Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH 29. zrImanmunicandrasUriviracitapaJjikAyutA, yAkinImahattarAsUnubhagavacchrImaddharibhadrasUripurandarahandhA llitvistraakhyaa-caityvndnsuutrvRttiH| khyApakaH-devacandra lAlabhAI jainapustakoddhArabhANDAgAravyavasthApatra kAryavAhakA-zAha nagInabhAI ghelAbhAI javherI. asya punarmudraNAdyAH sarve'dhikArA etadbhANDAgArakAryavAhakANAmAyattAH sthApitAH / [All rights reserved by the Trustees of the Fund.] vIrasaMvat. 2441. vikramasaMvat. 1971. krAiSTasya. 1915. prati. 50.. nivezaH 8 aannkaaH| For Private & Personel Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 upodghaatH| upodghAta. irurururururururururururururunBDOE 0000000000 jayatyasau zrIjinarAT sduktiH| pAvayantu pUtaparamezvarapravacanapIyUSapInAntaHkaraNAH sacakSuSkA grandhamenaM tattvaratnaratnAkarAyamANamAlokya taduktama-6 nuSThAya ca,na hi kaJcanApi granthArthamananuSThAya jJaptimAtreNa tasyAdhigamyate bhAvuka bhavikavarapi, granthazcAyaM viracito'nuSThAno|payogI suvihitanAmadheyaiH sUribhiH, tathA ca yathA dravyagaNitakathAnuyogAnAM cAritrapratipattihetutayA prAdhAnyAt tadAhatyaiva tadavabodhaH phalegrahiH, tathA prastutasyApi vAGmayasyAvabodhastaduktAnuSThAnenaiva phalapradaH, sarvatra caivamAhate pravacane nyAyo'yam , ayameva 'jJAnakriyAbhyAM mokSa' iti prasiddhatarasya sUtrasya paramArthaH, vizeSeNa cAsyopayogitA''vazyakacaityavandanAsUtrANAmananyasAdhAraNayA vyAkhyayA samalaGkatatvAt , jJAte hi avitathe paramArthe pariNAmollAso jAjAyate ca tataH karmakSayakSayopazamato'pUrvAtmaguNodbhavaH, anuSTheyaM ca trisandhyamavazyaM caityavandanamahadguNagaNaparAgaSaTpadaiH pratyahamasAmAnyasamyagdarzanazuddhaye, zuddhe ca darzane yathArtho'vabodhapariNAmaH kramazazcAritrAcaraNapariNAmazca, tadavazyaM vidhibaddharAgairanuSTheyametadAkhyAtamavyAbAdhabodhaiH / tadevamasamAnatvAt caityavandanasUtrANAM sarveSAmupayogitvAcca yuktaM vizeSato vivaraNaM, tatraiva zraddhAmUlasambhavAt sakalAnuSThAnaphalAnAM, vizeSaNasAphalyaparijJAne ca bhavedavazyamarhati vizeSeNopamAtikrAnta Adara iti yuktiyukta evAtratyo vizeSaNasAphalyopadarzaka aayaasH| tadevamupayuktatamasyAsya vyAkhyAnaM vihitaM zrImadbhiH Jain Education Inten For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ haribhadrapUjyaiH pUjyAnAM ca sattAkAlAdi nirNItaM paJcAzaka bhUmikAyAmiti na bhUyaH prayAsaH / atra sthApitAnAM matAntarANAmavalokanAt sahRdayANAmantaHkaraNAnyavazyaM tatroditaM nirNayamanusariSyanti, siddharSayazca sugatasamayAbhyAsamAtrAccalacittA | ajAyanta na tu tatparicayAt, na ca te sUricaryANAM sAkSAtparicayapadavImAptavanta ityapi "yAM buddhA kila siddhasAdhurakhilavyAkhyAtRcUDAmaNi0 gurutayA cakre namasyAmasau" iti zrI paJjikAdvitIyapadyAvalokanAt spaSTamavabhAsidhyate, yadyapi spaSTo nAvabudhyate hetuH pratibodhasya siddharSINAM sUtravAdAdivibhAgazaH, anekatra bauddhasya tadvizeSANAM ca sAmAnyena vizeSatazca nirAkaraNopalabdheH, yataH samupalabhyate'tra pRSThe 19 sarvasattvaivaM bhAvavAdinAM 24 tame sucAruziSyANAM 50 tame iSTata tvadarzanavAdinAM ca tadbhedAnAM praNipAtadaNDakAnte cAnekasvabhAvavastusiddhyAdau sAmAnyena tasya nirAkaraNaM, na ca jJAya| te'nupalambhAt zrImatAmullekhasya kasko'tra bhAgo bodhisthiratApAdako ?, bodhastvamuSyA eva vRtteravApAnaghaM sthairyamityasaMzayamAmnAyate zrIpaJjikApadhikAsUtradhArakalpaiH zrImunicandrasUribhiH, svayamapyAkhyAntyevopakArakRtijJAnapravINAH upamitau "anAgataM parijJAya, caityavandanasaMzrayA / madarthaM nirmitA yena, vRttirlalitavistarA // 1 // " ityAdeH, tathaiva heyopAdeyavRttau " viSaM vinirdhUya kuvAsanAmayaM vyacIcaradyaH kRpayA madAzaye / namo'stu tasmai haribhadrasUraye // 1 // " iti padyasya avalokanAt, asthairyamapi zrImatAM zrImadarhacchAsane'naghe kiM kriyAzaithilyAvabhAsanamUlaM kiM vA padArtha7 vyavasthityazraddhAmUlaM kiM vA bhAvanAtAnavabhAnopalabdhaM ?, na ca tatraikataramapi nizcetuM pratyalatAbhAgupalabhyate mAnaM tathA7 vidhaM na ca kalpanAzilpinirmitA varatrA kevalA saMzayagataddharaNakSamA syAt, yadyapi upamitAvanekazo'nyadIyamatAnAM
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // | varNanaM nyakkAraparatayA nihitaM dhInidhAnaH, paraM nollekhalezo'pi sUripurandaravAkyAnAM tatropalabhyate, paraM zrImatAM sUripura- upodayAta. ||ndarANAM yathArUpameva lekhatatiH samavatAritobhayatra zrImadbhiH siddharSibhiH "pradIptabhavanodarakalpo'yaM vicchidyate nirupakrama-18 karmAnubandhaH, tasmAdatraiva yatadhvaM yUyamiti" upa0 477 tathaiva "pariharttavyo'kalyANamitrayoga."upa01012 pRSThe tato'smanmanasi tu nizcitavadAbhAtyetat yaduta kriyAbhAvanobhayazaithilyajastaSAM calitabhAvo, darzane caitasyA bhagavadguNAnAM tanmArgasya yathAvadbhAnopagateH pAramArthikakriyAbhAvanobhayamayamavagatya zAsanaM nizcalIbabhUvuH zrImantaH, cedatra pramAdadoSajA skhalanA sudhIbhiravazyaM sAnugrahaM prakAzanIyA yena sukhenAvabho-16 sye tattvamavitathamahaM, yathoparyuktaM prakaraNadvayaM bhAvukabhAvanAnAM bhavinAmavalokyamacalaM ca hRdi dhArya tathA anyAnyapi cintAratnopamAni prakaraNAni santyatra yAni prabhUtAnAM sattvAnAmanalpAmAtaniSyantyupakArAvaliM, yathA 4 pRSThe adhikArisvarUpe 1etadvahumAninora vidhiparA 3 ucitavRttayaH, liGgAni ca tatkathAprItiH nindA'zravaNaM tadanukampA cetaso nyAsaH, parA jijJAsA guruvinayaH satkAlApekSA ucitAsanaM yuktasvarapAThopayogaH, lokapriyatvam agarhitA kriyA vyasane dhairya zaktitastyAgo labdhalakSatvaM ceti,na ca para sahasraSvapi grantheSu jAgratsu evaMvidhAnyAtmapravRttyupayogInisamupalabhyante gandhato'pi vAkyAni, etA nyanyAnyapi cAsAdhAraNAni vAkyAnyeva tattattarkavAkyAnugatAni jJApayatyatipratnatAM pUjyAnAM pUrvagatatAratArakadhAritAM ca la vyAkhyAGgeSvapyapUrvamAkhyan khyAtakIrtayaH "jijJAsA 1 guruyogo 2 vidhiparatA 3 bodhapariNatiH 4 sthairyam 5 / 1 adhikArinindAkartRSu. DOOOOOOOOOOOOOOOOO 100000000000000 1000 in Education intomi For Private Personel Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern | uktakriyA 6 'lpabhavatA 7 vyAkhyAGgAnIti samayavidaH ||1||" vijJAyaitAnyAdRteSu caiSu 'saMhitA ca padaM caive' tyAdivannaiva | syAnmayUra nRtyAnukAriNI vyAkhyA, kiM tu vyAkhyAtA avazyaM sAdhayedavitathaM sAdhyamanAbAdhAvAptirUpam // pUjyAnAM prAcInatA upadezapadAnekAntajayapatAkA dharma saMgrahaNIdharma sAra sarvajJa siddhyAdekakarttRkatA ca pRSTha 18-75-64-99 - 101 sthitA - tidezato bhaviSyati spaSTA, tadanantaroparacitatvamapyasyAvabhAsiSyate caturacetasAM manasi tathaiva syAdvAdakalpalatApaJcAzakavRttyAdi lekhato'pi prAntye virahazabdopalambhAcca spaSTameva prastutaprakaraNavidhAyitvaM bhavavirahasUritayA khyAtAnAmAdyAnAmeva zrIharibhadrasUrINAM tathA ca ye vaiyAvRttyakarANAmityAdisUtraM devatAkAyotsargastatstutizca navyA ityAkhyAya tA apalapanti teSAM paramAbhinivezitaiva kevalA, na ca bhadraM devAvarNavAdyasatyapakSapoSaka nibandhanAsatyadeva darzanakhyApakAnA| masti bhaviSyati cetyAdhAya cetasi ghRNAmIhe teSAmAptamArgAMnusRtaye, zrImatsattAkAle cAnekAni AsannanyayUthikamatAntarANi tAni granthagranthakArAbhidhAnAni ca tatsamayagaveSaNAyAmitihAsapriyANAmupakArakANi bhAvInIti vimRzya puraH | sphuTaviSayAnukramasthUlaviSayAnukramalokoktikramadarzanena saha matAntarANi paragranthoktyanukramazca nyAsiSyante tattata evAvalokyaM dhIdhanaiH zeSamityabhyarthayate zrIzramaNasaGghasevArasika udanvadanta AnandaH // gUrjarapatta vikramasya 1971 varSe zrAvaNakRSNadvitIyAyAm 13090030
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90000006 zaknoti karttuM zrutakevalibhyo dhyAmalAdapi dIpA caityavandanataH samyakU paralokaviruddhAni jo u guNo dosakaro dharmAnuSThAnavaitathyAt pratibadhnAti hi zreyaH aprazAntamatau zAstra * saMhitA ca padaM caiva jijJAsA guruyogo vidhinoptAdyathA bIjAt vapanaM dharmavIjasya sAkSidhRtapadyAnukramaH / 1 1-2-paM 2- 1 -paM 2-2 4-1-paM 5-1 5-2-paM 6-1 7-1 9-1 9-1 11 - 1 - (dharmavi0) " upAdeyadhiyA'tyantaM cintAsatzrutyanuSThAnaM phalaM pradhAnamevAhuH ata eva ca manyante bahuvaNeNa duva eka eva hi bhUtAtmA kartumicchoH zrutArthasya zAstrayogastviha jJeyo zAstrasandarzitopAyaH siddhyAkhyapadasamprAptiH na caitadevaM yattasmAt dvidhA'yaM dharmasaMnyAsaH0 11 - 2 - ( yo 0 ) paM 11-2 11-2 11-2 12-2 13- 1 -paM 13 - 1 ( yo ) 13-2 13-2 14-1 14-2 14-2 FRE 33 23 77 "
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 sAkSidhRtapadyAnukramaH 53-1 . . 53-2 0000000000000000000006 dvitIyApUrvakaraNe atastvayogo yogAnAM etatrayamanAzritya mitrA tArA balA dIpA kaH kaNTakAnAM prakaroti taiSNyaM atIndriyANAmarthAnAM paNanauI u sahassA tatsvAbhAvyAdeva dharmAdInAM vRttiH kajaM icchaMteNaM .. | ujjusuassa sayaM saMpayaM nAIyamaNuppannaM kAyaH sannihitApAyaH | anityatAkRtabuddhiH 14-2 (yo0) | bhAvaNasuyapADho 15-1 " saraNaM bhae uvAo 16-2-paM" pANavahAIyANaM 16-2-paM" bajjhANuhANeNaM 18-1-4 jIvAibhAvavAo sAmA u diyA chAyA 19-1-paM je Arisassa aMto 19-2-6 (ta.) puruSo'vikRtAtmaiva vibhaktedRkpariNato sthitaH zItAMzuvajjIvaH 34-1 siya tattullAgAraM tadabhinnAgAratte 38-1-4 tullattaM sAmannaM 47-1 | iha bodi caittA NaM 61-2 000000000000000000000 32-1 61-2 62-1 64-1 " // 4 // For Private & Personel Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter paramabrahmaNa ete sAdipRthaktvamamISAM kUpe patitottAraNa0 bhava kUpapatitasattvo 0 evaM cAdvaite sati AgamenAnumAnena Agamazvopapattizca | Agamo hyAptavacana0 taccaitadupapattyaiva anyathA'tiprasaGgaH syAt egaMmi pUiyaMmI agnirdahati nAkAzaM rUpAlokamanaskAra yataH svabhAvato jAta0 66-2 67-1 67-1 67-1 67-1 69-1 69-2 69-2 69-2 69-2 70-1 73-1 74 75-1 anyacaivaMvidhaM ceti nArambhe ciya dIsai teNeha kajjamANaM AdaraH karaNe prItiH ato'bhilaSitArthAptiH daNDIkhaNDanivasanaM mohavikArasametaH agaNI u chiMdijja va vayabhaGge gurudoso ussA na niraMbha savattha saMjamaM saMja gRhadvat vidyAjanmAptitastadvat viSagrastasya mantrebhyo 75-1 83-1 83-1 84-1 84-1 84-1 84-2 85-2 86-1 86-2 86-2 88-2 88-2 88-2 jainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSidhRtapadyAnukramaH 89-1 95-2 95-2 96-1 96-1 96-1 96-1 lalitavi0 zaive mArge'ta evAsau kriyAjJAnAtmake yoge durgatiprasRtAn jantUn jJAnino dharmatIrthasya ajJAnapAMzupihitaM dagdhe bIje yathA'tyantaM kSINaklezA ete |stutyA api bhagavantaH kA yastu stutaH prasIdasi zItArditeSu hi yathA tadvattIrthakarAnye hInaM kulaM bAndhavavarjitaM ca etto ya dasAIsuM puNa nirabhissaMga G-00000000OO000000000EUR 90-2 91-1 93-1 nArghanti ratnAni samudrajAni asyAM sakhe ! badhiralokanivAsabhUmau bhAsA asaccamosA tappatthaNAe tahavi ya cintAmaNirayaNAdihiM vatthusahAvo eso bhattIeN jiNavarANaM caMdAiccagahANaM kriyaiva phaladA puMsAM na saMsAre na nirvANe naikAdisaGkhyAkramato yatra klezakSayastatra kamme sippe ya vijjA ya | jattha ya ego siddho OM00000000000000000 93-1 93-1 93-1 94-2 95-1 96-2 104-1 106-2 107-1 // 5 // For Private & Personel Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 108-1 112 battIsA aDayAlA kalpadrumaH paro manaH kalpadrumo mahAbhAgaH na puNyamapavargAya paMcaMgo paNivAo 112 112 do jANU doNNi kare annonnaMtariaMguli. cattAri aMgulAI muttAsuttI muddA vizuddhabhAvanAsAraH 114 114 115 113 000000000000000000000 saakssidytgtvaakyaanukrmH|2 asadabhidhAnaM mRSA (ta0 asU 9) 12-1 hInAdhikAbhyAmupamA mRSA 23-2 puSpAmiSastotrapratipattipUjAnAM yathottaraM prAdhAnyaM 12-2 viruddhopamAyoge taddhamopattyA tadavastutvam 24-2 prazamasaMveganirvedAnukampA''stikyA0 15-2 akramavadasat 26-2 nAmasthApanA (ta0 a0 1 sU 5) 15-2 stave'puSkalazabdaH pratyavAyAya 37-2 titthaM bhaMte ! titthaM 19-1-(bhaga0) nivRttyupakaraNe dravyendriyaM 39-2 (ta0 a0 2 sU0 17) mahezAnugrahAdbodhaniyamA0 19-2 labdhyupayogau bhAvendriyaM 39-2(ta0 a0 2 sU0 18) nAsti kazcidabhAjanaM sattvaH 21-2 nApratyayAnugrahamantareNa tattvazuzrUSAdayaH (ityAdi)43-2 100000000000000000000 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only aw.jainelibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 saakssidytgtvaakyaanukrmH| 77-2 (r)(r)000000000000000000 nAnivRttAdhikArAyAM prakRtI dhRtiHzraddhA (ityAdi)45-2 alamanena kSapakavandanAkolAhalakalpena tattvamiSTaM tu pazyatu 53-1 abhAvitAbhidhAnena, tIrthanikAradarzanAdAgacchantIti 55-1 varNadRDhAdilakSaNe pvatri (pA05-1-123) 77-1 asahajA'vidyA 55-2 to kasiNasaMjamaviU puSphAIyaM na icchanti bhrAntimAtramasadavidyA 56-1 jiNapUAvibhavabuddhitti 77-2 kAla eva kRtsnaM jagadAvartayati 57-2 ikSurasaguDakhaNDazakkaropamAzcittadharmAH apratyakSA ca no buddhiH, pratyakSo'rthaH 58-2 utprAbalyordhvagamanocchedaneSu 93 brahmavabrahmasaMgatAnAM sthitiH appuvanANagahaNe buddhyadhyavasitamartha puruSazcetayate 61-1 sarve jIvA na hntvyaaH|| samitiguptizuddhA kriyA guNaparyAyavadvyaM dravyAzrayA nirguNA guNAH ___ asapatno yogH|| utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat // (paM) (ta0 a05 sU0 3740) 62 eka dravyamanantaparyAyamarthaH vibhurnitya AtmA 64-2 jiNaMtare sAhuvoccheo sarve bhAvA AtmabhAve tiSThanti yApanIyatantre 00000000000 Jain Education Inte! For Private & Personel Use Only Mw.jainelibrary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sucAruziSyaiH praNetRkAlavartIni prasiddhAni matAntarANi / 3 maulikasAyaiH0 pratyAtmapradhAnavAdibhiH, 16-1 / AjIvikanayamatAnusAribhirgozAlakaziSyaiH sadAzivavAdibhiH 19-2 kalpitAvidyAvAdibhistattvAntavAdibhiH sarvasattvaivaMbhAvavAdibauddhavizeSaiH 21-1 | anantaziSyaiH sAGkRtyaiH 23-2 parokSajJAnavAdibhirmImAMsakabhedaiH 24-2 jagatkartRlInavAdibhiH saMtapanavineyaH suraguruvineyaH 26-1 kApilaiH yogAcAryANAM (pataJjaliprabhRtInAM) 42-1 sAyaH (paM) yadAhAvadhUtAcAryaH 43-2 dravyAdivAdibhiH bhagavadgopendreNa 45-2 advaite'pyevameva iSTatattvadarzanavAdibhibauddha vizeSaiH 52 sugataziSyamatam 00000000000000000000000 (4) For Private Personel Use Only Halwjainelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 sthUla0dazitA0 vi. zeSa viSayA. sthUlaviSayAnukramaH / 4 praNipAtasUtravyAkhyA arhaccaityastavavyAkhyA caturviMzatistavavyAkhyA puSkArArddhavarazrutastavavyAkhyA siddhastavavyAkhyA darzitA nyaayaaH| 5 ahitaM pathyamayAture asiddhe tatprArthanAvacaH samudAyeSvapi pravRttAH zabdAH anekadhAvayaveSvapi pravatanta abhakSyAsparzanIyanyAyena muNDamAlukAjJAtaM nAgabhayasutAkarSaNa 12-1 28-1 118 OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM vizeSa viSayAnukramaH / 6 patram. viSaya. 1 adhikAriNaH 2 praNipAtavidhiH viSaya. maGgalam saphalatvasiddhiH patram. Jain Education in For Private & Personel Use Only Www.jainelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ #OOOOOOOOMOMOMOM000000000 viSayaH sampadastatkAraNAni ca vyAkhyAGgAni jijJAsAdIni namo'rhadbhya iti padavyAkhyA bhagavadbhya iti padavyAkhyA tIrthakarebhyaH | svayaMsambuddhebhyaH puruSottamebhyaH puruSasiMhebhyaH puruSavaragandhahastibhyaH lokottamebhyaH lokanAthebhyaH lokahitebhyaH lokapradIpebhyaH patram. | viSayaH 8 lokapradyotakarebhyaH 9 abhayadebhyaH cakSurdebhyaH mArgadebhyaH 18 zaraNadebhyaH bodhidebhyaH dharmadebhyaH dharmadezakebhyaH dharmanAyakebhyaH 28 azvAvabodhavRttAntaH dharmasArathibhyaH dharmavaracAturantacakravartibhyaH 33 apratihatavarajJAnadarzanadharebhyaH hetuSoDazaka " (hetutrayam) For Private & Personel Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 patram. sthUla0dazitA vizeSa viSayA. 57 viSayaH vyAvRttachadmabhyaH jinebhyo jApakebhyaH tIrNebhyastArakebhyaH buddhebhyo bodhakebhyaH muktebhyo mocakebhyaH sarvajJebhyaH sarvadarzibhyaH | zivamacalamarujamanantamakSayamavyAyAdhamapunarAvRtti siddhigatinAmadheyaM sthAnaM samprAtebhyaH namo jinebhyo jitabhayebhyaH " sampatkramaprayojanam viSayaH ekAnekavastusvabhAvasiddhiH " ahaMccaityastavaH sAdhuzrAvakayoH satkArasanmAnapratyayapAThe vicAraH anyatrocchasitasya vyAkhyA ceSTAkAyotsargatvasiddhiH aTocchAsamAnatvena caturvizatistavaH sarvalokacaityastavaH zrutastavaH ( apauruSeyanirAkaraNam ) siddhastavavyAkhyA ( strImokSasiddhiH) 0000000000000000000 // 8 // For Private & Personel Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThI devacaMda lAlabhAI javherI. janma 1909 vaikramAdve kArtikazukAdazyAM sUrya pure. niryANam 1962 kramAdve pauSakRSNa tRtIyAyAm, mumbayyAm. The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D. Surat.. Died 1906 A. D. Bombay. hmo Bombay Art Printing Works Fort ma &a
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAra-granthAGkezrImanmunicandrasUriviracitapaJjikAyutA zrIharibhadrasUripurandaradRbdhA lalitavistarAkhyA caityastavavRttiH / iruvruirum @@@20000000 ___OMnamaH sarvajJAya. natvA'nuyogavRddhebhyazcaityavandanagocarAm / vyAkhyAmyahaM kvacitkiJcidvRttiM lalitavistarAm // 1 // yAM buvA kila siddhasAdhurakhilavyAkhyAtRcUDAmaNiH, sambuddhaH sugatapraNItasamayAbhyAsAcalaccetanaH / yatkartuH svakRtau punargurutayA cakre namasyAmasau, ko hyenAM vivRNotu ? nAma vivRtiM smRtyai tathA'pyAtmanaH // 2 // zAstrAntaradarzanataH, svayamapyUhAdgurUpadezAcca / kriyate mayaiSa durgamakatipayapadapaJjikA''rambhaH // 3 // yugmam // tatrAcAryaH ziSTasamAcAratayA vighnopazamakatayA ca maGgalaM, prekSAvatpravRttyarthamabhidheyaM saprasaGgaM prayojanaM, sAmarthyagamyaM sambandhaM ca vaktukAma Aha praNamya bhavanAlokaM, mahAvIraM jinottamam / caityavandanasutrasya, vyAkhyeyamabhidhIyate // 1 // tatra 'praNamya' prakarSeNa natvA bhuvanAloka' bhuvanaM-jagat , A iti vizeSasAmAnyarUpaviSayabhedasAmastyena lokate kevalajJAnadarzanAbhyAM budhyate yaH sa tathA taM, kamevaMvidhamityAha 'mahAvIra' apazcimatIrthapatiM 'jinottama' avadhyAdi @ For Private & Personel Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha lalitavi0 SoOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOM | jinapradhAnaM 'caityavandanasUtrasya' pratItasya 'vyAkhyA vivaraNam iyaM' anantarameva vakSyamANA 'abhidhIyate' procyata nApaM0 yutA. iti // 1 // sampratyAcAryaH pratijJAtavyAkhyAkRtsnapakSAkSamatvamAtmanyAviSkurvannAhaanantagamaparyAya, sarvameva jinAgame / sUtraM yato'sya kAtsnyena, vyAkhyAM kaH kartRmIzvaraH ? // 2 // anantA-anantanAmakasaGkhyAvizeSAnugatA gamA-arthamArgAH paryAyAzcodAttAdayo'nuvRttirUpAH pararUpAbhavanasvabhAvAzca vyAvRttirUpA yatra tattathA, 'sarvameva' aGgagatAdi niravazeSa 'jinAgame' arhacchAsane 'sUtraM' zabdasandarbharUpaM 'yato' yasmAddhetostata iti gamyate 'asya sUtrasya 'kArUyena' sAmastyena 'vyAkhyA vivaraNaM 'kaH' 'kartuM vidhAtum 'IzvaraH' samarthaH ? | ayaM hi kiMzabdo'sti kSepe, sa kiM sakhA ? yo'bhidruhyati, asti prazne, kiM te priyaM karomi, asti nivAraNe, kiM te rudi| tena, astyapalApe, kiM te dhArayAmi, astyanunaye, kiM te ahaM karomi, astyava jJAne, kastvAmullApayaMte, iha tvapalApe, nAstyasau yaH sUtrasya kAtsnyena-vyAkhyAM kartuM samartha ityabhiprAyo'nyatra caturdazapUrvadharebhyo, yathoktaM-'zaknoti kartuM zrutakevalibhyo, na vyAsato'nyo hi kadAcanApI' ti, jinAgamasUtrAntargataM ca caityavandanasUtramato'zakyaM kRtsnavyAkhyAnamiti // 2 // itthaM kRtsnavyAkhyApakSAzaktAvitarapakSAzrayaNamapi saphalatayA vaktukAmaH zlokadvayamAha-- // 1 // yAvattathApi vijJAtamarthajAtaM mayA guroH| sakAzAdalpamatinA, tAvadeva bravImyaham // 3 // 1 atItAnAgatAdi. 2 0lApayati 3 0zakyakRtsna. OMOMOMOMOMOMOMOMOM For Private & Personel Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ye sattvAH karmavazato, matto'pi jddbuddhyH| teSAM hitAya gadataH, saphalo me prishrmH||4||iti yAvat' yatparimANaM 'tathApi' kRtsnavyAkhyAnAzaktilakSaNo yaH prakArastasmin satyapi, 'vijJAtaM,' avabuddham , Tal'arthajAtam' abhidheyaprakArastatsamUho vA, prakramAccaityavandanasUtrasya 'mayA' ityAtmano nirdeze 'guroH vyAkhyAtuH 'sakAzAt' saMnidhimAzritya, kIdRzenetyAha-'alpamatinA' alpA tucchA gurumatyapekSayA matiH buddhiryasya sa tathA tena tAvadeva'vijJAtapramANameva, avijJAtasya vaktumazakyatvAt , 'bravImi' vacmi 'ahaM' karteti / alpamatinetyanena cedamAha-kadAcidadhikadhIguroH zRNvastato'dhikamapIdamavaiti-'dhyAmalAdapi dIpAttu, nirmalaH syAtsvahetuta' ityudAharaNAt , tatsamadhIzca | tatsama, ahaM tvalpamatitvAdgurunirUpitAdapi hInamevArthajAtaM vijJAtavAniti, tadeva bravImi // 3 // 'ye' iti anirUpi|tanAmajAtyAdibhedAH 'sattvAH' prANinaH 'karmavazato' jJAnAvaraNAdyadRSTapAratacyAt 'matto'pi' matsakAzAdapi, nAnyaH prAyo matto jaDabuddhirastItisambhAvanArtho'pizabdaH 'jaDabuddhayaH' sthUlabuddhayo, vicitraphalaM hi karma, tataH kiM na sambha-1 vatIti, 'teSAM' jaDabuddhInAM 'hitAya' pathyAya 'gadato' vivRNvataH 'saphalo' bodhalakSaNataMdupakAraphalavAn , adhikasadRzabuddhikayostu pramodamAdhyasthyagocaratayA'to'nupakArAt 'me' mama 'parizramo' vyAkhyAnarUpaH / iha ceSTadevatAnamaskAro maGgalaM, caityavandanArtho'bhidheyaH, tasyaiva vyAkhyAyamAnatvAt , kartustathAvidhasattvAnugraho'nantaraM prayojanaM, zrotuzca tadarthA D(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)cha logo OMOMOM0000000000000 1 lakSaNataH pra0 For Private & Personel Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 2 // dhigamaH paramparaM tu dvayorapi niHzreyasalAbhaH, abhidhAnAbhidheyalakSaNo vyAkhyAnavyAkhyeyalakSaNazca sambandhI boddhavyaH, paM0 yutA. 'iti' mngglaadiniruupnnaasmaaptyrthH||4|| atrAha-cintyamatra sAphalyaM, caityavandanasyaiva niSphalatvAta iti, atrocyate 'atra' maGgalAdinirUpaNAyAM satyAM 'Aha' prerayati, 'cintya' nAstItyabhiprAyaH, 'atra' caityavandanavyAkhyAnaparizrame, sAphalyaM' saphalabhAvaH, kuta ityAha-'caityavandanasyaiva' niSphalatvAt' atraivazabdo'pyarthe, tataH puruSopayogiphalAnu-10 palabdhezcaityabandanamapi niSphalameva, kiM punastadviSayatayA vyAkhyAnaparizramaH ?, tato yaniSphalaM tazArambhaNIyaM, yathA kaNTakazAkhAmardanaM, tathAca caityavandanavyAkhyAnamiti vyApakAnupalabdhiH 'itiH' paravaktavyatAsamAptyarthaH / atra || 'ucyate' pratividhIyate // niSphalatvAdityasiddhaM, prakRSTazubhAdhyavasAyanibandhanatvena jJAnAvaraNIyAdilakSaNakarmakSayAdiphalatvAd, uktaM ca-"caityavandanataH samyag , zubho bhAvaH prajAyate / tasmAtkarmakSayaH sarva, tataH kalyANamaznute // 1 // ityAdi // " 'niSphalatvAdityasiddhaM' itiH-hetusvarUpamAtropadarzanArthaH, tato yanniSphalatvaM hetutayopanyasta, tad asiddhaM-asiddhA 1 vyAkhyAnaparizramasaphalatAzrutAyA(tau). 20 nupalabdheH pra0 For Private & Personel Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhidhAnahetudoSadUSitaM, kuta ityAha 'prakRSTe tyAdi' ayamatra bhAvo-lokottarakuzalapariNAmahetuzcaityavandanaM, sa ca pariNAmo| yathAsambhava jJAnAvaraNIyAdisvabhAvakarmakSayakSayopazamopazamaphalaH, karmAdAnAdhyavasAyaviruddhatvAttasya, tataH kRtsnakarmakSaya-16 IX lakSaNaparamapuruSArthamokSaphalatayA caityavandanasya niSphalavyAkhyeyArthaviSayatayA tavyAkhyAnasyAnArambhA''saJjanamayuktamitikA kA Aha-nAyamekAnto, yaduta-tataH zubha eva bhAvo bhavati, anAbhogamAtRsthAnAdeviparyayasyApi darza-12 nAditi, atrocyate--tamyakaraNe viparyayAbhAvAt , tatsampAdanArthameva ca no vyAkhyArambhaprayAsa | iti, na hyaviditatadarthAH prAyastatsamyakaraNe prabhaviSNava iti / Aha-labdhyAdinimittaM mAtRsthAnataH samyakaraNe'pi zubhabhAvAnupapattiriti, na, tasya smykrnntvaasiddheH|| __'ekAnta' iti ekanizcayaH, 'anAbhogetyAdi' anAbhogaH-sammUDhacittatayA vyaktopayogAbhAvo, doSAcchAdakatvAsAMsAri(ka)janmahetutvAdvA mAteva mAtA mAyA tasyAH sthAnaM-vizeSo mAtRsthAnaM, AdizabdAcalacittatayA prakRtasthAnavaNA lambanopayogAdanyopayogagrahastasmAda 'viparyayasyApi' azubhabhAvasyApi, zubhabhAvastAyattato dRzyata eveti sUcako'pizabdaH, 'darzanAda' upalammAd , 'ana' zubhabhAvAnekAntapreraNAyAM 'ucyate' nAyamekAnta ityuttaramabhidhIyate, kathaM ? 'sa-13 myakaraNe viparyayAbhAvAt' yatra tu 'samyakkaraNe viparyayAbhAva' itipAThastatra prathamaiva heto, astu samyakkaraNe zubhAdhyavasA-1 61 1 ityevaM caityavandanasya sAkSAtkalabattvAtsaphalo'smatparizramaH. 2 azubhabhAvotpatterabhAve. 3 janmahetukatvAdvA 50 4 tato'vazyaMtayeti pra0 BODG00000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 3 // 0000000 900000001 yabhAvena vivakSitaphalaM caityavandanaM, paramakiJcitkaraM tadvyAkhyAnamityAzaGkayAha -- 'tatsampAdanetyAdi' tatsampAdanArtha-caityavandana samyakkaraNa sampAdanArtha | | tathAhi-- prAyo'dhikRtasUtroktenaiva vidhinopayuktasyA''zaMsAdoSarahitasya samyagdRSTerbhaktimata eva | samyakkaraNaM, nAnyasya, anadhikAritvAd, anadhikAriNaH sarvatraiva kRtye samyakkaraNAbhAvAt, zrAvaNe'pi tarhyasyAdhikAriNo bhRgyAH ? ko vA kimAha ? evamevaitat, na kevalaM zrAvaNe, kiM tarhi ? pAThe'pi, anadhikAriprayoge pratyutAnarthasambhavAt, 'ahitaM pathyamapyAture' iti vacanaprAmANyAt, tathA 'arthI | samarthaH zAstreNAparyudasto dharme'dhikriyate' iti vidvatpravAdaH, dharmazcaitatpAThAdi, kAraNe kAryopacA rAt yadyevamucyatAM ke punarasyAdhikAriNa iti, ucyate // 'prAyo'dhikRtasUtroktenaiva vidhineti' adhikRtasUtraM - caityavandanasUtrameva, tatra sAkSAdanukto'pi tadvyAkhyAnokto vidhistadukta ityupacaryate, sUtrArthaprapaJcarUpatvAdvyAkhyAnasya, prAyograhaNAnmArgAnusAritInrakSayopazamavataH kasyacidanyathApi 1 caityavandanavidheryatsamyakkaraNattvasampAdanaM jJAnarUpatayA prApaNaM tadarthaM. 2 sUtragarbhagatArthavistArarUpatvAdvayAkhyAnasya. 3 sUtroktavidherajJAne'pi zubhabhAvotpattiH syAt // 900 paM0 yutA. // 3 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 900005 10000 syAt, 'arthItyAdi' arthI - dharmAdhikArI, prastAvAttadabhilASAtirekavAn, samartho - nirapekSatayA dharmamanutiSThanna kuto - 'pi tadanabhijJAd bibheti, zAstreNa - Agamena 'aparyudastaH' apratikuSTaH / | etaddahumAnino vidhiparA ucitavRttayazca na hi viziSTakarmakSayamantareNaivaMbhUtA bhavanti, kramo'pyamI|SAmayameva, na khalu tatrata etadabahumAnino vidhiparA nAma, bhAvasAratvAdvidhiprayogasya, na cAyaM bahumAnAbhAve iti // saca evaMlakSaNo yastrivargarUpapuruSArthacintAyAM dharmameva bahu manyate, ihalokaparalokayorvidhiparo brAhmaNAdisvavarNo| citavizuddhavRttimAMzceti, 'vidhiparA' iti, vidhiH - ihaloka paralokayoraviruddha phalamanuSThAnaM sa paraH - pradhAnaM yeSAM te tathA 'ucitavRttaya' iti, svakulAdyucitazuddhajIvanopAyA iti, nanu jJAnAvaraNAdikarmmavizeSe upahantari sati samyakcaityava - | ndanalAbhAbhAvAt tatkSayavAnevAdhikArI vAcyaH, kimetadbahumAnAdigaveSaNAyetyAha - 'nahItyAdi' 'na' naiva 'hi:' yasmAd, 'viziSTakarmakSayaM' viziSTasya -- antaHkoTA koTyadhika sthiteH karmmaNo - jJAnAvaraNAdeH kSayo - vinAzastamantareNa - vinA 'itthaM - bhUtA' etadbahumAnAdiprakAramApannA 'bhavanti' varttante, tata etadbahumAnAdivya jaya karmavizeSakSayavAnevAdhikArI, nApara iti / 10 vetthaMbhUtA iti paJjikA. 2 tathA vyavahAre pravarttanaM. 3 satatazubha pariNAmotpattihananakartari varttamAne. 4 ayameva yathAvihitA'nuSThAnasampAdano'rho'taH. 17000000000000000000
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavika bhavatu nAmaivaM, tathApi kathamityameSAmupanyAsaniyama ityAha-'kramo'pI' tyAdi, ' nacAyam' iti, naca-naiva ayaM-bhAvaH- caityavandanAviSayazubhapariNAmarUpaH, saMvegAMdividhiprayogaheturiti // // 4 // lana cAmuSmikavidhAvapyanucitakAriNo'nyatrocitavRttaya iti, viSayabhedena tadaucityAbhAvAda, aprezakSApUrvakArivijRmbhitaM hi tat , tadete'dhikAriNaH parArthapravRttarliGgato'vaseyAH, mA bhUdanadhikAriprayoge doSa iti / liGgAni caiSAM tatkathAprItyAdIni, tadyathA-tatkathAprItiH, nindA'zravaNam // 'na cAmuSmiketyAdi' naca-naiva cazabda ucitavRttervidhipUrvakatvabhAvanAtUcanArthaH, 'AmuSmikavidhau' paralokaphale kRtye, kiM punaraihikavidhAvityaperarthaH 'anucitakAriNo' viruddhavRttayaH 'anyatra' ihaloke 'ucitavRttayaH' svakulAdhucitaparizuddhasamAcArA bhavanti, paralokapradhAnasyaivehApyaucityapravRttaH, taduktam-'paralokaviruddhAni, kurvANa dUratastyajet / AtmAnaM yo'tisaMdhatte, so'nyasmai syAtkathaM hitaH ? // 1 // " kuta etadityAha--'viSayabhedena' bhinnaviSayatayA, 'tadaucityAbhAvAt' tayoH-ihalokaparalokayoH, aucityasya-dRSTAdRSTApAyaparihArapravRttirUpasya, (a)bhAvAt , yadeva hyamuSmin pariNAmasundaraM kRtyamihApi tadeveti vidhiparatA, vidhipUrvakamevocitavRttitvamiti, prakArAntaranirasanAyAha-'aprekSApUrvakAri vijRmbhitaM hi tat' aprekSApUrvakAriNo hyevaM vijRmbhante, yadutaikatrAnucitakAriNo'pyanyatrocitakAriNo bhaveyuriti / / 10 viSaye pra0 2 saMvegAdividhi0 3 caityabandanA''vazyakavihAradAnapUjAdike'nucitakAriNo'pyanyatra. 4 pravRttayaH pra05 yo'bhisandhatte pra0 GOOODOTOS hetaH ? // 1 // " kut| taduktam-paralokA ucitavRttayaH svAkaphale kRtye, For Private & Personel Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ODDA O 9009099900 tadanukampA cetaso nyAsaH parA jijJAsA, tathA-guruvinayaH satkAlApekSA ucitAsanaM yuktakharatA / pAThopayogaH, tathA lokapriyatvaM agarhitA kriyA vyasane dhairya zaktitastyAgo labdhalakSatvaM ceti / ebhistadadhikAritAmavetyaitadadhyApane pravarttata, anmathA doSa ityuktaM / Aha-ka ivAnadhikAripreyoge doSa iti, ucyate, sa hyacintyacintAmaNikalpamanekabhavazatasahasropAttAniSTaduSTASTakarmarAzijanitadaurgatyavicchedakamapIdabhayogyatvAt // _ 'teSvanukampeti' teSu-caityavandananindakeSu anukampA-dayA, yathA-aho kaSTaM yadete tapasvino rajastamobhyAmAveSTitA vivazA hiteSu mUDhA itthamaniSTamAceSTanta iti, cetaso nyAsa iti' abhilASAtirekAccaityavandana eva punaH punarmanasaH | sthApanaM 'parA jijJAseti' parA-vizeSavatI caityavandanasyaiva jijJAsA-jJAtumicchA, 'satkAlApekSeti' sandhyAtrayarUpasundarakAlAzrayaNaM, 'yuktasvarateti' parayogAnupaghAtizabdatA 'pAThopayoga' iti pAThe-caityavandanAdisUtragata evopayogo nityopayuktatA, 'labdhalakSatvaM ceti' labdha-niNItaM sarvatrAnuSThAne lakSaM-paryantasAdhyaM yena sa tathA tadbhAvastattvaM, yathA'jo u guNo dosakaro, na so guNo dosameva taM jANa / aguNovi hu hoi guNo, viNicchao sundaro jattha tti // 1 // avApya na vidhivadAsevate, lAghavaM caasyaapaadytiiti| tato vidhisamAsevakaH kalyANamiva mahadakalyA1 "tevanu" pra. paM0 2 kAritApra0 pra0 3 rAjasItAmasIvRttiiM viTelA 4 vinizcayaH ( paryavasAnaM ) OODDOGG For Private & Personel Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 5 // 000000000000004 00000 NamAsAdayati, uktaM ca 'dharmAnuSThAnavaitathyAtpratyapAyo mahAnbhavet / raudraduHkhaughajanako, duSprayuktA| divauSadhAd // 1 // ityAdi' ato'nadhikAriprayoge prayoktRkRtameva tattvatastadakalyANamiti, liGgaistadadhikAritAmavetyaitadadhyApane pravartteta evaM hi kurvatA ArAdhitaM vacanaM, bahumato lokanAthaH, parityaktA lokasaMjJA, aGgIkRtaM lokottarayAnaM, samAsevitA dharmacAriteti, ato'nyathA viparyaya | ityAlocanIyametadatisUkSmAbhogena, nahi vacanoktameva panthAnamullaGghyAparo hitAyupAyaH, na cAnu|bhavAbhAve puruSamAtrapravRttestatheSTaphalasiddhiH // kIdRzaH ? 'lokasaMjJeti' gatAnugatika lakSaNA lokaheriH, 'lokottarayAnamiti' lokottarA pravRttiH, puruSa| mAtrapravRttirapi hitAyupAyaH syAnna vacanokta eva panthA ityAzaGkayAha - 'nacAnubhavetyAdi' ayamabhiprAyaH - prAkU svayameva | dRSTaphale kRSyAdau tadupAyapUrvakaM AptopadiSTopAya pUrvakaM cAdRSTaphale nidhAnakhananAdau karmmaNi pravRttasya svAbhilaSitaphalasiddhiravazyaM bhavati, nAnyathA, ato'tIndriyaphale caityavandane phalaM prati svAnubhavAbhAve puruSamAtrapravRttyAzrayaNAnna vivakSitaphalasiddhirvyabhicArA (ra) sambhavAd, ataH zAstropadezAttatra pravarttitavyamiti // 1 tato pra0 2 0kalokalakSa0 pra0 paM0 yutA. // 5 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ api ca-lAghavApAdanena ziSTapravRttinirodhatastadvighAta eva, apavAdo'pi sUtrAvAdhayA gurulAghavAlo-1 lacanaparo'dhikadoSanivRttyA zubhaH zubhAnubandhI mahAsattvAsevita utsargabheda eva, natu sUtrabAdhayA, gurulAghavacintA'bhAvena hitamahitAnubandhyasamaMjasaM, paramagurulAghavakArikSudrasattvavijRmbhitamiti // 'apica' iti dUSaNAntarasamuccaye, yadRcchApravRttyA samyakcaityavandanavidheH 'lAghavApAdanena' laghukaraNena 'ziSTapravRttinirodhataH' pUjyapUjArUpaziSTAcAraparihArAt 'tadvighAta eva' upAyAntarAdapi saMbhavantyAstatheSTaphalasiddheviSkambha eva, yathoktam-'pratibadhnAti hi zreyaH, pUjyapUjAvyatikrama' iti / Aha-nanu gatAnugatikarUpazcaityavandanavidhirapavAdastahi syAdityAzaGkayAha-'apavAdo'pItyAdi' utsargabheda eveti uktavizeSaNo'pavAda utsargasthAnApannatvenotsargaphalaheturityutsargavizeSa eveti // etadaGgIkaraNamapyanAtmajJAnAM saMsArasaricchrotasi kuzakAzAvalambanamiti paribhAvanIyaM sarvathA, nirU-10 paNIyaM pravacanagAmbhIrya, vilokanIyA tantrAntarasthitiH darzanIyaM tato'syAdhikatvaM, apekSitavyo / vyaaptiitrvibhaagH|| __ 'etadaGgIkaraNamapIti' etasya-kSudrasattvavijRmbhitasyApavAdatayA'GgIkaraNamapi AdaraNamapi, kiM punaranaGgIkaraNaM 1 bhavantyAH pra02 vidhe0 pra0 3 kAzakuzAlambanamiti panjikA For Private & Personel Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 AlambanaM na bhvtiitypishbdaarthH| 'kuzakAzAlambanamiti' kuzAzca kAzAzca kuzakAzAH teSAmAlambanaM-AzrayaNamanA- paM0 yutA lambanamevApuSTAlambanatvAditi, 'darzanIyaM tato'syAdhikatvamiti' darzanIyaM-darzayitavyaM, pareSAM svayaM vA draSTavyaM, 'tataH tantrAntarasthiteH 'asya' prakRtatantrasya 'adhikatvaM' adhikabhAvaH, kapAdizuddhajIvAditattvAbhidhAyakatvAt, 'vyAptItaravibhAga' iti vyAptizca sarvatantrAnugamo'sya sarbanayamatAnurodhitvAd itarA cAvyAptistatrAntarANAmekanayarUpatvAcyAtItare tayoH vibhAgo-vizeSaH, iha cetarAzabdasya puMvadbhAvo 'vRttimAtre sarvAdInAM puMvadbhAvaH' iti vacanAt // yatitavyamuttamanidarzaneSviti zreyomArgaH / vyavasthitazcAyaM mahApuruSANAM kSINaprAyakarmaNAM vizudvAzayAnAM bhavAbahumAninAM apunarbandhakAdInAmiti, anyeSAM punarihAnadhikAra eva, zuddhadezanA'namahatvAt , zuddhadezanA hi kssudrsttvmRgyuuthsNtraasnsiNhnaadH| dhruvastAvadato buddhibhedastadanu sattvale-18 zacalanaM kalpitaphalAbhAvApatyA dInatA, khabhyastamahAmohavRddhiH, tato'dhikRtakriyAtyAgakArI saMtrAsaH _ 'uttamanidarzaneSviti' AjJAnusArapravRttamahApuruSadRSTAnteSu, astu nAmAyaM pravacanagAmbhIryanirUpaNaudirutsargApavAda| svarUpaparijJAnahetuH zreyomArgaH, paraM jvaraharatakSakacUDAratnAlaGkAropadezavadazakyAnuSThAno bhaviSyatItyAzaGkayAha-'vya sthitazcetyAdi' vyavasthitazca-pratiSThitazca svayameva, mahApuruSaiH apunarbandhakAdibhiranuSThitatvAt , 'dhruvetyAdi' dhruvo-nizci lA 1 apunarbandhakAnAM pra02 bhAvAtyA pra0 3 nirUpaNAdibhi0 pra0 4 parijJA0 pra0 5 sarvarogApahRt0 pra0 000000000000000 90000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000000 taH, tAvacchabdo vakSyamANAnarthakramArthaH 'ataH' zuddhadezanAyAH 'buddhibhedo' yathAkathaJcit kriyamANAyAmadhikRtakriyAyAmanAsthayA kSudrasattvatayA ca zuddhakaraNAsAmarthyAt karaNapariNAmavighaTanaM, 'tadanu'tato buddhibhedAkrameNa 'sattvalezacalana' sukRtotsAhalavabhraMzaH 'kalpitaphalAbhAvApattyA' svabuddhisambhAvitasya phalasyAyathAsthitakaraNe'pi na kiJciditi dezanAkartaH vacanAdasattvasambhAvanayA 'dInatA' mUlata eva sukRtakaraNazaktikSayaH, 'svabhyastamahAmohavRddhiH' mahAmoho-mithyAtvamo hastataH svabhyastasya-pratibhavAbhyAsAn mahAmohasya vRddhiH-upacaya iti // MP bhavAbhinandinAM svAnubhavasiddhamapyasiddhametad, acintyamohasAmarthyAditi, na khalvetAnadhikRtya vi duSA zAstrasadbhAvaH pratipAdanIyo, doSabhAvAditi, uktaM ca-"aprazAntamatau zAstrasadbhAvapratipAdanam / doSAyAbhinavodINe, zamanIyamiva jvre||1||" iti kRtaM vistareNa, adhikAriNa evAdhikRtya puroditAn / || apakSapAtata eva nirasyetarAn prastutamabhidhIyata iti / iha praNipAtadaNDapUrvakaM caityavandanamiti sa evAdI vyAkhyAyate-tatra cAyaM vidhiH-iha sAdhuH zrAvako vA caityagRhAdAvekAntaprayataH paritya 10mANArthakra0 pra020manAzayA 3 kriyamANAyA etatsvasminnanadhikAritvaM tathA'GgIkRtakriyAtyAgenAtmano'narthakAritvaM ca 4 ayaMPthAsthitakriyAyA yathecchitaphalA'bhAvadRSTayA 9000000000000000000000 0000000 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 7 // 1000000000000000000 ktAnyakarttavyaH pradIrghataratadbhAvagamanena yathAsambhavaM bhuvanaguroH sampAditapUjopacAraH tataH sakala| sattvAnapAyinIM bhuvaM nirIkSya paramagurupraNItena vidhinA pramRjya ca kSitinihitajAnukaratalaH pravarddhamAnAtitIvratara zubhapariNAmo bhaktayatizayAt mudazruparipUrNalocano romAcAJcitavapuH, mithyAtvajala| nilayAnekakugrAhanakracakrAkule bhavAndhAvanityatvAccAyuSo'tidurlabhamidaM sakalakalyANaikakAraNaM cAdhaH| kRtacintAmaNikalpadrumopamaM bhagavatpAdavandanaM kathaJcidavAtaM, nacAtaH paraM kRtyamastIti anenAtmAnaM kRtArthamabhimanyamAnau bhuvanagurau vinivezitanayanamAnaso'ticArabhIrutayA samyagaskhalitAdiguNasampadupetaM tadarthAnusmaraNagarbhameva praNipAtadaNDakasUtraM paThati, taccedam - namo'tthu NaM arahaMtANaM 1 bhagavaMtANaM 2, AigarANaM 3 titthayarANaM 4 sayaMsaMbuddhANaM 5, purisuttamANaM 6 purisasIhANaM 7 purisavara- | puMDarIyANaM 8 purisavaragaMdhahatthINaM 9, loguttamANaM 10 loganAhANaM 11 logahiyANaM 12 logapaIvANaM | 13 logapajjoagarANaM 14, abhayadayANaM 15 cakkhuyANaM 16 maggadayANaM 17 saraNadayANaM 18 bohidayANaM 19, dhammadayANaM 20 dhammadesayANaM 21 dhammanAyagANaM 22 dhammaMsArahINaM 23 dhammavaracAuraMta1 mudAzru0 0000000 paM0 yutA. // 7 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakkavaTTINaM 24, appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM 25 viachaumANaM 26, jiNANaM jAvayANaM 27 tiINNANaM tArayANaM 28 buddhANaM bohayANaM 29 muttANaM moyagANaM 30, savaNNUNaM sabadarisINaM 31 siva-16| mayalamaruamaNaMtamakkhayamavAbAhamapuNarAvittisiddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM 32 Namo jiNANaM | jiabhayANaM 33 // iha dvAtriMzadAlApakAH, trayastriMzadityanye 'viyadRcchaumANamityanena saha / iha cA-10 dyAlApakadvayena stotavyasampaduktA, yato'rhatAmeva bhagavatAM stotavye samagraM nibandhanaM, tadanyaistu tribhiH stotavyasampada eva pradhAnA sAdhAraNAsAdhAraNarUpA hetusampat , yata AdikaraNazIlA eva tIrthakaratvena svayaMsambodhitazcaite bhavanti, tadaparaistu caturbhiH stotavyasampada evAsAdhAraNarUpA tusampata, puruSottamAnAmeva siMhapuNDarIkagandhahastidharmabhAkatvena tadbhAvopapatteH, tadanyaistu paJcabhiH stotavyasampada eva sAmAnyenopayogasampat, lokottamatvalokanAthatvalokahitatvalokapra-| dIpatvalokapradyotakaratvAnAM parArthatvAt, tadaparaistu paJcabhirasyA evopayogasampado hetusampat, a. 1 sarvo'pi pUjanIyaprakAro'rhatsu vidyate 20NasvarUpA pra0 irurururururururuttuttuttuttuttuttu Jan Education Internal For Private Personal use only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 bhayadAnacakSurdAnamArgadAnazaraNadAnabodhidAnaiH parArthasiddheH, tadanyaistu paJcabhiH stotavyasampada evAyatA |vizeSeNopayogasampat, dharmadatvadharmadezakatvadharmanAyakatvadharmasArathitvadharmavaracAturantacakravarttitve-18 bhyastadvizeSopayogAt, tadanyadvayena tu stotavyasampada eva sakAraNA svarUpasampat, aprati-10 hatavarajJAnadarzanadharA vyAvRttacchamAnazcArhanto bhagavanta iti hetoH, tadaparaizcaturbhirAtmatulyaparaphala-3 1 kartRtvasampat, jinajApakatvatIrNatArakatvabuddhabodhakatvamuktamocakatvAnAmevaMprakAratvAt, tadanyaistu tribhiH pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalAtyabhayasampaduktA, sarvajJasarvadarzinAmeva zivAcalAdisthAna-|| samprAptau jitabhayatvopapatteH, _ 'sAdhAraNAsAdhAraNarUpeti' sarvajIvaiH sAdhAraNamAdikaratvaM, mokSApekSayA Adau-bhave sarvajIvAnAM janmAdikaraNazI| latvAta, tIrthakaratvasvayaMsambodhAvasAdhAraNau arhatAmeva bhavataH 'ete' iti ahento bhgvntH| 'pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalAptyabhayasampadukteti' pradhAnaguNayoH sarvajJatvasarvadarzitvayoH aparikSayeNa avyAvRttyA pradhAnasya zivAcalAdisthAnasya Aptau-lAbhe 'abhayasampat' jitabhayatvarUpA ukteti / nanu caikasvabhAvAdhInatvAdastunaH kathamanekasvabhAvAkSepikA stota|vyasampadAdikA citrA sampadekatra ? yadi paramupacAravRttyA syAdityAzaGkayAha iyaM ca citrA sampat anantadhAtmake vastuni mukhya mukhyavRttyA stavapravRttizcaivaM prekSApUrvakAri-8 yabhamA abhayasampat' jitabhayadi paramupacAravRttyA sthAnamA makhyavRttyA stavaprathA O // 8 // Join Education International For Private Personel Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAmiti saMdarzanArthamevamupanyAso'sya sUtrasya, stotavyanimittopalabdhau tannimittAdyanveSaNayogAditi || prastAvanA / athAsya vyAkhyA-tallakSaNaM ca saMhitAdi, yathoktam-"saMhitA ca padaM caiva, padArthaH 18 padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya SavidhA // 1 // " iti, etadaGgAni tu jijJAsA guruyogo vidhi ityAdIni, atrApyuktama-"jijJAsA guruyogo vidhiparato bodhapariNatiH sthairyameM / u-8 takriyAlpabhavatA, vyAkhyAGgAnIti smyvidH||4||" tatra 'namo'stvarhadbhyaH' iti saMhitA, padAni tu namaH astu arhadbhyaH, padArthastu 'nama' iti pUjArtha, pUjA ca dravyabhAvasaGkocaH, tatra karaziraHpAdAdisaMnyAso dravyasaGkocaH, bhAvasaGkocastu vizuddhasya manaso niyoga iti, astviti bhavatu, prArthanA'rtho'syeti, 'iyaM ca citretyAdi, 'stotavyanimittopalabdhAviti stotavyAH-stavAhI arhantasta eva nimittaM-karmakArakatvAddhetuH stavakriyAyAstasyopalabdhau-jJAne / 'tannimittAdyanveSaNayogAditi' tasya-stotavyarUpasya nimittasya ahallakSaNasya |nimittaM AdikaratvAdyAdizabdAdupayogAdisaGgrahaH tasya anveSaNAt-ghaTanAditi / zuddhasya pra0 00000000000000000 0000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 9 // a Namiti vAkyAlaGkAre, prAkRtazailyA iti cehopnystH| 'arhadbhaya' iti devAdibhyo'tizayapUjA- paM0 yutA. 1 mahantItyarhantastebhyo, namaHzabdayogAccaturthI / padavigrahastu yAni samAsabhAJji padAni teSAmeva bhavatIti nehocyate, cAlanA tu adhikRtAnupapatticodanA, yathA-astviti prArthanA na yujyate, tanmA-18 trAdiSTAsiddheH, pratyavasthAnaM tu nItitastannirAsaH, yathA-yujyata eva, itthameveSTasiddheriti, padayo- || janAmAtrametad , bhAvArthaM tu vakSyAmaH, vyAkhyAGgAni tu jijJAsAdIni, tavyatirekeNa tadapravRtteH, tatra | dharma prati mUlabhUtA vandanA, atha ko'syArthaH iti jJAtumicchA jijJAsA, na samyagjJAnAdRte samyakkiyA paDhamaM nANaM tato dayeM tivacanAt , viziSTakSayakSayopazamanimitteyaM nAsamyagdRSTerbhavatIti tantravidaH, ___ 'prAkRtazailyeti cehopanyasta iti' prAkRtazailyA-prAkRtagranthasvAbhAvyena, 'iti' evaM vAkyAlaGkAratayA 'caH' samucaye 'iha' sUtre 'upanyastaH' saMskRte vAkyAlaGkAratayA'sya prayogAdarzanAt // tathA guruNA-yathArthAbhidhAnena svaparatantravidA parahitaniratena parAzayavedinA samyaka sambandhaH, // etadviparyayAdviparyayasiddheH, tadvyAkhyAnamapi avyAkhyAnameva, abhakSyAsparzanIyanyAyenAnarthaphalametaditi 10yoge pra02 syAmarthaH pra0 0000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ paribhAvanIyaM, tathA vidhiparatA-maNDaliniSadyAkSAdau prayatno jyeSThakramAnupAlanaM ucitAsanakriyA sarvathA ||2|| / vikSepasaMtyAgaH upayogapradhAnateti zravaNavidhiH, heturayaM kalyANaparamparAyAH, ato hi niyamataH samya-1|| 6 gajJAnaM, na chupAya upeyavyabhicArI, tadbhAvAnupapatteriti,tathA bodhapariNatiH-samyag jJAnasthiratA rAhatA || 18 kutarkayogena saMvRtaratnAdhArAptikalpA, yuktA mArgAnusAritayA tantrayuktipradhAnA, stokAyAmapyasyAM na viparyayo bhavati, anAbhogamAtraM, sAdhyavyAdhikalpaM tu tad , "etadviparyayetyAdi" IdRzaguNaviparItAt guroH viparyayasiddheH-avyAkhyAnasiddheH, etadbhAvanArthamAha-"tadvyAkhyAnamityAdi" "abhakSyAsparzanIyanyAyeneti" bhakSyamapi gomAMsAdi kutsitatvAdabhakSyaM tathA sparzanIyamiti caNDAlAdi kasyalA cit kutsitatvAdasparzanIyaM tena nyAyo-dRSTAntastenaM 'tabhAvAnupapatteriti' upeye vyabhicAriNa upAyasya upAyatvaM || nopapadyata iti bhaavH|| a vaidyavizeSaparijJAnAditi, tathA sthairya-jJAnaddharyanutsekaH, tadajJAnupahasanaM, vivAdaparityAgaH, ajJa-18 10000000000000000 tirurururururuttu 1 jyeSThAnukramapAlanaMpra02 asparzanIyamapi 30tvAdevAspa0 4 samyaktattvajJAnaprAptAvakuzala upadezako na bhavati tasya svayamanabhijJatvAt // For Private & Personel Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi // 10 // 0000000000000000000000 buddhibhedAkaraNaM, prajJApanIye niyogaH, saMyamapAtratA nAma bahumatA guNajJAnAM vigrahavatI zamazrIH, paM0 yutA. svAzrayo bhAvasampadAmiti, tathoktasya-vijJAtasya tattatkAlayoginaH, "vaidyavizeSaparijJAnAditi" vaidyavizeSa iva parijJAnaM tasmAd, ayamatra bhAvo-yathA vaidyavizeSAt sAdhyavyAdhinivartate tathA parijJAnAdanAbhogamAtramiti "tadajJAnupahasanamiti' svayaMjJAtajJeyAnabhijJAnupahasanaM 'vivAdaparityAgaH' tadanabhijJaiH saheti gamyate "ajJabuddhibhedAkaraNamiti" samyakcaityavandanAdyajAnatAM tatrApravRttipariNAmAnApAdanaM "prajJApanIye niyoga" iti prajJApanIyameva samyakkaraNe niyuGga iti, "uktasyetyAdi" uktasya-vacanAdiSTasya caityavandanAdeH, tadeva vizinaSTi "vijJAtasya" vacanAnusAreNaiva vinizcitaviSayavibhAgasya "tattatkAlayoginaH" tena tena-citrarUpeNa kAlena-16 tadavasaralakSaNena sambandhavataH, itthamuktaM vizeSeNaM, kriyAM vizeSayannAha__ tadAsevanasamaye tathopayogapUrvaM zaktitastathAkriyA, nauSadhajJAnamAtrAdArogyaM kriyopayogyeva tat , na ceyaM yAdRcchikI zastA, pratyapAyasambhavAditi, tathA alpabhavatA-vyAkhyA pradIrghatarasaMsAriNastattvajJA- 10 nAyogAt, tatrAlpaH-pudgalaparAvarttAdArato bhavaH-saMsAro yasya tadbhAvaHalpabhavatA, nahi dIrghadaurgatyabhAk || SIM 10 // "tadAsevanasamaye" tasyoktasya karaNakAle, 'tathopayogapUrva AsevyamAnAnurUpa upayogaH pUrvo-heturyatra tadyathA bha1 seyaM pAtratA pra0 2 vizeSyaM pra0 3 0dAraM pra0 ttururururururuOeeSCO For Private & Personel Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vati 'zaktitaH' svazaktimapekSya tadanatikrameNApi 'tathAkriyA' uktAnurUpaprakAravAn vyApAraH, Aha-kimuktakriyayA ? vyAkhyAnaphalabhUtAd uktajJAnAdeveSTaphalasiddhisambhavAdityAzaGkayAha-'na' naivauSadhajJAnamAtrAt-kriyArahitAdauSadhajJA-10 nAt kevalAd ArogyaM-rogAbhAvaH, kuta ityAha-'kriyopayogyeva tad yataH kriyAyAM-cikitsAlakSaNAyAmupayujyate upakurute, tacchIlaM ca yattathA, nArogyopayogavadapItyevakArArthaH, tad-ityauSadhajJAnamAtraM, kriyAyA evaarogyopyogaat| tarhi kriyevopAdeyA na jJAnamityAzaGkayAha-'na ceyamityAdi' naca-naiva iyaM vandanAdikriyA yAdRzI tAdRzI| yathA tathA kRtA zastA-iSTasAdhikA matA, kintu ? jJAnapUrvikaiva zastA bhavatIti // cintAmaNiratnAvAptihetuH, evameva nAnekapudgalaparAvartabhAjo vyAkhyAGgamiti samayasAravidaH, ataH sAkalyata eteSAM vyAkhyAsiddhiH, tasyAH samyagjJAnahetutvAditi sUkSmadhiyA''locanIyametat / / tatra 'namo'stvahasya'ityatrAstu bhavatvityAdau prArthanopanyosena durApo bhAvanamaskAraH, tattvadharmatvAd , 12 ata itthaM vIjAdhAnasAdhya iti jJApanArthaM, uktaM ca-"vidhinoptAdyathA bIjAdaGkurAyudayaH kramAt / 18 phalasiddhistathA dharmavIjAdapi vidurbudhAH // 1 // vapanaM dharmavIjasya, satprazaMsAdi tdgtm| tacci-18 18ntAdyagurAdi syAtphalasiddhistu nirvRtiH // 2 // " 1 jJAnamAtrArogyopayogavanna bhavatIti // 2 0panyAsaH pra0 3 anena prakAreNa bhavyairdharmabIjavapanikA niSpAdyA // 0000000000000000000000 00000000000000000 Jan Education Inter For Private Personal use only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 paM0 yutA // 11 // "cintAmaNiratnAvAptiheturiti" cintAmaNireva ratnaM maNijAtipradhAnatvAccintAmaNiratnaM, pRthagvA cintAmaNiratne, tasya tayorvA'vAptihetuH, abhAgya itikRtvA / "vapana"mityAdizlokaH, vapanaM-nikSepaNaM, dharmasya-zrutacAritrarUpasya, bIjaphalaniSpattiheturdharmabIjaM tasyAtmakSetra iti gamyaM, kiM tadityAha-"satprazaMsAdi" sat saMzuddhaM, taccetthaMlakSaNaM-'upAdeyadhiyA'tyantaM, saMjJAviSkambhaNAnvitam / phalAbhisandhirahitaM, saMzuddhaM hyetadIdRzam // 1 // prazaMsAdi-varNavAdakuzalacittocitakRtyakaraNalakSaNaM, tadgataM-dharmagataM, "taccintAdi" tasya dharmasya cintA-abhilASaH, AdizabdAt sacchutyAdi vakSyamANam, aGkurAdi-aGkurasatkANDAdi vakSyamANameva 'phalasiddhistu nivRtiriti' pratItArthameva cintAsatzrutyanuSThAnaM, devamAnuSasampadaH / krameNAGkarasatkANDanAlapuSpasamA matAH // 3 // phalaM prdhaanmevaahurnaanussnggikmitypi| palAlAdiparityAgAt, kRSau dhAnyAptivabudhAH // 4 // ata eva ca manyante, tttvbhaavitbuddhyH| mokSamArgakriyAmekAM, paryantaphaladAyinIm // 5 // ityAdi" / AhayadyevaM na sAmAnyenaivaM pATho yukto, bhAvanamaskAravatastadbhAvena tatsAdhanAyogAt , ___ "phalamityAdizlokaH" phalaM-sAdhyaM, kiM tadityAha-"pradhAnameva" jyeSThameva, phalamiti punaH sambadhyate, tataH pradhAnameva phalaM phalamAhuH, avadhAraNaphalamAha-"nAnuSaGgikamityapi" nopasarjanabhavamapIti, dRSTAntamAha-"palAlAdi 1 etadIhagUcittavRttimataH zuddhaM mArjitaM sadbhavati // 2 0naiva pra0 . 11 // For Private & Personel Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha@@@ cha parityAgAt" palAlapuSpe parityajya, "kRSau" karSaNe, dhAnyAptimiva "budhAH" sudhiyaH,"ata evetyAdi"-'ata eva' phalaMpradhAnamevetyAdereva hetoH, cakAro'rthaprAptamidamucyata iti sUcanArthaH, "manyante" pratipadyante "tattvabhAvitabuddhayaH" paramArtha|darzidhiyo 'mokSamArgakriyAM' samyagdarzanAdyavasthAM 'ekAM' advitIyAdirUpAM, mokSamArgatvena 'paryantaphaladAyinImityAdi' mokSarUpacaramakAryakAriNI, zailezyavasthAmityarthaH, anyAvasthAbhyo hyanantarameva phalAntarabhAvena mokSAbhAvAt "tatsA| dhanAyogAditi" tasya-siddhasya namaskArasya yat sAdhanaM-nivarttanaM prArthanayA tasyAyogAdU-aghaTanAt & evamapi pAThe mRSAvAdaH, 'asadabhidhAnaM mRSeti' vacanAt , asadabhidhAnaM ca bhAvataH siddhe tatprA-11 rthanAvacaH, tadbhAvena tadbhavanAyogAditi, ucyate, yatkiJcidetat tattattvAparijJAnAta, bhAvanamaskArakasyApi utkarSAdibhedo'styevetitattvaM, evaM ca bhAvanamaskAravato'pi tathA tathotkarSAdibhAvenAsya || tatsAdhanAyogo'siddhaH, tadutkarSasya sAdhyatvena tatsAdhanatvopapatteriti, evaM caivamapi pAThe mRSAvAdaH / ityAdyapArthakameva, asiddhe tatprArthanAvaca iti nyAyopapatteH, tatprakarSavAMstu vItarAgo na caivaM paTha-15 kitIti, na cAnyastatprakarSavAn, bhAvapUjAyAH pradhAnatvAt, tasyAzca pratipattirUpatvAd, uktaM cAnyairapi 1 naiSa evaM pra. @@@@OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM For Private & Personel Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ BOTH nama iti. OMOMOMOM lalitavi0 | "puSpAmiSastotrapratipattipUjAnAM yathottaraM prAdhAnyaM" pratipattizca vItarAge, pUjArthaM ca paM0 yutA. // 12 // "asadabhidhAnamiti" asato'yujyamAnasyAbhidhAnaM-bhaNanamiti, 'tadbhAvenetyAdi' tadbhAvana-bhAvanamaskArabhAvena, tadbhavanAyogAdU-AzaMsanIyabhAvanamaskArabhavanAyogAdU, anAgatasyeSTArthasya lAbhenAviSkaraNamAzIH, sA ca prArthaneti 'bhAvanamaskArasyApIti' kiM punarnAmAdinamaskArasyetyapizabdArthaH, "tatsAdhanatvenopapatteriti" tasyotkarSAnanyarUpasya namaskArasya prArthanayA sAdhanabhAvasya ghaTanAt / "na caivaM paThatIti" evamiti prArthanaM, namastIrthAyeti nirAzaMsameva tena paThanAt | "puSpAmiSastotrapratipattipUjAnAmityAdi" tatrAmiSazabdena mAMsabhogyavasturuciravarNAdilAbhasaJcayalAbharucirarUpAdizabda nRtyAdikAmaguNabhojanAdayo'rthA yathAsambhavaM prakRtabhAve yojyAH, dezaviratau caturvidhA'pi sarAgasarvaviratau tu stotraprakatipattI dve pUje samucite, bhavatu nAmaivaM yathottaraM pUjAnAM prAdhAnyaM, tathApi vItarAge kA sambhavatItyAha-'pratipattizcaka vItarAge iti' pratipattiH avikalAptopadezapAlanA 'caH' samuccaye vItarAge-upazAntamohAdau pUjAkArake / yadi nAmaivaM pUjAkramo vItarAge ca tatsambhavastathApi namaskAravicAre tadupanyAso'yukta ityAhaA 'pUjA dravyabhAvasaGkocaH' ityuktaM, ataH sthitametadanavA 'namo'stvahaGgyaH' iti / iha ca prAkR // 12 // tazailyA caturthyarthe SaSThI, uktaM ca-"bahuvayaNeNa duvayaNaM, chahivibhattIeN bhaNNai cautthI / jaha hatthA 1 saprArthanaM 2 tIrthAya namaskAro'styevam / / EREDIES For Private & Personel Use Only cha
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ taha pAyA, namo'tthu devAhidevANaM // 1 // " bahuvacana tu advaitavyavacchedenA bahutvakhyApanArtha, viSayakA bahutvena namaskartuH phalAtizayajJApanArthaM ca, ityetaccaramAlApake 'namo jiNANaM jiyabhayANamityatra | sapratipakSaM bhAvArthamadhikRtya darzayiSyAmaH, anye vAhuH-'namo'stvahadbhayaH' ityanena prArthanAvacasA tattvato lokottarayAnavatAM tatsAdhanaM prathamamicchAyogamAha, tataH zAstrasAmarthyayogabhAvAt , sAmarthyayo- || gazcAnantaryeNa mahAphalaheturiti yogAcAryAH / atha ka ete icchAyogAdayaH?, ucyate "pUjArtha cetyAdi" pratipattirapi dravyabhAvasaGkoca eveti bhAvaH,"advaitavyavacchedeneti" dvau prakArAvitaM dvItaM tasya bhAvo daitaM tadviparyayeNAdvaitam-ekaprakAratvaM, tadAhureke-"eka eva hi bhUtAtmA, dehe dehe pratiSThitaH / ekadhA bahudhA cApi, dRzyate jalacandravat // 1 // " jJAnazabdAdyadvaitabahutve'pyAtmAdvaitameveha vyavacchedyaM, arhadvahutvena tasyaiva vyavacchedyatvopa-| patteH, "phalAtizayajJApanArtha ceti" phalAtizayo-bhAvanotkarSa iti|| ___ amI khallu nyAyatantrasiddhA icchAdipradhAnAH kriyayA vikalAvikalAdhikAstatvadharmavyApArAH, uktaM ca-"kartumicchoH zrutArthasya,jJAnino'pi prmaadtH| vikalo dharmayogo yaH,saicchAyoga issyte||1|| 1 etat. 2 ucyate. 0000000000000 la. Jain Education Intern For Private & Personel Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 "nyAyatantrasiddhAH" iti nyAyo-yuktiH sa eva tantram-Agamastena siddhAH-pratiSThitAH, sUtrataHsamaye kvacidapi tadazrava ONAt, vakSyati ca-"AgamazcopapattizcetyAdi kartumityAdizlokanavaka' athAsya vyAkhyA-kartumicchoH ksycinnivyaaj||13|| meva tathAvidhakarmakSayopazamabhAvena, ayameva viziSyate-"zrutArthasya" zrutAgamasyArthazabda AgamavacanaH, aryate'nena tattvamitikRtvA, ayamapi kadAcidajJAnyeva bhavati, kSayopazamavaicitryAd ,ata Aha-"jJAnino'pi" avagatAnuSTheyatattvasyApIti yo'rthaH, evaMbhUtasyApi sataH kimityAha-"pramAdataH" pramAdena-vikathAdinA"vikalaH" asampUrNaH, kAlAdivaikalyamAzritya 'dharmayogo' dharmavyApAro 'ya' iti vandanAdiviSayaH,sa icchAyoga ucyate, icchApradhAnatvaM cAsya tthaakaalaadaavkrnnaaditi| __zAstrayogastviha jJeyo, yathAzaktyapramAdinaH / zrAddhasya tIvrabodhena, vacasA'vikalastathA // 2 // | zAstrasaMdarzitopAyastadatikrAntagocaraH / zaktyudrekAdvizeSeNa, sAmarthyAkhyo'yamuttamaH // 3 // ___ zAstrayogasvarUpAbhidhitsayA''ha-"zAstrayogastviti" zAstrapradhAno yogaH zAstrayogaH, prakramAdetadviSayavyApAra eva, sa punariha-yogatantre jJeyaH, kasya kIdRgityAha-"yathAzakti" zaktyanurUpaM "apramAdino" vikathAdipramAdarahitasya, ayameva viziSyate-"zrAddhasya" tathAvidhamohApagamAt svasampratyayAtmikAdizraddhAvataH "tIvrabodhena" hetubhUtena "vacasA" Aga| menAvikala:-akhaNDaH, tathA-kAlAdivaikalyAbAdhayA, na hyapaTavo'ticAradoSajJA iti kAlAdivaikalyenAvAdhAyAM tIvrabodho 10 hetutyopnystH||2|| atha sAmarthyayogalakSaNamAha-"zAstrasaMdarzitopAyaH" sAmAnyena zAstrAbhihitopAyaH, sAmA 1 zrutAgamoktabhAvasyetyarthaH pra0 2 khayaM 0000000000000000000 // 13 // Jan Education Intemani For Private Personel Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nyena zAstre'bhihitaH tadabhidhAnAt " tadatikrAntagocaraH" zAstrAtikrAntaviSayaH, kuta ityAha- "zakta yudrekAt" zaktiprAbalyAt, "vizeSeNa" na sAmAnyena zAstrAtikrAntagocaraH, sAmAnyena phalaparyavasAnatvAcchAstrasya, " sAmarthyAkhyo'yaM " sAmarthyayogAbhidhAno'yaM yogaH "uttamaH " sarvapradhAno'kSepeNa pradhAnaphalakAraNatvAditi // 3 // 000000 siddhyAkhyapadasamprAptihetubhedA na tattvataH / zAstrAdevAvagamyante, sarvathaiveha yogibhiH // 4 // | sarvathA tatparicchedAtsAkSAtkAritvayogataH / tatsarvajJatvasaMsiddhestadA siddhipadAtitaH // 5 // etatsamarthanAyaivAha - "siddhyAkhyapadasamprAptihetubhedA iti" mokSAbhidhAnapadasamprAptikAraNavizeSAH samyagdarzanAdayaH, kimityAha " na tattvato" na paramArthataH "zAstrAdeva" AgamAdeva avagamyante, na caivamapi zAstravaiyarthyamityAha - "sarva| thaiveha yogibhiH" sarvaireva prakArairiha - loke sAdhubhiH, anantabhedatvAtteSAmiti // 4 // sarvathA tatparicchede zAstrAdevAbhyu6 pagamyamAne doSamAha - "sarvathA" sarvaiH prakAraiH akSepaphalasAdhakatvAdibhiH " tatparicchedAt " zAstrAdeva siyAkhyapadasamprIterhetuparicchedAt kimityAha - "sAkSAtkAritvayogataH" kevaleneva sAkSAtkAritvayogAt kAraNAt "tatsarvajJatvasaMsiddheH " zrotRyogisarvajJatvasaMsiddheH, adhikRtahetubhedAnAmanyena sarvathA paricchedAyogAt, tatazca "tadA" zravaNakAla eva "siddhipadA| titaH" muktipadApteH, ayogikevalitvasyApi zAstrAdevAyogikevali svabhAvabhavanenAvagatiprasaGgAdU, aviSaye'pi zAstrasAmarthyAbhyupagama itthamapi zAstrasAmarthyaprasaGgAt // 5 // 10 saMprAptihetu0 90099999009009990099000
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ENG lalitavi0 paM0 yutA. // 14 // 00000000000000000000 na caitadevaM yattasmAtprAtibhajJAnasaGgataH / sAmarthyayogo'vAcyo'sti, sarvajJatvAdisAdhanam // 6 // dvidhA'yaM dharmasaMnyAsayogasaMnyAsasaMjJitaH / kSAyopazamikA dharmA, yogAH kAyAdikarma tu // 7 // syAdetat , astvevamapi kA no bAdhetyatrAha-"nacaitadevaM" anantaroditaM, zAstrAdayogikevalitvAvagame'pi siddhyasiddheH,8 yasmAdevaM tasmAt "prAtibhajJAnasaGgato" mArgAnusAriprakRSTohajJAnayuktaH,kimityAha-"sAmarthyayogaH"sAmarthyapradhAno yogaH sAmarthyayogaH, prakramAddharmavyApAra eva kSapakazreNigato gRhyate, ayamavAcyo'sti tadyogisvasaMvedanasiddhaH, "sarvajJatvAdisAdhana" akSepaNAtaH srvjnytvsiddheH|| 6 // sAmarthyayogabhedAbhidhAnAyAha-"dvidhA" dviprakAro'yaM-sAmarthyayogaH, kathamityAha-"dharmasaMnyAsayogasaMnyAsasaMjJitaH" saMnyAso nivRttiruparama ityeko'rthaH, tato dharmasaMnyAsasaMjJA saJjAtA'syetidharmasaMnyAsasaMjJitastArakAdibhya ita (tadasya saMjAtaM tArakAdibhya itaca pA05-2-36 ) evaM yogasaMnyAsasaMjJAsaJjAtA'syeti yogasaMnyAsasaMjJitaH, ka ete dharmAH ? ke vA yogA ityAha-"kSAyopazamikA dharmA" kSayopazamanirvRttAH kSAntyAdayo, yogAH punaH kAyAdivyApArAH kAyotsargakaraNAdayaH, evameva dvidhA sAmarthyayoga iti // 7 // dvitIyApUrvakaraNe, prathamastAttviko bhavet / AyojyakaraNAdUcaM, dvitIya iti tadvidaH // 8 // yo yadA bhavati taM tadA'bhidhAtumAha-"dvitIyApUrvakaraNa iti" granthibhedanibandhanaprathamApUrvakaraNavyavacchedArtha dvitI1 syAdeva tat pra0 T OGE // 14 // For Private Personal Use Only Jan Education Internal
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int 1000 yagrahaNaM, prathame'dhikRtasAmarthya yogAsiddheH, apUrvakaraNaM tvapUrvapariNAmaH zubho'nAdAvapi bhave teSu teSu dharmmasthAneSu vartta - |mAnasya tathA'saJjAtapUrvI granthibhedAdiphala ucyate, tatra prathame tasmin granthibhedaH phalaM, ayaM ca samyagdarzanaphalaH, | samyagdarzanaM ca prazamAdiliGga AtmapariNAmaH, yathoktam - "prazamasaMveganirvedAnukampAstikyAbhivyaktilakSaNaM tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanamiti" ( tattvArthabhASyam a0 1 sU0 2 ) yathApradhAnamayamupanyAso lAbhazca pazcAnupUrvyeti samayavido, dvitIye tvasmiMstathAvidhakarmmasthitestathAvidhasaGkhyeyasAgaropamAtikramabhAvini kimityAha - " prathamastAviko bhavediti" prathamo dharmmasaMnyAsasaMjJitaH sAmarthyayogastAttvikaH - pAramArthiko bhavet, kSapakazreNiyoginaH kSAyopazamikakSAntyAdi| dharmanivRtteH, ato'yamityamupanyAsa iti, atAttvikastu pravrajyAkAle'pi bhavati sAvadyapravRttilakSaNadharmmasaMnyAsayogaH, pratrajyAyA jJAnayogapratipattirUpatvAt, "AyojyakaraNAdUrdhvamiti" kevalAbhogenAcintyavIryatayA''yojya - jJAtvA tathA tathA OM tattatkAlakSapaNIyatvena bhavopagrAhikarmmaNastathA'vasthAnabhAvena kRtiH - AyojyakaraNaM, zailezyavasthAyAmasya bhAvAt tata OM AyojyakaraNAdUrdhvaM tu dvitIyaH // 8 // atastvayogo yogAnAM yogaH para udAhRtaH / mokSayojanabhAvena, sarvasaMnyAsalakSaNaH // 9 // | ityAdi ( yogadRSTisamuccayaH 3 - 11 ) tadatra 'namo'rhadbhayaH' ityanenecchAyogAbhidhAnaM, 'namo jine - 1 tatra pra0 90000000000 ww.jainelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 bhyo jitabhayebhya' ityanena tu vakSyamANena zAstrayogasya, nirvizeSeNa sampUrNanamomAtrAbhidhAnAt,81 paM. paM0 yutA. vizeSaprayojanaM cAsya svasthAna evaM vakSyAma iti // // 15 // __ "atastvityAdi" ata eva-zailezyavasthAyAM yogasaMnyAsAtkAraNAt 'ayogo' yogAbhAvo "yogAnAM" maitryAdInAM, 10 madhya iti gamyate, yogaH "paraH" pradhAnaH udAhRtaH, kathamityAha-"mokSayojanabhAvena" hetunA, yojanAt yoga itikRtvA, svarUpamasyAha-"sarvasaMnyAsalakSaNo" dharmAdharmasaMnyAsayorapyatra parizuddhibhAvAditi // 9 // ___ tathA-'ikko'vi namukkAro, jiNavaravasahassa vaddhamANassa / saMsArasAgarAo, tArei naraM va nAriM vA // 1 // ' ityanena tu paryantavartinA sAmarthyayogasya, kAraNe kAryopacArAt, na saMsArataraNaM saamrthyyogmntrennetikRtvaa|aah-ayN pratibhajJAnasaGgata' ityuktaM, tatkimidaM prAtibhaM nAma ?,asadetat , || matyAdipaJcakAtirekeNAsyAzravaNAd , ucyate-caturjJAnaprakarSottarakAlabhAvi kevalajJAnAdadhaH tadudaye savitrAlokakalpamiti na matyAdipaJcakAtirekeNAsya zravaNaM, asti caitad, adhikatvAvasthopapatte- // 15 // 1 riti, etadvizeSa eva prAtibhamiti kRtaM vistareNa 1 / ete cArhanto nAmAdyanekabhedAH, "nAmasthApanAdra vyabhAvatastanyAsa" iti ( tatvArthe a0 1 sU05) vacanAt , tatra bhAvopakArakatvena bhAvArhatsampa niruimrurururururururu
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 | rigrahArthamAha - "bhagavadbhya iti" tatra bhagaH - samatraizvaryAdilakSaNaH, uktaM ca - " aizvaryasya samagrasya, | rUpasya yazasaH zriyaH / dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIGganA // 1 // " samagraM caizvarya - bhaktinamratayA tridazapatibhiH zubhAnubandhimahAprAtihAryakaraNalakSaNaM, rUpaM punaH sakalasurasvaprabhAvavini| smitAGgaSTarUpAGgAranidarzanAtizayaisiddhaM yazastu - rAgadveSaparISahopasargaparAkramasamutthaM trailokyAnandakAryAkAlapratiSThaM, zrIH punaH - ghAtikarmocchedaivikramAvApta kevalAlokaniratizayasukhasampatsama|nvitatA parA, dharmastu- samyagdarzanAdirUpo dAnazIlatapobhAvanAmayaH sAzravAnAzravo mahAyogAOM tmakaH, prayatnaH punaH - paramavIryasamuttha ekarAtrikyAdimahApratimAbhAvahetuH samudghAtazailezyavasthAvyaGgayaH samagra iti, ayamevaMbhUto bhago vidyate yeSAM te bhagavantaH tebhyo bhagavadbhyo namo'stviti 2, | evaM sarvatra kriyA yojanIyA, tadevaMbhUtA eva prekSAvatAM stotavyA iti stotavyasampat 1 / ete'pi bha | gavantaH pratyAtmapradhAnavAdibhi maulikasA DrakhyaiH sarvathA'karttAro'bhyupagamyante 'akarttA''tmeti' vacanAt, tadvyapohena kathaJcit karttRtvAbhidhitsayA''ha 104svarUpa0 2 0 saMsiddhaM pra0 3 cchedanavi0 960006063 900 9000000000000000
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 16 // AdizabdAd "etatrayamanAzritya vizeSeNaitadudbhavAH / yogadRSTaya ucyante, aSTau sAmAnyatastu tAH // 1 // mitrA 1 | tArA 2 balA 3 dIprA 4, sthirA 5 kAntA 6 prabhA 7 parA 8 / nAmAni yogadRSTInAM, lakSaNaM ca nibodhate" tyAdigrantho ( yogadRSTisamuccaye 12 - 13 ) dRzyaH // " pratyAtmapradhAnavAdibhiriti" sattvarajastamasAM sAmyAvasthA prakRtiH, saiva pradhAnaM, OM tataH AtmAnamAtmAnaM prati pradhAnaM vadituM zIlaM yeSAM te pratyAtmapradhAnavAdinastaiH, uttare hi sAGkhyA 'ekaM nityaM sarvAOM tmasu pradhAna' miti pratipannAstavyavacchedArthaM maulikasAGkhyairityuktaM, tadbrahaNamapi ca pratyAtmakarmmabhedavAdinAM jainAnAM kartRtvamAtraviSayaiva taiH saha vipratipattirityabhiprAyAt kRtam / 0000000 "AdikarebhyaH" iti, ihAdau karaNazIlA AdikarAH, anAdAvapi bhave tadA tadA tattatkarmANvAdisambandhayogyatayA vizvasyAtmAdigAmino janmAdiprapaJcasyeti hRdayaM, anyathA'dhikRtaprapaJcAsambhavaH, "anetyAdi" anAdAvapi pravAhApekSayA, kiM punaH pratiniyatavyaktyapekSayA AdimatItyapizabdArthaH bhave- saMsAre, tadA tadA " tatra tatra kAle "tattatkarmANvAdisambandhayogyatayA " tattaccitrarUpaM karmmaNavo - jJAnAvaraNAdikarmmapariNAmArhAH pudgalAH, AdizabdAtteSAmeva bandhodayodIraNAdihetavo dravyakSetrakAlabhAvA gRhyante, tena sambandhaH - parasparAnuvRttice|STarUpaH saMyogastasya yogyatA - taM prati prahRtA tayA, vizvasya -- samagrasya evaMvidhayogyataivAtmanaH karttRtvazaktiriti, A|tmAdigAminaH - Atmaparatadubhayagatasya janmAdiprapaJcasya - pratItasya iti hRdayamiti - epa sUtragarbhaH / vipakSe bAdhaka paM0 yutA. // 16 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ irurururururururu CCE |mAha-"anyathA" kartRtve'nadhikRte "prapaJcAsambhavo" vizvasyAtmAdigAmino janmAdiprapaJcasyAnupapattiH, kuta ityAha___ prastutayogyatAvaikalye prakrAntasambandhAsiddheH, atiprasaGgadoSavyAghAtAt, muktAnAmapi janmAdiprapaMJcasyApatteH, prastutayogyatA'bhAvepi prakrAntasambandhAvirodhAditi paribhAvanIyametat // "prastutayogyatAvaikalye" prastutAyA-anAdAvapi bhave tadA tadA tattatkaNviAdisaMbandhanimittAyA yogyatAyAH kartRtvalakSaNAyA abhAve "prakrAntasaMbadhAsiddheH" prakrAntaH-prativiziSTaiH karmANvAdibhiH sambandhasyoktarUpasyAniSpatteH, etadapi kuta ityAha-"atiprasaGgadoSavyAghAtAdU"evamabhyupagame yo'tiprasaGga:-ativyAptiHsa evadoSaH aniSTatvAttena vyAghAtonivAraNaM prakRtayogyatAvaikalye prastutasambandhasya tasmAd , atiprasaGgameva bhAvayati--"muktAnAmapi" nirvRtAnAmapyAstAmanyeSAM "janmAdipaJcApatteH" janmAdiprapaJcasyAniSTasya prAptaH, kuta ityAha-"prastutayogyatA'bhAve'pi" prastutayogyatAmantareNApi "prakrAntasambandhAvirodhAt" tattatkarmANvAdibhiH sambandhasyAdoSAdU AtmAkartRtvavAdinAmityevamanvayavyatirekAbhyAM bhaavniiymett| atha parAzaGkAM pariharannAha na ca tattatkarmANvAdereva tatsvabhAvatayA''tmanastathA sambandhasiddhiH, dviSThatvena asyobhayosta 10prapaJcA0 pra020prapaJcasyA0 Jain Education Inter For Private & Personel Use Only COw.jainelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 17 // 000000000000000000000 thAsvabhAvApekSitvAt, anyathA kalpanAvirodhAt , nyAyAnupapatteH, na hi karmANvAdestathAkalpanAyA-8 paM0 yutA. mapyalokAkAzena sambandhaH, __ "naca" naiva tat yaduta-tattatkANvAderevoktarUpasya "tatsvabhAvatayA" sa AtmanA saha sambandhayogyatAlakSaNaH svabhAvo / yasya tattathA tadbhAvastattA tayA, Atmano-jIvasya "tathA" sambandhayogyatAyAmivAsmadabhyupagatAyAM "sambandhasiddhiH" kANvAdineti, kuta ityAha-"dviSThatvena" vyAzrayatvenAsya-sambandhasyobhayoH-AtmanaH kANvAdezca tathAsvabhAvApekSitvAt ,vipakSe bAdhakamAha-"anyathA" AtmanaH sambandhayogyasvabhAvAbhAve "kalpanAvirodhAt" kANvAdereva svasambandhayogyasvabhAvena AtmanA sambandhasiddhiritikalpanAyA vyAghAtAt, kuta ityAha-"nyAyAnupapatteH"nyAyasya-zAstrasiddhadRSTAntasyAnupapatteH, naca tathAsambandhasiddhiritiyojyaM(gya), nyAyAnupapattimeva bhAvayannAha-"na"naiva "hiH" yasmAt |"kammoNvAdeH" uktarUpasya "tathAkalpanAyAmapi" alokAkA sambandhayogyasvabhAvakalpanAyAmapi, kiM punastadabhAva i tyapizabdArthaH, kimityAha-"alokAkAzena" pratItena "sambandhaH" avagAhyAvagAhakalakSaNaH, kuta evaM ityAha9 tasya tatsambandhasvabhAvatvAyogAta, atatsvabhAve cAlokAkAze virudhyate kANvAdestatsvabhA-| kA vatAkalpanetinyAyAnupapattiH, tatsvabhAvatAGgIkaraNe. cAsyAsmadabhyupagatApattiH, "tasya tatsambandhasvabhAvatvAyogAt" tasya-alokAkAzasya tena-kANvAdinA sambandhasvabhAvatvaM tasyAyogAt , bhavatu | 400000000000 For Private & Personel Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tai - T T T T T T T nAmaivaM, tathApi prakRtakalpanAvirodha ityAha-"atatsvabhAve ca" karmANvAdinA sambandhAyogyasvabhAve ca "alokAkAze virudhyate" asambandhadvArAyAtayA atatsvabhAvatAkalpanayA nirAkriyate kANvAdestatsvabhAvatAkalpanA "iti" evaM "nyAyAnupapattiH" nyAyasyoktalakSaNasyAnupapattiH, prayogazca-yo yena svayamasambandhayogyasvabhAvo bhavati, sa tena kalpitasambandhayogyasvabhAvenApi na sambadhyate, yathA'lokAkAzaM karmANvAdinA, tathA cAtmA kANvAdinaivetivyApakAnupalabdhiH, evaM tarhi tatsvabhAvo'pyayamaGgIkariSyate ityAha-"tatsvabhAvatAGgIkaraNe ca" kANvAdisambandhayogyarUpAbhyupagame ca "asya" AtmanaH"asmadabhyupagatApattiH" asmAbhiranyupagatasya kartRtvasyApattiH-prasaGgaH,atraiva zaGkAzeSanirAkaraNAyAha| nacaivaM svabhAvamAtravAdasiddhiH, tadanyApekSitvena sAmagryAH phalahetutvAtU, svabhAvasya ca tadantarga-16 OM tatveneSTatvAt, niloThitametadanyatretyAdikaratvasiddhiH 3 / evamAdikarA api kaivalyAvAptyanantarApa vargavAdibhirAgamadhAmmikairatIrthakarA eveSyante, 'akRtsnakarmakSaye kaivalyAbhAvAditivacanAt , tanni rAsenaiSAM tIrthakaratvapratipAdanAyAha__ "na"na "evaM' 'etatsvabhAvatAGgIkaraNe "svabhAvamAtravAdasiddhiH" svabhAvamAtravAdasya-'kaH kaNTakAnAM prakaroti taikSNyaM, 10rUpasya 2 vedAntavAdibhiH / 3 yatra sambandhayogyasvabhAvo'sti tatraiva sambandhasiddhirityasmAtkAraNAtsvabhAvamAtrata eva sakalakAryakRt syAditi T T T T T T T T T For Private & Personel Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 18 // lalitavi0 vicitrabhAvaM mRgapakSiNAM ca / svabhAvataH sarvamidaM pravRttaM, na kAmacAro'sti kutaH prayatnaH 1 // 1 // evaMlakSaNasya siddhiH, kuta ityAha - " tadanyApekSitvena" svabhAvavyatiriktakAlAdyapekSitatvena "sAmagryAH" kAlaH svabhAvo niyatiH pUrvakRtaM puru| pazcetyevaMlakSaNAyAH "phalahetutvAt" kathaM tarhi prAk svabhAvaH phalaheturupanyasta ityAha - "svabhAvasya ca tadantargatatvena" sAmagryantargatatveneSTatvAt, phalahetutayA, 'nirloThita' nirNItametat sAmagryAH phalahetutvaM anyatra - upadezapadAdau, "AgamadhAmikai" riti AgamapradhAnA dhAmikA vedavAdinastaiH, te hi dharmAdharmmAdike'tIndriyArthe Agamameva pramANaM pratipadyante, na pratyakSAdikamapi, yadAhuste -- "atIndriyANAmarthAnAM sAkSAdraSTA na vidyate / vacanena hi nityena yaH pazyati sa pazyati // 1 // iti "tIrthakarebhyaH" iti, tatra tIrthakaraNazIlAH tIrthakarAH, acintyaprabhAvamahApuNyasaMjJitatannAmakarma| vipAkataH, tasyAnyathA vedanAyogAt, tatra yeneha jIvA janmajarAmaraNasalilaM mithyAdarzanAviratigambhIraM mahAbhISaNakaSAyapAtAlaM sudurlaGghaya mohAvataraudraM vicitraduHkhaughaduSTazvApadaM rAgadveSapavanavikSo bhitaM saMyogaviyogavIcIyuktaM prabalamanorathavelAkulaM sudIrgha saMsArasAgaraM taranti tattIrthamiti, e| tacca yathAvasthitasakalajIvAdipadArthaprarUpakaM atyantAnavadyAnyAvijJAtacaraNakaraNakriyA''dhAraM trailokya|gatazuddhadharma samprayukta mahAsattvAzrayaM acintyazakti 1 anyaiH kapilAdibhirajJAtayoH 6013000 paM0 yutA. // 18 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ @ @ @ 00000000000000000000 "mahAbhISaNakaSAyapAtAlamiti" pAtAlapratiSThitatvAt tadvadgambhIratvAcca pAtAlAni, yojanalakSapramANAzcatvAro mahAka. jalazAH, yathoktam-"paNanauI u sahassA, ogAhittA cauddisiM lavaNaM / cauro'liMjarasaMThANasaMThiyA hoti pAyAlA // 1 // "lol tato mahAbhISaNAH kaSAyA eva pAtAlAni yatra sa tathA tat, 'trailokyagatazuddhadharmasampadyuktamahAsattvAzrayamiti' trailokyagatA-bhuvanatrayavartinaH zuddhayA-nirdoSayA dharmasampadA-samyaktvAdirUpayA samanvitA-yuktA mahAsattvA-uttamaprANinaH Azraya-AdhAro yasya tattathA, samanvitAvisaMvAdiparamabohitthakalpaM pravacanaM saGgho vA, nirAdhArasya pravacanasyAsambhavAdU , uktaM ca-15 | "titthaM bhaMte ! titthaM ? titthagare titthaM ? goyamA! arahA tAva niyamA titthaMkare, titthaM puNa cAucva-18 paNo samaNasaGgho" tatazcaitaduktaM bhavati-ghAtikarmakSaye jJAnakaivalyayogAttIrthakaranAmakarmodayatastasvabhAvatayA AdityAdiprakAzanidarzanataH, "ghAtikarmetyAdi" ghAtikarmakSaye-jJAnAvaraNAdyadRSTacatuSTayapralaye "jJAnakaivalyayogAt" jJAnakaivalyasya kevalajJAnadarzanalakSaNasya ca sambandhaM prApya "tIrthakaranAmakarmodayAt" tIrthakaranAmnaH karmaNo vipAkAddhetoH "tatsvabhAvatayA" tIrthakaraNasvAbhAvyena, kathamityAha 1 laMjarapra0 pr02| 0dayataH 3 / svabhAvena / @ @ @ @ % @ 0 Jain Educaton in For Private & Personel Use Only D
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavi0 "AdityAdiprakAzanidarzanataH" iti,-'tatsvAbhAvyAdeva prakAzayati bhAskaro yathA lokam / tIrthapravarttanAya pravarttate lA tIrthakara evam ||1||(tttvaarthbhaassye kArikA 9) AdizabdAcandramaNyAdinidarzanagrahaH, kimityaah||19|| / zAstrArthapraNayanAn , muktakaivalye tadasambhavenAgamAnupapatteH, bhavyajanadharmapravartakatvena paramparAnu-18 8|grahakarAstIrthakarA iti tIrthakaratvasiddhiH 4 / "zAstrArthapraNayanAt" zAstrArthasya-mAtRkApadatrayalakSaNasya praNayanAda-upadezanAta, tIrthakarA iti vakSyamANena sambandhaH, vipakSe bAdhakamAha-'muktakaivalye' apavargalakSaNe "tadasambhavena" zAstrArthapraNayanAghaTanenAzarIratayA praNayanahetumukhAdyabhAvAd "AgamAnupapatteH" Agamasya-parairapi pratipannasyAnupapatteH-ayogAt, na cAsovakevalipraNIto, vyabhicArasambhavAt , nApyapauruSeyaMstasya niSetsyamAnatvAt, kIdRzAH santa ityAha-"bhavyajanadharmapravartakatvena" yogyajIvadharmAva| tArakatvena "paramparAnugrahakarAH" paramparayA-vyavadhAnenAnugrahakarA-upakArakarAH, kalyANayogyatAlakSaNo hi jIvAnA svapariNAma eva kSAyopazamikAdiranantaramanugrahahetuH taddhetutayA ca bhagavanto'thavA paramparayA-anubandhena vatIthAna|vRttikAlaM yAvat sudevatvasumAnuSatvAdikalyANalAbhalakSaNayA vA'nugrahakarA iti // ete'pyapratyayAnugrahabodhatantraiH sadAzivavAdibhistadanugrahabodhavanto'bhyupagamyante 'mahezAnugrahAt 1 akevalipraNItaM vyabhicarati, natu kevalipraNItaM / 900000000000000000000 // 19 // Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only www.jainelorary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 14700006 bodhaniyamA' vitivacanAt, etadvyapohAyAha - " svayaMsambuddhebhyaH" tathAbhavyatvAdisAmagrIparipAkataH prathamasambodhe'pi, "apratyayAnugrahabodhatantrairiti" apratyayo - hetunirapekSAtmalAbhatvena mahezastasyAnugraho - bodha yogyasvarUpa sampAdanalakSaNa upakArastena bodhaH - sadasatpravRttinivRttiheturjJAna vizeSastatpradhAnastatra - Agamo yeSAM te tathA taiH, "sadAzivavAdibhiH" IzvarakAraNikaiH, tantrameva darzayati - "mahezAnugrahAdbodhaniyamAviti" uktarUpo bodho niyamazca- sadasadAcArapravRttinivRtti| lakSaNaH, bodhaniyamAditi tu pAThe bodhasya niyamaH-pratiniyatatvaM tasmAt / "tathetyAdi" tathA - tena prakAreNa prativiziSTaM bhavyatvameva tathA bhavyatvaM, AdizabdAt tadanyakAlAdisahakArikAraNaparigrahaH, teSAM sAmagrI - saMhatiH tasyA yaH paripAkaH| vipAkaH avyAhatA svakAryakaraNazaktistasmAt "prathamasambodhe'pi " prathamasamyaktvAdilAbhe'pi kiM punastIrthakara bhavaprAtAvaparopadezenAprathamasambodha ityapizabdArthaH, svayaM saMbuddhA itiyogaH / kuta ityAha svayogyatAprAdhAnyAt, trailokyAdhipatyakAraNAcintyaprabhAvatIrthakaranAmakarmmayoge cAparopadezena 1 atrApi svayogyatAprakarSavazAdeva teSAM tathAvidhasarvottamabodhilAbhe bhavatIti prathamasambodho'pi teSAM svahetujaH sarvaprathamasambodhottamo bhavatIti / 2 sarvetarabhavyatvebhyo vilakSaNarUpaM / 990000000
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 svayaM-Atmanaiva samyagvarabodhiprAptyA buddhA mithyAtvanidrApagamasambodhena svayaMsambuddhAH, na vai karmaNopaM0 yutA. // 20 // yogyatA'bhAve tatra kriyA kriyA, svaphalAprasAdhakatvAt , azvamASAdau zikSApatyAdyapekSayA / | "svayogyatAprAdhAnyAt" svayogyatAprakarSo hi bhagavatAM prathamabodhe pradhAno hetuH, lUyate kedAraH svayamevetyAdAviva kedArAdellavato, "na vai ityAdi" na vai-naiva karmaNaH-kriyAviSayasya karmakArakasyetyartho "yogyatA'bhAve" kriyAM prati viSayatayA pariNatisvabhAvAbhAve "tatra" karmaNi "kriyA" sadAzivAnugrahAdikA kriyA bhavati, kintu ? kriyAbhAsaiva, kuta ityAha| "svaphalAprasAdhakatvAd" abhilaSitabodhAdiphalAprasAdhakatvAd, etadapi kuta ityAha-preyAsamAtratvAt kriyAyAH, kathametatsiddhamityAha-"azvamASAdau" karmaNi AdizabdAt karpAsAdiparigrahaH, "zikSApattyAdyapekSayA" zikSA pakti mAdizabdAllAkSArAgAdi vaa'pekssy| R sakalalokasiddhametaditi nAbhavye sadAzivAnugrahaH, sarvatra tatprasaGgAda, abhavyatvAvizeSAditi bhAva|| nIyaM, bodhibhedo'pi tIrthakarAtIrthakarayoAyya eva / 1 lUyate kedAraH svayamevetyatra-atisukaratvena kartRvyApArasyAvivakSaNamiva aprayAsena tattvadarzibhavanatayA bodhadAtRvyApArasya svalpatvAt svayaM| sambuddhAH / 2 "karttavyasya" / 3 mahezakRtopakArakriyAM pratyAzrayatvena hetubhUtA pariNatiH / 4 kAryakaraNe / 5 yogyatA'bhAve sadAzi| vakRtA bodhjnkkriyaa| BHOG0900000000000 00000000000000000000004 For Private & Personel Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte 100000000360300500569000 "sakalalokasiddhametat" kriyAyAH prayAsamAtratvaM bhavatu nAmAparakartRkAyAH kriyAyAH itthamakriyAtvaM, na punaH sadAOM zivakartRkAyAH, tasyA acintyazaktitvAdityAzaGkayAha - " iti " evaM karmmaNo yogyatAbhAve kriyAyAH kriyAtve ekAntike (c) sArvatrike ca sakalalokasiddhe "na" naiva "abhavye" nirvANAyogye prANini sadAzivAnugrahaH, yadi hi svayogyatAmantareNApi | sadAzivAnugrahaH syAt, tato'sAvabhavyamapyanugRhNIyAt nacAnugRhNAti, kuta ityAha - "sarvatra" abhavye " tatprasaGgAt " OM sadAzivAnugrahaprasaGgAd, etadapi kuta ityAha - " abhavyatvAvizeSAt " ko hi nAmAbhavyatve same'pi vizeSo 1 yenaikakasyA| nugraho nAnyasyeti, etatparibhAvanIyaM yathA-svayogyataiva sarvatra phalaheturiti / varabodhiprApyetyuktaM, tatsiddhyarthamAhaQ "bodhibhedo'pi" samyaktvAdimokSamArgabhedo'pi, AstAM tadAzrayasya vibhUtyAdeH, tIrthakarAtIrthakarayoH "nyAyya eva" yuktiyukta eva, yuktimevAha viziSTetaraphalayoH paramparAhetvorapi bhedAt, etadabhAve tadviziSTetaratvAnupapatteH, bhagavadbodhilAbho hi | paramparayA bhagavadbhAvanirvarttanasvabhAvo, na tvantakRt kevalibodhilAbhavadatatsvabhAvaH, tadvattatastadbhAvAsi - | dveriti, tattatkalyANAkSepakAnAditathAbhavyatAbhAvabhAja ete iti svayaMsambuddhatvasiddhiH 5 // evamAdikartRRNAM tIrthakaratvenAnyAsAdhAraNasvayaMsambodheneti stotavyasampada eva pradhAnA sAdhAraNAsAdhA - raNA rUpA hetusampaditi 2 /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 21 // 0000000 "viziSTetaraphalayoH paramparAhetvorapi viziSTaphalasyetaraphalasya ca paramparAhetoH - vyavahitakAraNasya, kiM punaranantara| kAraNasyetyapizabdArthaH "bhedAt " parasparavizeSAt kuta ityAha - " etadabhAve" paramparAhetvorbhedAbhAve " tadviziSTetaratvAnu | papatteH " tasya - phalasya yadviziSTatvamitaratvaM cAviziSTatvaM tayorayogAd, etadeva bhAvayati - bhagavadbodhilAbho hi "paramparayA" anekabhavavyavadhAnena "bhagavadbhAvanirvarttanasvabhAvo" bhagavadbhAvaH - tIrthakaratvaM, vyatirekamAha - "na tu" na punaH " antakRtkeva (c) livodhilAbhavat" antakRto - marudevyAdikevalino bodhilAbha iva " atatsvabhAvo" bhagavadbhAvAnirvarttanasvabhAvaH, etadapi | kathamityAha -- " tadvaditi" tasmAdivAntakRtkevalibodhilAbhAdivat "tataH" tIrthakara bodhilAbhAt, "tadbhAvAsiddheH" tIrthakarabhAvAsiddheriti "svayaM sambuddhatvasiddhiH" / 00000 | ete ca sarvasattvaivaMbhAvavAdibhirboddhavizeSaiH sAmAnyaguNatvena na pradhAnatayA'GgIkriyante, 'nAstIha kazci| dabhAjanaM sattvaH' itivacanAt, tadetannirAcikIrSayA''ha "sarvasattvetyAdi" sarvasattvAnAM - nikhilajIvAnAmevaM bhAvaM - vivakSitaikaprakAratvaM vadantItyevaMzIlAstai bauddha vizeSaiHsaugatabhedairvaibhASikairiti sambhAvyate, teSAmeva nirupacaritasarvAstitvAbhyupagamAt, sAmAnyAH sAdhAraNA guNAH| paropakaraNAdayo yeSAM te tathA tadbhAvastattvaM tena, "na" naiva " pradhAnatayA " atizAyitayA "aGgIkriyante" iSyante, 10 karatvamanyAsAdhAraNaM kha0 pra0 llahil 000000000 99999999999 11 paM0 yutA. // 21 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000000000 kuta ityAha-"nAsti' na vidyate "iha" loke "kazcin" naranArakAdiH "abhAjano (nam )" apAtramayogya ityarthaH, sattvaH-prANI "iti vacanAda" evaMrUpAptopadezAt / 'puruSottamebhyaH' iti, puri zayanAt puruSAH-sattvA eva, teSAM uttamAH-sahajatathAbhavyatvAdibhAvataH | pradhAnAH puruSottamAH, tathA hi-AkAlamete pairArthavyasanina upasarjanIkRtasvArthA ucitakriyAvantaH a-18 dInabhAvAH saphalArambhiNaH adRDhAnuzayAH kRtajJatApatayaH anupahatacittA devagurubahumAninastathA gambhI-16 rAzayA iti, na sarva eva evaMvidhAH, khuDuGkAnAM vyatyayopalabdheH, anyathA khuDuGkAbhAva iti / "puruSottamebhya iti" "adRDhAnuzayA iti" adRDhaH-aniviDo'pakAriNe'pyanuzayaH-apakArabuddhiryeSAM te tathA,"na sarve. tyAdi"na" naiva"sarva eva" sattvA "evaMvidhA" bhAvibhagavadbhAvasattvasamAH, kuta ityAha-"khuDuGkAnAM" samyazikSA'nahANAM"vyatyayopalabdheH"prakRtaviparItaguNadarzanAd , vyatirekamAha-"anyathA"prakRtaguNavaiparItyAbhAve, khuDuGkAbhAvaH-khuDuGkAnAmuktalakSaNAnAmabhAvaH, svalakSaNasyaivAbhAvAt , naca na santi te, sarveSAmavigAnAt / astu tIrthakaratvahato/dhilAbhe | bhagavatAmanyAsamAnatA itarAvasthAyAM tu kathamityAzaGkaya prativastUpamayA sAdhayitumAha 1 paramArtha0 pra0 20'pakAriNo'pya0 3 khuDatAnAM pra04 samyaktvAdiprApteranantarottarAvasthAyAmasamAnatA bhavatu, pUrvAvasthAsu tvasamA-| | natvaM kena prakAreNa ghaTamAnaM bhavatIti / 3000000GGGGOOOOOOOOO004 For Private & Personel Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavi0 nAzuddhamapi jAtyaratnaM samAnamajAtyaratnena, na cetaraditareNa, tathA saMskArayoge satyuttarakAlamapi // 22 // tadbhedopapatteH, na hi kAcaH padmarAgIbhavati, jAtyanucchedena guNaprakarSAbhAvAd, itthaM caitadevaM | "na" naiva "azuddhamapi" malagrastamapi"jAtyaratna"padmarAgAdi "samAna" tulyam "ajAtyaratnena" kAcAdinA, zuddhaM tatsa mAnaM na bhavatyevetyapizabdArthaH,"na ghetarad" ajAtyaratnaM itaraNa"jAtyaratnena, kuta ityAha-"tathA" azuddhAvasthAyAmasamAna | tAyAM satyAM, "saMskArayoge" zuddhyupAyakSAramRtpuTapAkasaMyoge, uttarakAlamapi, kiM punaH pUrvakAla mityaperarthaH "ta dopapatteH' tayorjAtyAjAtyaratnayorasAdRzyaghaTanA dopapattiH,tAmeva bhAvayati-"nahi kAcaH padmarAgIbhavati" saMskArayoge'pIti gamyate hetumAha-"jAtyanucchedena" kAcAdisvabhAvAnullaGghanena "guNaprakarSAbhAvAt" guNAnAM-kAntyAdInAM vRddhyabhAvAt, idameva |tantrayuktyA sAdhayitumAha-"itthaM ca" itthameva jAtyanucchedenaiva, cakArasyAvadhAraNArthatvAt "etat" guNaprakarSabhavanalakSaNaM | vastu, kuta ityAha-"evam" anena jAtyanucchedena guNaprakarSabhAvalakSaNaprakAreNa / II pratyekabuddhAdivacanaprAmANyAt , tadbhedAnupapatteH, na tulyabhAjanatAyAM tadbhedo nyAyya iti, na cAta eva muktAvapi vizeSaH, kRtsnakarmakSayakAryatvAt , tasya cAviziSTatvAt / / | "pratyekabuddhAdivacanaprAmANyAt" pratyekabuddhabuddhavodhitarUyaMbuddhAdInAM pRthagabhinnasvarUpANAM vacanAni-nirUpakA dhvanayasteSAM prAmANyaM-AptopadiSTatvenAbhidheyArthAvyabhicAribhAvastasmAt, asyaiva vyatirekeNa samarthanArthamAha-"tadbhedAnupapatteH" -000000000000000000000 // 22 // Jan Education Internal For Private Personel Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadbhedAnupatA do "nyAya satvamA 0000000000000000000 ihAnyathAzabdAdhyAropAd anyathA tadbhedAnupatteriti yojyaM, tadbhedAnupapattimeva bhAvayati-"na" naiva "tulyabhAjanatAyAM" tulyayogyatAyAM "tadbhedaH" pratyekabuddhAdibhedo "nyAyyo" yuktisaMgataH, "iti" evaM sattvabhedasiddhau, muktAvapi tadbhadaprasaGga iti parAzaGkAparihArAyAha-"na ca" naiva 'ata eva' iha sattvabhedasiddhereva hetuto "muktAvapi" mokSe'pi na | kevalamiha "vizeSo" bhedastatrApi sattvamAtrabhAvAt ,kuta ityAha-"kRtsnakarmakSayakAryatvAt" jJAnAvaraNAdinikhilakarmakSayAnantarabhAvitvAnmuktaH, evamapi kimityAha-"tasya ca" kRtsnakarmakSayasya "aviziSTatvAt" sarvamuktAnAmekAdRzatvAt, tadevArthAntaradarzanena bhAvayati dRSTazca daridrezvarayorapyaviziSTo mRtyuH, AyuHkSayAvizeSAt, na caitAvatA tayoH prAgapyavizeSaH, tadanyahetuvizeSAt , nidarzanamAtrametaditi purussottmaaH|6| ete ca bAhyArthasaMvAdisatyavAdibhiH ____ "dRSTazca" upalabdhazca "daridrezvarayorapi" puruSavizeSayorapi, kiM punaranyayoraviziSTayorityapizabdArthaH, "aviziSTaH" ekarUpo "mRtyuH" prANoparamaH, kuta ityAha-"AyuHkSayAvizeSAda" AyuHkSayasya-prANoparamakAraNasya avizeSAt-abhedAt, kAraNavizeSapUrvakazca kAryavizeSa iti, tarhi tayoH prAgapyavizeSo bhaviSyatItyAha-"na caitAvatA" mRtyoravizeSeNa 1 ato na kevalamihaiva bhedaH, kintu mokSe'pi, sattvamAtrasya tatrApi sadbhAvAt , tasya kRtsnakSayakAryatvA do na sidhyati / 2 mRtasya CII sarvasya sadRzaH prANAbhAvaH AyuHkSaye bhedAbhAvAt / 3 ete'pi pr0| krurururururuCC4 Jain Education Internationa For Private & Personel Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavi0 "tayoH" daridrezvarayoH "prAgapi" mRtyukAlAda"avizeSaH"uktarUpaH, kuta ityAha-"tadanyahetuvizeSAt" tasmAd-AyuHkSa yAdanye ye vibhavasattvAsattvAdayo hetavastairvizeSAt-viziSTIkaraNAt "nidarzanamAtrametaditi" kSINasarvakarmaNAM muktAnAM kssii||23|| pANAyuHkAzavizeSAbhyAM daridrezvarAbhyAM na kiJcitsAmyaM paramArthata iti dRSTAntamAtramidamiti purussottmtvsiddhiH||"baahy|tyaadi" samyakzubhabhAvapravartakamitaranivartakaM ca vacanaM satyamasatyaM vA nizcayataH satyaM, tatpratiSedhena "bAhyArthasaMvAdyeva" abhidheyArthAvyabhicAryeva satyavAdibhirvyavahArarUpaM satyaM vaktavyamitivadituM zIlaM yeSAM te tathA taiH / sAGkatyairupamAvetathyena nirupamastavArhA eveSyante 'hInAdhikAbhyAmupamA mRSeti' vacanAd, etadvayavicchedArthamAha-'puruSasiMhebhya"iti, puruSAH prAgvyAvarNitaniruktAste siMhA iva pradhAnazauryAdiguNabhAvena / * khyAtAH puruSasiMhAH, khyAtAzca karmazatrUn prati zUratayA taducchedanaM prati krauryeNa krodhAdIn prati asaha natayA rAgAdIn prati vIryayogena tapaHkarma prati vIratayA avajJaiSAM parISaheSu na bhayamupasargeSu na ci-10 ntA'pIndriyavarge na khedaH saMyamAdhvani niSpakampatA saddhyAna iti. na caivamapamA mRSA, tadvAreNa tattvataH |"sAGkatyaiH" sAtAbhidhAnapravAdiziSyaiH, "upamAvaitathyena" siMhapuNDarIkAdisAdRzyAlIkatvena "nirupamastavArtA eva" sarvA 30000000000000EUR 23 // 1tvasahana0 pra0 For Private & Personel Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10000000000000000000 sAdRzyena varNanayogyA iSyante,kuta ityAha-"hInAdhikAbhyAM" hInenopameyArthAnnIcenAdhikena cotkRSTenopameyArthAdeva, "upamA" sAdRzyaM mRSA asatyA itivacanAd' evaMprakArAgamAt, "nacaivamityAdi" na ca-naivaivam-uktaprakAreNopamA-siMhasAdRzyalakSaNA mRSA-alIkA, kuta ityAha-"tabAreNa" siMhopamAdvAreNa "tattvataH" paramArthamAzritya, na zAbdavyavahArataH | tadasAdhAraNaguNAbhidhAnAt, vinayavizeSAnugrahArthametat, itthameva kevAJciduktaguNapratipattidarza-18 nAt, citro hi sattvAnAM kSayopazamaH, tataH kasyacitkathaJcidAzayazuddhibhAvAt / ___ "tadasAdhAraNaguNAbhidhAnAt" teSAM-bhagavatAmasAdhAraNAH-siMhAdau kvacidanyatrApravRttA ye guNAH-zauryAdayasteSAmabhidhAnAt-pratyAyanAt, nanu tadasAdhAraNaguNAbhidhAyinyupAyAntare satyapi kimarthamitthamupanyAsaHkRta ityAha-"vinayavizeSAnu-1 grahArthametat" vineyavizeSAnanugrahItumidamupanyastaM, etadeva bhAvayati-"itthameva"prakRtopamopanyAsenaiva "kepAzcid" vineya-10 vizeSANAM "uktaguNapratipatidarzanAt"uktaguNA-asAdhAraNAHzauryAdayasteSAM pratItidarzanAt,kuta etadevamityAha-"citro" naikarUpo "hiH" yasmAt "sattvAnAM" prANinAM"kSayopazamaH"jJAnAvaraNAdikarmaNAM kSayavizeSalakSaNaH"tataH" kSayopazamavaicivyAt "kasyacid" vineyasya "kathaJcit' prakRtopamopanyAsAdinA prakAreNa "AzayazuddhibhAvAt cittaprasAdabhAvAn naivamupamA mRSA iti yogaH, yadi nAma hInopamayA'pisiMhAdirUpayA kasyacidbhagavadguNapratipattirbhavati; tathApi sAna sundretyaah| 1 vizuddhi0 pra02 0daM sUtramu0 pra0 3 prIti0 pra0 00000000000000000000
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 paM0 yutA. // 24 // cac thong yathAbhavyaM vyApakazcAnugrahavidhiH, upakAryAtpratyupakAralipsA'bhAvena mahatAM pravartanAt, mahApuruSapraNItazcAdhikRtadaNDakaH, AdimunibhirarhacchiSyairgaNadharaiH praNItatvAd, ata evaiSa mahAgambhIraH, sakalanyAyAkaraH bhavyapramodahetuH paramArSarUpo nidarzanamanyeSAmiti, nyAyyametad yaduta 'puruSasiMhA' iti / ete cAviruddhadharmAdhyAsitavastuvAdibhiH sucAruziSyaiH "yathAbhavyaM" yo yathA bhavyo'nugrahItuM yogyo yathAbhavyaM-yogyatAnusArastena "vyApakazca" sarvAnuyAyI punaH "anugrahavidhiH" upakArakaraNaM, atra hetuH "upakAryAda" upakriyamANAt "pratyupakAralipsA'bhAvena" upakArya pratItyopakarturanugraMhakaraNaM pratyupakArastatra lipsA'bhAvena-abhilASanivRttyA "mahatAM" satAM, pravarttanAt, ata itthameva kecidanugRhyante ityevamapyupamA| pravRttiraduSTeti paramArSarUpa"iti, parama-pramANabhUtaM yadArSa-RSipraNItaM tadrUpaH, iti' ityevaM puruSasiMhA ityetadupamA "nyAyyaM" yuktiyuktaM / "ete cetyAdi" ete ca pUrvasUtroktaguNabhAjo'pyabhinnajAtIyopamAhA~ eveSyante iti yogaH, kairityAhaaviruddhaiH-ekajAtIyairddhammaiH-svabhAvairadhyAsitaM-AkrAntaM vastu-upameyAdi vadituM zIlaM yeSAM te tathA taiH "sucAruziSyaiH" pravAdivizeSAntevAsibhiH, viruddhopamA'yogenAbhinnajAtIyopamAJa evAbhyupagamyante, 'viruddhopamAyoge taddharmApatyA tadavastu10nugrahaH pratyu0 pra - Gia tot O // 24 // For Private & Personel Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ chottii| @@@@@@@@ tvamitivacanAd, etadvayapohAyAha-'puruSavarapuNDarIkebhyaH' iti, puruSAH pUrvavat te varapuNDarIkANIva / __"viruddhopamA'yogena" viruddhAyA-upameyApekSayA vijAtIyAyAH puNDarIkAdikAyA upamAyAH-upamAnasyAyogena-aghaTanena, kimityAha-"abhinnetyAdi" abhinnajAtIyAyA eva bhagavattulyamanuSyAntararUpAyA upamAyA arhA-yogyA iSyanteabhyupagamyante, kuta ityAha-viruddhopamAyAH-puNDarIkAdirUpAyAH, yoge-sambandhe, "taddhapittyA" vijAtIyopamAdha pittyA, tasya-upameyasya-ahaMdAdilakSaNasyAvastutvaM, tAdRzadharmiNo vastuno'sambhavAd, "itivacanAdi"ti prAgvat , na ca vaktavyaM-pUrvasUtreNaivaitatsUtravyavacchedAbhiprAyasya siMhopamAyA api vijAtIyatvena vyavacchinnatvAt kimarthamasyopanyAsa iti, tasya nirupamastava ityetAvanmAtravyavacchedakatvena caritArthasya vivakSitatvAt , saMsArajalAsaGgAdinA dharmakalApena puruSavarapuNDarIkANi, yathA puNDarIkANi paGke jAtAni jale kA varddhitAni tadubhayaM vihAya varttante, prakRtisundarANi ca bhavanti, nivAso bhuvanalakSmyA Ayatana | cakSurAdyAnandasya, pravaraguNayogato viziSTatiryagnarAmaraiH sevyante, sukhahetUni bhavanti ca, tathaite'pi / bhagavantaH karmapaGke jAtAH divyabhogajalena varddhitAH ubhayaM vihAya vartante, sundarAzcAtizayayogena, nivAso guNasampadaH, hetavo darzanAdyAnandasya, kevalAdiguNabhAvena bhavyasatvaiH sevyante, 1 hetunA. 2 abhiprAyasvetyanena yogaH. 3 pravartante pra0. 4 0naM hetavaH cakSurAnanda0. pra0 5 yogatAyAM pra0. OM OMOMOMOM la. 5 Jain Education Inte? jaise For Private & Personel Use Only |w.jainelibrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 nirvANanibandhanaM ca jAyanta iti naiva bhinnajAtIyopamAyoge'pyarthato virodhAbhAvena yathoditadoSa-18 paM0 yutA // 25 // 18| sambhava iti, ekAnekakhabhAvaM ca vastu, anyathA tattatvAsiddheH, / ekAnekasvabhAvaM, cakAraH prakRtopamA'virodhabhAvanAsUcanArthaH, dravyaparyAyarUpatvAt , vastu-jIvAdi iti pakSaH, atra hetuH-anyathA-ekAnekasvabhAvatvamantareNa tasya-vastunaH tattvaM-vastutvaM tasyAsiddheH, etadbhAvanAyaivAha8 sattvAmUrttatvacetanatvAdidharmarahitasya jIvatvAdyayoga iti nyAyamudrA, na sattvamevAmUrttatvAdi, sarvatra || tatprasaGgAt , ___ "sattvAmUrttatvacetanatvAdidharmarahitasya" sattvaM-satpratyayAbhidhAnakAritvaM, amUrtatvaM-rUpAdirahitatvaM, cetanatva-caitanyavattvam , AdizabdAt prameyatvapradezavatvAdicitradharmagrahaH, tai rahitasya-aviziSTIkRtasya vastuno "jiivtvaadyyogH"| parasparavibhinnajIvatvAdicitrarUpAbhAvaH, "iti" eSA "nyAyamudrA" yuktimaryAdA varttate, prajJAdhanairapi parairullavituma-| zakyatvAt , nanu sattvarUpAnatikramAdamUrttatvAdInAM kathaM sati sattve jIvatvAdyayoga ityAzaGkayAha-"na" naiva "sattvameva"| zuddhasaGgrahanayAbhimataM sattAmAtrameva, "amUrttatvAdi" amUrta (tva)caitanyAdi jIvAdigataM, kuta ityAha-"sarvatra" sattve ghaTAdau // 25 // "tatprasaGgAda" amUrtatvacaitanyAdiprApteH, sattvaikarUpAtsarvathA'vyatirekAt , yadi nAmaivaM tataH kimityAha 10tayA pra02 sattvaM ghaTAdisarvavyApi amUrcatvaM gaganAdivyApi bhedakAmAvAjjIvatvAsiddhiriti / 1000000000000000000000 000000000000000 80
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100000 evaM ca mUrttatvAdyayogaH, sattvaviziSTatA'pi na, vizeSaNamantareNAtiprasaGgAd, evaM nAbhinnanimitatvAdRte virodha iti puruSavarapuNDarIkANi 8 "evaM ca" sattvamAtrAbhyupagame ca "mUrttatvAdyayogo" mUrttatvAcaitanyAdyabhAvaH, tadbhAve ca tatpratipakSarUpatvAdamUrttatvAdInAmapyabhAvaH prasajati, tathAca lokapratItibAdhA / atraiva matAntaraM nirasyannAha - "sattvaviziSTatA' pi na" viziSTaM svaparapa| kSavyAvRttaM sattvamapi bauddhAbhimataM na - naivAmUrttatvAdityanuvarttate, aviziSTaM sattvaM prAguktayukteramUrttatvAdi na bhavatyevetya| pizabdArthaH, kuta ityAha - vizeSaNaM - bhedakamantareNa - vinA " atiprasaGgAd" ativyApteH, viziSTatAyAH sattvaikarUpe jIve bhedakarUpAntarAbhAve cetanAdiviziSTa rUpa kalpanAyAmajIve'pi tatkalpanAprApteriti, "evam" ekasvabhAve vastunyanekadoSo| panipAtena vicitrarUpavastusiddhau na "virodho" vijAtIyopamAppitadharmmaparasparanirAkaraNalakSaNo, vijAtIyopamAyoge'pi | kiM sarvathA ? netyAha " abhinnanimittatvAdRte" abhinnanimittatvaM vinA, yadi hyekasminnevopameyavastugate dharme nimitte | upamA sadRzI visadRzI ca prayujyeta tataH syAdapi virodho, na tu visaSTazaidharmmanimittAsUpamA svanekAsvapi, puruSavarapuNDarIketyanena sadRzI visadRzI copamA siddheti / | ete ce yathottaraM guNakramAbhidhAnavAdibhiH suraguruvineyairhInaguNopamAyoga evAdhikaguNopamA iSyante, 1 sattA0 pra0. 2 mUrttatvAccaita0 pra0. 3 bAdhA ca pra0 4 vizeSa0 pra0 5 ete'pi pra0 900000003933600000001
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ H906 lalitavi0 "yathottaramityAdi"yathottaraM guNAnAM-puruSArthopayogijIvAjIvadharmANAM guNasthAnakAnAmiva krama-uttarottaraprakarSalakSaNa- paM0 yutAH stenAbhidhAnaM-bhaNanaM vadantItyevaMzIlAstaiH "suraguruvineyaiH" bRhaspatiziSyaiH "hInaguNopamAyoga eva" hInaguNopamayopamita // 26 // evaguNe hInaguNa ityarthaH "adhikaguNopamAho iSyante" adhikaguNopamopanyAsenAdhiko guNa upamAtuM yukta ityarthaH, tathAhigandhagajopamayA mahAprabhAvazakrAdipuruSamAtrasAdhye mArItidurbhikSAdyupadravanivartakatve bhagavadvihArasya sAdhite puNDarIkopamayA bhuvanAdbhutabhUtA atizayasampat kevalajJAnazrIprabhRtayo nirvANaprAptiparyavasAnA guNA bhagavatAmupamAtuM yuktA iti, | kuta ityAha___ abhidhAnakramAbhAve'bhidheyamapi tathA, "akramavadasaditi" vacanAt , etannirAsAyAha-puruSavara-197 gandhahastibhya iti" puruSAH pUrvavadeva, te varagandhahastina iva gajendrA iva kSudragajanirAkaraNAdinA dharmasAmyena puruSavaragandhahastinaH, yathA gandhahastinAM gandhenaiva taddezavihAriNaH kSudrazeSagajA bhajyante, // tadvadete'pi, paracakradurbhikSamAriprabhRtayaH sarva evopadravagajA acintyapuNyAnubhAvato bhagavadvihArapava-|| nagandhAdeva bhajyanta iti, na caikAnekasvabhAvatve vastuna evamapyabhidhAnakramAbhAvaH, // 26 // "abhidhAnakramAbhAve" vAcakadhvaniparipATivyatyaye "abhidheyamapi" vAcyamapi "tathA" abhidhAnavad "akramavat" 1 pUrvAnupUrvIvAcyavAcakakramayuktavastu sattvamarhati. 2 kharUpaM pra0. Jan Education Internatione For Private Personel Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3000 900003 | paripATirahitam "asat" avidyamAnaM, kramavRttajanmano'bhidheyasyAkramo ktau tadrUpeNAsthitatvAt na cetyAdi" na ca - naivaikAne| kasvabhAvatve - eko dravyatayA'nekazca paryAyarUpatayA svabhAvaH- rUpaM yasya tattathA tadbhAvastattvaM tasmin, "vastunaH" padArthasya " evamapi " adhika guNopamAyoge hIna guNopamopanyAse'pi "abhidhAnakramAbhAvo" vAcakazabdaparipATivyatyayaH, kuta ityAhasarvaguNAnAmanyo'nyasaMvalitatvAt, pUrvAnupUrvyAdyabhidheyasvabhAvatvAt, anyathA tathA'bhidhAnApravRtteH, | naivamabhidheyamapi tathA'kramavadasadityuktavad, kimi "sarvaguNAnAM " yathAsvaM jIvAjIvagata sarva paryAyANAm "anyo'nyaM" parasparaM "saMvalitatvAt " saMsRSTarUpatvAt, tyAha -- "pUrvAnupUrvyAdyabhidheyasvabhAvatvAt " pUrvAnupUrvyAdibhiH - vyavahAranayamatAdibhirAdizabdAt pazcAnupUrvyanAnupUrvIgrahaH abhidheyaH-abhidhAnaviSayabhAvapariNatimAn svabhAvo yeSAM te tathAstadbhAvastattvaM tasmAt saMvalitarUpatve hi guNAnAM nizcitasya kramAderekasya kasyacidbhAvAt, vyatirekamAha - " anyathA " pUrvAnupUrvyAdibhiranabhidheyasvabhAvatAyAM guNAnAM "tathA" pUrvAnupUrvyAdikrameNa "abhidhAnApravRtteH" abhidhAyakAnAM dhvanInAmapravRttenaivamapyabhidhAnakramAbhAva iti yogaH, | abhidheyatayA pariNatyapekSo hyabhidhAnavyavahAraH, kiM siddhamityAha-na-naivaivam - abhidhAnanyAyenAbhidheyamapi tathA-akra| mavat asaditi paropanyastaM, kuta ityAha- " uktavat " pratipAditanItyA, akramavattvAsiddheH kramAkramavyavasthAbhyupagamAcca, anyathA na vastunibandhanA " 1 svarUpaM 0 2 0dhAnatayA pra0 500009999009 900000
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 "akramavattvAsiddheH" abhidhAnakramAkSiptasya kramavato'bhidheyasya kramotkramAdinA prakAreNAbhidhAnArhasvabhAvapariNati- paM0 yutA. // 27 // mattvAtsarvathA kramarahitatvAsiddheH, evamabhidheyapariNatimapekSyAbhidhAnadvAreNa guNAnAM kramAkramAvuktI, idAnIM svabhAvata evAbhidhAtumAha-"kramAkramavyavasthAbhyupagamAcca" krameNAkrameNa ca sAmAnyena hInAdiguNAnAM guNini jIvAdI vyava| sthAyAH-viziSTAyA avasthAyAH svarUpalAbhalakSaNAyA abhyupagamAt-aGgIkaraNAtsyAdvAdibhiH, cakAraH pUrvayuktyapekSayA samuccayArthaH, nAbhidheyamapi tathA'kramavadasaditiyogaH, puNDarIkopamopanItAtyantAtizAyiguNasiddhau gandhagajopamayA vihAraguNArpaNaM parAbhipretahInAdiguNakramApekSayA'kramavapi naasditibhaavH| amumevArthamanenaivopanyAsena vyatirekataHsA dhayitumAha-"anyathA" kramAkramavyavasthAyAH pUrvAnupUrvyAdyabhidheyasvabhAvasya cAbhAve "na" naiva hA zabdapravRttiriti stavavaiyarthyameva ,tatazcAndhakAranRttAnukArI prayAsa iti, puruSavaragandhahastina iti 9 / / evaM puruSottamasiMhapuNDarIkagandhahastidharmAtizayayogata eva "zabdapravRttiH" prastutopamopanyAsarUpA "vastunibandhanA" vAcyaguNanimittA, hInAdikrameNaiva hi guNajanmaniyame pUrvAnupUjyavAbhidheyasvabhAvatve ca sati tannibandhane ca tathaiva zabdavyavahAre kathamiva zabdapravRttiritthaM yujyata iti bhaavH| | "iti" asmAddhetorvastunibandhanazabdapravRttyabhAvalakSaNAt "stavavaiyarthyameva" stavasyAdhikRtasyaiva vaiyarthyameva-niSphalatvamevA // 27 // sadAbhidhAyitayA stavadhAtikrameNa stavakAryAkaraNAt / "tatazca" stavavaiyarthyAcca "andhakAranRttAnukArI' santamasavi 1 khabhAvAn eva pra0.2 guNapratItijanmAbhAvAt. 000000000000000000000 00000000000000000000 Jain Education in For Private & Personel Use Only O ww.jainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education I | hita narttanasadRzaH " prayAsaH" stavalakSaNa iti, na caivamasau, saphalArambhimahApuruSapraNItatvAdasyeti, puNDarIkopameya kevala| jJAnAdisiddhau gandhagajopameyavihAra guNa siddhiraduSTei ekAntenAdimadhyAvasAneSu stotavyasampatsiddhiritistotavyasampada evAsAdhAraNarUpA hetusampa| diti 3 / sAmprataM 'samudAyeSvapi pravRttAH zabdA anekadhA'vayaveSvapi pravarttante, steveSvapyevameva | vAcakapravRttiriti nyAyasaMdarzanArthamAha- 'lokottamebhya ityAdisUtrapaJcakama', iha yadyapi lokazabdena tattvattaH paJcAstikAyA ucyante, - dharmAdInAM vRttirdravyANAM bhavati yatra tat kSetram / tairdravyaiH saha lo| kastadviparItaM hyalokAkhya // 1 // mitivacanAt tathA'pyatra 00000000666 " "ekAntenetyAdi" ekAntena - avyabhicAreNa "AdimadhyAvasAneSu" Adau - anAdau bhaveSu puruSottamatayA madhye - vrata| vidhau siMhagandhahastidharmabhAktvena avasAne ca-mokSe puNDarIko pamanatayA " stotavyasampatsiddhiH" stavanIyasvabhAvasiddhi| riti // " anekadhA" anekaprakAreSu "avayaveSvapi " na kevalaM samudAya ityapizabdArthaH, zabdAH pravarttante, yathA saptarSizabdaH OM saptasu RSiSu labdhapravRttiH sannakaH saptarSidva saptarSI trayaH saptarSaya udgatA ityAdiprayoge tadekadezeSu nAnArUpeSu avigAnena varttate, tathA prastutastave lokazabda iti bhAvaH 10patsaMsiddhi0 pra0. 2 sUtreSvapi pra0 3 vacanaprAmANyAt pra0 4 0pamatayA pra0. 9000
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 lokadhvaninA sAmAnyena bhavyasattvaloka eva gRhyate, sajAtIyotkarSa evottamatvopapatteH, a-12 paM0 yutA. nyathA'tiprasaGgo'bhavyApekSayA sarvabhavyAnAmevottamatvAt , evaM ca naiSAmatizaya uktaH syAditi pa-15 // 28 // | ribhAvanIyo'yaM nyAyaH / tatazca bhavyasattvalokasya sakalakalyANaikanibandhanatathAbhavyatvabhAvenottamAH, |bhavyatvaM nAma siddhigamanayogyatvam , anAdipAriNAmiko bhAvaH, ___ "bhavyatvamityAdau" bhaviSyati vivakSitaparyAyeNeti bhavyastadbhAvo bhavyatvaM, nAmeti saMjJAyAM, tato bhavyatvanAmako jIvaparyAyaH, sidhyanti-niSThitArthA bhavanti jIvA asyAmiti siddhiH, sakalakarmakSayalakSaNA jIvAvasthaiva, tatra gamanaM-tadbhA|vapariNamanalakSaNaM siddhigamanaM, tasya yogyatvaM nAma-yokSyate sAmagrIsambhave svasAdhyeneti yogyaM tadbhAvo yogyatvam , anAlAdi-AdirahitaH sa cAsau parIti-sarvAtmanA nAmaH-pratIbhAvaH pariNAmaH, sa eva pAriNAmikazcAnAdipAriNAmiko || bhAvo-jIvasvabhAva eva / evaM sAmAnyato bhavyatvamabhidhAyAtha tadeva prativiziSTaM sattathAbhanyatvamityAha2 tathAbhavyatvamiti ca vicitrametat , kAlAdibhedenAtmanAM bIjAdisiddhibhAvAt , sarvathA yogya-10 IG // 28 // tA'bhede tadabhAvAta , tatsahakAriNAmapi "tathAbhavyatvamiti ca" tathA-tenAniyataprakAreNa bhavyatvam-uktarUpamitizabdaH-svarUpopadarzanArthazcakAro'vadhAraNArthoM bhinnakramaH, tatazca yadetattathAbhavyatvaM tatkimityAha-"vicitraM" nAnArUpaM sadU etadeva bhavyatvaM tathAbhavyatvamucyate, kuta chaEOS | bhAvo jIvasvA sa cAsau parIti-satva nAma-yokSyate sAmagrI sakalakarmakSayalakSaNA jIvAvAbha eva / evaM sAmAnyato bhanyA nAmaH-pratIbhAvaH pariNAmaH, manAta yogyaM tabhAvo yogyatvam , anA For Private Personel Use Only t
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000000000000 ityAha-"kAlAdibhedena" sahakArikAlakSetragurvAdidravyavaicitryeNa "AtmanAM" jIvAnAM "bIjAdisiddhibhAvAt" bIjadharmaprazaMsAdi, AdizabdAt dharmacintAzravaNAdigrahasteSAM siddhibhAvAt-sattvAt , vyatirekamAha-"sarvathA yogyatA|'bhede" sarvaiH prakArairekAkArAyAM yogyatAyAM "tadabhAvAt" kAlAdibhedena bIjAdisiddhyabhAvAt , kAraNabhedapUvakaH kAryabheda iti bhAvaH / pAriNAmikahetobhavyatvasyAbhede'pi sahakAribhedAt kAryabheda ityAzaGkAnirAsAyAha"tatsahakAriNAmapi" tasya-bhavyatvasya sahakAriNaH-atizayAdhAyakAH prativiziSTadravyakSetrAdayaH teSAM, na kevalaM bhavyatva| syetyapizabdArthaH, kimityAhao tulyatvaprApteH, anyathA yogyatA'bhedAyogAt ,tadupanipAtAkSepasyApi tannibandhanatvAt , nizcayanaya-| matametadatisUkSmabuddhigamyamiti lokottamAH 10 / tathA 'lokanAthebhyaH' iti, iha tu lokazabdena ___ "tulyatvaprApteH" sAdRzyaprasaGgAt / atrApi vyatirekamAha-"anyathA" sahakArisAdRzyAbhAve "yogyatAyA" bhavyatvasya "abhedAyogAdU" ekarUpatvAghaTanAda, etadapi kuta ityAha-"tadupanipAtAkSepasyApi" teSAM-sahakAriNAmupanipAto-bhavyatvasya samIpavRttistasyAkSepo-nizcitaM svakAlabhavanaM tasya, na kevalaM prakRtabIjAdisiddhibhAvasyetyapizabdArthaH, | "tannibandhanatvAt" yogyatAhetutvAt , tato yogyatAyA abhede tatsahakAriNAmapi nizcitamabheda iti yugapattadupanipAtaH 1 bIjAdhAnaM pra0. 2 siddherbhAvAt pra0. 3 bhavyatvasya tulyatve sati tasya sahakAriNAmatulyatvaM syAt. 4 kevalabhavya0 pra0. For Private & Personel Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000001111011*12000 lalitavi0 | prApnotIti "nizcayanayamataM " paramArthanayAbhiprAya etadyaduta -- bhavyatvaM citramiti, vyavahAranayAbhiprAyeNa tu syAdapi @ tulyatvaM, tasya sAdRzyamAtrAzrayeNaiva pravRttatvAt, tathA "tatheti" samudAyeSvapi pravRttA ityAdisUtraM vAcyamiti tathAzavdArthaH, evamuttarasUtreSviti tathAzabdArtho vAcya iti / // 29 // tathetarabhedAdviziSTa eva tathA rAgAdyupadravarakSaNIyatayA bIjAdhAnAdisaMvibhakto bhavyalokaH parigRhyate, anIdRzi nAthatvAnupapatteH, yogakSemakRdayamiti "tathetarabhedAt " tathA-tatprakAro bhavyarUpa eva ya itarabhedo -- bhanyasAmAnyasya vIjAdhAnAdinA saMvibhaktI karttumazakitastasmAd "viziSTa eva" vibhakta eva " tathA " tena tena prakAreNa "rAgAdyupadravarakSaNIyatayA" rAgAdaya eva tebhyo vA upadravo rAgAdyupadravastasmAt rakSaNIyatA - tadviSayabhAvAd apasAraNatA tayA "vIjAdhAnAdisaMvibhakto" dharmmavIjavapanaci| ntAsacchrutyAdinA kuzalAzayavizeSeNa sarvathA svAyattIkRtena saMvibhaktaH --samayApekSayA saMgatavibhAgavAn kRtaH, bhagavat| prasAdalabhyatvAt kuzalAzayasya, "bhavyalokaH" uktasvarUpaH "parigRhyate" AzrIyate, kuta ityAha - "anIdRzi" bIjA(c) dhAnAdyasaMvibhakte- aviSayabhUte "nAthatvAnupapatteH" bhagavatAM nAthabhAvAghaTanAt, kuto ? yataH " yogakSemakRt" yogakSemayoH karttA " ayamiti" nAthaH "iti" evaM 1 uktarUpaH pra0. 00000000099609999990EUR paM0 yutaH // 29 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vidvatpravAdaH, na tadubhayatyAgAd ,AzrayaNIyo'pi paramArthena tallakSaNAyogAt, itthamapi tadabhyupa game'tiprasaGgAt , mahattvamAtrasyehAprayojakatvAt , | "vidvatpravAdaH" prAjJaprasiddhiH, yogakSemayoranyatarakRtsarvathA tadakartA vA nAthaH syAdityAzaGkAnirAsAyAha-"na" naiva "tadubhayatyAgAt" tadubhayaM-yogakSemobhayaM sarvathA tatparihArAdanayorevAnyatarAzrayaNAdvA "AzraNIyo'pi" grAhyo'pi arthitvavazAnnAthaH, kiM punaranAzrayaNIya ityapizabdArthaH, kuta ityAha-"paramArthena" nizcayapravRttyA "tallakSaNAyogAt" nAthalakSaNAyogAt, ubhayakaratvameva tallakSaNamityuktameva, vipakSe bAdhakamAha-"itthamapi" tallakSaNAyoge'pi, tallakSaNayoge tu prasajyata evetyapizabdArthaH "atiprasaGgAdU" akiJcitkarasya kuDyAderapi nAthatvaprApte, nahi guNaizvaryAdinA mahAneva nAtha iti nAtiprasaGga ityAzaGkayAha-"mahattvamAtrasya" yogakSemarahitasya mahattvasyaiva kevalasya "iha"nAthatve "aprayojakatvAd" ahetutvAt, kuta ityAha viziSTopakArakRta eva tattvato nAthatvAt , aupacArikavAgvRttezca pAramArthikastavatvAsiddhiH, 1 tadiha yeSAmeva bIjAdhAnodbhedapoSaNairyogaH kSemaM ca tattadupadravAdyabhAvena, "viziSTopakArakRta eva" yogakSemalakSaNopakArakRta eva, nAnyasya, "tattvato" nizcayena "nAthatvAt" nAthabhAvAt , 1 kuTyA0 pra0. 2 tarhi pra0. iruvruaOGASOOOOOOO Jain Education Interational For Private Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 upacAratastahiM mahAnnAtho bhaviSyalItyAzaGkayAha-"aupacArikavAgvRttezca"upacAreNAnAthe AdhikyasAdhAnnAthadharmAdhyA- paM0yutA. ropeNa bhavA aupacArikI sA cAsau vAgvRttizca tasyAH, caH punararthe "pAramArthikastavatvAsiddhiH" sadbhUtArthastavarUpAsiddhi-kA riti anIzi nAthatvAnupapatteriti pUrveNa yogH| "tat" tasmAd "iha" sUtre "yeSAmeva" vakSyamANakriyAviSayabhUtAnAmeva nAnyeSAM "bIjAdhAnojhedapoSaNaiH" dharmabIjasyAdhAnena-prazaMsAdinodbhedena-cintAGkarakaraNena poSaNena-sacchutyAdikANDanAlAdisampAdanena yogaH-aprAptalAbhalakSaNaH, kSemaM ca-labdhapAlanalakSaNaM "tattadupadravAdyabhAvena" tattadupadravAHcitrarUpANi narakAdivyasanAni AdizabdAttannibandhanabhUtarAgAdigrahaH teSAmabhAvana-atyantamucchedena ta eveha bhavyAH parigRhyante,na caite kasyacitsakalabhavyaviSaye, tatastatprAptyA sarveSAmeva muktiprasaGgAt , tulyaguNA hyete prAyeNa, tatazca ciratarakAlAtItAdanyatarasmAdbhagavato bIjAdhAnAdisiddharalpenaiva kAlena "ta eva" nAnye "bhavyAH" uktarUpAH parigRhyante, syAnmatam-acintyazaktayo bhagavantaHsarvabhavyAnupakartuM kSamAH, tataH kathamayaM vizeSa ityAha-"na ca" naiva "ete" yogakSeme "kasyacit" tIrthakRtaH "sakalabhavyaviSaye" sarvabhavyAnAzritya pravRtte, vipakSe bAdhakamAha-"tato" viziSTAttIrthakarAt"tatprAptyA" yogakSemaprAptyA, sakalabhavyaviSayatve yogakSemayoH, "sarveSAmeva" bhavyAnAM "muktiprasaGgAt" yogakSemasAdhyasya mokSasya prApteH, etadeva bhAvayannAha-"tulyaguNAH" sadRzajJAnAdizaktayo // 30 // "hiH" yasmAdarthe "ete" tIrthakarAH "prAyeNa" bAhulyena, zarIrajIvitAdinA tvanyathAtvamapItiprAya ( prAyeNeti ) grahaNaM, 1prAya pra. For Private & Personel Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90000000000000000000 "tataH" tulyaguNatvAt hetoH "ciratarakAlAtItAt" pudgalaparAvartaparakAlabhUtAd "anyatarasmAd" bharatAdikarmabhUmibhAvino"bhagavataH" tIrthakarAd , "bIjAdhAnAdisiddheH" bIjAdhAnodbhedapoSaNaniSpattaruktarUpAyAH "alpenaiva kAlena" pudgalaOM parAvarttamadhyagatenaiva / sakalabhavyamuktiH syAt , bIjAdhAnamapi hyapunarbandhakasya, na cAsyApi, pudgalaparAvataH saMsAra iti-16 kRtvA tadevaM lokanAthAH 11 / tathA 'lokahitebhyaH' iha lokazabdena sakalasAMvyavahArikAdibhedabhinnaH prANiloko gRhyate, paJcAstikAyAtmako vA sakala eva, evaM cAlokasyApi loka evAntarbhAvaH, AkA-01 zAstikAyasyobhayAtmakatvAt, lokAdivyavasthAnibandhanaM tUktameva, tadevaMvidhAya lokAya hitAH, ___ "sakalabhavyamuktiH syAt" sarve'pi bhavyAH sidhye yuH, nanvanAdAvapi kAle bIjAdhAnAdisambhavAt kathamalpenaiva kAlena | sarvabhavyamuktiprasaGga ityAzaGkayAha-"bIjAdhAnamapi" dharmaprazaMsAdikamapi, AstAM samyaktvAdItyapizabdArthaH, 'hi' yasmAd "apunarbandhakasya" pApaMna tIvrabhAvAt karotItyAdilakSaNasya "naca" naiva "asyApi" apunarbandhakasyApyAstAM samyagdRSTyAdeH "pudgalaparAvataH" samayasiddhaH "saMsAra iti" saMsArakAla "itikRtvA" itihetoH alpenaiva kAlena sarvabhavyamuktiH 10la eva sAM0 pra0 la. 6 For Private & Personel Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalita vi0 // 31 // 99999999009999009000 syAditiyogaH // "sAMvyavahArikAdibhedabhinna" iti naranArakAdirlokaprasiddho vyavahAraH saMvyavahArastatra bhavAH sAMvyavahA| rikAH, AdizabdAttadviparItA nityanigodAvasthAH asAMvyavahArikA jIvA gRhyante, ta eva bhedau prakArau tAbhyAM bhinna iti yathAvasthitadarzanapUrvakaM samyakprarUpaNAceSTayA tadAyatyabAdhaneneti ca, iha yo yaM yAthAtmyena pazya - ti tadanurUpa ca ceSTate bhAvyapAyaparihArasAraM, sa tasmai tattvato hita iti hitArthaH, "yathAvasthitetyAdi" yathAvasthitam - aviparItaM darzanaM - vastubodhaH pUrva-kAraNaM yatra tat yathAvasthitadarzanapUrvakaM kriyAvizeSaNametat, "samyakprarUpaNAceSTayA" samyakprajJApanAvyApAreNa "tadAyatyabAdhanena" tasya - samyagdarzanapUrvakaM prajJApitasvAyatau - AgAmini kAle abAdhanena - apIDanena " iti ca" anena ca hetunA hitA itiyogaH, etadeva bhAvayannAha - " iha " jagati " yaH" karttA "yaM" karmmatArUpaM" "yAthAtmyena" svasvarUpAnatikrameNa "pazyati" avalokate "tadanurUpaM ca" darzanAnurUpaM ca "ceSTate" vyavaharati "bhAvyapAyaparihArasAram" anurUpaceSTane'pi bhAvinamapAyaM pariharannityarthaH, na punaH satyabhASilaukikakauzikamunivat bhAvyapAyahetuH "se" evaMrUpaH "tasmai" yAthAtmyadarzanAdiviSayIkRtAya "hitaH" anugrahahetuH " iti" evaM " hitArtho" hitazabdArthaH, kuta ityAha itthameva tadiSTopapatteH, iSTaM ca sapariNAmaM hitaM, svAdupathyAnnavadatirogiNaH, 1 vastusvarUpakathanam // 2 parAhitarUpe hetau svahitasyAsambhavAt // 3 yathAtma0 pra0 90000 paM0 yutA // 31 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ "itthameva" anenaiva yAthAtmyadarzanAdiprakAreNa, tasya-sadbhutadarzanAdikriyAkartuH iSTopapatteH-iSTasya-kriyAphalasya cetanepvacetaneSu vA viSaye kriyAyAM satyAM svagatasya, cetanavizeSeSu tu svaparagatasya vA ghaTanAd, iSTameva vyAcaSTe, "iSTaM punaH sapariNAmam" uttarottarazubhaphalAnubandhi "hitaM" sukhakAra', prakRtahitayogasAdhyo'nugraha itibhAvaH, dRSTAntamAha-"svAdupathyAnnavat" svAduzca jihvendriyaprINakaM panthA iva panthAH-satatollakanIyatvAt bhaviSyatkAlastatra sAdhu pathyaM ca svAdupathyaM tadannaM ca tadvad "atirogiNaH" atItaprAyarogavataH, abhinave hi roge 'ahitaM pathyamapyAture' itivacanAtpathyAnadhikAra lA eveti, 'itirogiNaH' itipAThe 'iti' evaMprakAraH svAdupathyAnnA) yo rogastadvata iti, svAdugrahaNaM tatkAle'pi sukhahetutvena | vivakSitatvAdU, asvAdutve ca pathyasyApyatathAbhUtatvAnnaikAnteneSTatvamiti, upacAratazca svAdupathyAnnasyeSTatvaM, tajanyAnugrahasyaiveSTatvAd, yathoktam-*"kajaM icchaMteNaM, aNaMtaraM kAraNaMpi iti / jaha AhArajatitti, icchaMteNeha aahaaro||1||" evamiSTahetutvAdiyaM kriyA'pi hitayogalakSaNA iSTA siddhetyata eva, evaM vyatirekamAha ato'nyathA tadaniSTatvasiddhiH tatkarturaniSTAptihetutvena, "ataH" uktarUpAt'yo yaM yAthAtmyena pazyatItyAdikAt prakArAdU'"anyathA" prakArAntareNa ceSTAyAM tadaniSTatvasiddhiH" tasyAH-ceSTAyA-aniSTatvam-asukhakAritvaM tasya siddhiH-niSpattiH, kathamityAha-"tatkartuH" prakArAntareNa ceSTAkartuH, 1 cetanaviSayeSu pra. 2 yathAsthitakharUpadarzanapUrvakaprarUpaNAjanyopakAraH 3 pathyAnnAna) pra. * kAryamicchatA'nantaraM kAraNamapISTa-16 I|| miti / yathA''hArajatRptimicchatehAhAraH // 1 // 00000000000000000000 POGGGGGGaruttu Jain Education Thematiana For Private & Personel Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ lalitavi0 @@@@@ paM0 yutA. // 32 // @@ @ OMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOM "aniSTAptihetutvena" aniSTaM cehAzubhaM karma tasyAptiH-bandhastasyA hetutvena prakArAntaraceSTAyAH, ayamabhiprAyo-viparyastabodho viparItaprajJApanAdinA cetaneSvacetaneSu vA'nanurUpaM ceSTamAno'nurUpaceSTane'pi bhAvinamapAyamapariharaniyamato'zubha|karmaNA badhyate, pareSu tvaniSTAptihetuH sa sthAnavetyanekAntaH, acetaneSu na syAccetaneSu tu syAdapItibhAvaH / nanu pareSva|hitayogasyAnaikAntikatve kathaM tatkartaraniSTAptihetutvamaikAntikaM prakArAntaraceSTanasyetyAzaGkayAha anAgamaM pApahetorapi pApabhAvAt, itaretarApekSaH kartRkarmaprakAraH, nAcetanAhitayoga upacaritaH, "anAgamam" AgamAdezamantareNa "pApahetorapi" ayathAvasthitadarzanAderakuzalakarmakAraNAt "pApabhAvAda" akuzalakarmabhAvAt, pApahetukRtAtpunaH pareSvapAyAtpApabhAva evetyapizabdArthaH, ayamabhiprAyaH-AgamAdezena kvacidapavAde jIvavadhAdiSu pApahetuSvapi pravRttasya na pApabhAvaH syAd, anyathA tu pravRttau pareSu pratyapAyAbhAve'pi svapramAdadoSabhAvAnniyamataH pApabhAva iti tatka raniSTAptihetutvamekAntikamiti // nanu cedamapi kathaM nizcitaM ? yaduta-anAgamaM pApahetorapyavazya pApabhAva ityAzaGkayAha-"itaretarApekSaH" parasparAzritaH "kartRkarmaprakAraH" kArakabhedalakSaNaH, kartA karmApekSya vyApAravAn karma ca kartAramiti bhAvaH, yathA prakAzyaM ghaTAdikamapekSya prakAzakaH pradIpAdiH, tasmiMzca prakAzake sati prakAzyamiti, tathA viparyastabodhAdipApahetumAn pApakartA pumAnavazyaM tathAvidhakAryarUpapApabhAva eva syAt, pApabhAvo'pi tasmin pApa 1 viparyastabodhaH 2 0ceSTasya pra03 Agamyante yathArthatayA paricchidyante padArthA yasminnityAgamo yathArthabodhaH tadAdezamantareNa anA|| gamam 4 viparItabodharUpapApakAraNasyAvazyameva pApabhAvo'sti / @@@ @@@@ // 32 // @@@ For Private & Personel Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ @ @ @ @ @ @ kartarItyataH sthitametad yaduta-prakArAntaraceSTanasyAniSTatvasiddhiH, hitayogaviparItatvAt, viSayaM pratyahitayogatvaM ceti / nanvevaM kathamacetaneSvahitayogaH, tatsAdhyasya kriyAphalasyApAyasya teSu kadAcidapyabhAvAt, yadi paramupacaritaH, tasya copakA caritatve hitayogo'pi teSu tAdRza eva prasajati, naca stave tAdRzasya prayogaH, sadbhUtArthaviSayatvAt stavasya, tataH kathaM | | sarvalokahitA bhagavanta ityAzaGkayAha-"na" naiva "acetanAhitayogaH" acetaneSu-dharmAstikAyAdiSvahitayogaH-apAyaheturvyApAro mithyAdarzanAdirupacaritaH-adhyAropito'gnirmANavaka ityAdAvivAgnitvam , atra hetumAha punarAgamakarmakatvena sacetanasyApi evaMvidhasyaiva nAyamiti drshnaarthH|| "punarAgamakarmakatvena" punarAgamanaM-pratyAvRttyaM kartaryeve kriyAphalabhUtApAyabhAjanIkaraNena karma yasya sa punarAgamakarma| ko'cetanAhitayogastasya bhAvastattvaM tena, upacarito'hitabhAvo nai mukhyabhAvakAryakArI, mANavakAgnitvavat, acetanAhitayogastu pratyAvRttya svakartaryeva kriyAphalamapAyamuparacayanparavadhAya, duHzikSitasya zastravyApAra iva tameva nan kathamupa-10 caritaH syAd?, evaM tarhi sacetaneSvapyahitayogaH punarAgamakarmaka eva prApta iti paravacanAvakAzamAzaGkayAha-"sacetana| syApi" jIvAstikAyasyetyartho'hitayoga iti gamyate, acetenasya tvastyevetyapizabdArthaH "evaMvidhasyaiva" acetanasamasyaivI | kriyAphalabhUtenApAyena rahitasyaivetyartho, "na" naiva 'ayaM" prakRto'cetanAhitayoga "iti" etasya pUrvoktasyArthasya darzanArthaH, 1 pratyAvRttyA 2 kataiva 3 nopacarito0 4 nAmukhya0 pra0 5 sUkSmaviSaya @ @ @ @ @ @ @ Jain Education Inter For Private & Personel Use Only 9@ Harjainelibrary.org
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 khyApaka iti bhAvaH, ahitayogAt sacetane kasmiMzcikriyAphalasyApAyasyApi bhAvAt, nanu yadyacetaneSu kriyAphalama- paM0 yutA. pAyo na samasti, kathaM tathAlambanapravRttAhitayogAkSiptaM teSAM krmtvmityaah||33|| ___ kartRvyApArApekSameva tatra karmatvaM, na punaH svavikArApekSaM, kaGkaTukapaqtAvitthamapi darzanAditi lokahitAH 12 // tathA 'lokapradIpebhyaH' atra lokazabdena viziSTa eva taddezanAdyaMzubhirmithyAtvatamo-| |'panayanena yathArha prakAzitajJeyabhAvaH saMjJilokaH parigRhyate, yastu naivaMbhUtaH tatra tattvataH pradIpatvAlAyogAd, andhapradIpadRSTAntena, yathA hyandhasya pradIpastattvataH apradIpa eva, taM prati svakAryAkaraNAt, 81 tatkAryakRta eva ca pradIpatvopapatteH, anyathA'tiprasaGgAt, andhakalpazca yathoditalokavyatirikta1 stadanyalokaH, taddezanAdyezubhyo'pi tattvopalambhAbhAvAt, samavasaraNe'pi sarveSAM prabodhAzravaNAt ___ "kartRvyApArApekSameva" mithyAdarzanAdikriyAkRtameva "tatra" acetaneSu karmatvam , avadhAraNaphalamAha-"na punaH svavi kArApekSaM" na svagatApAyApekSaM, nanu kathamitthaM karmabhAva ityAzaGkayAha-"kaGkaTukapaktAvitthamapi darzanAditi" kaGkaTukA kAnAM-pAkAnarhANAM mudgAdInAM paktau pacane ityamapi svavikArAbhAve'pi darzanAt-karmatvasya kaGkaTukAnpacatIti prayoga1 asamyagdarzanAdyAzritya pravRttam 2 tadAla0pra0 3 kATuka0 pra04 samprApyadharmasaMjJo bhavyalokaH 5 yathA andhasya pra06 mithyAnidarza pra0 00000000000000000000EUR OM0000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000 prAmANyAditi, evaM cAcetaneSu hitayogo'pi mukhya eva kartRvyApArApekSayeti na tatkAraNikatvena stavavirodha iti / idAnImapi tadvacanataH prabodhAdarzanAt tadbhyupagamavatAmapi tathAvidhalokadRSTyanusAraprAdhAnyAd, | anapekSitagurulAghavaM tattvopalambhazUnyapravRttisiddheriti / tadevaMbhUtaM lokaM prati bhagavanto'pi apradIpA | eva, tatkAryAkaraNAdityuktametat, na caivamapi bhagavatAM bhagavattvAyogaH, vastusvabhAvaviSayatvAdesya, " tadabhyupagametyAdi," tadabhyupagamavatAmapi sarvapradIpA bhagavanto na punarvivakSita saMjJimAtra syaivetyaGgI kAravatAmapi, na | kevalaM prAguktAndhakalpalokasyetyapizabdArthaH, tattvopalambhazUnyapravRttisiddherityuttareNa yogaH, kuta ityAha-- " tathAvidhalo|kadRSTyanusAra prAdhAnyAt" tathAvidhaH - paramArthato'satyapi tathArUpe vastuni bahurUDhavyavahArapravRttaH sa cAsau lokazca tathAvidhalokastasya dRSTi:-abhiprAyo vyavahAranaya ityarthaH, tasyAnusAraH- anuvRttistasya prAdhAnyAd, idamuktaM bhavati - sarvapradIpa| tvAbhyupagame bhagavatAM lokavyavahAra eva prAdhAnyenAbhyupagato bhavati, na vastutattvamiti, lokavyavahAreNa hi yathA pradIpaH pradIpa eva, nApradIpo'pi, kaTakuyyAdInAmevApradIpatvena rUDhatvAt, tathA bhagavanto'pi sarvapradIpA eva, natu keSAJcidanupayogAdapradIpA api, RjusUtrAdinizcayanayamatena tu yad yatra nopayujyate tattadapekSayA na kiJcideva, yathA''ha maGgalamu dizya bhASyakAraH - " ujjusuyassa sayaM saMpayaM ca jaM maMgalaM tayaM ekaM / nAIyamaNuppannaM, maMgala miTThe parakukaM vA // 1 // nAIyamaNuppannaM, parakIyaM vA payoyaNAbhAvA / dihaMto kharasiMgaM, paradhaNamahavA jahA vihalaM // 2 // ti, tato bhagavanto'pi saMjJi1 proktarUpazraddhAvatAmapi. 2bhagavatAM pradIpatvarUpastavasya viSayo vastusvabhAvo'sti
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 vizeSavyatirekeNAnyatrAnupayujyamAnA apradIpA eveti kathamityAha - " anapekSitagurulAghavaM " gururnizcayanayastaditaro | laghustayorbhAvo gurulAghavaM sadbhUtArthaviSayaH samyagbhAvagrAhakaH tato gurupakSaH tatrAzrayituM yukto netara iti tattvapakSopekSaNAt, anapekSitaM gurulAghavaM yatra tadyathA bhavatIti kriyAvizeSaNametat, yadvA guNadoSaviSayaM gurulAghava(c) mapekSya prekSAvato'pi kvacidvyavahAratastattvopalambhazUnyA pravRttiH syAt, na cAsAvatra nyAyo'stItyatastanniSedhArthamAha // 34 // "anapekSitagurulAghavamiti" tataH kimityAha -- 'tattvopalambhazUnyapravRttisiddheH' tattvopalambhazUnyA-vyavahAramAtrAzra* yatvena na stavanIyasvabhAvasaMvittimatI pravRttiH - prastutastavalakSaNA tasyAH siddheH -- niSpatteH, taddezanAdyaM zubhyo'pi tattvo|palambhAbhAvAditi pUrveNa sambandha iti / 900033 tadanyathAkaraNe tattattvAyogAt, svo bhAvaH svabhAvaH AtmIyA sattA, sa cAnyathA ceti vyAhata|metat, kiMca - evamacetanAnAmapi cetanA'karaNe samAnametadityevameva bhagavattvAyogaH, itaretarakaraNe'pi | svAtmanyapi tadanyavidhAnAt, yatkiJcidetaditi, yathoditalokApekSayaiva lokapradIpAH 13 // tathA 'loka - pradyotakarebhyaH' iha yadyapi lokazabdena prakramAdbhavyaloka ucyate, 1 gariSThabhAvadarzitvAt / 2 0 stavaH guru0 pra0 3 0pakSazca pra0 4 bhavati na bhavatyapi // Jain Education Internation paM0 yutA. // 34 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tadanyathAkaraNe tattattvAyogAditi" tasya-jIvAdivastusvabhAvasyAnyathAkaraNe-asvabhAvakaraNe bhagavadbhiH "tattattvAyogAt" tasya-vastusvabhAvasya svabhAvatvAyogAt"kiJcatyAdi" kiJcetyabhyuccaye, evamaviSaye asAmarthyenAbhagavattvaprasaJjane'cetanAnAmapi dharmAstikAyAdInAM, kiM punaH prAguktaviparItalokasyApradIpatve ityapizabdArthaH, cetanA'karaNe-caitanyavatAmavidhAne samAnaM-tulyaM prAkprasaJjanena, etad-abhagavattvaprasaJjanam "iti" asmAddhetoH "evameva" apradIpatvaprakAreNaiva "bhagavattvAyoga" uktarUpaH / abhyupagamyApi dUSayannAha-"itaretarakaraNe'pi" itarasya-jIvAderitarakaraNe'pi-ajIvAdikaraNe apiH-abhyupagamArthe svAtmanyapi-svasminnapi tadanyasya-vyatiriktasya mahAmithyAdRSTyAdeH vidhAnAt-karaNAt , || nacaitadastyataH "yatkiJcidetadU"abhagavattvaprasaJjanamiti ||"prkrmaaditi"aalokshbdvaacyprdyotopnyaasaanythaanupptteriti bhavyAnAmAloko vacanAMzubhyo'pi darzanaM ysmaat| eteSAM bhavati tathA tadabhAve vyartha AlokaH // 1 // // iti vacanAt , tathA'pyatra lokadhvaninotkRSTamatiH __ "bhavyAnAmityAdi" bhavyAnAM nAbhavyAnAmapi "AlokaH" prakAzaH saddarzanahetuH zrutAvaraNakSayopazamaH, idamevAnvaya-1 vyatirekAbhyAM bhAvayannAha-"vacanAMzubhyo'pi" prakAzapradhAnahetubhyaH, kiM punastadanyahetubhya ityapizabdArthaH, "darzana" prakA-| zyAvalokanaM 'yasmAd" iti hetAveteSAM-bhavyAnAM "bhavati" vartate "tatheti" yathA dRzyaM vastu sthitaM, nanu kathamitthaM niyamo! || 1 bhagavatAM pra0 2 dRzyapratItiH 3 hetuto vAgjyotsnAtaH 100000000000000000 rurururururururururuti Jain Education Inter For Private & Personel Use Only Ww.jainelibrary.org c
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 bhavyAnAmapyAlokamAtrasya vacanAMzubhyo'bhAvAdityAha-"tadabhAve" tathAdarzanAbhAve "vyarthaH" akiJcitkarasteSAmAlokaH paM0 yutA. sa Aloka eva na bhavati, svakAryakAriNa eva vastutvAt "itivacanAt" evaMbhUtazrutaprAmANyAt, "tathApi" evamapi "atra" sUtre "lokadhvaninA" lokazabdena "utkRSTamatiH" autpattikyAdiviziSTabuddhimAn gaNadharapadaprAyogya ityarthaH bhavyasattvaloka eva gRhyate, tatraiva tattvataH pradyotakaraNazIlatvopapatteH, asti ca caturdazapUrvavidAmapi svasthAne mahAn darzanabhedaH, "bhavyasattvaloka eva" na punaranyo, yo hi prathamasamavasaraNa eva bhagavadupanyastamAtRkApadatrayazravaNAt pradyotapravRttI dRSTasamastAbhilApyarUpapradyotyajIvAdisaptatattvo racitasakalazrutagranthaH sapadi saJjAyate sa iha gRhyate iti / kuta etadeva10 mityAha-"tatraiva" utkRSTamatAveva bhavyaloke, "tattvato" nizcayavRttyA "pradyotakaraNazIlatvopapatteH" uppanne i vA 1 vigame 01 |i vA 2 dhuve i vA 3 itipadatrayopanyAsena pradyotasya-prakRSTaprakAzarUpasya tacchIlatayA vidhAnaghaTanAt, bhagavatAM pradyotakasazaktestatraiva bhavyaloke kAtsnyenopayoga itikRtvA, amumevArtha samarthayannAha-"asti" varttate, cakAraH pUrvoktArthabhAvanArthaH, caturdazapUrva vidAmapi, AstAM taditareSAmityapizabdArthaH, "svasthAne" caturdazapUrvalabdhilakSaNe "mahAn"bRhan "darzanabhedo" dRzyapratItivizeSaH, kuta ityAha 000000000000000000000 // 35 // For Private & Personel Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000000000000000 teSAmapi parasparaM SaTsthAnapatitatvazravaNAt, na cAyaM sarvathA prakAzAbhede, abhinno hyekAntenaika-18 svabhAvaH, tannAsya darzanabhedahetuteti, sa hi yena svabhAvenaikasya __ "teSAmapi" caturdazapUrvavidAmapi, kiM punaranyeSAmasakalazrutagranthAnAmityapizabdArthaH, "parasparam" anyo'nyaM "SaTsthAnazravaNAt" paNNAM vRddhisthAnAnAM hAnisthAnAnAM cAnantabhAgAsaMkhyeyabhAgasaGkhayeyabhAgasaMkhyeyaguNAsaGkhayeyaguNAnantaguNalakSaNAnAM zAstra upalambhAt, yadyevaM tataH kimityAha-"na cAya" mahAndarzanabhedaH "sarvathA prakAzAbhede" ekAkAra eva zrutAvaraNAdikSayopazamalakSaNe prakAze ityarthaH, etadeva bhAvayati-"abhinno" nAnArUpo "hiH" yasmAdU "ekAntena" niyamavRttyA "ekasvabhAvaH" ekarUpaH prakAza iti prakRtaM, ekAntenaikasvabhAve hi prakAze dvitIyAdisvabhAvAbhAva itibhAvaH, kA prayojanamAha-"tat" tasmAdekasvabhAvatvAt na "asya" prakAzasya "darzanabhedahetutA" dRzyavastupratItivizeSanibandhanatA, 16 etadeva bhAvayati-sa hi prakAzo yena "svabhAvena" Atmagatena "ekasya" draSTuH sahakArI tattulyameva darzanamakurvanna tenaivAparasya, tattattvavirodhAditi bhAvanIyaM, itaretarApekSo hi || "sahakArI" sahAyo darzanakriyAyAM sAdhyAyAM "tattulyameva" prathamadraSTusamameva "darzana" vastubodham "akurvan" avida-16 dhAno, na "tenaiva" prathamadraSTrasahakArisvabhAvena "aparasya" dvitIyasya draSTuH sahakArItigamyate / kuta ityAha-"tattattvavi 1 SaTsthAnazravaNAditi paJjikA. 00000000000000000000
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 sach cac rodhAt" atulyadarzanakaraNe tasya-ekasvabhAvasyAparadraSTrasahakAriNastattvaM-prathamadraSTusahakAritvaM parAbhyupagataM tasya virodhAda- paM0 yutA. | aparadraSTrasahakAritvenaiva nirAkRteH "iti" etat "bhAvanIyam" asya bhAvanA kAryA, kAraNabhedapUrvako hi nizcayataH kArya-kA bhedaH, tato'viziSTAdapi hetorviziSTakAryotpattyabhyupagame jagatpratItaM kAraNavaicitryaM vyarthameva syAt, kAryakAraNaniyamo vA'vyavasthitaH syAt, tathAcoktam-"nAkAraNaM bhavetkArya, nAnyakAraNakAraNam / anyathA na vyavasthA syAtkAryakAraNayoH kvacit ||1||"bhaavnikaa svayamapyAha-"itaretarApekSo" "hiH" yasmAdarthe itaraH-kAraNavastusvabhAva itara kAryavastusvabhAvazca kAraNavastusvabhAvamapekSate-Azrayate itaretarApekSaH __vastusvabhAvaH, tadAyattA ca phalasiddhiriti, utkRSTacaturdazapUrvavillokamevAdhikRtya pradyotakarA iti-18 lokapradyotakarAH 14 | "vastusvabhAvaH" kAryakAraNarUpapadArthasvatattvaM, tataH kimityAha-"tadAyattA ca" kAryApekSakAraNasvabhAvAyattA ca "phalasiddhiH" kAryaniSpattiH, yAdRk prakAzarUpaH kAraNasvabhAvastAdRk darzanarUpaM kAryamutpadyate itibhAvaH, "iti" asmAtprakAza| bhedena darzanabhedAddhetoH "utkRSTacaturdazapUrvavillokameva"nAnyAn SaTsthAnahInazrutalabdhInadhikRtya-Azritya pradyotakarA iti| |evaM cedamApannaM yaduta-bhagavatprajJApanApradyotapratipannanikhilAbhilApyabhAvakalApA gaNadharA evotkRSTacaturdazapUrvavidaH, 1 darzanarUpavastusvabhAvaM 2 prakarSaprakAzazaktirUpavastusvabhAvaM ni000000000000 cac For Private & Personel Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9000000000000000000 bhavanti, gaNadharANAmeva bhagavataH prajJApanAyA eva utkRSTaprakAzalakSaNapradyotasampAdanasAmarthyAd , evaM tarhi gaNadharavyakAtirekeNAnyeSAM bhagavadacanAdaprakAzaH prApnotIti cet , na, bhagavadvacanasAdhyapradyotaikadezasyaiteSu bhAvAdigdarzakaprakAzasyeva |pRthaka pUrvAdidikSviti / evaM pradyotakarasiddhau pradyotanIyanirdhAraNAyAhapradyotyaM tu saptaprakAraM jIvAditattvaM, sAmarthyagamyametat , tathAzAbdanyAyAta, anyathA acetaneSa pradyotanAyogaH, predyotanaM pradyota iti bhAvasAdhanasyAsambhavAt , ___ "pradyotyaM tu" pradyotaviSayaH punaH "saptaprakAra" saptabhedaM "jIvAditattvaM" jIvAjIvAzravabandhasaMvaranirjarAmokSalakSaNaM vastu "sAmarthyagamyametat" sUtrAnupAttamapi, kuta ityAha-"tathAzAbdanyAyAt" kriyAkartRsiddhau sakarmasu dhAtuSu niyamatastatprakArakarmabhAvAt , Aha-jIvAditattvaM pradyotadharmakamapi kasmAnna bhavati, yena sampUrNasyaiva lokasya bhagavatAM pradyotakaratvasiddhiH syAdityAzaGkaya vyatirekamAha-"anyathA" pradyotyatvaM vimucya "acetaneSu dharmAstikAyAdiSu,pradyotanAyogaH, kathamityAha-"pradyotanaM pradyota iti bhAvasAdhanasyAsambhavAt" AptavacanasAdhyaH zrutAvaraNakSayopazamo bhA~vaH, |sAdhanaM tu pradyotaH, kathamivAsAvacetaneSu syAd ? ata evAha 10prakAzakAdityaprakAzastheva pra0 2 upadezavacanasAdhyaH kSayopazamaH, sa tu tripadyA sakalAbhilApyaviSayIkRtakSayopazamo bhagavaddezanayA | gaNadhareSveva sampadyate nAnyeSviti 3 pradyotanamiti pra04jIvAnAM jIvAjIvA''zrayajA zubhAzubhA pravRttirAkhavastajazva bandhaH tatpatipakSaH pravRttinirodhAtmA saMvaraH, pUrvabandhasya dezakSayo nirjarA, tajjAtIyasakalakarmakSayo mokSaH 5 bhAvasAdhanaH pradyotaH pra0 10prakAzakAra kathAmavAsAvacetaneSu syAta bhAvasAdhanasyAsambhavAttatvaM vimucya "acetanapurANasyaiva lokasya bhagavAna la. Jain Education Intema For Private & Personel Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 / 00000000000 ato jJAnayogyataiveha pradyotanamanyApekSayeti, tadevaM staveSvapi evameva vAcakapravRttiritisthitam / 50 yutA. etena "stave'puSkalazabdaH pratyavAyAya" iti pratyuktaM, tattvenedRzasyApuSkalatvAyogAditi loka-21 pradyotakarAH 14 / evaM lokottamatayA lokanAthabhAvato lokahitatvasiddherlokapradIpabhAvAt lokapradyotakaratvena parArthakaraNAt stotavyasampada eva sAmAnyenopayogasampaditi 4 // ___ato" bhAvasAdhanapradyotAsambhavAdacetaneSu dharmAstikAyAdiSu "jJAnayogyataiva" zrutajJAnajJAtRvyApArarUpaM jJAnaM prati viSayabhAvapariNatireva "iha" acetaneSu "pradyotanaM" prakAzaH "anyApekSayA" tatsvarUpaprakAzakamAptavacanamapekSyeti, yathA kila pradIpaprabhAdikaM prakAzakamapekSya cakSuSmato draSTurghaTAdedRzyasya darzanaviSayabhAvapariNatireva prakAzastathehApi yojyamiti, natu zrutAvaraNakSayopazamalakSaNa iti / "eteneti" etena lokottamAdipadapaJcakena "apuSkalazabda iti" sampUrNalokarUDhasvArthAnabhidhAyakaH, "tattvenetyAdi", tattvena-vAstavIM stavainavRttimAzritya "IdRzasya" vibhAgena pravRttasya lokazabdasya sampUrNasvArthAnabhidhAne'pi "apuSkalatvAyogAt" nyUnatvAghaTanAt , lokarUDhasvArthApekSayA tuyujyetApyapuSkalatvamiti tattvagrahaNam // sAmprataM bhavanirvedadvAreNArthato bhagavahahamAnAdeva viziSTakarmakSayopazamabhAvAda abhayAdidharmasiddhistavyatirekeNa naiHzreyasadhAsambhavAd bhagavanta eva tathA tathA sattvakalyANahetava iti pratipAdayannAha 10jJAnalakSaNajJA0pra02 stavanIyavR0 pra0 000000000000000 // 37 // For Private & Personel Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20000000OMOMOMOM000000000 "bhavanirvadetyAdi" bhavanirvedaH-saMsArodvego yathA--"kAyaH saMnihitApAyaH, sampadaH padamApadAm / samAgamAH sApagamAH, sarvamutpAdi bhaGgaram // 1 // " evaMcintAlakSaNaH sa eva dvAram-upAyastena bhagavantastathA tathA sattvakalyANahetavaH All ityuttareNa sambandhaH, kathamityAha-"arthataH" tattvavRttyA "bhagavadbahumAnAdeva' arhatpakSapAtAdeva, bhavanirvedasyaiva bhagadvahumAnatvAt , tataH kimityAha-"viziSTakarmakSayopazamabhAvAda" viziSTasya-mithyAtvamohAdeH karmaNaH kSayopazamaH-- uktarUpastadbhAvAt , tato'pi kimityAha-"abhayAdidharmasiddheH" abhayacakSurgizaraNAdidharmabhAvAt , vyatirekamAha-- tayatirekeNa" abhayAdidharmasiddhyabhAvena "naiHzreyasadharmAsambhavAt niHzreyasaphalAnAM samyagdarzanAdidharmANAmaghaTanAt "bhagavanta eva" ahaMlakSaNAH"tathA tathA" abhayadAnAdiprakAreNa"sattvakalyANahetavaH"samyaktvAdikuzalaparamparAkAraNamiti abhayadayANamityAdisUtrapaJcakaM, iha bhayaM saptadhA-ihaparalokA''dAnAkasmAdAjIvamaraNAzlAghAbhedena, etatpratipakSato'bhaiyamiti | "ihetyAdi" ihaparalokAdAnAkasmAdAjIvamaraNAzlAghAbhedena-ihaparalokAdibhirupAdhibhirbhedo-vizeSastena, tatra manupyAdikasya sajAtIyAderanyasmAnmanuSyAdereva sakAzAdyadbhayaM tadihalokabhayaM, ihAdhikRtabhItimato bhAvaloka ihalokaH | tato bhayamitivyutpattiH, tathA vijAtIyAttiryagdevAdeH sakAzAnmanuSyAdInAM yadyaM tatparalokabhayaM, AdIyata ityA|dAnaM, tadarthaM caurAdibhyo yadbhayaM tadAdAnabhayaM, akasmAdeva-bAhyanimittAnapekSaM gRhAdiSveva sthitasya rAjyAdau bhayamakasmA 1 ihaloka020kSatA abhaya0 Jain Education inemalior For Private & Personel Use Only "
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ @@ paM0 yutA. @ @ @ - pratiniyatama, zreyasAya @ lalitavi0 dbhayaM. AjIvo-vartanopAyastasmin anyenoparudhyamAne bhayamAjIvabhayaM, maraNabhayaM pratItaM, azlAghAbhayam-akIrti kA bhayaM, evaM hi kriyamANe mahadayazo bhavatIti tadbhayAna pravarttate iti, "etatpratipakSataH" etasya-uktabhayasya pratipakSataH parihAreNAbhayaM-bhayAbhAvarUpaM "iti" ityevaMlakSaNaM, paryAyato'pyAhakA viziSTamAtmanaH svAsthya, niHzreyasadharmabhUmikAnibandhanabhUtA dhRtirityarthaH, na hyasminnasati yathoditadharmasiddhiH, sannihitabhayopadravaiH prakAmaM cetaso'bhibhavAt , __ "viziSTaM" vakSyamANaguNanivandhanatvena pratiniyatam "Atmano" jIvasya "svAsthya svarUpAvasthAnaM, tAtparyato'pyAha"niHzreyasadharmabhUmikAnibandhanabhUtA dhRtirityartha iti" niHzreyasAya-mokSAya dharmo niHzreyasadharmaH-samyagdarzanAdistasya bhUmikA-bIjabhUto mArgabahumAnAdirguNastasya nibandhanabhUtA-kAraNabhUtA dhRtiH AtmanaH svarUpAvadhAraNam "ityarthaH" iti-eSaH arthaH-paramArthaH, etadevabhAvayati "na hIti" "na" naiva "hiH" yasmAd "asmin" svAsthye "asati', avidyamAne "yathoditadharmasiddhiH" niHzreyasadharmaniSpattiH, kuta ityAha-"sannihitabhayopadvaiH" sannihitaiH-cetasi vartamAnarbhayAnyevoktarUpANyupadravA bhayopadravAH-vyasanAni taiH prakAmam-atyartha cetaso-manaso'bhibhavAt-pIDanAt , prakAmagrahaNaM ca bhayopadravANAmantaraGgatvenAtyantikAbhibhavahetutvakhyApanArthamiti / yadi nAmaivaM tataH kimityAha1 nirbhayatvarUpasvAsthye'jAte sati 2 mArgabahumAnamArgapravezamArgapravarttanAdiSu premarUpaguNaH 3 sakalabhayapariNAmebhyaH pRthamibharaNam / / 090090050000 - dhRtiH Amamin" ra @ @ // 38 // @ - @ @ - For Private & Personel Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ sya guNaprakarSarUpatvAt jAnahetuzcAdhikRto dharmaH paraNAme'pyasya sambhavAta masAdha bhayapariNAmasya "tathA" dharma cetaHsvAsthyasAdhyazcAdhikRto dharmaH, tatsvabhAvatvAt , viruddhazca bhayapariNAmena, tasya tathA'svAsthyakAritvAt , ato'sya guNaprakarSarUpatvAt , __"cetaHsvAsthyasAdhyazcAdhikRto dharmaH" cittasamAdhAnahetuzcAdhikRto dharmaH-samyagdarzanAdiH, kuta ityAha--"tatsva| bhAvatvAt", svabhAvo hyasau dharmasya yaccetaHsvAsthyasAdhyo'sAviti / nanu bhayapariNAme'pyasya sambhavAt kathamabhayahetukatvamityAha--"viruddhazca" nirAkRtazca, bhayapariNAmena, kuta ityAha--"tasya' bhayapariNAmasya "tathA" dharmasAdha kena cetaHsvAsthyena viruddhasya asvAsthyasya vidhAyakatvAd "ato" niHzreyasadharmabhUmikAnibandhanabhUtadhRtirUpatvAdU "asya" kA abhayasya bhagavadbhaya eva siddhirityuttareNa sambandhaH, "guNaprakarSarUpatvAdityAdi" atra catvAraH paramparAphalabhUtA hetavo acintyazaktiyuktatvAt , tathAbhAvenAvasthiteH sarvathA parArthakaraNAta , bhagavadbhaya eva siddhiriti / taditthaMbhUtamabhayaM dadatItyabhayadAH 15 // tathA 'cakkhudayANaM' iha cakSuH cakSurindriyaM, tacca dvidhA, 18|| dravyato bhAvatazca, dravyendriyaM-bAhyanivRttisAdhakatamakaraNarUpaM guNaprakarSarUpatvAcintyazaktiyuktatvatathAbhAvAvasthitasarvathAparArthakaraNalakSaNAH, tathA hi-bhagavatAM guNaprakarSapUrvakamacintyazaktiyuktatvaM, guNaprakarSAbhAve'cintyazaktiyuktatvAbhAvAd , acintyazaktiyuktatve ca tathAbhAvena--abhayabhAve 1 bhagavadguNabahumAnAhitakarmakSayopazamajanyatvAt / / ya bhagavadbhaya eva sinityavidhAyakatvAdU "ato" niyata OMOM0000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 39 // 66055 H | nAvasthitiH, acintyazaktiyuktatvamantareNa tathAbhAvenAvasthAtumazakyatvAt tathAbhAvenAvasthitau ca sarvathA - sarvaprakAraiba| jAdhAnAdibhiH "parArthakaraNaM" parahitavidhAnaM, svayaM tathArUpaguNazUnyena pareSu guNAdhAnasyAzakyatvAt "bhagavadbhya eva" na svato nApyanyebhyaH " iti" evakArArthaH // cakSuH " bAhyanirvRttisAdhakatamakaraNarUpamiti" bAhyA - bahirvattinyupalakSa| NatvAccAsyA abhyantarA ca nirvRttiH -- vakSyamANarUpA sAdhakatamaM karaNaM ca -- upakaraNendriyaM tataste rUpaM yasya tattathA "nirvRttyupakaraNe dravyendriya" ( tattvArthe a0 2 sU0 17 ) mitivacanAt bhAvendriyaM tu kSayopazama upayogazca, "labdhyupayogau bhAvendriya" ( tattvArthe a0 2 sU0 18 ) mitivacanAt tadatra cakSuH - vi | ziSTamevAtmadharmarUpaM " paM0 yutA. "nirvRttyupakaraNetyAdi" sUtradvayAbhiprAyo'yaM - ihendanAdindro jIvaH sarvaviSayopalabdhibhogalakSaNaparamaizvaryayogAt, tasya liGgamindriya zrotrAdi, taccaturvidhaM -- nAmAdibhedAt tatra nAmasthApane sujJAne, nirvRttyupakaraNe dravyendriyaM labdhupayogau bhAvendriyaM tatra nirvRttirAkAraH, sA ca bAhyA abhyantarA ca tatra bAhyA anekaprakArA, abhyantarA punaH krameNa zrotrAdInAM kadambapuSpa 1 dhAnyamasUrA 2 'timuktakapuSpacandrikA 3 kSurapra 4 nAnAkArasaMsthAnA 5, upakaraNendriyaM - viSayagrahaNe samartha, chedyacchedane khaDgasyeva dhArA, yasminnupahate nirvRttisadbhAve'pi viSayaM // 39 // na gRhNAtIti, labdhIndriyaM -- yastadAvaraNakSayopazamaH, upayogendriyaM -- yaH svaviSaye jJAnavyApAra iti, "tadityAdi" 1 nirvRti0 evamagre'pi 1 ananyasAdhyasAdhakatvamindriyatvaM //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ yata indriyatvena sAmAnyata itthaM cakSuH tat-tasmAd "atra" sUtre cakSurviziSTameva, na sAmAnyam , "AtmadharmarUpam" upayogavizeSatayA jIvasvabhAvabhUtaM, vizeSyamevAha tattvAvabodhanibandhanazraddhAsvabhAvaM gRhyate, zraddhAvihInasyAcakSuSmata iva rUpamiva tattvadarzanAyogAt , zana ceyaM mArgAnusAriNI sukhamavApyate, satyAM cAsyAM bhavatyetanniyogataH ___ tattvAvabodhanibandhana-jIvAdipadArthapratItikAraNaM yA zraddhA-ruciH-dharmaprazaMsAdirUpA, sA svabhAvo lakSaNaM yasya | tattathA "gRhyate" aGgIkriyate / nanu jJAnAvaraNAdikSayopazama eva cakSuSTayA vaktuM yuktaH, tasyaiva darzanahetutvAt , na tu mithyAtvamohakSayopazamasAdhyA tattvarUcirUpA zraddhetyAzaGkayAha-"zraddhAvihInasya' tattvarucirahitasya "acakSuSmata iva" andhasyeva "rUpamiva" nIlAdivarNa iva yattattvaM-jIvAdilakSaNaM tasya darzanam--avalokanaM tasyAyogAd--anupapatteH, bhavatvevaM, tathA'pyasAvanyahetusAdhyA syAnna bhagavatprasAdasAdhyetyAha-"na ca" naiva "iyaM" tattvarucirUpA zraddhA mArga-samyagdarzanAdikaM muktipathamanukUlatayA sarati-gacchatItyevaMzIlA mArgAnusAriNI, "sukham" apariklezaM yathA kathaJcidavApyate ityarthaH, bhavatu bhagavatprasAdasAdhyeyaM, paraM svasAdhyaM prati na niyato hetubhAvo'syAH syAdityAha- "satyAM ca" vidyamA| nAyAM ca "asyAm" uktarUpazraddhAyAM "bhavati" jAyate "etat" tattvadarzanaM "niyogataH" avazyaMbhAvena, nidarzanamAha 1jJAnAvaraNakSa0 pra0 2 bhagavatkRtAnugrahaM vinaiva 3 padArthapratItiM prati / / nirurururururu GOGGE *0000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 kalyANacakSuSIva sadrUpadarzanaM, na patra pratibandho niyamena Rte kAlAditi nipuNasamayavidaH, ayaM paM0 yutA. // 40 // cApratibandha eva, tathA tadbhavanopayogitvAt , tamantareNa tasiddhayasiddheH, viziSTasyopAdAnahetoreva | "kalyANacakSuSIva" nirupahatAyAmiva dRSTau "sadrUpadarzana" sataH-sadbhUtasya rUpasya darzanam--avalokanaM, natu kAcakAmalAdyupahata iva cakSuSi anyatheti, etadeva bhAvayati-"nahi" naiva "atra" mArgAnusArizraddhAsAdhyadarzane "pratibandho" viSkambho "niyamena" avazyaMbhAvena kutazciditi gamyate, kiM sarvathA ? netyAha-"Rte" vinA, kAlAt , kAla eva hyatra pratibandhaka itibhAvaH "iti" evaM "nipuNasamayavido" nizcayanayavyavahAriNo bruvate, nanu kAle'pi pratibandhake kathamucyate-'na patra pratibandho niyamene tyAha-"ayaMca" kAlapratibandhaH apratibandha eva, kuta ityAha-"tatheti" darzanarUpatayA tasyAH-zraddhAyA bhavanaM-pariNamanaM tadbhavanaM tatropayogitvAt-vyApAravattvAt kAlasya, vyatirekamAha"taM" kAlam "antareNa" vinA "tatsiddhyasiddheH" tasya-darzanasya svabhAvalAbhAniSpatteH, kuta ityAha--"viziSTasya" vicitrasahakArikAraNAhitasvabhAvAtizayasya "upAdAnahetoreva" pariNAmikAraNasyaiva lA tathApariNatisvabhAvatvAt , tadeSA'vandhyabIjabhUtA dharmakalpadrumasyeti paribhAvanIyaM / iyaM ceha cakSu18| ridriyaM coktavadbhagavadbhaya iti cakSurdadatIti cakSurdAH 16 // tathA 'maggadayANaM' iha mArgaH-cetaso'vakra-10 0000@@@@@@ For Private & Personel Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamanaM, bhujaGgamanalikAyAmatulyo viziSTaguNasthAnAvAptipraguNaH svarasavAhI kSayopazamavizeSaH, "tathApariNatisvabhAvatvAt" tathApariNatiH--kAryAbhimukhapariNAmaH saiva svabhAvo yasya kAlasya tattathA, tadbhAvastattvaM | tasmAdravyaparyAyatvAtkAlasya "uktavaditi" prAksUtrAbhihitAbhayadharmavat / "maggadayANaM", "mArga ihe tyAdi" "iha" | sUtre "mArgaH" panthAH, sa kiMlakSaNa ityAha-"cetaso" manaso'vakragamanam-akuTilA pravRttiH, kIdRza ityAha-bhujaRGgamasya-sarpasya gamananalikA-zuSiravaMzAdilakSaNA yayA'sAvantaH praviSTo gantuM zaknoti, tasyA AyAmo-dairdhya tena | tulyaH kSayopazamavizeSa iti yogaH, kiMbhUta ityAha-"viziSTaguNasthAnAvAptipraguNaH" iti, vakSyamANaviziSTaguNalAbha| hetuH, "svarasavAhI" nijAbhilASapravRttaH "kSayopazamo" duHkhahetudarzanamohAdikSayavizeSaH, tathAhi-yathA bhujaGgamasya nali| kAntaHpravRttasya gamane'vakra eva nalikAyAmaH samIhitasthAnAvAptihetuH, vakre tatra gantumazakyatvAd , "evamasAvapi mithyAtvamohanIyAdikSayopazamazcetasa iti / tAtparyamAhahetusvarUpaphalazuddhA sukhetyarthaH, nAsminnAntare'sati yathoditaguNasthAnAvAptirmArgaviSamatayA cetaHskhalanena pratibandhopapatteH, sonubandhakSayopazamato yathoditaguNasthAnAvAptiH, anyathA tadaya "hetusvarUpaphalazuddhA" hetunA-pUrvoditazzraddhAlakSaNena svarUpeNa-svagatenaiva phalena-vividiSAdinA zuddhA-nirdoSA sukhA-upazamasukharUpA sukhAsiketyarthaH, epa mAggesvarUpanizcayo, vyatirekato bhAvayannAha-"na" naiva "asmin"kSayopaza 1 khakharUpasAratArasadaH 2 prabhRtatamatvena 3 vimalavimalataravimalatamarUpeNa 4 guNasthAnAvAptirIgrUpA // For Private & Personel Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 41 // marUpamArge"Antare" antaraGgahetau bahiraGgagurvAdisahakArisadbhAve'pi yathoditaguNasthAnAvAptiH"samyagdarzanAdiguNalAbhaH,60 yutA. kuta ityAha-"mArgaviSamatayA" kSayopazamavisaMsthulatayA "cetaHskhalanena" manovyAghAtena "pratibandhopapatteH" yathoditaguNasthAnAvApterviSkambhasaMbhavAt , kuto ? yataH "sAnubandhakSayopazamAt" uttarottarAnubandhaprabhUtakSayopazamAt "guNasthAnAvAptiH" pUrvoktA jAyata iti, vyatirekamAha-"anyathA" sAnubandhakSayopazamAbhAve "tadayogAt" yathoditaguNasthAnAvApterabhAvAt , kuta ityAha| kliSTaduHkhasya tatra tattvato bAdhakatvAt , sAnubandhaM kliSTametaditi tantragarbhaH, tadbAdhitasyAsya tathAga-181 manAbhAvAt , bhUyastadanubhavopapatteH, na cAsau tathA'tisaGkliSTastatprAptAvitipravacanaparamaguhyaM, kliSTaM duHkhayatIti duHkha-karma tataH kliSTakarmaNaH "tatra" niranubandhakSayopazame "tattvataH" antaraGgavRttyA "vAdhakatvAt" prakRtaguNasthAnasyeti, kliSTasvarUpameva vyAcaSTe-"sAnubandhaM" paramparAnubandhavat , kliSTaM-kezakAri etat-kamma, na punastatkAlameva paramaklezakAryapi skandakAcAryaziSyakarmavanmahAvIrakarmavadvA "iti tantragarbhaH" eSa pravacanaparamArthaH, kuta etadityAha-"tadbAdhitasya" kliSTakAbhibhUtasya "asya" cetasaH "tathAgamanAbhAvAt" avakratayA viziSTaguNasthAnagamanAbhAvAt , kuta ityAha-"punastadanubhavopapatteH" tasya-kliSTaduHkhasyAnubhava evopapattistasyAH, avazyamanubhavanIye // 41 // hi tatra kathamavarka cittagamanaM syAditibhAvaH / nanu samyagdarzanAvAptAvapi kasyacinmithyAtvagamanAt kathamatra kliSTaduHkhA Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only www.jainelorary.org
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9000 960560006: | bhAva ityAha-- "naca " naiva " asau" prakRtajIvaH " tathA " prAgiva " atisaGkiSTaH ' atIva sAnubandhaklezavAn " tatprAptau " mArgaprAptau "iti" etat "pravacanaparamaguhyaM" zAsanahRdayam atra hetuHna khalu bhinnagrantherbhUyastadvandha iti tantrayuktyupapatteH evamanyanivRttigamanenAsya bhedaH, siddhaM caitaspravRttyAdizabdavAcyatayA yogAcAryANAM pravRttiparAkramajayAnandaRtambharabhedaH "na khalu" naiva "bhinnagrantheH " samyaktvavato "bhUyaH" punaH "tadvandho" granthibandhaH " iti" evaM "tantrayuktyupapatteH" punastadvandhena na vyavalIyate kadAcidityAdizAstrIya yuktiyogAt, tataH kiM siddhamityAha -- " evaM " sAnubandhatayA "anivRttigamanena" anivRttikaraNaprAdhyA "asya" mArgarUpakSayopazamasya "bhedo" vizeSaH, zeSakSayopazamebhyaH paratantreNApIdaM sAdhayannAha - "siddhaM ca" pratItaM ca "etat " sAnubandhakSayopazamavato granthibhedAdilakSaNaM vastu "pravRttyAdizabdavAcyatayA" nAmAntareNetyarthaH, "yogAcAryANAM" pataJjaliprabhRtInAM kathamityAha -- "pravRttiparAkramajayAnandaRtambharabhedaH OM | karmayogaH " pravRttiH -- caramayathApravRttikaraNazuddhilakSaNA, prakRto mArga ityarthaH, parAkrameNa - vIryavizeSavRddhyA apUrvakaraNe||netyarthI, jayo-vibandhakAbhibhavo vighnajayo'nivRttikaraNamityarthaH, AnandaH - samyagdarzanalA bharUpaH 'temogranthibhedAdAnandaH ' iti vakSyamANavacanAt RtambharaH samyagdarzanapUrvako devatApUjanAdirvyApAraH, Rtasya - satyasya bharaNAt, tatazca te pravRtyAdayo bhedA yasya sa tathA 10manivRtti0 paJjikA 2 tato pa0 500000000095099900900
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. TET0 lalitavi0 karmayoga ityAdivicitravacanazravaNAditi, na cedaM yathoditamArgAbhAve, sa coktavadbhagavadbhaya iti // 42 // 1 mArga dadati mArgadAH 17 // tathA 'saraNadayANaM" iha zaraNaM-bhayArttatrANaM, tacca saMsArakAntAraga tAnAM atipravalarAgAdipIDitAnAM duHkhaparamparAsaGklezavikSobhataH samAsvA(zvA)sanasthAnakalpaM, tatvacintArUpamadhyavasAnaM vividiSetyarthaH, satyAM cAsyAM tatvagocarAH karmayogaH--kriyAlakSaNaH, karmagrahaNaM icchAlakSaNasya praNidhAnayogasya vyavacchedArtha, sAmAnyena hyanyatra yogaH paJcadhA, yaduktam--"praNidhipravRttivighnajayasiddhiviniyogabhedataH prAyaH / dharma rAkhyAtaH zubhAzayaH paJcadhA'tra vidhau // 1 // (itiSoDazake 3 AryA 6) zubhAzayazca yogaH, "ityAdIti" AdizabdAdicchAyogAdivacanagrahaH, "duHkhaparamparAsaklezavikSobhataH" iti, duHkhaparamparAyAH-narakAdibhavarUpAyAH saGklezasya ca-krodhAdilakSaNasya vikSobhataH--svarUpahAsalakSaNacalanAditi / zuzrUSAzravaNagrahaNadhAraNAvijJAnohApohatatvAbhinivezAH prajJAguNAH, pratiguNamanantapApaparamANavapaga1 menaite iti smyvRddhaaH| "zuzrUSetyAdi" zuzrUSA-zrotumicchA zravaNaM-zrotropayogo grahaNaM-zAstrArthamAtropAdAnaM dhAraNam-avismaraNaM, mohasa1 etacca pra0 2 eSAM hAnikartRtvAt // 000000000000000000000000 - mAma kaa|| 42 // For Private & Personel Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 808 00004 19095904 ndehaviparyayavyudAsena jJAnaM vijJAnaM, vijJAtamarthamavalambyAnyeSu vyAghyA tathAvidhavitarkaNamUhaH, uktiyuktibhyAM viruddhA| darthAtpratyapAyasambhAvanayA vyAvarttanamapohaH, athavA sAmAnyajJAnamUho vizeSajJAnamapohaH, vijJAnohApohAnugama vizuddhamitthamevetinizcayastattvAbhinivezaH, pazcAtpadASTakasya indraH samAsaH, "prajJAguNAH " buddherupakAriNa ityarthaH kiMviziSTA | ityAha- " pratiguNam" ekaikaM zuzrUSAdikaM guNamapekSyottarottare "anantapApaparamANvapagamena" anantAnAm -- atibahUnAM | pApaparamANUnAM - jJAnAvaraNAdikliSTakarmmAzalakSaNAnAmapagamena - pralayenaite - tattvagocarAH zuzrUSAdayaH, "iti" etat "samayavRddhAH" bahuzrutA bruvate, kuta etadityAha - "tadanyebhyaH" uktavilakSaNa hetu prabhavebhyaH " tattvajJAnAyogAd" bhavanairguNyAdiparamArthAparijJAnAd, etadapi kuta ityAha|" tadAbhAsatayA" tattvagocara zuzrUSAdisadRzatayA " eteSAM" pratiguNamanantapApaparamANvapagamamantareNa jAtAnAM "bhinnajA|tIyatvAd" anyajAtisvabhAvatvAt nanvAkArasamatAyAmapi kuta etadityAha - " bAhyAkRti sAmye'pi tattvagocarANAmita| reSAM ca zuzrUSAdInAM "phalabhedopapatteH" phalasya-bhavAnurAgasya tadvirAgasya ca yo bhedaH - AtyantikaM vailakSaNyaM sa evopapaOM ttiH - yuktistasyAH, kathaM nAma ekasvabhAveSu dvayeSvapi zuzrUSAdiSu bahirAkArasamatAyAmitthaM phalabhedo yujyata iti bhAvaH, tadanyebhyastattvajJAnAyogAt, tadAbhAsatayaiteSAM bhinnajAtIyatvAt, bAhyAkRtisAmye'pi phalabhedopapatteH sambhavanti tu vastvantaropAyatayA, 900909999990095033000 w.jainelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 43 // tarhi na sambhaviSyantyeva tattvagocaratAmantareNa zuzrUSAdaya ityAzaGkayAha - "sambhavanti, tu" na na sambhavanti tuH pUrvebhya eSAM vizeSaNArthaH, tadeva darzayati - " vastvantaropAyatayA" vastvantaraM tattvavividiSApekSayA pUjAbhilASAdi tadupAyaHkAraNaM eSAM te tathA tadbhAvastattA tayA, ata evAha OM tadvividiSAmantareNa na punaH svArthasAdhakatvena bhAvasArAH, anyeSAM pravodhaviprakarSeNa prabalamohanidropetatvAd, , uktaM caitadanyairapyadhyAtmacintakaH, yadAhAvadhUtAcAryaH - " nApratyayAnugrahamantareNa tattvazuzrUSAdayaH "tadvividiSAmantareNa" tattvajijJAsAM vinA, vyavacchedyamAha - " na punaH " na tu " svArthasAdhakatvena" "bhAvasArAH" paramArtharUpAH, nanu kathaM na svArthasAdhakA eta ityAha- "anyeSAM " vastvantaropAyatayA pravRttAnAM "prabodhaviprakarSeNa" tattvaparijJAnadUrabhAvena hetunA "prabala mohanidropetatvAt" baliSThamithyAtvamohasvA pAvaSTabdhatvAt paramatenApyetatsamarthaya(c) nnAha - " uktaM ca " nirUpitaM ca "etat" tadanyebhyastattvajJAnAbhAvalakSaNaM vastu " anyairapi " asmadapekSayA bhinnajAtIyairapi, kiM punarasmAbhiH ?, kairityAha - "adhyAtmacintakaiH" AtmatattvagaveSakaiH kuta ityAha - "yad" yasmAtkAraNAt "Aha" uktavAn "avadhUtAcAryo" yogimArgapraNAyakaH, uktameva darzayati- "na" naiva " apratyayAnugrahaM" sadAziva kRtopakAram "antareNa" vinA "tattvazuzrUSAdayaH" uktarUpAH, kuta ityAha 6 udakapayo'bhRtakalpajJAnAjanakatvAt, lokasiddhAstu suptanRpAkhyAnakagocarA ivAnyArthA eveti " 0060060 900000000999009999996 paM0 yutA. // 43 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ | viSayatRDapahAryeva hi jJAnaM viziSTakarmakSayopazamajaM, nAnyad, "udakapayo'mRtakalpajJAnAjanakatvAt," udakaM jalaM payaH-kSIraM amRtaM - sudhA tatkalpAni viSayatRSNApahAritvena zruta8) cintAbhAvanArUpANi jJAnAni tadajanakatvAt, tattvagocarA eva hi zuzrUSAdayo mRdumadhyAdhimAtrAvasthA evaMrUpajJAnajanakA iti, sa eva itarAna vajAnannAha - "loka siddhAstu" sAmAnyena lokapratiSThitAH "tuH" punaH zuzrUSAdayaH "suptanRpAkhyAnakagocarA iva" yathA suptasya - zayyAgatasya nRpasya - rAjJo nidrAlAbhArthamAkhyAnaviSayAH zuzrUSAdayo'nyArthI eva OM bhavanti, na tvAkhyAnaparijJAnArthAH "iti" avadhUtAcAryoktisamAptyarthaH, sarvatAtparyamAha - "viSayatRDapahAryeva hi jJAnaM" viSayAbhilASanivarttakameva hi:- yasmAtkAraNAt jJAnaM tattvabodhaH kIdRzamityAha - "viziSTakarmakSayopazamajaM" vizi STAt- mithyAtvamohaviSayAt kSayopazamAjjAtam, anabhimatapratiSedhamAha - "na" naivAnyad - viSayatRSNAnapahAri, jJAnamiti gamyate, kuta ityAha 00000000 abhakSyAsparzanIya nyAyenAjJAnatvAt, na cedaM yathoditazaraNAbhAve, tacca pUrvavadbhagavadbhya iti | zaraNaM dadatIti zaraNadAH 18 // tathA 'bohidayANaM,' iha bodhiH - jinapraNItadharmaprAptiH, iyaM punaryathA - | pravRttApUrvAnivRttikaraNatrayavyApArAbhivyaGgyamabhinnapUrvagranthibhedataH pazcAnupUrvyA prazamasaMveganirvedA 0000000950399009936
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 nukampAstikyAbhivyaktilakSaNaM tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanaM, vijJaptirityarthaH, paJcakamapyetadapunarbandha-18 paM0 yutA. // 44 // 16| kasya yathoditasya, asya punarbandhake svruupennaabhaavaat| "abhakSyAsparzanIyanyAyena" prAgvyAkhyAtena "ajJAnatvAt" tattvacintAyAM jJAnAbhAvarUpatvAt , yadi nAmaivaM tataH kimityAha-"na ca" naiva "ida" jJAna "yathoditazaraNAbhAve" prAguditavividiSAvirahalakSaNe, evamapi kimityAhaall "tacca" zaraNaM "pUrvavadU" abhayAdidharmavadU, "bhagavaya" iti / "bohidayANaM" paJcakamapyabhayacakSurAdirUpam , AstAM kA prastutA bodhiH, "etad" anantaroktam "apunarbandhakasya" uktalakSaNasya, kuta ityAha-"yathoditasya" uktanirvacanasya "asya" paJcakasya "punarbandhake" vilakSaNe "svarUpeNa" svasvabhAvena "abhAvAd" / asyaiva hetoH siddhyarthamAha| itaretaraphalametaditiniyamaH, anIdRzasya tattvAyogAt , na hyacakSuSphalamabhayaM, cakSurvA'mArgapha-10 limityAdi, evaM cotkRSTasthiterI granthiprAptimete bhavanto'pyasakRnna tadrUpatAmAsAdayanti, vivakSitapha layogyatAvaikalpAt // ___ "itaretaraphalaM" itarasya-pUrvapUrvasya itarad-uttarottaraM phalaM-kAryam "etat" paJcakam "iti" eSa "niyamo" vyavasthA, // 44 // 1 nirdhAritArthe spremvstukhiikaardhiiH| 2 saparikarayathArthatayA samyagdarzanasvarUpaM vijJAnaM bodhiH jinoktyanurUpavastukhabhAvAvAptiriti || bhAvaH / 3 granthidezaprAptiM yAvat / 000000000000000000 0900000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 kuta etadityAha - "anIdRzasya " itaretarAphalasya pazJcakasya "tattvAyogAt " tattvasya abhayAdibhAvasya - ayogAd-aghaTa| nAt / etadeva bhAvayati - "nahi" naiva "acakSuSphalaM" nAsti cakSuH phalamasya tattathA'bhayaM " cakSuH " pUrvoktarUpam "amArgaphalaM" mArgalakSaNaphalarahitamiti, AdizabdAnmAggo'zaraNaphalaH, zaraNaM cAbodhiphalamiti / yadi nAmaiSaM tataH kimi (5) 0 tyAha - "evaM ca" itaretaraphalatAyAM ca satyAm " utkRSTasthiteH" mithyAtvAdigatAyA "A" iti prArabhya " granthiprAptiM" samayasiddhagranthisthAnaM yAvad "ete" abhayAdayo "bhavanto'pi " jAyamAnA api "asakRd" anekazo "na" naiva "tadrUpatAM" bhAvarUpAbhayAdirUpatAm "AsAdayanti" labhante, kuta ityAha- "vivakSitaphalayogyatA vaikalyAt" vivakSitaM phalamabhayasya cakSuH cakSuSo mArga ityAdirUpaM tajjananasvabhAvAbhAvAt, yogyatAmevAha yogyatA cAphalaprAptestathA kSayopazamavRddhiH lokottarabhAvAmRtAsvAdarUpA vaimukhyakAriNI viSaya| viSAbhilASasya, na ceyamapunarbandhakamantareNeti bhAvanIyaM, iSyate caitadaparairapi mumukSubhiH, yathoktaM " yogyatA ca" prAgupanyastA abhayAdInAm "AphalaprApteH " cakSurAdiphalaprAptiM yAvat " tathA " phalAnukUlA "kSayopazamavRddhiH" svAvArakakarmakSayavizeSavRddhiH "lokottarabhAvAmRtAsvAdarUpA" lokottarabhAvaH vihitaudArya dAkSiNyAdayaH ta eNvAmRtaM sudhA tadAsvAdarUpA, ata eva "vaimukhyakAriNI" vimukhatAhetuH "viSayaviSAbhilASasya" viSAkAraviSayavA10 bhayaM dhRtiH pra0 / 2 sAvadhAnatayA karttavyatAvibodhatA ca / 3 AdinA pApajugupsAnirmalabodhAdayaH / 4 ityevAmRtaM pra0 / 96009009 000000000000099609950
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ lalitavi0 chArUpasyeti, tataH kimityAha-"naca" naiva "iyam" uktarUpA kSayopazamavRddhiH "apunarbandhaka" 'pApaM na tIvrabhAvAtka rotI'tyAdilakSaNam "antareNa" vinA'nyasya bhavabahumAnitvAt , tataH kimityAha-"iti" etadU "bhAvanIya" yaduta pacakamapyetadapunarbandhakasyeti hetuM svarUpaM phalaM cApekSya vicAraNIyaM, paramatasaMvAdenApyAha "iSyate caitadU" abhayAdikam , | "aparairapi" jainavyatiriktaimumukSubhiH, kathamityAha-"yathokta" yasmAduktaM bhagavadgopendreNa-"nivRttAdhikArAyAM prakRtI dhRtiH zraddhA sukhA vividiSA vijJaptiriti tattvadharmaliyonayaH, nAnivRttAdhikArAyAM, bhavantInAmapi tadrUpatA'yogAditi vijJaptizca bodhiH, ___ "bhagavadgopendreNa" bhagavatA parivrAjakena gopendranAmnA, uktameva darzayati-"nivRttAdhikArAyAM" vyAvRttapuruSAbhibhava lakSaNasvavyApArAyAM "prakRtI" sattvarajastamolakSaNAyAM jJAnAvaraNAdikamaNItyarthaH, dhRtiH zraddhA sukhA vividiSA vijJaptirityetA yathAkramamabhayAdyaparanAmAnastattvadharmayonayaH-pAramArthikakuzalotpattisthAnAni bhavantIti, vyavacchedyamAha"nAnivRttAdhikArAyAM" prakRtAviti gamyate, kuta ityAha-"bhavantInAmapi" dhRtyAdidharmayonInAM kuto'pi heto, |prakRteranivRttAdhikAratvena "tadrUpatA'yogAt" tAttvikadhRtyAdisvabhAvAbhAvAd "itiH" paroktasamAptyarthaH, evamapi ki |mityAha-"vijJaptizca" paJcamI dharmayoniH "bodhiH" jinoktadharmaprAptiH, kuta ityAhaprazamAdilakSaNAbhedAta. etatprAptizca yathoktaprapaJcato bhagavadbhaya eveti bodhiM dadatIti bodhidaaH| 1 ativyAmohakArikliSTakarmarase vinaSTe sati // @@ @ @ // 45 // @ @ @@ 990@ @ For Private & Personel Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 19 / evamabhayadAnacakSurdAnamArgadAnazaraNadAnabodhidAnebhya eva yathoditopayogasiddhe payo|| gasampada eva hetusampaditi 5 // saddezanAyogyatAvidhAyyanugrahasampAdanAdinA tAttvikadharmadAtR-14 tvAdiprakAreNa paramazAstRtvasampatsamanvitA bhagavanta iti nyAyataH pratipAdayannAha___ "prazamAdilakSaNAbhedAt" prazamasaMvegAdibhyo lkssnnebhyo'bhedaad-avytirekaadvijnypteH| "saddezanetyAdi," idamatra hRdayam -saddezanAyA yogyatAvidhAyino'nugrahasya-svaviSayabahumAnalakSaNasya prAk sampAdanena, AdizabdAt tadanu saddezanAyA yattAttvikadharmasya dAtRtvam , AdizabdAt paripAlanaM tena, paramayA-bhAvarUpayA zAstRtvasampadA-dharmacakravartitvarUpayA samanvitAH-saGgatA yuktA bhagavanta iti yathAkramaM sUtrapaJca kena pratipAdayannAhaol 'dhammadayANamityAdisUtrapaJcakaM iha dharmaH cAritradharmaH parigRhyate, sa ca zrAvakasAdhudharmabhedena dvidhA, zrAvakadharmo'NuvratAyupAsakapratimAgatakriyAsAdhyaH sAdhudharmAbhilASAzayarUpaH AtmapariNAmaH, sA-18 dhudharmaH punaH sAmAyikAdigatavizuddhakriyAbhivyaGgayaH sakalasattvahitAzayA'mRtalakSaNaH svapariNAma eva, kSAyopazamikAdibhAvasvarUpatvAddharmasya, nAyaM bhagavadanugrahamantareNa, vicitrahetuprabhavatve'pi mahAnubhAvatayA'syaiva prAdhAnyAt , bhavatyevaitadAsannasya bhagavati bahumAnaH, tato hi saddezanAyogyatA, "nAyamityAdi" na-naivAyam-uktarUpo dharmo bhagavadanugrahaM sahakAriNamantareNa-vinA, kuta ityAha-"vicitrahetu 0000000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 46 // 000 prabhavatve'pi " vicitrAH - svayogyatAgurusaMyogAdayo hetavaH prabhavo - janmasthAnaM yasya tadbhAvastattvaM tasminnapi dharmasya " mahAnubhAvatayA" acintyazaktitayA "asyaiva" bhagavadanugrahasya hetuSu " prAdhAnyAt" jyeSThatayA, tadeva bhAvayati - "bhavatyeva" na na bhavati, "etadAsannasya " dharmmAsannasya "bhagavati" paramagurau "bahumAno" bhavanirvedarUpaH "tato" bhagavadbahumAnAt "hiH" sphuTaM "saddezanA yogyatA" sadezanAyA - vakSyamANarUpAyA yogyatA - ucitatvaM tataH punarayaM niyogataH ityubhayatatsvabhAvatayA tadAdhipatyasiddheH, kAraNe kAryopacArAddham dada tIti dharmadAH 20 // tathA 'dhammadesayANaM' tatra dharmaH - prastuta eva taM yethAbhavyamabhidadhati, tadyathA- pradIptagRhodaraikalpo'yaM bhavo nivAsaH zarIrAdiduHkhAnAM na yukta iha viduSaH pramAdaH, yataH atidurlabheyaM mAnuSyAvasthA pradhAnaM paralokasAdhanaM pariNAmakaTavo viSayAH viprayogAntAni satsaGgatAni pAtabhayAturamavijJAtapAtamAyuH, tadevaM vyavasthite vidhyApane'sya yatitavyaM, etacca siddhAntavAsa| nAsAro dharmamegho yadi paraM vidhyApayati, ataH svIkarttavyaH siddhAntaH, samyak sevitavyAstadabhijJAH, bhAvanIyaM 1 dharmmaprAptisAmIpyavarttino bhavyasya 2 yogyatAnurUpaM 3 tulyarUpaH 4 zarIrA0 pra0 / 5 yatparalokahitasaMsAdhanaM tadeva pradhAnaM na tvanyadvinazvaratvAt 6 duHkhaphalakAritvAt // paM0 yutA. // 46 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tataH" saddezanAyogyatAyAH "punarayaM" dharmo "niyogataH" avazyaMtayA "iti" evaM paramparayA "ubhayatatsvabhAvatayA" ubhayasya-bhagavadbahumAnaprakRtadharmalakSaNasya tatsvabhAvatayA-kAryakAraNasvabhAvatayA "tadAdhipatyasiddheH" tasya-10 bhagavadvahumAnasya mahAnubhAvatayA'dhikRtadharmahetuSu pradhAnabhAvasiddheH, "kAraNe" saddezanAyogyatAyAM "kAryasya" dharmasya / "upacArAdU" adhyAropAddharma dadatIti dhrmdaaH|| __ muNDamAlAlukAjJAtaM, tyaktavyA khalvasadapekSA, bhavitavyamAjJApradhAnena upAdeyaM praNidhAnaM poSajANIyaM sAdhusevayA dharmazarIraM rakSaNIyaM pravacanamAlinyam , aitacca vidhipravRttaH sampAdayati,ataH sarvatra vidhinA pravartitavyaM sUtrAt , jJAtavya AtmabhAvaH, pravRttAvapekSitavyAni nimittAni, yatitavyamasakampannayogeSu lakSayitavyA visrotasikA pratividheyamanAgatamasyAH bhayazaraNAyudAharaNena, bhavatyevaM sopa krama karmanAzaH nirupakramAnubandhavyavacchittirityevaM dharmaM dezayantIti dharmadezakAH 21 // ___ "muNDamAlAlukAjJAtamiti" muNDamAlA-ziraHsrA AlukA-mRnmayI vArghaTikA te eva jJAtaM dRSTAnto, yathA "anityatAkRtabuddhiAnamAlyo na zocati / nityatAkRtabuddhistu, bhagnabhANDo'pi zocati // 1 // " "sUtretyAdi" sUtrAd... 1 niravadyAhArAcchAdanAdibhiH 2 yogyo yogyagurusamIpe vidhiprabajito vidhipravRttaH 3 sapatnayogeSu pra0 4 visrotautpatteH / pUrvamevAgamoktiyeyA / / 00000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 araktadviSTAdilakSaNanirUpakAdAgamAt "jJAtavyo" boddhavyaH "AtmabhAvaH " rAgAdirUpa AtmapariNAmo, yathoktaM " bhAvaNa suyapATho titthasevaNa samayaM tayatthajANaMmi / tatto ya AyapehaNamainiuNa guNadosavikkhAe || 1||" iti, "nimittAnIti" OM iSTAniSTa sUcakAni zakunAdIni sahakArikAraNAni vA "bhayazaraNAdyudAharaNeneti" / "saraNaM bhae uvAo roge kiriyA (c) visaMmi maMtotti" ityudAharaNaM // // 47 // 00000 tathA 'dhammanAyagANaM' iha dharmaH - adhikRta eva, tasya svAminaH, talakSaNayogena, tadyathA-tadvazIkaraNa| bhAvAt taduttamAvAse statphala paribhogAttadvidhAtAnupapatte:, tathA hi-etadvazino bhagavantaH dharmasya nAyakatve bhagavatAM sAdhye tadvazIkaraNAdayazcatvAro mUlahetavaH, pratyekaM svapratiSThApakaiH sabhAvanikaizcAnyaizcaturbhi| reva hetubhiranugatA vyAkhyeyAH, tatra tadvazIkaraNabhAvasya mUlahetorvidhisamAsAdanaM 1 niraticArapAlanaM 2 yathocitadAnaM 3 tatrApekSAbhAva 4 caite saMbhAvanikAzcatvAraH pratihetavo, dvitIyasya ca taduttamAvAptirUpasya pradhAnakSAyikadharmAvAptiH 1 parArthasampAdanaM 2 hIne'pi pravRtti 3 stathAbhavyatyayoga 4 zvetyevaMlakSaNAH, tRtIyasya punastatphalaparibhogalakSaNasya saphala - | saundarya 1 prAtihAryayoga 2 udArarddhAnubhUti 3 stadAdhipatyabhAvazcetyevaMrUpAH 4, caturthasya tu tadvidhAtAnupapattirUpasyAbandhyapuNyavIjatvaM 1 adhikAnupapattiH 2 pApakSayabhAvo 3'hetukavighAtAsiddhi 4 zvetyevaMsvabhAvAH sabhAvani1 mUla hetukharUpaspaSTatAdarzanasvabhAvAH / 2 tu pra0 // 00000 paM0 yutA. // 47 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ se he thong tinh dien cac vet kAzcatvAra eva pratihetavaH, ete ca bhAvanAgranthenaiva vyAkhyAtA iti na punaH prayAsaH, paraM "etadazinaH" iti eSaH| adhikRto dharmoM vazI-vazyo yeSAM te etadvazina iti / vidhisamAsAdanena 1 vidhinA'yamApto bhagavadbhiH, tathA niraticAraparipAlanatayA 2 pAlitazcAticAraviraheNa, evaM yathocitadAnato 3 dattazca yathAbhavyaM, tathA tatrApekSAbhAvena 4 nAmISAM dAne vacanApekSA 1, evaM ca taduttamAvAptayazca bhagavantaH pradhAnakSAyikadharmAvApyA 1 tIrthakaratvAtpradhAno'yaM bhagavatAM, tathA parArthasampAdanena 2 sattvArthakaraNazIlatayA, evaM hIne'pi pravRtteH 3 __ "vidhisamAsAdaneneti" vidhisamAsAdito hyartho'vyabhicAritayA vazyo bhavati, nyAyopAttavittavat "tatreti" dAne | "vacanApekSeti" na hi bhagavanto dharmadAne anyamunaya iva parAjJAmapekSante, kSamAzramaNAnAM hastena samyaktvasAmAyikamAropayAmItyAdyanuccAraNAt // azvabodhAya gamanAkarNanAt / "azvabodhAya gamanAkarNanAditi," azvasya-turaGgamasya bodhAya-sambodhAya bhagavataH zrImato munisuvratasvAmino bhRgukacche gamanazravaNAt , tathAhi-kila bhagavAn bhuvanajanAnandano dviSaduHsahapratApaparibhUtasamastAmitrasumitrAbhidhAna 10shrvnnaa0pr0|| -tururururumukmururuoru For Private & Personel Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 paM0 yutA. // 48 // 000000000000000 bhUpAla kulakamalakhaNDamaNDanAmalarAjahaMso bhuvanatrayAbhinanditapadmApadapadmAvatIdevIdivyodarazuktimuktAphalAkAraH zrImunisuvratatIrthanAtho magadhamaNDalamaNDanarAjagRhapuraparipAlitaprAjyarAjyaH sArasvatAdivRndArakavRndAbhinanditadIkSAvasaraH tatkAlamilitasamagravAsavavisaraviracitodArapUjopacAraH cArakAkArasaMsAraniHsArasajyA pravrajyAM jagrAha, tadanu pavanavadapratibaddhatayA nijacalanakamalapAMzupAtapUtaM bhUtalaM kurvan kiyantamapi kAlaM chadmasthatayA vihRtya nizAtazukladhyAnakuThAradhArAvyApAravilUnadurantamohataramUlajAlaH sakala kAlabhAvibhAvasvabhAvAvabhAsanapaTiSThaM kevala jJAnamutpAdayAmAsa, samutpannajJAnaM ca bhagavantamAsanacalanAnantaraM vijJAya bhaktibharanirbharI nikhilasurapatayo vihitasamavasaraNAdiramaNIyasaparyAH paryAyeNa yathAsthAnamupavizya bhagavantaM paryupAsayAmAsuH, bhagavAMzca sanIranIrada iva bhavyajantusantAnazikhimaNDalollAsanasvabhAvo bhAsurAbhinavAJjanapuJjasaGkAzakAyaH kaSAyagrISmasamayasaMtaptaprANisantApApanodadakSo vikSiptAndhakArabhAmaNDalataDillatAlaGkataH sphuraddharmacakrakAntikalApotpAditanabhobhUSaNA''khaNDalakodaNDADambaraH saudharmezAnasurapatipANipallavapreryamANadhavalacAmaropanipAtaprAptabalAkApatiprabhavazobhaH sakalasattvasAdhAraNAbhiH saddharmadezanAnIradhArAbhiH svasthIcakAra niHzeSaprANihRdayabhUpradezAniti / tataH pravRtte tIrthe'nyadA bhAnumAniva bhagavAna prabodhayan bhavyapadmAkarAn dakSiNApatha | mukhamaNDanaM jagAma bhRgukacchAbhidhAnaM nagaramiti, samavasasAra ca tatra pUrvottaradigbhAgabhAji koriNTakanAmanyudyAne / | atrAntare nizamya nijaparijanAd jinAgamanamAnandanirbharamAnasaH samAruhya jAtyaturaGgamamanugamyamAno manujavrajenAjagA 10 caraNa0 pr0|20rbhraakhil0 pra0 / 3 0zikhaNDi0 pra0 / 4 0bharukacchA0 pra0 / moTibhaOMOMOMOMOM // 48 // For Private & Personel Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ majagadgurucaraNAravindavandanAya tannagaranAyako jitazatrunAmA narapatiH,praNipatya sakalakamalAniketanaM jinapatipadakamalamupaviSTo ghaTitakarakuDmalo bhagavaccaraNamUle, samAkarNitavAn karNAmRtabhUtAM bhagavaddezanAM, tadanu jAnannapi janabodhanAya vinayapUrva praNamya papraccha paramagurugaNadharo, yathA-bhagavannamuSyAM manuSyAmaratiryakkulasaGghalAyAM parSadi kiyadbhirbhavyajantubhirapUrvarabhyupagataM samyaktvaM,parItaH kRtaH saMsArasAgaraH, pAtrIkRto nivRtisukhAnAmAtmeti ?, tataH kundakAntadantadIptibhirudyotayanabho'GgaNaM jagAda jagannAtho, yathA-saumya ! samAkarNaya na kenacitturaGgaratnamapahAyApareNeti, tataH zrutvA sarvajJavacanamavocajjitazatrubhUpatiH-bhagavan ! kautukAkalitacitto jijJAsAmi turagavRttAntamahaM / anyacca-bhagavannahamasminnazvaratne samAruhya calitaste calananalinamabhivandituM, vilokya trilokItilakatulyaM samavasaraNamavatIrNasturaGgamAt , pravRttaH padbhayAmevAgantuM, tAvatsakalajantujAtacittAnandadAyinI sajalajaladanAdagambhIrAM gambhIrabhavapayodhipotopamA samAkarNya bhagavaddezanAmAnandakA payaHplAvitapavitranetrapAtro nizcalIkRtakarNayugalaH samullasitaromakUpo mukulitAkSaH kSaNamAtramavasthito'sAvazvaH, tadanu | punarddharmazravaNavizrANitazravaNopayogaH samAgataH samavasaraNatoraNAntikaM, tatra cApUrva pramodarasamanubhavan bhUminyastajAnuyugalo galannikhilAzuddhakalimalaH kathayanniva nijamAnasavizadavAsanAM zirasA'bhivandha bhagavantaM tathAsthita evAsitumArabdhavAn , tatastadevaMvidhamazvavilasitaM vilokya vismito'haM kadAcidadRSTapUrvAzcaryapUryamANamAnasaH samAgato bhagavatsamIpamiti, tataH kathayatu mathitamithyAtvo bhagavAn kimetaditi, bhagavatA bhaNitaM-saumya ! samAkarNaya-samasti samastame 1 pAzIkRto0 pr0| 00000000000 la09 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only M w.jainelibrary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 49 // dinIpadmAsadmabhUtaM padminIkheTaM nAma nagaraM tatrAbhyastajinadhammoM jinadharmmanAmadheyaH zreSThaH zrIsaJcayasamAzrayaH zreSThI vasati | sma, tathA'paraH sAgaradattAbhidhAnaH prabhUtadhananidhAnaM nikhilajanapradhAnaM jinadharmmazrAvakaparamamitraM dInAnAthAdidayAdAna| parAyaNastasminneva pure zreSThI tiSThati sma, sa ca pratidinaM jinadharmmazrAvakasameto yAti jinAlayaM, paryupAste paJcaprakArAcAradhAriNaH zramaNAn / anyadA taccaraNAntike dharmmamAkarNayannimAM gAthAmAkarNayAJcakAra, yathA - " jo kAravei paDimaM, | jiNANa jiyarAgadosamohANaM / so pAvai annabhave bhavamahaNaM dhammavararayaNaM // 1 // " avagatazcAnenAsyA bhAvArtho, bhavi tavyatAniyogataH samAropitazcetasi, gRhItaH paramArthabuddhyA, niveditaH svAbhiprAyaH zrAvakAya, kRtA tenApi tadabhiprAya| puSTiH, tadanu kAritavAnasau sakalakalyANakAriNIM kalyANamayIM jinapatipratimAM, pratiSThApayAmAsa sa mahatA vibhavena / tena ca sAgaradatta zreSThinA pUrvameva nagarabahiSkAritaM rudrAyatanam, anyadA tatra pavitrakAropaNadine jaTAdhAriNaH pravrajitAH | pazupati liGgapUraNanimittaM zaThaprakRtayo maThebhyo ghRtAdipUrNakumbhAnniSkAsayAmAsuH, tadadhobhAge ca bhUyasyo ghRtapipIlikAH piNDIbhUtA bhUtavatyaH, teSu ca niSkAsyamAneSu bhUtale tA nipetuH, te ca tAH pathi patitA nirdayatayA mardayantaH saJcaranti sma, so'pi karuNA cetAstaccaraNacUryamANA vastraprAntenotsArayAJcakAra, taM cotsArayantaM dRSTvA ekena jaTAdhAriNA dharma| matsariNA ghRtapipIlikApuJjaM pAdenAkramyopahasitaH sAgaradattaH zreSThI - aho zreSThin ! zvetAmbara iva dayAparaH saMvRtto'si, OM tato'sau vaNika vilakSIbhUtaH kimayamevamAhetyabhidhAya tadAcAryamukhamavAlokata, tenApi tadvacanamapakarNitaM, tatazcintitaM 59000609699000000000 paM0 yutA. 11 89 11
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvaprAptAvandhyavAzivAya taraNatayA, sthApitA vastu prAcuryeNopakA ki kayA-18 caturacetasA sAgaradattena-na khalvamISAM mUrkhacakravartinAM manasi jIvadayA na prazastA cetovRttiH nApi sundaraM dharmAnu10 chAnamiti paribhAvyoparodhavihitatatkAryo viziSTavIryavirahAdanupArjitasamyaktvaratnaH pravartitamahArambhaH samupArjitavitta| rakSaNAkSaNiko gRhaputrakalatrAdikRtamamatvaH prakRtyaiva dAnaruciH pracuradraviNavAJchayA kadA brajati sArthaH ? ka kiM RyA NakaM krINAti lokaH ? kasminmaNDale kiyatI bhUmiH ? kaH krayavikrayakAlaH ? kiM vA vastu prAcuryeNopayujyate ? ityA-1kA | dyaharnizaM cintayannupArjitatiryaggatiyogyakA mRtvA samutpannastava turaGgatayA, sthApitaH svavAhanatayA / adya tu madIyava-10 |canamAkarNya pUrvajanmaniopitArhatpratimAprabhAvaprAptAvandhyabodhibIjo dAdavAptaM samyaktvaM, bhAjanIkRtaH khalvAtmA zivasukhAnAmiti / etatsambodhanArtha cAhamatrAgatavAniti ca bhagavAnuvAceti / tataH prabhRti cAzvAvabodha iti nAma tIrtha bharukacchaM rUDhamiti // al tathA tathAbhavyatvayogAt atyudArametadeteSAm 2 / evaM tatphalaparibhogayuktAH sakalasaundaryeNe / nirupamaM rUpAdi bhagavatAM, tathA prAtihAryayogAt , nAnyeSAmetat , evaM udAra_nubhUteH samagrapuNya-15 sambhArajeyaM, tathA tadAdhipatyato bhAvAt na devAnAM svAtantryeNa 3, evaM tadvighAtarahitAH avandhyaToll puNyabIjatvAt eteSAM svAzrayapuSTametat , tathA adhikAnupapatteH nAto'dhikaM puNyaM, evaM pApakSaya-12 1 svAzaya0 pr0|| GOOGGGGGGE For Private & Personel Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 bhAvAt nirdagdhametat , tathA'hetukavighAtAsiddheH sadA sattvAdibhAvena 4 / evaM dharmasya nAyakA dharma- paM0 yutA. nAyakA iti 22 // | "tadAdhipatyato bhAvAnna devAnAMsvAtantryeNeti" bhagavatsvevAdhipatiSu iyamudArarddhirutpadyate, na deveSu kartRSvapi, "adhikAnu| papatteriti" adhikapuNyasambhave hi itarahinyate "sadA sattvAdibhAveneti" "nityaM sattvamasattvaM vA'hetoranyAnapekSaNAt / | apekSAto hi bhAvAnAM, kAdAcitkatvasambhavaH // 1 // " iti / atra tathAzabdA evaMzabdAMzcAnantarahetunA uttaraheto stulysaadhysuucnaarthaaH|| IA tathA-'dhammasArahINaM' ihApi dharmo'dhikRta eva, tasya svaparApekSayA samyak pravarttanapAlanadama-18 nayogataH sArathitvaM, tadyathA- samyakpravarttanayogena paripAkApekSaNAt pravartakajJAnasiddheH 1 / | "ihApItyAdi" ihApi na kevalaM pUrvasUtre, "dharmo'dhikRta eva" cAritradharma ityarthaH, "tasya' rathasyeva "svaparApekSayA" svasminparasmiMzcetyarthaH, "pravartanapAlanadamanayogataH" hetutritayatayA sAdhayiSyamANAt , "sArathitvaM" rathapravartakatvaM, tadeva tadyathetyAdinA bhAvayati, tatsArathitvaM yathA bhavati tathA pratipAdyata ityarthaH, "samyakpravartanayogena" avandhyamUlA- ID // 59 // rambhavyApAreNa dharmasArathitvamiti saMTaGkaH, eSo'pi kuta ityAha-"paripAkApekSaNAt" paripAkasya-prakarSaparyantalakSaNasyA 1 itaradvihanyate pra0 / 2 0bdArthAzcA0 pra0 / 3 saphalayA''dyodyamotpAdanakriyayA / D@@3000 3000 For Private & Personel Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pekSaNAt-sAdhyatvenA''zrayaNAt, etadapi kuta ityAha-"pravartakajJAnasiddheH" arthitvagarbhapravRttiphalasya jJAnasya bhAvAt , pradarzakAdyanyajJAnena pravRtterayogAt , sA'pi kathamityAha__ apunarbandhakatvAt prakRtyAbhimukhyopapattestathAgAmbhIryayogAt sAdhusahakAriprApteranubandhapradhAna-18 tvAt atIcArabhIrutvopapatteH 2 / / __ "apunarbandhakatvAt" pApaM na tIvrabhAvAtkarotItyAdilakSaNo'punarbandhakastadbhAvAt , tadapi kathamityAha-"prakRtyAbhimukhyopapatteH" prakRtyA-tathAbhabyatvaparipAkena svabhAvabhUtayA dharma prati prazaMsAdinA'nukUlabhAvaghaTanAt , tathAzabdaH samyakpravartanayogasyaiva prathamahetoH siddhaye parasparApekSavakSyamANahetvantaracatuSTayasamuccayArthaH, "tathAgAmbhIryayogAcca" samyak (pra) vartanayogo gAmbhIrya cAsyAcintyatribhuvanAtizAyikalyANahetuzaktisampannatA, etadapi kuta ityAha-"sAdhusahakAriprApteH" phalAvyabhicAricArugurvAdisahakArilAbhAt , iyamapi kathamityAha-"anubandhapradhAnatvAt" niranubandhasyoktasahakAriprAptyabhAvAt , tadapi kathamityAha-"aticArabhIrutvopapatteH" aticAropahatasyAnubandhAbhAvAt / itthaM prathamahetusiddhimabhidhAya dvitiiysiddhyrthmaah| etena pAlanA'yogaH pratyuktaH, samyakpravarttanasya nirvahaNaphalatvAt , nAnyathA samyaktvamiti sama irurururururururururuk 1 utpAdanAtsampAdanAdvA / Jain Education Intematonal For Private Personel Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ llitvi0yvidH|evN damanayogena, dAnto hyevaM dharmaH karmavazitayA kRto'vyabhicArI anivarttakabhAvena niyuktaH paM0 yutA. | "etena" samyakpravartanayogasAdhanena, kimityAha-"pAlanAyogaH" pAlanasyAyogaH-aghaTanaM "pratyukto" nirAkRtaH, // 51 // kuta ityAha- samyakUpravarttanasya" uktarUpasya "nirvahaNaphalatvAt" pAlanaphalatvAd, atha kathamayaM niyamo yaduta-pAlanaphalameva samyakapravartanamityAha-"na" naiva "anyathA" pAlanAbhAve "samyaktvaM" samyagbhAvaH pravartanasya, "iti" evaM "samayavidaH" pravacanavedino vadanti / atha tRtIyahetusiddhimAha-"evamiti" yathA samyakpravartanapAlanAkhyahetudvayAddharmasArathitvaM tathA damanayogenApItyartho, "damanayogena" sarvathA svAyattIkaraNena / amumeva sAdhayannAha-"dAnto" vazIkRto "hiH" sphuTam "evaM" vakSyamANena avyabhicArIkaraNasvakAryaniyogasvAtmIbhAvanayanarUpaprakAratrayeNa, dharmaH, kayetyAha-"karmavazitayA" karma-cAritramohAdi vazi-vazyamabAdhakatvena yeSAM te tathA tadbhAvastattA tayA, tadeva prakAra-19 trayamAha-"kRto" vihitaH "avyabhicArI" avisaMvAdakaH, kathamityAha-"anivartakabhAvena" AphalaprApteranuparamasvabhAvena "niyukto" vyApAritaH svakArye svAGgopacayakAritayA nItaH svAtmIbhAvaM, tatprakarSasyAtmarUpatvena / bhAvadharmAptau hi bhavatyevaitadevaM, tadAdyasthAnasyApyevaMpravRtteravandhyabIjatvAt , 1 tadAvaraNIyakarmaNaH khAyattIkaraNena / irupaatkrutum 00000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ "svakArye" kRtsnakarmakSayalakSaNe, kayetyAha-"svAGgopacayakAritayA" svAGgAnA-manujatvAryadezotpannatvAdInAmadhikRtadharmalAbhahetUnAmupacayaH-prakarSaH tatkAritayA "nItaH" prApitaH "svAtmIbhAvaM" nisvabhAvarUpaM, kathamityAha-"tatprakarpasya" dharmaprakarSasya yathAkhyAtacAritratayA "AtmarUpatvena" jIvasvabhAvatvena / Aha-itthaM dharmasArathitvabhavane ko heturityAha-"bhAvadharmAptI" kSAyopazamikAdidharmalAbhe "hiH" sphuTaM "bhavatyeva" na na bhavati, "etat" dharmasArathitvam "evaM" samyakpravartanayogAdiprakAreNa, kuta ityAha-"tadAdyasthAnasyApi" dharmaprazaMsAdikAlabhAvino dharmavize-16 | SasyApi, kiM punarvarabodheH prAptau ? "evaMpravRtteH" dharmasArathIkaraNena bhagavatAM pravRtteH, kuta ityAha-"avandhyavIjatvAd" anupahatazaktikAraNatvAddharmasArathitvaM prati, na hi sarvathA kAraNe'satkAryamutpadyata iti vastuvyavasthA, paramatenApi samarthayannAhakA susaMvRtakAJcanaratnakaraNDakaprAptitulyA hi prathamadharmasthAnaprAptirityanyairapyabhyupagamAt, tadevaM dharmasya sArathayo dharmasArathayaH 23 // tathA 'dhammavaracAuraMtacakavaTTINaM' dhamrmo'dhikRta eva, sa eva / ki varaM-pradhAna, caturantahetutvAt caturantaM, cakramiva cakraM, tena vartituM zIlaM yeSAM te tathAvidhAH, idamatra hRdayam-yathoditadharma eva varaM-pradhAnaM cakravarticakrApekSayA lokadvayopakAritvena kapilAdi 1 jina0 pra0 / 2 cakravAdi0 pra0 / 00000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 praNItadharmacakrApekSayA vA trikoTiparizuddhatayA catvAro-gativizeSAH nArakatiryagnarAmaralakSaNAH paM0 yutA. // 52 // taducchedena tadantahetutvAccaturantaM, caturbhirvA'nto yasmiMstaccaturantaM, kaizcaturbhiH ?-dAnazIlatapobhAva-18| nAkhyairddhammaiH, antaH prakramAdbhavAnto'bhigRhyate, cakramiva cakramatiraudramahAmithyAtvAdilakSaNabhAvazatrukAlavanAt , tathA ca lUyanta evAnena bhAvazatravo mithyAtvAdaya iti pratItaM, dAnAdyabhyAsAdAgrahanivRttyA disiddheH, mahAtmanAM khonubhavasiddhametat / etena ca vartante bhagavantaH tathAbhavyatvaniyogato varabokAdhilAbhAdArabhya tathAtathaucityena AsiddhiprApteH, evameva vrtnaaditi|| ___ "susaMvRtetyAdi" susaMvRtaH-sarvathA'nudghATitaH kAJcanasya ratnAnAM ca yaH karaNDako-bhAjanavizeSaH tatprAptitulyA hiH-yasmAtprathamadharmasthAnaprAptiH-dharmaprazaMsAdirUpA, yathA hi kazcitkvacidanudghATitaM kAJcanaratnakaraNDakamavApnuvaMstadantargataM kAJcanAdi vastu vizeSato'navabudhyamAno'pi labhate, evaM bhagavanto'pi prathamadharmasthAnAvAptau mokSAvasAnAM kalyANasampadaM tadA'navabodhe'pi labhante eva, tadavandhyahetukatvAttasyAH, "iti" ityevam "anyairapi" bauddhairaibhyupagamAt, | 1 dhane mUcchito na dadAti kuTumbe mUchito na zIlaM kurute na pravajituM datte dehe mUchitastapo na tapati na viratiM karotIti, mUrchA|nivRttau tu sarva bhavatItyAdi jJeyaM / 2 mahAtmanAmanu0 pra0 / 3 tathAhi pr0| 1 vuddhaiH / dan teman For Private Personal use only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ "trikoTiparizuddhatayeti" tisRbhirAdimadhyAntAdisaMvAdalakSaNAbhiH kapacchedatAparUpAbhirvA koTibhiH-vibhAgaiH parizu-10 | ddho-nirdoSo yaH sa tathA tadbhAvastattA tayA, kaSAdilakSaNaM cedam-pANavahAIyANaM, pAvahANANa jo u paDiseho / jhANajjha-|| yaNAINaM, jo u vihI esa dhammakaso // 1 // bajjhANuDhANANaM, jeNa na bAhijae tayaM niymaa| saMbhavai ya pArasuddha, I so puNa dhammami cheotti // 2 // jIvAibhAvavAo, baMdhAipasAhago iha tAvo / eehiM suparisuddho, dhammo dhammattaNamuvei // 3 // "AgrahanivRttyAdisiddheriti" AMgraho mUrchA lubdhiriti paryAyAH, tato vihitadAnazIlatapobhAvanAbhyAsaparA-10 yaNasya puMsaH Agrahasya-mUrchAyA nivRttiH-uparamaH, AdizabdAdyathAsambhavaM zeSadoSanivRttigrahastasyAH "siddheH" bhAvAt // || 8 tadevametena varttituM zIlA dharmavaracaturantacakravartinaH 24 // evaM dharmadatva-dharmadezakatva-dharma-1101 || nAyakatva-dharmasArathitva-dharmavaracaturantacakravartitvairvizeSopayogasiddheH stotavyasampada eva vishess-|| kaNopayogasampad iti 6 // ete ca kaizcidiSTatattvadarzanavAdibhirvoddhabhedairanyatra pratihatavarajJAnadarzanadharA || eveSyante "tattvamiSTaMtu pazyatu" itivacanAd, etannirAcikIrSayA''ha-"apratihatavarajJAnadarzanadharebhyaH" |||| apratihate-sarvatrApratiskhalite kSAyikatvAvare-pradhAne jJAnadarzane-vizeSasAmAnyAvabodharUpe dhAraya. jAntIti samAsaH, sarvajJAnadarzanakhabhAvatve nirAvaraNatvena, 1 na dadAti saddhanaM na tyajellabdhAn kAmAnitirUpaH / 2 bhAvAbhyA0 pr0| PUTUTOCOCCOOOOOOO Jain Education in For Private Personal Use Only Www.jainelibrary.org
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 __ "tattvamiSTaM tu pazyatviti-" sarvaM pazyatu vA mA vA, tattvamiSTaM tu pazyatu / pramANaM dUradarzI cedete'gRdhrAnupAsmahe // 1 // paM0 yutA. itisampUrNazlokapAThaH, "sarvajJAnetyAdi" sarvajJAnadarzanasvabhAvatvena nayAntarAbhiprAyeNa sArvadike sarvajJasarvadarzitvarUpe sati | "nirAvaraNatvena" ghAtikSayAt apratihatavarajJAnadarzanadharA bhagavantaH, vyatirekamAha anyathA tattvAyogAt , sarvajJasvabhAvatvaM ca sAmAnyena sarvAvabodhasiddheH, "anyathA" uktaprakAravyatirekeNa "tattvAyogAt" apratihatajJAnadarzanadharatvAyogAt , yato na nirAvaraNA api kA dharmAstikAyAdaya uktarUpavikalAH santa ekendriyAdayo vA uktarUpayoge'pyanirAvaraNAH prakRtasUtrArthabhAja iti, hetu.| vizeSaNasiddhyarthamAha-"sarvajJasvabhAvatvaM ca" hetuvizeSaNatayopanyastaM "sAmAnyena" mahAsAmAnyanAmnA sattAlakSaNena "sarvAvabodhasiddheH" sarveSAM-dharmAstikAyAdijJeyAnAmavabodhasiddheH-paricchedasadbhAvAditi, jJeyavastupratibimbasaGkramasya tu tadAkAratve jJAnasyAbhyupagamyamAne anekadoSaprasaGgAt vyAptyanupapatteH, dharmAstikAyAdiSvamUrttatvenAkArAbhAve pratibiIlA bAyogAt , tasya mUrtadharmatvAt , tathA tatpratibaddhavastusaGkramAbhAve'bhAvAt ,na hyaGganAvadanacchAyANusaGkramAtirekeNA's darzake tatpratibimbasambhavo'sti, ambhasi vA nizAkarabimbasyeti, anyathA'tiprasaGgAt , uktaM ca paramamunibhiH-"sAmA tu diyA chAyA, abhAsuragayA nisaM tu kAlAbhA / sacceva bhAsuragayA, sadehavaNNA muNeyavA // 1 // je AyarasassaMto, | dehAvayavA havaMti saMkaMtA / tesiM tatthuvaladdhI pagAsajogA na iyresiN||2||" ityAdi, citrAstaraNAdyanekavastugrahaNAvasare 10 detat / 2 sarvajJajJAnadarzanatvena sAvaraNatvena ca / 3 apratihatavarajJAnadarzanadharA na bhavanti / 4 citrgtvrnnvicchittiniilpiitrekhaadyH| para 00000000000000000 // 5 // For Private & Personel Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000000000000 caikatrAnekapratibimbodayAsambhavAt , sambhave vA pratibimbasAGkopapatteH, tadanusAreNa parasparasaGkIrNavastupratipattiprasaGgAditi, ekasminnapi ghaTAdau sadrUpe paricchinne tadrUpAnatikramAt zuddhasaGgrahanayAbhiprAyeNa sarvasattAparicchedaH sidhyati / Aha-sattAmAtraparicchede'pi vizeSANAmanavabodhAt kathaM sarvAvabodhasiddhirityAzaGkayAhaa vizeSANAmapi jJeyatvena jJAnagamyatvAt , na caite sAkSAtkAramantareNa gamyante, sAmAnyarUpAnatikramAt, nirAvaraNatvaM cAvaraNakSayAt , kSayI ca pratipakSasevanayA, "vizeSANAmapi" na kevalaM sAmAnyasya "jJeyatvena" jJAnaviSayatvena "jJAnagamyatvAt" jJAnena-avabodharUpeNAvabodhanIyarUpatvAt, yadyevaM tataH kimityAha-"na ca" naiva "ete" vizeSAH "sAkSAtkAra" darzanopayogam "antareNa" vinA, tenAsAkSAtkRtA ityartho "gamyante" budhyante, kathamityAha-"sAmAnyarUpAnatikramAt" sAmAnyarUpAtikrame hyasadrUpatayA kharaviSANAdivadasanta eva vizeSAH syuriti, idamuktaM bhavati-darzanopayogena sAmAnyamAtrAvabodhe'pi tatsvarUpAnatikramAt saGgrahanayAbhiprAyeNa vizeSANAmapi grahaNAcchadmastho'pi sarvadA sarvajJasvabhAvaH syAt, ghAtikarmakSaye tu sarvanayasaMmatyA nirupacaritaiva sarvajJasvabhAvatA, jJAnakriyAyogapadyasyaiva mokSamArgateti, sarvadarzanasvabhAvatA tu sAmAnyAvabodhata eva siddheti na tasiddhaye yatnaH kRta iti / itthaM vizeSaNasiddhimabhidhAya vizeSyasiddhyarthamAha-"nirAvaraNatvaM ca" prAga | hetuta yopanyastam "AvaraNakSayAd" AvaraNasya-jJAnAvaraNAdeH kSayAt-nirmUlapralayAt / nanu jIvAvibhAgIbhUtasyAvaraNasya 1 sAmAnyAvabodhe'pi / 2 bauddhasammatavizeSamAtratAvedanena vyApArarUpeNArthajJAnena jJAtaM / 3 jIvapradezaiH saha nirvibhAgatayA baddhasya / 0000000000 For Private & Personel Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 paM0 yutA. // 54 // 90000000000 kSaya eva durupapAda ityAzaGkayAha-kSayazca uktarUpaH "pratipakSasevanayA" mithyAdarzanAdInAM sAmAnyabandhahetUnAM jJAnapratyanIkAntarAyopaghAtAdInAM ca vizeSahetUnAM pratipakSasya-virodhinaH samyagdarzanAderzAnavahumAnAdezca sevanayA-abhyAsena, prayogo'tra-yadyasya kAraNena saha virudhyate tattadvirudhyamAnasevane kSIyate, yathA romoddhaSaNAdikAraNe zItena virudhyamAnasyAgnerAsevane romoddhaSaNAdirvikAraH, virudhyate cAvaraNahetubhirmithyAtvadarzanAdibhiH saha samyagdarzanAdiguNakalApa iti kAraNaviruddhopalabdhiH / nanvatIndriyatvAdAvaraNakSayasya kathaM tena hetoH pratibandhasiddhirityAzaGkayAha tattAnavopalabdheH, tatkSaye ca sarvajJAnaM, tatsvabhAvatvena, dRzyate cAvaraNahAnisamuttho jJAnAtizayaH / __ "tattAnavopalabdheH" tasya-AvaraNasya "tAna" tucchabhAvo dezakSayalakSaNapratyayena pratipakSasevanayA tasyopalabdheH, svA. nubhavAdisiddhajJAnAdivRddhyanyathAnupapatteH pratibandhasiddhiH, naca vaktavyaM-pratipakSasevanayA tAnavamAtropalabdheH kathaM sarvA. varaNakSayanizcaya iti ?, ye yato dezataH kSIyamANA dRzyante te tataH prakRSTAvasthAt sambhavatsarvakSayA api, cikitsAsamIraNAdibhya iva rogajaladharAdaya iti, evaM ca jIvAvibhAgIbhUtasyApi cikitsAto rogasyevAvaraNasya pratipakSasevanayA kSayo'duSTa iti | yatkiJcidetat-yadutAvaraNakSaya eva durupapAda iti / atha prakRtasiddhimAha-"tatkSaye ca" AvaraNakSaye ca sarvajJAna-sarvajJeyAvabodhaH, kuta ityAha-"tatsvabhAvatvena" svabhAvo hyasau jIvasya yadAvaraNakSaye sarvajJAnaM pratIyate, etadeva bhAvayati-"dRzyate ca" svAnubhavAnumAnAdibhiH "AvaraNahAnisamuttho" nidrAdyAvaraNakSayavizeSaprabhavo'jJAnAtizayo" jJAnaprakarSaH, tataH kimityAha-2 1 durbodhyaH / 2 paDiNiyattaNaninhavauvadhAyapaosaantarAeNaM ityAdInAM / 3 kAraNavirodhajJAnAtsubodho bhvtiiti| 4 hetusmbndhjnyaannisspttiH|| 90000GOOOOOOOOO // 54 // hai For Private & Personel Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ na cAsya kazcidaviSaya iti svArthAnatilaGghanameva, itthaM caitad, anyathA avikalaparArthasampAdanAsa-18 mbhavaH, tadanyAzayAdyaparicchedAditi sUkSmadhiyA bhAvanIyaM, jJAnagrahaNaM cAdau sarvA labdhayaH sAkAropayogopayuktasyeti jJApanArthamiti apratihatavarajJAnadarzanadharAH 25 // ete'pyAjIvikanayamatAnu-16 sAribhirgozAlaziSyaistattvataH khalvavyAvRttacchadmAna eveSyante, "tIrthanikAradarzanAdAgacchantIti" vacanAd, etannivRttyarthamAha na cAsya-jJAnAtizayasya prakRSTarUpasya 'kazcit' jJeyavizeSaH 'aviSayaH' agocaraH, sarvasya sato jJeyasvabhAvAnatikramAta, kevalasya nirAvaraNatvenApratiskhalitatvAt , 'iti' evamuktayuktyA 'svArthAnatilavanameva' svArthaH-prakRtasUtrasyApratihatavarajJAnadarzanadharatvaM tasyAnatilakanameva-anatikramaNameva, pratihatavarajJAnadarzanadharatve hi bhagavatAM vitathArthatayA sUtrasya | svArthAtilavanaM prasajatIti, "itthaM caitad" itthamevApratihatavarajJAnadarzanaprakArameva "etad" ahaMlakSaNaM vastu, vipakSe bAdhA|mAha-"anyathA" uktaprakArAbhAve "avikalaparArthasampAdanA'sambhavaH' avikalasya-paripUrNasya parArthasya-paropakArasya bhagavatAM ghaTanA'yogaH, kuta ityAha-"tadanyAzayAdyaparicchedAt" tadanyeSAM puruSArthopayogISTatattvavilakSaNAnAmAzaToll yAdInAm-abhiprAyadravyakSetrakAlabhAvAnAmaparicchedAdU-anavabodhAt, sakalaheyaparijJAne hyavikalamupAdeyamavaborbu 1 padArtha ityapi pAThaH / 2 gozAlaka0 pra0 / 3 jJAnena grAhyatvaM jJeyatvaM tatkhabhAvo yeSAM te tathA tadanatikramAt // 00000000000000000000000 GEESOGORGEORG la010 Jain Education Interi For Private & Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ TM paM0 yutA. lalitavi0 zakyaM, parasparApekSAtmalAbhatvAddheyopAdeyayoH, isvadIrghayoriva pitRputrayoriva veti sarvamanavabudhyamAnAH kathamivAvikalaM parArtha sampAdayeyuriti // 55 // No "viyadRcchaumANaM" vyAvRttacchadmabhyaH, chAdayatIti chadma-ghAtikAbhidhIyate jJAnAvaraNAdi, tadvandhayogyatAlakSaNazca bhavAdhikAra iti, asatyasminkarmayogAbhAvAt , ata evAhurapare___ "tadvandhetyAdi" tasya-jJAnAvaraNAdikarmaNo bandhayogyatA-kaSAyayogapravRttirUpA lakSaNaM-svabhAvo yasya sa tathA, cakAraH samuccaye bhinnakramazca, tato bhavAdhikArazca chadUmakAraNatvAcchadmocyate, kuta ityAha-"asatItyAdi" sugama caitad "ata eva" bhavAdhikArAbhAve karmayogAbhAvAdevAhuH-bruvate apare-tIrthyAH ___ asahajA'vidyeti, vyAvRttaM chadma yeSAM te tathAvidhA iti vigrahaH, nAkSINe saMsAre'pavargaH kSINe| ca na janmaparigraha ityasat , hetvabhAvena sadA tadApatteH, na tIrthanikAro hetuH, avidyA'bhAvena tatsaM-10 bhavAbhAvAt , tadbhAve ca chadmasthAste, kutasteSAM kevalamapavargoM veti ?, bhAvanIyametat , na cAnyathA bhavyocchedena saMsArazUnyatetyasadAlambanaM grAhya, Anantyena bhavyocchedAsiddheH, anantAnantakasyAnuccheda 1 evaM vyAvR0 pr0| PTTH t ech ve TT - VIET 4 For Private & Personel Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpatvAd , anyathA sakalamuktibhAveneSTasaMsArivadupacaritasaMsArabhAjaH sarvasaMsAriNa iti balAdApadyate, 18 aniSTaM caitaditi, vyAvRttacchadmAna iti 26 // evamapratihatavarajJAnadarzanadharatvena vyAvRttacchadmatayA | caitadrUpatvAt stotavyasampada eva sakAraNA svarUpasampaditi 7 / / | "asahajA" jIvenAsahabhAvinI jIvasvabhAvo na bhavatItyarthaH "avidyA" karmakRto buddhiviparyAsaH, karmavyAvRttau tadvadyA16 vRtteH "iti" evaM kAryakAraNarUpaM "vyAvRttaM chadUma yeSAmityAdi" sugamaM caitat navaraM "na cAnyatheti" na ca-naivAnyathAmokSAtpunarihAgamanAbhAve "iSTasaMsArivaditi" mokSavyAvRttavivakSitagozAlakAdisaMsArivat // ete'pi kalpitAvidyAvAdibhistattvAntavAdibhiH paramArthenAjinAdaya eveSyante "bhrAntimAtrama-10 sadavidyeti" vacanAda , etavyapohAyAha___ "tattvAntavAdibhiriti" tatvAnta-tattvaniSThArUpaM nirAkAraM svacchasaMvedanameva vastutayA vadituM zIlaM yeSAM te tathA taiH, ete ca sugataziSyacaturthaprasthAnavartino mAdhyamikA iti sambhAvyate, teSAmeva nirAkAraM svacchasaMvedanamAtramantareNa saMvedanAntarANAM bhrAntimAtratayA ekAntata evAsattvAbhyupagamAt , tathA ca saugataprasthAnacatuSTayalakSaNamidaM, yathA-artho jJAnasamanvito matimatA vaibhASikeNocyate, pratyakSo nahi bAhyavastuvisaraH suutraantikairaashritH| yogAcAramatAnugairabhihitA 10khabhAvA pra0 / 2 khakharUpeNa pUrNA'vasthAjJAnamAtraM // irururururururururururururururu Jan Education Inteman For Private Personel Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 16 sAkArabuddhiH parA, manyante bata madhyamAH kRtadhiyaH svacchAM parAM saMvidam // 1 // " iti / "pratyakSo nahi bAhyavastuvisara"IOnA . iti yato'sAvAlambanapratyayatvena svajanyapratyakSajJAnakAle kSaNikatvena byAvRttatvAttat jJAnagatanIlAdyAkArAnyathA'nupapattivazena pazcAdanumeya eva, pratyakSastu tadjJAnasya svAtmaiva, svasaMvadenarUpatvAditi, tathA tairapi buddho jinatvenAbhyupagamyate. taduktam-"zauddhodanirdazavalo, buddhaH zAkyastathAgataH sugtH|maarjiddvyvaadii,smntbhdro jinazca siddhaarthH||1||" iti| | "jiNANaM jAvayANaM" jinebhyo jApakebhyaH, tatra rAgadveSakaSAyendriyaparISahopasargaghAtikamajetRtvA|jinAH, na khalveSAmasatAM jayaH, asattvAdeva hi sakalavyavahAragocarAtItatvena jayaviSayatA'yogAt , kA bhrAntimAtrakalpanA'pyeSAmasaGgataivAnimittamantareNa bhrAnterayogAt ,na cAsadeva nimittama,atiprasaGgAta, |2|| ___ "netyAdi" na khalu-naivaiSAM-rAgAdInAmasatAm-avidyamAnAnAM jayo-nigrahaH, kuta ityAha-"asattvAdeva" avidyamAnatvAdeva "hi" sphuTaM "sakalavyavahAragocarAtItatvena" anugrahanigrahAdinikhilalokavyavahArayogyatApetatvena vAndhyeyAdivat , "jayaviSayatA'yogAt" jayakriyAM prati viSayabhAvAyogAd , abhyuccayamAha-"bhrAntimAtrakalpanA'pi bhrAntimAtramasadavidyamAna mitivacanAt, na kevalaM jaya ityapizabdArthaH "epAM" rAgAdInAm "asaGgataiva" aghaTamAnA, kuta| ityAha-"nimittaM" jIvAtpRthakkarmarUpam "antareNa" vinA, bhrAnterayogAt , parAzaGkAparihArAyAha-"na ca" naiva 1 tulyArthAH pr0| 2 vetessaa0pr0| 3 khacchasaMvedanasya bhrAnterahetutvAt / DOHOOS990000 "netyAdinA sphuTaM "sakalavyavahAragAviSayabhAvAyogAdU , abhyucamagAdInAm "asaGgataiva" agha For Private Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100000690000940099603 |" asadeva" na kiJcidevetyarthI, nimittaM prakRtavAnteH hetumAha - "atiprasaGgAt " nityaM sattvamasattvaM vA'hetoriti prApteriti, punarapyAzaGkayAha citimAtrAdeva tu tadabhyupagame'nuparama ityanirmokSaprasaGgaH, tathApi tadasattve'nubhavabAdhA, na hi | mRgatRSNikAdAvapi jalAdyanubhavo'nubhavAtmanA'pyasanneva, "citimAtrAdeva" caitanyamAtrAdeva punaH svavyatiriktakarmmalakSaNasahakArirahitAt " tadabhyupagame" bhrAntimAtrAbhyupagame " anuparamo" bhrAntimAtrasyAnucchedo'bhrAntajJAneSvapi bhrAntinimittatayA parikalpitasya citimAtrasya bhAvAt, tataH | kimityAha - "iti" evam " anirmokSaprasaGgaH " saMsArAnucchedApattiH, citimAtrasya mokSe'pi bhAvAt, abhyupagamyApi dUSaNa| mAha - " tathApi " citimAtrAdeva bhrAntimAtrAbhyupagame'pi " tadasattve" bhrAntimAtrAsattve "anubhavabAdhA" tasya svayaM | saMvedanaM na prApnoti, na hyasacchazazRGgAdyanubhUyata iti, enAmeva vyatirekataH prativastUpanyAsena bhAvayannAha - " na ha mRgatRSNikAdAvapi" marumarIcikAdvicandrAdAvapi mithyArUpe viSaye, AstAM satyAbhimate jalAdau "anubhavaH" tajjJAnavRttiH " anubhavAtmanA " jJAnAtmanA'pyasanneva, saviSayatayA tu syAdapyasannityapizabdArthaH // 1 nimitte sati naimittikenAvazyaM bhavitavyaM, anyathA tattasya nimittamapi na syAdanalamibAGkarotpatteranuccheda eva citibhAve bhrAnteH / 2 abhyupagame'pi pra0 / 3 tajjalAdyanubhavarUpatayA svastyeva // 5000090050
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 AvidvadaGganAdisiddhametat , na cAyaM puruSamAtranimittaH, sarvatra sadA'bhAvAnupapatteH, naivaM citi- paM0 yutaa||57|| mAtranivandhanA rAgAdaya iti bhAvanIyam , evaM ca tathAbhavyatvAdisAmagrIsamudbhUtacaraNapariNAmato || 3 rAgAdijetRtvAdinA tAttvikajinAdisiddhiH 27 // ete cAvarttakAlakAraNavAdibhiranantaziSyairbhAva-18 to'tIrNAdaya eveSyante "kAla eva kRtsnaM jagadAvarttayatI" tivacanAd , etannirAsAyAha-"tIrNebhya-| kA stArakebhyaH" jJAnadarzanacAritrapotena bhavArNavaM tIrNavantastIrNAH ____"AvidvadaGganAdisiddhametat" sarvajanapratItamityarthaH, atraiva vizeSamAha-"na cAya" mRgatRSNikAdyanubhavaH "puruSamAtranimittaH" puruSamAtraM-puruSa eva tadanubhavavAn svavyatiriktaravikarAdikAraNanirapekSo nimittaM-heturyasya sa tathA, kuta | ityAha-"sarvatra" kSetre draSTari vA "sadA" sarvakAlam "abhAvA'nupapatteH" anuparamaprApteH, prastutayojanAmAha-"na" naiva "evaM" mRgatRSNakAdyanubhavavat citimAtranibandhanA rAgAdayaH, kintu caitanyavyatiriktapaudgalikakarmasahakArinimittA "iti bhAvanIyaM" prAgvadasya bhAvanA kAryA / "ete ca AvarttakAlakAraNavAdibhiriti" Avartasya-naranArakAdiparyA-100 || yaparivartarUpasya kAla eva kAraNaM-nimittamiti vAvadUkaiH, tIrNAH // 1naiteSAM jIvitAvarttavadbhavAvoM, nibandhanAbhAvAt , na hyasyAyuSkAntaravadbhavAdhikArAntaraM, tadbhA12ve'tyantamaraNavanmuktyasiddheH, tatsiddhau ca tadbhAvena bhavanAbhAvaH, hetvabhAvAt , na hi mRtaH 00000000000000000 // 57 // For Private & Personel Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ "naiteSAmityAdi" na-naiva eteSAM-tIrNAnAM "jIvitAvartavat" jIvitasya-prAganubhUtasyAvarttavat-punarbhavanamiva "bhavAvoM" bhavasya-kASTakodayalakSaNasya kSINasyAvartta-uktarUpaH, kuta ityAha-"nivandhanAbhAvAt" nibandhanasya-hetorvakSyamANasyAbhAvAt , idameva bhAvayati-"na" naiva "hi:" yasmAd "asya" tIrNasya "AyuSkAntaravat" nArakAdyAyuSkavizeSavad "bhavAdhikArAntaraM" kSINatadbhavAdhikArAdanyo bhavAdhikAro yenAsAviha punarAvarttate,vipakSe bAdhAmAha-"tadbhAve"-tasyaAyuSkAntarasya bhavAdhikArAntarasya ca bhAve-sattAyAm "atyantamaraNavat" sarvaprakArajIvitakSayeNa maraNasyeva "muktya| siddheH" mukteH-tIrNatAyA asiddheH-ayogAd, vyatirekamAha-"tatsiddhau ca" tasya-atyantamaraNasya muktervA siddhAvabhyupa| gatAyAM "tadbhAvena" AyuSkAntarasAdhyena bhavAdhikArAntarasAdhyena ca bhAvena "bhavanAbhAvaH" pariNaterabhAvaH, kuta ityA ha-"hetvabhAvAt" hetoH-AyuSkAntarasya bhavAdhikArAntarasya cAbhAvAt , punastadeva prativastUpamayA bhAvayati-"nahi" | "mRtaH" parAsuH 1 tadbhAvena bhavati, maraNabhAvavirodhAt , etena RtvAvartanidarzanaM pratyuktaM, nyAyAnupapatteH, tadAvRttau tadavasthAbhAvena pariNAmAntarAyogAta, anyathA tasyAvRttirityayuktaM, tasya tadavasthAnibandhanatvAt // "tadbhAvena" atItAmRtabhAvena bhavati, kathamityAha-"maraNabhAvavirodhAt" maraNAmaraNayorAtyantiko virodha 1 naSTAyAH karmabandhayogyatAyAH sakAzAdanyA nAsti / 2 AyuSkAntarasya bhavAdhikArasya ca vidyamAne sati tIrNatvA'siddhereva / 3 mRtasyaivAmaraNamiva // tirukkrukru OMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOM For Private & Personel Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavi0 itikRtvA, "etena" mRtasyAmRtabhAvapratiSedhena "RttvAvarttanidarzana"RturvyatItaH parivarttate puna' riti dRSTAntaH "pratyuktaM" nirAkRtaM, kuta ityAha "nyAyAnupapatteH" tAmeva darzayati "tadAvRttau" tasya-RtorvasantAderAvRttau-punarbhavane "tadavasthAbhAvena" tasyA-atItavasantAdiRtuhetukAyAztAderaGkurAdikAyAH puruSasya ca vAlakumArAdikAyA avasthAyA bhAvena-prAptyA, pariNAmAntarAbhAvAt sa eva prAkpariNAmaH prApnoti nApara iti bhAvaH, vipakSe bAdhAmAha-"anyathA" pariNAmAntare | "tadAvRttiH" tasya RtoH AvRttiH-punarbhavanam "iti" etad "ayuktam" asAmprataM, kuta ityAha-"tasya" RtoH "tadavasthAnibandhanatvAt" tasyAH cUtAderaGkurAdikAyA avasthAyA nibandhanatvAt , tadavasthAjananasvabhAvo hyasau RtuH | | kathamivAsauM avasthA tatsannidhau na syAd ?, etadeva vyatirekata Aha | anyathA tadahetukatvopapatteH, evaM na muktaH punarbhave bhavati, muktatvavirodhAt , sarvathA bhavAdhikArinivRttireva muktiriti, tadbhAvena bhAvatastIrNAdisiddhiH 28 // ete'pi parokSajJAnavAdibhirmImAMsa kabhedairnItyA abuddhAdaya eveSyante, "apratyakSA ca no buddhiH, pratyakSo'rthaH" iti vacanAd, etadvayavacchedArthamAha-"buddhebhyaH bodhakebhyaH" ajJAnanidrAprasupte jagatyaparopadezena jIvAjIvAdirUpaM tattvaM buddhavanto buddhAH, svasaMviditena jJAnena, anyathA bodhAyogAt, nAkhasaMviditAyA buddheravagame kazcidupAyaH, 1 jJAnaM parokSameva bhavati, na tu pratyakSaM, pratyakSajJAnasya khapratyakSatAmAvAdityevaM vadituM zIlaM yeSAM te parokSajJAnavAdinastaiH / 00000000000000000 Jan Education Intematonal For Private Personel Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ 0000 0@ "anyathA" tatsannidhAne'pyabhavane "tadahetukatvopapatteH" saH-atItaRtulakSaNo'heturyasyAH sA tathA tadbhAvastattvaM tadupapatteH,taddhetukA'sau na prApnotIti bhAvaH, "anyathA bodhetyAdi" anyathA-akhasaMviditatve buddhodhAyogAt-jIvAditattvasya saMvedanAyogAt , syAdvaktavyaM-buddhyantareNa buddhisaMvedane prakRtasiddhirbhaviSyatItyAzaGkayAha-"nAsvasaMvidi| tAyA buddheH-pratyakSAdirUpAyA avagame kazcidupAyo-buddhyantaralakSaNaH, kuta ityAha anumAnAdibuddheviSayatvAt , na jJAnavyaktiviSayaH, tadA tadasatvAt , na tatsAmAnyaM, tadAtmakatvAt , na ca vyaktyagrahe tadraha ityapi cintyaM, ol "anumAnAdibuddheraviSayatvAda" anumAnAgamAdibuddhyantarasya tatrApravRtteH, etadeva bhAvayati-"na jJAnavyaktiH" praiti-17 niyatabahirarthayAhikA pratyakSAdirUpA'numAnAdibuddheH "viSayo" grAhyaH, kuta ityAha-"tadA" anumAnAdibuddhikAle | "tadasattvAt" tasyA-jJAnavyaktagrAhyarUpAyA asattvAt, yogapadyena jJAnadvayasyAnabhyupagamAt, tAha tatsAmAnya viSayo bhaviSyatItyAha-"na tatsAmAnya" na pratyakSAdivastusAmAnyaM, viSaya ityanuvartate, kuta ityAha-"tadAtmakatvAt" vyaktirUpajJAnasvabhAvatvAt , sAmAnyasya vyaktyabhAve tadabhAvAda, abhyuccayamAha-"naca" naiva "vyaktyagrahe" vyaktItadAdhArabhUtAyAmaparicchidyamAnAyAM "tanahaH" sAmAnyagrahaH, kiJcidvyaktibhyo bhedAbhyupagame "ityapi" etadapi, na kevalaM 1 yad jJAnaM khasvarUpajJAne'samartha tat jJAnAntareNApi jJAtumazakyaM tacca svaparabhAvavedanA'naha / 2 buddhabhinnaM buddhyantaramanumAnAdi / *| 3 anumAnAgamAdijJAnairagamyasvarUpA buddhiH pratyakSatetihetoH / 4 pratyekaniyatabahirarthasvarUpagrAhiNI jJAnavRttirUpA // GOOGG0000GGGOGO0OCG004 For Private Personel Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ yutA. lalitavi0 vyaktyabhAve sAmAnyAbhAva ityapizabdArthaH "cintya" paribhAvyaM, vRkSAdizeSaprameyeSu itthameva darzanAt, kinyc-saadhyaavi|| 59 // nAbhuvo liGgAnizcitAtsAdhyanizcAyakamanumAnaM, na cAtra tathAvidhaM liGgamasti, tathA cAhaI nArthapratyakSatA liGgaM, yatpratyakSaparichedyo'rtha evArthapratyakSatA, pratyakSakarmarUpatAmApanno'rtha eva, na ceyamasya viziSTAvasthA vizeSaNApratItau pratIyata iti paribhAvanIyam // ___ "na" naiva "arthapratyakSatA" liGgAntarAsambhavenAparairliGgatayA kalpitA vakSyamANarUpA "liGga" heturbuddhigrAhakAnumAI nasya, kuta ityAha-"yad" yasmAt "pratyakSaparicchedyo'rtha eva" na tu tatparicchedo'pi "arthapratyakSatA" liGgAbhimatA, etadeva spaSTayati-"pratyakSakarmarUpatAM" pratyakSasya-indriyajJAnasya karmarUpatAM-viSayatAmApanno'rtha eva, na tu tadvyatiriktaM kiJcid, yadi nAmaivaM tataH kimityAha-"na ceyaM pratyakSatA "asya" arthasya "viziSTAvasthA" pratyakSajJAnaviSayabhAvapariNatirUpA "vizeSaNApratItI" vizeSaNasya-pratyakSajJAnasyApratItau-asaMvedane "pratIyate" nizcIyata iti paribhAvanIyaM, nahi pradIpAdiprakAzApratItau tatprakAzitaghaTAdipratItirupalabhyate, na cAnvayavyatirekAbhyAmanizcitAddhetoH sAdhyapratItiriti, | syAdvaktavyaM yathendriyaM svayamapratItamapi jJAnaM pratyakSaM janayati, tathA tadbhavA buddhirapi svayamapratItA'pyarthapratyayaM| kariSyatItyAzaGkAM pariharannAha___ evaM cendriyavadajJAtakharUpaiveyaM khakAryakAriNItyapyayuktameva, tatkAryapratyakSatvena vaidhAdU ,ato'rtha-18 1 pratyakSajJAnasya viSayagrahaNapariNAmarUpA / 2 ajJAte jJAne jJeyajJAnaM / 00000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSatA'rthapariccheda eveti nItyA buddhAdisiddhiH 29 // ete'pi jagatkartRlInamuktavAdibhiH santapanavineyaistattvato'muktAdaya eveSyante, "brahmavadbrahmasaGgatAnAM sthiti' riti vacanAd, etannirAcikIrSayA''ha___ "evaM ca" anena prakAreNAnumAnAdiviSayatA'ghaTanena pratyakSabuddhiH indriyavadajJAtA-svayamapratItaiva pratyakSabuddhiH "svakAryakAriNI" svakArya viSayasya paricchedyatvaM tatkAriNI "ityapi" etadapi , na kevalamasyAnumAnAdiviSayatvamayuktameva, kutaityAha-"tatkAryapratyakSatvena" tasya-indriyasya kArya-vijJAnaM tasya pratyakSatvaM tena "vaidhAt" vaisadRzyAguddhikRtArthapratyakSatAyAH, anyAdRzaM hIndriyapratyakSamanyAdRzaM buddheH, idamevAha-"ataH" indriyAdU arthapratyakSatA-arthapariccheda eva viSayapratItirevopalabdhavyApArarUpA, buddhestu viSayasyopalabhyamAnataivArthapratyakSatA, sAdharmyasiddhau ca dRSTAntasiddhiriti // | "muttANaMmoyagANaM" "muktebhyo mocakebhyaH, caturgativipAkacitrakarmabandhamuktatvAnmuktAH kRtakRtyA niSThitArthA iti yo'rthaH, na jagatkartari laye niSThitArthatvaM, tatkaraNena kRtakRtyatvAyogAt , hInAdikaraNe cecchAdveSAdiprasaGgaH, tadvyatirekeNa tathApravRttyasiddheH, evaM sAmAnyasaMsAriNo'viziSTataraM muktatvamiti kI cintanIyaM, nimittakartRtvAbhyupagame tu 1 svasminnarthasphurAyamAnasvabhAvA buddhipratyakSatA / 2 indriyArthasannikarSe'rthapratItirUpA pratyakSatA // DOGHODOOOMOM000000 For Private & Personel Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 "netyAdi," na-naiva jagatkartari-brahmalakSaNa AdhArabhUte laye-abhinnarUpAvasthAne muktAnAM niSThitArthatvaM, kuta ityA-13 | paM0 yutA. Enha-"tatkaraNena" tasya-jagataH karaNena-brahmasAGgatyena yuktAnAM, ataH kRtakRtyatvAyogAd , atraivAbhyuccayamAha-"hInAI|| dikaraNe ca" hInamadhyamotkRSTajagatkaraNe muktAnAm "icchAdveSAdiprasaGgaH" saGkalpamatsarAbhiSvaGgaprAptiH, kuta ityAha-"ta vyatirekeNa" icchAdyantareNa "tathApravRttyasiddheH" vaicitryeNa pravRttyayogAdU, evaM jagatkaraNe "sAmAnyasaMsAriNo" mnussyaa|| deranyatarasmAdU, "aviziSTataram" atijaghanya"muktatvamiti cintanIyam" asya bhAvanA kAryA, anyasya jagatkartumazakta tvena parimitecchAdidoSatvAd ,atha karmAdikRtaM jagadvaicitryaM, puruSastu nimittamAtratvena kartetyapi nirasyannAha-"nimittakartRtvAbhyupagame tu" nimittaM sannasau karttA, icchAdidoSaparijihIrpayetyevamaGgIkaraNe tattvato'kartRtva, svAtantryAsiddheH, na ca dvayorekIbhAvo'nyatarAbhAvaprasaGgAt , na sattAyAH sattAnta-1 10 rapraveze'nupacayaH, upacaye ca saiva setyayuktaM, tadantaramAsannaH sa iti nItiH / "tattvato" nirUpacaritatayA akartRtvaM puruSasya, hetumAha-"svAtantryAsiddheH" svatantraH kataitikatalakSaNAnupapatteH, tathA'nyasyAnyatra layo'pyanupapanna iti darzayannAha-"na ca" dvayoH" muktaparamapuruSayoH "ekIbhAvo" layalakSaNaH, kuta | ityAha-"anyatarAbhAvaprasaGgAd , anyatarasya-muktasya paramapuruSasya vA'sattvaprApteranyatarasyetarasvarUpapariNato tatraM lInatvopapatteH, etadanabhyupagame dUSaNAntaramAha-"na" "sattAyAH" paramapuruSalakSaNAyAH "sattAntare" muktalakSaNe praviSTe satI-10 1 nArakAdirUpeNa hInAditvam / 2 tattve lii0pr0|| irumuruttu in Education Intematon For Private Personel Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyartho'nupacayaH kintUpacaya eva vRddhirUpaH, ghRtAdipalasya palAntarapraveza iva, yadyevaM tataH kimityAha-upacaye ca-sattAyAH "saiva" prAktanI puruSasya muktasya vA "sA" satteti "ayuktam" asaGgataM, kuto ? yataH "tadantaraM" sattAntaraM pRthak tatsa-17 tApekSayA ApannaH pAThAntare AsannaH-prAptaH, sa ityupacayaH, kvaciccAsannamiti pAThastatra tadantaramiti yojyamiti, "nItiH" eSA nyAyamudrA // || naivamanyasyAnyatra laya iti mohaviSaprasarakaTakabandhaH, tadevaM nimittakartRtvaparabhAvanivRttibhyAM tattva-16 to muktAdisiddhiH 30 // evaM jinajApakatIrNatArakabuddhabodhakamuktamocakabhAvena vprhitsiddheraa|| tmatulyaparaphalakartRtvasampaditi 8 // ete'pi buddhiyogajJAnavAdibhiH kApilairasarvajJA asarvadarzinazce10 Syante, "buddhyadhyavasitamarthaM puruSazcetayate" iti vacanAd, etannirAkaraNAyAha ___ atha prakRtasiddhimAha-"na" naiva "evaM" dvayorekIbhAve'nyatarAbhAvaprasaGgenopacaye tadantarApattyA vA "anyasya" sAmAnyena muktAdeH "anyatra" puruSAkAzAdau laya iti, eSa layaniSedho mohaviSaprasarakaTakabandhaH, evaM niSedhe hi kaTa| kabandha iva viSaM na mohaH prasaratIti, "tat" tasmAd "evam" uktanItyA "nimittakartRtvaparabhAvanivRttibhyAM" nimitta| kartRtvaM ca mukhyakartRtvAyogena bhavyAnAM parizuddhapraNidhAnAdipravRttyAlambanatayA parabhAvanivRttizca layAyogalakSaNA tAbhyAM "tattvato" mukhyavRttyA "muktaadisiddhiH"muktmocksiddhiH||"buddhydhyvsitmrth puruSazcetayate" iti atra hi sAMkhyaprakriyA-10 la011
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 61 // lalitatri0 OM sattvarajastamolakSaNAstrayo guNAH, tatsAmyAvasthA prakRtiH, saiva ca pradhAnamityucyate, prakRtermahAn, mahaditi buddherAkhyA, mahato'haGkAraH AtmAbhimAnaH, tataH paJca buddhIndriyANi zrotrAdIni vAkpANipAdapAyUpasthalakSaNAni paJcaiva karmendriyANi ekAdazamicchArUpaM manaH, tathA paJca tanmAtrANi, gandharasarUpasparzazabdasvabhAvAni, tanmAtrebhyazca yathAkramaM bhUprabhRtIni paJca mahAbhUtAni pravarttanta iti, atra ca prakRtivikAratvenAcetanApi buddhicaitanyasvatattva puruSopagamAt sacetanevAvabhAsate, 6) taduktaM - "puruSo'vikRtAtmaiva, svanirbhAsamacetanam / manaH karoti sAnnidhyAdupAdhiH spheTikaM yathA // 1 // " asya vyAkhyAOM "puruSaH " AtmA "avikRtAtmaiva" nitya eva "svanirbhAsaM" svAkAram "acetanaM" caitanyazUnyaM sat "manaH" antaHkaraNaM |" karoti" vidadhAti "sAnnidhyAt" sAMnidhyamAtreNa, nidarzanamAha - " upAdhiH" padmarAgAdiH "sphaTikam" upalavizeSaM 6 yathA svanirbhAsaM karoti, tatpariNAmAntarApatteH, bhogo'pyasya manodvAraka eva, atrApyuktam - "vibhakke kUpariNatI, buddhau | bhogo'sya kathyate / pratibimbodayaH svacche, yathA candramaso'mbhasi // 1 // " asya vyAkhyA - vibhaktA cAsau Atmana IdRkpariNatizca pratibimbodayarUpeti vigrahaH, tasyAM satyAM, saiva bhoga ityarthaH, k yA pariNatirityAha - " buddhau" antaHkaraNalakSaNAyAM "bhogo" viSayagrahaNarUpaH asya - AtmanaH " kathyate" AsuriprabhRtibhiH, kiMvadityAha - "pratibimbodayaH" pratibimbapariNAmaH "svacche" nirmmale yathA candramaso vAstavasya "ambhasi" udake tadvaditi / atha prakRtaM vyAkhyA1 sphuTikaM pra0 / 2 anyatrA0 pra0 / 3 kayA pra0 / 940404300099600009999009 Jain Education Inte paM0 yutA. // 61 // ww.jainelibrary.org
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ yate-buddhyA-anantaroktayA adhyavasitaM-pratipannaM "artha" zabdAdiviSayaM "puruSaH" AtmA "cetayate" jAnAti. lA arthacetane buddherantaraGgakaraNatvAt / / all "sarvajJebhyaH sarvadarzibhyaH" sarva jAnantIti sarvajJAH, sarvaM pazyantIti sarvadarzinaH, tatsvabhAvatve | 18 sati nirAvaraNatvAt , matto'nye madarthAzca guNA ityatastattatsvabhAvatvasiddhiH, uktaM ca-"sthitaH || zItAMzuvajIvaH, prakRtyA bhAvazuddhayA / candrikAvacca vijJAnaM, tadAvaraNamabhravad // 1 // " ityAdi, 18 na karaNAbhAve kartA tatphalasAdhaka ityanaikAntikaM, periniSThitaplavakasya tarakANDAbhAve plavanasaMdarza-10 || nAditi, na caudAyikakriyAbhAvarahitasya jJAnamAtrAd duHkhAdayaH, | "matto'nye madarthAzcetyAdi" iha kilaikadA bhagavAnahan dravyAn paryAyAn bhinnAnabhinnAMzca svaziSyebhya AcikhyAkAsurAtmAnamevAtisannihitatayoddizyAha-matto-matsakAzAdanye-pRthak guNA-jJAnadarzanopayogAdayaH, lakSaNasaGkhyAprayojana saMjJAbhedAt , tathAhi-"guNaparyAyavadravyamiti" (tattvA0 a0 5 sU0 37 ) lakSaNo'haM, "dravyAzrayA nirguNA guNAH" (tattvA0 a05 sU040) itilakSaNAzca guNAH, eko'hamaneke guNAH, bandhamokSAdikriyAphalavAnahaM viSayAvagamAdiphalAzca guNAH, arhattIrthakarapAragatAdizabdavAcyo'haM, dharmaparyAyAdizabdavAcyAzca guNAH, madarthAzceti-ahamarthaH-sAdhyaM yeSAM te| 1 ekAnto'tra nAsti, karaNAbhAve'pi kazcit kiJcitkaroti / 2 sunipuNaniryAmakAdenoM kA'bhAve'pi santaraNaM dRzyate / PROOOOOOOOGkruru 000000000000000000000 For Private Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 62 // 19900900 | tathA, na hi guNavRttivilakSaNA kAcidaikAntikI mamApi pravRttirasti, tathApratibhAsAd "itiH" vAkyaparisamAptau "ataH " | etadvAkyAt, "tattatsvabhAvatvasiddhiH" teSAM guNAnAM tatsvabhAvatvasiddhiH - dravyasvabhAvatvasiddhiH, ardhacetane puruSasya kila buddhiH karaNaM, prakRtiviyoge ca muktAvasthAyAM karaNAbhAvAnna sarvajJatvaM sarvadarzitvaM vA sambhavatItiparAkUMta nirAkaraNAyovAca - " na karaNetyAdi" sugamaM caitata, nanu nIlapItAdaya iva bahirarthadharmA duHkhadveSazokavaiSayikasukhAdayaH, tato muktAvasthAyAM sarvajJatva sarva darzitvAbhyupagame bahirarthavedanavelAyAM sarvaduHkhAdyanubhavastasya prApnotItyAzaGkAparihArAyAha - "na caudayike| tyAdi" na ca naivaudayikakriyAbhAvarahitasya - asadvedyAdikarmmapAkaprabhavasvapariNAmarahitasya "jJAnamAtrAt " parijJAnAdeva "duHkhAdayo" duHkhadveSAdayo, hetumAha - tathAnubhavatastatsvabhAvatvopapatteH / anyastvAha - jJAnasya vizeSaviSayatvAddarzanasya ca sAmAnyaviSaya| tvAttayoH sarvArthaviSayatvamayuktaM, tadubhayasya sarvArthaviSayatvAditi, ucyate, nahi sAmAnyavizeSayorbheda eva, kintu ta eva padArthAH samaviSamatayA samprajJAyamAnAH sAmAnyavizeSazabdAbhidheyatAM pratipadyante, tatazca ta eva jJAyante ta eva dRzyante iti yuktaM jJAnadarzanayoH sarvArthaviSayatvamiti / | Aha - evamapi jJAnena viSamatAdharmmaviziSTA eva gamyante, na samatAdharmmaviziSTA api, tathA darza1 AtmadravyasvabhAvAstatsvarUpA eva guNA jJAnAdaya iti siddhaM niSpannam / 2 kAraNaM pra0 / 3 paroktaM tannirA0 pra0 / paM0 yutA. // 62 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ nena ca samatAdharmaviziSTA eva gamyante, na viSamatAdharmaviziSTA api, tatazca jJAnena samatAkhyadhAMgrahaNAdarzanena viSamatAkhyadharmAgrahaNAd dharmANAmapi cArthatvAdayuktameva tayoH sarvArthaviSayatvakU miti, na, dharmadharmiNoH sarvathA bhedAnabhyupagamAt , tatazcAbhyantarIkRtasamatAkhyadharmANa eva viSa16 matAdharmaviziSTA jJAnena gamyante, tathA abhyantarIkRtaviSamatAkhyadharmANa eva ca samatAdharma viziSTA darzanena gamyante ityato na doSaH, etaduktaM bhavati-jIvakhAbhAvyAtsAmAnyapradhAnaM upasarjanIkRtavizeSamarthagrahaNaM darzanamacyate, tathA pradhAnavizeSamapasarjanIkRtasAmAnyaM ca jJAnamiti kRtaM vi-10 stareNa / apara Aha-muktAtmano'mUrttatvAt jJAnasyApi taddharmatvena tatvAt viSayAkAratA'yogatastakA tvato jJAnAbhAvaH, nistaraGgamahodadhikalpo hyasau tattaraGgatulyAzca mahadAdipavanayogato vRttaya iti 21 tadabhAvAttadabhAvaH, "tathAnubhavato" jJAnamAtrAdeva duHkhAdyanubhavataH "tatsvabhAvatvopapatteH" duHkhAdInAmaudayikakriyAbhAvasvabhAvatvopapatteriti / "aparetyAdi" aparaH-sAyaH Aha-prerayati, muktAtmana:-kSINakarmaNaH amUrtatvAd-rUpAdirahitatvAt , kimityAha 1 kalpAzca pr0| 2 svabhAvo0 pr0| For Private & Personel Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 900000 "jJAnasyApi " na kevalaM muktAtmanaH " taddharmmatvena" muktAtmadharmmatvena "tattvAd" amUrttatvAt tataH kimityAha - "viSa - yAkAratA'yogataH" viSayasyeva - gocarasyevAkAraH - svabhAvo yasya tattathA tadbhAvastattA tasyAH ayogataH - aghaTanAt "tattvato" // 63 // niruktavRttyA jJAyate'neneti karaNasAdhanajJAnAbhAva eva tadeva bhAvayati - nistaraGgamahodadhikalpo hAsau - muktAtmA, "tatta | raGgatulyAzca mahadAdipavanayogato vRttaya iti" buddhyahaGkArAdiprakRtivikArapavanasambandhAt, vRttayo - viSayajJAnAdikAH pravRttayaH, "iti" evaM " tadabhAvAt" mahadAdipavanayogAbhAvAt "tadabhAvaH " taraGgatulyavRttyabhAvaH, tataH kimityAhaevaM sarvajJatvAnupapattireveti etadapyasat, viSayagrahaNapariNAmasyAkAratvAt tasya cAmUrtte'pyavirodhAt anekaviSayasyApi cAsya sambhavAt, citrAstaraNAdau tathopalabdheriti // " " evaM " vRttyabhAvAt "sarvajJatvAnupapattireva" muktyavasthAyAM, nirAkAreNa tu vijJAnena grahaNAbhyupagame viSayapratiniyamaOM syAghaTanAt "itiH" paravaktavyatAsamAptau, "etadapi" sAGkhyoktam "asad" asundaraM, kuta ityAha - " viSayagrahaNapariNA| masya" viSayagrAhakatvena jIvapariNatereva AkAratvAt, tasya ca - uktarUpasyAkArasya "amUrtte'pi " muktAtmanyapi, na kevalaM mUrtte ityaperarthaH, "avirodhAt " kenApyabAdhyamAnatvAt, abhyuccayamAha - " anekaviSayasyApi ca" yugapadanekaM viSayamAzritya pravRttasyApi ca, kiM punarekaviSayasya, "asya" uktarUpAkArasya "sambhavAt " ghaTanAt, etadapi kuta ityAha-- " citrAsta| raNAdau " citre-pratIte AstaraNe ca-varNakambale AdizabdAdanyabahuvarNavipayagrahaH "tathopalabdheH " yugapadbahuviSayAkAropalabdheH svasaMvedanenaiva // 10000 paM0 yutA. // 63 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ @@@ IR etena viSayAkArApratisakramAdinA jJAnasya pratibimbAkAratApratikSepaH pratyuktaH,viSayagrahaNaparijANAmasyaiva pratibimbatvenAbhyupagamAt , evaM sAkAraM jJAnamanAkAraM ca darzanamityapi siddhaM bhavati, tatazca sarvajJAH sarvadarzinastebhyo nama iti kriyAyogaH 31 // atha prasaGgasiddhimAha-"etena" viSayagrahaNapariNAmasyaivAkAratvena, "viSayAkArApratisaGkamAdinA" viSayAkArasthagrAhyasaMnivezasyApratisaGkramaH-svagrAhiNi jJAne'pratibimbanaM viSayAkArApratisaGkramaH, viSayAkArapratisaGkame hi ekatvaM vA jJAnajJeyayorekAkArIbhUtatvAt , viSayo vA nirAkAraH syAt ,tadAkArasya jJAne pratisaGkrAntatvAd ,yadAha dharmasaGgrahaNIkAraH"tadabhinnAkAratte, doNhaM egattamo kahaM na bhave ? / nANe va tadAkAre, tassANAgArabhAvotti // 1 // " AdizabdAt prati| niyatapratipattiheto yena tulyAkAratAyAM jJAnasya pratiSedho dRzyaH,kramavRttinojJeyajJAnayoH kSaNikayoH kSaNasthAyinA jJAnena | ubhayAzritAyAstasyA eva pratipattumazakyatvAt , kiJca-tulyatvaM nAma sAmAnyaM, taccaikamanekavyaktyAzritamiti kathaM na tadAzritadoSaprasaGgaH ?, atrApyAha-"siya tattullAgAraM, jaM taM bhaNimo tato tadAgAraM / atrottaraM-taggahaNAbhAve naNu, tullataM gammaI kaha Nu ? // 1 // tulattaM sAmannaM, egamaNegAsiyaM ajuttataraM / tamhA ghaDAdikaja, dIsai mohAbhihANamidaM // 2 // " tatastena viSayAkArApratisaGkramAdinA kAraNena vijJAnasya viSayagrAhiNaH pratibimbAkAratApratikSepo-jJAnavAdipratijJAto viSayapratibimbAkAravijJAnaM na ghaTate, kintu bAhyAkArameva satsvabhAvamAtrapratibhAsItyevaMrUpaH "pratyukto" @@@@@ 0000000000000000 09 Jan Educaton Infomation For Private & Personel Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ yutA. lalitavi0 nirAkRto / "viSayagrahaNetyAdi" hetuzca pratIta eva,muktarUpapariNAmasyAkAratve sAmA(ma)yikavivakSayA sAkAraM vizeSagraha NapariNAmavat jJAnamupayogavizeSo'nAkAraM ca sAmAnyagrahaNapariNAmavaddarzanamupayogabheda evetyapi siddhaM bhavati // // 64 // ete ca sarve'pi sarvagatAtmavAdibhirdravyAdivAdibhistatvena sadA lokAntazivAdisthAnasthA eve. kASyante, "vibhunitya Atme" ti vacanAd, etadapohAyAha-"zivamacalamarujamanantamakSayamavyAbAdha-18 lamapunarAvRttisiddhigatinAmadheyaM sthAnaM samprAptebhyaH" iha tiSThantyasminniti sthAnaM, vyavahArataH siddhivAkSetraM, "iha bodiM caittA NaM, tattha gaMtaNa sijjhai"ttivacanAta, nizcayatastu tatsvarUpameva, sarve kA bhAvA AtmabhAve tiSThantI" tivacanAt, etadeva vizeSyate, tatra "zivam" iti sarvopadravarahitatvA||cchivaM, tathA svAbhAvikaprAyogikacalanakriyApohAnna calamacalaM, tathA rujAzabdena vyAdhivedanAbhidhAnaM || tatazcAvidyamAnarujamarujaM, tannibandhanayoH zarIramanasorabhAvAt , tathA nAsyAnto vidyata ityanantaM, || kevalAtmano'nantatvAt , tathA nAsya kSayo vidyata ityakSayaM, vinAzakAraNAbhAvAt , satatamanazvarami-10 // 64 // tyarthaH, tathA avidyamAnavyAbAdhamavyAbAdhaM,amUrtatvAt ,tatsvabhAvatvAditibhAvanA, tathA na punarAvRttiH 5 1 tiSThatya0 pra0 / 2 rahitatvA0 pr0| 3 yasmAdapunarAvRtti pr0| For Private & Personel Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvartanamAvRttirbhavArNave tathA tathA''vartanamityarthaH, tathA sidhyanti-niSThitArthA bhavantyasyAM prANina iti siddhiH-lokAntakSetralakSaNA, saiva ca gamyamAnatvAdgatiH, siddhigatireva nAmadheyaM yasya tattathAvidhamiti, sthAnaM prAyuktameva, iha ca sthAnasthAninorabhedopacArAdevamAheti, "samprAptAH" iti| samyaga-azeSakarmavicyutyA svarUpagamanena pariNAmAntarApattyA praaptaaH| na vibhUnAM nityAnAM caivaM / prAptisambhavaH, sarvagatatve sati sadaikasvabhAvatvAt , vibhUnAM sadA sarvatra bhAvaH, nityAnAM caikarUpata-161 | yA'vasthAnaM, tadbhAvAvyayasya nityatvAd, ataH kSetrAsarvagatapariNAminAmevaivaMprAptisambhava iti bhAva-12 kAnIyaM, tattebhyo nama iti kriyAyoga / iti 32 // "dravyAdivAdibhiriti" dravyaguNakarmasAmAnyavizeSasamavAyavAdibhivaizeSikairityartho, "vibhuriti" sAkAzavyApI evaMbhUtA eva prekSAvatAM namaskArArhAH, AdyantasaGgatazca namaskAro madhyavyApIti bhAvanA, | jitabhayA apyeta eva nAnye iti pratipAdayannAha-"namo jinebhyaH jitabhayebhyaH" nama iti || kApUrvavat , jinA iti ca, jitabhayAH-bhavaprapaJcanivRtteH kSapitabhayA ityuktaM bhavati, anenA-18 1 tiH siddhigatiH si0 pra0 / For Private & Personel Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 80000000000000004 dvaitamuktavyavacchedaH, tatra hi kSetrajJAH paramabrahmavisphuliGgakalpAH, teSAM ca tataH pRthagbhAvena brahmasattAta paM0 yutA. eva kazcidaparo heturiti, | "anenetyAdi" anena bhAvato jitabhayatvanirdezenAdvaite-paramabrahmalakSaNe sati muktAH-kSINabhavAsteSAM vyavacchedonirAsaH, kRta itigamyaM, kuta ityAha-"tatra" advaite "hiH" yasmAt "kSetrajJAH" saMsAriNaH "paramabrahmavisphuliGgakalpAH" paramabrahmaNaH-paramapuruSasyAvayavA evetibhAvaH, yadi nAmaivaM tataH kimityAha-"teSAM ca" kSetrajJAnAM "tataH" paramabrahmaNaH "pRthagbhAvana" vighaTanena "brahmasattAta eva" brahmasattAyA eva sakAzAt "kazcit" kAlAdiH "apara" anyo "hetuH" nimittam "iti" evaM ___ sA tallayepi tathAvidhaiva, tadvadeva bhUyaH pRthaktvApattiH, evaM hi bhUyo bhavabhAvena na sarvathA jitabha-16 yatvaM, sahajabhavabhAvavyavacchittau tu tattatsvabhAvatayA bhavatyuktavat zaktirUpeNApi sarvathA ___ "sA" brahmasattA "tallaye'pi" tasmin-brahmaNi muktAtmano laye'pi "tathAvidhaiva vicaTanahetureva "tadvadeva" ekavAramiva "bhUyaH" punaH "pRthaktvApattiH" vicaTanaprasaGgaH iti, tataH kimityAha-"evaM" bhUyaH pRthaktvApattyA "hiH" yasmAdU | // 65 // "bhUyo bhavabhAvena" punaH saMsArApattyA "na" naiva "sarvathA" zaktikSayeNApi "jitabhayatvam" uktarUpaM, yathA syAttathAha 1 muktAtmanAM bhavayogyatAyAmakSINAyAM satyAM kathamapi sarvathA jitabhayatvaM notpadyate, brahmasattAyAH pUrvavadvicaTanAhetutayA sattvAt // 98060@@@@ Be6 For Private & Personel Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sahajabhavabhAvavyarvAcchattau tu" sahajasya -brahmavicaTanAdeH kuto'pyapravRttasya jIvatulyakAlabhAvino bhavabhAvasya - saMsAraparyAyasya vyavacchittau-kSaye, punaH kimityAha - " tattatsvabhAvatayA" tasyAH - sahajabhavabhAvavyavacchitterjitabhayatvasvabhAvatayA bhavatyetadityuttareNa saha sambandhaH kIdRzamityAha - "nirupacaritaM tattvikaM kuta ityAha- " uktavat" prAgutazivAcalAdisthAnaprAptinyAyena " zaktirUpeNApi" bhayayogyasvabhAvenApi kiM punaH sAkSAdbhayabhAvena, ata evAha"sarvathA " sarvaprakAraiH 150093 bhayaparikSaya iti nirupacaritametat, na sakRdvicaTanasvabhAvatvakalpanayA'dvai te'pyevamevAdoSa iti nyAyyaM vacaH, anekadoSopapatteH, tathAhi tahicaTanaM zuddhAdazuddhAdvA brahmaNa iti nirUpaNIyametat "bhayaparikSayo" bhayanivRttiH "iti" asmAddhetoH "etat " jitabhayatvamiti / atraiva paramatamAzaGkya pariharannAha - "na" | naiva "sakRdvicaTanasvabhAvatvakalpanayA" ekavAraM paramabrahmaNaH sakAzAdvibhaktibhAvasvabhAvatvakalpanayA " advaite'pi " paramaOM brahmalakSaNe kiM punaH dvaite, "evameva" bhavadabhyupagamanyAyenaiva "adoSaH " upacaritaM jitabhayatvamevalakSaNadoSAbhAvaH "iti" evaMrUpaM "nyAyyaM" nyAyAnugataM "vaco" vacanaM, kuta ityAha- anekadoSopapatteH, tAmeva bhAvayati, " tathAhIti" pUrvotabhAvanArthaH " tat" sakRdvicaTanaM vibhAgo brahmaNaH sakAzAt kSetravidAmiti gamyate, "zuddhAt" sakaladoparahitAd 1 svAbhAvikabhava bhAvavyavacchittau hi svatantra mokSatvena bhUyobhavabhavanasya yogyatAyAH sarvathA naSTatvAt / 2 lakSaNadoSAbhAva ityevaM ka0 pra0 / 300000000000000 000000
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 "azuddhAdU" itararUpAt, vAzabdo vikalpArtho, "brahmaNaH" paramapuruSAdvaitarUpAt "puruSa eveda" mityAdivedavAkyanirUpi- paM0 sutA tAda "iti' evaM "nirUpaNIya" paryAlocyaM, "etat" sakRdvicaTanaM, prakAradvaye'pi doSasambhavAda, doSameva darzayati zuddhavicaTane kutasteSAmihAzuddhiH, azuddhavicaTane tu tatra layo'pArthakaH, na caivamekamavibhAgaM ca / taditi, anekatve ca paramatAGgIkaraNameva, tadvibhAgAnAmeva nItyA AtmatvAditi, etena yadAha zuddhAdbrahmaNo vicaTane kutaH, na kutazcidityarthaH, "teSAM" kSetravidAm "iha" saMsAre'zuddhiH, yatkSayArtha yamaniyamA-| bhyAso yoginAmiti, "azuddhavicaTane tu' azuddhAdvicaTane punaH brahmaNi "laya" uktarUpaH "apArthakaH" nirarthakaH, tada-10 zuddhijanyasya klezasya tatrApi muktAnAM prAptaH, tadabhyupagamenApi brahma dUSayannAha-"naca" naiva "evaM" paramabrahmaNaH kSetrajJAnAM | vicaTane laye caikam-advitIya avibhAgaM ca-niravayavaM tat-paramabrahmeti, kintu ? viparyaya iti, evamapi kimityAha"anekatve ca" kSetrajJApekSayA paramabrahmaNaH, paramatAGgIkaraNamevAbhyupagataM syAt , kuta ityAha-"tadvibhAgAnAmeva" tasya-paramabrahmaNaH AtmasAmAnyarUpasya vibhAgAnAM-vyaktirUpANAM"nItyA" yuktyA "AtmatvAt" kSetrajJatvAt , "etena" brahmanirAsena, yadAha kazcidetat tadapi pratikSiptamiti yogaH, uktameva darzayati___"paramabrahmaNa ete kSetravido'zA vyavasthitA vacanAt / vahrisphuliGgakalpAH samudralavaNopamA-1 1 puruSAdvaitalakSaNasyaitezAstralokasiddhAH pra0 / 2 kazcidetadapi pra0 pr0| 0000000000000000000 // // 66 / For Private & Personel Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ la0 12 Jain Education In | stvanye // 1 // sAdipRthaktvamamISAmanAdi vA'hetukAdi vA cintyam / yuktyA hyatIndriyatvAt prayojanAbhAvatazcaiva // 2 // kUpe patitottAraNakarttustadupAyamArgaNaM nyAyyam / nanu patitaH kathamaya| miti hanta tathAdarzanAdeva // 3 // bhavakUpapatitasattvottAraNakarturapi yujyate hyevam / tadupAyamArgaNamalaM vacanAccheSavyudAsena // 4 // "paramabrahme" tyAdirAryA, paramabrahmaNaH - puruSAdvaitalakSaNasyaite - zAstralokasiddhAH kSetravido - jIvAH aMzA - vibhAgA vyavasthitAH - pratiSThitAH kutaH pramANAdityAha - " vacanAd" AgamAt, te ca dvidhA ityAha- vahnisphuliGgakalpAH - pRthageva vicaTanena saMsAriNaH, samudralavaNopamAstvanye - yathA samudre lavaNamapRthageva lInatayA vyavasthitam evaM muktAtmAnaH | prAgvicanAt saMsAriNo'pi ca brahmaNIti // 1 // sAdItyAdyAryAtrayaM sugamameva paraM "hanta tathAdarzanAdeveti " hanteti pratyavadhAraNe pratyavadhArayata tathAdarzanAdeva - kUpapatanakAraNavicAraNamantareNottaraNopAyamArgaNasyaiva darzanAt, " zeSavyudAsene" ti vacanavyatiriktapramANaparihAreNa sAdyanAdivicaTanavicAraparihAreNa vA // G 996966400 evaM cAdvaite sati varNavilopAdyasaGgataM nItyA / brahmaNi varNAbhAvAt kSetravidAM dvaitabhAvAcca // 5 // " ityAdi, etadapi pratikSiptaM, zraddhAmAtragamyatvAt, "evaM ce"tyAdirAryA, evamiti vacanapramANataH caH - samuccaye advaite-AtmanAmekIbhAve sati varNavilopAdi - varNA-brAhma 1000969695955666666
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 0000000000000000 NakSatriyavizugalakSaNAsteSAM vilopaH-pratiniyatasvAcAraparihAreNa paravarNAcArakaraNam ,AdigrahaNAt svAcAraparAcArAnuvR. || paM0 yutA. ttirUpasaMskAraH "asaGgatam" ayuktaM "nItyA" nyAyena, tAmevAha-brahmaNi-paramapuruSalakSaNe varNAbhAvAt-brAhmaNAdivarNavi|| bhAgAbhAvAt , mA bhUdbrahmaNi varNavibhAgaH tadaMzeSvAtmasu bhaviSyatItyAzaGkayAha-"kSetravidAM dvaitabhAvAcca" kSetravido'pi | muktAmuktabhedena dvaividhyamevAzritAH atasteSvapi na varNavibhAgo'taH kathamasatyAM varNavyavasthAyAM varNavilopAdi tAttvikamiti | ||5||"ityaadi" evamanyadapi vacanaM gRhyate, "etadapi' anantaroktaM, kiM punaH paramparoktaM prAcyamityapizabdArthaH, "prati| kSiptaM" nirAkRtaM, kuta ityAha-"zraddhAmAtragamyatvAd rucimAtraviSayatvAt , nanu vacanAdityuktaM tatkathamityucyata ityAha___ dRSTeSTAviruddhasya vacanasya vacanatvAd , anyathA tataH pravRttyasiddheH, vacanAnAM bahutvAt mitho virudvopapatteH, vizeSasya durlakSatvAt , ekapravRtteraparavAdhitatvAt , tattyAgAditarapravRttau yadRcchA, vacana-2 syAprayojakatvAt __ "dRSTetyAdi," "dRSTeSTAviruddhasya" dRSTam-azeSapramANopalabdhamiSTa-vacanoktameva tayoravirodhenAviruddhasya vacanasya || | "vacanatvAd" AgamatvAt , kuta ityAha-"anyathA" uktalakSaNavirahe "tato" vacanAt "pravRttyasiddheH" heyopaadeyyo-II|| 67 // honopAdAnAsiddheH, kuta ityAha-"vacanAnAM" zivasugatasuraguruprabhRtipraNItAnAM "bahutvAda" vyaktibhedenaiva, tataH kimi 1 procya0 pra0 / 2 nAstIdam pra0 / 909090030OGG@GG066000 For Private & Personel Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9000000000000000 tyAha-"mithaH" parasparaM "viruddhopapatteH" nityAnityAdiviruddhArthAbhidhAnAt , tarhi viziSTAdeva tataHpravRttirityAha"vizeSasya" dRSTeSTAvirodhalakSaNasya vicAramantareNa "durlakSatvAt" sarvavacanebhyo yugapatpravRttirasambhavinyeveti ekata eva tataH pravartitavyaM, tatra ca "ekapravRtteH" ekato vacanAt pravRtteH-uktalakSaNAyAH "aparabAdhitatvAd" apareNa-vacanena nirAkRtatvAt , tataH kimityAha-"tattyAgaud" bAdhakavacanatyAgAd "itarapravRttau" bAdhyamAnavacanapravRttau "yadRcchA" svecchA, kathamityAha-"vacanasya" kasyacid "aprayojakatvAd" apravartakatvAd, etadapi kuta ityAha tadantaranirAkaraNAditi, na hyaduSTaM brAhmaNaM pratrajitaM vA avamanyamAno duSTaM vA manyamAnaH tadbhakta | ityucyate, na ca duSTetarAvagamo vicAraNamantareNa, vicArazca yuktigarbha ityAlocanIyametat , kUpapatitodAharaNamapyudAharaNamAtraM, nyAyAnupapatteH, ___ "tadantaranirAkaraNAt" tadantareNa-vacanAntareNa sarvavacanAnAM nirAkaraNAt, bhavatu nAma vacanAnAM virodhastathApi vacanabahumAnAt pravRttasya yataH kuto'pi vacanAdiSTasiddhirbhaviSyatItyAzakya vyatirekataH prativastUpanyAsamAha-"na" naiva "hiH" yasmAd "aduSTam" anaparAdhaM "brAhmaNaM" dvija "prabajitaM vA" bhAgavatAdikam "avamanyamAnaH" anAdriyamANo "duSTaM vA" sadoSa "manyamAno" vacanakaraNAdinA "tadbhakto" brAhmaNabhaktaH pravrajitabhakto vA "iti" evamucyate 1 vyamityAha tatra pra0 / 2 gAditi pr0| 3 vicAra0 pra0 / tnycaacurucu For Private & Personel Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0/za kuzalaiH, ato duSTabhakta eva brAhmaNAdibhaktaH, ekmatrApi yojanA kAryA, evaM tIduSTAttataH pravartiSyata ityAzaGkayAha-na ca "duSTetarAvagamo" duSTAduSTayoravagamo vicAramantareNAto vicAra AzrayaNIyo, vicArazca yuktigarbho, na ca yuktiH pramANaM, paM0 yutA. // 68 // paramate vacanamAtrasyaiva pramANatvAbhyupagamAd "iti" evaM brAhmaNAdinyAyena AlocanIyametat-vacanamAtrAtpravarttanamiti // / tadudbhUtAderapi tathAdarzanAbhAvAt , tatra cottAraNe doSasambhavAt , tathA kartumazakyatvAt , prayA-6/ sanaiSphalyAt , na copAyamArgaNamapi na vicArarUpaM, tadihApi vicAro'nAzrayaNIya eva, tadAlambanetyAdiH,"tadudbhUtAderapi"tasmin-kUpe udbhUto-matsyAdirAdizabdAdatadbhUto'pi prayojanavazAttatraiva baddhasthitistasyApi "tathAdarzanAbhAvAt" patanakAraNamavicAyyevottAraNopAyamArgaNasyAnavalokanAd, evaM ca tthaadrshnaaditihetoH| prAguktasya pratijJaikadezAsiddhatA,atha tadudbhUtAdirapyuttArayiSyate,tato na hetoH pratijJaikadezAsiddhatA ityAha-"tatra ca" tadudbhUtAderapi uttAraNe "doSasambhavAt" maraNAdyanarthasambhavAt , tatheti hetvantarasamuccaye "kartum" uttAraNasya tadudbhUtAdeH, azakyatvAt , hetumAha-"prayAsanaiSphalyAt" prayAsasya-prayatnasya naiSphalyAd-uttAraNIyottAralakSaNaphalAbhAvAt , abhyuccayamAha-"naca" naiva "upAyamArgaNamapi" uttAraNopAyagaveSaNamapi paropanyastaM na vicArarUpaM, kintu vicArarUpameva, yadi nAmaivaM tataH kimityAha-"tat" tasmAdU "ihApi" uttAraNopAye, AstAM tAvatprakRtavacanArthe "vicAro" vimarzaH "anA 1 evaM zAstramanAdriyamANaH sadoSaM vA manyamAnaH zAstrArAdhako na syAditi / 2 vedoktamAtratvena pravarttanaM // 000000000000000000000 aGOOGGERCOG C in Education Intematon For Private Personel Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ jA zrayaNIya eva" na vidheya eva paramate, athAtIndriyatvAt yukteraviSayo vacanArthaH, idaM ca kUpapatitottAraNaM tathAvidhaM na bhaviSyatItyAzaGkayAha daivAyattaM ca tad, atIndriyaM ca daivamiti yukteraviSayaH, zakunAdyAgamayuktiviSayatAyAM tu samAna kA 18 eva prasaGga itaratrApIti, tasmAdyathAviSayaM trikoTiparizuddhavicArazuddhitaH pravarttitavyamityuktaM ca-18 ___ "devAyattaM ca" kAdhIna "ta" uttAraNaM, tataH kimityAha-"atIndriyaM ca" indriyaviSayAtItaM ca taduttAraNahetuH "daivaM" karma "iti" asmAddhetoH "yukteH" vicAraNasyAviSayo, bhavanmatena vacanamAtrasyaiva viSayatvAt , kathaM tatra samyagavijJAte tadAyattAyottAraNAya pravRttiriti, punarapyabhiprAyAntaramAzaGkayAha-"zakunAdyAgamayuktiviSayatAyAM tu" zakunAdyAgamazcAdizabdAd jyotiSkAdyAgamagraho yuktizca-vicArastadviSayatAyAM tu daivasyAnukUletararUpasya samAna eva prasaGgaH "itaratrApi" paramabrahmAdAvatIndriye vacanArthe, tadapi yuktyAgamAbhyAM vicArayituM prayujyata ityayuktamuktaM prAkU "sAdipa-100 thaktvamamISAmanAdi cetyAdi" itiH-prakramasamAptyarthaH, tasmAd-vacanamAtrasyAprAmANyAt "yathAviSayaM" kaSAdisarvaviSayAnatikrameNa"trikoTiparizuddhavicArazuddhitaH" tisRbhiH-kapacchedatApalakSaNAbhirAdimadhyAvasAnAvisaMvAdalakSaNAbhirvA koTibhiH | parizuddho-nirdoSo yo vicAro-vimarzastena yA zuddhiH-vacanasya nirdoSatA tasyAH sakAzAt , pravartitavyaM heyopAdeyayoH, "AgamenAnumAnena, dhyAnAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayanprajJAM, labhate tattvamuttamam // 1 // 00000000000000000000000 thaktvamamA kATiparizuddhavicAraNAmastena yA zuddhiH yA prakalpaya For Private & Personel Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 69 // lalitavi0 Agamazcopapattizca, sampUrNa dRSTilakSaNam / atIndriyANAmarthAnAM sadbhAvapratipattaye // 2 // Agamo 7 hyAptavacanamAptaM doSakSayAdviduH / vItarAgo'nRtaM vAkyaM, na brUyAddhetvasambhavAt // 3 // taccaitadupapattyaiva, | gamyate prAyazo budhaiH / vAkyaliGgA hi vaktAraH, sadvAkyaM copapattimat // 4 // anyathA'tiprasaGgaH syAt, tattayA rahitaM yadi / sarvasyaiva hi tatprApterityanartho mahAnayam // 5 // " ityalaM prasaGgena, tadevamarhatAM bahutvasiddhi:, viSaya bahutvena ca namaskartuH phalAtizayaH, sadAzayasphAtisiddheH / Aha-- ekayA kriyayA anekaviSayIkaraNe kaivAzayasphAtiH, ?, nanviyameva yadekayA anekaviSayIkaraNaM, vivekaphalametat, Aha - evaM hyekakriyayA'nekasanmAnanaM bahubrAhmaNaikarUpakadAnatulyaM, tat kathaM nAlpatvam ?, ucyate, kriyAbhedabhAvAt sA hi ratnAvalIdarzana kriyevaikaratnadarzanakriyAto bhidyate, hetuphalabhedAt, sarvArha - dAlambaneyamiti hetubhedaH, pramodAtizayajaniketi ca phalabhedaH, kathamitthamalpatvaM ?, brAhmaNaikarUpakadAnodAharaNaM tvanupanyasanIyameva, rUpakAdiva namaskArAt brAhmaNAnAmivArhatAmupakArAyogAt, | kathaM tarhi tatphalamiti ?, ucyate, tadAlambanacittavRtteH, 1 vidhi0 pra0 / 2 prAyazo gamyate budhaiH pra0 / 960900666 100000000000 paM0 yutA. // 69 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ RT "tadAlambanacittavRtteriti" bhagavadAlambanacittavRtternamaskArarUpAyAH, tatphalamiti sambadhyate, nanvevaM tarhi bhagava-11 ladbhya ityAzaGkayAhamatadAdhipatyataH tata eva tadbhAvAt,cintAmaNiratnAdau tathA rdazanAditi vakSyAmaH,kathamekapUjayA sarvapUjA bhidhAnaM?,tathA cAgamaH 'egammi pUiyaMmI,save te pUiyA hoti"asti etad,vizeSaviSayaM tu tulyaguNatva-18 jJApanenaiSAmanudAracittapravarttanArthaM tadanyeSAM sarvasampatparigrahArtha saGghapUjAdAvAzayavyAptipradarzanArthaM ca // ____ "tadAdhipatyato" bhagavadAdhipatyato, bhagavanta eva taccittavRttestajanakeSu hetuSu pradhAnatvenAdhipatayastataH "tata" eva | bhagavadbhya eva "tadbhAvAt" kriyAphalabhAvAt , kathamityAha-"cintAmaNiratnAdau tathA darzanAt" cintAmaNyAdau praNidhAnAderbhavat phalaM cintAmaNiratnAderbhavatIti loke pratItidarzanAd, "anudAre"tyAdi, "anudAracittapravartanArtham" anu| dAracitto hi kArpaNyAtsarvapUjAM kartumazaknuvannaikamapi pUjayed, atastatpravarttanArthamucyate egamItyAdi, dvitIyaM kAraNamAha-"tadanyeSAM pUjyamAnAdanyeSAM bhagavatAM, "sarvasampatparigrahArthaM ca" sarvA-niravazeSAH sampadaH-stotavyahetusampadAdaya uktarUpAstAsAmavabodhanArtha ca, te'pi paripUrNasampada eveti bhAvaH, "saGghapUjAdau" saGghacaityasAdhupUjAdau AzayavyAptipradarzanArtha ceti tRtIyaM kAraNamiti // 1 tadbhaga0 pra0 000000000000000000000000 aNtNtNNNNNNNNNNNNNNN en Education For Private Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 evaMbhUtazcAyamAzaya iti, tadA'parAgata harSAdiliGgasiddherbhAvabhAvakasya vijJeya iti evamAtmani // 70 // guruSu ca bahuvacanamityapi saphalaM veditavyaM tattulyA paraguNasamAvezena tattulyAnAM paramArthena tattvAt, | kuzalapravRttezca sUkSmAbhogapUrvakatvAt, atinipuNabuddhigamyametaditi paryAptaM prasaGgena / namo jinebhyo / | jitabhayebhya iti / sarvajJa sarvadarzinAmeva zivAcalAdisthAna saMprApterjitabhayatvAbhidhAnena pradhAnaguNApa| rikSayapradhAnaphalAye bhaya sampadukteti 9 // iha cAdau prekSApUrvakAriNAM pravRttyaGgatvAt anyathA teSAM 100000 "evaMbhUtazca" vyApakazca "ayaM" saGghadipUjAviSaya AzayaH, kuta ityAha "iti" evaM yathA ekasmin pUjyamAne tathA |" tadA " eka pUjAkAle "aparAgataharSAdiliGgasiddheH" apareSvapUjyamAneSu saGghAdidezeSvAgateSu - tatkAlameva prApteSu teSu viSaye Agatasya - ArUDhasya harSapUjAbhilASAdiliGgasya siddherbhAvazrAvakasya vijJeyo na tvanyathA, tathAvidhavivekAbhAvena pUjya| mAnavyatirekeNAnyeSu harSAdiliGgAbhAvAt, "kuzalapravRtteriti" kuzalAnAM - buddhimatAM pravRtteH - ' egaMmi pUiyaMmI' tyAdikAyAH pravRttyasiddheH prekSApUrva kAritvavirodhAt stotavyasampadupanyAsaH, tadupalabdhAvasyA eva pradhAnAsA dhAraNAsAdhAraNarUpAM hetusampadaM prati bhavati viduSAM jijJAsA tadbhAjanamete iti tadupanyAsaH, tad1 lApyu0 pra0 / 2 nedam pra0 / paM0 yutA // 70 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOOT@G vagame'pyasyA evAsAdhAraNarUpAM hetusampadaM prati paramparayA mUlazuddhyanveSaNaparA ete iti tadupa-kA nyAsaH, tatparijJAne'pi tasyA eva sAmAnyenopayogasampadaM prati paramparayA phalapradhAnArambhapravRttizIlA ete iti tadupanyAsaH, tatparicchede'pi upayogasampada eva hetusampadaM prati vishuddhinipunnaarmbhbhaaj| ete iti tadupanyAsaH, etaddodhe'pi stotavyasampada eva vizeSeNopayogasampadaM pratIti sAmAnyavizeSarUpaphaladarzina eta iti tadupanyAsaH, etadvijJAne'pi stotavyasampada eva sakAraNAM kharUpasa-16 lampadaM prati vizeSanizcayapriyA ete iti tadupanyAsaH, etatsaMvedane'pyAtmatulyaparaphalakartRtvasampadaM / pratIti atigambhIrodArA ete iti tadupanyAsaH, etatpratItAvapi pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalApyA bhayasampadaM prati bhavati viduSAM jijJAsA dIrghadarzina iti tadupanyAsaH, anenaiva krameNa prekSApUrvakA-1 riNAM jijJAsApravRttirityevaM sampadAmupanyAsaH, etAvatsampatsamanvitAzca niHzreyasanibandhanamete | etadguNabahumAnasAraM "tadbhAjanameta iti" tadbhAjana-jijJAsAbhAjanaM ete-prekSApUrvakAriNaH, "etadguNetyAdi" etadguNabahumAnasAram eteSAM1 nedam pra0 / 2 etatpa0 pr| 3 pratIti pr0| 4 phalApyu0 pr0| irururururururu 00000000000 For Private & Personel Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitaSirastotavyasampadAdInAM guNAnAM bahumAnena-prItyA sAraM sa eva vA sAro yatra tatsamyaganuSThAnaM bhavatIti sambandhaH, kthmityaah|| 71 // vizeSapraNidhAnanItitastattaddIjAkSepasauvihityena samyaganuSThAnamiti ca jJApanArthaM, ekAnekakhabhA |vavastupratibaddhazcAyaM prapaJca iti samyagAlocanIyaM, "vizeSapraNidhAnanItitaH" vizeSeNa-vibhAgena stotavyasampadAdiSu guNeSu praNidhAna-cittanyAsastadeva nItiH-praNidhI| yamAnaguNarUpasvakAryaprAptihetustasyAH "tadvIjAkSepasauvihityena" tasya-guNasyAhattvabhagavattvAdebIja-hetustadAvArakakarmahAsastadanukUlazubhakarmabandhazca tasya "akSepaH" anyabhicArastena sauvihitya-suvidhAnaM tena "samyaga" bhAvarUpam anuSThAnamiti ca jJApanArtham-etacca jJApitaM bhavatItibhAvaH, iyaM ca citrA sampanna syAdvAdamantareNa saGgatimaGgatIti tatsiddhyarthamAha-"ekAnekasvabhAvavastupratibaddhazca" dravyaparyAyasvabhAvAhallakSaNavastunAntarIyakaH punaH "ayam" anantaroktaH / "prapaJcaH" citrasampadupanyAsarUpa "iti" etat "samyagAlocanIyaM" anvayavyatirekAbhyAM yathedaM vastu sidhyati tathA vimarzanIyaM, vipakSe bAdhAmAha___ anyathA kalpanAmAtrametA iti phalAbhAvaH, ekAnekakhabhAvatvaM tu vastuno vastvantarasambandhAvi-| bhUtAnekasambandhirUpatvena pitRputrabhrAtRbhAgineyAdiviziSTaikapuruSavat , 1 citrarUpasya gu0 pr0| // 71 // For Private & Personel Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ "anyathA" ekAnekasvabhAvAbhAve'haMtAM "kalpanAmAtra" kalpanA eva kevalA nirviSayabuddhipratibhAsarUpA "etAH" citrAH sampadaH, tataH kimata Aha-"iti" ataH kalpanAmAtratvAt "phalAbhAvo" mithyAstavatvena samyakstavasAdhyArthAbhAvo, na caivaM, saphalArambhimahApuruSapraNItatvAdAsAmityetadupanyAsAnyathAnupapattyaiva citrarUpavastusiddhiriti / punaH sAmAnyena citrarUpavastupratyAyanAya prayogamAha-ekAnekasvabhAvatvaM tu vastuna iti sAdhyanirdezaH, atra hetuH vastvantaraiHsAdhyadharmivyatiriktairyaH sambandhaH-tatsvabhAvApekSAlakSaNastenAvirbhUtAnyanekAni-nAnArUpANi sambandhIni-sambandhavanti rUpANi svabhAvAt yasya tattathA tasya bhAvastattvaM tena, dRSTAntamAha-pitRputrabhrAtRbhAgineyairAdizabdAt pitRvyamAtulapitAmahamAtAmahapautradauhitrAdibhirjanapratItaiH viziSTa-upalabdhasambandho yaH "eko" dravyatayA puruSaH-tathAvidhapumAM|stasyeva, asyaiva dRDhatvasampAdanArtha punadRSTAntAntaramAha pUrvAparAntaritAnantaritadUrAsannanavapurANasamarthAsamarthadevadattakRtacaitrakhAmikalabdhakrItahatAdirUpaghaTa- 18 vidvA, sakalalokasiddhazceha pitrAdivyavahAraH, bhinnazca mithaH, tathA pratIteH, tattatvanibandhanazca, Is "pUrvetyAdi" tattadapekSayA pUrvAparAdipaJcadazarUpaH, AdizabdAdaNumahaduccanIcAdyanekarUpazca yo ghaTastasyeva vA 0 1 hetumAha pr0| 2 eko ghaTo'nyairghaTaiviziSTo vAcyatayA bhidyate / rururururururu For Private & Personel Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ yutA. lalitavika ekAnekasvabhAvatvamiti, hetusiddhyarthamAha-"sakalalokasiddhazca" avigAnapravRtteH "iha" jagati "pitrAdivyavahAraH" tathAvidhAbhidhAnapratyayapravRttirUpo "bhinnazca" pRthak "mithaH" parasparam, anyo hi pitRvyavahAro'nyazca putrAdInAM, kuta // 72 // ityAha-"tathA" mitho bhinnatayA "pratIte" sarvatra sarvadA sarvaiH pratyayAt "tattattvanivandhanazca" tasya-pitrAditayA vyavaharaNIyasya tattvaM-pitrAdirUpatvaM nibandhanaM yasya sa tathA, cakAra uktasamuccaye, etadapi kuta ityAha ata eva hetoH, vAsanAbhedAdevAyamityayuktaM, tAsAmapi tannibandhanatvAta, naikakhabhAvAdeva tatastA itirUpAt , __"ata eva" tathApratItereva hetoH, na ca samyakpratItirapramANaM, sarvatrAnAzvAsaprasaGgAd, atraiva parAkRtaM nirasyannAhaTO "vAsanAbhedAdeva" vyavahartRvAsanAvaicitryAdeva, na punazcitrakasvabhAvAdvastunaH "ayaM" pitRputrAdivyavahAro dRSTAntatayo panyasta "iti" etatsugataziSyamatam "ayuktam" asaGgataM, te hi niraMzaikasvabhAvaM pratikSaNabhaGgavRtti vastu pratipannA iti na tAlambano'yamekasminnapi sthirAnekakhabhAvasamarpakaH pitRputrAdivyavahAraH, kintu pratiniyatavyavahArArthikuzalakalpitasaGketAhitavicitravAsanAparipAkataH kalpitakathAvyavahAravad asadviSaya eva pravartata iti, kuto'yuktatvamityAha-"tAsAmapi" vAsanAnAM na kevalaM vyavahArasya, "tannibandhanatvAd vyavahriyamANavastunibandhanatvAd , ata 1 pRthaktvaM pra0 / 2 svarUpasvabhAvatvaM / 3 pitrAdivyavahArasya / 4 manaskAraH / 5 yaH pUrva vastuno'nekasvabhAvasiddhayartha dRSTAntatayoktaH pitrAdivyavahAraH sa vAsanAbhedAt pravRtto'sti na vastvanekasvabhAvato'stIti / 6 niraMzaikavastusvabhAvAlambanapravRttau na bhavati // krurururururu vyavahartRvAsanAvaicitryAdaayuktam" asaGgataM, tapataputrAdivyavahAraH, kintu iti, kuto'yukta Jan Education Intemanona For Private Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ nibandhanatve 'nityaM sattvamasattvaM ve'tyAdiprasaGgAt , evamapi kimityAha-"naikasvabhAvAdeva"naikAntakarUpAdeva "tato" vyavahAraviSayavastunaH "tAH" pitrAdivAsanA iti, viparyaye bAdhakamAha-"rUpAt" kRSNanIlAdervarNAt rasAdivAsanApatteH, jAtibhedato naitadityapyayuktaM, nIlAtpItAdivAsanAprasaGgAta kAbhAvatvAnnaitadityapyasat, vAmAtratvena yuktyanupapatteH, na hi nIlavAsanAyAH "rasAdivAsanApatteH" rasasparzAdivicitravAsanAMpatteH, ekasvabhAvAdapi parairanekavAsanAbhyupagamAt, parihArAntaramAza|| yAha-"jAtibhedato" rUparasAdijAtivibhAgato "naitat" na rUpAdrasAdivAsanApattiH, atyantabhinnA hi rUpajAte ra sAdijAtiH, kathamiva tato rasAdivAsanAprasaGga iti, tadapyayuktaM, kuta ityAha-"nIlAd" rUpavizeSAdrUpatvenAbhinnajAtIyAt "pItAdivAsanAprasaGgAda" draSTuH pItaraktAdisajAtIyavAsanAprasaGgAt, parihArAntarApohAyAha-"tattatsvabhAvatvAt" tasya-nIlAdestatsvabhAvatvAt-pItAdivAsanAnAM sajAtIyAnAmapyajananasvabhAvatvAt , nIlAdivAsanAyA eva jananakhabhAvatvAt , na ca svabhAvaH paryanuyogArhaH, 'agnirdahati nAkAzaM, ko'tra paryanuyujyate' iti, "na" naiva "etat" nIlAtpItAdivAsanAjanmaprasaJjanam "iti" etadapi parihArAntaramasat-asundaraM, kuta ityAha-"vAGamAtratvena" vAGmAtramevedamiti yuktyanupapatteH, tAmeva bhAvayati-"na hi nIlavAsanAyAH" sakAzAt , 1 yadyetatsyAttadA cakSuSo'pi rasAdijJAnodbhavaH syAtsarvendriyebhyaH sarvaviSayajJAnodbhavaH sulabhaH syAnna ca bhavatIti // la013 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only HDww.jainelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 73 // pItAdivatpitrAdivAsanAyA na bhinnA putrAdivAsaneti nirUpaNIyaM, nopAdAnabhedo'pyatra parihAraH "pItAdivat" pItaraktAdivAsanAvat "pitrAdivAsanAyAH" pitrAdivAsanAmapekSya" na bhinnA" na pRthakU putrAdivAsanA kintu ! bhinnaiveti, "iti" etannirUpaNIyaM sUkSmAbhogena, yathA nIlAdi dRSTaM sannIlAdisvavAsanAmeva karoti, na bhinnAM | pItAdivAsanAmapi, tathaikasvabhAvaM vastu pitrAdi vAsanAmekAmeva kuryAt, na tadvyatiriktAmanyAM putrAdivAsanAmapIti, | punarAzaGkAparihArAyAha - "na" naiva "upAdAnabhedo'pi na kevalaM vyavaharaNIyapitrAdinimitto vAsanAbhedaH, kintu ? OM vyavahArakopAdAnakAraNavizeSo'pi vAsanAbhedahetuH "atra" ekasvabhAve vastuni anekavyavahArAsAGgatye prerite "parihAraH " uttaraM, paro hi putrAdervAsanAbhedanimittatve pratihate sati kadAcididamuttaramabhidadhyAt yaduta - yeyamekasminnapi devadattA - dAvanekeSAM taM prati pitRputrAdirUpatayA vyavasthitAnAM yA putrAdivAsanApravRttiH sA teSAmeva svasantAnagatamanaskAralakSa| gopAdAnakAraNabhedanibandhanA, ne vyavahiyamANavastusvabhAvabhedanimitteti etadapi anuttarameva, kuta ityAha 90961 ekasyAnekanimittatvAyogAt, na darzanAdevAvirodha iti, abhyupageme vicAropapatteH na ca so | 'pyevaM na virudhyata eva tadekasvabhAvatvena virodhAt na caikAnekasvabhAve'pyayamiti, tathA darzanopapatte 1 nedam pra0 2 abhyupagamavi0 pra0 // 46699000C************ paM0 yutA. // 73 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ riti, na hi pitRvAsanAnimittasvabhAvatvameva putravAsanAnimittakhabhAvatvaM, nIlapItAdAvapi tadbhAvApatteriti, paribhAvanIyametat , evaM ubhayathA'pi "ekasya" devadattAdeH "anekanimittatvAyogAdU" anekeSAM-pitRputrAdivyavahartRNAM sahakAribhAvAyogAt , te hi tamekaM sahakAriNamAsAdya upAdAnabhede'pi tathA sarvavAsanAvanto bhavanti, na ca tasya tadanuguNatAvatsvabhAvadaridrasyAnekasahakAritvaM yuktam, atha syAt 'na hi dRSTe'nupapannaM nAma dRzyate hi ekasminnavibhAgavati sahakAriNi svopAdAnabhedAdanekavAsanApravRttiH, etatparihArAyAha-"na" naiva "darzanAdeva" pratyakSajJAnarUpAt kevalAd avirodhaH prastutavAsanAbhedasyeti, kuta ityAha-"abhyupagame vicAropapatteH" abhyupagamo hi vicArayitumupapanno na darzanaM, yadyevaM tataH kimityAha-"na ca" naiva "so'pi" abhyupagamaH, apizabdAddarzanaM ca, "evam" ekasyAnekasahakAritvAbhyupagame na viru| dhyata eva, kintu virudhyata eva, kathamityAha-"tadekasvabhAvatvena" vyavahriyamANavastuno niraMzaikasvabhAvatvena "virodhAt" nirAkaraNAd , anekasahakAritvAbhyupagamasya tasyAnekasvabhAvApekSitvAt, athAnekAnte'pyekAntapakSakSaNaprasaGgaparihArAyAha-"na ca" naiva "ekAnekasvabhAve" anekAntarUpe virodha evetyapizabdArthaH, "ayamiti" vyavahAravirodha | iti, kuta ityAha-"tathA darzanopapatteH" yathA vastvabhyupagataM tathA darzanena vyavahArasyopapatteH-ghaTanAt, tAmevAha-nahi pitRvAsanAnimittasvabhAvatvameva, ekAnekasvabhAve vastuni, putravAsanAnimittasvabhAvatvaM, svabhAvavaicitryadAridyAd, vi 1 bhAvanIya paJjikA 2 pitrAditvena bhASakANAM 3 vaktavyaM 4 prasUtiH pra0 50vAkSepAt // For Private & Personel Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 paM0 yutA. // 74 // kruttu 000000000000 pakSe bAdhAmAha-"nIlapItAdAvapi" viSaye "tadbhAvApatteH" nIlavAsanAnimittasvabhAvatvameva pItAdivAsanAnimittasva| bhAvatvamityAdyApatteriti, "bhAvanIya" paribhAvanIyametat yaduta-ekameva vastu vicitravAsanAvazena vicitravyavahArapravRttiheturiti na bhavatItyarthaH, anyathA tata eva sarvavyavahArasiddheH kiM jagadvaicitryAbhyupagamena ?, prakRtasiddhimAha-"evam" uktanItyA ubhayathApi prakAradvayenApi, tadevAha upAdAnanimittabhedena na sarvathaikakhabhAvAdekato'nekaphalodayaH, keSAJcidahetukatvopapatteH, "upAdAnanimittabhedena" upAdAnabhedena nimittabhedena ca 'na' naiva "sarvathaikasvabhAvataH" ekAntakasvabhAvAt, "ekataH" ekasmAddhetoH "anekaphalodayaH" anekasya-aihikAmuSmikarUpasya phalasya-kAryasya prasavaH, yathA paraiH parikalpyate, teSAM hi | kila rUpAlokamanaskAracakSulakSaNA rUpavijJAnajananasAmagrI, yathoktam-"rUpAlokamanaskAracakSurvyaH sampravarttate / vijJAnaM maNisUryAzugosakRdbhaya ivAnalaH // 1 // " iti, atra ca rUpavijJAnajanane prAcyajJAnakSaNalakSaNo manaskAra upAdAnaheturiti, zeSAzca rUpAditritayakSaNA nimittahetavaH, evaM rUpAlokacakSuSAmapi svasvaprAcyakSaNAH svasvakAryajanane upAdAnahetavaH, |zeSa tritayaM ca nimittaheturiti, evamekasmAdekasvabhAvAdekavastuno'nyenAnyenopAdAnahetunA'nyaizcAnyaizca nimittahetubhiH | sahAyairanekakAryodayaH sarvasAmagrISu yojya iti, etanniSedhAnabhyupagame bAdhakamAha-"keSAmityAdi" ekato'nekaphalo IO74 // |daye "kepAzcit" phalAnAm 'ahetukatvopapatteH" nirhetukatvopapatteH, kathamityAha 1 svaprA0 pra02 svakArya pr0|| 3900000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ TEGOGGOOGO ___ ekasyaikatropayogenAparatrAbhAvAt, anekakAryakaraNaikakhabhAvatvakalpanA tu zabdAntareNaitadabhyupaga-10 mAnupAtinyeva, nirUpitametadanyatra, 'yataH svabhAvato jAtamekaM nAnyattato bhavet / ___ "ekasya" hetusvabhAvasya "ekatra" phale "upayogena" vyApAreNa"aparatra" phalAntare abhAvAt upayogasya, AzaGkAntaraparihArAyAha-"anekakAryakaraNaikasvabhAvatvakalpanA tu" eko'pi vastusvabhAvo'nekakAryakaraNasvabhAvaH, tato na keSAJcidahetukatvamityeSA punaH kalpanA "zabdAntareNa" asmadabhyupagamAdekamanekasvabhAvamityasmAcchabdAntareNa ekamanekakAryakaraNasvabhAvamevaMlakSaNena "etadabhyupagamAnupAtinyeva" ekamanekasvabhAvamityasmanmatAnusAriNyeva, na hyekasmAtkathaJcitsvabhAvabhedamantareNAnekaphalodaya iti prAkUcarcitameva, nirUpitam "etad" anantaroktam "anyatra" anekAntajayapatAkAyAM, yathA nirUpitaM tathaivAha-"yata ityAdizlokadvayaM" yato-yasmAt "svabhAvato" vastugatarUparasAdirUpAdupAdAnabhUtAt | "jAtam" utpannaM "eka" kArya vastrarAgAdi, "nAnyat" dvitIyaM svagrAhakapratyakSAdikaM sahakAribhAvena "tato" vastusvabhAvAt "bhavet" jAyeta, hetumAha, kRtsnaM pratItya taM bhUtibhAvatvAttatsvarUpavat // 1 // anyaccaivaMvidhaM ceti, yadi syAkiM virudhyte?| al tatvabhAvasya kAtsyena, hetutvaM prathamaM prati' // 2 // ityAdinA grantheneti neha pratanyate / tadevaM | zAnirupacaritayathoditasampatsiddhau sarvasiddhiriti vyAkhyAtaM praNipAtadaNDakasUtram // SECREGaaru ECOBOOSE For Private & Personel Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 "kRtsnaM" samastaM "pratItya" Azritya "ta" vastusvabhAvaM "bhUtibhAvatvAd" bhavanasvabhAvatvAd, Adyasyaiva kAryasya dRssttaant||75 // mAha-"tatsvarUpavad" yathA svabhAvasya hetubhUtasyAdhikRtakakAryagatasvabhAvasya vA svarUpaM svabhAvakAtyAzrayeNaiva bhavati, tathA prathamamapi kAryamiti parAbhiprAyamAzaGkayAha-"anyacca" dvitIyaM ca, kAryamiti gamyate, "evaMvidhaM ca" ta tujanyaM ca "iti" etad "yadi syAd" yadi bhavet kiM virudhyate?, na kiJcit, tadapi bhavatviti bhAvaH, atrottaraM-"tatsvabhAvasya"vastugatarUparasAdirUpasya "kAryena" sarvAtmanA "hetutvaM" nimittatvaM "prathamaM prati" AdikAryamAzritya virudhyate, idamuktaM bhavati-sarvAtmanopayuktatvAdAdyakArya evaM kutastataH kAryAntarasambhavaH, tatsambhave ca na prathamakArye tasya kAtyopayogaH, kA iti balAdanekarUpavastusiddhiriti, AdizabdAdanyakArikAgrantho dRzyaH, ___ tadetadasau sAdhuH zrAvako vA yathoditaM paThan paJcAGgapraNipAtaM karoti, bhUyazca pAdapuJchanAdi-12 OM niSaNNo yathAbhAvaM sthAnavAlambanagatacittaH sarvasArANi yathAbhUtAnyasAdhAraNaguNasaGgatAni bhagavatAM duSTAlaGkAraviraheNa prakRSTazabdAni bhAvavRddhaye'parayogavyAghAtavarjanena parizuddhAmApAdayanyogamanyeSAM sadvidhAnataH sarvajJapraNItapravacanonnatikarANi bhAvasAra parizuddhagambhIreNa dhvaninA sani " rAnA sAna bhatAGgaH samyaganabhibhavan gurudhvani, tatpravezAt , agaNayan dezamazakAdIn dehe yogamudrayA rAgA1 svarUpaM svarUpaM pra0 3 yathAbhavyaM 3 0NItavacano0 pr0|| 000000000000000 // 75 / / For Private & Personel Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ diviSaparamamantrarUpANi mahAstotrANi paThati, etAni ca tulyAnyeva prAyazaH, anyathA yogavyAghAtaH, kA tadajJasya tadaparazravaNaM, evameva zubhacittalAbhaH, "yathetyAdi" yathAbhAvaM-yathAyogyaM "sthAnavAlambanagatacitaH" sthAna-yogamudrAdi, varNAH-caityavandanasUtragatAH, arthaH-tasyaivAbhidheyam Alambana-jinapratimAdi teSu gatam-ArUDhaM cittaM yasya sa tathA, yo hi yatsthAnavAlambaneSu || || madhye manasA'valambituM samarthaH tadgatacittaH snnityrthH|| 2 tadvyAghAto'nyatheti yogAcAryAH, yogasiddhireva atra jJApakaM, dvividhamuktaM-zabdoktamarthoktaM ca, tadetadarthoktaM varttate, zubhacittalAbhArthatvAdvandanAyA iti, evaM ca sati tanna kiJcid yaducyate parairupa-lel hAsabuddhayA prastutasyAsAratApAdanAya, tadyathA-"alamanena kSapaNakavandanAkolAhalakalpena abhAkavitAbhidhAnena", uktavadabhAvitAbhidhAnAyogAt , sthAnAdigarbhatayA bhAvasAratvAt , tadaparasyA''gama-10 |bAhyatvAt. puruSapravRttyA tu tahAdhA'yogAta , anyathA'tiprasaGgAditi na kiJcideva / evaMbhaH = 1 trairvakSyamANapratijJocitaM cetobhAvamApAdya paJcAGgapraNipAtapUrvakaM pramodavRddhijanakAnabhivandyAcAryAdIn / 10cAryAdInAM pra. 0000000000000000 00000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 76 // 100000 1000003 gRhItabhAvaH sahRdayenaTavat adhikRta bhUmikAsampAdanArthaM ceSTate vandanAsampAdanAya // ( iti pra| NipAtasUtravyAkhyA ) // "dvividhetyAdi" dvividhaM dviprakAramuktaM pravacanArthadezaH, tadeva vyanakti - "zabdoktaM" sUtrAdiSTameva " arthoktaM " sUtrArthayuktisAmarthyagataM / iti zrImunicandrasUriviracitalalitavistarA paJjikAyAM praNipAtadaNDakaH samAptaH // sa cottiSThati jinamudrayA paThati caitatsUtram - 'arihaMta ceiyANaM karemi kAussaggaM vaMdaNavattiyAe pUaNavattiAe sakAravattiAe sammANavattiAe bohilAbhavattiAe niruvasaggavattiAe | saddhAe mehAe dhiie dhAraNAe aNuppehAe vaDamANIe ThAmi kAussagaM' / anena vidhinA''rAdhayati sa mahAtmA vendanAbhUmikAM, | ArAdhya cainAM paramparayA niyogato nivRttimeti, itarathA tu kUTanaTanRttavat abhAvitAnuSThAnaprAyaM na viduSAmAsthAnibandhanam, ato yatitavyamatreti / sUtrArthastvayam - azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjAma rhantItyarhantaH - tIrthakarAH teSAM caityAni - pratimAlakSaNAni arhacaityAni, cittam - antaHkaraNaM 1 sabhyacittA'bhiprAyacitra dRDhanRtyavannijakAryasiddhacittaH 2 vandanAyAmeva pariNato yadAtmA prApyate tadA vandanAbhUmikA tAmArAdhayati jayati 3 nirvRttimeti niyogata iti pra0 4 0hAryarUpA0 pra0 paM0 yutA // 76 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10000 3000000 tasya bhAvaH karma vA varNadRDhAdilakSaNe vyatri ( varNadRDhAdibhyaH SyaJca pA0 5-1-123 ) kRte caityaM bhavati, tatrArhatAM pratimAH prazastasamAdhicittotpAdakatvAdarhacaityAni bhaNyante teSAM kim ? - 'karomi ' | ityuttamapuruSaikavacananirdezenAtmAbhyupagamaM darzayati, kimityAha - kAyaH - zarIraM tasyotsargaH - kRtAkA| rasya sthAna maunadhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsamadhikRtya parityAga ityarthaH, taM kAyotsargam / | Aha-- kAyasyotsarga iti SaSThyA samAsaH kRtaH, arhacaityAnAmiti ca prAgAveditaM, tatkimarhaccai - tyAnAM kAyotsarga karomIti, netyucyate, SaSThInirdiSTaM tatpadaM padadvayamatikramya maNDUkaplutyA vandanapratyayamityAdibhirabhisambadhyate, tatazcArhacaityAnAM vandanapratyayaM karomi kAyotsargamiti draSTavyaM, "kRtAkArasyeti" vihitakAyotsargArhazarIrasaMsthAnasya uccarita kAyotsargApavAdasUtrasya vetiM // tatra vandanam - abhivAdanaM prazastakAyavAGmanaH pravRttirityarthaH, tatpratyayaM tannimittaM, tatphalaM me | kathaM nAma kAyotsargAdeva syAdityato'rthamityevaM sarvatra bhAvanA kAryA, tathA "pUyaNavattiyAetti" pUjanapratyayaM - pUjananimittaM, pUjanaM - gandhamAlyAdibhiH samabhyarcanaM / tathA "sakkAravattiyAetti" satkAra1 0rasthAna0 pra0 2 ceti pra0 90009039993690030008
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitaSi0 // 77 // 1000000000 " | pratyayaM - satkAranimittaM, pravaravastrAbharaNAdibhirabhyarcanaM satkAraH / Aha - sAdhuH zrAvako vA ?, tatra | sAdhostAvatpUjana satkArAvanucitAveva, dravyastavatvAt, tasya ca tatpratiSedhAt "to kasiNasaJjamaviU pupphAIyaM na icchanti" itivacanAt zrAvakastu sampAdayatyevaitau yathAvibhavaM, tasya tatpradhA OM natvAt, taMtra tattvadarzitvAt, 'jiNapUyAvibhavabuddhi ttivacanAt, tatko'nayorviSaya iti, ucyate, sAmAnyena dvAvapi sAdhu zrAvakau, sAdhoH svakaraNamadhikRtya dravyastavapratiSedhaH, na punaH sAmAnyena, tadanumatibhAvAt bhavati ca "tatphaletyAdi" "tatphalaM " tasya-vandanasya phalaM-karmakSayAdi me mama kathaM nAma - krenApi prakAreNa kAyotsargasyaivAvasthAvizeSalakSaNena kAyotsargAdeva na tvanyato'pi vyApArAt, tadAnIM tasyaiva bhAvAt "syAd" bhUyAd 'iti' anayA AzaMsayA "ato'rtham" vandanArthamiti, 000000000 bhagavatAM pUjAsatkArAvupalabhya sAdhoH pramodaH, sAdhu zobhanamidametAvajjanmaphalamaiviratAnAmi| tivacanaliGgagamyaH, tadanumatiriyaM, upadezadAnataH kAraNApattezca dadAti ca bhagavatAM pUjAsatkAraviSayaM 1 pravaravastrAdi0 pra0 2 tena dravyastave dhanavyayAnmahAdoSanivRttirdRSTatvAt jJAyamAnaghora bandhAbhAvAt 30 maviratInA0 pra0 // 909999999999999999996 paM0 yutA // 77 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000000000000 sadupadeza-karttavyA jinapUjA,na khalu vittasyAnyacchubhataraM sthAnamitivacanasandarbheNa, tatkAraNametat, anavayaM ca tada,doSAntaranivRttidvAreNa,ayamatra prayojakozaH, tathAbhAvataHpravRtteH,upAyAntarAbhAvAta, nanu yAvajjIvamujjhitasarvasAvadyasya sAdhoH kathaM sAvadhaprakRteH dravyastavasyopadezenaM kAraNaM yujyate? ityAzaGkayAha"anavadyaM ca" nirdoSaM ca "etadU" dravyastavakAraNaM, hetumAha-"doSAntaranivRttidvAreNa" doSAntarAdU-dravyastavApekSayA'nyasmAdindriyArthahetormahataH kRSyAdyArambhavizeSAttasya vA yA nivRttiH-uparamaH sa eva dvAram-upAyastena, nanu katha| midamanavadyam ? avadyAntare pravartanAdityAzaGkayAha-"ayaM" doSAntarAnmahato nivRttirUpaH "atra" dravyastavopadezane | "prayojakaH" pravartakaH "aMzaH" nivRttirUpAyA dravyastavakartRkriyAyA vibhAgaH, kuta ityAha-"tathAbhAvato" doSAntaranivRttibhAvAt "pravRtteH" ceSTAyAH "upAyAntarAbhAvAt" dravyastavaparihAreNa anyahetorabhAvAt, kathamityAha__ nAgabhayasutagarttAkarSaNajJAtenaM bhAvanIyametat , tadevaM sAdhuritthamevaitatsampAdanAya kurvANo nAviSayaH, OMA vacanaprAmANyAt , itthameveSTasiddheH, anyathA'yogAditi, zrAvakastu sampAdayannapyetau bhAvAtizayAt / adhikasampAdanArthamAha, na tasyaitayoH santoSaH, "nAgetyAdi"nAgabhayena-sarpabhItyA sutasya-putrasya garttAt-zvabhrAdAkarSaNam-apanayanametadeva jJAtaM-dRSTAntastena"bhAvanI10padezanena pra02 upAyAdupAyAntaraM tasyAbhAvAt 3 nyAyena pr0|| For Private & Personel Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavilA yametat" sAdhovyastavakAraNaM dezanAdvAreNa, tathAhi-kila kAcitstrI priyaputraM ramaNIyarUpamuparacayya ramaNAya mandirasya paM0 yutA bahirvisasarja, sa cAticapalatayA avivekatayA ca ita itaH paryaTannavaTaprAyamativiSamataTameka gartamAviveza, mahAntare // 78 // ca pratyapAyasambhAvanayA cakitacetA mAtA tamAnetuM taM dezamAjagAma, dadarza ca garlAntarvatinaM nijasUna, tamanu ca pracalitamanAkalitakopaprazamamaJjanapuJjakAlakAyamudghaTitAtivikaTasphaTATopaM pannagaM,tato'sau gurulAghavAlocane caturA nUnamataH | pannagAdasya mahAnapAyo bhaviteti vicintya satvaraprasAritakarA got putramAcakarSa, yathA'sau stokotkIrNazarIratvaktayA sapIDe'pi tatra na doSavatI, parizuddhabhAvatvAt , tathA sarvathA tyaktasarvasAvadyo'pi sAdhurupAyAntarato mahataH sAvadyAntarAnivRttimapazyan gRhiNAM dravyastavamAdizannapi na doSavAniti / kA taddharmasya tathAkhabhAvatvAt , jinapUjanasatkArayoH karaNalAlasaH khalvAyo dezaviratipariNAmaH || aucityapravRttisAratvena, ucitau cArambhiNa etau, sadArambharUpatvAt , | "taddharmetyAdi" taddharmasya-zrAvakadharmasya "tathAsvabhAvatvAt" jinapUjAsatkArayorAkAGkAtirekAt asantoSasvabhAva|tvAt , etadeva bhAvayati-"jinapUjAsatkArayoH" uktarUpayoH "karaNalAlasa eva" vidhAnalampaTa eva, khaluzabdasyaivakArArthatvAt , yaH sacittA''raimbhavarjAbhidhAnASTamapratimAbhyAsAt prAkkAlabhAvI "dezaviratipariNAmaH" zrAvakA1 kRtayorapi etayorna saMtoSa itikharUpAt 2 scittvrjaa-pr0|| 0000000000000000 0000000000000000000 in Education internanna For Private & Personel Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000000000000 dhyavasAyaH, kathamityAha-"aucityapravRttisAratvena" nijAvasthAyA AnurUpyeNa yA pravRttiH-ceSTA tatpradhAnatvena, aucityameva bhAvayannAha-"ucitau ca" yogyau ca "ArambhiNaH" tata eva pRthivyAdyArambhavataH"etau" pUjAsatkArI, kuta ityAha"sadArambharUpatvAt" san-sundaro jinaviSayatayA ArambhaH-pRthivyAdhupamardastadrUpatvAd, ArambhavizeSe'pi kthmnyoH| sadArambhatvamityAzaGkayAha aucityAjJA'mRtayogAt , asadArambhanivRtteH, anyathA tadayogAdatiprasaGgAditi, tathAhi-dravyastava || evaitau, sa ca bhAvastavAGgamiSTaH, ___"AjJAmRtayogAd" AjJaiva-"jinabhavanaM jinabimba" mityAdyAptopadezarUpA'mRtam-ajarAmarabhAvakAritvAt tena || | yogAd, AjJApi kiMnibandhanamitthamityAzaGkhyAha-"asadArambhanivRtteH" asata indriyArthaviSayatayA asundarasyArambhasya tato vA jinapUjAdikAle nivRtteH, nanu tannivRttiranyathApi bhaviSyatItyAzayAha-"anyathA" AjJAmRtayuktI pUjA| satkAroM vimucya "tadayogAd" asundarArambhanivRtterayogAd, vipakSe bAdhAmAha-"atiprasaGgAt" prakArAntareNApyasadArambhanivRttyabhyupagame dyUtaramaNAndolanAdAvapi tatprAptyA'tiprasaGgAditi, "itiH" vAkyasamAptau, aucityameva punavizeSato bhAvayannAha tathAhi-dravyastavaH "etau" pUjAsatkArI, tataH kimityAha-"saca" dravyastavo "bhAvastavAGgaM" zuddhasAdhubhAvanibandhanam "iSTaH" abhimataH, kuta ityAha 1 AjJAmRta0 pra02 prazamarato. 000000000000004 la014 For Private & Personel Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 TIT CITI TI TI 4 TTTT tadanyasyApradhAnatvAt , tasyAbhavyeSvapi bhAvAt, ataH AjJayA'sadArambhanivRttirUpa evAyaM syAt , paM0 yutA. aucityapravRttirUpatve'pyalpabhAvavAda dravyastavaH, guNAya cAyaM kUpodAharaNena, "tadanyasya" bhAvastavAnaGgasya "apradhAnatvAd" anAdaraNIyatvAt , kuta ityAha-"tasya" apradhAnasya "abhavyedhvapi" kiM punaritareSu "bhAvAt" sattvAt , na ca tataH kAcitprakRti (ta) siddhiH, "ataH" anyasya aprAdhAnyAddhetoH | "AjJayA" Aptopadezena "asadArambhanivRttirUpa eva" asadArambhAd-uktarUpAttasya vA yA nivRttiH-uparamaH tadrUpa eva, na punaranyo bahulokaprasiddhaH "ayaM" zAstravihito dravyastavaH "syAd" bhaved , Aha-kathamasau na bhAvastavaH ?, | aucityapravRttirUpatvAt , sAdhudharmavadityAzaGyAha-"aucityapravRttirUpatve'pi' zrAvakAvasthAyogyavyApArasvabhAvatA| yAmapi, kiM punaH tadabhAve "alpabhAvatvAt" tucchazubhapariNAmatvAt , "dravyastavaH" pUjAsatkArau, evaM tarhi alpabhAva-| | tvAdevAkiJcitkaro'yaM gRhiNAmityAzaGkayAha-"guNAya ca" upakArAya ca, "ayaM" dravyastavaH, kathamityAha-"kUpo|dAharaNena" avaTajJAtena, iha caivaM sAdhanaprayogo-guNakaramadhikAriNaH kizcitsadopamapi pUjAdi, viziSTazubhabhAvahetu|tvAt , yad viziSTazubhabhAvahetubhUtaM tadguNakaraM dRSTaM, yathA kUpakhananaM, viziSTazubhabhAvahetuzca yatanayA pUjAdi, tato guNakaramiti, kUpakhananapakSe zubhabhAvastRSNAdivyudAsenAnandAdyavAptiriti, idamuktaM bhavati-yathA kUpakhananaM zramatRSNAkardamo Jol // 79 // orururururururururururururururum 1 guNAya pr0| Jan Education Intemani For Private Personel Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ @ @ palepAdidoSaduSTamapi jalotpattAvanantaroktadoSAnapohya svopakArAya paropakArAya vA yathAkAlaM bhavati, evaM pUjAdikamapyArambhadoSamapohya zubhAdhyavasAyotpAdanenAzubhakarmanirjaraNapuNyabandhakAraNaM bhavatIti, dRSTAntazuddhyarthamAha na caitadapyanIdRzaM iSTaphalasiddhaye, kiMvAjJAmRtayuktameva, sthAne vidhipravRtteriti smygaalocniiymett|| ol "na ca" naiva "etadapi" kUpodAharaNamapi "anIdRzam" udAharaNIyabahuguNadravyastavavisadRzaM yathAkathaJcit khanana pravRttyA "iSTaphalasiddhaye" iSTaphalam-ArambhiNAM dravyastavasya bahuguNajJApanaM tatsiddhaye bhavatIti, dArzantikena vaidha-101 mAd , yathA tu syAttathA''ha-kintu "AjJAmRtayuktameva" AjJaivAmRtaM paramasvAsthyakAritvAdAjJAmRtaM tadyuktameva-tatsa-10 lambandhameva, tathAhi-mahatyAM pipAsAdyApadi kUpakhananAtsukhatarAnyopAyena vimalajalAsambhave nizcitasvAduzItasvacchajalAyAM / kA bhUmau anyopAyaparihAreNa kUpakhananamucitaM, tasyaiva tadAnIM bahuguNatvAd, itthameva ca khAtazAstrakArAjJA, kuta etadi-16 tyAha-"sthAne"dravyastavAdI kRpakhananAdike ca upakAriNi "vidhipravRtteH" aucitya pravRtteranyathA tato'piapAyabhAvAt // tadevamanayoH sAdhuzrAvakAveva viSaya ityalaM prasaGgena / tathA "sammANavattiyAetti" sanmAnapratyayaMsanmAnanimittaM, stutyAdiguNonnatikaraNaM sanmAnaH, tathA mAnasaH prItivizeSa ityanye / atha vandanapU-10 janasatkArasanmAnAH kiMnimittamityata Aha-"bohilAbhavattiyAe" bodhilAbhapratyayaM-bodhilAbhani10stavabahu0 pra02 0yAmilAyAM / @ 0000000000000000 000000@ For Private & Personel Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // lalitavi0mittaM, jinapraNItadharmaprAptirvAdhilAbho'bhidhIyate,athabodhilAbha eva kiMnimittamityata Aha-"niru-10 tA vasaggavattiyAe" nirupasargapratyayaM-nirupasarganimittaM, nirupasargo-mokSaHjanmAdyupasargAbhAvena, AhasAdhuzrAvakayo/dhilAbho'styeva, kathaM tatpratyayaM, siddhasyAsAdhyatvAt, evaM tannimitto nirupasagargo'pi | tathA'nabhilaSaNIya eveti kimarthamanayorupanyAsa iti ?, ucyate, kliSTakamrmodayavazena bodhilAbhasya || lA pratipAtasambhavAjanmAntare'pi tadarthitvasiddheH, nirupasargasyApi tadAyattatvAt sambhavatyevaM bhAvAti-|| * zayena rakSaNamityetadarthamanayorupanyAsaH, na cAprAptaprAptAveveha prArthanA, prAptabhraSTasyApi prayatnaprApyatvAt, kSAyikasamyagdRSTayapekSayA'pyakSepaphalasAdhakabodhilAbhApekSayaivamupanyAsaH / ayaM ca kAyotsargaH kriya-16 mANo'pi zraddhAdivikalasya nAbhilaSitArthaprasAdhanAyAlamityata Aha-"saddhAe mehAe dhIie dhAIraNAe aNuppehAe, vaDDamANIe ThAmi kAussaggaMti" zraddhayA-hetubhUtayA na balAbhiyogAdinA zraddhA-nijo'bhilASaH, mithyAtvamohanIyakairmakSayopazamAdijanyazcetasaH prasAda ityarthaH, ayaM ca // 8 // 1000000000000000000 0000000000000000000 10lAbho'pi pr0|20niiykssyoH / For Private & Personel Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAditattvArthAnusArI samAropavighAtakRt karmaphalasambandhAstitvAdisampratyayAkArazcittakAluSyA-81 panAyI dharmaH, yathodakaprasAdako maNiH sarasi prakSiptaH paGkAdikAluSyamapanIyAcchatAmApAdayati, 1 evaM zraddhAmaNirapi cittasarasyupapannaH sarvaM cittakAluSyamapanIya bhagavadarhatpraNItamArga samyagbhAvaya-16 tIti, evaM medhayA-na jaDatvena, medhA granthagrahaNapaTuH pariNAmaH, jJAnAvaraNIyakarmakSayopazamajaH ci. |ttadharma iti bhAvaH, ayamapIha sadbhanthapravRttisAraH pApazrutAvajJAkArI guruvinayAdividhivallabhyo, kI mahA~stadupAyena prinnaamH| ___ "zraddhAsamAropetyAdi" samAropavighAtakRta-samAropo nAmAsataH svabhAvAntarasya mithyAtvamohodayAttathye vastunyadhyAropaNaM kAcakAmalAdyupaghAtAt dvicandrAdivijJAneSviveti, tadvighAtakRt-tadvinAzakArI "karmaphalasambandhAstitva-|| (Adi) sampratyayAkAra iti" karma-zubhAzubhalakSaNaM phalaM catatkArya tathAvidhameva tayoH sambandha-AnantaryeNa kAryakAraNa|bhAvalakSaNo vAstavaH saMyogo na tu sugatasutaparikalpitasantAnavyavahArAzraya ivopacarito, yathoktaM taiH-"yasminneva hiM santAne, AhitA karmavAsanA / phalaM tatraiva sandhatte, kAppAse raktatA yathA // 1 // " tasyAstitvaM-sadbhAvaH, AdizabdAd / 10syutpannaH / 2 praNItamArge pa0 / 3 0tadupAdeyapa0 pra0 / 000000000000000000000 0000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000 0 lalitavi0 'AtmA'sti sa pariNAmI, baddhaH satkarmaNA vicitreNa / muktazca tadviyogAddhisA'hiMsAdi tddhetuH||1|| ityAdi,' ityA paM0 yutA. dicitraprAvacanikavastugrahaH, tasya sampratyayaH-samyazraddhAnayutA pratItiH sa AkAraH-svabhAvo yasya sa tthaa| // 81 // 5 AturauSadhApyupAdeyatAnidarzanena-yathA prekSAvadAturasya tathA tathottamauSadhAptau viziSTaphalabhavyatayetarApohena tatra mahAnupAdeyabhAvo grahaNAdarazca, evaM medhAvino medhAsAmarthyAtsadvandha evo-12 12 pAdeyabhAvo grahaNAdarazca, nAnyatra, asyaiva bhAvauSadhatvAditi, evaM ca dhRtyA-na rAgAdyAkulatayA, dhR. kAtirmanaHpraNidhAnaM, viziSTA prItiH, iyamapyatra mohanIyakarmakSayopazamAdibhUtA rahitA dainyautsu-12 kyAbhyAM dhIragambhIrAzayarUpA avandhyakalyANanibandhanavastvAptyupamayA, yathA-daurgatyopahatasya cintA-101 maNyAdyavAptau vijJAtatadguNasya gatamidAnI daurgatyamiti viditatadvighAtabhAvaM bhavati dhRtiH, evaM jinadharmacintAratnaprAptAvapi viditatanmAhAtmyasya ka idAnIM saMsAra iti taduHkhacintArahitA saJjAyata eveyamuttamAlambanatvAditi, evaM dhAraNayA-na cittazUnyatvena, dhAraNA-adhikRta- 81 // 00000000000000000 90000000000 10dhAvAptau pr0| For Private Personel Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ "00000000000000000000 vastvavismRtiH, iyaM ceha jJAnAvaraNIyakarmakSayopazamasamutthA avicyutyAdibhedavatI prastutavastvAnupUrvIgocarA cittapariNatiH, jAtyamuktAphalamAlAprotakadRSTAntena tasya yathA tathopayo-10 gadADharyAt, avikSiptasya sato yathArha vidhivadetatprotanena guNavatI niSpadyate adhikRtamAlA, evametaddalAt sthAnAdiyogapravRttasya yathoktanItyaiva niSpadyate yogaguNamAlA, puSTinibandhatvAditi / evam 'anuprekSayA' na pravRttimAtratayA, anuprekSA nAma tatvArthAnucintA, 27 iyamapyatra jJAnAvaraNIyakarmakSayopazamasamudbhavo'nubhUtArthAbhyAsabhedaH paramasaMvegahetustadAyavi-16 dhAyI uttarottaravizeSasampratyayAkAraH kevalAlokonmukhazcittadharmaH, yathA ratnazodhako'nalaH | ratnamabhi samprAptaH ratnamalaM dagdhvA zuddhimApAdayati tathA anuprekSAnalo'pyAtmaratnamupasaMprAptaH karmamalaM | OM dagdhvA kaivalyamApAdayati, tathA tatsvabhAvatvAditi / etAni zraddhAdInyapUrvakaraNAkhyamahAsamAdhibI-12 | jAni, tatparipAkAtizayatastatsiddheH, paripAcanA tveSAM kutarkaprabhavamithyAvikalpavyapohataH zravaNa-181 pAThapratipattIcchApravRttyAdirUpA, atizayastvasyAstathA sthairyasiddhilakSaNaH pradhAnasattvArthaheturapUrvakara 1 prajJAta pr0| For Private & Personel Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 82 // 1000 30000000 3 | NAvaha iti paribhAvanIyaM svayamittham etaduccAraNaM tvevamevopadhAzuddhaM sadenuSThAnaM bhavatIti etadvAneva | cAsyAdhikArIti jJApanArthaM, varddhamAnayA - vRddhiM gacchantyA nAvasthitayA pratipadopasthAyyetat, zraddhayA varddhamAnayA evaM medhayetyAdi, lAbhakramAdupanyAsaH zraddhAdInAM zraddhAyAM satyAM medhA tadbhAve dhRtiH tato dhAraNA tadanvanuprekSA, vRddhirapyanenaiva krameNa, evaM tiSThAmi kAyotsargamityanena pratipattiM darzayati, "avicyutyAdibhedavatIti" avicyutismRtivAsanAbhedavatI, "zravaNapAThapratipattIcchApravRttyAdirUpeti" zravaNaM-dharmazAstrAkarNanaM, pAThaH- tatsUtragataH pratipattiH - samyak tadarthapratItiH icchA - zAstroktAnuSThAnaviSayA cintA pravRttiH| tadanuSThAnamAdizabdAdviprajayasiddhiviniyogA dRzyAH, tatra vighnajayo - jaghanyamadhyamotkRSTapratyUhAbhibhavaH siddhiH - anuSTheyArthaniSpattiH viniyogaH- tasyA yathAyogaM vyApAraNaM tataste rUpaM yasyAH sA tathA // prAk " karomi " kariSyAmi iti kriyAbhimukhyamuktaM, sAmprataM tvAsannataratvAkriyAkAlaniSThAkAlayoH kathaJcidabhedAttiSThAmyevAhaM, anenAbhyupagamapUrvaM zraddhAdisamanvitaM ca sadanuSThAnamiti darzayati / | Aha-- zraddhAdivikalasyaivamabhidhAnaM mRSAvAdaH ko vA kimAheti, satyam, itthamevaitaditi 1 anuSThAnaM pra0 / ut paM0 yutA. // 82 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100000 tantrajJAH, kintu na zraddhAdivikalaH prekSAvAnevamabhidhatte, tasyAlocitakAritvAt, "pratipattimiti" pratipattiH -- kAyotsargArambharUpA tAM "kriyAkAlaniSThAkAlayoH kathaJcidabhedAditi" kathaJcit-ni| zcayanayavRttyA sa hi kriyamANaM kriyAkAlaprAptaM kRtameva - niSThitameva manyate, anyathA kriyoparamakAle kriyAnArambhakAla ivAniSThitaprasaGgAt ubhayatra kriyAbhAvAvizeSAt, kRtaM punaH kriyamANamuparatakriyaM vA syAditi, yaduktaM - " teNeha kajjamANaM, OM niyameNa kathaM kayaM ca bhayaNijjaM / kiJcidiha kajjamANaM, uvarayakiriyaM va hojjAhi // 1 // " vyavahAranayastvanyat | kriyamANamanyacca kRtamiti manyate, yadAha - "nArambhe cciya dIsai, na sivAdaddhAeN dIsai tayante / jamhA ghaDAikajjaM, na kajjamANaM kathaM tamhA // 1 // tato'tra nizcayanayavRttyA vyuttraSTumArabdhakAyastaddezApekSayA vyutsRSTa eva draSTavya iti, nanu kadAcicchraddhAdivikalaH prekSAvAnapyevamabhidadhadddazyate ityAzaGkayAha mandatItrAdibhedAzcaite, tathAdarAdiliGgA iti, nAtadvata AdarAdIti, atastadAdarAdibhAve'nA| bhogavato'pyeta iti / "mandetyAdi" mando - mRdustItraH - prakRSTaH, AdizabdAttadubhayamadhyavarttI madhyamaH ta eva bhedA - vizeSA yeSAM te tathA "caH" samuccaye "ete" zraddhAdayaH, kiMviziSTA ityAha-- " tathA" tena prakAreNa ye AdarAdayo vakSyamANAsta eva liGgaM - gamakaM yeSAM te tathA, "itiH" vAkyasamAptau, nanu kathameSAM liGgatvaM siddhamityAha - "na" naiva "atadvataH" azraddhAdimato yata
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavi016 iti gamyate "AdarAdi" vakSyamANameva "iti" ataH zraddhAdikAraNatvAlliGgamiti, tataH kiM siddhamityAha-"ataH" zraddhAdikAraNatvAt "tadAdarAdibhAve" tatra-kAyotsagarge AdarAdeH liGgasya bhAve-sattAyAm "anAbhogavato'pi" cala-10 cittatayA prakRtasthAnavarNAdhupayogavirahe'pi kiMpunarAbhoge? ityapizabdArthaH, "ete" zraddhAdayaH kAryAvinAbhAvitvAta | kasyacit kAraNasya yathA pradIpasya prakAzena vRkSasya vA cchAyayA, itirvAkyasamAptau // ikSurasaguDakhaNDazarkaropamAzcittadharmA ityanyairapyabhidhAnAt , ikSukalpaM ca tadAdarAdIti bhavatyataH krameNopAyavataH zarkarAdiprati zraddhAdIti. / ato mandatayA zraddhAdInAmanupalakSaNe api AdarAdibhAve sUtramuccArayato'pi na prekSAvattAkSatiH, paramatenApi zraddhAdInAM mandatIvAditvaM sAdhayannAha-"ikSurasaguDakhaNDazarkaropamAH" ikSvAdibhiH-paJcabhirjanapratItairupamAsAdRzyaM yeSAM te tathA "cittadharmAH" manaHpariNAmA "iti" etasyArthasya "anyairapi" tantrAntarIyaiH, kiM punarasmAbhiH ? "abhidhAnAt" bhaNanAt , prakRtayorevopamAnopameyayoryojanAmAha-"ikSukalpaM ca" ikSusadRzaM ca "ta" AdarAdi' tasmin-kAyotsarge AdaraH-upAdeyabhAvaH AdizabdAtkaraNe prItyAdi "iti" asmAtkAraNAdU "bhavati" sampadyate | |"ataH" ikSukalpAdAdarAdeH "krameNa" prakarSaparipATyA "upAyavataH" taddhetuyuktasya zarkarA-sitA AdizabdAtpazcAnupUrvyA khaNDAdigrahaH tatsama prakRtasUtropAttaM zraddhAmedhAdiguNapaJcakam "itiH" parisamAptau / Aha-kimiti dRSTAntAntaravyudAsenevAdhupamopanyAsa ityAzajhyAha 00000000000000000000 00000000000000 Jain Education intahaldi For Private & Personel Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10111100 90600066 kaSAyAdikaTukatvanirodhataH zamamAdhuryApAdanasAmyena cetasa evamupanyAsa iti etadanuSThAnameva caivamihopAyaH tathA tathA sadbhAvazodhaneneti paribhAvanIyaM, uktaM ca "kaSAyAdikaTukatvanirodhataH" kapAyAH - krodhAdayaH AdizabdAdindriyavikArAdigrahasta eva kaTukatvaM kaTukabhAvastasya | nirodhAdAtmani, kimityAha - " zamamAdhuryApAdanasAmyena" zamaH - upazamaH sa eva mAdhurya - madhurabhAvaH prINana hetutvAt | tasyApAdanaM vidhAnaM tena tasya vA sAmyaM sAdRzyaM tena "cetaso" manasaH " evam" ikSvAdyupamAnopameyatayopanyAsa Ada|rAdInAm "itiH" parisamAptau, upAyavata iti prAguktam ata upAyameva darzayati- " etadanuSThAnameva ca" prakRtakAyotsargavidhAnameva na punaranyat "caH " samuccaye "evam" iti sAmAnyenAdarAdiyuktam "iheti" zarkarAdipratimazraddhAdibhavane "upAyo" hetuH, kuta ityAha- " tathA tathA" tattatprakAreNa "sadbhAvazodhanena" zuddhapariNAmanirmalIkaraNena " iti" etat "paribhAvanIyaM" anvayavyatirekAbhyAmAlocanIyametad / idamapi paramatena saMvAdayannAha -- uktaM ca parairapi - "Adara karaNe prItiravighnaH sampadAgamaH / jijJAsA tajjJasevA ca sadanuSThAnalakSaNam // 1 // | ato'bhilaSitArthAtistattadbhAvavizuddhitaH / yathekSoH zarkarAptiH syAtkramAtsaddhetuyogataH // 2 // || ityAdi" aprekSAvatastu yadRcchApravRtteH naTAdikalpasya guNadveSiNo mRSAvAda eva, anarthayogAt, tatparitoSastu tadanyajanAdhaHkArI mithyAtvagrahavikAraH, yathoktamanyaiH - "daNDIkhaNDanivasanaM, bhasmA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0| divibhUSitaM satAM zocyam / pazyatyAtmAnamalaM, grahI narendrAdapi hyadhikam // 1 // mohavikArasametaH, paM0 yutA. pazyatyAtmAnamevamakRtArtham / tadvyatyayaliGgarataM, kRtArthamiti tadahAvezAt // 2 // ityAdi / tasmAtpre-18 // 84 // jAkSAvantamaGgIkRtyaitatsUtraM saphalaM pratyetavyamiti / | "parairapi" mumukSubhiH kimuktamityAha-"AdaretyAdizlokadvayaM" sugama, navaram "avighna iti" sadanuSThAnanihata-1 kliSTakarmatayA sarvatra kRtye vighnAbhAvaH, "tatparitoSetyAdi" tena-mRSAvAdena mithyAkAyotsargarUpeNa paritoSaH kRtArthatArUpastuH-punararthe "tadanyajanAdhaHkArI" samyakkAyotsargakArilokanIcatvavidhAyI "mithyAtvagrahavikAro" mithyAtvameva unmAdarUpatayA graho-doSavizeSastasya vikAra iti "evamiti" grahaprakAreNa "tavyatyayaliGgaratamiti" tasya-kRtArthasya | vyatyaya akRtArthastasya liGgAni-ucchRGkhalapravRttyAdIni teSu rataM, "tagRhAvezAditi" sa eva graho mohavikAro grahastasyAvezAd-udrekAt // all aNNastha UsasieNaM nIsasieNaM khAsieNaM chIeNaM jaMbhAieNaM uDDaeNaM vAyanisaggeNaM bhamalIe 18 pittamucchAe suhumehiM aMgasaMcAlehiM suhumehiM khelasaMcAlehiM suhumehiM dihisaMcAlehiM evamAiehiM 8 AgArehiM abhaggo avirAhio hujja me kAussaggo jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukkAreNaM na pAremi | tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi // 000000000000000000 OMOMOMOMOMOMOMOOD // 4 // For Private & Personel Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ // kiM sarvathA tiSThati kAyotsargamuta neti, Aha-"annattha UsasieNamityAdi" anyatroccha-18 10 sitena-ucchvasitaM muktvA yo'nyo vyApArastenAvyApAravata ityarthaH, evaM sarvatra bhAvanIyaM, tatro I prabalaM vA zvasitamucchvasitaM tena "nIsasieNamiti" adhaH zvasitaM niHzvasitaM tena, "khAsi. eNaMti" kAsitena kAsitaM pratItaM "chIeNaMti" kSutena idamapi pratItameva "jaMbhAieNaMti" jRmbhitena vivRtavadanasya prabalapavananirgamo jRmbhitamucyate "uDDaeNaMti" udgAritaM pratItaM tena "vAya-31 nisaggeNaMti" adhiSThAnena pavananirgamo vAtanisagargo bhaNyate tena "bhamalIetti" bhramalyA iyaM cAlesskasmikI zarIrabhramiH pratItaiva "pittamucchAetti" pittamUrcchayA pittaprAbalyAnmanADU mUrchA bhavati / 15 "suhumehiM agasaJcAlehiti" sUkSmaiH aGgasaJcAraiH lakSyAlakSyairgAtravicalanaprakArai romodgamAdibhiH, 18 "suhumehiM khelasaJcAlehiti" sUkSmaiH khelasaJcAraiH yasmAdvIryasayogisadravyatayA te khalvantarbhavanti, "suhumehiM diTisaJcAlehinti" sUkSmaidRSTisaJcAraiH nimeSAdibhiH "evamAiehiM AgArehiM abhaggo avirAhio huja me kAussaggotti" evamAdibhirityAdizabdAd yadA jyotiH spRzati tadA prAvara la015 Jain Educaton Internationa For Private & Personel Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalita vi0 // 85 // 1990606690000000000000 NAya kalpagrahaNaM kurvato'pi na kAyotsargabhaGgaH, Aha - namaskAramabhidhAya kimiti tadgrahaNaM na karo - ti ? yena tadbhaGgo na bhavati, ucyate, nAtra namaskAreNa pAraNamityetAvadeva aviziSTaM kAyotsargamAnaM kriyate, kintu yo yatparimANo yatra kAyotsarga uktaH tata UrdhvaM samApte'pi tasmin namaskAramapaThato bhaGgaH aparisamApte'pi paThato bhaGga eva sa cAtra na bhavatIti na caitatsvamanISikayaivocyate, yata | uktamArSe agaNI u chiMdija va bohiyakhobhAi dIhaDako vA / kSobhaH svarASTrapararASTrakRtaH, AdizabdAt gRhamadIpanakagrahaH, 'dIrgho 'dIrghakAyaH sarpAdirdaSTo vA tenaiva tatasteSAM pratividhAne'pi na kAyotsargabhaGga itibhAvaH / "vIryasayogisaddravyatayeti" vIryeNa vIryAntarAyakarmakSa yakSayopazamaprabhaveNAtma| zaktivizeSeNa sayogIni- saceSTAni santi-vidyamAnAni dravyANi - manovAkkAyatayA pariNatapudgalaskandhalakSaNAni yasya sa tathA tadbhAvastattA tayA, athavA vIryeNa uktalakSaNena sayogino - manovAkkAyavyApAravataH sato jIvasya dravyatA - khelasaMcArAdIn prati hetubhAvastayeti // "agaNIo chindeja vetyAdi" agnirvA spRzet, svasya kAyotsargAlambanasya ca | gurvAderantarAlabhuvaM kazcidavacchindyAt, bohikA mAnuSacaurAH, // AgArehiM abhaggo, ussaggo evamAdIhiM // 1 // " Akriyanta ityAkArA AgRhyanta iti bhA paM0 yutA. // 85 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1000004605066966000000 2 vanA, sarvathA kAyotsargApavAdaprakArA ityarthaH taiH - AkArairvidyamAnairapi na bhagno'bhannaH bhagnaH -sa|rvathA nAzitaH, na virAdhito'virAdhitaH virAdhito - dezabhagno'bhidhIyate bhUyAt 'me' mama kAyotsargaH / tatrAnena sahajAstathA alpetaranimittA Agantavo niyamabhavinazcAlpAH bAhyanibandhanA bAhyAzcAticArajAtaya ityuktaM bhavati, ucchvAsaniHzvAsagrahaNAtsahajAH, sacitta dehapratibaddhatvAt kAsitakSutajRmbhitagrahaNAtsvalpanimittA AgantavaH, svalpapavanakSobhAdestadbhAvAt udgAravAtanisargabhramipittamU|cchAgrahaNAtpunarbahunimittA Agantava eva mahAjIrNAdestadupapatteH, sUkSmAGgakheladRSTisaJcAragrahaNAcca niyamabhAvino'lpAH, puruSamAtre sambhavAt evamAdyupalakSitagrahaNAcca bAhyanibandhanA bAhyAstadvAreNa prasUteriti, upAdhizuddhaM paralokAnuSThAnaM niHzreyasa nibandhanamiti jJApanArthamamISAmihopanyAsaH, uktaM cAgame - "vayabhaMge gurudoso, thevassavi pAlaNA guNakarI u / gurulAghavaM ca NeyaM, dhammaMmi ao u AgArA // 1 // " iti etenArhacaityavandanAyodyatasyocchvAsAdisApekSatvamazobhanam, abhakteH, na bhaktinirbharasya kvacidapekSA yujyata ityetadapi pratyuktaM, uktavadabhaktyayogAt, tathAhi - kA khalvatrA 10 masaMbhA0 pra0 139030099999999999999005
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96000960950000000000906 // 86 // lalitavi0 |pekSA?, abhiSvaGgAbhAvAt, AgamaprAmANyAd, uktaM ca- " ussAsaM na niraMbhai, abhiggahiovi kimuya ciTThAe ? / sajjabharaNaM Nirohe, suhumussAsaM tu jayaNAe // 1 // " na ca maraNamavidhinA prazasyata iti, arthahAneH, zubhabhAvanAdyayogAt svaprANAtipAtaprasaGgAt, tasya cAvidhinA niSedhAt uktaM ca- "sa vattha samaM saJjamAo appANameva rakkhijjA / muccai aivAyAo, puNo visohI na yAviraI // 1 // " kRtaM prasaGgena kiyantaM kAlaM yAvattiSThAmItyatrAha - "jAva arahaMtANamityAdi" yAvaditi - kAlAvadhA| raNe, azokAdyaSTamahAprAtihAryalakSaNAM pUjAmarhantItyarhantasteSAmarhatAM, bhagaH samagraizvaryAdilakSaNaH sa | vidyate yeSAM te bhagavantaH teSAM sambandhinA namaskAreNa 'namo arahantANanti' anena "na pArayAmi" na | pAraM gacchAmi, tAvatkimityAha - "tAva kArya ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi" tAvacchabdena | kAlanirdezamAha, "kArya" dehaM "sthAnena" UrdhvasthAnena hetubhUtena, tathA "maunena" vAgnirodhalakSaNena, tathA "dhyAnena " dharmadhyAnAdinA "appANaMti" prAkRtazailyA AtmIyam, anye na paThantyevainamAlApakaM "vyutsRjAmi" parityajAmi, iyamatra bhAvanA - kAyaM sthAnamaunadhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarA 3000 30369 paM0 yutA. // 86 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAsamadhikRtya vyutsRjAmi, namaskArapAThaM yAvatpralambabhujo niruddhavAkprasaraHprazastadhyAnAnugatastikAThAmIti, tataH kAyotsarga krotiiti|jghnyo'pi taavdssttocchvaasmaanH|ih ca pramAdamadirAmadApahate cetaso yathAvasthitaM bhagavadvacanamanAlocya tathAvidhajanAsevanameva pramANayantaH pUrvAparaviruddhamittha-81 mabhidadhati-utsUtrametat , sAdhvAdilokenAnAcaritatvAt , etaccAyuktaM, adhikRtakAyotsargasUtrasyaivArthAntarAbhAvAta , uktArthatAyAM coktAvirodhAta, atha bhavatvayamarthaH kAyotsargakaraNe na punarayaM sa iti, kimarthamuccAraNamiti vAcyaM, vandanArthamiti cet , na, atadarthatvAt , atadarthoccAraNe ||1|| cAtiprasaGgAt, ___uktArthetyAdi" ukto-vyAkhyAtaH kAyotsargalakSaNo'rthaH-abhidheyaM yasya prakRtadaNDakasya tadbhAvastattA tasyAM "ca." punararthe "uktAvirodhAt" aSTocchAsamAnakAyotsargAvirodhAdU "atheti" parAkUtasUcanArthaH "bhavatu" pravarttatAmayaM niyatapramANalakSaNe vandanAdyarthakAyotsargakaraNe'bhyupagamyamAne, evaM tarhi kimatra kSuNNamiti Aha-na punaH na tvayaM daNDakArtha kAyotsargaH "itiH" paravaktavyatAsamAptyarthaH // 1 jaghanyato'ti pra0 2 0madApahRtace0 pra0 1000000000000000000000 00000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 kAyotsargayuktameva vandanamiti cet , karttavyastarhi sa iti, bhujapralambamAtraH kriyata eveti cet , paM0 yutA. kAna, tasya nityapramANatvAt , ceSTAbhibhavabhedena dviprakAratvAd, uktaM ca-"so ussaggo duviho, ceTTAe abhibhave ya NAyavo / bhikkhAriyAi paDhamo, uvasaggabhiojaNe bIo // 1 // " ayamapi / cAnayorevAnyataraH syAt , anyathA kAyotsargatvAyogaH, na cAbhibhavakAyotsarga eSaH, tallakSaNAyogAt , ekarAtrikyAdau tadbhAvAt , ceSTAkAyotsargasya cANIyaso'pyuktamAnatvAt , uktaM ca-"uddesasamuddese, sattAvIsaM aNuNNavaNiyAe / aheva ya ussAsA, paTTavaNapaDikamaNamAdI // 1 // " anAyaM na / gRhIta iti cet , na, AdizabdAvaruddhatvAd, upanyastagAthAsUtrasyopalakSaNatvAd, anyatrApi cAgame / evaMvidhasUtrAdanuktArthasiddheH, uktaM ca-"gosamuhaNaMtagAdI, Aloiya desie ya aiyAre / save samA-1 DANaittA, hiyae dose ThavejAhi // 1 // " atra mukhavastrikAmAtrokteH AdizabdAccheSopakaraNAdiparimakA ho'vasIyate, suprasiddhatvAt 'pratidivasopayogAca na bhedenokta iti, aniyatatvAt divasAticArasya || // 87 // yujyata evehAdizabdena sUcanaM, niyataM ca vandanaM, tatkathaM tadasAkSAdraha iti cet, na, tatrApi rajo-| 10pralambana0 pra0 2 pratiniyatapra0 pra0 3 boddhavyo pra0 4 0drahaNaM pra0 5 tatra pra0 +000000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100000 0000 haraNAdyupadhipratyupekSaNasya niyatatvAt samAnajAtIyopAdAnAdiha etagrahaNamastyeva, samAnajAtIyaM ca mukhavastrikAyAH zeSopakaraNamiti cet, tatrApi tanmAnakAyotsargalakSaNaM samAnajAtIyatvama| styeveti mucyatAmabhinivezaH, na cedaM sAdhvAdilo ke nAnAcaritameva, kvacittadAcaraNopalabdheH AgamavidAcaraMNazravaNAcca, na caivaMbhUtamAcaritamapi pramANaM, tallakSaNAyogAd, uktaM ca- "asaDheNa samAivaNaM, jaM katthai keNaI asAvajjaM / Na NivAriyamaNNehi ya, bahumaNumayameyamAyariyaM // 1 // " ne caitad sAvadyaM, sUtrArthAvirodhAt sUtrArthasya pratipAditatvAt tasya cAdhikataraguNAntarabhAvamantareNa tathA| SkaraNavirodhAt na cAnyairanivAritaM, tadAsevanaparairAgamavidbhirnivAritatvAd, ata eva na bahumatamapIti bhAvanIyam, alaM prasaGgena, yathoditamAna eveha kAyotsarga iti / ihocchrAsamAnamitthaM na puna| dhyeya niyamaH, yathApariNAmenaitat sthApane ca guNAH tattvAni vA sthAnavarNArthAlambanAni vA AtmIya| doSapratipakSo vA " " 10 bhUtaM ca0 pra0 2 caitad sA0 pra0 3 tathA ka0 pra0 9999990090
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 88 // 900535 etadvidyAjanmabIjaM tatparamezvaraM, ataH itthamevopayoga zuddheH, zuddhabhAvopAttaM kammavandhyaM suvarNa| ghaTAdyudAharaNAMt, etadudayato vidyAjanma, kAraNAnurUpatvena, 3 " etadvidyetyAdi " etat - prativiziSTadhyeyadhyAnaM vidyAjanmabIjaM - vivekotpattikAraNaM "taditi" zAstrasiddhaM " pAramezvaraM " paramezvarapraNItaM, hetumAha - " ataH " prativiziSTadhyeyadhyAnAd " itthameva" vidyAjanmAnurUpaprakAreNaiva "upayoga zuddheH" caitanyavRtternirmalIbhAvAd etadeva bhAvayati - "zuddhabhAvopAttaM" zuddhaH - adhikRtakAyotsargadhyAnAdirUpo bhAvastadupAttaM karma - sadvedyAdi avandhyam - avazyaM zuddhabhAvaphaladAyi, kathamityAha - "suvarNaghaTAdyudAharaNena" yathA suvarNaghaTo bhaGge'pi suvarNaphala eva, AdizabdAdrUpyaghaTAdiparigrahaH, tathA prakRtakarmmApIti, yadyevaM tataH kimityAha - " etadudayataH" zuddhabhAvopAtakamrmodayato "vidyAjanma" vivekotpattilakSaNaM, kuta ityAha-- "kAraNAnurUpatvena" kAraNasvarUpAnuvidhAyI hi kAryasvabhAvaH, tataH kathamiva zuddhabhAvopAttaM karma na zuddhabhAvahetuH syAd ?, asyaiva hetoH siddhyarthamAha yuktyAgamasiddhametat, talakSaNAnupAti ca, "vacagRhakumeryadvad, mAnuSyaM prApya sundaram / tatprAtAvapi tatrecchA, na punaH sampravarttate // 1 // vidyAjanmAtitastadvad viSayeSu mahAtmanaH / tattvajJA - nasametasya, na mano'pi pravarttate // 2 // viSagrastasya mantrebhyo, nirviSAGgodbhavo yathA / vidyAjanma 1 0raNena paM0 2 zuddhabhAve pra0 paM0 yutA. // 88H
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000000 nyalaM mohaviSatyAgastathaivahi // 3 // zaive mArge'ta evAsau, yAti nityamakheditaH / na tu mohaviSagrasta, itarasminnivetaraH // 4 // "yuktyAgamasiddhaM" yuktiH-anvayavyatirekavimarzarUpA Agamazca "jaM jaM samayaM jIvo, Avissai jeNa jeNa bhAveNa" ityAdirUpastAbhyAM siddha-pratiSThitam "etat" kAraNAnurUpatvaM kAryasya, siddhayatu nAmedamanyakAryeSu prakRte na setsyatItyAha-"tallakSaNAnupAti ca" yuktyAgamasiddhakAraNAnurUpakAryalakSaNAnupAti ca vidyAjanma, kuta ityAha-itivacanAdi|ti vakSyamANena sambandho, vacanameva darzayati "varcIgRhetyAdizlokapaJcaka" sugamazabdArtha ca, navaraM "itarasminnivetaraH" iti yathA itarasmin-saMsAramArge itaro-mohaviSeNAgrasto vivekI nityamakhedito na yAti, tathA zaive mArga mohaviSagrasto na yAti, kheditastu ko'pi kathaJcit dravyata ubhayatrApi yAtIti bhAvaH, abhiprAyaH punarayam-anurUpakAraNaprabhave hi vidyAjanmani viSayavairAgyakriyAjJAnAtmake yoge sAtatyapravRttilakSaNaM ca zivamArgagamanaM tatphalamupayujyate nAnyatheti, | kriyAjJAnAtmake yoge, sAtatyena pravartanam / vItaspRhasya sarvatra, yAnaM cAhuH zivAdhvani // 5 // "||4|| DAitivacanAt , avasitamAnuSaGgikaM, prakRtaM prastumaH, sa hi kAyotsargAnte yadyeka eva tato "namo arahaMtANaMti" namaskAreNotsArya stutiM paThatyanyathA pratijJAbhaGgaH, jAva arahaMtANaM ityAdinA'syaiva || 10Namiti Jain Education Intens For Private & Personel Use Only m.jainelibrary.org
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 11 29 11 900006006006066060060 pratijJAtatvAt, namaskAratvenAsyaiva rUDhatvAd, anyathaitadarthAbhidhAne'pi doSasambhavAt tadanyamantrAdau tathAdarzanAditi / atha bahavastata eka eva stutiM paThati, anye tu kAyotsargeNaiva tiSThanti, yAvatstutiparisamAptiH, atra caivaM vRddhA vadanti yatra kilA''yatanAdau vandanaM cikIrSitaM tatra yasya bhagavataH sannihitaM sthApanArUpaM taM puraskRtya prathamakAyotsargaH stutizca tathA zobhanabhAvaja - | nakatvena tasyaivopakAritvAt, tataH sarve'pi namaskAroccAraNena pArayantIti vyAkhyAtaM vandenAkAyotsarga sUtraM // 11 3000 6666EUR itizrImunicandrasUrikRtAyAM lalitavistarApaJjikAyAmarhaccaityadaNDakaH samAptaH // punaratrAntare'sminnevAvasarpiNIkAle ye bhArate tIrthakRtasteSAmevaikakSetranivAsAdinA''sannataropakAritvena kIrttanAya caturviMzatistavaM paThati paThanti vA sa cAyam - "logassa ujjoagare, dhammatitthayare jiNe / arihaMte kittaissaM, cauvIsaMpi kevalI // 1 // " asya vyAkhyA - lokasyodyotakarA- 7 // 89 // 1 vandanakA0 pra0 paM0 yutA. 11G
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityatra vijJAnAdvaitavyudAsenodyotyodyotakayorbhedasaMdarzanArthaM bhedenopanyAsaH, lokyata iti lokaH, lokyate pramANena dRzyata itibhAvaH, ayaM ceha tAvatpaJcAstikAyAtmako gRhyate, tasya lokasya kim ?18 udyotakaraNazIlA udyotakarAstAn, kevalAlokena tatpUrvakavacanadIpena vA sarvalokaprakAzakaraNazI-18 lAnityarthaH, tathA durgatau prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH, uktaM ca-"durgatiprasRtAJjIvAn , ] yasmAddhArayate ttH| dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAddharma iti smRtH||1|| ityAdi" tathA tIryate'neneti tIrtha, dharma eva dharmapradhAnaM vA tIrthaM dharmatIrtha, tatkaraNazIlA dharmatIrthakarAstAn , tathA rAgAdi jetAro jinAstAn , tathA'zokAdyaSTaprAtihAryAdirUpAM pUjAmarhantItyarhantastAnarhataH, "kiirttyissyaami| kA iti svanAmabhiH stoSye ityarthaH, "caturviMzatimiti" saGkhyA, apizabdo bhAvatastadanyasamuccayArtha kA iti, kevalajJAnameSAM vidyata iti kevalinastAn kevalinaH / atrAha-lokasyodyotakarAnityetAva-II // deva sAdhu, dharmatIrthakarAniti na vAcyaM, gatArthatvAt , tathAhi-ye lokasyodyotakarAste dharmatIrthaka-1| rA eveti, atrocyate, iha lokaikadeze'pi grAmaikadeze grAmavallokazabdapravRtteH mA bhUttadudyotakareSvavadhi-19 1 nedam pra0 G880000 @ For Private & Personel Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 vibhaGgajJAniSvarkacandrAdiSu vA sampratyaya ityatastavyavacchedArthaM dharmatIrthakarAniti / Aha-yadyevaM | paM0 yutA. // 9 // dharmatIrthakarAnityetAvadevAstu lokasyodyotakarAniti na vAyamiti, atrocyate, | "bhAvatastadanyasamuccayArtha iti" bhAvato-nAmasthApanAdravyAhatparihAreNa zubhAdhyavasAyato vA tadanyeSAM-RSabhAdi caturviMzativyatiriktAnAM airavatamahAvidehajAnAmarhatA saGgrahArthaH, taduktaM-"avisaiMggahaNA puNa eravayamahAvidehe ya" | kA hI iha loke ye'pi nadyAdiviSamasthAneSu mudhikayA dharmArthabhavataraNatIrthakaraNazIlAste'pi dharmatIrtha-12 karA evocyante, tanmA bhUdatimugdhabuddhInAM teSu sampratyaya iti tadapanodAya lokasyodyotakarAna-16 pyaaheti|aprstvaah-jinaanitytiricyte, tathAhi-yathoktaprakArA jinA eva bhavantIti. anocyate, mA bhUtkunayamatAnusAriparikalpiteSu yathoktaprakAreSu sampratyaya ityatastadapohAyAha-jinAniti, zrUyate ca kunayadarzane-"jJAnino dharmatIrthasya, kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi, bhavaM / / tIrthanikArataH // 1 // " ityAdi, tannUnaM te na rAgAdijetAra iti, anyathA kuto nikArataH punariha || kA bhavAGkuraprabhavo ?, bIjAbhAvAt , tathA cAnyairapyuktam-"ajJAnapAMzupihitaM, purAtanaM karmabIjama 10cyaM pra0 2 ityatra pra0 00000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ la016 Jain Education Inter 90096 990099 vinAzi tRSNAjalAbhiSiktaM, muJcati janmAGkuraM jantoH // 1 // tathA - dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbha| vati nAGkuraH / karmmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH // 2 // ityAdi, Aha - yadyevaM jinA | nityetAvadevAstu lokasyodyotakarAnityAdyatiricyate, atrocyate, iha pravacane sAmAnyato viziSTa - | zrutadharAdayo'pi jinA evocyante, tadyathA zrutajinAH avadhijinAH manaHparyAyajinAH chadmasthavItarAgAzca tanmA bhUtteSvevaM sampratyaya iti tadvyudAsArthaM lokasyodyotakarAnityAdyapyaduSTamiti, apara - | stvAha- arhata iti na vAcyaM, na hyanantaroditasvarUpA arhayatirekeNApare bhavantIti, atrocyate, arhatAmeva vizeSyatvAnna doSa iti / Aha-yadyevaM hanta tarhyarhata ityetAvadevAstu lokasyodyotakarAnityAdi punarapArthakaM, na, tasya nAmAdyanekabhedatvAt bhAvArhatsaGgrahArthatvAditi, aparastvAha- kevalina iti na vAcyaM yathodAhRtatatsvarUpANAM arhatAM kevalitve avyabhicAritvAt sati ca vyabhicAra - sambhave vizeSaNopAdAnasAphalyAt, tathAca sambhave vyabhicArasyeM vizeSaNamarthavadbhavati, yathA 10SvevaM pra0 2 yathoditasvarU0 pra0 3 0 litvAvya0 pra0 4 0 cAre ca vi0 pra0. 996090 w.jainelibrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ lalitavi0 nIlotpalamiti, vyabhicArAbhAve tu tadupAdIyamAnamapi yathA kRSNo bhramaraH zuklo balAhaka ityAdi paM0 yutA. // 91 // Rte prayAsAtkamarthaM puSNAtIti,tasmAtkevalina ityatiricyate,na, abhiprAyAparijJAnAt iha kevalina eva | | yathoktakharUpA arhanto nAnye iti niyamArthatvena svarUpajJApanArthamevedaM vizeSaNamityanavayaM, na caikAntato || vyabhicArasambhave eva vizeSaNopAdAnasAphalyaM, ubhayapadavyabhicAre ekapadavyabhicAre kharUpajJApane ziSToktiSu tatprayogadarzanAt , tatra ubhayapadavyabhicAre yathA-nIlotpalamiti, tathaikapadavyabhicAre yathA-abdravyaM pRthivI dravyamiti, tathA svarUpajJApane yathA-paramANurapradeza ityAdi, yatazcaivamataH 8 kevalina iti na duSTa, Aha-yadyevaM kevalina ityetAvadeva sundaraM, zeSaM tu lokasyodyotakarAni tyAdyapi ne vAcyamiti, atrocyate, iha zrutakevaliprabhRtayo anye'pi vidyanta eva kevalinastanmA | kA bhUtteSveva sampratyaya iti tatpratikSepArthaM lokasyodyotakarAnityAdyapi vAcyamiti, evaM DyAdisaMyogApekSayA'pi vicitranayamatAbhizena vaMdhiyA vizeSaNasAphalyaM vAcyamityalaM vistareNa, gmnikaamaatr-|| cha@@@@@OMOMOMOMOMOMOM00000 09@ // 11 // 1 ityetadeva pra0. 2 0tyAdi kimartha0 pra0. 3 sudhiyA pra0. Jain Education Intel For Private & Personel Use Only NAMw.jainelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100065 | metaditi / tatra yaduktaM " kIrttayiSyAmIti" tatkIrttanaM kurvannAha - usabhamajiaM ca vaMde, saMbhavamabhinaMdaNaM ca sumaI ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca puSkadaMtaM, sIala sijaMsa vAsupujaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM, dhammaM saMtiM ca vaMdAmi // 3 // kuMthuM araM ca malliM, vaMde muNisuvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi riTThanemiM, pAsaM taha vaddhamANaM ca // 4 // etA nigadasiddhA | eva, nAmAnvarthanimittaM tvAvazyake "urUsu usabhalaJchaNa, usabhaM sumiNaMmi teNa usabhajiNo" ityA digranthAdava seyamiti, kIrttanaM kRtvA ceteH zuddhyarthaM praNidhimAha -- evaM mae abhithuA, vihuarayamalA | pahINajaramaraNA / cauvIsaMpi jiNavarA, titthayarA me pasIyaMtu // 5 // vyAkhyA - " evam " anantaroditena | vidhinA mayetyAtmanirdezamAha, abhiSTutA iti Abhimukhyena stutA abhiSTutAH svanAmabhiH kIrtitA | ityarthaH, kiMviziSTAste ? vidhUtarajomalAH, tatra rajazca malaM ca rajomale vidhUte - prakampite anekArthasvAddhAtUnAm apanIte rajomale yaiste tathAvidhAH, tatra badhyamAnaM karmma rajo bhavyate, pUrvabaddhaM tu mala1 cittazu0 pra0. 2 praNidhAna0 pra0 3 0 tvAdvA apa0 pra0 40'bhidhIyate pra0. 9000000000000000000000
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 92 // 0000000000 miti, athavA baddhaM rajaH nikAcitaM malaH, athavairyApathaM rajaH sAmparAyikaM malamiti, yataMzcaivaMbhUtA ata eva prakSINajarAmaraNAH kAraNAbhAvAdityarthaH, tatra jarA - vayohAnilakSaNA maraNaM - prANatyAgalakSaNaM prakSINe jarAmaraNe yeSAM te tathAvidhAH, caturviMzatirapi, apizabdAdanye'pi, jinavarAH - zrutA| dijinapradhAnAH, te ca sAmAnya kevalino'pi bhavanti ata Aha - " tIrthakarA" ityetatsamAnaM pUrveNa | me mama kiM ? prasIdantu - prasAdaparA bhavantu, Aha-- kimeSA prArthanA atha neti, yadi prArthanA na sundaraiSA''zaMsArUpatvAt, atha na, upanyAso'syA aprayojana itaro vA ?, aprayojanazcedacAru vandanasUtraM, nirarthakopanyAsayuktatvAt, atha saprayojanaH, kathamayathArthatayA tatsiddhiriti, atrocya - te, na prArthanaiSA, talakSaNAnupapatteH, tadaprasAdAkSepikaiSA, tathA lokaprasiddhatvAt, aprasannaM prati prasAdadarzanAt, anyathA tadayogAt, bhAvyaprasAdavinivRttyarthaM ce, uktAdeva hetoriti, ubhayathA'pi tadavItarAgatA, ata eva stavaidharmmavyatikramaH, arthApattyA''krozAt anirUpitAbhidhAnadvAreNa, na khalvayaM 1 yata evaivaM0 pra0, 2 vA pra0. 3 sUtradha0 pra0. 010020006+0000000000006 paM0 yutA. // 92 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000000000000. vacanavidhirAryANAM, tattattvabAdhanAt, vacanakauzalopetagamyo'yaM mArgaH, aprayojanasaprayojanacintAyAM || tu nyAyya upanyAsaH, bhagavatstavarUpatvAt , uktaM ca-"kSINaklezA ete na hi prasIdanti na stavo'pi vRthaa| tatkhabhAvabhAva(sadbhAva)vizuddheH prayojanaM karmavigama iti||1||stutyaa api bhagavantaH paramaguNo- 8 tkarSarUpato hyete| dRSTA hyacetanAdapi mantrAdijapAditaH siddhiH||2|| yastu stutaH prasIdati roSamavazyaM 8 sa yAti nindAyAm / sarvatrAsamacittaH stutyo mukhyaH kathaM bhavati ? // 3 // zItArditeSu hi yathA | dveSaM vahirna yAti rAgaM vA / nAhvayati vA tathApi ca tamAzritAH sveSTamaznuvate // 4 // tadvattIrthakarAnye tribhuvanabhAvaprabhAvakAn bhaktyA / samupAzritA janAste, bhavazItamapAsya yAnti zivam // 5 // etaduktaM bhavati-yadyapi te rAgAdibhI rahitatvAnna prasIdanti, tathApi tAnuddizyAcintyacintAmaNi- || kalpAn antaHkaraNazuddhyA'bhISTaM ca kartRNAM, tatpUrvikaivAbhilaSitaphalAvAptirbhavatIti gAthArthaH // 5 // tathA||R|| "kittiyavandiyamahiyA, jee logassa uttamA siddhA / AruggabohilAbha, samAhivaramuttamaM kiMtu // 6 // . 10'niSTavatka0 pra0 (yiSTha ). 6090900000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0vyAkhyA-kIrtitAH-khanAmabhiH proktA vanditAH-trividhayogena samyak stutA mahitAH-puSpAdibhiH ||2|0 yatA. // 93 // pUjitAH, ka ete ityata Aha-ya ete lokasya-prANilokasya mithyAtvAdikarmamalakalaGkAbhAvenottamAH-pradhAnAH, Urddha vA tamasa ityuttamasaH, "utprAbalyordhvagamanocchedaneSu" iti vacanAt, prAkRta zailyA punaruttamA ucyante, "siddhA" iti sitaM-mAtameSAmiti siddhAH kRtakRtyA ityarthaH, arogasya | 1 bhAva Arogya-siddhatvaM tadartha bodhilAbhaH ArogyavodhilAbhaH-jinapraNItadharmaprAptirvAdhilAbho'bhidhI18| yate, taM, sa cAnidAno mokSAyaiva prazasyate iti, tadarthameva ca tAvatkim, ? ata Aha-samAdhAna || samAdhiH, sa ca dravyabhAvabhedAd dvividhaH, tatra dravyasamAdhiH yadupayogAtsvAsthyaM bhavati, yeSAM vA'vi-18 rodha iti, bhAvasamAdhistu jJAnAdisamAdhAnameva, tadupayogAdeva paramakhAsthyayogAditi, yatazcAya-2 mitthaM dvidhA ato dravyasamAdhivyavacchedArtha Aha-varaM-pradhAnaM bhAvasamAdhimityarthaH, asAvapi kA tAratamyabhedenAnekadhaiva ata Aha-uttama-sarvotkRSTaM dadatu-prayacchantu Aha-kimidaM nidaanmut|8||| 100000000000000000000 1 siddhatA pra0. 2 itaro bhA0 pra0. Jain Education in For Private & Personel Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30000 neti, yadi nidAnamalamanena sUtrapratiSiddhatvAt, na cetsArthakamanarthakaM vA ?, yadyAdyaH pakSasteSAM | rAgAdimattvaprasaGgaH, prArthanApravINe prANini tathAdAnAt, atha caramaH tata ArogyAdidAnavikalA | ete iti jAnAnasyApi prArthanAyAM mRSAvAdaprasaGga iti, atrocyate, na nidAnametat, tallakSaNAyogAt, dveSAbhiSvaGgamohagarbhaM hi tat, tathA tantraprasiddhatvAt "na nidAnetyAdi" na naiva nidAnaM - nitarAM dAyate-lUyate samyagdarzanaprapaJcabahala mUlajAlo jJAnAdiviSaya vizuddhavinayavidhisamuddharaskandhabandho vihitAvadAtadAnAdibhedaprabhedazAkhopazAkhAkhacito niratizayasuranarabhavaprabhava sukha sampattiprasU| nAkIrNo'nabhyaNakRtanikhilavyasanavyAkula zivAlayazarmaphalolvaNo dharmakalpataruraneka surayadyAzaMsanapariNAmaparazuneti nidAnaM, "etad" ArogyabodhilAbhAdiprArthanaM, kuta ityAha- "tallakSaNAyogAt " nidAnalakSaNAghaTanAt, nidAnalakSaNameva bhAvayannAha - " dveSAbhiSvaGgamohagarbha hi tat" dveSo - matsaraH abhiSvaGgo - viSayAnugraho mohaH - ajJAnaM tataste dveSAbhiSvaGgamohA garbhAH - antaraGgakAraNaM yasya tattathA hiH - yasmAttannidAnaM kuta ityAha - " tathA " dveSAdigarbhatayA "tantraprasiddha| tvAt" nidAnasyAgame rUDhatvAt, rAgadoSagarbhayornidAnayoH sambhUtyagnizarmAdiSu prasiddhatvena talakSaNasya subodhatvAt, nirdezamanAdRtya mohagarbhanidAnalakSaNamAha 1 vyasana0 pra0. 999999009000000000000
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ ilitavi0 // 14 // ThatTi Ti TTTT - TP dharmAya hInakulAdiprArthanaM mohaH, ataddhetukatvAt , RdhyabhiSvaGgato dharmaprArthanA'pi mohaH, ataddhe- paM0 yutA. tukatvAdeva, // tIrthakaratve'pyetadevameva pratiSiddhaimiti, ata eveSTabhAvabAdhakRdetat, ___ "dharmAya" dharmanimittamityartho "hInakulAdiprArthana" hIna-nIcaM vibhavadhanAdibhiryatkulam-anvaya AdizabdAskurUpatvadurbhagatvAnAdeyatvAdigrahaH bhavAntare teSAM prArthanam-AzaMsanaM, kimityAha-"moho" mohagarbha nidAnaM, kuta ityAha-"ataddhetukatvAda" avidyamAnAste hInakulAdayo hetavo yasya sa tathA tadbhAvastattvaM tasmAt , ahInakulAdibhAva| bhAjo hi bhagavanta ivAvikaladharmabhAjanaM bhavyA bhavitumarhanti netare iti, uktaM ca-"hInaM kulaM bAndhavavarjitatvaM, daridratAM vA jinadharmasiddhyai / prayAcamAnasya vizuddhavRtteH, saMsAraheturgaditaM nidAnam // 1 // " prakArAntareNApIdamAha-'RddhyabhiSvaGgataH" purandaracakravatyAdivibhUtyanurAgeNa "dharmaprArthanApi" nUnaM dhArAdhanamantareNeyaM vibhUtirna bhaviSyatItyA|zayA dharmAzaMsanamapi, kiM punahIMnakulAdiprArthanetyapizabdArthaH, kimityAha-"mohaH" uktarUpaH, kuta ityAha-"ataddhetuka| tvAda" avidyamAna upasarjanavRttyA''zaMsito dharmoM heturyasyAH sA tathA tadbhAvastattvaM tasmAdeva anupAdeyatApariNAme naivopahatatvena dharmasya tato'bhilaSitaRddhyasiddheH yata evaM tataH "tIrthakare'pi" aSTamahApAtihAryapUjopacArabhAji // 94 // prANivizeSe, kiM punaranyatra purandarAdau viSayabhUte?, "etat" prArthanameva RddhyabhiSvaGgeNaiva, yathA'yaM bhuvanAdbhutabhUtavibhUti 1 prArthanA pra0. 2 0tyAzaMsayA pra0. 3 tIrthakare'pIti pra0 paJjikAca. 4 niSiddha0 paJjikA. 5 bhUti0 pra0. 100000000000000000000 Jain Education with For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte 0906 10000000 bhAjanaM bhuvanaikaprabhuH prabhUtabhaktibharanirbharAmaranikaranirantaraniSevyamANacaraNo bhagavAMstIrthakaro varttate, tathA'hamapyamuta| stapaHprabhRtito'nuSThAnAdbhUyAsamityevaMrUpaM na punaryannirabhiSvaGgacetovRtterddhamrmmAdezo 'nekasattvahito nirUpamasukhasaJjanako'cintyacintAmaNikalpo bhagavAnahamapi tathA syAmityevaMrUpaM niSiddhaM nivAritaM dazAzrutaskandhAdau taduktaM - "etto ya dasAIsuM titthayaMraMmi viniyANapaDiseho / jutto bhavapaDibandhaM sAbhissaMgaM tayaM jeNaM // 1 // jaM puNa nirabhissaMgaM dhammAeso aNegasattahio / niruvamasuhasaMjaNao auvacintAmaNikappo || 2 ||" ityAdi, "ata eva" RdhyabhiSvaGgato dharmmaprArthanAyA mohatvAdeva "iSTabhAvabAdhakRt " iSTo bhAvo nirvANAnubandhI kuzalaH pariNAmastasya bAdhakRt - vyAvRttikAri " etat " prakRtanidAnaM kuta ityAha tathecchAyA eva tadvinabhUtatvAt tatpradhAnatayetaratropasarjana buddhibhAvat atattvadarzanametat, mahadapAyasAdhanaM avizeSajJatA hi garhitA "tathecchAyA eva" dharmopasarjanIkaraNena RddhyabhilASasyaiva " tadvighnabhUtatvAd" iSTabhAvavibandhenabhUtatvAd, eta|tkuta ityAha-- " tatpradhAnatayA " RddhiprAdhAnyenetaratra - dharme "upasarjana buddhibhAvAt " kAraNamAtratvena gauNAdhyavasAya - bhAvAd, idameva vizeSato bhAvayannAha - " atattvadarzanametad" aparamArthAvalokanaM viparyAsa ityarthaH, etat prakRtanidAnaM, 10ddhitvAt pra0 2 0 vibandhaka0 pra0.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 95 // | kIdRgityAha - " mahadapAyasAdhanaM" narakapAtAdyanarthakAraNaM, kuta ityAha - "avizeSajJatA " sAmAnyena guNAnAM puruSArthopa| yogijIvAjIva dharmalakSaNAnAM doSANAM taditararUpANAM tadubhayeSAM ca vizeSo vivarako vibhAga ityeko'rthastasyAnabhijJatA- viparItabodharUpA'rthakRtyanarthaprAptihetutayA hiMsAnRtAdivat "hiH" yasmAt "garhitA" dUSitA, nanu kathamidaM pratye(c) yamityAzaGkayAha pRthagjanAnAmapi siddhametat, yogibuddhigamyo'yaM vyavahAraH, sArthakAnarthakacintAyAM bhAjyametat, "pRthagjanAnAmapi" pRthak - tathAvidhAlaukikasAmayikAcAravicArAderbahiH sthitA bahuvidhA bAlAdiprakArA janAH- prAkRtalokAH prathagjanAsteSAmapi kiM punaranyeSAM zAstrAdhInadhiyAM sudhiyAmityapizabdArthaH, siddhaM pratItametad-avizeSajJatAgaOM rhaNaM, 'nArghanti ratnAni samudrajAni, parIkSakA yatra na santi deze / AbhIraghoSe kila candrakAntaM, tribhiH kilAdaiH (bhirva H rAH) pravadanti gopAH // 1 // asyAM sakhe ! badhiralokanivAsabhUmau kiM kUjitena tava kokila ! komalena / ete hi | daivavazatastadabhinnavarNa, tvAM kAkameva kalayanti kalAnabhijJAH // 2 // ityAdyavizeSajJavyavahArANAM teSAmapi garhaNIyatvena | pratItatvAt, syAdetad-abhyudayaphalatvena dharmasya loke rUDhatvAttathaiva ca tatprArthanAyAM kA'vizeSajJatA ityAzaGkayAha - "yogiOM buddhigamyo'yaM vyavahAro" mumukSubuddhiparicchedyo'yaM RddhyabhiSvaGgataH dharmaprArthanAyA avizeSajJatArUpo vyavahAraH, dharmasya | cArambhAvasAnasundara pariNAmarUpatvAdRddhezva pade pade vipadAM padabhUtatvAt mahAn vizeSaH, anyasya ca bhavAbhiSvaGgata itthaM voddhumazaktatvAt "sArthakAnarthaka cintAyAM tu bhAjyametat " caturtha: 0000 paM0 yutA. / / 95 / /
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ MR caturthabhASArUpatvAttaduktaM-"bhAsA asaccamosA NavaraM bhattI' bhAsiyA esA / na hu khINapeja-1|| lAdosA deMti samAhiM ca bohiM ca // 1 // tappatthaNAe~ tahavi ya, Na musAvAovi ettha vissnneo| tappaNihANAo ciya tagguNao haMdi phalabhAvA // 2 // ciMtAmaNirayaNAdihi~, jahA u bhavA samIkahiyaM vatthu / pAvaMti taha jiNehiM tesiM rAgAdabhAve'vi // 3 // vatthusahAvo eso auvacintAmaNI mhaabhaago| thoUNaM titthayare pAvijaDa bohilAmotti // 4 // bhattIe jiNavarANaM khijjantI pavasaMciyA kammA / guNapagarisabahumANo kammavaNadavANalo jeNa // 5 // " etaduktaM bhavati-yadyapi te 5 bhagavanto vItarAgatvAdArogyAdi na prayacchanti, tathApyevaMvidhavAkyaprayogataH caturthabhASArUpatvAditi, ayamabhiprAyaH-caturthI hi eSA bhASA AzaMsArUpA na kaJcana siddhamartha vidhAtuM niSedhuM vAza samarthetyanArthakA, prakRSTazubhAdhyavasAyaH phalamasyA bhavatIti sArthiketyevaM bhAjyateti // pravacanArAdhanatayA sanmArgavarttino mahAsattvasya tatsattAnibandhanameva tadupajAyata iti gaathaarthH||6|| 9000000000000000 10vAkpra0 pra0 For Private & Personel Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 caMdesu nimmalayarA Aiccesu ahiaM pyaasyraa| sAgaravaravaragaMbhIrA, siddhA siddhiM mama disaMtu paM0 yutA. // 16 // // 7 // gAhA, vyAkhyA-iha prAkRtazailyA ArSatvAcca paJcamyarthe saptamI draSTavyeti, candrebhyo nirmala tarAH, pAThAntaraM vA "caMdehiM nimmalayaratti" tatra sakalakarmamalApagamAJcandrebhyo nirmalatarA iti, tathA Adityebhyo'dhikaM prakAzakarAH, kevalodyotena vizvaprakAzanAditi, uktaM ca-"caMdAiccagahANaM || pahA pagAsei parimiyaM khettaM / kevaliyaNANalaMbho loyAloyaM pagAsei // 1 // " tathA sAgaravaragambhIrAH' tatra sAgaravaraH-khayambhUramaNo'bhidhIyate, parISahopasargAdyakSobhyatvAt, tasmAdapi gambhIrA ] iti bhAvanA, sitaM-dhmAtameSAmiti siddhAH, karmavigamAtkRtakRtyA ityarthaH, siddhi-paramapadaprAptiM mama | / dizantu-asmAkaM prayacchantviti gAthArthaH, // 7 // iti zrImunicandrasUriviracitalalitavistarApaJjikAyAM caturviMzatistavaH samAptaH // evaM caturviMzatistavamuktvA sarvaloka evArhacaityAnAM kAyotsargakaraNAyedaM paThati paThanti / sIvA-"sabaloe arihaMtaceiyANaM karemi kAussaggamityAdi jAvavosirAmi" vyAkhyA pUrva-151 000000000000000000 For Private Personel Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4017 vat, navaraM sarvaloke arhacaityAnAM ityatra lokyate - dRzyate kevalajJAnabhAvateti lokazcatu| rdazarajjvAtmakaH parigRhyate iti uktaM ca- "dharmAdInAM vRttirdravyANAM bhavati yatra tatkSetram tairdravyaiH saha lokastadviparItaM lokAkhyam // 1 // " sarvaH khalvastiryagUrdhvabhedabhinnaH, sarva - | zvAsau lokazca sarvalokastasmin sarvaloke trailokya ityarthaH tathAhi - adholoke camarAdibhavaneSu tiryagaloke dvIpAcalajyotiSka vimAnAdiSu Urdhvaloke saudharmAdiSu santyevArhaccaityAni, tatazca maulaM caityaM samAdheH kAraNamiti mUlapratimAMyAH prAk pazcAtsarve'rhantastadguNA iti sarvaloka grahaH, | kAyotsargacarcaH pUrvavat tathaivai stutiH, navaraM sarvatIrthakarANAm, anyathA'nyaH kAyotsargaH anyA stutiriti na samyak, evamapyetadabhyupagame'tiprasaGgaH, syAd evamanyoddeze'nyapAThaH, tathA ca nirarthakA udde| zAdayaH sUtre iti yatkiJcidetat, vyAkhyAtaM lokasyodyotakarAnityAdisUtram // punazca prathamapadakRtAbhikhyaM puSkaravaradvIpArddha vidhivatpaThati paThanti vA, tasyedAnImabhisambandha viva 1 pAThAntare bhedeSu pA. 2 0 pratijJAyAH 3 tathaiva ca pra0. Jain Education Internatidha 5000006 99999999999996 w.jainelibrary.org
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi00 raNaM connIyate-sarvatIrthakarANAM stutiruktA, idAnIM tairupadiSTasyAgamasya yena te bhagavantastada-18 paM0 yutA. // 97 ||18|bhihitaashc bhAvAH sphuTamupalabhyante tatpradIpasthAnIyaM samyak zrutamarhati kIrtanam , atai idamucyate || "pukkharavaradIvaDDhe dhAyaisaMDe ya jaMbuddIve yAbharaheravayavidehe dhammAigare namasAmi // 1 // " vyAkhyApuSkarANi-padmAni tairvaraH, puSkaravarazcAsau dvIpazceti samAsaH, tasyArddha-mAnuSottarAcalArvAgbhAga-18 varti tasmina tathA dhAtakInAM khaNDAni yasminsa dhAtakIkhaNDo dvIpaH tasmiMzca, tathA jambyo upala-16 kSitastatpradhAno vA dvIpo jambUdvIpaH tasmiMzca, eteSvarddhatRtIyeSu dvIpeSu mahattarakSetraprAdhAnyAGgIkaraNataH pazcAnuparyopanyasteSu yAni bharatairAvatavidehAni, prAkRtazailyA tvekavacananirdezaH, dvandvaikavadbhAvAdvA | bharatairAvatavideha ityapi bhavati, tatra dhAdikarAnnamasyAmi, durgatiprasRtAn jIvAni'tyAdizloko- 81 ktanirukto dharmaH, sa ca dvibhedaH-zrutadharmazcAritradharmazca, zrutadharmeNehAdhikAraH, tasya ca bhara-2 tAdiSvAdau karaNazIlAstIrthakarA eva / Aha-zrutajJAnasya stutiH prastutA, ko'vasarastIrthakRtAM ? // 97 // 000000001 1 miti pra0. 2 jambU0 pra0. Jan Education Intematonal For Private Personel Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ || yenocyate-dharmAdikarAnnamasyAmIti, ucyate, zrutaMjJAnasya tatprabhavatvAt , anyathA tadayogAt , || pitRbhUtatvenAvasara eSAmiti, etena sarvathA apauruSeyavacananirAsaH, | "etenetyAdi" etena-dharmAdikaratvajJApanena sarvathA-arthajJAnazabdarUpaprakAzanaprakArakAtsnyenApauruSeyavacananirAsaH, na puruSakRtaM vacanamityetannirAsaH kRta iti gamyate, vacanAntareNApi enaM samarthayitumAha| yathoktam-"asambhavyapauruSeyaM" "vAndhyeyakharaviSANatulyaM apuruSakRtaM vacanaM viduSAmanupanyasanIyaM vidvatsamavAye, svarUpanirAkaraNAt , tathAhi-uktirvacanam ucyata iti ceti puruSakriyAnugataM rUpamasya, etakriyA'bhAve kathaM tadbhavitumarhati, na caitatkevalaM kvacid dhvanadupalabhyate, __ yathoktaM dharmasAraprakaraNe vacanaparIkSAyAm-asambhavi-ja sambhavatItyarthaH, apauruSeyam-apuruSakRtaM, vacanamiti prakramAdgamyate, idameva vRttikRt vyAcaSTe-bAndhyeyakharaviSANatulyam-asadityarthaH, apuruSakRtaM vacanaM, tataH kimityAha-viduSAMsudhiyAM "anupanyasanIya" pakSatayA'vyavaharaNIyaM "vidvatsamavAye" sabhyapariSadi, kuta ityAha-"svarUpanirAkaraNAd" apauruSeyatvasya sAdhyasya dhammisvarUpeNa vacanatvena pratiSedhAd, asyaiva bhAvanAmAha tathetyAdinA kathaM tadbhavitumarhatIti paryantena, sugamaM caitat, prayogaH-yadupanyasyamAnaM svavacanenApi vAdhyate, na tadviduSA vidvatsadasi upanyasanIyaM, yathA mAtA me vaMdhyA, 1 jJAnasya pra0. 2 bhAvya0 pra0. 3 nedam pra0. 4 nedam pra0. 000000@@(r)(r)(r)(r)(r)00000 For Private & Personel Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0pitA me kumArabrahmacArIti, tathA cApauruSeyaM vacanamiti, abhyuccayamAha-"na ca" naiva "etad" apauruSeyatayA'bhyupa- paM0 yatA. lAgataM vedavacanaM "kevalaM" puruSavyApArarahitaM "kvacid AkAzAdau "dhvanat" zabdAyamAnam "upalabhyate" zrUyata iti, upa-16 // 98 // | labhyata eva kvacit kadAcitkiJciccedityAha upalabdhAvapyadRzyavakAzaGkAsambhavAt tannivRtyupAyAbhAvAt atIndriyArthadarzisiddheH,anyathAtadayogAt, ? ___ "upalabdhAvapi" zravaNe'pi kvacikanacchabdasya "adRzyavakrAzaGkAsambhavAd" adRzyasya pizAcAdevakturAzaGkAsambhavAttena bhASitaM syAdityevaM saMzayabhAvAdasArametaditi sambadhyate, kuta ityAha-"tannivRttyupAyAbhAvAd" adRzyavakrAzaGkAnivRtterupAyAbhAvAt , na hi kazciddheturasti yena sAzaGkA nivartayituM zakyata iti, etadapi kuta ityAha-"atIndriyArthadarzisiddheH" atIndriyaM-pizAcAdikamarthaM draSTuM zIlaH puruSa eva hi tannivRttyupAyaH,tata eva pizAcAdiprabhavamidaM svata eva vA dhvanadupalabhyate ityevaM nizcayasadbhAvAd, vyatirekamAha-"anyathA" atIndriyArthadarzinamantareNa "tadayogAd adRzyavakrAzaGkAnivRtterayogAt , yadi nAma atIndriyArthadarzI sidhyati, tataH kA kSatirityAhaal punastatkalpanAvaiyarthyAdasArametaditi, syAdetat-bhavato'pi tattvato'pauruSeyameva vacanaM, sarvasya sarvadarzinastatpUrvakatvAt "tappuviyAarahayA" itivacanAt , tadanAditve'pi tadanAditvatastathAtvasiddheH, // // 18 // 10cidghana0 pra0. 2 0mAnavena tadbhA0 pra0. GOOOGOOGGGGGGIOCO00 in Educatan i For Private & Personel Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000 " punastatkalpanA vaiyarthyAt " atIndriyArthadarzinamabhyupagamya punaH - bhUyastatkalpanA vaiyarthyAd-apauruSeyavacanakalpanAvaiyarthyAt sA hyatIndriyArthadarzinamanabhyupagacchatAmeva saphalA, yathoktam- atIndriyANAmarthANAM, sAkSAdraSTA na vidyate / vacanena hi nityena yaH pazyati sa pazyati // 1 // " asAraM" pariphalgu "etad" yadutApauruSeyaM vacanamiti / " syAdetat " parasya vaktavyaM, "bhavato'pi" pauruSeyavacanavAdinaMH "tattvataH" paramArthato na kevalaM mama "tattvataH" aidamparyazuddhyA apauruSeyametra vacanaM na pauruSeyamapi, atra hetumAha - "sarvasya " RSabhAdeH "sarvadarzinaH" sarvajJasya " tatpUrvakatvAd" vacanapUrvakatvAd, etadapi kuta ityAha- "tappuDiyA" vacanapUrvikA " arahayA" arhattA iti vacanAd, atha syAd-anAdira hatsantAnastataH kathaM na pauruSeyaM vacanamityAzaGkayAha -- " tadanA ditve'pi teSAm arhatAmanAditve'pi " tadanAditvataH" tasya vacanasyA* | nAdibhAvAt " tathAtvasiddheH" apauruSeyatvasiddheH, asyaiva viparyayavAdhakaM pakSAntaramAha avacanapUrvakatvaM caikasya tadapi tantravirodhi, nyAyato'nAdizuddhavAdApatteriti, na, anAditve'pi puruSavyApArAbhAve vacanAnupapattyA tathAtvAsiddheH, "avacanapUrvakatvaM caikasya" yadi hi apauruSeyaM vacanaM neSyate tadA'vacanapUrvaH kazcideka Adau vacanapravarttako'rhannabhyu | pagantavya itibhAvaH, evamapi tarhi astu ityAzaGkya para evAha - " tadapi " avacanapUrvakatvaM "tantravirodhi" "samyagdarzana 1 naH na kevalaM mama "tattvataH " aidamparyazudhdhyA. 1000000001
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Th 5 huu lalitavi0 jJAnacAritrANi mokSamArga ityAgamavirodhi, kuta ityAha-"nyAyataH" "sadakAraNavannitya" miti nityalakSaNanyAyAd paM0 yutA. anAdizuddhaH-paraparikalpitasadAzivAdivat kazcidarhanniti vAdaprasaGgAditi, "itiH" paravaktavyatAsamAptyarthaH, parapakSamAzayottaramAha-"na" naiva, etatparoktam, atra hetumAha-"anAditve'pi" avidyamAnAdibhAve'pi vacanasya "puruSavyApArAbhAve" vacanapravartakatAlvAdivyApArAbhAve "vacanAnupapattyA" uktaniruktavacanAyogena tattathAtvAsiddheH, pakSAntaramapi nirasyannAha| na cAvacanapUrvakatvaM kasyacit , tadAditvena tadanAditvavirodhAditi, bIjAGkuravadetat , tatazcA-1 nAditve'pi pravAhataH sarvajJAbhUtabhavanavadvaktRvyApArapUrvakatvamevAkhilavacanasyeti, nanvevaM sarvajJa 8/ 18 evAsya vaktA sadA nAnyaH, tadasAdhutvaprasaGgAditi, ___ "naca" naivAvacanapUrvakatvaM paropanyastaM "kasyacid" bhagavataH, kuta ityAha-"tadAditvena" vacanapUrvakatvena "tadanAditvavirodhAt" tasya-bhagavato anAditvasya-avacanapUrvakatvA''kSiptasya virodhAt-nirAkaraNAditi, paramArthamAha-0 "bIjAGkuravadetad" yathA bIjAdaGkuro'GkarAdvIjaM tathA vacanAdahannahatazca vacanaM pravartata iti, prakRtasiddhimAha-"tatazca"| // 99 // bIjAkuradRSTAntAcca, anAditve'pi vacanasya "pravAhataH" paramparAmapekSya "sarvajJAbhUtabhavanavat" sarvajJasya-RSabhAdivyakti-16 rUpasya prAgabhUtasya bhavanamiva vaktavyApArapUrvakatvamevAkhilavacanasya laukikAdibhedabhinnasyeti / nanviti-parAkSamAyAM, thi 0000000 et For Private & Personel Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education I evamiti - pauruSeyatve, sarvajJa evAsya - vacanasya vaktA sadA-sarvakAlaM nAnyaH - tadvyatiriktaH, kuta ityAha -- tasya - vacanasyAsAdhutvaprasaGgAd - aprAmANyaprApteH, vaktRprAmANyAddhi vacanaprAmANyamityasmAddhetoH so'vacanapUrvaka eva kazcinnItitaH, nanu bIjAGkuravat ityanena pratyuktaM, paribhAvanIyaM tu yatnataH, tathA'rtha| jJAnazabdarUpatvAdadhikRta vacanasya zabdavacanApekSayA nAvacanapUrvakatve'pi kasyaciddoSaH, marudevyAdInAM | tathAzravaNAt, vacanArthapratipattita eva teSAmapi tathAtvasiddhestattvatastatpUrvakatvamiti, bhavati ca viziSTa - | kSayopazamAdito mArgAnusAribuddhervacanamantareNApi tadarthapratipattiH, kvacittathAdarzanAt, saMvAdasiddheH, "saH " sarvajJaH" avacanapUrvaka eva kazcit "ciratarakAlAtIto "nItitaH" anyathA'pauruSeyaM vacanaM syAditi nItimAzrityAbhyupagantavya iti gamyate, atrottaraM - nanu vitarkaya bIjAGkurava detadityanena granthena "pratyuktaM " nirAkRtametatparibhAvanIyaM | tu yatnataH, tatra samyakparibhAvite punarityamupanyAsAyogAt na ca jainAnAM kvacidekAnta ityapi pratipAdayannAha - tatheti pakSAntarasamuccaye, arthajJAnazabdarUpatvAd - arthaH- sAmAyikapariNAmAdirjJAnaM tadgataiva pratItiH, zabdo - vaackdhvniH| tadrUpatvAt tatsvabhAvatvAd adhikRtavacanasya - prakRtAgamasya tataH "zabdavacanApekSayA" zabdarUpaM vacanamapekSya 'na' naivAvacanapUrvakatve'pi kasyacitsarvadarzino doSaH - anAdizuddhavAdApattilakSaNaH, samarthakamAha - "marudevyAdInAM " prathamajinajananIprabhR1 0 pteH pUrvaktR0 pra0. 2 kvacittathAdarzanAtsaMvAda siddheH. 900900099999999999900000
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ paM0 yutA. @ @ @ @ @ @ lalitavi0 tInAM svayameva pakkabhavyatvAnAM tathAzravaNAt-zabdarUpavacanAnapekSayaiva sarvadarzitvazravaNAt , atha 'tappukhiyA arahaya'tivacanaM samarthayannAha-"vacanArthapratipattita eva" vacanasAdhyasAmAyikAdyarthasya jJAnAnuSThAnalakSaNasya pratipattita ev-anggiikr||10|| NAdeva, nAnyathA, "teSAmapi" marudevyAdInAm , apizabdAdRSabhAdInAM ca "tathAtvasiddheH" sarvadarzitvasiddheH "tatvato" nizcayavRttyA natu vyavahArato'pi, "tatpUrvakatvaM" vacanapUrvakatvamiti, etadeva bhAvayati-"bhavati ca viziSTakSayopazamAdito" viziSTAddarzanamohanIyAdigocarAt kSayakSayopazamopazamAt "mAgrgAnusAribuddheH samyagdarzanAdimokSamArgAnuyAyiprajJasya "vacanam" uktalakSaNamantareNApi-vinApi "tadarthapratipattiH" vacanArthapratipattiH, kuta ityAha-"kvacit" prajJApanIye "tathAdarzanAt" vacanArthapratipattidarzanAt , kuta idamityAha-"saMvAdasiddheH" yadidaM tvayoktaM tanmayA svata eva | jJAtamanuSThitaM vetyevaM prakRtArthAvyabhicArasiddheH // ka evaM ca vyaktyapekSayA nAnAdizuddhavAdApattiH, sarvasya tathA tatpUrvakatvAt ,pravAhatastviSyata eveti, na mamApi tatvato'pauruSeyameva vacanamiti prapaJcitametadanyatreti neha prayAsaH / tadevaM zrutadharmAdika rANAM stutimabhidhAyAdhunA zrutadharmasyAbhidhitsurAha-"tamatimirapaDalaviddhaMsaNassa suragaNanariMdamalAhiassa / sImAdharassa vaMde papphoDiamohajAlassa // 2 // " asya vyAkhyA-tamaH-ajJAnaM tadeva timiraM ki tamastimiraM, athavA tamaH-baddhaspRSTanidhattaM jJAnAvaraNIyaM @ 00000000000000000 @ @ // 10 // @ @ @ @ @ Jain Education inayaka For Private & Personel Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ ooaaraakaattumutticaarukaarumururutu "evaM ca" vacanapauruSeyatve "vyaktyapekSayA" ekaikaM sarvadarzinamapekSya, "nAnAdizuddhavAdApattiH" na kazcideko'nAdizuddhaH sarvadarzI vaktA ApannaH, kuta ityAha-"sarvasya" sarvadarzinaH "tathA" pUrvoktaprakAreNa "tatpUrvakatvAt" vacanapUrva-10 katvAt , "pravAhatastu" paramparAmapekSya iSyata evAnAdizuddhaH, pravAhasyAnAditvAditi, evaM na mamApi tattvato'pauruSeyaM vacanaM yat tvayA prAk prasaJjitamiti, prapaJcitametadanyatra-sarvajJasiddhyAdau neha prayAsaH prayatnaH, nikAcitaM timiraM tasya paTalaM-vRndaM tamastimirapaTalaM tadvidhvaMsayati-vinAzayatIti tamastimirapaTalavidhvaMsanaH tasya,tathA cAjJAnanirAsenaivAsya pravRttiH,tathA "suragaNanarendramahitasya" tathA hyAgamama-16 himAM (mAna) kurvantyeva surAdayaH, tathA sImAM-maryAdAM dhArayatIti sImAdharaH tasyeti karmaNiSaSThI, taM vande, tasya vA yanmAhAtmyaM tad vande, athavA tasya vanda iti tadvandanaM karomi, tathA hyAgamavanta / eva maryAdAM dhArayanti, kiMbhUtasya ?-prakarSeNa sphoTitaM mohajAlaM-mithyAtvAdi yena sa tathocyate tasya, tathA cAsminsati vivekino mohajAlaM vilayamupayAti iti // itthaM zrutamabhivandyAdhunA tasyaiva guNopadarzanadvAreNApramAdagocaratAM pratipAdayannAha-"jAIjarAmaraNasogapaNAsaNassa, kallANapukkhalavi-| 1 nedam pra0. 2 tyeva itthaM pra0. 000000000000000000 For Private & Personel Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 101 // | sAlasuhAvahassa / ko devadAnavanariMdagaNaJciasassa, dhammassa sAramuvalabbha kare pamAyaM // 3 // " asya | vyAkhyA - jAtiH - utpattiH jarA-vayohAnilakSaNA maraNaM - prANanAzaH zokaH - mAnaso duHkhavizeSaH, jAtizca | OM jarA ca maraNaM ca zokazceti dvandvaH, jAtijarAmaraNazokAn praNAzayati- apanayati jAtijarAmaraNa| zokapraNAzanastasya, tathA ca zrutadhamrmoktAnuSThAnAjjAtyAdayaH praNazyantyeva, anena cAsyAnarthapratighA - titvamAha, kalyam - ArogyaM kalyamaNatIti kalyANaM, kalyaM zabdayatItyarthaH, puSkalaM - sampUrNa na ca tadalpaM, | kintu ? vizAlaM vistIrNaM sukhaM pratItaM, kalyANaM puSkalaM vizAlaM sukhamAvahati - prApayati kalyANa| puSkalavizAlasukhAvahaH tasya, tathA ca zrutadhamrmoktAnuSThAnAduktalakSaNamapavargasukhamavApyata eva, anena | cAsya viziSTArthaprasAdhakatvamAha, kaH prANI devadAnavanarendragaNArcitasya zrutadharmmasya sAraM - sAmarthyaM | upalabhya - dRSTvA vijJAya kuryAtpramAdaM seveta ?, sacetasazcAritradharme pramAdaH karttuM na yukta iti hRdayaM, | Aha-suragaNanarendramahitasyetyuktaM punardevadAnavanarendragaNArcitasyeti kimartham ?, ucyate, prastuta| bhAvAnvayaphalatannigamanatvAdadoSaH, tasyaivaMguNasya dharmasya sAraM - sAmarthyamupalabhya kaH sakarNaH pramAdI 33000bhDa 30000000000000000000 paM0 yutA. // 101 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 $3000 | bhaveccAritradharma iti // yatazcaivamataH - "siddhe bho ! payao namo jiNamae nandI sayA saMjame, devanAga| suvnnnnkinnnnrgnnssnbhuuabhaavccie| logo jattha paiDio jagamiNaM telokamaccAsuraM, dhammo vaDDa| u sAsao vijayao dhammuttaraM vaDhau ||4||" asya vyAkhyA- siddhe - pratiSThite prakhyAte, tatra siddhaH phalAvyabhicAreNa pratiSThitaH sakalanayavyApteH prakhyAtastrikoTI parizuddhatvena, bho ityetadatizayinAmAmantraNaM pazyantu bhavantaH, prayato'haM yathAzaktyetAvantaM kAlaM prakarSeNa yataH, itthaM parasAkSikaM prayato bhUtvA | punarnamaskaroti, " namo jinamate" supAM supo bhavantIti caturthyarthe saptamI, namo jinamatAya, tathA cAsmin sati jinamate "nandiH " samRddhiH "sadA," sarvakAlaM, kva ? " saMyame" cAritre tathA coktaM"paDhamaM nANaM tao dayetyAdi", kiMbhUte saMyame ? - devanAga survarNakinnaragaNaiH sadbhUtabhAvenArcite, tathA ca | saMyamavantaH arcyanta eva devAdibhiH kiMbhUte jinamate ? - lokanaM lokaH jJAnameva sa yatra pratiSThitaH, tathA jagadidaM jJeyatayA, kecinmanuSyalokameva jaganmanyanta ityata Aha - " trailokyaM manuSyAsuraM" 10 suparNa pra0. 1000009 99999900900
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 102 // Jain Education 9000063 AdhArAdheyabhAvarUpamityarthaH, ayamitthambhUtaH zrutadhamrmo vardhatAM - vRddhimupayAtu, zAzvatamiti kriyAvi| zeSaNametat zAzvataM varddhatA mityapracyutyeti bhAvanA, vijayaMtaH "prastuta bhAvAnvayaphalatannigamanatvAditi" prastutabhAvasya suragaNanarendramahitaH zrutadhamrmo bhagavAnityevaMlakSaNasyAntrayaHanuvRttiH sa eva phalaM sAdhyaM yasya tattathA tasya - prAgvacanasya nigamanaM - samarthanaM pazcAtkarmadhArasamAse bhAvapratyaye ca prastutabhAvAnvayaphala tannigamanatvaM devadAnavanarendragaNArcitasyeti yattasmAditi // pravRttaparapravAdivijayeneti hRdayaM, tathA dharmottaraM cAritradharmottaraM varddhatAM punarvRddhyabhidhAnaM | mokSArthinA pratyahaM jJAnavRddhiH kAryeti pradarzanArthaM, tathA ca tIrthakaranAmakarmahetUn pratipAdayatoktaM "avanANagahaNe iti" praNidhAnametat, anAzaMsAbhAvavIjaM, mokSapratibandhena, apratibandha eSa | pratibandhaH, asaGgaphalasaMvedanAt, "praNidhAnetyAdi" praNidhAnam -- AzaMsA etacchrutadharmmavRddhyabhilaSaNaM, kIdRgityAha - " anAzaMsAbhAvavIjaM" anAzaMsAsarvecchoparamaH saiva bhAvaH - paryAyaH tasya bIjaM - kAraNaM, kathamityAha - "mokSapratibandhena "mokSaM prati hIdaM prArthanaM, sa cAnicchArUpo, nanvapratibandhasAdhyo mokSaH kathamitthamapi tatra pratibandhaH zreyAnityAha - " apratibandhaH" apratibandhasadRza " eSaH" mokSa1 vijayatAm a0 pra0. 50005656600655000355000656 paM0 yutA // 102 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ PEETTUGGaattu | viSayapratibandhaH prArthanArUpaH, kuta ityAha-"asaGgaphalasaMvedanAd" asaGgasya-rAgadveSamohAdyaviSayIkRtasya phalasya AzaMsanIyasya saMvedanAd-anubhavAd , anIdRzaphalAlambanaM hi praNidhAnaM pratibandhaH paramapuruSArthalAbhopaghAtitvAt , nanu kathamayaM niyamo ? yadutedaM praNidhAnamanAzaMsAbhAvavIjamityAha| yathoditazrutadharmavRddhermokSaH, siddhatvena, neha phale vyabhicAraH, asaGgena caitatphalaM saMvedyate, evaM ca sadbhAvAropaNAttavRddhiH, zubhametadadhyavasAnamatyartha, | "yathoditazrutadharmavRddheH" sarvajJopajJazrutadharmaprakarSAt "mokSaH" anAzaMsArUpo yato bhavatIti gamyate, atrApi kathamekAntaH ? ityAha-"siddhatvena" zrutadharmavRddhermokSaM pratyavandhyahetubhAvena, idameva bhAvayati "na" naiva "iha" mokSalakSaNe, phale "vyabhicAro" visaMvAdaH phalAntarabhAvato niSphalatayA vA zrutadharmavRddheriti, asyaivAsaGgatvasiddhyarthamAha-"asa-1 | Drena ca" rAgadveSamohalakSaNasaGgAbhAvena ca, "etat" mokSaphalaM "saMvedyate" sarvaireva mumukSubhiH pratIyata iti, itthaM zruta-|| dharmavRddheH phalasiddhimabhidhAya asyA eva hetusiddhimAha-"evam" uktaprakAreNa "caH" punararthe bhinnakramazca "sadbhAvAro|paNAt" zrutavRddhiprArthanArUpazuddhapariNAmasyAGgIkaraNAt "tadvadbhizca" zrutadharmavRddhiH punarbhavatIti gamyate, aitadbhA| vanAyaivAha-"zubhaM" prazastaM "etat" punaH zrutadharmavRddhyAzaMsAlakSaNaM "adhyavasAnaM" pariNAmaH, "atyartham" atIva, kIdRgityAha 1 tadvRddhizca paJjikA. 2 0vanayaivAha pra0 la018 For Private & Personel Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 % paM0 yutA. // 10 // 000000000000000000000 zAlibIjAropaNavacchAlihetuH, dRSTA hyevaM paunaHpunyena tadvRddhiH, evamihApyata iSTavRddhiriti, evaM vivekagrahaNamatra jalam , atigambhIrodAra eSa AzayaH, ___ "zAlibIjAropaNavat" zAlibIjasya punaH punaH nikSepaNamiva "zAlihetuH" zAliphalanimittaM, etadeva bhAvayati| "dRSTA" upalabdhA "hiH" yasmAdU , "evaM" zrutadharmavRddhiprArthanAnyAyena paunaHpunyena zAlibIjAropaNasya vRddhistadvaddhiHzAlivRddhiH, "evaM" zAlivRddhiprakAreNa "ihApi" zrutastave "ataH" AzaMsApaunaHpunyAd "iSTavRddhiH" zrutavRddhiriti, atha zAlibIjAropaNadRSTAntAkSiptaM sahakArikAraNaM jalamapi pratipAdayannAha-"evam" anantaroktaprakAreNa "vivekanahaNaM" vivekena-samyagAvadhAraNavicAreNa grahaNaM-svIkAraH zrutasya vivekasya vA grahaNaM, tatkimityAha-"atra" zrutazAlivRddhau "jalam" ambhaH, atha vivekameva stuvannAha-"atigambhIrodAraH" prabhUtazrutAvaraNakSayopazamalabhyatvAdatyanuttAna udArazca sakalasukhalAbhasAdhakatvAd "eSa" vivekarUpa "AzayaH" pariNAmaH, ata eva saMvegAmRtAsvAdanaM, nAvijJAtaguNe cintAmaNau yatnaH, na cAnyathA'to'pi samIhitasiddhiH, __"ata eva" vivekAdeva natu sUtramAtrAdapi "saMvegAmRtAsvAdanaM" saMvego-dharmAdyanurAgo, yaduktam-"tathye dharme dhvasta|| hiMsAprabandhe, deve rAgadveSamohAdimukte sAdhau sarvagranthasaMdarbhahIne, saMvego'sau nizcalo yo'nurAgaH // 1 // " sa evAmRta-sudhA 10garthavicAreNa pra0 0000000000000000006 | // 1030 For Private & Personel Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 tasyA''svAdanam-anubhavo,nanu kriyaiva phaladA na tu jJAnaM, yathoktaM-"kriyaiva phaladA puMsAM,na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbha-| kSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhaved // 1 // " iti, kiM vivekagrahaNenetyAzakya vyatirekato'rthAntaropanyAsenAha-"na" naiva "avijJAtaguNe" aniNItajvarAdyupazamasvabhAve "cintAmaNI' cintAratne "yatnaH" taducitapUjAdyanuSThAnalakSaNo, | yathA hi cintAmaNI jJAtaguNa eva yatnastathA zrute'pIti jJAnapUrvikaiva phalavatI kriyeti, nanu cintAmaNizcintAmaNitvAdeva samIhitaphalaH syAt, kiM tatroktayatnenetyAha-"na ca" naiva "anyathA" ajJAtaguNatvena yatnAbhAve "ato'pi" cintA maNerapi AstAM zrutajJAnAt "samIhitasiddhiH" prArthitaparamaizvaryAdisiddhiH, idameva dRDhayannAhaal prakaTamidaM prekSApUrvakAriNAM, ekAntAviSayo goyonivargasya, paramagarbha eSa yogazAstrANAM, abhihitamidaM taistaizcAruzabdairmokSAdhvadurgagrahaNamiti kaizcit tamogranthibhedAnanda iti cAnyaiH guhAkAndhakArAlokakalpamaparaiH bhavodadhidvIpasthAnaM cAnyairiti, ___ "prakaTamidaM" pratyakSametat , "prekSApUrvakAriNAM" buddhimatAM prekSAcakSuSo viSayatvAdyaduta jJAnapUrvaH sarvo yatnaH samIhitasiddhiphalo,vyatirekamAha-"ekAntAviSayaH" sadApyasaMvedyatvAt , "goyonivargasya" balIvaIsamapRthagjanasya, punaH kIdRgi| tyAha-"paramagarbhaH" paramarahasya, "eSa" viveko "yogazAstrANAM SaSTitantrAdInAM, kuto -yataH abhihitamidaM-vivekavastu "taistaiH" vakSyamANaiH "cAruzabdaiH" satyodArArthadhvanibhiH "mokSAdhvetyAdi" pratItArtha vacanacatuSkamapi, navaraM "mokSA orurururururururuOeeCOCC4 0000000000000000000006 Endantem For Private Personal use only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 dhvadurgagrahaNamiti" yathA hi kasyacitkvacinmArge taskarAyupadrave durgagrahaNameva paritrANaM, tathA mokSAdhvani rAgAdi-16| paM0 yutA. stenopadrave vivekagrahaNamiti, Aha-zrutamAtraniyataM vivekagrahaNaM, tatkimasmAdasya vizeSeNa pRthag jnyaapnmityaashjhyaah||104|| na caitadyathAvadavabudhyate mahAmithyAdRSTiH, tadbhAvA''cchAdanAt , ahRdayavakAvyabhAvamiti, tatpravRttyAyeva hyatra salliGgaM, tadbhAvavRddhizca kAvyabhAvajJavat , ata eva hi mahAmithyAdRSTeH prApti-|| zirapyaprAptiH, tatphalAbhAvAt , abhavyacintAmaNiprAptivat , mithyAdRSTestu bhavedravyaprAptiH sA''da-15 rAdiligA anAbhogavatI, na tvasyAsthAna evAbhinivezaH, bhavyatvayogAta , | "na (naca)" naiva "etat" zrutaM kathaJcitpAThe'pi "yathAvat" yatprakArArthavadyAzArthamityarthaH, "avabudhyate" jAnIte "mahAmithyAdRSTiH" pudgalaparAvarttAdhikasaMsAraH, kathamityAha-"tadbhAvAcchAdanAdU" bodhabhAvA''varaNAt , dRSTAntamAha|"ahRdayavad" avyutpanna iva "kAvyabhAvamiti" zRGgArAdirasasUcakavacanarahasyamiti, ataH kathaM zrutamAtraniyataM vivekagrahaNamiti, kuta idamitthamityAha-tatpravRttyAyeva "hiH" yasmAt tatrAvabuddhe zrutArthe pravRttivighnajayasiddhiviniyogA eva na punaH zrutArthajJAnamAtram "atra" zrutAvabodhe sad-avyabhicAri liGga-gamako hetuH, kimetAvadeva netyAha"tadbhAvavRddhizca" bodhabhAvavRddhizca, "kAvyabhAvajJavat" kAvyabhAvajJasyeva kAvye iti dRSTAntaH, "ata eva" yathAvadana // 104 // 10rasyAprAptiH pra0 DO0000000000000 on Education international For Private Personel Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Thieu Tin T bi 0000000000000CceG0000000 vabodhAdeva "hiH" sphuTaM "mahAmithyAdRSTeH" uktalakSaNasya prAptiradhyayanAdirUpasya zrutasyAprAptiH, kuta ityAha-"tatphalAbhAvAd" yathAvadavabodharUpaphalAbhAvAt , kiMvadityAha-"abhavyacintAmaNiprAptivat" yathA hi atinirbhAgyatayA'yogyasya cintAmaNiprAptAvapi tadjJAnatvAbhAvAnna tatphalaM, tathA asya zrutaprAptAvapIti, bhavatu nAmaivaM mahAmithyAdRSTeH, mithyAdRSTestu kA vArtetyAha-"mithyAdRSTestu" dharmabIjAdhAnAdyarhasya "bhavet" syAt , "dravyaprAptiH" bhAvazrutayogyadravyazrutavyAptiH, kIdRg syAt dravyazrutaprAptiH?-"AdarAdiliGgA" 'AdaraH karaNe prIti rityAdiliGgA "anA-| bhogavatI" samyakzrutArthopayogarahitA, nanu mithyAdRSTimahAmithyAdRSTyoranAbhogAdyavizeSAtkaH prativizeSa ityAha-"na tu" | na punaH "asya" mithyAdRSTeH "asthAna eva" mokSapathapratipanthinyeva bhAve "abhinivezaH" AgrahaH, sthAnAbhinivezasyApi tasya bhAvAt , kuta evamityAha-"bhavyatvayogAd" bhAvazrutayogyatvasya bhAvAd asthAnAbhiniveza eva hi na, tadabhAvAd, asyaiva hetoH svarUpamAha___ taccaivaMlakSaNaM, prAptaM caitadabhavyairapyasakRt , vacanaprAmANyAt, na ca tataH kiJcit , prastutaphala-16 kAlezasyApyasiddheH, paribhAvanIyametadAgamajJairvacanAnusAreNeti / evamanyeSAmapi sUtrANAmartho vedi-18 10vattvAbhA0 pra02 kIdRzI pra0 Jain Education Intern For Private & Personel Use Only HEDw.jainelibrary.org
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 105 // 000000 36655556 |tavya iti, digmAtrapradarzanametat evaM praNidhAnaM kRtvaitatpUrvikA kriyA phalAyeti zrutasyaiva kAyo - |tsargasaMpAdanArthaM paThati paThanti vA, "suyassa bhagavao karemi kAussagga" mityAdi yAvadvosirAmi, vyAkhyA pUrvavat, navaraM zrutasyeti - pravacanasya sAmAyikAdicaturdaza pUrvaparyantasya "bhagavataH " samagraizvaryAdiyuktasya, "tacca" tatpunarbhavyatvaM "evaMlakSaNam" asthAne sthAne cAbhinivezasvabhAvaM ityanayoviMzeSo jJeyaH, mahAmithyAdRSTeH prAptirapyasyAsaMbhavinI kutastasya phalacintetyAha - " prAptaM " labdhaM cakAra uktasamuccaye, "etat" zrutam " abhavyairapi" | ekAntamahAmithyAdRSTibhiH kiM punaranyamithyAdRSTibhiH "asakRd" anekazaH, kuta ityAha - " vacanaprAmANyAt" sarvajIvAnAmanantazo graiveyakopapAtaprajJApanAprAmANyAdU, evaM tarhi tatphalamapi teSu bhaviSyatItyAha - "na ca" naiva "tataH" zrutaprApteH " kiJcit" phalamiti gamyate, kuta ityAha- "prastutaphalalezasyApi" prakRtayathAvadbodharUpaphalAMzasyApi, AstAM sarvasya " asiddheH " aprApteH, tatsiddhAvalpakAlenaiva sarvamuktiprAptiprasaGgAt, zuddhatvena samagraizvaryAdiyogaH, na hyato vidhipravRttaH phalena vaJcyate, vyAptAzca sarve pravAdA etena, 1 siddhatvena pra0 paJjikA ca. 2 sarvapravAdAH pra0 paM0 yutA. // 105 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000000000 vidhipratiSedhAnuSThAnapadArthAvirodhena ca varttate khargakevalArthinA tapodhyAnAdi karttavyaM, sarve jIvAna hantavyA itivacanAt , samitiguptizuddhA kriyA asapatno yoga ___ "siddhatveneti" siddhatvena phalAvyabhicArapratiSThitatvatrikoTiparizuddhibhedena, idameva na hyato vidhipravRtta ityAdinA vAkyatrayeNa yathAkramaM bhAvayati, sugamaM caitannavaraM-"vidhipratiSedhAnuSThAnapadArthAvirodhena ceti' vidhipratiSedhayoH kaSarU|payoH anuSThAnasya-chedarUpasya padArthasya ca-tApaviSayasyAvirodhena-pUrvAparAbAdhayA vartate, cakAra uktasamuccayArthaH, amumevAvirodhaM trikoTiparizuddhilakSaNaM dvAbhyAM vacanAbhyAM darzayati-"svargetyAdinA" sugama caitat, kintu svargA[rthinA tapodevatApUjanAdi, kevalArthinA tu dhyAnAdhyayanAdi karttavyaM, "asapatno yoga iti" asapatnaH parasparavirodhI ___ iti vacanAt, utpAdavigamadhrauvyayuktaM sat , eka dravyamanantaparyAyamartha itivacanAditi, kAyo |81 tsargaprapaJcaH prAgvat tathaiva ca stutiH, yadi paraM zrutasya,samAnajAtIyavRMhakatvAt , anubhavasiddhametat , tajjJAnAM, calati samAdhiranyatheti prakaTaM, aitihyaM caitadevamato na bAdhanIyamiti vyAkhyAtaM puSkara-16 varadvIpArddha ityAdisUtram // 1 ekadravya0 pra0 000000000000000000000 PAlAnuSThAnAdyogaH-svAdhyAyAdisamAdhyAnAdhyayanAdi karttavyaM, "apanAnAsugamaM caitat, kintuSa For Private & Personel Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aitihyaM caitaditi" sampradAyazcAyaM yaduta tRtIyA stutiH zrutasyeti // iti zrImunicandrasUriviracitAyAM lalita- paM0 yutA. // 106 // | vistarApaJjikAyAM zrutastavaH smaaptH|| | punaranuSThAnaparamparAphalabhUtebhyastathAbhAvena takriyAprayojakebhyazca siddhebhyo namaskaraNAyedaM| 1 paThati paThanti vA, "siddhANaM buddhANaM,pAragayANaM paraMparagayANaM / loyaggamuvagayANaM, namo sayA sava-16 siddhANaM // 1 // asya vyAkhyA-sitaM dhmAtameSAmiti siddhAH nirdagdhAnekabhavakarmendhanA ityarthaH, tebhyo nama iti yogaH, te ca sAmAnyataH karmAdisiddhA api bhavanti, yathoktam- "kamme || sippe ya vijA ya, maMte joge ya Agame / attha jattA abhippAe, tave kammakkhae iya // 1 // " // ityAdi, ataH karmAdisiddhavyapohAyAha-"buddhebhyaH" ajJAnanidrAprasupte jagatyaparopadezena || jIvAdirUpaM tattvaM buddhavanto buddhAH, sarvajJasarvadarzikhabhAvabodharUpA ityarthaH, etebhyaH, ete ca saMsAranirvANobhayaparityAgena sthitavantaH kaizcidiSyante "na saMsAre na nirvANe, sthito || bhuvanabhUtaye / acintyaH sarvalokAnAM, cintAratnAdhiko mahAn // 1 // " iti vacanAt , , etannirAsAyAha-"pAragatebhyaH" pAraM-paryantaM saMsArasya prayojanavAtasya vA gatAH pAragatAH, GOOGROOOOOOCTOR DOOGRESOOOOOOOOOO // 106 / Jan Education Intemanona For Private Personel Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 tathAbhavyatvAkSiptasakalaprayojanasamAcyA niravazeSakarttavyazaktivipramuktA iti yaduktaM bhavati, etebhyaH, ete ca yadRcchAvAdibhiH kaizcidakramasiddhatvenApi gIyante, yathoktam-"naikAdisaGkhyAka-8 1 mato, vittpraaptirniyogtH| daridrarAjyAptisamA, tadvanmuktiH kvacinna kim ? // 1 // " ityetadvayapohA yAha-"paramparagatebhyaH" paramparayA-jJAnadarzanacAritrarUpayA mithyAdRSTisAsvAdanasamyagmithyAdRSTi aviratasamyagdRSTiviratAviratapramattApramattanivRttyanivRttibAdarasUkSmopazAntakSINamohasayogyayogigu18 NasthAnabhedabhinnayA gatAH paramparagatA etebhyaH, ete'pi kaizcidaniyatadezA abhyupagamyante, 1 'yatra klezakSayastatra, vijJAnamavatiSThate / bAdhA ca sarvathA'syeha, tadabhAvAnna jAtucit // 1 // " iti / vacanAd, etannirAcikIrSayA''ha-"lokAyamupagatebhyaH" lokAgram ISatprAgbhArAkhyaM tadupa-sAmIpyenake niravazeSakarmavicyuttyA tadaparAbhinnapradezatayA gatAH-upagatAH, uktazca-"jattha ya ego siddho, 8 tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / annonnamaNAvAhaM, ciTaMti suhI suhaM pttaa|| 1 // " tebhyaH, Aha-kathaM / 1 anno'nnasamogADhA, puTThA savve a logate // 1 // pra0 0000000000OMOMBOO Jain Education Inter For Private & Personel Use Only Huaw.jainelibrary.org
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ @@@ @ @ lalitavi0] punariha sakalakarmavipramuktAnAM lokAntaM yAvadgatirbhavati, bhAve vA sarvadeva kasmAnna bhavatIti, paM0 yutA. // 107 // atrocyate, pUrvAvezavazAdaNDAdicakrabhramaNavat samayamevaikamaviruddheti na doSa iti, etebhyaH, evaMbhU-18 tebhyaH kimityAha-"namaH sadA sarvasiddhebhyaH" nama iti kriyApadaM, "sadA" sarvakAlaM, prazastabhAvapUraNa-1 metadayathArthamapi phalavaccitrAbhigrahabhAvavadityAcAryAH, "citrAbhigrahabhAvavaditi" yathA hi glAnapratijAgaraNAdiviSayazcitro'bhigrahabhAvo nityamasampadyamAnaviSayo'pi zubhabhAvApUrakastathA namaH sadA sarvasiddhebhya ityetatpraNidhAnaM, or "sarvasiddhebhyaH" tIrthasiddhAdibhedabhinnebhyaH, yathoktam-"titthasiddhA 1 atitthasiddhA 2 titthagara-18 siddhA 3 atitthagarasiddhA 4 sayaMbuddhasiddhA 5 patteyabuddhasiddhA 6 buddhabohiyasiddhA 7 thIliMgasiddhA purisaliMgasiddhA 9 napuMsakaliMgasiddhA 10 saliMgasiddhA 11 aNNaliMgasiddhA 12 gihili~gasiddhA 1318 egasiddhA 14 aNegasiddhA 15" iti, tatra tIrtha-prAgvyAvarNitasvarUpaM taccaturvidhaH zramaNasaGghaH tasminnuH // 107 // @@@@@ 909005000*9096 30(r)(r)(r)@ 1 pUrvAvega0 pra0 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only Ww.jainelibrary.org
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int 20000EUR 090396 | tpanne ye siddhAste tIrthasiddhAH, atIrthe siddhA atIrthasiddhAH tIrthAntarasiddhA ityarthaH, zrUyate ca "jiNaMtare | sAhuvoccheo"tti tatrApi jAtismaraNAdinA'vAptApavargamArgAH sidhyantyeva, marudevIprabhRtayo vA atIrthasiddhAH, tadA tIrthasyAnutpannatvAt tIrthakara siddhAH tIrthakarA eva, atIrthakara siddhA anye sAmAnya - | kevalinaH, svayaMbuddhasiddhAH svayaMbuddhAH santo ye siddhAH, pratyeka buddhasiddhAH pratyekabuddhAH santo ye siddhAH, || atha svayaM buddhapratyekabuddhasiddhayoH kaH prativizeSa iti ucyate, bodhyupadhizrutaliGgakRto vizeSaH, | tathAhi - svayaM buddhA bAhyapratyayamantareNa budhyante, pratyekabuddhAstu na tadviraheNa zrUyate ca bAhyavRSabhA| dipratyayasApekSA karakaNDvAdInAM pratyekabuddhAnAM bodhiH, naivaM svayaMbuddhAnAM jAtismaraNAdInAmiti, | upadhistu svayaM buddhAnAM dvAdazavidhaH pAtrAdiH, pratyekabuddhAnAM tu navavidhaH prAvaraNavarjaH, svayaMbuddhAnAM pUrvAdhItazrute'niyamaH, pratyekabuddhAnAM tu niyamato bhavatyeva liGgapratipattiH svayaMbuddhAnAmAcAryasannidhAvapi bhavati, pratyekabuddhAnAM tu devatA prayacchatItyalaM vistareNa, buddhabodhitasiddhA buddhA AcAryAstairbodhitAH santo ye siddhAste iha gRhyante, ete ca sarve'pi strIliGgasiddhAH kecit " 9009003990090095000969096 rww.jainelibrary.org
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 108 // lalitavi0 kecitpuMliGgasiddhAH kecinnapuMsakaliGgasiddhA iti / Aha - tIrthakarA api strIliGgasiddhA bhavanti ?, bhavantItyAha, yata uktaM siddhaprAbhRte- " savatthovA titthayarisiddhA, titthagarititthe No 9 titthagarasiddhA asaMkhejjaguNAo, titthagarititthe NotitthagarasiddhA saMkhejjaguNA" iti na napuMsakaliGgasiddhAH, pratyekabuddhAstu pulliGgA eva, svaliGgasiddhA dravyaliGga prati rajoharaNagocchedhA2 riNaH, anyaliGgasiddhAH parivrAjakAdiliGgasiddhAH, gRhiliGgasiddhA marudevIprabhRtayaH, "egasiddhA" | iti ekasmin samaye eka eva siddha:, "aNegasiddhA" iti ekasmin samaye yAvadaSTazataM siddhaM, yata uktam- "battIsA aDayAlA saTThI bAvatarI ya boddhavA / culasII chaNNauI durahiya attarasayaM ca // 1 // " atrAha codakaH - nanu sarva evaite bhedAstIrthasiddhaatIrthasiddhabhedadvayAntarbhAvinaH, tathAhitIrthasiddhA eva tIrthakara siddhAH, atIrthakara siddhA api tIrthasiddhA vA syuratIrthasiddhA vA, ityevaM | zeSeSvapi bhAvanIyamityataH kimebhiriti, atrocyate, antarbhAve satyapi pUrvabhedadvayAdevottarottarabhedA 10 liGge siddhAH pra0 2 0 gocchagadhA0 pra0 Jain Education 000000 390090099990099999900900 paM0 yutA // 108 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipatterajJAtajJApanArtha bhedaabhidhaanmitydossH|| itthaM sAmAnyena sarvasiddhanamaskAraM kRtvA punarAsannopakAritvAdvarttamAnatIrthAdhipateH zrImanmahAvIravarddhamAnavAminaHstuti (karoti) kurvanti (vA,)"jo devA-10 Navi devo, jaM devA paMjalI namasaMti / taM devadevamahiaM,sirasAvaMde mahAvIraM // 2 // " asya vyAkhyA-yo' |bhagavAnvarddhamAnaH devAnAmapi' bhavanavAsyAdInAM deva pUjyatvAt, tathAcAha-'yaM devAHprAJjalayo nama-1 syanti' vinayaracitakarapuTAH santaH praNamanti 'ta' 'devadevamahitaM' devadevAH-zakAdayaH tairmahitaH-18 pUjitaH 'zirasA' uttamAGgenetyAdarapradarzanArthamAha, vaMde, kaM ? 'mahAvIram' Ira gatipreraNayorityasya vipU-18 vasya vizeSeNa Irayati karma gamayatiyAti ceha zivamiti vIraH mahAMzcAsau vIrazca mahAvIraH,uktazca|| "vidArayati yatkarma, tapasA ca viraajte| tapovIryeNa yuktazca, tasmAdvIra iti smRtaH // 1 // "|| taM, itthaM stutiM kRtvA punaH paropakArAyA''tmabhAvavRddhyai phalapradarzanaparamidaM paThati paThanti vA // 'na napuMsakaliGga' iti napuMsakaliGga tIrthakarasiddhA na bhavantIti yojyam // "eko'vi NamokAro, jiNavaravasahassa vddhmaannss| saMsArasAgarAo, tArei naraM va nAriM vA // 3 // l.19|| Jain Education Intematona For Private & Personel Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90096900009999999999999 // 109 // lalitavi0 asya vyAkhyA- 'eko'pi' namaskAraH, tiSThantu bahavaH 'jinavaravRSabhAya' varddhamAnAya yatnAt kriyamANaH | san kim ? - saMsaraNaM saMsAraH - tiryagnaranAra kAmarabhavAnubhavalakSaNaH, sa eva bhavasthitikAya sthitibhyAmane| kadhA'vasthAne nAlabdhapAratvAtsAgara iva saMsArasAgaraH tasmAt tArayati - apanayatItyarthaH, 'naraM va nAriM vA' | puruSaM vA striyaM vA, puruSagrahaNaM puruSottamadharmmapratipAdanArthaM, strIgrahaNaM tAsAmapi tadbhava eva saMsArakSayo / 7 bhavatIti jJApanArthaM vacaH yathoktaM yApanIyata - " No khalu itthi ajIvo NayAvi abhavA Na yAvi | daMsaNaviro hiNI No amANusA No aNAriuppattI No asaMkhejAuyA No aikUramaI No Na uvasanta9 mohA No Na suddhAcArA, No asuddhaboMdI No vavasAyavajjiyA No aputrakaraNAvirohiNI, No NavaguNaThANarahiyA No ajogA laDIe No akallANabhAyaNaMti kahaM na uttamadhammasAhiga" ti / | tatra 'na khalviti' naiva strI ajIvo varttate, kintu ! jIva eva, jIvasya cottamadharmmasAdhakatvAvirodhastathAdarzanAt, na jIvo'pi sarva uttamadharmmasAdhako bhavati abhavyena vyabhicArAt tayapohA 1 ajIve pra0 20 virAhiNI 3 virAhiNI. " 9009096036000 paM0 yutA. // 109 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAyAha-'na cApyabhavyA' jAtipratiSedho'yaM, yadyapi kAcidabhavyA tathApi sarvaivAbhavyA na bhavati, saMsAranirvedanirvANadharmAdveSazuzrUSAdidarzanAt , bhavyo'pi kazciddarzanavirodhI yo na setsyati tannirA-2|| 1 sAyAha-'no darzanavirodhinI' darzanamiha samyagdarzanaM parigRhyate tattvArthazraddhAnarUpaM, na tadvirodhinyeva, || AstikyAdidarzanAt , darzanAvirodhinyapi amAnuSI neSyata eva tatpratiSedhAyAha-'no amAnuSI || // manuSyajAtau bhAvAt , viziSTakaracaraNorugrIvAdyavayavasannivezadarzanAt , mAnuSyapyanAryotpattiraniSTA || tadapanodAyAha-'no anAryotpattiH' AryeSvapyutpatteH, tathAdarzanAt , AryotpattirapyasaMkhyeyAyurnAdhikR-10 tasAdhanAyetyetadadhikRtyAha-'no asaGkhyeyAyuH sarvaiva, saGkhyeyAyuryuktAyA api bhAvAt , tathAdarza-18 kAnAt , saGkhyeyAyurapi atikrUramatiH pratiSiddhA tannirAcikIrSayA'ha-'nAtikrUramatiH' saptamanarakA-16 yurnibandhanaraudradhyAnAbhAvAt, tadvatprakRSTazubhadhyAnAbhAva iti cet , na, tena tasya pratibandhAbhAvAt , || tatphalavaditaraphalabhAvenAniSTaprasaGgAt , 00000000000000000000 00000000000000000 10Syate tatpra0 pra0.2 na a0 pra0, 3 na asaM0 pra0. For Private & Personel Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ * lalitavi0 | 'saptametyAdi' saptamanarake'tikliSTasattvasthAne AyuSo nibandhanasya raudradhyAnasya tIvrasaMlezarUpasyAbhAvAt strINAM 'SaSThI paM0 yatA. ca striyaH' itivacanAt tadvatprakRtaraudradhyAnasyeva prakRSTasya mokSahatoH zubhadhyAnasya zuklarUpasyAbhAva iti // // 110 // ____evaM cedabhyupagamo bhavataH, asya parihAramAha-'na' naivaitatparoktaM, kuta ityAha-'tena' prakRtaraudradhyAnena 'tasya' prakR-| | tazubhadhyAnasya 'pratibandhAbhAvAd' avinAbhAvAyogAt , pratibandhasiddhau hi vyApakakAraNayovRkSatvadhUmadhvajayonivRttI ziMzapAdhUmanivRttivat prakRtaraudradhyAnAbhAve prakRSTazubhadhyAnAbhAva upanyasituM yukto, na cAsti pratibandhaH, kuta ityAha| 'tatphalavat tasya-prakRSTazubhadhyAnasya phalaM-muktigamanaM tasyeva 'itaraphalabhAvena' prakRtaraudradhyAnaphalasya-saptamanarakagamana | lakSaNasya bhAvena-yugapatsattayA 'aniSTaprasaGgAt' paramapuruSArthopaghAtarUpasyAniSTasya prasaGgAt , pratibandhasiddhau hi ziMzapAtve iva vRkSatvaM dhUma iva vA dhUmadhvajaH prakRSTazubhadhyAnabhAve svaphalakAriNyavazyaMbhAvI prakRtaraudradhyAnabhAvaH svakArya kArI, svakAryakAritvAdvastunaH, svakAryamAkSipatkathamiva paramapuruSArtha nopahanyAditi, o akrUramatirapi ratilAlasA'sundaraiva tadapohAyAha-'no na upazAntamohA' kAcit upazAntamohApi sambhavati, tathAdarzanAt , upazAntamohA'pyazuddhAcArA garhitA tatpratikSepAyAha-'no na // 11 // // zuddhAcArA' kadAcit zuddhAcArA'pi bhavati, aucityena paropakaraNArjanAdyAcAradarzanAt , zuddhA cArA'pyazuddhabondirasAdhvI tadapanodAyAha-'no azuddhabondiH' kAcit zuddhatanurapi bhavati / 000000000000@@g 19(r)(r)(r)000000000** For Private & Personel Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 909001 prAkamrmAnuvedhataH saMsaanAdyadarzanAt kakSAstanAdidezeSu, zuddhabondirapi vyavasAyavarjitA ni|nditaiva tannirAsAyAha - 'no vyavasAyavarjitA ' kAcitparalokavyavasAyinI, zAstrAttatpravRttidarzanAt, sa | vyavasAyA'pyapUrvakaraNavirodhinI virodhinyeva tatpratiSedhamAha - 'no apUrvakaraNavirodhinI' apUrvakara| NAsambhavasya strIjAtAvapi pratipAditatvAt, apUrvakaraNavatyapi navaguNasthAnarahitA neSTasiddhaye (iti) iSTasiddhayarthamAha- 'no navaguNasthAnarahitA' tatsambhavasya tasyAH pratipAditatvAt, navaguNasthAna| saGgatA'pi labdhyayogyA akAraNamadhikRtavidherityetatpratikSepAyAha- 'nAyogyA labdheH ' AmarSauSadhyAdirUpAyAH, kAlaucityenedAnImapi darzanAt kathaM dvAdazAGgapratiSedhaH ?, tathAvidhavigrahe tato doSAt, zreNipariNatau tu kAlagarbhavadbhAvato bhAvo'viruddha eva, labdhiyogyA'pyakalyANabhAjanopaghAtAnnA| bhilASitArthasAdhanAyAlamityata Aha-'nAkalyANabhAjanaM' tIrthakarajananAt, nAtaH paraM kalyANamasti, yata evametaH kathaM nottamadharmmasAdhiketi, uttamadharmmasAdhikaiva / " 'zreNItyAdi' zreNipariNatau tu kSapakazreNipariNAme punaH vedamohanIyakSayottarakAlaM 'kAlagarbhavat' kAle - RtupravRtyu1 zAstrAdau pra0. 2 0paghAtA nA0 pra0. 3 evaM tataH pra0. 3000000096
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 cite udarasattva iva 'bhAvato' dvAdazAGgArthopayogarUpAt na tu zabdato'pi bhAvaH' sattA dvAdazAGgasya aviruddho' na doSavAna, paM0 yutA. idamatra hRdayam-asti hi strINAmapi prakRtayuktyA kevalaprAptiH, zukladhyAnasAdhyaM ca tat,'dhyAnAntarikAyAM shuklaadybheddvyaa||11|| | vasAna uttarabhedadvayAnArambharUpAyAM vartamAnasya kevalamutpadyate' itivacanaprAmANyAt , na ca pUrvagatamantareNa zukladhyAnAdyabhedau | 31 staH, 'Adye pUrvavidaH (tattvArthe a09 sUtram 39) itivacanAt , dRSTivAdaniSedhazca 'strINA' mitivacanAt , atastadarthopayogarUpaH kSapakazreNipariNatau strINAM dvAdazAGgabhAvaH kSayopazamavizeSAdaduSTa iti // anena tattatkAlApekSayatAvadguNasampatsamanvitaivottamadharmasAdhiketi vidvAMsaH, kevalasAdhakazcAyaM, foll sati ca kevale niyamAnmokSaprAptirityuktamAnuSaGgikaM, tasmAnnamaskAraH kArya iti / Aha-kima kI stutyarthavAdo yathA-'ekayA pUrNAhutyA sarvAn kAmAnavApnotIti, uta vidhivAda eva yathA-'agnihotraM || 4 juhuyAt svargakAma' iti, kiM cAtaH ?, yadyAdyaH pakSaH tato yathoktaphalazUnyatvAt phalAntarabhAve ca / tadanyastutyavizeSAdalamihaiva yatnena, na ca yakSastutirapyaphalaiveti, pratItamevaitat, atha caramo vikalpaH | tataH samyaktvANuvratamahAvratAdicAritrapAlanAvaiyarthya, tata eva muktisiddheH, na ca phalAntarasAdhaka-1|| // 11 // 1 pUrNayA''hutyA. 2 0pAlanAdi0 pra0. 00000000000000000 CCESSOGGEoorurururu For Private & Personel Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int miSyate samyaktvAdi, mokSaphalatveneSTatvAt 'samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga' ( tattvArthe a0 1 sU0 1 ) itivacanAditi, atrocyate, vidhivAda evAyaM na ca samyaktvAdivaiyarthyaM tattvatastadbhAva evAsya bhAvAt, dInArAdibhyo bhUtinyAya eSaH, tadavandhyahetutvena tathA tadbhAvopapatteH, | avandhyahetuzcAdhikRtaphalasiddhau ' stutyarthavAda iti' stutaye - stutyartha arthavAdaH - prazaMsA stutyarthavAdo, viSThAvanAdyarthamapi arthavAdaH syAt, tadvyavacchedArthe stutigrahaNamiti, 'tattvata ityAdi' tattvato nizcayavRttyA 'tadbhAva eva' samyagdarzanAdibhAva eva 'asya' namaskArasya bhAvAdU, dravyataH punaranyathA'pyayaM syAditi tattvagrahaNaM, idameva sadRSTAntamAha - 'dInArAdibhyo' dInAraprabhRtiprazastavastubhyo 'bhUti(c) nyAyo vibhUtidRSTAntastatsadRzatvAd bhUtinyAya 'eSaH ' sasyaktvAdibhyo namaskAraH, etadapi kuta ityAha- ' tadavandhya hetutvena' | tasya - namaskArasya sAdhyasyAvandhya hetutvena - niyataphala kArihetubhAvena samyaktvAdInAM, 'tathA' bhAvanamaskArarUpatayA 'tadbhAvoOM papatteH' samyaktvAdInAM pariNatyupapatteH, bhUtipakSe tu tasyAH - bhUteravandhyahetutvena dInArAdInAM tathA-bhUtitayA teSAM - dInA| rAdInAM pariNateH ghaTanAditi yojyA iti, bhavatu nAmaivaM tathA'pi kathaM prakRtasaMsArottArasiddhirityAzaGkayAha - 'avandhyahetuzca' askhalitakAraNaM ca " adhikRtaphalasiddhau" mokSalakSaNAyAM 000 9000090090980000000000 (d)
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 112 // 3000 3000000000 bhAvanamaskAra iti, arthavAdapakSe'pi na sarvA stutiH samAnaphaletyato viziSTaphalahetutvenAtraiva | yatnaH kAryaH, tulyayatnAdeva viSayabhedena phalabhedopapatterbabbUlakalpapAdapAdau pratItametat, bhagavanna|maskArazca paramAtmaviSayatayopamAtIto varttate, yathoktam - " kalpadrumaH paro mantraH, puNyaM cintAmaNi - zva yaH / gIyate sa namaskArastathaiva / hurapaNDitAH // 1 // kalpadrumo mahAbhAgaH, kalpanAgocaraM phalam / | dadAti na ca mantro'pi, sarvaduHkhaviSApahaH // 2 // na puNyamapavargIya, na ca cintAmaNiryataH / tatkathaM te namaskAra, ebhistulyo'bhidhIyate ? // 3 // ityAdi // etAstisraH stutayo niyamenocyante, kecittu | anyA api paThanti na ca tatra niyama iti na tadvyAkhyAna kriyA, "bhAvanamaskAro" bhagavatpratipattirUpa iti, kathaM na mokSaphalaM samyagdarzanAdi, paramparayA mokSasya tatphalatvAditi "ka| lpadrumetyAdizlokaH " kalpadrumaH - kalpavRkSaH "paro mantro" hariNaigameSAdiH, puNyaM - tIrthakaranAmakarmAdi cintAmaNivizeSo | yo gIyate - yaH zrUyate jagatISTaphaladAyitayA "tathaiva" gIyamAnakalpadrumAdiprakAra eva, sa bhagavaMstava namaskAra AhurapaNDitAH - akuzalA etaditi zeSaH, 10 lyo vidhIyate pra0. 10000060465 3066666 paM0 yutA. // 112 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ evametatpaThitopacitapuNyasaMbhArA uciteSUpayogaphalametaditi jJApanArthaM paThanti-"veyAvaccagarANaM / saMtigarANaM sammadiTThisamAhigarANaM karemi kAussaggamityAdi yAvadvosirAmi" vyAkhyA-pUrvavat / navaraM-vaiyAvRttyakarANAM-pravacanArthaM vyApRtabhAvAnAM yathA'mbAkUSmANDyAdInAM, zAntikarANAM kSudropadraveSu samyagdRSTInA-sAmAnyenAnyeSAM samAdhikarANAM-khaparayosteSAmeva, svarUpametadevaiSAmiti vRddhasampradAyaH, eteSAM sambandhinaM, saptamyarthe vA SaSThI, etadviSayaM-etAnAzritya, karomi kAyotsargamiti, kAyotsargavistaraH pUrvavat , stutizca navarameSAM vaiyAvRttyakarANAM tathA tadbhAvavRddharityuktaprAyaM, 6) tadaparijJAne'pyasmAt | "uciteSUpayogaphalametaditi" uciteSu-lokottarakuzalapariNAmanibandhanatayA yogyeSvahaMdAdiSUpayogaphalaM-praNidhAna prayojanam"etat" caityavandanamityasyArthasya jJApanArthamiti,"tadaparijJAnetyAdi"taiH vaiyAvRttyakarAdibhiraparijJAne'pi-svavikaSayakAyotsargasyAsmAt-kAyotsargAttasya-kAyotsargakartuH, __tacchubhasiddhAvidameva vacanaM jJApakaM, na cAsiddhametad , abhicArukAdau tathekSaNAt , sadaucittya 1 abhicArakAdau pra0 100000000000000000004 00000000000000000000 Jain Education Inter For Private & Personel Use Only Mak.jainelibrary.org
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 yutA. lalitavi0 pravRttyA sarvatra pravartitavyamityaidamparyamasya, tadetat sakalayogabIjaM vandanAdipratyayamityAdi na paThyate, // 113 // 13 // api tvanyatrocchvasitenetyAdi, teSAmaviratatvAt , sAmAnyapravRtteritthamevopakAradarzanAt , vacanaprA mANyAditi, vyAkhyAtaM siddhebhya ityAdi sUtram // All punaH saMvegabhAvitamatayo vidhinopavizya pUrvavat praNipAtadaNDakAdi paThitvA stotrapAThapUrva tata IsakalayogAkSepAya praNidhAnaM karoti kurvanti vA, maktAzaktyA ___ "zubhasiddhau" vighnopazamapuNyavandhAdisiddhau, "idameva" kAyotsargapravartakaM vacanaM "jJApa" gamakamAptopadiSTatvenAvyabhicAritvAt "na ca" naiva "asiddha" apratiSThita, pramANAntareNa "etad asmAcchubhasiddhilakSaNaM vastu, kuta ityAha"AbhicArukAdau" dRSTAntadharmiNyAbhicAruke stobhanastambhanamohanAdiphale karmaNi, AdizabdAcchAntikapauSTikAdizubhaphalakarmaNi ca "tathekSaNAt" stobhanIyastambhanIyAdibhiravijJAne'pi Aptopadezena stobhanAdikarmakarturiSTaphalasyastambhanAdeH pratyakSAnumAnAbhyAM darzanAt , prayogo-yadAtopadezapUrvakaM karma tadviSayeNAjJAtamapi karturiSTaphalakAri bhavati, yathA stobhanastambhanAdi karma, tathAcedaM vaiyAvRttyakarAdiviSayakAyotsargakaraNamiti, 090G00000000000000000 113 // 10prarijJA0 pra0. For Private & Personel Use Only Mi w.jainelibrary.org
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ uktaM ca-"paMcago paNivAo, thayapADho hoi jogamudAe / vaMdaNa jiNamuddAe, paNihANaM muttasuttIe / // 1 // do jANU doNi karA, paMcamagaM hoi uttamaMgaM tu / saMmaM saMpaNivAo, Neo paMcaMgapaNivAo // 2 // aNNopaNaMtariyaMgulikosAgArehi~ dohiM hatthehiM / peTTovarikopparasaMThiehi~ taha joga-2 kA muddatti // 3 // cattAri aMgulAI, purao UNAi~ jattha pcchimo| pAyANaM ussaggo, esA puNa hoi jiNamuddA // 4 // muttAsuttI muddA, samA jahiM dovi gambhiyA hatthA / te puNa nilADadese, laggA anne alaggatti // 5 // " praNidhAnaM yathAzayaM yadyasya tIvasaMvegahetuH, tato'tra sadyogalAbhaH, yathAhuranyeII "tato'tretyAdi" tatastIvasaMvegAduktarUpAd "atra" praNidhAne "sadyogalAbhaH" zuddhasamAdhiprAptiH, parasamayenApi lA samarthayannAha-"yathAhuH" "anye" pataJjaliprabhRtayaH, yadAhustadeva darzayatiII "tIvasaMvegAnAmAsannaH samAdhiH, mRdumadhyAdhimAtratvAt , tato'pi vizeSa ityAdi" prathamaguNasthA-10 16/nasthAnAM tAvat evaMvidhamucitamiti suuryH||jy vIyarAya ! jagaguru ! hou mama tuhappabhAvao bhayavaM ? || 3 bhavaniveo maggANusAriyA iTTaphalasiddhI // 1 // loyaviruddhaccAo, gurujaNapUyA paratthakaraNaM ca / / || o suhagurujogo tavayaNasevaNA aabhvmkhNddaa||2||-asy vyAkhyA-jaya vItarAga! jagadguro! bhagavatastrilo 00000000000000000000000 000000000000000000000 Jain Education For Private & Personel Use Only Philww.jainelibrary.org
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM0 yutA. lalitavi0 kanAthasyA''mantraNametat bhAvasannidhAnArthaM, 'bhavatu mama tvatprabhAvato' jAyatAM me tvatsAmarthyena bhg||14|| van ! kiM tadityAha-'bhavanirvedaH' saMsAranirvedaH, na hyato'nirviNNo mokSAya yatate, aniviNNasya tatpra. tibandhAt, tatpratibaddhayatnasya ca tattvato'yatnatvAt, nirjIvakriyAtulya eSaH, tathA mArgAnusAritA asadahavijayena tattvAnusAritetyarthaH,tathA"iSTaphalasiddhiH" avirodhiphalaniSpattiH ___ "tIvrasaMvegAnAM" prakRSTamokSavAJchAnAM "AsannaH" AzubhAvI "samAdhiH" manaHprasAdo yata iti gamyate, atrApi tAratamyAbhidhAnAyAha-"mRdumadhyAdhimAtratvAt" mRdutvAt-sukumAratayA madhyatvAd-ajaghanyAnutkRSTatayA, adhimAtratatvAt-prakRSTatayA tIvrasaMvegasya "tato'pi" tIvrasaMvegAdapi kiM punarmandAnmadhyAdvA saMvegAdvizeSatrividhaH samAdhirAsannA'' sannatarA''sannatamarUpaH, AdizabdAnmRdunA madhyenAdhimAtreNa copAyena yamaniyamAdinA samavAyavazAt pratyekaM mRdumadhyAdhimAtrabhedabhinnatayo trividhasya samAdherbhAvAt navadhA'sau vAcya iti // 6 ato hIcchAvighAtAbhAvena saumanasyaM, tata upAdeyAdaraH, na svayamanyatrAnivRttautsukyasyetyayamapi vidvajjanavAdaH,tathA"lokaviruddhatyAgaH"lokasaMklezakaraNena tadanarthayojanayA mahadetadapAyasthAnaM, tathA 1 samaya0.2 bhinnA tayA pra0. 0000000000000 100000000000 // 114 // Jain Education Intemational For Private & Personel Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ II "gurujanapUjA" mAtApitrAdipUjetibhAvaH, tathA parArthakaraNaM ca, jIvalokasAraM pauruSacihvametat, satye-||2|| tAvati laukike saundarye lokottaradharmAdhikArItyata Aha-"zubhaguruyogo" viziSTacAritrayuktAcAryasambandhaH, anyathA'pAntarAle sadoSapathyalAbhatulyo'yamityayoga eva, tathA "tadvacanasevanA"yathodita-18 guruvacanasevanA, na jAtucidayamahitamAheti / "ato hItyAdi ataH"iSTaphalasiddheH"hiH"yasmAdU"icchAvighAtAbhAvena"abhilASabhaGganivRttyA,kimityAha-"saumanasya" cittaprasAdaH "tataH" saumanasyAd "upAdeyAdaraH" upAdeye-devapUjAdau AdaraH-prayatnaH, anyathA'pikasyacidayaM syAdityAzaGkhyAha-"natu" na punaH"ayam" upAdeyAdaraH "anyatra" jIvanopAyAdau "anivRttautsukyasya" avyAvRttA''kAGkSAstirekasyeti, tadautsukyena cetaso vihvalIkRtatvAt // 5 nasakRt nApyalpakAlamityAha-"AbhavamakhaNDA" Ajanma AsaMsAraM vA sampUrNA bhavatu mameti,etA-10 vikalyANAvAptau drAgeva niyamAdapavargaH, phalati caitadacintyacintAmaNebhagavataH prabhAveneti gAthAdva|| yaarthH|| sakalazubhAnuSThAnanibandhanametat, apavargaphalameva, anidAnaM, tallakSaNAyogAditi darzitaM,asa 1 pUjanAdau pra0 HODOOTB0000000000000000 OMOMOMOM6@00000000000000000 Jainla020 For Private & Personel Use Only Mww.jainelibrary.org
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 | GgatAsaktacittavyApAra eSa mahAna, na ca praNidhAnAdRte pravRttyAdayaH, evaM karttavyamevaitaditi, prnnidhaanprvR||115|| OM ttivighnajayaphalaviniyogAnAmuttarottarabhAvAt, AzayAnurUpaH karmmabandha iti, na khalu tadvipAkato'syA| siddhiH syAt, yuktyAgamasiddhametat, anyathA pravRttyAdyayogaH, upayogAbhAvAditi, nAnadhikAriNAmidaM, | adhikAriNazcAsya ya eva vandanAyA uktAH, tadyathA - etadvahumAnino vidhiparA ucitavRttayazvoktaliGgA eva, praNidhAnaliGgaM tu vizuddhabhAvanAdi, yathoktaM - " vizuddhabhAvanAsAraM, tadarthArpitamAnasam / yathA| zaktikriyAliGga, praNidhAnaM munirjagau // 1 // " iti khalpakAlamapi zobhanamidaM, sakalakalyANAkSepAt, "svalpetyAdi" svalpakAlamapi - parimitamapi kAlaM zobhanam uttamArthahetutayA "idaM" praNidhAnaM, kuta ityAha|" sakalakalyANAkSepAt " nikhilAbhyudayaniHzreyasAvandhyanibandhanatvAd, idameva bhAvayatiatigambhIrodArarUpametat, ato hi prazastabhAvalAbhAdviziSTakSayopazamAdibhAvataH pradhAnadharma| kAyAdilAbhaH, tatrAsya sakalopAdhivizuddhiH, dIrghakAlanairantaryasatkArAsevanena zraddhAvIryasmRtisamA 1 0zuddhi pra0 30000 900000006 300 paM0 yutA. // 115 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education I 330000 dhiprajJAvRddhyA, na hi samaMgrasukhabhAk tadaGgahIno bhavati, tadvaikalye'pi tadbhAve'hetukatvaprasaGgAt, na | caitadevaM bhavatIti yogAcAryadarzanam, seyaM bhavajaladhinauH prazAntavAhiteti / "atigambhIrodAramiti" prAgvat, "etat," praNidhAnaM, kuta ityAha-- " ataH " praNidhAnAdU, "hiH" yasmAt "prazastabhAvalA| bhAt" rAgadveSa moharacchuptapraNidhAnaprApteH kimityAha - viziSTasya - mithyAtvamohanIyAdeH zuddhamanujagatisusaMsthAna susaMhananA|| dezca karmmaNo yathAyogaM kSayopazamasya- ekadezakSayalakSaNasyAdizabdAdbandhasya bhAvataH - sattAyAH pretyapradhAnadharmma kAyAdilAbha| pradhAnasya dRDhasaMhananazubha saMsthAnatayA sarvotkRSTasya dharmakAyasya - dharmmArAdhanA IzarIrasyAdizabdAdujjvala kulajAtyAyurdeza| kalyANamitrAdellabhaH - prAptiH, tataH kimityAha - "tatra" dharmakAyAdilAbhe" asya" praNidhAnakarttuH "sakalopAdhivizuddhiH" | pralInanikhilakalaGkasthAnatayA sarvavizeSazuddhiH, kathamityAha - dIrghakAlaM - pUrvalakSAdipramANatayA nairantaryeNa - nirantarAya| sAtatyena satkArasya - jinapUjAyA Asevanam - anubhavastena zraddhA-zuddhamArgaruciH vIryam-anuSThAnazaktiH smRtiH - anubhUtA| rthaviSayA jJAnavRttiH samAdhiH - cittasvAsthyaM prajJA - bahubahuvidhAdigahana viSayA'vabodhazaktistAsAM vRddhyA-prakarSeNa, anAsevi| tasatkArasya hi jantoradRSTa kalyANatayA tadAkAGkSA'sambhavena cetaso'prasannatvAt zraddhAdInAM tathAvidhavRddhyabhAva iti, 1 0 pratyaya pra0 2 vizeSaNa pra0 3 nirantaratayA sA pra0 100000000000000
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 116 // | idameva vyatirekataH prativastUpanyAsenAha - "na" naiva "hiH" yasmAt"samagra sukhabhAk" sampUrNavaiSayikazarmasekkaH "tadaGgahInaH" tasya - samagramukhasyAGgAni -- hetavo vayovaicakSaNyadAkSiNyavibhavaudAryasaubhAgyAdayastaihIMno -rahito bhavati, vipakSe bAdhaka| mAha -- " tadvaikalye'pi" tadaGgAbhAve'pi "tadbhAve" samagrasukhabhAve "ahetukatvaprasaGgAt " nirhetukatvaprApteriti "seya" mitiH | praNidhAnalakSaNA "prazAntavAhite" ti prazAnto- rAgAdikSayakSayozamavAn vahati - varttate tacchIlazca yaH sa tathA tadbhAvastattA / parairapi gIyate - ayamajJAtajJApanaphalaH sadupadezo hRdayAnandakArI pariNamatyekAntena, jJAte tva| khaNDanameva bhAvataH, anAbhogato bhogato'pi mArgagamanameva sadandhanyAyenetyadhyAtmacintakAH // tadevaM| vidhazubhaphalapraNidhAnaparyantaM caityavandanaM tadanvAcAryAdInabhivandya yathocitaM karoti kurvanti vA | kumahaviraheNa / etatsiddhaye tu yatitavyamAdikarmmaNi pariharttavyo'kalyANamitrayogaH sevitavyAni | kalyANamitrANi na laGghanIyocitasthitiH apekSitavyo lokamArgaH mAnanIyA gurusaMhatiH bhakti - vyametattantreNa pravarttitavyaM dAnAdau karttavyodArapUjA bhagavatAM nirUpaNIyaH sAdhuvizeSaH zrotavyaM vidhinA dharmazAstraM bhAvanIyaM mahAyanena pravarttitavyaM vidhAnataH avalambanIyaM dhairyaM paryAlocanIyA 1 0 siddhyartha. 100000000000 paM0 yutA. // 116 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 9900000000000000000000 AyatiH avalokanIyo mRtyuH bhavitavyaM paralokapradhAnena sevitavyo gurujanaH karttavyaM yogapaTa-14 darzanaM sthApanIyaM tadrUpAdi cetasi nirUpayitavyA dhAraNA pariharttavyo vikSepamArgaH yatitavyaM yoga-181 siddhau kArayitavyA bhagavatpratimAH lekhanIyaM bhuvanezvaravacanaM karttavyo maGgalajApaH pratipattavyaM catuHzaraNaM garhitavyAni duSkRtAni anumodanIyaM kuzalaM pUjanIyA mantradevatAH zrotavyAni sacceSTitAni | bhAvanIyamaudArya vartitavyamuttamajJAtena, evaMbhUtasyeha pravRttiH sA sarvaiva sAdhvI, mArgAnusArI hyayaM 81 kA niyamAdapunarbandhakAdiH, tadanyasyaivaMbhataguNasampado'bhAvAta, ata Adita ArabhyAsya pravRttiH satpra-ka vRttireva naigamAnusAreNa citrApi prasthakapravRttikalpA, tadetadadhikRtyAhuH- "kuThArAdipravRttirapi / rUpanirmANapravRttireva" tadvadAdidhAmmikasya dharme kAtsnyena tadgAminI ne tahAdhinIti haardaaH|| __ "kuThAre"tyAdi, kuThArAdipravRttirapi-kuThArAdau prasthakocitadArucchedopayogini zastre pravRttiH-ghaTanadaNDasaMyogani| zAtIkaraNAdikApi AstAM prasthakokiraNAdikA "rUpanirmANapravRttireva" prasthakAdyAkAraniSpattivyApAra eva, upakaraNapravRttimantareNa upakarttavyapravRtterayogAt "tadvat" kuThArAdipravRttivadU rUpanirmANa apunarbandhakasya dharmaviSaye yA pravRttiH-1 1 saMpad0 pra0 2 0sya yeha. 3 na tu pra. 00000000000000000 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only Amw.jainelibrary.org
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 // 117 // Jain Education Inte 00000 000000 | devayogAt praNAmAdikA sadoSA'pi sA "kAsyeMna" sAmatyena "tagAminI" dharmmagAminI "na tu" na punaH " tadvAdhanI" dharmmavAdhikA" iti" evaM "hArdA " aidamparyAntargaveSiNaH, Ahuriti zeSaH, kuta idamitthamityAha tattvAvirodhakaM hRdayamasya tataH samantabhadratA, tanmUlatvAtsakalaceSTitasya, evamato'pi vinirgatatattaddarzanAnusArataH sarvamiha yojyaM, "tattvAvirodhakaM" devAditattvApratikUlaM yato hRdayam asya - apunarbandhakasya, na tu pravRttirapi, anAbhogasyaiva tatrAparAdhi| tvAt, "tataH" tattvAvirodhakAt hRdayAt "samantabhadratA" sarvataH kalyANatA, na tu pravRtteH kevalAyAH, kuzalahRdayopakAritvAttasyAH, tasya ca tAmantareNApi, kvacitphalahetutvAt, kuta ityAha-- " tanmUlatvAt " tattvAviruddhahRdayapUrvakatvAt "sakalace - | STitasya " zubhAzubha rUpapuruSArthapravRttirUpasya " evaM " prasthakadRSTAntavad "ato'pi " jainadarzanAdeva vinirgatAni - pRthagbhUtAni | tAni yAni darzanAni-nayavAdAsteSAmanusArataH, tatroktamityarthaH, "sarva" dRSTAntajAlam" iha" darzane yojyaM, kiMviziSTamityAhasutamaNDitaprabodhadarzanAdi, na hyevaM pravarttamAno neSTasAdhaka iti, bhagno'pyetadyattraliGgo'punarbandhaka iti taM pratyupadezasAphalyaM, nAnivRttAdhikArAyAM prakRtAvevaMbhUta iti kApilAH, na anavAptabhavavipAka iti ca saugatAH, apunarbandhakAstvevaMbhUtA iti jainAH, tacchrotavyametadAdareNa, paribhAvanIyaM sUkSmabuddhyA 1 0gave0 pra0 2 tattvAvirA0 pra0 66006 paM0 yutA. // 117 // w.jainelibrary.org
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuSkekSucarvaNaprAyamavijJAtArthamadhyayanaM, rasatulyo hyatrArthaH, sa khalu prINayatyantarAtmAnaM, tataH saMvegA12 disiddheH, anyathAtvadarzanAt, tadarthaM caiSa prayAsa iti na prArabdhapratikUlamAsevanIyaM, prakRtisundaraM | kA cintAmaNiratnakalpaM saMvegakAryaM caitaditi mahAkalyANavirodhi na cintanIya, cintAmaNiratne'pi samyaga jJAtaguNa eva zraddhAdyatizayabhAvato'vidhiviraheNa mahAkalyANasiddhirityalaM prasaGgena // ___ "suptamaNDitaprabodhadarzanAdi" yathA kasyacit suptasya sato maNDitasya kuGkumAdinA prabodhe-nidrApagame anyathAbhUtasyasundarasya cAtmano darzanam-avalokanamAzcaryakAri bhavati, tathA'punarbandhakasyAnAbhogavato' vicitraguNAlaGkRtasya samyagdarzanAdilAbhakAle vismayakAri Atmano darzanamiti, AdizabdAnnAvAdinA suptasya sataH samudrottIrNasya bodhe'pi tIrNadarzanAdi grAhyamiti / dArzantikasiddhyarthamAha-"na" naiva"hiH" yasmAd "evaM" prasthakakarttananyAyena pravarttamAno'punarbandhako | "na" naiva na "iSTasAdhakaH" prasthakatulyasamyaktvAdisAdhako'pitu sAdhaka eveti, apunarbandhakasyaiva lakSaNamAha-"bhagno'pi" | apunarbandhakocitasamAcArAtkathaJcit cyuto'pi"etadyalaliGgaH"punaH svocitAcAraprayatnAvaseyo'punarbandhakaH AdidhArmika iti etaditi-idameva prakRtaM caityavandanavyAkhyAnamiti, "mahetyAdi" mahataH-saJcaityavandanAdeH kalyANasya-kuzalasya virodhi-bAdhakamavajJAviplAvanAdi "na" naiva "cintanIyam" adhyavaseyaM, kuta ityAha-cintAmaNItyAdi sugamam // 10gato pra0 PROCCORGEORGEOUS 000000000000000000000 Jain Education For Private & Personel Use Only |
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ The chaOMOM00 I lalitavi0 l AcAryaharibhadreNa, dRbdhA sannyAyasaGgatA / caityavandanasUtrasya, vRttirlalitavistarA // 1 // ya enI ? paM0 yutA. // 11 // ha bhaavytyuccairmdhysthenaantraatmnaa| sadvandanAM subIjaM vA, niyamAdadhigacchati ||2||praabhipraaymjnyaatvaa, tatkRtasya na vastunaH / guNadoSau satAvAcyau, prazna eva tu yujyate // 3 // praSTavyo'nyaH parIkSArthamAhAtmano vA parasya ca / jJAnasya vA'bhivRddhyarthaM, tyAgArthaM saMzayasya ca // 4 // kRtvA yadarjitaM puNyaM, mayainAM 2 shubhbhaavtH| tenAstu sarvasattvAnAM, mAtsaryavirahaH prH|| 5 // iti lalitavistarAnAmacaityavandanavRttiH / rU samAptA // kRtirddhamato yAkinImahattarAsUnorAcAryaharibhadrasyeti // itizrImunicandrasUriviracitAyAM lalitavistarApaJjikAyAM siddhamahAvIrAdistavaH smaaptH|| kaSTo grantho matiranipuNA sampradAyo na tAdRk, zAstraM tantrAntaramatagataM sannidhau no tathApi / svasya smRtyai para|hitakRte cAtmabodhAnurUpamAgAmAgaHpadamahamiha vyApRtazcittazuddhayA // 1 // (mandakAntA.) kA 1 etAM pra02 sabIjaM pra0 3 vApra0 40rAcAryazrImacchI paharibhadrasUrIzvarasya khaparopakArAya nirvANaphalasAdhanArtha atizayakAraNaM bhavikajanAyaka nAnyasya / kalyANamastu / granthAgram 1545 paJjikAgrantha0 2155 ubhayormIlane 3700 50ptaH tatsamAptau samApteyaM lalitavistarApalikA. // 118 // iti zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakokhAre-pranthAGka: 29 // chi ti ti 000 Giai Thun 4 For Private & Personel Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ adyAvadhi mudritazanthasya sUcIpatram. 3-000000000000000000000 aMka: nAma: mUlyam aMka nAmaH mUlyam aMka nAmaH mUlyam 1 zrIvItarAgastotram 4 .-8-0 9 zrIdAnakalpadrumaH vA - pRthak sAdhukRtA rAsAH 2 zrIzramaNapratikramaNasUtradhanyacaritam 4 0-6-0 (gUjarAtI) 0-10-0 vRttiHx 0-1-610dhI yogaphilosophI 15 zrIdharmaparIkSAkathAx0-5-0 3 zrIsvAdvAdabhASA -1-6 (aMgrejI) 16 zrIzAstravA samuccayaH 0-5-0 4 zrIpAkSikasUtram 4 prathamavibhAgaH 2-0-0 -5-011 zrIjalpakalpalatA X 5 zrIadhyAtmamataparIkSA X 0-6-. 0-2-017 zrIkarmaprakRtiH / 6 zrISoDazakaprakaraNam x0-6 12 zrIyogadRSTisamuccayaHX 0-3-018 zrIkalpasUtram vA bAra7 zrIkalpasUtrasubodhikA- 13 dhI karmaphilosophI | sAsUtram __ vRttiH4 0-12-0 (aMgrejI) 0-5-019 zrIpaJcapratikramaNasUtram 40-4-0 8 zrIvandAruvRttyaparanAnI 14 zrIAnandakAvyamahoda- 20 zrIAnandakAvyamahozrAddhapratikramaNasUtravRttiHx0-8-0 dhimauktikaM prathamaM pRthaka | dadhimauktikaM dvitIyaM 00000000000000000000000000 - For Private Personal Use Only Www.jainelibrary.org JainEducation inma l
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitavi0 aMka: // 119 // . 00000000000000000000000 nAmaH mUlyam |aMkaH nAmaH mUlyam | aMkaH nAmaH mUlyam sUcIpatram zrIkezarAjakRtaH 24 zrISaTpuruSacaritram 0-2-0 parIkSe. vimalagacchIyarAmarAsaH (gUjarAtI) 0-10-025 zrIsthUlabhadracaritam -2-0 zrIvibudhavimalasUri21 zrIupadezaratnAkaraH 1-4-026 zrIdharmasaMgrahasya pUrvArddham 1-0-0 kRte (aupadezikagranthau)0-2-0 22 zrIAnandakAvyamaho 27 zrIsaMgrahaNIsUtraM vA laghu- 29 zrIlalitavistarAkhyA dadhimauktikaM tRtIyaM saMgrahaNI, zrIzrIcandrasU. | caityavandanAsUtravRtiH (ayaM granthaH) pRthakpRthakkavikRta rikRtam vRttikAraH mala- 30 zrIAnandakAvyamahodadhirAsAH (gUjarAtI) 0-10-0 dhAragacchIyazrIdevabhadra mauktikaM caturtha-zrIjina23 zrIcaturviMzatijinAna 0-12-0 harSavAcakakRtaH zrIzatruJjayandastutiH 0-2-0/28 zrIupadezazatakasamyaktva- mahAtIrtharAsa: 0-12-0 prAptisthAnam x samprati vikretA. lAyabrerIyana, zeTha devacanda lAlabhAI jainapustakoddhAra phaMDa. 10 // 119 // zeTha devacanda lAlabhAI dharmazAlA, baDekhAM cakalo, gopIpurA, surata siTI. @GF00000000 sUriH Jain Education Intel For Private & Personel Use Only How.jainelibrary.org
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000000000000000 Published by Naginbhai Ghelabhai Javeri, for Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar Fund, at the office of Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar Fund, 496, Javeri Bazar, Bombay. Printed by Ramchandra Yesu Shodge, at the Nirnaya-sagar Press, 23, Kolbhat Lane, Bombay. idaM pustakaM mumbayyAM zAha nagInabhAI ghelAbhAI javherI, 426 javherI bAjAra ityanena "nirNayasAgara" mudraNAspade kolabhATavIthyAM 23 tame prAsAde rAmacaMdra yesu zeDagedvArA mudrApitaM prakAzitaM ca. 000000(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)(r)0004 Jain Education Inter For Private & Personel Use Only Al
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAna XXXXLXLXLXLXLXLXLXXLXXLXLXLXXLXLXXL XLXLX * itizrImunicandrasUrivira citapaJjikAyutA, zrIharibhadrasUripurandaradRbdhA lalitavistarAkhyA caityvndnaasuutrvRttiHsmaaptaa|| SIKERVARIOR iti zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakodvAre-granthAGka: 29 // For Private & Personel Use Only