRttineja Adhina thaI A kArya zarU kIdhu che. mAtAnesa mAtAone pAtAnA amuka prakAranA bALaka upara roza hAya che ! tema paNa AmAMthI prazna ubhe thayA vinA rahetA nathI ane tethI kahI zakAya ke kadAca kAI divasa vArA pharatI khIjA khALaka (manuSya prANI) upara paNa rASa AvavAja joie!! paNa amArA brAhmaNeA peAtAnA hAthe potAnuM gaLu* kApe tevA nathI. " pArake ghera panAtA " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47] jevuM amArA hiMdubhAIonuM vartana che ane tevI tuccha buddhithI harahameza dareka varSe AvI rIte hajAre nirdoSa prANIone vadha thAya che. "zrI jaina zvetAMbara kenpharansa nA resiDenTa janarala sekreTarI ane gujarAtanA jANItA sakhAvatI ane sudhAraka zeTha mi. vIracaMda dIpacaMde A bAbatamAM dezI rAjAone arajI mokalelI che. A arajInI eka nakala amone maLI che te uparathI samajAya che ke teonI A arajInuM lakhANuM TUMkuM paNa kharA aMtaH karaNanI lAgaNInuM che. jenA matane "ahiMsA paramo dharma " A eka mukhya siddhAMta che, ane te siddhAMta sAthe A bAbatane purate saMbaMdha samAveza che te jaNAvavuM ja bIna jarUrI che. sanAtanI viNava mahArAje paNa pratipAlaka ane sarva prANapara dayA rAkhanAra tarIke oLakhAya che. teo potAnA hAthamAMja bAjI hovA chatAM brAhmaNone aTakAve nahi e kAMI ochA khedanI vAta nathI. hiMdu bhAIo aMtaHkaraNathI vicAraze te sahaja samajAze ke mAtra A eka mUrkhatA darzAvanAra kArya ja che. AvA banAve anya taraphathI bane che tyAre hiMdu bhAIo hadayadakatAnA asAdhAraNa bumoTA kare che. te pitAnA taraphathI thatA A kAryane satvara baMdha karI devuM joIe. kAThiyAvADa, lIMbaDI, morabI ane vIrapura I TeTae A bAbatamAM tadana aTakAyata kIdhI che, ane uttara hiMdamAM paNa keTalAMka rAjya te mATe hilacAla karI rahyA che: paNa teonI prajA para ke teonI jAta para devIkepa kaI paNa prakArane thatuM nathI, tyAre ethI ulaTuM atre asAdhAraNa trAsa aneka rIte udbhave che. A sarva parathI e sahelAIthI siddha thAya che ke devIne kopa thAya ItyAdi mAtra bhrama che. ane pitAnI ajJAnatAja pradazata thAya che te tevA kAryane satvara aTakAvI sattAvALAo ane dharmAdhikArIo nirdoSa prANIonA AzirvAda levA sAthe potAne ujavala kIrtidhvaja cotarapha pharakAvaze. naM0 7. sayAjI vijaya vaDodarA, tA. 29-8-1906. pazuvadha viSe nApasaMdagI. kSatriya marAThA sabhAnI beThaka tA. 24mIe zrI. di. ba. AnaMdarAva gAyakavADanA baMgale maLI. te veLA jainasaMghanA paNa ghaNuka graha hAjara hatA. me. dAdA sAheba mAnee kahyuM ke AjanI sabhAne hetu dazarAmAM je bakarAM vagerene pazuvadha thAya che, te badha karavA saMbaMdhI vicAra karavAnA che. ane tevI ja dIlajIne rA. bA. khAserAvaLane Avelo patra vacAyA pachI zrI. AnaMdarAve kahyuM ke Aja ghaNu membara hAjara nathI mATe pharI khAsa sabhA bharI A viSe TharAva kare ane Aje jeo hAjara che temaNe A vadha na karavA mata dazAva je vAta eka saradAra zivAya sarvee mAnya karI hatI. A TharAva jANI hiMdu prajA ghaNu khuzI thaI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] naM0 8. bakarAne belI. tA. 26-9-1906. dazarAnI devIo pADA bakarAne bhAga levA hAjara thayAM che. zuM hiMdudharmanI mUrkhAI! zuM dezI rAjAonI ghelachAI! dazarA je pavitra divasa hiMdu tahevAra tarIke mana che. te divase prajA AnaMda kalolamAM kaMsAra, curamAM ane veDamI jame che. devIne naivedya ghare che. zamInAM pUjana kare che. sTeTemAM rAjyasvArIye nIkaLI ghoDAone gAma bahAra puravATa doDAve che. gAna, tAnanI dhAmadhuma thaI rahe che. AvA uttama parvanA divase rAjAthI rAMka sudhI sarva kaI jIvAtmA AnaMda pAme che. jIva ullAsamAM rAkhe che. tyAre te divasa bicArAM avAcaka niraparAdhI mugAM prANI pADA bakarAnAM gaLAM be gunha amArA rajaputa bahAduranI samazerathI devInA nimitte devInA devala AgaLa resAya che. teo beoMnA barADA pADe che, chatAM A kRpaNukAma rAjAe harSAnaMdamAM kare che. AthI tamAma prajA nArAja, AkhuM mahAjana nArAja, AkhuM samagra gAma nArAja chatAM zuddha kSatrinA hRdaya kema avAcaka pazupratye niSkura ane jaDavata thatAM haze ! pADA ane bakarAMnA vadhathI devI prasanna thAya che, ema tamAma rAjyakartAnA hadayamAM kyA duSTa dharmagurUe ThasAvI dIdhuM haze ! te kAMI samajAtuM nathI. devIo bakaro pADAnA lega kadI laheja nahIM. e nizcaya samajavuM je tene bakarAM pADA levA hoya te pite jAte leta paNa tamArI samazerathI levarAvata nahIM. devIe dayAlu hoya che, mA bolAya che. teo je bheganI tarazI hota te bakarAM pADA jevA garIba prANIo na leta paNa siMha, citA,vAgha jevAM prANuonA bhAga leta. A te badhuM rAjAonA vahemanuM ja pigaLa jovAya che. devIe pADA bakarAMthI kadI prasanna thavAnI nathI. e vadhathI kAMI rAjI karAjI thatI nathI. nAhaka AvA pavitra divase pazuonA vadha e kudaratanA kAyadA virUddha hiMdu dharmazAstra pramANe mahAna pApa gaNAya che ema zAstro kahe che. hAlamAM sudharelo jamAne che. amArA rAjA bahAdure kolejamAM vidyAdevI prApta karI keLavAyA che. purANudharmanuM, pipakalAnuM kevuM pigaLa che te kelejamAM bhaNatI vakhata sArI rIte jANI zakayA che. ane tethI pADA bakarAMnA vadhanA vahemathI ghaNu rAjAe have mukta thayelA ame joIye chIye, paraMtu hajI keTalAka rAjAo keLavAyelA chatAM A khoTA vahemamAM dhusAI pADAM bakarAM dazerAne divasa mAre che e kharekhara agya kAma mahAjananI lAgaNI dukhAyA jevuM che. je devI bakarAM pADAnA vadhathI prasanna thaI rAjAone kuzaLa karatI hoya te pachI amArA ghaNu rAjAo kALane saraNa thAya che te kadI na thAta. teonAM zarIra devI amara karata. mANasa prasanna thatAM paNuM zarIra rakSaNa kare che. te pachI devI kema rAjAne maravA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21] de? eja tapAse. A te devI bhakatAe kheTa vahema ThasAvyuM che. vagara gu pazu mAravuM e rAjAne zIra nAhaka pApa gaNAya. mATe sUpha ane zANA rAjAe Apa A khoTe -vahema Izvara atha choDI ? devIo tamArI pAse pADA bakarAM mAgatI nathI. devInI IcchA ane zakti haze te potAne hAtheja tenA prANa leze? nAhaka mAMsabhakSaka devI bhakatoye mAMsa khAvAnA svAdathIja amArA pavitra rAjAne pApiSTa banAvI pitAnuM ejharuM bharavuM che. zivAya bIjuM kAMI jevAnuM nathI. ema amArI te khAsa mAnyatA che. mATe amArA kSatriyakuLadIpaka rAjAoe dIrgha khyAla karI dazarAnA divasane pavitra tahevAra AvA prAyazcittanA rUpamAM ujavavA jarUra nathI. morabI nareza sara vAghajI bahAdura, goMDala ThAkara zrI sara bhagavatasiMhajI bahAdura ane dhrAMgadhrA nRpa ajItasiMhajI jevA sudhAraka nRpee gAdI para beThA pachI A vadha baMdha karyo che, te teo zuM sukhI nathI? tapAso sukhI che, mATe A peTe vahema nRpatIe cheDavo joIye. bakarAne belI. hinI. kaneja, tA. 21-9-16. zrI jaina zvetAMbara kAMphreMsake resIDeMTa janarala sekreTarI dvArA eka Avedana patra hameM prApta huvA hai, jiske dvArA bhAratIya nRpati gaNAkI sevAmeM vijayAdazamI mahotsava para pazuvadha na kiejAnekI prArthanA kIigaI hai| AzA hai ki hindU nRpati gaNA kanphreMsakI prArthanA para dhyAna de kara hiMsAkI pRthAko dUra karanekI ceSTa kareM ge| naM0 1. gujarAta mitra tathA gujarAta darpaNa. surata, tA. 23 mI sapTembara sane 18. dezI rAjyamAM dazarA nimitta thatA pazuvagha. hiMdu bhAIonA vijyA dazamInA yAne dazarAnA pavitra dhAmaka tahevAra prasaze dezI rAjAo taraphathI thatA pazuvadha virUddha ghaNuM carcA cAle che. ane vartamAnapatromAM e saMbaMdhI lakhANo thaI jainamaMDaLo taraphathI paNa dezI rAjAone pazudhane aTakAva karavAne Agraha thAya che, tenI asara keTalAka dezI rAjAone atyAra Agamaya thayelI joI saMteSa upaje che. A varSa paNa e tahevAra najadIka AvavAthI zrI jaina zvetAMbara konpharansanA resIDaMTa janarala sekreTarI mi. vIracaMda dIpacaMda sI. A. I Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 20 ] taraphathI je rAjyamAM e rIvAja hastI dharAve che tyAMnA rAjakartA jega pazuvadha karavAmAM ayogya hiMsA samajI e rivAja baMdha pADavAnI vinaMtI karanAre eka patra mokalavAmAM AvyuM che je upara dareka rAjyakartAe pUrata gehara karavAnI jarUra che. . keTalAMka dezI rAje evAM che ke pazuvadha karavAmAM agya hiMsA samajI amuka divasoe jIvahiMsA nahIM karavAnA hukama bahAra pADyA che te ja rAjyomAM vijayA dazamInA tahevAra prasaMge pazuvadha thAya che, jethI "kALajI kahenekA magara kucha karane ke nahIM" tevuM thAya che, te moTe evAM rAjyoe prajAnA moTA bhAganA ane temAM khAsa karI jaina kemanA vicArane ane lAgaNIne mAna ApI june cAlate AvelA e kRra rivAjasaMbaMdhe bIjI rAjAonI mAphaka tarka karavAnI jarUra che. pazuvadha be kAraNethI thate kahevAya che. jemAnuM eka e che ke e divase ane zamIvRkSa upara saMtADelA hathIyAre utArIne duryodhananA lazakarane harAvyuM hatuM ane haraNa karelI gAyane pAchI vALI hatI, tathA rAmacaMdra rAvaNa upara e dine caDhAI karI vijaya meLavyo hate. tathA bIjuM kAraNa devIne bhega ApIne saMtuSTa karavAnuM che. hAlamAM dezI rAjAone damana sAme caDhAI laI jaI upara jIta meLavavAne vakhata nathI tethI e divase hathIAranuM pUjana karI sulehanA vakhatamAM nirdoSa bakarAM ane pADAone vadha karavAmAM hathIArane upaga kare e jabuna kAma che. ne devIne bhega ApIne saMtuSTa karavAne IrAde paNa hAlanA sudharelA jamAnAmAM nahIM mAnatA joga gaNaze temaja te zAstrIya rItIe paNa nathI, e nirNaya ghaNI vakhata moTA moTA vidvAna zAstrIonI sabhAomAM thaI cukyo che. ane tene anusarI keTalAka rAjya kartAoe e pazuvadha sarvathA baMdha karAvI avAcaka jAnavaranI duvA lIdhI che, te mujaba je rAjyamAM e rivAja hajI cAlu hoya te rAjyamAM pazudhane aTakAva karI nirdoSa prANIone bhAga letA dezI rAjAe aTake evuM IcchavAmAM Ave che. naM. 11. dazerAne divase dezI rAjyamAM thato pazuvadha ane jaina konpharansa. uttara hiMdamAM moTA dezI rAjyomAM temaja gujarAta kAThiyAvADanAM keTalAMka nAnAM rAjyamAM dazerAnA pavitra tahevArane divase jyAre rAjakartAonI svArI caDhe che tyAre ke devInA havana vakhate bakarAM ane pADAne nirdayatAthI vadha karavAmAM Ave che. devIne prasanna karavAnuM temaja mahAmArI, lega Adi uDatA ane cepI rogone aTakAvavAnuM bahAnuM A vadhanA kAraNa rUpe AgaLa dharavAmAM Ave che. have A vadhanI rUDhI sazAstra che ema je kahevAmAM AvatuM hoya te temAM paNa moTo matabheda che. taMtrazAstranA vAma ane dakSiNa evA be saMpradAya che. temAM vAmamArganI amuka kriyAmAM magha mAMsanI vaparAane niSedha karele nathI paraMtu vAmamArga kaI paNa rIte muktine apAvI zakatuM nathI: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [A] tethI je meAkSa meLavavAnI icchAthI dharmakArya ke yajJayAgAdi kare che tee vAma mArganI kriyAone badale dakSiNa mArganI kriyA Acare che. sasAranI kSudra manaHkAmanAnI siddhI mATe jee vAma mAnI kriyAo kare che tenI mAnyatA paNa kharI che ke kema ? hAlanA tarkavAdanA jamAnAmAM eka jakharA takarArI viSaya che ke niraparAdhI avAcaka pazuneA niSkAraNa krUrapaNAthI vadha karavA te nirdayanI parisImA che te aparAdhanA gabhIpaNA AgaLa khAnagI hAjatanI ke maneA vAsanAnI paritRptinuM bahAnuM kevaLa hasavA sarakhu ane dhikkAravA cAgyaja gaNAya che. mATe hAlanA keLavaNInA ane sudhArAnA rAja vadhatA jatA phelAvAnA samayamAM dezarAne divase thatA pazudhanA rivAja ekadama baMdha paDavuM joie chIe. hAla ghaNA dezI rAjAoe keLavaNI sapAdana karelI che. tA paNa teo A krUra ane vahema bharele rivAja hajI calAvye jAya che, te amane te khacIta bahu ajAyakha jevuM lAge che. eNunA dazarAnA divasa have najIka Avye che te takanA lAbha laIne jaina keAnsanA janarala sekreTarI zaTha vIracaMda dIpacaMde A saMma dhanI eka arajI taiyAra karI che. jenI eka nakala temaNe amane mekalI che. je je dezI rAjyAmAM TujI dazarAne divase pazuvadha thAya che tyAMnA nRpatie tarapha te arajInI nakale temaNe mekalIne araja karI che ke pazuvadhanA rivAja niyatA ane vahema bharelA che. eTalu'ja nahui paNa sanAtana AryadharmanI virUddha janArA che mATe te baMdha karAvavAnI maheramAnI thavI joie chIe. jaina kensanA sekreTarInI uparanI arajanA vAjabIpaNA viSe be mata cheja nahi tethI temAM samasta AryaprajAnI anumati che. mATe ame AzA rAkhIe chIe ke, samajI ane suzikSita dezI rAjAe tenApara ghaTatuM dhyAna ApIne temanA rAjyamAM cAlate pazuvadhane rivAja haMmezane mATe baMdha pADaze. bhaNelA gaNelA rAjAe paNa jo vahemI rivAjo ane rUDhIonA baMdhanamAMthI mukta thavAnI jAhera hiMmata nahi batAve te pachI prajAne dIlAsA maLavAnuM kazuM sthAna raheza nAha. vaDhavANanA mahu ma rAjA dAjIrAjajI jee eka khahu sudharelA ane AgaLa paDatA vicAranA tathA svataMtra rIti kRtinA nRpati hatA. temaNe A pazuvadhanA rivAja temanI kArakIrdimAM amR pADaceA hateA. tethI jaina prajAja nahi paraMtu samasta hiMduprajA temanI ghaNI ahezAnamaDha thai hatI, paraMtu dAjIrAjanA maraNu pachI temanA anugAmInA rAjyamAM hAla pUrvanA rivAja cAlu karavAmAM Avye che. te hAlanA rAjartAnI eka jAtanI nirbaLatA ane vahemIpaNAnA pUrAvA che. sudharelA dezI rAjAomAM AvI nirmaLatA ane vahemAMdhatA AchI thaelI jovAne ame intejAra chIe ane teTalA mATe ame icchIe chIe ke have pachI je je rAjyAmAMthI A jaMgalI rivAja nAbuda thAya temAM tenuM punarAvarttana na thAya tenI kALajI khAsa karIne rAjyakartAo ane temanAM prakRti maLe rAkhaze . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [R] naM. 12. gujarAthI paMca. amadAvAda, tA. 23-9-1907. dRzarAne pazuvadha-zrI jaina zvetAMbara kAnpharansanI apIla. dArAnA mAMgalika ane pavitra divase keTalAMka dezI rAjyeAmAM pADA ane bakarAMneA vadha karavAnA ghaNA duSTa rivAja cAlatA AvyA che. A ghAtakI rivAjanA aTakAva karavA dezI rAjyeAne ghaNIvAra vinaMtI karavAmAM AvI che tyAre ekAda e jagAeja tenA upara dhyAna ApavAmAM AvyuM che. zivAyanAM sthaLeAe te rivAja cAluja che. amane joIne sASa thAya che ke avAcaka prANIonI thatI A hiMsA aTakAvavA A varSe zrI jaina zvetAMbara kAnse kAMika pagaluM bharyuM che. amArA upara mAkalI ApavAmAM AvelA gaLA uparathI jaNAya che ke je rAjyAmAM AvA vadha thAya che tyAMnA rAjakartAone phrAnpharansanA resIDadegTa janarala sekreTarI ma. vIracaMda dIpaca'danI sahI sAthe chApelA vijJasipa mekalavAmAM AvyA che, temAM nIce pramANe jaNAvyuM che.--devIne bhoga ApIne saMtuSTa karavAnA IrAdAthI A vadha karavAmAM Ave che, jethI karIne plega, zItaLA, kAlerA, Adi duSTa bimArIenI Aste vastImAM Ave nahIM; paraMtu daravakha AvA vadha thatAM chatAM plega, kAlerA, zItaLA, tAva, dukALa Adi AphtA hindusthAnamAM Aveja jAya che, rAjAthI raMka sudhI sarvane potAnA pUrvajanmanA karmAnusAra sukhadu:kha bhAgavanuM paDe che ane A AphtA kevaLa manuSyAnA pApAnI zikSArUpa che. A pApothI khacavAne vAste mANusa nirdoSa avAcaka jAnavaronI hatyA kare A kevA nyAya ? zuM AvA nyAyathI sarva zaktimAna paramezvara rAjI thaze ? kadI nahIM. nA. IMgreja sarakAranA rAjyamAM paNa vakhato vakhata plega vigere bImArIe Ave che ane kudarathI nAbuda thAya che. tevA rAgonI zAMtatA mATe kAMi pADA AThThInA pazuvadha thatA nathI, paraMtu tandurastInA niyamAne anusaravAnA ilAja levAmAM Ave che. pazuvadha zAstrarIte nathI, AvA nirNaya meATA meTA vidvAna zAstrIonI sabhAomAM ghaNIvAra cai cukayA che. ane AvA asala zAstranA anusAra keTalAka dhArmika rAjya rtAoe AvA pazuvadha peAtAnI vastImAM sarvathA baMdha karAvI, te jAnavAnI neka duvA prApta karI che hajura rahema dila, buddhimAna ane nyAyI haiAvAthI amArI araja che je dazarAnA divase ApanA rAjyamAM pADAM bakarAM vigerenA vadha baMdha karavAneA hukama jArI karavAnI maherabAnI kramAvaze ane sanAtana Arya dharmanI rakSA karaze. zrI jaina zvetAMbara kAnpharanse gujarelI A arajI vakhatasaranI che. pADAM ane bakarAnAM vadhane lIdhe koIpaNa prakAranuM sukha thatuM nathI, paraMtu nirdoSa prANIonA saMhArakAraNa vinA karavAmAM Ave che ane te kRtya kamakamATa upajAve tevuM che. amArA dezI rAjya rmAMnA ghaNA bhAga keLavaNIne saMskArI thaele Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] che ane kharA pUjya tathA pAdazA che te barAbara samajavA lAgyA che. to have AzA rakhAya che ke potAnA rAjyamAM A gharakRtya havethI thatuM na rahe evA upAye teo turata jaze. avAcaka pazuonA vhAre A pramANe utaravA sArU zrI jaina zvetAMbara kenpharansane ame zAbAzI ApIe chIe. ane IcchIe chIe ke dezI rAjya kartAone teNe karelI A pAla nirarthaka jAya nahIM. na. 13 jaina. amadAvAda, tA. 23-7-1906, zirAnA vijayavaMta divasa pazu hiMsAthI kalaMkita na karavAnA jaina zvetAMbara konpharansanA resIDanTa janarala sekreTarIne vijJapti patra. hida kathAo tathA ItihAsa uparathI spaSTapaNe pratIta thAya che ke dazarAnA vijayavata divasa hiMdu tahevAramAM eka alaukika tahevAra che. ane te mahAn divasa ApaNA prAcina AryonuM jAhejalAlI tathA unnatInI utkRSTatAnI jhAMkhI karAvavAne nirmaLa AyanA rUpa che. pAMDavoe tathA rAme e vijayavaMta divase jaya meLavInagaramAM praveza karyAne e divasa eka jAhera kerA rUpa hoIne tene rAjyabhakta prajA vijayA dazamI kahI tahevAra pALatI AvI che, evA mAMgalIka parama kalyANakArI ane AnaMda vardhaka divasane kevI rIte ujava jAie tene lagatI purANamAM aneka vArtAo darzAvelI che. A divasa Arya prajAnI rAjakIya unnatInA udayane mahAna divasa che. ane je Arya prajene rAjakIya savAlamAM pachAta paDelI citaravAno prayAsa kare che teone dasarAnA divasanI mULa nema eka sacoTa javAba che. AryAvartanI jAhejhalAlInuM dazarAno divasa eka kedrarUpa che. ane tethIja e rAjyakIya vijyavaMta divasa bhArata varSamAM sAmAnya rIte AlhAda vardhaka parva tarIke thavAya che. hajAro varSa ane aneka rAjyakAMtio thayAM chatAMpi A mahAna rAjakIya divasane mahimA gauNa paNa rUpe pratyeka bhArata vAsInA manamAM bIjAM kararUpe rahele che eja batAvI Ape che ke A mahAna divasanuM mahAmya keTaluM ane kevuM nisargika che, kSatriyakuLa bhUSaNa raghunaMdana rAme prajAne trAsa ApI dharmakAryamAM vidhra nAMkhanAra kSasa, rAje, rAvaNAdi deyano saMhAra karI sAmrAjyanI sthApanA karI prajAmAM "rAmarAjaya" nI anupama chApa pADI vijyano pADo vagaDAvI je divase vijya zrIraMga darzA hate teja divasa A dazarAne athavA vijayA dazamIne che; mULa tAtparya e che ke e mahAna zubha divasa vijayane AnaMda pradarzita karavAno che. prajAmAM AMgaNe AMgaNe gharaghara vijaya patAkArUpa teraNo bAMdhI, vAvaTA laTakAvI pUra harSamAM varSane A eka divasa rAjA pratyene bhaktibhAva darzAvavAne niyata thayela che. A paraMparA prAcIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] samayathI madata rIte cAlI Ave che, ane eja pramANe kAM rajaputa rAjA mahArAjA ke musalamAna mAdazAhonAM rAjaya amalamAM paNa thaI rahyuM hatuM. tahevAranA mULa hetu naSTa thatI " sApa gayAne lIsoTA rahyA" e kahevatane anusarIne prajA pIDita duzmanA upara vijaya meLavavAnI tA zakti naSTaprAya thavAthI, manuSya jAtane dararojanA vyavahAranA kAmamAM ghaNA upayogI pazue upara samazeranI paTTAbAjI ajamAvAne zarama bhareleA rivAja dekhAdekhI sajA-mahArAjAe ane bAdazahAee svIkAryAM. kALabaLe prajA paNa vahemenI jALamAM sapaDAi javAthI A cAMDAla nRtyamAM sAmela thai, jethI rAjA prajAnA ekatra jesathI mULa abhiprAya hAlamAM uDI gayA ane Adhunika kSatriya kuLanA kahevAtA rAjA mahArAjAe tathA musalamAna navAba amIrA pa takAvAranI ajamAyasa karavA lAgyA ane teneja zurAtanI zIkhavAnI zALA gaNavA lAgyA. keLavaNInA abhAve karI prajAmAM dharma tatvanA jJAnanA ajJAnarUpa aMdhakAra chavAtA cAlyA. jethI svAbhAvika Apattie paDatAM tenA pratikAra karavAne madale mAtA ane bhUta pizAcAne AvI vipattionA ApanAra adhiSTAtA devagaNA tene khuza karavA pAtAnuM alidAna ApavAne badale muMgA prANIo tarapha dRSTI phekI nirAdhAra avAcaka pazuone haNavA lAgyA. keTalAka narAdhame pavitra vedamAM pazuyajJane vidhi vihita gaNyAnI dIvAnA saI svArthanI khAtara vAte karatAM zaramAtA nathI. vedamAM evA kAipaNa yajJanI AjJA ApavAmAM AvI nathI, tenA purAvAmAM dharamapuranA mAjI DaoNkaTara rA. rA. prANajIvanadAsa mahetAe gheADA vakhata pahelAM hiMdu zAstrIonA meLavela abhiprAya rajI karI zakAze, e saghaLA zAstrIe mAtA ke keAI devane pazubhAga ApavAnI tathA hiMdudharmamAM tenI AjJA hAvAnI sApha nA pADe che. eTaluMja nahIM paNa zrI goradhana maThanA hAlanA zaMkarAcArya zromada parivrAjakAcArya svAmI jagannAthatIrtha ke jevA saMskRta jJAnamAM ghaNA pravINa gaNAya che ane jemaNe gayA kuMbhanA meLA vakhate hindusthAnanA maLelA vidvAneAnI sabhAmAM uttama prakAranuM dhArmika bhASaNa ApyuM hatuM tee zrI pazuyajJanI ke pazuvadhanI hinduzAstramAM kAMi paNa AjJA ApyAnuM pokArIne nA pADe che. sanAtana hiMdudharmanA keTalAka durAgrahIe thoDA varSa pahelAM A pApiSTa karmanI hImAyata karatA hatA. paraMtu pAzcAtta mleccha saMkRta vidvAnAe teonI pApiNa vRttine prANIjanya premanA punita jaLathI dhoi nAMkhI, che, ane tethI have A pazuvadhanA kara rivAjanI koI hiMdu baccA himAyata karavAne medAna paDe tema nathI, teA paNa A krura gha:takI, nirdaya; nirlajaya ane amAnuSika rIvAja haju paNa keTalAMka dezI rAjyAmAM vijyA dazamInA mAMgalika divase pracalita rahelA TraSTi gocara thAya che rAjaya kumArone temanA rAjyakartA tarIkenA dharma Ape, ane sAMprata samayane anukULa Ave evI teonI sthiti sAcavanArI keLavaNI nAmadAra sarakAra taraphathI ApavI zarU thai che, ane jaNAvatAM parama harSa thAya che ke dhaNAkharA rAjyakattAe A keLavaNIne kIrtivaMta karI niraparAdhI pazuo ane svaya' zakatInI tulanA uMrAvI che, ane A vahemI, dharma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4 ] bhraSTa, dharmapatita tathA amAnuSika rUDhInuM nikaMdana karavAne jAgRta karyA che, chatAM hajI ghaNA rAjayakartAe A duSTa rivAjane cheDI devAne vahema ane dharmanA ' AMdolanamAM trizakunI gatimAM rahelA che. rAjayakatI kAma joke mAMsAhuArI che, paNa teo AvA vahemI vicArAthI pazuhiMsA karanArI nathI. rAjayanItinuM zikSaNu spaSTa zabdomAM kahe che ke rAjAe samaLanA julamathI nirbaLanuM hamezAM rakSaNa karavuM joIe. A rAjayadharma paNa keTalAka rAjAo pALatA jaNAtA nathI. AmAM ame tenA vizeSa DhASa hADavAne pagabhara thatA nathI, kAraNake prajApaNa keLavaNInA abhAve vahemeAne tajI zakI nathI, dIvAnA, kArabhArIe tathA svArtha sAdhuma`trImaMDaLa paNa hAjI hA karanAra Asa pAsa vIMTaLAela hAvAthI rAjayakartA A purANA rivAjane cheADavA jeTalI naitika hImata atAvI zakatA nathI. 8 yathA rAjA tathA prajA '" e kahevata ThIka che paNa jamAnAnI bhukhI evI paNa che ke " yathA prajA tathA rAjA " ema paNa thaeluM ApaNe Adhunika kALamAM ApaNI cakSue nihAlIe chIe. subhAgye zanaiHzanaiH prajA tathA rAjAmAMthI ajJAnarUpa adhakAra keLavaNIrUpa sUryanA prakAzathI adrazya thatA jAya che ane tethIja AzA rakhAya che ke najIkanA bhaviSyamAM kudarate mANasone pazuonA je havAle soMpyA che tene manI zakatI rAhata ApavAne manuSyanI pakSapAti buddhi TaLI jaI niHsvArtha ane paropakAra buddhi avazya udbhavaze vijayAdazamInA tahevAra upara pADAe bakarAMe ane itara prANIone phakta vahemI vicArothI tathA dharmanA juThA bahAnA taLe vadha karavAmAM Ave che. tevA vadhanA pApathIja A pavitra bhArata bhUminI kaMgALa sthiti thaI paDI hAya te saMbhavita che. e nizcaya che, mATe dezanA udayanI tathA AkhAdInI je kAi hiM dIvAna aMtaramAM abhilASA rAkhatA hAya teoe A thatA pazuvadhanA nirdaya kAmane aTakA vavAnA avazya prayatna AdaravAnI pratijJA lai zarUAta karavI joie. kalakattAnI kAlImAtAne dazarAne divase apAte bakarAnA bhAga sudharelA ma'gALIene mAthe na dhAvAya tevuMja kALuM kalaMka che, ane amAne Azcarya thAya che ke AvA sudharelA jamAnAmAM AgaLa vadhelA magALIe AvI rakata tAtura kALI mAtAne saMtuSTa karavA avAcaka prANIonI nirdaya katala calAvI khaMgALI prajAne pApakarmamAM DumAvI mAtAne vizeSa kRSNara'gI citAravAnI rAkSasI rUhIne haju paNa kema anumAdatA haze tenI samaja paDatI nathI. bALalagnanI tathA vidhavA punarlagnanI dayAnI khAtara himAyata karanArA vidvAna baMgALIone pAmara pazuonI dayA AvatI nathI e kevuM zAca niya che, te amArA vAMcake phiTakArathI vicAraze. gujarAtanA rAjayakartAo tathA prajA kAMIka jAgI che ane prANI rakSakanA himAyatIe te prANIne abhayadAna ApavAnI takalIph letA rahe che tethI ghaNA rAjA mahArAjAe prANIonI dayA khAvA lAgyA che. jena zvetAMbara ( mUrtipUjaka ) kenpharansa sthapAyA pachI nakAmI jIvahiMsA thatI aTakAvavAnA zubha prayatna thavA lAgyA che te joI dareka dayALu manuSyanuM aMtaHkaraNa.. binA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAsAgaramAM haLatuM hazeja. dazarAno vijayavata divasa samIpamAM AvyuM che tenI yAdI Apa jaina zvetAMbara kenpharansanA resIDanTa janarala sekreTarI zeTha vIracaMda dIpacaMda sI. AI taraphathI dezI rAjyakartAone dazarAnA tahevAra upara pazuvadha na karavAne. vijJAnti patra pAThavavAmAM Avyo che, je jinakemanI muMgA pazuo taraphanI keTalI kALajI che te darzAve che. tethI e patra ame sadAbare nIce ApIe chIe je A pustakanA bhAga trIjAnA zarUvAtamAM AvI gaI che. te vAMcI vidita thaze. ane paramAtmAne prArthanA karIe chIe ke amArI jaina samAjanA e vayevRddha maMtrIne prayAsa saphaLa thAya ane pavitra AryAvartanI ahiMsA dharmanA udyoganI vRddhi thAya tathA dezI rAjAonA manamAM paramAtmA sadabuddhi prerI mAnavakuLane bhUSaNarUpa je dayA te tenA manamAM udbhavita kare. AmIna. naM. 14 jena vijaya. muMbaI, tA. 18-1906. dazerAne divasa ane jainenI te tarapha dayAnI lAgaNuM. jamAnAnuM ke dharmanuM vAtAvaraNa game te dizA tarapha vaLeluM hoya te paNa e te ghaNuM khuzI thavA jevuM che ke koI paNa dharmanA anuyAyIo dayAdharmane sauthI uMcuM ane uttama sthAna ApatA jAya che. ApaNe deza Arya kahevAya che ane haju paNa temAM jee AryAvartanuM je abhimAna darzAve che te amArA dhAravA ane mAnavA pramANe AvI dayAdharmanI uttama lAgaNane laIne ja che. je dezamAM prANI mAtra tarapha dayAnI lAgaNuM jovAmAM paNa AvatI nathI tene ApaNe ane bIjA badhAe ema eka AvAje kahIe chIe ke yuropa ane amerikA jevA anArya dezamAM paNa vejITarI ane moTA pramANamAM vadhatA jAya che, ane jema jema te vizeSa vizeSa samajatA thaze tema tema teo prANapara pitAnI lAgaNI eka sarakhI darzAvyA vagara raheze nahIM. badhA dharmamAM e pharamAna che. eTaluM ja nahi paNa jeo jaDavadi kahevAya che. ane dharma ke izvara kAMI paNa mAnatA nathI teo ema jarUra kaheze ke prANImAtra para dayA e eka uttama nIti che, jaDavAdio nItine mAna ApanArI che ane temAM prANImAtra tarapha dayA e eka uttama nIti teo mAne che. A pramANe dayA e dareka samaju ane vicAra karanArA mANasanA hADamAne eka uttama guNa ane siddhAMta che. Ama che chatAM dharmanA nAme ochI hiMsA thAya che ema nathI. keTalAeka mAMsavRdhI. kenI zudra lAlasAne lIdhe keTalAeka bhoLA lokene e lekee dharmane nAme hiMsA asthAne preyAM che. ane evI rIte keTalIka vakhatemAtAo ke halakA deva devIo AgaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bicArAM mugA ane niraparAdhI prANIone vinAkAraNe halAla karI nAkhavAmAM Ave che cusalamAnI rAjyamAM jayAre lokone pitAnI mAlamatAnI rakSaNanI bhAre phikara lAgI hatI tyAre dharmanA nAme ane julamamAMthI ke regamAMthI bacavAne mATe kheTI AzAe ApI svAthI dharmagurUo taraphathI AvI rIte mAMsa caDAvavAnI pravRtti cAlu thaI hoya te te saMbhavita che. dazerAnA divase paNa eja rIta mujaba keNujANe kevA hetuthI bicArAM niraparAdhI paMcedi ane upayogI pADA jevA prANIono vadha karavAmAM Ave che. eka niraparAdhI mANasane keI vinAkAraNa zakatI calAvI mArI nAkhavAne kaI rIte hakadAra nathI. ane tevuM apakRtya je kaI kare che te te phAMsInI sajAne gunhegAra gaNAya che tyAre sarakhe AtmA dharAvanAra bicArA abela pacaMdI tIrthaMca prANInI pharIyAda keIna sAMbhaLo tenI vakIlAta keI na kare ane kevaLa nirdoSa jIvane pitAnA baLane gera upayoga karI mArI nAkhavAmAM Ave e zuM mANasa jAtane mATe ochuM khedakAraka che! pADAne vadha karavAmAM aMdha zraddhALu game te dharmanuM nAnuM kADhavAmAM AvatuM hoya te paNa tethI te nirdoSa prANInI lAgaNI atIze duHkhAya che ema jeo samajI zake che teo ema kadI paNa nahIM kahe ke e dharmanuM pharamAna keI kALe hoI zake! kaIpaNa jIvana lezamAtra lAgaNI duHkhAya tene je dharma kahevAtuM hoya te atyAre kudaratI rIte ane zAstranA AdhAre jene dharmanA pharamAne kahevAya che te badhA juThAM hovA joIe ane je tema nathI te pachI keIpaNa rIte pArakAnA AtmAne bhAva te eka moTA pApane ane adharmanuM kRtya che ema vagara vilae kabula karavuM paDaze. ema kahevAya che ke dazerAne divase pAMDava ane kairavanI laDAI thaI hatI. ane te vakhate hajAre jIvenI hiMsA thaI hatI pAMDanI jIta thaI hatI ane kAra hAryA hatA. mAtAjI ane zrIkRSNa mahArAja e divase pAMDe bahu prasanna thayA hatA. mATe te divase pADAne bhega ApI mAtAne prasanna karavA joIe. vaLI teone prasanna karavA mATe neratAnA nava divasa sudhI tenA guNa gAvA-ane dazame divase prasanna karavA. ame samajI zakatA nathI kedunIyAmAM mANasane vicAra haze ke nahi. eka Dhera paNa sAmAnya najarathI sidhe mArge cAlyuM jAya che, ane koIne paNa IjA karatuM nathI te pachI mANasa jevI vAta pitAnI jAtane paDatI mUkI pADo ane bakarAM jevA abela nirdoSa prANIonI kama kamATI upajAve tevI hiMsA karI mAtAne prasanna karavAne DALa ghAle ethI muktiA ane ghelAI bIjI kaI hoI zake ! je mAtA prANIne jIva laIne prasanna thAya che. e mAtA taraphathI bIjI AzAo bAMdhanArA mUrkhAo hajI ApaNA dezamAM vAsa kare che e ApaNA dezane mATe e kheda kArakanathI ! je AvA vicAra vagaranA ane sukha A dezamAM ochA hoya ane tenI jagyAe kAryakArya ke gyAyegyanA kAMIka vicAra karI potAnuM vartana karanArA purU hoya athavA prANImAtranA haka temane carakhA sura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ Re nathI maLavA joIe eTaluM paNa e samajatA haiAya te A deza AvI cheke adhamasthItie pahoMcyA na hAta! ame ema nathI kahetA ke tame devIne mAnA nahi, tame tenA khuzIthI guNagAna karI, tenA pagamAM paDA, ane tenI AziSa mAge, paNa te eTa lethI tamArI mAtAe pragana thatI nahi heya te te mAtA prANIne bhega letAM kAIdavasa tamArA peAtAnAja bhAga lai jaze ema tamane kema Dara lAgatA nathI ? amane vizeSa ajAyabItA e uparathI lAge che ke ApaNA mAnavaMtA goMDaLa, jAmanagara vigerenA mahAgrajAee e duSTa rivAja aMda karavAthI kayA upara e bheAganI tRSNAvALI mAtAe kApa kIdhA ? evA dAkhalA koi aMdha zraddhALu hAla khatAvaze, ane jyAre tevuM nathI tyAre bicArA pADA jevA paMceki nirdoSI jIvane khacAvavAnu punyakarI svaMganA mArga levAnI tamane kema buddhi sujhatI nathI ? paramAtmA ane e tamArI mAtA tamane satbuddhi sujADe ane pADAne mArI tame ghAra narkamAM jatAM khacI jatAM aTake evI amArI tamArA tarapha karUNA janaka AzISa che. ApaNA jaina dharmanA zAstramAM dazarAnuM parva hAya ema amArA jANavAmAM nathI. ane ApaNA jaina bhAIe ke jee badhA jIvA tarapha eka sarakhI dayAnI lAgaNI dharAve che. teo mAtAne bhega ApavAnA khATA rivAjamAM kadIpaNa sAmeLa thAya ke tene leza mAtra anumedana Ape ema mAnavuM e eka taddana bhula bhareluM che. te paNa ApaNA bhAI Ane paNa saMsargane laine laDAio karavAmAM ane hiMsAne uttejana maLe tevI rIte te divasa pasAra karavAne kAMika caDasa lAgyA heAya che. ema dakSiNa taraphanA bhAgamAM amee anubhavyuM che. te divase gADInI, gheADAnI, ane maLadrunI doDadhAma karI muke che. bicArAM muMgA prANIone potAnI ramata khAtara mAra mAravAmAM Ave che. e ajJAnatAne lIdhe ame ghaNAja kheda pradarzita karIe chIe. ane AvA parvamAM bhAga nahi le te eTaluMja nahi paNa ApaNAthI jayAM sudhI e bicArA jIvAnI saurI dayAna vALI zakAya tyAM sudhI ApaNe e divasa ApaNAmATe meTA zAkanA kAraNarUpa gaNavA joie. je dezI mahArAjAoe AvI rIte thatA nirdoSa pADAne vadha dUra karavAne stutipAtra TharAva karI peAtAnI pharaja khAvavA uparAMta ApaNApara upakAranI lAgaNI darzAvI che, teone ame aMtaHkaraNa pUrvaka dhanyavAda ApIe chIe ane ApaNI mAyALu brITIza sarakArane ane khIjA dezI rAjAene namratA bharelI araja gujArIe chIe ke tee paNa e pramANe TharAva karI bicArAM prANIonA jIva DuAMsala karI amArApara moTA upakAra karaze, paramAtmA dharmane nAme AvI hiMsA karanArA aMdha zraddhALu jIvane satbuddhi Apo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26]," na. 15 dhI InDIyana eDavara TAijhara. amadAvAda, tA. 22-9-1906. dezI rAjayAne dazarAnA pavitra tahevAra hiMdu leAkeAmAM dazarAnA divasane eka meTA tahevAra gaNavAmAM Ave che. te pavitra divasane sau AnaMdasahu gALavAne talpI rahela hAya che. paraMtu te divase prANIyeAnAM jIva ghaNAMja gabharAyalA hoya che. kudarate eka nAnAmAM nAnA jIvathI te meTAmAM meTA sarva jIvAne sarakhI bakSIse ApelI che. chatAM dazarAnA jevA pavitra divase dharmane ahAne bakarAM, pADA jevAnAM vadha thatA hovAthI prANIyA udAsIna rahe che, dharmane bahAne moTAM prANIonAM rUdhira vinAkAraNe devA AgaLa lahevarAvavAmAM Ave che. te trAsa janaka vAta sAMbhaLI kayA vicAravaMta jananuM hradaya nahi pIgaLe, aAAsa ? azeAsa ? zuM dharma je durgatimAM paDatA aTakanAra che dharmanAM kAryaja adhogatimAM lai javAnAM daravAjA khullA muke ? keTalAMka dezI rAjayAmAM Aze| zudI 8 tathA Aze zuTThI 10 nAM rAja plega, kelerA, zItalA, vigere duSTa khImArIyA Ave nahIM tethI devIne saMtuSTa karavA AvA niraparAdhI avAcaka muMgA prANIyAnA vadha karavA e zuM nyAya ? zuM AthI paramezvara rAjI thaze. jarA nahiM. Aje ApaNe gheADA vakhatathI dazarA jevA pavitra tahevArAe mu'gA prANIonAM vadha thatAM sAMbhaLIe chIe, paraMtu tethI jarA paNa Ak dUra thaI sAMbhaLI che ? hamezAM vadhatIne vadhatI Aphata AvatI joie chIe tyAre enuM zuM kAraNu kahuM ? kahIza ke avAcaka prANIyAnA vadhaja che. rAjAthI raka sudhI sarvane peAtAnAM pUrva janmanA karmAnusAra sukhaduHkha lAgavavuM paDe che ne je Aphata Ave che te manuSyeAnAM pAnI zIkSAja che. prANIyAne mAravAmAM puNya haiAya te " ahiMsA parame dharmaH " e sUtra kevI rIte AryadharmamAM utkRSTa pada pAmyuM. keTalAMka bheALA aMdha zraddhALu manuSyA kahe che ke mAtAnuM karI che, teA nahi karIe te mAtAne kuku paDaze, are je mAtA tame mahA dayALu, bhakata vatsala, AkhI sRSTinI janetAM rUpa mAne che. te pAtAnAM eka bALakanAM rUdhira pAnathI saMtuSTa thaze ? tame te mAtAne tamArA dharmane AkhA AryAM vartane AvA duSTa karmathI kalaMka lagADA che. keTalAMka rAjyeAmAM " jana keAnpharansanI " vakhatA vakhata arajIthI AvA duSTa rIvAjo adha thayelA che. tyAM zuM tethI deva, devIoe asa MtuSTa thaI AtAmAM garaka karela che ? AvA niraparAdhI muMgA upacAgI prANIyAne vinA kAraNe mArI nAMkhavAnAM rivAjathI rAjA, mahArAjAne gAbrAhmaNa pratipAla-nirAzrItAdhAra-prajApAlaka-yAya-yA-kSamA vigere vigere " IlkAbA A tanumAraphate mAtAe mAkalyA haze ? AgaLa zuM AvA rivAja hatA ? purANA tapAsatAM AvA dAkhalA koI maLI AvatA nathI. pazuvadha e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zAstra rIti nathI. ho rAjA mahArAjAone vinaMtI karI zuM ke hiMduonAM tahevAronA. divase pazuvadha karanArI salAha ApanAra zAstrI pAse AryamAtA taraphathI maLelA IlakAbane athe karAva! hiMdu rAjAo ekadama AvA rivAjane dezavaTo ApI sugA avAcaka prANInAM jIva ugArI sanAtana AryadharmanI rakSA karazeja ? evuM dhArI amane A prasaMge a. lakhavAnI jarUra jaNAya che. AmIna. naM. 16 dhI kerenezana eDavara TAIjhara. tA 28-10-1906. dazerAne divase dezI rAjyamAM thato pazuvadha. dara varSe dazerAnA mAMgalika tahevAro najadIka AvatAM keTalAka dezI rAjyamAM dharmane bahAne dazarAnA mAMgalika divasa upara bakarAM, pADA tathA bIjA muMgA ane nirdoSa. jAnavaronA thatA vadhane aTakAva viSe dezI rAjAonI jAheramAM arajI karavAmAM Ave che je uparathI keTalAka dezI rAjAoe pitAnA rAjyamAMthI e ghAtakI rasama dUra karI muMgA ane nirdoSa jAnavaranA thatA vadhane aTakAvyuM che. paraMtu haju keTalAMka rAjyomAM tevo rivAja nAbuda thaye nathI tevAM rAjyane dazarAnA mAMgalIka tahevAre A varasa paNa pAse AvatA hovAthI keLavAyelA dezI rAjAoe asalI vahemathI cAlate Avate. rivAja dUra karavA jAhera vartamAna patronI araja upara dhyAna ApI teo pitAnA rAjyamAM dharmane bahAne muMgA ane nirdoSa prANIonA thatA vadhane aTakAvI te rivAja nAbuda karaze ema IcchIe chIe. naM. 17 ADVOCATE OF INDIA. Bombay. Date 28-9-1906. The "Hindoo Patriot" has the following on the subject of the sacrifice of animals. A very timely appeal has been issued by the Bombay Jain Swetamber Conference to Hindoo ruling chiefs on the Subject of animal sacrifices. The appeal is to forbid the killing of any animals during the "Pujahs." We trust the appeal in the name of religion and humanity will have its due effect. In Bengal at least, the practice of sacrificing animals on religious Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ occasions is slowly dying out. Still in important temples a fearful number of animals is sacrified all thraugh the year. The priestly classes ought to condemn the barbarous and inhuman practice, which has crept into Hindu religious ceremonies along with many other evils scarcely less gross and offensive to the senses as well as to religious feelings. The very idea of winning the favour of the Most High by killing before Him and in His name His own creatures, is so preposterous that it is a wonder that the poactice has not altogether ceased in these days of advanced education and diffused shastraie knowledge. There ought to be an agitation set on foot by the educated public to bring the intensely conservative pandit and priestly classes to their senses and effect the abolition of the cruel, loathsome and sinful practice. 1.9C THE RAGOON GAZETTE. Date. 27.9. 906. Animal sacrifices in India. The jain conference has addressed an appeal to Hindoo chiefs to abstain from the offering af animal sacrifice. The appeal says: As heard by us, offerings in the shape of male buffaloes and goats are offered to please and satisfy the goddess on the sacred and religious Dashera holidays in your Highness' 'territory may not suffer from plague, cholera, smallpox and other kindred terrible curses on man. But we beg to submit that notwithstanding the annual recurring offeriags to the e terrible visitants are only the punishmeort of the wicked actions of humanity. Can it be called just and fair to offer dumb, inno-cent, pitiable animals to escape these? Can the Almighty be pleased in this way? The British dominious also are visited by the same terrific curses which disappear in due course of nature, but no such sacrifices are ever offered for the pacification of these curses in British terrirories. Only sanitary measures are adopted for the pacification of these visitants. Animal offerings are not scientific or according to scriptures, which decision has very often been arrived at and testified to by able and lerned pandits and some humam rulers following true scriptures have secured the blessings of these dumb creatures by totally prohibiting such sacrifices if their territories. We request your highness who is kind hearted,.. intellectual and a yoyer of justice, to forbid the killing of any animals on the Dashera holidays and thereby protect the "Dharma". Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (**): t. 46 THE HINDOO PATRIOT. Culcutta, Dated. 24-9-1906. A very timely appeal has been issued by the Bombay Jain Swetam. "ber Conference to Hindoo ruling Chiefs on the subject of animal sacrifices. The appeal is to forbid the killing of any animals during the pujahs, We trust tlie appeal in the name of religion and humanity will have its due effect. In Bengal at least, the practice of sacrificing animals on religious occasions is slowly dying out. Still in important temples a fearful number of animals is sacrificed all through the year. The priestly classes ought to condemn the barbarous and inhuman practice which has crept into Hindoo religious ceremonies along with many other evils scarcely less gross and offensive to the senses as well as to religious feeling. The very idea of winning the favour of the Most High by Killing before Him and in His Name His own creatures, is so preposterous that it is a wonder that the practice has not altogether ceased in these days of advanced education and diffused shastraic knowledge. There ought to be an agitation set on foot by the educated public to bring the intensely conservative pandit and priestly classes to their senses and effect the abolition of the cruel, loathsome and sinful practice. d. 20 PUNJAB TIMES. Rawalpindi, Dated-21-9-1906. A REFINED DUSSERAH. Dusserah and Holi are equally important Hindoo holidays when the festivities are always in their full swing. People had come to degrade the very morality of these events, and the curse had extended to such a degree that a reform was more than necessary. On the occasion of a Dasserah or a Holi, you would see the majorities of the public maddened with enthusiasm and carrying on their enjoyments to the extent af shameful immoderation in all conceiveable directionsMoney on such occasions is spent lavishly and the major portion of it goes towards the so called enjoyments in the form of dances and drink. The after effects of all this are in serveral cases the abominable contagion contracted at an opportune moment but which results into a sad predicament. In fact the things had gone so bad and the pinch of immoralily had grown so high that many a respectable family had to undergo untoward circumtances as a sequel to the demoralised way of pleasure making. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 33} We are however glad to notice in this connection that a daparture for the good has been made at Rawalpindi and would like the other big towns to follow the example. It appears that Lala Uttamchand who is by the way, a young man of much public spirit and actions, unheeded by the opposition offered to him, has given a particularly reformed form to the festivities of Dusserah which will be followed year after year and would no doubt impart a very healthy form to the occasion. In brief a coming feature for this year and the years to follow has been given the form of a tournament of sport for all comers which evidently means a most useful occupation of the time for young folks and a regular treat for onlooker. Just compare the significance of this event with the immoderate and immortal bearing of the Dasserah festivities, in common and you would at once realise the change for the good. We would publish the result of the events hereafter which consist of cricket and football competitions, Tug-of-war, Kabbadi, 100 yards race, quarter-mile race, long and high jumps, putting the weight, sack and three legged races and the Blindman's buff. The competing teams for the cricket play in lhe following order. 24th September, S. N. Government High School, versus, D. A. V. High School (a). 25th September, Winners of (a) versus, U. S. Mission High School. naM. 21 JUBBULPORE POST. Dt. 21-9-1906. The Jain "Swetamber Conference" has sent us a Copy of a appeal addressed to Hindoo Chiefs, begging them to stop animal Sacrifices in their territories on the Sacred day of Dasra. The object of these Sacrificies is to keep away plague, Cholera and small-pox and the Conference point to the fact that these Visitations occur notwithstanding the Slaughter that takes place for the propitiation of the goddess and suggests, with good reason that, the Sanitary Measures adopted in British territory may be followed with better results. The appeal is a reasonable one and we hope it will have the desired effect. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat samApta. www.umaragyanbhandar.com Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com