Book Title: Subhashit Padya Ratnakar Part 02
Author(s): Vishalvijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023175/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo nama: zrI gurupremasUraye ca -: prakAzaka :zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa ' *, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VININIWAYWK IKIUIVIDVINTUNUM subhASita padya 2tnAkara - bhAga bIjo - - saMgrAhaka ane anuvAdaka - munirAja zrI vizALavijayajI - preraka - 5.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA [vijayazIlacaMdrasUri graMtha saMgraha -: prakAzaka :zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. bI. sI. jarIvAlA C/o. caMdrakAMta esa. saMghavI zopa naM.5, badrikezvara sosAyaTI, 6, bI, azokA komlekSa, marIna DrAIva, 'I' roDa, muMbaI- pATaNa (u.gu) saMvata : 2060 mUlya : 60/mudraNa : pArasa prinTasa, phorTa, muMbaI -1 : phona ra2825784 wwwwww wwwwww Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka divyakRpA 6 pUjyapAda siddhAMtamahodadhi, sva. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda vardhamAna taponidhi, gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA ka zubhAziSa ka pUjyapAda siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA ka puNyaprabhAva na parama pUjya samatAsAgara sva. paMnyAsajI zrI padmavijayajI gaNivaryazrI cha preraNA-mArgadarzana : pa. pU. vairAgyadezanAdala AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA ( Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma sAhitya vizArada siddhAMta mahodadhi 5.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCC CCCCCC POWDPSC/SSCST/ SPSS SS SPOSE ( mokSa mArganA sAcA sArathI sUripremanA AjJAMkita paTTAlaMkAra pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya HobhAzurIzvarajI mahArAjA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) zrutabhakita-anumodana hA subhASito ne suktionA saMgraharUpa prastuta zrI subhASita padya ratnAkaranA A dvitIya bhAganA prakAzanano saMpUrNa lAbha paramazraddheya gacchAdhipati zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrizvarajI ma. nA paTTaprabhAvaka | gacchAdhipati zrI AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. nA saM. 2059 nA yazasvI cAturmAsanI smRti nimittezrI ghATakopara jena . mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI taraphathI jJAnanidhimAMthI levAmAM Avyo che. TrasTa, saMghanA A sukRtanI bhUri bhUri anumodanA kare che. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa (muMbaI) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // sUripremASTakam // racayitA 4 - paMnyAsaH kalyANabodhivijayagaNI ( upajAti) prakRSTazaktAvapi muktavAn yo vyAkhyAnadAnaM parasattvavAn hiH / brahmaikaniSThAmanupAlanAya pAyAtsa pApAt paramarSi - premaH // 1 // miSTAnna bhojyAni phalAni yo hi AmrapramukhANyapi bhuktavAnna / mAM jihmajihvAjaDanAgapAzAt pAyAtsa pApAt paramarSi - premaH // 2 // AkrozasoDhA'naparAdhakArI svarakSaNe yasya na kA'pi vAJchA / aho! prazAnti - natamastakarSiH pAyAtsa pApAt paramarSi - premaH ||3|| vRddhe'pi kAye bahurugnikAye na yasya kAGkSA pratikarmaNe hi / anto'riyoddhA bhavabhItidhartA pAyAtsa pApAt paramarSi - premaH // 4 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mugdhIkRtA dRk caritaM nirIkSya guNaikapazyA - parikuNThitApi / yannAmato sidhyati vAJchitaM drAk pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 5 // AyuHkSayeNa cyutayogayAgaH samAgatazcaiva gatazca seDhuM / prANAMzca dattvA jinazAsanAya pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 6 // kvAsannasiddhasya puno mayAptiH? kva tadguNAbdhe-lavalezalabdhi? tathApi yAce bhavarAganAgAt pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 7 // yadIyasevA iyameva ziSTA yadAzayasya pratipAlanaiva / zrIhaimacandrapsitamekameva pAyAtsa pApAt paramarSi-premaH // 8 // Wan yWan WINTAIWWWIN1111111 1111111111111 11111111111 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 // sUribhuvanabhAnvaSTakam // racayitA - paMnyAsaH kalyANabodhivijayagaNI (vasaMtatilakA) sajjJAnadIptijananaika - sahasrabhAno ! saddarzanocchrayavidhau paramAdrisAno ! duSkarmabhasmakaraNaikamanaH kRzAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 1 // yo varddhamAnatapasAmativarddhamAna bhAvena bhAvaripubhiH pratiyudhyamAnaH / krucchadmalobharahito galitAbhimAno bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 2 // ww tejaH paraM paramateja ito samasti kudRSTibhitadamicaMdani cAmidRSTiH / bhUtA'pi zailamanasAM nayane'zruvRSTiH bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 3 // tubhyaM namo bhavikapaGkajabodhabhAno ! tubhyaM namo duritapaGkavizoSabhAno ! tubhyaM namo nibiDamohatamoghnabhAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 4 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNairmahAnasi guro ! gurutAprakarSa ! pApeSvapi prakRtadRSTipiyUSavarSa ! vRttyaikapUtaparizuddhavacovimarza ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 5 // kallolakRdvarakRpA bhavato vibhAti visphurjate lasadanaya'guNAkaro'ntaH / gambhIratA'tijaladhe ! nayanimnagAdhe ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 6 // sImAnamatra na gatA na hi sA kalA'sti prakrAntadiksuguNasaurabhabhAgguro'si dRSTAzca doSanikarA dazamIdazAyAM bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 7 // tvadpAdapadmabhramareNa deva / zrIhemacandroktikRtA sadaiva / bhAno ! nuto'si bhUribhaktibhAvAt tvatsaMsmRtisAzrusasambhrameNa // 8 // (indravajrA) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jinazAsananA vividha zAstromAMthI subhASita padyono saMgraha eTale subhASita-padya-ratnAkara. yadyapi subhASita viSe subhASita ratnabhAMDAgArAdi prakhyAta che paraMtu temAM mukhyatve ajaina graMthonA subhASitono saMgraha che, jyAre ahIM jainagraMtharatnanA subhASito mukhyatayA saMgRhita thayA che tathA te bhASAMtarasahita ApyA che. munirAjazrI vizALavijayajI mahArAjAe abhyAsakALa daramyAna saMgRhita karela zlokone 'sarvajanahitAya' ne 'sarvajanasukhAya' nI bhAvanAthI sarvane viSayavAra alaga pADIne gujarAtI bhASAMtara sahita 4 bhAgamAM rajU karyA che. je kharekhara parizrama mAMgI le tevuM kArya che. tenI samarthatA ane upayogitA jANavA kiciMd vaktavya ane anukramaNikA jovA sujJa vAMcakone bhalAmaNa che. pU. mu. zrI vizALavijayajI saMpAdita A graMthanA cAreya bhAga zrI vijaya dharmasUri jaina graMthamALA taraphathI prakAzita thayelA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 che. A punaH prakAzana prasaMge pUrva saMpAdakano upakAra mAnIe chIe tathA pUrva prakAzaka pratye kRtajJatAno bhAva vyakta karIe chIe. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa AjathI ra6 varSa pUrve sAta kSetranI bhakti arthe sthapAyela...jinazAsananA vividha kArya karatAM karatAM "zrutarakSA" e tenuM abhinna aMga banI rahyuM. pUrva mahApurUSo racita-saMpAdita ane hAla jIrNa-zIrNa avasthAne pAmelA zAstrone abhayadAna e teno uddeza rahyo che. prabhunI zruta paraMparA hajI 18,500 varSa sudhI akhaMDa cAlI rahe e ja eka udAra AzayathI Aja sudhImAM lagabhaga 300 pustako prakAzita karIne zrI saMghane caraNe bheTa dharavAmAM AvyA che. pa.pU. vairAgyadezanAdakSa A.zrI.vi.hemacaMdrasUrizvarajInA ma. nI preraNA ane mArgadarzana e ja amArA TrasTano prANa che. hajI paNa pUjyazrI amArA para anugraha kare ane ame vadhu vyutarakSA ne zAsanasevA karI zakIe e ja aMtaranI abhyarthanA saha. da. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa vatI, zrI caMdrakumAra bAlubhAI jarIvAlA zrI lalitakumAra ratanacaMda koThArI zrI puMDarikabhAI aMbAlAla zAha Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasamuddhAraka 1. bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva - zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma.sA.nA upadezathI) 2. zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (5.pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma.sA. nI preraNAthI) 4. zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI. (5.pU. gacchAdhipati AcAryadevazrImadvijayarAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda s. ma.sA.nI preraNAthI) 5. zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (5.pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 6. nayanabAlA bAbubhAI sI. jarIvALA ha. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (5.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 7. kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ka 10 8. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI 9. zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbaI | (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) 10. zrI sAMtAkrujha dhe. mUrti. tapAgaccha saMgha, sAMtAkrujha, muMbaI (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) 11. zrI devakaraNa mULajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI. (pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi. ma.sA.nI preraNAthI) 12. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI divyayazAzrIjI ma. nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 13. bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-400086. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14. zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI (pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 15. zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLapArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (5.pU. AcAryadeva zrI rUcakacaMdra sUri ma. nI preraNAthI) 16. zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi.ma.nI preraNAthI) 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMda jaina peDhI, pIMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma.sA.nA saMyamanI anumodanArthe) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (vairAgyadezanAdakSa pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA. nI preraNAthI) 20. zrI AMbAvADI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. muni zrI kalyANabodhi vi.ma.nI preraNAthI) 21. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcArya zrI nararatnasUri ma. nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma.sA. nI preraNAthI) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 22. zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda, (pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijyajI ma. nI preraNAthI) 23. zrI mahAvIra jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya, amadAvAda. (5.pU. AcArya zrI rAjendrasUri mahArAja sA. nI preraNAthI) 24. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjakatapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI. 25. zrI jIvIta mahAvIra svAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 26. zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA. nI preraNAthI) ra7. zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara, muMbaI-400 007. 28. zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (parama pUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadravijaya hemacaMdrasUrizvarajI mahArAja sAhebanA saMvata 2053 nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge thayela jJAnanidhimAMthI) 29. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (I), muMbaI. (munizrI netrAnaMda vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (preraka - munizrI saMyamabodhi vi. ma.) * 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU. AcArya vijaya hemacaMdrasurIzvarajI ma.sA. nA kRSNanagara madhye saMvata 205ra nA cAturmAsa nimItte pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijaya ma.sA. nI preraNAthI) 32. zrI bAbubhAI sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-3002. 33. zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImavijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 34. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 35. zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU. paM. akSayabodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 36. zrI zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbaI. (munizrI aparAjita vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 37. zrI javAharanagara jaina zve. mUrti pUjaka saMgha, goregAma, muMbaI (pU.A. zrI rAjendrasUri ma.sA. nI preraNAthI) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 38. zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pU. pra. zrI raMjanazrIjI ma.sA. pU.pra. zrI iMdrazrIjI ma.sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa.pU.sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma.sA. tathA pa.pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma.sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma.sA. nI preraNAthI) 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI (pU. paMnyAsapravara zrIjayasuMdaravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (I) (pU.paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 41. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa.pU.A. zrI guNaratnasUri ma. nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. paM. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42. zrI koImbatura jaina zvetAMmbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatura. 43. zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa.pU.A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa dikSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 44. zrI mahAvIra svAmI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI. (pU. munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 45. zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI. 46. zrI pArzvanAtha zve. mUrti pU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (preraka - gaNivaryazrI kalyANabodhi vi. ma.) 47. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zve. bhU.pU. saMgha jainanagara, amadAvAda (pU. munizrI satyasuMdara vi. nI preraNAthI cAturmAsamAM thayela jJAnanidhimAMthI) 48. ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa - muMbaI (preraka-pU. munizrI ratnabodhi vijayajI) 49. zrI marIna DrAIva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbaI 50. zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa. bAbulanAtha, muMbaI (preraka - munizrI sattvabhUSaNa vijayajI) 51. zrI govAlIyA Teka jaina saMgha, muMbaI (preraka - gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.) para. zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha. bANagaMgA, muMbaI. (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 53. zrI vADIlAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI. (preraka - munizrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsa zrI akSayabodhi | vijayajI gaNivara) 54. zrI prInsesa sTrITa, luhAra cAla jaina saMgha. (preraka - gaNivarya zrI kalyANabodhi vi.) 55. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka - munizrI rAjapAla vijayajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 56. sAdhvIjI zrI suryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrIjInA pArlA (IsTa) (kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI.) 57. zrI premavardhaka devAsa spe. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.) 58. zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 59. zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa - kolhApura (preraka- pU. munirAja zrI premasuMdara vijayajI) 60. zrI dharmanAtha po. he. jainanagara e. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka- pU. puNyarati vijayajI mahArAjA) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 61. zrI dipaka jyoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka- pU. paM. zrI bhuvanasuMdara vijayajI gaNivarya tathA pU. paM. zrI guNasuMdara vijayajI gaNivarya) 62. zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (5. kalyANabodhi vijayajInI vardhamAna tapa so oLInI anumodanArthe, paM. vizvakalyANa vijayajInI preraNAthI) 63. omakAra sUrIzvarajI ArAdhanA bhavana - surata (preraka - A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 64. zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, - ghATakopara (IsTa), muMbaI 65. zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAma 66. zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka- pU. gacchAdhipati A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67. zrI govAliyA Teka jaina saMgha, muMbaI 68. zrI vilepArlA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha enDa cerITIjha, pArlA, muMbaI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinazAsana ArAghanA TrasTa-muMbaI dvArA prakAzita thayelA graMthonI sUci 1 jIvavicAra prakaraNa saTIka daMDaka prakaraNa 18 vAsupUjya caritra saTIka kAyasthiti stotrAbhidhAna 19 zAMtasudhArasa saTIka saTIka. ra0 zrAddhaguNa vivaraNa 2 nyAyasaMgraha saTIka. 21 tattvajJAna taraMgiNI 3 dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 rara triSaSThizalAkApuruSa caritra parva 3/4 4 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 ra3 triSaSThizalAkApuruSa caritra parva 5/6 5 dharmasaMgraha saTIka bhAga-3 24 aSTasahastrI tAtparya vivaraNa 6 jIvasamAsa TIkAnuvAda 25 muktiprabodha cha jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka 26 vizeSaNavatavaMdana pratikramaNa avacUrI 8 syAdvAdamaMjarI sAnuvAda ra7 pravajyA vidhAnakulaka saTIka 9 saMkSepa samarAditya kevaLI caritra 28 caityavaMdana bhASya (saMghAcAra bhASya 10 bRhat kSetrasamAsa saTIka saTIka) 11 bRhat saMgrahaNI saTIka ra9 vardhamAnadezanA padya 12 bRhat saMgrahaNI saTIka (bhAga-1 chAyA sAthe) 13 ceIyavaMdaNa mahAbhAsa 30 vardhamAnadezanA padya 14 nayopadeza saTIka (bhAga-2 chAyA sAthe) 15 puSpamALA (mULa anuvAda) 31 vyavahAra zuddhi prakAza 16 mahAvIracariyuM 3ra anekAnta vyavasthA prakaraNa 17 mallinAtha caritra 33 prakaraNa saMdohA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 utpAdAdisiddhi prakaraNa saTIka | pa7 zrI pArzvanAtha caritra 35 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza - 54 vijayaprazasti bhASya bhAga-1 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi (vijayasenasUri caritra) krame saMkalana) 55 kumArapALa mahAkAvya saTIka 36 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza - | (prAkRtidvayAzraya) bhAga-2 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi | pa6 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-1 krame saMkalana) 57 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-2 37 praznottara ratnAkara (senaprazna) 58 upadeza pada bhAga-1 8 saMbodhasaptati saTIka 59 upadeza pada bhAga-2 39 paMcavastu saTIka 60 zrAddhadinakRtya bhAga-1 40 zrI jaMbusvAmI caritra 61 zrAddhadinakRtya bhAga-2 41 zrI samyakatva saptati saTIka 6ra pArzvanAtha caritra 4ra guru guNa patrizatpatkiMzikA saTIka 63 vicAra ratnAkara 43 stotra ratnAkara 64 upadeza saptatikA 44 upadeza saptati 65 devendra narakendra prakaraNa 45 upadeza ratnAkara 66 puSpa prakaraNa mALA 46 zrI vimalanAtha caritra 67 gurnAvalI 47 subodhA samAcAra 68 puSpa prakaraNa 48 zAMtinAtha caritra graMtha 69 neminAtha mahAkAvya 49 navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 0 pAMDava caritra bhAga-1 50 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 71 pAMDava caritra bhAga-2 pa1 navapada prakaraNa laghu vRtti hara pArzvanAtha caritra gadya para zrAddha prakaraNa vRtti cha3 hIra praznottarANi Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 dharmavidhi prakaraNa 75 supArzvanAtha caritra bhAga-1 76 devadharma parIkSAdi graMtho 77 supArzvanAtha caritra bhAga-2-3 8 prakaraNatrayI 79 samatAzataka (sAnuvAda) 7 upadezamALA-puSpamALA 81 pRthvIcaMdra caritra 8ra upadezamALA 83 pAIyalacchI nAmamAlA 84 doDhaso savAso gAthAnA stavano 85 dvivarNa ratnamAlA 86 zAlibhadra caritra 87 anaMtanAtha caritra pUjASTaka 8 karmagraMtha avacUrI 89 upamiti bhava prapaMca kathA bhAga-1 (c) dharmabindu saTIka 91 prazamarati saTIka 9ra mArgaNodvAra vivaraNa 7 karmasiddhi 94 jaMbusvAmI caritra anuvAda 95 caityavaMdana bhASya sAnuvAda 96 guNavamAM caritra sAnuvAda 97 savAso doDhaso gAthAnA stavano 8 dvAtrizatkAtrizikA 9 kathAkoSa 10 jaina tIrtha darzana 101 jaina kathA saMgraha bhAga-1 10ra jaina kathA saMgraha bhAga-2 103 jaina kathA saMgraha bhAga-3 104 rayaNasehara nivakahA saTIka 105 AraMbhasiddhi 106 neminAtha caritra gadya 107 mohobyulanam (vAdasthAna) 14 zrI bhuvanabhAnu kevaLI caritra (anuvAda) 19 zrI caMdraprabhasvAmI caritra (anuvAda) 110 ApaNA jJAnamaMdiro 111 pramAlakSaNa 112 AcAra pradIpa 113 vividha praznottara 114 AcAropadeza anuvAda 115 paTTAvalI samuccaya bhAga-1 116 paTTAvalI samuccaya bhAga-2 117 ratnAkarAvatArikA sAnuvAda bhAga-1 118 ratnAkarAvatArikA sAnuvAda bhAga-2 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 caityavaMdana covIzI tathA praznottara ciMtAmaNI 120 dAna prakAza (anuvAda) 121 kalyANa maMdira-laghuzAMti saTIka 122 upadeza saptatikA (TIkAnuvAda) pustaka 123 pratikramaNa hetu (pustaka) 124 jaina kumArasaMbhava mahAkAvya 125 devacaMdra stavanAli 126 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 127 zrI paryaMta ArAdhanA sUtra (avasUrI anuvAda sAthe) 128 jinavANI (tulanAtmakadarzana vicAra) 129 praznottara pradIpa graMtha 130 prAcIna koNa zvetAmbara ke digambara (gujarAtI) 131 jaMbudvIpa samAsa (anuvAda) 132 sumati caritra (anuvAda) 133 tattvAmRta (anuvAda) 134 triSaSThizalAkApurUSa caritra parva-1 135 triSaSThizalAkApurUSa caritra parva-2 136 jaina kathA saMgraha bhAga-4 (pratAkAra saMskRta) 137 jaina kathA saMgraha bhAga-5 (pratAkAra saMskRta) 24 138 jaina kathA saMgraha bhAga-6 (pratAkAra saMskRta) 139 jaina dharma bhakti kaMcanamALA (sAnuvAda) bhAga-1 140 jaina dharma bhakti kaMcanamALA (sAnuvAda) bhAga-2 141 zrImokSapada sopAna (cauda guNasthAnakanuM svarUpa) 142 ratnazekhara ratnavatI kathA 143 144 145 (parvatithi mAhAtmya para) SaSThizatakam (sAnuvAda) namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) jaina gotra saMgraha (prAcIna jaina itihAsa sahita) 146 nayamArgadarzana yAne sAtanayanuM svarUpa 147 mahopAdhyAyazrI vIravijayajI mahArAjA caritra 148 mukti mArgadarzana yAne dharmaprAptinA hetuo 149 cetodUtam 150 mUrtimaMDana praznottara 151 paMDavizuddhi anuvAda 152 naMdisUtra (mULa) 153 naMdisUtra saTIka (bIjI AvRtti) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 naMdisUtra cUrNi saTIka 155 anuyoga dvAra saTIka 156 dazavaikAlika saTIka 157 dazavaikAlika saTIka 158 oghaniyukti saTIka 159 piMDaniyukti saTIka 160 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 161 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 162 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 163 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-4 164 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 165 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 166 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 167 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-1 168 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-2 169 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-3 170 uttarAdhyayana saTIka bhAga-1 171 uttarAdhyayana saTIka bhAga-2 172 uttarAdhyayana saTIka bhAga-3 173 jaMbudrIpa prajJapti bhAga-1 174 jaMbudrIpa prajJapti bhAga-2 175 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-1 176 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-2 25 177 rAjapraznIya 18 AcArAMga dIpikA 179 bhagavatI sUtra bhAga-1 180 bhagavatI sUtra bhAga-2 181 bhagavatI sUtra bhAga-3 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 pannavaNA sUtra saTIka bhAga-1 pannavaNA sUtra saTIka bhAga-2 RSibhASitasUtra hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka sUryaprajJapti saTIka AcArAMga dIpikA bhAga-1 sUtrakRtAMga dIpikA ThANAMga saTIka bhAga-1 ThANAMga saTIka bhAga-2 anuyogadvAra mULa samavAyAMga saTIka AcArAMga dIpikA bhAga-2 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 bhagavatI sUtra 197 kalpasUtra pradIpikA 198 kalpasUtra kaumudi 199 AnaMda kAvya mahodadhi bhAga-3 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ra0 zrI zrutajJAna amIdhArA raLa uttarAdhyayana sUtra-mULa ra0ra upadhAna vidhi preraka vidhi 203 hIrasvAdhyAya bhAga-1 ra04 hIrasvAdhyAya bhAga-2 ra05 caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana) ra06 bhojaprabaMdha 207 zrI vastupAla caritra (bhASAntara) ra8 zrI yogabiMdu saTIka ra9 guru guNa ratnAkara kAvyam 210 jagadguru kAvyam 211 yogadaSTisamuccaya (anuvAda) 212 jaina jyotigraMtha saMgraha 213 pramANa paribhASA 214 prameya ratnakoSa 215 jaina stotra saMgraha bhAga-2 216 zrI yogadaSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) 217 navasmaraNa (IMglIza sAthe sAnuvAda) 218 ATha dRSTinI sajhAya 219 AgamasAra (devacaMdrajI) 220 nayacakrasAra (devacaMdrajI) rara1 guruguNaSatrizikA (devacaMdrajI) rarara paMcakarmagraMtha (devacaMdrajI) 223 vicArasAra (devacaMdrajI) 224 zrI paryuSaNa parvAdika pavanI kathAo 225 vimaLa maMtrIno rAsa 226 bRhat saMgrahaNI aMtargata yaMtrono saMgraha rara7 damayaMtI caritra rara8 bRhatsaMgrahaNI yaMtra 229 jaina stotra saMgraha ra30 yazodhara caritra 231 caMdravIrabhAdi kathA catuSTayam ra3ra vijayAnaMda abhyadayam mahAkAvya 233 jainadharmavarastotra-godhUlikAI sabhAcamatkAreti kRtitritayam ra34 anekArtha ratnamaMjUSA ra35 siripAsanAcariyuM ra36 samyakatva kaumudI (bhASAMtara) ra37 vimalanAtha caritra (anuvAda) ra8 jaina kathAratnakoSa bhAga-1 (anuvAda) ra39 jaina kathAratnakoSa bhAga-2 ra40 jaina kathAratnakoSa bhAga-3 241 zatruMjaya tIrthodvAra (anuvAda) 24ra jaina stotra tathA stavanasaMgraha sAthe 243 vastupAla caritra ra44 siddhaprAbhRta saTIka 245 sUktamuktAvalI ra46 nalAyanam (kuberapurANama) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra47 baMdhahetRdayatribhaMgI prakaraNAdi | ra48 dharmaparIkSA ra49 AgamIya sUktAvalyAdi 250 jaina tatvasAra saTIka 251 nyAyasiddhAMta muktAvalI rapara haimadhAtupATha 253 navIna pUjA saMgraha 254 siddhacakrArAdhana vidhi vi. saMgraha 255 nAyAdhammakahAo (pustaka) ra56 pramANanayatatkAlokAlaMkAra (sAva.) ra57 tatvArthadhigamasUtra (gujarAtI) 258 vicArasaptatikA saTIka + vicArapaMcAzikA saTIka 259 adhyAtmasAra saTIka ra60 lIlAvatI gaNita ra61 saMkramakaraNa (bhAga-1) ra6ra saMkramakaraNa (bhAga-2) ra63 bhaktAmara stotra (prata) ra64 SasthAnaka prakaraNa (prata) | ra65 suvrataRSikathAnaka + saMvegaDhamakaMdalI (prata) ra66 zrI zatruMjaya mahAtIrthodvAra (mULa) 267 javAnuzAsanam ra68 prabaMdha ciMtAmaNI (hindI bhASAMtara) ra69 devacaMdra (bhAga-2) ra70 bhAnucaMdra gaNita | ra71 digvijaya mahAkAvya ra7ra vijJapti lekha saMgraha ra73 AbU (bhAga-1) ra74 AbU (bhAga-2) | ra75 AbU (bhAga-3) ra76 AbU (bhAga-4) ra77 AbU (bhAga-1) ra78 nyAya prakAza ra79 zrI zobhana stuti graMtha 20 RSabha paMcAzikA graMtha 281 kumAravihArazatakam Page #31 -------------------------------------------------------------------------- Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0000000000000000000000000000000 000000e, kiMcida vakatavya. O000000000 0000000000000000000000 600 lagabhaga vIseka varSa pahelAMnI vAta che. saMskRta kAvyo ane caritra granthono abhyAsa ane vAcana karatAM, "bhaviSyamAM vyAkhyAnAdi prasage kAmamAM Avaze " e irAdAthI kevaLa mArA ja upayogane mATe noMdhI levAto " leka saMgraha " Ama bIjAonA paNa upayoga mATe pustakAkAre bahAra paDaze, evI vanamAM ye meM AzA nahi rAkhelI. dazeka varSanA mArA vAcanamAMthI AvA hajAreka kono saMgraha mArI pAse thayo, e saMgrahane jonArAo paikInA ghaNA zubhecchakenI e bhalAmaNuM vadhAre saMgraha karavA tarapha mane utsAhita karyo ke- Avo saMgraha je pustakAkAre bahAra paDe to te ghaNuM upadezake, upadezakA ja nahi, paranuM sAmAnya vargane paNa upakArI thAya." pariNAme abhinava granthonuM vAcana ane temAMthI suMdara lAgatAM subhASitone saMgraha huM karato ja gaye. mArA A saMgrahamAM lagabhaga cAreka hajAra lokone saMgraha, ke jemAM prAkRta gAthAone paNa samAveza thAya che, thatAM tene chapAvavA mATe taiyArI karI ke jenA phalasvarU5 temAMnA be bhAge, janatAnI samakSa mukavA huM bhAgyazALI thaye chuM. mArA A saMgraho tenA khapI jene vadhAre upayogI thAya, eTalA mATe mArAthI banI zakyuM teTalA aMze tenA viSaye ane peTAviSayo pADavAno prayatna karyo che. e kahevAnI bhAgye ja jarUra rahe che ke ghaNI vakhata eka ja subhASita kayA viSayamAM mUkavuM, e samajavuM bahu kaThina thaI paDe che. eno viSaya ghaNI vastuonI sAthe saMbaMdha rAkhe che, tema chatAM paNa jeTaluM vicArI zakAyuM teTaluM vicArIne tema ja bIjA vidvAna mahAnubhAvonI salAha laIne viSaya vibhAgo pADavAmAM AvyA che. AzA che ke-AnA upagI mahAnubhAvone ame karelI chAMTaNIthI jarUra lAbha thaze. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 viSayonI chAMTaNuM karavAmAM eka bIjI muzkelI paNa bhUlavA jevI nathI ja. dhArmika viSayo ane vyAvahArika viSane judA karavA e ghaNuM ja kaThina kAma che, ema mane lAgyuM che. mArgAnusArI gRhasthonA 35 guNo, ke zrAvakanA 21 guNa, nIti ke sadAcAra, kartavya ke vinayaviveka; A badhA viSayo, naitika viSa jevA dekhAvA chatAM, jema dhArmika viSayathI judA pADI zakAya nahi, tema zrAvakanAM 12 te, bhAvanA ke dhyAna; paMdara karmAdAna ke aDhAra pApasthAna e dhArmika gaNAtA viSe vyAvahArika viSayathI judA pADI zakAya nahIM. ema hovA chatAM, A pustakane lAbha lenArAonI anukULatAne mATe A pustakamAM ApelA badhA viveyane, banI zakyuM teTalA vicArapUrvaka, dhArmika ane vyAvahArika ema be vibhAgomAM vaheMcI devAmAM AvyA che. ghapi subhASitenA saMgraharUpe subhASita ratnabhAMDAgAra, subhASitasudhAratnabhAMDAgAra, ane evA aneka grantha bahAra paDyA che, paraMtu emAM moTe bhAge hiMdu graMthamAne ja saMgraha che. temaja te graMthe sAnuvAda nathI. A be khAmI mArA A saMgrahamAMthI dUra karavAmAM AvI che. eTale ke hiMdu graMtho uparAnta jaina graMtho paikInAM suMdaramAM suMdara subhASita A saMgrahamAM jema vizeSarUpe levAmAM AvyAM che, tevI ja rIte dareka subhASitane anuvAda paNa tenI sAthe ApavAmAM AvyuM che. eka bIjI paNa vizeSatA AmAM che. koI paNa loka kayAMthI levAmAM Avyo che, e sthAna paNa te graMthanA pRtha, adhyAya vigere sAthe ApavAmAM AvyuM che. A vizeSatA bhAgye ja atyAra sudhInA AvA bIjA saMgrahamAM jovAya che. mAro A saMgraha lagabhaga cAra hajAra lekene che. tenuM eka ja pustaka thatAM ghaNuM moTuM thaI javAnA kAraNe ane vAcakenI anukULa tAne mATe, e badhA saMgrahane cAra bhAgamAM bahAra pADavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. jemAM pahelo bhAga thoDA ja vakhata upara bahAra paDI cUkyo che. ane Aje bIjo bhAga janatA samakSa mUkAya che. A dareka bhAgo lagabhaga cAra cAraso pAnAnA thaze. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 mArA saMgrahamAM je prAkRta gAthAone saMgraha thaele, tene judA ja pustakarUpe bahAra pADavAne vicAra goThavele hAI, A saMgrahamAM apavAda sivAya mAtra saMskRta zloke ja ApavAmAM AvyA che. AvA eka bRhata saMgrahane mATe jema ekAda sArI prastAvanAnI jara che, tema AkhA graMthamAM AvatA tamAma lokeAnI akArAdi anukramaNikA tathA upagamAM lIdhelA graMthanuM sUcIpatra vigere keTalIka upayogI bAbato ApavAnI paNa jarUra che, paraMtu te badhuM AkhAye saMgraha taiyAra thayA pachI ja ApI zakAya, eTale te badhI bAbato cothA bhAgamAM ApavAnuM rAkhI, A pratyeka bhAgamAM to temAM AvatA viSayonI anukramaNikA, sAMketika akSara ane cihnonI samajutI tathA zuddhi patraka; eTaluM ja mAtra ApavuM ucita dhAryuM che. mAtra A pustakanI utpattinA saMbaMdhamAM ja je kaMi be eka bAbata kahevAnI hatI te kahI che. A prasaMge mArA te be mahAna upakArIonA upakArane pragaTa karavA nahIM bhUluM ke jeonI asIma kRpA ane amIdaSTie mArA jevA ajJAnI ane jaDabuddhivALA jIvane caitanya apyuM che ane mArA jIvananI kAyApalaTa karI mane RNI banAvyo che. teo che-mArA dAdAguru jagapUjya zAstravizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI ane mArA guru zAMtamUrti munirAja zrI jayaMtavijayajI mahArAja. mArA gurue A graMthane suMdara paddhatisara ane zuddha banAvI ApavA mATe zrama sevyo che, e badala paNa huM teozrIne atyaMta RNI chuM. viSayo ane peTAviSayonI cUMTaNI karavAmAM, temaja pu vigere tapAsavAmAM sAmelAnivAsI nyAyatIrtha-tarlabhUSaNa paMDita ratilAla dIpacaMda desAie ane zuddhipatraka banAvavAmAM nyAya-sAhityatIrtha munirAja zrI himAMsuvijyajIe ApelA yoga badala teone dhanyavAda Apavo bhUlIza nahIM. upayukta bane gurudevanI asIma kRpA, mArA bAkInA be bhAga jaladI bahAra pADavAnuM sAmarthya ape, e aMtaranI abhilASA pUrvaka viramuM chuM. jaina upAzraya, udayapura. ] kArataka suda 11 dharmajayanta pAsakavI. saM. 2462, dharma saM. 14J muni vizALavijaya. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0000000000 000 500000000, 00000 ja0000000. booss" viSayAnukramANakA O DOO000 500g000000e OPE (vinA mALanI ) maGgalAcaraNa : kula kaleka 5 : pRSTha 385 55 samyaktva : kula kaleka 50 : | pRSTha 387 samyakatvanuM lakSaNa 387 | kriyAci samyakatva 397 samyakatvanI dulabhatA 388 AjJAruci samyakatva 397 samyakatvanuM mahatva 390 saMkSepaci samyakatva 397 samyakatva : sAcI zuddhi upadezaruci samyakatva samyakatvanA bheda 394 dharmaruci samyakatva 398 nisarga samyakatva 395 sUtraci samyakatva 398 adhigama samyakatva 395 samyakatvanI zobhA bIjarUci samyakatva 396 samyakatvanA nAzanuM kAraNa 399 vistAraci samyakatva 396 samyakatvanuM phaLa Agamaruci samyakatva 396 56 dAna : kula bleka pa7 : pRSTha 405 dAnanuM mahatva 405 | niSphaLa dAna dina: sAcuM rakSaNa 407 sAcuM dAna 411 dAnane upadeza 408 dAnanuM dUSaNa 411 dAna vagara badhuM nakAmuM 410 dAnanI zobhA 412 dAtA-adAtA-viveka 410 kupAtradAna 41 2. 400 411 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 34 416 420 supAtradAna 413 bhUmidAna 417 nimittadAna 414 | dayAdAna 418 jaLadAna 414 abhayadAna 418 annadAna 415 jJAnadAna 418 vittadAna dAnanuM phaLa vasatidAna 416 | dAnanI anumodanAnuM phaLa 4ra6 57 tapa = kula kaleka 30 : pRSTha 427 tapanuM mahatva 4ra7 | AtyaMtarapa tapasvInI prazaMsA kara8 | zArIrika tapa 434 tapano upadeza 4ra9 vAcika tapa 434 tapa vagara nakAmuM 430 mAnasika tapa 434 tapa: karmanA nAzane upAya 430 | kevuM tapa karavuM 435 bAhyata5 43ra tapanuM phaLa 435 58 bhAva : kula kaleka 15 : pRSTha 438 bhAvanuM mahatva 438 ! je bhAva tevI siddhi 441 bhAva vagara nakAmuM 440 | bhAvanuM phaLa 441 bhAva ane kriyA 441 ] 52. cAra mahinA : kula loka 13 : pRSTha 444 cAra bhAvanAnAM nAma tathA | pramoda bhAvanA 447 varU5 444 kAruNya bhAvanA 447 cAra bhAvanAno upadeza 445 | mAdhyastha bhAvanA 448 maitrI bhAvanA 446 | kaI bhAvanA kAnA viSe 448 6 vAra mAvanA : kula kaleka 92 : pRSTha bAra bhAvanAnAM nAma 449 | ekatvabhAvanA 459 anityabhAvanA 450 anyatvabhAvanA 465 azaraNabhAvanA 456 ? azucibhAvanA 4619 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 477 488 saMsArabhAvanA 47 ; lekabhAvanA 474 AjhavabhAvanA 471 svAkhyAtadharmabhAvanA 45 saMvarabhAvanA durlabhabodhibhAvanA nirjarAbhAvanA 43 61 prabhAvanA : kula kaleka 2 : pRSTha 478 prabhAvanA ane bhAvanA 478 | 62 tyAga : kula kaleka 5 : pRSTha 479 tyAganuM mahatva 479 | tyAganuM phaLa bhAganuM kAraNuM 63 kriyA : kula kaleka 11 : 'pRSTha 481 kriyAnuM mahattva 481 | kriyA vagaranuM jJAna 482 kiyAnI AvazyaktA 481 kriyA vagara badhuM nakAmuM 483 kiyA kivI joie 482 . kriyAvAna sAco paMDita 483 kiyA zA mATe 4 82 kriyAnuM phaLa 484 64 zubha dhyAna : kula koka 43 : | pRSTha 486 sAmAnya dhyAnanA bhedo 48 6 ! vipAkaviya dhyAna 493 zubha dhyAnanuM mahattva 486 saMsthAnaviya dhyAna 497 zubha dhyAnI : bhAgyazALI 488 dharmadhyAnano upAya 454 zubha dhyAnano upadeza 88 dharmadhyAnanuM phaLa 494 zubha dhyAnanA bheda 489 [ MAna] [ dharmadhyAna ] zukala dhyAnanuM svarUpa 495 dharmadhyAnanuM svarUpa zukala dhyAnanAM bheda ane phaLa 485 dharmadhyAnanA bheda [ -dhyAna-sanvathI ] AjJAvika dhyAna 891 prabhukhyAnanA prakAra 496 aparicaya pradhAna -9ra | prabudhyAnano anukrama 496 14 kaLa 490 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDasthadhyAna padasthadhyAna rUpasthadhyAna rUpAtItadhyAna 65 azubha dhyAna ArttadhyAnanuM svarUpa raudradhyAnanuM svarUpa Artta dhyAnathI nukasAna 66 deva devanu svapa kavA devanuM dhyAna dharavuM devapaNAno anukrama devanI ekatA padeva-mAna-kULa 67 kudeva kuMdevanuM svarUpa kudevaniMdA 68 guru guru zabdane a gurunuM svarUpa gurunuM mahattva guruH sAcA prakAza guru: sAcA rakSaka 69 kuguru OMgurunuM svarUpa gurunI nindA 36 497 497 497 498 : kula AAka 5 : 503 514 zubha dhyAna kayAM sudhI karavuM 499 zubha dhyAnanAM avayavA 499 kayA dhyAnanuM zuM phaLa 500 zubha dhyAnanuM phaLa 108 103 14 : kula AAka 24 : 506 108 pRSTha 103 zubha-azubha-dhyAnaphaLa 54 azubha dhyAnanuM kaDavuM phaLa pa5 524 54 509 51 511 : kula klAka 5 : 1 devane namaskAra | 512 [ seva-guru-dharma ] deva-guru-dharmanuM -svarUpa deva-guru-dharma vagara nakAmu 512 deva-guru-dharmanuM phaLa 513 pRSTa 514 515 515 pRSTha 516 para0 para1 51 52 para pRSTha para4 525 para ya 514 : kula zlAka 20 : kuMdevanu phaLa deva-kuguru-kudha 516 516 518 519 520 : kula zlAka 7 : guru kANu kANu gupte namaskAra gurubhakti gurune bhUlanAra : pApI gurubhaktinuM phaLa pRSTha 506 511 phugurune tyAga kaguruthI nukasAna Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 (7 548 549 549 54ra. P P 70 muni-yogI : kula kaleka 71 : pRSTha para muninuM svarUpa para7 | muninuM kuTuMba 546 munisvarUpa ane muniva munine vaibhava 547 gaNanAnuM phaLa muninI rAtri muninuM mahatva muni ane prANAyAma 548 sAco muni 538 muni ane pazu munine prabhAva 540 muninA patananAM kAraNe 549 muni ? sAco sukhI 540 veSadhArI muni muni : sAco dhIra munipaNanI bhAvanA 551 muni : mokSasAdhaka 542 muni thavAne Adeza 551 muninI bephIkarI 543 muni-rakSaNanuM phaLa 552 71 muni-AcAra : kula loka 39 : | pRSTha 553 muninAM vrata 553 ! muninuM pAtra 557 munino AcAra bhikSA saMbaMdhI AcAra 558 munine tyAjya 553 varSARtunI sthiratA 561 muninI bhASA 555 : gamanAgamananA niyama 563 muninA brahmacaryanA niyame 555 | sthiratAnA niyamo 564 jItyAga 556 | 72 dharma : kula kaleka 94 : pRSTha 566 dharmanuM svarUpa pada6 | dharma: sAcuM amRta pa76 dharmanI sthApanA 569 | dharma : sAcuM manuSyatva 576 dharmanI utpatti, vRddhi sthiti dharmanA daza prakAra 576 ane nAza 569 dharmanA cAra prakAra 578 dharmanuM mahattva 570 dharma vagara nakAmuM dharma : sAce rakSaka 573 dharmanI vizeSatA dharma : sAco sukhane upAya 575 dharmAnA guNa 581 dharma : sAcuM dhana 575 | sAcuM dharmApaNuM 553 579 580 581 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma tajanAra : mukha dharma karavAnuM kAraNa dhanA kAraNabhUta vicAre 582 dharmAcaraNanI durlabhatA 582 183 dhanuM zIghra AcaraNa dharma ane pApa 183 184 585 187 590 : kula leAka 4 : 599 | sudharmanI nirarthakatA : kula zlAka para : 601 dharmanA upadeza dhanu phaLa 73 kudharma dudha 78 jIva- AtmA jIva-AtmAnuM svapa AtmA : svayaMkartA, svayaM bhaktA 602 jIvanuM satra vyApakapaNuM 63 jIvane garbhamAM ja maLatI khAtA vanA prakAra sama java ahirAtmA aMtarAtmA AtmavacanA AtmAnA saMtASa AtmajJAna Atmahita 75 karma karmAnA prakAra 38 604 604 p [ jhainadharma ] jainadharmanuM svarUpa jainadharmanuM mahattva jainadharmanuM amapAchuM jainadharmanI zraddhA jainadharmane sAra jainadharmanI durlabhatA jainadharmanuM phaLa 595 595 196 191 196 pacha pa 34 599 599 06 606 606 607 607 : kula kSeAka 42 : 62 | jJAnAvaraNIya ka pRSTha 61 69 610 61 AtmarakSaNa AtmAnA guNa AtmasvarUpa-vicAra Atmapadeza AtmAdhIna guNa : karmAdhIna vana AtmAnA sukhanuM mahattva jIva ane ka jIva ane maraNa jIva ane caitanya jIva ane meAkSa jIva ane zarIra vAtmA ane paramAtmA 11 612 613 613 51 16 16 17 618 pRSTha 620 620 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnIya kama meAhanIya karmanuM vhera kanuM era karmanuM avazya bhAvipaNuM karma : saMsArabramaNa karma : jIvAmAM asamAnatA karanAra karmanuM AvaraNa : ja 76 cAra gati [ avatti ] devagatithI Avela devagatithI Avela ane temAM janAra devagatinAM duH kha devagatinAM kAraNa [ manuSyati ] manuSyagatinuM durlabhapaNuM manuSyagatine saphaLa karavI manuSyagatithI AvelA manuSyagatithI AvelA ane temAM janAra manuSya ane devanuM sukha manuSyagatinAM du:kha 77 mana mananuM svarUpa mananuM mahattva mananI prabhulatA 620 621 621 624 65 635 636 636 637 39 640 640 642 3 kare te pAme kare tevuM pAme karma ane phaLa tevI buddhi 626 26 : kula leAka 44 : karmanA phaLanA prakAra kurmAne tyAga kaeNnAzane upAya karmanAza : mekSa narakathI Avela manuSyagatinAM kAraNa [tiryaMnnatti ] tiya cagatithI Avela 645 tiya cagatimAM janAra 645 46 tiya cagatimAM du:kha naraka ane tiryaM canuM du:kha 646 tiya cagatinAM kAraNa 647 [ narAti ] narakamAM janAra narakathI Avela ane temAM 643 643 643 : kula zlAka 38 : 653 653 654 janAra nArakInuM asahya duHkha narakagatinAM kAraNa 626 627 628 631 631 631 32 633 pRSTha pa 644 647 648 648 48 651 pRSTha 653 55 mahAna puruSAnuM mana manane jANavAnAM sAdhane 655 mananuM ekAgrapaNuM 55 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asthira mananI niMdA sthira-asthira mana pa 656 mananI azAMtinAM kAraNA 656 mananA nirAdha 657 658 mananA nirAdhanA upAya manane nigraha na karavAthI nukasAna mana tevuM vacana mananI zuddhi 78 na jJAnanuM svarUpa sAcuM jJAna jJAnanuM mahattva kakSaya teTaluM jJAna jJAnanA prakAra jJAnanA avAMtara prakAra kevaLajJAnanuM svarUpa jJAnanA upAya AtmajJAna 79 ajJAna ajJAna : aMdhakAra ajJAnI : pazu 80 adhyAtma adhyAtmanuM svarUpa adhyAtmanuM mahattva 687 40 658 659 659 : kula aAka pa6 : }}7 667 }00 674 674 05 675 605 670 687 * kula 690 690 659 663 mananI zuddhinuM mahattva mananI zuddhine upAya mananI zuddhi vagara nakAmuM 663 mananI zuddhinuM kaLa 664 azuddha mana-vacana-kAyAthI : kula zlAka 8 : | nukasAna mana-vacana-kAyAnI zuddhinA upAya / brahmajJAnanA upAya jJAna vagara nakAmuM jJAna ane kriyA jJAna ane mada jJAna ane rAjya jJAna : sU jJAna H agni jJAna : dIpaka jJAnanuM mULa ajJAnI ane jJAnI ajJAnathI nukasAna zlA 9 : adhyAtma vagara nakAmuM adhyAtmanuM kuLa 665 }}} pRSTha 667 ve }79 }80 681 6x 682 683 684 684 pRSTha 687 687 688 pRSTha 690 692 692 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 705 706 81 cAritra : kula ka 27 : pR4 699 cAritranuM svarUpa 693 | cAritra : jJAnanuM phaLa 698 cAritranA prakAra 694 | cAritra vagara nakAmuM 698 kayuM cAritra kayAre thAya 65 ! cAritra jANavAno mArga 699 cAritranI vizeSatA cAritranI vRddhino upAya 700 cAritrano samaya 697 darzana, jJAna ane cAritra 700 cAritra : sAcuM bhUSaNa 698 | cAritranuM phaLa 701 82 lezyA : kula zloka 8: pRSTha 704 lesyAnuM svarUpa 704 | pItalesyA lezyAnAM nAma 704 4 pAlezyA 706 kRSNalezyA 705 zukalalesyA nIlabhyA 05 I lesthAnuM phaLa 83 4 iita : kula bleka 13 : | pRSTha 707 pAMca samiti ane traNa | AdAna nikSepa samiti 710 | guptinAM nAma 707 utsarga (pArikApanikA) charyAsamiti samiti 710 bhASA samiti 708 samitinuM phaLa eSaNa samiti 704 84 praNa gupti : kula leka 5 : pRSTha 712 traNa guptinuM svarUpa 712 | vacanagupti managupti 712 [ kAyagupti 713 85 yoga : kula kaleka 11 : pRSTha 14 yoganI vizeSatA 714 ! manenigraha vagarano yoga yoganI bhAvanA 715 | nakAmo 716 ganuM phaLa 716 707 711 | pRSTha 9 713 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 sAta kSetra : kula leka 21 : pRSTha 718 sAta kSetranAM nAma 718 | jinAgama-sevAphaLa 722 sAta kSetramAM dhana vAparavAno | saMghanuM mahattva chara3 | upadeza 718 saMghanI sevAnuM phaLa 724 jinamUrti bharAvavAnuM phaLa 719 devadravya ane guskavya na jina caitya karAvavAnuM phaLa 720 vAparavuM jIrNoddhAranuM phaLa 721 sAta kSetramAM dhana vAparavAnuM jinAgamanuM mahattva 7ra1 | phaLa 72 87 tIrtha : kula kaleka 10 : pRSTha 727 tIrthayAtrA vidhi 727 | tIrthayAtrAnuM phaLa 730 bhAvatIrtha 7ra7 | 88 saMsAra : kula zloka 28 : | pRSTha 731 saMsArane svabhAva saMsAra : janma-maraNa 736 saMsAra-vaiciya saMsAra : kedakhAnuM 737 saMsAranuM palaTAtuM rUpa 734 saMsAra : kevaLa duHkha 737 saMsAra : kamAMdhInapaNuM 735 saMsArabhInuM AcaraNa 741 saMsAra : svama 735 saMsAramAM sArA 72 saMsAra : mehamadirA 736 89 puNya : kula loka 17 : | pRSTha 743 puNyanuM mahattva 743 | puNya vagara aprApya 745 puNyanAM kAraNo 744 jyAM puNya tyAM badhuM 746 puNya vagara nakAmuM 744 | puNyanuM phaLa 746 10 pApa : kula sloka 15 : pRSTha 750 dharmanA nAme pApa 750 ] pApa puNyanAM kAraNa 753 pApanuM anivArya phaLa 750 | pApa ane puNyanuM phaLa 754 pApanuM phaLa 751 7 pApanA nAzane ulya 4 731 ! 732 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 Azrava : kula loka 3 : pRSTha 755 AzravanuM svarUpa 755 | Azrava-nirodha-upAya 755 AvanAM kAraNa 755 92 saMvara : kula zloka 3 : pRSTha 756 saMvaranuM svarUpa 7pa6 | kavya-bhAva saMvara 756 saMvara-nirjarAnuM svarUpa 756 | 93 vandha : kula leka 2 : | pRSTha upa7 baMdhanuM svarUpa 757 | saMvara-baMdhanuM svarUpa 757 94 nirjarA : kula leka 6 : | pRSTha 758 sakAma nirjarA : tapa 758 nirjarA-mokSanuM svarUpa 759 sakAma-akAma nirjarA 758 akAmanirjarAnuM phaLa 759 nirjarAnuM svarUpa 759 | nirjarAne upAya 760 95 bhAvazauca : kula zloka 14 : pRSTha 761 bhAvazauca 761 bhAvazauca vagara nakAmuM 764 bhAvazaucanuM mahattva 762 | bhAvazaucanAM sAdhano 765 bhAvazauca e ja sAcuM zauca 763 | 26 gISada : kula kaleka 7 : | pRSTha 766 IcchA pUrvaka sahana karavuM 766 parISahane jItanAra sAce Akrodha parIvaha 797 zuravIra vadha parISaha 767 parISahanahi sahavAthI nukasAna768 parISahanA jayanuM phaLa 768 97 prAyazcitta : kula zloka 2 : pRSTha 769 prAyazcittanuM svarUpa 768 | prAyazcittanuM phaLa 767 768 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 778 mata ka79 77ra. 781 782 783 18 netA sana : kula kaleka 60 : pRSTha 770 | (jaudarzana ] || nitya-anitya dravya bauddhonI mAnyatA cha70 cAvIza guNa 1778 bauddhonAM pramANa ane bheda 770 pAMca karma 779 vaibhASika ane sautrAntikane para-apara-sAmAnya ane 771 vizeSa gAcAra ane mAdhyamika samavAya saMbaMdha mata 77 tapasvIonA bheda 780 pAMca skaMdha 771 [sANa-na] samudaya 772 devanI mAnyatA 781 bAra Ayatana prakRtinuM svarUpa bauddha bhikSu 772 pacIza to muktinuM svarUpa 773 jagata ane pramANa [au-na] AtmAnuM svarUpa 783 auvanA be bhedaH naiyAyika ane saMnyAsInuM svarUpa 784 vaizeSika 773 mekSanuM svarUpa 784 niyAyika vaizeSikanI vizeSatA 774 ( [ sanAta- na] naiyAyikanA deva mImAMsakanAM bheda naiyAyikanAM pramANa sarvAne abhAva naiyAyikanAM seLa tatva 775 bhaTTanAM cha pramANu 785 naiyAyikanI mukti prabhAkaranAM pAMca pramANa 786 vaizeSika lukya kema kahe- saMnyAsI vAya che? 776 saMnyAsInA bheda 789 vaizeSikanAM pramANa mokSanuM svarUpa 787 vaizeSikanAM cha tatva 776 [kAti-jana] vaizeSikanI mukti 333 nAstikanI mAnyatA dravyanA nava bheda 777 | nAstikanA vicAro 785 75 785 75 786 787 788 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s 7 798 [ -saMpa ] upamAna 789 pratyakSa ane anumAna 788 Agama ane arthapatti 789 anumAnanA prakAra 789 abhAva 12 vAva tasvastha rA rAmApana : kula leka 8: pRSTha 791 100 jaina-darzana kula loka 10 4 pRSTha 74 jenadarzananI mAnyatA 794 | AvetAMbara ane digaMbarano bheda 96 anekAntavAda 785 zvetAMbara sAdhu 787 anantadharmAtmaka vastu 795 digaMbara sAdhu nave tava 786 mokSanuM svarUpa che dravya 396 101 mokSa = kula sleka 51 ? pRSTha 9 mekSanuM svarUpa AtmAnAja mekSa ane saMsAra813 sAcA mokSa 799 bAhyasukhamAM mokSa nathI 813 mokSa-sukhanuM mahattva 800 mekSa: jJAnakriyA sAdhya 813 mokSaprAptine upAya 802 mokSaH svayaMsAdhya 814 mokSanI cogyatA chavanI mekSa tarapha Urdhvagati 814 makSa pachI karma nathI lAgatuM 811 svarga ane mokSamAM phera 815 mokSamAM anaMta jIvone karmanA kSayathI ja mokSa 815 avireAdha 812 799 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujyspnpIIIuvdIEIJud-spwiJyIIIIIjuyg lakAnAM pramANamAM Apela granthanAM tathA sthaLonAM TuMkAM nAmonI samajutI. bhAvanagara. a0-adhyAya, adhyayana, adhikAra. praka0-prakaraNa. A. sa0 -jaina AtmAnanda sabhA, : pra0 sa0-jainadharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. Agamodaya samiti surata. / bhA0-bhAga. Aga0 sa0-Agamodaya samiti,surata. / ya0 graM0 ] yazovijaya jaina AtmA0 sa0-jaina AtmAnanda ya0 vi0 graM0 / graMthamAlA, bhAvanagara. sabhA, bhAvanagara. yAjJa-yAjJavalkyasmRti. u0-ullAsa, uddeza. . vi0 dha0 la0-vijayadharmalakSmI upani0-upaniSad jJAnamaMdira, AgarA. triSaSTi-triSaSTizalAkApuruSacaritra. vRddhayAjJa0 / vRddhayAjJavalkyade0 lA0-devacanda lAlabhAI pusta- vRddhayAjJava0 / smRti. koddhAraka phaMDa, surata. zlo0-zloka. nAradaparivA0 nAradaparivrAjikAsmRti. hI. haM0-paMDita hIrAlAla haMsarAja, pR0-pRSTa. jAmanagara. pra0-prastAva. he. jai. graM-hemacandrAcArya jaina graMthamAlA. je kalekanA pramANanA aMte phala (*) nuM nizAna ApyuM che te bleka te graMthakArano potAno banAvela nathI, paNa bIjAnA graMthamAMthI e graMthamAM lIdhela che, ema samajavuM. zlokanA pramANanA ullekhamAM kauMsa ( ) mAM Apela nAma graMthakartAnuM athavA to prakAzakanuM samajavuM. - - Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita padya ratnAkara bhAga bIjo - Page #51 -------------------------------------------------------------------------- Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O) / OP) ahaM namaH / aiM namaH // jagatpUjya-zrIvijayadharmasUrIzvarebhyo namo namaH / munizrI-vizAlavijayamahArAjasaMgRhItaHsubhASita-padya-ratnAkaraH ___ (dvitIyo bhAgaH) guurjrbhaassaa'nuvaadshitH| maMgalAcaraNam. jagatpramAvaM kalitA''tmabhAvaM, svacchasvabhAvaM hatapApabhAvam / devendravaMcaM jagatAM sunandha, zozcaraM pArvajinaM pravande // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 389) subhASita-53-2llA32. ananyasAdhAraNakIrtimAja, saddharmadhairyAdiguNaikarAjam / vijJAnacAritrapavitrarAjyaM, prAjyaM nato'smi prabhudharmasUrim // // 3 // zAntyA kRtyA bodhayan sajanAn vai, sadvidyAbhiH paNDitAna modayastu / saJcAritrAt jIvanaM zodhayazca, vandhaH syAd me sadguruH sadguNAyaH // // 4 // jinendracandraprabhavaM pramANaM, jagatpadArthapratibhAsakaM ca / ajJAnapApAtmatamaHpraNAzi, zrutaM sadA saMprathayet prakAzam / / sanmArgadarzakaM jIyAd heyajJeyatvabodhakam / AnandakandajImUtaM, sadA sUktaM satAM mukhe // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktva (55) samyakatvanuM lakSaNa yA deve devatAbuddhirgurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhIH zuddhA, samyaktvamidamucyate // 1 // yogazAstra, prakAza 2, zlo0 2. devane viSe ja je zuddha devanI buddhi, gurUne viSe ja je zuddha gurUpaNAnI buddhi ane dharmane viSe ja je zuddha dharmabuddhi, te ja samyakatva kahevAya che. 1. rucirjinoktatattveSu, samyakazraddhAnamucyate / jAyate tanisargeNa, guroradhigamena vA // 2 // yogazAstra, pR0 38, zlo0 17. (pra. sa.) jinezvare kahelA jIvAdika tane viSe je rUci thavI te samyapha zraddhA-samakita-kahevAya che. ane te samati svabhAvathI athavA gurUnA upadezathI-ema be prakAre thaI zake che. 2. AtmA'sti karmAsti parAbhavo'sti, mokSo'sti tatsAdhakaheturasti / ityevamantaHkaraNe vidheyA, dRDhapratItiH suvicAraNAmiH // 3 // adhyAtmatatvAloka, pra. 1, lo0 14. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 388 ) subhASita-padmaratnAkara. AtmA-jIva che eTale zarIrathI jUdA jIva che, karma paNu che, karmathI jIvanA parAbhava paNa che--mIjI trIjI gatimAM javAnu che, karmane abhAve mAkSa paNa che, ane te meAkSa sAjavAnA upAya paNa che. A pramANe cittane viSe sArI rIte vicAra karIne daDha zraddhA karavI. (A samakita kahevAya che. ) 3. vimuktazaMkAdisamastadUSaNaM, vimuktatattvApratipatti cojjvalam / vadaMti samyaktvamanaMtadarzanA jinezino nAkinutAMghripaMkajAH // 4 // subhASitaratnasaMdoha 0 152. jenI aMdarathI zaMkA vigere samasta doSa dUra thayA che, jemAMthI tatvA pratyenI azraddhA dUra thayelI che ane je unthaLa che tene, devatAoe jemanA caraNukamaLane namaskAra karela che evA anaMtadarzananA dhAraka jinezvara bhagavAne, samyakatva kaheluM che. 4 zanaiH zAmyati krodhAdirapakAre mahatyapi / lakSyate tena samyaktvaM, tadAdyaM lakSaNaM bhavet // 5 // upadezamAlAra, mALa 1, 40 81. mATA apakAra kyAM chatAM zamatAvaDe krodhAddikanA nAza kare che tethI tene samakti che ema jaNAya che. A samakitanuM paheluM lakSaNa che. pa samyaktvanI durlabhatAH-- mAnuSyakarmabhUmyAryadezakulakalpatA''yurupalabdhau / zraddhA kathakazravaNeSu satsvapi sudurlabhA bodhiH // 6 // praNamati, jo 162. 2 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagyava. ( 389). pahelAM te manuSyabhava ja durlabha che. tenA karatAM karmabhUmi dulA che, tenA karatAM Aryadeza durlabha che, Aryadeza karatAM uttama kuLa durlabha che, uttama kuLa karatAM Arogya durlabha che, Arogya karatAM lAMbuM AyuSya durlabha che, e lAMbA AyuSya karatAM ahA durlabha che, zraddhA karatAM sAce upadezaka durlabha che, ane e upadezaka karatAM paNa zAstra sAMbhaLavAne prasaMga durlabha che. paNa A badhIya durlabha vastuo sulabha thaI jAya-maLI jAya chatAM samaktinI prApti te durlabhaja samajavI. 6. surendranAmendranarendrasaMpadaH / sukhena sarvA lamate aman bhave / azeSaduHkhakSayakAraNaM paraM, na darzanaM pAvanamaznute janaH // 7 // kumArita trAsavo, ro214. saMsAramAM bhamato e manuSya IndranI, nAgaeNdranI ke rAjanI tamAma saMpattine sahelAIthI meLave che, parantu tamAma duHkhanA zayanA kAraNa samAna pavitra samakitane nathI pAmI zakata. 7. mAnuSyamAryadezazca, jAtiH sarvAkSapATavam / Ayuzca prApyate tatra, kathaJcit karmalAghavAt // 8 // mAru gukhyataH athavA-bAporA satcanizcayarUpaM tad bodhiratnaM sudurlabham // 9 // corA, jarA 4, 0 208, 201manuSyajanma, Arthareza, uttama jAti, sarva ininI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padya-ratnAkara. paTutA-paripUrNatA, ane temAM paNa lAMbuM AyuSya; e badhuM kamanI laghutAthI ane vizeSa puryodayathI kaI prakAre prApta thAya che. vaLI dharmanI abhilASA, dharmane upadeza ApanAra gurUmahArAja, ane dharmanuM zravaNa, e sarva puNyadayathI maLavA chatAM paNa tatvanizcaya svarUpa samyakatvarUpI ratna pAmavuM vizeSa durlabha che. 8, 9. sabhyatvanuM mahatva - samyaktvaratnAna paraM hi ratnaM, samyaktvamitrAma paraM hi mitram / samyaktvabaMdhona paro hi baMdhuH, samyaktvalAbhAna paro hi lAbhaH // 10 // rUmuvati, dhana varSa, so8. samaktirUpI ratnathI zreSTha evuM kaI ratna nathI, samyakatvarUpI mitrathI kaI uttama mitra nathI, samakitarUpI bhAI karatAM bIjo sAro bhAI nathI ane samyakatva nA lAbha karatAM bIje kaI sAre lAbha nathI. 10. damo dayA dhyAnamahiMsanaM tapo jitendriyatvaM vinayo nayastathA / dadAti naitatphalamagadhAriNAM, yadatra samyaktvamaninditaM dhRtam // 11 // sumati -saMva, cho, 267. dhAraNa kareluM nirdoSa samati A jagatamAM prANIone je phaLa Ape che, te phaLa dama, dayA, dhyAna, ahiMsA, tapa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyarata. (36 ) jiteMdriyapaNuM, vinaya ane naya, e sarva kaI paNa bhApatA nathI. 11. mUlaM bodhidrumasyaitad dvAraM puNyapurasya ca / pIThaM nirvANaharmyasya, nidhAnaM sarvasaMpadAm // 12 // __sUktamuktAvali, adhikAra 55, lo0 1.* A samakita, bodhivRkSanA mULasamAna che, puNyarUpI nagaranA dvAra samAna che, nirvANarUpI mahelanI beThaka samAna che ane tamAma saMpattinA khajAnArUpa che. 12. mUlaM dharmasya samyaktvaM, svargasaukhyaphalapradam / anukrameNa mokSasya, sukhadaM bhaNitaM dhruvam // 13 // hiMgulaprakaraNa, samyaktvaprakrama, lo0 4. dharmanA mULarUpa evuM samakita, svarganA sukharUpI phalane denArUM che, tathA anukrame kharekhara, mekSanuM sukha denAruM kahyuM che. 13. guNAnAmeka AdhAro ratnAnAmiva saagrH| pAtraM cAritravittasya, samyaktvaM zlAdhyate na kaiH // 14 // sUktamuktAvali, adhikAra 55, zlo0 2. jema ratone AdhAra samudra che, tenI mAphaka guNenA advitIya AdhArarUpa, ane cAritrarUpI dhananA pAtra samAna evA samati nA keNa vakhANa na kare? 14. na bAndhavA no suhRdo na vallabhA, na dehajA no dhndhaanysNcyaaH| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( *2) subhASita-55-2llA32. tathA hitAH santi zarIriNAM jane, yathA'tra samyaktvamakSitaM hitam // 15 // subhASitaratnasaMdoha, lo0 170. A jagatamAM, prANIone, nirdoSa dhAraNa kareluM samakti Dita24 che, tevA madhume, bhitrI, sI, putra, dhana ane dhAnyanA samUho hitakAraka nathI. 15. kanInikeva netrasya, kusumasyeva saurabham / samyaktvamucyate sAraM, sarveSAM dharmakarmaNAm // 16 // ___ adhyAtmasAra, prabaMdha 4, lo0 5. jevI rIte AMkhone sAra kIkIo che ane kulene sAra sugaMdhI che, te ja pramANe tamAma dharmane sAra te samAhita che. 16. varaM narakavAso'pi, samyaktvena samAyutaH / na tu samyaktvahInasya, nivAso divi rAjate // 17 // tattvAmRta, zlo0 4. samakti sahita, narakamAM vasavuM paNa sAruM che. paraMtu samakita rahita thaIne svargamAM paNa vasavuM sAruM nathI. 17. ko'pyanya eva mahimA nanu zuddhadRSTeryaccheNiko avirato'pi jinotra mAvI / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasva. ( 393 ). nI viratine thanAra che svAmI puNyArgalaH kimitaro'pi na sArvabhaumo rUpacyuto'pyadhiguNastrijagannatazca // 18 // purA , raso. 11. kharekhara, samyagadRSTi prANIne mahimA ke judA ja prakArano hoya che, ke jenAthI viratine nahiM pAmela e paNa zreNika rAjA A bharatakSetramAM tIrthakara thanAra che. zuM sAmAnya mANasa paNa pitAnA puNyanA baLathI samasta pRthvIne svAmI nathI thatuM? ke zuM rUpa vagarane paNa atyaMta guNavAna mANasa traNe jagatamAM nathI pUjAto? 18. samyaktavaH sAcI zuddhi - manaHzuddhizca samyaktve, satyeva paramArthataH / tadvinA mohagarbhA sA, pratyapAyAnubandhinI // 19 // ___adhyAtmasAra, prabaMdha 4, lo0 1. sAcesAcI mananI zuddhi te samakti hoya tyAreja thAya che. kAraNa ke samakti vagara temAM uDe uDe moha rahI jAya che ane tethI pagale pagale pApane bAMdhe che. 19 samyaktvasahitA eka zuddhA dAnAdikAH kriyaaH| tAsAM mokSaphale proktA, yadasya sahakAritA // 20 // adhyAtmasAra, prabaMdha 4, lo0 2. dAnAdikanI badhI kriyAo samakita sAthe hoya te ja zuddha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 94) subhASita-padya-ratnAkara. ka gaNAya che. kAraNa ke e kriyAonA mokSarUpa phaLa ApavAmAM A-samakitanuM sahakArIpaNuM (sAthe rahevApaNuM) kaheluM che. 20: tIrtheSu zukSyati jalaiH zatazo'pi dhotaM, nAntargata vividhapApamalAvaliptam / cittaM vicintya manaseti vizuddhabodhAH, samyaktvapUtasalilaiH kurutAbhiSekam // 21 // sumASita ratnamAM .4 zarIranI aMdara raheluM cita, vividha prakAranA pAparUpI maLathI malina thayeluM hoya te, tIrthanA jaLavaDe seMkaDe vAra dhovAthI paNa zuddha thatuM nathI, ema manamAM vicArIne, he vizuddha bodhavALA manuSya ! samyakatvarUpI pavitra jaLa vaDe tame nAna karo. tethI ja cittanI zuddhi thaze. 21. sabhyatvanA bheda - upazAmikamekaM ca, paraM kSAyopazAmikam / tRtIyaM kSAyikaM turya, sAsvAdanaM ca vedakam // 22 // fhaMduijha , sakhyatvaka, sTo. 10. eka upazAmika samakita, bIjuM kSApazAmika samiti, trIju kSAyika samakita, cothuM sAsvAdana samakita tathA pAMcamuM vedaka samyaktva jANavuM. 22. zamasaMveganidAnukampAstikyalakSaNaiH / lakSaNaiH paJcabhiH samyaka, samyaktvamupalakSyate // 23 // cArAja, g0 da2, o0 21. (i. sa.) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva. ( 395 ) zama-zAMti, saMvega-vairAgya, niveda-saMsAra5ra kaMTALo, anukaMpA-dayA ane AstikapaNuM-zraddhA, A pAMca lakSaNe vaDe, sArI rIte, samakti oLakhI zakAya che. 23. nisarga samyakta - AntauhUrtikaM samyagdarzanaM prApnuvanti yat / nisargahetukamidaM samyakchaddhAnamucyate // 24 // kaparADAsA, mA , g0 . (4. sa.) eka AMtarmuhUrtanuM je samati darzana prApta thAya che, te samyak prakAranI zraddhAvALuM nisarga (svAbhAvika) samakti kahevAya che. 24. dravyakSetrAdibhAvA ye, jinaiH khyAtAstathaiva ca / zraddhatte svayamevaitAn , sa nisargaruciH smRtaH // 25 // pArzvanAthastri (), . 27, go2. (ka. 4) je dravya, kSetra, kAla, bhAva e padArtho jinezvaree je pramANe kahA che tene teja prakAre je pite pitAnI meLeja zraddhA kare te nisargarUci samakitI kahevAya che. 25. adhigama sabhyatva gurUpadezamAlambya, prAdurbhavati dehinAm / yattu samyakaddhAnaM tat , syAdadhigamajaM param // 26 // parAkAsA, mA 2, p. 1. (i. sa.) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36 ) subhASita-pa-ratnAkaragurUnA upadezanuM avalaMbana karIne, prANIone je samyaka prakAranI zraddhA utpanna thAya che, te bIjuM adhigama samiti kaheluM che. 26. bIjarUci samyakatva sa vIjarucirAsAca, pdmekmnekdhaa| yo'dhyApayati samyaktvaM, tailavindumivodake // 27 // varSanA vatri (gha), p. 27, 0 1. (4. sa.), jaLane viSe jema telanuM biMdu prasarI jAya che tema, je purUSa eka ja padane pAmIne, pachI tene samyaka prakAre ane rIte bIjAne bhaNAve te bIjarUci samaktiI kahevAya che. ra7. vistArarUci samyakatva dravyANAM nikhilA bhAvAH, pramANairakhilairnayaiH / upalammagatA yasya, sa vistArarucirmataH // 28 // varSanApatri (saNa ), g0 27, rahe. 7. (ka. sa.) je manuSya padArthonA samagra bhAve sarva pramANa ane navaDe jANyA hoya tene vistArarUci samaktiI kahe che. 28. AgamarUci samyaktavA zrIsarvajJAgamo yena, dRSTaH spaSTArthato'khilaH / Agamaharamimanalacirepo'bhidhIyate // 29 // - nAgari (15), 60 27, 0 6. (1. 2) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyava. (37) - je manuSya zrI sarvajJanA Agamo sarve spaSTa rIte arthathI riyA hoya te AgamarUci samakitI che ema AgamanA jANunAga kahe che. 29. kriyArUci sabhyatva - jJAnadarzanacAritratapasamitiguptiSu / yaH kriyAsu rato nityaM, sa vijJeyaH kriyAruciH // 30 // nAthapatra (), . 27, mo. 8. (i. sa.) jJAna, darzana, cAritra, tapa, pAMca samiti ane traNa gupti: A sarva kriyAone viSe je niraMtara Asakta hoya tene kriyArUci samaktiI jANo. 30. AjJArUci sabhyatva - rAgo dveSazca mohaba, yasyAjJAnaM kSayaM gatam / tasyAjJAyAM ruci kurvamihAjJAruciriSyate // 31 // varSanA tri (tha), pR. 27, rahe. 3 ka. ) jenA rAga, dveSa, moha ane ajJAna kSaya pAmyA che tevA jinezvaranI AjJAne viSe je rUci dharAve tene ahIM AjJArUci camakitI kahe che. 31. saMkSeparUci samyakatva AjJApravacane jaine, kudRSTAvanabhigrahaH / yaH syAd bhadramAvena, taM saMkSeparuciM viduH // 32 // varSanApAtri (pa), 50 27, mo. 9. (ka. ) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) subhASita-5-ratnAkara. mithyASTine viSe-mithyAtvane viSe je AgrahavALo na thayo hoya ane jinezvaranI AjJArUpa siddhAMtane viSe bheLA bhAve vartate hoya, tene saMkSeparUci samakitI kahyo che. 3ra. upadezaruci sabhyatvaH yaH pareNopadiSTastu chadmasthena jinena vA / tAneva manyate bhAvAdupadezaruciH smRtaH // 33 // pArzvanAthavaritra (va), pR. 27, go2. ( . ) koI paNa chadmastha athavA jinezvara bhagavAnathI upadezAelo je manuSya temaNe batAvelAM tattvone bhAvathI mAne - aMgIkAra kare te upadezaruci samakitI kahevAya che. 33. dharmarUci samyakta - yo dharma zrutacAritrAstikAyaviSayaM khalu / zraddadhAti jinAkhyAtaM, sa dharmaruciriSyate // 34 // pArzvanAthavaritra (tha), pR. 27. (i. sa.) je purUSa jinezvare kahelA kRta, cAritra ane astikAyanA viSayavALAe traNa nAmanA-dharmane viSe zraddhA karate heya, te dharmarUci samaktiI kahevAya che. 34. sUtrarUci samyakatva - adhIyAnu zrutaM tena, samyaktvamavagAhate / aMgopAMgapraviSTena, yaH sa sUtraruciH smRtaH // 35 // varSanAyatra (), p. 27, 0 che. (i. sa.) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva. ( 39) je manuSya zrutane bhaNIne, pachI te aMge pAMgarUpa zrutavaDe karIne samakti pAme tene sUtrarUci samakitI kahe che. 35. samyatvanI zebhA zamasaMveganirvedAnukaMpAbhiH pariSkRtam / dadhatAmetadacchinnaM, samyaktvaM sthiratAM vrajet // 36 // adhyAminAra, vaMdha 4, 0 18. zAMti, mokSanI abhilASA, saMsArathI udAsInatA ane prANIo pratyenI anukampA: A cArathI zebhAyamAna evuM samakita dhAraNa karanArAonuM samakita sthiratAne pAme che. 36. jainadharma ca dakSatvaM, sNsthairyobtibhktyH| tIrthaseveti paMcApi, samyakatvabhUSaNAni ca // 37 // hiMgulaprakaraNa, samyaktvaprakrama zlo0 2. jaina dharmamAM dakSatA, sthiratA, unnati, bhakti, tathA tIrtha sevA e pAMce samaktinAM bhUSaNa che. 37. samyakatvanA nAzanuM kAraNa - caityadravyahRtiH sAdhvIzIlabhaGgArSighAtane / tathA pravacano yUnidhirAvina che rU8 ! tripachI, pUrva 8, 20, sTora 28. derAsaranA dravyanuM haraNa karavuM, sAdhvInA zIyaLane bhaMga kara, sAdhune ghAta karo, tathA pravacananI niMdA karavI, A sarve samyakatvarUpI vRkSanA mULamAM agni samAna che. 38. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (400 ) subhASita-pa-ranAkara zaMkA kAMkSA vicikitsA, jainAdanyasya sNstutiH| tatsaMstavo'pi paMcaiva, samyaktvadUSaNAni ca // 39 // hiMgulaprakaraNa, samyaktvaprakrama, zlo0 39. zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, jena sivAya anyanI stuti ane anya matanI prazaMsA e pAMce samakitanA dUSaNe che. 39. api tApasasaGgatyA, samyaktvaM hi vinazyati / manoramaM kSIramivAranAlena kRzodari ! // 40 // pichI, parva 8, rU, . 123. he kRdarI (kuza udaravALI)-suMdara strI, jevI rIte sarasa dUdha kAMjIvaDe bagaDI jAya che tema, tApasAdikanI sabatathI paNa samakita nAza pAme che. 40. samyakatvanuM phaLa dAnAni zIlAni tapAMsi pUjA, sattIrthayAtrA pravarA dayA ca / suzrAvakatvaM vratadhArakatvaM, samyaktvamUlAni mahAphalAni // 41 / / gharma , g0 rU7. (ja. sa.) dAna devuM, brahmacarya pALavuM, tapa kara, devapUjA karavI, tIrthayAtrA karavI, uttama dayA pALavI, sArUM zrAvakaparuM aMgIkAra karavuM, ane dhAraNa karavAM: A sarve samati sahita hoya te ja mahAphaLa ApanArAM thAya che. 41. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyatva tanoti dharma vidhunoti pAtakam, dadAti saukhyaM vidhunoti bAdhakam / cinoti mukti vinihanti saMsRti, janasya samyaktvamaninditaM dhRtam // 42 // subhASitaratnasaMdoha, lo0 171. dhAraNa kareluM evuM nirdoSa samakti, prANIonA dharmane vistAre che, pApanA nAza kare che,. sukhane Ape che, badhA ( hua ) neo nAza hare, bhokSane uTho pure che, khAne saMsArane ye che. 42. samyagdarzanasaMpatraH, karmaNA na hi badhyate / darzanena vihInastu, saMsAraM pratipadyate // 43 // ( 401 ) 26 manusmRti, a0 6, lo0 74. je manuSya samyagdarzanavarDa yukta heAya te karma thI adhAtA nathI, ane je dana rahita hAya te saMsArane pAme che. 43. yathArthatattvaM kathitaM jinezvaraiH, sukhAvahaM sarvazarIriNAM sadA / faare karNe vihitArthanizcayo na bhavyajIvo vitanoti durmatim // 44 // subhASitaratnasaMdoha, lo0 157. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) subhASita-pA-ranAkara. sarva prANIone niraMtara sukhakAraka yathArtha ( satya ) tattva jinezvarAe kahela che, tene kAnane viSe sthApana karIne ( sAMbhaLIne) jeNe arthanA nizcaya karyo heAya che evA bhavya jIva kadApi viparIta buddhine prApta thatA nathI. 44. paNDito'sau vinIto'sau, dharmajJaH priyadarzanaH / yaH sadAcArasaMpannaH, samyaktvadRDhamAnasaH 1184 11 tavAmRta, jo0 42. je manuSya sadAcArathI yukta hAya ane jenuM mana samakitamAM dRDha hAya, te purUSa ja paDita che, te ja vinayavAna che, te ja dharmane jANunAra che, ane tenuM ja darzIna sarvone priya hAya che. 45. atula sukhanidhAnaM sarvakalyANabIjaM, jananajaladhipotaM bhavyasatvaikacihnam / duritatarukuThAraM puNyatIrthaM pradhAnaM, pibata jitavipakSaM darzanAkhyaM sudhAmbu // 46 // sUttamuddAvahi, adhigara 11, jo na mApI zakAya eTalA sukhanA bhaMDArarUpa, tamAma kalyANanA khIja rUpa, saMsArarUpI samudramAM nAva samAna, jIvanA bhavyapaNAnA advitIya nizAna samAna, pAparUpI vRkSezane mATe kuhADI samAna, pavitra tIrtha samAna ane vipakSanA jaya karanAra evA uttama samaktirUpI amRtanu, huM leAkeA ! tame pAna karo ! 46. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva. (40) samyaktvena hi yuktasya, dhruvaM nirvaannsNgmH| mithyAdRzo'sya jIvasya, saMsAre bhramaNaM sadA // 17 // tattvAmRta, zlo0 41. samakita sahita evA jIvane avazya mokSane saMgama thAya che, ane mithyAdaSTivALA jIvanuM sadA saMsAramAM bhramaNa thAya che. 47. dhanena hIno'pi dhanI manuSyo, __ yasyAsti samyaktvadhanaM pradhAnam / dhanaM bhavedekamave sukhAya, bhave bhave'nantasukhI sudRSTiH // 48 // sUktamuktAvali, adhikAra 55, zlo0 6* je mANasanI pAse samatirUpI uttama dhana hoya tene, tenI pAse paiso Tako na hoya chatAM, dhanavAna samAja vaLI paisA TakAnuM dhana to eka bhavamAM ja sukha ApanArUM che, jyAre samyagadaSTi jIva to dareke dareka bhavamAM anaMta sukhane meLave che. 48. samyaktvaM paramaM ratnaM, zaGkAdimalavarjitam / saMsAraduHkhadAricaM, nAzayet suvinizcitam // 49 // tattvAmRta, glo0 42. zaMkAdika dezava rahita evuM samaktirUpI uttama rava, saMsAranAM duHkha ane dAridrane avazya nAza kare che. 49. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-pannaratnAkara. yaddevairapi durlabhaM ca ghaTate yenoccayaH zreyasAM, yanmUlaM jinazAsane sukRtinAM yajIvitaM zAzvatam / tatsamyaktvamavApya pUrvapurupa zrIkAmadevAdivad dIrghAyuH suramAnanIyamahimA zrAddho maharddhirbhava // 50 // sUktamuktAvali, adhikAra 55, zlo0 10* ( 404 ) je samakti devatAone paNa durlabha che, jenAthI kalyANunA samUha thAya che, je zrIjinazAsanamAM sukRtinA mULa samAna che ane je amara jIvana samAna che, te samitine pAmIne zrI kAmadevAdika pUrva purUSAnI mAphaka, tu lAMkhA AyuSyavALA, devatAovarDa pUjita mahimAvALA ane mATI samRddhivALA evA zrAvaka thA! 50. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAna ( 6 ) ------- dAnanuM mahattvaH-- dAnaM durgativAraNaM guNagaNaprastAravistAraNaM, tejaHsantatidhAraNaM kRtavipacchreNIsammrutsAraNam / aMhaHsantatidAraNaM bhavamahAkUpAranistAraNam, dhamrmAmyutikAraNaM vijayate zreyaH sukhAkAraNam // 1 // dharma954ma, 40 18, o0 41. (re. . ) dAna dutine vAranArUM che, guNanA samUhane vistAranArUM che, tejanA samUhane dhAraNa karanArUM che, Apatti( kaSTa )nA samUhane nAza karanArUM che, pApanA samUhane phADanArU che, saMsArarUpI samudrane tAranArUM che, dharmanI unnatinu kAraNa che, ane meAkSanA sukhane elAvanArU che. AvuM dAna ja jagatamAM vijayavALuM varte che. 1. yAcito yaH prahRSyeta, dattvA ca prItimAn bhavet / taM dRSTA'pyathavA zrutvA naraH svargamavApnuyAt // 2 // yAcanA karavAthI je dAtAra pAme, ane dAna ApIne manamAM prasanna thAya, tevA dAtArane joIne athavA sAMbhaLIne eTale jovAthI ke sAMbhaLavAthI paNa manuSya svane pAme che. ( arthAt AvA dAtArane jonAra ke sAMbhaLanAra paNa svarge jAya tA pachI dAtAra svagaeN jAya temA zuM Azcarya ?) 2. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) subhASita-padya-ratnAkara. satkSetrapratipAditaH priyavacobaddhAlavAlAvalinirdoSeNa manaHprasAdapayasA nisspnsekkriyH| dAtustattadabhIpsitaM kila phalankAle'pi bAlo'pyasau, rAjandAnamahIruho vijayate kalpadrumAdInapi // 3 // __ kalhaNa kavi. he rAjA ! dAnarUpI vRkSa supAtrarUpa sArA kSetramAM vAvyuM hoya, tene priya vacanarUpI kyArAnI paMkti karI hoya, ane mananI prasannatArUpI nirmaLa jaLavaDe tene pANI pAvAnI kriyA karelI hoya, te te vRkSa bALaka chatAM paNa egya samaye dAtArane-vAvanArane-te te Icchita phaLane ApanAra thAya che. ane te dAnavRkSa kalpavRkSAdika sarvane jItI le che. 3. vizvopakAri dhanamalpamapi prazasyaM, kiM naMdavat phalamamAnaparigraheNa / prItyai yathA himarucirna tathA himauSaH, syAdvA yathA'tra jalado jaladhistathA na // 4 // baLa, zo. 40. thoDuM paNa vizvane upakAra karavAvALuM dhana prazaMsA karavA cogya che. paraMtu naMda rAjAnI peThe pramANurahita evA parigrahe karIne zuM? arthAta kAMI nahiM. draSTAMta kahe che ke, himarUcI eTale zItala kiraNavALo caMdramA lekane jevI prIti utpanna kare che, te himane samUha lekane prIti utpanna karato nathI, temaja megha jevI prIti utpanna kare che tevI khAre samudra paNa prIti Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna. (47) ~* utpanna karI zakato nathI. (arthAt caMdra ane megha nAnA hevA chatAM lekane upakAra karanAra hovAthI vakhaNAya che. ane hima, tathA samudra bahu moTA hovA chatAM lekane sIdhe sIdhI rIte upakArI nahiM levAthI vakhaNAtA nathI.) 4. nAsti vedAt paraM zAstraM, nAsti mAtuH paro guruH / nAsti dAnAt paraM mitramiha loke paratra ca // 5 // risaMhitA, 50 2, cho. 12. vedathI bIjuM koI uttama zAstra nathI, mAtAthI bIjo koI uttama gurU nathI, ane A lekamAM tathA parakamAM dAnathI bIje keI uttama mitra nathI (dAna ja banne bhavamAM hitakAraka che). 5. dAnaH sAcuM rakSaNa - upArjitAnAmarthAnAM, tyAga eva hi rakSaNam / taDAgodarasaMsthAnAM, parivAho'mbhasAmiva // 6 // jainapaMcataMtra, pR0 4. jema taLAvanI madhye rahelA jaLane parivAha eTale mANase laI jAya e ja tenuM rakSaNa che, tema upArjana karelA dhananuM dAna karavuM e ja rakSaNa che. 6. yaddadAsi viziSTebhyo yaccAnAsi dine dine / tatte vittamahaM manye, zevaM kasyApi rakSasi // 7 // vedavyAsamati, a0 4, lo0 16. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (408) subhASitapaza-ratnAkara. - je dhana tuM haMmezAM supAtrane Ape che, ane je tuM khAya che-jogave che, te vitta tArUM che ema huM mAnuM chuM, ane bAkI raheluM dhana keIkanuM tuM rakSaNa kare che ema huM mAnuM chuM. 7. dAnane upadeza - atyantaM yadi vallabhaM dhanamidaM tyaktuM tvayA neSyate, sauhArdAcadahaM bravImi vacanaM tandra ! zIghraM kuru / bhanyA satkRtipUrvakaM guNavate pAtrAya yaccha svayaM, yenAnena surakSitaM bahuvighaM janmAntare prApyate // 8 // dharmakuma, 40 72, se. 140. (. .) he bhadra! je A dhana tane atyaMta vahAluM che, ane tethI karIne tuM tene tyAga karI zakato nathI-vAparI zaktA nathI ane saMgraha ja kare che te huM tane mitrAIthI je vacana kahuM te pramANe tuM zIdApaNe kara. te e ke tArA dhanane tuM pite ja bhaktithI satkArapUrvaka guNavAna supAtrane Apa, ke jethI karIne teNe sArI rIte rakSaNa kareluM te dhana tane, ghaNA prakAre, bIjA bhAvamAM prApta thAya. 8. deyaM mona! dhanaM dhanaM suvidhinA no saMcitavyaM kadA, zrIkarNasya balasya vikramanRpasyAcApi kIrtiryataH / yenedaM bahu pANipAdayugalaM ghRSyanti bho makSikA asmAkaM madhu dAnamogarahitaM naSTaM cirAt saMcitam // 9 // pAtaLiof, g0 20, 0 23. (2. 6) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g , he ja rAjA! maLelA dravyanuM vidhipUrvaka niraMtara ghaNuM dAna devuM, kAraNake dAnanA prabhAvathI ja zrIkarNa rAjA, baLI rAja ane vikrama rAjAnI kIrti haju sudhI jagatamAM prasiddha che. jethI karIne ahA! madhamAkhIo potAnA hAthapagane atyaMta ghase che, te jaNAve che ke-ame ghaNA kALathI saMgraha kareluM amArUM madha, dAna ane bhagavaDe rahita hovAthI, tatkALa nAza pAmyuM. 9. nyAyAgatena dravyeNa, kartavyaM pAralaukikam / dAnaM hi vidhinA deyaM, kAle pAtre guNAnvite // 10 // 2, gaze. 21. nyAyathI prApta thayelA dhanavaDe paraleka saMbaMdhI kArya karavuM joIe. tathA avasaregya vakhate guNavAna pAtrane vidhi pUrvaka dAna devuM. 10. azanAdIni dAnAni, dharmopakaraNAni ca / sAdhubhyaH sAdhuyogyAni, deyAni vidhinA budhaiH // 11 // uttarAdhyayanasUtraTIkA (kamalasaMyama), pR0 210* DAdA mANasoe sAdhune cagya (nirdoSa) evA azana, pAna, khAdima ane svAdima tathA cAritra dharmanA upakaraNanuM dAna sAdhuone ApavuM. 11. grAsAdardhamapi prAsamarthibhyaH kiM na dIyate / icchAnurUpo vimavaH, kadA kasya bhaviSyati // 12 // jainapaMcataMtra, pR0 135, lo0 505 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 410 ) subhASita-pakSa-ratnAkara. peAtAnA kALIyAmAMthI aDadhA kALIyA paNa yAcakane kema na ApavA ? ApavA ja joie. kemake peAtAnI IcchAmAM Ave teTalA valava tA kAne ane kayAre thaze ? IcchA jeTalA vaibhava thavA asabhavita che. 12. dAna vagara badhuM nakAmuMH-- yadi nAstamite sUrye, na dattaM dhanamarthinAm / taddhanaM naiva jAnAmi, prAtaH kasya bhaviSyati // 13 // prabaMdhaciMtAmaNi, pR0 66, 05. jo sUrya AthamatAM sudhImAM, yAcakAne dhananuM dAna karavAmAM na Ave teA savAramAM te dhana konu thaze e huM jANatA nathI. 13. bhikSukA naiva yAcante, bodhayanti dine dine / dIyatAM dIyatAM kiJcidadAtuH phalamIdRzam // 14 // bhikSukA haMmezAM (ghera ghera) aTana kare che te yAcanAne mATe nathI karatA, paraMtu teo manuSyAne bedha kare che ke kAMI paNa dAna ApA, dAna ApeA. dAna nahIM ApanArAne AvuM eTale amArA jevu phaLa maLe che. ( ame dAna ApyuM nahIM hAya tethI amAre bhikha mAgavI paDe che, mATe tame dAna Ape!. ) 14. dAtA-adAtA-viveka saMgrahaikaparaH prAyaH samudro'pi rasAtalam / dAtA tu jaladaH pazya, bhuvanopari garjati // 15 // prabaMdhacitAmaNi, pR0 140, lo 1. - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghana. (411 ) je, saMgraha karavAmAM tatpara hovAnA kAraNe samudra paNa rasAtalane pAmyA ane dAtAra e megha te jagatanA upara rahI garjanA kare che. 15. niSphaLa dAna - mAyA'haMkAralajAbhiH, pratyupakriyayA'thavA / yatkiciddIyate dAnaM, na taddharmasya sAdhakam // 16 // vividyAsa, rAma rAsa, 0 1. je kAMI dAna mAyAkapaTathI, ahaMkArathI, lajAthI athavA pratyupakAranI bhAvanAthI devAmAM Ave, tedAna dharmanuM sAdhaka nathI.16. sAcuM dAna dAtavyamiti yad dAnaM, dIyate'nupakAriNe / deze kAle ca pAtra ca, tad dAnaM sAtvikaM viduH // 17 // mAnavatA , 27, 0 20. ApavuM joIe" e pramANe vicAra karIne je dAna 5kAra nahIM karanArA pAtrane, egya kALa ane cagya dezane viSe apAya te dAna sAtvika che ema paMDite kahe che. 17. dAnanuM dUSaNa - anAdaro vilaMbazva, vaimukhyaM vipriyaM vacaH / pApa la cAhanA !! 28 || vaparAbAsA, mAra 2, 50 224. (i. sa.) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) subhASita-pa-ratnAkara. dAna ApavAmAM anAdara, vilaMbathI ApavuM, avaLuM sukha karavuM, kaDavuM vacana bolavuM ane dAna dIdhA pachI pazcAttApa ka, A pAMca dAtAranAM dAna devAnAM dUSaNa che. 18. dAnanI zobhA - AnaMdAzrUNi romAMco bahumAnaM priyaM vacaH / tathA'numodanA pAtre, dAnabhUSaNapaMcakam // 19 // kAgAlA, mAna 2, 0 224. (5. sa.) supAtrane dAna ApatI vakhate AnaMdanAM azru Ave, zarIramAM romAMca ubhA thAya, manamAM bahumAnanI bhAvanA thAya, priya vacana bele, ane dAnanI anumodanA kara, A supAtra dAnanAM pAMca bhUSaNa che. 19. kupAtradAna kupAtradAnAca bhavedaridro dAridoSeNa karoti pApam / pApaprabhAvAbarakaM prayAti, punardaridraH punareva pApI // 20 // purANa, ra0 8, 20. kupAtrane viSe dAna devAthI manuSya dariddhI thAya che, daridratAnA deSathI pApa karavAmAM pravarte che, pApanA prabhAvathI narake jAya che, ane tyAMthI nIkaLIne pharIthI riddhI thAya che ane pharIthI pAcho pApI thAya che. 20. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAna. ( 413 ) supAtrahAnaH cAritraM cinute tanoti vinayaM jJAnaM nayatyunnatiM, puSNAti prazamaM tapaH prabalayatyullAsayatyAgamam / puNyaM kandalayatyayaM dalayati svargaM dadAti kramAnirvANazriyamAtanoti nihitaM pAtre pavitraM dhanam // 21 // siMdUraprakaraNa, lo0 77. pavitra dhanane supAtramAM sthApana karyuM hoya teA te cAritrane ekaThuM kare che, vinayane vistAre che, jJAnane unnata kare che, prazabha-zamatA-ne poSe che, tapane bhagavAna hare che, bhAgabhane svasita-visva2-52 che, puzyane utpanna 1re che, pApaneo nAza hare che, svargane Aye che, bhane manumbhe-paraMparA-bhAkSasabhIne pazu khAye che. 21. dAnaM dharmapuro viSNustaca pAtre pratiSThitam / mauktikaM jAyate svAtivAri zuktigataM yathA // 22 // upadezaprAsAda, bhAga 3, pR0 96. (pra. sa.) sarva dharmImAM dAnadharma tejasvI che ( dAna ja dharmarUpI nagaranA rAjA che). te dAna e supAtrane viSe sthApana karyuM. hAya tA chIpamAM paDeluM svAti nakSatranuM jaLa jema mAtI thAya che tema te dAna muktine mATe thAya che. 22. sudAnAt prApyate bhogaH, sudAnAt prApyate yazaH / sudAnAjAyate kIrttiH, sudAnAt prApyate sukham // 23 // padmapurANa, khaMDa 2, a0 38, lo0 42. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) subhASita-padha-ratnAkara. sArUM athavA supAtrane dAna ApavAthI bhega prApta thAya che, sudAnathI yaza prApta thAya che, sudAnathI kIrti prApta thAya che, ane sudAnathI sukha prApta thAya che. 23. supAtradAnAca mavedanADhayo dhanapramAvaNa karoti puNyam / puNyaprabhAvAt suralokavAsI, punardhanADhayaH punareva bhogI // 24 // ahapurA, 0 7, roDa 22. supAtrane viSe dAna devAthI manuSya dhanADhya thAya che, dhananA prabhAvathI te puNya kArya kare che, puNyanA prabhAvathI te devalokamAM vasanAre thAya che, ane tyAMthI cavIne pharIthI dhanADhya thAya che ane pharIthI bhegI thAya che. 24. nimittadAna- grahaNodvAhasaMkrAntI, strINAM ca prasave tathA / dAnaM naimittikaM jJeyaM, rAtrau cApi prazasyate // 25 // trisahitA, 0 2, Ro. 327. sUrya caMdranA grahaNa vakhate, vivAhane samaye, sUrya saMkrAMtine divase tathA strInI prasUtinA samaye je dAna ApavuM te naimittika dAna jANavuM. AvAM dAna rAtrie ApavAM paDe to paNa te prazasta che-vakhANavA lAyaka che. 25. jaLadAna - yadamISAM maharSINAM, jaladAnAdapi priye / / sukRtaM prApyate lokairna hi tavajJakoTimiH // 26 // bArAhapurANa, 0 41, lo0 22. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna. he priyA ! A maharSione jaLanuM paNa dAna ApavAthI ke je puNya meLave che, te puNya karoDa yajJothI paNa maLatuM nathI. 26. annadAna -- sItAnavajAtamajUri shriikhnnddaaguruvaajivaarnnmnnisvrnnaadivstubhrH| saGge yasya sukhaM karoti virahe duHkhaM karotyaGginAM, sadyaH prItikaraM tadanamanaghaM yatnena deyaM budhaiH||27|| __ anaMgaraMga ullAsa 2, zlo0 36. saMgIta, manohara rUpa, strI, kapUra, kasturi, bAvanA caMdana, agurU, azva, hastI, maNi ane suvarNAyika vastunA samUha A sarve je annanI sAthe (eTale ke bhareluM peTa ) hoya teja manu ne sukha kare che ane te viyegamAM (khAlI peTe) duHkha kare che, te tatkALa prIti karanArUM ane amUlya evuM anna, DAhyA purUSoe, yatnathI devuM yogya che. 27. ko na yAti vazaM loke, mukhe piNDena pUritaH / mRdaGgo mukhalepena, karoti madhuramvanim // 28 // lakamAM karyo e mANasa che ke je mukhamAM piMDa bharI devAthI (annadAna karavAthI ) te vaza na thAya ? mRdaMga paNa mukhapara lATane lepa karavAthI madhura zabdane kare che. 28. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (416) subhASita ratnAkara. viradAna - lakSmIH kAmayate matimaMgayate kIrtistamAlokate, prIticumbati sevate subhagatA nIrogatA''liGgati / zreyaHsaMhatirabhyupaiti vRNute svargopabhogasthitimuktirvAJchati yaH prayacchati pumAn puNyArthamartha nijam // 29 // siMdUraprakaraNa, lo0 79. je purUSa puNyane arthe pitAnA dhananuM dAna Ape che, te purUSane lakSamI iche che, buddhi zodhe che, kIrti tenI sanmukha jue che, prIti tene cuMbana kare che, saubhAgya tene seve che, nirAgatA-ArogyatA tene AliMgana kare che, kalyANane samUha tenI pAse Ave che, svarganA bheganI sthiti tene vare che, ane mukti tenI vAMchA-icchA-kare che. 29 vasatidAna - upAzrayo yena datto munInAM guNazAlinAm / tena zAnAdhupaSTammadAyinA pradade na kim / // 30 // uttarAdhyayanasUtraTIkA (bhAvavijaya ), a0 1, pR0 12. (cAstrinA) guNavaDe zobhatA munione jeNe upAzraya Ape hoya te jJAnAdika-jJAna, darzana ane cAri-e sarvane upakhaMbha-Teke (sahAya) Ape kahevAya che, ane tethI te zuM ApyuM na kahevAya? sarva ApyuM che. 30 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna. (417 ) suraddhiH sukulotpatti galandhizca jAyate / sAdhUnAM sthAnadAnena, kramAnmokSazca labhyate // 31 // uttarAga sUtraTI (mAvinA), 0 2, pR. 22. munione sthAna (vasatI) nuM dAna ApavAthI devanI samRddhi prApta thAya che, sArA kuLamAM janma thAya che ane bheganI prApti thAya che, tathA anukrame mokSa paNa pamAya che. 31. bhumidAna - yathA vIjAni rohanti, prakIrNAni mahItale / evaM kAmAH prarohanti, bhUmidAnasamarjitAH // 32 // athANu patita ! saiviju prati evaM bhUmi (me) kRtaM dAnaM, sasye sasye prarohati // 3 // amara sunila nitya, vaDhava sarjavAnA sa nA sarva mukha! jo rAti vasuMdharANa I rUcha . pRhaspatisRti, kR0 208, se. 21, 22, 23. jema pRthvIpara vIkharelA dhAnya vigerenA bIje uge che, tema bhUmidAna devAthI upArjana karelA-prApta thayelA-kAmo uge che-udaya pAme che. he IMdra! jema jaLamAM paDeluM telabiMdu jaLamAM prasarI jAya che, tema bhUminuM kareluM dAna temAM ugelA dhAnyanA kaNa kaNane viSe vyApI jAya che. je mANasa annanuM dAna kare che, te nitya sukhI thAya che, vastranuM dAna kare che, te 27. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 418 ) subhASita-patna--ratnAkara. rUpavAna thAya che, ane huM rAjA! je pRthvInu dAna kare che, te manuSye sa dAna karyuM che ema jANavuM. 32, 33, 34, dAnaH-- iyaM mokSaphale dAne, pAtrApAtravicAraNA / dayAdAnaM tu sarvajJaiH, kutrApi na niSidhyate / / 35 // pArzvanAthacaritra (padya), sarva 6, jo. 64. (ca.pra.) A pAtra ane apAtranA vicAra mArUpa phaLa meLavavAnA dAnane viSe karavAnA che. paraMtu dayAdAnanA tA sarvajJAe kAI paNa ThekANe niSedha karyo nathI. 35. abhayadAnaH catuH sAgaraparyantAM yo dadyAnpRthivImimAm / ekazca jIvitaM dadyAttayorabhayado'dhikaH // 36 // jaLAvatrAyudhanAda, 0 61. je kAI mANasa A cAra samudra paryaMtanI pRthvInuM dAna kare ane bIjo kAI mANasa prANIne jIvita Ape--abhayadAna Ape, teA te bannemAM abhayadAna ApanAra adhika puNyazALI che. 36. hutamiSTaM ca taptaM ca, tIrthasevAphalaM zrutam / sarvANyabhayadAnasya, kalAM nAInti SoDazIm // 37 // karuNAvAyudhanATaka, lo0 70. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna. (19) manuSya je kAMI hema karyo hoya, pUjA karI hoya, tapa karyuM heya, tIrthasevA karI hoya ane zAstrane abhyAsa karyo hoya, A sarva zubha kAryo abhayadAnanA soLamA aMzane lAyaka thatA nathI. 37. rakSeccharaNamAyAtaM, prANairapi dhanairapi / sa yazo moti, kanaiH sarve prapUjyate I 28 | mAnaro, prava0 2, 20 20, goDa rU06daI paNa prANI zaraNe AvyuM hoya to tenuM je manuSya pitAnA prANavaDe ane dhanavaDe karIne paNa rakSaNa kare che te moTA yazane pAme che, tathA sarva jane tene pUje che. 38. dIyate mriyamANasya, koTirjIvitameva c| dhanakoTiM na gRhNIyAt , sarvo jIvitumicchati // 39 // yojavAsiSa, se. 20. koI maratA mANasane karoDa dhana ApIe athavA tene tenuM jIvita ApIe, te te karaDa dhanane grahaNa karaze nahIM paraMtu jIvitane ja grahaNa karaze. tethI siddha thAya che ke sarva kaI prANa jIvavAne ja Icche che 39. [noTa-abhayadAna saMbaMdhI vadhu ke, pahelA bhAganA bAvIsa ane te pachInA pejamAM Apela che.] jJAnajJAna - anati pat nAsti, viviAne toDavA amena kSaNikA tiryAvajIvaM tu viSayA // 40 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4ra0 ) subhASita-padA-ratnAkara , , , jagatamAM annadAnathI bIjuM kaI dAna zreSTha nathI, te paNa te annadAna karatAM eka vidyAdAna adhika che. kemake annathI te mAtra eka kSaNa vAra tRpti thAya che, ane vidyAthI te jIvana paryata tRpti thAya che. 40. karmAraNyaM dahati zikhivanmAvatpAti duHkhAt , samyaggItiM vadati guruvat svAmivad yad bibharti / tattvAtattvaprakaTanapaTu spaSTamAmoti pUtaM, tatsaMjJAnaM vigalitamalaM jJAnadAnena martyaH / / 41 // subhASitaratnasaMdoha, zlo0 494. zAnadAna karavAthI mANasa, keIpaNa jAtanA maLavagaranuM pavitra jJAna meLave che ke je jJAna agninI mAphaka karmarUpI vanane bALI nAkhe che, mAtAnI mAphaka duHkhamAMthI bacAvI lya che, gurUnI mAphaka sArI vANuM vade che, svAmInI mAphaka je poSaNa kare che ane je tatva ane atatvane spaSTa rIte bheda pArakhavAmAM samartha hoya che. 41. dAnanuM phaLa - kacit kAmAsaktaH kacidapi kaSAyairapahRtaH, kacinmohagrastaH kacana vadhanopAyanirataH / na dharmArtha kizcitsucaritamagArI prakurute, paribhraSTo dAnAtsa yadi na tadAlambanamiha // 42 // gharmaezma, 50 rU7, go246, (. sa.) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna. (421 ) A saMsAramAM, gRhastha kaI vakhata kAmane viSe Asakta hoya che, keI vakhata krodhAdika kaSAyathI haNAyelo hoya che, keI vakhata mehathI grasta thAya che ane koI vakhata prANInA vadhane upAya karavAmAM tatpara hoya che, paraMtu dharmane mATe kAMIpaNa sAruM AcaraNa karatA nathI. tethI te gRhasthI je dAnathI paNa bhraSTa thAya arthAt je dAna paNa Ape nahI te tene A jagatamAM kAMI paNa AlaMbana nathI ja. (uparanA badhA kRtya chatAM je e dAna ApatA hoya te te kAMIka bacI zake che.) 42. datvA dAnaM jinamataruciH karmani zanAya, bhuktvA bhogAMtridazavasatau divynaariisnaathH| mAvAse varakulavapujainadharma vidhAya, hatvA karma sthiratararipuM muktisaukhyaM prayAti // 43 // gumAvatarano , Ro. 417. zrI jinezvara bhagavAnanA siddhAMtamAM zraddhA rAkhanAra manuraSya, potAnA karmane nAza karavAnA hetuthI, dAna ApavAnA kAraNe, svargalekamAM, devAMganAonI sAthe bhega bhegave che, pachI manuSyalokamAM, uttamakuLa ane uttama zarIravaDe jena dharmanuM ArAdhana karIne, hameMzA sAthe rahenAra karmarUpI zatrune haNIne mokSasukhane pAme che. 43. jJAnavAn jJAnadAnena, nirbhyo'bhydaantH| anadAnAt sukhI nityo nirvyAdhirbheSajAd bhavet // 44 // vikramacaritra, khaMDa 2, sarga 11, zlo0 863. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4rara). subhASita-padya-ratnAkara. manuSya, jJAnanuM dAna karavAthI jJAnavALo thAya che, abhayadAna ApavAthI pite bhaya rahita thAya che, annanuM dAna karavAthI nitya sukhI thAya che ane auSadhanuM dAna karavAthI nIrogI rahe che. 44. vyAje syAdviguNaM vittaM, vyavasAye caturguNam / kSetre dazaguNaM proktaM, pAtre'nantaguNaM bhavet // 45 // karAtAMginI, pUzya, Ro40. (aa. i.) vyAje dhana ApavAthI te dhana bamaNuM thaI zake che, vepAramAM dhana cAragaNuM thAya che, sArA kSetramAM vAparavAthI dazagaNuM thAya che, ane pAtramAM ApeluM dhana anaMtagaNuM thAya che ema. kahyuM che. 45. dAnena bhUtAni vazIbhavanti, dAnena vairANyapi yAnti nAzam / paro'pi bandhutvamupaiti dAnAt , tataH pRthivyAM pravaraM hi dAnam46 upadezataraMgiNI, pR0 236. ( ya. pra. )* dAnathI sarva prANIo vaza thAya che, dAnathI vera paNa nAza pAme che, dAnathI zatru paNa baMdhupaNAne pAme che eTale mitra thaI jAya che, tethI A jagatamAM dAna ja zreSTha che. 46. sANaM madatI zraddhA, vake jotina yaddIyate vivekastadanantAya kalpate // 47 // vainattara, 1 28, 18. uttama pAtra, meTI zraddhA ane deSa rahita devAnI vastu a Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dana. ( 423 ) vasare je vivekI purUSavaDe apAya che, te ananta phaLane mATe thAya che. (eTale ke supAtrane, zraddhA pUrvaka, nirdoSa vastunuM, avasare, dAna ApavAthI tenuM anaMta puNya thAya che.) 47. no zIlaM pratipAlayanti gRhiNastaptuM tapo na kSamA ArtadhyAnanirAkRtA jaDadhiyasteSAM kuto bhaavnaa| ityevaM nipuNena hanta manasA samyag mayA nizcitaM, nottAro bhavapato'pi sudRDhaM dAnAvalambAtparaH // 48 // dharmadruma, pR. 78, go. karU. (he. .) gRhasthAzramamAM rahelA manuSya brahmacarya pALatA nathI, tapa karavAmAM samartha nathI, temanI jaDabuddhi hevAthI teo ArtadhyAnavaDe parAbhava pAmelA hoya che tethI temane bhAvanA te kayAMthI ja heya? A pramANe hovAthI nipuNa manathI vicAra karIne meM nizcaya karyo che ke atyaMta daDha evA dAnadharmane Azraya lIdhA sivAya bIjo koI saMsArakUpathI utaravAno upAya nathI. 48. senAGgaparivArAdyaM, sarvameva vinazyati / dAnena janitAnande, kIrtirekaiva tiSThati // 49 // pravaMtAmaNi, 50 240, go. 2. senA, zarIra, parivAra vigere badhuM nAza pAme che, paraMtudAnathI meLavelI kIrti ja ekalI amara rahe che. 49. bhUpAlA api duryapAlasacivabhIsArthavAhAdayo vyAlA vyAghragajAdayaH sthalacarA bhaarNddpkssyaadyH| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) subhASita-padya-ratnAkara. bhUtapretapizAcayakSanivahA AyAMti vazye nije, yeSAM dAnamanargalaM karakaje tiSThedavazyaM yadi // 50 // hiMgukara, rAma, zo4. jeonA hastakamaLamAM atyaMta dAna raheluM che, (eTale ke jeo hAthathI dAna kare che, teone rAjAo, kilAnA rakSaka, pradhAne, sArthavAha Adika, sarpa, vAgha, tathA hAthI, Adika thaLacara, bhAraMDa Adika pakSIo, bhUta, preta, pizAca, tathA yakSonA samUha paNa pitAne vaza thAya che. 50. dAnena bhogAH sulabhA bhavanti, dAnena vairANyapi yAnti nAzam / dAnena bhUtAni vazIbhavanti, tasmAddhi dAnaM satataM pradeyam // 51 // manusmRti, 60 6, cho 42. dAnavaDe uttama bhega sulabha thAya che, dAnathI vera paNa nAza pAme che, ane dAnathI prANIo vaza thAya che, tethI niraMtara dAna devuM joIe 51. dazabhirbhojitaiviprairyat kRte jAyate phalam / arhadbhaktasya taddAne, jAyate tatphalaM kalau // 52 // mahAmArata, virATaparva, 10 22, 0 42. kRtayugamAM daza brAhmaNa jamADavAthI je phaLa thAya che, teTaluM phaLa kaliyugamAM arihaMtanA eka bhaktane dAna ApavAthI thAya che. para. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (425 ) na dAnAdadhikaM kizcidRzyate bhuvanatraye / dAnena prApyate svargaH, zrIrdAnenaiva labhyate // 53 // dAnena zatrUn jayati, vyAdhi nena nazyati / dAnena labhyate vidyA, dAnena yuvatIjanaH // 54 // vipurANa, pArAsArasaMhitA, 0 28, zo rU3, 24. traNa bhuvanamAM dAnathI adhika kAMI paNa dekhAtuM nathI. kemake dAnavaDe svarga pamAya che, dAnavaDe lakSmI maLe che, dAnavaDe zatruo chatAya che, dAnavaDe vyAdhi nAza pAme che, dAnavaDe vidyA prApta thAya che, ane dAnavaDe strI jana prApta thAya che vaza thAya che. pa3, 54. cAritraM cinute tanoti vinayaM jJAnaM nayatyumati / puSNAti prazamaM tapaH prabalayatyullAsayatyApadam / puNyaM kaMdalayatyayaM dalayati svarga dadAti kramAnirvANazriyamAtanoti nihitaM pAtre pavitraM dhanam // 55 // siMdUra, 0 77. supAtramAM nAkhavAmAM AveluM pavitra dhana, cAritrane vadhAre che, vinaya Ape che, jJAnanI unnati kare che, zAMtine piSe che, tapane vadhAre che, Apattine ukheDI nAkhe che, puNayane repe che, pApane pIsI nAkhe che, svargane Ape che ane anukrame yAvat ekSa lakSamIne paNa Ape che. 55. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita--mA-ratnAkara. ( 426 ) dAnanI anumAdanAnu phaLaH-- phalaM yacchati dAtumyo dAnaM nAtrAsti saMzayaH / phalaM tulyaM dadAtyetadAzrayaM tvanumodakam // 56 // upadezakAlAva,mAna 2, '0 10. (tra, sa. ) dAna dAtArane phaLa Ape che temAM te kAMI paNa saMzayazakA-nathI, paraMtu dAtAranI tulya phaLa anumAdanA karanArane paNa Ape che e Azcarya che. 56. cirAdekena dAnAdiklezaiH puNyaM yadarjitam / tasyAnumodanAbhAvAt, kSaNAdanyastadarjayet // 57 // sUktamuttAvaSTi, pR0 201. jo 1. (hI. huM. ) eka manuSye cirakALa sudhI dAnAdikanA kalezavaDe je puNya upArjana karyuM. hAya, te puNya bIjo manuSya eka kSaNu vAra tenI anumAdanA karavAthI ja upArjana kare che. 57. E Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapanuM mahatvaH-- tapa ( 17 ) tapaH sarvAkSasAraMgavazIkaraNavAgurA / DhAvatApamRddIvA, nILItI zA AcAroddeza, varSe , i0 14. tapa tamAma iMdriyArUpI haraNeAne vaza karavAmAM jALa samAna che, kaSAyanA tApane zAMta karavAmAM drAkSa samAna che ane karmarUpI ajINu ne nAza karavAmAM haraDe samAna che. 1. yaddurApaM durArAdhyaM, durAdharSaM durutsaham / tatsarvaM tapasA zakyaM, tapo hi duratikramam // 2 // mAmA ta, zAMtiparva, a0 11, jo 1. je vastu du:khathI prApta thAya tevI hAya, je du:khe ArAdhI zakAya evu hAya, je du:khe kamaje karI zakAya tevu hAya ane je du:khe sahana thaI zake tevuM hAya, te sarva tapavaDe thaI zake che. kemake tapane kAi paNa eLagI zakatuM nathI. 2. yatpUrvArjitakarmazailakulizaM yatkAmadAvAnalajvAlAjAlajalaM yaduprakaraNagrAmAhimantrAkSaras / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (428) subhASita-padya-ratnAkara. yatpratyUhatamaHsamUhadivasaM yallabdhilakSmIlatAmUlaM tadvividhaM yathAvidhi tapaH kurvIta vItaspRhaH // 3 // livUbaraLa, Ro. 82. je tapa, pUrve upArjana karelA karmarUpI parvatane kApavAmAM vaja samAna che, je tapa kAmadevarUpI dAvAnaLanI javALAnA samUhane bujhAvavAmAM jaLa samAna che, je tapa ugra idrinA samUhurUpI sapane vaza karavAmAM maMtrAkSara samAna che, je tapa vidharUpI aMdhakAranA samUhane nAza karavAmAM divasa samAna che, tathA je ta5 labdhi ane lakSmIrUpI latAnuM mULa che, tevuM vividha prakAranuM tapa vidhi pramANe, spRhA rahitapaNe karavuM joIe. 3. tapaH sakalalakSmINAM, niyantraNamazRGgalam / duritapretabhUtAnAM, rakSAmantrI nirakSaraH // 4 // sUrata mukatAri, 0 207, 0 2. (di. .) tapa e samagra lakSamInuM, sAMkaLa vinAnuM, baMdhana che, ane pAparUpI bhUta pretane dUra karavAne akSara rahita rakSAmaMtra che. 4. yat paraM yadurArAdhyaM, yacca dare vyavasthitam / tat sarva tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam // 5 // vRddhacANAkyanIti, adhyAya 17, zlo0 3. je vastu para-AgaLa-che (athavA zreSTha che), jenI ArAdhanA duSkara che, ane je ati dUra rahela che, te sarva tapavaDe siddha thAya che, kemake tapa ja duratikrama che. eTale ke tapanA phaLane ke aTakAvI zake tema nathI. 5. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvInI prazaMsAH-- tapa. ( 429 ) apAyabahulaM pApaM, ye parityajya saMzritAH / tapovanaM mahAsattvAste dhanyAste tapasvinaH // 6 // mahAsattvavALA je purUSA ghaNA kaSTavALA pApa karmanA athAt pApa karmavALA gRhAvAsanA-tyAga karI, tapAvanamAM rahelA DAya te ja purUSA dhanya che ane te ja tapasvI che. 6. tapanA upadezaH-- yAvatsvAsthyaM zarIrasya yAvaccendriyasaMpadaH / tAnapuruM tapAtuM, vAdheye varuM zramaH || 7 || tattvAmRta, jo 7. . jyAM sudhI zarIranI AreAgyatA che ane jyAM sudhI iMddhiceAnI saMpatti che tyAM sukhImAM tapasyA karI levI ucita che. kAraNa ke vRddhA avasthAmAM te kevaLa thAka ja khAkI rahe che. 7. adyazvInavinAzasya, zarIrasya zarIriNAm / sakAmanirjarAsAraM, tapa eva mahat phalam // 8 // coLAstra, 60 220, jo manuSyAnuM A zarIra ke je Aja kAla che, tenuM mATu phaLa e ja che ke sakAma tapa ja karavuM. 8. 28. (. sa.) vinAza pAmavAnu nirjarA karanArUM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 430 ) subhASita - padya - 2tnA32. ? tapAMsi tanyAd dvividhAni nityaM mukhe kaTunyAyatisuMdarANi / nighnaMti tAnyeva kukarmarAziM rasAyanAnIva durAmayAn yat ||9|| adhyAtmakalpadruma, adhikAra 15, 0 2. zarUAtamAM kaDavAM lAge tevAM, paNa pariNAme suMdara evAM banne prakAranAM tapA haMmezAM karavAM, kAraNa ke jevI rIte rasAyana duSTa rAgAne dUra kare che, tema te kukarma nA DhagalAnA vinAza kare che. 9. taya vagara nAsu : apAlayitvA sahakArapAdapaM, phalarddhimudyAnapatirlabheta na / kAle yathA cAru tapastathA jano 'pyapAlayitvA labhate na tatphalam // 10 // karuNAvazrAyudhanATaka, lo0 46. jema udyAnapAlaka AmravRkSanuM pAlana karyA vinA, samaya Ave tyAre, tenA phaLanI samRddhi pAmI zakatA nathI, te ja pramANe manuSya uMcA prakAranA tapanuM pAlana karyA vinA, tenu mekSAdi huuN| pAbhI zahuto nathI. 10. tapa: karmInA nAzanA upAyaH- , pralIyante na karmANi tapaHkarma vinA nanu / sakarmA zivazarmANi, zAzvatAni labheta na // 11 // karuNAvatrAyudhanATaka, lo0 0 44. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta5. (431) kharekhara, tapa karyA vinA karmono vinAza thato nathI, ane karma sahita koI paNa prANI mokSanA zAzvata sukhane meLavI. zasta nathI. 11. no bhUyAjvalanairvinA rasavatIpAko yathA kahiMcit , saMjAyeta yathA vinA mRdumRdA piMDaM na kuMmaH kvacit / taMtUnAM nicayAdvinA suvasanaM na syAdyathA jAtucimotpadyeta vinotkaTena tapasA nAzastathA karmaNAm // 12 // kastUrIprakaraNa, zlo0 22. jevI rIte agni vagara kadI paNa rasoI raMdhAtI nathI, narama mATInA piMDA vagara kaI divasa ghaDe banatuM nathI ane tAMtaNanA samUha vagara kapaDuM kadI paNa banatuM nathI, tevI ja rIte utkaTa tapasyA vagara karmone nAza thato nathI. 12. malaM svarNagataM vahihaMsaH kSIragataM jalam / / yathA pRthakarotyevaM, jantoH karmamalaM tapaH // 13 // utarAdhyayanasUtraTIkA (bhAvavijaya), a0 2, pR0 58, zlo0 45. jema suvarNamAM rahelA melane ami jUdo pADe che, tathA dUdhamAM rahelA jaLane jema haMsa jUduM pADe che, tema tapa jaMtunA bha35 bhedane (AtmAthI ) ho pAI cha. 13. kAntAraM na yathetaro jvalayituM dakSo davAgniM vinA / dAvAgniM na yathA'paraH zamayituM zakto vinaa'mbhodhrm| niSNAtaH pavanaM vinA visaratuM nAnyo yathA'mbhodharaM, karmAcaM tapasA vinA kimaparo hantuM samarthastathA // 14 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (432) subhASita-paratnAkara. jema dAvAnaLa vinA bIje kaI araNyane bALavAmAM samartha nathI, jema dAvAnaLane zAMta karavAmAM megha vinA bIje kaI zaktimAna nathI, tathA jema meghane vikherI nAMkhavAmAM vAyu vinA bIje koI nipuNa nathI, tema karmane samUha haNavAmAM tapa vinA bIjo koI samartha nathI. 14. bAhyata: anazanamUnodaratA, vRtteH saMkSepaNaM rasatyAgaH / yazaH saMchInati vA tAH koNa che ? . prAmAti, cho2018 anazana, (AhAratyAga), unedarI, (AhAramAM ochAza karavI), vRtti saMkSepa (niyamita rahevuM), rasatyAga (vikAra karanAra vigaI tajavI), kAya kaleza (zItatApAdi samabhAve sahevAM) ane saMlInatA (sthirAsane rahevuM ): e cha prakArane bAhA tapa kahyo che. 15. anazanamaunodarya, vRttaH saMkSepaNaM tathA / rasatyAgastanuklezo lInateti bahistapaH // 16 // trira0, va , sa 2, 0 228. anazana-upavAsAdika, UdarI ochuM khAvuM te, vRttine saMkSepa, rasane tyAga, kAyakaleza ane saMlInatA-aMgapAMgane saMkoca: A cha prakAranuM bAhA tapa che. 16. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. ( 3 ) AvyaMtaratapa zazira vaira, hApa nivaDI nA cutha gumaLyA, tyAre tA. 27 rika, varSa 2, 3 2, . 211. prAyazcitta, vaiyAvacca, svAdhyAya, vinaya, kAyotsarga ane zubha dhyAna: A cha prakArane AtyaMtara tapa che. 17. nirjarAkaraNe bAbAcchaSThamAbhyantaraM tapaH / tatrApyekAtapatratvaM, dhyAnasya munayo jaguH // 18 // ziki, parva che, je , 0 831. nirjarA karavAmAM bAhya tapa karatAM AtyaMtara tapa zreSTha che ane temAM paNa eTale AtyaMtara tapamAM paNa dhyAnanuM ekachatradhArI pAruM che eTale ke dhyAna ja sarvottama che ema munie kahe che. 18. prAyazcittadhyAne vaiyaavRtyvinyaavthotsrgH| svAdhyAya iti tapaH SaTprakAramAbhyantaraM bhavati // 19 // paramAri, go. 276. prAyazcita (pApanI AlocanA), dhyAna, vaiyAvacca, vinaya, kAyotsarga ane svAdhyAya, e rIte Abhyatara tapa paNa che prakAranA che. 19. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (434) subhASita-pa-ratnAkara. zArIrikatapa devadvijagurunAbapUjanaM zaucamArjavam / brahmacaryamahiMsA ca, zArIraM tapa ucyate // 20 / mAnavatA , 0 27, 0 24. deva, brAhmaNa, gurU ane vidvAnanI pUjA karavI, pavitratA rAkhavI, saraLatA rAkhavI, brahmacarya pALavuM ane koI paNa prANunI hiMsA na karavI, A zArIrika tapa kahevAya che. 20. vAcikatApa - anudvegakaraM vAkyaM, satyaM priyaM hitaM ca yat / khAdhyAyAbhyasanaM caiva, vAyaM tapa ucyate // 21 // aAvatA , 0 27, go. 11keIne uga na kare tevuM, satya, priya ane hitakAraka che vacana bolavuM tathA svAdhyAyanA abhyAsavALuM je vAkaya bolavuM te vAcikatapa kahevAya che. 21. mAnasikatapa- manaHprasAdaH saumyatvaM, maunamAtmavinigrahaH / bhAvasaMzuddhirityetat , tapo mAnasamucyate // 22 // | mAvattA , 10 27, mo. 26. mananI prasannatA, samyapaNuM, maina, AtmAne nigraha ane bhAvanI vizuddhi, A sarva mAnasika tapa kahevAya che. 22. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5, (435). kevuM tapa karavuM tadeva hi tapaH kArya, durvyAnaM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante, kSIyante nendriyANi ca // 23 // zanivAra, tapoDa, go0 7. je tapa karatAM jarA paNa azubha dhyAna na thAya, je tapavaDe mana, vacana ane kAyAnA cAganI hAni na thAya-nabaLA na thAya, ane iMdriye paNa kSINa na thAya, te ja (teTalo ja) tapa karavo joIe. ( suI rahIne, duHkha veThIne ke bIjI kaI paNa muzkelIthI tapasyA karavAmAM Ave te ajJAna kai kahevAya che.) 23. tapanuM phaLa - tanoti dharma vidhunoti kalmaSaM, hinasti duHkhaM vidadhAti saMpadam / cinoti satvaM vinihanti tAmasaM, tapo'thavA kiM na karoti dehinAm ? // 24 // kumAritaratnasaMto, ra0 816. tapa mANasanA dharma ne vadhAre che, pApane dUra kare che, duHkhane nAza kare che, saMpattine pedA kare che, baLane bheguM kare che ane ajJAnane nAza kare che. bhalA evuM zuM che ke je tapa nathI karatuM? 24. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita--pA--ratnAkara. tapaH zivakumAravaccarati maMdirasyo'pi yaH. sa devapariSadyapi dyutimahatvavisphUrtibhRt / kuzAnvakuzatApanollasitavarNakaM kAMcanaM, ( vrat ) na dhAtuSu viziSTatAM nRpatimaulitAmeti ca 1 // 25 // pUjbaLa, 0 86. je purUSa zivakumAranI mAphaka pAtAnA gharamAM rahevA chatAM paNu tapasyA kare che te devatAonI sabhAmAM pazu kAMta ane mahatvanA tejane dhAraNa kare che. kAraNa ke zuM suNa, ke jenA raMga agninA moTA tApamAM prakAzita thayA che te, badhI dhAtuomAM zreSThapaNAne athavA teA rAjAnA mugaTapaNAne nathI pAmatuM ? 25. vastraM jalena pUtaM syAtpunastanmalinaM bhavet / tapasA ca kRtaH zuddho deho na syAnmalImasaH // 26 // hiMgulaprakaraNa, tapakrama, lo0 2. vasa jalathI pavitra thAya che, paNa te pAchuM malIna thAya che. paNa tapathI zuddha kareluM zarIra phrIthI malIna thatuMnathI. 26. yathA'mbudA vilIyante, pracaMDapavanAhatAH / tathA tIvratapo'pAstAH pApmAnaH prabalA api // 27 // attarAdhyayanakUTIga(AviAya), 20 2, 40 18, jo0 46. jema pracaMDa vAyuthI haNAyelAM vAdaLAMo laya pAme che vIkharAI jAya che, tema utkaTAya kara-pApanA samUha paNa tIvra tapathI haNAyelA laya ( kSaya ) pAme che. 27. ', Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa. ( 437 ) yatkicit triSu lokeSu, prArthayanti narAH sukham / tatsarva tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam // 28 // tihAsamuci, 10 22, garo- jarU. A traNa jagatane viSe manuSya je kAMI sukhanI prArthanA kare che, te sarva sukha tapavaDe sAdhI zakAya che. kemake ta5 daratikrama che-tapanuM phaLa avazya maLe che. 28. yasAd vighaparamparA vighaTate dAsaM surAH kurvate, kAmaH zAmyati dAmyatIndriyagaNaH kalyANamutsarpati / unmIlanti maharddhayaH kalayati dhvaMsaM ca yatkarmaNAM, khAdhInaM tridivaM zivaM ca bhavati zlAghyaM tapastama kiM 1 // 29 // siMdUbaLa, ra0 82. je tapathI vighane samUha nAza pAme che, deva dAsapaNe kare che, kAma zAMta thAya che, iMdriyone samUha kabaje thAya che, kalyANa prApta thAya che, moTI samRddhi prApta thAya che, karmano samUha nAza pAme che, tathA svarga ane mekSa AdhIna thAya che, te tapa vakhANavA lAyaka kema na hoya? ra9. jinendracaMdroditamastavaNaM, kaSAyamuktaM vidadhAti yastapaH / nadurlabha tasya samastaviSTape, prajAyate vastu manojhamIpsitam 30 sumati loha, ra0 812. je manuSya zrI jinezvara bhagavAne kaheluM, kaI paNa prakAranA dUSaNathI rahita ane kayA vagaranuM tapa kare che tene, AkhA saMsAramAM, kaI paNa Icchita vastu durlabha nathI thatI. 30. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che mAva (68) che c 11) bhAvanuM mahatva - na kASThe vidyate devo na zilAyAM na krdme| bhAveSu vidyate devastasAdAvo hi kAraNam // 1 // sUvara murAri, 0 220, 30 26. (hI. kAine viSe deva nathI, paththaramAM nathI, tathA kAdavamAM paNa nathI. paraMtu bhAvane viSe ja-zraddhAne viSe ja-deva rahelA che, tethI bhAva ja mukhya kAraNa che. 1. vivekavanasAriNI prazamazarmasaMjIvanI, bhavArNavamahAtarI madanadAvameghAvalIm / calAkSamRgavAgurAM gurukaSAyazailAzani, vimuktipathavesarI bhajata bhAvanAM kiM paraiH 1 // 2 // siMdUraLa, 0 8. vivekarUpI vananA mArga samAna, zAMtinA sukha mATe saMvanI buTI samAna, bhavarUpI samudra mATe moTA vahANa samAna, kAmarUpI dAvAnaLane zAMta karavAmAM meghamALA samAna, capaLa evI itirUpI mRgane mATe nApAza samAna, mahAna kayAyarUpI pahADe mATe vaja samAna ane mokSamArgamAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva. (439 ) (sAmAna upADavA mATe) khaccara samAna evI bhAvanAne Azraya kare. bIjAne zA mATe vaLage che? 2. dAnazIlatapaHsaMpadAvena bhajate phalam / svAdaHprAdurbhaveddhojye,kiM nAma lavaNaM vinA ? // 3 // sUrata mutAvAra, 201, go0 8. (hI. 6.) dAna, zIla ane tapanI saMpadA bhAva pramANe phaLane pAme che, kemake bhejanane viSe je lavaNuM na hoya te te zuM svAdiSTa lAge che? 3. mAvasyaikAGgavIrasya, sAnidhyAdrahavaH zivam / yayunaiko'pi dAnAdyairbhAvahInairghanairapi // 4 // sUktamuktAvali, pR0 209, lo0 9. (hI. haM.)* advitIya vIra evA eka bhAvanA ja samIpapaNAthI ghaNA prANIo mokSamAM gayA che, paraMtu bhAva vinA bahu dAnAdikathI paNa, eka prANI paNa mekSamAM gayo nathI. 4. dAnamijyA tapaH zaucaM, tIrtha vedAH zrutaM tathA / sarvAgyetAni tIrthAni, yadi bhAvo'sti nirmalaH // 5 // risaramura, ba0 21, 0 20. je nirmaLa bhAva (mana ) hoya te dAna, yajJa, tapa, zAca, tIrtha, veda ane zAstra A sarve tIrtharUpa che. 5. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) subhASita-paratnAkara bhAva vagara nakAmuM - jvAlAbhizzalamA jalaijalacarAstiryagjaTAbhirvaTA muNDereDakakAH samastapazavo nanAH kharA bhasmabhiH / kASThAmissakalA drumAH zukavarAH pAThAd bakA dhyAnato no zudhyanti vizuddhabhAvacapalA naite kriyaattpraaH||6|| pataMgIyA agninI vALAne sahana kare che, jaLacare niratara jaLavaDe snAna kare che, vaTavRkSo moTI jaTA dhAraNa kare che, gheTA maMDapaNuM dhAraNa kare che, sarva pazuo namrapaNuM dhAraNa kare che, gadheDAo zarIre bhasma ceLe che, sarva vRkSo kASTane dhAraNa kare che, zreSTha popaTe zAstra bhaNe che, tathA bagalA paNa dhyAna dhare che. paraMtu te sarve zuddha thatA nathI. kemake teo vizuddha bhAvathI rahita che tethI teo kriyAmAM tatpara kahevAya nahIM. 6. nIrAge taruNIkaTAkSitamiva tyAgavyapetaprabhoH, . sevAkaSTamivoparopaNamivAmbhojanmanAmazmani / viSvagavarSamivoSarakSititale dAnAIdarcAtapaH, svAdhyAyAdhyayanAdi niSphalamanuSThAnaM binA bhAvanAm // 7 // fTULa, 81. jevI rIte rAga vagaranA mANasamAM yuvati strInA kaTAkSe niSphaLa jAya che, dAnanI bhAvanA vagaranA zeThanI sevA kevaLa kadarUpa thAya che, kamaLanuM patthara upara vAvavuM nakAmuM nIvaDe che ane uttara bhUmimAM paDele varasAda nakAmo nivaDe che te ja pramANe dAna, jinapUjA vigere riyA bhAvanA vagara niSphaLa thAya che. 7. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAva, ( 41) bhAva ane kriyAkriyaashuunysy yo bhAvo bhAvazUnyA ca yA kriyaa| anayorantaraM dRSTaM, bhAnukhadyotayoriva // 8 // zArirI maLavRtti, g0 ka. (re. jI.) kaI mANasa kriyA karate na hoya paNa tenA bhAva sArA hoya ane koI mANasa bhAvarahitapaNe kriyA karate hoya, A bajemAM sUrya ane pataMgIyA jeTaluM aMtara paMDitAe joyuM che, eTale ke bhAva sUrya samAna che ane kriyA pataMgIyA samAna che. 8. jevo bhAva tevI siddhiH deve tIrthe tathA manye, daivajJe bheSaje gurau| yAdRzI bhAvanA yasya, siddhirbhavati taadRshii||9|| devane viSe, tIrthane viSe, jyotiSIne viSe, vaidyane viSe ane gurUne viSe jenI jevI bhAvanA-zraddhA hoya, tevI tene siddhi thAya che, ema huM mAnuM chuM. 9. bhAvanuM phaLa - bhavyaizca bhAvanA bhAvyA, bharatezvara vadyathA / phalaMti dAnazilAdyA vRSTyA yatheha pAdapAH // 10 // hiMguSTaprANa, mAvAna, ra0 2. bhavya lee bharata rAjAnI peThe bhAvanA bhAvavI, ke jethI, vRSithI ahiM jema vRkSo phaLe che, tema dAna zIla Adika phaLa 10. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 442) subhASita-5-2lA32. vizuddhAdeva saMkalpAd dharmaH sadbhipAya'te / khalpenaiva prayAsena, citrametadaho param // 11 // tatvAmRta, zlo0 72. sajajana purUSa pavitra evI bhAvanAthI thoDA ja prayatnanI dharmanI prApti karI le che e kharekhara AzcaryakAraka che. 11. dAne zIle tapasyeva, bhAvanA militA yadi / tadA mokSasukhAkAMkSA, ciMtanIyA janairiha // 12 // hiMgulaprakaraNa, bhAvaprakrama, zlo0 3. hAna, zIkha, bhane ta5mA ne mAnA bhaNesI DAya, to ahiM lekee mokSasukhanI IcchA cIMtavavI. 12. sarvato dezatazcaiva, viratiH saphalA tadA / yadA bhAvayutA loke, svargamokSasukhapradA // 13 // _ hiMgulaprakaraNa, bhAvaprakrama, zloka 4. je bhAve karIne yukta hoya te ja sarvavirati ane dezavirati, A lokamAM saphaLa thAya che, tathA svarga ane mokSanA sukhane denArI thAya che. 13. sarva jJIpsati puNyamIpsati dayAM ghitsatya, bhitsati, krodhaM ditsati dAnazIlatapasAM sAphalyamAditsati / kalyANopacayaM cikIrSati bhavAMbhodhestaTaM lipsati, muktistrI pariripsate yadi janastad bhAvayed bhAvanAm // 14 // siMdUraprakaraNa, zlo0 86. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva. (443) jo mANasa badhuM jANavA cAhatA hoya, puNyane cAhate hoya, dayane dhAraNa karavA IcchatA hoya, pApane toDavA IcchatA hoya, kone dUra karavA IcchatA hatA, dAna, zILa ane tapanI saphagata cAhate hoya, kalyANane samUha karavA IcchatA hoya, bhavarUpI samudranA pArane pAmavA cAhato hoya ane muktirUpI strIne paraNavA cAhato hoya, te mANase bhAvanA bhAvavI joIe. 14. parvatarAje matanikitAbUTaraH sarimUvI Adarzaharye jaTite suratnairjJAnaM sa lebhe varabhAvatotra // 15 // hiMgulaprakaraNa, bhAvaprakrama, lo0 5. cha khaMDanA rAjyamAM Asakta thaelA, mukhamAM tAMbulavALA, tathA AbhUSaNavALA evA bharata mahArAje uttama ratnathI jaDelA evA ArisAbhUvanamAM paNa uttama bhAvathI kevaLajJAna meLavyuM che. 15. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to karAra mAvanA (51) { he news kamAnDa wor; T cAra bhAvanAnAM nAma tathA svarUpa - parahitacintA maitrI paraduHkhavinAzinI tathA krunnaa| parasukhatuSTirmuditA, paradoSopekSaNamupethA // 1 // ghaDui, adhyAya 4, 226 mI jUnI TakAmAM. bIjAnA hitanI je ciMtA (vicAra) te maitrI nAmanI bhAvanA kahevAya che, bIjAnA duHkhane vinAza karavAnI je ciMtA te karUNA bhAvanA kahevAya che, bIjAnuM sukha joI harSa pAmavA te muditA-prada-bhAvanA kahevAya che, ane bIjAnA dezanI upekSA karavI te upekSA-mAdhyastha-bhAvanA kahevAya che. 1. pare hitamatimaitrI, muditA guNamodanam / upekSA doSamAdhyasthyaM, karuNA duHkhamokSadhIH // 2 // cokAvAva, prastAva 2, go. 1. anya sarva jIvone viSe je hitabuddhi rAkhavI te maMtrI kahevAya che, anyanA guNene viSe AnaMda pAmo te muditA kahevAya che, anyanA deSane viSe upekSA karavI te mAdhyastha bhAvanA kahevAya che, ane anya jIne du:khathI mukta karavAnI je buddhi te karUNA kahevAya che. 2. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra bhAvanA. (45) maitrI parasmin hitadhIH samagre, mavet pramodo gunnpksspaatH| kRpA mavAce pratikartumIhopekSaiva mAdhyasthyamavAryadoSe // 3 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 1, lo0 12. bIjA sarva prANIo upara hitabuddhi rAkhavI te maitrI kahevAya che, guNane viSe je pakSapAta rAkhave te pramAdabhAvanA kahevAya che, saMsArathI pIDA pAmelA prANIone vize temanI pIDA dUra karavAnI je IcachA te kRpAbhAvanA kahevAya che, tathA jenA doSa dUra thaI zake tema na hoya evA prANInI je upekSA kavI te mAdhyabhAvanA kahevAya che. 3. cAra bhAvanAno upadeza - bhajasva maitrI jagadaMgirAzighu, pramodamAtman guNiSu tvshesstH| bhavArtidIneSu kRpArasaM sadA'pyudAsavRtti khalu nirguNeSvapi // 4 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 1, zlo0 10. he Atmana ! jagatanA sarva che upara maitrIbhAva dhAraNa kara, sarva guNavAna purUSa tarapha sateSa hathiI je. saMsAranI pIDAthI duHkhI thatAM prANuo upara kRpA rAkha. ane nirNa prANIo upa2 udAravRtti-mAdhyasthabhAve-rAkha. 4. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (446) subhASita-pa-ratnAkara. maitrI pramodaM karuNAMca samyagmadhyasthatAM cAnaya sAmyamAtman / sadbhAvanAsvAtmalayaM prayatnAt , katAvirAmaM ramayasva cetaH // 5 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 15, zlo 8. he Atmana ! maitrI, pramAda, karUNA, ane madhyasthatAne sArI rIte bhAva, (ane te vaDe) samatA bhAva pragaTa kara. ane prayatna karI saddabhAvanAmAM lIna thayelA evA ane azAMta evA (tArA) manane krIDA karAva.-AnaMda Apa ! 5. maitrIbhAvanA - mA kArSIt ko'pi pApAni, mA ca bhUt ko'pi duHkhitH| mucyatAM jagadapyeSA, matimaitrI nigadyate // 6 // yogarAja, prArA 4, go. 128. (4. sa.) keIpaNa prANI pApa na kare, ane keIpaNa prANI dukhI na thAo, tathA AkhuM jagata eTale jagatanA sarva prANIo mokSa pAme. AvI je buddhi thAya te maitrI kahevAya che. 6. sarve'pi santu sukhinaH, sarve santu nirAmayAH / sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcitpApamAcaret // 7 // dharmavihu, adhyArU, sUtra 22 nI TI. tamAma prANIo sukhI raho, tamAma prANIo rega rahita rahe, tamAma prANIo kalyANane juo ane keIpaNa pApanuM AcaraNa na kare. (A maitrI bhAvanA che.) 7. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra bhAvanA. ( 7 ). pramodabhAvanA apAstAzeSadoSANAM, vastutattvAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH, sa pramodaH prakIrtitaH // 8 // vorA , prArA 4, go. 121. (. sa.) jemanA sarva doSe nAza pAmyA hoya ane jeo vastutatvane jenArA che temanA guNene viSe je pakSapAta kara-guNe joine khuzI thavuM te pramAda kahevAya che. 8. kArUNyabhAvanA - dInaduHsthitadAriyaprAptAnAM prANinAM sadA / duHkhanivAraNe vAJchA, sA'nukampAmidhIyate // 9 // rANA , mA , g0 12. (na. ya.) je prANIo dIna hoya, duHkhI hoya ane dAvrine pAmelA hoya temanA duHkhanuM nivAraNa karavAnI je niraMtara IcchA te anukaMpA (dayA) kahevAya che. 9 dIneSvArteSu mIteSu, yAcamAneSu jIvitam / pratIkAraparA buddhiH, kAruNyamabhidhIyate // 10 // corAsA, prArA 4, 0 220. (i. sa.) dInatAne pAmelA, pIDA pAmelA, bhaya pAmelA ane jIvitanI yAcanA karanArA evA prANIonA duHkhane pratIkAra karavAnI je buddhi te kAryabhAvanA kahevAya che. 10. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) subhASita-pa-ranAkara. mAththasthabhAvanA - krUrakarmasu niHzavaM, devatAgurunindiSu / AtmazaMsiSu yopekSA, tanmAdhyasthyamudIritam // 11 // coTArA, kazi 4, go. 122. ni:zaMkapaNe dUra karma karanArA, deva ane gurUnI niMdA karanArA tathA pitAnI prazaMsA karanArA manuSyane viSe je upekSA rAkhavI, te mAdhyacca kaheluM che. 11. kaI bhAvanA konA viSe - maitrI sakalasattveSu, pramodo guNazAliSu / mAdhyasthyamavineyeSu, karuNA sarvadehiSu // 12 // dharmakalpadrumasyaitA mUlaM maitryAdibhAvanAH / yairna jJAtA na cAmyastAH, sa teSAmatidurlabhaH // 13 // corAsara, ka. 2, go. 6, 7. sarva prANIone viSe sneha rAkhave te maitrI bhAvanA, guNIjanane joI AnaMda pAma te pramoda bhAvanA, vinaya rahitaakRtya karanArA-prANIone je tenI upekSA karavI te mAdhya e bhAvanA ane sarva prANIo upara dayA rAkhavI te karUNa bhAvanA kahevAya che. A megyAdika cAra bhAvanAo dharmarUpI kaHpavRkSanuM mULa che. A bhAvanAo jeNe jANuM na hoya tathA tene abhyAsa karyo na hoya, temane te dharmarUpI kalpavRkSa durlabha che. 12, 13. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vAra mAvanA (20) (2009) nine bAra bhAvanAnAM nAma - sAmyaM syAd nirmamatvena, tatkRte bhAvanAH zrayet / anityatAmazaraNaM, bhavamekatvamanyatAm // 1 // azaucamAzravavidhi, saMvaraM karmanirjarAm / dharmasvAkhyAtatAM lokaM, dvAdazI bodhibhAvanAm // 2 // yogarAzi, g0 217, mo. 11, 16. (. sa.) mamatAne tyAga karavAthI samatA prApta thAya che, te mamatAne tyAga karavA mATe bAra bhAvanAne Azraya kare joIe, te A pramANe-1 anityabhAvanA, 2 azaraNabhAvanA, 3 saMsArabhAvanA, 4 ekatvabhAvanA, 5 anyatvabhAvanA, 6 azacabhAvanA, 7 AzravavidhibhAvanA, 8 saMvarabhAvanA, 9 karmanirjarAbhAvanA 10 dharmasyAkhyAtatAbhAvanA, 11 lekabhAvanA, ane bAramI vibhAvanA. 1, 2. bhAvayitavyamanityatvamazaraNatvaM tathaikatAnyatve / azucitvaM saMsAraH karmAstravasaMvaravidhizca // 3 // 24 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (450 ). subhASita-pa-ratnAkara. nirjaraNalokavistaradharmasvAkhyAtatatvacintAzca / bodheH sudurlabhatvaM ca bhAvanA dvAdaza vizuddhAH // 4 // prazamarati, lo0 149, 150. anitya, azaraNa, ekatva, anyatva, azucItva, saMsAra, Azrava, saMvara, nirjara, lekasvarUpa, sadharmasvarUpaciMtana, ane samyakatva-badhidurlabhatA-evI rIte dvAdaza, vizuddha bhAvanA bhAvavI. 3. 4. anityabhAvanA - yatprAtastana madhyAhe, yanmadhyAhe na tanizi / nirIkSyate bhavesmin hI !, padArthAnAmanityatA // 5 // cArI, , . 17. hA hA! je savAre dekhyuM hoya te bapore dekhAtuM nathI, ane je bapore dekhyuM hoya te rAtre dekhAtuM nathI. evI rIte A saMsAramAM padArthonI anityatA ja najare paDe che. 5. saMpado jalataraGgavilolA yauvanaM tricaturANi dinAni / zAradAbhramiva caJcalamAyuH, kiM dhanaiH kuruta dharmamanindham // 6 // rAmA (mAtara), pR. 5. (. sa) * saMpadAe jaLanA taraMga jevI capaLa che, vaivana traNa cAra divasa rahevAnuM che, AyuSya zarada RtunA vAdaLAnI jevuM caMcaLa che, dhana upArjana karavAthI zuM phaLa che ? nirmaLa dharmanuM ja upArjana kare. 6. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. ( 11 ) etA yAH prekSase lakSmI chatracAmaracaJcalAH / svama eSa mahAbuddhe ! dinAni trINi pazca vA // 7 // he mahAbuddhimAna ! je A chatra ane cAmaranA jevI caMcala lakSmIne tuM jue che, te mAtra svapna ja che. kemake te traNa ke pAMca divasanI ja che. (alpa kALa rahenArI hovAthI svapna jevI che.) 7. zrIrjalataraGgataralA sandhyArAgasvarUpamapi rUpam / dhvajapaTacapalaM ca balaM, taDillatAtulyamevAyuH // 8 // lakSmI jaLanA kalela jevI capaLa che, zarIranuM rUpa saMdhyAkALanA raMga jevuM che, parAkrama vrajanA vastranA cheDA jevuM capaLa che, ane AyuSya vIjaLI jevuM capaLa che-jagatamAM sarva vastu vinezvara che. 8. yadvadrume mahati pakSigaNA vicitrAH, kRtvA''zrayaM hi nizi yAnti punaH prabhAte / tadvajagatyasakRdekakuTumbajIvAH, sarve sametya punareva dizo bhajante // 9 // uttarAdhyayanasUtraTI, 40 206. (vi. i. sa.) * jema eka moTA vRkSa upara rAtrine samaya bhinna bhinna pakSIonA samUho Azraya karIne pachI prAtaHkALe jude jude ThekANe cAlyA jAya che, tema A jagatamAM sarve eka kuTuMbanA cha vAraMvAra bheLA thaIne pachI judI judI dizAmAM-conimAM utpanna thAya che-jAya che. 9. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-patna--ratnAkara. yAti kAlo galatyAyurvibhUtiraticazcalA / priyeSu kSaNikaM prema, keyaM dharme'vadhIraNA 1 // 10 // (452 ) kALa cAlyeA jAya che, AyuSya gaLatu jAya che, lakSmI atyaMta capaLa che, ane priya vastune viSe je prIti che te eka kSaNavAra rahevAnI che. chatAM hai jIva ! dharmAMne viSe tArA A anAdara kayA che ? 10. toharA yuvatayaH svajano'nukUlaH, sadbAndhavAH praNayagarbhagiratha bhRtyAH / garjanti dantinivahAstaralAsturaGgAH, saMmIlane nayanayorna hi kiJcidasti // 11 // vaikhyAtaja ( mavRtti), zve.12. cittane haraNa karanArI strIe hAya, anukULa svajana hAya, sArA bAMdhavA hAya, namratA bharelI vANI kheAlanArA cAkarI hAya, AMgaNAmAM hAthInA samUheA ganA karatA hoya, ane capaLatAvALA ghaNA azvo hAya. AvI mATI samRddhi prApta thai hAya tA paNa jyAre netrA mIMcAi jAya che ( mRtyu Ave che ) tyAre te saghaLAmAMthI kAMi paNa rahetuM nathI. 11. anityaM yauvanaM rUpaM, jIvitaM dravyasaMcayaH / ArogyaM priyasaMvAso gRdhyettatra na paNDitaH // 12 // mahAmAta, zAMtiparva, a0 202, ze ?. cAvana, rUpa, jIvita, dravyanA samUha, nIrAgatA ane 7 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. (453) priya vastune saMga, A sarva vastu anitya che. tethI temAM paMDita ja e guddhi-Asakita karavI nahIM. 12. calaM rAjyaizvarya dhanakanakasAraH parijano nRpAdvA vAllabhyaM calamamarasaukhyaM ca vipulam / calaM rUpArogyaM balamiha calaM jIvitamidaM, jano dRSTo yo vai janayati sukhaM so'pi hi clH||13|| napunadi, , go. 27. A jagatamAM rAjyanuM aizvarya calAyamAna (anitya) che, dhana ane suvarNane sAra calAyamAna che, parivAra calAyamAna che, rAjAnI mitrAI calAyamAna che, devatAnuM moTuM sukha calAcamAna che, nIrogatA calAyamAna che, baLa calAyamAna che, A jIvita calAyamAna che, tathA je jana jevAthI sukha utpanna thAya che te jana paNa calAyamAna che. arthAt sarva kSaNabhaMgura-anitya che. 13. indracApasamA bhogAH, saMpado jaladopamAH / yauvanaM jalarekheva, sarvametadazAzvatam // 14 // taravAmRta, go. 12. bhege iMdradhanuSa jevA che, saMpadAo vAdaLAM jevI che, ane yuvAvasthA jaLanI rekhA jevI che, A sarva anitya che. 14. jIvitaM vidyutA tulyaM, saMyogAH svmsnibhaaH| sandhyArAgasamaH snehaH, zarIraM tRNabinduvat // 15 // tattvAmRta, zlo0 151. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (454) subhASita-padya-ratnAkara. prANIonuM jIvita vIjaLI jevuM che, saMge svapna jevA che, saneha saMdhyAnA raMga je che, ane zarIra tRNapara rahelA jaLanA biMdu samAna che. arthAt sarva anitya che. 15. sarve kSayAntA nicayAH, patanAntAH smucchryaaH| saMyogA viprayogAntA maraNAntaM hi jIvitam // 16 // sarve padArthanA samUha chevaTa (pariNAme) nAza pAmanArA che, jeo ucca sthAnane pAmelA hoya che teo chevaTa paDavAnA ja che, sarve saMge pariNAme viyega pAmanArA ja che, ane lAMbuM jIvita hoya te paNa chevaTa maraNa thavAnuM ja che. 16. maraNaM prakRtiH zarIriNAM, vikRtirjIvanamucyate budhaiH / kSaNamapyavatiSThate zvasan , yadi janturnanu lAbhavAnasau // 17 // kAlIdAsa. maraNa e prANuonI prakRti (svabhAva) che, ane jIvavuM te vikRti (vikAra) che, ema paMDita kahe che. je prANa eka kSaNavAra paNa zvAsa lete rahetA hoya (jIvato hoya, to te tene kharekhara lAbha ja samajavAnuM che. 17. ko hi jAnAti kasyAdya, mRtyukAlo bhaviSyati / yuvaiva dharmazIlaH syAdanityaM khalu jIvitam // 18 // matsyapurANa, a0 174, zlo0 16. Aje kene maraNasamaya thaze te koI paNa jANatuM nathI.. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. (455) tethI dareka manuSya yuvAvasthAmAM ja dharma karavAmAM tatpara thavuM joIe. kemake A jIvita anitya ja che. 18. yauvanaM jIvitaM cittaM, chAyA lakSmIzca svaamitaa| caJcalAni SaDetAni, jJAtvA dharmarato bhavet // 19 // vana, jIvita, citta, kAMti, lakSmI ane prabhutA A che padArtha caMcaLa che, ema jANIne manuSya dharmamAM tatpara thavuM. 19. ityanityaM jagadvRttaM, sthiracittaH pratikSaNam / tRSNAkRSNAhimantrAya, nirmamatvAya cintayet // 20 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 60. rAgarUpI kALA nAgane vaza karavAne maMtra tulya evA nirmamatva mATe e pramANe jaganA svarUpane sthira cite dareka kSaNe anitya yaMta. 20. jIvitaM yauvanaM lakSmI, rUpaM priyasamAgamaH / calaM sarvamidaM vAtyA, nartitAbdhitaraGgavat // 21 // mahAvIracaritra, sarga 1, zlo0 248. AyuSya, yuvAvasthA, lakSmI, rUpa, priya vastuno tathA janane samAgama: A sarva padArtho vAyue uchALelA samudranA taraMganI 21 // 25 // che. 21. iSTajanasaMprayogaddhiviSayasukhasaMpadastathA''rogyam / dehazca yauvanaM jIvitaM sarvANyanityAni // 22 // prazamarati, lo0 151. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 956) subhASita-pala-ratnAkara. IjanasaMga, samRddhi, viSayasukhanI saMpadA, tathA Arogya, deha, vana ane jIvita e sarve anitya che. 22. azaraNabhAvanA: piturmAtuH svasurdhAtustanayAnAM ca pazyatAm / atrANo nIyate jantuH, karmabhiryamasamani // 23 // corAzAja, g0 218, goda2. (a.sa) pitA, mAtA, bahena, bhAI ane putra vigere sarve jetA chatAM rakSaNa vinAne jaMtu, potAnAM kavaDe, yamarAjane ghera laI javAya che. 23. zocanti svajanAnantaM, nIyamAnAn svkrmmiH| neSyamANaM tu zocanti, nAtmAnaM mUDhabuddhayaH // 24 // yogazAstra, pR0 298, zlo0 63. (pra.sa.) mUDha buddhivALA manuSya potapotAnA kavaDe mRtyu pAmatA svajanene zoka kare che, paraMtu pitAne paNa mRtyu laI javAne che, tene zoka te karatA nathI. 24. saMsAre duHkhadAvAgnijvalajvAlAkarAlite / vane mRgArbhakasyeva, zaraNaM nAsti dehinaH // 25 // cogarANa, kR0 228, jo 64. (5.1) duHkharUpI dAvAnaLanI baLatI jvALAvaDe bhayaMkara evA A saMsAramAM rahelA prANune, vanamAM rahelA mRganA bALakanI jema, kAMI paNa zaraNa nathI. 25. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. (57 ) mAtA yadi viSaM dadyAt , pitrA vikrIyate sutH| rAjA harati sarvasvaM, kastatra pAlako bhavet // 26 // paSTINa, , 20 22, 0 22. je kadAca mAtA ja putrane viSa Ape, pitA ja putrane vece, ane rAjA ja sarvasvanuM haraNa kare, to tyAM tenuM rakSaNa karanAra keNa heAya? kaI ja na hoya. 26. rogAghAto duHkhArditastathA svajanaparivRto jIvaH / kvaNati karuNaM sabASpaM rujaM nihantuM na zakto'sau // 27 // regathI vyApta thayele, duHkhathI pIDA pAmela ane svajanathI parivare jIva, karUNa svare ane azu sahita, AkraMda kare che, paraMtu te rogane haNavA samartha thato nathI. 27. ekasya janmamaraNe, gatayazca zubhAzubhA bhavAvarte / tasmAdAkAlikahitamekenaivAtmanaH kAryam // 28 // prazamarati, mo. rU. A saMsArarUpI samudramAM jIva ekale ja jame che ane ekale ja mare che. tema ja zubha ane azubha gati paNa ekalAnI ja thAya che. eTalA mATe koI paNa samaya gumAvyA vagara pitAnA AtmAnuM hita karavuM. 28. vyAdhijanmajarAmRtyugrastAnAM prANinAmiha / vinA jinoditaM dharma, zaraNaM ko'pi nAparaH // 29 // mahAvIracaritra, sarga 1, so0 249. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 458 ) subhASita-padma-ratnAkara. vyAdhi, janma, jarA-vRddhAvasthA ane mRtyu vigerethI byAsa thayelA prANIone A jagatamAM jinezvare kahelA dharma vinA jo kAI paNu zaraNubhUta nathI. 29. na pitA bhrAtaraH putrA na bhAryA na ca bAndhavAH / na zaktA maraNAt trAtuM, magnAH saMsArasAgare // 30 // uttarAdhyayanasUtraTInA ( masaMyama ), 60 264. * saMsArarUpI samudramAM DUbelA pitA, bhAi, putrA, bhAryo ane AMdhavA e kAi paNu, maraNathI rakSaNa karavA samartha nathI. 30. nazyati nauti yAti vitanoti karoti rasAyanakriyAM, carati guruvratAni vivarANyapi vizati vizeSakAtaraH / tapati tapAMsi khAdati mitAni karoti ca mantrasAdhanaM, tadapi kRtAntadantayantrakrakacakra maNairvidAryate // 31 // AcArAMgasUtravRtti, nR. 284. prANI mRtyunA bhayathI kadAca nAzI jAya, stuti kare, kyAMka jatA rahe, vistAra kare, rasAyaNanI kriyA kare, meTAM vratA kare, vadhAre bhaya pAmIne 'guphAomAM praveza kare, tapa kare, parimita leAjana kare, tathA maMtranI sAdhanA kare, teA paNa yamarAjanA dAMtarUpI karavatanA yaMtranA AkramaNavaDe vidyArAya che-dAMtarUpI karavatavaDe phADI naMkhAya che. 31. nApatyAni na vicAni na saudhAni bhavantyaho / mRtyunA nIyamAnasya, pukhtapApe paraM punaH // 32 // vairAcaNatA ( padmAnaM6 ), jo rUpa. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA, ( 459 ) mRtyune pAmatA jIvanI sAthe tenA putra jatA nathI, dhana jatuM nathI, mahela vigere kAMI paNa jatuM nathI. mAtra puNya ane pApa ja tenI sAthe jAya che. 3ra. janmajarAmaraNamayairabhidrute vyAdhivedanAgraste / jinavaravacanAdanyatra, nAsti zaraNaM kacilloke // 33 // karamati, 0 22. janma, jarA, ane maraNanA bhayathI vyApta ane vyAdhi ane vedanAthI bharelA evA A saMsAramAM zrI jinezvara bhagavAnanA vacanane choDIne bIjuM koI paNa zaraNa nathI. 33. indropendrAdayo'pyete, yanmRtyoryAnti gocaram / garI! tAti zaraNaH pariparUcho yogarAja, prArA 4, gaze. da2. aho ! Indra ane vAsudevAdi jevA moTA moTA paNa je mRtyune vaza thAya che, te mRtyune bhaya AvatAM bIjA sAdhAraNa prANIone kenuM zaraNa hoya? arthAt maraNa vakhate keinuM zaraNa hotuM nathI. 34. ekatvabhAvanA - eka utpadyate jantureka eva vipadyate / sukhAnyanubhavatyeko duHkhAnyapi sa eva hi // 35 // mahAtri , sarca 2, gotra 212. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 460 ) subhASita-pa-ratnAkara. prANuM ekalo ja utpanna thAya che ane ekalo ja maraNa pAme che, tathA te ekale ja sukhane anubhave che ane dune paNa te eka ja anubhave che. 35. dravyANi tiSThanti gRheSu nAryo vizrAmabhUmau svajanAH smazAne / dehazcitAyAM paralokamArga, karmAnugo yAti sa eva jIvaH // 36 // bAsara (bhASAMtara), . 10 (. sa.) manuSya maraNa pAme che tyAre tenuM sarva dhana gharamAM ja rahe che, tenI strIo vizrAmanI bhUmi sudhI ja pAchaLa jAya che, tenA svajane smazAna sudhI ja jAya che, ane tenuM zarIra citAmAM ja rahe che, paraMtu kaI paNa tenI sAthe jatuM nathI. mAtra te eka jIva ja paralakanA mArgamAM jAya che. ane tyAre tenI pAchaLa tenA karelA zubhAzubha karma ja jAya che. 36. eka utpadyate janturyAtyekazca bhavAntaram / eko duHkhI sukhI caikastathaikaH siddhisaukhyabhAk // 37 // prANuM ekale ja utpanna thAya che, ekale ja bhavAMtaramAM jAya che, eka ja duHkhI ane sukhI thAya che, tathA eka ja mokSasukhane bhajanAre thAya che. 37. eka utpadyate jantureka eva vipadyate / karmANyanubhavatyekaH, pracitAni bhavAntare // 38 // J, 8, cho. 68. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA (461 ) ~~ ~ ~ ~ A jIva ekalA ja utpanna thAya che ane ekale ja maraNa pAme che, vaLI pote ekaThAM karelAM karmone paNa ekalo ja bhogave che. 38. sadaiko'haM na me kazcimAhamanyasya kasyacit / na taM pazyAmi yasyAhaM, nAsau bhAvIti yo mama // 39 // rAjasUtravRtti, g0 22, rU. huM sadA ekalo ja chuM, mAre koI nathI, tema ja huM paNa bIjA koIne nathI, jene huM houM tene huM jete nathI ane je mAre che te mAre thavAne ja nathI. 39. eko'haM naiva me kazcita, svaH paro vA'pi vidyate / yadeko jAyate jantumriyate caika eva hi // 40 // uttarAdhyayanasUtraTIkA, pR0 206. (vi. dha. la. )* huM ekale ja chuM, mAre koI paNa pitAno ke pAke nathI eTale svajana ke anyajana nathI, kAraNa ke jatu eka ja utpanna thAya che, ane eTale ja mare che. 40. ekaH prasUyate jantureka eva pralIyate / eko hi bhuGkte sukRtamekazvAnyo'tiduSkRtam // 41 // tihAsamurA, 0 27, 0 12prANI ekalo ja utpanna thAya che ane eka ja vinAza pAme che. eka prANu sukRtane bhegave che ane bIjo eka prANuM kRta(pApa)ne bhogave che. 41. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42). subhASita-padya-ratnAkara rogaharaNe'pyazaktAH, pratyuta dharmasya te tu vighnkraaH| maraNAca na rakSanti svajanAH parebhyaH kimabhyadhikAH // 42 // svajane rega haraNa karavAmAM paNa azakta che, ulaTA teo dharmamAM viddha karanArA che, tema ja teo maraNathI bacAvI zaktA nathI. te pachI svajana ane parajanamAM zo taphAvata che? svajane parajanathI kaI rIte adhika che? kaI paNa rIte adhika nathI. 42. mAtRpitRsahasrANi, putradArazatAni ca / anekazI vyatItAni, kasya tvaM tAni kasya ca // 4 // itihAsasamuccaya, a0 18, zlo0 64. hajAre mAtApitAo ane seMkaDo putra ane strIo aneka vAra vItI gayA che. temAM tuM kare che? ane te sarve kenA che? kaI keinuM nathI. 43. saMsAra evAyamanarthasAraH, kaH kasya ko'tra svajanaH paro vaa?| sarve bhramantaH svajanAH pare ca, bhavanti bhUtvA na bhavanti bhUyaH // 44 // __ AcArAMgasUtraTIkA, pR0 191, zlo0 1.* A saMsAra ja anarthanA sAravALo-asAra che. temAM keNuM kone svajana ke parajana che? (kaI paNa keIna ekAMta svajana paNa nathI ane ekAMta parajana paNa nathI.) kemake A saMsAramAM bramaNa karatA save jIvo svajana ane parajana paNa thAya che, ane thaIne pachI pharIthI thatAM nathI. ja. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ara bAvanA, ( 493 ) vicintyametadbhavatA'hameko na me'sti kazcit purato na pazcAt / svakarmabhirdhAntiriyaM mamaiva, ahaM purastAdahameva pazcAt // 45 // AcArAMgasUtravRtti, pR0 191, zlo0 2. * he jIva! tAre A pramANe vicAra karavo joIe ke huM eka ja chuM, mArI AgaLa ane pAchaLa koI paNa nathI, mArA karmavaDe karIne ja saMsAramAM A mArUM bhramaNa che ane AgaLa paNa huM ja chuM ane pAchaLa paNa huM ja chuM. 45. eko'haM nAsti me kazcina cAhamapi kasyacit / na taM pazyAmi yasyA, nAsau dRzyo'sti yo mama // 46 // uttarAdhyayanasUtraTIkA, pR0 204. (vi. dha. la.) huM ekale ja chuM, mArUM koI nathI, huM paNa koIne nathI, huM jene huM tene huM jAte nathI, ane je mAro che te demAta nathI. 46. tasmAt svajanasyopari saGgaM parihAya nirvRto bhUtvA / dharma kuruSva yatnAd yat paralokasya pathyadanam // 47 // umAsvAtivAcaka. tethI karIne svajananA saMgane tyAga karI, nivRtivALe thaI ane prayatnathI, paralokanA bhAtA samAna, dharmane tuM kara. 47. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (464) subhASita-53- 242. tasmAt svajanasyArthe, yadihAkArya karoSi re mRDha ! / bhoktavyaM tasya phalaM, pratyekenaiva te bADham // 48 // umAsvAtivAcaka. tethI karIne he mUDha! A jagatamAM tuM je kAMI svajanane arthe akArya kare che, tenuM phaLa tAre ekalAe ja atyaMta logArnu che. 48. na bhrAtA bAndhavAH kasya, na ca svajanavAndhavAH / evaM saMsArasaMbandho mAyAmohasamanvitaH // 49 // padmapurANa, khaMDa 2, a0 7, zlo0 4. keInA koI bhAI nathI, kaI koIne baMdhu nathI ane kaI kaInA kuTuMbI nathI. A pramANe A saMsArano saMbaMdha mAyA ane mehathI yukta che. 49. anyaistenArjitaM vittaM, bhUyaH saMbhUya bhujyate / sa tveko narakakroDe, klizyate nijakarmabhiH // 50 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 69. te prANIe mahAAraMbhAdivaDe meLavelA dhanane, saMbaMdhI vigere ekaThAM thaIne bhagave che, chatAM pApa karI dhana upArjana karanAra te prANI, potAnAM kAryo vaDe, narakamAM to ekaleja kaleza pAme che. 50. janma mRtyu hi yAtyeko bhunaktyekaH zubhAzubham // narakeSu patatyeka eko yAti parAM gatim // 51 // vaDhacANAkyanIti. a. 5. zlo0 13. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. ( 465 ) A AtmA ekalo je janma ane maraNane pAme che, ekalo ja zubhAzubha karmanA phaLane bhegave che, ekalo ja narakamAM paDe che, ane ekalo ja mokSagatine pAme che. 51. anyatvabhAvanA - anyo'haM svajanAtparijanAca vibhavAccharIrakAceti / yasya niyatA matiriyaM na bAdhate taM hi zokakaliH // 52 // prarAma ti, go. 14. huM svajanathI, parijanathI, vaibhavathI, ane zarIrathI judo chuM evI jenI nizcita mati che tene zoka saMtApa saMbhavatA nathI. para. yatrAnyatvaM zarIrasya, vaisAddazyAccharIriNaH / dhanabandhusahAyAnAM, tatrAnyatvaM na durvacam // 53 // coparA, prariA 4, o0 70. (AtmA cetana, amUrta ane zAzvata che, jyAre zarIra acetana, mUrta ane anitya che. AvI rIte) jyAM AtmAthakI zarIranuM paNa asadApaNuM hovAthI judAI che, tyAM dhana, bAMdho ane mitrAdinuM A AtmA thakI judApaNuM kahevuM e jarA paNa khoTuM nathI. pa3. yo dehadhanabandhubhyo bhimmaalmaanmiiksste| para rovA nA tAca, inati tava . 14 || vorA, pirA 4, go72. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (66) subhASita-pAtnAkara. je prANI deha, dhana ane AMdhavA cakI pAtAnA AtmAne judA dekhe che, tene cArUpI zalya pIDA kema upajAvI zake ? arthAt deha, khAMdhavA vigerethakI peAtAnA AtmAne bhinna mAnanAra ane AcaraNamAM utAranAra manuSyane kadApi zeAka spI zakatA nathI. 54. anyadvapuridaM jIvAjIva zvAnyaH zarIrataH / jJAnanIti jo rasa, joti mamatAM sano ? // 1 // jJAnazataka, lo0 0 21. A kAyA jIvathI judI ja che ane jIva A zarIrathI bhinna che. ema jANatAM chatAM kayA DAhyo purUSa zarIramAM mamatva kare ? 55. purAsssIt svajanaste'nyaH, sAmprataM vartate'paraH / phrAnta mavitADanyasya, tasmAya topaH // 16 // svajano'pi vA / evaM vyavasthite loke, kaH kasya ko vA parajanaH kasya, moha eva ca kevalam 1 // 57 // krutihAsalamu ya, za0 27, go0 66, 60 pahelAM ( pUrva janmamAM) je tArA svajana hatA te khIjA hatA, ane hAla (A bhavamAM) bIjo che. vaLI dehane ane eTale marI gayA pachI te bIjAnA svajana thaze. te thakI ( have pachInA bhavamAM) tArA tethI khIne svajana thaze. 56. A pramANe lAkanI vyavasthA DAvAthI krANu keAnA svajana che ? ane kANu konA parajana che ? arthAta kAi kAinA svajana OM parana nathI. paNa kevaLa ha ja che. pacha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. (47) minaH zarIrato jIvo jIvAzimaya vigrahaH / vidamiti vapu ze'pyantaH khibeta kA katI ? // 58 // rAdhyayanasUrI (mAriya) 0 2, 40 60, 0 28, A jIva zarIrathI bhinna che, ane A zarIra chavathI bhinna che, ema jANo kaye paMDita zarIrane nAza thAya to paNa manamAM kheda pAme? kaI paMDita kheda pAme ja nahIM. 58. svazarIrazarIriNAvapi, zrutasaMyogaviparyayo yadA / virahaH kimivAnutApayedvada bAviSayairvipazcitam // 59 // , sarca 7, 81. jyAre pitAnA zarIra ane AtmA paNa sAga ane viyegavALA zrutimAM kahelA sAMbhaLyA che, te pachI bAho viSacone viga vidvAnane zI rIte paritApa upajAve te tuM kahe. 59. acitvabhAvanA azucikaraNasAmarthyAdAdhuttarakAraNAzucitvAca / dehasyAzucibhAvaH sthAne sthAne bhavati cintyH||60|| prazamarati lo0 155. A zarIramAM (zuddha vastune paNa) azuddha karavAnI zakti che te kAraNe tathA enA mULa kAraNa ane uttara kAraNa paNa azuddhivALAM che tethI dareka sthaLe A zarIranA azupaNAnI bhAvanA ciMtavavAnI hoya che. 60. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (498 ) subhASita-53-ralA. vilepanArthamAsaktaH, sugndhiryksskrdmH| malIbhavati yatrAzu, kva zaucaM tatra vamaNi // 61 // yogazAla, prakAza 4, lo0 73 nI TIkA. kesara, kasturI, caMdana, kapUra ane agarU, e pAMce sugaMdhI padArthanA banAvela yakSakardama nAmanA khuzabodAra cUrNane lepa jenA upara lagAvavAthI maLarUpa thaI jAya che, te zarIramAM pavijaa zI? 61. jagdhvA sugandhi tAmbUlaM, supto nizyutthitaH prge| jugupsate vaktragandhaM, yatra tat kiM vapuH zuci // 62 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 76 nI TIkA. rAtre sugaMdhI tAMbUla khAIne sUI gayA pachI savAre uThatAM moTuM durgandha mAre che, te te zarIra pavitra kema kahevAya? 62. svataH sugandhayo gandhadhUpapuSpasragAdayaH / yatsaGgAd yAnti daurgandhyaM, so'pi kAyaH shuciiyte||63|| yogazAla, prakAza 4, zlo0 73 nI TIkA. gaMdha, dhUpa ane puSpamALA vigere svataH sugaMdhI padArtho paNa jenA saMgathI durgadhavALA thaI jAya che, evI paNa kAyAne pavitra mAnavI e keTaluM ajJAna kahevAya? 63. doSadhAtumalAkIrNa, kRmigaNDrapadAspadam / rogamogigaNairjagcha, zarIraM ko vadet zuci // 64 // yogamA so 3 nI TIkA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. ( 469 ) deSita dhAtu ane maLavaDe vyAsa, karamIyAM ane gaGUpada vigere jIvaDAMonA sthAnarUpa, tathA rogarUpa sarpanA samudAyavaDe bhakSaNa karAtA A zarIrane pavitra kANu kahe ? 64. susvAdanyannapAnAni, kSIrekSuvikRtI api / bhuktAni yatra viSThAyai, taccharIraM kathaM zuci ? // 65 // coLazAstra, prANa 4, jo 72 nI TIma. je zarIramAM sArA svAdiSTa annapAna khAdhAM hAya te paNa viSTA thaI jAya che, tathA dUdha ane zeraDI jevI uttama cIja paNa vikArarUpa thaI jAya che, te zarIra pavitra kema kahevAya ? 65. mAtRjagdhAnnapAnottharasaM nADIkramAgatam / vayaM pAya vivRddha sat, zaurja manyeta stanau? 66 coparAnna, prArA jI, jorU nI TIna. mAtAe khAdhelA anAja ane pANImAMthI pedA thayela rasane nADI vATe pI pIne vRddhi pAmelA A zarIramAM kANu pavitratA mAne 66. zukrazoNitasambhUto malaniH syandavardhitaH / garbhe jarAyusaMchannaH, zuciH kAyaH kathaM bhavet 1 // 67 // coLazAstra, prANa 4, sne00rU nI TIba. vIrya ane rUSIrathI peTThA thayela, maLanA khAkhAcIyAmAM vRddhi pAmela, ane garbhamAM, garbhAzayathI DhaMkAyela kAyA pavitra phrema hAya 67. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) subhASita-pa-ratnAkara - rasAmugmAMsamedo'sthimajAzukrAntravarcasAm / azucInAM padaM kAyaH, zucitvaM tasya tat kutaH 1 // 6 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 72. mAhArathI yatA 2sa, 3dhira, mAMsa, 22mI, assi, bhI ( AnI mhrne| bhaav|), vIrya, mAMta27ane viSThA, se sarva azuci padArthonA sthAnarUpa A zarIra che. te tenI hara zuyipA-pavitrapa-yAthI DAya ? 68.. navasrotaH sravadvistarasaniHsyandapicchile / dehe'pi zaucasaGkalpo mahAmohavijRmbhitam // 69 // ___ yogazAla, prakAza 4, zlo0 73 nI TIkA, A zarIra nava dvArathI jharatA durgadhamaya rasanA pravAhathI vyApta che, tene viSe je zoca(pavitratA)ne vicAra kare te te mahAmahane vilAsa che. 69. na zakyaM nirmalIka, gAtraM snAnazatairapi / azrAntamiva zrotobhirnavanirmalamudrirat // 70 // uttarAdhyayanasUtraTIkA ( kamalasaMyama ), pR0 72* niraMtara nava dhAravaDe maLane jharatuM A zarIra seMkaDo sanepdde nirbhaNa 42N Astu nathI. 70. vsaarudhirmaaNsaasthiykdinnmRtrpuurite| vapuSyazucinilaye, mUrchA kurvIta kaH sudhIH 1 // 71 // mahAvIracaritra, sarga 1, lo0 253. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. (jaLa ) vasA-carabI, rUdhIra mAMsa, hADakAM, yakRta (piTamAM jamaNA paDakhAmAM rahelo mAMsapiMDa), viSTA ane mUtrathI bharelA azuvinA ghararUpa A zarIrane viSe ko buddhimAna mANasa mUchamoha-kare? koI na kare. 71. saMsArabhAvanA - zrotriyaH zvapacaH svAmI, pattimA kRmiva sH| saMsAranAvye naTavana, saMsArI hanta ceSTate / / 72 // coparAza, prakAzaka, soda saMsArI jIva A saMsArarUpI nATakamAM, nATakIyAnI jema, judI judI ceSTA kare che. juo ! vedane pAragAmI brApaNuM marIne kamANe caMDALa thAya che, svAmI marIne sevaka thAya che, ane brahmA paNa marIne karmavege kRmipaNe jame che. 72. mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / vrajati sutaH pitRbAM bhrAtRtAM punaH zatrutAM caiva // 73 // pramAri, 0 16. A saMsAramAM eka ja jIva eka vakhate mAtA thaIne putrI thAya che, bahena ke bhAryA thAya che tema ja putra thaIne pitA, lAI ane zatru paNa thAya che. 73. AjhavabhAvanA -- mithyAdRSTiravirataH pramAdavAn yaH kaSAyadaMDaruciH / tasya tathA''zravakarmaNi yateta tamigrahe tasmAt / / 74 // karAmata, roDa 27. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) subhASita-pa-1nAkara. je prANI miAdaSTi, aviratI, pramAdI, kaSAyamAM Asakta ane mana, vacana, kAyAnAM daMDamAM Asakta hoya tenI te te AzravanI kriyAomAM prayatnazIla thaIne te prayatnathI te AzravanA nigrahamAM prayatna kare 74. maitryAdivAsitaM cetaH, karma sUte zubhAtmakam / kaSAyaviSayAkrAntaM, vitanotyazumaM punaH // 75 // corAtri, prazA 4, 0 71. mana jyAre maitrI, pramoda vigere bhAvanAvaDe vAsita thAya che, tyAre zubha karmane utpanna kare che ane e ja mana jyAre krodhAdi kaSAya ane indriyonA viSayathI vyApta thAya che tyAre azubha karmane vistAra che. 75. zubhArjanAya nirmathya, zrutajJAnAzritaM vacaH / viparItaM punarjeyamazubhArjanahetave // 76 // coparA, prArA 4, 0 6. zrutajJAnane Azrita je satya vacana te zubha karma upArjana karavA mATe che, ane tethI viparIta eTale asatya ane kutajJAnanA virodhavALuM je vacana te azubha karma upArjana karavA mATe jANavuM. 76. zarIreNa suguptena, zarIrI cinute zubham / satavArambhiNA jantughAtakenA'zubhaM punaH / / 77 // corAza, kAra che, je 77. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. ( 473 ). viSayAdithakI sArI rIte gopAvelA zarIravaDe AtmA zubha karma meLave che, ane niraMtara AraMbha-samAraMbha karanAra tathA prANuone ghAta karanAra-hiMsaka evA e ja zarIravaDe AtmA azubha karma upArjana kare che. 77. saMvarabhAvanA - yA puNyapApayoragrahaNe vAkAyamAnasI vRttiH| sunAhita hita saMva varicAra 78 prAmAri, koTa 18. je, puNya ane pApane grahaNa nahi karavAvALI evI vANI, zarIra ane mananI vRtti tene tIrthakara bhagavAnee saMvara kahela che. AtmAmAM Apela evA hitakArI e saMvarane vicAra kara. 78 asaMyamakRtotsekAna, viSayAn viSasanibhAn / nipAlavaDena, saMyamena mahamati 72 . coparA, prArA 4, go. 83. asaMyata eTale iMdrinA unmAdavaDe vRddhi pAmelA evA jhera samAna viSayone buddhizALI purUSa, akhaMDa saMyamavaDe jitendriya thaIne dUra karavA. 79. nirjarAbhAvanA - yadvad vizoSaNAdupacito'pi yatnena jIryate dossH| tadvat karmopacitaM, nirjarayati saMvRtastapasA // 80 // yogazAma, prakAza 4, lo0 88 nI TIkA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jaja) subhASita--ratnAkara jema suvarNane annavaDe khUba tapAvavAthI temAM ekaThA thayele paNa deSa nAza pAme che, tema tapasyAvaDe savAra yukta banelA chava ekaThA thayelA karmanI nirA kare che-karmone nAza kare che. 80. lekabhAvanA - lokasyAvastiryaktvaM, cintayerdhvamapi ca bAhalyam / sarvatra janmamaraNe, rUpidravyopayogAMzca // 81 // baramati, garo260. leka bhAvanAmAM-adholeka, tiryakaloka ane udghaleka ane e traNenA vistArane vicAra kara. e tamAma lekamAM janma ane maraNa thAya che temaja tyAM rUpI dravyane upayoga rahela che ene paNa vicAra karo. 81. kaTisthakaravaizAkha-sthAnakasthanarAkRtim / dravyaiH pUrNa smarellokaM, sthityutpattivyayAtmakaiH // 82 // corI, prArA 4, go. 103. keDa upara banne hAtha rAkhI ane banne paga pahoLA karI ubhelA purUSanI jevI AkRtivALe; ane utpatti, nAza tathA dhruvatA e traNe dharmavALA dravyathI pUrNa AvA svarUpavALo cAda rajaju pramANa A leka ciMtava. 82. loko jagatrayAkIrNo bhuvaH saptAtra vessttitaaH| panAmbhodhimahAvAta-anuvAtairmahAbalaiH // 83 // tamArAja, kAra ka, ra0 204. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. ( 5) | Grva, adho ane tIrtho, ema traNa jagatathI vyApta A raka che. temAM nIce sAta pRthvIo mahAbaLavAna evA ghanadakSi, mahAvAyu ane tanuvAyuthI vIMTaLAyelI che. 83. vetrAsanasamo'dhastAnmadhyato jhallarInimaH / agre murajasahAzo lokaH syAdevamAkRtiH // 84 // codhArA, prArA 4, go. 201A leka nIcenA bhAgamAM netaranA Asanane AkAre che; eTale nIce vistAravALo ane upara upara sakAca pAmatA AkAravALe che. madhya bhAgamAM jhAlara samAna AkAravALe che ane uparanA bhAgamAM mRdaMga samAna AkAravALo che, eTale ke uparanIce sakecavALo ane vacamAM vistAravALe che. 84. niSpAdito na kenApi, na dhRtaH kenacica saH / svayaMsiddho nirAdhAro gagane kintvavasthitaH // 85 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 106. A lekane keIe banAvyuM nathI, tema keIe dharI rAkhe nathI, paNa svayaMsiddha ane AdhAra vagarane evo AkAzamAM rahela che. 5. svAkhyAtadharmabhAvanAHdhrmo'yN svAkhyAto jagaddhitArtha jinairjitArigaNaiH / ye'tra ratAste saMsArasAgaraM lIlayotIrNAH // 86 // kara ti, ra0 22. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 476 ) subhASita-padya-ratnAkara. jityo che rAgadveSAdi zatruonA samUha jemaNe evA zrI jinezvara bhagavAne jagatanA hitane mATe dharma ne kahelA che ane je leAkA e dhamAM magna che tee A saMsArasamudrane tarI gayA che ema jANavuM. 86. dharmaprabhAvataH kalpadrumAdyA dadatIpsitam / gocare'pi na te yatsyuradharmAdhiSThitAtmanAm // 87 // ezAtra, prArA 4, jo 14. O dharmanA prabhAvathI kalpavRkSa vigere Icchita Ape che,ane e ja pavRkSAdi adhamI manuSyAne draSTigAcara paNa thatA nathI. 87. AplAvayati nA'mbhodhirAzvAsayati cAmbudaH / yanmahIM sa prabhAvo'yaM, dhruvaM dharmasya kevalaH // 88 // roNAnna, prANa 4, jo 16. samudra pRthvIne je DubADI detA nathI, ane megha pRthvIne je zAMta kare che, te prabhAva kharekhara kevaLa dharmanA ja che. 88. na jvalatyanalastiryag, yadUrdhvaM vAti nAnilaH / avittvamahimA satra, dharma vaeN nivadhanam // 86 I jeNAjI, mArA 4, lo0 970 agni je tIrthoM maLatA nathI, ane vAyu uMcA vAtA nathI, temAM aciMtya prabhAvazALI dharmAMja kAraNu che. 89. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA. (477) nirAlambA nirAdhArA, vizvAdhAro vasundharA / yathA'vatiSThate tatra, dharmAdanyana kAraNam // 10 // covarAga, prArA 4, 30 18. carAcara A jagatane AdhAra pRthvI je AlaMbana ane AdhAra vinA rahI che, temAM dharma sivAya bIjuM kAMI kAraNa nathI.90 sUryacandramasAvetau, vizvopakRtihetave / udayete jagatyasmin , nUnaM dharmasya zAsanAt // 91 // cogarI, mArA 4, go. 12. kharekhara, dharmanI AjJAthI vizvanA upakAra mATe A jagatamAM sUrya ane caMdra udaya pAme che. 1. harlabhAdhabhAvanA - ciraM gatasya saMsAre, bhuyonismaakule| prAtA sudurlabhA bodhiH, zAsane jinabhASite // 92 // taravAra, ra0 202. ghaNI yuniothI bharelA A saMsAramAM lAMbA kALathI pharatA evA prANune zrI jinezvaradeve prarUpelA zAsanamAM durlabha evA bAdhinI prApti thaI che. 2. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhAvanA (?) - prabhAvanA ane bhAvanA - prakAreNAdhikA manye, bhAvanAtaH prabhAvanAm / bhAvanA svasya lAbhAya, svAnyayostu prabhAvanA // 1 // kAragiLI, g0 272, . . (. .) * eka "pra" akSare karIne bhAvanA thakI prabhAvanAne huM adhika mAnuM chuM. kemake bhAvanA pitAne ja lAbhadAyaka che ane prabhAvanA te pitAne ane bIjAne paNa lAbhadAyaka che. 1. bhAvanA mokSadA svasya, svAnyayostu prabhAvanA / prakAreNAdhikA yuktaM, bhAvanAtaH prabhAvanA // 2 // rAdhi g0 27. bhAvanA zabda karatAM prabhAvanA zabdamAM "a" vadhAre che tethI, bhAvanAthI potAnI ja mukti thAya che ane prabhAvanAthI pitAnI ane bIjAnI paNa mukti thAya che e vAta sAcI che. 2 -9Oche Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra ( da2) tyAganuM mahatva - zreyo hi jJAnamabhyAsAjJAnAsyAnaM viziSyate / dhyAnAt karmaphalatyAgastyAgAcchAntiranantaram // 1 // mApavA , 0 22, go. 12. zAstranA abhyAsa karatAM jJAna vadhAre zreSTha che, jJAna karatAM dhyAna vadhAre zreSTha che, dhyAna karatAM karmanA phaLane tyAga vadhAre zreSTha che, kemake karmanA phaLano tyAga karyA pachI tarata ja zAMti prApta thAya che. 1. tyAga eva hi sarveSAM, mokSasAdhanamucamam / tyajataiva hi tajjJeyaM, tyaktuH pratyaka paraM padam // 2 // bhAlavIyazruti. tyAga ja sarva saMgano tyAga karavo teja-sarvajIne mokSanuM uttama sAdhana che. tyAga karatA purUSe tenuM svarUpa prathama jANavuM joIe, tyArapachI tyAga karanArane uttama padanI-mokSanI prApti thAya che. 2. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-patna-ratnAkara. ( 480 ) tyAganuM kAraNaH-- yat parityajya gaMtavyaM, tat svakIyaM kathaM bhavet 1 / ityAlocya zarIre'pi, vidvAnAzAM parityajet // 3 // tavAmRta, jo 232. d je vastunA tyAga karIne cAlyA javAnuM che te vastu pAtAnI krama thaI zake e pramANe vicAra karIne vidvAna mANasa peAtAnA zarIramAM paNa AzA nathI rAkhatA. 3. tyAganuM phaLaH-- yathA saMgaparityAgastathA karmavimocanam / yathA ca karmaNAM chedastathAsssanaM paraM padam // 4 // tattvavAmRta, jo 220. jema jema saMsAranA padArthAnA tyAga thatA jAya che tema tema karma chUTA paDatA jAya che ane jema jema karmanA nAza thatA jAya che tema tema mAkSa najadIka Avatu jAya che. 4. bAMdhavadhanendriyasukhatyAgAt tyaktabhayavigrahaH sAdhuH / tyaktAtmA nirgranthastaktAhaMkAramamakAraH // 5 // prazamati, jo 202. sagAsaMbaMdhIo, dhana, ane iMdriyasukhanA tyAga karavAthI,tajI dIdhAM che laya ane zarIra( nAmeAha )ne jeNe evA peAtAnA sayata AtmAnA tyAga karanAra, ane tajI dIdhela che aha'kAra ane bhamakAra jeNe evA sAdhu sAcA nigraMtha thAya che. 1. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAnuM mahatvaH---- trijyA ( 63 ) kSAyopazamike bhAve, yA kriyA kriyate tayA / patitasthApi tanAva-pradghirvAyate punaH // // mAnasAra, miyADada, A0 6. kSAyeApamika bhAvamAM vatA manuSya je AvazyakAdi kriyA kare che, te kriyAvaDe, kadAca te manuSya karma yAge zubha pariNAmathI patita thayeA hAya teA paNa, tene pharIthI pahelAM karatAM vadhAre jIva bhAvanI vRddhi thAya che. ( AvI patitAddhAraka kriyAnA kANu bhAgyazALI Adara na kare ?) 1. krayAnI AvazyakatAH-- svAnukUlAM kriyAM kAle, jJAnapUrNo'pyapekSate / prIpaH svaprAzoni, vaipUtyavi thayA // 2 // sAnalA, niyADa-ra, jhe . jema pAte ja potAnA prakAza karanAra paNa dIvA, telapUrti vigere kriyAnI apekSA rAkhe che, tema jJAnathI paripUrNa paNa jJAnI yathAvasare peAtAne anukuLa kriyAnI apekSA rAkhe che. ( arthAt ( pUrNa jJAnIne paNa kriyAnI jarUra heAya che ja. ) 2. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (482) subhASita-varatnAkara kriyA kevI joIe - bhAvopayogazUnyAH kurvanAvazyakIH kriyAH sarvAH / dehaklezaM labhase, phalamApsyasi naiva punarAsAm // 3 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 11, zlo0 14. bhAva ane upaga vagara sarva Avazyaka kriyA karavAthI mAtra kAyaleza (zarIranI majurI) thaze paNa tuM tenuM phaLa meLavI zakIza nahi ja. (eTale ke-bhAva ane upayogayukta kriyA karavI joIe.) 3. kiyA zA mATe - guNavRkSa tataH kuryAt , kriyAmaskhalanAya vA / evaM tu saMyamasthAnaM, jinAnAmavatiSThate // 4 // pAnasara, ciDajha, 0 7. guNone vadhAre karavAne mATe athavA te (AtmAnuM guNethI) akhkhalana thAya teTalA mATe kriyA karavI joIe. kevaLIone kriyA karavAnI nathI hotI enuM kAraNa e che ke teonuM saMyamasthAna eka ja hoya che. 4. kiyA vagaranuM jJAna - kriyAvirahitaM hanta !, jJAnamAtramanarthakam / gati vinA pathajJo'pi, nAmoti puramIpsitam // 5 // kAnANI, bicATa, je 2, guna dalA mATe kyA che ke teo Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA. ( 483 ) hai bhAI! kriyA vagaranuM ekaluM jJAna niSphaLa che. kAI mANusa rastAnA barAbara jANakAra hAya, paraMtu gamana karyAMvinA te icchita zahere pahoMcatA nathI. 5. kriyA vagara badhuM nakAmu-- bAhyabhAvaM puraskRtya, ye kriyA vyavahArataH / vane vakSepa, vinA te sitiH|| 6 // mAnasAra, ricAjI, jo 4. je keTalAeka ( peAtAne tAttvika kahevarAvanArA ghamaDI zuSkajJAnIA ) " kriyA e bAhyabhAva che. " evAM bhAnAM kADhI vyavahArathI kriyA karatA nathI, te mukhamAM kALIceA nAkhyA vagara tRptinI icchA rAkhanArA che. 6. kriyAvAnaH sAcA paDataH-- upadeSTuM ca vaktuM ca, janaH sarvo'pi paMDitaH / tadanuSThAna kartRtve, munayo'pi na paMDitAH // 7 // sUmuviTI, adhiAra 10, ze . A upadeza ApavAmAM ke khelavAmAM te badhAya mANasA hAMzIcAra hAya che, paNu kahevA pramANe karavAmAM tA RSi-munio paNa nipuNu nathI hAtA. 7. 9 paThakaH pAThakacaiva ye cAnye zAstraciMtakAH / sarve vyasanino jJeyA yaH kriyAvAn sa paMDitaH // 8 // sUmuvI, RSir 10, jo r. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-pa-ratnAkara. bhaNanAra, bhaNAvanAra tathA bIja je kaMI zAstranA vicAra karanArA purUSe che temane te mAtra amuka prakAranI Tevane AdhIna thayelA ja samajavA! bAkI khare paMDita to e ja che ke je kriyA kare che. 8. adhItya zAstrANi bhavanti mUrkhA __ yastu kriyAvAn puruSaH sa vidvAn / saMcintyatAmauSadhamAturaM hi, na jJAnamAtreNa karotyarogam // 9 // sUktamuktAvalI, adhikAra 50, zlo0 3.* zAne abhyAsa karavA chatAM mANaso mUrNa rahe che ane je kriyAvAna purUSa hoya che te ja khara vidvAna che. kAraNa ke davAno vicAra mAtra karavAthI te davA rogI mANasanA vegane dUra karatI nathI. 9. kriyAnuM phaLa - jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyH| svayaM tIrthoM bhavAmbhogheH, paraM tArayituM kSamaH // 10 // nisAra, riyAjha, garo 1. je jJAnI kriyAmAM tatpara, zAMta, zubha athavasAyavaDe bhAvita AtmAvALA ane jiteniya heya te saMsArarUpI samudathI pote tathI ye chate bIjAne tAravAne samartha che. 10. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA. (485 ) guNavadbahumAnAdernityasmRtyA ca satkriyA / jAtaM na pAtayed bhAvamajAtaM janayedapi // 11 // jJAnasAra, kriyA'STaka, lo0 5. ( samyagajJAna, darzana ane cAritrAdi ) guNavALA mahAtmAenA bahumAna vigerene ane nityaniyamane yAda karAvavAvALI evI je zubha kriyA che. te AtmAnI utpanna thayelI zubha bhAvanAne paDavA detI nathI, ane na utpanna thayela zubha bhAvanAne utpanna paNa kare che. 11. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che zubha thAna () { sAmAnya dhyAnanA bheda - AttaM raudraM ca dhayaM ca, zuklaM ceti caturvidham / tatsyAd bhedAviha dvau dvau, kAraNaM bhavamokSayoH // 1 // adhyamirara, kavaMda 1, jo86. ArtadhyAna, dhyAna, dharmadhyAna ane zukaladhyAna emadhyAna cAra prakAranuM che. temAMnA pahelAM be-ArtadhyAna ane rodradhyAna-saMsAranA kAraNabhUta che ane bIjAM be-dharmadhyAna ane zukladhyAna-kSanA kAraNabhUta che. 1. zubhadhyAnanuM mahatva kulaM pavitraM jananI kRtArthA, vasundharA bhAgyavatI ca tena / avAhamArge zamasindhumamaM, lInaM parabrahmaNi yasya cetaH // 2 // sUktamuktAvalI, adhikAra 107, zlo0 2.* je mANasanuM citta aMtaramAM zAMtirUpI samudramAM magna thAya-paramabrahmamAM lIna heya-je paramAtmAnA dhyAnamAM ja magna hoya tenuM kuLa pavitra samajavuM, tethI mAtAne kRtArtha samajavI ane te mANasathI samagra pRthvI bhAgyazALI jANavI. 2. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha thAna. (487 ) yatra gacchati paraM paripAkaM, pAkazAsanapada vaNakalpam / svaprakAzasukhabodhamayaM tasyAnameva bhavanAzi bhajadhvam / / 3 // adhyamira, 1, 0 270. je dhyAnamAM, uMcA pariNAmane prApta thayA thakA, iMdranuM pada paNa taNakhalA samAna thaI jAya che tevA, pitAnA AtmAnA prakAzanA sukhanA jJAnavALA ane bhavane nAza karavAvALA evA dhyAnane Azraya lyo! sukaraM maladhAritvaM, sukaraM dustapaM tapaH / sukaro'kSanirodhazca, duSkaraM cittarodhanam // 4 // sUra muviTI, badhira 207, 0 1. A maLane dhAraNa kare-dhRNAne jItavI-sahelI che, AkarUM tapa karavuM e saheluM che ane iMdriyAne nirodha kare e paNa sahelo che, paraMtu manane rokavuM-dhyAnamAM lagADavuM-AkarUM che. 4. saMplutodaka ivAndhujalAnAM, sarvataH sakalakarmaphalAnAm / siddhirasti khalu yatra taduccaiAnameva paramArthanidAnam // 5 // adhyAtmasAra, vaMdha 1, jo273. sahutodaka (moTA jaLAzaya)mAM sarva jAtanA kuvAnA pANInI siddhi-Avaka hoya che, te pramANe je dhyAnamAM tamAma karmanA (kriyA-anuSThAnanA) phaLanI, dareka rIte siddhi che te UMcA prakAranuM evuM dhyAna (dharma-zukla dhyAna) mokSanuM kAraNabhUta che. 5. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (488) subhASita-5gharatnAkara zubha mAnI bhAgyazALI - yasya jJAnamanantamapratihataM jJeyasthitau darzanaM, doSatyaktamanantamuttamatamo'nantaH sukhAnAM cayaH / vIryasyAnupamaH sa ko'pi mahimA'nantastrilokAdbhutaH, siddhatve prathitaH prabhuH sa bhagavAn dhanyaiH sadA dhyAyate / / je bhagavAnanuM jJAna anaMta ane koIthI na haNAya tevuM che, jenuM darzana jANavA lAyaka padArthonI sthitine viSe deSa rahita ane ananta che, jenA sukhane samUha ati uttama ane anaMta che, jenA vIryano mahimA upamA rahita, anaMta ane traNa lekathI paNa addabhuta che, tathA je prabhu siddhapaNAmAM rahelA che, te bhagavAnanuM dhanya purUSa ja sadA dhyAna kare che. 6. zubha dhyAnane upadeza - yAvadvyAdhivivAdhayA vidhuratAmaGgaM na saMsevate, yAvaccendriyapATavaM na harati krUrA jarA rAkSasI / tAvanikalanizcalAmalapadaM karmakSayAyAdhunA, dhyeyaM dhyAnavicakSaNaiH sphuTataraM hRtpanasamodare // 7 // vairAgarAta ( 9), Ro. 70. jyAM sudhI vyAdhionI pIDAthI A zarIra vidhuratAnevyAkuLapaNane pAmyuM nathI, ane jyAM sudhI vRddhAvasthArUpI phara Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -~ zubha dhyAna. ( 489) rAkSasIe iMdriyAnI paTutAnuM haraNa karyuM nathI, tyAM sudhI dhyAnamAM nipuNa evA purUSoe karmane kSaya karavA mATe hadayapadyarUpI gharane viSe niSkala (avayava rahita), nizcaLa ane nirmaLa evA mokSapada (AtmasvarUpa) nuM atyaMta skuTa rIte dhyAna karavuM 7. strINAM strIsaGginAM saGgaM, tyaktvA dUta AtmavAn / kSeme vivikta AsInazcintayenmAmatandritaH // 8 // mAyAvatapurA, dha 22, 4. 24. AtmajJAnanI abhilASAvALA purUSe strIonA saMgane dUrathI tyAga karI tathA strIonA saMgavALAnA paNa saMgane tyAga karI upadrava rahita, ekAMta sthAnamAM nizcaLa Asane besI pramAda rahitapaNe mAruM (prabhunuM) ciMtavana karavuM. 8. zubha dhyAnanA bheda - muhUrtAntarmanaHsthairya, dhyAnaM chabasthayoginAm / dharma zuklaM ca tad dvedhA, yogarodhastvayoginAm // 9 // yogazAla, prakAza 4, lo0 115. aMtarmuhUrta paryata cittanI sthiratA, te svastha yogIenuM dhyAna kahevAya che. te, dharmadhyAna ane zukaladhyAna ema. be prakAre che. roganA nirodharUpa dhyAna to agI kevIone ja hoya che. 9 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) subhASita-vagharatnAkara [ dharmadhyAna.] dharmadhyAnanuM svarUpa - sUtrArthasAdhanamahAvratadhAraNeSu, bndhprmokssgmnaagmhetucintaa| pazcendriyavyuparamazca dayA ca bhUte, dhyAnaM tu dharmamiti tatpravadanti tajjJAH // 10 // __ yogatArAvalI, pR0 16, zlo 74. sUtra ane arthanuM sAdhana-abhyAsa tathA mahAvratane dhAraNa karavAne viSe je ciMtA, tathA baMdha, mokSa, gati ane AgatinA kAraNane viSe je ciMtA, pAMca indriyonA viSayothI virAma pAmave te, tathA prANIone viSe dayA karavI te dharmadhyAna kahevAya che, ema dhyAnanA svarUpane jANanArAo kahe che. 10. dharmadhyAne bhaved bhAvaH, kssaayopshmikaadikH| . lezyAH kramavizuddhAH syuH, pItapatrasitAH punaH // 11 // yogazAla, prakAza 10, lo0 16. dharmadhyAnamAM kSApazamika vigere bhAva hoya che, ane anukrame vizuddha evI pata, pa ane sita lezyA hoya che. 11. dharmadhyAnanA bhedA- AjJAvicayamapAyavicayaM ca sa dhyAnayogamupasRtya / tasmAdvipAkavicayamupayAti saMsthAnavicayaM ca // 12 // prazamarati, lo0 247. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha dhyAna. (491 ) e (dhyAnI manuSya) AjJAvicaya ane apAyaricaya nAmanA dharmadhyAnanA bhedane meLavyA pachI tethI vipAkavicaya ane saMsthAnavicaya nAmanA dharmadhyAnanA bhedane prApta thAya che. 12. AjJA'pAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca ciMtanAt / dharmadhyAnopayuktAnAM, dhyAtavyaM syAcaturvidham // 13 // khyAtmisAra, prabaMdha 1, so. 128. dharmadhyAnamAM lAgelA prANuone AjJAne, apAyane, vipAkane ane saMsthAnane vicAra karavAnuM hovAthI e dhyAna cAra prakAre dharavAnuM hoya che. 13. AjJA'pAyavipAkAnAM, saMsthAnasya ca cintanAt / itthaM vA dhyeyabhedena, dhayaM dhyAnaM caturvidham // 14 // corA, prArA 20, go0 7. AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnanuM ciMtana karavAthI dhyeyanA bhede A pramANe dharmadhyAna cAra prakAre kahyuM che. 14. AjJAvicaya dhyAna - nayabhaMgapramANADhyAM, hetUdAharaNAnvitAm / AjJAM dhyAyejinendrANAmaprAmANyAkalaMkitAm // 15 // adhyAtmasAra, prabaMdha 5, lo0 119. naya, saptabhaMgI ane pramANe karIne yukta, hetu ane draSTAMtavaDe karIne sahita ane apramANarUpI kalaMkathI rahIta evI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) subhASita-pa-ratnAkara. jinezvara bhagavAnanI AjJAnuM dhyAna karavuM te AjJAvicaya dhyAna samajavuM. 15. AjJAM yatra puraskRtya, sarvajJAnAmabAdhitAm / tasvatazciMtayedAstadAjJAdhyAnamucyate // 16 // corAka, prArA 20, 0 8. kaI paNa pramANathI athavA pUrvAparanA virodhavaDe abAdhita evA sarvajJa bhagavAnanA Agamane AgaLa karI, te AgamamAM kahelA jIvAdi padArthonuM paramArtha vRttie jemAM ciMtana karavuM, te AjJAdhyAna kahevAya che. 16. apAyavicaya dhyAna- rAgadveSakaSAyAdipIDitAnAM januSmatAm / aihikAmuSmikAMstAMstAnAnA'pAyAn viciMtayet // 17 // adhyAtmasAra, prabaMdha 5, zlo0 120. rAga, dveSa vigere kaSAyothI pIDita evA prANIonA Aloka ane para leka saMbaMdhI bhinna bhinna prakAranAM te te duHkhane vicAra kare te apAyaricaya dhyAna samajavuM. 17. rAgadveSakaSAyAdyairjAyamAnAn vicintayet / yatrApAyAMstadapAyavicayadhyAnamiSyate // 18 // coLA, bA 20, . 10. je bAnamAM rAga, ane koSadi kAvaDa upara Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha dhyAna, (493) thatA denuM ciMtana karavAmAM Ave che te apAyavicaya nAmanuM dhyAna kahevAya che. 18. vipAkavicaya thAna dhyAyetkarmavipAkaM ca, taM taM yogAnubhAvajam / prakRtyAdicaturbhedaM, zubhAzubhavibhAgataH // 19 // adhyAtmasAta, kavaidha 1, se. 222. mana, vacana ane kAyAnA yoganA sAmarthyathI utpanna thayela prakRti, sthiti, rasa ane pradeza e pramANe cAra prakAranA ane zubha ane azubha evA karmane vipAka-udayane vicAra kare te vipAkavicaya dhyAna samajavuM. 19. pratikSaNasamudbhUto yatra krmphlodyH| rite triparasa, vivijayo mataH | 20 | coLAi, kavArA 20, jo 22. dareka kSaNe aneka svarUpe utpanna thatA karmaphaLanA udayanuM, je dhyAnamAM ciMtana karAya, te vipAkaviyanAmanuM dhyAna kahevAya che. 20. saMsthAnaviya dhyAna - utpAdasthitimaMgAdiparyAyairlakSaNaiH pRthak / bhedairnAmAdimirlokasaMsthAnaM cintayebhRzam // 21 // Amirara, 1, 0 222. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (494) subhASita-pada-ratnAkara. utpatti, sthiti ane nAzarUpa paryAvaDe karIne, pitapitAnA lakSavaDe karIne ane nAma, sthApanA, dravya ane bhAva vigere bhedevaDe karIne, judA judA lekanA saMsthAnane vicAra karavo te saMsthAnaviya dhyAna samajavuM. 21. anAdyantasya lokasya, sthityutpttivyyaatmnH| AkRti cintayed yatra, saMsthAnavicayaH sa tu // 22 // yogarAma, 20, go. za4. je dhyAnamAM utpatti, nAza ane dhruva svarUpavALA anAdi anaMta lekanI AkRtinuM ciMtana karAya, te saMsthAnavicaya nAmanuM dhyAna kahevAya che. 22. dharmadhyAnano upAya jika saMdigdha, vijaH rAjAdhIrA dharmadhyAnakRte tasmAnmanaH kurvIta nizcalam // 23 // corAja, 50 366, Ro. 6. (. sa.) zAMta buddhivALA manuSya pAMca iMdriya sahita manane viSayamAMthI kheMcI laIne dharmadhyAna karavA mATe nizcaLa-sthira karavuM. 23 dharmadhyAnanuM phaLa zIlArNavasya pAraM gatvA saMvignasugamapArasya / dharmadhyAnamupagato vairAgyaM prApnuyAyogyam // 24 // prazamarati, lo0 246. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha dhyAna, ( 45 ) saMsArathI bhaya pAmatA evA mANasane mATe jaldI meLavI zakAya e che kInAro jene evA zIla-eTale ke mULa guNa ane uttara guNa-rUpI samudrane pAra karIne, dharmadhyAnane prApta thayele manuSya ucita evA verAgyane pAme che. 24. | [ dhyAna ] zukladhyAnanuM svarUpa - yasyendriyANi viSayeSu parAakhAni, saGkalpakalpanavikalpavikAradoSaiH / yogaiH sadA trimiraho nibhRtAntarAtmA, dhyAnaM tu zuklamiti tatpravadanti tajjJAH // 25 // cotaravarI, 26, go. 73. jenI iMdriya viSayone viSe parAmukha-viparIta-hoya, tathA saMkalpa, kalpanA, vika9pa ane vikAranA doSavALA mana, vacana ane kAyAnA gavaDe jene AtmA nizcaLa hoya, tevA purUSanuM je dhyAna te zukladhyAna kahevAya che ema dhyAnanA svarUpane jANanAra kahe che. 25. zukladhyAnanA bheda ane phaLa etacaturvidhaM zukladhyAnamatra dvayoH phalam / AdhayoH suralokAptiranyayostu mahodayaH // 26 // adhyAtmasAra, prabaMdha 5, lo 1.63. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (496). subhASita-paratnAkara. A zukaladhyAnanA cAra bheda che. (1 pUrvaga, 2 ekaparyaya, 3 sUkSmakriyAnivRtti ane 4 zevezya) emAM pahelA benuM phaLa -svarganI prApti che ane bIjA benuM phaLa mekSa che. 26. [ ra-thAna saMvaMdhI ] neTa-AmAM paramAtmAnuM dhyAna kevI rIte dharavuM ane emAM dhIme dhIme kevI rIte AgaLa vadhavuM ene krama batAvavAmAM Avela che. prabhu dhyAnanA prakAra: rUpasthaM ca padasthaM ca, piNDasthaM rUpavarjitam / dhyAnaM caturvidhaM proktaM, saMsArArNavatArakam // 27 // vivi, sAra 22, po. rUdda. rUpastha, padastha, piMDastha ane rUpAtIta-rUparahita, ema cAra prakAranuM dhyAna kaheluM che, te saMsArarUpI samudrane utAranAra che. 27. prabudhyAnane anukrama - pazyati prathamaM rUpaM, stauti dhyeyaM tataH pdaiH| tanmayaH syAt tataH piNDe, rUpAtItaH kramAdbhavet // 28 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 37. yegI prathama rUpane jue che, tyArapachI padavaDe-nAmavaDe-dhyAna karavA lAyaka paramAtmAnI stuti kare che, tyArapachI piMDane viSe dhyAna karatAM tanmaya eTale te paramAtmAmaya thAya che, ane Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha dhyAna. ( 47 ) tyArapachI anukrame rUpAtIta eTale rUparahita thAya che. (A kamAM rUpastha, padastha piThastha ane rUpAtIta e cAra prakAranuM dhyAna batAvyuM che. ) 28. piMDasthadhyAna - yatkicana zarIrasthaM, dhyAyate devatAdikam / tanmayIbhAvazuddhaM tat , piNDasthaM dhyAnamucyate // 29 // viveviTAsa, 22, 0 42. tanmayapaNAthI zuddha evA je koI zarIramAM rahelA devatAdikanuM dhyAna karavAmAM Ave, te piMDastha dhyAna kahevAya che. 29. padasthadhyAna - vidyAyAM yadi vA mantre, gurudevastutAvapi / padasthaM kathyate dhyAnaM, pavitrAnyastutAvapi // 30 // vivAra, 3chAsa 22, 3orU9. vidyAne viSe, maMtrane viSe, deva gurUnI stutine viSe, athavA bIjI koI pavitra vastune viSe je dhyAna karavAmAM Ave, te padasthadhyAna kahevAya Ave che. 30. rUpasthadhyAna - yathA'vasthitamAlambya, rUpaM trijagadIzituH / kriyate yanmudA dhyAnaM, tadrUpasthaM nigadyate // 31 // vivihAra, vaNAra 22, go. 28. 2 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 498). subhASita-pada-ratnAkara. traNa jagatanA svAmI zrI tIrthakara devanuM jevuM rUpa che tevA rU5nuM AlaMbana karI tenuM je harSathI dhyAna karavuM, te rUpastha dhyAna kahevAya che. 31. sarvAtizayayuktasya, kevalajJAnabhAsvataH / arhato rUpamAlambya, dhyAnaM rUpasthamucyate // 32 // corasa, prArA 1, 0 7. sarva atizaya vaDe yukta, ane kevalajJAnavaDe dedIpyamAna evA arihaMtanA svarUpanuM AlaMbana laIne je dhyAna karavuM te rUpasthadhyAna kahevAya che. 3ra. jinendrapratimArUpamapi nirmalamAnasaH / nirnimeSadRzA dhyAyan, rUpasthadhyAnavAn bhavet // 33 // copArI, prArA 1, 0 20. nirmaLa cittavALe manuSya jinezvaranI pratimAnA rUpanuM paNu, nimeSa rahita daSTie, dhyAna dharate chate rUpastha dhyAnavALo thAya. 33. rUpAtItadhyAna nirlepasya nirUpasya, siddhasya paramAtmanaH / cidAnandamayasya syAddhyAnaM rUpavivarjitam // 34 // vivevasTAra, saTTAra 22, 0 14. karmanA lepa rahita, rUpa rahita ane cidAnaMdamaya evA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha dhyAna. (49) siddha paramAtmAnuM je dhyAna karavuM, te rUpavarjita-rUpAlIta dhyAna kahevAya che. 34. zubhadhyAna kayAM sudhI karavuM - yAvatparaguNadoSaparikIrtane vyApRtaM mano bhavati / tAvadvaraM vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartum // 35 // karAmapatti, 284. jyAM sudhI, pArakAnA guNa ane deSanA varNana karavAmAM mana pAvAyeluM rahetuM hoya tyAM sudhI manane zuddha evA dhyAnamAM rekI rAkhavuM sAruM che. 3pa. zubhadhyAnanA avayave - netradvandve zravaNayugale nAsikAgre lalATe, vaktre nAbhau zirasi hRdaye tAluni bhrUyugAnte / dhyAnasthAnAnyamalamatibhiH kIrtitAnyatra dehe, teSvekasmin vigataviSayaM cittamAlaMbanIyam / / 36 // pharAbAsa6, mArA rU. (i. sa.) banne netramAM, banne kAnamAM, nAsikAnA agra bhAge, lalATane viSe, mukhane viSe, nAbhine viSe, mastakane viSe, tALavAne viSe ane be brakuTinI vacce, ATalAM sthAne dehane viSe nirmaLa buddhivALAoe dhyAnane sthAno kahelAM che. te sarvamAMthI koI paNa eka sthAnane viSe viSaya rahita cittane ekAgra karavuM. 36. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-pada-ratnAkara. ( 10 ) kayA dhyAnanuM zuM phaLaH-- A tiryagitistathA gatiradho dhyAne tu raudre sadA, dharme devagatiH zubhaM bata phalaM zukle tu janmakSayaH / tasmAdvadhAdhirugantake hitakare saMsAranirvAhake, dhyAne zuklavare rajaHpramathane kuryAtprayatnaM budhaH // 37 // zanaiAhisUtravRtti (mitra), g0 32, odha (ke. . )* Ata dhyAnathI tiryaMca gati prApta thAya che, rIdradhyAnathI sadA adheAgati-narakagati-prApta thAya che, dharma dhyAnathI devagati tathA zubha phaLa ( manuSya bhava ) prApta thAya che, ane zukladhyAnathI janmanA kSayamAkSa-prApta thAya che. tethI karIne vyAdhi-rAga-rahita, hitakAraka, saMsAranA nAza karanAra ane karma rUpI-rajane-mathana karanAra zreSTha zukladhyAnane viSe DAhyA purUSa prayatna karaveA joie. 37. zubha dhyAnanuM phaLaH-- vItarAgaM yato dhyAyan, vItarAgo bhavedbhavI / IlikA bhramarIM bhItA, dhyAyantI bhramarI yathA // 38 // coLasAra, prastAva 1, Dro 42. jema iyaLa bhayathI bhamarInuM dhyAna karatI karatI pAte bhramarI ja thaI jAya che, tema bhavya jIva vItarAganuM dhyAna karatA karatA vItarAga thaI jAya che. 38. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha dhyAna. ( 501 ) etakhyAnaphalaM nAma, yaJcAritrodyamaH sadA / citte pAni, sAdhusevAparAyaH | 21 / taravAmRta, 0 22. dhyAnanuM phaLa e ja che ke jethI prANIo pApathI aLagA thaIne sAdhuonI sevAmAM tatpara thAya ane hamezAM cAritranI prAptine mATe udyama kare. 39. maNAviva praticchAyA, samApattiH parAtmanaH / kSINavRttau bhaved dhyAnAdaMtarAtmani nirmale // 40 // jJAnatA. dhyAnA chaw, 0 2. jema svacha maNimAM pratibiMba paDe che tema dhyAna karavAthI jenI vRttiono kSaya thaye che evA nirmaLa AtmAmAM paramAtmAnI chAyA paDe che. 40. mokSaH karmakSayAdeva, sa cAtmajJAnato bhavet / dhyAnasAdhyaM mataM taca, tad dhyAnaM hitamAtmanaH // 41 // yogazAstra, prakAza 4, lo0 113. karmakSayathI ja mokSa thAya che, te karmakSaya AtmajJAnathI thAya che, ane te AtmajJAna dhyAnathI sAdhya mAnyuM che, tethI vidhipUrvaka kareluM dhyAna ja AtmAne hitakAraka che (eTale paraMparAe dhyAnathI mokSa maLe che.) 41. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-pA--ratnAkara. Artta - raudraparityAgAd dharmazuklasamAzrayAt / jIvaH prApnoti nirvANamanantasukhamacyutam // 42 // tavAmRta, jo0 228. ( 102 ) A dhyAna ane rIdradhyAnanA tyAga karavAthI ane dharmadhyAna tathA zukladhyAnanA Azraya levAthI prANI anaMta sukhavALA ane akSaya evA meAkSane meLave che. 42. ekAgramanasA dhyAtA devAH zailamayA api / acireNaiva tuSyanti, kiM punavetano janaH 1 // 43 // ekAgra cittavaDe paththaramaya devAnu paNa (pratimAnu... paNa ) dhyAna karyuM. hAya te te paNa tatkALa tuSTamAna thAya che, tA pachI cetanAvALA leAka kema tuSTamAna na thAya ? 43. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubha dhyAna ( 65 ) A dhyAnanuM svarUpa-- rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAt, dhyAnaM tadArttamiti tatpravadanti tajjJAH // 1 // yogatArAvalI, pR0 17, 0 83. rAjyano loga, zayyA, Asana, vAhana, strI, sahana, puNya, maNi, ratna ane alaMkAro; e sarvAne viSe mAhane lIdhe atyaMta icchA ane abhilASa rAkhavA te A dhyAna che ema dhyAnanA svarUpane jANanArA kahe che. ( prApta thayelI priya vastunA viyAga na thAya te icchA ane aprAsa vastunA saMcAga thAya te abhibaass trAya che. ) 1. dridhyAnanuM svarUpa-- saMchedanairdahanabhaJjanamAraNaizca, bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / yo yAti rAgamupayAti ca nAnukampAM, dhyAnaM tu raudramiti tatpravadanti tajjJAH // 2 // yogatArAbalI, pR0 17, lo0 84. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (504) subhASita-pada-ratnAkara. je mANasa bIjA prANIone chedana karavAthI, bALavAthI, bhAMgavAthI, mAravAthI, bAMdhavAthI, prahAra karavAthI, damana karavAthI ane kApavAthI prItine pAmato hoya, tathA anukaMpAne-dayAne-pAmatA na hoya, te mANasanuM tenuM dhyAna radradhyAna kahevAya che, ema dhyAnane jANanAra paDita kahe che. 2. ArtadhyAnathI nukasAna - pramattazcendriyArtheSu, gRddho dharmaparAGmukhaH / jinoktamapuraskurvannAtabhyAne pravartate // 3 // adhyAtmasAra, vaMdha 1, go. 12. pramAdI thaIne, iMdrinA viSayemAM lolupa thaIne, dharmathI vimukha thaIne ane zrI jinezvara bhagavAne kahela vastune nahi mAnate chate ArtadhyAnamAM pravRtta thAya che. 3. zubha-azubha-dhyAna-phaLaH- aho ! dhyAnasya mAhAtmyaM, yenaikA'pi hi kAminI / anurAgavirAgAmyAM, bhavAya ca zivAya ca // 4 // sUSmAvI, pR. 201, 0 7. (u. iM.) * ahe! dhyAnanuM mAhAsya AzcaryakAraka che, ke jethI eka ja strI anurAga (prIti) ne lIdhe saMsArane mATe thAya che ane vairAgyathI mokSane mATe thAya che arthAta strIne viSe prItinuM dhyAna karyuM hoya te tethI saMsAra vadhe che ane strIne viSe vairAgyanuM dhyAna karyuM hoya te tethI mAla maLe che. 4 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 105 ) azubha dhyAna. azubha dhyAnanuM kaDavuM phaLaH-- vaibhArAdritaTe gato dramakako bhikSArthamudyAnikA - bhuktivyagrajane cirAt kaNamapi prApaiSa nAtaH krudhA / tadghAtAya zilAM mumoca mahatIM mauDhyAt tathaivAptavAn, mRtyuM zvabhramapi svaduSpraNidhito bAjhaM pramANaM na tat // 5 // uttarAdhyayanasUtraTIA ( masaMcama ), 00 244. li vaibhAra parvatanI taLeTInA vanamAM ekadA keAI bhIkhArI bhikSAne mATe gayA. tyAM sarva janA ujANInA leAjanamAM vyagra thayelA hAvAthI te bhIkhArI cirakALa sudhI eka kaNane paNa pAmyA nahIM. tethI teNe krodha pAmIne sarva janeAnA dhAta karavAnA irAdAthI parvata para caDIne eka meATI zilA raDatI-daDatI mUkI. mUDhatAne lIdhe te ja zilAvaDe cagadAIne te mRtyu pAmyA ane durdhAnane lIdhe narake gayo. tethI zubhAzubha gatimAM mAtra bAhya sAdhano kAraNabhUta nathI, paNa AvyaMtara ceSTA ja pramANabhUta che. 5. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REERIESear * deva (66) devanuM svarUpa - nirAtaGko nirAkAGko nirvikalyo niraMjanaH / paramAtmA'kSayo'tyakSo jJeyo'nantaguNo'vyayaH // 1 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 33. paramAtmA bhaya rahita che, AkAMkSA rahita che, saMkalpa vikalpa rahita che, karmanA lepa rahita che, vinAza rahita che, iMdriyane pratyakSa nathI, anaMta guNavALo che ane zAsvata che ema jANavuM. 1. bhavavIjAkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmai // 2 // vItarAgastotra(hemacaMdra), prakAza 21, zlo0 44. saMsAranA bIjarUpa aMkurAne utpanna karanArA rAgAdika jenA kSaya pAmyA hoya, te bhale brahyA hoya, viSNu heya, zaMkara hoya, ke jinezvara hoya, tene mAro namaskAra che. (eTale ke AvA guNavALe game te deva che.) 2. mahAjJAnaM bhavedyasya, lokAlokaprakAzakam / mahAdayA damo dhyAnaM, mahAdevaH sa ucyate // 3 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva. ( 107 ) rAgadveSau mahAmalau, durjayau yena nirjitau / mahAdevaM tu taM manye, zeSA vai nAmadhArakAH // 4 // mahAkrodho mahAmAno mahAmAyA mahAmadaH / mahAlobho hato yena, mahAdevaH sa ucyate / 5 // madAvastotra (phremacaMda ). jene leAka tathA alAkane prakAza karanArUM mahAjJAna hAya, tathA jene mATI dayA, krama ane dhyAna hAya, te mahAdeva kahevAya che. du:khe karIne jItI zakAya evA rAgadveSarUpI mahAmalene jeNe jItyA heAya, tene huM mahAdeva mAnuM chuM. te sivAya khIjA tA kevaLa mahAdeva evA nAma mAtrane ja dhAraNa karanArA samajavA. mahAkrodha, mahAmAna, mahAmAyA, mAmada ane mahAlAbha, A sarvane jeNe haNyA hAya te ja mahAdeva kahevAya che. 3, 4, 5. yasya nikhilAca doSA na santi sarve guNAzca vidyante / kalA vA viSNurvA, te bino vA namastasmai || 6 | hostavaeNnirNaya ( midrasUri). je devane viSe eka pazu deSa na heAya ane sarve guNNA ja hAya, te brahmA hAya, viSNu hAya, zaMkara hAya, ke jinezvara hAya, tene namaskAra hA. 6. surAsurendrasaMpUjyaH, sadbhUtArthapradezakaH / kRtsnakarmakSayaM kRtvA, saMprAptaH paramaM padam // 7 // vAghenAyaritra (2), 40 82, (6, sa. )* Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) subhASita--ratnAkara. je deveMdra ane asureMdrane pUjavA lAyaka hAya, satya padAnI dezanA ApanArA hoya ane je samagra karmane kSaya karI mokSapadane pAmyA hoya te paramezvara che. vItarAgo jino devo rAgadveSavivarjitaH / hatamohamahAmallaH kevalajJAnadarzanaH // 8 // varSanAstri (), g0 82. (. sa.) je rAga dveSathI rahita hoya, meharUpI mahAmahelane haNanAra hoya, kevaLajJAna ane kevaLadarzanavALA hoya, je rAga vagaranA heya ane je iMdriyAdika upara jaya meLavanAra hoya te deva che. 8. nirmamo nirahaGkAro nissaGgo nissprigrhH| rAgadveSavinirmuktastaM devaM brAhmaNA viduH // 9 // zivapurANa, jJAnasaMhitA, a0 24, zlo0 26. je mamatA rahita hoya, ahaMkAra rahita hoya, sarva saMga rahita hoya, sarva parigraha rahita hoya, tathA rAga dveSa rahita hoya tene brAhmaNe deva kahe che. 9. kevA devanuM dhyAna dharavuM - ArhantyaM mahimopetaM, sarvazaM paramezvaram / dhyAyeddevendracandrArkasabhAntaHsthaM svayaMbhuvam // 10 // taravAra, go. 230. ATha mahAprAtihAryAdika mahimAe karIne sahita, tamAma Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) padArthane jANanArA, deveMdro ane sUrya-caMdra jemanI pariSaDhAmAM AvIne bese che evA ane potAnI meLe ja jJAnane pAmelA evA paramezvaranuM dhyAna dharavuM yogya che. 10. yadA dhyAyati yadyogI, yAti tanmayatAM tadA / dhyAtavyo vItarAgastabhityamAtmavizuddhaye // 11 // __ yogasAra, prastAva 1, lo0 2. yegI je vakhate jenuM dhyAna dhare che, te vakhate te tanmaya thAya che. tethI AtmAnI zuddhine mATe niraMtara vItarAganuM ja dhyAna karavuM. 11. devapaNane anukama - samyaktvamohanIyaM kSapayatyaSTAvataH kaSAyAMzca / kSapayati tato napuMsakavedaM strIvedamatha tasmAt // 12 // hAsyAdi tataH padakaM kSapayati tasmAzca puruSavedamapi / saMjvalanAnapi hatvA, prAmotyatha vItarAgatvam // 13 // rAmari, go260, 262. pahelAM samati mohanIne kSaya kare che, te pachI ATha kaSAya (apratyAkhyAnI tathA pratyAkhyAnI) ne kSaya kare che, te pachI nasika veda ane strIveda apAve che, pachI hAsya, rati, arati, bhaya, zAka, durgA e chane khapAve che. pachI purUSa vedane khapAve che. ane pachI saMjavalana kaSAyene khapAvI vItarAgapaNane pAme che. 12, 13. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (510) subhASita-pa-ratnAkara devanI ekatA - buddho vA yadi vA viSNuryadvA brahmA'thavezvaraH / ucyatAM sa jinendro vA, nArthabhedastathA'pi hi // 14 // te paramAtmA kadAca buddha nAme che, viSNu nAme che, brahmA nAme che, ke Izvara-zaMkara--nAme kahe, ke jinezvara kahe te paNa te sarvamAM nAmane bheda chatAM arthabheda kAMIpaNa nathI- sarvane artha sarakho ja che. 14. saMkhyayA'nekarUpo'pi, guNatastveka eva saH / anantadarzanajJAnavIryAnandaguNAtmakaH // 15 // jAtarUpaM yathA jAtyaM, bahurUpamapi sthitam / sarvatrApi tadevekaM, paramAtmA tathA prmuH||16|| cora, prastAva 6, go. 27, 28. paramAtmA saMkhyAe karIne aneka che, paraMtu anaMtajJAna anaMtadarzana, ana tavIrya ane anaMta AnaMdarUpa guNa sarvanA sarakhA hevAthI guNanI apekSAe te eka ja che. jema uttama suvarNa judA judA AkAre raheluM che te paNa te sarva AkAremAM te suvarNa eka ja che, tema paramAtmA prabhu paNa AkAravaDe judA judA chatAM guNavaDe eka ja che. 15, 16. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 511). paradeva-mAna-phaLa anyeSAmapi devAnAM, nindA dveSaM ca varjayet / devaM devakulaM dRSTvA, namaskuryAtra lakkyet // 17 // evaM ya AstikaM bhAvamAzritaH samatAM gtH| sarvadevaprasAdena, labhate sampadaM varAm // 18 // mAnato, ba0 2, 50 2, zlo201, 20 6. bIjA devenI paNa niMdA ane dveSane tyAga kare. devane tathA devakuLane joI tene namaskAra kare, paNa namaskAra karyA vinA tenuM ullaMghana karavuM nahIM. A pramANe je mANasa Astika bhAvane pAmela hoya ane samatAne pAmela hoya te sarva devanA prasAdavaDe moTI saMpadAne pAme che. 17, 18. devane namaskAra AkAzAt patitaM toyaM, yathA gacchati sAgaram / sarvadevanamaskAraH, kezavaM prati gacchati // 19 // vavavatA , 0 1, rUrU. jema AkAzamAMthI paDeluM pANI (game tyAM paDayuM hoya to paNa te) samudramAM ja jAya che, tema sarva (kaI paNa) devane karela namaskAra viSNu bhagavAna pAse jAya che viSNu bhagavAnane ja namaskAra karyo che ema jAvuM. 19 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 512 ) subhASita - padma - ratnA12. [ deva - guru-dharma ] heva-gu3-dharmanu sva35H- ko devo vItatamAH kaH suguruH zuddhamArgasaMbhASI / kiM paramaM vijJAnaM, svakIyaguNadoSavijJAnam // 20 // vairAgyazataka ( padmAnaMda ), lo0 95. kaceA dhruva sAcA che? rAgadveSa rahita hAya te. zreSTha gurU krANu ? zuddha mAnI prarUpaNA kare te. ane uttama vijJAna karyuM ? ghotAnA guNuddoSa laguvA te. 20. devo'STAdazabhirdoSairmukto dharmo dayA'nvitaH / guruzca brahmacAryetra, nirArambhaparigrahaH / / 21 / / triSaSThI, parva 10, sarga 11, zlo0 441. je rAgAdika aDhAra DhASAthI rahita hAya te dhruva kahevAya che, je dayA sahita hAya te dharma kahevAya che, ane Ara Mbha tathA parigraha rahita je brahmacArI hAya te ja gurU kahevAya che. 21. heva-gu3-dharma vagara nAbhu:-- na dharmaciMtA gurudevabhaktiryeSAM na vairAgyalavo'pi cite / teSAM prasrakleSaphalaH pazUnAmivodbhavaH syAdudaraMbharINAm ||22|| adhyAtmakalpadruma, adhikAra 12, mo0 16. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva. (513) je prANIne dharma saMbadhI ciMtA, gurU ane deva tarapha bhakti ane vairAgyane aMza mAtra paNa cittamAM heya nahiM, tevA peTabharAone janma pazunI peThe jaNanArIne leza ApanArAja che.22. deva-gurU-dharmanuM phaLa -- gajAzcapotokSarathAn yatheSTapadAptaye bhadra nijAn parAn vaa| majaMti vijJAH suguNAn bhava, zivAya zuddhAn gurudevadharmAn 23 adhyAtmakalpadruma, adhikAra 12, lo0 4. ' he bhadra! jevI rIte DAdA prANIo Icchita jagAe pahecavA sArU pitAnAM athavA pArakAM hAthI, ghoDA, vahANa, baLada, ane ratho sarasa joIne rAkhI le che, tevI ja rIte mokSa meLavavA mATe zuddha deva, gurU, dharmane bhaja. 23. jinendrapraNidhAnena, gurUNAM vandanena ca / na tiSThati ciraM pApaM, chidrahaste yathodakam // 24 // jinezvaranuM dhyAna karavAthI ane sadagurUne vaMdana karavAthI, jema chidravALA hAthamAM jaLa na rahe tema, manuSyanuM pApa cirakALa rahetuM nathI-nAza pAme che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanuM svarUpa -- 50000000 kudeva (67) www.c Lon...000.0 D 0000000 yoooooooo ye strIzastrAkSasUtrAdirAgAdyaGkakalaGkitAH / nigrahAnugrahaparAste devAH syurna muktaye // 1 // yogazAstra, prakAza 2, zlo0 46. je devA strI, zatru ane japamALA vigere rAga dveSanA cinhe karIne sahita hAya che tathA nigraha ane anugraha karavAmAM tatpara hAya che, te devA muktine mATe nathI-mukti Apanaaraa hotA nathI. ( araNyu } te muddeva che. ) 1. heva nihA: yakSANAM ca pizAcAnAM, madyamAMsabhujAM tathA / divaukasAM tu bhajanaM, surApAnasamaM smRtam // 2 // padmapurANa, uttarakhaMDa, bhA0 4, a0 280, lo0 95. yakSA, pizAcA ane madirA mAMsa khAnArA khIjA devAnI je sevA karavI te madirApAna jevuM kahevu che. 2. koTijanmakRtaM puNyaM, yajJadAnakriyAdikam / sadyaH sarva layaM yAti yakSabhUtAdipUjanAt // 3 // padmapurANa, uttarakhaMDa, bhA0 4, a0 280, lo0 97. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva. ( 115 ) yajJa, dAna ane dhakriyA vigere karIne je kAMi karADA janmamAM puNya upArjana karyuM. hAya, te sarva puNya yakSa ane bhUta vigerenI pUjA karavAthI tatkALa layanAza pAme che. 3. devanuM phaLa ---- brahmarAkSasavetAlayakSabhUtArcanaM nRNAm / kumbhIpAka mahAghoranarakaprAptisAdhanam // 4 // padmapurALa, uttaravuMka, mA0 4, 20 280, jo0 66. brahmarAkSasa, vetAla, yakSa ane bhUta e nIca devAnI je pUjA karavI, te manuSyAne kuMbhIpAka nAmanA mahAdheAra narakanI prAptinA sAdhanarUpa thAya che. 4. kuMdeva-kugurU-budha :-- sarAgo'pi hi devazced gururabrahmacAryapi / jhAdIno'pa dharmaH yAt, jyuM nathuM phUddA ! gaLat // ii coLazAja, prANa 2, jo.14. jo rAga dveSa sahita chatAM paNa deva hAya, brahmacArI nahIM chatAM paNa gurU kahevAya, ane kRpA rahita chatAM paNu dharma kahevAya, teA kharekhara, A Akhuya jagata nAza pAmyuM samajavuM. 5. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM guru (68) se " Y3" 204 // artha:"gu"zabdastvandhakAraH syAd" "zabdastanivArakaH / andhakAranirodhitvAdgururityabhidhIyate // 1 // "zu" zahanA artha mA che bhane "3" zamhanA artha tene nivAraka che, tethI karIne aMdhakArane niredha-vinAzakaranAra hovAthI gurU kahevAya che. 1. gurUnuM svarUpa dharmajJo dharmakartA ca, sadA dharmaparAyaNaH / satvebhyaH sarvazAstrArthadezako gururucyate // 2 // kumArapAlaprabaMdha, pR0 51. (pra. sa.) * je dharmane jANanAra hoya, dharmane karate hoya, sadA dharmamAM tatpara rahete heya, ane prANIone sarva zAstranA arthane paza to DAya te 23 43vAya che. 2. nivartayatyanyajanaM pramAdataH, svayaM ca niSpApapathe pravartate / gRNAti tattvaM hitamicchuraGginAM, zivArthinAM yaH sa gururnigadyate // 3 // upadezaprAsAda, bhAga 1, pR0 92. (pra. sa.)* Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU ( 517 ) je anya manuSyane pramAdathI dUra kare che, pote pApa rahita mArgamAM pravarte che, tathA je mokSanA abhilASI prANuone, hitanI IcchAthI, tatvane upadeza Ape che, te gurU kahevAya. 3. mahAvratadharA dhIrA bhaikSyamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matAH // 4 // ajitanAthacaritra. jeo pAMca mahAvratane dhAraNa karanAra hoya, dhIra hoya, mAtra bhikSavRttithI ja jIvanArA heya, niraMtara sAmayikane viSe rahelA hoya ane dharmano ja upadeza ApanAra hoya te ja gurU mAnelA che. 4. rAgAdyutkaTazatrusaMhatikaraM yadvikramakrIDitaM, lokAlokavilokanaikarasikaM yajjJAnavisphUrjitam / mRlonmUlitavizvasaMzayazataM yadbhAratIvalgitaM, dhanyaireva janairjagattrayaguruH so'yaM samAlokyate // 5 // je gurUnA vikramanI krIDA rAgAdika moTA zatruone saMhAranAza-karanAra che, jenA jJAnane vilAsa loka ane alakane jovAmAM atyaMta rasika che, jenI vANIne pracAra jagatanA prANIonA seMkaDo saMzayone mULathI ukheDI nAMkhe che, AvA traNa jagatanA gurUne dhanya purUSa ja joI zake che dhanya purUne ja AvA gurUnA darzana thAya che. 5. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padma-ratnAkara. ( 118 ) gurUnuM mahatvaH-- kiM dhyAnena bhavatvazeSaviSayatyAgaistapobhiH kRtaM, pUrNa bhAvanayA'lamindriyadamaiH paryAptamAptAgamaiH / kintvekaM bhavanAzanaM kuru guruprItyA guroH zAsanaM, sarve yena vinA vinAthabalavatsvArthAya nAlaM guNAH // 6 // siMdUraprakaraNa, zlo0 16. he jIva ! dhyAnathI zuM phaLa che? samagra viSayeAnA tyAga karavAthI sayuM, tapAvarDa paNa saryuM, bhAvanAvaDe pUrNa thayuM, iMdriyAnA damanathI saryuM, ane AsanA AgamavaDe paNa zu? A sarvanuM kAMI kAma nathI, paraMtu sa MsArane nAza karanArU eka gurUnuM zAsana ja ( AjJA ja ) meATI prItithI tu kara-AjJAnuM pAlana kara. kemake te AjJApAlana vinA bIjA sarva guNeA hAya tA te sarve nAyaka vinAnA sainyanI jema peAtAnA svArtha sAdhavAmAM samartha nathI. 6. vidalayati kubodhaM bodhayatyAgamArtha, sugatikugatimAgga puNyapApe vyanakti / avagamayati kRtyAkRtyabhedaM gururyo bhavajalanidhipotastaM vinA nAsti kazcit // 7 // sindUraprakaraNa, zlo0 14. je gurU ajJAnanA athavA siAtvanA nAza kare che, AgamanA artha zIkhave che, sugati ane kugatinA mArUpa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU. ( 519 ) puNya ane pApane pragaTa kare che, tathA kRtya-karavAlAyaka ane akRtya-nahIM karavA lAyaka-nA bhedane jaNAve che. AvA gurU vinA saMsArarUpI samudrane tAravAmAM vahANa samAna bIje kaI paNa nathI. 7. ekamapyakSaraM yastu, guruH ziSye nivedayet / pRthivyAM nAsti tadravyaM, yahattvA nRNI bhavet // 8 // ekAkSarapradAtAraM, yo guruM nAbhimanyate / zunIyonizataM gatvA, cANDAleSvapi jAyate // 9 // trisaMhitA, za0 2, 3, 6, 10. je gurU, ziSyane eka akSara paNa zIkhave che, tenA badalAmAM evuM pRthvI para koI paNa dravya nathI ke je ApIne tenA anuNa-devA rahita-thavAya. eka akSaranA jJAnane ApanAra gurUne je mAnatA na hoyate kutarInI nimAM se vAra utpanna thaIne caMDAlane viSe utpanna thAya che. 8, 9. gurU sAce prakAzaka:-- vinA gurubhyo guNanIradhibhyo, jAnAti dharma na vicakSaNo'pi / yathArthasArtha gurulocano'pi, dIpaM vinA pazyati nAndhakAre // 10 // mApa, g0 46. (bhAbhA. .) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (para0) subhASitarpaNa-ratnAkara guNanA samudrarUpa gurU vinA bIje kaI vicakSaNa mANasa | paNa dharmane jANI zakato nathI. kemake dIrgha netravALo purUSa paNa aMdhArAmAM dIvA vinA padArthanA samUhane joI zakato nathI. 10. gurU sAco rakSakapitaa mAtA bhrAtA priyasahacarI sUnunivahaH, suhRtsvAmI mAdyatkaribhaTarathAzvaH parikaraH / nimajantaM jantuM narakakuhare rakSitumalaM, gurodharmAdharmaprakaTanaparAta ko'pi na paraH // 11 // sindUraprakaraNa, zlo0 15. dharma ane adharmane pragaTa karavAmAM tatpara evA gurU sivAya bIjA kaI eTale pitA, mAtA, bhAI, priya strI, putrane samUha, mitra, madonmatta hAthI, subhaTa, ratha ane azvavALe svAmI tathA parivAra vigere kaI paNa narakarUpI khADAmAM DubatA prANInuM rakSaNa karavA mATe samartha nathI. 11. gurU kaNa kaNa mAtA pitA kalA''cArya eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro guruvargaH satAM mataH // 12 // mAtA, pitA, kaLAcArya, tathA temanA sagA saMbaMdhI, vRddho ane dharmane upadeza karanArA A sarvane satparUe, gurUvarga mAnelo che. 12. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. (521) patireva guruH strINAM, sarvasvAbhyAgato guruH / gururagnirdvijAtInAM, varNAnAM brAhmaNo guruH // 13 // __ cANAkyanIti, a0 5, zlo0 1. strIone gurU pati ja che, abhyAgata sarvane gurU che, brAhmaNane gurU agni che, ane sarva vaNene gurU brAhmaNa che. 13. gurUne namaskAra ajJAnatimirAndhAnAM, jJAnAJjanazalAkayA / cakSurunmIlitaM yena, tasmai zrIgurave namaH // 14 // upadezataraMgiNI, pR0 207. (ya. paM.)* ajJAnarUpI aMdhakAravaDe aMdha thayelA prANIonA netrane jeNe jJAnarUpI aMjananI zalAkAvaDe vikasvara karyA che, te zrI gurUne namaskAra thAo. 14. gulati: zubhopadezadAtAro vayovRddhA bhushrutaaH| kuzalA dharmazAstreSu, paryupAsyA muhurmuhuH // 15 // zubha upadeza ApanArA, vayavaDe vRddha, ghaNA zAstrone jANanArA ane dharmazAstramAM kuzaLa evA gurUo vAraMvAra sevavA dAya che. 15. abhyutthAnAdiyogazca tadante nibhRtAsanam / nAmabahA nAkhAne, nAvarNazravaNaM kacit // 16 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( para2 ) subhASita-pa-ratnAkara. gurU Ave tyAre ubhA thavuM vigere roga kare, tyAra pachI temanI pAse nizcaLa Asana mUkavuM, ayogya sthAne gurUnA nAmanuM grahaNa karavuM nahIM, ane keIpaNa ThekANe temanI niMdA sAMbhaLavI nahIM. 16. gurUne bhUlanAraH pApI akSarasyApi caikasya, padArthasya padasya c| dAtAraM vismaran pApI, kiM punardharmadezinam // 17 // rANAsA, mAna 2, g0 278. (. ) eka ja akSarane, ardha padane athavA eka padane je gurU zIkhave che-bhaNAve che te (guru) ne bhUlI janAra mANasa pApI kahevAya che, te pachI je dharmano upadeza Ape che tevA gurUne. bhUlI janAra mANasa pApI hoya temAM zuM kahevuM? 17. gurUbhakitanuM phaLa-- na snAnena na maunena, naivAmiparicaryayA / brahmacArI divaM yAti, sa yAti gurupUjanAt // 18 // amizuzrUSayA kSAntyA, snAnena vividhena ca / vAnaprastho divaM yAti, sa yAti gurupUjanAt // 19 // raMthasthati, ra0 1, 0 20, 22. brahmacArI jJAnava, mAnavaDe ke agninI sevAvaDe svargamAM jaI zaktA nathI, paraMtu te gurUnI pUjAthI svarge jAya che. vAna-- Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU. ( para3). prastha AzramamAM rahela purUSa agninI sevAvaDe, kSamAvADa, ke vividha prakAranA snAnavaDe svarge jato nathI, paNa gurunI pUjAthI svarga naya che. 18-19. upadezaH zubho nityaM, darzanaM dharmacAriNAm / sthAne vinaya ityetatsAdhusevAphalaM mahat // 20 // vivu, g0 varU. hamezAM zubha upadeza sAMbhaLa, dharmanuM AcaraNa karanAranuM darzana karavuM ane yogya sthaLe vinaya kare A sAdhu sevAnuM. phaLa che. 20, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1000000 . . 1000000000000000000 0000W.0000000000000 . . 10000000000000000 kuguru (69) 20000000000000 ooooooooooo 00000000000 . 1.0000000000000 0000000000000 kugurUnuM svarUpa - sarvAmilASiNaH sarvamojinaH saparigrahAH / abrahmacAriNo mithyopadezA guravo na tu // 1 // yogazAstra, prakAza 2, lo0 9. je sarvanI abhilASA karanAra, sarvanuM bhakSaNa karanArA, pari grahane dhAraNa karanArA, maithunane sevanArA ane mithyA-baTe upadeza ApanArA hoya, te gurU kahevAya nahIM. 1. kugurUnI niMdA - parigrahArambhamanAstArayeyuH kathaM parAn / svayaM daridro na paramIzvarIkartumIzvaraH // 2 // __yogazAla, pR0 62, lo0 10. (pra. sa.) parigraha ane AraMbhamAM magna thayelA purUSe bIjAone zI rIte tArI zake? kemake je pote ja daridra hoya te bIjAne dhanika karavA samartha nathI hota. 2. yasya cittaM pravikSiptaM, klezAdhairasamAhitam / sa kiMguhAniviSTo'pi, na sAdhurduSTajantuvat // 3 // yajurveda, mAdhyandinIzAkhA, bAhika, lo0 29. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU. ( parapa ) jenuM citta vikSisa ane klezAne lIdhe samAdhirahita che te zuddAmAM rahetA hAya tA pazu, duSTa janAvaranI jema, sAdhu nathI. 3. gurorapyavaliptasya, kAryAkAryamajAnataH / utpathapratipannasya, daNDo bhavati zAsanam // 4 // taMtra, 40 28, 0 261. guru paNa jo garviSTha hAya, kArya ane akArya ne jANata na hoya, tathA unmArge cAlatA hAya tA tenA paNa daMDa thAya che, ema zAstramAM karyuM che. 4. krugurUnA tyAgaH-- ihAmutra viruddhaM yat, tatkurvANaM naraM tyajet / AtmAnaM yaH svayaM hanti, trAyate sa paraM katham 1 // 5 // L A bhava ane para bhavamAM je kArya virUddha hAya te kArya ne karanAra manuSyanA ( gurUnA ) tyAga karavA joie. kemake je peAtAnA AtmAne haNe che eTale kutimAM nAMkhe che te khIjAnu rakSaNa zI rIte karI zake? 5. kugurUthI nukasAnaH------ phalAd vRthAH syuH kugurUpadezataH, kRtA hi dharmArthamapIha sUdyamAH / taddRSTirAgaM parimucya bhadra he, guruM vizuddhaM bhaja ddhitArthyasi // 6 // adhyAtmapadruma, aviAra 22, jo Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (para6 ) subhASita-pataratnAkara saMsAra yAtrAmAM kugurUnA upadezathI dharmane mATe karelA moTA prayAsa paNa, phaLanI bAbatamAM joIe te vRthA nIvaDe che, teTalA mATe he bhAI ! je tuM hitanI IcchA rAkhatA hoya te draSTirAga paDato mUkIne atyaMta zuddha gurUne bhaja. da. idaM prakRtyA viSayairvazIkRtaM, parasparaM strIdhanalolupaM jagat / sanAtane vartmani sAdhubhidhRtaM, hahA ! vaiH to vidhIvatta / 7 A jagata svabhAvathI ja viSAe vaza karyuM che, paraspara strI ane dhanamAM lubdha thayeluM che, tene sAdhu purUSoe mahAkaNathI sanAtana (mokSa) mArgamAM dhAraNa karyuM -upadezAdikavaDe mokSa mArganI sanmukha karyuM te paNa khedanI vAta che ke viparita bedhavALA gurUovaDe te mugatimAM laI javAya che. 7. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Cook oooooooooode hai muni-yogI (70) muninuM svarUpa - nirIhA nirahaGkArA nirmamAH samacetasaH / mahAvratadharA dhIrAH, sAdhavaH zaraNaM mama // 1 // triSaSThI, parva 10, sarga 12, zlo. 397. IcchA rahita, ahaMkAra rahita, mamatA rahita, samAna cittavALA, pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA ane dhairyavALA sAdhuo bhAI za265 .. 1. brahmacaryarato nityaM, vanavAsarato bhavet / mokSazAstreSu nirato brahmasUtrI jitendriyaH // 2 // padmapurANa, a0 59, zlo0 21. muni niraMtara brahmacaryamAM tatpara hoya che, vanavAsa para prItivALe hoya che, mekSanA zAstromAM lIna hoya che, brahmasUtranA jJAnavALe hoya che, tathA jiteMdriya che. 2. kSAnto dAnto mukto jitendriyaH satyavAgamayadAtA / proktakhidaNDavirato vidhigRhItA bhavati pAtram // 3 // dharmabindu. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pa28 ) subhASita-pa-ratnAkara. kSamAvAna, manane damana karanAra, sarva saMgathI mukta, jitedriya, satya vacana belanAra, sarva prANIone abhayadAna ApanAra, manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa e traNe daMDathI virAma pAmela ane vidhi pUrvaka bhejanane grahaNa karanAra A je muni hoya te pAtra kahevAya che. 3. samyagjJAnI dayAvAMstu, dhyAnI yastapyate tapaH / nanazcivaradhArI vA, sa sidhyati mahAmuniH // 4 // - pUrvAcArya. samyaka prakAranA jJAnavALe, dayALu ane zubha zAnavALo nagna athavA vastradhArI je kaI muni tapane kare che te mahAmuni siddha thAya che. 4. vAGmanobhyAM zarIreNa, zuciH syAdanahaGgatiH / prazAnto jJAnavAn bhikSunirapekSazvaret sukham // 5 // mahAbhArata, zAMtiparva, a0 217, zlo0 3. vANa, mana ane zarIravaDe pavitra, ahaMkAra rahita, zAMta ane jJAnavAna ebhikSu apekSA rahita thaI sukhe karIne vicare. 5. na yasya mitraM na ca ko'pi zatru nijaH paro vA'pi na kazcanAste / na ceMdriyArtheSu rameta cetaH, kaSAyamuktaM paramaH sa yogI // 6 // gAWduma, dhAra 2, garo . Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-yogI. ( para9 ) jene koI paNa mitra nathI ane koI paNa zatru nathI, jene kaI potAno nathI ane keAI pArako nathI, jenuM mana kaSAya rahita hAIne iMdriyanA viSayamAM ramaNa karatuM nathI te purUSa mahAgI che. 6. te tIrNA bhavavAridhiM munivarAstebhyo namaskurmahe, yeSAM no viSayeSu gRdhyati mano no vA kaSAyaiH plutam / rAgadveSavimuka prazAMtakalupaM sAmyAptazarmAdvayaM, nityaM khelati cAtmasaMyamaguNAkrIDe bhajadbhAvanAH // 7 // ____ adhyAtmakalpadruma, adhikAra 13, zlo0 1. je mahAtmAonuM mana IdriyonA viSayamAM Azakta thatuM nathI, kapAyathI vyApta thatuM nathI, je (mana) rAga dveSathI mukta rahe che, jeNe pApakAne zAMta pamADyAM che, jeNe samatAvaDe adyata sukha prApta karyuM che, ane je bhAvanA bhAvatuM bhAvatuM AtmasaMyamanA guNArUpI udyAnamAM hamezAM khele che, AvA prakA2nuM jemanuM mana thayeluM che te mahAmunIzvare A saMsAra tarI gayA che, ane teone ame namaskAra karIe chIe. 7. samaH zatrau ca mitre ca, tathA maanaapmaanyoH| zItoSNamuvakuDapu, samavivarNitaH | 8 | mAtA , 20 22, zlo0 24. muni zatru ane mitrane viSe samAna hoya che, mAna ane apamAnane viSe samAna hoya che, TADha ane taDakAne viSe samAna 34 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (530) subhASita-padya-ratnAkara. hoya che, sukha ane duHkhane viSe samAna hoya che, tathA sarva saMgathI rahita hoya che. 8. ye na hRSyanti lAbheSu, nAlAbheSu vyathanti ca / nirmamA nirahaGkArAH, sattvasthAH samadarzinaH // 9 // mAmArata, zAMtiparva, ra0 21, se. 22. jeo lAbha thavAthI harSa pAmatA nathI, ane lAbha na thavAthI kheda pAmatA nathI evA sAdhuo mamatA rahita, ahaMkAra rahita sattvavALA ane samAna daSTivALA hoya che. 90 duHkheSvanudvignamanAH sukheSu vigataspRhaH / vItarAgabhayakrodhaH, sthitadhIrmunirucyate / / 10 // majAvatA , ba0 2, se. 6. je purUSa duHkhane viSe manamAM udvega (khe) na pAme, sukhane viSe spRhA-IcchA na rAkhe, tathA jenA rAga, bhaya ane krodha nAza pAmyA hoya ane je sthitadhI (sthira buddhivALo) hoya te muni kahevAya che. 10. adveSTA sarvabhUtAnAM, maitraH karuNa eva ca / nirmamo nirahaGkAraH, samaduHkhasukhaH kSamI // 11 // majatA, A 2, go. 13. kSamAvAna muni sarva prANIo upara dveSa rahita, maitrIvALo ane dayAvALo ja hoya che, tathA mamatA rahita, ahaMkAra rahita ane sukha du:khamAM samAna hoya che. 11. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni- gI. ( 531) rAgadveSaviyuktAtmA, samaloSThAzmakAJcanaH / prANihiMsAnivRttazca, maunI syAt srvniHspRhH|| 12 // vApurA, 0 11, se. 28. jeno AtmA rAgadveSa rahita che, je DhephA, paththara ane suvarNane viSe samAna (samadaSTivALo) che, je sarva prANInI hiMsAthI nivRtta thayela che, tathA je sarva vastupara spRhA ( IcchA ) rahita che, te ja mana vrata dhArI minI ( muni ) che. 12. jIvitaM yasya dharmArtha, dharmo jJAnArthameva ca / jJAnaM ca dhyAnayogArtha, socirAnmucyate naraH // 13 // tivamuca, za0 26, 0 2. jenuM jIvita dharmane mATe hoya, jene dharma jJAnane mATe hAya, ane jenuM jJAna dhyAnayogane mATe hoya, te manuSya zadhrapaNe mokSane pAme che. 13. ananyadarzI satataM, bhaved gItAdiniHspRhaH / nAdarza caiva vI kSetra, na careddantadhAvanam // 14 // uzanasmRti, adhyAya 3, zlo0 22. (sAdhu) ADI avaLI daSTi nAMkhe nahiM, gIta vigerethI udAsIna rahe, darpaNamAM mukha jIve nahi ane dAtaNa kare nahiM 14. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~~~~ ~ ~~~~~ ~~~ (pa3ra ) subhASita-padya -ratnAkara. ~ ~ ye pravrajyA samAgRhya, zAntAtmAno jitendriyAH / vasanti puNyatIrtheSu, te'pi hi paramarSayaH // 15 // manusmRti, pUrvamA, 0 87. jeo pravrajyA grahaNa karIne zAMta AtmAvALA ane jiteMdriya thaIne, pavitra tIrthomAM vase che, teo paNa nice. uttama RSio che. 15. yaH samaH sarvabhUteSu, traseSu sthAvareSu ca / tapazcarati zuddhAtmA, zramaNo'sau prakIrtitaH // 16 // je purUSa trasa ane sthAvara sarva prANIone viSe samAna ane zuddha AtmAvALo thaI tapanuM AcaraNa kare che, tene zramaNa-sAdhu-kahyo che. 16. jJAnavijJAnatRptAtmA, kUTastho vijitendriyaH / yukta ityucyate yogI, samaloSThAzmakAJcanaH / / 17 // jeno AtmA sAmAnya jJAna ane vizeSa jJAnathI tRma thayelo hoya, je kUTastha (madhyasthI hoya eTale ke pote je kAMI kriyA kare te abhimAna rahitapaNe kare, jeNe iMdriyone vaza karI hoya, tathA je DhephA, patthara ane suvarNane viSe samadaSTivALo hoya, A sarvavaDe je yukta hoya te yogI kahevAya che. 17. munisvarUpa ane muniavagaNanAnuM phaLa - parIpahajaye zaktaM, zaktaM karmaparikSaye / jJAnadhyAnatapobhUpaM, zuddhAcAraparAyaNam / / 18 / / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-yogI. ( pa3 ) prazAntamAnasaM saumyaM, prazAntakaraNaM zubham / prazAntArimahAmohaM, kAmakrodhaniSUdanam / / 19 / / nindAstutisamaM dhIraM, zarIre'pi ca niHspRham / jitendriyaM jitakrodhaM, jitalobhamahAbhayam // 20 // rAgadveSavinirmuktaM, siddhisaGgamanotsukam / jJAnAbhyAsarataM nityaM, nityaM ca prazame sthitam // 21 // evaMvidhaM hi yo dRSTvA, svagRhAGgaNamAgatam / mAtsaryaM kurute mohAt, kriyA tasya na vidyate // 22 // mAyAnirasanaM kRtvA, tRSNAM ca parityajya te / rAgadvapau samutsArya, prayAtAH padamakSayam // 23 // taravAmRta, so. 201, 206, 207, 208, 201, 220. - je parISaha sahana karavAmAM samartha che, je karmano kSaya karavAmAM zaktimAna che, je jJAna, dhyAna ane tapavaDe zobhe che, je zuddha AcAra pALavAmAM tatpara che, jenuM mana zAMta che, jenI daSTi saumya-samAna-che, jenI iMdriyo atyaMta zAMta che, je prANIone zubhakAraka che, jeno moharUpI zatru zAMta thayelo che, jeNe kAma ane krodhano vinAza karyo che, anya manuSya niMdA kare ke stuti kare te bannene viSe je samAna che, je vairyavAna che, je potAnA zarIrane viSe paNa niHspRha che, jeNe iMdriyone jItI che, jeNe krodhane jItyo che, jeNe lobha ane mahAbhayane jItyA che, je rAgadveSathI rahita che, je siddhino saMga karavAmAM utsuka che, je niraMtara jJAnano Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (534) subhASita-padya-ratnAkaraabhyAsa karavAmAM Asakta che, tathA je niraMtara prazamane viSe rahelA che, evA mahAtmA munine potAnA gharanA AMgaNAmAM AvelA joIne je manuSya dehane lIdhe tenA para IrSA kare che, tenI sarva kriyAo niSphaLa che. tevA muni mahAtmA mAyAne nAza karI, tRSNane tyAga karI ane rAgadveSane dUra karI mokSa padane pAmelA hoya che. 18, 19, 20, 21, 22, 23. samaM zatrau ca mitre ca, samaM mAnapamAnayoH / lAbhAlAbhe samaM nityaM, loSThakAJcanayostathA // 24 // samyaktvabhAvanAzuddhaM, jJAnasevAparAyaNam / cAritracaraNAsaktamakSINasukhakAGgiNam // 25 // IdRzaM zramaNaM dRSTvA, yo na manyeta duSTadhIH / nRjanmanaH phalaM sAraM, sa hArayati sarvathA // 26 // tattvIkRta, go. rara, rara3, rara4. je sarvadA zatru ane mitrane viSe samAna che, je mAna ane apamAnane viSe samAna che, je lAbha ane alAbhane viSe samAna che, je mATInA DhephA ane suvarNane viSe samAna che, samakitanI bhAvanAvaDe zuddha che, je jJAnanI sevAmAM tatpara che, je cAritranuM pAlana karavAmAM Asakta che, je mokSanA sukhane Icche che, AvA guNavALA munine joIne je duSTa buddhivALo manuSya tenI avagaNanA kare che, te manuSya potAnA uttama manuSya janmanA phaLane sarvathA hArI jAya che. ra4, 25, 26. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-gI. ( 535 ) muninuM mahatva - viSayasukhanirabhilASaH prazamaguNagaNAbhyalaMkRtaH sAdhuH / dyotayati yathA na tathA sarvANyAdityatejAMsi // 27 // rAmati, so. 242. viSaya sukhathI virakata ane prazamAdika guNagaNathI vibhUSita sAdhu jevo udyota kare che te udyota sUryanA saghaLA kAraNe paNa karI zakatA nathI. 17. vinirmalaM pArvaNacandrakAntaM, __ yasyAsti cAritramasau guNajJaH / mAnI kulIno jagato'bhigamyaH, kRtArthajanmA mahanIyabuddhiH // 28 // sumaSitaratnaloTa, e. rarU. je manuSyane nirmaLa-nirdoSa ane punamanA caMdra jevuM mane hara caritra heya, te ja purUSa guNane jANanAra che, mAnavaMta che, kulIna che, jagatane mAnavA lAyaka che, tene janma saphala che, ane tenI buddhi vakhANavA lAyaka che. 28. ekarAtroSitasyApi, yateryA gatirucyate / na sA zakyA gRhasthena, prAptuM kratuzatairapi // 29 // viSNupurANa, ra0 22, 0 24. yatipaNAmAM mAtra eka ja rAtri rahelA purUnI je sadagati kahelI che, te gatine gRhasthAzramI purUSa seMkaDe ya karavAthI paNa pAmI zake nahIM. 29 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 536 ) subhASita-padya-ratnAkara. AzA nAma nadI manorathajalA tRSNAtaraGgAkulA, rAgagrAhavatI vitarkavihagA dhairyadrumadhvaMsinI / mohAvartasudustarA'tigahanA prottuGga cintAtaTI, tasyAH pAragatA vizuddha manaso nandanti yogIzvarAH // 30 // vairAcarAtA ( matRtti), jo0 20. A AzA nAmanI nadI che, temAM maneratharUpI pANI che, tRSNArUpI taragAvaDe te vyApta che, temAM rAgarUpI grAheA ( magara vigere jaLacarA ) rahelA che, tenI samIpe tarkavitarka rUpI pakSIo uDacA kare che, te dhairyarUpI vRkSeAne pADI nAMkhe che, temAM meharUpI AvatA hovAthI te du:khe karIne tarI zakAya tevI che, te atyaMta gRha (uMDI ) che, ane ciMtArUpI tane uMcA taTa-kinArA che. AvI nadInA pArane vizuddha manavALA yAgIzvarA ja pAme che tethI tae AnaMda pAme che. 30. yogayukto vizuddhAtmA, vijitAtmA jitendriyaH / sarvabhUtAtmabhUtAtmA, kurvannapi na lipyate // 32 // manavadgItA, 40, o . je ceAgavaDe yukta hAya, jene AtmA vizuddha heAya, jeNe AtmAne jItyA heAya, jeNe iMdriyAne vaza karI hAya, tathA jeneA AtmA sarva prANIonA AtmArUpa hAya (sarva prANIene peAtAnA AtmA tulya mAnatA hoya arthAta jIvadayAvALA hAya ), tevA yAgI, karmane karatAM chatAM paNa, te karmathI lepAtA nathI. 31. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-yogI. brahmacArisahasraM syAdvAnaprasthazatAni ca / brAhmaNAnAM hi koTyastu, yatireko viziSyate // 32 // atrismRti, lo0 361. ( 537 ) hajAra brahmacArI, sekaDA vAnaprasthanA AzramanAM rahelA ane karADa brAhmaNA, A sarva karatAM mAtra eka ja yaMta hAya te te vizeSa che. 32. gRhasthAnAM sahasreNa, vAnaprasthazatena ca / brahmacArisahasreNa, yo yogI sa viziSyate // 33 // bhaviSyapurANa, skaMdha 0 4, a019, lo0 23. hajAro gRhastheAmAM, seMkaDA vAnaprasthAzramInI madhye ane hajAra brahmacArInI madhye je ceAgI heAya te sarvathI adhiche. 33. sarveSAmAzramANAM tu, saMnyAsI ttamAzramI | sa evAtra namasyaH syAdbhaktyA sanmArgavartibhiH ||34|| hAritasmRti, lo0 210. sarva AzrameAne madhye saMnyAsI uttama AzramavALe che. tethI sanmArgamAM vartanArA purUSAne, te sanyAsI ja bhaktithI nabhavA sAya che. 34. na ca rAjabhayaM na ca caurabhayamihalokasukhaM paralokahitam / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ) subhASita-pA-ratnAkara. naradevanataM varakIrtikaraM, zramaNatvamidaM ramaNIyataram // 35 // A zramaNupaNuM ( cAritra) ati ramaNIya che. kemake temAM rAjAnA paNa bhaya nathI, cAranA bhaya nathI, A leAka sakhadhI sukha che, parabhavamAM paNa hitakAraka che, tene manuSyA ane devA paNa namaskAra kare che, tathA jagatamAM uttama kIrti ne karanArUM che. 35. pAdapaGkajasaMlInaM, tasyaitadbhuvanatrayam / yasya cittaM sthirIbhUya, svasvarUpe layaM gatam // 36 // jenuM citta sthira thaIne AtmasvarUpane viSe layane ( ekagratAne ) pAmyuM hAya, tenA caraNa kamaLane viSe traNa bhuvana lIna thAya che. 36. yespi parigrahAMstyaktvA, bhavanti brahmacAriNaH / devAnAmapi te mAnyA vandanIyAH sadA khalu // 37 // manusmRti, pUrvamAna, jo jarU. jee parigrahanA tyAga karIne brahmacaryane dhAraNa kare che, teo deveAne paNa sadA vAMdavA lAyaka ane mAnavA lAyaka thAya che. 37. sAcA muniH-- bAMdhavadhanendriyasukhatyAgAt tyaktabhayavigrahaH sAdhuH / tyaktAtmA nirgrathastyaktAhaMkAramamakAraH 11 36 11 prazamati, jo 103. 0 khAdhava, dhana ane iMdriyasukhanA tyAgathI jeNe bhaya ane Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muniyeAgI. ( 539 ) vigraha tanmyA che, ane ahaMkAra, mamakAra taLyA che jeNe evA tyAgI sAdhu ja nigraMtha kahevAya che. 38. ahaMkAraM balaM darpa, kAmaM krodhaM parigraham / vimucya nirmamaH zAnto brahmabhUyAya kalpate // 39 // bhagadgItA a0 18, lo0 53. ahaMkAra, maLa, garva, kAma, krodha ane parigrahanA tyAga karI mamatA rahita zAMtapaNe je muni vicare te brahmaleAkamAM (meAkSamAM) javA mATe lAyaka thAya che. 39. mitre nandati naiva naiva pizune vairAturo (raM) jAyate, bhoge lubhyati naiva naiva tapasi klezaM samAlambate / ratne rajyati naiva naiva dRSadi pradveSamApadyate yeSAM zuddhahRdAM sadaiva hRdayaM te yogino yoginaH ||40|| vairAgyarAtaja ( padmAnaMva), o0 6. zuddha hRdayavALA jeenu mana hamezAM mitra upara (mitrane joIne ) AnaMda pAmatuM na hoya, ane khaLa purUSa upara veravALu thatu na heAya, bhAganI upara leAbha pAmatu na heAya, tapane viSe phleza pAmatu na hAya, ratnane viSe rAga pAmatuM na hoya ane pattharane viSe dveSa pAmatu' na hAya, evA yeAgIe ja ceAgI che. 40. Atmaupamyena sarvatra, samaM pazyati yo'rjuna ! / sukhaM vA yadi vA duHkhaM, sa yogI paramo mataH // 41 // mavadgItA, 406, jo 22. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 540 ) subhASita-padya ratnAkara. zrI kRSNa bhagavAna kahe che ke--he arjuna ! je purUSa pAtAnA AtmAnI tulya sarva prANIone triSe sukha ke du:khane samAna jue che, te uttama yAgI mAnelA che tene huM uttama yAgI kahuM chuM. 41. muninA prabhAvaH-- sAraGgI siMhazAvaM spRzati sutadhiyA kekikAntA bhujaGga, mArjArI haMsabAlaM praNayaparavazA nandinI vyAghrapotam / vairANyA janmajAtAnyapi galitamadA jantavo'nye tyajanti, dRSTrA sAmyaikabhAvaM prazamitakaluSaM yoginaM kSINamoham ||42|| pArzvanAthaparitra ( nava ), pR0 202. (pra. sa.) eka samatAbhAvamAM ja magna che, jeNe pApaneA nAza karyAM che, tathA jeNe mehane kSINa karyA che evA yeAgIne joI mRgalI siMhanA baccAne pAtAnA putranI buddhithI sparza kare che, mayUrI paNa sarpane sparza kare che, bilADI huMsanA baccAne sparza kare che, premamAM parAdhIna thayelI gAya vAghanA baccAne sparza kare che, tathA bIjA prANIe mada rahita thai janmathI ja utpanna thayelA verane ( jAtiverane ) paNa tajI de che. 4ra. muni: sAcA sukhIH-- saMtyajya lokacintAmAtmaparijJAnacintane'bhirataH jitalobharoSamadanaH, sukhamAste nirjaraH sAdhuH || 43 // prazamarati, zlo0 129. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-gI. (541 ) loka ciMtAne samagra rIte tajIne, Atma-jJAna yAne adhyAtma ciMtAmAM layalIna thayelo; lobha, roSa ane kAmakrIDA varjIta tathA karmanI nirjarA karanAro sAdhu sukha-pUrvaka-zAMtimAM rahI zake che. 43. na devarAjasya na cakravartina stadvai sukhaM rAgayutasya manye / yadvItarAgasya muneH sadAtmaniSThasya citte sthiratAM prayAti // 44 // hRdayapradIpa, zlo0 34. rAgadveSa rahita ane niraMtara potAnA AtmAmAM ja tatpara rahelA (ramaNa karanArA) muninA cittamAM je sukha sthiratAne pAme che, te sukha rAgadveSathI yukta evA deveMdrane paNa nathI, tathA cakravatIne paNa hotuM nathI, ema huM mAnuM chuM. 44. na cakranAthasya na nAkirAjo na bhogabhUpasya na nAgarAjaH / AtmasthitaM zAzvatamastadopaM, yatsaMyatasyAsti sukhaM vibAdham // 45 // subhASitaratnasaMdoha, zlo0 236. saMyamadhArI sAdhuone potAnA ja AtmAne viSe raheluM, zAzvata-niraMtara rahenArUM, doSa rahita ane bAdhA-pIDA-rahita je sukha prApta thAya che, te sukha cakravatIne nathI, deveMdrane nathI, bhuvanapatinA iMdrane nathI, tathA nAgarAjane paNa nathI. 45. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padya - 2tnA12. naivAsti rAjarAjasya, tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya ( 142 ) // 46 // lAkanA vyApAre karIne rahita evA sAdhune A jagatamAM ja je suma che, te suma yavatI'ne yA nathI, tathA heveMdrane pazu nathI. 46. muni : sAyeo dhIraH dhIrANAM yatayo dhIrA ye nirAkulacetasaH / karmazatru mahAsainyaM, nirjayanti tapobalAt // 47 // tattvAmRta, lo0 211. jeAnuM citta AkuLatA rahita che ane jee tapanA baLathI karmarUpI zatrunA moTA sainyane atyaMta jIte che, tevA yatie ja sarva zrIrAmAM atyaMta dhIra che. 47. muniH mokSasAdha: nirjitamadamadanAnAM, vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRtta parAzAnAmiva mokSaH suvihitAnAm // 48 // prazamarati, zlo0 238. mada ane kAmadevane sarvathA jItanArA, tana, mana, vacananA doSarahita ane ni:spRha evA suvihita sAdhune ahiM ja bhokSa che. 48. dharmo'yaM svAkhyAto jagaddhitArthajinairjitArigaNaiH / yesa ratAste saMsArasAgaraM lIlayotIrNAH // 49 // prazamarati, pre0 161. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-gI. (543) jemaNe aMtaraMga zatruone jItyA che evA jinezvaree jagatanA hita mATe A cAnnidharma prarUpelo che. temAM je rakta thaelA che te saMsArasamudrane lIlAmAtramAM pAra pAmelA samajavA. 49 sarvabhUtasamo maitraH, samaloSThAzmakAMcanaH / dhyAnayogarato bhikSuH, prAmoti paramAM gatim / / 50 // saMskRti, 50 7, 0 1. badhA prANIone viSe samabhAvavALe, mitratAnI bhAvanAvALe, DhekuM, patthara ane suvarNamAM sarakhI buddhivALo ane dhyAgamAM magna thayele bhikSu uMcI gati-mokSane pAme che. pa0. yathA nItA rasendreNa, dhAtavaH zAtakuMbhatAm / punarAvRttaye na syustadvadAtmA'pi yoginAm // 51 // jema raheMdravaDe-siddharasavaDe- hAdika dhAtuo suvarNapaNAne pAme che-suvarNa thAya che, ane pachI te pAchI dhAtu nathI banatI, te ja pramANe yogIne AtmA paNa punarAvRttine mATe te nathI, eTale ke pharIthI saMsAramAM AvatuM nathI. (ahIM bhAvArtha e che ke-vRMgArAdika nava rasamAM idra samAna evA zamatArUpa rasavaDe yogIne AtmA zAtakuMbhatA eTale zAMtinA kuMbhapazune arthAt mekSane pAme che, tyArapachI te pharIthI saMsArI thatA nathI.) 51. munanI bephIkarI - nAjIvikApraNayinItanayAdicintA, - no rAjamIca bhagavatsamayaM ca vesi / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padya-ratnAkara. zuddhe tathA'pi caraNe yatase na bhikSo, tatte parigrahabharo narakArthameva ( 544 ) // 12 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 13, zlo0 9. mo ... tAre AjIvikA, strI, putra vigerenI ciMtA nathI, rAjaya taranI bIka nathI, ane bhagavAnanA siddhAMtA tu jANe che, athavA siddhAMtanA pustakA tArI pAse che, chatAM paNa huM yati! jo tu zuddha cAritra mATe yatna karIza nahi, tA pachI tArI pAsenI vastuAnA bhAra ( parigraha ) naraka mATe ja che. para. cANDAlaH kimayaM dvijAtirathavA zUdro'tha kiM tApasaH, kiM vA tattvanivezapezalamatiyogIzvaraH ko'pi kim / ityutpannavikalpajalpamukharaiH saMbhASyamANA janai #I pathi naiva tuSTamanaso yAnti svayaM yoginaH || 53 || vairAyaNatA ( mavRtti ), jo0 16. zuM A caMDALa che ? ke brAhmaNa che ? ke zUdra che ? ke tApasa che ? ke tattvanA nivezane viSe maneAhara buddhivALA kAi ceAgIzvara che? A pramANe mA mAM yAgIne joine utpanna thayelA vika95nA vacaneAvaDe vAcALa thayelA mANase khele che, tA paNa yAgIe peAte manamAM krodha pAmyA vinA tathA harSa pAmyA vinA udAsIna bhAve cAlyA jAya che. 53. tvaM rAjA vayamapyupAsitaguruprajJA'bhimAnonnatAH, khyAtastvaM vibhavairyazAMsi kavayo dikSu pratanvanti naH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suniyeAgI. itthaM mAnada nAtidUramubhayorapyAvayorantaraM, yadyasmAsu parAGmukho'si vayamapyekAntato niHspRhAH 54 vairAyaNatA ( matRIi), i0 12, hai narapati ! jo tame rAjA che, tA ame paNa sadgurUnI upAsanAthI prApta thayelI buddhinA abhimAnavarDa unnata-mATA-chIe, tame vaibhavavaDe prasiddha che, teA amArA yazane kavie sarva dizAmAM prasiddha karI rahyA che, A pramANe he mAnada ( mAnane ApanAra athavA mAnanuM khaMDana karanAra ) rAjA ! ApaNA khannemAM kAMI vadhAre AMtarUM nathI. chatAM jo tame amArAthI vimukha che, tA ane paNa ekAMtapaNe ni:spRha ja chIe. 54. ( 4 ) ekaH pApAt patati narake yAti puNyAtsvarekaH, puNyApuNyapracayavigamAnmokSamekaH prayAti / saGgAnnUnaM na bhavati sukhaM na dvitIyena kArya, tasmAdeko vicarati sadA''nandasaukhyena pUrNaH || 55 // cakalISa, o0 27. A saMsAramAM prANI pApa karavAthI ekalA ja narakamAM paDe che, ane puNya karavAthI eklA ja svarga jAya che, tathA puNya ane pApanA samUhanA kSaya karavAthI ekaaA ja meNe jAya che. svajana kuTuM'khAdikanA saMgathI kAMi sukha thatu nathI. tema ja AtmAnuM hita karavAmAM bIjAnuM paNa kAMi prayeAjana nathI. tethI karIne AnaM danA sukhavaDe pUrNa thayele yAgI sadA ekalA ja vicare che, 55. pa Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (546 ) subhASita-pa-ratnAkara duHkhaM prApya na dInaH syAt , sukhaM prApya na vismitH| muniH karmavipAkasya, jAnan paravazaM jagat // 56 // A jagat eTale sarva prANIo karmanA vipAkane (udayane) AdhIna che eTale ke sukhaduHkhanI prApti karmane AdhIna che ema jANatA muni duHkha pAme tyAre dInatAne dhAraNa karatA nathI ane sukha pAme tyAre vismaya-harSa ( garva ) pAmatA nathI. 56. muninuM kuTuMba dharmo yasya pitA kSamA ca jananI bhrAtA manaHsaMyamaH, sUnuH satyamidaM dayA ca bhaginI nIrAgatA gehinI / zayyA bhUmitalaM dizo'pi sadanaM (vasanaM) jJAnAmRtaM bhojanaM, yasyaitAni sakhe ! kuTumbamanaghaM tasyeha kaSTa katham 1 // 57 // gharmakuma, g0 71, 0 80. (re. ao ) jene dharmarUpI pitA che, kSamArUpI mAtA che, manane saMyama jene 9 che, satyarUpI putra che, dayArUpI bahena che, nIrAgatA (rAgarahitapaNuM) rUpI bhAryA che, bhUmitaLarUpI zayyA che, dizArUpI vastra che, ane jJAnarUpI amRta jenuM bhejana che. he mitra jene A sarve nirmaLa kuTuMbarUpa che, tevA sAdhune zI rIte kaSTa Ave? tene kaSTa Ave ja nahIM. 57. pitA yogAbhyAso viSayaviratiH sA ca jananI, vivekaH saudaryaH pratidinamanIhA ca bhaginI / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuni-yo. (547) priyA zAntiH putro vinaya upakAraH priyasuhana, sahAyo vairAgyaM gRhamupazamo yasya sa sukhI // 58 // sUktamuktAvalI, adhikAra 1, zlo0 17.* je mahAtmAne niraMtara yeganA abhyAsarUpI pitA che, viSaya uparanI viratirUpa mAtA che, vivekarUpI bhAI che, nispRhArUpabahena che, kSamArUpiyA}, vinayarUpa putra che, upakArarUpI priya mitra che, vairAgyarUpa sahAyaka che, ane upazamarUpa ghara che te mahAtmA niraMtara subhI cha. 58. satyaM mAtA pitA zAnaM, dharmo bhrAtA dayA sakhA / zAntiH patnI kSamA putraH, SaDete mama bAndhavAH // 59 // vRddhacANAkyanIti, a0 12, lo0 11. muni kahe che ke mAre satyarUpI mAvA che, jJAnarUpI pitA che, dharmarUpI bhAI che, dayArUpI mitra che, zAMtirUpI jAya che bhane kSamApI putra cha, mA cha bhA23 wiu (sa) . 56. bhunino vaila:mahI ramyA zayyA vipulamupadhAnaM bhujalatA, vitAnaM cAkAzaM vyajanamanukUlo'yamanilaH / sphuradIpacaMdro virativanitAsaGgasaditaH, sukhaM zAntaH zete maniratanubhUtirnupa iva // 60. // sasssataka (sarvaharile0 94. I Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 548 ) subhASita-padya-ratnAkara. zAMta muni mATI vibhUtivALA rAjAnI jema sukhe suve che. kemake tene manahara pRthvI ja zayyA che, bhujalatArUpI mehu ezIkuM che, AkAzarUpI ca MdaravA che, A anukULa vAyurUpI vIMjhaNeA che, caMdrarUpI dedIpyamAna dIve che, ane viratirUpI strInA saMgathI te ha vALA che-AnaMdamAM magna che. 60. muninI rAtriH-- svAdhyAyottamagItisaGgatijuSaH saMtoSapuSpAJcitAH, samyagjJAnavilAsamaNDapagatAH saddhyAnazayyAM zritAH / tattvArthapratibodhadIpakalikAH kSAntyaGganAsaGgino nirvANaikasukhAbhilASimanaso dhanyA nayante nizAH // 61 // vairAcaNatA ( padmAnaMr ), jo0 22. jemanA manamAM eka mekSanA ja sukhanA abhilASa hAya che evA dhanya purUSA ( ceAgIjanA ) rAtrine viSe svAdhyAyarUpI uttama saMgItanA saMgane kare che, satASI puSpanI mALA pahere che, samyakUjJAnarUpI vilAsanA maMDapamAM rahIne saddhayAnarUpI zayyAmAM suve che, tattvArthanA mAdharUpI dIvAne prakAza tenI pAse nira Mtara hAya che, ane kSamArUpI nA saMga paNa che, AvA valaNathI te rAtrie nimana kare che. 61. muni ane prANAyAmaH-- yogino muktikAmasya, prANAyAmAdisAdhanam / sAdhyaM ca paramaM brahma, punarnAvartate yataH // 6 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-gI. ( 59) muktinI IcchAvALA yogIne prANAyAma vigere sAdhanarUpa che ane parabrahma eTale mokSa sAdhvarUpa che, ke je mokSa maLavAthI pharIthI kadApi pAchuM saMsAramAM AvavAnuM rahetuM nathI. dara. muni ane pazu subhASitena gItena, yuvatInAM ca liilyaa| mano na bhidyate yasya, sa yogI hyathavA pazuH // 63 // subhASitavaDe, saMgItavaDe ane strIonI lIlAvaDe jenuM mana bhedAtuM na hoya, te yogI athavA pazu jANa. 63. muninA patananAM kAraNe - dravyastrImAMsasaMparkAnmadhumAkSikalehanAt / vicArasya parityAgAdyatiH patanamRcchati | | 24 . ttidharmasamuca, 0, 26, 0 20. dravya, strI ane mAMsanA saMbaMdhathI (paricayathI), madirA ane madhanA cATavAthI tathA tatvanA vicArane tyAga karavAthI yati patana pAme che--dharmabhraSTa thAya che. 64. veSadhArI muni- khAdhyAyamAdhisasi no pramAdaiH, zuddhA na guptIH samitIca dhatse / to divA nAnasi golA- - dalpe'pi hetau dadhase kaSAyAn Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 550 ) - subhASita-patharatnAkara parIpahAmo sahase na copa satra zIlAgadharo'pi cAsi / tanmokSyamANo'pi bhavAbdhipAraM, adhyAtmakalpaduma, adhikAra 13, lo0 2, 3. he muni! tuM pramAdane lIdhe svAdhyAya karatuM nathI, zuddha traNa guptine tathA pAMca samitine dhAraNa karatuM nathI, bAhA ane AtyaMtara be prakAranA tapane, zarIra paranA mahine lIdhe karatuM nathI, thaDA kAraNamAM paNa krodhAdika kaSAyane dhAraNa kare che, bAvIza parISahAne tathA cAra prakAranA upasargone sahana karatuM nathI, te mukta thavAne Iccho cho paNa tuM A veSa-- mAtrathI ja kevI rIte saMsArarUpI samudranA pArane pAmIza 65, 66. AjIvikArthamiha yadyativeSameSa dhatse caritramamalaM na tu kaSTamIruH / tadvetsi kiM na na vimeti jagajighRkSubhRtyuH kuto'pi narakaca na veSamAtrAt 1 // 67 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 13, zlo0 4. jagatamAM AjIvikAne mATe A tuM ativeSane dhAraNa kare che, paraMtu kaSTathI bhaya pAmate tuM nirmaLa cAritrane pAmate. nathI. paraMtu zuM tuM nathI jANatA ke AkhA jagatane khAI javAne icchatAM A mRtyu ane naraka e banne koI paNa prakAnA jamAnathI bhaya pAmI naI? 67. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-gI. (551 ) ye lubdhacittA viSayAdibhoge, vAirA dri pavA. te dAmbhikA veSamRtazca dhUrtA manAMsi lokasya tu raJjayanti | | 68 hRdayapradIpa. jeonuM citta viSayAdika bhegamAM lubdha hoya che, bahArathI vairAgya dhAraNa kare che ane hRdayamAM rAgane dhAraNa kare che, teo daMbhavALA, mAtra veSane ja dhAraNa karanArA ane dhUrta loko, sarva lokanA manane to khuzI karI zake che. paraMtu teo koInuM kalyANa karI zakatA nathI. 68. munipaNanI bhAvanA - ekAkI niHspRhaH zAntaH, pANipAtro digambaraH / kadA zambho bhaviSyAmi, saMsAronmUlanakSamaH 1 // 69 // vairAgarAta (mari), Do. 81. he zaMbhu! huM ekale (saMga rahita), pRhArahita, zAMta, hAtharUpI pAtravALe ane dizArUpI vastravALe thaI saMsArane vinAza karavAmAM samartha kayAre thaIza? 69. muni thavAne Adeza - brahmacArI gRhastho vA, vAnaprastho'thavA punH| viraktaH sarvakAmebhyaH, pArivAjyaM samAzrayet // 70 // mAta, sAMja 3, 4, 23, raho. 27. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (papara, subhASita-padya-ratnAkara. brahmacArI, gRhasthAzramI ke vAnaprasthAzramI je kaI paNa sarva prakAranA kAma(dhA)thI virakta thayo hoya, teNe pravajyA grahaNa karavI. 70. muni-rakSaNanuM phaLa purANedhUktamastyevaM, brahmaniSThAMstapodhanAn / rakSastatpuNyaSaSThAMzabhAga bhavedavanIpatiH // 71 // tripachI, 20, a 3, cho. 10. purANanA graMthamAM kahyuM che ke brahmakarmamAM tatpara rahenArA, ane taparUpI dhanavALA munionuM rakSaNa karanAra rAjA tenA puNyanA chaThThA aMzane pAme che. 71. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / muni-AcAra (71) hai bhaninAM vrata: ahiMsA satyamasteyaM, brahmacarya tapaH zamaH / kSamA dayA ca saMtoSo vratAnyasya vizeSataH // 1 // yatidharmasaMgraha, a0 16, zlo0 12. yatinAM vizeSa karIne A vrata che-ahiMsA, satya, acArya, prAyarya, ta5, zabha, kSamA, dhyA bhane saMtoSa. 1. bhunino mAyA: mikSATanaM japo dhyAnaM, tyAgaH karmaphalasya ca / eSa svadharmo vikhyAto yatInAM muktimicchatAm // 2 // atrismRti, zlo. 223. bhikSA mAgavI, japa kare, dhyAna karavuM ane je kAMI pote satkarma kare tenA phaLane tyAga kare; A sarva muktine IcchatA yatione svadharma kahe che. 2. bhunine tyAjya: rasAyanakriyAvAdI, jyotiSa krayavikrayam / vividhAni ca zilpAni, varjayet paradAravat // 3 // medhAtithismRti, lo0 111. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (554) subhASita-pala-ratnAkara. rasAraNanI kriyA, vAdavivAda, tiSa, kharIdavuM ane vecavuM, tathA vividha prakAranAM zilpa (kaLA hAra); A sarvane munie parastrInI jema tyAga karavAM. 3. mazakaM zuklavastraM ca, strIkathA laulyameva ca / divA svApazca strAnaM ca, yatInAM pAtakAni pad // 4 // nArA ni, rAka, ro re. suvA mATe palaMga, paheravA mATe zveta vastra, A saMbapI. kathA, capaLatA, divase suvu, tathA snAna karavuM; A cha yatione pAparUpa ja che. mATe te cha tajavA yogya che. 4. dvAvetau samavIyau~ tu, surA tAmbUlameva ca / tamAtsarvaprayatnena, tAmbUlaM varjayeyatiH // 5 // vAyupurANa, 0 21, go. 20. madirA ane tAMbala e be vastu sarakhA vIryavALI che, tethI yatie sarva prakAre prayatAthI tAMbulane tyAga kare. pa. bhUmirgAvo hiraNyaM ca, yateryasya parigrahaH / tAdRzaM kazmalaM dRSTvA, sacelo jalamAvizet // 6 // je kaI yati bhUmi, gAya ke suvarNarUpa parigraha rAkhate hoya to tenuM tevuM pApa joIne (jenAra mANase) vara sahita jaLamAM praveza karave-snAna karavuM. (jenArane paNa teTaluM pApa lAge che te rAkhanAra patine paNa pApa lAge temAM zuM kahevuM?) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni AcAra. (555 ) muninI bhASA - muninA masRNaM zAntaM, prAJjalaM madhuraM mRdu / vadatA tApalezo'pi, tyAjyaH svasya parasya ca // 7 // corAsara, prastAva 1, 0 8. munie snehavALuM, zAMtivALuM, saraLa, madhura ane komaLa vacana bolatAM chatAM potAne tathA bIjAne leza mAtra paNa tApaduHkha na thAya tema karavuM joIe. 7. uccArayasyanudinaM na karomi sarva, sAvadyamityasakRdetadatho karoSi / nityaM mRSoktijinavaMcanabhAritAttat , sAvadhato narakameva vibhAvaye te // 8 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 13, zlo0 11. tuM hamezAM divasa ane rAtamAM thaI nava vAra karemi bhaMtene pATha bhaNatAM bole che, ke huM sAvadya kAma nahi karuM ane pAcho vAraMvAra teja karyA kare che, A sArA karmo karI tuM khoTuM bolanAra thavAthI prabhune paNa chetaranAra che ane te pApanA bhArathI bhAre thaelA tAre mATe te narakaja che, ema huM dhAruM chuM. 8. muninA brahmacaryanA niyama- kiM viviktena maunena, strIbhiryasya mano hatam ? kadApi yuvatiM mikSurna spRzedAravImapi // 9 // vAMka, ra0, 26. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 556) subhASita-padya-ratnAkara. ~ ~ ~~~~ ~ jenuM mana strIothI haraNa karAyuM hoya (jenA manamAM strIonuM smaraNa heya) te yatine ekAMtamAM rahevAthI athavA mauna dhAraNa karavAthI zuM phaLa che? tethI bhikSue koI paNa vakhata lAkaDAnI strI(putaLI)ne paNa sparza kare nahIM. 9 na saMbhASeta striyaM kAMcit, pUrvadRSTAM ca na smaret / kathAM ca varjayettAsAM, na pazyellikhitAmapi // 10 // nAritrA, sAni., kaleza ka, choTe rU. munie koI paNa strI sAthe vAtacIta karavI nahIM, prathama joyelI strInuM smaraNa karavuM nahIM, strIonI kathAne tyAga kare, tathA citramAM ALekhelI strIne paNa jevI nahIM. 10. saMyamadharmavibaddhazarIrAH, sAdhumaTAH zaravairiNamugram zIlatapaHzitazastranipAtairdarzanabodhabalAdvidhunanti // 11 // sumati dvasaMto, 121. saMyama ane dharmathI baMdhAyela che zarIra jemanAM evA sAdhurUpI ddhAo, zIyaLa ane tArUpI tINa zastronA ghAvaDa, darzana ane jJAnanI sahAyatAthI, ugra evA kAmarUpI zatrune haThAve che. 11 jaLatyAga:-- sUkSmANi jantUni jalAzrayANi, jalasya varNAkRtisaMsthitAni / tasAJjalaM jIvadayAnimitta, nirgranthazUrAH parivarjayanti | | 22 / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-AcAra. (557) jaLanI jevA ja varNa, AkRti ane saMsthAnavALAM ati sUkSama jaMtuo jaLane viSe rahelAM che, tethI jIvadayAne nimitte munine AcAra pALavAmAM zUravIra munio jaLane vaje che- jaLano upayoga (snAnAdika) karatA nathI. 12. muninuM pAtra - alAbu dArupAtraM ca, mRnmayaM vaidalaM tathA / tAni yatipAtrA, manu vAsavo zarU II manusmRti, 50 , 0 14. tuMbaDAnuM, kASThanuM, mATInuM tathA vAMsanuM pAtra, A yatinAM pAtro svayaMbhUnA (brahmAnA) putra manue kahyAM che. 13. ataijasAni pAtrANi, tasya syunirbaNAni ca / teSAmadbhiH smRtaM zauca, camasAnAmivAdhvare // 14 // manusmRti, 50 6, Ro. varU. munine dhAtunAM pAtra havA na joIe, tema ja chidra rahita hAvAM joIe (eTale ke kASThanAM ke mATInAM pAtra hovAM joIe.) ane yajJanA camasa vigere pAtranI jema te muninAM pAtre pANIthI ja zuddha thAya che ema kahyuM che. 14. atejasAni pAtrANi, bhikSA'rtha kalpayenmuniH / sAme mikUpa, sArvAnumAni laghuviSNusmRti, a0 4, so0 29. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (558) subhASita-pa-ratnAkara munie zikSAne mATe dhAtu vinAnAM pAtre rAkhavAM. tathA sarva bhikSukone kASThanAM ane tuMbaDAnAM pAtra kape che. 15 bhikSA saMbaMdhI AcAra- yastu mohena vA'nyasmAdekAnAdI bhavedyatiH / na tasya niSkRtiH kAciddharmazAstreSu dRzyate // 16 // puILa, ba0 11, goLa, 20. je muni mahathI ke bIjA koI kAraNathI eka gharanuM bhajana kare che, tene mATe dharmazAstromAM kAMI paNa prAyazcita dekhAtuM nathI.16 ekakAlaM caredvekSaM, na prasaota vistare / bhakSe prasakto hi yatirviSayeSvapi sajati // 17 // manusmRti, 0 6, gova. yatie eka ja vakhata bhikSA karavI joIe, paraMtu vadhAre vAra bhikSA karavAne prasaMga pADe nahIM. kemake je yati bhikSAmAM Asakti rAkhe che te saMsAranA viSayemAM Asakta thAya che. 17. alAme na viSAdI syAllAme caiva na harSayet / / prANayAtrikamAtraH syAt pAtrAsaGgAdvinirgataH // 18 // manusmRti, . 6, 0 17. zikSAne lAbha na maLe te viSAda na kara, lAbha thAya te harSa na kara, pAtrAdikane viSe Asakti (mamatA) rahita thaIne mAtra prANavRttine karanAra sthavuM-teTaluM ja anna levuM.180 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-AcAra. (559) carenmAdhukarI vRttimapi mlecchakulAdapi / ekAnaM naiva bhoktavyaM, bRhaspatisamAdapi // 19 // avismRti, zlo0 159, tathA pArAzarasmRti, a0 1, zlo. 60. munie kadAca kaIne samaye svecchanA kuLamAMthI paNa mAdhukarI vRtti (bhamarAnI jema jUdA jUdA gharanI bhikSA) grahaNa karavI. paraMtu bRhaspatinI jevA ucca kuLamAMthI paNa eka anna (eka gharanuM anna) grahaNa karI jojana karavuM nahIM. 19 na tApasaiLamaNairvA, vayomirapi vA zvabhiH / AkIrNa bhikSukairvA'nyairAgAramupasaMvrajet // 20 // manusmRti, 0 6, Ro. 12. gRhasthanuM je ghara tApasavaDe. brAhmaNe vaDe, pakSIo vaDe, kutarAo vaDe, ke bIjA bhikSuko vaDe vyApta hoya, te gharamAM munie bhikSA levA javuM nahIM. 20. prANayAtrAnimittaM ca, vyaGgAre bhuktvane| kAle prazastavarNAnAM, bhikSArtha paryaTed gRhAn // 21 // viSNupurANa, aMrA 4, pR. 27, se. 24. bhikSue mAtra prANayAtrAne nimitte ja (zarIranA nirvAha mATe ja) je vakhate rasoDAmAM agninA keyalA bujhAI gayA hAya ane je vakhate gharanA sarva jano bhejana karI rahyA hoya teve samaye ucca varNanA gharamAM bhikSA levA mATe aTana karavuM-javuM. 21. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (560) subhASita-10-232. pakvaM vA yadi vA'pakvaM, pAcayevaH kciptiH| svadharmasya tu lopena, tiryagyoni vrajedyatiH // 22 // atrismRti, lo0 180. pAkelA ane nahIM pAkelA anAjane kaI paNa vakhata yati bIjA pAse raMdhAve, te te yati svadharmane lepa karI tiryaMca yonimA 5 thAya che. 22. anagniraniketo vA, munirmokSaparo bhavet / tApaseSveva vipreSu, yAtrikaM maikSyamAharet // 23 // padmapurANa, a0 58, lo0 33. agnirahita ane ghararahita muni, mokSa meLavavA ja tatpara hoya che. te tApasa eTale tapasvI brAhmaNanA gharathI ja prANavRttine mATe zikSA grahaNa kare. 23. maikSeNa vartayemityaM, naikAmAdI bhvedvtii| bhaikSeNa vratino vRttirupavAsasamA smRtA // 24 // manusmRti, a0 2, lo0 188. yatie hamezAM bhikSA mAgIne prANavRtti karavI, eka gharanuM anna kadApi khAvuM nahIM. kemake bhikSAvaDe je yati prANavRtti kare te te upavAsa samAna kahela che. 24. mAdhukaraM samAhatya, brAmaNebhyo dadAti yH| sa yAti narakaM vipro bhokA cAndrAyaNaM caret / 25 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-AcAra. ( 561 ) je yati madhukarI-bhikSA-lAvIne pachI te bhAjana brAhmazune Ape te te yati narake jAya che, ane te khAnAra brAhmaNe cAMdrAyaNa prAyazcitta karavAnuM prApta thAya che-eTale ke teTaleA dASa tene lAge che. 25. varSARtunI sthiratAH-- aSTau mAsAn vihAraH syAdyatInAM saMyatAtmanAm / ekatra caturo mAsAn vArSikAn nivaset punaH ||26|| matsyapurALa, 360 27, jo 1. , 7 saMyamamAM tatpara rahenArA yatie e ATha mAsa sudhI vihAra karavA, ane varSARtunA cAra mAsa eka sthAna nivAsa karavA. 26. jale jIvAH sthale jIvA AkAze jIvamAlini / jIvamAlAsskule loke, varSAsvekatra saMvaset / atrismRti, 0 39. jaLamAM jIvA hAya che, sthaLamAM ( pRthvIpara) jIvA hAya che, AkAzamAM paNa jIvanA samUheA heAya che, A rIte jIvAnA samUhathI vyAsa evuM Akhu jagata cAmAsAmAM hAya che, tethI cAmAsAmAM yatie eka ja sthAne rahevAnu che. 27. caurairupadrutaM dezaM, durbhikSaM vyAdhipIDitam / cakreNAnyena ca krAntaM, varSAstrapyAzu taM tyajet ||28|| vRddhayAjJa0 smRti, lo0 312. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pa62) subhASita-padya-ratnAkara je deza cAvaDe upadravavALo thaye hoya, duSkALa ke vyAdhivaDe pIDAto hoya, athavA zatrunA sainya AkramaNa karela ( rUpe ) hoya, te dezane yatie varSARtune viSe paNa jaladI tyAga karavo. 28. grI(ga)mahaimantikAnmAsAnaSTau bhikSuH pracaGkamet / dayAyai sarvabhUtAnAM, varSAmekatra saMvaset // 29 // macapurANa, 0 08, so rU. unALA ane ziyALAnA maLIne kula ATha mAsa sudhI bhikSue pRthvIpara vicaravuM-pharavuM, ane sarva prANIonI dayAne mATe varSA RtumAM eka ThekANe ja rahevuM. 29. paryaTeta kITavabhUmi, varSAsvekatra saMvaset / vRddhAnAmAturAga 2, mIrA savarjita // re || vipuskRti, A0 4, 26, vRddha, regI ane bIkaNa purUSanA saMgane tyAga karanAra saMnyAsIe kIDAnI jema ATha mAsa pRthvIpara paryaTana karavuM ane varSo tune viSe eka sthAne vasavuM joIe. 30. prAyeNa prAvRSi prANisaMkulaM varma dRzyate / ASADhAdi caturmAsaM, kArtikyantaM tu saMvaset // 31 // viSNuri, 40 4, jo 8. ghaNuM karIne comAsAmAM mArgo chavAkuLa devAmAM Ave Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni-AcAra. (pa63 ) che, tethI aSADhathI AraMbhIne kArtikI pUrNimA sudhI cAra mAsa munie ekasthAne vasavuM yogya che. 3. gamanAgamananA niyama- thaItyApi, vAvani ( ba) 2 aai tAja virakSi, rAdharma parivAra ne rUra che avismRti, zlo0 221. akALe eTale varSARtu vinA paNa jyAM sudhI varasAda varasate hoya ane jyAM sudhI pRthvI bhIMjAyelI hoya, tyAM sudhI potAnA dharmane pALanAra bhikSAe vicaravuM nahIM-eka ja sthAne rahevuM. 32. bhayaM prANAntikaM muktvA, viNmatrotsarga eva ca / nAnyatra vicaredrAtrau, na madhyAhUna sandhyayoH // 33 // sUkSaskRti, e. 63. prANuta bhaya hoya athavA maLe ke mUtranI bAdhA thaI hoya, AvA khAsa kAraNa sivAya rAtrie, madhyAnha samaye ane sAMja savAranI banne saMdhyAne samaye yatie vicaravuM nahIM. 33. paryaTeta sadA yogI, vIkSayan vasudhAtalam / na rAtrau na ca madhyAhe, sandhyayo va paryaTet // 34 // nArikA, kani., kaparA che, jo 72. yati dararoja pRthvItaLane jete jete paryaTana kare-vicare, paraMtu rAtrie, madhyAnha samaye ane sAMja savAranI banne saMdhyA samaye vicare nahIM. 34. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (564 ) subhASita-padya-ratnAkara. sthiratAnA niyamo - ekAhAt parato grAme, pazcAhAt parataH pure / varSAbhyo'nyatra tatsthAnaM, mAsena tadudAhRtam // 35 // metithigRti, gajo22. gAmamAM eka divasathI vadhAre ane nagaramAM pAMca divasathI vadhAre, varSARtu sivAya, eka sthAne rahevAnI jarUra paDe to eka mAsa sudhI rahevuM tethI vadhAre rahevuM nahIM ema kahyuM che. 35. ekarAtraM vasedAme, pattane tu dinatrayam / pure dinadvayaM bhikSurnagare paJcarAtrakam / / 36 // varSAsvekatra tiSTheta, sthAne puNyajalA(nA)vRte / AtmavatsarvabhUtAni, pazyan bhikSuzvarenmahIm / / 37 // avismRti, zlo0 54. bhikSue nAnA gAmamAM eka divasa rahevuM, paTTaNamAM traNa divasa rahevuM, puramAM be divasa rahevuM, ane nagaramAM pAMca divasa rahevuM. varSARtumAM pavitra jaLavALA (athavA puNyazALI manuSyanI vastIvALA) eka sthAnamAM rahevuM tathA pitAnA AtmAnI jema sarva prANIone jotA-jANatAbhikSue pRthvIparavicaravuM. 36, 37. muhUrttamapi nAsIta, deze sopadrave ytiH| upakule tu manahi, samAja sAco che 28 || vRddhayAmava0 smRti, lo0 30. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni--AcAra. ( 565 ) yatie udbhavavALA dezamAM eka muhUta pazu rahevuM nahIM, kemake upadravavALA dezamAM rahevAthI mananI samAdhi (ekAgratA ) thai zakatI nathI. 38. ekarAtrasthitigrame, paJcarAtrasthitiH pure / tathA tiSThedyathA prItirdeSo vA'sya na jAyate // 39 // mAgavatapurALa, dha 1, 10 21, jo0 rU. sAdhue gAmane viSe eka rAtri sthiti karavI ane purane viSe pAMca rAtri rahevu. ane te evI rIte rahevuM ke jethI te leAkeAne prIti ke dveSa kAMi paNa utpanna na thAya. 39. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ( 72 ) Javar dharmanuM svarUpaH-- sa dharmo yo dayAyuktaH, sarvaprANihitapradaH / sa evottAraNe zakto bhavAmbhodheH sudustarAt // 1 // tattvAmRta, lo0 65. je dayAyukta hoya, tathA sarva prANIone hitakAraka hAya, te ja dharma kahevAya che, ane te dharma ja atyaMta dustara evA saMsArarUpI sAgarathI tAravAmAM zaktimAna che. 1. vacaH satyaM gurau bhaktiH, zaktyA dAnaM dayA damaH / adharmaH punaretasmAdviparIto'sukhAvahaH || 2 || pArzvanAthacaritra ( gadya ), pR0 4. ( pra. sa. )* satya vacana bAlavu, gurUjanane viSe bhakti karavI, zakti pramANe dAna Apavu, sarva prANIo upara dayA rAkhavI, ane iMdricAnu damana karavu, A sarvAM dharma che, AnAthI je viparIta AcaraNa karavuM te adharma che, ane te du:khane ApanAra che. 2. paJcaitAni pavitrANi, sarveSAM dharmacAriNAm | ahiMsA satyamasteyaM, tyAgo maithunavarjanam // 3 // aSTaka 13 ( haribhadra ), lo0 2. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma (pa67 ) dharmanuM AcaraNa karanArA sarva manuSyane ahiMsA, satyavacana, acArya, tyAga-parigraharahitapaNu-ane brahmacarya, A pAMca vastu ati pavitra che A pAMca niyama avazya pALavA joIe.3. ahiMsAsUnRtAsteya-brahmAkiJcanatAmayaH / kevalyupajJaH paramo dharmazca zaraNaM mama // 4 // triSaSThi, parva 10, sarga 12, zlo0 398. ahiMsA, satya, acArya (adattAdAna viramaNa), brahmacarya ane aparigraha A pAMca mahAvratamaya, kevaLIe kahele, uttama dharma mArUM zaraNa che. 4. dInoddharaNamadroho vinayendriyasaMyamau / / nyAyyA vRttirmudutvaM ca, dharmo'yaM pApmanachide // 5 // vivevisTAra, vaNAra rU, go. 7. dIna janane uddhAra kara, kaI prANIne droha na kara, vinaya rAkhavo, iMdriyane niyamamAM rAkhavI, nyAyavALI AjIvikA karavI, ane kamaLatA rAkhavI. A dharma pApane nAza karanAra che. 5. ahiMsA satyamasteyaM, tyAgo maithunavarjanam / pa tevu varSey, sarva dharmA nikitA | 6 mAmAta, zAMtiparva, 10 23, Dho. 20. ahiMsA, satya, acArya, parigrahane- tyAga ane maithunane tyAga, A pAMca dharmane viSe sarva dharmo rahelA che. 6. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (568) subhASita-padya-ratnAka. na tatparasya saMdadhyAt, pratikUlaM ydaatmnH| eSa saMkSepato dharmaH, kAmAdanyaH pravartate // 7 // mahAbhArata, anuzAsanaparva, a0 8, zlo0 11. je pitAnA AtmAne pratikULa hoya te bIjA prANIne karavuM nahIM, A ja saMkSepathI zreSTha dharma che. A sivAyane bAje dharma te pitA potAnI IcchAthI pravartAvela che. 7. dhAraNAd dharmamityAhurdharmo dhArayate prjaaH| yat syAddhAraNasaMyuktaM, sa dharma iti nizcayaH // 8 // mahAmAta, zAMtipa, 0 206, 0 22. nIca gatimAM paDatA prANIone dhAraNa karI rAkhavAthI dharma kahevAya che. dharma ja prajAe(prANIo)ne dhAraNa karI rAkhe che. tethI je dhAravAnI kriyAvaDe karIne sahita hoya te ja dharma kahevAya che, evo nizcaya che. 8. adattasyAnupAdAnaM, dAnamadhyayanaM tapaH / ahiMsA satyamakrodhaH, kSamA dharmasya lakSaNam // 9 // mAmAta, zAMtiparva, 10 rU5, 0 20. dhaNIe nahIM ApelI vastu levI nahIM, dAna devuM, zAabhyAsa kara, tapa kare, hiMsAne tyAga kare, satya belavuM, krodha na kare ane kSamA dhAraNa karavI, A dharmanuM lakSaNa che. 9. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. ( 568) ahiMsA satyamasteyaM, zaucamindriyanigrahaH / dAnaM damo dayA kSAntiH , sarveSAM dharmasAdhanam // 10 // __yAjJa0 smRti, a0 1, zlo0 122. mahisA, satya, ayAya, zAya, dhadriyanigraha, hAna, hama, dayA ane kSamA A sarva jananAM dharmanAM sAdhana che. 10. dharmanI sthApanA - yadA yadA hi dharmasya, glAnirbhavati bhArata ! / abhyutthAnamadharmasya, tadA''tmAnaM sRjAmyaham // 11 // __ bhagavadgItA, a0 4, zlo0 7. he arjuna ! jyAre jyAre dharmanI glAni (vinAza) thAya che ane adharmanI utpatti thAya che, tyAre tyAre mArA AtmAne sarakhuM chuM, eTale ke pRthvI para avatAra dhAraNa karI huM dharmanI sthApanA karuM chuM. 11. bhanI jatpatti, vRddhi, sthiti bhane nAza: kathamutpadyate dharmaH 1 kathaM dharmo vivardhate / kathaM ca sthApyate dharmaH ? kathaM dharmo vinazyati // 12 // mahAbhArata, zAMtiparva, pAda 1, a0 19, zlo0 87. satyenotpadyate dharmo dayAdAnena vardhate / kSamAyAM sthApyate dharmo lobhAddhamoM vinazyati // 13 // mahAbhArata, zAMtiparva 'pAda 1, a0 17, zlo0 101. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (400) subhASita-padha-ratnAkara. prazna--dharma kevI rIte utpanna thAya che ? dharma kevI rIte vRddhi pAme che? dharma kevI rIte sthira thAya che ? ane dharma kevI rIte nAza pAme che ? uttara--dharma satyathI utpanna thAya che, ane dAnathI te vRddhi pAme che, kSamAne viSe te sthira rahe che, ane leAlathI dharma nAza pAme che. 12, 13. yA dhanu mahatvaH-- dharmo mAtA pitA caiva, dharmo bandhuH suhRttathA / dharmaH svanaitya sopAna, dharmAttvanamavAnruyAt // 24 || krutihAsasamuya, 10 28, zve. 10, dharma ja mAtA pitA che, dharma ja khaMdhu ane mitra che, dharma ja svarga upara caDhavAnI nIsaraNI che, ane dharmathI svarga prApta thAya che. 14. asAvanakSaro lekho nirdevaM devamandiram / nirgaSTa 2 so dharma, vinA yammAnuSo manaH / / 1 / / pArzvanAtharitra, sarva 1, sne rU1. (ca. paM.) 0 dharma vinAnA je manuSyabhava che te, akSara vinAnA lekha samAna, devanI pratimA vinAnA devamaMdira samAna ane pANI vinAnA sarAvara samAna samajavA. 15. dharma zarmamadAhatmya, dharmo vasikreTa | dharmoM jADyacchidAdharmo dharmo marmAvidhaMhasAm ||16|| trizci., varSa 2, sarva 6, ze0 241. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhama. ( 571 ) dharma ja sukhanI havelI che, dharma ja zatrunA saMkTa vakhate bakhtara che, dharma ja jaDatAne davAmAM ghAma samAna che, ane dharma ja pApanA marmasthAnane vIMdhanAra che. 16. dharmo mAteva puSNAti, dharmaH pAti piteva ca / dharmaH sakheva prINAti, dharmaH snihmati bandhuvat // 17 // rijha, varSa- 2, se. 247. dharma mAtAnI jema piSaNa kare che, dharma pitAnI jema rakSaNa kare che, dharma mitranI jema prasanna kare che, ane dharma ja baMdhunI jema sneha rAkhe che. 17. dharmo maGgalamutkRSTaM, dharmaH svargApavargadaH / dharmaH saMsArakAntArollAne mArgadezakaH // 18 // tripada, urSa 1, 2, 0 246. dharma ja utkRSTa maMgaLa che, dharma ja svarga ane mokSane ApanAra che, ane dharma ja saMsArarUpI araNyane oLaMgavAmAM mArgane dekhADanAra che. 18. dhanado dhanArthinAM prokaH, kAminA sarvakAmadaH / dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // 19 // dharmaviMdu, 10 2. dharma ja dhananA athIone kubera jevo kahyo che, dharma ja kAmIonA sarva kAmane ApanAra kahyo che, ane dharma ja paraM. parAe mokSane sAdhaka kahyo che. 19 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (572 ) suSita-pathasubhASita-pa-ratnA42. calA lakSmIzcalAH prANAzcale jIvitamandire / calAcale ca saMsAre, dharma eko hi nizcalaH // 20 // vRddhacANAkyanIti, a0 5, zlo0 20. lakSmI caMcaLa che, prANo caMcaLa che, jIvita ane ghara paNa caMcaLa che, vinazvara evA A saMsArane viSe dharma ja me nizcata cha. 20. dharmaH zarma paratra ceha ca nRNAM dharmo'ndhakAre raviH, sarvApattizamakSamaH sumanasAM dharmAbhidhAno nidhiH / dharmo bandhurabAndhavaH pRthupathe dharmaH suhRnizcalaH, saMsArorumarusthale surataru styeva dharmAtparaH // 21 // kSemendrakavi. dharma ja manuSyane A bhavamAM ane parabhavamAM sukha ApanAra che, dharma ja aMdhakAramAM-ajJAnanA samayamAM-sUrya samAna che, dharma nAmane meTa nidhi sajanenI sarva ApattinuM zamana-zAMti-karavAmAM samartha che, dharma ja moTA mArgamAM mane hara bAMdhavarUpa che ane dharma ja nizcaLa mitrarUpa che, tathA saMsArarUpI moTI mAravADanI bhUmine viSe dharmathI bIje kaI kalpavRkSa nathI ja-dharma ja kalpavRkSa che. 21. dharmo duHkhadavAnalasya jaladaH saukhyekacintAmaNiH, dharmaH zokamahoragasya garuDo dharmo vipatrAyakaH / dharmaH prauDhapadapradarzanapadurdharmo'dvitIyaH sakhA, dharmo janmajarAmRtikSayakaro dharmo hi mokSapradaH // 22 // puNyadhanakathA, pR0 18. * Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. (573) dharma duHkharUpI dAvAnaLane zAMta karavAmAM megha samAna che, dharma prANuone sukha ApavAmAM eka ciMtAmaNi samAna che, dharma zokarUpI mahAsarpane mATe garUDa samAna che, dharma vipatithI rakSaNa karanAra-vipattine nAza karanAra che, dharma ucca sthAna(padavI) ne dekhADavAmAM kuzaLa che, dharma advitIya mitra samAna che, dharma janma, jarA ane mRtyune kSaya karanAra che, tathA dharma ja mekSane ApanAra che. 22. dIpo yathA'lpo'pi tamAMsi hanti, __ lavo'pi rogAn harate sudhaayaaH| tRNyAM dahatyAzu kaNo'pi cAmedharmasya lezo'pyamalastathAMhaH // 23 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 11, zlo0 13. eka nAno dIvo paNa aMdhakArane haNI nAkhe che, amRtanuM eka TIpuM paNa aneka rogane nAza kare che ane agninI eka cInagArI paNa khaDanA moTA DhagalAne bALI mUke che, tevI ja rIte je dharmano aMza paNa nirmaLa hoya te te pApane haNI nAkhe che. 23. dharma sAco rakSaka apAre vyasanAmbhodhau, patantaM pAti dehinam / sadA savidhavatyekabandhurdharmo'tivatsalaH // 24 // zoSa, prArA 4, go. 10. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (574) subhASita-paratnAkara duHkharUpa apAra samudramAM paDatA prANInI niraMtara pAse rahevAvALe ane ajoDa bAMdhava samAna ativatsala eka dharmaja rakSaNa kare che. 24. avandhUnAmasau bandhurasakhInAmasau sakhA / anAthAnAmasau nAtho dharmo vizvaikavatsalaH // 25 // corA, prArA 4, 0 100. jagatane advitIya hitakara A dharma, jene bAMdhava na hoya tene bAMdhava che, mitra vagaranAne mitra che, ane anAthane nAtha che. 25. nAmutra hi sahAyArtha, pitA mAtA ca tiSThataH / na putradArA na jJAtidharmastiSThati kevalaH // 26 // manusmRti, a0 4, lo0 239. prANa paralamAM jAya che tyAre tene sahAya karavA mATe tenA mAtA, pitA ubhA rahetA nathI, putra ane strI paNa ubhI rahetI nathI, tema ja jJAti eTale sagA saMbaMdhI paNa ubhA rahetA nathI. mAtra eka dharma ja ubhuM rahe che. 26. dharmAdanyatra vizve'pi, mRtyave ko'pi na prbhuH| nirarthakastu dhIrANAM, zokaH kAtaryalakSaNam // 27 // samagra jagatamAM dharma sivAya bIjo koI mRtyuthI rakSaNa karavA samartha nathI. tethI dhIra purUSAe zeka kare nirarthaka che, kAraNa ke te te kAthara purUSanuM velANa che. 27. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha. dhaH sAcA sukhanA upAyaH---- sukhaM hi vAJchate sarvaH, tacca dharmasamudbhavam / tAjUmAM savA hAya:, sarjavaLa prayatnataH // 28 / TusmRtti, 10 2, maeN 0 24. ( 575 ) sarva kAi prANI sukhane ja icche che, te sukha dharmathI ja utpanna ( prApta ) thAya che. tethI savarNae prayatnathI niraMtara dharma karavA. 28. sukhArthaM sarvabhUtAnAM, matAH sarvAH pravRttayaH / sukhaM nAsti vinA dharma, tasmAddharmaparo bhavet // 29 // sarva prANIonI sarva pravRttie sukha meLavavAne mATe ja mAnelI che, paraMtu dharma vinA sukha maLatuM nathI, tethI dharmamAM ja tatpara vuM joie. 29. dharma: sAcuM dhanaH-- dharmazvebhAvasIdeta, kapAlenApi jIvataH / bAyoDasmItyavAntanya, dharmaniSA di sASavaH rainA zrAddhavidhi, 40 200 mAtra eka ThIkhaDAvaDe jIvatA chatAM paNa jo mArA dharma sIdAtA nahAya-nAza pAmatA na heAya, tA huM ghaNA dhanADhaya ja chuM ema jANavuM. kAraNa ke satpurUSone dharma ja dhana hAya che. 30. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (576 ) subhASita-pa-ratnAkara dharma sAcuM amRtaH- dharmAmRtaM sadA peyaM, duHkhAtavinAzanam / yasmin pIte paraM saukhyaM, jIvAnAM jAyate sadA // 31 // tattvAmRta, zlo0 64. duHkharUpI vyAdhino nAza karanAra dharmarUpI amRtanuM niraMtara pAna karavuM, kAraNa ke te amRta pIvAthI jIvane sadA atyaMta sukha thAya che. 31. dharma sAcuM manuSyatvaHaahaarnidraabhymaithunN ca, sAmAnyametat pazubhirnarANAm / dharmo hi teSAmadhiko vizeSo dharmeNa hInAH pazubhiH smaanaaH||32|| ____mahAbhArata, zAntiparva, a0 7, zlo0 29. AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna A cAra bAbate mANasone ane pazune samAna ja hoya che, paNa manuSyane temanAthI mAtra eka dharma ja adhika che, te dharmarahita je manuSya hoya te te pazutulya ja che. 32. dharmanA daza prakAra saMyamaH sUnRtaM zaucaM, pramAkizcanatA tpH| zAntivitA, kuci jAdhA sa g // 22 / coLA , kAraNa ka, so rU. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. ( 577 ) sayama, satya, zAca eTale adattAdAnane parihAra, brahmaca, akiMcanatA eTale zarIra ane upakaraNAdimAM nimatva, tapa, kSamA, namratA, saraLatA, ane mukti eTale nilebhatA; AvI rIte dharma daza prakAranA che. 33. sevyaH kSAntirmArdavamArjavazauce ca saMyamatyAgau / satyatapobrahmAkiMcanyAnItyeSa dharmavidhiH // 34 // prazamarati, jo 167. kSamA, mRdutA, RjutA, pavitratA, sayama, satASa, satya, tapa, brahmacarya, ane niSparigrahatA, e rIte davidha dharmavidhi senavA ceAgya che. 34. dhRtiH kSamA damossteyaM, zaucamindriyanigrahaH / dhIviMdyA satyamakrodho dazakaM dharmalakSaNam // 35 // daza lakSaNAni dharmasya, ye viprAH samadhIyate / adhItya cAnuvartante, te yAnti paramAM gatim // 36 // manusmRti, 406, mo0 12, 12. dhRti, kSamA, dama, acArya, zoca, iMdriyanigraha, dhI-- vijJAna, brahmavidyA, satya ane akrodha, A daza dharmanAM lakSaNa che. dharmanAM A daza lakSaNeAnA je brAhmaNeA sArI rIte abhyAsa kare che, ane abhyAsa karIne te pramANe varte che, teo parama gatine meAkSane-pAme che. 35, 36. H8 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (578) subhASita-53-2lA. athA'hiMsA kSamA satyaM, hIH shrddhendriysNymH| dAnamijyA tapo dhyAnaM, dazakaM dharmasAdhanam // 37 // padmapurANa, a0 69, zlo0 5. mahiMsA, kSamA, satya, clot, zraddhA, dhaniyamana, dAna, ya, ta5 ana dhyAna, mAza dharmanA sAdhana-sAdhanA2-che. 77, dharmanAyA :-- dAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM, tapo vicitraM zubhabhAvanA c| bhavArNavottAraNayAnapAtraM, dharma caturdhA munayo vadanti // 38 // upadezaprAsAda ( bhASAMtara ), bhAga 4, pR0 53. (pra. sa.) supAtrane viSe dAna devuM, nirmaLa zILa pAlavuM, vicitra tapa karavo, zubha bhAvanA bhAvavI: A cAra prakArane dharma saMsArarUpI samudrane utAravAmAM vahANa samAna che ema munio kahe che. 38. durgatiprapatajantudhAraNAddharma ucyate / dAnazIlatapobhAvabhedAt sa tu caturvidhaH // 39 // triSaSThi, parva 1, sarga 1, zlo0 152. durgatimAM paDatA jatuone dhAraNa karI rAkhe che tethI tenuM nAma dharma kahevAya che. te dharma dAna, zILa, tapa ane bhAva e bhedathI cAra prakArane kahela che. 39. bhavyajIve dayAdAnaM, dharmakalpatarUpamam / dAnazIlatapobhAvaM, zAkhA muktisukhaM phalam // 40 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. (579 ) bhavya jIvane viSe (athavA he bhavya! jIvane viSe) je dayAdAna eTale abhayadAna che te dharmarUpI kalpavRkSa samAna che, ane dAna, zILa, tapa ane bhAva e tenI zAkhA samAna che, tathA muktinuM sukha te tenuM phaLa che. 40. dharma vagara nakAmuM - labdhvApi dharma sakalaM jinoditaM, sudurlabhaM potanibhaM vihAya ca / manaHpizAcagrahilIkRtaH patana, bhavAmbudhau nAyatidRgjaDo janaH // 41 // gAmama, dhAra 1, go8. atyaMta durlabha ane vahANa samAna, zrI jinezvare kahelA samagra dharmane pAmyA pachI paNa teno tyAga karIne manarUpI pizAcavaDe gAMDo thayelo ane saMsArarUpI samudramAM paDatA jaDa manuSya pariNAmane-bhaviSya kALane-jeto ja nathI. bhaviSyamAM zuM thaze tene vicAra ja karatuM nathI. 41. chinamUlo yathA vRkSo gatazIrSo yathA bhaTaH / dhamahIno nI tava, riyahiM sthiti? I 42 pArzvanAthajaritra, sa , . 12. (ja. paM.) jema mUlathI cheDAyeluM vRkSa ane jema kapAyelA mastakavALe subhaTa ghaNe kALa rahI zakatAM nathI, tema dharma rahita dhanavAna keTale kALa vilAsa karI zakaze ? vadhAre vakhata TakI zakaze nahIM. 42. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-pazcaratnAkara. kSaNe hi samatikrAnte, saddharmaparivarjite / AtmAnaM kruSita maLye, yAyendriyataH // 42 // tattvAmRta, zlo0 0 60, (460) jo eka kSaNa paNa saddharma vinAne vyatIta thAya tA kaSAya ane iMdriyArUpI cArIe AtmAne luMTyo che ema huM mAnuM chuM. 43. dharmInI vizeSatAH mRtA naiva mRtAste'tra, ye narA dharmakAriNaH / jIvanto'pi mRtAste vai, ye narAH pApakAriNaH // 44 // tattvAmRta, sne 0 63. je mANasA dharma karanArA hoya che te purUSA A jaga tamAM marelA hAya tA paNa temane marelA na jANavA-jIvatA jANavA. tathA je manuSyeA pApane karanArA hoya che te manuSye jIvatA hAya tA paNa temane marelA jANavA. 44. dharmamAcara yatnena, mA bhava tvaM mRtopamaH / saddhamazvetatAM puMsAM, nIvita sarjI manet // 4p // tavAmRta, jo 62. he jIva ! tu prayatnavaDe dharmanuM AcaraNa kara, marelA jevA na thA, kAraNa ke jemanuM citta saddharmamAM tatpara hAya che tevA purUSAnuM jIvita saphaLa thAya che. 45. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma, (581), dhamanA guNa - ananyajanyaM saujanyaM, nirmAyA madhurA girH| saraH paropakAra, mo dharmAiyan ! 46 vivekavilAsa, ullAsa 3, zlo0 6. sarvathI uttama sanapaNuM rAkhavuM, paTa rahita madhura vANI bolavI, ane sArabhUta paropakAra kare: dharmane jANanAra purUSonI A rIti che. 46. ahiMsA satyamakrodhastyAgaH zAntirapaizunam / dayA bhUteSvalolusvaM, mArdavaM hIracApalam / / 47 // tejaH kSamA dhRtiH zaucamadroho nAtimAnitA / bhavanti saMpadaM daivImabhijAtasya bhArata ! // 48 // mAvItA, 0 26, Ro. 2, 3. he bhArata ! devI saMpattine bhegavanAra dhama purUSane ahiMsA, satya, akrodha, dAna, zAMti pizunatA(cADI)rahitapaNuM, prANapara dayA, lalupatArahitapaNuM, kamaLapaNuM, lajA, capabatArahitapaNuM, teja, kSamA, dhRti, zauca, adveSa tathA mAnarahitapaNuM prApta thAya che. arthAt A sarvadharma purUSanA guNo che. 47, 48. sAcuM dharmIpaNuM - saMsAre mAnuSyaM sAraM, mAnuSye ca kolInyam / kaulInye dharmitvaM dharmitve cApi sadayatvam // 19 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 586 ) subhASita--pA-ratnAkara. saMsAramAM sArabhUta manuSyajanma che, manuSyapaNAmAM sArabhUta kulInapaNuM che, kulInapaNAmAM sArabhUta dhI paNa che, ane dhIpaNAmAM paNa sArabhUta dayApaNuM che. 49. dhanA kAraNabhUta vicAraH-- ihopapattirmama kena karmaNA, kutaH prayAtavyamito bhavAditi / vicAraNA yasya na jAyate hRdi, yaM te dharmapravano maviSyati || p. || kayA kavarDa karIne mArI ahIM utpatti thai che? A bhavathI mAre kyAM javAnuM che ? AvA vicAra jenA hRdayamAM na thatA hAya, te mANusa dharmamAM tatpara zI rIte thaze ? nahIM ja thAya. 50. dharmAcaraNanI durlabhatAH-- dharmasya durlabho jJAtA, samyagvaktA tato'pi ca / zrotA tato'pi zraddhAvAn, kartA ko'pi tataH sudhIH // 51 // A saMsAramAM dharmane jANanAra manuSya durlabha che, tenAthI paNa dharmane kahenAra vizeSa durlabha che, tenAthI paNa dharmane sAMbhaLanAra vizeSa durlabha che, tenAthI paNa dharmAMnI zraddhA rAkhanAra vizeSa durlabha che ane tenAthI pazu dharmane karanAra kAika ja buddhimAna hoya che. 51. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. (583) ' ~ ~~~ ~ ~~ ~ dharmanuM zIdhra AcaraNaavaapy dharmAvasaraM vivekI, kuryAdvilamba na hi vistarAya / yato jinastakSazilAdhipena, rAtri vyatikramya punarna neme // 52 // " varSanAthajaritra (ja), 88. (a. .) ja vivekI mANase dharmane samaya prApta thayA pachI te dharma vistArathI karavAnA hetuthI paNa vilaMba kara na joIe. kAraNa ke takSazilA nagarInA svAmI bAhubaLIe mAtra eka rAtrine ja vilaMba karyo, eTale ke "prabhune prAta:kALe moTA vistArathI jaIne vaMdana karIza" ema dhArIne mAtra rAtri ja nirgamana karI, tethI te prAta:kALe gayA tyAre prabhue anyatra vihAra karela hovAthI prabhune vAMdI zakayA nahIM. para. vilambo naiva kartavya AyuryAti dine dine / na karoti yamaH zAnti, dharmasya tvaritA gatiH // 53 // he bhavya jIva! dharma karavAmAM jarA paNa vilaMba na kare. kemake divase divase AyuSya jatuM jAya che ane yamarAja (mRtyu) kSamA karato nathI eTale ke eka kSaNuM paNa rAha joto nathI. ane dharmanI gati zIdhra che. 53. dharma ane pApa - duHkhaM pApAt sukhaM dharmAda, sarvazAstreSu sNsthitiH| na kartavyamataH pApaM, kartavyo dharmasaMcayaH // 54 // zAsavArtAsamucaya, stabaka 1, zlo0 3. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) subhASita-baMdha-ratnAkara. pApathI duHkhanI prApti thAya che, ane dharmathI sukhanI prApti thAya che, evI sarva dharmazAstranI vyavasthA che. tethI have pachI pApa karavuM nahIM, ane dharmanA saMcaya karavA. 54. dharma na kuruSe mUrkha ! pramAdasya vazaMvadaH / kalye hi trAsyate kastvAM narake duHkhavihvalam // 55 // coLasAra, prastAva 1, jo 41. O he mUrkha ! tu pramAdane vaza thaIne dharma karatA nathI, tethI kAle narakamAM jai du:khathI vyAkuLa thaIza tyAre tArU rakSaNa kANu karaze ? 55. dharmasya phalamicchanti, dharma necchanti mAnavAH / phalaM pApasya necchanti, pApaM kurvanti sAdarAH // 56 // manuSyo dharmonA phaLa( sukhArdika )ne icche che, paraMtu dharma ne eTale dharma karavAne icchatA nathI. tema ja pApanA phaLa (du:khA krika ) ne icchatA nathI, paraMtu pApakarma ne Adara sahita-hAMzathI kare che. 56. dharma tajanAra mUkha: - te dhattUrataruM vapanti bhavane pronmUlya kalpadrumaM, cintAratnamapAsya kAcazakalaM svIkurvate te jaDAH / vikrIyadviradaM girIndrasadRzaM krINanti te rAsamaM, ye labdhaM parihRtya dharmmamadhamA dhAvanti bhogAzayA // 57 // sindUbaLa, jo0 6. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. ( 585 ) je adhama purUSA prApta thayela dharmanA tyAga karIne bhAganI AzAthI Ama tema doDayA kare che, teo pAtAnA gharanA AMgaNAmAM ugelA kalpavRkSane ukheDI dhatUrAnu jhADa vAve che, te jaDa purUSA ciMtA ratnane pheMkI dai kAcanA kakaDA svIkAra kare che, ane parvata jevaDA hAthIne vecIne gadheDAne kharIde kare che ema jANavuM. 57. dharma karavAnuM kAraNaH-- anantaduHkhaH saMsAro mokSo'nantasukhaH punaH / tayostyAgapariprAptiheturdharma vinA na hi // 58 // trizci veM. 1, sa0 22, jo 27. - sasAra anaMta duHkhamaya che. ane mekSa anaMta sukhamaya che. te saMsAranA tyAganuM ane mAkSanI prAptinuM kAraNa dharma vinA khIjuM kAI nathI. 58. arjanIyaM kalAvadbhistat kivijanmanA'munA | dhruvamAsAvate cena, zuddha banmAntare punaH // 11 II ', viveviAsa, ullAsa, 7, jo 1. kalAvAna pati purUSAe A AkhA janmavaDe tevuM kAMika upArjana karavuM, ke jethI karIne have pachInA janma zuddha prApta thAya. 59. calA vibhUtirnanu jIvitaM calaM, vinazvaraM yauvanamadhyakAlataH / Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 186 ) subhASita-patna-ratnAkara. idaM zarIraM bahurogamandiraM, vimRzya caivaM kuru dharmmamanvaham // 60 // dharmapaduma, pR0 124, jo0 26. (a. . )* manuSyAnI vibhUti ( lakSmI ) avazya calAyamAna che, jIvita calAyamAna che, yuvAvasthA paNa akALe ja nAza pAmavAnI che, tathA A zarIra ghaNA rAgAnu ghara che, A pramANe vicArIne huM jIva ! tuM niratara dharma kara. 60. kartavyaH pratidivasaM prasannacittaiH, svalpo'pi vrataniyamopavAsadharmaH / prANeSu praharati nityameva daivaM, bhUtAnAM mahati kRte'pi hi prayatne // 61 // nainapaMcataMtra, 40 262, jo 60.* mATeA prayatna karyA chatAM paNa prANIAnA prANeAne viSe dhruva hamezAM prahAra karyo ja kare che ( mRtyu samIpe AvatuM ja jAya che), tethI karIne haMmezAM manuSye prasanna citta rAkhIne thoDA paNa vrata, niyama ane upavAsarUpa dharma karavA yeAgya che. 61. na klezena vinA dravyaM, dravyahIne kutaH kriyA / jhiyAdIne na dharmaH spAndvamaMdIne taH mulam II 62 || jIsmRti, 10 rU, jo 24. phleza-kaSTa vinA dhana maLatuM nathI, dhana vinA kriyA thaI zakatI nathI, kriyA vinA dharma thaI zakatA nathI, ane dharma vinA sakha kayAMthI maLe? 62. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma, (587 ) bAlyAdapi careddharmamanityaM khalu jIvitam / jAnAmika pAnAM, zaWtano mA ! hare che. bAlyAvasthAthI ja dharmanuM AcaraNa karavuM joIe. kemake jIvita anitya che. pAkelA phaLanI jema prANuone niraMtara patana(maraNa)ne bhaya hoya che. 63. bIjamu(syo)ptiM vinA na syAdyathA sasyAgamo nRNAm / zamijJAnInAtu, amane naiva vijhana | 24 . tasAdvAlye'pi duHkhe'pi, nirdhanatve'pi zraddhayA / devadarzanamAtreNa, dharmaH kAryoM nirantaram // 65 // jema bIja vAvyA sivAya manuSyone anAjanI prApti thatI nathI, tema dharmanA jJAna vinAnA manuSya kAMI paNa pAmI zaktA nathI. tethI bAlyAvasthAmAM paNa, du:khamAM paNa ane nirdhana avasthAmAM paNa kAMI na banI zake te zraddhA pUrvaka mAtra niraMtara devadarzana karavArUpa dharma te kare ja. 64, 65. dharmane upadeza - dharmakArye matistAvadyAvadAyudRDhaM tava / AyuHkarmaNi saMkSINe, pazcAttvaM kiM kariSyasi // 66 // . sAta, mo. 62. he jIva! jyAM sudhI tAruM AyuSya daDha che, tyAM sudhI tArI Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (588) subhASita-padya-ratnAkara dharmakAryamAM buddhi rahI zakaze, paraMtu AyuSyakarma kSINa thaze tyAre tuM zuM karIza? kAMI karI zakIza nahIM. 66. bhavakoTIduSprApAmavApya nRbhavAdisakalasAmagrIm / bhavajaladhiyAnapAtre, dharme yatnaH sadA kAryaH / / 67 // pArzvanAthavaritra(jaNa), p. 2. (ka. sa.) kareDo bhavavaDe paNa pAmI na zakAya tevI manuSya bhavAdika samagra sAmagrI pAmIne saMsAra sAgarane taravAmAM vahANa samAna dharmane viSe niraMtara prayatna karavo joIe. 67. bhavati maraNaM pratyAsatraM vinazyati yauvanam , prabhavati jarA sarvAGgAnAM vinaashvidhaayinii| viramata budhAH kAmArthebhyo vRSe kurutAdaraM, vaditumiti vA karNopAntasthitaM palitaM jane // 68 // subhASitaratnasanhoTa, mo. ra7ra he DAhyA purUSa! maraNa samIpe AvatuM jAya che, povana nAza pAme che, sarva avayavone vinAza karanArI jarA-vRddhAvasthA samartha thAya che baLavAna thAya che, tethI tame have kAmathI ane arthathI virAma pAme, ane dharmane viSe Adara kare. A pramANe jANe mANasane kahevAne ja Avyo hoya tema gheLo vALa tenA kAnanI pAse rahyo che. 68. bhajata bhajata dhayaM karma duSkarmadharma kSapaNanipuNalIlAvArisabrahmacAri / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha. ( 589) kugatiyuvatilAsyasthAnamAlasyamasmi navagaNayata lokAH ! sarvazokAdhikAri // 69 // jaLAvadhanAra, jo 27. 0 huM leAkeA! tame dharmakArya ne bhajo bhajo-karA ! kemake te dharmAMkA duSkarma ( pApa)rUpI ghAmane nAza karavAmAM kuzaLa evA krIDA karavAnA jaLAzayanI jevuM che. AvA dharmakArya mAM tame ALasanA tyAga kare. kemake te ALasa kutirUpI strIne nRtya karavAnu sthAna che ane sarva prakAranA zAkane prApta karanArache. 69. na hiMsyAt sarvabhUtAni nAnRtaM vA vadet kvacit / nAhitaM nApriyaM brUyAna stenaH syAt kathaJcana // 70 // varAhapurANa, a0 16, pR0 553. sarva kAi prANInI hiMsA karavI nahIM, kadApi asatya vacana khelavuM nahIM, tema ja ahita kAraka ane apriya vacana paNa khelavuM nahIM, tathA kAi paNa prakAre cAra thavuM nahIM-kAinu dhanAdika cAravuM nahi. 70. , brahmacaryamahiMsA ca satyamAmiSavarjanam / vrate caitAni catvAri caritavyAni nityazaH // 71 // viSNubhakticaMdrodaya. brahmacarya, ahiMsA, satya vacana ane-mAMsanA tyAga, A cAra khAkhata, vratane viSe, haMmezAM AcaravA lAyaka che. 71. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (590), subhASita-pala-ratnAkara. azAzatAni triSi, vimala vaiSa rAzI nityaM saMnihito mRtyuH, kartavyo dhrmsNgrhH|| 72 // vecANasmRti, 10 4, 0 21. zarIra anitya che, vaibhava paNa anitya che-rahenAro nathI, ane mRtyu sadA samIpe ja raheluM che, tethI dharmane saMgraha karo egya che. 72. tad yAvadindriyabalaM jarayA rogairna bAdhyate prasabham / tAvaccharIramUcchA, tyaktvA dharme kuruSva matim / / 73 // jyAM sudhI vRddhAvasthAvao ane govaDe baLAtkAre iMdriyanuM baLa bAdhA pAmyuM nathI tyAM sudhImAM zarIra paranI mUchane tyAga karI tuM dharmane viSe matine kara-dharmabuddhine dhAraNa kara! 73. dharmanuM phaLa - rAjyaM prAjyaM madajalakaNAn syandamAnA gajAlI, tuGgA bhogAH pavanajavino vAjinaH syandanAzca / dadhmAtAH subhaTanikarAH kozalakSmIH samagrA, sarva caitadbhavati niyataM dehinAM dharmayogAt // 74 // dharmaduma, g0 20, 0 68. (30 a.) moTuM rAjya, madanA biMdune jharatA hAthIone samUha, meTA moTA vaibhava, pavana jevA vegavALA azva, moTA vistAravALA stha, garvathI dhamadhamatA subhaTanA samUho ane paripUrNa bharelI keza lakSamI (khajAno ), A sarva vaibhava prANIone dharmanA gathI ja prApta thAya che. 74. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. ( 591 ) dharmAjanma kule kalaGkavikale jAtiH sudharmAtparA, dharmAdAyurakhaNDitaM guruvalaM dharmAca nIrogatA / dhAdvittamaninditaM nirupamA bhogAH sukIrtiH sudhIH, dharmAdeva ca dehinAM prabhavataH svargApavargAvapi // 75 // dharmakuma, 0 2, jo0 27. (. .) * dharmathI ja (dharmanA prabhAvathI ja) prANIone kalaMka hala ucca kuLamAM janma thAya che, dharmathI ja zreSTha jAti prema thAya che, dharmathI ja akhaMDa AyuSya prApta thAya che, dharmazI ja moTuM baLa prApta thAya che, dharmathI ja nIgatA prApta thAya che, dharmathI ja aniMdita dhana, nirUpama bhega, sArI kIrti ane sArI buddhi prApta thAya che, ane dharmathI ja svarga ane mokSa paNa prApta thAya che. 75. yadvAre hRdayaM hRdA nanu sadA nirdalyate sevakairudvalganti hayA yadaGgaNabhuvi krIDanti yaddantinaH / prAtarbandigirA sudhArasakirA gItena yanmucyate, nidrA sAndramatandrameva tadidaM dharmasya visphUrjitam // 76 // kinAyudhanAdi, zo 28. jenA dvArane viSe sadA sevaka hadayavaDe hadayane daLe che- dabAve che-sevakonI gaDadI jAme che, jenA AMgaNAnI pRthvI upara gheDAo kudI rahyA che ane hAthIo krIDA karI rahyA che, tathA je prAtaHkALe amRtarasane jharanArI baMdIjanenI vANIvaDe tathA saMgItavaDe nidrAno tyAga kare che-jAge che. te sarva tenA gADha-prakRSTa ane niraMtara karelA dharmane ja vilAsa che. 76. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (582) subhASita-53-2tnA32. vidyA tapo dhanaM zaurya, kuliintvmrogtaa| rAjyaM svargazca mokSazca, sarva dharmAdavApyate // 77 // itihAsasamuccaya, a0 13, lo0 22. vidhA, tapa, dhana, 52|bh, khAnapa, nAzAtA, Plarya, svarga ane mekSa vigere sarva dharmathI ja prApta thAya che. 77. satyena tapasA kSAntyA, dAnenAdhyayanena ca / ye dharmananuvartante, te narAH svargagAminaH // 78 // itihAsasamuccaya, a0 7, zlo0 27. jeo satyavaDe, tapavaDe, kSamAvaDe, dAnavaDe ane adhyayana (zAsAyAsa ) 43 dhane manusare cha-re che, te 53SoM svarga naa| che. 78. ArogyaM dattasaubhAgyaM, jIvitaM kIrtipAvitam / bhogAn subhagasaMyogAn , labhante dharmakarmaThAH // 79 // sUktaratnAvalI, pR0 47, zlo0 493. ( AtmA. sa.) dharmamAM tatpara thayelA purUSe sibhAgyane ApanArUM nIregapAguM, satkIrtivaDe pavitra jIvita ane saibhAgyanA saMgavALA bhege prApta kare che. 79. santatiH zuddhasaujanyA, vibhUti gabhAsurA / vidyA vinayavikhyAtA, phalaM dharmataroridam // 80 // sUktaratnAvalI, pR0 47, zlo0 494. ( AtmA. sa.) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. (paDyuM . zuddha sajajanatAvALI saMtati (putra, patrAdika), upalega karavAthI zobhatI vibhUti (lakSamI) ane vinayavaDe prasiddha evI vidyA: A sarva dharmarUpI vRkSanuM phaLa che. 80. zreyaHsaubhAgyamaya lalitayuvatayazcitravastrANi hArA pachatraM caJcatturaGgA madakalakariNaH kAJcanaM zuddhageham / saukhyaM lakSmIH prabhUtA pravarakanakabhAH zubhrakIrtizca loke, zraddhA saddharmamArge bhavati nanu phalaM dharmakalpadrumasya / / 1 / / ghaegh, g0 rU, gotra ka7. (re. a.) A lekamAM uttama kalyANakAraka sabhAgya, vilAsavALI zrIo, vicitra vastro, mane hara hAro (alaMkAro), chatra, capaLa ghaDAo, madonmatta hAthIo, suvarNa, zuddha-uttama-ghara (mahela), sukha, ghaNu lakSamI, zreSTha kanakanA jevI ujavaLa kIrti tathA uttama dharmamArgane viSe zraddhA, A sarva dharmarUpI kalpavRkSanAM phaLa che. 81. dIrghamAyuryazazcAru, zuddhAM buddhiM zubhAM zriyam / prAjyaM rAjyaM sukhaM zazvad datte dharmasuradrumaH // 82 // sUchattAvALI, . 47, mo. 416. (AtmA. .) dharmarUpI kalpavRkSa dIrgha AyuSyane Ape che, uttama yazane Ape che, nirmaLa buddhine Ape che, sArI lakSmIne Ape che, moTA rAjyane Ape che, ane zAzvata-mekSanuM-sukha paNa Ape che. 82. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) subhASita-patnaratnAkara. smyaM rUpaM karaNapaTutA''rogyamAyurvizAlaM, kAntA rUpAnamitaratayaH sUnavo bhaktimantaH / SaTkhaNDorvItalaparivRDhatvaM yazaH kSIrazubhraM, saubhAgyazrI riphilamo dharmavRkSasya sarvam // 83 // sumuvI, pR 1; o 10. ( ddi haiM. .. manAhara rUpa, iMdriyAnI paTutA, ArAgyanAMragapaNa, vizALa AyuSa, rUpavarDa ratine paNa jItanArI kAMtA, zaktivALA putrA, cha khaMDa pRthvInuM svAmIpaNu, dUdha jevA ujvaLa yaza ane sAbhAgya lakSmI, aheA ! A sarva dharma vRkSanuM ja phaLa che. 83. dharmapradhAnaM puruSaM, tapasA hatakilviSam / paralokaM nayatyAzu, bhAsvantaM khazarIriNam // 84 // manusmRti, 0 4, jo 242. tapavaDe pApane jeNe nAza karyo che evA dharma pradhAnadharmamAM tatpara rahenAra-purUSane dharma ja dedIpyamAna zarIravALA paraleAkamAM brahmalAka athavA svarga leAkamAM zIghra lai jAya che. 84. satyaM dAnaM tapaH zaurya, zAntirdAkSyamasaMbhramaH / yasmitAni sarvANi sa mAM pRcchatu pANDava ! // 85 // mahAmAta, zAMtiparva, 10 14, jo 7. huM pAMDava ! je purUSane viSe satya, dAna, tapa, krUratA, zAMti, caturAI, saMbhramarahitapaNuM, A sarva guNNA hAya te mane pUchI zake-mArI pAse Ave. ( arthAt je A pramANe dhama karatA hoya te Izvara pAse paheAMcI zake che. ) 85. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. (55) [ rainadharma ] jainadharmanuM svarUpa syAdvAdo vidyate yasmin, pakSapAto na vidyate / nAstyanyapIDanaM kizcijainadharmaH sa ucyate // 86 // je dharmamAM syAdvAda che, jemAM pakSapAta nathI, jemAM koI paNa prANInI pIDA thatI nathI, te jenadharma kahevAya che. 86. jainadharmanuM mahattva svargApavargasaMpattikAraNaM karuNAmayaH / jaina eva satAM dharmaH, karmadharmaghanAghanaH // 87 // pAvAyudhanAda, zo rU. jIvadayAmaya A jainadharma ja satparUSone svarga ane mokSanI saMpattinA kAraNarUpa che, ane karmarUpI ghAmano nAza karavAmAM meghasamAna che. 87. abhedyo vAdimirjenaH, kuJjarairiva mandaraH / jIvarakSAmayaH sAkSAdeSa dharmaH sanAtanaH / / 88 / / vAvAyudhanAda, zo 28. jinezvare prarUpela jIvadayAmaya ahiMsAmaya-A dharma sAkSAt sanAtana-zAzvata-che, jema hAthIothI merU parvata bhedoto nathI tema A jainadharma vAdIothI bhedato nathI. 88. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) subhASita padyaratnAkara. bauddhAnAmRjusUtrato matamabhUdvedAntinAM saGgrahAt, sAGkhyAnAM tata eva naigamanayAdyIgatha vaizeSikaH / zabdabrahmavido'pi zabdanayataH sarvairnayairgumphitA, jainI dRSTiritIha sArataratA pratyakSamudvIkSyate // 89 // 30AtrAlAra ( mAMtara ), mAva 4, 40 314 (x. sa.) RnusUtra nayamAMthI AddhanA mata pravartyo che, vedAMtIonA mata saMgraha nayamAMthI nIkaLyA che, sAMkhyanA mata paNa te ja saMgraha nayamAMthI nIkaLyeA che, yAga ane vaizeSika mata naMgama nayamAMthI thayA che, zabdazrAnA jJAnavALA paNu zabda nayamAMthI nIkaLyA che. paraMtu jainadarzana tA sarva nayeAthI yukta che, tethI te dananuM zreSTha rahasya pratyakSa ja dekhAya che. 89. jainadharmInu amarapaNuM :-- mlAyanti puSpanicayAH praharArdhakena, vaigandhyameti divasena kRto'GgarAgaH / jIryanti ramyavasanAnyapi bhUrivarSaiH, . ^~^ no jIryate yugazatairjinadharmasevA // 90 // ratnapUjA. puSpanA samUho adha paheAramAM ja karamAI jAya che, zarI25ra karelA caMdanAdikanA lepa eka divasamAM ja du dhamaya thaI jAya che, tathA manAhara uttama vastro paNa ghaNe varSe jIrNa thAya che. paraMtu nidhanI karelI sevA, seMkaDA yugavaDa paNu, jINuM thatI nathI. 90. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma. ( 17 ). jainadharmanI zraddhA-- jinadharmavinirmukto mA bhUvaM cakravartyapi / syAM ceTo'pi daridro'pi, jindhrmaadhivaasitH||91|| corANa, g0 26, 0 242. (. .) huM jainadharmathI rahita cakravatI paNa na thAuM, ane jainadharmathI yukta e dAsa ane daridra paNa thAuM, te sAruM che. 91. jainadharmane sArajinshaasnsy sAro jIvadayA nigrahaH kaSAyANAm / sAdharmikavAtsalyaM, bhaktizca tathA jinendrANAm // 92 // dharmavindu. sarva para dayA rAkhavI, krodhAdika kaSAyane nigraha kare, sAdharmikanuM vAtsalya karavuM, ane jinenI bhakti karavI: A jinazAsanane sAra-tatva-che. 92. jainadharmanI durlabhatA jaino dharmo dayAmUlo janma suzrAvake kule / gurUNAM pAdamaktizca, vinA puNyaM na prApyate // 93 // dayAmaya jainadharma, sArA zrAvakanA kuLamAM janma ane gurUnA caraNanI bhakti A sarva puNya vinA maLI zaktAM nathI. 93. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 598). subhASita-pAranAkara. jainadharmanuM phaLa - arhaddhamataroH phalAni sukule janmAnapaM jIvitaM, sacchIvuddhibale pratApayazasI saubhAgyamArogyatA / kSmAbhRtkezavacakrizakrazazabhRtpradyotanAnAM padaM, sArvazrIgaNabhRtpadaM zivaramA sallabdhayo dehinAm // 94 // punithA, gha0 2, gotra - prANIone je sArA kuLamAM janma tha, pApa rahita jIvavuM, sArI lakSamI prApta thavI, sArI buddhi, ghaNuM baLa, pratApa, yaza, sabhAgya, nIrogatA, rAjAnuM pada, vAsudevanuM pada, cakravatInuM pada, IdranuM pada, caMdranuM pada, sUryanuM pada, tIrthakaranuM pada, gaNadharanuM pada, mekSarUpI lakSamI ane sArI labdhio, A savanI je prApti thavI, te mAtra jainadharmarUpI. vRkSanAM ja phaLe che. 94. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8 kudharma (73) >adha:ajJAH kecidvidadhati mudhA dharmadaMmAdadharma, ko'yaM dharmaH svahadi nayane mIlayitvA mRzantu / dIyante yadanabhuvi davAH prANinakhANahInA hanyante yatpizitabalaye devatAnAM purastAt // 1 // karuNAvatrAyudhanATaka, lo0 35. keTalAeka ajJAnI mANaso phegaTa dharmanA bahAnAthI adharmane kare che. jemake keTalAeka vananI pRthvImAM dharmabuddhithI dAvAnaLa Ape che ke jemAM asaMkhya prANIone vinAza thAya che, tathA keTalAeka manuSya devatAnI pAse mAMsanuM balidAna karavA mATe zaraNa rahita prANIone haNe che, te te DAhyA purUSa, tamArAM netro baMdha karI hadayamAM vicAre ke AvA kArya karavAmAM kaye dharma che? kevaLa adharma ja che. 1. kudharmanI nirarthakatAyo jantuhiMsArjitadharmakarmaNA, gantuM divastuGgapadaM samIhate / sa bhasmasopAnapathena nidhitaM, samucamArohumagendramicchati // 2 // karuNAvAmuSanATaka, lo0 36. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 600 ) subhASita-pa-ratnAkara je mANasa prANIonI hiMsAthI upArja karelA dharma karmavaDe svarganA ucca sthAne meLavavA Icche che, te purUSa kharekhara bhasmathI banAvelA pagathIyAnA mArga vaDe uMcA parvata upara caDavAne Icche che ema jANavuM-arthAt e asaMbhavita che. 2. hiMsAmayaH shishukohaaliidevkulopmH| sa kiM dharmo'pi dharmAntAlizenApi paThAte // 3 // jaNAvAyupanAra, mo. 27. je hiMsAmaya dharma che te bALakee kIDAne mATe karelA dhULanA devAlaya je che. AvA dharmanI zuM ke mUrkha mANasa paNa dharmane viSe gaNatarI kare? na ja kare. 3. dharmavet paradArasaGgakaraNAddharmaH surAsevanAt, saMpuSTiH pazumatsyamAMsanikarAhArAca he vIra! te / hatyA prANicayasya vettava bhavet svargApavargAtaye, ko'satkarmatayA tadA paricitaH syAmeti jAnImahe // 4 // he vIra! je kadAca tAre parastrIne saMga karavAthI dharma thata hoya, madirAnuM pAna karavAthI dharma thatuM hoya, pazu ane majyanA mAMsanA samUhanuM bhakSaNa karavAthI tArA zarIranI puSTi thatI hoya, ane jo tAre prANInA samUhanI hatyA svarga ane mokSanI prAptine mATe thatI hoya, te azubha-pApa karmapaNuvaDe kANu paricita thaze-pApa karmane karanAra koNa kahevAya? te ame jANatA nathI. (matalaba ke A badhA adhama ja che ane huM kahuM @ che che) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, eve L0 = : w -ArA (74) paATuesears oooooooooooo S s jIva-AtmAnuM svarUpa - jJAnadarzanasaMpana AtmA caiko dhruvo mama / zeSA bhAvAzca me bAbAH, sarve saMyogalakSaNAH // 1 // tatsvAmRta, lo0 251. jJAna ane darzanavaDe yukta e mAre eka AtmA ja zAzvata che, ane bAkInA zarIrAdika sarve mArA bAhA padArtho, saMgathI thayelA hovAthI, anitya che. 1. na jAyate priyate kadAcinnAyaM bhUtvA bhavitA vA na bhuuyH| ajo nityaH zAzvato'yaM purANo na hanyate hanyamAne shriire|| bhagavadgItA, adhyAya 2, zlo. 23 nainaM chindanti zastrANi, nainaM dahati paavkH| na cainaM kledayantyApo na zoSayati maarutH||2|| mAvAra sUtravRtti, pR.rara1, sno. *. A AtmA kadApi utpanna thato nathI, ane marato paNa nathI, A AtmA utpanna thaIne pachI pharI utpanna thaze ema paNa nathI. AtmA to aja (utpanna nahi thanAro), nitya, zAzvato ane purANo che tathA zarIra haNAte chate paNa AtmA haNAto nathI. AtmAne zastro chedI zakatAM nathI, tene agni bALI zakato nathI, tene jaLa ArTa karI zakatuM nathI, tathA tene vAyu sukAvI zakato nathI.ra. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (102) subhASita-5-2lA. accheyo'yamameyo'yamavikArI sa ucyate / nityaH satatagaH sthANuracalo'yaM sanAtanaH // 3 // AcArAMgasUtravRtti, pR0 225, zlo0 2.. A AtmA keIthI chedI zakAtuM nathI tathA bhedI zakAtuM nathI. A AtmA avikArI-vikAra rahita kahevAya che, temaja nitya, satataga-niraMtara gati karanAra, sthANu, acala ane sanAtana che. 3 paramAnandasaMpana, nirvikAraM nirAmayam / dhyAnahInA na pazyanti, nijadehe vyavasthitam // 4 // utkRSTa AnaMdathI yukta, vikAra rahita ane vyAdhi rahita e AtmA ke je pitAnA zarIramAM ja rahelo che tene dhyAna 2hita 53 / zatA nathI. 4. mAtmA svayaMtI, svayaM mAtA:kevalaM kevalajJAnaM, prApnuvanti svavIryataH / khavIryeNaiva gacchanti, jinendrAH paramaM padam // 5 // triSaSThi, parva 10, sarga 3, lo0 31. jinezvare kevaLa-phakta pitAnA vIryathI ja kevaLajJAnane pAme che, ane pitAnA vIryathI ja ekSapadamAM jAya che. 5. svayaM karma karotyAtmA, svayaM tatphalamaznute / / svayaM bhramati saMsAre, svayaM tamAdvimucyate // 6 // vRddhacANAkyanIti, a0 6, so0 9. tripAThI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava AtmA. (603) AtmA pote ja karma kare che ane pote ja te karmanuM phaLa bhagave che, AtmA pote ja saMsAramAM zamaNa kare che ane pite ja te saMsAra thakI mukta paNa thAya che. 6. khayamutpadyate jantuH, khayameva vivardhate / sukhaduHkhe tathA mRtyu, svayamevAdhigacchati // 7 // __ mahAbhArata, zAMtiparva, a0 295, lo0 16. prANI pitAnI meLe utpanna thAya che, pitAnI meLe ja vRddhi pAme che, potAnI meLe ja sukhaduHkha pAme che, tathA pitAnI meLe ja maraNa pAme che. 7. zubhAzumAni karmANi, svayaM kurvanti dehinH| svayamevopabhujyante, duHkhAni ca sukhAni ca // 8 // AdhyAtmivijApAcana, karacAM, a. 1, 0 24. prANIo pote ja zubha ane azubha karmo kare che, tathA tenA phaLarUpe sukha ane duHkha paNa pote ja bhegave che-anubhave che.8. jIvanuM sarvatra vyApakapaNuM samatAmi zeSa, nAnApara saMtA vAlApramiva tamAsti, yantra spRSTaM zarIribhiH // 9 // coTArA, kAza 4, go0 67. A samasta prakAzamAM vALanA agra bhAga jeTale paNa evo kaI bhAga nathI, ke jene prANIoe, potapotAnA karmacAge bhinna bhinna svarUpe, sparza na karyo hoya. 9 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 604) subhASita-pa-ratnAkara jale jIvAH sthale jIvA jIvAH prvtmstke| jvAlAmAlAkule jIvAH, sarva jIvamayaM jagat // 10 // sthiti, zo rU8. jaLane viSe che che, sthaLane viSe jIve che, parvatanA mastaka (zikhara) para jIve che, jvALAnA samUhathI yukta evA agnine viSe cha che, tathA Asarva jagata jIvamaya ja che. 10. jIvane garbhamAM ja maLatI bAbate - AyuH karma ca vittaM ca, vidyA nidhanameva ca / paJcaitAni hi sRjyante, garbhasthasyaiva dehinaH // 11 // jainapaMcataMtra, pR0 139, zlo0 64. prANa garbhamAM raheluM hoya te ja vakhate tenuM AyuSya, karma, dhana, vidyA ane maraNa e pace sarajAya che-utpanna thAya che. 11. jIvana prakAra - prANA dvitricatuH proktA bhUtAni taravaH smRtAH / jIvAH paThendriyA jJeyAH, zeSAH sattvA udiiritaaH||12|| lAvArasUtra, ra0 2, 3, 6, 72. (re. jA.) dvAdiya, trikriya ane caturiMdriya jIvone prANI kahyA che, tarU eTale vanaspatikAyane bhUta kahyA che, pacaMdrine jIva kahelA che, ane bAkInA eTale vanaspati sivAyanA ekedriyone satva kahelAM che. 12. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-AtmA. ( 5 ) sirAribAvA, zara-diva-nA-moTA prAyeNa duHkhabahulAH, karmasaMbandhabAdhitAH // 13 // corArI, kAraNa ke, ra0 67. nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva, e pramANe saMsArI che cAra prakAranA che. e saMsArI jIvo karmanA saMbaMdhathI pIDAyelA ane prAya: ghaNA dukhavALA che. 13. narakeSu devayoniSu tiryagyoniSu ca manujayoniSu ca / paryaTati ghaTIyantravadAtmA bibhran zarIrANi // 14 // AcArAMgasUtra, pR0 25, zlo0 2. * A AtmA narakamAM, devayonimAM, tiryacanimAM ane manuSyonimAM zarIrane dhAraNa karI ghaMTInI jema bhramaNa kare che. 14. sUkSma jIvaH sUkSmayonIni bhRtAni, tarkagamyAni kAni yat / pakSmaNo'pi nipAtena, yeSAM syAt skandhaparyayaH // 15 // mahAmAta, zAMtiparva, 0 26, rahe. 26. keTalAka che sUphama nivALA hoya che, te mAtra takathI ja jANI zakAya che, te eTalA badhA sUkSama hoya che ke netranI pAMpaNa calAvavAthI paNa temanA kaMdhane paryAya thaI jAya chetemanuM zarIra badalAI jAya che. arthAt te karIne bIjA bhAvamAM jAya che. 15. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 606 ) subhASita-pa-ratnAkara, bahirAtmA aMtarAtmA- vimavazva zarIraM ca, bahirAtmA nigadyate / tadadhiSThAyako jIvastvantarAtmA sakarmakaH // 16 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 32. dhanAdika vaibhava ane zarIra e bAhA AtmA kahevAya che, ane te zarIrane adhiSThAyaka eTale temAM rahelo jIva aMtarAtmA kahevAya che, te jIva karma sahita hoya che. 16. AtmavaMcanA yo na sAdhayate dharma, kAmakrodhau tadAzrayo / mahAmohavimUDhena, tenAtmA vaMcito dhruvam // 17 // tihAsamuci, 0 28, cho. rU. je dharmane sAdhate nathI, tathA je kAma ane krodhanA AzrayarUpa che, te mahAmehathI mUDha thayelA prANIe potAnA AtmAne ja Thage che ema jANavuM. 17. AtmAno saMtoSa -- na vahistRNakASThAyairnadIbhirvA mhoddhiH| na caivAtmA'rthasAreNa, zakyastarpayituM kvacit // 18 // uttarAyanasUtraTIkA (mAvajIvanaca),g0 202.(gAma sa0)* ghAsa ane lAkaDAM vigerevaDe ami tRpta thatuM nathI, Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-AtmA. ( 6 7 ) athavA nadIonA jaLavaDe samudra tRptine pAmate nathI, tema A AtmA kadApi ghaNA dhanavaDe paNa tRpta karI zakAto nathI. 18. AtmajJAna - kAmaM krodha lomaM mohaM, tyaktvA''tmAnaM pazya hi ko'ham / AtmajJAnavihInA mUDhAste pacyante narakanigUDhAH // 19 // momudrara ( ra ), mo. 7. he jIva! kAma, krodha, lebha ane mihane tyAga karIne tuM tArA AtmAne ja je, ke huM koNa chuM? jeo AtmajJAnarahita hoya che te mUTha purUSa narakamAM paDIne herAna thayA kare che.19 Atmahita - svahitaM tu bhavejjJAnaM, cAritraM darzanaM tthaa| tapa: saMrakSai Rva, sarvavidvitaMtuSyati 20 || taravAra, roga 25. jJAna, darzana, cAritra ane tapanuM AcaraNa e ja Atmahita che ema sarvAe kaheluM che. 20. sarvathA svahitamAcaraNIyaM, kiM kariSyati jano bahujalpaH / vidyate na hi sa kazcidupAyaH, sarvalokaparitoSakaro yaH // 21 // sarva prakAre pitAnA AtmAnuM ja hita thAya tevuM AcaraNa karavuM, vividha prakAranAM vacanene bolanAra loka zuM kara Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (608) subhASita-pA-ratnAkara. vAnA che ? kemake evA ke.i pazu upAya nathI ke je sa lAkAne satASa ApanAra hAya. 21. ye niHspRhAstyaktasamastarAgAstavaikaniSThA galitAbhimAnAH / saMtoSapoSaikavilInavAJchA ste raJjayanti svamano na lokam // 22 // cakalIpa, jo0 22. je spRhArahita che, jemaNe samagra rAganA tyAga kra che, jeo tattvane viSe ja tatpara che, jenuM abhimAna nAza pAmyu che, tathA jemaNe sateASanI puSTine lIdhe sarva vAMchAne tyAga karyo che, te purUSA peAtAnA AtmAne ja raMjana kare che. lAkane raMjana karatA nathI. 22. uddharedAtmanA''tmAnaM, nAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmano baMdhurAtmaiva ripurAtmanaH // 23 // mAvalgItA, 20 6, z2o 1. peAtAnA AtmAvaDe ja pAtAnA AtmAnA uddhAra karavA, AtmAne duHkhI thavA devA nahIM. kAraNa ke AtmA ja AtmAnA adhu che ane AtmA ja AtmAnA zatru che. 23. uddharedAtmanA''tmAnaM, manaM saMsAravAridhau / yogArUDhatvamAsAdya, samyagdarzananiSThA // 24 // ', vivekacUDAmaNi. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-AtmA. ( 609) saMsArarUpI samudramAM DUbelA pitAnA AtmAne samyagadarzananI sthiratAvaDe eTale samakitamAM sthira thaI, yeganA ArUDhapaNane pAmIne, pitAnA AtmAvaDe ja kheMcI kADha gya che. 24. yathA dIpo nivAtastho nizcalo vAyuvarjitaH / prajvalanAzayet sarvamandhakAraM mahAmate // 25 // tadvadoSavihInAtmA, bhavatyeva nirAzrayaH / nirAzo nizcalo vatsa, na mitraM na ripustadA // 26 // jApurAna, laMDa 2, 4, 86, Dho. 11, 60. he mahAbuddhimAna ! jema vAyurahita sthAnamAM rahele, nizcaLa, vAyurahita ane saLagAvela dave sarva aMdhakArane nAza kare che, te ja pramANe he vatsa! doSarahita, Azrayarahita ane AzArahita evo AtmA jyAre nizcaLa thAya che, tyAre tene kaI paNa mitra ke zatru hotuM nathI. 25, 26. AtmarakSaNa-- AtmAnaM satataM rkssejjnyaandhyaantpoblaiH| pramAdino'sya jIvasya, zIlaratnaM vilupyate // 27 // sAmara, ga 25 jJAna, dhyAna ane tapanA baLavaDe niraMtara AtmAnuM rakSaNa karavuM joIe. jo tema na kare te pramAdI thayelA A jIvanuM zILarUpI ratna vinAza pAme che. 27 39 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) subhASita-padA-ratnAkara. AtmAnA guNa athASTAvAtmaguNA dayA sarvabhUteSu zAntiranasUyA / zaucamanAyAso maGgalamakArpaNyamaspRheti // 28 // . ___ gautamasmRti, a0 8, lo0 4. sarva prANuo upara dayA, kSamA, IrSIrahitapaNuM, pavitratA, duHkharahitapaNuM, maMgala, kRpaNutArahitapaNuM ane niHspRhatA, A ATha guNa AtmAnA che. 28. jJAnasya bhaktestapasaH kriyAyAH, prayojanaM khalvidamekameva / cetaHsamAdhI sati krmlepzivanAlamapurA 21 / gAmatarUA. jJAna, bhakti, tapa ane kriyA e sarvanuM prayojana A eka ja che ke je jJAnAdikathI cittanI samAdhi (ekAgratA) thAya, ane te thavAthI karmanA lepanuM zodhana thAya-karmane kSaya thAya, ane te thavAthI AtmAnA guNene prakAza thAya. 29. AtmasvarUpa vicAra- mA jAnIta vayaM vAlA dehI deheSu zAzvataH / jarAyauvanajanmAcA dharmA dehasya nAtmanaH // 30 // ame bALaka chIe ema tame na jANe, AtmA zarIrane Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 611 ) ( jIl--AtmA. viSe zAzvata-niraMtara rahenArA che ema paNa tame na jANA, tathA jarAvasthA, yuvAvasthA ane janma e vigere zarIranA dharma che, paNa AtmAnA dharma nathI. 30. na cAhaM nArako nAma, na tiryak nApi mAnuSaH / na devaH kintu siddhAtmA, sarvo'yaM karmavibhramaH // 31 // nainavi. huM nArakI nathI, tihu~ca pazu nathI, manuSya pazu nathI, tema ja deva paNa nathI. paraMtu siddha AtmarUpa chuM. ane A sarva dekhAya che te teA mAtra karmanA ja vilAsa che. 31. AtmAdezaH-- AhArairmadhurairmanohara tarairhA rairvihArairvara :, keyUrairmaNiratnacAruzikharairdArairudAraizca kim ? / prANAnpadmadalAgravAritaralAJjJAtvA javAjIva re, dAnaM dehi vidhehi zIlatapasI nirvedamAsvAdaya // 32 // vairAyaNatA ( padmAnaMda ), jo 16. deg madhura evA AhAra karavAthI zuM ? maneAhara evA hAra vigere alaMkAro paheravAthI zuM? uttama vihAravarDa ( maheleA vaDe) zuM? maNui ane rannothI suMdara evA bAjubaMdha pahera vAthI zuM ? udAra ( suMdara rUpavALI ) strIe bhAgavavAthI zuM? kemake A prANA kamaLanA parNanA agra bhAga upara rahelA jaLa biMdunI jevA capaLa che, ema jANIne he jIva! tuM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612) subhASita-paratnAkara zIdhrapaNe dAna de, zIyaLa pALa, tapa kara, ane vairAgyarasane AsvAda kara. 3ra. zAtvA bududabhaGguraM dhanamidaM dIpaprakammaM vapu stAruNyaM taralekSaNAkSitaralaM vidyucalaM dobalam / re re jIva! guruprasAdavazataH kiMcidvidhehi drutaM, dAnadhyAnatapovidhAnaviSayaM puNyaM pavitrocitam // 33 // vairAgyarAja (jAnaMda ), ko pa7. he jIva! A dhana pANInA parapoTAnI jema kSaNabhaMgura che, A zarIra dIvAnI jema kaMpAyamAna che, yuvAvasthA capalAkSI (strI) nA netra jevI capaLa che, ane bAhubaLa vIjaLI jevuM caMcaLa che. tethI tuM gurU mahArAjanI kRpAnA vazathI pavitrapaNane ucita evuM dAna, dhyAna ane tapanA viSayavALuM kAMIka puNya, zIdhrapaNe, karI le. 33. AtmAdhIna guNaH karmAdhIna dhana - AtmAyatte guNAdAne, nairguNyaM vacanIyatA / daivAyatteSu vitteSu, puMsaH kA nAma vAcyatA ? // 34 // vyAsadeva. " guNa grahaNa karavA te pitAne (AtmAne) AdhIna che, tethI je purUSa nirguNa-guNarahita-hoya te te niMdAne pAtra che. tathA dhana meLavavuM te daivane-nasIbane-AdhIna che, tethI je purUSane dhana prApta na thAya te temAM zI nidA? purUSa niMdAne pAtra nathI. 34. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-AtmA. ( 613) AtmAnA sukhanuM mahatva - tAvadvivAdI janaraJjakaca, yAvanna caivAtmarase sukhjnyH| cintAmaNiM prApya varaM hi loke, jane jane kaH kathayan prayAti // 35 // hRdayapradIya, zlo0 23. purUSa jyAM sudhI AtmarasanA sukhane jANatA nathI, tya sudhI te vAdavivAdamAM utare che ane manuSyone raMjana kara prayatna kare che. jemake lekamAM paNa zreSTha ciMtAmaNi ratnane pAmIne, dareka lekanI pAse keNa kahete kahete phare che? kaI kahetuM nathI ke mane ciMtAmaNi ratna prApta thayuM che. manamAM samajIne ja rahe che, tema AtmAnA AnaMdane jANanAra keIne kAMI kahetA nathI, AtmAnA ramaNamAM ja magna rahe che. 35. jIva ane karma - zubhAzubhAni karmANi, jIvaH karoti hetubhiH / tenAtmA kartRko jJeyaH, kAraNaiH kumbhakRdyathA // 36 // uttadhyayanasUtrIjA (mAvavijaya), 0 2,60 71.(gAma.sa.) A jIva zubha hetu (kAraNa) maLavAthI zubha karma kare che ane azubha hetu maLavAthI azubha karma bAMdhe che, tethI karIne A AtmA tA tarIke gaNAya che ema jANavuM. 36. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114 ) subhASita-padya--ratnAkara. nIcairgotrAvatArazvaramajinapatermallinAthe'balAtvaM, dRgnAzo brahmadatte bharatanRpajayaH sarvanAzazca kRSNe | nirvANaM nArade'pi prazamapariNatiH sA cilAtIsute'pi, itthaM karmAtmavIrye sphuTamiha jayatAM spardhayA tulyarUpe // 37 // pAyenAyaritra (gadya), 60 48. (60 10.)* chellA-cAvIzamA tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmI nIca gAtramAM avataryA, mallinAtha tIrthaMkara srIpaNuM pAmyA, brahmadatta cakravartInI STinA nAza thayeA ( aMdha thayA ), bharata rAjAne jaya thaye, kRSNa vAsudevanA sarva piravArane nAza thayA, nArada paNa mAkSe gayA, ane cilAtIputrane paNa prazamanA pariNAma thayA. A pramANe A jagatamAM parasparanI spardhAvaDe sarakhA svarUpavALAM karma ane AtmavIrya pragaTapaNe jayavaMta vo. 37. yathA chAyAssapau nityaM, sambaddhau ca parasparam / takAma 2 tA 2, musammadro para52m // 28 II padmapurALa, vaMDa 2, 60 81, 0 12. jema chAyA ane taDakA paraspara nitya saMkha dhavALAM che, tema karma ane kartA-jIva-niraMtara paraspara saMbaMdhavALAM che. 38. yathA pRthivyAM bIjAni, annAni ca dhanAni ca / ', tathaivAtmani karmANi, tiSThanti bharatarSabha / // 39 // tihArasamu ca, 10 2, jo 67 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-AtmA. ( 15 ) jema sarva bIja, anna ane dhana pRthvIne viSe rahelAM che, tema AtmAne viSe, he bharata rAjA! karmo rahelAM che. 39. yathA dhenusahastreSu, vatso vindati mAtaram / tathA pUrvakRtaM karma, kartAramanugacchati // 40 // mahAmAta, zAMtiparva, 40 271, Ro27. jema vAcharaDo hajAra gAyamAM rahelI pitAnI mAtAne oLakhI kADhe che, eTale oLakhIne tenI pAchaLa jAya che) tema pUrvanuM kareluM karma kartAne anusare che-kartAnI pAchaLa jAya che. 40. kSmAbhRdrakakayormanISijaDayoH sadrUpanIrUpayoH, zrImadurgatayorbalAbalavatonIrogarogArttayoH / saubhAgyAsubhagatvasaGgamajuSostulye'pi nRtve'ntaraM, yattatkarmanibandhanaM tadapi no jIvaM vinA yuktimt||41|| dinajItyA . rAjA ane raMka, vidvAna ane mUrkha, rUpavAna ane karUpa dhanavAna ane garIba, baLavAna ane nirbaLa, nIrogI ane regI, bhAgyavAna ane durbhAgyavAna, A sarvane viSe manudhyapaNuM chatAM paNa paraspara je taphAvata che, te taphAvatanuM kAraNa karma ja che. tathA te karma paNa jIva vinA yuktiyukta nathI. tethI jIva che ane te jIva karmane kartA tathA tenA phaLane joktA che, ema siddha thAya che. 41. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 616 ) jIva ane janminAM prakRtirmRtyurvikRtirjIvitaM punaH / tataH svabhAvasiddhe'rthe ko viSAdo vivekinAm 1 ||42 // mahAvIracaritra, sarga 6, zlo 278. subhASita-padma-ratnA42. bhara: maraNa thavuM e janmelA prANIonI prakRti-svabhAva-ja che, mAnene va teM to vimRti-vihAra-che. tethI churIne svbhAvathI ja je padArtha siddha hAya temAM vivekI janAne kheda zAnI hoya ? 42. va bhane caitanya: indriyApekSayA prAyaH, stokamastokameva ca / carAcareSu jIveSu, caitanyamapi nizcitam // 43 // - vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 91. sthAvara ane jaMgama jIvAne viSe, iMdriyAnI apekSAe, prAye karIne thADuM ghaNuM paNa caitanya avazya raheluM ja che. 43. lava bhane bhokSaH dIpo yathA nirvRtimabhyupeto naivAvanIM gacchati nAntarIkSam / dizaM na kAcidvidizaM na kAcit, snehakSayAtkevalameti zAntim // 44 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -va-AtmA. ( 617) jIvastathA nitimamyupeto, . naivAvanIM gacchati nAntarIkSam / dizaM na kAzcidvidizaM na kAzcit , saphathati sAni II 84 . varANAsA, mA2, g0 227. (a. .) zaa jema dI nirvANa pAme che-bujhAI jAya che-tyAre te (tenuM teja) pRthvI para rahetuM nathI, AkAzamAM ja nathI, koI paNa dizAmAM jato nathI, ane kaI paNa vidizAmAM paNa jatuM nathI. kevaLa neha (tela) ne kSaya thavAthI zAMtine pAme che. te ja pramANe jIva paNa nirvANane (mokSane) pAme che tyAre te pRthvIpara rahetuM nathI, AkAzamAM ja nathI. keI paNa dizAmAM jato nathI, ane kaI paNa vidizAmAM paNa jato nathI. kevaLa kalezane kSaya thavAthI zAMtine pAme che. 4, 45. jIva ane zarIra - tvamAMsamedo'sthipurISamUtra pUrNe'nurAgaH kuNape kathaM te / draSTA ca vaktA ca vivekarUpastvameva sAkSAt kimu mukhasIttham // 46 // cakI, go. . he AtmA ! cAmaDI, mAMsa, caba, hADakAM, viSTA ane mUtra vigerethI pUrNa evA A zarIrane viSe tane kema anurAga utpanna thAya che kemake AtmAnA gunene sAkSAt draSTA-jenAra Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- ( 618) subhASita-padya-ratnAkara tathA kahenAra paNa tuM ja che, ane te ja vivekarUpa che. te A dehamAM tuM kema meha pAme che? 46. kAmakrodhAdibhistApaistApyamAno divAnizam / AtmA zarIrAntaHstho'sau, pacyate puTapAkavat // 47 // zarIranI aMdara rahela A AtmA kAma, krodha vigerenA tApavaDe rAtri divasa tapAte chate puTapAkanI jema pacAyA kare che. 47. jIvAtmA ane paramAtmA- sa tAvadehinAM bhimaH, samyagyAvana lakSyate / lakSitastu bhajatyaikyaM, rAgAdhaJjanamArjanAt // 48 // yojAnAra, kavi 2, Ro. 24. te prANIone AtmA jyAM sudhI samyak prakAre oLakhA-jevA-nathI, tyAM sudhI te paramAtmAthI bhinna che. paraMtu jyAre rAgAdika aMjana dhoI nAkhavAthI nirmaLa thayele te AtmA oLakhavAmAM Ave che, tyAre te paramAtmAnI sAthe ektAne-abhedapaNAne-pAme che. 48. yathA lohaM suvarNatvaM, praamotyaussdhyogtH| AtmadhyAnAttathaivAtmA, paramAtmatvamazrute // 49 // vivi, phAra 21, roDa rU4. jema auSadhinA prayogathI letuM survaNa thaI jAya che, tema AtmA AtmAnuM dhyAna karavAthI paramAtmArUpa thaI jAya che. 49 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava-AtmA. (19) AtmAno dehino bhinAH, krmpkklngkitaaH| adehaH karmanirmuktaH, paramAtmA na bhidyate // 50 // yogasAra, prastAva 1, zlo0 16. dehane dhAraNa karanAra ane karmarUpI paMkathI kalaMkita thayelA AtmAo paramAtmAthI jUdA che, tathA deharahita ane karmathI yukta thayela AtmA paramAtmAthI judo nathI. 50. sarvamohakSayAt sAmye, sarvazuddhe sayogini / sarvazuddhAtmanastveSa prabhuH sarvasphuTIbhavet // 51 // yogasAra, kastava 2, 30 7. sarvathA mohane kSaya thavAthI samabhAva sarva prakAre zuddha thAya che ane sagI avasthA prApta thAya che, te vakhate sarvathA zuddha thayelA AtmAne A paramAtmA sarva prakAre skuTa thAya che. pa1. yo mAM pazyati sarvatra, sarvaca mayi pazyati / tasyAhaM na praNazyAmi, sa ca me na praNazyati // 52 // aLavItA, 0 6, ra. 30. sarva brahmAMDane vyApIne rahelA mane je jue che (jANe che) ane mAre viSe rahelA sarva brahmAMDane je jue che, tene huM nAza karatuM nathI, ane te mane nAza karatA nathI. arthAt jene AvuM AtmajJAna thAya che te mArI je thAya che-mukta thAya che. 52. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma (75) XIXIN kunA prakAraH---- sa jJAnadarzanAvaraNavedyamohAyuSAM tathA nAmnaH / gotrAntarAyayozceti, karmabandho'STadhA maulaH // 1 // prazamarati, zlo0 34. jJAnAvaraNu, darzanAvaraNu, vehanIya, bhohanIya, AyuSya, nAbha, gotra, ane aMtarAya, bhevI rIte me bhUja umagaMdha, ajharanA che. 1. jJAnAvaraNIya ka jJAnasya jJAninAM vA'pi, nindApradveSa matsaraiH / upaghAtaizva vibhaiva, jJAnaghnaM karma badhyate // 2 // jJAna athavA jJAnInI nihA, dveSa, matsara-harSyA, upadhAta ane vinna karavAthI manuSya jJAnAvaraNIya karma bAMdhe che. 2. mAhanIya ka-- duHkhapratikriyA'rthaM sukhAbhilASAcca punarapi tu jIvaH / prANivadhAdIn doSAnadhitiSThati mohasaMchannaH // 3 // AcArAMga sUtra, pR0 25, zlo0 6. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma. ( 21 ) mehathI-mohanIya karmathI-vyAsa thayela chava duHkhane pratikAra-nAza-karavA mATe tathA sukha meLavavAnI IcchAthI pharIne paNa prANIvadhAdika deze karyA kare che. 3. mehanIya karmanuM jera- AryoM dezaH kularUpasaMpadAyuzca dIrghamArogyam / atisaMta zraddhA dharmavAM ja maritaicaNa II 8 | etAni durlabhAni prAptavato'pi dRDhamohanIyasya / kupathAkule'haMdukto'tidurlabho jagati sanmArgaH // 5 // pAvAva, g0 21, go20, 22. Arya de, ucca kuLa, sAruM rUpa, saMpadA, dIrgha AyuSya, ArogyatA, sAdhune satsaMga, dharmanI zraddhA, dharmanuM zravaNa ane matinI tIkSNatA-sArI buddhi, ATalI vastu prApta thavI atyaMta durlabha che, chatAM kadAca te sarva pAmI zakAya paNa daDha mahanIya karmavALA jIvane kumArgathI vyApta evA A jagatamAM arihaMte kahela sanmArga prApta thavA atyaMta durlabha che. 4,5. karmanuM jora ArUDhAH prazamazreNiM, zrutakevalino'pi ca / bhrAmyante'nantasaMsAramaho ! duSTena karmaNA // 6 // nisAra, vivAda, . . upazama zreNi para ArUDha thayelA zrutakevaLI eTale cauda pUrvadhare paNa aho! duSTa karmo karIne anaMta saMsAra bhaTake che. 6. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 122 ) subhASita-padma-ratnApura. samIhitaM yatra labhAmahe vayaM prabhorna doSaH sa ca karmaNo mama / divAspyulUko yadi nAvalokate, tadA'parAdhaH kathamaMzumAlinaH 1 // 7 // pAMDavacaritra (gadya). sarga 1, pR0 21. ( ya. vi. pra. ) * ame icchita vastune je nathI pAmatA, temAM kAMI prabhunA DhASa nathI, te te amArAM karmanA ja doSa che. jemake divase paNa jo ghuvaDa dekhI zakatA nathI teA te aparAdha zu' sUrya nA che ? 7. jAnAmi pApaM na ca me nivRttirjAnAmi puNyaM na ca me pravRttiH / kenApi bhUtena hRdi sthitena, vyAdizyate yat tadahaM karomi // 8 // sUktamuktAvalI, pR0 20. ( de. lA. ) * huM pApane jANuM chuM chatAM tenAthI huM pAchA pharatA nathI, puNyane paNa huM jANuM chuM chatAM temAM mArI pravRtti thatI nathI. paraMtu mArA hRdayamAM kAI bhUta ( karmarUpI bhUta ) rahelu che, te je pramANe kahe che te pramANe huM karU chuM. 8. karmaNo hi pradhAnatvaM, kiM kurvanti zubhA grahAH ? | vasiSThadattalagno'pi, rAmaH pratrajito vane // 9 // AdhyAtmika rAmAyaNa, araNyakANDa, a0 9, lo0 25. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma. ( 623 ) (jagatamAM) karmanI ja mukhyatA che, graho kadAca zubha hoya to paNa te zuM karI zake? kAMI paNa karI zake nahIM. jemake vasiSTha munie zubha lagna-muhUrva--ApyuM hatuM, te paNa rAmane vanamAM javuM paDyuM. 9. brahmA yena kulAlavaniyamito brahmANDabhANDodare, viSNupaina dazAvatAragahane kSipto mahAsaMkaTe / rudro yena kapAlapANipuTake mikSATanaM sevate, sUryo bhrAmyati nityameva gagane tasmai namaH karmaNe // 10 // nItirAja (mahAra), 0 22 je kame prahmAne kuMbhAranI jema brAMDarUpI bhAMDanA madhye nimyo che, jeNe viSNune mahAsaMkaTavALA daza avatArarUpa vanamAM nAMkhe che, jeNe mahAdevane hAthamAM kapALa rAkhIne bhikSATana karAvyuM che, tathA jenAthI sUrya niraMtara AkAzamAM jamaNa kare che, te karmane namaskAra thAo. 10. tAvanmatiH sphurati nItipathAdhvanInA, tAvat paroktamapi pathyatayA vibhAti / yAvat purA kRtamakarma na sarvaparva __ pratyUhakAri paripAkamupaiti jantoH // 11 // jyAM sudhI sarva utsavamAM vinna karanAruM, jaMtunuM, pUrve kareluM azubha karma udayamAM AvyuM na hoya, tyAM sudhI nItimArgamAM cAlanArI mati-buddhi-skurAyamAna thAya che, ane tyAM sudhI ja bIjAnuM kaheluM vacana hitakAraka bhAse che. 11. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) subhASita-padya-ratnAkara. karmanuM avazyabhAvIpaNuM - svalpenaiva hi kAlena, phalaM prApsyasi yatkRtam / zazavadAtmakarNAbhyAM, gopayan svaM manAgapi // 12 // tavAmRta, o12. jema sasale pitAnA be kAna vaDe pitAnA zarIrane chupAvIne mane kaI dekhatuM nathI ema mAne che, paraMtu tarata ja te pAradhithakI vadhabaMdhanane pAme che, te ja pramANe he jIva! te je karma karyuM che tene game teTaluM gepavIza te paNa tenuM phaLa thoDA kALamAM ja tuM pAmIza. 12. kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham // 13 // vitravaritra, viMDa 2, pR. 27. he. . .) seMkaDe karoDo yuga jAya te paNa karelA karmane kSaya thatuM nathI, kemake kareluM zubhAzubha karma avazya jogavavAnuM ja che. 13. yatkarma purA vihitaM, yAtaM jIvasya pAkamiha kizcit / na tadanyathA vidhAtuM kathamapi zakro'pi zakto'sti // 14 // subhASitaratnasaMdoha, zlo0 347. prANIe je karma prathama karyuM hoya, ane teno je kaMI vipAka thayo hoya, te anyathA karavA mATe kaI paNa prakAre iMdra paNa zaktimAna nathI. 14. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25). karma saMsAramaNa karmAnubhAvaduHkhita evaM mohAndhakAramahanavati / anya iva durgamArge, bhramati hi saMsArakAntAre // 15 // ApAvara, pR. 21, 0 1. karmanA prabhAvathI duHkhI thate jIva meharUpI aMdhakAravaDe atyaMta gADha saMsArarUpI araNyamAM viSama mArgane viSe aMdhanI jema (athavA viSama mArgavALA saMsArarUpI araNyamAM aMdhanI jema) bhamyA kare che. 15. taiH karmabhiH sa jIvo vivazaH saMsAracakramupayAti / dravyakSetrAddhAbhAvaminamAvartate bahuzaH // 16 // vAvALa, g0 21, mo. 2. ja te te karmovaDe parAdhIna thayela te jIva saMsAracakamAM jAmaNa kare che. tathA dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI bheTavALA evA saMsAramAM ghaNI vAra Avartana kare che-bhamyA kare che. 16 saMsArI karmasaMbandhAmaTavat paribhrAmyati / anantakAlaparyantaM, jIvaH saMsAravamani // 17 // saMsArI jIva karmanA saMbaMdhathI saMsArarUpI mArgamAM, naTanI jema, anaMta kALa sudhI jAmaNa kare che. 17. 40 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) subhASita-padya-ranAkara. karma chamAM asamAnatA karanAra - AtmatvenAviziSTasya, vaicitryaM tasya yadvazAt / narAdirUpaM taccitramadRSTaM karmasaMjJitam // 18 // dareka prANIne viSe AtmApaNuM samAna chatAM jenA vazathI te prANune vicitra prakAranuM nara, nArakI, tiryaMca ane devapaNuM prApta thAya che, te, vicitra prakAranuM, karma nAmanuM adaSTa ja che. 18 karmanuM AvaraNa raja - snehAbhyaktazarIrasya reNunA''zliSyate yathA gAtram / rAgadveSaklinasya karmabandho bhavatyevam // 19 // jenA zarIrane tela vaDe mardana karyuM hoya tenA zarIrane jema raja-ila eMTI jAya che, tema rAgadveSathI vyApta thayelA jIvane kamano baMdha thAya che. 19. karma tevI buddhi -- kiM karoti nA kANA, beImAnaH i prAva hi manuNA, zuddhi vANiI | 20 | rUti samuca, 10 2, se. 20. pitAnA karmathI prerAto hovAthI DAhyo mANasa paNa zuM kare ? manuSyone pahelethI ja karmane anusaranArI buddhi utpanna yAtha che. 20. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma. ( 627 ) yathA yathA pUrvakRtasya karmaNaH, phalaM nidhAnasthamivopatiSThate / tathA tathA tatpratipAdanodyatA, pradIpahasteva matiH pravartate // 21 // mAnavata, 7, 10 23, Ro. 28. jema jema pUrve karelA karmanuM phaLa, jANe nidhAnamAM raheluM dhana hoya tema, prApta thAya che, tema tema jANe ke hAthamAM dIvo laIne AvI hoya tema te phaLanuM pratipAdana karavA-siddha karavA udyamavALI thayelI-taiyAra thayelI mati-buddhi-pravate che, arthAt karmanuM phaLa jevuM maLavAnuM hoya tevI ja mati AgaLathI pravarte che. 21. kare te pAme -- svayaM kRtAni karmANi, svymevaanubhuuyte(nte)| karmaNAmakRtAnAM ca, nAsti bhogaH kadApi hi // 22 // uparAvAsAva (mU4), mAga 2, 224. (ka. sa. ) jIve pote je karmo karelAM hoya tene anubhava te ja jIva kare che eTale ke karelAM karmanuM phaLa te ja bhegave che. paNa pite nahIM karelAM karmanA phaLane anubhava pitAne kadApi thato nathI. 22. na karmaNA pituH putraH, pitA vA putrakarmaNA / mArgeNAnyena gacchanti, baddhAH sukRtaduSkRtaiH // 23 // amArata, zAMtiparva, 0 22, Ro. 38. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) subhASita-padya-ratnAkara pitAnA karmavaDe kAMI putra ja nathI, athavA putranA karma vaDe pitA ja nathI. sarva leke pitAnA puNya ane pApathI baMdhAyA che, tethI tene anusAre bhinna bhinna mArge jAya che. 23. kare tevuM pAme - yadiha kriyate karma, tat paratropabhujyate / mUlasikteSu vRkSeSu, phalaM zAkhAsu jAyate // 24 // uttarAdhyayanasUtraTIkA (kamalasaMyama), pR0 128.. A bhavamAM je karma karAya che, tenuM phaLa parabhavamAM bhegavAya che. jemake vRkSanA mULamAM pANI sIMcavAthI tenAM phaLa. zAkhAo upara utpanna thAya che. 24. bhavitrIM bhUtAnAM pariNatimanAlocya niyatAM, purA yad yat kizcid vihitamazubhaM yauvanamadAt / punaH pratyAsane mahati paralokaikagamane, tadevaikaM puMsAM vyathayati jarAjIrNavapuSAm // 25 // uttarAdhyayanasUtraTIkA (kamalasaMyama), pR0 141.* pAMca mahAbhUtenI athavA prANIonI kevI kevI pariNati bhaviSyamAM avazya thavAnI che, tene vicAra karyA vinA pahelAM pavananA madathI je je kAMI azubha kRtya karyuM hatuM, teja eka azubha kRtya jyAre moTA paralakanuM prayANa (mRtyu) najIkamAM Ave che tyAre, jAvaDe jenAM zarIra jIrNa thayAM hoya tevA purUSone, atyaMta vyathA kare che. 25. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. (12 ) badhnAti tato pahuvidhamanyat punarapi navaM subahu karma / tenAtha pacyate punaragneragniM pravizyeva // 26 // AcArAMgasUtra, pR0 25, lo0 7.* prANI vadhAdika deze karyA pachI te jIva pharIne paNa ghaNA prakAranuM navuM karma bAMdhe che, ane tethI karIne pharIne paNa eka agnimAMthI bIjA agnimAM praveza karIne jema raMdhAya tema (mAni3) rAya che. 26. evaM karmANi punaH punaH, sa baghnaMstathaiva muzaMzca / sukhakAmo bahuduHkhaM, saMsAramanAdikaM bhramati // 27 // ___AcArAMgasUtra, pR0 25, lo0 8.8 vAraMvAra karmone bAMdhate tathA mUrta-bhAgavate ane sukhane icchato te jIva ghaNA duHkhavALA A anAdi anaMta saMsAramAM bhramaNa kare che. ra7. grahA rogA viSAH sA DAkinyo raaksssaastthaa| pIDayanti naraM pazcAt, pIDitaM pUrvakarmaNA // 28 // padmapurANa, khaMDa 2, a0 81, zlo0 52. pUrvanA kavaDe pIDA pAmatA purUSone ja grahe, vega, viSa, sa, DAkinI ane rAkSaso vigere pAchaLathI pIDe che. 28. yAdRzaM kriyate karma, tAdRzaM bhujyate phalam / yArazamupyate bIjaM, tAzaM prApyate phalam // 29 // padmapurANa, pR0326, lo0 57. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 630 ) subhASita-padya-ratnAkara. prANI jevuM kama kare che, tevu tenu phaLa bhAgave che. kemake jevuM khIja vAve tevuM ja tenu phaLa pamAya che. 29. kespi sahasrambharayaH, kukSimbharayazca kespi kespi narAH / nAtmambharayastadidaM phalamakhilaM sukRtaduSkRtayoH // 30 // keTalAka manuSyeA hajArAnu pASaNa karanArA hAya che, kreTalAka peAtAnI kukSine ja bharanArA hAya che, ane keTalAka tA peAtAnuM paNa pASaNu karanArA hAtA nathI. te A sarva puNyapApanAM ( karmanAM ) ja phaLa che. 30. nipAnamiva maNDUkAH, saraH pUrNamivANDajAH / sumarmALamAyAnti, tadazAH sarvasampala }! rU? || paMcatantra, 60 67, jo 17. 0 jema deDakAe khAmeAcIyAmAM jAya che, ane pakSIo jema pUrNa sarAvara pratye jAya che, tema sarva saMpattie zubha karmane vaza hAvAthI zubha karmavALA purUSane prApta thAya che. 31. subhago durbhagaH zrImAn, rUpavAn rUpavarjitaH ! sa eva sevakaH svAmI, naro nArI napuMsakaH // 32 // te ja jIva ( kanA vazathI ) sArA bhAgyavALA, durbhAgI, lakSmIvAna, rUpavAna, rUparahita, sevaka, svAmI, nara, nArI ane napusaka thAya che. 32. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma. ( 631 ). karma ane phaLa karmaNyevAdhikAraste, mA phaleSu kadAcana / mA karmaphalaheturbhUrmA te saGgo'stvakarmaNi // 33 // majAvatA , 0 2, 0 47. he arjuna! kriyA karavAne ja tAre adhikAra che, tenuM phaLa zuM thaze te bAbatamAM tAre adhikAra kadApi nathI, tethI tuM karmanA phaLano hetu-kAraNa na thA, tathA akAryane-anudyamane viSe tAro saMga na kara. 33. karmanA phaLanA prakAra - aniSTamiSTaM mitraM ca, trividhaM karmaNaH phalam / bhavatyatyAginAM pretya, na tu saMnyAsinAM kvacit // 34 // majavA , 0 28, go. pha2. aniSTa, ISTa ane mizra, ema traNa prakAranuM karmanuM phaLa che. te atyAgI eTale saMsArI jIne paralokamAM prApta thAya che, paraMtu saMnyAsIone kaI vakhata te phaLa prApta tAro saMga na ho. 33. karmane tyAga - pApaM hi karma phalati, pApameva svayaM kRtam / tasmAt pApaM na seveta, karma duHkhaphalodayam // 35 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padma-ratnAkara. pApAnubandhaM yatkarma, yadyapi syAnmahAphalam / tana seveta medhAvI, zuciH kuzIlinaM yathA // (632 ) 36 // mahAmAta, zAMtipUvuM, 20 227, jo 6, 7. deg peAte kareluM pApa ja pApakarmane phaLe che-utpanna kare che. tethI du:kharUpa phaLane utpanna karanAra pApakama sevavuM karavuM- nahIM. jo ke je pApAnubaMdhi karma hAya te mATuM phaLa ApanAra hAya che, paraMtu DAhyA purUSe, jema pavitra mANusa kuzIlIyAne na seve tema, tevuM pApAnudhi kama sevavuM nahIM. kema ke tethI pariNAme ghaNuM du:kha utpanna thAya che. 35, 36. karmaNA badhyate janturvidyayA tu pramucyate / tasmAt karma na kurvanti, yatayaH pAradarzinaH // 37 // mahAmAta, zAMtiparva, 10 247, jo 7, prANI karma vaDe baMdhAya che, ane brahmavidyA vaDe mukta thAya che, tethI ( saMsAranA athavA zAstranA ) pArane jonArA yatie kanai karatA ja nathI, arthAt brahmavidyAmAM ja rahe che. 37. magra kamanAzanA upAyaH-- no mRttikA naiva jalaM, nApyagniH karmazodhanaH / zoSayanti sudhAH rma, jJAnaghyAnatonaH // 28 // matsyapurALa, 30 68, sTe0 2. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. ( 633 ) kane eTale karma rUpI maLane zuddha karanAra mATI nathI, jaLa nathI. tema ja agni paNa nathI. paraMtu paMDita janA jJAna, dhyAna ane taparUpI jaLavaDe kA~ne zuddha kare che. 38. AtmanA yatkRtaM karma, bhoktavyaM tadanekadhA / tasmAt karmAzravaM ruddhA, svendriyANi vazaM naya // 39 // tattvAmRta, jo 34. O jIve pAte je karma karyuM haze tene aneka prakAre avazya bhAgavavuM paDaze. tethI karmanA AzradvArAne rUMdhIne tuM tArI iMdriyAne vaza kara-kabaje kara. 39. kiJcAkhilo vipAko'yamasti svakRtakarmaNaH / duHkhAya nopasargastat, satAM karma jighAMsatAm // 40 // A sarva vipAka ( phaLa ) peAtAnAM karelAM karmanA ja che, tethI karIne ja karmanA nAza karavAne icchatA satpurUSAne je kAMi upasarga thAya te du:khakAraka thatA nathI. 40. ka nAzaH mAkSaH-- dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH // 41 // tattvArthasUtramA, zani, i0 8. jema dhAnyAdikanuM khIja atyaMta khaLI gayu` hAya tyAre tenA aMkura pragaTa thatA nathI ( te khIja ugatu nathI ) tema Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 634) subhASita-padya-ratnAkara karmarUpI bIja tamasyAdikathI baLI gayuM hoya tyAre bhava -saMsAra-rUpI aMkura pharIthI ugato nathI, eTale ke janmamaraNAdika saMsAra prApta thatuM nathI. 41. tailakSaye yathA dIpo nirvANamadhigacchati / ziyAra tathA DA, sAbArAri II ira ! purANa, laMDa 2, 40 82, jo 18. jema telane kSaya thavAthI dIve bujhAI jAya che, tema karmane kSaya thavAthI jIva zarIrathI nAza pAme che judo paDe che eTale mokSane pAme che. 42. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * cAra gati (76) [devagati ] devagatithI Avela - kavitvamArogyamatIva medhA, strINAM priyatvaM bahuratnalAbhaH / dAnaprasaGgaH svajaneSu pUjA, svargacyutAnAM kila cihnametat // 1 // dharmakalpadruma, pallava 6, lo0 61. kavipaNuM, naregatA, atyaMta buddhi, strIonA priyapaNuM. ghaNuM ratnane lAbha, dAnane saMga ane svajanemAM pUjA A svargathI cavelA jIvanAM lakSaNa che. 1. svargacyutAnAmiha jIvaloke, catvAri nityaM hRdaye vasanti / dAnaprasaMgo madhurA ca vANI, devArcanaM sadgurusevanaM ca // 2 // A jIvalokamAM jeo svargathI cavelA heya, temanA hRdayamAM niraMtara dAnano prasaMga, madhura vANuM, devapUjA ane sadagurUnI sevA; A cAra bAbata avazya rahelI hoya che. 2. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ( 636 ) subhASita-pa-ratnAkara devagatithI Avela ane temAM janAra - saddharmaH subhago nIlaka, susvamaH sunayaH kaviH / sUcayatyAtmanaH zrImAn, naraH svarge gamAgamau // 3 // vicaritrANa, raNa, 1, ra0 22. je manuSya saddharmanuM AcaraNa karate heAya, sArA bhAgyavALe hAya, regarahita hoya, sArA svapnavALe heya, sAre nItimAna hoya, kavi heya ane lakSamImAna hoya, te manuSya pite svargathI Avela che ane pharIthI svargamAM jaze ema te sUcave che-jaNAve che. 3. devagatimAM duHkhA deveSu cyavana viyogadu:khiteSu, ___ krodheAmadamadanAtitApiteSu / AryA ! nastadiha vicArya saMgirantu, yatsaukhyaM kimapi nivedaniyamasti // 4 // AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIkA, pR0 237. * ecavana ane viyeganA bekarIne sahita, krodha, irSyA, ahaM. kAra, kAma vigerethI ati tApita evA devAmAM kyA prakAranuM sukha raheluM che te, he Arya purUSe, vicAra karIne, amane samajAvo. 4. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. (17) hevAtinA 2: manasazcendriyANAM ca, ye nityaM saMyame rtaaH| tyaktazokabhayakrodhAste narAH svargagAminaH // 5 // dharmakalpadruma, pR0 70, zlo0 81. ( de. lA.) je manuSyo niraMtara mana ane indriyonA saMyamamAM tatpara hoya che-mana ane indriyone niyamamAM rAkhe che, tathA jeoe zAka, bhaya ane krodhano tyAga karyo hoya che, te manuSya svarga ya che. 5. satyena tapasA kSAntyA, dAnenAdhyayanena ca / sarvasyAzrayabhUtAzca, te narAH svargagAminaH // 6 // dharmakalpadruma, pR0 70, zlo0 480. (de. lA.) rasA satyapa, kSamA, hAna bhane adhyayana ( atyA. sa)vaDe sarvanA AzrayabhUta hoya che, te purUSo varge janArA DAya che. 6. aNuvratamahAvratairvyapagatAticArairyutAH, sabAlatapaso'thavA dadhurakAmato nirjarAm / ye ke ca jinavandanArbanaparAzca samyagdRzaH, zrayanti ta ihAginaH surabhavAyurevaM gunnaaH||7|| dharmakalpadruma, pR0 68, zlo0 36. ( de. lA.) je manukhya aticArarahita aNuvrata athavA mahAvratane Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 638 ) subhASita-padya-ratnAkara, dhAraNa karanArA che, athavA khALa (ajJAna) tapane karanAra je manuSyA akAma ni rAne dhAraNa kare che, tathA sabhyaSTi jana jinezvaranI vaMdanA ane pUjAmAM tatpara hoya, te sarve prANIo AvA guNavALA hAvAthI devabhavanu AyuSya bAMdhe che. 7. prANAna hiMsyAnna pibecca madyaM, vadecca satyaM na haretparArtham / parasya bhAryAM manasA'pi necchet, svarga yadIcchet gRhavaspraveSTum // 8 // dharma~kuma, pR0 12, jo 12. (re. chA. )ka * jo gharanI jema svargamAM praveza karavAnI IcchA. hAya te prANIonI hiMsA karavI nahIM, madirAnu pAna karavuM nahIM, satya vacana belavuM, paraMtu dhana haraNa karavuM nahIM, tathA manamAM pazu parastrInI icchA karavI nahIM. 8. satyazca dharmazca parAkramaca, bhUtAnukampA priyabhASaNazca / gurusvadevAtithipUjanaJca, panthAnamAhutridivasya sntH||9|| dharmaja5tuma, pR0 70, ze0 71. ( ke. . )* satya, dharma, parAkrama, jIvadayA ane priyavacana, tathA sadgurU, deva ane atithinu pUjana; A sarva svargonA mArga che ema satpurUSa kahe che. 9. dAnaM daridrasya pramozva zAnti sUnAM tapo jJAnavatAM ca maunam / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. ( 639 ) icchAnivRttizca sukhAnvitAnAM, dayA ca bhUteSu divaM nayanti // 10 // purANa, caMDa 4, 50 12, go18. pite daridra (garIba) chatAM dAna Ape, svAmI chatAM zAMti rAkhe, yuvAvasthA chatAM tapa kare, jJAnI (vidvAna) chatAM mana rAkhe, sukhavaDe yukta (sukhI) chatAM IcchAne nirAdha kare (saMteSa rAkhe), tathA sarva jIva upara dayA rAkhe. A sarva guNe prANuone svarge laI jAya che. 10. mAtApitroca guNAM, suni lAdaSStArA varjayanti divA svApaM, te narAH svargagAminaH // 11 // papurA, vaMka 2, 0 26, 0 24. jeo Adara pUrvaka hamezAM mAtApitAnI sevA karatA hoya, ane je divase sutA na hoya, te manu svarge janAra hoya che. 11. satyena tapasA jJAnadhyAnenAdhyayanena vaa| ye dharmamanuvartante, te narAH svargagAminaH // 12 // padmapurANa, khaMDa 2, a0 96, zlo0 21. je manuSya satyavaDe, tapavaDe, jJAnavaDe, dhyAnavaDe ane zAstranA abhyAsavaDe dharmane anusare che-Adhe che, te manuSya svargamAM janArA hoya che. 12. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64) subhASita-pa-ratnAkara. [manuSyAri ] manuSyagatinuM durlabhapaNuM - nanu punaridamatidurlabhamagAdhasaMsArajaladhivipraSTam / mAnuSyaM khadyotakataDillatAvilasitapratimam // 13 // __AcArAMgasUtra, pR0 107, lo0 2.* A manuSyabhava, agAdha saMsArarUpI samudramAM paDaze te pharIthI prApta thavo ati durlabha che, tathA A manuSyabhava AgIA ane vIjaLInA vilAsanI jevo ati caMcaLa che-kSaNika che. (tethI tenI saphaLatA mATe yatna kare.) 13. evaM bhramataH saMsArasAgare durlabhaM manuSyatvam / saMsAramahacvAdhArmikatvaduSkarmabAhulyaiH // 14 // AcArAMgasUtra, pR0 25, lo0 9.1 A pramANe saMsArarUpI samudramAM kAma karatA jIvane, saMsAra atyaMta moTe hevAthI, ghaNuM adhamIpaNuM tathA ghaNA duSkarma havAthI manuSyapaNuM prApta thavuM ati durlabha che. 14. manuSyagatine saphaLa karavI - dhanaizvaryAmimAnena, prmaadmdmohitaaH| durlabha prApya mAnuSyaM, hArayadhvaM mudhaiva mA // 15 // nAyavaritra (u), sane 2, ho10. (aa. ji. ) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. dhana ane ezvaryanA abhimAnavaDe, pramAda ane madathI moha pAmelA tame A durlabha manuSya janmane pAmIne phogaTa hArI na jAo 15. saMprApya mAnuSatvaM, saMsArAsAratAM ca vijJAya / he jIva ! kiM pramAdAna ceSTase zAntaye satatam ? // 16 // AvA sUtra, p. 207, mo. 2. he jIva! A manuSya bhava pAmIne tathA saMsAranI asAratA jANune-jAyA chatAM-tuM pramAdane lIdhe niraMtara zAMtine mATe-zamatA meLavavA mATe kema prayAsa karatA nathI? 16. svarNasthAle kSipati sa rajaH pAdazaucaM vidhatte, pIyUSeNa pravarakariNaM vAhayatyaindhabhAram / cintAratnaM vikirati karAdvAyasoDAyanArtha, yo duSprApaM gamayati mudhA martyajanma pramattaH // 17 // fsaMdUra, zo. je mANasa pramAdI thaIne A dukhe karIne pAmI zakAya tevA manuSya janmane pAmIne tene phegaTa gumAve che, te mAgusa suvarNanI thALImAM dhULa-kacaro-bhare che, amRtarasavaDe paga dhue che, moTA hAthI pAse IdhaNanA bhArane vahana karAve che, ane kAgaDAne uDADavA mATe hAthamAMthI ciMtAmaNi ratnane pheMkI de che. 17. duSprApaM prApya mAnuSyaM, kArya tat kishciduttmaiH| muhUrtamekamapyasya, yAti naiva yathA pRthA / / 18 // vivekavilAsa, ullAsa 7, mo0 1. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64ra) subhASita-va-ratnAkara. - dukhe karIne pAmI zakAya evuM manuSyapaNuM pAmIne uttama purUe kAMIka evuM krarya karavuM joIe ke jethI te manuSyapaNane eka kSaNa paNa vRthA-phegaTa-na jAya. 18.. manuSyagatithI AvelA-- anulomo vinItazca, dayAdAnarucima'duH / saharSo madhyadarzI ca, manuSyAdAgato naraH // 19 // dharmae56ma, g0 13, raho. 67. (i. sa.) je savanI sAthe anukULa thaIne rahete heya, vinayavAna hAya, dayA ane dAnane viSe rUcivALo hoya, svabhAve kamaLa hAya, AnaMdamAM rahete haya, ane madhyama daSTivALe heya, te manuSyabhavamAMthI Avelo che ema jANavuM. 19. saMtuSTatA madhyamavartitA ca, svalpazca kopo nikaSAyatA ca / mogAmilA samacittatA ca, bhavanti mAnuSyasamAgatAnAm // 20 // manuSyagatithI AvelA prANIne sateja hoya che, madhyasthapaNuM hoya che, krodha alpa hoya che, kaSAyarahitapaNuM hoya che ane bhaganA abhilASane viSe samAna cittapaNuM heya che. (lega maLe te bhogave ane na maLe tene mATe lubdha na thAya.) 20. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. ( 643 ). manuSyagatithI AvelA ane temAM janAra - nirdambhaH sadayo dAnI, dAnto dakSa RjuH sadA / martyayonisamudbhUto bhAvI tatra punaH pumAn // 21 // vivekavilAsa, ullAsa 5, zlo0 23. je manuSya sadA daMbha-kapaTa-rahita, dayALu, dAtAra, indriyanuM damana karanAra, DAhyo ane saraLa hoya, te purUSa manuSyanithI Avelo che ane pharIthI paNa manuSyabhavamAM javAnuM che ema jANavuM. 21. manuSya ane devanuM sukha-- sukhaduHkhe manujAnAM, manaHzarIrAzraye bahuvikalpe / sukhameva hi devAnAM, duHkhaM svalpaM ca manasi bhavam // 22 // bAvAjajAsUtra, T0, 21, 0 4. * manuSyane mana ane zarIra saMbaMdhI ghaNuM prakAranAM sukha duHkha banne mizra hoya che, tathA dene kevaLa sukha ja hoya che, te paNa temane (bIjA devonI samRddhi vigere jevAthI) manamAM utpanna thanArUM thoDuM duHkha paNa heya che. 22. manuSyagatimAM dukha-- duHkhaM svIkukSimadhye prathamamiha bhave garmavAse narANAM, bAlatve cApi duHkhaM malalulitatanustrIpayaHpAnamizram / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (644). subhASita-pa-ranAkara. tAruNye cApi duHkhaM bhavati viraha vRddhabhAvo'pyasAraH, saMsAre re manuSyAH! vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiMcit ? 23 AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIkA, pR0 237, lo0 1. * manuSyagatimAM mANasone strInI kukSimAM-garbhavAsamAM-pahelAMja duHkha heya che, bAlyAvasthAmAM paNa maLamutravALA zarIra nA kAraNe ane strInA stananuM pAna karavAnA kAraNe duHkha che, yuvAvasthAmAM paNa virahajanya dukha raheluM che ane vRddhAvasthA paNa sAra vagaranI ja che, tethI te manuSyo ! saMsAramAM kayAM thoDuM paNa sukha che te kahe. 23. bAlyAtprabhRti ca doSairdaSTo'bhibhavazca yAvadiha mRtyuH| zokaviyogAyogairdurgatidoSaizca nekavidhaiH // 24 // AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIkA, pR0 237, zlo0 2. * (manuSyagatimAM paNa) prANa bALapaNathI ja devaDe karIne DasAyela hoya che, ane jyAM sudhI mRtyu na pAme tyAM sudhI zeka, viyAga, ega ane kharAba hAlatarUpI aneka dezavaDe ene parAbhava thayA ja kare che. 24. manuSyagatinA kAraNa nirdambhaH sadayo dAnI, dAnto dakSaH sadA mRduH| sAdhusevI janotsAhI, bhAvI cAtra naraH punaH // 25 // dharma , pR. 22, 0 68. (a. .) je sadA daMbha rahita, dayALu, dAtAra. indriyane damanAra, Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. ( 65) DAhyo, komaLa, sajanane sevaka ane mANasane utsAha ApanAra hoya, te manuSya pharIne paNa A saMsAramAM manuSya thAya che. 25. ye tu prakRtyA'NukaSAyayuktA dAnapriyAH saMyamazIlazUnyAH / guNairyutA madhyamamArgabhAjo badhnanti jIvA manujAyurete // 26 // dharmaduma, 50 42, 0 31. (40 sa.) jeo svabhAvathI ja alpa kaSAyavALA hoya, dAna devAmAM prItivALA hoya saMyama ane zIyaLa pALatA na hoya, guvaDe yukta hoya, ane madhyama mArgane sevatA hAya (sAmAnya dharma pALatA hoya che, AvA jIvo manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. 26. [[tiryavAti ] tiryaMcagatithI Avela - kSudhAlutA mAnavihInatA ca, bhayAtirekaH prabhaviSNutA ca / mAnApamAne samacittatA ca, tiryaraMgaterAgatacihametat // 27 // aivivA, pR. 28, go. 201. ghaNI bhUkha, mAnarahitapaNuM, bhayanuM adhipaNuM, parAkrama tathA mAna ane apamAnamAM tulyacittapaNuM; A sarva lakSaNa tiryaMca gatimAMthI AvelA prANInAM hoya che. ra7. tiryaMcagatimAM janAra - mAyAlobhakSudhA'lasyavahAhArAdiceSTitaiH / tiryagyonisamutpatti, khyApayatyAtmanaH pumAn // 28 // vivekavilAsa, ullAsa 5, zlo0 24. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 649) subhASita-padya-nAkara. mAyA, lobha, sudhA, ALasa ane ghaNe AhAra, e vigere ceSTA uparathI purUSa pitAne tiryacanimAM janma jaNAve che (eTale tiryacanimAMthI AvavuM ane pAchuM tiryacanimAM javuM sUcave che.) 28. tiryaMcagatimAM dukha- kssuvthimossnnaanilshitdaahdaariyshokpriyvipryogaiH| daurbhaagymaanbhijaatydaasyvairuupyrogaadibhirsvtNtrH||29|| AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIkA, pR0 237, zlo0 3. tiryaMca nImAM utpanna thayela prANI paNa bhUkha, tarasa, ThaDe ane garama pavana, TADha, taDake, daridratA, zoka, priyane viyega, durbhAgya, mUrkhatA, halakA kuLamAM janma, gulAmI, kadarUpa ane gAvaDe parataMtra hoya che. 29. naraka ane tiryaMcanuM duHkha-- satatAnubaddhamuktaM duHkhaM narakeSu tIvrapariNAmam / tiryakSu bhayakSuDvadhAdiduHkhaM sukhaM cAlpam // 30 // AvA iAsUra, 10 21, Ro. rU. * narakane viSe jIvane niraMtara paraMparAvALuM ane tIvra pari. NAmavALuM duHkha heAya che, tiryaMcamAM bhaya, kSudhA, tRSA ane vadha baMdha vigerenuM ghaNuM duHkha che, ane sukha te ghaNuM Ama che. 30. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pyAra ati. tiryaMca gatinAM kAraNaH-- unmArgadezanaparAH kRtamArganAzA mAyAvino vihitajAtibalAdimAnAH / antaHsazalyazaThazIlaparAzca jIvAstiryaggaterjananamAyurupArjayanti // 31 // ( 647 ) dharmakalpadruma, pR0 68, lo0 34. ( de. lA . ) unmArga nIutsUtranI dezanA ApanArA, sanmAneA nAza 12nArA, bhAyA-paTa - 12nArA, lati manevigerenA garva 52nArA, aMta:karaNamAM zalyavALA tathA zaThanI jevA AcaraNa karanArA jIvA tiryaMca gatimAM janma pAmavAnA AyuSyane khAMdhe che. 31. [ narakagati ] narathI yAveta:-- virodhatA bandhujaneSu nityaM, sarogatA mUrkhajaneSu saGgaH / atIva roSI kaTukA ca vANI, narasya cihnaM narakAmatasya // 32 // dharmakalpadruma, pR0 93, zlo0 63. (pra. sa.) niraMtara baMdhujanane viSe viAdha karavA, niratara rAgI rahevuM, nirnara mUrkha mANasAnA saMga karavA, atyaMta krodha karavA, ane ati kaDavu vacana khelavuM; A lakSaNeA narakamAMthI AvelA naranAM hAya che. 32. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48). subhASita-pa-ratnAkara. narakamAM janAra - sarogaH svajanadveSI, kaTuvAga mUrkhasaGgachan / nino nirdayamAnI ca, sa yAti narakAvanim // 33 // dharmakuma, paNa 6, . . (i. sa.) je mANasa niraMtara regI heya, svajane upara dveSa karate. heya, kaDavuM vacana bolate heya, mUkhane saMga karate heya, parAdhIna heya, nirdaya heya, ane mAnI-garvavALe-hoya, te mANasa narakamAM javAnuM che. 33. narakathI Avela ane temAM janAra sarogaH svajanadveSI, durbhASo mUrkhasaGgakRt / zAsti svasya gatAyAtaM, naro narakavarmani // 34 // vivi, raNa 1, 0 21. je manuSya rAgI heya, svajane u5ra zreSa karate heya, kaThora vacana belata haya, ane mUrkhane saMga karato hoya, te manuSya potAnuM narakamAMthI AvavuM ane narakamAM javuM jaNAve che, (eTale ke te narakamAMthI AvyA che ane narakamAM javAno che ema jANavuM) 34. nArInuM asahya dukhA- zravaNalavanaM netroddhAraM karakramapATanaM, hRdayadahanaM nAsAcchedaM pratikSaNadAruNam / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. ( 649 ) kaTavidahanaM tIkSNapAtratrizUlavibhedanaM, dahanavadanaiH kaMkaioraiH samantavibhakSaNam // 35 // AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIkA, zlo0 1. kAnanA TukaDA thavA, AMkho kheMcI kADhavI, hAtha pagane cIravA, hRdayane bALavuM, kSaNe kSaNe atibhayaMkara evuM nAkanuM kApavuM, keDanuM bALavuM, dhAradAra trizULathI viMdhavuM, agni jevA mukhavALA ane ati bhayaMkara evA kaMpakSI (jenI pAMkhanA zarapaMkha thAya che) thI cAre korathI khavAvuM; (A badhA bhayaMkara duHkho narakanAM che.) 35 tIkSNairasibhirdAH, kuntairviSamaiH parazvadhaizcakaiH / parazutrizUlamudgaratomaravAsImuSaNDIbhiH // 36 // bhAvArasUtra, sUtra 277 nI TIma, 0 2. dhAradAra ane camaktI evI taravArovaDe, bhayaMkara barachIevaDe, parazuo vaDe, cakrovaDe, trizuLavaDe, kuhADA vaDe, magadaLavaDe, bhAlAvaDe ane pharaSIo vigerevaDe (nArakInA jI duHkha pAme che) 46. smbhivtaalshirscchimbhujaarichmkrnnnaasausstthaaH| mibahadayodarAntrA mitrAkSipuTAH suduHkhArtAH // 37 // AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIkA, lo0 3. bhedAyelAM che tALavuM ane mastaka jemanAM, tuTI gayela che -hAtha jemanA, cheDAyelAM che kAna, nAka ane hoDha jemanAM, tuTI Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 650 ) subhASita-padma-ratnAkara. gayela che hRdaya ane AMtaraDAM jemanAM, chedAyela che AMkhAnAM popacAM jemanAM ane atyaMta du:khI evA nArakI jIvA hAya che.37. nipatanta utpatanto viceSTamAnA mahItale dInAH / nekSante trAtAra naiciAH mavaTahAnyAH // 28 // AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIjA, jo 4. karmonA paDadAthI AMdhaLA thayelA narakanA jIveA pachADA khAya che, uchaLe che ane dIna evA banIne jamIna upara ceSTAe karyA kare che paNa kAI paNa rakSaNa karanArane jotA nathI. 38. chidyante kRpaNAH kRtAntaparazostIkSNena dhArAsinA, krandanto viSavIci ( vacchchu ) bhiH parivRtAH sambhakSaNavyApRtaiH / pAThyante kakracena dAruvadase: pracchinnabAhudvayAH, kumbhISu trapupAnadagdhatanavo mRSAsu cAntargatAH / / 39 // AcArAMgasUtra, sUtra 177 nI TIjA, jo0 1. garIba evA bicArA nArakInA jIvo bhayaMkara evI kuhADIthI ane dhAradAra tIkSNa taravArathI chedAya che, bumo mAratA evA te jIvo khAI javAne taiyAra thayelAM jheravALAM kutarAMothI vIMTAyelA hoya che, teo karavatathI lAkaDAnI jema verAya che, taravArathI teonA banne hAtha kapAya che, ane kuMbhImAM tathA sonuM vigere gALavAnI kulaDImAM rahyA rahyA sIsAno rasa pIvAthI temanAM zarIra baLI jAya che. 39. narake yAni duHkhAni, pApahetubhavAni vai / prApyante nArakairvipra ! teSAM saMkhyA na vidyate // 40 // viSNupurALa, aMza d, ae0 41. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra gati. ( 651 ) huM brAhmaNa ! narakane viSe pApanA kAraNathI utpanna thayelAM je duHkhA narakanA prANIne prApta thAya che, tenI saMkhyA ja thaI zake tema nathI. 40. narakagatinAM kAraNaH-- mahArambhAsaktAH satatamamitaiH pAtakapadaiH, parispandairyuktA vihitabahupaJcendriyavadhAH / mahAlobhA raudrAdhyavasitasametogramanaso vizIlA mAMsAzA dadhati narakAyustanubhRtaH // 4o // dharmapaduma, 60 67, jo. rUrU. ( I. . ) jeo niratara mATA AraMbhanA kArya mAM Asakta hAya, ghaNA pApanA sthAnarUpa-pApI--parivAravaDe yukta hAya, ghaNA paMcendriyAnA vadha karanArA hAya, ghaNA lAbhI hAya, rAdradhyAnanA adhyavasAya sahita hAya, ugra manavALA hAya, zIla rahita haiAya ane mAMsanuM bhakSaNa karanArA hAya; tevA prANIe narakanuM AyuSya khAMdhe che. 41. mitradrohI kRtaghnazca, steyo vizvAsaghAtakaH / savAro na: yAnti, yAvacaMdraviAno // 42 // upazamAsAra, mAtra 2, '0 76. ( ma. sa. ) mitra upara droha karavA, karelA guNanA ghAta karavA, cArI karavI, ane vizvAsaghAta karavA; A cAra dISane sevanArA janA pRthvIpara sUrya caMdra rahe tyAM sudhI narakamAM rahe che. 42. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 652) subhASita-53-2llA32. triviSaM narakasyedaM, dvAraM naashnmaatmnH| kAmaH krodhastathA lomastasmAdetatrayaM tyajet // 43 // bhagavadgItA, a0 17, zlo0 21. kAma, krodha ane lebha; A traNa narakanAM dvAra che, te AtmAne nAza pamADanAra che, tethI te traNane tyAga kara. 43. yatine kAzcanaM dattvA, tAmbUlaM brahmacAriNe / caurebhyo'pyabhayaM dattvA, dAtA'pi narakaM vrajet // 44 // pArAzarasmRti, a. 1, zlo0 60. munine suvarNa Ape, brAcArIne tAMbula Ape ane cArane abhayadAna Ape che te dAtAra paNa narake jAya che. 4. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane (77) 0i000Raa mananuM svarUpa - trikAlaviSayavyakticintAsantAnadhArakam / nAnAvikalpasaMkalparUpaM cittaM pravartate // 1 // viviAra, 18Ara 22, go. zarU. bhUta, bhaviSya ane vartamAna e traNa kALanA viSayavALI ciMtA (vicAra) nI paraMparAne dhAraNa karanAruM ane vividha prakAranA saMkalpa vikalpane karanArUM citta hoya che. 1. mananuM mahatva mana eva manuSyANAM, kAraNaM bndhmokssyoH| yathaivAliyate kAntA, tathaivAliGmayate sutA // 2 // pArzvanAtha tri (va), rasa rU, Dho. ra12. (2. zi. che.) manabene baMdha ane mokSanuM kAraNa mAtra eka mana ja che. kemake je prakAre potAnI bhAryAne AliMgana karAya che, te ja prakAre putrIne paNa AliMgana karAya che. paraMtu mananA pariNAmane taphAvata che. te ja rIte baMdha ane mokSa paNa mananA pariNAmane AdhIna che. 2. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 654) subhASita-pada-ratnAkara mano hi jagatAM karta, mano hi puruSaH smRtH| manAkRtaM kRtaM loke, na zarIrakRtaM kRtam // 3 // laghuyogavAsiSThasAra, prakaraNa 4, zlo0 8. mana ja saMsArane kartA che, mana ja purUSa che, lekamAM mananuM kareluM kArya ja kareluM kahevAya che, zarIranuM kareluM kArya kareluM kahevAtuM nathI. 3. mananI prabaLatAH tapyamAnAMstapo muktI, gantukAmAn zarIriNaH / vAtyeva taralaM cetaH, kSipatyanyatra kutracit // 4 // yogarAja, prArA 4, Rora6. mana vAyunI jema atyaMta capaLa che tethI te ugra tapasyA karanArA ane muktimAM javAnI IcchAvALA manuSyone paNa kaI jude ja ThekANe pheMkI de che. 4. manoyogo balIyAMzca, bhASito bhagavanmate / yaH saptamI kSaNArdhana, nayedvA mokSameva ca // 5 // zrI jinezvara bhagavAnanA matamAM managane atyaMta baLavAna kare chekaeNmake te manIga akSAM ja sAtamI narakamAM athavA mokSamAM paNa laI jAya che. 5. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna purUSAnu manaH-- mana. saMpatsu mahatAM cittaM bhavatyutpalakomalam / Apatsu ca mahAzailazilAsaMghAtakarkazam // 6 // navanataMtra, 4062, jo ( 655 ) 12. moTA purUSanuM citta saMpattimAM kamaLa jevu kAmaLa hAya che ane ApattimAM meATA parvatanI zilAnA samUha jevu kaThaNu hAya che. 6. manane jANavAnAM sAdhanAH-- AkArairiGgatairgatyA, ceSTayA bhASaNena ca / netravaktravikAreNa, jJAyate'ntargataM manaH // 7 // - nRpattismRti, jJe. 26. AkRtivarDa, IMgita ( amuka prakAranI ceSTA ) varDa, gativarDa, ceSTAvaDe, vacana khelavAvaDe ane netra tathA mukhanA vikAravaDe mananI aMdara rahelA abhiprAya jaNAya che. 7. mananuM ekAgrapaNuM:-- ityevaM sarvamedAnAM, mAnasaM mUlakAraNam / tasmAt tadeva kartavyamekatAnaM manISibhiH // 8 // pArzvanAthavaritra ( 5 ), 40 27. (6. sa. ) A pramANe sarva bhedeAnuM mULa kAraNa -mana ja che. tethI paMDitAe te manane ja ektAna-ekAgra-karavu joie. 8. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padma-ratnAkara. ( 656 ) asthira mananI niMdAH---- kSaNe ruSTAH kSaNe tuSTA ruSTAstuSTAH kSaNe kSaNe / avyavasthitavijJAnAM, prasAAvi mayaM(H // 2 // upadezakAlAva, mALa 2, 4076. (x. 7. )* kSaNamAM rASa ( krodha ) pAme ane kSaNamAM khuzI thAya, pAchA phrIne kSaNe kSaNe rASavALA ane teASavALA thAya, tevA asthira cittavALA purUSAnI kRpA paNa bhayaMkara che. 9. sthira-asthira manaH-- vyavasthitaH prazAntAtmA, kupito'pyabhayaGkaraH / apyavasthitacittasya, prasAdo'pi bhayaGkaraH // 10 // je purUSana' citta sthira che ane jenA AtmA zAMta che, tevA purUSanAM kApa paNu abhayane karanArI che, paraMtu jenu citta sthira na heAya tevA purUSanA prasAda-prasannatA-paNu bhayaMkara- bhayane karanAra che. 10. mananI azAMtinAM kAraNAH-- yasya kSetraM nadItIre, bhAryA ca parasaMgatA | gRhe sarpAzrayaH tasya kathaM syAccittanirvRtiH // 11 // zaizavanataMtra, jo 162. deg jenuM khetara nadIne kinAre hAya, jenI bhAryA anyanI sAthe prItivALI hAya, ane jenA gharamAM sarpanA nivAsa hAya, tenA cittamAM zAMti zI rIte heAya ? 11. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhananeo nirodha: bhana. ( 157 ) manaH kapirayaM vizvaparibhramaNalampaTaH / niyantraNIyo yatnena, muktimicchubhirAtmanaH // 12 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 39. peAtAnA AtmAnA mAkSane icchanAra purUSa cAtaram bhramavAmAM ja laMpaTa thayelA A manarUpI mAkaDAne yatnavaDe kabaje 12 / lehaye. 12. paro'pyutpathamApanno niSeddhaM yukta eva saH / kiM punaH svamano'tyarthaM, viSayotpathayAyi yat 1 // 13 // tattvAmRta, zlo0 176. 42 khIjo kAI mANusa paNa unmAge pravartatA hAya te tene paNa aTakAvave! ceAgya che, teA pachI je peAtAnuM ja mana viSayarUpI unmArge jatu hAya teA tene aTakAvavuM joie temAM zuM he ? 13. abhyastaiH kimu pustakaiH kimathavA ceSTAmirekAntataH, kaSTAbhiH kimu devatAdiviSayaiH pUjApraNAmAdibhiH / cetazcedidamarkatUlataralaM zakyeta roddhuM balAt, kAmebhyaH karapaGkaje nanu tadA saukhyAni sarvANyapi // 14 // sUktamuktAvalI, pR0 203, lo0 4. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 658 ) subhASita-patha-ratnAkara. pustakA bhaNavAthI zuM phaLa che ? kAMija nathI. ekAMta-atyaMta kaSTakAraka ceSTAthI zu phaLa che? kAMi ja nathI. tathA devArdikanI pUjA ane praNAma vigere karavAthI zuM phaLa che ? kAMi ja nathI. je A AkaDAnA rU jevu caMcaLa mana baLAtkAre kAmabheAgathI rUMdhI zakAya tA sarva sukhA hastakamaLamAM ja rahelAM che. 14. mananA nirAdhanA upAyaH---- caJcalaM hi manaH kRSNa ! pramAthi balavad dRDham | tasyAhaM nigrahaM manye, vAyoriva suduSkaram // 15 // asaMzayaM mahAbAho ! mano durnigrahaM calam / abhyAsena tu kaunteya ! vairAgyeNa ca gRhyate / / 16 / / mAvItA, 406, sne0 24, 21. he kRSNa ! mana ati caMcaLa che, AtmAne mathana karanArUM che, baLavAna che ane majabUta che, tenA nigraha karavA te huM vAyunA nigrahanI jema ati duSkara mAnu chuM. uttara-he mahAbaLavAna, kuMtinA putra arjuna ! kharekhara, mana caMcaLa che ane nigraha karavAne azakaya che, tA paNa te mana abhyAsavaDe tathA vairAgyavaDe grahaNa ( vaza ) karI zakAya che. 15,16. mananA nigraha na karavAthI nukasAnaH-- manaHkSapAcaro bhrAmyanapazaGkaM niraGkuzaH / prapAtayati saMsArA''varttagartte jagattrayIm // caNA, prANa 4, 17 // gau rU. 0 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 659 ) zaMkArahitapaNe ( icchA pramANe ) bhamatA ane aMkuza ( niyAmaka ) rahita eveA manarUpI rAkSasa A traNa jagatanA jIveAne saMsAranA paribhramarUpa khADAmAM pADI de che. 17. mana tevuM vacanaH-- mana. mAnasaM prANinAmeva, sarvakarmaikakAraNam / manorUpa hi vAkyaM ca vAkyena prasphuTaM manaH // 18 // nAupAtra, prajvaLa 2, 60 4, lo0 0 12. mana ja prANIonA sarva karmanuM advitIya kAraNa che. kArake jevuM mana hoya tevuM vAkya khelAya ane ( melAtA ) vAkayathI mana jANI zakAya che. 18. mananI zuddhiH-- mano hi sarvabhUtAnAM saMcinoti zubhAzubham / azubhebhyastadAkSipya, zubheSvevAvadhAraya // 19 // krutihAsasamuca, 10 28, jo0 18. - mana ja sarva prANIone zubha ke azubha prApta kare che, tethI he jIva! tu te manane ja azubhamAMthI kheMcIne zubhane viSe sthApana kara. 19. sananI zuddhinu mahatvaH-- antazcittaM na cecchuddhaM, bahiHzauce na zaucabhAk / muvati nimnasya, huM pIne Tu vivekavilAsa, ullAsa Tam || 20 || 11, zlo0 21. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) subhASita-55-2nAi2. aMdaranuM aMta:karaNa je zuddha na hoya te (mAtra) uparanI zuddhithI mANasa pavitra nathI thatuM. kAraNa ke laLI game teTalI pAkelI hoya chatAM enuM bI te kaDavuM ja rahe che. 20, cittavAlaka mA tyAkSIrajasraM bhAvanauSadhIH / yatvAM durdhyAnabhUtA na, chalayanti chalAnviSaH // 21 // adhyAtmakalpadruma, a0 1, zlo0 5. he cittarUpa bALaka, tuM bhAvanArUpa eSadhione kadI paNa dUra karIza nahi, jethI karIne chaLane zodhanArA durgAnarUpa bhUtapizAco tane chetarI zakaze nahi. 21. dAnaM pUjA tapazcaiva, tIrthasevA zrutaM tathA / sarvameva vRthA tasya, yasya zuddhaM na mAnasam // 22 // dharmakalpadruma, pR0 3, zlo0 81. (pra. sa.) je manuSyanuM mana zuddha-nirmaLa-na hoya, tenAM karelAM dAna, pUjA, tapa, tIrthasevA ane zrata-zAstrano abhyAsa-athavA zAsa-zravAra se sarva vyartha cha. 22. yAH siddhayo'STAvapi durlabhA ye, rasAyanaM cAJjanadhAtuvAdAH / dhyAnAni mantrAzca samAdhiyogAzcitte prasane viSavadbhavanti // 23 // hRdayapradIpa, zlo0 30. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) je ati durlabha aNimArdika ATha siddhio, rasAyaNu, aDhasyAdika aMjana, dhAtuvAda, dhyAna, maMtra tathA samAdhiyAga-- aSTAMga ceAga; A sarva, citta prasanna hAya tA, viSa jevAM ( tajavA ceAgya ) thAya che. ( eTale ke AtmadhyAnamAM citta layalIna thayu hAya tA ATha siddhio vigere sarva duObha padArtho ke je utkRSTa tapa ane cAritrAdikathI prApta thAya che te paNa jhera jevAM tajavA yAgya bhAse che. AvA prasanna cittavALA mahAtmA kevaLa meAkSanI sanmukha hAvAthI temane AvI siddhio vigere sa tuccha bhAse che. ) 23. mana. dIpikA khalvanirvANA, nirvANapathadarzinI / jaina manasa: zuddhi, samAsratA manIiimaH // 24 || yogazAsra, prANa ja, jo 40. O paDitAe eka mananI zuddhine ja meAkSamArgane dekhADanArI, kAi paNa vakhata bujhAI na jAya evI dIpikA( dIvI )rUpa kahI che. 24. satyAM hi manasaH zuddhau, santyasanto'pi yadguNAH / santo'pyasatyAM no santi, saiva kAryA budhaistataH ||25|| eNAma, prANa 4, o 41. mananI zuddhi hAya teA achatA guNA paNu prApta thAya che, ane mananI zuddhi na hAya teA chatA guNNA paNa rahetA nathI. tethI DAhyA purUSoe te ja ( mananI zuddhi ja) karavA lAyaka che. 25. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padya - ratnA12. asteyaM tu paraM tIrthamadrohastIrthamuttamam | tIrthAnAmapi tattIrtha, vizuddhirmanasaH parA / / 26 // itihAsasamuccaya, a0 25, lo0 11. ( 662 ) acAya e mATuM tIrtha che, adveSa e uttama tIrthaM che, tathA mananI je zuddhi te sa tIrthanI madhye moTAmAM mATuM tIrtha che. 26. zamArthaM sarvazAstrANi, vihitAni manISibhiH / tasmAt sa sarvazAstrajJo yasya zAntaM manaH sadA ||27|| sUktamuktAvalI, pR0 204, zlo0 6. (hi. haM. ) mahApurUSAe save zAstro zama prApta karavA mATe ja karyA che, tethI jenu mana sadA zAMta hAya che, te ja sarva zAsranA jANanAra che ema jANavuM. 27. sarvAH saMpattayastasya, vizuddhaM yasya mAnasam / upAnadgUDhapAdasya, nanu carmAvRtaiva bhUH // 28 // sUktamuktAvalI, pR0 204, zlo0 7. (hi. ha. ) * prApta thAya che. mana te AkhI jenu mana zuddha hAya tene sarva saMpatti jema ke jenA pagamAM joTA paherelA hAya tene pRthvI cAmaDAthI maDhelI ja che. 28. etadeva paraM brahma, na vidantIha mohinaH / yadetazcittanairmalyaM, rAgadveSAdivarjitam // 29 // tattvAmRta, zlo0 165. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana. ( 663 ) je A rAgadveSa vigere rahita cittanI niLatA che te ja parama brahma che, te vAtane mAhavALA purUSA jANatA nathI. 29. mananI zuddhinA upAyaH-- yathA guDAdidAnena, yatkiJcit tyAjyate zizuH / calaM cittaM zubhadhyAnenAzubhaM tyAjyate tathA // 30 // elA, prastAva rU, jo0 22. jema gALa vigere vastu ApIne bALaka pAse, kAi paNa ( kharAba ) vastu tajAvI zakAya che, tema zubha dhyAnavaDe caMcaLa citta pAsethI azubha dhyAnanA tyAga karAvI zakAya che. 30. mananI zuddhi vagara nakAmuMH-- kiM buddhena kimIzena, kiM dhAtrA kimu viSNunA / kiM jinendreNa rAgAdyairyadi svaM kaluSaM manaH 1 // 31 // rolA, prastAva 2, jo0 20. jo rAgAdikavaDe peAtAnu mana malina heAya teA buddha bhagavAnathI zuM phaLa ? mahAdevathI zuM phaLa ? brahmAthI zuM phaLa ? viSNuthI thru kuLa ? ane jine TruthI paNa zuM phaLa ? kAi paNa deva kAMi upakArI thaI zakatA nathI. mATe prathama peAtAnuM mana svaccha karavuM. 31. dAnamijyA tapaH zaiaucaM, tIrthasevA tathA zrutam / azAntamanasa jIMsa, sarvamaitanayaMm // 22 // tihAlatamuya, a0 22, jo rUpa. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 194 ) subhASita-55-2tnA32. dAna, yajJa, tapa, zauca, tIrthasevA ane zAstranuM A sarve asthira manavALA purUSanAM niSphaLa che. 32. manaHzuddhimabibhrANA ye tapasyanti muktaye / tyaktvA nAvaM bhujAbhyAM te, titIrSanti mahArNavam // 33 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 42. je mANasa mananI zuddhine dhAraNa karyA vinA mukti meLavavA mATe tapa kare che teo vahANane tyAga karIne mahAsAgarane taravA che che. 33. yadi vahati tridaNDaM nagnamuNDaM jaTAM vA, __ yadi vasati guhAyAM vRkSamUle zilAyAm / yadi paThati purANaM veda siddhAntatattvaM, yadi hRdayamazuddhaM sarvametana kizcit // 34 // sUktamuktAvalI, pR0 203, zlo0 2. (hI. haM. )* je kadAca tridaMDane dhAraNa kare, namrapaNuM dhAraNa kare, muMDa thAya, jaTA dhAraNa kare, guphAmAM vase ke vRkSanI nIce zilA upara rahe, purANane bhaNe, ke siddhAMtanA tatvane jANe, te paNa je hRdaya azuddha heya te te sarva kAMI paNa nathI-niSphaLa che. 34. mananI zuddhinuM phaLaH- yasya rAgAdidoSeNa, na duSTaM nRpa ! mAnasam / vizuddhacetaso viSNustoSyate tena sarvadA // 35 // viSNupurANa, a0 19, zlo0 30. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 665 ) he rAjA ! zuddha cittavALA je purUSanuM mana rAgAdika doSathI dUSita thayuM na heAya, te purUSavaDe hamezAM viSNu bhagavAna khuzI karAya che. (tenAthI viSNu khuza thAya che.) 35. mana. pareSAM cetAMsi pratidivasamArAdhya bahu hA, prasAdaM kiM netuM vizasi hRdaya ! klezakalitam / prasanne tvayyantaH svayamuditacintAmaNiguNe, vikrutta saM5H krimiti putti na te ? zArA vairAcaNataja (matRIi), jo 61. hA--khedanI vAta che ke huM hRdaya ! hamezAM bIjAnA cittanuM ghaNuM ArAdhana karIne tuM temanI pAsethI kyA prasAda levAne kleza bhAgave che ? tu ja prasanna hAIza tA tArAmAM potAnI meLe guNurUpI ciMtAmaNi ratna udaya pAmaze, tathA sarva saMkalpavikalpa nAza pAmaze. ane te vakhate tArI kaI icchA pUrNa nahIM thAya ? sarva icchAo pUrNa thaze. 36. azuddha mana-vacana-kAyAthI nukasAnaH-- cittaM rAgAdibhiH kliSTamalIkavacanairmukham / jIvahiMsAdibhiH kAyo gaGgA tasya parAGgamukhI ||37|| napurALa, jAzIvantu, 10 6. jenuM citta rAgAdikavaDe malina hAya, jenuM mukha asatya vacanavaDe milana hAya, ane jenI kAyA jIvahiMsAdivaTa Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-padya-ratnAkara. malina hoya, tevA purUSane gaMgA nadI paNa vimukha thAya chetene pavitra karatI nathI. 37. mana, vacana, kAyAnI zuddhino upAya - satyena zudhyate vANI, mano jJAnena zudhyati / guruzuzrUSayA kAyaH, zuddhireSA sanAtanI // 38 // tatvAmRta, zlo0 322. satya vacana bolavAthI vANuM zuddha thAya che, jJAnavaDe mana zuddha thAya che, ane gurUnI sevAvaDe kAyA zuddha thAya che, A zuddhi zAzvatI-nitya rahenArI-che. 38. - : Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NEEEEEaran - jJAna (78) jJAnanuM svarUpa - viSayapratibhAsaM cAtmapariNatimattathA / tattvasaMvedanaM caiva, jJAnamAhumaharSayaH // 1 // aSTakaprakaraNa (haribhadra), jJAnASTaka, zlo0 1. je padArthone batAvatuM hoya, jemAM AtmAnA pariNAme rahelA hoya ane je tatvanA jANavArUpa hoya tene maharSileke zAna De che. 1. yathA'vasthitatattvAnAM, saMkSepAdvistareNa vaa| yo'vabodhastamatrAhuH, samyagjJAnaM manISiNaH // 2 // ___ yogazAstra, pR0 36, zlo0 16. (pra. sa.) naya ane pramANathI siddha thayelA yathArtha jIva, ajIva vigere nava tana saMkSepavaDe ke vistAravaDe je bedha ke, tene paMDita samyagajJAna kahe che. 2. sAyujJAna:ratnatrayIM rakSati yena jIvo virajyate'tyaMtazarIrasaukhyAt / ruNaddhi pApaM kurute vizuddhi, jJAnaM tadiSTaM sakalArthavidbhiH // 3 // subhASitaratnasaMdoha, lo0 181. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 668) subhASita-padya-ratnAkara. jenAvaDe jIva jJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa ratnanuM rakSaNa kare, jenAvaDe atyaMta zarIra sukhathI vairAgya pAmepApane reke ane vizuddhine kare tene ja sarvAe jJAna tarIke ISTa gayuM che. 3. nirvANapadamapyekaM, bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTaM, nirbandho nAsti bhUyasA // 4 // zanivAra, sInITe, zo2. je vaDe vAraMvAra eka nirvANa padanI ja bhAvanA thAya-AtmA tanmaya karAya-teja kharUM utkRSTa jJAna che, je e tAvika eka ja jJAna thayuM to pachI bIjA ghaNA jJAnanI jarUra nathI. 4. svabhAvalAbhasaMskArakAraNaM jJAnamiSyate / / dhyAndhyamAtramatastvanyada, tathA coktaM mahAtmanA // 5 // vAdAMzca prativAdAMzca, vadanto'nizcitAMstathA / tattvAntaM naiva gacchanti, tilapIlakavad gatau // 6 // mAnasAra, nAI, go. 2, 4. (anaMta jJAna-darzanamaya) AtmAnA svabhAvanI prAptinA saMskAranuM je kAraNa hoya e ja kharUM jJAna kahevAya che, ane e sivAyanuM, eTale ke-je jJAna AtmAnuM svarUpa jANavAmAM kAraNabhUta na hoya, e jJAna te kevaLa buddhinI aMdhatA che, ema mahAtmA zrI haribhadrasUrijIe kahyuM che. jema ghAMcIne baLada gamanane aMta pAmato nathI, tema vAda Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna. prativAda ane anizcita padArthone bolavAvALA, tatvano aMta pAmatA nathI. 5, 6. kiM kliSTendriyarodhena, kiM sadA paThanAdibhiH / kiM sarvasvapradAnena, tatvaM nonmIlitaM yadi 1 // 7 // corAsara, kastAva 2, gotra 23. je hadayamAM tattvane vikAsa thaye na hoya kaSTathI thaI zake tevA iDhiyenA nigrahavaDe zuM phaLa che? niraMtara bhaNavA gaNavAthI zuM phaLa che ? ane sarva dhanAdikanuM dAna karavAthI paNa zuM phaLa che? tattvajJAna vinA niSphaLa che. 7. sarvabhUteSu yenaikaM, bhAvamavyayamIkSate / avibhaktaM vibhakteSu, tajjJAnaM viddhi sAttvikam // 8 // mAtA , 0 28, raho. 20. je jJAnavaDe jUdA jUdA rahelA sarva prANIone viSe eka ja-vibhAga rahita-avinAzI bhAva-sattA-vAmAM Ave te sAtvika jJAna kaheluM che. 8. jJAnAjIrNamRtAH kecijjJAnadagdhAstathA'pare / anye tu jJAnavAhikAH, kecijjJAnamayAH punaH // 9 // keTalAka leke jJAnanA ajIrNathI marelA jevA hoya che, keTalAka jJAnathI baLelA hoya che, bIjA keTalAka jJAnanA bhArane vahana karanAra hoya che ane keTalAka ja jJAnamaya hoya che. 9. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 670 ) jJAnanuM mahatvaH subhASita-padya--ratnAkara. asti cedgraMthibhid jJAnaM, kiM citraistatrayatraNaiH / pradIpAH kopayujyante, tamoghnI dRSTireva cet 1 // 10 // jJAnasAra, mAnaSTi, TM 6. karmanI gAMThane toDI nAkhavAmAM samartha evuM jJAna jo pAse hoya to pachI nAnA prakAranA-vicitra-maMtra, taMtra, yaMtranI zI jarUrata che ? kAraNa ke jo dRSTi pote ja aMdhakArano nAza karI zakatI hoya to pachI dIvAno upayoga kyAM karavAno rahyo ? 10, midhyAtvazailapakSacchijjJAnadaM bholizobhitaH / nirmayaH savaghoLI, maMtyAnaMvanane / 12 / jJAnasAra, mAnATA, jo 7. mithyAtvarUpI parvatanI pAMkhane teADavAmAM jJAnarUpI vAthI zeAlatA evA bhaya rahita yAgI, indranI mAka, AnaMdarUpI naMdanavanamAM, lhera kare che. ( evI eka paurANika kathA che ke- eka samayamAM parvatAne pAMkhA hatI ane tethI parvatA uDatA krUratA hatA. A joIne parvatAne sthira karavAnA uddezathI iMdre peAtAnA vajranAmanA zasranA upayoga karIne parvatAnI pAMkhA teADI nAkhI hatI. e vAtane ahiM dRSTAMta tarIke vAparI che.) 11. pIyUSamasamudrotthaM, rasAyanamanauSadham / ananyApekSamaiArya, jJAnamAjhumanISiH // 22 // mAnasAra, mAnAjI, jo0 8. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna. ( 601 ) paDita purUSAnu kahevu che ke jJAna e samudra vagaraja utpanna thayela amRta samAna che, kAi paNa jAtanI auSaSI vagaranA rasAyaNu samAna che ane khIjA AInI paNa garaja rAkhyA vagaranA aizvarya samAna che. 12. jJAnaM nAma mahAratnaM, yana prAptaM kadAcana / saMsAre bhramatA mIme, nAnAkulaviyAyini 5 23 / / tattvAmRta, jo0 rU. jJAna ja moTAmAM meTu ratna che ke je vividha duHkhane karanArA A bhayaMkara saMsAramAM bhamatA prANIe kadApi prApta karyuM nathI. 13. eko bhAvaH sarvathA yena dRSTaH, sarve bhAvAstaccatastena dRSTAH / sarve bhAvAH sarvathA yena dRSTA eko bhAvastaccatastena dRSTaH // 14 // syAdvAdamaMjarI. jeNe eka padArtha sarvathA prakAre ( sarvAM pocArdika sahita) nIceA-jANyA hAya, teNe tattvathI sarva padArtha jANyA che. tathA jeNe sarve padArtho sarvathA prakAre joyA jANyA hAya, teNe tattvathI eka padArtha joyA jANyA che. 14. = santu zAstrANi sarvANi, sarahasyAni dUrataH / makhyAM sabhya, zikSita nijjaina dazya vivevihAra, hAla 8, jo0 rU. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 67ra) subhASita-pada-ratnAkara. gaMbhIra arthavALA badhA zAstro(no abhyAsa) te dUra rahyo paNa e eka akSara paNa barAbara bhaNavAmAM Ave te e niSphaLa jatA nathI. 15. tamo dhunIte kurute prakAza, zamaM vidhatte vinihanti kopam / tanoti dharma, vidhunoti pApaM, jJAnaM na kiM kiM kurute narANAm ? // 16 // kumAroha, rajo. 282. jJAna (ajJAnarUpI) aMdhakArane nAza kare che, AtmAnA prakAzane kare che, zamatAne kare che, kepane haNe che, dharmane vistAra che, ane pApane nAza kare che. manuSyane jJAna zuM zuM nathI karatuM ? 16. jJAnaM tRtIyaM puruSasya netraM, samastatattvArthavilokadakSam / tejo'napekSaM vigatAntarAyaM, pravRttimat sarvajagattraye'pi // 17 // subhASitaratnasaMdoha, lo0 194. jJAna e purUSanuM trIjuM netra che, ane samagra tatvArthane evAmAM nipuNa che, tene bIjA tejanI apekSA nathI, tene koI paNa aMtarAya AcchAdana-nathI, ane samagra traNa jagatane viSe tenI pravRtti che. 17.. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAna. (173) bhuvane hi paraM jJAnaM, jJAnaM sarvArthasAdhakam / aniSTavastuvistAravArakaM jJAnamIritam // 18 // jhAnapaJcamIkathA, pR0 1, mo0 3. (ya. vi.pra.) jagatamAM jJAna zreSTha che, sarvArtha-sAdhaka che, ane aniSTa vastunA vistArane rokanArUM che. 18. jJAnaM syAt kumatAndhakArataraNini jagallocanaM, jJAnaM nItitaraGgiNIkulagirionaM kaSAyApaham / jJAnaM nirvRtivazyamantramamalaM jJAnaM manaHpAvanaM, jJAnaM svargagatiprayANapaTahaM jJAnaM nidAnaM zriyaH // 19 // sUktamuktAvalI, adhikAra 43, zlo0 7. * jJAna kumatarUpI aMdhakArane dUra karavAmAM sUrya samAna che, jJAna samasta jagatnA netra samA che, jJAna nItirUpI nadIne mATe kula parvatasamAna che, jJAna kaSAyone nAza karanAra che, jJAna nivRttine vaza karanAra pavitra maMtra samAna che, jJAna manane pavitra karanAra che, jJAna svargagatimAM javAnA samaye Dhela samAna che; matalaba ke jJAna e kalyANanI khANa che. 19. tRtIyaM locanaM jJAnaM, dvitIyo hi divAkaraH / acauryaharaNaM vittaM, vinA svarNa vibhUSaNam // 20 // sUktamuktAvalI, adhikAra 43, zlo0 4.* jJAna e trIjA netra samAna che, bIjA sUrya samAna che, jene 43 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 674 ) subhASita-pa-ranAkaracAro paNa na harI zake evuM dhana che ane senA vagaranuM ja ghareNuM che. 20. karmakSaya teTaluM jJAna - antarAyatruTejJAna, kiyatkvA'pi pravartate / matizrutaprabhRtikaM, nirmalaM kevalAvadhi // 21 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 92. mati ane zrutajJAnathI AraMbhIne nirmaLa kevaLajJAna sudhInuM jJAna antarAyanA tuTavAthI kaI paNa jIvane viSe kAMIka paNa hoya che jarAnAMtarAya jeTaluM tuTeluM hoya teTaluM thoDuM ghaNuM paNa jJAna sarvane hoya ja che.) 21. jJAnanA prakAraH etatsamyagdarzanamanadhigamaviparyayau tu mithyAtvam / jJAnamatha paJcabhedaM, tatpratyakSaM parokSaM ca // 22 // ramati, Ro224. -Ane samyagadarzana kahe che ane anadhigama ane vipayeyane mithyAtva kahe che. jJAnanA pAMca prakAra che ane pAMcanA pratyakSa ane parokSa ema be prakAra che. (eTale ke e pAMcamAM keTalAMka pratyakSa che ane keTalAMka parokSa che). 22. anekaparyAyaguNairupetaM, vilokyate yena samastatattvam / tadindriyAnindriyabhedamina, jJAnaM jinendrairgaditaM hitAya // 23 // subhASitaratnasandoha, zlo0 180. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAna ( 675 ) je jJAnavaDe aneka paryAya ane guNevaDe yukta samagra tattva jevAmAM Ave che, te indriya ane aniMdriya evA be prakAranuM jJAna jinezvaree hitane mATe kahyuM che. 23. jJAnanA avAMtara prakAra:- tatra parokSaM dvividhaM zrutamAbhinivodhikaM ca vijJeyam / pratyakSaM cAvadhimanaHparyAyau kevalaM ceti // 24 // karAmata, koTa 22. te jJAnamAM parokSajJAna zrutajJAna ane matijJAna ema be prakAre jANavuM ane pratyakSajJAna avadhijJAna, manaH paryAyajJAna ane kevaLajJAna ema traNa prakAre jANavuM. 24. kevaLajJAnanuM svarUpa - sAmAyikavizuddhAtmA, sarvathA ghAtikarmaNaH / kSayAtkevalamApnoti, lokAlokaprakAzakam // 25 // badAra (daridra), vAnANa, Ro. 2. samabhAvathI zuddha thayo che AtmA jene evo purUSa, tamAma ghAtakarmanA kSayathI kevaLajJAnane pAme che. e kevaLa jJAna samagra leka ane alakane prakAza karanAruM hoya che. 25. jJAnane upAya etasmin satataM yatnaH, kugrahatyAgato bhRzam / mAthadvAmina, vAI gAmetavai | 26 che chavAbaLa (sima), nATTa, gotra 80 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 676 ) subhASita-padma-ratnAkara. kadAgrahanA bIlakula tyAga karIne ane mAkSanA mArgomAM zraddhAbharyo bhAva rAkhIne, bhAgamanA ArAdhanamAM tatpara purUSAe, A tatvajJAnamAM haMmezAM prayatna karavA. 26. sarva dvandvaM parityajya, nibhRtenAntarAtmanA / jJAnAmRtaM sadA peyaM, cittAhAdanamuttamam // 27 // tatvAmRta, jo0 22. tamAma prakAranA ( rAga-dveSa, sukha-du:kharUpa) dvaMdvenA tyAga karIne nizcala evA aMtarAtmAvaDe, cittane AnaMda ApanAra evu uttama prakAranuM jJAnarUpI amRta haMmezAM pIvuM. 27. jJAnAbhyAsaH sadA kAryoM dhyAnenAdhyayanena ca / tapaso rakSaLa zaiva, paTrIccheddhitamAtmanaH // 28 // tattvAmRta, jo. 1. je prANI peAtAnA AtmAnuM hita icchatA hoya teNe dhyAnavarDa ane abhyAsavarDa niraMtara jJAnanA abhyAsa karavA, tathA tapanuM rakSaNa karavuM. 28. niHsaGgo nirmamaH zAnto nirIhaH saMyame rataH / yadA yogI bhavedantastattvamudbhAsate tadA // 29 // oLasAra, prastAva rU, jo 21. jyAre yAgI sarvasaMga rahita, mamatA rahita, zAMta, IcchA rahita ane sayamane viSe rAgI thAya che tyAre tenA ata:karaNaviSe tattvanA prakAza thAya che. 29. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAna. ( 77 ) AtmajJAna - AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAdya Atmani / tadeva tasya cAritraM, tajjJAnaM tacca darzanam // 30 // covara, 4, 2. je purUSa mehane tyAga karIne potAnA zarIramAM rahelA AtmAne AtmAvaDe ja jANe che, te purUSanuM te ja cAritra che, te ja jJAna che, ane te ja darzana che. 30. mohAndhakAre bhramatIha tAvat , saMsAraduHkhaizca kdrthymaanH| yAvadvivekArkamahodayena, yathAsthitaM pazyati nAtmarUpam // 31 // jyAM sudhI purUSa vivekarUpI sUryanA moTA udayavaDe yathArtha (satya) AtmasvarUpane jete nathI, tyAM sudhI saMsAranA duHkhathI pIDA pAmate A jIva meharUpI aMdhakAramAM bhramaNa karyA kare che.31 tileSu tailaM dadhanyapi sarpirApaH srotassvaraNISu caamiH| evamAtmA''tmani gRhyate'sau satyenainaM tapasA yo'nupazyati // 32 zvetAmba zvetAzvataropaniSad, a.1, zlo.15 jema talane viSe tela raheluM che, jema dahIMne viSe ghI raheluM che, jema nadInA pravAhamAM pANI raheluM che, ane jema araNinA kASThamAM agni rahelo che, tema AtmAne viSe ja AtmA rahele che, je purUSa te AtmAne satya ane tapavaDe jue che, te purUSavaDe te AtmA grahaNa karI zakAya che jANI zakAya che. 32. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 78 ) subhASita-pa-ratnAkara brahAjJAnane upAya - yadA sarva parityajya, niHsaGgo niSparigrahaH / nizcintazca cared dharma, brama sampadyate tadA // 33 // saraLa upaniSadu, #g 78. jyAre purUSa sarvane tyAga karI saMgarahita, parigraharahita ane ciMtA (vicAra) rahita thaIne dharmanuM AcaraNa kare che tyAre te brahmajJAnane prApta kare che. 33. paradravyaM yadA dRSTvA, Akule jhathavA rahaH / dharmakAmo na gRhNAti, brahma sampadyate tadA // 34 // dvArA , 0 2, so. 22. jyAre janasamUhamAM athavA nirjana sthAnamAM pArakuM dhana joyA chatAM paNa dharmanI IcchAvALe purUSa tene grahaNa karate nathI, tyAre te brahmane prApta kare che. 34. yadA sarvAnRtatyaktaM, mithyAbhASAvivarjitam / anavadyaM ca bhASeta, brahma sampadyate tadA // 35 // upaniSad AraNyaka, kANDa 49. jyAre sarva prakAranA asatyathI rahita, mithyA bhASArahita, ane pAparahita evI satya vANIne bole che, tyAre manuSya jJAnane pAme che. 35. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna. ( 6 ) yadA na kurute pApaM sarvabhUteSu dAruNam / karmaNA manasA vAcA, brahma sampadyate tadA // 35 // upaniSad AraNyaka, kANDa 34. jyAre manuSya sarva kArya paNa prANIone viSe zarIra, mana ane vANIvaDe hiMsArUpa tIvra pApa karatA nathI tyAre te brahmajJAnane prApta kare che. 36. devamAnuSatiryakSu, maithunaM varjayed yadA / kAmarAgaviraktazca, brahma sampadyate tadA // 37 // dRArca, 202, jo0 20. jyAre dhruva saMba MdhI, manuSya saMbaMdhI ane tiryaMca sabaMdhI maithunanA tyAga kare ane kAmanA rAgathI virakta ( rahita ) thAya, tyAre manuSya brahmajJAnane pAme che. 37. jJAna vagara nakAmuM jJAnaM vinA nAstyahitAbhivRttistataH pravRttirnahite janAnAm / tato na pUrvArjitakarmanAza stato na saukhyaM labhate'pyamISTam ||38|| subhASitaratna sandoha, lo0 198. jJAna vinA ahitathI nivRtti thaI zakatI nathI, ahitathI nivRtti thayA vinA mANasA hitamAM pravRtti karI zakatA nathI, hitamAM pravRtti thayA vinA pUrva upArjana karelAM karmanA nAza Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 680) subhASita-padya-ratnAkara. thatuM nathI, ane karmanA nAza vinA abhISTa sukha-mokSasukhamaLatuM nathI. 38. gantuM samullaya bhavATavIM yo ____jJAnaM vinA muktipurI samicchet / so'ndho'ndhakAreSu vilaya durga, vAM puchAtumanA vivazuH II 24 / sumati nasoda, go202. je manuSya jJAna vinA kevaLa bAhya kriyAkaravAvaDe ja saMsAra rUpI araNyanuM ullaMghana karI muktipurImAM javAne Icche che, te cakSurahita aMdha mANasa aMdhakArane viSe rAtrine samaye-ghATA vanane oLaMgIne nagarane pAmavAnI IcchAvALe che ema jANavuM. 39. jJAna ane kriyAjaannti kecina tu kartumIzAH, katuM kSamA ye na ca te vidanti / jAnanti tattvaM prabhavanti kartu, te ke'pi loke viralA bhavanti // 40 // daravI , 0 2. keTalAka manuSya tatvane jANe che, paraMtu te pramANe karavAne samartha nathI, tathA jeo karavAne samartha che teo tatvane jANatA nathI. mATe jeo tatvane jANe ane te pramANe karavA samartha hoya tevA purUSo lekamAM kaIka virala ja hoya che. 40. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna. jJAnasya bhaktestapasaH kriyAyAH, prayojanaM khalvidamekameva / cetaH samAdhau sati karmalepa ( 11 ) vizodhanAdAtmaguNaprakAzaH // 41 // adhyAtmatatvAloka. jJAna, bhakti, tapa ane kriyAnuM jo kAMi paNa prayeAjana hAya tA te eka ja che; te e ke cittanI samAdhi thavAthI kalepanA nAza thAya ane tethI AtmAnA guNanA prakAza thAya. 41. avazendriyacittAnAM, hastisnAnamiva kriyA / durbhagAbharaNaprAyo jJAnaM bhAraH kriyAM vinA // 42 // hitojverA, mitrAma, jo0 18. . iMdriyA ane mana jene vaza na hoya tevA purUSanI kriyA hAthInA snAnanI jema vyartha che, ane kriyA rahita jJAna paNa durbhAgI mANasanA AbhUSaNunI jema bhArarUpa che. 4ra. jJAna ane madaH jJAnaM madadarpaharaM mAdyati yastena tasya ko vaidyaH / amRtaM yastha viSAyati,tasya vijitsA thaM niyate ? zA uttarAdhyayanasUtraTInA (mapaMcama), 10 76. jJAna te mada ane dattu nAza karanArUM che, chatAM je purUSa te jJAnavarDa mada kare te teneA vaidya kANu hAya ? kemake jene amRta ja viSenI jevuM thAya che tenI cikitsA zI rIte karAya ? 43. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 682 ) subhASita-pada-ratnAkara jJAna ane rAjya - pUjyaM svadeze bhavatIha rAjyaM, jJAnaM triloke'pi sadarcanIyam / jJAnaM vivekAya madAya rAjyaM, tato na te tulyaguNe bhavetAm // 44 // subhASitaratnasandoha, zlo0 188. A jagatamAM je rAjya che te potAnA dezamAM ja pUjavA yogya che, ane je jJAna-vidvattA che-te traNa jagatamAM paNa satparU ne pUjavA lAyaka che. vaLI jJAna vivekane mATe ane rAjya garvane mATe thAya che. tethI te bannenA guNa sarakhA nathI. 44. jJAna sUrya - kSetre prakAzaM niyataM karoti, viDid pujava jJA jJAnaM triloke sakale prakAzaM, karoti nAcchAdanamasti kizcit // 45 // _ subhASitaratnasandoha, zlo0 199. sUrya niyamita kSetramAM ja eTale amuka kSetramAM ja prakAza kare che, ane te paNa divase ja kare che, ane rAtre te asta pAme che. paraMtu jJAna te samagra traNa lekamAM prakAza kare che, tathA tene kAMI paNa AvaraNa thatuM nathI. 45. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAna. (983) nirAlokaM jagatsarvamajJAnatimirAhatam / tAvadAste udetyucarna yAvajjJAnabhAskaraH // 46 // jyAM sudhI jJAnarUpI sUrya atyaMta udaya pAmyuM na hoya, tyAM sudhI ajJAnarUpI aMdhakArathI haNAyeluM-vyApta thayeluM-A AkhuM jagat prakAza rahita ja rahe che. 46. tajjJAnameva na bhavati yasminnudite vibhAti rAgagaNaH / tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrataH sthAtum // 47 // jhAnasAra, jhAnASTaka.* je jJAnanI prApti chatAM rAgane samUha dekhAto hoya to te jJAna ja kahevAya nahIM, kAraNa ke sUryanA kiraNenI pAse rahevAne, aMdhakAranI zakti kayAMthI hoya? 47. jJAnena tu tadajJAnaM, yeSAM nAzitamAtmanaH / teSAmAdityavajjJAnaM, prakAzayati tatparam // 48 // bhagavadgItA, a0 5, zlo0 16. jemanA AtmAnuM te ajJAna jJAnavaDe nAza pAmyuM hoya, temanuM sUrya jevuM jJAna mokSane prakAza kare che. 48. jJAnaH sani: bIjAnyagnyupadagdhAni, na rohanti yathA punaH / jJAnadagdhaistathA klezairnAtmA sambadhyate tathA // 49 // mahAbhArata, zAMtiparva, a0 11, zlo0 20. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 684) . subhASita-pa-ratnAkara jema agnithI baLI gayelAM bIjo pharIthI kadApi ugatAM nathI, tema jJAnathI baLI gayelAM kaleza-karmo-vaDe AtmA pharIthI baMdhAtuM nathI. 49. yathaidhAMsi samiddho'gnirbhasmasAtkurute'rjuna ! / jJAnAgniH sarvakarmANi, bhasmasAtkurute tathA // 50 // mAvatA , 0 4, go. rU7. he arjuna ! jema pradIpta agni lAkaDAMone bhasmasAta kare che, tema jJAnarUpI agni sarva karmone bhasmasAt kare che. 50. jJAnaH dIpaka - nAsti jJAnasamo dIpaH, sarvAndhakAranAzane / svarge bhUmau ca pAtAle, sthAne sthAne ca dRzyate // 51 // padmapurANa, khaNDa 2, a0 123, zlo0 8. sarva aMdhakArane nAza karavAmAM jJAna samAna bIje kaI di nathI, ke je deve svargane viSe, bhUmine viSe, pAtAlane viSe ane ThekANe ThekANe aMdhakArane nAza karate jovAmAM Ave che. 51. jJAnanuM phaLa - jJAnAdiryasya sUryaH syAnityamudyotakArakaH / tasya nirmalatAM yAti, pazcendriyadigAnanam // 52 // tallAmRta, mo. 20. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 685 ) jenI pAse haMmezAM prakAzane karavAvALA evA jJAnarUpI sUrya hoya tenI pAMca indriyarUpa dizAonA sukhA nirmALapaNAne pAme che. para. na. bhogArthametadbhavinAM zarIraM, jJAnArthametat kila yoginAM vai / jAtA viSaM cedviSayA hi samyag - jJAnAt tataH kiM kuNapasya puSTyA ? // 53 // hacakalIpa, jo 1. saMsArI jIvAne A zarIra legane mATe che; ane yAgIjanAne te ja zarIra jJAnane mATe che. jo samyak prakAranA jJAnathI viSaye viSarUpa thayA heAya te A zarIranI puSTi karavAthI zuM phaLa che ? pa3. niHzeSalokavyavahAradakSo jJAnena martyo mahanIya kIrtiH / sevyaH satAM santamasena hIno vimuktikRtyaM prati baddhacittaH // 54 // subhASitaratnasandoha, lo0 195. jJAnathI mANusa samasta leAka vyavahAramAM kuzaLa thAya che, meATI kIrtine meLave che, sajjanAne pUjavA ceAgya thAya che, mAhathI rahita thAya che ane meAkSanA kAryamAM ja peAtAnA manane parAve che. 54. yathA yathA jJAnabalena jIvo jAnAti tattvaM jinanAthadRSTam / tathA tathA dharmamatiH prazastA, prajAyate pApavinAzazaktA // 55 // subhASitaratnasandoha, lo0 190. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) subhASita-pA-ratnAkara. jema jema prANI jJAnanA khaLavaDe zrI jinezvarabhagavAne joyela tattva jANatA jAya che, tema tema tene, pApanA nAza karavAmAM samartha evI buddhi thatI jAya che. 55. jJAnAdvidanti khalu kRtyamakRtyajAtaM, jJAnAccaritramamalaM ca samAcaranti / jJAnAcca bhavyabhavinaH zivamApnuvanti, jJAnaM hi mUlamatulaM sakalazriyAM tat // 56 // sUktamuktAvalI, adhikAra 43, 0 6 * jJAnathI ja mANasA kRtya ane akRtyanA samUhane jANe che, jJAnathI ja pavitra evA cAritranuM AcaraNa kare che, jJAnathI ja bhavya jIvA mAkSane meLave che. tethI jJAna e ja tamAma kalyANanuM ajoDa mULa che. 56. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isattAna (71) che ajJAna aMdhakAra - ajJAnatamasAcchano mUDhAntaHkaraNo nrH| na jAnAti kutaH ko'haM, kvAhaM gantA kimAtmakaH // 1 // ajJAnarUpI aMdhakArathI AcchAdana karAyele ane mUDha hadayavALo purUSa "huM kyAMthI AvyA? hamaNuM koNa chuM? ahIMthI huM kayAM jaIza? mAruM kevuM svarUpa che?" ItyAdi kAMI paNa jANatA nathI. 1. ajJAnIH pazuaahaarnidraabhymaithunaani, sAmAnyametatpazubhirnarANAm / jJAnaM vizeSaH khalu mAnavAnAM, jJAnena hInAH pazavo mnussyaaH||2|| vikramacaritra, ravaSya 2, pR. 72. (hejhiM ) AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna, A cAra bAbata pazuone ane manuSyone samAna ja che. temAM manuSyone mAtra jJAna ja vizeSa che. te jJAna rahita je manuSya hoya to te pazu tulya ja che. 2. ajJAnI ane jJAnI - ajJAnI kSapayet karma, yajanmazatakoTibhiH / tajjJAnI tu triguptAtmA, nihantyantarmuhUrtake // 3 // salAmRta, ko0 210. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 688 ) subhASita-padya-ratnAkara. ajJAnI manuSya karADA janmavaDe karIne je karmanA kSaya kare che te ja karmane, traNa guptine dhAraNa karanAra jJAnI mANasa, aMtaramuhUrtamAM nAza kare che. 3. maJjatyajJaH kilA'jJAne, viSThAyAmiva zUkaraH / jJAnI nimaJjati jJAne, marAla iva mAnase // 4 // oN 1. jJAnasAra, jJAnAi, viSThAmAM bhUMDanI peThe kharekhara ajJAnI prANI ajJAnamAM DUbe che, ane mAnasa sareAvaramAM huMsanI jema jJAnI manuSya jJAnamAM layalIna thAya che-jJAnamAM ramaNa kare che. 4. ajJAnathI nukasAnaH-- na vetti yo yasya guNaprakarSa, sa taM sadA nindati nAtra citram / yathA kirAtI karikumbhajAtAM, muktAM parityajya bibharti guJjAm // nItizata ( matkRtti ), jo 42. je mANasa je vastunA uttama guNane jANatA na hoya, te mANusa te vastunI sadA niMdA kare temAM kAMI Azcaya nathI. kemake bhIlaDI hAthInA kuMbhasthaLamAM utpanna thayela meAtIne -mAtInI mALAne--tajIne carNeAThInI mALAne dhAraNa kare che. (-mAtInA guNane jANatI nathI,tethI te meAtIne vakhANatI nathI. 5.) ajJAnaM khalu bho kaSTaM krodhAdibhyo'pi sarvapApebhyaH / artha hitamahitaM vA na vetti yenAvRto lokaH // 6 // aSTaprajaLa ( mintra ), jJAnAi, lo0 3 nI TIkA * jo Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAna. ( 689 ) krodha, mAna, mAyA vigere tamAma pApo karatAM paNa, ajJAna e kharekhara, atyaMta du:khane ApavA vALuM che ke je ajJAnavaDe AcchAdita thayela leka potAne hitakArI ke ahitakArI padArthane jANI zakate. 6. zakyo vazIkartumibho'timattaH, siMhaH phaNIMdraH kupito nrendrH| jJAnena hIno na punaH kathaMcidityasya dUre na bhavanti sntH||7|| | gumarfSaratnasa , go. 206. madonmatta hAthIne, siMhane, nAgane ke kopAyamAna thayela rAjAne vaza karavo zakya che paraMtu je ajJAnI mANasa hoya te kaI rIte vaza karI zakAtuM nathI tethI sajjana purUSa jJAnathI dUra thatA nathI. 7. zaucakSamAsatyatapodamAdyA guNAH samastAH kSaNatazcalanti / jJAnena hInasya narasya loke, vAtyAhatA vA taravo'pi muulaat||8|| subhASitaratnasandoha, zlo0 204. saMsAramAM je mANasa jJAna vagarane ajJAnI-hoya te mANasanA zauca, kSamA, satya, tapa, idriyadamana vigere badhAya guNe, pavanavaDe haNAyelA vRkSo jema mULathI ukhaDI jAya che tenI mAphaka, kSaNamAM nAza pAme che. 8. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 00000000000000000000000000000000000000000 2200000000000 J h .. .... .. ... .. . ............. 20000000000000 2000... .00000 adhyAtma (80) 000000000000000000. .0000000000000000000000 10000000000000000000000000 0000000000000 adhyAtmanuM svarUpa gatamohAdhikArANAmAtmAnamadhikRtya yA / pravartate kriyA zuddhA, tadadhyAtma jagurjinAH // 1 // __ adhyAtmasAra, prabaMdha 1, zlo0 26. cAlyA gaye che mehano adhikAra (baLa) jemane evA mANasonI AtmAne Azrine je zuddha kriyA pravarte che tene jinezvaree adhyAtma kahela che. 1. adhyAtmanuM mahatva kAntA'dharasudhA''svAdAdyanAM yajAyate sukham / binduH pArthe tadadhyAtmazAstrAsvAdasukhodadheH // 2 // ____ adhyAtmasAra, prabaMdha 1, zlo0 9. yuvAna purUSane potAnI patnIne adharAmRtanA AsvAdamAM je sukha thAya che te sukha, adhyAtmazAstranA AsvAdanAM sukha3thii samudanI sAme, me A samAna che. 2. adhyaatmshaakhsmbhRtsntosssukhshaalinH| gaNayanti na rAjAnaM, na zrIdaM nApi vAsavam // 3 // adhyAtmasAra, prabaMdha 1, so0 10. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma. ( 691 ). adhyAtmazAstrathI utpanna thayela saMteSanA sukhavALA manuSya rAjAne, kuberane ke IMdrane paNa gaNakAratA nathI. 3. dambhaparvatadambholiH, sauhaardaambudhicndrmaaH| adhyAtmazAstramuttAlamohajAlavanAnalaH // 4 // adhyAtmasAra, prabaMdha 1, zlo0 12. adhyAtmazAstra e daMbharUpI parvatane toDanAra vAsamAna che, sujanatArUpI samudrane ullasita karavAmAM caMdramA samAna che, ane mahAna meharUpI jALAonA vanane bALavAmAM agni samAna che. 5. raso bhogAvadhiH kAme, sadbhakSye bhojanAvadhiH / adhyAtmazAstrasevAyAmasau niravadhiH punaH // 5 // adhyAtmasAra, prabaMdha 1, zlo0 21. viSayasevanamAM bhaMga purato ja rasa che, suMdara bhejanamAM khAvA sudhI ja rasa che, parantu adhyAtmazAstranI sevAmAM to anahada rasa che. 5. sAmAyikaM yathA sarvacAritreSvanuttimat / adhyAtma sarvayogeSu, tathA'nugatamiSyate // 6 // aSAbhisara, vaMdha 2, 0 27. jevI rIte badhAya cAritrAmAM sAmAyika raheluM hoya che tevI ja rIte badhAya vegamAM adhyAtma raheluM che. 6. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita--madya-ratnAkara. ( 12 ) adhyAtma vagara nakAmuMH-- adhyAtmavarjitairdhyAnaiH, zAstrasyaiH phalamasti na / bhavennahi phalaistRptiH, pAnIyapratibimbitaiH // 7 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 35. adhyAtma rahita kevaLa zAstra saMbaMdhI dhyAna karavAthI kAMI paNa phaLa maLatu nathI. jemake pANImAM pratibiMSita thayelA phLAvaDe kAMi paNa tRpti thatI nathI. 7. hataM hA ! zAstravizAradatvamanarthahetuzca vacaHpaTutvam / vijJAnavettRtvamapArthakaM ca, nAsvAdito'dhyAtmasudhArasazvet // 8 // jo adhyAtmarUpI amRta rasanA AsvAda karyo na heAya te hA hA ! khedanI vAta che ke-tenI zAstra saMbaMdhI vidvattA haNAI gai, tenA vacananI caturAi ananu kAraNa che, ane tenu vijJAna( vizeSa jJAna athavA kaLA )nuM jANavApaNu nirarthaka che. 8. adhyAtmanuM phaLa-- yeSAmadhyAtmazAstrArthatattvaM pariNataM hRdi / kaSAyaviSayAvezaklezasteSAM na karhicit // 9 // adhyAtmasAra, prabaMdha 2, ae 4. jeonA hRdayamAM adhyAtmazAstranA arthanuM tattva vaselu hAya che tegmAne kaSAya ane viSayanA AvezanuM kaSTa kadI paNa thatuM nathI. 9. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra ( 81 ) cAritranu svarUpa:-- sarvasAvadyayogAnAM, tyAgazcAritramiSyate / kIrtitaM tadahiMsAdivratabhedena paJcabhA // 1 // yogazAstra, pR0 39, zlo0 18. ( pra. sa.) sarvasAvadya-pApavALA-dhAgAnA vyApAranA je tyAga karavA, te cAritra kahelu che. te cAritra ahiMsAdika vratanA bhedavaDe pAMca prakAranu kahevu che. 1. athavA paJcasamitiguptitrayapavitritam / caritraM samyakracAritramityAhurmunipuGgavAH // 2 // yogazAstra, pR0 43, zlo0 34. ( pra. sa. ) (prathama ahiMsAdika pAMca mahAvratarUpa eTale mULaguNurUpa cAritra kahyuM che. tethI ahIM khIje prakAre kahe che ke) athavA te pAMca samiti ane traNa sivaDe pavitra je AcaraNa te sabhyazcAritra che ema zreSTha munie kahe che. ra. saddarzanajJAnabalena bhUtA, pApakriyAyA viratistridhA yA / jinezvaraistadgaditaM caritraM, samastakarmakSayahetubhUtam // 3 // subhASitaratnasaMdoha, zlo0 210. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 694) subhASita-pA-ratnAkara. samyagadarzana ane samyagajJAnanA baLathI je mana, vacana ane kAyAnI traNa prakAranI pApamaya kriyAthI virati tene jinezvaradevee cAritra kaheluM che. ane te tamAma karmanA kSayanA kAraNabhUta che. 3. cAritranA prakAra - sAmAyikamityAcaM chedopasthApanaM dvitIyaM tu / parihAravizuddhikaM sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtam // 4 // prazamarati, zlo0 228. cAritranA pAMca prakAra che, te A pramANe paheluM sAmAyika cAritra, bIjuM chedo pasthApana cAritra, trIjuM parihAravizuddhi cAritra, cothuM sUmasaM5rAya cAritra ane pAMcamuM yathAkhyAta cAritra. 4. paJcAsravAdviramaNaM paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDatrayaviratizceti saMyamaH saptadazabhedaH // 5 // prAmAti, Ro. 272. hiMsAdika paMcAzavathI viramavuM, pAMca iMdriyano nigraha kare, cAra kaSAyane jaya kare, ane mana, vacana ane kAyAnA traNa dathI viramavuM, ema saMyama-cAritra-17 prakAre kahyo che. pa. evaM caritrasya caritrayuktaistrayodazAGgasya niveditasya / batAdimedena bhavanti medAH, sAmAyikAdyAH punareva paJca // 6 // sabhASitaratnasandoha, zlo0 230, Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra. ( 65 ) cAritradhArI muniee kahelA cAritranA vratAdi bhedavaDe tera bhedA thAya che--eTale ke-pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane traNa gupti ema tera prakAra thayA. vaLI e cAritranA sAmAyika AdivaDe pAMca bheda paNa thAya che. (sAmAyika, chedApasthApana, parihAravizuddhi, sUkSmasa'parAya ane yathAkhyAta.) 6. kayu cAritra kyAre thAyaH-- pazcAdhikAviMzatirastadoSairuktAH kaSAyAH kSayataH zamAdvA / teSAM yathAkhyAtacaritramuktaM tanmizratAyAmitaraM catuSkam // 7 // subhASitaratnasandoha, lo0 231. jeonA badhAya dveSA nAza thayA che evA jinezvara devAe pacIsa kaSAyeA kahelA che. te pacIse kaSAyeAnA kSaya thavAthI athavA te badhAyanA upazama thavAthI yathAkhyAta nAmanuM cAritra kaheluM che ane bAkInA sAmAyikAdi cAra e kaSAyAnA kSaya ane upazama e bannenA mizrapaNAthI eTale ke kSayApazamathI thAya che. cha. cAritranI vizeSatAH-- L taccAritraM na kiM sevedyatsevAvazagaH pumAn / / phrInavaMzona saMsempa, mumunarottamaiH || 8 || sUmuvichI, adhi~ 18, jo0 2. je cAritranI sevAmAM lAgele mANasa, kadAca nIcA kuLanA hAya tA pazu, te surAsura ane narAttamAvaDe pUjAya che te cAritranI sevA kema na karavI? 8. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186) subhASita-53-2tnA42. vinirmalaM pArvaNacandrakAntaM, yasyAti cAritramasau guNajJaH / mAnI kulIno jagato'bhigamyaH, kRtArthajanmA mahanIyabuddhiH // 9 // subhASitaratnasandoha, zlo0 239. je mANasanuM cAritra pUrvanA pUrNacaMdra jevuM nirmaLa hoya che te mANasa guNane jANanAre, mAnI, kuLavAna, jagatane mAnavA , kRtArtha janmavALo ane zreSTabuddhivALo hoya che. 9. kSititalazayanaM vA prAntabhaikSAzanaM vA, sahajaparibhavo vA nIcadurbhASitaM vA / mahati phalavizeSe nityamabhyudyatAnAM, na manasi na zarIre duHkhamutpAdayanti // 10 // AcArAGgasUtra. pR0 112, zlo0 1. * mokSarUpa meTA phaLane meLavavA mATe niraMtara udyamI thayelA gIjanonuM pRthvItaLapara suvuM, lakhuM sukuM bhikSAnuM bhajana, svAbhAvika parAbhava ke nIca purUSonAM durvacana; A sarvamAMthI kaI paNa temanA mana ke zarIrane viSe kAMI paNa duHkha utpanna karI zakatAM nathI. 10. cAritraratnAna paraM hi ratnaM, cAritravittAna paraM hi vittam / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra. cAritralAbhAna paro hi lAbhacAritrayogAna paro hi yogaH // 1 // vethA, maunAzI, pR. 16, sne0 48. (4. vi. maM) * ( 697 ) cAritrarUpI ratnathI bIjuM kAI zreSTha ratna nathI, cAritrarUpI dhanathI khIju kAi zreSTha dhana nathI, cAritrarUpI lAbhathI khIjo kAI zreSTha lAbha nathI ane cAritrarUpI yAgathI khInne krAi zreSTha yAga nathI. 11. cAritranA samayaH---- pravrajed brahmacaryAttu, yadIcchet paramAM gatim / jAtaputro gRhastho vA, viditAtmA jitendriyaH // 12 // camasmRti, jo0 230. je uttama gati( mukti )nI icchA hAya tA brahmacarya thakI ja eTale pahelA brahmacaryAzrama pUrNa thAya ke tarata ja gRhasthAzramamAM gayA vinA ja pravrajyA (saMnyasta ) grahaNa karavI. athavA gRhasthAzramamAM jAya te tattvajJAnI ane jiteMdriya thai, (eka) putra utpanna thAya tyAre, pravrajyA grahaNa karavI. 12. yadA manasi saJjAtaM, vaitRSNyaM sarvavastuSu / tadaiva saMnyasedvidvAnanyathA patito bhavet // 13 // saurapurANa, yatidharmasamuccaya. jyAre manamAM sarva vastuo upara tRSNArahitapaNuM thAya, te ja vakhate vidvAne sanyasta ( cAritra ) grahaNa karavuM. anyathA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 698) subhASita-padya-ratnAkara. (grahaNa na kare te) te patita-bhraSTa thAya che. (athavA anyathA eTale tRSNa rahita thayA pahelAM saMnyAsa grahaNa kare te paNa te patita thAya che.) 13. cAritraH sAcuM bhUSaNa - nirastabhUSo'pi yathA vibhAti, pavitracAritravibhUSitAtmA / anekabhUSAbhiralaGkato'pi, vimuktavRtto na tathA manuSyaH // 14 // kumAritnopha, so 242. pavitra cAritrathI zaNagArela che AtmA jene e mANasa koI paNa jAtanA AbhUSaNa vagara paNa je zobhe che te cAritra vagarano mANasa aneka AbhUSaNethI zaNagArele hoya te paNa zobhate nathI. 14. cAritraH jJAnanuM phaLa- paraM jJAnaphalaM vRttaM, vibhUtirna garIyasI / tayA hi vardhate karma, sadvRttena vimucyate // 15 // tattvAmRta, lo0 311. " jJAnanuM mukhya phaLa cAritra ja che. nahiM ke moTI saMpatti! kAraNa ke saMpattithI te karma vadhe che ane cAritrathI kama chuTe che. 15. cAritra vagara nakAmuHsdrshnjnyaantpodyaaghaashcaaritrbhaajH saphalAH smstaaH| vyarthAzcaritreNa vinA bhavanti, jJAtveha santazcarite yatante // 16 // subhASitaratnasandoha, zlo0 242. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra. ( 699 ) je mANasa cAritravALA hAya enAM samyagdana, jJAna, tapa, daiyA vigere badhAM saphaLa thAya che. ane je cAritra vaga ranA hoya tenAM nakAmAM thAya che; ema samajIne sa MtapurUSA cAritramAM prayatna kare che. 16. garbhevilInaM varamatra mAtuH, prasUtijAhevi nAM vinAzaH / asambhavo vA varamaGgabhAjo na jIvitaM cArucaritramuktam // 17 // sumASita ratnasanTroD, jo 240. O mANasanuM mAtAnA garbhamAMja nAza pAmavu sArUM che, athavA te prasUti vakhate ja nAza paNa sAre che athavA teA khIlakula janma na ja thavA e paNa sArU che, paNa cAritrathI rahita evuM jIvana nathI sArU. 17. cAritra jANavAnA mArgeH-- - ityetat paJcavidhaM cAritraM mokSasAdhanaM pravaram / anekAnuyoganayapramANamArgeH samanugamyam // 18 // karAmata, jo0 221. A pAMca prakAranuM cAritra mAkSanuM te aneka prakAranA anuyAga, naya ane samajI zakAya che. 18. uttama sAdhana che. ane pramANunA mArgova Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 700 ) subhASita-pagharanAkara. cAritranI vRddhine upAyakssaaysnggo sahate na vRttaM, samAcakSurna dinaM ca reNum / kaSAyasaGgo vidhunanti tena, cAritravanto munayaH sdaa'pi||19|| kumASita ratno , ho 224. jema dukhavA AvelI AMkha dhaLa ke divasanA prakAzane sahana nathI karatI, te ja pramANe cAritra e kaSAya ane pari grahane nathI sahana karatuM. eTalA mATe cAritrazALI munio hamezAM kaSAya ane parigrahane dUra kare che. 19 kaSAyamuktaM kathitaM caritraM, kaSAyavRddhAvapaghAtameti / yadA kaSAyaH zamameti puMsastadA caritraM punareti pUtam // 20 // kumAritno , Ro232. cAritrane kaSAya vagaranuM ja kaheluM che. eTale jyAre kaSAyanI vRddhi thAya che tyAre cAritrane hAni pahoMce che. tethI jyAre mANasanA kaSAya zAMta thAya che tyAre pavitra cAritranI prApti thAya che. 20. darzana, jJAna ane cAritrA - samyaktvaM bhAvayet kSipraM, sajJAnaM caraNaM tathA / kucchAt sucaritaM prApta, nRtvaM yAti nirarthakam // 21 // tallAmRta, cho. ka. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra. ( 701 ) manuSya jaldI samyakatvanI bhAvanA bhAvavI. temaja jJAnayukta cAritranI paNa bhAvanA bhAvavI joIe, kAraNa ke ema nahiM karavAthI bahu ja kaSTapUrvaka prApta karela sucarita evu' manuSyapazu nirarthaka jAya che. 21. samyaktvajJAnacAritrasampadaH sAdhanAni mokSasya / tAsvekatarAbhAve'pi mokSamArgo'pyasiddhikaraH // 22 // prazamarati, lo0 230. samyagdarzana, samyagajJAna ane samyagacAritranI saMpatti meAkSanA sAdhanarUpa che, ane e traNamAMthI ekanA pazu abhAva hAya tA mAmA siddha thai zakatA nathI. 22. cAritranu phaLa -- niHzeSakalyANavidhau samartha, yasyAsti vRttaM zazikAntikAntam / martyasya tasya dvitaye'pi loke, na vidyate kAcana jAtu mItiH // 23 // subhASitaratnasandoha, lo0 235. tamAma prakAranuM kalyANa karavAmAM samartha evA prakAranuM cAritra je mANasanuM cakranA prakAza jevuM suMdara hAya te mANasane trIjA leAkamAM paNa kadI paNa bhaya nathI hAtA. 23. sadvRttaH pUjyate devairAkhaNDalapurassaraiH / asavRttastu loke'smin nindyate'sau sutairapi // 24 // tatvAmRta, jo 26. " Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 702 ) subhASita-padmaratnAkara. iMdrosahita devatAo paNa sArA cAritravALAnI pUjA kare ane cAritra vagaranA mANasa tA A jagatamAM peAtAnA putrAvaDe pazu niMdAne pAme che. 24. no duSkarmaprayAso na kuyuvatisutasvAmidurvAkyaduHkhaM, rAjAdau na praNAmo'zanavasanadhanasthAnacintA na caiva / jJAnAptirlokapUjA prazamapariNatiH pretya nAkAdyavAptizrAmaNye'mI guNAH syustadiha sumatayastatra yatnaM kurudhvam // 25 // uddezamA ( mAntara), 60 246. * je cAritrane viSe ArabhAdika azubha karmonA prayAsa karavA paDatA nathI, kharAba strI, putra ane svAmInA ducanAnuM du:kha prApta thatuM nathI, rAjA vigerene namaskAra karavAnA nathI, bheAjana, vastra, dhana ane rahevAnA sthAnanI ciMtA haiAtI nathI, vaLI jemAM jJAnanI prApti thAya che, lAkA pUjA satkAra kare che, manane viSe prathamanI prApti thAya che, ane maryA pachI svargAkrikanI prApti thAya che, tevA meAkSane ApanArA cAritrane viSe, hai buddhimAna bhavya prANIo ! tame yatna karo. 25. dIkSA gRhItA dinamekameva, yenogracittena zivaM sa yAti / na tat kadAcit tadavazyameva, vaimAnikaH syAt tridazapradhAnaH // 26 // pethA, maunavApurI, dR0 16, zlo0 41. (4. vi.pra. )* 1 cAthuM pAda chandanI STie azuddha che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra. ( 703 ) je manuSya ugra cittavaDe eka ja divasa dIkSA grahaNa karI hoya eTale dIkSA pALI hoya te te mekSe jAya che, kadAca mekSe na jAya te avazya devanI madhye uttama eve vaimAnika deva thAya che. 26. sajjJAnamUlazAlI darzanazAkhazca yena vRttataruH / zraddhAjalena sikto muktiphalaM tasya sa dadAti // 27 // vairAgatharAda (payAnaMda ), go0 24. satya jJAnarUpI mULavaDe zobhato ane samyagadarzanarUpa zAkhAovALe cAritrarUpI vRkSa jeNe zraddhArUpI jaLavaDe sIe hAya, te manuSyane te vRkSa muktirUpI phaLa Ape che. 27. * * * Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ herA (82) YANGANKANG lezyAnu svarUpa kRSNAdidravyasAcivyAt, pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrA'yaM, lezyAzabdaH pravartate // 1 // coparAza, prANa 4, jo 44 nI TI40. kRSNa vigere dravyanA samIpapaNAthI sphaTikanI mA AtmAnA je piraNAma, te Atmika pariNAmamAM lezyA zabda pravarte che. eTale jevA varNavALA pudgalanA samIpapaNAmAM jevA AtmAnA pariNAma thAya, te pariNAmane ja lezyA kahevAya che. 1. lezyAnAM nAmaH-- tAH kRSNanIlakApotataijasapazcazuklanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya, karmabandhasthitividhAtryaH || 2 | coSa, prANa ja, sne0 44 nI TIjA * te kRSNa, nIla, kApAta, taijasa, padma ane zukla e nAmanI cha vaizyAo che. vadhanA meLApanI peThe e lezyAo karmanuM aMdhana ane karmanI sthiti karavAvALI che. 2. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA. (705 ) kRSNa lezyA - atiraudraH sadA krodhI, matsarI dhrmvrjitH| nirdayo vairasaMyuktaH, kRSNalezyAdhiko naraH // 3 // pazabAsA (bhASAMtara), mAna 4, pR. 20. ( . ) je mANasa atiridra-ra-vicArane haya, sadA kopI hiya, IrSyALu hoya, dharmarahita hoya, dayArahita haya, vairayukta hoya, te purUSa kRSNalezyAvALe heAya che. 3. nIlalezyA - vastro vuiddhiza, rItu paravazA kAtarazca sadA mAnI, nIlalezyAdhiko bhavet // 4 // uparAkAsA (mAtara), mAna 4, pR. 20. (a. .) ALasu, maMda buddhivALe, strImAM lubdha, bIjAne chetaranAra, kAyara ane sadA mAnavA prANI nalalesyAvALo hoya che. 4. pIta lezyA - vidyAvAn karuNAyuktaH, kAryAkAryavicArakaH / lAbhAlAbhe sadA prItaH, pItalezyA'dhiko naraH // 5 // uparAprAsAda (mASAMtara), mAna 4, 60 12. (. sa. ) je mANasa vidyAvALe hAya, dayAvAna hoya, kArya ane akAryane vicAra karanAra hoya, tathA lAbha ane alAbhamAM sadA prasanna haya, te mANasa pItalezyAvALo hoya che. 5. 45 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (706). subhASita-padya-ratnAkara. paghalezyA - kSamAvAMzca sadA tyAgI, devArcanarato yamI / zucIbhUtaH sadA''nandI, pAlezyAdhiko bhavet // 6 // upalerA (mAkAntara), mA , g0 12. (ka. sa.) je mANasa kSamAvAna hoya, sadA dAnI hoya, devapUjanamAM rakta hoya, ahiMsAdika pAMca yamavALo hoya, sadA pavitra hoya ane sadA AnaMdavALo hoya te mANasa pavaeNlezyAvALo hoya che. 6. zukla lezyA - rAgadveSavinirmuktaH, shoknindaavivrjitH| paramAtmatvasaMpannaH, zuklalezyo bhavennaraH // 7 // uparAprAsAda (bhASA ), mA 4, p. 12. (. sa.) rAgadveSathI rahita, zakatathA nidAthI rahita ane paramAtmabhAvane pAmelo mANasa zukalezyAvALo hoya che. 7. lezyAnuM phaLa - yAdRzI jAyate lezyA, samaye'ntye zarIriNaH / tAdRzyeva bhavellezyA, prAyastasyAnyajanmani // 8 // parIkSA, 92 . (mAtmA. .) & prANane aMtya samaye (maraNakALe) jevI leNyA hoya che, tevI ja vezyA tene prAye karIne anya janmane viSe heAya che. 80 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasamiti (82) pAMca samiti ane traNa guNinAM nAmaiiryaabhaassnnaa''daannikssepotsrgsNjnyikaaH / pazcAhuH samitIstisro guptIstriyoganigrahAt // 1 // coLAphAi, prAza 2, zlo- rU. (ka. sa.) Isamiti, bhASAsamiti, eSaNasamIti, AdAnanikSepasamiti ane utsarga-pArikApanikA-samiti, A nAmanI A pAMca samitio kahelI che, tathA mana, vacana ane kAyA e traNa yegane nigraha karavAthI managupti, vacanagupti ane kAyagupti e nAmanI traNa guptie kahelI che. 1. isamiti - lokAtivAhite mArge, cumbite bhAsvadaMzubhiH / janturakSArthamAlokya, gatirIryA matA satAm // 2 // corAzAja, prArA 2, mo. 6. (i. sa.) je mAge ghaNuM leke cAlyA hoya ane cAlatA hoya, tathA je mArge sUryanAM kiraNe paDatAM hoya tevA mArga upara jaMtuonI rakSAne mATe upayoga pUrvaka jaIne je cAlavuM. tene satparUSoe IryA kahelI che eTale ke te Isamiti kahe Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 708 ) subhASita-pada-ratnAkara. nA dhAM vinAnA ti che ! vAya che. (IryA eTale gati-gamana-tenI samiti eTale ceSTA te Isamiti. e pramANe sarvatra jANavuM.) 2. yugAntaraprekSaNataH svakAryAdivA pathA jantuvivarjitena / yato munerjIvavirAdhahAnyA, gativareryAsamitiH samuktA // 3 // kumASita ratnasoda, Ro. 222. jIvonI virAdhanA na thAya eTalA mATe divasane samaye yugAMtara (sADA traNa hAtha) sudhI barAbara jevA pUrvaka kaI paNa prakAranA jatuthI rahIta evA mAthI muninuM je zubha gamana tene Isamiti kahe che. 3. novaM na tiryag dUraM vA, nirIkSan pryttedudhH| yugamAtraM mahIpRSThaM, naro gacchedvilokayan // 4 // viSNupurANa, zabda 4, RorU. paMDita jane uMce joIne cAlavuM nahIM, ADuM avaLuM ke dUra joIne cAlavuM nahIM. paraMtu gADInI dhusarI pramANa bhUmine jotAM jotAM cAlavuM. 4. bhASAsamiti - avadyatyAgataH sarvajanInaM mitabhASaNam / priyA vAcaMyamAnAM sA, bhASAsamitirucyate // 5 // coparA, prArA 2, Ro37. (, sa.) deSa rahita ane sarva janane hitakAraka je parimita vacana bolavuM, te munione priya evI bhASAsamiti kahevAya che. 5. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca samiti. ( 709) - AtmaprazaMsAparadoSahAsapaizunyakArkazyaviruddhavAkyam / vivarya bhASAM vadatAM munInAM, vadanti bhASAsamiti jinendrAH6 subhASitaratnasandoha, zlo0 224. pitAnI prazaMsA, pArakAnA deSa, hAsya, cADIyApaNuM, kaThorapaNuM, virUddhatA; A dethI yukta vAkyane choDIne munijane je bhASA bole che tene bhASAsamiti kahe che. 6. eSaNAsamiti - dvicatvAriMzatA bhikSAdornityamadUSitam / muniryadannamAdatte, saiSaNAsamitirmatA // 7 // vorA, prAza 2, Ro. 38. (ka. sa.) muni bhikSAnA betALIza Sa rahita je anna hamezAM grahaNa kare che, te eSaNAsamiti kahelI che. 7. anugamotpAdanavalbhadoSA, manovacaHkAyavikalpazuddhA / svakAraNAyA munipasya bhuktistAmeSaNAkhyAM samiti vadanti 8 subhASitaratnasandoha, zlo0 225. udgama ane utpAdana Adi 42 deSathI rahita, mana, vacana ane kAyAnA vipothI rahita, evuM ane potAnA zarIrane khAtaraja muninuM je bhejana tene eSaNAsamiti kahe che. 8. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 710 ) AjJAnanikSepasamitiH-- AsanAdIni saMvIkSya, pratilikhya ca yatnataH / gRhNIyAnikSipedvA yat, sA''dAnasamitiH smRtA // 9 // yogazAstra, prAza 4, jo. rU1. (. sa. ) Asana, vastra, pAtra vigere dareka vastu yatnathI joIne tathA paDilehIne--puMjIne-je grahaNa karavI athavA mUkavI, tene AdAnanikSepasamiti kahelI che. 9. subhASita-padya--ratnAkara. AdAnanikSepavidhervidhAne, dravyasya yogyasya muneH sa yatnaH AdAnanikSepaNanAmadheyAM, vadanti santaH samitiM pavitrAm 10 sumASitanalopha, jo0 226. ucita vastunA mUkavA ane levAnI kriyAmAM muninA je prayatna che tene sajjana purUSo pavitra evI AdAnanikSepaNasamiti kahe che. 10. utsarga ( pAriSThApanikA ) samitiH-- kaphamUtramalaprAyaM, nirjantujagatItale / yatnAdyadutsRjetsAdhuH, sotsargasamitirbhavet // 11 // corAjI, prANa, jo 40. ( tra. sa. ) ka, mUtra, maLa vigere nAMkhI devAnI vastune sAdhu yatna pUrvaka jatu rahita pRthvItaLa upara je tyAga kare te utsa samiti che.( teta' khIjA pAripatikAsamiti paNa kahevAya che. ) 11. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca samiti ( 711 ) dUre vizAle janajantumukte, gUDhe'viruddhe tyajato malAni / pUtAM pratiSThApananAmadheyAM, vadanti sAdhoH samitiM jinendrAH 12 subhASitaratnasandoha, zlo0 227. dUra rahelA, paheALA, manuSya ane jIvajaMtu vagaranA, emAMtamAM rahelA ane kAine ADA na Ave evA sthAnamAM maLanu je nAkhavuM tene jinezvarAe sAdhunI pavitra evI pratiSThApanasamiti kahI che. 12. samitinu phaLaH-- samastajantupratipAlanArthAH, karmAzravadvAranirodhadakSAH / imA munInAM nigadanti paJca paJcatvamuktAH samitIrjinandrAH 13 samAvitaratnasandoda, jo0 228, maraNathI mukata thayelA evA zrI jinezvara bhagavAne munienI A pAMca samatie tamAma prANIonI rakSAne mATe kahelI che ane te samitie karmanA AzravanA dvArane aTakA vavAmAM kuzaLa che. 13. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traLa vrutti ( 84 ) traNa guptinuM svarUpa:-- " pravRttayaH svAntavacastanUnAM sUtrAnusAreNa nivRttayo vA / yAstA jinezAH kathayanti tisro guptIrvidhUtAkhilakarmabandhAH 1 subhASitaratnasaMdoha, lo0 229. mana, vacana ane kAyAnI, zrI jinezvara bhagavAnanA AgamanI anusAre, je pravRtti karavI ane nivRtti karavI tene zrI jinezvaradeve traNa gruti kahe che ke jethI tamAma kA madha dUra thAya che. 1. * manAgutiH-- vimuktakalpanAjAlaM, samatve supratiSThitam / AtmArAmaM manastajjJairmanoguptirudAhRtA || 2 || yogazAstra, prArA , i0 4. ( x. sa. ) je mana sa'kalpavikalpanA samUhathI rahita hAya, rAgadveSa rahita samapaNAne viSe rahelu hAya, tathA peAtAnA AtmAne viSe ja ramaNa karatuM hAya, evA manane munioe manAsi kahelI che. 2. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa si. ( 713 ) vacanagupti:-- saMjJAdiparihAreNa, yanmaunasyAvalambanam / vAgvRtteH saMvRtirvA yA, sA vAgguptirihocyate // 3 // coLazAtra, prANa, jo 42, ( ma. sa. ) hAtha, netra vigerenI ceSTA karyA vinA ja je mAnanu avalaMbana karavuM-mAna dhAraNa karavuM-te vAgguti kahevAya che. (athavA khelavAnI kriyA mukhavastikAvaDe mukhane DhAMkI yatanA pUrvaka karavI te paNa vAvRttinA savarapa vAgguti kahevAya che. ) 3. kAyagumiH-- upasargaprasaGge'pi, kAyotsargajuSo muneH / sthirIbhAvaH zarIrasya, kAyaguptirnigadyate // 4 // zayanAsananikSepA''dAna caGkamaNeSu yaH / sthAneSu ceSTAniyamaH, kAyaguptistu sA'parA // 5 // copAla, prANa, sne. 43, 44. (tra. sa. ) upadraveA prApta thAya te paNa kAryotsarga rahelA muninuM zarIra je sthira-nizcaLa-rahe te kAyagupti kahevAya che. tathA zayana, Asana, esavu, mUkavuM, grahaNa karavuM ane gati karavI; A sarva sthAnakeAmAM je ceSTAnA niyama eTale zAstramAM kahyA pramANe sarva kriyA karavI te paNa khIjI kAyagruti kahelI che. 4, 5. *~~ Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # yoga (85) ma yoganI vizeSatA: yogaH sarvavipadallIvitAne parazuH shitH| amUlamantratantraM ca, kArmaNaM nivRtizriyaH // 1 // yogazAstra, pR0 10, zlo0 5. (pra. sa.) yuga e sarva vipattirUpI latAnA samUhane chedavAmAM tIkSNa kuhADA samAna che, tathA muktirUpI lakSmInuM, mUla, maMtra ane ta vinAnu, abhaya che. 1. aho yogasya mAhAtmyaM, prAjyaM sAmrAjyamudvahan / avApa kevalajJAnaM, bharato bharatAdhipaH // 2 // yogazAstra, pR0 15, zlo0 10. (pra. sa.) aho ! yeganuM mAhAya AzcaryakAraka che, ke jethI meTA sAmrAjya (cakravatapaNuM)ne dhAraNa karanAra cha khaMDa bhAratanA svAmI bharata cakravatIkevaLajJAnane pAmyA. 2. caturvarge'graNIrmokSo yogastasya ca kAraNam / jJAnazraddhAnacAritrarUpaM ratnatrayaM ca saH // 3 // yogazAstra, pR0 35, zlo0 15. (pra. sa.) Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga. (715 ) dharma, artha, kAma ane mekSa A cAra vargane viSe mekSa agresara-authI zreSTha-che, te mokSanuM kAraNa pega che, ane te yega jJAna, darzana ane cAritra e traNa ratnarUpa che. 3. yoganI bhAvanA - tyaktasaGgo jIrNavAsA mlklinnklevrH| bhajana mAdhukarI vRtti, municaryAM kadA zraye // 4 // copArAja, g0 270, 0 242. (ka. sa.) sarva saMgane tyAga karI, jIrNa vastrane dhAraNa karI, zarIrapara melavaDe vyApta thaI tathA mAdhukarI vRttine Azraya karI jyAre huM municaryAne Azraya karIza? 4. tyajan duHzIlasaMsarga, gurupAdarajaH spRzan / kadA'haM yogamabhyasyan , prabhaveyaM bhavacchide // 5 // yojArA, pR. 270, Ro. 243. (. sa.) duSTa zIlavALAnA saMgane tyAga karI, gurUnA caraNanI rajane sparza karI, yogane abhyAsa karato huM kyAre saMsArane nAza karavA samartha thaIza? 5. vane padmAsanAsInaM, kroDasthitamRgArbhakam / kadA''ghrAsyanti vaktre mAM, jaranto mRgyuuthpaaH||6|| cArAjJa, g0 270, 0 245. (. sa.) vanane viSe, kheALAmAM mRganA bAlakane rAkhIne padmAsane Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 716 ) subhASita-patha-ratnAkara. beThelA evA mArA mukhane, vRddha mRgAnA samUheA kayAre saMghaze? (huM padmAsana vALIne AtmadhyAnamAM tallIna thayA hAuM, te vakhate mArA kheALAmAM mRganA bALako ALATe ane vRddha mRgA mArUM mukha sudhe, tenI mane khabara paNu na paDe evI tallIna avasthA mArI kayAre thAya ?) 6. maneAnigraha vagaranA yAga nakAmAH aniruddhamanaskaH san, yogazraddhAM dadhAti yaH / padbhyAM jigamiSurgrAmaM sa paGguvi hasyate // 7 // yogazAstra, prakAza 4, m 0 27. je manuSya manane rUMdhyA vinA--vaza karyA vinA-yeAganI zraddhAne dhAraNa kare che eTale ke mana rU MdhyA vinA paNa cega thai zake ema je mAne che, te purUSa e pagavaDe paragAma javAne cchitA pazu pAMgaLA )nI jema husAya che-mazkarIne pAtra thAya che. 7. cAganuM phaLaH-- ', bhUyAMso'pi hi pApmAnaH, pralayaM yAnti yogataH / caNDavAtAd ghanaghanA ghanAghanaghaTA iva // 8 // yogazAstra, pR0 20, jo 6. (tra. sa. ) jema pracaMDa vAyuthI atyaMta ghaNI meghanI pAme che- vIkharAi jAya che, tema cAgathI ghaNA pAme che. 8. ghaTAe nAza pApo nAza Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga. ( 717 ) kSiNoti yogaH pApAni, cirakAlArjitAnyapi / SitAni thaiyAMtti, kSaLaphevAsujIrLaH || 1 || ezAla, pR 10, r07. ( ma. sa. ) jema agni lAkaDAnA samUhane kSaNavAramAM khALI nAMkhe che, tema cAga cirakALathI ekaThAM karelAM pApanA kSaya kare che. 9. kaphavipruNmalAmarzasarvauSadhimaharddhayaH / saMbhinna zrotolabdhizva, yogaM tANDavaDambaram // 10 // coLazAstra, dhR0 20, jo. 8. (R. sa. ) ka, viSTA, zarIranA mela ane AmasparzI A tathA khIjAM mUtra, keza, nakha vigere sarva avayavA, cAganA prabhAvathI, ASadhirUpa thAya che . terUpa maddhi, athavA aNimAdika mahuddhi o, tathA saMcAga pAmelI iMdriyAnI labdhi (eTale dareka iMdriyavaDe sarva iMdriyAnA viSaya jANavAmAM Ave tevI labdhi ); A sarva prApta thAya che, te ceAganA ja nRtyanA ADaMbara che. 10. brahmastrIbhrUNagoghAtapAtakAnnarakAtitheH / dRDhaprahAriprabhRteryogo hastAvalambanam // 11 // ezAtra, pR0 21, jo. 22. ( x. sa. ) brAhmaNu, strI, khALa ane gAya; A cAranA ghAtanA meTA pApathI narakanA atithi thavAne lAyaka prahArI vigerene yAga ja hAthanA avalakhanarUpa thayeA che.( ghAtanA pApathI mukta thai satine (meAkSane)pAmyA che te ceAganA ja prabhAva che.) 11. -- *~~ Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata kSetra (86) sAtakSetranAM nAma - jinabhuvane jinabimbe jinAgame jinavarasya varasadhe / vihitasadAnijavittaH, sa eva puruSottamo loke // 1 // jinendranA caityane viSe, jinendranI pratimAne viSe, jine kahelA Agamane viSe tathA jinezvaranA (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikArUpa) caturvidha zreSTha saMghane viSe je manuSya niratara pitAnA vittane vyaya kare che, te ja lekamAM uttama purUSa che. - sAta kSetramAM dhana vAparavAne upadeza - caityapratimApustakavedazrIsaGghabhedarUpeSu / kSetreSu saptasu dhanaM, vapedbhariphalAptaye // 2 // jANesa, va , . . derAsara, pratimA, Agama ane catuvidha zrIsaMgha (eTale sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA) rUpa sAta kSetramAM, adhika phaLa meLavavA mATe dhanane vAvavuM (vAparavuM). 2. kSetreSu no vapasi yatsadapi svameta dyAtAsi tatparabhave kimidaM gRhItvA / Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta kSetra. tasyArjanAdijanitAghacayArjitAtte, bhAvi kathaM narakaduHkhabharAcca mokSaH 1 // 3 // ( 719 ) adhyAtmapaduma, Sir 4, jo 7. 0 tArI pAse dravya che chatAM paNa tuM ( sAta ) kSetramAM vAparatA nathI tyAre zuM tuM parabhave dhanane tArI sAthe lai javAnA che? vicAra kara ke paisA meLavavA vigerethI thaelA pApa samUhathI meLavelAM nArakInAM du:khAmAMthI tArA meAkSa ( chuTakArA ) kema thaze ?.3. kSetreSu saptasvapi puNyapuSTaye, vapeddhanaM sampratirAjavaddhanI / kRSIvalaH kevalazAlitaNDulAn, vapeta kiM yo'khilasasyalAlasaH // 4 // yogavAsiSTha, 20 22, jo0 8. dhanavAna purUSa saMprati rAjAnI jema puNyanI puSTine mATe dharmanA sAte kSetrAmAM dhana vAvavuM-vAparavuM-yeAgya che. jemake samagra dhAnyanI icchAvALA kheDuta jhu ekalA zAliceAkhAne ja pAtAnA kSetramAM vAve che? nA, sa dhAnya vAve che. 4. jinamUrti bharAvavAnuM phaLa-- svarNavyaratnamI, dapatneha()mayIpi / kArayedyo'rhatAM mUrti, sa vai tIrthakaro bhavet // 5 // AvAopaveza, vaLe 6, jo0 2. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1920) subhASita-padma- ratnA12. je mANasa sAnAnI, cAMdInI, ratnanI, pattharanI ke mATInI arihaMta bhagavAnanI mUrti karAve che te tIrthaMkara thAya che. 5. aGguSThamAtrAmapi yaH, pratimAM parameSThinaH / kArayedApya zakratvaM, sa labhetparamaM padam // 6 // AcAropadeza, varga 6, zlo0 13. je mANasa aMguThAnA pramANu jevaDI paNu paramAtmAnI mUrti karAve che te mANusa IMdrapaNAne pAmI chevaTe paramayh bhokSa-ne pAme che. 6. jinacaitya karAvavAnuM phaLaH-- caityaM yaH kArayeddhanyo jinAnAM bhaktibhAvataH | tatparamANusaGkhyAni, palyAnyeSa suro bhavet // 7 // AcAropadeza, varga 6, 0 10. je mANasa bhakti pUrvaka zrI jinezvara bhagavAnanu daherU karAve che te mANasa, te derAsaranA jeTalA paramANue hAya teTalA pakSeApama sudhI deva thAya che. 7. ramyaM yena jinAlayaM nijabhujopAttena kArApitaM, mokSArthaM svadhanena zaddhamanasA paMsA sadAcAriNA / vedyaM tena narAmarendramahitaM tIrthezvarANAM padaM, prAptaM janmaphalaM kRtaM ninamataM gotraM samudyotitam // 8 // kumArapAlaprabandha, patra 90. * Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta kSetra. (21) je sadAcArI purUSe potAnA bAhubaLathI meLavelA paisAvaDe nirmaLa cittathI mokSane mATe ramaNIya jina-maMdIra karAvyuM, tene narendra ane devendrovaDe pUjAyelI tIrthakara -padavI davA gya thAya che, athAt tIrthaMkara pada prApta thAya che, teNe janmanuM phaLa meLavyuM, jinamata karyo eTale jinezvara prabhunI AjJA pALI, ane potAnA zetrane ajavALyuM. 8. jIrNoddhAranuM phaLa - navInajinagehasya, vidhAne yatphalaM bhavet / tasmAdaSTaguNaM puNyaM, jIrNoddhAreNa jAyate // 9 // jIrNoddhAraH kRto yena, vibhavena sucAruNA / jinAjJA pAritA sena, jazAQUIRY 20 || kumArapAlaprabandha, patra 11. * navuM jina-maMdira karAvavAthI je puNya-phaLa thAya, tenA karatAM jIrNoddhAra karAvavAthI AThagaNuM puNya thAya che. jeNe pitAnA sArA vaibhavavaDe jIrNoddhAra karyo, teNe saMsAranA kalezarUpI samudrathI pAra pamADanArI jinendra-prabhunI AjJA yathArtha pALI. 9, 10. jinAgamanuM mahatva - janmajarAmaraNabhayairabhidrute vyAdhivedanA praste / jinavaravacanAdanyatra nAsti zaraNaM kvacilloke // 11 // prazamarati, zlo0 152. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 722 ) subhASita-padya-ratnAkara, janma jarA ane maraNunA bhayathI vyApta ane vyAdhivedanAthI grasta evA leAkane viSe zrI jinezvara bhagavAnanA vacana thakI anyathA kyAMi zaraNu nathI. 11. pratyakSato na bhagavAnRSabho na viSNurAlokyate na ca haro na hiraNyagarbhaH / teSAM svarUpaguNamAgamasamprabhAvAt, jJAtvA vicArayatha ko'tra parApavAdaH 1 // 12 // srotatvaniLaya, jo0 2. pratyakSapaNe bhagavAna RSabhadeva dekhAtA nathI, viSNu bhagavAna paNa dekhAtA nathI, mahAdeva paNa dekhAtA nathI, brahmA paNa dekhAtA nathI. paraMtu temanA prarUpelA AgamA pratyakSa che tenA prabhAvathI temanu svarUpa ane guNa vigere jANIne tame ja vicAra karo ke kayA deva satya che ? AvI parIkSA karavAmAM paranA apavAda zI rIte lAge ? 12. jinAgama-sevAphaLaH-- lekhayanti narA dhanyA ye jinAgamapustakam / te sarva vAGmayaM jJAtvA, siddhiM yAnti na saMzayaH // 13 // ' kumArapAlaprabandha, patra lo0 94 * je bhAgyazALI manuSyA jinAgAma-granthAne lakhAve che, te sarva zAstranA jANakAra thaIne siddhigati pAme che, temAM saMzaya nathI. 13. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta kSetra. ( 723) na te narA durgatimApnuvanti, na mUkatAM naiva jaDasvabhAvam / naivA'ndhatAM buddhivihInatAM ca, ye lekhayantyAgamapustakAni / 14 // kumArapAlaprabandha, patra 94 * jeo agAma-granthane lakhAve che, te manuSya gati, mUMgApaNuM, jaDatA, aMdhapaNuM ane buddhirahitapaNAne pAmatA nathI. 14. ye lekhayanti jinazAsanapustakAni, vyAkhyAnayanti ca paThanti ca pAThayanti / zrRNvanti rakSaNavidhau ca samAdriyante, te martyadevazivazarma narA labhante // 15 // - kumArapAlaprabandha, patra 93-94. * je mANaso jinezvaranA matanA pustako lakhAve che, tenuM vyAkhyAna kare che, bhaNe che, bhaNAve che, sAMbhaLe che, ane e pustakanI rakSA karavAmAM sArI rIte Adara rAkhe che teo manuSya, deva ane mokSanuM sukha pAme che. 15. saMcanu mahatva:yaH saMsAranirAsalAlasamatirmuktyarthamuttiSThate, yaM tIrtha kathayanti pAvanatayA yenAsti nAnyaH smH| yasmai tIrthapatinamasyati satAM yasmAcchubhaM jAyate, . sphUrtiryasya parA vasanti ca guNA yasmin sa so'rcyatAm 16 sindUraprakaraNa, zlo0 22. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 724 ) subhASita-padma--ratnAkara. 3 sabhyeA ! tame te saMghanI pUjA--sevA-kA; je saMdha saMsArane tyAga karavAmAM lAlasAyukata mativALA thayA chatA muktine mATe sAvadhAna rahe che, jene pavitrapaNe tIrtha kahe che, jenA tulya khIjo kAi nathI, jene tItha kara prabhu paNa namaskAra kare che, jenAthI sajjanAnu kalyANa thAya che, jene mahimA utkRSTa che, ane jene viSe dhairya gAMbhIryAdi badhAya guNA vase che. 16. ratnAnAmiva rohaNakSitidharaH khaM tArakANAmiva, svargaH kalpamahIruhAmiva saraH paGkeruhANAmiva, pAthodhiH payasAmivendumahasAM sthAnaM guNAnAmasA - vityAlocya viracyatAM bhagavataH saGghasya pUjAvidhiH ||17|| sindrapraraLa, jo 2. O jema ratnanu sthAna rAhaNAcaLa parvata che, jema tArAonuM sthAna AkAza che, jema kalpavRkSAnu sthAna svarga che, jema kamaLAnu sthAna sarAvara che, jema pANInu sthAna samudra che, ane jema tejanuM sthAna caMdra che, tema sarva guNAnu sthAna A saMgha che, ema vicArIne pUjya saghanI pUjAvidhi kareA. 17. saMdhanI sevAnuM phaLaH-- lakSmIstaM svayamabhyupaiti rabhasA kIrttistamAliGgati, prItistaM bhajate matiH prayatate taM labdhumutkaNThayA / svaHzrIstaM parirabdhumicchati muhurmuktistamAlokate, yaH saghaM guNarAzikelisadanaM zreyoruciH sevate // 18 // sindUraprajaLa, jo0 23. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta kSetra. ( 725 ) zreyanI eTale kalyANanI ke meAkSanI icchAvALA je purUSa guNunA samUhane krIDA karavAnA ghararUpa saMghanI sevA kare che, tenI pAse lakSmI peAte ja Ave che, kIrti tene zIvrapaNe AliMgana kare che, prIti tene bhaje che, mati-buddhi-tene meLavavA mATe utkaMThAvaDe yatna kare che, svarganI lakSmI tene AliMgana karavAne icche che, ane mukti tenI sanmukha vAravAra joyA kare che. 18. yadbhakteH phalamarhadAdipadavI mukhyaM kRSeH sasyavacatvitridazendratAdi tRNavatprAsaGgikaM gIyate / zakti yanmahimastutau na dadhate vAco'pi vAcaspateH, saGghaH so'ghaharaH punAtu caraNanyAsaiH satAM mandiram ||19|| sindUraprakaraNa, lo0 24. jema khetInu mukhya kuLa dhAnya che, tema sadhanI bhaktinu mukhya phaLa arihaMtAdikanI padavI prApta thAya te che, ane khetInu prAsaMgika-gANu-phaLa jema ghAsa che, tema cakravatI paN ane deveMdrapaNuM vigere prAsaMgika phaLa kahevAya che. je sa`ghanA mahimAnI stuti karavAmAM ahaspatinI vANI paNa zaktine dhAraNa karatI nathI--kitamAna nathI, te pApane haraNa karanAra pUjya saMgha peAtAnA caraNanA sthApanavaDe satpurUSAnA gharane pavitra kA. 19. devadravya ane gurUdravya na vAparavuM:-- devadravyeNa yA vRddhirgurudravyeNa yaddhanaM / taddhanaM kulanAzAya, mRto'pi narakaM vrajet // 20 // yogavAsISTha, a0 16, oN. 0 21. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26). subhASita-padya-ratnAkara devadravyavaDe je vRddhi ane gurUdravyavaDe je dhana thAya, te dhana kuLanA nAza mATe che, ane maryA pachI paNa narake javAnuM che. 20. sAta kSetramAM dhana vAparavAnuM phaLa - tasyAsanA ratiranucarI kIrtirutkaNThitA zrIH, snigdhA buddhiH paricayaparA cakravartitvaRddhiH / pANau prAptA tridivakamalA kAmukI muktisaMpat, saptakSetryAM vapati vipulaM vittavIjaM nijaM yaH / / 21 // hiMdUra , 0 80. je purUSa pitAnA vipula-ghaNA-dhanarUpI bIja sAta kSetramAM vAve che, tenI pAse rati-samAdhi-AvIne rahe che. kIrti tenI dAsI thAya che, lakSmI tene mATe utkaMThita thAya che, buddhi tenA para sneha rAkhe che, cakravatI paNAnI lakSmI tenA paricayamAM Ave che, svarganI lakSmI tenA hAthamAM prApta thAya che, ane mokSalakSmI tenI kAmanA-IcchA-kare che. 21. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tIrtha (87) che tIrthayAtrAvidhi - ekAhArI bhUmisaMstArakArI, padbhyAM cArI zuddhasamyaktvadhArI / yAtrAkAle sarvasaccittahArI, puNyAtmA syAbrahmacArI vivekI // 1 // vaparAta , pR. 243. (aa. vi. .) yAtrA karanAra puNyazALI vivekI manuSya yAtrAne samaye hamezAM eka vakhata bhejana karavuM, bhUmipara zayyA karavI, page cAlavuM, zuddha (aticAra rahita) samakti dhAraNa karavuM, sarva sacittane tyAga kare, ane brahmacarya pALavuM. 1. bhAvatIrtha AtmA vai sumahattIrtha, yadA'sau prazame sthitaH / yadA'sau prazame nAsti, tatastIthaM nirarthakam // 2 / / tattvAmRta, zlo0 316. je AtmA prazamane viSe rahelo hoya te te AtmA ja atyaMta meTuM tIrtha che, ane je AtmA prazamane viSe rahele na hoya te tIthe javuM nirarthaka-vyartha che. 2. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (728 ) subhASita-53-2nA32. mano vizuddhaM puruSasya tIrtha, vAsaMyamazcendriyanigrahazca / trINyeva tIrthAni zarIrabhAjAM, svargaca mokSaM ca nidarzayanti // 3 // dharmakalpadruma, pR0 4, zlo0 93. (pra. sa. ) * mananI vizuddhi purUSanuM tIrtha che, vANano saMyama (niyama) e paNa purUSanuM tIrtha che ane indriyane nigraha paNa tIrtha che. A traNa tIrtho prANuone svarga tathA mekSa batAve che -mAye cha. 3. jJAnaM tIrtha kSamA tIrthaM, tiirthmindriynigrhH| zamastIthaM dayA tIrtha, satyaM tIrthamathArjavam // 4 // itihAsasamuccaya, a0 25, zlo0 9. jJAna tIrtha che, kSamA tIrtha che, iMdine nigraha tIrtha che, zamatA tIrtha che, dayA tIrtha che, satya tIrtha che, ane ArjavA saratA 5 tIrtha che. 4.. rAgAdyambhAH pramAdavyasanazatacaladdIrghakallolapAlaH, krodheAvADavAgnirpatijananamahAnakracakrogharodaH (dhH)| tRSNApAtAlakumbho bhavajaladhirayaM tIryate yena tUrNa, tajjJAnAdisvabhAvaM kathitamiha surendrArcitairbhAvatIrtham // 5 // rAmAyaNa, araNyakANDa, a0 39, zlo0 11. A saMsArarUpI samudra rAgAdika jaLathI bhareluM che, tenI pALa sAthe pramAda ane vyasana chUtAdika athavA kaI)rUpI seMkaDe moTAM mejAe athaDAya che, jemAM krodha ane I Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti. ( 729 ) rUpa vaDavAnaLa rahelA che, jene kinAre janma maraNurUpa meATA matsyAnA samUho rahelA che, tathA jemAM tRSNArUpI pAtAla kaLazeA rahelA che; AveA saMsArasamudra jeNe karIne zIghra tarI javAya che, te jJAnAdika svabhAvavALu bhAvatI devedrapUjita tIrthaMkarAe kahelu che. pa. jJAnaM tIrthaM dhRtistIrtha, dAnaM tIrthamudAhRtam / tIrthAnAmapi yattIrtha, vizuddhirmanasaH parA // 6 // trahmAnDapurALa, 10 21, jo 27. jJAna tIrtha che, dhairya tIrtha che, dAnane tIrtha kahela che, tathA mananI je atyaMta zuddhi te sarva tIrthAne viSe uttama tIrtha kahyuM che. 6. satyaM tIrthaM tapastIrthaM tIrthamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA tIrthametat tIrthasya lakSaNam // 7 // mahAmAta, rAntivaye, 40 28, zro0 77. satya tI che, tapa paNa tIrtha che, iMdriyAneA nigraha paNa tIrtha che, ane sarva prANIeparanI dayA paNa tIrtha che, A tIrthanu lakSaNa che. 7. dAnaM tIrtha damastIrtha, saMtoSastIrthamucyate / brahmacarya paraM tIrthamahiMsA tIrthamucyate // 8 // vAnarandriA, jo0 80. dAna ApavuM te tIrtha che, dama paNa tIrtha che, satASa paNa tIrtha kahevAya che, brahmacarya' mATuM tIrtha che, ane ahiMsA paNa mATuM tIrtha kahelu' che. 8. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara ( 730 ) subhASita-padya-ratnAkara. tIrthayAtrAnuM phaLa - ArambhANAM nivRttiviNasaphalatA sasavAtsalyamuccainairmalyaM darzanasya praNayijanahitaM jIrNacaityAdikRtyam / tIrthaunatyaM ca samyaga jinavacanakRtistIrthasatkarmakatvaM, siddherAsanabhAvaH suranarapadavI tIrthayAtrAphalAni // 9 // 3rAtaff, g0 242. (aa. vi. .) tIrthayAtrA karavAthI aneka prakAranA AranI nivRtti, dhananI saphaLatA, saMghanuM vAtsalya (bhakti), samakitanI nirmaLatA, premI lekanuM hita, jIrNa cityone uddhAra vigere kArya thAya che, tIrthanI unnati thAya che, samyak prakAre jinezvaranA vacananuM pAlana thAya che, tIrthakara nAmakarmane baMdha thAya che, mekSa samIpe Ave che, tathA deva ane manuSyanuM pada eTale ucca janma prApta thAya che; A sarva tIrthayAtrAnuM phaLa che. 9. zrItIrthapAntharajasA virajIbhavanti, tIrtheSu vibhramaNato na bhave bhramanti / tIrthavyayAdiha narAH sthirasampadaH syuH, pUjyA bhavanti jagadIzamathArcayantaH // 10 // __upadezataraGgiNI, pR0 246. zrItIrthanA mArganI dhaLavaDe manuSyo raja (karma) rahita thAya che, tIrthane viSe bhramaNa karavAthI te bhavane viSe bhramaNa karatA nathI, tIrthane viSe dhanane vyaya karavAthI sthira saMpadA prApta thAya che, ane jagadIzanI pUjA karavAthI teo jagatane pUjya thAya che. 10. --jhaER Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA======== e saMsAra (88) saMsArane svabhAva - anyo'nyaM bhavacakre yAtAH sarve'pyanantazo jIvAH / mautrAvinyumAvuM, vAsImAnaM ra che ? sanarAta, Ro. 38. A saMsAracakramAM sarva jIvo paraspara anaMtavAra mAtA pitA vigerarUpa baMdhupaNAne pAmelA che, zatrupaNAne pAmelA che, ane udAsInapaNane (madhyasthapaNAne) paNa pAmelA che. athAt tethI A saMsAramAM koI paNa jIva kaI paNa jIvane vAstavika rIte mitra, zatru ke madhyastha nathI. 1. susthe hRdi sudhAsiktaM, duHsthe viSamayaM jagat / vastu ramyamaramyaM vA, manaHsaGkalpatastataH // 2 // ravAsa, adru. 1, se. 20. A jagata eTale jagatamAM rahelI vastu, je mana svastha -zAMti yukta hoya te amRtathI jANe siMcAyelI hoya tema priya lAge che, ane je mana asvastha heya te AkhuM jagata viSayamaya bhAse che. tethI mananI kalpanAthI ja vastunI suMdaratA ane asuMdaratA che. vAstavika rIte te vastuo eka ja sthitivALI che. 2. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (732 ) subhASita-53-232. svabhAvataH pravRttAnAM, nivRttAnAM svbhaavtH| nAhaM karteti bhUtAnAM, yaH pazyati sa pazyati // 3 // AcArAGgasUtra, pR0 17. ( Aga. sa.) * svabhAvathI ja pravRtti karanArA ane svabhAvathI ja nivRtti 72nA2 bhUtAnA-prANImAnA- 4aa nathI, amare me che, te 4 guNe cha-5Dita cha. (meTa thA vo svayaMsiddha cha, na ta nathI.) 3. saMsAra-vaiyibhya: kenAJjitAni nayanAni mRgAGganAnAM, __ko'laGkaroti rucirAGgaruhAnmayUrAn ? / kazcotpaleSu dalasanicayaM karoti, ko vA dadhAti vinayaM kulajeSu puMsu ? // 4 // ___ AcArAMgasUtra, pR0 17. ( Aga. sa. ) * mRgalIonAM netrone keNe AMjyAM che? moranA pIMchAMne vicitra varNavALAM manahara koNe karyA che? kamaLanI pAMkhaDIone samUha kese banAvyuM che? ane kuLavAna purUSone viSe keNe vinayane sthApana karyo che? koIe nahIM. kidhu jagatane e svamA 4 che. 4. kaH kaNTakAnAM prakaroti taikSaNyaM, vicitrabhAvaM mRgapakSiNAM ca / svabhAvataH sarvamidaM pravRttaM, na kAmacAro'sti kutaH prayatnaH 1 // 5 // AcArAgasUtra pR0 17. ( A. sa.) * Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra. ( 733). kAMTAonuM tINapaNuM keNa kare che? tathA pazu pakSIonuM vicitrapaNuM keNa kare che? koI karatuM nathI. paraMtu A sarva jagata svabhAvathI ja pravarteluM che. temAM keInI IcchA kAma lAgatI nathI. te pachI prayatna zA mATe kare? 5. bAlastAvat krIDA''saktaH taruNastAvat taruNIraktaH / vRddhastAvacintAmagnaH, parame brahmaNi ko'pi na lagnaH // 6 // mokura (rAjA). manuSya bALaka hoya tyAre krIDA karavAmAM Asakta hoya che, juvAna thAya tyAre strIne viSe rAgI thAya che, tathA vRddha thAya tyAre ciMtAmAM magna thAya che. paraMtu koI paNa parabrahmane viSe eTale mokSa meLavavA mATe tatpara thatuM nathI. 6. bAlo yauvanasaMpadA parigataH kSipraM kSitau lakSyate, vRddhatvena yuvA jarApariNato vyaktaM samAlokyate / so'pi kvApi gataH kRtAntavazato na jJAyate sarvathA, pazyaitadyadi kautukaM kimaparaistairindrajAlaiH sakhe // 7 // vairAzcarAta (jAnaMda), 0 23. A saMsAramAM je prathama bALaka hatuM te tatkALa yuvAvasthAnI saMpattivaDe yukta thayeluM jovAmAM Ave che, ane juvAna mANasa jarAvaDe yukta thaI vRddhapaNue spaSTa rIte jovAmAM Ave che, tathA te vRddha paNa yamarAjanA vazathI keI ThekANe cAlyo gaye te sarvathA dekhAte ja nathI. te che mitra! tArA Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 734 ) subhASita-pa4-ratnAkara. manamAM kAtuka jovAnI IcchA hoya teA A satu jo ! khIjA iMdrajALAvaDe zuM che ? A saMsAra ja meDhu iMdrajALa che. 7. saMsAranuM palaTAtu rUpaH~~ nasamA vAsarAH sarve, naikarUpamidaM jagat / bhavanti vividhairbhAvaiH prAyazaH prANinAM dazAH // 8 // pADavaritra ( 5 ). koi paNa manuSyanA sarve divaseA eka sarakhA heAtA nathI, A jagata ja eka rUpavALu nathI, prAye karIne vividha prakAranA bhAvAvaDa prANIonI dazA pharatI jAya che. 8. 1 yauvanaM naganadAspadopamaM, zAradAmbudavilAsi jIvitam / svamalabdhadhanavibhramaM dhanaM, sthAvaraM kimapi nAsti tavataH // 9 // dharmabindu, a0 3, sUtra 221 TIkA. cAvana paryaMtanI mATI nadIonA sthAnanI upamA vALu che-- jema parvatanI mATI nadIonA pANI sthIra rahetAM nathI tema cAvana avasthA paNa asthira che, jIvita che te zaradaRtunA vAdaLAnA vilAsavALuM che-jema zaradaRtunA vAdaLA lagAra vAramAM vIMkhAI jAya che tenI mAphaka jIvita che, ane dhana che te svapnamAM prApta thayela dhananI mAphaka bhramabhareluM che. tattvathI kAMI paNa sthira nathI. 9. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra. (1934) saMsAraH karmAdhInapaNu'-- na yAti katamAM yoniM katamAM vA na muJcati / saMsArI karmasaMbandhAdavakrayakuTImiva // 10 // yogazAstra, prakAza 4, lo0 0 66. sa'sArI prANI karmanA saMbaMdhathI bhADAnI koTaDI peThe kaI cenimAM jatA nathI ane kai yAnine cheDatA nathI? arthAt saMsArI jIvane karmAMnA ceAge dareka ceAnimAM rajhaLavuM paDe che. 10, karmodayAd bhavagatirbhavagatimUlA zarIranirvRttiH / dehAdindriyaviSayA viSayanimitte ca sukhaduHkhe // 11 // prazamarati, zlo0 39. kahRdayathI bhavabhramaNu, ane bhavabhramaNathI zarIranuM nirmANu, zarIra thakI iMdriyajanya viSayA ane viSaya nimittathI sukha duHkha avarte che. 11. saMsAraH svapnaH-- svabhe yathA'yaM puruSaH prayAti, dadAti gRhNAti karoti vakti / nidrAkSaye taca na kizcidasti, sarva tathedaM hi vicAryamANam // 12 // upadezamAlA ( bhASAMtara ), pR0 50. ( pra. sa. )* Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 736 ) subhASita-pa-ratnAkara. jema svapnamAM A purUSa amuka ThekANe jAya che, keIne kAMI Ape che, kaI pAsethI kAMI grahaNa kare che, kAMI kArya kare che, tathA keInI sAthe vAtacIta kare che. paraMtu nidrAne nAza thAya tyAre temAMnuM kAMI paNa satya nathI, te ja pramANe vicAra karIe to A sarva saMsAranuM svarUpa paNa tevuM ja che khoTuM che. 1ra. saMsAramehamadirA - Adityasya gatAgatairaharahaH saMkSIyate jIvitaM, vyApArairbahukAryabhAragurubhiH kAlo'pi na jJAyate / dRSTvA janmajarAvipattimaraNaM trAsazca notpadyate, pItvA mohamayIM pramAdamadirAmunmattabhUtaM jagat // 13 // hamezAM sUryanA javA AvavAvaDe jIvita-AyuSyae thatuM jAya che, ghaNA kAryanA samUhavaDe moTA moTA vyApArevaDe kALa jato rahe che tenI khabara paNa paDatI nathI, tathA nira. tara prANIonA janma, jarA, vyAdhi ane maraNa thatA joIne trAsa paNa utpanna thato nathI. te aho ! A AkhuM jagata (sarva jIva) mehamaya pramAdarUpI madirAnuM pAna karIne unmAda pAmeluM ja che. 13. saMsAraH janma-maraNa -- yAvajananaM tAvanmaraNaM, tAvaananIjaThare zayanam / iti saMsAre sphuTataradoSaH, kathamiha mAnava ! tava sntossH||14|| modakukara ( rAjA ), 0 24. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra. ( 737 ) jyAM sudhI janma che tyAM sudhI maraNu che, ane tyAM sudhI mAtAnA udaramAM zayana karavAnu che. A pramANe saMsAramAM pragaTa ja doSa jovAmAM Ave che, te tevA sa'sAramAM huM manuSya ! prema tane satASa-prIti-thAya che ? sarvathA satASa thavA na joie. 14. saMsAraH kedakhAnuM:-- tuGgaM vezma sutAH satAmabhimatAH saGkhyA'tigAH sampadaH, kalyANI dayitA vayazca navamityajJAnamUDho janaH / matvA vizvamanazvaraM nivizate saMsArakArAgRhe, sandRzya kSaNabhaGguraM tadakhilaM dhanyastu saMnyasyati // 15 // vaicaNataja ( marttattI), jo 20. mAre mATu ghara che, satpurUSone mAnavA lAyaka sArA putrA che, asaMkhya saMpadA-lakSmI che, kalyANakAraka suMdara strI che ane navu' cAvana vaya che; A pramANe ajJAnathI mUDha thayelA manuSya A vizvane anazvara-nitya-mAnIne saMsArarUpI kArASTrahamAM praveza kare che--rahe che. paraMtu dhanya evA jJAnI purUSa tA te sarvane kSaNamAM nAza pAmanArUM joIne-jANIne--tathA sarvanA tyAga karIne saMnyAsa-cAritra-ja grahaNa kare che. 15. saMsAraH kevaLa duHkhaH-- AdhivyAdhijarAmRtyujvAlAzatasamAkulaH / pradIptAGgArakalpo'yaM, saMsAraH sarvadehinAm // 16 // triSTi, veM 2, sarja, jo 116. 47 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 738 ) subhASita-pada-ratnAkara. Adhi-mananI pIDA, vyAdhi-zarIranI pIDA, vRddhAvasthA ane mRtyarUpI seMkaDe javALAe karIne sahita A saMsAra sarva prANIone dhagadhagatA aMgArA jevo che. 16. yacceha syAtsukhaM kizcidviSayAdhupabhogajam / duHkhAnuSaGgAt tadapi, duHkha eva nimajati // 17 // kAcanA (mAvAya), . 204. (vAtma. sa.) A jagatamAM viSayAdikanA upagathI utpanna thatuM je kAMI paNa sukha mAlama paDe che, te paNa duHkhanA saMbaMdhane lIdhe duHkhamAM ja DubeluM che. 17. janmarogajarAzokamRtyudauHsthyAdhupadravaiH / vyAkule'tra bhave duHkhameva prAyo bhavedvizAm // 18 // uttarAdhyayanasUtraTIkA (bhAvavijaya), pR0 204. (AtmA.sa.)* A saMsAra janma, rAga, vRddhAvasthA, zoka mRtyu ane daridratA vigere upadravathI vyApta che, tethI saMsAramAM prAya karIne prANIone duHkha ja che. 18. yata eva ca saMsAro duHkhAnAmekamAspadam / prapadyante mokSamArgamata eva vivekinaH // 19 // uttarAdhyAnasurI (mAviya), g0 204. mA. . kAraNa ke A saMsAra duHkhanuM advitIya sthAna che, tethI karIne ja vivekI jano mokSamArgane aMgIkAra kare che. 19 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra. ( 739 ) vAtoddhRtadhvajaprAntacazcalaizvaryazarmaNi / caleSTajanasaGge'smin bhave saukhyaM na kiJcana // 20 // uttarAdhyayanasUtraTIga (mAvavinaya), pR0 204. (gAtma. sa.) ' A saMsAramAM azvanuM sukha vAyuthI uDADelA dhvajanA cheDAnI jevu caMcaLa che tathA iSTa jananA samAgama paNa caMcaLa che, tethI A saMsAramAM jarA paNa sukha nathI. 20. vigrahA gadabhujaGgamAlayAH, saGgamA vigamadoSadUSitAH / sampado vipadA kaTAkSitA, nAsti kiJcidanupadravaM sphuTam // 21 // dharmavintu, 102, sUtra 22 nI TIA. zarIre che te rAgarUpI sane rahevAnAM ghara che, sayAgA che te viyeAgarUpI dAkhathI dUSita che arthAt jyAM saMcAgA che tyAM viyeAgA che, lakSmIe paNa kavaDe kaTAkSa karAelI che. jagatamAM evI koi sphUTa vastu nathI ke je upadrava rahIta hAya. 21. asminnasAre saMsAre, nisargeNAtidAruNe / vaSine dikuvAnAM, cAsAmitra vAriyo // 22 // amaracaMdrasUri. svabhAvathI ja atyaMta bhayaMkara A asAra saMsArane viSe, samudramAM jema jaLacarAnI saMkhyA nathI tema, du:khAnI avadhi- saMkhyA-nathI. 22. sphUrjallobhakarAlavaktrakuharo huGkAraguJjAkhaH, kAmakrodhavilolalocanayugo mAyAnakhazreNibhAk / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 740 ) subhASita-pa-ratnAkara. svairaM yatra sa bambhramIti satataM mohAhayaH kesarI, tAM saMsAramahATavIM prativasanko nAma jantuH sukhI ? // 23 // jainAcAra (panija), zo. 3. je saMsArarUpI aTavImAM skurAyamAna (uchaLatA) lebharUpI-bhayaMkara mukharUpI guphAvALe, huMkArarUpI garjanA karanAra, kAma ane krodharUpI capaLa netra yugavALe ane mAyArUpI nakhanI zreNivALe te meha nAmane kesarI siMha niraMtara IcchA pramANe bhamyA kare che, te saMsArarUpI aTavImAM vasanAro karyo prANI sukhI hoya? kaI paNa sukhI hoya ja nahIM. 23. na saMsArotpanaM caritamanupazyAmi kuzalaM, vipAkaH puNyAnAM janayati bhayaM me vimRzataH / mahadbhiH puNyauzciraparigRhItAzca viSayA mahAnto jAyante vyasanamiva dAtuM viSayiNAm // 24 // vaizcarAti (mari), gorU. saMsAramAM utpanna thayelA sukhAdika caritrane huM mArA jete nathI. kAraNa ke te bAbata vicAra karatAM mane puNyane vipAka paNa bhaya utpanna kare che. kemake moTA puNyanA samUhavaDe cirakALathI grahaNa karelA moTA viSayo paNa viSayI jIvene jANe ke duHkha ApanArA ja thAya che. (arthAta puNyane kSaya thavAthI deva paNa pRthvI para Ave che tethI te duHkhI ja che.) 14. janmamRtyujarAduHkhairvyAdhibhirmAnasaklamaiH / dRSdaiva satataM lokaM ghaTenmokSAya buddhimAn // 25 // mahAbhArata, zAMtiparva, a0 117, zlo0 2. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra. ( 1 ) buddhimAna purUSe janma, mRtyu ane vRddhAvasthAnA duHkhavaDe, vyAdhivaDe ane mAnasika duHkhAvaDe niraMtara pIDAtA lakane joIne ja mokSane mATe taiyAra thavuM joIe. 25. sarvatra sarvasya sadA pravRtti duHkhasya nAzAya sukhasya hetoH| tathA'pi duHkhaM na vinAzameti, __ sukhaM na kasyApi bhajet sthiratvam // 26 // sarva kaI manuSya dukhanA nAzane mATe ane sukhane meLavavA mATe niraMtara sarva ThekANe pravRtti kare che. te paNa tenuM duHkha nAza pAmatuM nathI ane koIne sukha sthira thaIne rahyuM nathI. (sukhane prApta karavA ane dukhane dUra karavA manuSya samartha nathI, paNa tenA karma ja samartha che.) 26. saMsArIrUnuM AcaraNa - yathA mRgA mRtyubhayena bhItA uddhRtya kau~ na karanti nidrAm / evaM budhA jJAnasamanvitA hi, saMsAramItA na karanti pApam // 27 // dharmadruma, g0 rU4, go. 12. (. sa.) jema mRtyunA (pAradhinA) bhayathI bhaya pAmelA mRgo uMcA kAna rAkhIne nidrA karatA nathI-kAna uMcA rAkhI sAvaceta rahe che ane nidrA letA nathI, tema saMsArathI bhaya pAmelA DAhyA purUSa jJAnamAM lIna thAya che ane koI paNa pAvakArya karatA nathI. 27. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 742 ) sasAramAM sAraH-- subhASita-patnaratnAkara. manolayAnAsti paro hi yogo jJAnaM tu tattvArthavicAraNAcca / samAdhisaukhyAnna paraM ca saukhyaM, saMsArasArUM trayammeta // 28 // mananu je ekAgrapaNuM thavuM tenAthI khIjo kAi yAga nathI, arthAta mananI ekAgratA ja yAga che, tAttvika arthanA vicAra karatAM khIjuM kAI jJAna nathI athAt tattvA nA vicAra karavA e ja jJAna che, tathA samAdhinA sukha karatAM bIju kAi sukha nathI--samAdhi ( zamatA ) ja uttama sukha che. A traNa ja padArtha saMsAramAM sArabhUta che. 28. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .... . . . 000000000000 1000000000 GAP.......... ND0000... . . . ........... . . . . .600000000000cm 000000000000 .... onoo 0000000000 0000000000000 puNya (89). C.OC puNyanuM mahatva kA kAmadhenuriha kazcintAmaNirapi ca kalpazAkhI kaH / sarvANyamUni bhuvane paryAyavAsi puNyasya // 1 // karuNAvatrAyudhanATaka, zlo0 17. A jagatamAM kAmadhenu keNa che? ciMtAmaNi paNa keNuM che? ane kalpavRkSa paNa koNa che? koI ja nathI. paraMtu te sarve A bhuvanane viSe puNyanA ja paryAyavAcI zabdo che. 1. agnistambho jalastambhaH, zastrastambhastathaiva ca / duSTAnAM damanaM caiva, puNyakArasya darzanAt / / 2 // puNyazALI purUSanA darzanathI ja agni thaMbhAI jAya che, jaLanuM pUra thaMbhAI jAya che, zastra paNa thaMbhAI jAya che, tathA duSTa prANIonuM damana thAya che. (siMha vigere prANuo paNa yA onya che.) 2. puNyameva bhavamarmadAraNa, puNyameva zivazarmakAraNam / puNyameva hi vipattizAmanaM, puNyameva jagadekazAsanam // 3 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 744). subhASita-pa-ratnAkara. puNya ja saMsAranA marmane vidAranAra-nAza karanAra-che, puNya ja mokSasukhanuM kAraNa che, puNya ja vipattine zamAvanAra che, ane puNya ja jagatanuM eka advitIya zAsana che. 3 puNyanAM kAraNe - dAne zaktiH zrute bhaktirgurUpAstirguNe ratiH / dame matirdayAvRttiH, SaDamI sukRtAhurAH // 4 // - sUratnAvachI, 40 46, go ka60. (gAma. sa.) dAnane viSe zakti eTale zakti pramANe dAna devuM, zAstra zravaNane viSe bhakti, gurUnI sevA, guNane viSe prIti, damane viSe buddhi ane dayAne viSe vRtti, A cha puNyanA aMkurA che. 4. puNya vagara nakAmuM - sukhamAsse sukhaM zeSe, mujhe pibasi khelasi / na jAne tvagrataH puNyairvinA te ki bhaviSyati // 5 // __ adhyAtmakalpadruma, adhikAra 10, zlo0 24. sukhe bese che, sukhe suve che, sukhe khAya che, sukhe pIe che ane sukhe khele che, paNa agADI pUNya vagara tArA zA hAla thaze te huM jANatA nathI. 5. vinA tejo'ntaraM cakSunirNayo'pi hi nirnyH| yathA tathA vinA puNyaM, vikramo'pi hi vikramaH // 6 // karuNAvaAyudhanATaka, lo0 20. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya. (75) jema bIjA sUryAdikanA teja vinA cakSune nirNaya paNa nyAya rahita-asatya che, bIjA tejanI sahAyathI ja cakSu padAIne nirNaya karI zake che, te ja pramANe puNya vinAnuM parAkrama paNa pakSInI cAla jevuM-niSphaLa che-puNya heya te ja parAkrama paNa saphaLa thAya che. 6. sakalApi kalA kalAvatAM, vikalA puNyakalAM vinA khalu / saphale nayane vRthA yathA, tanubhAjAM hi kanInikAM vinA // 7 // kaLAvAna purUSanI samagra kaLA paNa puNyarUpI kaLAthI je rahita hAya te kaLAhIna che, jemake prANIonAM vikasvara netro paNa je kIkI vinAnAM hoya te te vRthA-niSphaLa-che. 7 puNya vagara aprApya mAnuSyaM varavaMzajanma vibhavo dIrghAyurArogyatA, sanmitraM ca sutaH zuciH priyatamA bhaktizca tIrthakare / vidvatvaM sujanatvamindriyajayaH satpAtradAne ratiH, satpuNyena vinA trayodaza guNAH saMsAriNAM durlabhAH // 8 // manuSya bhava 1, ucca kuLamAM janma 2, vaibhava 3, dIrtha AyuSya 4, nIrogIpaNuM 5, sArA mitra 6, putra 7, pavitrasatI-bhAryA 8, tIrthakarane viSe bhakti 9, vidvattA 10, sajajanatA 11, iMdriyane jaya 12 ane satpAtrane viSe dAna devAnI prIti 13; A tera guNa saMsArI jIvane sArA puya vinA durlabha che. 8. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 746) subhASita-pa-ranAkara jyAM puNya tyAM badhuM - tAvacandravalaM tato grahabalaM tArAbalaM bhUvalaM, tAvasidhyati vAJchitArthamakhilaM tAvajanaH sajanaH / vidyAmaNDalamantratantramahimA tAvatkRtaM pauruSaM, yAvatpuNyamidaM nRNAM vijayate puNyakSaye kSIyate // 9 // jyAM sudhI manuSyone A puNya vijayavaMta vate che-jAgatuM che, tyAM sudhI ja caMdranuM baLa, grahanuM baLa, tArAnuM baLa ane bhUminuM baLa che, tyAM sudhI ja samagra Icchita arthanI siddhi thAya che, tyAM sudhI ja mANasa sajajana rahI zake che, tyAM sudhI ja vidyA, maMDala, maMtra ane taMtrane prabhAva che ane tyAM sudhI ja karelo purUSArtha saphaLa thAya che. paraMtu jyAre puNyane kSaya thAya che, tyAre te sarva kSaya pAme che. 9. puNyanuM phaLa - jaino dharmaH kule janma, zubhrA kIrtiH zubhA matiH / guNe rAgaH zriyAM tyAgaH, pUrvapuNyairavApyate // 10 // sU trAva, pR. 46, po. 412. (mAtmA. 3) jainadharmanI prApti, uttama kuLamAM janma, ujvaLa kIrti, sArI buddhi, guNane viSe prIti ane lakSmIne tyAga-sadavyaya (dAna); ATalA padArtho prANane pUrvanA puNyathI ja prApta thAya che. 10. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNaya. (747) paropakArakaraNAt, pApamujjRmbhate satAm / puNyaM hi sarvasampativazIkaraNakArmaNam // 11 // karuNAvaAyudhanATaka, lo0 16. sapurUSane paropakAra karavAthI puya utpanna thAya che, ane puya ja sarva saMpattione vaza karavAnuM kAmaNa che. 11. kalpyate kimiti kArmaNacintA khedameduramidaM nijcetH| vazyatAM nayati pUrvabhavAtaM, puNyameva bhuvanAni kimanyat 1 // 12 // karuNAvaAyudhanATaka, zlo0 18. pitAnA cittane kAmaNanI ciMtAthI utpanna thatA davaDe vyAsa zA mATe karavuM joIe ? na ja karavuM. kemake pUrva bhavamAM upArjana kareluM puNya ja traNa jagatane vaza kare che. AthI vadhAre zuM kahevuM? 12. vane raNe zatrujalAmimadhye, mahArNave parvatamastake vA / susaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSanti puNyAni purAkRtAni // 13 // nItirAja (mahari), zo. 38. vanamAM, raNasaMgrAmamAM, zatru, jaLa ke agninI madhe, mahA samudramAM ke parvatanA zikhara upara, sutela, pramAdI ke viSama sthitivALo kaI paNa prANuM hoya to tenuM tenAM parve karelAM puNaye ja rakSaNa kare che. 13. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 748 ) subhASita-padya - ratnA42. jaino dharmaH prakaTavibhavaH saGgatiH sAdhuloke, vidvagoSTirvacanapaTutA kauzalaM satkriyAsu / sAdhvI lakSmIzvaraNakamalopAsanaM sadgurUNAM, zuddhaM zIlaM sumatiramalA prApyate nAlpapuNyaiH // 14 // sUktamuktAvalI, pR0 2, zlo0 9. (hI. haM.) jainadharma, pragaTa vaibhava, sajjanane saMga, vidvAnanI sAthe gANI, vacananI caturAi, zubha kriyAne viSe kuzaLatA, sArI lakSmI, sadgurUnA caraNukamaLanI sevA, zuddha zIyaLa, sArI buddhi ane nirmAMLatA; A sarva alpa puNyathI maLI zakatAM nathI. (dhalA puSyathI prApta thAya che.) 14. janminAM pUrvajanmApta bhAgyamantrAbhimantritaH / acetano'pi vazyaH syAt, kiM punaryaH sacetanaH 1 // 15 // nalavilAsa, aGka 2, lo0 19. prANIone pUrva janmamAM prApta thayelA puNyarUpI maMtrathI matrita thayelA acetana ( caitanya rahita ) padArtha paNa vaza thAya che, teA pachI sacetana vaza thAya temAM zuM kahevuM? 15. patnI premavatI sutaH savinayo bhrAtA guNAlaGkRtaH, snigdho bandhujanaH sakhA'ticaturo nityaM prasannaH prabhuH / nirlobho'nucaraH svabandhusumuniprAyopayogyaM dhanaM, puNyAnAmudayena santatamidaM kasyApi sampadyate // 16 // sUktamuktAvalI, adhikAra 4, lo0 9. * Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya. ( 749) premavALI strI, vinayavALo putra, guNathI zobhato bhAI, snehavALe baMdhujana-sage, ati catura mitra, niraMtara prasanna svAmI, lebha rahita nAkara ane ghaNe bhAge potAnA baMdhu tathA uttama munionA ja upAgamAM Ave tevuM dhana A sarva niraMtara puchayanA udayathI kaIka purUSane ja prApta thAya che. 16. kAntA prItiparA'nujo vinayavAn hanandano nandano mAgyaM svarlalanopabhogyamamalA lakSmIH sukhaM nistuSam / pUjA rAjakule yazo'tivizadaM goSThI samaM kovidaine'tivyasanaM ratirjinamate syAt kasyacit punnytH||17|| vRddhavALavacanIti, 50 7, mo. 72. prItivALI kAMtA-priyA, vinayavALo nAno bhAI, hRdayane AnaMda ApanAra putra, devAMganA jevI strIo bhogavavA lAyaka bhAgya, nirmaLa lakSamI, AMtarA vinAnuM sukha, rAjadvAramAM sanmAna, ati ujvaLa yaza, paMDiteno samAgama, dAnane viSe vyasana ane jinezvaranA dharmamAM prIti; A sarva keIkane ja puNyanA bhegathI prApta thAya che. 17. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanA nAme pApa - pApabukhA bhavet pApaM, ko mugdho'pi na vettyadaH / dharmabukhA tu yat pApaM, tacintyaM nipuNairbudhaiH // 1 // yogasAra, prastAva 2, lo0 31. pApanI buddhithI kareluM pApa, pApa ja heya ema koNa muDha paNa nathI jANate? sarva jANe che. paraMtu "huM te dharma karUM chuM" evI buddhithI je pApa karavAmAM Ave che, te nipuNa paMDitae vicAravAnuM che. 1. pApanuM anivArya phaLa - na sa mantro na sA buddhirna sa doSNAM parAkramaH / apuNyopasthitaM yena, vyasanaM pratirudhyate // 2 // navirAsa, ga 2, . pApathI prApta thayeluM duHkha jevaDe rokI zakAya e kaI maMtra nathI, evI kaI buddhi nathI ane evuM kaI bhujAnuM parAkrama paNa nathI. 2. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA5. ( 751 ). pApanuM phaLa - bhaveyuH prANinaH pApAt, kAsazvAsajvarAdayaH / sakhAyo'pi kadaryAzca, nAgazrIvanmahIvale // 3 // hiMgura, vApI, jo . pApathI prANIone kAsa, (khAMsI), zvAsa, tathA javarAdika vyAdhio thAya che. tathA A pRthvImAM tene nAgazrInI peThe nIca sabata thAya che. 3. amRtaM kAlakuTaM syAt, mitraM zatruH sudhIradhIH / sajano durjanaH pApAdviparItaM phalaM tviha // 4 // hiMju vaLa, paprama, . 2. pApathI amRta jhera thAya che, mitra zatru thAya che. uttamabuddhivALe nibuddhi thAya che, tathA sajajana durjana thAya che, evI rIte pApathI viparIta phala thAya che. 4. guNazca doSatAM yAti, pApato haca zUnyatAm / jJAnamajJAnatAmeva, bhramarogAdi dehinaH // 5 // lAIbara, pApaprakama, Do. rU. pApathI prANIonA guNe deSapaNAne pAme che, hRdaya zunyapaNAne prApta thAya che, jJAna ajJAnapaNAne pAme che, tathA bhrama ane roga vigere thAya che. 5. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (752) suSita--2lA42. duSTA rAmA sutA duSTA, duSTAH parijanA jnaaH| prAtaro duHkhadAtAraH, pApAdbhavanti sarvadA // 6 // hiMgulaprakaraNa, pApaprakrama, lo0 4. pApathI haMmezA strIo, putra, tathA cAkare, paNa dura thAya che. ane bhAIo haMmezA dukha denArAo thAya che. 6. zrIbrahmadatto naracakravartI, mRtvA gataH so'pi hi saptamI c| nirgatya tasmAdbhavapakamanastatrApi hetuH kila pAtakasya // 7 // hiMgulaprakaraNa, pApaprakrama, lo0 5. zrI brahmadattacakkI mRtyu pAmIne je sAtamI narake gayA tathA tyAMthI nIkaLIne te je saMsArarUpI kAdavamAM DubyA temAM paNa pApanuM ja kAraNa jANavuM. 7. ekasya janmano'rthe mUDhAH, kurvanti yAni pApAni / ' janayanti tAni duHkhaM, teSAM janmAntarasahasram // 8 // pavatantra, pR0 40, zlo0 173. eka ja janmane (bhavane) mATe mUDha prANIo je pApa kare che, te pApa temane hajAre janmasudhI dukha utpanna kare che. 8. bandhurvairijanAyate guNavatI kAntA ca saryAyate, mitraM cApi khalAyate guNanidhiH putro'pyamitrAyate / zrIkhaNDaM dahanAyate zravaNayoH sUktaM tu zUlAyate, jAte puNyaviparyaye tanubhRtAmartho'pyanIyate // 9 // dharmakalpadruma. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. ( 73 ) jyAre manuSyAnuM puNya vimarIta thAya che--puNyanA phAya thAya che, tyAre temanA adhu verI jevA thAya che, guNuvALI rI paNa sarpa jevI thAya che, mitra paNa paLa jevA thAya che, guNanA nidhi samAna putra paNa zatru jema thAya che, cahna pazu agni jevuM thAya che, sArAM nItinAM vacanA paNa kAnane mULa samAna thAya che ane arca paNa ana kAraka thAya che. 9. pApa puNyanAM kAraNaH-- hiMsA'nRtAdayaH patrA, tavA zraddhAnameva ca / krodhAdayazca catvAra iti pApasya hetavaH // 10 // viparItAstu dharmasya, eta evoditA budhaiH / eteSu satataM yatnaH, samyakAryaH sukhaiSiNA // 11 // sajavolamu ya, sta0 2, jo0 4, 1. hiMsA, asatya, vigere ( cArI, maithuna ane parigraha ) pAMca cyAzrava, deva, gurU ane dharma e traNa tattvane viSe azraddhA, tathA krodhAdika cAra kaSAya; A sarve pApanA hetu-kAraNa che. AnAthI je viparIta ( ahiMsAdika ) che te ja dharmanA hetu che ema paDitA kahe che. tethI sukhane icchanArA purUSa A ahiMsAdikane viSe ja sArI rIte yatna karavA. 10, 11. aSTAdazapurANeSu, vyAsasya vacanadvayam / jovA : mukhyApa, pAvAya pIinam // 22 II Avata, skaMdha 16, 60 26, A0 20. 48 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~ ~~ ~ ( 754). subhASita-padya-ratnAkara. ~ - aDhAra purANamAM sakSepathI kahIe to vyAsa bhagavAnanA be ja vacana che, te e ke-paropakAra puNyane mATe che ane parane pIDA karavI te pApane mATe che. 12. pApa ane puNyanuM phaLa atyugrapuNyapApAnAmihaiva phalamApyate / rimiiimikSiNimira parimitaiiH | zarU. sUkualachI, madha 12, Ro. va. atyaMta ugra puNya ke pApa karyo hoya te tenuM phaLa A bhavamAM ja traNa varSe, traNa mAse, traNa pakhavADIe athavA traNa divase ja maLe che. 13. sarvatra zucayo dhIrAH, svakarmabalagarvitAH / nihitamAnA, paNa sarvatra zAtA | 24 .. corAI, g0 10. (. .) & pitAnA zubha karmanA baLathI garvavALA dhIra purUSa sarvatra pavitra ja heya che, ane jemane AtmA kukarmathI haNAye hoya evA pApI jane sarvatra zaMkAvALA ja hoya che. 14. pApanA nAzane upAya - jIvitaM yasya dharmArtha, dharmo jJAnArthameva ca / jJAnaM ca dhyAnayogArtha, sarvapApaiH sa mucyate // 15 // phatihAsamuci, 20 28, 0 88. jenuM jIvita dharmane mATe ja che, jene dharma jJAnane mATe ja che, ane jenuM jJAna dhyAnayogane mATe ja che, te purUSa sarva pApathI mukta thAya che. 15. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zalllllllllIIIIIIIIIIIIIIIll||||||||||||||||||||||||||||||||| = gAgara (12) AzravanuM svarUpa - manovAkAyakarmANi, yogAH karma zubhAzubham / yadAzravanti jantUnAmAzravAstena kIrtitAH // 1 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 74. mana, vacana ane kAyAnA vyavahArarUpa yoga, prANIone zubha azubha karma pamADe che, tethI te Azrava kahevAya che. 1. AzravanAM kAraNa: kaSAyA viSayA yogAH, pramAdAviratI tathA / mithyAtvamArtaraudre cetyazubhaM prati hetavaH // 2 // coTArA, prArA 4, Ro78. kaSAye, viSa, (mana, vacana, kAyAnA) yoga, pramAda, avarati, mithyAtva ane Arta, vaidra e be dhyAna; A sarva azubha AzravanAM kAraNa che. 3. Azrava nidhi-upAya cena na suvana, te yo ya gALavA tasya tasya nirodhAya, sa sa yojyo manISibhiH // 3 // coparA, pravAsa ka, gotra 82. (. sa.) je je upAyavaDe je je Azrava raMdhAtuM hoya, te te upAya te te AzravanA nidhane mATe DAhyA purUSoe jeDa-karo. 4. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RERAK saMvara ( 12 ) A KAKIa KIa KIa KIa KIa Ka saMvaranuM svarUpa-- sarveSAmAzravANAM tu, nirodhaH saMvaraH smRtaH / sa punarmighate teSA, dravyamAnanimettaH // 2 // roNA, prAza 4, jo 1. * sarva AzravAnA je nirAdha karavA tene savara kahelA che. te saMvara dravya ane bhAvanA bhedathI e prakAranA che. 1. saMvara nirjarAnuM svarUpaH-- sarveSAmAzravANAM yo rodhahetuH sa saMvaraH / meLAM mavahetunAM, gaLAviSTha nirdeza // 2 // ezAstra, 40 38, ( 1. sa. ) sarva AzravAnA nirodhanA je hetu che tene saMvara kahevAya che, ane saMsAranA heturUpa karmonA je kSaya thavA te ahIM nirjarA kahevAya che. 2. dravya-bhAva savaraH-- yaH karmapudgalAdAnacchedaH sa dravyasaMvaraH / mahetumiyAtyAga, sa punovasaMvaH // 3 // ezAna, drArA 4, i0 80. karmanA pudgalAne grahaNa karavAnA je viccheda karavA te drunya savara kahevAya che, ane saMsAranA kAraNarUpa kriyAnA je tyAga karavA, te bhAva savara kahevAya che. 3. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - laMpa (12) pAna, IIII go VIII) h: - --- - * baMdhanuM svarUpa sakaSAyatayA jIvaH, karmayogyAMstu pudgalAn / yadAdatte sa bandhaH syAjIvAsvAtantryakAraNam // 1 // corAja, g0 38, gotra 12. (1. sa.) (krodha, mAna, mAyA ane lebha Adi) kaSAya sahitapaNAe karIne jIva karmane yegya evA pudgalene je grahaNa kare che te baMdha kahevAya che. te baMdha jIvanI asvataMtratAnuM kAraNa che. 1. saMvara-baMdhanuM svarUpa saMvarastanirodhena, tathA jIvasya karmaNA / yaH saMbandhastayoraikyaM, sa bandhastat prkiirtitH||2|| nAcaritra (pA), la rU, mo. 2016. (2. vi. .) te Azravana (navA AvatA karmone) je nirodha te saMvara kahevAya che, tathA jIvane karmanI sAthe je saMbaMdha ane tethI jIva ane karmanuM je ekapaNuM thavuM te baMdha kahyo che. 2. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A nirvA (14) ke sakAma nirjarA tapa sadoSamapi dIptena, suvarNa vahinA yathA / taponinA tapyamAnastathA jIvo vizudhyati // 1 // copArAza, prArA ka, mo. 88. jema malina paNa suvarNa dedIpyamAna agnivaDe zuddha thAya che, tema jIva paNa tArUpI prabaLa agnivaDe tapAvela chata zuddha thAya che (karmarUpa mela naSTa karI potAnA asala svarUpe prakAze che.) 1. sakAma-akAma nirjarA - jJeyA sakAmA yaminAmakAmA tvanyadehinAm / karmaNAM phalavat pAko yadupAyAt svato'pi hi // 2 // corArIba, prArA ka, cho. 87. sakAma (IcchA pUrvakanI) nirjarA yatione hoya che, ane bIjA prANuone akAma nirjarA hoya che. jema phaLane pAka vRkSAdi upara svata: thAya che ane ghAsa vigeremAM rAkhavA dvArA upAyathI thAya che, tema karmane pAka paNa upAyathI ane svataH thAya che. (upAyathI thayela karmanA pAkane sakAma nirjarA ane svataH thayela karmanA pAkane akAma nirjarA kahe che.) 2. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirjarA. (146) nirjarAnuM svarUpaH-- saMsArabIjabhUtAnAM karmaNAM jaraNAdiha / nirjarA sA smRtA dvedhA, sakAmA kAmavarjitA // 3 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 86. saMsAranA mULa kAraNabhUta evAM karmAnu je jaravuM, eTale bhAgavelA rasavALA karma pudgaleAnA AtmapradezeA thakI nAza thavA, tene AgamamAM nirjarA kahI che. te nirjarA sakAma ane niSkAma ema be prakAre che. 3. nirbharA-mokSanu sva3paH baddhasya karmaNaH zATo yatastu nirjarA matA / Atyantiko viyogazca, dehAdermokSa ucyate // 4 // pArzvanAthacaritra (padya), sarga 3, zlo0 1057. (ya. vi. praM) jenAthI pUrve khAMdhelAM karmanA vinAza thAya, te nirA mAnelI che-kahelI che. ane karmanA dehArdikathI atyaMta viyeAga thAya athavA dehArdikanA AtmAthI atyaMta viyeAga thAya, te bhokSa uhevAya che. 4. akAma nirjarAnuM phaLaH-- akAmanirjarArUpAt, puNyAJjantoH prajAyate / sthAvaratvAt trasatvaM vA, tiryaktvaM vA kathaJcana // 5 // yogazAstra, prakAza 4, zlo0 107. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 76 ) subhASita paNa ratnAkara. akAma nirjarArUpa puNyathI jaMtune I paNa prakAre sthAvarapaNAmAMthI eIndriya vigere trasapaNu athavA paMcendriya tiya capaNa prApta thAya che. 5. nirjarAnA upAyaH-- zamaM nayati bhUtAni yaH zakto dezanAvidhau / dravyAdilabdhiyukto yaH pratyahaM tasya nirjarA // 6 // tavAmRta, jo ra64. dezanA devAmAM zaktimAna evA je mahAtmA pAtAnI dezanAvarDa prANIone zamatA pamADe che, tathA je dravyAkrika labdhivaDe yukta che, te mahAtmAne hamezAM karmanI nirjarA thAya che. 6. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva zauca (95) LAPDAMADk lAva zauya: AtmAnaM snApayebhityaM, jJAnanIreNa cAruNA / yena nirmalatAM yAti, jIvo janmAntareSvapi // 1 // tattvAmRta, zlo0 319. mane hara jJAnarUpI jaLavaDe niraMtara AtmAne snAna karAvavuM. tethI jIva bIjA janmamAM paNa nirmaLatAne pAme che. 1. dhyAnAmbhasA tu jIvasya, sadA yacchuddhikAraNam / malaM karma samAzritya, bhAvasnAnaM taducyate // 2 // snAnASTaka ( haribhadra ), zlo0 6. jIvane dhyAnarUpI jaLavaDe karmarUpI maLane AzrIne niraMtara je zuddhinuM kAraNa che, te bhAvasnAna kahevAya che. 2. samatA sarvabhUteSu, manovAkAyanigrahaH / pApadhyAnakaSAyANAM, nigraheNa zucirbhavet // 3 // padmapurANa, a0 43, lo0 64. sarva prANuone viSe samatA-tulyatA-rAkhavI, mana, vacana ane kAyane nigraha kara-kabaje rAkhavAM, tathA Arta, dvarUpI Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 762 ) subhASita-padya-ratnAkara. azubha dhyAna ane ( krodhAdika cAre ) kaSAyane nigraha karaveA. A pramANe karanAra manuSya pavitra thAya che. 3. vAcAM zaucaM ca manasaH, zaucamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA zaucametacchaucaM parArthinAm // 4 // jo 20. vRddhazALacanIti, 20 7, 7 vANInI pavitratA, mananI pavitratA, iMdriyAnA nigraharUpI kAyAnI pavitratA ane sarva prANIepara dayArUpI pavitratA; A sarva mAkSanA athI enI pavitratA che-A satya zaiAca che. 4. AtmA nadI saMyamatoyapUrNA, satyAvahA zIlataTA dayormiH / tatrAbhiSekaM kuru pANDuputra ! na vAriNA zuddhayati cAntarAtmA // 5 // mAmArata, zAntIparva, 20 1, he pAMDuputra! AtmArUpI nadI che, te saMyamarUpI jaLavaDe paripUrNa che, temAM satyarUpI pravAha che, tene zILarUpI taTa ( kinArA ) che, temAM dayArUpI taraMgA che. AvI nadImAM tu snAna kara. kemake aMtarAtmA pANIthI pavitra thatA nathI. 5. bhAvarajJAcanuM mahatvaH---- m 0 77. na tathA puSkare snAtvA, gayAyAM kurujAGgale / mucyate puruSaH pApAdyathA snAtaH kSamAdiSu // 6 // jANarasaMhitA, prajaLa 2, jo 1. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva zauca. ( 763) jevI rIte kSamAdikane viSe snAna karanAre purUSa pApathI mukAya che, tevI rIte puSkaramAM, gayAmAM ane kurajAMgalamAM snAna karavAthI pApamukta thato nathI. 6. paradAraparadravyaparadrohaparAGmukhaH gaGgA, brUte kadA''gatya, mAmayaM pAvayiSyati // 7 // punAi, rIe, 50 6, Ro11. gaMgA nadI kahe che ke-parastrI, paradhana ane paranA zreSathI parAkSukha (rahita) evo pavitra manuSya kayAre AvIne mane pavitra karaze ? (arthAt huM sarva jIvone pavitra karuM chuM, paraMtu A purUSa ulaTo mane pavitra kare che.) 7. cittaM zamAdibhiH zuddhaM, vadanaM satyabhASaNaiH / brahmacaryAdibhiH kAyaH, zuddho gaGgAM vinA'pyasau // 8 // purANa, rava, baTa 6, 0 81. zamAdikavaDe citta zuddha thAya che, satya vacanavaDe mukha zuddha thAya che, ane gaMgAmAM snAna karyA vinA paNa brahAyAdikavaDe kAyA zuddha thAya che. 8. bhAvazauca e ja sAcuM zoca:- azuciH pApakarmA yaH, zuddhakarmA zucirmavet / tasmAtkarmAtmakaM zaucamanyacchaucaM nirarthakam // 9 // lAbhapurANa, za0 27, mo. 6rU. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7 ) subhASita-pa-ratnAkara. je pApa karma karanAra hoya te apavitra che, ane je zuddha karma karanAra hoya te pavitra che. tethI pavitratA e karmanA svarUpavALI che, te sivAyanI jaLAdithI thatI pavitratA nirathaka- niSphaLa-che. 9. nodakaklinagAtro'pi, snAta ityabhidhIyate / sa snAto yodamasnAtaH, sa bAhyAbhyantaraHzuciH // 10 // mAvata, ajaMpa , 40 30, mo re. pANIthI zarIrane bhIMjavavuM tethI kAMI snAna karyuM ema kahevAtuM nathI. paraMtu jeNe iniA damanarUpI snAna karyuM hoya te ja snAna karele kahevAya che, ane te ja bahArathI ane aMdarathI pavitra che. 10. jAyante ca niyante ca, jaleSveva jalaukasaH / na ca gacchanti te svargamavizuddhamanomalAH // 11 // rapurA, rIvara, 0 6, 0 21. jaLa jaMtuo-mAchalAM vigere-jaLane viSe ja utpanna thAya che ane maraNa pAme che. te paNa temanA manane maLa zuddha na thavAthI teo svarge jatAM nathI. 11. bhAvauca vagara nakAmuM - zaucamAdhyAtmikaM tyatvA, bhAvazuddhadhAtmakaM zubham / jalAdizaucaM yatredaM, mUvismApanaM hi tat // 12 // umAsvAti pAcaka. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva cauca. ( 765 ) bhAvazuddhinA svarUpavALA ane zubha evA Atmika zocanA tyAga karIne jyAM jaLAki zAca kahevAmAM Ave che, te tA mUDha janAne khuzI karavA jevuM che. 12. bhAvazAcanAM sAdhanA-- adbhirgAtrANi zudhyanti, manaH satyena zudhyati / vidyAtapobhyAM bhUtAtmA, buddhirjJAnena zudhyati // 13 // manusmRti, 60 1, spre 201. jaLavaDe zarIranA avayavA zuddha thAya che, satyavarDa mana zuddha thAya che, brahmavidyA ane tapavaDe jIvAtmA zuddha thAya che, tathA jJAnavaDe buddhi zuddha thAya che. 13. kSAntyA zudhyanti vidvAMso dAnenAkAryakAriNaH / praccha pApA jApena, tapasA sarva eva hi // 14 // manusmRti, 0 1, jo 107. vidvAnA kSamAvaDe zuddha thAya che, akArya karanArAe dAnavaDe zuddha thAya che, chAnuM pApa karanArA japavaDe zuddha thAya che, ane sarva janA tapavaDe zuddha thAya che. 14. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raSada (16) [ icchA pUrvaka sahana karavuM - zItAtapAdyAna manAgapIha, vhAMta kSaNe visomAM kathaM tato nArakagarbhavAsa duHkhAni soDhAsi bhavAntare tvam // 1 // adhyAtmakalpadruma, adhikAra 13, zlo0 30. ahiMAA bhavamAM-je tuM TADha, taDake vigere parISahAne, jarApaNa, sahana karavAne zaktimAna nahi thAya te pachI paralekamAM nArakInAM ke garbhavAsanAM duHkhAne tuM kevI rIte sahana karIza ? 1. saha tapoyamasaMyamayantraNAM, svavazatAsahane hi guNo mahAn / paravazastvati bhUri sahiSyase, na ca guNaM bahumApsyasi kazcana / 2 / dhyAtimahUma, thira 22, Ro. rU. tuM tapa, yama ane saMyamanAM kanTene sahana kara! kAraNa ke pitAnA vaza rahIne (pitAnI meLe parISahAdika) sahana karavAmAM mATe guNa che. tuM jyAre paravaza paDIza tyAre tAre ghaNuM sahana karavuM paDaze ane enuM kaMI paNa phaLa nahiM thAya. 2. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parISaha. ( 767 ) AfASa parISahaH-- AkruSTena matimatA, tattvArthAlocane matiH kAryA / cavi satyaM ja hovaH, sthAnRtaM vittu jovena ? || 3 || uttarAdhyayanasUtraTIkA (kamalasaMyama), pR0 258. kAie Akroza karyAM hAya teA buddhimAna mANase tAttvika ( satya ) arthanA vicAra karavAmAM buddhi karavI, ke AnuM kaheluM vacana je satya che te mAre zA mATe kApa karavA joIe ? ane jo tenuM vacana asatya che te! tethI mAre zuM ? mAre zA mATe kApa karavA ? 3. vadha parISahaH-- bhinnaH zarIrato jIvo jIvAdbhizva vigrahaH / vidanniti va purnAze'pyantaH khidyeta kaH kRtI ? // 4 // uttarAdhyayanasUtraTInA (mAvavijJaya), 0 2, pR0 60. jIva zarIrathI bhinna che, ane zarIra jIvathI bhinna che, ema jANutA kayA paDita purUSa zarIraneA nAza thAya teA paNa manamAM kheda pAme ? kAi paNa paDita kheda na pAme. 4. parISahune jItanAra sAcA zUravIraH-- parISahajaye zUrAH zUrAcendriyanigrahe / kaSAyavijaye zUrAste zUrA gaditA budhaiH // 5 // tattvAmRta, lo0 212. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita-prala ratnAkara. je parISahane jItavAmAM zUravIra hAya, iMdriyAnA niyaDha karavAmAM zUravIra hAya ane kaSAyAnA vijaya karavAmAM zuravIra hAya temane ja patiA sAcA zUravIra kahe che. 1. parISahu nahi sahavAthI nukasAnaH-- tyaja spRhAM svaH zivazarmalAbhe, svIkRtya tiryaGnarakAdiduHkham / sukhANubhizcedviSayAdijAtaiH, santoSyase saMyamakaSTabhIruH // 6 // adhyAtmajhuma, adhira 23, jo0 rU. saMyama pALavAnAM du:khA-parISaheAthI khI jaine tu jo viSayAdikathI utpanna thayelA apa sukhAthI satASa pAme te tAre tiryaMca ane narakAdikanA du:khane svIkAra karIne svarga ane meAkSanI icchA cheADI devI. 6. parISahanA jayanuM phaLaH---- aNIyasA sAmyaniyantraNAbhruvA, munetra kaSTena caritrajena ca / yadi kSayo durgatigarbhavAsagAsukhAvalestatkimavApi nArthitam 17 adhyAtmapadruma, adhigara ??, jo 36. O (a) he muni, ahiMyA samatA ane parISahathI utpanna thayela ane cAritra pALavAthI utpanna thayela thADA mAtra du:khathI jo duti ane garbha vAsamAM rahelA du:khanI paMraparAnA nAza thatA hAya tA pachI te kaI ISTa vastu prApta nathI karI ? cha. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mi Mi Fen prAyazcitta (17) prAyazcittanuM svarUpaH-- manovacaHkAyavazAdupAgato vizodhyate yena malo manISibhiH / zrutAnurUpaM malazodhanaM tapo vidhIyate tad vratazuddhihetave // 1 // sumASitaratnasantoha, jo0 887. peAtAnA vratanI zuddhi karavAne mATe buddhizALI leAkeA, jenAvaDe, mana, vacana, ane kAyAnA ceAgathI lAgela ( ka rUpI ) maLanu zAdhana kare che tene zAstranI dRSTie maLazeAdhanatapa arthAt prAyazcittatapa kahela che. 1. prAyazcittanuM phaLaH-- 49 pratisaMvatsaraM grAhyaM, prAyazcittaM guroH puraH / zodhyamAno marvAtmA, yenAnza phomnahaH // 2 // dharmadruma, pR0 1, 0 71. (a. jA.) dara varSe ( eTale jaghanyathI varSamAM eka vAra ) gurUnI pAse prAyazcitta grahaNa karavu joie, ke jethI yuddha thayelA AtmA arisAnI jema ujvaLa thAya. 2. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara darzana (98 ) [ bauddha-darzana ] mauddhonI bhAnyatAH bauddhAnAM sugato devo vizvaM ca kSaNabhaGguram / AryasattA''khyayA tattvacatuSTayamidaM kramAt // 1 // duHkhamAyatanaM caiva tataH samudayo mataH / mArgacaitasya ca vyAkhyA, krameNa zrUyatAmataH // 2 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0265, 266. 9 khaddhone sugata nAmanA deva che, te vizvane kSaNabhaMgura mAne che, tathA A sattAnA nAmathI cAra tattva mAne che, te anukrame A pramANe che-du:kha 1, Ayatana 2, samudaya 3 ane mArga 4; A cAra tattvAnI vyAkhyA anukrame sAMbhaLeA.-1, 2. baiddhonAM pramANa ane bhedaH-- pratyakSamanumAnaM ca, pramANadvitayaM punaH / catuHprasthAnikA bauddhAH khyAtA vaibhASikAdayaH // 3 // vivekavilAsa, ullAsa 8,0271. khodyo pratyakSa ane anumAna evA e pramANane mAne che, ane vaibhASika 1, sAtrAMtika 2, yogAcAra 3 ane mAdhyamika 4; sevA mauddhanA yAra amara che. 3. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenetara darzana ( 771 ) vaibhASika ane maitrAntikano mata - artho jJAnAnvito vaibhASikeNa bahu manyate / sautrAntikena pratyakSaprAyo'rtho na bahirmataH // 4 // __ vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 272. sarva padArtha jJAna sahita che ema vaibhASika mAne che. ane satrAMtika leke kevaLa pratyakSa pramANuthI grahaNa karI zakAya evI bAhya vastune mAnatA nathI. 4. gAcAra ane mAdhyamikane mata - AcArasahitA buddhiryogAcArasya smmtaa| kevalAM saMvidaM svasthAM, manyante mAdhyamAH punaH // 5 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 273. yegAcAra matavALAne AcAra sahita buddhi saMmata che, tathA mAdhyamika matavALA kevaLa potAne viSe ja rahelI. saMvid (jJAna)ne mAne che. pa. pAMca skaMdha - duHkhaM saMsAriNaH skandhAste ca paJca prakIrtitAH / vijJAnaM vedanA saMjJA, saMskAro rUpameva ca // 6 // ghanasamuca (dri), zo. 4. saMsArI jInA je che te du:kha kahevAya che. te ska Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 772 ) subhASita-padya - ratnA52. yAMtha aAranA uhyA che. te yA pramANe-vijJAnasdha 1, vehanA296 2, saMjJAsdha 3, saMsArasdha 4, bhane 356 5.6. samudayaH-- , rAgAdInAM gaNo yasmAt samudeti nRNAM hRdi / AtmAtmIyasvabhAvAkhyaH, sa syAtsamudayaH punaH // 7 // vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 269. jenAthI manuSyeAnA hRdayamAM rAga dveSAdikanA samUha utpanna thAya che, te AtmIyAtmIya svabhAva ( pAta peAtAnA svabhAva ) evA nAmanA samudaya kahevAya che. 7. mAra khAyatana: paJcendriyANi zabdAdyA viSayAH paJca mAnasam / dharmAyatanametAni, dvAdazAyatanAni ca // 8 // SaDdarzanasamuccaya ( haribhadra ), zlo08. pAMca iMdriyA, tenA pAMca zabdAdika viSayA, eka mana ane eka dharmAyatana; A pramANe khAra Ayatana kahevAya che. 8. mauddha bhikSuH ----- kRttiH kamaNDalumaNDyaM, cIraM pUrvAhna bhojanam / saGgho raktAmbaratvaM ca zizriye bauddhabhikSubhiH vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 275. 119 11 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara dana. ( 773 ) ca, kamaMDaLa, muMDana, cIra, khapere bhejana, saMgha ane rAtA vastra; eTalI vastu aiAddhanA bhikSuoe aMgIkAra karI che. 9. muktinuM svarUpaH-- kSaNikAH sarvasaMskArA iti yA vAsanA sthirA / sa mArga iti vijJeyaH, sa ca mokSo'bhidhIyate // 10 // viveviAsa, uDDAsa 8, jo0 270. sarve saMskAro kSaNika-eka kSaNavAra ja rahevAnA che, e pramANe je sthira vAsanA-mananI pariNati thAya, te mArga kahevAya che ema jANavuM, ane te ja mekSa kahevAya che. 10. rAgAdijJAnasantAnavAsanocchedasambhavA / caturNAmapi bauddhAnAM muktireSA prakIrtitA // // viveviAsa, udAtta 8, jo0 274. rAgAdikajJAnanA saMtAnanI ( para'parAnI ) vAsanAnA uccheda thavAthI mukti thAya che, ema upara kahelA cAre prakAranA auddho kahe che. 11. [ zaivona ] rauvanA e bhedaH vaiyAyika ane vaizeSikaH-- zivasya darzane tarkAvubhau nyAyavizeSakau / nyAye SoDazatacI syAt, SaTtanvI ca vizeSake // 12 // viveviAsa, raNAsa8, 0 281. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (774) subhASita-pa-ratnAkara. zivanA darzanamAM taiyAyika ane vaizeSika evA be tarka che. temAM taiyAyika viSe soLa ta ane vezeSikane viSe che to mAnelAM che. 12. naiyAyika-vaizeSikanI vizeSatA - anyo'nyatattvAntarbhAvAd dvayormedo'sti nAsti vA / dvayorapi zivo devo nityaH sRSTyAdikArakaH // 13 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 286. eka bIjAnAM tamAM paraspara samAveza thavAthI A banne matamAM bheda che paNa khare ane nathI paNa arthAta abheda jevuM paNa che. tathA banA ziva deva che. te nitya che ane sRSTi, sthiti tathA saMhAranA kartA che. 13. naiyAyikanA deva - AkSapAdamate devaH, sRSTisaMhArakRcchivaH / vibhurnityaikasarvajJo nityabuddhisamAzrayaH // 14 // padyanAmu (mi), zro. rU. taiyAyikanA matamAM devane jagatane kartA ane nAza karanAra mAne che. tathA te sarvavyApaka, sarvajJa ane nitya buddhinA AzrayavALe che. 14. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara dana. maiyAyikanAM pramANaH-- ( 775 ) naiyAyikAnAM catvAri, pramANAni matAni ca / pratyakSamAgamo'nyaccAnumAnamupamA'pi ca // 15 // vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 287. naiyAyikAnA matamAM cAra pramANa mAnelAM che, te A pramANe-pratyakSa pramANa 1, Agama pramANu 2, anumAna pramANu 3, bhane upabhA prabhANu 4. 15. taiyAyikanAM sALa tattvaH-- pramANaM ca prameyaM ca saMzayazca prayojanam / dRSTAnto'pyatha siddhAntAvayavau tarkanirNayA // 16 // vAdo jalpo vitaNDA ca hetvAbhAsAzchalAni ca / jAtayo nigrahasthAnAnIti tavAni SoDaza // 17 // SaDdarzanasamuccaya (haribhadra), lo0 14, 15. prabhANu 1, prabheya 2, saMzaya 3, prayojana 4, dRSTAMta tha, siddhAMta 6, avayava 7, I 8, nirNaya 8, vAha 10, 475 11, vitaMDA 12, hetvAbhAsa 13, chaLa 14, jAti 15 ane nigrahasthaan 16. yA soNa tattvApahArtho nyAyanA bhatabhAM che. 16, 17. "nayAyikanI muktiH-- viSayendriyabuddhInAM, vapuSaH sukhaduHkhayoH / abhAvAdAtmasaMsthAnaM, muktirnaiyAyikairmatA / vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 300. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 776) subhASita-padya-ratnAkara viSaye, iMdriya, buddhi, zarIra, sukha, ane duHkha ATalI vastune atyaMta abhAva thavAthI AtmAnuM je AtmasvarUpamAM ja rahevuM te mukti kahevAya che ema taiyAyike mAne che. 18. vaizeSika lukya kema kahevAya che - zivenolUkarUpeNa, kaNAdasya muneH puraH / matametat prakathitaM, tata aulUkyamucyate // 19 // varjinasamuca (koI), mo. 20. ghuvaDanuM rUpa dhAraNa karelA zivajIe, kaNAda nAmanA muninI AgaLa, A matanuM kathana karyuM hatuM tethI te mata kyamata kahevAya che. 19 vaizeSikanAM pramANa - vaizeSikANAM yogebhyo mAnatatvagatA midA / pratyakSamanumAnaM ca, mate teSAM pramAdvayam // 20 // parvanAmu (rAjarolara), 0 24. vaizeSikene, gothI pramANutatvanI bAbatamAM matabheda che. temanA matamAM pratyakSaane anumAna ema be ja pramANa che. vaizeSikanAM cha tattva dravyaM guNastathA karma, sAmAnyaM ca caturthakam / vizeSasamavAyau ca, tattvaSadkaM hi tanmate // 21 // varlaranAmu (mi), mo60. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara darzana. ( 777 ) tenA vaizeSikanA--matamAM cha tattva mAnelAM che:-- dravya 1, guNu 2, karma 3, sAmAnya 4, vizeSa 5, ane samavAya 6. 21. dravyaM guNastathA karma, sAmAnyaM savizeSakam / samavAyazca SaTtattvI, tadvayAkhyAnamathocyate // 22 // vivevilAsa, uDDAsa 8, jo0 212. dravya 1, guNa 2, karma` 3, sAmAnya 4, vizeSa 5, ane samavAya 6; A cha tattvA-padArtho-vaizeSikanA matamAM che. tenu vyAkhyAna have kahevAya che:--22. vaizeSikanI muktiH-- caturviMzativaizeSikaguNAntarguNA nava / buddhyAdayastaducchedo muktirvaizeSikI tu sA // 23 // viveRSihAsa, ullAsa 8, jo0 202. vaizeSikanA ceAvIza guNeAnI aMdara rahelA buddhAdika ( eTale buddhi 1, sukha 2, du:kha 3, icchA 4, dveSa 5, prayatna 6, dharma 7, adharma 8 ane saMskAra 9, A ) nava guNNAnA je sarvathA nAza te mukti mhevAya che, ema vaizeSika mAne che. 23. dravyanA nava bheda: dravyaM navavidhaM proktaM, pRthivIjalavahnayaH / ''' vAyurdikAla AtmA ca gaganaM mana eva ca // 24 // vivekavihAsa, uphphAsa 8, jo0 212. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 778 ) subhASita-padya-ratnAkara. dravya nava prakAranuM kahyuM che, te A pramANe-pRthvI 1, jaLa 2, agni 3, vAyu 4, dizA 5, kALa 6, AtmA 7, AkAza 8 ane mana 9 24. nitya-anitya dravya - nityAnityAni catvAri, kAryakAraNabhAvataH / vyoma dikAla AtmA ca, mano nityAni paJca ca // 251 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 293. temAM pahelA-pRthvI, jaLa, teja ane vAyu e-cAra dravya kAryane AzrIne anitya che ane kAraNane AzrIne nitya che. tathA AkAza, dizA, kALa, AtmA ane mana; A pAMca dravya nitya ja che. 25. jovIza guNa sparzo rUpaM raso gandhaH, saGkhayA'tha parimANakam / pRthaktvamatha saMyogo vibhAgazca paratvakam // 26 // aparatvaM buddhisaukhye, duHkhecche dveSayatnako / dharmAdhau ca saMskAro gurutvaM dravatetyapi // 27 // snehaH zabdo guNA evaM, viMzatizcaturanvitA / atha karmANi vakSyAmaH, pratyekamabhidhAnataH / / 28 / / vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 294, 295, 296. sparza 1, rU5 2, rasa 3, gaMdha 4, saMkhyA 5, parimANa 6, pRthakatva 7, saMga 8, vibhAga 9, paratva 10, aparatva 11, buddhi 12, sukha 13, duHkha 14, IcchA 15, dveSa 16prayatna Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenetara darzana. ( 779 ) 17, dharma 18, adharma 19, saMskAra 20, gurUpaNuM 21, dravapaNuM 22, neha 23 ane zabda 24; A covIza guNe vezeSikamatamAM che. have pratyekanuM nAma ApIne karmanA prakAra kahIe chIe-26, 27, 28. pAMca karma utkSepaNApakSepaNAkucanaM ca prasAraNam / gamanAnIti karmANi, paJcoktAni tadAgame // 29 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 297. vaizeSikanA AgamamAM pAMca karmo kahelAM che, te A pramANeukSepaNa-uce pheMkavuM 1, apakSepaNu-nIce pheMkavuM 2, AkuMcana -kheMcI levuM 3, prasAraNa-vistAravuM 4 ane gamana 5. 29. para-apara sAmAnya ane vizeSa -- sAmAnyaM bhavati dvedhA, paraM caivAparaM tathA / paramANuSu vartante, vizeSA nityavRttayaH // 30 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 298. . para ane apara e be prakAranuM sAmAnya che, tathA paramAzuone viSe niraMtara rahenAra hoya te vizeSa kahevAya che. 30. samavAya saMbaMdha - ya ihAyutasiddhAnAmAdhArAdheyabhUtabhAvAnAm / sambandha iha pratyayahetuH proktaH sa smvaayH|| 31 // ghadranasamuca (mi), 0 66. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 780 ) subhASita-padma-ratnAkara. ayutasiddha eTale eka bIjAthI judA na pADI zakAya evA AdhAra ane AdheyarUpa padArthanA je sabaMdha tene samavAya saMbadha kahe che. ane e samavAya sabaMdha padArthonA jJAnanuM kAraNa che. 31. bhavedayutasiddhAnAmAdhArAdheyavartinAm / sambandhaH samavAyAkhya ihapratyayahetukaH // 32 // vivevihrAsa, kAsa 8, jo0 211. AdhAra ane AdheyamAM vartanArA guNu ane guNI vigere ayutasiddhone je paraspara saMbaMdha hAya che te samavAya kahevAya che, te samavAyathI samaveta vastunuM jJAna thAya che. ( ayutasiddha eTale eka bIjAthI judA na pADI zakAya evA hAya te). 3ra. tapasvIonA bhedaH-- AdhArabhasma kaupInajaTAyajJopavItinaH / mantrAcArAdibhedena, caturdhA syustapasvinaH // 33 // vivevihAsa, kAma 8, lo0 0 202. AdhAra-pAtra, bhasma, kopIna, jaTA ane yajJApavItane- janeAIne-dhAraNa karanArA tenA tapasvIe maMtra ane AcAra vigerenA bhedathI cAra prakAranA hAya che. 33. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara darzana. [ sAGkhya-darzana ] ( 781 ) hevanI bhAnyatA: sAGkhyA nirIzvarAH kecit kecidIzvaradevatAH / sarveSAmapi teSAM syAt, tattvAnAM paJcaviMzatiH // 34 // SaDdarzanasamuccaya ( haribhadra ), zlo0 36. sAMkhyAmAM keTalAka izvarane mAnavAvALA nathI ane keTalAka izvarane mAnavAvALA che. paNa e badhAyanAM tattvA tA pazIza che. 34. sAGkhyairdevaH zivaH kaizcinmato nArAyaNaH paraiH / ubhayoH sarvamapyanyattattvaprabhRtikaM samam // 35 // vivekavivAsa, ullAsa 8, lo0 276. keTalAka sAMkhyamatI leAkeA zivane deva mAne che ane keTasaaii nArAyAne viSNune - deva mAne che jIntu sarva-tattva vigerebannene sarakhuM ja saMmata che. 35. prakRtinuM svarUpa:-- eteSAM yA samA'vasthA, sA prakRtiH kilocyate / pradhAnAvyaktazabdAbhyAM vAcyA nityasvarUpikA // 36 // SaDdarzanasamuccaya ( haribhadra ), zlo0 34. AmanA matamAM ( sattva, raja ane tama e traNe guNeAnI ) Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 782 ) subhASita-padya - ratnA42. je sarakhI avasthA hAya tene prakRti kahe che. te nitya svarUpa vALI che ane ' pradhAna ke anyakata 'menAM paryAyavAzI nAbheo che. 39. " sAGkhyAnAM syurguNAH sattvaM rajastama iti trayaH / sAmyAvasthA bhavatyeSAM trayANAM prakRtiH punaH // 37 // vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 278. " sAMkhyanA matamAM sattvaguNu, rajoguNu ane tameguNu ema traNa guNa mAnelA che, ane te traNa guNeAnI sthiti sarakhA pramANamAM hoya te te prakRti kahevAya che. 37, pathIza tattvo // 38 // prakRteH syAnmahattattvamahaGkArastato'pi ca / paJca buddhIndriyANi syuzcakSurAdIni paJca ca karmendriyANi vAkpANicaraNopasthapAyavaH / manazca paJcatanmAtrAH zabdo rUpaM rasastathA sparzo gandho'pi tebhyaH syAt pRthvyAdyaM bhUtapazcakam / iyaM prakRtiretasyAH parastu puruSo mataH // 39 // 1180 11 vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0279, 280, 281. prakRtithI mahattattva utpanna thAya che, mahatttattvathI ahaMkAra utpanna thAya che, ahaM arathI yakSu mahi4 ( yakSu, zrotra, bhiNDA, prA-nAsi-mane tvayA) pAMca jJAnendriyo tathA pAMca bhe Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenetara darzana. ( 703 ) dvi-vApha, pANi, pAda, pAyu ane upastha, tathA mana, tathA pAMca tanmAtrA-zabda, rUpa, rasa, sparza ane gaMdha-utpanna thAya che. tyAra pachI temanAthI pRthvI vigere (pRthvI, pANI, teja, vAyu ane AkAza) pAMca mahAbhUta utpanna thAya che, A kula covIza tattvavALI prakRti kahevAya che, ane te prakRtithI para-bhinna-purUSa mAne che. (covIza tattva prakRtinA ane eka purUSaH ema kula pacIza tattva thayAM.) 38, 39, 40. jagata ane pramANu - paJcaviMzatitacIya, nityaM sAGkhyamate jagat / pramANatritayaM cAtra, pratyakSamanumA''gamaH // 41 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 282. A pacIza tothI thayeluM A jagata nitya che ema sAMkhe mAne che. tenA matamAM pratyakSa, anumAna ane Agama e traNa pramANa che. 41. AtmAnuM svarUpa - amUrtazcetano bhogI, nityaH sarvagato'kriyaH / kartA nigaH # gAme pirIne ! kara . parvanAmu (rAkarolara), go. va2. kapilanA-sAMkhya-darzanamAM AtmAne amUrta, cetanAvALo, bhegI, nitya, sarvavyApaka, kriyAzUnya, akta, guNa rahIta ane sUkSama mane che. 42. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 784). subhASita-padya-ratnAkara ~ ~ ~ ~ saMnyAsInuM svarUpa - sAlayaH zikhI jaTI muNDI, kaSAyAdyambaro'pi ca / veSe'nAsthaiva sAGkSayasya, punastatve mahAgrahaH // 43 / / vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 284. sAMkhya matanA saMnyAsI zikhA rAkhe che, jaTA rAkhe che athavA muMDana karAve che, kASAya-bhagavA-vastra pahere che. A veSane viSe sAMkhene pUrNa zraddhA nathI, paraMtu temaNe mAnelAM ta upara meTe Agraha-pUrNa zraddhA-che. 43. mekSanuM svarUpa - prakRterviraho mokSastannAze sa svarUpagaH / badhyate mucyate caiva, prakRtiH puruSo na tu // 44 // parvanAmu (narottara ), so varU. prakRtine jyAre viraha thAya che tyAre mekSa thAya che. kAraNa ke prakRtinA nAzamAM te-AtmA-pitAnA svarUpane pAme che. vaLI prakRti ja baMdhAya che ane mUkAya che purUSane kaMI nathI thatuM. 44. yadaiva jAyate bhedaH, prakRteH puruSasya ca / muktiruktA tadA sAGkhayaH, khyAtiH saiva ca bhaNyate // 45 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 283. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara darzana. ( 785) jyAre prakRti ane purUSane bheda thAya che-te judA paDe che, tyAre mekSa thAya che ema sAMkhe kahe che. ane te mukti ja khyAti nAme kahevAya che. 4pa. mImAMsakanA bheda - mImAMsakA dvidhA krmbrhmmiimaaNsktvtH| vevAtI matte trihi, karma mAma i 46 .. vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 258. karmamImAMsaka ane braDhAmImAMsaka ema be prakAre mImAMsake hoya che. temAM vedAMtIo brahmane mAne che ane bhaTTa-kumArila bhaTTa-tathA prabhAkara karmane mAne che. 46. sarvajJane abhAva - vaiminA punaH prA, sarvajJAliviroSaH devo na vidyate ko'pi, yasya mAnaM vaco bhavet / / 47 // ja nasamu (mi), Ro. 68. jeminIyamImAMsaka-lakonuM kahevuM che ke-sarvajJAdi vizejAvaDe karIne sahita e kaI deva ja nathI ke jenuM vacana pramANabhUta mAnI zakAya. 47. bhaTTanAM cha pramANa: pratyakSa anumAnaM 2, zopamA sadA arthApattirabhAvazca, bhaTTAnAM padapramANyasau // 48 // vivekavilAsa, ullAsa 8, zlo0 259. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 786 ) subhASita-padya-ratnAkara. pratyakSa 1, anumAna 2, zabda 3, upamA 4, arthopatti 5 ane abhAva 6; A cha pramANeA bhaTTanA matamAM che. 48, prabhAkaranAM pAMca pramANaH-- prabhAkaramate paJcaivaitAnyabhAvavarjanAt / advaitavAdivedAntipramANaM tu yathA tathA // 4deg || vivavijJAna, kAsa 8, jo0 260. prabhAkaranA matamAM eka abhAva-anupalabdhi--sivAya khAkInAM pAMca pramANA che. (pratyakSa 1, anumAna 2, Agama 3, upamA 4 ane arthAtpatti 5.) advaitavAdI vedAMtI paNa ema ja mAne che. 49. sanyAsI-- bhagavannAmadheyAstu, dvijA vedAntadarzane / vipragehabhujastyaktopavItA brahmavAdinaH |.10 // vivavijJAna, uDDIsa 8, jo0 262. vedAMta danamAM rahelA brAhmaNeA sanyAsI thAya che, te bhagavAnanA nAmathI oLakhAya che, brAhmaNane ghera ja leAjana kare che, janAInA tyAga kare che ane tee brahmavAdI hAya che eTale kevaLa brahmane ja satya mAne che. 5. sanyAsInA bhedaH-- catvAro bhagavadbhedAH, kuTIcarabahUdakau / haMsaH paramahaMsavAdhiko'mISu paraH paraH // 1 // viveviAsa, unnAsa 8, jo0 264, Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenetara darzana. ( 787 ) bhagavAnanA nAmathI kahevAtA saMnyAsIo cAra prakAranA hoya che-kuTIcara 1, bahUdaka, 2, haMsa 3 ane paramahaMsa 4; A cAre uttarottara zreSTha che. pa1. mokSanuM svarUpa - marvametadidaM brahma, vedAnte'dvaitavAdinAm / Atmanyeva layo muktivedAntikamate matA // 52 // vivirAja, udAsa 8, 0 26 2. advaitavAdI vedAMtInA matamAM A sarva jagat brahmarUpa ja che, tathA te vedAMtikanA matamAM potAnA AtmAne viSe ja je laya che te ja mukti che, ema mAneluM che. para. [nAsitata ] nAstikanI mAnyatA - lokAyatA vadantyevaM, nAsti devo na nivRtiH / dharmAdharmoM na vidyate, na phalaM puNyapApayoH // 53 / / va nasamucava (mi), 0 80. nAstika leke A pramANe bole che-(saMsAramAM) devanathI, mokSa nathI, dharma ke ardhama nathI puNya ke pApanuM phaLa paNa nathI. pa3. paJcabhUtAtmakaM vastu, pratyakSaM ca pramANakam / nAstikAnAM mate nAnyadAtmA'mutra zubhAzubham // 54 // vidhekavilAsa, ullAsa 8, lo0 304. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 788 ) subhASita-patna-ratnAkara. nAstikanA matamAM sarva vastu pAMca mahAbhUtathI ja banelI che, pramANeAmAM eka pratyakSa ja pramANa che, te sivAya AtmA, paraleAka, puNya, pApa, vigere kAMi paNa nathI. 14. nAstikanA vicAraH piva vAt 2 rAjyone !, yattIta vAtri ! saba hai / na hi mIru ! gataM nivartate, samudayamAtramidaM kalevaram ||55|| parzanasamucaya ( dri ), o0 82. he maneAhara netravALI! pI ane khA. huM uttama zarIravALI! je vItI gayuM, te tArU nathI, kemake he bhIrU' ! je gayuM te pAchuM AvatuM nathI, A zarIra mAtra pAMca mahAbhUtanA samudAyarUpa che. 55 pramALa--pa ] pratyakSa ane anumAnaH---- pratyakSamavisaMvAdi, jJAnamindriyagocaraH / liGgato'numitirdhUmAdiva varavasthitiH // 56 // vivaviAsa, unnata 8, jo rU01. je visaMvAda rahita eTale satya haiAya te pratyakSa kahevAya che. iMdriyAnA viSayavALuM je jJAna che tenA paNa pratyakSamAM ja samAveza thAya che. liMgathI ketuthI--anumAna thAya che. jemake dhUmADA vhevAmAM Ave te hetuthI agni che ema anumAna thAya che. 56. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anumAnanA prakAraH jainetara darzana. anumAnaM tridhA pUrvazeSasAmAnyato yathA / vRSTeH masyaM nadIpUrAdRSTirastAdravergatiH upamAna:-- ( 789 ) || 17 || vivaviTAna, uddAma ??, jo 06. anumAnanA traNa prakAra che--pUrva anumAna 1, zeSa anumAna 2 ane sAmAnya anumAna 3. temAM vRSTine joi dhAnya pAkavAnuM je anumAna karavuM te pUrva anumAna 1, nadInuM pUra joI vRSTinuM anumAna karavuM te zeSa anumAna 2 ane sUryanA asta joi sUrya gati kare che ema je jANavu te sAmAnya anumAna 3 kahevAya che. 57. khyAtaM sAmAnyataH sAdhyasAdhanaM copamA yathA / syAgodbhavaH sAsnAdimatvamubhayorapi // 18 // vivekavilAsa, ullAsa 8, joka 0 207. siddha karavA lAyaka vastunu sAdhana-kAraNa-je sAmAnyathI ja prasiddha hAya te upamA kahevAya che. jemake baLada jevA gaya-rejha hAya che. ahIM sAnA ( DeAkanI nIce laTakatI jhula ) vigere sAmAnya avayava bannemAM sarakhA ja che. 58. Agama ane ardhAMpatti H - AgamazcAptavacanaM, sa ca kasyApi ko'pi ca / bAcyApratItau tatsiddha, proktA'rthApattiruttamaiH // 59 // vivevidghAna, guDDAsa 8, jo 208. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 70 ) subhASita-padya-ratnAkara AptajananuM-rAgadveSa rahita hitakArI jananuM-je vacana te Agama kahevAya che. te AjanA sarva darzanemAM judA judA hoya che. zabdanA arthanI pratIti (jJAna) barAbara na thatI hoya te tenI siddhine mATe uttama purUSAe arthapatti kahI che. 59 abhAva - baTuH pIno divA nAtti, rAtrAvityarthato yathA / vasa mALAsAmarthya, vasiddhimAvataH || 60 || vividyAsa, vAsa 8, 0 206. jema keIe kahyuM ke "puSTa evo baTuka divase khAto nathI" A uparathI te rAtre khAya che ema je arthAtathI siddha karavuM te arthapatti kahevAya che. jyAM A pAMce pramANeno viSaya na hoya tyAM abhAva pramANathI vastunI siddhi thAya che. (jemake oraDAmAM ghaTa nathI, kAraNa ke te dekhAto nathI. e abhAva pramANa jANavuM.) 60. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---------------------------------------------------------------------------------- jIva sambandhI zaGkA - samAdhAna ( 99 ) --------------------------------------------------------------------------------- zaGkA AtmAnaM manyate naikacArvAkastasya vAgiyam | jatunIrandhite bhANDe, kSiptacauro mRto'tha saH // 1 // nirjagAma kathaM tasya, jIvaH pravivizuH katham / apare kRmirUpAzca nizchidre tatra vastuni // 2 // samAdhAna tathaiva mudrite bhANDe, kSiptaH zaGkhayuto naraH / zaGkhAttadvAditAnAdo niSkrAmati kathaM bahiH 1 // 3 // agnirmRtaH kathaM dhmAte, lohagole vizatyaho / amUrtasyAtmanastariMka, vihanyetAM gamAgamau 1 // 4 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo074, 75, 76, 77. zakA--eka cArvAka matavALA jIvane mAnatA nathI, te kahe che ke-lAkhavaDe chidrone maMdha karI eka kADhIne viSe kAi cArane nAMkhyA, temAM te maraNa pAmyA, te vakhate ( jo jIva bhinna hAya teA ) tene jIva temAMthI zI rIte bahAra nIkaLye ? ane chidro rahita te vastu( kAThI)mAM bIjA kRmie zI rIte peTA ? (tethI jaNAya che ke jIva kei judI bhIma nathI. ) Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 792 ) subhASita-padya-ratnAkara uttara-teja pramANe baMdha karelA bhAMDamAM zaMkha sahita eka mANasane nAMkhe, te mANase temAM rahI zaMkha vagADyo, te vakhate tene nAda-zabda-bahAra nIkaLyo te zI rIte? tathA mUrtimAna agni dhAmelA loDhAnA goLAne viSe zI rIte praveza kare che ? kemake tenI aMdara pesavA mATe koI paNa chidro nathI. te ja rIte amUrtimAna AtmAnuM javuM AvavuM thAya temAM zo virodha che? kaMI paNa virodha nathI. (mUrtimAna padArtho paNa chidrarahita vastunI bahAra nIkaLe che ane tenI aMdara pese che te amUrtimAna padArtha javuM AvavuM kare temAM cI zaMkA?) 1, 2, 3, 4. drazyoranyA jAye 1, zatA zANItA na dRSTaH kacidapyAtmA, so'sti ceki na dRzyate // 5 // samAdhAna khaNDite'pyaraNeH kASTe, mRto vahirvasamapi / na dRSTo dRzyate kiM vA, jIvo mUrtivivarjitaH // 6 // vivekavilAsa, ullAsa 11, zlo0 78, 79. zakA-kaI bIjA cAranA zarIranA nAnA nAnA seMkaDo kakaDA karyA te paNa temAM kaI paNa ThekANe jIva jevAmAM AvyuM nahIM. je kadAca jIva heya to te kema na dekhAya? - uttara-araNinA kASThane khAMDIne bhUko karIe to paNa tenI aMdara rahele mUrtimAna agni dekhAtuM nathI, te pachI amUrtimAna jIva te zI rIte ja dekhAya? na ja dekhAya. 5, 6. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- jIva saMbaMdhI zakA--samAdhAna. jalapiSTAdiyogasya, madyasya madazaktivat / acetanebhyazcaitanyaM, bhUtebhyastadvadeva hi samAna zaktirna vidyate yeSAM bhinnabhinnasthitispRzAm / samudAye'pi no teSAM zaktirbhIruSu zauryavat ? - ( 793 ) || 7 || // 8 // viveviAsa, ullAsa 26, jo0 82, 82. zakA--pANI ane leATa vigerenI meLavaNI karavAthI jema madirAmAM maDhanI zakti Ave che, tema cetanA rahita evA pRthvI vigere mahAbhUtAthakI caitanya utpanna thAya che. ( teA pachI svataMtra jIva kema mAnaveA ? ) uttara----judI judI sthitivALA je padArthomAM je zakti na heAya te zakti temanA samudAyane viSe paNa AvatI nathI. jemake ghaNA khIkaNu mANusA bheLA thAya tA paNa temanAmAM zA AvatuM nathI. 7, 8. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saina--Ana (100) == jainadarzananI mAnyatAH syAdvAdazca pramANe dve, pratyakSaM ca parokSakam / nityAnityaM jagatsarvaM nava tatvAni sapta vA // 1 // vivAvAsa, kaTTAna 8, mo. 0 24o. 6 jainamatamAM sthApti, yAtrAnti ' ItyAdi bhagavALA syAdvAda tathA pratyakSa ane parAkSa evA be pramANa manAya che. sarva jagatanA padArtho ( dravyathI ) nitya ane ( paryAyathI ) anitya che, tathA nava tattva athavA sAta tattva mAnelAM che. 1. prokto'rhan yatra devaH sakalaguNagaNairyukta enovimukto hiMsA - midhyAdidoSairaparigatamanA manyate san guruzca / syAdvAdastatvaramyastribhuvanagatakaM vastu sannizcinoti, proktaM SaDdravyajAtaM prazamadamaguNAviSTadharmaH sa jainaH // 2 // dharmaviyogamAjA, jo0 28. jemAM saghaLA guNeAthI yukta ane saghaLA pApa-doSothI rahita evA arihaMtane deva kahyA che, jemAM hiMsA, asatya, cArI, maithuna ane parigraha Adi SAthI rahita evA gurune sAcA guru manAya che, jyAM tavAmAM zreSTha evA syAdvAda Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzana. ( 75 ) jagatnI tamAma sat vastuonA nizcaya kare che, ( jyAM dharmAstikAya vigere ) cha dravyo batAvyAM che tathA je zAMti ane indriya damana vigere guNAthI zAlita che. te jainadhama che. ra. anekAntavAdaH-- ekAnte'ghaTamAnatvAd vastutattvasya sarvathA / anekAntastataH kAntaH, svIkAryaH saukhyamicchatA // 3 // himAMzuvinaya ( aneAntI ) ekAnta nityatA vigeremAM kAi paNa rIte vastunI siddhi thatI nathI. tethI sukhanI cAhanA karanAre maneAhara evA anekAntavAdanA svIkAra karavA joie. arthAt anekAntavAda ( syAdvAda )ne svIkAra karavAthI ja padArthonI siddhi thaI zake che. anyathA nahi. 3. anantadharmAtmaka vastuH-- yenotpAdavyayadhauvyayuktaM yat sat tadiSyate / anantadharmakaM vastu, tenoktaM mAnagocaraH || 4 || bonasamuca ( mitra ), o0 17. utpatti, nAza ane sthiratA; A traNavaDe karIne sahita je hAya tene ja vastu mAnelI che ane ema hAvAnA kAraNe ja pramANunA viSayabhUta vastune ananta dharma vALI mAnelI che. 4. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 786 ) nava tattva: bhubhASita-padya - 2tnA12. jIvAjIva puNyapApe, AsravaH saMvaro'pi ca / bandho nirjaraNaM muktireSAM vyAkhyAdhunocyate // 5 // vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 250. Mva 1, malava 2, eya 3, pApa 4, mAzravaya, saMvara 6, aMdha 7, nirbhaza, 8 ane bhokSa 8, A nava tattva hai, ( tenI vyAcyA have hevA che. ) pa. cha dravya: dharmAdharmo namaH kAlaH, pudgalazvetanastathA / dravyapaTkamidaM khyAtaM, tadbhedAstvAgame smRtAH // 6 // SaDdarzanasamuccayaM ( rAjazejara ), lo0 11. dharmAstiAya, adharmAstiAya, AAza, Aja, yuddha bhane jIva; A cha prakAranuM drazya kaheluM che ane tenA bhede Aga bhabhAM uDelA che. 9. zvetAmbara ane digambaranA bhedaH-- bhuGke na kevalI na khImokSaH prAhurdigambarAH / eSAmayaM mahAnbhedaH, sadA zvetAmbaraiH saha // 7 // vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 257. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena-darzana. ( 797) kaI paNa kevaLajJAnI bhejana karatA nathI ane strI ekSe jaI zakatI nathI, ema digaMbare kahe che. A temano niraMtara vetAMbara sAthe moTe bheda che. 7. vetAmbara sAdhu sarajoharaNA bhaikSyabhujo lucitamUrddhajAH / zvetAmbarAH kSamAzIlA niHsaGgA jainasAdhavaH // 8 // vivekavilAsa, ullAsa 8, lo0 255. jeo rajoharaNane-ghAne-dhAraNa kare che, doSa rahita bhikSAnuM bhajana kare che, mastakanA kezane leca kare che, to vastra dhAraNa kare che, jemane kSamA ja svabhAva che ane jeo sarva saMga rahita che, te (zvetAMbara) jaina sAdhuo kahevAya che. 8. digambara sAdhu - luJcitAH picchikAhastAH, pANipAtrA digambarAH / karSAsanA devaditIvA suniIi / sivila, 3NAta 8, roDa 226. kezane leca karanArA, morapIMchIrUpa ghAne hAthamAM rAkhanArA, hAtharUpI pAtramAM ja bhikSA laIne khAnArA, digaMbaravaru rahita-ane dAtArane ghera ja ubhA rahIne bhajana karanArA jeo heAya te bIjA prakAranA (digaMbara jainamunie-jinapI-hoya che. 9. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 798) subhASita-pa-ratnAkara. mekSanuM svarUpa - labdhAnantacatuSkasya, lokAgrasthasya cAtmanaH / kSINASTakarmaNo mukiravyAvRttirjinoditA // 10 // vivihAra, kaTTara 8, choTe raka. (jJAna, darzana, baLa ane vIrya e) cAra anaMtA jene prApta thayA hoya, jene AtmA lekanA agrabhAgane viSe (siddhazilA para) rahele hoya, jenAM AThe karma kSINa thayAM hoya, ane jemAM gayA pachI pharIthI kadApi saMsAramAM AvavAnuM na hoya, te mukti che ema jinezvare kahyuM che. 10. printries... Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAkSanu 2135:-- yanna duHkhena sambhinna, na ca grastamanantaram / abhilASApanItaM yat , tajjJeyaM paramaM padam // 1 // mokSASTaka ( haribhadra ), zlo0 2. 2 mathI mizra nathI, mathI asta-vyAsa-nathI, re AMtarA vinAnuM che ane je kaMI paNa prakAranI IcchAthI para che tene 52ma 54-mokSa- pu. 1. abhAve bandhahetUnAM, ghAtikarmakSayodbhave / kevale sati mokSaH syAccheSANAM karmaNAM kSaye // 2 // yogazAstra, pR0 38, zlo0 64. (pra. sa.) karmabaMdhanA hetune abhAva thavAthI cAra ghAti karmanA kSayathI kevalajJAna utpanna thAya che, ane pachI bAkInA cAra aghAtI karmane kSaya thAya tyAre mokSa thAya che. 2. sAyA mokSaH-- nAzAmbaratve na sitAmbaratve, na tarkavAde na ca tttvvaade| na pakSasevA''zrayaNena muktiH , kaSAyamuktiH kila muktireva // 3 // aSTaka (haribhadra). Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 800 ) subhASita-padma -ratnAkara. diga MbarapaNAmAM mukita nathI, zvetAMbarapaNAmAM mukti nathI, tarkazAstramAM mukti nathI, tattvavAdamAM mukita nathI, tathA pakSasevAne Azraya karavAthI paNa mukita prApta thatI nathI. mAtra kaSAyanA tyAga karavAthI ja mukita thAya che. 3. mokSasya nahi vAso'sti na grAmAntarameva vA / ajJAnahRdayagranthinAzo mokSa iti smRtaH // 4 // zivagItA, 20 13, jo 32. meAkSanu kAi jUduM vAsasthAna-rahevAnuM sthAna nathI, tema ja tenu kAi jUduM gAma nathI. paraMtu hRdayamAM rahelA ajJAnanI graMthinA je nAza te ja meAkSa che ema kahevu che. 4. meAkSa-sukhanuM mahatvaH- surAsuranarendrANAM yatsukhaM bhuvanatraye / tatsyAdanantabhAgo'pi na mokSasukhasampadaH // 5 // corAjI, jI0 28, jo 61. ( tra. sa. ) " devendra, bhuvanapatinA iMdra ane naredrane A traNa bhuvanamAM je sukha che, te sukha meAkSasukhanI saMpadA pAse ana`tame bhAge paNa nathI. 5. saMvedyaM yoginAmeva, pareSAM zrutigocaram / upamA'bhAvato vyaktamabhidhAtuM na zakyate // 6 // mokSAija ( harimaMda ), r0 1. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa. ( 81 ) (mokSanA sukhane) kevaLa bhegIo ja jJAnathI jANI zake che. bAkI bIjAo to mAtra enuM varNana kAnathI ja sAMbhaLI zake che. vaLI ( saMsAramAM mokSane megya) upamAno abhAva hevAthI tenuM spaSTa rIte varNana thaI zakatuM nathI. 6. samastakarmakSayato'khilArtha prakAzayuktaM sukhamadvitIyam / yasmin trilokIsukhamasti bindu muktau ka icchenahi ko bhaved dvid ? // 7 // __adhyAtmatattvAloka, prakaraNa 2, zlo0 43. (je mokSamAM) badhAya karmane kSaya thavAthI tamAma padArthanA prakAzathI yukta evuM advitIya sukha pragaTa thAya che ane jenI AgaLa traNa lokanuM sukha paNa eka biMdu samAna che evA mekSanI keNa IcchA na kare athavA ene keNa dveSI thAya ? 7. paramAnandarUpaM tdgiiyte'nyairvickssnnaiH| itthaM sakalakalyANarUpatvAt sAmprataM badaH // 8 // noTi (harima), jho0 8. A pramANe e (mekSanuM sukha) badhAya kalyANarUpa hevAnA kAraNe bIjA darzanakAra vidvAne tene paramAnandarUpa kahe che te gya ja che. 8. aparAyattamotsukyarahitaM niSpratikriyam / sukhaM svAbhAvikaM tatra, nityaM bhayavivarjitam // 9 // mokSAiDa (mi), 0 7. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 802 ) subhASita-padya-ranAkara. tyAM-mekSamAM-kaI bIjAne AdhIna nahi (eTale ke pitAne AdhIna ) evuM, utsukatArahita, kaI paNa prakAranA virodha vagaranuM, svAbhAvika, zAzvatuM ane dareka prakAranA bhaya vagaranuM evuM sukha hoya che. te mokSaprAptine upAya ayamAtmaiva cidrUpaH, zarIrI krmyogtH| dhyAnAmidagdhakarmA tu, siddhAtmA syAniraJjanaH // 10 // coparA, prArA 4, Ro. ka. caiitanyanA svarUpavALe A AtmA ja karmanA saMbaMdhathI zarIrane dhAraNa kare che (eTale saMsAramAM bhamyA kare che), ane teja AtmA, je dhyAnarUpI agnivaDe karmane bALI nAMkhe te karma rahita thaIne siddhAtmA thaI jAya che. 10. samataikalInacitto lalanA'patyasvadehamamatAmuk / viSayakaSAyAbavazaH zAstraguNairdamitacetaskaH // 11 // khyAtimakuma, pa0 2, raho re. (he mekSAthI prANI) tuM samatAmAM lIna cittavALo thA, strI, putra, paisA ane zarIra uparathI mastA cheDI de. (varNa, gaMdha, rasa, sparza vagere) IdrInA viSayo ane (krodha, mAna, mAyA ane lebha e) kaSAyane vaza thA nahi. zArarUpa lagAma vaDe tArA manarUpa azvane kAbumAM rAkha. 11. tuNatulyaM paradravyaM, paraM ca svazarIravat / pararAmA samAM mAtuH, pazyan yAti paraM padam // 12 // tattvAmRta, lo0 3.28. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa. ( 803 ) je manuSya para dhanane tRNa samAna jANe, anya jIvanA zarIrane pitAnA zarIra samAna jANe, ane parastrIne mAtA samAna jANe, te manuSya mekSapadane pAme che. 12. jantUnAmavanaM jinezamahanaM bhakatyA''gamAkarNanaM, sAdhUnAM namanaM madApanayanaM samyag gurormAnanam / mAyAyA hananaM krUdhazca zamanaM lobhadrumonmUlanaM, cetaHzodhanamindriyasya damanametacchivopAyanam // 13 // vAvatri (T). sarva prANIonuM rakSaNa karavuM, jinezvaranI pUjA karavI, zraddhAthI AgamanuM zravaNa karavuM, sAdhuone vaMdanA karavI, jAtyAdi madane dUra karavA, gurU jananuM samyapha prakAre bahumAna karavuM, mAyAne haNavI, krodhane zamAvI devo, lobharUpI vRkSane ukheDI nAMkha, cittane zuddha karavuM, ane iMdriyanuM damana karavuM; A sarva mokSane upAya che. 13. bhakti tIrthakare gurau jinamate saGke ca hiMsrA'nRtasteyAbrahmaparigrahAdyuparamaM krodhAdharINAM jayam / saujanyaM guNisaGgamindriyadamaM dAnaM tapo bhAvanAm , vairAgyaM ca kuruSva nivRtipade yadyasti gantuM manaH // 14 // sijUrabaLa, . 8. je mokSa sthAnamAM javAnuM mana heya te tIrthakara, gurU, jinamata ane caturvidha saMghane viSe tuM bhakti rAkha, hiMsA, asatya, cerI, mithuna, ane parigrahAdikane tyAga kara, krodhA Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 804 ) subhASita-padma-ratnAkara. krika zatruonA vijaya kara, sajjanatA dhAraNa kara, guNIjanAnA saMga kara, iMdriyAnuM damana kara, dAna Apa, yathAzakita tapa kara, ( na khanI zake tevA dharmakArya mAM ) bhAvanA rAkha, tathA vairAgya dhAraNa kara ! 14. trisandhyaM devAcI viracaya cayaM prApaya yazaH, zriyaH pAtre vApaM janaya nayamArga naya manaH / smarakrodhAdyArIn dalaya kalaya prANiSu dayAM, jinoktaM siddhAntaM zRNu vRNu javAnmuktikamalAm // 15 // sinDrUbaraLa, jo0 14. he bhavya prANI ! tuM trikALa devapUjA kara, yazanA samUhane prApta kara, supAtrane viSe lakSmInuM vAvavuM kara-dAna kara, manane nIti mArgamAM laI jA, kAma, krodha vigere zatruone daLI nAMkha, prANIone viSe dayA rAkha, jinezvare prarUpelA siddhAMtanu zravaNa kara; A pramANe karavAthI zIghrapaNe mutirUpI lakSmIne tu vara. 15. pUjA jinendreSu ratirvrateSu, rucizva sAmAyikapauSadheSu / dAnaM supAtre zravaNaM zrute ca, satsAdhusevA zivamArga eSaH // 16 // puNyadhanakathA. jinezvaranI pUjA karavI, tratAne viSe prIti rAkhavI, sAmAcika ane pASadhane viSe rUci rAkhavI, supAtrane viSe dAna devuM, zAstranuM zravaNa karavuM, ane sArA sAdhunI sevA karavI; A sarva mAkSanA mArga che. 16. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa. (805) devo dalitarAgAriH, gurustyktprigrhH| dharmaH praguNakAruNyo muktimUlamidaM matam // 17 // sUktaratnAvalI, pR0 47, zlo0 492. ( AtmA. sa.) rAgarUpI zatruno nAza karanAra deva, parigraha rahita gurU ane utkRSTa dayAmaya dharma A traNa muktinA kAraNarUpa kahela che. 17. tasmAttvamapi rAjendra ! dehi nyAyArjitaM dhanam / dAnAjjJAnaM ca tatprApya, jJAnAt siddhiM ca yAsyasi // 18 // itihAsasamuccaya, a0 3. zlo0 60. -tethI karIne he rAjedra! tuM paNa nyAyathI prApta karelA dhananuM dAna kara, dAnathI jJAna prApta thAya che, ane jJAna prApta thavAthI tuM siddhine pAbhIza. 18. indriyANAM nirodhena, rAgadveSakSayeNa ca / ahiMsayA ca bhUtAnAmamRtatvAya kalpate // 19 // manusmRti, a0 6, zlo0 60. iddhine niSedha karavAthI, rAgadveSane kSaya karavAthI ane prANIonI hiMsA na karavAthI purUSa mokSa meLavavA sarmatha thAya che. 16. muktimicchasi vettAta ! viSayAn viSavat tyaja / kSamA''rjavadayAzaucaM, satyaM pIyUSavat piva // 20 // vRddhacANakyanIti, a0 9, lo0 1. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 806). subhASita-padya-ratnAkara. tAta (bhAI)! je tuM muktine Icachate hoya te viSayane viSanI jema tyAga kara, tathA kSamA, saraLatA, dayA, zAca, ane satyane amRtanI jema pI(-temane Adara kara ). ra0. zatrau mitre putre bandhau, mA kuru yatnaM vigrahasandhau / bhava samacittaH sarvatra tvaM, vAJchasyacirAd yadi viSNutvam / / 21 // modakura (z2arArA), Ro. 20. he prANa! je tuM zIdhrapaNe vipaNAne-viSNurUpa thavAne- IcchatA hoya te tuM zatru, mitra, putra ane baMdhu sarvane viSe kajIye karavAmAM ke saMdhi karavAmAM (arthAt zatrune viSe kajIye ane mitrAdikane viSe saMdhi karavAmAM) yatna na kara ane sarvane viSe samAna cittavALo thA. 21. samaM pazyan hi sarvatra, samavasthitamIzvaram / na hinastyAtmanA''tmAnaM, tato yAti parAM gatim // 22 // mAvatA , a. 23, zo 28. sarvatra vyApIne rahelA Izvarane sarakhI rIte jonAra purUSa pitAnA AtmAvaDe bIjA keI paNa AtmAne haNatA nathI, tethI te mikSa gatine pAme che. ra2. sarvasaGgaparityAgaH, sarvadvandvasahiSNutA / sarvadvandvasamatvaM ca, mokSasya vidhiruttmH|| 23 // tilAsapura, 0 28, 0 81. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSa. ( 807) | sarva saMgane tyAga kara, sarva (sukha duHkhAdika) baMne sahana karavA, sarva (zubha azubha viSaye tathA vastuorUpI) baMne viSe samadaSTi rAkhavI, A mekSane uttama vidhi che. 23. yasya cittaM dravIbhUtaM, kRpayA sarvajIviSu / tasya jJAnaM ca mokSazca, kiM jaTAbhasmacIvaraiH 1 // 24 // padmapurA, 0 82, . rU. jenuM mana sarva jIvone viSe kRpA karIne bhIMjAyeluM hoya, tene ja jJAna ane mokSa prApta thAya che. jaTA rAkhavAthI, bhasma coLavAthI ke cIvara paheravAthI (arthAta koI paNa jAtane sAdhuveSa rAkhavAthI) zuM phaLa che? kaMI ja nathI. 24. ???? kameMndhanaM samAzritya, dRDhA sdbhaavnaa''hutiH|| dharmadhyAnAminA kAryA, dIkSitenAmikArikA // 25 // bRhadAraNyaka, uttarabhAga, zlo0 21. jeNe (mokSa meLavavA) dIkSA lIdhI hoya teNe karmarUpI idhanane Azraya karI dharmadhyAnarUpI agnivaDe ucca bhAvanArUpI daDha Ahuti ApIne, agnikArikA karavI-agnihotra karavuM 25. gatapathaM yathA tumbaM, jale yAtyupari svayam / kSINakarmamalo jIvastathA yAti zivAlayam // 26 // jema kAdavanA lepa rahita thayeluM tuMbaDuM pitAnI meLe jaLa upara Ave che-tare che, tema karmarUpI maLathI rahita thayelo jIva pote ja zivAlayamAM-mekSamAM jAya che. 26. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 808 ) subhASita-padma-ratnAkara. nirmamatvaM virAgAya, vairAgyAdyogasaGgatiH / yogAtsaJjAyate jJAnaM jJAnAnmuktiH prajAyate // 27 // mamatAnA tyAga vairAgya mATe che eTale mamatAne nAza thavAthI vairAgya utpanna thAya che, verAgyathI ceAganI prApti thAya che. (eTale mana, vacana, kAyAnuM niyamitapaNuM athavA dhyAnAga prApta thAya che.) yAgathI jJAnanI prApti thAya che ane jJAnathI mAkSanI prApti thAya che. 27. jinapatipadabhaktirbhAvanA jainatattve, viSayasukhaviraktirmitratA satyavarge / zrutizamayamazaktirmUkatA'nyasya doSe, mama bhavatu ca bodhiryAvadApnomi muktim // 28 // subhASitaratnasandoha, lo0 21. zrIjinezvaranA caraNanI sevA, jinezvaranA tattvane viSe bhAvanA, viSayasukhathI vairAgya, prANIo pratye mitratA, zAsrazravaNu, zAMti ane iMdriyadamananI zakti, pArakAnA deSa (nA thana ) pratye muMgApaNa ane samakti; ATalI vastu, jyAM sudhI huM mAkSane na pAmuM tyAM sudhI mane hAjo ! ( kAraNa ke A meAkSanA upAyarUpa che. ) 28. mAkSanI yAgyatAH- zuddhasphaTikasaGkAzo niSkalazcAtmanA''tmani / paramAtmati sa sAta, tte parama pam // 21 // coLazAla, prANa, zve 3. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSa. zuddha sphaTika ratnanI je nirmaLa ane avayava rahita (saMpUrNa) paramAtmA che, ema jyAre tene AtmAne viSe AtmAvaDe ja jANe hoya tyAre te mokSa padane Ape che. 29. samatAM sarvabhUteSu, yaH karoti sumAnasaH / mamatvabhAvanirmukto yAtyaso padamavyayam // 30 // tattvAmRta, zlo0 215. uttama manavALo ane mamatA rahita e je purUSa sarva prANuone viSe samatAne dhAraNa kare che, te purUSa mokSapadane pAme che. 30. samyagviraktirnanu yasya citte, samyaggururyasya ca tattvavettA / sadA'nubhUtyA dRDhanizcayo yastasyaiva siddhirna hi cAparasya // 31 // divelI, Dho. rU. jenA cittamAM samyaka prakArane vairAgya che, jenA gurU tatvane jANanAra che, ane jene sadA anubhavavaDe daDha nizcaya che, te ja purUSanI siddhi thAya che, bIjAnI thatI nathI. 31. ekAgracittasya dRDhavratasya, pazcendriyaprItinivartakasya / adhyAtmayoge gatamAnasasya, mokSo dhruvaM nitymhiNsksy||32|| sUktamuktAvalI, pR0 205, zlo0 4. * jenuM citta ekAgra (sthira ) hoya, je vratamAM daDha hAya, je pAMca indriyanI prIti(viSaya)thI nivRtti pAmyo hoya, Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (810 ) subhASita-padya-ratnAkara. jenuM mana adhyAtmAgane viSe raheluM hoya, tathA je niraMtara hiMsAthI nivRtti pAmyo hoya, tene avazya mekSa prApta thAya che. 3ra zItoSNAdibhiratyuprairyasya bAdhA na vidyate / na mariti rAjezvara sipiricatA || 23 .. mArkaNDapurANa, a0 36, zlo0 64. atyaMta ugra evA zIta ane uSNAdikvaDe jene pIDA thatI na hoya tathA je bIjAthI bhaya pAmate na hoya, tevA purUSane siddhi prApta thAya che. 33. anurAga jano yAti, parokSe guNakIrtanam / na bibhyati ca sattvAni, siddherlakSaNamuttam // 34 // mAjezvapurA, so rUdda, zo rU. jene joIne manuSya prIti pAme che, je pakSamAM paNa (guNanA guNanuM) kIrtana kare che, ane jenAthI kaI paNa prANa bhaya pAmatA nathI (te siddhi padane pAme che). A siddhinuM uttama lakSaNa che. 34. ekAntazIlasya dRDhavratasya, mokSo bhavet prItinivartakasya / adhyAtmayomaikaratasya samyam molo maNicamahaMsavAya rUpa je purUSa ekAMta (avazya) zIyaLavALe heya, vrata pALavAmAM daDha hAya, ane prIti (rAga) rahita hoya tene mokSa Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAAANAAAAAAA mekSa. | ( 811 ) thAya che. tathA je samyaka prakAre adhyAtmagane viSe ja khUba tatpara hoya ane niraMtara ahiMsaka hoya eTale keInI hiMsA karate na hoya tene ja mekSa thAya che. 35. vinaSTalobhA viSayeSu niHspRhAH, zAnti: parahInamaH | vrajanti viSNoH parameva tatpadaM, sanAtanaM yat pravadanti yoginaH // 36 / / jemano lebha nAza pAmyo hoya, je viSayamAM spRhA rahita hoya, jemanAM citta atyaMta zAMta hoya ane jemane mastara (ISya) atyaMta naSTa thaye heya, te purUSo, je padane yegIo sanAtana pada kahe che evA, viSaNunA utkRSTa padane pAme che. 36. nirjitamadamadanAnAM, vAkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm // 37 / / jeoe (jAtyAdika ATha) mada ane kAmane jItyA hoya, jeo vANI, kAyA ane mananA vikAra rahita hoya tathA jeo paranI AzAthI nivRtta thayA hoya tevA suvihita ( zAstrokta kriyA karanArA) janene A saMsAramAM ja mokSa che. teo ahIM ja mokSa sukhane anubhava kare che ema jANavuM). 37. mokSa pachI karma nathI lAgatuMkssiiraatsmuddhtN tvAjyaM, na punaH kSIratAM brajet / pRthara chAta vargo nAma javAna punaH pareDA. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 812 ) subhASita-padma-ratnAkara. yathA nItA rasendreNa dhAtavaH zAtakumbhatAm / punarAvRttaye na syustadvadAtmA'pi yoginAm // 31 // jema dUdhamAMthI kADheluM ghI phIthI kAi paNa prakAre dUdhapaNAne pAmatu nathI eTale dharUpa thai zakatu nathI, tema kathI judA thayelA AtmA prIthI kayukata thatA nathI. jema siddharasavarDa suvarNa rUpa thayelI dhAtuo phrIthI Avartana pAmatI nathI eTale dhAtupaNAne pAmatI nathI tema ceAgIenA AtmA paNa muktine pAmyA pachI pharIthI saMsAramAM AvatA nathI. 38, 39. meAkSamAM ananta jIvAnA avirAdhaH---- nAnAdIpaprakAzeSu, mUrtimatsvapi dRzyate / na vizeSa: heroDai, hantAmRttapu vi punaH ? || 30 || thADA pradezamAM, mUrtimAna aneka prakAranA dIvAonA prakAza paDatA chatAM temAM jarA paNa viSa ( saMkaDAza vigere ) dekhAtA nathI, teA pachI meAkSa sthAnamAM rahelA amRta jIvAnA virAdha zI rIte hAya ? 40. alpakSetre tu siddhAnAmanantAnAM prasajyate / parasparoparodho'pi nAvagAhanazaktitaH 1182 11 nhAnA siddhakSetramAM avagAhanA( rahevAnI tevA prakAra )nI zakti hAvAthI ana Mta siddhone paNa paraspara uparAdha ( bAdhA ) thatA nathI. 41. ' Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSa. ( 813) AtmAnA ja mokSa ane saMsAra - ayamAtmaiva saMsAraH, kssaayendriynirjitH| tameva tadvijetAraM, mokSamAhurmanISiNaH // 42 // corANa, g0 271, Ro1. (. sa.) je A AtmA ja kaSAya ane indriyothI parAbhava pAmele heya to te saMsAra kahevAya che, ane A AtmA ja je te kaSAya ane indriyane jItanAra hoya te te AtmA ja mokSa che ema paMDite kahe che. 42. bAhya sukhamAM mekSa nathI - na zabdazAstrAbhiratasya mokSo, na caiva ramyAvasathapriyasya / na bhojanAcchAdanatatparasya, na lokacittagrahaNe ratasya // 43 // ApastambasmRti, a0 10, pR0 44, zlo0 7. vyAkaraNa zAstramAM nipuNa hoya tene kAMI mokSa thatuM nathI, manahara prAsAdamAM rahevAnI prItivALo hoya tene paNa mokSa nathI, uttama bhejana ane vastra paheravAmAM tatpara hoya tene paNa mokSa thatuM nathI, taja je lekenuM citta raMjana karavAmAM Asakta hoya tene paNa mokSa thatuM nathI. 43. mekSa jJAnakriyA sAdhya - na jJAnaM kevalaM mukyai, na kriyA kevalA bhavet / saMyogAdubhayoH samyag muktimAhurmanISiNaH // 14 // zarmA , 0 23. (gAma. sa.) Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 814) subhASita-pala-ratnAkara. ekaluM jJAna muktine mATe nathI, temaja ekalI kriyA paNa muktine mATe nathI. paraMtu te bannene samyaka prakAre saMga thavAthI mokSa prApta thAya che ema munio kahe che. 44. mokSaH svayaM sAdhya-- naitadbhUtaM bhavati vA, bhaviSyati na jAtucit / yadarhanto'nyasAhAyyAdarjayanti hi kevalam // 45 // kevalaM kevalajJAnaM, prApnuvanti svavIryataH / khavIryeNaiva gacchanti, jinendrAH paramaM padam // 46 // mahAvIravi, sa , . 30, rU. 'arihaMte bIjA (IdrAdika)nI sahAyathI kevaLajJAna upArjana kare evuM kadApi thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze paNa nahIM. paraMtu jiteMdro mAtra potAnA ja vIryathI kevaLajJAna prApta kare che ane potAnA ja vIryathI mokSa sthAnamAM jAya che. 45, 46. jIvanI mekSa tarapha Urdhva gati - Urdhva yathA'lAbuphalaM sameti, lepe'payAte salilAzayastham / UvaMtathAgacchati sarvakarmalepapraNAzAt parizuddha aatmaa|||47|| zaSyamitaravAjo, kAraNa 8, rahe24. jevI rIte pANImAM raheluM tuMbaDuM (uparane mATIne) lepa dUra thatAMnI sAthe upara AvI jAya che tevI ja rIte badhA karmarUpI melano nAza thavAthI zuddha thayelo AtmA uce jAya che. 47. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSa. ( 815) svarga ane mokSamAM phera- svargApavargoM bhavato vibhinau, svargAd yataH syAt patanaM na mokSAt / svarge sukhazrIH punarindriyotthA, jheyA parabrahmamayI tu mokSe // 48 // adhyAtmatattvAloka, prakaraNa 3, zlo0 2. svarga ane mekSa bane judA judA che. kAraNa ke svargathI patana thAya che paNa mokSamAMthI patana nathI thatuM. vaLI svargamAM iMdriyajanya sukha che jyAre mekSamAM parabrahmamaya sukha che. 48. karmanA kSayathIja mekSa -- tRSNAsamAptirjagatAM bhaved yadi, zuSyanti hetuM ca vinaiva sAgarAH / sadAgatizcet sthiratAM bhajet sadA, mosalA vimoranA vinA 42 . je samasta jagatanA prANIonA lAbhane anna Ave, kaI devika (devatAI) kAraNa vagara badhAya samudro sukAI jAya ane pavana haMmezAne mATe sthira thaI jAya te ja karmane mULathI kSaya thayA vagara mekSa thAya. (arthAt kamane sarvathA kSaya thayA vinA kadI paNa mokSa thaI zakato nathI.) 49. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ an ( 16 ) subhASita-pa-ratnAkara puNyArthamapi nArambha, kuryAnmuktiparAyaNaH / puNyapApakSayAnmuktiH, syAdataH samatAparaH // 50 // vivekasTAra, rAsa 22, jo 70. mukti mATe tatpara mANase puNyane mATe paNa AraMbha kare nahi. kAraNa ke puNya ane pApanA kSayathI ja mokSa maLe che. tethI samatAmAM tatpara thavuM. (puNya ane pApa bane karmaja che. ane karma hoya tyAM sudhI mekSa na thAya. tethI puNyane paNa dUra karavuM joIe.) 50 kRtsnakarmakSayAnmokSo jnmmRtyvaadivrjitH| sarvavAdhAvinirmukta ekAntasukhasaGgataH // 51 // mosA ( bhadra), so. 2. tamAma karmone kSaya thavAthI ja mokSa maLe che. te mokSa janma ane maraNa vigerethI rahita, dareka prakAranI (zArIrika mAnasika vigere) pIDAthI rahita ane ekAMta sukhathI yukta hoya che. pa1. mAM samAtoDyuM che | zrI subhASita-padya-ratnAkarasya / dilIyo mArA ene Page #484 -------------------------------------------------------------------------- _