________________
અનુમાનના પ્રકારઃ
જૈનેતર દર્શન.
अनुमानं त्रिधा पूर्वशेषसामान्यतो यथा । वृष्टेः मस्यं नदीपूरादृष्टिरस्ताद्रवेर्गतिः
ઉપમાન:—
( ૭૮૯ )
|| ૧૭ ||
વિવવિટાન, ઉદ્દામ ??, જો ૦૬.
અનુમાનના ત્રણ પ્રકાર છે--પૂર્વ અનુમાન ૧, શેષ અનુમાન ૨ અને સામાન્ય અનુમાન ૩. તેમાં વૃષ્ટિને જોઇ ધાન્ય પાકવાનું જે અનુમાન કરવું તે પૂર્વ અનુમાન ૧, નદીનું પૂર જોઈ વૃષ્ટિનું અનુમાન કરવું તે શેષ અનુમાન ૨ અને સૂર્યના અસ્ત જોઇ સૂર્ય ગતિ કરે છે એમ જે જાણવુ તે સામાન્ય અનુમાન ૩ કહેવાય છે. ૫૭.
ख्यातं सामान्यतः साध्यसाधनं चोपमा यथा । स्यागोद्भवः सास्नादिमत्वमुभयोरपि
॥ ૧૮ ॥
विवेकविलास, उल्लास ८, જોક ૦ ૨૦૭.
સિદ્ધ કરવા લાયક વસ્તુનુ સાધન-કારણ-જે સામાન્યથી જ પ્રસિદ્ધ હાય તે ઉપમા કહેવાય છે. જેમકે બળદ જેવા ગય–રેઝ હાય છે. અહીં સાના ( ડેાકની નીચે લટકતી ઝુલ ) વિગેરે સામાન્ય અવયવ બન્નેમાં સરખા જ છે. ૫૮. આગમ અને અર્ધાંપત્તિ ઃ
-
आगमश्चाप्तवचनं, स च कस्यापि कोऽपि च । बाच्याप्रतीतौ तत्सिद्ध, प्रोक्ताऽर्थापत्तिरुत्तमैः ॥ ५९ ॥ વિવેવિદ્ઘાન, ગુડ્ડાસ ૮, જો ૨૦૮.
