Book Title: Jain Tirtho no Itihas
Author(s): Nyayavijay
Publisher: Charitra Smarak Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/011537/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. cAritra smAraka graMthamALA sUrapa 8muM jaina tIrthono itihAsa lekhakaH sunirAjazrI nyAyavijayajI tripuTI) - - zrI. cAritra samAraka graMthamALA nAgajIbhudaranI poLa : amadAvAda - ---- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -mAnasthAna zeTha maganabhAI pratApacaMda na lAyabrerI: gopIpurA surata caMdulAla lakhubhAI pArekha nAgabhudaranI pALa mAMDavInI piLamAM amadAvAda kimata bAra rUpiyA pahelI AvRtti I. sa. 1989 zA gulAbacaMda devacaMda AnaMda prinTIMga presa bhAvanagara pra-rAka dezI trIjalAla phUlacaMda paTavA piLa nAma, mahesANa. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa vIsamI sadInA prAraMbha kALe pitAnA parama gurudeva paramAgI zrI, buTerAyajI ma. nI sAthe paMjAbamAM jainatvanI javalaMta ta peTAvavA jemaNe bhagIratha puruSArtha se, ane peTAyelI e zAsana prabhAvanAnI cetanA saMrakSaNane bhAra jemaNe potAnA laghuziSyasamA svahastadIkSita gurubaMdhu zrI. AtmArAmajI ma, ne suprata karyo. jemano samAdara karatAM pa. AtmArAmajI jevA samartha puruSe premapUrvaka AdarathI gAyuM, ke "saMprati mukti gaNi rAjA e jainazAsananA betAja dharma dhuraMdhara tapa, tyAga ne saMyamanI ujajavaLa pratimA pracaDapuruSArthane adamya utsAhanI jIvaMtamUrti pUjyapAda gaNivarya zrI. mUlacaMdajI ma.nA pavitra hastakamaLamAM mArI A kRti arpaNa karI kRtArtha thAuM chuM. -vinIta nyAyavijaya [ tripuTI ] - - - - - - LE Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - amAruM nivedana jenI ghaNA samayathI rAha jovAtI te jaina tIrthone ItihAsa pustaka vAMcakonA karakamalamAM mUkatAM amane bahu ja harSa thAya che. zrI cAritrasmAraka graMthamAlAmAM je aneka mahattvanAM pustaka prakAzita thayAM che temAM A pustakane mahatvane umere thAya che. A pustaka lagabhaga daza varSa pahelAM chApavA ApyuM hatuM paraMtu tyAra pachI vizvayuddha pragaTa thayuM ane chelle kAgaLo vagereno abhAva thatAM pustaka prakAzanamAM vilaMba tha. daza varSamAM te bhAratamAM ane jaina samAjamAM paNa aneka pheraphAra thayA che. ghaNI navAjUnI thaI gaI che, eTale keTaluMka navIna umeravAnI vRttimAM keTaluMka meTara bevaDAI gayuM che. have pachInI bIjI AvRttimAM sudhArAvadhAre thatAM A kSati te nIkaLI ja jaze ane navIna ghaTanAo paNa cogya sthAne AvI jaze. vAMcake A daSTie pustaka vAMce. bAkI A pustakamAM hindanAM lagabhaga tamAma tIrthasthAnono ItihAsa ApavAmAM A che e kharI mahattavanI vastu che temaja pariziSTo ane nakaze ApIne paNa pustakanI upagitAmAM vadhAro ja karyo che. sujJa vAMcake A pustaka vAMcI tIrthayAtrAno apUrva lAbha uThAve ane AtmakalyANa sAthe e ja bhecchA. antamAM A pustakanI preraNA bhAI kesarIcaMda hIrAcaMda jhaverIe ja karI che. temaja temanI satata lAgaNI ane preraNAthI ja jainasAhitya sabhAe deTa kepI laI tIrthabhaktino apUrva lAbha lIdhe che. temaja amadAvAdanivAsI zeTha bhagubhAI mohanalAle tathA kAladvinivAsI hAla bejhagAvavALA zeTha gulAbacaMdakasturacaMdajI tathA amadAvAdanivAsI dhanAsutAranI poLavALA zeTha rasikalAla mANekalAla vagere vagere A pustakanI kepIo laI amane je utsAhita karyA che te mATe temano khAsa AbhAra mAnIe chIe ane bIjI paNa bhAIbahenoe chUTaka chUTaka nakala laI amArA utsAhamAM vRddhi karI che te darekano prema AbhAra mAnIe chIe li maMtrI : zrI. cAritra smAraka graMthamAlA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h l mAtA va nA creepyal9dhidham ta zrI tIrtha pAMtharajasA virajI bhavati tIrtheSu ca bhramaNato na bhave bhramanti / dravyavyayAdiha narAH sthirasaMpadaH syuH pUjyA bhavaMti jagadIzamathArcayantaH // 1 // jaina dharmomAM tenA upAsakane karavAnAM satkAryAmAM tIrthayAtrA pazu eka pradhAna satkArya gaNuAvyu che. khAsa karIne je sthAnamAM tIrthaMkara bhagavaMtAnAM kalyANuka cyavana, janma, dvIkSA, kevalajJAna ane nirvANu-meAkSa Adi pavitra kAya thayAM hoya tene tIrthasthAna kahevAmAM Ave che. A sivAya tIrthaMkara bhagavA ane uttama sAdhupuruSAnA vidvArathI tapa-anazana AdithI pavitra thayelA sthAnane temaja Ai viziSTa prabhAvazIla ane pavitra vAtAvaraNuvALA sthAnane paNuM tIrtha tarIke mAnavAmAM Ave che. AvAM sthAnAmAM sammetazikhara, pAvApurI, ca pAna purI, ratnapurI, AcaiAdhyA, haritanApura, rAjagRhI, zatrujayagirirAja, giranAra, kha'giri, takSazilA, mathurA, ahicchatrA, rANakapura, AbU, kAparaDAjI, jIrAvalAjI, kesarIyAjI, karaDeDAjI, jesalamera, bhIlaDIyA, pAvAgaDha, bheAyaNI, serIsA, pAnasara, zakhezvarajI, kambhAI, jagaDIyAjI, iDara, peAsInA, mAtara, khaMbhAta, bhRgukaccha, kuppAjI, a'tarIkSajI, bhAMdakajI, zravaNuelagAla, mulakhadrI, zrIpata, ajAharA pArzvanAthajI, kharejA pArzvanAthajI, prabhAsapATaNa, navakhaMDA pArzvanAthajI ( ghAghA ), madhumatI (mahuvA), valabhIpura vagere vagere aneka tIrtha jainAmAM bahu ja prasikha che. tIrathAnAnA mahimA ane tIrthayAtrA karavAnI prathA mAtra jaina dharmAvalakhIemAM ja che, ema nahiM kintu saoNMsAranA prAyaH badhA prAcIna dharmAvala'khIAmAM tIrthane mahimA ane tIrthayAtrA karavAnuM prasidhdha ja che. brAhmaNeAmAM ane vaiSNavAmAM kAzI, haradvAra, jagannAthapurI, seAmezvara, dvArikA, nAthadvArA, ekArezvara, mathurA, vRMdAvana, gayAjI, DArkAra, vaDatAla, sidhdhapura vagere aneka tIrthAM prasiddha ja che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baudhdhamAM kapilavastu, pAvAnArA, kuzInAra, mRgadAva, badhIgayA, sAMcI, sAranAtha, krizciyamAM jephasalema, rAma (TalI ) musalamAnamAM makkAmadinA, ajameranA vAjA pIra, zIkhemAM amRtasaranuM muvarNa maMdira, paTaNA, lAhera pAsenuM "nAnakAnA grAma, AryasamAjInuM ajameratu davAmI dayAnaMdajInuM samAdhisthAna arthAta saMsArabharanA dareka gharamAvalaMbIo-pachI bhale te nAstika hAtha ke Astika hoya, mUrtipUjaka hoya ke amUrtipUjaka (mRnibhaMjaka) pazu-tIthe jarUra mAne che. mahApuruSanA caraNethI vizruSita pavitra bhUminAM darzana ane sparzana karavAthI mumukSu mahAnubhAnA hRdayamAM bhAdakatA ane pUjya vRtti prakaTa thavA sAthe hRdayanI malina vAsanAone kSaya thAya che. tIrthayAtrAnuM mukhya kula e ja che ketIrthasthAnenAM pavitra azuo ApaNA AtmAne pavitratA tarapha vALe-pavitra kare ane Apa apavitA ke apAtratAne dUra karI pUrNatA tarapha vaLe. keTalIka vAra te prakRtiramya manahara rathane pAchuM Apane zAMti Ape che, kAramIra, mahAbalezvara, sImalA, mayurI ane mAunTa Abu jevA zAMta, ramya ane prakRtithI subhita sthAne vilAsI ane ezaAgAmI jevAne zakti Ape che, te pachI prakRtithI ra suMdara, ekAnta ane maratha temaja mahApuruSonI carajathI pavitra tIrthasthAne mumukSu bhavyAtmAone Atmika zAMti Ape; Avi, vya vi, upAdhithI saMtApita thayelA chene Atmika zAMti Ape e vajI eTaluM ja svabhAvika che. ane eTalA ja mATe zAstrakAroe tI zani artha-sAta tIrtha AtmAne tAre tenuM nAma tIrtha kahela che. A tIrtha sthAvara ane jAmape che. sthAvara tIrtha ApaNe AgaLa jAvI gayA chIe te jyAre jaMgama tIrtha che zrI zramaNa saMgha ane jinavANI dvAdazAMgI. ahIM sthAvara tIrthanI carcA hevAthI jaMgama tIrthanI vizada vyAkhyA mulatavI rAkhavI ucita dhArI che. manuSyanA jIvanamAM evA prasaMge avazya upavita thAya che ke tene Atmika zAMtinI bhUkha lAge che temaja Atmika zAMtinI anivArya AvazyakatA lAge che. anya upAdhigrasta sthAnamAM zAstraabhyAsa-dhArmika pravRtti ke bIjI game te satyavRtti manuSyane je anupama zAMti, je sAtvikatA ane pavitratA Ape che tenA karatAM anekagaNuM anupama zAMti, sAtvikatA ane pavitratA tIrthasthAnamAM prApta thAya che. eTalA ja khAtara bhAratIya dharmonA prAcIna RSi-maharSio, mahAbhAo ane saMtapuruSe ekAMta girizikhare guphAo, jaMgale, vanaDe, nadItIre ke samunIranA zAMta bhUmipradezamAM viharI anaMta zAMtine lAbha, zAzvata sukhazAMtine lAbha prApta karI ApaNA mATe paNa e ja bhavya zatrata Adarza mUkatA gayA che. ane tIrthayAtrAno mahimA sahabhramukhe gaI tIrthayAtrAne upadeza ApI gayA che. emane e upadeza mAnya rAkhIne dareka Aritaka dharmanA upAsake game tevAM viTa kone paNa sukharUpa cAnI taiyAra jarUra kare che. keTalAka Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvika Astiko te saMsAranI upAdhIthI mukta banI chellI avasthA tIrthasthAnamAM gALavAnI abhilASA rAkhe che. keTalAka daramahine tIrthayAtrA kare che, keTalAka dara varSe tIrthayAtrA kare che ane keTalAka jIvanamAM eka vAra te avazya tIrthayAtrA karIne paNa kRtakRtyatA anubhave che, jemAM e mAnyatA pracalita che ke jeNe siddhigirirAjanI yAtrA nathI karI te mAtAnA udaramAMthI bahAra ja nathI Avyo, brAhmaNemAM kAzI, viNamAM vRMdAvana mATe paNa AvI ja lokaeNkti pravarte che. AgaLanA samayamAM vAhanonI atyAranA yaMtrayuga jevI anukULatA nhAtI tyAre ekaladokala manuSyane tIrthayAtrA karavI bahu ja muzkela manAtI hatI. eTale jemane yAtrA karavI hoya e kaI saMghanA prayANanI rAha jue ane jyAre e avasara maLe tyAre mahAna puNyadaya samajI tIrthayAtrA mATe saMgha sAthe prayANa kare che. A saMgha kADhanAra saMghapati-saMghavI kahevAya che ane te saMghapati hajAro, lAkha, are karaDe rUpiyA khacI tIrthayAtrAne sagha kADhe ane sAthenA saMghanI bhakti karavA sAthe tIrthayAtrA paNa karAve che. AvA mahAna saMghe bhUtakAlamAM aneka nIkaLyA che jenuM yathArtha varNana karavAnuM A sthAna nathI, paraMtu bhagavaMta zrI RSabhadevajInA putra cakravati bharata mahArAjAthI laIne anekAneka rAjA mahArAjA cakravatIo ane aneka kuberabhaMDArIsamA dhanapatioe AtmakalyANa ane zAsanaprabhAvanA mATe saMghe kADhayA che jene Apa paricaya sulalita bhASAmAM manohara rIte zatruMjaya mahAmya, kumArapAla pratibaMdha, tri, za. ka, caritra pra. kumArapAlaprabaMdha, saMghapati caritra, nAbhinaMdadhAra prabaMdha, vastupAla caritra, zatru jayatIrNoddhAra praba dha, upadezasaptatikA, upadezataraMgiNI, hIrasUri rAsa vagere vagere aneka graMthomAM ApavAmAM Ave che. tIrthayAtrALue kayA kayA niyamo pALavA joie, kaI rItIye yAtrA karavI joIe enuM vistRta varNana paNa maLe che paraMtu ochAmAM ochA niyamo pALavA mATe "cha"rI pALavAnuM khAsa pharamAna che te charI" A pramANe che ekAhArI bhUmi saMstArakArI, padbhyAMcArI zuddhasamyakatvadhArI / yAtrAkAle sarvasacittahArI, puNyAtmA syAd brahmacArI vivekI / / bhAvArtha divasamAM eka vAra bhajana (ekAsaNuM), bhUmi upara eka ja Asana pAtharI suvuM te saMthAra,bhUmizayana) page cAlavuM, zuddha zraddhA rAkhavI, sarva sacittane tyAga karo ane brahmacaryanuM pAlana-ATaluM te dareka puNyAtmA vivekI yAtrIe yAtrAnA divasemAM jarUra pAlavuM. temaja je gAma nagara zaheramAM A yAtrALuone rasa gha jAya te gAma, nagara zaheramAM dareka jinamaMdiramAM vAjategAjate darzana karavA jAya, pUjA kare, snAtra Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maTI pUMjA bhaNAve, dhajA caDhAve, aSTaprakArI pUjAne sAmAna dareka maMdiramAM Ape, ravAmivAtsalya kare, tyAMnA maMdirano jIrNoddhAranI jarUra hoya te te paNa kare, karAve bIjAM aneka zubha khAtAonI saMbhALa lya. jarUra hoya tyAM udAratAthI dhana Ape. sAdharmane madada ApI rahayatA kare. ane zAsanaprabhAvanA kare. temaja je tIrtha mAM A sagha jAya tyAM uparyukta badhI vidhi karavA sAthe tIrthoddhAra athavA ekAda devakulikA karAve, khuTatAM upakaraNe Ape, pUjArI-sevaka, garIbane madada kare, rakSaka, yAcaka vagerene khuzI kare, vaDIlane ane saghajanene paherAmaNI kare ane aneka prakAre dhana kharca sakSetramAM pitAnuM dhana vAvI, mahat puNyopArjana karI kRtakRtyatA anubhave. AvA saMghamAM vartamAna itihAsa yuganA prasiddha saMghapationAM nAma A pramANe male che, samrATuM sammati, mahArAjA vikramAdiya, gapagirinA mahArAjA AmarAja, paramAhaMte pAsaka mahArAjA kumArapAla, AbhU maMtrIzvara, AMbaThamaMtrI, gujarAtanA mahAmAtya varatupAla tejapAla, saghapati guNarAja, zeTha samarAzAha, zeTha kasmazAha, sonI tejapAla, jesalameranA bAphaNa ane paTavAnA saze. chele zeTha premAbhAi hemAbhAI, zeTha haThIsiMha, zeTha motIzAha, zeTha sArAbhAI DAyAbhAI, zeTha mANekalAla manasukhabhAI, zeTha nagInadAsa karamacaMda vagerenA so mahAprabhAvika zAsanaudyotakArI ane prasiddhi pAmyA che. AvA saMghethI aneka grAma-nagara-zaheranA jinamaMdiranA dvAra thayA che, navAM jinamaMdira paNa baMdhAyA che, mArgamAM AvatAM tIrthonA paNa udhAra thayA che. navI dharmazALAo-upAzraye banyA che. pAMjarApoLe paNa thaI che. ane gAmanA kuru pe Ta saMpa thayA che. aneka gAmomAM sArvajanika jaLAzaya banAvyA che. sArvajanika dharmazALAo-nizALe vagerene madada apAya che. garIbone, nirAdhAra ane anAthane rahAya pahoMcADAya che, eTale yAtrA aneka rIte saMpUrNa phalAthI ja che. AjanA yaMtra yugamAM charI pALatA saMgha nIkaLe te che ja; ane TrenamAM paNa sui jAya che, dara nAM tIrthonI pezIyale jAya che ane cAtrAone lAbha levAya che yAtrikene dareka tIrthonI mAhitI nathI hatI jethI keTalIkavAra tIrtha karavA jatAM rastAmAM AvatAM tIrthonuM vismaraNa thaI jAya che; tIrthanI yAtrA karavAnuM rahI jAya che. temaja tIrthamAM javA chatAM tIrthanI mAhitI na hovAthI pUre lAbha levA nathI A khAmI dUra karavA prastuta pustaka taiyAra karavAmAM AvyuM che. prastuta pustakamAM pravAsepagI saMpUrNa mAhitI ApavA sAthe tIrthanI prAcInatA, tIrtha sthApanAne ItihAsa, pUrvakAlIna paristhiti ane gaurava, prAcIna zilAlekhe tIrthayAtrikAe pitAnA samayanI ApelI sthitinuM TUMka khyAna, vartamAna paristhiti ane vartamAna gaurava temaja anukUlatA, pratikUlatA ane maLatI sAdhana, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmagrI batAvavA Avela che. pustakamAM sauthI prathama saurASTra vibhAga. tyArapachI kaccha pradeza, gujarAta, rAjaputAnA (mAravADa-mALavA-mevADa), dakSiNa, mahArASTra, uttaraprAMta, paMjAba, pUrvadeza (baMgALa-bihAra-erIsA) ane viccheda tIrtho AvA kamathI tIrthasthAnene paricaya ApavAmAM AvyA che. pustakamAM AvatAM tIrthone paricaya sujJa vAMcaka, anukramaNikA ane pustaka. vAMcanamAMthI meLavI leze chatAM ye ApavAmAM AvelAM tIrthonI TUMkI yAdI ApuM chuM. A pustakamAMthI tIrthasthAno paricaya ApavA sAthe mukhya mukhya zahera ke jemAM jinamaMdira vipula saMkhyAmAM che, jenonI vastI paNa sArI saMkhyAmAM che temaja jJAnamadira, pustaka bhaMDAra vagerenI viziSTatA dhyAnamAM laI te te zaherane paNa paricaya Ape che, ane A zahere paNa tIrthayAtrAmAM jatAM mArgamAM Ave che tene khAsa paricaya Ape che. - saurASTra vibhAgamAM mukhya zatruMjaya, giranArane viratArathI paricaya Ape che. prAcIna mukhya uddhArake, TuMko ItihAsa, raratAo, dharmazALAo, dhArmika saMsthAo, prAcIna zilAlekha vagere ApyA che. chatAMe A purataka dazavarSa pahelAM zarU karavAmAM AvyuM hatuM eTale te vakhatanI paristhitine anukULa rAjadvArI vAtAvaraNane khyAla rAkhIne ja amuka vastu lakhAI hatI, Aje hinda AjhAda thayA pachI temAM meTuM parivartana thayuM che eTale vAMcake te varatu khyAlamAM rAkhe te jarUrI che tevI ja rIte zatrujaya girirAjamAM paNa daza varSamAM te mahAna parivartana thayeluM nihALaze khAsa karIne zatruMjaya girirAjanI talATImAM baneluM bhavya vizAla Agamama dira. A Agama maMdira pUjyapAda AgabAraka thI sAgarA naMdasUrIzvarajI mahArAjanI satata preraNA ane upadezathI jAmanagaranivAsI saghapati nagarazeTha piTalAla dhArazIbhAIe mukhya maMdira baMdhAvyuM che. A bhavya apUvava maMdiranI pratiSThA saM, 1999 mAM mahA vadi dazame thaI che tenuM nAma devarAja zAzvata jinaprAsAda zrI vardhamAna jaina bAga maMdira che. A Agama maMdiramAM na darzanamAM suprasiddha ane parama mAnanIya pIstAlIsa Agamane suMdara ArasanI tapIomAM manahara rIte karavAmAM AvyAM che. AkhAe maMdiramAM cAre bAju AgamathI katarelI mane hara zilAo che. tenI pAse ja gaNadharamaMdira zrI siddhacakra madira che. gaNadhara maMdira nIce bhavya bheya- talaghara che, A maMdira jAmanagaranivAsI zeTha amRtalAla kAlIdAsabhAIe karAvyuM che. A maMdiramAM aneka gAmanA bhAvika zrImatie mUtio vagera birAjamAna karI mahAna lAbha uThAvye che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM pAse ja pAchaLanA bhAgamAM eka zoTuM pustakAlaya-jJAnamaMdira che. jemAM moTI saMkhyAmAM hastalikhana ane chapAyelAM pustake-zAne mATe saMgha che. ahIM paNa saeNya che. temaja ahIM jIvananivAca yAtrine visAmAnuM suMdara sAdhana che. yAtrikone pUrA karavAnAM badhAM sAdhanAnI anukRLanA male che. sAdhumahArAja ane sAdhvIjIo mATe paNa badhI jAtanI sagavaDa jaLavAya che. AvuM ja bIjuM maneTara Agamadira zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI suratamAM banyu che. te tAmra gama madira che. temAM jaina Agamane tAmrapatra upara karAvavAmAM AvyAM che. A traNa mALanuM bhavya maMdira che, jenI pratiSThA 2004nA mahA zudi 3 thaI che. heM yAtrikane bhAtuM apAya che. temaja pUjA vagerenI jhUMpUrNa sAmagrI male che. suratathI lagabhaga 1 mAIla dUra che. AvI ja rIte hindu AjhAda thayA pachI paNa ghaNuM pheraphAra thayA che giri. rAja upara pagathIyA suMdara ra taiyAra thAya che. kaMDa vagere sApha karAvAyA che, prAcIna killAne azvAra paNa thayA che, bIjA rastAo sudhAravA prayatna cAle che. * zrI thaze vijyajI jaina gurukulamAM gurUzkala sthApaka gurudevanI advitIya vizAla bhavya mUrti, ane kema skula tathA miDala kula zarU thaI che. pAlItANA zaheramAM pU. pA, A. zrI vimenasUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI tathA teozrInA vidvAna ziththAnA prayAthI adritIya rahiyamaMdira banyuM. ane temAM hastalikhita ane chapAyelAM aneka pustakane sArAmAM sAra saMgraha che. AvuM ja giranAra tIrtha mATe paNa banyu che. tavALI vacce jatAM pratibadhe ane aDaca dUra thaI che. nIne saMpu vahIvaTa ane vyavasthA zeTha A. ka. nI peDhIne eNpavAmAM Avela che. vaLI zatruMjaya girirAjanI TuMka kadamagiri upara zAsanasamrATu pU. pA. AcArya mahArAja zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira banyuM che. nIce jinamaMdira, vizAla dharmazALA, upAzraya vagere yA che. ane sUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI rehazALA nI yAjanA rastA upara suMdara jinamadira ane vizALa dharmazALA banI che. sArA raste banAvavAnI tayArI cAle che. jAvA aneka purA thayA che, eTale ke sArASTra vibhAgamAM, zatrutha, giranAra uparAMta talAjA, vA, anArAnI paMcanIthI, are vagere nI ApyAM che. karacha vibhAgamAM bhara, abaDAsAnI pacatIrthI ane kaTArIyA vagere temaja khAkharanA zatrujAvanAra ane zilAkha pazu AkhyA che. jokezvaramAM navI bhojanazALA, Azrama vagere banyAM che. kaTakIcAmAM jaina bAga sthapAI che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta vibhAgamAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI, cANasmAcArUpa, pATaNa, pAnasara, serIsA, bhAyaNa, meDherA, metrANA, tAraMgA, thaMbhatIrtha, mAtara,bhIlaDIyAjI, rAmasena rela, jhaghaDIyAjI, agAzI temaja muMbai, bhRgukaccha (bharUca), khaMbhAta, vaDodarA, amadAvAda, pATaNa, rAdhanapura, pAlanapura vagerene paNa TuMka paricaya Ape che. amadAvAdamAM pU. pA. gurudeva zrI darzanavijyajI tripuTI mahArAjanA upadezathI ane preraNAthI sosAyaTImAM (elIsabrIja) eka suMdara jaina prAgya vidyAbhavananI sthApanA thaI che. temAM zrI cAritravijayajI na jJAnama dira che jemAM hajAre pustakane saraha che ane vidyAbhavanamAM paThana 5Thana svAdhyAya varga sArI rIte cAle che. zaheramAM tenI zAkhAo paNa khulI che. vidyAbhavanane uddeza jenA sAhityano pracAra ane janone svAdhyAyano rasa lagADI jaina sAhitya vAcI tene pracAra ane prabhAvanA karatAM zIkhe, jIvanamAM utAre ane sAcA jena bane te che. zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInA tIrthanI pAse hamaNAM kaI tIrthane jIrNoddhAra thayA che. pU pA. gurumahArAja zrI darzanavijyajI (tripuTI) mahArAjazrInA sadupadeza ane preraNAthI amadAvAdanivAsI zeTha lAlabhAI uderAma laThThAe bhagIratha prayatna karI A tIrthane jIrNoddhAra karAvyuM che. maMdira nAnuM nAjuka ane devabhUvana jevuM banAvyuM che kalakattAnA suprasiddha kAcanA madiranI nAnI pratikRti samajI le evuM nAnuM ne najIka maMdira che. bhUlanAyaka zrI manamohana pArzvanAthajI bhagavAna che. A maMdiramAM vi. ma. 2003nA mahA suda purNimAe pratiSThA thaI che ane pratiSThA thaI teja vakhate prabhunA mukhAraviMdamAMthI amI jharyuM hatuM. pratiSThA pachI paNa yAtrikone aneka camatkAro jovAmAM AvyA ahIM traNa mALanI vizAla dharmazALA che, su dara upAzraya che. bhejanazALA cAlu che ane sAthe paNa apAya che. yAtrikone badhI jAtanI sagavaDa che. cANamAM ane hArIja vacce ja kambAI sTezana Ave che. sTezana upara ja navI dharmazALA paNa badhAya che. roTezanathI tIrthasthAna maMdira 0 thI 5 mAIla dUra che. roja sTezana para gADAnuM sAdhana paNa Ave che raste paNa sAro che. gAma bahAra maNilAla bakAnuM makAna hatuM te paNa manamohana pArzvanAtha kArakhAnAne ApavAmAM AvyuM che. koIthI sAta gAu dara zaMkhalapura che ke je prAcIna zaMkhapurInagarI hatI. tyAM prAcIna traNa mALanuM bhavyA maMdira che. tyAM pU. pA. gurumahArAja zrI darzanavijayajI Adi tripuTInA upadeza ane preraNAthI vajAdaMDAdi mahotsava pacAsa varSa thaye temaja navIna dharmazALA dhAvavAnuM pheDa, jamInanuM vagere paNa nakkI thaI gayuM che. kaI tIrthane prAcIna itihAsa salamI sadIthI to maLe ja che. jagadguru zrI ma momAM kuMDa pAsenA pANInA baMdhanuM chedakAma thatAM nIce prAcIna jana mUrtio nIkaLI hatI paraMtu aneka kAraNone lIdhe te mUrtio hatI te ja rathaLe hAMkI devAmAM aAvI che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hIravijayasUrIzvarajInA paTTAlakAra zrI vijayasenasUrIzvarajIe ahIM meTI aMjanezalAkA paNa karAvI che, ema zilAlekhe jotAM jaNAya che. tIrtha mahAna camakArI ane prabhAvika che. koI tIrthane uddhAra thaI gayA pachI pAsenA gAmanA jamaNuM pura, vAghapura vagerenA jIrNoddhAra paNa thayA che. tIrthane mahimA ja adabhUta che. AvI ja rIte serIsAmAM zeTha sArAbhAI DAhyAbhAIe baMdhAvela madiramAM pU. pA zAsanasamrA A. mahArAja zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA hAthe zeTha A. ka. nI peDhInA prayatnathI pratiSThA paNa thaI che. AvuM ja pAnasaramAM paNa cAra derIo nUtana ane bhavya banI che. bhejanazALA paNa zarU thaI che. zaMkhezvarajImAM sudara na lepa thayo che. cANasamA pAsenA se dhA gAmamAthI eka vizAlakAya suMdara jinapratimA prApta thaI che je cANasmAmAM birAjamAna karyA che. rAjaputAnA vibhAgamAM AbagirirAja, delavADA, acalagaDha, kuMbhArIyAjI temaja maravADanI nAnI ane meTI paMcatIthI, phaledhI, suvarNagiri, kAparaDA, keraTAjI, zrI mevADamAM kezarIyAjI, karaheDA jI, nAgaphaNI pArzvanAtha, mALavAmAM makSIjI, avatimAM AvatI pArzvanAtha zrI siddhacakra madira nAna ane bhavya banyu che. mADavagaDha vagere temaja jesalamera, bikAnera, alavara, jayapura, ajamera, udayapura Idera, dhAra vagerene Tuka paricaya Ape che citoDanA maMdirone jIrNodhdhAra, pratiSThA thaI che. rANakapurane bhavya AdhAra thaye che te abUnAM delavADAnAM mahine jIvAra zarU thAya che. jAloramAM nUtana naMdIzvaradvIpanuM bhavya maMdira banyuM che. dakSiNamAM mahArASTramAM kupAkajI, aMtarIkSajI pArzvanAtha, bhAMDuka pArjana tha, muktAgiri, thANA, nAzIka vagerene paricaya Ape che. aMtarIkSa pArzvanAthajImAM zrI bhUlanAyakajIne 2005 mAM sudara vAlepa thayo che. thANAmAM siddhacakramadira paTa tathA zrI munisuvataravAmanuM nUtana jinamadira suMdara banyuM che temaja utara prAMtamAM jANamAM takSazilA, bherA, kAMgaDA Adine paricaya sAthe te prAtamAM pUrvAcAryone vihArane ItihAsa ane vartamAna paristhiti lakhI che. paraMtu A pustaka lakhAyA pachI hiMdanA bhAgalA paDatAM pU. pA. AcArya mahArAjazrI vijayavalabhasUrijI mahArAjanA sadupadezathI je aneka zubha kAryo thayAM hatAM temAM vaLI paMjAba dezedhAraka pU pA. mUlacaMdrajI gaNi mahArAjanI janmabhUmi ziyAlakoTamAM traNa mALanuM sukhajInuM bhavya maMdira banyu hatuM temAM pUpA. zrI paMjAbadezAdhAraka burAyajI mahArAja pU. pa zrI mUlacaMdajI gayuM ane pU. pA zrI nyAyanidhi vijayAda sUrIzvarajI mahArAjanI gurumUrti paNa sthApita thaI hatI te ziyAlakeTa, gujarAvAlA, DerA-gAjIkhAna, lAhera vagere pAkistAnamAM jatAM tyAMnI sthitine kAMI khyAla ja nathI AvatuM. e mahAna samAdhimaMdira-jJAnamadira vagerenuM zuM thayuM haze tenI kalpanA karavI muzkela che. tyAMnI paristhitimAM meTe pheraphAra thayela che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva dezanAM tIrthomAM sametazikhara, pAvApurI, rAjagRhI, zaurIpura, banArasa, caMdrapurI, siMhapurI, ayodhyA, hastinApura, mathurA temaja AgrA. dilhI, kAnapura, lakhanau, alhAbAda, kalakattA muzIdAbAda-ajImagaMja vagerene paricayAtmaka ItihAsa Ape che. chele viccheda tIthI aSTApadajI, mithilA, kapilA, seTameTakilA (zrAvasti), bhadilapurane Treka paricaya Ape che. A sivAya lakhanau ne ayodhyA vacce ja ahicchatrA nagarInA khaDere upalabdha thayAM che tenI zodhakhoLamAMthI aneka jinamadire maLavA thI saMbhAvanA che temaja tyAM aneka prAcIna sakakAo vigere che te paNa prAcIna tIrthabhUmi che. temaja kAzI ane ame bAjI vaccenuM jonapura zahera ke jyAM jene ghaNuM ja sArI vasatI hatI, tyAM eka meTI vizAla majIda che je bAvana jinAlaya prAcIna jaina maMdiramAMthI banI che. A paNa eka etihAsika sthAna che. saMzodhakoe A sthAnanI jarUra mulAkAta levA jevI che tene Traka paricaya Ape che. AvI ja rIte bharatapura sTeTamAM DIga-bharatapura, jayapura sTeTamAM mahAvIrajI vagere sthAne prAcIna tIrtharUpa che udayapura sTeTamAM te mevADamAM te jyAM jyAM rAjyane kile baMdhAya tyA tyAM zrIrASabhadevajInuM maMdira badhaya A sisodIyA rAjavIone kAyado hevAthI tyAM aneka maMdiro, devasthAne, tIrtha jevAM ja che. kharI rIte te hindanI A ma ja evI che ke jyAM nAnAmAM nAnA gAmaDAthI te moTA zaheranA nivAsIone paNa tIrthasthAnanI jarUra paDe che. gAmaDe gAmaDe tame jeje. gAma bahAra thoDe dUra-nadIkAThe ke ja galamAM ekAMta sthAnamAM nAnu devamadira-yakSama dira mAtRma dira ho ja haze. ane nagaranA bhAvikajane prema-zraddhA ane bhaktithI hRdayAMjalI ApatA ja haze. A pustakamAM te prasiddha ni tIrtharathAne, khAsa karIne vetAbara jainatIrthone ja paricaya Ape che. bAkI hindabharanAM tIrthone ItihAsa lakhavA besIye te AvA pustakenA keTalAye vibhAge prakAzita karavA paDe ATaluM vAMcI sujJa vAcakane ema prazna thaze ja ke A badhuM barAbara che, paraMtu prAcIna tana Agama sAhityamAM A tIrtho saMbaMdhI kAMi ulekha che kharA? ane heya te tenAM pramANa jarUra Apa vAMcakenA A praznane javAba nIce ApuM chuM ahAvaya ujjite gayaggapae dhammacakke ya / pAsarahAva-tanagaM camaruppAyaM ca vaMdAmi // "jagAra- zAni tathA takSazirAyAM dharma tathA, AdichtraayaaN pArzvanAthamya dharaNaMdramahimAsthAne / " (AcArAMga niryukita, patra 18) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha cUrNamAM paNa dharmacakra, devanimita rapa, vitasvAmI pratimA ane kalyANakabhUmi Adi tIrthasthAnI neMdha male che. " uttarAvahe dhammacakra mathugae devaNimmiA thamA komalAe jiyaMtasAmI paDimA, tityakagaNa vA jmmbhuumio|" sUtronA bhAgya ane TIkAkAro lakhe che ke-aSTamI caturdazI Adi pavItithiomAM nagaramAM rahelA sarva jinama diranAM darzana karavAM joIe. juo tenA paThe. "nissakaDamanimmakaDe cahae sabyahi zuI tini / velaMba ghaDaANi va nAuM ravikika Avavi." " aTTamIcaudasI muMcezya sabvANi sAhuNo sance bandeyacA niyamA abasema-tihIma jatti // " / eesu caiva aTThamImAdImu cayAI sAhuNA bA je aNaNAe vamahIe Thita na caMdaMti mAsa lahu // vyavAra bhASya ane cUrNi AThama, cAMza Adi parvatithinA divase mA sarva jinamadirAmAM rahelI jina pratimAone, ane pitAne tathA bIjA upAdhyAmAM rahelA sarva sAdhuone pathAyalaghu sAdhuoe vadana karavuM joIe, je vadana na kare te sAdhu prAcattane bhAgI thAya. mahAnIzItha satramAM paNa atya, tIya ane tIrthomAM bharAtA meLAone ullekha male che. jahannayA gAyamA te sAhuNo ta Ayariya bhaNati nahA-NaM jaha bhayatraM tuma ANAvehi tANaM amhehi tisthaya kari( 2 )yA caMdapyahasAmiyaM baMdi(3) yAdhammacakkaM gaMtRNamAgacchAmA / A pAThe A sivAya nAnAmAMgamAM pAnA nirvAnumaye sikagiri-puMjAva vagerenA pAThe Ave che. temaja selaga ane pathakanA nivAmAM paNa puMDarIkAcalane ulekha che. zrIjIvAbhigama sUtra,zrI rAyapasenIya sUtra ane jaMbuDhIpapattinA pAThothI zAzvatI jinapratimA, pUjanavidhi ane deve Aso tathA cetranI oLImAM nadIzvaraDhIyanI yAtrAe jAya che ane aThThaI mahetsava kare che temaja jinezvara bhagavatanA kalyANaka divasomAM paNuM de naMdIzvaradvIpanI cAtrAe jAya che, mahatsava kare che, vagere mATe bahu ja prasiddha che eTale ahIM nathI ApyA. AvI ja rIte zrI bhagavatI sUtramAM jaMghAcAra ane vidyA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. cAraNa munipuga naMdIzvaradIpanI yAtrAe jAya che vagere hakIkata paNa e ja sUcave che ke prAcInamAM prAcIna jaina aMga zAstrakAdazAMgI ane bIjA Agama zAmA paNa tIrtho-tIrthayAtrA ane jinezvara bhagavaMtanI pUjA vidhi vagere sucArItya upalabdha thAya che. jema prAcIna jene sUtromAM mUrtipUjAnA pATho upalabdha thAya che tema vedaka sAhityamAM paNa veda kALathI tevA pAThe male che juo, tene mATe nI ulekha, "mUrtipUjAnI aitihAsikatA vedakALa jeTalI prAcIna che." A ja lekhamAM chele jaNAvyuM che ke phakata bhAratamAM ja nahi paNa jyAM jyAM hiMdu dharmanI prajAe pagadaMDo jamAve tyAM hiMdu devadevIonA vividha svarUpane pracAra, pUjana, arcana temaja devamaMdironAM zilpamAM utaryo. jAvA, kaDIyA, sumAtrA vageremAMthI maLatAM hindu mUtionAM pratikenI sAkSI pUre che." jane e jema tIrthayAtrA ane tIrthasthAnanuM mahatva, tenuM gaurava sAcavyuM che temaja e pavitra tIrthasthAnamAM pitAnuM sarvasva khacI tIrthasthAne suMdara kalA ane zilpathI zaNagAravAmAM paNa lagAra pachI pAnI nathI karI. pavitra tIrthabhUmiene pitAnuM sarvara mAnI tIrthabhUmione anukUla bhavya jinamaMdire suMdara vairAgya rasabharapUra jinamUrti ane zrI tIrthakara bhagavaMtanA pUrvabha tathA mahAtmAonA viziSTa jIvanaprasaMgone pattharamAM AlekhI jIvaMta smaraNe raju karyA che. Ama karI temaNe bhAratIya prAcIna zilpa sthApatyane-lalita kalAne ane tene rasatkarSane jIvaMta rAkhe che, baudhdhae paNa kI-lirA-ane ajaMtAnI guphAomAM, bauddha vihAre maThamAM, sAranAtha sAMcInA maMdiramAM ane mUtiomAM je adabhUta zAMtarasa-vairAgyarasa, apUrva madironI bAdhaNI ane racanAmAM zilpakalAne je gauravabharyuM sthAna ApyuM che, te khAsa darzanIya che. AvI ja rIte vaidika dharmAvalabIoe paNa pitAnAM tIrthasthAnone, mUrtione tenAM vividha Asane, vividha mudrAo, vividha rUpa ane avatAronuM je adabhuta nirUpaNa karI zilpa kalAne je uttejana ApyuM che te khAsa darzanIya che temaja 35AvatAra ' ane rUpamaMDana vagere graMthamAM mUtiracanA-nirUpaNa pramANe caturmukha, paMcavatra, zivaliga, ardhanArIzvara, gepAlasuMdarI, sadAziva ke mahAsadAziva, viSNu rAmacaMdrajI, sItA, rUdra, hanumAnajI vagere vagere aneka khAkRtio vividha rUpadhArI mUrtio banAvI tIrthone bhAvyA che. chelle rAjA mahArAjAo, musalamAna bAdazAha ane mugala samrAToe bhAratIya kalAne je rUpe uttejana ApyuM che te saumAM tIrthadhAmanuM zilpa utkRSTa ane uttama che, " "gujarAtanI keTalIka ana patimAo" lekhaka nirAlAla bhAIsa kara dave. kumA 300 mo aMka Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA prAcIna hindu zilpa ane sthApatyanA pUrva namUnAo mATe AbUdelavADAnA jena madira, kuMbhArIyAjInA ane mIrapuranA na madire jagavikhyAta che. pAzcAtya vidvAna phArbasa sAheba ane karnala ToDe AbUnAM maMdira ane tenuM addabhUta zilpa joI mukta kaThe prazaMsA karatAM chevaTe emaja kahyuM ke "A madire samasta bhAratavarSamAM sarvotkRSTa kalAdhAma che. suprasiddha dezanetA 5. zrI mAlavIyAjIe pAvApurInA bhagavAna zrI mahAvIra devanA nivaNathAnanA-jalamadiranAM darzana karatAM kahyu "AtmAnI apUrva zAMtinuM dhAma A maMdira che " AvI ja rIte tAraMgA hila uparanuM gaganacukhI bhavya jaina maMdira, rANakapurajI ane kAparaDajInuM maMdira, ajAharA pArzvanAtha, zaMkhezvara pAzvanAtha, kulapAka DhIyANa-leTANuM ane nAMdIthAnI addabhUta amIbharI mUrti racI re upamA na ghaTe koI rastutine caritArtha karanI jinamaMtiye khAsa darzana karavA lAyaka che. jainamadiranI adbhUta bAMdhaNuM, apUrva zilpakalA ane racanA joI tenA upara mugdha thaI hindanA rAjAmahArAjA ane dharmAcAryo paNa AkarSAyA ane khAsa zakarAcAryajInI preraNAthI jagannAthapurI, dvArikA, barInArAyaNa Adi tIrthonA jainamadiresA pitAnA ISTadevanI mUtio sthApI che, je 2 ghavadhi vidyamAna che. musalamAna samrAToe paNa bhavya jina madirene majIda banAvI che. jemake pAlanapura, bharUca, prabhAsapATaNa, khabhAta, vijApura, jenapura, ajameranI prasiddha masIda eTale A badhI mUrtipUjAne ja mahimA ane vividha prakAre che. A saMbadhI bhAratIya be vidvAnanA avipAye rajU karI A lAbI prastAvanA pUrI karIza. " mUrtipUjAne khaLAmAM ja zilpakalA sacavAI che mUrti ane madiranI vividha racanAomAM ApaNA rASTrane dharmanI vividha rekhAo paDI che purANanI asaMkhya kalapana ene patthararUpe sAkAra karavAnI pratiSThA mUrtio ne madirAne vare che mUrtio prajAnI manabhAvanA, AzA nirAzA ane kalpanArUpe che. saMskAre nuM e navanIta che." sureza dIkSIta "je musalamAne hidamAM AvyA hidanI saMpatti ne dhabhAvane lUTa, mUtibhAjaka banavAmAM pitAnuM gaurava mAne te ja musalamAna samrATe, kaTTara musalamAna sUbAo bhAratIya pavitra tIrthadhAma ane devarathI joI mugdha banyA. butaparaNita kahIne mUrtine nidana rAoe makkA-madInA, ajamera-AgrA, dIvahI-lakhanau, vijApura pAvAgaDha mADavagaDha vagere zaheromAM manohara majI-makabarA, rajA, kamare baMdhAvI tene dhupa-dIpa-puSpamAlAo ane vastrothI ja nahi kintu hIrA-motI-pannA-nIlama vagere jhaverAtathI zaNagArI ane emAM tAjamahelanI racanA kane te uMda ja karI che." P. R, S. eTale tIrtha sthAne te dareka dharmAvala nIo mAne che e nirvivAda che-basa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 13 A ja mAnyatAthI prerAI A nitIne itihAsa pustaka taiyAra karavAmAM AvyuM che. A puratakamAMnA ghaNAM tIrthonI yAtrA te amArI tripuTIe karI che. eTale pratyakSa daSTArUpe tIrthonAM varNane jena sAmAyikamAM avAranavAra ApyAM che. khAsa bhAvanagarathI prakAzita thatA jena AmAnaMda prakAzamAM amArI pUrva dezanI yAtrA, amArI mAravADa yAtrA vagere prasiddha thayelA hatA. e lekhe joIne ja bhAI kesarIcaMda jhaverIe jaina tIrthone itihAsa pustakarUpe pragaTa karavA mAMgaNI karI. ane temanI ja preraNAthI A purataka tayAra thayuM che. tyArapachI jana, jaina jAti, jana dharma satyaprakAza vageremAM paNa tIrthayAtrAnA lekha avAranavAra amArI tripuTIdArA lakhAtA hatA ene paNa AmAM samaha karyo che A sivAya bIjA paNa aneka upalabdha sAhityane zakaya teTalo upayoga karyo che te vAMcaka graMthanAM nAmathI joI zakaze-a pustaka lakhAyA pachI keTalAye mahAvanA prAcIna zilAlekha ane ItihAsa prakAzita thayAM che. jemake ghaMghA thita zrI navakhaMDA pArzvanAthajInA 1431 ane 1381 nA zilAlekhI pramANe male che sirohI rAjayamAM ghaNuM prAcIna maMdira che. temAM dIyANA, loTANA, nAMdIyA vageremAMthI bAramI sadIne le ame jenadharma satyaprakAzamAM prakAzita karyA che. AvI ja rIte hArIja, kAI, cANasmA vagerenA lekho paNa upalabdha thayA che. amadAvAdanA maMdira, tenA sa gho vagerenA rAsA DhALe maLyAM che. kesarIyAjI, jIrAvalA, aMtarIkSajI vagerenA rAse ratavane prAcIna malyA che je e tIthenI etihAsika prAcInatA siddha kare che. A badhA prAcIna ulekho dvitIyAvRttimAM umerAze. A pustakanA prakAzanamAM akheye yaza pU pA. gurumahArAja zrI darzanavijayajI mAM. sA. tathA pU. pA vaDIla zrI jJAnavijayajI mahArAjazrIne ja ghaTe che. amArI tripuTIe sadAye sAthe rahI je kAMI joyuM, nihALyuM, anuvAva karyo te badhAne yaza e pUjayene ja ghaTe che. ane saddagata gurudevanI paramakRpA ne AzIrvAdanA pratApe ja amArI yAtrAo saphala thaI che, tyAra pachI AtmAnaMda prakAza, jaina dharma satyaprakAza, una, janajAti vagere sAmayike e lekho prakAzita karI amArA utsAhamAM vRddhi karI che te kema bhUlAya? Arthika sahAyaka ane parataka mATe preraNA karanAra bhAI kesaracaMda jhaverI tathA amadAvAdanivAsI mahAnubhAva DAhyAbhAI ratanacaMda vagere vagere mahAnubhAvonI temanI kRtakita ane tIrthasevAne paNa na ja bhUlI zakAya. chele pustaka chapAvIne taiyAra karanAra zeTha devacaMdabhAI dAmajIbhAI, temanA bane supu gulAbaca dabhAI ane harilAlabhAI tathA prapha sadhana karanAra bAlubhAI rUganAtha zAha A badhAnI dhIraja, khaMta ane amApa utsAhe A pustaka suMdara rIte bahAra paDe che te badhAne premathI saMbhAruM chuM. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka vAMcI mumukSu ja tIrthayAtrA karavA prerAya, tIrthasthAne mahimA jANa vAMcI tene anubhava kare ane tIrthayAtrA karI jaina dharmanA bhUtakAlIna ane vartamAnakAlIna gauravane anubhava karI pite tevA mahAna thavA, e mahAna vibhUtionA pagale cAlI jIvanane vIga devanA dharmane yogya banAvI tArathati tItha ne saphala kare eja zubhecchA. tIrthayAtrA karavA janAra mahAnubhA nIcenI sUcanAone jarUra amala kare. tIrthayAtrAe jatA sapta vyasanane jarUra tyAga kare, rAtriojana, kaMdamULa bhakSaNane tyAga kare, vrana pa khANuM kaI ne kaIka jarUra karavAM, brahmacarya pALavuM, dareka tIrthasthAnamAM avazya pUjA karavI, bhaMDAramAM jAra bharAvavuM, sAdhAraNa khAtAmAM paNa rakama jarUra bharAvavI, AzAtanA thatI jovAya te TALavA prayatna kare. kyAMya gaMdakI na karavI. dharmazALAomAM pazu zuddhi jALavavI. pahADa upara caDatAM paganA joDA nIce ja rAkhavA. maMdiramAM seTI-vIyAra vagere kadI na laI javA. eThA mehe na javuM, pAna sepArI vagere mukhavAsa moDhAmAM na rAkhavA. mukhazuddhi avazya karI levI. upara kazuM ja khAvu nahiM. pANI sivAya bIjA pINAM paNa baMdha karavAM. aMga thaka, vastra zuddha, citta zuda, upakaraNanI zuddhine khyAla rAkhave. pahADa upara laghunati vaDInIti na javuM. rastAmAM thuMkavA vagerenI bIjI gaMdakI na karavI ane nIsevAne pUrNa lAbha laI AtmakalyANa sAdhavuM, e ja zubhecchA. mu nyAyavijayajI (tripuTI) -- -- ka -- e ka pa e Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka taiyAra karavAmAM sahAyaka pustakonI neMdha, Avazyaka niryukti. vivadha tIrthakalpa. jaina tIrthamAlA padAvalI samuccaya, prabaMdhaciMtAmaNuM upadezatara giLuM upadezasapratikA vastupAla caritra saghapati caritra zatru jaya mAhAgya zatruMjaya prakAza AmAnada prakAzanI phAI, zatruMjaya megorIyala janadharma satyaprakAzanI phAIla jainadharma prakAzanI phAila jaina jayoti jina yuganI phAIla bhIlaDIyAjI tIrthano ItihAsa, suSA bAbu bha-1-2 jaina pyAMka zaMkhezvara mahAtIrtha dharmadhvajanI phAIla janadharma prakAza hIraka mahesava aMka cArUpa tIrthane riporTa jana sAhitya sagodhaka amArA lekhone saMgraha AtmAnaMda prakAza (hindI) na spezIyala aMka jaina tIrthano ItihAsa vihAra darzana vihAra varNana pATaNa caitya paripATI cUta caya paripATI khabhAta no paripATI kumArane khAma aMka vizAla bhArata vizravANI prAcIna lekha saMgraha bhA-1-2 saM. janavijayajI prAcIna jaina lekha saMgraha bhA. 1-2-3 bAbu puraNacaMdajI nahAra prAcIna jaina lekha saMgra8 pU 5. A. zrI vidharmasajIi prAcIna jaina lekha saMgraha pU. pA. A. zrI buddhisAgarasUrijI jena sAhityane saMkSipta itihAsa jana dharmane prAcIna itihAsa vIravaMzAvalI jena tIthI nakaze, paMcapratikramaNa. sametazikhara tIrtha cirAvavI iDara tIthane riporTa kesarIyAjI tIrtha ItikAma. bherola tIrtha paricaya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nu krama Ni kA pRSTha 145 185 145 141 14 ! 146 148 19 nAma pRSTha nabara nAma saurASTra vibhAga 24 ThAra 1 zrI zatruMjaya girirAja 1 25 jarmo talAkana 26 naLA 2 mAphavA 114 27 te 4 va zrI navagaDA pArzvanAtha 15 28 kaTArIyA 5 vadanabhIpura 115 29 aMgIyA 6 dvArikA 116 3kathakeTa (c) TAka 117 31 khAkhara 8 jAmanagara 117 gujarAta vibhAga 9 miranA (vitAcala) 118 32 zrI zaMkhezvara pAzvanAtha 10 kaDInA 133 33 vaDagAma 11 nA zera 138 34 uparIyALA 12 aArA pArzvanAthajI 135 35 varamagAma 1 delavADA 137 36 mAila 14 dIva 128 15 balejA ( yA) pArzvanAtha 138 38 pATaDI 16 vardhamAnapurI (vaDhavANa) 128 39 pacAsara 17 uparIyALa 139 40 rAdhanapura kaccha vibhAga 41. samI. 18 bhavya tIrtha 140 2. muMjapura 19 aMjAra 143 43, cadura (meTI) 20 muddA 143 44. hArIja 21 mADavI 45. cArUpa 22 bhuja 148 pATaNa 23 sutharI 144 47. gAjU-gaMjItA 153 164 164 161 165 165 166 167 143 172 174 178 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 258 186 87, naMbara nAma | pRSTha naMbara nAma 48. meDhe. 178 8, kAvI-gavAra 252 40 kabaI (manamohana pArzvanAthajI 180 81. mAtara 255 5. cANasmA 181 82. agAzI 256 pI. harIja 182 83, muMbaI 2pa7 para. metrANu 182 84. pArolI tIrtha 53, amadAvAda 183 85. pAvAgaDha 259 54. naroDA 186 86. bhinnamAla 263 55. serIsA mAravADa-mevADa rAjaputAnA vibhAga 56. vAmaja 189 caMdrAvatI 27 57, bhoyaNajI 189 Abu 276 58, 5 sara 190 8 . orIyA 284 59 mahesANuM 100 90, acalagaDha 284 20. AnaMdapura (vaDanagara) 191 9ii. ArAsaNa-kuMbhArIyAjI 297 6. tAraMgA 192 moTA pisInAjI 302 62. iDaragaDha 206 93. mahAtIrtha musthala 303 63. pizInA pArzvanAthajI 211 jIrAvela pArzvanAtha 304 64. moTA pisInA 211 brahmANa (ramANu) 299 65, pahalavIyA pAzvanAtha kaya-kAsahaka 311 ( pAlanapura ) 212 97. sAra 312 66. magaravADA rANakapura 37 67. bhIDIyALa (bhImapalI) 214 varakANa 322 68. uNu 224 100. nADola 323 69. tharA 225 101, nADulAI 323 70, rAmalai ya 225 102 sAdaDI 71. muharI pAsa (TITeI) 228 103. ghANerAva 326 harabhela (bherAsa) 229 104. muchALA yahAvIra 226 3. nAgaphaNI pArzvanAtha 231 105. pIThavADA 328 74. dabhavatI (DabhoI) 233. 106. bAmaNavADAjI 75. vaDodarA 236 107.. mIrapura 330 76. jamaDIyAjI. 236 108 nAdIyA 77, bharUca 237 109 loTANA 78, surata 241 110. dIyANajI 333 78 sthAna pArzvanAtha (khaMbhAta) 24ra 111, nItoDA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma pRSTha najara 112. 113. 114, 11, 11617. 118, pRTa naMbara 235 285 146 26 147 247 148 14% TaTaTa 1vo Ta 947 151 29 24 25 296 296 nAma cirAlIyA sAralIjha amera kezaragaMja jayapura avara (vA pArzvanAtha) mAvIrajI cAlavA vibhAga ma 348 tArapura lamaNInI tAlanapura dhAra 11, ajarI nA beThA rAmezvara rAtA mahAvIra suvarNagiri keTA tIrtha nAkoDAjI kAparaDA kalethI ezIyAjI jesalamera amara sAgara levA devITa brahmasara 8 SYY Taka 121, 12 13 262 405 1paTa 154 15 pada 369 496 407 124 125 126 127 108 129 130 1.7 498 408 bADamera pakaraNa 40, karaNa-kSedhI bITAnera udayapura samAnA kheDA aghATapura dhI derI AjI sAvarAchA 12Y 135 16 127 128 18 140 158 pAvara ra7 158 amIjharA tIrtha TAuda 160 kurAnapura Ta70 mahArASTra vibhAga Ta7 161 kapAjI ra71 162 aMtarikSa 163 munnAgari Ta74 164 bhAMDurajI Ta76 165 kuMja 379 166 nAzIka 167 thANA 381 168 vIjapura 66. jAne 284 170 hemagiri 285 171 minAlI 281 paMjAma vibhAga ra92 17ra bhega 24 192 takSazilA 12 418 421 422 429 424 425 425 25 45 425 283 141 delavADA-devakulapATa dayALaa kile nAgadA-abaja cittoDagaDha makSIjI pArzvanAtha atI pArzvanAtha ratalAma 142 142 144 426 47 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 AiGR naMbara nAma nAma 174 kAMgaDA pUrva deza 175 banArasa 176 bhelapura 177 bhanI 178 siMhapurI 178 caMdrapurI 180 5TaNa bihAra 182 kuMDalapura 183 guNuyAjI 184 rAjagRhI 185 pAvApurI 186 gIraDI 187 juvAlukA 188 madhuvana 189 zrI sametazikha cha 190 baTadvAna (vardhamAnapurI) 191 kalakattA 192 kAsIma bajAra 193 muzIdAbAda 194 mahimApura 195 TolA 196 bAlucara 197 achamagaja 198 kSatriya 100 gayAjI. 200 budhagayA 201 TAkedI 202 nAmanagara pRSTha naMbara nAma pRSTha 428 203 caMpApurI 491 204 maMdArahIla 486 434 205 sulatAnagaMja 497 435 206 adhyA 490 207 ranapurI 504 435 208 lAkhanI 507 209 kAnapura 512 447 210 zaurIpurI 513 644 211 AgarA 515 449 212 mathurA 516 451 213 dIlhI 519 45ra 214 hastinApura 521 453 215 kapilAjI 527 459 vichera tIrtho 465 216 zrAvati 531 465 217 aSTApada 533 467 218 dilapura 57. 468 219 mithilA 540 477 220 kau zAbI 543 YOL 221 purImatAla (prayAga) 547 222 prayAga (alhAbAda) 548 482 223 ahicchatrA 549 482 224 takSazilA para 483 225 vIrabhayapatata 557 484 226 garA 558 484 rara7 badriI pArzvanAtha 559 484 228 udayagiri 559 485 229 jagannAthapurI 489 290 jenapura 489 231 dvArikA 488 pariziSTa 1 6 zrI pArzvanAtha kapa pa63 490 pariziSTa 2juM citya paripATI ratana 568 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIthenI TUMkI mAhitI kAThiyAvADa vibhAga tArIkha | pasTa sTezanathI . nijIkanuM sTezanamAM keTalA | prAMta kilo Telegr- | mAIla phic office tIrthanAyaka bhagavAna (rimA) vizeSa mAhitI nAma rasthAna rAIna pA. sTeTa | Palitana | pAlItANuM ! sTezane gADIo maLe che. maM, 10 TuMke 9 hajAra madirA i A. zrI vijayanemisurie uddhAra karAvyo che bhAvanagara talAne B. S. pAlItANuM AdinAtha | . S.T. pAlItANA zatruMjayagiri B. S. kadaMbagiri haragiri 5galA talAjAgiri | sumatinAtha | B. S, talAja mahuvA baMdara ! mahAvIra mahuvA ghoghA baMdara | navakhaMDApAuM B. S. bhAvanagara B. S. dhoLA ja. vaDhavANa zahera B. S. vaDhavANa junAgaDha gAma temanAtha junAgaDha giranAra giri prabhAsapATaNa caMdraprabhu verAvala koDInAra aMbikA(vi) che ma0 5 valA Talaja | tAladhvajagiri TuMka 3 Mabura mahuvA talA mAIla 28, jivitasvAmi gavarmeTa | Gogha | gheghA | mATa reDa, camatarika mUrti vaLA sTeTa Vala valA Agama tIrtha, jUnI talATI vaDha, sTeTaTIWadhwana] vaDhavANa | nadI kAMThe kRtrima tIrtha ju. sTeTa | Junagadh | junAgaDha I neminAtha kalyANaka 3 girivara TuMka 5 Prabhnso che ! rAga moTara maLaze. meM. 2 (gAyakavADa) Kodinar keDinAra gADI maTara maLaze. viratIrtha ju, sTeTa | Una unA ) , hIrasuri sarmabhUmi I unA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA 19 narendra (rema) DhAMkagiri managara nAma sthAna Ara Izvara ' garI kaTArIyA pArzvanAtha J. S. ayapArzvanAtha B. S. pArzvanAtha J. S. mAdinAtha G. S. neminAtha J. D. tIya nAyaka bhagavAna zAntiAya mAra pArzvanAtha ghunava * vAvIra relve lAIna 3. re. " .. 19 '' verAvala mahA bAMTavA pAmelI jAmanagara najIkana` sTezana mAra "" mu "3 andara ra 60 28 20 28 kaccha vibhAga sTezanathI kaeNTA mAIla * jI. sTe r .. pAradara goMDale sTeTa jAma. sTeTa |Jmnagar kaDI '' Una abhaDAsA .... tAra epIsa prAta jIlle Telegraphie office vAgaDa Bantva ... Anjar , 39 Mandvi Bhachhaw unA ... maDhavA DhAMka jAmanagara pAsTa eDDIsa ajAra vaDAlA ... sutharI vADhiyA gADI meTara malaze (sTe. prAcI) dIva dare maM. 10, dela mA. 2 pArakha'dara mA 30 mAMgareAla mA.20 vicche tItha ( kharaDe vigere) tIya samAna aneka i (rimArka ) vizeSa mAhitI khAsa tItha nathI. madira 3 rekaDI malaze, UMTa maLaze. bhujamAM meM. 3 vaDAlA mA, 2 p'catIrthIyAtra', mAMDavI mA. 26 bhruja mA, 48 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta vibhAga B. B. & C. J. RY. reve (rimArka) vizeSa mAhitI | tIrthanApAka gAma rasthAne gavAna najIkanuM sTezana elegraphic sTezanathI keTalA prAMta cha mAIla tAra enIma | pisTa ophIma Ollico * * 10. khepara pAnAtha BBhag] pATaDI hArija vAmAM AdinAtha Mi, II. 5TaDI bhADuka gADIpA | cha | DIsA pATaNa paMcAsara pA| M, II. pATaNa sArU5 zAmaLApA rayAsa | cANasmA vApI |M H. | cANasmA oI manamohanapA che kaI uparIyALA sSAnAtha | vyAMga ! upariALA amadAvAda | 24 amadAvAda nareDi pAvatI pArtha naroDA bhe yaNuM mahilanAtha H, B.! bhoyaNuM pAnasara mahAvIra pAnasara pArzvanAtha kalola rAdhanapura jhIMjhuvADA | yAda pAsthaLI, rAdhanapura mA. 38 Il vrij hArija meTara raoN, jhIjhuvADA 16. | Mandal dasADA cha dasAi, mA. 6 - banAsa kAMThA , tharAda baLada gADI, tharAda mA. 24 gujarAta | Patan pATaNa ghaNuM maMdira,cANuramAM mA. 16 Chorup sApa | paTa mA. 10 Chanasma | cANasmA (Teva)moDherA pArtha ma, 14 Cimbiy kaMbaI Tezane gADI maLe che viramgam vIramagAma viramagAma tA. 12. chanA 6 - 244&IMS Abwodabnd 24482 118 ghAM maMdira, haThIbhAInI vADI Naroda | naroDA amadAvAda ma. 9 dharmazALA 3, Bhoyoi ghelaDA rahe. 3. Panser pAnasara | gAmamAM cityAlaya che.. Kalol kalela | vAmaja mA. 5 vAhane maLaze yaNuM serisA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 IDara bhilaDIyA enAtha DisA metrA siddhapura delavADA nema-Adi AburoDa kuMbhAriyA maMdira 5. tAragA-hIla 1 ajitanAtha Mi. I,! tAraMgAhIla vaDanagara AdinAtha vaDanagara mAtae sumatina tha mahemadAbAda maMdira 9 IDara pasInA | manAya moTAparInA TIi | manapA khaMbhAta taMbhanapApa khaMbhAta 'aabe RSabha, dharma | B. J.) aMdhAra pAe, vIra bharUca Dabhoi leDI pa Dabhe. bharUca dara nisuvata bharUca jaDIyA AdinAtha jaghaDIyA amArI vIra banAsakAMThA | Desh | DisA | sAcora tIrtha 60 siddhapura | Met. Rad, siddhapura siddhapura | pATaNa 28, pAlanapura 26 zirohI | Abu. | Abu(khareDI) acalagaDha 5, oro A nA aMbAbhavAnInI,belagADI maLaze. Toran Hul tAraMga hIna ! Vadnaga: vaDanagara ] karapatra prathama vAcana naM. 5 Matar mAtara kheDA 4 naDIyAda 14 Idir zatruMjaya ujajayaMtAvatAra maM 3 Idar | vaDAlI 20 tAraMgA * * brahmakheDathI vAhana maLe che zAmatA pAse muharIthI lAvyA khaMbhAta Camb.y khaMbhAta 1 naM. 8 prAcIna graMthabhaMDAra Kyvi kAvI jaMbumara mA. 16 khabhAta ma 22 duod amada | bAda 20 ! mAyakavADa Dabhoi DabhoI maDhavAcakayavijaya ravabhUmi | bharUca | Broach aAvabodha; samalIvihAra ' inklesver aMkalezvara | surata-ji. 45 | jI thANuM | Virat agAzI | mubaI mA. 40 phena kAzI bharUca bharUca - 4 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mALavA-mevADa-mAravADa-rAjaputAnA vibhAga B. B. & C. I. Ry. tAra esa I miDha. gAma ramA tInAyaka bhaga na nijIkanuM sTezana | lAina | sTezanathI, keTayA | pAMta cha modI /olographic illiou ; (mika) vizeSa mAhitI mALavA pAvara zAntinA kacci| dAhoda pagArAna 10| R. M. Indara mAMDavagaDha pAnA(hatA , | gI ujajaina avaMtIpA ujana mArI) pArzvanAtha | AT.P. bakarI semali. | zatinAtha }B8kol| rAma ja, tAvANuM ma. nathI |al | mahu saM. 8 | | maMdasora vahI pAya, ghaDela cittoDagaDha nAgaphaNuM pAmI B M TcaDa je. 42 // pAmanAtha | kareDA delavADA maMdira 4 khemalI dhorAjI AdinAtha udepura saradArapura inDera, maMdira 5, (mAlA) rAjagaDha meLe ja 10mohana ghAra sTeTa | Dhar bhAlachA zAMtinAtha che, (parvata upara) vArivAra | Ujjun ujajana C. I, P. maMdira 17 mALA | links makisa silANuM sTeTa Ratlam ratalAma I AM, ratALaM. 9, jAna mA 13 indora sTeTa| Darwani vaDavANuM rAvaNa kuMbhakarNa pAdukA (hi, maM). | gAliyara | Mrandson (dazapura) Tharod maMdara mA, 10 udepura sTeTa Chitor citoDa kidhAma maM. che vAha) (mevADa) | Karer 42 // upasargahara pArzva bAvana jinA. | nAthadvArA udepura mA. 14 dayAlazA mA.18 rAjabhava zariyAjI udepura mA. 35 BRT Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - samInA ! pArzvanAtha | P | nagara | sAmalIApA che , muMgarathalA | jIvitasvAmI |Bech AbureDa aMjarI mahAvIra paDavADA bhAmanavADA nAdiyA jIvitasvAmI zIvI maM. 17 jIrAvAlA pArzvanAtha DisA sava pIMDavADA sAra mahAvIra visA vilamAla jAlera svagiri maMdira 3(14)|(SJ) parvata rAtA mahAvIra BB&cl| mArI maM.4(pardha! | | phAlanA rAyapura { AnAtha - vAgarA * Udaipur udepura | adabadajImAM zAtinAya che delavADa, kuMbhalamera, Abu Abu pAchuM | vIra tIrthavichera muMgasthala 1 zirohI | Pindwara] pIMDavADA | mIrapuramAM maM. 3 pIMDavADA 3 zihImAM 10 phIzu 14 meLe 5 zirohI sTeTa zi. ma. 14,nadiyaracaya vIra 94 ) , Shirohi zire hI pAye madira hamIra tIrtha mA 10 Akha mA. 18 bhA.su.46 meLo jodhapura sTeTa jAvala mA. 10 zirohI mAM 20 sAcAra dhAnerA 34, bhIlaDI 60 bhinnamAla dhAnerA 60, bhADavA 50 Jalor jAlora jAlera ma. 1ra(mAravADa)mA 70 Falna bAlI | vIjapura mA. 2, vAlI mA. 4 sAdarI | meTara,rozalI pa. mA 11 >> maM.lokayadIpaka, rANI mA. 21 | mA.phA. va. 10 A. zu.13 meLo ghArAva | mUchALA mahAvIra tIrtha mA. 3 desurI dhArAvara, sAdarI rANI mA.23 * - ve mAravADa - - - - - kAlanA - kherAva desI naM. 3 phAlanA - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- 10(14) mAravADa 1 | gaM. 8, 8 2 raNuM nADu prAcIna maM. 4 varANA pAzvanAtha pusaliyA eranapurA pAlAra virA goDa mAravADa ja, aurAgiri hAvIra enapurA gAdaDI nAke pA enAtha (u) bAlenA je. kApaccha 5(PB) setA ledhI | J | mehatA ja ezIkha mahAvIra : 0 ] eziane jesalamera Damera lokanA pAnAtha hAlAkI rAvaNaharA ! rAvaNupA BBCI alavara * ! lAva | vijayasenasUri janma Rani | naDula 1 zAMtistara racanA, 1ra. mA6 , JrANa sTezana pArzvanAtha vidyAlaya Bran. Gh. erana kepa erapura chAvaNa zivagaMja 6. Bran. to. | eranapho - ramezvara tIya giDIjha] MarwarI. ravAMDa ja vi . 1939 di. zrA zu. 11 Bran, C. | rana 5 | guDAgAla gA. 14zavagaMja 7 guDAbAle nA caralI balenA mA.maM.3 calotra | bAtrA ! maM. 3 zrA, gha. 2 (cha. mAlANuM) Pipar | pIDa | pIpADa 7,bIvADA 13, 20 Mortnrond aand zid #31 Oson | ezikhA ! ozavaMza utpatti | jesalamera ! prAcIna granthabhaMDAre, meTara) jesalame mA 106(rAjaputAnA) + 2 dharmazALA | rAvaNa madirI pratiSThita vika 6 S: jesalamera Barmer } } $ - rA sidha 5 ala se Alwar alavara Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa mahArASTra-varADa vibhAga. | - gAma rasthAna ! tIrthanAyaka | re. bhava na | lAIna - sTezanathI tAra ophIsa pesTa najInuM sTezana prAMta ja! Telegraph mAIla | ophIsa Offios (mika) vizeSa mAhitI lAyakala op 3196991 na ca M.SM. |M K. | brIca | 2 | kokApura | ... (mubaI-30) Hotkal | kuM ja | mIraja mA, 16,kevajApura mA. 17 Nagada Konibhvi) mAMgalI, kArtikI-caitrI 1pa meLe karNATaka Alir maTIra tinAtha pATha kinAtha bhadaka pApanAtha zarapUra ! gata alira nijhama G. I. P! GI. P. bhadaka pAkelA sI pI. | varAha | Waron Basim balArI | gIrI-rile, viccheda tIrtha alira mANekavAmI harSaka ka mahAvIra dharAra kezarIyA pA. ma 2 cAMda mA. 18 basIma ! adhara mUrti, bAlApura mA. 48 : 48 ----- -- - - -- - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAma sat banArasa bela pura badala Dha si hrapUrI cakratI phaijhAda soyA aSTApada setamaheta ratanapurI lakhano kInA ze ripura ahiMnA pUrva deza (uttahinda--bihAra oDisA "gAla) vibhAga E I. R. tIyanAka bhagavAna 20. na ma'. 8 (13) OR(s pAnAtha supArzvanAtha zreyAMsanAtha (ca) za'ti ga 1 (dharma') |OER(8) jA AdinAtha > ', 19 GOV/ ... nirtIz (sA) |OGIR(s) dharmanAtha ma sTezanathI naRtu sTezana | keTalA mAla ma'. 14 '' vimalanAtha |BB(ul.' neminAtha (mena) pArzvanAtha 81(i.) banArasa " .. sArana tha apAdhyA - balarAmapura sAhAvala lakha. ja. DhAyamagaja zi, hAma krU eenalA 3 . - 14 1 $ 14 ^ tAra ophIsa prAMta jIye 'alegraph Offico 39 ...... : ...... ..... . si' uttaraha da ,, himAlaya ...... ' .. -- "9 #1 kharelI I`enares 99 ... (ge&l) | Balrampur Sohaval Lucknow 39 Sarnath - Fyzabud Ayodha ... peTa Az2Isa banArasa "9 ,. sAratAya phaijAbAda aAdhyA - ... pheda lakhanau ... Shikohnbad| murezara Aonla mu. rAmanagara (rimArka') vizeSa mAhitI ThaMDerI khajAra, agrejI kAThI 4 kalyANuka mazI aa. 3 4 3. gamAkADhe kAzI zA. 25 4 ka. kAzI mA. 6 (meTara) 4 ka. kazI mA. 14 (meTara) ayeAdhyama! 4, nauTAi mA. 10 186. kaTara maheA phe. mA. 4 (ccheda tItha) kailAsa vigere 4 4. viccheda tI (vasti) 4 4. ma. 2 (naurASTra) kAnapu huM kAcanuM ra 4 3, dharmo, meTara ratA che janma kayAnike sagavaDa karavI (viccheda tIya) khaMDera jaina rastUpa . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2 mathurA nevIra |G..P. mathurA kastinApura h-17-18maM] . w| mArata kAMgaDA AdinAtha peDhAnakoTa prayAga bhavi ai)j IlAhAbAda kosAbI padmaprabhu |TI() { maTanA bhakUilapura zItalanAtha | , mihilA nami, ma4i |BN W. sItAmaDhI vizAla * hAjIpura paTanA yUlibhadra | H I. | paTanA ja. birA-] maM. 2 B BL| bihAra, za. (pAva) purI 1 mahAvIra maM, 5 sA. brAMcaT iAlapura gautamasvAmI BBL nAlaMdA rAjagRhI munisuvata | ma | rAjagIra jApAjI mahAvIra - brAMca navAlA sAdI vininAtha | E 1. | lakhIsarAI (bhAI) , * thI )By.w| nonavAra pIra | E. I | jakhIsarAI = = = * * * * * - = = = * = | paTanA barelI | Muttra | mayuga | pIjAmaDI, jene ratA myujiAma u. vi. 1 Mawana | vahasumA | 12 ka. muvAnA meTara malaze paMjAba - namakITa (vida) u. vi. | Allahabad | IlAhAbAda | kevala ka (viccheda) cazarI" 4 ka. vichera) AsAma hajArIbAga | Bengal Jor jorI 4 kavida) maithIla | Sitamarhiii sItAmaDhI 8 ka. vida, pAdukA mujapharapura | | visAlapaTTI khaMzira paTane Patna | ma. 2 myujhiyama, (bihAra) bihAra Bihar bihAra ! tuMgI nagarI, zrA. dharmazALA gAyaka | nivaza ka. javara T(D paTanA) moTara sarvisa che Silnd milAva ! (vAgAMva) vi, mA. 7 moTara Rijgir rAjagIra | 4 ka. pAMca pahADa yAtrA moTara gayA (biM)Nowada navAdA] guNazIva-ceya jalamadira 14 | megera (bi) Jamun jamuI- 74 meTararvina che gorakhapura | * * (TanI-6) kaMI nathI. gAma bukhadA 18 gera (bi) kiMdhA | gAyeTamAM ka. maM. 2 moTara - 2 - navAlA P 0 I .. . Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikuMDa gIDIka ::jIvAbhiA madhuvana sammetazikhara - vis ga'pApurI gArahiza KHORga'jax bAlucax uttaragIra khagIra lakattA pahADa , hAvIra . . ma. 1 (,, mg) " mAhIra ma 12, ze pAsa nAma 5 31 '' *p 5' 7 (11) 'huM (nicche) .. 13 vAsupUjya |U . (3/ py(B.m 10 (1313) 10, 3. B N. " sUriga "" 1, 2 (4) / L, I, za. zItala 16 3, lakhIsAI gIraDI ** - nimiyASA bhagata. ja gArahila 24 for 201 . gaja bhuvanezvara 24 * 16 R 7 3 . 3 . . 4 'zw DuMgara (cha) hArIbhAga bihAra 32 1) ?? > " .. . magAma Giridih DisA bagADa .. kevala 30 nadI (mAkara) " pArasanAtha meATar sarvi sa, isarI sTezana mu. madhu na ka. 4. sA. 200, melADa ra Tuka .. '. 20 ka. 5ma, isarI sTeza mAM 10 4 4 ma. 2 bhAgasa 1. ma. UrvAMgu 4. TekasIgeTara maLe che. Mand IIli mArI Aimgony |jimagaja zrA 80 sTezana para lagazALA Jiaganj khiAgaMja | kAgela . mahimApura, nadIpAra udAgIra | kumAragIri-drAthIgrA, suhastisUri vAsa " 1 UJapura |npuden, s'pAnagara . ji. ga n Udaigiri (sA gIraDI "} Calcutta kalakattA janma . mUlanI-jamAna me Tar maLaze, dhama zALA-peDhI huM lA 1para sa. .. zAlA ? sucanAH-katI nahIM paNa tIne lagatuM gaya=mathavA tI samAna, ja= sana, mAmA, mA=pAtrakAra, ka=15 zALA, 5=5'dara, ka.=kASTaka jagannAzapurImAM jIrAvalA pAmatuM tatha viccheddha che. keddAra pArzvanAtha vagera vizrcata che. ". khAravela lekha, kumArIgIra dharmAMtAMmAM 5, 2, vahune maLe che mAganuM ra nIkalye che. bhInamAla, sAgAra, bANerAva, surI, sAdara, zezI, ba tI, krADinAra, unA vigere sthAnemAM relve thanAra che. I B. M. jamAlagaMja sTezana ( jillA-megarA)pAse jaina TI * zurA tathA 2Amanagara( ahichA)mAM jaina dIvA che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthono ItihAsa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NamoththuNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa. 0000 000003800 POOCESSO0 viralA pAve. girivara darazana 1000000000000000000 100000000000000001 . - . - 9 ) 5. mena thAnA prativAda / jaina tIrthono ItihAsa - [pravAsIpayogI mAhitI sAye ] nAmAkRtidravyabhAvaH, punatastrijagajanaM / kSetre kAle ca sarvasmi-narhataH samupAsahe // 1 // zrItIrthapAtharajasA virajIbhavanti, tIrtheSu vambhramaNato na bhave bhramanti / dravyavyayAdi ghanizaH sthirasaMpad syuH, pUjyA bhavanti jagadIzamathArcayanti // 2 // zrIsiddhAcalatIrtharAjatIlake zrIpAdalipte pure, vizvopakRtikaM yazovijayajinAmAditaM cAdimaM / zrImadjJAnaviyardhanaM gurumulaM janaM varaM sthApitaM, sa zrIsaMyatapuMgayo vijayatAM cAritrarAjezvaraH // 3 // -s ans - - s- Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 2: [ jaina tIrthonA zrI zatruMjaya rgArerAja (siddhAthalacha ) saMsAramAM dareka prAcIna dharmomAM kAI na koI sthAnavizeSa pUjya, pratiSThita ane pavitra mAnavAnAM udAharaNA pratyakSa ja che. mUrtipUjA mAnanAra ke na mAnanAra dareka varga, izvaravAdI ke anIzvaravAdI hareka peAtAnAM pavitra tIsthAnA mAne che hindu kAzI- himAlayAdine, musalamAno makkA tathA madInAne, kriyanA jerUsalamane, baudhdho buddhagayA, edhivRkSane hajAro varSothI tIrUpe mAne che. A dharmAvalambIe peAtAnAM pavitra tIrthasthAnAnI jiMdagImAM echAmAM ochI ekAda vAra cAtrA avazya kare che ane peAtAnA jIvanane pUnita banAvI peAtAnA janma sala thayAnu mAne che. AvI ja rIte jainadharmamAM AvAM keTalAMye sthAne ghaNAM ja mahattvanAM, pUjanIya ane pavitra mAnavAmAM AvyAM che. AmAM zatrujaya, zikharajI, giranAra, pAvApurI, ApyU vagere mukhya mahattvanAM tIsthAne che. A badhAM tImA zatruMjaya girirAja zreSTha, vadhu pavitra ane pUjanIya manAya che. dareka tIrthomAM (zaratAja sidhdhAcalajI manAya che. jainenuM A prasiddha tIrthasthAna sukhai ilAkAnA kAThiyAvADa pradezanA gehelavADa prAtanAM pAlItANA nAmanA dezI rAjyanA pATanagara pAlItANAmA Avelu che. muMbaithI vIramagAma, vaDhavANu, meDhAda thai bhAvanagara jatI bI. esa. relvenuM zIhAra jaMkazana che tyAMthI eka nAnI (brAMca) lAina pAlItANA jAya che, A lAInatuM A chellu ja sTezana che. sTezanathI gAma mo mAila dUra che. gAmamAM javA-AvavA mATaeN sTezana para gheADAgADI vagere vAhanAnI sagavaDa maLe che. zaheramAM pravezatA eka kasTamathANuM che jyAM navA mAla para sTeTa taraphathI jagAta levAmA Ave che. bhUMgAlamAM pAlItANAnuM sthAna 21 aMza, 31 kalA, 10 vikalA uttara akSAMza ane 71 aMza, pa3 kalA, 20 vikalA pUrvadezAntara che. pAlItANA eka zahera che ane tenI vastI Azare 1500 nI che jemA 2500 Azare jaina che. zaheramAM thAmAM rAjakIya makAneAne bAda karatA jeTalAM meTAM meTAM vizAla makAnA che te adhAM zvetAMbara jaina samAjanAM ja che. zaheramA adhI maLIne 80 thI 90 jaina dharmazALAo che, jemAM lAkhA jainayAtrIe AnadapUrvaka utarI zake che, A dharmazALAmAM keTalIka tA lAkhkhA rUpiyAnA kharce dAnavIra jaineAe badhAvI che, je dekhAvamAM meTA rAjamahelA jevI lAge che. yAtrikAne bhAjana vagerenI sagavaDa maLe te mATe jaina samAja taraphathI e jaina leAjanazALA, eka jaina davAkhAnu ane nAnI meDaTI pAThazALAo, sAhityamadira vagerenI sagavaDa che, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] pAlItANuM pAlItANA zaheranI jana saMsthAo ANaMdajI kalyANajInI peDhI. A saMsthA AkhA hindustAnanA zvetAMbara jaina saMghanuM pratinidhitva dharAve che. hindustAnanA judA judA prAMta ane zaheranA 108 pratinidhio tenI vyava sthA calAve che. tenI mukhya peDhI amadAvAdamAM che ane zAkhA pikI pAlItANAmAM che. tene tyAMnA vatanIo "kArakhAnuM" e upanAmathI saMbodhe che. eka bAhoza munimanA hAtha nIce A saMsthA cAle che. zatruMjaya tIrthanI vyavasthA ane rakSaNa karavAnuM badhuM kArya peDhInA hAthamAM che. sAthe ja tyAMnI dareka dhArmika pravRttiomAM peDhIne mukhya hiro hoya che. peDhImAM bIjAM nAnAM nAnAM khAtAMo paNa cAle che, peDhIne bhaMDAra akSaya manAya che. bIjAM khAtAo ane pitAnI vyavasthA calAvavA munimajInA hAtha nIce saMkhyAbaMdha mahetAo, kalAke, nekare ane sipAIo rahe che tIrtharakSAnI ane vyavasthAnI saMpUrNa jImedArI sAthe ja. hindanA yAtrAe AvatA zrIsaMgha caturvidha saMghanI sevA-dekharekha sAcavavAnuM mahAna kArya A peDhI dvArA ja thAya che. ahI yAtrAe AvanAra sAdhu-sAdhvIone jJAna, darzana ane cAritranA upagaraNa pUrAM pADavAmAM Ave che. pAtrA, tenAM sAdhane, pATapATalA, vastrAdi, auSadhi Adi badhI vastuone pUro khyAla peDhI rAkhe che. yAtrALu zrAvaka-zrAvikAone vAsaNa, gAdalAM-godaDAM, auSadhine prabaMdha kare che. A sivAya sAdhanahIna zrAvaka-zrAvikAone, bhejane, garIbene madada paNa Ape che. nikArazI, svAmivAtsalya-jamaNa AdinI vyavasthA paNa peDhI karAvI Ape che. yAtrALuone zuddha kesara, sukhaDa, barAsa, dha Adi sAmAnya paDatara kismata Ape che. pahADa upara ane nIce badhI vyavasthA, sArasaMbhAla, gokhAra, navIna jinamaMdiranI sthApanA vagere badhAM kAryonI dekharekha peDhI rAkhe che. pahADa upara jatAM rastAmAM bhAtAtalATI' Ave che. tyAM yAtrALuone bhAtuM apAya che ke jemAM vividha pakvAne heya che. A sivAya garama ke ThaMDA pANIne prabaMdha paNa rAkhe che. bhAtatalATInuM vizALa makAna, tathA bagIce, bAjunA kamArA AdinI vyavasthA ghaNI sArI che. talATInA AgaLanA bhAgane vizAla re, tenI chatarI, zeTha lAlabhAI dalapatabhAInI mAtuzrI gaMgAmAe baMdhAvela che 1. peDhInI sthApanA saMbaMdhI itihAsa A ja aMkamAM pAchaLa ApavAmAM Avaze. 2, bhAtAtalATInI zarUAta muni mahArAja zI karayAvimalabanA upadezathI thayela che, Adi bI kADhavAmAM Ave chesAdhIne samAna A peDhI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - pAlItANA [ jaina tIrthone pahADa upara caDhatAM rastAmAM kuMDa ane visAmAo Ave che. A visAmAo upara garama ane ThaMDA pANInI vyavasthA peDhI rAkhe che. upara killAmAM rahela jinamadira ane dhArmika sthAnenuM rIperIMga, sAphasuphI, dekharekha peDhI rAkhe che. uparyukta karyo karavA mATe peDhI taraphathI upara eka InsapikaTara rahe che. seMkaDo pUjArIo, sipAIo, kAma karanArAo tenA hAtha nIce kArya kare che. pahADa upara rathayAtrA, pUjA, snAtra AdinI vyavasthA paNa peDhI ja kare che. bIjAM kAryo mATe paNa peDhInA hAtha nIce seMkaDo mANase kAma kare che. nIcenI keTalIka dharmazAlAo paNa peDhInA vahIvaTamAM che. zeTha ANaMdajI kahathANujInI peDhI eTale eka nAne darabAra samajI haze. peDhI tarakuthI eka moTI pAMjarApoLa chAparIyALImAM cAle che. bhAvanagara sTeTa A gAma peDhIne bheTa ApeluM che, tyAM seka hajAre pazuonuM pAlana thAya che. zaheramAM paNa pAMjarApoLanuM vizAla makAna che. ahIM zeDAM pazuo rAkhI bAkInA chAparIyALI mokalavAmAM Ave che. ' A sivAya peDhI taraphathI pAThazAlA, jJAnabhaMDAra, auSadhAlaya vagere paNa cAle che. sAte kSetronI vyavasthA, sArasaMbhAla ane dekharekha rAkhavAnuM mahAna kArya A peTI kare che. A saMsthA pAlItANAnI mahAna ane purANa saMsthA che. - dhArmika keLavaNI saMsthAo zrI yazovijayajI jaina gurukuLa- pAlItANA e hindustAnanA jainasaMghanuM mahAna tIrthakSetra che tema jainadharmanA saMskAra ane jJAna ApavAnuM kAzI jevuM vidyAkSetra nathI te paNa keTalIka vidyApracAra saMsthAo sAruM kArya karI rahI che. A badhAmAM sauthI zreSTha jJAnapracAra karanArI saMsthA te zrI yazovijayajI jena gurUkula che, jenI sthApanA agata gurudeva zrI cAritravijayajI mahArAja sAhebe kacchIe) karI che. saMsthAnI sthApanA pAlItANAne vidyApurI banAvavAnI zubha bhAvanAthI ja karI hatI ane zarUAtamAM saMskRta, prAkRta tathA jainadharmanuM uttama jJAna maLe tevI vyavasthA hatI. saM. 1968 nA ke. zu 5 nA roja A saMsthAnI sthApanA mahArAja sAheba zrI cAritravijyajI(kacchI)e karI hatI, e ja sAlanA vaizAkha mahinAmAM saMsthA sAthe beTIga hAusanI sthApanA karI hatI. saMsthAnuM zarUAtanuM nAma yazevijyajI na saMskRta prAkRta pAThazAlA, beDIMga hAusa hatuM. 196nA bhayaMkara jalapralaya samaye gurumahArAja zrI cAritravijayajIe seMkaDe manu ane pazuonA jAna bacAvyA hatA. mahArAjazrInuM A mahAna papakArI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 5 : pAlItANA kArya je te vakhatanA pAlItANuM sTeTanA menejara mejara sTroMga sAhebe pAThazAlA mATe pAMca vIghA jamIna tadana apa mUlya bheTa ApI hatI. tyAM bhAvi gurukulane cogya bhavya makAna baMdhAyAM. mahArAjazrIe tanatoDa mahenata karI saMsthAne unnata ane bhavya banAvI muMbaInI kamiTIne A saMsthAnI vyavasthAnuM kArya soMpyuM ane mahArAjazrInI IcchAnusAra saMsthAnuM nAma zrI yazovijayajI jena gurukula rAkhavAmAM AvyuM che. atyAre A saMsthA ghaNA ja UMcA pAyA para cAle che. tenA vyavasthApake utsAhI ane samAjasevI che gurukulamAMthI saMkhyAbaMdha sAdhuo paNa thayA che. saMsthAnI gharanI skula, siMdhI vidyAbhUvana, jinamaMdira, gurumaMdira (ke jyAM saMsthAnA sthApaka AtmA mahAtmA zrI cAritravijayajI mahArAjanI bhavya vizAla mRti birAjamAna che ), prArthanAmaMdira, jJAnamaMdira, lAyabrerI vagere vibhAga ghaNA ja suMdara che. saMskRta prAkRta vibhAga paNa cAlu thaze evI bhAvanA che. pAlItANA sTezana upara utaratAM prathama ja jaina samAjanA A bhavya gurukulanAM darzana thAya che. seMkaDe vidyAthIo karlola karatA vidyAdhyayana karI jJAnAmRtanuM madhura bhejana pAmI AtmAnaMda meLave che. jena bAlAzrama- chappananA duSkALa samayamAM A saMsthA sthapAI hatI. A saMsthA anAthe jaina vidyArthIone badhAM sAdhane pUrAM pADI vidyAbhyAsa karAve che. saMsthA ghaNAM varaso sudhI bhIDabhaMjana mahAdevanA makAnamAM hatI. hamaNAM taLATInA rastA upara bhavya biDIMga banI che. jIvanamaMdira, lAyabrerI ItyAdinI vyavasthA sArI che garIba vidyArthIone AzIvAdarUpa che. zrI siddhakSetra jana zrAvikAzrama . A saMsthA jena zrAvikAo-sadhavA che ke vidhavA, tathA kumArikAone dhAmika, naitika, vyavahArika ane audyogika zikSaNa ApavAnA hetuthI sthapAelI che. zrI hemacaMdrAcAryajI pAThazAlA- zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphathI A saMsthA cAle che. khAma mAdhu mahAtmA, sAdhvIjIone saMskRta prAkRta dhArmika sidhdhAMtanuM nAma ApavA A saMradhA cAle che. zrAvaka-zrAvikAone paNa samaya maLe che. A saMsthA ghaNI sArI che khAsa jaina paMDita dvArA adhyApana kArya cAle che. vIrabAI pAThazAlA A pAThazALA zeTha kezavajI nAyakanI dharmapatnI vIraba rApI che. pAThazALA mATe vizALa bhavya makAna che. sAdhu-sAdhvIo ane zALAvika ene Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlItANA [ jaina tIrthono vyAkaraNa, kAvya, keza, sAhitya, nyAya Adine abhyAsa karAvAya che. brAhmaNa paMDitane khAsa sthAna apAya che. atyAre te TrasTIo dvArA vyavasthA cAle che. rAyabAbu buddhisiMhajI jaina pAThazAlA pAlItANA zahera tathA bahAragAmanA yAtrALuonA chokarAone dhAmika jJAna ApavAnI vyavasthA che temaja zrAvikAone tathA zrAvakane paNa jIvavicArAdi prakaraNonuM jJAna ApavAnI vyavasthA che. sAdhu sAdhvIone mATe paNa prabaMdha che. cAlIza varSathI saMsthA cAle che, vyavasthA sArI che. dekharekha moTI TeLInI che. zrI jinadattasUri brahmacaryAzrama- A saMsthAnI vyavasthA tathA dekharekha zeTha premacaMdajI mareThI Adi rAkhe che. khAsa karIne mAravADa vagere pradezamAM vasatA jana vidyArthIo atre abhyAsa karI zake te mATe prabaMdha A saMsthAmAM mukhyatve rAkhavAmAM Avyo che. rAyabAbu dhanapatasiMhajI pAThazAlA pAlItANu zahenA jaina vidyArthIone dhArmika jJAna apAya che. nAnI TeLI vyavasthA rAkhe che. trIza varSathI sasthA cAle che jJAnabhaMDAra-lAyabrerI talakacaMda mANekacaMda lAyabrerI- surata nivAsI zeTha talakacaMda mANekacaMde pAlItANAmAM AvatA jena yAtrALuone tathA pAlItANAnI janatAnA lAbhArthe A lAyabrerInI sthApanA karI che. IglIza, gujarAtI dainika, sAptAhika, mAsika pepare Ave che. pustaka paNa sArI saMkhyAmAM che. vIrabAi lAyabrerI - zeTha kezavajI nAyakanI dharmapatnIe A saMsthA sthApI che. saMsthA mATe bhavya makAna arpaNa karela che. zAstrIya pustake zAzvasaMgrahane ja sAre che. vyAkaraNa, kAvya, sAhitya, nyAyanAM pustakane saMratu paNa yatheSTa che. sAptAhika ane mAsika pipere paNa Ave che. pannAlAla lAyabrerI bAbu pannAlAlanI dharmazAlAmAM ja lAyabrerI che. pustakane saMgrahu sAmAnya che. munimajI joIe tene vAMcavA Ape che. mohanalAlajI lAyabrerI- ujamabAInI meDImAM A lAyabrerI che. sAmAnya pustakasaMgraha che. TeLIvALA vyavasthA kare che, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] pAlItANA aMbAlAla jJAna bhaMDAra ANaMdajI kalyANajInI peDhInA tAbAmAM A jJAnabhaMDAra che. zAstrasa graha sAre. che. sAdhu sAdhvIone amuka samaye upaga karavA devAmAM Ave che. zrI devagiNi kSamAzramaNa jene jJAnamaMdira- A jJAnamaMdira zeTha ANaMdajI kalyANajInI dekharekha nIce sArI rIte cAle che. saMskRta, prAkRta, gujarAtI, dhArmika zAstrIya saMgraha ghaNuM ja sAre che. vyAkaraNa, kAvya, keSa, nyAya, sAhitya saMgraha paNa sAre che. zeThANa jasakera bAInI dharma zAlAmAM A saMsthA che. rAyabAbu dhanapatasiMhajI jJAnabhaMDAra- A saMsthA talATI uparanA bAbunA maMdirajImAM che. zAstrasaMgraha sAre che. sAdhu sAdhvIonA upaga arthe saMsthA sthapAyela che. munimajInI vyavasthA che, zrI yazovijayajI jaina gurukula ane jena bAlAzramamAM paNa jJAnamaMdira, lAyabrerI cAle che, jemAM dhArmika sAmAjika pustakane saMgraha che. pepare paNa Ave che. banne sthAnema vyavasthA sArI che. A sivAya hamaNAM ja navIna baMdhAyela muktikamala jaina sAhityamaMdira tathA girirAjanI zItala chAyAmAM nIce talATInI pAse baMdhAyela bhavya AgamamaMdira paNa darzanIya che. pAlItANu zaheranAM jaina maMdironI saMkSipta noMdha 1. moTuM daherAsara- mUlanAyaka zrI AdinAtha bhagavAna che. vi. saM. 1871 dIvabaMdaranivAsI zeTha rUpacaMda bhImazIe A deharAsarajI baMdhAvI mahA zudi bIjane divase prabhujInI sthApanA karI hatI. A maMdiranI vyavasthA zeTha A. ka. nI peDhI rAkhe che. 2, nAnuM daherAsara (zrA goDIjI pArzvanAthajInuM maMdira ) surata nivAsI bhaNazALI hirAcaMda dharamacaMdanI dharmapatnIe 1850mA pAlItANAmAMnA potAnA makAnamAM nAnuM daherAsara karAvI, zrI goDIjI pArzvanAthajInI rahyApanA karI hatI. hamaNAM vizAla maMdira banAvI temAM pratiSThA karAvI che. vyavaradhA zeTha A. ka. nI peDhI rAkhe che. 3. gorajInA DelAmAM zrI zAMtinAthajInuM maMdira sa. 1950 mAM rAyabAbu dhanapatariDachanI aMjanazalAkAsamaye pratiSThA thai che. A pramANe zvetAMbara zrI saMghanA traNa maMdiro pAlItA. hAM . nIcenA cha maMdira gAma bAra kave. jena dhamauLAmA che Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlItANA : - H [ jaina tIrthAMnA 4. ze. narazI kezavajInI dharmazALAmAM cAmukhajInuM maMdira sa. 1921 nI zeTha narazI kezavajInI ajanazalAkA samaye A deharAsarajImA cAmukhajInI pratiSThA thai che, vyavasthA zaiTha jeThubhAi narasIbhAi taraphathI dharmazAlAnA munima kare che. tarazI kezavajInI dharmazAlAmA A cAmukhajInuM maMdira che. 5. caMdraprabhunuM maMdira zaTha naro nAthAnI dharmazAlAmAM A madira iM. sa, 1928 mA zeThajIe sa`dirajInA sthApanA karI hatI, dharmazAlAnA munimajI zeThajI taraphathI vyavasthA rAkhe che. 6. zrI mahAvIrasvAmInuM yAne pAThazAlAnuM maMdira zeTha kezavajI nAyakanI dharmapatnI vIramAie zrI saghanA pAnapAThana mATe je pAThazAlA khadhAvI tyAM ja aMdaranA bhAgamAM deharAsarajI kheMdhAvI saM. 1954mAM pratiSThA karAvI che. vyavasthA kamITInI che. saMbhALa munImajI rAkhe che. sUlanAyakajI zrI mahAvIrasvAmAM che. 7. meAtIsukhIyAnu' maMdira zrI AdIzvara prabhunuM yAna meAtIsukhIcAnI dharmazAlAnA daherAsarajInI sa. 1954mAM sukhIvALA zeThANI maitIkuMvare pratiSThA karAvI che. zikharamadha nAka maMdira che. mUlanAyaka zrI AdIzvara bhagavAna che, vyavasthA mATe TrasTa phreMDa che. 8. zrI pArzvanAthajInuM yAne jasakuMvaranuM maMdira- suranivAsI zeThANI jazaEvare potAnI dharmazAlAmA adaranA bhAgamAM vizAla kapAunDamA zikharakha dha maMdira khadhAvI sa. 1949mA pratiSThA karAvI che. mUlanAyakaccha zrI pArzvanAtha prabhujI che. madira vizAla ane sarasa che. zeTha A. kanI peDhI vyavasthA rAkhe che. 9. sAcA devanuM thAne mAdhavalAla mAtrunuM maMdira kalakattAnivAsI khAbhuzrI mAdhavalAla dugaDe 1958mAM dharmazAlA badhAvI ane pAchaLanA bhAgamAM zikharabaMdha maMdira baMdhAvyuM e ja sAlamAM pratiSThA karI. mUlanAyaka zrI sumatinAthajI bhagavAna che. vyavasthA khANucha taraphthI sunima rAkhe che. 10. gurukuLa maMdira pAlItANA sTezana sAme ja zrI ca, vi. jaina gurukulamAM bhavya maMdira che. mUlanAyaka zrI sumatinAthajI saMprati rAjAnA samayanA prAcIna che. saMsthAnI sthApanAnA samayathI ja maricchanI vyavasthA rAkhavAmA AvI hatI. sAthe ja mahApAdhyAya zrI yazeAvijayajI mahArAjanI bhanya mUrti, gurudeva zrI cAritravijayajI mahA rAjanI bhavya mUrti tathA sarasvatI devInI mUni khAma darzanIya che, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamma devanagaranA samagra madirAnA pyAla Apatu viDaMga dazya unnala jinazRgalI niAM TIpAM nA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : devanagara mukhya Tuka zrI Adijina prAsAde jatAM mArganA videzanI hAramALA nava TuMkamAMthI levAmAM Avela devanagaranuM vihaMga dRzya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - : - - - - - - - - - - - : ha : itihAsa ] pAlItANA 11, bAlAzrama maMdira jaina bAlAzramamAM hamaNAM navA banelA makAnamAM jaina maMdira che je talATI roDa upara Avela che. pAdukA daherIo 1. AdinAthanI daherI zrI kaSabhadeva prabhujInI daherI che. traNa joDI pagalAMnI sthApanA che. kacchI raNasiMha devarAjanI dharmazALA pAse je taLAva che te sthAne A daherI AvelI che. daherI pharate keTa karela che. A lalitAMga taLAva maMtrIzvara zrI vastupAla tejapAle pitAnI dharmapatnI lalitAdevInA nAmathI baMdhAvela che. kahe che ke A taLAva sADAbAra lAkha rUpiyA kharca karI baMdhAvavAmAM Avyu hatuM. taLAvane kinAre zrI AdIzvara bhagavAnanuM bhavya AlizAna madira paNa baMdhAvyuM hatuM, jemAMnuM atyAre kahyuM nathI, 60 thI 70 varSa pahelAM taLAva sArA rUpamAM hatuM. atyAre daherI ne pAdukAo che. taLAva purAI javAthI atyAre te te sthAna para vastI thaI gaI che. 2. junI talATInI daherI atyAre je talATI che tenI pahelAMnI talATI je sthAne hatI tyAM be dikarIo che jemAM traNa pAdukAo che. daherInA ceharA upara jUnuM rAyaNanuM vRkSa che. paryuSaNamAM cityaparipATI karatA zaharano janasaMgha vAjategAjate ahIM AvI dAna karI zrI siddhagirirAjanI stuti yavadanAdi kare che, The. bAvAnA akhADA pAse ane darabArI kulanA pAchaLanA bhAga. A pavitra sthAnanI rakSA mATe cetarAne pharatI jaLA karAvI laI rIperIga Adi karAvavAnI jarUra che. A. ke. peDhI ane sthAnika rAja A tarapha jarUra lakSa Ape, 3, geDIjInA pagalAMnI daherI dhAMdharakanA nadInA ghATa upara ane smazAnathI thoDe dUra A daherI AvelI che, vijayAdazamIe zrI saMgha taraphathI ahIM dhvajA caDe che. 4. dAdAjInI daherI kharataragacchIya jaMgama sugapradhAna jinadattasUrijInI pAdukAnI daherI che.jamavuM tyAM navuM maMdira banyuM che. gheghAvALAnI dharmazALA pachavADe Avela gerakanI vADImAM. zaheramAM traNa upAzraya che. tapAgacchanA upAyane beTA upAzrayanA nAmathI oLakhAvAya che. bIje kharataraganA ane trIjo aMcalagacchane upAtha che. A upAzcAmAM atyAre yatio kare che. prANa sAdhuo ane rANIo judI judI dharmazALAomAM utare che. upAzAnI vyavasthA zrI rAMdha kare che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': 10: || jaina tIrthone pAlItANA pAlItANu zaheranI jaina dharmazALAo 1 zeTha hemAbhAInI dharmazALA ThekANuM. moTA derAsarajInI pachavADe. 2 , metIzAnI , meTA derAsarajInI sAme. 3hemAbhAInI havelI , meTA derAsarajInI pachavADe. 4 , narazI kezavajInI dharmazALA , zatruMjayanA daravAjA bahAra, 5 , narazI nAthAnI , meTA vaDAnI joDe. mitIsukhIyAnI che , narazI kezavajInI joDe. pannAlAla bAbunI m , talATInA rastA para, 8 keTAvALAnI * * * * * 9 , mAdhavalAla bAbunI cha = = 10 , ratanacada pATaNavALAnI ja che i che 11 nahAra bilDIMga 12 jazakuMvarabAInI che , darabArI nizALa sAme, 13 purabAInI darabArI nizALanA gaDha sAme. 14 zeTha raNasiMha devarAjanI . piophikSa pAse taLAvanA nAke. 15 , caMpAlAla mAravADInI metasukhIyAnI dharmazALA sAme. 16 cAMdabhuvana caMpAlAla mAravADInI dharmazALA sAme. 17 kalyANuM bhUvana 18 ghavAvALAnI A che metIsukhIyAnI sAme. 19 jAmanagaravALAnI che ke I banne sAthe sAthe ja che ra0 magana modInI che , bhIDabhaMjananI paDakhe. 21 punazI sAmaMtanI magana modInI dharmazALA sAme. 22 mahAjanane vaDe temAM bhavya dharmazALAo che. 23 zeTha haThIbhAInI dharmazALA gAmamAM dANApIThamAM. 24 verA amaracaMda tathA haThIsIMgabhAInI >> gAmamAM navAparAmAM 25 sAta oraDAnI che gAmamAM geDInA DherA sAme, 26 masAlIAnI gAmamAM sAta oraDA sAme. ra7 lallubhAInI gAmamAM zatruMjayanA daravAjA pAse, 28 zeTha surajamalanI >> >> gAmamAM lallubhAInI dharmazALA sAme. ra9 gorajIne Dele cha cha gAmamA kApaDa bajAramAM. 3. ujamaphaInI ba ba gAmamAM mAMDavI pAse 21 motIkaDIyAnI cha gAmamAM kaoNI bajAramAM 11 By. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 11 - zrI zA 32 bhaMDArInI dharmazALA gAmamAM bAroTanA nAnA corA pAse. 33 pIpaLAvALI cha cha bAreTanA meTArI pAse. 34 jorAvaramalajInI cha cha gAmamAM phakIranI DelI pAse. 35 DAhyAbhAInA oraDA , cha sAta oraDAnI aMdara gALe. 36 dayAcaMdajIvALI , ujamabAInI dharmazALAnI aMdara gALe. 37 nagarazeThane vanta (dhulIo vo) piSTaophIsa pAse. jemAM AMbilakhAtuM calAve che. 38 vIrabAI pAThazALA che i narasI kezavajInI sAme. 39 zeTha nagIna kapuracaMdanI 40 mahAjananI gAmanA saMghanI , ke gAmamAM navAparAmAM ( vizALa dharmazALA che. A sivAya gauzAlA (pAMjarApoLa), sadAvrata, raseDA, jena vIzI, zrI varSamAna tapa AyaMbilakhAtuM je ghaNuM ja sAruM cAle che. zeTha A. ka. peDhI taraphathI cAlatAM aneka dhArmikakhAtA, zreyaskara maMDala, ena. ema, paMDita enDa pustaka prakAzaka maMDala vigere vigere che. zatruMjaya tIrthane ItihAsa ApaNe girirAjanI upara cahyA chIe te zrI zatruMjaya tIrthane ItihAsa paNa joI laIe A tIrtha ghaNuM ja prAcIna che. jena Agama jJAtAdharmakathAmAM zatraya girirAjane ullekha puMDarIkAcala vagere nAmathI maLe che. A sivAya aneka jaina graMthamAM A tIrthanuM mAhAbhya, mahatva, gaurava ane prabhutAne ulekha vistArathI maLe che. A tIrthanI spanA karI aneka bhavyAtmAo AtmakalyANa sAdhI, kamarahita banI mukta thayA che. A mahAna tIrthanA mAvAsyamUka "zatruMjaya mAhAbhya"nAmane mahAna graMtha saMskRta bhASAmAM zrI dhanezvarasUrijI mahArAje banAvela che je 3600 heka pramANa che. hindudharmamAM jema satyuga, kaliyuga Adi pravartamAna kAlanA 4 vibhAga mAnelA che tema jaina dharmamAM paNa sumaro, dughamaAre Adi pravartamAna kAlanA cha vibhAga mAnelA che. A ArA(kAlaga)mAM bhAratamAnI dareka vastuonA ravabhAva ane pramANamAM svAbhAvika pavRirtana thAya che. nA niyama pramANe zrI zatrujaya girirAjanA vistAramAM ane ucAImAM pa patrana thAya che. rAjya mAhAtyamAM lakhyuM che ke prathama ArAmAM mA nI 80 gojana, bIjA ArAmAM 70 jana, vIja ArAmAM 6 ejana, cothA pagamAM para majaba, pAMcamA ArAmAM 1ra jana ane zA pArAmAM nAtha pramANa mA na mAna hAtha ' che, A nI prAya: zAna che pathAta tene kadI vinA nathI ane Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya * 12 : [ jaina tIrthAna eka pavitrasthAna menAne paNa te evA mAne che ke jenA pralayakAlamAM pazu vinAza thatA nathI. A maThThAn pavitra tIrthAdhirAjanu vistArathI varNana karatAM AkhuM pustaka taiyAra thaI jAya chatAM ce saApamAtramAM tenuM varjIna jaldAvu chuM. trIjA AganA aMtamAM vartamAna jainadharmanA Adyapravataka zrI RSabhadeva bhagavAnanA janma thayuM. A vipaNI yugamAM jainadharmamAM cAvIza nIrthaMkara bhagavAn thayA che te khadhAmAM zrI RSabhadevajI prathama nItha kara hatA tethI temane AdinA paNa kahe che. A cUgamAM pravartamAna mAnava dharma, dharma saskRtinA Adya puraskartA A RSabhadevajI ja che, temaNe potAnA jIvananI uttara avasthAmAM saMsAratyAga karI sAdhupaNu svIkAryuM hatu. eka hajAra varSAM cAra tapazcaryA kayA khAdya temane kaivalajJAna prApta thayuM hatu, zrI RSabhadevajI peAtAnI mannAvasthAmAM zrI zatruMjayagiri upara anekAnennAra padhAryA hatA ane devarAja devendra, narendra, manuSya tathA padmAnI sanmukha A tIrthanI dhRtyatA, maDhuttA, pavitratA tathA prAcInatAnuM varNana karyuM hatu. bhagavAna zrI RSabhadevajInA prathama putra ane bharatakhaMDanA prathama cakravartI bharatagAe A giggija upara bahu ja vizAla gaganacummI bhavya suvarNa maya jinAlaya badhAvyuM ane te jinAlayamAM namaya jinaminI sthApanA karI tyArathI tA A nIrthanuM mAhAtmya ghaNu ja vadhyuM. bAda zrI RSabhadevajInA prathama gadhara zrI purIkavAmIe pAMca kreDi munimahAtmAenI sAthe cetrI pUrNimAne divase A girirAja para nivANupada prApta karyuM. Aja paNu te pavitra divasanI smRtimAM hantare jaina yAtrIe yAtrArthe A girirAja para Ave che. A sivAya nami ane vinami nAmanA vidyAdhara munipu'gave che. karADa muni mahAtmAonI sAthe, drAviDa ane vArikhilla nAmanA baMdhu mahiSae daza gaDha munienI mAthe, cakravartI ane temanA uttarAdhikSarI aneka rAjyae aneka suni mahAtmAonI sAthe, zrI rAmacaMdrajI, bharata Adi traNa karADa munienI sAthe, zrI jInA suputra pradyumna ane zAstra Adi sADI kumArInI sAthe, pAMca pAMDavA dIkarADa muni mahAtmAonI sAthe, ane nAradaRSi vagere ekANu lAkha muni marSie A girirAja para mukti pAmyA hatA. bIjA paNa asakhya muni maharSie A pavitra girirAja upara tapazcaryA karI zAzrvatamukha-mesukhane prApta 1.temanAM pAMca nAma cheH RSabhadeva, prathama rAnta, prathama bhikSAcara, prathama nItha ra ane AdinAtha (yugAdinAtha). Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zatrujya thayA hatA. anAdikAlathI asaMkhya tIrthakara ane muni mahAtmAo ahIM mukti gayA che ane bhaviSyamAM paNa jaze. vartamAna covIzInA bAvIsamA tIrthaMkara zrI nemanAthajI sivAya badhA tIrthakaree A girirAjanI sparzanA (pharasanA) karI che. A kAraNathI saMsArabharamAM ja nahiM kinta traNa lekamAM A sthAna sauthI vadhAre ryAvaMtra ane pUjanIya che. je manuSya bhAvapUrvaka eka vAra paNa A siddhakSetranI pharasanA kare che te traNa janmamAM avazya mukti prApta kare cheA tIrthamAM rahenAra pazu pakSI paNuM ja mAntaramAM mukti pAme che ema lAgyuM che. A tIrthanuM mahatva jaNAvatAM zrI dhanezvarasUrijI mahArAja lakhe che ke " mayUrasarpasiMhAcA kiMvA anyatra parvate,, sidA sidhyanti setsyanti prANinI jinadarzanAta | bAlye'pi yauvane bAdhya tiryag2ajAtI ca yatkRtama, tatpApaM vilayaM yAti sinhATeM: mparzanAdapi // 1 // " AvI rIte A girirAjanuM mAhAmya che. cakravartI bharatarAje A girirAja para suvarNamaya jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM. bAda te maMdirano aneka deveMdro ane narendroe punarudhdhAra karAvyuM che. bharatAdi rAjAoe ratnamaya ane pAchaLanA udhdhArAo suvarNamaya thA rajatamaya jinapratimAonI sthApanA karI hatI. te pratimAne pAchaLa pAchaLanA uddhArake bhAvI kAlanI nikachatAne khyAla rAkhI te matio parvatanI guphAomAM padharAvI dIdhI che tyAM Aje paNa devatAo pratimAnI pUjA kare che. A tIrtha thayelA udhAronI saMkSipta yAdI nIce mujaba che. 1 bhagavAna zrI kaSabhadevajInA samayane bharatakIe karAvele udhAra, 2 bharatarAjAnA AThamA vaMzaja daMDavIrya rAjAe karAvele uddhAra 3 zrI sImaMdhara tIrthakaranA upadezathI IzAneke karAvele uddhAra. 4 mahendra devendra karAvele udhdhAra 5 pAMcama brAnce karAvelo udhdhAra. 2 camare karAvela uSkAra. 7 zrI ajitanAtha tIrthakaranA samayamAM sagara cakavIe karAve bhAra, 8 vyastare karAvelo uddhAra. 9 zrI candraprabhu tIrthakaranA samayamAM bI caMdrazA e kola ubhara. 10 zrI zAtinAtha prabhunA putra cakAyukta rAja karAvele udhAra. 11 zrI munisuvrata svAmInA zAsanakAlamAM zrI rAmacaMdra karata . 12 zrI neminAthajI tIrSakanI vimAnatAmAM pAMDava karAvela col. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone A pachI zrI bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM magadha samrATa zreNike zatrujaya girirAja upara maMdira baMdhAvyAM hatAM. juo zatruMjaya mAhAsya) suprasidhdha zatruMjaya tIrthanI prAcInatA zrI nAtAsUtra, aMtakRdazAMga sUtra 123 muM), sArAvalI prakIrNaka vagere jena sidhdhAMta-zvetAMbara jaina AgamamAM AvatA varNanathI siddha thAya che. temaja zrada pUdhira zrutakevalI zrI bhadrabAhasvAmIe racelA, zrI vajahavAmIe uzcarelA ane te uparathI zrI pAdaliptasUrijIe saMkSipta karelA zrI zatrajaya kalpanI nIcenI A gAthA juo- " zrIbhadrabAhusvAminA praNite zrIvatrasvAminodhRte tataH zrIpAdalimAcAryaNa saMkSiptIkRte zrIzatrujayakalpe'pyuktam / " (vi saM. 1457 mAM lakhAyelI pATaNa jena bhaMDAramAM rahelI aprasiddha kumArapAla prabaMdhanI prati. pR. 82) A ullekhathI zrI dharmaparicita zatrujyakalpa tathA zrI jinaprabhasUrijIracita zatrujaya kalpathI paNa zatruMjayanI prAcInatA siddha thAya che. A sivAya zrI ghakSiNyacinhasUrijIkRta kuvalayamAlA kathA ( racanA saM. 835, zaka saM. 7000) jevI prAcIna kathAo ane zrI dhanezvarasUrijIta zatruMjaya mAhAsya vagere gra paNu zayanI prAcInatA sidhdha karI rahela che. zakya tIrthanA udhdhArakemAM cakravartI bharatarAja, sagara cakravatI ane pAMDe * tateNaM me yAvaccAyukta aNagAramahasseNa sadi purakhuDhe neNeSa puNDarIe paJcae teNe va uvAgacchacha / uvAgacchittA puMDarIya pacaya maNiyaM maNiya duruhati / duruhittA meghaghaNasannikArsa devamAnavAya puDhavi silApaTTayaM jAna pAmovagamaNaM Nuvanne / (nAtA0 adhya0 5, 50 108-1) tateNaM me mue agagAre annayA kayAI taNaM apagArasahaspeNa saddhi saMpAravuDhe jeNe va poDarie pathae jApa siddhe| ( a. 5. pa. 108-2) tataNaM te pelayapAmo karavA paMca aNagAra sayA baNi vAmANi sAmannapariyAgaM pAThaNitA jeNa va poharIe pabbae teNe va uvAgacchanti jaha va thAvaccAputte taheva middhA / (jJA. adhya. che. 1. 112-2) mayaM khalu ami devANuppiyA imaM punnagAheyaM bhattapANaM paridvavettA settuja pavvayaM saNiyaM saNiyaM dumAhettae x xx jeNeva yattune patrae teNe va TavAgacchanti / uvAgacchitA settuja vzva Tutti ( kA . . , 226-0 ) 1 bhUmIndumagaraH praphullatagaravagadAmarAmapraya , zrIrAmo'pi yudhiSThiro'pi ca zilAdityastathA jAvadi., maMtrIvAgmaTa daMva isamihitA zatrujayoddhAriNastepAmacalanAmiyeSa sukRtiH ya zutti : 1 (bAlacaMnnati vasaMtavilAsa) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI zatru jaya itihAsa ] : 15 : vigerenAM nAme maLe che. temaja samrATa saMprati e paNa maMdira baMdhAvyA che. AdhAra paNuM karAvyA che. tyArapachI rAjA vikramera paNa chaNedhdhAra karAvyAne ullekha maLa che. A udhyAre sAmAnya che. zAlivAhana, zilAditya vagera vartamAna yuganA etihAsika rAjA mahArAjAo paNa A tIrthanA uddhArakamAM gaNAya che. A uparAMta vi. saM. 108 mAM jAvaDazAha zatrajayano uddhAra karAvyo. tyArapachI vi. saM. 477 mAM thayelA vallabhInA rAjA zilAditye dhanezvarasUrijInA upadezathI zatruMjayane uddhAra karAvyuM ane baudhdhanA hAthamAM gayelA tathinA rakSA karI hatI. zrI pAdalitAcAryajIe paNa zatruMjayanI yAtrA karI hatI. | suprasidhdha gurjaranareza sidhdharAja jayasiMhe A tIrthanI yAtrA karI bAra gAma bakSIsa tarIke devadAnamAM AkhyAnAM prAcIna ullekha maLe che. 1. samrATa saMpratie bhadevA zikhara upara hAthIe caDhalAM bhadevA mAtAnuM madira baMdhAvyuM hatuM. tathA zAMtinAtha prabhunu maMdira baMdhAvyuM hatuM. zatru jaya upara jatA kutAsaranA gALAthI judAM paDatAM be zikhare paikI zrI cAmukhajI taraphanuM zikhara maravA zikhara tarIke oLakhAya che. ahIM pahelI TuMkamAM praveza karatA sAme sannATa saprati rAjAnuM derAsara che. jo ke A derAsara upara te pachI chelA udAra sa. 1618 mA 'kamaLazI bhaNazAlIe karAvyAno lekha maLe che, ane te pachI tene gamaDa5mAM bhAvanagaravALA zeTha ANaMdajI puruSottame citrakAma karAvyuM che. eTale tenI prAcInatA pIchANavAne raMgamaMDapano ghATa tathA garbhadvAranI keraNI sivAya bIjuM kAI dArzanika sAdhana jaLavAyuM nathI. saMmatie giranAra upara paNa maMdira baMdhAvela che je atyAre paNa samatinI TuMka rUpe oLakhAya che. 2. zrI gheghasarijI zatruMjaya kapamAM TAvuMjayanA tIhAranAM nAme jaNAvanA nIce mujaba lakhyuM che. "hA vikrama para dA(zA) nAvAyA aMusarihati taya sirisamabha mahAti // " rAja vikama jenadharmI ja hatA. mahAbhAvika zrI sihana divAkarane upadezathI rAjA vime jenadharma svIkAryo hato ane siddhagirirAjane makAna sA kAbA . temaNe girirAja upara maMdirAdi badhAbA ne ane mA vagere kazuM ja nathI te kAryane udhAra rUpe lakhela che. zrI jinaprabhAvi paNa upani tIra kapanA nAma mujaba lakhe che. ziiAviA, ghAtAnAmAM ! jAtiisse aag : Ar, I (vividha tApa pa -, - 3) 2. zika dAdAna, vAra is out 1288 gaganamAM kadAcitra - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone mahArAjA kumArapAla zavya nI yAtrA karI hatI ane temanA ja maMtrI bAhaDe kumArapALanA samaye ja zatruMjaya tIrthanA uddhAra karAvyA hatA. A udhdhAra vi. saM. 1211 athavA 121 mA thayA hatA ane temAM eka karoDa sATha lAkha rUpiyAno kharca thayA hatA ema magbasUri "prabaMdha ciMtAmaNimA jaNAve che. tyAre upadezasAkSAtakAmAM 2 karADa 97 lAkha rUpiyA kharca thayAnA ullekha che. mahAmaMtrI vastupAla zatru jyanI saMdhapati tarIke sADIbAra vAra yAtrA karI hatI. A tIrthamAM tamaNe 18 karoDa, 96 lAkha rUpiyAnA vyaya karyA hatA. A tIrthamAM temaNe ahIM indramaMDapa, pArva nemijina maMdira, zANapradyumna, aMbA vagere zikhare (8) karAvyAnA, guru, pUrvaja, sabaMdhI, mitrenI tathA gheDesvAra tarIke pitAnI ane pitAnA nAnA bhAI tejapAlanA mUtio karAvyAnA suvarNamaya paMca kalaze sthApAzvAnA, pUvokta bana madirAmA be suvarNadaMDa ane ujajavala pASANumayamanAra be tAraNa AvyAnA ullakhA dhamAlyudaya, sukRta sakIrtana, kAtikaumudI, cutakArtikalelAnA vagaramAM ullekha maLe che. vizeSamA vIravavalarAjA pAsa A tIrthanI pUjA mATe apAlitaka (akavALIyA) gAma apAvyuM hatu. juo nIcane zvaka- arkapAlItakaM grAmamiha pUjAkRta kRtii| zrIvIradhavakSamApAda dApayAmAsa zAsane // (yamAbhyudaya ) maMtrIzvare pAlItANAmAM lAlatAga nAmanuM sarovara baMdhAvyuM hatuM. maMtrIzvara tejapAla nadIzvara tIrthanI racanAnuM maMdira karAvyAnA ane anupama sarovara (vi. saM. 1296 pahelA) karAvyAnA paNa ullekha maLe che. ItihAsaprasiddha mADavagaDhanA maMtrI pithakumAre 80 sthAnamAM jinamaMdira karADyAM, temAM zatrujya tIrtha para "TokaTara jiteMdra maMDapa sAthe zrI zAntijananI vi. saM. 13ra0 lagabhagamA pratiSThA karI hatI. dAnavIra jagaDuzAha (vi. sa. 133 thI 1315) vimalAcalanA zikhara upara aAnyadA siddhabhUpAlI nirapatyatayAditaH tIrthayAtrA pracakramAnuzanabAdacArataH, hamacandra. pramugtatra mahAnIyana na ca pinA candramasaM visvAnnIlotsalamatandritam / yAtrAnya tAmtatI rAjAsthAna sihAsanA( bihapura )miyam / dattvA dvijebhya ArUDha zrImacchatrujaye girI, zrIyugAdiprabhu nvA tavAyacyaM ca bhaavt.| mene svananma mRpAlaH kRnAmini harSama, grAmadvAdazakaM tatra dadau tIrthasya bhUmipa // (prabhAvacaritra) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ; , , ja a A A tIrthAdhirAja zrI zatruMjyanuM vihaMga dazya . - - . pAna , 4. ja karI R * p6 Snane motIzA zeThanI TUMkane ramya dekhAva Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI giranArajI $ i - A *--* ka " - AII. III JOL 1 == * * R : in darajI ll ' ta ja * i , 5: 1. 53 - zrI giranArajI paranA jinAlanA zikharanA be dilaspazI dA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 17 : zrI zatruMjaya sAta devakulikAo racAvI hatI. A sivAya punaDa, AbhU vagere maMtrIo ane dhanAlyoe zatruMjaya upara lAkha rUpiyA kharcI, tIrthayAtrAo karI, agaNita puNya upArjana karyuM hatuM. A pachI 1371 mAM samarAzAhane udhdhAra Ave che. mahAna yugapradhAnAcArya bAlabrahmacArI zrI vajasvAmIjInA sadupadezathI madhumatI(mahuvA)vAsI bhAvaDazAhanA putra jAvaDazAhe vi. saM. 108 mAM A tIrthane udhdhAra karAvyA che. A viSayanI noMdha lakhatAM zI jinaprabhasUrijI vividha tIrthakalpamAM lakhe che ke-- aSTottare varSazate'tIte vikramAdiha / vahuvravyavyayAd vimbaM, nAvaDiH sa nyavIvizat // 71 // madhumatyAM puri zeSThi, vAstanyo jAvaDiH puraa|| zrIrAyuMamadArtha, ghAminovRtti jAvaDazAhanA jIrNoddhAra samaye keTalAM maMdire ane mUrtio mUlanAyaka tarIke sthApita thayAM tene ullekha paNa jinaprabhasUrijI A pramANe jaNAve che. itthaM nAvaDirAdyAIt-puNDarIka-kapadinAma / mUrtInivezya saJjo,svarvimAnAtithitvabhAk // 83 // 1. jAvaDazAhanA mukhya udyAra pachI AcAryazrI pAdaliptasUrijIe paNa ahIM uddhAra karAvyuM che. prabhAvaka caritramAM tene ulekha nIce pramANe maLe che. "pachI kRtajJa vidyAsiddha nAgArjune zatruMjaya parvatanI taleTImAM jaIne, pAdalipta nAme nagara vasAvIne pitAnA gurunA nAma uparathI tenuM sthApana karyuM, ane parvatanI upara te sidasAhasike vIrapratimAthI adhikita citya karAvyuM. tyAM gurumUrti sthApita karI ane gurumahArAjazrI pAdaliptasUrijIne bolAvIne bIjA jinabiMbanI paNa tyAM pratiSThA karAvI." A uddhAra paNa gauNa-peTA uddhAra manAya che. hAlanA keTalAka lekhake pAlI bhASA sAthe pAlItANAne saMbaMdha joDavA prayatna kare che paraMtu te eka narI kalpanA mAtra che. te mATe kaI pramANa nathI. jayAre jaina graMthamAM pramANa maLe che ke zrI pAdaliptasUrijInA ziSya nAgArjune potAnA gurunA nAmathI zatrujayanI talATImAM gAma vasAvyuM ane pAdaliptanuM prAkRtarU5 pAlitaya thAya che te uparathI pAlItANuM thayuM che, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatrujaya :18 [na tIna dakSiNA) bhagavataH, puNDarIka ihaadimH| vAmAne dIpyate tasya, jAvaDisthApitA'paraH / / ikSvAku-vRSNivaMzyAnAma-saMkhyA. koTikoTayaH / avasiddhAH koTikoTI-tilakaM sUcayatyadaH // pANDavA paJca kuntI ca, tanmAtA ca ziva yyuH| iti zAsati tIrtha'tra, paDhepAM lepymuurtyH|| rAjAdanazcanyazAravI zrIsavAdabhRtamAgyataH, dugdhaM varSati pIyUSamiva candrakarItkaraH / vyAghrImayUrapramugvAstiryazcI bhanamunita', prAmA praNatAdIzapAdukAH // ghAma satyapurasyAvatArI mUlajinaukasaH, dakSiNe zakunI caityapRSTaM cASTApada. [.] sthita / nandIzvara-stambhanakonjayantA nAmakRcchrata , bhanyeSu puNyavRdhyarthamavatArA ihAsate // AttAsinA vinaminA naminA ca niSevitaH, svargArohaNacetye ca zrInAmeyaH prabhAsate / tujhaM zRGgaM dvitIyaM ca zreyAMsaH zAntineminI, anye'pyUpama-bIrAdyA asyAlakurvate jinA. // maradevAM bhagavatI bhavane'tra bhavacchidama, namaskRtya kRtIsvasya manyate kRtakRtyatAm / yakSarAjakapahi kalpavRkSapraNemupAma, citrAna yAtrikasadasya vinAna, mahayati sphuTam / / . jAvazAhanA mukhya udhyAra pachI (vallabhIsaM. 477mAM zrI dhanezvarasUri chanA upadezathI vallabhInA rAjA zilAditye zatruMjayane punarudhdhAra karAvyo hate. A pahelAM zrI mavAdisUrijIe saurASTramAM phelAyela bauddha dharmanA AcAryone zilAdityanI sabhAmAM vAdamAM jItI zatruMjayatI jena saMghane suprata karAvI rAjadvArA jIrNoddhAra karAvyA hatA. tyArapachI bappabhaTTasUrijInA upadezathI gopagiri (vAlIyara)nA pratApI rAjI Ame jaina dharma svIkArI zatruMjyane mAna saMgha kADhyo hato. A rAjAe paNa tyAM 1. pAlI savata saMbhava. ra. malavAririjhanA paricaya mATe prabhAvaka caritra juo. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zatruMjaya jaI maMdira baMdhAvyuM hatuM ane jIrNa thayelA bhAgane uddhAra karAvyo hato. A bappabhaTTasUrijIe zrI una tIrtha tathA giranAra tIrthanI rakSA karI zrI jena 0 saMghane suprata karAvyuM hatuM. giranAra tIrtha paNa zatruMjayanuM ja eka zikhara che. rAjA ame giranAra upara puSkaLa dravya kharcA jIrNodhdhAra karAvyA hatA. A rAjAe sUri chanA upadezathI pagiri gvAlIyara)mAM 23 hAtha pramANuvALuM zrI vIra bhagavAnanuM zreSTha madira karAvyuM. tyAM savA lAkha sonAmahora kharacI eka bhavya maMDapa karAvyA. A sivAya bIjuM eka hAtha UMcuM maMdira banAvarAvyuM hatuM, jemAM nava ratala pramANe zudhdha suvaNanI pratimA sthApI hatI. sUrijI vi. saM. 895 mAM svargavAsI thayA hatA Ama rAjA ane sUrijI mahArAja saMgha sahita 890 mAM sidhdhAcalajI vagere tIrthonI yAtrAe gayA hatA. A jadhdhArane paNa e samaya samaje. bAhaDa maMtrIzvarane caudamo uddhAra jAvaDazAhanA udhdhAra pachI A tIrthano mATe ane mukhya udhdhAra gujarAtanA parama pratApI paramAte pAsaka mahArAjA kumArapAlanA maMtrIzvara bAhaDe karAvyuM hite prabhAvaka caritramAM lavyuM che ke zrImAna vAgabhaTa maMtrIe tIrthano (sidhdhAcalajI udhdhAra karAvyuM temaja atyaMta bhaktithI devakulikA sahita prAsAdamAM dhanane vyaya karatAM teNe leza paNa darakAra na karI. pachI vikrama saMvata 1213mAM AnaMdapUrvaka upara jaIne teNe davArepaNa karAvyuM ane zrI hemacaMdrasUrinA hAthe pratiSThA karAvI." "phiArathI suvighauM (1213) ja davAra racavAthaRI pratimAM sapratiSThAM sa, zrIhemacandrasaribhiH // " A jIrNodhdhAramAM bAhaDa maMtrIe eka karoDa ane sATha lAkha rUpiyAne kharca karyo hate. dikSapurA karI, cittA caka mahi! sa zrIvAgbhaTadevo'tra, vaNaryate vivudhaiH katham 1" kumArapAla prabandhamAM bAhaDanA A jIrNodhdhAramAM 297,00,000 rUpiyAne kharca thayAnuM lakhyuM che. pragacintAmaNi ane kumArapAlaprabandhamAM A tIrthanA bAhaDa maMtrInA jaNadhdhAranuM vigatavAra varNana che tyAMthI vAMcakee vAMcI levuM. saMkSepamAM vAta ema che kebAhaDanA pitA maMtrIzvara udAyana samrA kumArapAlanI AjJAthI saurASTramAM yuddha mATe 1. kumArapAla pahelAM gujarAtanA rAjA siddharAje siddhagirinI yAtrA karI hatI ane devapUjanAdi tathA tIrtharakSA Adi nimitte bAra gAma arpaNa karyA hatAM. A prasaMga 1179mAM banyo hato. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 20 : [ jaina tIrthAMnA gayA. prathama sidhdhAcalajInI yAtrA karI, te samaye mUlanAyakajInu' maMdira lAkaDAnuM hatuM. maMtrIjI caityavaMdana karatA hatA tevAmAM eka uMDharaDI dIvAnI vATa laine daramAM pesI gayeA. maMtrIzvare joyuM ke Ama akasmAtathI madirajIne AgalAgavAnA moTA bhaya che. huM cuSyamAMthI chatI pAchA AvIne A maMdiranA jIrNodhdhAra karAvIza.Ada maMtrIjIcukhamAM gayA ane vijaya pAmyA parantu tarataja tyAM ja temanuM mRtyu thayu. mRtyu samaye zatruMjaya udhdhAranI pAtAnI bhAvanA pUrI karavAnu` peAtAnA putrAne kahevagavyu. A samAcAra putrAne maLyA pachI AhuDa maMtrIzvare A jIrNodhdhAra karAvyeA. 1211 pahelAM khAtamurhuta karAvyuM. 1211 mAM maMdirajI tayAra thayuM, parantu hevAnA jorathI te khaDita thai gayuM. A mInAnA mADhuMDane samAcAra maLavAthI jAte tyAM jai punaH kAma karAvyuM. maMdiranI pradakSiNA na manAvavAmAM Ave te mari manAvanArane saMtati nathI thatI Ave zilpazAstranA niyama che. matrIne jyAre A vastu kahevAmAM AvI tyAre temaNe kahyu ke enI cintA nahi, maMdira majabUta banAveA, chevaTe 1213mAM utsavapUrva pratiSThA karAvI. tyArapachI talATImAM mahArAjA kumArapAlanA pitAnA smaraNArthe tribhuvanapAlavihAra kheMdhAvI zrI hemacaMdrasUri mArAjanA hAthathI pratiSThA karAvI, tyAMthI giphtAra gayA ane matrIzvare tyAM paNa eka bhavya madira baMdhAvyuM. paThThATha upara peAtAnAM pitAnI icchAnusAra pAja baMdhAvI. jemAM 63 lAkha rUpiyAnA kharca thayA. kumArapAlanA rAsamAM lakhyuM che ke e karADa sattAvana lAkhanA kharce thayA, maMtrIzvara khAruDa pATaNa gayA pachI mahArAjA kumArapAla zrI hemacaMdrAcArya jI mahArAjanA upadezathI eka mahAna saMgha lai sidhdhAcalajI gayA. maThThAna samRdhdhi sahita kumArapALa rAjA pAlItANe AvyA. tyAM talATImAM peAtAnA pitAnA nAmathI khadhAyela maMdira joi, darzana karI rAjA ghaNA prasanna thayA. khIje divase girirAja upara caDhatAM hIgaLAjanA ThaMDA uparanA sIdhA caDhAva joi tenI nIce kuMDa madhAvavAnA hukama karyAM, je kruDa atyAre paNa vidyamAna che. upara jaI madhe darzana karI kumArapALa ghaNA ja prasanna thayA. girirAja upara jhumAraviyAra madira dhAvavAnI vyavasthA karI. A maMdira atyAre paNa vidyamAna che, rAjAe tIrthanI rakSA mATe cAvIza gAma cAvIza khagIcA inAma ApI tIrthabhakti karI. tyAMthI saMgha sadgita giranAra tarapha gayA. AvI rIte A caudamA mahAn udhdhAra mahArAjA kumArapAlanA samayamAM maMtrIzvara khAdyuDa teramI sadImAM karAvce. matrIzvara pAhuDanA udhdhAra pachI gurjarezvara vIradhavalanA mahAmAtya vastupAla tejapAla zatruMjayanI yAtrA karavA meATA moTA saMgha laine cauda vAra (12)aa) AvyA che ane zatruMjaya upara aneka navIna dharmasthAna sadiza vagere karAvI tIrthane 1. zrI cAritrasudarajI LmArapAla caritramAM lakhe che ke ginAra upara miAla rAjAe pagathiyAM badhAvyAM. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zatruMjaya zobhAvyuM hatuM. girirAja upara maMtrIzvara badhuyugale zrI neminAthajI ane pAnanAthajInAM bhavya jaina maMdira tathA vizAla IndramaMDapa baMdhAvavAnI vyavasthA karI, mukhya maMdira upara traNa suvarNa kalaza caDhAvyA. zAba pradyumna, aMbAvalena vagere zikharA karAvyAM. temaja tejapAle girirAja upara zrI naMdIzvara dvIpanI racanA karAvI.1 pahADa upara caDhavAnI muzkelI hatI, raste kaThINa have te sulabha banAvavA vastupAle girirAja upara pagathI (pAja) baMdhAvI, jeno ullekha eka zilAlekhamAM hatuM, je lekha girirAja upara lAkhADImAM hato. A uparAMta nIce zaheramAM cAtrALuone pANInI aDacaNa hatI te dUra karavA lalitAsAgara tathA anupamAsavara baMdhAvyAM. A sivAya e ja samaye nAgaranA zeTha punaDazAe paNa girirAja upara aneka dhArmika kAryo karAvyAM che. mUlagabhArAmAM mULanAyaka zrI rASabhadevajI prabhunA abhiSeka mATe hajAre yAtrI kalazA laIne UbhA rahetA temAMthI keI kalaza paDe te jinabiMba khaMDita thAya, tema ja musalamAnonA hallA thatA hovAthI, kumArapAlanA svargavAsa pachI pacIza varSa na vItyAM tyAM sulatAna zAhabuddIna ghorIe hinda upara caDhAI karI hatI ane bIjA humalA cAlu hatA, AvA samaye koI girirAja upara AvIne mUlabiMba khaMDita kare mATe pahelethI bIjI mUrti taiyAra rAkhavI joIe ema vicArI dIrghadazI vastupAle dilhInA te vakhatanA bAdazAha mahInanI rajA laI manmANathI ArasapahANanA moTA moTA pAMca khaMDa maMgAvyA, ane bahu ja muzkelIthI tene girirAja upara caDhAvI tyAM rakhAvyA. vividha tIrthakalpakAra lakhe che ke temAMthI be mUrtio banAvIne tyAM mukAvI. juo nIcenA zleka duHkha(Sa)mAsacivAna mlecchAdbhaGgaM saMbhAvya bhAvinam / maMtrIzaH zrIvastupAlastejapAlAgrajaH sudhIH // 117 // mammANopalaratnena , nirmAtyantanirmale / bhyadhAdbhumigRhe mUrtIH, AdhAhatpuNDarIkayoH // 118 // maMtrIzvare svecchanA bhAvI upadravanI saMbhAvanAthI mammANanA uttama paththaranI zrI RSabhadevajI ane zrI paDarIkasvAmInI, ema be mUtio banAvIne gusagharamAM rAkhI. jyAre zatruMjaya tIrthodhdhAranA prabandhamAM ema lakhyuM che ke mammaNithI pAMca paththara khaDe maMgAvIne mUkyA. AvA mahAna dharmakAryo karanAra maMtrIzvara vastupAle te vakhatanA dilhInA pAda 1, hAla zrI AdinAthanA mukhya maMdiranI banne tarapha zrI maMdirasvAmInuM tathA navA AdIzvaranuM jinAlaya che te mULa vastupAla tejapAle baMdhAvyAnuM kahevAya che. 2. A zilAlekha bhAvanagara sTeTa taraphathI prakAzita lekhasaMgrahamAM chapAyela che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthono zAha sAthe mitrI bAMdhI gujarAtanuM ane hinduo tathA jenenAM dharmasthAnake na teDavAnuM vacana lIdhuM hatuM. anukrame 1ra98mAM maMtrIzvara svargavAsI thayA. maMtrIzvare Abu, giranAra ane zatruMjayAdi tIrthomAM bhavya jinamaMdira baMdhAvyAM che. A traNa tIrthasthAne para madira baMdhAvavAmAM 4 karoDa ane 36 lAkha rUpicAne temaNe vyaya karyo hate. emanAM A dharmakAryo joIne ja vastupAlana ane piDamaMtrIne saMbhAratAM zrI jinaprabhasUrijI ucita ja kahe che ke zrIvastupAlApajJAnI pIthaDAdi kRtAni c| vakkA pAraM na yAnyatra, dharmasthAnAni kIrtayan // vastupAla pachI mahAdAnezvara jagaDuzAhuka saM. 1316 lagabhaga kaccha bhadrezvarathI mahAna saMgha laIne siddhAcalajI Avela temaNe sAta devakulikAo karAvI che. AcArya 9. dignandAmitaSu vikramanRpAtmavatsarepu 1298 prayA teSu svargamavApa vIradhavalAmAtya. shumdhyaant:| vimba maulamathA bhavadvidhivazAvyagya mubhadrAcale, H stoganita: kadApi na nRpA zaTTA matAM prAyaza' // 62 // (zatru dvAra praba, pR. 7) 2. B, pratamAM che. . jagaDuzAha temanuM mULa vatana kaMtha hatuM. temanA pitA vyApAra arthe bhaDezvara AvIne vaselA. jagaDuzAhanI khyAti mahAna dAnezvarI tarIke che. temaNe saM. 1312, 12, 14, 15mAM bhAratamAM paDelA duSkALa samaye lAkha maNa anAja bheTa ApI jagatanA pAlanakAnuM biruda meLavyuM hatuM. A duSkALamAM dilhInA bAdazAha maujuddIna, sihanA rAja mIra, gurjarezvara trizaladeva, kAzInA rAjA pratApasiMha, ujainInA rAjA bhadanavamo vagere bAra rAjyane temaNe anAjanuM dAna karyuM hatuM. jagaDune nimittajJa guru pAsethI duSkALanA khabara paDI gayA hatA jethI teNe lAkho muMka anAja saMgrahyuM hatuM, je kharA samaye kAma AvyuM. jagaDuzAhe tharapArakaranA rANA paDadevanI sAme thaI je killo teNe toDyo hato te bharezvarane killo navo baMdhAvyo hate. zatruMjayanI yAtrAe jatAM vaDhavANa zaheramAM aTTapadanuM jinAlaya baMdhAvavAnI vyavasthA karI hatI, temaja zatruMjayanA zikhara samAna saMkagiri upara bhavya jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM. gujarAna-kAThiyAvADamAM bIje paNa ghaNe sthale temaNe madira baMdhAvyAM che. A sivAya kuvA, vA, paraba, dharmazALAo, dAnazaLAo, jJAnamaMdira ane jJAnazAlAo paNa khUba baMdhAvI hatI. vikramanI caudamI sadImAM A dAnavIra thayA che. vizeSa mATe juo jagaDucaritra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] zrI zatruMjaya zrI paramadevasUrinA teo parama bhakta hatA ane sUrijI mahArAjanA upadezathI ja A dharmakAryo karyA hatAM. jagaDuzAha pachI dharmavIra sAdhupuruSa pethaDazAhane samaya Ave che. mAMDavagaDhanA A dAnavIra puruSe AcAryazrI dharmaghoSasUrijInA upadezathI aneka dhArmika kAryo kayo che. saM. 1320 lagabhaga zrI dharmaghoSasUrijInI adhyakSatA nIce siddhAcalaine mahAn saMgha kADha, sidhdhagiri upara sidhdhakaTAkeTI'nA nAme oLakhAtuM zrI zAntinAthajInuM bahetara daMDa kalazayukata bhavya jinAlaya baMdhAvyuM temaja temanI sAthe AvelA dhanADhaya gRhasthAe paNa tyAM madira baMdhAvyAM. saMgha sahita AvatAM rastAmAM dhoLakAmAM bhavya maMdira baMdhAvyuM, temaja giranArajI, junAgaDha, vaMthaLI, prabhAsapATaNa Adi sthalee paNa temaNe madira baMdhAvyAM che.' A uparAMta mAravADamAMthI AbhUmaMtrIne saMgha, tathA khaMbhAtathI nAgarAja senIne saMgha moTA ADaMbarathI sidhdhAcalajInI yAtrAe Avela che ane temaNe lAkha rUpiyA kharcI bhavya jinamaMdira baMdhAvela che. 1. pethaDazAhaH teo mAMDavagaDhanA maMtrI hatA. temaNe tapagacchanA mahApratApI AcAryazrI deveMdrasUrIzvarajInA ziSyazrI dhama dhasUrIzvarajInA upadezathI 84 bhavya jinAlo baMdhAvyA jemAMnAM ghaNA jinamadirAnA sthAnenAM nAma zrI munisudarasUrIzvaraviracita gavalI pR. 19 ane 20mAM ApelA che. temaja temaNe sAta jJAnamaMdiro karAvyAM che. mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI tapAgaca75TTAvalImAM lakhe che ke"shriishnNjye ca ekavizatighaTIpramANasurvaNavyayena raimayaH zrI RSabhadevaprAsAdaH kAritaH // kecicca tatra SaTpaMcAzatasuvarNaghaTIvyayeneMdramAlAyA(lA yo) parihitavAniti vadati // " (padAvalI samuccaya, pR. 60) batrIza varSanI nAnI ummare maMtrIzvare AjIvana brahmacarya vrata svIkAryuM hatuM. temanA putra jhAMjhaNakumAre zatruMjaya ane giranArajI upara suvarNa ane cAMdInA davaja caDhAvyA hatA. (paTTAvalI samuccaya, pR. 60). maMtrIzvara pethaDe mAMDavagaDhamAM zrI dharmasUrijI mahArAjanA pravezotsavamAM tira hajAra (36 ne ullekha paNa che) jIrNaTaka kharyA hatA. A sivAya aneka dAnazAlAo, vAva, kUvA, paraba, jJAnamaMdire karAvyAM hatAM. juo sukRtasaMkIrtana. pethaDazAhanA AvAM aneka dhArmika kRtyo joI zrI jinaprabhasUrijIe vastupAlanI sAthe pethaDane saMbhArIne kahyuM ke temaNe banAvelAM dharmakRtyonI prazaMsA karavA koI samartha nathI, arthAta temaNe ghaNAM dharmasthAna banAvI jinazAsananI apUrva zobhA vadhArI che. zrI dharmaparijI jainazAsananA mahAprabhAvika AcArya thayA che. teo tapagacchamAM jamA paTTadhara che. vizeSa mATe juo gurnAvalI, paTTAvalI samuccaya vagere che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - zrI zatruMjaya : 24 : [ jaina tIrthone samarAzAhane paMdaramo uddhAra- ApaNe caudamA udhdhArathI laIne paMdaramA udhdhAra pahelAMnI zrI zatruMjaya girirAjanI jAherajalAlIne gauravabharyo itihAsa joI gayA. teramA udhdhAra ane paMdaramAM udhdhAranI vacamAM 3840001 sagha zatruMjayanI yAtrAe yAtrA karavA AvyA hatA. sidhdhagirinI mahattA, pUjyatA, pratApa ane vaibhavanI yazagAthA hindanA khUNekhUNAmAM phelAI hatI. jagaDuzAha, vastupAla ane pethaDazAnAM bhavya maMdiranI khyAti paNa khUba prasarI hatI. tevAmAM gujarAta upara alAuddIna khunInI rAha daSTi paDI. saM. 1368 mAM teNe gujarAta chayuM. alapakhAnane gujarAtane sube nImyo ane te vAraMvAra saurASTra upara paNa humalA karavA mAMDyA. sa. 1368-69 mAM zatruMjaya upara teNe hamale kayAM ane tyAnA mUla jinabiMbane khaDita karyuM. tyAMnA ghaNAM saMdira ane mUrtio paNa teDI. A samAcAra samarAzAhane maLyA. temane A sAMbhaLI ghaNuM duHkha thayuM. vastupAlanI bhAvi AzaMkA sAcI paDI. kahyuM che ke satyunI zakA kadI paNa mithyA thatI nathI. ane vastupAlanA mRtyu pachI 70 varSa bAda mUlanAyakanI e bhavya mUrtine kaTha% musalamAnee karyuM. samarAzAha mUla pATaNanA nivAsI hatA. bAdazAha allAuddIna sAthe temane sIdho saMbaMdha hatA. bAdazAhanI rajA laIne samajAzAha pAlItANe AvyA ane asalamAnoe girirAja upara je teDaDa karI hatI te badhuM ThIka karAvyuM mUla 1. zatrujaya prakAza puratamAM lakhyuM che ke musalamAnonA humalAnA DarathI bhAvika zrAvAe zatruMjaya girirAjanA pAchalA rastethI jinezvara devanI ghaNI pratimAo utArI TaLA gaDhane raste pIramabeTamAM mokalI dIdhI. jyAre upadezataraMgiNI, vividha tIrthakalpa. zarvANadha, zatruMjayaka5 vageremAM lakhyuM che ke mUlabiMba ane mUlamadirane sasalabhAe bhaMga karyo. A uparathI ema anumAna thaI zake che ke bIjAM maMdiranI tio nIce laI jaI zakAI haze, tyAre mUlabiMba nahiM laI jaI zakAyuM hAya. pIramabeTamAthI khedakAma karatAM ghaNI jinamUrtio nIkaLela che. 2. samarAzA, alAuddInane tIkaMga dezane sUbedAra hatA. bAdazAhu samajAzAhanI A Gra di hatA jethI ghaNIvAra tene dIlhI rekI rAkho. tyAre samarAzAne zavajayane madirabhaMganA samAcAra maLyA tyAre teNe bAdazAhane kahyuM ke "ApanA . amArI ja teDI nAMkhI che. pachI bAdazAhe badhuM vRtAta jANuM samarAzAnA prema ane AsthI samagadhrAnI icchA mujabazatruddhAramA pUrI madadaApI hatI. (zakhapR.8) vividhatItha kalpamAM zrI jinaprabhasUri lakhe che ke dakyiAcAra(12) vivAre jAvadisthApita vimvaM mlecchamagna kalevezAt // 19 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zatrujaya madira paNa ThIka karAvyuM. mammANathI suMdara ArasanA khaMDa maMgAvI mUlanAyakanuM navIna biba taiyAra karAvyuM. samarAzAhanA pitA dezalazAha saMgha laIne sidhdhAcalajI AvyA. A samaye bIjA paNa aneka saMghe AvyA hatA. ghaNAoe pitAnI zakti pramANe girirAja upara devakulikAo ane keTalAke bhavya maMdira baMdhAvyAM. temAM samarAzAhe mukhya maMdiranA zikharane udhdhAra karavA sAthe prabhunI dakSiNa dizAmAM aSTApadachanuM navIna caitya karAvyuM. temanA pitA dezalazAhe desalavasahI baMdhAvI, pATaNanA zA. huMDhaka taraphathI cAra devakulikAo baMdhAI, tathA saMdhavI jetra ane kRSNa saMghavIe ATha derIo karAvI. zA kezava taraphathI sidhdhakoTAkeTInAM maMdirane jIrNodhdhAra karAvavAmAM Avye. anukrame badhA saghanI hAjarImAM saM. 1371nA mahA zu. 14ne semavAre bhavya pratiSThA mahotsava thayo. pratiSThAmAM tapAgacchanI bahAzAlika zAkhAnA AcArya zrI ratnAkarasUri vagere aneka prabhAvika AcAryo vidyamAna hatA. zrI ratnAkarasUrijIe pratiSThA karI hatI tema zatruMjaya tIrthoddhAra prabaMdhamAM paNa jaNAvela che. juo - Asana vRddhatapAgaNe suguravo ratnAkarAhavA purA'yaM ratnAkaranAmabhRtpravavRte yebhyo gaNo nirmalaH // taica samavyAdhuritA pratig - dvIpatrayekamiteSu 1371 vikramanRpAdRdveSvatIteSu ca / / prazastantare'pi" varSe vikramataH kusaptadahanakasmin 1371 yugAdiprabhu / zrIzaThaMjayamUlanAyakamatiprauDhapratiSThotsavam // sAdhuH zrIsamarAbhidhastribhuvanImAnyo vadAnyaH kssitau| zrIratnAkarasaribhirgaNadharaiyaiH sthApayAmAsivAn / / vakrama saMvatsare candrahayAmIndu( 1371 )mite sati / zrImUlanAyakoddhAraM sAdhuH zrIsamaro vyadhAt // 120 // bhAvArtha-1369mA kaliyuganA pratApathI jAvaDazAhe sthApela biba (mUlanAyakaccha)no svecchAe bha ga karyo. 1371mAM sAdhupuruSa samarAzAhe mUlanAyakane uddhAra karyo. zrI jinaprabhasUrijInA A kathana mujaba jAvaDazAhanA mUlanAyakanA biMbane musalamAnee khaDita karyuM hatuM arthAta lagabhaga bAra varSa sudhI mUlabiba jAvaDazAhanA ja pUjAyA. bIju maMtrIzvara bAhaDe mUlamaMdirano jIrNoddhAra karAvelo paranuM mUlabiba te jAvaDazAhanuM ja rahela. samarAzAhe paNa mUlanAyakanA biMbane uddhAra karyo che; jayAre bIjA maMdirane uddhAra bIjAoe ja karAvyo che ema siddha thAya che. samarAzAhe malamaMdira ane mUlabiMba navA karAvyAM che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone A vacanethI samarAzAhanA zatruddhAranI pratiSThA zrI ratnAkarasUrijInA ja hAthe thaI hatI ema nirvivAda siddha thAya che. A pachI 1375 mAM samarAzAhanA pitA-dezala zAhe zatruMjayanI puna: yAtrA karI hatI. samarAzAha pATaNa AvyA pachI dilhInA sulatAna kutubuddInanA AmaMtraNane mAna ApI dilhI gayA. tyAM temaNe gyAsuddInane samajAvI baMdIvAna tarIke rAkhelA pAMDudezanA svAmI vIravalabIrabala)ne mukta karAvyuM. bAdazAhanA pharamAnathI dhamavIra samarasiMhe hastinApuramAM saghapati thaI zrI jinaprabhasUri sAthe tIrthayAtrA karI. bAdamAM samarasiha tilaMgadezamAM gayA. sulatAna gyAsuddInanA putra ullakhAne temane vizvAsapAtra ane bhAI tarIke svIkArI tilaMgane sUbe banAvyo. tyAM turkomusalamAnee pakaDelA sekaDe hiMdu kuTuone mukta karAvyA. uragala (varaMgala) prAtamAM zrAvakene vasAvI, te prAMtamAM nUtana jinAla banAvI jaina dharmanI prabhAvanA karI. samarasiMha saM. 133 pahelAM svargastha thayA, bhayaMkara musalamAnI samayamAM samarasihe eka mahApuruSa tarIke kArya karI jaiina zAsananI mahAna prabhAvanA karI che ane eTalA ja mATe zrI aMbadevasUrijI samarA rAsamAM lakhe che ke hiva puNa navIya ja vAta chaNi dahADai hilaI khattiya khagu na liti sAhasayaha zAha sugalaI tiNi diNi dina dikakhAu samarasIhi jiNadhammaNi tasa guNa karauM udyou chama aMdhAI phaTikamaNi samarAzAha saMbadhI vistArathI jANavAnI IcchAvALAe samarArA, nAbhinaMdaddhAra prabaMdha, zatruMjaya tIrthodvAra prabaMdha, aitihAsika prabaMdhe, zatrujaya prakAza vagere grI jevAM. zrImAna jinavijayajI lakhe che ke zatruMjaya upara samarAzAha ane temanI yatnanI mUrti paNa che. karmazAhane saLage udAra dharmavIra samarAzAhanA udhdhAra pachI thoDAM varSo bAda musalamAnoe zatrajya girirAja upara punaH bhayaMkara humalo karyo ane mUlanAyakanuM biMba khaDita karyuM. ghaNAM varSo sudhI A sthiti cAlI-khaMDita biMba pujAya. Akhare saM. 1587 mAM dAnavIra ane dharmavIra kamAzAhe girirAja upara mahAna udhdhAra karAvyuM. zatruMjayanA A udhdhAra pahelAMnI sthitinuM varNana karatAM zrImAna jinavijayajI asarakAraka zabdamAM A pramANe lakhe che - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ walpamon - - tihAsa] : 27 : zrI zatruMjaya __ "samarAtAha kI sthApita kI hui mUrti kA musalamAnoMne pIche se phira zira toDa diyaa| tadanantara bahuta dinoM taka vaha mUrti vaise hI-khaMDita rUpa meM dI-pUjita rhii| kAraNa yaha ki musalamAnoMne nai mUrti sthApana na karane dii| mahamUda begaDe ke bAda gujarAta aura kAThiyAvADa meM musalamAnoMne prajA kA baDA kaSTa pahuMcAyA thaa| mandira banavAne aura mUrti sthApita karane kI bAta to pUra rahI, tIrthasthaloM para yAtriyoM kA darzana karane ke liye bhI jAne nahIM diyA jAtA thaa| yadi koi bahuta AjIjI karatA thA to usake pAsa se jIbhara kara rupaye lekara yAtrA karane kI rajA dI jAtI thii| kisI ke pAsa se 5 rupaye, kisI ke pAsa se 10 rupaye aura kisI ke pAsa se eka asaraphI-- isa taraha jaisI AsAmI aura jaisA maukA dekhate paisI hI laMbI jabAna aura laMbA hAtha karate the| becAre yAtrI burI taraha ko sejAte the| jidhara dekho udhara hI baDI aMdhAdhudhI macI huI thii|n koi arja karatA thA aura na koI suna sakatA thaa| kaI varSoM taka aisI hI nAdirazAhI banI rahI aura jaina prajA mana hI mana apane pavitra tIrtha kI isa durdazA para AMsu bahAtI rhii| solahavIM zatAbdi ke uttarAI meM cittoDa kI vIrabhUmi meM karmAsAha nAmaka karmavIra bhAvaka kA avatAra huA, jisane apane una vIrya se isa tIrthAdhirAja kA punaruddhAra kiyaa| isI mahAbhAga ke mahAna prayatna se yaha mahAtIrtha mUcchita dazA ko tyAga kara phira jAgRtAvasthA ko dhAraNa karane lagA aura dinapratidina adhikAdhika unnata hone lgaa| phira jagadguru zrI hIravijayasari ke samucita sAmarthya ne isakI unnatika gati meM vizeSa vega diyA jisake kAraNa yaha bhAja jagat me mandiroM kA zahara (The City of Temples) kahA jA rahA hai|' kamazAha mUla vIrabhUmi cittoDagaDhanA vAsI hatA. teo mULa prasidhdha jena * rAjA AmarAjanA vaMzaja hatA. temanA pitAnuM nAma telAzAha, mAtAnuM nAma lIlulIlAdevI hatuM. temane rana, poma, dazaratha, bheja ane kama nAmaka pAMca putro hatA. telAzAha te samayanA mevADanA prasiddha mahArANA sAMgAnA mitra hatA. tapagacchanI prasidhdha ratnAkara zAkhAnA dharmaratnasUri vihAra karatA eka saMghanI sAthe citaDa padhAryA. te vakhate telAzAhe pitAnA putra karmazAhanI sAkSImAM pUchayuM kemeM je kArya vicAryuM che te saphala thaze ke nahiM? AcArya prazna joIne kahyuM ke 1. I. sa. 1916 nA phebruArI tA 14 nA "TAImsa opha InDIyAmAM muMbaInA te vakhatanA gavarnara lorDa vilInDana(je hamaNAM vAyasaroya thayA hatA)nI kAThiyAvADanI yul? 31042 us oa ( The Governor's tour in The City of Temples) memabhA sthittA14 na pragaTa yayuM che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 28 : jaina tInA tamArA manamAM zatruMjayanA udhdhAranA prazna che, ane te kArya tamArA nAnA putra karmIzAhunA hAthathI thaze. vaLI pratiSThApaka amArA ziSya thaze, cha ceADA samaya pachI teAlAzAha svastha thayA. ahI' dharmanasUrijI paNa sva stha thayA. karmAMzAhanI unnati thatI gaI. te rAjyamAnya anyA. amadAvAdanA sumA sAthe maitrI khAMdhI, amadAvAdanA sUbA bahAdurazAha upara karmAMzAhe theADo upakAra karyAM hatA tenA badalAmAM sUkhAgIrI maLyA pachI eNe karmAMzAhane peAtAnI pAse khelAvyA ane kAMIpaNu kArya hAya te sUcavavA kahyu. karmAzAhe zatruMjaya upara peAtAnI kuladevI birAjamAna karAvavAnuM kArya kahyuM. sAthe ja tIeSkAra mATe paNa madada mAMgI. mahAdurazAhe zAhI pharamAna lakhI Apyu. eka phyAna junAgaDha mAkahyu ke karmAMzAhane zatru jayeSvAramAM pUrepUrI madada ApavI. kauzAha pharamAna laI khabhAta gayA. tyAM vinayama DanasUrijIne potAnA abhiprAya jaNAvye ane temane sAthe laI pAlItANe gayA.tyAM ja amadAvAdanA kuzalakArIzAne khelAvyA khaMbhAtamAM khirAjamAna zipa tathA jyetizAstranA pAraMgata vivekadhIragaNi tathA vivekamaMDana pAThakane pAlItANe padhAravA vinaMti karI. te AvI pahoMcyA ane zubha muhUte gRdhdhiAranu kArya zarU thayuM. zrI RSabhadeva prabhunu nUtana maMdira manAvyuM tathA vastupAle banAvelI ane bhaDAramAM rAkhelI mUrti kADhI. madiranuM kArya pUrudeg thatAM karmAMzAhe peAtAnA vaDIla andhu ratnAzAhane saparivAra teDAvyA, temaja peAtAnA guru tapAgacchatA vidvAna AcArya zrI vidyAmaMDanasUrijIne parNa vinaMti karavA temane ja meAkalyA. deza-dezAvaramAM zatrujayeAdhdhAranI kaMkAtrI mAkalI. junAgaDhanA divAna rA tathA narasIne paNa teDAvyA. aneka gAmanA sadhA AvyA. sUrijImahArAja paNa saparivAra AvyA. sAthe aneka AcAryAM padhAryA, anukrame 1587 nA vaizAkha vadi ravivAre vidhipUrvaka zrI vidyAma'DanasUrijIe mUlanAyakajInI pratiSThA karI. khIjA AcAryoM ane munivarIe bIjI aneka mUrtionI pratiSThA karI. ' pratiSThAyaka AcAya udArahRdayI, vinamra ane rAgadveSarahita hatA. pratiSThA karAvyA chatAM peAtAnuM nAma kayAMya kAtarAvyu nathI. * * X rAmadevavidhruvattharanumasyA nivi zrIbhUmi || phrU2 // zrIRSabhamRlavimve zrIvidyAmaNDanAdvarivaraiH / zrIjInI mUrtApa pratiSThA sumA viSe | rU2 1. ratnArDa cittoDamAM zrI pArzvanAthajI ane supArzvanAthajInAM-mari khadhAryAM hatAM jenI pratiSThA vivekamanapAke ja karAvI hatI. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : ra9 : zrI zatrujaya nAlIliravaMdha "kutrApidi nAma nijaM gabhIrahRdayAste / prAyaH svIpajheSu ca staveSu te nAma na nyastam / / 133 // svasti zrI nRpavikramAnjaladhidigbANendu 1587 zubhe, mAso mAdhaSasakSikasyA bahule pakSe ca paTyAM tithau| thAre'ka zravaNe ca me prabhupadAdrI sAdhukarmo'dhRtI, vidhAmaMDanasUrayo vRSamasammRtaH 'pratiSThA vyadhuH / / 234 // A udAratA mahAtmA pratiSita mUrti adyAvadhi janasaMghanuM kalyANa karI darzana daI rahI che. AvuM mahAna kArya karAvyA chatAM kayAMya pitAnuM nAma na rAkhavAnI udAravRtti dharAvanArA e AcAryane dhanya- che. teo ratanAkarasUrijInA samudAyanA AcArya hatA. bRhatapAgacchanA ratnAkarasUrijInA upadezathI samarAzAhe tIrtharAjane uddhAra karAvyA hatA ane te sUrijI. mahArAje pratiSThA karI hatI. temanA vaMzaja tapAgacachIya zrI vidyAmaMDanasUrijIe kamIzAhanA uddhAra samaye pratiSThA karI mahAna tIrtha sevA ane zAsanasevA bajAvI hatI. pratiSThA prasaMge kamazAhe lAkha rUpiyAnuM dAna karyuM. A udyAramAM kamAzAha zeThane savA karoDa dravya kharca thayA hatA. zeTha kamaziAha udhUta maMdira ane zrI vidyAmaMDanasUrijIpratiSita mUrti adAvadhinasaghanuM kalyANa-Atmahita sAdhavAmAM mhAyaka thaI rahela che. britidina seMkaDo-hajAro bhAvika AtmA darzana-pUjana karI AtmakalyANa sAdhI rahela che. A seLabhe uddhAra hate. tejapAla senIne udAra- A udhdhAra saM. 1950 mAM thayela che. tejapAla senI aMbhAtanA vAsI hatA. tejapAla senI jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajI mukhya zrAvakazikhyAmAMnAM eka hatA. zavye udhdhAra kema ke ame kevI rIte? tene ullekha te vakhatanA eka zilAlekhamAM maLe che jene bhAvArtha A pramANe che. "saM. 1587 mAM karmazAhe AnaMdavimalasUrinA sadupadezathI zatruMjaya tIrtha uparanA mULamadirano punarudhdhAra karyo. (paM. 43) parantu bahu ja prAcInatAne lIdhe thoDA ja samayamAM pAchuM e bhULamadira, jIrNaprAya jevuM ane jarjarita thaI gayeluM dekhAvA lAgyuM. tethI tejapAle pitAnA manamAM vicAra karyo ke, A maMdirane pharIthI barAbara udhdhAra thAya te kevuM sAru? (paM. 44) ema vicArI hIravijayasUri AdinA sadupadezathI pate e maMdirano udhdhAra karavo zarU karyo ane thoDA ja samayamAM A madidana navA jevuM taiyAra thayuM. (paM. 4pa6) " Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya 1 30 ? [ jaina tIrthone A citya samarAvavA mATe tejapAle je dhana kharyuM te joI leke tene kalpavRkSanI upamA ApatA hatA, (, 5-6) saMvata 165 mAM bahu dhAmadhumathI tejapAle zatruMjayanI yAtrA karI ane te ja vakhate zrI hIravijayasUrivaranA pavitra hAthe e maMdiranI pratiSThA karAvI. (paM. 61-62). A maMdiranA uddhAranI sAthe sA. rAmajInuM (1), jammu ThakkaranuM (2), sA. kuMarajInuM (3) ane mUlA zeThanuM (4) ema bIjAM paNa cAra maMdira taiyAra thayAM hatAM, ke jemanI pratiSThA paNa e sUrivare A ja samaye karI. (paM. 62-65). (prAcIna jaina lekha saMgraha, lekha 12, avalokana pR. 27) uparyukta lekha mukhya maMdiranA pUrvakAranA raMgamaMDa5mAM naM.1 vALA zilAlekhanI sAmI bAjue AvelA sthabha upara, A na. 12 ne zilAlekha Avela che. A lekhamAM pratiSThApaka AcAryane ane tejapAlane paNa paricaya Ape che je nIce pramANe che. vijayadAsUrinI pATe prabhAvaka zrI hIravijayasUri thayA. temane gujarAtamAMthI, akabara bAdazAhe pitAnA mevAta dezamAM lAvyA. saMvata 163lmAM akabaranI rAjadhAnI hipurasIkarI)mAM paheMcyA. bAdazAha hIravijayasUrinI mulAkAta laI bahu khuzI thaye, ane temanA upadezathI badhA dezamAM cha mahinA sudhI jIvadayA thaLAvI mRta manunA dhanane tyAga karyo, jIjIAre baMdha karyo, pAMjarAmAM pUrI rAkhelA pakSIone uDADI mUkyA, zatruMjya parvata jenene svAdhIna karyo, temaja potAnI pAse je mATe pustakabhaMDAra hatA te paNa sUrijIne samarpaNa karyo. (pa. 12 thI 21) 1. jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajI mahArAja ane temanA ziSya parivAranA upadezathI samrATa akabare ahiMsAnAM je pharamAne Adi ApyAM che te sUrIzvara ne samrATa nAmanA graMthamAM prakAzita che. juo sUrIzvara ne samrATa tathA vairATanA lekhamAM paNa 106 divase ahiMsAnA paLAvyAne ullekha che. juo jana satya prakAza, varSa 4. 2. zatruMjaya parvata AdinI rakSAnA pharamAne u. bhAnucaMdrane maLyA hatA ane te temaNe zrI hIravijayasUrijIne mokalyA hatA. kahe che ke A pharamAna prApta karatAM upAdhyAthaIne ghaNI mahenata paDI hatI. keTalAe virodha karyo hato, UMdhuM-catta paNa karyuM hatuM chatAM keInuM kAMI ja cAlyuM na hatuM ane upAdhyAyajIne ja zatruMjayanA kara mAnuM tathA rakSAnuM, zatruMjaya tIrtha arpaNanuM pharamAna malyuM hatuM ane e ja pharamAna samrATu jahAMgIre punaH tAjuM karI ApyuM hatuM. te pharamAna surIzvara ne samrATamAM chapAyela che. tathA pharamAna-prApti kevI rIte karI te mATe zrI vijayAnaMdasUri zatAbdi smAraka aMkamAM zAsana Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - itihAsa ] zrI zatruMjaya jemanA vacanathI gujarAta Adi dezomAM maMdira vagere banAvavAmAM zrAvakoe agaNita vyaya karyo. jemaNe gujarAta ane mAlava Adi aneka saMgha sAthe zajayanI yAtrA karI, zrI vijayasenasUrijI mahArAjane paricaya e ja zilAlekhamAM nIce mujaba Ape che. "zrI hIravijayasUrinI pATe zrI vijayasenasUri jayavaMtA vate che. * * * emane paNa akabarazAhe vinayapUrvaka lAheramAM bolAvyA hatA, ke jyAM aneka vAdIo sAthe vAda karI temaNe vijaya meLavyo ane bAdazAhanA manane khuza karyuM. bAdazAhe hIravijayasUrine prathama je je pharamAne ApyA hatAM te badhAM vijayasenaprabhAvaka guruziSya u. bhAnacaMdajI tathA sidicaMdrajIne lekha me. da. dezAIne pragaTa thaela che te juo. 1. zrI hIravijayasUrijI maharAja saMdha sahita pAlItANe padhAryA tyAre bIjA 72 saMgha sAthe hatA. hajAro sAdhu sAdhvIo ane lAkhonI saMkhyAmAM zrAvaka zrAvikAo sAthe hatI. 165mAM zatrajayanI pratiSThA karAvI te pahelAM paNa sUrijIe 1620 girirAja upara pratiSThA karAvI hatI. sUrijI mahArAjano janma pAlaNapuramAM 1583mAM thayela, dIkSA 1596mAM, patipada 1607mAM, sUripada 1610mAM thayela. 1639 mAM jeTha ru. 10ne divase thaela bAdazAha akabaranA bhAnabhayI nima traNane mAna ApI phattehapura sIkramAM bhaLyA. mogala yugamA mogala bAdazAhane pratibodha ApavAnA dvAra sUrijI mahArAje ja khelAM hatAM, sAthe cha mahinA ahiMsA, tIrtharakSA, gerakSA, chayAre mApha Adi mahAna kAryo zrI hIravijayasUrIzvarajI ane temanA ziSya prazihasthoe ja karAvyAM hatAM. samrATa akabare sUrijI mahArAjanA addabhUta tyAga, tapasyA, uttama cAritra apUrva jJAnAdi guNothI AkaI jagadgunuM gauravavatuM birUda ApI adabhUta ane apUrva mAna ApyuM hatu. sUrijI mahArAjanA ziSyoe jahAMgIra, zAhajahAM ane auraMgajheba Adine paNa upadeza Apyo hato. 2. zrI vijayasenasUrijIne bAdazAha akabare Apela pharamAna sUrIzvara ne samrATamAM pragaTa thayela che. sUrIzvara ane samrATamAM zrI hIravijayajI, zrI vijayasenasUri, u. bhAnucaMdra tathA sidicaMdra, vivekaharSa gaNi vagerenAM samrATe ApelA pharamAnapatre pragaTa thayAM che te tathA Aine akabarImAM samrATa akabaranA darabAranA vidvAnonAM nAmomAM paNa zrI hIravijayasari, zrI vijayasenasUri ane u, bhAnucachanAM ja nAma che. A badhu jotA zrI hIravijayasarIzvarajIe ane temanA ziSya parivAra mogala samrATa upara je prabhAva ane jana dharmanI UMDI chApa besArI che ane jenazAsananI prabhAvanAnA je mahAna kAryo karAvyAM che tevAM mahAna kAryo bIjuM kaI karAvI zakAyuM nathI. sAthe ja gauvadhabadha, chachayAvere mA, tIrthonI rakSA vagere mahAna kAryo paNa teo ja karAvI zakAya che. bAdazAha akabarane ahiMsAnuM divya amRta pAna karAvI jaina dharmane daDha anurAga karavAnuM mAne Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya 6 3ra : [ jaina tIrthone sUrine paNa ApyAM ane vizeSamAM emanA kathanathI pitAnA rAjyamAM sadAne mATe gAya, bheMsa, baLada ane pADAne vadha nahiM karavAnAM pharamAne kahyAM (paM. 25 thI 32). - tyArapachI tejapAla senInA vaMzane ane khuda tejapAla sonIne paricaya Ape che. tejapAle 1646 mAM khaMbhAtamAM zrI supArzvanAtha(pArzvanAthanuM bhavya maMdira karAvyuM hatuM. A sivAya Abune saMgha kADhI saMghapati thayA hatA. giri je uddhAra karAvyo, kharacI eka lakhya lyAharI. -ASabhadAsa kavi racita hIrasUri rAsa, (prAcIna jana le. saM. avalokana pR. 29) uparyukta zilAlekha 1950 nI pratiSThA-udhyAra pachI eka be varSamAM ja taiyAra karavAmAM Ave che. zrI harivijayasUrijI ane temanA gurudeva zrI vijayadAnasUrIzvarajInA upadezathI zatrujaya upara bIjAM ghaNAM bhavya maMdira banyAM che jenI pratiSThA te guruziSya 1920 mAM karI che, jenA lekha prA. jaina le. saM. mAM aMka 4 thI 11 mAM pragaTa thayela che. e ja vastu tapAgaccha paDhAvalImAM u. zrI dharmasAgarajIe saMkSepamAM nIce mujaba lakhI che. ___ " tathA yadupadezaparAyaNagAMdhArIya sA0 rAmajI, ahammadAvAdasatka saM. kuMaralIprabhRtibhiH zrIzajaye caturmukhASTApadAdiprAsAdA devakulikAzca kaaritaaH||" - Aje jaina saMgha A chellA udhdhAra kAryane pratyakSa nihALI punIta thaI rahela che. vizeSa jANavA mATe sUrIzvara ne samrATu, zatruMjaya tIrthodhdhAra prabaMdha, prA. jene le. saM. bhA, bIje, zatruMjaya prakAza vagere graMtho joI levA. AgaLane ItihAsa bAdazAha akabare zrI hIravijayasUrijI ane temanA ziSyane zatrayAdi tInAM pharamAna ApyAM. bAdamAM jahAMgIre e ja pharamAne punaH tAja karI ApyAM. AmAM zrI vijayedevasUrijI ane aMtivarya zrI paramAna daLano mukhya prayatna hatuM. A pharamAna 1664 mAM bAdazAhu jahAMgIre ApyuM hatuM. A samaye gujarAtamAM eka dAnavIra, dhamavIra ane karmavIra zeTha zAMtidAsa prakAzamAM AvyA. teo mukhyatayA u. zrI dharmasAgarajI ma. nA ziSya-parivAranA parama bhakta hatA. samrATa jahAMgIra paNa vijayahIrasurIzvarajI ane temanA ziSyane ja ghaTe che. A dharmopadezathI akabara ja naDuiM hitu jahAMgIra, zAhajahAM vagere paNa prabhAvita thayA hatA te temaNe ApelAM phara mAnethI jaNAI Ave che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - itihAsa ] zrI zatruMjaya sAthe temane gADha saMbaMdha hatuM. jahAMgIra gAdI para beThe e ja varSamAM eTale ke 1961 mAM teNe zAtidAsa zeThane amadAvAdanI sUbAgIrI AkhyAne ullekha maLe che. A pachI zAhajahAnA samaye te zAMtidAsa zeThanAM lAgavaga, sattA ane vaibhava vadhyAM hatAM. sAthe ja jainadharmanI sevA karavAthI zAMtidAsa zeThanI prasidhdhi jemAM paNa ghaNuM vadhI hatI. saM. 1686mA zAhajahAMe zAtidAsa zeTha tathA zA. ratanasurAne zatruMjaya, zakhezvara, kesarIyAjI vagere tIrtho tathA amadAvAda, surata, khabhAta ane rAdhanapura vagere zaheranAM maMdiranI rakSA tathA zrI saghanI milkatanI vyavasthAne kharIte apAye hate. zAMtidAsa zeThe tIrthane vahIvaTa saMbhALe tyAre tIrthAdhirAja upara maMdirane ghaNe parivAra hatA ane bhAratavarSanA jaina saMghamAthI ghaNA yAtrALuo yAtrAe AvatA hatA. A vakhate saurASTramAM kAThIonuM jora hatu. yAtrALuonA jAnamAlanI rakSA mATe girirAjanI chAyAmAM vasatA kAThI-garAsIyA tyAM AvI cukI bharatA hatA. badalAmAM yAtrALue kAThI-garAsIAone rAjIkhuzIthI InAma ApatA hatA. daramiyAna eka vakhata nADalAIne sagha AvatAM levaDa-devaDamAM vAMdho paDyo. kAThI-garAsIyAnA netA hathiyAra laI saMghane zekavA AvI pahoMcatAM sagha sAthenA mANasoe kAThI-garAsIyAene mArIne bhagADI dIdhA hatA. A prasaga sa. 1690 mA banyA che.' A prasage bAdazAha zAhajahAjane putra murAdabakSa gujarAtane sUbe hate. teNe zeTha zAtidAsane pAlItANA InAmamA A khyAnuM pharamAna jAhera karyuM hatuM. bAdamAM e ja murAdabakSa dilhIne bAdazAha banatAM e ja pharamAna puna. tAjuM karI ApyuM hatuM. temAM lakhyuM che ke- AgalI sanaMdanI rUe amadAvAdanA sUbAnA tAbAnuM seraThanI sarakAramAM Avela pAlItANa paragaNuM jenu bIju nAma IstrIjA zetrujA) paNa che te zAMtidAsa jhaverIne InAmamAM ApeluM che. " eTale zAhI jamAnAmAM A tIrtha amadAvAdanA nagarazeThane arpaNa thayuM, paraMtu vyavasthA zeThajInA haste temanA pAlItANAnA mANasa dvArA thatI. pahelAne prasaMga ke jemAM saMghanA cekIAe kAThI-garAsIAone nasADI mUkyA. tyAra pachI saM. 1707mAM pAlItANAnI vyavasthA rAkhanAra kaDavA dezI mAraphata gArIA 1. A prasaMganuM varNana "aitihAsika rAsasaMgraha bhA. 4 mAM che. 2. murAdanuM pharamAna ane pAchaLathI te bAdazAha thayA te samayanuM pharamAna zeTha, ANaMdajI kalyANajInI peDhI pAse che. 3. pAlItANAmAM AjubAju garAsiyA cokI karavA AvatA. yAtrALuo temane khuzI karatA. paraMtu je saMgha pitAnI sAthe cokiyAtanuM jUtha laIne Avato tene pAlItANAmAM bIjA cokiyAtenI jarUra na rahetI. A eka prasaMge sattaramI sadImAM banyo hate. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya 34 - [ jaina tIrthAnA dhAranA geADelAne ceAkInuM kAma seASANu ane te nimitte gArIAdhArathI geAhela kAMdhAjI, khAi padamAjI, khAi pATaladene laIne kaDavA dozI amadAvAda gayA; temaja khAreATa parabata, gerajI gemalajI tathA lakhamaNujI vagere temanI sAthe gayA, ane tyAM zeTha zAMtidAsa sahasakaraNu tathA zAha ratanasUrA vagere sadha bheguM khata lakhI ApyuM.1 mugalasamrATa murAdakhakSa pachInA samaya bhAratamAM arAjakatAneA hateA, cAtaram nAnA rAjAe svatatra thai rAjaamala svataMtra calAvavA icchatA hatA. A samaye nADalAithI eka sa`dha siddhAcalajInI yAtrAe nIkaLyA hatA, jemAM nADalAInA rahevAsI mehAjala, cApA, kezava ane kRSNa cAra bhAIe mukhya hatA. sAdhuomAM mukhya devavijaya vAcaka ane bhAvavijayajI sAthe hatA. savra anukrame cAlatA cAlatA amadAvAda AvyA. tyAthI meALakA AvatA tyAM zrI vijayAnadara ane u. zrI siddhicaMdrajI vAcaka vagere satrane maLI gayA. saMdhamA vIza hajAra zrAvakA hatA. pAse dhADesvAra ane eka hujAra uparAnta hathiyArabandha mANasA hatA. satra pAlItANe AvyA tyAre pAlItANAnA garAsIyAnA cokIyAtA tyAM AvyA, parantu sadhanA cekIAtethI temanuM apamAna thayuM jemA temaNe jaIne peAtAnA uparIne khabara ApyA. garAsIyAe AvI sadhatine kahyuM ke sa dha kAnI rajAthI upara caDhe che. sa dhapatie kahyuM tamAre khAlavAnI kAMi jarUra nathI. Ama karatAM vadhu khAlAcAlI thatAM sadhanA ceAkiyAteA zastrasajaja thaine AvI pahAcyA ane garAsiyAone nasADI mUkayA hatA. tr girI garAsIA je kUtAe, uThI gayA te apAra tenA ati apamAnIA e, jANI girIneA garAsIe eka Avye| mANasa melI tA, kai philma dudhavI e, ke Ava (196) anna hukama viSNu aNuSTa girIe, na caDai ! naranArI, tuma jana kima caDa e; kaeNleI sa dhapati nRpa hakasi e, yAtrA karaI sad lAka tA, lAga kasyA tumtitaNe e. ke Ava. (197) bahaisI karatAM subhaTa sarve e, sanaja karyAM ciAra tA hakkArava krU e; nAThA girinA garAsI e, pachA jai gaDhi gAma te,saMdha dila vITIe e. ke Ava.(198) nivAraI mANasa bhalAM e, Ami gayA sAteya te, mInati bahu karai e, saMdha dadekhI karI e, chAnA chapI teha teA, kaI mujha kAi dIe e. ke Ava. (199) ( vijayatilakasUri rAsa sa. 1697 5. danavijayajIkRta; --aitihAsika rAsa sagraha' bhA. 4, pR. 149 1. A khatanI asala nakala zeThe A, ka.nI peDhI pAse vidyamAna che. te khatamA vhelA nIcenA zabdo te vakhatanI paristhiti upara sArA prakAza nAkhe che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - bakarApAka - - - - ItihAsa ] H 35 : zrI zatruMjaya gujarAta ane kAThiyAvADamAM musalamAna sUbAo, marAThAo, kAThIo ane rAjapate pitAnI sattA jamAvavA icchatA hatA. jenA hAthamAM lAThI tenI bheMza tevI sthiti thaI paDI hatI. kAThiyAvADa lokala DIrekaTarInA pR. 37 thI 4 nA lakhANa mujaba lagabhaga vi. sa. 190-31 sudhI saurASTramAM arAjaktA, johukamI, anyAya ne atyAcAra cAlatAM hatAM. rAjakrAnti jabarajasta thaI rahI hatI. eka vAra marAThA sinTe amadAvAda para hale karela. zAMtidAsa zeThanA vaMzajo zeTha khuzAlacaMda vageree pitAnI lAgavaga ane dhanane upaga karI amadAvAda luMTAtuM bacAvyuM hatuM, jenA badalAmAM prajAsevAnI kadararUpe zeThajIne nagarazeThanuM mAnavaMtu birUda maLyuM ane amadAvAdamAM eTale vyApAra kaTe caDhIne thAya temAMthI seMkaDe cAra AnA zeThajIne vaMzaparaMparAgata maLyA ja kare ema TharAvyuM. hAlamAM paNa kaMpanI sarakAre briTIza gavarnamenTa) zeTha kuTumbane dara varSe rUA. 2133 ucaka ApavAnA karAvyA che je adyAvadhi maLyA kare che. saurASTra upara paNa AtmAnI sulatAnI vItI gaI hatI. chatAM jaina saMgha tIrthanI vyavasthA barAbara sAcavI. saM. 1789thI 1793 sudhI gujarAta upara ratanasiMha bhaMDArIne amala hatuM. A samaye zrI vijayadayAsUrijInA netRtva nIce vimalavasahImAM pratiSThA thaI. saM. 1791mAM bhAvasAre chIpAvasahIne jINuMddhAra karAvyo. saurASTramAM gAyakavADI sattA punaH AvI. teNe jorajulamathI ceAtha UgharAvavA mAMDI. amadAvAdanA nagarazeThane gAyakavADa sAthe sArA saMbaMdha hatA jethI pAlItANAnI rakSA thaI. A samaye navA navA kuMDa banyA, keTalAMka navAM citya paNa banyAM. zrIsaMghe hAthIpaLamAM koIne navuM maMdira na karavA devAne TharAva karyo. A TharAva zilAlekharUpe hAthIpaLanA bahAranA daravAjAnA tana mathALA upara che. saM. 1804mAM suratathI premajI pArekha saMgha laI samudramAge bhAvanagara Utaryo. sAthe DumasathI zeTha rUpacaMda kacarAne paNa saMgha hatA. bhAvanagaranA mahArAjAe tathA " ga7 84 corAzInuM ekarArI levuM. tathA ekarAra bApanA bolazuM pALavuM tathA AdIzvaranI sAkhI pAlavuM raNachoDajInI sAkhI pAlavuM. kArakhAnA pAsI na levuM tapAgacchani ! zI che " AvuM khata koI rAjA na ja karI Ape, arthAta gehela kAMdhAjI vagere cokiyAta ja hatA. bIjuM, mugala samrATAe zrIhIravijayasUrIzvarajI ane zAMtidAsa zeTha vagerene A tIrthanA karamAne ApelAM jethI tIrthanI vyavasthA zAMtidAsa zeThanA kuTuMbIo karatA jethI khatamAM lakhela "tapAgara chani" zabda barAbara baMdhabesato ja che. temaja A cekIne kara jema atyAre kesarIyAjImAM bhIlo je che tenA jevo ja cekI-kara hato. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya |H 36 : [ jaina tIrthono bhAvanagara saMghe saMghavIonuM bahu ja sAruM sanmAna karyuM ane rakSA mATe potAnuM senca paNa sAthe ApyuM tyAMthI nIkaLI saMgha kanADa paheMcyuM. A vakhate gAriyAdhArathI pRthvIrAjajI gele pitAnA kuMvara noMdhaNajIne tyAMsudhI maLavuM karavA mokalyA. saM 1999mAM gAyakavADa sarakAranA mahI premacaMda lavajI saMgha laIne AvyA. temaNe marudevA zikhara upara badhAvavAnuM zarU karyuM ane 1243mAM puna" saMdha laI AvyA ne pratiSThA karI pAlItANAthI dhane zeTha tathA jene baTa paNa AvyA hatAA prasaMga eka vastu barAbara sApha kare che ke A vakhate pAlItANA jainenA tAbAmAM ja tuM. gAciAdhArathI gohele pRthvIrAjajI saMghanA saMskAra mATe potAnA putrane mele che, jene sAthe sabaMdha vadhAre che ane chevaTe te pAlItANA AvIne tyAM vasavATa karavA lAge che. A vakhate zakya tIrtha ane pAlItANAnI kula vaDavaTI sattA amadAvAdanA nagazeTha vakhatacaMdanA hAthamAM hatI temanI hAjarImAM ja temanA suputra zeTha hemAbhAI vahIvaTI kAryanI dekharekha rAkhatA hatA teo bahu kuzala, mutsadI ane dharmapremI hatA. temanI dekharekhamAM zatrujaya girigajanI unnati thatI jatI hatI. navAM mahi, dharmazALA vadhatAM jatAM hatAM. tIrtharakSA mATe tepageLA, dArUkhAnuM ane bIjA hathiyAre paNa rahetAM hatAM - A sthiti joI gehala rAjaputene ghaNuM Azcarya thatuM. cakI karavAne pitAne haTa che tenA bahAne temaNe yAtrine kanaDavA mAMDayA. A samaye aajenI navI sattA saurASTramAM AvI rahI hatI. zeTha hemAbhAIe aMgreja amaladArAnI sAthe rahI dezI rAlyAnI khaMDaNI mukarara karAvI ApI. A vakhate rAjakeTamAM ejansInuM mukhya mathaka hatuM. bIjA rAjyonI jema rAjakeTanI polITIkala AphisamAM nagarazeTha hemAbhAInI zakya tIrthanA maLa gagasiyA tarIke khurazI rahevA lAgI ane temanA vakIla tyAM rahI badhuM kArya saMbhALatA. hela kAMdhAjInA vaMzajo zeTha zAMtidAsanA vArasadAvatI zatruMjaya tathA pAlItANAnuM rakSaNa karatA hatA. A vakhata sudhI pAlItANA pragaNAnI saghaLI upaja zatrujya tIrthanI rakSA mATe ja vaparAtI hatI. (juo bArnavela, polITIkala ejanTa uparanI arajI) pannu anukrame temane paNa sattA jamAvavAne meha lAge pAlItANuM rAjadhAnIne cetavya sthAna hatuM ane jaina saMghanI pUrI otha hatI. A paristhitimAM pAlItANAnI AjubAjunA pradezamAM pitAnI sattA jamAvavA prayatna cAlu rAkhe. kera pRthvIrAjajIe te pAlItANAne kAyamanuM pitAnA vasavATanuM sthAna 1. lagabhaga cha sa. 1820 mAM rAjakeTamAM ejansInI sthApanA thaI. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R : itihAsa ] : 37 : zrI zatrujaya banAvyuM ane AgaLa kadama vadhAya. chevaTe thAkera unnaDajIe A anukULatAne lAbha laI saMnya ekaThuM karyuM. gAyakavADanA amaladAre ane kAThIo sAthe dostI bAMdhI ane rAjya jamAvyuM. paraMtu A badhAmAM eka bhUla thaI ke.ThAkora kAMdhAjIe vikaTa paristhitimAM zatrajayanuM 25 Arabane tyAM gIravI mUkayuM eTale jena yAtrikanI kanaDagata vadhI paDI. ThAkara ane jaina saMghanI vacce manasyanAM bIja ropAyAM ane tene aMge brITIza sattAne samAdhAna mATe vacce AvavuM paDayuM. zAMtipriya jenoe kAyamanI zAMti thAya te mATe koThayAvADanA pilITIkala ejaMTa kepTana bAvela rUbarU eka cekasa rakama niyata TharAvI samAdhAna karyuM, jemAM sApha lakhyuM che ke "sukhaDI tathA jAmIne badale rakSaNa temaja bhATa tathA rAjagaranA maLIne vArSika rU. 4500) ucaka ApavA karAvyA ane tenA badalAmAM cokI paherAnI khabara rAkhavA ane koI vAte nukazAna, Aphata, phIturI ke AsamAnI sulatAnI thAya te te bharI ApavAne ThAkara kAMdhAjI (dAdabhA) tathA temanA kuMvara ghaNujIe saM. 1878 (i. saM 18ra1) mAM karAra karI Ape. pahelAMnA karAranAmAnA ane A karAranAmAnA amuka zabda khAsa vAMcavA jevA hovAthI nIce ApavAmAM Ape che saM. 1707( I. sa. 1651)nA karAranA zo saM. 1707 varSe kArtika vadi 13 bheme gehila zrI kAMdhAjI, tathA nArAjI, tathA hamIrajI tathA bAI padamAjI tathA pATama, jata lakhata AmA zrI setrajAnI cekI puharU karUM chuM tathA saMghanI cekI karuM chuM. te mATe tenuM paraTha kIdhuM. * * gaccha rAsI e karAri levuM. tathA e pharAra bApanA bAlazu pALavuM tathA zrI AdizvaranI sAkhI pAlavuM, raNachoDajInI sAkhI pAlavuM. kArakhAnA pAsi na levuM tapAgachani, * A karAramAM eka bAjI gohIla kAMdhAjI, bAI padamAjI, tathA bAI pATamanI sahI che. bIjI bAju gemalajI vagerenI sAkSI che. desI kaDavA nAthAe A lakhyuM che ane lagyA pramANe na pALe te amadAvAda jaIne khulAse (javAba) ApavAnuM paNa laDayuM che. sAkSIomAM te tyAMsudhI lakhyuM che ke-lakhata bhATa para bata nArAyaNue lakhuM, pAli nahi tu ami jamAna chuM. amadAvAda madhejabApa karUM sahI tathA bhATane agaDa karI che te pALavuM sahI sahI." A karArapatra sApha sUcave che ke aneka bhAgIdAre vacce A karAra thayo hato ane enA sAkSIbhUta bAroTa vagere hatA. AmAM kaI rAjA ke ThAkara hAya evuM kazuM ja sUcita thatu nathI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 38 : [ jena tIrthane have bIjA karAra agenA zabdo sane 1957nA jUnA khatapatra parathI evuM mAluma paDI Ave che ke pAlItANa paragaNuM ane jenA upara maMdira arpaNa kareluM che te zatratha pahADa zrAvaka kemane dIlhI sarakAra tarathI maLelI sanaMdanI rUe bakSIsa yAne InAma ApavAmAM AvelAM ane maMjura rAkhavAmAM AvelAM che " hAlane ThAra (kAMdhAjI ghaNajI) gAdIe AvyA pachI ghaNuM adhera cAlyuM . enA dIkarA joDenA kajIyAthI mahesUlanI vasulAtamAM kAMI ThekANuM raheluM nathI. x x x chellAM be varasa thayAM pitAnI nokarImAM rahelA keTalAka Arabone jAtrALa pAsethI levAtI rakama A TAkere gharANe mUkI che. A Araba evI DakhalagIrI karI rahyA che ke jevI DakhalagIrI pahelAM kadI karavAmAM AvI na hatI. je vakhate zrAvaka kemanA jAtrALuo pAlItANe Ave che te vakhate temanAthI zAMtithI cAtrA thaI zaktI nathI ane eTalAka atyAre A kemanI lAgaNIne bhAre dukha Ape che." zrAvaka kemano moTA bhAge kaMpanI sarakAranI tathA gAyakavADa sarakAranI 2thata che. pitAnI prajA AvA verAmAMthI mukta thAya e bahu IcchavAga che ema dhyAnamAM laI pAlItANA taraphathI gAyakavADa sarakArane je khaMDaNI ApavAmAM Ave che, temAM A rakama pUratI mA gAyakavADa darabAra pAlItANAne Ape ane pAlItANu pAse evI zarata karAvI le ke zatrajaya janArA zrAvaka yAtrALuo pAsethI kaMI levuM nahi ane temane rakSaNa ApavAnI javAbadArI pAlItANAne mAthe rAkhavI." - Ara. bAvela pi ejaTa) 1921nA karAramAM paNa gehela kAMdhAjI tathA ne ghaNujInI sahI che ane sAkSImAM khATe ane rAjagora tathA bIjA gehalonI sAkSI che. sAthe ja 4500) nI rakama nakkI thaI che temAM paNa 250) rAjagorane, ane rapa0 bhATane ApavA TharAvyuM che. arthAta mAtra cekInuM kArya gehala kAMdhAjI kare tyAre lakhavAnuM kArya rAjagora vagere kare athAt A karAra ke rAjya prajA vacce che ja nahiM. A karAra kAyamI hate ema paNa siddha thAya che juo te zabda avadha pUrI thayA pachI karAra pramANe rU Agala sAla Apaze tAM sudhI cAlu pAlasu " mejara Ara. DITIMja paNa Ane artha karatAM lakhe che ke "emAM lakhyA mujaba tyAM sudhI niyamita rIte rakama bharAtI rahe tyAM sudhI A khatano amala the joIe" arthAt A karAra kAyamane ja hate. 1. mi. banavele temanA A patramAM ahIM je sane 1657nA khatapatrano ullekha karyo che te khatapatra bAdazAha mugannei zeTha zAMtidAsa jhaverIne ApyuM hatuM te che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ItihAsa ] : 39 . [ zrI zatruMjaya I. sa. 1821mAM kAyamanuM samAdhAna thavA chatAM e ThAkora sAheba taraphathI nagarazeThanA muni metIzAha upara sakhtAI vagere kanaDagata zarU karavAmAM AvI jethI karnala leka sAhebe tapAsa karI jene upara kanaDagata na karavA mATe ThAkora sAhebane samajAvyA. A ghaTanA I. sa. 1831 thI 1836 daramyAna banI. tyArapachI punaH kanaDagate zarU thatAM ejansIe pAlItANAmAM zAMti ane vyavasthA rakhAvavA eka amaladAra ke jenuM nAma saMbhavataH amarAya hatuM tene reka A pachI I. sa. 1861 lagabhagamAM zatruMjaya uparanAM ghAsa ane lAkaDAM lAvanAra pitAnI prajA upara rAjya jakAta nAkhI ane vakhata jatAM tene TekasanuM rUpa ApyuM. temaja DuMgara uparanuM kheDA DheranA ghAsanuM sthAna japta karyuM. A banAva banyA pachI jenoe chAparIALImAM navI pAjarApoLanI sthApanA karI. - I. saM. 1863 mAM ThA. zrI surasiMhajInA samayamAM punaH vivAda Ubhe thaye ane ejansIe tenA samAdhAna mATe mejara Ara. kITIjane nImyA. temaNe je pheMsale Ape che te tenA amuka muddA, vAcakone rasa ane kutUhala karAve tevA hevAthI, nIce ApuM chuM. - be (2) (ba) " pAlItANAnA ThAkarane dIllI darabAra taraphathI keI sanada maLela nathI. temaja jAtrALuo pAsethI levAtA verA sabaMdhInuM kaI sattAvAra dhAraNa paNa kamanasIbe maLI AvatuM nathI. " 1821 nuM khata kAyamI hatuM te mATe teo lakhe che ke 8) "* * * ATaluM chatA sAmAnya kAyadAnI hakumatamAM AvelA be sarakhI pAyarIvALA Isamo vacce thayelAM khatamA AvI kalama dAkhala thayelI hoya te, bezaka huM evo artha karatAM acakAu nahIM ke emAM lakhyA mujaba jyAMsudhI niyamita rIte rakama bharAtI rahe tyAM sudhI A khatane amala thavo joIe." kITIMja sAheba ahIM e navI ja vAta rajU kare che ke-"pAlItANAnA ThAkara pitAnI bhUmimAM eka rAjakartA che. Ama lakhI uparyukta karAra kAyamI na hovAnuM jaNAve che. zrAvaka kemanI tIjorInI sthiti joI kara nakakI kare che, eTale ke jene paisAdAra che mATe temanI pAsethI vadhu rakama apAvavAnuM ucita mAnyuM che." gehela kAMdhAjI vakhate eka manuSya dITha nava paisAnuM rakhopuM levAtuM tene sthAne kITIMja sAhebe manuSya dITha be be rUpiyA karAvyA. A rakhepAnI rakamane temaNe ja "jAtrALukara" evuM navuM nAma ApyuM. pitAnA phesalAmAM temaNe AvI keTalIye navIna zeThe rajU karI kula daza hajAranI rakama harAvI ane jemA malANuM, najarANu, gaLAvA vagerene samAveza karI dIdho. nasIba maLazAe pAsanA kAryakarane Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya jaina tIrthone A karAra pachI paNa azAnti cAlu rahI che pAlItANAnA dare vadhu rakamanI mAgaNuM karavAthI punaH zrImAnasihajI sAthe 1886 mAM karnala je. Dabalyu 1 dhULA vaDe, aMdarabAI dharmazAlA ane vajhAnI pAchaLanI bArI ityAdimAM rA vinAkAraNanI dakhalagIrI karI che. I. sa. 1874 mAM IDarane saMgha Avela ane pAlItANAmAM paDAva te tyAre cerI thaI. rAdhe cerImAM amadAvAdanA nagarazeThane hAtha hevAnuM ane tethI pote vaLatara na ApavAnuM jAhera karyuM. A bAbatamAM mahIkAMThA ejansIe pUnAnA sezanarTanA jaja nyUDema sAheba ane muMbaInI hAITanA rajIsTrAra nyUjaja sAhebanuM kamIzana nImyuM. kamIzane nirNaya ApatAM nagarazeThane nirdoSa TharAvyA, cerInuM vaLatara rAtya pAsethI apAvyuM, ane vadhumAM jaNAvyuM ke A mATe rAjya dilagIrI darzAvavI ane sTeTa ejansInI maMjUrIthI amaladAra nImavA, vagere vagere. A sivAya pahADa upara zilAlekha teDAvyA, navAM pATIyAM bharAvyAM ane tenA kAna purAvyA ityAdi upadrava mATe haTAra kamIzananI nimaNuka thaI ane ejansIe zatruMjayanA rakSaNa mATe thANedAra trikamarAyanA taTa thANuM besAryuM. I. sa. 1876mA mahArANu vikaTerIyAne DhaDhere saMbhaLAvavA pAlItANAmAM muMbaI hAIkorTanA rajIsTrAra TemasAheba AvyA. teo tyAMnI paristhitithI ajANa hatA. temaNe buTa paherI madiramAM javA prayatna kare. te AzAtanA dUra karavA pAMca rUpiyA bhagavAna sAme AvyA, bhUkhaNavAvanI vADImAM dakhala karI tathA kajo lIdho. ane kenDInA nirNaya viruddha zatruMjaya upara cekIThANuM gaThabu, TuDanAM pANuM rokavAno prayatna karyo tathA zatru jaya pahADane sArvajanika TharAvavA zivAlaya ane pIranA prazno uThAvyA. paraMtu ejansIe te tarapha lakSya na ApyuM. vi. saM. 1973-74 mAM bhAdaravA vadi amAse tene meLA bharAvyo. ejansIe A vastune kenDInA riporTa viruddha jAhera karI meLe bharavAnI baMdhI karAvI ane abdullAkhAnanI saradArImAM rAjyanA kharca thANu goThavyuM. A sivAya A ka. peDhI upara yAtrALuone AvatA rokavAno AkSepa tathA judA judA jaino upara maMDAyelA phejidArI kese vagere. 2. I. sa. 1884-85mA ThAkera zrI mAnasiMhajI gAdI para birAjamAna thayA, jenee purANuM dukha bhUlI jaI navA ThAkora sAheba sAthe mIThAzabharyo saMbaMdha sthApavA navA rAjasAhebane satkAryo. zeThANI hakuMvarabAI ekalAe ja 25000, pacIsa hajAra jelITa nAdara rakama ThAkora sAhebane bheTa ApI. tema bIja jenoe paNa bahu ja sAro satkAra karyo hate. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] . ':41: zrI zatruMjaya Tasana samakSa 40 varSane karAra thaye, jemAM rU. 15000) para hajArane karAra thayA. ane chelle karAra 26-5-28 thayo, jemAM lakhyuM che ke "gaDhanI aMdaranA bhAgamAM kaI paNa TUMkamAM navuM derAsara. bAMdhavA nimitte ThAkora sAhebane kAMI paNa rakama levAne hakaka raheze nahi. hAla je makAne vidyamAna che te makAnamAM hitasaMbaMdha dharAvanAra zakhsonA hakakane bAdha nahi AvatAM DuMgaranA keI paNa bhAgane upayeAga zrAvaka kemanA sidhdhAMta viruddha karavAnI manAI karavAmAM Ave che. hAlamAM je derAsaro gaDhanI aMdara temaja bahAra vidyamAna che te derAsara upara keI paNa jAtanI kAMI paNa rakama levAne dAvo thaI zakaze nahixxx zrAvaka kAmanI kaI paNa vyaktine DuMgara upara jatAM kaI prakAranI harakata ke herAnagati karavAmAM Avaze nahi. temaja gaDha AgaLa agara DuMgara upara javAnA rastAnI AjubAju pAMcase vAra sudhImAM kai jagyAe kAyamanuM polisa thANuM besADavAmAM Avaze nahi, "gaDhamAM Avela saghaLI jamIna, jhADe, makAne ane bAMdhakAmane dhArmika temaja tene lagatA hetuo mATe upayoga karavAne jene kulamukhatyAra che, ane phejidArI kAraNe bAda karatAM, darabAra taraphathI kaI paNa jAtanI daramiyAnagIrI ke dakhalagIrI sivAya ukata dhArmika milakatane vahIvaTa karavAne jeno hakadAra che. * * DuMgara upara gaDhanI bahAra ane aMdaranA maMdirane vahIvaTa kono darabAranI jarApaNa dakhalagIrI sivAya karaze. DuMgara upara ane gaDhanI bahAra Avela pagalAMo, deharIo, chatrIo, kaMDo ane vizrAmasthAne jainonI mAlikInAM che, ane tenuM samArakAma darabAranI rajAnI apekSA sivAya jaino karI zakaze. kuMDa ane virAmasthAnano upayoga jana-janetara sarvane mATe khullo raheze. upara kahelA kuDemAM AvatAM kudaratI jharaNuM ene darabAra sArAM rAkhaze ane vakhatevakhata samarAvaze. A rAjasAhebanA rAjayakAlamAM paNa jazakuvara zeThANa uparane corInA tahemAna kesa, buTa ane bIDIne kesa, zivAlaya ane pIrane prazna, zatruMjaya uparanI meTI topone kabaje, (je topa vaDe je e gavarnara sara phIlIpsa, jemsa phargyusana, rIcArDa Tempala vagerene mAna ApyuM hatuM ) tathA bAroTane kesa, bhIDabhaMjananA makAna taraphanI vanDAnI * bArI baMdha karavI vagere prasaMge banyA che, I. sa. 1904 mAM zatruMjaya upara bariTae eka munirAjanA khUna mATe prayatna karelo ane tIrthanI AzAtanAno paNa prayatna karele, paraMtu pUjya gurumahArAja zrI cAritravijayajI mahArAjanA athAga parizrama ane prayatnathI e munirAja bacI gayA ane e bhakara AzAtanA thatI aTakI gaI ane jaina saMdhane jaya thayo, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatru jaya : 82: [ jaina tIrthAMnA DuMgaranI taLeTIthI gaDhamAM jatAM * meSTA rastA ' nA nAmathI eLakhAtA raste, temAM AvelI haiyArakhI (Parapet) sAthe darakhAranI kaI pazu jAtanI paravAnagI sivAya peAtAnA kharce samarAvavA ane sArA rAkhavAnI jaineAnI sattA che ane jAheranA upayega mATe te khulle raheze. x 4 x kenDInA riporTa mAM jaNuAvyA pramANe jainettara pavitra sthAnA, iMgArazA pIra vagere je zatrujaya para AvelAM che tenA amala ane vahIvaTa nonA hAthamAM raheze, x xxx gaDhanI aMdaranA maMda ane Tuka tathA DuMgara uparanAM khIjA dharmasthAnA jovA AvanAra bahAranA mANusAe kema vartavu te viSe cegya niyame karavAne none hra raheze, paraMtu jainetara dharmasthAnAne aMgenA niyame temanI caiAgya bhaktimAM dakhala kare tevA nahAvA mATe saMbhALa rAkhavAmAM Avaze. x 4 x xx jaina maudizamAM mUrtionA zaNagAra mATe je kAMI ghareNAe ane jhaverAta ANaMdajI kalyANujInI peDhI lAvaze te upara dakhAra taraphathI kaI paNa jagAta leAze nahi. je vastue ukta upacega mATe che ema ANu jI kalyANajInI peDhInA sunIma jaDDAvaze te upara jagAna mApha karavAmAM Avaze. ' ' A Akhu karAranAmu ghaNu ja meTTha' ane lAkhuM che, je kAyadAzAstrIe vAMcane vicAravA jevuM che. atyAre A karAranAmA mujaba jenA palItaNA ThAkAra sAhebane vArSika 60000 Ape che. A karAra 35 varSanI muddatanA che. amadAvAdanA nagarazeTha zatruMjayanA A sakSipta itihAsa Akhe che. AmAM mukhya kAryakatro sasthA zeTha NujI kalyANajInI peDhI che. A peDhInA sthApaka zeTha premAbhAI hemAbhAI che. temane phreMka itihAsa paNa Apaghe jANI levA jevA che. zeTha zAMtidAsa kre jemane zatruMjaya tIrthaM ane tenI rakSA mATe pAlItANA 1 paragaNuM, pAdazAha surAdakhanne bheTa ApyuM hatu te zAMtidAsa zeThanA putra lakhamIcaMdra ane temanA putra khuzAlacada thayA. temaNe sa. 1989 (hIjarI 1137)mAM marAThAo amadAvAdane lUTavA AvelA te vakhate temaNe vacamAM paDI, gADhanA paisA ApI marAThAnI phAjonA meArA uThAvI levarAkhyA. te uparathI zaheranA sadghAneAe ekatra thai temane haMmezane hakka karI ApyuM. ke jeTalA mAla zaheranA kAMTA upara chapAya te upara seMkaDe cAra AnA te zeTha tathA temanA satAnAne ApatA rahIzuM. A hakkane badale hAla zeTha premAbhAinA samayathI sarakArI tIjorAmAMthI rUA. 2133 nagarazeThane maLe che. A varasamAM khAdazAhI pharamAnathI khuzAlacaMda zeka amadAvAdanA nagarazeThe TharyAM ane zaheranAM meTAM mahAjane e nagarazeTha mAnyA. A kuTumbU leAkahitane mATe ane vizeSe karIne jaina dharmanI puSTi karavA mATe buddhi ane dhananA sadupayega karavA mATe nAmAkita thayelu* tethI temane 1. A badhAne chUTaka chUTaka paricaya AgaLa AvI gayA che, chatAM saralatA khAtara saMkSepamAM saLaga ItihAsa nahIM ApyA che, ma Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] :43 : zrI' thaI jAya te phaTambanA vaDA zrI khuzAlacaMda zeThane saMghanA vepArIoe maLIne nagarazeTha tarIkenuM mAna ApeluM. A pachI teo zaheranA AgevAna ane nisaMghanA vaDA gaNAvA lAgyA. zrI khuzAlacaMda zeThathI zarU thayelI A nagarazeThAI atyArasudhI vaMzaparaMparAgata cAlu che. gAyakavADAe paNa pAlakhI, chatrI, masAla ne varSe rUA. hajAra eTale temane hakaka karI aA (gujarAta sarva saMgraha) khuzAlacaMda zeThane naSNuzA, jeThamala ane vakhatacaMda e traNa putra thayA. vakhatacaMda zeTha pratApI hatA. xxx vi. saM. 1864 mAM pote zatruMjayane saMgha kADho, ane tyAM keTalIka pratiSThA karI vi.saM 1868 mAM A nagarazeThanI AgevAnI nIce amadAvAdanA zaherIoe sarakArane araja karatAM sarakAra taraphathI e hukama thaze ke mAtra kanyA mUkI keI paNa gujarI jAya che tenI milkatamAM Dakhala na karatAM te kanyAne, jyAM sudhI saMtAna thAya tyAM sudhI vArasadAra gaNavI. A bAbatane gujarAtI bhASAmAM karele hukama amadAvAdanA traNa daravAjA paranA zilAlekhamAM katarelo che. vakhatacaMda zeThane gAyakavADa sAthe ghaNe gADha saMbaMdha hateA. 1887 mAM temanuM svargagamana thayuM. temanA putra hemAbhAIe ghaNuM sArvajanika sakhAvata karI. amadAvAdamAM aMgrejI nizALa, hemAbhAI InsTiTyuTa nAmanI pustakazALA, saMgrahasthAna, kanyAzALA ane eka hospITala vagere prajAupogI kAme temanI sahAyathI thayAM che. saM. 1904mAM janma pAmela gujarAta varnAkayulara sAITIne paNa temaNe sArI madada ApI hatI. gujarAta koleja zarU karavAmAM daza hajAra rUA. ApyA. tyAMnI zahera-sudharAI mATe sAre parizrama lIdho. zatrujya upara savA lAkha kharacI ujamabAInI TuMkanaMdIzvaradIpanI 4 baMdhAvI. potAnI Teka vi. saM. 1882 mAM tyAM baMdhAvI ane tenI vi saM. 1886 mAM pratiSThA karAvI. ghaNe ThekANe dharmazALA baMdhAvI. gAyakavADe rAMcaraDI gAma bakSIsa karyuM, tenI upajamAMthI amuka rakama kheDA DhAra athe kADhelI che, ne te gAma temanA vaMzajonA tAbAmAM hajI sudhI che. vi. saM. 1914 mAM temanuM svargagamana thayuM. temanA putra premAbhAI paNa eka prakhyAta vyakti hatA. temaNe vi. saM1905 zatruMjayano saMgha kADhayA hatA. temaNe amadAvAdanI haThIsiMga premAbhAI he spITala (sIvIla hospITalamAM) bAvIza hajAra deDhA, hemAbhAi insTiTayuTanA makAnamAM sAta hajAra pacAsa gujarAta kolejamAM, muMbaInI grAnDa zeDIkala kelejamAM, viTArIyA myujhIyamamAM, muMbaI vikaTerIyA gArDansa, gujarAta varnAkayulara sosAITI vagere sArvajanika saMsthAomAM hajAro rUpiyAnuM dAna karyuM che. 1934 nAM duSkALamAM tathA cha sthaLe dharmazALA baMdhAvavAmAM * A zilAlekhe aMgrejI bhASAMtara sahita muMbaI je. e.se.nA jarnala hai. 192 e. 53 sane 1897 pR. 348 mAM pragaTa thaela che. gujarAtanuM pATanagara amadAvAda nAmanA pustamAM paNa pragaTa thaela che. ' Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatrujya jina tIrthone paNa hajArenuM dAna karyuM che. temanA nAmathI amadAvAdamAM premAbhAI hola suprasidhdha che. zatruMjaya para pAMca lAkha kharca derAsara ane pAlItANAmAM dharmazALA baMdhAvela che. vaLI kezarIyAjI paMcatInA saMgha kAyA che. temaNe hindustAnanI jaina tIrthonI RA ane vahIvaTa karavA mATe vi.saM 1927 mAM zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInI sthApanA karI hiMdustAnanA dareka prAMta ane zaheranA saMghanA pratinidhi tarIke 19 membaronI cuMTaNI karI. tenA kAyadA tathA baMdhAraNa ghaDayA tathA haMmezanI dekharekha mATe amadAvAdamAMthI vahIvaTadAra pratinidhionI kamiTI nImI ane peDhInuM pramukhasthAna nagarazeTha kuTuMbamAMnI vyakti saMbhALe tema karAvyuM. temanuM svargagamana vi. saM. 1943 mAM thayuM. temanI pachI A. ke peDhInA pramukhasthAne zeTha mayabhAI. temanI pachI zeTha cImanabhAI lAlabhAI temanA pachI vakhatacaMda zeThanA parivAramAMthI zeTha dalapatabhAInA putra zeTha lAlabhAI pramukha thayA. zeTha lAlabhAI dalapatabhAI ane manasukhabhAI bhagubhAIe maLIne peDhInI anekavidha sevA karI che. buTa kesa tathA dharmazALAnI khaTapaTe rAjya sAthe UbhI thatAM bahu ja kunehathI kAI laI vijaya meLavyo hato. temanA samayamAM peDhInA hAthamAM rANapura, giranAra tathA sametazikharajI vagere tIrthone vahIvaTa AvyA. sidhdhAcalanI taLeTI upara bAbunuM prasiddha maMdira baMdhAyuM. zrIlAlabhAI zeTha pachI premAbhAInA putra maNibhAI pramukha sthAne AvyA, temanI pachI zeTha kasturabhAI pramukha cuMTAyA ane atyAre zeTha lAlabhAI dalapatabhAInA putra zeTha karaturabhAI peDhInA pramukha che. temanA samayamAM vi saM. 1982 mAM veTasano cukAda samApta thatAM rAjye jeno upara kara nAMkhe. jainae tenI sAme jabarajarata asahakAra karyo. hindana jana saMghanA pratinidhione sabhA amadAvAdamAM maLI ane jyAM sudhI sateSajanaka samAdhAna na thAya tyAMsudhI asahakAra cAlu rAkhavAnuM TharAvyuM ane jaina saMghamAMthI sAta pratinidhinI cuMTaNI karavAmAM AvI ke jeo yogya samAdhAna karAve. jaina saMghe asahakAra barAbara cAlu rAkhe. be varSa bAda hindanA vAIsaroye eka rAunDa Tebala kenpharansa bolAvI, jemAM jaina saMghanA pratinidhio ane pAlItANAnA DhAkera Adi maLyA ane samAdhAna karAvyuM, jemAM vArSika 60000)no Ape te TharAvyuM. pAlItANa rAjya sAthenA A chelA pheMsalA saMbadhI ApaNe AgaLa joI gayA chIe tethI e viSe ahIM vadhu lakhavuM jarUrI nathI. tIrtha reDa zrI kalyANavimaLanI devI ApaNe zaheranAM dharmasthAne joI gayA. tyArapachI vacamAM zatruMjayagiri Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- - - --- | itihAsa ] ' zrI zatrujaya rAjane itihAsa joyo. have AgaLa vadhIe. nahAra bilDIMgathI AgaLa vadhatAM kalyANavimalanI eka derI Ave che, je eka UMcA oTalA upara che. tyAM yAtrALuone mATe pANInI paraba bese che. vimala saMghADAnA A munirAjanA upadezathI talATIe bhAta ApavAnuM rAyabAbu sitAbacaMdajI mahAranA dAdAe zarU karyuM hatuM e derImAM kalyANuvimalajInAM pagalAM che. A sthAne kalyANavimalajI ane gajavimalajIne agnisaMskAra thaze che. temanI smRtimAM A karI ane pAdukAnI sthApanA thayelI che. rANAvAva-bhUkhaNavAva - kalyANavimalajInI derIthI mAIla dUra A vAva che. vacamAM jena bAlAzramanuM navuM makAna Ave che ane tyArapachI A vAva che. surata nivAsI zeTha bhUkhaNadAse A vAva manuSyone temaja Dherene pANI pIvA baMdhAvI hatI. vAva pAse meghamuninI derI che, jemAM traNa pagalA che. rANAvAvanuM asala nAma bhUkhajIvAva hatuM. tyAMnI vADI paNa bhUkhaNadAsa zeThanI ja hatI. pAchaLathI sTeTe te jamIna laI lIdhI. bhAtA taLaTI- rANAvAvathI ardhA mAIla dara A talATI che. A prAcIna sthAne eka vizALa vaTavRkSa hatuM, jethI yAtrALuone ghaNI ThaMDaka maLatI, paraMtu e vaTavRkSa paDI jatAM tyAM zeTha lAlabhAInAM mAtuzrI gaMgA mAe hajAre rUpiyA kharcI vizAla talATIrathAna banAvyuM che. aMdaranA bhAgamAM varasAla tayA oraDIo che. tyAM zeTha ANuMdajI kalyANajInI peDhInA mANaso niraMtara dareka yAtrALuone bhAtuM Ape che. ukALeluM pANI paNa tyAM rahe che. dara caudaze tathA caitranI oLImAM AyaMbila karAvAya che. peDhI taraphathI cekIpahere paNa rahe che. pAchaLanA bhAgamAM bagIce, eka guphA oraDI che. tathA sAdhu-sAdhvIone vizrAMti mATe tyAM oraDA che. bhAtAmAM zarUAtamAM aNu apAtA. pachI zeva-mamarA apAtA, pachI lADuseva ane temAMthI atyAre kaLInA lADu ane gAMThIyA apAya che. chellAM keTalAka varSothI navIna prakAranA pakavAnna paNa kaI kaI vakhata apAya che. vaLI koI samaye cA, dUdha ane sAkaranAM pANI paNa apAya che. bhAtA talATInI saMpUrNa vyavasthA zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI rAkhe che. satI vAva - bhAtA talATInI sAme ja vAva AvelI che. tenuM pANI ghaNuM ja svAthyaprada ane pauSTika che. amadAvAdanA nagarazeTha zrI zAMtidAsanA putra zeTha suradAsanA putra zeTha lakSmIdAse mogala samrATanA pharamAnathI saM. 1657 mAM A vAva baMdhAvI che, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [jena tIrthone jene zilAlekha chelA pagathIyA uparanA gekhamAM che ane tenuM nAma satI vAva rAkhyuM che. vAvanA oTalA upara zeTha motIzAha tathI kAyamanI pANInI paraba bese che vAvanI sAme ja zeTha tIzAhe baMdhAvelA be moTA cetara che je yAtrALuonI vizrAMti mATe banAvela che vAvanA pAyAnA bhAgamAM meTe cetare che jyAM pakSIene caNa nAkhavAmAM Ave che. zaherathI talATI sudhI vAhana AvI zake che. vAvathI zeDe kadama cheTe eka jALa-pIluDI vRkSa nIce zeTha zAMtidAse baMdhAvelI eka derI che, temAM zrI geDIjI mahArAjanA pagalAM birAjamAna che. bAda eka catarA upara pALIo che ane chelle derIo naMga 28 tathA bane bAju traNa traNa ghumaTInA meTA maMDapa bAMdhelA che ane temAM kedI nakazIdAra derImAM caraNa che. A banne maMDapane cheDe paththarane eka eka hAthI che. A badhuM ApaNuM banne bAju bAMdhelA gaDhanI aMdara Avela che. jayataLeTI- A derIthI thoDA kadama dUra jatAM jayatalATI Ave che. A talATI upara caDhavAnA pagathInA nAkA upara bane bAju paththara ane cunAnA banAvela eka eka hAthI che. talATInuM taLiyuM majabUta paththarathI bAMdheluM che. ahI kadI kadI nANuM mAMDI sAdhu-sAdhvIone vaDI dIkSA, zrAvaka-zrAvikAone dIkSA gratAdi kriyA 'karavAmAM Ave che. A cekanI banne bAju chatrIvALA maMDapa AvelA che. DAbA haraNa taraphano maMDapa amadAvAdanA nagarazeTha hemAbhAI vakhatacade badhAvela che. jamaNa hAtha tarapha maMDapa dholerAvALA zeTha vada bhAIcade baMdhAve che A bane maMDapa saM. 1887 mAM baMdhAvavAmAM AvelA che. A baMne maMDapa vacce deharIo tathA jamaNA hAtha taraphanA maMDapanA nIcANamAMnI derIo maLI kula derIo naM. 28 che. temAM 41 jeDa pagalAM che. A maMDapanI bhIMte zrI pArzvanAthajInAM, zrI mahAvIra svAmIna ane pAMDavAdikanAM bodhadAyaka citra AlekhyAM che. DAbI taraphanA maMDapamAM zrI AdinAtha bhagavAnanI caraNapAdukA che jamaNA hAtha tarapha zrI zAMtinAthajInAM caraNe che. A maDapomAM darzana caityavaMdana karI nIcenI derIomAM caMtyavaMdanAdi karI yAtrA upara caDhavA mAMDe che. talATIthI uparanA killA sudhI pahADane raste traNa mAIla che, samudranA jalanI sapATI (sea level) thI pahADanI UMcAI 1980 phUTanI che, upara caDavAne raste paththaranAM nAnA eTA salAMo cUMTADIne bAMdhe che. rastAnI pahaLAI eka sArI saDaka jeTalI che jethI jaththAbaMdha mANasene jatAM AvatAM aDacaNa nathI paDatI. hAM, meLAnA divasemAM A nizALa mArga paNa sAMkaDA lAge che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] .: 47, , zrI zatruMjaya upara caDatAM rastAmAM pAMca kuDe Ave che. dareka kuMDanI vacamAM traNa traNa cAra cAra visAmA Ave che. dareka visAmAe zeTha ba. ka. nI peDhI taraphathI garama ane ThaMDA pANInI vyavasthA rAkhavAmAM Ave che, jene lAbha jena yAtrIo uThAve che. , sarasvatInI guphA- jayatalATIthI upara caDatAM jamaNe hAtha tarapha lagabhaga 50 thI 60 kadama dUra kinArA para eka ghumaTamAM sarasvatInI guphA che. guphAmAM haMsavAhinI bhagavatI sarasvatI devInI prAcIna camatkArI bhavya mUti che. AthI nIcenA bhAganA khulA vizALa medAnamAM suprasiddha AMgadhdhAraka zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI bhavya Agamamadira baMdhAya che. vacamAM cemukha jinAlaya, cetarapha derIe, temAM AgamazAstra paththara upara ketarAyela che, sAthe sAhitya maMdira, dharmazAlA vagere paNa baMdhAya che. bAbUnA deharAnI Tuka A ka, upara caDhatAM DAbI bAju 25 pagathiyAM caDhyA pachI Ave che. ajImagaMjana rAyabahAdUra bAbusAheba dhanapatasiMha ane lakhapatisiMhe potAnAM mAtuzrI mahatAbakuMvaranA smaraNArthe lAkho rUpiyA kharcI A TuMka baMdhAvI che. vizAla jagAmAM A TuMka baMdhAyelI che. zarUAtanA bhAgamAM vahIvaTa ophIsa, hAvA devAnuM sthAna ane bIjAM makAno che. ane pAchaLanA vizAla bhAgamAM vacamAM mUla madira, AjubAju pharatI cotarapha derIo ane mUlanAyakajI pAchaLa rAyaNa vRkSa nIce pAdukA che je pahADa uparanA mUlamadiranuM smaraNa karAve che. saM. 150 mahA zuti 10me ahIM utsavapUrvaka bAbujIe pratiSThA karAvI hatI. teo ghaNuM ja dAnavIra ane dharmapremI hatAM. aneka dhArmika kAryomAM temaNe lAkho rUpiyA kharcA che. bethI aDhI lAkha rUpiyA khacI temaNe jaina sutra pahelavahelAM chapAvyAM hatAM, A maMdira-TuMka pahADa upara gaNAya che tethI zAstrIya niyamAnusAra, cAturmAsamAM pahADa upara na caDhAya e niyame, cAturmAsa sivAya 8 mAsa bhAvika yAtrIo darzana-pUjanane lAbha le che. bAbunA rAnI TuMkanAM darzana karI upara caDhatAM dUra eka eTalA jevuM Ave che, ahIM ghaNIvAra kiyAta bese che ane kaI yAtrI pahADa upara bIDI, dIvAsaLI Adi laI na jAya tenI tapAsa rAkhe che. ahIMthI dhIme dhIme caDhAva zarU thAya che. tyAM AgaLa pahelA haDAnI derI Ave che. tyAM visAme ane pANInI paraba Ave che, tyAMthI thoDe dUra caDhatAM dhULI parabane visAmo Ave che. ahIM dhorAjIvALA zeTha amulakha khImajInA nAmathI para besADelI che. tenI pAse jamaNA hAthe eka Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 48 : | jaina tIrthone derI che jemAM bharata mahArAjAnAM pagalAM che. saM. 1685 mAM tenI pratiSThA thayelI - che. ahIM pahelo hako pUrNa thAya che. IcchA kuMDa dhaLI parabathI sapATI jevA rastAmAM cAlatAM pahelo kuMDa Ave che. te kuMDa suratavAlA zeTha IcchA de dhAvela che tethI IrachADa kahevAya che. ahIM pazuene pANI pIvAnI paNa anukULatA che. yAtrione besavA beThaka vagere che. kumArapALakuMDa- ahIMthI AgaLa vadhatAM uce pagathIyA caDhIne jatAM, eka deharImAM zrI rASabhadevajI, zrI neminAthajI ane temanA gaNadhara zrI varadatta e traNenI pAdukAo che. tenI sAme bAMka-beThaka je virame che neminAthajInI derIthI AgaLa jatAM De dara lIlI paraba nAme visAmAnuM sthAna-derI Ave che. ahIM zeTha DAhyAbhAI devazI (kacchI)nA nAmathI paraba cAle che. tyAthI gheDe dUra jatAM bA hAtha upara eka visAmA derI che, jemAM suratavALA zeTha talakacaMda mANekacaMda taraphathI paraba besADelI che. tenI joDe jamaNe hAtha upara kumArapAla kuMDa banAve che. A kuMDa gurjarazvara paramAtapAsaka mahArAjA kumArapAla solakIe badhAvela che. kumArapAla kuDathI AgaLa jatAM eka sIdhI TekarI caDhavAnI Ave che. ahI caDhAva ghaNe ja kaThaNa che. A rastAne hiMgalAjane haDe kahevAmAM Ave che. TekarI upara hIMgaLAja mAtAnuM maMdira che. ahIM eka bAroTa besI yAtrIonI yAtrA sakala thayAnuM ane amuka meLAnA divasemAM zrI RSabhadevajI prabhunA ATalA putro Aje sidhdhapada pAmyAnuM kahe che. sAthe ja ATale kaThaNa caDhAva caDhIne AvyA che to mane paNa kaMIka Apo. devIne caDhAvavAthI tamane upara caDhava nuM have vadhu kaSTa nahi thAya ema paNuM sUcave che. tyAMthI upara jatA sAme ja vizrAMti sthAna che. tyAM bAka AkAranA visAmA che. tyAMthI upara jatAM jamaNI bAju paththaramAM siMdura pAnA hADela sthAnaka che, zeTha kuTuMba potAnI A kuladevI khoDIyAranA kara karavA jatI vakhate A sthaLe page lAgI nALiyera paDe che. ahIM sudhImAM pahADano adhe raste paNa thAya che. ahIMnA vizrAMtisthAnamAM kacchI zeTha hIrajI nAgajI taraphathI paraba besADelI che. pagathiyAnAM kaThe eka derI che jemAM kalikuMDa pAzvanAthanI pAdukA che. jenI sthApanA saM. 1835 mAM karavAmAM AvI che. A rathAna vizrAMti mATe ghaNuM ja sAruM-anukULatAvALuM che. 1 hIMgalAjane laDe, kreDe hAtha daine cAra phUTa pApano ghaDe, bAMdhyo anya paDe, Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] zrI zatruMjaya chAlA kuMDa- ahI thI thoDuM upara caDatAM eka haDe Ave che, jene "nAne mAnamoDIo" kahevAmAM Ave che. AnI pachI mATe mAnaDIo Ave che ane pachI chAlAkuMDa Ave che. A kuMDanuM pANI bahu ja Aregyaprada che. A kuMDanI pagathI upara eka daherI ane visAme che. tyAM motIzA zeThanA divAna zeTha amaracaMda taraphathI pANInI paraba besADavAmAM Ave che. AnI sAme eka jhADa nIce oTalA upara amadAvAdanA nagarazeTha zrI. hemAbhAi vakhatacaMdavALA taraphathI paraba besADela che, jene lAbha sArvajanika rIte levAya che. tenI pAse eka nakazIdAra daherI che. AmAM pagalA jeDIAra che, jene zAzvata jinanAM pagalAM kahevAmAM Ave che. A kuMDa vi. saM. 1870mAM baMdhAye che. zrIpUjyanI daherI - chAlAkuMDanA uparanA bhAgamAM eka TekarI upara tapAgacachIya zrI deveMdrasUri nAmanA zrIpU baMdhAvela keTalAka oraDAo che. temAM keTalIka derIo paNa baMdhAvela che. moTI daherImA zrI vijayadeve drasUrijInA pagalA che ane bIjI derImA puruSAdA zrI pArzvajinajInA adhiSThAyaka dharaNendra ane padmAvatInI mUrti che ane bAkInI 14 derIomAM judA judA pagalAM che. A vizALa jagyAnA madhya bhAgamAM kuMDanA AkAranI eka suMdara vAva che. vAvane cAra khUNe karIe banAvela che ane emAM paNa pagalA padharAvela che. eka oraDAmAM zrI gautamasvAmInI . mUrti che. sthaLa ekaMdare zAMta ane dhyAna karavA gya che. hIrabAIne kuMDa-ce kuMDa- chAlAkuDathI AgaLa jatAM DAbA hAthe eka visAme Ave che, je zeTha haThIsiMga kesarIsiMge baMdhAvela che. ahIM muMbaIvALA suratI mAstara talakacaMda mANekacaMda je. pI. taraphathI parakha bese che. ahIMthI AgaLanA rastAne makAgALI kahe che. tyAM eka jeThAlAne visAmo Ave che. tyA paraba bese che. AnI pAse eka daherImAM pagalAMnI joDa eka che ahIMthI girirAjanI chelI TekarI ane te uparanAM sakhyA baMdhajinAlayanAM zikharanAM darzana thAya che. A bhAgane taLiyuM kahe che. ahIMthI thaDe dara cAlatA DAbA hAthe hIrabAIne cethA kuMDa Ave che. ahIM mATe visAme che tathA paraba bese che drAviDa-vArikhillanI daherI- hIrabAInA kuDanI sAme eka UMcA cAtarA upara derI bAMdhelI che, A derImAM drAviDa, vArikhilla, ardhamattAjI ane nAradajI ema cAra jaNanI zyAma pASANunI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya * 50 H [ jaina tIrthAnA cAra kAusagiyA mUrti che. drAviDa ane vArikhillu ahIM kArtika pUnamanA divase isa kroDa munie sAthe mekSe gayA hatA. kArtika pUnamane mahimA A kAraNe gaNAya che. zeThe bhUkhaNudAsane TuDe naM. pa A DharothI AgaLa jatAM pAMcamA bhUkhaNudAsa kuMDa Ave che. rastAnA kuMDAmAM A chellA kuMDa che. A kuMDa suratavALA zeTha bhUkhaNudAse baMdhAvela che, jemaNe taLeTI roDa upara rANAvAva aMdhAvela che, ane zaheramAM sAta eraDAvALI dharmazALA badhAvI che. A kuMDa pAse bAvaLanuM vRkSa hAvAthI tene khALakuMDa paNa kahevAmAM Ave che. kuMDanI sAme jamaNA hAtha tarapha UMcA eTalA upara eka derI che. temAM rAma, bharata, zukarAja, zailAcAya ane thAccA ema pAMca jaNunI kAusaggIyA mUrti che. kuMDanA ceAtarA upara eka derI che. temAM pagalAM che. hanumAna dvAra-- ahIMthI AgaLa jatAM gheADA UMcANavALA bhAga caDatAM hanumAna dvAra Ave che. ahIM eka derImAM hanumAnanI meTA UbhI mUrti che. girirAja upara caDavAnA mAnA A chellA DhuMDA gaNAya che. A hanumAnanI derInI sAme eka ceAtarA upara vRkSanI chAyA nIce be derIe che temAM pagalAM che. ahIM pANInI parakha ese che. upara caDatAM thAkela yAtrALu ahIMthI svaccha ane ThaMDI pavanalaherIethI peAtAnA zrama bhUlI jAya che. ahIthI girirAjane bheTavAnA che mArga paDe che. eka raste nava TUMka tarapha jAya che ane khIne seTI TUMkamAM dAdAnI TUMka tarapha jAya che. jemane pahelAM nava TUMka karIne pachI meTI TUMkamAM javuM hoya te nava TUMkanA raste jAya che. meATI Trakane rastA-- meTI TUMka tarapha jatAM jamaNu hAtha tarapha parvatanI UMcI bhekhaDa Ave che ane DAkhA hAtha tara khAdhelI pALa Ave che ceDe dUra jatAM jamaNA hAtha tarapha, bhekhaDamAM traNu kAusaggIyA mUrti kotarelI Ave che. mA mUrtie jAlI, mayAlI ane upayAnI mekSe gayA temanI che. ahIthI mAgaLa jatAM kille Ave che. A kille nava TUMka sahita khavAM tIrthasthAnAnI pharate bAMdhavAmAM Avela che. A kITThAmAMthI aMdara pesavAnA prathama pravezadvArane rAmapeALanI kharI kahe che. vi. saM. 1939 mAM jyAre girirAja upara Azare cAlIsa hajAra yAtrALuo bhegA thayA te vakhate AvajAva mATe paDatI saDhAzanA kAraNe A khIjI mArI mUkavAmAM AvI tutI. ahI khArInI aDhAra pANInI parama prese che. ahIM tIthAdhirAjane pahoMcavAnA mArga pUrNa thAya che ane yAtrALu tIaudhirAjanAM jinamaMdirai glururavA lAge che. hava ApaNe rAmapeALa tarapha vaLIe- Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 51 : [ zrI zatruMjaya rAmapoLa rAmapaLanI bArIthI AdIzvara bhagavAnanA maMdira sudhI AkhA pahADa upara sauthI vadhu pavitra ane mahattvanI TUMka A sthAne che. A sthAnane dAdAnI TUka athavA meTI Traka kahevAmAM Ave che. zatruMjaya tIrthanI yAtrAe AvanAra keIpaNa yAtrikanuM mana bhAvanAra, citta zuddha karanAra, AtmAne zAMta ane pavitra karanAra A TUMka che. A raMkanA traNa bhAga pADavAmAM AvelA che. rAmapALa, vimaLavazI ane ratanapoLa. 1. rAmapaLamAM madira-vimalanAtha bhagavAnanuM. A maMdira pAMca zikharI che, ane auraMgAbAdavALA zeTha mohanalAla vallabhadAse baMdhAvela che. maMdira bahu ja bhavya, raLIyAmaNuM ane suMdara che. 2. madira-sumatinAtha bhagavAnanuM A maMdira traNa zikharavALuM che. suratavALA zeTha devacaMda kalyANacade baMdhAveluM che. A banne maMdire tenI racanA ane akRti mATe suMdara che, paNa hamaNuM hamaNAM tyAM pAse ja DALIovALA DALI pAtharIne besatA hevAthI yAtrIone darzane jatAM aDacaNa paDe che. AnI joDe ja motIzA zeThanI dUkanI phUlavADI ane kuMDa che kuMDanA parathAbane cheDe, athAta TakanA killAnI pAchaLanA bhAgamAM kutAsadevIne gokhale che. tenI sAme bAjue ANaMdajI kalyANajInI oraDIo che ane sAthe ja motIzA zeThanI oraDIo che jene jALI bharelI che, tyAMthI sAme ja sagALa piLanA nAke A. ke peDhInuM be mALanuM eka vizAla makAna che. ahIMthI AgaLa vadhatAM lAge pahoLo vizALa ceka Ave che. tyAMthI thoDAM pagathiyAM UMce caDhI sagALapoLa tarapha javAya che. ahI vacce coka Ave che jemAthI sIdho rastA gheTInI pALe jAya che. jamaNA hAtha taraphane raste nava ke tarapha ane DAbA hAthane rasto sagALa piLa tampha jAya che. thoDA pagathiyAM caDhI sagALa poLamAM javAya che. ahI daravAjAmAM zeTha A. ke. peDhI taraphathI cakI bese che je na yAtrIo tathA ajenI pAsethI lAkaDI, chatrI, majA, jeDA Adi tathA keIpaNa jAtanA zastra vigere pAchI ApavAnI zarate laI ce che. aMgrejo, rAjAmahArAjAo tathA ucca adhikArIo vigere bUTa tathA zastra ahIM ja utAre che.-mUke che. ahIMthI AgaLa vadhatAM sAme ja lakhADI dekhAya che temAM ghaNuM + dolAkhADImAM uttaranI bhItimAM nIcene lekha hatuM. A lekhane adhe hIro ja tyAM upalabdha hato paraMtu zrImAna jinavijayajI te lekhanI pUrtirUpa akSara [ ] AvI ApI lekha pUro karela che te lekha mahatva hovAthI huM nIce ApuM chuM. // zrI madahipantana] vAstavya prAgavATAnvaya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 52 : zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone kaMDa che. upara nagArakhAnuM bese che. AdolAkhADInA aMdaranA bhAgamAM mahAmaMtrI vastupAle badhAvelI zatruMjayanI pAjane ullekha karanAra eka zilAlekha hete je karnala bAvele prakAzita karyo che. lAkhADInA nAke geDIene rahevAnI oraDIe, tathA poLanA daravAjA upara A. ke. peDhI taraphathI tIrthanI saMbhALa mATe rahetA InsapekTara vigerene rahevAnuM makAna che. anukrame tyAMthI AgaLa vadhatAM ATheka pagathiyAM caDhatAM vAghaNapoLa Ave che. vAghaNapoLa vAghaNu pioLanA daravAje be bAjI be cakSanI vizAla mRtio che tathA bane bAju vAgha tathA vAghaNukanI suti che-ekI che. vAghaNa piLamAM pesatAM jamaNI tarapha [4. zrI jatinuM ] 8 zrI jhAlA[ ga 3 jI romaputra ] 8. zrI pAna[dn zrI lUNIga . ] zrI mAladeva saMghapatimahaM. zrI vastupAlAnu ] namahaM zrI tejapAle[ A ] vAta nA kAritA ane bhAvArtha evo che ke zrI aNahilapuranA rahenAra prAgrATa jJAtinA dara zrI caMDapanA putra kara zrI caMDaprasAdanA putra kafa zrI semanA putra Thakkura AzArAja nA putra dakura zrI luNIga tathA dakakura zrI mAladeva tathA saMghapati mahuM vastupAlanA anuja mahuM zrI tejapAle zrI zatruMjya nIrthamAM rastAnI pAjha baMdhAvI." (pra. le. saM. bhA. 2. pR. 68). ka vIkamazI baravALAnA rahIza hatA jJAti bhAvasAra hatA. nizcita jIvana ane svaccha dhAne kAraNe temanuM zarIra sudaDha hatuM. bApa-dAdAne cAlyo Avato pANakorA raMgavA vagerene dhadho karatA ane bAkIne samaya mastAnImAM pasAra karatA, hajI sudhI temaNe saMsAra yAtrAmAM praveza karyo na hato. ekadA banyuM evuM ke bhajananA samaye rasoI moDI thatAM agatA svAdavihIna banatAM vikaramazIe bhAbhIne phariyAda karI. bhAbhInuM magaja ja tapI gayuM ane AvezamAM ne AvezamAM Adeza pUrvaka kahyuM ke "ATale badhe svabhAva tIkho rAkho cho to jAva ne zatruMjaya para ne batAvIne tamAruM sAmarthya, "bha bhIno TeNe vIkamazInA hRdayanI AmpAra utarI gayo temaNe mane sAme makkama nirNaya karI lIdhuM ane kaI paNa bhoge kArya siddhi karavA mATe zatruMjaya prati pagalAM mAMDyA. A samaye zatruMjaya para vAghaNane upadrava savizeSa hato tenuM sthAna hatuM hAlanI ratanapaLanI bahAra, kumArapALa mahArAjAnA jinAlayanI sAme vAghaNa eTalI badhI krUra hatI ke kaI paNa prANIne jIvatA na javA de. loke A trAsathI trAsI gayA, ivanA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 53 : zrI zatruMjaya zeTha narasI kesavajInI TrakamAM javAne raste tathA zeThI lekene utaravAnI eraDIo Ave che. vimaLavazI, DAbA hAthanAM daherAM- vAghaNapoLanA daravAjAmAM praveza karatAM hAthIpaLa sudhInA bhAgamAM AvelAM daherAMnA vibhAgane vimaLavazI' nAme oLakhavAmAM Ave che. tenI jamaNuM ane jokhame A vAghaNane trAsa dUra kare tevo samarthazALI purUSa koI na nIkaLyo. pariNAme zatruMjayanI yAtrAe javAnuM lagabhaga azakaya jevuM banI gayuM. joke A upadravamAMthI mukta thavAne bhAge vicArI rahyA hatA tevAmAM vIkamazI zatruMjayanI talATIe AvI pahoMcyo. teNe lokone vAta karI, lekee A sAhasa na karavA kahyuM. paNa makakama manane vikamazI na Dagyo. chevaTe lekee sAthe javA kabUla karyuM. rAmapaLa lagabhaga AvyA bAda vIkamazIe pitAnI sAthenI janatAne kahyuM ke huM rADa pADuM tyAre mAnavuM ke vAghaNu bharAI che. loko badhA tyAM sthira thaI gayA ane vIra vImazI ekalo dhIme dhIme pagalAM pADate vAghaNa sanmukha cAlyo. keTalAya divasonA AMtarA bAda pitAnuM bhakSya AvatuM nIhALI zAMta nidrA letI vAghaNu saceta banI gaI vAghaNu siMha karatAM paNa krara ne kapaTI kahevAya che. vAghaNe kSaNa mAtramAM paristhiti mApI lIdhI ane jovAmAM vikamazI najIka Avyo tevAmAM chalaMga mArI tenA para pitAne paMje pAzo paNa vIkamazI AthI gAMjyo jAya tema na hato teNe sau prathama tela karI rAkhyo hato eTale saheja pAchA haThI jaI satatasuratanathI pitAne lugaDe vITALelo hAtha vAghaNanA moDhAmAM besI dIdhe. AthI vAghaNu vakarI ane paraspara yuddha jAmyuM paNa pahelavAna sarakhA vIra vIkamazIe vAghaNanI kArI na phAvavA dIdhI. sakhta parizrama ane dAvapeca pachI chevaTe vIkamazIne jayazrI varI ane vAghaNane AtmA paraloka prayANa karI gayo. jhapAjhapIne kAraNe vikamazI paNa sArI rIte ghAyala thayo hato. tene potAno deha Dhagale thaI jato lAgyo eTale hatuM teTaluM baLa ekatra karI rADa pADI, rADa sAMbhaLatAM ja rAmapaLanA daravAje ubhelA lokee harSanA pikAra karavA pUrvaka ratanapoLa prati deTa mUkI AvIne jue che te vikamazInA dehamAMthI rudhiranI nIka vahI hatI. lokoe tenA apUrva ane tIrtha bhaktinA pratika svarUpa balidAna mATe tene dhanyavAda Ape ane vIra vikamazIno AtmA svarga saMcaryo. vIra vIkamazInA kAyamI smaraNa mATe eka pALIye, je sthaLe vAghaNane pite mArI te ja sthaLe ubhe karyo che je adyApi paryata ratanapoLanI bahAra eka nAnA vRkSanA kyArA pAse mojuda che ane vIra vIkamazInA parAkramanI gAthA mUkabhAve uccArI rahela che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatrujaya [ jaina tIrthone DAbI ane lAInamAM daherAM ane daherIne Avela ja vaMdana-namaskAra karavA mATe temaja oLakhANa paDe te mATe kramavAra batAvavAmAM AvyuM che. 1. DAbA hAtha tarapha daherAsara 1 zrI zAMtinAthanuM che, je damaNavALA zeTha hIrA rAyakaraNe baMdhAveluM che. ahIM save zrAvake prabhubhakti karI caityavaMdana kare che. A daherAsaranI jamaNI bAjue sIyAI leke nA paherAnI oraDI pAse eka daherI che temAM pASANunA pratimAjI 8 che. 2. A daheganI DAbI tarapha nIcAmAM devI zrI cakezvarI mAtAnuM dahe che, je zeTha karamAzAe saMvata 1587 mAM udhdhAra karI badhAvI mAtAjIne padharAvelAM che. tenI pAse devI zrI cazvarajInuM navuM rahe zeTha tArAcaMda saMghavI suratavALAnuM baMdhAveluM che. temAM padmAvatI vigere devInI mUrti 4 tathA mAtAjInA daherAmAM mAnatAnA tathA ghInA dIvAnA paisA nAkhavAne gupta bhaMDAra che. zrI cakezvarI devI tathadhirAja zrI zatruMjaya girirAjanI adhiSThAyikA mahAdevI che. bhAvikajane aDI devInI stuti kare che. 3. zrI caMdrezvarI mAtAjInA daherAnI pAse AgaLa jatAM eka derAsara zrI supArzvanAthajInuM Ave che arthAt temAM muLanAyaka zrI supArzvanAthajI che. te daherAne vimaLavazInuM daheruM kahevAmAM Ave che athavA neminAthanI kacerInuM daheruM paNa kahevAmAM Ave che. vaLI bhUlavaNa paNa kahevAya che, A madira saM. 1675 mAM baMdhAyuM che. jAlImAM pachavADe uparAupara traNa mukhajI che. chaThThA nIcenA cAmukhavALA bhAgamAM zrI neminAthajI bhagavAnanI zerI paththaranI ALekhelI che, ghummaTamAM pazuono pokAra ALekhele che. tenI sAme bhIMtamAM bhagavAna zrI neminAtha tathA cAdavene samuhu (jAnamAM) batAvyA che. eka uparanA khUNe rAjematIne ezIyAle sukhe batAvavAmAM AvI che. daheruM ramaNIya, darzanIya, AhalAdaka che. te sivAya samavasaraNa, 170 jina vigerenI racanA che. AmAM pASANanI pratimA 349 pagalAM jeDa 2 aSTamaMgalika 2 tathA gautamasvAmInI mutI 2 che. 4. A derAsara pAse DAbI tarapha eka derI che jemAM pASANunI 3 pratimA che. tenI pAse puNyapApanI mArI che. 5. A puNya pApanI bArI pAse nAnI bhulavaNamAM derI 10 che. temAM eka karI khAlI che jemAM cune vigere rAkhavAmAM Ave che. vAyunI pratimA 29 tathA pagalAM joDI 2 che. 6. A bhulavaNInA bAraNA pAse derI 1 pazcima tarapha che temAM pASANunI pratimA 5 che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 55 : zrI zatruMjaya 7. pachI zrI vimalanAthajI bhagavAnanuM deruM che je saMvata 1688-11788) mAM baMdhAvAyuM che. temAM pASANanI pratimA 3 che. 8. vimalanAthajInA derA pAse zrI ajitanAtha bhagavAnanuM deru che je saMvata 1688-(1788) mAM baMdhAvAyuM che. temAM pASANunI pratimA 4 che. 9. A derAnI pAse sukha AgaLa cotarA upara be daherIo che jemAM mUlanAyaka zrI pArzvanAthajI tathA zrI RSabhadevajI bhagavAna che. A daherIomAM pASANanI pratimA 8 che. 10. e be daherIne AgalA rastA para daherI 1 lazkaravAlA vRdhdhicaMdrajInI dIkarInI baMdhAvelI che temAM pASANanI pratimA 3, dhAtunI ekala mUrti 1, dhAtunA siddhacaka 1, aNa magalika 1 tathA sidhdhacakra ane cimukhajI karIne che. 11. eka daherAnI upalI tarapha traNa zikharanuM moTuM derAsara che jemAM muLanAyaka zrI sahastraphaNA pArzvanAtha bhagavAna che, bhAvanagaravALA zeTha kuMvarajI lAdhAe A daherAsarajI saMvata 1815 mA baMdhAvela che tathA pratiSThA karAvI che. temAM pASAzunI pratimA 18 tathA rUpAnAM siddhacaka 1 che. 12. e bhAvanagaravALAnA daherAsarajInI bAjumAM namaNanA pANInuM TAku che tathA uttara tarapha daherI be che jemAM pratimAjI pASANunI 4 che. 13. tyArapachI daherAsarajI eka zikharanuM che jemAM kulanAyaka zrI dharmanA thajImahArAja che. saMvatanA aDhAramA saikAnuM A daheru che. pASANunI pratimA 4 che. 14. zrI dharmanAthajInA derAsarajInI pAse traNa bAraNAvALuM eka moTuM derAsara jI che jemAM mUla nAyaka zrI caMdraprabhujI bhagavAna che. A daherU bhaMDArI e saMvata 1982 mAM baMdhAvela che. pASANanI pratimA 4 che. * 15. enI pAse keTAvALA zA. motIcada uttamacaMda-ugaracaMdanuM kahevuM che, jemA sula nAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna che. sa vata 1903 mAM A deharUM baMdhAvAyela che. pASANunI pratimA 4 che. 16. enI pAse suzIdAbAdavALA jagatageDe baMdhAveluM zikharabaMdhI eka derAsara che temAM tathA bahAra khalAmAMnI maLI kula pratimAjI 11 che. namaNunA pANInuM TAMkuM tenI pazcima tarapha UcANamAM che. 17. jagazeThanA daherAnI pAchaLa zrI jAmanagaravALAe saMvata 1678 mAM baMdhAveluM derAsara che jemAM sula nAyakajI zrI zAMtinAtha bhagavAna che. pASANunI pratimA 10 tathA pagalAM jeDa 3 che. 18. jAmanagaravALAnI daherInA rastA uparanA bAraNAnI ugamaNI bAju daharI che tenI vigata Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 56 : [ jaina tIrthone 1. mula nAyakajI zrI dharmanAtha bhagavAna- saMvata 1860 pratiSThA pASANanI pratimA 6 2. sula nAyakajI zrI dharmanAthajI bhagavAna saMvata 1843 pratiSThA pASANunI pratimA 7 vimaLazI 19 jAmanagaravALAnA deharAnA rastA taraphanA bAraNAnI pazcima dizA tarapha daherI 1 temA zrI mahAvIrasvAmI bhagavAnanI saMvata 1843 mAM aMjana zalAkAvAlI surtio che. temAM pASANunI pratimA 10 20. uparanA daherAnA rastA uparanA bAraNAnI AsapAsa be nAnI daherI che tenI vigata- 1. gula nAyaka zrI caMdraprabhujI bhagavAna pASANunI pratimA ja che. 2 sula nAyaka zrI suvidhinAthajI bhagavAna pratiSThA saMvata 1928 pratimAjI 9 che. 21. rastA tarapha bAraNuvALI zA. hemacaMda vIrajInI daherI 1. saMvata 1810mAM pratiSThA mUla nAyaka zrI dharmanAtha bhagavAna, pratimA 4. 22. rastA upara derAsara 1 je asala sUryakuMDanA cheDAnI kinArI para Avela che. mUla nAyaka zrI sahasarUNA pArzvanAtha bhagavAn pratimA 11. 23. e daherAnI pAchaLa daherI 1 zrI AdinAthajInI pratiSThA saMvata 1860. pratimA che. ra4. upalI daherI pAse etarA upara pagalAMnI daherI tathA chuTA pagalAM jeThI 9. 25. tenI pAchaLa nagaravALAnA pazcima bAraNe daherI 2. che 1. saMvata 1860nI aMjanazalAkAnI zrI ajitanAthajI bhagavAnanI pratibhAvALI daherI pratimAjI 3. 2. pATaNavAlA khImacaMda tathA hIrAcada tathA kalAnI pratiSThita - . saM. 1865 pratimAjI 3. 26. nagaravALAnI paDakhe daherI 1 pAchalI tarapha che te pATaNavALA verA joItA aMbAdAse saM. 1860mAM baMdhAvI che. mUla nAyakajI zrI zreyAMsanAthajI bhagavAnuM che. pratimAjI 8, 27. paDakhe daherI 1 rAjabAInI che. pratimA 8. 28. rastA upara amadAvAdavALA sAMkaLacaMdanI bhAryA kulara tathA mahA&AranI daherI 1, saM. 1925, mUla nAyaka zrI vAsupUtyajI bhagavAn pratimA 4, Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] [, pa7 : [ zrI zatruMjaya 29. pAse rastA upara amadAvAdavALA zA. chaganalAla saubhAgyacaMde saMvata 1921 mAM baMdhAvelI daherI 1 ne pratimAjI 5 che. 30. vRkSa nIcenA cetarA upara pagalAM jeDa 21. 31. hAthIpaLanI pAse zrI rASabhadevajI bhagavAnanuM (dAdAjInuM ) derAsara eka che. A derAsara mahArAjA kumArapAlanuM baMdhAveluM hovAthI temanA nAmathI oLakhAya che, malina vidyAnA vege, svAthI saMsAranA AkramaNane bhega banela caMdarAjA kukaDe banyA hatA te jenA vege pharIne manuSyAkAra pAmyA, pharIne mUla svarUpa pAmyA evA jala-prabhAvavALA asala sUrajakuMDa upara A derAsara yugapradhAnAcAyakalikAlasarvajJa bhagavAn zrImadda hemacaMdrAcAryazrInA vacanAnusAra parama zrAddhava kumArapAla bhUpAle baMdhAveluM che. kALanA prabhAvane lIdhe te pavitra jalane durupaga na thavA devAne AmA hetu jaNAvavAmAM Ave che. AvatI cAvIsInA prathama tIrthakara zrI padmanAbha bhagavAn (rAjA zreNikane jIva-je vatana mAna zAsananAyaka bhagavAna zrI mahAvIra svAmIjInA ananya bhakta hatA ne) nA prathama gaNadhara zrI kumArapAla rAjAne jIva thanAra che. kalikAlasarvajJa bhagavAna hemacaMdrAcAryanA zrI kumArapALa mahArAjA parama bhakta hatA. A derAsarajImAM paNa tarIkenI pratimAjI para sAthe pratimAnI kula sa khyA 134 tathA pagalA joDI 11. 32. zrI kumArapAla rAjAnI derAsaranI pAse surajakuMDa javAnI bArInI sAme IzvarakuDa upara daherI 1 che, temAM pagalAM jeDa 1 che. 33. AgaLa jatA surajakuMDa, tenA upara pagalA joDa 1 zIkhavadevajInI che. tenI pAse phUlavADI tathA jAtrALune nahAvAnI jagyA che. tenI chatrI pattharanI che. ApaNuM zalATa kArIgaro tathA DugaranA nekarIAta vagane pUjA dazana vAte ekasthAne mahAdeva besADelA che. pAse bhImakuMDa vagere che. jamaNuM hAtha taraphanAM daherAM. 34. vAghaNa paLamAM pesatAM jamaNI tarapha prathama-pahelI TuMka zeTha narasI kezavajI nAyakanI Ave che. A TuMka saMvata 1928mAM baMdhAvelI che. tenA maMdira daherI tathA pratimA vagerenI vigata nIce mujaba paMcatIthInuM derAsara 1. A mUla daherAmAM Agala samavasaraNanI madhyamAM zrI zatruMjaya girirAjanI, uttara tarapha meruparvatanI, dakSiNa tarapha zrI sametazikharajInI tathA pazcima tarapha zrI aSTApadajInI racanA che. A rIte pAMca tIthanI racanA eka bhamatInA vacagALe lokhaMDanA kamara sudhInA kaTheDAvALI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - zrI zatrujya : 58 : [ jena tIrthone jALImAM AvelI che. be khUNe be daherI eka eka gabhArAnI che tathA e racanAnI AsapAsa traNa pIThikA upara paNa pratimAjI 174 tathA eka gautamasvAmIjInI mUrti che, te tamAma maLI pApANanI pratimA 233 tathA dhAtunI paMcatIthI pratimA 12 tathA dhAtu ekalavAnI pratimA 17, dhAtunA siddhacaka 4 tathA pagalAM jeDa 1 che. e daherAnI nIce bheMyarAmAM paNa pratimAjI 61, dhAtunI vacaratIthI 3, aSTamaMgalika 1che. 35. upara jaNAvelA mUla derAsarajI (paMcatIrthanA derAsarajI) sAme zrI puDarIkasvAmIjInuM daheruM che. zrI zatru jaya girirAjanA aneka nAmamAM zrI puMDarIka giri paNa che te gaNadhara bhagavAna zrI puDarakane AzrIne che. pAca kreDa muninA parivAra sahita zrI puDarIkasvAmI mahArAja atreja kevaLajJAna pAmI caitrI pUrNimAe zAzvata sukhane-siddhipadane pAmyA che. bhagavAn zrI RSabhadevajInI AjJAthI ja zrI puMDarIkasvAmIjIe atre sthiratA karI hatI. atre eka nAnA nAjuka (daherI jevA) daherAmAM zrI puMDarIka gaNadhara devane sthApavAmAM AvyA che. A derAsara tathA bheMyarAnI jamaNuM tathA DAbI tarapha maLI daherIo 39 che, temAM 33 mAM hAla pratimAjI padharAvelA che. te daherIomAM pratimAjI 131 pASANanI dhAtunI ekalavI pratimA 3. A ta be daherAMnI TuMka navI dazamI TuMka tarIke gaNAI cUkI che. temAM upara nIce ema be gALe bhamatI AvelI che. tenI kula daherIo 70 che. te sanI ekaMdara pratimAo 700 che ne pagalAM joDI 2 che-pacIsa varSa agAu A Tuka phakta eka daherA tarIke jANavAmAM AvatI hatI, paNa munima vallabhajI vastA AvyA bAda temaNe dhIme dhIme bhamatI pUrNa karI. sAme zrI puMDarIkajInuM daheru sthAvI eka nAjuka DelI, pALa vagere banAvavAthI te have dazamI Tuka tarIke oLakhAya che. A Tukane kharca tathA vahIvaTa dhaNuM pite calAve che. 36. vAghaNapoLanI aMdara jamaNI tarapha paheluM daherUM rAdhanapuravAlA masAlIA kalyANajI jevaTe baMdhAveluM che. temA mUlanAyakajI zrI padmaprabhujI bhagavAna che. pASANanI pratimAjI 10 tathA dhAtunI pratimAjI 1 che. 37. uparanA derAsaranI pAchaLa tathA zrI zAMtinAthajInA daherAnI sAme UMcA parasALa upara zrI mahAvIra svAmIjInu, samavasaraNa traNanI racanAvALuM daheruM suratavALA macada kalyANacade savata 1788 baMdhAveluM che. pratimAjI cAra che. vimaLavazI 38. pAchaLa kapadI jakSanI daherI 1. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -nAnA mAtAnA nAnA nAnA nAnA ItihAsa ] - 59 zrI zatruMjaya 39. samavasaraNanA daherA pAchaLa bhamatImAM jUnI pratimA 3. pagalAM joDa 3 tathA paNa biMba ra3 che. " 40. AgaLa kasturabAInI daherI 1 che jemAM mUlanAyakajI zrI padmaprabhujI bhagavAna che. pratiSThA saMvata 1804, pratimA 5 che. 41. tenI pAse zrI pArzvanAtha bhagavAnanI daherI le che. pratimAjI ja che. 42. pAse bhamatImAM daherI 2 che. mULanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna che. paNa pratimA 8 che. kula pratimAjI 10 che. 43. pAse bhamatInA cheDAnI keTaDImAM pratimA 8 che. 44. pAchaLa gaDhane lagatI paNAnI bhamatImAM eAraDI ekamAM junI pratimA mUlanAyakajI zrI RSabhadevajInI che. bAkI paNa mUti 5 che. 45. pAse bhamatImAM paNa mUtio 14 che. 46. zrI samavasaraNanA daherAnA pazcima dvAra tarapha nAnI daherI 7 UgamaNuM bAraNAnI oLabaMdha che temAM pratimA 22 tathA bahAra be gekhalAmAM pratimA 2 maLI kula pratimAjI 24 che. 47. rastA upara daherI 1 mulanAyaka zrI padmaprabhujI bhagavAna pratimAjI 3 48. e daherInI pAchaLa rastA upara zA. veNacaMda hemacaMda muMbaIvALAnI daherI 1 mUlanAyakajI pAzvanAthaM bhagavAna che. pratiSThA saM. 1873, pratimA 9. 49 upalI tarapha rAdhanapuravALA bAI dalachI DuMgarazInI daherI che. pratiSThA saM. 1880. mULanAyaka zrI mahAvIrasvAmI bhagavAna pratimA 7. 50. UMcANamAM zrI ciMtAmaNa pAzvanAthajI bhagavAnanuM derAsara saM. 1791 mAM bhaMDArIjInuM bIjuM baMdhAveluM che. kAusagIyA ra sAthe pratimAjI 5. 51. zrI ciMtAmaNajInA derAnI paDakhe pAchaLa gaDhane lagatI daherI 3 nIce mujaba che-1 amadAvAdavALA harakerabAInI eka daherI mULanAyaka "zrI padmaprabhujI, bhagavAna, pratiSThA saMvata 1874, pratimAjI pa. raLIyAtabAInI daherI eka, mUlanAyaka zrI AdinAthajI pratiSThA saM. 1878, pratimA pa. zA. gulAbacaMda jecaMdanI daherI 1, mUlanAyaka zrI AdinAthajI bhagavAna, saM. 1873, pratimAjI 7 para. tenI pAse ghumaTInI nAnI derI mesANAvALAnI che, pratiSThA saM. 1822, pratimAjI 2. 53. tenI pAse zrI pAzvanAthajI bhagavAnanI daherI che pratimAjI 2. 54. tenI pAse daherI zrI mahAprabhujI bhagavAnanI pratimA 5. 55. tenI pAse nAnI daherI 3 che, pratimAjI 12, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone 56. zrI ciMtAmaNi pAzvanAtha bhagavAnanA derAsaranI pazcima dizA tarapha zA. premajI ratanajIe saMvat 1788 mAM baMdhAveluM derAsara che. mULanAyaka zrI caMdraprabhujI bhagavAna, pratimAjI 5. pa. tenI paDakhe suratavALA che. begalAnuM dahe cheH mULanAyaka zrI saMbhavanAthajI bhagavAna gekhalA naM. 2 maLI pratimAjI 22 gokhalA 1 mAM saM. 1903 mAM zeTha ANaMdajI kalyANajIe bharAvelI zrI AdinAtha bhagavAna nanI mATI mUrti che, bAjumAM nAnI mUrti 2 tathA devInI mUrti 1 che. 58. zrI ciMtAmaNajInA daherAnI bAjumAM nIcANamAM lazkaravALA vRddhijatuM rahevuM 1. mULanAyakajI zrI pArzvanAthajI bhagavAna che. bhIMtamAM ArasanA pATIyA 2 mAM zrI naMdIzvaradvIpanI kyAM deva-iko prabhunI mahApUjA mahotsavAdi kare che, samyakatvane nirmaLa banAve che tathA zrI achAyadajInI racanA che tathA ArasanA hAthI 2 aMbADI sahita AlekhelA che. A tamAma baha kAragirivALuM suzobhita che. muLanAyakajI eka baMgalI jevI ArasanI daherImAM che. derAsara taddana Arasamaya ramaNIya che. dezanI bArasAkha UMcA oTalA upara nAnI hovAthI eka daheranA rUpamAM A deruM gaNAI jAya che. A kAraNathI yAtrALuo upara caDhI tenuM nirIkSaNa bhAgye ja kare che. je bArasAkha maTI banAvavAne sudhArA karavAmAM Ave te tamAma yAtrALune dazanane lAbha sArI rIte le evuM A derAsara manahara che, pratimAjI 2. 59. tenI pAse cabelInA jhADanI pAse pATaNavALA nazcaMda DuMgarasI mIlAcaMda lAdhAde saM. 189 mAM baMdhAveluM derAsara 1 muLanAyaka zrI caMdraprabhujI bhagavAna pratimAjI 11. 20. tenI pAse rastA upara navI nAnI daherI 2 cunIlAla talakacaMda saM, 1940 mAM baMdhAvelI temAM pratimAjI 3 DeTAlAla umedacaMdanI pratimAjI H kula pratimAjI 7. 1. ucANamAM suratavALA verA kesarIcada lAdhAjIe baMdhAveluM rahe 1. mulanAyaka zrI saMbhavanAtha bhagavAna, baThAra gekhalA 2 mAM pratimAjI ; kula pratimAjI 17. dara. tenI paDakhe gaDha tarapha pATaNuvALA mIThAcaMda lAdhAre saMvata 143 mAM baMdhAveluM rahe 1HmulanAyakajI ajitanAthajI bhagavAna pratimAjI pa. 63. tenI paDakhe zeTha jIvaNacaMde baMdhAveluM deheruM zrI muLanAyakajI ajIta nAthajI bhagavAna, pratiSThA saMvata 1791 pratimAjI pa. 64. AgaLa jatAM upara zA. jhavera nAnajIe saMvata 1890 mAM aMdhAveluM dahera 1 sulanAyaka zrI AdinAtha bhagavAna, pratimAjI 6, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zatrujaya 65. tenI pAse amadAvAdavALA nAnA mANekavALAnuM daherUM 1 pratiSThA saMvata 1860 mulanAyakajI zrI dharmanAthajI bhagavAnaH pratimAjI 15. 6. tenI paDakhe marabIvALA pItAMbaradAsa padamazInuM daherU 1 saMvata 1894 pratiSThA mulanAyakajI trizalAnaMdana zrI mahAvIra svAmI bhagavAna pratimAjI 3. 67. rastA upara puraNacaMdanI 'daherI mulanAyaka zrI AdinAthajI, pratiSThA saMvata 1865 pratimAjI 2. 68. AgaLa daherI 1, mUlanAyaka zrI neminAthajInI pratimAjI 3. 69. AgaLa rastA upara amadAvAdavALA muLIbAInI daherI. pratiSThA saMvata 1916, pratimAjI 4. 70. upalI tarapha jodhapuravAlA manetamala jayamalajIe saMvata 1686 mAM baMdhAveluM daherUM 1 caumukhajInuM che. A daherAmAM ghaNA sthabha hovAthI te se thaMbhanuM kahevAya che. pratimAjI 4. 71. nIcANamAM amadAvAdavALA mANekacaMda pAnAcaMdanI bhAryA idarabAI(aMdarakhA)e saMvata 1873mAM baMdhAveluM daherUM 1, kulanAyakajI marUdevAnaMdana zrI AdinAtha bhagavAna, pratimAjI 14. 72. pAchaLa ArasanuM daherUM 1 zA kapuracaMda rAkhavacaMda paTavAe saMvata 1860 mAM baMdhAveluM che. A daherU yadyapi che nAnuM paNa zikharathI mAMDIne cheka tala pradeza sudhI taddana ArasanuM che. mane hara che. muLanAyaka zrI pavaprabhujI bhagavAna che. pratimAjI pa. 73. humaDa( digambara)nA daherAnA gaDha pAse rAkhavadAsa velajInuM zrI saMbhavanAthajI bhagavAnanuM daherUM tathA pachavADe gaDha pAse pagalAM jeDa 6, kula pratimAjI 6, zeTha-zeThANI ALekhelA che. 74. rastA upara sAme UMce traNa bAraNAMnuM jAmanagara (navAnagaravALAnuM saMvata 1675mAM baMdhAveluM daherUM 1, mulanAyakajI zrI zreyAMsanAthajI bhagavAna, pratimAjI 17. 75. zrI saMbhavanAthajI bhagavAnanA daherAM 2, amadAvAdavALAnuM saMvata 1682 mAM baMdhAveluM pratimAjI 8. 76. hAthIpaLanA bAraNAnI AsapAsa gaDhamAM be gokhalAmAM pratimAjI , mAthA upara aukAra tathA hakAra joDa 1 che. hAthIpaLanI aMdara be devInI jamaNI tarapha gaNapatI tathA DAbI bAju puraNAdevInI mUrti che. tyAMthI ratanapeLamAM pesatAM jamaNI tarapha snAna karavAnI tathA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [; dara : [ jaina tIrthone kesara ghasavAnI jagyA che tathA erasIyA pAse bhaMDAra che. temAM jAtrALuo kesara sukhaDa vagerenA nakarAnuM nANuM nAMkhe che. 77. digambanuM daherUM 1. A daherUM gaDhane lagatuM AveluM che. AtmIya lAbha tathA ghaNA jIvene upakAranuM kAraNa jANIne zrI zvetAMbara saMghe digaMbarI lekene ekaja daheruM baMdhAvavAne jagyA ApI devAthI DA dAyakA (dazakAthI teoe A daherUM baMdhAveluM che. meTI TuMka-dAdAjInI TuMkanA vimaLavazI-vibhAgamAM upara daherAe daherIo vagere che. taduparAMta zrIcakrezvarI mAtAnA daherAnA pagathiyA sAme tIrthAdhiSThAyaka kapardIcakSanI daherI le che. temAM akSarAjanI siMduravargIya bhavya muti zraddhAnvita yAtrALuonA manavAMchita pUre che, duHkhadAridravya dara kare che. A daherI bhIMtamAM hovAthI ghaNA lokenA ajANapaNAmAM hatI te thoDA ja varasathI bhAvanagaravALA zeTha amaracaMda jasarAja vorAe saunA jANavAmAM Ave tevI banAvI che. eka ghumaTa banAvyo che. bAraNAnI jALInA joDe chatrI kADhelI che. AthI saMkhyAbaMdha jAtrALuM cakSarAjane juhAre che. hAthIpaLanI najIka eka ArasanI suMdara nakIdAra daherImAM zrI zatruMjaya mAhAsyanA kartA yugapradhAnAcArya zrIdhanezvasUrijInI yuti teone page lAgatA be zinI muti sAthenI cheDA varasathI sthApanA karelI che. kumArapAla bhUpAlanA derAsaranA killAne tathA hAthIpaLanA nAke eka lAMbI galI Ave che te sUryakuMDane raste kahevAya che. eka vizALa ane zarIrane ThaMDaka ApanAra trIvALA vIsAmA pAse sUryakuMDa nAme eka kuMDa che. tenI joDe bhImakuMDa nAme eka vizAla kuMDa che. te pANIthI cIkAra bharAyele tathA jenAM cakkara Ave eve che. killAnI rAMge trIje kuMDa bhImakuMDa agara IzvarakuMDa nAme kuMDa che. te gaDhanI bahAranA kAne eka khUNA para eka daherI pagalAMnI che. sUryakuMDa ane bhImakuMDanI vacagALe eka daherI baMdhAvIne, ApaNa pUjArIo jeo zivapaMthanA che teonI sagavaDa sAcavavAmAM jainAnAM buddhi, audArya, gaurava spaSTa thAya che ke je jagatabharamAM suprasiddha che. tyArabAda kumArapAla rAjA (jeo mATe A dehare pracalita che ke-pAMca kedIne phUlaDe, pAmyA deza aDhAra, kumArapAla rAjA thayA, vatye kya jayakAra)nA daherAnA ugamaNA bhAganI pachavADe eka pANInuM TAMkuM vizAla jagyAthI bAMdheluM che. te TAMkuM asala sUryakuMDanA cheDA uparanuM ja AveluM kahevAya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : $3 : | zatruMjaya A TAMkAmAMthI jala lAvI tenAthI tItha nAyaka-dAdAjI nAbhinadana zrI RSabhadevajIbhagavAnane nhavaNa pUjA karavAmAM Ave che. vimalavazInA darzIna karI have ApaNe hAthIpALa jaie. hAthIyALa hAthIpALanA daravAje e raMgIna hAthI che. ane mAjInA hAthI uparanA geAkhalAmAM jinapratimAo che. tenI eka mAjImA ATha pagathiyA UMcA eka nAnA daravAjo che, je yAtrALuonI sakhata bhIDa vakhate upayegamAM levA mATe anyA hatA. hAthIpALanI andara meATe cAkIpaherA tathA sAme phUla vecanAra mALIne besavAnA eTalA che. tathA cAkIvALAne raseADAnA bhAga paNa te tarapha ja che. hAthIpALanA cAka vaTAvI AgaLa pagathIyA caDhIne upara jatA sAme ja tItha nAyaka zrI RSabhadevajI prabhunA dUrathI dazana thAya che. vacce eka vizAla ceAka che jemAM rathayAtrA nIkaLe che. snAtra pUjA-pradakSiNA, sAthiyA, tyavandana aAdi yAtrIo kare che. upara DhAkaNu karyuM hovAthI garamI ane varasAda havAthI bacAva sArA thAya che. ApaNe mUla maMdiramAM jaie te pahelAM A maMdirane bahu ja saMkSipta thADA itihAsa joi laie jethI maMdiranI prAcInatA, pavitratA ane bhavyatAnA khyAla Avaze. girirAjanuM vivecana karatA eka vidvAn lakhe che ke "parvatakI coTI kisI bhI sthAnameM khaDe hokara Apa dekhie hajAro mandiroMkA ast hI sundara divya aura Azcaryajanaka dRzya dikhalAI detA hai / isa samaya duniyAme zAyada hI koI parvata aisA hogA jisa para itane saghana agaNita aura bahumUlya mandira banavAye gaye ho mandiroMkA ise eka zahara hI samajhanA cAhiye / parvatake bahiH pradezokA sudUravyApI dRzya bhI yahAMse baDhA hI ramaNIya dikhalAI detA hai / " phAsa sAheba rAsamAlAmAM use che ke .. zatruMjaya parvata ke zikhara uparase pazcima dizAkI aura dekhate jaba bhAkAza nirmala aura dina prakAzamAna hotA hai taba neminAtha tIrthaMkarake kAraNa pavitratAko pAyA huA ramaNIya parvata giranAra dikhAI detA hai. uttara kI tarapha zIhora kI AsapAsa ke pahADa, naSTAvasthAko 1 hAthIpeALanA hAranA daravAjA upara eka zilAlakha che je 1837 mA lakhAcela che. temA samarata sa dhe maLI TharAva karyAM che. kaDhAvIpALamA kAie navuM miM chA dhAvavuM nahi, je vadhAvaze te saMdhanA gunhegAra che. ( zatrujaya prakALa pR. 105) sa. 1867 nA e DhaDherA che jemA ullekha maLe che ke hAthI peALanA cekamA kAie madira na khAvuM. khAdhe te saMdhanA gunhegAra che. ( gulAbacaMda kAraDIyAnI nATa upRthvI ). Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jena tIrthone prAta duI vallamI ke vicitra vyoM kA zAyada hI tvana karate haiN| AdinAya ke parvata kI naleTI se saMTa hue pAlItANA nahara ke minAre,jo banaghaTA ke ArapAra dhUpa meM camakA karate haiM, dRSTigocara hone para ya ke agragAmi banane hai, aura najare jo hai cAMdI ke pravAha ke samAna camakatI huI garbujayI nahI tarapha jAtI hai| yAMcukaM bahate pUrvIya pravAha ke sAtha dhIredhIre calatI huI talAja ke muMdara devamandirogAmita parvata para, thoDIsI dera taka Thahara jAtI hai, aura vahAM pahalapAra jahAM prAcIna ganAya aura madhumatI ko uThalarI samudra kI lIlA karatI huI lahara A A kara karAtI hai, vahAM taka pahuMca jAtI hai| phAsa sAhaba pAtAnI rAsamAlAmAM zrIka ja lasa che ke "hindusthAna meM, cAgaM tarapha sa-siMdhu nadI se lekara pavitra gaMgA nadI taka aura himAlaya ke hima-mukuTadhArI bhigo se to TapakI kanyAkumArI, jAsta ke liye mAMganAtyA sAnti huI hai, upa ke madrAsana paryaMta ke pradeza meM eka bhI nagara yA na hogA jahAM se eka yA dRmarI bAra, gajaya parvata ke aMga kA gAmina karanevAle mandirI so vya vui ma ra sA phra " (Ras-Mala X. Vol. 15.6.) A bhavya ane pavitra Tuka upara Avela mandirane paricaya nIce pramANe che A yuganA zrI RSabhadevajI pUrva navvANuMvAra ahIM padhAyAM hatA. temaja zrI naminAthajI sivAyanA AvIza tIrthaMkara ahIM padhAryA che. anaMtA jevA e gAyA che. A maMdiranA atyAre soLa moTA uddhAra thayelA jaNAvavAmAM Ave che te A pramANe che - 1. kIkAbhadeva prabhunA putra bharata cakra. 13. jAvaDazA. vi. sa. 108 pratiSThAvanae prathama uddhAra karAvyA. paka yugapradhAna zrIvalvAmI. 2. tamanI ja paraparAnA AThamA 14. bAhaDazAha, pratiSThA vi. saM. paTTadhara rAja daMDavIrya. 1241, pratiSThApakalikAlasarva zrI hemacaMdrAcAryajI. 3. izAna. 11. samarAzAha-vi. 1371 mahA zu. 4. mahena. 14-pratichApaka upakezaDachAya pa. brahaeNndra zrI sidisUrijI ane tapAga2. maraddha. chIya zrI ratnAkarasUrijI. cha, sagaraRvata. 8. narendra, 16. karamAzAhu-vi.1587 zAkha vada 9. cakazA rAjavI. 6 pratiSThApaka zrI tapAgacchIya zrA dharmaratnasUri, zrI vivekathIragaNi, 10, varAya. zrI vivakamaMDana pAThaka, zrI hemalA11. rAmacandrajI. masUri, ane ddhiAraka AcArya 1ra, vAM . zrI ANundavimalasUri, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 6 : zrI zatrujaya musalamAnI jamAnAmAM paNa dhamavIra, dAnavIra zrImanta jainoe pitAnI lAgavaga TheTha sUbAo ane pAdazAho pAse pahoMcADI, tIrtha rakSA karI jIrNoddhAra karyA hatAM ane lAkho-karaDe rUpIyA khaca lakSmIne sadupayoga karyo hato. 1. bAhaDazAhanA uddhAramAM ra9000000-lagabhaga traNa karoDano vyaya thayo cheAvI ja rIte salamA karamAzAhanA uddhAramAM paNa savA karoDano kharca thayo che. A soLa mukhya uddhA sivAyanA nAnA uddhAra te pAra vinAnA thayA che. mahArAjA zreNika, samrA sa prati, AmarAjA, mahAmaMtrIzvara vastupALa tejapALa, jagaDuzAha, pethaDazAha vagerenAM nAme nAnA uddhArakemAM maLe che. chelle jagadguru zrI hIravijayasUrIzvarajInA upadezathI khabhAtanA tejapAla sonIe eMzI lAkha rUpiyA kharca mUlamaMdirano nAno uddhAra karAvyAno lekha che, jene lekha mUla gabhArAnA pUrvAranA maDapamAM che. eka lekha karamAzAhane ane bIjo lekha tejapALa sonIne che. A vakhate 72 saMghavIo hatA. tapAgacchAdhipati jagadguru zrI hIravijayasUrijI Adi eka hajAra sAdhusamUha ane be lAkha yAtrike hatA. kahe che ke tyArapachI A meTA saMdha nIkaLyo nathI. tejapALa sonIe A pramANe kAma karAvyuM hatuM-"A prasaMge khaMbhAtanA tejapALa senIne zatruMjaya tIrthane pitAnA taraphathI jIrNoddhAra karAvavAne Adeza maLyAthI kuzaLa kArIgaro dvArA teNe zrI Sabhacaityane jIrNoddhAra zarU karAvyo. A jinAlaya 1245 kuMbha sAthe bAvana hAtha UMcu cAra ginIo ane dasa digapALa yukta taiyAra karAvyuM. pharatI kara devakulikAe baMdhAvI ane mUla prAsAdanuM nAma "naMdIvana rAkhyuM je adyAvadhi prasiddha che." - zatruMjaya prakAza pR. 94. A sivAya te vakhate, sAthe sAthe ja rAmajIzA, jazu Thakakara, kuarajI zA ane madhu zeThe paNa maMdira baMdhAvyA hatA ane baMdhAranA rAmajI zrImAlIe bhamatImAM caumukhajInuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. A badhA maMdiro ane mUla maMdiramA-na dIvardhana prAsAdamA jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajIe pratiSThA karI hatI. jagadaguru zrI hIravijayasUrijI eka mahAmAbhAvika yugapradhAna AcArya thayA che. temano vi. saM. 1583 mAM janma, vi. saM. 1596 mAM dIkSA, vi. saM. 1610 AcArya, vi. sa. 1939mAM akabarane pratibodha ApavA akabaranA AmaMtraNathI phattehapura sIkrI gayA, 1641 mA jagadaguru birUda, jayAre mApha karAvya, akabarane mAMsAhAra choDAvyo, bAra divasa samasta hindamA amArI paLAvI. pAchaLathI kula cha mahinA amArI paLAvI. jaina tIrtho zatra jaya, giranAra, tAraMgAi, kesarIyAjI, Abu, rAjagRhI, sametazikhara vagere tIrthone karamukata banAvI jaina saMghane sopAvyAM. teo ane temanA ziSya-praziSyae megala darabAramA anupama mAnasatkAra ane gaurava meLavyAM temaja prajAhitanAM ghaNuM kAryo karAvyAM. u. zrI zAnicadrajI gaNi, vijyasenasUrijI, u, bhAnucaMdrajI, siddhica drajI, vivekaharSa gaNi, paramANuMda muni vageree mogala samrATone pratibodhI ahisAne vijayadhvaja pharakAvyo che. mogala samrATane ahiMsaka banAvavAnuM anupama mAna jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajIne ja ghaTe che. temanI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI zatruMjaya | jaina tIrthone zrI AdIzvara bhagavAnanI TuMka zeTha motIzAhanA maMdiramAMthI A TuMkamAM javAne raste che, temaja hanumAna dvArathI eka sIdhA raste paNa jAya che. gaDha upara madirAnA keTanA bIjA rakta thaI ahIM avAya che. zatruMjaya girirAjanA bIjA zikhara upara bhagavAna AdinAthanI TuMka banI che. girirAja para A TuMka sauthI moTI ane sauthI vadhu pavitra manAya che. A eka ja ke AkhA parvatanuM bIjuM zikhara rahyuM che. A tIrtharAjanuM ATaluM mahattva A TuMka upara ja avalaMbeluM che. tIrthapati zrI AdinAtha bhagavAnanuM prAcIna aitihAsika parama darzanIya maMdira A TuMkanA madhyabhAgamAM che. moTA keTanA vizAla daravAjAmAMthI praveza karatAM ArasathI maDhelA suMdara rAjamArga dekhAya che, jenI banne bAju paMktibaddha seMkaDo jinamaMdiranAM darzana thAya che. A maMdire temanI vizALatA, bhavyatA, uccatAnA kAraNe darzakanuM hadaya ema AkarSe che. A mandiranAM darzana karatAM bhavyAtmAonuM hadayakamala vikasita bane che ane maMdiramAM birAjamAna jinavareMdradevanI mUtionAM darzana-pUjana mATe pAchaLa bIjAne megala darabAramAM javAnI taka maLI che. tethI ane jaina saMghane saMpannasvataMtra karavAmAM temane ja asAdhAraNa hisso che. e ja ripuMgave saM. 16pa0 mAM A mahAtIrthanA chalA udhAramAM pratiSTA karAvI che, je adyAvadhi darzanIya ane pUjanIya che. samasta jaina saMgha tyAM Aje prabhubhaktine apUrva lAbha laI AtmakalyANa sAdhe che. mArA A kathananI puSTimAM aitihAsika prakhara vidvAna zrImAna jinavijyajInA zabdo ApuM chuM je bilDala uyukta che. - selavI zatAbdi ke uttarArdhameM cittoDa thI vibhUmImeM kamosA, namaka karmavIra zrAvaka kA avatAra huA jisane apane uzravIryase isa tIrthAdhirAja kA punaruddhAra kiyA isI mahAbhAga ke prayatnase yuTa mahAtIrtha mUcchita dazA tyAga kara kira jAgratAvA ke dhAraNa karane lagA aura dinapratidina adhikAdhika unnata ne lagA ! kira jagara hIravijayarike samucita sAmarzane isakI unnatikI gatie vize vega diyA like kAraNa yaha Aja jagata meM "mandira kA zara" (The city of Temples) kaddA jArA hai." Aje zatruMjayanA A bhavya maMdirane joIne pAzcAtya vidAna ane musAkare paNa mugdha thAya che. sana 1916mAM muMbaInA gavarnara le vilana pAlItANA AvyA hatA tyAre TAImsa eNTa InDiyAnA e ja varSanA tA. 14 phebruArInA amAM suMdara lekha apAyA che tenA lekhanuM deDIMga A pramANe che. "The Governor's Tour in the City of Temple -maMdiranA zaheramAM gavarnaranI musApharI... jemAM zatranuM suMdara varNana che. ("zatraya vIdvAra prabaMdha.") Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 67 : zrI zatru'jaya hRdaya ekadama utsuka thai jAya che. je mandira tarapha dRSTi nAMkhA te adbhuta ane anupama dekhAya che. mandirAnI kArIgarI, UMcAI, zilpa tathA aMdara birAjamAna vairAgyamayI jinavarendradevanI adbhuta AkarSaka mUrti enAM darzana karatAM dazakanA hRdayamAMthI Azcaya sUcaka zabda nIkaLI paDe che ane hRdaya mastaka sahita bhUkI paDe che. cAtaram jyAM daSTi nAMkhA tyAM madirA ja mandirA najare paDe che. A TuMkamAM mahArAjA saMprati, matrIzvara vimala, mahArAjA kumArapAla, matrIzvara mAhaDa, mahAmAtya vastupAla tejapAla, pethaDazAha, samarAzAha, tejapAla seAnI vagerenAM bhavya sadiza anyAM che. tInA uddhAra mukhya AnA ja thatA. capi navA navA uddhArA thatA haiAvAthI prAcInatA tenA asala rUpamAM nathI dekhAtI chatAM ya tInI mahattA, pUnyatA ane prAcInatA tA dazakanA hRdayapaTa para AlekhAI ja jAya che. A TuMkamAM keTalAM maMdiza che tenI sakSisa yAdI nIce mujama che. AdIzvara bhagavAnanI TuMkamAM e deharAM mukhya che, 234 deharIe che, 1315 pratimAo che, 1664 pagalAM che. vimalavasahImAM 34 deharAM, 59 deharIA, 1451 pratimAo, 209 pAdukAo che. narazI kezavajImAM 2 daherAM, 70 deherIe, 700 pratimAe, 2 pAdukAo che. tItha uparanA killAnA khIjo daravAjo A TuMkamAM che jene rAmapALa kahe che. vi. sa'. 1939 mAM yAtrALu vadhAre thavAthI bIjI khAjI eka bIjo daravAjo (mArI) mUkela che. ahIthI aMdara-meTI TUkamAM javAya che. A pALamAM e mukhya madiza che. A pALamAM DALIvALA bese che. A pALamAM meAtIzAnI TuMkanI phUlavADI ane kuMDa che. AgaLa jatAM sagALapALa Ave che, jyAM dareka yAtrALu chatrI, lAkaDI, hathiyAra vagere mUke che ane zeTha A. ke. nI peDhI taraphathI cAkI bese che. AgaLa jatAM dAlAkhADI Ave che temAM sagALakuMDa ane nagArakhAnuM che. sagALapALathI AgaLa meAjA paNu lai javAnI manAI che. sagALapALanI mahAra adhikArIe ane rAjAmahArAjAe paNa chuTa utAre che, jenI nATIsa tyAM cADelI che. dolAkhADIthI AgaLa ja vAghaNapALa Ave che. tyAM daravAje e bAjI hanumAna ane vAghaNanI mUrtionI ceAkI che. ahIMthI narazI kezavajInI TUMkamAM javAnA rastA che. tyAMthI' AgaLa jatAM vAghaNapALanA daravAjAthI hAthIpALanA daravAjA sudhInA bhAgane vimalavazI kahe che. gujarAtanA mahAmaMtrIzvara vimalazAhe A Tuka adhAvelI che. ahIMthI khanne mA maMdiranI lAIna zarU thAya che. temA DAmA hAtha tarapha zrI zAMtinAthajI, cakrezvarI devI, supArzvanAthajInuM maMdira (jene vimalavazInu maMdira kahe che ane jemAM eka cAmukhajImAM nemanAthajInI cArI, yAdavA, rAjula vagerenAM suMdara citrA che.) jagatazeThanuM maMdira tathA sahesA pArzvanAthanu Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zrI zatruMjaya jena tIrthonA deharu che ke je sUryakuMDanA kinArA para AveluM che. ema kahevAya che ke zrI RSabhadevajInuM maMdira mahArAjA kumArapAlanuM baMdhAveluM ane kalikAlasarvajJa AcAryazrI hemacaMdrasUripratiSThita che. A maMdirane kumArapAlanuM maMdira kahe che. vimalavazInI jamaNI bAjumAM kezavajI nAyakanuM paMcatIrthanuM maMdira che. bIjuM puMDarIkasvAmInuM maMdira che. A be maMdiranI eka TuMka manAya che. AgaLa upara bIjA maMdire paMktibaddha Ave che temAM kadI yakSanI derI prAcIna che. tyAMthI AgaLa amIjharA pAzvanAthajInuM suMdara maMdira che. bIjA paNa nAnAM bhavya maMdiranI lAIna Ave che. AgaLa ghaNe dUra jatAM eka digaMbarI maMdira che. zrI zvetAMbara saMghe potAnA laghu dharmabandha jevA digaMbarene dhamadhyAna karavAnA sAdhanarUpe jamIna ApI maMdira bAMdhavA dIdhuM che. AgaLa jatAM hAthIpoLanA daravAjA pAse zatruMjaya mahAmyanA kartA zrI dhanezvarasUrijInI mUrti che. kumArapAlanA maMdira ane hAthIpaLanA killAne nAke sUryakuMDano rasto che. sUryakuMDa ghaNe ja prAcIna che. A kuMDa ghaNe ja pavitra ane camatkArI manAya che. tenI pAse ja bhImakuMDa che. killAnI rAMge trIjo bhramakaMDa che, jenuM bIjuM nAma IzvarakuMDa che. sUryakuMDa ane bhImakuMDanA vaccenA eka khUNAmAM eka zivaliMganI derI che je ajaina zilpIo ane pUjArIonA prabhubhajana mATe rAkhavAmAM AvelI che. A che jaina zrAvakenI udAratAnuM daSTAMta. temaNe keIne paNa dhama karatAM kyA nathI eTaluM ja nahIM paNa anukuLatA karI ApI che. AnI vyavasthA jaina saMgha rAkhe che. kumArapAlanA maMdiranA ugamaNu bhAganA pachavADe eka vizAla TAMkuM che, jenuM jala zrI tIrthapati aSabhadevajInA abhiSeka mATe vaparAya che. meTI TuMkanA jinamaMdirono paricaya ratanapaLa moTI TuMke athata dAdAnI TuMka dAdA eTale prathama jinezvara ! A avasarpiNInA yugAraMbhe-jugalika yuganuM parivartana karanAra prathama puruSottama! prathama tIrthaMkara ! prathama devAdhideva!! A TuMkamAM eka derAsarajI tIrtheza (prathama tIrtheza tathA zatruMjayatIza) zrI AdIzvara bhagavAnanuM che. piLamAM pesatAM e traNa mALanA vizAla maMdiranAM darzana thAya che. A derAsarajI e ja zrI siddhAcaLa tIrthanuM mukhya deharuM. mekSamArganA musApharane vATakhaca mATenI sagavaDa sAru nANuM jame karAvavAnI saddhara peDhI ane mekSanI jAmInagIrI. vartamAna mUlanAyaka zrI AdinAtha bhagavAnanI mUti seLamAM uddhAraka zeTha karamAzAhanA samayanI sthApita che. A pahelAMnA uddhAramAM teramA uddhAraka zrI jAvaDazAhanA samayanI mUrti vidyamAna hatI. jAvaDazAhanA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 60 : zrI zatruMjaya samayanI mUtinI bAhaDazAhe pratiSThA karAvI hatI. A prAcIna bhavya mUtine vi. saM'. 1368-136mAM allAuddInanA sainya gaLAmAMthI nAza-khaMDita karI hatI. tyArapachI samarAzAha vi. sa. 1371mAM bRhatapAgacchIya zrI ratnAkarasUrijInA hAthe pratiSThA karAvI nUtana bhavya biMbanI sthApanA karI hatI.x " varSe vikramataH kusaptadahanakasmin (1371) yugAdiprabhu, zrIzatrujayamUlanAyakamatiprauDhapratiSTotsavam // sAdhuH zrIsamarAbhistribhuvanImAnyo vadAnyaH kSitI, zrIratnAkarasUribhirgaNadharaiyaH sthApayAmAsivAn // " ( za jaya tIrthodAra prabaMdha) A uparathI eka vastu niNIta thAya che ke bAhaDazAhe vi. saM. 1211mAM je tIrNoddhAra karAvyo temAM bhavya jinamaMdira AkhuM navuM banAvyuM ane bhUlanAyaka te jAvaDazAhanA samayamAM ja rAkhI kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI ma.nA hAthathI punaH pratiSThA karAvI. tyArapachI musalamAnee mUtine khaMDita karI ane maMdirane amuka bhAga khaMDita karyo. samarAzAhe nUtana mUrti sthApita karI ane maMdirane samarAvyuM. tyArapachI musalamAnee samarAzAhi sthApita mUtine khaMDita karI mastaka khaMDita karyuM. A vakhate te musalamAnonA trAsane lIdhe ghaNu vakhata sudhI khaMDita mUti pUjAtI rahI. tyArapachI mevADanI vIra bhUmimAM janmelA cite nivAsI karmA zAhanA udagra viyathI tIrthAdhirAjane punaruddhAra thayo. karamAzAhe gujarAtanA sUbedArane Azrita banAve ane chelle tenI pUrNa hAnubhUti ane sahakArathI A kaThina jIrNoddhAranuM kArya saphaLa karyuM. karamAzAhe maMtrIzvara vastapAle saMgrahIta suMdara pASANuphalahIthI suMdara biMba banAvarAvyuM je ApaNuM sanmukha atyAre vidyamAna che. karamAzAhe uddhArita* bhavya jinamaMdira ane temaNe ja pratiSThitasthApita mUti adyAvadhi jaina saMghanA kalyANamAM sAkSIbhUta-hAyabhUta thaI rahela che. * hI grahartukriyAsthAna ( 1369 ) maravye vikramavatsare jAghaDirathApita vizva maherAva thAta ! (vividhatIrthaka5, zrI jinaprabhasUri) 4 me re caMdAnI dumite sati ( zarU72 ). zrImU8nAthA sAdhu zIramo racavAta " ( vividha tIrthakalpa ) + nIcene lekha paNa uparanA kathanane ja puSTi Ape che. " tIrthe'tra sAdhukaramAbhidho dhanI siddhisiddhitithi 1588 saMkhye cAma[4] trujAravimamuninAma" ne karU I (zatruMjaya girirAjanA malanAyakajInA maMdiramA divAla para lekha) bhAvArtha- saM. 157(8)mAM kazAhe zrI AnaMdavimalasUrijInA upadezathI zatrujaya tIrtha uparanA mUlamaMdiranA punaruddhAra karyo. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ jaina tIrthAMnA vaizAkha vida ke daravarSe utsavapUrvaka ujave che ane bhAratanA samasta jaina sa Mghe zrI zatruMjaya : 7 : A dhamavIra puruSe sthApita prabhujInI varSagAMTha pAlItANAmAM ane anya zaherAmAM paNa jaina saMgha karmAMzAhanA guNagrAma gAvA sAthe prabhubhakti kare che. A mahAna upakArI puNya prabhAvaka puruSanA guNusmaraNa karI AtmahitamAM prayatnazIla thavAnI jarUra che. je bhUla madiramAM A smRti sthApita che tyAM gabhArAmAM suMdara nakazIvALAM rUpAnAM kamADa anAvavAmAM AvyAM che. malanAyakajIne pharatI suMdara rUpAnI chatrI anAvI che. mUla gabhArAmAM rUpAnu` bhavya chatra saM. 1943mAM zA. nAthAlAla nIhAlaca Mde khanAvarAvelu che. Apu' gabhadvArA moTA jhummara, hAMDIe ane takatAthI zaiAbhita che. temaja sthAna sthAna para aneka sudara jinamUtie sthApelI che. AkhA gabhArA ahu ja gaMbhIra, pavitra ane suMdara vairAgyamaya vAtAvaraNathI bharelA che ane dazakane tyAMthI khasavAnuM mana paNa na thAya tevuM ramaNIya dRzya tyAM dekhAya che. mULa gabhArAmAM zrI AdinAthajInA paragharanI pratimAjI sAthe pratimA 58, raMgama DapamAM pratimAjI 91, dhAtunAM siddhacakra 2, pASANanAM siddhacaka 1 tathA rUpIAnA sAthIceA 1 che. mALa upara caumukhajI sAthe pratimA 81, pagalAM joDa 2 tathA vijaya zeTha ane vijayA zeThANI joDa 2. ragama DapamAM zrI AdIzvarajInI sAme hAthI upara bharatacakravartI tathA marudevI mAtA che. e hAthI ArasanA che. mUlanAyakajInA derAsarane lagatI grAphra daherIe 54 che, geAkhalAmAM pratimAjI joDa 23, sarasvatI devInI pratimA 1, zrI gautamasvAmIjInI pratimA 3 tathA hAtha joDIne UbhelI vijaya zeTha vijayA zeThANInI kRti che. uttaranI cAkInA thAMbhalA 2 mAM geAkhalA r mAM pratimAjI 3 zrI haidrAmAdavALA zA muTTharamalajI DhaTTAnI padharAvelI che. rathayAtrAnA cAka~ dAdAjInA daherAMnA suzeAbhita samacArasa cAkamAM rathayAtrA kADhavAmAM Ave che. ghaNI uttama nakasIvALA seAnA-cAMdInA ratha, sAnA cAMdInI pAlakhI, seAnA- cAMdInA arAvaNu hAthI, suMdara gADI, seAnAnA mera Adi bahu mUlyavAn vAhanAdi vijayA zeTTa tathA vijayA zeThANI-ekane zukalapakSamAM brahmapAlananA niyama hatA, ekane kRSNupakSamAM, mudate e enA sayeAga sAdhI kasoTI karI. paraNyA. seTIe suva saMpUrNa zuddha nIvaDayuM AjIvana teoe brahmacarya pAlana karI sadgati sAdhI apavAda, khArI, eMDu kAMI na zeAdhyu ' AtmatinA nAda pAse AvA AtmA jagatanA tamAma vAdane tuccha gaNe che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] [ zrI zatru jaya sAdhanathI bharapUra rathayAtrA nIkaLe che. AvI rathayAtrA kaDhAvanAre rU. rapA nakarAnA zeTha ANaMdajI kalyANajIne bharavA paDe che. A cekamAM pUjA paNa bhaNAvavAmAM Ave cheprathama te phakta eka snAtra ja hamezAM bhaNAtuM hatuM, jyAre pUjA te keIka ja divase bhaNatI hatI, paraMtu Azare ekAda dAyakAthI dAdAnA darabAramAM yAtrAnA samaye ATha mAsa payata (cAmAsAmAM yAtrA e dhanI maryAdA che) rAgarAgaNInA lalakArathI hArmonIyama vagere sAdhano sAthe vividha prakAranI pUjA bhaNAvavAmAM Ave che. pUjAne nakare rUA. pA Apavo paDe che tathA prabhujIne senAnA samavasaraNamAM padharAvavAnI bhAvanA hoya te be rUpiyA nakare vadhAre Apavo paDe che. A cekamAM Arasa patharAvavAnuM pahelavaheluM kAma dhulIyAnivAsI tapAgacchIya zeTha sakhArAma dulabhadAse karAveluM che. tenA upara chAMyaDA sAru lekhaMDanI chatrI khaMbhAtavALA zeTha popaTabhAI amaracaMde karAvI che. sadarahu chatrI pavananA vAvA DAnA tephAnathI tuTI javAthI hAla te jagyAe taddana lekhaMDanI ane tenI upara kAca maDhI ghaNI suMdara chatrI banAvavAmAM AvI che. tyArabAda A ratanapaLanI kula bhamatImAM temaja daherAomAM eTale ke dAdAnI AkhI TuMkamAM Arasa Arasa ja dekhAya che. te kAma tIrtha jIrNoddhAranI dezAvaramAM TIpa karIne mesANAvALA zeTha veNIcaMda suracaMda mAraphata suMdara zobhAvALuM thavA pAmyuM che. nAnA udhdhAravALAnI TIpamAM ukta zeThanuM nAma gaNavAmAM Ave to kaMI khoTuM nathI. , zrI puMDarIkasvAmInuM maMdira mUlanAyaka tIrtha patinI sAme jaceka vaTAvIne zrI puMDarIkasvAmInA maMdiramAM javAya che. zrI RSabhadeva prabhujInA teo mukhya gaNadhara hovAthI temanuM sthAna ahIM sthApyuM che. Anu ja anukaraNa bIjI TukemAM paNa jovAya che. saM. 1587 vaizAkha vada 6nA divase zeTha karmazAe jIrNoddhAra karAvyo tyAre ahIM paNa mUti birAjamAna karela hatI. gabhArAmAM 63 pratimAo che. * zrI mUlanAyakacha tathA zrI puDarIkasvAmIjInI sthApanA-pratiSThA vakhatanA karamAzAnA lekho gAdImA vidyamAna che, tethI banane lekho ahI nIce ApavAmA Ave che, atyAre te mahAprabhAvika AcArya zrI dhanezvarasUrijIkRta zatruMjaya mAhAbhya vidyamAna che. ||AUM|| saMvat (1) 1587 varSe zake 1453 pravartamAne [ pezA]sa vadi 6 ||dhau // zrIcitrakUTavAstavya zrIosavAla ] jJAtIya vRddhazAkhAyAM do0 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatru [ jaina tIrthane raMgamaMDapamAM banne bAju be derIo che. jamaNI taraphanI pahelI derImAM ra1 pratimAo ane bAjI derImAM 48 pratimAo che. DAbI bAjumAM pahelImAM 22 ane bIjImAM 1 pratimAo che. pagalAM 8 jevI che tathA gautamasvAmI vagere paNa che. puMDarIkAmI pAMca kroDa yunivaranI sAthe trIpUrNimAe A girirAja upara moze padhAyAM tyArathI A girirAjanuM nAma puMDarikagiri narasiMha muta do. [se ]lA bhAyA~ bAI lIla putra 6 dI. ratnA bhAryA rajamalada putra zrIraMga do. pomA ma pAyada dvi. paTamAde, putra mANakahIra do. gaNA bhA gudA ]i nA pu rU . rAzi mA. haitra 4. sUma putra rahyA che. sojA mA jAva . [4]Sama . mana vide []paca zrImadrAlasamAzaMgArahAra zrIzalayasaptamodvArakAraka do karamA bhA0 kaparAde hi0 kamalAde putra bhISaji putrI bAi somAM vA0 sonA bA0 manA bA0 mA pramukha samasta kuTumbayo zacuMjayamukhyaprAsAdvAre zrIAdinAthavidha pratiSThApitaM / maM. rkhii| maM. narasigasAnidhyAta pratiSThita jiH | tra A lekha zaitruMjaya tIrthamAM tIrthaMpati zrI AdinAtha bhagavAnanI pratimAnI beThaka upara, 5. patama utarelA temAM tIkAraka pharamAvyA hatA temanA kuTuMba parivArane pazcaya ane 158mAM vaizAkha vada 6ne ravivAre prati karAvyAne ulekha che. atrIzvara karamAzAhanA kuTaane ulekha paricaya A pramANe che. citoDanA rahevAsI savAla jJAtiya ane vRddha zAkhAvALA dezI narsITanA putra desI setalA temanAM patnI lIlI, tene thayu hatA, 1 ratnAzA, pamAsA, gaNAsA, dazaratha sosA bhAthI ramI bhANI pade gurAdi devalade bhAva putra. zrIraMga pade gArade me sughamAde putra mAhIra putra davA keTalA putranuM nAma nathI. rAjasabhAgAravAra, cavuM saptama tIharikazI karamA (zA) bhAryA kapUra, di. kamalAde, putra bAika,(bhIkhamajI,) putrI bAI bhAM, bAIsenA, bAI manA, bAI tA. Adi samasta ane zreyArthe zatruMjyanA mukhya prAsAdanA udAramAM AdinAtha prabhujInA bibanI nikA karI maMtrI narasITanI sahAyatAthI niti zrIsUribhika che. purIsvAmIne lekha #n saMvata 1987 varSa gA =ri zrI omapaMza vRddhazAkhAyAM dI tokSA bhA0 bAI lo suna do0 ralA do0 pomA do0 gaNA do0 dazaratha hI bhojA do0 karA bhA0 kapUra / kAmalade pu0 bhopajIsahitena prIpuMDarIkavimyaM kAritaM / zrI. // A lekha mukhya dukamAM lakhAyajInA maMdiranI sAme rIkavAmI upara che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] .: 73 : zrI zatruMjaya prasiddha thayuM che. zrI puMDarIka gaNadhara te bharata cakInA meTA putra thAya che. temaNe zrI jhASabhadeva prabhujI pAse prathama dIkSA lIdhI ane prathama gaNadhara banyA. temaNe savAkoDa zlokanuM zatruMjaya mAhAtmya banAvyuM hatuM. zatruMjaya mAhAsyanA Adi kartA teo che. ahIM raMgamaMDapamAM rAdhanapuravALA kamaLazIbhAI gulAbacaMde rASabhadeva prabhunA pAMce kalyANakanA suMdara citrA karAvyAM che. sAthe caMdarAjA, sUryakuMDa Adi Adine sUcavanArA citra citarAvyAM che. meTI bhamatI trIjI pradakSiNunI zrI puDarIkasvAmIjInA daherAnI DAbI bAjuthI zarU thAya che te tIthakhAtAnA oraDA sudhI daherIo ra9, jemA eka daherI khUnI dAru bharavAnI che eTale bAkI daherI 28 mAM pratimAjI 160, pagalAM jeDa 4, gautamasvAmIjInI mUti 1 AmAM cAvIzIonI pratimA eka gaNuM che. rathakhAnAnI eAraDI pAse derAsarajI zikharabaMdhI che jemAM pratimAjI 14 che. daheruM zrI rASabhadevajInuM be bAraNAvALuM che. | upalA derAsarathI zrI aSTApadajInA derAsara sudhI daherI 21 gekhalA sudhdhAM che. temAM pratimAjI 48 ane pagalAM jeDI 1. zrI kaSabhadevajInuM deharUM (zrI sImaMdharasvAmInuM daheje) A deharAmAM bhUlanAyaka zrI trASabhadevajI bhagavAn che paraMtu janatAmAM A maMdira "vartamAna kAlamAM mahAvideha kSetramAM vicaratA zrI sImaMdharasvAminuM deharUM" e nAmathI prasiddha che paraMtu vAstavika rIte ema nathI A maMdira zrI rASabhadevajInuM ja che. A maMdira maMtrIzvara zrI vastupAla tejapAle baMdhAveluM che ema kahevAya che. , paraMtu atyAre mUlanAyaka zrI trASabhadevajI che. temAM gAdImAM lekha che. lekha nIce ApuM chuM. lekhano bhAvArtha eTale che ke "saM. 1977mAM mAgazara zudi 5 ne ravivAre, vRdhdhazAkhAnA, osavAla jJAtIya, amadAvAdanivAsI zrAvaka cAMpazIe kuTumba sahita zrI AdinAtha bhagavAnanuM biMba banAvarAvyuM ane pratiSThA tapAgacchIya jagadaguru zrI hIravijayasUrijInA praziSyanA hAthe thaI haze paraMtu chelluM nAma nathI vaMcAtuM, saMvat 1677 varSe mArgazIrSa zukla 5 ravau vRddhazAkhAyAM zrIosavAla jJAtIya ahammadAvAdavAstanya sA0 yekara bhAryA lADako suta sA0 mAnasigha AmAM saMkSepamAM kuTuMba paricaya ane 1547mAM vaizAkha vadi 6 pratiSThA karAvyAne ullekha che. atyAre te ApaNu pAse mahAbhAvika zrI dhanezvarasUrijI mahArAjakRta zrI zatruMjaya mAhAmya vidyamAna che, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya | Sw: [ jaina tIthIne mAyaryA phulAM suta cAMpasI pramukha kuTumbayutena svayale zrI AdinAthasvAmi vi kAritaM pratiSTitaM ca tapAgacche bhaTTAraka zrIhemavimalari tatpaTTAlaMkAra bha0 zrI zrAnaMdavimalasari tatpadhurAdhuraMdhara ma0 zrI vijayadAnasUritanpaTTa pUrvAcalakamalavAMdhavasvadezanApratibodhita mahAmahipativinirmitaghaNNAmAsika sarva jIvAbhayapradAnapravartana zrIzacunaya, jIjIyAdIkaranivartanAdilanita jAgratajinazAsanaprabhAva bha0 zrI hIravijayaritatpadRpadmapadmInipati svavacanaracanAcAturI camatkRtamahArAjAdhirAjapradatta sarvadA govalIvaI. mahISa mhiipiivnijori sUkAi xxx uparyukta lekha jotAM ema banI zake kharuM ke prathama mahAmaMtrIzvara vastupAla tejapAle te zrI sImaMdhara svAmInuM maMdira baMdhAvyuM haze ane jIrNodhdhAra samaye kAraNavazAta mUlanAyaka bIjA padharAvyA haze eTale maMdiranuM nAma zrI sImaMdharajInuM maMdira kAyama rahI gayuM che. A maMdiranA gabhArA tathA raMgamayamAM maLIne kula 46 pratimAo che, mALa upara mubaja che. maMdiranA raMgamaMDapamAM zrI sarasvatIdevI temaja vijaya zeTha ane vijyA zeThANInI smRtio che tema ja raMgamaMDapa sAme gekhalAmAM aMbikA devInI mUrti che. A daherAmAM uttara tarapha bhaMDAranI tIjorI vagere sAmAna rahe che. zrI aSTApadajInuM dahera zrI aSTApadajInuM daheruM eka, pratimAjI 69, gautama svAmIjInI mUrti 1. * amakA nAmanI strI matI sAsarAmAM jaina dharma pALatI hatI. zrAdanA divasamAM eka vakhata khIra karelI te samaye mAsakSapaNanA pAraNe tapasvI sAdhu mahAtmA gocarI padhAyAM temane khIra vaherAvI. pANI bharIne AvelI sAsune pAMDeNe cADI khAdhI. sAsue paNa khIranI tapAsa karyA vinA na lUTatApUrvaka teNInA bane sutrAne laI ghara bahAra cAlI nIkaLavA kahyuM. duSTA sAsue vahune kADhI mUkI. teNune vara ghara AvatAM mAtAe jaNAvyuM-"tArI vahue Aja zrAdhdhanI khIra prathama muMDakAne ApI. " AthI cheka paNa vadhAre gusse thA; paNa UMdhA pADela vAsaNa upADIne jue che te tyAM supAtradAnanA prabhAve vividha prakAranAM divya pakavAnAthI bharelAM kAma jayAM. AthI te pitAnI vahune tevA khabhe hATI nAkhI deTI gayA. amakAne dITha, amakAe paNa patine kuhADI laIne Avato je te potAne mArI nAkhaze ema dhArI banne bAlake sAthe kuvAmAM paDavuM mUkahyuM. tenI pAchaLa tene dhaNI paNa paDyo. dhaNI marIna paDe e amakA sarIne devI aMbikA thaI. A dekhAva mUrtimAM Abehuba dazyamAna che. A aMbikAdevInI mUrtine keTalAka saccAI TevI paNa mAne che. A maMdiramAM eka bIjI paNa devInI mUrti che jenI nIce cuM, 1971; AzarAja putra suga ATaluM vicAryuM che, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] H 7pa : zrI zatruMjaya A daheja siMhaniSavA nAmanA cityAkAre che. be, daza, ATha ne cAra e pramANe cAre dizAe prabhujInA samanAsAvALAM biMba che. rAvaNanI vINa vagADatI tathA maMdirInI nRtya karatI mUti dekhADavAmAM AvI che. labdhivaMta gautamasvAmIjInI pratimA paNa sthApI che. pagathIyAmAM tApane paNa cItarelA che. 'aMgUThe amRta " vase, laMdhita bhaMDAra, te guru gautama samarIe, vAMchita phala dAtAra gautamasvAmIjInA hAthe jemaNe dIkSA lIdhI te tamAma kevalajJAna pAmIne mekSe gayA. aSTApadajInA daherAthI rAyaNa vRkSanA khuNA sudhI daherI 15, gekhalA 3, pratimAjI 75 pagalAM jeDa 19 tathA gautamasvAmIjInI mUrti che. navA AdIzvarajInuM dahera A daherUM mULa maMtrIzvara vastupAla tejapALe baMdhAveluM che paraMtu hAlamAM temAM suratavALA tArAcaMda saMghavIe gayA saikAmAM prabhunI pratiSThA karAvela zrI AdinAtha prabhunI mUti mULa nAyaka tarIke birAjamAna che. gayA sikAmAM tIthapati mUlanAyakajI zrI AdIzvarajI bhagavAnanA daherAmAM prabhujInI nAsikAnA TeravA upara vIjaLI paDatAM nAsikA khaMDita thayelI jANa zrI saMghe nahi pUjavAnI marajI kathauthI mUlanAyakane utthApana karI temanI jagyAe navA AdIzvarajInA biMbane sthApana karavAnuM dhAryuM, tethI A bhavya, manohara, vizAla bhAlavALuM navuM biMba lAvavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu adhiSThAyakanA camatkAra sAthe "nA" e avAja Adeza thavAthI tathA zreSThIne svapnAmAM vaLatA (5chInA) udhdhAra vinA nahIM uThavAnuM jaNAvyAthI malanAyakane utthApana karavAnuM baMdha rahyuM. nAkanuM TeravuM rUpAnuM karAvyuM tathA navA biMbane-zrI AdIzvarajInI navI pratimAjIne vastupAla tejapALe baMdhAvelA A daherAmAM padharAvyA. A daherU dAdAnA dahere jatA DAbA hAtha upara che emAM pratimAjI 51, pASANanA siddhacakra 2, pagalA joDa 1, tathA vijaya zeTha vijayA zeThANI temaja samarAzAha zeTha zeThANInI mUrti jeDa 2 che.* ke ahIM moTI TuMkamAM keTaleka ThekANe zrAvakazrAvikAnI mUrti che paraMtu bhAvika zrAvaka te mUrtine vijaya zeTha ane vijaya zeThANI tarIke mAne che. vAstavika rIte A yugala mUtio maMdira baMdhAvanAra, jIddhAra karAvanAra ke koI moTuM kArya karI tIrthaprabhAvanAmAM, zobhAmAM bhAga lenAra zrAvaka zrAvikanI mUtio che. cadi koI itihAsa premI prayatnapUrvaka A yugalamUrtinA lekho prakAzita kare te ItihAsamAM navIna prakAza paDe tema che. gujarAtanA prasiddha maMtrI muMjAlanI mUrti ahIM che. tenI nIce lakhyuM che . == AvA bIjA lekhe paNa che. uparyukta navA AdIzvarajInA deharAmAM vijaya zeThanI mUrti nIce. saM. 1454 osavAlajJAtIya " ATalu vaMcAya che. bIjI mUrti sabharAzAha ane temanI patnI che, jemAM lekha nIce pramANe che- Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaya : 76 : [ jene lIdhe zrI RSabhadevanuM rahe A dahe ujanavALA pAMca bhAIoe baMdhAveluM hovAthI pAMca bhAInA daherAnA nAme oLakhAya che. A dahe zrI puMDarIkasvAmIjInA derAsaranA pagathiyA pAse dakSiNa tara che. emAM pratimAjI 15, dhAtunI pratimAjI 1, devInI mUtti 2, bahAra gokhalAmAM zrI hemaprabha suninI mUrti che. - sahastraphuTatuM rahe zrI mUlanAyaka AdinAthajInA daherAnI jamaNI tarapha eTale dakSiNa dizAesasaI dahe che. A daherAmAM ArasanI eka UMcI rasa pIlikAmAM cAre bAju nAnA AkAranA jina ihajAra uparAMtanI saMkhyAmAM che. pratimAjI 1035 che.* samavasaraNanuM dahanuM pATavALA saMghavI zA. motIcade saMvata 1275 (1379 mAM badhAvyuM hatuM. tenI pAse pANInuM TAMkuM che. maMdiramAM pratimAjIka tathA pagalAM leka 2 che. TAMkAne lagatI utara bAju tarapha khalA mAM pratimAjI 6, pagalAM jeDa 1 che. uttaraDhA bAraNe khalA 4mAM pratimAjI 5 tathA pagalAM jeTha 8 che. A daherAnA ugamaNe bAraNe gokhalA 4mAM pratimAjI de che. dakSiNa bAraNe alA pamAM pratimAjIka che. pagalAM leDa 2 tathA AthamaNe bArakhalA 4mAM pratimAjI 5, pagalAM jeTha 1 che* // saMvat 1414 varSa vaizAkha zu. 10 gurau saMghapati desalabhuta saMghapati samaga, samarA sagaga saM.mAliga, sA. sAjana, siMhAbhyAm kArApitaM pratiSThitaM zrIkalamRrizijyoM zrIdevagunamRrimiH zubhaM bhavatu // AvI ja rIte sImaMdhara prabhujInA maMdiramAM paNa je vijaya zeTha ane vijayA zeThANInI mUrti che te paNa zrAvakathAvikAnI mUrti che. temAM ATaluM vaMcAya che, 1371 mahA . 14 sema" pachI zrAvakathAvikAnAM nAma che. # A satranA maMdiramAM 1710 mAM zrasiddha bhapAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNie ni karAvI che. tyAM lekha che jene anittama bhAga A pramANe che "xxx ziSyopAdhyAya zrIvinayavijayagaNimiH pratiSThitaM zrIrastu zrI zavajayamahAtIrtha kAryakara paMDita zrI zAntivijayaga. devavijayaga, meghavijayaga. sAhAyyatA farofa Yyy! 4 atyAranuM A samavasaranuM maMdira che saM. 1784 mAM banyA lekha che, paranuM maMdiramAM je traNa parikara che te prAcIna che ane temAM judA judA le che. saM. 10ra7, 14 ane 178 eTale ke te A pariTa ahIM bIthI Avyo hoya athavA te A maMdiramAM pAchaLathI pheraphAra thaye heya. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - itihAsa ] [ zrI zatruMjaya camukhajInuM daheruM zrI puMDarIkajInA derAsaranA pagathIyA pAse uttara tarapha mukhajInuM zahera che. A daheja chellI bhamatInA cheDe, puMDarIkajInA dahere jatAM pahelAM Ave che. te gaMdhArIyAvALAnuM banAveluM che. meDA upara cAmukhajI vagere pASANanI pratimAjI che. A daherAnuM pazcima taraphanuM bAraNuM pUrIne temAM hAla pUjA-AMgIne sAmAna rAkhavAmAM Ave che. ahIM rUpAnAM paMcatIratha tathA siddhacake che. pratimAjI 8, rUpAnI pratimAjI 7, rUpAnAM sidhdhacaka da, dhAtunA siddhacaka 3 ane aSTamaMgalika 1 che. AnI pAse ja eka khAlI rahe che. A daheruM malTIzvara vastupAla tejapAle baMdhAveluM che. temAM pratimAjI nathI tethI temAM uparanI AMgIne hamezanA dAgInA rakhAya che. zrI gadhArIAnA cAmukhajInA daheranI pharatI jamaNI taraphathI DAbI tarapha sudhI daherIo 16, gAkhalA 2, sarvapratimA 7, pagalAM jeDa 3 tathA daherA 1mAM grevIsa tIrthaMkaradevanI paramapUjya mAtAonI putra sahita mUrtio che. rAyaNavRkSanA khUNAthI te caudaratananA daherA sudhI daherI 10, gokhalA 3, pratimAjI 33, vijaya zeTha ane vijayA zeThANInI mUrti ekhalAmAM, tathA Arasa pahANunI cAvIzI 2 che. cauda ratananA daherAthI te TheTha zrI puMDarIkasvAmInA daherAnA khUNA sudhI daherI 26mAM pratimAjI 94, dhAtunA siddhacakra 1, pagalAM jeDa 1, devInI mUrti 1, vijaya zeTha vijayA zeThANInI mUrti, tathA gokhalA 1mAM sAdhunI mUrti 3 che. zrI sImaMdharasvAmI bhagavAnanA daherAsara pharatI daherI tathA daheze temaja gekhalA vigerenI vigata- gokhale 1H zrI sImaMdharasvAmI bhagavAnanA daherAnI pAchaLa ajameravALAe baMdhAvele pratimAjI 2 che. suratavALA zeTha bhUkhaNadAsa jagajIvanadAse saMvata 1820 mA baMdhAveluM dahe, 10 kulanAyaka zrI AdinAthajI bhagavAna, pratimAjI 14 che. zA. maMgaLajIe saMvata 1810mAM baMdhAvelI daherI 1H mUlanAyaka zrI paprabhujI, pratimAjI 4 che. sAMkaLIbAInuM daheruM 10 mUlanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna, pratimAjI che. zrI sahastraphaNA pArzvanAtha bhagavAnanuM daheja 1, pratimAjI 17 che. saMvata 1826mAM baMdhAvelI daherI 1mAM pratimAjI 5 che. daherI 1: zrI gautamasvAmIjI vagere pratimAjI 5 tathA pagalAM jeDa 1 che, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone daherI eka pagalAM jeDa 3 che. daherI 1 zrI ajitanAthajI bhagavAnanI pratimAjI 5 che. dakSiNa taraphanA bAraNAnI zrI AdinAthajI bhagavAnanI daherI 1 pratimAjI raH pagalAM jeDa 1 che. pAMcabhAInA daherane lagatI UgamaNI tarapha daherI 1, amadAvAdanAM bAI ujamabAI sthApita pratimAjI 3 che. amadAvAdavALA bAjarIyAnuM daherUM 1, pratimAjI 15 che. bAjarIyAnA daherA pharatAM daherA-daherIonI vigata saMvat 1873 mAM baMdhAvelI daherI 1, pratimAjI 7 che. suratavALA zeTha jagannAthadAsa lAladANe saMvata 1926 mAM baMdhAveluM daheje 1 mulanAyaka zrI zAMtinAthajI bhagavAna pratimAjI 9 che. tenI pAchaLa saMvata 1826 mAM baMdhAvelI daherI 1, temAM pratimAjI 8, pagalAM jeDa pa, bhANA lIbaDIvALA pratiSThita pratimAjI 8 che. pazcima bAraNe meruzikharanI racanAvALA daherAmAM pratimAjI 1ra che. navA AdIzvarajInA daherAnI uttara taraphanA bAraNAnI AsapAsa daherI 2, ugamaNI taraphanI daherImAM pratimAjI 7, pazcima taraphanI daherI 1, saMvata 1810 bhavitAe baMdhAvelI, kulanAyaka zrI AdinAtha bhagavAna, pratimAjI 11 che camAM dAdAjInAM pagalAM jeDa 1 che. pAse daherI 1 zrI pArzvanAthajInI, pratimAjI 3 che. pAse pAdukAnI putrI 1 mAM pagalAM jeDa 1 che. pAse daherI 1 mAM pratimAjI 3 pagalAM jeDa ja che. pAse citarA upara pagalAM jeDa 34 che, navA AdIzvarajInA ugamaNe bAraNe daherI 1 pratimAjI 5 che. dakSiNa bAraNA tarapha mukhanI chatrI 3, pratimAjI 12 che. sahakuTanA daherAnA osAramAM gekhalA , ugamaNu tathA dakSiNa tarapha pratimAjI 2 che. sahakuTanI dakSiNa tarapha saMvata 1810 mAM baMdhAvelI daherI 1. mUlanAyakajI, zrI AdinAtha bhagavAna pratimAjI 5 che. e daherAnI pAse zrI rAmacaMdrajInI mUrti tathA taLe pagalAM jeDa 2 tathA devInI mRrti 1 che. tenI pAse mukhajInI chatrI , tenI pratimAjI 8 che Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ItihAsa ]. : 7 : zrI zatrujaya sahastrakUTanI AthamaNI tarapha daherI 1 pratimAjI 3 che. e daherAne lagatA gekhalA 9 mA pratimAjI 6 pagalAM jeDa 11 che. sahasaranI pAse kusalabAInA mukhajItu daheru pratimAjI 6 che. e daherA pharatA gekhalA 8 mAM pratimAjI 15 che. - zrI rAyaNupagalAnuM deharUM pazcima tarapha rAyaNapagalAnuM daheruM che, A pagalAM dAdAjI zrI AdIzvara bhagavAnanAM che. zrI RSabhadevajI bhagavAna dIkSA lIdhA pachI-pUrva navANuM vAra AvI A tIrthAdhirAja upara samavasaryA che te A ThekANe ja. A girirAjanI jema A rAyaNa paNa prAyaH zAzvata gaNAya che. A pagalAM uddhAravALA karamAzA zeThe saMvata 1587 mAM vaizAka vada 6 nA divase padharAvelA che. ArasanI kamAnadAra nakasIvALI suMdara daherI che. aMdara bhIMte suMdara ArasapahANamAM suzobhita dekhAya te rIte sametazikharajI ALekhela che je amadAvAdavALA zeTha dalapatabhAI bhagubhAIe karAvela che. bahAra bAjumAM ja nAnA meranI muti cunAnI che. rAyaNa vRkSanI nIce be cAtarA upara, vacamAM ghumaTIonI aMdara, chUTA pagalAM, caumukhajI 18, chUTI pratimAjI 25, kula pratimAjI 72 tathA pagalAM jeDa 182 che. rAyaNa pagalAnA daherAnI jamaNI tarapha mivinami tathA pAca pAMDavAnI daherI che tathA bIjI derIo paNa che. gaNadhara maMdira zrI AdinAthajInA daherAnI DAbI tarapha gaNadhara pagalAnuM daheruM che. A daherU salanAyakajInA daherAnI DAbI bAju para che. temAM cAvIza prabhujInA kula gaNadhara caudaseM bAvananI pAdukA jeDI daherAmAM eka parasALa bAMdhI te upara sthApela che. vIsa prabhujInAM pagalAM jeDI paNa sthApela che. te sivAya pratimAjI 8, tathA pagalAM jeDa 24 che. cadaratananuM daheruM jemAM suMdara eka ja sarakhA AkAranI bhavya 14 mUrtio che. gaNadhara pagalAnA daherAnI tathA caudaratananA daherAnI vacce caumukhajInI ghumaTI 1 mAM pratimAjI 4 che. saMpaIjinanuM dahe. A daherAmAM vartamAna vIzI ane vIzInA prabhunA (bharatakSetre 24, mahAvidehe 20) biMba padharAvelA che. A daherAne mULAjInA maMDapavALuM dahera kahe che. A daherAmAM khaMDita biMbanu yarUM che. pratimAjI44 che. mulAjInA maMDapanA uttara bAraNe gokhalA 3 mAM pratimAjI 3 che. sAmA pANInA TAMkA upara pagalA jeDa 12 che, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthone sametazikharajInuM he A daherAne caLavALI jALI cAre bAju bhIDIne bAraNA cUkyAM che. ahIM vIca prabhujInI pratimA tathA nIce pagalA sthApana karyo che. pratimAjI rada, pagalA jeTa 20. traNa bhamatInI vigata dAdAne pradakSiNAnI eTI tranamatamAM kula daharI 234 thAya che. upara lakhyA pramANe ratanapoLanA dara darIe uparAMta mAna pUrvAcAryonI keTalIka pratimAo temaja avAMcIna samayanA mahAna vidvAna dharmadhuraMdhara nyAyAbenidhi zrI vidyAnaMdasurIzvarajI AtmArAmajI mahArAjanI bhavya mahura pratimA che. rAzI cAvIzI sudhI jemanAM nAnAM guNagrAma thaze evA vijya zeTha ane vijayA zeThANInI mRtio, zrI gautamAmInI, sarSa mayuranI, zrI rAmacaMdranI, pratAparvata detrIonI satio vagere ratanapaLamAM che, temanAM darzana thAya che temaja bhAMgazamAM khaMDita thayelI pratimAjI vagere ghaNuM jovAnuM maLe che. temaja tyAM phUlavALA bese che tenI pAchaLa nAvAnI suMdara jagyA che, tyAM yAtrALuonAM kapaDAM vagerenI dekharekha rAkhanAra cAIne bAbata che. keracukhaDane baMsara paNa tyAM ja AvelA hovAthI te nimittanA paisA nAkhanArane sugama paDe che. * traNa pradakSiNA A pramANe che. 1. zrI mUlanAthajI AdIzvara dAdAnA darzana karI, maMdira bahAranI darIo tathA zrI navA Adezvara; cazvara maMdira natha mUla maMdiranI derIo, rAyadhu pagale, sulamaMdiranI derIo, madiranI pAchaLanI tathA bAjunI derIo, ane sImaMdhara svAmi tathA gulamadiranI bahAranI derIo, vagerenAM darzana karI raMgamaMDapamAM AvI bhUlanAthanA darzana kare. 2. navA AdIzvarajInAM tathA navA AdIzvarajInA maMdiranI bahAra pAse ja pAdukAo ane pAMca mALanA madiranI pAse je nAne kA jAya che tyAMthI me girirAja, dezIo, saspezikharajI, gurUvAdukAo, anukrame rAju pagale darzana karI, tyAMthI sAme gaydhara pagala, TellI tyAMthI traNa pArzvanAthanA darzana karI ragamaMDapamAM Ave ane dadhanAM darzana kare. 2. tyAMthI pAMca mALanuM maMdira bAbarIzanuM maMdira, zrI nemanAthajInuM maMdira thI darijI naLI badhI derIo; vIza viharamAna; aTapada che, tyAMthI badhA TekarIo; rAnI traNa kalA nA rAyaNu pagale cAvaMdana, namI vinamI. coratana tyAMthI dattara nakkI karIe; caumukha zaninAthajI ane purIka svAmika vaMdana karI rasa kapamAM ane pachI hu gabhArAmAM je vaMdana kare. A rIta A merI TukanA mULanAyaka, tAdhigajanAM darzana thAya che, A dareka manubhAva yuTToe hAtha joDI taraka maMdira ane harIomAM " rabA vijA bAlavuM, Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ' ' ra - phae : : * ! ! .: kA * " * che ja . ra.. - - ja * * - * * * - - - . . i 1 C --jeka kara A 3 * * * ' 3 * e i " * * { * zrI zatruMjayanI taLeTIH eka dazya -*, , gk.' haEd. ke * amArA * *** T ! ! * - I + H 1 T 2 ja: *. DH Blii# S che jas : ka E za jya upara rathayAtrAne varagho caDAvavAmAM Ave che te samayanuM eka dazya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatru jaya .: : A * . . V * kA * * Aje S : - 1 - rA . mukhya jinAlayanuM bhavya dazya menIzA zeThanI kane mukhya ninAmAda * * che * . nat ya S. . * che ?' . rAyaNa pagalAMnI derI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ItihAsa ] 81 : zrI zatru jaya vAghaNapoLanI aMdarathI ratanapoLa sudhInA daherA-daherI pratimA-pAdukAnI ekaMdara saMkhyAne keThe nIce mujaba vimaLavazI. daherAM daherI pAdukA jeDI, , 34 59 209 pratimA 1134 317 ratanapoLa, daherAM 26 . pAdukA jeDa pratimA , . 121 1394 . narazI kezavajI daherAM 2 deharI 70 kula pratimA 700, pAdukA jeDI. 2. * moTI TUMka-dAdAnI TuMkamAM ekadara 60 daherAM, 23 daherIo 4766 prabhunI pratimAjI che. temAM narasI kezavajInA umeratAM pratimAjI pa466 thAya che, daherAM 62, daherI 363 thAya che, pagalAM jeDa 1873 thAya che. ahIM dareka sthAne je pratimAjI tathA pAdukA vagere ApyAM che te anumA nathI che; karaNake dareka derIomAM pratimAjI vadhyAM jAya che eTale je kAMI vadhalaTa thaI hoya ane bhUlathI koI maMdira, deharI rahI gayela hoya e paNa banavA joga che. ApaNe te dareka jinabiMbane bhAvathI trikAla koDe vAra vaMdana che. narazI kezavajInI TuMkane vahIvaTa ghaNI pate kare che. dAdAnI Tukane vahIvaTa zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhI kare che. AkhA tIrthanI tathA tIrthabhUminI dekharekha e suprasidhdha pikI bAheMza munImanA sAtha taLe saMkhyAbaMdha mahetA, nekara, sIpAIo, InspekaTara Adi dvArA uttama prakAre kare che. motIzA zeThanI Treka rAmapoLathI bahAra nIkaLatAM cheDe dUra jatAM nava TuMkamAM javAnA raste-bArI Ave che. temAM sauthI pahelAM zeTha motIzAna TuMka Ave che. ApaNe je meTI TukanuM varNana vAMcI gayA te TuMkanI sAme ja-eka bIjI girirAjanuM zikhara che. tyA amadAvAdanA nagararoTha hemAbhAIe aDhaLaka dhana a hemAvatI baMdhAvI hatI. eka vAra hemAbhAI zeTha navI baMdhAtI pitAnI kanuM nirIkSaNa karavA AvelA hatA. A vakhate muMbaInA dharmavIra, dAnavIra ane karmavIra zeTha motIzApaNa yAtrArthe AvelA hatA. teo paNa zeTha hamAbhAI sAthe heka jovA AvelA. tyAM temaNe sAme ja meTI TuMka joI ane pahADanA banne zikharane alaga pADanAra khAI je. temane thayuM ke A khAI purAvI nAkhI heya te banne 1. motIzA zeThe muMbaImAM bhAyakhAlAnuM maMdira baMdhAvyuM, agAzImAM madira baMdhAvyuM ane bIjA paNa ghaNA maMdira baMdhAvyA che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 82 : jena tIrthane zikhare joDAI jAya ane eka suMdara devanagara banI zake. A vAta temaNe potAnA mitra zeTha hemAbhAI, zeTha haThIsiMddha vagerene kI, mitroe A vAta taddana azakya batAvI temaja pR thayelA moTA moTA rAjA-mahArAjAo ane zrImate paNa A kAma karAvI zakayA nathI pachI tamArAthI kevI rIte banI zakaze? paNa zeTha motIcaMda makakama vicAratA hatA hinda ane hida bahAra dhamAkAra tamane vyApAra cAlatA ane dhananI kamI na hatI. temaNe kahyuM mAre tyAM sisAnI pArTI ane sAkaranA kethaLA che tenAthI A UMDI khAI bharI daI upara nalinI gulama vimAnanA AkAranuM suMdara madira baMdhAvavuM che. zeThe pitAnA vacana pramANe cAra varSanA bhagIratha prayatna pachI aDhaLaka dhana kharca te khADe purAvI dIdhuM. ane vi. saM. 182 mAM maMdiranuM khAtamUharta karyuM. temanI IcchA hatI ke mArA hAthe ja pratiSThA karuM paNa bhAvinA garbhamAM zu che te koNa jANe zake tema hatuM? zeThanA maMdirajInI AsapAsa amadAvAdavALA zeTha haThIsiMha kesarIsiha, amaracada damaNae, metIzA zeThanA divAna zeTha pratApamalajIe zeThanA mAmA), zeTha vIracaMda bhAIcaMda lerAvALA, pArekha kaMkAbhAI, phUlacaMda, nAnajI cInAI, gagalabAI, premacaMda raMgajI, tArAcaMda nathu, jeThA navalazA zeTha karamacaMda premacaMda, pArekha svarUpacaMda hemacaMda, jecaMda pArekha vagerenA maLIne moTAM seLa daherAsara te ja vakhate baMdhAyA hatA. maMdiranI pratiSThA pahelA ja zeTha tIzA svargavAsI thayA. tyArabAda temanA putra khImacaMdazeTha mATe saMgha laIne sidhdhAcalajI AvyA. kahe che ke A vakhate bIjA bAvana saMghavIe sAthe hatA. saM. 18Tsa nA mahA vada bIje A bhavya maMdiramAM zrI rASabhadeva prabhunI pratiSThA thaI te vakhatane aMjanazalAkA pratiSThA vidhividhAna utsava bahu ja ramaNIya ane darzanIya hatuM. tyAra pachI A apUrva utsava pAlItANe thayA nathI ema janatA kahe che. metIzA zeThanA A utsavane kavirAjazrI vIravijayajIe motIzAhazeThanAM DhALIyAM banAvI amara karela che. A maMdira traNa mALanuM suMdara ane vizAla che. TaMkane pharatA vizAla, cAra kekAvALA keTa che. be bAju piALa banAvI vacce eka bArI mUkelI che jene rastA sIdhe moTI duka tarapha jAya che. 1. mukhya maMdiranI pratiSThA saM. 184 nA mahA vada bIje zeThanA suputra khImacaMda bhAInA hAthe mUlanAyaka zrI RSabhadevajI che. A sivAyanA te vakhatanA banelAM 15 meTA madire paricaya nIce pramANe che. 2. zrI puMDarIkasvAmInuM deruM zeThe ja baMdhAvyuM che. tenI pratiSThA paNa 18ae mAM ja thaI che. 3. dharmanAtha prabhujInuM deha-amadAvAdanA dAnavIra zeTha haThIsiMha kesarIsige baMdhAvyuM che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. : 83 * zrI zatruMjaya 4. dharmanAthajInuM maMdira-matIzA zeThanA divAna amaracaMda divAne A maMdira baMdhAvyuM che. A maMdiramAM maLanAyakajInI bhIMte mANeka ratananA be sAthIyA jaDelA che. 5. cemukhanuM deha--matIzA zeThanA mAmA zeTha pratA5mahala joItArAme A madira baMdhAvyuM che. 6. cemukhanuM daheja-gholerAvALA zeTha vIracaMdabhAIe A maMdira baMdhAvyuM che. 7. rASabhadevanuM maMdira--vAvALA pArekha kIkAbhAI vajecaMde A maMdira baMdhAvyuM che. 8. caumukhajInuM deha-mAMgaroLavALA nAnajI cInAIe baMdhAvyuM che. 9 zrI prabhunuM deha-amadAvAdavALAM gulAlabene A maMdira baMdhAvyuM che. 10. cha , pATaNavALA zeTha premacaMde baMdhAvyuM che. 11, pArzvanAthajInuM daherA--suratavALA zeTha tArAcaMda nathubhAIe baMdhAvyuM che. 12. gaNadhara pagalAMnuM deharu suratavALA zeTha khuzAlacaMda tArAcaMde baMdhAvyuM che. 13 sahasakUTanuM deha--muMbaIvALA zeTha jeThAbhAI navalAzAhe A maMdira baMdhAvyuM che. 14. zrI prabhunuM deha-A maMdira karamacaMda premacaMde baMdhAvyuM che. teo divAna amaracaMdajI damaNanA kAkA thatAM hatA. 15. zrI prabhujInuM deha-khaMbhAtavALA pArekha svarUpa hemacade A maMdira baMdhAvyuM 16 zrI prabhujInuM derAsara-pATaNavALA zeTha jecaMdabhAI pArekhe A maMdira baMdhAvyuM. A rIte A TUMkamAM kula 16 moTA maMdire meLa rAunDamAM AvelA che tenI pharatI 123 derIo che. AthI AkhI TuMka bahu ja manahara ane darzanIya lAge che. A TuMkamAM vacalI bArImAM nAke eka gokhalAmAM tapAgacchAdhirAja mahApratApI 1. jemaNe amadAvAdamAM haDIbhAInI vADInuM prasiddha maMdira baMdhAvyuM che temaja tyAM paNa mulanAyaka zrI dharmanAtha prabhujI che. A maMdiramAM suMdara kAraNI ane uttama zilpa che. amadAvAdamAM A eka bahu ja darzanIya ane prasiddha maMdira gaNAya che. A sivAya temaNe ghaNAye jInamaMdira ane dharmazALAo baMdhAvI che. 2. A zeThajIe girirAja nIce jatAM talATImAM DAbI bAjuno maMDapa baMdhAvyo che. 3. temaNe muMbaImAM pAyadhUnI para suprasiddha goDIjInI cAlI ane goDIjInuM maMdira baMdhAvavAmAM ghaNo ja sAro sahayoga Apyo hato, Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatrujaya ? ja: [ jena tIrthonA zrI mUlacaMdajI mahArAjanI bhavya mUrti birAjamAna che. temaja mULa maMdiranI DAbI tarapha eka suMdara derImAM tapAgacchAdhirAja zrI sUryacaMdajI mahArAjanA paTTadhara mahApratApI bAlabrahmacArI AcArya zrI vijayakamANasUrIzvarajInI mUrti che. temanI pAse ja temanA paTTadhara A. zrI vijayakegarasUrijInI smRti che. aMdara eka kuMDa che. bArIethI te eka vAva je dekhAya che. kuMDanA cheDA tarapha killAnI e gALAnI adhiSThAyikA kuMtAsara devInI mUti che. A sivAya A TuMkamAM rAyaNa pagalAM che, gaNadhara pagalAM paNa che temaja ghaNAM maMdiromAM madira baMdhAvanAra zeTha-zeThANuonI mUrtio che. motIzA zeTha ane zeThANInI mUrti paNa sarasa che. bAlAbhAInI Teka U bAlAsI A Tuka bhAvanagara pAsenA purAtana goghAbaMdaranivAsI zeTha dIpacaMdabhAI kalyANajIe saM. 1894mAM lAkho rUpiyA kharcane baMdhAvela che. Tukane pharate vizAla keTa che. dIpacaMda zenuM bAlyAvasthAnuM nAma bAlAbhAI hatuM. moTA thavA chatAM teo bAlyAvasthAnA nAmathI ja prasiddha rahyA. A TuMkamAM nIce pramANe maMdira che 1. zrI rASabhadevajInuM maMdira-zeTha bAlAbhAIe 18TsamAM baMdhAvyuM che, 2. puMDarIkajInuM maMdira che che ke 1 "siddhAcaLanuM varNana' nAmanA pustakamAM A mahApunI mUrtino paricaya nIce pramANe Apela che. vacalI bArImAM nAke eka gokha kAcanA bAraNAno che. temAM caMkularirAbhUSaNa mahApratAparvata gaNi mahArAja zrI muktivijayajI mUlacaMdajI mahArAjanI AbedAba mUrti padharAvI che. A munirAja AkhA gujarAta-kAThiyAvADanA bhavya nA mahAna upakArI gAmanavRddhi pamADanAga zuddha saMvitra, aga vidvAna saM. 1945 mAM thaI gayA che. teo munirAja vRddhicaMdajI, nItivijayajI ane AtmArAmajI mahArAjanA moTA gurabhAI hatA. ( siddhAcaLanuM varNana, pR. 89 ). temanA samayamAM jaina zAsananA teo gajA gaNAtA hatA. suprasiddha AcArya zrI vijayAnaMdasUrijI mahArAje paNa temane A jali ApatAM "mRtigaNi saMprati rAjA" nuM goravabharyuM bhAna ApyuM che, saM. 1945 mAM emanuM svargagamana thayuM. 2 ardIne khADo kuMtAsarane khADe evA nAmathI prasiddha hato eTale tenA adhithAyaTane adI sAtha che. 3 A bAlAbhAI zeThe muMbaimAM pAyadhUnI upara geDIjInI vizAla cAlI ane goDIjI madira badhAyuM temAM sAro sahaga ApyuM hatuM. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ItihAsa ] ! 85 : zrI zatrujaya 3. caumukhajInuM maMdira-saM. 1908mAM muMbaIvALA zeTha phatehagaMda khuzAladAse baMdhAvyuM che. 4. vAsupUjyajInuM maMdira-saM. 1916mAM kapaDavaMjavALA zeTha mIThAbhAI gulAbacaMde baMdhAvyuM che. 5. zrI prabhujInuM maMdira-IloravALA mAnadacaMda vIrajIe A maMdira baMdhAvyuM che. 6. zrI prabhujInuM maMdira A maMdira punAvALAe baMdhAvyuM che. adabhuta-AdinAthajInuM maMdira AkhA girirAja upara A eka adabhuta vizAla mUrti che. A pratimAjI 18 pheTa uMcI che ane eka ghuMTaNathI bIjA ghUTaNa sudhImAM 14 Ta pahoLI che. uparanI TaMkane mathALe pANe pagathiyAM UMce A maMdira Ave che. jemAM 1686 mAM dharamadAsa zeTha zrI RSabhadeva prabhunI pAMcase dhanuSyanI kAyAnA namunAnA pramANamAM DuMgaramAMthI ja mUti ketarAvIne aMjanazalAkA pratiSThA Adi karAvela che. A maMdira pharate keTa hamaNA ja karAvI lIdhuM che. A deharAthI girirAjanAM badhA uttaga zikhare jinamaMdiranI dhajAothI vibhUSita dekhAya che. lagabhaga AkhA girirAjanuM apUrva dazya ApaNane ahIMthI bahu ja sarasa dekhAya che. devanagaranuM darzana ahIM pUrepUruM thAya che. A vizAla jinamUrtine keTalAka loko adabadajI paNa kahetA. A mUrtine mastake pUjA karavA nIsaraNuM rAkhelI che. ane mUlanAyakajInI pratiSThAnA divase vazAkha vadi ne divase navAMga prakSAla, pUjA Adi bahu ja suMdara rIte thAya che. ASabhadeva prabhunI mUrti bahu ja addabhuta ane darzanIya che. premacaMda medInI TuMka U premAvasI A TuMka baMdhAvanAra zeTha amadAvAdanA nivAsI hatA. saM. 1837mAM saMgha laI pAlItANe AvyA hatA. girirAjanAM upara maMdira baMdhAtA jayAM ane sAthe ja hAthI poLamAM navAM maMdira baMdhAvavAnI baMdhI paNa vAMcI. temanI IcchA girirAjanA UMcA zikhara para TuMka baMdhAvavAnI hovAthI marUdevA TuMka upara suMdara TuMka baMdhAvI ane 1843mAM saMgha laI yunaH AvyA ane pratiSThA karI. A TuMkamAM moTo sAta maMdire ane bIjI aneka (51) nAnI nAnI derIo che. 1. kaSabhadevanuM daheja-mAdI premacaMda lavajIe 1843mAM pratiSThA karI. 2. zrI puMDarIka svAminuM dehatva che 3. sahastraphaNA pArzvanAthajInuM maMdira-suratavALA zeTha ratanacaMda jhaveracade A 1. A TuMkamAM pharagI zahenazAhatanuM mAna meLavanAra dakhkhaNavALA zeTha hIrAcaMda rAyakaraNe 1860mAM zrI zAMtinAtha prabhunuM maMdira baMdhAvI pratiSThA karI hatI. (zatruMjaya prakAza pR. 106). Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - , - - - zrI zatruMjaya [ jaina tIrtha madira baMdhAvyuM che. A AkhuM maMdira ArasanuM banAveluM che. A maMdiramAM ArasanA be gekhalA sAmasAme che. te Abu paranA vastupAla tejapAlanI vaheo derANI jeThANInA gekhalAnA anukaraNa rUpa sudara keraNIvALA banAvyA che. saM. 1860 mAM banela che. ahIM sahastra pAzvanAthajInI suMdara mUrtio che je khAsa darzanIya che. 4. sahastrApAzvanAthajInuM maMdira-saM. 1860mAM suratavALA jhaverI premacaMda jhaveracaMde baMdhAvyuM che. pa. zrI prabhujInuM maMdira-- pAlaNapuravALA medIe badhAvyuM che, 6. zrI caMdraprabhunuM maMdira--mahuvAnA nImA zrAvakee 1890 mAM baMdhAvyuM che. 7. zrI prabhunuM maMdira--rAdhanapuravALA zeka lAlacaMdabhAInuM baMdhAveluM che. A sivAya gaNadhara pagalAM paNa seMkaDonI saMkhyAmAM che. lagabhaga 14para jeDI pagalAM che. TuMkane kuratA keTa che. A AkhI TuMkane khriAra amadAvAda mAMDavInI piLamAM nAgajI bhudaranI piLanivAsI zeTha puMjAlAlabhAI nagInadAse hajAra rUpiyA kharcIne hamaNAM ja karAvyo che. temanA dharmapatnI zrImatI bhurIne udAratAthI A zubha kArya karAvyuM che jene zilAlekha paNa che. premacaMda madInI TakanA keTanA bahAranA cokamAM eka kuMDa Avelo che te kaDanA nIcANanA bhAga pAse eka oraDImAM kheDIyAra mAtAnuM camatkArI sthAnaka che. zeTha kuTAnA keTalAeka jene ahIM bAdhA utAravA Ave che. comAsAnA divasamAM pANIthI kuMDa bharAI jAya che chatAM ya devInuM rathAnaka vagere temanuM temaja rahe che. hemAbhAInI TUMka Urphe hemAvasI amadAvAdanA nagarazeTha kuTumbanA nabIrA dAnavIra, dharmavIra ane karmavIra nagarazeTha hemAbhAIe A keka baMdhAvI che. mogalakulatilaka samrATa akabarane pratibaMdha ApanAra jagadaguru zrI hIravijayarijInA samayamAM A tIrthaMdhirAja teozrIne soMpAyo ane tenA vahIvaTanI sattA amadAvAdanA nagazeTha zAtidAsane eMpAI tyArathI girirAjane vahIvaTa nagarazeTha kuTa ja saMbhALatuM hatuM, eja magarazeTha zAMtidAsanA pautranA pautra zeTha umAbhAIe saM. 182 mAM A raMka baMdhAvI ane saM. 1886 mAM mulanAyaka kI ajitanAtha prabhujInI pratiSThA karAvI. nagarazeTha himAbhAInuM jIvana paramAthI ane pUrNa dharmapremI hatuM. teo dAnavIra ane paramavAbhAvI hatA. temaNe hemAvasI baMdhAvyA upagaMta girirAjanI nIce Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] - zrI zatrajaya jaya taLATI baMdhAvI ane hemAbhAIne vanDe paNa temane ja baMdhAvela che. bIjI dharmazALAo ane maMdiranI pratiSThAo paNa temaNe karAvI che. amadAvAdamAM hAmAbhAI InsTITyu (pustakAlaya) saMgrahasthAna, sIvIla hospITala, vanakayulara sAsAITI, gujarAta keleja vageremA dAna ApyuM che. A nagarazeThe amadAvAdanI pAjarApoLane pitAnA rAcaraDA gAmanI upajamAthI bhAga Apa zarU karyo. mAtara, sarakheja, naroDAnA maMdiranA pratiSThA temaNe karelI; umarALAmAM maMdira baMdhAvyuM; giranAra upara thoDA pagathiyA baMdhAvelA. mAtara, pethApura, umarALA, guMdI, sarakheja, nesaDA vagere sthAnemA dharmazALAo baMdhAvI che. A zeThe A TuMka baMdhAvI che. temAM 4 moTA daherA ane 43 derIo che. 1 ajitanAthajInuM maMdira 1886mA nagarazeTha hemAbhAIvakhatacaMda khuzAlacaMde pratiSThA karI. 2 puMDarIkajInuM maMdira che e che ke ma >> 3 caumukhajInuM maMdira che i i >> 4 caumukhajInuM maMdira saM. 1888mAM zeTha sAkaracaMdade baMdhAvyuM. piLanI bahAra be bAju be nAnA kuMDa AvelA che. bAjumAM pUjArAnA eraDI che. ujamabAInI TUMka Uke ujamavasI amadAvAdanA nagarazeTha vakhatacaMda zeThanA putrI athata hemAbhAI nagarazeThanA bahena ane hemAbhAI zeThanA putra nagarazeTha premAbhAInA phaI thatA hovAthI ujamaphaI tarIke paNa teo prasiddha che. temaja suprasidhdha tapAgacchAdhirAja zrI mUlacaMdrajI mahArAjanA upadezathI amadAvAdamAM vAghaNapoLamAnI prasidhdha ujamaphaInI dharmazALA paNa temanI ja baMdhAvelI che ane aSTApadajInA maMdiramAM paNa temaNe ja nadIzvaradviIpanuM maMdira baMdhAvyuM che. A ja ujamaphaIe girirAja upara ujamavasI baMdhAvI che. A TukamAM suMdara nakazIdAra paththaranI jALIvALA maMdiramAM sattAvana caeNmukhajInI racanA che. sattAvana zikhare judA judA nAmathI oLakhAya che, racanA bahu ja bhavya, AkarSaka ane manohara che. A aMkamAM traNa madira ane be derIo , 1, naMdIzvaradIpanuM maMdira ujama zeThANIe sa 1893 mAM baMdhAvyuM. 2. kuMthunAtha prabhujInuM madira-1843 mA zeTha DAhyAbhAIe baMdhAvyuM che. 3. zrI zAntinAtha prabhunuM maMdira zeThANa parasanabAIe badhAvyuM che. A TuMkamA maMdire thaI zake tevI jagyA che sAkaracaMda premacaMdanI ka yAne sAkarasI amadAvAdavALA zeTha vakhatacaMda pramacaMda, sAkaracaMda premacaMda vagere 1898 mAM zatruMjaya saMgha laIne AvyA tyAre ja TuMka baMdhAvAnuM zarU thayuM, jemA zeTha maga Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - zrI zatruMjaya : 88 : [ jena tIrthone nabhAI karamacaMda tathA lallubhAI jamanAdAsanA hetu paNa baMdhAvA mAMDyAM hatAM. A TuMkamAM 18Tsa mAM sAkaracaMda zeThe pratiSThA karI tyArathI A TuMka sAkarasI tarIke ja prasiddha che. temAM traNa deharA ane ekavIza derIo che. 1 ciMtAmaNI pArzvanAthanuM deruM zeTha sAkaracada premacaMde 199mAM pratiSThA karI paMca dhAtunI suMdara zrI cintAmaNi pAzvanAthajInI mUrti che. 2 padmaprabhujInuM maMdira 1894 mAM zeTha lallubhAI jamanAdAse pratiSThA karI 3 pAprabhujInuM maMdira 18Tsa mAM zeTha anabhAI karamacaMde pratiSThA karAvI. chIpAvasahI A TuMka saM. 1791 mAM bhAvasAra (jhIpa) jenee baMdhAvI che. yadyapi A ka nAnI che chatAM ya jaina saMdha ke udAra ane mahAna che, je aneka jAtio ane upajAtiothI bhareluM che chatAMya darekane eka sarakho ja Adara ane mAna Ape che. A TuMkamAM traNe daherAM ane cAra derIo che. 1 bhadevajInuM maMdira-1781 mAM chIpA jainoe A maMdira baMdhAvyuM che. 2. zrI prabhutu deha-saM 1798 mAM baMdhAyuM che. A maMdira sAkarasInA gADha jeThe ja AveluM che. zrI neminAtha prabhujInuM maMdira-saM 1794 mAM zA harakhacaMda zivacaMde baMdhAvyuM che. chIpAvasImAM nemanAtha bhagavAnanA derA pAse rAyaNa AgaLanI cha derImAM chellI eka derImAM ajitanAthajI ane bIjI TerImAM zAMtinAtha prabhunI pratimAo che. kahe che ke prAcIna kALamAM A banne derIo sAmasAme hatI paraMtu zrI nimanAtha bhagavAnanA ziSya zrI nadipelujIe ajitazAMti tava banAvyuM te vakhata banne derIo eka sAthe lAInamAM thai gaI purA mi. keraDIyA potAnI eka bukamAM A kathAne niSedha karatAM lakhe che ke "zrI ajitanAtha bhagavAna sidhdhagiri upara catumAsa padhAyA tyAre rAyaNa pAse thaI "bhadragiri ganI nIce talAvaDI AsapAsanI guphA ane TekarI tathA chuTaka jamIna para sthira thayA. indramahArAje eka bhavya prAsAda baMdhAvyA. prabhujI tyAM kAuksa dhyAne rahyA hatA tyAM caraNapAdukA sthApI TerI bAMdhI. bAdamAM ghaNA samaya pachI eLamAM zAMtinAtha bhagavAna (1555777) cAtumosa uparanA sthAne ja paLAyo. catumAsa bAda tyAM zAMtinAtha prabhujI kAusagAdhyAne rahyA hatA tyAM caraNapAdukA sthApI derI banAvI. A baMne TerAo sAmasAme hatI. yAtrikone darzana karatAM agavaDa patI-AzAtanA thatI. zrI nadidheNu sunajIe ajitazAMti banAvI ane devAo eka lAinamAM thai gaI A banerI hAlanI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tihAsa ] itihAsa ] : 89 : zrI zatruMjaya cha gAunI pradakSiNAmAM AvatI cillaNa talAvaDI pAse joDAjoDa che." A ja bane derIo prAcIna ajitanAtha ane zAMtinAthanI che ema samajavAnuM chea pAMDavonuM deha caumukhajInI TuMkanI pAchaLanI bArI pAse A deha AveluM che. temAM be deharA che. bannenAM judAM pAkAM kaMpAunDa che. mULa maMdiramAM pabAsaNa upara pAMca pAMDAnI pAMca UbhI suMdara mUrtio che. paDakhe gokhamAM kuntAmAtAnI mUrti che. tenI sAmenA gokhamAM draupadInI mUrti che. A sthAna ghaNuM prAcIna che. bIjuM tenI pAchaLa sahastrakUTanuM maMdira che. A maMdira saM. 1860mA suratavALA zeTha khubacaMda mayAbhAI lAlacaMde baMdhAvyuM che. temAM pratimA 1024 sahastra phUTa paththaramAM AvelI che. bhIMtane othAre puruSAkAre cauda rAjalakanuM ArasanuM banAveluM suMdara citra che bIjI tarapha samavasaraNuM tathA sidhdhacakrajInI racanA ArasapahANa para che je khAsa darzanIya che. caumukhajInI TuMka zatruMjayagirirAjanA UMcA zikhara upara A TUMka AvelI hovAthI dUrathI dekhAya che. girirAja uparane UMcAmAM UMce A bhAga che. ahIM amadAvAdavALA zeTha sadA somajIe saM. 1675mAM bhavya ane uttaga jinamaMdira banAvyuM. caumukhajInA maMdiramAM vizAla kadanAM cAra bhavya jinabiMba che jenAM darzana thatAM AtmA pulakita bane che. A TuMkamAM agiyAra deharAM ane 74 deharIo che. rASabhadevajI caumukhanuM deharuM amadAvALA zeTha sadA samajIe saM 1975mAM baMdhAvIne pratiSThA karAvI. 2. puMDarIka svAmInuM daheja . 3. sahasakrUTanuM deharu amadAvAvAdavALA zeTha DAhyAbhAIe baMdhAvyuM 4. zAntinAthajInuM deharu saM. 165 zeTha suMdaradAsa ratanajIe baMdhAvyuM. 5. zAntinAthajInuM deha, 6. pArzvanAthajIdaherU-saM. 1856mAM pratiSThA thaI. 7. pArzvanAthajIna daherUM-saM. 1675mAM khImajI samajIe pratiSThA karAvI. 8. zAntinAthajInuM daherU saM. 1675mAM amadAvAdavALAe baMdhAvyuM. A maMdiramAM traNaso vIza mUrtio eka pattharamAM che. chIpAvasahI mATe eka bIjo ullekha maLe che ke A TuMkamAM saM. 1669 mAM maMdire hatAM. mane ema lAge che ke A vastu anya etihAsika pramANunI apekSA rAkhe che. 12 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya * 90 [ jaina tIrthone 9. zrI sImaMdharasvAmInuM maMdira-1784 amadAvAdavALA karamacaMda hIrAcaMde badhAvyuM. 10. zrI prabhunu maMdira-ajameravALA dhanarUpamalajIe baMdhAvyuM. 11. ajitanAthanuM maMdira-bhaNasAlIkamalasIsenA amadAvAdavALAe baMdhAvyuM che. A TuMkanI bahAranA vibhAgane kharataravasI kahe che. kharataravasahI zvemukhajInI TaMkane A bahArane bhAga che. je hanumAnajI dvArathI nava TuMkamAM jaIe te prathama ahIM avAya che. temAM nIce pramANe deharAM che. 1, sumatinAthajInuM daherUM-saM. 1894mAM murzIdAbAdavALA bAbu harakhacaMdajI gulecchAe baMdhAvyuM che. 2. saMbhavanAthajInuM deharUM-saM.1899mAM bAbu pratApasiMhajI dugaDe baMdhAveluM che. 3. SabhadevajInuM daherUM-saM. bAbu IndracaMdajI nIhAlacaMdajIe 1891mAM baMdhAvyuM che. 4. caMdraprabhujInuM dahe-saM. 18TsamAM hAlAkaMDIvALAe baMdhAvyuM. ahIMthI AgaLa judAM judAM maMdire Ave che. 1. marUdevInuM maMdira-prAcIna maMdira che. narazI kezavajInI Tuka. 1-abhinaMdana prabhunuM daherUM-zeTha narazI kezavajIe saM. 1921mAM aMjanazalAkA pratiSThAdi karAvyAM che. kahe che ke ahIMnI pratiSThA samayanuM muharta barAbara na hatuM. AnA pariNAme hajAre mANasa mRtyunA mukhamAM hemAyAM. A prasaMgane janatA "kesavajI nAyakane keranA nAmathI oLakhe che. zeThajI e prathama te eka maMdira baMdhAvyuM hatuM ane vizAla chUTI jagA rAkhI hatI, paraMtu temanA patra jeThubhAInA kAryabhAra samaye sunimajI vallabhajI vastAe chuTI jagAmAM dhIme dhIme mULa deharAne pharatI bhamatInI derIo badhAvI, sAme ja zrI puMDarIkasvAmInuM maMdira baMdhAvyuM. 1 camukhajitu deharUM-saM. 1791mAM kacchanavAsI velabAIe baMdhAvyuM. * zatru jayaprakAza pR. 11vyAM kharataravasahIne paricaya vidvAna lekhake nIce pramANe Apyo che - kamANe zatruMjayanuM AkhuM zikhara devamadirothI patharAI javA lAgyuM te joIne kharataragacchI bhAIoe mukhajInI TuMkamAM je bhAga paDatara hato tyAM kharataravasahI bAdhavAne nizcaya karIne murzIdAbAdavALA bAbu harakhacaMda zubhecchA tathA bAlucaravALA pratApasi hajI dugaDa vageree jinAlaya baMdhAvavAmAM mAMDyA. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zatruMjaya 1. caMdraprabhunuM- . 1885 bAbu harakhacaMdajI zubhecchAe baMdhAvyuM che. 1. ajitanAthajInuM--lakharavALA zeTha kAlidAsa cunIlAle saM. 1888mAM baMdhAvyuM che. 1. kuMthunAthajInuM daherUM-saM. 1887mAM zeTha himmatalAla luNIyAe baMdhAvyuM. 1. zrI zAntinAthajInuM maMdira-A maMdira bahu ja prAcIna kahevAya che. kahe che ke A maMdira jaina rAjA samrATa saMpratie badhAvyuM che. tyArapachI aneka jaNedvAre thayA che. hamaNAM te vilAyatI ragothI citrakAma karAvI tenI prAcInatA chupAvI dIdhI che. ahIM girirAjanAM maMdiranuM varNana upara pUruM thAya che. tIrtharAjane pharate aMdarane me kile ahIM Ave che ne cAmukhajInI DhakamAM javAne prathama daravAje paNa ahIM ja zarU thAya che. moTI TrakanI jema ahI paNa cokIpahero bese che. yAtrALu pAsethI zastra-chatrI, lAkaDA-meja vigere laI vadhe che ne tene meTI huke melI de che. A daravAjAnA kaTanI rage thaIne eka sIdhe raste adabhUtajInA daherA pAse nIkaLe che. A raste jatAM prathama ja jaLathI bharelo eka kuMDa Ave che, jene "valalabha kaMDa' kahe che. A kaMDa narazI kezavajI taraphathI munimajI valabhajI vastAe baMdhAvela che. tyAMthI pachI AgaLa jatAM daravAjAmAM thaI zastrAdi mUkIne madirAjImAM javAya che. ahIM killAnA cheDA upara aMgArazA pIranI kabara che. jaina maMdiramAM kayAMka kayAMka AvI AzcaryakArI vastuo dekhAya che. paNa kahe che ke musalamAnonA humalAthI bacavA A sthAna banAveluM che. A saMbaMdhInI daMtakathA gulAbacaMda keraDIyAe prakAzita mUkyAnI vAta maLI che. AvI rIte nave nuM saMkSipta varNana mane maLyuM te pramANe ApyuM che. ahIMnA ghaNuM maMdira ane TuMkenI vyavasthA zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI calAve che. A nave TuMke pitapotAnA killA ane daravAjAthI surakSita che. darekanA killAmAM eka eka nAnI bArI che jethI eka bIjI TukamAM jaI AvI zakAya che ane nave killAne pharate eka bIje meTe kile che jethI badhAnI rakSA thAya che. girirAja pharatI pradakSiNAonuM varNana 1, zrI zaMtrujaya girirAjanI chagAu, bAragAu, dehagAu vagerenI pradikSaNAo che temAM sauthI prathama cha gAunI pradakSiNAmAM jatAM rAmapaLanI bArIthI nIkaLatA jamaNI tarapha jatA raste cha gAunI pradakSiNa tarapha jAya che. tyAM prathama eka deharI Ave che jemAM zrI devakIjInA cha putranI kAusagIyA mUnio che, teo ahIM girirAja upara mele padhAryA che. tyAMthI AgaLa jatAM nIcenA sthaLe Ave che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya [ jaina tIrthono -- 1 ulakA jalanI derI. AmAM AdinAtha bhagavAnanI pAdukA che. mUlamaMdiramAMthI zrI AdinAtha bhagavAnanA nhavaSNunuM pANuM jamInavATe vahetuM ahIM sudhI AvatuM ema kahevAya che. hAlamAM tema nathI. mATe eka khADAmAM hava jala bhare che. yAtrALuo ahIM caityavaMdanA kare che. -ahIMthI thoDe dUra2 cillaNa talAvaDI. cilaNa talAvaDI upara zrI ajitanAtha ane zAMtinAthajInI pAdukAo che. pAse siddhazilA che, tenA upara suIne yAtrike siddhazilAnuM dhyAna dharatA kAusaga kare che. cillaNa muni ke jeo bhagavAna mahAvIranA ziSya hatA teo saMgha sahita atre AvyA tyAre yAtrikanA tRSA-upadravane zAMta karavA labdhithI A sthAna pragaTAvyuM hatuM. cilaNa munirAjanA samaraNarUpe leke A sthAnane cilaNa talAvaDIthI saMbaMdhe che. yAtrike A sthAne pavitra thAya che. dhyAna kare che. duSkALanA samaye paNa ahI pAchuM sukAtuM nathI. ahIM darzana karI sAme dekhAtA bhADavAnA DuMgara upara javAya che. bhADavAnA DuMgara upara kRSNa vAsudevanA putra sAMba ane pradyumnakumAra sADIATha karoDa munio sAthe mukti padhAryA hatA. derInI najIkamAM eka kuMDa che je zeTha bhagubhAI premacaMda sudharAvyo che. phA. zu. 13nA divase ahIMnI yAtrAnuM mahattva A pahADanI yAtrAne mATe ja che, tyAMthI yAtrA karI nIce utarI siddhavaDanI yAtrA kare che. ahIM AdinAtha bhagavAnanI derI che. pANInI vAva che. najIkamAM bhAtuM apAya che. A sthAne anaMta munimahAtmAo mukti padhAryA che. pha. zu 13 mATe meLo bharAya che. ahIMthI paga raste pAlItANA be gAu dUra che. yAtrALuo page athavA vAhanamAM zaheramAM jAya che. 2, bAra gAunI pradakSiNa pAlItANu zaherathI talATI roDane raste kalyANuvimalajInI derInI pAsethI ziyI nadIe javAya che. nadInA kAMThe pAMDeriyuM gAma che. tyAM thaI nadI utarI AgaLa javAya che. A rastAmAM patharA, kAMTA ane kAMkarAnuM pUrepUruM jora hoya che. prathama pAMDerayuM gAma Ave che. pachI bhaMDArIyuM gAma Ave che. pAlItANuthI bhaMDArIyuM 4 thI 5 gAu dUra che. bhaMDArIyAmAM suMdara jinamaMdira, dharmazALA, upAzraya vigere sagava tA che. zrAvakenAM ghara 15 thI 20 che.bhAvika che. ahIMthI kadaMbagirinAM maMdiro vigere dekhAya che. bhAgIyAthI bedAnAnesa aDhIthI traNa gAu che. bedAnA nesamAM pU pA. AcArya mahArAja zrI vijyanamasUrIzvarajI mahArAjazrInA upadezathI suMdara traNa dharmazALAo, upAzraya ane bAvana jinAlayanuM bhavya jinamaMdira vigere badhAyela che. malanAyaka zrI mahAvIra prabhujInI bhavya mUrti che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- ItihAsa ]. : 93 : zrI zatruMjaya tyAMthI mAIla deDha mAIla dUra talATI che, tyAMthI upara caDhAya che. upara zatru. jayAvatAra, raivatagiri avatAra tathA zrI naminAthajInAM bhavya maMdira che. dUrathI A dhavalazikharI uttama maMdira bahu ja AkarSaka, ramya ane manahara lAge che. zrI naminAthajInA maMdirathI upara caDhavAnuM che. caDhAva ghaNuM kaThaNa che. upara eka suMdara citarA upara derI che jemAM be joDI pAdukAo che. kadaMbagaNadharanI A pAdukAo che. gaI vIzInA bIjA niravANa tIrthakaranA zrI kadaMbagaNadhara gaI* cevozImAM koDa munivaro sAthe mukti padhAryA hatA. A banne pAdukAo para lekha che. eka pAdukAyugala jUnI saM. 16 + 4 nI che. pratiSThApaka tapAe zanivanisUmi : grahanuM nAma paNa che parantu vaMcAtuM nathI. bIjI pAdukAyugala saM. 1863 * * * 3ttamacaMda * * * pratiSThApaka AcAryanuM nAma nathI vaMcAtu. utaratI vakhate vAvaDI pleTa tarapha javuM. tyAM paNa suMdara jinamaMdira ane nUtana banatI seMkaDe jinamUrtie tathA gurumUrtio paNa che. leyara vigeremAM paNa darzanIya jinamUrtio che. pratiSThA aMjanazalAkA bAkI che. A AkhA tIrthanI vyavasthA zrI zeTha jinadAsa dharamadAsanI peDhI kare che. telA. TIe bhAtuM apAya che. peDhInI vyavasthA sArI che. yAtrikone mATe bhojanazALA vagerenI sagavaDa sArI che. kadaMbagirithI aDhIthI mAIla dUra eka che. tyAM vizAla dharmazALA che. tyAM najIkamAM hastagIri tIrthanI TekarI che. pahADa nA chatAM caDhAva kaThaNa che. zrI kadaMbagirirAjane zobhAvavAnuM, suMdara maMdirathI alakRta karavAnuM ane tenI sArI prasidhdha, mahAmya prasarAvavAnuM mAna pU. pA, AcArya zrI vijyanemisUrijI mahArAjane ghaTe che. temaNe bhagIratha zrama laI tIrthodhdhAra karAvyuM che ane jaMgalamAM maMgala vatAvyuM che. hastagiri. kadaMbagirithI eka gAu eka gAma Ave che. ahIM sarakArI thANuM che. gAmanA pAdare bhagavatI zatruMjayI nadI vahe che. nadI oLaMgI sAme kAMThe be mAIlanA caDhavAne haragiri pahADa che ahIM cakravatI rAja bharata mahArAjA anazana karI bese padhAryA che. temaja temane hAthI paNa anazana karI arzI svarge sidhAvela che tethI >> gaI covIzInA aMtima tIrthakara zrI saMprati jinadevanA gaNadhara karaba muni eka koDa munivaro sAthe anazana karI ahIM mokSe padhAryA che e bIje sthAne ullekha maLe che. zrI zatruMjayagirirAjanA 108 nAmamA A zikharanuM nAma che kadaMbagiri, zrI zatruMjayagirIrAjanuM eka zikhara ja che. A zikhara paNa sajIva che. aneka ramo, vanaspatio ane siddhionuM sthAna che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [jaina tIne zrI zatruMjaya hastagiri tIrtha praSyi che. upara muMdara derI che. temAM pAdukA che, A sthAna ghaNuM ja pavitra che. ceka gAmamAM suMdara jinamadira, vizAla dharmazALA vigere che. vyavasthA zeTha A. ka. nI peTI kare che. ahI thI jALIyA thaI girirAjanI pradakSiNA detA pAlItANA javAya che. 3 bhAThI vIraDAnI derI- zavaMjayI nadInI pAga pAlItANAthI zrI zatruMjaya roDa upara jatAM nahAra biDIganI pAse be rastA nIkaLe che. eka rasto talATI jAya che ane bIje raste sIdhA zatrathI nadI tarapha jAya che. ahIMthI be gAu dUra zatruMjI nadI che. temAM nhAI, pavitra thaI upara jatAM prathama eka kerI Ave che jemAM zrI AdinAtha bhagavAnanI pAdukA che. tyAM thaI AgaLa upara jatAM adhe raste eka derI ane visAme che. tyAM eka kaMDa che. A kuMDane visAme rAdhanapuravALAe baMdhAvela che. ahIM darzana karI upara dAdAnI mAM javAya che. nadI pAse eka pANInI paraba bese che tene bhADInevIraDo kahevAmAM Ave che. ja rahIzALAnI pAga( cha gAunI pradakSiNAvALA raste eTale ke rAmapaLanI bArIethI rahIzALAnI pAge javAya che temaja zatruMjI nadIvALA rastethI AgaLa jatAM rahIzALAnI pAga Ave che. najIkamAM gAma che. tyAM saDakane kinAre vizAla dharmazALA tathA jinamaMdira che. A nUtana bhavya jIna maMdira ane suMdara dharmazAlA vagere pU. pA AcArya mahArAja zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI ja taiyAra thayela che. ahIMnI vyavasthApo zeka dha peDhI kare che. tyAMthI arthe pi mAIla dUra talATI che. tyAM bhAtuM apAya che. upara derI che. eka kuMDa che. darzana karI upara javAya che. 5 gheTInI pAga meTIkanI bahAra nIkaLI nava TaMkanA raste jatAM sIdhe sanmukha raste killAnI 1 ahIMthI nIce utaryA pachI Adapara Ave che tyAMthI dUra gheTI gAma che. tyAM devarAsara uthAya che tyAM zrAvakanAM vara che gheTI gAma ghaNuM prAcIna che. pahelA ahIMthI paNa upara caDhAtuM hatuM mahAprabhAvika AcArya zrI pAdaliptarijI mahArAja pahelAM ahIMthI upara cahyA hatAM. temaja vartamAna yugamAM ahIM prathama udhAra jAvaDazAhe karAvyo che. tyAra pachI judA judA samaye udhAra thanA ja AvyA che. pAlItANAthI dasa gAuM dUra chAparIyAlI gAma che je bhAvanagaranA mahArAjAe zeTha ANaMdajI kalyANajInI peTIne bheTa AveluM che tyAM peDhI tathI suMdara pAMjarApoLa cAle che. tyAM pAse TekarI upara eka deharI che temAM pratimAjI che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 9Sa * zrI zatruMjaya bArImAMthI bahAra nIkaLI AgaLa nIce utaravAnuM che. vacamAM eka derI Ave che jemAM cAvIza prabhunA caraNakamala che-pAdukAo che. pAse ja visAmo che. ahIM =ASabhadeva prabhu prathama padhAryA hatA. tyAMthI nIce utarI AgaLa jatAM giriAjanA cheDA upara suMdara jALIvALI derI che, jemAM zrIcovIza prabhunI pAdukAo che. ahIM darzana karI upara jaI dAdAnAM darzana pUjana vagere kare tene be yAtrA thAya che. 6 deDha gAunI pradakSiNuM rAmapaLanI bArIthI bahAranA bhAgamAM kilAnI keranA bAjunA rastethI pharatAM, killAnA dareka maMdiranI pradakSiNA tathA nave Trekane pharI bahAranI bArIthI hanumAna dhAra AvI dAdAnI TuMkamAM jaI dAdAnA darzana kare che tene daDha gAunI pradakSiNA kahevAmAM Ave che. sidhdhagirinI yAtrAe AvanAra dareka yAtrALu zatruMjI nadI, deDha gAunI pradakSiNA, gheTInI yAtrA, rohIzALAnA pAganI yAtrA, cha gAu ane bAra gAu vigerenI yAtrAne lAbha avazya le che. ane ATalI yAtrA kare tyAre ja yAtrA pUrNa thaI ema manAya che. - A sivAya zatrajaya girirAjanI paMcatIrthanI paNuM yAtrA avazya karavA gya che. tenAM mukhya gAme nIce mujaba che-nIce ApelA dareka gAmamAM zrAvakanA ghara, sudara mandira ane dharmazAlAo che. temAM taLAjA, mahuvA ane ghoghA tIrthasthAna che. pAlItANethI jezara, chAparIALI, mahuvA, dAThA, taLAjA, trApaja, taNasA, ghoghA, bhAvanagara, varateja ane zihera thaI pAchA pAlItANA avAya che. badhe sthAne javAne vAhane pAlItANethI ja maLe che. (mahuvA ane taLAjA, gheghA vagerenuM varNana AgaLa Ave che ) zrI zatruMjaya tIrtha saMbaMdhI keTalIka pavitra varatuonI oLakhANa ane tene addabhuta mahimA. rAjAnI (rAyaNa vRkSa) ane tenI nIce rahelA prabhunAM caraNa. A rAyaNanuM vRkSa zrI RSabhadevajI bhagavAnanI pAdukAvaDe pavitra gaNAya che. bhagavAna ahIM navANu pUrva vAra samavasayAM che. rAzI lAkha varSanuM eka pUrvagaH tene corAzI lAkhe guNatAM Ave te pUrva evA pUrva navANu vAra zrI kaSabhadevajI bhagavAna ahIM padhAryA hatA. AthI A rAyaNu tIrthanI tulatha vadhe che. tenA patra, phaLa nathA zAkhA upara devatAone vAsa levAthI pramAdathI te teDavA ke davA nahIM. tyAre koI raghapati pUrNa bhaktibhAvathI tenI pradakSiNA de che tyAre je te rAyaNa tenA upara harSathI dUdha vartAve che te te ubhaya lekamAM sukhI thAya che. je tenI zuddha dravyathI Adara sahita pUjA karavAmAM Ave te te ravapnamAM AvI navI zubhAzubha kahI de che. vaLI tenI Adara sahita pUjA karavAthI bhUta, tAla, zAkinI, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatru jaya H 96 : [ jaina tIrthAnA rAkSasa pramukhanA game tavA vaLagADa jatA rahe che tathA khIjA vikAra paNu thaI zakatA nathI. e uttama vRkSanA patra, puSpa ke zAkhAdika saheje paDelA haiAya te tene Adara sahita lai AvI jIvanI jema sAcavavA. enA jaLanu siMcana karavAthI sa vighnanI zAti thAya che. e pavitra vRkSane sAkSI rAkhI je DhAstI bAMdhe che te ane atyaMta sukha anubhavI chevaTe paramapada prApta kare che. e rAyaNa vRkSanI pazcima dizA tarapha eka durlabha rasaphupikA che. zradhdhA sahita aThThama tapanA ArAdhanathI keAi bhAgyavAn puruSa tenA rasa meLavI zake che. je rasanI gadha mAtrathI lADhuM suvarNa cai jAya che. eka rAjAdanI ja jo prasanna hAya teA bIjI zAnI jarUra che? zrI zatruMjayA nadI. saurASTra dezamAM anaMta mahimAthI pUrNa ane ana Mta sukRtanuM sthAna evuM zatrujaya nAme mahAtIrtha che. enAM darzana, spena, zravaNu ane stavanathI paNa pApanA leApa thai jAya che. te kSaNavAramAM prANIone svarganAM tathA meAkSanAM sukha Ape che. tenA jevuM traNa leAkane pAvana karanAruM keIpaNu khIjI tI nathI. e mahAtInI dakSiNa khAjIe prabhAvika jalathI pUrNa zatrujayA nadI vahe che. zrI zatruMjaya tIrthane sparzI rahelI hAvAthI te nadI mahApavitra che ane gaMgA AsanA dravya jaLanA phUlathI paNa adhika ladAtA che. temAM snAna karavAthI sakala pApa dhAvAI jAya chaeN. (atra yAda rAkhavuM ke jainetaranI jema jainoe DubADukha karI anupayeAge snAna karavAnuM nathI paNu kinAre esI pANI gaLIne snAna karavAnu che). zrI zatru Mjaya mahAtIrthaMnI te jANe velI heAya tevI AAle che. te gaMgA nadInI jema pUrva dizA tarapha vahenArI, apUrva sukRtyanA sthAnarUpa, aneka uttama drAvaDa prabhAvazALI ane aneka Azcaya utpanna karanArI che. zatrujayA, jAhnavI, puDirikaNI, pApakaSA, tIrtha bhUmi, husA evA aneka abhidhAnA( nAmeA )thI te prakhyAta che. temAM kaddamagiri ane purikagira nAmanA zikharanI madhyamAM kamala nAmanA eka mahAprabhAvaka draha che. tenA jalavaDe mATIno piMDa karI jo netra upara bAMdhavAmAM Ave te ratAMdhaLApaNuM vagere aneka prakAranAM netravikArane nAza thai jAya che. vaLI te jalanA prabhAvathI bIjA paNu bhUtavaitAlAkrika anya dASA dUra thAya che ane temAM jIvanI utpatti thatI nathI. sUryAvAna tathA temAM AvelA sUcavata athavA sUryakuMDanu varNana. zrI zatrajaya girinI pUrva dizAmAM nadanavana samAna sUryodyAna nAmanuM udyAna che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. : 7 : zrI zatruMjaya jemAM sarva kAryamAM upayogI aneka divya auSadhio thAya che. temAM nirmala jalathI bharelo sUryAvarta nAmane kuMDa che te sarva roga saMbadhI pIDAne nAza kare che. A kuMDanA jalanA eka biMdu mAtrathI aDhAra prakAranA keDha dUra thaI jAya che. caMdracUDa nAme vidyAdhara pitAnI priyatamA sAthe citrI pUrNimAnI zrI zatruMjaya girirAjanI yAtrA karIne pitAne ahobhAgya mAnate jatA hatA tyAM najadIkamAM A manahara udyAna joyuM. priyAnI preraNAthI vimAna nIce udyAnamAM tathA sUyavarta kuMDamAM yatheccha kaDA karI pAchAM pharatAM te kuMDanuM prabhAvika nirmala jala sAthe laI vimAnamAM besI cAlyA. AgaLa cAlatAM mArgamAM eka sthaLe nIce daSTi nAkhI jotAM mahIpALa nAme rAjAnI caturaMgI senAne paDAva je. mahIpALadeva regA hate. ghaNA mANase tene vIMTI vaLI sevA cAkarI tathA upacArAdi karatA hatA. vidyAdharanI sIe A karuNa drazya joI, dayA lAvI, priyatamanI AjJA meLavI mahIpALa upara te camatkArI jalanA biMdu prakSepyA che ke tarata ja tApathI karamAI gayeluM vRkSa vaSage jema navapallavIta thaI jAya tema rAjAnuM zarIra rogarahita (nirogI) banInavapalAvIta banI gayuM. kuSTAdika roga palAyana thaI javAthI tenI kAyA divya kAMtivALI thaI gaI. adyApi paNa A udyAna tathA kuMDane, ane tenA jalane mahimA supradhdhi che. zrI zatrujaya girirAja uparanA mukhya mukhya parva utsavonI tithio ane tenAM kAraNe pariziSTa 1 1. kArtika zudi 15 zrI RSabhadevajInA putra draviDane vArikhila daza koDa muni vara sAthe mokSe gayA. 2. piSa vadi 13 zrI kaSabhadeva bhagavAna aSTApade siddhi pAmyA. 3. phAguna zudi 8 zrI kaSabhadevajI A tithie pUrva navvANu vAra siddhA caLa para samavasaryo. 4. " zudi 10 zrI RSabhadevajInA pAlaka putra (pautra) nAmivinami vidyAdhara be : kroDa munivaro sAthe siddhipada pAmyA. 5. . i 13 zrI kRSNa vAsudevanA putra zAmba ane pradyumna sADI ATha kroDa muni sAthe A tIrthanA bhADavA DuMgaravALA bhAgamAM siddhi pAmyA. * corAzI lAkhane corAzI lAkhe guNavAthI eka pUrva thAya. evA navANa pUrva eTale 6985440000000000 vakhata padhAya ahIM navANu yAtrA karavAnI pravRttinuM maLa kAraNe paNa A ja che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : 98 : [ jaina tIrtha 6. , , , 15 zrI kaSabhadevajInA mukhya gaNadhara zrI puMDarIkasvAmIe pAMca koDa muni sAthe A tithie aNasaNa karyuM. 7. phAlgana vadi 8 zrI RSabhadeva prabhunuM janma tathA dIkSA kalyANaka che. temaja varSItapanI zarUAta paNa A divasathI ja karAya che. 8. citra zudi 15 zrI puMDarIka gaNadhara pAMca koDa munivara sAthe siddhipada pAmyA 9 vaizAkha suda 3 zrI kaSabhadeva bhagavaMte e tithie varSItapanu pArAguM zreyAMsa kumAranA hAthe haritanApuramAM karyuM hatuM. keTaleeka mahatu. bhAve varSItapanuM pAraNuM ahIM AvIne kare che. 10 vaizAkha vadi da vi. saM. 1587mAM zatrujaya girirAjane selame udhAra karAvanAra kamazAhe vartamAna mUlanAyaka zrI RSabha devajInI pratiSThA A tithie karI che. (varSagAMTha). 11 aSADha zudi 14 cuMmAsAnA cAra mahinA yAtrA baMdha thatI hovAthI A divase ghaNuM ja yAtrA karI tye che. 12 Aso zudi 15 pAMca pAMDavo vIza keDa muni sAthe siddhipada pAmyA. pariziSTa 2 A girirAja upara mukitapada prApta karelA mukhya mukhya mahApuruSonAM nAma. zrI puMDarika gaNadhara (zrI rASabhasena) pAMca kroDa munivare pAMca pAMDe vIsa kreDa drAviDa vArikhilya daza phoDa zAMba pradhumna sADI ATha keDa nami vinami kbagaNadhara eka phroDa nAradaRSi ekANuM lAkha sAthe vasudevanI strIo pAMtrIsa hajAra vaidarbhI (pradyumnanI sI. gumALIzase nami vidyAdharanI putrI carcA vagere cosaTha (dhu vadi 14) sAgarasuni eka keDa sAthe bharatamuni pAMca kreDa sAthe ajitasena sattara kreDa ajitanAtha prabhunA sAdhuo daza hajAra citrIpuname) AdityayazA eka lAkha sAthe (Dhakagiri, sAma yazA teraDa sAthe e kroDa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - cauda hajAra eka hajAra 5 che ) ? ItihAsa ] zrI zatruMjaya zAntinAtha prabhujInA cemAsA vakhate 15ra55777 munivaredamitAri muni thAvagnA putra selagAcArya pAMcaze subhadamuni sAtaze bAhubalinA putra eka hajAra ne ATha saMpratijinanA thAvaNyA gaNadhara eka hajAra sAthe bharata cakavatIne pATe asaMkhyAtA rAjAo puMDarIka gaNadharane pATe _ paTedhara munio rAma ne bhArata (dazarathaputra) traNa keDa sAthe . zrI sAramuni eka kroDa sAthe , ja kAlika sani. eka hajAra sAthe che , 15255777 muni sAthe (sahasakamalagiri) A sivAya jenI sAthe parivAranI saMkhyA kahevAmAM AvI nathI evA bharata putra brahmaSi, cAra putra sahita zAMtanu rAjA, caMdrazekhara, RSabhasena jina, devakIjInA cha putra (kRSNanA bhAI), jALI mayALI ne uvayALI (jAdavakumAra), suvrata zeTha, maMDaka muni, ANaMdaSi, 5 muni, sAta nArada, aMdhakaviNu, dhAraNI ne tenA 18 kumAra vigere ghaNA uttama siddhipada pAmyA che. A girirAja upara anaMtA jIvo mekSe padhAyA che. siddhipada pAmyA che. mATe ja kahevAya che ke "kAMkare kAMkare anaMtA sidhA >> pariziSTa 3 siddhagirinAM navANuM nAma 1 zatruMjaya 11 muktinilaya (2) 2 bAhubalI 12 sidhdhAcaLa (7) 3 marudevI 13 zataTa. 4 puMDarikagiri (5) 14 Dhaka (17) 5 revatagiri 15 kadaMba (20) 6 vimalAcala (1) 10 keDinivAsa (19) (vimaLAdri) 17 leDita (19) 7 siddharAja (8) 18 tAladhvaja ( 21 ) 8 bhagiratha (11) 9 siddhakSetra (4) 19 patharAzi 10 sahastrakamaLa (16) 20 mahAbaLagiri Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zrI zatruMjaya 100 : [ jaina tIrthane 21 dazakti 22 zatapatra 23 vijayAnaMda 24 lakara 25 mahApITha 26 suragiri (surata) ra7 mahAgAra (mahAcaLa) 28 mahAnaMda 29 kamasUDaNa 30 lAsa 31 puSpadaMta 32 zveta 3ra AnaMda 24 zrIpada 35 hastagiri 36 zAzvatagiri 37 bhavyagiri 38 siddhazekhara (6) 39 mAsa 40 mAtharvata 41 pRthvIpITha 42 duHkhahara 43 muktirAja 44 makita 5 memAdhara 46 kaMcanagiri 47 AnaMdayara 48 puNyakaMda & jayAnaMda 5) pAtALaksI 51 vibhAsa para vizALa para javAtAraNa paka alaMka 55 akarmaka 56 mahAtIrtha 57 hemagiri 58 anaMta zakti 59 puruttama 60 parvatarAja (15) 61 tirUpa 62 vilAsabhadra 63 subhadra 64 ajarAmara 65 kSemakara 66 amara 67 guNakada 68 sahastrapatra (12) 69 zivakara 70 karmakSaya 71 tamAkeda 72 rAjarAjezvara 73 bhavatAraNa 74 gajacaMdra 75 mahAdaya 76 surakAMta (surapriya). 7 acaLa 78 abhinaMda 79 sumati 80 zreSTha 81 abhayakaMda 82 ujavaLagiri 83 mahApadma 84 vizvAnaMda 85 vijayabhadra 86 I-prakAza 87 kapardivAsa 88 muktiniketana Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 89 kevaLadAyaka 90 carcIgiri 91 aSTottarakUTa 92 sau 93 yazeAdhara 94 prItimaNa 95 kAmukakAma (kAmadAyI) 96 sahejAna da 97 mahedradhvaja : 101 : 98 sarvA sidhdha 99 priya kara. A sivAya zatru MjayamAhAtmyamAM nIce pramANe bIjA nAma paNa male che. brahmagiri, nAntigiri, zreyaHprada, pratyepRSThaH sarva kAmada, kSitimaDaLamaDana, sahasrA byagiri, tApagiri, svagiri, umAzabhugiri, svaNagiri, uddayagiri, abhu giri. pAraziSTa 4 zatru jaya saMbaMdhI keTalIka vadhu vigatachIpakavasati zrI zatruMjaya sIvAseAmajInI TUMka zatruMjaya para che. te mane amadAvAdanA hatA te cIbhaDAnA vyApAra karatA hatA. pachI teo subhAgye dhanavAn thayA ne zatrujaya" para " sIrAta ahamadI "nA lakhavA pramANe pAMca lAkha rUpiyA khacIcAmukha madira badhAvyu te TuMka chIpAvasahI paNa kahevAya che. (jainayuga,mAla 1982,tIrtha - rAjacatyaparipATa stavana" pR. 223.) sa'. 1844 mAM zrI zatruMjayanAM daherAM ane pratimA saMvata 1844 varSe vaisAkha zuda 4 zrI sidhdhAcalI upare derA tathA pratimA sakhyA saghale thaIne 3965 saghale thai te lIkhI che. pratimA para zrI AdIzvarajInA mUla gabhArA madhye kAusagIyA sahita 80 mAhira raMgamaDape marudevI mAtA bharatacakrIsahita che 29 - 193 mUlanAyaka deharA mAhira cAphera deharI 45 te madhye. 43 ragama DapanI khIjI bhUmi madhye 39 " 16 mUladevaha pAche cemuikhanI pakita madhye. 6, 80 cAmukha choTA cAphera sa 20 tehanI 19 saMghavI metI paTTaNInA daherA madhye cAmukha 1 AlIyA madhye 39 ,, 22 sametazikharajInA thApananA deharA madhye, ,, 21 phasalamAinA deharA madhye cAmukha 1 AlIyA madhye >> 32 dakSiNadRze acalagacchanA deharAmapTe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya 102 : jaina tIrthone >> 70 sAmUlAnA deharA madhye vIsavaTe 1 che. a 64 aSTApadanA deharA maLe e deharA pAse pANI TAMkI che. 2 3 zeTha sUracaMdanI deharI maLe >> 3 sA kUrAM ghIyAnI harI maLe praga , 8 sahasakUTa pAse sametazikhara pAse gerava che te maLe * 1028 sahasakruTanI deharI madhye A..madhye , 34 vastupAla tejapAlanA deharA madhe triSabhadevanA pagalA ka 12 sasaraNanA deharA maLe pra. che 10 sAbhAMNA lIbaDIyAnI deharI maLe. >> 10 vastupALa tejapALanI deharI pAse. ( AgaLa sabaMdha nathI maLatuM ) 532 keTanI bhamatInI deharI 108 ka. chuTaka 388 vIsa vAtehanI pra. 144 hAthI pilanI bahAranAM deharo tathA pratibhAsaMkhyA. pratimA 5 sA. mIThAcaMda lAdhAnA daherA madhe. cha 4 muhata jayamalanA deharA madhye. * 10 desI bASabhavelajInA deharA maLe * 7 sAMrAjasInA deharA maLe. * 1 kapardiyakSanI deharI, 1 zrI cakezvarI devInI deharI, ka 1 hanumAnajInI deharI, che 1 moTA Adezvara bhagavAnanA deharA maLe. - 2 pAujina kAusagIyA. >> 94 premacaMda medInA deharA madhye. ka 15 hemacaMda medInA , A - 6 deharI che. che ka pAMca pAMDavanI deharI maLe 5 pAMDava ane kAusagIyA. kapa chIpAnI derI 2 ajitazAMtinA deharA ka 1 neminAthajInI deharI 1 3 meTA deharA che 5 sIma dharanA deharA maLe. , 4 ajitanAthanA deharA madhye. * 3 hAthiline behapAse. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya ItihAsa ] * 103 : u3 kumArapAlanA bAvana jinAlayamaMdira maLe. ) pAnuM gayuM khavAI che. 15 ** che 9 verA nimAnA deharA madhye. , 7 gAMdhI sAme deharA maLe. 4 lADuAThImAlI vIrajInA dehara maLe, , 11 saMghavI kacarA kIkAnA dehara maLe 13 chuTA cemukha , 3 zAntinAthanA deharA maLe. che 2500 cAya pramUkha 2500 sAdhunA pagalAnI thApanA. , 4 dakSiNa dase keTanI thaDamAM deharI. , 44 savAsomajInA mukhane deharA maLe. , 160 bhamatImAM 10 saMpratirAjAnA deharAmAM cha 8 vimalavasahI pAse deharA 2. , 81 vimalavasahI 171 nemizvarajInI cakarI che 4 samosaraNa , 5 ratnasiMha bhaMDArI ra0 semesaraNa pachavADe che 21 e deharAnI pAse deharAma, che 5 nathamala ANaMdajI deharA ma. , 5. premajI vAlajInA deharA madhye 18 sAvadhu pATaNInA deharA , i lAdhA sUratinA deharA maLe. adhurUM. ( AgaLa pAnuM nathI. ogaNIsamI sadInI A saMkhyA gaNavA jevI che ) - jaina yugamAMthI udbhUta ] Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSI che wt zrI zatruMjaya * 104 : [ jaina tIrthone pariziSTa 5 vIsamI sadImAM tIrthAdhirAja zrI siddhAcalajInI kenAM kavAra kula daherAM ane ekaMdara pratimAo tathA pagalAMone anumAnathI gaNela keDe TuMkatuM nAma vibhAganuM nAma daherA daherI pratimA pagalAM 1 AdIzvaranI ratanapALa 2 24 15 164 vimalI 34 19 1415 209 i narasI kezavajI 2 92 992 2 2 tIzAnI TuMka bIjI 132 2413 1457 2 bAlAbhAInI TuMka trIjI zrI abaddadAdA sAthe 302 ja premacaMdabhedInI kacethI 7 56 480 1460 5 hemAbhAInI pAMcamI 4 3 202 6 ujamabAInI TUMkaDI - 3 2 204 7 sAkaracaMda madanI TuMka sAtamI 3 31 649 9 8 chIpAvasInI TuMka AdamI pAMDenAM bane? daherAM sAthe5 4 103 9 muMbainI dukanavamI | cemukha12 74 703 athavA kharataravasI 11 0 143 1pa6 vA sonAnI TuMka narazrI kezavajI 1 18 105 0 zrI zatruMjya tIthAdhirAjanI moTI nava TUMkamAM upara mujaba daherAM daherAo uparAMta nAnA gokha ghaNuM che. temaja keTAmAM batAvela pratimAne phula AMkaTe khAsa nAnI coTI pASANa pratimAjIne paNa. cAra sahakuTanI cAra tujAra paNa aMdara vadhAravI uparyuSa deharA deTarIo ane mUrtionI saMkhyA gayutarI paNa atyAre te junI thaI gaI che niraMtara nAnI moTI derIo vadhe che, pratimAo paNa vadhe che. chellI pA sadImAM paDyuM che vadhAre vece che eTale vartamAna gaNanAmAM ane uparanI gANunAmAM phera paDe che evAbhAvika che kintu uparyukta gaNunA bApane anumAna puruM pADe che. huM ekavIsamI sadInI zarUAtamAM girirAjanA dehAM, derIe pratimAonI gANunA thAya te Apane khabara paDe ke chellI adhI sadImAM keTale vadhAro thaye che. nadupagaMta dhAtunI pratimA siddhacakrajI. amaMgalI, oMkArIkAra, patarAM, devadevIonI mRtio, ghaTa-vekANInI muktie AcArya tathA muni paMganI ruti, brahmacArI vitha zeTha vijayA zeThANInI mUrtio marUdeva mAtA tathA nAbAja vagerenI mRttio, pAMTa draupadI vagerenI mRttio ghaNI che te sarvane trikaraNa zakhathA trika vaMdana ! ! ! Dhi. . . . . Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasa hAra A tIrtha prAyaH zAzvatuM manAya che jenA darzana kAlanA be vibhAga pADe che. utsarpiNI kAla ane avasarpiNI kAla. darekanA cha cha ArA che. upiNa kAlanA prathama ArAma A tIrthanuM mAna sAta hathanuM heya che, bIjA ArAmAM bAra jajananuM, trIjA ArAmAM 50 jananuM, cothA ArAmAM 60 jejananuM, pAcamA ArAmAM 70 jananuM ane chaThThA bArAmAM 80 jananuM mana hoya che. jyAre avasarpiNI kAlanA pahelA ArAmAM 80 jananuM, bIjA ArAmAM 70 jenanuM, trIjA ArAmAM 60 jejananuM, cothA ArAmAM 50 jananuM, pAMcamA ArAmAM 12 je jananu ane chaThThA ArAmAM sAta hAthanuM mAna raDe che. AvI rIte ane di kALathI vadhaghaTa thayA ja kare che paraMtu sthAna kAyama ja rahe che tethI A girirAjane prAyaH zAzvata kahela che. ahIM jaina dharmamAnya-pUjya anaMtA tIrtha kare padhAryA che, padhAraze ane padhAryA hatA. temaja anaMtA jIvoe karmaya karI akSayasukha-muktacukha prApta jaina sUtromAM A tIrthanuM varNana maLe che. khAsa karIne jJAtAdharmakathAgamAM A tIrthanuM nAma Ave che ane tyAM mokSagAmI jIvanuM varNana ApyuM che paMkAcala, siddhAyatana, siddhazala Adi nAma ApyA che. ana gratha bhAgavatamAM paNa jainadharmapUjya A girirAjanuM varNana ApyuM che. prAcIna arvAcIna aneka nona sAhityamAM A girira jatu karNana maLe che. A. zrI dhanezvarasUrijIta zatru jaya mAhAtmaya pachI te ghaNA grathamA A girirAjanuM camatkArI, alokika varNana maLe che. A tIrthanI prAcIna talATIonuM je varNana maLe che te jotAM A giri. rAjanI laMbAI paheLAIne thoDo khyAla AvI zake che kharo, 1-prathama taLATI AnaMdapura (vaDanagara) hatI. 2-valabhIpura talATI hatI, tyAnu sthaLa atyAre paNa batAvAya che 3-siddhavaDa talATI hatI jyAM Adipura gAma hatuM (jene atyAre A para n' Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - - - - - - - - - upasaMhAra : 106 : [jaina tIrthone kahe che. ahIMthI pahelAM raste ho, sAthanI cAtrAmAM Aje paNa A ja sthAna levAya che. - pAlItANA zaheramAM, darabArI nizALa pAse ja taLATI hatI jenA mArakarUpe be daherIe che. atyAre paNa tyaparipATI ane giripUjAmAM A sthAnanuM bahumAna karAya che. kahe che ke gIra ja na.gA ne arIM taLAdI sthApI pitAnA guru pAdaliptasUrijI nAmathI pAdaliptapu-pAlItANA sthApyuM hatuM. chellI taLATa atyAre je rasthAne che tene jaya taLa TI kahe che A stha na amadAvAdanA nagarazeTha hema.bhAIe sthApyuM che. be bAju suMdara maMDapavALI dekarIo karI pAdukAe padharAvI che. atyAre A sthAnanA cekamAM dIkSA A de zubha kriyAo thAya che. atyAre A girirAja bAra ejananuM mApa che te jaNAve che. ahIMthI virAra sudhInI bA girirAjanI vAra ekasarakhI jAya che. A rosvargastha pUjaya gurudeva zAsanadIpaka gurukula sthApaka zrI cAritravijayajI mahArAja sAheba padhAyo hatA temaja pAbI sunirAja zrI brivijayajI mahArAja paNa A raste gAthAnuM saMbhaLAya che. ApaNe jethI tala karI je gayA te sthAna paNa barAbara che. mahAmaMtrI vastupAle lalita sAvara gAmabahAra baMdhAvyuM hatuM. temanA cAra UtAre tyA hatA ane tyAMthI A raste thaIne ja upara javu anukULa haze eTale A sthAna pay ThIka ja lAge che. A sivAya girirAja upara sUryakuMDa, rAyaNa, pada nI mUrti Adi prAcIna che temaja saMpratirAjAnuM madira, vimalavatInuM maM dera, mahArAjA kumArapalanuM maMdira ane vastupAlanuM maMdira vigere prAcIna e taDAsika maMdera khAsa dAnuM mana AkarSe che. bhADerAne DuMgara-lagire ke yakRzmahArAjanA putra zaba taLA dhumnajI mATIATha phroDa muni sAthe za. zu 13 nA divase sidhipadane pAmyA che tenI pAdukAnI temaja zrI AdinAtha bhagavAnanI pAdukAnI atre daherI che. pAse eka bhagubhAI premacaMde amala eka kuMDa che, tyAM bIjA tIrthaMkara zrI ajitanAtha prabhujI tathA LamA tIrthaMkara zrI zAniAnAthajInAM judA judA samaye atumAM thayAM che. vaLI kaDe cunae. dhyAna karI AtmakalyANu sAdhI gayA che. ahIM banne prabhujInI deharIjo sAmasAme hatI. eka sthAne cAMdana- karatAM bIjA sthAne puThapakarI hatI. Akhare zrI naMdi munivare ajitazAMtisava Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 107 : upasaMhAra banAvIne baMne deharI che eka sAthe bolAvI dIdhI, A rathAna paNa ghaNuM ja prAcIna, cittAkarSaka ane pavitra che. girirAjamAM aneka prakAranI uttama auSadhIo ane sakapikAe pazu che paNa e te "puNa havaMta lahe bhavI prANa" tyaMthI AgaLa cAlatA bhADavAnA DuMgaranuM nIce pramANe sthAna Ave che. atrethI nIce utaratA taratataLeTI Ave che. jyAM siddhavaDa che tenI pAse adina bhagavAnanI pAdukAnI daherI Ave che jenI najIkamAM eka vAva che. cha gAune lAMbe ane raLIyAmaNo paMtha kApI AvatA yAtrike atre bhAtuM vApare che. cha gAunI yAtrAmAM A badhA sthAne Ave che. khApa zu 13 nuM ahIM nI yAtrAnuM khAsa mahatva che. tenuM kAraNa e che ke-phA. za. 13 kRSNavasudevanA putra zAMba pradyumna sADI bhATha kroDa munivara sAthe mukti padhAryA che, temanI deharIomAM pAdukAo che, sthAna ghaNu ja prAcIna ane pavitra che. gheTInI pAganuM thAna parA prAcIna che. bhagavAna zrI RSabhadevajIe talATI pachI girirAja upara prathama paga dharyA te A sthAna che A yugamAM jAvaDazAhanasamaye A sthAnane jIrNodhdhAra thayo hato ane tyArapachI sudhArAvadhArA thatA ja AvyA che 5. sthAna prAcIna che. AvI ja rIte girirAja upara jyAMthI dAdAnA zikharanAM darzana thAya che, te vizAla paTa ne deharI-sthAna che te paNa ghaNuM ja prabhAvika-prAcIna ane punita che. A rathAna para bhadeva prabhujIne putra prAviDa ne vArikhila Adi daza koDa munivaro sAthe kArtikI pUrNimAe mokSe gayA che. tema ja zrI neminAtha prabhujInA tIrthamAM thayelA ardhamattA munijI, na radaRvijI Adi paNa A sthAna para mese gayA che, thAvacca putra, selama muni ane gajasukumala munivare paNa ahIM mese gayA che, jene ulekha jJAtAsUtramAM maLe che. suprasidhdha rAmacaMdrajI ane temanA badhu risarAya traNa kroDa munivare sAthe ahIM kSe gayA che, jemanI yAdImAM A sthAna para pAdukAo-smRtirUpe vidyamAna che. hAlane vizAla sudara caDhavAne te paNa mahArAjA kumArapAlanA samaye the che, tyArapachI vastupAla tejapAlanA samaye, tyArapachI jagadagu. zrI hIravijayasUrIzvarajI mahAna apUrva saMgha laIne AvyA tyAre ane chele zeTha hemAbhAI prevAbha Ie caDAvIne mArga yAtrIone sulabha karI Ape che. A tIrthanI bAra gAunI yAtrAmAM AvatAM kadaMbagiri ane hastagiri paNa prAcIna stha no ane A girira janAM zikhare che Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUravaNI :18: [ jaina tIrthInA kaI girimA gaI cAvIzInA bIjA zrI nIvANI tIrthaMkaranA aNudhara hRda a suni eka kroDa munivare sAthe mekSe padAryAM che tyAM uparanA bhAgamAM prAcIna pAdukAe che. vacce ane nIce AcAya mahArAja zrI vijayanemisUri varachanA upadezathI suMdara madirA ane dharmazALA upAzrayAdi anela che. haratagiri paNa prAcIna sthAna che. cakravatI' bharatarAjAnA hAthInu ahI samAdhi-maraNa thayu hatuM. A sthAne pazu maMdira che. AvI rIte cAre tathI A girirAjanI prAcInatA, pavitratA sidhdha thAya che. A AkhA tInA vahIvaTa zeTha ANudajI kalyANajInI peDhI kare che. girirAja upara DAM varSo pahelAM thayelA aAddha ramAM ghaNA zilAlekheA dabAI racA, tUTI gayA, naSTa thayA che, madirAnI prAcInatA paga DhaMkAI gaI che. keTalAeka prAcIna zilAlekhA a Mgreja vidvAneAe pragaTa karyo che tavA lekhA paNu astavyasta thayA che, jenA sa'graha karI prakAzita karavAthI A tInI prAcInatA prakAzamAM Avaze. pUravaNI zrI zatruMjaya upara mULanAyaphunA maMdiramAM upara javAnA DhADharAnI DAbI Ajue AvelI derImAM praveza karatAM puMDarIkaravAmInI smRttinA lekha-- zrImada yugAdidevasya puNDaraM kasya cakramoM // dhyAtvA zatrujaye zuddhayata leiyAM dhyAna sayabhai. // zrIsaMgamasiddha muni vidyAdharakula namastalamRgAMkaH // divasaizcaturbhiradhikaM ma samupopyAcalita sattva // va saha pazcAtu vinayAdhike divamagacchat / somadina AgrahAyaNamAse kRSNa dvitIyAm // ambheyakaH zubhaM tasya tu / radhiyeka ramakam / puNDarIkapadAsaMgi caityametadacIkarat // cAmukhajInI TuMkamAM pagathiyAM caDhIne TukamAM praveza karatAM jamaNI bAjunA maMdiramAMnI dhAtunI chUTI pratimA uparanA lekha~ zrI siddhamakumAra se 1 vaizAkha va 2 purau bhImapallIsanka vya0 indramAryA guNa deviyArthaM zrIzAMtinAthaviyaM kArita // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyn -4 zrI tAla' jiMgira : TekarInuM eka dRzya. Chatpat zrI nAladhvajagiri jinAlaye najara paDe che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 - - : , - - ja bA . ka naka 1 ts ' - ka : '. - ke 3 * * 045 kaIBE: . - - . '' - - - - - - - - : - - zrI bhara nIrthanuM alaukika dazya - ---- - - - - - - - - IP - - - - - * * : ' - tethI * - - ne * If che -- S naDa* # jevaka -- a tA. 31 . = T nA - .. ------- - A - - - - + std zrI viThThabhIpunnA jinAlayanuM ramya dazya Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - * T kA . 1 ts ? * KITHI WAO * - JUHALOM LITANA. : (IIMA talAja tAladhvajagiri DuMgara, siddhAcalajInA eka zikhararUpa che. talAjA zaherathI tAladhvajagiri eka phalIMga dUra che.pahADane caDhAva adhI gAuna che. upara caDhavA mATe suMdara pagathiyAM che. upara suMdara 3 jinamaMdira che. mULanAyaka zrI sumatinAtha mahArAja che. bhamatImAM suMdara prAcIna mUrtio che. TheTha upara cAmukhajInuM maMdira che tyAMthI sidhdhAcalajInAM darzana thAya che. thoDAM varSa pahelAM nIce khetaramAMthI zrI pArzvanAtha prabhujInI pratimA nIkaLela tenI pratiSThA A. zrI vijayanemisUrijI mahArAje karAvI hatI. suMdara gurumaMdira paNa che. nIcenA maMdirano jIrNodhdhAra lamIbahene karAvela che. upara bIjI be derIo che jemAM ekamAM bharata mahArAjAnAM ane bIjImAM bAhubalijInAM pagalAM che. mULamaMdirane vi.sa. 187ra mAM bAbu dhanapatasihajIe AdhAra karAvyuM hatuM ane nIce jaina dharmazAlA baMdhAvI hatI. zrI saMghanI paNa eka ghamazAlA che. DuMgaramAM 30 guphAo che. 4-5 guphAo te ghaNI ja meTI ane vizAla che. eka kheDiyAranuM tathA bIjuM abha, maMDapanuM bhoyaru praziSa che. talAjAnA DuMgara upara varastupAla tejapAle zrI AdIzvara bhagavAnanuM maMdira baMdhAvyAne ulekha maLe che tyArabAda 1381 mAM madira banyAno paNa ullekha maLe che. talAjA zaheramAM suMdara jinamaMdira, vetAmbara jaina dharmazAlA, upAzraya, tAva Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaiina tIrthone mahuvA : : 114 :. gherI vagere che. talAjAthI deDha gAu dUra sakhalAsara gAmanA keLI karazanane svapnAmAM zrI pArzvanAtha prabhujInI mUrtinAM darzana thayAM. bAda tenA khetaramAMthI saMprati mahArAjAnA samayanI mUrti nIkaLI hatI je zaheranA maMdiramAM padharAvelI che. nIce talATInI dharmazAlAmAM bhAtu apAya che. talAjA pAse talAjI nAmanI ane thoDe dUra pavitra zetruMjI nAmanI nadI vahe che. * pAlItANAthI meTara raste 10 gAu ane bhAvanagarathI relave raste 16 gAu dUra talAja sTezana che. bhAvanagarathI mahuvA jatI relave lAInamAM talAjA sTezana che. mahuvA A zaherane zAstramAM madhumatI tarIke oLakhAvI che. ahIM jIvitasvAmInuM suMdara bhavya sAta zikharI madira che. jIvitasvAmInI pratimA bahu ja prAcIna che. zatruMjayane 14 uddhAra karanAra jAvaDazAha A nagarInA rahevAsI hatA. vi. saM. 108 mAM mahAna pUrvadhara yugapradhAna AcAryazrI vajasvAmInA upadezathI zatruMjaya tIrthano uddhAra karAvyo hato. ahIM yazavRddhi bernaga sArI cAle che. eka vizAla devagurumaMdira A. zrI vijayanemisUrijI mahArAje hamaNAM karAvarAvyuM che. upAzraya, dharmazALA AdinI sagavaDa sArI che. mahuvA badara che. bhAvanagarathI Trena jAya che. mahuvA lAInanuM chelluM relve sTezana che. gurjarezvara kumArapALanI sAme uchAmamAM savADheDa senayAnA caDhAvAthI tIrtha mALa paheranAra ane savAphoDanI kiMmatanA maNiratnathI vibhUSita hAravaDe paramAtmAnA kaMThane alaMkRta karanAra virya jagaDuzAha, zAstravizArada jenAcArya vidharma sUri, Adhunika surisamrATa, kadaMbagiritIrthodhdhAraka A. zrI vijayanemisUri temaja cIkAgomAM bharAyela vizvadharma pariSadamAM jainadharmane ha vagADanAra vIracaMda rAghavajI jevA puruvaratnane janma ApI A bhUmie pitAnuM "ratna" nAma kharekhara sArthaka karela che. mahuvAnI AsapAsa vanarAjI sArA pramANamAM vikasI che paraMtu temAM khAsa karIne nALIyerI, AMbA, keLa ane sopArInAM vRkSonI vipulatA che. zaheranI cAre bAju vanaspati Avela hovAthI bhara unALAmAM paNa ahIM lU vAtI nathI paNa ulaTI ThaMDI havAne anubhava thAya che ane tethI ja mahuvAne "kAThiyAvADanuM kAramIra' evuM upanAma maLela che. ahIMnuM hAthIdAMtanuM tathA lAkaDAnuM tarakAma atyaMta vakhaNAya che. lAkaDAnA ramakaDA ane temAMya khAsa karI karI, dADama, jamarUkha, sepArI vigere evA Abehaba banAvavAmAM Ave che ke te sAcA che ke banAvaTI tenI prathama daSTie khabara paNa paDatI nathI. zaheranI vastI Azare trIza hajAra lagabhaganI che. jenA ghara Azare sADAtragrase che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] = 115 : ghA ghoghA zrI navakhaMDA pArzvanAtha bhAvanagarathI lagabhaga aa thI 8 gAu dUra ghevA baMdara che. ahIM zrI navakhaDA pArzvanAthajInuM suMdara prAcIna tIrtha che. navakhaMDA pArzvanAthajInI mUrtinI vi. saM. 1168mAM zrI ajitadevarijInA samakAlIna AcArya mahendrasUrijIe aMjanazalAkA karAvI che. mUti karAvanAra zrAvaka gheghAbaMdaranA zrImAlI nANAvaTI hIrU zeTha hatA, adhiSThAyaka devanI asAvadhAnImAM A camatkArI mUtine ple chemusalamAnee bhaMga karyo hate ane nava khaMDa karyA hatAM. pachI adhiSThAyaka deve svapnamAM jaNAvyuM ke rUnA pilamAM bharI rAkhI (keI lApasImAM kahe che, tene cha mahinA pachI kAje eTale sAMdhA maLI jaI pratimAjI akhaMDita thaI jaze. zrAvakoe te pramANe karyuM vui sAMdhA majyA ke nahiM tenI adhIrAIthI cha mahinA pahelAM te mUrtine joI, khaMDa te joDAI gayA, paraMtu sAMdhA bAkI rahI gayA. Aje paNa nava sAMdhA jaNAya che, A kAraNathI A mUrtinuM nAma navakhaMDA pArzvanAtha paDayuM. mUti ghaNuM ja camatkArI prAcIna ane darzanIya che. ghoghAmAM bIjuM paNa eka maMdira che. ghoghAthI sIdhA pAlItANe paNa javAya che, nahiM to tyAMthI pAchA bhAvanagara avAya che. bhAvanagaramAM cAra suMdara jinamaMdire che. gAma bahAra dAdAjInuM (mahAvIrasvAmInuM ) maMdira bahu ja sarasa che. bhAvanagaramAM zrI jainadharma prasAraka sabhAnuM sudara vizAla bhuvana-pustakAlaya, zrI AtmAnaMda jenabhuvanalAyabrerI vagere khAsa darzanIya che. " zrI jaina dharma prakAza" (mAsika) "AtmAnaMda prakAza (mAsika) "jena' patra (sAptAhika) vagere ahIMthI prakAzita thAya che. jaina borDIMga, jana janazALA; yazovijaya graMthamAlA, jene kanyAzALA, davAkhAnuM vagere cAle che. kAThiyAvADamAM mukhya zahera che. eka samaye dareka dhArmika pravRttinuM kendrasthAna bhAvanagara hatuM. vi. saM. 1779nA akSayatRtIyAne roja pahelA bhAvasiMhajI mahArAje A nagara vasAvela che. te pahelAM to vaDavA gAma ja hatuM. tenI najIkamAM samudrakinAre A zaheranI sthApanA karavAmAM AvI ane krame krame vikAsa sAdhI Aje e kAThiyAvADanuM prathama paMktinuM zahera banyuM che. bhAvanagara e kAThiyAvADanI jana purI che. Aje lagabhaga sAta hajAra ane bhAvanagaramAM vase che. saMpa, saMgana ane sAhityane mATe bhAvanagara AdarzarUpa che. navakhaMDA pAzvanAthajInI eka mUti khabhAtamAM paNa che. jIrAvalAmAM paNa navakhaDA pArzvanAthajInI mUrti che. vallabhIpura A sthAna kAThiyAvADamAM bI. esa. revenA gheLA jaMkazanathI 3 gAu dUra Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vallabhIpura : DhArikA [ jaina tIrthane che. zatru girirAjanI prAcIna talATIrUpa manAya che. a7thI zatruMjya 13 gAu dara che. viranirvANu saMvata 980 thI 99 sudhI devagiNi 8mAzamaNe ahIM na Agama pusaMkaTa karAvyAM hatAM. ahIM. jaina saMgha ghaNI ja unnata sthitimAM huM ane vipula saMkhyAmAM jinamadire hatAM. vatrubhIpuranA rAjA zilAdityane dhanezvarasUrijIe upadeza ApI jaina banAvyA hatA (vi. saM. 477), zatrujya tIrthanI rakSA karI hutI ane zatruMjayane uddhAra karAvI zakuMjyamAhAsya banAvyuM hatuM. suprasiddha vAdI zrI mannuvAdI viThThabhIpuranA ja vatanI hatA. temaNe zvavAdIene DarAvI jaina saMghanuM mukha ujajavala karyuM hatuM. suprasidhdha "nayacaphasAra graMtha temaNe banAvyA hatA. kAku nAmanA eka vacce tenI chokarInI ratnamaya kasakI gajAe laI levAthI gussAmAM AvI , eNne belAvI viThThalIne laMga karAvyo hate. hRbhInA bhagasacce ardhInI caMdraprabhunI smRti vagere prabhAsapATa gaI hatI ane zrI varaprabhunI pratimAjI A zu 15 me bhinnamAlAzrImAlanamAM gaI hatI. A baMga vi. saM. 45 mAM thayo hete. tyArathI vidyulInI paDatI dazA zarU thai hatI. A paNa vallabhInI gAma bahAra ghaNAM khaMDicere che. jUnA sikkA vagere maLe che. zatruMjayanI purANI talanuM sthAna che, kyAMthI zatruMjayagirirAjanAM darzana thAya che. tyAM jaina dharmazALA ane cAto che. hArikA kAThiyAvADanA vAyavya khUNAmAM enA nAmane eka prAMta che. ahIM gupta rAjaenA camatu eka prAcIna bhavya jinAlaya che. zakarAcAryajInA vakhata pachI A sthAna ajenenA hAthamAM gayuM che ane jaina tIrtha maTI vaiSNava tIrtha banyuM che. bAvIsamA tIrthaMkara zrI neminAthajI ahIMthI jAna joDAvI rAimatIne paraNavAne bahAne TIphAne saketa karavA gayA hatA. bAda vASika dAna daI ahIMthI ja dizA mahensavanA samApUrvaka vitAcalanA udyAnamAM jaI dIkSA lIdhI hatI. DhArikAnuM hAlanuM vRvamadira- cha madira jaina maMdira che. zAstrI revAzakara mevajI delavAmakara lakhe che ke-"jagata devAlaya kayA varSamAM ke banAvyuM tenA sthA paNa AdhAra ke ItihAsa purAmAMthI maLI zakI nathI. keTalAka ema kahe che ke-A mandira najana karAvyuM nathI paNa traNa hajAra varSa upara jenI lAe karAvyuM che ane temAM pArzvanAthanI mRtti kathAyata karI hatI. te mRtti hAlA nagaramAM che. vaLI mUrtinA caramAM lakhyuM che ke A mUrti jagadevAlayamAM sthApana hatI sadagata gujarAtI sAkara tanacukharAma ma. tripAThI paNa jaNAve che ke "vi. saM. 1200 pachI hArikA va tI rUpe vizeSa prasiddhi pAmyuM hoya ema jaNAya che Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - RSS na ' - - - - ( 1 ghoghA - nIce bahAranI divAla upanuM prAcIna citrakAma upara zrI navakhaDA pArvanAthanuM jinAlaya * * - - : - : - S ' Sr ka 10 'ES', H : R - - - - .... : - E - - - - - - - . Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI giranArajI zrI neminAthacchanuM mukhya jinAlaya Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 117 : DhAMkaH jAmanagara I atyAranA maMdiranI divAlA para jaina tIrthaMkara zrI neminAthajInI jAnanAM suMdara citrA che. A maMdiranA gAyakavADa sarakAra taraphathI jIrNodhAra thateA hate tyAre A citrAnI rakSA mATe ge|. nA. gAMdhIe sarakArane sUcanA karI hatI te svIkArAi haitI. " matalama ke dvArikAnuM' atyAranu` madira prAcIna jaina mahira che. kAraNavazAt te ajainAnA adhikAramAM gayu ane tyAMthI jaina mUrti dUra karI dIdhI. dvArikAmAM zrI neminAtha bhagavAna ghaNI vAra padhAryA hatA. tyAMnA yAdavA jainadharmI banyA hatA. tyAM aneka jinamadirA hatAM. Aje te dvArikA viccheda tItha che. DhAMka jetalasarathI pArakhaMdara jatI gAMThaLa sTeTa( jI. esa. relve. )nA paDelI sTezanathI 6 mAila dUra DhAMka gAma Avela che. gAmathI thAMDe dUra zatruMjayanA eka zikhararUpa DhaMkagiri che. pahADa nAnA che. ahiM eka suMdara jinamadira hatuM zatruMjayanA 108 nAmeAmAM DhaMkagiri nAma Ave che. prAcIna samaye te suMdara tI hatuM. atyAre viccheda tI che. tyAMthI jainamUrtie nIkaLe che. khaMDiyera ma'diranA zikharA dekhAya che. DhAMka goMDala sTeTanA upaleTA mahAlamAM eka gAma che, pASTa Asi DhAMka che. upaleTAmAM gharamandira che. ahIM najIkanA kharaDAnA DuMgaramAM khAvIzamA grevIzamA bhagavAnanAM madire hatAM; ane kaisagiramAM pazu jaina madire hatAM. hAla kha'hiMcerA vidyamAna che. siddha nAgArjune paNa rasasiddhi karI, rasanA be kUpA bharIne DhAMka patanI guphAmAM rAkhyA hatA, ema prakha dhakAza ' tathA pi'vizuddhi 'mAM ullekha maLe che. tathA uparanA tIrtha mATe 8 jagaDucaritra "mAM paNa ullekha prApta thAya che. tyAMnA avazeSa atihAsika dRSTie ati mahattvanA che. e tIrtha saMbaMdhI atyAre OMA. hasamukhalAla dhIrajalAla sAMkaLIyA A,, L,B., te zeSa karI rahyA ' che. ane e sa'badhI eka lekha temaNe zrI jainasatya prakAza ' ( namika )nA khIta vizeSAMka zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 'mAM sacitra lakhyA che. * jAmanagara ahIM bAra maMdira che. cAra pAMca te bahu ja bhavya ane vizAla maMdira che. vardhamAnazADhatuM ane cAkInuM mandira te bahu ja darzanIya ane nIyaMrUpa che, jAmanagara tIrthasthala na hovA chatAM adha zatru jaya' samAna manAya che. a jJAnadira, pAThazAlA, upAya Adi rAgavaDa sArI che. paracha ne zALAmAM zrIvinayavijayajI jJAnamadira che. ahIMthI sTImaramAM besI, tuDhDhA aMdara dharma 7mAM jAya che. zeTha pe|paTalAla dhArazIbhAi tathA zeTha cunIlAla lakSmIcaMda tazrI devabAga, lakSmI jaina Azrama, jainAnaMda jJAnamaMdira vagere jevA lAyaka sthaLa che. kArDiyA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - giranAra : 118 : [ jaina tIrthone vADamAM jAmanagara jainapurI jevuM gaNAya che. jAmanagaranuM beDIbaMdara bahu prasiddha che. jAmanagara relave sTezana che. giranAra tIrtha jaivatAcala) junAgaDha zahera, kAThiyAvADa dIpaka9panA dakSiNa bhAgamAM dariyAkinArethI vasa mAilane aMtare Avela che. saurASTranI rAjadhAnI junAgaDha kahevAya che. junAgaDhamAM navAbI rAjya che ane te zeraDe sarakArane nAme prasiddha che. junAgaDha sTezana che. junAgaDha sTezanathI junAgaDha zahera 1 mAIla dUra che. musalamAnI yugamAM tenuM nAma custaphAbAda hatuM. tenAM prAcIna nAma maNipura, caMdraketu, revata ane jIrNadurga hatAM. sTezanathI zaheramAM jatAM rastAmAM TeTanAM makAne, makabArAo vagere jevA lAyaka che. sTezanathI zaheramAM javAnI sIdhI pAkI saDaka che; vAhanAdi maLe che. bajAramAM na jatAM bArebAra bahArathI jaIe te suMdara jinamaMdira, zeTha premAbhAInI dharmazAlA, sAme ja bAbuvAnI dharmazALA, jaina kanyAzAlA vagere Ave che. tyAMthI AgaLa jatAM uparakeTa taLa tenI AsapAsa aneka guphAovALI khAI, killAmAM asalI seMtharA, anAjanA kere, ranavA baMdhAvelI aDIkaDInI vAva, navalaNane kR vagere jevA lAyaka che. uparakeTamAM iSTamAM banelI (1530mAM) lIlama tepa, cuDAnAlA tepa, rakheMgArane mahela (je atyAre marachara che) vagere jovA lAyaka che. temaja azoka, rUdradAmA ane kaMdaguptanA lekhe, 275 phUTa uMDe dAmodara kuMDa vagere prAcIna avaze nirIkSaNIya che. AgaLa jatA talATI nIce suratavALA zeTha premacaMda rAyacaMdanI jaina dharmazAlA, suMdara jinamadira, najIkamAM savavI pUlacaMdabhAInI dharmazAlA vagere che. enAMkhya maMdira ane dharmazAlA sAme digabara maMdira ane dharmazAlA che, tAMbara dharma, zAlAmAM jaina bhejanazALA cAle che. AgaLa jatAM sidhdharAja jasiMhe baMdhAvelI eka thaDA nI vAva Ave che. pAse ja giranAra upara javAne daravAjo che. daravAjAnI jamaNI bAjue zrI nemi nAtha bhagavAnanI derI Ave che. temAM pAdukAo che. A devI devetAMbarIya zrAvaka lakSmIcaMda prAgajIe baMdhAvelI che. junAgaDhanA suprasiddha dharmapremI rDo. tribhuvatadAsa retIcaMdanA suprayatnazI giranAra upara suMdara pagathiyA badhAI gayAM che. AgaLa jatAM vacamAM para Ave che, tyAM be-traNa ThekANe garama ane ThaMDA pANInI vyavasthA jaina peDhI taraphathI rAkhavAmAM Ave che. AgaLa jatAM mAlI parabanuM navuM TAMku Ave che. tyAM DAbA hAtha tarapha caDhatAM paththaramAM eka lekha kare che, temAM lakhyuM che ke-"saM. 1rarara zrIrAtIvAduM jIvana vaghai ritA ahIMthI AgaLa upara caDhAva kaThina che, paratuM pagathiyA banI javAthI anukULatA sArI thaI che. tyAMthI thoDuM caDIe eTale kAusagIyA Ave che. tyArapachI hAthI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - itihAsa ] = 119 : giranAra pahANe ane eka lekha Ave che. temAM lakhyuM che ke-taLI ghaMvat 1683 ghauM dArtika badI 4 some zrIgiranAranI pUrvanI pAjano udAra zrIdIvanA saMghe puruSAnimitta zrIdhImAla niyama sighanI ghaNI(!) radvAra rAgha" AgaLa upara kAussaggIyA tathA prabhumUrti che. tyAMthI AgaLa upara eka visAme Ave che. tyAMthI AgaLa jatAM paMcezvara javAne jamaNI taraphane raste Ave che. tyAMthI thoDe dUra jatAM zranemInAthajIne keTano daravAjo dekhAya che. te daravAja upara zeTha narazI kezavajIe baMdhAvela mADa-bagale che. mAnasaMga bhejarAjanI TUMka aMdara jatAM jamaNI bAju zrI mAnasaMga jarAjanI Traka Ave che. temAM atyAre eka ja maMdira che. temAM zrI saMbhavanAtha bhagavAna mUlanAyaka birAjamAna che. pahelA cekamAM sUrajakuMDa Ave che. A kuMDa kaccha-mAMDavInA vIzA osavAla zeTha mAnasaMga bhejarAje badhAvela che. te vakhate temaNe madirane paNa jINoddhAra karAvye tethI AkhI Traka temanA nAmathI prasiddha che. vi. saM. 19ra mAM zeTha narazI kezavajIe A kuMDane udhdhAra karAvyA hatA. kuMDanI pAse yAtrALuone nhAvAnI goThavaNa karelI che. junAgaDhanA AdIzvarajInA nAnA derAsaranI pratiSThA mAnasaga bhejarAje vi. saMvata 1901mAM karAvI hatI. neminAthajInI Tuka DAbI bAjue zrI neminAjInI TUMkamAM javAne daravAje che te daravAjA bahAra eka zAstrI lekha che. A lekha vi. sa. 1115 citra zudi 7ne che. A lekhanA navamA glaeNkamAM lakhyuM che ke yaduvaMzamAM maMDalika rAjA thaye. A savatamAM nAnAM patarAMthI neminAthanuM devAlaya baMdhAvyuM. AgaLa tenI vasAvalI cAle che. neminAthajInI TrakamAM maDa5nI aMdara divAlamAM traNa mRtio eka sAthe birAjamAna che. nAnI che te 1ra75 mAM banAvelI zrI kuMjarApadIya che garanA zAMtisUrinI che, bIjI be moTI mUrtio che te zrI hemaca drasUrinI ane zrI kumArapAlarAjAnI che. 2gamaMDapamAM eka thAMbhalA para sa. 1113 nA jeTha 14 dine nemIzvara jinAlaya karAvyAne, bIja thAMbhalA para sa. 1135 mAM pratiSThA karAvyAne, trIjAmAM 1134mAM devAlaya samarAvyA lekha che. (jena sAhityane sahima inivAsa) daravAjamAM pesatA cokIdAranI rahevAnI jagA che. tenI DAbI bAju coda eraDAnI dharmazALA che. dharmazAlAne cAka mUkyA pachI pRArIone rahevAnI koTaDIone mATe eka Ave che. temAthI zrI neminAthajInA cAkamAM javAya che A cAka 130 phITa paLe, tathA 190 phITa lAge che AmAM mukhya maMdira zrI neminAtha bhagavAnanuM che. vizAla devaLane raMgamaMDapa 41 phITa palALa ane 44 phITa lAbA che. gabhArAmAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , , - giranAra : 120 : [ jaina tIrthane zrI neminAtha bhagavAnanI suMdara zyAma mUrti birAjamAna che. gabhArAnI bAsapAsa bhamatI che. temAM zrI tIrthakara bhagavAna, yakSa, yakSiNa, sametazikhara, naMdIzvaradvIpa vagerenI sarvamalI 15 mUtio che raMgamaMDa5mAM 38 pratimAo che. gabhArAmAM 5 mUrtio che. kula 218 pratimAo zrI neminAthajInA devAlayamAM che. raMgamaMDapa nA pUrva taraphanA thAMbhalAmAM nIce pramANe lekha che. saMta 1113 varSa netra mATe 14 vira brIjanIyaninA : vaLI bIjA sthaMbhamAM A pramANe kareluM che kesaMvata 1135 varSe vrata zArita trIjA sthaMbhamAM lakhe che ke saM. 133pa mAM maMdirajIne jINodhdhAra karAvyo. bahArane 2gamaMDapa 21 pahoLo ane 38 phITa lAMbo che. temAM goLa oTalA upara savata 1694 nA citra vadi bIje 420 gaNadhara pagalAM sthApita karelAM che. A oTalAnI pAse ja eka bIje eTalo che tenA upara pazu 420 pagalAM sthApita che. pUrva ItihAsa zrI neminAthajInA devAlayane dvAra vi. saMvata 609 mAM ratnAzA zrAvake karAvyo hato. A sivAya TeMDa sAhebane eka lekha ma hatA. temAM lakhyuM hatuM ke "dharmaghoSasUrinA ziSya yazobhadrasUrinA ziSya paM, devasenagaNie saghanI AjJAthI saM. 1215 mAM maMdirano jIrNoddhAra karAvyuM. A sivAya aMbikA devInI derImAM paNa saM. 1215 ne eka lekha che. vi.saM. 1215 pahelAM giranArajIne udhdhAra sajana daDanAyake karAvyo hate. vanarAjanA zrImALI bhatrI jAbanA vazaja sajjanane siddharAje seraThane daMDAdhipa (uparI-sU) nI hatuM ke jeNe soraTha dezanI upaja kharcIne giranAra uparanA jIrNazIrNa kAchamaya na deharAne udhdhAra karI navu pAkuM madira baMdhAvyuM hatuM. paraMtu ravatagirirAsumAM A pramANe ulekha maLe che. vi. saM. 1185 mAM A udhdhAra thaye hato. (24/cIra paMjAlIya vajIra viji!i) temaja gurjarezvara siddharAje zatruMjaya tathA giranAra bane tIrthone kapaDAM ne dhajAo ApI hatI -prabandhacintAmaNi. - ratnArA kAzmIra dezanA rahevAsI hatA. guraupadezathI revatAcalanuM mAhAmya sAMbhaLyuM revatAcalane sagha laIne teo AvyA. revatAcala pAse mahAna upasarga paNa sa@o. bAda saMgha sahita revatAcala para jaI prabhune abhiSeka karatA pratimAjI bahu ja prAcIna chevAthI gaLI javA pachI tanAzAe be mahinA sudhI upavAsa karI devInI ArAdhanA karI. devI pAsethI biba lAvI, nUtana maMdira baMdhAvI temAM pratimAjI birAjamAna karyA. Aja A nArAnuM biba kahevAya che. -caturvizati prabaMdha ane giranAra mahAtamya. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *: , ke ' ' ; 1 ' : : * * mamata | " zrI gIranArajI (junAgaDhanI ucca TekarI uparathI levAmAM Avela eka vidaLa .. 1 ts ' = = " - . 5 - C 1 e Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jAmanagaraH cerInA prakhyAta jinAlayane agrabhAga tathA tapagaccha upAzrayanuM eka stha * * ' - ,S: : cArInA jinAlayanuM bIjuM dazya Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 122 giranAra vi. saM. 122 mAM gujarAtanA mahArAjA kumArapAlanA maMtrI Amradeve giranAra upara pAja baMdhAvI. A sabaMdhI ghaTanA A pramANe maLe che-paramAta mahArAjA kumArapAla saMgha sahita siddhAcalajInI yAtrA karI giranAranI yAtrAe padhAyo, parantu upara caDhavAnA rastAnI kaThinatAne lIdhe mahArAjA upara jaI na zakayA. A mATe rAjAne duHkha paNa thayuM. A vakhate rAjAne vicAra thaye ke upara caDhavA mATe je pagathiyAM hoya te anukUlatA rahe. A kAryanI javAbadArI AMbaDane soMpI temane saurASTrane uparI banAvyuM. AMbaDe ghaNuM ja mahenatathI giranAra upara pAja badhAvI raste sarala banAvyA. vi. saM. 1222 mAM pAja-pagathiyAM baMdhAvyAM. (juo kumArapAlapratibaMdha tathA jana sAhityane saMkSipta ItihAsa pR. ra71) A pAka saMbaMdhI giranAra upara be zilAlekha maLe che-" saMvat 1222 bIbInAjJA yamadaM baLAtamahuM zrI mAvAna vaya vAratA" -prAcIna jana lekhasaMgraha bhA. 1, pR. 70 bIjo lekha paNa ene maLatuM ja che. emAM paNa giranAra upara pAja baMdhAvyAne sa. 1223 che. temaja giranAranI pAjanA jIrNodhdhArane paNa eka lekha maLe che. A lekha giranAra para caDhatAM rAjA bhartuharinI guphAthI gheDe dUra pahADamAM jamaNI bAjue katarelo che. tRtti zrI iva 1681 varSe kArtida vada 6 some zrI giranAratIrthanI pUrvanI pAjano uddhAra zrI dIvanA saMghe puNya( dharma nimite pInArAnI mAsighanI medanI vaDhAra rAvyo. arthAta 1683 mAM kArtika vadi 6 ne somavAre dIvanA saMghe A pAjane udhdhAra karAvyuM. AmAM mukhya bhAga mAsiMgha meghajIe A hate. zrI neminAthajInA maMdiranI pachavADe poravADa jagamAla goradhananuM pUrva dvAranuM maMdira che. temAM pAca pratimAjI che, mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAna che. tenI pratiSThA vi. saM. 1848 vaizAkha vada 6 ne zukravAre vijaya jinendrasUrie karI che. A maMdiranI jamaNI bAjue zrI rAmatInI derI che. A TrakamAM thaIne merakavazInI, sagarAma senAnI tathA kumArapAlanI TrakamAM javAya che. zrI neminAthajInI TakamAM leyarAmAM amIjharA pArzvanAthanI suMdara prAcIna bhavya mUrti che je paramadazenAya che. mUrti prati mahArAjAnA samayanI che. A mUrtinI DAbI bAjue guphAmAM zrIneminAtha bhagavAnanI prAcIna mUrti che. tenA upara saM. 1318ne lekha che. zrI neminAthajInI TrakanA cokamAM tathA moTI bhamatImAM badhI maLI 133 pratimA tathA 18 jeDa pagalAM che. moTAmAM moTAM pagalAM zrI neminAtha bhagavAnanAM che. dara saurASTranA daMDanAyaka sajajana mahetAnA bandha maMtrI mATe. udAyanamata khAbaDa maMtrI nahi. A saMbaMdhI vizeSa carcA "jana satA prakAza" varSa AmAnA 4-5-6-7 aMkAmAM meM karI che. jitAsUe te ke je havA. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranAra : 1rara : [ jaina tIrthane vAjAnI bahAra jamaNI bAjue zrI neminAtha bhagavAnanI adhiSThAyikA aMbikAdevInI marti che. zrI neminAthajInI TakamAM uttara tarapha nIce utaravAne daravAje Ave che. temAM osarImAM eka prAcIna zilAlekha che. tyAMthI pagathiyAM utarI nIce jaIe eTale zrI rASabhadevajI-adabadajInI suMdara mUrti Ave che. RSabhanu lAMchana spaSTa dekhAya che. khabhA upara banne bAju kAusaggIyA che. jemsa bajesa sAheba lakhe che ke A mUrtinI beThakamAM covIza tIrthakaranI mUrtivALe eka paLe paththara che temAM vi. saM. 14ne lekha che. adabadajInI sAme pAca mecanuM suMdara maMdira che. cAra bAju cAra ane vacamAM eka bheTa che. darekamAM sukha pratimAjI birAjamAna che. temAM darekamAM 1859mAM pratiSThA thathAne ullekha che. merakavazInI Traka zrI adabadajInA maMdiramAMthI DAbI bAjunA daravAjAmAM thaI merakavazImAM javAya che. mUlanAyaka zrI sahastraphaNA pArzvanAthajInI suMdara mUrti birAjamAna che. temAM 19no lekha che. pratihAyaka vijayajinendrasUrijI che. mULanAyajInI AsapAsa 7 pratimAo che, bhamatImAM 58 pratimAo che. dakSiNa taraphanI bhamatImAM aSTApada parvata che jemAM ra4 pratimAo che. uttara taraphanI bhamatImA cAmukhajInuM maMdira khUba darzanIya che. A TrakamAM pAca mecanA maMdira sahita kula 113 pratimAo che. A TrakazrI siddharAjanA maMtrI sAjane baMdhAvela che. gUjarAdhIza siddharAje sajanane saurASTrane daMDanAyaka nImyA hatA. temaNe saurASTranI traNa varSanI upajamAMthI giranAra upara suMdara jIrNodhdhAra karAvyo traNa varSanI upaja siddharAjane na maLavAthI te gusse thai junAgaDha AvyuM. sajajane junAgaDha ane vaMthalInA zrAvake pAsethI dhana meLavI sidhdharAjane caraNe dharyuM ane kahyuM ke-joIe te chaNodhdhAratuM puNya hAMsala karo ane joIe to A dhana hA. rAja satya hakIkata jANuM atyaMta khuzI thayA bAda AvelA dhanathI zrAvakenA kahevAthI sajajane A merakavathI dUka banAvI. chodhyAramAM ra7 lAkha draane kharca thayA hatA. A dravya A TrakamAM kharcAyuM che. keraNI vagere zilpa bahu ja suMdara che. A vakhata sajanane bhIma kuMDaLIyA nAmanA zrAvake bahu ja madada ApI hatI. teNe aDhAra ratnanA hAra prabhujIne paherAvyo ane bhImakaMDa baMdhALyA hatA. A dUkanA mukhajInA maMdiramAM vi. saM. 1859nA lekhA che. A TUka mekalazAe baMdhAvyAnuM keTalAka kahe che tyAre keTalAka A TUkane caMdarAjAnI dUka paNa kahe che. sagarAma, senInI TUMka merakavAzImAMthI sagarAma sonInI TrakamAM javAya che. sArAma nI paMdaramI zatAbinA uttarAmAM thayA che. vIrazAvalImAM lakhyuM che ke sagarAma nI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - itihAsa ] : 123 : giranAra gujarAta dezanA vaDhIyAra vibhAgamAM lolAha grAmanA ravADa hatA. temaNe tapAgacchAdhirAja zrI semasundarasUrijI mahArAja pAse bhagavatI sUtranuM zravaNa karI, jyAM jyAM gAyamA pada AvatuM tyAM tyAM senAmahora mUkI hatI pitAnI pitAnI mAtAnI ane strInI maLIne kula 63 hajAra sonAmahora jJAnakhAtAmAM vAparIne pustaka lakhAvyAM hatAM. A ja zrAvaka sagarAma senAe giranAra upara Traka baMdhAvI che. temaNe zrI semasuMdarasUrijInA upadezathI 17 nUtana jinamaMdire baMdhAvyA ane 51 maMdirone jIrNodhdhAra karAvyuM. badhe pratiSThA zrI semasuMdarasUrijI mahArAje karAvI hatI. temaNe mAMDavagaDhamA supArzvanAtha jinane prAsAda ane makSIjImAM makSIjI pArzvanAtha prAsAda paNa karAvyuM hatuM. A Trakane raMgamaMDapa vagere darzanIya che. gabhAre paNa vizAla che. mULanAyaka zrI sahastraphaNA pAzvanAthajI che. AsapAsa kula pacIsa pratimAo che. bhamatImAM traNa derAsaro che. temAM be derAsaramAM traNa traNa ane uttara dizAnA maMdiramAM pAMca pratimAo maLI kula 11 pratimAo che. eka pASANunI sudara covIzI paNa che. atyAre je mUlanAyaka pratimAjI che te pAchaLathI besADela che temAM vi. saM. 1859 jeTha suda 7 guru pratiSThApaka zrI vijayajinendrasUrijI che. A Traka giranAra upara sauthI UMcI dekhAya che. dakSiNa taraphanI derIne jIddhAra zeTha ANuM. dajI kalyANujInI peDhI taraphathI vi.saM.1875 mAM thayela che. bhamatImAM jALI vagerenuM kAma devacaMda lakhamIcaMdanI peDhIe karAvela che. maMdiramAM karaNa vagere jovAlAyaka che. - kumArapALanI Traka gujarAtanA mahArAjA paramAtapAsaka kumArapAle jaina dharma svIkArI kalikALasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI mahArAjanA upadezathI 1444 jinamadirA baMdhAvyAM hatAM. A ja mahArAjAe giranAra upara paNa bhavya jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM. A devAlayane mAMgarelanA zrAvaka zeTha dharamazI hemacaMde chaThThAra karAkhyuM che. na kuMDa banAvatI vakhate je suraga mUkelI tethI A maMdirane keTaleka bhAga nAza pAmyuM che. maMdiranI pAse deDakI vAva che. najIkamAM suMdara bagIce che. A Trakane raMgamaMDapa che ja maTe che. pazcima taraphathI bIjuM kAra che jemAMthI bhImakuMDa tarapha javAya che. bhImakuMDanI pUrva taraphanA killA ta prAcIna paMDita pratimAo che. A sthAna bhImakuMDezvara mahAdevanuM che ema karAvavA junAgaDhanA nAgara jhaverIlAla kezavalAlanA pitA vAgavAnalAla madanajI ke jeo kAThiyAvADanA neTIna ejanTa nImAyA hatA temane prayatna karela parantu te prasaMge amadAvAdavALA karI paMjazA ke jeo paNa ejanTa hatA temaNe tyAM AvyA, tAra uparanA uma para - 'binA mArA nI prastAvanAmAvavuM che-mAnI ane baTAkA jamAnAmAM thayo hato. bAdarA temane ane bhADA upanAmathI nA. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - giranAra . 124 : jaiina tIrthane tathA bIje ThekANe maMgaLamRti Adi jaina dharmanI nizAnIo batAvI siddha karyuM hatuM ke A jaina maMdira ja che. jinAlayamAM ja maMgaLasUktiI hoya che. arjuna maMdiramAM tevuM na hoya. mUlanAyaka nIce lekha A pramANe che-saM. 1875 vaizAkha sudi 7 zani pratiSThApaka vijayajinendrasUri che. eka bIjo lekha vi. saM. 1881 ne che vastupALa tejapALanI TUMka gujarAtanA mahAmAtya vastupAla tejapAle A Traka baMdhAvI che. saMpratirAjAnI ke jatAM jamaNI bAju A Tuka Ave che. vi. saM. 199ra mAM zeTha narazI kezavajIe saMpratirAjAnI, kumArapAlanI ane vastupAla tejapAlanI TUkenI AsapAsa killA baMdhAvyA tathA jIdhdhAra karyo hato. A TrakamAM traNe derAM sAthe che. vacalA maMdirajImAM mUlanAyaka zrI zAmaLApAzvanAthajInI bhavya mUrti che temAM vata 126 varSe vaizars sura ra zanI trIjanAhiM jhIra dAjita tathA pratichApaka zrI pradyumnasUrijInuM nAma che. maMdiramAM pILA Arasa tathA saLInA paththara vaparAyA che. saLInA paththaro TheTha saTTAthI maMgAvyA hatA ema kahevAya che. vacalA maMdirajIne raMgamaMDapa 29 Ta paheLe, ane pa3 phITa lAMbo che A maMdiramAM eka zrI mallinAtha bhagavAnanI mUrti che tenA zilAlekhamAM vastupAlanI sI lalitAdevI tathA sakhanAM nAmo che. A TrakamAM vastupAlanA mahattvanA cha lekhe maLe che. A lekhamAM vastupAlanI yazagAthA che. temanA pUrvajo ane kuTumbaparivAranAM nAmo che. temaNe karelAM mukhya mukhya dhArmika kAryonI neMdha che ane giranAra para temaNe zuM zuM karAvyuM te paNa lakhyuM che. vi. saM. 128 pha. zu 10 ne budhavAre pratiSThA karAvyAne lekha che. giranAra upara temaNe karAvela zatruMjayamahAtIthovatAra Adi tIrthakara zrI RSabhadeva, staMbhanakapurAvatAra zrI pArzvanAthadeva, satyapurAvatAra zrI mahAvIradeva ane pragati sahita kAzamIrAvatAra zrI sarasvatI mUrti- ema devakulikA cAra, be jina, aMbA, avakana, zAMba ane padyumna nAmanA cAra zikharamAM zrI neminAtha deva vibhUSita devakulikA cAra, pitAnA pitAmaha Tha. zrIma ane pitA Tha. zrI AzarAjanI azvArUDha mUrtio rapha traNa suMdara teraNa, zrI neminAtha deva tathA pitAnA pUrvaja, agraja (meTA bhAIe), anuja (nAnA bhAIo) ane putra AdinI mUrtio sahita suddaghATanaka svabha, aSTApada mahAtIrtha ItyAdi aneka kirtanathI suzobhita ane zrI neminAthadevathI alaMkRta evA A ujayaMta (giranAra) mahAtIrtha upara potAnA mATe, tathA pitAnI sahadharmacAriNuM prAvATatIya Tha. zrI kAnhaDa ane tenI strI ThakkurANI rANunI putrImahuM lalitAdevInA puNya mATe, ajitanAtha Adi vIsa tIrthakarothI alaMkRta zrI sametamahAtIvatAra nAmanA maMDapa sahita A abhinaya prAsAda banAvyuM ane nAgendra gacchanA bhaTTAraka mahendrasUrinA ziSya, zrI zAntisUrinA ziSya, zrI ANaMdasUrinA ziSya zrI amarasUrinA ziSya bhAraka zrI haribhadrasUrinA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 125 : giranAra paTTadhara AcArya zrI vijayasenasUrie enI pratiSThA karI. A lekhamAM vastupAlane karNa ane bali je dAnezvarI ane tejapAlane ciMtAmaNi je varNavyo che, bIje lekha 128 che temAM paNa uparyukta hakIkatane maLatI vIgata che. madhya madiranA maMDapamAM sAmasAme be moTA gokhalA che. temAM vastupAla ane temanI ane patnI lalitAdevI tathA khunI mUrtio che ema jaNAvyuM che. hAlamAM A mUtio nathI. vastupAle giranAra upara karelAM dhArmika kAryonI neMdha "vividha tIrthaka95"mAM " raivatagirikalpamAM" saMkSepamAM tathA paM. jinaharSagaNikRta varatupAlacaritramAM chaThThA prastAvamAM bleka 61 thI 7ra9 mAM vistArathI Apela che. * "vividha tIrthakalpa'mA A kalpa giranAra tIrthanuM mAhAtma ane itihAsa sacave che. huM cothA kalpamAMthI jarUrI bhAga ahIM udadhRta karuM chuM. saurASTranI pazcima dizAe giranAra pahADa upara UMcA zikharavALuM jIneminAtha bhagavAnanuM maMdira che. tyAM pahelA lepamayI zrIneminAtha bhagavAnanI pratimA hatI. eka vakhata uttaradizAnA bhUSaNarUpa kAzmIra dezathI ajita ane ratana nAmanA banne bhAIo saMghapati banI (saMdha laIne) giranAra AvyA. temaNe rasavRttithI (utAvaLathI) ghaNA ( pacAmRta ) havaNathI abhiSeka karyo jethI lepamathI pratimA banI gaI ranane atizaya zoka thayo ane te ja vakhatathI teNe AhArane tyAga karyo-upavAsa AdaryA. ekavIza upavAsa pachI bhagavatI aMbikA svayaM upasthita thaI. devIe madhapatine uThADyo. teNe devIne joIne jaya jaya zabda karyo. pachI devIe tene suMdara ranamaya jinabiMba ApyuM ane sAthosAtha kahyuM ke-pAchuM vALIne na joiza. anukrame te biMba prathamanA mahimA daravAje AvyuM ane saMghapatie pAchuM vaLIne joyuM jethI pratimAo tyAM ja ththira thaI gayA. pachI ratanAzAe navIna jinamadira banAvyuM ane prabhune zAkha di pabimAe pazcimAbhimukha birAjamAna karyo. bAda khUba java Adi karI banne bhAIo potAnA dezamAM AvyA bAda kalikAlamAM manuSyonAM mana kaluSita vRttivALAM jANI devIe prati bhAjInA tejane DhAMkI dIdhu. pahelAM gujarAtamAM jayasiMhadeve (siddharAja jayasiMka, kheMgAne tIne sajanane daMDAdhipa (saurASTrane daMDanAyaka) nImyo. teNe vi. saM. 185mAM i-ninAtha bhagavAnanuM navuM suMdara maMdira baMdhAvyuM. bAda mAlavidezanA maMDanarUpa sAdhu bAvaDe-bhAva mATe pAnAne AmanasAra karAze. cIpa cakravartI rAja mArapAla mauSTranA dadhipati bIbImAla philamAM utpanna thayela (mAMDIne rAkho. teNe giranAra upara vi. saM. 10 pAja-pagathiyA baMdhAvyA. tyAM eka suMdara paraba banAvI temaja tyAM pALa eDanA bo bAju lakha ArAma (lA bagIco dekhAya che te) mA. adhipUrapATama pivAla kubanA maMDana35 AsArAja ne kema karIne pu, rAjA vIrakhavalanA bhatrI svapAla tejapAla nAmanA je bAjhA thavA. ne kimbA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - giranAra [ jena tIrthone A TrakamAM raMgamaMDapanA khabhA upara be lekha che. temAM zrI pArzvanAthajI . ane vastupAlanuM nAma che. DAbI bAjunA maMdirajImAM samavasaraNanA mukhanI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI traNa pratimAo che temAM saMvat 1656 ne lekha che. jethI pratimA zrI caMdraprabhunI che temAM 1485 ne lekha che. jamaNI bAjunA maMdiramAM mukhajI che temAM 1546 nA le che A madiranI pAchaLa tejapAlanI mAtAnuM deruM che. A sivAya A TrakamAM eka lekha 135 ne vaizAkha zudi 3 zanI che ane pratikApaka bRhadagIya zrI pradyumnasUri parivAranA zrI jayAnaMdasUri che. A huka khAsa darzanIya che. saMpratirAjAnI TUMka mahArAjA saMpratie AryagruhastisUrinA udezathI jaina dharma svIkArI bhAratamAM lona dharmane pracAra karyo hato. savA lAkha nUtana jinAlaya baMdhAvyAM hatAM. te mahArAjAe giranAra upara paNa suMdara jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM. maMdira prAcIna ane bhavya che. keraNI paNa sArI che. mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAnanI pratimA che. maMDa5mAM zrI caDhezvarI devInI pratimA che. eka kAusagIyA 54 nIce uttama gaDha, maTha, paba, maMdira, bagIcA AdithI mane kara tejalapura vasAvyuM. tyAM potAnA pitAnA nAmathI AzAjavihAra nAmanuM pArzvanAtha bhagavAnanuM suMdara maMdira badhAvyuM. mAnA kumAdevInA nAmathI mare sepevara baMdhAvyuM. tejalapuranI pUrva dizAmAM ugrasenapura che jemAM zrI AdinAtha bhagavAnanuM maMdira che. AnA traNa nAma che husenagaDha, khenAgaDha ane durga. vastupAla matrIe giranAra parvata para zatru jyAvatAra maMdira, aSTApadAvatA, sametAvatAra, kapardi thala ane bhAvAnAM maMdira banAvyAM. tejapAla maMtrIe traNa kalyANakanAM citya karAvyAM (neminAtha bhagavAnanAM traNa kalyANaka ahIM thayAM che tenAM). depAla maMtrIe ImaMDapane uddhAra karAvyA. gajapadakuMDa-vAthIkuMDa karAvyuM jyAM jAIne yAtrIo yAtrA karavA jAya che. chatrazilA nIce sAmravana (samAvana) che, jyAM zrI neminAtha bhagavAnanA dIkSA, kevala ane nivANu kANuka thayAM che. girizikhara caDhanAM aMbAdevInA maMdiranAM darzana thAya che tyArapachI avalokana zikhara Ave che tyAM rahIne dagadizAmAM zrIniminAtha bhagavAna dekhAya che. tyAM prathama zikharamAM zAMbikumAra ane bIjA zikhamAM zrI pradyumnakumAranA ge che. A parvatamAM rathAna rasthAna para jinamaMdiramAM ratna ane suvarNa madha biba niraMtara pUjAya che. aTTanI pRthvI suvarNamayI ane aneka dhAtuonA bheTavALI dekhAya che. vividha prakAranI oSadhio rAtre paNu caLake che. vividha prakAranAM vRo ane sthAna rathAna para dekhAya che. kArazada karatAM vividha prakAranAM jharaNuM vahe che. -vividha tIrthakalpa, pRSTha 9-10 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 127 * giranAra IMca UMcA che. khIjA e tera tera iMcanA kAussaggIyA che. A sivAya rgama Dapa tathA gabhArAmAM 35 jinapratimAo che. raMgamaMDapamA zrI vimalanAdha bhagavAnanI 48 iMca mUrtti che, temAM nIce 1509 mahA zuda 2 zuSka ane pratiSThApaka mRttapAgacchanA zrI ratanasi'hasUri che. sa. 1932 nA cha Arasamaye A TrakanA ceAkamAMthI ghaNI pratimA nIkaLI hatI. temAthI nIkaLelu' eka prAcIna parikara ke je kalAnA AdarzarUpa che temAM lekha che ke-vi. sa. 1527 varSe vaizAkha zudi 12 guru, buddhattapApakSe bhaTTAraka udayavallabhasUrijInA upadezathI zrI sa Mdhe vimalanAthadeva parikara sahita banAvyA ane pratiSThA zrI jJAnasAgarasUriSTa e karela che. A sivAya A madiramAM vi. sa. 1215 nA tathA 1461 nA lekhe che, kATanAM khIjA devAlayA saMpratirAjAnI bUkanI uttare jJAnavAva tathA saMbhavanAthajInuM caumukha madira Ave che. tenI sAme sagarAma seAnInI dUkanu pUrva dvAra che. keTalIka nizAnIe jotAM prAcIna samayamAM te eka meTTu maMdira huze ema lAge che, tenI DAbI taraphanA raste bhImakuDa javAya che. AvI ja rIte rAgarAma senInI ane kumArapALanI Traka vacce garanALAmAM thai caMdraprabhujInA maMdiramAM javAya che. vacamAM evInizAnIe che ke pUrve ahIM paNa madira haze. caMdraprabhujInI pratimA upara vi. sa', 1701 nA lekha che. tenI sAme zAsanadevInI eka mUrti temAM sa'. 1318 nA lekha che. tyAMthI AgaLa hAthI pagalA AgaLanA kuMDa Ave che. tyA rastAmA eka meTro lekha che. A lekha che te khaDita parantu temAM manuttvanA itihuAsa che. sidhdharAjanA maMtrI zrImAlajJAtIya udAyananI vAvalI temAM 1cAya che ( vizeSa 1 mATe jIe prAcIna lekhasagraDu bhA. 2, pR. 94 95, giranAra parvata paranA lekhA nuM avaleAkana) hAthI pagalAMne Da vagere devacaMda lakhamIcaMdano samarAvela che. navA kuMDanI dakSiNe cAvIza tItha karAnI cAvaMza derIe haMsarAja jIhA khakhAIe zarU karAvelI paNa kArya adhUruM ja rahyuM che. kATanI bahAranAM madirA. saMprati maIArAjAnI TUMka tathA vastupAla tejapAlanI Traka vaccenA raste AgaLa jatAM phaeNTanA bIje daravAjo Ave che. te daravALa bahAra sAme ja paththara upara 3100 phuTa levala lakhelu che tyAMthI cerDa UMce caDhIe eTale 4000 paryAyamAM thAya che. te daravAje pasAra karIe eTale zrIneminAtha bhagavAnanA maMdiranA killAnI vizAla divAla dekhAya che. tyAMthI DAbI tarapha thI rkAntanAyajInuM mAMdara Ave che. temA navaprati mAo che. A maMdira mAMgaLavALA dharamanI uMmara ke mubai gurIjI mahArAjanA bhaMDAranI madadathI vi. sa. 1932mA samarApuraMtu pagathiyAnI DALI bAjIe vara malanu` ma`dira Ave che. temA skUlanAyaka zrI cAntinAya bhagavAna che. khAsama Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranAra : 128: [ jaina tIrthone be bIjI mUrtio jinapratimAo che. A maMdiranI pAse nIcANamAM rAmatInI guphA che. guphAmAM zrI rAmatInI UbhI mATe mUrti che tathA paDakhezrI neminAthaprabhunI nAnI mUrti che. jerAvaramalajInA derAsarajI pAse jamaNI ta digaMbaranuM nAnuM madira che. A maMdiranI jamIna zvetAMbaree vi. saM. 1913 digaMbane ApI. saM. 113nA vaizAkha zu. 4nA amadAvAdanA zeTha lalubhAI pAnAcaMda digaMbarene deruM bAdhavAnI paravAnagI ApavA bAbata devacaMda lakhamIcaMdane lakhyuM hatuM. (juo giranAra mahAo.) temaja giranAra upara jyAre tyAre rAjAo taraphathI vidya upasthita thayuM che tyAre paNa zvetAMbara AcAryoe ja prayatna karI tIrtha surakSita rAkhyuM che. mAladhArI zrI hemacaMdrasUrijIe saurASTranA rAja kheMgArane pratibadhI giranAra tIrthanA vidghabhUta thayela mAne vahete-khUlle karyo hate. (juo rAjazekharasUrikRta prAkRta kathAzraya vRttinI prazasti racanA vi. saM.1387) vi. sa. 124mAM digaMbara madira pahelavahelujha giranAra upara banyuM. - jorAvaramalajInuM maMdira mUkI AgaLa jatAM sukhanuM (cArIvALuM) jinamadira Ave che. tenI pratiSThA vi. saM. 1511 zrI nirdhasUrie karelI che. A madira zAmaLA pArzvanAthanuM paNa kahevAya che. mukhajInI cerInA thAMbhalAmAM jinapratimAo kerelI che. tyAMthI zeDe dUra jatAM gomukhI gaMgA Ave che. tenI pAse vIza tIrthakaranAM pagalA che. tyAMthI jamaNI bAjue caDhatAM rahuneminuM maMdira Ave che. - aMbAjInI Taka rahanamijInAM maMdirathI aMbAjInI TUkaupara javAne raste nIkaLe che.sAcA kAkAnI * giranArajI upara digaMbaranuM svataMtra maMdira na hatuM. tAMbara maMdiramAM ja teo darzanAdi karI jatA. suprasiddha nAMbarI jainAcArya bappabhaTTasUrijI ke jemaNe vAlIyaranareza Ama rAjAne pratibadhI tainadharmane upAsaka banAvela hato, te sUrijInA upadethI rAjA mere saMgha laI, zatruMjaya girirAjanI yAtrA karI giranArajI AvyA. A vakhate digabara AvyA paNa digaMbara jaino sAthe tyAM AvelA. banne pakSe vacce vivAda thaye ke nAtha kanu ? Akhare zrI amRbhadarijIe kahyuM ke-kumArI kanyA eka cIThThI upAMDe ane je gAthA bele temanuM A tIrtha. kanyAnA mukhathI "jitaSi kviArA nidiyA nA ghaDuiM namaMerf" siddhANaM budANane uparanA pATha nIkaLyo. tIrtha zvetAMbarI siddha thayuM. A prasaMga vi. saM. 880 lagabhaga banyA che. bAda tIrthane uddhAra paNa sajanamaMtrI mahArAjA kumArapAla ityAdi zvetAMbaree ja karAvela che. tathA TUke paNa vetAe ja baMdhAvela che. giranAranI pAja-pagathiyAM vagere AMbaDa matrIe ja baMdhAvela. athota vasamI sadI sudhI zvetAMbaranuM ja A tIrtha tu.bAda sa. 1910 pachI zvetAMbaree bhAvabhAvathI prerAI digaMbare maMdira bAdhavA jamIna ApI. moTAbhAI ane tAMbara janonA audAryathI digabara maMdira banI zAM. AvuM ja zrIsiddhAcalajI upara paNa banyuM cha, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] * 100 = giranAra jagyA uparano caDhAva kaThaNa che paNa pagathiyAM bAMdhela hovAthI ThIka rahe che. saMvata. 1883 nA azADa zudi 2nA roja aMbAjInAM kamADa jaina derAsaranAM kArakhAnA taraphathI karAvavAmAM AvyA che. A maMdiranI bAMdhaNI saMpratirAjA tathA dAmodarajInA maMdira jevI che. ema kahevAya che ke saMpratinuM maMdira, aMbAjInuM maMdira, dAmodarajInuM maMdira, mAhI gaDhecInuM maMdira tathA junAgaDha zaheramAM hAlanA kasAIvADAmAM saMgIvAva pAsenI majIda kyAM che tyAM ema pAMca jinamaMdiro samrA saMpratie baMdhAvelAM hatAM mAhI gaDhecI bAra saiyadanI jagyA tathA mAjIbunA makabarI pAse che. tyAMthI 1897 mAM zrI mahAvIrasvAmInI suMdara pratimA nIkaLI hatI. A mUrtine saM. 1905 mAM junAgaDha meTA derAsarajImAM mUlanAyaka tarIke birAjamAna karavAmAM Avela che. A sivAya aSTamAMgalika temaja dvAra upara tIrthakaranI mUrtio vagere mAhI gaDhecInA paDI gayelA makAnamAM jovAmAM Avela che. eka zilAlekhamAM saMpratirAjAne Adya akSara je paNa vaMcAya che. aMbikAdevI zrI neminAthajI bhagavAnanI zAsanAdhiSThAyikA devI che. tenAM maMdiramAM zrI neminAtha bhagavAnanI mUrti paNa hatI. basa sAheba paNa ema mAne che ke eka vakhata A jena maMdira hatuM. A maMdiramAM pa. devacaMdrajIe eka atItane rAkhelo je bhaviSyamAM maMdirane ja mAleka thaI gaye evI daMtakathA che.(juo giranAra mAhAmya pR. 34). trIjI, ethI tathA pAMcamI TUke aMbAjInI dUka mUkI AgaLa jatAM evaDI zikhara Ave che, tene trIjI Taka kahe che. ahIM bhagavAna neminAthajInI pAdukA che. A pAdukA upara vi. saM. 1927 vaizAkha zu. 3 zanino lekha che. bAbu dhanapatasiMhajI pratApasiMhajIe pAdukA ravApI che. ahIMthI 400 phaTa nIce UtarI rahyA pachI cothI TUka Ave che. rasto kaThaNa che. ahIM moTI kALI zilA upara zrI neminAthajInI pAdukA che. tenA upara vi. saM. 1244 nI pratiSThAne lekha che kahe che. keomgavAna zrI neminAthajI ahIM mukti sIdhAvyA hatA. tyAMthI pAMcamI Take javAne sIdhe raste che pate rIte kaThaNa che. pAMcamI Traka upara derImAM moTA ghaMTa che. tenI nIcANamAM neminAtha lagavAnanAM pagalAM tathA pratimAjI che. nIce A pramANe lekha che- che. 186 kAmo sarakAre tA. 7 ra na bhire i 1. pAMcamI thI pAMca sAta pagathiyAM nIre latAM eka mATe zivAlekha che, 17 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - giranAra : 122 : [ jaina tIrthone jemAM saMvat 1108 nI sAla che. pAMcamI TrakanA anikezumAM ratanabAga che. tenI pelI tarapha zerabAga che. nitya kezumAM gambarane DuMgara che. vAyavya kezumAM bheravajhapa che. IzAna keNamAM rAmacAvI che. tyAM zilAdaka pAne jharo che. zrI neminAthajInA prathama gaNadhara varadatta ahIM mele padhAryA hatA. varadattanuM TUMkuM nAma datta thaI dattAtrathI thayuM ke jenA nAmathI ajIno paNa A sthAnane atIva pUjanIya mAne che. keTalAka ema kahe che ke zrI neminAthajI bhagavAna ahI mero padhAryA hatA. pAMcamI Traka pachI chaThThI TUka reNukA zikharanI ane sAtamI TUka kAlikA TUMka kahevAya che. AgaLa rIte kaThaNa che ahIM vanaspatio ghaNI thAya che. vAghecarI daravAjAthI giranAranAM mukhya mukhya pAnuM aMtara A pramANe che-vAghezvarI mAtA 108 puTa, azokane lekha ra733, dArdira kuMDa 503, bhalezvara 11133, caDAnI vAva 12083 (26 mAIla), mALI paraba 19028, neminAthane keTa ra0043, aMbAjI 24243, oghaDa zikhara upapalsa, pAMcamI TUMka 7503 (5 mAIla), rAmAnadInAM pagalAM 24143, patharaTI 24ra8, esAvana 20143 (5 mAIla), hanumAnadhAra 7743 phuTa che. upara vi. saM. 1838 mAM vetAMbara jenA kArakhAnA taraphathI samArakAma thayuM tuM. sahasAvana gaumukhI mUkIne DAbe raste sapATa rastA nIkaLe che te sahasAvana javAne che. jAMbu guphA mUkIne prathama rAmAmaMtrInI jagyA Ave che. tyAM pagalAM tathA ghaMTa che. tyAM najIkamAM arava jhapa che. tenI DAbI tarapha sevAdAsanI guphA ne kuMDa che. tenI DAbI bAju paththaraTI tathA tene kuMDa che. tyAM yAtrIone khIcaDI apAya che. tyAM jamaNI bAjue nIcANamAM rate bAMdhelA che te sahasAvana (sahajAmravana ) jAya che. tyAM zrI neminAtha bhagavAnanI pAdukA ane derI che. ahIM zrI neminAtha bhagavAnanI dIkSA thayelI. sahasAvanathI eka mAila dUra jaIe tyAre bharata vana tathA hanumAnadhArA Ave che. sahasAvanAthI nIce utarIne talATI tarapha javAnI pagadaDI (kaDI) che. keTalAka jANavAjoga saMvate A pramANe che. vi. saM. 1886 thI 94 sudhImAM bharatapuravALA zeTha satakarAma jecaMde sahesAvanamAM jUnAM pagathiyAM ThIka karAvyAM. vi. saM. 1894mAM rAhulanI guphAna kArakhAnAe samarAvI. vi. saM. 1896mAM hAthI pagalAMne kuMDa jana kArakhAnAe samarAvyo. vi, sa. 1943mAM sahasAvanamAM dharmazALA baMdhAI. saM. 1990mAM kArakhAnA taraphathI hanumAnane eTale badhA. vi. saM. 1921mAM kArakhAnA taraphathI premacaMdajInI gu amArA vi. saM. 1908mAM kArakhAnA taraphathI cheDI derI samArAI. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 13ra : giranAra vi. saM. 1894mAM kArakhAnA taraphathI rAjulanI guphA samArAI. vi. saM. 1905mAM saMpratirAjanuM derAsara rIpera thayuM. vi. saM. 189lmAM kezavajI nAyake rIpera kAma karAvyuM. giranAra upara sva. AcArya mahArAja zrI vijayanItisUrIzvarajI mahArAje bhagIratha prayatna karI zvetAMbara jaina saMghanI madadathI jIrNodhdhAra karAvyA hatA. A tIrtha ghaNuM ja prAcIna che. zrI zatruMjayanA pAMcamA zikhararUpa A sthAna che. parvatanI dhAra TheTha zatruMjaya girinI dhAra sudhI maLatI ja hatI. zatruMjayanA udhdhAranI sAthe prAyaH giranAra upara paNa udhdhAra thatA hatA. prasidhdha dAnavIra ane zrI dharmaghoSasUrijInA parama bhakta zrAvaka pethaDazAhe ahIM maMdira baMdhAvyuM hatuM. juo "zivanina: zrIranA tApa" giranAra upara anaMtA tIrthakara AvyA che ane Avaze. keTalAye sAdhumahAtmAo ahIM mukti padhAyo che. A cAlu vIzImAM phakta eka zrI neminA ja atre mele sIdhAvyA che, paNa anAgata gavIzInA trevIsa tIrthakaro atre muktipada pAmaze. sivAya bIjuM paNa ghaNuM jANavA ane jovA jevuM che. jijJAsue giranAra mAhAtamya nAmanA pustakamAMthI vAMcI levuM. A sivAya premacaMdajI yatinI guphA, kapUracaMdrajInI guphA vagere ke jene zeTha devacaMda lakSmIcade adhyAra karAvyuM che te raghAne jevA cogya che. premacaMdajInI guphAthI bArebAra pATavaDane nAke thaI bIlakhA javAya che. atyAre A tIrthanI vyavasthA zeTha ANaMdajI kalyANujInI peTI calAve che. temanA taraphathI zeTha devacaMda lakhamIcaMdanI peTI kAma kare che. zeTha devacaMdabhAI vaDanagaranA piravADa jena hatA. teo temanI bahena lakIbAI sAthe se varSa pahelAM giranAra AvIne rANA ane pitAnuM dhana A tIrthamAM kharyuM. saMghanI rajAthI pitAnA nAmanI peDhI sthApI te devacaMda lakhamIcaMdanI peDhI (kArakhAnA) tarIke adyAvadhi praSyi che. A zeThe giranAra upara ghaNu kAma karyuM che. temanI palAM zeTha jagamAla goradhana tathA zeDa ravajIbhAI darajI (bane paravADa jena hatA) giranAranI dekharekha vyavasthA gAnA. hAlamAM te badhI vyavarathA sArI che. zrI giranAra u5ra caDavAnA rastAnuM rAmArakAma tathA pagathiyAM vigere bahu ja pariyamapUrvaka junAgaTanivAbI he jena che. ninAme karAvela che Aje bahu ja upayogamAM Ave che. junAgaDhathI anArAnI paganI e javAya che. ajArAnI paMcatIthI A paMcatIrtha mAM unA, ajara, delavADA, nirava ane deDInAra pAsa rathAne gaNAya che. AmAM aArA eka ghad ja pAgIna nI che ane deDInAra Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajArAnI paMcatIthI : 13ra : jaiina tIrthone tathA unA paNa tIrtharUpa ja che. junAgaDhathI verAvala, prabhAsapATaNa thaI 35 mAIla dUra unA che. sIdhI saDaka che. moTara,gADA, gAMDI vagere vAhana maLe che. verAvaLathI unA javA mATe relave lAIna paNa che. mahavA ane kuMDalA rastethI paNa A paMcatIthI javA mATe vAhanenI sagavaDa maLI zake che. junAgaDha, vaMthalI, verAvala, prabhAsapATaNa, keDInAra, prAcI, unA thaI ajArA pArzvanAthajI javAya che. vaMthalImAM zrI zItalanAthajI bhagavAnanuM suMdara maMdira che. verAvalamAM e jinamaMdira che. pAThazAlA, jJAnamaMdira, upAzraya vagerenI sagavaDa sArI che. prabhAsapATaNamAM zrI AdinAtha, ajitanAtha, caMdraprabhu, suvidhinAtha, zAMtinadhi, maddhinAtha, neminAtha, pArzvanAtha ane mahAvIra svAmInA maLI kula nava bhavya jinamaMdira che. maMdiramAM mUrtio ghaNuM ja prAcIna, bhavya, ramya ane vizAla che. sarva jinAlayamAM suMdara bhoMyarAM che. temAM suMdara khaMDita temaja akhaDita mUrtio che. mukhya maMdira semanAthI caMdraprabhunuM che. maMdiranI eka paLa ja che. upAzraya, pAThazAlA, lAyabrerI vigere che. ahIM yAtrikone bhatuM apAya che. musalamAnI jamAnAmAM eka vizAla madirane toDIne marajIda banAvavAmAM Avela, te paNa jovA lAyaka che. jainamaMdiranAM cihune temAM vidyamAna che. khAsa darzanIya sthAna che. caMdraprabhujI atre padhAryA hatA ane madhurI dharmadezanA ApI hatI. samudrane kAMThe ja A zahera vaseluM che. mahamada gajanIe prathama vi. saM. 124mAM prabhAsapATaNa tADayuM hatuM. # prabhAsapATaNamAM zrI kaSabhadeva prabhunA pautra samayazA-caMdathazAe zazIprabhAcaMdraprabhA nAmanI nagarI vasAvI bhAvI tIrthakara zrI caMdraprabhunI mUrti bharAvI suMdara maMdira baMdhAvyuM hatuM. tyArapachI zrI caMdraprabhujInA samayamAM bIjA caMdrayazAe parama bhaktithI caMdrodyAnanI samIpamAM zrI caMprabhujInuM maMdira baMdhAvI caMdraprabhunI mUrti birAjamAna karAvI hatI. bharata cakravartI ane satIvirAmaNi sItAdevIe paNa ahIM caMdaprabhunAM maMdira baMdhAvyAM hatAM. zAMtinAtha prabhunA putra cakAyudha rAjAe ahIMnA maMdiranA jIrNoddhAra karAvyA hatA. ahIMyAM DekarIyA pArzvanAthajInI suMdara mUrti che. pratimAjI dhyAmavarNI che. hAthamAM kerI ceTalI che. kokti evI che ke prathama rAja haratamAMthI eka eka kerI nIkaLatI hatI parantu AzAtanA thavAthI baMdha thaI gayela che. vividhatIrthakalpa'mAM ullekha che ke vallabhIpurInA bhaMgasamaye (vi. saM. 845) caMdraprabhusvAmInI pratimAjI ane kSetrapAla sahita zrI abikAdevI, adhiSThAyaka devanA prabhAvathI AkAzamArge devapada(prabhAsapATaNa) AvyA hatA. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- itihAsa ] gaH 133 4 keDInAra, unA koDInAra verAvalathI prabhAsapATaNa thaI ajArAnI paMcatIrthIe jatAM keDInAra praghama tIrtha Ave che. ahIM aDhAramI zatAbdI sudhI suMdara maMdira hatu. neminAtha bhagavAnanI adhiSThAyikA devI aMbikA pUrvabhavamAM ahIM mRtyu pAmI devI banI hatI. ahIM maMdira paNa zrI neminAtha bhagavAnanuM hatuM. "keDInAre namaNuM nema, tathA "suhAgaNa aMbikAdeva' AvA ullekha maLe che. ahIMnI jaina mUrtionA ghaNA lekhe bhAvanagara sTeTa taraphathI prakAzita lekhasaMgrahamAM pragaTa thayela che. hAlamAM ahIM eka paNa jaina maMdira nathI.viccheda prAyaH tIrtha che. gAmamAM eka dharmazAlA che. prabhAsapATaNathI keDInAra 10 gAu dUra che. unA zahera keDInArathI unA 8 kesa dUra che. unA selamI zatAbdIthI laIne aDhAramI zatAbdInA pUvaoNdhdha kAla sudhI unnata hatuM. mahAna megala samrATa akabara-pratibodhaka jagadguru zrI hIravijayasUrijI mahArAja vi. saM. 185ranuM cAtumAsa A unA zaheramAM rahyA hatA. te vakhate ahIM jenonI vastI ghaNI ja hatI. 16paranA bhA. zu. 11 nA divase sUrijI mahArAjanuM ahIM svargagamana thayuM hatuM. je raghAne sUrijI mahArAjane agnisaMskAra karavAmAM Avela tyAM akALe Azra phaLyA hatA ane te A 80 vIghAno TukaDe bAdazAha akabare janasaMghane bakSIsa tarIke arpaNa karyo hate. atyAre 60 vIghA jamIna che. tene zAhIbAga kahe che. temaja dAdAvADI paNa kahe che. sUrijI mahArAjanI caraNapAdukAnI suMdara chatrI che. temaja temanA pratApI paTTadhara akabarapratibaMdhaka, jahAMgIrapratibodhaka vijayasenasUri, vijayadevari tathA bIjA keTalAya sUrivara ane munirAjenI chatrI che. zaheramAM hIravijayasUrijInA samayane prAcIna upAzraya che. maMdiramAM sUrijI mahArAjanI mUrti paNa che ahI pAMca jinamaMdire eka sAthe che. 1. zrI AdIzvara bhagavAna mUlanAyakacha che. ra5 nAnI derIo ane 6 me suMdara bheMtharuM che. 23. banne maMdiramAM mULanAyaka zrI saMbhavanAghajI parikara sahita che. jemAM zrI vijayasena sarijI mahArAje pratidita karela mUrtio che. jinabiMbe ghaNAM ja suMdara ane vizAla che. 4. mULanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAnanI hatyAma mUrti che. tamAmInI be mUrtio che. 5. mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAna che. pAe madiramAM anukrame (1) mAM 51, (ra) mAM 14, (3) ra3 rane mukhajI vagere paNa pratimAne che (4) mAM 19 ane (5) mAM 24 jinaMda pratimA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - unA 134: [natInA che. zrI kahIrasUrijI mahArAja, zrI vijayasenasurijI ane zrI vijayadevasUrijInI prAcIna derImAM jIrNodhdhAra karAvI temanI mUrtio zrI haMsavijayajI mahArAjazrInA upadezathI vi. saM. 1971mAM birAjamAna karavAmAM AvI che. gAmathI mA-vA mAIla dUra dAdAvADI che, tyAM zrI hIravijayasUrijI mahArAjane agnisaMskAra karavAmAM Avela che tyAM sUrijI mahArAjanI tathA temanA pachI thayelA bIjA AcAryonI derIo che. kula bAra derIo che. zrI hIravijayasUrijI mahArAjanI derImAM nIce mujaba lekha che. __ "zrIsaMvat 1652 varSa kArtikazudi 5 budhe teSAM jagadgurUNAM saMvegavairAgyasaubhAgyAdiguNazravaNAta camatkRtamahArAjAdhirAja-pAtazAhi-zrIakayarAmidhAmigurjaradezAta dillImaNDale sabahumAnamAkArya dharmopadezAkarNanapUrvaka-pustakakopasamarpaNa--DAvarAbhidhAnamahAsarovara-matsyavadhanivAraNa-prativarSapANmAsikA'mAripravartanapUrvaka-zrIzajayatIrthamuNDakAmidhAnakaranivartana-jIjiAmidhAnakaranijasakaladezadANamRtasvamocana-sadaiva baMdIkaraNanivAraNaM cetyAdi dharmakRtyAni sakalalokapratItAni kRtAni / pravartane pAM zrIzatrujaye sakalasaMghayutakRtayAtrANAM bhAdrazuklaikAdazIdine jAtanirvANe cAgnisaMskArasthAnAsannakalitasahakArANAM zrIhIravijayasUrIzvarANAM pratidinadivyanAdazravaNa-dIpadarzanAdikAnekaprabhAvAH stUpasahitAH pAdukAH kAritAH paM. medhena / bhAryA lADakapramukhakuTuMbayutena / pratiSThitAzca tapAgacchAdhirAjaiH maTTArakazrIvijayasenaharibhiH / upA0 zrIvimalaharpagaNi upA. zrIkalyANavijayagaNi-upA. zrI somavijayagaNimiH praNatA(bhiH) bhavyajanaiH pUjyamAnAzciraM naMdatu | likhitA prazastiH padmAnaMdagaNinA zrIunnatanagare / zubhaM bhavatu / * zrI hIravijayasUrijI mahArAjanI prAcIna mUrtio mahuvA, jesalamera, pATaNa, khaMbhAta, AgarA vagere sthAnamAM che. mahuvAnI mUrtinI nIce nImna lekha che. " saMvata 1653 pAtasAhi zrIakavarapravartita saM 1 vapa phA. sudi 8 dine zrI stambhatIrthavAstavya zrAvaka paTamAbhAryA pAcInAmnyA zrIhIravijayasUrIzvarANAM mUrtiH kAritA pratiSTitA tapAgacche zrIvijayanasUribhiH / jezalameramAM saM. 1659 mAM zrI AdavimalasUri ( vAnaragaNi ) ziSya AnaMdavijaye jesalameramAM tapagacchano jJAna sthAo temAM zrI hIravijayasUrijInI mUrti besADI hatI te haju tyA che. nena dharma prazaza, 5. 55, ma. 7, pR. 230 pATaNamAM paMcAsarApArzvanAthajInA maMdiramAM che, AgarAmA cintAmaNi pArzvanAthajI maMdiramAM paNa suMdara mUrti che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 135 : antarA uparyuMkta zilAlekha traNa puTa lAMbA ane savA puTa paheALA paththaramAM che. AvI ja rIte khIccha derIomAM paNa mahattvapUrNa zilAlekhA che paNa sthAnAbhAvathI badhA zilAlekhA nathI ApI zakayA. dAdAvADImAM bIjI derIo sivAya aneka jAtanAM suMdara vRkSeA, jevAM ke AMkhA, AMkhalI, nAthIerI, kherasalI Adi che. A vizAla udyAna jevA lAyaka che. AvI rIte unA eka prAcIna gurutI tarIke bahu ja prasiddha che. AjathI traNase varSa pUrvanI enI je jAheAjalAlI hatI, jaina saghanI je vizAla vastI hatI te vagere atyAre nathI gheADAM zrAvakAnAM ghara che paNu te bhAvika ane zradhdhALu che. ahIMnA gurumadirA, A derIe Adi jotAM ane te vakhatanA unnatapuranuM hIrasaubhAgya kAvya AdimAM varNana vAMcatA rezamAMca khaDA thAya che. kharekhara kAlanI gati vicitra che. unAthI antarA eka kaeNza dUra che. ajArA pArzvanAthajI acaiAdhyA nagarImAM rAmacaMdrajInA pUrvaja sUryavaMzI rAjA raghu bahuja pramikSa thaI gayA che. te raghu rAntanA putra anaraNya-ajayapAla thayA. temaNe pAtAnI rAjadhAnI sAketapura nagaramAM sthApI. teee peAtAnA ajita khalathI aneka zatru rAntaene jItyA hatA. khAda ghaNA samaya pachI temane bhayakara rAge e gherI lIdhA. kADha jeve rAga paNa zarIramAM vyAkhyA.ajayapAle rAja cheADI migirinI yAtrArthe prayANu karyuM. tyAMthI yAtrA karI pAchA vaLatAM dvIpapattana(dIvAdara )mA AvI nivAsa karyA A arasAmAM . ratnasAra nAmane vyavakArI aneka vAge lai samudramArga vyApAra kheDI rahyo hateA. dvIpaLadaranI najIkamAM ja tenA vaDAjIne bhayakara upadrava thaye ane vahANu DubavAnI aNI para AvyuM. ratnamAre vicAryuM ke-mArA dekhanAM vA AnI A sthiti thAya te rIka nahi mATe huM vaThThANumAMthI samudramAM ja kUdI paDI jIvananA aMta lAvu. jevA te samudramAM paDavA taiyAra thaye ke tarata ja tyAMnA adhizAyika daivIe kahyuM ke vIra ! dhIraja rAkha.A upadrava me` ja karyA che ahIM nIce kapaTTAnA paDhiyA nA 'puTamAM zrI pAonAtha prabhunI apUrva pratimA che, tene bahAra kATI dvIpa baMdara mAM rahelA rAnta ayapAlane te pratimA Apa jethI tenA gava rAga dUra thai jAya. ratnasAre A vAta svIkArI ane nAvikane jalamAM uttaryA teMge puTa lAvyA. zeThe rAtane khAra ApyA. rAnta kinAre Avye hoTha tene pranimAjI ApyA. rAjA darzana karI tIva prasanna thaye, prabhunA abhiSekajaLathI cAnA nAza pAmI gayA. cha mahinAmAM tA tenA zarIramAMthI 107 kArDa na za parI Atha! kITa nirI thayA pachI teNe tyAM sudara jinamaMdira baMdha thyuM temaja petAnA nAmathI apana vasAvyuM. A maMdiranA raNu ane vyavasthA mATe te dara bheTa bappA, tene meTro putra ananatha thaye ane temanA ja pu! 62 2 zyA ke jee! rAmacaMdrajInA pitA tarIke mahura che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - - - - - - ajArA ka 136 H [ jaina tIrthone uparyukta ajayanagara atyAre ajArA tarIke prasiddha che.zrI pArzvanAtha bhagavAnanI e mUrti vidyamAna che. A mUrtine itihAsa ghaNe ja prAcIna che. A prabhAvika pratimAjIne pUre cha lAkha varSa sudhI dharaNeke pUjI hatI. bAda cha se varSa kubere pUjI hatI. tyAMthI varuNadeva pAse gaI. temaNe sAta lAkha varSa sudhI pU. bAda ajayapAla rAjAnA samayamAM A pratimAjI pragaTa thayA. pratimAjI mahAmakArI ane prabhAvika che. darzana karatAM rega, zoka ane bhaya vinAza pAme che. jemAM mULanAyaka zrI aArA pArzvanAthajI birAjamAna che te A gabhAre ane raMgamaMDapanuM vAtAvaraNa eTaluM badhuM zAMta ane pavitra che ke tyAM janAra mumukSune parama zAMti ane AhalAda Ave che. jANe sAkSAt dharmarAja beThA hoya ane mahArAjAnI senAne cAlyA javAne mane Adeza karatA hoya evI bhavya mUrti che. tyAMnA aNue aNumAM pavitratA ane zAMti bharyA che, AtmAne parama tAjhagI ApI AtmatatvanuM vItarAgadazAnuM apUrva bhAna karAve che. vItarAgatA zuM vastu che? e vItarAgatA kema prApta thaI zake che? e AkhI vastu bhAvanA samajavA IcchanAra mumukSue zAMtithI be ghaDI besI kaIka lAbha levA jevo che. ajArA atyAre taddana nAnuM gAmaDuM che. unAthI eka keza dara che. dvIpabaMdarathI cAra gAu dUra che. ajArA gAmanI AsapAsa ghaNI vAra jina mUrtio ane zAsanadevadevInI mUrtio nIkaLe che. keTalIye khaMDita mUrtio Aja paNa najare paDe che. gAmanA pAdaramAM ja cakezvarI devInI mUrti yAvatI devInI mUrti dekhAya che. gAmavALA tene yAdaradevI tarIke pUje che.A uparAMta ajayapAlane cotara eka taLAva vagere paNa dekhAya che. vi. saM. 1940 mAM cetarAnI AsapAsathI bAvIza jinamRtio ane yakSacakSiNanI mUrtio nIkaLI hatI. temAM saMvat 13ra3mAM pratiSThApela be kAusagIyAnI mUtio paNa hatI. ajayapALane cetare khedatAM eka zilAlekha nIkaLyo hato jemAM vi. saM. 1343 mAM pArzvanAtha prabhunI pratiSThA karAvyA lekha maLyo hato, je bhA. prA. ze. 1 naM. 115 mAM prakAzita thayela che. hajI khedakAma thatAM vizeSa mUrtio maLI AvavA saMbhava che. . ajArA pArzvanAthajInA maMdiramAM nIce jaba zilAlekha che. 10 saMvata 1697 nA vaizAkha zudi trIja rihiNI ane maMgaLavAre unAnivAsI zrImAlI jIvarAja dazInA putra kRarajI dozIe dIvanA saMghanI sahAcatAthI zrI vijyadevasUrijInI vidyamAnatAmAM A maMdirane jIrNoddhAra karAvye che. A caudame jIddhAra che. 2. vi. saM. 1678 ku. zra9 zanivAre RSabhajinapAdukAnI sthApanA karI che. pratikA2ka vijayadevasUrirAye kalyANakuzala gaNi. A lekha maMdiranI jamaNI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - itihAsa ] ': 137 : dilavA: bAjue chatrAkAre maMdira che, temaja pAse rAyaNanuM vRkSa che. te banenI madhyamAM ratRpa che tenI upara kotarela che. ratRpanA madhyamAM varSabhadeva bhagavAnanI pAdukA che. pUvAdi cAra dizAmAM AnaMdavimalasUri, vijayadAnasUri, vijayahIrasUri ane vijayanasUrinI pAdukA che. vidizAmAM mehanamuni, takuzala, baSi vIrajI ane upAdhyAya vidyAsAgaranI pAdukAo che. 3. ciMtAmaNi pArzvanAthana biMba upara saMvata 1343 nA mahA vada 2 ne zanivAranA roja pratiSThA karyAne lekha che. 4. be kAussaggIyAnA bibe upara saM. 1323 nA jeTha zudi 8 guruvAre udaya prabhasUrinA paTTAlaMkAra mahendrasUrie pratiSThA karAvyAne ulekha che. 5. 35 ratalanA bhAravALe ghaMTa che. temAM " zrI ajAharA pArzvanAthajI rAM 114 zA rAyacaMda jecaMda " evA akSaro kotarelA che. A sivAya 1346 ane 1677 nA lekha paNa maLe che, jemAM khAsa karane judA judA samayanA jIrNodhdhArane ulekha che. vadhu mATe juo bhAvanagara prAcIna zodhasaMgraha bhA. 1, pariziSTa lekha na. 111-114 ane 11ra. eka bIjA ghaTa upara 1dara ne lekha che je ajayanagaranI prAcInatAnAM sUcaka che; temaja jayarAja cetare.dabo jeTalI purANuM vAve, citravicitra auSadhi saMpanna ajaya vRddho, suMdara bhavya prAcIna mUrtio bhAvikone khUba ja AkarSe che. sthAna parama darzanIya che. atyAra sudhImAM A tIrthanA cauda jIrNoddhAra thaI gayA che jenA lekha upa labdha nathI, kintu 1677mAM thayelA jIrNoddhArano lekha che je khAsa mahatva che, jemAM caudamA udhdhArane paNa ullekha che. ajArA gAmanI najIkamAM khetaramAMthI kAusagIyA, parikara, thAya ane navagraha sahita zrI cintAmaNi pArzvanAthanI mRti nIkaLela che te madiramAM papavela che, jemAM A sati 1343mAM pratiSThita ghayela che tevo lekha che. ajarAmAM pahelAM ghai madiro haze, e nIkaLevI kRtio parathI Li thAya che. zrAvonI varanI ghaNI haze ema jAya che tyAre jAvakanuM eka pAna ghara a nathI. ajAra gAma bahAra eka jAtanI vanaspatine jhADe che je aneka ne zAti mATe kAma lAge che. antamAM A tIraghAna paramazAMtinuM dhAma che. kharA | karavA lAyaka che. delavADA ajarAdhI mAIla deTa mAIla dUra A gAma che. a kapALe 1. che. A kapala bhAI lo ahI ja pad jena kA. kara ne Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIva balejA : 138 : jaiina tIrthane pALe che. temanuM baMdhAveluM eka suMdara jinamadira delavADAmAM che. mUlanAyaka zrI cintAmaNi pArzvanAthajI che. vi. saM. 178mAM A maMdirano jIrNodhdhAra thayAne lekha che. dIvamaMdira A prAcIna nagara che. jagadaguru zrI hIravijayasUrijI mahArAja dIvabaMdaranA saMghanA AgrahathI sidhdhAcalajInI yAtrA karI cAturmAsa mATe ahIM 1950 mAM padhAryA hatA. te vakhate A zahera ghaNuM ja unnata sthitimAM hatuM. ahIM atyAre zrAvakenAM ghara gheDA ja che. pirTugIjha rAjya che. navalakhA pArzvanAthajInuM suMdara vizAla jinamaMdira che ane pAse ja neminAthajI ane zAMtinAthanAM be maMdire che. traNe maMdiramAM kula 32 jinabiMba che. navalakhA pAzvanAthajInI pratimAjI bahu ja manahara ane AkarSaka che. sAthe ja navalakhe hAra ane navalakhA mugaTanI paNa prasidhdhi hatI. atyAre te samaya nathI. eka dharmazAlA ane upAzraya che, jemAM catijI rahe che. temanI pAse pustakabhaMDAra paNa sAre che. dIvamAM kille, mahela vagere jovAlAyaka che. dIva baMdara ajArAthI cha mAIla dUra che. delavADAthI pAMca mAIla dUra che. tyAM ghaghalA thaIne nAvamAM besI dIvabaMdara javAya che. ghaghalAmAM mAchImAronI vastI che. tyAMthI dasa miniTamAM sAme pAra javAya che. hoDImAM beThA sivAya javAya tema nathI. dIvathI delavADA AvI, ajArA thaI unA javAya che. tyAMthI mahuvA ra5 keza dUra che tyAM paNa javAya che ane verAvala AvavuM hoya te verAvala pAchuM avAya che. balejA-arecA pArzvanAthajI. mAMgaroLathI pirabaMdaranI moTara saDake jatAM vacamAM bAra gAu upara balejAbarethA gAma che tyAM balejA pArzvanAthajInuM suMdara maMdira che. pratimAjI veLunAM banelA che. upara lepa che. eka vAra keTalAka vyApArIo vahANa laI arabI samudramAM prayANa karI rahyAM hatA evAmAM ekadama temanAM vahANa rekAI gayAM-thaMbhI gayAM. thoDA samayamAM samudramAMthI pArzvanAtha prabhujInI pratimAjI nIkaLyAM. sArthavAhAe A pratimAjI bagamAM maMdira baMdhAvI padharAvyAM, pratimAjI ghaNu ja prAcIna camatkArI ane manahara che. ajene paNa bhaktithI pUje che. A raste zrAvakAnA ghara na hovAthI mAMgarola athavA porabaMdarathI prAyaH sagha avAranavAra Ave che. balejA gAma te taddana nAnuM che. mAMgalamAM be maMdiro che. temAM ekamAM te zrI navapava pAzvanAthanI manahara prAcIna mUrti che. bIjAmAM mULanAyaka zrI pArzvanAthajI che. mAMgaLanuM prAcIna nAma "magaLapura che. A nagara ghaNuM ja prAcIna che. ahIMthI samudrakinAre phakta traNa mAIla dUra che. mahArAja kumArapAlanA samaye ahI maMdira banyuM jue hIrasaubhAgya kAvya Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 139 : vaddhamAnapurI: uparIALA hatuM. yadyapi te prAcIna maMdira atyAre te nathI paraMtu musalamAna jamAnAmAM te marajIdarUpe thaI gayuM hoya tema lAge che. gAmamAM eka marachara athavA pIra jevI jagyA che. teo kahe che ke-A mULa hemacaMdrAcArya mahArAjane upAzraya hate. ahIMnI eka vAvamAMthI mahArAjA kumArapAlanA samayane lekha maLe che. mAMgaroLamAM jaina kanyAzALA, pAThazALA, lAyabrerI, davAkhAnuM vagere cAle che. porabaMdaramAM traNa maMdiro che. upAzraya, pAThazALA che. ahIMnI pAMjarApoLa ghaNI sArI che. balejAthI 15 gAu dUra ribaMdara che. varlDamAnapurI (vaDhavANa zahera) A nagarI bahu prAcIna che. ahI nagara bahAra bhegAvA nadImAM zrI vIra prabhune zUlapANi yakSe karela upadravanuM sthApanAtIrtha che. nadInI vacce A nAnI karI bahu ja ramaNIya ane zAMtinuM sthAna che. khAsa darzanIya che. zaheramAM eka vacce pAvasahI nAmanuM eka suMdara bhavya jinamadira hatuM. amalamAnI jamAnAmAM ene marajIda banAvavAmAM Avela che je atyAre paNa zahera vacce cokamAM vidyamAna che. A vastune sUcaka eka prAcIna zilAlekha paNa maLe che. zaheramAM be suMdara jinamaMdiro che. me madira badhu ja vizAla ane bhavya che. tarapha aneka nAnI moTI derIo che. A derIomAM keTalAka prAcIna zilAlekho temaja prAcIna jinamatio che. zaheramAM jenenI vastI sArA pramANamAM che. jaina pAThazALA, jena lAyabrerI vagere sArI rIte cAle che. najIka jorAvaranagara che jyAM eka suMdara jinamaMdira che. A nagara hamaNAM ja navuM varyuM che. jorAvaranagaranI pAse vaDhavANa kempa che. ahIM pA jenenI varanI ghaNI sArI che. suMdara jinamaMdira che. upAzraya ghA ja bhavya ane vizAla che. - uparIALA tIrtha ahIM luhAranI keDamAMthI traNa yudara upAmavI jinapratimAo nIkaLI hatI. mUrtio prabhAvika ane camatkArI che. mULanAyaka zrI mada bhagavAna che. dara phAgaNa zadi AThame meLo bharAya che. viramagAma zrI mAla bharamAM baLa che. dharmazALA sArI che. vIramagAmathI khArA jatI TrenamAM jhaMDu sTezanathI je mAI 2 uparIALA nIdhuM che. bAvakanA ghara be-tra che. A bIcanI pApanA mATe bAraNuM mArAjazrI vijayadhamasuri mahArAje ane prayAsa kama manA. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - = = e Tale kare che = = = 'BI -ra " - 5 * - . , * I : A * , , ahe, che 22) bhadrezvara tIrtha ke dezamAM aMjArathI dazeka gAu ra vasaI gAma che. tyAM bhadrezvara nAme purANu rathAna che. AjathI lagabhaga vIsa varSa pahelAM ahI bhadrAvatI nAmanI nagarI hatI. Adarza pradyacArI vijaya zeTha ane vijayA zeThANuM A nagarInAM ja nivAsI hatAM. zrI vIra nirvANa pachI ra3mA varSe devacaMda nAmanA eka dhanADhya zrAvake bhavya jinamaMdira A nagarInA madhya bhAgamAM baMdhAvyuM ane pratimAnI aMjanazalAkA zrI sudharmAsvAmI gaNadhara mahArAjanA hAthathI karAvI. A saMbadhI eka tAmrapatra vi. saM. 19tramAM ahInA maMdiranA jIrNoddhAra samaye maLeluM. A lekhanI mULa kaeNpI te bhujamAM che, kintu tenI nakala pU. pA. AcArya zrI vijayAnaMdasRrajI mahArAjane tathA rAyala eziyATIka sosAITI kalakattAnA onararI sekreTarI e. Dabalyu rUDe hAnala nara mokalelI. temaNe A tAmrapatranI nakala ghaNuM muzkelIthI -vAcI nirNaya karyo hato ke "bhagavAna mahAvIra pachI trevIsa varSe devacaMda nAmanA vaNike pArzvanAtha prabhunuM A maMdira baMdhAvela che." A zilAlekhane sArAMza bhAMga A pramANe che-"zrI kaccha dezamAM bhadrAvatI nAmanI nagarI hatI. te puramAM maThadhika ziromaNi hiMmatabAja devacaMdra nAmane eka eSipuMgava nivAsa karatA hatA. te suzrAvake lAkha dravya kharacI vIra saMvata. 23 mAM jaina lekenI jAhojalAlI sUcavanAruM A derAsara baMdhAvyuM che, ane temAM zrI pArzvanAthanI pratimA mULanAyaWde sthApanA karI." juo prattarapuSpamALA). Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhalezvara 4 14ra : [ jaina tIrthone bhadrAvatIne ItihAsa ghaNe ja ne darzAvavAmAM Ave che. mahAbhAratamAM varNavAyelI yauvanAzva nagarI te A ja bhadrAvatI hatI ane pAMDavoe azvamedha yajJane gheDe atre ja bAMgye hatuM. A te paurANika vAta thaI. A maMdirane madhyakAlIna ItihAsa nathI maLatuM, paraMtu paramAte pAsaka mahArAjA kumArapAle ahIMnA maMdirane jIrNodhdhAra karAvyAne ullekha maLe che. 'bAda vi. saM. 1315mAM dAnavIra jagaDuzAhe A maMdirano jIrNodhdhAra karAvye hate evo eka lekha tyAMnA sthaMbha upara kerela vidyamAna che. jagaDuzAhanI aneka peDhIo dezAvaramAM cAlatI. tenA vahANe vizvabharanA baMdaranI saphara karI AvatAM. tenI dAnavRttie tene amara nAmanA apAvI che. ATha saikAo vItI javA chatAM janatA Aje puNyanAmadheya jagaDuzAhanuM smaraNa karI potAnuM mastaka avanata kare che. jagaDuzAhanA sakhAvatI kSetranI kaMika ApaNe jhAMkhI karIe. vi. saM. 1315 mAM kacchamAM atizaya anAvRSTi thaI. leke ane jAnavare duSkALanA paMjAmAM sapaDAyA. te vakhate bhadrAvatI vAghelAnA kabajAmAM hatI, tenI pAsethI kabaje laI jagaDuzAhe pitAnA anabhaMDAra ane vizvabhaMDAra khullA mUkI dIdhA. dAnanI gaMgAne srota e avirata vahAvyA ke dezabharane duSkALanuM duHkha dekhAyuM nahi. kavioe tenA AvA abhUtapUrva kAryathI AkarSAI temane biradAvyA che ke jagaDa jIvate mela, panaro tera paDe nahIM. nIcenI hakIkata parathI jagaDuzAhane mAnavaprema, vAtsalyabhAva ane ArkitA dekhAI Avaze. revAkAMThA, seraTha ane gujarAtamAM 33; mAravADa, thATa ane kacchamAM 30, mevADa, mALavA ane hAlamAM 40; uttara vibhAgamAM 12 e pramANe jagaDuzAha taraphathI dAnazALAo cAlatI hatI. A uparAMta temaNe vIsaladevane 8000 suDA, siMdhanA hamIrane 12000 muDA, dilhInA sulatAnane 21000 suDA, 18000 suDA mALavAnA rAjAne ane 3ra000 suDA mevADAdhipatine anAjanA ApyA hatA. AvA dAnezvarI jagaDuzAhe A prAcIna nagarInA purAtana jinAlayane jIrNodhdhAra karAvela che. tyArapachI Taka samayamAM bhadrAvatInuM patana thayuM. tyAMnA jene anyatra cAlyA gayA. maMdirajI eka bAvAnA hAthamAM gayuM. bAvAe pratimAjI upADI laI bhoyarAmAM saMtADI dIdhA. A samAcAra jainene maLatAM tyAM AvI tene samajAvyuM paNa teNe pratimAjI na ApyAM eTale saMghe mULanAyaka tarIke zrI mahAvIrasvAmInI mUrtinI pratiSThA vi. saM. 1922mAM karI. A pratimAjI paNa prAcIna che. tenI aMjanazalAkA vi. saM. 6raramAM thayelI che. thoDA samaya pachI bAvAe pArzvanAthajInI mUti paNa pAchI ApI dIdhI je pAchaLathI zrI saMghe mULa maMdiranI pAchaLa devakulikAmAM birA jamAna karI che, je hAla vidyamAna che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 141 : bhadrezvara tyArapachI puna: jainenI vastI ghaTI ane sadvirajInA kho tyAMnA DhAkAranA hAthamAM gayA. punaH vahIvaTa jenAe peAtAnA hAthamAM lIdheA ane vi. saMvat 1920mAM rAva dezaLajInA putra rAva prAgamalajInA rAjyamAM A derAsaranA punaH jIrNodhdhAra thayA. tyAra pachI vi. sa. 1939 maDhA zudi 10 ne dine mAMDavIvAsI meNasI tejasInI dharma patnI bAi mIDIbahene chelle jITuMkhAra karAye, je Aja paNa cAlu che. khAvana jinAlayanA A mandiranI racanA paNa adbhuta che. 450 puTa lAMkhA paheALA cAgAnanI vacamAM maMdira Avelu che. cAre khAjI vizAla dharmazAlA che. DAkhI mAjI eka upAzraya che. maMdiranI UMcAI 38 puTa che. laMbAi 150 puTa ane paheALAi 80 puTa che. mULamadirane pharatI pAvana derIo che. cAra ghummaTa meTA ane e ghummaTa nAnA che maMdiranA ra'gama'Dapa vizAla che. temAM 218 sthA che. sthaMbhe meTA ane paheALA che. ane mAjI agAzI che. agAzImAM bAvana zikharA nAnAM ane eka mULa maMdiranuM vizAla zikhara evI rIte dekhAya che ke jANe ArasanA par3hATa kArI kADhyA hAya. pravezadvAra suMdara kArIgarIvALu che. sthalA paNa badhA suMdara kArIgarIvALA hatA parantu zeAdhAra samaye badhAmAM sImenTa, cunA ane raga lAgI gayA che. madiramAM AkhA ya ma'DapamAM sAnerI ane khIjA raMgAthI kAca para temaja divAla para neminAtha prabhunI jAna, prabhunA varagheADA, zrI mahAvIraprabhunA, RSabhadevasvAmInA kalyANuke ne upasargo temaja zrI pArzvanAthajI ane zAMtinAthajInA jIvanakalyANukAnA prasaMgeA kalAmaya dRSTithI suMdara citarelA che. A vizAla jinamadiramAM kula 162 jinapratimAo che. ghaNIkharI pratimAe sapratirAjAnA ane kumArapAlanA samayanI che. A jinamadegdiramAM eka prAcIna bhoMyaruM hatu ke je ahIMthI jAmanagara jatu. hAla te bhoMyaruM pUrI devAmAM AvyuM che. A sivAya ahI bhadrAvatImAM jagaDuzADhunA mahela, jagaDuzAhanI beThaka ane jagaDuzAhanA bhaMDAra vagere jevA lAyaka che. ahIM eka AzApurI mAtAnA maMdiranA khaMbhA upara lekha che " sa'vata 1358 devendrasUri ..pAra... zabde veMcAtA nathI. mIjA lekhA 1202-1319-810 tathA eka pALIyA upara ....."AgaLa 1159 nA lekha che. A tIthanA vahIvaTa vardhamAna kalyANajI nAmanI peDhIthI cAle che .. Cod. ahIM dara varSe mahAvada 10 nA rAja mATe meLeA bharAya che, te vakhate kaccha ane kaccha bahArathI ghaNA jaina yAtrALuo Ave che. nAkArazInu jamaNu thAya che. traNa divasaEutsava rahe che.A sivAya paNa dararAja yAtrALuonAM eka e gADA jarUra Ave che. dharmAM zALAmAM yAtrine sagavaDa sArI maLe che. hamaNA tyAM eka jaina leAjanazALA paNa zarU karavAmAM AvI che. sa. 1983mAM pATaNanivAsI zeTha nagInadAsa karamacaMde pU. pA. AcAyava zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI kacchane suMdara Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa : 143 : aMjAraH sudrAH mAMDavI bhuja vizAla sa'gha kADhyo hatA. tyAra pachI teA A tIrthanI gujarAtamAM bahu ja sArI khyAti thaI ane dara varSe spezIyalA ke khIjA' sAdhanA dvArA yAtrikA ahIM yAtrArthe Ave che. aMjAra bhadrezvara tIthe AvanAra zrAvakAe jAmanagara raste tuNA baMdara utaravu', 'tuNAthI aMjAra sudhI relve lAina che. aMjAra sTezana che. a'jAramAM zrI vAsupUjya bhagavAna, zAtinAtha prabhu ane zrI supArzvanAthajInAM suMdara traNa madirA che. madirAmAM kAcanuM raMgaberagI kAma suMdara che. zrAvakAnAM ghara ane upAzraya vigere che. aMjAra vAhana maLe che. tyAMthI bhUvaDa thaI bhadrevara javAya che. bhUvaDamA gAma bahAra jagahaeNzAhetu. kha dhAveluM prAcIna jinamaMdira hatu-che. Aje tyAM janamUrti nathI. gAmanuM derAsara sAdhAraNa che ane temAM ajitanAtha prabhunI pratimA che. mudrA kacchamAM keTalAka zaherA sArAM che. mudrAne kacchanuM pArIsa kahevAmAM Ave che. makAnAnI bAMdhaNI ne zahera kratA kille darzanIya che. 200 derAvAsI ane 300 sthAnakavAsI maLI kula jainonAM 500 ghara che. cAra maneAhara jinAlaye che. amIjharA pArzvanAthanuM jinAlaya gAma bahAra che, je eka yatie traNa lAkha kArI kharcIne baMdhAvela che. gAmamAM Avela zrI zItaLanAthajInu maMdira vimAna AkAranuM ne suMdara kAraNIvALu' che. trIjI zrI pArzvanAthanu ane ceAthu. zrI mahAvIrasvAmInuM maMdira che. mAMDavI mAMDavI paNa killekha dhIvALu zahera che. mAMDavImAM ApaNA cha bhavya jinAlaye che. dezavAsI AThase| ane sthAnakavAsI khaseA gharA che. mAMDavI kacchanuM mukhya badara hAvAthI vyApAra sArA che. pAThazALA, upAzraya vigere che, bhuja bhujax e kacchanu` pATanagara che. kacchanAM killebadhIvALA mukhya cAra zaherI x bhUjamA rAyavihAra maMdira prasiddha che. vi. sa. 1656 mAM tapAgacchIya AcAya zrI vijayasenasUrijInI AjJAthI 5. zrI viveka gaNi kacchamAM padhAryAM hatA. temaNe bhUja ane rAyapuramA cAturmAMsa karyAM hatA. bhUjanAM cAturmAMsa daramyAna te vakhatanA rAjA bhAramaNUjIne pratimASa ApI amArI paDatu vajaDAvyeA hatA. bhAramalajIe bhujanagaramA rAyavihAra nAme sudara jinamadira apAvyu, temaja vivekahaSa upAdhyAyanA upadezathI kaccha-khAkharanA esavAlA zuddha jainadharmI thayA hatA. tyA navIna upAzraya thayA hatA ane keTalIka jinapratimAonI vi. sa. 1657 nA mAdha zudghi 10 seAmavAre zrI viveka Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sutharIH : 144 : [[ jaina tIrthone pachI A mukhya zahera che. bhavya durga, zAhIbAga, prAgamahela, AyanAmahela, TaMkazALa vigere jevA lAyaka sthaLa che. ahIMnI cAMdInA vAsonI nakazI vakhaNAya che. vastI bAvIza hajAranI che. ApaNe baso ne kathAnakavAsInA baso ghara che. zrI pArzvanAtha, zAMtinAtha ane AdinAthanA ema traNa jinAlaye che. A uparAMta abaDAsA, kaDI, mAgapara, vAgaDa Adi pradezamAM paNa suMdara jinamaMdira ane zrAvAnI vastI sArI che. abaDAsAnI paMcatIrthI prasidhdha che. 1. sutharI-suMdara bhavya jinAlaya che zAMtinAtha prabhunuM maMdira che, jemAM pASANanI kula 11ra pratimA che. A sivAya zrI pradyutakalela pAzvanAthajInI camalaI upAdhyAyajIe pratiSTA karAvI hatI. vivekapaMja 108 avadhAna karatA hatA. temaNe aneka rAjAo ane sUbAone pratibaMdha Apyo hato. malakApuramAM, berIdapuramAM ane jAlaNamAM vAdIone harAvyA hatA. jahAMgIrane paNa pratibodha ApI amArI paDadanAM pharamAna tAjI karAvyAM hatAM. juo rIzvara ne samrATa' kacchanA roja bhAramalajIne pratibodha Apyo hato jethI temaNe lekha karI ApI umeza mATe gauvatra baMdha karyo . RSipaMcamI sahita pa paNAnA ATa maLI na divase ahiMsA paLAvI hatI tathA zrAddhapakSamAM, mUrva ekAdazIo, ravivAre, amAvAsthAo tathA mahArAjAnA janmadivase ane rAjyAbhiSekanA divase AkhA rAjyamAM ahiMsA paLAvI hatI. A saMbaMdhI Akho lekha khAkharanA zatruMjayAvatAra tyamAM vidyamAna che. juo pUravaNI B * A nAma paDavAnuM kAraNa zuM? te saMbaMdhI nIcenI kathA prasiddhimAM che. udezI nAmanA garIba zrAvakane deve svamamAM kahyuM ke " savAre roTalAnI poTakI badhI gAma bahAra jaje. tyAM rastAmAM tene eka mANasa maLaze, tene mAthe piTaluM che. tArA roTalAnA poTalAnA badalAmAM te tuM kharIdI leje. piTalAmAMnI vastuthI tuM sukhI thaIza. udezIe savAramAM jaI te pramANe kahyuM. ghare AvI piTaluM chAyuM che temAMthI zrI pArzvanAthanI mUrti nIkaLI, jene roTalAnA bhaMDAriyAmAM sUtAM bhaMDAriyuM akhUTa thaI gayuM. sutharImAM A vakhate eka ni hatA temaNe udezIne samajAvIne te mUrti upAzrayamAM mukAvI paNa rAtri paDatAM ja te mUrti adazya thaI gaI ane udezInA bhaMDAriyAmAM pahecI gaI. pachI yutie eka nAnI derI baMdhAvI. tenI pratikAsamaye svAmI vAtsala karatAM eka ghInA kuDalAmAMthI ghI nIkaLatuM ja gayuM. kene atIva Azcarya thayuM. kuDalAmAM hAtha nAkhIne tapAsa karatA udezI zAhuvALI mUrtinA darzana thayAM. temAM temane bahAra kADho ane "nakalola pArzvanAtha" evuM nAma rAkhyuM. A mUrti eka bhavya pratimA che, tenI pratiSThA thayAne lagabhaga so varSa vyatIta thaI javA chatAM divase divase tenI jADejalAlI vadhatI ja jAya che. A suMdara jinamaMdira TheTha madira paranA kaLazathI prArabI jamIna parvata eka ja sarakhA raMgathI suzobhita banAvavAmAM Avela che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 145 : hThArA jakhauH naLIyAka terA tkArI mUrtinuM eka maMdira che. AkhA kaccha pradezamAM A mUrtinuM mAhAsya ghaNuM che. 2, koThArA sutharIthI koThArA cAra gAu thAya. ahIM paNa zrI zAMtinAtha prabhunuM vizALa maMdira che. meTe parvata hoya tevuM maMdira che, bAra vizALa zikhara che. AkhA kacchamAM AvuM meTuM maMdira bIjuM eke nathI. saMvata 1918mAM soLa lAkha kerInA khace zeTha kezavajI nAyaka ane temanA banyu zeTha velajI malue A maMdira baMdhAvyuM che. maMdiranI laMbAI 78 phiTa, pahoLAI 64 phITa ane UMcAI 74 phITa che. 3, jakhau-koThArAthI sAta gAu thAya che. jakhau baMdara che. ahIM eka vizALa kaMpAuMDamAM UcA zikharavALAM judA-judA gRha taraphathI banelAM ATha maMdira, vizALa bhavya ane suMdara che. mULanAyaka zrI mahAvIrasvAmI che. kula 20 zikhara che, 136 pASANunI pratiMmAo ane 125 dhAtunI pratimAo che. jenenAM 200 ghara che. mukhya maMdira vi. saM. 1905mAM zeTha jIvarAja ratanazIe baMdhAvela je "ratnaka' tarIke prasidhdha che. 4, naLIyA-jakhauthI naLIyA cha gAu thAya che. ahIM suMdara cAra jinamadiro che. derAsarajIne 16 zikhara ane cauda raMgamaMDape che. A vizALa maMdira vi. saM. 1817mAM zeTha narazI nAthAe baMdhAvyuM che. 200 ghara zrAvakanAM che. 5. terA-naLIyAthI sADAtraNa gAu thAya. ahIMne gaDha ghaNe majabUta che. ahIM zrI jIrAvalA pArzvanAthajI ane zrI zAmaLA pArzvanAthajInAM be maMdira che. moTA maMdirane nava zikhare che. vyavasthA sArI che. .. , kaTArIyA vAgaDamAM kaTArIyA tIrtha prasidhdha che. gAma nAnuM che chatAM gAmanI AsapAsa sauMdarya sAruM che. jenenA phakata cha ja ghara che. zrI mahAvIra svAmInuM jinAlaya manahara che. pratimAjI evA ramya che ke-jotAM ne tRpta thAya ja nahIM. ahIM eka suMdara na beThaga cAle che. kAThiyAvADathI kacchamAM veNAsaranA raNane raste AvanArane veNAsaranuM raNa utaryA pachI mANAbo ane tyArapachI kaTArIyA Ave che. ApaNu kacchamAM prAcIna nagarI che. itihAsaprasiddha dharmavIra ane dAnavIra jagaDuzAhanA mahelo ahIM paNa hatA. pahelA A nagarI bahu ja vizALa hatI, musalamAnA aneka humalAthI A nagarI khedAnamedAna thaI gaI. mAtra prAcIna avazeSo ja kAyama rahyA che. ahIMnuM ane maMdira lAgu ja bhavya ane manahara che ane smRti khUba prAcIna temaja darzanIya che. 19. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgIyA : : 16 : jaiina tIrthone aMgIcA bhUjathI cauda paMdara gAu dUra A gAma che. ahIM jainonI vastI sArI ane bhAvika che. eka suMdara nAnuM nAjuka jinamaMdira che. ahIM hiMdabharamAM prakhyAti pAmela zrI yazovijayajI jaina gurukula (pAlItANA)nA saMsthApaka ane preraNAdAtA bAlabrahmacArI paramapUjya -zAsanaprabhAvaka zAsanadIpaka pUjya gurudeva zrI cAritravijayajI (kacchI) mahArAjane saM. 1974 nA Aso vadi dazamanA rAja vargavAsa thayela che. gAma bahAra tyAM temanA dehane agnisaMskAra karyo che tyAM sUpanI sthApanA che. gAmamAM jinamaMdiramAM gurudevanI pAdukA sthApana karavAmAM AvI che. teozrIe kacchamAM vicarI ghaNuM upakAre karyA che teozrInI zatruMjaya tIrtha rakSA samayanI sevA, gurukuLanI sthApanA, jaLapralaya samayanI apUrva sevA, zAsanasevA ane samAjasevA bahu ja prasiddha che. kaccha vAgaDa ane mAgapaTa tathA kaMThI pradezanA sudhArA mATe paNa temaNe ghaNuM ja jahemata uThAvI hatI. mAgapaTanI kenpharansa paNa temaNe sthApI hatI. temaja pAlItANu gurukuLa vartamAna kamiTIne soMpyA pachI kacchane mATe eka suMdara vizALa gurukuLa sthApavAnI paNa teozrIe taiyArI karI hatI. suprasidhdha dharmapracAraka vidvAna munirAjazrI dazanavijayajI, munimahArAjazrI jJAnavijayajI, munirAjazrI nyAyavijayajI Adi tripuTI ziSyane dIkSA paNa teozrInA zubha haste karachamAM ja ApavAmAM AvI hatI. A uparAMta kacchamA bhacAu, bhujapura, kAMDAgarA, nAnIkhAkhara, bIdaDA, nAnA tathA meTA AsaMbIyA, keDAya, lAyajA, DamarA vigere sthaLAmAM jinonI vasati sArI che temaja prAcIna ane bhavya jinamadirAthI alaMkRta che. khAsa darzanIya che. ApanuM janmasthAna paNa kaccha bhUmi che. patrI ApanI janmabhUminuM gAma che. saM. 1940 mAM janma, 1956 mA sthAnamAmI dIkSA paNa kacha-patrImAM ja thaI hatI. ApanA pitAnuM nAma ghelAzAha ane mAtAnuM nAma subhagAbAI che. 1960 mA rahyA. dIkSA tyAgI ane e ja sAlamAM sagI dIkSA pU. pA. A. zrI vijayakamalasurIzvarajI mahArAjanA zubha haste jAmanagaramAM thaI hatI, ApanA gurudevanuM nAma zrI vinayavijayajI. mahArAja hatuM. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUravaNI B bhadrezvara saMbaMdhI thoDI vadhu mAhitI jUnI bhadrAvatInA je avazeSe ahIM jovAmAM Ave che te nIce pramANe che. jagaDuzAhe baMdhAvelI juDIA vAva, mANezvara kheDA mahAdevanuM maMdira, pUlasara taLAva, AzApurA mAtAnuM maMdira, lAlazAbAja pIrane kube, seLa thAMbhalAnI marajI, paMjarapIranI samAdhi ane khImalI majIda-AvA aneka hindu salIma smAraka-avaze jovAmAM Ave che. temAM keTalAka upara lekhe paNa che. dA. ta. AzApurA mAtAnA maMdiranA eka thAMbhalA upara saM. 1158 ne lekha ane keTalAka pALIAo upara saM. 1319 nA lekhe che. kheDA mahAdevanA maMdiranI DelInA eka oTalAnA caNelA pattharamAM sa. 115 ne siddharAja jayasiMhanA samayane lekha che. A nagarI vi. saM. 8 thI 10 sudhI te paDhIyAra rAjaputenA hAthamAM hatI. te pachI vAghelAonA hAthamAM AvI. te pachI sAma jADejAonA hAthamAM A nagarI AvI. paDhIyAra rAjaputenA javA bAda A nagarInuM gaurava ane vaibhava paNa naSTa thavA mAMDayAM hatA. kintu vAstavika rIte jotAM jaNAya che ke vikramanI caudamI sadInA pUrva samaya paryata te A nagarInI pUrI jAherajalAlI hatI ane caudamI zatAbdInA uttarakAlamAM tenI paDatInI zarUAta thaI hatI. atyAranuM vartamAna bhadrezvara-bhadrAvatI mudrA tAlukAnuM gAma gaNAya che. gAmamAM traNathI sADAtraNa hajAra mANasonI vastI che. A gAmanI sthApanAne 400 varSa vyatIta thaI gayAM che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 148 : bhadrezvara saMbaMdhI thoDI mAhitI bhadrezvaramAM pha. zu. 3-4-5 ne meLe bharAya che. pAMcame utsavapUrvaka devA caDhAvavAmAM Ave che. A vakhate hajAra mANasenI hAjarI hoya che. ahInA maMdirano vahIvaTa "vardhamAna kalyANajI nAmanI jena vetAMbara peDhI dvArA thAya che. bhUja, aMjAra, mAMDavI ane kacchanAM bIja gAmanA jaina pratinidhio A peDhInA membara che. kamiTInA pramukha bhUjanA nagarazeTha sAkaracaMda pAnAcaMda che. kathakeTa ahIM aneka prAcIna jaina maMdire hatA. tenA bhAvaze adyAvadhi vidyamAna che. ItihAsapremIo A maMdiranA zilpanI atIva prazaMsA kare che. kacchI thApatyakaLA ane zilAlekho' nAmanA pustakamAM lakhavAmAM AvyuM che ke"ekadara jatA jatAM eka kALe te bahu ja bhavya ane subhita haze, te mATe jarAya zaka nahiM, bhadrezvaravALA jagaDuzAhanA pUrvajonuM baMdhAveluM che." bhIma bANAvaLIe A ja kathakeTanA killAne Azraya lIdho hate. vartamAna kacachanarezanA pUrvamAM prathama kheMgArajIne jaina cati mANekarajIe rAjya sthApanAmAM ghaNI ja uttama sahAya ApI hatI. bhujanAM traNa maMdira pikI tapAgacchanuM madira ati jUnuM che. bhujanI rAApanAnuM tAraNa baMdhAyuM te ja vakhate A madirane pAye nakhAyo hate ema kahevAya che ane rAjya taraphathI ja A maMdira baMdhAI jaina saMghane arpaNu thayuM hatuM." ("harI kaccha yAtrAnA AdhAre) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUravaNI C pRSTha 144 para jaNAvela khAkharanA zatru'jayAvatAra caityanA zilAlekha nIce pramANe che-- vyAkaraNa - kAvya - sAhitya - nATaka - saMgIta - jyotiSa - chaMdo'laMkAra - karkazatarkazaitra- jaina- ciMtAmaNipracaMDa khaMDana-mImAMsA - smRti-purANa - veda - zrutipaddhati - patrazatsahasrAdhika 6 lakSamitazrI jainAgamapramukhasvapara siddhAMta gaNitajAgradyAvanIyAdiSaDdarzanI graMthavizadetijJAna cAturIda litadurvAdijanonmAdaiH brAhmIyAvanIyAdilipI picchAlipi vicitra citrakalAghaTojjvalanAvadhividhIyamAnaviziSTaziSTacetazcamatkAra - kAri zRMgArAdirasasarasa citrAdyalaMkArAlaMkRta sureMdra bhASApariNati bhavyanavyakAvya-paTUtriMzadrAgiNI - gaNopanIta - paramabhAvarAgamAdhurya-zrotRjanAmRtapItagItarAsaprabaMdha-nAnAchaMdaH prAcyamahApuruSa caritrapramANasUtra vRtyAdikaraNa - yathoktasamasyApUraNavividha graMthagrathanena naika zlokazatasaMkhyakaraNAdilandhagIH prasAdai zrotRzravaNAmRtapAraNAnukAri sarvarAgapariNatimanohAri mukhanAdaiH spaSTASTAvadhAnakoSTakapUraNAdipAMDityAnuraMjitamahArASTrakazI nazAhi mahArAja zrIrAmarAja zrIkhAnakhAnA zrInavaraMga khAnaprabhRtyanekapadattajIvAmAri - prabhUtabaMdimokSAdi - sukRtasamarjitayazaH pravAdeH paM0 zrI vivekaharSagaNiprasAdairasmadgurupAdaiH sasaMghATakesteSAmeva zrIparamagurUNAmAdezaprasAdaM mahArAjazrI - bhAramalla jidAgrahAnugAminamAsAdya zrIbhaktAmarAdistutibhaktiprasannIbhUtazrIRpamadevopAsaka - suravizeSAjJayA prathamavihAraM zrIkacchadeze'tra cakre tatra ca saM. 1656 varSe Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAkharanA citya lekha : 150 ? [na tIna zrIbhujanagare mAyaM caturmAsake dvitIyaM ca rAyapuravaMdire, tadA ca zrIkacchamanyukAMThApazcima pAMcAla-bAgaha-salA-maMDalAyanekradezAdhIzamahArAjazrIkhaMgAralIpaTTAlakaraNAkarapAkAvyAdiparijJAnatathAvidhezvaryasthairyadhairyAdiguNApahastita sarasvatI mahAnavasthAnavirodhatyAjakaryAdavavaMzamAskara-mahArAja zrImAramahajIrAjAdhirAja: (vijJaptAH ) zrIguravastatastadicchApUrvakaM saMjagmivAMsaH / kAvya-vyAkaraNAdigoSTayA spaSTAvadhAnAdipracaMDapAMDityaguNadarzanena ca raMjitaH rAjadraH zrIgurUNAM stradezeSu jIvAmArIprasAdacakre, tadvayaktiryathA-sarvadApi gayAmAriH paryupaNA RSipaMcamIyuta navadineSu tathA zrAddhapale sabaikAdazI ravivAra dargeSu ca tathA mahArAjajanmadine sarvajIvAmAririti sArvadikI sArvatrikI coropaNA jajJe, tadanu caikadA mahArAja pAhavidhIyamAnanabhovApikavipravipratipatto tacchikSAkaraNapUrvakaM zrIgurumiH kAritA zrIguruktAM nabhasyavApikavyavasthApikA siddhAMtArthayuktimAkarNya tuSTo rAjA jayavAdapatrANi 7 svamudrAMkitAni zrIgurumyA prasAdAdupaDhokayati sa pratipakSasya ca parAjitasya tAza rAjanItimAmUtrya zrIrAma iva samyag nyAyadhama satyApativAna kiMca kiyadetadamadgurUNAm / / yataH // yajigye malakApure vivadipurmulAmidhAno muniH, zrImanjanamataM yavannutipadaM nItipratiSThAnake // bhaTTAnAM zatazo'pi yatsumilitAsahIpyayuktInitA, yauna ayitaH sa boridapure vAdIzvaro devajI // 1 // jainanyAyagirAvivAdapadavImAropya nirghATito, pAcIdezagajAlaNApuratrare digaMbarAcAryarAT / / zrImadrAmanareMdrasaMsadi kilAtmArAmabAdIzvaraH, kasteSAM ca vivekahapaMsudhiyAmagre gharAcaMdrakA kiMcAsmadguruvanAnigaMtamahAzAstrAmRtAndhI rataH, sarvatrAmitamAnyatAmavadadhe zrImayugAdiprabhoH // taityai bhujapacane vyaracayat zrImAramaprabhu, zrImadrAyavihAranAma jinapatrAsAdamatyadbhutam // 3 // atha ca saM.1656 varSe zrIkacchadezAMtarjesalAmaMDale viharahi:zrIgurubhiH prabaladhana Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 151 : khAkharanA caityanA lekha dhAnyAbhirAmaM zrI khAkharagrAmaM pratibodhya samyag dharmakSetraM cakre yatrAdhIzo mahArAja zrIbhAramalajI bhrAtA kuMbhara zrI paMcAyaNajI pramadamabalaparAkramAkrAMta dikcakrazcakrabaMdhu pratApatejA yasya paTTarAzI puSpAbAIprabhRti tanUjAH kuM0 dujAjI, hAjAjI, bhImajI, desarajI, devojo, kamojI nAmAno ripugajagaTA kezariNastatra ca zatazaH zrIosavAlagrahANi samyag jinadharma pratibodhya sarvazrAddhasAmAcArIzikSaNena ca paramazrAddhIkRtAni tatra ca grAmagrAmaNIbhadrakatyadAnazUratvAdi guNopArjitayazaHprakharakarpUrapUrasurabhIkRtabrahmAMDabhAMDaH zA. cayarasikaH sakuTuMba: zrIguruNA tathA pratibodhito yathA tena ghaMgharazA zivApethAprabhRti samavahitena navyopAzrayaH zrItapAgaNadharmarAjadhAnIva cakre, tathA zrIgurUpadezenaiva gurjaradharithyAH zilAtakSakAnA kArya zrIsaMbhavanAthapratimA kAritA | zA. vayarasikena tatsutena zA. sAyaranAmnA mUlanAyaka zrI AdinAthapratimA 2 zA vIjjAkhyena 3 zrIvimalanAthapratimA ca kAritA, tatpratiSThA tuvA. vayarasikenaiva saM. 1657 varSe mAghasita 10 some zrItapAgacchanAyaka - bhaTTAraka - zrI vijaya sena sUriparamagurUNAmAdezAdasmadguruzrIvivekaharpagaNikareNaiva kAritA / tadanantarameva prAsAdo'pyasmadgurUpadezenaiva phAlgunAsita 10 sumuhUrtte uvaesagacche bhaTTAraka - zrIkakkasUriyodhita - zrI bhANadakuzala zrAddhena osavAla jJAtIya pAripigotre zA. vIrAputra DAhAputra jeThAputra zA. khAkhaNaputraratnena zA. vayarasikena putra zA. raNavIra zA. sAyara zA. mahikaraNasnupA umA rAmA purIpautra zA. mAladeva, zA. rAjA, khetala, khemarAja, vaNavIra, dIdA, vIrA pramukhakuTuMbayutena prArebhe / tatra sAnnidhyakAriNau dhaMdharagotrIyo porNamIyaka kulaguru bhaTTAraka zrInizrAzrAddhau zA. kaMthaDasuta zA. nAgIbhA zA. meraganAmAnau sahodarau suta zA. pAcAsA mahipAla malaprasAdAt kuTuMbayutau prAsAdo'yaM zrIzaMtrujayAvatArAkhyaH saM. 1657 varSe phA. kR0 10 dine prArabdhaH / saM. 1659 varSe phA0 zu0 10 dine'tra siddhipadavImAruroha | AnaMdAca kacchamaMDana - zrIkhAkharinagarasaMghe zreyazca / saM. 1659 varSe phA0 suda 10 dine paM. zrIvivekaharSagaNibhirjinezvara tIrtha vihAro'yaM pratiSThitaH // prazastiriyaM vidyAharSagaNibhirniracitA / saMvato vaikramaH // vivekaddha gaNi mahAna kriyAhAraka tapAgacchAdhipati AcAya' zrI bhANu daLisUrijInA ziSya RSi zrIpatinA ziSya pa. harSoMnA~danA ziSya thAya che. teo eka mahA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAkharanA caityaneA lekha : 152 H [ jaina tIrthonA pratApI puruSa hatA. dhaNA rAjA-mahArAjAone pratikhAdha ApI jIvadayA saMbaMdhI kAryAM karAvyA hatAM. temaNe samrATU jahAMgIranA darabAramAM rahI, tene pratikhAdhI samrAT akabare jagadguru zrI hIravijayasUrIzvarajIne pappu paNunA bAra divaseAnu ahiMsA-pAlananu pharamAna Apyu hatu. e pharamAnane jAgIradvArA punaH sajIva dharAvI amalI banAvyuM hatuM. kacchanarezane paNa pratikhALyA hatA. kaccha, muharAnapura, AgrA, mathurA AdimAM pratiSThA karAvI hatI. mathurAnA ceArAthI maMdirane nAme prasiddha maMdiramAM zrI jaMbUravAmIjInI pAdukAonI temaNe ja prati karAvI hatI jenA lekha ame vAMcI, tenI nakala jaina AtmAnaMda prakAzamAM amArI pUrva dezanI yAtrA' nAmaka lekhamAM prakAzita karI hatI, pa, zrI viveka jI, temanA gurubhAi paramAnaMda ane 5. zrI vivekahechanA ziSya mahAna da vageree kharataragIya bhAsiMha( jinasiMhasUrijI )nA prasagane lIdhe samrAT jAMgIra upara te prasage asara pADI hatI. kharataragIya yugapradhAna jinacaMdrasUrijIne samrAT jahAMgIranA darabAramAM praveza karAvavAmAM hu sArI sahAyatA karI hatI. (juo mahAjana vaza yuktAvalI) 5. zrI viveka kRta parabrahmaprakAza tathA hIravijayasUri sajhAya vagere maLe che. Y temanA kAryonI noMdha temanA ziSya paM. zrI mahAna dai anAvela aMjanAsu darI rAsanI prazastimAM Apela che. samrAT jahAMgIrane pratiSeAdhI prApta kareluM" ahiMsAnuM karamAnapatra sUrIzvara ane samrAT nAmaka pustakamAM pariziSTa 7 phmAna trIjAmA phATo bleAka ane anuvAda sahita prakAzita thayela che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- ' ; hAka :: E ma It' 11. s . . kamiTI ka zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI zaMkhezvarAdhIzvarapArzvanAthaH, kalyANakalpadruma epa devaH / bhavyAtmanA santatameva lakSmI, (dehe'pi) gehe'pi ca saMvidadhyAt // -zrIjinaprabhasUri A tIrthasthAna rAdhanapura sTeTanA muMjapura mahAlamAM AveluM che. bI. bI. enDa sI. AI. relvenA viramagAma sTezanathI zaMkhezvara thaIne rAdhanapura sudhInI moTara savasa cAla che. viramagAma sTezanathI vAyavya khUNAmAM 31 mAIla ane rAdhanapurathI agni khUNAmAM 30 mAIla dUra zakhezvara mahAtIrtha AveluM che. vIramagAma sTezanathI moTara savIsane khaTAro reja savAramAM nava vAge upaDI, mAMDala tathA paMcAsara thaI 11-12 vAge zakhezvarajI pahoMcI, 0 thI nA kalAka tyAM rokAI muMjapura tathA samI thaIne rAdhanapura Azare rA-3 vAge pahoMce che. AvI ja rIte rAdhanapurathI paNa merakhaTAre 12 vAge upaDI samI, muMjapura thaI ra-rA vAge zakhezvarajI paheMcI 2-3 vAge upaDe che ane lagabhaga 4 vAge vIramagAma paheMce che, ane kAThiyAvADa tathA gujarAtanA peseM. jane rehanA TAIme pahoMcADe che. ziyALAnA divasemAM te vIramagAmathI AvatA peseMjarene zaezvarajImAM traNa kalAka rokAI darzana-pUjanAdine samaya maLe che ane te ja divase pAchA javAnI paNa anukULatA rahe che, paraMtu garamInA divase mAM anukULatA nathI rahetI kAraNa ke garamImAM rAdhanapurane khaTAra paNa nava vAge upaDe che. e 11-12vAge zaMkhezvarajI pahoMcI jAya che ane viramagAmane khaTAro paNa e ja TAIme Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rakhezvara pArzvanAthajI : 1pakaH [ jena tIthIne ahIM AvI jAya che, eTale eka ja divase pAchA vaLavAnI anukuLatA peseMjarAne nathI maLatI. viramagAmathI zaMkhezvarajI sudhInuM meTara bhaDuM 1 rU. che, paraMtu viramagAmathI rAdhanapuranI saLaMga zITa levAmAM Ave te aDhI rUA. TIkITa ; parantu AmAM yAtrikane pUjadine lAbha barAbara nathI maLI zakatA. mAtra darzananA lAla purata ja samaya maLe che. bIje varate hArIjathI che. hArIja TezanathI nitya khUNAmAM 12 bhAI dara varai che. rAjathI muMjapura thaine zaMkhezvarajI javAya che. A sivAya bahucarAjIthI pa zakhezvarajI javAya che. barAjI sTezanathI pazcima dizAmAM rAkhezvarajI 18 mAIla dUra che. bahu carAjIthIka zaMkhalapura, kuvA, kuvA thaIne zaberajI javAya che. zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInI tIrthasthApanA saMbaMdhI vividha tIrthakAmAM nIce pramANe ullekha Ave che. pUrve navamA nivAsudeva jarAsaMdhe rAjagRhI nagarIthI anya sahita navamA vAsudeva zrI kRSNu upara caDhAI karI. tyAMthI cAlI pazcima dizA tarapha AgaLa vadhavA lAgyA. zrI ya kArikAnagarIthI senca sahita nIkaLI pitAnA dezanI sImA sudhI sAme AvyA. sarasvatI nadInI najIka nayaThThI gAma pAse paDAva nAkhyo. tyAM bhagavAna ariSTanecikumAre pacajanya zaMkhanAdaryo. e sthAne ja zaMkhapura nagarInI ghAyanA thaI. ariSTanemikumAranA zaMkhanAdathI jarAdhanuM sainya bhita thaI gayuM. A vakhate jarAtre "ra" nAmanI pitAnI kuLadevInI ArAdhanA karI zrIkRSNunA sainyamAM jarA vivI jethI zrIkRSNunuM sainya khAMsI ane zvAsa rogathI pIDita thayuM. * zaMkhalapura gAyakavADa sTeTanA cAramA tAlukAnuM prAcI gAma che. zaMkhalapura pahelAM bahu ja sudara ane bhavya nagara chuM. ene zaMkhalapurI pannu kahetA, evI daMtakathA che. ahI hAlamAM zrAvanAM Ta5-40 ghara che. be mALavALa bhavya suMdara jinamaMdira che, A maMdanI pahelAM ahI eka pazu maMdira na hatuM. saM. 1849mAM eka makAnanA khaMDiceramathI kATanAM eka loyaruM nIkaLyuM. emAMthI 150-200 jinati ane 200-300 pariTaro, TAusthaLIyA vagere tathA dIvIo, agaluMcha, osIA, cukha8 vara nIkaLavuM. tyArapachI navuM maMdira baMdhAvI, vi. saM. 1905 je vadi Adame suMdara prati mahatsava karAvI 54 mUrti birAjamAna karI. bAkInI mUrtio bahAra gAma jana saMdarAmAM birAjamAna karavA AvI ane parikara nA kAusagIyA vagere kadaMbagirirAjamAM AkhAM, A badhA uparathI ema te cakkasa jaNAya che ke-A zahera prAcIna kALamAM bhavya nagara che. bahucarAjIthI A gAma be ja bhAdhi dUra che. maMdira trazuM mALanuM maMdira ane bhavya che. gAmamAM be pAtra che. zrAvake bhAvika ane bhaktivALA che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] H 155 : zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI. sabhyanI A dazA joI zrIkRSNa AkuLavyAkuLa thaI gayA ane bhagavAna zrI ariSTanemikumArane pUchayu-"bhagavAna ! A mAruM sanya kevI rIte nigI (nirupadravI) thaze ane jayalakSamI amArA hAthamAM kevI rIte Avaze?" tyAre bhagavAna zrI ariSTanemikumAre avadhijJAnathI joIne kahyuM ke-"pAtAlalokamAM nAgadevathI pUjita bhAvi tIrthakara zrI pArzvanAthajInI pratimAjI che temane potAnA pUjAsthAnamAM rAkhI tu pUjA karIza te tAruM enya nirupadravI thaze ane tane jaya maLaze." A sAMbhaLIne zrI kRSNa sAta mahinA ane traNa divasa (anya matAnusAra traNa divasa) sudhI AhAra rahita rahI vidhipUrvaka panagarAjanI ArAdhanA karI. anukrame vAsukI nAgarAja pratyakSa thayA kRSNajIe bhakti-bahamAnapUrvaka zrI pArzvanAtha prabhujInI pratimAjInI mAgaNI karI, nAgarAje pratimAjI ApyAM. kRSNa mahotsava pUrvaka pratimAjIne pitAnA devamaMdiramAM sthApyA. vidhipUrvaka trikALa pUjA zarU karI. pratimAjInuM havaNa jaLa laI samasta sainya upara chAMTayuM jethI senA rAga rahita thaI. samasta jarA, vega, zoka vagere dUra thaI gayAM. anukrame jarAsaMdhane parAjaya thayo. lehAsura, gayasura ane bANAsurAdi jItAyA. tyArathI dharaNendrapadmAvatInA sAnidhya yukta sakalabihArI ane samarata RddhinA janaka zrI pArzvanAtha prabhunI pratimAnI ghaNI prasidhdhi thaI. pratimAjIne tyAM zaMkhapuramAM ja sthApita karyo. bAda pratimAjI adazya rahyAM. tyArabAda zaMkhapuranA kUvAmAM pratimAjI pragaTa thayAM. hamaNAM te te prabhujI cityagharamAM sakala saMdhathI pUjAya che. pratimAjI aneka prakAranA paracA pUre che. musalamAna pAdazAhe paNa tene mahimA kare che." zaMkhezvarajImAM rahela Icchita phalane ApanAra jinezvara zrI pArzvanAtha prabhujInI pratimAjIne kaha5 pUrvaratAvyAnusAra jinaprabhasUrijIe banAvyuM. (vividhatIrthakalpa pRSTha para) A pratimAjInI utpatti saMbaMdhI kahevAya che ke-gaIvIzInA navamA tIrthakara zrI dAdara jinezvara mahArAjanA samayamAM ASADhI zrAvake A biMba bharAvyuM hatuM. ASADhI zrAvake prabhujIne pUchayuM hatuM ke-"mAruM kalyANa kevI rIte thaze?" tyAre prabhujIe kahyuM ke "AvatI vIzInA trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAthajInA zAsanamAM tuM gaNadhAra thaIza." pachI te zrAvake prabhumukhathI zrI pArzvanAtha prabhujInA varNa ane zarIranA mApa pramANe pratimAjI banAvI, pitAnA gRhasthAzramamA ghaNo vakhata pUjana karyA bAda saMyama svIkAryuM ane kALadharma pAmI saudharma devalokamAM IMdra thatA, avadhijJAna dvArA pitAnA parama upakArI zrI pArzvajinabiMbane devalokamAM lAvI, potAnA vimAnamAM rAkhI thAvajajIva pUjA karI. bAda temaNe te biba sUryane ApyuM. sUrya 54 lAkha varSa paryata tenI pUjA karI. bAda A camatkArika biMba pahelA, bIjA, dazamA ane bAramA devalokamAM, lavaNadadhimAM, bhavanapationA AvAsomAM, vyaMtaranA nagaramAM, gaMgA tathA yamUnA nadImAM aneka sthaLe pUjAyu. kALakrame nAgarAja dharaNeke A pratimA zrISabhadeva bhagavAnanA pAlita-putre nami-vinamine ApI. temaNe vetAlya parvata Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI : 156 : [jena tIrtho para thAvasajIva pUjI. bAda caMdraprabhusvAmInA samayanA sau meM pUchane giranAra parvatanI sAtamI Treka para sthApanA karI. bAda nAgarAja tathA zrIrAmacaMdra tathA sItAe pUcha ane pAchI saudharmanDane soMpI. bAda some tenI pUjA karI giranAranA sAtama zikhara para punaH sthApI. bAda tyAMthI dharaNe te pratimAne pitAnA AvAsamAM laI gayA ane pote padmAvatI devI sAthe pratidina pUjavA lAgyA bAda kALakrame jarAsaMdha sAthenA yudhdhamAM zrI ariSTanemikumAranA vacanathI dharaNe te pratimA zrI kRSNane ApI. A rIte zrI zakhezvara pArzvanAthanI mUrti keDAgAme varSothI pUjAtI AvI che. A saMbaMdhamAM paM. zrI zItavijayajI tIrthamAlAmAM A pramANe lakhe che ke "vIramagAmathI Agali pAsa, saMkhesa pUrI mani Asa 156 yAdava jarA nivArI INi, yadupati tIratha thANuM tirNi caMdraprabhujI navAri kahI, tava mUrati bharAvI sahI. " . 157 (prAcIna tIrthamALA pRSTha 125) AvI rIte A tIrtha che te ghaNuM ja prAcIna. A tIrtharathAnanA pradezane vaDhIyAra deza kahevAmAM Ave che. zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInAM aneka tetre, Ida, stavane banelAM che. Aja paNuM A tIrtha mahAcamatkArI che. kA. zudi pUrNimA, poSa dazamI, . zu. 15 nA roja moTA meLA bharAya che. yAtrikane ghaNuM camatkAronA darzana thAya che. Aje paNa ghaNu paracA pUrAya che. suMdara cha dharmazALAo, upAzraya pustakAlaya ane bhejanazALA che. ahIM zvetAMbara saMgha taraphathI jIvaNadAsa geDIdAsa e nAmI kArakhAnuM cAle che. vyavasthA zeTha jamanAdAsa bhagubhAI saMbhALatA paraMtu tyArabAda amadAvAdanA ATha sabhyanI eka kamITI nImI che je zaMkhezvara temaja bheMcaNajInA kArakhAnAnI dekharekha rAkhe che. gAmamAM purANu zaMkhezvara pArzvanAthajInuM maMdira che. hAlanuM maMdira navuM che. pratimAjI ghaNAM ja prAcIna ane bhavya che. ghaNu ja zAMtinuM sthAna che. rAtre divya vAjiMtra paNa saMbhaLAya che. pratimAjI jIrNa thaI javAthI veNIcaMda suracaMdanA prayAsathI pratimA upara suMdara metIne lAla lepa karavAmAM Avela che. khAsa darzanIya sthAna che. maMdiranuM citrakAma, bAMdhaNuM ane zi95 paNa sarasa che. bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira darzanIya che. malanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInI mUrti upara te kaI zilAlekha nathI dekhAte paraMtu tyAMnI devalikAomAM birAjamAna smRtio upara teramI ane caudamI zatAbdinA lekhe maLe che. teramI zatAbdine lekha zrI somaprabhasUrijIne che ane * kA. zu. 15 tathA caitra zu. 15ne divase zatruMjayagirirAjanA 5da tAMbara kArakhAnA taraphathI baMdhAya che. pica dazamIe geha metIlAla mULachavALA taraphathI nokarazI thAya che, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 157 : * zrI zaMkhezvarapAnAthajI caudamI zatAbdine lekha brahmANagacchanA zrI buddhisAgarasUrijIne che. bIjo lekha paNa temane ja maLe che. A sivAya mUlanAyakanI AjubAjunA bane kAusagIyA upara parikara upara saM. 1666 ne lekha che, je A pramANe che- saM. 1666 varSe po. va. 8 ravI zaMkhezvarapArzvanAthaparikaraH ahammadAvAdavAstavya zA. jayatamAla bhA. jIvAdesuta puNyapAla tena svazreyase kAritaH pratiSThitazca zrItapAgacche bhaTTAraka-zrIhIravijayasarIzvarapaTTodayAcalabhAsanabhAnusamAnabhaTTAraka zrIvijayasenasUrIzvaranirdezAt tataziSya zrIvijayadevasUrimiH zrImatI rAjanagare iti zu0 saM. 1666 piSa vadi 8 ravivAre amadAvAdanivAsI zA. jayatamAlanI bhAya jIvAnA putra puNyapAle pitAnA kalyANa mATe zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunuM parikara karAvIne tenI, zItapAgacchanAyaka bhaTTAraka zrIhIravijayasUrIzvarajI mahArAjanI pATarUpI udayAcala parvatane prakAzamAna karavA mATe sUryasamAna bhaTTAraka zrI vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanI AjJAthI temanA paTTadhara ziSya vijayadevasUrIzvarajI mahArAja pAse amadAvAdamAM pratiSThA karAvI. uparyukta lekhamAM e paNa sUcita karyuM che ke zrI vijayasenasUrijInI AjJAthI zrI vijayadevasUrIzvarajIe pratiSThA karAvI che. A saMbaMdhI vijayaprazaritamAM nIce mujaba ullekha maLe che " pure rANapure proDhe'pyArAsaNapure punaH / pattanAdiSu nagareSvapi zaMkhezvare pure zrImarIndropadezena saMnivezena saMpadAm / jAtA jagajjanAdvArA jIrNoddhArA anekazaH // 61 // TIkAkAra zrI zahezvare kune khulAse lakhatAM jaNAve che ke- "punaH zaMkhezvaragrAme ca zrIpArzvanAthasya mUlato'pi navInazikharabaddhaprAmAdanirmApaNam" zrI vijayasenasUrijI mahArAjanA upadezathI zaMkhezvara gAmamAM pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira mULathI navuM karAvyuM. maMdira pUrNa thaI gayA pachI pratiSThA mATe zrI vijayadevasUrijI mahArAjane pote mokalyA hoya e banavAjoga che. navIna maMdirajInI samApti 166 mAM thaI gaI haze, kAraNa ke saM. 1693 mAM sANaMdanA saMgha taraphathI eka derI banyAne lekha maLe che. zrI kRSNa mahArAje zaMkhapuramAM madira sthApI zakhezvara pArzvanAthajInI mUrti birAjamAna karI paraMtu tyArapachI A tIrthane aitihAsika ulekha TheTha vikramanI bAramI sadIthI maLe che, je nIcenA jIrNodhdhArathI samajAze, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvarapArzvanAthajI : 158 : [ jena tIrthane 1. gurjarezvara sidhdharAja jayasiMhanA samayanA saurASTranA daMDanAyaka, giranAratIrthane adhdhAra karAvanAra dAnavIra dharmavIra sajajana mahetAe ahIM suMdara devavimAna jevuM bhavya jinamadira baMdhAvI vi saM. 1155 mAM zrI pArzvanAtha prabhunI mUrtinI sthApanA karI hatI. A pratiSThA samaye kalikAlasarvana AcAryazrI hemacaMdrAcAryajInA guruvarya zrI devacaMdrasUrijI vidyamAna hatA. kadAca temanA upadezathI ja sajana mahetAe A udhdhAra karAvye haze. 2 gujarAtanA mahAmAtya dAnavIra,dharmavIra, maMtrIzvara vastupAla tejapAle zrI varthamAna sUrIzvarajI(vaDagajhIya, savinayAkSika)nA upadezathI zrI zaMkhezvara pArtha nAthajInA nIrthane mahimA sAMbhaLI, tyAMne mATe saMgha kADhI, darzana karyA ane maMdiranI jIrNa sthiti nihALI sudara jinamaMdira baMdhAvyuM. cotarapha pharatI jinAlayanI TarIo banAvI vi. sa. 1286 lagabhagamAM zrI vardhamAnasUrIzvarajI vagere suvihita sUripuMgava pAse pratiSThA karAvI. A vakhate dareka derIone sonAnA kaLaza caDhAvyA hatA. A jIrNodhdhAramAM maMtrIzvara baMdhuyugala varatupAla tejapAle be lAkha rUpiyA kharca tIrthabhakitane anupama lAbha lIdhe hate. 3trIjA udhdhAra mATe jagaDucaritra mahAkAvya sa6mAM lakhyuM che ke pUrNimApakSanA zrI paramadevasUrijIe zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhujInI ArAdhanA karIne vi, saM. 1302 nI AsapAsamAM mahArANA dujanazalya(jhaMpura-jhIMjhuvADAnA rANA)ne kene rega maTADaze tethI ukta sUrijI mahArAjanA upadezathI rANu durjanazathe zrI zaMkhezvarapAnAthajIne chodhdhAra karAvyA. 4: rANA durjanazAnA udAra pachI DAM varSo sudhI A maMdira sArI avasthAmAM rahyuM hatuM parantu tyArapachI allAuddIna khIlajIne gojhAre kALa AvI pahoMcyA. enA cice A prAcIna bhavya maMdirane vaMsa karyo. zrAvake e mULanAyaka bhagavAna ane bIjI mRtio samaya sucakatA vAparI jamInamAM padharAvI dIdhI hovAthI tenuM rakSaNa thayuM. A maMdira pahelAM nagara bahAra haze ema lAge che. hAla vidyamAna zaMkhezvara gAmanI bahAra thoDe cheTe daTAI gayelA makAnanA aMze dekhAya che. gAma loke kahe che ke purANuM madira A che. tyArapachI jagadaguru zrI hIravijayasurIzvarajI mahArAjanA paTTAla kAra zrI vijayasenasUrIzvarajInA upadezathI gAmanA madhya bhAgamAM bAvana jinAlayanuM madira banAvavAmAM AvyuM hatuM. - "gujarAtanA aitihAsika sAdhana bhAga 1-2 lakhyuM che ke "mAnajI gadhArIe nAmanA vANuyAe nava lAkha rUpiyA kharacIne zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInuM devAlaya baMdhAvyuM hatuM. A devAlayanAM zikhara Ta tathA ghummaTa pattharanAM ane AthamaNe beThe hatAM. tene phaktI pradakSiNAnI zikharabadha derIe judA judA dhaNIe karAvI deya ema Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ]. 159 zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI A maMdiranuM mukha pazcimAbhimukha hatuM. bhamatInI derIomAM uttara tarapha be, dakSiNa tarapha be ane pUrva taraphanI lAInamAM vacce eka ema kula pAMca moTA gabhArA (bhadraprAsAda) tathA 44 derIo banela hatI. A suMdara bhavya maMdira pUrI eka sadI paNa TakI na zakayuM. maMdira banyA pachI mAtra 80 varSa sudhI potAnuM astitva TakAvyuM tyAM te dilaDInI gAdIe auraMgajheba AvyuM. tenA hukamathI A madirane davasa karavAmAM A. zrImUlanAyakajI vagerenI keTalIka mUrtio pahelethI khaseDI tene jamInamAM bhaMDArI dIdhI hatI. ane bacelI mUrtio khaMDita paNa karavAmAM AvI. A prAcIna maMdiranAM khaDiye atyAre vidyamAna che je jotAM e madira nI bhavyatA ane suMdaratA batAvI Ape che. atyAre eka kaMpAunDamAM A maMdira che, jenI dekharekha tAbAra jena kArakhAnu rAkhe che. uparyukta derAsara TaTyA pachI zrI zakhezvara pArzvanAtha prabhujInI mUrti keTalAka samaya sudhI bheMyarAmAM rAkhavAmAM AvI hatI. musalamAnI phejane bhaya dUra thayA pachI bheMyarAmAMthI bahAra lAvIne muMjapura ke zakhezvaranA ThAkora e keTalAka vakhata sudhI pitAnA kabajAmAM rAkhI haze, ane teo amuka rakama lIdhA pachI ja yAtrALuone darzana karAvatA haze. tyArapachI zrImAna vijayasenasUrijI mahArAjanA paTTadhara zrI vijayadevasUrijI mahArAjanA paTTadhara (zrI vijayasihasUrijI mahArAjanA ziSya) zrI vijayaprabhasUrijI mahArAjanA upadezathI, zrI saMghanA AgevAnA prayAsathI yA te kavivara upAdhyAya zrI udayaratnajIe karelI stutithI thayelA camatkAra ane upadezathI zrI zakhezvara pArzvanAtha prabhujInI mUrti zrI saMghane oNpANI hoya tema jaNAya che. tyArapachI thoDAM varSo prabhujI eka makAnamAM paNa dAkhala rahyA che. A sivAya bIjA paNa be-traNa udhdhAra thayAnA chUTaka ulekho maLe che. pa. atyAre vidyamAna udhdhAra tapAgacchAdhipati dAdAM jagaddaguru zrI hIravijayasUrIzvarajInI paraMparAnA AcArya zrI vijayaprabhasUrIvarajInA upadezathI thaye che. A maMdiramAM pratiSThA temanA ja paTTadhara AcArya zrI vijayaratnasUrIzvarajIe prAyaH 1760mAM karAvI che. mULa maMdira banyA pachI thoDAM varSomAM sabhA-maMDapa, bAvanajaNAya che, kAraNa ke tenI bArazAkha upara kaImAM saM. 1668 tathA kaimAM saM. 1672 lakhyuM che. saM. 1751 nI sAlamAM jaina zvetAMbarI huMbaDa jJAtine eka vANiyo hato. tenA bApadAdAnuM karAveluM eka deharuM khAlI hatuM te sudharAvI ne temAM ukta mUrti padharAvI pachI pATaNanA sa che te ghaNuM sudhAryuM tathA ma Da5, pradakSiNa vagere roja reja thatuM gayuM. hAla zaMkhezvaranI upaja tathA kharcanI sa bhALa rAdhanapuranA zAhukAra mazAlIyA rAkhe che." uparyukata jinaprAsAda mAnajI gaMdhArIyAe jagadguru zrIhIravijayasUrIzvarajInA padAlaMkAra zrIvijayasenasUrijInA upadezathI ja karAvyo haze ema jaNAya che. X Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zakhezvarapAnAthajI H 160 H [ jaina tIrthonA jinAlayanI bhamatInI derI, gabhArA, zRMgAracAkI, bahAranI oraDIe, dhama zALAo, AkhA kapAunDa pharate vizALa kADha vagere badhu dhIme dhIme zvetAMbara jaina saMghanI shAyathI ja anyu che. A navu" daherAsara kapAunDa vaccenA bhAgamAM Avelu suMdara beThI AMdhaNInuM paNa vizAla ane maneAhara che ane te mULa gabhArI, gUDhama Dapa, e sabhAmaDhapeA, mULa gabhArAnI ane khAjue eka ekazikharakha dhI gabhArA, bhamatImAM AAvana jinA layanI derIe, zRgAracekIe ane vizAla cAka sahita sudara banelu che, temAM sauthI prathama mULa garbhAgAra, pachI gRDhamaDapa, pachI traNa cAkI, pachI jUnA sabhAmaMDapa, pachI navA sabhAma Dapa, pachI cha cAkI, tyArapachI mukhya ane daravAjA bahAra zaMgAra cAkImA cAra cAkIe banela che. bhamatImAM traNe bhAjInI lAinemAM vacce eka eka gabhAre banela che. bhamatImAM traNe khAjInI lAinAmAM vacce eka eka saiATA gabhArA sAthe 55 meTI derIe tathA deza ekAvana khAvananI vaccenA khUNAmAM pAdukAnI derI 1 ane daravAnta pAse khuNAmAM padmAvatI devInI nAnakaDI derI 1 maLIne kula pacha derIo che. A maMdiramAM rAdhanapurrAnavAsI zrIyut kamaLazIbhAI gulAbacaMdanI dekharekha nIce gUDhamaMDapanI dIvAlAmA sa. 1973-74mAM ghaNuM ja mane hara citrAmaNuM kAma thayuM che. temAM zrI pArzvanAtha prabhunA daze. bhavanA ane pAMce kalyANukenA suMdara bhAvA mALakhyA che. citrakAma no Dhamanu ane suMdara che. upara kAcamaDhI dai citrAnI rakSA mATe paNa puratu dhyAna ApeluM che. A maMdiramAM pacIzaka zilAlekho maLyA che jemAMnA keTalAka mUrtie upara kAussaggIyA, parikaranI gAdIe, paTTo,dhAtu mUrti, pacatIrthI vagere pAdukA ane divAlAmA che. AmAM terI ane caudamI sadInA lekho nIce pramANe che 1-OM saMvata 1224 mAva sudi 13 dhavalakasudevAbhyAM vahudevimAtRzreyorthaM matinuM vArtAmAtta ( dhAtuvrutti: ) z----paTTuH AzuM............28 varSe mAla rUzanA zrausomapramattamaH zinamatRrvAdanA prAkattA......grAmyAM rAlaya 1 ratAmyAM mastu zrIsaMghasya // ......yALu mAtu temaja 1326mAM brahmANugacchanA zrI budhdhisAgarasUrijIe pratiSThApita neminAthajInnu` ma`kha che, je ceAvIza jinapaTTa sahita che, A ja sAlamAM ane A ja AcAryadvArA pratiSThApita zro AdinAtha jinabi paNu che, 1026nI eka zrI mahAvIra prabhunI mUrti che, eka padaramI sadI( sa. 1428)nA pNa lekha che. dhAtumUrtiomAM padara, seALa ane sattaramI sadInA lekho upalabdha thAya che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI za gezvarajI bhavya pravezadvAranuM dRzya. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saptezvarajI tIrthaM gaya upara : zrI gamezvaranu nIce (1) zrI sa khezvarajInuM navuM dezama navu derAsara (2) zrI sa khevanA jUnA derAsaranI kAraNI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 161 : zrI zakhezvara pArzvanAthajI A sivAya je jInuM maMdira che ke je taddana khaMDiyera hAlatamAM che. emAM mUla maMdirane gabhAro, gUDha maMDapa ke cekIo ane sabhAmaMDapanuM nAmanizAna nathI rahyuM, eTale emAMthI zilAlekhe te nathI maLyA paratu bhamatInI lagabhaga badhI derIo ane gabhArAnI bArazA para le che. emA 165ra thI laIne 1698 nI sAlanA lekhe che kula 34 lekhe A jUnA maMdiramAM che. emAM 1653, 1965, 1668 nA lekhe DI thoDI aitihAsika sAmagrI pUrI pADe che jemAMthI eka be zilAlekhanI nakala namUnArUpe Apu chu __" saMvat 1666 varSe 'popavadi8 rakhau naTIpadra vAstavya zrIzrImAlI 'jJAtIya vRddhazAkhIya pa. jAyaDa bhA. jasamAdesuta pa, nAthAjikena bhA. sapUrade 'pramukha kuTumbayutena svazreyase zrIzaMkhezvaragrAme zrIpAzcanAthamalaprAsAdaM taduttarasyAM 'bhadrAbhidhAno prAsAdaH zatazorupyakavyayena kAritaH bhavyarbudairvadyamAnazciraM jiiyaat||" saMvat 1696nA piSa vadi 8 ne ravivAre naTIpA naDIyAda)nA rahevAsI zrIzrImAlajJAtIya vRddhazAkhIya parIkha jAvaDanI bhAyo jasamAnA putra parIkha nAthAjIe ane temanI strI sarade pramukha kuTuMba parivArayukta pitAnA kalyANa mATe zrI zaMkhezvara gAmamAM zrI pArzvanAthanuM mUlamadira che tenI uttara dizAmAM bhadra nAmane prAsAda (pradakSiNAne mATe gabhAro) seMkaDo rUpIyAnA kharcathI karAvyuM che. te bhavya prANIothI vaMdAne ghaNA kALa sudhI vidyamAna rahe ___ saMvat 1666 varSe popa vadi 8 racau rAjanagaravAstavya vRddhazAkhIya ozavAlajJAtIya mIThaDIyA gotrIya sA. samarasiMha bhA. haMsAI suta sA. zrIpAlakena bhA. hAMde dvi. bhA. sukhamAde dharmaputra sA. vAghajIpramukhakuTumbhayatena uttraamiguNa madrAmiSa kApavA zAririti madrama zrIjI ! * saMvat 1666 varSe vidi 8 ne ravivAre amadAvAdanivAsI vIzA esavAla jJAtIya mIThaDIyA patravALA zrI zAha samarasi hanI bhAyAM haMsAInA putra; pitAnI prathama bhAryA hode, bIjI bhAryo sukhamAde ane dharmaputra vAghajI pramukha kuTumbathI yukta zAha zrIpAle bhamatImAM uttaradizAsanmukha (mUlamaMdirathI dakSiNa dizAmAM) bhadra nAmane prAsAda-ATe gabhAre karAkhyuM." - A.bane gabhArA bahu ja vizAla ane suMdara che paNa dhavarata hAlatamAM vidyamAna che. pAMca lekha sonI tejapAlanA kuTunA che. A sonI tejapAla khaMbhAtanA vatanI ane zrI jagaddaguru zrI vijayahIrasUrijInA upadezathI zatruMjaya tIrthanA jIrNoddhAra karAvanAra saMbhave che, 21 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khezvarapAnAthajI ; 16ra : [ raina tIne khAsa karIne pATaNa, amadAvAda, khaMbhAta vagerenA zrAvakee A maMdira baMdhAvavAmAM sAre kharca karyo haze ema lAge che. ogaNIsamI sadImAM puranA eka sagraha pAMca hajAra rUpiyA kharcI je nAno bAra karAvyo have tene lekha A pramANe che. " zALA nA zrI nara namaH | saMvata 2068nA varSe bhAdravA suda 10 dina vArayudha / / savAI jepurakA sAhA. uttamacaMda bAlajikA ru. 5000 aMka paiyA pAMca hajAra nANA naphAI rokTA mokalA te madhye kArakhAnA kAma karAtrA / eka kAma cokamAM talIAko, dusarI devarAkI lAli, tIsarI kAma covIsa tIdhakAko paravara samAro, cautho kAma bApana jinAlayako choTo samarAbI, pAMcamA kAma nagArapAnA paMDa do ko jarAbI, chaThA nAma mahArAjazrI saMparajIne galepa kAvA ru 5000 aMka rupayA pAMca hajAra zAhA. jIvaNadAsa goDIdAsa rAdhanapurakhAlAkI mAraphata. gumAstA 3 brahmaNaharanArAyaNa, tathA IzvaradAsa tathA meNA dIkArAma yAse rahIne khAtrA hai| zrI pAramanAya sata ch||" lekha sahelAIthI samajAya tevo ja che. A pachI vIsamI sadImAM AkhA maMdirano bhavya dvAra thaze che. badhe ThekANe suMdara Arasa patharAyele che. madira sAkSAta devabhuvana jevuM lAge che. derIo paNa badhI yuvarAvI che. saM. 1998 thI te amadAvAdanivAsI zeTe jamanAbhAI bhagubhAIne tyAM vahIvaTa che. emaNe thoDA samayathI kamiTI nimI che. zeThajIe A tIrthane vahIvaTa potAnA hAthamAM lIdhA pachI A tIrthanI ghaNI ja sArI unnati thai che ane thatI jAya che. A kamiTa beMca tIrtha ane zakhezvarajI tIrthane vahIvaTa calAve che. A pahelAM rAdhanapuranA bhAIo vahIvaTa calAvatA hatA. jhAre te vIvaTa vyavasthita ane sArI dekharekhavALo che. :mUlamadiranA raMvAmaMDapamAM rAdhanapuravAsI zeTha kamaLazI bhAI hastaka zrI pArzvanAtha bhagavAnanA jIvanacaritranA pUrva sametanA prasaMge sArI rIte citarAyA che. upara pramANe maMdiranA lebanI neMdha ApI che evI ja rIte jUnI dharmazALAnA paNa lekhe che jemAM 1836, 1854, 2878 nA lekho che. emAM 1836 ane 1858mAM rAdhanapuranA gRhae dharmazALAo karAvI che. mULa jamIna te e adyArTa-vecAtI lIdhI che ane rAdhanapuranA gRhastho mArata dharmazALA karAvI che. 1874 ne lekha te gaDhanA keTAne che. A sivAya 16 no eka pAdukA lekha che, te sarAInA ane zrI zaMkhezvarajI tIrthane adha thayela gocaranA paNa he mahatvanA che, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 163 : zrI zakhezvarapAnAthajI r zrI zaMkhezvara gAmanI prAcInatAne eka ullekha zrI sidhI graMthamAlA taraphathI prakAzita purAtana pramanya saMgrahamAM vanarAjanA vRttAMtamAM sUcita karAyela che. jue te ullekha. ' zrImAna zIlaguNusUrijIe vanarAjane te hiMsA karatA hovAthI peAtAnA upAzrayamAMthI kADhI mUkayA. tyArapachI peAtAnA dAstAnI sAthe vanarAje zamezvara ane pacAsaranI vaccenI bhUmimAM rahIne covRttithI keTaleAka samaya vItAnyA hatA. ' arthAta vikramanI navamI sadInI zarUAtamAM A sthAna vidyamAna hatu. temaja dakSiNamAM burAnapura ane mAravADamAM TheTha jesalameranA sa aa aDhAramI ane egaNIsamI sadImAM ahIM AvyA che, te A apUrva tInI prabhAvikatA jaNAvavA sAthe A tIthanI kIti keTale dUra dUra phelAi che e paNa samajAve che. prAcIna kAlamA tA mahArAjA kumArapAla, pethaDakumAra, vastupAla tejapAla, khaMbhAta, pATaNu ane amadAvAda vagerenA saMdhe, aneka yAtrALuo, sAdhumahAtmAe ahIM padhAryA che. jemaNe caityaparipATI, stuti-statra-stavA vageremAM A tIrthanA bhakti-mAna ane gauravapUrvaka zrI zaMkhezvarajI mahAtIrthanA paricaya ApI ApaNane upakRta karyA' che. A badhI vastu vistArathI vAcavA IcchatA bhAvukajane pU. pA. munirAja zrI jayantavijayajI mahArAjaracita 8 zrI zakhezvara mahAtIrtha - bhAga 1-2 tathA pragaTa prabhAvI pArzvanAtha pustaka jovu ' bIkAneramAM paNa zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInuM ma'hira che. 1 k A sivAya ahIMnI traNa pradakSiNAe paNa devAya che. chA kezI, DhADharkazI ane paccIza kAzI. na kAzI pradakSiNA maMdira, kampAunDa ane zeTha meAtIlAla mUlajInI dharmazALA pharatI che zA kezI pradakSiNuA zrI mUlanAyakajI jyAMthI nIkaLyA hatA te kharasela taLAvanA kinArAnA pAsenA jhaMDakUvAthI, jUnA maMdiranA DhagalA pAsethI, gAmanA jUnA madiranA khaMDiyera-dharmazALA ane navA maMdiranA krUratA kampAunDanI, paccoza kezI pradakSiNAmAM AdarIyANA. paDIvADA, pIrAjapura, leAlADA, khIjaDIyALI, caMdura (mATI), mujapura, kuvAra4, 1pADelA, pacAsara vagere gAmAnA prAcIna jinamadirAnAM darzIna-pUjana karIne pAchA zakhezvarajI Ave te paccIzakAzI pradakSiNA che. zrI zakhezvarajInI pacatIrthI rAdhanapura, samI, mujapura, vaDagAmatI ane zrI uparIyALA tI. vacamAM paMcAsara, mAMDala-pATaDI, vIramagAma-dasADA, ca'krura, AdarIyANA vagere gAme Ave che je darzanIya che. AmAM vaDagAma ane uparIyALA tI che. khannene TUMkamAM paricaya nIce pramANe che. 1. A sthAne zrI neminAtha prabhue zakha pUryAM hatA. ahIM zrIneminAthajInuM ma dira hatuM ane zeTha samarAzAhu sadha lakhte ahIM mAnyA hatA. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI : 164 H [ rana tIrthone , vaDagAma pacAsarathI kA mAIla dara, ane dasADAthI 4 mAIla dUra A gAma eka UMcA TekarA upara vaseluM che durathI madiranuM zikhara dekhAya che. mULanAyaka zrI, AdIzvarabhagavAna che, ahIM maMdiramAM eka hajAra varSathI akhaMDa dIpaka maLe che evI dantakathA che. A uparathI ema te lAge che ke gAma prAcIna haze. chelle dvAra vi. saM. 1905mAM thayo che. ane te vakhate pratiSThA karavAmAM AvI che. ahIM atyAre zrAvakenAM ja ghara che. upAzraya che temaja dharmazALA che. tIrtha avazya yAtrA karavA lAyaka che. upazIyALA pAraDIthI pUrva dizAmAM sAta mAIla dUra uparIyALA tIrtha AvyuM che. vIramagAmathI pagaraste 8 thI 9 gAu dUra thAya che temaja viramagAmathI bhAvanagara tarachu jatI B, S. relvenA suMThapura sTezanathI vA mAIla dUra uparIyALA AvyuM che. bajANA sTeTanuM A gAma che. - ahIM zrI RSabhadeva bhagavAnanuM zikharabaMdha suMdara jinamaMdira che. vi. saM, 1919 mAM zrI yamadevajI vagere traNa mUrtio pILA ArasanI ane eka mUrti thAma ArasanI e cAre tio jamInamAMthI nIkaLI hatI. aDhAramI zatAbdImAM banelI tIrthamALAomAM ullekha che ke-ahIM derAsara hatuM, eTale A mUti A maMdiranI ja rahevAnI saMbhAvanA che. maMdira parama suMdara ane zAMtinuM dhAma che. mUrtio paNa parama vairAgyaprada ane AphalAdaka che ahIM kArakhAnuM ne nAnI dharmazALA che. hamaNAM suMdara AyezAna jaina dharmazALA banI rahI che. variya zAvizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvare A tIrthanIunnati mATe bhagIratha prayatna karyo hate. ane dara varSe zu. 8 no moTo meLo bharAya te mATe vyavasthA karI hatI. atyAre paNa pha. zu. 8 me meLo bharAya che. sa the Ave che ane yAtrike lAla daye che. atyAre A zrI vijayabhaktisUrijI. mahArAja paNa A tIrthanI unnati mATe bahu ja sAro prayatna kare che. atyAre tIrthane vahIvaTa zrI viramagAmanA saMghamAMthI nImAyelI kamiTI kare che. tIrthayAtrAne lAbha levA jevo che. A sAthe ja ahIM AsapAsa AvelAM meTAM gAmane Traka paricaya paNa joI laIe, vIramagAma 400 ghara jainonAM cha bhavya jinamadira, 7 thI 8 lagabhaga upAzraye, zrI, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - itihAsa ] : 165 : zrI zaMkhezvarapAnAthajIvijayadharmasUri jaina pustakAlaya, jaina pAThazALA, jhaverI jaina saMskRta prAkRta pAThazALA, vizAla jaina dharmazALA, pAMjarApoLa vagere che. vIramagAma gujarAta kAThiyAvADanA nAke AveluM che. meTuM jaMkazana che. ahIMthI mahesANA, amadAvAda, kAThiyAvADa, pATaDI, khArAghoThA jAya che. ahIMnuM mInala taLAva paNa moTuM ane prasidhdha che. mAMDala ahIM 300 ghara che pAMca bhavya jinamaMdira, 7 upAzraye, jaina pAThazALA saMskRta prAkRta pAThazALA, pAMjarApoLa, moTI jaina dharmazALA che vIramagAma tAbAnuM gAma che. viramagAmathI ahIM saDaka che. vIramagAmathI 9 thI dasa gAu dUra che. dasADA navAbI gAma che. mAMDalathI vA 4 gAu dUra che, 40 ghara jenenAM che, 1 jinamaMdira, 2 upAzraya, 1 pAThazALA ane 1 dharmazALA che. pATaDI vIramagAmathI 9 gAu dUra che, zrAvakenAM lagabhaga pAse ghara che, be jinamaMdira, 3 upAzraya, jaina pAThazALA, kanyAzAlA, pAMjarApoLa che. A. zrI vijayadAnasUrijI 190 mAM A sthaLe svargavAsI thayA hatA. paMcAsara rAdhanapura sTeTanuM gAma che. viramagAmathI lagabhaga paMdara gAu dUra che, zaMkhezvarajI ahIMthI pAMca gAuM dUra che. ahIM zrAvakenAM ghara lagabhaga vIza che, suMdara jinamaMdira che. be upAzraya che. gAma bahAra eka prAcIna jaina maMdira khaDicera hAlatamAM dekhAya che paMcAsara gujarAtanA rAja jayazikharInI rAjadhAnI hatuM. te laDatA laDatA bhUvaDanA hAthe marAyA ane enI rANI rUpasuMdarIe A pradezanA ja galamAM vanarAjane (caMdaramAM) janma Ape pachI zrI zIlaguNasUrinA upakArathI e vanarAja rAjA thayA. sUrijInA upadezathI pacAsarajInA pArzvanAthajInI mUti pATaNamAM padharAvI pacAsarajInuM bhavya maMdira baMdhAvyuM che, * maMdiramAM vanarAjanI prabhune hAtha joDIne ubhelI mUti che. arthAt paMcAsarajI gujarAtanuM jUnuM prAcIna zahera che. * pacAsarathI pUrva dizAmAM cAra mAIla dUra eravADA gAma che. tyAMthI jamInamAMthI zrI RSabhadeva prabhunI mUrti nIkaLI che jemAM 1107 ne lekha spaSTa che. jamInamAMthI beditA garadana khaDita thaI che. A mati tyAnA kAramaMdiramAM pUjAya che. eravADA vaNoda raTeTanuM gAma che. eravADAmAM zrAvakanuM ghara nathI - - Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - zrI zakhezvara pArzvanAthajI ': 166 : [ jana tIrthana rAdhanapura rAdhanapura sTeTanI rAjadhAnInuM mukhya zahera. ahIM jenenAM 700 ghara che. derAsara 26 che. emAM dasa bAra jinamaMdira te bahu ja suMdara ane ramaNIya che. ghaNA upAzraya, pAThazALAo, lAyabrerI, pustakabhaMDAra, zeTha kAM I, merakhIyA nA vidyArthIbhavana, jaina seneTerIyama, zrAvikAza LA, jaina dharmazALA, jena davAkhAnuM, Aryabila vardhamAna tapana bhojanazALA, vijayaga7 ane sAgaragaca7nI peDhI che. sthAna khAsa yAtrA karavA lAyaka che. gAma bahAra zrI geDIjI mahArAjanI pAdukA che. tyAMthI zrI goDIjI pArzvanAthajInI mUrti nIkaLI hatI. A mUrti ega samI sadImAM nIkaLela che ane sthapAyela che. pAduko tyAM sthapAyela che. A vakhate jesalameranA baphaNA kuTumbane mATe saMgha AvyuM hatuM. ekalA caDAvAnA ja sADA traNa lAkha rUpiyA AvyA hatA. vi. saM 172 mAM rAdhanapuramAM 400 jinamUrtio hatI. samI rAdhanapura sTeTanu gAma che. zrI mahAvIra bhagavAnanuM bhavya maMdira che. be mALa che bhUlanAyakajInI mUrti vizAla, bhavya ane prabhAvika che. zrAvakenAM ghara 85 che. cAra upAzraya che. 1 pAThazALA, kanyAzALA, dharmabhakti jJAnamadira che. muMjapura rAdhanapura sTeTanuM gAma che. A gAma jUnuM che 1310 mAM muMjarAje A nagara vasAvyuM hatuM nagarane pharate jUne majabUta killo hate hammIrasiMhajInA samayamAM amadAvAdanA sUbAo sAthe ghera yuddha thayuM. Akhare amadAvAdathI pAdazAha pite AvyA ane kille teDI nagarane nAza karyo. A laDAImAM hammIrasiMhajI vAra mRtyu pAme ahI 1666 mAM zrIjeTIga pArzvanAthanuM bhavya maMdira hatuM. atyAre zrAvakanAM ghara 20, be maMdire, upAzraya-dharmazALA che hArIjathI zaezvarajI jatAM vacce ja A gAma Ave che eka madira te vizAla be mALanuM che. atyAre banne marine jIrNodhdhAra amadAvAdanI jIrNodhdhAra kamiTI karAve che. caMdura mATI) zaezvarajIthI uttaramAM cha mAIla, samIthI dakSiNamAM 9 mAIla A gAma che etihAsika daSTie bahu prAcIna che. phArbasa rAsamALAmAM lakhyuM che kevanarAjanI janmabhUmi A cadura che. matrIzvara vastupAlanu svargagamana ahIM thayuM hatu. temaNe ahIM madira baMdhAvyuM che AnuM nAma "corApura maLe che. jUne kUve, taLAva vagere prAcIna che. taLAvanI AjubAju jana maMdiranA bahAranA bhAgamAM rahetAM bAvalA ahIM ghaNuM dekhAya che. eka jUnA jaina maMdiranuM sthAna paNa dekhAya che. atyAre ahI vizAla bhavya jinamaMdira che. caMdraprabhunI bhavya mUrti prAcIna che. parikara vadhu prAcIna che, vartamAna maMdira bance baso varSa Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 167 : zrI zaMkhezvarapArzvanAthajI thayAM che. vi. saM. 1802 mAM madirane pAye naMkhA che. ahIMnA jene maMdira joI ahIMnI ajena prajAne paNa A maMdira levAnuM mana thayuM. jana saMghe pitAnI mahAnubhAvatA ane udAratA darzAvI ane bIjuM maMdira banAvI ApyuM. ahIne meTe kU ane taLAva paNa janee ja banAvelAM che. ahIM pahelA 60 ghara hatAM, atyAre be ghara che. upAzraya, dharmazALA che. A maMdira bahu UMcuM hovAthI dUra dUrathI dekhAya che. hArIja hArIjathI zaMkhezvarajI 15 mAIla dUra che. hArIja jUnuM ane navuM be che. jUnA hArIjamAM vizAla jina maMdira hatuM. atyAre tenA pAyA ane thoDA zikhara ane thAMbhalAnA patthare dekhAya che. gAma bahAra eka kevalAsthalInA TIMbAmAM traNa prAcIna lekhe che. hArIja hArIjagacchanI utpattinuM sthAna che. teramI sadIne hArIja gacachane lekha cANasmAnA maMdiramAM nIce che. traNa so varSa A ga7nA AcAryoe zAsana dIpAvyuM che. ahI atyAre be traNa jenenAM ghara che. navuM hArIja sTezana sAme ja che. eka jina maMdira, be dharmazALA, 1 upAzraya che. janonAM ghara 40 che. gAyakavADa sTeTanuM gAma che. ahI thI zaMkhezvarajI be TAIma moTara jAya che. temaja gADI, uMTa vagere vAhana paNa maLe che. ahI thI rAdhanapuranI moTara paNa upaDe che. zaezvarajI javA mATe atyAre rAdhanapura, samI, muMjapura ane zakhezvarajI tathA rAdhanapurathI paNa gocanAtha, lolADA, ca dura thaI zaMkhezvarajI, vIramagAma, mAMDala, dasADA, pacAsara thaIne zaMkhezvarajI, temaja AdarIyANAnA raste zabezvarajI javAya che. vartamAna zakhezvarajI. A gAmanuM mULa nAma zakhapura male che. zrI merUtuMgAcAryajIe pitAnI prabanyaciMtAmaNimAM dhanada zeThanA pUjA viSayaka prabandhamAM paNa zaMkhapura nAma ApyuM che. zrI jinaprabhasUrie paNa zaMkhapura kalapa lakhyo che. yadyapi kalpanI vigatamAM temaNe lakhyuM che ke "je ThekANe bhagavAna ariThanemie paMcajanya zaMkha pU tyAM "sakhesara nagara sthApyuM." zakhapuranuM nAma; za khezvara pArzvanAthanA mahimAnA pariNAme jyAM emanuM bhavya yAtrAsthAnaka che e nagaranuM nAma paNa zaMkhezvara prasidhdha thayuM hoya ema lAge che. , vIra prabhunI pATe 36 mA nabaranA paTTadhara zrI sarvadevasUrIzvarajIe 1020mAM zakhezvarajImAM cAtamAMsa karyuM che. A gAmanA nAma uparathI zaMkhezvara gaccha paNa zirU thayA che, jenA pAchaLathI nANukagacha ane vallubhIgaccha vibhAge thayA che. yazAdhana bhaNazALInA vaMzajonI zaMkhezvarIyA aDaka thaI gaI che. arthAt zaMkhezvara Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ briI zakhezvara pArzvanAtha H 1986 [ jaina tIrthanA Ama agIyAramI sadIthI prasiddha che. atyAranA zaMkhezvara gAmanI 380 ghara ane 1250 mA nI vastI che. AmAM mAtra dasa vara jainenAM che. zaMkhezvarajImAM cha dharmazALAo A pramANe che-- 1 gaDhavALI dharmazALA, (navA derAsara pAsenI bheTI dharmazALA) 2 pAsaravALAnI dharmazALA (navA derAsarathI dakSiNe dharmazALAnI oraDIenI lAIna che.) 3 TAMkAvALI dharmazALA (jemAM TAMkuM che te). 4 navA derAsara sAmenI. 5 jinazALa cAle che te. da gAmanA jhAMpamAM-zeTha motIlAla mUlajInI vizala dharmazALA eka suMdara vizAla upAya che. eka jUnI paLa-pIdhazALa che zrI hIravijayasUrIzvarajI jaina pustakAlaya, tAMbara jaina kArakhAnuM-peDhInI ophisa, nagArakhAnuM che. tIratha eka suMdara nAnA gAmaDA jevuM lAge che. tIrthanA kampAunDamAM pesatAM ja sAme DAbA hAtha tara bhavya jaina maMdiranA darzana thAya che. vartamAna zrI zaMkhezvarajInuM maMdira 110 mAM banavAnuM zarU thayuM haze. 1760 lagabhaga pratiSThA thaI che. A vartamAna navuM maMdira zrI vijayasUrIzvarajInA praziSya vijayadevasUrIzvaranA ziSya zrI vijayaprabhasurIzvarajInA upadezathI banyuM ane temanA svargavAsa thavAthI temanA paTTadhara zrI vijayasUrijIne hAthathI 1760 lagabhaga prati thaI che. AnI pahelAnuM tuM madira zrI vijayasenasUrijInA upadezathI rAkhyuM hatuM. emAM pratiSThA paNa emaNe ja karAvelI kinu 1720 ane 40 nI vaceoraMgajhebanA amalamAM je samaye muMjapura bhAMgyu te samaye ja ahIM humale thaye hate. joe zrI bhUlanAyakajI zaMkhezvara pAzvanAthajIne bhecarAmAM kaMDArI dIdhA hatA. punaH 1750 lagabhaga saghane mUrti pa che je itihAsai vAMcakee pAchaLanAM pRSThomAM vacce ja che. atyAre A maMdiramAM ATalI mUrtio che. 1 parikara sahita bhavya mUti zrI zaMkhezvara pAzvanAthajInI, je mUlanAyaka che. 3 matio parikara sahitavI 21 dhAtunI mUrtio parikara vinAnI mUrtio 12 traNa mukhejInI (dvAra mUnio) 3 mRtio khArA pattharanI jinezvaradevanI 9 kAusagI kula 142 rRtio che 1 mataTikanI AvI ja rIte 17raranI.mahimAvijayajI yaparipATImAM paNa 142 jinabiMba hevAnuM jaNAvyuM che Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] zrI zaMkhezvara pAzvanAthajI A sivAya samavasaraNa AkArane jinavizIne paddha 1 11 ArasanAM pagalAM joDI jina covIzInA paTTa 2 mAtaga yakSanI matio jinamA covIzInA paTTa 1 yakSanI mati, 1 khaMDita mUti, 3 padmAvatI devInI mUrti, 1 khaMDita ma 2 aMbikAdevInI mUrtio, 2 zrIvatsA-mAnavI devInI mUrtio. temaja traNa bagIcAo, traNa taLAva, guDa pha ke jyAMthI zrI zakhezvarajI pArzvanAthajInI pratimAjI nIkaLyA hatA te, tyAMnI najIkanuM medAna jemAM prAcIna makAnanA pAyA che, vagere jovAlAyaka che. ahIMnI bhojanazALAnI vyavasthA sArI che. kArakhAnAmAM nAnuM davAkhAnuM paNa che. meLA 1 kArtikI pUrNimAno meLe, 2. piSa dazamIne meLo, je divase pArzvanAtha prabhune janmadivasa che, 3 caitrI pUrNimAne meLe, AmAM citro pUrNimAne meLe bahu ja meTe bharAya che. meLAnA divasamAM pATaNa, rAdhanapura, mAMDala, dasADA, vIramagAma, vagere aneka gAmonA saMghe Ave che. jene paNa Ave che, piSa dazamIe nekArazI zeTha motIlAla mULajI taraphathI thAya che. A sivAya dara puNimAe paNa yAtrikane meLo bharAya che. meLAnA divamAM sTeTa taraphathI paNa vyavasthA rahe che. caitrI pUrNimAnA moTA meLA mAM AvatA vyApArIonuM dANa mApha che. rAdhanapura sTeTa taraphathI zrI zaMkhezvarajI tIrthanI hadamAM zikAra khelavAnI sakhta manAI che tIrtha mahAcamatkArI, prabhAvika ane mahAna tivaMtu che. yAtrike e avazya yAtrAno lAbha levA jevuM che. parama zAntinu dhAma ane AhalAdaka che. nedha- ! ' hamaNuM ahIM AvatI moTarane raste badalAI gaye che. atyArasudhI vIramagAmathI meTara AvatI tene badale 1946 nA eprIlathI hArIja, muMjapura rarate moTara cAle che, rAdhanapura sTeTa moTara savasa che, spezIyala moTare paNa male che. raste taddana nirbhaya ane salAmata che chatAye yAtrikoe jokhama na rAkhavuM salAhabharyuM che ahIM aThavADIyAmAM be vAra TapAla Ave che keIka vAra eka vAra paNa TapAla Ave che jemAsAmAM raste muzkela bane che-ahIMnuM ThekANu A pramANe che zeTha jIvaNalAla geDIdAsanI peDhI (zaezvaratIrtha kArakhAnuM ) mu. za khezvara, paNa AdarIANu sTezana khArAghoDA (kAThiyAvADa ). Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zakhezvarapAnAthajI : 170 : amadAvAdanI vyavasthApaka kameTInuM ThekANuM nIce pramANe che. zakhezvara tItha vahIvaTa kameTI, OM pI. vIracaMda saubhAgyacakranI peDhI zeTha manasukhabhAinI pALa su. amadAvAda. yAtrikA moTI rakamanuM dAna tathA phariyAda sUcanA vagere ahIM kare. antamAM nIcenA bhaktisapanna leAka rajU karI zakhezvarajIne lagatuM varNana samApta karU che, itthaM svalpadhiyAspi bhaktijanitsAhAnmayA saMstutaH jaina tIrthAMnA zrIzaMkhezvara pArzvanAtha ! natamudbhaktaikacintAmaNe ! | sarvotkRSTapadapradAnarasika sarvArthasAdhakaM tanme dehi nijAGghripadma vimala zrIhaM saratnAyitam || pUravaNI--tra ApaNe pR 155mAM joyu ke A mUrti gata ceAvIzInA navamA tIrthaMkara zrI dAmeAdara jinezvare aSADhI zrAvake peAtAnuM kalyANa-meAkSa kayAre thaze enA javAkhamAM prabhue jaNuAvyu ke--AAgAmI caiAvIzInA 23mA tIrthaMkara zrI pArzvanAthajI prabhu tamArA upakArI thaze temanA tame Adheya nAmanA gaNudhara thaine meTse jaze. A sAMbhaLI te bhavyAtmAe zrI pArzvanAtha prabhuno maneAhara mUrti banAvI hatI. parantu A viSayamAM je matAntara male che te huM ahIM Apu chuM. 1 vartamAna ceAvIzInA AThamA tIrthaMkara zro cadraprabhasvAmInA samayamAM te samayanA saudharmendre A mUrti banAvI che. 2 gai cAvIzInA seLamAM ttIrthaM kara zrI naminAtha ( nimIzvara ) bhagavAnanA nirvANu pUchI 2222 varSa vItyA pachI aSADhI nAmanA zrAvake zrI pArzvanAtha prabhunA traNa bikha--mUrti banAvarAvI jemAMthI eka biMba cArUpa tIrthamAM, khIjuM khaba zrI zakhezvara to mAM ane trIjI mikha tabhana tomAM padharAvyAM A traNe tIrthaM atyAre vidyamAna che. ( khaMbhAtanA thaMbhalyuAjInA mUrtinA lekhane AdhAre ) maMdiramAM mUlanAyakajInI mAjI paranI atyAre pracalita pradeASa ane aitihuAsika stuti, staMtra, chaMdAdinA AdhAre te ASADhI zrAvake gata cArvIzInA navamA tIthaMkara zrI dAmeAdara jinezrvaranA samaye A smRti khanAvyAnuM prasidhdha che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa 1 tIprabhAva ' A tIrthanA prabhAva eka vAra bahu ja prasiddha hatA. jue, vividhatIrthaMkalpakAra zrI jinaprabhasUrijInA zabdomAM-- : 151 : zrI zamezvarapAnAthajI 44 pAvA--cavADa-dAya-revaya-samaya-vimohevu | hrAsI--nAsi--minichAnAyanidi vlamudatisthaH || 12 || jattAi pUNeNa jaM phalaM vaha jIvo / taM pAsapaDima daMsaNamiNa pAvae ittha // 60 // " "pAvApurI, aSTApada, raivatagiri, sammetazikhara, vimalAcala, kAzI, nAsika, rAjagRhI, mithilA pramukha tIrthonI yAtrA,-pUjAthI jeTalu' phaLa pAmI zake, teTaluM phaLa pArzvanAtha prabhunI mUrtinAM darzana karavAthI pAmI zake." temaja A mUrtinAM dazana, pUjana, puSpapUjA, aSTaprakArI pUjA karavAthI aga Nita puNya phaLa-lAbha prApta thAya che. aDasaTha tIrthanI yAtrA karavAthI je phaLa maLe tenAthI anaMtagaNuM phaLa A tIrthanI yAtrAthI thAya che. prAya che. zrI neminAtha prabhu aneka munie sAthe ma samavasaryAM che. A tIrthanI sevA karavAthI aneka munie mekSe gayA che. A mUrti zAzvata bhadrezvara, bharUca, surata, udayapura, sirAhI vagere nagarAmAM zrI zakhezvara pArzvanAthajInA camatkAra-prabhAva jANI. uparyukta nagarAmAM zrI za MkhezvaranI navIna mUrtie sthApavAmAM AvI che. zazvarajI na AvI zakanAra mATe pATaNamAM kAkA pA nAthanAM darzanathI paNa yAtrA pUrNa thai manAtI. rANA du nazalya ke jeNe A tIthaeNnA aAMdhdhAra karAvyA hateA tenA kADhanA roga maTyo hateA. nAgapuranA subhaTa zAhane A tIrthanI sevAthI amita kula malyu hatu. eka vAra e kuTumba sahita yAtrAe AvatAM luMTAyeA hateA pazu adhu' pAchu maLyu hatu. enA gADAmAM ja dekhANuM hatuM. kavivara udayaratna ahIM saMgha sahita AvatAM je DhAkArane tyAM A mUrti hatAM tenA daravAjA adha hatAH darzana naDatA karAvatA pAtha zakhezvarA sAra kara sevakAM devakA evaDI vAra lAge." bhakitapUrvaka gAtA hatA tyAM dharaNe A peTInA kamADa ughADayAM. zrI saghane darzana thayAM. te vakhate kavivare ullAsathI gAyuM-- "Aja mahAre meAtIDe meha vuDhayA, prabhu pArTI zamezvarA Apa tuDhayALa pAchaLathI punaH gAyuM -- sevA pArzva zakhezvarA santa zuU, namA nAtha ekanizce karI ekamukhe mahAkavirAja zrI vIravijayajI mahArAjane eka upadrava thayA hatA tyAre Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - cAreya [ jaina tIrthone teozrIe bAra mahinA ahIM rahI dhyAna karyuM hatuM ane temane upadrava maTe hate. elagapuranA rAjA elagadevane rega paNa prabhunA nAtrajalathI macyo hate. atyAre paNa pATaNa, hArIja, paMcAsara, cANasamA, dasADA, mAMDala, vIramagAma AdinA jene pratyakSa camatkAre joyAnI vAte saMbhaLAve che. cANasmAnA eka paTelanI AMkhe motI hate. ke. kahe ene dekhAze nahiM chatAMye ahInI yAtrA karI prabhunuM juvaNa jaLa AMkhe lagADavAthI ene motIco utarI gaye ane dekhate thaye hate. arthAt A tIrtha mahAcamatkArI ane parama prabhAvazAlI che e nissaha che mahAtapasvI zrI varNamAnasUrijI teramI sadImAM ahIM anazana karI vage padhArI ahIMnA adhiSThAyaka deva thayA che. A sivAya dareka dhara ane padmAvatI paNa zAsananI--tIrthanI sArI sevA kare che. pAThyakSa pazu tIrthasevA kare che. A sivAya TheTha teramI sadIthI te adyAvadhi sudhI daravarSe judA judA gAmanA AvelA ane AvatA sane rasika itihAsa maLe che. A badhuM tIrthanI prabhAvikatAnuM ja sUcana kare che. cArUpa cArUpa e pATaNathI traNa gAu dUra AveluM nAnuM sarakhuM gAma che. hAlamAM tyAM nAnuM chatAM bhavya ane suMdara eka jinamaMdira che. mUlanAyaka zAmaLA pAnAthajInI pratimAjI che. prabhAvaka caritramAM cArUpa tIrthanI utpatti mATe nIce pramANe ullekha che. "zrIkAMtA nagarInA dhaneza zrAvaka vahANa laIne samudramArge jatAM tenA vahANane adhiSThAyaka deve saMbhALyuM hatuM. zreNIo vyaMtarane uddezIne pUjA karatAM teNe vyavahArIne Apela upadezathI te bhUgarbhamAMthI bhagavaMtanI traNa pratimA teNe bahAra kADhI temAMnI eka pratimA teNe cArUpa gAmamAM sthApana karI jethI tyAM tIrtha thayuM" bIjI pATaNamAM ane trIjI sta bhana gAmamAM seDhI nadInA taTa para jaMgalamAM rApita karI hatI. A sivAya bIjuM pramANu e paNa maLe che ke-zrI munisuvratasvAmIjInA zAsanakAlamAM prabhujInA nirvANa pachI be hajAra base ne bAvIza varSa gayA pachI goDa dezanA ASADhI zrAvake traNa pratimAo bharAvI hatI jemAMnI eka cArUpamAM che. keTalAka ema paNa kahe che ke uparyukta kAMtA nagarInA dhaneza zrAvaka zrI muni 1. zrI prabhAvaka caritranA mULa ka juo. " zrIkAntAnagarIsatkavanezazrAvakeNa yata, vAridherantarA yAnapAtreNa vrajJatA satA // 1 // 'tadaghiSTAyakasurastammine vAhane tanaH, acitavyantaropadezena vyavahAriNA // 2 // tamyA bhuvaH samAraSTA pratimAnAM trayozItuH nepAmekA va cArupagrAma tIrtha pratiSTitam ||3|| Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 173 : cArUpa suvratasvAmIjInA zAsanamAM thayA cheA badhA kathanemAMthI eka ja phalitArtha nIkale che ke cArUpa tIrtha prAcIna che. prabhAvaka caritramAM zrI vIrAcArya prabaMdhamAM ullekha che ke sUrijI mahArAja pATaNa padhAratAM pahelAM cArUpa padhAryA hatA, juo te varNana. "pachI tyAMthI saMyamayAtrA nimitte haLave haLave temaNe vihAra karyo ane aNahilapuranI pAse cArUpa nAmanA gAmamAM teo padhAryA. evAmAM zrI jayasiMha rAjAra temanI sAme AvyuM ane dezane paNa apUrva lAge tevA teNe praveza-mahatsava karyo" (prabhAvaka caritra,vIrAcArya caritra, pR 168-saMskRta) mahAmaMtrIzvara vastupAle cArUpamAM maMdira baMdhAvyAne ulalekha temanA AbunA zilAlekhamAM maLe che juo -- "bhImaNahillapurapatyApanne cArope, 3 bhImAdi-na thavidha prAsAdaM gUDhamaMDapaM i jANita' bhAvArtha-aNahilapura(pATaNa)nI samIpamAM AvelA cAropa (hAlanuM cArU5) nAmanA sthAnamAM AdinAthanuM biMba, eka madira ane cha caukiyA (vedIo)-sahita gUDhamaMDapa banAvyA. (prA. je. le. saMpR. 92 ane 123) bAdamAM mAMDavagaDhanA prasiddha dharmAtmA ane dAnavIra pethaDazAhe cArUpamAM eka zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM suMdara maMdira baMdhAvyuM hatuM jene ulekha sukRtasAgaramAM maLe che. ane munisuMdarasUrijI pitAnA gurnAvalI nAmanA graMthamAM paNa tene ulekha kare che. juo, A rahyo te ulekha " je pRArA famti "(guvavalI pR. 20) AvI ja rIte upadezataraMgINImAM keTalAMka prasiddha tIrthonI gaNatavImAM cArUpanuM nAma Ave che, juo -- bhIjIrApallIphalavadi, kalikuNDa kurkuTezvarapAvakASSrAsaNasaMkhezvaracAruparAvaNapArthavINAdIzvaracitrakUTA''ghATazrIpuraratammanapArzvarANapuracaturmukhavihArAdhanekatIrthAni yAni jagatI tale vartamAnAni " ( upadezataraMgINI pR. 6) 1. zrI vIrAcArya eka mahAbhAvika AcArya thayA che. gujarAtanA suprasiddha rAjA jayasiha deva( siddharAja jayasiMha)nA teo parama mitra hatA. rAjA temanA prati dharuM ja mAna ane bhakti rAkhato hato. zrI vIrAcArya mahAvAdI ane prakhara vidvAna hatA. teo vikamanI bAramI zatAbdimAM thayA che. vizeSa paricaya mATe juo prabhAvaka caritra. 2. jayasiMha e 'prasiddha siddharAja jayasiMha che. teo bAramI zatAbdimAM thayA che. 3, A AdinAtha bhagavAnanI mati malanAyaka zrIzAmaLA pArzvanAthajInI bAjumAM hajI paNa cArUpamAM vidyamAna ja che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNa : 174 : [ na tIrthane A sivAya A tIrthanA mahiMmAsUcaka aneka stutistAtre tathA tIrthasALAemAM ullekha maLe cheA badhA uparathI ema spaSTa jaNAya che ke prAcIna kAlamAM cArUpa eka mahatvanuM tIrtha hatuM. hAlamAM paNa cArUpamAM khodakAma karatA aneka jinamRtionAM khaMDita bhAge, parikara, zAsanadevI, maMdiranA sthabhe maLI Ave che. zrImAna zrIjinavijayajI pitAnA prAcIna lekhasaMgrahamAM zrApamAMthI upalabdha thayela parikara parane lekha Ape che, je nIce pramANe che. ......... 23 zrInArUM zIrAipitA rAdhaNasuta zre0 monA tathA 10 jasagasuta. 2........ .. vA vAghAma zrImatI zrI pArzvanAthAiti. 3 pratiSTitaM zrIdevacaMdrazAribhiH / " A lekhamAM jaNAvela zrI devacakari sAthe saMbaMdha dharAvanAre saMvata 1301 ne eka lekha pATaNamAM che tathA khAsa e AcAryanI smRti paNa pATalunA pacAsarApArzvanAthanA maMdiramAM birAjamAna che. A samaye cArUpa mahAtIrtharUpa gaNAtuM ema A zilAlekhanA AdhAre nizcita thAya che. pATaNathI cArUpa raste paNa javAya che. pATaNathI paheluM ja sTezana che. raTezanathI eka mAIla dUra gAma che, tyAM ApaNuM madira che. tyAM vizAla dharmazAlA che. dara pUrNimAe meLA jevuM rahe che. bIjI paNa dharmazAlAo banelI che pATaNa. gujarAtanI prAcIna rAjadhAnI, gujarAtanA prabhAva, kIti, amitAnA zikhare beThelI A nagarIe ghaNuM ghaNuM caDatIpaDatInA prasaMge nihALyA che. gujarAtanA rAjavIo eka vAra hindabharamAM prasiddha hatA temaja emanA maMtrIonI musaddIgIrInI eka vAra te hindabharamAM bolabAlA belAtI hatI. temaja pATaNanA kubera bhaMDArI jevA zrImaMta janonI dAna-dayALu vRtti ane zUravIratAnI bhAratamAM kIti gAjatI. pATaNamAM eka vAra bhAratanI lamI ramI hatI. pATaNa vyApAra, kalA ane zikSaNanuM jabarajasta kendra hatuM. sAthe ja gujarAtanI A rAjanagarI jainadharmanuM paNa ku. pATaNa napurInagauravane pAmela hatuM. ahIM aneka sUripaMga ane munivara padhAratA ane dharmAmRta vahAvatA. AcArya zrI zIlaguNasUrijIe pATaNu sthApaka. gujarATyasthApaka vanarAjanI rakSA karI-ene jIvatadAna, jJAnadAna ane saMskAradAna ApI sAce manavanarapati banAvyA. pATaNanI sthApanA vi. saM. 802mAM thaI ane te ja vakhate zIlagusUrijInA upadezathI pATajImAM paMcAsarA pArzvanAthajInA maMdiranI sthApanA thaI. je paMcA2 janajInA maMdiramAM atyAre paNa bhUlanAthaka che. pATaNamAM jaina dharmanA aneka prabhAvika AcArya padhAyAM Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 175 H pATaNa che. temanA dharmopadezathI aneka dharmakArya thayAM che. jinezvarasUrijI ane buddhisAgarasUrijIe cityavAsIo sAthe zAstrArtha karI ravikalpanI sthApanA karI hatI. droNAcArya, sUrAcArya, mAladhArI hemacaMdrasUri, mAladhArI abhayadevasUri, navAMga vRttikAra zrI abhayadevasUrijI, jinacaMdrasUrijI, jinavallabhagaNi, jinadattasUri Adi aneka prabhAvika AcAe, solaMkI rAjavIo durlabharAja bhImadeva, karNarAja Adine pratibodhI dhArmika kAryo, jinamaMdira vagere karAvyA che. suMdara pustake, TIkAo racI che. temaja vAdI zrI devasUrio-siddharAjanI sabhAmAM digaMbara vAdI kumudacaMdrane vAdamAM chatI thavetAMbara janadharmanI vijayapatAkA pharakAvI hatI. kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrAcAryajIe rAjA sidhdharAjane pratibaMdha pamADyo, devadhI zaMkarAcAryane jItyA temaja mahArAjA kumArapAlane pratibadhI paramAtA pAsaka banAvyo. hemacaMdrAcAryajI ane abhayadevasUrijI jevA samartha sUripaganI A svargabhUmi che siddharAjanA samayamAM ja pATaNamAM sekaDe lahIyA besI sarva dazananAM pustaka lakhatA ane zrI hemacaMdrAcAryajInA vyAkaraNa graMtha ane bIjA graMtha mATe paNa sekaDo lahIyA lakhavA beThA hatA siddharAje pATaNamAM siddhavihAra-rAjavihAra nAmanuM suMdara jinamaMdira banAvyuM hatuM ane mAladhArI abhayadevasUrijInA upadezathI potAnA rAjyamAM paryuSaNanA ATha divasa ane ekAdazI pramukha divase amArI paLAvI hatI. A siddharAje ane kumArapAle zatruMjayanI yAtrA karI tenI pUjA mATe bAra gAma bheTa ApyAM hatAM. ane pachI giranAranI paNa yAtrA eNe karI hatI. kumAravihAra, tribhuvanapAlaprAsAda vagere jene madiro banAvyAM hatAM. selaMkIvaMza ane vAghelA ane pratibaMdha ApanAra aneka AcAryoe pATa ne pavitra karyuM che temaja mogala jamAnAmAM paNa vijyAdAnasUri, jagadaguru. vijayahIrasUrijI, vijayasenasUrijI, vijayadevasUri, vijayaprabhasUrijI Adi aneka prabhAvika jainAcAryoe padhArI jaina dharmanAM aneka zubha kAryo karAvyAM che. pATaNa mahAgujarAtanuM mahAna jJAnatIrtha che. eka rIte hindanA prasiddha jJAnatIrthomAM paNa e pitAnuM gaurava jALave tevu mahAna jJAnatIrtha che e nissarje che. pAchaLathI zrIpUtapAgacchIya zrI pUnI -gAdInu mathaka paNa pATaNamAM hatuM. cAMpe matrI ane zrIdevInI rahAyatAthI vanarAje pATaNa vasAvyuM. cAMpA matrInA nAmathI pAvAgaDhanI taLeTImAM cAMpAnera paNa varayu. bANAvaLI bhImanA vakhatamAM vimalamaMtrIe aneka laDAIomAMthI jIta meLavI zatruone vaza karI bhImadevanA rAjyanI hada gujarAtane vadhArI ApI hatI. A vimalamaMtrIe AbunA jagaprasiddha maMdira baMdhAvyAM. caMdrAvatInA ane kuMbhArIyAjInAM kaLAmaya jaina maMdira banAvyAM caDhAvatInA paramArane vazamAM ANyA ane mALavA paNa jItyuM. tyArapachI muMjAla maMtrI, sajajana metA, udayana bhatrI. bAhaDa ane abaDa vagere rAjA karaNadeva, siddharAja jayasiMha ane kumArapALanA malTIothayA. teo jaina havA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNa 6 176 [jaina tIthanA chatAM laDAIomAM vijaya meLavI temaNe duniyAne AzcaryamAM garakAva karI dIdhI hatI. ahiMsAdhamanA pamaupAsaka A matrIzvarae gujarAta ane gujarAta bahAra vijayake vagADe. dharma pALanArA jenenI hepathI niMdA karanAranAM sukha temaNe zyAma kayA hatA. pATaNunA sAmrAjyakALamAM AvA samartha rukukALa jenazcAoe gujarAtanI AbATImAM pitAne phALe ApyA chatAM keTalAka netara itihAsakAre ane lekhake te Tukata nahi jaNAvatAM satya bAbata chupAvI, ulaTuM AvA samartha pune kharA svarUpamAM nahI cItarI temaja kalaMkita banAvIne hadayanI dekhamaya lAgA batAvI temaNe pitAnI vidattAne zAbhAvI nathI. kumArapALa pachI athapAla ane bheLA bhImanA vakhatamAM pATaluna kAMIka paDatI zarU thaI, te tenA pitAnAM ja avicArI kRtyanuM yariNAma hatuM. teNe rAjya gumAvyuM hatuM. pAchaLathI teNe gAdI meLavI hatI. tenA pachI caulukya vaMzanI gAdI vAghelAvaMzamAM AvI tyAre pharIthI pAchuM gujarAta bALakIlathuM thayuM ne pATalunI punaH jAhojalAlI paNa kIka ThIka thaI. hatI. tene mULapurA bheLA bhImane mahAsAmaMta lavaNuprasAda ne tenA putra vIravala hatA ane tenA mukhya maMtrIo vastupALa ne tejapALa hatA. pATaNanuM garava musalamAna saradAra kutubuddIne teramI sadInA lagabhaga madhyakALamAM bheLA bhIma pAsethI luTI lIdhuM hatuM ke gujarAtane jhAMkhapa lagADI hatI. te pachI vAghelAvaMzanA pradhAna dayAmanA pALanAra vastupALa tejapALa na hatA chatAM yudhdhamAM parAkrama batAvIne te jamAnAmAM gujarAtane zobhAvyuM hatuM-zaNagAryuM hatuM, varadhavalanuM rAjya tema ja vadhAryuM hatuM, samaje ke gujarAtanI paDatI pahelAMnI temaNe A chaThThI jAhojalAlI jhaLakAvI hanI nyAya ane nItinAM rAjyataMtre temaNe sthApyA dutAM. A gujarAtanA maMtrIzvaroe sorASTra ane kacchanA rAjavIone harAvI gujarAtanI prati puna. rApI, godharAnA ghughula gajane harAvI, dabhavatIne jItI kirtaaMdha banAvyuM. Abu, zatruMjaya, giranAranAM suMdara kaLAmaya jaina maMdira banAvyAM. sAthe ja zivAlaye ane ma ne rakSaNa ApI tenA dvAra paNa karAvyA. tame karoDo rUpIyA dharmakAryamAM paNa gujarAtanA gauravane dIpAvyuM. vAghelAvaMzamAM pATaNanI gAdIe viradhavala pachI vINaladeva, arjunadeva ne sAraMgadeva gujarAtanA rAja thayA. te pachI chelle kara vAghe . A rAja chelle ja hindu gurjarapati tA. tenA mAdhava nAmanA nAgarabrAhmaNa ane videzI rAjakatAM musalamAnene bolAvI gujarAta upara caDhAI karAvI gujarAtane tyArathI haMmezane mATe parAdhIna banAvarAvyuM. lAkha rajapute ane nidAnuM te nimitte lehI reDAyuM. gujarAtane parAdhInatAnA eDIo paherAvI gurjaradevInuM nUra haNyuM ane hamezane mATe A brAhmaNe gujarAtanuM kalaMka vahAryuM. temane zApimAM te te himA. mAdhava pradhAnanI zikhAmaNathI dilhIpani jhalAuddIna bAdazAha I. sa. 127 ane saM. 13pa3 mAM gujarAta upara caDAi karavAne meTuM lara kahyuM. saradAra AlamakhAna ekaThuM lazkara laI pATe Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNa , itihAsa ] : 177 : para caDI AvyuM. karaNa bahAdurIthI laDya paNa bAdazAhI senA AgaLa tenuM lazkara nAza pAmyuM ane pitAne nAzI javuM paDayuM. te rAjA jaMgalamAM rakhaDI rakhaDIne mRtyu pAme ne pATaNane nAza thayo. gujarAtane parAdhInatAmAM naMkhAvanAra ane tenI jAhojalAlIne -svataMtratAno nAza karanAra-pATaNanA nAzamAM koI paNa nimisa kAraNa hoya te te A mAdhavabrahmaNa ja hatuM. tyArapachI gujarAtamAM musalamAnI sUbAo rahetA te pachI navuM pATaNa vasyuM ne kAlAMtare Aje pATaNa zrImaMta gAyakavADa sarakAranuM nAmIcuM zahera gaNAya che. jenonI vastI Aje paNa sArI che, derAsare saMkhyAbaMdha che. mukhya derAsara paMcAsarA pArzvanAthanuM vanarAjanuM banAveluM che. jenono varatI Aje paNa sArI che. jainonAM aSTApadajI temaja thalaNa pArzvanAtha, kekAne paDe kekApAzvanAtha, zAmaLIyA pAzvanAtha, manamehana pArzvanAtha vagere aneka devAlaye pATaNa zaheramAM AvelAM che zahera paNa AbAdIvALuM che. aneka prakAre caDatI paDatI pATaNa upara AvI gaI chatAM Aje te pitAnI zebhAmAM bhavya vadhAro karI rahyuM che. jeno mATe pATaNa khAsa yAtrA karavA lAyaka, aitihAsika ne purANuM zahera che. ahIM lagabhaga 119 derAsara che. pacAsarA pArzvanAthanI pratimA sa prati mahArAjanI bharAvelI che. aneka prAcIna pustaka bhaMDAra che temAM tADapatra ane kAgaLanI jUnI sacitra hastalikhita prate che, jenuM saMzodhana cAlu che. navuM pATaNa saM 1425 mAM pharIne vasyu. pATaNamAM sagarAma sonI mahAdhanADhaya thaI gayA che, jemaNe giranArajI tIrtha upara sagarAma senInI Tuka baMdhAvelI che. temaNe zrI bhagavatI sUtra sAMbhaLI chatroza hajAra ane jyAM gAyama zabda Avato tyAM e keka mahora caDAvI hatI temaja senerI zAhIthI kalpasUtranI ane lakhAvI hatI jemAMnI hAlamAM ghaNI prate jovAmAM Ave che. pATaNamAM paNa temaNe derAsara baMdha vyu che. zatruMjaye ddhAraka samarAzAha paNa ahIM AvyA hatA kalikAlasarvajJa mahAsamartha zrI hemacaMdrAcArya, devacaMdrasUrijI, vAhizrI devasUrijI vagere siddharAja ane kumArapALa mahArAjAnA vakhatamAM A ja zaheramAM aneka vakhata padhAryA hatA. ane kumArapAlane pratibaMdhI paramAhaMtapAsaka, rAjarSi banAvyA hatA temane apAsare jUnA pATaNamAM che. tyAM roja 500 lahIyA besIne graMtha lakhatA hatA. pustaka lakhavAnI zAhInA kuMDa hAla paNa najare paDe che. ahIMyA pustaka bhaDAra ghaNuM sabhave che. dharmazALAo paNa keTAvALAnI, aSTApadajInI vagere che. aSTApada karatAM jAtrALune keTAvALAnI dharmazALAmAM ThIka sagavaDa rahe che. jayazikharane harAvanAra bhuvaDa rAjAe potAnI dIkarI mahaNane dAyajAmAM gujarAta ApyuM hatuM. pAchaLathI te mArIne vyatara devI thaI che. te gujarAtanI adhichAtrI tarIke te ja nAme hAla paNa vidyamAna che. te devIe kumArapALane ravanAmAM AvI gujarAtano tAja paherAvyuM hatuM. viradhavalane paNa svanAmAM gujarAta bAM hatuM ke te pramANe thayuM hatuM. hAla te mAhaNadevInA nAme oLakhAya che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - -- gAMbhugabhUtA 6 698 [jaina tIrthone mAMzu-gaMbhatA jana sAhityamAM Avatu bhUtA gAma te ja atyAranuM pATaNa tAbAnuM gAMbhugabhIrA gAma che. ahIM suMdara, camatkArI zrI lIrA pArzvanAthanI pratimA che. suMdara be mALanuM prAcIna maMdira che. emAM smRtio upara zilAlekha nathI. gaMbhIrA pInAthajI mahAprabhAvika che ahIM zrAvakenA ghara paMdara che. upAzraya che. ahIMnA pUjArIne prabhunA hAthamAMthI roja eka rUpAnANuM maLatuM hatuM paraMtu tyAMnA yutivace upAya karI te baMdha karAvyuM. bhutA-gaMbhIra bahu prAcIna che. jainasUtro upara aghaTIkAkAra zrI zIlAkAcA AcArAMga sUtranI TIkA A gaMbhUnAmAM samApta karI hatI. "strAva iaa namUnA roja rAti" A TIkA gupta saMvata 772 nA bhAdaravA zudi pAMcame bhUtAmAM pUrI karavAmAM AvI che. mahAmaMtrIzvara vimalanA pUrvaja nInAzeTha (nIya zeTha) zrImAlanagarathI gAMbhu AvyA hatA. emane gurezvara vanarAje galuthI paTaNamAM be lAvI temanA putra lAhIrane pitAne daMDanAyaka (senAdhipati) nIye hatAA nInA zeThe paTajImAM zrI bhadeva prabhunuM suMdara maMdira baMdhAvyuM hatuM. zaka saMvata 8ra6 mAM siddhAMtaka yakSadevanA ziSya pAzvanAga gaNie racelI zrI zrAddha pratikramaNa vRtti tADapatra para lakhAI hatI evI ja rIte paDa1 mAM ahIM agaDa caritra lakhAyuM hatuM adhata A galpha grAma pATaNa valyA pahelAnuM gujarAtanuM purANuM gAma che. kahevAya che ke gAMbhu zahera bhAMgIne pATaNa vasyuM che. A gAMbhu gAma merAthI traNa sADAtraNa gAu, cANasmAthI chathI sAta gAu ane pATaNuthI lagabhaga AThanava gAu dara che. A prAcIna gAmanI cAre bAju jUnAM khaMDiyerA, TIbA vagere dekhAya che. A pATaNa tAbAnuM gAyakavADI gAma che. meMDherA gujarAtanAM prAcIna tIrthasthAmAM maDhavA paNa ullekhanIya che. gujarAtabharamAM jenAM prAcIna tIrthasthAnomAM zrI zaMkhezvara pAzvanAthajI ane bharUcanuM zakunikAvihAra-avAvabodha tIrtha prAcIna che. tema A TerA paNa prAcIna tIrtha che. vividhatIrthaMkalpamAM ullekha che ke - "mittuMje rimahaM girinAre naimi, bharuacche muNimubvayaM, moDherae bIra mahugae mupAsa ghaDimAgammatare namittA soraTe DhuMDhaNaM vidarittA govAlaginimi jo bhujeha taNa AmarAyasevikramakamaleNa siriyappaTTipariNAM saha sayachantrIse (866 ) vikAsaMghacchare siridhIracitraM maDagae ThAvi" "zatruMjayamAM kAyadevane, giranAramAM nizcachane, bhamAM munisuvrata Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. moDherA svAmIne, merAmAM zrI vIrajinane, mathurAmAM supArzvanAthajI ane pArvanAthane. be ghaDImAM namaskAra karIne, seraThamAM vicarIne, gepAlagirimAM jaIne ja AhAra kare che, ane AmarAjAe jemanA caraNakamalanI sevA karI che, te bappabhaTTasUrivare vikrama saMvata 826 mAM (mathurAmAM ) zrI vIrabhagavAnanI biMbapratimAnI sthApanApratiSThA karI che-hatI." AmAM Apela meherA e ja gujarAtanuM AjanuM prasiddha maMdira che. meMDharAnA gAma bahAra phalAMga dUra eka suMdara jinamaMdiranuM khaDiyera UbhuM che ane enI sAme ja vizAla kuMDa che. A maMdiranI racanA-zrIjIvAbhigamasUtramAM AvatA vijaya devatA jinacaityamAM jAya che evA jinace pramANenI ja che. A vizAla maMdira atyAre te bhAMgyu tUTayuM che paraMtu e jaina maMdira che evAM cihno vidyamAna che. temaja kuMDamA nAnInAnI derIomAM khaDita padmAsanastha jainamUtio che. hamaNAM kuMDanuM samAra kAma thatA nIcenA bhAgamAMthI padarathI seLa jena tIrthakara bhagavatenI matio nIkaLI hatI paraMtu e vibhAganA uparIe jene A mUtio mAMgaze evA DarathI ene jaladI ja nIce DhaMkAvI dIdhI--mATIthI e bhAga purAvI de. A tarapha cAre bAju meTA TIMbA che. A jUnuM-prAcIna moDherA che. atyAranuM meMDharA navuM vasyuM hoya ema jaNAya che. ahIMnu gAma bahAranuM prAcIna maMdira e vIraprabhunuM maMdira haze. Aje paNa brahmazAnti-yakSanI khaMDita mUti che, je ahIM hanumAnajI tarIke pUjAya che. bappabhaTTasUrijI gurujI, moDhagacchanA AcArya ahIM vadhu vicaratA ane pUra bapabhaTTasUrijInI dIkSA ane AcArya padavI paNa ahIM ja thaI che. temaja jinaprabhasUrijI pitAnA vividhatIrthaka5mAM 84 mahAtIrthomAM "dhI" lakhI moDherAne mahAtIrtha tarIke sabaMdhe che. bappabhaTTasUrijInA gurubhrAtA zrInasUrijI ahIM vadhu rahetA ane temaNe ahIM rahI nATayazAstra banAvyuM che. meMDharA maDhavANIyAonI utpattinuM sthAna che. ahIM emanI kuladevInuM maMdira che. ghaNA moDhavaNika jena hatA. meDhagaccha paNa cAlyo che jemAM siddhasenasUrijI, zrI bappabhaTTasUrijI, nannasUrijI jevA prabhAvika AcAryo thayA che. moDha vaNikoe baMdhAvelAM jaina maMdira ane mUtionA zilAlekho dhadhUkAmAM, vaDhavANa, diva, delavADA AdimAM male che. kalikAlasarva AcAryazrI hemacaMdrAca yaMcha moDha jJAtinuM ja aNamola ratna hatuM vasaMtavilAsa mahAkAvyanA kartA mahAkavi ane vAgadevIpratipannasUnu zrI bAlacaMdrasUrijI paNa moDha brAhmaNa hatA. mahAmaMtrIzvara vastupAlanI dvitIya patnI paNa moDha hatI ane pATaNanA pacAsarA pArzvanAthajInA madiramAM AzAka maMtrInI saM. 901 sAlanI kRti che, te AzAka paNa meDhajJAtiya hate. AvI rIte meDha jJAti ane meDha gacchamAthI aneka rane pAkayA che. 1 prabhAvaka caritramAM lakhyuM che ke 5cAladezanA rAjA surapAlane putra bhadrakAti sihasanasUrijIne ahIM mo che. ahIM tenI dIkSA thaI che ane AcAryapadavI paNa ahIM ja thaI che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAI ; 180 ? [ jaina tIrthonA - A merAmAM abhyAre zrI bhIDabhajana pArzvanAthajInuM maMdira che. mRti prabhAvika che. zrAvakenA ghara che, uparAya che. jethI nAthathI cha gAu nejA, tyAM cha gAI mahera ane tyAMthI cha gAu cAjIkamAM che jethI pATa jatAM vacamAM marA jarUra javuM, merAthI pATaNa paNa cha sAta gAu che. moDherA vaDedarAnuM gAma che. I-manamehana pArzvanAtha kaDIthI je reve lAIna haja ya che tyAM cAramA ane kArInI vacce koi aizana Ave che. A sTezanathI ghA thI nA mAIla dUra kaMi tIrtha AveluM che. pagaraste cAkamAthI lagabhaga paca gAu dUra che ane hArathI paNuM kaI pAMca gAu thAya che. hArIjathI para besI jatAM kabaInA pAdaramAM keTalAka khaMDicera, jamInamAM daTAyelA pAyA meTI meTI leTa vagere jovA maLe che. koI prAcIna gAma che ahIM atyAre devavimAna jevuM suMdara jinamaMdira che, nAnI dharmazALA che. 8-10 zrAvakanAM ghara che. bIjI vastImAM rAjapura, kheDUte ane keLI vagere che. maMdira parama zAMtinuM dhAma che mULanAyaka zrI manamaThana pazvanAthajI che. mukti mahAprabhAvaka ane camatkArI che zAMtinA Icchuka yAtrIoe ahIM Avo jarUra yAtrAne lAbha levA jevA ke madiranA dvAranI jarUra jaNAtA pU pA zrI muni mahArAja zrI dazava tripuTI nA sadupadezathI amadAvAdanA keTalAka bhAIo ane ca dukamA, haja, zaMkhalapura vagerenA saMghanI kamITI nImAI che kamiTInA pramukha tarIke zeTha lAbhAI dumerAma laThTha che ane te peDhAne sAthIdAra sAthe khUba ja ukSa hathI bAraNuM kAma karI rahyA che, be traNa dharmazALAo che. catri mATe jojanazALA paNa khulI che. gAmamAM mahAdevajInA maMdiramAMnayAmAM eka prAcIna UbhA kaugnagIthA che e bahAra jhADa nIce paNa eka khaMDita na mUrti che. eka TekarA upara paNa jene mata hatI, eka devInA maMdiranA zikharamAM pa3 jaina maMdiranA zikhara upara jevA bAdalAM hAva che tevA bAvalAM jAya che. eka rajaputanA ghara pore TIbA nIce paDyuM ne manamAM hevanA bhava che. AjubAjumAM pedA kAma thatAM na thApa pra thAya che. 1 rAjamAM suMdara banana jina hatuM maMdira che. zrIneminAtha bhagavAnanI bahu ja bhavya ane mane dara mati parama dayA che. tyAM suMdara maMtrA, upAya, thAvanAM ghara che ane temA ane caudamI sadInA prAcIna ke patra che. tAI jevuM che. 2, cAmathI cheka nI dara para kAma che. A grevaza de evALuM suMdara acIna . maMdira che. ama daInIya ane navuM rathana che. tenAM deza che. murtisuMdara ane nimaya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - -- - - - -- - - ----- --- - - - -- - - ItihAsa ] : 181 : cANasmA ahIM dara varSe phA. zu bIjane mATe meLo bharAya che. dara pUNimAe zaMkhalapura, hArIja, cANasmA vagere AjubAjunA gAmanA jene yAtrAeM Ave che. netara paNa Ave che. yAlikane badhI sagavaDa sArI male che. ahInI zrI manamohana pArzvanAtha prabhujInI mUrti jema camakArI che tema nIcenAM sthAnamAM birAjamAna zrI manamehana pArzvanAthajInI pratimAo paNa camatkArI che. pATaNamAM manamehana zeromAM manamehana pArzvanAthajInuM suMdara maMdira che. burAnapuramAM paNa manamehana pArzvanAthajI mahAcamatkArI che temaja mIyAgAma, surata, khaMbha ta, meMDherA ane lAla (tA. vijApura) vagere gAmamAM manamohana pArzvanAthajInAM su dara maMdiro che. beImAM jinamaMdiramAM rAtrinA vAjiMtranAM nAda, tAlabaddha saMgIta, dhUpanI khuzabo vagere vagere camatkAra jevAya che. kaMbaInA manamohana pArzvanAthajIne koI pArzvanAtha paNa kahe che atyAre A tIrtha sAruM prasiddhi pAmavA mAMDayuM che. 'cANasmA bhaTevA pArzvanAthajI cANasmAnAM mukhya maMdiramAM birAjamAna zrI bhaTevA pArzvanAthajInI pratimA kayAMthI pragaTa thayA ane bhaTevA nAma kema paDyuM te mATe aDhAramI sadInA eka kavi bhAvarana ke je pAchaLathI bhAvaprabhasUrijI thayA hatA temaNe saM. 1770 kA. zu. 6 ne budhavAre pATaNamAM eka stavana rahyuM che temAM je lakhAyuM che tene sAra A pramANe che. "pATaNa pAsenA ca drAvatI(cANasmA) gAmamAM ravicaMda nAme eka garIba zrAvaka rahe che ane pite hIMga, mIThuM, maracuM vagere vecIne udaranirvAha kare che. eka vAra tene savanuM AvyuM ke bhaTura gAmanI pAsenA eka khetaramAM zro pAzvanAthajInI pratimA che te laI Ave. havAre UDI, vahela joDI khetaramAM zeTha e mati batAvelA sthAnethI laI AvyA eka vAra pharI yakSe svapnamAM AvI kahyuM ke-tuM maMdira baMdhAva, ane zeThana keTaluMka chUpuM dhana paNa batAvyuM. A dhanathI ravicaMda zeThe sudara madira baMdhAvyuM ane sa. 1535 mAM pratiSThA karavI." AthI paNa eka vadhu prAcIna purA nIce pramANe male che- "pUrvi vaddhimAna bhAi jayatA ucAli cAhaNamami vAstavyasAsarAmAMhi taba zrIbhaTTevApArzvanAthacaityakArApitaM saM. 1335 varSe zrIaMcalagacche zrI ajitasiMhamUriNAmupadezena pratiSThitam." ( AtmAnada zatAbdI smAraka aMka, pU. zrI jayativijya mahArAjane vizAzrImALI jJAtinI vAvaNIno lekha). A uparathI ema lAge che ke vadhdhImAnanA bhAI jacatAe (narelI gAmamAMthI) ucALA bharIne pitAnA sAsarAnA gAma cANuramAmAM vAsa karyo ane tyAM zrI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - metrANA 18 : [ jaina tIrthono bhaTevA pArzvanAthajInuM maMdira baMdhAvI 1335 mA aMcalagacchIya zrI ajitaprabhasUrijIne hAthe pratiSThA karAvI." - have 1335 pahelAM paNa zrI bhaTevA pAzvanAthajInI khyAti haze ja. A te jIrNoddhAra karAvyA haze. basa tyArapachI uparanA kavitA kAvya mujaba 1535 mAM pratiSThA- ddhAra thayo ane chello udhdhAra-pratiSThA-1872 mAM karavAmAM Ave hate. ca ma mAM maMdiranI nIce parinI gAdImAM 1247 hArIja kacchano eka lekha che temaja bIjA paNa che ke prAcIna paDimAtrA lIpImAM che kintu saMvata nathI vaMcate eTale e lekha ahIM nathI AvyA ekamAM zrI kamalAkarasUrinuM nAma vacALa che. bane bhUtio zrI vAsupUtyajI ane zAMtinAthajInI che enAma sArUM vaMcAya che. cANuramAnA bhaTevA pAzvanAthajI tIrtharUpa gaNAtA juo. tIrthamAlAnA ulekhe cANa dhana e bhaTevau bhagavaMta 444 cANasama mAM cihu daMDa 444 (zrI meghavijayaviracina pAzvanAthanAmamAlA) arthAt cANasmAmAM bahu prasiddha pAzvanAtha bhagavaMtanI pratimA che. paM. zrI satyavijayajI gaNinA ziSya zrI vijayajI ane temanA ziSya vRdhdhivijyajInI 173pa ne dIkSA thaI che. ahIM zrI bhaTevA pArzvanAthanI suMdara camatkArI prAcIna mUti che, A mUrti veLunI banelI che. suMdara jinama dira, jJAnamaMdira, upAzraya, dharmazALa, bhejanazALA ane tenA ghara lagabhaga 300 che temaja teramI sadInA zilAlekhevALuM prAcIna parikara paNa khAsa jevA gya che. hArIja. hArIja gacachanI utpattinuM sthAna che. TheTha temI sadInA prAcIna lekhe hArIja gacchanA male che temAM aneka prabhAvika AcAryo thayA che. jUnA hArIjamAM gAma bahAra kevalAsthaLI che tyA khabhA upara prAcIna lekho che. jenAcAryanI mUti upara 1131ne prAcIna lekha che bIjA pazu tra) lekho che jemAM saMvata nathI vaMcAte. gAmamAM prAcIna vizaa jinamadiranu khaMDiyera che. jUnA hArIjamAM atyAre jenonA ghara thaDA che. navuM hArIja sTezana sAme vasyuM che tyAM suMdara jinamaMdira che. zrAvakenAM ghare che. upAzraya dharmazALA vagere che. ahIMthI zaMkhezvarajInI sIdhI meTara Aya che. mevANuM pATajuthI pagaraste lagabhaga AThathI nava gAu dUra ane cArUpathI pAMca gAu hara metrA che siddhapurathI paNa pAMca gAu dara che temaja relve raste metrANA javAnA paNa be rastAo cheH (1) bI, bI. enDa sI. AI. relvetA siddhapura - Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. 183 amadAvAda sTezanathI pAMca gAu dUra metrANuM che. sTezana upara vAhananI sagavaDa male che (2) bI. bI. enDa sI. AInA mahesANA sTezanathI pATaNa javAya che ane pATaNathI eka nAnI lAIna kAkAsI metrANa reDa sudhI jAya che sTezanathI gAma eka gAu hara che. sTezana upara yAtruone levA mATe metrANA tIrtha peDhIne paTAvALA tIrakAmaThAM laI sAme Ave che ane yAtruone vAhana vagerenI sagavaDa karI Ape che temaja kAkAsI gAmane pAdare metrANe javA mATenuM rastA upara borDa paNa lagAveluM che. mUlanAyaka zrI rASabhadevajI bhagavAna che pratimAjI suMdara, manahara ane prabhAvika che. so varSa pahelAM eka luhAranI koDhamAMthI eTale ke saM. 1899 zrA va. 11 zrI rASabhadevajI, zrI zAMtinAthajI, zrI padmaprabhujI ane zrI kuMthunAthajI ema cAra jinezvara prabhunI pratimAo nIkaLI hatI. mULanAyaka zrI kaSabhadevajInI pratimA nAgara gacchanA zrAvakoe karAvI che. zrI kuMthunAthajInI pratimA tapAgacchanA AcAryanI 1664 mAM pratiSThita che. mUla maMdiramAM bAra pASANunI, dhAtunI para tathA cAMdAnI 4 maLI kula 31 pratimAo che. gabhArAnA pravezadvAramAM pesatAM jamaNI bAju bArasAkha pAchaLa eka be yarUM che, jemAM aDhAra pagathiyA utarIne javAya che. bheMyarAmAM prAcIna cha khaDina jinamUrtio che A sivAya saM. 1342 ne Asana covIzavaTo che jemAM covIza jinezvaranI pratimAo che deharAsarajInA pAchaLanA bhAgamAM traNa derIo AvelI che jemAM zrI kazunAthajI, zrI zAMtinAthajI tathA pAzvanAthajI traNe desI kramaza. bhUlanAyakanI che. AmAM zrI pArzvanAthajInI pratimAjI suMdara ane prAcIna che. ahIM suMdara be dharmazALAo, upAzraya vagere che. dharmazALAmAM pistAM jamaNI tarapha metrANA tIrthanI peDhI AvelI che. yAtrALuone vAsaNa, gadaDA vagerenI badhI sagavaDa sArI che. eka nAnI pAMjarApoLa cAle che. eka nAnI lAyabrerI paNa che jemAM hastalikhita pustaka paNa che emAM eka 189 nI lakhAyelI pratamAM A tIrthanI utpattino ItihAsa Ape che. bIjA tIrthone paNa paricaya emAM che, zAMtinuM dhAma che. eka vAra A tIrtha khUba prasiddha hatuM. atyAre tIrthane vahIvaTa pAlaNapura metA pATaNa tathA siddhapuranA saghanI kamiTI kare che. amadAvAda " yadyapi amadAvAda keI tItharathAna nathI chatAM ce aneka jinamaMdira, jJAnabhaMDAra, upAzraye, jaina pAThazALAo, jenaskula, davAkhAnA ane jenenI vadhAre vastIne lIdhe Aje je purI kahevAya che. vi. saM. 1413 mAM sAbaramatIne kinAre bAdazAha ahamadazAhe amadAvAda vasAvyuM. suprasiddha nagarazeTha zAMtidAsa ahIM ja unnati pAmelA ane A ja paNa temanA kuTuMbIo tIva, dharmavA" Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAda * 184 : [ jaina tIrthonA ane samAjasevA mATe prasiddha che. ApaNA samAjanI suprasiddha ANaMdajI kalyANajInI peDhI paNa ahIM ja che. amadAvAda silenA kApaDa udyoga mATe prasaiiddha che. A zaheramAM meTAM moTAM savAse deha upara jinamari che. tathA laghu guzci paNu base upara che amadAvAda gujarAtanuM pATanagara che, ane caDatI paDatInA aneka taDakAM-chAMyaDA teNe anubhavyA che jyAre jyAre krAntinA paDadA vaccethI amadAvAdane pitAne mArga kahe hyo che, tyAre tyAre jenee etihAsika bhAga ApI potAnuM je dIpAvyuM che, dilhI daravAjA bahAra bahAranI vaDI" nA nAmathI oLakhAtuM zeTha haThIsiMga kesarIsiMganuM derAsara sauthI moTuM, vizAla, bhavya ane ramaNIya che, madiramAM mUlanAyaka zrI dharmanAghava mI che bAvana jinAlayanuM A maMdira che, suMdara kalAyukta ane suMdara bArIka keraNIthI zebhAyamAna che ane paNa A madaranI kArIgarI, vizALatA, bhavyatA ane varachatA joI AvAM ahIM Ave che vi. saM 188 mAM zeTha haThIbhAIe A maMdira baMdhAveluM che. A sivAya kAcI, jhaverIvADe, pAjara paLa, dezIvADAmAM zikharajInA piLamAM bhavya jinamadira che bhAbhA pArzvanAthajI, jaga9labha pAzvanAtha, citAmaNI pArzvanAtha tathA sametazikharajI ne aSTApadajInA maMdire darzanIya che zaheranI pAse rAjaparAmAM ciMtAmaNI pArzvanAthajInuM bhavya maMdira che: pratimAjI suMdara zyAma ane vizAla che. saprati gajAnA samayanI prAcIna mUrti che, dara ravivAre ahIM ghaNuM jaina darzane Ave che zaheramAM 13 jJAnabhaMDAra . ahIM aneka rana pAThazALAo cAle che, aneka upAyo che ane saMskRta prAkRta bhaNavAnI anukULatA che. jene kanyAzAlA, je beDIMga, purataka prakAzana karanArI saMsthAo che, vira zAsana, jemAM pravacana vi, jaina patre paNa ahIMthI nIkaLe che. * aSTApadajInA maMdiramAM megala samrATa akabaaitibAdhaka jagadguru zrI hIravijayasUrIzvajInI kRti che. solamI sadI, sattaramI sadImAM aneka mahAna jainAcAryoe ahIMnA maMdiramAM pratiSao karAvelI che. maracI poLamAM jana dharmazALA che sTezana upara dharmazALA vigere che. vartamAna kALamAM hindustAnamAM amadAvAda e jaina purI tarIke oLakhAya che. komarsa koleja, meDikala koleja, lo keleja, premacaMda rAyacaMda TrenIMga keleja, ArasI TekanIkala kula, ka keleja, jati sagha, zeTha vADIlAla sArAbhAI dospITala, sIvIla hospITala, savAla kalabanuM na davAkhAnuM, zrImAlIna davAkhAnuM, zeTha mANekalAla jeThAlAla pustakAlaya, dAdAbhAI nava lAIbrerI vika saMsthA che temaja atyAre gujarAta yunivarsiTInI taiyArI cAlI rahI che arthAta Aje amadAvAda padhA, kA, dhana, kuvoga, kApo mIle, vyApAra ane dharma Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - * * * * * * * * * * * * * * * *, jA * * jA * * * * 1 .., ka, , way his J . . karo ke i '. n bho ka che ja - : - : ja naraka jI , # 1 amadAvAda haThIbhAInA prakhyAta jinAlayanuM eka dazya. - - 1 * modaka * * te e ka - - - - - - pI, * che. 1 6 1. uM R >> % yaNajI tIrthanuM mukhya maMdira Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAda - - ka : - - : : A che ' + jana : | ' ja kAra - - - - - - che zeTha haThThIbAinI vADInA prakhyAta jinAlayanA be guramya Ta. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aitihAsa ] : 185 : amadAvAda nAnu hintabharamAM prasidhdha kendrasthAna che, 1942 nI rASTrIya laDanamAM hindabharamAM amadAvAda mAkhare hatuM. zaheramAM bhadranA killA ane meTu TAvara jovAlAyaka che. mANekacAkamAM bAdazAhunA hajIrA ane rANInA hajIrA jovAlAyaka che. AsToDIyA daravAjA bahAra zAhuzAlamanA rAjo, gujarAtanI varnAkayulara se|sAyaTInuM pustakAlaya, premAbhAI hAla, gujarAta purAtatvamadira, gujarAta vidyApITha, sAmaramatI mahAtmA gAMdhIjInA Azrama vigere aneka sthaLe jovAlAyaka che. vatamAna kALamAM udyogeAnuM prAdhAnya thatAM amadAvAda kApaDa mATenuM audyo gika kendra banI gayuM che, hunnara udyogA vadhatAM vasati paNu vadhavA lAgI, vadhatI jatI vasatIne mATe judA judA sthaLee seAsAyaTI sthapAvA lAgI, elIsabrojane sAme kAMThe aneka seAsAyaTIe navI vasI che emAM jaina seAsAyaTImAM khAsa jainAnA ja aMgalA che, tyAM vi. sa'. 2001 nA mAgazara zudi sAtame pU. pA gurudeva zrI darzanavijayajI Adi (tripuTI) maDhArAjanA upadezathI jaina prAcyavidyAbhavananI sthApanA thaI che. temaja 2001 no aSADhe zuddhi khIthI jaina prAtmyavidyAbhavana peAtAnA svataMtra makAnamAM cAle che. sAthe zrI cAritravijayajI jaina jJAnamaMdira-pustakAlaya che. jemAM prAcIna likhita tADapatrIya prate, hastalikhita kAgaLanI prAcIna pratA, sacitra seAnerI rUperI khArasA sUtra-kalpasUtranI prate vigere aneka pustakAnA sArA sagraha che, chApelAM pustakAnA pazu uttama sa'graha che. zaheramAM A sa'sthAnI zAkhA paNa cAle che. A seAsAyaTInI AjImAjInI sAsAyaTIe ane bagalAemAM lagabhaga nAnAM meTAM 13 madira che. temAM dazA peAravADa, ,maracanTa jana seAsAyaTI, zAMtisadana, zeThe lallubhAI rAyajInI ADIMga, cImanalAla nagInadAsa meDIMga, kalyANa sesAyaTI vigere sthAnemAM sadiza che. amadAvAdamAM prAcIna jaina pustakabhaDAre! paNa sArA che emAM sUrisamrATa,. zrIvijyanemisUrIzvarajInA pAMjarApALanA vizAla jJAnabhaMDAra, DelAnA upAzrayanA jJAnabha'DAra, devazAnA pADAnA jJAnabhaMDAra, vijayakamalakesara jJAnamadira, vijayadAnasurijJAnama Mdira, zrI cAritravijayajI jJAnamadira, A. ke. peDhInA sagraDu vagere khAsa darzanIya che. ahIM jaina pustaka prakAzana saMsthAomAM jana graMtha prakAzaka sabhA, vIra samAja sabhA, sarasvatI pustaka bhaMDAra, gurjara graMtharatna kAyAlaya, nAgaradAsa prAgajI, cAritra smAraka grathamAlA, jJAnavimalajI graMthamAlA vagere sa`sthAe graMthA sArA pramANumAM prakAzita kare che te vece che. zno yaMgamensa jaina seAsAiTInI mukhya ephisa paNa ahIM che je saghasevA, tI'sevA, samAjasevAmAM sAru kArya kare che, zAMticaMdra jana sevAsamAja, sAgaracaMdra jaina sevAsamAja, nAgajI bhudharapeALanuM 24 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ serIsA [ jaina tIrthone jana sevA samAja ane pustakAlaya, gujarAtabharamAM prasiddha meTI pAMjarApoLa vagere ghaNuM ghaNuM ahI jevuM che, mATe ja amadAvAda jenapurI kahevAya che. jenA saghanuM evuM eka paNa mahAna kArya nahiM hoya jemAM amadAvAdanI preraNA, sahakAra ne uttejana na hoya, naroDA amadAvAdathI traNa gAu dUra A rathAna che. zrI pArzvanAtha prabhujInI prAcIna, atirasya ane camakArI pratimAjI che. bhavya ane vizAla jaina maMdira che. ahIM zrI padmAvatI devInuM mahAna camatkArI sthAna che gAma bahAra eka prAcIna jaina madiranA avaze, maMdiranA zikharanA vibhAge, thAMbhalAo, pA vagere dekhAya che. A uparathI lAge che ke ahu prAcIna bhavya jaina maMdira haze. ahIM amadAvAdathI ravivAre, pUrNimAe, piSa dazamIe ane vadi dazamIe temaja avAranavAra jaina saMdha Ave che. ahI suMdara che dharmazALA ane upAya che. zrAvakenAM ghara paNa sAruM che. piSa dazamIne meLe sAre bharAya che. serIsA amadAvAdathI kalA ane tyAMthI aDhIgAu dara erIsA che, serIsA gujarAtanuM prAcIna zahera che. tIrthanI utti mATe nIce mujaba ullekhe maLe che. vividha tIka5mAM zrI jinaprabhasUrijI ayodhyA kalpanuM varNana ApatAM lakhe che ke serIsA nagaramAM navAMgavRttikAra zrI abhayadevasUrijInI zAkhAmAM thayelA zrI deveMdrasurijIe divya zaktithI zara mahAna bibe AkAzamAge AyA hatA- lAvyA hatA. jemaNe dharaNendra padmAvatI ArAdhela che tevA chatrapAlIya zrI deve sari vihAra karatA erIsA nagaramAM padhAryA. tyAM utkaTikAsane kAusaga karatA hatA. A rIte vadhAre vAra kAuksa karavAthI zrAvake e pUchayuM: "zrIpUjya AvI rIte kAusagna karavAmAM zuM vizeSatA che?" sUrijIe kahyuM: "ahIMyAM eka suMdara pApAjInI lahI paDe che, tenAthI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAjI karAvavAthI te pratimAjI atizaya prabhAvita thaze. tyAra pachI zrAvakenA vacanathI padmAvatI devIne ArAdhavA aAma karyo. deva hAjara thaI. devIe kahyuM ke- pAraka nagaramAM eka AMdhaLe sUtradhAra (zi9pa) rahe che. te AvIne aTTama karIne suryarata pachI pratimAjI ghaDavAnuM kArya zarU kare ane sUryodaya pahelA te pratimAjI banAve to te pratimA mahAprabhAvika thaze." zrAvakee sudhArane belAvavA mATe pAraka nagare mArA mokalyA. sUtradhAra Avyo. jema devIe kahyuM hatuM tevI rIte pratimAjI ghaDavA mAMDyAM. dharaka sahita pratimAjI tayAra thayAM. pratimAjI ghaDatAM chAtImAM eka masa dekhAvA lAgyuM. tenI upeDhA karIne sUtradhAre bAkInuM kAma cAlu rAkhyuM. pharIthI badhuM ThIka karatAM ma diThe, tenA upara teNe TAMko mAryo. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ serIsA - - - - - - - - - - - ItihAsa ] 9 187 : pratimAmAMthI lohI nIkaLyuM. sUrijIe tene pUchyuM: "te Ama kema karyuM? A pratimAjImAM mase rahevAthI A pratimAjI mahAprabhAvika thaze." pachI AMgaLIthI dAbI lehI baMdha karyuM. AvI rIte A pratimAjI taiyAra thayA. pachI bIjA paththara maMgAvI bIjA vIza jinabiba taiyAra karAvyAM. pachI divyazaktithI rAtrimAM AkAzamAge traNa jinabiMbe maMgAvyAM. ethuM jinabiMba AvatAM prabhAta thayuM jethI e jinabiMba dhArAsaNa gAmanA khetaramAM sthApita karyuM. caulukayacakravartI rAjA kumArapAle the jinabiMba karAvIne tyAM sthApita karyuM. AvI rIte serIsAmAM mahAprabhAvika zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA adyAvadhi zrI saMgha dvArA pUjAya che. leche paNa ahIM upadrava karavA samartha nathI. te pratimAjI jaldIthI banAvela hevAthI--eka rAtrimAM ja taiyAra karela hovAthI pratimAjInA avaya barAbara nathI dekhAtA. A pramANe sthiti zrIjinaprabhasUrijInA samaye hatI ema zrI jinaprabhasUrijI pitAnA vividhatIrtha kaha5mAM jaNAve che. (vividhatIrtha95. pR. 24-25). jayAre kavivara zrI lAvaNyasamaya A tIrthanI utpatti nIce pramANe Ape che. "gujarAta dezamAM pUrve serIsarA nAme zahera hatuM. te bAra gAu moTuM ane vakhANavA lAyaka hatuM, kintu tyAM eka paNa jinamaMdira na hatuM. tyAM vidyAsAgara nAme eka mahAna jainAcArya pAMcase ziSya sAthe padhAryA. temAMnAM be ziSyoe guru AjJA vinA maMtrasAdhanA karI bAvana vIra ArAdhyA ane temane hukama karyo ke-ahIM eka paNa jinamaMdira nathI mATe eka bhavya jinamaMdira mUtio sahita ahIM lAve. vIrAe te pramANe karyuM. jyAre gurue A joyuM tyAre Azcaryacakita thaI cakrezvarIdevIne lAvIne jaNAvyuM ke bhaviSyamAM ahIM upadrava thavAne che, mATe A kArya ThIka nathI thayuM. cakrezvarI devIe mUla biMba adazya ja rAkhyAM. bAda ghaNA samaya pachI devacaMdra nAmanA AcArya tyAM padhAryA. temaNe mAtrabaLathI dharaNendra dvArA zrI pArzvanAthajInI pratimA magAvyAM, te pratimAjInuM nAma laDhaNupArzvanAtha kama paDayuM tene khulAso kavivara lAvaNyasamayajI A pramANe Ape che - 1. devacaMdrAcAryajI zrI dhanezvarasUrijInA ziSya hatA. 1264 mAM temaNe cakamaecaritra banAvyuM che. teo 1327 mAM svargavAsI thayA. serIsA tI mATe upadezataraMgiNIkAra A pramANe lakhe che, " tathA zrIserIkatIrtha devacandrakSullakenArAdhitacakrezvarIdattasarvakAryasiddhivaraNatribhUmimayagurucaturviMzatikAyotsarga zrIpArthAdipratimAsundaraH zrosAda ekarAtrimadhye kRtaH tattIrtha kalikAle'pi nistulaprabhAvaM dRzyate / / (upadezataraMgiNI. pR. 5) Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ erIyA : 188 : [ jana tIne "thAyI pratimA pAsanI e pAsa pAyale davA leM; le e pratimA nAgapUjA navi rahyuM huM te vinA, lakha leka Tarbo pe nAma lADaNa thApanA." ane gesanuM te vakhatanuM nAma erIsAMkaDI kema paDyuM tenuM varNana pag kavirAjanA zabdamAM ja Apu chuM. e navaruM pAMdaDuM vivara jANI bAla bace nava vIsarI aMtara evorIsAMkaDI, nayarI kahatI zerIsAMkaDI. mUlanAcakajIsiva covIza tIrthakaranI mUrtio pa TevacaMdrasUrijIe maMgAvI hatI. bAda pArevAsI caMdraprasAda tathA gujarAtanA sAmaMtrI vipAla tejapAle tyAM zrI neminAtha prabhunI bhavya mUni birAjamAna karI ane nAgendranA zrI vimalaarijIe tenI pratiSThA karI hatI. . bIjA eka lebamAM ullekha che ke mAdevane amarasiMhanA rAjamAM phA va. 3, zA dhanapAle pratiSThA karAvI. vacamAM vacam A nIrthanA udhdhAra thatA rahyA che. A tIrthane ullekha aDhAramI sadI thI maLe che. "saesa ne thaMbha para cerI vI." (kavivara zrI vIravijayaviracita zAzvata tIrthamAlA, 1775mAM cita che. juo na anya prakAza pR. 543 varSa 4, aM. 10-11) kAsiM lATa ana sa sakaTa zUri pUri esa. jena kAMcIthI adeva maMtrabali celAnI seva ( zrI zIvavijayaviracita prAcIna tIrthamAlA mR. 1rapa) Tekario dila karaI sATiba samarIjha, kAdie karaIjI sevana sukhI , erIraI zivadAIjI sA. coravATa namuM dha (zrI divya upAdhyAyaviracita pAzvanAthanAmamAlA, pR. 158) ira1 mAM racanA TIva baMdaramAM zrI viThyaprabhasUrijI sAthe karela cemAsAmAM lADApAsa ratnakuTAla lADAnavI jaI kubama ke mahimAbhadAra zAMtikuzala A maTana nagarIne susalamAnI camacamAM nAza thayo ane tenA maMdire para temAMthI na bacI zakyAM paraMtu te vakhatanI mUrtio jamInamAM padharAvelI 1. kavivara zrI jIvarAgna thI rIsA tanuM navana. 6562 mAM racanA karI, juo je ca ka za , . 2, pR. 229. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] ' : 1894 bheAyaNIjI te thoDAM varSo pUrve nIkaLI che. maMdirano bhAga paNa nIkaLela che gAma bahAra A sthAna che temAM A tIrthano jIrNodhdhAra AcArya zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI zeTha sArAbhAI DAhyAbhAIe karAvela che. serIsAmAM dharmazALA vagerene prabaMdha sAre che. vi. saM. 2002mAM vaizAkha zudi dazame utsavapUrvaka sUrisamrATa zrI vijayanemisUrIzvarajInA zubha hAthathI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI dvArA pratiSThA thaI gaI che. vAmaja kalelathI ja gAu dUra A gAma che. tribhavana kaNabInA ghara pAsethI khodatAM saM. 1979 nA mAgazara vadi 5 ne zanivAre pratimAjI nIkaLyAM che saMprati rAjAnA samayanI zrI zAMtinAtha prabhujInI pratimAjI che. sAthe cAra kAusagIyA, be indrANI devInI mUti, be khaMDita IndranI mUtio nIkaLI che. kahe che ke ahIM pahelAM bhavya jinamaMdira hatuM ane aMdara bheMyaruM hatuM, tene saMbadha serIsAnA maMdira sudhI hatA. sasalamAnI jamAnAmAM A badhuM ativyasta thaI gayuM che. eka parikara tathA mUtinA keTalAka bhAge eka zivAlayamAM ceDelA che. kahe che ke je brAhmaNe A kArya karyuM tenuM phala tene tarata ja maLyuM. te AMdhaLo thaze ane nirvaza gA. navIna baMdhAyelA jinamaMdiramAM vi. saM. 2002nA vaizAkha zudi 13ne divase surisamrAT AcAryavarya zrI vijayanemisUrIzvarajInA ziSyaratna zrI vijaye dayasUrijInA hAthathI pratiSThA thaI che. ahIMthI serIsA traNa gAu dUra che ane kaDI paNa lagabhaga cha gAu dUra che. bhecaNI A tIrtha hamaNAM navuM ja rathapAyuM che. bheNa gAmanA rahevAzI kevala paTela pitAnA khetaramAM kU dAvatA hatA tyAM acAnaka vAjA vAgavAne avAja saMbhaLAya. badhA tarapha jevA lAgyA tyA eka moTA avAja sAthe kUvAnA khADAmAM meTa cIra paDyo. pachI dhImethI mATI khodatAM aMdarathI kAusagIyA sahita pratimAjI dekhAyAM. dhImethI pratimAjIne bahAra kADhayAM. yati bAlacakra 1. traNa pratimAjI phaNAvALA zrI pArzvanAthajInI che. je jA phUTa pahoLI kA ra uMcI che phaNasahita pAMca phUTa che. be kAusaggIyAjI che je 2 phUTa paheLA, 6-7 phUTa UMcA che. eka zrI bhadeva bhagavAnanI bhavya pratimAjI che je samrATa saMpratinA samayanI che aMbikAdevInI eka bhavya mUrti che. hajI vizeSa kAma thavAthI jinavareMdranI vadhAre pratimAo nIkaLavA saMbhAvanA che. pratimAjI upara motIne zyAma lepa karavAmAM AvyuM che jethI tenI kAti ane teja dUbhUta dekhAya che. 2. kaDImAM zrAvanAM ghara ghaNAM che. cAra madirA, traNa upAzraya, dharmazALA, borDIMga vagere che. ahI dhAtunI sa. 903nI prAcIna mUrti che, kaDIthI bhoyaNIjI tIrtha pAMca gAu dUra che, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - - -- - mahesANA : 100 : [na tIrthane jIe laMchana uparathI jaNAvyuM ke A te jenonA 1lmA tIrthaMkara zrI azvinAthajI che. zrAvakene khabara paDI badhA mAvyA, kaDI ane kukAvAvanA zrAvakenI IcchA hatI ke pratimAjIne ame laI jaIe. jethagvALAnI IcachA hatI ke pratimA joya mAM ja rahe. vivAdane ane ema kahyuM ke pratimAjIne gADAmAM birAjamAna kare. gADuM je dizAmAM jAya tyAM prabhujI rahe kahe che ke gADuM bhecaNI tarapha gayuM. bheNInA paTela amathA ravajInA makAnamAM prabhujIne birAjamAna karyA. saM. 10mahA zudi 15 ne zukravAre (keTalAka vaizAkha kahe che) pratimAjI nIkaLyAM. gheDA samaya pachI prabhujIne eka vatatra oraDAmAM birAjamAna karyA. pratimAjI mahAna camatkArI ane adabhuta che. zrI saze bhecamAM vizAla bhavya jinamaMdira banAvyuM ane 1943 nA mahA zudi dazame pratiSThA thaI. bAda tyAM bhavya dharmazALAo pa AdhAi che. dara sAla mahA zudi dazame moTe meLA bharAya che. zeTha jamanAbhAI taththuthI navakArazI thAya che. dara pUrNimAe yAtrIo Ave che ahIM AvanAra yAtrIonI manobhilASA paripUrNa thAya che. ahIMnI peDhIne vahIvaTa zeTha jamanAbhAI bhagubhAI kare che. ahIM bhejanazALA bahu sArI cAle che. cAtriTene badhI sagavaDa male che. viramagAmathI mahesANA jatI lAInamAM ghelaDA sTezanathI 3 mAIla dUra bhathaNIjI tIrtha che tathA amadAvAdathI kalela thaI bahecarAjI jItI lAInamAM bhathaNIjI sTezana che. ahIM piSTa ane tAra ophisa bane che. kalelathI mahesANe jatAM pAnasara vacamAM ja Ave che. saMvata 1966 mAM rAvaLa jalA tenA gharanI dIvAlamAMthI prA. zu 9 ne ravivAre pratimAjI nIka vyA. bhagavAna mahAvIrasvAmInI parama tejasvI pratimAjI che. zarUAtamAM te pAnasaranA derAsarajImAM ja prabhujI birAjamAna karyA hatA bAda gAma bahAra zikharabaMdha bhavya jinamadira banAvyuM ane 1974 nA vaizAkha zu nA ja tyAM pratiSThA thaI pAnasara gAma te nAnuM che parantu tyAM madira banyuM che tyAM bhavya gaganacuMbI madira,bhavya dhamazAlA, upAzraya vagere banyAM che. ahIMnA havApANI ghaNuM sArAM che. amadAvAdanA ghaNAM zrAvake ahIMA havAphera mATe Ave che. mahesANA ahIM sudara pAMca moTAM maMdira ane paMca nAnAM maLI kula dasa jinamaMdira che. zrI vijyajI dena pAzALA, yaskara maMDala-saMskRta pAThazALA vagere sArI rIte cAle che. A saMsthAonuM lakSa khAsa karIne dhArmika ane 1. kalevamA eka jana maMdira, upathi, dharmazALA ane jenonAM ghara che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - itihAsa ] - 191 : AnaMdapura (vaDanagara) tAtvika jJAna tarapha savizeSa hoya che. ahIM bhaNatA chAtromAMthI ghaNe sthaLe dhArmika zikSake pUrA pADavAmAM Ave che. AnaMdapura (vaDanagara) ANaMdapuranuM hAlanuM nAma vaDanagara che. mahesANAthI tAra gA lAInamAM vaDanagara sTezana che. ahIMnA rAjA prasenanA putra mRtyu--zekanA nivAraNa arthe rAjasabhAmAM kalpasUtranuM jAhera vAMcana thayuM je adyAvadhi e ja pramANe cAle che. kalapasUtranuM jAhera vAMcana vIra sa 93 mAM thayu. " vIrAta trinadAMka (993) zaradyacIkarata tvaccaityapUte dhruvsenbhuuptiH| yasminmahai saMsadi kalpavAcanA-mAdyAM tadAnaMdapuraM nakA stUte ? // 1 // A vAMcanA kayA AcAryo vAMcI tene mATe traNa cAra nAme maLe che. gujarAtamAM Anadapura-vRdhdhanagara (vaDanagara) eka moTuM zahera hatuM. tyAM dhruvasena rAjA rAjya karatA hatA. tyAM dhaneTavara nAmanA jainAcArye te rAjAnA putranA maraNuthI thayela zeka samAvavA jenAgama nAme kalpasUtranI vAMcanA karI hatI. (jena sA. saM. i, pR. 146) keTalAka ema kahe che ke kAlikAcA kalpasUtranuM vAMcana ahIM karyuM hatuM. jyAre keTalAka kahe che ke zrI devagiNI kSamAzramaNe 97 mAM AnaMdapuramAM kalpasUtra vAMcyuM hatuM. bharata cakravatInA samaye AnaMdapura zatruMjayanI prAcIna talATI hatuM. vaDanagaramaDana zrI yugAdijina stavana" nAmaka eka prAcIna rastuti, ke je vi saM. 1535 mAM lakhyikIrti gaNikRta che temAM vaDanagara mATe nIce pramANe ullekha maLela che. vaDanagara zatruMjaya tIrthanI talATI ati prAcIna kALathI AveluM che. bhAratamahArAjA adhyAthI sagha laIne ahI padhAryA ane tIrtha joI atizaya AnaMdita thayA jethI vaDanagaranu bIju nAma Ana dapura sthApyuM. ahI zrI bASabhadeva bhagavAnanA jIvatAM ja temanuM jIpatasvAmI-zrI yugAdidevanuM maMdira ba dhAvyuM. ahiMthI saMgha zatruMjaya girirAjanA zikhare pahe, yAtrA karI ane nIce AvI badhA pitAne sthAne pahoMcyA." pahelA yugamAM AnaMdapura, bIjAmAM camakAra, trIjAmAM madanapura ane cothAmAM vaDanagaranI sthApanA eka koDAphaDI nagarane sthAne kIdhI ane te sthAnake anaMta koDa sidhdha thayA. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAraMgA ; 192 : [ jaina tIrthonA seAnI cevi de ( zrI seAmaNu darasUrijInA samayamAM tAraMgA para ajitanAthanI bhavya pratimAnI pratiSThA karanAtha gAvIMda haze ) bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI ane pArzvanAtha bhagavAnane pUjIne cAra deharI sthApI, AgaLa upara jaNAve che ke-- zantinAthane pUjo. AgaLa sarasvatI sUkI (?, AdijinanI pAdukA. zItala rAyaNanI chAyA. che nAga ema pradakSiNA dai mUlanAyakane bhAre paheAcyA, e mAjI purIkanI e navI pratimA ke je sAhayavaMta ane arjune sthApelI tene pUjatAM pAtaka ya nadinananA bhAIe karAvela zrI mahAvIra bhagavAnane suMdara prApta da che, temAM lepamaya mUrti che. zatruMjaya, giranAra, AjI, ArAsaNanAM tIthaeN karI guDara, vaDanagara, sepArUnAM tI karI taleTInA traNa Si ane praNAma karI zatruMjayanI taleTImAM A vaDanagaranA tInuM mahAtmya jaNAvyu che. A sivAya eka nIcenA ullekha maLe che. " vaDanagare AdI prabhu vIra, jIvItasvAmI lepamaya kanakavaraNa pAdukArAyaNa ( sAdhuca draSkRta tI rAja canyaparipATI ) mahArAnta kumArapAle 1208mAM prathama ja ahI killA anAvyeA hateA A vaDanagara nAgara jJAtinI utpattinuM sthAna manAya che, ghaNA nAgare pahelAM jaina hatAM temanAM badhAvelAM madira-khanAvelI mUrtie Aja paNa tyAM che. UMcA TekarA para AveluM vaDanagara Aja paNu tenA bhUtakAlIna gauravane yAka karAve che. ahI atyAre 8 jinamadirA che, 1 A madirAmAM AdinAtha bhagavAnanuM darzanIya che. ma daramAM bheAMyaruM hatu je javAya che. sudara upAzraya ane zrAvakanAM ghara che. sI madira prAcIna che, je khAsa tAragAjI jatuM. ahIthI tAragA gAma khaDhu 2 vizAla talAva che. tAragA A tIrtha mahesANu! jaMkazanathI 35 mAIla dUra AvelA TIMpA gAmanI TekarI para che jyAre zatruMjaya girirAjanI talATI vaDanagara ( AnaMdapura ) pAse - AA nIcaMnu nAma tAra gA kema paDyuM' te saMbadhI judA judA matabhede pravarte che. jaina sAhityamAM ullekha male che ke prAcIna samayamA ke jyAre hAlanA vaDanagara (mAnadapura) pAme zatru jayagirirAjanI talATI hatI tyAre A TekarIte e taLATInA parvata sAthe sabaMdha hatA, siddAlanAM 108 nAma kahevAya che temAM eka nAma tAragiri" che ane e ja AjanuM tArI mA kahevAya che. prabhAvaka catrimA enuM nAma "tArAthe tAra'gA pahADa' che ane e jIdUcA thAsRttioitti vRghasAm' eTale A TTie te tArA e jetenA mahAna prAcIna nIce sigi--inAcalanI Tuka gaNAya. auddha sAhityamA pazu A sthAnanA ullekha maLe che ane kahe haiM ke bhendvonI zAsanadevI ve Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAraMgAjI da ja eka - ajita ja ja bha 12 : - jara janma :: kajo N' ka AsmAna sAthe vAta karatuM gujarAtanuM vIsa gaja pramANa mALanuM zrI nAraMgAjInu jinAlaya. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Eli bhac: upara H eka jImAmada ke je za sUtra zrI suni-vanasvAmInuM maMdira heAvAnuM anumAna che nIce : suniyutranasvAmInuM navuM jinAlaya himatanagara : gAmanuM eka nAya .... Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ]. * 13 : tAraMgA hatI tyAre A TekarI tAragiri zatru jyanA 108 nAma paikInu e nAma)nA nAmathI zatru jamanI sAthe joDAyela hatI ane tethI ja siddhazilA, keTIzilA, kSanI bArI vagere sthAne A TekarI pAsenI TekarIomAM ja che. pUrvaitihAsa prabhAvaka caritramAM tIrthanI utpatti mATe nIce pramANe ullekha maLe che "pachI ekadA ripuchedanA saMkalpathI pUrNa evA zrI hemacaMdra mahArAje zrImAna ajita nAtha svAmInI stuti karatA ane tene prAsAda banAvavAne icchatA rAjAne pragaTa rIte Adeza karyo ke-"he bhUpAla! aneka siddhatho unnata sthiti yukta evA zrI tAraMgA parvata para akSayasthAna ane vaibhavathI suzobhita e prAsAda karAvavAnI jarUra che e parvata paNa zrI zatrujayanI jANe apara mUrti hoya ema samajI le." e pramANe gurunI AjJA thatAM rAjAe vIza hastapramANu maMdira karAvyuM. temAM eka se eka AMgulapramANunuM biMba sthApana karAvyu hatu. te prAsAda adyApi de ane rAjAonI stutithI zeNita ane parvatanA muguTa samAna zrI saghajanane dazanIya che ( prabhAvaka ca, bhA. 5 328 ) "tArAi mAtA" tArA devInuM maMdira che, je vartamAna talATIthI deha mAila uttara tarapha che. tenA upara lekha paNa che. " yo dharmA hetu prabhavAM hetuM teSAM tathA'topyaSadata teSAM cayo virAdhe evaM je vidvAne ema kahe che ke bauddhonI tArAdevInuM ahiM rathAnaka hevAthI parvatanu nAma tAragA paDayu paNa bauhonI A tArAdevInA maMdire bIje paNa hoya che chatAM kayAMya tAraMgA evuM sthAnanuM nAma paDyuM nathI. eTale tArAdevInA nAma uparathI pahADanuM nAma tAraMgA paDayuM hoya e kalpanA vAstavika nathI. varatupAlanA 1285 nA lekhamAM A pahADanuM nAma " tAva " lakhAyu che. AvI ja rIte AbunA eka 1296 nA lekhamAM nAgapurIya zA lAhaDa zrAvake jaNAvyuM che ke-tAragAjInA zrI ajitanAtha prabhujInA maMdiranA gRha maMDapamAM AdinAthanA biba sahita khattaka( gokhale ) karAvyuM che e varatune sUcavate lekha A pramANe che. " pItArAga zrI virANagana, wifmAthavi hara hama " A lekhamAM tAraMgAne tAraNagaDha zabdathI saMbodhela che te samajI zakAya tevI hakIkta che. paMdaramI zatAbdInA zrI jinamaMDana gaNi AnuM nAma sAduI Ape che eTale gujarAtI nAma tAragaDha, pachI tAragaDha ane pachI tAraMgA banyuM hoya e saMbhavita che. jyAre vaidika sAhitya kahe che ke tAraga nAganA nAma uparathI tAragA thayu hAtha jAma A pahADanA nAma mATe bhinna bhinna matabheda jovAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAraMgA : 18 : [ sana tIrthone kumArapAlaprabaMdhamAM zrI jinamaMDana gaNivara A tIrthanI sthApanA saMbaMdhI nIce pramANe lakhe che- "mahArAjA kumArapAle na dhama vakAryA pahelAM ajameranA rANA rAja upara caDhAI karI hatI agiyAra vAra caDhAI karavA chatAM ajamera na utAryuM tyAre temaNe pitAnA maMtrI vAtsaTane pUchayuM ke-evA koI camatkArI deva che ke jene pUchyAthI zaitru jItI zakAya ? tyAre vAgRbhaTe kahyuM kenmArA pitAnA puraya ramaNa meM eka jinamaMdira banAvyuM che, tenI derInA eka khalAmAM zrI hemacaMdrAcArya pratiSThita ane zera chAyAe besADela zrI ajitanAtha bhagavAnanI pratimAjI che, jene mahimA pratyakSa che. tenI vidhipUrvaka pUjA karavAthI avara ja kula prApta thAya che. pachI rAjAe vidhipUrvaka pUjA karI. bAda zA zatrune jItIne pAchA AvyA. pAchA vaLatAM rastAmAM teNe tArada nAma ati suMdara pahADa (Teka) je. tyAMthI pachI rAjAe utsavapUrvaka pATaNamAM praveza . na dharma vIkAryA pachI eka vAra rAjA guru hemacaMdrAcAryajIne vaMdanA karavA AvyA hatA te vakhate gurujI ajitanAtha bhagavAnanI stuti karatA hatA te joyuM. te vakhate rAjAne yAda AvyuM ke-ajitanAtha bhagavAnanI stuti-pUjA karIne javAthI pita yuddhamAM jaya pAmyuM hatuM. bAda rAjAe gurumahArAja pAse tAragAjInuM rUpa pUchayuM. gurumahArAje kahyuM-he coluyabhUpa ! A tAraga upara aneka muni mahAtmAe me gayA hovAthI siddhAcalajI ( zatru ) tIrthanI pratikRti che. A sAMbhaLI kumArapAle keTazilA, siddhazilA AdithI manorama tAradurga upara 24 hAtha UMcuM jinamaMdira baMdhAvyuM ane 201 abula ucA zrI ajitanAtha prabhunA biMbane sthApita kayo. eTalA mATe kahyu che ke "jillA ravi zAtrAsthAnamAvA ! zatruJjayAparamRtigirepa na vimRzyatAma che ? || jAtizonA ni kUvA ! fSa vattAvAruM taLa cApa | 2 || - A sivAya bIjo eka prApa che ke-mahArAjA kumArapAle mAMsAhArane tyAga karyA pachI eka vAra ghebara khAtAM pUrve khAdhela mAMsAhAranI samRti thaI AvI, 1 prabhAvaka caritramA paNa ullekha che ke-rAjA kumArapAlane ajamera du chatAM agIAra varU thaI gama hatA chanA nAme na do. chevaTe A graMthamAM lakhyA mujaba zrI ajitanAtha sunI murtinI pUjA karIne javAthI vijayI thaIne bhAgye 9. (pR. 313 ane 14) Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - --- -- - - - itihAsa ] : 19Sa : tAraMgA jethI gurumahArAja zrI hemacaMdrAcAryajI pAse AvI tenuM prAyazcitta mAMgyuM tyAre gurumahArAje jaNAvyuM ke-batrIza dAMta che te tenA prAyazcittarUpe tAragadurga ( tAraMgAjI) upara batrIza mALanuM maMdira baMdhAve. ( A prAyazcitta mATe batrIza maMdira baMdhAvavAnuM rasUrijI mahArAja kumArapAlane jaNAvyuM che ane rAjAe batrIza maMdira jude jude sthAne baMdhAvyAne ullekha paNa maLe che. A anya mata paNa pravarte che. ) rAjAe A prAyazcitta saharSa svIkAryuM ane bAvana devakulikAvALo khatrIza mALane bhavya jinaprAsAda karAvya maMdiramAM rASTra ratnamaya 125 AMgulanI zrI ajitanAtha prabhujInI mUrtinI pratiSThA kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemaca drAcAryajInA hAthathI vi. sa. 1521 mAM karAvI ' paratu pramacintAmaNimAM meM upara kausamAM jaNAvela bajA prataSanuM samarthana che. juo " rAjAne ghebara khAtA mAMsAhAranI smRti thaI AvI che jenA prAyazcittarUpe batrIza maMdira baMdhAvavAnuM gurumahArAje jaNAvyuM che; ane rAjAe te svIkAryuM che. " kumArapAlapratibadhamAM batrIza madira baMdhAvyAnuM lakhyuM che temAM prathama te pATaNamAM kumAravihAra baMdhAvyuM, bAdamAM tribhavanavihAra baMdhAvyuM. A uparAMta pATaNamAM bIjA cevIza maMdira baMdhAvyAM ( batrIzanI saMkhyA maLI rahe che ) moharAjaparAjayamAM paNa ullekha che ke-A prAyazcittamAM rAjAe batrIza maMdira baMdhAvyAM hatAM. prabhAvaka caritramAM ullekha che ke-rAjAe pUrve je mAMsAhAra karyo hate tenA prAyazcittamAM batrIza dAMta teDI paDAvavAnI rAjAnI IcchA hatI, paraMtu gurumahArAje tema karAvavAnI nA kahI ane kahyuM ke eka vAra dehane kaSTa ApavAthI kRtakamane nAza thAya; paraMtu te ajJAnatA che. tuM AhaMndu dharmanI IcchAthI pavitra manavALe thaIne dhamarAdhana kara ke jethI samasta pAparUpa paMka dhovAI jAya. batrIza dAMta che mATe pApathI mukta thavA mATe upavanamAM manohara batrIza citya karAva. tathA tArA pitA tribhuvanapAlanA sukRta nimitta meruzikhara samAna eka unnata jinacaitya karAvI. uparanAM pramANe ApaNane be vastu spaSTa darzAve che ke-tAraMgAjI upara mahArAjA kumArapAle su dara unnata bhavya jinamadira baMdhAvI emAM zrI ajitanAtha prabhunI matinI pratiSThA karAvI hatI. A maMdira baMdhAvavA mATe mAMsAhAra jananI smRtinA prAyazcittanuM nimitta nathI. e nimitte te bIjA batrIza jinamaMdira baMdhAvyAM che. che upadezataraMgiNI ulekha che ke " tAragAmAM mahArAjA kumArapAle bhavya jinamadira baMdhAvI zrI jitanAtha prabhunI mUrti birAjamAna karI" (ratnamadira gaNi) temaja vIrava zAvalImAM lakhyuM che ke " vi. sa. 1221 varSe tAraNagirI zrI ajitanAtha biMba thAyu, " Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [jena tIti tAzA nAgAjInuM maMdira ghaNuM ja ucuM che, tenI UMcAI rAtrI gaja lagAga che, nAragAjInA maMdira jeTaluM ne jevuM vAMcu eka paNa maMdira bhAratavarSamAM nathI. mULanAyaka zrI ajitanAtha bhagavAnanI pratimAjI paNa bahu ja ucA che, Ubhe Ubhe eka manuSya hAtha ucA karI prabhujInA mastake tIlaka karI zakatA nathI. eTalA ja mATe prabhujInI baMne bAju jhADI rAkhelI che, jenA upara caDhI yAtrI Vaa phI zake che. nAraMgAjInA maMdirajInI pratiSThA 121 cA 1222 mAM thayAnA ullekha maLe che, madira chAtrIsa mALa UMcuM che paraMtu traNathI cAra mALa sudhI upara jaI zakAya che. kegaranA lAkaDAthI A mALA banAvelAM che. A lAkaDAmAM eka khamI che ke tene agni lagADavAthI te baLatuM nathI paNa aMdarathI pANI jame che? nAgAjInA maMdiramAMthI prAcInatAsUcaka 1285 te vastupALane vakha maLe che, je nIce pramANe che "80 // vasti zrIvikramasaMvana 1285 varSe phAlguNazudi 2 rkho| zrImadagahintapuravAstavya grAgabATAnyaprasUna u. zrI caMDapAramaja Ta. zrI caMDagrAsAdAMgaja Ta. zrI mAmatanuja Ta. zrI AzArAjanaMdanena Ta. kumAradevIkukSIsaMmRta Tha. lUNIgamaI zrImAladevayAgnujena mahaM. zrI tejapAlAgrajanmanA mahAmAtyazrIvantapAlana AnmanaH puNyAbhivRddhaye iha tAraMgarUpata zrIajitamyAmidevacatye zrIAdinAthadevajinaviAlaMkRtavattakamida kAritaM pratiSTitaM zrInAgendragacche maTTArakatrIvijayasenaharibhiH // A lekha nAraMgA tIrthanA mULa maMdiranAM praveza dvAranI AjubAjue je be devakulikAo che temanI vedikA upara tare che. lekhano bhAvArtha -saMvata 1285 nA guNa chadi 2 ravivAranA divase aNahIlanivAsI prAthavATa piravA) jhAninA Tha0 caDapanA putra Thara caMDaprasAdanA putra somanA putra . AzArAja ane temanI strI kumAradevInA putra mahAmAtya vastupAla je 60 luga ane madhuM mAladevanA nAnA bhAI tathA mahuMtejapAlanA geTa baMdhu thanA hatA temaNe pitAnAM putha vRddhi artha A zrI * a AvanAra yAtrie ajJAnatAthI A lAkaDA upara maMgubatI ane bIjA evA e karI ghaNe sthaLe kALA DAgha pADyA che, temaja keTale ThekANe dalasA, cA ane raMgIna penathI pitAne AvavAnA samayanI sAla vagere lakhI te sthAna banAvyA che, temaja dharmazALAonI keTalIka divA upara paNa AvuM parAkrama (2) kayuM che, paNa e ucita nathI. emAM eka jananI aAzananA thAya che. keI 5Nu jana thAtrI nAthamAM jaI AvuM anucita kAvuM na kara. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . - - ItihAsa ] - 197 . tAraMgA tAraMgA tIrtha uparanA zrI ajitanAtha devanA maMdiramAM AdinAtha devanI pratimA sArU khattaka (kha) karAvyuM ane tenI pratiSThA nAgendra gacchanA bhaTTAraka zrI vijayasenasUrijIe karI. (prA. le. saM. bhAga bIjo pR. 340) A tIrtha upara padaramI zatAbdimAM moTe jIrNodhdhAra tha che, jene sabaMdha A pramANe maLe che. mahAna yugapradhAna munisudarasUri potAnA jaina stotrasaMgrahanA eka kathI ApaNane jaNAve che ke-kumArapAle sthApana karela jinabiMba svecchAe dUra karavAthI sUkAI gayelA temanA puNyarUpI vRkSane govIda saMghapatie pitAnA dhanarUpI jalathI siMcIne pAchuM navapallavita karyuM kiMtu A sivAya tAraMgA tIthane plene hAthe nukazAna pahoMcyAnA samAcAra koIpaNa pustakamAM malatA nathI, paraMtu ema kahI zakAya kharU ke kadAca allAudIna khIlajInA sinikoe jyAre gujarAta upara hallo karyo te arasAmAM A tIrthane paNa nukazAna karyuM haze kAraNa ke nahIMtara govIMda sa ghavIne jIrNoddhAra karIne navIna biba sthApana karavAnI vRtti kayAMthI utpanna thAya ? mULabi banA abhAva thavAnA be kAraNe hAI zake. eka te duzamananA hAthe khaMDita thavAthI ane bIjI koI Akarimaka ApattithI. mULa biMbanA rakSaNA bhaktone hAthe te anya tarapha sthapAyuM hoya, ahI bIjA prakAranI saMbhAvanA ochI che, kAraNa ke tAragAnA kumAravihAramAM ajitanAthanuM akhaMDa biMba pUjAtuM hatuM ane gava da saMghavI pite paNa zatru jaya, giranAra vagere tIrthonI yAtrA karIne saMgha sAthe tAragA ajitanAthane vadana karavA gayA hatA, A vAta samasaubhAgya mahAkAvyamAM spaSTa darzAvelI cheA vArtA vAMcatAM ema phalita thAya che ke vikramanI caudamI sadInA uttarArdhamAM mULa biMbane khaMDita karIne uThADI mUkayuM haze ane sAthe ja madirane paNa kAMIka nukazAna pahoMcADayuM haze eTale ja govIMda saMghavInA hRdayamAM navIna jinabi ba padharAvavAnI bhAvanA uddabhavI haze. gevI saMghavIne Traka paricaya A vIda saghavI IDaranA rAya zrI puMjAjInA bahu mAnItA ane IDaranA saMghanA agresara vatsarAja saMghavInA putra hatA te zrImata ane rAjyamAnya havA 1. giranAra parvatanA varatupAlanA eka lekhamAM 5NuM lakhyu che ke-zrI tAraNagaDha (tAraMgA) upara zrI ajitanAtha deva cityanA guDha maDa5mAM zrI AdinAtha biba ane khattaka karAvyAM (prA. le. pR. 119.) zrIernhe chaNitanAthagDhamaM zrIgalanAthaSivalattA ja (prA. le pR. 9 ) para tu atyAre gokhalAmAM AdinAtha bhagavAnanI mUrti nathI, tene badale yakSa yakSiNInI mUrti che ane gekhalA sudara uvela khIrasapahANanA banelA che paraMtu tenA upara cuna ane raga lagAvI dIdho che eTale mULa upara paNa cuno lagAvI dIdhe hovAthI lekha muzkelIthI vecAya che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAragI [; 1986 [ jaina tIrthone uparAMta custa dharmazraddhALu hatA ane tatkAlIna tapagacchAdhipati zrImAna AcArya zrI samasudarasUrinA ananya bhakta hatAM sUrijInA upadezathI zrI zatruMjaya, giranAra ane supAraka vagere tIrthonA moTA kharce sagha kADhIne tIrthayAtrAo karI hatI, ane aneka sAdhamika bhAIone tIrthayAtrAne apUrva lAbha A hate. tIrthayAtrA karIne ghera AvyA pachI saghavIne nAraMgA tIrthamAM zrI ajitanAthabhagavAnanI navIna pratimA besADavAne manoratha ubhA hatA. A pachI grevI da sa ghavIe ArAsaNunI aMbikAdevInuM ArAdhana karI ne bhavya biMbane mATe eka meTI zilA prApta karI. tyAMthI gADAmA bharAvIne e zilA tAraMgAjI upara magAvI jenA saMbaMdhamAM kavi pratikAsIme lakhyuM che ke- tyAra bAda mAmA dhIme dhIme cAlate ratha ghaNe mahine tAragAgiri upara paheze ane prekSakone Azcarya karAvanAra te mahAna zilAne ustAda kArIgAe ghaDavA mAMDI sUryamaMDaLane jhAMkhuM pADanArI kAMtivaDe traNa jagatane prakAzita karanAra prabhAvazAlI ane kadamAM ghAcuM ja meTu zrI ajitanAtha bhagavAnanuM navIna biba ceDA ja divasamA tiyAra thayuM ane lAkho mANasee maLIne A biMbane zubha divase maMdiramAM sthApana karyuM. - A pratiSThA mahatsava mATe saMghavIe moTe samAreha Ara. aneka dezamAM kukuma patrikAo mekalI. lAkha mANasenI mAnava medanI bharAI, jANe mAnane mahAsAgara ubharA hoya evI rIte mANaso AvyAM eTaluM ja nahIM gujarAtanA bAdazAhanI ujanA uparI adhikArI guNarAja ane ekarAja jevA rAjyamAnya puru hAjara hatA temaja rAva pUjAjInA sanike dareka jAtanI sevA ane cekI paheraga mATe hAjara hatA A lAkhe mAnavIonI hAjarIthI saMghapati govIdaprakRddhita ane AnaMdita thaye hate A mahAna mAnava medanInI vacce AcArya zrI masudarasUrijIe pratiSThA karI ane zrI ajitanAtha bhagavAnanuM biMba sthApana karyuM ane te ja divase paMDita jinamaMDanane vAcaka pada ApavAmAM AvyuM." saMghapani govIdanA A jIrNoddhAra pachI jagadaguru AcArya zrI hIravijaya sUrIzvarajInA ziSyaratna zrI vijayasenasUrijI mahArAjanA upadezathI tAraMgAjI tIrthane jIdvAra karAvavAmAM AvyuM, jenuM pramANa nIce pramANe male che. govIMda saghapatinI pratiSThAne lekha mULanAyakajInI pratimA upara A pramANe che. 27, f ..... navA varanga kurukapura vaicAI. ..RtifmaH (sena sA. sa. I. pR 454) eka bIjo lekha evuM sUcana kahe che ke 146 pahelAM mULanAyakajInI mUrtinuM parivartana thayuM hoya. 1, juo paTAvali samuccaya. " vinarAvarjanAra x x x . zcannArA dA " (pR 8282) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . - - ItihAsa ]. : 199 * tAragA ins waa sImA coghaM..... rUfifmAcAra pima devanI bhAyA jImaNukalyANa mATe ... mULanAyakanI banne bAju je jinamUrtio che temAM nIce pramANe lekha upalabdha thAya che. OM saMvata 1304 dvitIya jyeSTa su0 9 some sA0 dhaNacaMdra suta sA0 baddhamAnatatsuta sA0 lohadeva sA0 thehaDasuta sA0 bhuvanacandra padmacandraprabhRti kuTumbasamudAyazreyortha zrIajitanAthavi kAritaM / pratiSThita cAdI zrIdhaghoparipakramAgataH zrIjinacaMdrasariziSyaiH bhuvanacaMdramaribhiH // OM // saM. 1305 apADha vadi zukre sA0 barddhamAna suta sA0 lohadeva sA0 Asadhara sA0 tathA thehaDa suta sA0 bhuvanacandrapamacandraH samastakuTumbaayortha zrIajitanAthavi (vibaM) kAritaM / pratiSThitaM vAdIMdra zrIdharmaghoSasari paTTapratiSThita zrIdevendrasaripaTTakamAyAta zrIjinacandrasariziSyaiH shriibhuvnvArimiH ApaNe upara joyuM tema bhUlanAyakane lekha ghasAi gaye che chatAe eTalu te siddha thAya ja che ke atyAre vidyamAna zrI mUlanAyakajI mahArAja kumArapAlanA samayanA pratiSThita nathI temaja ApaNe AjubAjunI matinA je lekho ApyA che te enA parikaramAM che. ane lekhe eka ja dhaNInA che. pahele lekha vi saM. 1304 ne jeTha zudi 9 ne semavAra ne che bIjo lekha saM. 1305 aSADha vadi 7 ne zukravArane che. bIjA lekhamAM vAdI zrI dharmaSasUrinA paTTadhara zrI devendrasUrinuM nAma vadhAre che. bAkI bane lekhanI hakIkata lagabhaga sarakhI che. bane lekhano bhAvArtha A pramANe che. zAha dhanacaMdranA putra zAha vartamAnanA putra zAha lehadeva zAha Asadhara ane zAha cehaDa, temAM zAha zehaDanA putre zAha bhuvanacaMdra ane padmacandra e baMnee potAnA kuTuMbanA samudAyanA kalyANa mATe zrI ajitanAtha bhagavAnanI mUrti bharAvI ane tenI vAdIndra zrI dharmaghA - sUrinA paTTadhara zrI devendrasUri, temanI paTTapara parAmAM thayelA zrI jinacandrasUrijInA ziSya zrI bhuvanacandrasUrijIe pratiSThA karI sattaramI sadInA zrI vijayasenasUrijInA jIrNodhdhAra mATe vijayaprazaritamAM nIce pramANe ullekha maLe che. krIDA''zraye jayazrINAM zrImacchatruJjaye girau / uttuGgale tAraGge zrIvidyAnagare punaH // 59 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - tAraMgA : 20 : [ na nIne zrImIndropadezena manivegena mapadAma / jAtAnaganjanodvArA jIrNoddhAga anekagaH // 61 // (vijaya prazasti mahAkAvya sarca 2, pR. 60) alanAyaka zrI ajitanAthajI bhagavAnanI jamagI tathA DAbI bAjInI mUrtinA parikaranI gAdImAM dAyelA ane te upara joI gayA. AvI ja rIta mulanAyakanI be bAjue nIcenA bhAgamAM e kAussagIyA virAjita che. temanI nIcenI gAdImAM 3pa4 nA be lakhe che. emAM ekamAM mahAvIra bhagavAna sUnAzka che, bIjAmAM zrI AdinAtha bhagavAna sUlanAyaka che. banemAM bAra jimanA paTa che ane pratiSThA kereTa gacchanA AcArye karAvelI che. A banne kAusagIcA gayu ane pAlanapuranI vacce kherAluthI 10 mAIla ane pAlanapurathI 14 maDha dura calamagAmanI jamInamAMthI nIkaLelA che ene ahalAne padharAvyA che. banne smRtinI banne bAju ane upara thaIne kula agiyAra munie che ane bAramI sUni mRlanacakanI che, ema be bhaLI cevAzI saMpUrNa thAya che nIce lakha bhUlanAthajInA gabhArAnI bahAra sabhAmaMDapanA bahAranI bhAganA che koyAMnA maMdiranA pravezaddhAranI banne bAjInA be meTA gekhalAmAM padmAsanI na khodAyelA che. ane tene sarakhA ja che. mAtra ekamAM zrI nimanAijInuM nAma che ane bIjAmAM zrI ajitanAthajItuM nAma che, mATe eka ja lekha che ane lekhA eka javAnA che ane pratiSThA pazu eka ja AcAryazrInA hAthe thayelI che. * svani zrIvikramamaMcana 1284 varSa phAlguNazudi 2 kho zrImahAhilapugyAnanda prAgyATAnvaya pra(muna Ta0 zrIcaMDapAtmana 3. zrI caMDanAyAdAMgaja ThazrI momananuja Ta0 zrIzArAjanaMdanena Tha0 zrIkumAradevIkusInabhRnana maha aMNigaI zrImAladevayAgnujena maha zrItajapAlAnajanmanA gaMdhapanigahAmAnya zrIvastupAlana AnmanaH puNyAmivRddhaya iha tAraMgakapatrana zrIjinamvAmIdavacanye zrIAdinAyajinavitrAlaMkRta uttakamida kAgniM 11 pratiSThita zrInAgandragaccha maTTAraka zrIvijayasenasarimiH / / vikrama saMvat 1ra88 ma kava di bIja ne ravivAra aNahilapura pATaNanivAsI Thakakura saMghanA putra rasada: putra Tha0 minA putra Tha0 AzA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] tAragA H 203 : rAjanI patnI ThakurANI kumAradevInI kukSIthI utpanna thayelA matrI luNIga tathA matrI mAladevanA nAnAbhAI ane mahAmAtya tejapAlanA vaDIla andhu saMghapati mahAmAtya vastupAle peAtAnA puNyanI abhivRdhdhi mATe zrI tAragA parvata upara zro ajitanAtha devanA maMdiramAM zrI AdinAtha jinabi'khathI ala'kRta ( bIje zro neminAthajanama'bathI ala'kRta) A geAkhala karAvyA ane te bannenI pratiSThA nAge'gacchIya bhaTTAraka zrI vijayasenasUrijIe karAvI hatI A geAkhalAmAM atyAre te yakSa yakSiNInI mUrti che. saMvata 1822 nA jyeSTa zuda 11 cAra budha zrIrISabhasvAmIpAdukA sthApitA zrItapAgacchabhaTTAraka zrIvijaya dharmasUrIzvarasAjJAya zrImAlagacche saMghavI tArAcaMda phatecaMda pra0 A lekha tAra'gAjI paryaMta upara Avela kaiATIzilAnA moTA madiramAM meTI devakulikA che temAM vacce ceAmukhajInI cAra jinamUtiyA che ane tenI nIcenA bhAgamAM cAre tarapha thaIne pagalAM joDI 20 che. dareka pAdukAo upara je lekha upara ApyA che tene lagabhaga maLatA lekhe che jethI badhA lekhA nathI ApyA. A lekha eka vastu bahu ja suMdara rIte pratipAdana kare che ke-keATIzikSA ane e devakulikAo zvetAbara jaina saghanI ja che. zvetAMbara AcAryAe tyAM pratiSThA karAvI che ane zrImAlI jJAtinA zrAvakAe (zvetAMbara jaine ) mUrtie, maMdira ane pAdukAe karAvI che mATe kreTizilA e zvetAMbara jainetu' ja sthAna che, sudara dazya ATalA prAcIna itihAsa joyA pachI ApaNe mukhya madira tarapha vaLIe. talATIthI eka mAila caDhAva caDyA pachI gaDhanA pazcima daravAjo Ave chaeN. daravAjAmAM pesatAM jamaNI taraphanI tenI bhIMtamAM gaNezanA AkAranI kAI yakSanI mUrti che, ane DAkhI tarapha koi devInI mUrti che. AvI ja e mUrti mULa maMdviramAM javAnA pahele daravAje adaranA bhAgamAM che. A uparathI anumAna karI zakAya che ke maMdiramAM pesavAnA daravAjAnI mAphka gaDhanA daravAjo nA taraphathI thayeA haze gaDha sudhI AvyA pachI zarUAtamAM pUrva tarapha ane pachI agni kANumAM lagabhaga a mAIla cAlIe tyAre uparanA madiranAM darzana thAya che. prathama digaMbara dharmazALA Ave che ane tenI joDe ja zvetAMbarIya dharmazALA ane madiramAM javAne uttara daravAjo daSTigeAcara thAya che. mukhya maMdiranuM mukha ane mukhya daravAjo jo ke pUrva sanmukha che tathApi leAkeAnI AvajA uttaranA dvArathI thAya che. at Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAraMgA : 202 : meM jaina tIrthonA * A suMdara ane bhavya prAsAda daSTie paDatAM ja surakAine atyaMta mAna thAya che ane pUrvanA mahAna dAnavIra dhaniSTha puzALI jIvAtmAee karAvelA puNya kArya mATe svataH dhanyavAdanA uccArA nIkaLI jAya che. A maMdiranI UMcAi jeTalI UMcAi bIjA phaiAi madiranA nathI. e vAtanI kharI satyatA najare jonArane jaNAya Ave che. AvI UMcAI ane vizALa gherAvAvALu derAsara nemAM te khIje kAMce nathI ja pannu samasta hindusthAnabharamAM AvuM AlIzAna madira haze ke kema tenI zaMkA thAya che. khUDAranA dRzyathI ja ATalu badhu Avyaya thAya che paNu te prAsAdanI bArIka ke|taraNI tathA namUnedAra bAMdhaNI tapAsavAthI hindustAnanA kaLAkuzaLa - zilpazAstrIonI kharI khUbInI jhAMkhI thAya che. sadiranAM darzanamA madira banAvavA mATe rAjA kumArapALe keTalA rUpIyA kharca karyo haze tenI noMdha maLatI nathI, paNa kArIgarI uparathI ajIta dravya kharavyu dveze ema anumAna thAya che. maMdira upara je dhvajAdaMDanI pATalI che te eka khATalA jeTaThThI lakhI paheALI che. nIcethI jonArane te nAnI lAge te svAbhAvika che. zrI ajitanAtha prabhunI alaukika pratibhAvALI, manehara, bhavya ane suMdara mUrtinA darzanathI mana ane AtmA khUba AnaMda pAme che ane ghaDIbhara duniyAnA duHkhe! bhUlI javAya che. prabhunI smRti eka se eka AMgaLa karatAM meTI che ane nIsaraNI upara carTIne lalaSTa upara tilaka thAya che. madiranI UMcAI cALaNI hAthathI vadhAre che, tenA pramANamAM jADAi paNu mAluma paDe che. 6 - gama'Dapa paDyuM ramaNIya banele che. cabhakSAenI jADAi ghaNI che. maM diranI aDhArano bhAjI dIvAlemAM cAre bAju gaja para ane hAthI para lAgelA hAthI gheADA pattharamAM kAtarelA che. A sadiranI kArIgarI ane suMdaratA dekhavAthI ghaDIbhara AtmAta Anada maLe che, jANe deve e banAvelu madira na hoya tema lAgaNI thai Ave che, ane madira banAvanAra zilpazAstrIe tathA aDhaLaka dravya kharcanAra mahArAja kumArapALa, tenA pratieAdhaka zrImAna hemacandrAcAyaH ane gevidha savavI mATe dhanya dhanyanA zabde sukhamAMtho sarI paDe che. bhUlabhUlAmaNI -- 18 mukhya madimAM eka khAju upara javAnA raste che. A madiranA traNu mALa che paNa bhUlabhUlAmaNI evI che ke sAdhAraNu mANusa jaI zakate nathI. TTIvA lIdhA sivAya koI jai zakatuM nathI. vaLI eka sAthe traNucAra mAjIse karatAM vadhAthI jai zakAtuM nathI. kAcApocA mAsa te ekale jatAM jatAM gabhAI pAdeza cAlye Ave che. anatAM sudhI mALaene e bhamatIyI AgaLa lai javA te salAhakAraka nathI. bhUbhUsaNInI banAvaTamAM bhUmI che. kArIgaranI kiMmata ahIM ja thAya che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - ItihAsa ] ' : 203 : tAraMgA kegara lAkaDuM '; ' * * * * * A bhamatamAM eka uttama prakAranuM lAkaDuM vAparavAmAM AvyuM che te kegaranuM lAkaDuM kahevAya che moTA moTA jabarA lAkaDAnA cokaThAM goThavI dIdhAM che. jyAM juo tyAM kegara ja jovAmAM Ave che, khUbI e che ke A lAkaDuM agnimAM baLatuM nathI, UlaTuM temAMthI pANI chUTe che. ATalAM badhAM varSo thaI gayAM chatAM temaja vizAlakAya maMdirane ATalo badho bhAra hovA chatAM te lAkaDA jevAM ne tevA ja dekhAya che. naMdIzvara ane aSTApadanAM darzanIya jinamaMdira mULa maMdirane pharate vizAla eka che. AgaLanA bhAgamAM 3-4 madira che. te paikI ekamAM ja pradIpa vagere sAta dvIpa ane samudro valayAkAre batAvI 'AThamAM naMdIzvara dvIpamAM (para) caumukhavALI (52) nAnI sudara derIo che. bIjA maMdiramAM madhya bhAgamAM ArasanuM suMdara samavasaraNuM banAvyuM che, tenI pharatI aSTApada ane sametazikharanI racanA bahu ja sarasa karI che. temaja 14para. gaNadhara pagalAM ne sahastrakUTanAM nAnAM caitya bahu ja darzanIya che. aSTApadanI racanAmAM rAkSasarAja laMkAdhipati rAvaNu ane maMdodarI, vIza tIrthakara bhagavAne samakSa je addabhuta bhakti kare che te prasaMga che. temaja samavasaraNanI racanA, pUrva tarapha navapadajInuM maMDala, pazcima tarapha lebhiyAnuM, madhubajUnuM ane kalpavRkSa tathA dakSiNa tarapha cauda rAjalaka vagere dazya upadezaka ane bedhaka che. A badhI racanAo zAMtithI joI vicAravAlAyaka che. tenI bAjumAM ja mukhajInI derI che. pAchaLanA bhAgamAM be nAnI derIo che. ekamAM zrI ajitanAtha bhagavAnanI pAdukA che, bIjI derImAM traNa pAdukAyugma che. ekaMdara tIrtha parama suMdara ane zAMtinu dhAma che. zAMtiIcchuka mahAnubhAvoe jarUra ahIM AvI tIrthayAtrAne lAbha levA jevuM che * atyAre kaliyugamAM ApaNAM pAMca mukhya tIrthomAnuM A eka tIrtha gaNAya che. zatruMjaya, giranAra, AbU, sametazikhara ane tAragAjI pAMca mukhya tIrtho gaNAya che vividhatIrthakalpakAra mahAtmA jinaprabhasUrijI paNa 84 mahAtIthe gaNatarInIM ApatAM lakhe che ke "rAne vizloTIfustrAva zrI ajita A ullekha paNa tAraMgajInI prAcInatA ane mahAtItAne sUcave che. ane "tAraMge zrI ajita juhAra" (sakalatIrtha vaMdanA) paNa e ja sUcave che. siddhazilA - have tAraMgAjI upara je siddhazilA ane keTIzilAne ullekha zarUAtamAM vadhe che tene paricaya karI laIe. mULa maMdiranI uttara dizA tarapha eka TekarI che je siddhazilA tarIke prasiddha che tyAM jatAM rastAmAM eka jUno kUvo ane kuMDa Ave che. kUvAmAM kacaro bharela Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA : 204 : [ saina tIrthone che ane iMDamAM te pANI bhareluM che. kuMDanI sAme eka hanumAnanI derI AvI che. kuMDanI bahAra patthara upara eka zilAlekha che, je vAMcI zakAtuM nathI. siddhazilA maLa madirathI a mAIlathI vadhu dUra che. raranAmAM aneka khaMDita nAnI nAnI namUtio paDI che. temaja guphAo ane moTA meTA patthara pahelA paNa ApaNI najare caDe che, siddhazilA upara vetAMbara mukhanI ane pagalAMnI derI che. ahIM anaMta munij-sAdhumahAtmAo siddhipadane pAmyA che tethI ja sidhdhazilA kahevAya che. A bAju eka digaMbara jaina derI paNa navI banI che. keTIzilA. mULa maMdirathI dakSiNa dizAmAM jatAM eka taLAva ane pAse ja eka ke Ave che tyAMthI kerizilA tarapha javA mAge Ave che TekarI ucI che. rastAmAM guphAo Ave che. be pattharanA banelA moTA khaDakamAMthI rastA nIkaLe che. A dekhAva bIhAma ane Azcarya pamADe tevo che. keTIzilAnA mukhya sthAnamAM zvetAMbara jaina saMghanI banAvelI suMdara bheTI devakulikA che. emAM vacce mukha), cAra dizAmAM birAjamAna cAra mUtio che. tenI nIcenA bhAgamAM cAre tarapha thaIne pagalAM jeThI 20 (vIza) che. dareka pAdukAo upara saM. 19ra nA jeTha zrada 15 ne budhavAranA TUMkA TUMkA lekhe che. badhA lekhe eka sarakhA hovAthI ane badhAne bha va sarakho hovAthI eka lekha nIce utaryo che. "saMvata 1822 nA jyeSTha zuddha 11 vA budha zrI rI(RopamamvAmipAdukA myApitaM (tA) 'zrItapAgacche' bhaTTAraka zrIvijayadharmasUrIzvarasAvAya zrImAlagacche bhaMvarI sArA ja . . (zrI jaina satyaprakAza, pu. 1, aM. 2, pR. 6, 7, 68. prAcIna yaMkha saMdhu sa. pU. pa munirAjazrI jayanavijyajI mahArAja) A sivAya eka bIjI de che. vAstavamAM e derI TavetAMbara jaina saMghanI ja che ane temAM mUlanAthajInI mUrti zvetAMbarI che kintu digaMbaree samatvane vazIbhUta banI e munine kara ghasI nAMkhe che e spaSTa dekhAya che. arDathI AkhA pAtuM dazya ba ja ramaNIya, manahara ane paramaprabhedaprada lAge che bhAvike saMdhyA samaye ahIMnAM ramAya ra levAmAM tallIna thaI jAya che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 205 : tAra mA A kaTIzilA upara kahe munivaree kevaLajJAna pAmI sidhipada prApta karyuM che, tethI ja A sthAna keTIzilA kahevAya che. hIrasobhAgya mahAkAvyamAM A keTIzilA mATe nImna ulekha maLe che. " grAmi rivi zodizikA saritA svayaMvaro vIva zivAmbumAkSI pANigrahe koTimunIzvarANAM // " eTale keTIzilA evuM nAma sArthaka che. pApapuNyanI bArI mUla maMdiranI pUrva dizAmAM ardho mAIla upara eka TekarI che je pApapunyanI bArInA nAmathI oLakhAya che. A TekarI upara jatAM rastAmAM pANInAM jharaNAM, vRkSonI ghATI chAyA, bagIcA, caMdana vagerenAM vividha jhADe najare paDe che. prAcIna kALanI ImAratenA pAyA tathA bhIMte vagere dekhAya che A badhA uparathI ema lAge che ke prAcIna samayamAM ahIM eka vAra manuSyonI saghana vastI haze. TekarInI Toca upara eka derI che, emAM eka pratimAjInuM parikara che jenA upara 1ra4pa vaiizAkha suda 3 ne lekha che. lekha vaNe ja ghasAI gaye che A pattharavALI derInI nIce eka guphA che. emAM navIna pAdukAo sthapAyelI che. A guphA pAse tathA TekarIne rastAmAM je purANI moTI moTI ITe paDelI che te valabhIpuranA bedakAmamAMthI nIkaLelI ITe jevI ane evA mApanI ja che, je A sthAnanI prAcInatA siddha kare che. A siva ya rUThI rANIne mahela, bagIcA, guphAo, jharaNuM vagere aneka vastuo jevA lAyaka che. vetAMbara maMdiranA kampAunDa bahAra suMdara vizAla na dharmazALA che. tAMbara maMdiranA ane dhama zALAnA killAnI bahAra digaMbara maMdira ane digaMbara dharmazALA che. vetAMbara jana sa the udAratAthI ApelI bhUmimAM tenuM nimAM thayeluM che A tAraMgA tIrtha javA mATe mahesANA jaMkazanathI vIsanagara, vaDanagara thaI tAragAhIla sTezana sudhI relave jAya che. sTezana para suMdara zvetAMbara jaina dharmazALA che. hamaNAM bIjI sArI dharmazALA, madira, upAzraya bane che. sTezanathI deDha gAu dvara talATI che. tyAM che. jaina dharmazALA che. - talATI javA mATe vAhananI sagavaDa maLe che. upara javAne raste ardhAthI paNa kalAkano che. upara bhAtuM apAya che. upara javAno rasto paNa sAre che. dUrathI ja mahArAjA kumArapAle baMdhAvela bhavya jinamaMdiranA zikharanAM darzana thAya che. upara tAMbara na dharmazALA, upAzraya, vAMcanAlaya ane bhejanazALA vagere badhI sagavaDa che. tIthane saMpUrNa kabaje ane vahIvaTa atyAre zeTha ANaMdajI kalyANajInI piDhI (amadAvAda) saMbhALe che. ahIMnI vyavasthA prazaMsanIya che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - -- - - IDaragaDha [[na tIrthane iDaragaDha prAcIna je tIrtha che. hAlamAM iDara mahIkAMThA ejansInA cha tAlukAmAMthI nAnI mAravADanuM mukhya zahera che mahIkAThA rAjadhAnInuM pAnuM mukhya zahera che. A mAravADa tAlukAmAM 44 gabha thAvAnI vastIvALAM che. A tAlukAmAM 50 jinamaMdira, 21 upAzraye ane 21 dharmazAlAo AvelI che. A 48 gAme padI ekalArA ane TITeImAM sAdhAraNa pustaka bhaMDAra che, IDaramAM tethI sAro pustaka bhaMDAra che. prasiddha tIrtha pisInA paNa A prAMtamAM ja AveluM che. tAraMgA ane kuMbhArIyA paNa A prAMtamAM ja gaNAya che. IDaramAM pAMca dharmazALAo, pAMjarApoLa, pAThazALA, tathA nIce pAMca suMdara jinamadire che. guDha upara chedvAranuM kAma cAle che. pR pA AcArya mahArAja zrI vijayakamalasUrijInA upadezathI A uDhAnuM mahAna kArya ghaNA samayathI cAlu che have pUruM thaI gayuM che. chatAMye ja DuM kAma cAlu ja che. baIkaratIrthanI prAcInatA - IDaramAM mahArAjA saMpratie baMdhAvelA jinamaMdirano ullekha maLe che, "sa pratirAjAexx puna IDaragaDha zrIzAntinAthane prAsAdabiganipajA." (jena kenpharansaherane 1915 ne khAsa etihAsika aka pR kukapa-236) tyArapachI mahArAjA kumArapAle A maMdirane jIrNoddhAra karAvyo ane tenI pAse ja pite bIjuM maMdira banAvyuM. prAcIna tIrthamAlAmAM A maMdirane ullekha maLe che. tenA kartA kharataragacchIya zrI jinapatisUrijI che. "iDaragirI nirviSTaM caulukyAdhipakAritaM jinaM prathama " mahArAjA kumArapAle IDaragaDha upara AdinAtha bhagavAnanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. suprasiddha guvavIkAra AcArya zrI munisuMdarasUrijIe mahArAjA kumArapAle baMdhAvela IDaranA zrI RSabhadevajInuM kSetra banAvyuM che. temAM temaNe kumArapAle baMdhAvelA maMdiro ane pAchaLathI tene jIrNoddhAra karAvanAra zrAvaka goviMdane paNa ullekha karyo che tapAgacchIya AcArya zrI rAmasudajInA upadezathI IDaranA dharmapremI dhanAtra zrAvaka vIsale udepura pAsenA delavA DAmAM nadIzvara paTTa banAvyuM hatuM; mandiramAM pratiSThA karAvI hatI. vizalarAjane vAcaka pada ApavAne utsava karyo hato ane cittoDamAM zrI zreyAMsanAthajInuM maMdira baMdhAvyuM hatuM te visala zeTha IDaranA ja hatA. zriyApadaM saMpadupetanAnAmahampanobhAkalitAlakSmI / / prottuMgadurgapravirAjamAnamiyadiDaranAma puraM samasti // " 1 delavADA e ja prasiddha devakulapATaka che. atyAre paNa tyAMnA madinA A. zrI semasurIjIe pratiSThita karelI sudara mUnio, zilAlekhevALI che, temaja dhAtumanie paNu A ja sUrijInI pratiSThita kakSI ghaNI maLe che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] [: 207 : IDaragaDha * govinda saMghapatieka IDaragaDhamAM mahArAjA kumArapAle baMdhAvelA jinamandirane jIrNodhdhAra karAvyuM hatuM tene ulekha semasaubhAgya kAvyamAM maLe che. "yaH parvatopari gariSTamatiH kumArapAlovarezvaravihAramudAracittaH jINaM sakarNa karavAnaghavAranavAra dravyana vasuna samudhArA" (sarga 7, 10) je maTI buddhivALA, udAra cittavALA, vidvAnomAM indrarUpa ane nirdoSa vAsanAthI yukta evA goviMda sAdhue ghaNu dravya kharco parvata upara rahelA kumArapAlanA jIrNavihAra-prAsAdane sArI rIte uddhAra karyo. semasaubhAgya kAvyamAM IDaranA zrI kaSabhadevajInA maMdiranuM suMdara varNana che. mahAna vidvAna, aneka graMthanA racayitA zrI guNaratnasUrijIe IDaramAM vi. saM. 1466 mAM kiyAratnasamuccaya graMtha banAvyo hate padaramI zatAbdimAM zrI sumatisAdhu sUrijInI AcAryapa vI IDaramAM thaI hatI. mahAna kidhdhAraka AcArya zrI A vimalasUrijIne janma vi. saM. 1547 mA IDaramAM ja thayA hatA. IDarI nayari huo avatAra, mAtA mANekakukSi mahAra. sA mevA kulikamaladiNa da, zrI ANaMdavimalasUri (zrI vinayabhAvakRta sajajhAya) zrI somavimalasUrijInI AcArya padavI paNa ahIM ja thaI hatI IDaramAM suprasidhdha vidvAna upAdhyAya zrI zAnticaMdrajIe digabara bhaTTArakavAdIbhUSaNa sAme IDaranareza nArAyaNarAvanI sabhAmAM vAdavivAda karI jayapatAkA meLavI hatI. juo te hakIkatane lagatuM kAvya. tAsa sIsa vAcakavarU zAMticadra gurUsIphare che suragurUnI pari jINI vidyAI rAkhI jagamAM lIhare , rAya nArAyaNarAjasabhAI IDiranayarI majhAre re , vAdIbhUSaNa dipaTa jItI pAmyA jaya jayakAra re A zAMticaMdrajI jagaddaguru zrI hIravijayajInI sAthe akabarane pratibaMdha ApavA gayA hatA. sUrijInI pachI paNa akabara pAse rahyA hatA ane jIvadayAnAM aneka zubha kAryo karAvyAM hatA. vizeSa mATe juo temaNe banAvela kRpAkeza kA. IDaramAM esavAla vaMzamAM bhUSaNarUpa vatsarAja zrAvaka hatA. temane rANuM nAmanI suMdara strI hatI tenAthI gevinda, vIsala, akUsi 9 ane hIre nAmanA cAra putra thayA hatA. temA godi rAyamAna hatuM. temaNe zatruMjaya, sopAraka Adi tIrthanI yAtrA karI hatI ane tAra gAjInA mandirane bahAra karAvI zrIsamasudarasUri pAse ajitanAtha prabhunImatinI pratiSThA karAvI hatI vIsala cittoDanA rAjA lAkhAne mAnItuM hatuM ane teNe citoDamAM maMdira baMdhAvyuM hatuM (mesaubhAgya prAdhya sarga da) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - - IDaragaDha : 298 : [ raina tIrthone temaja mahAprabhAvika AcArya zrI vijayadevasUrijIne janma paNa 1656 zAkha zu. 4 ne somavAre IDaramAM ja thaye hate. IDaramAM zrI vijayadevasUrijIe traNa pratikAo karI hatI "iyaddharAjyanagare svAvatAreNa sundare / pratiSThAtritayaMcakre yena mariSu cakriNA / / jINe zrImayugAdIze yavanaivyagite sati / tatpade sthApito yena nUtanaH prthmprbhuH||" (vijayaprazastinI chelI prazasti, leka 14, 15) vi saM 1981 mAM vaizAkha ru. 6 ne somavAre IDaramAM u. zrI kanakavijayajIne vijayadevasUrijIe AcAryapada ApI, vijayasiMhasUri nAma sthAyI pitAnA paTTa upara sthApyA. vijyapradaritanI TIkAne prAraMbha IDaramAM ja karavAmAM Avela. vAcaka zrI guNavijayajIe guvAvalInA pariziSTarUpe eka prabaMdha lakhyo che ane temAM zrI vijyadevasUrijInuM vRttAMta ApyuM che, temAM jaNAvyuM che ke-" AcArya zrI vijayadevasUrijInA upadezathI IDaranA rAjA kalyANamalle raNumalala kI nAmanA zikhara upara eka bhavya jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM te adyApi vidyamAna che." AcArya zrI vijayadevasUrijI jyAre pitAnI janmabhUmi IDaramAM cAturmAsa hatA tyAre aneka prakAranA dharma mahetsa thayA hatA tyAMnA rAjA kalyANamaDala temane upadeza sAMbhaLI jaina dharmane anurAgI banyuM hatuM ane tenI samasa mahAtarSika zrIpadmasAgara gaNie brAhmaNa paMDitene vAdamAM harAvI jayapatAkA meLavI hatI. vijayadevasUrijIe ahIM 64 sAdhuone paMDitapada ApyuM hatuM. * IDaragaDha upara zatrujya ane giranAranI racanA hatI e ullekha maLe che. juo - ami nagarani vijApurI sAba laI nivasi ri tihAM thApyA zetruMjagirimAri te vaMdu huM atisukhakAri" have je raNamalla cekkanuM pAna kahevAya che te giranAranuM rUpaka che. ahIM vijayadevarijanA upadezathI IDaranA rANu kalyANamale jaina maMdira baMdhAvyuM hatuM. A maMdira vetAMbara jaina maMdira hatuM atyAre te ceDA varSothI temAMnI mUrtio upADI levAmAM aAvI che. divase divase khaMDita thatuM jAya che. A maMdira AkAramAM nAnuM che te paNa dekhAvamAM bhaLyuM che. A maMdira uparanI agAzI upara caDhIne jotAM A pahADa bahu ja suMdara rIte dekhAya che. nIcenuM IDara zahera paNa AkhuM dekhAya che. zvetAMbara jaina maMdha ane sAthe ja IranA jena saMdhanI pharaja che ke AvA eka prAcIna sthAnano jarUra chehAra karI prAcIra tIrthamAnI gaya. che Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 209 : iDaragaDha upAdhyAya zrI vinayavijayajIe IndutarUpI kAvya patra zrI vijayaprabhasUrijI upara lakhela temAM IDarane ullekha ilAduge karyo che. AvI rIte IDara-IlAmAM aneka AcAryonI janmabhUmirUpa ane prAcIna zvetAMbara jaina tIrtha che. (vizeSa mATe jUo ne yuga, 1982 mAgazarane aMka, IDarano saMkSipta itihAsa pR.142 thI 151) vartamAna iDara IDara atyAre sArI AbAdIvALuM zahera che. jo ke atyAre rAjadhAnInuM zahera himmatanagara thavAthI gAmanI ronaka ane AbAdImAM thoDe pharaka paDa che chatAMye prAcIna rAjadhAnI jarUra najare jovAlAyaka che. jenI vastI sArI che. vizAla traNa mALane bhavya upAzraya che. bIjA paNa nAnA nAnA upAzraye che. gAmamAM suMdara pAMca jinamaMdira che. zItalanAthajI, rISabhadevajI, citAmaNijI ane be goDIjIpArzvanAthajInAM che. IDara AvavA mATe amadAvAdathI prAMtIja-kheDabrahmA relave lAIna jAya che. emAM IDara relve sTezana che. gAmathI sTezana thoDuM dUra che. zaheramAM javA mATe vAhana maLe che. zaheramAM yAtrike mATe zvetAMbara jana dharmazALA che. tyAM badhI sagavaDa maLe che. zaherathI IDaragaDha-DuMgara mAIla dUra che. rastAmAM jatAM rAjamahela vagere Ave che. talATI pAse pahoMcatAM DuMgara bahu ja bhavya ane raLIyAmaNe dekhAya che. DuMgara caDhAva lagabhaga eka mAIlane che. vacce eka suMdara rAjamahela Ave che. AgaLa jatAM visAmAnuM sthAna - 1. iDara prAMtIja ane tenI AjubAjumA vetAMbarIya hubaDa jenI vastI paNa sArI che. teo vAgaDhanI gAdInA zrIpUjyane mAne che. iDaramA vetAMbara habaDAnI vastI sArI che ane temanA maMdiramAM jagadaguru zrI haravijayasUrIzvarajI ane temanA ziSyavarganI pratiSThita sudara darzanIya jinamUrtio paNa sArI saMkhyAmAM che. 2. IrigaDhanI taLeTImAM paNa pahelAM zrI pArzvanAthajInuM maMdira hatuM. pachI AgaLa jatAM "khamaNusahI'nuM sudara jaina maMdira AvatuM hatuM. tyAra pachI AgaLa upara jatA gurUzvara paramAtapAsaka mahArAjA kumArapAle baMdhAvelathI RSabhadevajInuM bhavya maMdira AvatuM hatuM. A maMdiranuM nAma "rAjavihAra (rAjAe baMdhAvelu hovAthI) kahevAtuM. ane tyAMthI (rAjamadiranI pAse ja) bAgaLa nI izvare suMdara jinamaMdira baMdhAvI vi. saM. 1573 mAM zrI ajitanAtha prabhunI mUrtinI pratiSThA A. zrI lakSmIsAgarasurIzvarajI pAse karAvI hatI. A vakhate IDaramAM traNane AcArya padavI, chane vAcaka padavI ane AThane pravatinI pada apAyo hatAM. Aje A maMdiro musalamAnonA humalAthI naSTa thaI gayAM che. mAtra ItihAsanA suvarNa pAnAmAmAM tenI taidha rahI che. 27 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IDaragaDha : 210 : jaina tIrthane Ave che ane tyAMthI ja ahIMnA vizAla jaina maMdiranI ghumaTIonI ghaMTaDIonA mIThA nAda saMbhaLAya che maMdira bahu ja suMdara ane bhavya che. bAvana jinAlayanuM A bhavya jaina maMdira pahADa upara paramazAMtinuM dhAma che. AtmakalyANaartha mahAnubhAve AtmazAMti ekAtane AhUlAda ane AnaMda levA ahIM Ave ane lAbha the. maMdirajInA jIrNodhdhAranuM kAma pUrNa thayuM che. atyAra sudhImAM be lAkha ane trIza hajArane kharca dvAramAM thayela che. suMdara Arasane bhavya ceka ane bahAranA eTalA uparathI uThavAnuM mana nahiM thAya. mUlanAyakacha zrI zAMtinAtha bhagavAnanI prAcIna pratimA che mUla madira zrI saMpratirAjAe karAveluM. tyAra pachI vacharAje, mahArAjA kumArapAle, gavadaghavIe, ane caMpaka zAhe uddhAra karAvyA hatA ane chelle udhdhAra hamag zrI vetAMbara jaina saMghe karAvyuM che. sAme ja suMdara vetAMbara dharmazALA, bagIca vagere che pachavADe guphA che, AthI paNa upara jatAM raNamallacenu prAcIna vetAMbara madira tathA eka bIjuM khaMDiyera maMdira vagere darzanIya che aDIthI zrI kezarIyAjInI yAtrAe javA mATenI sIdhI meTara jAya che A sivAya vaDAvalI ane ahamadanagaranA himmatanagara) suMdara jaina maMdiro paNa darzanIya che himmatanagarane kilale bAdazAhe ahamadazAhe 14ra7-28 mAM badhAvela che. IDara TekanI rAjadhAnInuM zahera che temaja iDarathI daza mAIla dUra pisInAjI che te paNa darzanIya tIrtha che. iDarane prAcIna rAjayaza IDarazAM sAtamA saikAmAM harSavartana rAjA ha. tenuM rAjya te nAnuM hatuM, paraMtu atyAranA IDaranareza pitAne sisodIyA kahevaDAve che. mUlamAM A rAjyanI sthApanA I. sa. nA cha sakAnI madhyamAM valabhIpuranA zilAditya rAjAnA vaMzaja guhAditye karI hatI tenA vaMzajo gehaleTa kahevAyA ane temaNe pAchaLathI mevADamAM gAdI sthApI siIiyA nAma dhAraNuM karyuM je Aja sudhI sIsodiyA tarIke prasiddha che. vartamAna gAdInI rathApanA bApA rAvalanA hAthathI cittoDamAM thaI hatI IDaragaDha gujarAtanA prasidhya gahemAne eka kahevAya che ane eka samaye A gaDha abhedya jevagaNane haze mATe ja gujarAtamAM gavAya che ke "IDara gaDha jIyA he mANArAja" temaja ". ame IDarIyo gaDha jIyA re Anada bhalA" hoMzathI gAya che. IDaragaDhanI vyavasthA mATe tAMbara saMgha taraphathI zrI zeTha ANaMdajI maMgaLajInI peDhI(IDaranI sthApanA karavAmAM AvI che. A peDhI tIrthanI pUrepUrI dekharekha rAkhe che. IDaragaDha uparanI vetAMbara jaina dharmazALAnI jamIna IDarasTeTanA mahArAjA himmatasiMhajIe 1973 na jeka zu. 11 I. sa. 1-6-1917 nA zukravAre bheTa ApelI che jenuM jAheranAmuM IDaragaDhanA bAvana jinAlayanA jIrNoddhAranA riporTanA pR. 54-55 mAM pragaTa thaela che. tIrtha khAsa yAtrA karavA lAyaka che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . . ItihAsa ] : 21 : pizInA pezInA pArzvanAthajI" iDarathI lagabhaga cha gAu dUra thI kesarIyAjInA raste A tIrtha AvyuM che. ahIM suMdara vizAla dharmazALA che ahIMnuM prAcIna maMdira bAramI sadImAM-mahArAjA kumArapAlanA samayamAM banyAnuM kahevAya che. mUlanAyaka zrI pArzvanAthajInI sADA traNa phuTa UMcI suMdara jinapratimA che pratimAjI sammati mahArAjAnA samayamAM che. A pratimAjI AjathI lagabhaga bAra varSa pUrve ketheranA jhADa nIcethI nIkaLI hatI. tyAM bhavya gaganacukhI madira banyuM. tyArapachI kumArapAlanA samayamAM pharIthI suMdara madira banyuM pachI paNa avAranavAra jIrNodhdhAra thayA che. atyAre paNa jINodhdhAranuM kAma cAle che. mUla mandiranA be paDakhAmAM be suMdara zikharabadhdha maMdira che, jemAM zrI pArzvanAthajI vagere 14 mUtio che, ane dhAtumaya cAra suMdara pratimAo paNa che. AvI ja rIte sAmenA bhAgamAM paNa be zikharabaddha maMdira che, jemAM zrI saMbhAvanAthajInI ane zrI neminAthajInI zyAmavaNI manohara mUtio kramaza: mUlanAyaka che. A sivAya bIjA paNa sudara jinabiMbe che, temaja dhAtumatio, paMcatIthI, viza vaTA vagerenI mUrtio che jenA upara saM. 1201 thI sattaramI sadInA uttarArdha sudhInA lekhe maLe che. pratiSThAkArakamAM zvetAMbara tapAgacchIya zrI ANaMdavimalasUri zrI vijayasiMhasUri, zrI lakSmIsAgarasUri, zrI vijayahIrasUrijI ane zrI vijayadevasUrijInAM nAme vecAya che. tIrthanI vyavasthA vetAMbara saMgha taraphathI zrI pozInA pArzvanAthajInI peDhI kare che. zvetAMbara jaina saMgha taraphathI jIrNoddhAra thAya che. atyAra sudhImAM trIza hajAra rUpiyA kharcAyA che ne kArya cAlu che. saM. 1976 mAM surisamrATu A. zrI vijayanemisUrijInA netRtvamAM amadAvAda-nivAsI zeTha sArAbhAI DAhyAbhAIne kezarIyAjIne saMgha nIkaLyo hato, te saMgha ahIM Avela ane sUrijI mahArAjanuM A tIrthanA uddhAra mATe lakSa e cAyuM. tyArapachI jIrNoddhAranuM kAma cAle che. ahIMnA havApaNuM sArAM ne nirogI che ane ahIM brAhmI ghaNI thAya che. atyAre ahIMnA tIrthanI vyavasthA IDaranA jaina saMghanI zeTha ANaMdajI maMgaLajInI peDhI sabhALe che. ahIM eka paNa zrAvakanuM ghara atyAre nathI. meTA pizInAjI khareDI sTezanathI 15 mAIla dUra eka bIjuM ke je moTA pezInAjI kahevAya che tenuM tIrtha Avela che. ahIM paNa sampati mahArAjAnA samayanuM prAcIna maMdira che, je darzanIya che. dharmazALA che. ahIM suMdara bhavya pAMca madiro che, jene jIrNodhdhAra amadAvAdanI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI tathA ya gamensa jaina Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - 59lavIyA pArzvanAtha [ jaina tIrthonA sAyaTI karAve che. AnA maMdiranI mUrtio paNa prAcIna, bhavya ane manahara che. A meTA pizInAjathI kuMbhArIyAjI bAra gAya dara che. IDarathI kesarIyAjI jatAM pagararate AvatAM gamemAM paNa suMdara jinamaMdira che, emAM bhIleTAmAM bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira che. pallavIyA pAzvanAthajI (pAlanapura) palavIyA pAzvanAthajI suvarNamaya mUrti hatI (pIttaLanI paNa kahevAya che. ekavAra AbunA paramAra rAja prahalAdane, kaSane vazIbhUta banI AjanI mUrti vALAvI nAkhIne senAvaDe pitAnA palaMganA pAyA banAvyA. keTalAka kahe che ke mahAdevajIno pikI banAvyA, paraMtu A pApakarmanuM phUla paramAra rAjAne tarata ja mahyuM. tene zarIre 8nA cAga phUTI nIkaLyA. enA sAmaMtoe ekatra thaI ene padabhraSTa karI rAjyamAMthI bahAra kADhaze. rAja dukha ane zaramane mAryA jaMgalamAM pharavA lAgyA. eka vAra na dharmanA paramaprabhAvika zrI zIlAla AcArya tene maLyA. rAjAe pitAnA dukhanI karaNa kahANI surijIne kahI saMbhaLAvI ane pApanuM prAyazcitta mAgyuM. surajIe tenI kAvya vANuthI thALu banI ene AzvAsana ApyuM ane zrI pArzvanAthajInuM maMdira ane mRti banAvavAnuM sUcavyuM. rAjAe prAyazcita svIkAryuM. sudara senAnA kAMgarAvALuM bhavya jinamaMdira baMdhAvyuM zrI pAzvanAthajInI mUrti paNa banAvI tyAM pitAnA nAmathI nagara paNa vasAvyuM ane surijInA hAthathI pratiSThA karAvI. prabhujInA juvAjathI rAjAne sarva ga-zAka naSTa thA ane rAjA nirogI thaze. A camatkArathI rAjanI zradhdhA ane bhakti vadhyAM, nagara prAdAdapura 5zuM unnata thayuM. tyAM aneka zrImaMna, dharmavIra, dAnavIra ne vasavA lAgyA. A paramAra pATadeva, dhArAvarSanA pitAjI thAya che. paramAra dhArAvarSane paNa kedane rega thaye hate. tane raga paLa A pAzvanAthajInI pUjA-darzanavAlathI maTa hA. mahAbhAvika zrI rAmacaMdarasuri ane jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajInA janmasthAna tarIke A sthAna prasiddha che. paramAra rAja pAra pAzvanAthajInI pranimA rAkhI havAthI padavIyA pArzvanAthajInA nAme A sthAna prasiddha thayuM che. AcArya zrI vidyAnaMdasaritI AcArya padavI thaI tyAre ahIMnA zrI palavIyA pAzvanAthajInA maMdiramAMthI sugI jala ane kaMkunI vRddhi thaI hatI. A bane ule A pramANe maLe che "vidyAnandamunIndagadimahAndAdane panane yasyAcAryapade'mRcana, ditripado avAjAMpAna || 2 (gurupakrama Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ... itihAsa ] : 213 : pAlanapura A ja vastune sUcita karanAra bIjo ullekha A pramANe male che " pralhAdanaspRkapurapattane zrIpralhAdanovIpatisadvihAre / zrIgacchadhuH kila yasya varyazrIharimaMtre sati dIyamAne // 33 // satpAtramAtrAtigasadguNAtiprahRSTahallekhamRdagyUlekhAH / / karpUrakAzmIrajakuMkumAdigaMdhodakaM zrAra vavRSustadAnIm // 34 // " ripadadAnAvasare sauvarNakapizIrSake pralhAdanavihAre maMDapAta kuMkumavRSTi" tapagacchapaTTAvalI) A samaye pAlanapura evuM samunnata hatuM ke te vakhate prahAdanavihAramAM "pratyahaM mUTakapramANA akSatA:" xxx poDazamaNapramANAni pUgIphalAni " eTaluM pramANa ekatra thatuM hatuM. eka sAthe cerAzI lakhapatio tyAM darzana karavA rAja AvatA. evuM sukhI, samRddha ane unnata pAlanapura hatuM. vartamAma pAlanapuranI AjubAjunA TIlAmAMthI bedatAM je pratimAo ghaNI vAra nIkaLe che. vartamAna pAlanapura atyAre pAlanapura navAbI rAjya che. pAlanapura sTeTanI mukhya rAjadhAnInuM zahera pAlanapura che. cAre bAju pAko killo che. ahIM suMdara cAra jaina maMdira che. pa-6 upAzraya che. kanyApAThazALA, dhAmika pAThazALA, beDIga, lAyabrerI, pustakabhaMDAra vagere che. cAra maMdirane Treka paricaya A pramANe che 1. palavIyApArzvanAthajInuM suMdara maMdira je traNa mALanuM che. mUlanAyakajI zrI pArzvanAthajInI lagabhaga doDha phUTa UMcI suMdara sapheda mUrti che. bhamatImAM zrI geDIpArzvanAthajInI mUrti che meDI upara zrI zAntinAthajInI tathA zItalanAthajInI. vizAla mUtio che. pallavIyApAzvanAthajInI mUrti rAjA prahAdane, kahe che ke, sonAnI banAvarAvI hatI; kinanuM kAraNavazAta pAchaLathI A mUti baeNyarAmAM bhaDArI devAmAM AvI che jyAre bIjI mAnyatA pramANe rAjAe mUrti pASANunI ja bharAvI hatI paraMtu musa lamAnI humalAthI bacavA e camatkArika mUti ke jenA hevaNu jalathI pitA ane putrane keDha macyo hate e mUti bhoMyarAmAM padharAvI devAI che tyArapachI pAzvanAthajInI navI mati banAvI hatI jenI pratiSThA karaMTakagacchanA AcArya zrI kaDaka sUrijInA hAthathI 1ra74 nA phAgaNa zudi 5 ne guruvAre karAI hatI e lekha che A madira bhavya, vizAla ane suMdara che. aMdara tIrthanA paTTo paNa suMdara che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaravADA : 214 : [ tIrthone - - - - - - - 2 bIjuM madira zrI zAninAthajInuM che. A maMdira paNa traNa mALanuM bhavya che. mULanAyaka zrI zAMtinAthajI che. meDI upara zrI sa bhavanAthajI che ane bheMyarAmAM zrI bhadevajInI mUrti che. A sivAya zrI mahAvIra bhagavAna ane sImaMdharasvAminI smRtio che. A maMdirane jIrNoddhAra 1787 mAM thayo che ane pratiSThA zrI navijayagagiziSyA zrI mohanavijyajI gaNie karI che sImaMdharasavAminI smRti paNa cadamI sadInA kereTa gacchanA AcAryo pratiSThita karelI che. A sivAya A maMdiramAM eka saptatizana jinapaka che. A paTTaka pAlanapuranA samarata zrAvaka zrAvikAoe karAvela che ane pratiSThA karaMTaka gacchanA AcAryazrI sarvadevasUrijIe karela che. 3. trIjuM madira zrI AdinAthajInuM che. mULanAyaka zrI kesarIyAnAthajInI badAmI raMganI lagabhaga be phUTanI suMdara mUrti che. meDI upara zrI pArzvanAthajI che. 4. zuM maMdira jemAM lagabhaga cAra phUTa moTI bhavya zrI neminAthajInI mUrti che. cAra madira darzanIya che. atyAre vartamAna tapa khAtuM, bhejanazALA vagere paNa che. dharmazALA paNa che. gAma bahAra dAdAvADI che jyAM strI ane kArtikI pUrNimAe siTagirijInA paTa badhAya che. ahIM ve. mUrtipUjaka jainenAM pa00 ghara che. thAnakamAonAM 300 ghara che. ane samAjamAM saMpa sAre che. mamaravADA tapAgacchanA adhiSThAyaka zrI maNibhadrajInuM tIrthasthAna che. vastu evI banI ke mAda zeTha ujayinInivAsI hatA zrI ANaMdavimalasUrijInA upadezathI pratibodha pAmI zatruMjayanI yAtrAe nIkaLyA hatA ane ahIM magaravADA AvatAM upasarga thavAthI azusa karI mRtyu pAmI sva gAthA che. pachI tIrthanI ane saMghanI rakSA sadA kare che. e A ja magaravADA gAma che. ahIM gAmamAM suMdara madira che. maNibhadajInu camakArI devasthAna che. jena netare badha ca A sthAnane mAne che-pUje che. tapAgacchane zIytya te avazya ahIM Ave che. magaravADA pAlanapurathI dakSiAmAM pa thI 8 gAu che roLamI sadIthI A sthAna tIrtha tarIa prasiddhi pAmyuM che. bhIlaDIyAjI (bhImapallI tIrtha) A tIrthanuM prAcIna nAma bhImapallI che. atyAre A pradezamAM AnuM nAma bhIlaDI tarIke prasiddha che. jene bhIlaDIyAjI kahe che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. * 215. bhIlaDIyAjI vartamAna paristhiti atyAre te gAma bahAra dUrathI jaina dharmazALAnA makAne ane maMdiranA zikhare dekhAya che. najIkamAM AvatAM jinAlayanI derIonI dhvajAo ane ghaMTaDInA mIThA raNakA saMbhaLAya che. meTA daravAjAmAM thaI jaina dharmazALAnA kampAunDamAM javAya che. pAnasara jevI vizALa dharmazALA che dakSiNa vibhAgamAM be mALa che. maMdira pAse pUrva vibhAgamAM paNa mALa che. bAkI cAre tarapha dharmazALA che dharmazALAne ceka choDI AgaLa jatAM maMdirane moTo daravAje Ave che aMdara jatAM prathama ja bhoMyarAmAM utaravAnuM Ave che. pagathiyAM utarI adara jatAM suMdara vizAla mUlanAyaka cadukulatilaka bAlabrahmacArI zrI neminAtha prabhunAM darzana thAya che. tIrtha mAhAbhya che zrI pArzvanAthajInuM jyAre mUlanAyaka che zrI neminAthajI zrI pArzvanAtha bhagavAna te mUlanAyakanI DAbI bAju bhAravaTIyA nIce birAjamAna che zrI bhIlaDIyA pArzvanAthajInI pratimAjI nAnA che sudara parikara ane sapta phaNAthI vibhUSita che Akhu parikara ane mUlanAyaka zyAma pattharanA che ane sAthe ja kerela che jemanA nAmathI tIrthanI vikhyAti che te malanAyakajI kema nathI? A prazna badhAne vicAramAM mUkI de che. bhImapallImAM madira sthApita thayAne saMvat vi. saM. 1317 maLe che. A mATe paMDita lAlacaMda bhagavAnadAsa bhAIe eka pramANa ApyuM che ke "vi. sa. 133 mAM zrI jinezvarasUrie pAlaNapuramAM zrAvakadharmaprakaraNa racyuM hatuM ane tenA upara 1317 mAM zrI lakSamItIlaka upAdhyAye paMdara hajAra lepramANa TIkA racI hatI. tenI samApti karatAM TIkAkAra jaNAve che ke-A varSe bhImapallInuM vIra madira siddha thayuM. te mULa ulekha A pramANe che. " zrIvIjApuravAsupUjyabhavane haimaH sadaNDo ghaTe / yatrAropyatha vIracaityamasidhat zrIbhImapallyAM puri tasmin caikramavatsare munizazi-netandumAne catudazyAM mAvasudIha cAciganRpe jAvAlipuryAM vibhau / vIrAhada-vidhicaityamaMDanajinAdhIzAM caturvizati saudheSu dhvajadaNDa-kumbhapaTalI haimI mahilairmahaiH / zrImatsarijinezvarA yugavarAH pratyaSThurasmin kSaNe TIkA'laGghatirepikA'pi samagAt pUrtipratiSThotsavam // " (pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAjanA saMgrahanI prati, prazaritazloka 16-17) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIlaDIyAjI = 216 . [jena tIrthone bhAvArtha-je varSamAM vIjapuranA vAsupUjya jinamaMdira para suvarNadaMDa sAthe suvarNakalaza caDAvavAmAM AvyA, ane je varSamAM bhImapallIpuramAM varaprabhunuM caya sidhdha thayu, te vikrama saMvata 147 mAM mahA zudi 14 ne divase cAcigarAjAnA rAjyasamayamAM jAvAlipura(ra)mAM vIrajinanA vicityanA maMDanarUpa vIza jinevanA maMdira para moTA mahatsavapUrvaka yugapradhAna zrIjinezvarasUrie dhavajadaMDa sAthe senAnA kalanI pratiSThA karI. e kSaNe A TIkArUpI alakAra paNa paripUrNa pratiSThita thaye ' arthAt 137 mAM bhImapallImAM vIra maMdira sthApita thayuM che, paraMtu tyArapachI e ja saMkAmAM bhImapallIne nAza thaye che. - ayAre mUlanAyakazrI neminAtha prabhujInI jamaNI bAju zrI AdinAtha prabhujI ane DAbI bAju pApAjInI vIzI che. mUlanAyakajI ane DAbI bAjunA pASANanI vIzInI vacamAM bhAravaTanI zrI pArzvanAthajInI pratimA che. mUlanAyakajI paNa prAcIna che. zrI pArzvanAthajInI pratimA paNa saprati mahArAjanA samayanA kahevAya che. mUla gabhArAnI bahAra ane raMgamaMDapamAM DAbI tarapha khUNAmAM zrI gautama gaNudhare nI pratimAjI che, jenA nI zilAlekha che, je A pramANe che - *(8) "vArUrUra (24) zAha vahipa zuddha zIta(2) mastrAmImUrtiH zrIjinezvaramUriziSpa zrI ji(3) naprabodharimiH pratiSThitA kAritA ca sA. (4) bohidha putra sA. bahajalena mUladevAdi () kuTumbasahitana svazreyo'rthaH svakuTumbazreyo'tha ca" bhAvArtha-saMvata 1234-24) mAM vaizAkha vadi pa ne budhavAre zrI gautama svAmInI mUrtinI pratiSThA zrI jinezvarasUriziSya zrI jinapradhasUrijIe karAvI che. jemaNe mRti banavarAvI che te zrAvakanuM nAma sA. behinA putra vaIjala ane mUladeve pitAnA ane kuTuMbanA cane mATe A bhavya mUrti karAvI che. * zrI bhIlaDIyAjI tIrthanA nAmanI buka chapAI che temAM saMpAdaka mahAzaye 1324 no saMvata mUke che, sA. pachI zeThA mAM maLyA che, "vaIjana" ne badale "sIrI vaIjanena" che, "kuTuMbasahitenane bale "bhrAtRsahitana" che. upara lekha to ame vAMcIne lIdhe che. A pAThanara te I ItihAsavidda ene meLavI sayodhaka bane te' tu mATe ja AdhA che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 4227 : bhIlaDIyAjI (A mUrti ubhaDaka hAtha joDI beThelI che be hAthamAM cAra AMgaLIo ane aMgUThAnI vacamAM muhapatti che. pATa upara birAjamAna che. zarIra upara kapaDe che. jamaNe khabhe khule che, nIce be bAju hAtha joDI zrAvaka beThelA che.) - ahIMnA viramaMdira banyAne bIjo eka prAcIna ullekha upalabdha thaye che. vi. saM. 1307 mAM zrI alAyatilaka gaNae zrI mahAvIra rAsa banAvyo che. emAM A pramANe lakhyuM che- bhImapallIpuri vihilavaNa anusa ThiyuM vIrU charNi darisaNi mitta vibhaviya jaNa anuDaI bhavaduhakadake 3 che * tasu uvari bhavANu uraMga varataraNuM maMDaliyarAya A esia IsahayuM sAhuNA bhuvaNapAleNa kArAviyaM jagadharAha sAhukuli kalasa caDAviyuM. A * A maMdira baMdhAvanAra bhUvanapAla zAha e savAla-ukesavaMzamAM thayA che. temanA mUlapuruSa kSemadhara zAha, temanA putra jagadhara zAha. temane traNa putro hatA. yazadhavala, bhuvanapAla ane sahadeva. bhUvanapAlane khImasiMha ane abhayakumAra nAme be putro hatA. teNe dhanyazAlibhadra ane kRtapuNayanAM caritra lakhAvyAM che. bhUvanapAla ane temanA pUrvajoe ajamera, jesalamera, bhImapalaLImAM aneka sukRta kAryo karI pitAnI lakSamI sadupayega karyo che. bhImapalImAM bhUvanapAle maMDalikavihAra banAvyuM che te maMDalika mahArANAnI prItibharI rahAyatAthI A maMdira banyuM che mATe maMDalikavihAra nAma ApyuM che. emaNe A prAcIna maMdirane jIrNoddhAra karAvI e maMdirane vizAla banAvyuM ane dhvajAdaMDa vagera caDhAvyAM che. bhImapallImAM solaMkI-vAghelA rAjAo rAjayakartA hatA ne teo gujarezvaranI AjJAmAM hatA. mahArAjA kurmArapAle vAghelA apsarAjane bhImapalalIne vAmI banAvyA hato. A arNorAje bhImadevane ( bIjAne ) gurjarezvara banAvavAmAM sahAyatA karI hatI. * bhImapatI uparathI bhImapallI gaccha paNa nIkaLe che ema lekho uparathI jaNAya che. A gacchanA saM. 1506 thI 1598 nA lekho maLyA che. A uparathI ema lAge che ke soLamI sadImAM paNa bhIlaDIyA unnata, prasiddha ane samRddhizALI haze kharUM. saM1576ne lekha A pramANe che-- saM 25bda varSa vizag g. 22 jI jIra . do. 4 mA. tA pitRmAtRzzreyase sutadharmasAyarAbhyAM zrIzItalanANavimyaM kA. prIpUNimApane bhIma. palloya bha. bhIjayacaMdravariNAmupase zega pra0 . bIjA 1507 nA lekhA zrI jayacaMdrasUrijInA guranuM nAma pAsacaMdasaripade lakhyuM che. 28 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIlaDIyAjI [jena tIrthanA hemadhaya daMDakalo taSThi kAriu pajaju sara sugurU pAsi paya kavi, vimeri sarahuM IsatarUttare raceya vasAha dasamI IsuhuvAsa re. vi. saM. 1317 bhImapallImAM vivibhavana-aparAma maMDalIkavihAramAM zrI vIra prabhunI pratimA zahuM bhuvanapAle rathApita karI, pratiSThA jinezvarasUrijIe karAvI. A pratimAjI darzana mAtrathI lavaHkha nAza kare che. (zrI jinezvarasUrijI teramI sadInA prasiddha na cArga che. vi.saM. 1245mAM marakeTamAM janma, janma nAma abaDa, saM. 1255 mAM jinapatisUrijI pAse kheDAmAM dIkSA, 1278 mAM AcArya pada jAramAM, arijIe 1913 mAM pAlaNapuramAM zrAvakadhamaprakaraNa racyuM hatuM, temaja caMdraprAcaritra ane bIjAM paNa aneka rastutita banAvyAM che. vi. saM. 1231 mAM jAheramAM ravivAca.) uparanA saMvata 1317 nA sthAne sAre evo pAka paNa maLe che eTale 1307 mAM pratiSThA karAvI ema paNa saMbhave che. A mahAvIra madira pahelAMnuM e 1817 pahelAM paNa bImArImAM zrI vIraprabhunuM maMdira hatuM jue etihAsika jana kAvyasaMgraha zAharayakRta zrI jinapatisUrikRta dhavala gItama. bAra aDhAra e vIra jhAlace guNa vadi dasasiya pare varIya saMmasirIya bhImapallIpure nadivara ci jiicaMdadbhare. . 7 " saM. 218 mAM bhImapallImAM lIlaDIyAmAM) varamaMdiramAM gai vadi 10 jAcaMdasUrijI pAse dIkSA (jinapatisUrijIe lIdhI.A vastuno jinapatisUrijInA gItamAM paNuM ullekha che. arthAt 1218 pahelAM bhIlaDIyAmAM zrI vIramadira hatuM. uparyukta zI jinapatisUrijI 177 apATha kRddhi dazame pAlagharamAM lagavAsa pAmyA hatA ane temane sUpa pazu pAlaNapuramAM banyA hatA. jene ullekha uparyukta bane padya gItAmAM che. uparanA ane pramANe ema siddha kare che ke 1218 pahelAM paNa ahIM zrI varasuvana maMdira hatuM. pachI saM. 1317(1977mAM bhUvanapAla zAhe uddhAra karAvI hvajAdAdi caDhAvyAM ane tene je utsava ujavAze tenuM rasika kAvyamaya varNana mahAvIra rasamAM jovAya che. pAchaLa pR. 216 mAM AvelA lekhamAM paNa vajAdaMDa 1576 nA lekhamAM jIvana ghaNI ja zAkakaTTaviTTazarijha ribApuna kAjhAkhavA tA. AvI ja rIte 15s8 ane 158 nA lekhomAM paNa zrI pUrNimA che zrI bhImapIya nAma che. mA daSTie kacchIvAnI prAcInatA ane mahatvanA arajavA jevI che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] "H 219 : bhIlelIyA dika ane kalazonA abhiSekanuM sUcana che e paNa ApaNane A ja vastune niza kare che. ' uparanA bhAgamAM bhUlanAyakajI zrI mahAvIra prabhujI che, paraMtu ema kahevAya che ke mUlanAyakajInA DAbA paDakhe birAjamAna zrI zAMtinAtha prabhujI bhUlanAyaka hatA. A pratimA bahAranA bhAgamAMthI khodakAma karatAM nIkaLela che. tenA upara lekha che paNa ghasAI gayA che. mAtra saM. 1435 ke 26 vaMcAya che; bAkI vaMcAtuM nathI paraMtu eka dhAtumUtine lekha nIce pramANe maLe che. saM. 1215 varSe vaizAkha sudi 9 dine zre. tihaNasara bhAryA hAMsIzreyo'rtha (tamAnA zrI zAMtinAthaviSe zArid, pratiSThitta nati TchI zrIvrssmaansrishissyaiH shriirtnaakrmrimiH| / / / bhAvAtha-saM. 1215 mAM vizAkha zudi zreSThI tihAsaranI patnI hasInA eyane mATe ratabhAnAe zrI zAMtinAtha prabhunI pratiSThA karAvI. pratiSThApaka zrI varSamAnasUri ziSya zrI ratnAkarasUrijI mahArAja che. A banne zilAlekhamAM AvelA AcArya mahArAjene paricaya have pachI ApavAno IrAdo che. A pratimAjI paNa prAcIna ane bhavya che. jyAre atyAre mUlanAyakajI tarIke birAjamAna zrI vIraprabhunI pratimAjI vagere traNa pratimAo pAlaNapurathI lAvavAmAM Avela che ane jIrNoddhAra samaye emanI pratiSThA karAvI che. A nUtana jIrNodhdhAra ane pratiSThA 1982 mAM thayela che jene zilAlekha maMdiranI bahAranA bhAgamAM pattharamAM gujarAtI bhASAmAM lakhele che. pradakSiNamAM pharatI 31 derIo che. jemAM ekamAM cakezvarI devI che ane bAkImAM jinezvara prabhunI nAnI nAnI mUtio birAjamAna che. A sivAya 1358 nA be prAcIna lekhe zrIbhIlaDIyAjImAMthI maLelA che je krIsTe nAmanA keca vidvAne lIdhelA che. te vaDodarA sTeTanI lAyabrerImAM epIgrAphika InDikAmAM pragaTa thayelA che. jIrNoddhAra pahelAM uparanA bhAgamAM bhUlanAyaka zAMtinAthajI hatA ema AgaLa jaNAvAyuM che tyAre banne bAju bIjI khaDita mUrtio hatI, navA jIrNoddhAra vakhate te mUrti padharAvI daI pAlaNapurathI lAvela trigaDuM-traNa * bhIlaDI pAzvanAthajInA maMdiramAM uparanA bhAgamAM be pAdukAnI ja che jemAM nIce pramANe lekha che. saMvata 1837 nA varSe posagAse kRSNapakSe trayodazItithI caMdravAsare che bhaTAraka zrI zrI zrI 1008 zrI hIravijayasUrIzvararUbhyo namo namaH | zrI zrI 5 | zrI tavijaya ga, pAdukA che ! paM. che zrI mahImAvijayagaNa pAdukA che. | Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIlIyAi :30 ka jaina tIniA smRtie uparanA traNe cAlArAmAM padharAvadya che. jemAM sUcanAyaka zrI mahAloraprabhu, janmathI khAtu zAMtinAthajI, TaTI bA'' zrI yuniyutratasvAmI che. kaiAinA upara lekha nathI. upara pa" cAra pratimAo che. pradakSijAnI (zabharanI kerI ane maMdira uparanI dIvAla upara cha khAra vakhata khAvAthyanAM vividha punaLAM mukelAM che. ekanA rucamAM DhAla, mIntanA hAthamAM sAragI, trIntanA hAthamAM bhuMgaLuM, ekanA hAcamAM slama kukatA A putaLAM evAM eDhagA ane anAyaka che ke e tyAM zvezvanAM ja nathI. anuddhiAra karAvanAra mahAnubhAvanI bedarakArIthI ja AvAM putaLAM rAkhyAM lAge che patu have sudhAre thavAnI jarUra che. daMtakathAmA bhIlaDIcAjI nIvatuMnamAM TeTalIka tathAe pracalita che, te paNu oi laie. 1. bITIyA" mATe eka prAcIna draSTithA evI che ke magadhasamrATa prasenajitanA putra chuiTakumAra pitAthI rIsAine cAlanA calatA ahIM AvyA hatA ane eka patranI lIsaphanyA sAthe premathathIthI adhai tenI sAthe paraNyA pachI aTTIthI jatI vakhate keLuke penanI strInA premamAArakarUpa lIlo nAmanuM nagara vasAkhyuM. A daMtakAmAM kaiTalu satyAMza che e te sujJa vAMcaka svayaM vicArI che. 23. thyA nagarInuM prAcIna nAma traMbAnI hatuM. te chAra TAzanA gherAvAmAM hatI. A nagarImAM savAra zikhAdya jinamadirA nAM thAye pAkA pattharanA khAdhelA kuvA TutA, ghaNI vAyeA hatI. anya darzanInAM pattu ghaNAM mAi hatAM. suMdara rAjagaDhI ane celAM attara nAM, tyAre pazu khedakAma thatAM rAjagaDhI tA nIkaLe che-veca che. 3. lIlIyAthI rAmasena javAnu thatu taithak TanuM. A nagarInA nAtha mATe che daMtakathAe che, je nIce pramANe che. 4. eka vAra A nagaramAM vidvAna dyuta nimittana munivara cAturmAsa hatA. A vakhate kArtika mAsa e hatA. munivarane nimittajJAnathI khabara paDI ke bIna kasiMkamAM A nagarInA nA thaze Tale Aha kArtikamAM cAnumArsa saMpUrNa cavAnuM chatAM ca eka mAsa pahelAM arthAt zrama kArtikamAM cAmAsI pratikramaNu karI anyatra vikAra karI gayA. A ane sAthe davAM zrAvaka kuTumbe pazu cAlyA gayA. temaNe jaIne je sthULa TAlu karyuM te rAdhanapura kahevAyu, sunirAjanA gayA pachI * tye hai muLa, vadhunA masa TIta kuTumbana caitradevI ahIM che. AApI dha'zALA sAme ja dhRdiAmAM mana lo che. e vAgyuM e devI kahe che ke daivI ane sAnAnI hatI. zrRmalamAna kubjAnA samaye te bhUta kUvAmAM , Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - ItihAsa ] ': rara1 : bhIlaDIUjI. TUMka samayamAM ja nagarIne bhayaMkara rIte vivaMsa thaye. Aga varasI ane nagara baLIne khAkha thayuM.' padharAvI dIdhI. thoDA varSo pahelAM rAdhanapuranA maNAlIyA kuTumbanA eka mahAnubhAvane vapna AvyuM ke devInI mUrti aMdara che ene bahAra kADho. pachI traNa keza jeThAvI pANI bahAra kaDhAvyuM; aMdara dAvyuM. mUrti te na nIkaLI paraMtu pANI paNa have nathI rahetuM. khAlI kUvo paDyo che ane sAlIyAnA gotradevI ahIM manAya che. rAdhanapuramAM suMdara 25 jinamaMdira che. zrAvakenAM ghara paNa seMkaDe che. bhAvika che. ane dharmazraddhALu paNa che, paraMtu enI kIti ane nAmanA pramANe atyAre kiyAbhirUcI rahI nathI. temaja enuM saMgaThana Aje nathI. hAlanI UgatI prajAmAM dhArmika jJAna prApta karavAnI dhagaza paNa nathI rahI. jinamaMdire paragadarzanIya ane AdulAdaka che. temaja ahIM hastalikhita puratAnA judA judA bhaMDAre paNa sArA che. 1 pU. A. zrI vijayavIrasUrijI mahArAjanuM jJAnamaMdira. 2 pU. A. zrI vijayabhadrasUrijI mahArAjanuM jJAnamaMdira, ' ' ' 3. zrI AdinAthajInA maMdirano jJAnabhaMDAra ke je atyAre sAgaranA upAzrayamAM che. 4 AkhI dezInI paLamAM yativarya zrI bhAvavijayajIne jJAnabhaMDAra. 5 te bolI zerIne jJAnabhaMDAra. khA bhaMDAramAM evAM keTalAMka sArA pustako che je adAvadhi prakAzita nathI thayAM. keTalAkanA nAma jaina graMthAvalImA paNuM nathI. koI jJAnapremI mahAnubhAva ahIM lAMbA samaya rahI jAte ja nirIkSaNa karI "rAdhanapura jaina jJAnabhaMDAranA pustakanuM lIsTa bahAra pADe te sArUM che, 4 A. zrI munisuMdarasUrijI pitAnI guvIvalImAM A nagaranA bhaMga mATe nIce pramANe ne Ape che- " zrutAtizAyI puri bhImapallayAM, barSAlu cAdhezI hi kaartike'tau| sAta pratiSNa vivuDa mAri, ei fkArAphusudanna " "zrutajJAnanA atizayavaMtA (kha, samaprabhasUrijI) bhImapalI nagarImAM cAtumAM samAM bAmA bhUvanamAM rahelA sUryathI, nagarInA nAzane jANI pahelA kAtimA ja comAsI pratikamI cAlyA gayA, A prasaMga 153 thI 55 nI mane che. semaprabhasUrijIne dIkSA samaya 1321 che. 1302 mAM teo AcArya thayA che. ane 1373 mAM temanuM svargagamana che tyAre uparane prasaMga A pahelAM ja banyAnuM nimita thAya che. eTale 1353 thI 135pano savata ghaTI zake che. kAbuddIna aibake saM. 1355 ane 1357 vacce gujarAta upara humalo karyo che. tyAMthI vaLatAM bhIlaDIyA, rAmasena ne bInamAlane teDato jAlora gayo che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIlaDIyAjI : 222 : [ tathA A nagaranA bhamIbhUta thayAnI vAta amuka aMze sAcI lAge che. atyAre paNu ahIM traNacAra hAtha jamIna kheDyA pachI rAkha, lasA ane ghaTanA baLelAM ghara dekhAya che. 5. A nagarImAM gadhesiMhuM rAja hatuM. A rAja Idra nAmanA rAjAnI rUpavatI kumArikA sAthe paraNa hatuM. rAjA divase mAnavI rahe ane rAjakAja karatA hatA ane rAtre gadheDAnuM rUpa karate hate. AthI rANa muMjhAI gaI. rANIe A vAta potAnI mAtAne kahI. mAtAe kahyuM ke jyAre rAjA gadheDAnuM zarIra cheDI mAnava banI jAya tyAre tuM e gadheDAnA zarIrane bALI mUkaje eTale gadheDe thatA aTakaze. raNue gadheDAnA zarIrane jyAre bALavA mAMDayuM tyAre rAjAnA aMge paNa Aga thavA lAgI tethI phrodhanA AvezamAM teNe AkhI nagarI bALI nAkhI. 6. are sAle ane helInA be pALIyA hatA. sUra sAle rAjA hatA rAjakumAra hatA ane paraNavA jatAM rastAmAM luMTAya che ane marAyo che temAM ene helI paNa marAce che, jenA pALIyA banyA. 7. ahIM ghaNA jUnA pALIyA upara 154-3553pa6 nA lekho maLe che. 8. madiramAM uparanA bhAgamAM birAjamAna mRlanAcakajInI pAsenA zrI zAMtinAthajInI pratimAjI kUvA najIka rasoDAnI dharmazALA karAvatAM pAyAmAMthI nIkaLela che, jenA upara paMdaramI sadIne lekha che. 9. derAsaranI pAchaLa pazcimamAM rAjagaDhI hatI. A jagyAe khedatAM puSkaLa iTe ane patthara nIkaLe che. temaja baMdukenA theka nIkaLatA jene aDatAM bhukko thaI jatuM. Aje paNa A sthAnane leke ga tarIke oLakhe che. 10, navI bhIlaDI-bhIlaDIyAjI vasyA pahelAM ApaNu maMdirajInI cAre tarapha gADha jaMgala hatuM, jemAM zikArI pazu pakSIo paNa rahetAM. pUjArI bhIlaDIyAjI najIkanA gharanA gAmamAM rahetA hatA, eka vAra sAvadhAnIthI AvI jaI pUjA-dIpaka vagere karI jate. 11. pALIyA sUra sAlAnA pALIyAnI najIkanAM eka derAsara hatuM jene rika derAsara nAme oLakhatA. atyAre tyAM kazuM nathI, mAtra TIMbe che. A maMdira keIe joyuM nathI paraMtu ahIM maMdira hatuM evI vAta sAMbhaLI che. 12. derAsaranI jagAnA TabAthI thoDe dura sATha vIdyA jamInanuM moTuM taLAva hatuM ene bhIma taLAva kahetA. kahe che ke pAMDavo ahIM AvyA hatA tyAre bhIme ahIM pAchuM pIdhuM hatuM ane taLAva baMdhAvyuM tyArathI bhImataLAva kahevAyuM, 13 maMdiranI najIka AjubAju khedAvatAM ITe, patthara ane cune nIkaLe che. ITe phUTathI doDha phUTa lAMbI pahoLI ane vajanamAM Azare paMdara zeranI hoya che. patthare te ghaTTA nIkaLyA che. leTe laI jAya che, kUvAnA thALAmAM, havADAmAM ane kuvA upara temaja makAnamAM paNa lagAvyA che. DIsA, vaDAvaLa sudhI patthara Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 223 : * bhIlaDIyALa gayA che. ahIMnI dharmazALAmAM paNa vAparyA che. keTalAka patthare te sArI kerIvALA hatA, ghaNIvAra TakA jevA sIkkA paNa nIkaLe che. 14. allAuddIna khunIe pATaNa teNuM te ja arasAmAM arthAta 1353 mAM A nagara tADayuM che. 15. rAmasenathI bhImapalI bAra keza hara che. 16. navuM bhImapallI 1872 mAM vasyuM. DIsAnA vatanI matA dharamacaMda kAmadAre DIsAnA bhIlaDIyA "aNudA" brAhmaNane preraNuM karI, rAjyanI madadathI navuM bhIlaDIyA vasyuM che. zrAvakenA ghara atyAre pAMca che. 1890 mAM navuM nAnuM jinamaMdira, banyuM che. 1892 mAM pratiSThA thaI che. ahIM rahelI abikAdevInI mUrti nIce nImna lekha che. saM. 1344 varSe jyeSTha zudi 10 budhe che. lakhamasiMhena aMbika kAritA gAmanA madiramAM paNa mUlanAyaka zrI neminAthajI che ane AjubAju caMdraprabhu ane AdinAthajI birAjamAna che. ANaMdasUragacchanA zrI vijayarAjasUrijI ke jemane samaya vi. saM. 1704 thI 1742 che temaNe 1725 pachI hamIrAcala, tAraNagirI, ArAsA, naMdIya (nAMdIyA), rANakapura, saMkhezvarajI, bhIlaDIka (bhIlaDIyAjI) ema sAta tIrthonA jIrNoddhAra karAvyA che. A hisAbe A tIrthane 1715 pachI jIrNoddhAra thayo che, paraMtu vaLI musalamAnI humalAmAM maMdirane ane nagarane nukazAna pahoMcyuM che. zrAvakee mUlanAyakajIne bhUla jagyAethI haTAvI rakSaNa mATe bIje sthAne haTAvI dIdhA. tyArapachI A mAta mUlanAyakane badale bAjunA sthAne padharAvI hoya ema lAge che eTale ja 1872 mAM nIce prasaMga banyuM haze. 1725 nA jIrNodhyAra pachI 1746 mAM AvelA kavi zIlavijayajI lakhe che ke dhANadhAre bhIlaDAu pAsa dhANadhAranA bhIlaDIyA nagaramAM bhIlaDIyA pAnAthajI che. ane tyArapachI humalAmAM mUlanAyaka sthAnethI rakSaNa mATe pratimAne haTAvI anyatra padharAvyA hoya ema lAge che 17. navA bhIlaDIyA vaNyA pachI ahIMnA zrAvake tIrthanI saMbhALa letA hatA. saM. 1936 pachI paM. zrI umedavijayanA upadezathI DIsAnA zrI sa the vahIvaTa saMbhALe. ane pATaNanA rahIza parIkha vIracaMdabhAIne vahIvaTa soM, temaNe AjubAjunI jamIna vALI kATa karyo. aMdara phU ane dharmazALA baMdhAvyAM. A vakhatathI poSa dazamIne meLo zarU thayA. nekArazI paNa cAlu thaI. saM. rUkai gha = 20 che. rati rajA A lekha eka devanI nIcenI mUrtimAM che temaja zrI pArzvanAthanI eka dhAtumati upara 1351 ne lekha che. temaja 1358 ne lekha eka zivamaMdiranI divAlamAM jaDela che. tumani gAma mahAranA, tIrthanA maMdiramAM che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIlaDIyAjI-UNa : 224 : [ jaina tIrthane - bheMyaruM nAnuM ane aMdhAruM hatuM te moTuM karyuM. pUrva dizAnuM dvAra paNa sukANuM ane jALIo paNa mUkI. A pahelAM cIThI nAMkhI ahIMthI bhagavAna zrI pArzvanAthajIne upara laI javA prayatna kare paraMtu nA AvI. pachI ahIM ja prabhujIne rAkhI sudhArAvadhAre karAvyuM. aMdara Arasa patharA. 1872 pahelAM sarIyadanA zrAvakee zrI pArzvanAthajIne pitAnA gAma lai javA prayatna karela prabhujIne gAdI uparathI uThAvyA paNa kharA paraMtu bahAra nIkachatAM daravAjA jevaDuM moTuM rUpa thayuH bhamarAnAM TeLAM vaLyAM eTale pratimAjIne mUkI teo jatA rahyAM. uparanA vartamAna bhUlanAyakajIne saM. 1983 nA vi. zuda 5. DIsAnA aMgalANI ravacada bhukhaNadAsanAM vidhavA patnI purabAIe 1301 ApI besAyA che. - 1982 thI dara pUrNimAe bhAtuM apAya che-poSa dazamane mATe meLo ane traNa nakArazI thAya che, rathayAtrA nIkaLe che. ahIM A meLAnA divasamAM eka divasa AjubAjunA ThAkaraDAone paNa jamADAyA che jenA pariNAme teo kadI paNa keI yAtrAne herAna nathI karatA, tema luMTaphATa ke cerI paNa nathI karatA. sa. 196ramAM veracaMdabhAInA svargavAsabAda vahIvaTaDIsAnivAsI zeTha lallubhAI rAmacaMdane saeN hatA ane hAla temanA saputre punamacadabhAI vahIvaTakare che. emaNe paNa uparanA bhAgamAM zatruMjaya giranAra vigerenA paTakarAvyA. atyAre dinapratidina tIrthanA unnati thaI rahI che. mAtra ahIM AvatAM rastAnI agavaDa che. relve rarate pAlanaparathI DIsA avAya che. ane DIsAthI gADA, UMTa ke gADI raste bhIlaDIyAjI lagabhaga dasa gAu dUra che tyAM javAya che. vizeSa mATe bhIlaDIyAjI tIrthapustaka tathA jaina yugane bhImapallI nAmane lekha vagere jevAM. prAcIna tIrthamAlAmAM bhIlaDIyAjIne A pramANe saMbhAryuM che. "sArI zrI virajijda, thirAda rAdhanapure ANaMda bhagavata bheTuM manaullAsi, dhANudhArI, bhilaDIu pAsa" kacachapradezamAM aMjAra zaheramAM zrI bhIlaDIyA pAzvanAjInuM maMdira che. bhIlaDIyAjInI yAtrAe AvatAM ane nIcenA rathaLAno lAbha prApta caco hatA. uNa ahIM prAcIna sudara jinamaMdira che. rAdhanapurathI 7 gAu dUra che. suMdara upAzraya che. zrAvakenAM ghara che, paraMtu khedapUrvaka lakhavuM paDe che ke ghara thoDAM ne saMpa mATe che. bhAvika hovA chatAMye keNa upAzraye jAya e prazna emane bahu viTa lAge che. eTale mahAnubhA upAzraye vicArIne ja AvattA lAge che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke itihAsa ] : 225 : rAmasanya mArI te e mahAnubhAvone e ja bhalAmaNa che lagAra dIrghadraSTithI vicAra karI jAgrata thAo. vItarAgadevanA anuyAyIone, zrI vItarAgadharmanA upAsakene ane vItarAgadevanA pUjakane AvA nakAmA kaleza, jhagaDA, vira, vidha, ISya zebhA nathI detA. AmAM kAMI ja lAbha nathI svAmIbhAIomAM ApasamAM prema-sneha ane bhakita ja ghaTe - tharA uNathI cAra gAu dUra che. vizAla suMdara jinamaMdira che. zrAvakenAM ghara paNa sArI saMkhyAmAM che bhAvika, dharmazraddhAyukata ane jainatvanA saMskArathI zobhatA che. ahIM paNa varSo jUne kaleza-kumpa te have ja paraMtu A varSe ja pU. A zrI vijayabhakitasUrijInA sadupadezathI e kaleza maTayo-saMpa thaye; ane zrI zaMkhezvarajIne saMgha paNa nIkaLyo. ahIM hastalikhita pustaka bhaMDAra sAre hate. paraMtu zrAvakanI upekSAvRttithI veraNacheraNa thaI gayo che teye thoDo hastalikhita prate rahI che kharI. nAnI sarakhI lAyabrerI che. pAThazALA sArI cAle che. bAkInAM gAmo nAnAM che. eTale te saMbadhI nathI lakhatA. AkelImAM jinamaMdira ke upAzraya nathI. bAkI badhe che. rAmasainya. bhIlaDIyAjI tIrthathI uttara dizAmAM bAra gAu ane DIsA kempathI vAyavyamAM daza gAu dUra rAmasainya tIrtha AveluM che. rAmasenyanI prAcInatA mATe guvAvalImAM eka ullekha nIce pramANe male che- nRpAdazAgre zaradAM sahasra yo rAmasenAhapure cakAra nAbheyacaitye'TamatIrtharAjavimvapratiSThAM vidhivatsadaryaH / / vikrama saMvata 1010 mAM rAmasena nagaramAM zrI RSabhadeva prabhunA caityamAM zrI sarvadevasUrijIe AThamA tIrthaMkara zrI caMdraprabhujInI mUtinI vidhipUrvaka pratiSThA karAvI hatI. * mA pradezamAM tharAda, kAkera, bhAbhera vagere sArA gAmo che. tyAM sudara jinamaMdira, darzanIya prAcIna jinamUrtio ane prAcIna sthAne che. + A. zrI sarvadevasUrijI bhagavAna zrI mahAvIraravAmInI paTTaparaMparAmAM 38 mAM AcAryuM che. teo vaDaga7thApaka A. zrI uotanasUrijInA ziSya che. zrI udyotanasUrijIe TelIgrAmanI sImamAM vaDanA jhADa nIce zubha muhUrve 8 ziSyone vi. sa. 994 mAM, vIra saMvata 1464 mAM AcArya padavI ApI hatI, temAM sarva devasUrijI hatA. zrI sarvadevasarijIe caMdrAvatInA rAjAnA jamaNA hAthamAM mahAma ne kaMkarSaka, jemaNe caMdrAvatImAM bhavya maMdira banAvyuM hatuM. temane upadeza ApI mahAna saIdane tyAga karAvI dIDha aApI hatI. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 226 : [ jaina tIrtho zrI dharmasAgarajI upAdhyAya paNa A ja vAta lakhe che- vi. vizAta 2020 varSa pure zrI caMdramatigta " yo rAmasenAhapure vratIndurlabdhizriyagautamavadhAna: nAmeyacaitye mahasenaenorjinasya murvidadhe pratiSThAm / (paTTAvalI samuccaya, pR.129, mahAvIrapaTTaparaMparA) A leka paNa uparyukta kathananuM ja samarthana kare che. ' A sivAya athI paNa prAcIna samayamAM paNa ahIM maMdira havAne ullekha che. suprasiddha AmarAjA pratibaMdhaka zrIbappabhaTTasUrijInA guru zrIsiddhasenasUri jIe Ama rAjAne rAmasenamA joyA hatAvi. saM. 807 mA ane A vakhate paNa ahIM jinamadira hatuM (vistAra mATe juo prabhAvaka caritra) rAmasenathI eka mAIla dUra khetaramAM eka TIMbAnI nIcethI khedatAM eka sarvadhAtunI pratimAjInuM suMdara parikara nIkaLyuM che, je atyAre navIna maMdiramAM vidyamAna che jemAM nIcene zleka-addha-padyalekha che- __ " anuvartamAnatIrthapraNAyakAdvarddhamAnajinavRSabhAna / ziSyakramAnuyAto jAto vajramtadupamAnaH // 1 // * tancha.khAyAM jAtasthAnIyakulodbhUto mahAmahimA / candrakulodbhavastato vaTezvarAkhyaH kramAlaH // 2 // - zauthIuvTUna juvenA saM. 208nathI vaMcatuM. A lekha eka khetaramAMthI nIkaLelA dhAtunA moTA kAussagIyAnA paga pAse che. AmAM 108thI AgaLa nathI vacAtu paraMtu 1084 athavA te 80 thI 89 sudhIne AMka saMbhave che. thIrApadrodbhutastasmAd gaccho'tra sarvadikrakhyAtaH / zuddhAcchayazonikaraivalitadikcakravAlo'sti // 3 // tasminbhUriSu suriSu devatvamupAgateSu vidvatsu / jAto jyeSThAyastasmAcchrIzAntibhadrAkhyaH // 4 // arijInA upadezathI 27 jinamaMdira (pAvalI samuccaya tapagaccha paTTAvalInA AdhAre) banyAM hatAM. A sivAya bIjA eka sarvadevarijI paNa thayA che. teo teramI sadImAM ' vimAna hatA. temaja keraMTaka gacchanA satradavasUrijI pratiSThita eka vizAla bhavya mUrtipaTTaka 17 jinamatiene bhavya paTa pAlanapuranA zro zAninAthajInA maMdiramAM che. temaja zrI para chinI ati paNa birAjamAna che. ene pratikSA sa. 1200 che. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : rara7: rAmAnya tasmAca sarvadevaH siddhAntamahodadhiH sadAgAhaH / / tasmAca zAlibhadro bhadranidhigacchagatayuddhiH // 5 // | zrI zAnittama vratapatinA pUrNamA raghunA...rita...........vRzcima payadidi vimba nAmimUnomahAtmanaH / lakSyAzcazcalatAM jJAtvA jIvitavyaM vizeSataH // 7 // maMgalaM mahAzrIH // saMvat 1085 caitrapaurNamAsyAm / TUMka bhAva-A parikara ema sUcave che ke zrI bhagavAna mahAvIradevanI paTTaparaMparAmAM vaja zAkhAmAM caMdrakula thayuM temAM thIrApadra gacchamAM aneka suprasiddha AcAryo thayA temAM zrI zAntibhadrasUrijI thayA che, temAM siddhAMtamahAdAdhi zrI zAlibhadrasUrijI thayA, temanA zrI zAntibhadrasUrijI, temanA pUrNabhadrasuri thayA. temaNe 1084 mAM cetro pUNimAe zrI kaSabhadeva prabhunA biMbanI sthApanA karAvI A biba lakSamInI asthiratA jANI rAjA raghusene gurUpadezathI banAvyuM che. ' agiyAramI sadImAM rAmasinyamAM raghusena rAja haze aneka prabhAvika AcArya devo ahIM padhAratA ane temanAM upadezathI aneka zubha dharmakAryo thatAM haze ema lekha sUcave che. gurnAvalikAra A sunisuMdarasUrijI mahArAje 1010 mAM zrI sarvadevasUri jIe zrI RSabhadeva prabhunA cayamAM zrI caMdraprabhujInI mUrti sthApita karyAnuM jaNAvyuM che te citra te uparanA lekhathI paNa vadhu prAcIna ja che emAM te sadeha ja nathI. eka zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pacatIthI mUrtinA pAchaLanA bhAgamAM nIce mujaba lekha che. "saMvat 1289 varSe vaizAkha vadi 1 gurau vA. rAjasiMghastayoH sutake lahaNa bhrAturvAgbhaTaprabhRtaH kAritAH, pratiSThitA paM. pUrNakalazena." rAmasenamAM nadInA kinArA para eka prAcIna maMdira che jene hamaNAM suMdara jIrNoddhAra thaye che. nIce suMdara majabUta thayuM che jemAM sapheda ane traNa traNa phuTa meTI zrI trASabhadevajI bhagavAna Adi jinapatimAo che. traNa kAussagayA che ane zrI cakrezvarI devInI mUrti birAjamAna che. atyAre paNa gAmabahAranA TIMbAomAMthI khedakAma karatAM prAcIna mUrtio, imArate, khaMDiyere, madiranA patthara, kuA, vAvo ane sikkAo vagere nIkaLe che te jovA gya che. e jotAM A nagaranI prAcInatA, bhavyatA, vizAlatA ane manaharatAnAM darzana thAya che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muharIpAsa : 228: [ jaina tIrthone rAmasenanuM prAcIna nAma rAmasece che. A gAma vAghelA rAjaputenA tAbAmAM che. ahIMnA jaina maMdira upara jenetarane paNa khUba mAna, Adara, zraddhA ane bhakti che. madiranA camatkArothI emanI zraddhA ane bhakti vadhyAM che. e lekene vizvAsa che ke jena mandirane patthara ke saLI paNa potAnA aMgata kAma mATe vAparI zakAya nahiM. eka vAra jaina maMdirane eka patthara eka kheDute potAnA vAparavA mATe kAMdhe upADI pitAnA khetaramAM kUvA pAse mUko. thayuM evuM ke e kR e rAtrinA ja paDI gaye. hRvAramAM kheDUte A joyuM eTale e patthara upADIne maMdira pAse sUkI Avyo. ja AvI ja rIte eka vAra eka ThAkora sAhebe maMdiranI zilA pitAnI beThakamAM sukAvI. rAtrinA ja ThAkora sAhebane evI pIDA-vyAdhi thaI ke ThAkora sAheba maravA paDyA. pachI havAramAM ja e zilA upaDAvIne madiramAM sukAvI. pachI ThAkarazrIne ThIka thayuM. AvA te ahIM ghaNAM ja prasa ge-camatkAra dekhAya che. - prasiddha tIrthamAlAnA racayitA zrI zItavijayajI paNa A tIrthane paricaya A pramANe Ape che. nayaramADa ani rAmasaNa pApa paNasi deva dIDijeNu yara Adila baba pItalamaya sAra hemataNa parisehI udAra rAmacaMdranuM tIratha eha Aja apUrava avicala jeha kavizrInI mAnyatAnusAra rAmacaMdrajInA samayanuM A prAcIna tIrtha che ane patalamaya zrI rASabhadevanI mUrti ke je suvarNasama dekhAya che. kadAca pahelAM jaNAvyA pramANe lekhavALa parikaranI mUni hoI zake kharI. AvI rIte dhAndhAranuM A prAcIna tIrtha che. khAsa yAtrA karavA lAyaka che.* ahIM yAtrA karavA mATe pAlanapurathI DIsA sudhI relavemAM jaI ane tyAMthI pagaraste uMTa, gADAM ke gADI raste rAmasena javAya che. DIsA roDathI vAyavyamAM paNa daza gAu dUra che. muharIpAsa (TIMToI) kurIvAra TurijhavaMdana (jagaciMtAmaNa caityavaMdana) suprasiddha jagacitAmaNanA zivavaMdanamAM varNavAyeluM A muharIpAsa tIrtha DuMgarapura sTeTamAM AveluM che. IDarathI kesarIyAjI jatA A sthAna Ave che. A sthAna pahelAM muharI nagara tarIke prasiddha hatuM, je gAma bAra gAu lAMbuM pahoLuM hatuM, * rAmasena uparathI rAmasenIyA garA paNa nIkaLyo che. juo paThThAvalI samuccaya pR. 203, pariziSTa 84 gAnAM nAma. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 29H bharela musalamAnI jamAnAmAM A tIrthane jabarajasta dhakko paheryo che. alAuddIna khanI maMdire teDate A bAju Avane have tyAM, muharI nagaranA zrAvakane rAtre savanuM AvyuM ke nagarane avaMsa thaze mATe mUrti uThAvI lyo. savAramAM A svanAnusAra mUrti uThAvI TITeI gAmamAM laI gayA. thoDA samaya pachI alAuddInanI senAe nagarane ane maMdirane vaMsa karyo. vaLI e bIje samaya AvatAM TITeIthI paNa mUrti uThAvIne zAmaLAjInA pahADamAM chupAvavAmAM AvyAM. chelle vIsamI sadImAM saMvata 1928 mAM e mUrti TITeI lAvyA. ahIMnA ThAkare darzana paNa nahotA karavA detA darzana samaye eka sonAmaheza ApavI paDatI hatI, paraMtu samaya badalAye ane TITeInA maMdiramAM A mUrti padharAvI che. have sArI rIte darzana-pUjana thAya che. sapheda varNanI suMdara lagabhaga gaja uparanI (27 Ica che) A mUrti sAthe covIzavaTe paNa lAvavAmAM AvyuM hatuM. zAmaLAjInA DuMgaramAM hajI paNa maMdiranAM dhava sAvaze dekhAya che. muharo nagaranI AjubAju paNa madiranAM vaMsAvazeSe dekhAya che. A mUrti suMdara darzanIya ane bhavya che. raTeI DuMgara pAse che. khAsa yAtrA karavA lAyaka sthAna che. bherala (bherola) sArathI 10 gAu dUra ane tharAdathI 10 mAIla dUra bherela gAma AvyuM che. ahIM eka prAcIna ane mahAcamatkArI zrI neminAtha prabhujInI pratimAjI che. A pratimAjI vi. saM. 1956 mAM relathI doDha mAIla dUra gaNezapura gAma che, tenI vaccenA vANIyAkepha khetara ane devata bheDA taLAva Avela che temAMthI vAyAkerU khetara kheDatAM eka kheDUne camatkArika rIte A mUti beThI. sAthe bIjI paNa traNa cAra khaMDita mUtio nIkaLI hatI. A samAcAra zrAvakane maLavAthI tyAM jaI mRtinA darzana karyA, paraMtu mUrti khaMDita hovAthI dhanAgecara nAmaka taLAvamAM mUtio padharAvI dIdhI. puna. 1962 mAM khUba varasAda thaye ane mATI devAI gaI eTale pharIthI mUtio dekhAI. bhela ThAkarasAhebane A samAcAra maLyA temaNe potAnA kAmadAra ke jeo jena hatA, temane kahI mUrtio jaino pUjavAnI vyavasthA kare nahi te sTeTa saMbhALI le tema jaNAvyuM. jenee te mUtio kaDhAvI madiramAM padharAvI. se varSathI vadhu prAcIna mUtio upAMgathI khaDita hoya te paNa pUjAya che. Ama kahevAthI jenee te mUrtine AdIzvara prabhunA maMdiramAM paDakhe birAjamAna karI, paraMtu aneka jAtanA camatkAra dekhAvAthI A mUrtine mUlanAyaka tarIke 19 9 mAM phA. - nA roja sthApavAmAM AvyA, Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - _harIpAsa : 30 : [ jaina tIrthone muni bahu ja camatkArI ane prabhAvika che. A pradezamAM aneka camatkAre A tIrthanA saMbhaLAya che. ahIM e nAM ratha ghara che, dharmazALA che ane pAThazALA che. ahIM AjubAjumAM aneka prAcIna TIMbA, khaMDiyere, patharAne bAMdhelA prAcIna kUvAo che gAmathI eka mAIla dUra pUrvamAM devata bheDA sthAna che, jyAM aneka jaina maMdira hatAM. eka bAvana jinAlayanuM prAcIna bhavya maMdira paNa hatuM. ahIMthI mUrtio nIkaLe che, A kathAne 800 varSa pahelAM eka pIthalapura nagara hatuM. pIpalaka-pImpalaka gAranI utpattinuM sthAna A nagara heI zake tema saMbhave che. ahIMthI nIkaLela kAlikA mAtAnI mUrti upara lekha che. saM. 13papa mAM pratiSThita che. temaja jo vidA sUf: kagia: A jotAM A aMbikA devInI mUti zrI neminAtha bhagavAnanI adhika cikA jaNavya che. A sivAya gAma bahAra pazcimottaranA meTA medAnamAM 144 thAMbhalAvALuM hara derIvALuM prAcIna maMdira hatuM je susalamAnI jamAnAmAM naSTa thayuM, atyAre paNa A taknI jamIna khodatAM suMdara keraNIvALA patthare, thAMbhalA vagere nIkaLe che gAmanI ajJAna janatA A thAMbhalA laI jaI kUvA vagerenA thALamAM vApare che. A sivAya aMcalagaccha paTTAvalImAM paNa ullekha male che ke aMcala gacchanI vaThThalI zAkhAnA AcArya zrI puNyatilasUrijInA upadezathI saM. 1302 zeTha muMjAzAhe moTuM madira karAvyuM hatuM ane enI pratiSThA karAvI hatI. muMjAzAhe maMdira banAvavAmAM pratiSThA mahotsava vageremAM savA karoDa rUpiyAnA kharca karyo hate. uparanuM madira kadAca muMjAzAhanuM paNa hoI zake ema lAge che, kAraNa ke atyAre A bAju sujAzAhanI vAva jIrNa avasthAmAM vidyamAna che. ahIthI bIjA be lebo pa, malyA che. ___" saMvat 1261 cape jyeSThamudi 2 rakho zrIbrahmANagacche zreSTi bahudevasuta devagaNAgamAryAguNadevyA zrIneminAyanimnaM kArita, pratiSThita zrIjayapramaparimiH (khaMDita parikarane lekha) " saMvat 1568 vaizAsavadi 8 zukre upakeza sA0 lUgaDa sA0 vIrI mAtmajena zrIpAzvanAthavi kAritaM pra0 vijayapramamUrimiH parantumulanAyaka zrI neminAthajInI mati te A lekhathI paNuM prAcIna che. saMprati mahArAjAnA samayanI mati lAge che. ahIM eka vAra hajunA saMkhyAmAM jaina vasatA hatA. tyAM atyAre mAtra jainonAM vIsa vara che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' itihAsa ] * 23 : nAgakaNa pArzvanAtha gAmathI rAA mAIla dUra prAcIna rAjamahela vagere paNa dekhAya che. atyAre ahIM cauhANa rAjaputa rAjya kare che. darabArazrIne ane A jaina prajAne paNa zrI neminAtha prabhu upara pUrNa zradhdhA ane bhakti che. . ahIM AvavA mATe DIsAthI moTara rane avAya che. DIsAthI 50 mAIla rela che. tharAda sudhI moTara savasa che. tyAMthI 8 thI 10 mAIla dUra bherela che. tharAdamAM paNa 12 madire che jemAM aneka bhavya prAcIna pratimAo che. ahIMthI daza gAu dUra sAra che, jyAM prAcIna 4 jainamaMdira che. A tIrthanA camatkAre saMbadhI vizeSa jANavA IcchanAra jijJAsue bherela nemikathAkIrtana pustaka vAMcavuM. rolamAM nAnI dharmazALA che. yAtrikone badhI sagavaDa male che. nAgaphaNI pArzvanAtha A tIrthanI sthApanA caudamI sadImAM thayelI che. A tIrthanI cAre tarapha mevADanA DuMgare phelAyelA che ane vacamAM A tIrtha AvyuM che. cUMThAvADAthI pazcimamAM AmalAghATa thI eka mAIla nIce utaryA pachI e ja pahADanI nALamAM be phalAMga dUra pahADanA DhaLAvamAM A suMdara prAcIna tIrtha AvyuM che. ahIM eka purANI dharmazALA che jemAM pAMca te jharaNuM vahe che. enI najIkamAM ja zikharabadhdha nAnuM suMdara jinAlaya che maMdiramAM be hAthanI vizAla yakSarAja zrI dharaNe dranI phaNAvALI zyAma mUrti che ane tenA upara cha IMcanI sudara manahara pArzvanAthajInI 'prAcIna mUrti che - maMdiranI nIcethI traNa jharaNuM jAya che ane traNenA pANIne rAMgama thaI - kuMDamAM gaumukhIthI paDe che. A jharaNAM divasa ne rAta vahe che. eka IcanI dhArA paDe che, paraMtu khUbI e che ke kuDa upara UbhA rahI zrI pArzvanAthajInuM nAma levAthI be IMcanI jADI dhArA vahe chegame tevA dukALamAM paNa pANInI dhAra te akhaMDa vahe che. bIju kuMDamAM game teTaluM pANI paDe paNa kuMDa kadI paNa chalakAte nathI. comAsAmAM paNa Ama ja bane che. maMdirajInI cAre bAju jhADI che. siMha, vAgha Adine bhaya paNa rahe che, chatAMye tIrthanA camatkArathI koIne harata AvatI nathI. ahIM koI anya dezanI go, tapasvI, avadhUta dhUNI dhakhAvIne rahI nathI zakatA. zAsanadeva temane bhaya pamADI becAra divasamAM ja ravAnA karI de che. ahIM AvavAne rasto vikaTa che. nALa upara caDhatAM utaratAM sAvadhAnIthI eka ja manuSya caDhI ke utarI zake che ahIM guNa vAcA osavAla viramazAhane dharaNendra saMghanI sAdhanA karAvI hatI. je divase adhiSThAyaka deve kahyuM keja AmalAvaTa para madira baMdhAva, ane tArI IcchA pUrNa thaze. * vanakazA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgaphaNI pArzvanAtha : ra3ra : [ jaina tIne dharaNendranI mUrti upara zrI pArzvanAthajInI mUrti banAvI cudara jinamadiramAM pratiSThA karAvI. tenI manekAmanA pUrNa thaI. AvI ja rIte vaDagacchIya yAdavasiha ane zrIzAntisUrijIe cintAmaNi ane padmAvatI matranI sAdhanA karI hatI A sthAna zAMta, dhyAna karavAlAyaka ane maMtra sAdhana karavA gya che. ahIM jIrNoddhAranI jarUra che. A prAMtamAM A tIrthane nAgakaDA, nAtana tathA nAgetana nAmathI paNa badhA oLakhe che. A tI mATe eka suMdara etihAsika daMtakathA maLe che, je A pramANe che. je vakhate sUryavaMzI mahArANA pratApanA hAthamAMthI cittoDa ane mevADanuM rAjya samrATa akabare jItI lIdhuM te vakhate mahArANA pratApa rAjya choDI mevADanA pahADe ane jaMgalamAM chupAIne pharate ho tyAre e jaMgalamAMthI vihAra karIne jatAM mahAna jainAcArya zrI lahamIsAgarasUrijInA temane darzana thayAM. rANAjIe temano upadeza sAMbhaLI prasanna thaI sUrijIne tyAM rekI vijJapti karI kegurudeva! mane mAruM rAjya pAchuM maLe tevo upAya daza. AcAryazrIe lAlatuM kAraNa jANa kahyuM ke-dharaNendra padmAvatI sahita zrI pArzvanAthajInI pratimAjInuM ArAdhanA karavAthI tamArA manoratha phaLaze. bAda mahArANA pratApe tevA sthAna saMbaMdhI pRcchA karatAM sUrijIe temane mevADanA pahADomAM birAjamAna ane dhamAsInI naLamAM thaIne javAya che te raste zrInAgaphaNI pArzvanAjInuM rathAna batAvyuM. rANAjIe ahIM AvI khUba detA ane zradhdhAthI ArAdhanA karI, jethI temanI mana kAmanA TUMka samayamAM ja pUrNa thaI. A sAdhanA pachI TUMka samayamAM rANA pratApane na dharmanA dAnavIra zeTha bhAmAzAhe rANAjIne khUba ja madada karI. rANAjIe tyArapachI bAvana killA jItyA, udepura jItyuM ane pitAne rAjyAbhiSeka punaH dabadabAthI karAvyuM, jenA prabhAvathI pitAno abhyadaya thayuM. tene mahArANA pratApa kema visare ? teNe potAnI ArAdhanAnA sthAne bhavya jinAlaya baMdhAvI uddhAra karyo. vaLI pAtAnA upakArInI harahaMmeza yAda rahe te mATe pitAnI rAjadhAnImAM paNa dharaNe-paravatI sahita zrI pAzvanAthajInuM bhavya maMdira baMdhADyuM ne pAzvanAthajInI mUtine nAgaphaNI" evuM nAma ApyuM. atyAre paNa A tIrthane mATe mahimA ane prabhAva che. iDarathI kesarIyA paga raste janAra gujarAtanA sagha ahIM jarUra yAtrA karavA Ave che. IDarathI mevADanI hadamAM pesatAM ja be DuMgaranI vacce A tIrthasthAna AveluM che. atyAra paNa ahIM vadhu ghaNA camatkAra dekhAya che. eka vAra..ne sagha yAtrA karavA AvyA hatA emAM eka dUra beThelI bAI paNa darzana mATe gaI. ajANatA para covI AzAtanA na dhakya te mATe atradeve bhamarAe samuha adiramAvika Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - ItihAsa ] * 233 : darzAvatI ( I) ane yAtrALuo darzanane lAbha na laI zakyA. A sivAya nAgaphaNIpArzvanAthajInI mUrtio nIcenA sthAnamAM che- 1. vijApura tAlukAnA vihAra nAmanA gAmamAM paNa che. 1922 mAM ahIM madira banyuM che. 2. dagavADIyAmAM 1928 mAM nAgaphaNI pArzvanAthajInuM maMdira banyuM che. 3. kesarIyAjI pAsenA sAmerA gAmamAM paNa nAgaphaNIpArzvanAthanuM maMdira hatuM. * ekaMdare A tIrthasthAna mahAcamatkArI, prabhAvika ane yAtrA karavA lAyaka che. darzAvatI (DabhAI) . vaDodarAthI pUrvamAM relave raste 18 mAIla tathA moTara raste 5Na 18-19 mAIla dUra ajoI gAma AvyuM che. jo ke A tIrtha prasiddha tIrtharUpe nathI paraMtu ahIM birAjamAna zrI laDhaNupArzvanAthajInI addabhUta camatkArI prAcIna pratimA che tene aMge ane mahepAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja vigerenI svargavAsabhUmi hovAthI tIrtharUpa manAya che, mATe saMkSepamAM ja TUMka paricaya Ape che. DAInI sthApanA gurjarezvara mahArAjA siddharAjanA samayamAM 1150 pachI arthAta bAramI sadImAM thaI che. siddharAje A nagarIne keTa paNa badhA hatA. bAda vAdo zrIdevasUrijInA guru A. zrI municaMdrasUrijIne janma bAramI sadImAM DabhoImAM thayA hatA. teo mahAtyAgI, tapasvI ane dhuraMdhara vidvAna hatA. temane "sauvIrapAyI(mAtra kAMjI vAparIne rahetA mATe sauvIrapAyI)nuM biruda prApta thayuM hatuM. temaja tArkikaziromaNI tarIke paNa temanI khyAti hatI emaNe viza graMtha navA banAvyA che. sAta mahAgraMtho upara suMdara TIkAo racI che. temanI niSadhakAvya upara 12000 hajAra zlekanI TIkA paNa addabhuta vidvattApUrNa che. 1178 mAM pATaNamAM temane svargavAsa thaye hate. gujarAtanA prasiddha mahAmaMtrIzvara vastupAlanA laghubaMdhu tejapAla godharAnA nareza dhRdhUlane jItI ahIM AvyA hatA. temaNe dabhavatIne rakSavA mATe suMdara, majabUta kiTale banAvyo hato ane 170 derIovALuM suMdara vizALa gaganacukhI bhavya jinamandira banAvyuM hatuM, je madira senAnA kaLaze ane vajAothI suzobhita karyuM hatuM. mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDakumAre dabhavatImAM madira banAvyuM hatuM. "ramavAlIpure emAM 83 nagaromAM badhAvelAM maMdiramAM ulekha che. loDhaNapArzvanAthajI. darbhAvatImAM zrI laDhaNupArzvanAthajInuM maMdira tIrtharUpa che. A saMbaMdhamAM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darbhAvatI (bheAI) * 134 : meM jaina tIrthaMnA daMtakathA sa bhaLAya che ke sAgaratta nAme sAvADa pharatA pharate darzAvato mAnce, ene rAja pUjA karavAnA niyama hatA. bhUlathI pratimAjI sAthe lAvavAnuM bhUlI gayA. pratimA-pUjana sivAya bhAjana kaI rIte thaI zake? pachI veLunI sudara pratimA manAvI pUjana karI leAjana karyuM, ane te pratimAne kUvAmAM padharAvI. kUvAmAM padharAvela pratimAjI kUvAmAM akhaMDa rahI-azAtra pIMgaLI nahi zcAtA samaya pachI sAthevAtu pharatA pharatA pA| darzAvatI Avye. adhiSThAyakadeve ene svapnamAM jaNAvyu` ke tame e manAvela veLunI pratimAjI khahAra kADho. khIre dvivase sutaranA tAMtaNe pratimAjIne bahAra kADhyAM. pratimAjInI vyi kAMtinA darzana karavAthI sa leAkAne khUba AnaMda thayA. pachI sAvADe meDhu madira madhAvI prabhujIne sthApana ko. pratimAjI a padmAsana ane mahAcamatkArI che. leDhAnI mAphaka dRDha ane vasamAna majabUta hovAthI pratimAjInuM nAma pazu 'leADhaNu pArzvanAtha' prasiddha thayu. je kUvAmAMthI A mUrti nIkaLI te kUvA paNa atyAre mahAlakSmIjInA madira pAse vidyamAna che. " prAcIna tIrthamALAmAM paNu A pramANe ullekha male che. lADhaNu ttiparI jANIce, uthAmaNe hA mahimA bhaMDAra ( vi. 1668) nI racanA jagata vadhubha, kalikuMDa ciMtAmaNu leADhaNuA. (1882) A camatkArI mUrti atyAre darzAvatImAMAAimAM vidyamAna che. ene leADhaNu yArzvanAthajInu daherAsara kahe che. A maMdira suMdara be mALanu che. nIcenA bhAgamAM mUlanAyaka tarIke sauMdara zyAmamanahara zrI leADhaNu pArzvanAthajI che. jamaNI mAjI zAMtinAthajI ane DhAkhI bAjI zrI AdinAthajI che. uparanA bhAgamAM mUlanAyakajI zrI zItalanAthajI che. A sivAya bIjA suMdara sAta maMdiro che. A maMdiramAM kula 60 mUrtie che. bahAranA bhAgamAM camatkArI maNibhadrajI che. siddhacakrajIne paTa paNuM suMdara che. sAte madizanA TUMka paricaya nIce ApuM chuM. (1) zrI sunisuvratasvAmInuM madigmA maMdiramAM kula 34 mUrti che. A madiramAM zrI gautamasvAmInI suMdara mUrti che. sphaTika ratnanI eka pratimA paNa che. (2) zrI dharmanAyAmInuM maMdira-A maMdiramAM kula 48 mUrtio che. eka cAvIzaTa ane pacatIrthI sudara che. (3) zrI AdinAthajInuM maMdira-ahIM kula 26 mUrtio che. (4) zrI zAmaLAjInuM maMdira A maMdira prAcIna che. dhAravALAe A madira aMdhAvyAnu kahevAya che. atyAre paNu dhvajAvaDa vagere gadhArIyA kuTumbavALA caDhAve che. zrI zAmaLA pArzvanAthajI uparanA bhAgamAM mUlanAyakajI che. ahIM kula mUrti 112 che. gabhArA bahAra maheApAdhyAya zrI yavijayajI mahArAjanI mUrti che. k Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] ra3paH - darbhAvatI DileI) cekamAM jagadguru zrI hIravijyasUrijInI pAdukA che. siddhAcalajI ane sametazikharano paTTa paNa suMdara che. (5) jUnA zAMtinAthajInuM maMdira-mULa gabhArAmAM 20 mUtio che DAbI bAjunA gabhArAmAM mUlanAyaka sumatinAthajI che. AmAM 16 mUrtio che. jamaNA gabhArAmAM kula sattara mUrtio che. pazcima taraphanA bhAgamAM agiyAra mUrti che. bhIMtamAM ketarelA paTa paNa suMdara che. (6) navA zAMtinAthajI-A maMdiramAM kula-18 mUrtio che ahIM pacatIthI paTe darzanIya che. (7) caMdraprabhu jinamaMdira-A maMdiramAM kula 15 mUtio che. upAdhyAyajI mahArAjanuM samAdhisthAna gAmathI dakSiNe cAra phalAMga dUra A samAdhisthAnamAM AvyuM che. dakSiNa bAjue upAdhyAyajInA samAdhiratUpa sAthe bIjA sAta pe (kula 8) che. ahIM eka dharmazALA paNa sArI che. bIjA vibhAgamAM paNa 8 derIo che. ahIM eka suMdara kR che, je bahu camatkArI che ahIM eka bhejakane reja savA rUpiye malato hate. ahIMnuM pANI paNa sAruM ne svAdiSTa che. - A derIomAM mukhya zrI vijayaprabhasUrijInI 1775 nI sAlanI pAdukA che. pachI traNa derIo te vijayaprabhasUrijInA ziSyanI che. mahopAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAja ane temanA ziSyonI pAdukAo che. upAdhyAyanI pAdako stupa saM. 1745 mAM banela che. tyAMthI te TheTha 195 sudhImAM A 16 derIo banI che. upAdhyAyanI pAdukApane lekha nIce ApuM chuM saMvata 1745 varSe zAke 1611 pravartamAne mArgazIrSamAse ekAdazItithau ta. zrI zrIhIravijayasUrIzvaraziSya-paM0 zrIkalyANavijayagaNiziSya-paM. zrIlAbhavijayajigaNiziSya-paM. zrIjitavijayagaNiziSya-sodarasatIrthya paM. zrInayavijayagaNiziSya-. zrIyazovijayagaNInAM pAdukA kArApitA pratiSThiteyaM tavAmAvivA......vinayakALinA pAkanAre che kahevAya che ke emanA svargavAsanA divase emanA ratRpamAMthI nyAyane vani pragaTe che, A soLa derIomAM ekamAM zrI RSabhadeva prabhunI pAdukAo che. A sthAnamAM kAtikI ane caitrI pUrNimAe zatruMjayano paTa baMdhAya che. temaja mauna ekAdazIupAdhyAyajInA vargadine, temaja jeTha zuda 9 vagere divasee pUjA, utsava, bhAvanAdi thAya che. 1. ahIM 1211 mAM vAMcanAcArya guNakarasUrie caturvizatijina stuti vRtti lakhAvI. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdarA, jagaDIyAtha * 236 : [ jaina tIrthAnA 2. 1251 mAM bhImadevanA rAjyamAM cegazAsravRtti lakhAvI. 3. 1890 mAM pUrNimA gacchanA zrI rAmacaMdrasUrijIe vikramacaritra padya anya banAvyuM 4. 1767 mAM upadezamALA kathA lakhAI che. ahIM atyAre cAra-pAMca suMdara jJAnamadizajJAnabhaMDArA che, jemAM prAcIna arvAcIna pustaka sauMgraha uttama che. AtmArAmajI jaina pAThazALA cAle che. kanyAzALA che. sudara pAMca upAya che. ae vADIe jamaNu vagere mATe che. lagabhaga traNasA upara jainAnA ghara che. yovijaya vATikA navI anI che. jijJA sue jarUra lAbha levA jevu che. A sivAya jAhera sthAnAmAM paNa hIrA bhAgeALa, mAtA deAkaDI, lAlATopasIjA vAva, teja talAva, jUnA killo vagere jevA lAyaka sthAne che. vaDAdarA (vaTapadra) gujarAtamAM gAyakavADe sarakAranI rAjadhAnI tarIke vAdA ( Barda ) prasiddha che. ahIM narasihajInI pALamAM dAdA pArzvanAthajInuM mahArAjA kumArapAlanA samayanuM bhavya ane prAcIna maMdira che. 1973 mAM AnA jIrNodhdhAra karI bahu suMdara banAvyu che. pAvAgaDhanA jaina maMdiramAM birAjamAna zrI bhIDabhajana pArzvanAthajInI mUrti; pAvAgaDhamAM jaina vastInA abhAve e mUrti ahIM padharAvyAM che. dAdA pArzvanAthajInI smRti veLunI leSamaya huM ja camatkArI ane bhavya che. A sivAya khIjA pazu sudaMra 18 jinamaMdira che. ahIM zrI pravartakajI kAntivijayajI mahArAjanA jJAnabhaDAra pazu sArA darzanIya che. pustakasa graha sAza che gAyakavADa sTeTanI rAjadhAnI hovAthI rAjamahela, khIjA rAjaTTIya makAnA, kaiAleja, lAbhuvana vigere jevA lAyaka che. gAyakavADa sTeTanI lAyabrerI, vaDhAdarA erIenTala sIrIjha, purAtattva saMgraha vagere jevA cegya che. ahIM najIkamAM chANI gAma che. tyAMnA maMdire darzanIya che. tyAM paNa pustaka bhaMDAra sArA che. jagaDIyAjI bharUca chaThThAmAM AveTa akalezvarathI rAjapIpaLA sTeTa relve jAya che tyAM vaccamAM ja jagaDIyA tIthaeN Ave che. jagaDIyA sTezanathI eka mAIla dUra tIrthaMsthAna che. 1921 mAM zrI AdIzvara prabhunI pratimAjI pragaTa thayAM ane nUtana jinamadiramAM zrI AdinAtha prabhujI mUtranAyaka birAjamAna thayA tyArathI zrI AdinAca prabhunuM tIrtha kahevAya che, pratimAjI bhavya ane camatkArI che. adhiSThA caka deva jAgRta che. dara pUname meLA bharAya che. vai. zu. 3 meATe meLA bharAya che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 137 : bharuca ahIMnI AbohavA ghaNuM ja sArI che. havA khAvAnuM sthAna che. zvetAMbara jaina dharmazALAo che. sagavaDa sArI che. bharuca (azvAvabedha tIrtha) amadAvAdathI muMbaI jatI B.B. & G.T. relavemAM bharUca sTezana Ave che. bharUca lAdezanI prAcIna rAjadhAnI che-hatI. bharUcathI cha mAIla dUra azvAvabedha tIrtha che. vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvratasvAmInA samayathI A tIrthanI sthApanA thaI hatI. zrI munisuvratasvAmI kevaLajJAna prApta karyA pachI bhUtalamAM vicArI rahyA hatA. vihAra karatA karatA pratiSThAnapuramAM padhAryA. A vakhate bharUcamAM jitazatrurAjA pitAnA sarva lakSaNasaMpanna azvanuM balidAna devA tayAra thayA hatA. pitAnA javAthI azvanuM kalyANa thaze ema jANI bhagavAna pratiSThAnapurathI vihAra karI eka ja divasamAM 60 keza bharUcanA keraTa vanamAM padhAryA. upadeza ApI rAjAne pratibadhI azvanA jIvane tene pUrva bhava kahI bacALe azva anazana karI mRtyu pAmI saudharma devalekamAM maharthika deva thaye. bAda tyAMthI AvI prabhujInA samavasaraNanA sthAne ratnamaya suMdara jinamaMdira baMdhAvyuM. zrI munisuvratasvAmInI suMdara pratimAjI sthApita karyA pitAnI paNa azvarUpa mUti banAvI bAda devalokamAM gaye. tyArathI azvAvabodha tIrtha prasiddhimAM AvyuM. AvI ja rIte ahIM keraTa vanamAM eka samaLI mRtyusamaye munivarenA mukhathI namaskAra mahAmaMtra sAMbhaLI siMhaladezanA rAjA caMdraguptanI patnI caMdralekhAne sAta putre pachI devInI ArAdhanAthI sudarzanA nAmanI putrI janmI. te janmamAM navakAra maMtra sAMbhaLatAM jAtimaraNa jJAna thayuM ke pite pUrva bhavamAM bharUcamAM narmadA tIra keraTa vanamAM samaLI hatI. eka vAra vaDa upara beThelI tevAmAM pAradhI. nA bANathI vadhAyelI huM karuNa AkaMda karatI hatI. tevAmAM koI muni mahArAje navakAra maMtra saMbhaLA. meM tenI anumodanA karI tyAMthI mRtyu pAmI huM rajaputrI thaI chuM. A pramANe jAtismaraNa jJAna thayA bAda keraMTa vanamAM catyane jIrNoddhAra karyo. grevIsa derIo banAvI pauSadhazALA, dAnazALA vagere karAvyAM tyArathI zakunikA vihAranI prasiddhi thaI. ane te sudarzanA mRtyu pAmI IzAnadevalokamAM utpanna thaI. zrI munisuvratasvAmInA zAsanamAM A prasaMga banyuM che, bharUcamAM zrI munisuvratasvAmInI pratimA chavaMtasvAmI tarIke pUjAya che. bAda paramAhitapAsaka mahArAjA kumArapAlapratibaMdhaka kalikAlasarvajJa AcArya mahArAjazrI hemacaMdrasUrijI mahArAjanA upadezathI mahAmAtya udAyananA putra maMtrIzvara aMgaDe pitAnA pAthe zanikAvihArane AdhAra karAvyuM. A vakhate mithyAdaSTi siMdhavA devIe tene upasarga karyuM hatuM jenuM nivAraNa AcAryazrI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 238 : [ jaina tIrthAnA hemacaMdrasUrIzvarajIe kahyu hatu. juo AcAryazrI jinaprabhasUrijI te prasaMgane A pramANe gauravapUrvaka ullekha kare che. aMbaDassa pAsAyasihare naccatasta uvasaggo kao / soa nivArIo vijjAbale sirihemacaMdamUrIhi || bharuca azvAvaSedhanuM ane zakunikAvihAranuM sthAna atyAre tA viccheda che. bharUcamAM musalamAnI jamAnAmAM ApaNA jinAlayeAne masjIdanA rUpamAM pheravI nAkhavAmAM AvyA hatA. khArIka tapAsa karatAM asalamAM A masjIdeA nahi kintu jaina maMdirA hatAM. tenAM spaSTa cinhA adyAtradhi vidyamAna che. kahevAya che ke AMkhake je bhavya maMdira khadhAzru hatu te musalamAnAe teADI masjIda banAvela che.* * ajaina sAtyimAM paNa bhRgukacchanI utpattine itiyAsa maLe che. skaMdapurANamAM ane bauddhanA divyAvadAnamAM bhagRnI utpatti mApI che. temaja purAtatvajJAdhAe pazu zrAdha karI nakkI karyuM che ke i. sa. pU* 800 mAM bharUca vastu che. khotra'nA mAdhAre te I. sa. pUrve 1000 mAM bharUca bhAratamAM vyApAranuM eka buMdara hatuM. bhagavAna zrI pArzvanAthajI ane bhagavAna zrI mahAvIranA samayamAM lAdeza vihAranuM sthAna gaNAtuM hatuM. lADhanI prAcIna rAjadhAnI bhRgukaccha kahevAya che. bhRgukacchamAM mahAjana padma yugamAM DeDha magadha, bhArata madhyapradezathI vyApArI kAdalA AvatI. nA nadImAM meTA moTA vadyA dUra dUrathI AnanAM tApathanA gAMdhArathI jamInabhAge, ujaina sudhI ane pazcima bhAratanA baMdara gAya, saurASTra ane bharUca sudhInA rAjamArge badhA vyavahAra cAlaneA. bharUcanA baMdarethI dUradUra vANA jatAM. mA vaTArA tAmrIpa, siladvIpa thaIne suvarNabhUmi (baramA), rAnAsamudra, Ikkasa ane irAnanA akhAta, ane premIlezana sudhInA pApArI vyavahAra AyAta nikAza karatA ane rAjapratinidhie jatA, bauddhasAhiyamAM ullekha maLe che ! bauddhadevanA nirvANu pUrve paNa bhRgukaccha ane sautha TramAM audradhama phelAyeA hateA. ahIM baubhikSune A khapuTAcArye vAdamAM harAbhyA hatA. gurjaranazezanA vAthamAM bhRguccha tu ja muzkelIthI Avyu che. sAlathI kazuM devanA maMtrIzvara zAMtu mahetA, ahIMnA daMDanAyaka nimAyA dratA, pachI siddharAja jayasiMhanA samayamAM tribhuvanapAla, muMjAla, kAka, akhA vagere dRnAyaka cacAnA ullekho maLe che. ane kumArapAlanA samaye te| dAyana putra bAravAgbhaTa mahIMnA daMDanAyaka hovAnA temaja ahIMnA zakunikAvihAranA jIjJeIdvAra, udApana maMtrInI pratijJA pramANe temanA putre AMbA ane khAvaDa vagere karAve che, mahIM suMdara pattharanu maMdira OM banAvyuM che. vi. saM. 1221 (1222) zrI hemacadrAcAyanA hAyathI pratiSThA thai, ane mayArAjA kumArapAle AratI utArI hatI. A bhavya maMdirane phyusalamAnI jamAnAmAM masIda banAvavAmAM Avela che je atyAre pazu jAramAM vidyamAna che. vi. sa. 1158 mAM kArayaNakAsa zrI devabhadrasUrijIe ahIM lakhyA che. vi. sa. 1195 mAM suvaNu daMDathI maMDita thayelA, munisuvrata ane vIraprabhunA maMdirathI ramaNIya, evA bharUcamAM pradattanA madiramAM pAsanA cariya banyAnA ullekha che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 239 :. bharuca atyAre paNa zrI munisuvratasvAmInuM maMdira bharUcamAM mukhya maMdira che. mRti bhavya ane darzanIya che. bharUcamAM bIjA 9 jinamaMdire che. sthAna darzana nIya che. " hiM kuLagurAya" A stuti atyAre paNa sArthaka che ema jarUra lAge che. upAzraya, dharmazALA vagerenI sagavaDa che. mahAmaMtrI varatupAla tejapAla ahIM khAvyA hatA. temaNe ahIM traNa sarasavatI bhaMDAra jJAnamaMdira karAvyA hatA. hammIramadamadana jayasiMhasUrijIe banAvyuM che temAM bharUcanuM varNana che. zakunikAvihAra zrI munisuvratasvAmInuM maMdira gujarAtanA chellA hindu rAjA karNadevanA samaya sudhI vidyamAna hatuM. alAuddIna khIlajIe gujarAta karyuM ane suprasiddha jaina tIrthamaMdirane marachadarUpe banAvI dIdhuM. zrIyuta barasa mahAzaya gujarAtanA avazeSonI sarave karavA AvelA tyAre temaNe " bAyolojIkala sarve opha vesTa InDiyA " pustakanA 6 volyumamAM A jummAmasida viSe nedha lakhI che. I. sa. 1297 mAM alAuddIna khIlajIe gujarAta sara karyuM e samaye bharUca paNa musalamAnenA hAthamAM gayuM. teoe gujarAtamAM ghaNe sthaLe hindu ane jaina devAlane macchamAM pheravI nAkhyAM. e kALamAM bharUcanI jummA majIda paNa jena maMdiramAMthI parivatita banelI lAge che. atyAre paNa tyAMnA avazeSa khaMDita thayelA purAtana jaina vihAra ke maMdirane bhAga che, ema jaNAya che. " A rathaLanI prAcIna kArIgarI, bAkRtionI kataraNI ane rasikatA, sthApatya, zilpanI kaLAnuM rUpa, ane lAvAya bhAratavarSamAM ajoDa che " ( A. S. of India Vol, VI, P. 22 FE.) musalamAnonA rAjya tatra nIce, paNa kAyama rahelI hindu kaLAnuM emAMthI sacana thAya che. jummAmarajIdanI laMbAI 126 1/2 che ane pahelAI para phUTanI che. aDatAlIsa thAMbhalAnI sarakhI hAra che. te upara agAzI che. ane traNa bhAgya ghummaTa che, chata upara AbunA vimaLa vasatImAM je suMdara kAtaraNI che tevI kotaraNI che. thAbhalAmAM zilpInI kArIgarI ane kaLA adbhuta che, thAMbhalA uparanA pATamAM jaina ane hindu dhArmika jIvananAM keTalAka do kAtarelAM che. ' bharUcanA killAmAM siddharAje athavA kumArapAle je pattharo vAparyA che enA jevA ja tyAre atyAre A maMdiramAMthI banela machidamAM paNa dekhAya che. bA uparathI ema lAge che ke aMbA maMtrIe bahu ja majabUta uttama patharanuM ane kArIgarIvALa suMdara maMdira baMdhAvyuM che. A masidane uttara taraphane daravAjo jena devaLane che. dvArapALa yA daMDa laine ubhelA che. AkhuM dvAra ArasanuM che. keTalIka kaLA ghasAI gaI che. ubarA bArasane che ane pratimAnA AsananI jhAMkhI karAve che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharUca : 240 : [ rana tIrthane A tIrthanI utpatti sabadhI vistRta mAhiti suda saNA cariyuM ane vividhatIrthakalpamAMthI ane prabhAvaka caritramAthI male che, laMbAjInA bhayathI saMkSepamAM ja utpattine paricaya Apyo che. bharUcamAM na munionA vihAra saMbaMdhI bukatakalpa bhASyavRNi vigere prAcIna granthomAM ullekha maLI Ave che. azvAdha ane samalikAvihAra tIrthane prAcIna tIpaTa AbunAM vimalavasahI namaMdiramAM ane kuMbhArIyAjInA jaina maMdiramAM atyAre paNa hubahu vidyamAna che. mAtra susalamAnI jamAnAmAM ja A tIrtha naIprAyaH thayuM che. bharUcane jaina sAhityamAM bhRgukaccha tarIke ulekhela che ane vIsamA tIrtha kara zrI munisuvratasvAmInA samaya jeTaluM A nagara prAcIna che emAM te saMdeha ja nathI. A sivAya prabhAvaka caritramAM nIcenA paNa ullekha maLe che. 1 kAlikAcAryanA bhANeja balamitra ane bhAnumitra bhaMgukacchanA rAjA hatA. "gvAsti; sadAti bhRgukacchanRpastatra balamitro'bhidhAnatA" A. zrI kAlikAcArya jyAre bhUgu padhAryA tyAre utsava bahu ja sAre thaye hatuM, rAjA pite sAme AvyA hatA. sUrijIe rAjAne pratibaMdha ApavA sAthe ja zakunikAvihAra tIrthanuM mAhAsya saMbhaLAvyuM hatuM. bharUcamAM kAlikAcAryajI cAtumAMsa hatA tyAre mithyAtvIne vAdamAM chAyA hatA tethI teoe temane uparavA karyA hatAM. rAjA kAnane kAca ane sarala hatA. bIjA upasargothI te sUrijI na DagyA paraMtu jyAre maMtrIe kahyuM ke sUrijI te deva samAna pUjya che mATe tyAM emanAM pagalAM paDayAM heya tyAM ApaNAthI yuga kema mukAya?emanA caraNa te pRjavA gyA che. bIjuM temane uttama AhArathI satkAravA jaIe mATe nagaramAM hIMDInAda vagaDA ke gAmaloko temane uttama AhAra Ape "nAre rimo vadha kSetrAdhipUta pratilAbhyA varAharagutro rAjadhAsanAta // " bhIMtamAM traNa Asana maheba che. tyAM tyAre te ( arebIka bhASAmAM ) sAsudIna taghalakhane lekha che. AvuM ja pAlanapura, khaMbhAta, ane jenapuranI meTI marajI 5Na jana maMdiranuM parAvartana che ema spaSTa dekhAya che. kharekhara zrI munisuvrata svAmInuM azvata bodha tIrtha ane nikAvihAra gujarAtanA mahAmAnya udA mahetAnA putra mAMgaDa maMtrIzvara pattharane baMdhAve, selaMkI rAjAdhirAja paramAtopAsaka kumArapAla ane kalidAsa zrI hemacaMdrAcAryajIne pratiSThA ane dhvaja pharakAvela kanikA vihAra maUmAM parivartana pAmyo che. kalikAnI A viSamatA che!! Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 241 : surata ( A pramANe ane paNIya azuddha AhAra maLavAthI A. zrIkAlikAcArya saparivAra tyAMthI cAturmAsamAM ja vihAra karI pratiSThAnapuranA saMghanA AgrahathI pratikAnapura padhAryA, paryuSaNa pratiSThAnapuramAM ujavyAM ane saMvatsarI mahAparva bhA. zu. pAMcame karavAmAM AvatuM hatuM te bhAdaravA zudi cothanA ja karavAmAM AvyuM. AvI ja rIte lagabhaga e ja samayamAM thayela Arya khapUTAcAye paNa bhUgukacchamAM bauddhone harAvI zakunikAvihAra tIrtha bacAvyuM hatuM. juo- "mAribhya iva kSIraM saugatebhyo vyamocata / azvAvabodhatIrtha zrIbhRgukacchapure hi yaH // " temaja temanA ziSya zrI maheMdrasUrijIe paTaNAmAM pAMcase brAhmaNane jenI dIkSA ApI hatI ane e kAraNe bhUgukacachanA brAhmaNe emanA upara dekha rAkhatA hatA ane upadrava karatA hatA. mahedrasUrijIe ahIM AvI, camatkAra batAvI e sarva upadrava dUra karyA hatA. (zrI prabhAvaka caritra, pAdaliptasUri prabandha) bharUcamAM nava suMdara maMdira che je A pramANe che. (1) zrI yazodharA pAzvanAthajInuM bhavya maMdira cheahIM dharaNendra pAvatInI camatkArI pratimA che. (2) temaja zrI munisuvratasvAmInA madiramAM bheMyarAmAM zrI sahastraphaNa pArzvanAthajInI bhavya manahara pratimAjI che. (3-4) A sivAya anaMtanAthajI, bASabhadevajI, jemAM eka rananI pratimAjI paNa suMdara che, (5-6) zAnitanAthajInA be maMdira che. (7) bIjA madiramAM paNa munisuvratasvAmI che. (8-9) mahAvIra svAmI ane ajitanAthajInA maMdira che. AvI rIte navuM maMdira che. mukhya =dira zrI munisuvratasvAmInuM je zakunikAvihAra kahevAya che te bahu ja prasidhdha che suMdarazyAma munisuvatajinanI pratimA paramadarzanIya che. upAzraya, pAThazALA, zrAvakenI vastI mArI che. sTezanathI gAma eka mAIla dUra che. bharUca Tekaro upara vaseluM che. nIce vizALa narmadA nadI vahI rahI che. surata, ahIM lagabhaga pacAseka jinamadire che. gharamandire paNa che. 1, gepIpurAmAM zrI zAntinAthajI, 2 anaMtanAthajI, 3 anaMtanAthajI. 4 navApurAmAM zAMtinAthajI, 5 bhIDabhaMjana pArzvanAthajI. A uparAMta judA judA tIrthaMkaranA nAmAbhidhAnavALAM bIjA ghaNAM maMdiro che. zrI zAMtinAthanA maMdiramAM rananI eka suMdara pratimA che. ahIMyAM zeTha devacaMda lAlabhAI puratadhdhAra paMDa, Agamedaya samiti, zrI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha bhAta : 242 : [ jaina tIrthone sAgarAnaMdasUrijInuM AnaMda pustakabhaMDAra, zeTha nagInadAsa jI hAIskula, be jaina kanyAzALAo pAThazALAo paNa sArI cAle che. zeTha devacaMda lAlabhAInI dharmazALA ne bIjI paNa dharmazALAo che. suratamAM jenI varatI sArA pramANamAM che. dhArmika ruci ane zraddhA paNa sArI che. jhaverAtane mukhya che jenA hastaka che. surata jarInA kAma mATe bhAratavarSamAM prasiddha che. suratanA leke zokhIna che ane tethI tyAMnA lokone "suratI lAlA" evA upanAmathI oLakhavAmAM Ave che. muMbaI ilAkAmAM AgaLa paDatuM zahera che ane tApInA kAThe hovAthI baMdara tarIke paNa tenI sArI khyAti che. agreja lokee suratamAM pitAnI keThI nAkhela A sivAya katAra gAmamAM zrI AdIzvara bhagavAnanAM be suMdara maMdire che. rAMderamAM paNa munisuvratasvAmInuM, AdinAthajInuM, be mALanuM bhavya maMdira pAzvanAthajInuM, manamohana pArzvanAthajInuM ane cintAmaNuM pArzvanAthajInuM maMdira temaja lAyabrerI pAThazALA vagere che. zrI thaMbhana pArzvanAthajI (khaMbhAta) A tIsthAnamAM birAjamAna zrI sthabhana pArzvanAthajInI pratimA ghaNAM ja prAcIna ane camatkArI che. A pratimAjIne ItihAsa nIce pramANe maLe che. vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvratasvAmInA zAsanamAM thayelA rAmacaMdrajI ane lakSmaNajI vanavAsamAM rahetA hatA te samaye lakezvara ravaNe rAmacaMdrajInI patnI satIzaromaNe sItA devInuM apaharaNa karyuM. tyArapachI rAmacaMdrajI ane lakSamaNajI sItAjIne zodhatA zodhatA sainya he laMkAnI A bAju AvI pahoMcyA. vacce mahAna samudra ane sAme pAra laMkA nagarI hatI. samudrane kevI rIte pAra kara tenI ciMtAmAM AsapAsa tyAM najIkamAM paDAva nAkhyA. thoDI vAramAM ja samudra kinAre rahela eka bhavya jinamaMdira joyuM. jinamaMdiramAM jaI darzana karyA. tyAM bhAvI tIrtha kara zrI pArzvanAtha prabhujInI bhavya pratimAjI hatAM. ane bhAIoe AvA nirjana sthAnamAM zrI pArzvanAthajInI bhavya pratimAjInA darzana karI Azcaryacakita thaI prabhunI khUba sevAbhakti karI. tapa, japa ane dhyAnapUrvaka prabhunI ArAdhanA karI. temanI bhaktithI samudrAdhiSThAyaka deva prasanna thayA ane temanI IcchAnusAra samudranuM jala thaMbhAvI dIdhuM. bAda samudra upara pAja bAMdhI rAmacaMdrajI ane lakSmaNajI sainya sahita sAme pAra pahoMcI gayA. prabhujInI bhaktithI samudranuM jala bhAI gayuM tethI prabhujInI sthaMbhana pArzvanAthajI tarIke khyAti thaI. 4 AcAryazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajInA upadezathI pAlItANAmAM taLATI nIce zrI vaddhamAna jaina Agamamadira banyuM che tevuM ja suratamAM vaddhamAna jaina AgamamaMdiratAmrapatra uparanuM Agamadira banavAnuM che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. : 243 : khaMbhAta rAmacaMdrajI vagere lakezvarane jItI sItAjIne laIne pAchA AvyA. prabhujIne khUba bhaktithI vaMdana karyuM ane tyAM rahI aThThAI mahetsava karyo. bAda adhyAjI gayA. ahIM pratimA devethI pUjAtI hatI. * A pramANe ghaNe samaya vyatIta thaI gaye vacamAM lAkha varSanuM aMtara cAlyuM gayuM. bAda bAvIsamA tIrthaMkara zrI neminAthajInA samayamAM zrIkRSNa vAsudeva thayA. teo yAtrA karatA karatA samudrakinAre AvyA ke jyAM zrI pAzvanAtha prabhujInuM uparyukta maMdira hatuM. jinamaMdiramAM jaI khUba prabhubhakti karI. prabhujInI tAjI pUjA joI temane Azcarya thayuM ke ahIM jaMgalamAM ke pUjA karI haze? A pramANe cakA utpanna thavAthI teo chupAIne jovA lAgyA. tevAmAM pAtAlavAsI nAgakumAra deve AvI khUba bhaktibhAvathI jinavarendranI pUjA karI. A joi zrI kRSNajI paNa prasanna thayA ane tyAM pragaTa rUpe AvyA. vAsukIdeva zrI kRSNajIne pitAnA svadharmI badhu tarIke maLyA. vAsukI deve pratimAjInA prabhAvanI prazaMsA karI kahyuM ke "pUrve A pratimAne IndramahArAje pUjI hatI. bAda dharaNendra deve ahIM bhavya jinamaMdira baMdhAvyuM. tyAra pachI rAmacaMdranI manavAMchA pUrI thaI hatI." A badhuM sAMbhaLI zrI kRSNane paNa e pratimAjI potAnI nagarI dvArikAmAM laI javAnuM mana thayuM. pachI devanI rajA laI zrI sthaMbhana pArzvanAthajInI pratimAjIne dvArikA lAvyA, tyAM suvarNa prAsAda banAvI prabhujInI sthApanA karI niraMtara bhaktipUrvaka prabhupUjA karavA lAgyA. jyAre dvArikAne dahanasamaya najIka AvyuM tyAre adhiSThAyaka devanI sUcanAthI zrI kRSNajIe prabhujInI pratimAne samudramAM padharAvI dIdhI. tyAra pachI ghaNo samaya vyatIta thaI gaye. eka vAra kAnti nagarInA dhanadatta zeTha vahANa bharI samudramAM vyApAra kheDavA nIkaLyA. samudramAM acAnaka temanA vahANa sthira thaI gayAM. dhanadatta zeTha ane vahANamAM rahelAM manuSyo udAsa thaI gayAM. temanI prArthanAthI prasanna thaI adhiSThAyaka deve kahyuM ke tamArAM vahANa jyAM che tyAM nIce zrI pArzvanAtha prabhujInI pratimA che tene bahAra kADhI, kAntinagarImAM laI jaI, maMdira banAvI birAjamAna kare. dhanadatta zeThe pratimAjI bahAra kADhyAM ane kAntinagarImAM laI jaI maMdira banAvI prabhujIne birAjamAna karyA. bAda zAlivAhana(zaka saMvata pravartaka)nA samayamAM nAgArjuna nAmane mahAgI thaye. te ghaNI vidyAo jANatA hatA. teNe te samayanA suprasiddha mahAtmA jainAcArya zrI pAdaliptasUrijInI pAsethI aneka vidyAo zIkhI temanuM ziSyapaNuM svIkAryuM hatuM. nAgArjune gurujInA nAmathI zrI sidhdhagirinI talATImAM pAdaliptapura( pAlItANA)nI sthApanA karI A nAgArjune pitAnI vidyA siddha karavA kAntipurIthI, zrI ghaMbhana pA. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha lAta : 244 : [ na tane. nAtha prabhunI pratimAjI lAvI guphAmAM rAkhI pratimAjI sanmukha besI vidyAo siddha karI. bAda teNe A pratimAjIne zeDhI nadInA kinAre khAkharAnA jhADa nIce bhaMDArI dIdhA. vikramanI bAramI zatAbdimAM cakulAvartasa sUripuMgava zrI abhayadevasUrijI mahArAja thayA. temanA hAthathI A tIrthanI sthApanA thaI. vividha tIrthakalpamAM zrI jinaprabhasUrijI mahArAja lakhe che ke - caMdrakulamAM zrI vartamAna sUriziSya zrI jinezvarasUriziSya zrI abhayadevasUri thayA. teo gujarAtamAM saMbhAya sthAnamAM birAjamAna hatA. sUrijInA zarIramAM atisArAdi roga thayA hatA. pakakhI pratikramaNanA divase kSamApanA mATe najIkanAM gAmamAMthI zrAvakene bolAvyA. terazanA divase adharAtre zAsanadevIe pUchyuMpratye jAge che ke nidrAvasthAmAM che? sUrijIe adazvarathI kahyuM-mane nidrA kayAthI Ave? pachI devIe kahyuM ke A nava sutaranI kekaDIone ukele. sUrijIe jaNAvyuMte mATe samartha nathI. devIe kahyuM-kema samartha nathI? hajI te Apa ghaNe kAla zrI varatIrthane zobhAvaze, nava aMga upara vRtti-TIkA racaze. AcAryazrIe jaNAvyuM ke-rogI zarIravALe huM kevI rIte karIza? devIe jaNAvyuM-ghaMbhanapura pAse zeDhI nadInA kAMThe khAkharAnA jhADamAM zrI raghaMbhana pAzvanAthajInI pratimA che, tyAM jaI devavaMdanA karo jethI zarIrasukhAkArI thaI jaze. prAtakAlamAM zrAvakasaze sUrijIne vaMdanA karI tyAre sUrijIe jaNuvyuM keame zrI rabhana pArzvanAthajInI vaMdanA karIzu. zrAvakoe kahyuM-ame paNa vaMdaNA karIzuM. anukrame sUrijI mahArAja saMgha sahita ghelakA thaI ghaMbhaNupura AvyA. sUrijIe zrAvakene kahyuM-khAkharAnA jhADamAM tapAsa kare. zrAvakee tapAsa karI te tyAM zrI pArzvanAtha prabhujInuM sukha joyuM. tyAM niraMtara eka gAya AvIne dudha jharI jatI, zrAvakee A joI sUrijImahArAjane jaNAvyuM. sUrijIe tyAM jaI prabhujInAM darzana mATe "racagiar conkaa" tetra zarU karyuM. sela gAthA thaI tyAre prabhujInAM darzana thayAM anukrame sUrijIe trIza gAthA banAvI. tyAM deva AvIne kahyuM. pAchaLanI be gAthA bhaMDArI gho kaliyugamAM amane AvatAM ghaNuM duHkha thaze, sUrijIe tema karyuM . bAda saMa sahita sUrijIe tyavadana karyuM. zrI saMgha tyAM uttama jinamadira banAvyuM. arijIne rega zAMta tha sUrijIe tyAM pratiSThA karAvI. te sthAna mahAna tIrtharUpe prasidhdha thayuM bAda sUrijIe te aMgenI TIkA banAvI A ago upara pU zrI zIlAMkAcA paNa TIkA banAvI hatI. tyArapachI zrI abhayadevasUrijIe TIkAo banAvo." - arthAt A tIrthanI sthApanA zrI abhayadevasUrijI mahArAjanA samayathI thaI che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 245 : khaMbhAta prabhAvaka caritra ane upadezasatatikAmAM A ja kathA thoDA pheraphAra sAthe upalabdha thAya che paraMtu mUla AzayamAM phera nathI. A prabhAvika tIrthanI prAcInatA ane camatkAritA mATe nIcenA baMne ullekho mananIya che. zrI thaMbhanaka-kalpa. atyaMta vyAdhithI duHkhI thayuM che zarIra jemanuM ane aNasaNa grahaNa karavA mATe lAvela che sagha jemaNe ( AvA AcArya mahArAjane ) rAtrinA samaye devIe sutaranI nava kekaDI ukelavA kahyuM (15 dekhADI che hAthanI azakti jemaNe, nava aMganI TIkAnI vArtAthI Azcarya pAmelA ane staMbhana pArzvanA vaMdanathI kahevAI che Arogya vidhi jemane evA (2) vaLI saMbhAvukapurathI ravAnA thaelA ane dhULakAthI AgaLa page cAlatAM sthaMbhanapuramAM zeDhI nadInA kAMThe khAkharAnA vanamAM AvelAM (3) tyAM bhUmi upara gAyanA dUdhanuM jharaNuM dekhIne jayatihANuM ardha teMtrathI pArzvanAthane pragaTa karanArA ane (batrIsa gAthAnuM) tetra saMpUrNa karanAra (4) gaye che rega jemane ane saMgha karAvelA caityamAM pAzvaprabhunI pratimAne sthApana karanArA evA navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrijI jayavaMtA va (5). janmathI pahelAM paNa je prabhu IMdrathI devAlayamAM, vAsudevathI pitAnA AvAsamAM pujAyA che ane varUNa devathI pitAnA sthAnamAM cAra hajAra varSa sudhI pujAyA che vaLI kAtinagarImAM dhaneza zeTha ane nAgArjunathI pUjAelA evA stha bhanapuramAM rahelA zrI pArzvanAtha jinezvara tamAruM rakSaNa kare ! (6) zrI sthaMbhanaka kalpa samApta. zrI sthaMbhanakakalpa-zilAMccha thaMbhana kalpanI aMdara je vistAranAM bhayathI saMgraha karela nathI tene zrI jinaprabhasUri ziSNano jema kaMI kahe che (1) daMka parvatanI upara rasiMha * upadeza saptAtakAmAM zrI rata mana tIrthapraba dhanA A tamAM nIce pramANe lakhyuM cheja A pramANe jemano mAdi kAla ajJAta che evA ane Indra, zrIrAma, kRSNa, dharaNe ane samudrAdhiSThAyaka deva vagerethI vividha rathAnamAM cirakAla sudhI pUjita thayelA evA te zro sthaMbhana pArzvanAtha sa sArathI bhaAjanenuM rakSaNa karo." athavA te keTalAka ema kahe che ke " zrI kuMthunAthajInI pAse temanuM vyavahArIbAe pUchayuM ke-"he gAvAna ! mane mokSa kayAre prApta thaze. ? ' eTale bhagavAne kahyuM ke " zrI pArzvanAthajanA tIrthamAM tane siddhi prApta thaze, tethI teNe A pratimA karAvI. " arthAta sthabhana pAzvanAthajInI pratimA zrI kuMthunAthajInA tIrthamA banI hatI. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaMbhAta : 46 : [ jaina tIrthone rAjaputranI pala nAmanI saudaryavatI putrIne joIne utpanna zo che rega jene ane teNIne sevatA evA vAsukI nAgarAjane nAgArjuna nAmane putra thaye. putranAM nehathI hita manavALA vAsukI pitAe tene meTI oSadhIonA phaLe, mULe ane pAMdaDAM khavarAvyAM. tenA prabhAvathI te moTI siddhiothI yukta thayo ane sidhdhapuruSa e pramANe khyAti pAmelo te pRthvIne viSe pharate zAlivAhana rAjAne kalAguru thaye. te gaganagAminI vidyA zIkhavAne mATe ( AcAryane ) pagalepanA prabhAvathI AkAzamAM uDatA joyA. aSTApada Adi tIrthone namaskAra karIne pitAnA rasthAnamAM AvelA temanA pagane dhoIne eka se ne sAta auSadhionAM nAma ApavAthI varNathI ane gadhathI jANIne guru upadeza vinA pAlepa karIne (nAgArjuna) kukaDInAM baccAnI jema UDate kUvAnA kAMThe paDyo ghAthI jarjarita aMgavALA tene gurue pUchayuM -A zuM thayuM ? teNe je banyuM hatuM te kahyuM. tenI heziyArIthI Azcarya pAmela cittavALA AcAryazrI tenAM mastaka upara hAtharUpa kamaLa mUkIne belyA kesADI cekhAnA pANIthI te auSadhIo vATIne page lepa karIne AkAzamAM UDavuM tethI te, te siddhine pAmIne khuzI che. pharIthI kaI vakhata gurumukhathI sAbhaLyuM ke zrI pArzvanAtha prabhunI AgaLa sadhAte ane strInAM lakSaNethI yukta prakAzatI strIthI mardana karato rasa keTadhI thAya te sAMbhaLIne te zrI pArzvanAtha pratimAne zedhavA lAge ahIM dvArikAmAM samudravijaya dazAhe zrI neminAI bhagavAnanA mukhathI mahAprabhAvazALI ane ratnamayI zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA jANane prAsAdamAM sthApana karIne pUcha. dvArikAnA dAha pachI samudravaDe grahaNa karAyelI te pratimA te ja pramANe samudranI madhyamAM rahI. kALAMtare kAMtinagarIvAsI dhanapati nAmanA vahANavaTIonuM vahANa tyAM thaMbhI gayu. ahIM jinabiMba che ema devavANIthI (dhanapatie jANyuM ). nAvikane praveza karAvIne kAcA sutaranA sAta tAMtaNAthI bAdhIne (teNe pratimA samudramAMthI kaDhAvI ) ( te pratimAne te zeThe ) pitAnI nagarImAM laIne prAsAdamAM sthApana karI. aciMtya lAbhathI khuzI thaelA evA tenAthI (te pratimA ) haMmezAM pUjAtI hatI. te pachI sarva atizaya cukata te biMbane jANIne nAgArjune rasasiddhine mATe grahaNa karIne zeDhI nadInA kinAre sthApana karyuM. te(pratimA )nI AgaLa rasa sAdhavAne mATe zAlivAhana rAjAnI caMdralekhA nAmanI mahAsatI paTTarANane siddha vyaMtaranI sahAyathI tyAM bolAvIne dararoja rasamaIna karAvavA lAge e pramANe tyAM pharI pharI javA AvavAthI teNIvaDe ( nAgArjunane ) badhubhAve svIkAra karAze. te tene auSadhanA mardananuM kAraNa pUchavA lAgI teNe keTI rasadhanuM vRttAMta jema hatuM tema kahyuM. eka vakhata pitAnA ane putrane te strIe kahyuM ke-Ane rasasiddhi thaze. rasalabdha te putre pitAnuM rAjya cheDIne nAgArjuna pAse AvyA. kapaTathI rasane levAnI IcchAvALA ane gupta vezavALA teo jyAM nAgArjuna bhejana karatA hatA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] * 27 : khaMbhAta tyAM rasasiddhine vRttAMta pUchatA hatA. te ( cadralekhA) te rasasiddhi jANavA te(nAgAjuna)nAM mATe mIThAvALI rasoI karatI. cha mAsa gayA tyAre A rasoI khArI che ema te nAgArjune deSa kADho. ceSTAthI rasasidhdhi jANIne te strIe pune kahyuM. vAsukIe A (nAgArjunane je dAbhanA aMkurAthI mRtyu kahyuM hatuM te te putrae paraMparAthI jANyuM. te dAbhanA zastravaDe nAgArjuna haNAye jyAM rasasiddhi thaI hatI tyAM rathaMbhana nAmanu gAma thayuM. te pachI kALAMtare te biMba vadana mAtra vajIne bhUminI aMdara che aga jenuM evuM thayuM. te pachI caMdrakuLamAM zrI vadhu mAnasUrijInA ziSya zrI jinezvarasUrijInA ziSya zrI abhayadevasUrijI gujarAtamAM saMbhAjIka nAmanA gAmamAM vicaratA AvyAM tyAM temane) mahAvyAdhinA vazathI jhADA Adine rega thayo tethI najIkanA nagara ane gAmamAMthI paSmI pratikramaNa karavAne mATe AvavAnI IcchAvALo micchAmikaDa devAne mATe vizeSa prakAre sarva saghane bolAvavAmAM AvyuM terazanI madhyarAtre zAsanadevIe AcAryane lAvyA. he bhagavana! tame jAge che ke sUtA che? tethI ma da svarathI AcArya bolyA mane nidrA kayAMthI ? devIe kahyuM-A sutaranI nava kekaDIo ukele. AcAce kahyuM-huM zakitamAna nathI. devIe kahyuM-kevI rIte zakitamAna nathI ? hajI te vIratArthanI lAMbA kALa sudhI prabhAvanA karaze. AcAe kahyuM-AvA zarIravALe huM kevI rIte karIza ? devIe kahyuM- bhanapuramAM zeDhI nadInA kAMThe khAkharAnAM vRkSenI madhyamAM svayaMbhU zrI pArzvanAtha prabhu che tenI AgaLa devavadana karo jethI svastha zarIravALA thaze. te pachI prabhAtamA lAvelA zrAvaka sa the AcAryane vadana karyuM. AcArye kahyuM-sthaMbhanapuramAM pArzvanAthane ame vadana karIzuM. sa ghe vicAryuM kharekhara keIe sUrijIne upadeza karyo che tethI Ama bele . te pachI saMghe paNa kahyuM ame paNa vadIzu. te pachI DALImAM besIne jatA sUrijIne kaIka svasthatA thaI. AthI dhoLakAthI AgaLa page cAlIne jatA (sUrijI) thAnapuramAM pahoMcyA. zrAvake sarva ThekANe pArzvanAtha pratimAne jovA lAgyA surijIe kahyu-khAkharAnAM vRkSanI madhyamAM juo. teoe te pramANe karyuM tyAM) zrI pArzvanAthanI pratimAnuM mukha joyu, tyAM hamezAM eka gAya AvI te pratimAnA mastaka upara dUdha mUkatI hatI tethI khuza thaelA zrAvake e je pramANe dekhyuM hatuM tema AcAryazrIne kahyuM. abhayadevasUrijI paNa tyAM gayA ane mukhanA darzana mAtrathI atidukALa ghaTAdAraFgha ItyAdi navIna karelI gAthAthI rastuti karI. te pachI saLagI gAthA karI (tyAre) AkhI pratimA (bhUmimAMthI) pragaTa thaI. AthI ja segamI gAthAmAM jA gautamas (pratyakSa zaelA he jinezvara jayavatA va) kahyuM che. ema batrIza gAthAo pR karI, chellI be gAthAo devatAne atyaMta AkarSaNa karanArI levAthI deve vinaMtI karI ke he bhagavana ! huM trIrA gAdhI sAnidhya karIza mATe chellI be gAthA gepI de Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAta 28. jaina nIne kemake kaliyugane viSe amAsa Amana dukhane mATe na thAo. sUrijIe e pramANe karyuM. (te pachI suvicce) saghanI sAthe vaMdana karyuM. tyAM te ve ucuM madira karAvyuM. te pachI zAMta rAgavALA surae ko pAna vAmane (te maMdiramAM birAjamAna karyo. te moTuM tIrtha prasiddha dharuM. tume TANAM A da nava aMgenI TIkAo te pUrve zIlAcarie karelI hatI te pachI pa vIratIne lAMbA sabhya sudhI sUrijIe prabhAvanA karI. (zrI sthaMbhanaka-pazilAMccha samApta) khaMbhAtanI aitihAsikatA-- khaMbhAtanA dAvAmAM rAyAvAyA, tejapAla saMghavI, udayakara saMghavI vagere mukhya thayA che. mahAkavi jaidAsa paTa khelatanA ja hatA. khaMbhAtamAM zrI semasudarasUrijI, jagadguru hIravijayasUrijI, zrI vijayasenarijI ane zrI vijyadevasUrijI vagere thavI ghaNI pratiSThAe, u karyo che saMgha kaDhAvyA che. zatruMjaya girirAja upara savavI tejapAle ramI nAM 8kha zAharI kharca ddhAra karAvyuM hatuM. surijInA samayamAM ahIM dakSa pazu ghara thaI che vijayasenasUrijInuM vargagamana ahIM thayuM hatuM. temanA jamAkara ratapa-pAdukAo hatI te atyAre seMtharA pAThAnA zrI zAMtinAthajInA maMdiramAM che vikramanI bAramI sadIthI khaMbhAtane gauravanuM nikAsa upalabdha thAya che. bArazrI sadInA uttarAddhamAM (1150 9gAlagA ke sagALavAhikAmAM zrI hemacakrAcAryajInI dIkSA thaI che. temanA samayamAM gujarAtanA mukhya maMtrI udAyanamuMjAla vagere aThuM avAranavAra AvatA. maMtrIzvara vastupAla tejapAle arTInA musalamAna vyApArI ane parAsta karI, tenA AmaMtrathI AvelA zaMkharAjane paNa harAvI vijaya meLavye hate. ane khaMbhAtanI prajAne zAMti ApI hatI. ahIM temaNe suMdara bhavya jinamaMdira karAvyuM hatuM. temanA samayamAM jAradarijInA paTTadhara devedrasurijI thayA, temaja vijyacaMdrasUrijI paNa thayA. temanA samayamAM khaMbhAtamAM ja vaDI pALI ane laghu pizALa ema be judA matabhede paDyA hatA. prasiddha dAnavIra ane dharmavIra zrIdhara zeDa jemaNe samyaktva ane zIla vratane niyama karyo te, savanA dAyakAmAM dareke gAme gAma nA he ane lADuM melyA hatA ane ziyala gratanA udhapatamAM ziyalakata-caturtha vrata * zrI vijayasena rijInuM saMgamana khabhA pAsenA akabarapuramAM thayuM hatuM. tyAM te samaye traNa yudara jinamaMdira tA. are tyAM kAMI ja nathI. samrATu jahAMgIra cAinA sarathAne sUpa banAvavA daza vako jamIna bheTa ApI hatI. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 249 : khaMbhAta dhArIone pAMca varNanA rezamI vastro ane sArI paherAmaNa mekalyAM hatAM. temAM mAMDavagaDhanA maMtrIzvara pethaDakumArane paNa A paherAmaNa mekalAvI hatI, je joI thiDakumAre 36 varSanI yuvAnavaye sajoDe caturtha vrata uccayuM hatu. A zrIdhara zeTha khaMbhAtanA vatanI hatA. kavi megha ane kavi DuMgare ahIMnAM maMdiranA darzana karI tIrthamALAmAM khaMbhatanAM maMdirone amara karyA che. jinaprabhasUrijIe paNa stha bhanaka kI lakhe che, je ApaNe upara vAMcI gayA. 1294 mAM lakhAyelI samarAIzcakahAnI tADapatrIya prata ane zrI hemacaMdrAcAryajI likhita prAkRta vyAkaraNanI tADapatrIya prata zAMtinAthajInA bhaMDAramAM ahIM che. 1356 mAM brahagacchanA padmacaMdrasUri pratiSThita zrI pArzvanAthajInI mUrti cokazInI paLamAM zrI pArzvanAthajInA maMdiramAM che. 1380 zrI kakasUrijI pratiSThita catuviMzati jinapaTTa zrI citAmaNinA maMdiramAM che. vi. saM 1400 dezaLazAhanA putra sahajapALanI bhAryA nayana devIe karAvela samavasaraNa khAravADAnA zrI sImaMdhara svAmIjInA maMdiramAM che. khaMbhAtanA satyavAdI sonI bhImanuM dRSTAMta paNa prasiddha che, jemaNe jIvanA jokhame paNa satyavrata pALyuM hatuM. A sivAya bIjA paNa prAcIna arvAcIna ghaNA etihAsika prasaMge che je laMbANanA bhayathI nathI ApyA. vizeSa jovA IcchanAra mahAnubhAve khabhAta citya paripATI nAmanuM pustaka jevu. matrIzvara karmacaMdra prabaMdhamAM ulalekha che ke-samrA akabare eka varSa sudhI ahIMnA darIyAmAMthI mAchalI vagerenA zikAranI baMdhI karAvI hatI. aDhAramI sadInA prasidhdha tIrthamAlAkAra zrI zItavijayajIe paNa khaMbhAtanA maMdiranuM suMdara varNana karyuM che samarAzAhanA putra sAjaNasiha khaMbhAtamAM hatA tyAre sa khalapuranA kecarazAhe khaMbhAtamAM AvI vyAkhyAna vacce araja karI bahucarAjInI jIvahiMsA-balidAna baMdha karAvavA vinaMti karI hatI. sAsaNasiMhe kecara vyavahArane sa khalapura adhikArI banAvyA che ane temaNe bahucarAjI pramukha bAra gAmamAM ahiMsAno vijaya vAvaTe pharakAvye hate. zrI hemacaMdrAcAryajInA samayamAM se karoDapatio ahIM vasatA hatA. ahIMnI jummAmasida pazuM eka prasidhdha jena maMdiranuM ja rUpAntara che. ahIne jUno kile khUba ja majabUta ane abhedya kahevAte. tenAM khaMDiye pas atyAre che. khabhAtane dariyA 5 prasiddha che. gujarAtanuM A prAcIna mahAna vyApArI baMdara gaNAtuM hatuM. 32 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha bhAta : 250 : [ jaina tIrthona kavi RSabhadAsa khaMbhAtanI yazagAthA gAtAM rAjIyA-vAjIyAne paricaya A pramANe Ape che - " pArekha vAyA rAA jaina sima jANuM, chana matavAsi ina jape, sira vahe chananI ANa; aneka guNa rAjIA kahetAM na pAmuM pAra re. A bane badhuoe pAMca suMdara jinamaMdira banAvyAM hatAM. rANakapura vagerenA saMgha kADhyA hatA. teo mahAdAnezvarI, parama rAjyamAnya ane paropakArI hatA. juo sunivaramAM gurU hIrajI, asura akabara sAra; vagi vaMzamAM rAjIo, dayA dAna nahiM pAra." AvA guNasaMpanna A zrAvake khaMbhAtanA ratnarUpa hatA. A sivAya saMghavI semakaraNa, saghavI udayakaraNa, rAjA zrI malla Thakkara jayarAja, jasavIra, Thakkara laIo vagere aneka vIrapatro khaMbhAtamAM thayA che. kavivara jAladAsa temanAM kartavyene paricaya A pramANe Ape che, pAripa vajao nirajIo, sajasa mahImA jagamAM gAjIo, ahaTha lAkha rUpaka puNya hAmi, amAri paLAvI gAmegAmi; esa vazi sonI tejapAla, zatrujaya gIra udhAravI sAla, llAhArI deya lAkha rasaha trAMbavatIne vAsI teha. somakaraNa saMghavI udayakaraNa alakha rUpaka te puNayakaraNa, usaIsI rAjA zrImAla alakha rUpaki kharacaI bhala Thakkara jayarAja anija savIra, adhalakha rUpaka kharacaI dhIra, Thakkara kIkA vAghA jeha alakha rUpaka kharacAI teha." khaMbhAtanA zrI ciMtAmaNI pArzvanAthajInA prAcIna maMdiramAM TheTha agiyAra ne pAMsaTha (1165) ane 13ghara ne lekha che temaja 1366 ne allAuddInanA samayane paNa lekha maLe che arthAta bAramI sadIthI te TheTha aDhAramI sadInA prAcIna lekhe male che; emAM soLamI, sattaramI ane aDhAramI sadInA puSkaLa lekhe maLe che khaMbhAtanI vartamAna sthiti khaMbhAtamAM 76 jaina derAsara che. upAzraya tathA pauSadhazALa 10, dharmazALA 3, pAMjarApoLa 1 ane jenAM ghara 545 che. pAMca jJAnabhaMDAra che. khaMbhAtamAM khAravADAne latto jenonI vastIthI bharacaka che temaja sthabhana * pAzvanAthajInuM suMdara bhavya maMdira A latAmAM AveluM che. sthaMbhana pArzvanAthajInI Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 251 ? khaMbhAta mRti suMdara nIlamanI che jenA upara atyAre lepa che. ane te bhavya mati atyAre bheMyarAmAM birAjamAna che. evI ja rIte jIrAvalApADAmAM cintAmaNI pArzva nAthajInuM pAMca-zikharI traNa mALanuM bhavya maMdira AveluM che. A maMdiramAM khaMbhAtanAM bIjA vIza maMdirane samAveza karavAmAM Avyo che. zeTha popaTabhAI amaracaMde tana, mana ane dhanathI A maMdirano jIrNodhdhAra mATe bhagIratha prayatna karyo hato. khaMbhAtamAM cintAmaNI pArzvanAthajInAM cAra maMdira, manamohana pArzvanAthajInAM be maMdira, thaMbhaNu pArzvanAthajI, sukhasAgara pArzvanAthajI,soma cintAmaNi pArzvanAthajI, navapalava pArzvanAthajI, geDI pAzvanAthajI, navakhaMDA pArzvanAthajI, vijaya ciMtAmaNuM pArzvanAthajI, amIjharA pArzvanAthajI vagere pArzvanAthajInAM maMdira ane mUrtio suMdara, camatkArI ane prabhAvazALI che. khaMbhAtanI tyaparipATI karatAM lagabhaga aThavADIyuM thAya che. meTAM kula para maMdiramAM kula 760 pASANanI mUtio che. eka gurUmaMdira suMdara che. jJAnabhaMDArene TUMka paricaya A pramANe che. 1. jJAnavimalasUrijIne bhaMDAra amaracaMda premacaMdanI dharmazALAmAM che. 9 pothIo kAgaLa upara lakhelI che. pustako paNa che. 2. cunIlAlajI yatine bhaMDAra devacaMdajI yatinA kabajAmAM che. 1250 graMtha che. 3. bhoMyarAnA pADAne bhaMDAra najIkanI dharmazALAmAM che. saMgraha sAre che. tADapatranAM pustaka che 4. nItivijayajIne bhaMDAra-jenazALAnA kabATamAM che. 50 thiIo che. pa. zAMtinAthajIne bhaMDAra-khabhAtane A prAcIna tADapatrIya bhaDAra che. A bhaMDAramAM ghaNu alabhya prAcIna purata che. A pustakanuM lIsTa I. sa. 1885 piTarsana sAhebe karyuM hatuM ane hamaNAM pU. A. zrI vijayavalabhasUrijInA samayamAM jIrNoddhAra-sudhArAvadhAre thaye ane tyAra pachI pU A. zrI vijayakumudasUrijIe A bhaMDAranAM pustakanuM lIsTa prakAzita-saMpAdita karyuM che. 6. khAravADAmAM pU. pA A. zrI vijayanemisUrIzvarajInA upadezathI badhAvela traNa mALanuM bhavya jJAnamaMdira che, jemAM pustakane saMgraha ghaNo sAro che. sUrijInA upadezathI jIrAvalA, pADAmAM eka jJAnazALA paNa sthapAyelI che khabhAtamAM bIjI paNa aneka saMsthAo che. gulAbavijayajIne je upAzraya kahevAya che te pU. kalikAlasarvajJa A. zrI hemacaMdrasUrijIne upAzraya che.? khaMbhAtathI senA akabarapuramAM AcAryazrI vijayasenasurijInuM svargagamana thaya hatu. tyA te samaye traNa suMdara jinamaMdira hatA. temaja samrATa jAgIra rAribA nAka sthAne nUpa banAvavA daza vIghAM jamIna bheTa ApI hatI. atyAre tyAM madire vagere kara nathI. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvI-gavAra rUparaH [ jaina tIrthone khaMbhAtamAM bIjI paNa nIce pramANe saMsthAo che. 1. jaina zALA kamITI-je maMdiranI vyavasthA rAkhe che. jene kanyAzALA, jaina zrAvikAzALA, mahAvIra jaina sabhA, thaMbhatIrtha jaina maMDaLa, jaina yuvaka maMDaLI, zrI nemiprabhAkara maMDaLa, piravADa yuvaka maMDaLa, jaina pAThazALA, AyaMbila varkamAnatapa khAtuM. vagere vagere. amadAvAdathI muMbaI jatI lAInamAM ANaMda jaMkazanathI khaMbhAtanI lAIna jAya che. kAvI-gadhAra A bane tIrthasthAne gujarAtamAM prasiddha che. gadhAramAM be prAcIna jinamaMdire che. eka zrI mahAvIra svAmInuM che ane bIjuM zrI amIjharA pArzvanAthajItuM che. zrI mahAvIra svAmInuM maMdira saM. 1500 mAM banyAne ullekha che. e maMdira jIrNa thayuM hatuM. hama tene jIddhAra thaye che. bIjA maMdiranI sthApanA 1659 mAM zrI vijyasenasUrijInA hAthe thaI che. zrI amIjharA pArzvanAthane zilAlekha A pramANe maLe che saMvata IlAhI 48 saMvata 1659 vaizAkha vada 6 gurau zrIgaMdhAravaMdare samastasaMghena strazreyase zrIpArzvanAyavitra kArApita pratiSThita ca zrItapAgacche maTTAraka-zrIhIravijayapaTTamakarAkaramudhAsara-maTTArakaparaMparApuraMdara-catracanacAturI camannacittamakalamedinI maMDalAkhaMDalasAhitrI akAgdattahamAna--samarasa muM. ha. hitAvataMsa bhttttaarkprNpraapbhiniipraannpriy-mhaark-shriivijysenripiTa ) A zahera sattaramI zatAbdimAM jainapurI jevuM hatuM. jagadaguru AcAryazrI hIravijayasUrIzvarajI seMkaDe sAdhuo sAthe A ja gaMdhAra nagaramAM birAjamAna hatA tyAre bAdazAhe akabare kataparamiTTI padhAravAnuM nimaMtraNa sUrijI mahArAjane makahyuM hatuM. ahiMthI surijI mahArAja khaMbhAta thaI amadAvAda thaI anurma phatepurasI padhAryA hatA. ahIMnA zrAvake e sUrijI mahArAjanA upadezathI sirA lajI para suMdara maMdira baMdhAvyA hatA A saMbaMdhI zrI hIravijayasUri rAsa ane zrImAnuM jinavijayajIsaMpAdita prAcIna lekhasaMgraha bhAga bIje juo. atyAre A rasthAnamAM tadana sAmAnya gRpamAM vase che. zrAvakenI vastI nathI. prAcIna tIrtharUpe che. bhacathI 17 gAu dara baMdhAra che. ahIMnA maMdiranA zilAlekha prAhe. sa. bhA. 2 mAM 56-57-58-59 mAM chapAyela che. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- itihAsa ] = 253 * kArI A bhavya zahera upara akasmAt samudramAM paNa pharI vaLavAthI gAma vasta thaI gayuM. madira paNa hamaNAM ja navuM banAvarAvyuM che. mUrtio prAcIna che. bharUcane saMgha vyavasthA rAkhe che vizeSa jANavAnI jijJAsue zrI jaina satya prakAza (mAsika) varSa 1, aMka 10 nI aMdara munirAja zrI jJAnavijayajIe lakhela "gadhAra badhAra" nA lekheM vAMcavA. &AvI gaMdhArathI 5dara gAu dUra kAvI sthAna che. bharucathI relave paNa sIdhI jAya che. A paNa prAcIna nagarI che. ahIM atyAre prAcIna bAvana jinAlayanAM be bhavya jinamaMdire che, jenI pratiSThA jagadaguru zrI hIravijayasUrivara ziSya zrI vijayasenasUrijIe karI che. kAvanAM maMdiranI sthApanAnuM sarasa varNana saM. 1889 mAM kavivara zrI dIpavijayajIe "kAvI tIrthavarNana"mAM ApyuM che jene sArA nIce mujaba che. "vaDanagaranA rahevAsI nAgarajJAtiya ane bhadra sivANAgatriIya gAMdhI depAla khaMbhAtamAM AvIne rahevA lAgyo vyApAra karatAM teNe keTIdavya upArjana karyuM. gAMdhIne aluo gAMdhI nAme putra hatuM ane tene putra lADake gAMdhI thaye. lADakA gAMdhIne vastuo ane gaMgAdhara be putro thayA. vaDuone be strIo hatI. popaTI ane hIrAMbAI, hIrAbAIne traNa putro hatA kuMvarajI, dharmadAsa ane suvIra. kuMvarajInI strInuM nAma hatuM vIrAMbAI. A kaTale kAvImAM eka bhavya jinamaMdira baMdhAvyuM ane tenI pratiSThA jagadaguru zrI hIravijyasUri ziSyarana zrI vijayasenasUrijIe karI hatI, jenuM varNana kAvyakAra nIce pramANe Ape che. eka dina sakala kuTakha salIne sukRta maratha bhAve re, kAvI sehera anepama bhUmI dekhI prAsAda banAve re 4 tapagapati zrI senasurIyara bahuparikara gaNa sAtha re saMprati nRpavArAnI pratimA thApe trASabha jaganAtha. 5 saMvata selanai ogaNapacAsa gaSabha prabhu mahArAja re subha muhurata dina takhata birAjyA dIpavijaya kavirAja re da eka vakhata hIrAMbAI ane vIrAMbAI sAsu vahu maMdiranAM darzana karavA AvelAM te vakhate vahu UMcI ane madiranuM dvAra nIce hevAne kAraNe vahue dhIre rahIne sAsune kahyu "bAIjI maMdiranuM zikhara te bahu zicuM banAvyuM paNa bArA bahu nIcu karyuM. " vahunuM A vacana sAMkaLIne sAsune rIza caDhI ane Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvI : 254 : [ jaina tIrthane vahune maheNuM mAratAM kahyuM. "vahujI tamane hoMza heya te pIyarathI dravya maMgAvIne barAbara mApasara UMcuM nIcuM maMdira baMdhAvaje." sAsunA maheNAthI vahune caTake lAgyuM. teNIe tarata ja pIcarathI dravya maMgAvyuM. saM. 1650 mAM maMdiranuM khAtamuhUrta karyuM. pAMca varSe maMdira pUruM thayuM. madiranuM nAma ratilaka rAkhyuM ane zrI vijayasenasUrinA hAthe ja 1655 nA zrAvaNa suda 9nA divase zrI dharmanAtha prabhunI aMjanazalAkA karI prabhujI birAjamA karAvyA. tapagacchapati zrI sena sUrIsara te paNa samaye Ave re saMvata sela pacAvana varase aMjanasilAka banAve re zrAvaNa sudI navamIne divase dharamanArthe jaga rAjere kAvInA banane jinamaMdiranA zilAlekho prAcIna jana lekha saMgraha bhA. bIjAmAM naM. 451-4para ane 453-54 mAM prakAzita thaI gayela che. temAM uparanI hakIkta nathI. temAM zeDI vizeSatA che je nIce ApuM chuM. vaDanagaranA gAMdhI depAla zrI hIravijayasUrijInA upadezathI mithyAtva dharma cheDI zrI jinavaredra devanA dharmanA upAsaka banyA hatA. juo te lekhanI paMktio " zrIhIrasUrerupadezalezaM nizamya tatvAvagamena sadyaH mithyAmatiM yaH parihAya pUrva jinadradharme dRDhavAsanA'bhUtam " | // 23 // AgaLa tIrthanA mATe paNa lakhyuM che ke zatrujayakhyAtimako dadhAna kAvIti tIrtha jagati prasiddhaM kATakAmRnmayamatra caityaM dRSTvA vizINa manase tidadhyo / " "zatruMjaya tIrthanI sthApanA rUpe prasiddha evA kAvI nAmanA tIrthanA tya(maMdira)ne lAkaDA ane iTathI baneluM che te bAhuA gAMdhIe eka vakhate vicAra karyo ke-je A maMdirane pAkuM baMdhAvIne sadAnA mATe majabUta banAvavA mAM Ave te mahAna puNayanI sAthe mArI lakSmI pazu saphaLa thAya. A vicArathI prerAI teNe saMvat 1649 mAM AkhuM jinamaMdira navu taiyAra karAvyuM." dharmanAthanuM maMdira banAvanAra bAhuA gAMdhInA putra kuMvarajI che. 1654 mAM zrAvaNa vadi 9 ne zanivAre zrI vijayasenasUrijInA hAthe pratiSThA thaI che. kAvI gAma mahI nadI jyAM AgaLa khaMbhAtanI khADImAM maLe che tenA mukhya AgaLa khaMbhAtanA sAmA kAMThe AveluM che. A tIrthanI vyavasthA jaMbusarane sagha "UMcA nIcA samajhI karo mATe zikhara banAva." Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtara itihAsa ] = 255 : 196 sudhI te karate ho ema zrI dIpavijayajI potAnA kAvI tIrtha varNanamA lakhe che. arthAt te samaye paNa gAmanI sthiti sArI nahiM ja heya. paMdara varSa pahelAM suratathI relave mArge jaMbusara thaIne zeTha kalANacaMda ghelAbhAI jhaverI taraphathI saMgha gaye hatuM jemAM kharca 30000 rUpIA lAgyA hatA. tyAra bAda A kSetranA uddhAranuM kArya hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM. bAda navIna pratiSThA e paNa karavAmAM AvI che. jhagaDIAi ane kAvI tIrthane vahIvaTa eka ja kamITI hastaka cAle che. mAtara gujarAtamAM kheDA jIllAnA mukhya zahera kheDAthI 2 mAIla dUra A tIrthasthAna AveluM che. tIrthanI utpattine ItihAsa nIce pramANe male che. kheDA jIllAmAM mahudhA gAmanI pAse suha ja gAmamAM bAreTanA vADAmAMthI zrI sumatinAtha prabhujInI prAcIna pratimAjI nIkaLyAM hatAM. jainene khabara paDatAM tyAM badhA darzana karavA jatA hatA. tyAM mAtaranA zrAvakone savapna AvyuM ke saheja * kheDA prAcIna zahera che, tenuM saMrakRtamAM kheTakapura nAma upalabdha thAya che. ahIM 9 bhavya jinamaMdira ane 500 ghara zrAvakenA che, zrI bhIDabhaMjana pAnAthajInu bhavya maMdira che. AmAM traNa mALa che. aSTApada vagerenI racanA paNa darzanIya che. mati bahu ja prAcIna ane camatkArI che. vizeSa mATe juo pragaTa prabhAvI pArtha nAtha pR. 110. guja2 mahAkavi udayarana ahIMnA hatA. emane sAhityasevAne kALa 1759 thI 1799 sudhI che. emaNe ghaNA ajene paNa jaina banAvyA hatA. temanI gAdI paNa kheDAmAM che. ahIM sumatinasuri jaina lAyabrerI tathA pustaka saMgraha bahu sAre che. jaina kalaba, jaina pAThazALA, kanyAzALA temaja 4-5 upAzraya che. bhIDabhaMjana pArzvanAthanI mUrti kheDAthI pazcima dizAmAM nadIne sAme pAra harIyALA gAma pAsenA vA nIcethI vi. saM. 1516 nIkaLyA che. AcAryazrI vijayarAjarijI te vakhate tyAM vidyamAna hatA. temaNe tyAM navIna jaine paNa banAvyA. bhIDabhaMjana pArzvanAthanI matinI sAthe be kAussaggIyA paNa nIkaLyA hatA, je tyAM madimAM ja che. temaja karImALAnA cAvaDA rAjaputAne pratibodha ApI jaina banAvyA hatA je atyAre zeTha" tarIke kheDAmAM oLakhAya che. A pachI 1794 mA bIjane pArzvanAthajInI pharIthI pratiSThA karAvyAne lekha che. kheDA uparAMta pATaNamAM ke jemAM senAnI zrI bhIDabhAjana pArzvanAthajInI prati che, khaMbhAtanA tArApura gAmamAM, unAvAmAM, udayapuramAM, suratamAM ane pAvAgaDhamAM thI bhIma jana pArzvanAthano sadara darzanIya maMdiro che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI : 256 : [ na tIrthone gAmamAM bATane tyAM pratimAjI che te lAve. bAreTane tyAM judA judA gAmanA leke potAne tyAM laI javA IcchatA hatA. Akhare mAtaranA zrAvakenuM svapna phaLyuM. pratimAjIne gADAmAM padharAvatAM ja gADuM mAtara tarapha vaLyuM. AvI ja rIte mAtara jatAM rastAmAM nadI AvI je cAre kAMThe bharapUra hatI. gADuM vinA vidane nadI pAra utarI gayuM. janatAe kahyuM-A kAlamAM A ja prabhujI sAcA deva che. tyArathI "sAcA deva"nA nAmathI khyAti vadhI. mAtaramAM prathama 1822 mAM ane bAdamAM 1897 mAM bAvana jinAlayanuM bhavya jinamaMdira thayuM. tyAM suMdara dharmazAlA che. hamaNAM zeTha jamanAbhAI bhagubhAI taraphathI dvArA suMdara thA che. suMdara bAvana jinAlaye karAvyA che. maMdiranI sAme ja mATI dharmazALA che sAme upAzraya che. bIjI nAnI dharmazALa paNa che. dara pUrNimAe ghaNA yAtrALuo lAbha lace che ane bhAtuM paNa apAya che. mAtara javA mATe, amadAvAdathI muMbaI jatI lAInamAM mahemadAvAda sTezane utarI, kheDA thaI vAhana-TAMgA-gADIthI mAtara javAya che. temaja naDIyAdathI mAtara moTara paNa jAya che. agAzI. muMbaInuM pravezadvAra ane prAcIna saMpArika nagaranI pAsenuM zahera che. motIzAha zeThanAM vahANa pAraka baMdare rokAyAM hatAM. tyAM zrI munisuvratasvAmInI mUti lAvI ahI padharAvI nAnuM maMdira baMdhAvyuM. bAda zrI saMghe jIrNoddhAra karI moTuM maMdira dharmazAlA badhAvyA. pAse ja navIna epArA che tyAMnA talAvamAMthI paNa mRtio nIkaLI hatI. muMbaInI uttare ThANA jIllAmAM bI bI. enDa sI. AI relavenA vIrAMra sTezanathI cAra mAIla dUra che. munisuvataravAmInI je pratimA hAlamAM birAjamAna che, te zrI munisuvratasvAmInA samayanI manAya che. koMkaNa dezane rAjA jaina dhamI hato ane tenA samayamAM A pradezamAM hajAra jena sAdhue vicarI lokapakAra karatA hatA, jaM nizIthagRSTimAM A prasagano ullekha che. agAzI havA khAvA mATe paNa vakhaNAya che. ahIM suMdara dharmazALA-puratakAlaya vagere che. yAtrike paNa khUba lAbha le che. muMbaI A zahera bhAratavarSanuM bIjA naMbaranuM advitIya zahera che. duniyAbharanA TAmeTA zaheramAM tenI gaNatrI che. badara suMdara ane cagavaDatAvALuM hevAthI vyApAra mATe hiMdabharamAM prathama paMktinuM A zahera che. duniyAnI paMcaraMgI prajA ahIM jovA maLe che. muMbaI rAjakIya ane sAmAjika pravRttinuM kAma che. jenI vastI ahIM sArA pramANamAM-eTale ke pacIza hajAranI AsapAsa che. muMbaI sagA Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - pa rU . . : .' - - - - - - - *rN : - - - - 5 . S :" .. , - - - I - :: thANe (muMbaI) khAte Avela prakhyAta navapadajInuM jinAlaya Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI geDI pArzvanAtha jaina maMdira, pAyadhUnI-suMbaI T', - riyA ja jajo . -- 1 ? A 5 che. joke nA aw - 5 : '' " the clas : "! mananI - I - - - - - - na -kana - - mA , - IT = K - - - ... = ka == = == A jinAlayanI pratiSThA saMvata 1868 nA vaizAka zuda 10nA maMgalamaya divase karavAmAM Avela che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 57 : muMbaI vatI zahera hovAthI nAnI-moTI sakhAvate mATe dareka zahera ke saMsthAone muMbaI prati najara doDAvavI paDe che. ahIMnA jene sukhI, lAgavagavALA ane dharmanI dAjhavALA che. ahIM ApaNAM mukhya mukhya maMdiro nIce pramANe che. 1. gehIjI pArzvanAthajInuM suMdara prAcIna maMdira che. mati bahu ja camatkArI ane bhavya che. A maMdira pAyadhunI upara che. . 2. mahAvIra svAmInuM " 3. AdIzvara bhagavAnanuM , , , zAMtinAthajInuM, nemanAthajInuM, pArzvanAthajInuM A maMdira pAyadhUnI ane tenI najIkamAM che. lAlabAgamAM hamaNAM ja bhavya jinamaMdira banyuM che. jhaverI bajhAramAM mahAvIra svAmInI mUti bahu ja suMdara ane darzanIya che. mAravADI bajAramAM pArzvanAthajInuM, kelAbA upara zrI. zAntinAthajInuM, bajAra geITa upara zrI zAMtinAthajInuM, mAMDavI upara khAreka bajAramAM zrI anaMtanAthajInuM, mAMDavI upara bhAta bajAramAM zrI AdinAthajInuM, bhAyakhAlAmAM zrI AdIzvarajInuM tathA majalA upara zrI ajitanAthajInuM maMdira bahu ja suMdara ane darzanIya che. ahIM dara ravivAre-somavAre ane pUNimAe meLA jevI ThaTha jAme che. parela lAlavADImAM suvidhinAthajInuM, vAlakezvaramAM vacalA DhALamAM zikharabaMdha nAnuM AdinAthajInuM suMdara maMdira che. uparanA DhALamAM AdinAthajInuM tathA upalA majalAmAM zAmaLiyA pArzvanAthajInuM che. bAbunA maMdiramAM saphaTikanI mUti darzanIya che. bIjAM gharamaMdire paNa darzanIya che. A sivAya muMbaInA parA zAntAkrujha, a gherI, malADa, kula vigeremAM na maMdira che. Ama thANu tarapha jatAM ghATakoparamAM zrI jIrAvalA pArzvanAthajInuM maMdira sudara che. dAdara, salandamAM, bhAMDupamAM ane thANAmAM paNa darzanIya maMdira che. thANA zrIpAla mahArAjAnA samayanuM prAcIna tIrthasthAna jevuM che. ahIM hamaNAM suMdara siddhacakranuM madira banyuM che. muMbaImAM ApaNuM prasiddha saMsthAo nIce pramANe che. 1. jena esesiezana opha InDIyA. 2. jaina zvetAMbara konpharansa. je saMsthA na saMghamAM sudhArAnA TharAve karI pracAra kare che. zikSaNapracAra mATe paNa prayatna kare che. jaina saMghanA prazno saMbadhI carcA kare che. sAhityapracAra paNa sAro kare che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - pArelI tIrtha : 258 : [ jana tIrthone 3. jaina yuvaka saMgha kayImensa jaina sAITInI zAkhA paNa che.' 5. zrI yazovijayajI jaina gurUkulanI ophisa-cembara temaja gurUkulanI zAkhA muMbaImAM khelavAne paNa prayatna cAlu che. A saMsthAnI sthApanA vargastha gurudeva zrI cAritravijayajI mahArAje 1968 mAM karelI ane enI chellI kamiTI 1973 mAM muMbaImAM sthApI ane tyArathI gurUkula nAma pracalita thayuM) 1 6. mahAvIra jaina vidyAlaya govALIyA Tenka para che. hindabharanA jainamAM ucca zikSaNa mATe A saMsthAe bhagIratha prayatna karyo che. A. zrI vijayavalabhasUrijI mahArAjanA upadezathI A saMsthA sthapAyelI che. enI zAkhA amadAvAda ane punAmAM - zarU thaI che. hamaNAM mahilA vidyAlaya paNa muMbaImAM calAve che 7. sidhyakSetra jaina bALAzramanI ophisa. ' 8. mAMgaroLa jaina kanyAzALA,zakuMtalA kAMtilAla IzvaralAla jainagalarsa hAIskUla 9 jaina ejayukezana beDezvAmika zikSaNanA pracAra, parIkSA AdinuM saMcAlana kare che ane te jaina kenphiransanA hAtha nIce cAle che. 10. jaina svayaMsevaka maMDaLa, je bahu ja suMdara sevA kare che. ane jene sevAsadana hamaNAM sthApyuM che. 11. bAbu pannAlAla punamacaMda jaina hAIskUla. * 12. zeTha maNIlAla gokuladAsa jena hesTela. 13. AtmAnaMda jana sabhA. : : mAdhyamika ane ucca zikSaNa mATe jaina vidyArthIone solarazIpa ApatI saMsthAo paNa muMbaImAM sArA pramAMNamAM che AmAM keTalIka jJAtivAra che ane keTalIka dareka jaina vidyArthIne kelarazIpa Ape che. A uparAMta muMbaImAM aneka sthaLo jovA lAyaka che.' pArelI tIrtha , '' A tIrtha gujarAtanA prasiddha paMcamahAla jIllAmAM AvyuM che. tIrthanI najIkamAM suMdara vejalapura gAma che tyAM zatruMjaya uparanA dAdAnA maMdiranA ghATanuM suMdara maMdira che. dharmazALA che. ahIMthI pArelI tIthI 6-7 gAu dUra che. vejalapura poMcavA mATe B, B, & C. I. revenuM vaDodarAthI godharA lAIna upara Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 259 pAvAgaDha kharasAlIyA sTezana che. tyAMthI mAtra eka mAIlara vejalapura che. vejalapuramAM ina pUjana karI vAhanadArA pAralI jaI zakAya. che. A tIrthanI utpatti mATe nIce pramANe hakIkata male che. "keTalAMka varSo pahelAM karaDa nadInI bhekhaDamAM eka suMdara jinapratimA eka patharanI jema paDayAM hatAM. A vAtanI jANa thatAM vejalapura, chANI, vahedarAnA jene ahIM AvyA. bhagavAnane gADAmAM besADIne dareka gAmanA sa the ema IcchatA hatA ke bhagavAnane ame laI jaIe, paraMtu thoDI ja vAramAM hAMkanAra vinA ja gADuM enI meLe pArolI tarapha vaLyuM ane atyAre tyAM maMdira che tyAM jaIne Ubhu. basa tyAMthI na AgaLa jAya ke na pAchaLa jAya. badhA bhakto samajI gayA ke bhagAvAnane ahIM ja birAjamAna karAvavAnI adhiSThAyaka devanI bhAvanA che. pachI aMdara - pAMca zikharI-maMdira thayuM ane pratiSThA thaI. pratimAjI khUba camatkArI levAthI " sAcA deva" tarIke enI khUba ja khyAti thaI. jena jainetare badhAya premathIbhaktithI prabhune name che ane IphaLa prApta kare che. ' ahIM mAsA sivAya haMmezAM rahate sAro rahe che. * pAvAgaDha gujarAtanA suprasiddha prAcIna zahera cAMpAnera pAse Avele pAvAgaDha Aje paMcamahAla jIllAmAM Ave che. cAMpAnera gujarAtanA rAja ane paTanA sthApaka vanarAja cAvaDAnA matrI cAMpAnA nAmathI, vanarAje vasAvyuM hatuM. cAMpAnera mAM eka vAra aneka jaina maMdira hatAM ane aneka dhanavAna thImaMta jaine vasatA hatA. cAMpAneranA sa ghe bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira baMdhAvyuM hatuM ane emAM zrI abhinaMdana prabhujI tathA zrI jIrAvalA pArzvanAthajInI mukhya pratimAo birAjamAna hatI A banne mUrtionI aMjanazalAkA ane pratiSThA vi. saM. 111ra mAM, vaizAkha zudi 5 ne guruvAre AcArya zrI guNasAgarasUrIzvarajInA hAthe thaI hatI. A pratiSThA mahotsavathI cAMpAneranA saMghamAM khUba ja utsava ane AnaMda vartAya hate. cethA zrI abhinaMdana prabhunI zAsana adhiSThAyikA "malika'devI mahAprabhAvika ane bhaktajanenAM vAMchina pUranArI hatI. pAvAgaDhamAM hindu rAjA, pRthvIrAja cauhANanA vaMzajo rAjya karatA hatA ane teo paNa A kAlikAne rAjyanI rakSaNatAM mAnatA hatA. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - - - pAvAgaDha 260: [ jaina tIrthone paMdaramI sTImAM khaMbhAtanA dharmaniSa gravirya zrI mevAzAhe saMbhavanAtha jinanA maMdiramAM ATha devakulikAe karAvI hatI ane tenI pratiSThA mahAprabhAvika zrI semasuMdarasUrijIe karAvI hatI. cAMpAnerathI pAlItANane bhavya saMgha paNa 1644mAM nIkaLyo hate. ahIMnI zrI kAlikAdevInuM ArAdhana aMcalagacchIya AcArya zrI Arya rakSitasUrijIe paNa karyuM hatuM. pahelAM ahIM jena zilpazAstranA vidhAna mujaba lakSaNasaMpanna zrI kAlikA devInI mUti hatI. aMcalagacchanA AcArya te kAlikA devIne vagaccharakSikA tarIke mAnatA hatA. pAvAgaDha upara nava jinamaMdira hatAM. mahAmaMtrI vastupAlanA bhAI tejapAla, godharAnA ghughela rAjane chatIne ahIM AvyA hatA. ahIM utsavAdi kayAM hatA ane sarvatobhadranuM suMdara jinamaMdira banAvI zrI mahAvIrasavAmInI mUrti birAjamAna karAvI hatI. cAMpAneranuM patana mahamada begaDAnA samaye thayuM. te pAvAgaDha ane junAgaDha be gaDha jItyA hatA ethI e begaDe kahevAtuM. te vakhatanA pAvAgaDhanA rANa patAI rAvaLane dRddhi sUjhI ane jema kahevAya che tema e rAjAe sakhIonA samUhamAM Avela kAlikA devIne hAtha pakaDI potAnI anicchanIya IcchA kagvI hatI pAvA te gaDhathI utaryA mahAkAlI che paraMtu rAjAne A anicchanIya IcchAnI mAMgaNI na karavA devIe samajAvyA chatAM e na mAnyuM. e devIne zrApa lAgyuM ane pAvAgaDhanuM patana thayuM. maMdire huMTAyAM. AmAM zrI jIrAvalA pAzvanAthajInI mUrti jaina saMghe gupta rAkhI hatI te ogaNIsamI sadImAM pragaTa thaI 1889nA mAgazara vadi 11 vaDodarAmAM pragaTa thayAM. A saMbadhI tapAgacchIya zrI zAMtisAgarasUrijIne svanuM AvyuM hatuM. pratimAjI pragaTa thayA pachI sAta varSe 1896 nA mahazudi 13nA roja enI vaDodarAmAM mAmAnI piLamAM zrI zAMti sAgarasUrijInA hAthe pratiSThA thaI hatI. sarva lekane kalyANuka karanArI hovAthI A zrI jIrAvalA pArzvanAthajInI mUti kalyANa pArzvanAthajInA nAmathI aMkita karavAmAM AvI. A maMdira atyAre paNa mAmAnI piALamAM vidyamAna che. hamaNuM ja A mUrtinI pratiSThAne zatAbdI mahotsava ujavAye hato ane zAntisnAtrAdi bhaNIvavAmAM AvyAM hatAM. jaina zvetAMbara kenpharansa taraphathI prakAzita thayelI jaina zvetAMbara DIrekaTarI I. sa. 1909mAM gujarAta vibhAgamAM jaNAvyuM che ke pAvAgaDhamAM jaina zvetAMbara maMdira che. eka bhIDabhaMjana pArzvanAthajInI mUtine, vyavaraghAnA abhAve, vaDedarAmAM dAdA pArzvanAthajInA maMdiramAM padharAvela che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 261 : pAvAgaDha ahIM kula daza jinamaMdire hevAne ullekha maLe che. eka suMdara jinamaMdiramAM te bhIta upara traNa tAMbara mUrti che. temanI bhujAomAM bAjubaMdha ane hAtha para kaMkaNa che. AsanamAM hAthInuM citra che. AgaLa upara eka virATa maMdira dharAzAyI thaI rahyuM che. emAM naMdIzvara dvIpanI samAna cAre tarapha bAvana jinAlaye hatA. A sivAyanAM deharAmAM pAMca deharAM nagArakhAnAnI pAse che. eka chAzIyA taLAva pAse che. bAkInAM traNa dudhIyA taLAva pAse che. A maMdira zvetAMbarI hatAM ema to paMcamahAla jIllAnA kalekaTare paNa kabUlyuM che. nagArakhAnAnA daravAjethI kAlikAmAtAnA maMdira sudhI reraka pagathiyAM che tyAM keTaleka ThekANe sAmAnya pattharanI jema jaina mUrtine paNa cADI dIdhela che. A mUrti zvetAMbara che kAraNa ke lageTa vagere spaSTa dekhAya che. hamaNAM hamaNAM A maMdiranA haka mATe eka kesa godharAnA AsisTanTa kalekaTara pAse cAle che. jena vetAMbara saMghanA agraNI-jana saMsthAo saveLA jAgRta thaI eka prAcIna tIrthane saMbhALe-jIrNoddhAra karAve e jarUrI che. A saMbaMdhI paDitaratna zrIyuta lAlacaMda bhagavAnadAsabhAIe "pAvAgaDhathI vaDodarA pustaka prakaTa karI temaja tejapAlane vijaya A baMne pustakomAM pAvAgaDha prAcIna vetAMbarI tIrtha che ema bahu ja sarasa ane sacoTa pramANethI siddha karyuM che. A pustaka jarUra vAMcavA cogya che. A sivAya pAvAgaDhamAM prAcIna vetAMbara jaina maMdira hovAnA ulekha nIce mujaba upalabdha thAya che, jenA pramANe nIce ApyA che 1. vidhipakSagaccha( aMcalagaccha)nA sthApaka zrI Arya rakSitasUrijIe ahIM mahAvIra svAmInA maMdiranAM darzana karyA hatA. 115(6) mAM (aMcalagaccha paTTAvalI). 2. gujarAtanA mahAmAtya vastupAlanA laghubadhu tejapAle ahIM savabhaka nAmanuM suMdara jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM, jemAM mUlanAyakajI zrI mahAvIraprabhujI hatA. (vastupAlacaritra) 3. zrI munisuMdarasUrijInA gurubadhu bhuvanasuMdarasUrijIe pAvAgaDha uparanA zrI saMbhavanAthajInI A pramANe stuti karI che " mahApAtihAryathiyA zomamAnaM suvarNAdivapranayIdIpyamAnam / sphuratkevalajJAnavallIvasantaM sture pAvake mudhare ramavaMdam // " Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvAva 4 262 H [ jaina tIrthone A sUrijIe te pAvAgaDhane zrI zatruMjaya parvatanA avatArarUpe paNa varNana vela che. juo-- * - "sthitaM punnddriikaaclsyaavtaare'khilkssmaadhrshrennishRnggaarhaareN| tRtIyaM jinaM kundadantaM bhadantaM stUve pAvake bhUghare zambhavaMtam // " A ja sUrivare cAMpAnerachA pAvAgaDha uparanA sabhava jinezvarane bahu ja sArI rIte stavyA che. juo - * "gAMpAnerapurAviyA() zrIpAdrI sthid sArva zambhavanAyakaM tribhuvanAlaGkArahArApamam / / " . 4 mAMDavagaDhanA saghapati valAke aneka tIrthonI yAtrA karI che tema pAvAgahanA zrI sambhavanAthajIne vaMdanA karI zAMti meLavI hatI. (guruguNaratnAkara) 5. upadezataraMgiNamAM puruSapravatita tIrthomAM pAvAgaDhane paNa gaNAvyuM che. paMdaramI sadInA uttarArdhamAM thayelA zrI somadevasUrijIe cAMpAneranA hindu rAjavI jayasiMhane dharmopadeza ApI rajita karyo hate. A sUrijIe junAgaDhanA rA. mAMDalIkane ane mevADanA rANa ubhakarNane paNa pitAnI apUrva vidvattA ane kAvyazaktithI raMjita karyA hatAM. 6. pATaNanA saMghavI khImasiMha ane sahasA jeo visAporavADa hatA, temaNe pAvAgaDhamAM suMdara bhavya jinamaMdira banAvarAvyuM hatuM ane 157ne piSa-vaMda 5 pratiSThA karAvI hatI. - aDhAramI sadInA vidvAna jekavi sunivara lakSmIranacha pAvAgaDhanuM rasika varNana Ape che. juo - . gurjara deza che guNanale pAvA nAme gaDha besa* moTA zrI jinataNuM prAsAda, sarAsarIzuM mAMDe vAda. jagadagurujI zrI hIravijayasUrIzvarajInA paTTadhara paramapratApI zrI vijayasenasUrIzvarajI vi saM. 163ra mAM cAMpAnerapuramAM padhAryA hatA. ane jyavaMta zeThe sUrIzvarajInA hAthe moTe pratiSThA mahotsava karAvyo hato. aDhAramI sadImAM zrIzIlavijyajI gaNie (1749) ' cAMpAnerI nemijikuMda mahAkAlI kevI sukhaka? - Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 263H bhinnamAla saM. 1797mAM aMcalagacchIya zrI udayasAgarasUrijIe pAvAgaDhanI mahAkAlikAnI tathA sAcAdevanI yAtrA karI hatI. mejara je. Dabalyu Tasane paNa (1877mAM) pAvAgaDha uparanA kilAmAM na maMdire hevAnuM sUcavyuM che. mI. bajese paNa (1885) paMcamahAlane paricaya karAvatAM lakhyuM che ke "pAvAgaDhanA zikhara para rahelA kAlikA mAtAnA maMdira nIcenA bhAgamAM ati prAcIna jaina maMdire ne jaththA che. pAvAgaDha uparanI eka prasiddha masida-jummA masidanA paricayamAM eka vidvAna lekhaka lakhe che - te( jummAmasi)nI bArIomAM ane ghummaTamAM je ketarakAma ane zilpakaLA darzAvI che te ajAyabI pamADe tevI che. AbunA pahADa upara AvelA delavADAnAM jaina maMdiramAM je prakAranI ATha pAMdaDIvALA kamaLanI racanA karavAmAM AvI che tevA ja prakAranI AkRtio atra paNa jovAmAM Ave che, maMtrIzvara tejapAlanuM prasiddha satedramadira, e A ja lAge che. A tIrthane ATale paricaya eTalA khAtara ja Ave che ke sujJa vAcako samajI zake ke pAvAgaDha vetAMbara jaina prAcIna tIrtha che tyAMnI suprasidhdha mahAkAlidevI paNa zrI abhinaMdana prabhujInI zAnadevI che. bhinnamAla bhInamAlanI cha dehari re chasinI pacatAla re 5, mahimAvijayajI atyaparipATI. bhinamAla mahimA ghaNe gaDIjina che sukhane dAtAra. . (5. kalyANasAgaraviracita pAzvanAtha caparipATI) bhinamAla bhayabhaMjananAtha " , paM. zIlaviyAjI tIrdhamAlA ja tihAMthI bhinamAle AvIyA e bheTayA zrI pAsa DAra prAsAdataNA subiMba nirakhyA utArA bhinnamAla bhavarUpa (zrI mehavijapa upAdhyAyazI parvanAtha nAmamA) Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinnamAla : 264: [jena tIrthone paMdaramI sadInA mahAkavi meye pitAnI tIrthamAlAmAM bhinnamAlane A suMdara paricaya Ape che. zrI jAlInayari linavAli ekavi. prabahu naMda vicAlI; niu (navuM) sahasa vANiganAM ghaNAM paMcitAlIsa sahasa viprataNuM sAlAMtAlAM naI deharAM prAsAde jaNapUjA karAM munivara sahasa eka pisAta Adinagara ehavala bhinamAla uparyukata mahAtmA kavio bhinnamAlanuM je varNana Ape che -te bhinnamAla eka vAra gujarAtanI prAcIna rAjadhAnInuM dhAma hatuM. jayazikharInA paMcAsara pahelAnuM gujarAtanuM A nagara kalA, saMskRti, vibhava, vidyA, saMrakAra ane vyApAranuM kendra dhAma gaNAtuM hatuM. vanarAja cAvaDAe pATaNa vasAvyuM ane bhinnamAlanA piravADa, zrImAla vaNike ane zrImAla brAhmaNe vagere pATaNa AvyA. mahAmaMtrIzvara vimalanA pUrva bhinnamAlathI gAMbhu gaMbhUtA ane pATaNa AvelA che te prasiddha ja che. bhinnamAlanI sthApanA kyAre ane keNe karI ene aitihAsika kAvyamaya ulalekha zrImAlapurANamAM maLe che zrImAlapurAnI mAnyatAnusAra satayugamAM A nagara zrImAla tarIke prasidhdha hatuM. pachI ratnamAla, puSpamAla ane bhinnamAla tarIke prasiddhi pAmyuM che. A ja kathAne jenagraMthakAree paNa judI judI rIte ravIkarela che. prabanyacintAmaNuM, vimalaprabaMdha, upadezakaHpavalI, bhejaprabandha vagere graMthamAM vividha rIte A nagaranI utpattinuM varNana rasamaya rIte male che je vAMcavA rogya che. suprasiddha "jhalakArAta' nA katAM zrI udyotanasUrijInA pUrvaja guru zivacaMdra gaNi mahattara paMjAbamAMthI vihAra karatA karatA bhinnamAlamAM AvI sthita thayAne ullekha kuvalayamAlA kakSAmAM che. upamitibhavaprapaMcAkathAnA racayitA sidathI mahAtmA paNa ahIM thayA che. ahIM aneka jinAcArya padhAryA che ane dharmanI prabhAvanA, pracAra ane vRzvimAM mahAna phALo Ape che. samatha jainAcAryoe ahInA rAjapUta ane brAhmaNe vagerene pratibaMdha ApI "paramAtopAsaka jena' banAvyA che. jemAMthI atyAre piravADa, 1 kuvalayamAlA kahA eka adabhUta prAkRta na thAnaka che, jenA katI zrI uotanasaraLa che ane je jAbAlipuramAM zaka saMvata 699 nA caitra vadi 14 pUrNa thaI che. A graMthanI mukhya bhASA prAkRta-mahArASTrI jena che. gadyapada ubhaya mizrita che. lagabhaga 1300 pramANa che, (vizeSa paricaya mATe je, sA. saM. khaMta tutIya juo.) Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . . .. - - - - itihAsa ] 265 : bhinnamAla esavAla ane zrImAlI jene gujarAta, kAThIyAvADa, mAravADa-rAjaputAnA, kaccha, baMgAla vagere prAMtamAM vidyamAna che A zuddhi ane saMgaThThananuM pracAra mizana vikramanI sadI pahelethI ahIM cAlatuM hatuM ane prAyaH TheTha bAramI, teramI sadI sudhI cAla rahyuM hatuM. khAsa karIne chaThThI sadIthI AraMbhIne dasamI sadI sudhInA te ghaNA vahIvaMcAnA copaDAomAM paNa ullekha maLe che ke amuka getravALA amuka samayamAM jena thayA. vi. saM. 791 mAM tyAMnA zrImAlIe jaina thayAnI eka vaMzAvalI malI che jemAM lakhyuM che ke nehAnA pUrvajo 71 mAM zrImALI jaina thayA che." pachI emAM ja jaNAvyuM che ke bAramI sadImAM pahelavaheluM zrImAla-bhinnamAlanagara luMTAyuMnagarane bhaMga thayela che. (jana sAhityasaMzodhaka varSa 1, aMka-4 neDhA vaMzanI vaMzAvaLI.) A uparathI TheTha AThamI sadI sudhInA ulekha malyA che eTale bhinnamAla gujarAtanI prAcIna rAjadhAnI hatuM ane tyAMthI jaina dharmanI zuddhinuM mIzana samasta bhAratamAM paNa phelAyuM hatuM tema saheje samajAya che. jana gAtra saMbadhumAM paM. hIrAlAla haMsarAja lakhe che te mujaba vikramanI bIjI sadInA aMtamAM ane trIjInA pUrvArdha samayamAM bhinnamAla upara paradezI AkramaNa thayuM che jemAM ghAra yuddha pachI ahIMnA rAjA ajitasiMha marAyA che ane paradezI maheccha rAjavIe samRddhithI bharapUra A nagarane khUba lUMTavuM ane satAvyuM che. e mleccha rAjavI ahIMthI aDhaLaka dhana, bI ane gulAmene sAthe laI gayo che. tyAra pachI lagabhaga base varSe A nagara punaH AbAda thayuM che. vaLI baso varSa pachI arthAt vikamanI AThamI sadImAM Araboe A mahAnagarIne lUMTI che. A vakhate ghaNA paravAla, osavAla, zrImAla brAhmaNe vagere dakSiNamAM gujarAta tarapha cAlyA gayA. A ja lekee gujarAtane pitAnuM kAyamI raheThANa banAvI gurjara rAjyasthApanAmAM jayazikharIne ane pAchaLathI vanarAja cAvaDAne hAyatA karI che. cAvaDA ane selaMkI yuganA dhruvatAraka A zrImAlI jeno, poravAla jeno ane zrImAlI brahANe rahyA che. bhinnamAlanA prAcIna nAmone sUcaka eka ulekha upadezakalpavaThThImAM che je nIce ApuM chuM zrImAlamiti yannAma ratnamAlamiti sphaTam / puSpamAlaM punarbhinnamAla yugacatuSTaye // 1 // catvAri yasya nAmAni vitanvanti pratiSThitam / temaja nA pravemAM A nagaranAM judAM judAM nAma paDavAnAM kAranI ramika kathAo paNa male che, je vAMravA de che. 34. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinnamAla * [ jaina tIrthane * A bhinnamAla nagara prAcIna kAlamAM pAMca jina-vIza gAunA gherAvAmAM hatuM. ene pharate mATe majabUta killo hatA, je kilAne 84 te daravAjA hatA. kilAnI nIce pANIthI bharelI moTI khAI vahetI hatI. A nagaramAM ja na kareDapatio vasatA hatA. temaja dara zrImAla brAhmaNa ane 8 prAgvATe brAhmaNa karoDapatio hatA. hajAre bhavya sauzikharI jaina maMdira hatAM. tema ja gagpati-mahAdeva vagerenAM paNa hajAro maMdira hatAM. ahInA prAgvATe brAhmaNo ane zrImAlI brAhmaNa vagerene zakhezvara gacchanA AcArya udayaprabhasUrijIe jaina dharmanA upAsaka banAvyA hatA, vikramanI AThamI sadImAM A bhinnamAlamAM ja kulaguruonI sthApanA thayAnA ulekhe mare che, A vakhate ahIM 8 gacchanA samartha AcAryo vidyamAna hatA. vimAnI sattaramI sadImAM AvelA aMgrejI vyApArIe paNa bhinnamAla 36 mAIlanA gherAvAmAM havAne ullekha karyo che, paraMtu atyAre tyAM cA TekarA, medAna, jhADo-vanarAjI ane jaMgalI ghAsa paDayuM che. atyAre paNa bhinnamAlathI pAMca cha mAIla dUra uttara tarapha jArI daravAjo, pazcima tarapha sArI daravAje, pUrva tarapha sUrya daravAjo ane dakSi tarapha lakamI daravAje che. khullA medAnamAM makAnanA pAyA, ITa, thAMbhalA ane nakazIdAra thAMbhalA, tAraNe vagere dekhAya che. zaherathI pUrva dakSiNa tarapha 0 thI be mAIla dUra be mALanuM meTuM sUryamaMdira hatuM. kahe che ke A maMdira savAla-poravADa che jenee baMdhAveluM hatuM. A maMdira 1117 mAM paramAra rAjA kRSNadevanA samayamAM be savAla ane eka piravADa ne maLI jIddhAra karAvyo " evo lekha che. vastutaH A sUryamaMdira hUNe yA te koI zaka rAjAe baMdhAvyAnuM samajAya che. - A sUryamaMdira mATe eka bIjI daMtakathA che. bhinnamAlamAM jagasiMha rAjA hato jenA kanakasiMha, kaniSkasena vagere nAmo hatAM. eka vAra e rAjA jaMgalamAM sUtA hatA tyAM enA sukha dvArA eka sApa enA peTamAM pesI gaye. tyArapachI rAjAnI tabIyata narama thavA lAgI, rAjA sukAvA lAgyA. eka vAra rAjA gAma bahAra jaI jhADa nIce sU hatuM te vakhate peTamAM rahelA sApe rAjAnA meDhA dvArA pitAnuM mAthuM bahAra kADhyuM. ene joI bhUcara sApe ene kahyuM-bhAI, bhale thaIne tuM bahAra nIkaLI ja, amArA rAjAne herAna karamA A sAMbhaLI peTavALA sApe phUMphADA mAravA mAMDyA eTale pelA bhUtalanA sApe kahyuM. tane khabara che, A keraDAnA jhADa nIce rahelA puSpanA rasane, ane pAMdaDAnA rasane meLavI telamAM ukALI rAjAne keI pATha deze te peTamAM ja tArA DhakaDA TukaDA thaI jAya ane rAjAne julAba lAgatA temAM tu nIkaLI jA, mATe tArI AvI dazA thAya te pahelAM ja tuM nIkaLI jA, A Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 267 : bhinnamAla sAMbhaLI peTavALo sApa gussAmAM AvIne be-tuM mArI vAta rahevA de; tArA bIlamAM kaI unuM unuM kaThatuM tela reDe ne tuM marI jAya ane tArI nIce raheluM agaNita tAruM dhana e mANasane prApta thAya. rAjA te UMghamAM hatA. baMne sApanI A vAta rAjAnI pAse ja sutelA tenA maMtrIe sAMbhaLI. badhuM yAda rAkhI ene upaga karyo. rAjA niragI thaze ane bIla nIcethI dhana paNuM maLyuM. A dravyathI rAjA jagasihe sUryamaMdira banAvarAvyuM. zaheranI pAse eka taLAva upara uttara tarapha gajanIkhAnanI kabara che. enI pAse ja jaina maMdira khaMDiyerarUpe paDayuM che. emAM thAMbhalAnA patthara upara lekha che jemAM lakhyuM che ke "saM. 1rUrU varSe jemA thirAdhakagIya pUrNacaMdrasUrijInuM nAma che ane zrI mahAvIrasvAmi madire AvI rIte bhinnamAlanI cAre tarapha maMdiranAM khaMDiyere, jUnAM makAne vagere paNa dekhAya che. bhinnamAlamAM atyAre 350-400 ghara che. cAra sArAM jinamaMdiro che. 1. zrImahAvIra bhagavAnanuM maMdira-A maMdira mUla prAcIna che. mahArAja kumArapAle A maMdira baMdhAvyAnuM kahevAya che. atyAre te saM. 1873 mAM zrI vijaya jinaMdrasUrivarapratiSThita zrI mahAvIra prabhunI mUrti che. A maMdiranI badhI matiyo prAyaH 1873 nI pratiSThita che. maMdira prAcIna bhavya, vizAla ane suMdara che. 2. zAMtinAthajInuM maMdira-A maMdira paNa prAcIna ane zikharabadha che. ahIMnI mUrti saM. 1934 mAM samrATa akabarapratibaMdhaka jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajIpratiSThita che. 3. pAnAthajInuM maMdira-uparanA maMdiranI pAse ja A eka nAnuM maMdira che. suMdara parikarasahitanI zrI pArzvanAthajInI mUrti che jenI palAMThI nIce, nIce pramANe lekha sAru vaMcAya che " savata 1683 varSe ApADhayadi 4 gurau zrImAlavAsI sA. pemA khemA pArthavi kA. pra. zrIvijayadevasaribhiH / / " A maMdiranI pAse ja tapAgaccha jUne upAya che. upAzrayamAM paNa zrI mahAvIra prabhunI mUrti che. 4. zeThanA vAsamAM cI khurazI para banAveluM A kAvya zikharabaddha maM6i che. mULanAyaka zrI supArzvanAthajInI sarva dhAtumaya parikara sahitanI mUrti che, A maMdiramAM mahAprabhAvika parama mitkArI zrI pArzvanAthajInI mUrti hatI. maMdira jUnuM zrI nAthajInuM che, jene lekha A pramANe che Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinnamAla : 268 : [ jaina tIrthone zrIpArzvapate namaH saMvata 1671 varSe zAke 1536 vartamAne caitra zudi 15 somavAre zrIpArzvanAthadevalamadhye zrIcandraprabha-maMdira kArApitaM.... - - A pArzvanAtha maMdira 151-puramAM banyuM hatuM. mULa vatu ema banI hatI ke eka vAra bhinnamAlamAM ja makAna chedatAM zrI pArzvanAthajInI suMdara camatkAra parikara sahitanI pItalanI mUrti nIkaLI hatI. A sAthe bIjI paNa ATha mUtio hatI. jAlAranA sUbA gajanIkhAnane A samAcAra malatAM eNe badhI mUtio jAlora maMgAvI che. pachI ene teDAvI hAthInA ghaMTa, bIbIonAM ane zAhajAdAnA ghareNAM banAvavAnI IcchA thAya che. jenasaMgha tyAM jaI sUbAne samajAvavA prayatna kare che kintu sUbedAra mAnatA nathI. jene sUbedArane cAra hajAra (pIrajA) rUpiyA ApavAnuM jaNAve che. sUbedAre kahyuM. lAkha rUpiyA Ape te e mUti pAchI ApuM. jainasaMgha nirAza thaI pAcho vaLe che. vividha abhigraha lIdhA. emAM nIratAnA varajaMga saMghavIe te evI daDha pratijJA lIdhA che ke pArzvanAtha prabhujInAM darzana karyA sivAya huM AhArapANuM nahi lauM. varajaMga saMghavIe tera mahinA A pratijJA pALI che. Akhare dharaNe ke mahAcarAtkAra batAvye che. sUbedAra, enI bIbIe, zAhajAdA, sinya, hAthIDA vagere mAMdA paDe che. sUbedAra maraNapathArIe paTakAya. Akhare prabhujIne namI siMhAsana para besADIne kahe che ke hRvAre mane ArAma thaI jaze te A mUtine saMghane soMpI daIza. sUbedAranI bIbIne mAra paDe che, hAyatabAha macI rahI che. mUti-bhUtakhAnuM soMpI ghonA avAjo saMbhaLAya che. sUbedAranuM ghamaMDa gaLI gayuM prabhujIne jainasaMghane saMpyA pachI ene ArAma thaye. saMghe mahatsava karyo. tyAMthI rathamAM besADI prabhujIne niratA padharAvyA. varajaMga saMghavIe prabhune praNamI pUjIne pAraNuM karyuM. paMdara divasa pitAne tyAM rAkhI bhinnamAla laI jaI prabhujIne padharAvyA. tyAM zAMtinAthajInA maMdira pAse pArzvanAthajInuM nUtana maMdira banAvyuM. A camatkArI mati atyAre kyAM che eno patto nathI. emanuM maMdira te uparyukta zilAlekhanA AdhAre A ja che. paM. zrIzItavijayajI paNa A pArtha nAthajInI mUrtino mahimA adbhUta varNave che. A stavana 1746 mAM banAvela che. pUzrI zAMtinAthajInuM maMdira-bajAramAM AveluM A nAnuM maMdira suMdara zikhara baddha che. mati bhAgya ane manohara che. A maMdiramAM TheTha 12 mI sadIthI 18 mI .1 5. sumatikamale banAveluM zrI bhinnamAla pArzvanAthanuM stavana jenI racanA 1662 mAM thaI che te AnuM vistRta varNana che A saMbaMdhI vizeSa jANavA IcchanAre pU. munirAja zrI jJAnavijayajI mahArAjalikhita zrI bhinnamAla pArzvanAthajInuM aitihAsika stavana vAcavuM. juo, jaina dharma satya prakAzane aMka Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] bhinnamAla sadI sudhInI mUrti che. ahIM eka thAMbhalA upara saM. 1212 ne lekha che. temAM ahIM zrI bhadevanI mUrti hovAne ullekha maLe che. lekha dAnapatrane che. zrIzrutAya namaH / saMvata 1212 vaizAkhazudi 3 guruvAsare, ratnapure mUpati zrIrAyapAladevasuta mahArAja suvarNadevasya pratibhUjAyamAna mhaaraajaavirAga bhUpatithInapAvavADhavopavina. . .. .. rAmadevayAtrAmAM . . . . . . . . * * * * * * * * paMjAd mAthI gAma bahAra be maMdiramAM caraNapAdukAo che, je prAcIna che. ekamAM zrI goDIjI pArzvanAthajInAM caraNa che, bIjAmAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInAM caraNa che. A sivAya ghaNAya upAzraya paNa che. A prAcIna nagarI atyAre te mAtra ItihAsanA pAnAmAM pitAnuM gaurava jALavI rahela che. ' kinnamAlanI prAcInatAnA bIjA paNa ghaDA ulekha joIe bhinnamAlamAMthI 1333 ne eka lekha upalabdha thayo che, je prAcIna ane lekha saMgraha bhA. ramAM pragaTa thayela che. temAM lakhyuM che ke pahelAM bhagavAna mahAvIradeva pite ahIM padhAryA hatA. juo tenA zabda(1) ii.|| yA purAtra mahAsthAne zrImAle svayamAgataH sadevaH zrI (2) marAvI devA(1) sugharuM (1) gurnAmavacAra kSe (3) caM Ara jatA rahyA dhInidra(rA) jUSArtha jAtane narva ( 2 ) A ja eka bIjo lekha kAsAhadanA maMdiranI derInA sAravaTIyA upara che je 1091 ne che. jemAM lakhyuM che zomagiAvitra. prAghATa ghani :" AvI ja rIte ezIyA nagarInI sthApanAnA ItihAsamAM paNa lakhyuM che ke kinnamAlanA rAjAnA rAjaputra upalade bhinnamAlathI rIsAIne A bAju AvyA che. temaNe eziyA nagarI varAvI che ane tyAM zrIratnaprabhasUrijI cAtumasa radA che. pachI AcAryazrIe tyAM pratibodha ApI, jena zAsananI apUrva prAthanA karI rAjAne, rAjaputrane ane tyAMnI prajAne jene banAvyA che. (bharIna savAla jatikA ItihAsa) A uparathI paNa ema samajAya che ke bhinnamAla bAra Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vitramAla : 270 [jana tIrthane ja prAcIna nagara che. AvI prAcIna nagarIne ItihAsa ApaNane ema samajAve che ke bhinnamAla pazu eka prAcIna tIrthape che. sakalatIrthastAramAM zrI siddhasenasUrijI bhinnamAlane paNa tIrtharUpe varNave che. juo "pallIsaMDeraya nANaesu kAriMTa minnamArale( le )su vaMde gujjaradese yAdI mevADe " (prAcIna prazastisaMgraha) bhinnamAlakula paNa ullekha male che. zibiramAday ( bAlacaMdrasUriviracita upadezakadalIvRtti) A badhA prAcIna ulekhe e ja sUcave che ke bhinnamAla bahu ja mahattvanuM ane etihAsika daSTie paNa gauravavatuM nagara hatuM. A nagara khAsa yAtrA karavA lAyaka che. bhinnamAla mAravADanA jodhapura zayanA jasavanapatha paragaNuAmAM AveluM che. DIsA sudhI rahe che, pachI tyAMthI gAThAM, uMTa ' ane moTara raste javAya che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 1 - - - - - ka -- t = -- -- -- ',' , ' U' !! 11 mrh is = = - ** * . .. . caMdrAvatI khareDIthI dakSiNa dizAmAM cAra mAIla ane sAMtapurathI lagabhaga aDhI mAIla para caMdrAvatI nAmanuM nAnuM gAmaDuM AveluM che. tyAM hAlamAM rabArI, rajapUta, kheDUta vagerenAM 40-50 khoraDAM che. gAmanI AsapAsa paDelA bhAvonA hAle DhagalA te nagarInI prAcInatAnI ane AbunA paramAranI rAjadhAnI hovAthI tenI samRddhinI sAkSI pUre che. gujarAtanA mahArAjAnA mahAmaMtrI vimalazAha, ane vastupALa ane tejapALanA vakhatamAM A nagarInI jAhojalAlI apUrva hatI. hajAro 1, marA ne vAhan: puro candrAvatI seSI rAjadhAnIninidhipAm // 15 // - amr , nA roja rA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdrAvatI : 72 : [ jaina tIrthone zrAvakenAM ghare ane 1800 jinamaMdira vidyamAna havAnuM tIrthamALAnA kartAo jaNAve che. A nagarI laMkA jevI hatI ane ahIM corAzI cauTA hatAM vagere. vaLI se madhamanI lakhelI hakIkata nIce pramANe 444 AhUta-prAsAde ane 9 zivamaMdiravALI caMdrAvatImAM AvIne bhImarAjAthI apamAna pAmele vimala keTavALa rAjya karatuM hatuM. tenA adhikArI . nagara caMDAulInA guNa ghaNu, bhavaNu aTAraI saI jinataNuM, cIrAsI cahuM diva phirake, hAmidAmi dIsakuM bhU hariuM, malanAyaka zrInAbhimalhArI, jiNa dIkaI mani harSa apAra, karI pUja avaka manihasI, nagara caDAuli laMkA jilI. meharacita-tIrthamALA kaDI 2-7 AbhUdharA uMbaraNa purI devadaha caMdrAvaI kharI, vimala maMtrI sara vAri jANi mahAra seya devala gucchakhANi. -zilavijaya-racita, tIrthamALA kaDI 32 megharacita tIrSamALA uparathI jaNAya che ke-vi, saM. 157 nI AsapAsanA samaya sudhI cadrAvatI nagarInI jAherajalAlI sArI hatI ane zIvijayachacita tIrtha mALAthI jaNAya che -vi, saM. 1746 pahelAM tenuM bhaMgANa jarUra zarU thaI gayuM hatuM chatAM te vakhate te jevI tevI sthitimAM paNa vidyamAna jarUra hatI. vizArada ja ItihAramAM lakhyuM che ke vi. saM. 1879 mAM karnala TeDa sAheba arthe AvyA hatA. temaNe phAIna vesTa inDIyA nAmanA pitAnA pustakame ahIMnA te vakhata sudhI acelAM DAMka madira vagerenAM koTA khApyA che enAthI tenI kArIgarI ane suMdaratA vagerenuM anumAna thaI zake che. vi. saM. 1881 mAM sara cAlesa svila sAheba potAnA mitre sAthe ahIM AvyA hatA. te vakhate ArasapahANanA 20 maMdira bacela hatAM. enI suMdaratAnI temaNe prajJa sA karI hatI. vi.saM 1936 nI AsapAsamAM rAjaputAnA-maLavA reve kaMpanInA ThekedAre (kaMTrAkaTarae) ahIMnA patthara uThAvI lai javAne Theke (kaMTrAkaTa). lIdhe tyAre te adanA UbhelAM madirAne paNa teDI nAkhIne tenA pattharo laI gayA. te vAtanI jayAre rAjyane khabara paDI tyAre rAjya TekedArone pathara laI jatA aTakAvyA temaNe ekaThA karI rAkhelA pAsanA pattharonA DhagalA caMdrAvatI ane mAvalanI vacce ThekANe ThekANe haju paNa paDyA che. atyAre ahIM eka paNa maMdira sArI sthitimAM nathI. banAvI rIte A prAcIna nagarIne khedajanaka aMta Avyo. prAcIna prAkRta graMthamAM A namInuM cADAvalI tathA caDaDAulo tathA saMvaI, saMrata graMmAM adAvatI vagere nAme lakhelAM bhaLe che -- Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- ItihAsa ] : 273 : caMdrAvatI puru 84 hatA ane 12 pAdazAhone jItIne temanAM cha laI lIdhAM hatAM. antamAM bhIme tene bahumAnapUrvaka zAMta karyo hate. (jaina sAhityane saMkSipta ItihAsa) vastupAla caritramAM zrI jinaharSasUrijI lakhe che ke-"caMdrAvatImAM prAgrATa vaMzamAM vimala nAmane daMDanAyaka thaye. teo vimalAcalanI yAtrAmAM cAra keTI suvarNa ne vyaya karI saMghapati thayA. (arthAta siddhAcalajIno saMgha kADha emAM maMtrIzvare cAra kATI suvarNa khasyuM.) caMdrAvatInI pAse ja eka zrInagara nAmanuM zahera hatuM, jyAM bhavya jinAlaya hatuM. ogaNIsamI sadInA uttarArdha sudhI tyAM bAvana jinAlayanuM maMdira hatuM. saM. 105mAM caMdrAvatImAM zrIdhanezvarasUrijIe surasuMdarI nAmanI rasika prAkRta kathA racI hatI. saM. 1363 pahelAM jenAcAryajIe rAula dhAMdhalanI rAjasabhAmAM eka moTA maMtravAdIne jItIne pratibodha ApyuM hatuM. caMdrAvatInA paramAra rAjAoe jainazAsananI prabhAvanAmAM-unnatimAM agra bhAga lIdho hate ' dhArAvarSanA nAnA bhAI prAlalAdane(pAlaNe) pAlanapura vasAvI tyAM palavIyA pAnAthajInI mUrtinI pratiSThA karAvI hatI. pAchaLathI prahAdana jenadhamI banyo hata ane AbUnAM maMdiranuM rakSaNa paNa karyuM hatuM. ' dhArAvarSa pachI tene putra rAmasiMha Abune rAjA banyuM, jenA rAjyakAlamAM1287mAM trIdhara varatupAle AbU upara lugugalasahi nAmanuM zrIneminAtha bhagavAnanuM prasiddha vizAla jinamadira banAvyuM. A saMmasihe AbUnA maMdiranI rakSA mATenanirvAha mATe bAra paragaNAnuM DabANI gAma bheTa ApyuM hatuM, jene paradane lekha che, je A pramANe che ___ " mahArAjakulazrIsAmasiMhadeyena asyAM zrIlUNasahikAyAM zrIneminAvadevAya pUjAMgamogArtha DayANIgrAmazAmanena pradattaH // sa ca zrIsAmamihadevAmya. rthanayA pramArAnvayibhirAcaMdrA yAvata pratipAlayaH / jI relAvuNavADI madinI prAntinI pAmene vyavasthA sabaMdha mATe para uparane visaM. 1287ne lekha, Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdrAvatI 6 274 : [ jaina tIrthonA rAmasiMha pachI tene putra kRgrAja (kAnhaDadeva) tha ane tene putra pratApasiMha thaye. pitAputre mevADanA rANA jetrasiMhane harAvI caMdrAvatI potAnA kabaje karI hatI. ahIM sudhI caMdrAvatI paramAranA hAthamAM rahI che. tyArapachI caMdrAvatI upara cahANenuM rAjya thayuM che. saM. 1368mAM cauhANa luMbhArA paramAranA hAthamAMthI caMdrAvatI jItI lIdhuM. teo caMdrAvatImAM mAtra se varSa pUrAM rAjya nathI karI zakyA. allAuddIna khIlajInA jambara humalAmAM caMdrAvatIne ghANa nIkaLI gaye. 1462 mAM mahArAva zivabhANe AkhUnI pAchaLa salAmata sthAnamAM majabUta killo bAMdhI pitAnA nAmathI zivapurI (sidehI) vasAvyuM, je atyAre paNa sihIthI be mAIla dUra khaDeranA rUpamAM vidyamAna che, jene leke purANuM kresiDI kahe che. | musalamAnanA humalA daravakhata cAlu ja hatA ane caMdrAvatI upara humale thatA ja mATe pahADImAM A sthAna salAmata hatuM. chelle amadAvAda vasAvatAra ahamadazAhe caMdrAvatI upara joradAra hale karI AkhuM caMdrAvatI lUMTayuM ane tahasanahasa karI nAMkhyuM. have A sivAyanA caMdrAvatInA keTalAka gauravasUcaka aitihAsika pramANa paNa joI laIe mahAmaMtrIzvara vastupAlanA laghu badhu tejapALanAM patnI anupamA devI, caMdAvatInA paravADa gAMgAnA putra dharaNuganI putrI hatI. temaja anupamA devInA bhAIe bIsmRsiMha, AmbasiMha ane udala vagerene mahAmAtya tejapAle Abu delavADAnA luNAvasahI maMdiranA TrasTI banAvyA hatA temaja daravarSanI varSagAMThamAM aThThAI mahAva thate temAM pahelA (phA. va.3) divasane mahatsava karavAnuM zrI caMdrAvatInA saMghane suprata thayuM hatuM. bhagavAna mahAvIranI 3pamI pATe thayelA vaDa gacchanA sthApaka zrI udyotanasUrijIe AkhUnI yAtrA karIne (A yAtrA 94 mAM karI che. A uparathI eka vastu spaSTa jaNAya che ke vimalazAhe baMdhAvyA te pahelAM paNuM AbUmAM jaina * sirAhImAM atyAre sudara 14 bhavya jinamadi che, kAkhI eka deharA zerImAM A "ca" jinamaMdiro AvelA che, jemAM mukhanuM mukhya maMdira che. te 1634mAM banyuM che jagA zrI hIravijayasUrijI mahArAje gadhArathI samrATa akabarane pratibaMdha ApavA jatAM sirohInA bila saradArane pratibaMdha ApI, surA, mAMsa, zikAra vagere choDAvyA hatAM. temaja vaLatI vakhate ahIM cAturmAsa pazu rahyA hatA. atyAre 500 jenonAM ghara che. 4-5 upAzraya che, jJAnamaMdira che, sirohI sTeTanI rAjadhAnInuM mukhya nagara che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - itihAsa ] : 275 : caMdrAvatI maMdire hatAM ane AbU tIrtharUpa gaNAtuM hatuM.) TelI grAmanA pAdare saM. 94 mAM sarvadevasUrijI Adi ATha jaNane sUripade sthApyA hatA. temAMnA temanI ja pATe mukhya thayelA sarvadevasUrijI ke jemaNe rAmasena tIrthamAM 1010 zrI traNabhadevajInA prAsAdamAM caMdraprabhunI pratiSThA karAvI hatI te sUrijIe caMdrAvatInA rAjAnA prItipAtra kukuru maMtrIne pratibadhI dIkSA ApI hatI. paramAharaoNpAsaka mahAkavi dhanapAle satyapuramaMDana "mahAvIretsAha' nAmanuM suMdara hatutikAvya racyuM che temAM caMdrAvatInA vaMsane paNa ullekha karyo che. A kAvya 1081 pachInuM che. gujarAtanA rAjA bhImadevanA mahAmaMtrI vimalazAhe caMdrAvatInA paramAra dhuvakane harAvI bhImadevane vazavartI banAvyA hatA. ane vimalazAha, gurjarezvara taraphathI daMDanAyaka nimAyA hatA. maMtrIzvare AbUmAM-delavADAnA vimalavasahImAM 1088 mAM zrI dharmadevasUrIzvarajInA hAthe pratiSThA karAvI hatI. A vakhate maMtrIzvara caMdrAvatImAM ja rahetA hatA caMdra gacchanA zrI vijayasiMhasUrijIne upadezamALAnI TIkA racatA vairAgya AvyuM jethI cityavAsane tyAga karI pUnamIyA pakSanA zrI cadraprasUrijInA Azrita thayA. mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDa zAhe 80 jinamadira banAvyAM che temAM caMdravatImAM paNa maMdira banAvyane ulekha che. teo codamI sadImAM 1320 lagabhaga thayA che. gurjarezvara sidhdharAja jayasiMhanA mahAmaMtrI muMjAla mahetAe citrakaTa, AghATa pura, nAgahada, jIrApalila, abuMdagiri ane caMdrAvatI, ArAsaNa vagere tIrthomAM yAtrA karyAne ulekha che. gyAsudInanA maMtrI sanI saMgrAmasiMhe caMdrAvatImAM maMdira banAvyuM hatuM ane zro semasuMdarasUrijInA hAthe pratiSThA karAvI hatI cadrAvatInAM vrata maMdiranA paghare Ama pAlaNapura sudhI ane zirohI vageremAM paNa dekhAya che. caMdrAvatI bahu vizALa nagarI hatI. ene eka bAjune daravAjo dara nI gAmanI pAse AveluM che jene teDAne daravAje kare che bIje daravAje karavI pAse hate. kharADI ane sAnaputa cadrAvatImAM ja samAI jAya che. ame . 1992 mAM A caMdrAvatInA khaDiye joyAM hatAM tyAre pa, laga bhaga 5darathI vIsa jena maMdiranAM avazeSa paDayA hatAM. sadara kalAmaya zikha, Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA kena nIne gumbane, thAMbhalA, tera, eka atyAre ya vidyamAna che. adina yUniMce che. AmAM nAztIya kalAnA caNa namatApa eka ja paheramAM baMne bAju zI jinezvara devanI adbhuta kalAsa alaMkArathI surolina mUrti che. sAthe zAsanadevI, parikara, vagere che, jene jene anya prakAzamAM prakAzita kare che. A graMthanI atyAre siTI sTeTamAM davAthI rAjaputAnA vibAgamAM tenuM varNana kIdhuM che. Abu. AbuTa raTezana sAme ja khareDI zahera che. tyAM zvetAMbara madira che jemAM zrI AdinAthajI bhagavAna mRlanAyaka che. zvetAMbara suMdara dharmazA che. nAbU janAra yAtrI ahIM dara vadhArAne sAmAna zrI upara jAya che. thayAupara javA mATe suMdara caThaka bAMkI che, pATamAMthI rakta kADhyA che. nIcethI eTara maTe che. bAkI gATAM TAMAdi paDyuM jAya che. jyAre te meTarani vyavahAra vadhI 5 che. Abune pahADa bhArata ane bhAratanI bahAra je khUba prasiddha che tenuM kAraNa pahATa dipara aAvelAM adaDyuta kArasaMpanna na maMdire ja che. nAbU pADe bara bhAIla lAMbA ane cAra mAIla pahoLA che. bhInanI sapATIthI 2000 phUTa ane nI sapATIthI 4000 phUTa uce pAka che. badhAthathI ucuM zikhara samranI zyAthI pa6pa0 phuTa uDyuM che. A pahADa upara paDyAM bAra gAma vaseDyAM hatAM. atyAre para game che, je A pramANe che-lavADA, gavAM, tera, sAla, TuMkAi, dehamacI, AAra, , cAnI, orI, acalagaDha, bhavAI, utaraja, kaMra ane AkhI. AmAM delavADA, erIcA ane acalagaDhamAM jaina maMdira che. Abune carAva aTAra mAne che. tarapha pahADI ane kAThIne khAtra bahu ja suMdara lAge che. cAra mAIla upara thayA pachI eka suMdara dharmazAlA, zAMtinivAsa, zanibuvana (suprasiddha zirAja zrI vijayazasUrijI mahArAjanI guphA-traNa mALanuM vizAla makAna che, aMdara , thAnanI eAraDI vagere che.) Ave che. grAo dharmazAlAmAM rata rahe che. aThThI laTuM ane tuM zAnuM paNa apAya che. dharmazAlAmAM zrAvaTha sArI che. tyAMthI pAMceka mAIla upara gayA pachI pavitra kI Ave che. tyAM nIce eka gAma che. ceTIthI caka mAtra upara gayA pachI eka mAlA che. maMdira che. dharmazAlAmAM bhAtuM apAtha che. A sthAnane erIyA cakI ane rIcAnuM maMdira kahe che. A maMdira ane mazALAne vahIvaTa reTIyana kanasaMgha saMbhALe che. tyAMthI traNa mAIla gayA pachI strAba TenTamenTa Ave che.eTara ahIM sudhI Ave che. A badhI cIja paNuM maLe che. aTathI lavATA jena maMdira be mAIla dUra che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - itihAsa ] 6 277 : bAbu tarapha pahADInI vacamAM khulA bhAgamAM jaina maMdironAM zikhare ane nAnAM darzana thAya che delavADAmAM vastI te thoDI ja che paranta jena maMdira, yAtrIo, kArakhAnuM, pUjArIo, kArIgaro, sipAIo-padAre ane majUrothI zobhA sArI rahe che. ahIM amadAvAdanA dAnavIra zeTha haThIsIMha kesarIsiMuM tathA hemAbhAI haThIsIMhanI ema be dharmazAlAo che. bIjI paNa koTaDIo vigere che. * vyavasthA sihI zrI saMgha kare che-vetAMbara jainasaMgha taraphathI vetAMbara jaina kArakhAnuM cAle che. have ApaNe maMdiranA darzane jaIe. badhAyathI pahelAM vimaLazAhanuM madira Ave che. A maMdiramAM pradakSiNAmAM jamaNuM taraphanA khUNAmAM devIjInA maMdiranI pAse eka maMdira che, jemAM mahArAja saMpratinA samayanI traNa hAtha bheTI zyAmasuMdara mUti che. A maMdiramAM kArIgarI paNa sAmAnya che paraMtu A maMdira che. prAcIna. kahe che ke vimalazAhanA maMdiranI pahelAnuM A maMdira che. vimalazAhanuM maMdira AkhuM ArasanuM baneluM che, jemAM 1500 kArIgare ane 2000 hajAra majUrae traNa varSa lagAtAra kAma karyuM hatuM. pahADa upara hAthIdvArA paththara laI javAmAM AvyA hatA. meTI moTI zilAo ane paththara joI ApaNane tAjIbI thAya che ke je jamAnAmAM hAlanAM yAMtrika sAdhana na hatA te jamAnAmAM ahIM ATalI UMcAIe kevI rIte paththara caDAvyA haze. daradarathI paththara magAvI kAma majabuta ane TakAu banAvyuM che. lagabhaga be karoDa rUpiyA kharca thayA haze. maMdiranI laMbAI 140 puTa ane pahoLAI 90 phaTa che. gamaMDapamAM ane khabhAomAM evA enuM adabhuta citra ALekhyA che ke je je manuSya AzcaryamAM garakAva thaI jAya che. e velabuTTA, hAthI, ghoDA ane pUtalIo evI adabhata banAvela che ke mAtra aMdara prANanI ja pAmI che. bAkI patalIo hamaNAM belI UThaze, nRtya karaze ke vAchatra vagADaze ema lAge che. hindustAnamAM varapAlanAM jana madira sivAya vimalazAhanAM maMdiranI jeDamAM UbhA rahI zake tevA ke maMdiro nathI. madiranI pradakiqmAM bAvana jinAlaya maMdira banelA che, jemAM suMdara manehara prAcIna jinavaraMda devenI pavAsana mUtio birAjamAna che. muvpa mahinA raMgamaDapamAM 48 khaMbhA lAgelA che. tenI mane guggajamAM bahu Abhana kArIgaro AlekhelI che. kAgaLane paNa ATalI bArIkAIthI na kevI zakAya tyAM pepara upara bArIka TAMkaNAthI abhuta daraze aLagelAM che bAvana jinAthanA khaMbhAmAM ane temAM panuM adabhuta kArIgarI che mAM mAM jenAM vajana 6HkhanA Ave, keTalAka ajeno te sUtAM sUtAM A adabhuta kArIgarI nizAnI vAta Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu jaina tIrthone dAkhave che. tIrthakara devanA samavasaraNe, bAra padA, sAdhu sAdhvInI beThake, vyAkhyAna samayanAM da, bharatabAhubalInI cuddha, RSabhadevajI bhagavAnanuM pAraNuM, takSazilA, adhyA, prabhujInI dIkSA mahotsava, mahAbhAratanA yuddhakaso vagere vagere anekavidha dazyo che je jotAM mAnavI thAkta ja nathI. - maMdirachamAM bhUlanAyaka zrISabhadevajInI mUrti birAjamAna che. vi.saM. 1088mAM vimalazAhe pratiSThA karAvI che. vimalazAhe zrI dharmaSasUrinA upadezathI A dharmakArya karyA che. vimalavasahI madiranI pratiSThA zrImAna dhamaSasUrijI mahArAje kyanA ulekha vimalaprabaMdha, vimalabdhaprabaMdha, hIravijayasUrirAsa, tapagacchanI jUnI paTTAvalI kvageremAM maLe che. A sivAya nIcenA jaina graMthomAM nIcenAM pramANe maLe che. " cahuM AyarihiM payaha kiyavahubhAvabharanta " (AbarAsa, apabhraMza bhASAmAM, racanA saM. 1289) vikramAdityAta sahasropari varSANAmaSTAzIto gatAyAM caturmiH sUrimirAdinAthaM pratyatiSThipata / / (racanA saM.14papramaSa, vastupAlatejapAlaprabaMdha, kamaladhArIrAjazekharasUri) vikrama saM. 1088 mAM cAra AcAryoe AdinAtha biMbanI pratiSThA karI." " yanmaulimauli prabhurAdimA'hatAM cakAsti nAgendramukhaH pratiSThitaH (munisuMdara sUrigurnAvalI, racanA saM. 1466) ataH yugAdidevaprAsAdaH kAritaH / caturgaThThAdbhavaizvatumirAcAryaH pratiSThA $i - (purAtana prabaMdha saMgraha vimalavasatikAprabandha, pa. para) " sArAkuvA pratinig m( abuMdagirikalpa-sAmasuMdarasUri) "nAgendracandra-nirvRtti-vidyAdharapramukhasakasaMghena / arbudakRtapratiSTho yugA. dijinapuGgavo jayati" (upadezasAra saTIka ) tapagacchIya jUnI paTTAvalImAM lakhyuM che ke ka, A saMbaMdhI vize jANavAnI icchAvALA mahAnubhAvoe jaina satyaprakAza, varSa 4, aka 8mo, 5,49thI 45 mAM sunimahArAja zrI jayantavijayajI mahArAjane lekha joi le. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 279H AvyuM "dharmasUri ane nAgendra Adi cAra AcAryoe vimalavasatinI vi. saM. 1088 mAM pratiSThA karI." mULa mudde maMtrIzvara vimala ane temanA kuTumbIo jaina dharmanA parama upAsaka hatA ane khAsa karIne vidyAdhara ane nAgendra gacchanA AcAryo sAthe temane ane temanA kuTuMbIone gADha saMbaMdha hate jinaprabhasUrijI vividha tIrthakapamAM paNa ATaluM ja lakhe che. juo vaine vasuvAza (2088) kire parivarAtastpraasaadN sa vimalavasatyAA vyadhApayat // 40 // ( jinaprabhasUri vividha tIrthakalpa, pR. 1) mUlanAyakajInI mUrti upara atyAre kaI lekha nathI. AjubAjumAM je be mRtio che tenA upara saM. 1388 ne lekha che. gabhArAnI bahAra sarva dhAtunI padmAsana mUrti che tenA upara saM. 15ra ne lekha che. A sivAya 14:8, 1338, 1382, 1201 ane 1350 ityAdi saMvatanA le che. temaja mUla garbhAgAramAM ja jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajInI bhavya mUrti birAjamAna che, je saM. 1691mAM mahopAdhyAya labdhisAgarajIe birAjamAna karAvela che. A maMdiranI bahAra jamaNI tarapha caraNapAdukAnA paththaramAM 4. kAvyano lekha che temAM 1279, bIjA maMdiramAM 1245ne lekha che. eka bIjo lekha 1378 na che jemAM dharmaghoSasUrijI ane jJAnaca drajInA nAme che. eka madiranA dara. vAjA para 1245ne lekha che. mandirajInI ThIka sAme eka daravAjA para eka gheDA upara vimalazAhanI muni che. vimalazAhanA ghoDAnI AjubAju suMdara daza hAthI che. vi. rAM. 1818mAM thayelA kavirAja zrI pAvajayajI lakhe che ke vimalacAunA madiramAM 8da mati hatI. Ane hAthIzAlA-katizAlA kahe che. A zilA vimalamatrona InA vazaja pRpA vimalavasIne jIkhAra karAvatAM vi. saM1200mAM banAvela che. temAM pitAnA kuTIonI mUrti che vimalavasahIne gukhya bha ga 1368 mAM alAuna khAna je ko . te vakhate khaMbhA, ragaDapa, , harizAlA ane keTavaka mAne karyuM hatuM te 18 mAM mADabdhapura ma Dora) pAsI gAlanA yuvA dhana, tene patra bIja vagere che bhAI, tathA gemavana bImAne putra ma8i , tene putra lAlasiha (la91) yAdi nave bhAIne maLI kAra karAvyA che. te * e sara prakAra naM 1 : 8, ja - - - - - - Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu * 280 : [ na tane vakhate. pratiSThApaka dharmaghoSasUrinI paraMparAnA zrI jJAnacaMdrasUrijI hatA. vi. saM. 1378 je. vadi 9 nA zubha divase pratiSThA thaI hatI. tathA A jIrNoddhAra karAvanAranI mUrtio paNa A maMdiranA gUDha maMDapamAM che. vastupAla tejapAlanuM maMdira, vimalazAhanA maMdiranI pAse ja varatupAla tejapAlanuM vizALa AlezAna bhavya maMdira che. e ja suMdara keraNI, e ja bhavyatA ane mahattA varatupAlanA madiramAM paNa vidyamAna che. mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAnanI traNa hAtha moTI suMdara mUti che. A maMdiramAM mUrtinI pratiSThA vi. saM. 1287mAM karAvavAmAM AvI che. pratichApaka AcArya nAgendraga7nA zrI vijayasenasUrijI mahArAja hatA. madiranuM nAma luNigavasahi-luNavasahikA che. A nAma vastupAlanA moTAbhAInA nAma uparathI paDayuM che, eTAbhAInI smRtimAM A maMdira banAvyuM che. A sivAya 1288, 1289 1290 11 ane 1293nA lekhe bAvana jinAlaya maMdiramAM che. A badhAM madira vastupAla tejapAlanAM ja badhAvelAM che. madirachamAM nAgendragacchanA mahedrasUrijInA ziSya zAntisUri, temanA ziSya AnaMdasUri,-amarasUri, temanA ziSya haribhadasUri ane temanA ziSya zrI vijayasenasUrijIe saM. 187nA citra vadi 3 ( gujarAtI phAgaNa vadi 3)ravivAre pratiSThA karAvI hatI. maMdiranA pachavADenA bhAgamAM daza hAthI che jenA upara vastupAla tejapAla ane temanA kuTumbIonI mUtio hAtha joDI beThelI che. madiranA raMgamaMDapamAM DAbI bAju ane jamaNI bAju ArasanA be meTA gokhalA banelA che. leke Ane derANI jeThANanA gokhalA kahe che. A kAMI nAnA gokhalA nathI paraMtu suMdara kArIgarIvALAM be nAnAM maMdira jevAM che, vartupAla tejapAlanA maMdiranI banAvaTamAM lagabhaga eka karoDa eMzI lAkha rUpiyAne kharca thayo che. maMdiranI pradakSiNAmAM jamaNI tarapha pUrva taraphanI divAlanI pAse ArasanA paththara upara zakunikA vihAranuM suMdara dazya kareluM che. tenA upara saM. 1988 che. ane cakezvarasUri saMtAnIya zrI vardhamAnasUrijIe pratiSThA karAvI che. ArAsaNa rahevAsI AsapAla zrAvake pitAnA kuTuMba sahita banAvarAvela che. luNavasahI zebhanadeva nAmanA kArIgare banAvI hatI. A * A ja nAmanAnuM eka zakunikAvihAranuM citra kuMbhArIyAjI-ArAsaNanA maMdiramAM che. pratihApaka ane sAla vagere eka ja che. ' Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba, da - : 1 1. - - - - * w 1 * 8 al, 4 * . .. s - te 10, 4i ne ' . . 5. 1 1 - ' '13 che . A s * ' .? - . S T W / s 'it' ki . ' { }ka - - - ka , duniyAbharanI kaLAkRtine je pa vAna banI ke te dalavADA(ba)nA pragAna kalAma vinA zipanA - 2 nanane Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ____ * che | , - 5 . A * tema ' - na == = tA , s - A s' : ... * * * : ; . ja * *ri -~ * - *' : che P : . . che - - AbunuM prasthAna kAma diraH "vimalasADa - - 13 - ka 29 :: : -) * L: 3: ka T .. BE :: JioP) 1 - kavi ane - SEEIche. ' khas delavADAnA kaLa_vidhAnane eka vadhu anupama namUne Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 6 281 H Abu vastupAle maMdiranI rakSA mATe paNa samucita prabaMdha karyo hate A madirane bhaMga vimalavasahInI sAthe ja vi. saM. 1368mAM musalamAnoe karyo hate. ane 1378 vimalavasahInI sAthe Ane paNa jIrNoddhAra vyApArI caMDasiMhanA putra pethaDe karAvyuM hatuM. vaLI nemanAtha bhagavAnanI navI mUrti birAjamAna karAvI hatI. A mUti suMdara kaTInI banelI che. paM. zrI padAvijya gaNi mahArAja lakhe che ke- ahIM kula 468 pratimAo che. luNavasahInI bahAra daravAjAnI DAbI tarapha cabutarA para eka meTe kItithaMbha banyo che. uparano bhAga adhUro ja dekhAya che. kIrtistha banI nIce eka surabhI( surahIne paththara che, jemAM vAchaDA sahita gAyanuM citra che. tenI nIce vi saM. 1506 kuMbhArANAne lekha che. temAM lakhyuM che ke "A maMdiranI yAtrAe AvanAra keI paNa yAtronI pAsethI keIpaNa prakArane Tekasa athavA cekIdArInA badalAmAM kazuM paNa levAmAM nahiM Ave evI kubhArANAnI AjJA che." AbanAM apUrva maMdira mATe "kumAra 'nA saMpAdaka lakhe che ke "delavADAmAM banAveluM vimaLazAhanuM mahAmadira samarata bhAratavarSamAM zilpakaLAne apUrva namUne che. delavADAnAM A maMdira mAtra jainamaMdira ja nahiM paraMtu samasta gujarAtanA apUrva gauravanI pratibhA che." luNAvasahInA devAlamAM paNa apUrva kArIgarIne prajAne bharyo che. vimalavasahIthI lagAre utaratuM kAma nathI, aneka vividha bhAvo temAM AlekhelA che. khAsa karIne derANI jeThANInA gokhalA, nava cokInA madhyagubaja, gAmaDAne vacale guja, raMgamaMDapanI bhamatInA jamaNI bAjunA gumbajamAM kRSNajanma, bAdamAM kRSNakrIDAnuM dazya, navamI deharInA gujamAM dvArikA nagarI ane zrI nemanAtha bhagavAnanuM samavasaraNuM, deharI naM. 11mAM neminAtha bhagavAnanI jAnanuM dazya, pArzvanAtha, sapArzvanAtha, zAMtinAtha vagere tIrthakaronAM kalyANako-jIvanadarazya Adi aneka dazya jovA lAyaka che. lugavasahImAM kula 48 derIo che. luNAvasahImAM kula 146 guja che. temAM 93 nakazIvALA ane peTa sAdA gubaja che. madira chamAM 130 khaMbhA che, 38 nakazIvALA ane 2 sAmAnya che. vimalavasahImAM mUlanAyaka zrI AdIzvara bhagavAna ane ujavaNImAM malanAyaka zrI neminAtha bhagavAna birAjamAna hovAthI ane sthAne anukrame thaya tIryAvatAra ane girinAratIthavatAra mAnavAmAM Ave che. yuvatInI pAse bIjI cAra ke banAvIne A sthAnane barAbara jananInI pratinirUpe sthApela che. luNagavasInI kaptizALAmAM vastupAlatejapAlanA kuTuMbanI mani che. sAthe pratiSThApaka AcAryanI mUrti paNa birAjamAna kare che A niyAmAM Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu : 282 : [ jaina tIrthone parikaravALA kAussaggIyA 4, parikaravALI mUrtio 11, AcAryanI UbhI smRtio 2, zrAvakanI UbhI mUtio 15, hAthI 10 che. A haritazAlA mahAmaMtrI tejapAle ja banAvela che. vastupAlanA maMdire mATe zrI jinaprabhasUrijI vividha tIrthakalpamAM lakhe che ke vaikrame vasuvasvarka( 1288 )mite'nde nemimandiram / nike sUrisivAya sacive surA || karU che kapopalamayaM bimba zrItejapAlaH mantrirAT / tatra nyasthAta stambhatIrtha niSpannaM dRkasudhAJjanam / / 44 // aho zrIzobhanadevasya sUtradhArazirAmaNeH / taccaityaracanAzilapAnnAma lebhe yathArthatAm // 46 // tIrthadvaye'pi lagne'smin devAtmlecchaH pracakratuH / caDhAra zatralidApita (2243) II48 tatrAyatIrthAddhartA lallA mahaNasiMhabhUH / pIthaDastvitarasyAbhUdvyavahaccaNDasiMhajaH // 49 // jinaprabhasUrijI mahArAja te Abu upara vimalavasahi, luNavasahi maMdirane ja ullekha kare che ane acalagaDha upara mahArAja kumArapAle zrI vIracaya ma dhAvyAne ulekha kare che arthAta bAkInA maMdire te vakhate banyAM na hatA, je pAchaLanAM ja che. pIttalahara (bhImAzAhanuM maMdira) uparyukta maMdiranI pAse ja eka bhImAzAhanuM maMdira che. bhImAzAhe banAvyuM che mATe bhImAzAhanuM madira kahevAya che. maMdiramAM pIttala vigere dhAtunI sUti hevAthI tene pIttalahara maMdira kahe che. A maMdiramAM pahelAM bhImAzAhe AdIzvara bhagavAnanI dhAtunI vizAla bhavya mUrti birAjamAna karAvI pratiSThita karI hatI paraMtu pAchaLathI kAraNavazAta te mRti anyatra gaI-mevADamAM kuMbhalamerumAM caumukhajInA maMdiramAM birAjamAna karavAmAM AvI. bAdajIrNoddhAra samaye rAjyamAnya, gujarAtanA sulatAna mahamada begaDAnA maMtrI suMdara ane maMtrIgadAe AdIzvara bhagavAnanI 108 maNa dhAtunI mUrti banAvI 15ra5 mAM pratiSThA karAvI. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - ItihAsa ] ': 2834 - '' Am pratiSThAyaka che tapAgacchanAyaka somasuMdarasUriziSya munisuMdarasUriziSya jayacaMdrasUriziSya ratanazekharasUri ane temanA paTTadhara zrI lakSamIsAgarasUrijI bAdamAM 1531-1540 ane 1547 sudhI pratiSThA thayelI che. uparyukta bane matrIzvaree rAjyanI madadathI A mahAna kArya karAvyuM hatuM. pratiSThasamaye amadAvAdathI saMgha laIne AbU AvyA hatA. A maMdiramAM kula 20 derIo che. temAM be khAlI che, bAkI badhAmAM pratimAjI che. ' ' ' pIttalahara maMdiranI bahAra yAtrIone pUrjana mATe nahAvAnI oraDIo che. jamaNI bAju eka khUNAmAM eka meTA cabUtarAnA khUNAmAM caMpAnA jhADa nIce eka nAnI derI che temAM maLuibhadra devanI mUrti che. ' A deharInI baMne tarapha surahita surabhI)nA cAra paththare che. cAremAM lekha che. eka surahine lekha taddana ghasAI gayela che. traNa surInA lekhe paNa thoDA thaDA vaMcAya che. ekamAM lakhyuM che ke vi. saM. 1483 ceka sudi 9 somavAra ane ekamAM 1483 zrAvaNa vadi 11 ravivArane lekhI che. temAM maMdire mATe gAma, garAsa Adi bheTa AkhyAne ulekha che. ane ethI surahI upara mAgazara vadi 5 semavAra 1489 te vakhata abUnA rAjA cauhAna rAjadhara devaDAne lekha che. AgaLa lakhyuM che ke rAjyanI unnati mATe vimalavasahI, luNavasahI ane pIttalahera maMdiranAM darzana mATe AvanAra yAtrikanA kara mApha karyA che ane kAyamane mATe A tIrtha karanA baMdhanathI mApha karela che. A lekhanA lekhaka che tapAgacchAcArya zrI semasuMdarasUrinA ziSya paM. satyarAja gaNI che. A uparathI ema lAge che ke A kArya zrI samasudarasUrijI mahArAja athavA temanA samudAyanA keI vidvAna sAdhunA upadezathI thayu haze. pAse ja bIjA paththara upara- gajArUDha zrI mANibhadra devanI pUrANI mUrti che. caumukhajI delavADAmAM caithuM maMdira zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM che. te caturmukha hovAthI caumukhajInuM maMdira kahevAya che. traNa mALanuM vizALa maMdira che. traNe mALamAM caumukhajI che. traNa mALamAM thoDI mUrtione bAda karatAM ghaNI pratimAo daraDAgAtrIya osavAla saMghavI maMDalika tathA temanA kaTIoe vi. saM. 155 tathA tenI AsapAsanA samayamAM birAjamAna karela che. A maMdiramAMnI ghaNuM mUtinI pratiSThA kharataragacchAcArya zrI jinacaMdrasUrijIe karAvela che. vi. saM. 147 sudhInA lekhamAM A maMdirane ullekha ja nathI maLatuM temaja jinaprabhasUrijI vividha tIrthakalpamAM te be maMdire vimalavasahI ane luNavasahIne ja ullekha kare che. pAchaLanA zilAlekhamAM pIttalaharane ulekha che, eTale A maMdira prAya. 1515 lagabhaga banyuM haze. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu-acalagaDha = 284: [ jaina tIrthone maMdira sAruM paranta vizAla che. UMcI jagyA para banyuM hovAthI darathI dekhAya che. trIje mALa caDhI AbunuM prAkRtika dazya jevAthI bahu ja AnaMda Ave che. nIcenA mALamAM mULa gabhArAnI cAre tarapha moTA moTA raMgamaMDapa che. gabhArAnI bahAra cAre tarapha suMdara nakazI che. nakazInI vacamAM kayAMka kayAMka bhagavAnanI, AcAcenI, zrAvaka zrAvikAonI ane yakSe tathA devadevIonI mUrtio che. zrI mahAvIrasavAmInuM maMdira vimalavasahInI bahAra hastizAlAnI pAse ja zrI mahAvIrasvAmInuM maMdira che. A maMdira ane hastizAlAnI pAse sabhAmaMDapa kayAre banyo ane teNe banAvyuM teno ullekha nathI maLatuM, paraMtu vi. saM. 1821 pahelAM A maMdira banyuM che e nirvivAda che. A maMdira nAnuM ane taddana sAduM che. temAM mUlanAyaka sahita dasa mUrtio birAjamAna che. erIyA delavADAthI IzAna khUNAmAM lagabhaga 3 mAIla dUra erIyA gAma Ave che. delavADAthI acalagaDha jatI saDaka upara traNa mAIla gayA pachI acalagaDha kArakhAnA taraphathI banAvela eka pAkuM makAna jaina dharmazAlA che jemAM garama ane ThaMDA pANInI vyavasthA rahe che tyAMthI traNa phalaga saDaka che sirohI sTeTanA DAkabaMgale Ave che ane tyAMthI traNa pharlAga kA pahADI raste che; tyAM erIyA gAma che. ahIM zrI saMgha taraphathI baneluM mahAvIra bhagavAnanuM prAcIna bhavya maMdira che. maMdiranI dekharekha acalagaDha jaina mandiranA vyavasthApaka rAkhe che. eriyAnuM mandira zrI mahAvIra svAmInuM mandira kahevAya che paraMtu atyAre mUlanAyaka te zrI AdinAthajI bhagavAnanI mUrti che. jamaNI bAju zrI pArzvanAtha bhagavAna ane DAbI bAju zrI zAntinAtha bhagavAnanI mUrti che. zrI somaprabhasUrijI mahArAja pitAnA "abuMdagirika5" mAM lakhe che ke eriyAsakapura(erIyA)mAM zrI saMgha taraphathI navuM mandira banyuM che ane temAM zrI zAntinAtha bhagavAnanI mUti birAjamAna che. paraMtu pAchaLathI kAraNavazAt yA te jIrNoddhAra samaye zrI mahAvIrasavAmInI mUrti birAjamAna karI haze, paraMtu atyAre te AdinAtha bhagavAnanI mUrti birAjamAna che. A sivAya vIzInA paTTamAMthI alaga thayelI traNa taddata nAnI mUrtio ane 24 jinamAtAone eka khaMDita paTTa che. manTirachamAM kaI zilAlekha vagere nathI. acalagaDha erIyAthI pagadaMDInA raste 1 mAIla acalagaDha thAya che. saDaka para thaIne AvatA be mAIla dUra che. delavADAthI sIdhI saDaka ahI Ave che. A raste pAMca Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 285 : Abu-acalagaDha mAIla thAya che. erIyA gAma javAnI saDaka jyAMthI judI paDe che ane jene nAke pANInI paraba baMdhAvelI che tyAMthI acalagaDhanI talATI sudhInI pAkI saDaka ane upara javAnAM pagathiyAM (sIDI) vagere acalagaDha jina maMdiranI vyavasthApaka kamiTIe bahu ja mahenatathI baMdhAvela che. AthI yAtrikane ghaNI ja anukUlatA thaI che. acalagaDha gAma eka UMcI TekarI upara vaseluM che. pahelAM te ghaNI vastI hatI, atyAre vastI thoDI che. A parvatanI upara acalagaDha nAmane kiTale bane che je atyAre khaMDita che. A ja kAraNathI gAmanuM nAma paNa acalagaDha kahevAya che. kumAravihAra talATInI pAse jamaNI tarapha saDakathI thoDe dUra nAnI TekarI upara zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira baneluM che. A madira gujezvara paramAtA pAsaka mahArAjA kumArapAle badhAvyuM hatuM. zrI jinaprabhasUrijI mahArAja abudhAdikalpamAM lakhe che ke kumArapAlabhUpAlazcaulukyakulacandramAH / zrIvIracaityamasyAccaiH zikhare niramImapat // 50 // bhAvArtha-caulukya kulamAM caMdra samAna mahArAjA kumArapAle AbunA UMcA zikhara upara zrI vIra prabhunuM cetya banAvyuM.. zrI semasuMdarasUrijI paNa pitAnA abudagirikalpamAM lakhe che ke--Aba parvata upara gujarAtanA sela kI mahArAjA kumArapAlanuM banAveluM zrI mahAvIra svAmInuM suzobhita maMdira che. A maMdiramAM atyAre te zAntinAtha bhagavAnanI suMdara parikaravAnI vizAla mRti che. tenA upara koI lekha vagere nathI, paraMtu jIrNoddhAra samaye pAchaLathI parivartana karI A mUrti birAjamAna thaI haze. A parivartana kayAre thayuM e kahevuM muzkela che. jJAnavimalasUri potAnI tIrthamAlAmAM racanA saM. 1755 mAM lakhe che ke "acalagaDha gAmanI bahAra mahArAjA kumArapAle baMdhAvelA maMdiramAM mUlanAyaka zrI mahAvIrasvAmI che ane A maMdira jinabiMbathI bharela hovAnuM lAgyuM che, 1879nI aprakaTa tIrthamAlAmAM lakhyuM che ke bhUlanAyaka zrI zAMtinAtha bhagavAna che ane bAjumAM dhAtunI zrI mahAvIra prabhunI mUrti birAjamAne che. eTale ema lAge che ke 115 ane 1879nI vacamAM mUlanAyakanI mUrtinuM parivartana thayuM haze. zrI zItavijayajI pitAnI vi. saM 1746mAM racAyelI tIrthamAlAmAM lakhe che ke kumArapAle baMdhAvelA maMdiranuM nAma "bhANavasahI " che tathA temAM mUlanAyaka zrI neminAtha bhagavAna che. tathA A madiramAM birAjamAna kAusaggIyAnA lekhamAM paNa lakhyuM che ke zrI ariSTa neminAthanA maMdiramAM A mUrti birAjamAna karI. Alekha vi. saM. 130rane che. A uparathI ema lAge che ke A maMdiramAM Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - Abu-acalagaDha : 289 : [ tIrthane zarUAtamAM zrI ariSTanemi bhagavAna birAjamAna haze. pAchaLathI ajayapAlanA samayamAM ke bIjA kAraNathI mUti khaMDita thaI haze, jethI 1380 pachI zrI mahAvIra bhagavAnanI mUrti birAjamAna thaI haze ane tyArapachI athAta 17papa ane 1879nI vacamAM zrI zAMtinAtha bhagavAnanI mUrti birAjamAna karavAmAM Avela haze. A maMdiramAM eka kAussagIyA upara vi. saM. 132 jeTha zra. 9 ne zukravArane lekha che. maMdirane raMgamaMDapa bahu ja suMdara ane vizAla che. mUlA gabhArAnI pAsenA gabhArAmAM nakazIdAra che khaMbhA che. maMdiramAM e mUrtio padhAsanastha ane be UbhI kAussagIyAnI che. badhAne suMdara parikara che ane temAM nAnI mUrtio paNa virAjita che. - maMdiranI bahAra bhamatInI divAlamAM aneka Takya citrita che, jemAM jinamRnio, kAussagIyA, AcArya, sAdhuonI mUrtio tathA pAMca pAMDava, malla kustI, laDAI, savArI AdinAM daye che. mUla gabhArAnA pAchalA bhAgamAM atyanta ramaNIya zipakalAnA namUnArUpa kAusaggIyA-devadevIonI mUrtio vagere dela che. zAtinAtha bhagavAnA maMdiranI sAme DAbI bAju taththu acalezvara mahAdevajInuM maMdira che tenA daravAja upara maMgalamUtinA sthAnamAM tIrthakara bhagavAnanI delI mUrti che. A uparathI ema lAge che ke A maMdira pahelAM jaina maMdira hatha. mahAdevanA maMdiranI pAse maMdAkinI kuMDa vagere jovA lAyaka che. sAme talAva upara traNa bhesA che. AgaLa pahADa upara vadhatAM gaNezapALa, pachI AgaLa hanumAnaLa, tyAthI AgaLa pahADa upara caDhavAnI sIDIo-pagathiyAM Ave che. , tyAM eka vizAla kapUrasAgara taLAva che. taLAvanA kinArA upara jaina zvetAMbara kAryAlayane bAga che. AgaLa upara caMpALa Ave che. thoDe dUra gayA pachI lona vetAMbara kAryAlaya, dharmazAlA ane zrI kuMthunAtha bhagavAnanuM maMdira che. mUrtimAM lekha che. vi. saM. 1523 zAkha di 8 tapAgacchAdhipati zrI lamIsAgara sUrijIe pratiSThA karI che. A sivAya mUlanAyakachanI ane bAjI dhAtunA kAuksagIyA , pAvAnI , A sivAya paMcanIthI, vIzI, samavasaraNa Adi maLI kula 17% pratimAo che. eka guru-puMDarIka gaNadharanI mUti paNa che. A sivAya kArakhAnAmAM pIttalanA traNa DesvAra che. acalagaDhanA kArakhAnAnuM nAma zAha alI amarazI(acalagaDha) che. rahIDA zrI saMgha taraphathI A kArakhAnAnI dekharekha cAle che. acalagaDhamAM zrAvakanuM ghara *zrI rA. bA. zrIyuta ojhA paNa e ja kahe che ke A maMdira pahelAM jinamaMdira haze. (juo sidI rAtmaka itihAsa) Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] = 287 . AbU acalagaDha eka ja che ahIM dharmazAlA suMdara che. yAtrike lAMbo samaya rahI zake che. hamaNAM kArakhAnA taraphathI eka bhejanazALA cAle che. kArakhAnA taraphathI erIyAnA rastAnI paraba, erIyA maMdiranI vyavasthA, AkhareDa dharmazAlA (AraNa talATI) ane tyAM yAtrikone bhAtuM apAya che. tathA acalagaDhanAM cAra marinI vyavasthA thAya che. A acalagaDha vi. saM. 1509 mevADanA mahArANuM kuMbhAe baMdhAvela che acalagaDhanuM be mALanuM vizAla madira-eNmukhajInuM maMdira paNa acalagaDhavAsI saMghavI sahasAe baMdhAvela che. zrI grASabhadevachanuM nAnuM maMdira. " kArakhAnAthI upara jatAM AdinAtha bhagavAnanuM nAnuM madira Ave che malanAyaka upara 1721 ne lekha che. amadAvAdavAsI zrImAlIjJAtiya zeTha zAMtidAse A mati banAvI che ane pratiSThA tapAgacchAdhirAja zrI hIravijayasUrijInI paraMparAnA vijayarAjasUrijIe karAvI che. saMbhava che ke A maMdira temaNe banAvyuM hAya. madiranI pradakSiNAmAM 24 derIo, cAra caraNapAdukAnI cAra chatrIo ane eka cakrezvarI devInI derI che bhamatInI eka derImAM parika ravALI zrI kaMthanAtha bhagavAnanI pacatIthInI mUrti che, tenA upara vi. saM. 1380 ne nAno lekha che. cakezvarInI derI pAse eka keTaDImAM kAkanI manohara kinta apratiSThita cAra jinamUtio che. A maMdiramAM kula 27 matio 4 caraNapAdukA, hAtha joDI sarasvatIdevInI 1 tathA cakrezvarIdevInI mUti che ane eka pASANu yaMtra che. tyAMthI AgaLa jatAM- zrI AdIzvara bhagavAnanuM (caumukhajInuM) maMdira acalagaDhanA UMcA zikhara upara AdinAtha bhagavAnanuM be mALanuM gaganacukhI vizAla caturmukha (mukha) madira Ave che. A maMdira rANakapuranuM vizAla maMdira baMdhAvanAra mAMDavagaDhavAsI poravADa jJAtiya dharaNAzAhanA meTAbhAI sa ghavI ratana zAhanA putra sa ghavI sAliganA putra sahasAe ba dhAvIne vi sa 1569 mAM pratiSThita karAvela che. pratiSThApaka che tapAgacachIya zrI samasuMdarasUrijInI paTTaparaMparAnA zrI jyakalyANasUrijI mahArAja, 156nA phA. zu. 10 ne somavAre pratiSThA karI che. A maMdiramAM banane mALamAM maLI dhAtu ane ArasanI beThI tathA UbhI maLIne kula 25 jinamartio che. temAM beThI tathA UbhI maLIne dhAtunI 14 ane ArasanI 11, dhAtunI 14 mUtiomAMthI cha mUrtio upara te sa. 1566 kA. za. 10 nA lekho che. bAkInI sAta mUrtio bahAragAmathI AvelI che. ArasanI badhI mUrtio bahArathI AvelI che. kula pacIza mUtiomAMthI 21 mUrtio upara lekha che. cAra para lekha nathI, uttaradizA taraphanA mukhya mUlanAyaka Adi Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu-acalagaDha : 288 : [ jaina tIrthona nAtha bhagavAnajI upara vi. saM.156 lekha che. pUrva dizA taraphanA AdIzvara bhagavAnanI smRti upara vi. saM. 1518 lekha che. savAla sAha sAhAe pratiSThA mahe savamAM tapAgacchAcArya zrI lamIsAgarasUrijI pAse pratiSThA karAvI che. dakSiNa dizAnA dvAra taraphanA zAntinAtha bhagavAnanI mUrti upara 1518ne lekha che. upacuMkata zAha sAhAnI mAtA karmAdevIe A kRti banAvarAvI che. pratiSThApaka zrI lahamIsAgarasUrijI che. A bane smRtio kuMbhalamethI lAvIne ahaM birAjamAna karelI che, ema lAge che. pazcima dizAnA mUlanAyakajI zrI AdinAtha bhagavAnanI dhAtumayI ramaNIya mUrti che saM. 15rahmAM DuMgarapuranA zrAvakasAthe banAvela che. pratiSThApaka tapAgacchAcAryazrI lakIsAgarasUrijI che. A cAre mUtio bahu ja manahara ane ramaNIya che. prathama dvArA mUlanAthajInI pAse banne bAju be dhAtunA manahara kAunsagayA che, tenA upara vi saM. 1134ne lekha che. A sivAya A mALamAM 302 no lekha che. bIjA paNa 1566, 8, 1518 vagerene lekho che. bIjA mALa upara cAmukhajI che temAM traNa mUtio upara te vi.saM. 1566 nA le che. eka smRti upara lekha nathI paNa te prAcIna che. nIcenA mALathI upara javAnA rastAmAM ArasanI eka suMdara derI che temAM navI caraNapAdukAo che. zrI jaMbusvAmI, vijayadevasUri, vijayasiMhasUri, paM. satyavijayagaNa, paM. kapUravijyagag, 5. kSamAviyagagi, paM. jinavijayajI, paM. uttamavijayagaNuM, paM. padmavijayagaNI. A paTTa acalagaDhamAM birAjamAna karavA mATe banAvela che. vi. saM. 1888 mAM mahAzudi 5 semavAre 5. rUpaviyajI gaNie pratiSThA karI che. a7nI dhAtunI 14 mUrtio 1444 maNunI kahevAya che. AmAM tuM vadhAre vaparAyela che tathA pIttala Adi dhAtuo paNa che. mUrtio ghaNI ja manohara, bhavya ane AkarSaka che. uparanA mALathI AkhUnuM dazya bahuja manahara lAge che AbunA pahADa upara aneka vanaspatio, rasakuMpikAo, ro bharyA paDayAM che AbU5mA lakhela che ke na sa vRkSA na mA varalI na tanpuSpaM na tatphalaM / ja sa va za NA zANuM cA naivatra nirIra temaja pade pade nidhAnAni, yojane rasakuMpikA / bhAgyahInA na pazyaMti, bahuranA vasuMdharA // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] , * 289H Abu-acalagaDha . zAMtamUtizrI jayaMtavijayajI mahArAje "jA"nAmanA pitAnA pustakamAM AbU paranA dareka jinAlamAM smRtio ya deva-devIo vi. zuM zuM vastuo che tenI sUkSama nedha karI che. vistAramayathI ame te sarva hakIkata Aha udhUta karatA nathI. mAtra jANavA gya hakIkata nedhI che. 1. vimalavasahImAM parikara sahita paMcatIthI 17, parikara sahita tritIthI 11, parikara sahila 60 rRtie parikara vinAnI 13 mUrtio, eka so sittera jinane paTTa 1, traNa cAvIzIne paTTa 1, vIzIpaTTa (1 jimamAtAone paTTa 1 dhAtunI cAvIzI , dhAtunI paMcatIthI 1,dhAtunI eka tIthI 1 temaja AcArya, zrAvaka-zrAvikAyugala, ciM aMbikAdevI, lakSamIdevI tathA IndranI mUrtio vigere * 12.luNavasatImAM parikara sahita paMcatIthI 4, parikara sahita sAdI mUrti 72, parikara vinAnI mUtio 30, traNa covIzIne paTTa 1, eka vIzInA paTTa 3, jinamAtAone paTTa 1, azvAvabodha ne samaLIvihArane paTa 1, dhAtunI paMcatIthI 2, dhAtunI ekatIthI 3, A uparAMta rAjImatI, meruparvata, AcArya zrAvakazrAvikA, aMbikA devI, yakSa vinI mUtio vigere. ( 3. pItalahara (bhImAzAhanuM maMdira-parikara, sahita paMcatIthI 1, ArasanI pacatIthI 4, parikara vinAnI mUtio 83, dhAtunI mUrtio 4, dhAtunI tritIthI 1, dhAtunI ekatIthI3, puMDarIkasvAmI, gautamasvAmI ne aMbikAdevInI mUrti vigere . . , ' , ' . .. : 4 kharataravasahI (caumukhajI)-caumukhajInI cAraNI pratimAo, parikara "vinAnI mUrtio pa7, aMbikAdevI vigere .... ? tic " '' pa mahAvIrasvAmInuM maMdira parikara vinAnI 10 mUrtio. '' ' Abu javA mATe B, B & C.I. relavenA khareDI sTezane utaravuM. zaheramAM Tve jainama dira ne dharmazALA che. tyAMthI upara javA mATe meTara maLe che. TheTha mathALA sudhI pAkI saDaka che, jenI laMbAI 1No mAIlanI che. saDaka 'sarpAkAra patharAyelI che. meTara bhADuM 3= )grA cekI' Tekasa ApIne yAtrA karavA javAya che, ja Abu upara delavADAmAM jetamaMdire, dharmazALA, bagIcevigerenI vyavasthA thatAMche.erasaMgha taraphathIkalayANajI paramAnaMdanI peDhI kare che ane zirehI saMva tenI dekharekha rAkhe che. - - : " = " ' + ' ' ha . . * * Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - AbU-acalagaDha * 290 : [M tIrthanA " acaLagaDha talATInuM maMdira, orIyAjInuM maMdira, ANA cekanI jaina dharmazALA, maMdira vigereno vahIvaTa zeTha acalaNI amarazInA nAmathI rehatA zrI saMghanI kamiTI taraphathI cAle che. . Abu acalagaDhanAM jovAlAyaka jAhera sthaLe 1. nakhI (naDI) taLAva-A suMdara sarovara traNe bAjuthI UMcAM lIlAchama jhADethI suzobhita ane nAnI nAnI TekarIonI vacamAM AveluM che. AmAM heDI paNa kare che. pANI bahu ja UMDuM che. taLAvanI cAre bAjunI TekarIomAM guphAo che jemAM bAvAo rahe che. khAsa caMpAguphA, hAthIguphA ane rAmajarUkhe prasiddha che. ahIM kinArA upara eka bAju hanumAnajInuM maMdira che , 2 Teka ane nanaka-taLAvanI dakSiNa bAjue eka pahADI upara meDhAnA AkAranI moTI zilA che jene Tereka kahe che. temaja rAjaputAnA kalabanI lAInamAM pahADI upara eka zilA che jene dhananaka' kahe che. . " 3. raghunAthajInuM maMdira-AmAM zrIrAmacaMdrajInI mUrti che ane rAmAnaMdajIe caudamI sadImAM sthApyAnuM kahevAya che. ahIM utaravAnI sagavaDa sArI che. ' ka, rAmakuMDa-maMdiranI upara ane jayapura sTeTanA rAjamahelanI najIkamAMnI guphAmAM pANI bharAyeluM che je rAmakuMDa tarIke prasidhdha che. pa. anAdarA peInTanakhI taLAvathI pazcima dizAmAM AvelA A sthAnane anAdarA piInTa athavA AburoITa paNa kahe che. jyAre relve nahatI tyAre anAdarAthI Abu AvavAne A raste hate. A sthAnathI nIce traNa hajAra phUTa nIcenAM jaMgale tathA vanaspati vagekhAya che. najIkamAM eka gaNezajInuM maMdira che. gaNezamaMdirathI eka pagakeDIe ke dUra uparanA bhAgamAM "kegapeinTa' Ave che. ahIM eka guphA AvelI che, jene guruguphA kahe che. * * * * ke sanaseTa -ahIMthI sUratanuM bahu ja suMdara dazya dekhAya che. - . . 7. pAlanapurapAInTa-AkAza sApha hoya che tyAre ahIMthI pAlanapura dekhAya che. 8. melIja-pharavA javAnuM jAhera sthAna che. 9. abudAvI-rvatInI uttara dizAmAM UMcA pahADanA zikhara upara arthadA devakuM maMdira che jemAM DuMgadevInI mUrti che. nIcethI maMdiramAM javAnAM cAraso pagathiyA che. ane maMdirane daravAje eTale badhe sAMkaDo che ke eka mANasane besIne aMdara javuM paDe che. ahIM najIkamAM kulawvI nAmanuM sthAna prasida.. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] - 1 : 21 Abu-acalagaDha - 10. mukha (siNa Azrama) ahIM zrIrAmalakSamaNanI mUrtio che, temaja vaziSTha panI adhatI ane nadImatio che. tema sUrya viSaNu lakSamI vagere nI mUrtio che. najIkamAM agnikuMDa che, jemAMthI RSioe rAjaputa vaMzanI cAra jAtionI utpatti karelI che ema kahevAya che." * 11 gAtama Azrama-jemAM gautama ahalyA tathA viSNunI mUrtio che. 1ra vyAsa tIthI-gaNInI pUrva dizAmAM A sthAna AvyuM che. nagatI nIlakaMTha mahAdeva, kuMvArI kanyA delavADAMnAM jaina maMdirethI the dUra dakSiNamAM A maMdira che, jemAM vAlamarasiyAnI mUrti che. ema kahevAya che. gaNezajInI ane eka devInI mUrti che jene kuMvArI kanyA kahevAmAM Ave che.' ' ' devara talAva, je delavADAthI acalagaDha jatAM DAbA hAtha tarapha che. 1894-95 mAM rirAhInA mahArAjAe baMdhAvyuM che. acalezvara mahAdevaA maMdiranI najIkamAM maMdAkinI kuMDa che. zrAvaNa bhAdaravA kuMDa acalagaDha upara che. pAse ja cAmuMDAnuM maMdira che. AgaLa jatAM harizcanI guphA Ave che. bhartuharinI guphA, revatIkuDa, bhUgu Azrama, gomatIkaMTha, guruzikhara je samudranI sapATIthI 65 phITa UMcu che. AbunuM UMcAmAM UMcuM zikhara, A kahevAya che. ahIM rAta rahevAnI sagarva che. dharmazALA che. maMdiranA bAvAjI AvanAra yAtrikonI sagavaDa jALave che. , , ' ' A sivAya rAjaputAnA peTala, DAka baMgalo, vizrAmarbhavana, raghunAthajInuM maMdira, dulezvara mahAdevanI dharmazALA, zAMtisaMdana vagere vagere utaravAnA sthAne paNa ghaNuM che. delavADAmAM jaina dharmazALAo che. AbU kalaba paNa ramatagamatanA sAdhanarUpe vidyamAna che. " ema memorIyala hepITala. sva. girAja A. zrI vijyazAMtisUrijInA upadezathI sthapAyela enImalasa hospITala pazucikitsAlaya) tathA teozrInAM AbhUacalagaDha ane delavADAnAM Azrame tathA guphAo paNa prasiddha che. ' ' AburoDathI AbUkATara reDa upara sva. girAja zrI zAntisUrijIne A zrama che. makAna bhavya, vizAla ane dhyAna karavA lAyaka che ' hRSIkeza-AburoDathI cAra mAIla dUra pahADanI talATImAM A sthAna AvyuM che. ahIM viSanuM maMdira che. AbUDathI cAra mAIla dUra 'caMdrAvatI nagarI che je paramAranI rAjadhAnI hatI ane prAcIna yuganI jana nagarI hatI. A sivAya AMbU upara jayapura koThI, jyavilAsa pelesa, pAlanapura hAus, resIDensI, lorensa skUla, senTamerI hAIskUla, rAjaputAnA kalaba, seneTerIyama ane paNa ekIsa vagere che. , , , Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANU-acalagaDha : ra9ra: [ jaina tIna abhUgarinI sAmAnya UMcAI 4000 phUTa che. Abu parvata upara vistAra bAra mAIla ane paheLAI bethI traNa mAIla jeTalI che. ' zrIarbakalpa" " ApaNe AbunI vartamAna sthiti joI lIdhI have A saMbadhI zrI jinaprabhasUrijI vividhatIrthakalpamAM je lakhe che te paNa joI laIe, akhuMdakapanuM aMha bhASAMtara ApyuM che. A lekha vAMcavAthI te vakhatanI AbUnI paristhitinuM ApaNane jJAna thAya che. ' - arihaMta zrI RSabhadeva tathA zrI neminAtha prabhune namaskAra karIne akhuMdanAmanA moTA parvatane kalpa sakSepathI huM kahIza (1) prathama sAMbhaLyA pramANe zrImAtA (kanyAkumArI) devInI utpatti kahIza kemake tenI sthApanAthI A parvata jagatamAM prasiddha thaye (2) ratnamAla nagaramAM ratanazekhara nAmane rAjI thayo. putra na hevAthI duHkhI thayelA teNe keTalAka zAnika-zukana jenArAM kAMtiSIone (rAyene mAlika kaeNNa thaze e jANavA ) bahAra mokalyA (3) lAkaDAnI bhArIne vehana karatI dukhI strInA mAthA para durgA(-bhairava)ne joIne teo(zakunike) rAjAne kahyuM ke-Ane putra apanA thAne rAjA thaze (3) rAjAe tene garbha sAthe ja mArI nAkhavAne te manuSyane Adeza karyo tethI rAtre tene eka khADAmAM nAkhI (paNa) te zarIraciMtA( zauca mATe)nA bahAnAthI te khADAmAMthI bahAra nIkaLI (5) bhayathI dukhI te strIe putrane janma Ape ane jaladIthI ja tene "jhATa'nAmanA jhADa vacce mUkI dIdhuM. A bInA nahIM jANanArA teo (mArAe)e tene khADAmAM lAvIne mArI nAMkhI. puNyathI prerAyelA A putrane (eka) mRgalI ane saMsthA vakhate dUdha pAvA lAgI. (Ama) me thatAM kaI vakhate (tenI) AgaLa mahAlakSmInI TakazALa thaI (7) mRgalInA cAra paganI vacce bALaka rUpavALuM navIna bacuM thaeluM sAMbhaLI lAkamAM (e) vAta prasarI gaI (8) te keI na thanAre rAja hatuM ema (zAnikethI) sAMbhaLI rAjAe tene mAravA mATe cokkAo mekalyA. teo cokkAo) te bALaka)ne , nagaranA killAmAM ja sAMje joIne bALahatyAnA bhayathI mArgamAM AvatA-(gAtA TeLAnA pagamAM kacarAI marI jaze ema samajI) gAnA jhuMDamAM mUkI dIdhA. te (bALake) te ja prakAre tyAM ja rahyo paNa bhAgyathI eka baLada (tenuM rakSaNa karavA), AgaLa AvyuM. tenA prerake(gevALe) te bALakane te baLadanA cAra paga vacce mUkyA. A sAMbhaLIne ane maMtrInA samajAvavAthI rAjAe te bALakane khuzIthI potAne vArasa mA (9 10, 11) anukrame te puMja nAmanAM rAjA thaye. tene rUpavALI (zrImAtA) nAmanI putrI thaI paNa (vadhe eTalo hato ke, te vAMdarAnAmavALI hatI. (12) vairAgyathI niviSayI (kAma vinAnI thatAM) tene jAtisamaraNa jJAna Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - glnGmtlngy 6 itihAsa 1 . reluM acalagaDha uparuM ane pitAne AgalA, bhavamAM pahelAM jyAre pote vAnarI hatI te samayanuM varUpa kaI (3) ada(parvata)mAM jhADanI DALIomAM pharatI mane, keIe tALavAmAM tIra mArI vIMdhI nAkhI. jhADanI nIcenA kuMDamAM mAruM dhaDa paDI gayuM te (tame vicAre). te kAmita (icchita denArA) tIrthanA mahAsyathI mAruM manuSyanuM zarIra thayuM ane mastaka tevI ja rIte che tethI Aja paNa huM vAMdarAnA mukhavALI chuM. (15)puje pitAnA mANase mokalIne kuMDamAM (te vAMdarInuM). mastaka nAkhI devarAvyuM tethI te manuSya,(sI) mukhavALI thaIne abuddhagirimAM tapasyA. karavA lAgI.. (16). eka vakhata AkAzamA jatA yogIe tene joIne, tenA rUpathI, mehita thaIne AkAzathI nIce utarI tene premapUrvaka kahyuM- he zubha saMkSaNavALI, tuM mane kevI rIte paraNI zake? (17) teNe kahyuM-rAtrine prathama prahara vItI gAM che tethI atyArathI laIne kukaDAne zabda thAya, (savAra thAya) te pahelAM ja koI vidyAvaDe A parvatamAM suMdara evI, bAra pAja tuM bAMdhI zakIza te tuM bhAre vara thaIza. ethI te zarSiye be praharamAM te pAjo nakara vaDe bAMdhI te pahelAM ja teNe pitAnI zaktithI kukaDAne zabda karAkhyuM. te kapaTane jANanAra ('Sine) vivAha mATe nA pADavA chatAM te rokAya nahi. (18, 1920) nadItIra bahena sAthe vivAha karavAnI IcchA karanArA te trASine teNe (jhImAtAe kahyuM. paraNavA mATe IcchA hoya te trizula choDIne mArI pAse Ave. (21) te prakAra karIne AvelA te SinA pagamAM vikRta kUtarAo mUkI teNe (zrImAtAe, zULathI AnaMdita thaI teno te ja zULa vaDe vadha kayoM(22) 'A prakAre janmabhara akhaMDa zIlavALI' teNe janma sArthaka karI' varga meLavyuM. tyAM zrIguMje zikhara vinAnuM maMdira banAvyuM. (23) cha cha mAsane aMte parvatanI nIcenA bhAgamAM rahela abuMda nAmane sarSa cAle che tethI parvata kampAyamAna thAya che te kAraNathI badhAM maMdire zikhara vinAnAM che (24) } * { leke A pramANe kahe chete pahelAM A, himAlayathI utpanna thaela saMdivardhana nAmane pahADa hato samaya jatAM, abu, nAmanA sarparAjanA raheThANathI te abuda, A pramANe (nAmavALA) thaye (25) A parvata upara saMpattizALI bAra gamagalika tapasvIo ane hajAra rASTrika vase che.(26) evA eke vRkSa, velaDI, puSpa, phaLa,, kada ane khANa nathI ke je ahIM na jovAmAM AvatA heya. (27) ahIM rAtre meTI auSadhio, dIvAnI mAphaka jhaLahaLe che. sugadhIvALA ane rasathI bharapUra evAM be prakAranAM vane paNa che. (28) ahIM svacchaMdapaNe uchaLatI suMdara UrmiovALI tIre rahelAM jhADanI puSpothI yukta tRSAtura prANIone AnaMda ApanArI maMdAkinI nAmanI nadI che. (29) A( parvata)nA UMcA hajAre zikharo zobhe che, jemAM sUryadevanA ghoDAo paNa kSaNavAra khalanA pAme che. (30) ahIM caMDAlI, vaja, Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbU acalagaDha : 294 [ jaina tIyone talebha, kanda vigere kaMdanI jAtio te te kAryane siddha karanArI pagale pagale levAya che. (31) A parvatanA Azcarya karAvanArA kuDA, dhAtuonI khANe ane amRta jevA pAvALAM jharaNAothI yukta suMdara pradeza che. (3ra) ahIM UMcethI pakSIene avAja thatAM kekucita kuMDathI pANIne pravAha khaLakhaLa avAja karatA utpanna thAya che. (33) ahIM zrImAtA, acalezvara, vasiSAzrama ane maMdAkinI vagere laukika tIrtho paNa che. (34) A meTA parvatanA agresare paramAra rAjAo hatA ane lakSmIne bhaMDAra samAna caMdrAvatIpurI teonI rAjadhAnI hatI. (35) nirmaLa buddhivALA daMDanAyaka vimaLazAhe ahIM pittalanI pratibhAvALuM rASabhadevanuM maMdira banAvyuM. (36)mAtA aMbAnI ArAdhanA karI, sutrasaMpattinI IcchA vinAnA teNe (vimaLazAhe) caMpaka vRkSanI pAse tIrthasthApanAnI abhyarthanA karIne, puSpa mALAonA hAravaTe suMdara ane baLada jevA mukhavALA gomukha(yakSa)ne joIne tyAM zrImAtAnA maMdira pAsenI bhUmi daMDanAyake lIdhI.(37-38) dhAMdhuka rAjAnI upara kodhita thayelA gurjarezvara (bhImadevane bhaktithI prasArita karI ane tenA vacanathI # A vimaLazAha gujarAtamAM aNahilapura pATaNanI gAdIe thayelA caulukya bhImadevanA maMtrI hatA. vimaLazAhanA pUrvajo mAravADanA hatA. Aje bhinnamAlanA nAme oLakhAtA zrImALa nagaramAM nInA nAmano keTayAdhIza rahetA hatA. lakSmI.ochI thanAM te gujarAtane gAMbhu gAmamAM AvI rahevA lAgyA. tyAM temane udaya ce. A nInA zeThe pATaNamAM vidyAdhara gaccha mATe zrI varSabhadevajInuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. temane lahara (lahadhara) nAmano zuravIra ane buddhizALI putra thaze. vanarAje haranAM zaurya ane buddhinI prazaMsA sAMbhaLI tene pitAne senApati banAvyuM. tenI sevAthI prasanna thaI tene saMDala gAma bheTa ApyuM hatuM. tene putra vIra mahattama mULarAjane maMtrI banyA. A vIra mahamane neDha ane vimala ema be putro thayA. rAjakhaTapaTa ane saMsArane prapaMcajALa samajatAM vIra mahattame dIkSA lIdhI hatI tethI bhImadeva rAjAe te vakhatamAM vaMzaparaMparAthI maLatA mahAmaMtrIpade be ane senApatipade vimalane niyukta karyo hato. pAchaLathI te maMtrIpade niyukta thayo hato. A vimaLa aputra maraNa pAme evA prabandhakAranA ullekha maLe che paNa vimaLavasahIMmAMnA aMbAjInI mUrti para saM. 1894nA lekhamAM ja vijayA eTale vimalanA vaMzaja abhayasiMhanA putra jagasiMha, lakhamasiMha ane kurasI thayA, tathA jagasiMhane putra bhANa thayA. te sarve e aMbAjInI mUrti A maMdiramAM sthApana karI ema lekha maLe che. chatAM vimala pachInI vazAvaLI maLatI na hovAthI tema paNa banavA saMbhava che. - ; ghaNAkhyA hai jilai .kSamAdi prayatA sirAvidA . hAthale svaM kuru sadya sundaraM yugAdima nirpaavsNpryH|| zrIvikramAditya nRpAdanapatITAdazIti bAte zarada * sahane / zrIAdidevaM zikharevudasya jita jIvitra tha (2008) - vimalavasatinI prazasti le. 10 11 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - ItihAsa ] 25 : AbU acalagaDha ja citrakUTathI tyAM lAvIne saMvata 1088 me viSe ghaNA paisAne vyaya karI vimalavasahI nAmane suMdara prAsAda karAvyuM. (39-40) ahIM aneka prakAre pUjAelI aMbikAdevI yAtrAthI atyaMta namra thayelAM saMghanAM badhAM vinine nAza kare che. (41) tyAM bASabhadevanA pattharanA maMdira AgaLa eka ja rAtamAM zilpIe uttama " gheDa banAvyuM. (42) saMvata 1288 mA varSe maMtrIomAM caMdramA jevA (vastupALatejapALa)e 4 luNIgavasahI nAmanuM zrI neminAtha prabhunuM maMdira baMdhAvyuM. (43). * A prazaritagata RSabhadevanuM maMdira baMdhAvatA pahelAM vimalazAhane keTakeTalI" kasoTIomAMthI pasAra thavuM paDyuM che ene ItihAsa romAMcaka che. te mATe vimalaprabaMdha ane vimalacaritra vagere graMtha vAMcavA joIe. ahIM te TUMkamA vivaraNa ApuM chuM. vimalazAha pAchalA vakhatamAM caMdrAvatImAM rahetA pitAnA pApane prAyazcita svarUpe zrI dhamadhoSasUrie AbU tIrtha uddhAra karavAnI bhalAmaNa karI. A bhalAmaNa anusAra mahArAjA bhImadeva, meTAbhAI neDha ane rAjA dhAdhunI AjJA laI Abu upara maMdira banAvavA mATenI jagyA pasaMda karI. brahmaNe jene paranA dveSathI brAhmaNonA tIrthamAM jene pisavA devAnI manAI karI paNa kathAonA ullekha pramANe vimale traNa upavAsa karI abikAnI ArAdhanAthI nirdiSTa jagyAmAM caMpakavRkSa nIce zrI AdIzvaranI mUrti (leke tene munisuvratasvAmI mAne che) kADhI batAvatAM A pahelAM paNa A jenonuM tIrtha hatu evuM sAbita karI batAvavAthI pasaMda karelI jagyA brAhmaNanI mAgaNIthI senAmahorathI mApIne lIdhI. A madira baMdhAvatAM 185300000 aDhAra kareDa, trepana lAkha rUpiyAno kharca , thayAnuM manAya che. jo ke A mAnyatA keTalAkane atizayokitabharI lAgaze. paNa vimalavasahI maMdiramAM atyAre jeTalI jamIna rekAI che te jamIna upare senAmahora pAtharIne te jamIna kharIdatAM, temaja jamInanI sapATIthI ATale UMce pahADa upara sAmAna temaja khAIo pUravAnI sAthe AvI utkRSTa kArIgarIvALuM maMdira baMdhAvatA aDhAra kare tepana lAkha rUpiyA lAgyA hoya, e asabhavita nathI. A jamIna upara vimalazAhe apava karaNIvALA ArasapASANuthI mULa gabhAre, gUDhamaMDapa, nava cokIo, raMgamaMDapa ane bAvana jinAlaya vagerethI yukta vizALa jinamaMdira baMdhAvI tenuM nAma vimalavasahI rAkhyuM. temAM 'zrI RSabhadevanI dhAtanI moTI pratimA sthApana karI, "haMgacchanAyaka zrI ratnasUrIzvarajI ane zrI dharmaparijI vagere AcAryonA hAthe vi.saM. 1088mAM pratiSThA karAvI hatI. A sivAya siddhAcalajI saMdha kahIne, vimalamaMtrI saMdhapati thayA hatA. A saMdhamAM atrIzvare cAra koDa suvarNa vyaya karyo hato. ... maMtrI vastupALa-tejapALanI AbAlagopAla prasiddha mahAmatya tarIkenI buddhimattA, zaurya ane dhArmika kAryo mATenI UdAratA ane jainagraMthamAM ja nahi paNa cazamAM Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ jene tIna - - - - - Avyu-acalagaDha. 296 zrI tejapALa maMtrIe staMbhatIrtha (khaMbhAta)mAM utpanna thaeluM, AMkhane amRtAMjana samAna ane kapAyelA pattharanuM banAveluM biMba tyAM sthApana karyuM (44) rAja zrI somadevanA AdezathI tyAM hastizALAmAM pitAnA pUrva vaMzajenI mUrtio che paNa suvarNAkSare AlekhAyelI che. purAhita kavizrI somadeve racelI "kIrtidaumudI" temaja " pacAe racelA "varatupALa-tejapALa caritra" "dhasaMtavilAsa" "sukRtasaMkIrta" prabaMdhaciMtAmaNI" "prabaMdhakeza "vagere graMthAthI temanAM yazasvI kAryonI nedha maLe che. vastupALa te eka vidvAna kavi paNa hatA tema temanAM racelA "naranArAyaNAna8 kAvya " uparathI jANI zakAya che tethI teo sarasvatI devInA dharmaputra tarIke oLakhAtA. jyAre tejapALa zarIra ddhA tarIke prasiddhi pAmyA hatA. : " A baMne bhAIo hatA. temanA pUrvajemAMnA prAgrATa caMpa bAramA saikAmAM aNahilapurapATaNamAM rahetA ane caulukaya rAjAnA maMtrI hatA. temanA putra caMDaprasAda paNa maMtrI hatA. temane zara (sura) ane sema (somasiMha) nAmanA be putro hatA. temAM sAmasiMha siddharAjanA maMtrI hatA. A sAmasiMhane AsarAja nAme putra hatA. A AsarAje kuTuMba sahita pATaNa kaDI suhAlakamAM vAsa karyo hate. ahIM teo vyApArAdi kAryo karatA. temane cAra putra ane sAta putrIo hatI. te puronAM nAma luNiga, malladeva, vastupALa ane tejapALa hatA. luNaga rAjakArabhAramAM kuzaLa ane TvIra hatA, paNa nAnI vayamAM ja svargavAsI thaye. malTadeva paNa te ja kuzaLa ane zuravIra hato maMtrIzvara vastupALa tejapALe savAlAkha jinabiMba bharAvyAM. zatruMjaya upara aDhAraDa, chanu lAkha, giranAra upara eka kroDa, eMzI lAkha, AjI upara bAra kaDa, tepana lAkha divya vAparyuM. bhavase rAzI pauSadhazALA karAvI, pAMcase dAMtanA siMhAsana, pAca jAdaranAM (dhAtuvidhinAM) samavasaraNa, sAtase dAnazALA, teraso cAra zikharabaddha jinamaMdira, vIza se jinamaMdirane jIrNoddhAra, aDhAra kreDa sonAmahere kharcA traNa jJAnamaMdira- ryA, varSamAM traNa vAra saMdhapUjA karatA, tera vAra saMdhapati thaI saMdha kADhayA, A sivAya jainetara dharmarathAnake, dAnazALAo vagere ghaNu banAvyA che. kula traNa abaja, aTAra lAkha, aDhAra hajAra, sAtane sattANu sikkA bI. saI yuddho kayAM ane aDhAra varSa vyApAra karyo hato. A visahI nAmanuM maMdira mahAmaMtrI tejapALanA putra lAvaNyasiMhanA kalyANa mATe te vakhatanA gujarAtanA rAjAne mahAmaMDalezvara AbUnA paramAra rAjA somasiMhanI AnAM laIne aMbUnA delavADA gAmamAM vimaLavasahInI pAse ja bAra phoDa pana lAkha ('12pa300008) rUpiyAno kharca karIne luNavasahI (luNagavasahI) nAmanuM zrI nemiMnAtha prabhunuM bhavya maMdira baMdhAvyuM. A maMdiranI kAraNa hiMnI kaLanI gauravabharI yAda Ape che. (26). A mUrti mULanAyaka tarIke zrI neminAtha prabhunI khaMbhAtathI lAvIne mUkavAmAM AvelI che ane tenI pratiSThA nAgendra gacchanA haribhaksarinA ziSya zrI vijayasenasUrijI pAse mahotsava pUrvaka . 1287nA vadI ne ravivAra karAvavAmAM AvI che. , , , ; * - Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - itihAsa ] * 297 : ArAsaNa-kuMbhArIyAjI sthApanA karI. (45) kharekhara sUtradhAra-zilpIomAM zreSTha zrI zobhanadevanuM nAma ahIM caityaracanAnA zipathI yathArthatAne prApta thayuM che. (46) A parvatanA nAnAbhAI minAkanuM (IndranA) vajathI (kapAI javAnA bhaye) samude rakSaNa karyuM, ane AnA(abudAcaLa)vaDe mudrAvALA saMpattivALA (celA) be daMDanAthaka maMtrIzvara (vastupALa-tejapALa) bhavathI rakSAyA. (47) dava (karmasAgathI) svecchAe khaMDita karelAM A be tIrthone be jaNAe zaka saMvata 1243 mAM udhdhAra karyo (8) temAM prathama tIrthanA udhdhAra karanAra mahaNasiMhanA putra lalala hatA ane bIjA vyavahArI (vepArI) caMDasiMhanA putra pIthaDa uddhAra karanArA thayA. (49) caulukya kulamAM caMdramA jevA zrIkumArapALa bhUpALe A parvata)nA UMcA zikhara upara vIra prabhunuM maMdira banAvyuM. (50) te te kutuhalethI vyAsa, te te auSadhiothI suMdara ane aneka tIrthomAM pavitra evA abudagirine dhanyazALI puru jue che. (51) kAnane amRta samAna (lAgata) zobhAbharyo A abudakalpa zrIjinaprabhasUrie racce tene catura puruSe juo-anubhave. (12) ArAsaNa-kuMbhArIyAjI AbU parvatanI pAse AvelA aMbAjI nAmanA hinduonA prasidhdha devasthAnathI dakSiNapUrva dizAmAM deDha mAIlane che. kuMbhArIA nAmanuM je nhAnuM sarakhuM eka gAma vase che te ja prAcIna ArAsaNuM tIrtha che. ahIM jenenAM pAMca bhavya suMdara jinamaMdire vidyamAna che. maMdiranI kArIgarI ane bAMdhaNuM ghaNuM ja UMcA prakAranI che. A badhAM maMdire AbUnA maMdire jevAM dhoLA ArasapahANanAM banelAM che. sthAnanuM jUnuM nAma "ArAsaNukara" che tene artha "ArasanI khAjI" e thAya che. jene jotAM A nAmanI yathArthatA turata jaNAI Ave che. pave A sthaLe ArasanI moTI khANa hatI, AkhA gujarAta prAMtamAM ahIMthI ja Arasa jate hate vimalazAha ane vastupAla tejapAla Adie Abu vagere upara je anapama kArIgarIvALAM ArasanAM maMdira banAvyAM che te Arasa A jagyAethI ja laI javAmAM AvyA hatA. ghaNuMkharI jinapratimAo paNa ahIMnA ja pASANanI banelI hoya che. tAraMgA parvata uparanA mahAna maMdiramAM je ajitanAthadevanI vizAla pratimA virAjita che te paNa ahIMnA ja pASANunI banelI che. eka daMtakathA evI che ke vimalazAhe 360 jaina maMdira ahIM baMdhAvyAM hatAM, ane aMbA mAtAe tene delata paNa ghaNI ApI hatI. eka vAra aMbAmAtAe tene pUchayuM che ke kenI madadathI te A devAlaya baMdhAvyAM ? vimalazAhe kahyuM ke* mArA gurunI kRpAthI, aMbA mAtAe traNa vAra A prazna tene pUche chatAMvimale eka ja juo memasaubhAgya kAvya,sarga 7, padya kara-57. ra Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAsaNa-kuMbhArIyAjI : ra986 [na tIrthono javAba Ape, jethI mAtAe gusse bharAI tene kahyuM ke je jIvavuM hoya te nAzI jA. vimalazAha maMdiranA eka bhoMyarAdvArA AkhU upara nIkaLe. bAda mAtAjIe pAMca devAlaya sivAya bAkInAM badhAM maMdiro bALI nAMkhyAM. A daMtakathAmAM keTaluM satya che te jANavAnuM bIjuM sAdhana ApaNI pAse nathI paraMtu tyAMnI paristhiti jotAM tyAM keI javAlAmukhI phATavAthI A prasaMga banyA hoya ema lAge che. phArbasa sAheba paNa ema ja mAne che ke ahIM kvAlAmukhI phATaya haze. bIjuM e paNa che ke ahIM 36. maMdire hatAM ke kema te saMbaMdhI ke hakIkta anyatra upalabdha thatI nathI eTale uparyukta daMtakathA keTalI sAcI che te vicAraNIya prazna che. 1. zrI neminAthajInuM bhavya maMdira ArAsaNanAM pAMca maMdiramAM zrI nemanAthajInuM maMdira sauthI moTuM ane mahatvanuM che. traNa mALanuM vizAla madira che. maMdiranuM zikhara tAraMgAmAM AvelA maMdiranA ghATanuM che. maMdiranA khaM, adaranI chata ane gumbajemAM AbUjInA makri jevuM suMdara bArIka keraNIkAma che. parasALanA eka sta bha upara 1253 mAM AsapAle A sthaMbha banAvyAne lekha che keTalAMka tAraNe ane kamAne AbunA delavADAnA vimalazAhanA maMdire jevI sudara keraNavALI che. madiramAM mULanAyaka zrI neminAthajInA AsanamAM lekha che-ke-1975nA mAgha suda 4 zanivAre zrI hIravijayasUrIzvarajInA praziSya vijayadevasUrijI ane paM. zrI kuzalasAgaragaNie pratiSThA karI che u. zrI dharmasAgara gaNijIe tapAgapaTTAvalimAM jaNAvyuM che ke zrIvAdidevasUrijIe (vi. saM. 1174-1226) ArAsaNamAM zrIneminAthajInI pratiSThA karI hatI (sAva neminAtha ghati kRtA) AthI jaNAya che ke pahelAM zrIvAdidevasUripratiSita mUrti haze, pAchaLathI te pratimAjI khaDita thavAthI veharA rAjapAle A navI pratimAjI banAvI vijayadevasUrijInA hAthathI pratiSThA karAvI che ema jaNAya che. A sivAya e ja madirachamAM 1310, 1335, 1337, 1345 nA samayanA lekho che. pratiSThAyaka AcAryomAM zrIjinabhadrasUri, zrIparamAnaMdasUri, navAMgIvRttikAra zrIabhayadevasUri nI saMtatImAM thayelA zrIcaMdrasUri, samaprabhasUri ziSya zrovardhamAnasUri, ajitadevasUriziSya zrIvijayasiMhasUri, zrIcakezvarasUrijI AdinAM nAme maLe che. zilAlekhe ane tenA ItihAsa mATe juo prAcIna jaina lekhasaMgraha bhA. 2, 5. 165 thI 15 2. zrI mahAvIra svAmInuM maMdira zrInezvinAthanA maMdirathI pUrvamAM zrI mahAvIra bhagavAnanuM maMdira che. maMdira ghaNuM ja majabUta ane suMdara ArasanuM baneluM che. raMgamaMDapanI chatamAM bahu ja suMdara bArIka keraNuM karelI che. tIrthakaranA samavasaraNanA dekhA; neainAthajInI jAnanuM Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] ArAsaNa kuMbhArIyAjI daya, sAdhuonI dezanA, bharatacakrI ane bAhubalInuM yuddha vagere mahara ne hRdayadrAvaka citra hubaha AlekhelA che. maMdirane pharatI cAvIsa derIo che paraMtu keTalAkamAM mUrtio nathI. jIrNoddhAranuM kArya cAlu che. zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphathI jIdvAra zarU karAvyo che. mUlanAyaka zrImahAvIra bhagavAnanI mUrti lagabhaga rA hAtha moTI che. je beThaka upara bhUlanAyaka bhagavAna birAjamAna che te beThaka upara lekha che jemAM vi. saM. 1118 phAgaNa zudi 9 semavAranA divase ArAsaNa nAmanA sthAnamAM tIrthapatinI pratimA karAvI, ATalI hakIkata vidyamAna che. AgaLano bhAga khaMDita che. ArAsaNamAM upalabdha lekhAmAM sauthI prAcIna lekha A che. A lekha uparathI maMdiranI prAcInatA barAbara siddha thAya che. mUrti upara te saM. 1675mAM mAgha zudi 4 zanivAre zrIvijayadevasUrijIe pratiSThA karAvyAne saMpUrNa lekha che. arthAt ahIM paNa mUrti khaMDita ke naSTa thavAthI pAchaLathI pratiSThA karAvavAmAM Avela che. raMgamaMDapanAM ane AlAM-gekha khAlI che jemAM saM. 1148 najare dekhAya che. gabhArAnI bahAra bane tarapha be nAnI ane be meTI UbhI pratimAo che je ghaNI ja suMdara ane addabhuta chemaMdiranI pradakSiNAmAM jamaNI tarapha suMdara saMgemaramara paththarane samavasaraNane suMdara AkAra (trigaDe-siMhAsana parSadAsthAna sahita) che paraMtu te khaMDita che. 3. zrI zAMtinAthajInuM maMdira A maMdira paNa zrI neminAthajInA maMdira jevuM ja vizAla ane bhavya che. maMdirajImAM pravezavAnAM traNa kAra; pradakSiNA ane bane bAju thaIne 16 devAlaya banAvelAM che. aMdara chatamAM suMdara ane rama kArIgarI paNa karelI che. AmAM ghaNe bhAga khaMDita thaI gayA che. mAtra namUnArUpa eka bhAga taddana surakSita che. seLa devAlomAM mUrtio nathI rahI. maMdiramAM mUrtio nIce vi. saM. 1138 nA cAra le che temAM eTaluM ja che ke amuka zrAvake A prabhujInI pratimAjI. karAvyAM. eka 1146 ne paNa lekha che. bahAranA gekhalAomAM paNa vi. saM. 1138 nA lekhe che. keTalAMka tera ane ghummaTenI AkRti zrImahAvIrasvAmInA maMdira jevI ja che. mUlanAyaka zrIzAntinAtha bhagavAna nIce lekha nathI. pratimAjI ghaNuM ja prAcIna ane sa pratirAjAnA samayanAM hoya ema jaNAya che. suMdara keraNI ane bAMdhaNI khAsa jovA jevI che. 4zrI pArzvanAthajI A maMdira paNa zrI neminAthajInA maMdira jevuM vizAla ane mane rama che. chatamAM rahelI addabhuta keraNuM, vividha AkRtio, tenA khabhA, kamAne, taraNa Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAsaNa-kuMbhArIyAjI : 2004 [jaina tIrthane ane ghummaTanA AkAra khAsa jovA jevA che. mUlanAyaka zrIpAnAthajInI mUtinI nIce benkamAM te 136ne lekha che jemAM cApalasuta nAnajIe AtmayAze pArzvanAthajInuM biMba karAvyAne ullekha che, paranuM mUlanAyakajInI smRti upara te saM. 197pamAM zrIvijayadevasUrijIe pratiSThA karAvyAne ullekha che. ahIM paNa mUlapratimAjI naSTa thavAthI navIna pratimAjI birAjamAna karAvavAmAM Avela che ema lAge che. mULa gAgAranI bahAra nAne raMgamaMDapa che. tenA daravAjAnI jamaNI bAju upara AvelA gokhanI vedI upara lekha che, jemAM lakhyuM che ke "saM. 1216 zAkha zudi2 che. pAsadevanA putra vIra ane punAe potAnA bhAI jehaThanA zreyA pAzvanAthajInI pratimA karAvI jenI pratiSThA zrInemicaMdrAcAryajInA praziSya devAcAryo karI. (A devAcArya suprasiddha vATIziromaNi zrIvAdidevasUrijI paNa heya ema anumAna thAya che.) A sivAya e bemAM bIjA lekhe paNa maLe che jemAM 1161ne paNa lekha che. bIjAmAM 125nA paNa saMvata che AmAM pratichApaka zrIdharmasUrijInuM nAma ApeluM che. A maMdiranA traNa daravAjA hatA paraMtu be bAjunAM dvAra baMdha karavAmAM Avela che. dareka bAjunI madhye devakRlikA bIjI karatAM vadhu suMdara chetarakAmavALI che. maMDapanA sto tathA ghummaTanI beThavaNa zrImahAvIra svAmI ane zAMtinAthajInA maMdira jevI che. mULa devagrahanI bArasAkha upara ketarakAma suMdara che, paraMtu raMga lagAvI badhuM DhAMkI dIdheluM che. 5. zrIsaMbhavanAthajI zrIneminAtha bhagavAnanA maMdirajInI pazcima bAjue saMbhavanAtha bhagavAnanuM maMdira che, jemAM bhamatI ke devakulikAo nathI. eka arvAcIna kamAna karelI che jemAM caine sIdhuM 2AmaMDapamAM javAya che. gUDha maMDapane traNa dvAra hatAM temAMnAM bAjunAM kArene traNa kamAne hatI, paraMtu bane kAra baMdha karelAM che. mukhya kAra tirakAmavALuM che. devagRhamAM eka arvAcIna pratimAjI birAjamAna che. madhyanuM zikhara jUnuM che, paraMtu te punaH baMdhAveluM hoya tema lAge che. aMdara bIjo bhAga khAlI che. bahAranA bhAgamAM pUjArI, munima, nokara Adi rahe che dharmazALA para nAnI ja che. Achikala sarvemAM kuMbhArIyAjI viSayamAM vistArathI ulekha che jemAMthI saMkSiptamAM sAra huM nIce mujaba ApuM chuM. kuMbhArIyAjInAM devAlayethI mAlama paDaze ke te badhAM eka samayanAM banela che. zrI neminAtha, mahAvIrasavAmI, zAntinAtha ane pAzvanAthajInAM cAra maMdira te prAcIna che. bezaka temane samAvavAmAM AvyAM che tathA keI kaI vakhate vadhu paDate sudhArAvadhAre karI chaDhAra paNa karAvela che, paraMtu mULa kArIgarInI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 301 : ' ArAsaNa-kuMbhArIyA miti, sta, kamAne je eka ja zilInI che ane je vimalazAhanAM AbunAM maMdirone taddana maLatI che, te uparathI sUcita thAya che ane kahevAya paNa che keA maMdira vimalazAhe ja baMdhAvelAM che. kArIgarI jotAM jaina devAlanI miti agiyAramI sadInA madhya bhAgamAM hoya ema spaSTa rIte nakkI thAya che. vaLI zAMtinAthanA devAlayamAM pratimAo upara I. saM. 1081, 1089 vi. saM. 1138 tathA 1147nA lekhe che. temaja zrImahAvIrasvAmInA maMdiramAM beThaka upara eka lekha che temAM te I. sa. 1061, vi saM. 1118 ne lekha che arthAta A samaye te maMdira pUrNa thayAne ullekha che eTale AnI pahelAM maMdiro zarU thayAnuM siddha thAya che. Aja kuMbhArIyAjI gAma te taddana nAnuM che. maMdire ja gelamAM AvelAM che, paratu pahelAM te aMbAjI ane kuMbhArIyAjI badhuM eka ja haze Aje Thera Thera baLelA pathare, iTe, TIMbA ane makAnAM khaMDicera paDyAM che. ame eka be TakavA) upara keTalIka judI judI AkRtinI mUtio joI hatI A uparathI ema lAge che ke jamInamAMthI nIkaLelI mUrtio haze. A bhavya zaherane vinAza I. sa. 1618 pachI thayo haze. jo ke vacce vacce paNa musalamAnI yugamAM zahera ane maMdirane hAni te pahoMcI ja haze. A nagaranuM nAma kuMbhArIyA kema paDayuM te eka zodhano viSaya che. ahIMnAM maMdirone jIrNoddhAra tapagacchAdhirAja jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajIne praziSya zrI vijayadevasUrijI ane temanA ziSya parivAre karAvyA che jethI Aje ApaNane e maMdiramAM jinavarendra devanAM darzana thAya che. ane tethI ja temanA pratiSThAnA ghaNA lekho mUtio upara upalabdha thAya che. aMbAjInuM maMdira paNa prathama jaina maMdira ja haze ema cokkasa lAge che. tenI racanA, bAMdhaNuM badhuMye jina madira jevAM ja che. A bAjI zrImanAtha bhagavAnanI adhiSThAyikA devI che. vimalazAhe Abu upara paNa A bAjInuM maMdira baMdhAvyuM che. riporTamAM paNa lakhyuM che ke "abAjI mAtAnuM maMdira te mULa jana devAlaya haze." atyAre te kuMbhArIyAjI tIrthasthAna dAMtA sTeTanA tAbAmAM che. yAtrika upara kara levAya che. jo ke vadhu kara te aMbAjIne che paraMtu kuMbhArIyAjI-ArAsaNa janArA jena yAtriko upara paNa te kara lAdavAmAM Ave che. khareDIthI sIdhI saDaka ArAsaNa jAya che. vacamAM cotarapha pahADImAMthI rasto kADhe che. moTara ane bIjA vAhane jAya che. aMbAjImAM ghaNuM dharmazAlAo che. ahIM eka vicitra rivAja che ke yAtrI leka khIcaDI nathI banAvI zakatA, temaja relI ane telanuM paNa kAMI nathI khavAtuM. telIyA nadI upara badhuM telanuM khANuM mUkI devAmAM Ave che. A maMdiro baMdhAvanAra vimala maMtrI gujarAtanA rAjA bhImadevanA mahAmAtya hatA. temanA saMbaMdhI vivecana AbUjInA prakaraNamAM ApaNe joI gayA chIe eTale vizeSa ahIM lakhato nathI. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTA posInAjI : 30ra : na tIrthono moTA pasInAchA A prAcIna tIrtha IDara sTeTanI uttare ane mevADa ne mAravADanI sarahada para AveluM che. ahIM prAcIna bhavya suMdara jinamaMdire che jemAM anukrame prImahAvIra svAmI prabhu, zrIneminAtha prabhujI, zrI pArzvanAthaprabhujI ane zrI zAMtinAtha prabhujI mUlanAyaka tarIke birAjamAna che. AmAM zrImahAvIra prabhujInA maMdira sivAyanAM traNa maMdira te eka ja kampAunDamAM eka sAthe ja AvelAM che. zrI mahAvIra prabhunuM maMdira gAma bahAra bagIcAmAM che. mUrtio suMdara ane prAcIna che. cauda, paMdara ane roLamI tathA sattaramI sadInA lekhe maLe che. pratimAjI camatkArI che. paNa dazamane meLo paNa bharAya che. hamaNAM suMdara jIrNoddhAra thaye che. suMdara ekAMta sthAnamAM AvelA A tIrthanI yAtrAno lAbha jarUra levA jevuM che A pisInAjInA maMdirane dvAra mahApratApI jagadagurudeva zrIvijayahIrasUrIzvarajInA praziSya AcArya zrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAje karAvyA hatA juo tenuM pramANa, "tataH saMghena sAI zrImAgasaNAdi tIrthayAtrAM kurvANA: posInAlyapure pugaNAnAM paMcaprAsAdAnAM zrAddhAnAmupadezadvAreNa bahudravyavyayasAdhyamapi tadudvAraM sAvitrata: >> AcArya vijayadevasUrijI saMgha sAthe ArAsaNAdi (kuMbhAriyAi vigere) tIrthonI yAtrA karatAM posInA padhAryA ane tyAMnAM prAcIna pAMca maMdirano puSkaLa dravya kharcAvIne jIrNoddhAra karAvyo. A zrIvijayadevasUrijInA upadezathI ArAsaNa-kuMbhArIyAjInA jinamaMdirane adhdhara thaye hatuM ane pratiSThA paNa sUrijInA hAthe ja thaI hatI. A pratiSThA samaye sUrijI kuMbhArIyA padhAryA tyAre pisInA padhAryA hatA ane uparyukta - ddhAra karAvyA hatA te vakhate pAMca prAcIna maMdira te hatAM e upara ullekha che. atyAre cAra madira che, paraMtu temanAthajInAM maMdira sAme bIjuM deruM che tene gaNatAM atyAre paNa pAMca maMdire gaNAya che, e bhegAM gaNe te cAra gaNAya che. athavA te te vakhate pAMca maMdire hoya ema paNa bane. gAmamAM upAzraya, dharmazALA ane zrAvakenAM 8-10 ghara paNa che. zrAvake bhaktivALA ane dharmapremI che. pisInA javA mATe amadAvAdathI upaDatI prAMtIja lAInathI kheDabrahmA sTezanathI sAdhana maLe che. temaja AbuTathI kuMbhArIyAjI thaI bAra gAu dUra gADAM ane uMTa raste paNa javAya che. tAraMgAjIthI maTara rate 25 mAIla dUra che. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 303: mahAtIrtha musthala mahAtIrtha muMDala " chazvAsthAvasthAmAM bhagavAna mahAvIra deva vihAra karatA AbUtalATImAM rahelA ane khareDIthI cAra mAIla dUranA muMDasthala zaheramAM padhAryA hatA ane temanI samRtirUpe A tIrtha sthApita thayuM hatuM. muMDathala atyAre te taddana nAnuM gAmaDuM che. mAtra gAma bahAra bhagnAvasthAmAM raheluM jinamaMdira A zaheranI prAcInatA siddha karI rahela che. A khaMDita maMdiranA gabhArA uparanA uttarAMgamAM kerela eka lekha che. temAM lakhyuM che ke (1) pUrvachadmasthakAle'rbudabhuvi yaminA kurvata: sadvihAraM / (2) saptatrize ca varSe vahati bhagavato janmataH kAritArhacca / (3) zrIdevAryasya yasyollasadupalamayI nUrNarAjena rAjJA zrIke / (4) zIsupratiSTha sa jayati hi jinastIrthamuMDasthalastha / saM. 1426 (1) .....................saMvata vIrala rU7 (2) zrIgama 7 zrIvA nAra, putra xxdhUAritA, A lekhane Azaya eTale che ke vIra prabhu chavasthAvasthAmAM vihAra karatA Abu nIce padhAryA ane e ja sAlamAM ahIM madira banyuM ane zrI kezIe pratiSThA karAvI. bAdamAM vi. sa. 1424 tIrthano jIrNodhdhAra thayela che ane jIrNoddhAra karAvanAra mahAnubhAve mUla lekhanI kepI karAvI mUla gabhArA upara te lekha kotarAvyA je adyAvadhi vidyamAna che. A lekhamAM rahela devArya zaruda bahu ja arthasUcaka ane gaMbhIra che. A sivAya raMgamaMDapamAM cha cAkInA pazcima vibhAganI jamaNI bAjue paDimAtrA lipImAM eka lekha che temAM lakhyuM che ke saMvata 2226 jaizANAdi 1 to reigvenimitte jIttora ramair rrrrr manizAritti, tyAM chae sthabhe upara eka ja kuTumbanA eka ja sAla ane tithinA lekho che. A lekhonI nIce be khaMbhA upara bIjA be lekho che je anukrame 14ra6 ane 1442 nA che ekamAM lakhyuM che ke-murArAne joraff sAirimika varSotrA pitA A sivAya suprasidhdha AbUtIrtha upara vikramanI teramI zatAbdimAM madira baMdhAvanAra maMtrIzvara vastupAla tejapAle badhAvela luNAvasahInI prazastimAM AbunA madiromAM utsava karanAra ane vya sthA rAkhanAra A pradezanA gAma ane zrAvakenA nAma che temAM "suDasthala mahAtIrthanA tathA phIlInA zrAvakAe pha. 6 7 ne divase mahotsava kara " ema lakhyuM che. A lekha vi. sa. 1289ne che arthAta teramI zatAbdImAM te A sthA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtIrtha muMDaLa : 304 : [ jena tIrthone nanI mahAtIrthakSe pUrepUrI khyAti hatI. tyAMnAM zrAvake mahAdhanADhya, dharmapremI ane paramazAsana-tIrthanA anurAgI hatA-che. A sivAya suMDaralanA A suprasiddha mahAvIra catyanI be mUtio AbUmAM luNAvasahImAM birAjamAna che, e banemAM lekha vi. saM. 1389 ku. zu. 8 "zuM:tharAdAji ." zrInagnasUrijIe pratiSThA karAvI che. (AbU bhAga bIje, lekha naM. 405) A pradezamAM bhagavAna zrI mahAvIra devanuM ghaNuM mAhAsya che. nAdIyAmAM jIvitasvAmInI mUrti che. bAmaNavADA, ajarI AdimAM paNuM mAhAbhya che. enuM kAraNa bhagavAna mahAvIra deva A pradezamAM padhAryA haze e ja lAge che. vividha tIrthakalpamAM devArya zrI bhagavAn mahAvIranAM prAcIna citye kyAM kyAM che tenA sthAne jaNAvatAM kuve "mAM prAcIna vIra catya che ema jaNAvyuM che. A sivAya aMcalagIya AcArya zrI mahendrasUrijI aSTottarI tIrthamAlAmAM paNa lakhe che ke gharagha avasthAmAM bhagavAn mahAvIra sDasthala padhAryA hatA ane bhagavAna mahAvIranA rUma mAM pUrNarAja nAme bhaktivAna mahAnubhAve vIraprabhunI munio banAvI hatI vagere A mATe jue mUla gAthAo. ancuagirivaramule, muMDasthala naMdIlkhana ahbhaage| chaumathyakAli vIrI, acalasarIro ThioM paDimaM / / 97 // to punarAya nAmA, koi mahappA jiNamsa macie / kAgi paDimaM vagmi magadIse vIrajammAo // 98 // ki cUNAmahArasa vAmasayA eyapatraratibhyassa ! tAmicha(ccha) dhaNasamIraM cuNami muMDasthale vIraM // 99 // acalagacchIya pratikramaNa sUtra pR. 81 A sivAya elamI sadImAM paNa suMdasthala tIrtha ghaNuM ja sArI sthitimAM hatuM ahI 1510 zrI munisuMdarasUrijIe zrI lamIsAgarasUrijIne vAcaspada ApyuM hatuM. A tIrthane adhyAra karavAnI jarUra che. atyAre mAtra khaMDita madira ja che. temAM mUrtio vagere nathI. ahInI pazcime cAra mAIla dUra A sthAna che. zrI jIrAlA pAnAthajI amadAvAdathI jesANA janI dilhI lAInamAM pAlapurathI 3ra mAIla dura AbU reDa rezana(khareDI) me Tara raste aNAdaza javuM. tyAMthI - 8thI 9 gAu dura rAvalA gAma che. ane siddI nA mAMTAra gAmathI sAta gAu dUra 1. juo AkhuM lAga bIje. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra -ra,... . . .. - - ItihAsa ] * 305 zrI jIrAvalA, pArzvanAthajI che. gAma bahAra suMdara bAvana jinAlayanuM maMdira, vizAla ceka ane navI dharmazALA banI rahI che. hamaNuM dharmazALA mATe jamInanA pAye khedatAM suMdara jina mati nIkaLI che. maMdiramAM jIrNoddhAranuM kAma paNa cAle che. prAcIna lekhe paNa sArI saMkhyAmAM upalabdha thAya che paNa ghaNuM lekhe soLamI ane sattaramI sadInA che. gAmamAM nA upAzraya che. zrAvakenAM ATha-dasa ghara che. A gAmanI cAre tarapha pharatI pahADI che, dUra dUrathI pahADa sivAya koI ja dekhAtuM nathI. pradeza pahADI hovA chatAMye khUba phaLadrupa che. pahADanAM jharaNAMnI maherathI pradeza lIlAchama che. khAreka, AMbA vagere khUba pramANamAM thAya che. A tIrthasthAnanuM maMdira pahADInI nIcANamAM ja AvyuM che. jANe , parvatanI taleTInuM maMdira hoya e bhAsa thAya che. mUla maMdiramAM pesatAM ja mUlanAyakajInAM darzana thAya che. A tIrtha che jIrAvalA pArzvanAthajInuM paraMtu atyAre malanAyakacha te che bAvIsamA tIrthaMkara zrI neminAthajI. mUlanAyakanI banne bAjumAM zrI sahastraphaNA pArzvanAthajInI mUrtio che, je prAcIna, suMdara ane bhavya che. mULa jIrAvalA pArzvanAthajI te mULa maMdiranA bahAranA bhAganI dIvAlamAM DAbI bAjunA eka khAMcAmAM mUla maMdiranI pradakSiNAmAM jatAM maMdiranI divAlanA ja DAbA bhAga tarapha be nAnI derIo karI che temAM birAjamAna che. taddana sanmukha che te zrI jIrAvalI pArzvanAthajI che. bIjI mUrti paNa jIrAvalA pAzvanAthajI athavA pArzvanAthajI tarIke pUjAya che. divAlamAM ja gokhale karI aMdara bhagavAna birAjamAna karelA che. bIjI derImAM padmAvatI devInI-zAsanAdhiSThAyakanI mUrti che. malanAyakajInI mUrtine suMdara lepa kare che, paraMtu enI prAcInatA, bhavyatA ane camatkAritA tarata ja najare paDe che. ApaNe chIcharAvalA pArzvanAthajInA prAcIna ItihAsanuM nirIkSaNa karI laIe, je upadezasaptatikAmAM che jene bhAva nIce mujaba che. mAravADamAM brAhmaNapura nAmanuM moTuM zahera hatuM tyAM aneka zrAvakaDuMga vasatA hatA. bIjI paNa ghaNI vasatI hatI. aneka suMdara jinamaMdire hatAM. ane zivamaMdira paNa hatAM. e nagaramAM dhAjola nAme janadharmI zeTha rahete hate. zeThanI eka gAya dararoja hIlI nadInI pAse rahelA pahADanI guphAmAM jaIne daI jhavI jatI ghera AvIne sAMjhe dUdha letI detI. thoDA divaso pachI bharavADaNe A sthAna je. ja atyAranuM vamanuM gAma ja brAhmaNapura che. brahmANagacchanuM utpattisthAna khA ja che. atyAre ahIM suMdara prAcIna jinamaMdira che. zrAvakonA be ghara che, Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E zrI jIrAvalA pAzvanAthajI : 306 : [ jaina tIrtho bharavADaNe A najare joyelI hakIkata dhAnyala zeTha vagere mukhya mukhya purune kahI. temaNe paNa A sthAna jAte jaIne najare jeruM ane temane paNa Azcarya thayuM. pachI rAtre namaskAra maMtranuM smaraNa karIne sUtA hatA tyAre rAtre lIlA zeThA upara beThelA suMdara savarUpavAna puruSe svapnamAM zeThane kahyuM ke-je jagyAe tArI gAya dUdha Ave che tyAM pArzvanAtha bhagavAnanI smRti che, huM temane adhiSThAyaka deva chuM. devAdhidevanI mahApUjA, prabhAvanA thAya evuM tuM kara." Ama kahI deva aMtardhAna (adazya thayA. prAtaHkAle zeThe tyAM jamIna khedAvI ane zrI pArzvanAthajInI mUrtine bahAra kADhI rathamAM besArI, eTalAmAM jIrApallI gAmanAM mANase AvyA. smRtine joIne teo bAlyA-amArA sImADAmAMthI nIkaLelI matine tame kema laI jAo che? A smRti ame laI jaIzuM. AmAM banne pakSene vivAda thaze. pachI vRddha mANasee kahyuMbhAIo, vivAda zA mATe kare che? rathane eka baLada ApaNe jeDa ane eka baLada jIrAvalAne joDe, ema be baLada joDe. e baLada enI meLe rathane laI jAya tyAM cUti jAya. A pramANe karavAmAM AvyuM. baLada rathane jarApallI tarapha laI gayA. jIrAvalAnA mahAjane utsavapUrvaka prabhujIne nagarapraveza karAvyuM. ahIM zrI mahAvIra prabhunuM suMdara maMdira hatuM. zrI saMghe sarva saghanI anumati laI bhUlanAyakajIne anyatra padharAvI te sthAne zrI pArzvanAtha prabhunI mUrti birAjamAna karI. A pratiSThA zrI ajitadevasUrijIex 1191 mAM karAvI che. pratiSThA pachI TUMka samayamAM ja A sthAna tIrtharUpe prasiddhi pAmyuM. tIrthane mahimA vacce. aneka leke tyAM AvatA ane vividha prakAranA abhigraha rAkhatA, ane temanA abhigraho adhiSThAyaka deve pUrNa karatA hatA, jethI tIrthane mahimA tarapha phelAvA mAMDyo. tIrthanI vyavasthA "dhAdhUla" zeTha karatA hatA. eka vAra jAvAlIpurathI musalamAnanI senA caDhI AvI. adhiSThAyaka deve tIrtharakSA karI senA laI sAme jaI yuddha karyuM ane musalamAna senAne nasADI mUkatene parAjita karI senA te hAra khAI cAlI gaI paraMtu temAM sAtazekhara melavIe hatA. teo jaina sAdhune veza paherI, gupta rIte maMdiramAM zata rahyA. potAnI sAthe gupta rIte lehInA bharelA sIsA lAvyA hatA, temAMthI leAhI kADhIne chAMTayuM, maMdira apavitra karyuM ane matine khaMDita karI. lehInA sparzathI devane prabhAva cAlyA jAya che-AvAM zAstra vacana che. mUrtine khaMDita karyA pachI zekhene paNa cena na paDyuM. huvAramAM lokee A joyuM. tyAMnA rAjAe temane pakaDyA ane mArI na khAvyA. AvA ghera pApanuM phula tatkAla ja male che. * pArzvanAtha bhagavAnanuM navuM bhavya jinamadira banAvyuM ane navA maMdiramAM - pAzvanAtha bhagavAna sthApita karo. zrI ajitadevasUrijI bAramI zatAbdInA prasiddha AcArya che. teo vAdi zrI devasUrijInA gurubhAI thAya che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - ItihAsa ] 6 307 : * zrI jIrAvalA pArzvanAthajI. , mUti khaMDita thavAthI dhAndhala zeTha vagere bhaktavargane pArAvAra duHkha thayu. ane upavAsa karIne rahyA. rAtre deve temane kahyuM tame kheda na karazo. bhAvibhAva keI mithyA nathI karI zakatuM. have tame mUrtine nava zera lApasImAM-mRtinA je nava TukaDA thayA che tene joDIne lApasImAM dabAvI rAkhe. sAta divasa daravAjA baMdha rAkhaje. sAta divasa pachI daravAjA ughADaze to mUti AkhI saMdhAI jaze, paraMtu thayuM evuM ke barAbara sAtame ja divase keI saMgha darzana mATe AvyA. saMghanA atIva AhathI sAtame divase ja daravAjA ughADyA ane mUrtine bahAra kADhI. aMge badhAM saMdhAI gayA hatA paraMtu aMdara rekhAo-khADA sApha dekhAtA hatA. have je senA-musalamAna samrATanI senA bacI hatI te pitAnA nagaramAM gaI. tyAM temane potAnA gharamAM vividha upadrava thavA mAMDayA. samrATe paNa A samAcAra sAMbhaLyA. ene paNa Dara lAgavA mAMDyo. eTale pitAnA divAnane chAvalA mokalyo. divAnane svapnamAM adhiSThAyaka deve kahyuM ke tamAro rAjA ahIM AvI mAthuM muMDAve te rAjAne ane prajAne zAMti thaze. pAdazAhe tyAM AvI mAthuM muMDAvyuM ane ghaNuM ja utsavapUrvaka zAsanaprabhAvanA karI jethI tene zAMti thaI. rAjAnuM anukaraNa lokoe paNa karyuM. tyArathI adyAvadhi mAthuM muMDAvavAnI prathA dekhAya che. tIrthanuM mAhAtmya khUba vadhatuM jatuM hatuM. eka vAra adhiSThAyakadeve svapnamAM AvI vyavasthApakane jaNAvyuM ke-khaMDita mUti mUlanAyaka tarIke zebhatI nathI, mATe mArA nAmathI ja bIjI mUtine bhUlanAyaka tarIke sthApi tethI zrI pArzvanAthajInI bIjI mUti mUlanAyaka tarIke sthApita karI, je adyAvadhi A leka ane paralekanA phalAthI bhavya janethI pUjAya che. prAcIna pratimAjIne mUlanAyakanI DAbI bAju padharAvyAM che, jemanI pUjA-arcana-namaskAra thAya che ane vajAdi caDhe che. A pratimAjI prAcIna hovAthI "dAdA pArzvanAthajI"nA nAme kahevAya che -oLakhAya che. Aje paNa A pratimAjI samakSa prAyaH bALakonI zire muMDanAdi kiyA thAya che. tIrthane vahIvaTa "dhAlanA santAnamAM "sIhaDa" zreSThI kare che je atyAre dhAla zeThanI caudamI peDhIe che ema vRdhdho kahe che. A tIrthanI sthApanA 1109 1180)mAM thaI che. (upadezasaptatikA pU. 35, 36, 37, racanA saM. 153 zrI jaina AtmAnaMda sabhAdvArA prakAzita) uparanuM kathana upadezasamatikAkAra sudhInA samayanuM che paraMtu atyAre te mUlanAyakajI zrI neminAtha bhagavAna che ane zrI jIrAvalA pArzvanAthajI paNa mUlagabhArAnI bahAra pradakSiNAnI dIvAlamAM che. A saMbaMdhI zrI vIravaMzAvalImAM paNa nIce pramANe ulekha che Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIrAvalA pArzvanAthajI 308 : [ jaina tIrtha " tivAraI dhAMdhalaI prAsAdanipanAvi mahotsave vi. saM. 1191 varSi zrIpArzvane prAsAde thApyA / zrIajitadevamUrihaM pratiSThayA" vIravaMzAvaLImAM uparyukata prasaMga jIrAvalAmAM banyAnuM lakhyuM che. A tIrthano mahimA joIne ja kahevAyuM che ke " prabale'pi kalikAle smRtamapi yannAma harati duritAni / kAmitaphalAni kurute sa layati jIrAulApAcaH // " Aje paNa navIna badhAtA jinamaMdiranI pratihAsamAM pratiSThA pahelAM dareka maMdiramAM "dAdAnA ghA jovAH"lakhAya che. temaja dhArmika zubha kAryomAM paNa "zIzIdAraznApArzvanAtha nAmanAH" lakhAya che. zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM biMba saMprati mahArAjAnA samayanuM che, temaja diramAM paNa prAcIna mUtio che. jIrAvalAchamAM bhA. . 6 daravarSe meLo bharAya che. pioSa dazamIne paNa meLe bharAya che ane bhA. zu. 4 derAsarajI upara vijA caDha che. A sivAya nIcenA sthAnamAM paNa jIrAvAlAjI pArzvanAthanI mUti hovAnuM manAya che. 1. orIssAmAM Avela prasiddha bhAratIya vaiSNavatIrtha jagannAthapurImAM tyAMnA rAjAe jIrAvalA pArzvanAthajInuM maMdira baMdhAvyuM hatuM ane A tIrthane mahimAprabhAva bahu ja prasiddha hatA, paraMtu zaMkarAcAryajInA samayamAM ahIM tIrtha parAvartana thayuM ane tenI khyAti ajaina tIrtha tarIke thaI, paraMtu tyAM jaIne je AvanAra mahAnubhAve te kahe che ke-padmAsanastha jaina mUrti che. AmAM keTalAka kahe che keAdIvajInI mUrti che, tyAre keTalAka kahe che ke pArzvanAthajInI mUrti che; paraMtu jaina mUti che, e cekasa che. ene pheTe paNa je che, je jaina mUrti hovAnI ja sAkSI pUre che. 2. mAravADamAM sAdarI-dhAnerAmAM pAjI rAvalA pArzvanAthanI mUrti che, je prabhAvazALI che. 3. nADalAImAM paNa camatkArika zrI jIrAvalA pArzvanAthajI DuMgara upara che. 4. DIsAthI najIkamAM paNa jIrApallI gAma che tyAM paNa jIrAvalA pArzvanAtha jInuM maMdira che. 5. naoNlamAM zrI rAvalA pAnAthajInuM maMdira che.. 6, khalelamAM zrI jIrAvalA pAzvanAthajInuM maMdira che. A maMdira 1841 mAM sthApita thayuM che. (joTANu sTezanathI traNa gAu dUra A gAma che.) 7. ghATakeparamAM zrI rAvalA pArzvanAthajI che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] brahmANI (varamANa) A maMdiramAM upalabdha thatA lekhe te ghaNA che paraMtu thoDA nIce ApyA che. jIrAvalA gAmanI cAre bAju TIMbA paNa che. avAranavAra khedatAM jaina mUrtio vagere nIkaLe paNa che eTale A prAcIna jaina tIrtha che emAM te saMdeha nathI ja, suMdara Atmika pramodaprada A tIrthanI yAtrA jarUra karavA jevI che. mahAmaMtrI pethaDakumAra, jhAMjhaNakumAra, tenA putra cAhaDa vageree jIrAvalAjI tIrthanI yAtrAo karI che ane ahIM maMdira paNa baMdhAvyuM che, "rAju thI " e ulekha maLe che. teo saMgha sahita AvyA che A pachI sirohInA rANA lAkhAlala)nA amAne laIne zatruMjayanI yAtrAe sagha laIne janAra prA.ke ujala ane kAjAe semadevasUrijI sAthe jIrApalInI sAta divasa sudhI yAtrA karI che. temaja mAMDavagaDhanA saM. velAe sumatisuMdarajInA upadezathI meTa saMgha kADhaye che te paNa ahIM jIrAvalI AvyA che. temaja saM. ratnA, meghA ane jezIMge paNa jIrAvAlAjIne saMgha kADhI yAtrA karI che. - tyAra pachI 1512 zrI jinabhadrasUrijIe ahIM rahI sAdhanA karI hatI ane zrI pArzvanAtha prabhunA prasAdathI mAMDavagaDhanA gyAsudIna zAhanI mahAsabhAmAM vAdavijetA banyA hatA. chele 1891 jesalameranA dAnavIra bAphaNA gumAnacaMda bahAdaramale zatru jayane mATe sAva kADhayo hato jemAM 23 lAkha rUpiyA kharcA hatA. te saMgha paNu jIrAvalIjInI yAtrAe Avela hatuM. A vastu eTalA khAtara ja neMdhI che ke tIrthane prabhAva bAramI sadIthI te adyAvadhi vidyamAna che. aneka bhAvike tIrthayAtrA karI manavAMchita phaLa meLave che. jIrAvalA pArzvanAthajInA maMdiranI AjubAjunI derIomAM prAcIna zilAlekhe paNa maLe che. TheTha vi. sa. nI paMdaramI sadIthI te TheTha ogaNIsamI sadI sudhInA lekho che. prAcIna le te ghasAyelA ane jIrNa che. bAkI 1411-1481-1483- 1482-83 vagerenA lekho aMcalagaccha, upekezaga7, tapAgacchanA tathA kharataragacchanA AcAryoe pratiSThA karAvyAnA che. AmAM ghaNA lekho A, zrI semasudarasUrijI ane temanA parivAranA che temaja dAMtarAI gAmanA zrAvakonAM temAM nAma che. saM. 1851 mAM jIrAvalAnA saMghe 30111 rUpiyA khacI je jIrNodhdhAra karAvye che tene paNa lekha che. ahIMnA lekho sArA aitihAsika sAhityathI bharelA che. (keTalAka lekhe, bAbu pUraNacaMda, nA, prAcIna jaina lekhasaMgraha bhA. 1 mAM pR 270-71-72 mAM che.) brahmANa (varamANa) jIrAvalA pAnAthajI je sthAnethI nIkaLyA te brahmANanagara e ja atyAranuM varamANuM che. jIrAvalAthI dakSiNa pazcimamAM maMDAra tarapha lagabhaga cAra gAu dUra A gAma che. brahmANa gacchanI utpattinuM sthAna A brahmANapura(varamANa) che. ahIM Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - | - - ---- - - - brahmANa(varamANe) : 310 : [ jena tIrthone atyAre suMdara keradAra majabUta pattharanuM bhavya eka jinamaMdira che, jemAM mUlanAyaka zrI mahAvIra devanI sADAtraNa hAthanI vizAla suMdara mUrti che. A maMdira meMdarAnA gAma bahAranA prAcIna maMdiranuM samaraNa karAve che. maMdirAnA A maMdirane ame jana madira mAnIe chIe paNa jemane saMzaya hoya teo A varamAjInuM maMdira je pUrI khAtrI karI . mUla maMdiranA pravezadvAramAM bane tarapha zrI pArzvanAtha bhagavAnanI traNa traNa hAtha moTI suMdara mUrtio che. mUlanAyakanI badAmI raMganI suMdara smRti parama darzanIya che. gAmanA eka khUNAmAM TekarA upara A suMdara maMdira AvyuM che. saMprati mahArAjAnA samayanI prAcIna mUrti dekhAya che. A maMdira vikramanI dazamI sadImAM banyAnuM prasiddha che. zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti upara A pramANe lekha che. "saM. 1351 varSe mAgha vadi 1 soma prAgyATajAtIya zre. sAjaNa bhA. rAhalA pu. pUnasiMha bhA. pamA lajjAlu, putra pana, mA0 mAhinIputravijayasiMhasarerupadezAjinayugalaM kAritam // " bIjI mUrti upara paNa A pramANe lekha che "saM. 1351 varSe brahmANagacche caitye maDAhaDIyapUnasiMha bhAryApadamalaputrapadmadevejinayugalaM kAritaM pratiSThita zrIvijayasiMhaparibhiH|| " mUlamapanA sthabha upara paNa lekha che "saM. 1446 varSe vaizAkha cadi 11 budhe brahmANagacchIyamaTTAraka zrImatsuvratamaripaTTe zrImadIzvaramaripaTTe zrIvijayapuNyasUripaTTe zrIratnAkaramaripaTTe zrIhematilakasarimiH pUnasiMhazreyA'rtha maMDapaH kArApitaH // " dakSiNa taraphanI devakulikAne pAkAra zilAmAM nIce pramANe lekha che "saM. 1242 vaizAkha zudi 15 vAra seAme zrImahAvIravivaM zrIajitasvAmIdevakulikAyA: pUNigaputrabrahmadatta, jinahApacannA, manA sAyabapramukhaiH padmazilA kArApitA sUtradhArapUnaDena ghaTitA / " A sivAya Ida mahArAja prabhune meLAmAM laIne beThA che (janmotsava), temanAtha bhagavAnanI jana, mAtA prabhujIne khoLAmAM laIne beThA che, vagere bhAve chatamAM kotarelA che, jemAM lekha paNa che. AbanI keraNanuM samara karAve tevI suMdara padmadAnI racanA bahu ja AkarSaka che. thAMbhalA uparanI keraNIghummaTanI vaccenI kAraNuM khAsa darzanIya che, Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 311 H kAyadA-kAsahada ahIMnA jaine ema paNa kahe che ke-A maMdirathI lagabhaga se kadama dUra eka bAvana jinAlayanuM vasta maMdira che. jemAM 4 thI 5 hAtha maTI zrI AdinAthachanI khaMDita mUti hatI te bhaMDArI dIdhelI che. A maMdiranA patthare ghaNA te upaDI gayA che, mAtra pAyAne bhAga vagere dekhAya che. A sivAya gAma bahAra vAMgA nadI tarapha brahmANavAmInuM maMdira che. jenArane eka vAra te ema thAya ke kadAca prAcIna jaina maMdira ja hoya. maMdiranA stha upara tathA chatamAM paNa le che, jemAM eka lekha te 1016 ne che tathA bIjA 1315, 1342, 13pa6 vagerenA lekhe che. ahIMthI majabUta patthare ghaNA nIkaLe che. je Arasa jevA hoya che. A bAju maMdira vagere baMdhAvavAmAM ahIMne patthara vaparAya che. atyAre ahIM zrAvakanAM mAtra be traNa ghara che. bAkI maMdira parama darzanIya che. sirAhI sTeTanuM gAma che. kAyadrAMkA hada zirohI sTeTanI prAcIna rAjadhAnI ane kAsahada gacchanuM utpattisthAna A kAyadA che. ahIM eka prAcIna jinamaMdira hatu, jene hamaNAM jIrNodhdhAra thayo che. mukhya maMdiranI cAre taraphanI nAnI derImAMthI eka derI upara vi. saM. 1091 ne lekha che. A sivAya eka bIjuM paNa prAcIna maMdira hatuM, jenA keTalAka patharo te rehIDAnA rena maMdiramAM upayogamAM levAyA che. ahIM eka vAra, hajAra jainenI vastI hatI. vi. saM. 1091 ne lekha A pramANe che - zrIbhillamAlaniryAtaH prAgvATaH vaNijAMvaraH / zrIpatirivalakSmIyug gAlacchIrAjapUjitaH // 1 // Akaro guNaratnAnAM vaMdhupadmadivAkaraH / * gupatAsya putra zyAmawArAma tajasai 2 | jajjusutaguNADhayena vAmanena bhavAd bhayam / / dRSTvA cakre gRhaM jaina muktyai vizvamanoharam // 3 // saMvata 1091 A zilAlekhathI ema samajAya che ke "vikrama saMvata 1091 mAM bhInamAlanivAsI zeTha jajajIkanA putra vAmane A bhavya maMdira banAvyuM hatuM." ahIMthI nIkaLela kAsahadIya gacchamAM zrI udyotanasUri, zrI siMhasUri Adi samartha jainAcAryo thayA che. kAsahada-kAyadrAM sirohI sTeTanI purANuM rAjadhAnI te hatI ja kinag sirohI sTeTamAM paNa A nagaranI prAcInatA mATe bhAre gaurava levAmAM Ave che A prAMtanI kAzI" tarIke A nagaranI khyAti hatI. atyAre te nAnuM gAmaDuM che. jenonAM mAtra 20 ghara che ane bIjI vastI paNa DI' che. ahIM paMDitene badale vAsa che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - sAcAra : 31ra : [ jena tIrthone sAra suprasiddha vidyAvilAsI ane dAnavIra mahArAjA bhojarAjAnA samayanA prasidhdha jaina mahAkavi dhanapAla ahIM AvyA hatA ane temaNe "satyapurImaMDana mahAvIra utsAha" teMtra racyuM ane bIjuM virodhAbhAsa alaMkArathI alaMkRta zrI mahAvIra ratisteSa banAvyuM che je vAMcatAM kavinI bhakti ane tIrthamADAone paricaya khUba thaI jAya che. tetra 15 gAthAnuM che. satyapuramaMDana mahAvIra utsAha stutimAM kavi jaNAve che ke voTi-sikiA-dhAra-sAhIvahu-, aNahilavADa, vijayakoDa, punnpaali-tnnu| pikkhivi tAva bahutta ThAma maNi cojupaIsai, jaanjavi saccaurI vIru loyaNi hina dIsaha // " bhAvArtha-"kerITa, zrImAla, dhAra, AhADa, narANA, aNahilavADa, vijayakeTa ane pAlItANuM vagere sthAnamAM ghaNuM devamUrtio joI paNa sAranA mahAvIrane joIne jevu mana kare che tevuM kyAye karatuM nathI." arthAta te vakhate satyapura mahAvIra ghaNuM ja mahatvanuM sthAna haze. gAthA 5-6-7 mAM kavirAja lakhe che ke "sAcAranA A mahAvIra upara ke sivAya bIjo paNa halle thayo che jemAM keI jega nAmanA rAjAe ghoDA ane hAthIone jeDI bhagavAnanI mUrtine doraDAo vaDe tANI kADhavAne prayatna karyo che; temaja kuhADInA ghA mArIne paNa e mRti teDI nAMkhavAne upAya ajamAvI je che. chatAM e sRti devabaLe sthira thaIne rahI che ane enA upara lAgelA kuhADAnA ghAnA nizAna Aje paNa najare dekhAya che. e ja kavi dareka tIrthomAM A tIrthanI mahattA varNavyA pachI paNa bhaktithI gAtAM jaNAve che ke- turakee zrImAladeza, aNahIlavADa, cAvalI (caMdrAvatI), seraTha, delavADA ane somezvara e badhAM sthAne nAza karyo hato paraMtu eka mAtra sAceranA mahAvIrane (maMdirane) teo nathI bhAMgI zakyA." (khare ja bhakta kavinI vANuM A kalikAlamAM na jaLavAI ane pAchaLathI zAsanadevanA pramAdathI musalamAnI humalAmAM madirane nukazAna thayuM che ). agiyAramI gAthAmAM kavirAja tIrthanI mahattA lakhatAM vadhu jaNAve che ke " jima mahaMtu girivaraha meru gahagaNaha divAyarU, jima mahaMtu su sayaMbhuramaNu uvahihiM rayaNAyarU / jima mahaMtu suravarahamanjhi suraloi suresarU, tima mahaMtu tiyaloyatilau saccaurijiNesaru // 11 // " Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - ItihAsa ] * 33 * sAra mAravADanA jodhapura rAjyanA dakSiNa bhAgamAM sAra karIne eka gAma che. e gAmanuM asala sa kRta nAma satyapura che. enuM prAkRtamAM saura thaI apabhraMza rUpAntara sAcora banyuM che. e sthAna ghaNuM jUnuM prAcIna ane pavitra che. dareka mUrtipUjaka jaina prAtaHkAlamAM pratikramaNa karatAM " vIra javAmiMan" evA zabdothI A tIrthane vaMdanA kare che. vividha tIrthakalpamAM zrI jinaprabhasUrijI A tIrthane paricaya A pramANe Ape che bharatakSetranA dakSiNArdha vibhAgamAM AvelA marUmaMDala (mAravADa ) mAM satyapura nAmanu nagara che. te nagaranA jinAlayamAM nAhaDa rAjAe bharAvela ane zrImAna jajaja(1)gasUrijI gaNadhare pratiSThita karela zrI mahAvIrasvAminI pittalamaya pratimA birAjamAna che, tenI utpatti A pramANe che pahelA 1nahuladezanA AbhUSaNabhUta ramaDevara nagaranA rAjAne tenA baLavata kuTumbIAe mArI nAMkhIne te nagara teoe potAne svAdhIna karyuM te vakhate ukta rAjAnI rANI garbhavatI hatI, tethI tyAMthI nAsIne 3khaMbhANapura(brahmANa) gaI. tyAM teNe sarva zubha lakSaNayukta putrane janma Ape ke eka divase te rANI te nagaranI bahAranA eka vRkSanI DALIe bAMdhelI jheLImAM potAnA bALakane suvADIne pite najIkamAM kaI kAma karatI hatI devacagayI te vakhate zrImAna jajijagasUrijI mahArAja tyAM padhAryA. teo, vRkSanI chAyA te bALaka uparathI nahi khasavALA A kai puNyazALI jIva che ema vANuM ghaNIvAra sudhI te bALakane jatA rahyA, tethI rANIe AvI sUrijIne pUchayuM ke-mahArAja ! A putra kulakSaNo-kulano kSaya karanArA dekhAya che zu? sUrijIe kahyuM ke-A tamAro putra mahApuruSa thaze, mATe tenuM bahu saMbhALapUrvaka pAlana karajo. te bALakanuM nAma nAhaDa rAkhyuM. sUrijIe tene navakAramaMtra zIkhavADa. anukrame navakAramaMtranA prabhAvathI suvarNa puruSa sidhdha karIne te nAhaDa mahAparAkramI tathA samRddhivAna thayo ane pitAnA pitAnuM rAjya teNe punaH prApta karyuM. uparyukta sUrijInA upadezathI teNe vIza meTAM jinAlayo karAvyAM. pachI kaI vakhate te nAhaDe potAnA guru jajIgasUrijIne vinaMti karIne kahyuM ke ApanI tathA mArI kIti ghaNI kAla paryata prasaratI rahe, evuM koI kArya karavA mATe mane upadeza Ape eTale sUrijIe je jagyAe gAyanA cAre AMcaLothI dUdha 1 geiDana paMcatIthIma Alu hAlanuM mAMDala e ja palA nahUDutanA nAmathI prasiddha haze. 2. jodhapura sTeTamAM prAyaH jodhapura pAse ja che. eka bAbUnI talATImA pas| mahera che. 3. kadAca bANuvADA e ja brAhmaNapura che. athavA naramANuM ke je brahmANa-brahmANapura kahevAya che te paNa che. bAmaNuvaDA karatA mane varamANa ThIka lAge che, 40. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- sAra : 314: [ jaina tIrthono jharatuM hatuM te sthAna rAjAne dekhADIne tyAM jinamaMdira baMdhAvavAne upadeza karyo. tethI nAhaTha rAjAe satyapurasAra)mAM zrI vIragavAnanA nirvANa pachI bese vadhe gaganacuMbI zikharavALuM vizAla jinamaMdira baMdhAvyuM, ane temAM mahAvIrasvAmInI mittalamaya pratimA sthApana karI jenI pratiSTA zrI jagarijIe karI. A ja muhUrtamAM sUrijIe vidhyarAyanI ghaDA upara beThelI mUrtinI pratiSThA karI ane A ja samaye zaMkha nAmanA rAjaputre zaMkhadR kheDyo. e kR karI keI vakhata sukAI gayA che te paNa dhazAkha zudi 15 ne divase ke pANIthI bharAI jAya che. ane A ja lagnamAM sUe tathA vayabruva gAmamAMnI zrI vIragavAnI che pratimAonI sAdhuo tathA zrAvanI sAthe mokalAvelA vAsapathI pratiSThA karAvI hatI pate bharAvala zrI mahAvIra prabhunI mUrtinI pUjA naDa rAjA hamezAM kare che. brahmazAMti nAmane thakSa pannu niraMtara smRtinI sevA-rahyA kare che. brahmazAMti cahya ke je pahelAM zUlapA thazvanA nAmathI prasiddha hatA te zrI vIra prabhuthI pratibodha pAmI zrI vIra prabhune bhajata che tyArathI te cakSanuM nAma zrI brazAMti paDyuM hatuM. te pratiSTAnAM camatkArika prabhAvathI aSkaSita thaine satyapuranA zrI vIraprabhunA cityamAM rahe che ane bhagavAnanI sevA kare che. vi, saM 85 mAM gIjarIpani hamIre vallabhIpura nagarane bhAMDyuM. tyAra pachI vi. saM. 1981 mAM bIjanayati he rAjA gujarAtane luTI satyapura alI pahoMcyo. zrI mahAvIra svAmInA atyane ane mUrtine teDavAnA teNe ghaNuM ghara prayatna karyA paNa emAM te na phaLe te mUrtine haTAvavA hAthI jeDayA tepaNa mUrti na haTI, baLada joDayA bradhyAti ya baLada uparanA premathI mRti cAra AMgaLa calAvI pachI sthira thaI gaI. mRti teDavA ghaNunA ghA karyo te te ninA aMtayurane lAgavA mAMDyA. taravAranA ghA paNa niSphaLa nivaDathA Akhare muninA AMgaLI kApI te yuko bhAthA pazu rastA mAM gheDAnA puMchaDAM tathA dahI-mura baLavA mAMDI, sainike nIce paDavA mAMDayA, zakitahIna thaI gayA. Akhare rahemAnanuM ramaraNa karavA lAgyA, tevAmAM AkAzavANI thaI ke tame zrI vIrabhunI mUrtinI AMgaLI kApI lAvyA che tethI AmaraNAMta kacchamAM paDayA che. te sAMbhaLI badhA Azcaryacakita thaI gayA ane mastaka dhUNAvavA lAgyA, gajanIpatinI AjJAthI bhayabhIta thayele to matrI AMgaLI laIne prabhu pAse AvyA ane yathAsthAna mUkI jethI e AMgaLI tarataja joDAI gaI A Azcaryane joIne gajanIpatie ahIM AvavAnI svane pa IcchA karI nahIM. A upadrava dUra thavAthI caturvidha saMva ghaNo ja khuzI thaze ane koriyamAM punaH utrAvapUrvaka gIta, nRtya, pUjA, prabhAvanAdi thavA lAgyA. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - ItihAsa ] * 315 : sAra tyAra pachI ghaNe samaya vityA pachI mAlavadezane rAjA gujarAta dezane bhAMgIne satyapuranI hadamAM pahoMce, paraMtu brahmazAMti yakSarAje ghaNuM sainya vikuvI tenA sabhyane bhAMgyuM. tenA AvAsamAM vajIne agni utpanna thaye, Aga lAgavA mAMDI. A camatkAra je mAlavapati dhanamAla mUkI jIva laIne kAgaDAnI jema nAThe. vikramanA teramA zatakamAM kanojanA rAjAe satyapuramAM zrI vIra bhagavAnanuM pratimAyukta devadAranuM jinamaMdira baMdhAvyuM hatuM. vi. saM. 1748 kApharanuM moTuM sainya dezone bhAMgatubhAMgatuM tyAM AvyuM, tethI gAma ane zaheranA leke bhAgavA mAMDyA; temaja maMdiranA daravAjA baMdha thavA mAMDyA. anukrame e sanya satyapuranI najIka AvatAM brahmazAMtideve viyurvelA meTA sainyane joIne gujarAtanA mahArAjA sAraMgadevanA sainyanA AgamananI zaMkAthI mogalasenA nAsI gaI ane satyapuranI hadamAM pesI paNa na zakI, vi. saM. 1356mAM allAuddIna khIlajIno nane bhAI ukhAna maMtrI mAdhavanI preraNAthI dillIthI gujarAta tarapha nIkaLe. cittoDanA svAmI samarasiMhe daDa daIne jema tema mevADane bacAva karyo. tyAM te yuvarAja hamIra (bAdazAhano bhAI) vAgaDadeza ane moDAsA nagarane lUMTI AsAvalI pahoMcyA. karNadeva rAjA nAsI gaye, somanAtha jaI emanAtha mahAdevanI mUtine ghaNunA prahArathI teDIne gADAmAM nAkhIne dillI mokalI dIdhI. tyAMthI vAmanasthalI jaI maMDalika rAyane daMDa ane seraThapAM pitAnI ANa pravartAvI pAcho AsAvalImAM AvIne rahyo. tyAM teNe maTha, maMdira, devaLa vagere bALI nAMkhyAM. pachI anukrame tyAMthI sAcora pahoMcyA paNa AgaLanI mAphaka ja anAhata devI sura sAMbhaLIne A pleccha sainya paNa jatuM rahyuM. AvA aneka camatkAre sAranA mahAvIrasavAmInA viSayamAM sAMbhaLavAmAM Ave che, paNa bhavitavyatAnA baLe, kalikAlanA prabhAve devatAo paNa pramAdI banI jAya che temaja romAMsanA ane lehInA chAMTaNAthI devatAo dUra nAsI jAya che. AvA keI kArane laIne brahmazAMtiyakSa pramAdI thaI dUra gaye hatuM te vakhate allAuddIne te ja anaMta mAhAmyavALI bhagavAna mahAvIranI mUtine saMvat 1361nI sAlamAM dilhImAM ANIne tenI AzAtanA-avamAnanA karI. (A pramANe jinaprabhasUrijIe vAMchita phaLane ApanAra e satyapuratIne kalpa banAvyuM che. tenuM bhavyajane nitya vAMcana kare ane Icchita phaLa pAme.) vi. saM. 1367 A prabhAvika tIrtha tenA prabhAvane camakAvatuM hatuM vi. sa. 1348, 1356 ane 1367 sAra uparanA humalA vakhate zrI jinaprabhasUrijI sAdhu avasthAmAM vidyamAna hatA eTale A prasaMge taddana sAcA ja che. sAceramAM atyAre pAMca jinamadirA che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - [ jana tIne sAcora : 36 ; 1 jIvita svAmInuM maMdira jemAM mULanAyaka zrI mahAvIra bhagavAnanI mUrti che. A maMdira vizALa, bhavya ane mahara che. 2 tapagacchanuM maMdira jemAM mULanAyaka zrI mahAvIra bhagavAna che. 3 kharataragacchanuM maMdira jemAM mULanAyaka zrI dharmanAi che 4 caudasIyAgacchanuM maMdira jemAM bhUlanAyaka zrI zItalanAthajI che. 5 gAma bahAra zrI geDI pArzvanAthajInuM maMdira je bAvana jinAlayanuM bhavya ane vizAla maMdira che. zrAvakenAM ghara 500 che. jee A badhAM maMdironI jee tevI vyavasthA rAkhI zakatA nathI. sAra bhIlaDIyAjI tIrthathI 40 mAIla, dhAnerAthI 24 mAila ane DIsAthI papa mAIla dUra che. ahI pisTa ophisa che temaja relve lAInamAM, jodhapura 2mAM samadaDI jaMkazanathI dakSigmAM jAhera linnamAla, sAcora tazkarelave lAIna jAya che. jodhapura nA rANIvADA sTezanathI 30 mAIla dUra era che, panhIM roja savAramAM moTara ave che. rANIvADAthI ke bhADAnA lagabhaga dATa che rUpiyA haze, atyAre jodhapura sTeTanA tAbAmAM levAthI A nathane rAjapuranA vibhAgamAM lIdhuM che. nI khAsa darzana karavA lAyaka che. tA, ku. sAceramAM vi saM. 125 varSe vazAkha vada teraze satyapura mahAvIra tyamAM bhaMDArI ghA vageree pitAnA kalyANa mATe cakakA karAvyAne lema che(bA. 5. nahArajI . zilAlekha saM. prathama khaMDa, 5 248 mAM lekha che ) mAravADanI moTI paMcatIthI. mAravADanI moTI paMcanAthamAM rANakapurajI sukhya tIrthasthAna che yAtrALuone rANakapura AvavA mATe B. B & . , R . nA rA Tezana atharA tephAkanA Tezane utaravuM paDe che. pANIthI sAta gAu ane phalanA sTezana pAMca gAu dUra sAdaDI. zahera che. atyAre te kulanAthI meTara maLe che te sAdI thaI rAkayura jAya che. phulanA ane 2 sTezana sAme jaina dharmazALa che. ragAma sTezanathI cheDe hUra che tyAM tAMbara jainayaMdira, mazAlA ItyAdi che sAdaDImAM cAra nimaMdiro che. rAhuyura tIcanI piTI, dharmazAlA vagere che. zrAvAnI hatI 1000 hajAra gharanI che. zrI cintAma pAnAthajInuM vIza jinAlayanuM mukhya maMdira che. saMprati rAjAnA samayanI prAcIna mUrti che. A maMdira bAramI sadImAM kanyAnuM kahevAya che. sAdaDIthI 3 thI 4 gAu dara rANakapurajI tIrtha che ratA Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - ItihAsa ] * 31e : rANapurajI jaMgalane ane pahADI che. aravallInA pahADanI pazcima bAjunI khINamAM, ujajaDa ane bIhAmaNA jaMgalanI vacamAM parama ekAnta ane zaktinA sthAnamAM A tIrthasthAna AvyuM che. rANakapurajI vi. saM. teramI, caudamI, paMdaramI ane selamI zatAbdimAM rANakapura ghaNuM ja unnata ane mahAna nagara hatuM. mevADanA mahArANA kubhA rANunA samayamAM vi. saM. 1434mAM A tIrthanA bAMdhakAmanI zarUAta karavAmAM AvI hatI. rANakapura A vakhate mevADa rAjyamAM ja hatuM. atyAre te mAravADa ane mevADanI sabdhi upara AvyuM che. maMdirane pUrva itihAsa A maMdira baMdhAvanAra zeTha dhanAzA ane ratanAzA be bhAIo hatA. teo jJAtie piravAla, zvetAMbara jaina ane zirohI sTeTanA nAMdiyA gAmanA rahevAsI hatA. bhAratamAM IslAmI sAmrAjya sthapAI cUkayuM hatuM. eka bAdazAhane yuvarAja putra pitAthI rIsAI rAjya choDI cAlyA jAte hate. zirehI raTeTamAM thaIne jatAM vacamAM nAMDhIyA AvyuM. uparyukta banne zeThIyAoe rAjakumArane khUba satkAra karyo. ahIM AvavAnuM kAraNa jANI premathI samajAvI pitA pAse javA samajAvyuM rAjaputra pitAnI sevAmAM gayA tyAM jaI badhI vAta karI. bAdazAhe potAnA putrane samAvanAra A baMne bhAIone pitAne tyAM bolAvI bahu ja satkAra-sanmAna ApyAM ane potAnI pAse ja rAkhyA paraMtu rAjyanA kAvAdAvAthI anabhijJa bane bhAIo kAcA kAnanA sUbA(bAdazAha)nA krodhanA bhaMga banI daMDa ApI jIvana bacAvI janmabhUmimAM AvyA. daridrAvasthAne kAraNe nAdIyA na jatAM vyApAranA mukhya kendra rASTrakapuramAM AvI vasyA. bhAgya ajamAvyuM ane punya pratApe lakSamItevI prasanna thayAM eka rAtre zeThajIne nalinI gu vimAnanuM svapna AvyuM zeThajI AvuM maMdira baMdhAvavAnI pratijJA karI aneka mistrI-kuzala zilpIoe maMdiranA lAna banAvyA kinta zeThajIne pasaMda na AvyA. Akhare depA-dIpa-(pAka) nAmanA kArIgare devInI hAyathI zeThajInI IcchAnusAra maMdira AkAra banAvyuM. zeThajIe kuMbhArANA pAse maMdirane cagya jamIna mAgI ane 1434mA maMdira pAye khA. pAyAmAM keTalAye maNa kesara, karatI ane sAta jAtanI uttama dhAtuo nAMkhI pitAnI udAratA batAvI kAma cAlu karAvyuM. seMkaDo kArIgaro kAme lAgyA bAsaTha bAsaTha varSanA ekadhArA prayatna pachI cAra mALanuM maMdira taiyAra thayuM. zeTha jInI IcchA sAta mALanuM gaganacukhI maMdira banAvavAnI hatI paraMtu ghaNe samaya thaI javAthI ane pitAnuM AyuSya alpa jANI pratiSThAne pitAnA hAthathI lAbha Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANapura jI. : 318 : jaina tIrthane levAnI IcchA thaI A maMdira banAvavAmAM lagabhaga 9 lAkha senAne (15 karoDa rUpiyA kharca tha. vi. saM. 1499mAM bRhat tapAgacchIya zrI rAmasuMdarasUrijI mahArAjanA haste mahAna utsavapUrvaka pratiSThA karAvI. maMdirajInuM nAma lekyadIpaka devAlaya, yAne dharaNuvihAra prasiddha che rAkapurajI eTale "nalinI guma vimAna" thAne kaLA kauzalyane Adarza namUne. derAsaranuM bAMdhakAma sevADI temaja nANAMnA Arasa pattharathI karavAmAM Avyu che. pacIsathI trIsa pagathiyAM caDyA pachI derAsaranI prathama sapATI upara avAza che. ATale UMce ane vizAla pAye jatAM maMdiramAM keTale kharca thaye haze tenI kalpanA thaI zake che. sapATI upara AvatAM ja mukhya dvAramAM praveza thAya che. maMdirAjImAM praveza karavAne cAra mukhya daravAjA banAvavAmAM AvyA che. pratyeka daravAjAnI banAvaTamAM hajAro rUpiyA kharca karavAmAM AvyuM che. derAsaramAM 1844 thAMbhalA che. keTalAka thAMbhalAnI UMcAI 40 thI 45 phUTathI paNa vadhAre che AvA keraNIvAlA thAMbhalA Aje dasa hajAranI kiMmate thavA paNa mukela che. tenI upara suMdara ArasanA majabUta pATaDA che. maMdiramAM cAre khUNe banne derAsara che. tenA raMgamaMDapa, sabhAmaMDapa tathA mukhya maMDapa paNa alaga alaga che. kula maLIne 84 zikharabadhdha derIo che. mandirachamAM mUlanAyaka caumukhanI cAra mUrtio che. pazcima taraphanI bhUlanAyakajInI bhavya kRti upara saM. 1498ne lekha che, uttara taraphanI mUrti upara 1679 pUrva taraphanI mUrti upara 148 ane dachiNa taraphanI mUti upara paNa 148ne lekha che mUlanAyakanA daravAjA pAse lagabhaga 45 paMkitane lAMbo lekha che, jemAM saM.146 bAdamAM mevADanA rAjA bASpa ane guhila vagere rAjAonI 40 peDhIne nAma che-vaMzAvaLI che. badamAM 9 mI paMktimAM paramahaMta dharaNAzAha piravADe A maMdira nirmANa karAvyAne ullekha che. 42 mI paktimAM lakhyuM che ke " jIvavidhAna brIjaagzutvazvavarAjasira" tyArapachI pratiSThApaka battapAgaccha zrI jagacaMdasUri-revendrasUri" AgaLanI paMkti khaDita che, kintu tapagacchanA AcArya mahArAje pratiSThA karAvyAnuM lakhyuM che. madiranA bIjA mALa uparanI khUbI te ora mahatvanI che. hubaha devavimAnane nakaze-nakala joI le. ahIM paNa bhUlanAyaka camukhajI ja che. teo 1507, 1508, 1551 ane 1506nI saMvatanA che. trIjA mALanI khUbI te ethI ye vadhI jAya che. ahIM paNa mukhajI che. maMdiranI 84 derIo ghumaTa * zrI samasuMdarasUrijInuM jIvanavRttAMta sAmasabhAgya kAbumAMthI joI levuM. temAM gaNapuranA maMdiranI pratiSThAne tathA rANakapura paNa vistArathI ullekha che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - ItihAsa ] 4 319 : rANakapurajI enAM zikharo bahu ja bhavya dekhAya che cemukhajImAM mUlanAyakajInI mUrti para saM. 1511ne lekha che. nalinI gulma vimAnane paricaya karAvatuM A addabhuta madira pUrNarUpe ahIMthI dekhAya che. maMdirajIne A namUne bIje kyAMya dekhAte nathI suMdara saMpUrNa kalAmaya A maMdira darzakanA manane eTaluM AkarSe che ke ahIMthI khasavAnuM mana ja nathI thatuM. pradakSiNAmAM 84 jinAlaya che A sivAya sametazikhara, meruparvata, aSTApada, naMdIzvaradvIpa AdinA suMdara AkAranI racanA che. paTa banAvelA che. derIomAM keTalIka te rAjA saMpratinA samayanI mUtio che. jyAre keTalIka salamI ane sattaramI zatAbdinI mUtio che. mULanAyaka bhagavAnanI jamaNI tarapha rAyaNavRkSa nIce zrI AdinAtha bhagavAnanI pAdukA che. temaja sahasakUTa tathA sahastraphaNA pAzvanAthanA citranI kuzaLanA parama darzanIya che. mUla maMdiramAM prabhujInAM niraMtaradazana thaI zake tevI rIte prabhujInI sAmenA khaMbhA upara zeTha dhara zAhanI ane zilpI depAkanI UbhI mUrtio che, bIjA khabhAomAM paNa dharaNuzAhuka ane ratnAzAhanI mUtio che. daMtakathAmAM kahevAya * dharaNAzAhe A lekyadIpikA madira baMdhAvyuM che. A sivAya tenAM satkAryonI nedha tenA zilAlekhamAM maLe che je A pramANe che ajArI, pIMDavADA, sAlera Adi sthAe navA aneka devAlaya baMdhAvyA; ghaNe ThekANe jIrNoddhAra karAvyA. rANakapuramAM ja 84 sthabhanI vizALa pauSadhazALA baMdhAvI ane 1484nA bhayakara akAlasamaye jagaDuzAnI mAphaka dAnazAlA khAlI ane vAva, taLAva vagere lokopayogI sAdhano karAvI jIvana amara banAvyuM che. A sivAya eka bIjo zilAlekha 1651 ne che, je A pramANe che "savat 1651 varSe vezAkha zudi 13 dine pAtasAhi zrI akabara pradatta jagadguruvirudadhAraka paramagurU tapAgacchAdhirAja bhaTArapha zrI 6 hIravijayasUrINAmupadezena zrIrANapuranagare catarmakha zrIdharaNavihAre zrImadahamadAvAhanagaranisTavayusamAnapUravAstavyaprAgvaTa jJAtIya mA rAyamalabhAryA varajUbhAryA surupade tatputra sA. khetA sA. nAyakAbhyAM mArarathAdi phaTammayatAbhyAM pUrvadikpratolyA medhanAdAbhidho maDapa. kAritaH svayorthe sutradhAra samala mApa zivadatta viracitaH prathama khAMDamAM cAmukhajI para lekha che te A pramANe che "sa 1498 phA. va. 5 dharaNAkena bhrAtRja sa. lAkhAdikuTumvayuvena zrIyugAdideva kA pra. tapAgacchanAyaka zrIsomasudarasaribhiH" prathama khaMDamAM uttara tarapha A pramANe lekha che "saM. 1679 varSe vayAta sudi 11 vAra budhe medapATarAjAdhipatirAgA zrIkAraha vinayarAjye tatsamaye tapAgacchAdhipati bhArapha bhIvijayadevasUri upaverona paM. kelA paM jayavi. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANakapurajI * 320 . [ jaina tIrthone che ke-dhannAzAhanI 62 varSanI mahenata pachI paNa maMdirajInuM kAma adhUruM rahyuM tyAre temanA vaDIla badhu ratnAzAhe kahyuM ke huM tamArI abhilASA pUrNa karavA mArAthI banatu karIza tathA tamAruM adhUruM kArca jarUra pUrNa karAvIza. ratnAzAhe A vacana pALI pAchaLa paNa keTalAM varSo kAma cAlu rAkhI kArya pUrNa karAvyuM hatu. madirachamAM 84 beMyarAM hatAM, temAM pratimAo tathA dhanane saMgraha hatA. mulamAnI bAdazAnA jamAnAmAM cAra pAMca vakhata ahIM humalA thayA che; mUtie khaDita karAI che tathA derIo paNa khaDita thaI che. zrI saze khaDita kArya zIdya dharAvyuM che ane bhecarAMmAMthI mUrtio kADhI birAjamAna karI che. 1 eka zilAlekha ke je saM. 1674 ne de; bIja mALa upara che temAM lakhyuM che ke-jaga guru tapAgacchAdhirAja zrI hIravijayasUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI zrAvaka kheta nAyake A daravAje banAvavA mATe 47 sonAmahore bheTa karI che. eTale avAranavAra musalamAno humalA pachI sudhArA thatA rahyA che. A mahAn bhavya maMdirano jIrNoddhAra zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI tarakthI cAle che. jIdvAramAM sADAtraNa lAkha rUpiyA kharca thaI gayu che, hajI kaya cAlu che. A mahAna kalApUrNa bhavya maMdira jeI sara jemsa pharagyusana potAnA "History of Indica and East8rn architaefer" pustakamAM lakhe che ke " A devAlayanuM leyataLIyuM sapATIthI bahu ja UMcuM hovAne kAraNe tathA mukhya ghummaTenI vadhAre UcAIne lIdhe eka mahAna jena devAlayano barAbara dekhAva Ape che kAraNa ke bIjAM jUnA devAlomAM bAhya bhAga upara ketarakAmane abhAva hoya che, devAlayanA dareka ratha eka ekathI judAM che tathA te uttama rIte goTha yA che, tenA upara bhinnabhinna UMcAInA ghummaTe gaThavelA che. A badhA uparathI mana upara ghaNuM ja suMdara asara thAya tema che kharekhara AvI sArI asara kare tevuM te bhenI sudara goThavaNI viSe sUcana kare evuM hindustAnamAM eke devAlaya nathI. goThava nA uttamatA uparAMta bIjI jANavA lAyaka bAbata e che ke-devAlaye zekelI jagyA 48000 hajAra corasa phuTa che. kArIgarI ane suMdaratAmAM madhyakAlIna gurApiyana devAlA karatAM ghaNI rIte caDhe tema che."jana kavi meha saM. 1499 mAM A madirano nIce pramANe prazaMsA kare che. jaya paM. tejahaMsena pratiSThitaM tacchrAvasyAbATa jJAtiya aa varaghA, tatputra sAdemarAjanavanIkArita: dhorastu yugAdIvaraviva" bIjA khaMDamAM zrI AdinAthajInI savA savA hAthe moTI sapheda cAra pratimAo che jenA upara saM. 150, 1507, 108 ane 1551 nI pratiSThA karAvyAnA lekho che trIjA paDamAM mULanAyaka zrI saMbhavanAtha, zrI AdinAtha vagerenI mUrtio upara 1551 nI pratiSThA karAvyAnA lekha, e dharaNuvihAra devAlayamAM devakulikAo sahita hATI meTI lagabhaga 180 jinamartio che. A sivAya zatruMjaya, giranArano paTa, sameta Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANapuranI paMcatIthI * "-4 * * * * * ja eka ( sanA S ke :: I * - kA 2 = = = 3 : PATAN = = ( 4 ) Ar barakAre hass - - | Ariji amara - - 1 - - - - - - zrI varakANuM pAzvanAtha-mULanAyaka ane madiranA mukhya da. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 1 - - - - - - - - - - - - - - - - 1:khananana - - - - - nanananana nananana na - - - - - - - - - - ! ? 1 - - - - * che ----- T . ' ' * . nIce: kaTInA prakhyAta maMdiranI be bAjunA upara : nATAlanuM mukhya jinAlaya nA kara e rANapuranI paMcanIthI * - - - - - - - makAna jana jAti - - - - - - - na : ' hA - rAja 2 - - - - na che, TakA ka - * . * MAM. - eka ane e mA 6 - anAnasa jA - - ', - - naka - nA ja Tii . bA : Say SortAjetarakAranA rAjAnA nAnA ---- Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] rANapura jI. seje e siri giranAre, rANigapura zrIdharaNa vihAre vadhyAcala adhik kula lIjaI, saphala janma zrI caumukha kijaI devaccheda tihAM avadhArI, zAzvata jinavara jANe cAri viharamANe bII avatArI, cauvIsa jiNavara mUrati sArI tihi jibiMba bAvanuM nihAluM, sayala biMba bahararU jINAluM phiratI biMba navi jANuuM pAra, tIratha na disara avatAra vividha rUpa pUtalIya apAra, keraNIe arabuda avatAra teraNa thaMbha pAra navi jANuM, eka jIbha kima kahIya vakhANu (jaina patrane rauyAMka, pR. 159) rANakapuramAM kula sAta maMdira levAnuM kavi meha jaNAve che-- banagara rANapuri sAta prAsAda eka ekasiuM mAMDaI vAha." anyatra pAMca maMdira hovAno paNa ullekha che kintu atyAre te uparanA lAyadIpaka madira sivAya bIjAM be maMdiro che, eka zrI pArzvanAthajI ane bIju zrI neminAthajInuM che. dhannAzAhanA A mahAna ane bhavya maMdirane zeTha A.kAnI peDhI taraphathI lAkha rUpiyAnA kharce suMdara jIdhAra thayo che. AdhAra pachI enI renaka ora vadhI gaI che. atyAre A maMdiramAM sAta bhoMyarA che, jemAM pratimAo che. 1. dharmazAlAnI sAme zrI pArzvanAthajInuM maMdira che. maMdiramAM kArIgarI suMdara che. mULanAyaka zrI pArzvanAthajInI pratimAjI bahu ja bhavya ane manahara che. ahIM zikharane para, sahastraphuTapaTa, sahasANA pArzvanAtha paTa, naMdIzvarapaTa gemukha cheTA, AcArya mUrti, dharaNazAha ane temanA patnInI patharanI suMdara mUrti che. A maMdiranI nIce 84 maithi hevAnuM kahevAya che. atyAre sAta bhoMyarA che temAMthI cAra bebara avAranavAra ughaDe che tene udhAvanAra gRhastha pAse rU 51) nakara levAya che. A maMdiranI derIo upara zilAlekho vidyamAna che, je 1535 thI 1556 sudhInA che. | # zrI pArzvanAthajInA maMdiramAM mUlanAyaka zrI pArzvanAthajInI 1 hAtha moTI zyAmavaNa sudara mUrti che. AnuM parikara paNa suMdara che, ane eka tAra che jemAM nAnI nAnI tevIsa mUrtio khedelI che. A maMdiramAM nAnI moTI 28 mUrtio che. AnI pratiSThA 1444 mAM thayelI che. A maMdira pUrNimAgachanA zrAvakAe pratiSThita karela che. AnAthI thoDe dara trIjI madira che jemAM mUlanAyakacha zrI neminAthajInI 1 hAtha moTI mUrti che. A maMdiramAM kharataragacchanA AcAryoe pratiSThA karAvelI che. paMdaramI sadInuM A maMdira che. Ane salATonuM madira paNa kahe che. A madirathI 4 pharlAga dUra eka devInuM maMdira che. zrI cakezvarI devInuM maMdira che. AnA chatAranI jarUra che. najIkamAM ja moTI nadI vahe che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varANA : 32 H [jena tIrthone eka prAcIna bheMyaruM che, jemAM prAcIna pratimAo che. maMdiramAM udhdhAranI jaldI jarUra che. madira ghaNuM ja prAcIna che. keraNa mUla maMdira karatAMye bahu ja sarasa ane bArIka che. khabhAomAM ane maMdiranA bahAranI bhAgamAM putaLIonI goThavaNI, aMgamareTha, hAvabhAva, bhAratanI prAcIna nRtyakaLAne AbehUba citAra khaDe thAya che. keTalAMka putaLAM maryAdAnuM ullaMghana kare tevAM che je jotAM Azcarya thAya che. 2. nemanAthajInuM maMdira paNa bahu ja suMdara che yadyapi kArIgarI ochI che paranuM maMdira majabUta ane darzanIya che. ahIM paNa eka joyarUM che. rANapuramAM A zu. 10 ane phAgaNa vadi 10 (hindI caitra vadi 10 nA meTA meLA bharAya che. ku. 1, 10 dhvajadaMDa caDe che. dhanAzAhanA vaMzajo ke jeo ghArAvamAM rahe che teo caDhAve che. hajAro yAtrI meLA upara Ave che. rANakapuramAM prAcIna samayamAM 3000 hajAra zrAvakenAM ghara hatAM Aja te bhayaMkara jaMgala ane pahADI che. tIrthanI vyavathA zeTha A ka. peDhI taraphathI cAle che. tenI ophIsa sAdaDImAM che. rAjukapuramAM Avezana suMdara dharmazAlA che. yAtrie sAmAna laIne Avavu ThIka che. khAsa rahevA jevuM sthAna che. a7 eka sUryamaMdira che. ahIMthI mevADane paga raste cIdhe che kezarIyAjI javAya che dareka yAtrI A tIrthane lAbha jarUra ce. varANuM. rANa sTezanathI traNa mAIla dara varakAchi tIrtha che. ahIM zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM prAcIna bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira che. "aMtarIka vakANe pAsa A sakalatIrtha stotramAM dareka jaina prAtakAlamAM yAda karatAM bole che ane temAM varakANA tIrthamAM birAjamAna pArzvanAtha bhagavAnane bhaktithI name che. raMgamaMDapa ane navacaukIka eka khaMbhA upara vi. saM. 1211 ne lekha che. mULanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAjI bahu ja bhavya ane prAcIna che. mahArAjA saMpratinA samayanI che. tenuM parikara ke je pIttalanuM che, pAchaLathI saM 1907 mAM baneluM che. maMdiramAM lagabhaga 200 jinamatio haze. maMdiranA daravAjAmAM pesatAM ja DAbA hAtha taraphanA hAthInI pAse eka zilAlekha che te saM. 1696ne che. temAM lakhyuM che ke piSa vadi 8 me, zukravAre sevAnA adhipati mahArANA jagatasiMhajIe tapAgacchAcArya zrI vijayadevasUrijInA sadupadezathI varANA tIrthamAM pipada 8-9-1-11 nA bharAtA meLAnA divasomAM yAtrIonuM mahesUla mApha karyo ulalekha che. varAchAmAM nAnI vastI nathI; gAma nAnuM che. lavAha prAMtanI paMcAyatanuM mukhya sthAna che. ahIM AcArya zrI vijayavadabhasUrijI mahArAjanA upadezathI varakA pArthanAdha jana vidyAlaya gurukula cAle che. A saMsthA mAravADamAM kelavA pracAra mATe prasiddha che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa nAAla-bhADalAi * 33 : naDAla. varakANAthI traNa gAu dUra nATAla tItha che. ahIM suMdara prAcIna cAra bhanya jinama'dvirA che. temAM zrI padmaprabhunu' mandira ghaNuM ja prAcIna che. pratimAjI sa'pratirAjAnA samayanAM prAcIna che. A madiranI pAse ja bIjA e madirA che. jete A meTA ma`diramAM ja samAveza thAya che. A sivAya zrI zAMtinAthajI, temanAyacha ane zrI pArzvanAthajInAM Ama kula cAra ( uparanAM be judAM gaNutAM cha ). mATA madiramAM bhamatImAM eka derImAM cetarA upara kaseATInA paththaramAM manAvela cAsukhanuM akhaMDa derAsara che; temAM kotarakAma bahu ja sarasa che. 'daranI cAre pratimAe koI laI gayu ema kahevAya che. marajImAM eka bahu ja UMDu bhoMyaruM hatuM. A bhoMyaru' nADAlathI nAjhulAi sudhInu hatu. suprasiddha mahAprabhAvika zrI mAnadeva" sUrijIe laghuzAMtistaMtranI racanA ahIMja karI hatI. padmaprabhujInA maMdiranA aNNAhAranI jarUra che. vizAla dharmazAlA che yAtrikAne badhI sagavaDa maLe che. tI vahIvaTa gAmanA zrI sadha kare che. gAmamAM 250 ghara jeneAnAM che. traNa upAya che, e dhama zALAe che, peAzAla che. tADulAi. nADAlathI nADulAI tI traNa gAu dUra che. ahIM nAnAMmeATAM maLI kula 11 maMdire che. A zahera bahu ja prAcIna che. tenuM purANuM nAma nAradapurI che. e madira gAma bahAra che ane 9 madirA gAmamAM che. gAma bahAranAM banne madirA e TekarIe upara che. A TekarIone leAka zatruMjaya ane giranAranA nAmathI samedhe che, camatkArI AdinAtha madira gAmanA daravAjAnI bahAra najIkamAM ja eka AdinAtha bhagavAnanu` meTuM prAcIna maMdira Avelu che. maMdirajImAM rahelA judA judA cha sAta zilAlekhA uparathI jaNAya che ke A madira khAramA saikAtho paNa prAcIna haze. ahIMnA eka zilAlekha parathI samajAya che ke ahI' prathama mahAvIra caitya haze. pAchaLathI * A padmaprabhujInA maMdiramAM gUDhamaMDapamAM neminAtha ane zAMtinAthanI kAyetsaMga stha e pratimAo che tenA upara sa. 1215 vaizAkha zuTTi-10 bhAmatrAra; vIsAvADAnA mahAvIra devanA caityamAM bRhaddagacchAcAya municaMdrasUri praziSya devasUrinA ziSya padmagaNinA hAthe pratiSThA thayelI che. A pratimAo pAchaLathI nAAlamAM lAvIne birAjamAna karI che ema lAge che A sivAya zrI padmaprabhujInI mUrtinA lekha paNa maLe che temAM sa. 1686 prathama ASADha vadi 5 ne zukravAre tapAgacchAdhirAja zrI hIravijayasurIzvapraziSya; samrAT jahAMgIrapravrutta mahAtapAmirudhAka zrI vijayadevasUrIzvarajIe nAjhula nagaramAM rAtivahAramaMdiramAM padmaprabhu bhikhanI sthApanA karI A ja madiramAM khIne eka lekha sa 1485 nA che ane mAtApaka zrI semasuMdarasUrijI che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAhulA : 34 : [jaina tIrthAMnA zrI AdinAtha bhagavAna mUrti birAjamAna karavAmAM AvI haze, parantu pAchaLathI temAM paNa parivartana thayu che ane hAlanI zrI mAtinAtha bhagavAnanI mUrti pAchaLathI birAjamAna karI haze ema jaNAya che. A AdinAthanA maMdiranI pAse ja brAhmaNuMAnuM tapezvara mahAdevanuM maMdira che. A anne madirAnA daMtakathAmAM paraspara samA~dha che-sakSepamAM kathA A pramANe che. eka vakhate eka jainayati ane zaiva gesAMinI vacce ma MtrapracAganI kuzalatA viSe vAda thaye. teoe pAtAnI matrazakti dekhADavA mATe, dakSiNa mAravADanA malyANInA kheDamAMthI banne jaNAe pAtapeAtAnA matanAM A maMdira; maMtramaLathI AkAzamAM uDAhyAM ane evI pratijJA karI ke-sUryodaya pahelAM nAlAI pahoMcIne tenI TekarI upara, e prathama peAtAnuM maMdira sthApana karaze tenI jIta thayelI gaNuAthe banne jaNuAe tyAMthI eka sAthe kriza uDADayAM parantu vageAsAMI jainatinI AgaLa nIkaLye ane nADalAInI TekarI pAse AvI upara caDhavA jatA hatA teTalAmAM jaina yatie maMtravidhAthI TukaDAnA avAja karyo. tethI gAMsAI vicAramAM paDaye ane sUryodaya cace ke zuM te jovA maDayA eTalAmAM jainayatinuM madrira tenI kharAkhara AvI pahoMcyuM ane sucaMdaya thai javAne lIdhe baMne jaNAe TekarInI nIce ja pAtapeAtAnAM ma Mdiza sthApana karyAM. mA daMtakathAne lagatI eka kaDI pattu tyAMnA leAkA vAravAra mAlyA kare che. saMvata dazahotaro badiyA corAsI bAda kheDanagarathI lAvIyA nADatAr3a prAsAda A daMtakathAmAM jaNAvela ainayati saMbadhI hakIkata paMDhera gacchanA zrIyaze. bhadrasUrijIne uddezIne che. seAhamakularanapaTTAvalInA lekhake paNa A hakIkatanuM sUcana karyuM che, paraMtu temaNe ApelI kaDInA uttarArdhamAM Traka che " vadhrubhIpurathI ANiye RSabhadeva prAsAda " carSi kavivara lAvaNyasamarce A jhukIkata nathI ApI chatAMye temanA vakhate eTalu tA jAhera hatuM ja ke zrIyazeAbhadrasurijI A maMdira maMtrazaktithI bIje ThekANethI upADI lAvyA hatA. tyAMnA 1597 nA lekhamAM paNa spaSTa jaNAvyu che kema. 964 mAM A maMdira zrIyazeAbhadrasUrijI satrama3thI ahIM lAvyA haeNtA. zrI AdinAthajInA ma"diramAMthI sa, 1189 mAda muThThI pa nA lekha maLe che; temaja sa. 1200 nA lekha che; bIjo 1202 nA lekha maLela che mUlanAyaka zrI AdinAthajI bhagavAna upara sa. 16744 nA mAla vide 1 A daMtakathA lAMkhI hovAthI huM nathI ApaaA vizeSa jANuvA icchanAre zrI-vijayadharma ri sa pAti jaina rAsa saMgyu bhA2 tathA jaina" patrane ropyAMka vagere jovAM x truMjayanI TekarI uparanA AnAthajInI mUrti upara sa. 1686 nA lekha che, jemAM jALyu che ke 1686 mAM zrI vijayadevai ane temanA paTTadhara zrI vijaya Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - ItihAsa ] * 35 : nAjulAI gurUvArane lekha che. pratiSThA karAvanAra tapAgacchIya AcArya zrI vijayadevasUrijI mahArAja che. A sivAya zrI neminAthajInA maMdiramAM 115 Azvina vadi-15 bhemavAra ne lekha maLela che jemAM maMdirajIne mATe amuka bheTane ullekha che. bIje lekha saM. 14434ne che jemAM maMdiranA jIrNoddhArane ullekha che. A udhdhAra mAnatuMgasUrijInI vaMzaparaMparAmAM thayelA dharmacaMdrasUrijInA ziSya zrI vinayacaMdrasUrijInA upadezathI thayela che. A maMdirane neminAthajI athavA jAdavAmAM maMdira kahe che. zrI samayasuMdarajI "zrI nADelAI jAda" lakhe che e A maMdirane mATe ja. siMrime " zrInaDulAImaMDana zrIjekhalaparvatasya prAsAda zrImUlanAyaka zrI bhAdinArya vika zrI giranAranI TuMka upara 11lma ne lekha che jemAM dAna ApyAne lekha che. * 1443 no lekha A pramANe che - OM svasti zrInRpavikramasamayAtIta saM. 1443 varSe kArtikavadi 14 zuke zrI naDulAinagare cAhumAnAnvaya mahArAjAdhirAja zrIvaNavIradevarAjye anastha svaccha zrImad bRhadgacchanabhastaladinakaropama zrImAnatugasUviMzodbhavaM zrIdharmacaMdasUripaTTalakSmIzravaNopsalAyamAnaH zrIvinayacardasUribhiranalpaguNamANikyaratnAkarasya yaduvaMzazrRMgArahArasya zrInamIzvarasya nirAkRtajagaviSAdaH jhAvAtA jayula kArja nA zrI " 1187 ne paNa dAna patrano lekha che. 1200 nI sAlane paNa dAna ApyAne lekha che, agiyAre maMdirane TUMka paricaya nIce ApuM chuM. 1 zatruMjaya TUMka mUlanAyakacha raMga 1686nI pratiSThA thayelI che. 3 mUrtio che. AdinAthajI sapheda 2 giranAra TUMkamalanAthajI zyAma 1119 pratiSThA che. zrI neminAthajI 3 AdinAthajI sada 1674 " 4 ajitanAthajI pIlA 0 5 supArzvanAtha sapheda 1659 6 bhASabhadevajI 7 zAtinAthajI 1659 8 neminAthajI 1659 9 supArzvanAthajI 1798 10 geDIpArzvanAthajI 11 zrI vAsupUjya 1768 0 ba ba ba ha ha ha ha - Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suchALA mahAvIra - 3} : meM jaina tInA A sivAya zrI ajitanAtha, zAntinAtha, neminAtha, pArzvanAtha, vAsupUjya, gADIjI pArzvanAtha supArzvanAtha tathA TekarI uparanAM che maMdire maLI kula 11 maMdiro che. madirA purANAM ane darzanIya che. TekarI uparanAM maMdire nAnAM che parantu huM ja ramaNIya ane ekAnta sthAnamAM AvelAM che je parama AhlAda upajAve che. kr nADulAI nava maMdira, sAra zrI supAsa prabhu nemakumAra" jUnA lekheAmAM A nagarInuM nAma naDU ulAgikA,navakulavatI,naDUlAI vagere nAmeA maLe che tathA vallabhapura evu nAma paNa maLe che. ahIMnA keTalAka zilAlekheA prAcIna jaina lekha saMgraDhu bhA, 2mAM prakAzita che jenA lekhe jotAM aDIMnI prAcInatAne khyAla Avaze, ahIM zrAvakeAnI vastI pannu sArI saMkhyAmAM che. vizAla dhamazAlA che. sAdaDI. ahIM 900 ghara jainonAM che. pAMca sudara jinamadira che. emAM sauthI mATu zrI ciMtAmaNI pArzvanAthajInu bhanya vizAla maMdira che. nyAtinere mATI che. emAM AyaMbila khAtu sAruM cAle che. AtmAnaMda jaina skula, AtmAnaMda jaina pustakAlaya, kanyAzALA vagere cAle che. cAra pAMca upAzraya che. ANu dajI kalyANujInI peDhI je rANukapura tIrtha saMsa Le che tenI Aphisa sAdarImAM che sAdarInAM maMdiranI vyavasthA paNa peDhI ja saMbhALe che. dhANerAva. nADalAIthI ghAgherAva lagabhaga 3 keza dUra che. ahIM zrI AdIzvara bhagavAnanuM vizAla maMdira che. kula dRza madira che je parama darzanIya che. zrAvakAnI vastI sArI che. vizAla dharmazAlA che. daza maMdire A pramANe che. kuMthunAthajI, jIrAvalA pArzvanAthajI, gADIpArzvanAthajI. zAntinAyajI, aAdinAthajI, RSabhadevajI, abhinandanaprabhu, cintAmaNI pArzvanAthajI, pArzvanAthajI ane zrI dharmanAthajI. AmAM zrI ga(DIparzvanAthanuM maMdira zaka savat 1680 mAM mancuM che ane pratiSThApaka zrI jagadguru hIravijayajIsUrIzvarajInI paraparAnA AcAyo vijayayAsarinA paTTadhara zrI vijayadharmasarijI che muchALA mahAvIra. vAghevathI ghA gAu dUra jaMgalamAM zrI suchALA mahAvIranuM suMdara maMdira che. cAvIza jinAlayanuM A madiramAM bhamatI ane raMgama DapamAM manI pa4 jinamUtie che. be hajAra varSa pahelAnuM A pavitra tI sthAna che. yadyapi prAcIna lekhe rahyA nathI chatAMye mUrtinI prAcInatA, bhavyatA ane camatkAritA Aja paNa pratyakSa anubhavAya che. zrI mahAvIra prabhunI smRti rA hAtha UMcI sapheda pratimA che. suMdara parikara sahita che. ghAnerAvathI bahAra nIkaLatAM ja jaMgala Ave che. rasta 53 vikaTa che Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 327 : suchALA mahAvIra kAMTA ane kAMkarAnu jora che. leAmiyA vinA A raste javu muzkela che. marijInI pAse ja eka purANI dharmazAlA che. ahIM kAI rAta tA rahetuM nathI, pratimAjI bahu ja prAcIna che. keTalAka kahe che ke-mA pratimAjI na'dIvana rAjAe bharAvelI che. mevADamAM jema zrI kezarIyAjInA adhiSThAyaka jAgatI jyAta manAya che ane jaina ke jainetara dareka pUje che-mAne che tema ahIMnA paNu adhiSThAyaka deva jAgatI jyAta che. jaina jainetara dareka pUje che, mAne che mUlanAyaka pratimAjI ghaNe sthAnethI khaDita che. khIjI mUrti birAjamAna karavA mATe lAvyA hatA parantu mUlanAyakajInA jUnA biMba gAdI parathI uThAvI zakAyA nahi. AkharamAM navIna kha'ga pAsenI derImAM barAjamAna karyAM. ahIMnI vyavasthA ghAgherAvanA zrIsaMdha rAkhe che. kA jI. 15 nA ghANerAvamAM meLA bharAya che ane kA. va. 1 temaja caitara zudi13nA ahIM meLA bharAya che. mUchALA mahAvIra kema kahevAyA te mATe eka daMtakathA che je A pramANe che. eka vAra udepurane mahArANA parijana sAthe zikAre nikaLyA hatA. pharatA pharatA dharmazALAnA bahAranA ATalA upara vizrAma karyAM. rAjakamacArIe sAthe rANAjI beThA hatA tyAM pUjArIe AvI tilaka mATe kesara Apyu. kesaranI vAtakImAM acAnaka khAla nIkalyA. khAla joI pujArIne ThapakA ApavA eka rAjaka cArIe hasatAM hasatAM kahyuM-pUjArojI, tamArA devane dADhImUcha jaNAya che; nahi. te kresaramAM khAla kayAMthI Ave? pUjArIthI A parihAsa sahana karAyA nahi' ane niDaratAthI kahyuM-hA mahArAja, mArA deva te dADhImUcha te zuM pazu aneka rUpa karavA samartha che. rANAjIe A vAkaya sAMbhaLI hasatAM hasatAM kahyu-agara jo tArI vAta sAcI hAya tA dADhImUcha sahita tArA bhagavAnanAM darzana karAva. pUjArI kahyu " jo prabhu dADhImUcha sAthe darzana Ape te ja huM annajala zrRdguNu karjha Ama kahI aThThamanA tapa karo madiramAM besI gayA. trIje divase adhiSThAyaka deve kahyuM ke kAle rANAjIne darzana karAvaje. prabhu dADhImUcha sahita darzana deze." pUjArIe utsAhamAM AvI ceAthe divase maMdirajInAM dvAra khAlyAM, rANAjIe parivAra sahita tenAM darzana karyA. ane mUrtine-prabhujInA dADhI mUcha nihALI AzcaryamAM garakAva thaI bhaktathI namI paDyo, parantu eka jaNe vicAryuM ke-AmAM pUjArInu kaMI kArasthAna haze eTale teNe muchanA khAla khece, eTale ekadama tyAMthI dUdhanI dhArA chUTI. pachI pUjArIne e manuSya upara gussA AvyA ne zrApa ApyA ke tArA kulamAM kAIne dADhImUcha nahi Uge, kahe che ke A zrApa sAceA paDyo hateA. ATalA khAtara A mUrti mUchALA mahAvIra tarIkeno prasidhdha che. sthAna bahu ja camatkArI ane prabhAvazAlI che. ahI pahelAM ghaNI vastI hatI, ghAgherAva ane A sthAna ma eka ja hatuM. jaMgalamAM bIjA maMdironAM khaDerA hajI paNa dekhAya che, ahI thI traNa gAu sAdaDI che tenA paricaya AgaLa ApyA che. tyAMthI sIdhA rANI paNa javAya che, sakSepamAM mAravADanI meATI paMca tIrthInA A paricaya ApyA che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIMDhavAmA : 328 : mAravADanI nAnI paMcatIrthI. mAravADhanI nAnI paMcatIrthImAM nANA, dIyANA, nAMdIyA, mAmaNavADA ane ajArI gAme che. pi mAravADanAM ghaNAM gAmAmAM prAcIna gaganacummI banya bAvana jinAlaye parama darzanIya che tathApi mAravADanI nAnI ane mATI paMcatIrthInAM sthAnA khAsa darzanIya che. mAravADanI meATI pacatIrthInu varNana upara lakhyuM che, have nAnI paMcatIrthInA ullekha karuM chuM. [jaina tIrthAnA pIMDavADA. A paMcatIrthImAM javA mATe pIMDavADA mukhya sthAna che. ahIM AvakAnI 200 gharanI vastI che; suMdara e dharmazAlAe che ane khAvana jinAlayanu prAcIna maMdira che. mUlanAyaka zrI mahAvIrasvAmI che, atyAre ahIM jIrNodhdhAranuM kAma cAle che. vasantagaDhanA killAmAMthI nIkaLelI keTalIka prAcIna mUrtie ahIM che. ahIMnu madira 1465mAM banyAnA lekha divAlamAM che. A sivAya mIjI keTalIka dhAtunI mRtie khAramI zatAbdinI che vi. sa. 1151 nI eka suMdara ceAvIzI che. khIjI eka pratimA upara 1102 "nALace vacce zrIratna jAtA.'' eka upara 1142 *zrImannAnIcacche pAtisusaina prAyameLa dharmane vhAsA // A pramANe lekha che A maMdiramAM dhAtunI e UbhI pratimAo che. enI racanA bahu ja adbhuta ane anupama che temAce vastranI racanA te kamAla che, DAkhA paganI ghuMTaNIe vastranI je ghaDa pADI che temAM te hada karI che. lekha che paNu ghasAI gayela che. prAcIna lIpImAM lekha che. A lekha vi. saM. cha44nA che ane te kharenTrI lIpImAM che. pIMDavADAthI nAMdiyA 3aa thI 4 keza thAya che. * nANukIyagaccha keTalA prAcIna che te A uparathI samajAze A pradezamAM nANukIvagacchanA AcAryanI pratiSThita mUrtio vadhu maLe che. nANukIyagacchanI utpatti ahI najIkanA nANA gAmathI thayelI che. gAma atyAre te nAnuM che. zrAvakanI vastI, jinamadira, upAzraya AdinI sagavaDa sArI che x ADAlI--pIMDavADhA sTezanathI be mAIla dUra vAyavyamAM A eka prAcIna gAma che. ahIMthI sirAnI 14 mAIla dUra pazcimamAM che. ahIM eka suMdara jinamaMdira che. enI cAre bAju derIo che. kamAnA ane cAlavAe upara AmUnA vimalavasahInA maMdizanI karaNI jevI kAraNI che. maMdiramA 1255nI sAlanA suMdara zilAlekha che. emAM lakhyuM che ke paramAra dhArAvarganI paTTarANI zRMgAradevIe zrI mahAvIra prabhunA maMdiranI pUjA mATe eka jamIna bheTa ApI che-- " rAkSA zRMgAradenyA'tra vATikAbhUmirabhutA / ttA prIyA pUsArlR zAzrvata zreSajJa: tritA " Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 39 : bAmaNavADAjI - - - - - bAmaNavADAjI pIMDavADAthI lagabhaga so mAIla dUra A tIrthasthAna AvyuM che. ahIM bAvana jinAlayanuM suMdara prAcIna bhavya maMdira che. mUlanAyakajI zrI vIraprabhunI mUti prAcIna ane manahara che. mUlanAyakajInI mUti velukA-retanI banelI che ane upara sAcA motIne lepa che. derIo nIcI che. ahIM derIo upara lekho paNa che. eka dhAtunI paMcatIthI upara 1482 ne lekha che. derIo uparanA lekhemAM 151, 15ra1-15ra3 nA le che. A lekhamAM "trANA vAhamAcchAne" lakhyuM che, A derIo baMdhAvavAmAM vIravADA-lAja vagerenA gAmanA zrAvakane mukhya bhAga che. pratiSThApaka tapAgacchIya AcArya zrI lakSamIsAgarasUrijI ane temanA ziSyo che. maMdiramAM pesatAM ja bahAranA bhAgamAM jamaNI ane DAbI bAju tIrthonA suMdara AyezAna paTe ketarelA che. maMdira bahAra moTI vizAla dharmazAlA che. A bhAgamAM prabhu zrI mahAvIra devane khIlA ThekayAnA dazyanI derI che. A paNa prAcIna sthApanA tIrtha che. temaja maMdiramAM kAcanI peTImAM mahAvIra prabhu jInA upasarganuM ane kAnamAM khIlA ThekayAnuM sUcana karanAra dazyo suMdara che dharmazALAnI pAchaLa TekarA upara girAja zrI vijaya zAMtisUrijIno guphA che. traNa mALane mATe baMgale che ane eka derImAM prabhu mahAvIranI caraNapAdukA che. bAmaNavADajInuM moTuM kArakhAnuM -devakI peDhIne vahIvaTa nAnA rajavADA jevo che. vIravADA gAma A tIrthane bheTa apAyela che. tene vahIvaTa peDhI calAve che. atyAre vIravADAmAM be maMdiro che. eka bAvana jinAlayanuM bhavya prAcIna maMdira che. dharmazALA che, zrAvakonAM ghara 10 che. ahIM vadhu ghara hatAM paNa tyAM je cekI karavA ThAkara rAkhyA hatA te tyAMnA mAlIka banyA ane mahAjana sAthe takarAra thavAthI zrAvakoe gAma khAlI karyuM che. bAmaNavADajInI zvetAMbara peDhI vIravADAno vahIvaTa kare che. bAmaNavADathI eka ja mAIla vIravADA che. ahIMthI sirohI temaja duMdubhI nagaranA (jhADelInA) zrI saMghe ekatra thaIne maMdiramAM cha cokI sahita maMDapa tathA trigAno uddhAra karAvyo hato. maMdiranA gabhArA bahAranA gokhalA uparanA 1255ne lekhane AdhAre sihI sTeTe jaina sa dhana lekhamAM lakhyA mujaba maMdiranI pUjAnA kharca mATe vAva tathA jamIna ApI che yadyapi mUla vAva(reTa) te na Ape paraMtu bIjI vAva ApI che. A sivAya atyAre maMdiramAM mUlanAyakacha zrIvIprabhunI mUrti nathI kinta zrI RSabhadeva prabhujInI mUrti che, jenI nIce 1632 ne lekha che ane tenI pratiSThA suprasiddha tapAgacchIya u. zrI dharmasAgarajIgaNie karAvelI cheahIMnA beMyarAmAthI nIkaLelA pariko upara 1234, 1236 ane 475 nA leba malyA che ahI atyAre jenenAM 5. ghara che. upAzraya-dharmazAlA vagere che. madirane jIrNoddhAra hamaNAM ja zarU thayo che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIpura-nAMdIyA jaina tIrthone daza mAIla che. zIhImAM 16 jinamaMdira che, khAsa darzanIya che. eka sAthe 14 maMdira che. maMdiranI pALa che, zIraDInuM vRttAMta agAu pR. 274 para AvI gayuM che. bAmaNavADAthI nAdIyAjamAIla che, vacamAM aMbikA devInI derI Ave che. bAmaNavADachanI peDhI sIverA, uMdarA, mIrapura, telapura, bAladA gAmanAM jinamaMdiranI vyavasthA saMbhALe che. bAmaNavADachamAM phAgaNa zudi 15 ne mATe meLe ane bhAdaravA zudi terazane meLo bharAya che. pha. zu. 11 nA meLAmAM jaina-jainetare ghaNI ja sArI saMsthAmAM Ave che. dara mahinAnI zudi agIyAraze paNa ghaNA yAtrike Ave che. mIrapura, mIrapura eka prAcIna tIrthasthAna che. ahIM atyAre pahADanI nIce suMdara cAra maMdira che. AbunI keriNInA suMdara anukaraNarUpa keraNI che. sirADIthI achAdarA jatAM eTara raste meDA Ave che. tyAMthI pagararate cAra mAIla dUra A sthAna AveluM che, temaja varUpagaMjathI kAlaMkI jatI meTara paNa pahADa vaTAvI maDA jAya che tyAMthI paNa mIrapura javAya che. ahIM dharmazALA vizAla che, bagIce che, sagavaDa sArI che, jIrNoddhAra thAya che nAMdIyA. nANuM dIyANune nAMdoyA chItasvAmI caMdIyA" bAmaNavADAchathI cAra mAIla dUra nAMdIyA AvyuM che. vacamAM be mAIla dUra aMbAjImAtAnI derI che. ahIM javAnI saDaka paNa che. nAMdIyA javA mATe bAmaNavADachathI sIdhe gADA rahe che. gAma pahADanI vacamAM vasyuM che nAdIyA vacce nAMdIyAthI eka mAIla dUra nadIkinAre eka suMdara maMdira che. maMdira prAcIna ane darzanIya che. pratimAjI suMdara che. nAMdIyAmAM be madire che. upAzraya, dharmazALA che ane zrAvakenAM ghara patra che. gAmanuM maMdira dharmazALA pAse ja che. gAmathI 1 pharloga dUra pahADInI nIce mahAvIra prabhunuM bAvana jinAlayanuM prAcIna maMdira che. thoDAM pagathiyAM caDhIne jatAM ja rAjA naMdIvardhvane bharAvelI a6bhuta, vizAlakAya manahara zrI vIra prabhunI mUrtinAM darzana thAya che AkhA rAjaputAnA bharamAM AvI adabhuta kalAmaya ane suMdara mUrti bIjI nathI ema kahIe te cAle evI suMdara mUrti che, enuM parikara paNa eTaluM ja bhavya, manohara ane kalApUrNa che. sAce siMha besAye he tevA pattharanA siMhanuM ja suMdara Asana che. prabhujInI bane paDakhe be IdrarAja UbhA che. nIce sudara dharmacakra che, siMhAsana nAma ahIM arthapUrNa che evuM sarasa A sihAsana banyuM che. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 331 : nAMdIyA gabhArAnI mahAra e khAjI e prAcIna pratimA che. bannenI nIce AsanamAM vINAdhArI yakSINI beThA che. kamalanI AkRtinu sudara Asana che. pratimAjI nIce AsanamAM khASTrIlIpImAM lekhA che ( azeAkanA zilAlekhane malatI lIpI che. ) madiramAM pesatAM prathama daravAjA pAsenA DhAkhA thAMbhalAmAM A pramANe lekha che. lekhamAM paheluM ja "vinayaNena" vaheMcAya che pachI "navaya 2200 varSe pAla zudi 3 rAuDa putara mIha sutarA kamaNa zreyortha bhImeNa sthaMbha kAritaH / * ' A sivAya raMgama'DapanA khIjA thAMbhalAe| upara pazu lekhe che. emAM nAmA teA vaMcAya che parantu saMvat nathI vaMcAtA, raMgamaMDapa pAsenA jamaNI bAjunA thAMbhalA upara "saMghar 220o mArthA suk 0 AA' basa AgaLa nathI vaMcAtuM. A sivAya derIe upara paNa lekhA vaMcAya che jemAM 14ra9-1487-1493 ane 1521nA lekha che. bIjA paNa ghaNA lekhe| hatA paraMtu hamaNAM ahIM cha khAranuM kA cAle che temAM ghaNA lekhe daTAi gayA che, dAkhI dIdhA che ane TurIe upara palAstara thavAthI keTalAka mAi gayA che. madiranAM pagathiyAM utaratAM pagathiyAnA pAchalA bhAgamAM jamaNI taraph A pramANe lekha che. "saMvat 1130 (20) vaizAkhasudi 13 naMdiyaNakacaityadvAre vApI DimnI pitA sivagaNai / " saMvat 1130(20)mAM madira pAse vAva karAvyAnA A lekha che. A vAva atyAre paNa madirathI gheADe dUra che temaja tyAM lekha paNa che. A maMdiramAM atyAre 68 lagabhaga prabhumUrti che. cakSayakSiNI vagere judA che. atyAre jIrNoddhAra cAlatA heAvAthI derIenI badhI mUrtie ragama DapamAM padharAvela che. mUlagabhArAmAM birAjamAna adbhUta mahAvIra prabhunI parikara sahitanI eka ja mUrti che. jANe vRdhdhAvasthAmAM sAkSAta vIra paramAtmA birAjamAna haiAya evI adbhUta A mUrti che. gUDhama`DapamAM cAra mUrti che ane ragamaMDapamAM e gAmalAmAM e mUrtie birAjamAna che ane bIjA che gAmalAmAM e bhagavAna birAjamAna thavAnA che. jIIdvAra sArA thaye che. muMbainA gADIjI mahArAjanA maMdira taraphathI ane muMbaInA zvetAMbara zrI sadha taraphathI madada sArI malI che. meTA madira pAse ja cakezIce nAga se che te hakokatane darzAvatA prasa'ganI derI UMcI TekarI upara che. tItha prAcIna ane prabhAvika che. rANakapuranuM prasidhdha maMdira baMdhAvanAra dAnavIra ane dharmavIra pAravADa zeTha dhanAzA ane ratanAthA pazu A nAMDhIyAnA nivAsI hatA. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - TANa [ jena tIrthonA leTANA nAMrIyAthI dakSiNe cAra mAIla dUra leTA che. te sAro ane gADAM jAya te che. TANA gAmathI zA mAIla dUra ApanuM maMdira AvyuM che. gAmamAM rabArI ane rAjaputanI vastI che. maMdirane pUjArI gAmamAM rahe che. pesatAM nAkA upara ja tenuM ghara che. yAtrike moDuM thayuM hoya te ahIMthI maMdiranI kuMcI mATe pUjArIne sAthe laI le sAre che. pahADanI taLeTImAM A suMdara prAcIna maMdira AvyuM che. pesatAM prathama suMdara dharmazALAnA jamagI ane DAbI bAju be meTA meTA oraDA che. pachI pagathiyAM . caTI upara javAya che. upara pesatAM ja zrI bhUlanAyakajI zrI kaSabhadeva bhagavAnanI bhavya adabhuta mUrtinAM darzana thAya che. sUla gabhArAmAM prathama tIrthapatizrI AdinAtha prabhujInI parikara sahitanI ara bhUta marama sRti prAcIna ane parama sAttvika che. parikaramAM ika-i -kinnara vagerenI adabhUta racanA te che ja ane nIcenA bhAgamAM siMha hAthI ane dharmacakra pAsenAM hariyugala paNa suMdara che. mUvanAyakajInI mUrti aDhIthI traNa hAtha meya ane bhavya che. bahAra raMgamaMDapamAM prAcIna kAusagIyAjI che. A banane kArAgIyA pazvanAthajInA che. AmAM khAsa te loTa pachI kAusagIyAjImAM chetInI je khAo utArI che enuM zipa te addabhUta che. temaja tInI kera paNa suMdara che. temaja zrAvaka zrAvikA kinnara cugala vagere paNa suMdara che. bannemAM lekha A pramANe che. jamaNI bAjunA kAussagIyAne lekha ___" saMvat 1137(0) jyeSTha kRSNapaMcampAM zrInivRttakakule zrImadAnadevAcArya x mukurya kArita jinayugmamucamaM // " DAbI bAju zrI vIra prabhunI parikara sahitanI suMdara mUrti che. tenA kAussagIyAmAM nIce pramANe lekha che. 9 saMvat 1144 jyeSTavAdi 4 zrInivRttaRjule zrImadAnadevAcAryAya gaccha lATANakacaMtye prAgavATavasIya zreSThinAhINe zreSThi TIta Amadeva tamotrA zrIvIrabarddhamAnasvAmI pratimA kAritA-1" maMdira dvArA thayele che eka oraDImAM saMvata 1860 nI zrI kRSabhadevaprabhujInI caraNapAdukA che. enI pratiSThA zrI vijayalamisurijIe karI che. yAtrie sAmAna sAthe rAkhIne ja AvavuM sAruM che. ahIM koI paNa vastu nathI. ahIMthI pahAha rAte cAra mAIla dara rIcANAjI tIrtha che. eka pahADa ja Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - itihAsa ]. * 333 : dIyANAjI tIrtha che. sAthe bhemI jarUra rAkhave. bIje gADA raste che te lagabhaga cha mAIla haze. A raste sAre che paraMtu yAtrikee bhemi athavA cekIyAta jarUra rAkha. dIyANAjI tIrtha leTANAthI dIyANA cAra mAIla che. dIyANAjImAM zrI jIvitasvAmInI mUrti prasiddha che. A tIrtha atyAre pahADanI nIce jaMgalamAM AvyuM che. jaMgalamAM maMgala karAve tevuM A suMdara sthAna che. suMdara killAnI aMdara, suMdara maMdira ane dharmazALAo che. bAvana jinAlayanuM A maMdira prAcIna, bhavya ane parama darzanIya che. mUlanAyakacha zrI mahAvIra prabhunI suMdara hRdayaMgama prAcIna mUrti che. parama virAgyarasathI bharelI amRta rasane vaSavatI A mUrti jIvitasvAmInI mUrtinI upamAne yogya che. parikara paNa suMdara ane manahara che. mUla gabhArAmAM aDhIthI traNa hAthanI vizAla parikaravAnI zrI varNamAnasvAmInI mUrti che ahIM lekha vagere kAMI nathI. bahAra be kAusagIyAjI che. banne upara nIce pramANe lekha che. jamaNI bAjunA kAussagIyAjI nIcene lekha- saMvat 1411 (1611 ) varSe prAgvATajJAtIya bhe0kuyarAmAryA , sahaju putra zre0tihaNa bhAryA jayat putra rudA bhAryA vasataladevI samanvitena zrIjinayugalaM vArita che DAbI bAjunA kAusaggIyAjI nIce A pramANe lekha che. saMvata 2022 [2422] je zrI paramANuMdasUrijIe pratiSThA karAvI che, eka mAtRkA paTTaka upara paNa lekha che temAM saMvat 1268 mAM nANukIyagacchanA AcAce pratiSThA karAvI che. pratiSThA siMhasene karAvI che. ahIM atyAre 19 thI 20 prabhu mUrtio che. kAussagIyAjI sahita bAvIsa mUrtio che. ghaNI derIo khAlI che. ahIMnI pradakSiNAnI derImAM eka parikaranI gAdImAM saM. 99 ne kharAkhI lIpIne lekha che. mUlanAyakajInI mUrti evI suMdara ane dhyAnamagna che ke sAkSAt yuvAnavayasaMpanna vIraprabhu dhyAnamAM beThA hoya. sthAna dhyAna karavA lAyaka che. keI jAya ke dhyAna ke cagane mATe parama zAMta vAtAvaraNa IcchatA mumukSuoe jarUra lAbha levA jevuM che ahIM kArtikI pUrNimAnA meLAmAM te A pradezanAM zrAvaka zrAvikAonANA, mAlaNuM, uMdarA, sIverA, bAmaNavADA, nAMdIyA, leTANA ane dIyANAnI yAtrAnI pradakSiNA kare che. caudazanI sAMjhathI A pradakSiNA zarU thAya che ane pUrNimAe mAlaNa, uMdarA ane sIrAmAM prAcIna bhavya maMdiro che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nItAmA : 334 : [jaina tIrthAMnA apeAre-tA dIcANAjI pahoMcI jAya che. ahIM AvI, pUjA-sevA karI, svAmIvAtsalya jamI rAta rahI ekamanI stuvAre pUjA Adi karI, svAmIvAtsalya jamI ghera jAya che. ahIM cAra luTArutA bhaya rahe che. eTale vAsaNa paNu tAMbApIttaLanAM nahi pazu mATInA vadhu vaparAya che. yapi atyAre mahura jevuM nathI ja chatAM ca cAkIyAta jarUra rAkhavA. ahIMthI nIteADA cha mAIla dUra che. nItADA jatAM rastAthI cADha dUra e rtAga upara zrI zAMtinAthajInA prAcIna maMdiranu kha`cira che. tyAM thAMbhalA upara 1144 nA lekha che. temaja mULabhAre ane raMgama DapanA dvAra upara paNa prabhumUrtio che. ahIMthI eka mAila dUra kera che. kairathI e mAila dUra mAMDavADI ahIM nAnu madira che. caMdraprabhujInI mUrti che. 1973mAM dhanArInA zrIpUja mahedrasUrijIe pratiSThA karAvI che. maMdira nAnu paNa prAcIna che. 1973mAM cha khAra thayA tyAranI pratiSThA thayelI che. ahIM zrAvakanuM ghara nathI. ramArI, bhile, rAjaputenI vastI che. aIMthI traNu mAila dUra nItAM che nItADA ahIM bAvana jinAlayanu prAcIna ma'dvira che. mUlanAyakajI zrI ciMtAmaNI pArzvanAthajI che. mUlanAyakajInI mUrti prAcIna ane maneAhara che. atyAre khAvanajinAlayane badale 41 karIe che. mUlanAyakajInA parikaranI gAdI nIce lekha che / bheMr 110 x ahIM mUla gabhArAmAM traNa mUrtie che. mUla gabhArAnI bahAranI prathama cAkImAM cAra mUrti che. ane bAjumAM uparanA e gokhalAmAM e mUrti che ane be nIcenA gAkhavAmAM e mUrti che. AA ane mUrtio khUba ja prAcIna che. kairIemAM lekhA male che je A pramANe che. kairI naveMbara trIjAmAM zrI brahmazAMtiyakSanI mUrti upara nIce pramANe lekha che. " saMvat 1491 varSe vaizAkha zudi 2 gurudine jakSatrahmamUrti sthApitA zubhaM bhavatu" A sivAya khIMcha derImAM sa. 1229, 122nA lekhA che. 1713ne paNa lekha che. atyAre 41 derIomAMthI 19 DhIemAM mUrti eka che. bAkInI khAlo che. 1para3nI eka dhAtunI paMcatIrthI pazu che. sa. 1981mAM dhanArInA zrIpuja maruM drasUrijInA upadezathI chIMkhAra thayA che, AnA meATA lekha paNa che. ahIM zrAvakanAM ghara 40 che. dharmazALA, upAzraya che. DhIyANAjIthI nIteADAnA gAThA rastA te sArI che. nIteADhAthI cAra mAIla dUra svarUpagaja thAya che. ahIM suMdara dhAtu smRtinu gharamaMdira che. mahAvIra jaina gurUkula cAle che, dharmazALA che. svarUpazaMjathI pezvA, kAjarA thaI pIMDavADA javuM. banne gAmeAmAM zrAvazAnAM ghara ane mati che, temaja svarUpagajanI pAse cAra mAila dUra rAhIyA gAma che. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 335 : ajANI ahIM traNa maMdira che. ciMtAmaNI pArzvanAthajI, AdinAthajI ane mahAvIra prabhunuM. ciMtAmaNI pArzvanAthajInA meTAM maMdiramAM pAchaLanA bhAgamAM zatruMjaya, giranAra, Abu, pAvApurI, sametazikhara, aSTApadajI vagerenA suMdara paDe che ane zrI sidhdhacakrajInuM suMdara maMdira che. mUla maMdiranA garA bahAranA bArasAkha upara 1258 ane 1rara8 ne lekha che. zrAvakenA 120 ghara che. dharmazALA ane upAzraya vagere badhuM sAdhana sAruM che, zrAvake bahu bhAvika che. pIMDavADAthI AgaLa vadhavuM, prathama ajArInI yAtrA karI AvavI, pachI nANAbeDA thaI moTI paMcatIthImAM javuM pIMDavADAthI traNa mAIla dUra ajArI che. ahIM gAma bahAra bAvana jinAlayanuM prAcIna maMdira che. mULanAyaka zrI vIra prabhunI suMdara pratimA che. mUla gabhArAnI bahAra nANukIya gacachanA AcArya mahendrasUri ane zAntisUrinI pratimA che. mUrti ghaNI ja suMdara ane prAcIna che. pradakSiNAmAM pAchaLanA bhAgamAM sarasvatI devInI prAcIna suMdara mUrti che. maMdirathI zA-2 mAIla dUra eka pahADImAM sarasvatInI derI che. pratimAjI prAcIna ane suMdara che. kalikAlasarvajJa AcArya hemacaMdrasUrijI sarasvatInI sAdhanA karavA ahIM AvyA hatA ane devIe prasanna thaI varadAna ApyuM hatuM eTale lagabhaga bAramI zatAbdI pUrvathI A rathAna sarasavatI tIrtharUpe ane prAcIna jaina tIrtharUpe prasiddha che. ajArI pAse vasaMtapura zaheranAM khaMDiyera che. ajarIthI 4 mAila lagabhaga dUra che. tyAM prAcIna jinamadiranA khaDiye ane khaDita jinamUrtio che. ahIMnI ghaNI mUrtio pIMDavADA AvI che ane pIMDavADAnA madiramAM vidyamAna che. " vasaMtapurImAM deharAM charaNa kharAM, kAussage AdrakumAra bAMbhaNavADe sohata mana mohateAre, vIra caraNa AdhAra." (tIrthamAthA pU.97) pIMDavADAthI nANA cha kesa-gAu dUra thAya che. nANA sTezanathI nANA gAma eka mAIla dUra che. raste jagalane ane pahADI che lemiyA vinA javuM ThIka nathI. zrAvakenA ghara che, upAzraya che, dharmazAlA che. sAdhumahAtmAoe pIMDavADAthI cha mAIla dUra kasIverA thaIne tyAMthI cha mAIla nANu javuM sAruM che ane raste paNa sAre che. sIrA-pIMDavADAthI cha mAIla dUra pazcimottara dizAmAM A gAma AvyuM che. ahI eka suMdara vizAla jinamaMdira che. ahIM suMdara pASANanI 12 pratimAo che. ahInA lekhe uparathI 'mAluma paDe che ke 1198 mA ahI pratiSThA thaI che. eka bIjo lekha che emAM 1268 ne ullekha che. A eka pAtrAlekha che. sIverAthI pADI te mAlaNuM 4 mAIla dUra che. ahIM prAcIna suMdara maMdira che. aAthI cAmaDI, bhaMDAra thaI beDA javAya che, sIverAthI sIdhu nANu traNa gAu thAya che. raste sAre che. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . nANA - [na tIrthanA * * suprasiddha nANakIya gacchanI utpatti A nANA gAmathI ja thayela che. nANa kIya gacchanI utpatti lagabhaga hajArathI navaso varasa pahelAMnI che. bAramI zatAbdinA prAraMbha kAlanA te nANakIya gacchanA lekhe male che. nANakIya gacchanA AcAryanI pratiSThita mUtio-ajArI, pIMDavADA ane pATaNanA bheMsapata vADAnA gautamasvAmInA madiramAM mUla pratimAjI je che te paNa nANakIya gacchanA AcArya siddhasenasUrijInI pratiSThita che. ajAramAM te nANakIya gacchanA AcAryanI pratiSThita ghaNuM mUrtio che. ahIM eka maMdiranI AkhI piLa hatI. atyAre bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira che. A maMdiramAM vi. saM. 190ra ne lekha che. saMvata 1302 phAguNa zudi 7 zukre nANAsthAne zre0 kuladharamAryA vAriri suvaDuta saphavarRAha...vAha. (prA le. saM. bhA. 2) madira prAcIna paNa adhUruM che. maMdiranI bAMdhaNInI zarUAta vizAla maniranA rUpamAM thayelI hatI paraMtu pAchaLathI tyAMnA jaina osavAle ane brAhmaNene ApasamAM vikhavAda thavAthI esavAla gAma khAlI karI cAlyA gayA. sAthe tyAM eka gadheDAnA AkArane patthara banAvI temAM lakhyuM ke keI savAla A gAmamAM na Ave ke na rahe, pAchaLathI brAhmaNee jena mandirane kaje karI zivAlaya baMdhAvyuM. thoDA vakhata, pachI piravAla jaine ahIM AvyA. temaNe jodhapura sTeTamAM kAyadesara laData calAvI nyAya mAMgyo. Akhare maMdira jenene je thayu. madiranI jamIna, vAva vagere badhu pAchuM jenene maLyuM che; ane A saMbadhI vistRta lekha adyAvadhi madiranA bhAravaTIyA upara vidyamAna che. - A maMdiramAM mUlanAyaka zrI mahAvIra prabhunI badAmI raMganI rAA hAtha maTI suMdara pratimA che. enI palAMThImAM lekha che te A pramANe che. saMvat 1505 varSe mAghavadi 9 zanI zrInANakIyagacche 'shriimhaaviirvi.pra. cItividhi () * mUlanAyaka zrI mahAvIra prabhujInI pratimAjInI cAre tarapha suMdara parikara sahita teraNa banyuM che, jemAM kArIgarI suMdara che ane temAM lekha che je A pramANe che- saMvat 1506 mAghavadi 10 gurau gotravelaharA u0 jJAtIya sA. ratanabhAryA ratanade putra dUdA-vIrama-mahapA-devA-lUNA-devarAjAdi kuTumbayutena zrIvIraparikaraH kArApitaH pratiSThitaH zrIzAntisUribhiH / nANA eka vAra moTuM samRddhizALI ane prasidhdha zahera hatuM. beDA. nANA ane beDA be sAthe ja bolAya che. beThA nANAthI traNeka gAu dura che. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 337 : rAtA mahAvIra ahIMnI janatA bhAvika, dharmapremI che. ghaNe bhAga vyApArI hevAthI bahAra rahe che. suMdara bAvana jinAlayanu mandira che dharmazALA, upAzraya, lAyabrerI vagere che. semezvara, desurI thI 4 mAIla pUrvamAM A gAma AvyuM che. ahIM prAcIna jaina maMdira bahu ja suMdara che. mUlanAyaka zrI zAMtinAthajI che. gaDavADanI nAnI paMcatIrthamAM A tIrthanuM sthAna manAya che. nANA, beDA, rAtA mahAvIra, sevADI ane semezvara zAntinAtha A pAMca gAmanI nAnI pacatIthI kahevAya che. hamaNuM suMdara jIrNoddhAra thaye che dharmazALA che. rAtA mahAvIra Ara. ema. Ara relvenA eranapurA sTezanathI pUrva dizAmAM 14 mAIla dUra vikaTa pahADIonI vacce A tIrthasthAna AvyuM che. temaja pagaraste sevAkIthI vijApura javAya che. ahIM su ra jinama dira che dharmazALA-upAzraya che. vijApurathI rA mAIla dUra ja galamAM rAtA mahAvIranuM tIrtha AvyuM che. ahIM sudara prAcIna 24 jinAlayanuM bhavya maMdira che bhagavAna mahAvIradevanI suMdara lAla raMganI ro hAtha UMcI bhavya mUti mUlanAyakajI che. eTale zrI rAtA mahAvIra tarIke A tIrtha prasiddha che zIlavijayajI pitAnI prAcIna tIrthamAlAmAM lakhe che " ghora sevADI-ahIM base ghara jainenA che be meTI dharmazALAo che, upAzraya che ane bajAra vacce ja bAvana jinAlayanuM bhavya maMdira che. malanAyakajI mahAvIra prabhunI no hAthanI sudara darzanIya mUrti che. A maMdira bAramI sadI baneluM che temaja 1244nA mAgha zudi 1 ravivAre pratiSThita karelI saDakachIya zrI yazobhadrasurijInI para parAnA AcArya zrI guNaratnasUrijInI mUrti paNa birAjamAna che. A sivAyanA alInA maMdiramAM 117, 1198-1251, 1213nA prAcIna lekho che, jemAM derI banAvyAnA, dAnane lekho che tema keTalIka derIonI bhI te upara, thAMbhalA upara paNa lekhe dekhAya che kic ghasAI gayelA-jIrNa che vi. sa. 1572nA lekhamAM mahArAjAdhirAja avAjanA putra yuvarAja kaTakarAja zAMtidevanI pUjA mATe dara 8 imsa ApatA tene ullekha che. ane A dAna thAvasthaMkadivAkarI ApavAnI vipti che vi. saM. 1167nA eka lekhamAM madira mATe amuka khaDeromAMthI amuka dhana maLe teno paNa ullekha che gAma bahAra pazcima dizAmAM purANI vAvaDInI pAse zikharabadhdha navuM suMdara madira baneluM che jemA bhavanAyaka zrI vAsupUjA bhagavAna che. temaja madiranI pAsethI eka chatrImAM zrI gautamasvAmInI mUrti vagere . nAnI mAravADa ane meTI mAravADamAM gAmegAma bhavya maMdiro che. upAzraya che. zrAvanI vastI che. sAdhu mahAtmAonA vihAramAM dareka gAme Ave che. A badhI madira-sthAne tIrtha jevA ja hoya che paratu sthAnA bhAvathI keTalAno paricaya ApatA? 43 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtA mahAvIra : 38 [ jaina tIrthone ga ra #=>> lakhe che. A zrI jinatilakasUrijIe pitAnI tIrthamAlAmAM lakhyuM che ke-huthuDImAM zrI mahAvIdevanuM maMdira che. kavivara zrI lAvaNyasamaya paNa A vastunuM samaghana kare che. juo hatikuMDa ehavuM abhidhAna, sthApiN gacchapati pragaTa pradAna; mahAvIra kerAI prAsAdi, bAjaI bhuMgala bherI nAda." zrI jinatilakasUrijInuM haryuM ane kavi zrI lAvaNyasamayajInuM haritakuMDI eka ja sthAnanuM nAma che. jyAM bhagavAna mahAvIranuM bhavya maMdira che. vidagdharAjAnA guru zrI balabhadajInI AcArya padavI A mahAna nagarImAM thaI hatI ane tyAra pachI teo vasudevasUrijInA nAmathI prasiddhi pAmyA hatA. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] suvarNagiri vidadharAjAe banAveluM madira jIrNa thavAthI suMdara chodhdhAra karAvI 1053 nA mahA zudi 13 zrI rASabhadevajInI mUrtinI pratiSThA zrI zAtyAcAryajIe karI. atyAre A maMdiramAM zrI viraprabhunI mUrti birAjamAna che. A prAcIna bhavya maMdirane atyAre jIrNoddhAra cAle che. madirathI eka mAIla dUra hathuDI gAma che. tyAM thoDAM bhInAM jhuMpaDAM che. eka vAra A pradezamAM sekaDe maMdiranA ghaTa vAgatA tyAM Aje pahADo ane jaMgala ja che. A nAnI paMcatIthamAM svarUpagaja, nIDA, dIyANA, loTANA, nAdIyA, bAmaNa vADajI, pIMDavADA, ajArI, punaH pIMDavADA AvI nANA-beDA thaI moTI pacanIthInI yAtrA karavA javuM. emAM phAlanA sTezanathI varakANAjI, nADela, nADalAI, ghArAva, mUchALA mahAvIra, sAdaDI thaI rANakapura thaI punaH sArI AvavuM. tyAMthI vijApura pAse rAtA mahAvIra tIrthanI yAtrA karavI. uparanAM dareka sthAnoe prAcIna bhavya maMdiro che, je parama darzanIya che. A nAnI moTI ane paMcatIthanI yAtrA karavA jevI che, suvarNagiri mAravADamAM AvelA jodhapurathI dakSiNa tarapha lagabhaga 70 mAIla ane Ara. ema. relavenA eraNapurA sTezanathI pazcimamAM 38 mAIla dUra jAlera pAse ja suvarNagiri pahADa che. jAlera e suvarNagirinI talATImAM vasela kilebaMdha suMdara zahera che. jAheramAM kula 11 bhavya jinamadira che. temAMnA AdinAtha, zAntinAtha, neminAtha ane mahAvIrasvAmI A cAra madira tapAvAsamAM AvelAM che kharatarAvAsamAM pAzvanAthajInuM, khAnapurAvAsamAM munisuvratasvAmInuM, phelAvAsamAM zrIvAsupUjaya bhagavAnanu, kAMkarIvAsamAM pAzvanAthajInuM ane mAkaka pAsenI "lavapizAlamanu jIrAvalA pAzvanAthanu Ama kula nava madire zaheramAM che ane eka suraja polanI bahAra vabhadevajInuM ane zaherathI pazcima tarapha piNA mAIla upara geDIpArzvanAthajInuM Ama kula maLI jAleramAM 11 jinamaMdire che. jAleranuM asalI nAma jAvAlIpura che. jAlera kayAre vasyuM tene pUro ItihAsa nathI maLatuM paraMtu vikamanI dazamI zatAbdi pachI atre thaI gayela rAjavaMzane itihAsa maLI Ave che kharo. jAlera navamI sadI pahelAM unnata hatuM evA paNa ullekha maLe che. zAntyAcArgasipagAzatma ho jAdAmiyama / pazu sAro che ne 3v In A Akhe rilAlekha vistRta vivecana sahita prAcIna ane lekha mA - bIjAmAM zrI jinavijayajIe Apela che. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suyahugiri : 40 : [jana tIrthronA r A jAleranu prAcIna nAma tavAlIpura che evAM pramANe zilAlekhA maLe che. A jAlera pAse suvarNagiri-seAnAgaDha pahADa jyAM atyAre sudara traNa jinamadire che. dhruvalluMgiri upara vikramAdityanI ceAthI peDhIe thayelA nATruDa rAjAnA samayamAM zrImahAvIrasvAmInuM madira banyuM tuM. jenuM nAma * cakSavasaddhi " ketu ane temAM mUlanAyaka zrImahAvIra bhagavAnanI mUrti birAjamAna hanI. A madiranI prAcInatAnI sUcanA ApatI eka gAthA zrI merutu gAcArya peAtAno vicArazreNImAM Ape che. Ef navanavaha lakhaNa laDhavA se subarNagirisihare | nAiDa nivakAlINaM zruNi vIraM jakkhavasahI // " bhAvArtha--nazrANu lAkha rUpiyAnI saMpattivALA zeThIyAone paNa jyAM rahevAne sthAna nahetu maLatu ( arthAt gaDha upara adhA kroDapatie ja rahetA. ) evA suvaLuMgirinA zikhara upara nAyuDarAjAnA vakhatanA * cakSavasati ' nAmanA deharAmAM bhagavAna mahAvIranI stuti kare x A nAhuTha rAjA vikramanI khIjI zatAbdImAM vi. sa. 129 thI 135 nI vacamAM thayela che. athAt dhruvaLuMgiri uparanuM mahAvIra caitya 1800 varSa purANu che. tyArapachI 1221 mAM mahArAjA kumArapAle pArzvanAtha caitya yA kumAravihAra caitya adhavyuM. A kumAravihAra bAvana jinAlayatuM maMdira hatu ane tenI pAse ja aSTApanuM maMdira hatu. maheArAjA kumArapAle badhAvelA A kumAravihAranA saMskRta zilAlekha zaheranA tepakhAnAnA maDapanI gelerImAM maLI Avela che, je A pramANe che 13 caitrata 2222 zrIsa trAhipurIyAdharmAdisthApi pramudrodemasupriyaadhitgurvraadhiishvr paramAt caulukya mahArAjAdhirAja sISarretati zrI pArzvanAtha matprabhuvicamahine zrIkavara vihArAbhidhAne jainaye mavidhipravartanAya bRddaSTagacchIyavAdIndra zrIdevAcAryANaM pakSe AcamdrArka samati saMvata 1242.4 AgaLa lekha lAMeka hevAthI nathI ApyuM. parantu maThThArAja kumArapAle suvarNa giri upara pArzvanAtha caitya badhAvyu hatu tenA upara tA A lekhathI sArA prakAza paDe tema che.na A sivAya 1296 nA AmUnA luNIgavasahInA lekhamAM pazu AleramAMnA pArzvanAtha caityanA ullekha maLe che. vi. sa, 1368 mAM allAuTTIne jAvAlIpura upara caDhAi karI che ane teNe * upayukta zaiAkamAM pAAMtara maLe che ke " saddanivAliya " Ane artha evA cAya che ke thyA traNuMrgAira uparanu yakSavasati caitya nADa rAjAe karAvyuM hatuM. - A AkhA lekha jaina patranA gamyAMkamAM pR. 46 suvarNagiri lekhamAM pragaTa thayela che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 341 . suvaNagiri suvarNagirinAM ma za dhvasta karyAM che. suprasidhdha ASTranAM madiranI spardhA karatAM kAraNIvALAM jinama'diza thADA ja vakhatamAM ujjaDa thaI gayAM, daherIe ane kAraNIvALA ghumaTanA patthara suddhAM tyAMthI upaDI jatA bhagnAvazeSa jevAM tenAM zikharA prAcInatAnI sAkSI ApavAne mAkI rahI gayAM. punarudhdhAra-ghaNAM varSo sudhI suvarNagirinAM dhvasta madirAnA punaruddhAra na thayA. chevaTe jodhapuranA rahevAsI ane jAlera rAjyanA sarvAdhikArI maMtrI jayamalajI haNeAta eka bhAgyazAGI puruSa thayA. temaNe jAleAranA peAtAnA adhikAra daramyAna vi. sa. 1681, 1683 ane 1686 Ama traNa vAra ajanazalAkAe karAvI hajAra jinapratimAe pratiSThita karAvI, jemAM vi. saM. 1683nI pratiSThA tapAgacchIya AcAya zrI vijayadevasUri ane temanA anuyAyI sahajasAgarajInA ziSya jayasAgarajInA hAthe karAvI sekaDo varSathI ujjaDa thayelAM suvaNuMgirinAM jinamadirAmAM jinapratimAone sthApana karI hatI je adyAvadhi virAjamAna che pratiSThA utsavAmAM ane madirAnA udhdhAramAM zeTha jayamalajIe anagala dravya kharyuM hatuM. suvarNagiri atyAre sAvanagaDha jAlerane killA ane jAleranA gaDha Ama aneka nAmethI oLakhAya che. jAleravAsIe tene gaDha tarIke ane bahAragAmanA manuSya jAlAranA gaDha A nAmathI ene vizeSa oLakhe che. seAvanagaDha Aja paNu A pradezanA neAmAM tIrUpe prasiddha che bhAdaravA vada dazame ane mahA zuddhi paM varSamAM be vAra meLe bharAya che. gaDha upara 10-12 saskArI mANusA rahe che. upara janArane cIThThI jarUra lai javI paDe che nIce cIThThI male che. zaheranA neta taraphanA cheDAthI gaDha upara caDhavAnA raste zarU thAya che. cAra meTA daravAjA ane lagabhaga rRDha mAIla jeTale caDhAva caDhatAM gaDhanI aMdara javAya che. cethA daravAjAnI aMdara paga mUkatAM ja sipAi cIThThI mAMge che ceDe AgaLa jatA jamaNI tarapha gaganacummI zikharavALA bhagavAna paDAvIranA madiranA darzana thAya che ane zeka pagalAM AgaLa vadhIne DAbI tarapha jatAM cheka pAse ja mihaniSadyAnA AkAranuM aSTApadAvatAra Urphe ce mukhajInuM apUrva deharU jaDDAi Ave cAmukhathI pUrvamAM ane mahAvIra bhagavAnanA madirathI jarA izAna tam pArzvanAthajInu N prAcIna zaikSInu` sainya ApaNI najare caDhe che. AmAM mar3AvIrasvAmInuM mari sudara be mALanuM ane vizALa che. darzake ne tAraMgAnA maMdiranI yAdI Ape che. cAmukhajInu madira kAraNImAM suMdara che ane pArzvanAthajInu maMdira pragItatAnu bhagna karAve che. gaDhamAM jaina madirA uparAMta rAjamahela, keTalAMka sazkArI makAna, zivama tri, o dharma zALao, ke vAvaDIo, TAkAM, vIgmadevakI cukI, masIda vagere taiA lAyaka iM gaDha upara rAtavAse nathI rahevAtu-marakAranI manAi che eTale yAtrike zuMnapUjana karI pAchA AvI jAya che. caDhanAM deDha kalAka ane utaratAM adheA pAsa kakSakA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraTA tI [ jaina tIrthAMnA lAge tema che. upara chatrI ke kheDI (pagamAM cAMDhInu kaDu) laI javAno manAI che mATe caDhanAre e khadhu nIce ja mUkIne javAnuM che. zaheramAM jAleranA tApakhAnAnu nirIkSaNa karatAM pAcIna jaina mazinI kArIgarIneA apUrva namUne jaNAze jAlera ane suvarNagirinI yAtrA jarUra karavA ceAgya che, phATA tIrthaM . 342 : vRddhastatosbhRta kila devapUriH 18 zaracchate vikramanaH sapAde 125 / koraNTake yo vidhinA pratiSThA zahUko vyadhAd nAhamantri cetye // 24 // vikrama savata 125 mAM matrI nAjhuDe karAvela. maramAM zrI vIraprabhunI 18 mI pATe thayelA zrI vRdhdhadeva rijIe kerakanagaramAM pratiSThA karAvI A ja vastu zrI dharmasAgarajI pazu peAtAnI tapagacchapaTTAvakSImAM sUcave che. 46 xx sakSarazaH zrIvRdvavecakSuri; 1 x+++1 zrIcItta paMcanavatyadhiSTha595 (596) varSAtikrame nAhamaMtrinirmApitaprAsAde pratiSThAkRt / sattaramA paTTadhara vIra nirvANu saMvata 55 mA sattaramA paTTadhara zrI tRhRdeva sUrijIe kAraTamAM nAhaDa maMtrokRta madiramAM pratiSThA karAvI A ane ullekhAnA AdhAre ATalu te nirvivAda sidhdha thAya che ke lagabhaga 1900 varSa pahelAM ahIM madira banyu hatu ane zrI nRdevasUrijIe enI pratiSThA karAvI hatI uSakezagacchanI paTTAvalImAM Atho vadhAre prAcIna A tIrthaM hAvAne-tItha sthapAyAnA ullekha maLe che. zrI vIra nirvANa pachI 70 vakhata pArzvanAthasatAnIya zrI ratnaprabhasUrijIe ezIyA nagarImAM ane A kAraTaka nagaramAM eka ja muhUne ane eka samaye pratiSThA karAvI hatI * A vRdghardasRi mATe prabhAvaka caritramA ullekha che ke saptati dezamA kATaka nagara che. vaLI tyA zAsananI dRDha maryaMta tAvanAru evu zrI mahAvIra catya hatuM ? je sarjananA Azrayapa hAvAthI kailAsa parvata samAna gebhatuM hatu. tyA vidvAneAnA mugaTa samAna ane lokonA aMdhakAra(ajJA)ne dUra karanAra evA zra' devacaMdra nAme upAdhyAya hatA. zrI sa-devari vArANusIthI mikSetre javAnI IcchAthI bahu zrutanA parivAra sahita tyA padhAryAM. pachI keTalAka divasa tyAM rahetA devacaMdra upAdhyAyane pratibhedha pamADIne temaNe caitya vyavahAra makAvyA eTale te pAramArthika bA prakAranuM tapa tapavA lAgyA. A AcAryamahArAje temane mUripada para sthApana karyA ane teo zrI devakuri evA nAmathI prakhyAta thayA, ke jemanu adyApi vRdhdhA pAsethI vRdghadevasUri evu vikhyAta nam sabhaLavAmA Ave che. emanI pATe pradyotanasUrijI thayA ane emanA paTTadhara mahApratApI zrI mAnadevasUrijI ladhuzAntinA kartA thayA Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ItihAsa ] 343 : keTA tIrtha , ke raTAjInAM prAcIna nAma zilAlekhanA AdhAre A pramANe che-kagyApura, kanakApura, kelapura, keraMTanagara, keraTapura, keraMTI. A nagaranI 14 kakAranI vastuo prasiddha gaNAtI hatI kaNuyApura, kanakadhara rAjA, kanakAvatI rANI, kanayAkuvara, kanakezvara mUtA, kAlakA mAtA, kAvI vAva, kedAranAtha, kaThuA talAva, kalara vAva, kedAriyA bAmaNa, kanakAvatI vezyA, kezarIyAnAtha, kRNamadira atyAre 14 mAMthI A sAta che-kAlikA mAtA, kAMbI vAva, kedAranAtha, kakubA talAva, kalara vAva, kRSNamadira ane zrI kesarIyAnAtha. ahIM eka daMtakathA pracalita che ke-keraTAjImAM jyAre Anada ekalAnuM rAjya hatuM ane temanA mahAmAtya nahuDamaMtrI hatA temaNe nIcenAM pAMca sthAne mahAvIra prabhunI sevAmAM-madirane arpaNa karyA hatAM. kAlikA devala, khetalA devala, mahAdeva devala, kedAranAthanuM maMdira ane kAMbI vAva atyAre eka kAMbI vAva prabhusevAnA hakkamAM che eka samaya e hane ke A nagara bahu ja jAherajalAlI ane AbAdI bhegavatu hatu lagabhaga vi saM. 15 mAM zrI vRddhadevasUrijIe trIsa hajAra ane pAMcase jainetara kuTuone pratibodha ApI jenadhama banAvyA hatA. nAhaDa matrIne paNa temaNe ahIM ja pratibadha ApI jainadhamAM banAvela ha temaja cAmuMDAdevIne paNa sUrijIe ahisAnAM amI pAyAM hatA. A koraTa nagaramAthI koraTaka gaccha nIkaLe che jemAM aneka prabhAvika AcAryo thayA che. A gacchanA sthApaka pArzvanAthasaMtAnIya zrI ratnaprabhasUrijInA laghu gurumadhu zrI kanakaprabhAcAryajI hatA. tyAra pachI vi. sa. 1525 lagabhagamAM keraTa tapA nAmanI eka zAkhA paNa A gacchamAMthI nIkaLI che sattaramI sadI sudhI A zAkhA vidyamAna hatI. kereTanagara atyAre te nAnuM gAmaDu che. 60-65 jenA ghara che. upAzraya che, dharmazALA che ane cAra zikharabaddha sudara jinamadire che. madirone paricaya A pramANe che - 1. cAra maMdiromAM sauthI pracIna ane bhavya maMdira zrI mahAvIra prabhunuM che te gAmathI 01 gAu dUra cheApaNe e gaLa joI gayA tema A madiranI mUlasthApanA zrI vIra nirvANa pachI 70 varSe zrI ratnaprabhasUrijInA hAthe thaI che. tyAra pachI aneka jIrNoddhAra thayA che, paranta vi sa 1728 mAM tapAgacchIya dAdA zrI hIravijayasUrIzvarajInI para paganA samudAyanA paTTadhara zo vijayamasUrijInA AnAthI jayavijayajI gaNijIe mUlapratimA khaDi varAthI dvAra karAvI navana sadara zrI mahAvIra prabhunI mUrti sthApI, jene lekha pramANe che- "saMvata 1728 varSe zrAvaNa sudi 1 dine bhaTTAraka zrIvinayamamarIzvararAjye zrIkorarAnagare paMDita zrI 5 zrI zrI jayavijayagaNinA upavadhI mu. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTA tIrtha 344 : [ jaina tIrthone jetA pugasiMgabhAryA, mu. mahArAyamiMga mA. saM. bIkA sAMvaradAsa kI. udharaNA. . ne, mA. jAma, tA. rAdhA, mA. raNamAM, sA. chAMgA, sA. nArAyaNa, sA. kacarA pramukha samasta saMga melA hUine zrImahAvIra pacAsaNa bahasAryA che. likhita gaNi maNivijaya. kesaravinayena / boharA mahabada suna lAdhA, padamA lakhataM samasta saMgha naI mAMgalikaM bhavati, zubhaM bhavatu // " paraMtu atyAre A prAcIna mUrti mUlanAyakajI nathI. enA badale ahIMnA saMghe pAchaLathI je navI mUrti birAjamAna karI te mUlanAyaka tarIke atyAre vidyamAna che. 2. A sivAya teramI sadInuM baneluM eka maMdira che. upadezataraMgiNImAM keraTanA madira mATe A pramANe eka ullekha maLe che. " ekadA koTapure zrIvRddhadevamUro vinamAtsaM 1252 varSe cAturmAsI sthitAH natra maMtrInAhaDI laghu bhrAnA mA. listayoH pU. kuTubhvAnAJca pratibodha maMtriNA dRDhavameraMgaga 72 janavihArAH nADayamahInamukhAH kAritAH karaMTakAdipu, pratiSThitA zrIdevamarimiH saM. 1252 varSe maMtriNA yAvajjIvaM jinapUjAdhabhigraho gRhItaH bhojanasya prAk | " upadezataraMgikAre 1252 mA vRdhyadevasUri ane matro nAhaDanI je ghaTanA rajU karI che te ane vi. sa. 125 nA zrI vRdhdhadevasUri ane maMtrI nAhaDa judA ja samajavAnA che 1rapara mA thayelA nAhaDa matrI ane temanA laghu badhu sAlige karAvela madira, A AdinAthajInuM maMdira hoya tema saMbhave che. A mUti paNa khaDita thavAthI saM. 1903 mAM navI mUrti sthApelI che te atyAre mUlanAyaka che. lekha A pramANe che. " saMvata 1903 zAke 1738 pravartamAne mAghazuklapaJcamyAM bhRgo koraTA mahAjana mamasta zreyo'yaM zrIRSabhajinavitraM kA. devasUragacche zrIzAntisAgaramUrimiH pra. sAgaragacche" mUlanAyakanI banne bAju moTI moTI AdinAthajI tathA zAMtinAthajInI mRtio che. bahAranA ragama DapamAM paNa mUtio che. 3. me madira gAmamAM che. A maMdira kayAre banyuM tene ullekha nathI malate chatAM prAcIna to che ja emAM ne saMdeha ja nathI eka nava cAkInA khaMbhA upara " A jAtrA" vaMcAya che. mahAvIra maMdiramAM paNa AvA akSaro vacAya che. AthI ema lAge che ke matrI nAhaDanA kuTumbIe A maMdira banAvyu hoya Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 345 H kAraTA tItha A madiranA jIIAra sattaramI sadImAM kAraTAnivAsI nAgAtarA gAtrIya jaine karAvela che. avAranavAra jIgeAdhdhAra thatA ja rahyA che. ahIMnI nava cAkInA thAMbhalA upara saMvat vinAnA lekhe! vacAya che paNa saraivata na dekhAvAthI ahIM nathI ApyA. ahIM mUlanAyakajI pahelAM zrI zAntinAthajI hatA. atyAre zrI pArzvanAthajI mUlanAyaka che. anne bAju zrI zAntinAthajI birAjamAna che. bAhya madrupamAM paNa bIjI navIna mRtiyA che. 4. A madira gAmanA pUrvanA kinArA tarapha Avelu che. ahIMnA mUlanAyaka zrI RSabhadevajI che. ane mAjI zrI saMbhavanAtha ane zAntinAthajInAM kAryA sagastha suMdara baLa che. A biMba 1143 mAM gRha gacchIya zrI vijayasiMhasUrijInA hAthe pratiSThita karAyelAM che. A traNe mUrtiye mahAvIra prabhunA madiranA chaNa khAra samaye mandiranA kATa sudharAvatAM eka mATInA DherA nIcethI 1911 mAM nIkaLyAM che ane bAdamAM 1959 mAM ahIM sthApana karela che. ahIM A sivAya nAnI meTI bIjI 50 mUrtie AjubAjImAMthI nIkaLI che te sthApela che. madira suMdara, vizAla ane bhaSya che, nagarathI bahAra mA~dirAnAM kha'DiyerA, thAMbhalA, TIlA ghaNAya che. jesalameranA killAnA zrI zAntinAthajInA maMdiranI eka prazasti ke je 1583 mAM devatilaka upAdhyAye lakhI che temAM sUcanA che ke~ ukezavaMze zrIzaMkhavAla gotre saM0 AMbA putra saM0 keAcara huyA jius kAraMTas nagari ane saMkhavAlI gAmaI uttaMga teAraNa jenaprAsAda karAvyA. AgaLa temAM varNana Ave che ke keraTAmAM eTalu' dAna Apyu che ke jethI 'karNa' dAnInI upamA lIdhI. AvA dAnavIrA ahIM thayA che. keAraTAjI prAcIna tIrtha che. e mATenA gheADAM vadhu pramANeA paNa Apu chu, dhArA nagarInA suprasidhdha paramAM tapAsaka mahAkavi dhanapAla ke jemaNe satyapurIya mahAvIra utsAhuM apabhraMza prAkRta bhASAmA banAvela che temaNe khInna tIthe sabhAratAM vATane paNa saMbhAryuM che. A stavana 1081 lagabhaga banyuM che. kavi meDa(megha) 1499 mAM racelI peAtAnI tIrthamALAmAM #rea' akhe che. 5. zIlavijayajI peAtAnI tIrthamALAmAM lIaAda mAru' lakhe ke mI jJAnavimalasUrijI peAtAnI tIrthaMmAlAmAM Tar sauyAtanAmo thIra' lakhe che. 44 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kesTA tIrtha : 346 : [jena tIrthone chele vIsamI sadInA mahAna vidvAna AcArya zrI vijayAnaMdasUrIzvarajI paNa pitAnA jaina tattvadarzamAM lakhe che-- "eranapurA kI chAvanI se 3 kAza ke lagabhaga kAraMTa nAmA nagara ujaDa par3A hai jisa jagA kAraTA nAme Aja ke kAla meM gAma vasatA hai / yahAM bhI zrI mahAvIrajI pratimA maMdira kI zrIratnaprabhasarijI kI pratiSThA karI haha aba vidyamAna kAlameM somamandira khaDA hai." kalpamalikAnI TIkAmAM ane ratnaprabhasUri pUjAmAM paNa A tIrthanI zrI ratnaprabhasUrijIe karela pratiSThAne ullekha che. keraMTa gacchanA AcAryonI pratiSThAnI mRtio 1408 AbUnA vimalavasahImAM che, je paNa keraTanI prAcInatA ja sUcave che. ahIM ajena devasthAne paNa prAcIna che. keraTAchamAM kAtika zudi pUrNimA tathA citrI pUrNimAnA be moTA meLA bharAya che, jemAM hajAro yAtrike Ave che. AgaLa jaNAvyA mujaba jamInamAMthI je mUrtio nIkaLI che temAM dhAtu mUtie 40 che. 1201 thI te 1547 sudhInA lekhe che ane tenA pratikApaka AcAryomAM devasUrijI, zAMtisUrijI, jamgasUri vagere pratiSThita prasidhdha AcAryo nAM nAme che. tIrthasthAna zAMtinuM dhAma ane yAtrA karavAlAyaka che. keraTAjI erapurA chAvaNa roDathI traNa gAu dUra zivagaMja che. zivagaMjamAM sAta suMdara madira, 4 dharmazALA, be upAzraya, Adarza jaina vAMcanAlaya ane 600 ghara zrAvanAM che. zivagaMjathI keraTAjI traNa gAu thAya che. jAkeDAjI-AvI ja rIte zivagaMjathI aDhI gAu dUra jAkeDAjI tIrtha che. A tIrthasthAnamAM atyAre mUlanAyaka zrI zAntinAthajI che paranta parikaramAjolekha che temAM te zrI pArzvanAthajInI mUrtinuM parikara che ema lakhyuM che. "vi sa. 150 mAM zrI yakSapurIca nagaramAM, tapAgacchIya ko semasuMdarasUrijI ziSya zrI jayacaMdra sUrijIe mULanAyaka zrI pArzvanAthajInI matinA parikaranI pratiSThA karAvI." jAkoDAjI jatAM sumerapura ane uMdarInAM paNa darzana karavA yogya che. temaja zivagaMjathI DhA gAu cUkI gAma che tyAMthI eka gAu dUra rAhabara tIrtha che. zrI vIra prabhunuM prAcIna bhavya maMdira che. AvI rIte zivagajanI najIkamAM keraTAjI, jAtAjI ane rAhabara traNa tItha che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 347 : nAkADAjI A tIrthaM sthAna mAravADa dezanA mAlAnI paragaNAnA khAleAtarA relve sTezanathI 3 gAu dUra che. Anu prAcIna nAma vIramapuranagara athavA mevAnagara hatu. A gAmanI cAre tarapha nAnI nAnI TekarIo AvelI che. kahevAya che ke eka vAra kAI rAjAnA vImasena ane nAkArasena nAmanA be putrA peAtAnI rAjadhAnImAMthI nIkaLyA ane pachI temaNe peAtAnA ja nAma uparathI vIramapura ane nakkoranagara vasAvyuM. AgaLa upara ane bhAioe jaina dharma svIkArI peAtAnA nagarAmAM bAvana jinAlayanAM be bhavya madirA badhAvyAM. ekamAM zrI caMdraprabha bhagavAna ane khIjAmAM zrI supArzvanAthajInI pratimAnI zrI sthUlibhadrasvAmInA hAthe pratiSThA karAvI. A nakkoranagara e ja vamAnanu nAkADA ane vIramapura nAkADAthI 20 mAila dUra gAmaDuM' che, jyAM ekalAM khaDeza atyAre vidyamAna che. nAkADAcha jyAre nAkADA tInA kArakhAnAnI eka yAdImAM judI nAMdha maLe che. temAM lakhyuM che ke tr vikrama sauMvata 909 mAM vIramapuramAM 2700 jaineAnAM ghara hatAM. A vakhate vIramapuranA zrAvaka tAtegotrIya zA harakhacaMdrajIe ahIMnA madiranA jIrNAMzvAra karAvI zrI mahAvIra prabhujInI pratimA mUlanAyaka tarIke sthApyAM, ane prathamanA mUlanAyaka zrI caMdraprabhajinane bheAMyarAmAM bhaDArI dIdhAM. saMvata 1223 mAM mahuAvIra prabhunI mUrti kha'Dita thavAthI pharIthI jIrNodhdhAra karAvI bIjI vAra paNa zrI mahAvIra prabhunI mUti mUlanAyaka tarIke sthApyAM. vaLI vi. sa` 1280 mAM AlamazAhe A nagara upara haTTo karyAM, nagara lUTayuM. ane maMdire paNa tADayAM. tyAMthI e khAdazAha nAkeArA paNa paheAMcyA. tyAMnA rainAne khabara paDavAthI pahelethI ja sAvadha khanI nAkArA jinAlayanI zrI pArzvanAtha Adi 120 mUrtie nAkArAthI be gAu dUra kAlidrakumAM jaine mUrtie satADI dIdhI. bAdazAhe nagara teyu, lUTayuM" ane maMdirane khAlI joI teADAvI dIdhu. khasa nAkeArA nagaranI durdazA zarU thaI. leAkeA gAma cheDIne cAlyA gayA. pAchaLathI vIramasenakArita vIramapuranu madira jIzI thaI gayu hatu tene chaTAra karAvI, maMdira pharIthI taiyAra karyuM. parantu mUrtie nhAtI maLatI. AmAM eka vAra nAkArAnA eka jainane svapnuM` AvyuM ke " kAlIdrahamAM 120 pratimAo che ene dvAra kADhavAnu vIramapuranA saMghane sUcaveA. pelA zrAvake vIramapuranA jaitAne khabara ApyA.e sthAne khAvAmA AvyuM ane tyAMthI 120 pratimAe bar3Ara kADhI pachI sa the utsavapUrvaka 1429 mAM maMdiramAM padharAvI, emAM mUlanAyakajI zrI pArzvanAthajI sthAppA ane bIcha mUrtio paNa yathAsthAne padharAvI, basa tyArathI A nagaranu nAma nAkeArA prasidhdha thayuM je atyAre nAkeArA--nAmeADA tarIke prasidhdha che, " '' 19 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA hAjI : 348 ? [ jaina tIrthanA vartamAnamAM nAkoDAjImAM suMdara kArIgarIvALA vizAla bhavya ane unnata traNuM jinamaMdiramAMthI zrI nADa pArzvanAthajInuM maMdira moTuM, bhavya ane suMdara kalAnA namUnArUpa che. cUlanAyaka zrI pAzvanAthanI pratimA lagabhaga be phuTanI che ane banne bAjunI be pratimAo paNa deha paNa be puTanI che. pratimAo suMdara, darzanIya ane prAcIna che, saMprati rAjAnA samayanI A kRtio kahevAya. che. A pratimAo, upara kahevAyuM tema, ahIMthI daza keza dUra rahevAnA keDA gAmanA kedI(nAgaDuMda)thI lAvIne ahIM pratiSThita karavAmAM Avela che. A pApahara mane hara mUtionAM darzana karIne kavivara zrI samayajhuMdarajIe bhaktivaza gAyuM che ke - jAgatA tIrtha pArzvapaTha, jahAMmAM trive jAva ; sujhane navadukhathI cheDonita nAma japa zrInAkeDe. madiranA dakSiNa bhAgara tarapha e meTAM cara che, jemAM vikramanI bAramI saDhIthI te sattaramI sadI sudhInI mUrtio che. eka kAussagIyA upara vi. 4. 1303 ne lekha che. A tIrtha zvetAMbara mUrtipUjaka palTIvala saMghanuM ane tAMbarIya pagivAla rAcchanA AcAnA upadezathI banyuM hoya ema arDanA zilAlekhe uparathI jaNAya che. A tIrthanAM darzana karI nirvivAda eTaluM ne siddha thAya ja che ke paTTIvale vetAMbara jene hutA A tIrthamAM lekhe te ghaNA che, paraMtu taMtra zunA bhayathI mAtra be ja te ApuM chuM "svasti zrIjagrAmagantAmyudayazca saMvata 1678 varSe zAMka 1544 prattemAnaM hitIya ApADhasudi 2, dina ravivAra rAula zrIjugamAlaji vijayagaye zrIparakIyagaccha maTTArakazrI yazAdevaprinivijayamAne zrImahAvIravatye zrIsaMghena catuSkikA kAritA zrInAkoDApAcanAyaprasAdAna, zumaM mavatu upAdhyAyazrI kalazekharazipya paM. sumatizekharaNa likhita zrIchAtrahaka devokharani saMvana kAgapitA sUtradhAra phujalagrAujhAMjhA ghaTitA utratakavarI" 1. keTalAka ema kahe che ke nAnI pAsenI nadInA kinAre eka makAna ha. te makAna paDI javAthI temAMthI stra niM praDha thaI hatI. 2. eka sAyarAmAM cAra mUrti che bIjA carAmAM zrata vartao che. kArIyA bahu ja ThaMdara ane darzanIya che. dharmarAna mAsikamAM rAmanAM hajI le AvI gayA che tene nalaranA lekhasaMgrahamAM, jinavijyavrapAna zilAlekha saMgraha mga bIjAmAM ane paTTAvALA vageremAM AvI gayA che. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 349 : nAkoDAjI bIjo lekha 44 saMvat 1682 varSe ApADhazudi 6 somavAre rAula zrI jugamAlajirAjye zrIpalliyagacche zrIsaMghena zrIpArzvanAthacetye naMdImaMDapakArApitA upAghyAyazrI siMhale khitaM sUtradhAra medhA, sutra tArA kArIgara karamA zubhaM bhavatu zrIsaMghasya zriye'stu " A madirane daravAjo 1621mAM nyAnA lekha che. 2. A sivAya khInnu madira zrI RSabhadevajInuM che. A maMdira lakSmIbAIe aMdhAveluM hAvAthI lakSmI( lachI )khAinuM ma dvira kahevAya che. mUlanAyaka zrI RSabhadevajInI pratimAjI lagabhaga traNa puTa UMcI bhavyamUrti che. banne bAju lagabhaga e puTanI badAmI raMganI suMdara pratimAe che. A madiramAM lagabhaga 35 mati che, mA~diranI DAkhI mAjI sudara majabUta bhAMyaruM che. mUlamadira sivAyanA bAkInA hissA vIramapuranA saMghe pAchaLathI banAvela che, jenA zilAlekha A pramANe'che, saMvat 1667 varSe zAke 1533 vartamAne dvitIya ASADha zudi 6 dine zukravAre uttarAphAlgunI nakSatre rAulazrI vijayasiMhajivijayarAjye zrIvimalanAthaprAsAde tapAgacche bhaTTAraka zrI pU. zrI vijayasenamUrivijayarAjye AcAryazrIvijayadevamUrivijayarAjye zrIviramapuravAsisakala zrImaMghakArApitA zubhaM bhavatu sutradhArakasanA pacAiNakena kRtA, munisAjidAsena likhitaM zreyo'stu " 1 A madira mATe e prakAranI kivadantI cAle che. " lakSmI nAmanI eka garIba vidhavA ke je vIramanA vAsI mAlAzAha sa`lecAnI bahena thatI hatI. eka vAra peAtAnI bhAbhI sAthe pANI bharavA gaI, tyAM lakSmIe jaldI jaldI pANI bharavA mAMDayu. bhAbhIe TAMNA mAratAM kahyuM ke ATalI zI utAvaLa ? tamAre te kaMi maMdira banAvAnI utAvaLa che ke ATalI jAdI karI hA. lakSmIbAIthI A upAlabha sadguna na thayA. dhera AvI cevidyArA aTTama karIne devanI ArAdhanA karI, devatA prasanna thayA ane devanI kRpA%0 uttama zIlAvaTAne khelAnI suMdara maMdira nANyuM. ane tapAztrIya AcAya thI hevimala sUrijInA hAthe' pratiSThA karAvI che. khIjI kiMvadantI pramANe lakSmIAda lAkha rUpInI mAlIka hatI pattu ne putra na hatA. zrI hemavima sUrijInA upadezathI enI lakSmI satkAryamAM kharcavAnI jenI bhAvanA thai. gaganacumbI sura kalAmaya 15 nimadira nadhA" ane visa, 1568nA vA 6 nA tapAgacchIya AcAya va thI duvimalTinA vAdya thI amadevajInI su pratimAnI pratikA vIte mULanA sthApnA atava Ja 159mAM kare che ? zAkAnA 1500 13 nA, Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkoDAjI (jena tIrthone bahAranI cekInI pATa upara eka lekha che, je A pramANe che-- __ "saMvat 1572 varSe ASADha sudi 15 dine rAulazrI vIramavijayarAjye vimalanAthaprAsAde zrItapAgacche vimalacaMdragaNiupadezena zrIhemavimalarivijayarAjye zrIvIramagirIsaMghena navacatuSkikA kArApitA / sUtradhAradhArasIputra rAvata. kena kRtaM zrIrastu zubhaM // saMvat 1568 varSe ASADha sudi 5 dine gurupuSyanakSace rAula zrIupakarNavijayarAjye zrIvimalanAthaprAsAde zrItapAgacche bhaTTArikaprabhuzrIhemavimalapariziSya cAritragaNinAmupadezena zrIvIramapuravAsi sakala zrIsaMdhena kArApitA raMgamaMDapaH sUtradhAradolAkena kRtaM zubhaM bhavatu zrIrastu." A sivAya 1633 ane 186panA paNa lekho che. laMbANanA bhayathI nathI AkhyA. A maMdira sudara kaLAmaya ane darzanIya che. 3 trIjuM maMdira zrI zAntinAthajInuM che. uparanAM bane maMdiro karatAM UMcA bhAgamAM banyuM hevAthI A maMdiranI UMcAI ane karatAM vadhu che temaja A maMdira pahoLuM paNa sArU che. mUlanAyakanI jamaNI bAjumAM AvyuM che. ane dUra dUrathI A maMdiranAM darzana thAya che. A maMdira zeTha mAlAzAhe baMdhAvyuM che. A madiranI sthApanA mATe judI judI traNa kivadattIo cAle che paraMtu traNene mULavani eka je che - 1. mAlAzAha eka vAra nAkeDA pArzvanAthajInAM darzana karavA gayA. tyAM darzana karI eka zrAvakane kahyuM ke A maMdira UMcANamAM badhAvyuM hoya te sAruM. pAsenA zrAvake kahyuM ke tyAre tame ja badhAne? A sAMbhaLI mAlAzAha ghera gayA. - 2. bIjI bAju evuM bane che ke emanAM strI darzana karavA gayAM che. AgaLa beThelI strIone temaNe kahyuM lagAra pAchAM bese, amAre jaladI cityavadana karavuM che. strIoe kahyuM utAvaLa hoya te tame ja madira judu ba dhAvI lyo ane emAM sauthI AgaLa besI tame ja pahela caityavaMdana karajo. A sAMbhaLI mAlAzAhanA patnI ghera AvyAM. patipanIe A vastunI ApasamAM vAtacita karI, pachI AhArapANa tyAga karI devI cakezvarInI ArAdhanA karI rAtre devIe pragaTa thaIne kahyuM tame ciMtA na karazo. tamArA pANInA TAMkA upara tamane je maLe te hevAramAM hai, basa badhuM kAma pAra paDI jaze, havAramAM TAMkA upara joyuM te aMdara pArasamaNi caLakate hate. mAlAzAhe sonuM banAvI A suMdara maMdira baMdhAvyuM. 3, mAlAzAhanAM mAtAjI darzana karavA gayAM tyAM emaNe vAtacitamAM maMdaranI truTIo batAvI pAse rahelI strIe kahyuM. mAjI tame Sa rAhata maMdira aMdhA, bIjAnA doSa ApaNe na joIe. mAtAe ghera jaI putrane A vAta Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 3pa1 : kAparaDAjI tIrtha kahI. mAtAnuM dukha- maheNuM TALavA mAlAzAhe doSa rahita AvuM UMcuM bhavya maMdira baMdhAvyuM ane utsavapUrvaka pratiSThA karI ghaNuM dAna ApyuM. mAlAzAhe madiramAM birAjamAna karelA mUlanAyaka zrI zAMtinAthajI hatA paraMtu kALavazAta e mUrti khaMDita thaI hoya ke keI humalA samaye chupAvI dIdhI hoya te game te banyuM hoya enI koIne khabara nathI, paraMtu mUlamUtinA abhAve vIsamI sadImAM-saM. 1910 zAMti bhagavAnanI navI pratimAnI pratiSThA karAvIne sthApela che. mUlanAyakajI upara saM. 1910 ne lekha che. A sivAya zrI jinabhadrasUrijInI mUrti upara nIce pramANe lekha che- " saMvata 1518 vape jyeSThazudi 4 dine upakezavaMze kAkuzalAkena saparikareNa zreyArtha zrIjinabhadrasUrIzvarANAM mUrtiH kAritA pratiSThitA kharata. ragacche zrIjinacaMdrasaribhiH / Ave ja eka lekha 1614 ne che lekha lAMbe che. paNa zarUAtane gadya vibhAga ApuM chuM- " saMvata 1614 varSe pIramapure zrIzAntinAtha caitye mArgazIpamAse prthmditI ghahine zrIhatara che bIni-caMdrarivinarAje AgaLa padyabaddha lekha che laMbANanA bhayathI nathI Ape. basa, trIjuM zrI zAntinAthajInuM maMdira che. emAM ra7 jinapratimAo ane 8 caraNapAdukAo che. A nagara, A tIrthasthAna sattaramI sadI sudhI bahu ja saubhAgyazAvI hatuM paraMtu tyArapachI dhIme dhIme paDanInA mukhamAM paDayuM je Akhare barabAda thayuM. atyAre te gAmaDuM che. suMdara dharmazALA vagere che. tIrtha ekAntamAM suMdara AtmathAnane yogya che. kAparaDAjI tIrthabhU che svayaM pArzvanAthajI bhAratavarSamAM rajaputAnA prAMta bahu ja prasiddha che. jemAM rAjaputAnA vIrapraznavirabhUmi tarIke vikhyAta che temaja enI dharmabhAvanA ane prAcIna tIrthabhUmio mATe paNa A pradeza prasiddha che. rAjapUtAnAmAM pAMca bhAga prasiddha che, mAravADa, jhAlAvADa, mevADa, meravADA, ... ... ... che 1. zilAlekha no che eTale khAkha nathI A paranuM tene sAra A pramANe che saMvata 1910 mahA sudi 5 ne guDyAre jodhapuganivAsI vALa mutA abhayacaMdanA pAe pratiSThA karAvI che. pratihApaTa kharataragAkIya bAgAyathI jinaprabhasariDa che. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAparaDAjI tIrtha : 3pa0 : [ jene tIrthone mAravADamAM jodhapura, bikAnera, jesalamera, nAgora, cIrahI, mehatA, kizanagaDha, mAlapurA Adi me TAM zahere che temaja A zahero pAse jana tIrthabhUmie jevAM prAcIna sthAne paNa che bikAneramAM bhADAsara, jesarameramA leva, nAgoramAM citAmaNI pArzvanAtha, sIlhImA eka ja lAInamAM 14maMdira, sIDInI AjubAju nANA, beDA, nAMrIyA, bAmaNuvADA Adi jana tIrtho che. A sthAne e nagarathI prAcIna che. aitihAsika ghaTanAothI samajAya che ke 1541 mAM che. zu. 3 zanivAra rahaNI nakSatramAM bIkAjIe bIkAnera vasAvyu, 1212 nA zrA zu 1 ( ASADha za1) e rAvala jesAjIe jesalamera vasAvyuM, 115 mAM jeTha zu 11 rAu jodhAjIe jodhapura vasAvyuM. 1330 mAM jAhera vahyuM, 1619 mAM mAlapurA ane 1669 mAM kizanagaDha vasyu jedhapura te varyuM 1515 mAM kintu A TeTamAM AvelAM osiyA, phaledhI vagere te jodhapura pahelAMnAM sthapAyelA che. jenasAhityamAM ullekha maLe che ke AjathI rika73 varSa pahelAM zrI ratnaprabhasUrijIe esIyAnagarImAM esavAla vaMzanI sthApanA karI zrI mahAvIra prabhunuM madira sthApyuM, temaNe pratiSThA karI -je maMdira adyAvadhi vidyamAna che. A nagara jodhapurathI cAlIsa mAIla dura che ledhI pArzvanAtha tIrthanI sthApanA thI vAdidevasUrijIe 1181 mAM karI chesurijInA hAthathI pratiSThA thaI che, sAMDerAvamAM eka prAcIna jaina maMdira che jenI thApanA vikramAdityanA pitA gAMdharvasenanA hAthe thaI che, je maMdirane jIrNoddhAra 1010 mAM saDeragIya zrI IzvarasUrijI ziSya zrI yAbhadrasUrijIe karI che. e sUrijI ja AMbilanI tapasyA karatA ane AhAramAM mAtra ATha kavala ja AhAra letA hatA AvA tapasvI sUripurAnA hAthe A maMdiranI pratiSThA thaI che. zrI yazebhadrasUrijI nADalAmAM comAsuM rahyA hatA, e vakhate A sthAna(nADalAI) tIrUpe prasiddha ja hatuM. jodhapura sTeTamAM esIyA, phaledhI, mehatareDa) rAhukapura, vakANa, nADela, nADalAI, suchALA mahAvIra (ghArAva, rAtA mahAvIra (bIjApura, bAlInI pAsenuM sevI, saMDerAva Adi jaina tIrtho prasiddha che, tevI ja rIte jodhapura bIkAnera reve lAinanA pIpADa roDa jaMkazanathI bIlADA jatI relvenA zalArI sTezanathI cAra mAIla dUra kapaDA nAmanuM gAma che. ahIM A eka suMdara jana madira tIrtharUpa che. aThuA atyAre te mAmulI vastI che. paraMtu sArI rIta jenArane ema jarUra samAya ema che ke A sthAna eka vAra sArI AbAdIvALuM zahera haze gAmamAM zrI svayaMbhU pAzvanAthajInuM cAra mALanuM vizALa gaganacumbI bhavya maMdira che. A madira 1675 mAM tAravAsI osavAla bhANA bhaMDArIe Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa 353 : kAparaDAjI tIrtha banAvarAvyuM hatuM. bhaMDArIjIe ahIM maMdira kevI rIte banAvyuM tenI camatkArapUrNa kathA A pramANe maLe che - " "bhANajI bhaMDArI jodhapura rAjya taraphathI jetAraNanA rAjakarmacArI tarIke niyukta thayA hatA. sArI rIte vyavasthA cAlatI paraMtu eka cugalare jaIne jodhapura phariyAda karI. tyAMthI hukama Avye bhaDArIjIne hAjara kare, hukama maLatAM ja bhaDArIjI retAraNathI nIkaLI cUkyA. rastAmAM kAparaDA AvyuM. tyAM nokarIe raseI banAvI. bhojanano samaya thatAM nekare kahyuM-jamavA padhAre. bhaMDArIjIe kahyuM-huM nahIM jamuM tame badhA jamI le. nekare pUchayuM-kAraNa zuM che? bhaMDArIjIe kahyuM-mAre niyama che ke jinezvaradevanAM darzana karyA sivAya jamavuM nahiM Akhare gAmamAM tapAsa karatAM eka yatijIne tyAM mUti hovAnA samAcAra maLatAM bhaMDArIjI darzana karavA gayA. darzana, pUjana pachI yatijIe pUchayuM-kema udAsa che? bhaMDArIjIe sTeTane hukama jaNAvyuM. yatijIe kahyuM tame sAcA che, gAraze nahiM. nidoSa chUTaze. bhaMDArIjI jodhapura gayA. nirdoSa thaIne AvyA pachI yatie kahyuMbhaMDArIjI ahIM eka madira baMdhAve. bhaMDArIjIe kahyuM-khuzIthI banAvuM paraMtu mArI zakti eTalI nathI. yatijIe jaNAvyuM-ze kharca karazo? bhaDArIe kahyuM-pAMca rUpIyA, yatijI-ThIka lAve pAMcaso. pAMcase laI yatijIe eka vAsaNamAM bharI DhAMkI dIdhA ane kahyuM AmAMthI kharca paNa aMdara jozo nahi ke keTalA bAkI che. bhaMDArI jIe kAma zarU karyuM. 1975 mAM maMdira banAvavAnuM zarU thayuM ane 1978 mAM pratiSThA thaI. madiranuM bherU, uparane mALa, pAMca khaMDa, cAra maMDapa vagere banyuM hatuM tyAM eka vAra bhaMDArIjIe rUpiyAvALuM vAsaNa UMdhu karI rUpiyA gaNI joyA, paraMtu tyArathI rUpIyA navA na nIkaLyA. pAMcase rUpIA kharcAI gayA. zeThane pAchaLathI ghaNe pazcAttApa thaye paNa have zuM thAya? cAre mALamAM mukhajI che. parama darzanIya ane bhavya sthAna che. mUlanAyakajInI pratiSThAne lekha A pramANe che " saMvata 1678 varSe vaivAsa sita 15 tiyoM seomavAre svAtI mahArAjAdhirAja mahArAjazrI gajasiMha vijayarAjye ukezavaMze rAya lAraNasantAne maMDArIgAne amagaputra bhAnAkena bhAryA bhaktAhaiH putraratna nArAyaNa narasiMha soDhA pautra tArAcaMda khaMgAra nemidAsAdi parivArasahitena zrIkarpaTaheTake svayaMbhUpArzvanAthacatye zrIpArzvanAtha...ityAdi." A pratimAjInA parisaramAM nIce pramANe lekha che-- saMvata 1988 varSe zrIkApaTaiMDA svayaMbhU pAvanAyamya prik| kAritaH pratiSThitaH dhIjinacaMdraribhiH // 45 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - kalApI : 354 : [jena tIrthone vacamAM paNa A tIrthane jINoddhAra thayela che. tyArapachI sUrisamra tayagacchAdhirAja zrI vijayanemisUrijI mahArAjanA bhagIratha prayatnathI tIrtharakSA, tIrthavyavasthA ane jIrNoddhAra thayo che, saM. 1975 nA mahA sudi 5 ne budhavAre jIrNodhdhAranI pratiSThA surisamrATanA hAthathI thaI che. atyAre daravarSe tyAM meLe : paNa A tIthIe bharAya che. - ahIM zeTha mANekalAla manasukhabhAI taraphathI moTI dharmazALA baMdhAI che. badhI vyavasthA sArI che. kamITI dvArA vahIvaTa sAro cAle che. yAtrie khAsa karIne jodhapurathI bikAnera jatI relvemAM thaI pIpADaDa. sTezanathI bIlADA jatI relvemAM pIpADasITI sTezane utaravuM. ahIM suMdara be jitemaMdira, dharmazALA vagere sagavaDa che. ahIMthI kAparaDAjI javAne vAhana vagere maLe che. ahIMthI kAparaDA 8-9 mAIla ddara che, zalArIthI kAparaDAcha cAra ja mAIla che paNa tyAM vAhananI sagavaDa pUrI nathI maLatI. ' 'tIrthayAtrA karavAlAyaka ane parama zAMtinuM dhAma che. mUlanAyaka zrI svayaMbhU pArzvanAthajI uttara sanmukha che. pUrvamAM zAMtinAthajI, abhinadana dakSiNamAM, pazcimamAM munisuvatajI, bIjA mALamAM kaSabhadeva, aranAtha, vIraprabhu ane neminAthajI che. trIjA mALamAM naminAtha, anaMtanAtha, neminAtha ane munisuvrata, cothA mALamAM pArzvanAtha, munisuvrata, zItaLanAtha, pAzvanAthajI temaja saMprati mahArAjanA samayanI zrI zAMtinAthajI che, e paNa parama camatkArI che. A gAmanuM nAma kAparaDA, kApaDa, kaTiheTaka, karapaToTaka vagere maLe che. * ' phalava (phaledhI) tIrthane itihAsa ' phaledhI tIrtha mAravADa(rAjaputAnA nuM eka prAcIna tIrtha che. A tIrthanI sthApanA kayAre ane kayA mahAprabhAvika AcArya mahArAjanA hAthathI thaI te mATe zekheja karatAM nIcenA pramANe maLI AvyAM che. * vadhI laivazvA(P=B. R. ) . (57) athakadA zrIdevAcAryAH zAkaMbharI prati vijahaH / antarAle meDatakapurapAThayAM phalavadhikAMgrAmeM mAsakalpa sthitAH / tatra pArasanAmA zrAddhastena jAliyanamadhye leTarAzidRSTaH / amlAnazitapatrikApuSpaiH pUjitaH / lepTavo virliikRtaaH| madhye vimbaM dRSTam / tena zrIdevasaribhaktena guravo vijJApitAH / taiH sUrimirdhAmadevaM sumatipramagaNIvAsAna datvA prahitau / dhAmadevagaNinA vAsakSepaH kRtH|| pazcAddevagRhe niSpane shriijincndrsuuryH| svaziSyAH vAsAnarpayitvA prahitAH / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 3papaH ledhI tezca dhvajAropaH kRtH| pazcAttatra prAsAdejamerIyazreSThivagoM nAgapurIyajAmbaDavarga: miyAna te jogi =AtA saMvata 2222 varSa ( kartA 288) phAlguNasudi 10 gurau visvasthApanam / saMvata 1204 varSe mahAsudi 13 zuke kalazadhvajAropaH // iti phalavaDhikAtIrthapravandhaH / ( siMdhI jena graMthamALA taraphathI prakAzita purAtana prabaMdhasaMgraha pR.31, racayitA nAgaeNdagacchIya zrI udayaprabhasUri ziSya jinabhadra, vi. saM. 1290mAM racanA thaI.) bhAvArtha eka vAra A. zrIvAdidevasUrijI zAkaMbharI tarapha padhAryA tyAre vacamAM meDatA pAse phaledhI gAmamAM mAsaka95 rahyA. tyAM pArasa nAmanA zrAvake jAlIvananA madhyamAM zrI pArzvanAthanuM tIrtha prakaTAvyuM. teNe eka divasa jotAM jotAM jAlIvananA madhyamAM hephane TIMbe dekhyo je akaramAela phUlothI pUjita hate. teNe Dhapha dUra karyA te vacamAM jinabiMbanA darzana thayAM. te zrovAdidevasUrine upAsaka hatA. teNe AvI gurumahArAjane vijJapti karI eTale pU. AcArya mahArAje zrI dhAmadevagaNa ane sumatiprabha gaNine vAsakSepa ApIne makathA ane tyAM jaIne zrI dhAmadevagaNue te jinabiMba para vAsakSepa karyo. bAdamAM maMdira banyuM tyAre pitAnA ziSya zrI jinacaMdrasUrijIne vAsakSepa ApIne tyAM mokalyA hatA. zrI jinacaMdrasUrijIe tyAM jaI vajAra paNa karyuM, (iDu-kaLaza caDhAvyAM, tene vAsakSepa karyo). pachI te jinAlayamAM ajameravALA zeThe ane nAgaravALA jAkheDa AvIne vasyA ane tenA vyavasthApaka banyA. saM. 1999 (P. pratanA pATha pramANe saM. 1188)nA phAgaNa zudi 10 ne guruvAre zrI pAraprabhunA biMbanI pratiSThA thaI ane saM. 1204nA mahA zudi 13 ne zukravAre kalazAre paNa tathA vajAropaNa karavAmAM AvyA zrIphalavaddhitIrtha-pArasazreSThedRSTAnta:-devasarayo meDatAgrAma cAturmAmaka kRtvA phanayardvigrAme mAsakalpaM sthitAH / tatraikadA zre0 pArasena tatratya jAlimadhye smitAmlAnapuSpArcito leSTurAzidRSTaH / gurvAdezena ma viralIkRtaH pArthavimya dRSTa, svapne zrIpArzvenoktam-mama prAsAdaM kAraya mAmarSapa, pAcana svaMdravyAmA ucyamAne madagraDhaukitAkSatasvIbhavanena dravyaM vAyapi bhAvIti pratyayo darmitaH / tatA kAritaH / ekapA maNDapAdima nippana, tAyanA tatputreNA''gRpa dravyA. gamasvarUpe pRSTe pArasena yathAvatkathine tatsupIbhavanaM sthitam / dravyAmAdhAnaprAsAdastAvAneva tasthau / saM. 1199 varSe phAlguna zu0 10 dine vimbasthApana Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- * phalodhI 3pa6 : [ jaina tIrthone saM. 1204 mAgha sudi 13 bajAropaH phalavaddhipArzvasyAphnA ajmerunaagpuraavicAra le jiverA saMkaGIR // iti saptamopadezaH // upadezavaragiNI pR0 220, (racayitA zrI ratnamadira gaNI paMdaramI sadInA aMta ane salamIne prAraMbha) bhAvAA. zrI. vATIdevasUri mehatAmAM comAsuM karI ledhI gAmamAM padhAryA ane tyAM mArAkalpa rahyA. tyAM eka divase pArasazeThe tyAMnI jALImAM vikasita ane nahIM karAela evA phUlethI pUela hephAne Dagale dekhyo. zeThe gurunI AjJAthI tene ukheLe eTale tyAM zrI pArvanAtha bhagavAnanuM biMba dekhyuM. bhagavAna zrI pArzvanAthe svapnamAM jaNAvyuM ke mAruM maMdira karAva, mArI pUjA kara. zeTha kahyuM ke mArI pAse teTaluM dravya nathI. bhagavAne jaNAvyuM ke-mArI sanmukha caDhAvela khA senAnA banI jaze ane e rIte ghaNuM dhana maLaze. te pramANe ja thayuM. zeThe maMdira zarU karAvyuM. eka taraphanA maMDapa vagere taiyAra thaI gayAM eTalAmAM tenA putre A dhana kayAMthI maLe che e pramANe pUchayuM ane pArasa zeThe yathArtha vAta kahI saMbhaLAvI. AthI sonAnAM cekhA thavAnuM devI kArya baMdha thaI gayuM ane dravya na hovAnA kAraNe te jinaprAsAda paNa jeTale tayAra thaye hatuM teTale ja rahyo (pure banI zakaze nahIM). saM. 1199nA . 9. 10 nA divase zrI pArvanAtha prabhunI pratiSThA thaI ane saM. 124 nA mahA zudi 13 nA divase vRjarApaNuM karavAmAM AvyuM. zrI phaledhI pArzvanAthanuM tIrtha sthapAyuM. ajamera ane nAgaranA - zrAvake vyavasthApaka banyA. phaledhI pArzvanAtha kalpa zrI phalethInA cityamAM birAjamAna pArzvanAtha bhagavAnane namaskAra karIne kaliyuganA daryane haNanAra, meM je sAMbhaLe che te temane kaha5 kahuM chuM, savA lakSa dezamAM cheDatA nagAranI samIpamAM vIra maMdira vagere aneka nAnAM meTAM devAlathI zelatuM. dhI-phUlavadhi nAmanuM nagara che, tyAM lava nAmanI devInuM UMcA zikharavALuM maMdira che. zcithI samRddha te nagara kALakrame ujjaDa jevuM thayuM te paNa tyAM keTalAka vAcA AvIne vasyA. temAM zrIzrImAla vaMzamAM uttama ane dharmI vekAmAM agragAmI dhaMdhala nAmane parama uttama zrAvaka vase che. vaLI evA ja guNavALe bIje osavAla kularUpI AkAzamAM caMdra sarIkhe zivakara nAmane zrAvaka hatA. te bane ne tyAM ghaNuM gAye hatI, temAM uMdhalanI eka gAya roja devA chatAM dUdha nAtI detI tyAre dhuMdha govAlane pUchayuM ke A gAyane bahAra tame de che ke bIje keI deI le che ke jethI te dadha nathI ApatI? tyAre vAle segana khAIne pitAne nirdoSa jAhera karyo (adhAtu A saMbaMdhI pite kazuM nathI jANato ema kahyuM.) Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ItihAsa ] : 3pa7 : . tyArapachI barAbara ekasAIthI jotAM eka vAra teNe jaNAvyuM ke TIbA upara beraDInA jhADa nIce gAyanuM cAre stanamAMthI dudha jhare che. Ama rAja jatAM teNe dhadhalane paNa A draSya batAvyuM. teNe (dhAdhale) manamAM ciMtavyuM ke-nI A bhUmimAM keI jakSa yA te kaI devatAvizeSa haze-hevo joIe. * tyArapaMchI ghera AvIne nirAMte sUte tyAM tene svapna AvyuM temAM eka puruSe A pramANe kahyuM ke-A sthAnamAM bhUmigabhe gharamAM kerImAM zrI pArzvanAtha bhagavAna birAjamAna che tene bahAra kADhIne pUjA kare. tyArabAda savAramAM jaMpale jAgIne zivaMkarane pitAnA svapnanuM vRttAMta-samAcAra kA. tyArapachI kutuhala manavALA te banne jaNAe balipUjApUrvaka TekarAnI bhUmi khedAvI ane garbhagRhanI devalikA-derI sahita sAta phaNAthI zobhatA zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAne bahAra kADhI. pachI baMne jaNa roja utAvapUrvaka prabhupUjA kare che. AvI rIte trilekanAthanI pUjA karatA eka vAra punaH adhiSThAyakadeve ravapnamAM AvIne kahyuM ke-te rathAne ja maMdira banAve che arthAt je sthAne pratimAjI che tyAM ja maMdira banAve). A sAMbhaLI khuzI thayelA banne jaNAe potAnI zakti anusAra caitya karAvavu zarU karyuM. kuzala sUtradhAre-kArIgaro te kArya mATe niyukta karyA jyAre agamaMDapatiyAra thaye tyAra pachI aha5 dhananA kAraNe (kArIgarone pagAra ApavAnI zakti na rahevAthI kArIgare cAlyA gayA. AthI banne zrAvako kheda pAmyA-adhIra thayA. tyArapachI eka vAra rAtrimAM punaH svapnamAM adhiSThAyakadeve kahyuM-AjathI tame savAramAM kAgaDA bole te pahelAM prabhujInI AgaLa raja kama(nAma )ne sAthIo jeze. tenuM dravya maMdiranA kAryamAM vAparaje. temaNe te dravyathI maMdiranuM kAma AgaLa zarU karAvyuM. yAvata pAMca maMDapa pUrA thayA ane nAnA maMDapa paNa traNa bhuvananA manuSyone camatkAra pamADe tevA taiyAra thayA. maMdira ghaNuM ya ra thaI gayuM tyAre temanA putroe vicAryuM ke-ATaluM dravya kayAMthI Ave che? jethI akhaMDapaNe kAma cAlyA ja kare che. eka vAra khUba vahelI savAramAM maMdirajInA khaMbhAnI pAchaLa chupAIne jovA lAgyA. te divase devoe drone sAthIo na pUryo. thoDA samayamAM mithyAvIonuM rAjya thaze ema jANIne prayatnazI ArAdhelA de paNa dravyane na pUre eTale te avasthAmAM ja maMdira rA. anukrame vikramanAM varSa 1181 jatAM jagacchanA maMDanarUpa zrIzIla(sIla bhadrasUrijInA pATa upara AvelA mahAvAdI digaMbara guNacaMdranA vijetA zodha ghelasUrijIe catuvidha sagha samakSa maMdiramAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanA caMtyazikharanI pratiSThA karI kAlAMtare kalikAlanA mAhAyathI baMtare kelIpriya ane adhira cittavA hoya che tethI adhiSThAyaka deva pramAdI banyA hatA tyAre surA sAkAvAvane Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - phlodhI = 358 [na tIrthone (zAhabuddIna ghorI saMbhave che) mUla biMba bhAMgyuM. punaH adhiSThAyaka deva sAvadhAna thaye chate sveccha rAjanuM mithyA kAryo joIne tene AMdhaLe karyo, lehIvamanuM vagere. camatkAra dekhADyA, jethI surannA pharamAna karyuM ke A devamaMdirane keIe bhaMga na kare (arthAta maMdira akhaMDita ja rAkhavuM.) adhiSThAyaka devamaMdiramAM sUlanAyaka tarIke anya biMbanI sthApanAne sahana nathI karatA mATe zrIsaMghe bIjuM bina na sthApyuM. khaMDita aMgavALA prabhujInA mahAprabhAve pratyakSa dekhAya che, dareka varSe paNa vadI dazame zrI pArzvanAtha prabhujInA janmakalyANaka divase-cAre dizAmAMthI zrAvaka saMgha Ave che, ane huvaNu, gIta, nATaka, vAjiMtra, puSpAbharaNa, Indraja vagerethI manahara yAtsava karatAM zrI saMghanI pUjAvaDe zAsanaprabhAvanA karatAM duSamakALanAM duHkha (vilAsa) dUra kare che ane ghaNe sukRta-saMbhAra eka kare che, punya saMcaya kare che. A cityamAM dharaNuMka, padmAvatI, kSetra adhiSThAyakadeva vino dUra kare che ane namaskAra karatAM bhaktonA manoratha pUre che. ahIM je bhAvikajane samAdhipUrvaka rAtre rahe che te ahIM cetyamAM hAthamAM sthira dI kane dharanAra ane hAlatAcAlatAM mANase-AkRtine jue che. jemaNe A tIrthanI yAtrA karI che temaNe zrI pArzvanAtha bhagavAnanAM mahAtIrthabhUta kalikuM, kukuDesara, siri5rvata, sakhesara, serIyA, mathurA, bArasI (banArasa, ahicchatrA, bhaNe (khaMbhAta), ajAhara ( ajArA pArzvanAtha ), pavaranayara, devapaTTaNa, kaDA, nAgahada, siripura, ( aMtarIkSa pArzvanAtha), samiNi ( samI pArzvanAtha ), cArUpa, DhipurI, ujeNuM, suSpadaMtI, harIjhaMkhI, liMbaDIyA vagere tIrthasthAnI yAtrA karI che ema saMpradAyanA puruSo mAne che arthAta je mahAnubhAve phaledhI pArzvanAthanI yAtrA karI. te mahAnubhAve uparanAM badhAM tIrthonI yAtrA karI emavRddha puruSe mAne che. A pramANe phedhIpuramAM rahelA zrI pArzvanAthajIne ka95 sAMbhaLanAra bhavikenuM kalyANa thAo. ' ityAptajanasya mukhAt kimapyupAdAya saMpradAyalavam / vyaghitajinaprabhasUriH kalpaM phalavarddhipAzvavibhoH // 2 // A pramANe Apta jananA mukhethI sAMbhaLIne, saMpradAyAnusAra zrIjinaprabhasUrijIe A kalpa banAvyuM [zrIjinaprabhasUrijIe saM. 1389 pachI A graMtha samApta karyo che ]. * musalamAna bAdazAhe mUlanAyakajInI mUrti khaMDita karI kinta maMdira na toDayuM ane adhiSThAyaka devanA AgrahathI khaMDita mUrti ja mUlanAyakajI tarIke birAjamAna karI mata jinaprabhasUrijInA samaya sudhI zrI dharmaparisthApita ane pAchaLathI susalamAna khaDita karelI mUrti ja mUlanAyaka tarIke vidyamAna hatI, jenA camatkAra saMthakAra najare joyA che ema lakhe che. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 359 ? phaledhI vartamAna phaledhI* mAravADa jaMkazanathI nIkaLatI jodhapura relavenI jodhapurathI meTA (mehatA) riDa lAInamAM meDatA roDa jaMkazana che. sTezanathI mAtra be phalIMga dUra A phadhI tIrtha AveluM che. ahIM be jinamaMdire, dharmazALA, dAdAvADI vagere che. phalodhI pArzvanAthajInuM prAcIna maMdira vidyamAna che. mUlanAyakajInI zyAmavarNa suMdara prAcIna pratimA parama darzanIya che. A moTu maMdira che aMdara suMdara mInAkArI kAma paNa jovAlAyaka che. aApadajI tathA nadIzvara dvIpanA paTa bahu ja AkarSaka ane manahara che. raMgamaMDapamAM traNa meTI mUtio che, jenA upara saMvata 1653mAM jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajInA ziSya vijayasenasUrijInA ziSya vinayasuMdara gaNie pratiSThA karAvyAne lekha che. A traNe mUtio zrI pArzvanAthajI, zItalanAthajI tathA aranAthajInI che. cAre bAju suMdara covIzI derIo che. bIjuM derAsara zrI zAntinAtha prabhujInuM che. AmAM paNa paMcakayAkanA bhAva sArA che. mUlamaMdiranA bhAravaTIyAmAM prAcIna be lekhe che. " saMvat 1221 mArgasira sudI 6 pharavaddhikAyAM devAdhidevazrIpArzvanAthacaitye zrIbhAgavaTavasIya "ropI" muNimaM dasADhAmpo AtmazreyAtha dhIcitrakUTIya silaphaTasahitaM caMdrako pradattaH zubhaM bhavatu " (bAbu pu. nA, saM. prA. le. meM bhA. 1-lekhAM 870) bIjA lekhamAM saMvata nathI eTale nathI Apate, paraMtu uttAna para karAvyAnI sUcanA che. ahIM dara varSe A zudi dazame meTe meLe bharAya che temaja pitha dazame paNa 9-10 ne meLo bharAya che. maMdira mATe ane bhavya che. 500 mANasa samAI jAya evaDu che. ThThI eka paNa jenanuM ghara nathI ane maMdirane pharatA * eka bIjuM lodhI paNa che jene peka phodhI kahe che, jemAM savava jeno 700 ghara che, cha jinamaMdiro che temaja pADyA che. dAdAvADIno che. e madira mAma bahAra taLAva upara che. jinamaMdiro mA pramANe che geDI pAnAtha, bhAja, zItalanAthajI, zAMtinAtha, bhAthijI, mahAvIra tu baMne cintAmaNi pAnA. dara maMdiranA anukrame bA mulAyaka che gAma nA naLA upara goLArdhanAthanuM madira che jemAM A ge DIpArzvanAtha khAdi banI caraba due che ja prati vIsamI sadInAM che, paraMtu ga-mInAkArI kAma vagerethI sAbita ane nIla che. jodhapurathI A apIla che. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eziyAO ': 30 : [ jaina tIrthonA * kilA che. vizALa dharmazALA che. kArakhAnAnI pazu sagavaDa sArI che. pAchA meTA sITI javuM, aTThI 14 ma'diza che. 0 '1 mahAvIrasvAmInu', 2. vAmrapUjyavAmI, 3 ajitanAthajI, 4. graMthunAthajI, 5. zAMtinAyajI, 6. cintAmaNi pArzvanAtha, cha. AdinAya bhagavAna, 8. dharma nAthajI, 9. ajitanAthajI, 10. zAMtinAthajI, 11. AdIzvarajI, 12. geDIpArzvanAthajI, 13. vAsupUtyajI bhagavAna ane 14, zAMtinAtha bhagavAna. ahIM eka prAcIna jJAnabhaMDAra, meTeDa upAzraya che. AnaMdaghanajI mahArAjanA upAzraya che. ahI temanuM svayaMgamana thayuM che. gAma bahAra ThaMgIcA che. zrAvakAnAM ghara ceDAM che. jUnI havelIe, vA, vAve ghaNAM che, eziyAcha zrI pArzvanAtha bhagavAnanA caMtAnIya-temanI sAtamI pATe thayelA AcAryazrI ratnaprabhasUrijIe vIra nirvAnu saMvata 70 mAM ahIM jinamaMdiranI sthApanA karI hatI. A saMbadhI TUMko itihAsa A pramANe maLe che. bhInnamAla nagaramAM bhImasena nAmanA pratApI rAnna hatA. tene zrIpuMja ane upaladeva nAme be putro hatA, e bhAiomAM ApasamAM matabheda paDacA ane upaladaiva rAjya cheADI cAlI naukA, temaNe sAvaranI pAse upadeza athavA ezIyA nagarI vasAvI, A vakhate A nagaramAM jainonI vastI na hatI. eka vAra zrI ratnaprabhasUrijI mahArAja peAtAnA pAMcase ziSyeA sAthe ahIM padhAryA ane lalyuAdrinI pahADImAM rahI dhyAna karavA lAgyA. sUrijI mahArAjanuM tapa-dhyAna-jJAna ane ujajavala cAritra ei rAjA ane prajA sUrijInA anurAgI upAsaka thayA. eka vAra rAjaputrane sarpa chyA. sUrijI mahuArAje zAsanaprabhAvanAnuM nimitta jAzI rAjaputranu jhera utAryuM. Ama eka camatkArathI Azcarya pAmelA rAjAe ane prajAe badhAe sUrijI pAse jaina dharma svIkAryAM. AcAryazrInA upadezo traNa lAkha ane cAraNI hajAra rAjaputAe jaina dhama' svIkAryAM, rAjamatrI uThuDe zrI vIraprabhunuM bhavya ganasuzrI jinamaMdira dhAvyu. zrI vIraprabhunI veLunI suMdara pratimAnI zrIratnaprabha- - sUrijIe vIra sa, 7mAM pratiSThA karI, ane A ja samaye keraTAjImAM paNa sUrijIe pratiSThA karI hatI. mA sabathI nIce pramANe ullekha prApta thAya che. "tyAvarANAM caramaNinapatermuktajAtasya varSe paJcamyAM zuklapakSe zubhagurudivase brahmaNaH sanmuhUrta ratnAcAyaiH makalaguNayutaH sarvasaMdhAnujJAtaH / zrImadvIrasya vimve bhavacanamathane nirmiteyaM pratiSThA // 1 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 36 : eziyALa upakeze cakoraM hetulayaM zrIvIravimbayoH / pratiSThA nirmitA zaktyA zrIglaprabhamUribhiH // 2 // AvI rIte ahIM ra400 varSa pUrvenuM madira che. bAda caudamI pATe thayelA zrI kakasUrijInA upadezathI jIrNodhdhAra paga thayo hate. ahIM eka lekha 1075 ne che jemA toraNa banAvyAne ulekha che. A sivAya eka stabha para 1ra13 mAgazara zudi 5 ne lekha che 1259 e zrIkakarasUrijInA hAthe patiSThA thayAne ra4 mAtanA paTa para lekha che, 1088 phAgaNa. vadi 4 nAgeDhaga zrI vAsudevasUri pratiSThita kRti che. AvI ja rIte vi. saM. 1234, 1234, 1438, 1492, 11, 1534, 1549, 1612, 1683 ane 1758 nA lekhe che arthAta lagabhaga hajAra varSanA te lekha prApta thAya che maMdiranA pAyAnA kheDANamAMthI eka khaDita caragupAdukA nIkaLyAM tenI cekI upara saM 1100 ne lekha che. temaja saciyA(saccikA) mAtAnA maMdiramAM saM. 136, 1234, 1245 nA lekho che. (bA, punA, prA. le sa. bhA. 1) A jUnuM maMdira bhavya ane darzanIya che mahAvIra vAgavAnanI prAcIna pratimA rA no che te paNa suMdara ane darzanIya che. raMgamaMDapamAM zrIdevajI bhagavAnanI be pratimA 3 phUTa UMcI bane bAjunA be gokhalAmAM che mukhya maMdiranA sAmenA jharUkhAmAM zrI gautamasvAmInI sudara ArasanI mUrti che. gukhya maMdiMI bahAranI bhamatimAM bane bAju cAra cAra derIo che, jemAM ekamA AcArya pratimA, ekamAM adhiSThAyaka devI, ekamAM nAgadevanI mUti ane bAkInI derIoma' jinezvara prabhunI mUtio che, ozIyAjInA pUrvottara khUNAmAM eka nAnI TekarI upara thI "saccAI" mAtAnuM maMdira che. ozavAlanI utpattinuM mULa sthAna nA AzIyAnagarI che ane A temanI kuladevI che cAre bAju, cAra nAnI nAnI derI che. rAja upaladeve ahIM zrI pArzvanAtha prabhunI mani birAjamAna karI hatI ane pachI A mUti uThAvarAvI saccAI devInI mUtinI sthApanA karavAmAM AvyAnuM kahevAya che. devInA maMdira pAse nA upa thAya che. AnI pAcenA jeka maMdiramAM (derImAM bhagavAnanI maninAM cina dekhAya che. pahelA te mUlanA ho pArzvanAthajI maMdiranI pAsenI derImAM A kuladevI natI paranuM pANI nonI vastInA abhAve uparanuM parivartana thayuM che. eziyAmAM bhAre ne va Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jesalamera H 362 : [ jaina to te jainanAM ghara che, bAkI mahezvarI mahAjana ane puSkaraNA brAhmaNanAM ghara che. gAmamAM zrI mahAvIra prabhunA maMdiranI pAse ja DAbI tarapha ekameTI dharmazALA che. jemAM kArakhAnuM, lAyabrerI, ratnAzramajJAnabhaMDAra ane vaddhamAna jaina vidyAlaya che, jemAM lagabhaga 125 chekarAo abhyAsa kare che. dhArmika ane vyavahArika jJAna apAya che. marudhara dezamAM zikSaNa ochuM che temAM A saMsthAe sAruM kAma karyuM che. ahIMthI eka mAIla dUra jodhapura relavenuM ezIyA sTezana che. je salamera jesalamera tIrthane paricaya ApatAM pahelAM yAtrikonI anukULatA mATe jesalamera javA mATenA je mukhya traNa rastAo che, tene paricaya nIce Ape che (1) bI. bI. enDa sI AI. relvenI mITarageja lAInanA bADamera sTezana jodhapuramAM (1) zrI bAdanAthajI(2) zAtinAthajI (2) saMbhavanAthajI (ra) zrI pArzvanAtha (5) munisuvAsavAmI jemAM saTikanI sudara sapheda mUti' che () geDI pArzvanAthajI (7) kuMthunAtha bhagavAna (8) zaMtinAthajInuM maMdira jene rANIsAgaranuM maMdira kahe che. (9) ciMtAmaNI pArzvanAthajI. zAMtinAthajI ane sapheda rananI rUTinI pratimAjI darzanIya che. A maMdira darzanIya ane sauthI moTu che (10) A sivAya bherabAgamAM pAnAnuM maMdira che. (1) zaherathI traNa mAIla dUra gurAMjInuM maMdira che jemAM malanAyaka bhagavAna pAzvanAthajInI suMdara matita che. A badhAM maMdira aDhAramI sadIthI ogaNIsamI sadI sudhImAM banyo che. AmAM birAjamAna mUtio bAramI sadIthI te TheTha ogaNIsamI sadI sudhInI pratiSThita che, be bheTI jaina dharmazALAo che, ghaNA upAya che, ahIM osavAla jenonAM ghara 2000 hajAra kahevAya che paNa temAM dAdupayA, kabIrapaMthI, rAmAnaMdI, thAnakabhAgI, terApaMthI vagere ghaNA mate pravarte che. e. ati janonA ghara 400 thI 500 kahevAya che. jodhapura 1516mAM gaTharAva jodhAe vasAvyuM che. jUnA rAjamahelo, bagIcA, pustakAlayapradarzana vagere jevA lAyaka sthAne paNa che. jodhapura javA mATe mAravADa jaMkazanathI pAlI thaIne jatI re lAInamAM javAya che. pAlImAM paNa cha jinamaMdira che, cAra upAzraya che, pAMca dharmazALAno che. meTuM madira navalabA pArzvanAthajInuM bAvana jinAlayanuM bhAgya maMdira che. A maMdira bAramI sadImAM banyuM che. e lekhamAM A maMdira mahAvIra prabhunuM maMdira hatuM evuM sUcavyuM che, parantu kaM. 1683 mAM hAra samaye pArzvanAtha prabhujIne padharAvyAM ane te navalakhAM pAzvanAthajInA madivarUpe prasiddhi pAmyuM che. e zahera bahAra sTezana para paNa eka nAnuM maMdira che temaja deDha gAu dUra bhAkharIne kuMgara upara 178 pagathiyAM caDhIne upara javAya che tyAM zrI pArzvanAthajInuM suMdara maMdira che. maMdiranI cAre bAju koTa che. parama zAMtinuM sthAna che. ahIM 700 ghara savAla jainonAM che. temAM 300 mUrtipUjakanI che. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 363 : jesalamera thI moTara raste che, je raste jesalamera janAra musApharane suparicita che. bADamera sTezana mAravADanA lanuM jaMkazanathI sidha-hAbAda jatI bI. bI. enDa sI. AI. relvenI mITarageja lAInanu sTezana che bADamerathI jesalamera javA mATe meTara haMmezAM niyamita maLe che bADamerathI jesalameranI kAcI khADA TekarAvALI saDaka che ane jesalamera bADamerathI 110 mAIla dUra AveluM che. A meTara rastAmAM paNa judAM judAM gAmae pesenjaro tathA sAmAna utAravA caDhAvavA khoTI thAya che ane eka dare rastAmAM bIjo akasmAta na thAya te lagabhaga bAra kalAke bADamerathI jesalamera pahoMcADe che. bADameramAM pAMca jena derAsaro che (2) mAravADa rAjyanI jodhapura sTeTa relavenA pikaraNa sTezanethI bIje eka moTara raste che. pikaraNa sTezana javA mATe haMmezAM jodhapura sTezanethI rAtanA 10-25 vAge eka TreIna upaDe che. A TreIna savAranA lagabhaga 8-30 vAge pikaraNa pahoMcI jAya che. sTezananI sAme ja jesalamera meTara sarve sanI aiphisa che. ahIMyA niyamita moTara maLatI nathI paraMtu je agAuthI jesalamera meTara sI. sanA menejarane likhita khabara ApavAmAM Ave ane ochAmAM ochA ATha pemeja hoya te maTara tarata maLI zake che. bahu bahu te ekAda divasa meTaranI rAt jovI paDe che. pikaraNamAM jenenI vastI bilakula nathI ema kahIe te paNa cAle, kAraNa ke mAtra eka ja jananu ghara che te paNa kaI vakhata hAjara hoya ane na paNa hoya. pokaraNamAM zikharabaMdhI derAsaro traNa che. derAsarano najIka ja upAzraya che ane tene upayoga dhamazALA tathA upAzraya tarIke karavAmAM Ave che. pikaraNathI jesalamera mAtra 70 mAIla dUra thAya che. saDaka ardhInI paNa pAkI te khAsa nathI ja nA paNa bADameranI saDakanI sarakhAmaNImAM te gharamAM ja sArI kahI zakAya jesalamera javA mATe sothI Trake ane sAro raste A ja che. bADamera tathA pekarA ne raste jesalamera javA mATe "jesalamera moTara savIsa' taraphathI meTara cAle che ane bane te moTara bhADa pemejara dITha 4-0-0-cAra rUpiyA levAmAM Ave che. ATha varSanI uparanA bALakanI AkhI TikITa levAmAM Ave che ane pesenajara dITha pAMca zera baMgAlI vajana mata laI javA devAmAM Ave che. (3) jesalamera javAne trIje raste jodhapurathI che. jodhapura relve sTezananI najIkamAM ja gaNezamalajI mutanI dharmazALAnI pAse ema bI. bAma meTara sarvisanI ophisa AvelI che. A phima taraphathI papura jesalamera ja na meTara vIsa cAlu karavAmAM AvI che. A ratAnI ja uparanAM bane to karatAM paNa kharAba che, vaLI jodhapuranI jesalamera javAne raste rIbI taMtra ja ane kaMTALAbharyo che. A rIte 170 mAIla jesalamera AveluM che. rastAmAM rAta rokAvuM paDe che eTale ke Ajane beThelA mArA bIje divase ne ke vakhata te je divase palsa jesalamera para che papuranI jema pATaNa Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jesalamera : 364H [ jaina tIrthone bhADuM pesenjara diTha 6-0-0 cha rUpiyA levAmAM Ave che. jodhapura tathA jodhapuranI AjubAju nAnAM moTAM 20 derAsare AvelAM che. vaLI jodhapurathI jesalamera jatAM rastAmAM nIce mujaba jaina derAsaravALAM gAmo paNa Ave che. je purathI kara mAIla dUra bAsara AveluM che. jodhapurathI 29 mAIla dUra AgelAI AveluM che jodhapurathI zeragaDha 63 mAIla dUra AveluM che. vaLI DegarI tathA devIkeTamAM paNa na derAsara che. A pramANenA traNa rastA che. A paikI pakaraNathI jelamera javAne raste jarA kharcamAM vadhu che, paraMtu echA kaMTALAbharyo ane sulabha che. sAro prAIvara hoya te sADA traNa kalAkamAM sahelAIthI meTara paheAMcI jAya che. tAra TapAlanuM sAdhana-jesalameramAM TapAlanI vaheMcaNuM haMmezAM thatI nathI. dara trIje divase TapAla nIkaLe che. vaLI taranI pazu khAsa sagavaDa nathI chatAM 5 jesalamerathI kiraNa TelIphona lAina hovAthI kAMI vAdha AvatuM nathI. IlekaTrIka ane reDIonI sagavaDa che. khAvApIvAnI vastuo ghaNuM ja meMthI maLe che ane keTalIka sArI paNa maLatI nathI vaLI moTA bhAge catra zudi pUrNimA pachI te pANInI paNa tagAza paDe che. bAkI khAsa pANInI agavaDa be mahinA rahe che. dharmazALA--zaheranI madhyamAM ja paTavAonI kalApUrNa havelIonI najIkamAM ja eka dharmazALA navI baMdhAya che. A dharmazALAmAM ja jesalamera, amarasAgara tathA davAjI tIrthane vahIvaTa karanAra peDhInI ophisa AvelI che. peDhI nAma zrI jaina zvetAMbara pArzvanAtha bhaMDAra che rAjaputAnAmAM aneka zaheramAM jesalamera eka prAcIna zahera kahevAya che. ahIMnA rAjAo bhATI rAjapune kahevAya che. saM. darara mAM rAvala sAjInA meTA putra jesalarAje pitAnA bhatrIjI mahArAvala bhejadevane zAhabuddIna zerInI sahAyatAthI harAvyuM ane tene mAre ledhavapura-levA upara potAnI sattA jamAvI paraMtu tyAM ThIka na lAgavAthI levAthI daza mAIla dUra eka TekarI upara kale baMdhAvI potAnA nAmathI jesalamera" zahera vasAvyuM. tyArapachI atyArasudhImAM 38 rAjAe gAdIe AvyA che. ahIM pahelAM ra000 ghara osavAla jainenAM hatAM. atyAre te deTa base khullAM hoya te che. ahIM 18 upAzraya che. sAta meTA jJAnabhaMDAra che. dasa jinamaMdira che. ahIMnAM madire ane jJAnabhaMDAro khAsa darzanIya che. mAta jJAnabhaMDAronAM nAma A pramANe che- 1. bRhabhaMDAra-killAnA zrIsaMbhavanAthajInA derAna seMtharAmAM. A bhaMDAra mAM badhAM tADapatrIya prAcIna pustakane suMdara sragrahu che. A bhaMDAranI dekharekha jesalamera saMgha rAkhe che. saMghanI rajA sivAya A bhaMDAra nathI UghaDate. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] - 365 H 2. tapAgacchIya bhaDAra-tapagacchanA gAmanA upAzraye che. 3. AcAryagacchIya bhaDAra-AcAya gacchanA meTA upAzrayamAM che 4 bRhaurataragacchIya bhaDhAra-bhaTTAkagacchanA upAzrayamAM che. 5. lAMkAgacchIya bhaMDAra-lAMkAgacchanA upAzrayamAM che. jesalamera 6. DuMgarasI jJAnabhaDAra--DuMgarasIjInA upAzrayamAM che 7. thIzAhu zeThanA jJAnabhaDAra--zAha zeThanA DhuvelImAM che jesalameranA kille bahu majabUta che ane temAM pravezamArganI upara cara pALA daravAjA che. hAthIpALa, sUjrapALa, havelIpeALa ane bhUtApeALa killAmAM e kATa che. aMdaranA keTa ane rAjamahela sAMDAcA zeThe banAvyAnu` kahevAya che. madirAnA paricaya A pramANe che 1 zrI cintAmaNi pArzvanAthajInuM maMdira-12ira nA ASADha zuTTI 1 ne ravivAre rAtra jesalajInA hAtho A nagaranA pAye na thAya tyAre temanI sAthe AvelA rainA ledravAmAthI zrI cintAmaNI pArzvanAthajInI camatkASThi mUti pacha sAthe ja lAgyA hatA tyArapachI lagrA .pI sudhI A pratimAjI parA dAkhala ja rahyA che, 1459 mAM jinarAjasUrijInA upadezo madira banavAnI zarUAta thai. cauda vaSe madiranu kAma pUruM thayuM. rAMkA gAtranA zeTha jayasiM4 narasihajIe mInjina cadrarajInA hAthe 1497mAM pratiSThA karAvI. cintAmaNi pAlanAthajInI mUni"nI nIce vi.saM. 200 nA lekha che. zrI cintAmaNI pArzvanAthajInI mUni vacchunAM che, menI samAna varNavALI che. pratimAjI sudara ane darzanIya che. jesalameranA tI MnAyaka A ja mAnavAmAM Ave che. bAvana jinAlayanuM bhavya madira che. A marinuM khovuM' nAma lakSmaNavihAra che. A madirajImAM jinamukhasucchitlRna 171 nI pa paripa nI mAM lakhyu che ke-910 jinapratimAe nI ane aMta jizina tya paripATI anusAra A maMdiramAM 6252 jinapratimAe da 2 sa'bhavanAthajInu maMdira--A maMdiramAM praSThi 1497 mAM jinasamUri jInA hAthe thaI che. A maMdira cApaDA goya ematrala hemarAja punA khAdiSe banAvarAvyuM che. A maMdignA bhayarAmAM tADapatrIya mATe punakannaDA2 ne gAma darzanIya che. A madanI pratiSThA vakhate zrI nibhadrasUrijIe 3 ja fra pratimAnI ajanazalAkA karAvI hanI. pahelA 553 smRtijJAnanI nya : mati vRddhinajInA jaNAvyA mujaba 04 mUrtie vimAna che, 3-4. zrI zAMtiSAthajI ane aTAnuM maMdi--A nuM i eka sAthe upara nIce che. nIce zrR58nuM r ane pa o gannanAthajIna madira che. A darane savAlu gAtranA evA punA, cepaDA getrIya geTamavALa pAMca e banAvela che. kAnI pratiSThA 53 mAM ! ', te Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jesalamera : 366 4 [ jaina tIrthone aSTApadajInA maMdiramAM mUlanAyaka zrI kuMthunAthajI che AnI pratiSThA karAvanAra jinasamudrasUrijI tathA jinamANijyasUrijI che. 158-81mAM pratiSThA thaI che zAntinAthajInA madiramAM prathamanA mahAtmAnA lakhANa mujabanA 64. mUrtio hatI ane yati vRddhiratnajInA lakhANa mujaba 804 mUrtio che, ane aSTApadajInA maMdiramAM 425 mUrtio hatI ane tyArapachInA lakhANa anusAra 444 matio che. 5 zrI caMdraprabhasvAminuM maMdira-A madira traNa khaMDanuM uttama kArIgarIvALuM ane vizALa che. traNe khaMDamAM dareka dizAmAM eka eka zrIcaMdraprabhavAmInI mUrti birAjamAna che. AthI A maMdirane caturmukhavihAra' paNa kahe che. 159 mAM jinabhadrasUrijInA hAthe pratiSThA thaI che. A maMdiranA bIjA mALamAM dhAtunI sRtio-paMcatIrthIne saMgraha ghaNe sAre che jemAM prAcIna arvAcIna darekano saMgraha che. A maMdiramAM prAcIna lakhANa mujaba ane tijInA lakhANa cujaba 164pa mUrtio che. 6 zItalanAthajInuM maMdira A maMdiramAM mUlanAyakajI zrI zAntinAthajI che. DAgA gotrIya osavAlee madira banAvyuM che. 1581 mAM pratiSThA thaI che. ahIM pahelAM 314 pratimAo hatI, ativarya zrI vRddhiratnajInI vRddhiratanamAlAmAM 430 pratimAo A maMdiramAM che e ullekha che. A maMdira paNa bahu ja ronakadAra ane darzanIya che, 7. zrI RSabhadevajInuM maMdira-cepaDA metrIya zeTha dhanAzAha esAle banAvyuM che. 1pa36 mAM pratiSThA zrI jinacaMdrasUrijInA hAthe thaI che. A maMdiranuM bIjuM nAma gaNadharavasahI paNa che. A maMdiramAM canyaparipATImAM 631 mUtio hovAnuM lakhyuM che jyAre vRddhinamAlAmAM 607 mUtio hevAnuM lakhyuM che. 8. zrI mahAvIra svAmInuM maMdira-A madira rAjamahelanI pAse che. araThIyA gotrIya osavAla zeTha dIpAe A madira banAvarAvyuM che. pratiSThA 1473mAM thaI che. vRddhiratnamAlAmAM 1581 mAM pratiSThA thayAnuM lakhyuM che. tyaparipATImAM 232 mUtio hevAnuM lakhyuM che. vRdhiranamAlAmAM ra95 mUti hovAnuM lakhyuM che. zaheramAM zrI supArzvanAthajI ane vimalanAthajInAM ema be mandira che. A madira tapagacachanAM che ema kahevAya che. mane mUlanAyakajI upara anukrame zrI vijayadevasUrijI ane zrI vijayasenasurijIe pratiSThA karAvyAne lekha che. zaheramAM cha gharamaMdira che traNa upAzraya che. gAma bahAra dAdAvADI che, je sattaramI sadInI che. * zaheranAM derAsara-jesalamera zaheramAM tene killAnI mAphaka A nAnAM moTAM jinamaMdiro AvelAM che, jenAthI be derAsare zikharabaMdhI tathA bIjA cha ghara-derAsara che, je nIcenA sthaLoe AvelAM che, Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] * 37 : jesalamera dase mandiranI mUrtie 7281 che. ATha AimAM 6081 mUrti che. ane e sadizamAM nAnI meATI mUrti 1200 lagabhaga che, eTale kula 781 thAya che. jesalameramAM mahAna kriyAddhAraka tapasvI zra! ANuM'vimalasUrijInA vidvAna ziSya bAlabrahmacArI, AjIvana chaThThuMnI tapasyA karI pAraNe Aya'bila tapa karanAra mahAtaparanI mahApAdhyAyajI zrI vidyAsAgarajI padhAyAM hatA. evA ullekha male che ke-trI sAmaprabhasUrijIe A pradezane vihAra atizaya kazu dhArI sAdhuene vihAra baMdha karavAnI AjJA pharamavI hatI. ghAM varSo viRsAra baMdha rahyo paNa kharA. bAdamAM zrI ANu vimalasUjIne jesalamera AdinA rAghee AgrahubharI vinati karI sAdhuenA vihAra khullA karAvyeA hateA. upAdhyAyajI zrI vidyAsAgarajIe A pradezamA viharI ghaNuAMkaSTo sahI dharmanA mahAna pracAra karyAM hatA. zrAvake ne dharmamAM sthira karyA hatA ane zuddha mAga tAvI sanmArge vALyA hatA. jezalamera tyArapachI sArI rIte dhamamAM AgaLa vadhyuM hatuM. A prasaga tri, sa. 1582 pachInA che. ( paTTAvalI samuccaya~tapagaccha paTTAvI ) A (1) kAThArI pADAmAM zrI supArzvanAthanuM zikharabadhI devasara AveluM che. derAsaramAM bIjA traNu gamA AmAM judA judA mULanAyakA paNu ae. nIcena: bhAgamAM zrI supArzvanAthajI tathA zrI sImadhAmI tathA meDA upara geDIpAnAthajI tathA sArA pArzvanAthajI mULanAyaka tarIke girALamAna che. jelamera zaheranA daherAsarAmAM meTAmAM mADhuM A ja derAsara che ane tapAgALAmAe thadhAvenuM derAsara paNa A eka ja che. (2) AcAya' gucchanA upAyamAM zrI vamaLanAthajInu derAsara AAve chaeN, A derAsaranA vahIvaTa zrIyuta pyArelAlajI jattANI kare che (3) paTavAMchI havelImAM ge kiMmatarAmajI khAge baMdha teluM bha derAmara AveluM che. A derAsaranA vahITa roDa IdAnajI bhAnu kare che. (4) paTavI havelImAMro asikhe badhAveluM. paraderAsara khAteMnu hatu. te hAla jemalajI gevaka paTave kI havelI ii pAse nI bIka havelImAM OM OM mA trIre lai javAmAM AveluM che. A dezI hITa vimasi cha kare chaeN, (5) taiyApADAmAM cAMdamAjInI havelImAM traoNje mA parerA che. dezabharanA vahIvaTa roDa mIramalajI bhANNA kare che. lAvI (6) mar3etA pa!DAmAM ro! rAmasijha munAnuM dharmarAmara temanA rahevAnA makAnamAM moje mALe tyAre tenA hIvaTa thI thamaminajI yuna pAne ja munanuM paromAM temanA rahevAnA mAnamAM (7) maratA pADAmAM ge nA bIje mALe khAte ThaM, tene dIva! 1! ! ! (8) mIzAnI 21lImAM 1 jene vahIvaTa jals * ja dha cAinuM para TaeNga khAtu jAlI ! , Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amarasAgara H 38 H [jaina tIrthInA ahIMna' pustaka DAre nru TvITa gAyakavADa sarakArI sahu catAthI zrIyuta cImanalAla DI. dalAle taiya karyuM hatu. mAda gayakannaDa erienTala sIrIjha dvArA pU. zrI lalacadarya dvArA khUba prayatna karI sArI rIte prakAzita karAyu che. temaja jelamene itahuAsa, zilAlekha vagerene apUrva sa Mgraha mAmU puracaMdra nahAre "jemera" nAmaka prAcacena lekha muMbraDa bhu. 3 mAM prakAzita karela che. caMdanamalajI nAge dIe paNa jesalameranAM camatkAra pustakamAM jesalameranA Trake zAMtadyusa ane camatkAre ApyA che. jimmue e pustako khAsa jovA cegya che. ahIMnAM sabhya maMdire joine ja khAsa kahevAyu che ke-- jesalamera jIhArIye, duHkha vAriye re; ariha Mta bima aneka, tIratha te namra OM" k jesalameranA jJAnabha DArAmAMnA pustaka gujarAta pATanumAMthI AvelAM che je khare gujarAta upara vAravAra musalamAnI humalA thavA mAMDyA tyAre tyAMnA sathe, mAryae nI pukhtakenI rakSA mATe jesTamerane cegya sthAna mAnyuM ane 194ra pachI pATathI pAsa gATAM bharI zAA, tADapatranI prate ane pustake ahIM mekaNAM, . zrI jisasurijIe avAnI mArI jIvA karavI hatI, paratu vi . 500 laeNMgAmAM pUjArIoe senerI ane rUpero prate te bALI rAkha karI tenu senurUpa vecyu hatu. tyAra pachI saMghane khabara paDethI vyavasthA sArI thaI. asAma jesalamera eka kaNa amarasAgara che. ahIM aneka bhAgamagIcA ane Ara manAM ane che. dhamazaLae che ane traNa suMdara jinamaMda che. phrAgetrIya zeTha hummunAmajIe manAvyuM che. 1928nAM A madira sthapAyu che phUlanAka zrI danAtha bhagavAna che. maMdiranI sAme eka nAna mazALA ane jamaNuM tak eka gIceA che. AmAM eka me zilAlekha che. A lekhamAM eka mAduAjI taraphathI jesalamerathI siddhAcaLajI vagerene je mATe gha rnakaLyA hatA tenA itihulsa che. lekha 66 paMktiomAM pILA patthara para jemaeNga japamAM khece che, 2. 1987mAM AphidA savA-rAmajIe banAvyu che, jemAM mUlanAyakajI zrI RSabhadeva bhagavAna che. ra 199 mAM paMce taraphthI A maMdira banyuM che. mUtranAyakajI zrI RSabhadevanI pratimA ahu ja sudara ane manehara che ama-DhAgaramAM pILA pattharanI ceTI khAuA che. A pradezamAM A pattharA makAnA mAdare, ktie banAvavAmAM khUba vaparAya che. patthara majabUta, caLatA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ' T * 5 : , - - ' * . 1 ' ' , re * - - - jesalamera - gAnisAthIne madinI pikalAnuM eka dazya. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E jAra " nAma : * * ke. lavA (jesalamera) zrI pArzvanAthajInA madira sAmenuM dazya. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] 4369 : lokavA ane pAsAdAra hoya che. A patyamAM eka khUbI che ke jema jema enA upara pANI paDe tema tema A patthara majabUta bane che. ahIMthI pagharo bahu dUra dUra sthAmAM paNa jAya che levA amara sAgarathI 4 keza ane jesalamerathI pAMca keza dara lAdavA-dhavA che. ahIM pahelAM ledha yA lIka jAtinAM rAjapunenuM rAjya hatuM paraMtu vi. saM. 1082mAM devarAja bhATIe laDa saradArane karAvI levAmAM potAnI rAjadhAnI banAvI, paraMtu 1212 lagabhagamAM jesala bhATIe mahamada ghorInI sahAyatAthI levA upara caDhAI karI, bhejadeva rAvalane harAvI pate rAjya meLavyuM ane pachI levAne badale jesalameramAM rAjagAdI sthApI tyArapachI levAnI paDatI dazA thaI. atyAre A nagaranA khaMDiyero cAre tarapha dekhAya che. A laDAImAM zrI cintAmaNI pArzvanAthajInA maMdirane paNa khUba hAni pahethI, paraMtu 1675mAM zazAlI ne trIya zeTha thIrU zAhe A maMdira banAvyuM. aSTha pAMca anuttara vimAnane AkAranAM pAMca madira banAvyAM. vacamAM pAzvanAthajInuM moTuM maMdira che. bAkInAM cAre dizAmAM eka eka madira che. mukhya maMdiranI DAbI bAju eka rAmavasaraNanI upara aSTApada tathA tenI upara kapakSa bahu sarasa banela che. A tIrthanA mULanAyaka zrI pArzvanAghajInI zyAma mUrti eka hajAra phAvALI che. kahevAya che ke-zeTha thIrU zAhe 1693mAM siddhAcalajIne mATe sagha kAra hane. te vakhate pAchA vaLatAM pATaNathI mUrtinA telanuM senuM ApIne pArzvanAtha bhagavAnanI be matie lAvyA hatA. jemAnI eka te zrI malanAyaka tarIke sthApI ane bIjI mUrti uttara-pUrvanA nAnA maMdiramAM sthAyI che. zeTha zarUzAla je ratha sAlamAM laI gayA hatA te ratha paga adhavadhi sAcavI rAkhe che. ahIM traNa upAzraya che, dharmazALA che. ahIM pUjArI ane gArI lekanAM pAMca sAta ghara sivAya bIjI vastu nathI. sahastraphaNA pArzvanAtha upara sivAya nIcenAM rasthAne ma pa prasiddha che 1. udayapuramAM 2. rAdhanapuramAM, sanaphA pArzvanAthajInuM yudara maMdira che. 3. saNavAsamAM vi. saM. 1700nuM suMdara maMdira che. 4. pATamAM sahastraphaNAjInuM maMdira che. 5. amadAvAdamAM devarAne pADe tathA zAMtinAthanI paLamAM eka mani che. 6. junAgaDhamAM sagarAma sonInI TUMkamAM bhavanAthajI zI pAnAthajI che. 7. karAMcImAM sahasakathAonuM suMdara maMdira che. 8. kAramAM saphAinu madira 2. 49. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bADamera-bIkAnera : 39 : [ jaina tIrthone dakSiNamAM vijApuramAM jUnA khaMDiyero khetAM eka bheMyarAmAMthI sahastraphaNA pAzvanAthajInI teramA saikAnI pratimAjI nIkaLI hatI, je vijApuramAM virAjamAna che. zikharajImAM paNa sahastraphaNA pArzvanAthanI mUti che. devIkeTa jesalamera sTeTatuM eka prAcIna gAma che. ahI eka suMdara jinamaMdira che je 1860mAM baneluM che. zrI aSabhadevajInI suMdara pratimA che zrAvakanA paMdara ghara che. A sivAya bIjuM eka ja jinamaMdira paNa che. 1874mAM banAvelI dAdAvADI paNa che. ahIM saM. 1860thI 1897nA lekha maLe che. upAzraya che. ahIMthI jesalamera bAra gAu dUra che. brahmasara ahI eka pArzvanAthajInuM suMdara maMdira che. camatkArI dAdAvADI che. bADamera karAMcI lAInamAM sTezana che. ahIMthI jesalamera paNa javAya che. ahIM 700 ghara esavAla jainonAM che. sAta jinamaMdira che cAra moTA upAzraya che ane be dharmazALAo che. yadyapi madire bahuM prAcIna nathI paraMtu emAM prAcIna mUrti che. zrI rAmadevajInA maMdiramAM 1678ne lekha paNa che. cAre upAtramAM vidvAna ativa rahe che. pikaraNa jenA nAmathI pikaraNa phaledhI kahevAya che te A pikaraNa che. ahI traNa - suMdara zikharabadhdha maMdira ane be upAya che. zrAvakenAM 8 ghara che. ekamAM zrI bASabhadevajInA mUlanAyaka che ane bIjAmAM zrI pArzvanAthajI mULanAyaka che. pikaraNa- phadhI jene paricaya pAchaLa Ape che. 500 thI vadhAre ghara vetAmbara mUrtipUjaka jainonA che. gAmamAM cha jinamaMdira temaja eka talAva upara mandira che. cAra pAMca upAzraye checAra dAdAvADIo che. ahIMnA madira vIsamI sadInA banelA che, bIkAnera padaramI sadImAM rAva vikAe A nagara vasAvyuM che. ahIM eka hajAra, vara zvetAMbara mUrtipUjaka nonAM che. lagabhaga 30 jinamaMdire che temaja 4-5 jJAnabhaMDAro paNa che. sTeTa lAyabrerI paNa sArI che. (1) ajitanAtha bhagavAnanuM daherAsara-A deharAsara prAcIna che. zrI hIra Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - ItihAsa ] : 3e : udayapura vijyasUri mahArAjanA samayanuM kahevAya che. ( 2 ) AdIzvarajI (3) pA. nAthajI (4) zAMtinAthajI, (5) vimalanAthajI, (6) ajitanAthajI (7) kuMthunAthajI. A maMdiramAM pArzvanAthajInI ratnanI pratimA che. (8) zAMtinAthajI (9) supArzvanAthajI (10) AdIzvara bhagavAna (15) pApabhu, (12) mahAvIrasvAmInuM (13) pAzvanAtha bhagavAnanuM (14) zaMkhezvarajI (15) zAMtinAthajI (16) sahastraphaNA pAzvanAthajI, (17) malinAthajI, (18) cadra prabhujInuM (19) mahAvIra prabhunuM (20) mahilanAthajI () sumatinAtha svAmInuM. A maMdira vizAla traNa mALanuM ane moTuM che. (22) zrI maMdira svAmInuM (23) nemanAthajI bhagavAnanuM (24) pAzvanAthajI, (25) rUSabhadeva, (26) gADI pArzvanAthajI, (27) zAMtinAthajI, (28) kuMthunAthajI, (29) zAmaLIyA pArzvanAthajI, (30) AdIzvarajI ahIM upAzra paNa ghaNA che. niyatinI paNa rahe che. ahIMnI nikAravALI prasiddha che. vidvAna yunie-zrIpU paNa ahIM rahe che, ane pradeza retALa che. uMTanA vAhane ghaNuM maLe che. enI paNa uMTathI thAya che kharI. dAdAvADIye paNa che maMdira ane jJAnabhaMDAre darzanIya che. udayapura mevADanI vartamAna rAjadhAnInuM zahera che AkhA mevADamAM atyAre te udayapura jevuM zahera nathI. mahArANA udayasiMhajIe sataramI sakImAM-1624 mAM udayapura vasAvyuM che, udayapura vasyuM e ja bhAvamAM udapuranA suprasiddha che bInanAthajInA maMdiranuM khAtamukana thayuM hatuM mevADanA rAjAe zarUAtathI ja jainadharma prati bahu udAra, bhakti nathI ane zradhdhALIva rava che. mevADanI jUnI rAjadhAnI AvaDa-aghATapura hatuM te vakhate tyAM banelAM bAvana jinAlayanAM maMdira e vAtanI sAkSI pUre che temaja A ja aTapuramAM mevADanA mahArA taraphathI zrI jagacaMdrasUrijIne teramI sadImAM "mahAtapA'nuM biruda maLyuM hatuM. tapaganI cuMmAlIsamI pATe AyA thA che tema mATapurazAkhAnI samakSa banIne digaMbara vALone chama hatA, ane bAdamAM hima jema ' rahevAthI "hirala' bagamaMdIra A bi* nA sA.vA5rI nA ja murikanI mahAna tapa, je mAna ane tapAnuM 1285mAM tyArathI lainanuM tapagaccha nAma che. (naka padAtho) gevAnareza miM ane temanI mA jAna banI devadara 1 : ja mArI bhakti nI ma i paDe che, te piMDa " ka aa pAnAthanuM maMdira pAsa 8 rana kanana ' : ama-2 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayapura [ na tIrthonA A sivAya devAlI, sesAra, samInA cheDA vagerenAM prAcIna maMdira paNa A ja vanuM sUcave che. mevADa rAjyanA jyAM tyAM kilA banyA che tyAM tyAM zrI bAlabhava. jInuM maMdira banaze. AvA ulekho pazu male che. ane e ja pramANe atyAre te dareka rasthAmAM jainamaMdira che. paMdaramI sakImAM (1450) mevADanA mukhya maMtrI rAmadeva ane guMDAjI hatA, jemanA AgrahathI zrI semasudarasUrijI e mevADamAM khUba vihAra karI janadharmanI joti jagAvI hatI. A samaye devakulapATaka(delavADA) mAM nImba zrAvake khUba kharca karI mATe mahatsava karyo hato. ane zrI bhuvana vAcakane AcAryapada ApavAmAM AvyuM hatuM. AvI rIte mahArANA lAkhAjInA parama vizvAsu zrAvaka visaladeve 1438 mAM zreyAMsanAtha bhagavAnanA maMdiranI pratiSThA karAvI hatI. 1444mAM jinarAjasUrijInA hAthe AdinAthajInI pratiSThA thaI hatI. 1489mAM paNa zrI semasudarasUrijIe ghaNAM sthaLoe pratiSThA karAvI hatI. rANA mokalajInA samayamAM temanA mukhya maMtrI sayAjIpAlajIe ghaNAM jaina maMdira banAvyAM hatAM. tyArapachI rANA kumbhAjInA samayamAM mevADamAM ghaNAM jene maMdira banyAM che. temAMye cittoDatuM kuMbhArANAnuM madira enI sAkSI pUre che. rANA kapuranuM maMdira paNa A samaye banyuM che rANA kuMbhAjIe paNa emAM madada-sahAyatA ApI che. temaja nAgadAnA madiro temAM ce thI adabadajInuM maMdira banyuM che ane zrI zAntinAthajInI sAta phUTa UMcI bhavya pratimA 144 mahAzudi 11 gurUvAre zeTha lakSmIdharajIe ane temanA putroe pratiSThA karAvI che te paNa e ja samaya che. tyArapachI rANA udayasiMhanA samaye udayapuramAM banela jana maMdira temaja mahArANA pratApa ane bhAmAzAnA samaye ane tyArapachI paNa mevADa sAthe jana dharmanI valaMta ti rUpa ja rahyuM che. je pharamAna bahAra pADayuM hatuM te khAsa vAcavA yogya che. khAsa pharamAna pazu e vadhu sApha kare che ke rAjane jenadhama upara keTalo suMdara anurAga hato. svastizrI ekaliMgajI paramAdAtu mahArAjAdhirAja zrI kuMbhAjI bhAdesAtu medapATharA umarAva yAvohAra kAmadAra samanta mahAjana paMcAkasya ana mApaNe aThe zrIpuja tapagacchakA no devendramUrijIko pathamA tathA punamyA gaccha kA hemAcArajanI ko paramoda hai| dharmajJAna banAyo mo maMThe ANAko paMthako hovegA jANIne mAnAgA, pujAgA / parathama (prathama) to Age muhI ApaNe gaDhakoTa meM nIMvade nada paholA zrI riSabhadevajIrA devarA kI nIMva devAre hai, pUjA kare he ape maju hI mAnegA / sisodA pagaDA hovegA nesare pAna (murApAna) pIvegA nahi aura dharama murajAva meM jIva rAkhaNo yA muranAdA loyagA jaNIne mahAsatrA (mahAsatiyoM Rii sAna ) jo je re jAgIne tarAja Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - , ItihAsa ] : 373 : udayapura mahArANA sara phattesiMharAve zrI kezarIyAjI bhagavAnane savAlAkhanI mAMgI barpaNa karyAM-caDhAvyAnA prasaMge paNa tAjA ja che. vartamAna mahArANAne paNa jana saMgha sAthe sAro saMbaMdha che. ane rAjAonA samayamAM aneka vidvAna jena AcArye udayapuramAM padhAryA che. ane rANAoe vyAkhyAne lAbha lIdhe che. zrI vijyakarmacarijI, zrI vijyavAlabhasUrijI Adi sUripuganuM bahumAna ane Adara jaLavAya che e jAhera hakIkata che. udayapuramAM kula 35-36 jinamaMdiro che jemAM zrI zItalanAthavAmInuM maMdira sauthI prAcIna che, arthAt udayapura vAgyA pachI taratamAM ja A maMdira sthApita thayuM che. tenuM minAkArI kAma darzanIya che temaja vAsupUjya bhagavAna nuM kAcanuM maMdira paNa suMdara che, cagAnanuM maMdira, vADInuM, zeThanuM kezarIyAnA nuM vigere maMdiro bahu ja suMdara, vizAla ne darzanIya che. gAnanA maMdiramAM AvatI covIzInA prathama tIrthaMkara zrI pAnArA prabhunI beThelI lagabhaga 4trIpa puTanI moTI pratimA che. ogaNIsamI sadInA jana kavie udayapuranAM maMdironu sakSipta varNana ApyuM che, te vakhate 24 maMdira hatAM. e varNana emanA zabdomAM ja joI laIe- azvasena jinaMda, teja diNaMda zrI sarasa phaNA nita gadagATa mahimA vikhyAta jaga trathI trAtaM agha malina kare nimArTa zrI Adi jined meTanuM kazuM ja surata bhalavalamAna zrI udayapura maMDA-12 zrI zItalasvAmaM karuM prakhyAma, vijene pati nava baM cetasa jinAlamAM, bhuvana rasa, sarva jinezvara sukhasaMbaM satabheda puja umeda, patha gevita ja sara rANa thI che 13 saMvegI sAla vaDI vizA meM prAsAda pAsa che mAruM; dhI Adi jirNadaM teja dibuda jAvara hara pAra mukha prAsAda ati AhAda, darzana rUma khAna thI 6 14 vaLI kulapaNuM atiramarola maga ravADI serIba tAma zrI aMti ivimale pAnamasI mAra pAsa, dAdAvalI deTarI siMkharAM karI prAsAda mI jAna A pachI kavi koTa bahAranAM maMdiranuM varNana kare che - zrI zAMtine 1 jina je mahimA apa mahila, girita thAya nI navaraM, daIne dekhavA umaM. zIkhara kI prAsAda karana gesuM ni vA; zrI pAbama vinA e che di ne " Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - [ jaina tIrthone samInA kheDA-aghATapura : 3ew: pUrtima vAsare melaka nara ghaTTa heta he bhalA; agra hasti he mAna hasti laData he tihIna, 4. 11 jinaprasAda bhArIka sUrata baheta he pyArI; saccA solamAM jiguMda, peDyAM parama he Ana da. Adi caraNa he maMDANa, pUjavAM heta he sukhAna; jagI jhADa che ati khaMga cAra nyU pikahI dUraMga. A jena maMdiranAM darzana uparAMta udayapuramAM- rAjamahela, tenI pAsenuM vizALa taLAva, tenA madhya bhAgamAM rahele rAjamahela, hAthIkhAnuM, kerTa, keseja Adi ghaNuM jovA jevuM che. gAma bahAra hAthI piLa pAse ja moTI jaina dharmazALA che. ahIMthI kesarIyAjI dakSiNamAM 40 mAIla dUra che. udayapura mevADanI jaina purI che. ahIM zvetAMbara jaina sabhA, maMdire chaddhAra AdinI vyavasthA sArI kare che upAzcaye, dharmazALA, lAyabrerI, putakabhaMDAra vagere paNa che. samInA kheDA udayapurathI be mAIla dUra A sthAna che. ahIM pArzvanAthajInuM suMdara madira che. poSa dazamane mATe meLo bharAya che. kavi hema ahIMnA maMdiranuM varNana A pramANe Ape che- magarA mAchalA uttama, kisana pola hI ati vaka; kheDA samIne zrI pAsa, pUje parama hI hulAsa, dazamI divasa kAmelAM, nara thada hota he bhalAMka sAhamI vacchala pakavAna arcA aSTa kA maMDANu A sthAna paNa darzanIya che aghATapura udayapurathI 1 mAIla dUra eka prAcIna jainatIrtha aghATapura che. aghATapura eka vAra mevADanI rAjadhAnI hatI. ahIM mahAtapasvI mahAtma jagatarijIne mevADanA mahArANA jatrasihe vi.saM 1285mAM tapAbirUda ApyuM hatuM. eka vidvAna A prasaMgane ulekha karatAM lakhe che ke " A. zrI jagacaMdrasUri vihArAnukrame saM. 1285mAM mevADamAM aghATanagaramAM padhAryA. mevADapati rANA jaitrasiMha sUrijI nA darzana mATe Ape. bAra bAra varSonA AMbelanA tapathI tejasvI zu cAritra pALatAM dedIpyamAna kAMtipiMDa jotA ja rANAnu zira sUrijInA caraNamAM mUkI gayuM. te sahasA be ke "aho A te sAkSAta tapobhUti che." ema kahI Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ItihAsa ] : 375 : mevADanI paMcatIthI mevADAdhIza rANA trisiheja vIra nirvANa saM. 1755mAM, vi. saM. 1285mAM AcArya zrI jagatacaMdrasUrijIne tapa'nI padavIthI alaMkRta karyA. tyArathI teone ziSyaparivAra "tapagaNu" nAmathI prasiddhi pAmyo.' aghATapuramAM sAMDeraka gacchanA zrI yazobhadrasUrijInA hAthe allaTasa (ahalue) zrI pArzvanAtha prabhunI mUrtinI pratiSThA karAvI hatI. Aja aghATapuramAM caitrasihanA rAjyakAlamA hemacaMdra nAmanA zreSThIe badhAM Agama tADapatra upara lakhAvyAM hatAM jemAMthI dazavaikAlikasUtra, pAkSikasUtra ane ghaniryuktinI tADapatrIya prate khaMbhAtanA zrI zAMtinAthajInA bhaMDAramAM che A jaitrasiMhano rAjyakAla 1279thI1309 sudhI hate. A AghATapura eka prakAranuM tapa tIrtha che. suprasiddha vaDagacchamAM jagacaMdrasUrijInA ziSyAnuM tapagaccha nAma paDayuM. aghATamAM prAcIna cAra jinamaMdira che. temAM eka te mahArAjA saMpratinA samayanuM che. temAM rAA hAtha maTI zrI traSabhadeva bhagavAnanI prAcIna pratimA che. A sivAya zrI zAMtinAthajI, zaMkhezvara pArzvanAthajI, ane supArzvanAthajInAM bhavya maMdiro che. supArzvanAthajInI mUrti paNa rAjA sa pratinA samayanI che. A maMdiramAM ragamaDAmAM traNa caraNapAdukAo che tenA upara 169mAM bhaTTArika zrI hIrAvajayasUrijInA samudAyanA suprasidhdha bhAnucache u. nuM nAma che. udepura AvanAra dareka yAtrI A tapatIrtha nAM avazya darzana kare. kavi hema aghATapuranAM madiranuM varNana A pramANe Ape che- , AghATa gAma he prasiddha tapAbirUda hI nihA kIdha, deharA paMcakA maMDANa zikharabadha he paricAna; pAzva pravrucha jinAlaya paLo paramahe dayAla, zrI bhImarANA kA mukAma tisa kahata he aba kAma, " mevADanI 5 catIthI mevADamAM atyAre lagabhaga poNe lAkha janonI vastI che, paraMtu nAgarA Aha, kuMbhalagaDha, jAvara, cittoDa, delavADA, jhIlavADA, kelavA ane kelavADA AdinA aneka vizAla prAcIna maMdira, ane prAcIna maMdiranAM khaDe jotAM e kalpanA karavI asthAne nathI ke eka samaye mevADamAM lAkho jenonI vastI hovI joIe. kahevAya che ke eka samaye sADA traNa maMdira hatAM tevI ja rIta kuMbhalagaDhamAM lagabhaga teTalAM ja madira hatAM. ujajaDa thaelI jAvara nagarInAM * mevADanA rANA jevasiMhanA saM. 1270thI1309nA zilAlekho maLe che. sarijhanA upadezathI mevADa rAjayamAM jaya kille bane tyAM prathama bhASabhadevajInuM maMdira bane tevI rIte prathA che. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - zrI kesarIyAjI 376 [ jena tIrthone khake jenAra raheje kalpanA kare che ke ahIM eka samaye saMkhyAbaMdha maMdira chevAM joie. citoDanA killAthI cha mAIla uttaramAM "nagarI' nAmanuM eka prAcIna sthAna che. A raghAnamAM paDelAM khaDe ghaDelA pAgha ane ahiMthI maLelA zilAleo tathA sikkAo uparathI rAyabahAdura paMDita gaurIzaMkarajI ojhA, A sthAna para eka meTI nagarI hovAnuM anumAna kare che. temanuM te kathana che ke A nagarI nuM prAcIna nAma madhyamikA hatuM. ajamera jIllAnA balI gAmathI maLela vIra saMvata 88nA zilAlekhamAM madhyamikAne ullekha Ave che "madhyamikA navarI ghaNI prAcIna nagarI hatI. ahIM paNa saMkhyAbaMdha maMdira hovAnuM anumAna thaI zake che. AvAM aneka sthAne haju paNa evAmAM majuda che ane tyAM eka samaye aneka maMdire hevAnuM anumAna thaI zake che. atyAranA e vidyamAna maMdiranI prAcInatA, vizALatA ane mane haratA jotAM ja ema ja kahevuM joIe ke pATAM meTAM tIghaMsthAnane bhulAve evAM te maMdira che. e madiranA saMbaMdhamAM aneka prakAranI camatkArika vAte Aje paNa pracalita che. mahada ane viSaya che ke AvAM prAcIna, bhavya, tIrtha samAna maMdira ane mati hovA chatAM e sthAnamAM ene pUjanArA keI rahyA nathI. evAM madirAnA je pUjanArA hatA te kAlakrame ghI gayA ane je rahyA che teo bicArA bIjA upade kenA upadezathI aMjAI prabhu-bhakitathI vimukha thaI beThA che. pariNAme bacyAM bacAvyAM e maMdiro ane mUrtio paNa verAna-nirjana avasthAne bhogavI rahyA che. kahevAnI bhAgyeja jarUra rahe che ke-keI maMdira yA mUrtine mahimA enA upAsake-pUjanArAo upara rahelA che. atu. mevADanI AvI hInAvAmAM paNa Aje evAM aneka sthAne che ke je tIrthasthAna tarIke oLakhAya che ane jyAM javAthI bhavyAtmAone jema apUrva AhlAda thAya che evI ja rIte zekheLa karanArAone aneka prakAranI atihAsika sAmagrI prApta thAya che, mevADamAM hiMduonA jema pAMca tIrtho prasiddha che, tevI ja rIte jenAM pa pAMca tIrtho prasiddha che. tene saMkSipta paricaya A pramANe che: zrI kesarIyAjI mAravADamAM mukhya tIrthasthAna zrIkezarIya che zrI kezIyAjI tISa dhUlevA gAmamAM AveluM che. A sthAna udayapurathI lagabhaga 40 mAIla dUra che. gAmamAM paMDAonI vastI ghaNuM ja vadhAre saMkhyAmAM che. A jAtI upara ja teo nabhe che. udepurathI kezarIyAjI jatA vacamAM 9 cokIo Ave che. raste ekAnta pahADI jaMgalane beThA che, tethI cekI mATe bhIla leke sAthe Ave che. dareka cAkI dITha cAra cAra AnA ApavA paDe Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * i s 1 ja . :: - - S s che [1I daubCIET_ I GLOB IIMa - -- * fe : - zrI kesarIyAjIH mULanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna RBI ajaba + + araja' A sajA - zrI kareDA pArzvanAtha udepura najIkanuM eka bhavya bAvana jinAlaya Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * SUR FRESH 's F* a tenA da, - IV mana sAgara " che ja che . A mArA - e F * RS tA T- s - kAkA- catoDagaDha : bAna- 14- S: Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - itihAsa ] * kace : zrI kesarIyA che. nave cekInAM nAma nIce mujaba che. balIcA, kAcAM, bArapAla, bArIkuDA, TIDI, paDogA, bAra, parasAda ane pIpalI, vaLatI vakhate dhUlevAnI eka cekIne vadhAre kara Apavo paDe che. parasAdanI cekIe ATha AnA bhe che. udayapurathI kesarIyAjI jatAM sIdhI saDaka che. vAhana maLe che hamaNAM te moTaro paNa doDe che. dhUlevAmAM vetAMbara jainenI cAra vizAla dharmazAlAo che. ahIM zrI kezarIyA nAthajInuM maMdira che. sUti manahara ane camatkArI che. cUlanAyaka zrI bAlAdevajInI mUrti che paraMtu kezara vipula pramANamAM caDhatuM hovAthI kezarIyAjI tarIke khUba prasiddha che. A mUrti lagabhaga eka hajAra varSa pahelAM dhUlevA gAmathI bahAra thoDe dUra jagalamAMthI nIkaLI hatI. je vakhate sUryavaMzI rANA mekalajI cittoDanI gAdI para hatA ane mevADanI sattA temanA hAthamAM hatI. te samaye hAlanuM kezarIyAjInuM maMdira sthapAyu ema kahevAya che. maMdiramAM prAcIna zilAlekha paNa upalabdha thAya che. sa 1431 mAM A maMdirano jIrNoddhArane sUcavate lekha che. A sivAya 1443; 1519 nA ane bAdamAM sattaramI aDhAramI sadInA puSkaLa lekhe maLe che. cotarapha pharatI derIomAM paNa ghaNA lekhe maLe che. mevADanA uddhAraka mahArANA pratApanA sahAyaka, dAnavIra, karmavIra bhAmAzAhe kesarIyAjInA maMdirane jIrNodhdhAra karAvyo hato tene lekha nIce pramANe che. sambat 1643 mahAsudi 13 zAha mAmAjIkena dhulebarA zrIRSabhadevajI mahArAjake mandirako jIrNodhdhAra karApitaM daMDapratiSThA karAi pache yAtrA sambata 1652 rA varpasu lagAya sambata 1653 varSa sudI mAgha zuklA 15 tithI zAha bhAmAjI saba dezarI yAtrA kIdhI pAne leNa bAMTI 6900000 guNasaTha lAkha kharca kIdhA, punya artha medapATa, mAravADa, mALayo, mevAta, AgarA, ahamadAvAda, pATaNa, khammAita, gujarAta, kAThIyAvADa, dakSiNa, vagairA sarva deze leNa ghAMTI mora 2 nAma.......... saMla havA jAmaLA jIva gharSa vAgyA jAcekAM ne pravala dAna dIdhAM bhojaka pokharaNA polavAlane jagana hajIne moharAM 500 vaTavo, motyAMrI mAlA 1 ghoDa 500 sarva karI eka lakSa muko dAna deva jAkatA kula gurAMne jAye paraNe mohara 2 cavarIrI lAgakara dIdhI posAlarA bhaTTArapajI, zrI naravada rAjendrarijI ne sonerI sUtra verAvyA motyArI mAlA 1 kaDA joDI 1 Doro 1 gacha perAmaNI I sujava dIdhI / vagairA / 48 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kesIyAjI : (c)e : [ jaina tIrthAnA mevADanuM zvetAMbara jainonu A prAcIna tAruM che. prabhujIne suTa, kuMDala, AMgI vagere rAja caDhe che. zrI Tema cAjInI smRtinI racanA zvetAMbara mAnyatA pramANe che. zvetAMbarA taraphathI ja dhvAdaDa caDAvAya che. svargastha mahArANuA nesi MhajIe zvetAMbara dharmanI mAnyatA ane vidhi mujakha savA lAkha rUpiyAnI AMgI prabhujIne caDhAvI hatI--che. mUtra maMdira ghaNuM prAcIna ane bhavya che. maMdira bacAvavAmAM 1500000 rUA lAgyA che ema kahevAya che. bhamatImAMnI mUrti zvetAMbarI ja IM hAla kaiAI pattu yAtrI, 23 rUpiyA nakarAnA Ape te savA lAkha rUpiyAvALI AgI caDhAvAya che. eTale A tItha zvetAMbara jaineAtu ja che emAM leza mAtra sadeDu nathI. A sivAya megalasamrAT bAdazAha amare jagadguru zrI nIravijayasuvarajIne baMnenAM mahAna tIrthAnI rakSAnA paravAnA ApyA hatA temAM kesarIyAjI tIInA paNu samAveza karyA hatA. mRlanAyakanDanI smRti tithya prabhAvazAtrI ane camatkArI hovAthI A pradezanA jiththA- te sRnita kALIyA khAmA tarIke pUje che ane kesara Adi caDAve che. temaja zu brAhmannu ke rajaputa, vANIyA ke trIjI TrAma koI pazu bhedrabhAtra sivaca A kRtine name dya ane pUje che. A saMbaMdhI vizeSa navA icchanAre zrIyuta namalajI nagaoNrI saMpAdita " kesarIyAjI tIrtha pustaka vAMcI levuM. ahI phugajI vikrame meTeDa meLe bharAya che mATI savArI naukaLe che. rAjya taraphana, hAthI, dheDA, nagArakhAnuM, kaoNTa vagere sarAma ApavAmAM Ave OM. temaja bhuana suMdara a garcanA paNa karAvavAmAM Ave che. ane tyAM sudhI savArImAM khuda rAjI acavA khIta saradAra vagere hajara rahe che. A smRtinI prAcInanA mATe ullekha maLe che ! lapheza rAvanA samaye A smRti sthApita thaI hatI. bAdamAM bhagavAn rama caMdra laMkA jItyA pachI tyAMthA ayeAdhyA AvyA tyAre A bhUti lA cA ane unheMrnamAM sthApI. tyAM tenI pUrjA ane bhakti karavAthI mayaNuAsu darI * kezarI ane kSi lekA ghaNI ja zrandhArtha mATe che ane pUje che. temanuM pratha JAma kALImAtrA ( bhAvA ) che. temanA sama khAi teeAi pazu akA nathI karatA. tenuM nAma lenArane lUTatA - pInA paNa nathI. te paNu bhaktithI kaisara caDhAve che. OMna tira dareka A mahAprabhAvika devane pUje che ane name che. x A sabaMdhI zrIyut gaurIza kara jhA rAjaputAnAnA itihAsamAM lakhe che ke56 rthAnamAM DuMgara rAjya kI prAcIna rAjadhAnI kI pAMda ke madise lAkara yAM puSkarAi gai che. urnIthI kALurAta A pratimAjI trAgaDa dezamA AvyA ane tyAM vaDAmAM hatAM tyAMthI ghaNA samaya pachI A kRtimAjI nIzcamAM, je thAnathI A pratimAjI nIlyAM hatAM tyAM atyAre pAdukA birAjamAna chaeN. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] ; 379 : nA pati zrIpAlarAjAne kaDha gayo. tyAMthI devasAnnidhyathI A pratimAjI dhUleva AvyAM. eTale pratimAjI ghaNAM ja prAcIna che emAM sadeha nathI. udepurathI kezarIyAjI AvatAM rastAmAM rAta rokAvuM paDe che. vacamAM madira ane dharmazALAnI sagavaDa che. kesarIyAjImAM vi. 1983-84mAM devajAdaMDa caDhAvavAne utsava thayo hato ane zvetAMbara jainae ja dhavADa caDhAvyuM hatuM. temAM zeTha punamacaMda karamacaMda kaTAvAlA mukhya hatA temaja zrI sAgarAnaMdasUrijI mahArAjanI adhyakSatA hatI. bAvana jinAlayanI derIomAM vi. saM. 1746 zrI vijayasAgarajIe pratiSThA karAvI hatI. nava caukI para paNa lekha zvetAMbarI ja che. bahAranuM zrI jagavallabha pArzvanAthajInuM maMdira paNa tAMbara saghanuM che. 1801 mAM zrI sumaticadrajIe tenI pratiSThA karI hatI. suramandira kAka sumA, sumaticaMdra mahAsAdha tape gacchameM tapa japatA upata udadhi agAdha puNyathAne zrI pArzvane puThavI paragaTa kIdha ema taNe manakhA tiya lAhe bhAvane lIdha, rAjamAna mukatA ratana cAtura lakhamIcaMda ucchava kIdhA atighaNuM ANuM mana bAna dA dila sudha gokaladAsa re kIdhe pratiSThA pAsa sAre hi pragaTayo sahI jagati meM jasa vAsa. zrI kesarIyAnAthajInI pratimA lagabhaga 3 phUTa UMcI ane bahu prAcIna che. kezarIyAjI AvavA mATe amadAvAdathI iDara thaIne moTara raste avAya che. udayapurathI sIdhI moTara sAhaka che. moTara, TAMgA, gADA, uMTa Ave che. A sivAya, brahmAnI kheDa, rANakapura, ajArI vagereno naLa utarIne pahADI raste paNa avAya che. sAMvarAjI tIrtha kesarIyAjIthI pAMca keza dUra A tIrthasthAna che. ahIM derAsarajI pahADa upara che. skUlanAyakajI zrI pArzvanAthajInI suMdara zyAma mUti che. sAMvarA pArzvanAtha tarIke A tIrtha prasiddha che. udayapura cittoDa nA kareDA sTezanathI ardhAthI piNe mAIla dUra sapheda pASANanuM pArzvanAtha bhagavAnanuM vizAla madira dekhAya che. A maMdira kyAre banyuM te saMbaMdhI ke prAcIna lekha nathI maLatuM, paraMtu maMdirajInI bAMdhaNI ane Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - kaDA : 389 : [ saina tIrthone AkAra uparathI anumAna karI zakAya che ke madira ghaNuM ja prAcIna haze puraNacaMdajI nahAre kaDhanA zilAlekhe lIdhA che temAM bAvana jinAlayanI pATa uparane lekha 1079ne che, je A pramANe che - (1) "matrata 1039 (varSa zrImaMDerarugacche zrIyazobhadramUrisanAne zI (?) . (2) i. sa. zrImati zivAnAvidha pratiSTinuM ne ! vizvamAM jA i..." saTegaranA zrI bhasUrijIe pAzvanAthabiMbanI pratiSThA karI hatI. A sivAya bAramI zatAbdithI mAMDI 19mI zatAbdizI sudhInA lekhe maLe che. eTale lagabhaga hajAra varSa pahelAM A tIrthasthAna che. A sivAya sukRtasAgaramAM ullekha che ke-mahAmaMtrI pethaDanA putra jhAMjhaNe A tIrthane zvAra karALane ukha maLe che je sUpamAM A pramANe che. AkhA mevADamAM Ave vizAla ane kudara raMgamaMDapa bIje ghAMya jovAmAM nathI Avyo. mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDakumAranA putra jhaMjhaNakumAra moTA saMgha sahita tI. yAtrAe nIkaLyA te dharmasurijI cakra aneka supiMga saMghamAM sAthe katA saMdha aneka sthAnanI yAtrA kara citoDa Avyo tyAM aneka jinamaMdiranAM darzana ka tyAMthI sa karatA AvyA. arvI upasargane haravAvALa suMdara zyAma nAnI cho nAtha bhagavAnanI mUrtinAM darzana karyA xxx" tyAM utsava thayA pachI ghapatine tilaka karavAmAM AvyuM. A vakhate surijI mahArAje upadeza ApyuM ke- tyAM tyAM saghane paDa va ca tyAM madira bavavuM joIe, chevaTe jyAM tilaka thAya tyAM te avazya madira baMdhAvavuM joIe, saMpatie upadeza mAnya rAkhI tyAM maMda- baMdhAvavAnuM kArya zarU karAvyuM, paraMtu divase kArya thAya eTaluM rAtre paDI jatu be sthAne pheravI bIje ThekANe paDyuM maMdira karAvyuM te tyAM paNa divase jeTalu thatu eTaluM rAtre paDI jatuM. jana pArzvanAtha bhagavAnanu je nAnuM maMdira hatuM tene karAra Aro tyAM parata lAvavA mATe samarata saMghamAM upadrava thavA mAMDyo. Akhare A dAda devatAnA upadrava che sAbhaLI devatAne pUjA-sakAra AdithI prasanna karI mUla maMdirane suMdara banAvavAnI AjJA mAgI ane deve AjJA ApI pachI prAcIna gadara upara maM=zvare sAta mALanuM bhavya maMdira baMdhAvyuM. natyanaMtara ziSyA, pAdAkrAntoTakataH prAmAdaH sptbhuumo'ndmNddpaadicutaiss ! ( purA 8) Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 381 : delavADA-devakulapATaka . A uparathI ema lAge che ke-hAlanuM maMdira maMtrIzvara jhajhaNanuM hoya vapi pAchaLathI teno jIrNodhdhAra thayA che temAM sanTeDa nathI ki maMdiranI bhavyatA je che te te prAcIna ja che. A maMdiramAM be vizeSatAo che. eka te raMgamaMDapanA uparanA bhAgamAM marijIdane AkAra dekhAya che. kahe che ke bAdazAha akabara jyAre ahIM AvyuM tyAre teNe A AkAra banAvarAvyA hatA ke je joI musalamAna teDI na zake, paraMtu A vAtamAM keTaluM tathya che te tapAsavAnI khAsa jarUra che. athavA te musalamAnI jamAnAmAM maMdiranI rakSA mATe pAchaLathI A AkAra keIe banA hoya. bIjI vizeSatA e che ke-mUlanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti evI rIte birAjamAna che ke sAmenA eka chidramAMthI piSa vadi dazame sUryanAM kiraNe barAbara prabhu upara paDatAM paraMtu pAchaLathI jIrNoddhAra karAvanAra mahAnubhAve divAla UMcI karAvI ke jethI have te pramANe nathI thatuM. A tIrthanI ghaNA samayathI prasidhdhi na hatI kintu svargastha zeTha lallubhAIe A tIrthane prasiddhimAM ApyuM. hAlamAM udepura che. jaina saMghatIrthakameTI tIrtha saMbhALe che. tIrthanI dekharekha zrIyuta kanakamalajI bahu ja sArI rIte rAkhe che. zAMtinAthajInuM-AbadajInuM maMdira che. bAkI hAlamAM khaMDiye paDyAM che tyAM ghaNI prAcIna vastuo ane zilAlekhe, khaDita mUtio vagere upalabdha thAya che. udepura AvanAra dareke A tIrthanI yAtrA avazya karavI. ekaliMgajInuM prasidhdha gaNAtu vaiSNava maMdira paNa jena maMdira che. atyAre paNa tyAM mULa madiranI bAjumAM je derIo che tyAM pATaDA upara nAnI nAnI na mUrtionA AkAra che. mUla maMdiranI mUla mUti paNa darekane batAvatA nathI. bahArathI vastrathI AcchAdi mUtine vaiSNava bhAvike name che. AnuM prAcIna nathI. nAma kArapura paNa che. ahIM siddhasena divAkaranA upadezathI na madira banyuM che. delavADA-devakulapATaka ekaliMgajIthI 3-4 mAIla dUra delavADA nAmanuM gAma che. delavADAmAM aneka prAcIna jinamaMdira hatAM. ahIMthI maLelA zilAlekho mATe zrI vijaya dhamasurijI mahArAje devakulapATaka pustaka prakAzita karyuM che tathA puraNacaMdajI nahAre jena lekha sagaha bhA. 2 mAM paNa ghaNA lekha prakAzita karyAM che. hAlamAM te traNa maMdiro vidyamAna che. gurnAvalImA lakhyuM che ke-maMtrIzvara pethaDe karaDAmAM pArjana thajInuM maMdira baMdhAvyuM zrIpArthaH krheddke| Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dalavADA-devakulapATaka : 382 : [ jaina tIrthone A nagarI prAcIna samayamAM ghaNuM ja bhavya ane vizAla hatI paMdaramI, selamo ane sattaramI zatAbdi sudhI A zahera pUrI jAherajalAlI bhogavatuM hatuM. ahIM prAcIna jaina madiro ghaNAM hatAM ane zrAvakenI vasatI paNa puSkaLa hatI. kahevAya che ke-ahIM traNase ghaTanA nAda sabhaLatA hatA AcArya semasuMdarasurijI ane temane parivAra ahIM aneka vAra padhArela ane teonI adhyakSatAmAM pratiSThA Adi utsavo paNa ghaNA thayelA. teo eka vAra pitAne vAcaka padavI maLyA pachI saM. 1450 AvelA te vakhate temanI umara mAtra 20 varSanI ja hatI. te vakhate mahArANA lAkhAnA mAnItA maMtrI rAmadeva ane cuDa vagere mahAmAnya ane dhanADhya purU sAme gayA hatA. A sabadhI vigatavAra ulekha semasaubhAgyakAvyamAM maLe che. A sivAya jinavaddhanasUri, jinasAgarasUri, jinacaMdrasUri, sarvAnaMdasUrijI vagere paNa ahI padhAryA che ane pratiSThA karAvI che. hAlamAM je traNa maMdira che te paNa ghaNAM vizAla ane bAvana jinAlayanAM che. temAM bheMyarAM paNa che, vizAla jinabhUti uparAnta gurumRtio paNa che. 1954 nA ahIMnA jIrNodhdhAra prasaMge 124 mUtio jamInamAMthI nIkaLI hatI. traNa maMdiramAM be rASabhadeva bhagavAnanAM ane eka pArzvanAtha bhagavAnanuM che. eka zuM maMdira catijInuM maMdira che. ahI zatruMjaya ane giranAranI sthApanAne ulekha maLe che. delavADi chi devaja ghaNAM bahu jinamaMdira raLIyAmaNuM deI DuMgara tyAM thApyA sAra zrI zatruMje ne giranAra | (zIla vijayakRta tIrthamAlA, saM. 1746 racanA) A sthAna tIrUpa hatuM tene mATe juo zrImAna medya pitAno tIrtha mAlAmAM paNa jaNAve che. devADa nAgadAdA citra, AkaDa karaDau vaghAra; jAphara jahara ne sAdaDI, jinavaranA mana muka8 ghaDI. vAcanAcArya zrImAna kIrtimee pitAnI zAzvata tIrthamAlAmAM delavADAnuM nAma ApyuM che. nagara keTa naI delavADaI, citrakUTa naI; siritala vArtha je kaI chaThA chanarAja (paMdaramI zatAbdi). temaja ahIM naba, vIsala, megha, kehala, bhIma tathA kaTuka vagere zrImAna ane dhImAna zrAvakee zrIharSabhadeva bhagavAnanuM vizAla madira banAvyAne ulekha munisuMdarasUrijI mahArAja guvAvalImAM nIce pramANe Ape che. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 383 : dayAla zAhane kille " medapATapatilakSabhUmibhRdrakSyadevakulapATakapure / megha-vIsa-zaha4-pa-ra-pIja-rnivavaajApAsa rUparA. zrItapAgurugurughudhibhiH kAritaM tadupadezasaMzruteH / taiH pratiSThitamathA'dimAhatA maMdiraM haranagApamaM zriyA // 354 // yugmm|| ahIM atyAre mUrtipUjaka zrAvakanAM ghara thayAM che. mahAtmA zrI lAlajI ane mahAta rAmalAlajI vagere mahAtmAo sajajana che. ahIM 10-12 te poSAle che. udepura AvanAra dareka yAtrI ahIM darzana karavA jarUra Ave, dayALa zAhane killo aDhAramI zatAbdImAM udayapuranA mahArANA rAjasihanA maMtrI dayALazAhe eka karoDa rUpiyAnA kharce kAMkarolI ane rAjasAgaranI vacce rAjasAgaranI pAsenA pahADa upara gaganacudhI bhavya jinAlaya baMdhAvyuM che. A madira nava mALanuM hatuM paranta bAdazAha auraMgajebe eka moTA kiTale dhArI A madira teDAvyuM. atyAre A maMdira be mALanuM che. dayALa zAha saMghavI gotranA sarUpathI e savAla hatA temaNe te vakhatanA mevADanA rANA rAjasihanI vaphAdArIbhI rAjasevA bajAvI hatI. temaja prasa ga AvyuM musalalamAna bAdazAha aura gajeba sAme bahAdUrIthI laDI vijaya patAkA meLavI hatI. dayALazAhe baMdhAvelA maMdira mATe eka kivadanti che ke-rANA rAjasiMhe rAjasAgara taLAvanI pALa baMdhAvavI zarU karI paNa te TakatI na hatI. chevaTe evI devI vANI thaI ke kaI sAcI satI strInA hAthe pAyo nakhAvavAmAM Ave te kArya cAle. tyAra pachI zeTha dayALa zAhanI putravadhUe bIDuM jhaDapyuM. tenA hAthe pAyo nAMkhI kArya zarU karAvyuM jethI kAma barAbara cAlyuM. AnA badalAmAM dayAla zAhane pahADa upara madira ba dhAvavAnI majUrI maLI. pahADa upara eka karoDa rUpiyA kharce nava mALanuM A vizAla maMdira badhAvyuM enI vijAnI chAyA cha kesa (bAra mAIla) upara paDatI hatI. A kAMI kile nathI, eka vizAla madira che A madiranI pAse nava cekI nAmanuM eka sthAna che jenI kArIgarI ghaNuM ja suMdara che. A bU-delavADAnA maMdire nI kArIgarInA namUnArUpa che. nava cokImAM pacIsa sarganA zilAlekharUpa eka prazasti kAvya che. temAM rANAothI prazaMsA che. A prazastimAM dayALazAhanu paNa nAma che. yAtrie kaDA sTezane utaravuM. tyAM eka nAnI dharmazAlA che. tyAMthI be aDhI mAIla A maMdira che. killAnI taLeTImAM dharmazAlA che maMdiramAM je mRtio birAjamAna che te badhI upara eka ja jAtane lekha che. temAM lakhyuM che Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayALa zAkane kille [ jaina tIrthone ke ", Sara nA vizAkha zuda-7 ne gurUvAre mahArANA rAjasiMhanA rAjyamAM saMghavI dayALadAse catumuMba prAsAda karAvyuM, ane vijyagathvIya visAgarasUrie pratiSThA karI. zilAlekhamA dayALazAhanA pUrvajonA mate, tene potra gAjU, tene paga rAjU, tene cAra putra hatA. temAM sauthI nAno dayALazabyu hate. A maMdira, ekI ane taLAvanA kharcano ho A pramANe prasiddha che, nava kI nava lAkhaTI, kaDa kapi ro kAma, rA baMdhAye rasika rAjanagara ke gAma; vi hI rANA vicaMda kA hI za8 dayALa, vaNe badhA derA, vaNe badhA pALa, mevADanI yAtrA karanAra A rathaLanI yAtrAno lAbha levA jarUrI che. nagadI-adabadajI udayapurathI lagabhaga 13-14 mAIla uttaramAM vAvanA ekaliMgajI tIrthanI pAse lagabhaga eka mAtra dUra pahADe nI vacamAM adabadaizuM tIrtha che, A sthAne prAcIna kAlamAM eka moTuM nagara tuM jenuM nAma nAgada- gadA hanuM A nagara mevADanA rAjAonI rAjadhAnI thavAnuM mAna pAmyuM hatuM ane prasiddha jaina tIrtharUpe paNa A sthAnanI ghI khyAti hatI A nagaramAM keTalAM na madira hatAM enuM anumAna te eka mAIlanA vistAramAM rahelA jena maMdiranA khaMDiyerathI ja thaI jAya che. hAlamAM madira vidyamAna che, ane te zAMtina thavuM che. mUlanAyakajI zrI zAMtinAtha bhagavAnanI mUrti upara lekha che jemAM saM. 194mAM mAgha zudi-11 gurUvAre jinasAgarasurajIe prati.karAvyAne ulekha che. e lekhamAM "nirupama bhUta" zabdathI A kathAna-mRti adabhUta-adabadajI rUpe prasiddha che. zAMtinAtha bhagavAnanA maMdiranI pAse eka vizala madira TuTIphUTI hAlatamAM paDayuM che. AmAM eka paLa mUta nathI A maMdira pArzvanAtha yA naminAthajInuM detha ema cabhave che. prAcIna-tIrthamAlA ane guvAvalI vageremAM pArzvanAthajI ane neminAthajInA madira he vAne ulekha maLe che. munisuMdarasRri mahArAja lakhe che ke - khemANabhRtbulajantato'mRta 'smudrmuuriH| 27 stravazaM guruyaH cakAra nAgadapAzvatIya vidyAmbudhidigbayanAna vijinya // 39 // khemANarAjAnA kulamAM thayela samudrasUrijIe digambane chatI nAgara pAvanAthavuM tIrtha pitAne vAdhana karyuM hatuM. zrI munisuMdarasUrijIe banAvelA ahIMnA zrI pArzvanAdhanA tetra uparathI jaNAya che ke zrI pArzvanAthajInuM maMdira saMprati rAjAe banAvyuM hatuM, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 385 : cittoDagaDha , zrI neminAthajInA maMdiranuM nAma zIlavijyajI ane jinatilakasUrijIe pitAnI tIrthamALAomAM paNa lIdhu che. zrI saMmatilakasUrijIe banAvelA eka tetramAM ahiMnuM neminAthanuM maMdira pethaDazAhe banAvyAne ulekha che. - cittoDagaDha mevADanI prAcIna rAjadhAnI vIraprasu cIttoDI bhAgye ja keI bhAratIya vidvAna anabhijJa haze. ItihAsamAM A vIra bhUmi advitIya gaNAya che. cittoDa gAma cittoDa jakazanathI sTezanathI be mAIla dUra che ane gAmanI talATIthI pAMcaso phITanI UMcAI para cittoDagaDha che. gaDha upara jatAM phera khAtA sAta daravAjA vaTAvavA paDe che. gaDhanI la bAI savAtraNa mAIla ane pahoLAI adhI mAIla jeTalI che. gaDha ghaNe ja prAcIna che. pAMca pAMDemAMnA suprasidhdha balavAna, Maa bhIme banAvela A gaDha che. ahI bhImanA nAmathI bhImaDI, bhImatala Adi rathAne vidyamAna che. tyArabAda A gaDhane morthavazI rAjA citrAMgade udhAra karA tethI gaDhanuM nAma citrakUTa prasiddha thayuM. amArI pAsenA eka hastalikhita pAnAmAM ke jemAM hindanA ghaNAM nagara vasAvyAnuM saMvata vAra jaNAvyuM che temAM lakhyuM che ke "saMvata 902 varSe citra-cittoDagaDha amarasiMha rANe vasAvyo ane kile karA." suprasiddha ka. kA. sarvaza AcArya hemacaMdrasUrijI mahArAja sakalArvatastetramAM cittoDane yAda karatAM jaNAve che- , vaibhAraH kanakAcalo'buMdagiriH zrIcitrakUTAdayastatra zrIRpamAdayo jinavarA kurvatu vo maMgalam / / 33 // arthAta cittoDa eka prAcIna jainatIrtha che. suprasiddha 1444 thanA praNetA AcArya zrI haribhadrasUrijInuM janmasthAna citoDa ja hatuM. temane upAzraya ane pustaka bhaMDAra ahIM kahevAya che. siddhasenadivAkara paNa ahI vidyA siddha karavA padhArelA. ahI 143mAM vIsala zrAvake pratiSThA karAvI hatI. bAdamAM 1444mAM jinarAjasUrijIe AdinAthabi banI, 1489mA zrI samasudarasUrijIe pacatIthInI pratiSThA karAvI hatI. A sivAya mahArANa mekalajInA samayamAM temanA mukhya pradhAna sarakRpAlajIe puSkaLa dravya khacI" ghaNuM jinamadvi baMdhAvyAM hatAM. Aje te ghaNAM jaina maMdiranA khaMDiyera paDayA che tenAM nAma paNa badalAI ke atyAre te zrI pArzvanAthajI ke neminAthajInuM maMdira nathI. gurnAvalImAM zrI munisuMdarasUrijI mahArAja paNa lakhe che ke pethaDazAhe nAgahadamAM maMdira baMdhAvyuM hatuM. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ja cittoDagaDha : 386 : [ jaina tIrthane gayAM che. atyAre mukhya jinamaMdiro zugArayaMvarI, zatAvIzadevarI, gocukhIvAluM jinamaMdira, mahAvIra svAmInuM maMdira, kAtistaMba, vagere kula 27 jinamaMdira che. atyAre te maMdiranA dvAranuM kArya cAle che. zRMgAracorInuM maMdira tathA tenAM bhoyarAMmA hajAre jinamRtio che. zatavIsa devarInA maMdiramAM tenI suMdara keraNa khAsa darzanIya che. tenI racanA ane apUrva vizALa jotAM temAM be hajArathI vadhu pratimA haze. sAta mALane vazAla kIrtisthaMbha jenI nIce gherA 80 ghana phUTanA vistAramAM che. ahIM jainadhamanI apUrva jADejalAlI hatI, khAsa darzanIya sthAna che lAkhkhonI kiMmatanAM prAcIna maMdiranA jIrNoddhAra karAvI AvAM sthAnanI rakSA karavAnI dareka jainanI pharaja che. cittoDagaDhamAM zrI jinavallabhasUrijIe be suMdara vidhi e karAvyAM hatAM. tyAM zrAvakene dharmopadeza paNa sAre Ape hate. sa. 1167ne prasaMga che. temanA che aSTasatikA, saMghapaTTA, dharmazikSA graMtha cittoDanA maMdiramAM prazaratarUpe ketarAvyA hatAM. cittoDa sUryavaMzI sidIyA rAjAonA hAthamAM kayAre gayuM tene itihAsa maLe che ke-vikramanA AThamA saikAnA aMtamAM mevADanA guhilavazI rAjA bApA rAvaLe moye vazanA chellA rAjA mAnane harAvI e kile hAthe karyA pachI mALavAnA paramAnA hAthamAM gaye. bAramA saikAmAM gujarAtanA rAjA jayasiMhe A kile jItyo hate. bAdamAM ajayapAlane mevADanA rAjA sAmatasiMhe harA ane enI upara guhila vaMzanu sAmrAjaya sthApyuM. vacamAM zeThe samaya musalamAnanI sattA AvI. bAdamAM te gaDhane sisodIyAoe chaye. chelle rANA saMga sAthe megala samrA, bAbare zuddha karIne kile che. tyAra pachI udepura mevADanI rajagAdI banI. akabare citoThane sarvathA anya hate. mugalAI pachI cittoDa mevADanA rAjAonA hAthamAM gayuM je atyAre paNa che. cittoDane dile samudranI sapATIthI lagabhaga 1850 phUTa UMcAIe che. cittoDagaDha uparanA subrasidhdha kItisthAne banAvanAra zvetAMbara jaina zrAvaka hatA. tyAMnA eka zilAlekhamAM lakhyuM che ke " kItisthaMbha prAvaMzaparavADa) saMghavI kumArapAle A maMdiranI dakSiNa bAjue karAce, jIMsa nI uttara tarapha zrI varSamAna jinanA maMdirano jIrNoddhAra zrI somasuMdarasUrijInA ananya anurAgI zrAvaka guNaraje karALyuM hatuM ane tenI pratiSThA vi. saM. 148vamAM zrI semasuMdara sUrijI mahArAje karI hatI. A maMdira citrakUTanA ja rahevAsIosavAla tejAnA putra cAcAe karAvyuM hatuM. A maMdiranI prazasti cAritranagaNie vi. saM. 145mA racI hatI te AkhI prazasti je. e. ja. pu 33 naM. 3 sana 1928 pR. 40 thI 60mAM te devaghara bhAMDArakare prakAzita karAvI che. juo jena. sA. I. pU. 455. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 387 : ItihAsa ]. cittoDagaDha athAt cittoDane suprasiddha katirthaMbha ane tyAMnA maMdire zvetAMbara jaina saMghanAM ja che. cittoDane ItihAsa prasiddha kIrtisthaMbha banyAne ullekha ApaNe upara je paraMtu AthI paNa eka prAcIna pramANa male che ke mevADanA ItihAsa prasiddha Ala rAvala, ke jemanuM nAma alaTa-aTala hatuM ane jemaNe sArika gacchanA AcArya zrI yazobhadrasUrijIne cIttoDathI vinaMti karIne AmaMtraNa ApI AghATapuramAM padharAvyA hatA, ane temanA hAthathI pArzvanAthajInI mUrtinI pratiSThA karAvI hatI. A alaTarAjanA samayamAM ja zrI yazobhadrasUrijInA upadezathI A prasiddha kIrtibha rAjAe banAvI emAM jinezvara prabhunI mukhajInI pratiSThA karAvI hatI eTale ema lAge che ke-A kIrtisthaMbha prAcIna hoya. A sivAya cittoDane prAcIna dina itihAsa paNa A sAthe TUMkANamAM maLe che. mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDa kumAre cittoDagaDhamAM maMdira baMdhAvyuM hatuM. juo rAta vitrapUra A citrakUTa e ja cittaDa che. temanA putra jhAMjhaNakumAre cittoDanA maMdiranI cetyaparipATI karI hatI. bahamRtAtizAthI zrI semaprabhasUrijIe cittoDamAM brAhmaNanI sabhAmAM jaya meLaLyo hato. teo apUrva sAhityazAstrI hatA. yatichatakalapa vagere prakaraNe banAvyAM hatAM. jinabhadrasUrijIe citrakUTa AdimAM maMdira baMdha thAne upadeza Ape hatA. 1505mAM rANu kuMbhAnA bhaDArI lAkazAe zAMtinAtha bhagavAnuM aSTApadya nAmanuM maMdira baMdhAvyuM jenI pratiSThA kharataragacchIya zrI jinasenasUrijIe karI hatI. A madirane zugAracAra-cagAracaka (siMgArarI) kahevAmAM Ave che, jeno zilAlekha A dara che. - zatruMjayanA udhAraka karmAzAha osavAla citoDanA ja nivAsI hatA. emaNe amadAvAdanA sUbAnA putra bahAdurazAhane Azraya Ape hateA. 1583mAM tyArapachI e gAdIe beThe ane enI madadathI karbhAzAhe 1587mAM zatruMjayane udhAra karAvyuM, te vakhate pratiSThA zrI dharmaratnasUriziSya vidyAmaMDanasUrijIe karI hatI. atyAranA bhUlanAyakajI kammazAhanA samayanAM che. vi. saM. 1512 mAM A. zrI jayakati sUrijIe naladamayaMtIrAsa cittoDamAM banAvyuM hatuM. vi. saM 1593 mAM rAjazIla upAdhyAye vikramAditya khAparA rAsara hate. 1638 mAM zrI hIravijayasUrIzvarajInA upadezathI saMghavI udaya. karaNe khaMbhAtathI AbU ane cittoDagaDhanI yAtrAne sagha kADhyo hato ' bhAmAzAhane mahela cittoDamAM hatA atyAre vartamAnamAM cittoDamAM nIce pramANe prAcIna etihAsika zilAlekhe maLe che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. cittoDagaDha [ jaina tIrthone 1. gaDha upara rAmapaLanI aMdara thaIne jatAM eka suMdara jinamaMdira che. maMdira khaMDita che. aMdara mUrti nathI bahAra keraNI suMdara che. A maMdiranA aMdaranA bhAgamAM eka lekha che paraMtu samayAbhAve khAkhe lekha nathI lIdhe kinag tene sAra e che ke-saM. 150pa(4) kharataragacchIya AcArya zrI jinasenasUrijIe ahIM pratiSThA karAvI che. 2. AgaLa jatAM satyAvIza devarI jinamaMdira ke jene jIrNoddhAra hamaNuM tho che ane-pratiSThA paNa hamaNuM thaI che emAM nIce pramANe che. kArtika zudi 14 caitragacche rohaNAcala ciMtAmaNI.......sA mANibhadra sA. nemibhyAM saha saivaNikAM vaMDAjitAyAH saM rAjana zrIbhuvanacaMdrasariziSyasya vidvattayA suhRttayA ca raMjitaM zrIgurjararAja zrImedapATa prabhu prabhRti kSivipatimAnitasya zrI. (3)xxx laghuputra devAsahitena svapiturAtmiya prathamaputrasya varmanasiMhasya puNyAya pUrvapratiSThita zrI sImaMdharasvAmI zrI yugamaMdharasvAmI" lekhamAM saMvata nathI vaMcAte catravAlagacchanA pratApI AcAryazrI bhuvanacakra sUriziSya; ke jemaNe gurjarezvarane pratibaMdha ApI 2jIta karyA hatA, medapATa(mevADa)nA mahArANuM paNa jemane bahumAna ApatA hatA temanA upadezathI vamanasiMhe sImaMdharasvAmI ane yugama dharasvAmInI pratiSThA karAvI che. A lekha pathara para che. (2) bIjo eka hita sapheda mUti upara che. lekha vaMcAtuM nathI. mAtra 1469 saMvata vaMcAya che. mUti vetAMbarI che. lageTa vagere che. (3) x x x savat 1513 varSe jyeSTha vadi 5 ukezava bha. gotre antolA putra haivA jaar 4 * * * * ra4 ghaNA taputra ja. * * * #Ati ti. grche zrInivamadraSi" bhAvArtha-savata 1513 mAM osavAla vazamAM bha( bhaDA ) gotranA tAlA tenA putra devA ane rAjAe mRti karAvI ane pratiSThA kharataragacchI zI jinabhadra sUrijIe karAvI che. () saMvat 2000 varSa pa ri 26 zrI varAnI 444444 ar gadhanA x x x pati nathI vacAtI- chellI patimAM ti mae zrI satag " ATaluM vaMcAyuM che. saM. 1505mAM upakezavazIya karavAnA putra dhanAe mati karAvI che ane te pratiSThA bhAdrAraka zrI semasuMdarasUrijIe karAvI che. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 389 4 cittoDagaDha uparanA eka parikaranI moTI mUrti ane zrI mahAvIra svAmInA maMdira pAsenA kamazAnA maMdiramAM eka sthAna para birAjamAna thayelI joI hatI. enI upara nIce pramANe lekha vaMcAya che. (9) "saM. 2290 (7) zImarUritAnI" AgaLa lekha cAra pakinane che paNa vaMcAtuM nathI. (6) la rUda 9 nathI vaMcAtuM. atyAre te AgaLa jaNAvyuM tema A satyAvIza devInA maMdirane suMdara jIrNodhAra tathA pratiSThA Adi thayAM che. AgaLa jatAM suprasiddha kRSNabhakta mIrAMbAInuM madira joyuM. A maMdirane AdhAra mevADanA sadagata mahArANA phatehasiMhajIe karAve che madira bhavya ane vizAla che, Dabala A malasArAnI suMdara goThavaNI che. zikhara uparanA bhAgamAM eka maMgala citya che temAM DAbI ane jamaNI bAju eka x xx deva che temanA upara chAjalImAM suMdara jinamUrti che, tenA upara taraNumAM bIjI nAnI jinamUrti che. A nAnI nAnI jinamUrtie manahara ane lageTathI zobhatI tAMbarI che. mIrAMbAinA maMdiranA cekamAM jamaNI bAjunA maMdiranI pAchaLanI divAlamAM pASANunI sudara pacatIthInI jena vetAMbarI mUrti che, je paramadarzanIya che. ahIMthI AgaLa jatAM ekalarANAnuM maMdira jenuM bIjuM nAma samidhezvara mahAdevanuM maMdira kahevAya che. A maMdiranI racanA mATe aneka matabhede che, A dara 1207 nA mahArAjA kumArapAlane bIjo lekha 1485 ne mokalarANAne che. A maMdiranI bahAranI DAbI bAjunI divAlamAM be suMdara jinamRtio che. eka mUrti te abhiSekanA samayanI che, deve abhiSeka mATe hAthamAM kalazo laIne UbhAnuM-heja avanatabhAve hAthamAM kalaza laIne ubhelA che enuM manahara dazya che. e ja divAlamAM AgaLa upara jaina sAdhunI suMdara mUrti che. sAdhujInA jamaNA hAthamAM muhapati che, DAbA hAthamAM zAstra che, sAme ThavaNI che sthApanAcAryajI rAkhavAnuM sthAna, pachI sAme sAdhu beThA che, temanI pAchaLa zrAvaka zrAvikAo hAtha joDIne beThA che. dharmopadeza sAMbhaLe che. AgaLa eka bAju jainAcAryanI mUrti che. sAme upadeza zravaNa karavA rAjA beThA che nAma ane lekha bane che paNa utAvaLamAM ame utArI na zakayA. utsavapUrvaka gAjAvAjA sAthe rAjA vagere vaMdana karavA jAya che. AgaLa upara jinavaraMdra devane IdrarAja kheALAmAM laIne beThA che. de abhiSeka kare che. AkhuM sthAna jotAM tIrthakara devanAM pAMca kalyANuke jaNAyAM. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cinokarada : 2.0 ? [ kauna tIrthonA AgaLa upara paNa , mR. jana saMghanA sAdhumahArAjanA suMdara dara bagalamAM e, eka hAthamAM kAMTA, eka hAthamAM muDhA vagere jaNAyA. A baMne iMdirAnA bahAranA bhAgamAM na tIrthakara, AcArya, munivare, zrAva vagere joI jarUra ema kalpanA kare che ke-A madira bhUtakAmAM na maMdire ya te nA nahi. AgaLa upara gagukha kuMDa para rana maMdirane ke jene surAla cAyunI guphA kahevAmAM Ave che. kuTa upara janAM prathama ugharanA bArAmAM dharmazALA jevuM Ave che. pathiIyAM utarIne nIce jatAM jaina maMdira Ave che temAM A rIte mRta che. vacamAM AdinAthajInI mUrti che. jamaLI bAju kizvara muni che, temanI ja bAju prAdunamAM haba che. DAbI bAju muMkAza dhrusthAnamana che. temanI kALI bAju temanI cAnA chAtrI jIva uparAza kare che. prAkRtamAM ke siMdha praznamuna ! mukezavapitRjava vyArI badhe nAma katarelAM che. prAkRtamAM laba che temAM zarUAtamAM mulanAnAthajI prabhujI upara kAnaTImAM vekha che. maMdiramAM eka parikara upara 1114 lekha che. muMbana 4 4 14 varSa mAgazudi3 zrI catrapurIya gacche zrIbuDAgaNi manpura mahAdura zrI guhilaputravi x x x dvAra zrIvahAdeva Adijina cAmAMga dakSiNAbhimuhAraguphAyAM kali anadevInAM catu x xx x lAnAM catuNI vinAyakAnAM pAdukApaTi mahamAkArasahitA zrI devI cicoDI mRti * * * zAjIva mAtra jAdavaricita xx zI mA, mAmA, mA0 harapAchena zreyase puNyopArjanA 4 vyaghiyate " citoDamAM AvAM aneka prAcIna na thAya, tyAM-mRti, madiranAM khaMDiyera uthala pAtha che, A badhAM prAcIna na thApA e ja sUcave che ke-evATamAM jaina dharmanuM mahAna prabhutra hatuM, ahIM strAvanAra nIcenAM kathAnAM darzana kara. ane niMbha je sAta mALane ane aMdara kArIgarIvALA che. vikramanA caudamA cakAmAM ApaghA tAMbara jene baMdhAvela che, jene ullakha upara ApI kAyA chIe, Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 391 : makSIjI pArzvanAtha 2. kIrtisthaMbhanI pAsenuM ja zrI mahAvIra praznanu` ma`dira. A madiranA chazudhdhiAra mahAra NA gubhAnA samayamAM 1438 thayA hatA. 3 geAmukhanI pAse khIjI' eka jaina madira che, jemAM sukezala munirAja vagerenA upasaganI mUrti che. 4 sattAvIza devaLabaDI peLa pAse che ne jemA kAraNI sudara danIya che, jenA hamaNAM ja chaNe dhAra ane pratiSThA sva. pU. pA A. zrI vijayanItisUrIzvarajInA upadezathI thayA che. ' 5 zu gAraceAkI jUnA rAjamahelanI pAse uttara tarapha nAnu` kaLAyukta madira che. jene zRMgAracAvaDI paNa kahavAya che. A sivAya jayasta'bha, kubhArANAnA mahela, mItraMbAinu' devaLa jenI bhIMtemAM jaina dharmanAM sudara bhAvavAhI putaLAM che. mekalazAhanu madira jemAM mahArAja kumArapALanA lekha che te kavAyatanA medAna pa`tu bhAmAzAhanuM makAna, navA rAjamahela. 6 cittoDagaDha gAmamAM (upara ja che,) suMdara jinamadira che. upAzraya che. zrAvakonAM ghara che. nIce paNu jainAnI vastI che. dharmazALA che eka yatijIneA upAzraya che. hamaNAM mevADanA udhdhAra ane zikSaNupracAra mATe A zrI vijayakalyANa sUrijInA upadezathI cittoDagaDha jana gurUkuLa paNa sthapAyuM che. makSIjI pArzvanAtha r mAlavAmAM ujjayInI nagarIthI pUrvamAM 12 kASa dUra makasIjI GI, P, R tuM sTezana che, sTezanathI ardhA mAIla dUra makasI gAma che, ahIM makasIcha pArzvanAthajInu' vize,la gaganacuMbI bhavya maMdira che. cUlanAyaka makasIjI pArzvanAthajInI zyAma raMganI savAme hAthanI vizAla pratimAjI che. maMdirajInI nIce eka bhoMyarAmAMthI A pratimAjI nIkaLyAM hatAM. mUla sthAne atyAre ArasanA catarA che. makasIjI pArzvanAthajInI pratimAjI nIkaLyAM tyAre hajArA manuSyA ekaThA thayA hatA bAdamA lAkhkhA rUpiyA kharcI zvetAMbara jaina sathe bhavya maMdira khapAvyu` che. mUtranAyakajInI eka tarapha ciMtAmaNI pArzvanAthajI ane bIjI taraph zrI neminAtha bhagavAnanI zyAmaragano mUrti che. madirajInI cAre tarapha 4ra jinAlaya derIo che. madirAmAM barAjamAna mUrti upara prAyaH badhA upara 1548 nA zilAlekhA che. pAse ja kArakhAnu che-atyAre vyavasthA zeTha NudajI kalyANujInI peDhI taraphathI cAle che. najIkamAM suMdara vizAla zvetAMbara jaina dharmazAlA che ane maMdirajInI pAchaLa sudara khagIcA che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avatI pAnAtha : 32 : [ jaina tIrthonA 1 jaina jainetara badhA thaibhujIne pUje che ane mAne che. mAlavAmAM A tIrtha ghaNu' ja prasidhdha ane mahatvanuM che, makSIjI pArzvanAthajInA eka prAcIna stavanamAM keTalIka vizeSatA maLI che, je nIce mujaba che. " " janama'dirathI jImaNe daivarIyAM chatrIza. X X X prabhunA maMdira Agale caumukha devala eka. X x x valI' caumukhane Agale rAyaNu rU. udAra tihAM pagalAM paramesataNA leTI haraSa apAra rAyaNatala lagu deharI chaThThA zrI jinavara pAsa x x janamadira jImaNuI trijhu devarIyAM ThAma * x x svetAMbarI vivAArahe| dA. teha zrAvaka sarmAkata dhArI X * X x kei hIndu turaka hajArI AvaI te prabhu jAtrA tumArI x X ihapAsasAmI mugatIgAmI, desamAlava maNeA magasIyagAmaI acala ThAmaI pApa tApa vi DaNeA. (racanA sa. 1778 narasIMhadAsa jaina satya prakAza ara,va.pU. avatI pArzvanAtha ujjayinI mAlavAmAM avanti pArzvanAthajI-unnayinI nagarI khahu ja prasidhdha tIrthasthAna che. mAlavAmAM kSiprAnadInA kinAre ujajainI nagara vaselu che. ahIMnA rAjA prajApa tanI putrI mayaNuAsu darInuM janmasthAna. prajApAla rAjAe zrIpAtra sAthe kanyA paraNAvI tene kADhanA rAga hatA. mayaNAsu darI ane zrIpAla navapadajI enInuM vidhi pUrvaka ArAdhana karyu. ane temanA rAga maTI gayA. navanidhAna prApta thayAM ane peAtAnu rAjya maLyuM, A samayathI AnagarI ghaNI ja prasidhdhimA AvI che. te vakhate ahI AdIzvara bhagavAnanu' madira hatuM. bAdamAM bhagavAna zrI mahAvIra devanA samayamAM rAjA caDapradyota ahIMnA rAjA hatA, vitabhayapattananA rAjA udayInA samayamAM caDapradyote udAyI rAjAnI pUjanIya jinapratimAM ane dAsInu apaharaNa karyu . x Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke "aa ma 22 } ka * s* : SEP jana - ja che A makSIjInI--coka vaccenuM jinAlaya " = 'kaw , , kAnapuranuM advitIya maNakArI maMdira Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S mevADanA mahAgaNA mAlasihunA samayanA pradhAna saraNapAlajIe maheALA kharca karIne aMdhAvela bhac jinAlaya je Aje chaThThuM avasthAmAM cItoDagaDhanA killAmAM paDayuM che ajameratu senInuM prakhyAta lAla mAMdera y aukid me Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa]. : 33 : avatI pArzvanAtha AkharamAM banne vacce bhayakara yuddha thayuM. yudhdhamAM caMDapradyota hAryo ane keda pakaDA. udAthI rAja temane pakaDIne vitabhayapattana laI jatA hatA. rastAmAM cAtamasa AvavAthI rAjA udAyIe daza rAjAo sahita vacce ja paDAva nAMkhyo jethI dazapura nagara vasyuM. bAdamAM paryuSaNa parvanA divase mAM udAyI sAthe caMDaadyate paNa upavAsa karyo hato jethI udAyI rAjAe tene potAne svadharma samajI kSamApanA karI ane tene chUTe karyo. caDapradyota avani Avyo ane udAyI vitabhayapattana gaye rohA nAmane buddhizAlI naTaputra ahIne ja rahevAsI hato. kokAsa nAmanA gRhastha ahIM dhana kamAI dhamarAdhana karyuM hatuM. aTanamala nAmane prasidhdha pahelavAna ahIno hate. caMDarUdrAcArya ahIM padhAryA hatA. A ulekha naMdI sUra, Avazyaka TIkA ane uttarAdhyayanamAM che. bhagavAna mahAvIra svAmI pachI 200 varSe samrATuM sapratie Arya suhastisUrijInA upadezathI jaina dharma svIkAryo hato. teo ahI ja thayA hatA. atisukumAle AryasahastasUrijInA upadezathI nalInIgulama vimAnanI IcchAthI ahIM ja dIkSA lIdhI hatI. teo ahIMnA nivAsI hatA. temanuM vargagamana ahI kSIprA kAThe thayeluM ane jemanI smRtirUpe temanA putra avanti pArzvanAthajInI sthApanA karI hatI. bAda A sthAna brAhmaNonA hAthamAM gayu. temaNe jinabiMba AcchAdita karI mahAdevajInuM liMga sthApyuM paraMtu suprasiddha dAnavIra paraduHkhabhajana rAjA vikramAditya ahI rAjya karatA hatA tyAre vRdhavAdI sUrijInA ziSya prakhara vaiyAyika tAkikaziromaNI zrI siddhasena divAkare ahIM AvI, jJAnathI ahInuM svarUpa jANa, madiramAM jaI, kalyANama dira stotra banAvyuM. sattaramI gAthAe liga phATayuM ane zrIavanita pArzvanAthajInI mUrti nIkaLI e mRti eka ghoDesvAra jAya eTalI UMce gaI. pachI sthira thaI ane kalyANa madira tetra samApta thayuM. Aja te kSIprAkAThe najIkamAM anaMta peThamAM avanti pAzvanAthajInuM maMdira che, temAM e mUrti gAdI upara birAjamAna che. pAse ja suMdara vetAMbara jana dharmazALA che, kSIprAkoThe aneka ghATe banelA che, bIjA ujanImAM mahAmaMtrI pithaDakumAre maMdira baMdhAvyuM hatuM. juo, yAkucinapure janAi (gurnAvalI) ujajayinImAM yatine prAcIna grathabhaMDAra che. gAmamAM zarAphAmAM zrIzAntinAthajI tathA maMDImAM vAsupUjya svAmi, khArAkuvA thI citAmaNI pArzvanAthajI tathA sahasaphaNa pAzvanAthajI, tathA derAkhaDakI ane nayApurImAM suMdara maMdira che. rAkhaDakImAM 50 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratalAma-sAvalIjI : 34 : [ jaina tIrthone zrI RSabhadevajInA prAcIna maMdirane hamaNAM jIrNoddhAra thayo che ane zrI siddhacakraane sudara paTa karAvyo che. munirAja zrI caMdrasAgarajI vageree A viSayamAM sAro prayana uThAvyo che. kula 15-17 jinamaMdiro che. zaherathI 22 mAIla dUra bheMsegamAM zrI pArzvanAtha prabhAvatInuM maMdira che. temaja be mAIla dUra jayasiMha parAmAM ane ATha mAIla dUra hasAmapuramAM paNa jinamaMdira che. zrAvakenI vastI zaheramAM sArI che. teramA saikAmAM ujena musalamAnonA hAthamAM gayuM. 1562 mAM mogala samrATa akabare tene jItyuM ane 1750 mAM siMdhIyA sarakAre jItyuM. ahIM bhatRharI guphA, sidhdhavaDa vagere jovA lAyaka che. mArAjA savAI jayasiMha jayAre mALavAnA sUbA hatA tyAre temaNe eka suMdara vedhazALA banAvI hatI te paNa kSiprAkinAre A ja vidyamAna che. ujajaina bhAratavarSanuM grInIca gaNAya che. kSiprA nadInI vacamAM rahela kAlIyAdeha mahela paNa jovA lAyaka che. ratalAma. mALavAmAM ratalAma moTuM zahera gaNAya cheahIM suMdara daza jinamadire che. AmAM zrI zAMtinAthajInuM tapagacchanuM maMdira kahevAya che te bhagya ane prAcIna che. bhUti saMprati mahArAjAnA samayanI prAcIna che. madire suMdara ane darzanIya che. zvetAMbara jaina dharmazALA che. jenenI vastI paNa sArA pramANamAM che. ratalAmanA darabAra sAhebe meTA mandiranA jIrNoddhAra samaye sArI rahAyatA ApelI ane maMdirakharca peTe be gAma ApyAM che. seMbAlIyA ratalAmathI pAMca keza dUra ane nImalInA sTezanathI eka keza dUra saibAlIyA AveluM che. ahI zrI zAMtinAthajInuM prAcIna bhavya maMdira che. pratimAjI vinAM che. bahu ja prabhAvika ane camatkArI che. ahInI mUrti pUrvAcAryajI mahArAje AkAzamArgethI lAvI sthApanA karelI che. bhAdaravA zudi bIje prabhujInA aMgamAMthI amI jhare che. derAsarajInI pAse ja suMdara dharmazALA che. seMbAlIyAnA ThAkorasAhebe maMdirajI mATe bagIca-vAvaDI vagere Apela che. sAvalIjI tIrtha ratalAmathI AgaLa jatA nImalI sTezanathI 4 mAIla dUra sAvalIyAjI tIrtha AveluM che. ahI zrI pArzvanAthajInuM suMdara madiMra che. pratimAjI manahara zyAma che. ahIM paNa bhA. zu, bIjanA amI jhare che. keI susalamAne A mUrtine khaMDana karavA prayatna karyo hato jenuM nizAna najare paDe che, Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - itihAsa ] : 39 : ajamera ajamera rAjaputAnAnA madhya bhAgamAM vaseluM ane cAre bAju pahADethI gherAyeluM "tame Tu" e ja AjanuM ajamera che. A zahera visa. 202mAM vayuM che ema kahevAya che. rAjA ajayapALe A nagara vasAvyuM che. ajamera pR pIrAja cauhANunuM janmasthAna che. pRthvIrAja cauhANa dihI ane ajameranAM rAjya saMbhALatA hatA. Aje paNa pahADa upara prAcIna vasta kile paDyo che, pahADA ane kiTalAthI sarakSita A zahera eka vAra bhAratavarSamAM prasiddha hatuM. atyAre enI pUrva jAherajalAlI te nathI rahI chatAMye ajamera-meravADA prAMtanuM mukhya zahera che. rA putAnAnA polITIkala ejanTa ahIM rahe che, tenA baMgalA-ophiso ahIM che. lAkhaNa keTImAM zrI saMbhavanAthajInuM moTuM maMdira che. bIjuM maMdira zrI. goDIjI pArzvanAthajInuM che. trIjuM keThInuM maMdira jemAM bASabhadevajI( kesarIyAjI)nuM maMdira che. buddhakaraNajI mutAnuM gharamaMdira che. jyAM cadraprabhunI sphaTikanI mUrti che. temaja gAma bahAra moTI vizAla dAdAvADI che. kharataragacchanA mahAna AcArya zrI jinacaMdrasUrijInI svargabhUmi che. thAna camatkArI che. tyAM paNa nAnu sudara jinamadira che. dAdAvADI zaherathI lagabhaga be mAIla dUra che. temaja digaMbara madira bhAgacaMdrajI senInuM suMdara kArIgarIvALuM bhavya ma2 jevA ratha che. ajameramAM eka suMdara ajAyabaghara-myujhIyama che, jemAM aneka prAcIna jaina mUrtio paNa che. paMdaramI ane soLamI sadInI paNa keTalIka mUti che. ahIM jena dhamane hidabharamAM prAcIna eka suMdara zilAlekha che, " jIja mAre rAti 84 varaNa" bhagavAna mahAvIra pachI 84 varSa vItyA bAda je madira banyuM che tene A zilAlekha che. A zilAlekha ajamerathI sAta gAu dUra baDavI gAmathI maLe che. rAyabahAdura gaurIzaMkara hIrAzaMkara ojhAe A lekha vAMcavA mATe sArI jahemata uThAvI hatI. A lekha jaina, bauddha ane vaidika dharmAvalaMbIomAM sauthI prAcIna lekha che. ahIM me keleja, rAjakumAra koleja, hosTela, meTuM pustakAlaya vagere jovA lAyaka che. "rAda vira va zaar" aDhI dinanI jhuMpaDI sthAna prasiddha che e paNa jovA lAyaka che. A eka prAcIna jaina maMdira che. ame upara caDhI joyuM hatuM. upara zikhara dekhAya che temaja AjubAju paNa je keraNuM che te jaina maMdirane maLatI che. ba da musalamAnI samayamAM A bhavya maMdira masidarUpe banAvAyuM che. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kesaragaMja-jayapura H 36 : [ jaina tIrtha musalamAnI paNa bALapIranI cIratI prasidhdha sthAna che samrATe akabare A tIrthanI page cAlatAM cAtrA karI hatI. meTI kabara che ane bhAvika musalamAne dhUpa-dIpa-lanI mALA vagere dhare che-me che. savAla jaina hAIskula paNa cAle che. kesaragaMja ahIM zrI vimalanAthajInuM sudara gharamaMdira che. pU. pA. muni mahArAja zrI dazanavijayajI Adi tripuTI muni mahAtmAonA udezathI A maMdira sthapAyuM che. vetAMbara pehalIvAla jaina maMdira che. mahArAjazrInA upadezathI 3pa-40 paAIvAlazrAvake A maMdira rathANu che AgaLa upara bharatapura, hiDana vagera palTIvAla prAMtamAM tripuTI mahArAjanA upadezathI tAMbara jaina maMdiranA IcchAra, hIrena zvetAMbara pahalIvAla jena cheDIga vagere cAle che. A pradezamAM zoTha javAharalAlajI nArAjI suMdara pracArakArya kare che. ajamethI kizanagaDha thaI jayapura javAya che gAma bahAra suMdara dAdAvADI che ane bIjuM eka maMdira che. zrAvakenuM ghara ane upAya che. ajamerathI 3 gAu puSkara nI vaNavAnuM che. AmAM brahmAjInuM maMdira jena dira jevuM lAge che. kalpasUtranI zudhikA TIkAmAM AThamA vyAkhathAnamAM ajamera durga (ajamera) najIka hardhapuranagaranI prazaMsA Ave che te harSapura atyAre hAMseTIyA tarIke prasidhdha che. puSkarathI pAMca gAu dUra che. cAre tarapha nagaranAM khaMDiyera paDyAM che. prAcIna nagarIne bhAsa karAve che. jayapura rAjaputAnAmAM jayapura bahu ja prasiddha zahera che. enI bAMdhaNIthI e Indian Paris kahevAya che. ane bajAra, rAjamahela, bagIcA, ajAyabaghara, ekjharvaveTarI-jayatithI yaMtrAlaya zALA) vagere vagere ghaNuM ghaNuM jovA lAyaka che. ahIM jenAM 300 ghara che.nava maMdira che. AmAM zrIrApabhadevajInuM kesarIyA nuM, sumatinAthajInuM, supAzrInAthajInuM, mahAvIra bhagavAnanuM vagere prasidhdha che. eka zeTha gulAbacaMdajInuM zIrSakadevajInuM bhavya maMdira purANAdhAramAM che. kharataragacchanA maMdiramAM, zeTha gulAbacaMdajI zraddhAne vAM tathA vetAMbara pAThazALAmAM gharamaMdira che, jayapurathI traNeka mAIla dara be gAmamAM suMdara prAcIna kApabhadevajInuM maMdira che. jayapurathI Amera pAMca mAIla dvara che, tathA ahI zrI caMdraprabhujInuM maMdira che. dharma zALA che. pahADa upara zahera vaseluM. jayapura vasthA pahelAMnuM jayapura TeTanI Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 3974 aghara-(rAvaNa pAnAthajI) prAcIna rAjadhAnInuM sthAna che. pahelAM jenonI vastI ghaNI hatI. ahIMnI vyavasthA jayapura zrI saMgha jALave che. jayapurathI sAMgAnera cha mAIla dUra che. ahIM be maMdiro che. dAdAvADI che. dharma zALA che, upAya che jayapurathI paccIza mAila dUra bara" che. ahIM zrI kaSabhadevajInuM prAcIna bhavya maMdira che. mUlanAyakajI zrI kaSabhadevajInI prAcIna bhavya mUrti che. jayapurathI ame bara ne saMgha kaDhAvyA hatA. jayapuranA suprasiddha gucchA dhIsulAlajI saMghapati thayA hatA jayapura vasyA pachI A pahele ja A meTe charI? pALA saMgha nIkaLyo hate. jayapurathI mAlapurA thoDe dUra che. ahIM vAcaka sidhicaMdrajInA upadezathI bhavya maMdira banyuM che. caMdraprabhujI mUlanAyaka che. A sivAya bIjuM eka vijayI gacchanuM maMdira paNa che. ahIM dAdAvADI paNa bhavya ane camatkArI che. jayapurathI sAMbhAra 4ra mAIla dUra che. ahIM zrI kesarIyAjInuM bhavya maMdira che. jayapurathI pacAsa mAIla dUra verATanagara che. ahIM gaddaguru zrI hIravijayasUrIzvarajInA upadezathI IndramalajIe suMdara maMdira baMdhAvyuM hatuM. ane vi. saM. 1644 mAM jagadagurunA ziSya paM. zrI kalyANavijayajIe pratiSThA karAvI hatI. A maMdiranuM nAma IndravihAra ane bIjuM nAma maheyaprAsAda hatuM-che. A maMdira musalamAnI jamAnAmAM vasta thayuM che paraMtu ene zilAlekha maMdiranI divAla upara ja rahI gayo che. AvuM ja eka bIjuM maMdira paNa tyAM che. virATa jayapuraraTeTanI atima sarahada para AvyuM che. ahIMthI be mAIla pachI alavaranI sarahada zarU thAya che. alvara-(rAvaNu pArzvanAthajI) have mevAta deza vikhyAnA, alavaragaDha kahevAthajI rAvaNu pAsa juhAre re, rage seve sura nara pAyajI. bI bI. enDa sI. AI relve dilhIthI jayapura jatAM avara sTezana che. avara sTezanathI alavara zahera be mAIla dUra che. zaheramAM eka suMdara jinamaMdira che jemAM prAcIna pratimAo che nIce bhoMyaruM che temAM paNa pratimAo che. maMdiramAM pratimAo bhavya ane vizAla che. zaherathI 4 mAIla dUra pahADanI nIce "rAvaNa pArzvanAthajInuM suMdara jinamadira khaMDiyera rUpe che. suprasiddha lakeza rAvaNa ane temanI satIzirAmaNuM madadarIdevI vimAnamAM besI AkAzamArge jatAM hatAM tyAM alavaranI najIka utaryA. temane niyama hato ke-jinavaradevanI pratimAnAM darzana karIne jamavuM. maMdodarIne yAda AvyuM ke pratimAjI levAnuM bhUlI gayA chIe eTale tyAM ja veLunI suMdara Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrajI 398 : [ jena tIrthone pratimA banAvyAM temanA ziyalanA prabhAve pratimAjI vajImaya thaI gayAM. pati panI darzana pUjana karIne gayAM ane pratimAjI tyAM ja rahyA. bAda ahIM maMdira banyuM ane rAvaNa pAzvanAthajInA nAmathI tIrtha prasiddha thayuM. atyAre paNa maMdira vizAla ane bhavya che ema tenAM khaMDicera parathI jaNAya che. maMdira khAlI paDayuM che. viracheda tIrtha che. alavaranA killAne bhAga khedatAM tyAMthI prAcIna maMdira, upAzrayanuM sthAna nIkaLyuM che. lekha 16ra3no che. mahAvIrajI. A tIrthasthAna jayapura sTeTamAM AveluM che caMdanagAMva sTezanathI thoDe dUra che. A tIrtha , palIvAlenuM sthApita che. vi saM 1826mAM divAna dharAjajI pallIvAle ahIM maMdira baMdhAvyuM. mULanAyaka zrI mahAvIra bhagavAnanI mUrti che. jo ke hAlanA jayapura 2tyanA keTalAka digaMbarI jainAe sattAdhIza banI A tIrtha digaMbara banAvavA kezIza karI che, pUjanavidhi vetAMbarI cAle che. A tIrthane jena jene badhAya mAne che divAna jegharAjajIe banAvelAM bIjA madirA atyAre paNa zvetAMbarI che. (1) bharatapuranA maMdiramAM mUlanAyakajI temanA banAvelA che. te zvetAMbarI che. (2) hiMganuM madira ane karamapuranuM madira paNa vetAMbarI ja che temaja divAna jodharAjajInI vi saM 18ra6nI banAvelI mRti mathurAnA ajAyaba gharamAM che te paNa cetAMbarI che. divAna jedharAjajI zvetAMbara mUrti pUjaka pallIvAla jena hatA. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDavagaDha bhAratanI prAcIna gaNAtI nagarIomAM A eka prAcIna nagarI gaNAya che. eka jUnuM mAMDa gAma jyAM thoDAM bhIlonAM jhuMpaDA hatAM tyAM A gAmamAM maMDana nAme eka luhAra rahetA hatA. ene eka pazu carAvanAra jilla pAsethI pArasamaNi maLyo ane rakSaNa mATe leDhAnuM senuM banAvI, eka moTe kille banAvyuM. A kile cAlIsa mAIlanA gherAvAmAM hatuM. luhAre pita nuM nAma rAkhavA A gaDhanuM nAma mAMDavagaDha rAkhyuM. AgaLa upara A pArasamaNi A luhAre tenI kanyAne kanyAdAnamAM Ave, paratu kanyAne AnI kAMI kadara na thaI ane kanyAe A pArasamaNi narmadA nA pANImAM pheMkI dIdho. ' bIjI daMtakathA evI male che ke pethaDakumAre pArasamaNi, kAmagavI, kAmadhenu ane citrAvelI bheTa ApI tethI te vakhatanA paramAra rAjA siMhadeve A vizAla daDha, abhedya killo banAvyuM ane nagarane surakSita banAvyuM. je kile adyAvadhi pitAnI jIrNazIrNa hAlatamAM paNa pUrva ItihAsane bhAkhate paDyo hoya ema lAge che, rAjA kItivIyajunanA samayamAM, ke je paurANika samayane mahApratApI rAjA tha che eNe A kile badhA che, paraMtu philAnuM ravarUpa jotAM A vAtamAM bahu tathya nathI jaNAtuM 1 vaLI upadezataraMgiNImAM ullekha male che ke vanavAsanA samayamAM rAmacaMdrajI nA anuja badhu lakSmaNajIe sItAjIne pUjA karavA mATe chANa ane veLunI manahara zrI pArzvanAthajI mUti banAvI. sItAjInA ziyala prabhAvathI A mUti vajImaya banI gaI. A ja pratimA maMDapadugamAM pUjAya che, jenA darzana ane pUjanathI badhA upadra zAnta thAya che. pachI lAMbA samaye paramAra rAjAoe A nagarIne AbAda banAvI hatI." Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mAMDavagaDha : 4.0 4 ( [ jaina tIrthanA ahIM eka vAra bhatRharI ane vikrama rAjAnI paNa sattA hatI. pachI lAMbA ItihAsa te nathI maLate kintu upedrarAja, rasiMha, ( zivarAja) sIyaka vApatarAja (prathama) varisiMha dvitIya, sIyabIje vagere parAkramI rAjAo thayA hatA. pachI prasiddha mAlavapati muMjarAja, vidyAvilAsI rAjA bheja vagere rAjAe A nagarI upara pitAnI sattA calAvavAmAM gIrava mAnyuM che. temanI pachI paramAra rAjAoe A nagaramAM 1115 sudhI prathama jayasiMhRdeva, 1147 sudhI udAdiya, 1160 sudhI lamaNudeva, 1583 naravarmadeva, 1198 covarmadeva, 1216 jayavardhana deva pachI Theka caudamI sadI sudhI cAlyuM ane pachI musalamAna bAdazAhonI sattA vadhI ane chevaTe 136mAM alAuddIna khIlajInA senApati maloka kAre dhArane je lAdhe. ane 14pa4mAM dilhInA samrATa phrija taghalakhe dilAvarakhAnane mALavAne sUbe nImyA jeNe A pradeza upara khUba sattA jamAvI. paMdaramI sadImAM tamuralage hinda upara caDhAI karI. dilhIthI samrATa mahamadazAha bhAge. gujarAtamAM go ane tyAMthI dhAramAM gai varasa rahyo. enA gayA pachI dilAvarakhAna A prAMtamAM zvatatra be chAje. eNe mAMDavagaDhanI prAcInatA, hindu ane jaina devane maMka thAno nAza karyo, mAMDavagaDhanuM nAma badalI zadAbAda" nAma rAkhyuM. musalamAna yugamAM mALavAnA sUbedArae mAMDavagaDhane rAdhAnInuM zahera banAvyuM. madira-upAtha ane devAne badale majIde, makabarA, vagere banyAM pachI marAThAoe A prAMta upara sattA jamAvI je allAvadhi cAlu che. atyAre enI rAdhAnI mAMDavagaDha naha kintu dhAra che. mAMDavagaDha caudamI sadImAM unnatinA zikhare hatuM. A vakhate ahIMnA dAnavIra, dharmavIra zrImata janoe A nagaramAM eka jinamadira banAvyAM hatAM. mahAmatrI peDhakumAra ane mAtra nImAyA ane saMpattivAna banyA pachI mAMDavagaDhanA trazule jinamadiranA udhdhAra karAvI upara senAnA kalaze caDhAvyA hatA. juo enuM pramANa " jIvavA vinaMtatra sthApavAnuM svapratAparivADhA (upadezasatikA) A matrIzvare 84 nagaramAM suMdara bhavya jinAla baMdhAvyAne ulekha, upadezasaptatikA, sukRtasAgara vagere graMthamAM maLe che. maMtrIzvara mAMDavagaDhamAM aDhAra lAkha rUpiyA kharcI detara devakulikAthI zobhatuM ziArla maMDapathI alaMkRta zatrujayAtAra' nAmanuM gaganacukhI bhavya jinamadira,bAvyuM hatuM. pitAnA gurudeva zrA dhamadhamarIzvarajInA ma tsavamAM bahetera, hejarano vyavyaya ja temanuM janmarAna, vidyApura, temanA pitAnuM nAma dedAzA. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] = 401 : mAMDavagaDha karyo hate. gurujI padhAryAnI vadhAmaNuM lAvanArane senAnI jIbha, hIrAnA batrIza dAMta, rezamI vastro, pAMca ghaDA ane eka gAma bheTa ApyuM hatuM. guru pAse bhagavatI sUtra sAMbhaLI temAM AvatA ' zabda sonAmahora mUkI hatI, je chatrIsa hajAra senAmahora thaI hatI. bharUcamAM sAta jJAnabhaMDAra tathA bIje ThekANe jJAnabhaMDAra karAvyA hatA ane Agama lakhAvyAM hatAM. maMtrIzvare mAMDavagaDhathI siddhAcalajI ane giranArane mATe sagha kADhaye hatuM, jemAM saMgha zatruMjaya pahoMce tyAre zatruMjaya upara zrI bhUlanAyaka AdIzvara bhagavAnanA prAsAdane 21 ghaDI suvarNa vyaya karI suvarNathI maDhAvyA, ane aDhAra bhAra senAnA daDakaLaza karAvI caDhAvyA. temaja A saMgha jyAre giranAra pahoMcyo tyAre dilhIthI samrATa ahalAdInane mAnya pUraNa nAmane agravAla je digaMbara hite te paNa saMdhi laI giranAra AvyuM hatuM. tIrthanI mAnyatA mATe bane sa ghomAM vivAda thaye Akhare ema Tha" ke je vadhAre bAlI bele enuM tIrtha. pethaDa zAha 56 bhAra senAnI uchAmaNa bAlyA ane tIrthamALa paherI tIrthane tAMbara saMghanuM karyuM. temaja agiyAra lAkha dravya tyAM sAdharmika vAtsalyAdimAM kharcA batrIza varSanI bharajuvAnImAM brahmacarya svIkAryuM. devagIrI mAM suMdara bhavya jinamaMdira banAvyuM jemAM corAzI hajAra TAMka kharcA. 1335 mAM A maMdira banyuM che. A sivAya jhAMjhaNakumAra, matrI ca dAzA, upamaMtrI maMDana, saMgrAmasiha nI jemaNe be lAkha ane ATha hajAra senAmahere kharacI pIratAlaMza AgamanI suvarNamaya prate lakhAvI hatI.) jIvaNa ane megharAja divAna, upamaMtrI gopAla, puMjarAja ane maMtrI muMjarAja, zrI zrImAla bhUpAla, laghu zAlibhadra jAvaDazA, cekalAkazAha, dhanakubera bhe sAzAha, jeThA zAha, akhadeva, nikhadeva, gadAzAha, Asudeva Adi Adi ghaNuM pavitrAtmAo, dhanakubere, dAnavIra, dharmavIra, zUravIra sarasvatIputro ahI thayA che ane jemanI kIrti adAvadhi jaina sAhityagraMthamAM suvarNAkSare lakhAyela che temaja mahAna jainAcAryo zrI dharmaghoSasUrijI, jJAnasAgarasUrijI, sAdhusUrijI, sumati ratnasuMdarasUrijI, jinacaMdramuni, jinabhasUrijI vagere aneka sAdhu mahAtmAo caudamI sadIthI te TheTha selamI sadI sudhI ahI padhAryA hatA. ane dharmopadeza ApI, graMtharane banAvI A prAMtane punita ane amara karyo che. jemaNe nava graMtho banAvyA che ane dareka graMthane aMte maDana nAma Ave tema rAkhyuM che. sAthe ja temanA kuTuMbI dhanada paNa mahAvidvAna kyA che ane temaNe zRMgAradhanada, nItidhanada ane vairAgyadhanadazataka gra banAvyA che. temanA lakhAvelAM pustaka pATaNanA bhaMDAramAM che. A dareka maMtrIo, zrImata, dAnIre, dharmarIno paricaya "amArA mahAna jainAcAryo' nAmanA puratakamAM Avaze tyAMthI joI levA bhalAmaNa che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDavagaDha : 402 : [ jaina tIrthone roLamI sadI pachI musalamAnonA AkramaNe A nagarIne patananA gartAmAM dhakelI dIdhI. bhavya alezAna jinamadira, bagalA ane bagIcAo, moTAM moTAM bhoMyarAM, guphAo jamInadesta thayAM, marado banyAM, makabarA banyA. mAtra Aje te jUnA khaDiye TIMbA ane TekarA khADArUpe dekhAya che. jagadaguru zrI hIravijayasurIzvarajInA prazirAna zrI vijayadevasUripuMgava, samrATa jahAMgIranI vinaMtithI ahI padhAryA hatA ane temanA satsaMgathI bAdazAha khUba ja prasanna thayA ane sUrijIne mahAtapAtuM" mAnavaMtuM biruda ApyuM hatuM. A mulAkAta 1674 mAM thaI hatI. zrI nemisAgarajIne jagadIpaka' nuM biruda Apyu hatu. upAdhyAyajI zrI bhAnucaMdrajI paNa samrATa jahAMgIranI vinaMtithI mAMDavagaDha padhAyAM hatA. samrATa akabaranI mAphaka jahAMgIranI paNa bhAnucaMdrajI upara bahuM zradhdhA hatI. jyAre jahAMgIra mAMDavagaDha hatA tyAre teNe gujarAtamAM mANasa ekalI bhAnuca drajIne pitAnI pAse teDAvyA hatA. ahIM teNe pitAnA putra zaharayArane bhAnucaMdrajI pAse bhaNavA mUkyo hato. bhAnuca drajI jyAre mAMDavagaDhamAM AvyA tyAre bAdazAha jahAMgIre zuM kahyuM hatuM te vAMca mithA bhUpanaI, bhUpa Anada pAyA, bhalaI tame bhalaI ahIM bhANucaMda AyA. saharibAra bhaNavA tuma vATa jevaI, paDhAo ahi mRtakuM dharma vAta. chau avala suNatA tumha pAsitAta bhANada ! kadI na tame ho hamAre, sabahI thakI tumha he hama hi pyAre " sUrIzvara ne samrATa pR, ra39 (e. rA. saM. bhA. 4, pR. 109) je zaheranA kilAmAM traNa lAkha ane rahetA ane seMkaDe jinama dira hatAM tyAM Aje mAtra nAnuM gAmaDuM ja che mAMDavagaDhamAM atyAre zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira che. malanAyakajI zrI zAtinAthajInI mUrtinI pAchaLa A pramANe lekha che. " saMvata 1547 varSe mahAzudi 13 rakhoM zrImaMDaNasonIjJAtIya zreSThI arjuna suta zre. govalamAryA harSu-sutapAripa mAMDaNabhAryA zrAvikAtIlAso... mAMdarAjabhAryA hatvA vihvAde dvi. lAlalatAde putra 2 so. ToDaramallasonI kRSNadAsa putrI bAi harSAI parivArasa." A sivAya tAlanapuranA maMdiramAM mUlanAyakanI jamaNI bAjunI zrI caMdra prabhujInI pratimAjI upara prAcIna lekha che, je A pramANe che, Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 403 ; mAMDavagaDha " saMvat 612 varSe zubhacaitramAsazukle ca paJcamyAM tithau bhaumavAsare zrImaMDapadurge tArApurasthitapArzvanAthaprAsAde gaganacumbIzikhare zrIcandraprabhavisya pratiSThAkArya pratiSThAkartA ca dhanakubera zA candrasiMhasya bhAryA yamunA putrazreyo'rtha prajagacandrasUribhiH" A lekhane saMvata 12 che e bahu ja vicAraNIya che. lekhanI bhASAzaMkAspada che zrI jagacaMdasUrijInuM nAma paNa khUba vicAraNu mAge che. (mAMDavagaDhanI A pratimA atyAre tAlanapuramAM birAje che.) A sivAya eka pratimAjI upara "saMvata 2223 varSa rAja zurI 7 roke sAvALI" ATaluM ja vaMcAya che. * eka mati kArakhAnAmAM che je 1483mAM sAhi sAMgaNe bharAvela che ane pratiSThA zrI kadarasUrijIe karelI che. A mUrti zrI saMbhavanAtha bhagavAnanI che ane khaDita che. mAMDavagaDhamAM pratiSThita aneka dhAtumatio paNa judAM judAM sthAnamAM male che, jemAM seLamI sadInA prAraMbhathI sattaramI sadInA uttarArdha sudhInA lekhe che. mAMDavagaDhamAM jeThAzAnI havelI pAse 400 maNi ane sphaTika AdinA bi ba bha DAyAnI vAte saMbhaLAya che. jagaDuzAhe pAMca jinamadire ane 11 zera senAnAM tathA 22 zera rUpAnAM biMba bharAvyA hatAM. mAMDavagaDhane rAjI nAme deva supAsa; RSabha kahe jina samaratAM pahoMce mananI Aza. A supArzvanAthajInI mUrti atyAre nathI. ane TheTha rAmacaMdrajInA samayanI prAcIna mUrti eka vAra ahIM mUlanAyaka tarIke hatI. atyAre A pUnita prAcIna mUrtine patto nathI. auraMgajhebanA samayamAM mAMDavagaDhanI pUrI paDatI thaI. maMdiro paNa vasta thayAM, kRtio paNa bhaDArI devAI TheTha 185ramAM eka bhilane eka mUrti prApta thaI thoDo vakhata te pratimAjI emaja rahyAM. pachI tyAMnA jenene dhAre sTeTanA mahArAjA yazavaMtarAva pAvarane khabara paDavAthI teo ahI AvyA. ahIMthI hAthI upara besArI pratimAjIne dhAra laI javAne mahArAjAno vicAra hato, paraMtu daravAjA bahAra hAthI ja na nIkaLe. chevaTe zrAvakanA kahevAthI bhagavAnane ahIM ja rAkhavAnuM nakkI karyuM ane eka jUnA khAlI jona maMdiramAM bhagavAnane besAyo. pachI A maMdirane sudharAvyuM. AjubAjunI jamIna paNa sApha karAvI. 1899mAM ahIM vidhipUrvaka pratiSThA karI bhagavAnane birAjamAna karyA. rAjAe Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDavagaDha-tArApura = 404 : [ jaina tIrthane 160, agaracaMdajIe 50, dhAranA piravADa paMce 100, madiranA nibhAva kharca mATe ApyA. cahu kharca mATe paNa rAjAe 100 ApyA hatA. temaja te samaye kasTamanI Avaka thAya te jene ugharAve ane maMdiranI vyavasthA mATe vaparAya evuM karAvyuM. kahe che ke 185ramAM digaMbaree paNa A mati pitAne maLe te mATe kesa kare paraMtu AmAM digaMbare hAryA ane vetAMbaree 1899mAM pratiSThA karAvI. A pachI 1957mAM pU. zrI vijayajI mahArAja padhAryA. sAthe buddhanapuraAmalanera vagere gAmanA zrAvake hatA. ahIMnA maMdiranI sthiti joI sudharAvavA mATe temaNe upadeza Ape. maMdira sudharAvyuM. dharmazALAne daravAjo karAve. dharmazALA mATe khedakAma karatAM nava pratimAjI nIkaLyAM. pachI saM. 1964mAM . zu, dazame utsavapUrvaka pratimAone pratiSThita karavAmAM AvyAM A prasaMge pAMcamanuM ujamaNuM paNa arkI thayuM. tyAra pachI vyavasthA mATe dhAra, badanAvara, kukasI, zirapura, burAnapuranA jenenI kamiTI nimavAmAM AvI. ahIM atyAre paNa vividha camatkAra dekhAya che 1992mAM ahIM bhUlanAyakajenI pAse zrI pArzvanAthajInAM pratimAjI che, tyAM eka kALe nAga A je traNa divasa sudhI na kha. trIje divase pUjArIe kahyuM. nAgadevatA have jAo pUjA karavAmAM amane Dara lAge che. basa, sApa adazya thayA. mUla maMdiranI sAme eka te jAya che. e rIte lAla mahela tarapha jatAM be pharTIga dUra eka vastu je maMdira dekhAya che. AjubAjumAM bIjA paNa ghaNAM jaina maMdira dekhAya che. ghaNIvAra khedakAma karatAM jaina mUtio paNa nIkaLe che. temaja jaMgalamAMnI malika sugIsanI marajIda paNa suMdara jaina maMdira hatu te 5chatayA samajAya che. A sivAya bIja ane jAmI marajI vagere jaina maMdira haze tema samajAya che. ItihAsaprasiddha rUpamatIne mahela paNa ahIM ja che. A sivAya musalamAnI jamAnAnA rAjamahelo, marajI, talA ke je atyAre kha Dicera hAlatamAM che te paNa jovAya che. atyAre navIna jinamaMdira bhavya bane te mATe pAye nakhAyela che. sArI dharmazALAnI paNa jarUra che temaja yAtrike paNa thoDuM kaSTa uThAvI ahIM cAtrAe AvavAnI jarUra che, tArApura mAMDavagaDhathI lagabhaga cAra gAu dUra A prAcIna nagara che. ahIM suMdara bhavya, kalAmaya ane vizAla jainamaMdira che, je atyAre tadana khAlI che. aMdara eka paNa mRti nathI. A madira 1551mAM gyAsudIna bAdazAhanA maMtrI gopALa zAhe baMdhA Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 405 lakSmaNI tI nyAnA lekha madiramAM vidyamAna che. ahIM sUryakuMDa che. matrIzvare cAra tIrthonA cAra paTo paNa karAvyAnA ullekha che. ahIM prayatna karI bhagavAnanI mUrti sthApavA jarUra che. ahIM akhAtrIje eka sapheda sApa nIkaLe che. atyAre te pAMca paccIza bhIleAnAM jhupaDAM ja che. mAMDavagaDha mahunI chAvaNIthI trIsa mAIla dUra dakSiNumAM che, ane dhArathI 24 mAIla dUra mAMDavagaDhanA killA che. lakSmI tIrtha mALavA prAMtamAM lakSmaNI tItha prAcIna che. alIrAjapura sTeTanu' eka nAnu gAmaDuM' che, je eka prAcIna suMdara tI' hatu. ahIM kheAkAma karatAM cauda jainamUrti nIkaLI hatI emAM zrI mahAvIra prabhunI pratimA sa'prati rAjAnA samayanI jAya che. bIjI traNa mUrtie upara sa. 1310nA lekha mA pramaNe che-- " saMvat 1310 varSe mAghasudi 5 somadine prAgvATajJAtIya maMtrIgosala, tasya ci0 maMtrI gaMgadeva tasya patnI gAMgadevI tasyAH putra maMtrIpadam tasya bhAryA gomatIdevI tasya putra maM saMbhAjInA pratiSThita " * khedakAma karatA je cauda mUrti ucAi Ica ', nAma zrI padmaprabhasvAmI zrI mahAvIrasvAmI zrI Adina zUjI zrI ajitanAthajI zrI mallinAthajI zrI naminAthajI cAmukhajI 37 3ra "9 "9 . . nIkaLI te A pramANe che, nAma "9 zrI caMdraprabhasvAmI zrI anantanAthajI zrI RSabhadevajI 37 27 26 2 ,, 15 lA AmAMthI zrI abhinaMdana svAmI ane mahAtIrasvAmInI mUrti khaMDita che. sauthI prAcIna ane bhavya mUrtti' che-32 IMcavALI zrI mar3AvIra prabhunI mUrti AmAM traNa mUrti te vi. sa'. 1093mAM pratiSThita che. bAkInI mUrti e 1310 mahAzuddhi 5 pratiSThita che jenA zilAlekhA vidyamAna che. A sivAya tAraNa, parikara, pAsana vagere paNa ghaNAM maLe che jemanA upara paNa prAcIna lekhA dekhAya che. pratimA nikaLyA pachI kheAdANukAma thatAM judA judA TI khAomAMthI lagabhaga pAMceka madirA dekhAya che. eka madira tA khAvana jinAlayanuM bhavya ma dira heAya tevuM dekhAya che. ucAi sh 135 13 29 zrI sa`bhavanAthajI zrI mahAvIrasvAmI zrI abhinadanasvAmI Ica "9 10mA 10 22: ', Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlanapura gaH 406 : [ jaina tIrthone A sivAya bIjAM tera, parikara, pabAsana, deva ane devIonI mUrtio maLe che jemAM 1093thI te TheTha 1568nA judA judA lekho upalabdha thAya che. caudamI sadImAM lamaNapura bahu ja unnata ane gauravazAlI hatuM. maMtrIzvara pethaDakumAre mAMDavagathI kADhele sidhAcalajI ane giranAra vagerene saMgha vaLatI vakhate lakSmaNapura AvyuM che ane pachI ahIMthI mAMDavagaDha gayo che. A vakhate lakSmaNapuranA zrIsa ghe maMtrIzvaranA saMghanuM suMdara svAgata karyuM che, jene ullekha sukRtasAgaramAM che. mUrtio pragaTa thayA pachI alIrAjapuranA mahArAjAe jaina zvetAMbara saMghane meTI jamIna ApI che jemAM vizAla dharmazALA-upAzraya-kUvA-bAgabagIcAnI vyavasthA che. prAcIna jinamadirane jIdvAra thayuM che. sudara trizakharI bhavya maMdira che. ahI AvavA mATe B. B & C I. relavenA godharAthI ratalAma lAInamAM hera sTezane utaravuM. tyAMthI alIrAjapura sudhI maTara male che. tyAMthI lakSamaNI tIrtha javAya che. vAhana male che. tA lanapura A nagaranuM prAcIna nAma toruttA ane kyAMka tArApura sale che, roLamI sadInA prAraMbhamAM paNa taMgIthApattana nAma male che, "saM. 1528 varSe Azvinasite 5 titho tuMgIyApattane likhitamidaM zrImahAvIrajinazrAddhakulakaM paramadevAryeNa svaparapaThanArtha. " tAlanapuranI cAre bAju prAcIna maMdiranA pathare nIkaLe che je sudara kalApUrNa ane bhAvavAhI che sa. 1916mAM eka bhilalanA khetaramAMthI zrI AdinAtha bhagavAna vagere 25 suMdara bhagya mUtio nIkaLI hatI. pachI ahI suMdara jinamaMdira vadhAvI pratiSThA karAvI che. ahI nA zrI mUlanAyakanI bAjunI mUrtine lekha ke je 61ranI pratiSThita che e lekha mAMDavagaDhamAM Ave che A lekhavALI prAcIna mUrti ahI che. A sivAya tera, cauda, paMdaramI sadInA lekhevALI pratimAo temaja dhAtu mUtio ahIM che. eka gekhaDA vAvamAMthI zrI goDIjI pArzvanAthajInI camakArI mUrti saM. 1928mAM nIkaLI hatI jenI daMtakathA A pramANe che eka vAra eka paradezIne rAtre svapna AvyuM ke pUrNimAnA divase savAramAM savA pahAra divasa caDhyA pachI zrI pArzvanAthajInI pratimAjI vAvaDImAMthI pitAnI meLe ja UMcI Avaze. A musAphare zrAvakene vAta karI. AjubAjunA gAmemAMthI jene AvyA. barAbara jaNAvelA samaye pratimAjI pragaTa thayAM. janatAe premathI-bhaktithI prabhujInAM darzana-pUjanahi karyA. pratimAjI bahAra kADhI gAdI upara besAryA. pAMca divasa utsava rahyo. Akhare 1950mAM suMdara maMdiramAM bhagavAnane Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 407 : dhAra-maMdasora birAjamAna karyA. A mUrti zrI goDI pArzvanAthajInI che ane tenA upara lekha A pramANe che. "svastizrIpArthajinaprAsAdAta saMvat 1022 varSe mAse phAlgune sudipakSe 5 guruvAre zrImAn zreThisurAjarAjye pratiSThitaM zrIvappamasUribhiH tuMgIyApattane " jyAMthI AdinAthajI vagere pratimA nIkaLyAM che tyAM cetare baMdhAvI pAdukA padharAvI che. A sivAya nImADa prAMtamA baDavAnI, burAnapura (ke jene paricaya Ape che), kharAna, si gANu, kukazI, bAga, pAMca pAMDavAnI guphAo (bAga TapAthI cAra mAIla dUra vAghaLI nadInA dakSiNa taTa para keTalIka prAcIna baudha guphAo che. kula nava guphAo che), je suMdara darzanIya ane prAcIna che. prAcIna bhAratanA vidyArthIone bhaNavAnA vidyApITha, sAdhuonA vihAra sthaLe, maTha vagere che. temaja pAMca pAMDenI guphA che khAsa jovA lAyaka che. cikalIlA nArI, alIrAjapura, rADhaparagaNuM, vagere sthAnamAMthI keTalAka sthAnamAM na maMdiro suMdara darzanIya che. zrAvakenI varatI che. nImAra prAMtanI padaramI sadIno sthitine dekhADanAra sAthenI pravAsagItikA jarUra vAMcavA ce5 hevAthI sAthe ApI che. AthI ApaNane A pratinI prAcIna mahattA, gaurava ane dharmapremane khyAla Avaze. A prAMtamAM atyAre kula 17 zvetAMbara jaina maMdira che. AmAMthI 14 zikharabaddha maMdira che. A prAMtamAM soLamI sadI sudhI jaina dharmIo bahu ja vipula saMkhyAmAM ane gauravazIla hatA, dhAra mALavAnI prAcIna rAjadhAnI dhArAnagarI e ja atyAre dhAra rUpe prasiddha che. agiyAramI zatAbdInA uttarAddhamAM gadya mahAkAvya tilakamaMjarInA racayitA paramahaMtapAsaka mahAkavi dhanapAla ane temanA bhAI zebhana rastutinA racayitA zobhanamuni paNa ahIMnA hatA ahIM aneka prabhAvazAlI AcAryo padhAryA hatA. siMdhula, suja, bhoja, yazovarmA vagere prasiddha rAjAo thayA che, bANabhaTTa-mayUrakAlidAsa vagere pati thayA che. gUrjarasamrATra siddharAja jayaMsaMhe mALavA chatI gujarAta sAthe meLavyuM hatuM. pachI kumArapAle paNa mALavA jItyuM che. - A eka mahAna aitihAsika nagarI che. ahIM eka prAcIna sudara jinamaMdira che. mUlanAyaka zro rASabhadevajI che su dara jena dharmazALA che. zrAvakenAM ghare che, ahIMthI Idera 40 gAu dUra che dhArathI mADavagaDha 12 gAu dUra che. aMdara mALavA prAMtamAM ma dara prAcIna nagara che. vitabhayapattananA paramAhatapAsaka rAja udAya, ujajainInA caMDapradyotane harAvI pAchA vaLatA daza rAjAo sAthe ahIM Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 408 1 bhe pAvara-amIjharA [ jaina tIrthone cAturmAsa rahyA hatA. saMvatsarInA divase upavAsa karI udAyI rAjAe potAnA svadharmI badhu banelA rAjA caMDapradyotane sAcI kSamApanA ApI hatI, pachI ahIM dazapura nagara vasAvyuM hatuM je eka tIrtharUpe gaNAyuM che. pAchaLathI dazapura madAra banyuM che. ahIM suMdara daza jinamadira che. zrAvakenAM ghara paNa sArI saMkhyAmAM che upAzrayapustakAlaya vagere che. gAma bahAra ghaNA prAcIna TIMbA paNa che. khodakAma karatAM jenA prAcIna sthApatya maLavAne saMbhava che. pAvara vAlIyara sTeTamAM AvelA rAjagaDhathI dakSiNa pazcime pAMca mAIla dUra pAvara tIrtha che, AnuM prAcIna nAma bhAjakuTa hatu. bhepAvaranI pAse ja suMdara mahInadI kalakala ninAde vahe che. viNa ema mAne che ke A bhejakuTa pAvara) nagaranI najIkamAM amIjharAnI pAse "amAjhamakA' devInA sthAnakathI kRSNa rakamaNInuM apaharaNa karI gayA hatA. A vakhate paNa A bhejakura nagara purI jAhojalAlImAM hatuM. jyAre jaina sAhityamAM ulekha maLe che ke "zrI kRSNanA putra rUkamAM kumAre zrI neminAtha prabhujInA zAsanakALamAM ahIM bhejakuTanagara vasAvyuM hatuM ane A nagaramAM pUjana, darzana mATe sumeru zikharavALuM sudara jinamaMdira banAvI zrI zAMtinAtha bhagavAnanI UbhI kAryotsarga mUrti birAjamAna karI hatI. pratimAjI sudara, zyAma, manohara ane bhavya che. e prAcIna pratimAjI pAvaramAM atyAre vidyamAna che. mahAbhAvika camatkArI ane paramazAMtidAyaka A pratimAjInA darzana jarUra karavA gya che. vetAMbara jainasa gha taraphathI hamaNAM ja suMdara jIrNoddhAra thayela che. sumerU zikharanA sthAne mukhajI che ane tenI upara zikhara che. maMdiramAM giranAra, pAvApurI, campApurI, sametazikhara ane tAraM: gachinA divAla para katarelA raMgIna paTela paNa darzanIya che. ahIM atyAre be vetAMbara jaina dharmazALAo, eka bagIce ane eka caturmukha jalakuDa vigere che. tene vahIvaTa jena vetAMbara sa dha kare che. atyAre te muMbaInI suvikhyAta zrI goDIjI. pArzvanAthajInI peDhI vahIvaTa saMbhALe che. dara va tyAthI 600 rUpiyA Ave che ane vyavasthA thAya che. amIjharA tIrtha vAlIyara sTeTanA eka jIvalAnuM mukhya sthAna amIjharA che paraMtu A nAma ahIM jinamaMdiramAM birAjamAna chobamIjharA pAzvanAthajInI camatkArI prabhAvika mUti uparathI rAkhavAmAM AvyuM che. A nagaranuM nAma phandapura hatuM. zrI kRSNajI kimathI nuM apaharaNa A nagaramAthI karI gayelA ane gAma bahAra rahelA malAjAnA * jIllAnuM nAma amIjharA che, temaja rAjagaDha vagere A jIlalAmAM gaNAya che. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' itihAsa ] : 409 : amIjharA devInA sthAne jaI rUkamaNI sAthe lagna karyuM hatuM arthAt A nagara prAcIna che. ahI rAThADha rAjAAnu rAjya hatuM. emaNe sana 1914 mAM ahIMnI aMgrejonI chAvaNImAMnA keTalAka a Mgrejone mArI nAMkhyA ane chAvaNIne Aga lagavI dIdhI tethI aMgreja sarakAre A DhAkArane phAMsIe dIdhA ane rAjya sindhIyA narezane soMpyuM. sidhiyA nareze A nagara AkhAda karyuM. ahIMnA jainama"diranI camatkArI mUrtinA nAmathI zaheranu nAma amIjharA rAkhyu ane e ja nAmanA eka jIllA manAbyA. zaheranI vacceAvaca eka suMdara bhavya jinamadira che. mUlanAyakajI zrI pArzva nAthajInI traNa hAtha mATI vizAla mUrti che. A sivAya zrIca prabhasvAmIjInI paNa suMdara mUrti che. khIjI e zyAmanI pratimAo che. A maMdiramAM bhagavAna uparathI eka vAra khUba ja amI jharyuM. kahe che ke DabAnA DakhA bharIne khAlI kare paNa amI jharavA ja mAMDyu. traNa divasa lAgaDha AvI rIte amI jharyuM hatu. ahIM 36 hAthanu'suMdara bhoMyaruM che. mUlanAyakajI upara lekha A pramANe che. " saMvata 1548 mAghakRSNe tRtIyAtithau bhaumavAsare zrIpArzvanAthabiMba pratiSThitaM pratiSThAkarttA zrIvijaya somasUribhiH / zrI kundanapuranagare zrIrastu // " A sivAya nIcenAM sthAnAmAM paNa amIjharA pArzvanAthajInI prAcIna mUrtio che. 1. kheDAmAM zrI amIjharA pArzvanAthajInu madira che. A mUrti rUpAlamAMthI nIkaLI che. kheDAmAM 1871 mAM zrAvaNu zuddhi 6 nA rAja zrI puNyaratnasUrie pratiSThA karelI che. bhagavAnanA zarIramAMthI amI jharatu mATe amIjharA pArzvanAthajI kahevAyA che. atyAre paNa kadI kaddI amI jhare che. 2. kuvA gAmamAM che, tyAM dara vaSaeN mATA meLA bharAya che. (3) tharAda (4) kherAlu ( 5 ) sANuMdamAM ( A pratimAjI sa, 1400 mAM pratiSThita che. ) gIranAnA pahADa upara bheAMyarAmAM ghaNuA ja camatkArI amIjharA pArzvanAthajInI mUrti che. ( 6 ) vaDAlImAM paNu,amIjharAjI hatA (7) gadhAramAM paNa zrI amIjharA pArzvanAthajInuM bhavyamAMdera che. ahIM paNa amI jhare che. (8) siddhAcalajI upara paNa amIjharA pArzvanAthajI bahu camatkArI che. (9) gAlavADa jIllAmAM kheDAmAM paNa amIjharA pArzvanAthajI che. amIjharA pArzvanAthajI mUrti bahu camatkArI ane prabhAvika che. ' burAnapura nImADha prAMtanAM prasiddha e tIrthI sAthe jIrAnapuranA TUMka paricaya jarUrI dhArI ApyA che. para Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ burAnapura : 40 : [ jaina tIrthone ahI 153 pahelAM lagabhaga 300 ghara jainonAM hatAM temaja suMdara bhavya 18 jinamadire hatAM. AmAM zrI sanAhana pArzvanAthajInuM bhavya maMdira meTuM maMdira gaNAtuM temAM sametazikhara tIrthano paTa suMdarakArIgarI ane bIjA citrothI suzobhita hatA. bIjAM maMdira paNa kalAthI bhita hatAM. meTA maMdiramAM traNa traNa cAra cAra phUTanAM bhavya prAcIna jinabiMbo hatAM. saM. 1953mAM burAnapuramAM bhayaMkara Aga lAgI ghaNuM ja nukazAna pahoMcyuM emAM A moTuM maMdira paNa baLIne bhasmIbhUta thayuM. bIjI prajAne ane jenene paNa nukazAna thayuM. jainonI vastI ghaTavA mAMDI 30 varSa pUrve 50 thI 60 ghara hatAM. atyAre phakta 8thI 10 ghara che. ahIMnA 18 madiramAMthI 1957mAM nava maMdira banAvyA, tyArapachI paNa vyavasthA sacavAvAnA abhAve 1973-74mAM eka bhavya maMdira banAvyuM. aDhAre maMdiranA mUlanAyake A nUtana bhavya maMdiramAM padharAvyA che. A sivAya traNa jeTalAM jinabi be kaccha vagere dUra dUranA dezomAM kalAvyAM hatAM. 1958mAM paNa pAMca (75) dhAtunI jinapratimAo pAlItANA mokalAvyAM. 1976mAM 24 pratimAjI bhaDakatIrtha" laI gayAM chatAMye atyAre paNa ghagi jinabiMbe vidyamAna che. madarajInA vacalA bhAgamAM skUlanAyakajI zrI zAMtinAthajInI bhavya mUrti che. nIce joyarAmAM zrI zItalanAthajI mUlanAyakajI che, ane upara zikharanA bhAgamAM cAmukhajInAM cAra pratimAjI che. ahIM eka evI daMtakathA cAle che ke mAMDavagaDhanA prasiddha"mAMDavagaDhane, rAchA nAme deva supAsa" supArzvanAthajI mAMDavagaDhamAMthI lagabhaga aDhI varSa pahelAM mAMDavagaDhathI adRzya thaI ahIM AvelAM che. A pratimAjI paMca dhAtumaya lagabhaga traNa maNa vajananA che. parivAranA be khaDa thAya che ane parighara mUlanAyakachathI juduM paNa paDI zake tevuM che. mUti upara lekha A pramANe che. ___" svasti saMvata 1541 vaizAkha zudi 5 tithau guruvAre zrImAlajJAtIyagotre uDaka pajolIyA saMghavI molAsaMtAne saMghavI haravaNa putrasaMghavI pakadeva, putra saMghavI rANA bhAryA tilaka putra saMghavI dharaNA saMghavI suhaNA / dharaNA mAryA seDhI putra pdmshii| saMvatrI suhANA mAryA mAnu dvitIya bhAryA lADhI putrI saMgrAmeNa, vIrayutena saMvatrI sahANAkena AtmapuNyArtha zrIsupArzvavi kArita pratiSThitaM ca zrI dharmavopagacche bhadhAraka zrIvijayacaMdrararipaTTe bhaTTAraka zrIsAdhuralamUrimiH maMgalaM astu zubhaM bhavatu // ene parikarane lekha nIce pramANe che "saMvata 1541 varSe vaizAkha zudi 5 zrImAlajJAtIya saMghavI rANA suta saMghavI dharaNA bhAryA seDhI saMvatrI suhaNA bhAryA mAnu dvitIya bhAryA lADhI Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] burAnapura sahavIrayutena zrIsupArzvabiMba kAritaM pratiSThitaM ca dharmaghoSagacche zrIsAdhuratna sUrimiH maMgalaM // bane lekhe eka ja saMvata 1541 nA che. ahIM AvanAra bhAIo ke jeo mAMDavagaDhathI ahIM AvavA dhAre teo mahunI chAvaNIthI khaMDavA lAInamAM thaI burAnapura sTezane utare. tyAMthI gAmamAM javAne ghoDAgADI maLe che, temaja aMtarIkSa pAnAthajInI yAtrA karIne AvanArane okelA thaI bhusAvala thaI burAnapura avAya che ane mAMDavagaDhathI aMtarIkSa pArzvanAthajI jatAM vacce burAnapura Ave che. ahIM AvanAra mahAnubhAvene burAnapurathI traNa mAIla dUra senabaraDI mAM zrI kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajInI pAdukAnAM darzana thaze. , buharAnapuramAM u. zrI bhAnucaMdrajI padhAryA hatA. temanA upadezathI ahIM daza jinamaMdira banyAM hatAM ane daza jaNanI dIkSAo thaI hatI. arthAt sattaramI sadImAM te burAnapura bahu ja unnata ane gauravazIla hatu. " temae pravAMsati* mAMDava nagovarI sagasayA, paMca tArA ura varA / visa-igasiMgArI-tAraNa, nandurI dvAdasa parA // hatthinI saga lakha maNIura ikkasaya suha jiNaharA / bheTiyA aNUvajaNavae, muNijayANaMda pavarA // 1 // lakkha tiya sahasa-vipalasaya paNa sahassa sagasayA / saya igarvisa dusahasi sayala, dunnisahasakaNayamayA // gAma-gAmi bhattiparAyaNa, dhammamamma sujaanngaa| muNi jayANaMda nirakkhiyA, savalasamaNovAsagA // 2 // gurU sAthaI nemAranI yAtrA karivA gayA, maDapAcali 700 tArApura 5 zugAra anaI tAraNapura 21 nAdurII 12 hastinIpattanaI 7 anaI lakSmaNapuraI 101 jinavaranA citya juhAriyA timaja saMDapAcaliI traNa lAkhI tArApuraI 2500 tAraNa pUraI 5000 zRMgArapuraI 700 nAdurAI ra100 hAthinapattanaI 2000 anaI lakSamaNupUraI 2000 Ima gAmiM gAmi ThAma ThAmi dhaNukaNuM kanavaMtA bhaktivatA ,dharma mamanA jANa sabala zramaNopAsikanA gRha joIyA AtmA ghaNI prasanna thaI che. I. sa. 14ra7 nA magasaraI yAtrA kIdhaI che. Iti nemA pravAsagItikA li. jayAnaMda muninA hastinApattane Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10]]STa phAphaLa A tIrthaM dakSiNa dezamAM (mahArASTramAM nijhAma rAjyamAM Avelu che. nijhAma sTeTanA mukhya pATanagara *haidrAbAdathI izAna khUNuAmAM 47 mAila dUra kulpAkaLa zahera che. A pradezanI mukhya bhASA naDI ane rAjabhASA urdu che. A prAMtamAM kupAkajIne kulIpAka, ppapAka, kuppacapAka ane kupAka tarIke ALakhe che. madirajInuM nAnakaDuM zikhara ane tenA AkAra dhruvimAnane maLatA che. zikhara 68 phUTa UMcu che. maMdirazyamAM mUrti bhrazya ane zyAma che. zrI AdinAtha prabhujInI bhavya nIla ratnamaya-mANekanI mUti mULanAyakULa tarIke birAjamAna che. smRti mAtheka ratnanI anAvelI hAvAthI A mUrtine mANekasvAmI tarIke eLakhAvAya che. mUlanAyakachanI khAjInA gabhArAmAM dhIrAjA raMganI alaukika sabhya smRti che; je jIvitasvAmi bhagavAna zrI mahAvIradevanI che. pratimAjI adbhuta, manahara ane eTalI AkarSaka che ke tyAMthI khasavAnu` mana ja na thAya. A tIrthamAM adhI pratimAe prAyaH ardha padmAsanastha che. A mUrtimAM kAI aneruM ojasa prakAzI rahyuM che. zAMtidevInA upAsakane te ahIM khUba ja AnaMda anubhavAya tevuM * nijhAma haidrAbAdamAM zvetAmbara jainonI vastI che. pAMca suMdara maMdiza che 1. sakArI kaMThI pAse mULanAyaka zrI pArzvanAthavAmInuM 2. cAra kamAna pAse zrI pArzvanAthULanu 3. sAhukArI kAravAnamAM pArzvanAthajI 4. etrama bAmAM pArzvanAthajInu 5, dAdAjInA bhugamAM dAdAnI pAdukA ahIM najIkamAM sidrAbAda che, tyAM paNa eka suMdara bhabdha jinama`dira ane .1 dharmazALA che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ItihAsa]. : 413 : kulapAkajI parama zAMtinuM dhAma che. kaLA ane racanAnI dRSTie paNa A mUrti keI anerI bhAta pADe che. A tIrthane ItihAsa zvetAMbara jainasAhityamAM zRMkhalAbaddha maLI Ave che. karNATaka dezanI rAjadhAnI kalyANa nagarImAM zaMkara nAme prabhAvazAlI mahAna rAjA thaI gaye. karNATaka ane tilaMga dezamAM tenuM Adhipatya hatuM. e rAjA parama Abhakata hate. eka vakhata rAjyamAM kaI mithyAdaSTi deve mArIne roga phelAvI mahAupadrava macAvyo AthI rAjA ane prajA ghaNAM dukhI thayA. A vakhate dharmanA prabhAvathI zrI jinazAsananI adhiSThAyikA padmAvatI devIe rAtrinA samaye svapnamAM AvI rAjAne kahyuM ke-samudra deva pAsethI mANekasvAminI mati lAvIne padharAvI jethI tArA dezamAM zAMti thaze. rAjAe AnaMda sahita prAtaHkAle samudra tarapha prayANa AdaryuM ane samudrakAMThe jaI upavAsa karI lavANanAtha samudrAdhiSThAyaka devanI ArAdhanA karI. samudradeve prasanna thaIne madedArI rANIe samudramAM padharAvela nimala raktamaNinAM jinabiMba-zrI mANeka svAminI pratimA ApI ane sAthe ja kahyuM ke A pratimAjIthI tArA dezamAM lAke sukhI thaze. A biMba bhADAkArA potAnI meLe ja AvI jaze parata rastAmAM jatA tane jyAM saMzaya thaze tyAM A pratimAjI risthara thaI jaze." rAjAe te kathana mAnya rAkhyuM. rAjAe pratimAjIne gADAmAM sthApita karI ane pite sainya sahita AgaLa vadhyA, paraMtu AgaLa upara rastA ghaNe vikaTa Avyo. pahADa ane jaMgalamAMthI raste jatuM hatuM. AthI rAjAne saMzaya thaye ke-pratimAjI Ave che ke nahiM. basa zAsanadevIe tila dezamAM dakSiNanI kAzI kulpAka nagaramAM pratimAjI sthira karI dIdhAM. rAjAe tyAM ja maMdira baMdhAvyuM. e maMdiramAM pratimAjI addhara ja rahyAM. A prasaMga viSkrama saMvata 680 mAM banyo. rAjAe maMdiramAM devapUjana mATe bAra gAma AkhyAM. tyArapachI mithyAtvane praveza jAnI pratimAjI siMhAsana sthita thayAM. 1150 pachI mUlanAyakacha siMhAsana para sthita thayAM. vividha tIrthakalpamAM zrI mANekasvAminI mUtinA camatkAre jaNAvatAM zrI jinaprabhasUrijI lakhe che ke "hAla paNa bhagavAnanA abhiSeka jalathI dIpakanI x kannaDadekhe kalANanayare saMkaro nAma rAyA jiNabhatto dusthA // 1 to rAya sAravAre dAMtaNa savAla kare ! (vividhatIrthakalpa pR 101) ' * tuhale jJozo to te hai to sAsaNadevIe tilagadese kolapAkanapare dakkhiNavANArasittipaDiehiM vaNijamANe paDimA ThAviA / x x x tastha rAyApavaraM pAmAya kAraveda / kiM ca duvAlasagAme devapUaTTa dei / tammi bhayavaM atarikkhe Thio chasayAI asIbhAI vikmvrisaaii| tamo micchapavesa nA sIhAsaNe Thibho / pahazatAzIti(80) tA viMga ane rikSai | 28 upadezasamati. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulapAkajI : 414 : [ jaina tIrthane jyoti pragaTe che. pratimAjInA snAtra jalathI bhIMjAyelI mATI netradevI-AMdhaLo manuSya potAnI AMkhe upara lagAve te dekhate thAya che. derAsarajInA mUla maMDapamAM kesaranA chAMTA varase che jethI yAtrIonAM kapaDAM paNa bhIMjAya che, je mANasane sApa karaDa heya te je maMdiramAM jaIne Ubho rahe to sApanuM jhera utarI jAya che. A pratimAjI bahu ja prAcIna che. bharata mahArAjAe aSTApada parvata upara covIza tIrthakaronI dehamAna pramANavALI pratimAo banAvarAvI paratu aSTApada parvata upara hareka manuSya jaI zake tema na hovAthI manuSya lekanA upakAra mATe svaccha marakatamaNinI zrI Sabhadeva prabhu mUrti banAvarAvI ene jenI pratiSThA zrI puMDarIka gaNadharasvAmInA hAthe kara vinItA nagarImAM sthApita karI hatI. tyArapachI ghaNo samaya e pratimAjI vinItAmAM ja pUjAyAM. bAda vidyAdho A camatkArI pratimAjIne vatAya parvata upara laI gayA. tyAMthI A pratimAjI Indra lekamAM lAvavAmAM AvyAM ane devatAoe tenI pujA karI. tyAMthI Indrane Ara dhI rAvaNe pratimAjI maMgAvI satI mArIne pUjA karavA AvyAM. bAda zrI rAma ane rAvaNanA yuddhasamaye maMdarIe A pratimAjI samudramAM padharAvyAM ane chele vikramanI sAtamI zatAbdimAM kulpAkamAM sthApita thayAM. A pratimAjI pahelAM khUba ja ujavala hatAM paraMtu lAkho varSa samudramAM rahevAthI kALA (zyAma) thaI gayAM che. devalokamAMthI manuSya lAkamAM A pratimAjIne Abe agIyAra lAkha eMzI hajAra navase ne pAMca varSa thayAM che. upadezataraMgINimAM paNa uparyukta kathananuM ja samarthana kare che "zrIbharatacakriNA svAMgulIyapAcimaNimayI zrIAdinAthapratimA kAritA sAdhA'pi devagirideze kulyapAke mANikyasvAmIvi prsiddhaa|| ApaNe pahelAM jaNAvI gayA tema karNATaka dezanA kalyANanA zaMkara rAjAe A pratimAjInI kupAkajImAM rathApanA karI. e zaMkararAjAne jainetara vidvAna zaMkara gaNa mAne che. e zaMkara gaNane putra 648thI 667 lagabhagama vidyamAna hatA ema indu mAsikamAM sAhityAcArya vizvezvaranAtha 27 zAstrIne ulalekha che, A kalyANI nagarI teramI zatAbdi sudhI jaina purI hatI. vi. saM. 1208mAM kalyANa nagarImAM bIjalarAja* nAme jana rAjA rAjya karatuM hatuM. A vakhata * zrI jinaprabhasUrajanA samaya sudhI A AMka che, * saM. 1200 lagabhagamAM biDanagaramI cAlIza gAu dUra kalyANuM nAma nI jAtanI rAjadhAnI hatI. te maMDaLamAM bijala nAmane sArvabhauma rAjA parama jaina hatA, tenI rasutirUpe jene bijalakAvya banAvyuM che. (siddhAMtazirAmaNa) Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 415 H kulapAkajI karNATaka dezamAM jena dharmanuM sAmrAjya hatuM. rAjAe eka brAhmaNa kanyA sAthe lagna karyuM hatuM. rAjAe strInA AgrahathI pitAnA sALA basane (vAsavane ) patAne maMtrI nImyA. A sALA matrIe rAjAne vizvAsamAM laI vizvAsaghAta karI, rAjAne mArI nAMkhI pitAnI bahenane vidhavA banAvI ane pite rAjA banI beThe. pachI teNe lIgAyata dharmanI sthApanA karI tene rAjadharma banAvyo. ane jaina dhamane bane eTalI hAni pahoMcADI keTalAMye jaina maMdiramAM zivaliMga padharAvyAM. kulpAkachamAM Aje paNa e nizAnIo maLe che. tema kalyANI nagarI ke je atyAre pUrNa nijhAma sTeTanA jAgIradAranI rAjadhAnI che tyAMthI paNa ghaNIvAra jaina mUtio vagere nIkaLe che. kulpAkajI paNa prAcIna kALamAM moTuM zahera haze. tyAM aneka jinamadira hatAM. tyAM Aje paNa khedatAM keI koI sthAnethI jinama diranA meTA majabUta paththaranA sthabhe, daravAjAnA bAraNA upara mUkavAnI meTI moTI zilAo, jinamatinAM Asane-gAdI ane bIjA lakSaNothI yukta paththaro, vA, kUvA ane nAnI TI jinamatio temaja bIjA jena devadevIonI AkRti tathA jainAcAryonI mUrtio maLI Ave che. badhA karatAM nAnI nAnI vA ghaNI hAtha Ave che. hamaNAM ja kaTInI zrI mahAvIra prabhunI mUrti tathA eka jainAcAryanI mUrti maLI AvI hatI, tene lekha kanaDI bhASAmAM che. kulyAkanuM atyAranuM jinamaMdira nAnuM, nAjuka ane devabhUvana jevuM che, tenI bAMdhaNI ghaNuM prAcIna ane majabUta che. prAcIna maMdira mUla sthAne ja kAyama rAkhI, AjubAju sudhArA-vadhAro karI prAcIna khedakAmamAMthI maLI AvelI mUtio birAjamAna karI che. chelle jIrNoddhAra haidrAbAdanA zvetAMbara zrI sa the karAvela che. bahArathI paNa sArI madada maLelI che. eka lAkha e zI hajAra rU kharca thayo che ane hajI kAma cAlu ja che. A jIrNodhdhAra vidyAsAgara nyAyAratI zrI zAntivijayajInA bhagIratha prayatnathI punamacaMdajI chaThThANIe vetAMbara sagha taraphathI karAve che. A punita tIrthane jinaprabhasUrijI dakSiNano kAzI tarIke oLakhAve che. ahIMno nadIne ajene gagA tarIke oLakhe che. zrAddhAdi paNa te nadImAM kare che. mULanAyaka zrI mANekasvAmInuM mAhAtma adabhUta che. jema zrI kezarIAine tyAnI ane prajA kALA bAbA tarIke pUje che tema ahIMnI kanaDI, telugI prajA, hindu ane musalamAna badhAya bhaktithI A mANekasvAmine name che, prabhunA darzana karI bhaDAramAM paisA nAkhe che. zivarAtrine ajenene mATe meLo bharAya che tyAre paNa ajena ahIM paNa Ave che. caitrI pUNimA upara jenene moTo meLo bharAya che tyAre paNa ajeno sArI saMkhyAmAM Ave che. ane darzana karI punita thAya che. ahIMnA jAgIradAra ke jeo musalamAna che, teo amuka varSo sudhI se rUpiyA Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 416 : [ jaina tIrthone varSAsana ApatA hatA. khuda nIjhAma sarakAre paNa ahIM AvatI dareka cIja uparanI jakAta mApha karI che. ahIM zilAlekha paNa vipula saMkhyAmAM vidyamAna che. vikramanI caudamI sadIthI laIne aDhAramI sadI sudhInA lekhe vidyamAna che. 1483mAM tapAgacchAdhirAja zrI samasuMdarajIne samudAya temanA ziSya zAMti gaNI sAthe padhAre hatA. mogalasamrAT akabarapratibaMdhaka jagadguru zrI hIravijayasurIzvarazikhyAna zrI vijayasenasUrijI aAdi saM. 1967mAM ahIM padhAryA hatA. zrI vijayadevasUrijI tathA pa. bhAvavijayajI gaNivara Adi paNa padhAryA hatA. zrI kupAkajI tIrthane chelle jIrNoddhAra zaka saM. 1633 mAM thayo hato je nIcene zilAlekha jevAthI khAtrI thaze svastizrIyatpadAmAjamejupAsanmukhI sadA tasmai devAdhidevAya zrIAdiprabhave namaH saMvata(1767)varSa caitrazuddhadazamyAM puSpArkadina vijayamuharttazrImANikyasvAminAmnaH AdIzvarabhagavato vicaratnaM pratiSThita-dIhIzvaravAdazAha auraMgajeba, AlamagIra putra bAdazAha zrIvahAdUrazAhavijayarAjye suvedAra navAba muhammada yumuphakhAnabahAdUra sahAyyAt tapAgacche bhaTTAraka zrIvijayaprabhasUriziSya bha0 zrIvijayaratnarivare sati paMDita zrIdharmakuzalagaNiziSya paMDita kezarakumalena - jJAzA...ni grAsArita zA 133 pravartamAne phari evA ll haidrAbAdanI dAdAvADI mATe paNa A ja vidvAna gaNivarane bAdazAhanA sUbAe jamIna bheTa ApyAnA zilAlekha maLe che. A uparathI ema sUcana thAya che ke eka vAra A pradezamAM tapAgacchIya AcAryonuM sAmrAjya haze. temaja A pradezanA maMdiramAM maNibhadranI sthApanA hiya ja che A paNa mArA kAnanI puSTi kare che A sivAya saM. 146pa lagabhaganA cAra zilAlekha che. 1481 ane 1487 nA paNa zilAlekha che. 1487nA eka zilAlekhamAM mAladhAraNIya zrI vidyAsAgarasUrijInuM nAma che. 1481nA eka lekhamAM zrI ratanasiMhasUrijI khaMbhAtathI saMdha sahita AvyAno ullekha che. temaja 1465-1461 ane 1475nA zilAlekhe paNa che. 147panA lekhamAM tapAgacchIya vidvAna zrI semasuMdarasUrijInA ziSyaparivAranuM ane "sArvajI jayarabiMgaNI " nuM nAma jovAmAM Ave che. uparanA zilAlekhamAM keTalAka yuTita che ane keTalAkamAM AcAryonAM nAma nathI. khAsa karIne malakAragaccha ane tapagacchanAM AcAryonAM nAme ja maLe che. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 417 : - kapAka musalamAnI jamAnAmAM-musalamAnI rAjyamAM anAcAryoe ane zrAvakee keTalI kuzalatAthI tIrthonI rakSA karI che te A zilAlekhethI samajAya tema che. AkhA nIjhAma rAjayamAM AvuM moTuM zikharabaMdha bhavya maMdira kupAkajInuM ja che. hamaNAM 1965 nA jIrNodhdhAra samaye zilAlekhe judA karI nAMkhyA che." mUlanAyakajInI jamaNI taraphanI zAsananAyaka zrI vardhamAna svAminI mUrti addabhuta ane anupama che. DAbI tarapha zrI neminAthajInI bhavya mUrti che. bIjI mATI vizAla 14 mUrtio khAsa darzanIya che. dareka jene tIthanI yAtrA karavA jevI che. dharmazAlA AdinI vyavasthA sArI che. cetarapha pharate majabUta keTa che. tIrthanI vyavasthA haidrAbAda-sikaMdarAbAdanA zrI vetAMbara jaina saMgha taraphathI thAya che. , relve mArge janAra zrAvake manamADa jakazanathI haidrAbAda godAvarI lAInamAM sIkaMdarAbAda jAya che tyAMthI vAraMgala lAInanA alIra ( Alir) sTezane utare che. ahIMthI cAra mAIla kulpAkacha che. pAkI saDaka che. sTezana upara kArakhAnA taraphathI gADI Ave che. * 1. maMdirachamAM bhUlanAyaka zrI mANekaravAmI AdinAtha prabhujInI bhavya vizAla zyAma mUrti che. bharata mahArAjAnA samayanI A prAcIna mUrti che. ardhapAsana parama darzanIya prAcIna mUti che. pAse cakrezvarI devInI mUrti che. 2. mUlanAyakanI jamaNI bAju mahAvIra prabhunI mane hara hAsya jharatI adabhuta mati che. pIrojA pattharanI che. AkAzI raMganI A pratimAjI khUba ja darzana karavA lAyaka, darzana karatAM tRpti ja na thAya evuM addabhuta siddhAsananuM A biMba AkhA bhAratavarSamAM eka addabhUta namUne ja che. 3. neminAthajInI moTI zyAma pratimAjI che. pAse ja padmAvatIdevInI mUrti che. jamaNA hAthanI lAIna tarapha bahAranA bhAgamAM 4. zrI pArzvanAthajInI bhavya zyAma maTI UbhI mUrti che. 5 zAMtinAthajInI zyAma suMdara ardha padmAsana mUrti che. 6. zItaLanAthajInI zyAma suMdara arthe pAsana mRti che. pAchaLanA bhAgamAM 7. zrI anaMtanAthajI (8) abhinadana prabhu, banenI zyAma moTI pratimAo che. 9 eka gokhamAM zrI cAvIza jinanI aMdara mUrtio che. DAbA hAtha tarapha, 10 zrI supArzvanAthajInI tathA caMdraprabhujInI (11) maTI zyAma pratimAo che. kula 14 moTI pratimAo che. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - aMtarIkSa pArzvanAthajI : 418: [ jaina tIrthonA A badhI pratimAo ardhapadmAsana, prAcIna, bhavya ane mane hara che. AkhA dakSiNa prAMtamAM AnA jevuM prAcIna tIrtha nathI. ahIM sunimajI sivAya zrAvakanuM ghara nathI. mAtra 400 thI 500 gharanAM jhupaDAnI vastI che. ApaNuM bhavya maMdiranI sAme 1 phalaga dUra moTuM zivAlaya che. kahe che kepahelAM A jaina maMdira hatuM, ghasavuM maMtrIe jorajumathI A maMdirane mahAdeva jItu madira banAvyuM. jainamaMdira dhavasta karyuM. atyAre thoDe dUra nadImAMthI paNa na mUtio nIkaLe che. madiranI sAme meTe bagIce che. aMdara vAve che. cAre bAju vAva-kUvA ghaNA che. maMdira ane dharmazALA paNa pAkA kilAthI surakSita che. zrI aMtarIkSa pArzvanAthajI "zrI aMtarIkha varakA pAsa" dakSiNamAM varADamAM AkelAthI ka7 mAIla dUra zrI aMtarIkSa pArzvanAthanuM tIrtha AvyuM che. A tIrthanI sthApanA teramI zatAbdimAM mAladhArI zrI abhayadevasUrijInA hAthe thayAnA ullekha maLe che; kinta zrI jinaprabhasUrijI potAnA vividhatIthalapamAM A sabaMdhI kAMI ja ullekha nathI karatA. tIrthane ItihAsa teozrI nIce pramANe Ape che. laMkA nagarImAM prativAsudeva rAvaNa rAja rAjya karatA hatA. eka vAra temaNe mAlI ane sumAlI nAmanA pitAnA be nekane kaMIka kAryaprasage bahAra mekalyA. pitAnA vimAna upara besIne ghaNe dUra jatAM janane samaya thayA. te vakhate temanA sevakane yAda AvyuM ke jinaprabhunI pUjA karaDIo te ghera bhUlI Aje chuM. devapUjA karyA sivAya te baMne bhejana karatA nathI, ane jinapratimAne karaDI nahiM juve te mArA upara krodhita thaze tethI teNe vidyAnA balathI zuddha veLunI bhAvI jina pArzvanAtha prabhunI pratimAjI banAvyAM. mAlI ane sumAlIe bhaktithI prabhupUjA karI. pachI jamyA. sevake koI AzAtanA na kare tevI rIte pratimAjIne laIne sarovaramAM padharAvyAM. devanA prabhAvathI sarovaramAM e pratimAjI vaja sarakhAM thayAM. saravara jalathI saMpUrNa bharAI gayuM. - tyArapachI ghaNAM varSo bAda ciMpiMgauladezamA (jene atyAre varADa-sI. pI. kahe che) sirapAla (zrIpAla) nAmane rAjI thayo. tene zarIre bhayaMkara kekane roga thaye hatuM jethI rAjya cheThI atapura sahita jaMgalamAM cAlI nIkaLyo. eka vAra bahu dUra gayA pachI teNe eka nAnA sarovaramAM hAtha paga dhAyA ane pANI paNa 1, bIjA prathAmAM pradUSaNanuM nAma maLe che. 2. itihAsamAM jaNAvyuM che ke-elacapurane rAjA zrIpAla hatA. A elacapura amarAvatI(umarAvatI)thI rara mAIla dUra che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa] aMtarIkSa pArzvanAthajI pIdhuM. taMbumAM jaI rAtre sUtA. savAramAM rAhue joyuM ke rAjAne kehane rega maTI gayo che. teNe rAjAne pUchayuM-nAtha! A Azcaryajanaka pheraphAra kevI rIte thaye? rAjAe jaNAvyuM ke sarovaramAM hAtha paga dhaMI jala pIdhuM hatuM. bIje divase AkhuM zarIra dhAyuM. rAjAne tethI vadhAre ArAma thA. pachI rANIe dhUpadIpapUrvaka vinayathI pUchayuM ke ahIM kayA deva che? rAtre gaNIne svapna AvyuM ke ahIM zrI pArzvanAtha prabhujInI pratimA che tenA prabhAvathI rAjA nigI thayo che. A pratimAjIne gADAmAM besADIne sAta divasanA tAjA janmelA vAchaDA joDavA, kAcA sutaranA tAMtaNAnA deraDAthI lagAma banAvI sArathI vinA ja ratha cAlaze, paraMtu pAchA vaLIne jovuM nahi ke zaMkA karavI nahiM. jyAM pAchuM vALIne joze ke ratha tyAM ja sthira thaI jaze." pachI rAjAe pratimAjI meLavyA ane devatAnA kathana mujaba ratha tayAra karI pratimAjI birAjamAna karyA. ratha cAle. thoDe dUra gayA pachI rAjAe pAchuM vALIne joyuM ke pratimAjI Ave che ke nahiM? basa, pratimAjI tyAM ja adhdhara-AkAzamAM sthita thaI gayAM. ratha AgaLa nIkaLI gayA. rAjAe te joyuM. bAda tyAM ja pitAnA nAmathI siripura nagara vasAvyuM. tyAM ja jinamaMdira banAvyuM ane trikAla pUjA karavA lAgyo. 2 thakAra kahe che ke-pratimAjI pahelAM te ghaNAM adhara hatAM. hela bharIne bAI pratimAjI nIcethI nIkaLI jAya teTalI adhara pratimAjI hatAM. kAlasaMge jagIna UMcI thaI athavA te mithyAtvanA kAraNethI pratimAjI nIce utaratAM gayA tema dekhAya che atyAre te pratimAjI nIcethI uttarAsana cAlyuM jAya che athavA dIpakano prakAza pratimAjInI nIcethI nIkaLe che eTalI adhara pratimA che. (atyAre paNa ATalI ja che.) A prasaMga teramI zatAbdine che. "harADacA ItihAsamAM paNa ullekha maLe che ke teramI zatAbdimAM elacapuramAM zrIpALa rAja hatA anukrami elacarAyane rega dUrI game te jala saMga; aMtarIka prabhu pragaTayA jAma svAmi mahImA vAdho tA. 18 Age te jAto asavAra evaDe atara te sAra; eka derAnuM aMtara Aja dina dina dIpIe mahArAja. 19 ( prAcIna tIrthamAlA, pR. 114, zItavijayajI) ja anya graMthamAM ullekha maLe che ke-rAjAe pitAnA drazyathI vizAla madira banAvyuM tethI tene abhimAna thaI gayuM jethI adhiSThAyaka deve kahyuM ke-prabhujI saMghe banAvelA maMdiramAM birAjaze saMdhe punaH jinamaMdira banAvyuM ane te vakhate dakSiNamA vicaratA zrI malavArI zrI abhayadevasUrijIe pratiSThA karAvI, te vakhate paNa pratimAjI addhara ja hatA. 1142 mahAzuda 5 ne ravivAre mAladhArI zrI abhayadevasUrijIe pratiSThA karI hatI. A samaye prati nAjI sAta Agava addhara hatA. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarIkSa pArzvanAtha 6 420 . [ jaina tIrthone A kavirAjanA lakhavA mujaba aDhAramI sadImAM aMtarIkSa pArzvanAthanAM pratimAjI eka derA jeTalA addhara hatAM. bAda aDhAramI sadInI zarUAtamAM jagadaguru zrI hIravijayasUrIzvarajI praziSya zrI vijayadevasUrijInA bhAvavijayajI gaI nAme ziSya hatA. pUrva karmanA udayathI teo AMkhethI apaMga (AMdhaLA) thayA. eka vAra devIe vanamAM AvI, aMtarIkSa pArzvanAthajInAM darzana karAvI, ItihAsa jaNAvI tyA AvavA jaNAvyuM. zrI bhAvavizvajIe bIje divase badhI vAta saMghane jaNAvI. pATaNanA zrIsaMghe (bIje khaMbhAtanuM nAma maLe che.) aMtarIkSane nAne sarva kAlyo. zrIbhAvavijayajI mahArAja saMgha sahita aMtarIkSajI padhAryA. khUba ja bhakitabhAvathI prabhututi karI, hRdayanA u9lAsathI karelI bhakitanA pratApe netrapaTala khulI gayAM ane prabhujInI pratimAnAM darzana thayAM. temaNe banAvela prabhututirUpa tetra paNa avAvadhi vidyamAna che ke - pUrva maMdira chavuM thaI gayuM hatuM. zrIbhAvavijayajI mahArAjane adhiSThAyaka deve svapnamAM AvI nUtana maMdira baMdhAvavAnuM jaNAvyuM. gaNijI mahArAje zrIsaMdhane upadeza ApI nUtana maMdira banAvavAne jaNAvyuM. nUtana maMdiranuM kArya zarU thayuM. anukrame 1715 mAM citra che. 6 ne ravivAre nUtana maMdirachamAM pratiSThA karI tyAre paNa pratimA siMhAsanathI addhara ja hatAM. Aje paNa e ja pratiSThA vidyamAna che. suMdara bheMyarAmAM sUrakSita sthAnamAM prabhujI birAjamAna che. temaja zrI vijayadevasUrijInI tathA paM. zrI bhAvavijayajI gaNInI pAdukAo paNa che. prAcIna mahA camatkArI zrI maNIbhadrajInI sthApanA paNa che. mUlanAyakanI base aDhI varSanI jUnI cAMdInI AgI maLe che A sthAnamAM digaMbaree ghaNA jhaghaDA karyA hatA paraMtu teo kayAMya phAvyA nathI. atyAre tAMbara zrI saMgha bAlApuranI vyavasthA che. zeTha hevasIlAla pAnAcaMda ane temanA suputre zeTha sukhalAlabhAI zeTha harakhacaMdabhAI vagere mukhya vyavasthApake che. zvetAMbara zrI saMgha taraphathI suMdara dharmazALAo che. munIma rahe che, hamaNAM jIrNodhdhAra paNa tAMbara saMgha taraphathI cAle che madiranA nAnA dvAramAMthI *zrI bhAva cha gaNIvara (mAravADa) sAceranagaramAM janmA hatA. temanA pitAjInuM nAma rAjamalajI hatuM. teo AmavAla hatA. temanI patnInuM nAma mULIbahena hatuM. temanI kuzIthI bhAnurAma nAme putra thaze te vakhate mahApratApI zrI vijayadevasUrijI tyAM padhAryA ane temanA upadezathI vairAgyavAsita banI bhAnurAmajIe dIkSA lIdhI. temanuM nAma bhAvavijyajI rAkhyuM. TUMka samayamAM zAstra prApta karI; gachipadavI paNa prApta karI. teozrIe uttarAdhdhavana sutra upara suMdara, sarala ane sakSita TIma banAvI che je Aja ghaNI ja prasiddha che. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 421 : mukatAgiri pravezatAM sAme ja mANekathaMbha pAse zvetAMbara tIrthaMrakSaka ' peDhI Ave che. pachI nAnA dvAramAM thai bhoMyarAmAM utarI prabhujInAM darzana thAya che, zrI aMtarIkSa pArzvanAthajI javA icchanAra zrAvakAe AkAlAthI 43 mAila dUra mAlegAma meTaramAM javu' athavA khIjA vAhunA pazu maLe che. tyAMthI 4 mAIla dUra kAcA raste sIrapura javAya che. tyAM tIrthasthAna ane zvetAMbara dharmazAlA peDhI vagere che. vyavasthA ghaNI ja sArI che. khAsa tIrthayAtrAnA lAbha levA jevu che. ahIM atyAre sudara jaina madira che, mUlanAyakajI zro aMtarIkSa pArzvanAthanI sabhya manahara vizAla zyAma mUrti che-lepa che. DAkhI bAju khIjI traNa mUta che. pAse kheALAmAM eka mUrti che. dhArA bheAMyarAmAM A mUrti zilAlekha vagere joyA nathI. gAma mahAra jUtu zvetAMkhara madira che, khagIce che. sUla maMdiranA uparanA bhAgamAM sArUM che. bahAranA bhAgamAM ceka upara mANekasthabha che. hovAthI muktAgiri A tIrtha vADamAM Avyu che. amarAvatIthI 32 mAIla dUra elacapura ane tyAMthI mAIla dUra gAma che, tyAMthI 1 mAila dUra muktAgira pahADa che. lagabhaga eka mAilanA caDhAva che. A tIrthanI sthApanA zrIpAle zrI madhArI abhayadevasUrijInA hAthathI karAvI hato. A rAjAe aMtarIkSa pArzvanAthajInA tInI sthApanA karI ane sirapura zahera vasAvyu, e ja rAjAe elacapura vasAvyu ane muktAgiri tItha sthApyu', mUlanAyaka zyAmara'ganI zrI pArzvanAtha prabhujInI pratimAjI che. . e tarapha zvetAMkhara zrAvakAnI vastI gheADI che. elacapuramAM suMdara zvetAmbara jinamadira che. muktAgiri tIrthanI yAtrA ame karI AvyA chIe. vi. sa'. 1938 sudhI tA zvetAMkhara esavAla zeTha mANekacaMda DAhyAbhAI jenI tenI bya vasthA rAkhatA hatA. mUlanAyakajI te zvetAMbarI che. cetarapha pharatI nAnI nAno derIo che. zvetAMbara jaina vastI thADI hAvAnA kAraNe * ve. vyavasthApakAe peAtAnI udAratA ane mahAnubhAvatAthI di. bhAIonA hAthamAM vyavasthA soMpI che. mukatAgiri tItha zvetAMkhara saMghanu ja che emAM te lagAre; sandeha ja' nathI, 5, zrI zIlavijayajI ke je aDhAramI sadInA prakhara vihArI ane yAtrA karanAra che teo lakhe che ke zetruMja raivata arajIgirI, sametAcalani mugatAgirI pAMce tIratha paragaTa udAra, dina dina dIpaI mahImA dhAra dhana dhana naranArI valo jeha, prabhumi' pUcha tIratha eha / 50 7 AdAlAmAM 1 zvetAmbara madira, dharmazALA, upAzraya tathA zrAvakonA ghara che, Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * : darara : [ jaina tIrthone A sivAya e ja vidyAnane nIceno ullekha paNa bahuM ja mahatva che. havi mugatAgari jAtrA kaha, zetruMja telI te paNa lahuM, te uparI prAsAda uttaLa, jina covIza taNA ati caMza." (tamAlA pR 154) eTale A tIrtha zvetAMbarI che temAM sadeha ja nathI aDhAramI zatAbdImAM te dakSiNamAM A tIrtha zatrujaya samAna manAtuM. tyAM covIza jinanA prAsAda hatA. bhAMDukajI mahArASTramAM varADa dezamA bhAMDukajI bahu ja prAcIna tIrtha che. ahIM pahelAM vizAla bhadrAvatI nagarI hatI. kALabhaLe e nagarI Aje mAtra bhayaMkara jelamAM khaDiyerarUpe UbhI che. bhayaMkara jaMgalamAM catra tatra ulevAM khaDicere ane meTA meTA TIbA jotAM A nagarInI prAcInatA, bhavyatA ane vizAlatAne kaMIka khyAla Ave che. tyAM aneka vA, kuMDe ane saravare che jemAM keTalAMka taLAvanAM nAma na tIrthaMkaranA nAmathI adyAvadhi prasiddha che. jemake anaMtanAtha sarevara, zAMtinAtha phaMDa, AdinAtha sarevara vagere, A nagarIno prAcIna ItihAsa upalabdha thAya te dakSiNamAM jaina dharmanA gauravanuM eka suvarNa pAtu ApaNane maLI Ave tema che. A sthAne jaina dharmanAM aneka prAcIna rathane maLI Ave che. saM 1966mAM zrI aMtarIkSa pArzvanAthajInA munImane vana AvyuM ke-bhadrAvatI nagarImAM zrI pAnAthajInI bhavya pratimA che. munima catrabhuja puMjAbhAIe tapAsa karI maha mahenate vardhAthI zeDe dUra A sthAna zepyuM ane jaMgalamAM tapAsa karatAM eka vedI upara dizA phUTa UMcI phaNAdhArI zrI pArzvanAtha prabhujInI divya mUtino darzana karyA. anukrame mUlasthAne bhavya jinamaMdira zrI saze badhAvyuM. vartA-nAgapura, hIMgagghATa, cAMdA vagere sI. pI. nA samarata zvetAMbara zrI sathe tIrthodhdhAramAM tana, mana, dhanathI madada karI eka prAcIna tIrthane jIrNodhAra karI ApaNI samakSa raju karyuM. bhAMdalajI( bhadrAvatI'mAM ra000 varSa purANuM jinamUrtio maLI AvI che. ahIMnA zrI prArthanAthajIne kezarIyA pArzvanAthajI tarIke oLakhAvAya che zyAma kadhArI mUrti khAsa AkarSaka ane camatkArI che sI pI, gavarnare maMdiranI AjIbAjanI lagabhaga so vIghAM jamIna zvetAbara saMghane bheTa ApI che, jemAM bagIco, vidyAlaya, udyogazAlA vagere banI zake te mATe ApelI che. nAgapuravALA zeTha hIrAlAlajI kezarImalajI taraphathI eka bIjuM maMdira tyAM ja baMdhAvarAvyuM che. dharmazAlA paNa che, bIjI dharmazAlAo paNa che. phrA, zuM Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- - -- itihAsa ]. : ra3 : bhAMDa cha-bheja trIjane divase meLo bharAya che ane sI. pI. nA ghaNA . jene yAtrAe Ave che. yAtrALuone nAgapurathI madrAsa jatI lAInamAM varSo pachI bhAMDu sTezane utaravu ThIka che. tyAMthI 1 mAIla dUra tIrthasthAna che. tyAM zvetAMbara peDhI taraphathI badhI vyavasthA sArI sacavAya che. khAsa darzanIya che. ItihAsavidoe A tIrthane ItihAsa zedhI bahAra mUkavAnI jarUra che. maMdirathI 1 mAIla dUra eka TekarI che, emAM traNa moTI guphAo che. traNemAM merI eka eka khaMDita mUtio che. . cAre bAjue bedatAM jaina mUtio nIkaLavAnI saMbhAvanA che. meTA moTA TIMbA cAre bAju najare paDe che. bhadrAvatI nagarI prAcIna jaina purI haze ema lAge che. mULanAyaka zrI kesarIyA pArzvanAthajInI suMdara zyAma ardhapadmAsana bhUti che. A sivAya bIjI paNa ardhapadmAsana suMdara mUtio che. uparanA mALe mukhajInI pratimAo che. bIjA maMdiramAM zrI AdinAtha bhagavAna mUlanAyaka che. trIjA pleTamAM dAdA sAhebanI derI che. ahIM mUrti hovAnuM svapna jema atarIkSajInA munimane AveluM tevuM ja gna te vakhatanI relavenA eka agreja gArDane paNa AveluM. A vAta eNe pitAnA uparI yuropiyana adhikArIne samajAvI, sarakAre A jamIna madira, dharmazALA, bagIce, gurUkula, vidyAlaya Adi kAryo mATe vetAMbara jenane ApI ane badatAM nIkaLelI jena mUtio paNa vetAMbara jaina saMghane ApI. je jamIna upara maMdira, dharmazALA, bagIcA vagera che tyAM bane agreja adhikArInA mArakarUpe baMnenAM bAvalAM banAvIne rAkhavAmAM AvyA che. A tIrthanI vyavasthA vetAMbara tIrtharakSaka kameTI sI pI, kare che. temanA taraphathI munimajI vagere rahe che. madira ane dharmazALA pharatA pAka majabUta kile che. bhAMDakajI tIrtha sI pI, mAM gaNAya che. A uparAMta amarAvatI, nAgapura, jabala para, kaDhaMgI, sAvana, cevatamAla, dAravA, cAdA, hIMganavATa, vadhI vagere sthAnemA suMdara jinamaMdiro ane zrAvakenA ghara che. nAgapuramAM be yudara jinamaMdira che. jabalapuramAM be maMdira che. kaTagImAM be madirA che. kuMbhoja tIrtha A tIrtha mahArASTramAM AveluM che. eka suMdara nAnI TekarI upara zrI jagavaThalabha pArzvanAthajInuM bhavya jinAlaya che. traNa mALanuM bhavya maMdira che, bhUlanAyaka zrI jagavallabha pAkanAthajI che. nIce bhoyarAmAM zrI ajitanAtha prabhujI che, upara trIje mALe zrI caMdraprabhujI mukhya che. vacalA bhAgamAM cAra derIo che. be derIemAM jinavareMdra devanI pratimAo che, jayAre bIjI derIomAM zrI padmAvatI * Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - nAzIka : 4ra4 : [ jaina tIrthone mAtAjI ane zrI mANibhadra yakSanI mUrti che. A DuMgara upara caDhavAne pAke pagathiyAM , ne raste zrI vetAMbara jaina saMghe baMdhAvyuM che. upara thoDo kAco rasto paNa che. upara vetAMbara suMdara dharmazALAo paNa che. bIjI bAju digaMbara madira ane dharmazALA judA ja che. nIce paNa dharmazALA vagere che. kumbhaja tIrthathI kuja gAma thoDuM dUra che. A tIrtha kelhApura sTeTamAM AveluM che. A tIrthanI vyavasthA havetAMbara saMgha kamiTIvatI kolhApurane vetAMbara jaina saMgha kare che. ahI chellA jIrNodhdhAranI pratiSThA saM. 1926 zAke 1791 thayelI che ane tapAgacchIya zrIpUjya zrI vijayAna dasUrijIe pratiSThA karAvI che. ahIM najIkamAM sAMgalI, kelahApura vagere moTA zahere che jyAM sudara vetAMbara jaina maMdira ane jana zrAvakenI vastI ThIka ThIka che. dakSiNanAM keTalAMka nAnAM tIrtho satArA jIllAmAM kutalagiri ane kuseja nAmanAM be tarthoi che. phaleja javA mATe M. S. M. nI M, C brAMca lAInamAM morajathI mAila 17 pazcimamAM, kelhApurathI mAIla 13 hAtha laMgaDA sTezana che tyAMthI be mAIla uttaramAM ja gAma che piSTa ophIsa tathA tAra ophIsa che, pAse ja tIrthakSetra bAhubalI pahADa upara jagavalalabha pArzvanAthajInuM tIrtha che. tyAM ve. dharmazAlA che. kA. zu. 15, ce. zu. 15 puname meLo bharAya che, tIrthanI vyavasthA mahArASTra che. jaina pariSada kare che, kehApuramAM 1 madira, sAMgalImAM maMdira che, beDIga che, hubalI pAse holIpaTTanamAM samrATa satinA 10 maMdira hatAM. nAzIka nAzIka roDa sTezanathI cha mAIla dUra godAvarI nadInA kAMThe nAzIka zahera AveluM che. ahIM pUrve padmaprabhavAmInu tIrtha hatuM, tethI A zahera padhdhapura nAme prasiddha hatu. caMdraprabhujInuM suMdara maMdira hatuM. ahIM atyAre trazu jinamadira che. zrAvakenI vastI gheDI che. ahI rAmacaMdrajIe vanavAsane amuka samaya pasAra karyo hato. vaiSNanuM yAtrAnuM dhAma che. nadImAM nhAvAnu ghaNuM puNya manAya che. vaiSNava ane ziva madirA puSkaLa che. rAmakuMDa, sItAvana vagere jevA jevA che. cAra mAIla dura TekarI upara guphAomAM bauddha sthApatyanA namUnA che. tenI matio paNa che, paraMtu atyAre te pAMDa tarIke oLakhAya che. tene pAMDava guphA kahe che. A sivAya ahIMthI vaza mAIla dUra naMbaka vaiSNava tIrtha che. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 415 : thANA zrI munisuvratasvAmInA samayamAM zrIpAlarAjA ahIM AvyA hatA. sudara jainamadiza te vakhate paNa vidyamAna hatAM., atyAre zrIRSabhadevajInuM suMdara maMdira che. temaja zrApAla mayaNAsu darI ane navapadArAdhananA ullekhavALuM navu jinamahira manyu che. seApArapurapaTTaNumAM pazu zrIpAlAnta gayA hatA. zrI pArzvanAtha bhagavAnanAM 108 nAmeAmAM seApArI pArzvanAthajInuM pazu nAma che vastupAla tejapAlanA samaye ahIM zrI RSabhadevajInu maMdira hatuM. tee ahIM nAthe AvyA hatA. matrI pethakumAre ahIM pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira madhAvyuM hatuM. " mIlAvIne pArzvajhanaH '' thANA-tinAlI vijApura vijApuramAM teramA saikAnI sahasattuA pArzvanAthajInI sudara pratimAjI lAMcarAmAMthI nIkaLela che. khAsa daryAMnIya che. pratimAjI zvetAMbarI che, A sivAya A zahera prAcIna jaina rAjAonI gujadhAnI tarIke rahela che. jAyanA nijhAma sTeTamAM jAlanA mADhuM' gAma che. tyAM mahArAja kumArapAlanA samayanuM prAcIna bhavya madira che. tyAM paDhavA leke rahe che te yA zve. jenI che. tyAM jUnI paTTAvaTIe ghaNI maLe che. DiMga barAnu gAmata svAmInu tIrthaM paNa prasiddha che. tenI pAse zravaNa elagnula zahera che. tyAM DuMgara upara 60 phUTa UMcI . mUrti che. hemakUTiMgara karNATakamAM khalArI jIllAmAM kiSkiMdhAthI zarU thatI parvatazreNImAM zikhara para killAmA bha. zrI zAMtinAthajInuM tItha hatu. hAla viccheda che. tinAlI ejavADAthI madrAsa lAInamAM tinAlI jakazana che. pratimAjI jamInamAMthI nIkaLela che. zvetAMmarI che. tyAM tItha' sthApana thayela che. peAlTa tathA tAra ephisa adhu che. machalIpaTTana pAse cuDIvADAmAM paNa bhUmimAMthI bhavya jinamUrti nIkaLelI che. tIrUpa che. mahArASTramAM punA, seAlApura, kaiAlhApura, sAMgalI, hubalI, ahamadanagara, cevalA vagere sthAnAmAM paNa suMdara jainamadirA, dhama zALA, upAzraya, jainonI vastI che. punAmAM 8 suMdara maMdiza che, AtmAnaMda jaina pukhtakAlaya che. pAThazALA che. 54 * Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ merA jaina sUtra thrathAmAM sindhu-sauvIranA rAjA udyAcInu gItabhayapattana prasiddha nagara che. A sindhu-sauvIra e ja atyAranuM jehulamanA kinAre rahela bherA che. A bherA paMjAba bharamAM prAcIna sthAna kahevAya che. ahIMthI reDhalama nadI lagabhaga *sindhu-sauvIranA rAnna uddAyInuM pATanagara vItabhayapattana hatuM. A rAjAe ceDA mahArAjAnI putrI prabhAvatInI sAthe lagna karyA pachI pANInA sasathI jaina dharmanA dRDha raMga lAgyA hatA. rANI parama jaina dharmI hatI vidhanmalIdeve peAtAnA AtmakalyANu mATe-- samyakavanI prApti mATe, nRyadazAmAM citrazALAmAM kAusagga dhyAne rahelA ane bhAvasAdhurUpa tro vI-prabhunI nimA; humaDu prabhunA jevI ja banAvI kapila RlI pAse pratiSThA karavI. pachI A pratimA samudramA vANudvArA prayANu karatA vyApArIne pATamAM peka Ine ApI. vyApAei pratimAjIne tabhayapattana lAvyeA. hIM Akhare jyAre rANI prabhAvatIe vidhipUrvaka darzana stuti karI tyAre RRpATamAthI pratimAjI nIkaLyAM. rANI A pratimAjIne rAjamahelamA laI gayA. tyAM bhakitapUrvaka niraMtara pUjana stavana darzanArhada kare che. rajA paNa bhakti-upAsanA kare che. eka va nimittathI potAnuM mRtyu najIka jANI rAjAnI rajA laI prabhAvatI dakSA svIkArI mRtyu pAmI ge' sidhAve che, pAchaLathI kucha dAsI devadattAne paNa bhakatanA lAza male che ane te suMdara svarUpavAna thAya che. enu nAma suvaNuMgulIkA paDe che. avantina capradyote sutrajI'gulIka nu ane prabhAvika zrI mahAvIra devanI mUrtinu paNa sAthe ja apaharaNu karyuM, Akhare udAyIe ca'pradhrota Upara humalA karI hAvI tenA staka upara anna aupatti zabda kAtarAvI, ke pakaDI sAthe lIdhe. rastAmAM kApura( masA )mAM papazuAnA savatsarInA divase pradyote pazu upAsa karavAthI peAtAnA svAmI bhAi dha rA AthI, capradyotane mukata ii. pachI vItabhayapattana AvI raNI bhAvatI 6 je dhruva thaI hatI, tenA upadezathI pratibedha pAmI, zrauvIraprabhunA hAthe jINA laI AtmakathyAdhu sAdhyuM kadAIe rAjya pAtAnA putrane banne bhANejane ApyuM daMtu . Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 4ra7 : takSazilA traNathI cAra keza dUra che. paMjAbathI pezAvara jatAM lAlAmUsA nAmanuM jaMkazana Ave che ane ahIMthI bherA tarapha have jAya che. bherA sTezana che . vartamAna bherAne vasyA lagabhaga 800 thI 900 varSa thayAM che. ahIM pahelAM jenonI vastI sArI hatI. atyAre tyAM jenonAM ghara nathI, mAtra eka prAcIna jaina maMdira che. ahIM atyAre mAvo (A pradezamAM jenene savAlane bhAvaDA kahe, che. prAcIna kAlamAM bhAvaDAgaccha paNa hate.) paI muThThA (jainene vAsa) che. A prAcIna maMdirane pU. A. zrI vijayavallabhasUrIzvarajInA ziSyaratna zrI sahanavijayajI mahArAjanA upadezathI paMjAbanA jena saMghe-zrI AtmAnaMda jana mahAsabhAe chIddhAra karAvyo che. sAthe eka nAnI dharmazALA paNa baMdhAvI che. tIrthasthAna prabhAvika ane camatkArI che. takSazilA A sthAna paMjAbamAM rAvalapiMDIthI nirUtyamAM 32 mAIla dUra je rasIlA Terila eja takSazilA che. tene ItihAsa pAchaLa vicacheda tIrthomAM Ave che. paMjAbanuM A prAcIna tIrthadhAma ane jJAnavidyApIThanuM kendrasthAna che. takSazilA * zrI AdinAthajI prabhunA suputra bAhubalInI rAjadhAnI hatuM. ane RSabhadeva prabhu paNa vihAra karatA chavAsthakAlamAM ahIM padhAryA hatA. prabhujInA samAraka nimitte bAhubalIjIe dharmacakranI sthApanA karI hatI, mATe hindabharanuM A prAcIna tIrthadhAma che. tyAra pachI A pAMcamA ArAmAM vikramanI prathama zatAbdImAM thayelA ane zatruMjayadrAraka zrIbhAvazAhanA suputra jAvaDazAha, takSazilAmAMthI zatruMjayagiri rAja upara birAjamAna karavA zrI rASabhadevajInI bhavya mUti lAvyA hatA. pachI zrI laghuzAntistaMtranA kartA zrI mAnadevasUrijIe takSazilAnA zrI saMghanI zAMti mATe laghuzAntistaMtra banAvyuM hatuM. traNa varSa bAda A nagarane chAe vaMsa karyo hate. vikramanI pAMcamI zatAbdine A prasaMga che. takSazilAne uccAnagara nAmane eka pADohatA. ahIM je vidyApITha hatuM. vAcaka umAsvAtijIe tatvArthasUtra A vidyApIThamAM adhyayana karAvavA mATe racyuM hatuM ema manAya che. atyAre te takSazilAnI cAre bAju khaDicere che prAcIna rasUpa, sikakA, jene matio nIkaLe che. vizeSa mATe juo viccheda tIrthomAM takSazilA. potAnA divAnanA kahevAthI bhANeje A rAjarSine viSa apAvyuM. Akhare rAjarSi mA padhAryA. pachI nagararakSaka deve dhULane varasAda varasAvI vItabhayapatanane dabAvI dIdhu-vinAza karyo. A nagarano uddhAra mahArAjA kumArapAle vIra ni, saM, 1669 mAM karAvyuM ane mUrti bahAra kADhI lIdhI. basa, eja purANuM vItabhayapatana Aje bherA tarIke prasiddha che. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ jaina tIna kAgaDo 428 : kAMgaDA paMjAbamAM kAMgaDA paNa eka prAcIna tIrtha che. saM. 1000thI laIne saM. 1600 sudhI jainadharmanuM eka mahatvanuM kendrasthAna kAMgaDA rahyuM che. kAMgaDA lAhAra(lAbhapura)thI raheverate 170 mAIla dUra pUrvottara dizAmAM che nagaranA nAmathI ja chalAne paNa kAMgaDA kahevAmAM Ave che. bAkI jIlAnI ophisa vagere te kaMgahAthI 11 mAIla dUra dharmazAlA" gAmamAM che. A pradeza trigarta kahevAya che. mahADI vibhAganI rAjadhAnI kAMgaDA hatuM. - kAMgaDAnuM prAcIna nAma "suzamapura" hatuM. A nagara mahAbhArata kAlanI mulatAnanA cArja saMzamacaMdra vasAvyuM hatuM. A rAjAe mahAbhAratanA yuddhamAM duryodhana taraphathI virATanagara upara caDhAI karI hatI ane temAM hAra pAmI, tyAMthI nAsI trigartamAM AvIne bharAye ane ahIM pitAnA nAmathI A nagara-suzarmapura vasAvyuM. ( vijJaptitriveNImAM lakhyuM che ke-kAMgaDAmAM birAjamAna zrI AdinAtha bhagavAnanI mUrti, neminAtha bhagavAnanA samayanA rAjA suzame rasthApita karI hatI. kAMgaDAnuM bIjuM prAcIna nAma bhImakeTa" paNa maLe che. temaja nagarakoTa nAma paNa maLe che. kAMgaDAnI AjubAjunA pradezane "kauca' paNa kahetA hatA. vijJapti triveNI jenI racanA saM. 1484mAM thaI che temAM kAMgaDAne mATe kAma" ullekha karAve che. kAMgaDAne kile prasiddha che mATe tene keTakAMgaDA paNa kahe che. kAMgaDA bANagaMgA ane mAMjhI nadInA saMgama upara eka nAnA pahADI TIlA upara vaseluM che. ahIM lakSmInArAyaNanuM eka madira hatuM, je 196ranA dharatIkampamAM naSTa thayuM. ambikAnA madiramAM be nAnAM nAnAM jainamadira che, jene daravAje pazcima tarapha che. eka maMdiramAM eka siMhAsana rahyuM che ane bIjA madiramAM zrI RSabhadevajInI beThI mati che. A smRti nIce 15ra3no sa vata che, jene ulalekha kaniMgahAme karyo che. temaNe ahIMnA kAlikAdevInA maMdiramAMthI eka bIjA lekhanI paNa karI lIdhI che jemAM zarUAtamAM ja ravi zakAya namaH lakhyuM che. AmAM saM. 1566 ane zaka sa vata 1413ne ullekha che. kAMgaDAmAM atyAre sauthI prAcIna maMdira IzvaranuM che, je rAjA IMdra banAvyuM che. A rAjAne samaya saM. 185-1088 che. maMdiramAM te eka zivaliMga che paraMtu maMdiranI bahAranA bhAgamAM be mUtio che, eka mUti upara vRSabhanuM lachana che eTale te zrI rAmadevajInI suMdara mUrti che. A sUti suMdara *1431 saMvata barAbara maLe che, Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 419 : kAMgaDa padmAsane beThelI che. mIjI mUrti pazu beThI ja che. A banne mUrtie daravAjAnI divAlamAM majabUta cAlI che. eka mUrti upara lekha A pramANe che-- (1) oma saMvat 30 gacche rAjakule sUrirabhUda (2) mayacaMdramA [1] saiLyo mahacaMdrAya [ ta ] (2) pAmolavavA [ 1 ] vidghAnasatA jJa (4) DhaDrAjJani []oe 1 raheti i [ TMLI ] [a(1) [5] vA-dharma-vAcinI ! aganiA sutau (6) [ tathya ]f [ naina ]dharma(1)rAyaLau / caii: * Dajo ? (7) [ * ] 1 [ sA ] niSTha hranarAmiSA / pratimeya [ 6 ] ........ninA................sujJayA | Arita........!! | (8) bhAvA--ema sa. 30 mAM rAjakulagacchamAM zrI abhayacaMdrasUrijI thayA. temanA ziSya amalacaMdra(sUrijI) hatA temanA caraNukamalemAM bhramara samAna siddha thayA. temanI pachI DhaMga, ane DhaMgathI caka thayA temanI bhAryAM rahyA hatI. te (pArzva) dharmAnuyAyinI. hato. ene jaina dharmamAM tatpara e putra thayA. temAM meTAnu" nAma kuMDalaka ane nAnAnuM nAma kumAra hatu........nI AjJAthI khA pratimAjI banAvyAM che. jyAre bIjI mUrtinI gAdImAM che, cAra hAthavALI sakhIe bhaktithI name che ane bIjI bAjI hAthIe name che tevAM citra che. A sivAya eka bhaijanAthanA maMdira pAse, je sthAna nagarakATathI pUrvamAM 23 mAIla che, te sthAna para madira anyuM che. tenu prAcIna nAma kIrazrAma hatu. vaidyanAthanA maMdiranA bahAranA bhAgamAM khIjA ghaNAM madira che. emAM vacaluM madira savitAnArAyaNu-sUrya devanu' che. emanI gAdI upara je lekha che te jaina dharmanA cAvIzamA tIrthaMkara zrI mahAvIra prabhunA che. A pratiSThA sa. 1296 mAM devabhadrasUrijIe karAvI che. jIe te lekha A pramANe che- "oM saMvat 1296 varSe phAguNavadi 5 khau kIragrAme brahmakSatra - gotrotpanna vyava0 mAnU putrAbhyAM vya0 dolhaNa AlhaNAbhyAM svakArita zrImanmahAvIra devacaitye // * rAjakulagaccha zvetAkhara sadhamAM che. samatitaka upara suMdara vistRta TIkA karamAra- TIkAkAra tApi cAnana zrI abhayadevasUrijI rAjagacchanA ja che. upara je trIsane savata ApyA che,emAM hAranA AMkaDA caDhAvavAnA che. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMgaDA : 430 : [ jaina tIrthone zrImahAvIrajinamUlavitra AtmazreyA thaM] kArita pratiSThita ca mIjinaballamaharisaMvAnIya rudrapallIya zrImadamayadevariziSyaH shriidevmdriima A bane lekho e ja vastu sUcave che ke-vetAMbara jainAcAryoe ahIM pratiSThA karAvI che. uparyuMkata ane maMdira sAthe A mUrtione ke lekhone saMbadha nathI; mAtra ApaNe to A prAMtamAM prAcIna samayamAM paNa jaina maMdira, tIrthomUtio vagere hatAM e ja jANavAnuM che. A sivAya A trigata prAMtamAM ghaNAM AnemAM jaina kRtio ane jene maMdiranA avaze upalabdha thAya che. tenAtha parAlAnA sTezana ane DAka bAlAnI vaccenuM gaNapatinuM maMdira jena maMdira jevuM dekhAya che. kAMgaDAmAM atyAre te mAtra A pramANe sthiti che- 1. killAmAM aMbikAdevInA maMdira pAse be nAnAM jinamadira che jemAM ekamAM zrI AdinAtha prabhunI mUti che, jenA upara 15ra3nA lekha che. 2. IzvaranA maMdiramAM maMDapanI dIvAlamAM be jainamUrti che. vijJaptitriveNI ke jemAM pharIdakeTathI janasaMgha yAtrAe AvyuM che, te vakhate ahIM athata AjathI lagabhaga 600 varSa pahelA nIce pramANe sthiti hatI. killAmAM zrI AdinAtha prabhunuM maMdira hatuM. enI pAse ja zAsanadevI zrI ambikAnI yuti hatI. zaheramAM traNa maMdira hatAM 1. zrImasiMhe banAveluM zrI zAnitanAthajInuM madira 2. rAjA rUpacaMdanirmita zrI mahAvIra maMdira 3 AdinAthajItu maMdira, A maMdira prAyaH heziyArapura jIllAnA je tAlukAmAM ke tyAM jenonI purANI varatI che tyAM daMtakathA cAle che ke AjathI 600 varSa pahelAM kahAnacaMda kaTa. zrI AdinAthajInuM maMdira banAvyuM hatuM. A e ja maMdira lAge che. A sivAya vijJaptitriveNInA lekha mujaba ahIM gopAcalapura, navanavanapura, keligrAma ane kAThIpuramAM jaina maMdiro hatA. eka rIte A pacatIthI yAtrA thAya che. * A gAmamAM vartamAna nAma A pramANe kramazaH che. gura ke je kAMgAthI 10 mAi4 dUra che. "nAda je kAgaDAthI, 20 mAIla dUra che, pATalA je nAnathI 20 mAIla dUra che. koThIpura bA gAmano nirNaya nathI thaI zakI, paraMva ahI zrAvAnI vastI ghaNI hatI. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa 1 H 431 : pUrvAcAryanuM paribhramaNa pajAmanA A prAcIna tIrthanA jI/dhdhAranI khAsa jarUra che. pi pU. zrI A. zrI vijayavallabhasUrijIe, AtmAnaMda jainamahAsabhAdvArA A maMdiranA aNudhdhiAra mATe prayatna zarU karAvyA hatA parantu sarakAranI rajA na maLavAthI A kAma aTakyu che. jainasaghe saMgaThita thaI prayatna karavAnI jarUra che. A aitihAsika sthAnanA vizeSa paricaya vijJaptitriveNI ane DaoN. banArasIdAsajI jaina lAhAranA " jainatihAsa mekAMgalA ' nAmaka lekhamAM vistArathI ApyA che. jijJAsuoe te vAMcI levA bhalAmaNa che. meM paNa emanA ja AdhAra ahIM lIdheA che pa'jALamAM pUrvAcAryanuM paribhramaNa 'jALamAM ane yu. pI. prAMtamAM jaina dharma bahu ja prAcIna kAlathI pracalita che. zrI RSabhadeva prabhu chAsthAlamAM takSazilA, hastinApura vagere padhAryA che ane tyAM tothI sthapAyAM che. AvI ja rIte mathurA paNa jaina dharmanuM prAcona tIthadhAma che. zaurIpura pazu prAcIna tIrtha sthAna che. bhagavAna zrI mahAvIra prabhu vitabhayapattana padhAryAM hatA ane sindhu-sauvIranA pratApI rAjAne dIkSA ApI rAjaSa banAvyA hatA. 1 Arya suhastisUrinA zramaNa saMgha paMjAkhamAM vicaryAM che. sUrijInA upadezathI samrATrU sa'pratie takSazilAnA prAcIna dharmAMzarUpa tIrthanA uddhAra karI stUpa anALyA hatA, e annAvadhi vidyamAna che. A stUpa atyAre paNu sapratinA rastUpa tarIke prasiddha che. 2 mUDIvatasUrijI ahIM vicaryAM che. 3 savatsarI parivartanakAra ane gabhillecchedaka kAlikAcAryajIe A praazanA rAjAone jainadharmI banAvyA hatA. ahIMnA zramanu sadha bhAvaDA gucchane kahevAtA jethI ahIMnA jainA atyAre paNa bhAvaDA ja kahevAya che. f 4 AcArya zrI zAMtizreNika A pradezamAM vicaratA hatA ane uccAnagara zAkhAnA kahevAtA hatA. A uccAnagara takSazilAnA pADA hatA ahIM jaina zramaNeAnA vidyAbhyAsa mATe vidyApITha hatAM. 5 A samitasUrijI ke je svAmInA mAsA hatA, temaNe ahIM jaina dharmanA sudara pracAra karyAM hatA. 500 tapasvIone jaina dharmanI dIkSA ApI hatI. zrAddhIpikA zAkhAnA sthApaka teo hatA. temaja dakSiNAcAya, lAhvAcArya vagere paNa vicaryA che ane agravAlene jaina dharmInA upAsaka banAvyA che. * daritanapura, mathuna, zonapura vagere tIrthaMsthAne... paricaya mATe pUrvIdezanAM jaina tA jInA bhama yu. pI nA tathA aye,dhyA, kAthA vagere pUrva dezanAM jaina tArthomA vaLyAM che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvAcAryAMnu paribhramaNa : 432 : [ jaina tIrthonA huM mAnadevasUrie takSazalAnA jaina saMghanI zAti mATe ladhuzAntistatra anAvyu hatu. cha vAcaka umAstrAtijI uccAnagarI zAkhAnA vAcanAcArya hatA. temaNe ahIMnA vidyApITha mATe tattvArtha sUtra manAvyuM hatuM. 8 cInI yAtrI huenasaMga lakhe che ke si MhapuramAM ghaNA jaina zramaNe ane jaina majurA eNe joyAM hatAM sara elekajhAnDara kani gahAma lakhe che ke-siMhapuranu arvAcIna nAma kaTAkSa tIrtha che ane sara elasTAIna lakhe che ke sihapuranA jaina madiranAM khaDiyeza kaTAsathI e mAila dUra 'smRti'' gAmamAM vidyamAna che. purAttava vibhAge ahIMthI 26 gADA bharI patthara vagere lai jai lAheAranA myujhIyamamAM rAkhela che. 9. AcArya zrI hariguptasUrijI ahI padhAryAM hatA ane ahIMnA haNuvaMzIya rAjA teramANune pratikhAdhI jaina manAvyeA hateA. emanA ziSya A. zrI praghotanas'rajIe kuvalayamAlA kathA'nI prAkRtamAM racanA karI hatI. 10. bhA. zrI amalaca'drasUrijI ke je rAjagacchanA hatA, vicarI kAMgaDAmAM jainatIrtha sthApyuM hatuM. temaNe ahI 11. A. zrI jinadattasUrijI ahI padhAryA tyAre pajAkhamAM jainadharmanI pUrvapUrI unnati-jAhe|jalAlI hatI. temaNe DI. pAMca nIcenA sagamasthAne pAca pIrAnI sAdhanA karI hatI jinakuzalasUrajI derAulamAM svargavAsI thayA hatAM, devabhadrasurijI paNu aDI' vicaryAM che. 12, u, zrI jayasAgarasUrijIe pharIdapurathI kAMgaDAneA sagha kaDhAvyA hatA. 13. jagadguru zrI hIravijayasUrozrvarajI (1640 thI 1643) samrAT akabara ne pratimAdha ApavA gujarAtathI snehapurasIDhI padhAryAM hatA ane ahiMsAnA ane tIrtharakSAnAM pharamAna meLavyAM hatA. AgarA, zaurapura, phatehapuramAM pratiSThAe karAvI che. mathurAnA paracha stUpanAM darzana karyA che. zauropuranA saMgha kADhayA hatA. 14. sUrijI pachI u. zrI zAMticadrajI, u, zrI bhAnuca drajI, sighdhicaMdrajI, A, zraM jinaca drasUrijI, u. zrA jayaseAma, u, zro samayasu darajI, A. zrI vijayasenasUrijI, 5 zrI navijayajI vagere vagere jainazAsananA samatha vidvAnA-jyAtiSA ahI padhAryA hatA. mugalasamrATuM akabarane ane jahAMgIrane dharmopadeza ApyA hatA. madirA tathA thathA batAvyA hatA. mahAna padavI meLavI hatI. zAstromAM vijayapatAkA pharakAvI hatI. aneka dhArmika zubha kAryoM karAvyAM hatAM. auraMgajhebanA jImI samayamAM jaina sAmenA vihAra echA thayeA. zrI pUjayanI gAdI sthapAI ane aDhAranI sadImA huSTa matanA pracAra thA. madirAnI mAnyatA echI thai, ajJAnAdhakAra phelAyA. gADha timira chavAyuM hatuM. tyAM dharmavIra zrI buDherAyajI-muAvijayajI paNa paMjAmadezeAdhAraka thayA; Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 433 : pUrvAcAryonuM paribhramaNa temanA ziSyarana zrI mUlacaMdajI-muktivijayajI gaNi thayA. guruziSya paMjAbamAM mahAna krAMti phelAvI paMjAba sudhA. paMjAba dezanA AghaudhAraka A gurUziSyanI * belaDI che. buTerAyajI mahArAjanA upadezathI paMjAbamAM sAta jinamaMdire navA banyA che. pAchaLathI pu.pA. A. zrI vijayAnaMdasUrijI ane temanA vidvAna ziyaranee paMjAbamAM janadharmanI jyoti javalaMta karI. atyAre zrI vijayavalabhasUrivarajI paMjAbamAM gurUkula, koleja ane nUtana jinamaMdire sthapAvI paMjAbane jAgRta karI rahyA che. AvI ja rIte muktivijayajI gaNivaranA samudAyanA yunimahArAja zrI darzanavijayajI Adi tripuTI mahAtmAoe meraTha, mujapharanagara, saradhanA, bherI, pArasI, pIThAkara, jhuDapura, rAradhanA vagere sthAnamAM jaina dharmane pracAra, maMdira lAyerI, pAThazALA sthapAvyAM che. mathurAnA jIrNodhdhAranI pratiSThA karAvI che. AgrAthI zaurIpurane saMgha karAvyo che vagere vagere dharmapracAra cAle che. bhavya vidyAlaya-gurUkulanI taiyArI cAle che pahalIvAla prAMtamAM paNa pracAra kare che. TUMkamAM paMjAba ane yu. pI. jaina dharmanA bhUtakALamAM kendrasthAne hatAM tema atyAre paNa bane te jarUrI che. vizeSa jANavA mATe "paMjAbameM jana dharma" lekhaka muni mahArAja zrI darzanavijayajI mahArAjane lekha jaina satya prakAzanA pAMcamA varSanI phAIla juo. atyAre paMjAbanA dareka mukhya zaheromAM sudara jaina maMdiro che. khAsa aMbAlA, ludhIyAnA, jIrA, amRtasara, mArakeTalA, gujarAMvAlA, haioMzIyArapura, zIyAlakeTa, rAyakoTa, marAMtAna, lAhAra, jammu, derAgAjIkhAna, khAnakADAgarA, pezAvaramAM banu vagere vagere sthAnamAM jinenI vastI ane maMdiro che. gujarAvAlAnuM pU. zrI ' AtmArAmajI mahArAjanuM samAdhirathAna darzanIya che. tyAMnuM gurUkula paNa prasiddha che. AtmAnada jaina keleja, skUla, aMbAlA vagere jovA lAyaka che 5 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manArasa A nagarI bahu prAcIna che. ahIM sAtamA tIrthaMkara zrI supAdhanAthajI ane tevI zamA tIrthakara zrI pArzvanAthajInAM cAra cAra kalyANaka thayAM che. hAlamAM ahIM tAMbaronAM nava jinamaMdiro che. temAM rAmaghATanuM maMdira mukhya che. tenI vyavasthA yativarya zrImAna nemicaMdrasUrijI tathA vidyAlakAra zrImAna * zrI supArzvanAtha bhagavAnanA pitAnuM nAma supratiSa rAjA, mAtAnuM pRthvI rANI. mAtA pRthvIrANanA baMne paDakhAM rAgathI vyApta hatAM paraMtu jyAre bhagavAna mAtAnI kakSamAM AvyA pachI bane paDakhA rogarahita ane suvarNavarNa tathA ghaNu sukemaLa thaI mATe putranuM nAma supAzva rAkhavAmAM AvyuM. (bIje e paNa ullekha maLe che. keprabhunA pitAnAM baMne paDakhAmAM kADhane rAga hatA; bhamavatanI mAtAe tyAM hAtha pheravavAthI te rega maTaye hate.) zrI supArzvanAtha prabhujInAM cyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna A cAra kavANuka banArasamAM thayA hatA. temanuM baso dhanuSa pramANu zarIra ane vIza lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. suvarNa varNa ane laMchana sAthIyAnuM hatuM. * zrI pArzvanAtha bhagavAnanA pitAnuM nAma azvasena rAjA, mAtAnuM nAma vAmA rANI. bhagavAna garbhamAM AvyA pachI mAtAe aMdhArI rAtre pitAnI pAsethI jato sarSa dIThe hato. te sarpanA javAnA mArgamAM vacamA rAjAne hAtha hatA te dekhI rANue hAtha UMco karyo. rAjAe jAgIne pUchyuM kema hAtha UMce karyo? rANIe sarpa dIThAnuM kahyuM. rAjA kahe e javuM che. pachI dIpakathI jotAM sApa joyo, AthI putranuM nAma pArzvakumAra rAkhyuM. temanuM nava hAthapramANu zarIra ane se varSanuM AyuSya hatuM. zrI pArzvanAtha prabhujamAM avana, janma, dIkSA ane kevalajJAna "cAra kalyANuka thayAM che. prabhujInA nIla varNa ane sarpanuM lAina hatuM. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] | 435 banArasa hirAcaMdrajI rAkhe che. A sivAya zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha prabhujInuM, AdinAtha prabhujInuM, zrISabhadeva prabhujInuM, zrI kezarIyAnAtha prabhunuM, zrI gADI' pAzvanAtha pribhujInuM zrI zaktinAtha prabhujInuM vagere maMdira che. ahIMyAM maMdire prAyaH trIje ke cothe mALe hoya che. ghaNI ADIavaLI nisaraNIo caDavI paDe che. aMdhArI galI jevuM lAge che. yAtrALuoe bahu sAvadhAnIthI darzane javuM. keTalAMka maMdira zikharabaMdha che ane keTalAMka gharadaherAsarajI jevAM che (tyAlaya che.) vyavasthA bAbuzAhI che. rAmaghATanuM maMdira saMgAkAMThe AveluM che, e ghATathI bIjA ghATa paNa najare paDe che. " zaheramAM utaravA mATe kaherI bajAramAM aMgrejI keThInuM sthAna che. sAdhuene utaravAnuM paNa A ja sthAna che. yAtrALuo paNa ahIM ja utare che. ahIMthI mA mAIla dUra bhelapura che. ' bhelapura ' A banArasanuM parUM che. zrI pArzvanAtha prabhunuM cyavana ane janmakalyANaka sthAna manAya che. ahIM zrI pArzvanAtha prabhunuM suMdara maMdira che. vizAla dharmazALA paNa najIkamAM ja che moTA saMghe prAyaH ahIM ja utare che. ahIMthI 05 mAIla dUra nIghATa che. bhadanI nImAM gaMgAkAMThe vacharAja ghATa upara suMdara maMdira che. zrI supArzvanAtha prabhujInuM vana ane janmasthAna manAya che. ghATa upara A maMdira baha ja mahatvanuM ane upacagI che. nIce utaravAnAM pagathiyA bAMdhyAM che. TheTha gaMgA nadImAM utarAya che. ahIM AdhAranI jarUra che. ghATamAM moTI phATa paDI che. jehadI samarAvavAmAM nahiM Ave te maMdirane paNa nukazAna pahoMcavA saMbhava che. ghATa upara savAranuM dRzya bahu ja marama lAge che. banArasanI mahattAne khyAla tyAMthI vache Ave che A ghATa vacharAjajIe baMdhAvela hovAthI vaccharAja ghATa kahevAya che. ghATa uparathI gaMgAne sAme kAMThe rahela suMdara upavanabhUmi, kAzI narezanA rAjamahela ane temanI rAjadhAnI rAmanagara, dazya bahu ja suMdara dekhAya che. A vacharAja ghATa upara rahelA ApaNA maMdirane ane ghATane cha dhAra thavAnI bahu ja jarUra che. gaMgAne pavitra karI rahela A maMdira ane ghATanA udhAramAM bahu vilaMba thaze te pariNAma bahu ja aniSTa Avaze. ghATamAM nIce moTI phATa paDI che. gaMgAnuM pANu sAmethI jorathI aphaLAI aMdara jAya che, je ghATane nukazAna kare che. lAkha rUpiyAnA kharce badhAyela A ghATanA AdhAra taraphakSa durla, karIzuM te ApaNe pAchaLathI pastAvuM paDaze. zrI ANaMdajI Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAha : 436 [ jaina tIrthone kalyANajInI peDhI, kalakattA, muMbaI zrI saMgha vageree lakSa ApI zIdhrAtizIvra AdhAra karAvavAnI jarUra che. ke vividha tIrthakalpakAra be vArANasIkalpamAM " kAzImAM banelI ghaTanAo Ape che, jene sArA nIce mujaba che. dakSiNa bhAratanA madhya khaMDamAM kAzI nAmanI nagarI che. vara ane asi nAmanI be nadIo ahIM najIkamAM ja gaMgA nadIne maLe che tethI bIjuM - nAma vArANasI che. ahIM sAtamA tIrthaMkara zrI supArzvanAthajI IphavAku kulanA rAjA mahipatinI paTTarANa pRthvIdevInI kukSImAM janmyA hatA. anukrame rAjyalakSamI bhagavyA pachI saMvatsarI dAna ApI dIkSA paNa grahaNa karI hatI. bAdamAM nava mahInA chadmasthAvasthAmAM vicarI, kevaLajJAna paNa ahIM ja prApta karyuM hatuM. A rIte thI supAzva nAtha bhagavAnanA avana, janma, dIkSA ane kevala ema cAra kalyANaka thayAM che, vIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha bhagavAna paNa IvAku vaMzanA azvasena rAjAnI paTTarANI vAmAdevInI kukSIthI ahIM ja janmyA hatA. temanA paNa vyavana, janma, dIkSA ane kevala cAre kalyANaka ahIM ja thayA che maNakikAnA ghATa upara paMcAgni tapazcaryA karatA kamaTha nAmanA tApasane zrI pArzvanAtha bhagavAne kumArapaNAmAM ja tenI sAme baLatI dhUNanA kAchalAkaDA)mAMthI baLatA sApane bahAra kaDhAvI, jIvanadAna ApI navakAra mahAmaMtra saMbhaLA hatA ane kupatha(mithyAtvamAga)nuM nirasana karyuM hatuM. A nagarImAM ja kAzyapa zetravALA cAra vedanA jANakAra zvakarmamAM kuzaLa ane samRdhazAlI ane sAthe ja janma pAmelA jayaghoSa ane vijayaSa nAmanA be uttama brAhmaNe thayA hatA. eka vAra jayazeSa gaMgA nadImAM snAna karavA gayA tyAM sApe pakaDele deDake che ane sApane naLIAe pakaDela je. neLIo sarpane khAI rahyo hato ane sarpa deDakAnuM bhakSaNa karI rahyo hate. deDako citkAra zabda karI rahyo hate A bhISaNa prasaMga joIne jayaghoSa pratibodha pAmyuM ane jainAcArya pAse sAdhupaNa grahaNa karyuM. dIkSA laI eka rAtrInI pratimA vahana karI vihAra karyA. pharatA pharatA yazeSa suni punaH Aja nagarImAM AvI pahoMcyA. mAsakhamaNanA pAraNe brAhmaNanA yajJanA pAyAmAM gaucarIe gayA. tyAM brAhmaNe AhAra na ApyuM ane te sthAnamAM AvavAne paNa niSedha karyo. - jayaghoSa munie temane munidharma samajAvyuM ane zAstrAnusAra sAdhuonA AhAra levAne vidhi samajAvyo ane brAhmaNane pratibaMdha A. vijayeSa virakta thayo ane bhAInI pAse ja dIkSA lIdhI. anukrame banne bhAIo karma khapAvI mokSe gayA.. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke na to itihAsa ] : 437 : banArasa A nagarImAM naMda nAmane nAvika thaye jeNe dharmaci aNagAranI virAdhanA karI, temanA huMkArathI bhasmIbhUta thaI, mRtyu pAmI, te nAvika hakIla thaye ane ATalA bhava karyA. "gaMgAe nAvio naMdo sabhAe ghara koilo| haso mayaMge tIrAe sIho aMjaNapancae // 1 // vArANasIe baDao rAyA tattheva aayo| eesi pAyago jo uso ittheva samAgao // 2 // " chellA bhavamAM e nAvika kAzI nagarImAM ja rAjA thayo ane jAtimiraNa jJAna thayuM. teNe eka arthe zloka banAvyA jenI pUrti dharmarUci aNagAre karI. rAjAe potAnA pApanI AlecanA karI kSamA mAMgI ane paramAte pAsaka tha. dharmarUci aNugAra karma apAvI mokSe gayA. ' A nagarImAM saMvAhana nAmane rAjA thayo. tene eka hajAra kanyAo hatI, eka vAra zatru rAjA A nagarI upara caDhI AvyuM tyAre rANInA garbhamAM rahelA aMgavIra rAja ane rAjalakSamInI rakSA karI hatI. ' A nagarImAM bala nAmanA caMDAla muni thayA. temaNe tyAMnI rAjaputrI bhadrAne, ane tenA dvArA tyAMnA brAhmaNane pratibaMdha ApyA hatA. - vArANasI nagarImAM bhadrasena zeTha hatA. temanI naMdA nAmanI patnI hatI. temane naMdazrI nAmanI putrI hatI. tyAM ke cetye zrI pArzvanAtha prabhu padhAryA. naMdazrIe prabhu pAse dIkSA lIdhI, pachI kaMIka zithilatA AvI gaI. tyAMthI kALa karI zrIdevIpaNe utpanna thaI. bhagavAna mahAvIrasvAmI rAjagRhamAM padhAryA tyAra zrIdevIe tyA AvI nATyavidhi batA hatA. A nagaramAM dharmaghoSa ane dharmayaza nAmanA be aNagAre cAturmAsa hatA. niraMtara mAsakSamaNa karatA. eka vAra cothA mAsakSamaNane pAraNe trIjI pirasImAM vihAra mATe cAlyA. zarad trAtanI garamIne ane tarasa lAgI. gaMgA utaratAM manamAM leza paNa aneSaNaya pANInI IcchA na karI. temanA guNethI AkarSAI devatAe dadhi Adi laherAvavA mAMDayuM; tRSAthI atyaMta pIDAvA chatAM ya munioe te na lIdhuM. upagathI devane jANI lIdhA. Akhare devatAe vAdaLa vivI ThaMDaka karI dIdhI. munirAje zAMtithI vihAra karI najIkanA gAmamAM gayA ane zuddha AhArapANa lIdhAM.. A ja nagarImAM adhyApati rAjA haricaMdranA satyanI parIkSAnI kaTI thaI hatI ane temaNe strI-putra sahita aneka kaSTo sahyAM hatAM chatAM pitAnI pratijJAnuM daDhatAthI pAlana karyuM hatuM. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anArasa : 438 . [ jaina tIrthone graMthakAra kahe che ke kAzI mAhAsyamAM brAhmaNe lakhyuM che ke-kAzImAM kaliyugane praveza nathI ane game te pApI, hatyAkArI paNa marIne zivajInI pAse vAsa kare che vagere. temaja dhAtuvAda, rasavAda, anyavAda, matravAda Adi vidyAonA jANakAra; zabdAnuzAsana, tarka, nATaka, alaMkAra, tiSa, cUDAmaNi, nimittazA, sAhitya Adi vilAmAM pAragata paMDite; parivrAjake, jaTAdhArIo, cogIo Adi bAvA sAdhue; tathA cAre varNanA manuSyo, aneka rasike ane cAre dizAnA aneka kalAkAra manu ahIM jovAya che. graMthakAranuM A vacana Aje paNa pratyakSa anubhavAya che. vArANasI nagarI atyAre (graMthakAranA samaye) cAra bhAgamAM vaheMcAyelI che. (1) deva vArANasI ke jyAM vizvanAtha mahAdevanuM maMdira che ane jemAM vIza tIrthakarene* pASANane paTTa pUjAya che. ( pASANunI cAvIzI. ) (2) rAjadhAnI vArANasI ke jemAM yavane-musalamAna rAja kare che. (3) madana 4vArA ghusI, (4) vijaya vArANasI. ahIM ajainonAM eTalAM badhAM maMdire che ke jenI gaNunA nathI. ahIM eka vanamAM + datakhAta nAmanA sarevaramAM (pAse aneka pratimA ethI vibhUSita zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM citya che A taLAvamAM sugaMdhamaya aneka kamaLa khIlelAM che ane tenI sugaMdhIthI AkarSAIne AvelA bhramarA suMdara guMjAragAna kare che. ahIMthI-kAzIthI traNa keza dUra dhakSA nAmanuM nagara che. tyAM gaganacumbI pU. pA. AcAryazrI vijayadharmasarijI mahArAja ke jemane kAzIne varSono paricaya che teozrI prAcIna tIrthamALA saMgraha bhA. 1 jemAM teNe che ke-jinaprabhasUri jene devavArANasI kahe che tyAM vizvanAtha maMdiramAM vIza tIrthakarano eka pASANano para temanA samaya sudhI vidyamAna havAnuM jaNAve che. teo eka sthaLe ema paNa lakhe che ke vALazAM vizvezvara zrI ka . A uparathI ema paNa jaNAya che ke-vizvezvaranA maMdiramAM caMdraprabhunI paNa mUrti haze. * e ja pustakamAM sUrijI mahArAja jaNAve che ke atyAre kAzImAM je sthAna madanapurA' nA nAmathI oLakhAya che, e ja kadAca te vakhate madana vArANasI heya. * * A taLAva ane maMdirano paricaya surijI mahArAja A pramANe Ape che. "bA duHkhAva taLAva kayuM; te atyAre kahI zakAya nahiM parata saMbhava che ke-A maMdira bhelaparanuM maMdira che, kAraNa ke bhelapunI najIka ja saghana vana hatuM; je ke atyAre to tyAM paNa ghaNAkharA makAno banI gayA che, (prAcIna tIrthamALA saMgraha bhA. 1, pR. 1ra-17) Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uSA - 6 ItihAsa ] , L: 439 banArasa ? badhIsAvanuM maMdira tUpa che. (jene "atyAre baudhdha sAranAtha kahe che ane ApaNe jeno siMhapurI kahIe chIe.) kAzIthI aDhI ceAjana ghara caMdrAvatI nagarI che jyAM traNa jagatane kalyANakArI zrI caMdraprabhunAM avana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna A cAra kalyANaka thayAM che, antamAM graMthakAra kahe che kegNgodken ca jinadvayajanmanA ca prAkAzi kAzInagarI nagarIyasIko / tasyA iti vyadhitakalpamanaspabhUte, zrImAna jinaprama iti prathito munIMdrA, // 1 // pUrvadezIya tyaparipATImAM kavihaMsasama kAzIne paricaya A pramANe Ape che"havaI devI jaI jUnI kAsI AsaNa rAMIje vAsI, bhaviyA dUra jaI nAsI pAsa supAsa tIrthaMkara janama tehanAM zUbha a7I atirampa pratimA pUjyaI dharama" 9 che pAsa supAsa janamaha jANa sayala tIrathanA pANI ANI, IndrAM niramata kRpa te devI naya ANada huu pAsaI kamaTha tapa tapaI u dIsaI kepasarUpa 1nA" paM. vijayasAgara "sametazikhara-tIrthamAlA"mAM lakhe che- gaMgAtaTI triNi caitya vali jinapAdukA pUcha agara ukhevIe, dIsaI nagara majhAri pagira jinapratimA, gyAna nahiM zivalIMgane e " kAzInA brAhmaNe kAzI mATe keTale pakSapAta rAkhe che ane tIrthakarathI pavitra magadha bhUmi mATe keTale veSa rAkhe che. te mATe kavinA zabdo vAMcavA jevA che.. * kosIvAsI kAga mUuI mugati lahaI, magadhi mUo nara para huIe, - tIrathavAsI ema asama ja bhASaI, jenataNa ni daka ghaNuM . ' - kAzInuM asala nAma te vArasI; te uparathI banArasa thayuM ane kAzI paNa kahevAyuM. ahIM varaNuM ane AsA (asI) A bane nadIo nagaramAM vahetI jethI vANArasI nAma paDayuM. A mATe paM. saubhAgyavijaya "tIrthamAlA mAM lakhe che - eka varaNA he dujI AsA nAma ke doya nadi madhya bhAgameM jI; vasI vArU he nagarAne nAma ke dIdho vArasI rAmI jI. 1 I nagarI he rAjA haricaMdake vAcA palaNa premaDhyuM che, pANI bharIe he caMDAlane gehake cUke na ApaNa nImaNyuM che. A lo kavi paM. jayavijayajI sametazikhara tIrthamAlAmAM kAzInuM je varNana Ape che ane emAM lakhe che ke-Thera Thera jinapratimAo che. jude jude sthAnake Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banArasa : 440 : na tIrthane maMdiramAM, jhADa nIce ane brAhmaNanA gharanA AMgaNAmAM paNa jinapratimAo che. A vAMcI hRdaya drave che. jue temanA zabdo parataSi alakApurI jIsIe dIsa jahAM bahu citratau che 12 eNe nayari deya navarUe janamyA pAsa supAsa taka tithuiM kAmaI deI jINaharUe puvi karaI prakAsa ta6 13 che prathama caturmukha carcaI e pagalA karIne praNAma ta suranara jasa sevA karaIe bhavijaNa mana vizrAma lau ke 14 mUrati mehanavelaDIe baIThA pAsa jijda tae kesara caMdana kusamasyae pUjaI paramANuM tau 5 15 jaI supAsanaI dehaI e pUja prabhu jayakAra taha nayaramAM hitava nirajIe pratimAsaSa na pArata che 16 ke dIsaI rUdra bhavanamAM e kaI thApI tarU hi tarU keI dI saI vipra AMgazuIe keI mAMDI maThamAhi tau" ( 17 mA traNa varasa pahelAM kAzImAM A sthiti hatI. vartamAna banArasane paricaya banArasamAM atyAre nava jinamadira che. 1. kerIbajAramAM zrI cavijayajI jaina pAThazALAnA makAnamAM zrI pArzvanAthajInuM maMdira-suMdara sapheda traNa vizALa mUrtio che. 2. cintAmaNuM pArzvanAthajInuM-rAmaghATatuM maMdira. A madira moTuM che. A maMdiramAM cAra judA judA bhAgamAM cAre derIomAM pArzvanAtha bhagavAna mUlanAyaka che. bIjI paNa ghaNI mati che. bhaMDAramAM bIjI paNa pratimAo che. jemAM pAnAnI lIlI, paravALAnI lAla tathA kaTInI zyAma pratimAo che. tharAmAM paNa traNe lAInamAM mUrtio che. vacamAM zrIlpArzvanAthajInI moTI mUti che. 3. Adi bhagavAnanuM. 4, geDI pArzvanAthajInuM. 5. kezarIyAjI pArzvanAthajInuM. A pratimAjI saMprati mahArAjanA samayanA prAcIna kahevAya che. 6. zAmaLIyA pArzvanAthajInuM, bheMyarAmAM pArzvanAthajInI zyAma pratimA che. mALa upara paNa mukhanI cAra zyAma pratimAo che. 7. AdinAthajInuM. 8. zAMtinAthajInuM. 9. AdinAthajInuM. jhaverInA gharamaMdiramAM suMdara sapheda hIrAnI zrI pArzvanAthajInI pratimA che. pratimAjImAM aMdara AbhUSaNo-laMgaTa vagerenI racanA bahuM ja bArIkAIthI suMdara rIte Alekhela che. khAsa darzanIya che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di jaina tIrthone ] : 441 : banArasa ahIM bIjA jovA lAyaka sthAnamAM (1) gautamabudhdhanuM maMdira, (ra) myujhIyama ke jemAM auraMgajebe bauddhadharmanI tathA vaiSNava dharmanI mUrtio khaMDita karelI tene saMgraha che. tathA khAsa karIne zrI kRSNae govardhane pahADa te have te Imeja, tathA zivajInI moTI Imeja, gautamabudhdhanI meTI lAla- Imeja (AkRti) khaMDita sthitimAM che. (3) motIcada rAjAne bAga, (4) jJAna vAva, (5) kAzIvizvanAthanuM maMdira, (6) kAzInagarI gagAnA kinAre vaselI hovAthI tyAM rahelAM vividha ghATe (7) sAme kAMThe rahela rAmanagaranA rAjAne mahela (8) mRtadehane bALavAne haricaMdra ghATa, kuMDavALe maNikarNikA ghATa, dazAzvamegha ghATa (9) A sivAya gaMgAne kinAre rAjA mahArAjAe baMdhAvelA rAjamahele, Azrame, bhajana maMDalIo vagere. kAzIvizvanAthanuM maMdira, tene purAtatva vibhAga saMgrahasthAna, hindu vizva vidyAlaya, nAgarI pracAraNa sabhA, jayapuranA rAjA mAnasiMhe baMdhAvela mAnabhUvana vedhazALA (A rAjAe jayapura, banAsa ane dilhI traNe ThekANe vedhazALA banAvI che je khAsa jovA lAyaka che. hindu vizva vidyAlayamAM jaina vidyAthIo bhaNe che. hamaNAM tyAM jaina cera sthapAI che. aMgrejI keThImAM zrI yazevijayajI na sa kRta pAThazALA - pUjya AcAryazrI vijayadharmasUrijI ma. nA athAga ne avirata parizramathI sthApAI hatI. jenetane javAba ApanAra vidvAna jeno utpanna thAya te mATe A saMsthA sthapAI hatI. atyAre A pAThazALA baMdha che. pachI digaMbare taraphathI zarU thayela syAdvAda vighAlaya cAle che jemAMthI custa digaMbara jaina vidvAne pAke che. bhAratanI vidyApurI kAzImAM vetAMbara jaina vidyApIThanI anivArya jarUra che. vividha saMskRta pAThazALAo, anAthAzrama, sadAvrata, anasano, nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, kAvyanA AcAryAdri parIkSAnA rathAne, vagere vagere ghaNuM ghaNuM jovA lAyaka che. tra bhAratanA hinduonuM mukhya yAtrAdhAma kAzI. ahIMnuM kAzI vizvanAthanuM maMdira jene bhalabhalAne Azcarya thayA sivAya nahiM rahe, AnA karatAM nAnA gAmanuM jena maMdira vadhu svaccha, sughaDa ane suMdara lAge tema che. kAzI vizvanAthanuM A maMdira to baMdhAyeluM che. jAnuM madira hatuM tenI marajIda banI che. musalamAna bAdazAha A zivAlaya teDavA AvyA ane mahAdevajI maMdiramAMthI adazya thAya che. kUvAmAM paDI jAya che. e ko. atyAre vidyamAna che. najIkamAM kAzI kAvatane kUvo che. aMdhAra koTaDI ane maMdiranI macchada banI te tyAM hindu yAtrIo roja jue che ane bhUtakAlIna gaurava yAda karI khI thAya che. 56 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bihArI * [jena tane siMhapurI banArasa(kAzI)thI cAra mAIla dUra thI siMhapurI tIrtha che, tyAM zrI ziyAMsanAtha prabhunAM avana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna ema cAra kalyANaka thayAM che. siMhapurInA sthAne atyAre hIgapura-ThThIrAvanapura nAme gAma che. sAmAnya rIte te gAma ThIka che. siMhapurInuM vetAMbara jaina madira gAmathI eka mAIla dUra jaMgalamAM che, tyAM AMbAvADIyuM che. sthAna ekAMtamAM dhyAna karavA lAyaka che. tyAM eka suMdara dharmazAlA che ane tenI bAjumAM ja suMdara maMdiranuM vizAla kampAunDa che. kampAunDanA madhya bhAgamAM eka suMdara jinamadira che jemAM zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanI bhavya mUrti birAjamAna che. tenI sAme ja samavasaraNanA AkAranuM eka maMdira che, je zreyAMsanAtha prabhunA kevaLajJAna kathALanuM sUcana kare che. temAM prabhunI cAra caraNapAdukA che agni khUNAmAM uparanA bhAgamAM nAnuM maMdira che, jemAM adhiSThAyaka devanI mUrti sthApI che. naiRtya khUNAmAM zrI zreyAMsanAtha prabhunAM mAtA-lAM che ane cada supana jue che te ArasamAM karelAM che. vAyavya khUNAmAM jama kathANukanI sthApanA che ane izAna khUNAmAM prabhunA dIkSA kathAkanI sthApanA che. temAM suMdara azoka vRkSa ArasanuM banAveluM che ane tenI nIce prabhu dIkSA le che e dekhAya che. nIcenI chatrImAM prabhunA vyavana kalyANakanI thApanA che ane bIjI eka chatrImAM meruparvatane AkAra, indrAdikanuM AvAgamana ane prabhune nhaaNa Adinu dazya ArasamAM Avela che. temaja eka chatrImAM A zreyAMsanAtha prabhunI suMdara pAdukAo birAjamAna che. eka bAju A tIrthoddhAraka yativarya zrI kuzavAjI mahArAjanI bhavya mUti birAjamAna che. kahevAya che ke-banArasamAM brAhmanA paribaLane lIve jaina maMdarAnI vyavasthA barAbara na hatI. te vakhate yutivarya zrI kuzavAjI mahArAje jagyA meLavI jainanA maMdira bAda badhu samarazuM, jhUnuM je madira hatuM tene paNa uddhAra karAvyuM. pachI dhIme dhIme madirA vadhatAM gayAM. temaNe ane tyAMnA * zrI keyAMsanAthajI-tenuM janmasthAna siMhapurI. pitAnuM nAma viSNu 2.. mAtAnuM nAma viSNu rA. I dezamaracA para parAgata devatA adhizita ajajAnI pUjA thatI hatI, tenA upara na koI bejhatuM ke sUtuM te sajA upara je bese kesane upadrava gha. prabhu mAtAnA garbhamAM khAvyA pachI mAtAnA manamA khAvyuM ke-devagurunI pratimAnI te pUjA thAya parantu sajAnI pUjA kathaLe sAMbhaLI nathI. ema vicArI tyAM cekI karanAra putrI manAI chane prabhu mAne tyAM jaI sUtAM ane devatAe upadrava na karyo. tyAra pachI e cAne rAja pramukhe upama karyo. A garbhane mahimA jA putranuM nAma kumAra rAkhyuM. ezI thatapramANa zarIra, cerAzI lAkha varSanuM AyuSya, suvarNa vadhyuM ane lAMchana geMDAnuM hatuM. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 443 : caMdrapurI sAthe maLIne lupura, bhadanI ane siMhapurI AdimAM jIrNoddhAra karAvI maMdira TakAvI rAkhyAM. zrI saMghe bhakti nimitte zrI kuzalAjI mahArAjanI mUti ahIM sthApana kare che. ' 5. vijayasAgarajI siMhapurIne parirAya nIce pramANe Ape che. gaMgAtaTa heThi sIhapuri triNi kesa janama zreyasane e, navA cha dei caitya pratimA pAdukA sevaI siha samIpathIe, ( 4, gAthA. 8) vANArasI nayarI thakIe siMhapurI vikAsa tI. che 18 janamabhUmI zreyAMsanI e devI ane pama ThAma tala jinamUrati jinapAdukAe pUcha karUM praNAma tau ke 19 . (jayavijayaviracita sametazikharatIrthamAlA pR ra4.) ahIthI bA-05 mAIla dUra buddhadevane eka meTe ratUpa che. je nevuM puTa U e ane traNa putranA gherAvAvALe che. ahIMnI jamInanuM khodakAma thatAM prAcIna bauddha mUrtio ane bIjI keTalIka vastuo nIkaLI che. temAM eka pattharane catargakha siMha paNa thAMbhalA upara kerele che, je jovA lAyaka che. hamaNAM bauddhoe potAnA dharmanA pracAra mATe moTu maMdira, vizALa lAyabrerI, eka vidyAlaya ane pustaka prakAzana Adi saMsthAo sthApanA karI che. madiramAM buddha devanA jidagInA citro ane upadezasUtro AlekhelAM che. caMdrapurI siMhapurIthI cAra keza ghara ane kAzIthI 7 keza dUraca drapurI tIrtha che. gAmanuM nAma paNa caMdrapurI ja che. ahIM zrI caMdraprabhunA avana, janma, dIkSA ane kevaLa jJAna ema cAra kalyANaka thayelA che. gAmamAM moTI suMdara zrI zvetAMbara jaina dharmazALA, che. gAma bahAra aneka kha DerA ane TIbA UbhA che. dharmazALAthI eka kula ga jeTale hara gaMgAne kAThe ja sudara ghATa upara TIlA upara manahara zrI jinamadira che. maMdira manahara, zAnta ane ekAnta sthAnamAM che. te TIlAne rAjAne kilo pazu kahe che. madaranI najIkamAM dAdAjInI caraNapAdukA che. A TIlAvALuM sthAne aneka prAcIna vastuothI bhareluM che. dANakAma thavAthI jaina dharmanI aneka prAcIna vastuo nikaLavAne saMbhava che. ahIMthI paTaNA 146 mAIla che. banArasathI 160 mAIla dUra paTaNA tIrtha che zrI ca draprabhu svAmI cakrapurI nagarImAM janmyA hatA. temanA pitA mahasena rAja ane lamaNuM rANI mAtA hatA. bhagavaMta garbhamAM AvyA pachI mAtAne cakramAnuM pAna karavAne Dohala upaje, je pradhAne buddhivaDe karIne pUrNa karAvyuM. e garbhane prabhAva jANI caMdraprabha nAma dIdhuM. temanuM ekso pacAsa dhanuSya pramANu zarIra ane daza lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. zveta varNa ane lAMchana caMdranuM hatuM. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTaNa : 444 : [ jaina tIrthane caMdrAvatI tIrthane paricaya 5. zrI vijayasAgarajI mahArAja pitAnI sammatazikhara tIrthamALAmAM nIce pramANe Ape che caMpuri cAra keza caMdraprabha janama caMdanaMI caraci9 cattarU e, pUjuM pagalo puliMta caMdra mAdhava havaDI prathama guNaThANuA e " zrIjayavijayajI pitAnI sametazikhara tIrthamAlAmAM ja jaNAve che kecadraprabha jina avataryAe caMdrapurI suvisAla taka zrI caMdraprabha pAdukAe nita namII triNa kAla taka (ra0) paTaNuM magadhasamrATa zreNikanA pautra udAyIe A nagara vasAvyuM che. gaMgAne kinAre arNikAputranA hADakAM (parI) para pATalI vRkSa UgeluM hatuM te sthAne nagara vasAvyu che. pATalI vRkSa upara nagara sthapAyuM hovAthI nagaranuM nAma pATalIputra paDayuM. temaja tyAM phUle ghaNuM thatAM hovAthI tenuM nAma kusumapura paDayuM. rAjAe dareka sAmagrI sahita temaja jinamadirothI vibhUSita cAra khUNAvALuM nagara vasAvyuM hatuM. udAyIrAjAe ahIM zrI neminAtha prabhujInA suMdara maMdiranI sthApanA karI hatI. temaja hatizALA, azvazALA, ratha zALA, prAsAda, mahela, kiTale, dAnazALA, pauSadhazALA vagere banAvyuM. rAjA parama AtapAsaka jaina hatA. eka vAra rAjA pauSadha laIne sutA hatA tyAre tenA duzamane temane mArI nAMkhyA. zubha bhAvanAe marI rAjA vAge gayA. zrI vIra bhagavAnanA nirvANa pachI sATha varSa ane mahArAjA udAyI pachI hajAma ane vezyAne putra naMda gAdIe beThe. A vaMzamAM bIjA ATha rAjAo thayA ane naMda vaMza cAle. navamAM naMdanA vakhatamAM parama ThAvakanA kalpakanA vazamAM thayelA zakatAlamaMtrI hatA. tene razUlabhadrajI ane sirIyaka be putro, yakSA, cakSadattA, bhUtA, bhUtadattA, eNa(seNI,veNa, raNa A nAmanI sAta kanyAo hatI. teo anukrame eka eka vAra sAMbhaLe te sarve temane yAda rahI jatuM. A nagaramAM kezA ane tenI bahena upAzA nAmanI vezyAo hatI, , A nagaramAM cANakaya maMtrI raheto. teNe naMdarAjAnA vaMzane mULathI ukheDI mauya vazanI rathApanA karI, caMdraguptane gAdI para besADo. tenI pachI tenA vaMzanA biMdu sAra, azaka ane kuNAla nAmanA rAjAo thayA, pachI kuNAlaputra saMprati rAjA thayA te traNa khaMDa bharatakSetranA svAmI hatA. parama zrAvaka thayA. anArya dezomAM paNa sAdhuone vihAra karAvI jaina zAsananI prabhAvanA karI hatI. suprasidadha vAcaka umAsvAtijI mahArAje sabhASya tavaryAdhigamasUtra ahIM ja banAvyuM. " Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 445 : paTaNA [, ahIM corAzI vAdazALAo hatI ane gaMgA nadI paNa ahIM ja vahe che. kakI rAjA, prAtipadAcArya pramukha zrI saMgha pANImAM DubatA bacI jaze. te ja nagaramAM punaH bIjo kaTakI thaze. tenA vaMzamAM dhamadhata, jItazatru ane mavazeSa Adi rAjAo thaze, A nagarImAM najarAjAe nANuM karADa dravya dATayuM hatuM. tenA upara pAMca tUpa hatA. A dravya meLavavAnI lAlasAthI lakSaNAvatInA sUratrANe aneka upAya karyo paNa kAMI maLyuM nahiM. ahI zrI bhadrabAhavAmI, Arya suhastisUri, ane vAsvAmI vagere maTA yugapradhAna AcAryo vicayA che. prAtipadAcArya pramukha AcAryo vicaraze. A ja nagaramAM dhana zeThanI putrI rUkamaNi koDe senApahere sAthe zrI vaja. svAmIne paraNavA cAhatI hatI. vAsvAmIe tene tyAga karI, tene upadeza ApI dIkSA ApI hatI. mahAtmA sudarzana zeTha dIkSA laI ahIM padhAryA tyAre mArIne vyaMtarI thayelI abhayA rANIe bahu upasargo karyA hatAM chatAM sudarzana zeTha acala rahyA hatA. ahIM bAra varSano dukALa paDavAthI suristhanAcArye potAne sAdhusamUha zAntara mokale. mAtra be nAnA ziSyone rAkhyA hatA. temane bhikSA sulabhatAthI na maLatI tethI aMjanabaLe rAjA caMdraguptanI thALImAMthI bhejana laI jatA pachI cANakaye yuktithI temane oLakhyA. gurUe cAbukane Thapako Apyo ke tArA je jana matrI hovA chatAM sAdhune AhAra na male ? eTale cANakaye badhI vyavasthA karI. A nagarImAM mahAprabhAvika zrI vAsavAmIe pitAnA rUpa-parAvartanane camatkAra batAvyo hato, A nagaramAM mAtR devatA nAmanI devInuM camakArI sthAna hatuM. tenA prabhAvathI nagara chatAtuM na hatuM. cANakaye yuktithI nagarajano dvArA ja te sthAna ukheDI nakhAvyuM ane pachI caguNa tathA parvata rAjAe te nagara jItI lIdhuM. A nagaramAM cauda vilA, smRti, aDhAra purANa ane puruSanI bahotera kalAmAM nipuNa bharata, vAtsAyana ane cANakayarUpa traNa rane thayAM che. temaja aneka vidyAonA pAragAmI vidhAne paNa ahIM thayA che. prAta ramaNIya zrI Arya rakSitasUri cauda vidyA bhaNIne ahIMthI dazapura padhAryA hatA. ahIM aneka dhanA dhanakubere, dhanabhaMDArIo thayA che. paTaNA nagarI seMkaDo varSa sudhI bhAratanI rAjadhAnI ane jainapurI rahI hatI. mahArAja udayInA samayathI laIne TheTha samrA saMprati sudhI paTaNA mukhya rAjadhAna Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa : 446 H [ jaina tIna nuM sthAna rahyuM che. ane samrATa azokanA samayane bAda karatAM bAkInA samayamAM teNe jenA purInuM gauravabharyuM sthAna prApta karyuM hatuM. * Aje e nagarImAM mahAna parivartana thaI rahyuM che. paTo pAghaDapane thI 25 mAIla lAMbuM che tenI ane bAju nadI AvelI che. paTaNAthI pazcimamAM eka kAza dUra kasena drA nadI che temaja najIkamAM ja sarayu nadI vahe che. te banne nadIo ahIM gaMgA nadIne maLe che. paTaNAmAM sAta pAMca zvetAMbara zrAvakanI vastI che. coka bajAramAM eka suMdara bhavya vetAMbara jaina maMdira che. (jo ke tene be maMdira kahe che paNa mane maMdira sAthe hovAthI ahIM eka ja lakhela che). temAM zrI pArzvanAtha prabhunI bhavya mUti che. najIkanA maMdiramAM paNa zrI pArzvanAtha prabhu bhUlanAyaka che. ahIM ame eka suMdara vasadhArI pagharamAMthI ketala vastranAM AkArathI ane alaMkArathI vibhUSita jinayuti joI. jeo AbhUSa ane vastrAdine virodha kare che, te mahAzaye eka vAra A yuti jue ane pachI ja pite abhiprAya vyakta kare te ucita che. . maMdiranI najIkamAM ja eka suMdara zvetAMbara jaina dharmazAlA che. A sivAya gAmamAM eka bIjI paNa dharmazALA che. paTaNAthI pazcimamAM ApaNA madirathI be mAIla dUra ane gulAbajAra sTezananI sAme ja tulasIDImAM mahAtma sthalibhadra nI caraNapAdukAnI derI che. najIkamAM sudarzana zeThanuM bhUlInA siMhAsananuM radhAna che. zrI raghulabhadajInI pAdukAnuM sthAna nIcANamAM che. tyAM eka mIThA pAne kra, AMbAvADIyuM ane sAme ja sudara taLAva che jemAM surakama thAya che. sudIna zeThanI derI upara javAnI sIDI tana jI thaI gaI che. rara pazu sAra nathI. uddhAranI ghaNI ja jarUra che. gAmathI 1 mAIla dUra dadAjIne bagIce, madira ane dharmazALA che. A senakA nadI e ja che ke jema jema sUtramAM suvarNavAlukA nA ullekha maLe che. bhagavAna zrI mahAvIra prabhunuM adhuM vastra ahIM ja paDI gayuM hatuM. prAcIna tIrthamaLAmAM kavinI saubhAgyavijayajI A pramAze lakhe che ja anukrame te sevana nadi ghATake vATa vahe patajI; chatAM vana he vo rahI.vastra ke svarNavAlakA te bhaNu . 15 vaDa vistAra he nadIno pATa ke triNa kalakI tadajI; eka vATe he gayA dizi jAya aTavi dukhadAyaka sadAi. 16 (prAcIna tIrthamALA pR. 79). A senasadA nadI nA ja paNa bahu ja lAMbI coDI che. sAme kAMThe jatAM retInA 8nA Dhama khUdavA paDatA. sAdhu sAdhvIone A nadI utaratAM bhAre muzkelI paDatI hatI hamaNAM mATe pula thaI gayuM che eTale eTalI badhI muzkelI paDatI nathI. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 447 : paTaNA traNa varSa pahelAM ahIM maMgalakulatIlaka samrATra akabara pratibaMdhaka jagaddaguru zrI hIravijyajIsUrIzvarajIne mane hara stUpa hatuM paNa atyAre te sthAnanuM parivartana thayuM che yA te upalabdha nathI. paTaNAnI utpattithI mAMDIne sattaramI zatAbdi sudhInuM pATanagaranuM varNana zrI saubhAgyavijayajI pitAnI tIrthamAlAmAM nIce pramANe Ape che. saMkSepamAM paNa rasabharI badhI vigate A pramANe che ke keza eMsI kAzIthakI, paTaNe leka prasidha; pADalipura vara mUlage, nAma udAI kI. hAla mI. utapati pATaNa nagaranI, suNajo zAstra majhAra he suMdara zreNikaputra keNikataNe, rAjya capAmAM sAra he suMdara, su. 1 suNaje sugurU vANu sadA ANuM bhAva udAra he sudara , guru vinA jJAna na pAmIe, I che gurU jJAna dAtAra che. suM. sa. 2 nAma udAI rUaDe, keNikane aMgajAta he suM. tAta maraNathI mana viSaI, rAjya tihAM na suhAta che. muM. su. 3 matrosara rAya vinavya, karo nava nagarI maMDANa he suM. gaMgAtaTa jotAM thakA, AyA sevaka rAya ANa he suM. su. 45 araNakA putranI khoparI, vahatI gaMgA vAra ho saM. tameM pADalI nIpanI, te dekhI niradhAra che. cuM. su. 5 manakIomAM maMtrIsarU, I taTa kIje vAsa he suM. pADalI pulI paragaDI, udaya hAsya kalAsa ho. saM. su. nagara vasAvyuM rUaDo, rAjA prasanna kAja he suMdara pADalIpura nAma thApIe, paTaNe prasiddha che Aja he, zuM. . 7" prathama rAjAe nagaramAM, huo udAyI udAra ho suMdara hemAcArya upadezathI, pariziSTa parva mejhAra che. su. sa. 8 'tadaMtara nava naMda A, INa nagarImAM rAya ho suMdara lebhAbha, lAgA thakA, dhana kIdhA Ika ThAtha he. 4. sa. 9 ca kazupati paNa IhA thA, matrI cANakya jAsa he sadara zrAvaka zuddha samakti dhareM, citta jina dharma prakAza he su. sa 10 daI deharA thA nagaramA, eka vegamapura sAra he suMdara zubha hate gurU hIra, che pagalA sukhakAra he suM. sa. 11 pAMca pahADI paragaDI jIhAM, che iTanI khANa che suMdara tene gurUmukha sAMbhaLI, naMda pahADI jANa che. muM. su 12 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa : 48 : [ jena tIrthone zeTha sudarzana tIThAM thayAM, kevalajJAna udAra ke suMdara upasarga abhayAI kiye, saddhio dhImA bhaMDAra he ruM. cuM. 13 tiNa thAnaka zubha che, nAmaI mana vaca kAya he suMdara pUje pagalA prItazuM, kevalajJAnI jaya he. muM. su. 14 zulabhadra paNa IzupurI, avatariyA brahmacAra ho suMdara ke pratibadhI bhalI, kIdhI zrAvikA sAra he cuM. su. 15 Ima aneka IhAM huA, puchavI purUSa vikhyAta he suMdara hive kahaththu sametazikharanI, jAvAnI vAta che. cuM. su. 16 zrAvaka paTajI nagaramAM, dharamI ne dhanavaMta he suMdara sAmagrI diI paMthanI, sAdhusevA kare saMta che. su. su. 17 (paM. sobhAgyavijayajI viracita tIrthamAlA pR. 80) AvI ja rIte thI vijayasAgarajI pazu paTaNAmAM zrI hIravijayasUrIzvarajInA sthaMbhane ullekha kare che. "pahutA puravara pADalI bheTayA zrI gurU hIrajI, zubha namuM sthira thApanAnaMda pahADInI tIjI" A sivAya vividha tIrthakalpakAre paNa paTaNAnuM vistArathI varNana zrI pATalIputrakapamAM ApyuM che. mumukSuoe temAMthI joi levuM. laMbANanA bhayathI nIce TUMkANamAM ja ApuM chuM. paTaNAnuM bIjuM nAma kusumapura paNa che. pATalIputra kalpamAM zrI jinaprabhasUra A pramANe lakhe che" asamakusumabahulatayA ca kusumapuramityapi rUDham // (vividha tIrthakalpa 5 68) prAcIna samayamAM zAstrI , vAdavivAda kara e mukhya kaLA gaNAtI. kahe che ke-paTamAM AvI 84 vAdazALAo hatI. paTaNAmAM aneka zAstranA jANakAra vidvAne, maMtravAdIo, kaLA karaze, mATe vyApArIo vasatA. temaja talavAranI dhAra para, sarasavanI upara se rAkhI tenA upara nAca karavAnI kuzalatA meLavanArAo paNa vasatA hatA. IjALIyA, jAdu vidyAnA jANukAre paNu ghaNA rahetA hatA. megenIjhe lakhyuM che ke ame te paTaNAne vistAra 24 mAIlanA gherAvAmAM najare nihALe ho " IMnase ge paNa 11 mAIlanA vistAravALuM paNa joyuM hatuM. | suprasiddha maMtravAdI Arya khaTAcA pATIputranA rAjA dAhaDe ke je mahAmithyAtvI hatA, jeNe jene zramane surApAna karavAne hukama karyo hato ane nahiM te vhAlAne namaskAra karavAno hukama karyo hato. te upadava TALavA pitAnA Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] ' : 449 : bihAra ziSya mahendrasUrijIne ekalI camatkAra batAvI brAhmaNe namAvI dIkSA le te choDavAnuM kahyuM, Akhare brAhmaNe e dIkSA levAnuM svIkAryuM ane pachI cheDayA. pachI temane Arya khaTAcAye dIkSA ApI hatI. A AcArya vikramanI bIjI zatAbdimAM thayA che. - A ja samaya lagabhagamAM suprasiddha paddhaliptasUrijI thayA che. temaNe paNa paTaNanA rAjA mukuMDarAjane pratibadhI jana banAvyuM hatuM (juo, prabhAvaka caritra pAdaliptasUri prabaMdha.) paTaNAthI bakhatyArapurathI eka nAne phATe-nAnI relave nIkaLe che ane te bihAra thaI rAjagRhI jAya che. paTaNAthI bakhatyArapurathI eka bIjI lAIna bAya sTezane jAya che. tyAMthI utarI pAMDarAka-mera javAya che kapasavamAM AvatuM merAkasanniveza A heya, ema keTalAka mAne che. ahIMthI mukAmA jaMkazana thaI sItAmaDhI jAya che ane tyAMthI videhanI rAjadhAnI mithilA javAya che. paTaNAmAM ke. pI. jAyasavAla berIsaTara bahu ja sArA vidvAna ane prakhara purAtatvavida rahe che, teo jena sAhityanA paNa sArA abhyAsI che paTaNAthI bajyArapura thaI bihAra thaI, pAvApurI javAya che. A pradeza madha Taza kahevAya che. tyAMnA ajenemAM eka vahema che ke magadha dezamAM mare te narake jAya. " A vahemathI prerAI marI gayelA mANasane magadhamAM na bALanAM gAkITha laI jaI bALe che. TheTha 40-45 mAIla dUranA mANaso paNa A vahemane lIdhe gaMgA kAMThe zodhe che ane zabane tyAM uMcakI lAvIne bALe che. paTaNAmAM zvetAMbara jana madirA ane dharmasthAnanI vyavasthA suzrAvaka mAMgaLacaMdajI zivaca dajI saMbhALe che. paTaNA atyAre bihAra sarakAranuM rAjadhAnInuM mukhya zahera che. jo ke kaI paNa tIrthakara bhagavaMtanA kalyANake A sthaLe thayA nathI temaja tIrthabhUmi tarIke che paNa prasidha nathI, chatAM prAcIna nagarI ane janadhamanI jAhojalAlInuM eka vakhatanuM mahAkedra hovAthI tene lagate thoDo ulekha karavAmAM AvyuM che. bihAra ahIM atyAre be suMdara jinamaMdira che. temAya gAmanuM daherAsara te bahu ja suMdara ane raLIyAmaNuM che. tenI pAchaLa dharmazALA (upAzraya) che. hamaNAM dasa bAra zrAvakenAM ja ghara che. temAM dhanulAlajI sucati ane temanA nAnA bhAI lakSamIcadajI sucaMtinuM kuTumba mukhya che. bihAra, pAvApurI ane kaMDalapura AditIrthonI vyavasthA paNa teo ja jALave che. zAstra prasidhdha tugIyA nagarI bahAranI Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMDalapura : 450 : [ jaina tIrthane najIkamAM ja che. paM. zrI vijayajI pitAnI sametazikharatIrthamALAmAM jaNAve che tema bahAranuM asala nAma tuMgIA nagarI che. juo dasa kesa nayarI tugIAe saMprati nAma vihAra ta triNa jinabhavanaI pUjaI e biMba paMcavIza udAra ta7, 26 che - bIhArathI ATha mAIla dUra zrI pAvApurI tIrtha che ane tyAM javA mATe sIdhI saDaka che. bahArane musalamAne bahAra zarIpha kahe che. musalamAnenuM te yAtrAdhAma gaNAya che. kuMDalapura pAvApurIthI vihAra karI TUMkI pagadaDIne raste pazcimamAM Avela kuMDalapura javAya che. pagadaMDIne raste pAvApurIthI kuMDalapura 3 gAu thAya che. kuMDalapuranuM bIjuM nAma vaDagAma-gubara gAma che prabhu mahAvIranA prathama gaNadhara zrI IndrabhUti (gautamasvAmI), agnibhUti ane vAyubhUti traNe gAzudhanI (teo pararapara badhuo hatA.) A janmabhUminuM sthAna che. eka vAra bahu sArI sthiti haze tema tenA khaDie uparathI jaNAya che. hAlamAM te nAnuM gAma che. ahIM satara jinamadira hatAM, hAlamAM te eka vizALa jinamaMdira che. najIkamAM bahAra vizALa dharmazALA che. vacamAM zrI gautamasvAmInI pAdukAnI daherI che. kuMDalapurathI pUrvamAM eka mAIla dUra nAlaMdA pADe che jemAM prabhu zrI mahAvIradevanA cauda cAturmAsa thayAM hatAM. te sthAna te atyAre jaMgala jevuM ja paDayuM che, paraMtu hAlamAM khodakAma cAlu thavAthI bauddha rathApatyanA apUrva namUnA nikaLyA che. bauddhonuM nAlaMdA vidyApITha Akhuye jamInamAMthI nikaLyu che. baudharmanI yazapatAkA pharakAvatuM A vidyApITha jevA dUra dUrathI ghaNA bhAratIya ane videzI vidvAne Ave che, pAzcAtya ijanere AnI bAMdhaNa ane racanA joI dI thaI jAya che. jamInamAMthI nIkaLelI purANI vastuone saMgraha tyAMnA myujhIyamamAM rahela che (rAkhela che.) myujhIyama jevAne TAIma bahu ja thele ane kahe che. mAtra baporanA ekathI be eka ja kalAka khulluM rahe che. hajI be ja TIMbA dAyA che ane ghaNaye bAkI che kahe che ke emAMthI janadharmanI gauravasUcaka prAcIna vastuo lA deza. rAjA zreNikanA samayamAM ahIM bahu ja jAhojalAlI hatI. magadhanI rAjadhAnInA eka vibhAganI e jAhojahAlI ane vaibhava mAtra granthamAM jevA vAMcavA maLe che. A vidyApITha nIkaLavA pachI ja galamAM maMgala thayuM che. vaDagAma (kaMDalapura) ane khAsa karIne nAlaMdAne bhUtapUrva vibhava jaina kavioe nIce pramANe varNavyA che - * nAlaMdAlaMkRte yatra varSArAtrA caturdaza / avatasthe prabhuvIrastatkathaM nAstu pAvanam // 24 // yasyAnakAni tIrthAni nAlamdAnatyanapriyAm / manyAnAM janitAnandA nAlandA na. punAtu sA // 25 // (bhAragirikalpa, vividhatIrthakala5, pR. 22) : Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 451 : ' lapura cApAi 67 nAlaMI savilAka prasiddha, vIra catta camAsA kISa; sugati paheAtA save gaNuhAra, sIdhA sAdhu aneka udAra. dasai te "taNu ahinANu, puThThAI pragaTI yAtraSANi; pratimA sattara sattara prAsana, eka ekasyuM marda vAda. pagalAM gautamasvAmItaNA, pUcha naIM kIjaI bhAmaNuA; 68 69 jI. ci, vIra jiSNusara vArAtaNI, pUcha pratimA bhAvama ghaNuM. ( jayavijayajIviracita sammetazikhara tImAlA pR. 30 ) rAjagRhIthI uttare citta cetAre nAlaMdA pADA nAma; jIva citta cetA 2. vIra jiSNuda jihAM rahyA ci. caDhDha cAmAsA tAma vasatA zreNika vAramAM ghara sADhI kADI khAra te hamaNAM prasidhdha che ci. vaDagAma nAma udAra eka prAsAda che jinataNNA ci. eka zubha gAmamAMhI nAho avara prAsAda che jUnA jike ci. pratimA mAMDI pAMca kASa pazcima dize ci zubha kalyANaka sAra; gautama kevala tIDAM thayA ci. yAtrASANu vicAra vaDagAma pratimA vaDI ci. bauddhamatanI dAya tiliyAbhirAma kahe tIDAM ci, vAsI leka je hAya jI. jI. ( saubhAgyavijayaviracita tImAlA pR. 91, 92) vijayasAgarajI paNa peAtAnI tI mAlAmAM e madira ane se| pratimAjI DAvAtu' jaNAve che. jIe A temanI noMdha gaNimA 24 khAharI nAlaMdA pADA, su| tasa puNya pADe; vIra cakra rahyA cAmAsa, hAM vaDagAma nivAsa. dhara vasatAM zreNika vAraI, sADhI kula kADhI khAI bihu dahera eka 'seA pratimA, navi lahui edhanI kavi huM saseAma seALa jinamaMdira DAvAnu jaNAve che. A uparathI ema lAge che ke-eka vAra A sthAne hajAro lAkhkho zrAvako ane aneka jinamadire haze-tethI vibhUSita haze. kavi saubhAgyavijayajIe jaNAvela baudhdhanI banne pratimAe adyApi paryaMta vidyamAna che. ahIMnA bhUdevA-brAhmaNeA temAMthI ekane baLIyA kAkA ane bIjI pratimAne rAmacaMdrajI tarIke pUje che; jyAre keTalAkA tene bhairavajI ane keTalAka tene kSetrapALa tarIke mAne che. tene camakArI mAnI aneka mAnatA, bAdhA, AkhaDI rAkhe che. bhUdevAnA teA e annadAtA che, ema kahu tA cAle. atyAre paNa vaDagAmamAM brAhmaNeAnI vastI vadhAre che. kavi saubhAgyavijayajI peAtAnI tI mAlAmAM ahIMthI pAMca keza dUra gautamasvAmInA devala kalyANakanA 23 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNuyAjI. 45ra : [ jene tane rathAne tRpa hevAnuM jaNAve che, paraMtu atyAre temAMnuM kazuM vidyamAna nathI. zrI vijyajIe pitAnI sametazikhara tIrthamALAmAM gautama gaNadharanA nivAsasthAna tarIke A rathAnane oLakhAvyuM che te te rAjagRhInI apekSAe che. vaDagAma te vakhate rAjagRDInuM taddana najIkanuM ja nAnuM gAma hoya ema lAge che. zrAvako mATe to bihArathI rAjagRhI jatI lAInanuM nAlaMdA sTezana Ave che. tyAMthI vaDagAma (kuMDalapura) be mAIla ane nAlaMdA doDha mAIla dUra che. keTalAka bhAvika zrAvake te gADAmAM jAya che-paga rIte jAya che eTale pAvApurIthI bihAra thaI kuMDalapura thaI rAjagRDI jAya che. nAlaMdA B B L, nuM saTezana che ane kuMDalapuranuM pisTanuM gAma silAya che. kuMDalapura tIrthanI vyavasthA vetAMbara peDhInA menejara bAbu dhanulAlajI sucati kare che. guNAyA cha- (guNazIlavAna caitya-udyAna) pAvApurIthI 12 mAIla dUra, ane rAjagRhathI pahADane te paNa 12 mAIla dUra A rathAna guNazIla vana-uvAna tarIke prasiddha che. jene atyAre ke guNAthAjI tarIke oLakhe che. guNazIla vana-udhAnamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI ane gautamasvAmI ghaNI vAra padhAryA che. devoe samavasaraNa racyuM che ane prabhue upadeza Ape che.' atyAre eka nAnA suMdara taLAvanI vacamAM jinamaMdira che. cetarapha khetaradUra dUra pahADe ane vacamAM A sthAna bahu ja suMdara lAge che. taLAvamAM pANuM thoDuM rahe che. pAvApurI jalamaMdira jevI racanA karavAnI bhAvanA haze paraMtu pAvApurI jevI anukUlatA nathI. maMdiramAM javA mATe nAnI pAja bAMdhelI che. maMdiramAM mULanAyaka zrI mahAvIra prabhunI mUrti che; bAjumAM zrI mahAvIra bhagavAna ane gautama gaNadharanI pAdukAo che. banne upara 1686 ane 1688 nA lekho che. agni khUNAnI chatrImAM vIsa tIrthaMkara devonI pAdukAo che. vAyavya khUNAnI chatrImAM neminAthajInI pAdukA che. neRtya khUNAno karImAM pakSadevanI pAdukA che ane IzAna khUNAnI chatrImA vAsupUjya svAminI pAdukA che. taLAvane kinAre-madiranI bAjumAM dharmazAlA che, tyAM eka sunima rahe che. AthI navAdA sTezana be ja mAIla dUra che. guNAyAcha gAma dUra che aThThathI pahADI * rasta gayAjI 3ra mAIla dUra che. vijayasAgarajIpatAnI sametazIkhara tIrthamAlAmAM A , rathAnanuM varNana nIce mujaba Ape che. *guNazIla vana-ceya rAjagRhanI pAse hatuM. vividha tIrthakalpamAM vaibhAragiri kalpamAM guluzIlana mATe temaNe nIce mujaba lakhyuM che - "atra cAsadguNasi(zika caitya zaityakaraM dRzAm / zrIvIro yatra samayamamAragaNazaH pramuH // 15||" Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 453 : rAjagRhI , gAma guNAu jaNa kahaI triha kese tasa tIrAjI, , caitya bhaluM jeha guNasiMlaM, samesathI jahAM vIrajI." gAthA 17 * rAjagRhI kuMDalapurathI 4 keza dUra rAjagRhI nagarI che. rAjagRhI nagarI bahu ja prAcIna sthAna che. vIsamA tIrthakara zrI munisuvratasvAmInA avana, janma, dIkSA ane kevaLa ema cAra kalyANaka ahIM thayA che tyArapachIne jarAsaMdhane ItihAsa thoDA ja upalabdha thAya che, paraMtu chellA traNa hajAra varSathI paNa pahelAne ItihAsa jaina granthamAM zaMkhalAbadha maLe che. parama atapAsaka bhAvI tIrthakara magadhasamrATa mahArAja biMbisAra(zreNika)nA pitA rAjA prasenajItanI rAjadhAnI A ja nagarI hatI; temaja rAjA zreNike paNa rAjagRhIne ja pitAnI rAjadhAnInuM pATanagara rAkhyuM hatuM. magadhanI rAjadhAnI rAjagRhanagara hatuM. bhagavAna zrI mahAvIra deva ahI ghaNI vakhata padhAryA hatA. AThamuM cAturmAsa ahI thayuM che. rAjagRhInA nAlaMdA pADAmAM to aneka comAsA thayA hatA, jyAre najIkanA guNazIlavAna udyAnamAM paNa vicarI jJAnaprakAza jagatamAM phelAvyuM hatuM. bhagavAna zrI mahAvIradevanA agiyAra gaNadhare ahIM najIkamAM ja pahADa para nivANapada pAmyA hatAM. antima kevalI zrI jasavAmI, dhanAjI, zAlibhadra, mevakumAra, sulatA, zrAvikA vigere vigere aneka mahApurUSe A nagaramAM ja jamyA hatA. ane zrI vIra prabhune upadezAmRta pIne vairAgya pamI dIkSita paNa A ja nagaramAM thayA hatA. buddhinidhAna maMtrIzvara zrI abhayakumAre paNa ahIja dIkSA lIdhI ane prasannacaMdra rAjarSine kevaLajJAna paga A ja nagarImAM thayuM hatuM. vizvAdri najIkanA jayapuranA rAjA viMchanA putra prasiddha cera prabhavAjI paNa pratibodha pAmI aDI ja dIkSita thayA hatA, prasidha cera rahaNIyAjI paNa ahIM ja vaibhAragirinI guphAmAM rahetA hatA, atyAre te A ItihAsaprasiddha mahAna vaibhavazAlI nagarInuM varNana vAMcIne ja saMtoSa mAnavA jevuM che, tene purANa verAva ane gaurava Aje dhULamAM ragadeLAi gaela che. manuSya AmAMthI kevA kevA bodhapATha levAnA che, tenA jarjarIta khaMDiyera pitAnA pUrvanA vAva jevA mATe jANe manuSyane bolAvI temAMthI upadeza ApatA hoya tema UbhA che. rAjagRhI a yAre te nAnuM zahera che, paraMtu bhAratanA parAtattaravida ane vijJAnazAstrIo ahIM Ave che ane natana zodhakhoLa calAve che. mahAna vijJAnazAstrI zrI jagadyazacaMda bejha amane ahI ja maLyA hatA. ahIMnA unA pANInA kuDAmAM rahela tattanI zodha karI rahyA hatA. ane amane kahyuM hatuM ke " jene pitAne krazRMkhalAbadhdha pramANika prAcIna itihAsa bahAra mUke te bahu jarUranuM che." rAjagRhI bahArathI * A saMbaMdhI vizeSa khulAsA mATe mAre jagadIzacaMdra bojhanI prayogazALA' nAmane jana jAtimAM Avela lekha juo. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI [ jaina tIrthono rAjagRhI lAInanuM chelve sTezana che. ahIM pisTa ane tAra ophisa che. sTezana thI be mAIla dUra jina zvetAMbara vizAla dharmazALA che. tenI najIkamAM rilebadhImAM be jinamaMdira che, ekamAM zrI munisuvratasvAmI mULanAyaka che. bIjAmAM zrI pArzvanAthajI prabhu mULanAyaka che. AmAM buddhakAlIna zilpakaLAnA namUnArUpa na mUrti khAsa dazanIya che. bodhakAlIna zilpanA udaya vakhate tenuM anusaraNa jaina zilpIe pazu karyuM che. AvA pradezamAM tenA ghA namUnA maLe che. A viSaya taraphana vidvAnoe khAsa lakSa ApavAnI jarUra che, trIjuM maMdira atyAre khAlI che. upara paNa nemanAtha prabhunuM maMdira che. nIce madiranI bAjumAM dAdAjInI derI che. ane aMdaranA daravAjAmAM pesatAM ja eka mATe zilAlekha najare paDe che. AmAM maMdiranA uvAranuM varNana che. tenI bAjumAM ja vetAMbara peDhI che, jIrNodhdhAranI khAsa AvazyakatA che. sAme ja dharmazALA che. gAma bahAra pahADanI najIkamAM nahAra biDIMga che, je kalakattAnA prasiddha ItihAsa bAbu puraNacaMdrajI nahAre baMdhAvela che. dharmazALAthI eka mAIla vipulagiri pahADa che. rastAmAM jatAM digaMbarI dharmazALA tathA maMdira temaja sarakArI DAka baMgale Ave che. tyAra pachI vAramAM pANInA pAMca ku Ave che pahADa raste vAMkecuke ane caDhAva sAmAnya rIte kaThaNa che meTA meTA pathare vacamAM paDayA che eTale raste kaThaNa lAge che, ahIM prAcIna kAlIna nAnI derIe--nAnAM derAM che, jemAM ekamAM aImuttA munino mohara pAdukA che. tyAra pachI anukrame kamaLapatra para padharAvela zrI vIra. prabhuno pAdukAo che. ( je cauda cemAsAnA smaraNarUpe che ) uttarAbhicukha zrI munisuvrata havAmInuM maMdira (thAra kalyANakag ) caMdraprabhunu maMdira, samasaraNanI racanAvALuM zrI vIra prabhunuM ane apabhadevanuM maMdira che. vipulagirithI utarI ratnagiri javuM. ragiri-ahiM uttarAbhimukha zrI zAntinAthanuM maMdira che. temaja vacamAMnA rapamAMnA gekhamAM zAtinAtha, pArzvanAtha, vAsupUjya ane temanAtha prabhunI caraNapAdukAo che. tyAMthI udayagiri javAya che. udayagiri-pahADane caDhAva kaThaNa che. mULa sIdhe pahADa hevAthI kaThaNa lAge * * zrI munisuvratasvAmIne rAjagRhanagaramAM janma thI ne. temanA pitA sumitra rAja, ane padmArANI mAtA hatAM. bhagavaMta garbhe AvyA pachI mAtApitA munirAjanI peDe zrAvakanA bhalA vana sAcavavA lAgyAM: evA garbhane prabhAva jANu munisuvrata nAma dIdhuM. temanuM vIza dhanuSya zarIramAna, ane trIza hajAra varSanuM AyuSya jANu. kRSNa varSa tathA lAMchana kAcabAnuM jANavuM. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] ; 455 : rAgRhI che. ahIM pUrvAbhimukha killAmAM pazcimAbhimukha maMdira che. mULanAyaka zro zAma bIyA pArzvanAthajInI suMdara mUrti che, jamaNI bAjumAM zrI pArzvanAtha prabhu tathA DAbI bAjImAM munisuvratavAsInI pAdukAo che. cAra khAjumAM ja devakulikAe che, jemAM zrI pArzvanAtha prabhu, zrI AdinAtha prabhu, zrI neminAthajI tathA zrI padma nAthajInI pAdukA che. uyagirithI utarI nIce AvatAM zvetAMbara peDhI taraphathI bhAtuM apAya che. garama pANInI sagavaDatA rahe che. ahIM bhAtA talATInA makAnanI jarUra che, sagavaDa thAya che. je zaktivALA heAya che te ahIthI cothA pahADa tarapha jAya che, ane nahIM teA sIdhA dharmazALAe jAya che. ahIMthI dhama zALA prAmAila dUra che. cothA pahADanuM nAma suvarNagiri che. suvarNagiri--pahADanA caDhAva ThIka che. upara pUrvAbhimukha maMdira che. zrIRSa sa deva prabhunI mUti mUtranAyaka che. ahIMthI utarI vaibhAragira javAya che. : vaibhAragiri.A pahADanA caDhAva bahu sArA che-rastA paNa sArI che. zvetAM khara dharmazALAthI nAA mAila dUra che. ahIMthI pahADa upara caDhavAnA rasteA sarala che. pahADanI pAchaLa zreNika rAjAnA bhaDAra ane rAhaNIyA ceAranI guphA Ave che ahIMthI paNa pahADa upara javAnA mArga che paNa pUrepUrA surakelIbharyo che. ame cAhu cakkara TALavA mATe ahIMthI ja caDhayA parantu pAchaLathI ema lAgyu ke A sAhasa karavA jevuM nahatu. pAMce pahADamAM A pahADanA raste bahu ja sarala ane sIdhA che. padmA paNu bahu ja sArA che. pUrva' dizAmAM zrI guNAyAjInu` ma`dira tathA uttara tarapha zrI pAvApurInuM jalamadira A pahADa uparathI jaNAya che. dRzya bahu ja hRdayaMgama ane cittAkarSaka lAge che. (1) pahADa upara pUrvAbhimukha madiramAM jinamUrti che. jamaNI bAju neminAtha prabhu ane DAbI bAju zAntinAtha prabhunI pAdukA che. (2) uttarAbhimukha dhannAzAlibhadranI mUrti hamaNAM navI thayelI che. pratiSThA thavAnI che. (pahelAM jUnI mUrti hatI te khaDita thaI gaI che.) (3) pUrvA bhamukha madira che. temAM vacamA DerImAM zrI zAntinAtha prabhunI pAdukA che. cAra khUNuAno ghumaTImAM zrI neminAtha, zAntinAtha, kunthunAtha tathA AdinAtha prabhunA caraNu che. (4) zrI munisuvratasvAmInu' pUrvAbhimukha sudara maMdira che. jamaNI bAju zrI vIraprabhunI pAdukA che. ( prabhunI mUrti besAravAnI che. ) DAbI bAju zrI vIraprabhuno mUrti che. A maMdiranI DAbI bAjI zrI jagatazeThanu mAMdara che ane jamaNI bAjumAM purANA jaina madiranuM khaDiera che. atyAre A sthAna P. W. D. nA tALAmA che. bauddhakADhIna zilpane C anurUpa prAcIna zvetAMbarI jinamUrtie che. lagabhaga Ane maLatI mUrti e ame nIcenA madiramAM (rAjagRDInA maMdiramAM ) ane paTaNAnA mA mahiranI nIce e guphA che, jemAM aneka suvidyuita maMdiramAMoI hatI. munipu gave e anazana Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI : 456 : [ jaina tIrthone karI AtmakalyANane mArga prApta karyo hate, manuSyabhava ajavALe hate. (5). upara caDhatAM be mahie Ave che je jinamaMdira haze paThAThanI taddana upara jatAM uttarAbhimukha zrI gautamasvAmInuM maMdira che. jemAM agyAra gaNadharanI pAdukA che tathA navIna pAdukA paNa che sthAna bahu ja AhlAdaka tathA cittAkarSaka che, dhyAna mATe bahu ja suMdara ane ekAnta sthAna che. prabhu mahAvIranA mukhya ziSya gaNadhara devoe ahIM ja aNasaNuM karyuM hatuM ane bhavane aMta karo nirvANa pAmyA hatA. A rathAnathI AkhI rAjagRhInuM ane bIjI cAre pahADAnuM dazya bahu ja suMdara lAge che. nIce utaratAM unA pANInA kuMDa Ave che. A sivAya garama ane ThaMDA pANInA kuMDa paNa Ave che jeno ulaleMkha bhagavatIsUtra za, 2, u pa, sU. 163 tathA vizepAvazyaka gAthA 2425 mAM maLe che. rAjagRhInI A vartamAna paristhiti ApI je ame najare nihALI hatI. have prAcIna paristhiti ke jemaNe najare joI nedha karelI che, jene traNasothI vadhu varSa nathI vItyA temanI vigata ApuM chuM, , rAjagahInA pAMce pahADamAM eka vaibhAragiri uparaja vIza jinamaMdira ane sAta se jinartao hatI, ema kavi naha coma potAnI puraMdezIya cityaparipATImAM Ape che. kavizrI jasavajayajI vaibhAragiri upara 25 maMdira, vipulagiri upara 6 maMdira, udayagiri upara 1 comukha ane sevana gari upara pAMca maMdirane ulekha pitAnI sametazikhara tIrthamALAmAM kare che. kavizrI jayasAgarajI tA "giri pace doDhaso ceya triNa biMba sameta " pAce pahADa upara 150 jinamadira ane 302 matio hovAnuM kahe che jyAre zrI saubhAgyavijayajI tArthamAlAmAM vibhAgiri upara bAvana madira,vipulAcalamAM 8, ratanagirimAM 3 maMdira, suvaIgarimAM 16 ane udayagirimAM 1 jinacainyane ullekha kare che. temaja gAmamAM 81 jinaprAsAda varNave che. juo " vasati ekamAMhi vaLI deharA re ekAdazI prasAda vaSANa re" bhUtakAlIna gauravAnvita sthiti ane vartamAna adhogati joI kene dukha nahiM thAya ? pUjArI pUjA kare ane sunimajI dekharekha rAkhe. ba AmAM ja vyavathApake potAnI kartavyaniSThA bajAvI che ema mAnI rahyA che. tIrthonI rakSAne ame (zrAvake dAta karIe tyAre amArI (zrAvakena) pharaja che. ke vyavasthA taddana cakakhI ane pramANika hovI joIe. ane pUjArIone ApaNe bhagavAnanI pUjAnI darakAra kevI hoya te kenAthI ajANyuM che ? parvatanA jinamaMdiranI pUjanavidhi sAmagrImAM ghaNuM khAmI che. rAjA zreNikane bhaDAra-A bhaMDAra aDhaLaka dravyathI bharapUra che ema kahevAya che. A bhaMDAra teDavA mATe aneka rAjA-mahArAjAoe prayatna karyo paNa badhAya bhagnamanerathI thayA chelle briTIza sarakAre tene teDavAnuM bIDuM uThAvyuM. tenI sAme tepanA maracA mAMDyA, paNa thoDA khADA patthara upavA Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * * : 457 : rAjagrahI sivAya tenI kAMI asara na nIvaDI. A khADA atyAre paNa prekSakone batAvavAmAM Ave che. AmAM na phAvavAthI bahAranA bhAgamAM lAkaDAM bharI agni saLagA, jenI garamIthI , thaDe senAno rasa jharIne bahAra Avyo, te paNa atyAre batAvAya che. AvI rIte A rAjabhaMDAra haju te aspRzya ja rahyo che. sarakAra viphaLa mane rathavALI thaI javAthI ane bhaMDAra teDavAnuM kAma paDatuM mUkavAmAM Avela che. nirmAya phaI-mahApuNyanidhAna zAlibhadrajInA pitA devakamAMthI roja tetrIsa peTA putra ane putravadhUo mATe mekalAvatA. te putra ane putravadhU te AbhUSaNezugAra bIje divase utArI A kUvAmAM nAMkhatA jethI Ane nimalya ka kahevAmAM Ave cheA rasthAne puSkaLa dhana hovAnuM kahevAmAM Ave che. sarakAre zeDo prayatna karI je mANase hathiyAra laI khAravA gayA hatA, paraMtu marAnA utpAtathI badhAne jIva bacAvavA cAlI nIkaLavuM paDayuM eTale temAM saphaLatA na maLI. atyAre te tene caNAvI, upara patarAthI maDhI laI, cotaraphathI leDhAnA saLIyAnI vADa karI sthAnane surakSita banAvI dIdhuM che. keIne aMdara jevAne samaya paNa nathI maLatuM. A sivAya vIrapasAla, naMdana maNiyAranI vAva, pAlI lIpIne lekha tathA jarAsa dhana kiTale Adi jevAnAM ghaNAM sthAne che. A sthAnane jenee paramatIrtha mAnya che tema bIjAoe paNa pitAnA tIrtha banAvyAM che-sthApyAM che. rAjagRhInI bahAra bauddhoe na vihAra-maTha sthApyo che. musalamAnI moTI kabara-masIda che. tyAM meLo bharAya che. brAhmaNe paNa eka kuDa pAsenA thAnamAM. makarasa kAti, rAmanavamI upara moTe meLa bhare che. ahIM hindu-musalamAna badhAya tIrtha mAne che. vividha tIrthakalapamAM vaibhAragirikalpa che jene sakSama bhAva nIce ApuM chuM. A vaibhAragirimAM aneka rasakUpikAo che. ThaMDA ane garama pANInA AzcaryakAraka kaDa che. trikuTakhaMDAdi aneka zikhare che. sarasvatI Adi pavitra nadIo che. mAgadha. AlecanAdi laukika tIrtho che; ane jayAM maMdiromAM kha Dita jinamUrtio che. zAlibhadra ane dhanna trASie takSazilA upara ahIM ja anazana karyuM hatuM ane sadgati prApta karI hatI. tIrthanA mahAgyathI zikArI pazupakSIo paNa potAnuM vera bhUlI jAya che. prasiddha rahaNIyA cAranI guphA paNa ahIM che. sthAna sthAna para bauddha madira-maThe che. je parvatanI talATImAM rAjagRhIpura vaseluM che, tenAM kSitipratika, caNapura, aSamapura, kuzAgrapura ane rAjagRhI pAMca nAma che. tenI najIkamAM guNazIlavana58 : Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI : 58 [ jaina tIrtha udyAna che ke jemAM bhagavAna zrImahAvIradeva padhAryA hatA. metAryASi ahIM thayA. mahAdAnI ane bhegI zAlibhadrAdi aneka gRhastho ahIM hatA. 36000 hajAra viNike vasatA temAM ardhA jena ane adha bauddha-saugata) hatA. azvAvabodha tIrthane pragaTa karanAra zrI munisuvataravAminI A janmabhUmi che. jarAsa, zreNika, kebrika, abhayakumAra, meghakumAra, hela, vihala, nadiSeNa Adi ahIM thayA. jaMbUsavAmI, kRtapuya, zaaibhava Adi munIko-catIzvare thayA; naMdA Adi pativratA nArIo thaI. bhagavAna mahAvIradevanA agIyAre gaNudhare ahIM pA pagamana anazana karI mele padhAryA hatA. prabhu zrImahAvIradevatA agiyAramA gaNadhara che prabhAsanuM janmasthAna paNa A ja che. nAlaMdApADAmAM bhagavAna zrImahAvIradevanAM 14 cAtumAsa thayAM hatAM. meghanAda nAma kSetrapAlaNi ahIM vase che je badhAne nI IcachApUti kare che. nAlaMdAlaMkRte yatra varSArAtrAMzcaturdaza / avatasthe prabhu-rastat kathaM nAstu pAvanaM // 25 // yasyAM naikAni tIrthAni naalNdaanynshriyaaN| bhavyAnAM janitAnandA nAlandA naH punAtu sA // 26 // zrIgautamasyAyatanaM kalyANastUpasaMnidhau / dRSTamAtramapi prIti puSNAti praNatAmAnAM // 27 // (vibhAragirikalpa pR. 22) kavi hasama rAjagRhInuM bhUtakAlIna varNana A pramANe Ape che - ' rAjagRhapura nayaNe dITha tataSiNa hoyaDaI amI paIbuM pUrava punya saMbhAra, cauda kuMTha unhavaI jala bharIyAM aMga pakhAlI pAjaI caDhIA muhutI giri vaibhAra (14) te upari cauvIza prAsAda devaleka ryuM maMDaI vAda deharI jhAkajhamAla; mUlanAyaka munisuvratasvAmi darisaNa bhaviyA AnaMda pAmI pUja racaIsu vizAla, (5) savale hare sAta saI deva suranara kinara sAraI seva Agali meTaE zuga; arAdha kesa te UMce suNaI IgyAraI gaNadhara tIlAM zuNaI vAMdijaI dhari 2. (16) rahaNIAnI guphA java dIThI pustaka vAta huI savi mIThI, attara se bAra; jAtrA kari sAriyA savi kAma Agala dhanA zAlibhadra ThAma kAussagIyA behu sAra (17) vaibhAragiri uMti utarI I jaI vipulagiri uparari caDhAI bheTIyA pAsa jiNa chaI prAsAI pUjA karI naI sAme udayaMgari deSinaI caumukha namuM narida (18) sovanagara nayaNe nihAluM pApampaka savi hRri TAluM jouM na ravilAsa; } zreNika sAlibhadra dhanAvAsa grahaNa bharI kUupAsaNuM vIravAla (19) (98 16) Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 45 pAvApurI vibhAra, vipulagiri, udayagiri suvarNa, ratanagirisadA; vaibhAra upara nizadiza ghara vasatAM sahasa chatrIza. (17) giripaMce dase citya briNisiM triNa biMba sameta; sIdhA gadhara jIhAM IglAra, va6 tasa pada AkAra, (18) vastu vibhAra girivara vaibhAra girivara upani udAra, zrI jinabiMba sahAmaNAM eka so pacAsa thaI; nava vipulagiri uparaI udayagiri siri cyArarI bhaNI, viza sevanagiri uparaI raNagiri siripaMca riSabha jiNesara pUcha thaI rAjaguDI romAMca (6) (vijyakRta sametazikhara tIrthAvalI " 30) AvI rIte aneka jinamaMdirathI ahIMnA pAMce pahADI vibhUSita hatA. AnI bhUtakAlIna ane vartamAna sthiti sarakhAvI dareka ne temAMthI bodha levAnI jarUra che. pAvApurI bhagavAna mahAvIrasvAmIne juvAlikAne tIre kevalajJAna utpanna thayuM ane tyAM devatAoe samavasaraNa racyuM. tyAM kSaNa vAra upadeza ApI, tyAMthI vihAra karI bAra yeAjana dUra AvelI apApApurI nAmanI nagarImAM padhAryA. devatAoe samavasaraNa rahyuM. prabhu zrI mahAvIra deve temAM birAjI, prANImAtranA kalyANa mATe madhurI dezanA zarU karI. A vakhate ja sAmIla bhaTTane tyAM yajJa karAvavA zrIindrabhUti gautama Adi hajAra brAhmaNe ekaThA thayA hatA. temAM Itie jyAre sAMbhaLyuM ke-jJAtaputra zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra sarvisa sarvadaza thaI ahIM padhAryA che ane upadezAmRta varSAvI rahyA che tyAre aneka saMkalpavikalpa pachI IndrabhUti gautama prabhuthI mahAvIra deva pAse vAta karavA Ave che. paraMtu pite chavAI jAya che ane prabhuzrI mahAvIra devanA prathama ziSyarana bane che. bAda agnibhUti ane vAyubhUti Adi vidvAna brAhmaNe prabhu pAse AvI pitAnI zaMkAonuM samAdhAna pAmI prabhunA ziSya bane che. kula 4444 brahma ekI sAthe dIkSA grahaNa kare che. temAMthI mukhya agiyArane gaNadhara pade rathApyA. A gaNadhare ghA" A gaMbhIra tripadI pAmIne mA dvAdazAMgInI rarAnA ahIM ja karI. ane prabhu zrI mahAvIra deve sAdhu, sArI, zrAvaka, zrAvikArUpI zrI caturvidha saMghanI sthApanA ahIM ja karI. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvApurI * 60 : [ jaina tIrthonA ahIM najIkanA vanamAM zrI mahAvIra bhagavAnanA kAnamAMthI siddhArtha vaNikanA kahevAthI kharaka vaidhe khIlA kADhayA hatA te vakhate bhagavAnane atizaya pIDA thavAthI mATI cIsa pADI, tethI parvatamAM phATa paDI te atyAre paNa cADhe dUra vidyamAna che. bhagavAna mahAvIra devanA jJAna-sUryanA prakAza-kiraNA jagatamAM ahIMthI ja prathama phelAyA hatAM. prabhu zrI mahAvIra devane ahiMsA ane satyane DhiminAda mAnavajAtane A sthAnethI ja prathama sabhyeA haeNtA. mAnava jAtinI samAnatAne mahAmatra A sthAnethI ja saMbhaLAyA hatA. te vakhate brAhmaNuzAhIe calAvela dharmonA pApaDI upara prathama kuThArAghAta A sthAnamAM ja thayeA hateA. jema jagatane zAMtinA mahAmatra A thAnethI maLyA hatA tema antima maMtranuM paNuM A ja sthAna hetu. prabhuzrI mahAvIra deve peAtAnA nirdeza pahelAM sela paheAranI antima dezanA paNu ahIMja ApI hatI. ahIM te samaye aneka bhAtmAe prabhumukhathI jharatA e jJAnAmRtane pIne keveA AtmasataSa anubhavatA haze? traNa lekanA jIvA ahIM ekatra thaI parama zAMta citte prabhunI dezanA suthI kRtakRtya thayA hatA. peAtAnA kudaratI vaibhAva cheDI, parama mitra banI e amRta vANI pIne teo kevA tRpta thayA haze! temanu e mahAsaubhAgya Aje ya bIjAne Ibyo utpanna karAve tevu che. dhanya che! dhanya che! te bhavya AtmAne jemaNe prabhumukhathI antima dezanA sAMbhaLI, AtmakalyANanA mArga svIkAryo che. uttarAdhyayana sUtranA 110 adhyayanA ahIM ja racAyA hatA. ane chelle jagatprabhu zrI mahAvIra deva Aja nagaramAM hastipAla rAjAnI sabhAmAM nirvANupada pAmyA hatA. e bhAva udyota asta thavAthI nava malTIkI ane navalicchivI rAjaoe prabhuzrInA smaraNurUpe dravya udyota pragaTAvye ane divAlIpava banyu, te paNa ahIMthI ja, je parva adyAvadhI bhAratamAM ghera ghera ujavAya che. bhagavAna mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI kArtika sudI 1 me gautamasvAmIne kevaLajJAna pragaTyuM ane devatAoe temanA utsava karyAM tyArathI navA varSanI padma zarUAta thai. bhagavAna mahAvIra devanA dehane devatAoe je sthaLe ani saMskAra karyo tyAMnI zAkha aneka bhavya bhakto lai gayA, jethI tyAM mATe khAsa thaI gaye. A ja sthAne prabhuzno mahAvIradevanA vaDila kharAjA nadivAne sudara sAvara khanAvarAvI tenI vacamAM manehara jinama Mdira adhAvyuM, te maMdira " jalamadira " tarIke prasiddhi pAmyuM. ceArAthI vIdyAnuM vizAla sarovara ane vacamAM madira che. maMdiramAM javA mATe pattharanI pAja bAMdhelI che. maMdira jonArane ema jarUra lAge ke A sthAna ghaNu ja prAcIna kALanuM haze. parama zrAntinuM dhAma che ane khAsa darzanIya che. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *nist ['] 1 ! zrI guNAyAjI to zrI gaNazIlavana vaccenu bhagavAna mahAvIranuM prakhyAta vihArasthAna 7} *" *, ~ .... : zrI kuDalapura:--gAtakRvAmInuM janmasthAna ' Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pAvApurI - - - - bhagavAna mahAvIranI nivANabhUmi-zrI jaLamaMdira. zrI pAvApurI che . - DAMgaranI veta bhUmi ane vara vara zobhI rahela jaLamaMdiranuM eka drazya Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - itihAsa ] * : 461 : pAvApurI , prathama A nagarInuM nAma apApApurI hUtuM. tene madhyama pAvApurI paNa kahetA paNa bhagavAna zrI mahAvIra devanuM nivaNa thavAthI enuM nAma pAvApurI prasiddha thayuM. atyAre pAvA ane purI bane judAM paDI gayAM che. vacce eka mAIlanuM aMtara che. nirvANa-sthAnane Aje purI kahe che. tyAM ApaNuM-tAMbaronuM bhavya maMdira ane vizALa dharmazALA che. A maMdirane gAmamaMdira kahevAmAM Ave che. maMdiranI madhyamAM bhagavAna mahAvIranI prAcIna suMdara mUrti birAje che. AsapAsa jhASabhadeva, caMdraprabhu, suvidhinAtha ane temanAtha bhagavAnanI mUrtio che. mULanAyakanI jamaNI bAju mahAvIra prabhunI ati prAcIna pAdukAo che. have e jIrNa banI che. prAyaH nirvANanI pachI thoDA ja arasAmAM banelI haze navI pAdukAo prabhunI sanmukha padharAvavAmAM AvI che. pAbI bAjue agyAra gaNadharanI pAdukAo che. pustakArUDha Aga karAvanAra devaddhigaNI kSamA maNanI . manahara mUrti paNa tyAM ja che. mArAnI cAre bAju khUNAmAM cAre derIo che. temAM vIraprabhu, sthUlibhadrajI, mahAsatI cadanabAlA tathA dAdAjInI caragupAdukAo. che. maMdira AkarSaka ane pulakita batAve evuM che. * gAmamaMdirathI pUrva dizAmAM aDadhA paNa mAIlane atare eka khetaramAM eka stUpa che. pahelAM tyAM samavasaraNa maMdira hovAnuM kahevAya che. prabhunI chellI dezanA paNa A sthaLe ja varSa haze. tyAM je pAdukAo hatI te jaLamaMdiranI najIkamAM dharmazALAnI pAchaLa samavasaraNa maMdiramAM padharAvavAmAM AvI che. e pAdukA jyAre enA mULasthAne hatI ane tyAM roja pUjArI ke cekIdAra koI na hoya tyAre bharavADanA chokarAo enI AzAtanA karatA. ema paNa kahevAya che ke e tophAnI chokarAo pAdukA ukhADIne pAsenA kUvAmAM nAkhatA tyAre te pAdukA pANI upara taratI. Aje paNa pAdukAnA mULasthAna pAse eka mIThA pANInI kuI che. pANI dukALamAM paNa nathI sukAtuM. tRpanI AsapAsanI bhUmi vetAMbara saMghane AdhIna che. ja A ratUpanI Aju bAjunI amuka jagyA vetAMbara peDhInA tAbAmAM che. A thAnanA chahAranI parama A zyakatA hatI. prAcIna pUnita bhUminA sthAne eka nAnakaDa maMdira baMdhAya ne jAne ramAna jaLavAI rahe te jarUrI che. te mATe pU pA. muni mahArAjazrI darzanavijayajI mahArAja tripuTI) erapurathI nIkaLela zrI saMghanA saMdhapatine upadeza ApI suMdara samavasaraNanA AkAranuM maMdira baMdhAvavAnuM nakka karAvyuM han: have tyAMnA kAryakartA dhanulAlajI sucati te saMghapatinA kathana mujaba vyavasthA karI jadIthI maMdira taiyAra karAve e jarUrI che. saMdhapati mahAzaya paNa te kArya tarapha lasa ApI pate kabUla pratijJAne jaldIthI saphaLa kare ane pitAnI lakSmIne sadupaga kara. Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - pAvApurI = 462 : [ jena tIthI gAmanuM moTuM bhavya jinamaMdira tenI pAsenI vizALa dharmazALAo ke jemAM zvetAmbara jaina saMghanI peDhI che, je A tIrthanI thavasthA kare che. te tathA samavasaraNa jinamaMdira ane jaLamaMdira tathA aneka jaina zvetAMbara dharmazALAo ke je zvetAmbara jaina saMghanA tAbAmAM che. zrI vetAMbara jana saMdha taraphathI jaLamaMdiranA taLAvanI cetarapha pharatI jamIna upara beThake rAkhavAmAM AvI che. tyAM rathayAtrAne varaghaDo thatAMbara taraphathI nIkaLe che tathA taLAvanI rakSA, sudhArAvadhAre madhu zvetAMbara jaina kArakhAnA taraphathI ja thAya che. zrI vetAMbara jaina peDhInA vyavasthApaka bAbu dhanulAlajI sucanI ghaNuM ja sArI vyavasthA rAkhatA hatA-hAlamAM lakSmIcaMdajI sucanI vahIvaTa kare che. divALInA divase mAM moTe meLe bharAya che; hAre nayAtrIo Ave che. A vakhate ajImagaMjanA zvetAMbara jaina saMgrahastha vyavasthA sArI jALave che, tAMbara peDhI paNa khUba sevA bajAve che ane tIrthane hisAba jAheramAM ja saMbhaLAvAya che. pAvApurIne ane zvetAMbara tathA digabara vacce adAlatemAM vivAda cAle che. enI pAchaLa ane samAjanA lAkha rUpIo veDaphAI gayA che. digaMbara bhAIe kahe che ke-janamadiramAM pahelAM pratimAjI na hatA. jyAre AjathI lagabhaga traNaso varSa pahelAM lakhAelI tIrthamALAmAM eka-be nahIM, pAMca-pAMca pratimAo hevAne ulekha che. " sarovaramAMhi zuddha vihAra, jANe bhaviyane AdhAra; jinapratimAM pAMca pagalAM, pUjI praNAmI kI jaI seva." maMdiramAM jIrNoddhAra vakhate pAyAmAMthI be hajAra varSa pahelAnI che Te maLI AvavAnuM puravAra thayuM che, ane e jIddhAra karAvanAra vetAmbara zeThajIne lekha che, sAvaramAM sApa, mAchalAM, deDakAM puSkaLa pramANamAM che paNa ema kahevAya che ke-e eka-bIjAne bIlakula raMjADatA nathI. vIra prabhunI chAyAmAM prANI mAtra ahIM abhaya-Azraya anubhave che. divALI upara ahI meTA meLA bharAya che. e vakhate eTale ke bhagavAnanA nirvANu samayanI paLamAM bhagavAnanI pAdukA uparanuM chatra ApoApa pharake che. bhagavAnanI bharama-rajathI pavitra banelI bhUmine e eka camatkAra gaNAya che. badhI rIte jotAM pAvApurI zrI jaina saMghanuM mahAna tIrthakSetra che. vividha tIrthakalapakAra pAvApurI tIrtha mATe lakhe che ke "madhyama pAvAnuM pahelAM nAma apApA(pAvApurI nAma hatuM. bhagavAna mahAvIra devanA nirvANa pachI IndramahArAje tenuM nAma pAvApurI jAhera karyuM AgaLa vizeSatA dekhADatAM kahe che ke bhagavAna zrI mahAvIra devanA kAnamAM Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. ItihAsa ] pAvApurI gevALIAe khIlA ThakyAM hatA, te khIlA A apApAnagarInA vaNikasiddhArtha ane kharaka vaidya A ja nagarInA najIkanA ja sthAnamAM kADhayA hatA. je vakhate khIlA kADhavAmAM AvyA te vakhate bhagavAne je cIsa pADI tethI najIkanA pahADamAM be bhAga thaI gayA je adyAvadhi paNa vidyamAna che pahADamAM paDelI tarADa hajI sudhI dekhAya che." vaLI A ja nagarImAM kAtika vadI amAvAsyAnA divase (Aso vadi amAvAsyAnA reja) ke je divase prabhu zrI mahAvIradevanuM nirvANa thayuM hatuM, te divase nirvANa sthAne bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA rastUpanA nAgamaMDapamAM anya dazIo temaja cAre varNanA leke yAtrAe jAya che ane utsava kare che. prabhu zrI mahAvIrasvAmI nirvANa pAmyA te ja rAtrIe bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA nirvANa sthAnanI pAse rahelA kUvAnA pANIthI denA pratApathI vinA telane-arthAt tela vinA pANIthI dIva baLe che. A nagarImAM bhagavAna zrI mahAvIrasavAmIe pahelAM ghaNIvAra dezanA ApI hatI. ane teozrI nirvANa paNa ahIM ja pAmyA. A rIte adabhUta mahAbhya A zrI pAvApurI tIrthanuM che. vividhatIrthakalpakAra eka vizeSatA jaNAvatAM lakhe che ke A nagarImAM punyapAla rAjA bhagavAna zrI mahAvIradevane vaMdanA karavA AvyuM hatuM. teNe bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIne tene AvelA ATha svapnanuM phaLa pUchayuM hatuM, ane prabhuzrI mahAvIra tene javAba Ape hate. svapnanuM phaLa sAMbhaLIne punyapALarAjAe pratibaMdha pAmI dIkSA aMgIkAra karI. A saMbaMdhI vizeSa jANavAnI IcchAvALAoe "apApApurI bRhakalpa joi le saubhAgyavijayajI pitAnI tIrthamALAmAM lakhe che ke "divALInA divasomAM ahIM pAMca divasa utsava rahe che." juo - dipotsavI upari ghA ci0 Ave zrAvaka leka, jI mahotsava manamAnyA kare citra mUkI saghale zeka. 0 10 sidhdhArthoktyA dhanAnte kharakasubhipajAbhyaJjanadroNabhAjaH, zalye nika, kR? )'yamaNi zrutiyugaviravAttIbapIDAditasya / yasyA abhyrnnbhaage'ntimjinmukuttsyodydaathrymuccaiH"BaaTagstinidire daravAja puraH || 2 x nAgA adyApi pasyA pratikRtinilayA darzayanti prabhAvaM, niratale naripUrNe jvalati gRhamaNi. kauzike yannizAsu / mathisra kanija kUpacrda hai, sA'pApA madhyamAdirbhavatu varapurIbhUtaye yAtriphebhyaH // 4 // (pAvApurI si]i sq ). Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvApurI 464 : [ jaina tIrthone paMcarAtrI nivarse sA ci0 naranArInA vRja, jI dAnapuNya pUjA kare ci0 janama saphaLa kare nada, 0 11 pAvApurInI mahattAsUcaka nIcenA prAcIna padyo khAsa mananIya che. jala'madiramAM keTalI mUrtio hatI te AjathI traNa varSa pahelAM yAtrAe Avela vidvAna jena sAdhu zuM lakhe che te paNa juo. kanaka kamala pariya taka pAya pAvApurI AvaI niNarAya, ura IndrabhUti pramukha IcAra yajJakarma karaI teNuMvAra; saI mAlIsa brAhmaNa milyA mizyAmati mohaI jhalahalyA. 7 mana abhimAna dharI AvI A nAma laI jina lAvI; mana saMzaya TAlaI jiNavarU deI dIkSA thAkhyA gaNadharU 74 sagha caturvidha thApI tAma vicaraNa desa nayarapura grAma; bhavikajIva pratibaMdhi karI, anukrama AvaI pAvApurI. 75 jIvita varasa battI jANuM puNya pApa phaLa kahaI sujANa, padhAna adhyayana mani bhAva dhira mugati pahetA zrImahAvIra, 76 gautamasvAmI kevala varaI saThI Indra mahecchava karaze, sagha catuvidha harSa apAra jagamAM vatya jayajyakAra. 77 vIra jiNasara gaNadharavAda, pUche pagalAM tihAM prAsAda, sugati pahetA jahAM jina valI, pUjI jaI pagalAM nIramalI. 78 sarevaramAhI zuddha vihAra, jANe bhaviyaNane AdhAra, jinapratimA paca pagalAM have pUcha praNamI kIjaI seva. 79 (vijayaviracita sametazikharatIrthamAlA pa. 31) kanaka saravara vIca che, ci. jIvaninI rAsa, jI piNa keI vadha navi kare ci. amara devanI bhAsa, jI. 9 A tIrthane chele uddhAra hAlamAM ja bikAneranivAsI punamacaMdajI zeThI A taraphathI jAlamadirane Arasamaya banAvI thayo che. temanI taraphathI madira nimitte savA lAkha rUpIA kharcAyA che. kerakhAnuM ane taLAvathI madiranI saDakane pula bAMdhavA mATe rUA pAMsaTha hajAra muMbaInivAsI bAbu pannAlAlajI taraphathI bacavAnA che. A derAsara nirakhatAM ja tAjamahAla yAda Ave che. jenejhuM tAja hIe te paNa khoTuM nathI. pUrvanA sarve tIrtho paikI A tIrthanI vyavasthA, ughalatA vagere prathama paMkitanI che. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAra ] : 465 : gIraDI gIraDI zikharajInI yAtrAe AvatA yAtrikone zikharajI pahoMcavAnA be raratA che eka te gIraDI, juvAlukA thaI radhuvana-zikharajI. bIje raste pArasanAtha hIla sTezanathI sIdhI saDake moTara dvArA madhuvana thaI zikharajI javAya che. ame pAvApurIthI cAlI pagaraste navAdA-koDAramAjha thaI gIraDI AvyA. gIraDImAM eka suMdara zvetAMbara jinamaMdira ane rAyabahAdura dhanapatasihajIe baMdhAvela suMdara vizAla dharmazALA che vetAMbara jaina yAtrIo ahIM ja utare che. sAme ja relave sTezana che, eTale yAtrIone anukULatA sArI rahe che. sAdhuo paNa A ja dharmazALAmAM utare che. ahI thI 18 mAIla dUra madhuvana che. grahone mATe vAhananI sagavaDa maLe che. roja mere doDe che. gIraDInI AsapAsa kolasAnI khANe puSkaLa che temaja gAmane pharatAM cotarapha relave pATA patharAyA paDyA che. gAmamAM sAjha ane savAramAM te dhUmADo ja dhUmADA dekhAya che. maMdira che ane dharmazAlAnI vyavarathA zvetAMbara peDhI taraphathI rAkhavAmAM Ave che, vyavasthApakoe vyavasthA sudhAravAnI jarUra che. hajuvAlukA lAgavAna zrI mahAvIradevane kevaLajJAna utpanna thayAnuM sthAna che. brAkara nadIne kAMThe ja nAnI sudara zvetAMbara jaina dharmazALA che, tenI pAchaLa kI vIraparamAtmAnuM nAnuM nAjuka ane bhavya maMdira che. aMdara zro vIraprabhunI pAdukA che. je sthAne prabhu zrI mahAvIradevane kevaLajJAna uparyuM hatuM te bAjuvAlukA nadIne atyAre brAphara nadI kahe che, kintu vastuta. nadInuM nAma brAkara nahi paraMtu bAjupAla (vAjIvAla) che. nadInI eka bAju brAkara gAma hovAthI ane tenI pAsethI ja nadI vahetI hovAthI tenuM nAma brAphara paDayuM che. bAkI kharI rIte nadInuM nAma rAjIpAla ja che temaja hAlanA ApaNuM madirathI nadI tarapha ja traNeka mAIla dUra jamA grAma paNa vidyamAna che, tene jamagAma paNa kahe che. tyA zAlanAM vRkSanuM gADha * A pArasanAtha hilasTeronanuM nAma che. ahI sTezana sAme ja zeTha ANaMdajI kapAbujInI peDhInI dharmazALA che tyAM munima ane bIjA mANaso rahe che, jene peDhI tathA zikharajI pahADanI pUrepUrI vyavasthA jALave che yAtri ahIMthI nImIyAvATane rane thaI rasIlA pahADa upara pArjana tha bhagavAnanI TuMka upara jaI zake che. TaMkanI nIce ja eka DAka bagale che, paraMtu yAtrIone te madhuvanamAM rahelA jinamaMdiranAM darzanano lAbha maLe ane bIjI paNa badhI anukULatA rahe mATe sTezanathI madhuvana jaI che. kAThI mAM utarI pachI ja zikharajI pADa upara javuM ucita che. * keDAramApAM abarakhanI khANe puSkaLa che. pe e jabala paNa vaLI pUche che, 50 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - [ jaina tIrthane bakAlukA jaMgala paNa che. ApaNe tyAM kevaLajJAnarathAna mAnI pUjIye chIe tyAM tarapha zAlanAM vRkSo vipula pramANamAM hatAM, paraMtu hamaNAM thoDAM varSo pahelAM ja te jhADe kapAvI nAkhavAmAM AvyA che. eTale atyAranuM jamakagrAma e ja saMbhItha (jnmaka) grAma che, ane trAjIpAla nadI e ja savAlukA che. je rathaLe prabhune kevaLajJAna thayuM che ane je sthAne prabhue prathama dezanA ApI che te sthAnanuM vAtAvarajI eTaluM badhuM zAMta ane pUnita che ke ApaNane tyAMthI uThavAnuM mana ja na thAya, bAra bAra varSe paryata ghora tapazcaryA karI, je sthAne bhagavAna zrI mahAvIradeve aNamala rana-kevaLajJAna prApta karyuM te sthAnanA aNue aNumAM hajI paNa apUrva zakti bharI che. je mahApuruSe kevaLajJAnarUpI mahAna rana prApta karI tene prathama prakAza je sthAnethI pragaTa karyo tyAM hajI paNa tevA vAtAvaraNanuM madhUra guMjana cAlatuM hoya ema bhavya bhaktone jarUra lAge che, je sthAne prabhu mahAvIradeve kaladhyAnanA be pAyA vaTAvI trIjAne AraMbha karI je vakhate kevaLajJAnane sAkSAtkAra karyo te sthAne besI ApaNane paNa tema karavAnuM mana te thAya che. paraMtu mANanA eka yAda AvI jAya che AtmavizuddhinI apUrva jaDIbuTTI ahIM bharI che. havyane hacamacAvI manuSyane pitAnA pUrvakRtyanuM punaH punaH ramaraNa karAvI, pazcAttApanA agnimAM tapAvI, Atma vizuddhi karAve tevuM punita A sthAnanuM vAtAvaraNa adyAvadhi vidyamAna che. AtmAthIoe ahIM AvI eka vAra avazya anubhava karavA jevo che. bIjI nadIo ghaNuM haze, zAMta vAtAvaraNa paNa haze kintu ahIMnA vAtAdaraNamAM ja kaIka apUrva bhavyatA, kAMIka tAjhagI ane pavitrane bharI che, ke AtmAne apUrva vIrya sAravavA prere, ucca atIva Adarzane prApta karavA lalacAve ane vibhAva dazAne tyAga karAvI, ravabhAva dazAmAM ramaNa karAvI, AdhyAtmika sukhanI sAcI jhAMkhI karAve tevuM A sthAna che. je mahAnubhAvane bahirmukha vRttione tyAga karI AMtarasukhadazA prApta karavI hoya, Amika AnaMdanA anahada nAdane anubhava kare hoya teo eka vAra ahI jarUra Ave, khAsa karIne zvetAMbara ni maMdirathI pUrva uttara tarapha be eka mAIla dUra jaI besavAthI, DIvAra nizcita mane dhyAna karavAthI kaIka apUrNatAnuM jJAna jarUra thaze ja thaze. A sthAna para keTalAka mahAnubhAve ema kahe che ke-A sthApanAtIrtha che. amArI daSTie e vAta lagAre sAco nathI lAgatI. ahIMthI bhagavAna zrI mahAvIra deva pAvApurI gayA che. zAstromAM varNana Ave che ke A sthAnathI pAvApura (apApApurI) 12 jana dara che. Aje paNa prAyaH ahIMthI pAvApurI eTalI ja dUra che. pagaraste lagabhaga se mAIla dUra ahIMthI pAvApurI che. bAra ejananI daSTie A vastu barAbara maLI rahe che. bIjI jagrAma ane Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - ---- ----- - itihAsa ] madhuvana nAjupAla nadI paNa vidyamAna che eTale prabhu zrI mahAvIradevane kevalajJAnanuM sthAna A ja che ema amane nirvivAda lAge che. A sthAnane vetAMbara jaino ja tIrtharUpe mAne che. di. jeno ahIM tIrtha jevuM kazuM ja nathI mAnatA. ahIMno vahIvaTa tAMbara jena koThI taraphathI menejara zrIyuta mahArAja bahAdurasiMhajI kare che. prAcIna tIrthamAlAomAM A sthAna mATe vividha matabhede che. bAkI atyAre te gIraDIthI zikharajI jatAM vacamAM ja Ave che. tyAMthI zikharajI ATha. mAIla dUra che. madhuvana juvAlukAthI madhuvana jatAM rastAmAM tarapha jaMgala Ave che. vacamAMthI nAnA nAnA rastA paNa ghaNuM nIkaLe che. sAthe mile hoya te ja e nAnA nAnA raste javuM ucita che, nahiM te saDaka raste ja javuM hitAvaha che. madhuvanamAM vizAla vetAMbara jaina dharmazALA che. vetAMbara dharmazALAnA rastA tarapha jatAM daravAjAnA nAke ja vizALa vaTavRkSanI nIce ja tIrthaMrakSaka bhI miyAjI devanuM maMdira che. tIrtha-pahADanA AkAranI bhavya AkRti che. kamaraNa karanAra bhaktanuM viM haranArI sAkSAt jAgatI nata rUpa che. dareka ve, yAtrI AhIM AvatAM, pahADa upara jatA, ane nIce AvI dharmazALAmAM jatAM A tItha rakSaka devane bhakitathI vadanA-namaskAra jarUra kare che. dharmazALAne AgaLa bhAga vaTAvIne AgaLa jatAM sAme ja vetAMbara peDhI che, je A tothane saMpUrNa vahIvaTa kare che. aMdara eka ja dizAmAM 12thI13 jinamaMdire che 1-2-3 nA zrI pArzvanAtha prabhujI mUlanAyakajI che evAmAM zrI vIza jinanI pAdukA che. pAMcamAmAM zrI guNa gagdharanI suMdara mUrti che chamAM zrI DIpArzvanAthajI prabhu mUlana yakajI che. tathA upara zrI sa bhavanAtha prabhu mulanAthajI che sAtamAmAM zrI zAmaLIyA pArzvanAthajI mUlanAyaka che. A mukhya maMdira che. jenI Aju bAju bIjA jinamadira che AThamAMmAM zrI pArzvanAtha prabhujI, upara zrI supArzvanAtha prabhujInA mukhajI, navamAmAM thI cadraprabhujI, dazAmAmAM zrI supArzvanAtha bhUlanAyaka che bAramAmAM gAma bahAra rAja deDInA maMdira mAM zrI sudhamavAmIjI che ane teramu zrI semiyAjInuM maMdira, madhavanathI pahADa upara javAne sIdhe rahe che. ekAda kA~ga dUra jatAM pahADane caDhAva Ave che. * madhuvAnI nAMbara na dharmazALAnI bane bAju anukrame zipaMthI ane terApaMthI digaMbarAnI dharmazALA navI banI che, paraMtu tAMgi jevI manaka, anAlatA temaja eTalAM madira vagere tyA nathI Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikharajI : 468 [ na tIrthonA zrI sametazikharajI madhuvanadhI eka phartA dUra zrI zikharajI pahADane caDhava zarU thAya che. hAlamAM A pahADane pArzvanAtha hIla kahe che. madhuvananI pisTa oNphisanuM nAma pArasanAtha che. hamaNuM IyarI sTezananuM nAma paNa pArasanAtha sTezana rAkhavAmAM AvyuM che. A sthAna AkhA bagAlamAM khUba ja prasiddha che. ahIMnA leke pUche che kethA jAIe javAbamAM-pArasanAthI eTaluM kahyuM eTale basa; tamane bhakti ane mAnathI badhI anukULatA karI Apaze. pahADa upara che mAtra caDavAnuM che. vacamAM zAsanarakSaka devInI derIo Ave che. pahADa upara gayA pachI lagabhaga adhe raste-3 mAIle gAMdharva nANuM Ave che. tyAMthI cha mAIla sItAnAlA-zItalAlu Ave che. gaMdharvanAlA pAse zvetAMbara talATI-dharmazAlA che. ahIM sagavaDa sArI che. zve. jaina yAtrIone lADu ane seva yAtrA karIne pAchA vaLatAM apAya che. garvanAlAnuM jala mIThuM ane pAcaka che rAtre ahI pahADanA jaMgalI prANIo-vAgha vagere prANIo pANI pIvA Ave che. pahADamAM pahelA hAthIo ghaNA rahetA hatA temaja geDa, sAbara, rIMcha, vAgha, ziyA vagere ghauM prANIo rahetA hatAM. hamaNAM zIkArI prANa ochAM thaI gayAM che. tema ja vividha prakAranA sApa paNuM rahe che Akho pahADa suMdara : vanarAjIthI vIchama rahe che. haDe vagere auSadhIo-jaDIbuTTIo paNa puSkaLa thAya che. chAdhArathI vadhAre vAMsa thAya che. temaja cA ane bIjA vAdISTa phaoNAnA bagIcA tathA khetare paNa ghaNAM che. ahIM lAkaDuM ane ghasa paNa puSkaLa thAya che. pahADanI Avaka sArI che. - garamImAM pazu dara mahine ekAda be vAra varSAda paNa jarUra paDI jAya che. ane vaSoRtumAM te pahADa sAthe vAdaLAM athaDAya che. vAdaLAMthI pahADa kaMkAI jAya che. garamInI RtumAM hajArIbAga jIllAnA kalekaTara ane bIjA uparI adhikArIo ghaNI vAra ahIM Ave che. A pahADa ughara keIne paNa zikAra khelavAnI-karavAnI sakhta manAI che. adhikArIo niyama barAbara jALave che ane maMdiramAM jAya tyAre paNa jena dharmanA niyama pALe che. cha maMlane kaDavu caTAva caDhyA pachI upara jatAM prathama ja zrI rAdharanI derInAM darzana thAya che. ahIM cAvIza gaNadharanAM pagalAM che. Ane gautamasvAmInI darI kahe che. ahIMthI zrI caMdraprabhunI ska, zrI pArzvanAtha prabhunI TuMka ane mevA DaMbaranI TuMke tathA jalamaMdira javAnA ane nIce utaravAnA ema vividha karatA nIkaLe che, derAnI sAme ja vetAMbaro taraphathI purANuM rakSag ekI che, jemAM tAMbare taraphathI ja nepAlI cekIdAre rahe che, teo hA pagAre tIrthanI sevA khUba namakahalAlIthI bajAve che , pahADa upara kula 31 madira che, jemAM vIza tIrtha karanI vIza derIo, Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] sametazikharajI. zAzvatajinanI 4 derIo; gautamAdi gaNudharenI 1 derI, zubha gaNadharanI 1 kerI, ane eka jalamaMdira che. jalamaMdiranI pAse ja zvetAMbara dharmazAlA, tAMbara kAThInA nAkara, pUjArIo Adine rahevAnI eka bIjI svataMtra ghamazALA che. ane pAse ja eka mIThA pANIne suMdara jhare che. AkhA pahADamAM uparanA bhAgamAM ahIM ja bAre mAsa pANI rahe che. . jena yAtrikane pUjA arthamAM nahAvA vagerenI sagavaDa ahIM suMdara rIte maLe che. dharmazALAmAM besI bALake vagere jalapAna, nAte vagere kare che. * upara badhe pradakSiNA karanArA zrI gautamasvAmInI derIthI ja tenI zarUAta kare che. anukrame zrI kuMthunAthajI, zrI rAma prabhujI, zrI caMdrAnana prabhujI, zrI neminAtha prabhujI, zrI aranAtha prabhujI, zrI mahilanAtha prabhujI, zrI zreyAMsanAtha prabhujI, zrI suvidhinAtha prabhujI, zrIpadma prabhujI, zrI munisuvratasvAmi, zrI caMdra prabhujI (badhAyathI ghara ane kaThiNa mAga A derIe javAne che ), zrI RSabhadevajI, zrI anaMtanAtha prabhujI, zrI zItalanAtha prabhujI, zrI saMbhavanAtha prabhujI, zrI vAsupUjya prabhujI, zrI abhinaMdana svAmi ane tyAMthI vAsupUjya prabhujInI derI pAse thaI jalamaMdira javuM. jalamaMdira AkhA pahADa upara ahIMnA maMdiramAM ja matio che. mULanAyaka zrI pArzvanAtha prabhunI camatkArika mUrti che. maMdira bahu ja suMdara ane raLIyAmaNuM che. hamaNAM sudara raMgothI vividha prakAranuM citralekhana jharIyAnA dhamaniSTha zeTha kAlIdAsa jazarAja taraphathI karAvavAmAM Avela che. bIjI mUrtio paNa suMdara ane prabhAvazALI che. maMdirane pharate kilo che, jethI vyavasthA sArI rahe che. A sthAna di. jhaghaDAthI mukta che. ahIM ekalA vetAMbara jene ja darzane Ave che. jalamaMdiranI sAme ja zrI zubha gaNugharanI derI che. madira nI sAmethI ja rarate nIkaLe che. rAte vikaTa che ane derI khaMDita thayelI hovAthI tyAMthI pAdukAo laIne jalamaMdiramAM birAjamAna karavAmAM Avela che. derInA hAranI jarUra che. pahelAM pahADa upara AvavAne sarala mAga ahIMthI haze. zubha gaNadharanI rarIthI punaH jalamaMdira AvI tyAMthI anukrame, zrI dharmanAtha prabhu, thI sumatinAtha prabhu, zrI zAMtinAtha prabhu, zrI mahAvIra svAmI, zrI supArzvanAthajI, zrI vimalanAtha prabhujI ane zrI nemanAtha prabhujI, sauthI chele zrI pArzvanAtha prabhujInI derIe javuM. jalamaMdirathI 1 mAIla dUra meghADaMbara ka upara zrI pArzvanAtha prabhujInI suMdara derI che. Ane zrI pArzvanAtha prabhujInI TuMka paNa kahe che. zrI pArzvanAtha prabhunuM madira AkhA pahADamAM UMcI TekarI upara Avela che. upara maMdirajIma javA mATe 80 pagathiyAM caDavAM paDe che. eka to zikharajIne Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikharajI [ jaina tIrthone pahADa ja UMce che, temAM vaLI A UMcAmAM UMcuM zikhara che. tenI upara dUrathI dekhAtuM ane jANe AkAzanI sAthe vAta karatuM hoya tevuM madiranuM sapheda-ula zikhara kharekhara bahu ja hRdayAkarSaka lAge che. jene jura dazA prApta karavI che te ahIMthI jaI zake che ema kahetuM hoya tema e sthAna bahu ja bhagya ane pavitra che. ahIMthI AkhA pahADane dekhAva bahu ja raLIyAmaNuM lAge che. AkhA pahADanI lagabhaga ghIkhI derIonAM ahIMthI darzana thAya che. nIce tarapha vIlIchama harIyALI bhUmi bajare paDe che. dUra dUra cAnA bagIcA dekhAya che. dakSiNamAM dUra sudUra dAmadara nadI dekhAya che. uttare bAjuvAlukA dekhAya che. pUrvamAM sAme ja zrI caMdraprabhunI devI dekhAya che. AkhA pahADa upara pharatAM kula cha mAIla thAya che. A maMdiraane jIdvAra kalakattAnA prasiddha dAnavIra rAya badadAsa mudama jhaverIe karAvela che. maMdiranI bAjumAM nIce eka oraDImAM che. peDhIne pUrI tathA sipAI rahe che A pradezamAM zrI pArzvanAtha prabhujInI mAnatA bahu jabarI che. ahIMnI prajA zrI pArzvanAthajIne vividha nAme pUje che ane zraddhAthI name che. "pArasanAthamagi mahAdeva, pArasamaNi mahAdeva, pArazanAtha mahAdeva, pArasanAtha bAbA, bhayaharapAnAtha, kALIyAbAbA Adi aneka upanAmothI ahIMnI ajina janatA prabhujIne ja saMbhAre che, bhakitathI nabhe che ane caraNa bheTe che. A tIrtha mATe tyAM sudhI sAMbhaLyuM che ke "je pArasanAtha nathI. te mAtAnA peTe janmyA ja nathI " arthAta teno janma vyartha gayA che zikharajI girirAja upara zrI AdinAtha prabhu, zrI vAsupUjya svAmI, zrI nemanAtha prabhu ane paramAtmA zrI mahAvIradeva sivAyanA vIza tIrthaMkara ahIM ja AkharI alusaNa karI smRti pAmyA che. A sivAya aneka gadha, surapaMga ane ravira mahAtmAo asaNa karI ahI nirvANuM pAmyA che. chela keTale zrI pArzvanAtha prabhujI ane temane ziSyasamUha ahIM nivANa pAmyA hovAthI pahADanuM nAma pArasanAtha pahADa kahevAya che. zikharajIne zrI zatruMjayasiddhAcalanI samAna gaye che. * A vastu nIcenI rasutimAthI saralatAthI samajAze "aSTApa zrI Adi jinara, vara pAva purI varU vAsupUjya capAyara miThA, ma ravA girivara sametazikhare viza jinavara mukti pahaMgyA muniva cenIza jinane ni ya vaMdu sayala saMva yu " Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - ItihAsa ] : 471 : sametazikharajI. sametAcala zakuMjaI tele; sImaMdhara jiNavara Ima belaI, eha vayaNuM navi Dela che 49 sIdhA sAdhu anaMtA keDI aSTakarma ghana saMkala goDI vaMduM be kara joDI ! siddhakSetrajiNavara e kahaI pUjI praNamI vAsaI rahI mugatitaNA sukha lahIyaIpa (zrI vijayaviracita sametazikharatIrthamALA prA. tI. pR. 28) A Akhe zikharajI pahADa megala samrATa akabare karamukta karyo hato ane jagaddaguru zrI hIravijayasUrIzvarajIne arpaNa karyo hato. bAdazAha akabaranA pharamAnamAM lakhyuM che ke "siddhAcala, giranAra, nAraMgA, kezarIyA aura AyU ke pahADa jo gujarAta meM hai, tathA rAjagRhI ke pAMca pahADa aura sammetazikhara urpha pArzvanAtha pahADa, jo baMgAla meM hai tathA aura bhI zvetAMbara saMpradAya ke dharmasthAna jo hamAre tAve ke mulkoM meM haiM ve sabhI jaina zvetAMvara saMpradAya ke AcArya hIravijayasari ke svAdhIna kiye jAte haiM / jisase zAntipUrvaka ye ina pavitra sthAnoM meM apanI, Izvara. bhakti kiyA kre|" (upArasa keba pRSTha 40) A pachI bAdazAha ahamadazAhe I. sa. 175ramAM madhuvanakeDI, jayapAra yA nAlu, prAcIna nAla, jalaharI phaMDa, pArasanAtha-talATI vacceno 301 vAghA pArasanAtha pahADa, jagata zeTha mahetAbarAyane bheTa Ape che. ahIM jagatazeThe maMdira paNa baMdhAvyuM hatuM (AmAM vacamAM zItA nAlAnuM nAma zItanAluM lakhyuM che. tA. 19-3-1938mAM zAmAcaraNa sarakAre karela pazayana bhASAMtarane, sAra che) tathA pAdazAha abu alikhAna bahAdure 17 2pamA pAlagaja-pArasanAtha pahADa karamukata karyo hate. pahADa upara javAnA rastA paNa aneka che. TepacAcIthI te pagadaDIne rAte mAtra cAra ja gAu thAya che. caMdraprabhunI dukathI paNa caDAya che ane zubha gaNadharanI derIthI paNa rastA nIkaLe che. paNa atyAre te mAtra be rAtA prasiddha che. isarI ane madhuvanathI badhAya yAtrIo caDhe che pahADamAM aneka guphAo che. temAM zrI caMdraprabhunI guphA sauthI bheTI che. AvA pavitra sthAnamAM ja tyAgamUrti muni-mahAtmAoe zukaladhyAna dhI kevalajJAna thAvat ma prApta karyuM che. Aje paNa A sthAna pUnita vAtAvaraNathI otapreta che. mumukSu chAne A vAtAvaraNanI ghI ja asara thAya che. - bhara te saMsAranI upAdhI ane azAti bhUlAvI AmAnI ravadazAnuM bhAna karAve chetIrthanI yAtrA kA. zu. 15thI laIne phizuM. 15 sudhI sukharUpa thAya che. Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikharajI = 472 * [jena tIrthone bAda yAtrA karavAmAM te vadhe nathI paraMtu garamInI RtumAM pANu bagaDI jAya che ane melerIyAnI asara kare che, madhuvanathI pahADamAM thaI pagadaMDa raste IsarI (pArzvanAtha) mAtra daza mAIla ja thAya che, je E. I, R mena lAInanuM sTezana che. madhuvanathI moTara rIte pharIne paNa IsarI javAya che. pahADa uparathI nIce utaratAM gaMdharvanAlA talATImAMthI bhAtu laI jamIne nIce madhuvana utaravuM. A tIrtha girirAja zikharajI pahADa mUlathI ja zrI bhavetAMbara saMghanI mAlIkIne ja hatA. chellAM dehasethI base varSamAM pAlagaMjanA rAjAnI dakhalA zarU thaI hatI. teNe agrejone havA khAvAnA baMgalA baMdhAvavA paravAne Age hato, A samaye bhAratavarSanA vetAMbara jaina saMgha sa, che TesTa uThAve. A vakhate kalakattAnA suprasiddha jhaverI rAya bakIdAsajI mukAme asAdhAraNa prayatna uThAvyuM hatuM ane amadAvAdanA suprasiddha dhamavIra A. ke nI peDhInA pramukha zeTha lAlabhAI dalapatabhAIe Akho pahADa vecAte laI zvetAMbara samAjanI sukhya tIrthakSaka ANaMdajI kalyANuchanI peDhIne arpaNa karyo hate. Aje AkhA pahADa upara A. ka, peDhInI sArvabhauma sattA che arthAt nIcethI laIna Deka upara sudhI A pahADa A. ke. peDhIne che, je vyavasthA sArI rahe ane pramANika menejara heya te Avaka paNa sArI thAya tevuM che. zikharajI mATenuM suMdara etihAsika varNana ghaNuM maLe che paraMtu labAjunA bhayathI e badhuM na ApatAM TUMkamAM ja jarUrI utArA ApuM chuM. chaThThA padma prabhu jinadeva traNa sai aDhatavaMsI sivuM hava, sugati varyA jhava; zrI supAsa sametAla zaMga para kayAmuni siumuni cagaI mugati gayA raMgAI 4pA che sahasa yunivara sAthaI sidhavimalajIne sara zivapada lIdha, sayala karama khaya zISa sAta sahasa munisyuM parivariyA anaMtanAtha zivaramaNa varIyA, bhavasAyara utarIyAda asayAM sunava myuM juttA dharmanAtha jina sugati pahatA, tinvesarajayavaMtA; zAMtinAtha navasAya sau jANa paca sayAjuM mahilavaSANa, sametazikhara niravANa 47 tetrIsa yunivaracyuM jina pAsa mugati patA lIlavilAsa, purai bhaviyaNa asa; ajitAdi jivara sulakAra sasa sahasa munivara parivAra, pAmyA bhavane pAra 48 evuiM giri vIsa tIrthakara sIdhA vIsa TakA jaga haA prasidhA, pUcha bahu phala lIdhA, sametAla zatruMjaya tevaIsImaMdhara jivara Ima belaI, e vayaNunavi Dela 49 sIdhA sAdhu anaMtA keThI aSTa kamI ghana sakala DI, vaMduM be kara joDI; siddhakSetra jiNavara e kahII pUcha praNamI vAsaI rahII sugatitaNA sukha lahaI. trisuvanacAhe tIratha rAjai devaduduhI dIna prati vAjaI, mahimA mahiala gAjai; kijaI valI tIratha upavAsanavi avatarI grabhAgala)vAsa, kamiliyA jina pAse, Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ empty zrI sametazikharajI paDA uparanuM mukhya jinAya * 111210 zrI meniokharajI tarInu re niya Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' jana ' paka ta - zrI sametazikharajI pahADanuM eka viraga dazya ' . * - * - je 4' * * .. . ra -- - - , * - * - == , - 4 '* * * = * :: k* * . * 6 , ka *kanA ke * * iko ? ? - A ? zrI sametazikharajI jaLama diranuM dazya Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ItihAsa ]. : 473 sametazikharajI kijaI pUjA dI jaI dAna sametazikharanuM kI jaI dhyAna, lahaI kevalagyAna, eha giri dIThaI mani ullAsa ehagiri pharasaI karma viNAsa, havaI mugatinivAsa. (varatu) * sametagirivara sametagirivara karUM vakhANa, rasapaMrirasapikA vividhalI uSadhI sohaI achAMha krama dIpate vajakhANI tribhuvana mehaI, yela tIthamAMhi rAjIu e siddhakSetra sukhadhAma, mahimA pAra na pAmayaI vali vali karUM praNAma,_ ( zrI jayavijayaviracita sametazikharatIthamAlA.) kavi haMsasamajI pitAnI tIrthamAMlAmAM zikharajInI yAtrAnuM je vivecana Ape che te paNa dhyAnamAM levA jevuM che. "vIsa zUbha prateka vaMdu pAparAsihu saMya nika, chedu mehanuM mAna tu jaya jaya che. je 35 tIhAM kI jaI tIratha upavAsa rahII rAti guphAmAMha vAsa, Ama phalI savi caMga tu jaya jaya Ae prAha uThI yAMja utarII talahadi jaI pAraNu karII; ANI jaI mani raMga tu jaya jaya A che 36 - zrI saubhAgyavijayajI paNa zikharanuM mAhAo A pramANe lakhe che. vIsa tIrthaMkara INe giri siddha huA sAdhutaNe nahi pAra, saM. vali sidhdha thAye iNa giri pharasatAM pAmI zrI jinadharma sAra che avAta ghaNA e giritaNuM kahetAM nAve re pAra. zikharajI upara Aje jema eka jalamaMdiramAM ja matio che tema pahelAM nahi heya. girirAja zikharajI upara ghaNuM jinamaMdire ane ghaNI mUtio haze ema nIcenAM pramANathI jaNAya che. sopyuce yatra saMprAptA, viMzatistIrthanAyakAH / - nirvA tera zattoDaNI, saMtAna 2 (pR. 18) |22 || tatazca sammukhAyAtadevArcakanarAnugaH / ArohatsaparIvArastaM zailaM nRpatirmudA jinAyatanamAlokya nRtyati sma dadhattanau / asamAntamivAnandaM romAzcagAjato bahiH !! 24 ! Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - 474 :. sametazikharajI [ jaina tIrthone caityAntavidhivadgatvA kRlaatistrprdkssinnaaH| . snapayitvA jinAnucarcayAmAsa bhAdaraH // 25 // datyA mahAyajAdIMzca kRtvA cASTAhnikotsatram / . . tAzAtanAmIttanA narra. * (zeTha devacaMdalAlabhaI pustakeddhAra phaDa taraphathI : prakAzita vRnDArUtti pR. 78 7, katAM zrI devendrasUri) zrInAgendragaNAdhIzaH zrImadevendranimiH, pratiSThito maMtrazaktisaMpannasakale hitaH / / haideva samititIrthanA, . Aninyire maMtrazaktyA trayaH kAntipurIsthitAH // (paM zrI dama gavijyajI mahArAja taraphathI prakAzita zrI caM caratranI mo. da. dezAI likhita pratAvanAmAMthI) e sivAya kulArIyAjI tIrthamAM 4 minAthajInA maMdirajImAM devakulikAo che temAM eka devakulikAnA daravAjA upara lekha che. lekha bahu mATe hAthI ahIM nathI ApI, paraMtu temAM lakhyuM che ke-zaraNudeva putra vIracaMdra * jAtA putra pautra parivAra sAthe 1345 mAM zrI paramANu dasUrijInA upadezathI sametazikhara tIrtha upara mukhya pratiSThA karI hatI. ( hiMdI AtmAnaMdaprakAza 1933 nA me mahinAnA arthamAM 5, zrI karaturavijayajIne kuMbhArIyAjInI yAtrAmAM A A zilAlekha pragaTa thAya che. ) - A badhA pramANe ema sUcave che ke zvetAMbara AcAryoe tyAM vipula pramANamAM pratiSThA karAvI hatI, tyA moTA maMdiro ane aneka jinamUtio hatI ane te badhI tAMbarI ja. eka sAthe visa pratimAo ahIMthI gujarAtamAM . na madira mATe spe. AcArya laI jAya che tyAre ahIM keTalI badhI pratimAjIe haze? ene vicAra sujJa vAcake svayaM karI che. A badhA pramANe sametazikhara pavADa ane maMdire . nAnAM ja che tenAM jIvatAjAgatA purAvArUpa che temaja Aja paNa rirAja zikhara upara jeTalI derIo che ke jemAM caraNapAdukAo che tenA uparanA lekhe paNa zvetAMbara AcAryonA ja che. A badhA lekhe eka sacitra pustaka nathamalajI caMDAlIyAe bahu ja mahenatapUrvaka prakAzita karyuM che je khAsaM vAMcavA jevuM cagya che. di. bhAIe A badhA pramANe taTasthabhAve vAMcI-vicArI jUThA kese karavAnuM mAMDI vALI, zAntithI AtmakathAnA paLamamA pravarte eja zubherachA. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] .: 75 H . sametazikharajI sametazikharajInA varNana sabaMdhamAM "pArasanAtha pahADa' nAmanuM zAMtivijayakRta pustaka vAMcavAthI jijJAsuone vizeSa jANavAnuM maLaze. zrI zikharajI girirAja upara konI derIomAM rahelI pAdukAonA lekhanI noMdha, zrI AdinAtha TAgavAna 1948mAM rAya dhanapatasiDa bahAdure pratiSThA karAvI, pratiSThA paka zrI vijyarAjasUrijI tapAgacchIya ajitanAtha vi. saM 1825 mAM zeTha khuzAlaca-de karAvI, tapAgacchI. , 1931 jIrNodhdhAra thaye pratiSThApaka mAladhAra pUrNimA zrI vijayagacchanA AcAryabhaTTAraka zrIjina zAntisAgarasUri. saMbhavanAtha vi. saM. 18rapa mAM zeTha khuzAlaca karAvI, tapAgacchIya. che che , vi. saM. 1970 mAM vijayagIya zrI jinazAnita mAgara AdhAra samayanA pratiSThAyaka che. abhinaMdana 1933 zrI saMghe jaNadhAra karAve. pratiSThAyaka vijayagachIya - zrI jinazAtisAgarasUri che. sumatinAtha vi. saM 1825 zeTha khuzAlacaMda pAdukA karAvI. pratiSThApaka che. sarvasaribhiH tayAga che. vi. saM. 1971mAM gujarAtI saMghe jIrNoddhAra karAvyuM che te samayane pratiSThApaka che vijayagAchIya zrI jinazAnisAgarasUrijI zrIpadmaprabhu 194bhAM tapAgacchIya bI vijayarAjasUrijI pratiSThApaka che. thI supArzvanAtha 18pamAM zeTha khuzAlaca de pratiSThA karAvI. vi. sa. 1931mAM zeTha umAbhAI haDIsI dvArA karAve, pratiSTApaka vijayagAtha zrI jinazAtisAgarasUrijI zrIcandraprabhu 1894mAM pratiSThApaka che kharataragacchIya vATTAraka bIjinacaMdrasUrijI suvidhinAtha vi. saM. 1931 zeTha umAbhAI haThIsiMka, pratiSThApaka viya gavachIya vATTAka zI jinazAntisa garasUrijI. badhuM upara pramANe che. jIdhAra thayo che. zItalanAtha 1825mAM zeTha khuzAlade pratiSThA karAze, tapAgacchI 1931mAM gujarAtI sAthe dhAra karAvyo. patipaka vijayagIya thI jinazAntisAgarasUrijI. beyAMsanAtha vi. saM. 1825 zeTha khuzAlacaMde pAdukA karavI, tapAga che. 1931mAM gujarAtI zrIma 9 dhAra karAvyA pratika vijayagIya zI jinazAntisAgarasUrijI, vAsupUjya li. sa. 19 5mAM rAya dhanapatasiMha gopina praviNa para ' kharatagacchIya bI nirvarijI. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikharajI. [ rana tIrthone bAvimalanAtha vi. saM. 1825 zAha khuzAlacade pratiSThA karAvI tapAgacche. vi. saM. 1931mAM gujarAtI zrIsaMghe jaNadhAra karAvye, prati chApaka vijaya chIya zrI jinazAntisAgarasUrijI. , anaMtanAtha 18rapamAM zAha khuzAlacanTe pratiSThA karAvI, tapAgacche 1931mAM zAzvAra thaye. pratikApaka vijayagachIya bhaTTAraka zrI jinazAntisAgarasUrijI. dhamanAtha vi. saM. 192mAM zeTha narazI kezavajI rathApita pratikAkAraka vijayagamaya bhaTTAraka zrI jinazAjitasAgarasUrijI. zAtinAtha vi. sa. 182pamAM zAha khuzAlacaMda sthApita pratiSThita sarva riliTa tapAgacache. vi. saM. 1931 jIrNoddhAra zeTha bhagubhAI premacaMda amadAvAdavAsI sthApita vijayagIya bhaTTAraka zrI jinazAntisAgara sUrijI pratikApaka. kazunAthajI vi. saM. 125 (1825 joIe. zAha khuzAlacaMda sthApita pratiSThita tapAgara che. vi. saM. 141 (183 chapAye che paNa azuddha che) chaddhAra karAvanAra zeTha kezavajI nAyaka pratiSThAyaka zrI jivaMzAntisAgarasUri. aranAthajI vi. saM. 1825 zAha khuzAlacaMdajI sthApana pra. tapAgaccha. vi. saM. 1931 gujarAta saMghe jIrNoddhAra karAvyuM. pratiSThApaka zrI jinazAntisAgarasUrijI. mahinAtha vi. saM. 1825 zAha khuzAlacaMda sthApita karu tapAgara che. vi. saM. 1931mAM zeTha bhagubhAI premacaMde jIrNoddhAra karAvyA. pratiSThAyaka vijayaachI zrI jinazAntasAgarasUrijI. munisuvatavAmi vi. saM. 1825 zAha khuzAlacaMda sthApita pra tapAga che, vi. saM. 1991 gujarAta sa jIrNoddhAra karAvyA. pratiSThApaka zrI vijayagIya jinazAntisAgarasUrijI naminAtha vi. saM. 1815 zAha khuzAlacaMda sthApita, tapAga che. vi. saM. 1941 zeTha umAbhAI haDIsI ddhAra karAvyuM. pratikApaka zrI vijaya chIya zrI jinazAntisAgarasUrijI. neminAtha vi. saM. 1934 rAya dhanapatasiMhajI kArita pratikApaka kharatara gajhIya zrI jinakuMcasUrijI. pArzvanAtha vi. saM. 1869mAM pratiSThAyaka kharataragacchIya bhaTTAraka zrI jinacaMdrasUrijI. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ItihAsa ] : 477 : ' marAna mahAvIra svAmI vi. saM. 1945mAM rAya dhanapatasiMhajI sthApita. vi. saM. 1965mAM kaccha-mAMDavIvAsI jagajIvana vAlajIe jIdhAra karAkhyA. zrI kaSabhAnana jinacaraNa pratiSThita zrI jene zvetAMbarasaMghana zrI caMdrAnana che * zrI vAriNa vaddhamAna cAvIzaji sAdhu pAdukA vi. saM. 1942 pratiSThApaka kharataraga che zrI hitavallabhamunijI. AvI rIte zikharajI paTTa upara badhI derIo ane caraNapAdukAo zrI vetAMbara jaina sa the sthApita che ane jalamaMdiramAM paNa badhI vetAMbara mUtio ja che tenA zilAlekha paNa che. laMbANanA vAyathI te nathI ApyA. madhuvanamAM 13 zvetAMbara jaina maMdira che baradvAna-vadhamAnanagarIka zikharajIthI kalakattA jatAM A nagara vacamAM ja Ave che. bhagavAna zrI mahAvIradevane zUlapANi yakSe A sthAne upasarga karyo hato. atyAranA baradAna zaherathI traNeka mAIla dUra va4mALanagaranAM khaMDiyera paDyAM che tyAM nadIkAMThe kaIka devanI DerI paNa hatI paraMtu karAla kAlanA moDhAmAM badhuM hemAI gayuM che. jUnI nagarInAM khaDiyere pAse nadIkAMThe eka khaMDita devInI derI vidyamAna che. tyAM dara varSe meLo bharAya che. leke aneka prakAranI mAnatAo paNa kare che. eTale bhagavAn zrI mahAvIradevane thayele zUlapANI yakSanA upasarganuM rathAna A lAge che. A sivAya paM. saubhAgyavijayajI pitAnI tIrthamAlAmAM lakhe che ke "tihAM jINahara eka vizAla vallA prabhucaraNa rasAla hai muM, tithI mAraga deya thAI eka vardhamAna thaI jAI che . 5 zUlapa Na jakSa ThAMma jasa kahetA asthigrAma che saM. aba vardhamAna vikhyAtAM jANe e kevalI vAto che. zuM 6 kAThiyAvADamAM Avela viddhamAnapura(vaDhavANa zahera) ne nadIkAMThe prabhu zrI mahAvIradevane zUlapANIze karela upasarganA radhAnanimitte, eka rerA che. paraMtu A te raghApanAtIrtha che. ahI gha4 Asanasela thaI kalakattA javAya che. * zikharachathI pagaraste ja mAdhu mahAtmAe karIyA thaIne jAya che. jharIvAmAM zrAvakonAM ghara che, suda, jinamadira che. eka dharmazAnA-upAya che. ahIMnI vasAnI khA prasa che. kacha ane kAThiyAvADanA jeno AvIne vaselA che khasa gei kAlIdAna jasarAja prasiddha che. * barahAnamAM be ghara jenonA che. + AsanaselamAM eka be ghara jenonAM che. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakattA jaina tI , kalakattA pUrva dezanI kalyANaka bhUmionI yAtrAe AvanAra AgaMtuka kalakattA avazya Ave che e daSTie tIrthasthAna na hovA chatAM kalakattAne saMkSepamAM paricaya Ape che. kalakattA bhAratanA aMgrejI rAjyanuM bhUtapUrva pATanagara ane AkhA hiratAnamAM prathama naMbaranuM zahera gAya che, ahIM AvanAra che jena yAtrIo mATe nIcenAM sthAne utaravA mATe bahu ja anukla che 1 bAbu pulacaMda mukIma dharmazAlA 2 tapAgaccha nA upAdhya kenIMga sTrITa 96 A bane rasthAne pUratI sagavaDa che. , 13 zeTha dhanasukhadAsa jeThamala jaina dharmazALA. . apara sarakayulara reDa, badridAsa Tempala TrITa 4 rAya badadAsa bAbunA kAcanA madiranI sAme, ahIM jinamaMdira nIce pramANe che. 1. tulA paTTImAM eka moTuM bhavya paMcAyatI jinAlaya che. tenA TrasTIo tarIke jhaverI sAdha, zrImAla sAtha, osavAnI mAravADI sAtha, gujarAtI satha, ane achamagaMja sAghanA bhAIo che. dareka gaccharALa nuM A maMdira che, temAM badhA premathI kAma kare che ane lAbha the che A maMdiramAM upara zrI AdinAtha prabhujI mUlanAyaka che; nIce trA zAtiprabhu mUlanAyaka che, comukhajImAM zrI vIrabhu Adi che tathA eka DhImAM zrI zAmaLIyA pArzvanAthajI e mane Thara pratimA che 2 IDIyana marara TUTa dhamAla na ha6 kumArasiMha hAlamAM upara madira che. mULanAyaka zrI AdinAtha prabhujI che. temaja sphaTikanI pratimAo bahu ja sudara ane darzanIya che. 3. kenIga rITa naM 96 tapAgaccha upAzrayanA uparanA mALe thoDA samaya pahelAM ja navuM nAnuM ane ramaNIya maMdira banyuM che temAM zrI vIraprabhu, zrI AdinAtha prabhu ane zrI zAMtinAtha prabhunI madhura prAcIna pratimAo che. * kalAkanAma mAre be aturmAsa karavA paDayAM hatAM. bIjA cAturmAsa pahelAM ja gujarAtI tapama zo sAthe uddhapUrvaka navIna bhavya upAzrama ane madira nA vuiM hatuM, pU. muni mahArAja zrI navijayajI dAsaja tripuTI)ne upadeza A zubha kAryo thayAM hatAM. A kathAnA nityavinayamaMdira ( maNIvijaya gaNInA saMgraha ) jhAnamAkara gha ja sAre che. pustakane saMgraha sAre che, vyavasthA mujatI tamaccha jana saMdhanA hAthamAM che, Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 7 ; kilakattA 4. apara sarakayulara roDa upara (zyAma bajAra ) mukama jena Tempala gArDanamAM pArzvanAtha bhagAnamAM vizAla suMdara traNa jinAlaye che. zrI mahAvIrasvAmInuM paMcAyatI madira che. pAse ja dAdAvADI che. dAdAsAhebanA maMdiramAM amaranAmA zarTAlasuta zrI rathalabhadrajI mahArAja tathA dAdAjI kharataragacchAdhIza ja. yu. pradhAna zrI jinadattasUrijI mahArAjanI pAdukAo che. zrI mahAvIra bhagavAnanA maMdiranI pAse ja suMdara vizAla dharmazAlA che. kArtikI pUmine bhavya, manahara ane ajoDa vaDe ahIM ja utare che ane be divasa rahe che. A varaghoDo e sudara ane bhapakArbadha nIkaLe che ke mAtra kalakattAnA ja nahiM kintu samasta . bhAratavarSanA janasaMghanA gauravarUpa che A bhavya varaghoDe kalakattA sivAya koI paNa sthAne na ke jenetara samAjane nathI nIkaLatA. varaghaDAnI vyavasthA kalakattA ane achamagajane sagha kare che jemAM badhA samilita che. dareka jene A varagheDe avazyameva jovA jevo che. jarUra jevo joIe. AkhA hidabharamAM A varagheDe apUrva che, tenuM nAma varNana pAchaLa ApyuM che. 5. zrI mahAvIra svAmInA maMdiranI bahAranI dharmazALA vaTAvIne jatAM sAme ja rAyabadrIdAsajI mukIjInuM badhAvela zrI zItalanAthaprabhujInu "dira Ave che. Ane kAcanu madira kahe che, kalakattAmAM AvanAra dareka pachI bhale te bhAratIya hoya ke abhAratIya ( pAzcAtyadezanavAsI ) DAya-A maMdiranI mulAkAta jarUra le che. rAya badIdAsajIe tana, mana ane aDhaLaka dhana kharca Avu bhavya jinamaMdira banAvI apUrva puNaya upArjana karyuM che emAM te lagAre sadeha nathI, aMdara su dara bhAvanAvAhI kalApUrchA vividha ci, mInAkArI kAma, tetranuM Alekhana ane racanA khAsa darzanIya che. A maMdirane " Beauty of Bengal" kahe che e taddana sAcu che, lerDa karjhane paNa A madira joI jene saMghanI ghaNI ja praza nA karI hatI A maMdiramAM mUlanAyakajI trIzItalanAthajI che je AgrAnA zrI citAmaNI pAnAthajInA bherAmAMthI lAvana saM. 1lpakamAM ahIM sthApita karyA che. pratimAjI su dara rAphida ane darzanIya che. eka khavAmAM eka pannAnI suMdara lIlI mRti che, tenI be bAju sphaTikananI saphada be pratimA che. nIce eka sthAna suMdara sAcA motInI mUti che ane eka mANekanI lAla mUrti che. A pAMca prati mAo nAno nAnA che paDyuM bahu ja. cittAkarSe che. eka gekhalAmAM ghIne akha. dIpaka baLe che paraMtu A dIvAnA meza kALI nahiM ki tu pILI de che ane reja seMkaDo ajaina bagAlI bAbuo dAna Ave che. madaranA rAme ja e- vizAla pAka ArasI che, vacamAM ja che. cAdanI gatamAM jyAre madirane paDakAra A hAjamAM nAnuM bAMdheluM naLA1) paDe che Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattA 4 480 : [ jaina tIrthIne tyAre te adabhUta dazya dekhAya che. temaja rAtrinA maMdiranA zikhara upara nAnA nAnA vIjaLI dIvA mUke che ane tenuM pratibiMba taLAvamAM paDe che tyAre prikSakenA dilamAM bahu ja kutuhala ane AnaMda thAya che. sAme ja madira baMdhAvanAra dAnavIra zeTha rAyagIdAsajInuM hAtha joDIne beTheluM bAvaluM che. kahevAya che ke-zeThaLa AvyA tyAM sudhI ja niyamita madivachamAM kaMIka kAma cAlatuM ja rahetuM hatu. maMdiranI sAmenA dAdAjInA bagIcAmAM zrI mahAvIra prabhunuM suMdara maMdira che. temaja dAdAvADImAM-derImAM mahAtmA thI myulabhaijI vagerenI temaja dAdA sAhebanI paNa pAdukAo che. A dAdAvADImAM kalakattAne varagheDe utare chesvAmIvAtsathanuM jamaNa thAya che. kalakattAnA jana paNa avAranavAra ahIM jamaNa-svAmivAtsalpAdi mATe Ave che, 6. A maMdiranI bAjumAM ja kapUracaMdrajI bheLA bAbunuM zrI caMdraprabhunuM madira che, je jala ane suMdara che. 7. bAsudAsa pratApacaMdanuM ghara derAsaracha herIsana roDanA meDA upara che. A gharaderAsaramAM zrI zAMtinAthanI pratimA che. 8, bAMsalA sTrITamAM hIrAlAla munnAlAlanA makAnamAM kesarIyAnAthajInuM gharamaMdira che. 9. mAdhavalAla bAbunuM zrI saMbhavanAthanuM ghara-derAsara : 10. zikhara pADAmAM hIrAlAla muskImanA makAnamAM zrI pArzvanAthanuM derAsara 11. mugaTAmAM TAvara sAme. mAdhavalAla bAbunuM saMbhavanAthanuM ghara-derAsara 12 dharamatalA sTeTamAM Avela IDIyana mIrara mAM kumArasiMha hAlamAM khAbu puranacaMdrajI nahAranuM gharamaMdira che, jemAM mULanAyaka zrI AdinAthanI suMdara pratimA che. pAsenI bIjI derImAM zrI zAMtinAthajI bhagavAnanI sphaTikanI pratimA che, jemaNe bAju zrI AdinAthajInI sphaTikanI pratimA che ane DAbI bAju be mahAvIra prabhunI sphaTikanI mUrti cheA pratimAo suMdara, bhavya, vizAla ane darzanIya che. dhAtumUtio paNa sArI ane prAcIna che. - A sivAya tyAM rahela gulAbakumArI lAyabrerImAM prAcIna hastalikhita suMdara sacitra pratA, citrahina sAdI prate, sUvaNAkSarI prata, tathA avocIna purataka suMdara saMgraha che. purAtatva vibhAgamAM aneka zilAlekhAnI kepIe, sikkAo, mathurAnAM citranI pratikRti, keTalAMka bAvalAM-sUtione suMdara saMgraha che. eka jainagraharane tyA ane suMdara sa ya khare ja Azcaryajanaka che. kalakattA Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana badhA jagavikhyAna zrI mInaLanAthajInuM maMdira-kalakattA na ". 2 - - - I ! nA *** * -- *, - t { - - - - 1 : -- ka : l -- : A ,15 1 - * ka ' * - - : - - - To - ER : I & T I'S 8 - - 1 -, , -- :. " 1 - A - rU. , - - da '. :IR jo ka * : :- C 1 f + , Retakanat-2 kha ' Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S ke nA = == = iAra ka kuMDalapura (nAlaMdA) jinAlayanuM bhavya zikhara. Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] - [; 481 : lakattA AvanAra dareka ne A sarasavatI maMdiranI jarUra darzana karavAM ja joIe. temaja suprasiddha dAnavIra udyogapati zrIyuta bahAdurasiMhajI sidhIne saMgraha ke jemAM prAcIna sikkAo-citra-suvarNacitra, hastalikhita pratesacitra prata vagere jevA lAyaka che - A sivAya suprasiddha vaijJAnika bhAratIya suputra zrIyuta jagadIzacaMdra bojhanI leboreTarI, kalakattAnuM myujhIyama, ajAyabaghara, ciDIyAkhAnuM, kalakattA yunivarsITImahela, bIjA sarakArI makAne, malIkabIlIga, vikaTerIyA memorIyala, AkaTaranImAnya menTa kiTale, InDIyana gArDana, ImpIrIyala lAyabrerI jemAM hastalikhita ghaNAM pustake che, jenasAhitya paNa temAM ghaNuM che, dharmarAjakiya (bauddhavihAra, baMdhanIyasAhitya pariSada, boTanikala gArDana, vivekAnaMda maTha, bleka hola, (jo ke te kapita kahevAya che) kAlImaMdira vagere vagere sthAne jemane zekha ane samaya hoya temane jevA jevAM che. kalakattAnA jene mATe gauravabharyo prasaMga kArtikI punamane (pUrNimA) che. A prasaMgane lAbha ane maLe. A mahotsava eTale jaina samAjanI zraddhAne jAtipuMja, baMgALanuM pUrNa jainatva A mahotsava samaye apUrNa rIte prakAze che, aDhAre AlamanA leke A mahotsava jevA mATe ahIMyA bhegA thAya che ane varaghoDAnI tayArIo ATha divasa agAuthI karavAmAM Ave che. zaheranA telApaTIkaTa sTrITanA zrI zAMtinAtha bhagavAnanA derAsarathI A varaghoDe nIkaLe che. AgaLa jatAM digabarano varaghoDo bhege thAya che. mahA AgaLa vetAMbarane ane tenI pAchaLa digabarIne ema cAle che. tene vistAra eka mAIla karatAM vadhAre thAya che. amuka jagyA sudhI banane varaghoDA sAthe cAlyA bAda te judA paDI jAya che. vetAMbarane Indradhvaja eTale badho UMco che ke tene AgaLa calAvavA mATe thoDA vakhatane mATe tAra, TelIphona ane TrAmane seMkaDe raDAM kApI nAkhavAmAM Ave che polIsa khAtuM, yuropIana pivIsa amaladAre sahita varaghoDAnA rakSaNa mATe sArI saMkhyAmAM rokAya che. varaghoDAmAM sAmela thanAra kahapati bAbuo ane tamAma na UghADe page cAle che ane bI dhamanAtha mathunI pAlakhI upADavAno lAbha hezavI le che. varaghoDo cAreka mAila pharI dAdAvADInA maMdire Ave che jyAM mahecchava ujavI svAmivAtsalya karavAmAM Ave che tALI varaghoDo traNa divasa tyAM sthiratA karI pAke cAramAM kArataka vadI 2 nA roja pAve che. digaMbarI varaghoDo pAcho kArataka vadI 5 nA roja Ave che. varaghoDe cAlatAM daramyAna kAma, maTara lejha, ghoDAgADI ke kamanasIbe bANa zrIyata puracaMdajI mahAranA rAmapAra pachI temanA putre kastAsaMgraha vagere vecI nAkhyAnuM sAMbhaLyuM ke tene jinamaMdira te nAma che, Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muzidAbAda : YR : [ jaina tIrthonA vigere tamAma vahevAra te raste adha thaI jAya che ane varagheADAnI aMdara mATI rIte ghusI na jAya te mATe ane bAju pAMca pAMca puTane aMtare vAvaTA jhAkSI lAla dvArI dareka vAvaTA sAthe bhIDAvI mANase UbhA rahe che. A vAvaTA rgaprera'gI sATIna atalasa vIgere sudara kapaDAnAM ane seAnerI rUperI jhAlaravALA hoya che, tenA vAsaDA keTalAka cAMdInA kheALAvALA hAya che. varagheADA bharAmara savAre 115 vAgye nIkaLe che ane sAMjare sADAcAra vAgye niSNu ya karelA sukAme pahoMce che. varagheADAvALA rastAthI banne bAjunAM makAnAnA tamAma mALA upara ane chAparAMe upara sakhyA dha mANusA varagheADA jovA, nIce paDI javAnI dhAratI mAjue mUkIne, beThelA jovAmAM Ave che. 134 kAsImabajAra kalakattA yAtrA karI A pradezanI mukhya jaina purI mardizanAM darzana karavA yAtrALue ajImagaMja Ave che. machamagajanA jina sAdhuone tA kalakattAthI vihAra karatAM rastAmAM ghajhuAM sthAnee ahiMsApracAranA sthAne Ave che. ajImagaja AvatAM suzI dAmAdanI pahelAM kAsIma bajAra Ave che. ahI pahelA suMdara tratru jinamadire ane traNusA zrAvakAnAM ghara hatA. atyAre te eka jinamadiranuM khaDacera Ubhu` che. maDIthI pratimAjI ajImagaja lAgyA che. 5. saubhAgyavijayajI peAtAnI tI mAlAmAM kAsIma bajAramAM eka vizAla jinama'hira hAvAnuM lakhe che, jIe manuDhDhAmAthI AThyA kAsama mAre bhAgyA hA, bhAgIrathI tIThA gaMgA pazcima dizi manaragA hA. su. 4 tiYAM jIzudghara eka vizAla, prabhu caraNa rasAlaheA; su'. (pR. 84) khANu budhdhisiMhajI dudhArIyAe A maMdiranA jINu dhAra karAvyAnA ullekha maLe che paNa atyAre tAmaMdira ma yeirarUpe ja Ubhu che. tyAMthI suzi'dAmAda javAya che. murzi dAmAda (makSudAmAda) sugalAI jamAnAmAM A zahera ghaNuM ja AkhAda hatuM ane aneka phrAyyAdhIza no vasatA hatA, agAlanI te samayanI rAjadhAnI hatI, jagatazeTha jevA nAmAMkita puruSa aDIja gaurava ane vrudhdhi pAmelA Aja te e vaibhavavatI rAjadhAnI khaDiyerarUpe UbhI che. purANA rAjamahele; sahasa khArI ( jemAM eka hajAra bArIe che)purANAM mAgala jamAnAnA citrA, sikkA, hathiyArA, tathA lekhAtA saMgraha vagere jovA cegya che A nagarInA AnI purANI grAhyakhItuM vana jaina sAdhuee Apyu che, jenI TUMkI noMdha Apu' chuM. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 7 10 khAlucaranA gIcAnuM jinAlaya mahinApuranuM prAzana jinAlaya, sukhw Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TES - ka - - - - - - - * R'' jamAna * * - - 2 ==+ :-- - - * , je kiTa ka - 4 * nAnA che. 1 nAnA nAnA, ' 1. * ja - - - - 1 , 8 - - - - , - - ajIgaMja-bagIcanuM jinAlaya. s kTa che aw jaze i * * * * * ka ... a ne vizAlAnagarI (bahAra dIka) nuM jinAlaya Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - ItihAsa ] .: 483 : mahimApura keTIja keI sahasare rezamInI keThI uchAha re" kesa ho jANaje paTaNAthI e gAma seyaMvarA AsavarA, saha rahe eka ThAma. chag gAme jinarAjane zrAvaka seve nita guNavaMtA gurUnI bhakti kare udAraha citta makSudAbAda majhAra zrAvaka saghalA sukhakAra he; sundara suI jajI esavaMza siradArajAnI khaNa udAra che, suM. che 1che vira dhIra vikhyAtA dharamI ne supAtradAtA he vidyA thI gurUnA pAya harakhyA hoyaDAmAMhi he. zuM che ? Aje tyAM eka paNa zrAvakanuM ghara nathI mahimApura murzidAbAdathI mahimApura 1 mAIla dUra che. ahIM bhAratabadhu bhAratadIpaka jagazeThanA vaMzaja rahe che. jagazeThanuM kasoTInuM jainamaMdira bahu ja prasiddha che. AkhA bhAratavarSamA kasoTInuM maMdira jenuM ja che. A maMdiramAM pahelAM hIrA, pannA, nIlama, mANeka ane kaTInI mUrtio hatI. A kasoTInuM maMdira pahelAM gaMgAnadInA kinAre hatuM. enI bhavyatA ane racanA mATe AkhA hindustAnamAM A madira ajoDa gaNAtuM hatuM paraMtu bhAgIrathInA bhISaNa purapravAhamAM A kAvya maMdira, jagazeThane baMgalo ane lakSamIdevI vagere badhuM dabAI gayuM. pAchaLathI maMdiranI divAle, khaMbhA vigere maLyAM te ekaThuM karI hAlanuM nAnuM nAjuka koTInuM maMdira banAvyuM che. aMdara jinamUrtio bhavya ane darzanIya che. jene dharmanA vIra puruSanI, bhAratanA suputanI ane mahAna kuberabhaMDAra jagazeThanI sthitimAM Aje AkAza pAtALanuM atara che chatAMye emanuM gaurava ane mahattA gaNa nathI. jagazeThanuM kaTInuM maMdira temAM mULanAyaka zrI pArzvanAthajInI zyAmasuMdara pratimAjI che jamaNI bAju zrI sumatinAthajInI pratimAjI paNa zyAma che. ane DAbI bAju bI neminAthajInI pratimA paNa nIce ratnanI sapheda pratimA zrI kuMthunAthajInI che. ane hIrA, pannA, mANeka, nIlama ane kamATInI mUtio temano dharma ane vaibhavanuM jIvaMta daSTAnta che temaja bhUtakALamAM maNine palaga zAhajahAnane mayUrAsananI pratikRti Adi paNa temanA vaibhavanI yAdI karAve che. mugalAI jamAnAmAM beka emane tyAM hatI tyAre vartamAna jagazeTha paNa dharmazraddhALu ane sajajana che * keTalAka ItihAsalekhakoe janajAtrA A sitAne mATe anyAya kare che, e na levAnA ke ze vadhAre niMdApA che. temane sAro nivAsa te saMkhyA varAje pAsethI maLe tema che paranta jaga( ba bAvI) ane bhAratamAM aMgreja raja, A pustae pANika Itihaba mA vA prapanna uThA ? khe Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - AjImagaMja' * : 484 : * [jena tane hAlanI aMgreja sarakAra temanA dAdImAne varSAsana ApI ane jagazeThanI khurazI paNu alaga rahetI, hamaNAM te paNa baMdha karyuM che. mahimApurathI kaTagelA be mAIla dUra che. kaTAlA vizALa suMdara bagIcAmAM zrI AdinAtha prabhunuM bhavya maMdira che. mUlanAyaka AdinAthajInI pratimAjI camatkArI ane prabhAvazALI che, tenA upara je lekha che. teTalI e prAcIna mUrti nathI. akSare paNa navIna lIpInA ja che. pannAnI pratimA, pannAnI pAdukA, sonA cAMdInI atie malagabhArAmAM che temaja sapheda sphaTikanI sudara traNa mUrtie darzanIya che. bAbu lakSamIpatasiMhajIe A suMdara jinamaMdira ane bagIca banAvyuM che. tyAMthI bAucara cAra keza dUra che. mAlucara ahIM cAra madira ane 50 vara zrAvakenAM che. maMdiramAM zrI saMbhavanAtha prabhu, aranAtha prabhu, vimalanAtha prabhu, tathA AdinAtha prabhunAM cAra maMdira che. maMdira vizAla ane bhAgya che. ahIMthI tyA thI ho mAIla dUra kAtibAgamAM pArzvanAthabhagavAnanuM maMdira che. tyAM kAkInI suMdara mUrti che. A pratimAjI jagazeThanA maMdiramAMthI AvI haze evuM anumAna karAya che. ahIMthI gaMgAnA sAme kAMThe 0 mAIla dUra ajImagaja che. ajImamaMja. kalakattAthI hAvarA thaI ajImagaja sTezane utarI yAtrALuo e. dharma zALAmAM Ave che. ahIM AvanAra dareka jaina yAtrIone prathama divasanA jamaNunuM nimaMtraNa bAbujI sUrapatasiMhajI gaDa taraphathI heAya che. ajImagaMja ane bAucaranI vacamAM nadI che. yAtrikone teDImAM besI sAme pAra javuM paDe che. ahIM zrAvakonAM 80 ghara che. temanI dharma bhAvanA ane zraddhA prazaMsanIya che. jenI pAThazALA, kanyAzALA cAle che, upAzraya che, atijI paNa rahe che. jJAnabhaMDAra paNa che. ahIM kula 11 jinamaMdira che jene TUMka paricaya A pramANe che- (5) pApabhunuM (ra) geDIjI pArzvanAthajI ghara derAsarajI (3) sumatinAthajInuM (4) pArzvanAthajInuM ghara derAsara (5) citAmaNI pArzvanAthajInuM (6) emanAthajInuM A derAsara moTuM che. temAM neminAtha prabhujInI trigaDA upara suMdara zyAma traNa pratimAo che. navapadajInI pAMca rananI pratimAo che. (7) zAmaLIyA pArzvanAtha Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa ItihAsa ] 485 H kSatriya jInuM rAmabAganuM suMdara maMdira (8) rAmabAganuM buddhisiMhajI bAbuvALuM maMdira, zrI ciMtAmaNI pArzvanAthajInuM maMdira, ahIM ratnanI cAra pAdukAo che. (9) rAmabAganuM aSTApadajInuM maMdira, AmAM mULanAyaka zrI pArzvanAthajI che. A maMdiramAM ATha AThanI lAinamAM evIza tIrthaMkaranI ceviza pratimAo che vacamAM pacIzamI zrI pArzvanAthajInI pratimA che (10) saMbhavanAthajInuM maMdira, mULanAyaka zrI saMbhavanAthajI che. mUlanAyakanI bhavya vizAla mUti che; ahIM vAtakRtio paNa ghaNI che ahIM eka pannAnI thI malinAthajInI lIlAraMganI, covIza ratnanI sapheda raMganI, tera pratimAo kaTInI zyAma raMganI ane pacAsa cAMdInI mUtio che. A badhI mUtio darzanIya che. (11) zAMtinAtha prabhunuM maMdira-mUlanAyaka zrI zAMtinAthajenI pratimA pAnAnA lIlA raMganI che, ane bAju sphaTikanI sapheda pratimAo che. ahIM navalakhAjInA bagIcAmAM sapheda gulAba, kamala vagere thAya che ane prabhupUjAmAM vaparAya che. ahIMnAM badhAM maMdire darzanIya che. kSAtracakuMDa navAda sTezanathI 3ra mAIla, lakhIsarAI jaMkazanathI 22 thI 24 mAIla ane cayApurIthI thoDA mAIla dUra sthAna che. kAkaDIthI 10 mAIla dUra che. navAdAthI te gRhasthAne maTara dvArA ahIM AvatAM vadhAre anukULatA che. lakhIsarAIvI sIkadharAja jatI saDakathI A sthAna hUra che. saDaka raste kAkaDI thaIne jatAM 18 mAIla AvyA pachI kAce rAte kSatriyakuMDa javAya che. kSatriyakuMDa bhagavAna zrI mahAvIra devanA janmasthAna tarIke bahu prasiddha che. ahIM kSatriyakuMDane badale "janmasthAna nAma vadhAre mazahUra che. jina maMdira ahIMthI pAMca mAIla dUra che. kSatriyakaDa jatAM pahelAM lachavADa gAmamAM rahevuM paDe che. A nagara vijayI 2 jAonI rAjadhAnI tarIke prasiddha che. lachavADamAM eka suMdara vizAla tAMbara dharmazALA ane aMdara vetAMbara rola madira che. bahAra vizAla kampAunDa che. maMdiramAM zrI vIra prabhunI sundara pratimA mULanAyaka che, dharmazALA jamI ane taTelI che. kahe che ke jyArathI thaI tyArathI ja te adhUrI ja rahI che. zALAnuM kAma ghaNA vakhatathI avyavasthita che. dharmazALAnI traNuM mAIla dara pahADa che. jatAM vacamAM cetarapha pahADI nadIo ane jagale Ave che. te bivA lAge che. ekAkI AdamIne Dara lAge tevuM che. eka ne eka ja nadI chabI sAta vAra ulaMghavI paDe che. nadImAM comAsA sivAva pAnuM rahetuM nathI. rastAmAM para ane kAMkarA ghaNA pAve . pahADanI nIce talATImAM be nAnA jinamadi che te sthAnane jJAtakhaMDana kahe che (hAlamAM kuvATa kahe che). ahI prajanI dIkSAnuM sthAna batAvAya che athAta dIkSA karavAnuM rathAna che. talATImAM Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriyakuMDa [ jaina tIrthonA bhAtuM apAya che. (te talATInuM makAna hamaNAM navuM karAvyuM che.) pahADa uparane caDhAva kaThaNa ane kaIka vikaTa paNa che. degaDAnI, hiMduAnI sakasI bAnI, ane * cIkanAnI Adi sAta pahADI vaTAvavI paDe che. kula traNa mAcchalane calAla che. lachavADa gAmathI kula cha mAIla che. dUrathI maMdiranuM zikhara (lIlA pAnAnA raMganuM). dhavala dekhAya che. adiranI najIkamAM eka nirmaLa mIThA pANIne kare che. pANIne khaLakhaLa zabda bahu dUra sudhI saMbhaLAya che. dUrathI Ane dekhAva paNa raLIyAmaNe lAge che. kahe che ke game tevA duSkALamAM paNa A jharAnuM pANI khUTatuM nathI, maMdira majabUta ane UMcA gaDhanI aMdara AveluM che. maMdiranI bahAra tarapha jaMgala ja che jethI vAgha Adi hiMsaka prANIone bhaya rahe che, paraMtu maMdirane keTa vagere majabUta che jethI ahIM rahenArane keI jAtane Dara nathI rahate. maMdiramAM parama zAMtidAyaka AhlAdaka vijJanivAraka zrIvaraprabhunI suMdara pratimA che. darzana karavAthI badho thAka utarI jAya che. yAtrIone pUjA AdinI sagavaDa sArI che. ahIMthI eka nA rastA maLe che je navA paDane maLI jAya che. A zarate moTara TheTha madirajI najIka AvI zake che. - je kSatriyakuMDanI yazagAthA, vaibhava ane samRddhinuM varNana jana graMthomAM maLe che te nagaramAM Aje jhADavAM Ugyo che. mAnavIone badale hiMsaka pazuo vase che ane pakSIo kola kare che. mAtra e sthAna ane bhUmi che. maMdirachamAM smRti ghamrA samaya sudhI gabhArAmAM birAjamAna hatI. hamaNAM ja pratiSThA thaI che. hAla je ThekANe ApaNuM maMdira che tyAMthI traNeka mAIla dUra uttare lodhApALI nAmanuM sthAna che, je mULa janmakathAka thAna kahevAya che. tyAM javAne rastA bahu kaTha che. tyAM jatAM vacamAM chAtI sudhI UMcuM ghAsa vacamAM Ave che, tema ratA pa ghasAI gaye che eTale ame ne na jaI zakyA, paraMtu tyAM eka mATe TIle che. cotarapha pharato kile che. aMdara maMdiranAM khaMDicere che. tyAM eka vizvAsu anubhavI mAsa mokalI munimajIe tyAMnI iTe maMgAvI hatI. nAlaMdA vidyApITha khedatAM jevI ane jevaDI moTI haTe nIkaLI che, tevaDI moTI iMTe ahIM paNa nIkaLe che je ame najare joI. prAyaH be hajAra varSanI purANa iTe che mULa janmasthAnanuM maMdira pahelAM A sthAne hatuM ema sAMbhaLyuM. base varSa pahelAM paNa ahIM te A ja sthiti hatI. te vakhate paNa ledhApANInuM mULa sthAna alaga ja hatuM ane yAtrIo paNa ghehA ja jatA hatA. te vakhatanA vidvAna yAtrI jaina sAdhu te samayanuM varNana A pramANe Ape che, kALa 5 khAMti kharI khatrIkuMDanI jANa, janamakalyANa he vIrajI citrI sukala terasI dine yAtrA caDhI supramANa vIra. (1) Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - * 4 ItihAsa ] : 487 : kSatriyakuMDa kusuma kalimanI mokalI bimaNA damaNanI joDI ho, talahaTa I deya deharA pUjyA jI nAmanI keDi ke. vI. 4 siddhAratha ghara giri ziri tihAM vadhu eka biMba che, bihuM keze brahmakuMDa chaI virahamUla kuTuMba ke. vI. 5 pUjIe girathakI utaryA gAmi kumAriya jAya che, prathama pariSaha cItaraI vaMghA vAranA pAya che. vI. 6 havaI cAliyA kSatrIkuMDa mani bhAva dharI jaI tIsa kesa paMthaI gayA devala dekhIjAI niramala kuMDI karI samAna cheati pahirI jaI, , vIranA vadI karI mahApUja racI jaI bAlapaNi koDA karIe dekhI AmalI rUkharAya sidhdhAratha dharAI niveSatAM deI kesa pAsiI achaI mahA kuMDagAma - tasa devANaMdAtaNa kUkhI avataravA ThAma, te pratimA naMdI karI sariyA ravi kAma; paMca kesa kAkada nayara zrI suvidha7 janma. zrI hasamaviracita. pR 18 kesa chavIsa vihArathI ci. kSatriyaphaDa kahevAya, paravata talahaTIce vaze ci, mathurApura che jAya, keza ya paravata gAyAM gri. mahiNakuDa ka tAsa, RSabhara brAhmaNata ci. huM ta ThAme vAsa ThivaNa tihAM taTanI vahe ci. gAmaThAma nahi koya; charaNa zrI jinarAjanA ci. vadu dekarA doSa. tihANI-paravata uparari caDhayA ci, kera e che yAra, girIDakhe eka dehare ci. vIra biMba sukhakAra. tiDAMthI kSatrikuDa kahe ci. kosa deya bUma ya; devala pUcha sahu vadhe ci. pi tiDA nava jAye kepa. giri pharIne AvIyA ci. gAma kerA nAma, prathama parisaha pIrane ci. vaDa naLe che te ThAma. (zI soe vajI pR. 90). kavipInA kathana pramANe Aje paNa e ja khyAna prAne che. jA nAnA bajAra mATe prayatna cAle che. Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriyakuMDa = 488 : | [ na tIrthone vartamAna sthiti atyAre kSatriyakuMTha grAma taddana nAnuM gAmaDuM che. A gAma pahelAM pahADa upara ja vaseluM. atyAre paNa temaja che. nAnuM gAmaDuM. tyAM vidyamAna che. ahIM prabhunI bAlIDAnI smRtirUpa AmalInA jhADa paNa hatAM. ahIM navAdAthI sIdhI meTara AvI zake tevo rasane che. te vakhatanA bIjA je gAmanAM nAmo hatAM te nAmanAM gAme atyAre paNa vidyamAna che. jemake kumAragAma, mahArAkuigAma, mAra, kenAga (kAlAga) vagere che. zrI vIra prabhue dIkSA lIdhA pachI prathama kumAragAmamA rAtri gALI hatI te gAma atyAre che te mahAkuMDa grAma paNa atyAre che jemAM ekalA brAhmaNe ja vase che. kenaga e ja kehvAsanniveza che, jyAM prabhune prathama upasarga thaye hato, te A sthAna lAge che. A sthAne jinamaMdira hatuM. kumAra grAmamAM paNa jinamaMdira hatuM. atyAre tyAM maMdira te che ja paraMtu temAM jinaMdradevanI prati mAjI nathI. tene sthAne anya devanI mUrti besADavAmAM AvelI che temaja kSatriya kuthI pUrvamAM 6 mAIla dUra mahAdeva sImarIyA nAmanuM gAma che. ahIM pahelAM jinamadire hatAM paraMtu je vastInA abhAve tyAMnI jana mUrtio pAsenA taLAvamAM nAkhI dIdhAnuM ane tene badale zivaliMga ane buddhabhUti AvI che. ahIM pazu brAhmaNanuM jora che. temaja "agnikhUNAmAM basabuTTI cipaTTI) gAma che A badhA sthAne jinamaMdire hatAM, jenonI vasatI hatI. A badhuM hAla mAtra smRti rUpa che. A Akho prAMta janethI bharelo hateAsamaye temane anyatra javAnI pharaja pADI jenA pariNAme tyAMthI jene abhAva thaye, paraMtu hajIye varaprabhunI pUjA ane navanA saMrakAra rahyA che. bhale te chAyAmAtra che paNa ke I samartha jaiinAcArya A pradezamAM vicare te ghaNe lAbha thAya tema che. keTalAka mahAzayo A sthAnane sthApanA tIrtha mAne che ane kahe che ke kharU tIrtha janmasthAna te pazuthI uttare gAyA2 12 kesa sujapharapura jIllAmAM gaMDakI nadInA kAMThe bosADapaTTI gAma che, jene vizAlA nagarI kahe che. tyAM hamaNAM khedakAma cAlu che. tyAM kSatriyakuMDagrAma, brAhmaggrAma, vANijyagrAma, kumAriyagrAma, jJAtavana, AmalakI krIDAnA sthAna vigere prAcIna sthAne tyAM hovAnI mAnyatA che paraMtu ame je sthAna ane je sthiti uparyukta sthAnake je che tethI te mahAnubhAvonI A mAnyatA sadehajanaka che. lagabhaga sADAtraNathI cAra varasa pahelAthI ApaNe A sthAnane kSatriyakuMDa mAnI tIrtharUpe mAnatA AvyA chIe. te vakhatanA vidvAna yAtrI sAdhuoe paNa A ja sthAnane tIrtharUpa mAnyuM che. ahIMthI pagarate pAvApurI jatAM mahAdeva samarIyA vacamAM Ave che tyAM pahelAMnuM jinamaMdira ke je atyAre zivAlaya thayuM che te joyuM. stAmAM pahADI che Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ]. 489 gayAjI rastA, vIrabhunA vihArasthAna-vihArabhUminuM avalokana karatAM karatAM navAdA javAya che. gayAjI pAvApurIthI uttare 36 mAIla gayAjI che. banArasathI kalakattA jatAM vacamAM ja gayA jakazana Ave che. vaiSNava ane zonuM prasiddha tIrdhadhAma che. phAgunA kinAre pitAnA pUrvajone pitRpiMDadevA aneka bhakto ahIM Ave che. ahIM paDAonuM ghara che. khAsa temanAthI sAvadhAna rahevAnI jarUra che. tyAMthI buddha gayA 5 mAIla dUra che. buddhamayA mULa tIrtha te bauddhonuM kahevAya che paraMtu boddhonA zArAmAM dezanikAla thavA pachI zakarAcAryajInA samayathI A sthAna zaMkarAcAryanA tAbAmAM gayuM che. mUrti to buddhanI che paraMtu hinduo ema kahe che ke buddhadeva amArA eka avatAra thayA che. ahIM hamaNAM keTalAe saikAthI zaMkarAcAryajIne kajo che. vahIvaTa temanA ja hAthamAM che. ahIM temanI pAse jenamUtio che je amane dekhADI. kula cAra A mUrtio che. ahIM nepAla bhutAnanA, silenanA, gunanA, cIna ane jApAnanA yAtrIo ane baudhdhasAdhuo Ave che. ahIMthI DebhI thaI mahilapura javAya che. kAkarI ahIM suvidhinAtha prabhunAM cyavana, janma, dIkSA ane kevalajJAna A cAra kalyANaka thayAM che tema kahevAya che. Ane dhannAnagarI paNa kahe che. (pA zAlina bhadra nahi ) A rathAno vizeSa itihAsa maLane nathI. gAma bahAra TIlA ghaNA che. nagarI prAcIna jaNAya che. khedakAma thAya te ghaNuM jANavAnuM maLe. - ahI eka suMdara ve jaina dharmazALA ane ve na maMdira che. maMdiramAM pArzvanAtha prabhujI mULanAyaka che. aMdara suvidhinAtha bhagavAnanI pAdukA che. kaccha mULa gabhArAmAM pratiSThA thaI nathI eTale raMgamaMDapamAM mUrti birAjamAna che. A sthAna prAcIna tIrthaMrUpa che ke sthApanAtIrtha che e kAMI rAmAnuM nathI. zrIsuvidhinAtha bhagavAna-temanuM bIjuM nAma puSpada che. kAvanagarImAM temano janma thaze to temanA pitAnuM nAma sumIva rAjA, mAtAnuM nAma aNI, prathachanA mAM AvyA pachI mAtApitAe amAra.mana mArI rIte " jethI temane nAma vidhinAtha rAkhavuM ane macakuMdanA nI kI sarakhA prasunA ja na hatA mATe bIjuM nAma puudata . tenuM eka kamAla zarIra, be bhakha pUnuM Ayudha, veta varNa ane magaramacchanuM hatuM hatuM. Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAdI [ jaina tIrthono keTalAka mahAnubhAva lakhe che ke-asalI kArkadI tenakhAra sTezanathI be mAIla dura bakhuMdA gAma che te ja hovI joIe e sthaLe zrIsuvidhinAtha bhagavAnanAM cAra kalAka thayAM haze. atyAranI kAThadI jene ApaNe tIrtharUpa mAnIe chIe e te dhannA aNugAranI kArkadI che. vizeSa saMzodhana karavAthI A viSayamAM na prakAza paDe tema che. atyAranuM chIpAzvanAtha bhagavAnanuM maMdira te salamI zatAbdi lagabhaganuM che. prAcIna tIrthamALAomAM pazu matabheda jovAya che, te A pramANe che (kSatriyakuMDanI yAtrA karIne AvyA pachInuM kAkaDInuM varNana kavirAje A pramANe ApyuM che.) suvidha janamabhUmi vAMTII kAkaMda kesa sAta he; kesa chavIza bihArathI, pUrva dizi deya yAtrA che. (vijayasAgaraviracita sametazikharatIrthamAlA) bihArathI pUrvamAM chavIza keza dura je lakhyuM che te barAbara che. pAvApurIthI pArate 32 thI 34 mAIla kSatriyakuMDa ane tyAMthI 12 mAIla kArkadI nagarI che. eTale 26 keza barAbara thaI rahe che. bIjA karvirAja kahe che paMca kesa kAkaMda nayara zrI suvidhaha janama te vadI ja bhAvasi e Agala capa vakhANa (kavi haMsasama) A kavizrInA kathana pramANe kSatriyakuMDathI pagaThaMDIvALA rAte kArkadI pAMca keza thAya che, ane temanA kathana pramANe zrI suvidhinAtha bhagavAnanI janmabhUmi A ja che. trIjA kavirAja A pramANe kahe che tihAMthI cituM kese bhalI ci. kAkadi kahevAya che, dhane aNagAra e nagarane ci. Aja kAkadI kahevAya 19 che kAkadI e jANuje ci. vasate dhanane ethajI, suvidhi jisara avataryA ci. te kAdI ane thai. 20 prathamanA be kavirAje vartamAna kArkadIne ja tIrtharUpa mAne che jyAre trIjA kavirAja bIjI kAkaMdI tIrtharUpa che ema lakhe che. AvAM prAcIna sthanI zodhakhoLa thavAnI jarUra che. ahIM tIrthanI vyavasthA joIe tevI sArI nathI. lakhIsarAI sTezanathI meTaramAM kAkadI thaI kSatriyakuMDa javAya che. pUrvamAM pArzvanAtha prabhunuM mAhAsya vizeSa hovAthI mULanAyaka pArzvanAtha che ane suvidhanAthajInI pAdukA che, navI pratiSThAmAM mULanAyaka suvidhinAthajInI pratimA sthApavAnI jarUra che jethI temanA kalyANanI ArAdhanA sulabha gaNAya. nAthanagara bhAgalapurathI nAghanagara mAIla dUra che. ahIM sukharAjanAthanuM Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - ItihAsa ] : 491 : caMpI aMdara jinamaMdira che. maMdira nAnuM ane nAjuka che. temAM chUTachavAyuM kAcanuM miNAkArI kAma karAveluM che te bahu suMdara che. maMdiranI nIce bAjumAM ja upAzraya che ane pAse ja bAbujIne baMgale che caMpApurI A nagarI bahu prAcIna che. bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjya prabhunAM pAMca kayANuka - ahIM thayAM che, koI paNa tIrthakaranAM pAMce kalyANaka eka rathAne thayAM hoya tevAM sthAne alpa hoya che. navapadArAdhaka suprasiddha pUnitAtmA zrI zrIpAla mahArAjA paNa A caMpA nagarInA ja hatA. bhagavAna mahAvIra deva paNa ahIM padhAryA hatA. satI 4 subhadrA, Adarza brahyacArI zrI sudarzana zeTha ke jemanA ucca ziyalanA pratApe LinuM siMhAsana thayuM hatuM tathA mahAsatI caMdanabALA, kAmadeva zrAvaka, kumAranaMdI suvarNakArAdi anekAneka mahApuruSe ahI thayA che. A nagarInI punaH sthApa- zrI mahAvIradevanA parama bhakta mahArAjA zreNikanA putra keNika karI hatI. rAjA zreNikanA mRtyu pachI keNikane rAjagRhImAM pitAnuM smaraNa vAraMvAra thaI AvavAthI rAjagRhIthI rAjapAnI uThAvI; caMpA nagarImAM rathApI. A nagInuM savistara varNana jaina AgamAM ane anya aneka jaina graMthomAM male che. A nagarI prAcIna kAlanI che kintu parivartana thaI javAthI tenA udyAnamAM navI nagarI vasAvI pitAnI rAjadhAnI tyAM sthApI hatI. dazavaikAlika sUtranI racanA vRtakevalI thI zayyazavasUrijIe manaka munijI ja zrI vAsupUjAsvAmIne caMpA nagarImA janma thayo ane temanA pitA sapUma rAjA ane jayA pANI mAtA hatAM. bhagavaMta gA ApA pachI Indra mahArAja vAraMvAra AvI vase eTale 2nanI vRSTi karIne mAtApitAnI pUjA karatA tethI vApU nAma dIdhuM. temanuM sitera dhanuSya pramANe hArI , ane "tera lAkha vinu mAthu hatuM. rana varNa ane lAMchana pADAnuM hatuM. * subhA satI maLa vasaMtapUranivAsInI hatI. tenI mAtAnuM nAma taravamAhitI hatuM. caMpA nagarIno budhamI budhadara kapaTI na banI tene para tA. ane pachI sukAne pAnagarIe vAvela hatuM. pachIthI suzalanI sAme sAkara tenA upara bApa mUche ho. te bIvalanA pratApathI karaze te tare kurAma thI jALa karI saMpa najarIna traNa daravAja vADI potAnA heba gama ujajavala nI khAne karI hatI. li. mATe juo tAratezvara bApalI ti tathA nIcenI pano . To ta to gaNI vadhI, phAkI che kharI ? kathaka unA nA tI su iba bhAga 2 | Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ capApurI * janme ka [ jaina tIrthaMnA mATe ahIMja karI hatI. A nagarImAM aneka gaganacummI bhavya jinama diza hatAM, tathA hajAronI saMkhyAmAM akke lAkheAnI saMkhyAmAM tyAgamUrti jaina zramaNe vicaratA hatA ane lAkhkha karADAnI sakhyAmAM zramaNeApAsaka no vasatA hatA, tyAM Aje eka pazu jaina zrAvakanu ghara nathI. pUrva dezanI yAtrAe AvatA sAdhue kavata kacita Ave che. caMpApurI AvavA mATe zrAvakAne bhAgalapura sTezanathI nAthanagara thaI ne caMpApurI pahecAya che. bhAgalapuramAM na maMdira che. bhAgalapuramAM sukharAjarAyane khagalA jovA lAyaka che. "pApurImAM e zvetAMbara jaina maMdira che. pAse ja traNa dharmazAlA che. e madirAmAM eka prAcIna che bIjI' avAcIna che. baMnemAM mUlanAyakajI zrI vAsupUjya bhagavAna che. bheAMcAmAM paNa prAcIna mUrti che. mAtrujI zrIyuta puraNacaMdrajI nahAre ahIMnA keTalAka zilAlekhA lIdhAM che pazu te apUNuM che. caMpAnagarIthI bhAgalapura jatAM nAthanagaranI pachI e arvAcIna kiMga khara madirA tathA temanI dharmazALA Ave che. zrI vAsupUjya prabhunAM janmAdi kalyANaka A sthane thaelA. dIkSA kalyANaka tathA kevalajJAna kalyANuka campA udyAnamAM thayAM che, jyAM atyAre zvetAMmara sadgiA che ane jene atyAre campAnAlA kahe che. mekSa kalyANuka maMdAragiri thayu che, je campAnA chevADAnA giri pahADa che. A badhe sthAne zvetAmara madira hatAM. zvetAMbarA ja vyavasthA Adi karatA hatA. ahIM rA karaNanA kille bahu prasiddha ane prAcIna che. atyAre te kille khaDiyerapa thai gayeA che. tyAM vasatI thaI gaI che.. tyAMthI najIkamAM ja prabhunA klyAkasUcaka e tabhe jene mANekastUpa staMbha kahe che temAM prabhunI pAdukA hatI, tenA vahIvaTa zvetAMbara sagha karatA hatA. AjathI trase varSa pahelAM Avela jaina sAdhue mahIMnuM varjuna pAtAnI AMkhe joyA pachI A pramANe Ape che. "te jIhAM girAthI jama jAya re daza koNe mAraga thAya re; caMpA bhAgalapura kahevAya re vAsupUjya janama tIdghAMThAya re. 7 ca'pAmAM eka prAsAda 2, zrI vAsupUjya udAra re; pUjyA prabhujInA pAya re, kIdhI nija* nirmala * kAya re. 8 caMpA bhAgalapura aMtarAla re, eka kezata@A vicAla re; ghIce 'karaghurAyanA kADha ke, vahe gagAjI tasa eTa rU. 9 phATa IkSaNu pAsa vizAla maiM, hAM jinaprAzrAdgha rasAla re; meDhA deAi mALeka thaMbha. 2, dekhI mana thayA acabha re. 10 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ratnapurI dharmanAtha bhagavAnanI kalyANakabhUmi * s * * siMha purI banArathI gA gAla para pa ka mAMnA banI ? Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . na . . - na na * * * - =---- - *- *-- 1 - - * * - - - - taka : - : ke, \ * * caMpApurI zrI vAsupujya havAmInI kalyANakabhUmi ne . / 1, ja * * * " kivana - rerkalakara ' kAkAnA ' zrI kSatriyakuMDa-viramadira Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 43 : - ca'pApurI ihAM ima Treka re ati jIraNu che kamaThAMNu 2. 11 joya nAma 12 ' tIDAMnA vAsI je leAka 2, ele vANI e viSNupAdukA jANuM re, tA : dhaMbhanI ThAma hAya re, paMcakalyANaka jina * 2 thayA ISNu ThAma re, kahui kriSNu kaNarAM nagarI sudarzana sAra re, rahyA pratimA kAusagga dvAra re abhayAdAsI levAya ? rANIne de zana lAya 2 13 na caNye. brahmacArI citta re, rAkhI jagatamAMhI kitta re; zULI sihAsana thAya re, rAjAdika praNAme thaI satI subhadrAnArI re, ughADayA caMpAbAra cAlaNIi kADhanIra re, caMpAnagarI dhIra re. 15 ( saubhAgyavijayajI rR. 81-82 ) pAya re.14 izu x x * 8 paTaNAthI dizipUra vise| kAze pura 25, kalyANaka vAsupUjyanAM paMca namIjaI Apa hA. divAne eka desI kIdhI, te upAdhi hA, zvetAMbara thiti uthapI thApI digRDha vyAdhi aa, 9 paNa paraputra suputra na hue kee sabhAli hai, je nara tIratha uthapai teDunI merI gAlya U. 10 *pa vADI jaNuM kahI ga ga vaTThai tasa heTha hA, satIe subhadrA iMhAM hU hUe sudarzana zeTha ! 11 ( vijayasAgaraviracita sammetazikharanI mAlA pR 10) Ane kavirAjoe sAdhu mAtmAe lakhelI vigata taddana sAcI che. have vartamAna sthiti tapAsIe ame khAsa vamAnamAM vidyamAna mATe sthaMbhanA darzana karavA-vaMdana karavA gayA dvattA. prathama eka avAgIta digambara sa Mdara Avyu, tenA pachI zrIjuM madira Avyu. AmAM banne zoka ztA joyA. hAlamAM temAMthI pAdukA uThAvIne maMdiramAM padharAvI che ame tene khUba bhakta ane premathI vadana karyuM. Anu bAjI ghaNuM bArIka nirIkSajI paTTu karyuM. pa dukA ati prAcIna ane cha a Mdara zilAlekha vagere nathI paraMtu kiMga bairamadgAnubhAve e petAnu vava jamAvavA khAtara ja nA zilAlekha AjIbhAjI TaeNnarAvya che. huM navA che tenI khAtrI bhASA ane racanA paNuM Ape che. tyAra pachI ame vize! traNa mATe pAMnA sunimane ma tema mane nIce pramANe kahyuM. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMpAparI H 44 : [ jaina tIrthanA pahelAM A digaMbarI maMdira nahotuM. mAtra A mANekasthaMbha ane pAdukA hatI. dhIme dhIme nAnI vI ghaTavAthI pRjArI brAhmaNanA kabajAmAM pAdukA AvI. te pAdukA pitAne ghera laI jaIne lAvavAnI goThavaNuM rAkhelI ane darzana nimitte yAtrALuo pAsethI paisA paDAvatA hatA. pachI tyAMnA digabarAe tene amuka rUpIA ane bIjI lAlaca ApI pAdukA kanse karI. jo ke pAchaLathI tenI sAthe kAMIka jhaghaDe thaele, paraMtu samAdhAna karI laI tyAM maMdira baMdhAvyuM ane pAduka besADI, amuka samaya bAda tyAM matti padharAvI digaMbara maMdira karI dIdhuM. e khAdyANanA vaMzaje adyAdhi pAdukA sasukha catI dareka vastu laI jAya che. bIjuM maMdira te hamaNAM ja banyuM che" vagere vagere. ahIM amane 12pa-savA varSanI umaravALe eka buddo maLe hate. 1857 nA prasiddha baLavA vakhate tenI ummara 47 varSanI hatI. A muddAo caMpA nagarIne prAcIna ItihAsa tathA ghaNu navAM jUnA sthAne batAvyAM. ame pUchayuM; " A digambara madira kayAre banyAM javAba "mArA dekhatAM bane banyAM che. Aje maMdiramAM be moTA thaMbha ubhA che te tAmbara jenenA che; temaja eka pAdukA hatI je eka brAhmaNanA kajAmAM hatI. A yAtrione darzana karAvate ane je Ave te badhuM laI jate. dhIme dhIme tyAM oTe baMdhAvyA. pachI e pAdukA digambara jainee vecAtI lIdhI ane te jagyA paNuM vecAtI laI maMdira baMdhAvyuM. atyAre paNa tenA vaMzajene madiramAM AvatAM badAma, cokhA, laviMga Adi maLe che." ahIM eka prAcIna karaNane killo che. temAM jaina maMdira hatuM, paNa atyAre te devInuM maMdira che. A sivAya bIjI paNa mAhitI ApI hatI. A mANasa amane te prasiddha lAge. mAyusa buddhizALI ane vicakSaNa ha. amane tarata ja kAna sAdhu tarIke eLakhyA. ghaNe ItihAsa jANe che. AvI ja rIte baLavA vakhate 17 varSanI umaravALA buTTo maje. teNe yuddhanA ghaNe navIna ItihAsa saMbhaLA hato A badhA uparathI eTaluM te nivivAda siddha thAya che ke ahIM zvetAmbara jainonI vastI sArA pramANamAM haze. mANeka rayaMtra ane pArakA vigere vetAmbara nA hAthamAM haze parantu mugalAI hula vakhate tenuM prabhutva ghaTyA pachI digambara jaina devasIe A sthAnane digambara rasthAna tarIke rAkhyuM haze. tyAra pachI vaLI marAThI ane mugalAI hullaDa vakhate - te pujArInA tAbAmAM gayuM. te pUjArI darekane darzana karAvate-karavA dete mane vaiSNa ne paNa darzana karAvI paisA lete haze. pachI digambaroe pitAnI sattAsamaye pAdukA ane sthAna maLyuM vagere tene dhana ApI pitAnA kAma karyuM ane dhIme dhIme dareka jenuM nahiM paNa pitAnuM tIrtha sthApavA digambara maMdira baMdhAvyuM. Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 495 : caMpApurI astu, je banyuM te Aje pratyakSa che, chatAM AnaMdanI vAta eTalI che ke tAre ane digambaranAM maMdira judAM che. ane pitapatAnuM alaga kArya kare che. dareka vAte zAnti che. ATale lAMbe itihAsa rajU karavAnuM kAraNa mAtra satya sthiti jANa vavAnuM ja che. paMdaramI zatAhidanA prasiddha ItihAsakAra ane yAtrAkAra AcArya zrI jinaprabhasUrijI vividha tIrthakapamAM caMpArIkalpamAM nIce mujaba lakhe che zreNika rAjAnA putra azokacaMdra ke jenuM bIjuM nAma keNika hatuM teNe pitAnA mRtyunA zAkathI rAjagRhI nagarI tyajI caMpApurIne suMdara banAvI rAjadhAnI sthApI. vividhatIrthakapamAM caMpApurIkalpa che, jemAM ghaNuM vigate ApI che. mArA A lekhamAM je vastu nathI AvI te saMkSepamAM ahIM Apu chu. A nagarImAM zrI vAsupUjinendra bhagavAnanA putra maghavanRpati; temanI putrI lakSmInI putrI rohiNe ahIM thayelI. tene ATha bhAI hatA. rohiNIe svayaMvaramA akarAjAnA kaMThamAM varamAlA nAkhI; bannenAM lagna thayAM ane rohiNI paTTarANI banI, anukrame tene ATha putra ane cAra putrIo thaI. zrI vAsupujya bhagavAnanA ziSyarUpa kuraNa ane suvarNakumbhanA mukhathI pite kadI duHkha joyuM nathI tenuM kAraNa pUchayuM. munioe teNe pUrvabhavamAM Adhela rahitapa che ema sabhaLAvI tenuM mahAo ane tenI udyApanavidhi vagere kahyuM. teNIthI rehiNItapanI prasiddhi thaI. bAda tenuM cAritra laI. karma khapAvI mokSe gaI, A nagarIne karakuMDa rAjAe kAdaMbarI aTavImAM kaligirinI talATImAM rahela kaMDasarovaramAM pAzvanAthaprabhu chapAthapaNAmAM vicaryA hatA tethI hatibaMtasanA anubhAvathI kalakaDatIrtha sthApyuM. mahAsatI subhadrA ahIM thaI teNe pitAnA zIlanA mAhAsyathI kAcA sutaranA tAMtaNAthI cAlazIdvArA kUvAmAMthI jala kADhI, jalanA chAMTavAthI caMpAnagarInA paththaranA kilAnA cAra daravAjA baMdha hatA temAM traNa daravAjA ughADyA hatA eka daravAjo baMdha ja rAkhe hato kAraNa ke mArA jevI koIka satI te ughADe, A daravAje tyArathI baMdha ja hatAghaNA lokoe ghaNA kALa sudhI e baMdha daravAje je hatA. anakame vikrama saMvata 1360 mAM lakSaNAvatInA hammIra bI suratrANa samasadIne (sasuddIna) zaMkarapuranA kilA mATe e liAnA paththaro upayogI jANI, te daravAje teDI tenA paththara laI gaye. dAdhavAhana rAjA ane prabhAvatI rANInA putra kaMDu pratyekabudhdha paNa ahIM thayA che. cadanabAlAnuM janmasthAna paNa A nagarI che. cadanabAlAe kauzaMbInagarImAM cha mahInAmAM pAMca divasa che bhagavAna mahAvIrasvAmIne supaDAnA khUNu mAMthI aDadanA bAkulA vaharAvI dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI prabhune abhigraha pUrNa karyo hate. Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdArahila [ jaina tIthI pRSacaMpAnI sAthe maLI A caMpAnagarImAM traNa cAtumasa karI bhagavAne samavasaraNamAM biracha upadeza Ape hate. A nagarImAM pAMDukulamaMDana mahAdAnI karNadeva rAjA thayA hatA. tenA samayanAM zRMgArakI vagere halamAM paNa vidyamAna che. sudarzanazeDanuM zuLIsiMhAsana ahIM ja thayuM hatuM. bhagavAna mahAvIradevanA daza mukhya zAvamAMnA kAmadeva zrAvake A nagarInA ja hatA. pAghadhamAM mithyAdideve temane bhayaMkara upasarga karAvelA; teo akSobhaya rahyA ane bhagavAna zrI mahAvIradeve samavasaraNamAM temanI prazaMsA karI. kumAranI suvarNakAra A nagarIne ja unA, mRtyu pachI paMcazailaparvatane adhipati thayA bAda pUrva travanA mitra ke je deva thaye hate tenA upadezathI pratibedha pAmI gozIrdhacaMdanamaya alaMkArathI vibhUSita jIvaMtasvAmI devAdhideva mahAvIraprabhunI pratimA banAvI, A narImAM pUrNabhadrayamAM bhagavAna mahAvIradeve pharamAvyuM hatuM ke-je aSTApada tIrthayAtrA kare te talavamezvagAmI deya. - bhagavAna zrI aThThAvIra devane pAlita nAmane zrAvaka ahIM tho. tene samudrapAla nAmane cheka sudanI cAtrAe jatA samudramAM paDI gaye. tene vadha karavA laI jatA joI prati pAmyA ane dIkSita thaI e ga. A nagarIne zrAvaka suda sAdhuonAM mala ane durgadha je tenI niMdA karatA hatA te marIne kazA nagarImAM gRhasthane tyAM ja . bAda dIkSA lIdhI. zarIramAM dudhI utpanna thaI. kAtsargathI devatAne ArAdhI pitAnuM zarIra sugaMdhamaya banAvyuM. madArahila ajImAMthI capApurI jatAM maMdArahila vacamAM Ave che. bhAgalapurathI navI nAnI lAIna nIkaLI che jenuM antima sTezana maMdArahI che. maMdArAhIlathI caMpApurI 16 gAu-Ara mAIla dUra che. maMdAragiri upara zrI vAsupUjya svAmInuM nirvANa kathANuka thayuM che. caMpAnagarIne prAcIna vistAra ahIM sudhI gaNAya che. pahADanI nIce khAMcIgAma che. tyAMthI 1 mAIla lagabhaga pahADa che. pahADane caDhAva lagabhaga 1 mAIlathI eka che. upara e maMdira che. mAM zrI vAsupujya prabhunI pAdukA che. pAkA jII che, maMdirachA paNuM jIrNa thayela che. A tIrtha pahelAM hatuM te tAMbara jaina saMghanI vyavasthAmAM, hamAM tyAM tabara na varatInA abhAve digaMbare vyavasthA kare che. A tIrtha tAMbatuM hatuM emAM te sadehe ja nathI. AjathI traNa varSa pahelAM yAtrAdhe Avela vidvAna jena sAdhu A tIrtha mATe A pramANe lakhe che - Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] ': 499 : sulatAnagaMja ca pAthI dakSiNa sAtha regiri masudA nAma maMdAra re keza rela kahe te ThAMmi, tihAM mukti vAsupUjya svAmi re. pratimA pagalAM kahivAya, paNa yAtrA thoDA jAya re ehavI vANI vikhyAta re, kahe leka te dezI vAta re te tIrathabhUmi nihora re AyA bhAgalapura suvicAra re. (prAcIna tIrthamAlA pR. 82, saubhAgyavijayajI) eTale atyAranuM maMdArahIla eja purANuM maMdAragiri che. caMpAnagarInA udyAnarUpa maMdAragiri che. ane vAsupUjya prabhunuM tyAM ja nirvANa thayuM che. khAsa yAtrA karavA lAyaka che. A pahADa digaMbaree vecAte laI pitAnuM tIrtha karyuM che. sulatAnagaMja (aSTApadAvatAra) capanagarIthI 13-14 mAIla dUra A pavitra rathAna AveluM che. ahIM bhagavatI bhAgIrathI-gaMgA pitAne vizala deTa pAtharIne paDayAM che. paNa bharapUra rahe che. aMdara heDIo cAle che. ahIMthI bhAvika viSNavajane ane ziva bhakto gaMgAnuM jala bharI kAvaDamAM upADI paga-pALA ja cAlatA 60 thI 70 mAIla dUra Avela ejanAtha-vejanAtha mahAdevanA abhiSeka mATe laI jAya che. roja seMkaDo kAvaDiyA jala laI jAya che. naDana yAtrIo seMkaDonI saMkhyAmAM Ave che ane jAya che. zivarAtrInA divasomAM ahIM ThaTha jAme che. zikharajIthI caMpAnagarI AvatAM vacamAM bejanAtha Ave che. te eka vAra ApaNuM prAcIna jaina tIrtha hatuM, vIjajI enI rAjadhAnI gaNAya che. atyAranA vijanAtha mahAdevanA maMdiramAM jaina mRtio paNa hatI, paraMtu bhUdeve tyAMthI khaseDI lIdhI che. hAlamAM to nathI jene maMdira ke nathI jaina vatI. zanI dharmazALAo ghaNI che, utaravAnuM sthAna maLe che. vizvanAtha sTezana ane tAra ophIsa paNa che. bejanAthathI ca pAnagara AvatAM roja sekaDe kAvayA gaMgAjala laIne AvatA ke levA jatAM najare dekhAya che. - sulatAnagaMja taddana gaMgAkAMThe AvyuM che. gaMgAnI vacamAM nAne pahADa-TekarI che. atyAre te TekarI upara eka maMdira che. pahelAM A jaina maMdira hatuM paraMtu atyAre te zivamaMdira thaI gayuM che. ahIM prathama jainonI vastI ghaNI hatI, madiro paNa hatAM. hAla temAMnuM kaI nathI, gaMgAnI vacamAM nA pahADa ane tenI upara suMdara jinamaMdine aSTApadajInI upamA ApI che, jemAM ratnanI suMdara mati hatI. juo prAcIna tIrthamAlAmAM saubhAgyavijayajI A sthAnanuM varNana A pramANe Ape che Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sulatAnagaMja : 498 : | jaina tIrthone paTaNAthI kesa pacAsa re vikRpurI zubha vAsa re, zrAvaka seve jinarAja re derAsara vaMghA pAja re. 1 tihArI daza kese jANa re gAma nAme cAThavakhANuM re, bhagavatadAsa zrImAlare nita pUjA kare suvizAla. 2 derAsara deva juhAra re valI raNanI pratimA nihALI re, varI jinajInA pAya re jaya vaMdyA zivasukha thAya che. 3 gaMgAjInI madhyabhAga re eka DuMgarI dIse udAra, tihAM deharI eka pavitra re pratimA jina prathamanI nata re. 4 kahe chApadanI rIta re gaMgA madhya thaIe prIta re, mithyAtiranAna vicAra re mAMne uravAhe niradhAra re. 5 tithI dakSiNa kesa trIsare cha vaijanAtha che isa re, kAvaDI gaMgA nIra re deDhAI laI za12 re. 6 te jahAM girathI mAragaja bajAya re dasa kese mAraga thAya , caMpA bhAgalapura kahevAya che, cupa janma nhAM hAyare. 7 kavizrInuM A kathana akSarazaH satya che. je cADavakhANuM gAma lakhyuM che te ja tyAranuM sulatAnagaMja che. paTaNAthI lagabhaga 60 kesa thAya che. gaMgAnI vacamAM TekarInA pahADa che. jene aSTApadanI upamA AvI che te ja pramANe atyAre che. AdinAtha prabhunuM e suMdara jinamaMdira che. mAtra mRta ane zrAvakenAM ghara nathI. tene badale madaramAM zivaliMga che. henDIkrArA tyAM javAya che mahilI brahma ane agravAlenAM ghara che. nadIkAMThe mATI dharmazALA che. ahIM thI kAvaDiyA gaMgAjaLa dhajanAtha laI jAya che. te ahIMthI 30 thI 35 kesa che. temaja bhAgalapura paNa daza kesathI thoDuM ochuM che paNa teTaluM ja kahevAya. eTale je rathAne rananI pratimAo hutI, bhagavAnadAsa je svAbhAvika zramaNopAsaka hatA ane aSTApadanI upamAvALuM thAna hatuM te A ja sthAna che temAM lagAre zaMkA jevuM nathI. pahagthI 50 kesa dura je vaDapurI lakhI che, te pazu atyAre vidyamAna che. tenuM nAma atyAre mahAdevA che. jenI vasatI ke jinamaMdira kAMIpaNa nathI, paraMtu gAunA mApa ane sthAna uparathI anumAna thAya che ke vaikuMThapurI e ja mahAdeva che. ahIM agravAlenI vastI vadhAre che. eka dharmazALA che ane eka tIrtha jevuM manAya che. ahIMthI kAce rahete jaI thaI kSatriyakuMDa javAne sAthe rahe che. sulatAnagaMja pAse gaMgAnadInA madhyabhAgamAM rahela padAvatAra tIrtha4 suMdara citra lakhanaunA dAdA vAhanA jinamaMdiramAM atyAre vidyamAna che. temaja mahAdevAmAM paNa jinamaMdira hatuM, Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 49 :. ayodhyA adhyA A nagarI bahu ja prAcIna che. vartamAna vIsInuM prathama nagara A che. devAdhideva zrI AdinAtha prabhunA prathama rAjyAbhiSekasamaye IndranI AjJAthI kubere A nagarInI racanA karI hatI. temaja yugalikAne vinaya joI, temanI vinItatA baI nagarInuM nAma vinItA rAkhyuM hatuM. temaja prathama cakravatI bharata mahArAjAnI A pATanagarI hatI. ahIM pAMca tIrthakarenAM 19 kalyANaka thayAM che. AdinAtha prabhunA zrISabhadevajI-janmasthAna vinItA nagarI, temanA pitAnuM nAma nAbhirAjA ane mAtAnuM nAma bharUdevA hatuM. badhA tIrthakarenI mAtAe prathama vanamAM siMha dekhyo hato jyAre mAdevA mAtAe ravapnamAM prathama vRSabha je hato tethI temanuM nAma zrI kaSabhadeva rAkhyuM hatuM. tathA dharmanI khAdinA pravartAvanAra hovAthI teozrInuM bIjuM nAma AdinAtha rAkhyuM hatuM. temanuM pAMcase dhanuSya pramANu zarIra, ce sI lAkha pUrvanuM AyuSya, suvarNa varNa ane vRSabha lAMchana hatuM. teozrIne se putra hatA, meTA putranuM nAma bharata caka rtI hatuM. temane arisAbhuvanamAM kevaLajJAna thayuM hatuM, 99 putre paNa dIkSA laI kevaLa jJAna prApta karI meM kSe gayA hatA. vinItA nagarInI rathApanA zakramahArAje karAvI hatI. zrI ajitanAthajI janmarAna adhyA. pitAnuM nAma jitazatru rAjA, mAtAnuM nAma vijapArANI. rAjArANI rAja pAsAbAjI ramatAM hatA temAM roja rANI hArI jatI hatI paraMtu prabhujI garbhamAM aAvyA pachI rANI jItavA lAgI hatI ane rAjA hArI jatA. garbhane Avo mahimA jANI putranuM nAma ajitanAthajI rAkhyuM. sADA cAraze dhanuSyamamANa zarIra, bahetara lAkha pUrvanuM AyuSya, suNuM varNa ane lAMchana hAthInuM hatuM. zrI abhinaMdana svAmI zrI abhinaMdana svAmIne ayodhyA nagarImAM janma thayo hate. temanA pitA saMvara rAja ane siddhArtha rANI mAtA hatAM. bhagavaMta garbhe AvyA pachI indranA mahArAja AvIne bhagavaMtanI mAtAne ghaNIvAra tevI jatA hatA, tyAre rAjA pramukhe jANayuM. ke e garbhane ja mahimA che; mATe abhinaMdana nAma dIdhuM. sADA traNa dhanuSaMpramANu zarIra tathA pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. lAMchana vAnaranuM ane suvarNa varNavALA hatA, zrI rAmatanAtha zrI sumatinAtha prabhune adhyA nagarImAM janma thayo hate temanA pitA ema tha rAjA ane sumaMgalA mAtA hatAM. prabhu garbhamAM rahyA pachI te gAmamAM eka vaNinI be strIo hatI, temAM nAnIne putra hato ane moTI vaMkhyA hatI paNa te chokarAnuM pratipAlana bane mAtAo karatI hatI. jyAre te vANu maraNa pAmyA tyAre dhananI lAlace moTI zrAe kahyuM ke putra mAre che tethI dhana paNa mAI che, nAnI trIne te hato ja Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa00 athA [ jaina tIrthInA cyavana, janma ane dIkSA temaja bIjA, cothA, pAMcamA tathA damAM A cAra tIrthakarAnA cavana, janma, dIkSA ane kevalajJAna ema cAra cAra kalyANake maLIne kula 19 kalyANaka thayAM che. rayAna bahu ja pavitra, prAcIna ane suMdara che. mahAsatsaMvAdI rAjA harizcandra paNa ahIM ja thayA che. temane kuMDa paNa vidyamAna che, bhagavAna rAmacaMdrajI paNa ahIM thayA che. mahAsatI sItAjInI zuddhi-parIkSA A nagarInI bahAra ja thaelI ane addhi jaLarUpa banI gaelo hate. jenuM A maheMDana tIrtha che, tema ajenonuM- netAnuM paNa mahAna tIrtha manAya che. Aja te e purANI bhavya nagarI daTTanapaTTana thai gaela che ahIM TA mahAdalAmAM suMdara vizALa jaina zvetAMbara dharmazALA ane jaina zvetAmbara maMdira che. , maMdiramAM pAMce prabhunA kalyANaka sUcavanArI derIo che vacamAM ajitanAtha prabhunuM suMdara samavasara madira che, temAM ajitanAtha prabhunI kevalajJAna pAdukA vacamAM che. bAjumAM abhinaMdana prabhu AdinI prAcIna kRtio che, mUrtinI racanAmAM bauddha thApatyanI ra56 asara dekhAya che, paraMtu jinezvara prabhunI ja mUrti che e cekakasa che. bIjI bAjumAM anaMtanAtha prabhunI pAdukA che. nIce samavasaraNa maMdiranI sAme maMdira che, temAM mULanAyaka zrI ajitanAtha prabhu che. jamaNI bAju AditethI teNe kahyuM ke-e putra ane A dhana te mArAM ja che. A Te darabAramAM AvyuM. te vAre narmanA mahimAthI laIne cukAdo karavAnI bhalI buddhi utpanna thaI, tethI te bane strIne rANue kahyuM ke mane maLIne ahIM addha vaheMcI lo ane chokarAnA 'paNe be bhAga karI ahIM addha vahecI le te sAMbhaLI nAnI strI belI uThI ke mAre divya joItuM nathI, karAnA kAMI be vibhAga thAya nahiM, e chokaro ene che te mATe che " te sAMbhaLI rANI belI ke "e chokaro nAnI strIne che kemake putranuM mRtyu thAya tyAM sudhI paNa maTI thI nA kahevANI nahiM ane nAnI strIe mAravAnI nAI karI mATe puva ane dhana te nAno strIne havAle karo ane moTI strIne ghaththI bahAra kADhI mU" garbhA mahimAthI bunI mAtAne evI buddhi utpanna thaI mATe prabhunuM nAma sumati dIdhuM. temanuM jaNase dhanuSya pramANa zarIra, cAlIza lAkha pUrvanuM AyuSya, suvarNa varNa 'tathA lahana daoNca vInuM hatuM. zrI anaMtanAthajI temane ayodhyA nakarImo janma thayo hato. pitAnuM nAma siMhasena rAjA ane mAtAnuM nAma sudhArAyuM hatuM. mAtAe putranA gAmAM AvyA pachI jeno aMta na Ave vuiM eka mahesuM bhamatuM cakra dIdhuM hatuM temaja anaMtarananI mAlA dIThI ane anata gAMThanA derA karI bane tethI tenA tAva gyA. A badho garbhane prabhAva jANuM pitranuM nana nananA ApyuM. temanuM pacAsa dhanuSya pramANa zarIra, traNa lAkha varSanuM A yuSya, suvarNa vahu ne lAMchana siyANAnuM hatuM. Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratihAsa ] * 501 : aAdhyA nAtha prabhu ane DAkhI bAjI zrI mahAvIra prabhunI mUrti che, ma`diramAM praveza karatAM jamaNI bAjue pAMca prabhunA cyavana kalyANukanI pAdukAovALI eka derI che. sAme cAra prabhunA gaNudharAnI pAdukA che. samavasaraNa maMdiramAM praveza karatAM eTale mULa pravezadvAramAM jatAM pAMca prabhunA janma kalyANakanI pAdukA che ane DAbI mAjI cAra prabhunA dIkSA kalyANakanI pAdukA che-DherI che. have upara samavasaraNa ma`diramAM pagathIyAM caDhIne javAya che temAM prathama jamaNI . khAnu ana tanAtha prabhunA kevala kalyANakanI pAdukA derI hatI parantu tyAM vaidI tUTI javAthI samavasarajIma rimAM pAdukA padharAvela che. tenI sAme sumatinAtha prabhunI kevaLa kalyANuka derImAM pAdukA che. DAbI bAjI zrI RSabhadeva prabhunI dIkSA kalyANukanI derImAM pAdukA che, ane sAmI bAjI abhinaMdana prabhunI kevala kalyANaka pAdukA derImAM che. madira suMdara ane prAcIna che. madira bahu ja cha thai gayela che. ceAtaram namI gayuM che ane tarADa paDI gai che. daravAjA pazu tUTI gayA jevA ja che. lagabhaga dazeka hajAranA kharce thatAM kAma sAruM thaI jAya tevu che. atre agre ddhAranuM kAma zarU thayuM che, atrenA vahIvaTa mIrajApuravALA mIzrIlAlajI radAnI kare che. ahIM digambara madira paNa che. ApaNAM madirathI dUra che. ahIM kAI vAtanA jhagaDA nathI. ane samAjanA maMdira ane dhazALA tadna alaga ja che, zve. madira ane mUrtie vadhare prAcIna che, jyAre digambara madira arvAcIna che. ahIM vaiSNuva ane zaiva sampradAyanA paNa mati che, parantu sathI vadhAre ndirA rAmacadrajInAM ane hanumAnanAM che. kula pAMca hajAra traNase ne tyAzI jaina mandirA che, A madirAnI sakhyA ja sUcave che ke anainA A tIne keTalu mahattvanuM mAne che. eka bhAi amane AmAMthI keTalAMka sthAnA jovA laI gayA hatA. paraMtu badhe bhAga dharavAnA samaya thayeA hateA eTale jyAM jaie tyAM kahe lega lAgyA che (!) amane sAMbhaLI hasavuM AvatuM. dukha pazu thatu ke khicArA devanA leAya che. kharI rIte rAgAnya bhaktoe devanA bhAga ja lagADyA che. bAkI devanI ATalI paravazatA ane nirAdhAratA zrIjI kaI haiI zake? amuka niyama samaye ja darzana dai, anya bhaktonI IcchA pramANe judA juThThA abhinaya karavA ja paDe, kAM virAgI vItarAganI dazA-vataMtratA ane kyAM A rAgIpaNAnI paravazatA ? rAmacaMdrajInA mULa sthAnamAM atyAre marajIda che. hinduonI nirAdhAratA, anAthatA, dInatA ane kAyaratAnu sAcu jIvatuM jAgatu' citra ahIM jovAya che. bAra rAmaca MdrajInI derI che jyAM paisAnA lAlacu paDa.ee janmasthAna manAvyu che. A sivAya kaikeyI kApabhUvana, AmacaMdrajI zrRMgA bhUvana, zayanabhavana, rAjyabhuvana Adi sthAneA prAcIna kahevAya che. khAkI atyAre te rAmadIlAne nAme 'bALalIlA ja ramAya che. nathI e zAiza puSanI pUjA ke ArAdhanA che svA Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - aAdhyA 4 502 : [ jaina tIrthone ane bheganI ArAdhanA. ahIM vAMdarAothI khAsa bacavA jevuM che. meTA moTA vAMdarAo mANasane paNa DarAve che. je lagAra pramAdI ke bedarakAra rahe te jarUra kaMIka cIja gumAve che. te tyAM sudhI ke jarA khyAla cUkI javAya te te vAMdarAo bhAMmAMthI paNa hAtha mArI jAya, A adhyAnagarI ghaNA varSe bhAratanI khAsa rAjadhAnI rahI che. chelle mugalAI samayamAM avadhanI rAjadhAnI hatI. * vividha tIrthakapamAM cothA ka95mAM nIce pramANe viziSTatA varNavI che. ane dhayAnA ayodhyA, avadhyA, kesalA, vinItA, sAketa, IkSavAkubhUmi, rAmapI ane kela nAme che. A nagarI zrI rAmadevajI, ajitanAthajI, abhinaMdana svAmI, sumatinAthajI ane anaMtanAthajI tathA zrI vIra bhagavAnanA navamA gaNadhara acalabratAnI janmabhUmi che. raghukulamAM thayelA dazaratha, rAmacaMdrajI ane bharata vagerenI rAjadhAnI hatI. vimalavAhana vagere sAta kulakara ahIM utpanna thayA hatA. thI bASabhadeva bhagavAnanA rAjyAbhiSeka samaye yugalIyAoe palAza patramAM jala bharI lAvIne page abhiSeka karyo hatotethI IndrarAje kahyuM ke-A purUSa sArA vinayI che tyArathI A nagarI vinItA nAmathI prasiddha thaI, - jyAM mahAsatI sItA devIe pitAnA ziyalanA balathI agnikuMDa jalamaya banAvyA hatA. te jalapura nagarIne DubAvI dete hatuM te paNa sItA devIe rahe hate. je abharatanA gaLAmAM madhyabhAgamAM rahelI che, je nava jajana vistAravALI ane bAra jojana lAMbI che. jyAM ranamaya pratimA rUpe raheva cahezvarI devI ane mukha cakSa saMghanA vizva hare che, ane jyAM ghaghara dUTha ane sarayu nadI maLe che-saMgama thAya che te sthAna svargadvArathI prasiddha che. esA purI aujjAsarata jala siccamANa gddhbhitii| jiNasamayasattatitthIjattAvittia jaNA jayaha // 1 // jenI uttara dizAmAM bAra jana dara aSTApada parvata che; jyAM zrI RSabhadeva bhagavad siddhipada pAmyA hatA. jyAM bharatarAjAe traNa kesa UMcuM siMhanA satya banAvyuM hatuM. jemAM pitapatAnA vaI, zarIra, mApa ane saMsthAna mujaba civIza jinavarenjanAM biMba rasthApita karyA hatAM temAM pUrva dizAnA dvAramAM zrI aSabhadeva ane ajitanAthajI, dakSiNa dizAnA dvAramAM saMbhavanAthajI, abhinaMdanasvAmi, sumatinAthajI ane padmaprabhujI cA; pazcima dizAnA dvAramAM zrI supArzva nAthajI, zrI caMdraprabhujI, zrI suvidhinAthajI, zrI zItalanAthajI, zrI zreyAMsanAthajI, Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] | 503 : ayodhyA zrI vAsupUjya prabhu, zrI vimalanAthajI ane zrI anaMtanAthajI vagere ATha tathA uttara dizAnA dvAramAM thI dharmanAthajIthI laine zrI mahAvIra prabhu vagere daza tIrtha karanI mUrtio sthApanA karI hatI ane potAnA bhAIne se ratUpo paNa temaNe ja karAvyA hatA. je nagarInA manuSya aSTApada girirAjanI upatyakA- talATImAM khelavA-kaDA karavA jatA hatA. caMkulIna navAMgI vRttikAra zrI abhayadevasUrisaMtAnIya zrI deveMdrasUrijIe divya zaktithI A nagarImAMthI cAra mahAna jinabiMba AkAzamArge lAvI serIsAmAM thApita karyA hatAM A ja paNa zrI bASabhadevajInuM maMdira che, jyAM pArzvanAtha vADI che; ane sahakAra sItA kuMDa che. killAmAM rahela mataMgaja cakSa che, jenI sAme Aja paNa hAthI nathI cAlatA; cAle che te mRtyu pAme che. goparAI pramukha aneka lokika tIrtho che. A nagarInA killAnI dIvAla sarayUnadInA jaLathI ja bhIjAya che. ane dhyAne nAgamamAM satya (sAcuM) tIrtha kahyuM che, jenI yAtrA karavAthI manuSya pavitra thAya che. chevaTe - paMDita haMsasama A tIrtha paricaya A pramANe Ape che. te jue avajha nayarI ati bhalI e mA ikaI vAsI jANi suNi 39 Adi ajita abhinaMdajIe mA sumati anaMtaha nAtha sugi janamabhUmi tihAM vaMdatAM e mA. saphala huA mujha hAtha suNi 40 marUdevI mugati gaIe mA. saraga duArI kAmi, suNi tAsa pAsa naI pekhaie mA. acchaI sarajaju nAmi suNi 41 nayaramAM haM havaI pUjasiue mA. cakavIsame jiNuMda suNi. sanAtha karI havaI cAla syuM e mA, hIalaI ati ANu da suNa kara (521) pAMca jiNavAra pAdukAe kIjai tAsa guNagAna paDhama jiNesara pUchaI ANa nimala dhyAna 81 nayarI adhyArAjIe pUcha paDhama nirNadere rAmacaMdra pagalA namuM mani dharI paramANu dare 8rA (5 32, jayavijaya). Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ renapurI * 504 : [ jenatIne vividha tIrthakalpakAre acAthI bAra jojana dara aSTApada girirAja lakhelA che, te ayodhyA bhUla thAnathI dUra thaI che. atyAranI ayodhyA e mUla ayodhyA nathI A vAtanI sAkSI vijayasAgarajI paNa Ape che. "paMca tIrthaMkara janamIA mUla adhyA darI jANI sthiti thApI IhAM Ima belaI bahu sUrI." ma. 6. | ( visAgarajI sametazikhara tIrthamAlA) adhyAthI cAra mAIla dUra jAbAda che ahIM eka nAnuM suMdara che. << madira che je bAbu metIcadajI nakhane baMdhAvyuM che. ahIM dharmazALA - tAMbarI che, vyavarathA sudhAranI ghaNI ja jarUra che. ahIM eka myujhIyama che je khAsa jovA jevuM che. ahIMthI 69 mAIla dura uttara zrAvatI nagarI che jene atyAre Samapat seTameTa kiTalA tarIke badhA oLakhe che. A prAcIna zrAvastI nagarI che yA prAcIna jinamaMdira hatuM. atyAre khAlI che. tyAMthI mUrti uThAvI jA bAdane myujhIyamamAM rAkhavAmAM AvI che. mUni parika sahita che A sivAya bIjI paNa jaina mUtio che. khAsa darzanIya che. repurI A nagarI athAthI 14 mAIla dUra che, sTezana sohAvalathI javAya che. dharmanAtha prabhunAM cAra kathANuka thayAM che sthAna prAcIna ane suMdara che, gAmanI bahAra ekAnta sthAnamAM vizALa dharmazALA che, ane aMdara (dharmazALA ane maMdira daravAje eka che. dharmazALanA daravAjAmAM thaIne madiranA daravAjAmAM javAya che) madi. che. dharmazALAmAM keTalAka bhAga jIrNa thaI gayela che, madiranA kampAunDamAM pesatAM sAme ja samavasaraNa maMdira Ave che, temAM dharmanAtha prabhunA kevaLa kalyANukanI pAdukA che. samavasaraNa maMdiranA cAre bhAga khudakA ja hatA paraMtu eka bhAga badha karI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti birAjamAna karavAmAM Avela che. tenI sAme eka jinamaMdira che. ATha prAcIna bhavya mUrtio che. mULanAyaka prAcIna bhavya ane camatkArI che. hamaNAM maMdirano jIrNoddhAra karAvI navA rUpamAM ja madira tayAra karAvI gaye varSe ja pratiSThA karAvela che. madiranI agibAju cAre khabrAmAM cAra derIo che. badhAmAM pAdukA che. ekamAM gaNadhara mahArAjanI pAdukA che, ane bAkInI traNamAM dharmanAtha prabhunA kalyANakanI pAdukA che, dharmanAthajI ApanuM janmasthAna napurI. pitA nAma bhAnurA, mAtAnuM nAma sutArANI hatuM. rAjArANune pUrve dharma upara apa rAga ha. bhagavAnanA garbhamAM AvyA pachI baMnene dharma upara atyata rAma thI, garbhane Avo addhimA jANuM putranuM nAma dhamanAtha rAkhyuM. temanuM 45 dhanuSyapramANa zarIra, dasa lAkha varSanuM AyuSya, suvarNa varNa ane vajanuM lAMchana jANavuM. Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] H 105 : ratnapurI ma'dira ane dharmazALA banne zrI zvetAmbara sadhanA ja che, tenI vyavasthA e zvetAmbara jaina zrIma'ta kare che. navA maMdiranI vyavasthA lakhanauvALA kare che, ane samavasaraNu maMdira, derIo ane dhamazALAnI vyavasthA mijA'puravAsI zvetAmbara zrImAn zIzrIlAlajI radAnI kare che, temanA taraphathI pUjArI munimI paNa kare che. ahIM zve digaM. jhaghaDA nathI, dhAya alaga ja che. gAmamAM e DerIe ke, jemA pAdukA che. tyAM zve di adhAya darzana karavA jAya che. ahI` digArAtu khAsa sthAna kaI nathI ema kahIe te cAle, temanA yAtro echA Ave che ane AvanArane utaravAnu' sthAna nathI maLatuM, zve. dharmazALA che temAM arajI karI rajA levI paDe che, eTale gAmanI je derIe che, temAM darzana karI teo cAlyA jAya che; bAkI pUjanavidhi Adi zvetAmbarI thAya che. zve. madiranA pUjArI pUjA karI Ave che. ame paNa tyAM gayA hatA. tyAM kiMgakharAnuM kAMi khAsa nathI. ahIM maiTu duHkha e ja che ke dharmazALAnI bahAra kasAIenI majAra bharAya che, te vakhate kasAIkhAnAnI pAra vinAnI durgaMdha chUTe che. AzAtanAne ghaNuMA sazava che. A mATe khAsa prayatna karavAnI jarUra che, paraMtu dvimukhI vahIvaTa hAvAthI eka gurutA e avinayI ziSyA jevI dazA cAle che. ahIM AvanAra guDasthAe adhyA utaravuM ane tyAMthI vAhanadvArA kmAda thaI ranapurI javu, A rastethI yAtrA karavI vadhAre sAnukULa che nahi te phaijAbAda jaMkazanathI pAMca kesa dUra pazcimamAM seAhAvala sTezana che. ( aceAdhyAthI lakhanau jatI lAinamAM vacce sTezana Ave che) tyAMthI 1 mAIla uttaramAM nArAI gAma Ave che. tyAM ApaNuM madira ane dharmazALA che. mULa A mAila deDha mAilano rastAmAM vAhananI sagavaDa jaldI nathI maLatI ema sAMbhaLyu hatu eTale adhyAthI ja javu' ThIka che, pesTa ane tAraephisa phaijAbAda che, vividha tIrthaMkalpamAM navAhapura kalpa zrI jinaprabhasUrijIe Apela che jene sakSipta sAra A pramANe che. ahI' dhama'nAtha prabhujInA cyavana, janma, dIkSA ne kaivalajJAna cAra kalyANaka thayA che. A jamUdrIpanA bharata kSetramAM kezala dezamAM, ke jemAM aneka nirmaLa jaLana vALA jharaNAM, vanakha'DA, sudara upavanA, bagIcA che ane zItala jaLavALI gha ranadIthI zAbhatu ratnavAha nAmanu nagara che. A nagaramAM IkSvAku vanA kulIpaka samAna zrI bhAnurAjA che. temane suvratArANI che. temanI kukSIthI paMdaramAtIrthaMkara zrIdhama nAthajInA janma thayA hatA. temanA cyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna cAra kalyANaka ahI thayAM che. nivaNu sammetazikharajI upara thayuM che 1 64 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ranapurI : 06 : [ jaina tIrthAMnA . A nagaramAM manuSyanAM netrane zAMti ApanAra nAgakumAradevatAthI adhi SThita zrI dharmanAtha prabhunuM maneAhara maMdira kharcu che. t A nagaramAM eka kArIgaramAM kuzala kuMbhAra rahetA hatA. ene eka meDha caDhAvelA putra hatA. A chekarA vyasanI ane udbhata hateA. sAthe ja atizaya kutuhalI hateA. ene nAgarAja sAthe mI thai. pitAnA atizaya dabANuthI e kAra karavA jatA paraMtu nAgarAje kahyu-tu rAja mhAru ceADu puchaDuM kApIne lai jA. enu'sAnna thaze. chekarA rAja setu" lAvIne bApane Ape. pitAe pUchyuM "tu kAMthI lAve che ? Akhare teNe nAgarAjanA puDAnI vAta karI pitAe kahyuM-tuM meTuM puThThuM kApI lAva. chekare DaranA mAryA evuM na karyuM paraMtu eka vAra pitAe jaI, pAchaLathI joi ekadama ardhA puchaTAne kApavA mAMDayuM. ekadama nAgarAje kredhita thai pitAne, putrane, tenA kuTumbI kummarane khALIne bhasma karI nAkhyA chAsa tyArathI DaranA mAryA bhArA ahI rahetA nathI ahIMnA le.a maTInA vAsaNuM bahAra gAmathI lAve che. te maMdiramAM nAganA mUrtithI adhiSThita zrI dhanAthabhagavatanI mUti adyAvidha vidyamAna che. bhAvika bhakto vividha prakAre bhaktithI pUje che. anya darzanIye| A sthAnane dhama rAja nAmathI oLakhe che koIka trakhata cemAsAmAM varSAda na thAya tyAre zrI dharmanAbhagavaMtanI mUrtine hetA dUdhanA ghaDAthI nAna-abhiSeka karAve che jethI tarata ja puSkaLa varasAda thAya che. ahI kadarSA nAmanI zAsanarakSikA daivI ane kinnara nAmanA rakSaka cakSa zrI dharmanAtha bhagavAnanI sevAbhakti karanAra bhakta janAnAM viThTho dUra kare che ane icchita kAryo pUrNa kare che. A nagara atyAre ratnapuranA nAmatho prasiddha che. atyAre paNa A sthAna che ane leke bhaktithI seve chaeN. : prAcIna tIrthaM mAlAmAM A tIrthane paricaya A pramANe apyA cheH" ratanapurI kaliAmaNI jinamadira zubha deya re, dharmanAtha puda pUI jinapratimA traNa joya re." (jayavijayajI sammetazikhara tI mAlA, pR. 32) "sAta kAsa raNavaI acchai mA, paddhitu racaNupura nAma, suhi. dharmanAtha tihA janamIAe mA, camukha karaI ThAma, suzuiM. 43 pUcha prami pAdukAe mA, mA~ kIdhI janava seva." (jayasAgara sammetazikhara tItha'sAlA, pR. 21) Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 2074 lakhanI lakhanI navAbI samayanI avadhanI rAjadhAnI, vartamAnamAM yu. pI.nI rAjadhAnI ane gomatIne kinAre AveluM A zahera khUba prasiddha che. tenI ezaArAmI, saMgIta ane kalAprema paNa eTalAM ja prasidhdha che. navAba azapha-udaulAne ImAmavADA vagere sthAne jovA lAyaka che. bAkI keTalIka keleje, ajAyaba ghara-myujhIyama, yu.pI.nI dhArAsabhAne hela, kesarabAga vigere jovA lAyaka che. ahIM kesarabAgamAM mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI nIkaLela prAcIna bhavya jinapratimAo darzanIya che. vividha AyAga paTe, maMdiranA tera, khabhAta tathA khaMDita mUtinAM aMgopAMge maLI kula 700 TukaDA che. mathurAne ghaNekharo bhAga ahIM ja rAkhavAmAM Avela che. prAcIna jinazilpa-bhUtividhAna, pUjAvidhAna vagere ahIM najare jovAya che. bhagavAna mahAvIra devanA garbhapaharaNa ane A lakI krIDAnAM citra-paththara upara AlekhelA dakSe bahu ja suMdara che. A badhuM joIne , te pAzcAtya vidhAnae kabUlyuM che ke-mathurAmAM ane uttara prAMtamAM eka vAra jaina, dharmanuM kAmrAjya haze. lakhanaumAM atyAre bhavya vizAla prAcIna 14 jinamaMdire che. keTalAMye maMdiramAM, . suMdara citrakAma che. sultAnagajanA aSTApadAvatAra tIrthanuM citra ame ahIMnI dAdAvADImAM joyuM hatuM. caMpApurInI prAcIna zvetAMbara jaina maMdiranI sthiti vagerenAM citro parama AkarSaka che. cAra gharamaMdiro maLI 18 jinamaMdiro che. zrAvakanAM ghara DAM che. A maMdire cUDIvALI galI, senI TelA, sIdhI TelA, * phUlavALI galI, zahAdatagaMja ane dAdAvADI vagere sthAnamAM AvelAM che. lakhanaunA myujhIyamamAM rahela keTalIka jaina munione paricaya A sAthe Ape che. lakhanaunuM myujhIyama zaherathI traNa mAIla dUra che. A myujhIyamamAM jene paNa judA vibhAga che. lakhanaunuM myujhIyama jevA gayA tyAre uparokata zilAle ane tyAM rahela : dhAtunI prAcIna jainamationAM darzana karyA hatAM. eka mati je haradvArathI AvecI ' che temAM 1200 nI sAlane lekha che ekamAM 1251 nI sAle che je bItharathI Avela che ane bIjAmAM 1dara nI sAla che je jayapurathI Ave che. lakhanaunI mRtimAM mAravADI akSaravALo lekha che. mati suMdara che, be pASANanI mUtio ane eka aMbikAnI su dara kaLAnA namUnArUpa mUti che jenI upara yAdavakulamaNi bALa : brahmacArI zrI neminAtha prabhunI mUti che. amArI daSTie prAcIna lekhavALI kuzAna, kaniSka ane haviSyakAlIna mUrtio che. eka kaMkAlITIlAno zilAlekha zakhAkAra akSaramAM che te paNa prAcIna lAge. A sivAya vikramanI navamI zatAbdI pachInA zilAlekhe che jemAMnA Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - lakhano [ jaina tIrthone gheDA ame vAMcyA hatA. kuzAna ane kaniSka tathA haviSNakAlIna mUtionA zilAle te amane na vaMcAyA paNa dara matinI nIce IglIza nedha hatI, keTalAkamAM hindI noMdha paNa hunI je vAMcI, ahIM lagabhaga dehathI basa jinamRtio che. pacIsa uparAnta te vIsI(paththaranI mUrtio che. mUtiomAM to pAMca pacIzathI vadhAre bhAgye ja taddana akhaMDita nIkaLaze, bAkI badhI khaMDita che kekanA kAna,te kekanA nAka, kekanI te kekanA hAtha, keIkanA paga te keIkanA geaNa khaMDita che. keTalIka kRtiono te bhavya vizAla marataka ja che. jayAre keTalIka kRtionAM dhaDa ane zilAlekhe che. vaLI keTalIka mUrtionA mAtra paga ane zilAlekho che. lagabhaga pacAseka mAyAgaSTanA TakA che. dasa vIsa ardhI upara che, thoDA AkhA che ane bAkInA te khaMDita ja che. maMdiranA zikhare, zikhara uparanA bhAga, suMdara Arasa jevA lIsA paththaramAM ketalA manadura tero, paththara upara Apelo suMdara citro, maMdiranA pravezadvAranA uSNa, pATikA, siMhadAra, siMuM ane hAthInAM bAvalA-putaLAM, paththara upara jhI kArIgarIthI aMkita nAnA sthA, vizAla rasthAnA TukaDA Adi anekavidha vastuo joI duratha jeTaluM prakRddhina thayuM tethI anekavANI vedanAthI hRdayamAM acya vedanA anubhavI. kevAM suMdara gaganacuA AyezAna adhei haze ? niraMtara ghaTAnAhyI bAjatAM e madire bhUgarbhamAM samAyAM ane Aje atadazAmAM anya praznanuM kutuhala bhAjana banI rahela dazA joI kayA bhajananuM hadaya na dave? A apUrva daratha jeruM kaMIka AnaMda ane zekamizrita lANI sahita ghavAtA hRdaye makAnamAMthI bahAra nikaLyA. trIje divase punarapi tyAM gayA ane parama satAvapUrvaka badhI smRtionA zilAlekha jo. pahele divase ne dheilA naMbaramAM TUMka vigata umerI ane bIjI paNa navI vastuo joI. AmAM eka khurazurAmeva deva ke je bhagavAna mahAvIranuM devAnaMdAnI kukImAMthI haraNa kare che te viSaya eka manohara paththara upara AlekhAcala che. AnI zodha karavA e badhAyathI vadhAre mahenata paDI. ane traNa vibhAgavALe te paththara hAtha lAgyuM. badhAnuM lina karI barAbara citra meLavyuM tyAre ja na thaI, saMgrahasthAnanA manamAM mukhya traNa vibhAga che. jamaNI bAjunA traNa hAla, kAmI bAjunA traNa hAla ane eka vacathI laIna che. jo ke jamaNA hAlanI pAchaLa paDyuM eka sIdhI lAIna che jemAM khAsa karIne kaniSka ane kuzAnakAlIna mRtio che. dareka mUrtio upara IglIzamAM ! che ane naMbare che te paNa IglIzamAM ja che. lagabhaga navasathI hajAranA naMbare che. AkhA makAnamAM mAtra gheADA apavAda sivAya badhA narmadA taka ja prAcIna avo che, I e khAsa jaina vibhAganuM sUcana kare che. jo ke A tathA : saMjJAvALI jainamutie che paNa te thoDI ja, Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhanI -- - - - - ----- ---- - ItihAsa ] * 500 H prathama vacalA vibhAgamAM nAnI sudara jinamUtio ghaNI che. ATha-dasa peTI mUtio che. khAmAM thoDI akhaMDita che. zilAle prAyaH ghaNI mUtio upara che. tema ja zAsanadevI, maMdira ane AyAgapaTTanA TukaDAo astavyasta patharAyela che. AmAM amane 0 776 naMbaravALI paMcatIthI banne bAju kAussagIyAvALI zrI munisuvratavAminI pratimAjI kahe ja manahara lAgI. prabhunA marataka upara suMdara muguTa che, AbhUSANe che ane lageTa che. AbhUSaNe ane paMcatIthI banAvavAmAM te zipIe kamAla karI che. sudara kALA ane kaMIka lIlAza paDatA patthara upara bahu ja manahara mUti racavAmAM AvI che. tenI suMdara parikara sahita eka beThA manuSya jeTalI UMcAI che. ane nIce lekha A pramANe che. ___1063 mAgha zudi 13 vu...sAkTa vAstavya prAgvaTa balikurI, siiyaa| (2) jo tanavIvA nAna....(2) zAvara riteye sunisuvra (2) taratha pratimA che. lekha te lAMbe hatA paraMtu vAdaLAMnu aMdhAruM ane ghasAI gayela hovAthI temaja sAdhanane paNa abhAva hovAthI A utArI zakAya nathI paraMtu agIyAramI zatAbdInI A mUtinI racanA bahu ja AkarSaka che. mugaTa, kuMDala ane anya AbhUSaNe evAM surucipUrNa AlekhAyAM che ke te jevA mana lalacAI jAya che, AvI ja rIte vacalI cAlImAM ja I 790, 8 798 suMdara ardhacandrAkAramAM be manahara covIsIo che. ardhacandrAkAra paththaramAM nAnA jinezvaranI mati bahu ja AkarSaka ane ramya che. A sivAya bIjI paNa nAnI pratimAo bahu ja sudara ane hRdayaMgama che. jamaNA moTA holamAM te ghaNI ja prAcIna ane manahara pratimAo che, jemAM mukhya pavAsanastha caumukhajInI pratimAo che. mathurAnA prAcIna jaina saMgahanA muguTamaNinI Ane upamA ApavI cogya che. tenA naMbaro anukrame 142, 143, 144, 145 che. 0 142 pratimAjI bahu ja suMdara ane vizAla che, J 13 mA naMbaravALI pratimAjI bahu ja su dara ane AkarSaka che. manahara dRzya AkarSaka sudara hAya jharatI A pratimAjI maunapaNe tyAga ane tapane amogha mAtra ApaNane suNAvatI hoya tema lAge che. temAM lekha nIce mujaba che. saMvata 207 siMgha (8) gs Y aaiaa (2) (pachI ghasAI gayela che.) nAtha (2) jAga zrI levA. (paMkti pUrI) (bIjI paMkti ghasAI gayela che.) trIjA khaMDamAM pratika itiergar. cethAmAM uparanI be lakI che. Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhanau : pRie : [ jaina nIi T 144 prAnama jI banya . lekha nathI ukaTane J 146 A suMdara vizAla pratimAjI upara nIce sukSma lekha ame lIdhe che. saMvat 19, zrI saMta caro, mAthura bhajavI, zaiva-ti (!) ffmata pratimArI AnI nace vajradhArI sAdhue bhatabhAve jala kheDI UbhA che. bahuM ja ramya ane maneAhara lAge che cAre er3I pratimae eka ja samayanI ane mumAna AkRtivALI ja haze; parantu kAi kAravazAta traNa pratimAo ne hevAthI ceDA ja samayamAM trIjI mUrtie banAvavAnI tenuM sthAna pUravAmAM AvyuM haze. capa pratimAe te cAre maneyura che kintu 143 naveMbaravALI pratimAmAM te kAika kalAdhara vidhAtAe padma zAMtinA samaye tenI racanA karI sAkSa't prabhunAne utArI che ema kahu te cale. tenuM dRzyagama drAzya, amRta jharatu kAMika namaNuM ane khullu netrakamalanuM yugala prekSakane tyAMthI dUra khasavAnuM mana ja nathI thavA detuM, tIrthAdhirAja zrI zatruMjaya upara birAjamAna yugAdideva zrI smAdinAtha prabhuthIraheja nAnI mA cAre pratimAo che. A jinamUrti mATenu sthAna myujhIyama lAma nathI paratu parvatanA zikhara upara birAjamAna AvezAna banacummI nirmAdA ja che, J 77 mAM prabhu pArzvanAthanI maneAtura smRti che. 7 879 paNa pArzvanAtha prabhunI bahu ja suMdara pratimAjI che. nAgarAjanuM ja anehara Asana ane dhaNekanI sevA Adi dRzya bahu ja raLIyAmaNuM lAge che. 2 J 286 nAnI suMdara caimukhajI che. kRti nAnI che parantu varAgya ane phrAntinA upadezAmRtanA dheAdha vahevarAvatI e mUrti che. J 626 tugimethI deva devAna dAtI kukSImAMthI bhagavAna mahAvIrane hastama puTamAM upADIne rANI trizalAnI TImAM padharAvavA thaI jAya che te samayanuM AmAM Alekhana che. eka khAtu mAThura zayyAmAM daivAna dA sUtA che. khIMcha mAnu rA bhuvanamAM paththa kAyyAmAM trizalAdevajI sUryAM che. AjudathI parama zAntimAM lIna taiya tema nidrAdhdha mAM sUtAM che. pase isI sUtI che, vacce harijugameSI daivI prabhu vIrane bAtI hathatA uSAne devarANI trizalAnA bhuvana pAse AvyA che. evuM sarasa dRzya ke zilpI jANe te samaye dRSTarUpe hAjara ja hoya ne devAnaMdanA, trizalAdevInA ane hiMgamegInA bhAve taiyA hAya, sthityaMtara, pAvartana najare nihALyuM deya tema mULa vastu ja sAkSAt karAvI che. A citrapaTa zeAdhanAM amane eka kalAka thaye te; paththara TuTI gayela che. mahAmahenate meLavI eka karI dhArI dhArIne taiyuM tyAre ja enAM darzana thayAM hatAM Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhanI ItihAsa ] : 511 : 0 58 tathA 5! bhagavAnanI mUti che; sihanA pAyAvALI para pATa nIce vacamAM dhamaMca ane bane bAju vastradhArI manohara sAdhuonI AkRti che. AvI ja bIjI be pratimAo che jemAM ekamAM zramapAsako-zrAvakenI AkRti che jyAre bIjImAM sAdhuo ane zrAvake banne sAthe ja bhaktibhAve hAtha joDIne UbhA che. J 118 mAM suMdara mAmaDala sahita manohara mUrti che. J 18 eka suMdara covIsI che, sAthe ja paMcatIrtha che ane vacamAM be rASabhadeva prabhunI manahara mUrti che. khabhA sudhI vALa utaryA che. bahu ja sarasaMane darzanIya che. ardha khIlelA kamalasama netrayugala ane zAMta sudhArasa vahetuM mukhamaMDaLa are ja apakarSaNIya che, J 880 A temAM tIce mujaba lekha che. . saM. 1132 jyeSTha zudi 3 zanau paM. Rta somadeva tasya ziSya vizAladeva pratimaM praNamati. J 81 nemanAtha prabhunA zAsananI adhiSThAyikA aMbikA devInI bahu ja manahara AkRti che J 208 eka akhaMDita AyogapaTTa che. mane hara paththara upara Alekhela che je jUnA samayamAM zrAvake gharamAM pUjA mATe rAkhatA. vacamAM suMdara jinamUrti che ane AjubAju suMdara kotaraNI che. AvI ja rIte / 249, 250 mAM paNa suMdara AyogapaTTa che. 1 / 940 kAussaga dhyAnamAM UbhelI manahara jinamUrti che. temAMya tenA la geTanI racanA bahu ja dhyAna kheMce che. J 176 A paNa suMdara lageTabaddha kAussaga dhyAnamAM layalIna jinarta A che temaja tenI upara paNa eka nAnI camya jinabhUti che. 5 16 rAjA kaniSkanA samayanI A bahu ja manahara mUrti che.* J 1 eka rane AryAvartanI mUrti che. eka goLa paththaramAM AkRti AlekhelI che paraMtu ghaNu kALathI jamInamAM rahevAthI bahu ja ghasAI gayela hovAthI spaSTa AkRtio jaNAtI nathI paraMtu bahu ja dhArIne jevAthI devanuM pUjana karatI devIo ane pAse ja ubhelI AyikAo jaNAya che. pachI te vizeSa zedha thavAthI jaNAya te kharU. J 24 AmAM eka sarasvatI devInI bahu ja manahara AkRti chevAhinI A devInI mUrti joI hadaya bahu ja AnaMdita thAya che. kyA sarasvatI upAsake A vAvAnI arcanA nathI karI? paNa A mUti jotAM hadayamAM tarata ja bhakitabhAvanA jAgRta thAya che ane tene kRpAkaTAkSa meLavavA mana lalacAya che. Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnapura, [ saina tIrthono 4 85 kuzAlakAlIna mane hara mUrti che. Eii rAjA haviSkanA samayanI mUrti ane zilAlekha che. 88 kuzAnakAlIna manahara mUrti che jemAM 4. 23 ne ullekha che. J 27 kuzAnakAlIna mane hara mUrti che jemAM ka. 12 ne ullekha che, J 26 kuzAnakAlIna manahara mUti che jemAM 60 ne ullekha che. 2 bhagavAna mahAvIranI suMdara mane prAcIna pAdukA che. lagabhaga 1 thI 40 sudhInA naMbaramAM kuzAna ane kaniSkakAlIna mUrti che. 0 117 nemanAtha bhagavAnanI suMdara mUrti che. gAdImAM suMdara nakazIkAma khAsa jevA gya che. A sivatha bahAranA vaDAnI AkRtio pajJa ba ja manohara che jemAM vasavATA sahitanI zrI AdinAtha prabhunI mUti suMdara che manahara TheravazuM parikara suMdara vRSabha laMchana ane zAstradevI Alekhela che. eka paththara ke jene naMbara mane na jaDe temAM bhagavAna mahAvIrane jametAva devatAo AdathI ujave che tenuM manohara dazya che. suMdara bArIka nakazIthI bharelA maMdiranA stha ane temAMya siMhAsananA pAyAnI keraNImAM to zilpakAre pitAnuM jIvana rahyuM che tema lAge che. keI paNa kalA varSo thI ArAdhanA evAya siddha nathI thato paraMtu te mATe athAga parizrama, apUrva tyAga ane unnata jIvana joIe. AmAM evA ja zilapare potAnI napasthAnI siddhi ahIM karI che ema lAge che. kAnapura eN. pI nuM prasiddha vyApArika zahera che. mahezarI mahetadhAmAM eka suMdara kaLAmaya bhavya jinamaMdira che. mULanAyaka zrI dharmanI dhajI che, maMdirai khAsa darzanIya che. kAca tathA mINAkArInA addabhuta namUnArUpa A maMdira che. kalakattAnA kAcanA madira karatAM A maMdira nAnuM che chatAMye mInakAramAM te amuka aMze vadhI jAya che. citramAM sAcA motIthI kAma kareluM che. tenA keMke paNa suMdara che. maMdira cha page nAne bagIce che. sAthe ja suMdara saMgraharadhAna kalAnA namUnA25 che, saMtakathadajI bhaDArInI jAtamahenata ane lAgaNI prazaMsanIya che ke jemanA prayatnathI A maMdira AvA unnata sthitie banAvyuM che. maMdiranI sAme ja nAnI dharmazALa che, upAzraya che. zrAvakenA ghara beThAM che. Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 513 : ziaurIpurI" zaurIpurI yadukulatilaka bALabrahmacArI zrI neminAthaMjI bhagavAnanI janmabhUmi tarIke, A sthAna bahu ja prasiddha che. zaurIpuranI sthApanAne prAcIna ulekha vasudevahiMDI jevA prAcIna graMthamAM A pramANe maLe che. harivazamAM sorI ane vIra nAmanA be bhAI hatA, jemAM sorIe sorIyapura vasAvyuM ane vare vIra vasAvyuM. sorIne putra aMdhakavRNi hate jene bhadrA rANIthI (temanAtha bhagavAnanA pitA) vagere dasa putra tathA katI ane mAdhI ema be putrIo janmI. vIrane putra ugrasena thaze. ugrasenane badhu, subaMdhu ane kaMsa vagere putro thayA." A sivAya Agama gratha jevAM ke zrI samavAyAMga sUtra, uttaradhyayana sUtra, Avazyakaniyukti, kalpasUtra Adi sUtra tathA aneka caritragraMthomAM zrI neminAtha bhagavAnanI janmabhUmi zrI zaurIpurane, ane tenA vibhavane savistara ullekha maLe che. A pradezamAM jainonuM sAmrAjya hatuM. uttara prAMtamAM prAcIna kAlamAM mathurA ane zaurIpura jainapurI kahevAtI. Aje A mahAna nagarImAM thoDAM jhuMpaDAM ja vAsa kare che. purANuM zaurIpUrI te yamUnAnA tephAnI pravAhamAM taNAI gaI che. Aja te tyAM cetarapha pahADIo ane TIMbA TIlA) UbhA che. eka UMcI pahADI upara jana zvetAMbara madira, jaina zvetAMbara dharmazAlA je 5-6 mAIla dUrathI dekhAya che. sapheda dUdha jevuM maMdira darathI bahu ja AkarSaka ane raLIyAmaNuM lAge che. maMdira paNa sarasa ane suMdara che, paramazAnti ane AnaMdanuM dhAma che. vetAMbara jaina sa che jUnA madirane jIddhAra karAvI navuM maMdira baMdhAvyuM che. maLanAyaka zrI nemanAthajI bhagavAnanI zyAma pratimAjI bhavya ane vizALa che, madirAnI sAme nAnI jUnI dharmazAlA che, tenI pAse bahu ja UMDe mIThA pANIne pha che, ane tenI najIkamAM kalakattAnivAsI bAbu lamIcaMdajI karNAvaTanA suputrAe eka vizAla zvetAMbara jaina dharmazAlA baMdhAvI che. ahIM jagadguru AcAryazrI hIravijayasUrIzvarajI mahArAja 1640mAM yAtrAe * ariSTanemi-janmasthAna zaurIpura, pitAnuM nAma samudravijaya rAjA ane mAtAnuM tuma zivadevI rANI hatuM. prabhu garbhe AvyA pachI mAtAe ravamamAM aviSTa eTale kALA ratnanI rela dIThI tathA AkAzamAM cakra uchaLatuM dIThuM evo prabhAva jANI putranuM ariSTanemi nAma rAkhyuM hatuM tathA bIjuM nAma zrIneminAtha rAkhyuM hatuMtemanuM daza dhanuSyanuM zarIramAna ane eka hajAra varSanuM AyuSya hatuM. zyAmavarNa ane laMchana zaMkhanuM hatuM, Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaurIpurI pa14 : [ jaina tIrthane padhAryA hatA ane pratiSThA paNa karAvI hatI, jeno ullekha zrI hIrasaubhAgya kAvya, u. zrI dharmasAgarajI kRta tapagaccha paTTAvalI, vijaya prazarita ane prAcIna tIrthamALAmAM upalabdha che tathA sUrIzvara ne samrA paTTAvalIsamuccaya bhAga pahelAmAM paNa che. chelle chelle zaurIpuramAM sAta jinamaMdira ane 14 jinamUrtine ulekha maLe che. vetAMbara dharmazALAnI bAjumAM ane pAchaLa nAnI ghumaTIo derI vagere che je badhu zvetAMbarI ja che, paraMtu hamaNAM digabara bhAIoe tyAM jhaghaDo zarU karyo che. ghaNA varSa kesa cAlyA pachI zvetAMbara jItyA che. diga baroe hAIkeTamAM apIla karI che. digaMbare A rathAnane tIrthabhUmi nathI mAnatA. mAtra jhaghaDavA khAtara ja jhaghaDo kare che. digaMbare baTezvara ke je zaurIpurathI 1-1 mAIla dUra che tyAM ja jatA. yadyapi baTezvaranuM maMdira paNa tAMbarI hatuM. tyAM mUtio zvetAMbarI hatI jenA pheTA paNa levAyA che, paraMtu bAda Agrahane vaza banI die te mUtio, pramANe vagere haTAvI dIdhAM che. baTezvaranuM maMdira yatichanA madira tarIke prasiddha hatu. 1915 sudhI 3. yatijI vyavasthA karatA hatA. di graMthamAM te dvArakAnA pAMDarUpa zaurIpurane ullekha maLe che eTale digaMbaranuM tIrtha nathI chatAM laDhe che. zaurIpuramAM cetarapha khodakAma karavAthI ghaNI navIna vastuo maLe tema che. hAlamAM varSAdamAM dhovAI jatAM sIkkA, purANI iTa vagere maLe che. ahIM Ava * ahIM AjubAju jenenI vastI ghaNI hatI, maMdire paNa hatAM. pIrAjAbAda, caMdAvADI, supaDI (2paDI) jene mATe hIra saubhAgyamAM lakhyuM che, sanIkhe patIpura ahI thI raurIpura najIka che. A badhe sthAne jinamaMdiro hatA. cAMdAvADI pharejAbAdathI dakSiNe traNa mAIla dUra yamunA kAThe che. tenuM bIjuM nAma sAphiyAbAda che. ahIM purANu jinamaMdiranAM khaDiye UbhAM che; zikhara che, thAbhalA che. ahIM eka prAcIna sphaTikanI mUrti hatI. ane ulekha A pramANe maLe che. caMdraprabha caMdavADamAM rUpaDI rAkhuM prema. pR. 12 caMdavADimAhe sukhadAtA caMdraprabha vade vikhyAtA. 14 raphaTika rananI mUrti sohe bhavi janana dIThAM mana he. pR. 74 tilAMthI jaIi cadavADa karI niramala kAya, caMdraprabhu pUcha karI valI kIdha pamANu sarapaniyari jaI karI kIjaI mehAbu. pR. 23 A mUti tyAMnA mALAnA hAthamAM gaI. te paisA laIne yAtrikone darzana karAvatA A mUrti di, e laI pitAnA madiramAM padharAvI che. thoDA varSa pahelAM ja A prasaMga banyo che. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 515 : Aza nAra zrAvakAe AgrAthI AvavuM' vadhAre sAruM' che. AgrAthI zaurIpu2 43-44 mAIla dUra che ane meTarA maLe che. vacamAM gheADA kAcA rastA Ave che paNa vAMdhA jevuM nathI. temaja E, I. . nI meIna lAinamAM sikaiAhAmAda jazanathI 14 mAIla dUra zaurapura che paNa ghaNIvAra vAhananI aDacaNu paDe che. chellA cAra mAIlamAM jagalanA rastA che. Dara lAge tevu che. khAvAthI paNa zaurIpurlR javAya che. 1 AgA mugalAI jamAnAmAM A zahera AbAda thayuM' ane unnatinA zikhare pahoMcyu. duniyAmAM Azcarya rUpa gaNuAtI vastuemAM AgarAnA tAjamahela khAsa gaNAya che. e tAjamahela ahI ja yamunAkinAre che. i. sa. 1648 mAM zAhAMjahAMe ka tAjamahela badhAnyA hatA. bAdazAha akakharanA prasiddha kille paNa ahIM ja che. jagadguru zrI hIravijayasurIzvarajIe vi. saM. 1640 mAM ahIM ciMtAmaNI pArzvanAtha jinamadiranI sthApanA karI hatI. A sivAya u. zAnticaMdrajI, u, zrI bhAnucaMdrajI, siddhicadrajI vagere ghaNI vakhata ahIM padhAryAM hatAM. u. vivekaha gaNIe paNa ahIM pratiSThAe karAvI che. temaja zrI ja. yu. pra. zrI jinaca MdrasUrijI paNu ahIM padhAryAM che ane pratiSThA karAvI che. rAzana maheAllAmAM zrI cintAmaNI pArzvanAthajInuM maMdira, jagadgurujInA samayanA prAcIna upAzraya, jaina zvetAMbara dharmAMzAlA, zrI vIravijayajI lAyabrerI, vIravijayajI pAThazAlA, AtmAnaMda pustakapracArakama'Dala vagere che. F mAthAmAM 11 jinamadirA che. temAM sauthI prAcIna cintAmaNI pArzvanAthajInu` padira che. khIjI zrI vAsupujya prabhunuM madira che, ane zrI2maMdIravAsInuM ma"dira paNa prAcIna che. * khAkI zrI zAntinAthanu', gADIjI pArzvanAthajInuM, zrI suvidhinAthanu, nemanAthajInu', zrI kesarIyAjInu, zrImahAvIra prabhunu vagere maMdira che. elanagajamAM sudara ma'dira che. dAdAvADImAM zro mahAvIra prabhunu suMdara maMdira che. nace bhoMyarAmAM prAcIna vIra prabhunI pratimA tathA zrI maNibhadrajI camatkArI che. zrI 1 mArga surANAM tanumatsamIhitaM praditsayeva tridivAdupAgatam / sa taMtra vijJAnanizcetIrthava, mahena pratitasthivApramuH // 11 // jaganA manuSyanI tipUrti mATe devaseAkamAthI Avela cintAmaNuM ratna samAna zrI cintAmaNi pArzvanAthanA tIthanI mADhA mahesravapUrvaka AmamAM pratiSThA karI. 2. kharI rIte zrI caMdrAnana praslRjInI mUrti ja mUlanAyaka che, khAkhA zaheramAM zrI sImadharasvAmijInA maMdira tarIke pramadda heAvAthI me' te ja nAma Apyu che. , Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthurA * 5 : [ jaina tIrthAMnA hIravijayasUrijInA stUpa-pAdukAnI derI paNa darzanIya che. kampAunDanI bahAra dAdAjInA pagalAMnI derI che. A chAga hIrAnaMda nahAlacaTTe badhAgye hate. AgrAmAM zrI cintAmaNI pArzvanAthajInA maMdiramAM pAchaLanA bhAgamAM mAM prAcIna kAlIna, ke je vakhate zve. dinA bheda nahAtA paDyA te vakhatanI para tuM zvetAMbara AcAya pratiSThita zrI zItalanAthajInI* vizAla su Mdara mUrti che. na jainetara badhAya name che. vi. sa. 1810mAM 5, zrIkuzalavijayajIe A mUrtinI pratiSThA karAvI che jenA zilAlekha pazu vidyamAna che. mAjImAM aSTApadajI zAMtinAthajInuM derUM che tenI bAjumAM caumukhajI che. je u. zrI vivekaheSa gaNi pratiSThita che. bahAranA bhAgamAM cAkamAM zrI jagadgurujI zrI hIravijayasUrIzvarajInI mUrti che temaja zrI pArzvanAthajI vigere prabhujInI mUrtie che. A mahiranI vyavasthA zvetAMbara zrI sa la sabhALe che, pujanavidhi zvetAMkharI ja thAya che. aMgaracanA, muguTa Adi caDhe che. AkhA rAzana mahelle zvetAMkhara jainasadhane zrI cintAmaNIjInA maMdira mATe apNu thayela hatA parantu sve, saMghanI vastI ghaTI, ApasamAM anekaya ane morInA kAraNe ceDAM makAne saghanA hAthamAM che ahIMnA zrI sagha mathurA tIrtha ane zaurIpura tItha' sabhALe che, khelanaga MjamAM zrI vijayadhama lakSmI jJAnamadirA bahu ja suMdara pustakasa Mgraha che. vyavasthA sArI che. A sivAya dharmozALA ane presa paNa temanA ja che. AgrA AvanAra yAtrikAe AgrA te raste rAzanamahAllAmAM jaina zvetAMbara bAbujI zrIyuta dayALacaTTajI jauharI vyavasthA sArI rAkhe che. sTezana utaravuM. tyAMthI pAMca ja mInITadharmazALA che. vyavasthA sArI che. mathurA uttara bhAratanI prAcIna kAlIna naipurI hatI. sAtamA tIthI kara zrI mupazvanAthajInA zAsanakAlathI mathurA tIrtharUpa banyu hatu, vividhatIrthaMkalpamAM zrI jinaprabhasUrIzvarajI A saMbaMdhI jaNAve che ke zrI supArzvanAtha bhagavAnanA zAsanakAlamAM dharmarUcI ane dharmaghATa nAmanA e suni mahAtmAe ahIM padhAryA ane cAtumAMsa *zrI zItalanAyajInI denuM paMcaragI kAma AyA zrI zvetAMbara sadhe bahu ja suMdara karAyuM che, jemAM dhrujArA rUpIyAnA kharce che. khAsa darzanIya sthAna che. mAtrAmAM traNu leje, dAlabAga, sikandarA, etmApuna vagere jevAla yaka sthAna che. AmAthI 22 mAIla dUra phattepurasikI e jyAM zrI hIravijayasUxi7 bAdazAha akaMbarane jyA hatA te ja / phattepurasikrI jaina sAdhuone utaravAnuM sthAna atyare paNa dekhAya che. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - itihAsa ] : para; rahyA. temaNe nagara adhiSThAtrI kubAre devIne potAnA tapobala ane uttama cAritrathI pratibadhI jaina zrASkiA banAvI. pachI teNe munirAjone kahyuM-ApanuM abriNakArya mane pharamA. munirAjee kahyuM ke-amane saMghamahita merugirinI yAtrA karAve. devIe kaI-eTaluM mAruM sAmarthya nathI. pachI teNe megiri samAna suMdara ratUpanI tyAM ja racanA karI. saMghe zrI supArvajInI pratimA sthApI. A tRpa TheTha zrI pArzvanAtha bhagavAnanA samaya sudhI rahyo. eka vAra tyAMnA rAjAe bhagrasta banI A ratUpa teDavA prayatna karyo. pariNAme rAjA mRtyu pAmyA. sarvajJa sarvadazI thayA pachI zrI pArzvanAtha bhagavAna ahIM padhAryA ane devee samavasaraNa racyuM. pachI nagara - dhiSThAtrI devIe bhAvI paDate kALa jANuM saMghajJA laI ratana-suvarNamaya meru svapame iTethI AcchAdita karI dIdhuM ane jaNAvyuM ke-bahAra pratiSThita zrI pArzvanAtha bhagavAnanI tame badhA pUjA karaje. saMghe e vAta svIkArI. ' lAgavAn mahAvIra svAmI pachI tera varSa javA pachI mahAprabhAvika zrI bampabhaTTasUrijIe A tIrthane jIrNoddhAra karAvI tIrthanI prabhAvanA karI. bAda saMghe tarapha patharathI A rUpane DhAMkI daI hajAro jinapratimAo ane devakulikAo sahita suMdara jinamaMdira sthApyuM. AcArya AryakaMdilAcAye uttarApaMthanA tAMbara jaina zramaNa sa ghane mathurAmAM ekatra karI 84 AgamanI vAMcanA karI hatI, jenA smaraNarUpe corAzInuM madira Aja paNa vidyamAna che. mathurAmAM AgAmI cAvIzImAM amarma nAmanA bAramA tIrtha kara thanAra zrI ka. ine ja ahIM thayo hate yakSa banelA AryamaM9 AcAryanuM ane cAranA jIva huMDIja yakSanuM maMdira baneluM che mathurAmAM pAMca sthale che. arkasthale, vIrasthala, pasthala, kuzasthala ane mahAzyala mathurAmAM zrI bapabhaTTasUrijIe mahAvIra jinabiMbanI sthApanA karI hatI. A sivAya pUrvakAlaMmAM aneka mahApurUSe - AcArya ahI thayA che. vizeSa mATe juo jaina satyaprakAzanI pahelA varSanI phAIla-mathurA- . kalpane anuvAda' nAmane mAro lekha tathA vividha tIrthaka5mAM mathurAkalpa. chelle jaddaguru zrI hIravijayasUrIzvarajI mathurAmAM padhAryA tyAre para7 ratUpanA ane aneka jinamaMdiranAM darzana-vaMdana karyAne ulekha hIrasaubhAgyakAvya sarga 14 mAM maLe che. A po vagere auraMgajhebanA jamAnAmAM nAza pAmyA; keTalAye jena maMdira ane matio jamInamAM daTAI gaI. I. sa. nI ogaNIsamI sadImAM pAzcAtya vidvAnee ahIM be dakAma karAvatAM mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI trasta jaina maMdira tenAM zikharo, gabhArA ane aneka jaina mUrtio nIkaLI je tyAMthI upADI lakhanaunA * lakhanaumAM myujhIyamathI 1 pharloga dUra yu.pI nI dhArAsabhAne puNe hola ke jene kesarabAga kahevAmAM Ave che, temAM mathurAthI maMgAvelI aneka jaina mUrtio che. lakha Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayu pat8 : jaina tIrthone kesara bAgamAM rAkhela che. tyAM lagabhaga 600 thI 700 jinamRtionI AkRtio che. keTalIka te vizAla ane manahara akhati mUrtio che. keTalAka suMdara pabAsa, AyAgapaTTo paNa che, bAkI khaMDita mUtio ghaNuM che keTalIka mUtio upara lekha che jemAM zvetAMbara jaina sUtramAM AvatI TTAvalIonAM gaNa, kula, zAkhAo AlekhAyelI che. eTale A mUrtio zvetAMbara che ema nivivAda siddha thAya che, hariNagamelI deva bhagavAna mahAvIranuM gabhIpaharaNa kare che, tenAM citro paththaramAM AlekhAyelAM che te paNa vidyamAna che. mathurAnA be dANa kAmamAMthI eka prAcIna tapa nIkaLyo che, je mathurA myujhIyamamAM che. thaMbha upara 141ranI sAlane ullekha che ane A ratUpa zrI supArzvanAtha bhagavAnane che.* hAlamAM mathurAmAM ghIyA maMDImAM prAcIna jana kahetAMbara madira eka che. tene jIdvAra ane pratiSThA vi. saM. 1988 mAM vaizAkha zudi sAtame pU.pA.gurumahArAja zrI darzanavijayajI Adi amArI tripuTIe karAvI hatI. AgrA zrI saMghe ghaNuM ja utsAhathI bhAga lIdhe hatA. temaja utsavamAM bharatapuranA zvetAMbara mUrtipUjaka pahalIvAlajane-e savAla sagha-lakhanau AdithI jene AvyA hatA. cerAzInuM maMdira atyAre paNa vidyamAna che. ahIM vivekaharSa upAdhyAya pratiSThita pAdukAo, ratRpa upara hatI.-che. hamaNAM vyavasthA di, jaine kare che. temaNe pAchaLanA bhAgamAM navIna mUtio padharAvI che. pAdukA upara lekha ame vAMcI AvyA hatA paraMtu pAchaLathI A lekha di. jenoe ghasI nAkhyAnuM sAMbhaLyuM hatuM. madirajI pAse che. jena dharmazALAnI jarUra che. mathurAmAM atyAre 8 thI 10 vetAMbara jainenA ghara che khAsa yAtrA karavA lAyaka che. mathurA janAra mathurAnuM myujhIyama jarUra jue. anukULatA hoya te lakhanau kesarabAganI mathurAnI mUtio paNa jue,* ' nomAM 11 madira che. zrAvake bhAvika che. vizeSa jazuganI IrachAvALAe "lakhano myujhIyamanI jaina murtio' nAmaka mAre dekha je. satya prakAza varSa 1, aMka 11-12 ke mathurAnA stUpe prAcIna kAlathe prasiddha che cauda pUrvadhara zrI bhadabAvAmi sAdhuo vi82 kayA kayA kare te sthAne jaNAvatAM lakhe che ke "va yu " TIka kAra Ano khulAso lakhe che ke " zuat" eTale thurAnA ratvo keTalA prAcIna che ne jaNAI Ave che. * madhuganA kaMkAlI lAkhathI nIkaLelI mUrtioe ane ane pAzcAtya vidAnano eka bhrama TALI dIdhe. jena mUrtio ane nA zilAlekhAnA AdhAre, jina dharma bauddha dharmanI zAkhA nathI, ane jena dharma bauddha dharma karatAM paNa purAtana che e vAta dIvA jevI dekhAI AvI. Aja sudhI Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 519 : dilhI mathurA pAse ja vRndAvana-gokula vagere sthAneA che je vaiSNava tIrthoM che. vRndA vanamAM eka ghara zve. jaine'nu' che. ahIMnu' suvarNa nA laTTAnuM jaina maMdira prasiddha che. tene baMdhAvanAra eka jaina ja hatA, Aje temanu kuTumba vaSNava dharmAMnI chAyAmAM che. mathurA relve sTezana che. AgarAnI pazcime 32 mAila dUra che B, B & C,I, R nuM sTezana che, dilhIthI meATI lAIna A raste jAya che. dilhI Aje hindustAnanI prAcIna rAjadhAnI tarIke dilhI hindu ane hinda mahAra prasiddha che. TheTha pADaveAnA samayanI A rAjadhAnI-- iMdraprastha tarIke prasiddha hatI. tyAra pachI teA ghaNuUMce AramAnI sulatAnI pasAra thaI gaI che. chele pRthvIrAja cauhANanA samaye dilhI bahu prasiddha hatI. ane chellA hindurAjA tarIke dilhInA siMhAsana para besavAnuM mAna A mahAna rAjAne ja maLyuM che. ema kahIye te cAle. sa tyAra pachI--zAhabuddIna ghArIthI musalamAnI sAmrAjya zarU thAya che. te TheTha mugalAi sudhI-mugalAInA antima khadazAha bAdurazAha chelle musalamAna samrAT dilhInI gAdI e thaye, vacamAM vikramAditya hemu seALamI sadImAM cha mahinA dilhInI gAdIe hindu rAjA kheDe che. khAkI lagabhaga 800 thI 900 varSa IslAmanA jhaMDA dilhI upara kaceA che. 1857 nA maLavA pachI IsTa InDIyA kapanIe vilhI brITIza sarakArane soMpyu ane dilhInI gAdIe aMgreja sarakAranA pratinidhi vAIsarAya Ave che. A prAcIna mahAnagarImAM aneka jainAcAryAM padhAryA che. zrIjinaca'drasUijinamANekacasUrijI jevA sama' sUrivA padhAryA che. temaja mugalAi jamAnAmAM pazu zAnticadrajI upAdhyAya, bhAnuca drajI, sidhdhica'drajI, jinacaMdrasUri, jinasiMhasUri vagere padhAryAM che. ahIM navaghAmAM zrI sumatinAthanu suMdara vizAla madira che, ma krimAM citrakAma paNu sAru che. rUTikanI pratimAjI paNa che. mUlanAyakajInI mUrti bhanya ane darzanIya che. A sivAya zrI sa'bhavanAthajInu', zAMtinAthajI, cintAmaNI pAzvanAthajInu' maMdira che. lAlA tujArImalajIne tyA~ sudara e ghara maMdira che. AjasudhI ja upAsya mUti jainA ekalA ja jaina dharmane bahu prAcIna mAnatA paNa e pachI jagatane e mAnavu paDayuM, ane jaina dharma jagatanA eka ati pUjya ane purAtana dhama che ema puravAra thayuM. dheA je ema kahyA karAM ke amArI ja pUjApaddhati pracIna che. amArI prAcIna che e badhuM madha paDyuM. jainA paNa bauddhanA jevA dAvA rI zake che. Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haritanApura [ jaina tIrthone be dAdAvADI che, je nAnI ane meTI dAdAvADI tarIke prasiddha che. traNa dharmazALAo che. Atma valabha na bhUvana ane be upAzraya che. tenAM ghara lagabhaga 100 che. gujarAtI jainaunI paNa vastI che. A sivAya ahIM jovA lAyaka sthAno paNa ghaNAM che, jemAMnAM mukhya mukhya A pramANe che. kutubaminAra, jaMtaramaMtara (observatary) dhArAsabhAnuM makAna, erAyalena hAuMsa, reDIye ghara, jogamAyA maMdira, hindu maMdira (bIralAnu) pAMDane kille, humAyuddIna Tuba, nIjhAmuddIna Tumba, dilhI geITa, eDavarDa pArka, jumA masIda, zIkha guradvAra, vAisareya bhUvana, lAyabrerI, nyu dilhI, purANe killo vagere ghaNuM che. ahIMthI meraTha thaI haritanApurajInI yAtrAe javAya che, hastinApura dilhIthI meraTha thaI haritanApura javAya che. tyAM jatAM vacamAM meraTha ane mavAnA be ja rathAnake janonA ghara Ave che, paraMtu hamaNA navA thaelA jene vALA gAmamAM thaIne sAdhuo vihAra kare te rastAmAM badheya vastI maLI zake tema che. hastinApura bahu ja prAcIna nagarI che. ItihAsanA Adi yugamAM A nagarI pUrNa jAherajalAlImAM ApaNI sanmukha Ave che. zrI AdinAtha prabhujIe vinItAnA udyAnamAM cAra hajAra rAjAo-rAjaputra sahita dIkSA lIdhI ane vihAra karyo, paraMtu sAthenA nUtana sAdhuomAMthI kei AhAravidhi hotA jANatA. te samayanI prajA paNa sAdhune AhAradAna devAnI vidhi-paddhatithI taddana ajANa hatI. prabhu te kevalajJAna thAya tyAM sudhI mauna ja rahevAnA che. bhikSA mATe sthAne rathAne jAya che ane bhikSAmAM AhArane badale hIrA, mANeka, sonuM, rUpuM Adi maLe che, paraMtu nirapRhI prabhu temAMnuM kazuya svIkAratA nathI. eka varSanI upara samaya thaI gaye. prabhu vicaratA vicaratA hastinApura Ave che. ahiM hastinApuramAM zreyAMsakumArane, rAjAne ane nagarazeThane ravaM Ave che, prabhu nagaramAM padhAryA. AhAra mATe kare che tyAM eyAsakumAre prabhune joyA-darzana karyA, ane temane jAtaramANe jJAna utpanna thayuM. prabhune oLakhI pUrva bhavane saMbadha jANI, zuddha Iznarasane bahAra vaherAve che. te divasathI bharatakhaMDamAM akSaya tRtIyAnuM parva zarU thayuM che. e ja A nagarI che ke jyAM zrI rASabhadeva prabhunuM pAraNuM thayuM hatuM, ( bada vartamAna vIzInA pAMcamAM cakravatI ane 16 mA tIrthakara zrI zAtinAtha bhagavAna, chaThuM cakravartI ane 17 mA tIrthakara zrI kuMthunAtha bhagavAna ane sAtamA cakravartI aDhAramA bhagavAna zrI aranAthajI A traNa tIrthakara cakra vratanA vana, janma, dIkSA ane kevalajJAna ema bAra kalyANuka thayAM che. cothA bI sa mAra cakravatI paNa ahIM ja thayA che. A samaye A nagarIne pratApa Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] para . haritanApura madhyAhnanA sUryanI mAphaka tapI rahyo hate. cha khaMDamAM A nagarInI yazagAthA gavAtI hatI, cha khaMDanI rAjyalakSmI ahIM ja ramatI hatI. cAra cAra cakravartI enI rAjadhAnInuM anupama mAna meLavanAra e gauravazAlI mahA nagarInuM nAmanizAna paNa kALanA gatamAM samAI gayuM che. cetarapha gADha jaMgala ane vacamAM mAtra jinamaMdira che. A pachI pAMDava ane kauravonA samayamAM paNa A nagarIne rasaprada sudara chavaMta itihAsa maLe che. jaina prAcIna grantho ane mahAbhAratamAM A nagaranuM manahara varNana maLe che, paraMtu je mahAbhArata yuddha maMDAyuM ane mAnava jAtinA saMhArane je bhISaNa yajJakAMDa maMDAyo tyArathI A nagarInuM patana thAya che. yApi A pachI paNa ghaNA samaya sudhI bhAratanI rAjadhAnInuM anupama mAna prApta thayuM che. pachI tyAMthI dUra haTatAM haTatAM Indraprastha ane dilhI rAjadhAnI jAya che. dhIme dhIme tene husa thatA jAya che. chelle megalAImAM yuddhabhUmi bane che ane hAlamAM mAtra bharyAkara araNya-jaMgalarUpe najare paDe che. tyAre ahIM be vizAla suMdara jinamaMdira che, eka zvetAMbarI ane bIjI digaMbarI A sivAya traNa nirisahI ane eka AdinAtha Tuka-Toka che. AdinAtha TukanuM sthAna RSabhadeva bhagavAnanA prathama pAraNunuM sthAna kahevAya che. tyAM suMdara stUpa ane pAdukA che temaja tenI pAse ja zrI zAMtinAtha, kuMthunAtha ane zrI aranAtha bhagavAnanI pAdukA che. A rathAnano kabaje ane vahIvaTa tAmbara tIrtharakSaka kamiTI (paMjAba) kare che, bAkInI traNe nisahIomAM ane saMpradAyanA ane vinA bhedabhAve jAya che. ahIM prAcIna pAdukAo paNa hatI, vyavasthA vahIvaTa paNa ane saMpradAya maLIne karatA paraMtu vartamAna vigaMbarI vyavasthApake cha8 pAdukAo ukheDI nAMkhI mAtra svastika ja rAkhyA che, tenA upara lAMbADA pitAnA lekho paNa lagAvI dIdhA che. atyAranA digaMbara maMdiramAM pahelAM te zvetAMbara saMgha ane digaMbara jene bane vinA bhedabhAve darzana-pUjana karatA hatA; tyAM ja utaratA ane rahetA hatA. vetAMbara marinI cetarapha vizAla zvetAMbara dharmazALA che. pahelAM ahIM eka brahmacaryAzrama cAlatuM hatuM paraMtu AraMbharA jenoe TUMka samaya calAvyA pachI te saMsthA baMdha paDI che. have punaH anAthAzramanI vAta cAle che. A tIrthanI vyavasthA vetAMbara tIrtharakSaka kamITI-paMjAbanA tAbAmAM AvyA pachI bahu sArI che, unnati sArI thaI che. AmAMthI anya tIrthavALAoe khAsa zIkhavA jevuM che. kAryavAhaka sArA vyavasthApaka ane bhaktivALA che, yadyapi digaMbara madira karatAM tAmbara maMdira pAchaLa banyuM che paraMtu zvetAmbara madiramAM mUrti prAcIna che. jagadaguru Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! haritanApura H para ? [ saina tIna AcAryazrI hIravijayasUrijI ziSya mahepathAya zrI zAnticaMdra gaNinI pratichita che. 1946 mAM jeTha zuda 9bhe akarmIpuramAM pratiSThA karAvela che. mULanAyakanI DAbI bAjunI paNa zrI vijayasenasUrijI ziSya 1982 mAM pratiSThita che, AvI rIte prAcIna mUrtio che ane arvAcIna 1983nI AcArya zrI vijayavalabhasUrijI pratiSThita matio che. dhAtu pratimAo caudase ane paMdarazenI sAlanI che, badhAnA zilAle lIdhA che je amArA prAcIna lekhasaMgrahamAM chapAze. digAra maMdiramAM prAcIna cUta nathI, eka te 233 nI che. mane lAge che ke-ahIM pahelAM prAcIna mUrti tArI haze. have prAcIna nisihanI dazA sAMbhaLe vartamAnamAM navI ela zrI zAntinAthajInI nisiDInI sAme prAcIna nisIhI che. temaja zrI kuMthunAthajI ane aranAthajInI nisihI sAme paNa prAcIna ghumarIovALI TI nirihI hatI. atyAre eka che, tarapha bUraja che. vacamAM rapa vigere paNa haze kinu vartamAna yuganA di, vyavaraghApAe purANu apriya karI nAMkhI tene teDI DI navuM UbhuM karyuM che tyAM che. jenI prAcIna pAdukAo hatI, ema darzana karanArA kahe che. navA sthAna pAdukA na rAkhatAM svaritaka ja rAkhyA ane rasapradAyanA lAMbA lAbA lekha lagAvI dIdhA che. ApaNe paisA khacIe chIe paraMtu sAthe ja sampradAyano moha choDI viveka ane dIrghadraSTithI upayoga karIe te pamAne suMdara paga thAya, atyAre koI purAtattavamI ane itihAsazeka tyAM jAya ane nisipAhIo jue, purANI nisahInI dura vasthA jue, tene teDIne jamInadata karelI jue, to jarUra kheda thAya ane sAthe ja hinduonI AvI mUrkhatA mATe jarUra be AMsu paNa sAre, kharekhara! amane A purANI nisiDIonI haravA joI, tenA pratye thatuM durlakSya, upekSAbhAva joI pArAvAra du:kha thAya ja. prAcIna rasthAnene teDI nAkhI anya sthAne navuM karavAnuM kayA zAstramAM che? zuM prAcIna rathAne ja udAra na thaI zakatA hatA? navuM karAvavAne badale saMpradAyanuM mamatra ane mArApajInA abhimAne ja kAryakartAene AvuM anucita kArya karavA preyI haze, ema lAge che. prAcIna pavitra kalyANaka bhUminA svapane avagaNI, teDIkeDI nAkhI - saMpradAya mATe navuM anya sthAne juduM karavuM emAM kaI dharmabhAvanA ke zraddhA samAI che e aNuu keyaDe che. AmAM nathI AtmakalyANa ke dharmabhAvanA, * A akamIpura te bIjuM kaI nahiM paraMtu je purI-rAjanagara-amadAvAda che. hirasobhAgya sarga 11, cheka 22mAM TIkAkAre amadAvAdanuM nAma amIpura ApyuM che, AvI ja rIte ja pa1-paranI TIkAmAM paNa khulAse . A ja sane 114oTAM gaugas karavAvALA pArzva khulAse karela che. arthAta jenapurI-ahamadAvAdamAM zrI zAntithajI upAdhyAyavaDe prati pina mUrti ahIM avela che. Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] ::5ra3 : hastinApura hajI paNa rahIsahI purANI nisahI sAcavI rAkhI tenuM pUrvarUpa rAkhavAmAM Ave te sAruM. emAM ja sAcuM jainatva ane vItarAganA upAsaka tvanuM phala che. A sivAya ahIM eka prAcIna maMdira khAlI paDayuM che. te paNa jaina maMdira lAge che temaja eka khAvAnI maDhInuM sthAna che te paNa pahelAM jaina maMdira haze. - ahIM hastinApuranA be bhAga kahe che, eka pAMDava vibhAga ane bIje kaurava vibhAga. AdinAtha bhagavAnanI DhaMkathI pazcime ghaNA prAcIna TIlA che tyAM comAsAmAM ghaNuM dhULadheIyA Ave che. dara varSe potAnA bhAgya mujaba kimatI cIjo laI jAya che. temaja prAcIna sikako, vAsaNa ane mUtio nIkaLe che. eka mugaTa, kuMDaLa sahita jinamUrtinuM mastaka nikaLyuM hatuM, paraMtu di. ane te gaMgAmAM padharAvyuM. eka nagna mUti nIkaLI hatI te tAmbaroe dine ApI. kahe kenI udAratA ane saMkucitatA che? ahI amane rAyabahAdura paM. dayArAma zAhanI ema. e. DAyarekaTara janarala opha Aeilejha Ina InDiyA maLyA. bahu ja sajana ane bhalA mANasa che, purAtatvanA vizArada che ema kahuM te cAle. amAre ghaNI vAtacIta thaI. nAlA vibhAgamAM jaina vibhAga davAnuM, kSatriyakuMDanA jaina TIlA, zaurIpura, mathurA ane hastinApura vibhAga mATe vAta karI. paTTAvalI samuccaya jaye. joIne ativa khuzI thayA. mathurAnA zilAlekhamAM AvatI guruparaMparA-paTTAvalI ane AmAMthI. amuka paTTAvalI takta maLatI che, te barAbara batAvyuM. temaNe kaha-AvuM suMdara pustaka he jI A prathama ja lAge che. amane jana sAhitya ja maLatuM nathI. antamAM temaNe kahyuM-tame mane paTTAvalI samuccaya Apo ane huM Apane kSatriyakuMDamAMthI bhagavAna mahAvIranA samayanI prAcIna sAhitya sAmagrI ApuM. A jidagImAM bauddha ane vidika sAhityanI sevA ghaNuM karI. have vIrabhagavAnanI sevA karavI che. pachI ame temane sAthe rahI tyAMnA prAcIna sthAne, TIlA, ve. di. maMdira Adi batAvyuM. . madirane zilAlekha ame lIdhela. zrI zAMticaMdra gaNI pratiSThita mUrtine zilAlekha paNa laI gayA. haritanApura parama zAntinuM sthAna che. khAsa samaya kADhI rahevA jevuM che.. De dUra gaMgA vahe che. comAsAmAM ahIM macchara Adine ativa upadrava hoya che. melerIyAnuM jora rahe che. kArtikathI vizAkha sudhI ThIka che. ahIM AvanAra gRhasthoe meraTha sudhI relve athavA te meTaramAM AvavuM. meraThathI mavAnA sudhI pAkI saDaka che. meTare maLe che. tyAMthI cha mAila hastinApura che. te kAce che. TAMgA, moTara Adi vAhane jAya che. jIle meraTha, pisTa mavAnA mu. hastinApura A pramANe pisTa che. paMjAbathI paNa ahIM avAya che. ahIM kArtika suda punamane mATe meLe bharAya che, vyavasthA sArI rakhAya che.' Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haritanApura para4 : [ jaina tIrthono hastinApuramAM pahelAM traNa stUpa hatAM jemAM pAdukAo hatI, paratu te ThIkana lAgavAthI tenA upara ArasanI pAdukA padharAvI pachI navI pratiSThA karI haze, hAlamAM tenA uparanI traNa pAdukA tyAMthI uThAvI AdinAtha TekamAM padharAvela che. ane je stupa che temAM jUnI pAdukA paNa che. te bhaMDAra dAkhala che. vividha tIrthakalpamAM hastinApura saMbaMdhI nIce pramANe ulekha male che. zrI Adi tIrthaMkara zrI RSabhadevajInA bharata ane bAhubalI nAmanA be putro hatA. bharatane 98 sahadara bhAI rAjakumAra hatA. zrI aSabhadevajIe dIkSA lIdhI tyAre bhAratane pitAnA rAjasiMhAsane abhiSeka karyo-rAjagAdI ApI. bAhubalIne takSazilAnuM rAjya ApyuM. AvI ja rIte bIjA putrone paNa te te dezanAM rAjya ApyAM. temAM aMgakumAranA nAmathI aAdeza kahevA. kuru nAmanA rAjakumAranA nAmathI kuza kahevA-kurukSetra nAma prasiddha thayuM. AvI ja rIte vaga (baMdha, kaliga, suraNa, avanti Adi rAjakumAronA nAmathI te te dezanAM nAma prasidhdha thayAM. | kururAja kumAra hathi nAmane thayo, te hastinApura nagara vasAvyuM. tenI pAse pavitra jalathI bharelI gaMgA nadI vahe che. hastinApurImAM zAntinAthajI, kaMthunAthajI ane aranAthajI A trazuM tIrthakara anukrame thayA che. teo traNe pAMcamA, chaThThA ane sAtamAM cakravati hatA. teo cakravarti thayA pachI bhArata khaMDanA cha khaMDenI ddhi jogavI, tyAM dIkSA grahaNa karI ane tyAM ja temane kevalajJAna paNa thayuM hatuM. A nagarImAM bAhubalInA pautra zreyAMsakumArane tribhuvana guruzrI AdinAthajInA darzanathI avadhijJAna thayuM ane tethI AhAravidhi jANI eka varSanA vArSika eka varSa ane 40 divasa) tapavALA zrI RSabhadevajIne pitAnA rAjamahelamAM akhAtrIjanA divase ISpharasathI pAraNuM karAvyuM, te vakhate tyAM paMcadivya pragaTa thayAM. zrI mahinAtha bhagavAna ahIM padhAryA che samasaka che. A nagarImAM mahAtapasvI zrI viSNukumAra maharSie pitAnuM zarIra vika traNa pagalAM traNa lekane dabAvI namucIne zikSA karI hatI. ja Aje paNa haritanApuranI pAse gaMgA nadI vahe che jene bukamanA kahe che. tenI pradakSiNa ane snAna karavAnA meLA bharAya che, vaizAkha zudi 7 ne divasa khAsa gaMgAsnAnane ja kahevAya che, te divase me meLo bharAya che. mUla maMgA ayAranA hastinApurathI pAMca mAIla dUra che. kA. zu, 15me pazu meLe jAya che, * atyAre paNa mallinAtha bhagavAnanA samavasaraNa sthAne ratUpa-devI che. zvetAMbara maMdirathI traNa mAIla dUra che. bhAviko tyAM darzane jAya che, Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - ItihAsa ] * 55 haritanApura A nagarImAM sanakumAra, mahApadya ane sUma nAmanA cakravartIo thayA, ane suprasiha parazurAma paNa ahIM ja utpanna thayA hatA. paramazarIrI pAMca pAMDa ane mahAbalavAna duryodhana pramukha rAjAo paNa A nagarImAM ja thayA hatA. sAta TI suvarNanA mAlIka gaMgAdatta zeTha ahIM thayA, tathA samAjane jIva je kAtika zreNI hatuM te paNa ahIM ja thayela che, jemaNe rAjAnA balAtkArathI parivrAjakane jamADayo hate. pachI vairAgyathI hajAra vaNikaputra sAthe bhagavAna zrI munisuvratasvAmI pAse dIkSA lIdhI (kalpasUtramAM zatakatunA vizeSaNa prasaMge TIkAkAre sakSepamAM te kathAnaka ApeluM che.) A mahAnagaramAM zAntinAthajI, kuSNunAthajI, aranAthajI ane mahilanAthajInAM mati che. temaja eka aMbikA devInuM paNa maMdira che. aneka AzcanA nidhAnabhUta A mahAtIrthamAM je jinazAsananI prabhAvanA kare che ane vidhipUrvaka yAtrA mahotsava kare che te thoDA bhAmAM karma khapAvI siddhipadane pAme che, . zrI vijayasAgarajI sametazikhara tIrthamAlAmAM haritanApurajI mATe nIce pramANe jaNAve che. hatyiNAuri harakhAI hIo zAnti kuMthu ara janma AgarAthI kizi uttara deva se keze mama. ma. 14 pAMDava paMca haA IhAM paMca haA cakravati paMca namuM zubha thApanA paca namuM jinamUrti, ma. 15, paM. saubhAgyavijyajI hastinApurajI mATe nIce pramANe lakhe che - chaha dilI pUrava dize, jIhe mAraga keza gyAlIsa jI hathiNuura raLiyAmaNa, chaha dekhaNa tAsa jagIsa - . zubha tIna tihAM paragaDAM suNaje ANI prIta (pR. 5) atyAre paNa rapa che. eka vizAla tAMbarIya jinamaMdira che. A pe je prAcIna che te zvetAMbarI che. keTalAka patRpa digaMbaree kaje karyA * che paraMtu tAMbare paNa tyAM jAya che. hastinApurathI pAchA meraTha thaI dilhI javAya che. meraThamAM pU, pA. gurumahA Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinApura - paraduH [ jaina tIrthonA # rAja zrI darzanavijayajI tripuTInA upadezathI 85 navAM ghara zve. mU. pU. jaina manelAM che. nUtana zvetAMbara madira sthApita thayela che. dharmazALA mATe prayatna cAlu che meDhI 13 mAila dUra pazcimamAM saradhanAmAM 35 ghara tathA zvetAMbara jaina madira anela che. A pradezamAM kula pAMca jinamadiza, pAMca lAibrerIo, 3 pAThazALAe tathA kula aDhI hajAra navIna jaina banAvyA che. . "hastinApuramAM suprasiddha dAnavIra, dharmavIra ane dharmAtmA trIzvara pethaDhakumAre bhAratamAM 84 madirA-jIrNoddhAra karAvyAnA ullekha male che, emAM hastinApuramAM paNa madira badhAvyAnA ullekha che. jIe dalitanApura, phevADhavu, cen(I)* meSu zva' (zveta sA. saM. I. pU. 405) dhamavIra samarAzAha ke jemaNe zatru jayanA ulhAra karAyeA hateA temaNe pATaNathI mathurA ane hastinApurajIne saMgha kADhI saMghapati thai, zro jinaprabhasUrijI sAthe yAtrA karI hatI. hastinApurajInI paMcatIrthI 1. mera-dilhIthI hastinApura jatAM vacamAM 40 mAIla dUra uttaramAM A zahera AvyuM che. 1857nA baLavA pachI A sthAna bahu ja prasiddhimAM AvyuM che. meraTha sITI ane chAvaNI paNa che. emAM meraTha kenTonmenTamAM pU. munimahArAja zrIdarzanavijayajI Adi tripuTInA upadezathI 80 ghara zvetAMkharanaunAM thayAM che. machalIkhajAramAM madira sthapAyu che. nAnI lAyabrerI ane pAThazALA cAle che. cadiramAM mUlanAyakajI zrI supArzvanAthajInI suMdara mUrti che. ahIM navuM lagya madira, dharmazALA TUMka samayamAM ja thaze ahIMthI hastinApurajI javA mATe mAnA sudhI meTara jAya che. tyAMthI 5-6 mAila kAcA raste gADAmAM besI, cA tA pagaraste haritanApurajI javAya che. 2 saradhanA-hastinApurajInI yAtrA karIne meraTha AvavuM. tyAMthI pazcimamAM Avavu. meraThathI 13 mAIla dUra che. ahIM zrI sumatinAthanu zikharabaddha suMdara bhavya jinAlaya che zrI cAritravijayajI jaina jJAnamadira che. pAThazALA cAle che. 35 ghara zvetAMbara jaineAnAM che. munimahArAja zrI darzanavijayajI Adi tripuTInA upadezathI A maMdira, nUtana jaino vagere thayAM che. najIkamAM bhameArImA ane rAradhanAmAM anukame be gharamadira che ane 20 ve. jainonAM ghara che. temaja pajAma jatAM sujhephranagaramAM paNa suMdara vaitAMkhara mandira thayu che tathA zve. jaino paNa anyA che. tripuTo mahArAjanA upadezathI A badhuM thaiyela che. 3. khinaulI-pUjya AtmArAmajI mahArAja ane pU. caMdanavijaya pahArAjanA ahIM ane khIMvAi upara mahend upakAra che. binaulImAM suMdara bhavya maMdira che. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - ItihAsa ] * pa27 : kapilAjI. pU. pA. A. zrIvijyavallabhasUrijInA upadezathI pratiSThA vagere thayela che. ve. mU pAMca ghara che. 4. baDAda-binazailIthI 4 gAu dUra A gAma che. 5. pA. AcAryazrI vijyavallabhasUrijI mahArAjanA upadezathI ahIM 35 ghara che. jaina banyAM che. suMdara vetAMbara madira banyuM che. A gAmanAM jene bhAvika ane zraddhALu che. 5. dihI-baDedathI ekaDA thaI dIlhI javAya che. tyAM suMdara 4 jinamaMdira, lAyabrerI, pAThazALA vagere che. bhAvukee A pacatIthInI yAtrAne jarUra lAbha le. kapilALa ahIM zrI vimalanAtha prabhujInAM cAra kalyANaka thayAM che. nagarI bahu ja prAcIna che dasamA cakravatI harisesa ane bAramA brahmadatta cakravatI ahIM thayA che. mahAsatI dropadInuM janmasthAna A nagara che temaja pAMDe sAthe svaye varathI lagna paNa ahIM ja thayuM hatuM eTale etihAsika daSTie paNa A nagarI mahatvanI che. gAma bahAra tarapha meTA moTA TIlA UbhA che. khaMDiyero paNa ghaNuM che; naga rIne pharate prAcIna gaDha atyAre paNa vidyamAna che. gaDhamAM ane maMdira che. temAM eka dattAtrayanuM maMdira kahevAya che paNa te jaina maMdira hatuM, ghumaTI kana maMdira jevI ja che. aMdara pAdukA che. kabajo jenone nathI. A sivAya paMDita jaina mUrtio ghaNe ThekANe maLe che * vimalanAtha prabhu-temanuM janmasthAna kapilapura, pitAnuM nAma kRtArma rAjA ane mAtAnuM sthAmArANI hatu bhagavaMta garbhe AvyA pachI temanA nagaramAM koI strI bhatara dehare AvI utaryA. tyAM ke yaMtarIkevI rahetI hatI, teNe puruSanuM rUpa dIThuM tethI tene kAmakIDA karavAnI abhilASA thaI. pachI tenI strInA jevuM rUpa viva vya tarI tenI pAse sUtIH prabhAte bane strI samAna dekhI puruSe kahyuM ke AmAM mArI strI kezu che ? tyAre pelI strI be lI A mAro bhara che ane bIjI strI bolI ke e mArI bhara che. banemAM vivAda paDyo. phariyAda rAjA pAse poMcI, rAjA paNa vicAramAM paDI gayo ke Ane nyU ya kevI rIte kara? A vakhate rANIe bane strIone dUra ubhI rakhAvI ane kahyuM ke je strI tyAM rahI rahI A puruSane sparza kare teno A bhara jANavo te sAMbhaLI vyaMtarIe devazaktithI pitAne hAtha lAMbo karI bhartArane sparza karyo, te ja rANIe teno hAtha pakaDI laine kahyuM ke-tuM te yaMtarI che mATe tAre sthAnake jatI rahe, evI rIte cukAda thavAthI vimalamanivALI paNa kahevAI. gamane bAvo prabhAva jANuM putranuM nAma vimalanAtha rAkhyuM. sATha dhanuSapramANa zarIra ane sATha lAkha varSanuM AyuSya hatuM. suvarNa varNa ane zakA(bhaMDa)nuM lAMchana jANavuM. Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , , , , kapilAjI : para8 : * [ jaina tIrthonA ahIM zvetAMbara maMdira bahu ja suMdara che. cotarapha cAra kalyANakanI derIo che jemAM vacamAM pAdukAo che. vacamAM jinamaMdira che jemAM mULanAyaka zrI vimalanAtha prabhujI che, pratimAjI suMdara che. maMdiranI bahAra nAnI dharmazAlA che. vacamAM vizAla gAna che. cetara pharate kile che eTale rakSaNa sAruM che. vyavasthA sAmAnya ThIka che. A rathAna kAnapurathI vAyavyamAM 86 mAIla dUra che ane ahIMthI AgrA 113 mAIla dUra che. ahI AvanAra zrAvako mATe B. B, & G. I. renuM pharAbAda jaMkazana che. ahIMthI B B. nI mITaragejamAM 19 mAIla dUra kAyamagaja sTezana che. ahIMthI kaMpilAjI tIrtha 6 mAIla dUra che. pharakAbAdathI meTara raste paNa kapilAjI javAya che, vividha takalapakAre "kompilyapura tIrthakalpa' lakhe che jene sAra saMkSepamAM nIce pramANe che. A jaMbudvIpanA dakSiNa bhAratakhaMDamAM pUrva dizAmAM pAMcAla deza che tyAM gaMgA nadInA taragothI jenA killAnI bhIMta devAya che tevuM kapilapura nAmanuM nagara che. ahIM IphavAku kulanA kRtavarma rAjA ane zyAmAdevInI kukSIthI varAha laMchanavALA, suvarNanI kAyAvALA zrI vimalanAthane janma thaye hatuM. A bhagavAnanAM cyavana, janma, rAjyAbhiSeka, dIkSA ane kevalajJAna A pAMca kalyANaka (taraNa taraNeka bhagavazro caSaNa, nasmaNa, rasmAbhisesa dizkhA keSalanANalakkhaNAI xpaMcalANAI arghA) thayAM che, tyArathI A pradezamAM A nagaranuM nAma paMcakalyANaka nAmathI prasiddha thayuM. jayAM sUara lachanavALA bhagavAnane devatAoe mahimA utsava karyo te rasthAna "sUara kSetrathI prasiddhi pAmyuM. A nagaramAM dasamA cakravatI hariSaNa ane bAramA cakravatI brahmahatta utpanna thayA che. bhagavAna mahAvIrasavAmI pachI base ne vIsa varSe thayela mahAgiri khAcAnA ziSya keDIjanA ziSya azvamitra ninava-the nihamithIlAthI ahIMyA AvyA hatA ane tene "kheDabbA nAmanI zrAvikAe ahIM pratibaMdha pamADa hate. ahIM saMjaya nAmane rAjA thaye, je eka vAra kesara vanamAM zIkAre gaye hatA. tyAM temaNe harine mAryo ane pachI gardabhAli nAmanA aNugArane joyA, temanA upadezathI pratibaMdha pAmI tyAM ja dIkSA lIdhI, atyAranA kapilAjIthI gaMgA bahu dUra che. * 4 zrI jinaprabhasUrijI mahArAje A pAMca kANuka ahIM gaNuM vyA che ke bahu ja arthasUcaka ane gaMbhIra jaNAya che. Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ItihAsa ] * 529 : kapilAjI. A nagaramAM prakAcaMpAdhipati sAlamahAkAlanA bhANeja, piDhara ane jazavatInA putra gAgalIkumAra thayA. tene potAne tyAM bolAvI pRSacaMpAne rAjA banAvI sAlamahAsAle zrI gautamagaNadhara pAse dIkSA lIdhI. bAda gAgalikumAre paNa pitAnA mAtApitA sahita zrI gautamagaNadhara pAse dIkSA laI kevaLajJAna pAmI silipada prApta karyuM. A nagaramAM dvimukha nAmanA suprasiddha pratyekabuddha thayA. temanA divya ratanamaya mukuTamAM temanA mukhanuM pratibiMba paDatuM tethI dvimukha nAmathI prasiddha thayuM. temaNe suMdara Indradhvaja joyo ane bAdamAM eja Indradhvaja jamIna upara pahelo ane vinAza pAmate je jethI virAgya pAmI dIkSA laI pratyekabuddha thayA. A nagarImAM ja 58 rAjAnI putrI mahAsatI draupadIe pAMca pAMDa sAthe ravayaMvara karyo. A nagarImAM dharmaracI rAjA thayA ke jeo aMgulInA ratanathI jinabiMba banAvI pUjAbhaktimAM lIna rahetA hatA. cADIyA puruSoe tenA virodhI kAzInarezane A samAcAra ApyA teo yuddha karavA AvyA paraMtu dharmanA prabhAvathI kuberadeve zatrusanyane AkAzamArge ja kAzImAM lAvIne makaryuM ane tene bacAva karyo. pachI kAzIrAja tenA mitra thayA. kAzIrAjanuM sanmAna pAmyA. AvI rIte aneka prasage A mahAtIrthamAM thayA che. je bhAvikajano tIrthayAtrA karI jinazAsananI prabhAvanA kare che teo ihaleka ane paralokamAM sukha pAme che ane tIrthaMkara nAmakarma upAje che. 5. zrI jayavijayajI sametazikharatIrthamAlAmAM kapilAjI mATe lakhatAM jaNAve che ke-- - * kapilapura varamaMDa pUchaI vimalavihAra re ! * vimala pAkA ghaMdIya kIjai vimala avatAra re ! 86 che. (tIrthamAlA 5 32) zrI vijyasAracha. sametazikharatIrthamAlAmAM kapilAjIne paricaya A pramANe Ape che. piTIyAri puri kapilA vimala janama vakesa : culanuM caritra saMbhALyA bAdatta parasa che 11 kesara vanarAya saMjati gabhili gurU pAsi gaMgAtaTa vrata ucaraI kupadI vihara vAsI. mAM 12 . Aja te piTIyArI nagarano patto nathI ane gaMgA dUra che. paM. saubhAgavijyajI paNa lagabhaga A ja hakIkta kahe che. Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAbhyAM nidhinAnena, ki kartavyaM manaHsukhaM / manastrini ! mati brUhi pariNAmaguNAvihAm // maMtrIzvara vastupALa nAnAbhAI tejapALanI patnI buddhinidhAna anupamAdevIne prazna kare che ke A dhananuM have amAre zuM karavuM ? ke manasvini ! pariNAme hitakAraka thAya tevI salAha Ape. kuzaLa anupamAdevIe tarata ja mArmika javAba ApyA ke- dravyopArjanasaMjAtarajo bhArAdivAMginaH, adhaH kSipanti sarvastraM gantukAmA adhogatim // atA garIyasI sthAne sthApanIyaM nijaM dhanaM, jagadggocare proccaiH padavIM spRhayAlubhiH || dravyanA upAja nathI thayelA robhArathI ( dhULanA bhArathI ane pApanA bhArathI ) adhegatine pAmavAnI IcchAvALA peAtAnuM badhuM dhana nIce nAkhe che. jamInamAM dATe che. jagatanI sRSTimAM ucca padavInI spRhA hoya temaNe te ucca sthAne ja peAtAnuM dhana sthApavuM joIe. AvI suMdara salAha ApIne anupamAdevIe bhavya jina mAdeza adhAvavAne anurAdha karyAM. Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvati (seTameTa killo) , * zrI saMbhavanAtha bhagavAnanAM cyavana, janma, dIkSA ane kavalajJAna cAra kayAluka A nagarImAM thayAM che. ayodhyAthI trIsa kesa dUra A sthAna che. A sivAya gaDA jakazana thaI baLarAmapura utarI sAta kosa dUra sAvathInI yAtrA thaI zake che. raste jarA muzkelIvALo che paNa tIrthabhUminI pharasanA karavA cagya che. sAvathI Aje ujajaDa che. tyAM prAcIna maMdire paDayAM che. sthAne sthAna para jhADI UgI nIkaLI che. tenuM bIjuM nAma seTameTa Setamat kile kahevAya che, hAla te A kile paNa khaMDa khaMDa thaI gayA che. saMbhavanAthanuM prAcIna maMdira khAlI khaMDiyerarUpe UbhuM che. tyAMnI mUrtio mathurAnA myujhIyamamAM vidyamAna che. kALanI vicitra gatinI paNa balihArI che. mahAna tIrthabhUmi, prAcIna nagarI Aje verAna jaMgala paDayuM che. zrI saMbhavanAthane zrAvasti nagarImAM janma hatA. temanA pitA chatArI rAjA, senArANI mAtA hatAM. dezamAM dukALa hatuM, chatAM bhagavata gale AvyAthI aNuci tye pRthvImAM dhAnyane saMbhava thaye; tethI saMbhavanAtha nAma rAkhyuM. temanuM cAra dhanuSya pramANa zarIra ane sATha laoNkha pUrvanuM Ayu hatuM. temane suvarNa varSa hatuM tathA lAMchana ghaDAnuM hatuM. ' bhagavAna zrI mahAvIrasavAmi ahIM padhAryA che ane eka cAtumAMsa paNa thayuM che. hiMdakavana udyAna ahIM ja hatuM. zrI pArzvanAtha bhagavAnanA zAsananA zrI kezIkumAra ane gItamacchAmI ahIM maLyA hatA ane praznottare thayA hatA, Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C zrAvati * pa3ra : [ jaina tIrthone sthAna mahara che. ahIM ghaNI jaDIbuTTIo ane vividha vanaspatio maLe che. kavivara zrI saubhAgyavijayajI ahIM AvyA tyAre nIce pramANe pari sthiti hatI. cha he sAvathI narI bhalI, jI he hava tihAMnA leka, che he nAme denA gAmaDe, jI hA vagahavara che ghe; jI hAM pagalAM pratimA che tihAM, jI he pUje ANa prema, che ho nina vana De ja , jI hAM ThaMDaka dezanI sIma; jI hA pAlaka pApI ghaNe, jI hA pADyA baMdhaka sIza, jI hA pariSaha kevala lo, jI hA pRhatA sugati gIca; jI he aMdhaka animara thaI, jI he bAhya daMDaka deza. kaTuka ane kirAyate, he upaje tira pradeza; jyAre vividhatIrthakalpamAM zrAvastikapamAM nIce pramANe ulekha male che dakSiNA bharatakSetramAM anekagusaMpanna kuNAla dezamAM zrAvati nAmanI nagarI che, jene vartamAnamAM maheTha (atyAre TameTane killo kahevAya che. zrI jinaprabhasUrijI vakhate mahera nAma prasiddha haze ) nAmathI prasiddha che. jyAM Aja paNa gADha jaMgalamAM zrI saMbhavanAthajInI pratimAjIthI vibhUSita gaganasukhI ane rIothI alaMkRta jinamaMdira che, jene pharate kaTa che. te cityanI najIkamAM suMdara lAla azoka vRkSa dekhAya che. te jinamaMdiranI poLamAM je be kamADe che te maNibhadra caDhanA pratApathI sAMje ApoApa baMdha thaI jAya che ane sUryodaya samaye ApoApa UghaDI jAya che. anyadA kalikAlamAM allAudInanA sUbA malika havase vaDAI nagarathI AvIne maMdiranI bhIMta ane kavADa teDIne keTalIka jinamRti ene khaMDita karI. dasama telamAM zAsana paNa maMda prabhAvavALA thaI jAya che te citya zikharamAM cADha saMdha utsava kare che tyAre eka citto tyAM AvIne bese che. keIna bhaya pamADe te nathI ane jyAre maMgala dIpaka kare che tyAre pitAne sthAne cAlyA jAya che, A nagaramAM buddha maMdire ghaNAM che. tyAM samudravaMzIya karAvala rAjA bauddha lata che ane adyAvadhi pitAnA ISTa deva sAme mahAmulyavAna ane palANathI alaMkRta gheDe bheTa dhare che. buddhadeve mahApramAvika jAMzu vidyA ahIja pragaTa karI hatI. ahIM vividha prakAranA cekhA DAMgara utpanna thAya che. dareka jAtanI DAMgarane eka dANe laIne eka ghaDAmAM nAkhe te ghaDo bharAI jAya eTalI vividha DAMgara thAya che. * A nagaramAM bhagavAna zrI saMbhavanAthajInAM yavana, janma, dIkSA ane kevala jJAna kalyANaka thayAM che, Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] - 533 : mAvati kauzAMbI purImAM thayela jitazatru rAjanA matrI kAzyapanA putra ane jakSAthI utpanna thayela kapila maharSi svayabuddha thayA ane jemaNe pAMca sA cArAne pratimAdhyA ane jemaNe vitabhayapattana ane ujjainInI zrI vIra bhagatanI pratimAnI pratiSThA karI hatI te ahIM thayA ane sidhdhipada pAmyA. A nagarImAM ti'duga udyAnamAM pAMcase ziSya sAthe prathama ninheva jamAlI AvIne rahyA hatA. A vakhate Dhaka nAmanA bhAre, je prabhuvIranA zrAvaka hatA temaNe, bhagavAnaputrI priyadarzanAnI sADInA eka bhAga saLagAvI pratiSa pamADI sAthe raste vALI hatI. pachI priyadarzanAe khIjI sAdhvIe ane sAdhu Ane pratiSedha pamADI bhagavAnanA mArge vALyA hatA. mAtra ekalA jamAlI ja virudhdha rahyA. ahIyAM ti*duMga udyAnamAM kaizIkumAra zramaNu gaNudhare kuyaujajANuthI AvelA zrI gautama gaNadhara sAthe paraspara sa`va karI pAMca mahAvratarUpa bhagavAna mahAvIranA dhama svIkAryA hatA. bhagavAna zrI mahAvIrasvAmie ahIM eka cAturmAsa karyu hatu. ane Indra mahArAje bhagavAnane pUcha tapanA utsava karyAM hatA. jitazatru rAjA ane dhAraNInA putra AcArya dila ahIM ja utpanna thayA hatA. temane pAMca se| ziyA sahita pAlake kuM bhakArakaDa nagaramAM ghANImAM pIlyA hatA. jitazatru rAjAnA putra bhadra dIkSA laIne pratimA svIkArIne vihAra karatA A nagarImAM AvyA hatA. ahI' temane cAra dhArI rAjapurUSAe laya kara upasargI karIne vidhyA hatA, munijI dhyAnamAM magna rahI sidhdhipada pAmyA hatA. brahmadatta cakravartI rAjagRhIthI ahI AvyA hatA. ajitasena AcAryanA ziSya muhuga kumAra peAtAnI mAtA sAdhvI AcAya, uvajajhAyanA nimitte bAra varasa sudhI dravyasAdhu rahyA pachI A nagarImAM ja nATyavidhimAM sudara gAyana, suMdara vAjIMtra, suMdara gIta sAMbhaLI yuvarAja, sAvA, strI ane temanI sAthe pratimASa pAcchA AvI rIte A nagarI aneka ratnamaya prasageAnI ratnAcala bhUmi che. A pavitra bhUmi atyAre viccheda tIrUpa che. aSTApada tIrtha (adRzya) - caturacaturo'STadaza dvau cApAcyAdidikSu jinabimbAn / yatravindatagaNabhRt sa jayatyaSTApada girIzaH // bharatakSetranI uttara dizAe A tIrtha Avelu che. hAlamAM A tItha adazya Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azvapaka : 534 : jaina tIrthane - - - - - che. devatAnI madada vagara ke labdhi vinA tyAM yAtrAe javAtuM nathI. talavame kSamAmI jIva pitAnI labdhizakitathI tyAM jaI zake che. pahADa pharatI gaMgAnA pANInI meTI khAI che, je bIjA cakravartI sagararAjanA putroe aSTApada pahADa : nI rakSA mATe banAvI che. pahADa uttara javAnAM eka eka ejananAM ATha pagathiyAM che. upara madhya bhAgamAM suMdara bhavya jinamaMdira che. prathama tIrthakara zrIkRSabhadevajInA putra bharata cakravatie vartamAna covIzInA vIze tIrthakarAnA zarIra ane zarIranA raMga-AkAravALI mUrtio banAvIne sthApita karela che. A sthAne zrI RSabhadevajI bhagavAna, temanA gagdha ane ziSya nirvANapada pAmyA hatA. eka samaye 108 che ahIMthI mele padhAryA che. bhagavAnanA agnidAhanA sthAne, gaNadharo ane munivarenA anidAhanA sthAne IdramahArAje stUpa sthApyA hatA. bhagavAna bhASabhadevajInA samayanuM A prAcIna tIrthasthAna che. bhagavAna zrI mahAvIrasvAminA mukhya ziSya zrI gautama svAmi pitAnI labdhithI sUryanAM kiraNonuM avalaMbana laI ahIM padhAryA hatA ane paMdarase tApane pratibadhI kSIrathI pAraNuM karAvyuM hatuM. A pahADa Aje adazya che chatAMye himAlayathI paNa uttare A sthAna Avelu che. ane tenI keTalIka nizAnIo himAlayanA UMcA zikhare janAra jaNAve che. aSTApadajInA nakazA aneka jaina maMdira ane tIrthasthAnomAM Arasa upara, maMdira rUpe ke citrarUpe hoya ja che temaja aSTApadAvatAra tIrtha paNa che. aSTApada (prAcIna varNana) dakSiNa bharatA kSetranA madhya bhAgamAM AvelI ane jyAM pAMca tIrthakarone janma thayo che evI adhyA nagarIthI uttara dizAmAM bAra ejana dvara jenuM bIjuM nAma kailAsa che e aSTApada nAmane zreSTha parvata che. te ATha rojana UMce che ane zudha sphaTikanI zilAovALe hovAthI A duniyAmAM dhavalagiri e nAmathI te prasidhine pAmyuM che. AjakAla paNa asthAnA sImADAnA UMcA jhADa upara caDIne UbhA rahevAthI svaccha AkAza hoya tyAre tenAM sapheda zikharo dekhAya che. vaLI te moTAM saravare ghaNAM vRkSa, jharaNAnAM pANI ane aneka jAtanAM pakSIothI yukta che. vAdaLAne samUha jenAthI bahu najIkamAM thaIne cAle che. mAnasa" saravara jenI pAse ja AveluM che ane adhyAmAM rahenAra lekhake jenI najIkanI bhUmimAM aneka prakAranI phIDAo kare che te aSTApada parvatanA zikhara upara zrI ziSabhadeva bhagavAna temanA bAhabalI vagere navANuM putro ema 108 eka ja samayamAM mAgha vadI (gujarAtI piza vadI) terasane divase mekSe gayA che temaja bhagavAnanI sAthe lAka gaNadhara Adi daza hajAra murtio paNa ahIM mekSe gayA che. teonAM zarIranA agnisaMskAra mATe racelo bhagavAnanI, IkSavAku vaMzanA munie Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] paya che aSTApada. nI ane anya munirAjeno ema Na citAone sthAne dee traNa rastupa (zU) banAvyA ane tyAM bharata cakavatie "siMhaniSavA" nAmanuM cAra dvAravALuM bahu vizALa jinamaMdira baMdhAvyuM ( A ThekANe A ka5mAM A maMdiranI racanAnuM bahu vistArathI varNana kareluM che, jenI aMdara covIsa tIrthaMkaranI savarava varNa, lAMchana ane mAna pramANunI matio ane pitAnI tathA pitAnA navANuM bhAIonA 99 maLIne kula eka se (mUta sahita) tRpe bharatarAjAe karAvyA che. leke te tIrthano AzAtanA na kare e hetuthI bharatarAjAe levAnA yaMtramaya cokIdAre karAvyA ane daMDanathI te aSTApadane koTanA korAnI mAphaka eka ejananA ATha pagathiyAvALe karI nAMkhyo tyArathI tenuM aSTApada evu nAma pADayuM. kALAme sagara cakravatInA jahu vagere sATha hajAra putroe A tIrthanI rakSA karavA mATe aSTApadanI cAre tarapha cakravatInA daMDa ratnavaDe UMDI khAI bedIne gaMgA nadIno pravAha vALI lAvIne temAM nAM. gaMgAnA pravAhathI AkhI khAI bharAI gaI tethI te tIrtha sAdhAraNa manuSyane mATe agamya-na jaI zakAya tevuM thayuM. phakata deve ane vidyAdharone mATe ja yA nuM sthAna banI gayuM te khAIne pANIthI bharI dIdhA pachI gagAne pravAha cAre tarapha phelAI najIkanA dezane DubADavA lAgyA. lekenuM te dakha maTADavA mATe sagara cakavatInI AjJAthI tenA pautra bhagIrathe daMDanathI jamIna khedane gaMgAnA te pravAhane kurudezamAM hastinApura tathA viMdhyAcaLa ane kAzI dezanI dakSiNamAM thaIne kezaladeza (ayodhyA) nI pazcimathI prayAga(alahAbAda)nI tathA magadha dezanI uttaramAM thaIne vacce AvatI nadIone bheLavI pUrva samudramAM meLavI dIdhuM. tyArathI je ThekANe gaMgA nadI samudrane maLI che te sthAna gaMgAsAgara tIrtha tarIke prasidhine pAmyuM ane tyArathI jahunA nAmathI jAnhavI tathA bhagIrathanA nAmathI bhAgIrathI evAM gaMgAnadInAM nAme paDyAM. A aSTApada parvata upara bharata cakravatI' Adi aneka kroDa munirAje mekSe gayA che ane bharata rAjAnA aneka vaMzajo dIkSA laIne ahIMthI mele athavA sarvArthasiddha vimAnamAM gayA che. zrI mahAvIrasavAmI bhagavAne parSadAmAM jAhera karyuM hatuM ke je mANasa potAnI labdhithI aSTApada tIrthanI yAtrA kare che e ja bhavamAM mekSe jAya, A vAta sAMbhaLIne labdhinA bhaMDAra zrI gautamasvAmIe (IdrabhUti nAmanA prathama gaNudhare) pitAnI labdhithI sUryanAM kiraNene Azraya laI aSTApada upara caDIne e tIrthanI yAtrA karI. yAtrA karyA pachI maMdiranI bahAra azeka vRkSanI nIce besIne dhamadezanA devA lAgyA. dezanA sAMbhaLatAM IdanI jeTalI RhivALA vaizramaNa (kubera) nAmanA dipALa devanA manamAM utpanna thaela sadehane dUra karavA mATe gautamasvAmIe paDarIka adhyayananI vyAkhyA karI te sAMbhaLIne tenA manane Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTApada 4 5 6 : [ jaina tIrthana saMdeha dUra thavA sAthe te deva pratibodha pAme. AyuSya pUrNa thavAthI devalekamAMthI ccavIne kuberano jIva dhanagiri ane sunaMdAnA putrapaNe utpanna thayo. tyAM bAlyAvasthAmAM ja dIkSA laI teo vajIsvAmI daza pUrvadhArI thayA. aSTApada uparathI utaratAM gautamaravAmie kauDinya, ditta, sevAli saMjJAthI oLakhAtA 153 tApane pratibaMdha pamADIne dIkSA ApI. zrI vira bhagavAne kahelA puDarIka adhyayananuM ahIM adhyayana karavAthI dazapUrvI puDarIka munirAja dazamA devalokamAM IndranI sarakhI trAdhivALA deva thayA. nala rAjanI priyA damayaMtIe potAnA A chelA bhavathI pUrvanA cothA bhAvamAM achApada tIrtha upara jaI bhAvapUrvaka tapaLyA karIne tyAM vIze bhagavAnane ratnajaDita senAnAM tilake caDAvyAM hatA. tethI te puNayanA prabhAvathI tyAMthI marIne te dhUsarI (rabAraNa) yugaladharmiNI ane saudharma devalokamAM dhana (kubera) bhaMDArInI devIpaNe utpanna thaI. devalekanAM sukha bhogavIne pachI chellA bhavamAM damayaMtI thaI. damayaMtInA bhavamAM tenA kapALamAM adhArAmAM paNa prakAza karanArUM dedIpyamAna tilaka janmathI utpanna thayu hatuM. vidyAdhara vAlI nAmanA RSi aSTApada upara kAusagadhyAnamAM rahyA hatA te vakhate temane joIne dazagrova(rAvaNa)ne pahelAnuM vera yAda AvatAM atyaMta kedhathI parvatane ja upADIne lavaNa samudramAM nAMkhI devAnA vicArathI jamIna khodIne parvatanI nIce pesI eka hajAra vidyAonuM samaraNa karIne aSTApadane upADavA lAgyA avadhijJAnathI A vAta vAlI sunirAjanA jANavAmAM AvatAM maMdira tIrthanI rakSA karavA mATe pitAnA paganA aMgUThAthI parvatane dabAvyo tethI dazagrIvanuM zarIra saMkucita thaI gayuM ane moDhe leDI vamata rADo pADIne bahAra nIkaLI AvyuM. A vakhate jabarI rADa pADelI tethI tenuM nAma rAvaNa paDayuM. rAvaNu, vAlI munirAjane khamAvIne pitAne kathAne gaye. aSTApada parvata upara jinamaMdiramAM saMgIta karatAM devagathI vINAne tAra tUTatA laMkApati rAvaNe potAnI bhujAmAMthI snAyu kADhI vizumAM joDI daIne saMgIta cAlu rAkhyuM paNa saMgItanA tAnano bhaMga thavA na dI te vakhate caityavaMdana karavA mATe AvelA dharaNena rAvajInI AvA prakAranI bhakti ane sAhasathI tuimAna thaIne amoghavajayA nAmanI zakita tathA anekarUpakAri vihA rAvaNane ApI. AvA aSTApada tInI jeo yAtrA-sevA-bhakita kare che teo kharekhara yuthavaMta ane bhAgyazALI che ja che. A aSTAyAkalpa zrImAna jinaprabhasUrijIe vi. saM. 1387 nA bhAdaravA mAsanI dazamIne divase A hammIra mahamadanA rAjyakALamAM zrI ginIpuramAM rahIne racI pUrNa karyo. Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'itihAsa ] : 57 : bhadilapura bhaddilapura ahIM zItalanatha prabhunAM cAra (gyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna) kalyANaka thayAM che. antima tIrthapati zrI mahAvIra deve ahIM cAturmAsa karyuM che. mahAsatI parama Ate pAsikA-zrAvikA sulasAne aMbaDadvArA bhagavAna mahAvIra saMdeza-dharmalAbha mokalyA hatA. AvI rIte A sthAna atyaMta prAcIna ane punita che, kiMtu adhunA A sthAnane bhadilapura tarIke kaI oLakhatuM nathI. kALacakranA sapATAmAMthI koNa bacyuM che ke A nagarI paNa bace? ame bhajilapura javA jagalanA TUMkA raste cAlyA, paratu adhavacce bhayaMkara araNyamAM ame bhUlA paDyA. mAtra ame traNa jaNa hatA. keI mANasa paNuM na maLe. raste janAra ke AvanAra paNa koI na maLe. je sthAne ame 8-9 vAge pahoMcavAnI dhAraNuM rAkhatA tyAM jaMgalamAM 11 vAgyA, garamI kahe mAruM kAma. tarasa lAgelI. bhAgyamge thoDuM pAchA vaLyA tyAM darathI eka khetaramAM AdamI dekhAtAM tyAM gayA. bahu muzkelIthI raste maLe. eka vAge ATha daza paDAvAluM gAma AvyuM, jene atyAre haTavarIyA kahe che. gAmamAM ATha daza jhupaDAM e ja makAna ke dharmazALA hatAM. utaravA mATe kayAMya sthAna na hatuM. tyAM eka polIsa cekI lekhI, paNa vicAryuM-cAle, pahADa pAse kayAMka dharmazALA haze. be mAIla cAlI tyAM gayA, te mAtra vaDanA jhADa dharmazALArUpe hatAM, dharmazALA te khaMDiyerarUpe UbhI hatI. jhADa nIce rAta keI rahetuM nahiM. jaMgalane mAmale, Dara jevuM kharuM. ame thAkyApAkayA besavAne-vizrAMti levAno vicAra karyo paraMtu tyAM te pahADa uparathI mANase lehIthI kharaDAyelAM, ane jemAMthI lehInAM TIpAM jamIna upara paDyAM karatAM hatAM evA bakarAnA kapAelA dhaDane laIne AvI pahoMcyA. amane prathama te bahu ja Azcarya thayuM. paNa Aje phAgaNa suda 7 ne maMgaLavAra ha. devIne bali caDhe che tene divasa hate. ame cheDe upadeza Ape zarU karyo paNa tyAM amAruM kAMI cAlyuM, atte ame UThI punaH gAmamAM AvI polIsa cekImAM utAre karyo. bIje divasa pahADa upara caDhyA, caDhAva kaThINa ane sukelIbharyo che. pahADa bahu UMce nathI paNa vacamAM raste ja bahu kharAba che. jema tema karI upara pahegyA. - zItalanAtha-bhajilapura nagaramAM Apano janma thayo hato. pitAnuM nAma dararAjA ane mAtAnuM nAma naMdArANI hatuM. pitAnA zarIre dAujavara thayo hato te bhagavata garbhamAM AvyA pachI rAjAnA zarIranI upara rANue hAtha pheravavAthI rAjAne zItalatA thaI. gabharano A mahimA jANuM putranuM nAma zItaLanAtha rAkhyuM. temanuM nevuM dhanuSyapramANu zarIra ane eka lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. suvarNa varSa ane zrIvatsanuM lAMchana hatuM. Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - .. bhakilapura 538: [ jaina tIrthone tyAM sAme ja eka jhADanA thaDamAM jinavarejanI khaDita mUti joI. tyAM sAme eka mAtA-devInuM mAhira che, jyAM bakarAM ane pADAne bali devAya che. maMdiranI bahAra gAna che jyAM jhADanA thaDamAM rahela jinezvaranI mUti daSTipathamAM dekhAya che. tyAM ja vadha thAya che. ahiMsAnA avatAra, karuNunA sAgara sAme nirdoSa pazuone bali devAya e paNa avadhi ja lekhAya! te divase Avela bakarAMne ame temanA mAlikane ane paDAone samajAvI chavitadAna ApyuM. nava bakarAM jIvatAM ghera gayAM. paThAone ghaNuM samajAvyuM ke A jene sthAna che. ahIM hiMsA na thAya paNa temaNe kahyuM ke-AnA upara amArA gharanI rAjI che tenuM kema ? A devI paNa jaina zAsanadevI ja che. je ahIM punaH jIrNoddhAra thAya te paMDAo mAne tema che. tyAMthI AgaLa cheDe dUra eka moTuM vizAla sarovara che, jemAM lAla kamala thAya che. taLAvamAM vacce jinezvaranI pAdukAvALA mATe pathara che, pAvApurInA jalamadiranuM anukaraNa che, paraMtu jenenA AvAgamananA abhAve te kArya pUruM nathI thayuM, tyAMthI upara bIjI pahADI upara gayA tyAM khaMDita jinamadira ane mUti joI. tyAMthI AgaLa jatAM pahADamAM karelI daza tAara jinamUtionAM darzana karyA. AkhA pahADamAM A sthAna zuddha ane pavitra che. keI raDyAkhaDyo yAtrI Ave che. mUrtio nAnI paNa suMdara che. A sthAnathI paNa thoDe dUra AkAzavANInuM rathAna che. AkhA pahADamAM UMcAmAM UMcuM sthAna A ja che. jANe AkAza sAthe vAta karatuM hoya tevuM dekhAya che. upara caDhavAmAM jAnane nukazAna thAya tevuM che. sAhasa karI bhakita ane premathI prerAI ame upara caDhayA, zAsanadevanI kRpAthI vadhe te na AvyuM paraMtu utaratAM te yAda karI gayA. sIdhuM nIce utaravAnuM, lapase te khINamAM ja paDe, upara jinezvaranI pAdukA che. ahIM prabhue upadeza Apele te sthAnane UMcAmAM UMcuM gaNuM ke tene AkAzavANI kahe che. tyAMthI nIce utarI traNa pahADI vaTAvI sAmenI pahADI tarapha gayA jyAM eka guphAmAM navaphaNAvALI zrI pArzvanAtha prabhunI yuti che. ajJAna loke tene bharavajI kahI sidurathI pUje che, nALIe caDhAve che. ahIM hiMsA nathI karatA, mUrti bahu ja camatkArI mAne che, mUti bahu suMdara, prabhAvazAlI, tejavI, bhavya ane manohara che. hRdaya upara zrIvatsa che. nIce be bAju siMha, vacamAM dharmacakra ( AvI mAtAo mathurAnA kaMkAlI TIlAmAMthI ghaNI nIkaLI che je atyAre lakhanau ane mathurAnA myujhIyamamAM che. kuzAnakAlIna kahevAya che) tenA upara nAgarAja(sarpa)nuM suMdara Asana banAvyuM che. zilpakAre potAnI saMpUrNa kalAne upaga karI Asana banAvyuM che, ane te evI kuzalatAthI ke laMchana paNa jaNAya ane Asana paNa na bane. dara varSe hajAre yAtrio ahIM AvI yathAzakti bhaktithI prabhu caraNe dhana dhare che, nevedya caDhAve che ane si darathI pUje che. tyAMya thoDe dura nAnI guphAmAM eka nAnI Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 59 : bhajilapura jinamati che, khaMDita che. lekee ajJAnatAthI siMduranA thaDA karI AkRti bagADI nAMkhI che. tyAMthI punaH e ja devInA raktaraMjita maMdira pAse AvyA. paDAone upadeza te sArI rIte ApyuM hatuM. kahyuM ke-A jaina zAsanadevI che, tenI sAme A pApa lIlA na hoya paraMtu rasanendriyanA gulAma bhUvAe jyAM pitAnA svArtha khAtara ja A pAkhaMDa calAvyuM che tyAM upadeza paNa keTalI ghaDI TakavAne hatA ? vaLatAM amane ahIM ja maLelA eka sIpAIe prahyuM ke ahIM ghaNI jana, matio hatI paNa A paMDAoe ghaNuM teDIphADI nAkhI che ane je bAkInI che te paNa je temanuM cAle te te paNa na rAkhe paraMtu keTalIka pahADamAM katarelI che ane je chUTaka che tyAM camatkAra che. Avaka paNa Ave che eTale A thoDI matie rAkhI che. * A haTavarIyA gAma ane pahADa kalakattAnA suprasiddha dAnavIra bAbu rAyabadrIdAsa mukIme kharIdI lIdhela che, eTale tAmbara jaina tIrtha che. AmAM tAMbara ni sAthe khuzI thavA jevuM che paraMtu A vasta tIrthane udhdhAra karavAnI parama AvazyakatA che. navIna tIrtha karatAM prAcIna tIrthanA jIrNoddhAramAM ghaNuM phala che, temAMya A te tIrthakara prabhunI kalyANaka bhUmi che; A tIrthane vizeSa itihAsa jaina jyotinA prathama varSanA aMkamAM meM Avyo che eTale ahIM lakhANa nathI karyuM. * bhadilapura tIrthabhUminI kSetrapharasanA jarUra janoe karavI joIe; A sthAna grAnTa Tenka roDa uparathI kAzI AvatAM zeraghATIthI, cha kesa dUra che ane zikharajIthI AvatAM DelIgAmathI cha kesa dUra che. gRhastho mATe kAzIthI zikharajI cA te kalakattA jatAM gayAjI sTezana vacamAM Ave che. tyAMthI sIdhe raste hanTaragaMja yA te zeraghATI meTare jAya che. ane tyAthI bhadilapurane raste maLI jAya che. pahADanI nIce bhadilA gAma paNa che. eTale prAcIna nagarI te bAju hoya tema saMbhave che. tyAMthI pahADane caDhAva paNa hele che, "* A rasthAnathI 5-6 kesa dUra banArasa tarapha jatAM ghaTarAIna nAmanuM gAma che tyAM gAma bahAra nAnI ghaNI pahADIo che, jemAM bAgaLanA vakhatamAM jaina maMdiro ane mUrtio puSkaLa hatA. temAMthI atyAre jene dattanAM pagalAM kahe che te sthAna pUrve jaina maMdira hatuM ane pAkA paNa tIrthakara bhagavAnanI ja che. A sivAya eka bIjI pahADI upara suInuM maMdira che te paNa pahelAM na madira hatuM ema dekhAya che. ahIM pahelAM ghaNI che matio hatI ema ahIMnA rAjapute kahe che. ghaTarAInamAM be mahilA che. ekamAM rAjaputo rahe che ane bIjAmAM brAhmaNa rahe che. A brAhmaNee jainonI ghaNI mUrtio toDIphADI nAkhI che ema saMbhaLAya che. A sthAna pahelAM bhaddilapuranI sAthe ja hatuM eTale te paNa eka tIrthanA sthAna tarIke che, ' Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - -- - --- mithilA : 540 [ jaina tIrthane tyAMthI mAtra deDha mAIlane ja caDhAve che. bezaka rasthAna khUNAmAM che paraMtu javara A tIrthabhUminI paNa pharasanA karavI joIe. AjathI 300 varSa pUrve Avela vidvAna jaina sAdhu 5. zrI saubhAgyavijayajIe A sthAnane tathA gAyAjI vagereno paricaya A pramANe Apyo che. paTaNAthI dakSiNa dizi jAjere, mAraga moTA kesa paMcAsare; bhadilapura bAkhe che zAkamAM re, viNAM nAma dutArA jAsare. 50 1 mAramAMhi mithyAtvIta bhANejI, rAjadhANuM che gayA gAma aotapItara avagatiyA je hare, piMDa bhare lelA tasa nAmare. 50 2 phazu nAma nadInI retamAMre, bese marataka muMDita mUDha re, I ThAM dazaratha nIkale re, sItA ghe velupiMDa gUDhare, 50 3 zrI jinapratimA cAre cepasyure, meTA tiNuM mithyAtvI gAMbhare; ghaNuM rahyAM mithyAtvIne thAnakere, na rahe jainInAM mana ThAmare. 50 4 tihAMthI be gayA kesa traNa kere, pratimA bolato nahi pAra jinamudrAthI viparIta jANajore, kaMTha jaIne AkArare, 50 5 tihAMthI se kesa re, bhadilapura che tArA prasiddha re, viSama mAraga che vanakhaDe karI, sAthe paMtha dikhAu lidvare, 50 6 AvyA dilapura ulaTa dhIre, giri caDhiyA dina pUje bhAre, rAjAne Adeza leI karI, kurasyA pArasanAthanA pAyare. 50 7 saptaphAmaNI maratI pAsanI re, eka guphAmAM ekadala malare, nipaTa sarovara kamala phUleM bhayere, nirmala pANa tAsa avatare. 50 8 pUchane te girithI utarI AvyA gAma datAre jetha: janama thaye zItala jinarAyane, cAra kalyANaka huA ethare. 50 9 culasAne saMdeza mokalera, I bhadilapura zrI mahAvIra dharmasnehI aMbane sukhere, puhacADI prazaMse dhIra re. 50 10 kAnhasodara INa nagarI vadhyAre, caMdelA che gAma sahinAra; bhadipura pUchaye jANe nahI re, nAma datArA tAsa te jarUre 50 11, tihAMthI gAma punAyA AviyA re, pagalAM vIra jidanA jAre, kAkI khIlA tirNa thAnakere, kADhayA saMcAsI karitAMg. 50 12 mithilA mithilA videha dezanI prAcIna rAjadhAnI hatI. ahIM ulmA tIrthakara zrI * A rathane atyAre kayAM AvyuM tene patto nathI. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa 1 * 541 : mithilA mallinAthajI ane 21mA tIrthaMkara dhI naminAthajIx bhagavAnanAM, cyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna A cAra cAra kalyANuka thayAM hatAM. kula 8 kalyANakanI bhUmi che. mahAsatI sItA janakarAjAne tyAM A nagarImAM ja janmyAM hatAM. zrI yugamAhu ane mayaNarekhAnA putra zrI namirAjane utpanna thayelA bhayaMkara vyAdhimAM zAMtine mATe caMdana ghasatI rANIenA kazudhvani sAMbhaLI ahIM ja vairAgya utpanna thayA hatA. devatAoe ane saudharmendre punaH puna: temanA vaizaMgTanI kaseATI karI pazu namirAja dRDha rahyA ane rAjarSi puda urjAnyuM hatu bhagavAna zrI mahAvIraravAmIe ahIM cha cAturmAMca karyAM hatAM. AThamA gaNupara akapita paNa ahIMnA ja hatA. bhagavAn mahAvIrasvAmI pachI 220 varSa ceAthe| nindvavata thayA te pazu A mithilAnA ja hatA. A pradeza ghaNuMA ja rasALa che. saMskRtabhASAnu kendrasthAna che. maithilI paDitA Aja paNa prasiddha che. ahIM pahelAM zrI mallinAthajI ane zrI naminAthajInAM madirA hatAM. Aje te sthAna vidyamAna che. tyAMthI caraNupAdukA bhAgalapuranA madicchamAM padharAvavAmAM AvI che. Aje khaMDiyera jamIna nAnI tyAM ( mithilAmAM ) vidyamAna che. ahIM ( jainonI vastI nathI. kAi tIrthaMlakata zAsanapremI kalyANaka bhUminA aNudhdhiAra karAvI kaMIka smRticinha (stUpa yA te pAdukA) manAvarAve tenI jarUra che. vividha tIrthaMkalpakAra, mithilA tIrthaMkalpamAM je vizeSatA jaNAve che, te A pramANe che. * zraumalinAtha prabhunA janma mithilA nagarImAM thayA hatA. temanA pinAkuMbha rAjA ane mAtA prabhAvatI rANI hatAM. bhagavaMta gabhe AvyA pachI mAnAne eka rAtrIe chae RtunA phUlanI zakhAmAM ja suvAnA dehalA upajyA. devatAe te pUryAM. evA maLanA prabhAva jANI prabhunu nAma zrImallinAtha Apyu. temanu zarIramAna 25 dhanuSya, AyuSya paMcAvana hajAra varSanuM jANunnuM. nIla varNa tathA kuMbhanuM lachina hatu, x zrI naminAtha prabhunA janma mithilA nagarImAM thayA hatA. temanA pitA vijayarAjA ane mAtA vatrArANI hatA. bhagavaMta gabhe AvyA pachI sImAyA rAjA bhagava tanA, pitAnA zatru hatA te caDhI bhAgyA. gAmanA killAne cApAsa lazkarathI vIMTI lIdhuM. rAjAne ghaNI khIka lAgI paNa rANIe killA upara caDhI zatruene vAMkI najare joyA. rANInu teja zatrurAAethI na khamAyu, tethI sava' AvI prabhuzrInI mAtAne 'namaskAra karI kahevA lAgyA -amArA upara saumya daSTae ju, rANIe temanA upara saumya dRSTithI joI mAthe hAtha mUmyA. sarva rAjAe rANIne page lAgI AjJA mAgI peAtapeAtAne nagare gayA. eve prabhAva jANI prabhunu nAma zrInaminAtha dIdhuM. temanuM zarIramAna 560 dhanuSya, daza hajAra varSanuM AyuSya tathA suvaNuM' varNa ane lAMchana nIla-kamaLanuM jANavuM. + Aya mahAgirisUrijInA ziSya kauDinya gennavAlA zro azvamitra jemaNe aedika ' mata ( zUnyavAda ) mithilAmAM lakSmIkara lakSmIdhara-caityamAM sthApyA hatA. * sAmu Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilA : 54ra : [ jena tIrtha zarUAtamAM vide dezanuM varNana che. ane vartamAna kALamAM videha ane tIraha7 deza kahe che. videha dezanI mahattA varNavatA teo lakhe che ke "gs v6 pAcI kama talAya namao amarohagA pAgavajaNA va sakapamAsapIsArayA, praNegasthapasasthAha miuNAya aNA / tattha rithimima samayA mihilA nAma naparI husthA sapaya 'lagaiti patayA iyAe nAre aNaya mahArAyassa. mATaNA kaNayasva navAsaTThANa kaNaipura pttttii|" granthakAranA samayamAM mithilAne jagati kahetA haze ema lAge che ane mithilAnI pAkamAM janaka rAjAnA bhAI kanaka rAjAnuM kaNakapura nAme nagara hatuM, bhagavAna mahAvIra svAmI ahIM bANagaMgA ane gaMI nadI utarIne sAme pAra gayA hatA. temanA caraNakamalathI punita thaelI e bane nadIo ahIM maLe che. vartamAnamAM rAma ane sItAnA lagnakuMDa vidyamAna che jene leke sAkalakuMDa kahe che ane pAtAliga vagere vagere aneka laukika tIrtho vidyamAna che. vartamAnamAM zrI mahilanAthanA cityamAM racyA devI ane kubera yakSa tathA zrI naminAtha bhagavAnanA maMdiramAM vadhArI devI ane bhIlaDI yakSa bhaktajanA vidane dUra kare che athAM granthakAranA samaya sudhI A banne jaina maMdira vidyamAna hatA. 5vijayasAgarajI pitAnI sametazikharatIrthamAlAmAM mithilA mATe A pramANe lakhe che - hAjI pura uttara dize kesa vAha cAlIza he; vI mahimA malI namiza janamyA deya jagadIsa he. vI. 12 prabhu paga Agi leTiMga lIdhAM sidhasiM kAma he; leTa kahie sulakhaNuM sItA pIhara ThAma he. 0 13 vaLI paM. saubhAgyavijayajI paNa pitAnI tIrthamALAmAM mithilA mATe jaNAve che ke paTaNathI uttara dize ci0 kesa pacAsa che ThAma. * prathama guThANI kahe ci0 sItAmaDhI IsyuM nAma, jIrara mahilA nAme paragaNe cikahII daphataramAMhi; jI paNa mahilA nu nAmane cigAma vase keI nAMhI. jI. ra3 te sItAmaDhI viSe cipagalAM jinavara deya; mahilanAtha ogaNIsamA ci. ekavIsamA nami hAya. 24 tihAthI cauda kese bhalI ci. janakapurI kahevAya che sItA pIhara paragaDe ci0 dhanuSa pahe ti kAya; jI. ra5 AvI mahAna prAcIna mithilA nagarImAM Aje jenonuM eka khAlI sthAna mAtra ja vidyamAna che 8 8 8 8 Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] * 543 : kauzAMbI kauzAMbI A nagarI ghaNuM ja prAcIna che. chaThThA tIrthakara bhagavAna zrIpa bhujanA cyavana, janma, dIkSA ane kevalajJAna A cAra kalyANaka ahIM thayAM che. kauzAMbImAM Aje eka paNa zrAvakanuM ghara nathI ke jinamaMdira nathI. atyAre te mAtra bhUmikarasanAkSetraparzanA karavAnuM sthAna che. vatsadezanI rAjadhAnInuM mukhya zahera kauzAMbI hatuM Aja te nAnA gAmaDArUpe che. zrIsamavAyAMga sUtra, bI Avazyaka niryukti, triSaSThi zalAkA puruSacaritra, pravacanasAroddhAra, prakAza, vividhatIrthakalpa ane tIrthamALA vagere aneka graMthamAM A nagarIne ulekha maLe che. zrInavapadArAdhaka thApAla rAjAnI kathAmAM ghavalazeThanuM nAma Ave che te dhavalazeTha paNa ahIMnA-ja hatA. bhagavAna zrI mahAvIradevane dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI je abhigraha hato te abhigraha cha mahinAmAM pAMca divasa e che caMdanabAlAe ahIM ja pUrNa karyo hate. * ujajainInA caMDa pradyote kauzAMbonA rAjA zatAnika upara caDhAI karI zatAnIka nI rANI mRgAvatIne pitAnA ataHpuramAM laI javAnI IcchA rAkhI hatI. yuddhamAM zatAnIkanA mRtyu pachI bahaja kuzalatAthI mRgAvatIe kauzAMbInuM rakSaNa karyuM. bAla zrIbhagavAna mahAvIradeva padhAryA ane mRgAvatIe potAnA putrane rAjaya ApI bhagavAna pAse dIkSA laI jIvana ujavaLa banAvyuM. bAda zatAnIkanA putra udayane ujajainamAMthI caDapradyotanI putrI vAsavadattAnuM apaharaNa karyuM hatuM ane temAM caMDapradyotane hAra maLI hatI. mRgAvatI ane caMdanabAlAne ahIM ja kevalajJAna pragaTayuM hatuM. bhagavAna zrI mahAvIra svAmi ahIM padhAryA hatA ane devoe samavasaraNuM racyuM hatuM. bhagavAna upadeza ApatA hatA te vakhate sUrya ane caMdra mUlavimAna thI ahIM prabhunAM darzana mATe AvyA hatA. magadhasamrATa zreNika pratibodhaka, samyakatvadAtA guru munirAjazrI anAthI suni ahInA ja rahevAsI hatA. azvapAprabhasvAmIne kauzAMbI nagarImAM janma thayo hato, temanA pitA zrIdhara rAja ane susImA rANI mAtA hatAM. bhagavaMta garbhe agyA pachI mAtane kamalanI zayAmAM suvAne hala upanyo (je devatAo pUrNa karyo) tethI ane bhAgavatanuM zarIra para (kamala) sakhuM rakta vahyuM hatuM tethI padmaprabha nAma dIdhu. temanuM aDhI dhanuSya pramANa zarIra ane trIza lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. lAMchana panuM hatuM tathA rakta va hatA. vatsadezamAM kauzAMbI nagarI che. ahIMnA zatAnIka rAjAnI mRgAvatI rANInA kahevAthI tenA anurAgI ujajayanipati caMDapradyate, kauzAMbI nagarI pharate suMdara kile karAvyo hate je adyAvadhi vidyamAna che. Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kauzAMbI = 544 : [ jaina tIrthone Avazyaka sUtramAM lakhyuM che ke-kauzAMbI yamunA kaThe che. A nagarIno gaDha caMThapraghate baMdhAvarAvyo hate. tripachi zalAkA purUSacaritramAM ujanIthI se keza dura kauzAMbI hovAnuM lakhyuM che. vikramanI caudamI zatAbdImAM thayela jinaprabhasUrijIe lakhyuM che kezatAnIka rAjAnA putra mahArAjA udAyana ahIM thaI gayA, jeo saMgItamAM apUrva kuzalatA dharAvatA hatA, mRgAvatI rANIe prabhu zrI mahAvIra devanA upadezathI pratibaMdha pAmI ahIM bhAgavatI dIkSA lIdhI hatI. bhagavAna zrI mahAvIrasavAmIe A bhUmine ghaNIvAra potAnA vivArathI pavitra karI che. eka vAra temane sUrya ane caMdra mUla vimAnathI vaMdanA karavA AvyA hatA A vakhate samavasaraNamAM sAkkI mRgAvatI besI rahyAM. sUryacaMdra pitAnA rathAne gayA pachI mRgAvatI sAdhI upAzraye gayAM; parantu moDuM thavAthI temanAM guNIjI cadanaba lAe Thapake Ape. A mATe pazcAttApa karatAM temane kevalajJAna prApta thayuM. bAda caMdanabAlAnA saMthArA pAsethI jatA kALo nAgane jJAnathI joi caMdanabAlAno hAtha saMthArA bahAra hatA te upADI saMthArAmAM mUko. AthI caMdanabAlA jAgI gayA ane potAno hAtha upADavAnuM kAraNa pUchayuM. mRgAvatIe sAcI hakIkata jaNAvI. caMdanabAlAe pUchayuM kema jANyuM? mRgAvatIe kahyuM-jJAnathI. gurUjIe pUchayuM-pratipati ke apratipAti? mRgAvatI-apratipAti. A sAMbhaLI AryA caMdanabAlAne Azcarya thayuM. meM kevalInI AzAtanA karI? Ama pazcAttApa karatA temane pa kevalajJAna thayuM. aMte sarva karmono kSaya karI mele padhAryA. bhagavAna zrI mahAvIra deve chadmasthapAmAM ahIM padhArI paNa vada ekame mahAkaThina abhigraha dhAraNa karyuM hatuM ane cha mahinAmAM pAMca divasa bAkI hatA tyAre mahAsatI caMdanabAlAnA hAthathI pAchuM thayuM hatuM. A AkhAye bhavya prasaMga A nagarImAM ja banyuM che. prabhunA pAraNA prasaMge pAMca divya pragaTa thayA temAM je ThekANe vasudhArAnI vRddhi thaI tyAM vasudhAra gAma vasyuM. prabhunuM pAraNuM jeTha zudi 10 me thayuM che tyArathI jeTha zudi 10me tIrthayAtrA, tIrtharanAna-dAnapuNayanI vagere pravRtti cAlu thaI. - chaThA padmaprabhujInAM vana, janma, dIkSA, kevala, A cAra kalyANuka aThTha thayA che. vividha tirthaMkapakAranA samaye nIcenA sthAne vidyamAna che. ahI yamunA nadInA kinAre prasaMganA vipula pramAmAM temaja bagIcA udyAne ghaNAM che, Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 54pa : kauzAMbI ahIMnA bhavya jinamaMdiranI mahara jinabhUtie bahu ja AkarSaka ane darzanIya che. paprabhujInA maMdiramAM zrI vIra paramAtmAne pANuM karAvatI caMdanabAlAnI mUti bahu ja suMdara che. A maMdiramAM eka zAMta prakRtivALe siMha AvIne darzana karI jAya che. sAthe pite lakhe che ke--ahIMnA padmaprabhunA vizAla maMdiramAM bhagavAna zrI mahAvIra devane ca inabAlAe bakulA laherAvyAnA prasaMganI mUti allAvadhi vidyamAna che, ahIM eka zAMta AkRtine dhAraNa karanAra siMha haMmezAM AvIne prabhune bhAvapUrvaka name che. caMDapradyote badhAvela kile khaMDiyera hAlatamAM dekhAya che. ahIMnA vizAla jinamadiromAM rahelI divya pratimAo bhAvikane apUrva AhUlAda upajAve che. pate yAtrA karavA gayA hatA ane kauzAMbI tathA kille cUsavAnI najIkamAM ja che. soLamI zatAbdimAM pUrvadezamAM yAtrAe Avela kavi haMsasamajI lakhe che ke caMderI naiyarIthakI so kesa kesaMbI jamunA taTa je vasaI nayara mana rahiuM vilaMbI zrI paumahi janamabhUmi dekhI harakhA jaI cauThTha bi baccuM pUruM karI bhAvanA bhAvIja che ra che ? carama jisesara pAraNuM ehUuM jINu ThAmi caMdanabAla karAvi8 e puhatI sivagAma arthata kavirAjanA samaye kauzAMbImAM 64 jinamUrtio hatI. A sivAya paM. zrI jayavijayajI lakhe che ke-"kauzAMbImAM be jinAlaya, padmaprabhunA janmasthAne pAdukA, bAkulAvihAra ane dhajA zAlibhadra sarovara che. jinabhavana deya dIpatAM biMba tihAM dasa gyAra sehaI SaTu saMdhyAyaI sebhatAM paMca kesa kasabI palII zrI jinavara deya ati bhalAM biMba tera ghaNu paNa mIlaI padmaprabhajina pAdukAe kIjaI tAsa praNAma, zAlibhadra dhannAtaNuu juu sarovara abhirAma. cadanabAlA bAkulAe vIra jiNesara dIdha; bAkulavihAra tihAM huu nira, praNamAM leka prasiddha Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kauzAMbI : 546 = [ jaina tIrthane paM. vijayasAgarajI paNa lakhe che ke be jinamadira ane kile atyAre vimAna che, jinahara de Iha vaMdajad khamaNAvasahI khijamatI kIjaI - 5. saubhAgyavijayajI lakhe che ke "ame AgrAthI nIkaLyA pachI nadIpAra tapAgarachIyanI paSAlamAM rahyA. tyAMthI pIrAbAda ane tyAMthI dakSiNamAM 1 kesa dara caMdanavADImAM sphaTika rananI caMdraprabhu jinanI pratimA vAMdI punaH pIrAbAda AvyA. tyAMthI cha kesa sapharAbAda thai anukrame keraTA, kaDA, mANekapura, dArAnagara thaI sahijAdapura AvyA. ahIM prathama pilALa hatI paNa keAI kumatie lAMca laI tenI masIda karAvI. sAhajAdApurathI 3 gAu maugAma che. ahIM purANuM be jinAlaya che. mRgAvatInI kevalajJAna bhUmi che. tyAMthI 9 kesa kauzAMbI che. ahIM eka jinAlaya che, aneka pratimAo che, jeno ullekha nIcenA padyamAM ApuM chuM. sAhijAdapurathI sujI dakSaNa dizi sukhakAra, mahuA gAMca vakhANa IjI trizu keza udAra re; prANI vANI zrIjina sAra paMhacADe bhavapAra re, jinavara deya junA hatAcha hive te ThAma kahevAya. mRgAvata kevala locha vaLI suraNa namAya re, caMdanabAlA paNa laheja niramala kevalanANa; tihAMthI nava kese hajI nayarI kubI gaNa re, jamanA taTa upara vasajI janamapurI jinarAja, padmaprabhu tihAM avataryA jI tiNe kesaMbI kahe Aja re, jIraNa che jinadeha cha pratimA suMdara sAja; caMdanabAlA paNi IlAM cha bAkula dIdhA chAja re, vRSTi bAra kaDaha taNuM jI sovana kare re jANa. RSi anAthI aDe jI INa kezabI vakhANa re dA (saubhAgyavijayaviracita tIrthamAlA pR. 75) AmAM maugAmamAM jinamadira vagere lakhyuM che. mRgAvatI ane caMdanabAlA nI kevalajJAnabhUmi paNa maugAma jaNAvyuM che. vAstavika rIte te kauzAmbImAM ja joIe. uparanAM badhAM pramANethI A pramANe nirNaya thAya che ke prAcIna kauzAmbI nagarI, bharavAnI raTezanathI dakSiNumAM 20 mAIla dUra yamunAnadIne kAMThe kesamaInAma ane kesama-khIrAja e bhAgamAM vibhakta thayela krisa gAma che. najIkamAM ja masAmAM krile che ane tenI najIkamAM carunA nadI paNa che, Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- ItihAsa ] : 57 :. purImatAla IlAhAbAdathI pazcimamAM 35 mAIla R. I. R. mena lAInamAM 23 mAIla para bharavArI (Bharwar) sTezana che tyAMthI dakSiNamAM 20 mAIla dUra camunAkAMThe Kosam Inam-8171H Hala e Kosam Koiraj-$1414 VIRIY 9114 tenI pAse jaMgalamAM parvata para padaprabhujInAM 4 kalyANakanuM tIrtha che. zatapathabrAhmaNa tathA rAmAyaNamAM paNa kauzAMbInI carcA Ave che. prasiddha vaiyAkaraNa vararUci-kAtyAyananI janmabhUmi A nagara che. ratnAvalI nATakane pahele khela kauzAMbI-vasapaTTanamAM ja bhajavA hate. A nagaramAM avAvadhi varasAdanA divasomAM mATI devAI javAthI prAcIna sikkAo ane prAcIna cIje nIkaLe che. purImatAla( prayAga) jenuM prasiddhanAma alhAbAda-IlAhAbAda che ane prAcIna graMthomAM jenuM nAma purImatAla nagara jovAya che. ahIM zrISabhadevajI prabhune kevalajJAna thayuM che. ahIM killAmAM jena maMdira hatuM. tyAM keTalIka khaMDita mUrtio che. 5. hasasaume ahIM akSaya vaDanI nIce jinezvaranAM pagalAMnI yAtrA karyAnuM lakhyuM che. "tithikAraNa prayAga nAma e kaprasiddha pAyakamala pUjA karI mAnavala lIddhau, gaMgA jamunA sarasati triveNI saMgama, veNImAdhava lekanaI tIratha chaI ja gama. kavi vijayasAgarajI prayAga mATe nIce pramANe lakhe che-- "vIsa kesa pirAga tihAMthI sIdho arNikA putra jIhAMjI pragaTo tIrtha tihAMthI tao, jihAM bahule mithyAta leka makarI nAhiM pharU pravAha pAMtaryA e gaMgA yamunA saMgi aMga pakhAlIe, aMtaraMgamala navi laIe. * bhagavAna zrI RSabhadevajIne purImatAla hAla jene prayAga kahe che tyAM kevalajJAna thayuM che tene pATha ka9pasUtramAM A pramANe maLe che, usameNa bharahA kosalie ega vAsasahassaM nicca vosahakAe ciyattadehe jAva appANaM bhAvamANassa epa pAyasahassa viikvaMta, tao Na je se he maMtANaM cautye mAge sattame pakakhe, pharaguNabahule tassaNa pharaguNabahulassa ikkArasIpakkhaNaM puNahakAla samaya si purimatAlanayarassa bahiyA sagaDamuhasi ujjANa si naggohavarapAyadhasma Ahe ahamaNa bhateNa arANaeNaM bhAsAdAhiM napharavatteNa jogamugaeNa jhANaM tariAe baTTamANaspa aNane jAvamANe vAvanAne vizva ! (kalpasUtra mUla bArase sUtra 5, 63, 5, maphatalAla kAzita.) Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyA : 548 : [ jena tIrthane athatha vaDanaI haThi jinapAraNu ThAma bhU hiraI bhagavata pAdukAo paraMtu A pAdukA rAya kayA uthApI hatI te saMbadhI nIce pramANe lakhe che savata sele hAla lADa mitha tIa gaya kalyANa kubuddhi hae e tithi kIo anyAya zivaliMga thApIa uthApI jinapAdukAe arthAt 1648 pachI rAya kalyANe jinapAdukA uthApI ane zivaliMga thApyAM. paM, jyavijayajI lakhe che ke- rAya kalyANa micchAmIe kIdha teNuI anyAyatau * jinapagalAM uThADIyAe thApA rUdra tejI ThAyata " prayAga hindunuM prasiddha tIrtha che. ahIM gaMgA, yamunA ane sarasvatI nadI - eno saMgama thAya che. prayAga (alhAbAda) uttara mathurA nagarInA devadatta nAmanA zeTha ane dakSiNa mathurA nagaromAM janmela aNikA nAmanI zeThANI(e bane dhaNI-dhaNI ANa)ne arNikAputra nAmane putra thaye hate. aNika putrane ugya utpanna thavAthI teNe dIkSA lIdhI hatI. gurumahArAjanI sevAmAM tatpara rahI, zAstra kyAsa karI, zAstranA pAragAmI thayA tethI temane AcArya padavI maLI. AgAputra AcArya vicaratAM vicaratAM ke I divase gagA nadInA kinArA uparanA 5 pama nagaramA padhAyA. AcAyaeNzrI 1 upadezathI tyAMnA pusUla rAjAnA pukhavA nAmanI rANIe pratibaMdha pAmIne dakSA lIdhA. zubha bhAvanAthI ukta gurumahArAjanI sevA karatA karatAM cara:zara rI hovAthI puSpacUlA sAdhvIne kevaLajJAna thayuM paNa teNe te vAta ke Ine jaNAvI nahi ane haMmezAMnI peThe te gurumahArAjanI sevAbhakti karatI rahI. eka divase varasAda varasele rahevA chatAM gocarI lAvIne teNe gurUmahArAjane ApI gurUe kahyuM ke-varasAdanA 5NImAM jatAM AvatA apUkAya chanI virAdhanA thAya mATe varasAdamAM tame gacaro kema lAvyA? sAlIe kahyuM ka-jyAM tyAM acitta jaLa hatuM tyAM tyAM thaIne huM gocarI lAvI pUchuM AcAryazroe pUchayuM ke-A vAta tame zAthI jANuM? sa.vIjIe kahyuM-gurudeva! ApanA pasAyathI. guru kahe-zuM tamane kevaLajJAna thayuM che? sAvAjI ke-gurudeva ApanA pratApathI ? te sAMbhaLI AcArya pate kevaLIno AzAtanA kane tethI pitAnA manamAM ghaNe ja pazcAttApa karavA lAgyA. pachI mane kevaLajJAna kayAre thaze? ema AcAryazrInA pUchavAthI kevaLI sAvIjIe jaNAvyuM ke-gaMgA nadI utaratA Apane kevaLajJAna thaze. anyadA gaMgA nadInA sAmA kAMThAnA pradezamAM vicaravAnI IcchAthI AcArya zrI gaMgA nadI utaravA mATe ghaNA mANasethI bharela nAva(hADI)mAM beThA Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 6 548 : ahicchanA te vakhate tenI pUrva bhavanI aNamAnItI strI vyaMtarI thaI hatI te je bAju guru bese te bAju DubADavA lAgI. vacce besatAM AkhI DI DUbavA lAgI tethI heDImAM beThelA lokoe AcAryane pANImAM phekI dIdhA. pelI vyaMtarIe phodhanA AvezamAM AvIne AcAryane pANImAM ja zULI upara parevI UMcA karyA. AcArya pitAnA zarIrane thatI pIDA tarapha jarA paNa dhyAna na ApatAM potAnA zarIramAMthI jharatA rUdhirathI thatI pANInA chanI virAdhanA hiMsA mATe pastA karavA lAgyA. zubha bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM tyAM ja temane kevaLajJAna prApta thayuM. aMtata kevaLI thaIne AyuSya pUrNa thayuM hovAthI tarata ja teo mokSe gayA eTale devee temanA mokSagamanano mahatsava karyo tyAM vizeSa prakAre pUjA-mahotsava thavAthI te sthAnanuM nAma prayAga, ghaur re-gir #fsa cA-paDayuM. - jyAM arNikaputra AcAryanuM zarIra zULImAM parovAyuM hatuM tyAM thayelA temanA maraNathI temanuM svargagamana thavAne lIdhe dee mahatsava karyo hato ema jANuM gatAnugatika nyAya pramANe anya darzanIya leko haju paNa tyAM potAnA zarIra upara karavata mUkAve che ane svargagamanane Irache che. ahIM eka vaDa che tene svecchakoe vAravAra kApI nAMkhe te paNa pAcho te Ugyo che. ukta AcAryanA mAthAnI parI jalacara jIvethI khavAtI-teDAtI pANInAM taravaDe karIne taNAtI taNAtI eka ThekANe nadInA kinAre jaI poMcI tyAM temAM pATA vRkSanuM bI paDavAthI kALAntare te khoparIne phADIne temAM pATalA nAmanuM jhADa UyuM te atyaMta manohara zobhAvALuM thayuM. tene joIne zreNika mahArAjAnA pautra udAyI mahArAjAe tyAM pATalIputra (paTaNa) nagara vasAvyuM. neTa -prayAga e adhyA nagarIne purImatAla nAmane pADe kahevAya che. prayAsanA kilAmAM atyAre je vaDanuM jhADa che tenI nIce zrI AdIzvara bhagavAnane kevaLajJAna thayuM hatuM ema kahevAya che, te vaDalA nIce atyAre paNa tIrthakara bhagavAnanI mUrti che, tene anya darzanI bIjA nAmathI pUje che. ahicchatrA, atyAre A sthAna te viccheda jevuM che. barelI jIllAmAM enAlA, tenI uttare ATha mAIla dUra rAmanagara gAma che. rAmanagarathI dakSiNamAM sADA traNa mAIlanA gherAvAmAM keTalAka khaDiye vidyamAna che jene ahicchatrA kahevAya che. A nagarInAM khaMDiyere jotAM A nagarInI prAcInatA, bhavyatA ane vizAlatAne khyAla AvI zake che. ahIMthI jene matio khaMDita ane akhaMDita na kaLe che. zAsanadeva ane zAsana devInI mUtio nIkaLe che, jena maMdironAM khaDiyere dekhAya che. A sivAya jaina dharmanA cinharUpa prAcIna sIkkAo paNa nIkaLe che. temAM svastika Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahicchatrA : 550 : [jaina tIrthone nA cihUnavALA rAjA sa pratinA sikkAo khAsa laya khece tevA che. purAtatvavibhAga taraphathI khedAzukama thAya te jaina dharmanI prAcInatAnAM ghaNAM avazeSo maLI Ave tema chevividha tIrthakalpamAM zrI jinaprabhasUrijIe ahicchatrAkalpa Ape che jene saMkSipta sAra nIce mujaba che. "A jaMbudvIpanA bharatakhaDanA madhyabhAgamAM karU jaMgalamAM riddhisidhithI paripUrNa zaMkhAvatI nAmanI nagarI hatI. tyAM bhagavAna pArzvanAthajI chadmasthAvasthAmAM vihAra karatA padhAryA ane kAusa dhyAne rahyA. tyAM pUrvabhavanA virI ane hAlamAM meghamAlI banelA kamaThAsure upasarga karyA ane khUba pANI varasAvyuM. AkhI pRthvI jalamagna thaI gaI. bhagavAnanA kaTha sudhI jala AvyuM. A vakhate dharaNendra nAgarAja ke jemane pUrve kamaThanA pacAgni yajJanA kASThamAMthI bahAra kaDhAvI pAzvakumAre navakAra maMtra sabhaLa te dharaNe avadhijJAnathI nIce prasaMga jANa patnI sahita tyAM AvI pite kuMDalIrUpa banI prabhune, maNiratnamaya sahastra phaNAthI upara chatra banAvyuM ane upasarga nivAryo. bAda tyAM ahicchatrA nagarI vasAvI ane sApa jyAM jyAM gayo tevA AkArane kille banAvyo je atyAre paNa te ja dekhAya che. tyAM zrI saMghe pArzvanAtha bhagavAnanuM caya karAvyuM. caMyanI pUrva dizAmAM suMdara mIThA jalanA sAta kuMDa che temAM vidhipUrvaka snAna karavAthI jemanA putra janmatAM ja mRtyu pAmatA hoya temanA putra jIve che. dhAtuvAdIe temAM siddhio jue che. te levA ghaNA mithyAtvIoe prayatna karyo paNa badhA niSphaLa gayA. A nagarImAM vA ane kUvA maLI kula savA lAkha che. bhagavAnanA hvaNu karAvanArane kamaTha Aje paNa upasarga kare che. mUlacatyanI najIkamAM siddhakSetramAM dharaNendra padmAvatIthI sevita pArzvanAtha bhagavAnanuM caitya che. killAnI najIkamAM zrI neminAtha bhagavAnanI mUti sahita siddhabuddhathI yukta hAthamAM AMbAnI suMvALI ane siMhavAhanA aMbikA devInI mUrti che. caMdranA kiraNe samAna ujajavala jalavALI uttarA nAmanI vAva che, temAM nAna karavAthI keDhIyAonA keDha rega jAya che. dhavatarI kUvAmAMthI pILI mATImAMthI guruvacanathI suvarNa nIpaje che. brahmakuDamAM snAna karavAthI manuSyanA badhA roga jAya che. ane kinnara jevuM suMdara svarUpa thAya che tyAM upavanamAM badhAM vRkSo cadanana thAya che. A sivAya aneka prakAranI auSadhio paNa tyAM thAya che. ajainenAM paNa tyAM tIrtho che, prasiddha kRSNarSinI janmabhUmi che pArzvanAtha bhagavAnanA caraNakamalathI pUnata atizayathI paripUrNa A prAcIna tIrtha che prabhujInA maraNa mAtrathI bhavikenA roga, zega, bhaya nAza pAmI jAya che. zrI jinaprabhasUrijInA samaye A tIrthanI uparyukta sthiti hatI. ahicchatrA nagarI mATe Avazyaka niryuktimAM nIce pramANe ulekha maLe che. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] | papa1 : ahicchatrA "mAre hAravartini tathA takSADhALAM tathA jALat pArzvanAthasya dharaNendramahimA sthAne" AvI ja rIte suprasidhdha jaina sUva jJAtAdharmakathAMgamAM paNa ahicchatrAno ulekha maLe che. jaMpAnathIuuttagme rimApa chinna nAmanocA, cha AgarAthI IzAna me, jIho ahicchatrA pAsa kurU jaMgalanA dezamAM, chaha parata kha pUre Asa paM. saubhAgyavijyajIviracita tIrthamAlAmAM ahicchatrA mATe nIce pramANe lakhyuM che. phiEchatrAnA bALakag mmite (jJAtAdharmakathA. pR. 192) ahicchatrAmAM aneka rAjAo thayA che temanA sikkA maLI AvyA che, je I. sa pUrve 200 thI 100 sudhInA che. ahIM zuMgavaMzanA rAjAe agnimitra, sUryamatra, bhAnumitra, viSNumitra, bhadraSa, pravAmitra, jayamitra Indramatra, phalaghunimitra ane bRhaspatimitra vagere rAjyakartAo thaI gaelA che. I. satrIjI zatAbdinA madhya bhAgamAM gaMgavazI jene rAjA viSNupa rAjya karI gayela che. I. sa. 330 mAM baudhdharAjA acuta thaI gayA ane tenA pachI suprasiddha rAjA mayUradhvaja thaI gayo ke je jenadharmI rAjA hatA, A rAjAnA samayamAM A pradezamAM jaina dharma bahu ja unnatimAM hato. vartamAna ahicchatrA nagaranI zeSaLa . phUharare I. sa. 1892 mAM karI hatI. ahIM maLI Avela vastuo temaNe potAnA riporTamAM rajU karela che ja A purAtana sthAnamAMthI mUtio, pabAsane temaja bIjI aneka cIjo maLI Avela che, eka prAcIna che jena madiranA khedakAmamAMthI eka khaDita mati hAtha Avela che. A mati pabAsana sahita dhyAnamudrAe pabAsanarUpe che. pabAsananA bhAgamAM bane bAjue ubhelA eka siMha che. vacamAM dhamacaka che dharmacakranI AjubAju keTalAMka strI purUSo matine vaMdana karatAM ubhelAM che. matinI nIce pabAsanamAM lekha che je brAhmI lIpImAM che. sa. 12 nA mAsa 11 divase sarAipUrvamoTI vAmamAravAnA udhanAgarIzAkhAtA jenisya zAryapusilasaya." saM. 12 nA varasAdanA mahinAmAM agiyAra divase kauTIyagaNa bAmabhADAsiya kula ane uccA nAgarI zAkhAmAM A pusilasaya" A zAkhA ane kulanA ulekhathI A mUti tAbara che ema siddha thAya che. AvI ja eka bIjI caturmukha tIrthakaranI mUrti che temAM paNa bIlIpImAM Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ takSazilA * para : [jaina tIrthAMnA lekha keAtarelA che. temA sa, 74 che je kuzAlakAIna saMvata che. AvI ja rIte purAtana TIlAnA kheAdakAma samaye eka rapa nIkaLyeA che je jainastUpa che. uttaramAM nainitAla, pamAM pinnIbhita, dakSiNupUrvamAM zahAjaoAnapura, dakSiNa pazcimamAM khadAu' ane pazcimamAM rAmapura rAya Avelu che A purAtana nagara marelI jIllAmAM rAmanagara nAmanA zaherathI dakSijI dizAmAM cAra mAilanA gherAvAmAM AveluM che. i sa. pUrve caudamI zatAbdisudhInA A nagaranA zalAlekhe maLe che jemAM tene adghiRtrA tarIke sakhAdhela che. keTalAka lekheAmAM tenuM nAma ahiM kSetra paNa maLe che. purAtanakAlamAM A nagara paMcAladezanI rAjadhAnI hatu. ahiccha trAnA atha nAgaThThA cA nAgatI AnI chatrA thai zake che, ahiM Avela purAtana killAne AdikATa kahevAya che. " ( mekakrInDala enzyanTa inDIyA pR. 133-74) takSazilA < takSazilA jainettu bhauthI prAcIna tIrthaM sthana che, bhagavAna zrI rUpAdevajIne se putra hatA temA bharata ane bAhubali e mukhya hatA bharatane aceAdhyA(vinItA )tu' rAjya maLyu hatu ane bAhubali takSazilA ane hastinApuranA rAjA thayA hatA. vasudevahi DI ' (pR-186) jevA prAcIna graMthamAM lakhyuM che ke ukithinAH-takSazirasANI " AvI ja rIte vividha tIrthaMkalpamAM zrI hastinApura5mAM ullekha maLe che ke vastuno sAzA vinA ja rIte navapada mRtti ane triSaSThi zalAkA purUSa caritra parva 1 mAM pazu ullekha che ke-bAhubali tazilAnA rAjA hatA. ya AvI have takSazilA tIrthaM ca rathI banyuM te joIe. bAhubali takSazilAnA rAjA hatA. prabhu zrI rUpadevajIe dIkSA lIdhI ane chadmastha dazAmAM vihAra karatA karatA te takSazilAnA udyAnamA padhAryA mahemaline vanapALe samAcAra ApyA. bAhubalijI pitAjInuM Agamana sAbhaLI bahu ja prasanna thayA ane bIje divase prAtaHkAle peAtAnI samasta rAjyariSi sahita vAMDhavA javAnA vicAra karyo paraMtu temane A maneratha manamAMja rahyo ane prabhu te prAta:kAlamAM anyatra vihAra karI gayA. mAhumali pAtanI rAjadhdhi sahita meADA meADha prabhujIne vadhanA karavA udyAnamAM AvyA. tyAM prabhu te hamaNAM ja vidvAra pharI gayA' tevA samAcAra sAbhaLI bAhubaline atiSa du:kha thayuM. peAtAnI bedarakArI ke pramAda mATe atIva kheda thayA. A vakhate temanA matroe kathru DaeNDe deva! ahIM Avela svAmIne-prabhujIne joyA nahi eve Treka zA mATe karI che? kemake te prabhujI te haiMmezAM tamArA hrayamAM vAsa karIne raDelA che. vaLI mahI: nA, aMkuza, cakra, kamala, dhvaja ane matsyathI adyakRta canha [ bhAvavaDe svAmIne ja joyA che ema mAne, maMtrInAM A pramANenAM vacane sAbhaLI aMtaHpura ane parivAra sahita sunaMdAputra khAhe. Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ItihAsa ] : 553 : takSazilA balie prabhunA te caraNabibane vadanA karI. A caraNabiMbane have pachI koI AkramaNa na kare, A punita pagalAMne keI na u9laMghe te udezathI tyAM ranamaya dharmacakanI sthApanA karI ane khUba bhakitathI tenI pUjA karI. janatAe paNa caNA rAjA tathA pranAnu anusa25 41 stimAthI pUta rathI pAnI nAne pahADa thaI gaye. viSaSTi zalAkA puruSa caritra parva che, sarga 3 mAM A saMbaMdhI vistRta vivecana che. meM te saMkSiptamAM sAramAtra Ape che. vAcakenI pratIti khAtara te bhUla ke ahIM ApuM chuM. svAmI samprAya sAyAda nikuMjamiva kuJjaraH / pahalImaNDale bAhuvalestakSazilApUrIm // 335 // tasyAzca bahirudyAne tasthau pratimayA prabhuH / gatvA ca bAhubalaye tadA yuktainyavedyata // 336 // athA''dikSata purArakSa kSamApatistatkSaNAdapi / vicitraM haDazobhAdi, nagare kriyatAmiti // 337 // bhagavadarzanotkaNThA rajanI jAnisaGgamAt / puraM tadAnImunidramabhUva kumudakhaNDavat // 342 // prAtaH svaM pAvayiSyAmi, lokaM ca svAmIdarzanAt / - itIcchato bAhubale sA'bhUnmAsopamA nizA // 343 / / tasyAmIpavibhAtAya vibhAvayA jagadvibhuH / pratimAM pArayitvAgAta, kvacidanyatra vAyuvata // 344 // + + avaruhya kariskandhAd vainateya ivA'mbarAt / chatrAdiprakriyA~ tyaktvA, tadudyAnaM viveza saH // 366 // vyomeva candrarahita sudhAkuNDamivAsudham / tadasvAmikamudyAnamapazyadRSabhAtmajaH / / 367 // kya nAma bhagavatpAdA nynaannddaayinH| ityapacchadatucchecchaH sarvAnumAnapAjakAn // 368 // , 14AvanA Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ takSazilA : 554 : [rena tAthAnA tepyUcuH kiJcidapyagre yAminIva yayau tribhuH / yAvata kathayituM yAmastAvadevo'pyupAyayoM // 369 // hastavinyasticitruko bASpAyitavilocanaH / athedaM cintayAmAma tAmyastakSazilApatiH // 370 // svAminaM pUjayiSyAmi samaM parijana riti / manoratho mudhA me'mRd hRdi vIjamivopare // 371 // ciraM kRtavilaMbasya lokAnugrahakAmyayA / ghigiyaM mama sA naje, svArthadaMze na mUrkhatA / / 372 / / vigiyaM vairiNI rAtridhigiyaM ca matirmama / antarAyakarIsvAmipAdapadmAvalokane // 373 / vimAtamapyavidhAta bhAnumAnapyamAnumAna / dazAvayadapAvatra pazyAmi svAminaM nayan // 374 / / atra pratimayA tastho rAtri tribhuvanezvaraH / ayaM punADubaliH sodhe zete sma nitrapaH // 375 // atha bAhubaliM dRSTvA cintAsantAnasaMkulam / uvAca sacitro vAcA, zokazalyavizalyayA / / 376 // atra svAminamAyA nApazyamiti zocasi / ki devanityavAstavyaH, sa eva hRdi yasya te 1 // 377 // kulishaashckraanjdhvjdhvjmtsyaadilaanychitH| dRSTeH svAminastAni padacimbAni bhaktitaH // 378 / / santiApuraparivAraH sunandAsuravandataH // 379 // padAnyetAni mA smA'tikrAmat ko'pIti buddhitaH / dharmacakra ratnamayaM tatra vAhubaliyaMghAMta // 380 / / aSTayojanavistAra, tacca yojanamucchritam / / sahasAra pabho bim sahasrAMgArikAyaram // 381 // Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 555 : harilA nijagasvAminastasya prabhAvAdatizAyinaH / sadyastatakRtamevaikSi duSkaraM ghusadAmapi // 382 // tata sApUna TU nA puta sau . samalakSi yathA pauraH puSpANAmiva parvataH // 383 // tatra pravarasaGgItanATakAdimirudbhaTam / naMdIzvare zake iva sa cakre'STAnhikotsavam // 384, sAkSAnaca tatrAsslikA vize pati namaskRtya ca kRtyajJo jagAma nagarI nijAm // 385 // A ja vAtane ulekha Avazyaka nikitamAM paNa che. Avazyakanikita upara mahAna graMyakAra yAkinImahArAsUnu AcArya zrI haribhadrasUrijIe TIkA racI che temAM vistArathI, khulAse Akhyo che temAM paNa zrI rUSabhadeva prabhujInuM takSazilAmAM gamana, bAhubalijInuM bIje divase vaMdana karavA javuM ane prabhunAM Ina thavAthI dharmacakranuM sthApana karavuM Adi varNavyuM che "saratha, javA na javuM savAra no itihad is jAnasika (AmamAdaya samiti dvArA prakAzita zrI Avazyaka niyukti zrI haribhadrasUrijIkRta TIkAvArtha, pR. 145-147, mUlagAthA 7rara) zrI- bAhubalijIe potAnA pitAzrI rUSabhadevanAM pagalAM upara je ghamacakhUSa banAvyA te bhAratIya itihAsamAM tUpanI prathama ja racanA che eTale tenuM A prAcInamAM prAcIna tIrthasthAna che. , A dharmacakrane ulekha AgamazAstro, prAcIna dharmazAstro ane arvAcIna gadhemAM paNa maLe che. dharmacakranuM nAma Ave eTale takSazilA ja samajavI, ATaluM A dharmacakranuM mahatva che. ahIM mUlamAM "s Ha pATha che tene artha TIkAkAra zrI zilAMkasUrijIe takSazilAmAM dharmacaka e Ape che. AvI ja rIte ghaniyuktimAM paNa che e gAthA 119 nizithagruNi aprakAzitamAM paNa (sw ) ullekha che. mahAnizItha sUtra aprakAzita pu. 435 mAM che ke ghas iALa tyAM paNa takSazilAnuM dharmacaka ja lIdhuM che. nasAra bhA. 1, 5, 218 thI 23ra prakAzitamAM zrI mahendraprabhasUrijIe tA. zilAnA dharmacAnuM varNana ApyuM che bAjarSi avasarjaridijAti Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - takSazilA : papada : [jaina tIrthone AvI ja rIte suprasiddha kuvalayamAlAmAM paNa takSazilAnuM ane suMdara dharmacakranuM varNana che. vikramanA prathama zatAbdImAM thaelA ane zrI zatruMjaya tIrthanA udhAraka ane bhAvaThazAhanA putra jAvaDazAha zrI zatruMjaya mahAtIrthamAM birAjamAna karavA mATe takSazilAmAMthI zrI RSabhadeva prabhujInuM suMdara vizAla bhavya jinabiMba laI gayA hatA (juo zrI zatruMjaya mahAsya sarga 14) laMbAjInA bhayathI te gAthAo ahIM nathI ApI. uccAnAgarI zAkhA paNa takSazilAnA eka parApADA-uccAnAgarathI ja nIkaLe che. temanA samayamAM takSazilAmAM pAMca jinazcaya hatAM ane tyAM moTI saMkhyAmAM jene rahetA hatA. eka vakhata tyAM bhayaMkara mArIne rega phATI nIkaLyo. tyAMnA zrI saMghe devInA kahevAthI te samaye naDAlamAM birAjamAna zrI mAnadevasUri pAse vIracada nAmanA zrAvakane takSazilAmAM padhAravA vinaMti karavA meka. sUrijIe takSazilA na jatAM ganI zAMti mATe 'laghuzAMtistaMtra banAvIne ApyuM ane e ratetranA jApathI maMtrelA jaLanA chaTakAvathI upadravanI zAnita thavAnuM kahyuM. zrAvake takSazilAmAM jaI te pramANe karyuM eTale tyAM zati thaI gaI. devIe te zrAvakane kahyuM hatuM ke traNa varSa bAda takSazilAne bhaMga thavAnuM che tevA ghaNAkharA zrAva jinamRtio vagere laIne anyatra cAlyA gayA. traNa varSe takSazilAne nAza thayo ane temAM ghaNuM jinamadira nAza pAmyA, keTalIka jinamUrtio paNa TAI gaI. zrI prabhAvaka caritrakAranA ullekha pramANe tyAthI dha tunI ane bIjI keTalIka matio maLI Ave che. A ulalekha kalpanA ke anumAna nathI, takSazilAnA khedakAma daramyAna samrATuM saMpatie banAvarAvela kuNAlatUpa tathA jena bhUtio nIkaLI che. takSazilA jainonuM tIrthakSetra hatuM. pazIonA vAra vAra humalA takSazilAnuM gaurava khaMDita thayuM hatuM. takSazilAnuM dharmacakra bahu prAcIna che. bAda caMdraprabhunuM dharmacakrarUpa tIrthadhAma takSazilA banyuM hatuM. enuM gaurava ghaTato te bodhyAnA hAthamAM gayuM. bI paNa tene caMdraprabhunA bodhisatva tarIke gaNutA hatA. , Aje paNa e takSazilA purAtatvapremIo mATe tIrthadhAma tulya gaNAya che. takSazilA kayAM AvyuM? paMjAnA suprasiddha zahera rAvaLapiMDIthI nizcaya kejImAM vIza mAIlanA aMtare ane sarAI kalAthI pUrva ane IzAna kezamAM A takSazilA nagaranA purAtana khaDe adyApiparyata vidyamAna che je AcakAraka rIte suMdara khINumAM Avela che. khINanI AjubAju pharatI he nAmanI nadI tenA nAnA nAnA pravAhemA va6 che. tenI uttara dizAe nAnI nAnI TekarIonI hAramALA tenI suMdaratAmAM vadhAro kare che. pUrva dizA emarI ane hajhArA nAmanA sada baraphanA Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - itihAsa ] : 57 : vItazayapattana parvate caLakatA dekhAya che temaja dakSiNa ane pazcima dizA tarapha maramalA ane bIjI nAnI DugarIo dekhAI Ave che. takSazilAnI pUrva ane IzAna dizAnA vibhAgamAM temaja nitya ane pazcima taraphanA bhAgamAM haMgarIonI hAra Avela che, jemAMnA pazcima taraphanA bhAgane hathI ALa kahevAmAM Ave che. DuMgarIonAM uttara taraphanA vibhAgamAM hare nadI nIkaLelI che temaja dakSiNa taskranA vibhAgamAM ghaNuM UMDA khADAo ane patharanI nAnI TekarIo Avela che jemAM prAcIna samayanA rapa ane maThA(vihAra)nA avazeSo maLI Avela che. ' vartamAna sthiti rAvaLapiMDInI uttara-pazcime bAra mAIlanA aMtara para Avela zahArI najIka takSazilA hatuM ema janarala kaniMgahAma jaNAve che, ahI meTI mUnio, hajAre sikkAo, ochAmAM ochAM paMcAvana stUpa, aThAvIza maTha ane nava madiro jaDyAM che te uparAMta takSazilAnuM nAma dharAvatuM eka tAmraparA ane khareSTi lipimAM ketAela Vage (pAtravizeSa) maLI Avela che. AnA uparanA bhAga takSazilAmAM taiyAra thaele hatA ( 0, A. R. S 11) AnA mATe keTalAka mAIle sudhI lakhAela che je hasana abaDala sudhI jevAmAM AvI zake che hasana abaDala e paMjAbamAM aTaka jillAmAM Avela che. A khaMDere thoDA samaya para kheDavAmAM AvyA hatA. vItabhayapattana (bherA) - vItabhayapattana nagara jaina Agama prasidhdha pracIna nagara che. A nagarImAM attima rAjarSi mahArAjA udAyana, prabhAvatI rANe, vinmAvI devakRta ane kapilakevalI pratiSThita bhagavAna zrI mahAvIradevanI pratimA hatI, jemanI trikAla pUjA, darzana Adi rAjA ane rANI niratara karatAM hatAM Aje A jenazAstra prasiddha vItabhayapattana nagara paMjAbamAM jehamala nadInA kinArA para daTAI gayelA nAnA pahADarUpe najare paDe che. moTA moTA makAnanA khaMDiyere najare paDe che ane varasAdanI RtumAM jamInamAMthI sikkAo ane bIjI aneka prAcIna vastuo upalabdha thAya che. A nagarInA udAyana rAjAe temanI rANI prabhAvatI ke je deva thaI hatI tenA upadezathI pratibodha pAmI zrAvakanA bAra vrata ane tyAra pachI dIkSA lIdhI, paraMtu dakSA lIdhA pachI kaThora tapazcaryA ane pariSahene zarIra sahana na karI zakaryuM ane * vighammAlI deve eka mUrti banAvI kablikevalI pAse pratiSThA karAvI vItamayapattana mokalI hatI. A mUrtinuM pAchaLathI caMpradyote dAsI sahita apaharaNa karyuM hatuM. A bhUla mUrti to avanita ja rahI hatI ane navIna mUrti teNe vItamayapattanamAM mUkI hatI tenI pratiSThA paNa kapilakevalIe karI hatI. mUrti rAjA kumArapAla kaDhAvaze e ullekha briSTi zalAkA purUSa caritra dazamA parvamAM che. Aje te banne mUrtione patto nathI. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ na hInA ragArna banyuM. rAjA pitAnI nagarImAM AvyA che. tyAMnA rAjA ke je udAyananI bhANeja hatA tenA maMtrIe rAjaIine jhera apAvyuM ane rAjA 30 divasanuM ane zana karI bese gAyA paraMtu bAda nagararakSaka deve dhina thaI nagarane dhULIthI dATI dIdhuM. tyAra pachI vIra nivagu saMvat 1669 varSa pachI mahArAjA kumArapAle A nagaramAMthI pedAzukAma karAvI mahAvIra bhagavAnanI mUti kaDhAvI pUcha hatI. atyAre A mati kayAM che tene patto nathI. prAcIna vitajayapattanano patto nathI, navuM vitabhayapattana tenAthI traNa cAra keza dara jehalamane kinAre vaseluM che. A vakhate vitabhathapattanane abherA" kahe che. jI cAra vAra A nagara vasyuM che. vartamAna bherA gAmane vacce 800 thI 900 varSa thaI gayA che. pahelA tenI varatI hatI. bherAM sAruM zahera hatuM. atyAre te nanI varatI nathI. eka prAcIna jaina maMdira hatuM. tene AdhAra paMnyAsajI mahArAja zrI sehanavijayajInA upadezathI paMjAba saMgha tathA AtmAnaMda jana mahAsabhAe karavuM che. e dharmazAlA panna banAvI che. paMjAbathI pezAvara jatAM rastAmAM lAlAsA nAmaka jaMkazana Ave che. tyAMthI bherA tarapha gADI jAya che. lerA sTezana che. khAsa prAcIna rasthAna jevA gya che. kamarA dAMgarAno kile prasiddha che. ahIMnuM suMdara jinamaMdira tathA ki rAjA kAnadAse baMdhAvela hatAM. Anagara prAcIna kALamAM moTuM zahera hatuM. nagarakeTa kAMgarA nAmathI prasiddha zahera hatu. dilalAmAM cUmavasaraNanI racanA hatI. tejhane leka bhAga heziyArapura lAvyA che. temAM zrI zAntinAthajI, kuMthunAthajI, aranAthajInI mUrtio che. killAmAM aMbikAjInI mUrti che. A sivAya pajAbamAM rASnagara, zIyApura, gujarAnavAlA, amRtasara, jalAra, luchIthAnA aMbAlA, Adi darzanIya sthAne che. rAmanagaramAM paMjAbadezebAraka zrI buTerAyajI mahArAje nalamanI pratimAjI. * jAheramAM bAdazAha akabaranA samayamAM mahepAdhyAya thIjJAticaMdrajIinA upadezathI suMdara namaMdira ane pAtra banyAM hatAM temaja bAdazAha akabare jahAMgIrane janma mULa nakSatramAM thavAthI zAMti mATe zatinAtra bhAvyuM hatuM. upAdhyAya bhAnucacha, sidhicaMdajI, vijaenayara Adi ahIM padharI bAdazAha akabarane deza pI jagadaguru zrI, hIrasUrIzvarajI mahArAje sina sAdhuo mATe megala darabAranAM dvAra khoTA te mAne cAlu karAvyuM hato ane samrATane upadeza ApI zatruMjayAdi tIrthanA kara mApha kavyA hatA temaja bIjA aneka sUkata karAi hatA. kharataragaccha yu. pra. zrIjinacaMdasUri tathA jinasiMhasUri ahI padhAryA hatA ane bAdazAhane upadeza Apyo hato, Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] : 559. badrI pArzvanAthajI-udayagiri ekalAvyAM hatAM. atyAre A prabha vika pratimAjI khAnakADogarAmAM che. jammu ane kAzamIramAM paNa jaina maMdira che. ullekha maLe che ke u, bhAnucaMdrajI ane sidhicaMdrajI vagere samrATa akabara sAthe ahIM AvyA hatA ane zatruMjayanA karanI mAphI. ahIM ja karAvI hatI. vizeSa mATe juo paMjAbanAM jaina tIrtho. badrI pArzvanAthajI. * himAlayanI nIce gaMgAnA kinAre AveluM ajainonuM prasiddha badrItIrtha prAcIna jaina tIrtha che. A sthAna pArzvanAtha prabhunA tIrtharUpe prasiddha che. zaMkarAcAryajInA yugamAM A tIrtha jaina tIrtha maTI ana tIrtha thayuM che. ahIMnI smRti zrI munisuvratasvAmInA zAsanakAlamAM thayelA laMkeza rAvaNane tyAMthI ahIM AvelI che. vizeSamAM A pradezanI agIyAra vAra yAtrA karIne AvelA eka brAhmaNa vikAne kaheluM ke "eka mahattvane vaza jinavarendranI pratimAnAM darzana thayAM ane te anusAre zedha karatAM svapnasUcita pradezamAMthI eka parikaravALI pratimA maLI AvI teja pratimA badri maMdiramAM sthApita vidyamAna che, mUrti dhayAnastha ane behAthavALI che, mUrtinuM A asalI svarUpa che. paraMtu ajenonA hAthamAM gayA pachI tenA cAra hAtha vagere nakalI thayela che. chatAMye maMdiranA mULa gabhArAmAM pUjArI sivAya keIne javA nathI detA, khAsa jene te aMdara gabArAmAM javAnI taddana manAI che. maMdira jene zilIthI baneluM che. maMdira AgaLa daravAje jana zailIthI baneluM che, aMdara kramazaH gabhAre, corI, gUDha maMDapa ane raMgamaMDapa banelA che. guMbaja jaina zilIne ja che, mUla pratimAjI rA phUTa uMcA ane parikara vinAnA che. pabAsaNa che, upara chatra dharAya che, kesarathI pUjA thAya che, pUjArI parikaranA khADAmAM raMgaberaMgI kapaDAM bharAvI mUrtinI zobhA vadhAre che. hRSIkezanu bharata madira paNa vacamAM baudha maMdirarUpe jAhera thayuM hatuM ane Aje vegagva tItharUpe prasiddha che paraMtu asalamAM jaina tIrtha ja hatuM. Aje maMdiranI sAme vaDanI nIce AdinAtha ane pArzvanAthajI vagerenI khaDita matio vidhamAna che. badrIthI 105 mAIla kedAramAM kedAra pArzvanAthajInuM maMdira hatuM. Aje tyAM eka mUrti vidyamAna che jenI upara neI ane hAravI AkRti che. mAnasa sarovaranuM maMdira paNa baudhdha madira tarIke oLakhAya che, paraMta sAya che ke te paNa tana maMdira ja hoya. udayagiri kalakattA-midanApurathI bejavADA-madrAsa jatI B. N. Ry mAM bhuvanezvara sTezana che. tyAMthI 4 mAila ubhAmAM ucagara ane khaMgirinA pahAsa cheane, Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI [ jaina tIrthone aneka guphAo che ke varSo pahelA ahI ghaNI vetAMbara jaina mUtio hatI kintu je samAjanI bedarakArIne lIdhe badhu avyavasthita che, Acaya susthitasUri ane supratibadhdha sUrae ahIM kaDavAra sUrimaMtrano jApa karyo hato. temane svargavAsa paNa ahI thayela hatuM. temanA smAraka tUpo paNa hatA. kumAragirimAM jinakI ane sthavira-ThapI sAdhuo rahetA hatA. prakhyAta haritaNuphA ahIM ja che. 3 jaina mahAmeghavAhana rAjA khAravelA zilAlekha ahIMthI maLyo che. jagannAthapurI. erIsAmAMnu prAcIna jaina tIrtha che. mahAprabhAvika vAsvAmI uttara prAMtamAM dukAla paDavAthI saMgha sahita ahIM padhAryA hatA ahIMnA bauddhadharmI rAjAne camakAra batAvI pratibadhI rena banAvye hate ahIM jIrAvalA pArzvanAthajInuM suMdara maMdira hatuM paraMtu zaMkarAcAryajInA samaye tyAMnA rAjAe balAhakArathI te maMdira pitAne kaje karyuM. jo ke Aja paNa jagannAthapurImAM na mUrti che. tyAM dara bAra varSe oLuM navuM caDhe che. je tIrthanA samaraNarUpa ahIM brAhmaNe paNe jAtibheda nathI gaNatA, kalakattAthI madrAsa reTamAM B. N. Ry. puro sTezana che. jetapura A zahera kAzIthI 34 mAIla dUra che. A zaheranuM purANuM nAma jainapurI hatuM. ahI eka vAra jana dharmanuM pUrepUruM sAmrAjaya hatuM, gamatI nadInA kinAre aneka jaina maMdira hatAM. ahIMthI dANakAma karatAM aneka na mUtio nIkaLe che. AmAMnI ghaNIkharI smRtio kAzIne na madiramAM che. ahIM eka vizALa macchada che je 108 kulikAnuM vizAla jinamaMdira hatuM. e gaganacukhI bhavya jinamaMdiranI A marachaTa banI che. gugala jamAnAmAM A maMdirane nAza karItemAM pheraphAra karI tene mAjIdanA rUpamAM pheravI nAkhela che. bahAranA bhAgamAM ghaNe ThekANe vadhu paDatA sudhArAvadhArA paNa karela che. parata aMdara te jinamadirane ghATa sApha sApha dekhAya che. aMdara eka moTuM levAya che jemAM aneka khaMDita akhaDita jana mUrtio che. madirane ghATa ane zilpakAma herata pamADe tevuM che. lagabhaga traNa mALanuM jinamaMdira haze evI kalpanA Ave che, eka be musalamAnene pUchayuM ke A rathAne pahelAM zuM hatuM ? temaNe kahyuM " e baDA nI &aa madira thA, bAdazAhane tuDavA kara majIda banavAdI hu." eka be brAhmaNa patine pUchayuM ke ahI pahelA zuM hatuM? temaNe kahyuM "A zaheranuM nAma pahelA jainapurI hatuM. temAMthI nAbAda, jenAbAda, jenAbAda ane Akhare napura gayuM che." A prAMtamAM AvuM vizala madira A eka ja hatuM. AgrAthI laIne TheTha kalakattA sudhI AvuM vizAla madira amArA jovAmAM nathI AvyuM. ahIM hajAre jenonI vatI hatI. Aje eka paNa jenanuM ghara nathI Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] L: 51 H dvArikA AjathI traNa se varSa pahelAM vidvAna jana sAdhu yAtrI pitAnI tIrthamAlAmAM jenapura mATe A pramANe lakhe che. ja anukrame jauNapurI AvIyA, jinapUjA bhAvanA bhAvIya daI dehare pratimA vikhyAta, pucha bhAvaI eka sAta. tIrthamAlA. 3 A jauNapura e ja AjanuM jenA pura che. graMthakAranA samayamAM 107 jinamUrtio vidyamAna hatI. dvArikA bAvIzamAM tIrthakara zrI neminAthajInuM dIkSA kalyANaka dvArikAnA udyAnamAM vAghAnamAM thayuM hatuM. zrI kRSNajI paNa neminAtha bhagavAnanA paramabhakta hatA. prabhunA upadezathI paramAte pAsaka banyA hatA. dvArikAmAM aneka gaganacukhI bhavya jaina maMdire hatAM. tyAra pachI te ghaNAye pheraphAra thayA. chelle aitihAsika pramANane ulekha maLe che ke-guptavaMzIya rAjAnA samayamAM dvArikAmAM suMdara vizAla una maMdira banyuM hatuM. ane mahAna maMdira eka tIrtharUpa gaNAtuM. lagabhaga pAMcasethI vadhu varSa e mahAna tIrtharUpa rahyuM che, paraMtu suprasiddha za karAcAryajIe vijayanI dhUnamAM hArikAmAM svamatane pracAra karyA pachI tyAMnA rAjAne paNa pitAne upAsaka banAvyuM ane jaina maMdiramAM rahelI jinavaredradevanI mUrtine uthApI mahAdevajInI piMDI sthApI tyAMnA custa jaina dharmIo dvArikA choDI cAlyA gayA ane bAkInA oe svadharmano tyAga karI jIvana bacAvyu. basa, tyAra pachI dvArikA jaina tIrtha mayuM. pachI vallabhAcAryajInA samayamAM emAM raNachoDarAyajInI zrIkRSNajInI rAdhA vagerenI mUtio sthapAI. voTasana sAhebe kAThiyAvADa gejheTIyaramAM dvArikAnA maMdira saMbaMdhe sApha lakhyuM che ke-vimalavasahI (AbunuM jagaprasiddha jaina devAlaya) vagerenI peThe A sthAna paNa jainonuM che. pAse ja vasaI gAma hatuM. A maMdiranI racanA je maMdirane malatI che. guNakAlIna zilmane suMdara namUno che. pahelAM A jaina maMdira hatuM vagere. zAstrI revAzaMkara meghajI delavADAkara paNa sApha sApha kahe che ke " A jagata devAlaya (dvArikAnuM prasiddha maMdira ) kayA varSamAM keNe banAvyuM tene ko AdhAra itihAsa ke purANamAMthI maLI zakI nathI. keTalAka ema kahe che ke A maMdira vajanAbhe karAvyuM nathI, paNa traNa hajAra varSa upara jainIkee karAvyuM che, ane 71 Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA H paraH [ jaina tIrtha temAM pArzvanAthanI mUrtinI sthApanA karI hatI, te mUrti hAla nagaramAM che. vaLI mUrtinA caraNamAM lakhyuM che ke-A mUrti jAta revAzathamAM rAdhita karI hatI. . dvArikA vaNavatIrtha pe hatuM e mATe paNa purA sivAya ke prAcInaetihAsika pramANa maLatuM nathI. sadana manacukharAma. ma. tripachI jIve che ke tri, saM. 1200thIDhArikA chuvatI pe savizeSa prasiddhi pAmyuM hoya ema jaNAya che." bA javA devAlayanA maMdiranI divAla para bAvIsamA tIrthaMkara neminAtha bhagavAnanI jAna, pazUo, pabacAva, te nimitte ratha pAchA vALA vagere citro beThAM varSo pahelAM vidyAmAna hatAM, mAthakavADa se jyAre A maMdirane dhAra zarU kALe tyAre go. nA. gAMdhIe gAyakavADa sarakArane sUcanA ApI hatI kehAra vakhate A bhIMtacitranI rakSA karavAmAM Ave. 2 taraphathI A vastu svIkAravAmAM paNa AvI hatI temaja te vakhatanA dvArikAnI gAdInA zaMkrAcAryae paNa kabUlyuM hatuM ke divAla uparanAM citra jenadharmane lagatAM che. jA badhA pramANe e ja sUcave che ke hArikAnuM jaNAta devAlaya jaina dharmanuM guptakAlIna na madira che. keTalAka te tyAM sudhI kahe che ke-vastutaH A dvArikA ja nathI. A te zAhapa che. jenI dvArikA ahIMthI 11 ke dUra kInAranI pAse che. game te rogomAM ahInuM jena maMdira viSNunA hAthamAM AvyuM ane dhAne hAki mAnavA lAgyA. Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1 luM zrI pArzvanAthakala5 sura asura becara kinnara ane jotiSI denAM samudAyarUpa madhukarathI yukta traNe bhuvananI lahamInuM sthAna evA jinezvaranAM caraNakamaLane huM namuM chuM (1) pUrva munigaNavaDe karIne avikalpa evA ghaNA kalponI aMdara sura nara ane dhArojathI pUjAyelA zrI pArzvanAtha jinezvaranuM je caritra kahevuM che (2) te pArzvanAtha kahapane saMkIrNa zAstromAM lAgelI che cittavRti jenI evA dhamI janonA AnaMdane mATe sakSepathI kahuM chuM (3) bhavanAM duHkhanA bhArathI bhArI che ane jenAM evA bhavIjI ! bhavanAM mane chedavAne mATe mArAvaDe pharIthI saMkSepathI kahevAte A kapa sAMbhaLo (4) e pAzvanAtha prabhunAM vijayA, jayA, kamaTha, pAvatI, pAzvayakSa, vacharUTTA, dharaNa ane soLa vidyAdevI adhiSThAyaka devadevIo che (5) pratimAnI utpattinI bInA prAcIna kala5mAM karI che chatAM paNa vistAranA bhayathI A kalpamAM kahete nathI kema ke (vistAra thavAthI) A kapane kAI vAraMvAra bhaNe nahiM (6) je samudrane culuka pramANa banAve, tArAnAM vimAnanI saMkhyA gaNe te paNa pAzva jinanI pratimAnA mahimAne kahevAne mATe samartha thaI zakatA nathI. (7) A purANI pAzvajina pratimAne aneka sthAnomAM birAjamAna karIne khecara sura ane rAjAoe upasarganI zAMti mATe pUjI che. je mAnavInA mananI nizcalanA karavAne mATe pArzvanAtha prabhunI pratimAne Indra vageree je mahimA karela che te ja huM keTalAka kahuM chuM 9) je vakhate A bharatakSetramAM sura asurathI vadita che caraNa jenAM evA munisuvrata jinezvararUpI sUrya bhavya jIvarUpI kamalene vikaravara karatA hatA (1) te vakhate zreSTha caMpApurInA samudranA kAMThe tiSI de mahaSIothI vakhaNAyelI A pArzvanAtha prabhunI pratimA hatI (11) zakanA kArtika zeThanA bhAvamAM vrata lIdhA pachI A pratimAnA dhyAnathI seMkaDo abhipraha Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha Tapa [ jaina tIrthone siddha thayA. (12) saudharmaindrane pratimAnA mahAbhyane avadhijJAnavaDe jANIne divya mATI vibhUtIvaDe karIne tyAM ja rahelI te pratimAne pUjavA lAgyA (13) ema kALa vyatIta thaze ane kerInA vacanathI rAma vanavAsa pAmyA, te vakhate). rAghavane ane tene prabhAva dekhADIne mATe IndranA vacanathI (14) ranajaDita vidyAdhara yukta be dee daMDakAraNyamAM azva sahita ratha ane pratimAjI rAmacaMdrane thAya (15) rAmacaMdrajIe zakti bhAve satAthI lAvelA kurumevaDe karIne te pratimAne sAta mAsa ane nava divasa sudhI pUjI (16) ullaMghana na karI zakAya evA prabala kamathI utpanna thaela dukha rAmane AveluM jANIne de te pratimAne pharIthI te pratimA pUrve jyAMthI lAvyA hatA tyAM sthAnakamAM lai gayA (17) ane pharIthI paNa zakra (e pratimAne divya bhege ane ucca bhakinI pUjavA lAgyA. A pramANe sa pUrNa agiyAra lAkha varSa sudhI pUjI: (18) te kALamAM yadu vaMzamAM baLadeva, kR ane jinanAya utpanna thayA ane cauvana vayane pAmyA, kag rAjyane pAmyA (19) jarAsaMdha sAthenI laDAImAM petAnuM sanya upasarga cuta thayuM tyAre upasarganI zAtinA upAya mATe kRSNa mahArAje neminAthane pUchayuM (20) te pachI bhagavAne kahyuM ke-purUSottama, mArA siddhigamana pachI sI hajAra sAtaze ne pacAsa varase (21) vividha adhiSThAyakavaDe namAyelAM che caraNakamaLa jenAM evA zrI pArzvanAtha alDiMta thaze, je pAzvanAthanI pratimAnAM --vaNa jaLanuM siMcana karavAthI lokamAM upadravanI zAMti thaze (2) he svAmI! hAlamAM te jijdanI pratimA kayAM rahelI che. A pramANe vAsudevavaDe puchAyuM tyAre neminAthe kahyuM ke te pratimA InathI pujAya che. (ra3) ahIM jinezvara ane kRSNa mahArAjanA mane gata bhAva jANIne Ide mAtaDhI nAmanA sArathI sahita ratha ane pratibhAne ApI (ra4) AthI surArI khuzI thayA ane kapura vagerenA rasavaDe Duva karIne sugadhIthI paripUrNa ane nirmaLa bAvanAcadana ane zreSTha puSpo vaDe karIne pratimAne pUche (2) pachI gherAyeluM sanya vAmInAM nhavaNa jaLavaDe karIne ITAyuM. upage dUra thayA jema jegInA cittathI viSayarUpe upade dUra thAya che tema ( prativAsudeva bahu duHkhanI bAju samu mRtyu pAmyA tyAre yAdava rAjAnA baLavAna sencamAM jayanAda thayo (ra7) te ja vijya sthAnamAM zrI jinezvaranA AdezathI pAzva prabhunuM navIna biba bharAvyuM ane zakhapura nAmanuM navIna zahera vasAvyuM ane te nagaramAM navIna pAzva prabhunuM biMba sthApana karIne (28) A pratimAne (InDe pelI pArtha prabhunI pratimAne sAthe laIne gayelA kRSNa vAsudevane rAjAoe vAsudevapano meTo utsava karyo (29) tyArabAda kRSNa vAsudeva maNi, kaMcana ane ratnajaDita prAsAdamAM rathApana karIne A pratimA sAta se varasa sudhI pUjI (30) devatAvaDe cAdaranI jatana ane dvArikAno nAza thaye tyAre ravAmajInA prabhAva devAlayone agni lAge nahi (ra) te vakhate samughaDe Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa ] 4 pa6pa : pArzvanAthakalpa capala laharIrUpa hAthavaDe karIne nagarInI sAthe zreSTha madira yukta nIranI aMdara lavAyA (32) te vakhate tyAM nAgaramaNIo sAthe ramavAne mATe AvelA takSata nAgendravarDa karIne pApane haNanArI A prabhu pratimA dekhAI (33) te pachI (nAge) ullAsapUrvaka ane nAgaramaNIonAM suMdara nATAraMbha yukta mATe mahetsavapUrvaka eMzI hajAra varSa sudhI pUjI (34) te avasare pazcima dizAnA adhipati eka varUNa deve samudrane jotAM takSatavaDe pUjAyelA tribhuvanasavAmI zrI pArzvanAtha(pratimA)ne joyA (35) A te ja jagatanA prabhu che je pUrve suranAthavaDe pujAyA hatA mATe hAlamAM mane paNa svAmInA caraNakamaLanuM zaraNuM gyA che (36) paripUrNa ciMtita arthanI (manavAMchita) phulanI prArthanA karIne niraMtara jinezvarane pUjavA lAgyA. Ama cAra hajAra varSa thayA te samaye (37) A bharata kSetramAM lokenA tilaka samAna zrI vardhamAna jinezvararUpI pANInA pravAhavaDe karIne bhavya jIvarUpa dhAnyane siMcatA hatA (38) kAMtinI kaLAvaDe kaluSita karyA che surapurarUpI kamaLo jeNIe evI kAtinagarImAM zubha che samudAya jene e dhanezara nAmane sArthavAha rahetA hatA ( 3 ) te zeThIo eka vakhata vahANanI musApharI karavA nIkaLe ane vahANane calAvanAra nAvika yukta siMhaladIpamAM pahoMcyA (40 ) tyAM karIyANunA samUhane grahaNa karIne vegavaDe pAchA AvatAM tenuM vahANa ekadama samudranA madhya bhAgamAM thaMbhI gayuM ( 41 ) jeTalAmAM udAsIna thaele te vicAra kare che teTalAmAM zAsanadevI padmAvatI pragaTa thaIne belI-he vatsa! tuM bI nahi, (mArUM ) vacana sAMbhaLa (42) he bhadra! jagatamAM ajJAna ane abhimAnanuM madana karanAra ane varuNa devatAvaDe karAya che mahimA jene evA pAkina ahIM samudranA taLIe rahelA che tene tu svAsthAnamAM laI jA (43) he devI! samudranA taLIyAthI jinezvarane grahaNa karavAmAM mArI zakti kayAMthI hoya ? A pramANe dhaneze kahyuM tyAre zAsana devI belI (44) he zrAvaka ! mArI pAchaLa AvIne praveza kara, ane kAcA sutaranA tAMtaNavaDe prabhune kADha ane vahANamAM besADIne tArI nagarImAM svastha thaIne laI jA ( 5 ) have utpanna thaelA harSanI prakRSTatAthI vikasvara che romarAya jena ane mahAsatvazALI evA teNe (sArthavAhe ) traNa lekanA nAthane grahaNa karavAne mATe ( derInA kahyA pramANe )sarva karyuM. ( 46 ) ane kSaNavAramAM pitAnA sthAnamAM AvyA ane samIpamAM taMbuo ThekAvIne jyAM rahyo che tyAM te manuSya sanmukha AvyA (47) saubhAgyavatI nArIonAM dhavalamaMgalavaDe ane gaMdharvanA gIta rvAjiMtranA zabdavaDe karIne dizAone berI karatAM ane dAnane ApatAM nAthane praveza karAvyo (48) ane kAMti nagarImAM cAMdInI jema svaccha kAtivALe prAsAda karAvIne tribhuvananAyakane birAjamAna karyA ane bhakitathI hamezAM pUjavA lAgyA. have dhanezara mRtyu pAmyo chatAM paNa Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAthakalpa : 56 : [jaina tIrthIne nagaranAM zreSTha nAgarikavaDe pujAtA prabhune eka hajAra varSa vyatIta thayAM (50) vakhate traNa kALanA jJAnathI yukta pAdalipta gaNadharanA AdezathI kAMti purImAMthI parikara rahita devAdhidevanI mUrtine rasasthabhana mATe AkAzamAge meLavIne nAgArjuna nAmanA rogInne pitAnA sthAnamAM ANI ( 51-5ra ) kRtArtha thaele gInAthane aTavImAM bhUmimAM mUkIne gaye ane rasasthabhanathI sthaMbhana nAmanuM tIrtha thayuM (53) ugelA vAMsanI jALanI aMdara kaMTha sudhI bhUmimAM rahela ane gAyanA dUdhavaDe apita che aMga jenA evI (A pratimAnuM) manuSpAvaDe karIne yakSanAma karAyuM (54) A pramANe tyAM rahIne pUjAtAM jinanAthane pAMcaso varasa thayAM tyAre dharaNene karela chesAnidhya jene ane jANyuM chesUtrane sAra jANe evA (55) vaLI dUra karyo che duHkhane ApanAro re mane samUha je evA abhayadevasUrie atyaMta mahimAthI dIpatuM tIrtha prakaTa karyuM (56) moTA moTA mahimAthI zobhatA bhagavAna pharIthI dAMti purImAM jaze. tyAM samudramAM ane ghaNA ghaNAnagaramAM jaze (57) A pratimAnAM bhUtakALamAM ane bhaviSya kALanAM sthAne ne kahevAne ke samartha hoya? (kharekhara je te hajAra mukhavALe ane lAkha jIbhavALe heya to paNa kahevAne samartha nathI (58) pAvApurI, caMpApurI, aSTApadajI, revatagiri, sametazikhara, vimaLagiri, kAzI, nAsika, mithilA, rAjagRhI pramukha tIrthone viSe (59) yAtrA karavAthI-pUjA karavAthI ane pArtha prabhunI pratimAnAM darzana mAtrathI prApta thAya che (6) pArzvanAtha svAmIne vaMdana karavAnI bhAvanA mAtrathI eka mAsanA upavAsanuM phaLa maLe che ane pratimAnAM darzana karavAthI cha mAmanA upavAsanuM phaLa prApta thAya che (6) vaLI prabhunI daSTimAM dekhAyela manuSya je putra rahita hoya te bahu putravALe, dhana rahita hoya te saubhAgI thAya che (62) prabhu pratimAne namana karanAra manuSyane anya bhavamAM mUkha paNuM, kharAba strI, kharAba jAti, kharAba janma, kharAba rU5 ane dInapaNuM thatuM nathI (67) ajJAna lAvathI mUDha thaelA lake aDasaTha tIrthanI yAtrA karavAne mATe bhame che chatAM tenAthI paNa pArtha prabhune namaskAra karavAthI anaMtagaNuM kula maLe che (64) eka puSpathI tIvra bhAvathI prabhu pratimAne je pUje che te rAjAonA samudAyanA mastakathI sparza karAyelA che caraNe jenAM e cakravartI thAya che. (65) je prabhu pratimAnI ATha prakAre parama bhaktithI pUjA kare che tenA IdrAdi padavIo hAtharUpa kamaLamAM rahelI che (66) je prabhunAM zreSTha mukuTa, kuMDaLa ane bAjuba dha karAve che, te traNe bhuvanamAM mukuTa samAna thaIne jaladI siddhisukha pAme che (67) traNe bhuvanamAM cUDA rane samAna jemanAM netrane amRtanI zalAkA samAna evI A pratimA jeNe dIThI nathI teonu manuSyapaNuM nirarthaka che (68) zrI saMghahAsa munie pratimAne laghukalpa banAvela che paNa meM te meTA kapamAMthI a5 saMbaMdhane uddhAra karela che (6) je A kapane bhaNe, sAMbhaLe ane ciMtavana kare te kaha5vAsIomA ina thaIne sAtame bhAve siddhi pAme che (70) je pharI gRha Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa ] : 567 : pAvanAthakalpa cityamAM pustakamAM lakhAvIne kalpane pUje che te nAraka-tiyAmAM kadI utpanna thata nathI ane durlabhAdhI thato nathI (71) (A kalpa) divasanA bhaNavAthI siha, samudra, agni, hAthI, rAga, cera, sarpa, graha, nRpa, zatru, preta, vetALa ane zAkInInA bhaye nAza pAme che. (73) jenAM hRdayamAM A kalpa rahyo che te bhavya chAne A kalpa vilAsa karatA kalpavRkSanI mAphaka vAMchitane Ape che (73) pRthvIrUpa kaDIovALo samudranA jaLarUpa telavALe e meruparvatarU5 dI jyAM sudhI manuSya kSetrane prakAza kare che tyAM sudhI A kalpa jayavata varte (74) Iti zrI pArzvanAthakalpa samApta. Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa raju tyaparipATI stavana sari sarasati sAmiNinuM rUDhi majhaka jima citra pravADI, trikuM bhUyaNe tIstha cho apAra tahiM tuThI lAbhaI tIrapAra (1) vAMdag zeja siri AdinAtha rAjali 1ra uti neminAthaH anaMta cakavIsI Adi nitya siddhakSetra anaMtA siddha karyo (2) junagaDha pAsa ne jalavihAra, navapallava maMgalapura majhAra; puri pAsa risaha mayaNI juhAra bilIya saMpraniTe gaI vihArI (3) pATa caMda para pAya paNa unAgaDha marUdevI taNa? ajA ihariSa pAsabedi abada AdIsara dIvaTi (4) bhalaga purivAra dhUtakalela mahapa sirivIra kaMi kalola; talAI aIrAdevI malhAra pAlItANae pAsa phera vihAra (5) 1, rAtrujaya, zrI AdinAtha, 2.u ta (giranAra-junAgaDha) zrI neminAtha. 3, junAgaDha tejapAlavihAra, 4, mAMgarela navapalava pAnAtha.", mo. (6) pAzvanAtha 6, bhuMbhalI (jeThavAonI saMpratirAjAe maMdira, ka, paTa (prabhAsapATaNa) caMdraprabha 8, unA zrI AdinAtha, 9, ajara, pAnAtha, 10 dIva maMdara adabadI AdinAtha 11, lagapura vRtakAla, 12, maThuA, zrI mahAvIra. 13, talA zAMtinAtha, 14, pAlItA kumAravihAra pAnAtha Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 12 13. bIjI ] 569 ceyaparipATI thaze navakhaMDa name sujAu jiNa dITheluM hiya hariyana thAuM, hesuiri palAvi sarapati pAse rAri sihasiri nemivAsa. 6 navasArIya vaMdau saMti nAra, bihuM damaNa saMjANa thI pAsanAra sapAI jIvitasAmi jANi jasa da saNI mu atiraha chANi. 7 nAsaThi caMdapara caMdati pAIThANa suvaya jiNahara bhaMti; kAnhaDaI AdIsara uThTha deha jasa lAbhAi Adi anaMta che. 8 kulapAki risaha nIlavanta dUri alIala jasa dIsaI caMdasara ripuri vAMdau aMtarika pAsa ukAra saMtima jiNesara supAsa. 9 ujeNI, mAMgavaDha, surI mirami, lAgI raha, pethaDa jiNaharami; 19 20 nahi, DabhAI naya pAsa, sIdhapura A kalasari supaya pAsa. 10 paNaTIvI purI cipalIya gAmi, cAMbaDi kalavara gaIpa dhAra DhAmi paDahaThIya, sINuura saMSaDayaMmi, kami pAsa risaha vAMdala jayami. 11 1. ghoghA, navakhaMDA pArzvanAtha 2, hIsuri (8) 3 surata, pArzvanAtha, 4, rAMdera RSabhadeva ane neminAtha, 5, navasArI zAntinAtha 6-7 damaNa ane sajaNa ane ThekANe pArzvanAtha. 8, sopArA jIvitasvAmI 9, nAsika (dakSiNa) caMdraprabha 10, pratiSThAnapura. (paTha) suvrata jinamaMdira, 11. kAnhaDa (1) kAyotsargatha. AdinAtha, 12, kula pAkI (dakSiNa hiMdrAbAda tarapha) nIlavarNa zrI AdinAtha, 13, sirapura, aMtarikSa pArzvanAtha. 14, ukAra (nemADamAM narmadAkAMThe) saptama supArzvanAtha 15-16 urja, mAMDavagaDha ane devagiri (daulatAbAda) A traNe ThekANe pethaDakumAranA jinamadiro, 17-18, nAMdoda ane DAI zrI pArzvanAtha, 19-20 siddhapura (?) ane a phlezvara munisuvrata ane pArvanAtha. 21-26, dhaNadevI, cIkhalI gAma (?) cAMdavaDa, (cANaMda) (3) vaDahatI () sInera ane saNakheDAmAM kramathI pArzvanAtha ane AdinAtha. 72 21 23 25 26 Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityaparipATI [ pariziSTa .. samalIya suDhasaNa daivi viAra, bharUci zuNI suvvaya jiNa jIhArI; * 3 170 . ra agyAra daivali DhaMtra dghi kAvI siddhisara namIya nakri. 12 'bhAti bhaNAdhIza dhruva jANu tui nitu huM karU' seva; TacAkInacaitraprADi Teva trIza DhalA vAMDhi deva. 13 4 5 DaheDa sati dhatralai pAsa rama ramavINe AdIsara hAthi drama, ka U . khesaraDI asAulI rIsunAtha serIse pAsa chai urdUkAca. 14 paMcAsarI kAuthI vIra tenI sadhisara pAsa pADelai nemi; 13 14 15 kaDI kaDavAnIjI namuM pAsa salaNapurI 6 saoNMti pasa 15 16 vaNurAya nIrvasIya bahu jAtI paoNMcAsarI pATI namuya janI, causavI(tI) devale nInu virANI vAMdau jINu bhattarI cita DhANI 16 sidhapura caNa khAra IsIra vihAra vIra nemIsara tArI, 19 12 20 pAyA carI jIyavaMta sAma bhalaDIe pAlaNapura pAsa sAmI. 17 1 bharUcamAM suz-nAdevIneA samaLIvihAra zro munisuvranasvAmi tathA agiyAra maMdire, kAvi (maDI nadInA mukha AgaLa ) AdIzvaradeva, 3. khabhAta-stha bhanaka pArzvanAtha Adi chatrIsa jinamadire ( A zikharakhadhI derAsareAnI apekSAe lAge che ) 4 DahuDara ( ? ) zAnti Atha, 5 dheALakA, pArzvanAtha, vINA AdinAtha. 6-7 khesakaDI ane asAukSI ( AsApaTTI ) rUSabhadeva, 8 serIzA pArzvanAtha, UkAya, kAryAtmagaratha 9 paMcAsarA vIra prabhu 10 mallela, neminAtha, 11 zakhezvara pArzvanAtha, 12 pAlaI ( pATaDI ) ( 3 ) neminAtha, 13-14 kaDhI ane kapaDavaMja zrI pArzvanAtha. 15 sa khalapura, zAMtinAtha ane pArzvanAtha, 16 pATaNu vanarAjasthApita zrI pArzvanAtha Adi cArasa ( ? ) jinama dive, 17 siddhapura mahAvIradeva ane nemIzvara Adi cara ane khAra (16) jinAlayeA, 18 vAyaDa jInna tasvAmI maMdira 19-20 bhIlaDIA ane pAlaghupura pArzvanAtha, Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - : 571 : 4 - 5 ke bIjuM ] : cityaparipATI vIjApurI visalapuri brahmANI ziDa usita rahiya chANika sAMcalara moTerA pramukha dvAmi, laNiu chuM tAharai vIra nAmi. 18 tAraNagaDha ajaya iDara nameu kiraDirAya thALIya risa de vasuMbaI mahuDA sai saMti vari, narI calaNa pAsa vIra. 19 kahaya lIbAMDei ciTi nAgahi pAsa TU namI pUTi; pAkhAkara kAdarI, siha-sati, bAvaleya siha dahIddha sati. 20 11 12 17 15 21 23 41 32 majAdri jagharAla taravADaI ArAsaNi milamAlika 27 28 29 siripAsa risaha nemi caraNa lINa-vAlI bisI rAI rAmasINI. 21 jIrAuli bheTa pAsanAha, hitadhU chUTaka bhAvaThi huu saNAha dRSyA vADAnI duraI sAra e rUcha jIsa vAra vAra. 22 adabadagiri gaI caDIya geli AdIsara dIThaI raMgarelI, lUNIgavasahI bAlabrahmacArI bAvIsa mau jINavara tuM juhAri. 23 33 34 35 36 37 38 nAdIya vaDAulI bajANa vaMmi hAthaDI mUDathalaI nANayami; 39 40 41 sAdrI kAsadRrI vaDagAmI maDAhaDi vIra jIvatasvAmI. 24 1-6 vijApu, visalapura, brahmANa (AbUnI pAse), tharAda, sAcAra ane moDherA pramukha tIrthamAM zrI mahAvIra che tAra mA ajatanAtha 8, IDara kIrtirAyasthApita rUSabhadeva, 9, AtarasubA (amadAvAda pAse) zAntinAtha. 10, mahudhA-mahAvIra deva, 11, ThaMka pArzvanAtha 12, ceNu mahAvIra deva, 13-16 kareDA, lI beharA, cIte Da ane nAgadAmAM zrI pAzvanAtha, 17, pAkhara (2) rUSamadeva, 18, kAkera, zAMtinAtha, 19, bAya rUSa maTe 20, dUdhapada zAMtinAtha, 21-26, majAdA dhanerA, aMdharAla, taravADA, ArAsaNa ane bhinnamala rathanemAM-pAzvanAtha, rUSamadeva ane neminAtha bhagavAna, ra7-31, vAlI, biga, rAI, rAmasegu ane cha rAulAmAM pArzvanAtha 32, Abu e dIzvara bhagavAna, luNigavasahabhAM bI neminAtha 33-2, nAdIyA, vaDAvalI, 42 Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - - - - caityaparipATI [ pariziSTa : 572 : cApI kalApI samIpAsa nAgaharIjaI upAsa; lIDI vAramAM mahurIpAsa sacarAcara jagirthika puraI Asa. 25 DhIlI chaI rAvaNa pAsaNAma, hathiura arasaMti kuMtha ThAma; AdIsara naI naI saku kai bAlaI jAlaMdhari jaI joI. ra6 bhAra aThAvatha girivaraMmi sametasihari maNuM maMdIraMbhika cakavIsa jiNavara namuMya pAtha cakAhila thApIya bharatarAtha. 27 sattANavaI sahasa trevIsa teIcAlusI lakha ceItha aTTa leya; pAyAli bhavaNamaya dahanakAya santa keDi bahuntarilAkha gAya, 28 naMdisari kuMDalI cagI sAThi prAsAda caudhArA acchAI pATha; INa parivAMdae jiNabhavaNa joI, batrIsa sadaguNa saThi tirIyalaya, 29 pArasaI keDi bAthAla keDi aThThAvana lAkha naI asIya eDi; chatrIsa sahasa zAsatA biMba, huMvAMdauM nitunitu niravilaMba. 30 jesI taramAhi asaMkha kADi jinabhUaNanamuM kara be jeDI; siri risaha caMdrANaNa vANi vardhamAna namuM tahiM tatakhaNa. 3 atIta anAmata vartamAna, tIrthakara vasaI viharamAna, duni Di kevaladhara namya pAtha duni keDi sahasana samaNarAya. 32 jahi janma huu jiNi lIdhI dikhyA upanau jJAnaI lAdhaI mukha, nahiM resanA kIdhI sAmisAla savi bhUmi pharasiya duHkha TAli. 33 bajANI, haDI, muMDathalA, nANA, sAdaDI, kAdrA, vaDagAma ane maDhAra gAmamAM zrI jIvitasvAmI-zrI mahAvIra. 16 cArUpa, kaledhI, samI, jAlora, nAgora ane ucA () gAmamAM zrI pArvanAtha, 7-8 kalakaMTha pArzvanAtha, banArasa ane marI pAzvanAtha, 10. dilI-rAvaNa pArvinAtha 11, hastinApura-zAMtinAtha-kuMthunAtha, ane arajI 12, jAlaMdhara (paMgaDA) zrI AdinAtha. Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . - - - - bIju ] : pa73H aiyaparipATI puri pATaNi nesa navesa desa giri kaMdari jala thali baha parisa, jaMkivi tIratha virUvaNI apAra jibiMba savi huM niramala juhAra. 34 suvihANa vihANuu Aja amaha juvAdhA jiNavara pAya tuha; hIyaDalaI ulaTIo hariSa Aja jANe maI lAdhau mugatirAja, 35 siri tirathamAlA thAtra eka ja paDhaI guNaI suNaI mana dhare, nahiM tIrathayAtrA phalaI buddhi paumAvaI adhikI pUraI riddhi. 36 rayaNAyaDi gaci7 zrI hemacaMdrasUri saMhae jima ,nimacaMda tasa sIsanAmaI jiNa tilayasari Icaitra pravADie bhAva bhUri. 37 iti sarvacaityaparipATa samApta. "WW. 1. time, yz Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 3 pUvadezanI kalyANakabhUcio. ba4 kinI pAse Avela che ja nAma kyA prabhunA keTalAM kalyANaka? rImA. ra bhalupura banA sa parAmAM pArzvanAthanA-4 25, ja. dI. ke. - bhadanI banArasa-gaMgA kAThe pArtha thi-4 a. ja dI ke. zreyAMsanAtha siMhapurI banArasa pAse kaudanuM sAranAtha ane prAcIna kalA pradarzana tyA najIkamAM che. e. ja. dI. ke. caMdrAvatI bana rasa pAse gaMgA kAMThe caMdraprabhu-4 ja. dI. ke. ayodhyA! vinItAnagara ke, kaTarA mahele RSabhadeva-3 25. jadI. ajitanAtha-jaya, ja dI. ke, abhanaMdana-4 e.ja.dI, ke. sumatinAtha-ja. ja dI ke. ana te thi-4 e. ja dI ke. napurI mahAvara sTezanathI 2 mAIla dUra jIlA-rejhAbAda, dharmanAtha2tha ja. dI. ke kapilA (kapilapura ; kAmagaja R. B. mITarageja vimaLanAtha-4 1. ja. dI ke -- - - -- zaurIpura nemanAtha-ra zIlAbAda , I ky. thI. 14 mAIla dUra jajane nadInA kinAre. Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M che. mITa naM. N. W. Ry. nA khepAnagara daravAjAnI moTara hatinApurA raste 16 mAIla yuvAna thaIne tyathI 6 mAIla hastinApura che. pisTa bahasumA chale mIrasTa, zAntinAtha-4 " 2. ja dI.ke. kuMthunAtha-4 nA a, ja, DI. ke. aranAtha-4 5. ja. dI, ke. 6 rAjagRhI vipulAyala pahADa upara rAja| gIre B. B. , Ry (bIhAra) munisuvatavAmI-4 ya ja. dI. ke. koka dI lakhIbAI sTezanathI jammuI jatAM paga rasa 12 ma dana. | ' suvidhinAtha-4 . ja. dI. ke -- - kSatriyakuMDa lachavADa pAse, kuDeva Ta para pahADanI kaDhamAM mahAvIrasvAmI-3 ya ja. dI | gIraDI sTezanathI madhuvana jatAM mahAvIrasvAmI-1 juvAlikA nadI kAMTha kevaLa ajita, sa bhava abhinadana, sumati, padma supArzva, caMdra, sametazikhara pA sAtha hIla. suvidhi, zItala, yAsa, vi mala, ana ta, dharma, zAMti, kuyu, ara, mali, munisuvrata, nAma pAzva mokSakalyANaka 20 | vAsusavAmIne mikSa ke pApurItho lagabhaga 25 mAila | bha malapura sTezane 4-mAla vAsupUjya-5. AvelA madAragiri caM5 nALA para, a. ja. dI. ke. me. upara thayAne ulalekha che,bhAgalapurathI zrAca lAinamAM mArIla sTizana che. bIla 2 rIpha (ta gItA naga maha vIra-1 pAvApurI |rI) thI(B. B. ... Ry) mekSa, jaLama dira, ca pApurI | A pramANe pUrvadezamAM kula kalekANakabhUmi paMcANuM che. Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvadezanI viccheda kalyANakabhUmie. 2thaLa, kenI najIka ? kayA prabhunAM keTalAM ka9yANake? rImArka. RSabhadeva-1 e kSa. himAlayanA zikharamAM badrI aSTApada pArzvanAtha tathA kedAra pADyuM. nAtha,mAnasara ravi bhUmio. balarAmapura (B & N. W. Ry) sTezanethI chakela ja sa thI galamAM beTameTa (Catma{ batIna killAnI vacamAM | aAhAbAda pAse killAmAM (pu mata la/ akSayavaDa nIce saMbhavanAtha-1 raya ja. dI. ke. prayAga RSabhadeva-1 kevaLa bhadalapu gayA ja kazanathI cATa karethI) paga rate 12 mAIla chATI gAma ! najIka kela che pahADa upara ' zItalanAtha-ja ja. dI. ke. A gAmane hAma - hiTavArIyA kahe che mithilA | darabha gAthI brAMcamAM sItAmaDhI (bIhAre | lavaNadaha nadI kAMThe mallinAtha-4 naminAtha-4 kauzAMbI alahAbAdathI EI Ry mA bharavAthI sTezanathI ramAIla dUra yamunA kAThe koNama khIrAja Kosam Khira] pAse patharAelA khaDiyare araNyamAM paDA upara padmaprabhu-4 . ja. dI ke, kala, 22) kalyANanI viruda bhUmio A che. tArIja -95 pUrva dezanI vidyamAna kalyANuThabhUmi. 22 , vicchedaka kayANukabhUmi. 2 saurASTramAM (giranAra) zrI neminAthanI 3 (dI. ke. me. kalyANakabhUmi, 120 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- _