Book Title: Prabuddha Jivan 1967 Year 28 Ank 17 to 24 and Year 29 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525952/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1967 Regd. No. MH, Il7 vArSika lavAjama rU. 7. prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 17 muMbaI, jAnyuArI 1, 1917, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 9 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 4 prakIrNa noMdha zrI. kRSNa menanane keMgresa-parityAga muMbaInA saranazIna zrI pATIlanA jaNAvavA mujaba zrI menane zrI kRSNa menane 36 varSe keMgresamAMthI rAjInAmuM ApyuM che. muMbaI keMgresa sAthe koI saMbaMdha rAkhyo nathI, tene sabaLa karavA koI tenuM tAtkAlika kAraNa, uttaramuMbaInI lokasabhAnI beThaka mATenI phALo ApyuM nathI, ane potAnuM ja taMtra ane vyavasthA UbhA temanI arajI nAmaMjura thaI te che. paNa zrI menananA kahevA karyA che. zrI menananA kahevA mujaba temane muMbaI keMgresa taraphathI mujaba bIjA paNa kAraNo che, je have pachI temAM jaNAvavAnA che. koI divasa AmaMtraNa maLyuM nathI. kazI. pATIle vizeSa kahyuM ke svataMtra umedavAra tarIke A beThaka uparathI pote UbhA raheze ke nahi cInI AkramaNa samaye zrI menanane pradhAnamaMDaLamAMthI rAjInAmuM te vize temaNe hajI sattAvAra jAherAta karI nathI, paNa teo UbhA, ApavuM paDayuM hatuM. zrI menananA kahevA mujaba teo svecchAe raheze tema jaNAya che. bIjA koI rAjakIya pakSamAM pate joDAze chUTA thayA hatA. nahi ema temaNe spaSTa jAhera karyuM che, jo ke jamaNerI sAmyavAdI hakIkatamAM zrI menananI uttara muMbaI mATenI be vakhatanI pasaMdagI ee temane AmaMtraNa ApyuM che ane te pakSane temane sabaLa paNa zrI neharUne AbhArI hatI. zrI. pATIlane virodha tyAre Teko paNa che. paNa hato, paNa neharUne tAbe temaNe thavuM paDayuM hatuM. zrImatI IMdirA. keMgresa umedavAra tarIke bIjA sthaLethI UbhA rahevA temane aneka gAMdhI ane zrI kAmakAjanI IcchAne teo avagaNI zake eTale AmaMtraNA hatAM. paNa temaNe abhigraha lIdhuM hatuM ke, uttaramuMbaInI matabheda keMgresamAM atyAre ucca kakSAe pravarte che tene A purA beThaka uparathI ja UbhA rahevuM. temanA jaNAvavA mujaba 10 varSathI che. khAsa karIne 1962 nI cUMTaNI samaye zrI menana sAmyavAdI che A vibhAganA pratinidhi tarIke teo lekasabhAmAM rahyA che. A ane keMgresI umedavAra tarIke temane levA na joIe te ugra virodha vibhAganI ja janatAne temane Teke che ane Agraha che ane A hatuM. zrI kirapalANIjI jevA samartha pratispardhI sAme ane muMbaInA vibhAganuM temanuM pratinidhitva cAlu na rAkhavA mATe koI kAraNa nathI ghaNAM tattvone ane vartamAnapatrone sakhata virodha hovAM chatAM, ane tema na thAya to temane anyAya thAya che. bahumatIthI zrI menana cUMTAI AvyA temAM menanane nahi paNa neharUne keMgresanA ghaNA sabhyone cAlu nathI rAkhyA. temAMnA ghaNAye vijaya hate. koMgresamAMthI rAjInAmAM ApyAM che, keTalAka bIjA pakSamAM joDAyA ' zrI menana haMmezA eka Controversial Personalityche, keTalAka svataMtra umedavAra tarIke UbhA rahyA che. keTalAke navA viAdAspada puruSa-rahyA che. temanI buddhimattA ane vAkacAturya pakSe racyA che. ema A vakhate keMgresamAM chinnabhinna sthiti che. koIne paNa prabhAvita kare evAM che, paNa temanA pratye AkarSaNa ke prema thAya evuM temanuM vyakitatva nathI. namratA ke saraLatA temanA guNa AmAM koI siddhAMtanA matabheda nathI, paNa vyakitaene saMgharSa che nathI. ekaMdare teo eka aTapaTI vyakita-Complex PersonalityathavA sattAnI kheMcatANa che. A vakhate keMgrese umedavAre nakkI che evI chApa ApaNA mana upara rahe che. karyA temAM matadAronI daSTi, IcchA athavA hita jovA karatAM, pakSa, . A vivAda daramiyAna zrImatI IndirA gAMdhIe aneka vakhata koma, AgevAnonAM hita ane bIjA anya kAraNe vadhAre daSTi zrI menananI prazaMsA karI che ane temanI pasaMdagI nathI thaI te mATe gocara thAya che. jemane amuka matadAra vibhAga sAthe koI saMbaMdha dilagIrI paNa jAhera karI che. svAtaMtrya saMgrAmamAM dezanI laDatane na hoya evAone evA matadAra vibhAgamAMthI UbhA rAkhyA che. jema keMgresamAM tema bIjA rAjakIya pakSAmAM paNa AvuM ja banyuM , temaNe yuropa ane IMglAMDamAM ghaNuM baLa ApyuM che, rASTrasaMsthAmAM che ane kAMIka khaTapaTa, dAvaceca, vigere khelAI rahyA che. lokazAhInA bhAratanI pratiSThA temaNe vadhArI che, kAzamIranA prazna upara zrI menana mULabhUta siddhAMtonI badhA rAjakIya pakSoe avagaNanA karI che ane sarasa rIte laDayA che ema zrImatI IndirA gAMdhIe jaNAvyuM che. phAve tevAM joDANa karyA che ane toDayAM che. keMgresamAM ane bIjA Azcaryane viSaya te e che ke dezanA vaDApradhAna ane keMgrerAjakIya pakSamAM AvuM moTA pAyA upara banyuM che. paNa zrI menananA sanA pramukhane Agraha hovA chatAM eka umedavAranI pasaMdagImAM temane kissAe khAsa dhyAna kheMcyuM che. kAraNake temAM, keMgresamAM rahelI hAra khAvI paDI ane A rIte temanI nabaLAI ughADI paDI. kaeNgephATaphATa ane ucca kakSAe cAlatA saMgharSa ughADo paDayo che. sanA ucca movaDImaMDaLamAM keTalI phATapheTa che tene A kisse purA muMbaI pradeza samitie zrI menananI arajI nAmaMjura karI.. puro pADe che. AmAM siddhAMtenA koI UMDA matabheda karatAM, vyakita- pahelethI ja zrI menanane jaNAvI dIdhuM hatuM ke temaNe arajI na ene saMgharSa ane sattAnI mArAmArI vadhAre dekhAya che. karavI, arajI karI te nAmaMjura thaI. madhyastha cUMTaNI samitimAM ugra - zrI menana svataMtra umedavAra tarIke ubhA rahe te zrImatI IndirA matabheda rahyo. vaDA pradhAna zrImati iMdirA gAMdhI ane keMgresa- gAMdhI athavA zrI kAmarAja temane virodha karaze? zrI menana ema na pramukha zrI kAmarAjanI IcchA ane Agraha hovA chatAM, chevaTa muMbaI kahI zake ke vaDApradhAna ke keMgresa pramukhane temane Teko che, tethI pradeza samitinI bhalAmaNa kAyama rahI. teo kharA keMgresI che ane cuMTAvA gya che? athavA zuM kI menana che evA teo eka nathI. nAnA ane vArA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 prabuddha jIvana tA. 1-1-17 temanA kharA svarUpamAM ughADA paDaze ke temanA sAmyavAdIe mitro temane puro Teko ApI temanuM kharuM svarUpa ughADuM pADaze? keMgresa virodhI tattvone zaMbhu meLe che te dekhAI Avaze? keMgresamAM ghUsaNa- khArI karavAnA sAmyavAdIonA prayAse have ughADA paDaze? zrI menananA bIjA mitro - zrI mAlavIyA, arorA, subhadrA jozI - vigere keMgresamAM raheze ke te paNa chuTA paDaze? - ema kahevAya che ke zrI menananA javAthI keMgresamAMnA pragatizIla tonI rUkAvaTa thaze ane pratyAghAtI ane jamaNerI tattvonuM jora vadhaze. Ama kahevAmAM zrI menanane vadhAre paDatuM mahattva apAya che. keMgresamAM jamaNerI, DAberI koNa che te koNa kahI zake tema che. zrI merArajI desAI paNa lekazAhI samAjavAdanA samartha himAyatI lekhAya. che ane have ema kahevAya che ke zrImatI IndirA gAMdhI amerikAtaraphI thayA che. dezanI astavyasta hAlatanA A badhAM edhANa che. cImanalAla cakubhAI saMta phattesiMganuM trAguM saMta phattesiMganA AgrahathI ane zIkhene rAjI rAkhavA paMjAbanuM vibhAjana karavuM paDayuM. kharI rIte eka zIkhIstAna ja UbhuM thayuM che paNa zI !ratAnanI mAMgA draviDastAnanI mAMgaNI peThe asvIkArya thAya eTale bhASAnA dhoraNe vibhAjana thAya che evo dekhAva karavA paDe. AvI bhASAkIya prAntaracanAmAM eka ja bhASAbhASI lokonAM rAja racAya te azakaya che. bhArata ane pAkistAna thayA te paNa hindu-muslima praznane koyaDo te aNaukelyo ja rahyo. bhASAIya prAntaracanAmAM paNa aneka gUMcavaNabharyA prazna rahevAnA ja ane sarahadI mAMgaNIo pUrI saMtoSAya nahi. paMjAbanA vibhAjanamAM paNa AvuM ja banyuM. be rAjayanI racanA karavA, suprIma korTanA eka nyAyAdhIzanA adhyakSapade kamIzana nImAyuM. A kamIzane sarahada nakkI karI. paNa rAjadhAnInA prazna paratve matabheda thaye. bahumatI sabhyoe rAMDIgaDha hariyANAmAM jAya ema nakkI karyuM. saMta phrosiMga ane zIe A svIkAryuM nahi. chevaTe lAMbI vATAghATone pariNAme, banne rAjanI rAjadhAnI caMDIgaDhamAM rahe evuM nakkI thayuM. ane te pramANe pArlAmeTe kAyado karyo. e mujaba banne rAjayo zarU thayAM. | sarahado saMbaMdhe te matabheda rahe ja. banne rAjane ema lAge ke amuka vibhAga temanA rAjayamAM samAvavA joItA hatA. bhAkharAbaMdha-dezane moTAmAM mATe baMdha-sArA paMjAba ane bIjA rAjayanA lAbha mATe che. tenA vahIvaTa mATe kAMIka saMyukata jogavAI je Ie ja ane tema karavAmAM AvyuM. paMjAbanA vibhAjanamAM, eka navuM tattva umerAyuM. bane rAja mATe eka gavarnara ane eka hAIkorTa rAkhavAmAM AvI. bhASAkIya prAntaracanA thaI tyAre AvI darakhAsta keTa-ka rAja mATe pArlAmenTa samakSa AvI hatI. paNa koIne svIkArya na hatI. darekane potAnA rAjayanA gavarnara ane potAnI ja hAIkorTa joItI hatI. paMjAbama' evuM kema karyuM te samajAtuM nathI. paNa je racanA thaI te banne rAja ane banne rAjayanA pradhAnamaMDaLoe svIkArI ane tene amala zarU thaze. saMta phattesiMga kUdI paDayA, jANe ke paMjAba rAjayanA te ja eka pratinidhi hoya ane tyAMnuM pradhAnamaMDaLa je mukhyatve zIkhenuM baneluM che, jenA mukhya maMtrI zrI gurUmukhasIMga musAphIra zIkha che tenI koI gaNanA na hoya. koI akaLa kAraNothI, saMta phattesiMge nirNaya karyo ke caMDIgaDhane samAveza paMjAbamAM ja thavo joIe, je vistAro temanA mata mujaba paMjAbamAM AvavA joItA hatA, te hariyANAmAMthI kADhI paMjAbamAM umeravA joIe. be rAjane sAMkaLatI koI kaDI-eka gavarnara, eka hAIkorTa, bhAMkharA baMdhane saMyukata vahIvaTa-evuM kAMI rahevuM na joIe. A be rAjayone thayA hajI be mahinA paNa thayA nahi tyAM A mAMgaNIo temaNe raju karI. be rAjanI sarahado kamIzane nakkI karI, caMDIgaDha saMyukata rAjadhAnI rahe ane bIjI keTalIka saMyukata racanA rahe e kAMI acAnaka banyuM na hatuM. pArlAmeMTamAM tenuM bIla AvyuM, tenA upara pUrI chaNAvaTa ane banne rAjanA AgevAnonI lagabhaga saMmatithI A badhI racanA nakkI thaI hatI. caMDIgaDhane prazna vikaTa . hate. tene saMyukata rAjadhAnI banAvI nikAla ANavAne ukela zodhyo. saMta phatesiMge jAhera karyuM ke A badhAmAM temanI mAMgaNI mujaba pheraphAra karavAmAM nahi Ave to teo upavAsa upara Utaraze, eTaluM ja nahi paNa, 10 divasamAM mAMgaNI nahi saMtoSAya to teo agistAna karaze. ApaNA dezamAM upavAse te thAya che, agnisnAnanuM tattva navuM umerAyuM. amRtasaranA akAlatantamAM 500 bhAlAdhArI zIkhethI gherAIne temaNe potAnuM A trAguM zarU karyuM. bIjA cha zIkhoe temanI sAthe - pachI te eka divasa pahelAM - agnisnAna karavAnuM jAhera karyuM. AvI baLajabarI ane dhAkadhamakI ApaNAM jAhera jIvananuM aMga thatuM jAya che ane sarakAra tene vaza thatI jAya che. govadhapratibaMdha mATe zaMkarAcArya ane anyanA upavAse hajI UbhA che. saMta phatesiMganI A mAMgaNIo eTalI geravyAjabI hatI ke sarakAra tene vaza nahi thAya ema lAgatuM hatuM ane sarakAre tema jAhera paNa karyuM hatuM. rAjakIya hetuo siddha karavA, AvA prakAranA anucita pagalAMene koIpaNa uojana nahi ApavAmAM Ave tema lAgatuM hatuM. alabatta, atyAre prajAmAnasanI asthiratA ane dharmane nAme thatI ghelachAno vicAra karIe te upara jaNAvela pagalAnA gaMbhIra pariNAme aTakAvavA kaMIka karavuM joIe tema lAge, paNa paristhiti vadhAre vaNasatI aTakAvavI hoya te koIka samaye jokhama kheDavuM paDaze ane AvI dhAkadhamakIne sAmane vyAjabI rIte karyo che tema sarakAre prajAne samajAvI, utpanna thatI paristhitine pahoMcI vaLavA prajAno sAtha meLavo raheze evI A taka hatI. AthI vizeSa agya vartana kalpavuM muzkela che. paNa sarakAranI atyAranI nabaLAI, mAthe cUMTaNI vagere aneka kAraNe saMta phattesiMgane manAvavA doDAdoDI thaI paDI. aMte A badhA prazna paratve zrImatI IndirA gAMdhInI lavAdI sahue svIkArI, saMte potAnA upavAsanuM pArANuM karyuM. dhAkadhamakIthI ATaluM meLavI zakAya che teTaluM ja saMtane mATe te puratuM che. lavAdIne nirNaya pitAne managamato nahi Ave te pharIthI AvuM karatAM temane koNa aTakAvanAra che? paNa vadhAre bhayaMkara vastu te eka bIjI paNa che, lokasabhAnA adhyakSa zrI hukamasiMga jemaNe A daramyAnagIrI karI temaNe amRta sara suvarNamaMdiramAM jAme medanI samakSa jAhera ka- I feel and I assure you that chandigadh belongs to the Punjab and will go to the Punjab. temanA jevI javAbadAra vyakitae zuM samajIne AvI khAtrI ApI? zuM AvI khAtrI upara temaNe saMta phatesiMgane samajAvI lIdhA che? tema hoya ane tema na bane te zuM? athavA zuM kaMI aMdaranI samajutI che? saMta ane temanA sAthIdAre agnisanAna karata (3) te jarUra eka karUNa ghaTanA banata. paNa AvA durAgrahane upAya zuM? namatuM mUkavuM te ja? to A kayAM aTakaze? AvA samAdhAnathI nathI zIkhonuM hita thayuM, nathI saMta phattehasiMhane athavA sarakArane koI pratiSThA maLI. saMta phatehasiMhe gaMgAnagara jIllAmAM prajAnI sArI sevA karI che, zIkhemAM temanI mATI pratiSThA che, hindu-zIkha ekatAnA paNa teo hImAyatI gaNAya che. paNa temanA A pagalAthI temaNe . zIkhakomanI ke dezanI sevA karI che ema nahi kahevAya. dharmagurUo rAjakAraNamAM paDe te koI vakhata keTaluM aniSTa thaI zake che tenuM A eka dAMta che. . cImanalAla cakubhAI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-197 saMta phorsiMgano paricaya je saMta phattesiMganA upavAsa ane AtmavilopanananI jAherAte dezabharamAM mahAna saMkSAbha pedA karyo hato tenA paricaya prabuddha jIvana'nA vAcakone hovA jarUrI che. A hetuthI 'sAhama'nI lakhelI noMdha 'janmabhUmi--pravAsI'mAMthI nIce udbhuta karavAmAM Ave che: saMta kRtehasiMha pAsethI te! ApaNe evI AzA rAkhatA hatA ke, paMjAbI sUbA meLavyA pachI teo kaoNmI aikaya ane prajAnI sAmAjika sevAmAM peAtAnI zakita kendrita karaze. kharekhara te temaNe rAjakAraNamAM praveza karyo te pahelAM e kSetramAM temaNe potAnA bhUtakALa gALyA hatA. gaMgAnagara (rAjasthAna) ane bhAIMDA jillAmAM mizanarInI ekAgratA ane niSThAthI temaNe zIkha saMpradAyanI sevA karI che. 1930mAM mAstara tArAsiMha temane paMjAbI sUbAnA AMdolanamAM potAnA hathiyAra tarIke vAparavA rAjakAraNamAM laI AvyA ane temanI pAse upavAsa karAvyA. paraMtu paMjAbI sUbA vize mAstarajInA vicAro rASTrahitanA vidyAtaka hovAthI rAMta temanAthI judA paDayA ane ziromaNI akAlI daLanA netApadethI temane khaseDI pote temanuM sthAna saMbhALI lIdhuM. supta jIvana mAstara tArAsiMha janmathI brAhmaNa che ane saMta phattehasiMha janmathI gujara muslima che. baMnee zIkha saMpradAya svIkAryo. zIkha saMpradAya badhA dharmAnA saMgama rUpe zarU thayA hatA. AthI paMjAba zIkhAnuM ja vatana hovuM joIe evo tArAsiMhanA durAgraha zIkha saMpradAyanI bhAvanAthI viruddha che, ane caMDIgaDha na maLe te AtmavilApana karavAno aMtano durAgraha dezanA hitanI paNa viruddha che. nAnakathI mAMDIne badhA guruoe sahiSNutA ane sarvadharmanI samAnatAnA bodha Apyo che. meAgalAnA julmanA pratikAra karavA mATe ane e rIte binamuslimAnI rakSA karavA mATe zIkha saMpradAyano janma thayo hato. traNe kAlathI para evA akAla paramAtmAne mAnatA akAlI zIkhA hiMdu nathI ema zIkho ane hiMdue baMne mAne e ApaNA vartamAna rAjakAraNanI bahu moTI karuNatA che, dezanuM e bahu moTuM dubhAgya che. zIkha svataMtra dharma nathI paNa hiMdu dharmanA eka sudhAraka saMpradAya che. tema chatAM paMjAbI sUbAnI viruddhamAM ane tarapheNamAM zIkho ane khAsa karIne asahiSNu AryasamAjIe je rIte laDayA te deza mATe zaramanI vAta che. saMta phatehasiMha meAgala jamAnAmAM janmyA hota to kadAca eka guru tarIke amara thaI gayA hAta. 1966 nA rAjakAraNamAM teo jarA ya baMdhabesatA nathI. mAstarajIe temane gaMgAnagarathI paMjAbanA rAjakAraNamAM lAvIne saunI kusevA karI che ane gaMgAnagarane bahu moTI khoTa gaI che. gaMgAnagaramAM rAjasthAnanA raNa para vijaya meLavatA rahIne saMta Adarza khetI ane Adarza zIkha samAjanA kSetre keLavaNI ane samAja sudhAraNAnuM je muMzuM kAma karI rahyA hatA tenI jeTalI prazaMsA karIe teTalI ochI che. saMta phatehasiMha potAne hiMdu-zIkha ekatAnA himAyatI tarIke oLakhAvatA thAkatA nathI. tema chatAM "zokha" paMjAba ane "hiMdu" hariyANA vacce samAna kaDIo rahe tenI sAme teo virodhamAM agnisnAna karavA taiyAra thayA! paMjAbI sUbAnA AMdolanane temaNe komI nahi paNa bhASAkIya rAjaya racanAnA AMdolana tarIke oLakhAvyuM. tema chatAM temaNe potAnI laData zIkhAnA sarvocca suvarNa maMdiramAMthI ja calAvI ane agnisnAna mATenI vedIe paNa suvarNamaMdiranI agAsI para racI! potAnI dalIlone A paraspara virodha teo samajAvI zakatA nathI. jo saMta rAjakAraNane zuddha ane zAMta karavAne badale tene saMkSubdha karIne DahoLI nAkhe to ApaNe kahevuM paDe ke AvA dharmaguruothI bhagavAna dezane bacAve ! 171 jaina kalInIka : eka anubhava tA. 12-12-66 gurUvAranA roja zrI prabhAzaMkara peApaTabhAI janarala hAspiTalanA zrI rasikalAla prabhAzaMkara zeThanA zubhahaste zilAropaNavidhi karavAmAM AvyA hatA. A hAspiTala mATe zrI rasikalAla prabhAzaMkare 1959 nI sAlamAM potAnA pitAzrInI yAdagIrImAM rUA. 50000nuM dAna karyuM hatuM. taduparAMta zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce kAMdAvADImAM AvelA zeTha meghajI thobhaNa sthAnakanA cogAnamAM yojavAmAM Avela prastuta samAraMbha prasaMge zrI rasikalAla zeThe bIjI rUA. 41000 nI rakamanuM A ja haoNspiTala mATe vizeSa dAna karyuM hatuM. AvI udAratA kharekhara dhanyavAdane pAtra che. 1948mAM eka nAnA sarakhA davAkhAnAthI zarU karavAmAM Avela jaina klInIkanA Aja sudhImAM uttarottara vikAsa thato rahyo che ane gALe gALe navA navA vaidyakIya ghaTakonI A jaina kalInIkamAM puravaNI thatI rahI che. 1950mAM pethAlAjI vibhAga, tathA fI kanasalTezana vibhAga, 1951mAM IlekaTra therapI vibhAga, 1952mAM kSayanivAraNa kendranI zarUAta, 1957mAM cakSu vibhAga tathA daMta vibhAga, 1959mAM zrI prabhAzaMkara pApaTabhAI hAspiTalanI jaina kalInIkanA makAnamAM zarUAta, 1960mAM DAyAbITIka klInIka tathA bI. sI, jI. vekasInezana senTara, 1963mAM pethAlAjI vibhAgamAM vizeSa puravaNI, 1964mAM phIjhIyotherepI vibhAga, 1965mAM kSayanivAraNa vibhAga, tathA cAIlDa velaphera senTara-Ama gALe gALe eka eka pravRtti jaina klInIkamAM umerAtI rahI che. upara jaNAvela divase jenuM khAtamuhUrta karavAmAM AvyuM te hospITala 100 bichAnAnuM haze ane ekasa-re tathA AparezananI temAM badhI sagavaDa haze. A jaina kalInIkanA AvA vikAsa tenA TrasTImaMDaLanI jAgRta dekharekha ane tenA kAryakSetrane khIlavatA rahevAnI tamannA, aneka kuzaLa DAkaTarone sahakAra ane jaina kalInIkanA suprInTenDanTa DaoN. ke. ema. sAMgANInI apUrva kAryaniSThA ane Ayojanazakitane AbhArI che. A jaina kalInIkanA nAma sAthe 'jaina' zabda joDAyelA che tenA eTalA ja artha che ke A saMsthAnI Arthika javAbadArInuM muMbaInA jaina sthAnakavAsI saMgha vahana kare che ane tene prApta thayelAM dAno jaina zrImAnA taraphathI--vizeSa karIne sthAnakavAsI zrImAna taraphathI maLelAM che. paNa A jaina klInIkanA lAbha sarva komanA lokone kazApaNa bhedabhAva sivAya ApavAmAM Ave che. Ane lagatA mAro eka aMgata anubhava ahiM jaNAvuM te asthAne nahi gaNAya. coDA samaya pahelAM mAre tyAM paracuraNa kAma karatA eka gharaDo ghATI mAMdo paDayA. te bIjAnuM paNa kAma karatA hatA ane rAtrInA bAbulanAthanI cAlamAM paDI rahetA hatA. mAMdagI daramiyAna ke te pahelAM tenA jamaNA hAthe kAMI vAgyuM haze te pAkavA lAgyuM. cha sAta divasa tAva cAlu rahyo. tAva thoDo haLavo paDayo eTale tene najIkanA eka DokaTara pAse huM laI gayA. temaNe kahyuM ke tenA hAtha pAkyo che, tAva paNa che ane tene hAspITalanI TrITamenTanI jarUra che. eTale tenA upacAra karavAnI javAbadArI pote laI zake ema nathI. A ghATI mAtra mArUM ja kAma karatA nahotA ane tethI tenI koI javAbadArI mArA zire nathI ema huM vicArI zakatA hatA, paNa jo huM tenI saMbhALa na lauM te tenI AvI javAbadArI le evA tenA koI sagAMvahAlAM dekhAtA nahatAM. tethI tenA mATe mArAthI thaI zake te karI chUTavuM evA me manathI nirNaya karyo. Ama vicArIne huM sara harakIsanadAsa haeNspiTalamAM gayA ane tyAMnA mukhya DaeNAkaTara pI. ema. sAMgANIne maLyo ane A ghATI mATe kaI gAThavaNa karI ApavA temane meM vinaMti karI. temaNe javAba Apyo ke ApaNA A hospITalamAM gujarAtI na hoya ene phrI pezanTa tarIke ApaNe Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 . bhuja jIvana tA. 1-1-67 letA nathI, eTale tene tame nAyara hospiTalamAM laI jAo. A javAbathI mArI muMjhavaNane pAra na rahyo. nAyara haeNspITalamAM huM tene zI rIte laI jAuM? tyAM mane koI oLakhe nahi ane ema chatAM tene tyAM dAkhala karavAmAM Ave to tenA upacAranI badhI javAbadArI mAtra mArI rahe ane tenI khAtara mArA gherathI tene tyAM hAlatAM cAlatAM AMTA khAvA paDe ne mArI jevAM TAMcA sAdhanavALAthI kema bane ? A muMjhavaNamAM meM prazna karyo ke A ghATIne jaina kalInIkamAM dAkhala kare ke nahi? tyAMnA suprInTenDanTa DaeN. ke. ema. sAMgANIne pUchatAM temaNe saraLapaNe jaNAvyuM ke phrI pezanTane eka khATale khAlI che te tame tene jarUra laI Avo. A javAbathI meM pAravinAnI rAhata anubhavI ai huM mArA ghera pahoMcyA ane ghATIne mArI sAthe jaina kalInIkamAM AvavA kahyuM. te kahe ke "huM tyAM nahi AvuM. vhaspITalamAM mane mArI nAkhe" AvI samajaNavALAne mATe kema samajAvavo? AsapAsane bIjA lokoe ane ghATIoe tene mAMDa mAMDa samajAvyuM ane TeksI karIne tene huM jaina klInIka upara laI gayo ane tyAM dAkhala karAvyo. tyAM tenA upacAra zarU thayA. pAkelA hAtha upara oNparezana karavAmAM AvyuM ane jarUrI sarva upacAranA pariNAme vIsa divasa bAda ghera laI jaI zakAya teTalI tenI tabIyata sudharI ane pachI lagabhaga eka mahine, pATo baMdhAvavA mATe tene jaina kalInIka upara laI javo athavA makla paDela. A rIte te sAva sAra thaI gayo ane eka garIba buThThA ghATIne navuM jIvatara maLavAmAM nimittabhUta thayAne meM saMtoSa anubhavyuM. te ghATI jaina kalInIkamAM dardI tarIke hatA te daramiyAna tenI sAthe je pUrI mAnavatAbharyo vartAva dAkhalavavAmAM Avyo hato, tenA khAvApIvA, davAdArU aMge je sArasaMbhALa levAmAM AvI hatI te uparathI mane sumadhura pratIti thaI ke sAravAra mATe temAM dAkhala karavAmAM AvatA dareka dardIne jaina - jainetaranA kazA paNa bhedabhAva sivAya eksarakhI ane jarUrI evI badhI rAhata maLe che ane A jaina kalInIka sau koIne samAnabhAve nihALe che. vastuta: A jaina kalInIkane lAbha jaina karatAM jainetara ghaNA vadhAre meTA pramANamAM le che. AmAM ja jaina kalInIkamAM rahelA "jaina" zabdanI saphaLatA ane sArthakatA che. te. ka-jaNAvatAM atyaMta dilagIrI thAya che ke uparanI noMdhamAM jemanI udAratAne ullekha karavAmAM AvyuM che te udAra carita, zeTha rasikalAla prabhAzaMkaranuM 13mI DiseMbaranA roja ekAeka avasAna thayuM che. beTAdamAM ArTasa enDa komarsa kaeNlejanuM navanirmANa bRhada muMbaImAM vasatA boTAda zahera ane tAlukAnA nAgarikonuM eka saMgaThThana karIne I. sa. 1947mAM baTAda prajAmaMDaLa nAmanI saMsthA zarU karavAmAM AvI hatI. A saMsthA taraphathI beTAda tAlukAnA prajAjanonA kalyANa arthe hospiTala, kanyAzALA, prAthamika zALA, pAMjarAyeLa, esa. esa. sI. kendra ane evI bIjI aneka kalyANakArI pravRttionuM chellAM vIsa varSa daramiyAna nirmANa tema ja saMcAlana karavAmAM AvyuM che. A saMsthA taraphathI ucca zikSaNane kendramAM rAkhIne 1966mAM 'vidyA- bhAratI' e nAmanI saMsthA UbhI karavAmAM AvI. A saMsthAne lagatI samitie 1967nA jUnathI ArTasa enDa komarsa kaeNleja zarU karavAnA lakSmapUrvaka phALe ekaTho karavAne ane A kaeNleja sAthe boTAdanA suprasiddha kavi sva. dAmodara khuzAladAsa boTAdakaranuM nAma joDavAno nirNaya karyo. samitinA A nirNayathI prerita banIne sva. baTAdakaranA suputra zrI kAntilAla boTAdakare vidyA-bhAratIne rUA. 1,25,000 nuM dAna ApavAnI IcchA pradarzita karI.. AnA anusaMdhAnamAM zrI kAntilAla nyAlacaMda koThArIe chAtrAlaya bAMdhavA mATe rUA. 51,000nuM dAna jAhera karyuM, sabhAgRha mATe sva. rAMpakalAla chaganalAla dozInA smaraNamAM temanA suputro taraphathI rU. 25,000 nuM dAna jAhera karavAmAM AvyuM. tathA zrI. rameza hiMmatalAla gAMdhI taraphathI rUA. 25000 nI rakama arpaNa karavAmAM AvI. A phALAmAM pAMca lAkhanI rakama ekaThI karavAnuM lakSya vicAravAmAM AvyuM hatuM tenA sthAne Aja sudhImAM dAne tema ja smaraNikAsevenIranI jAherAto dvArA savApAMca lAkha rUpiyA uparanI rakama ekaThI karavAmAM AvI che. A saphaLa prayatnanI jAherAta karavA nimitte 18 mI DIsembaranA reja sanamukhAnaMda hAlamAM zrI DhebarabhAInA pramukhapaNA nIce 'maherAmaNanAM metI' nI nRtyanATikA bhejavAmAM AvI hatI. AvA subhaga puraSArtha mATe baTAda prajAmaMDaLa tema ja 'vidyA bhAratI' nA kAryavAhakone aneka dhanyavAda ghaTe che. A prasaMganA saMdarbhamAM khAsa dhyAna kheMce evI eka bAbatano ullekha karavAnuM mana thAya che. sva. kavi boTAdakara jemanuM 54 varSanI vaye 1924 nI sAlamAM avasAna thayuM hatuM, temaNe AkhI jiMdagI ekasarakhI kaparI garIbAImAM vyatIta karI hatI. varSo pahelAMnI vAta che. bAdamAM teo zikSaka tarIke kAma karatA hatAM. te nekarI koI saMyogamAM chUTI gaI. temane koI vyavasAya zodhI Apavo joIe evA hetuthI zrI jamubhAI dANInA moTA bhAI sva. amRtalAla dANI mane bhAvanagaramAM maLyA. e divase mAM amArA kuTuMba taraphathI zrAvikA udyogazALA calAvavAmAM AvatI hatI ane tene vahIvaTa mArA pitAzrInA moTA bhAI gIradharadAdA saMbhALatA hatA. e udyogagRha mATe eka saMcAlakanI amane jarUra hatI ane mArA dAdAne kahIne meM te sthAna upara bahu najIvA pagAre--dhANuM kharUM rUA. 50 nA mAsika pagAre--temanI nimaNuMka karAvelI. thaDe samaya kAma karyA bAda temanI tabiyata nAdurasta rahevAthI temane bATAda pAchA javuM paDeluM. e ja pitAnA putranA bhAgyacakramAM palaTo Avyo. eka pachI eka vyavasAya badalatAM badalatAM keTalAka samayathI teo hera pIna banAvavAnI eka phekaTarI calAvI rahyA che. te dvArA temane Arthika utkarSa vadhatAM vadhatAM Aje teo e kakSAe pahoMcyA che ke potAnA pitAnA nAma sAthe joDavAmAM AvatI kaeNlejane teo savA lAkhanI rakama bheTa dharI zakayA che. bhAgyacakranA parivartanadrArA phalita banelI AvI bhavya udAratA mATe zrI kAntilAla beTAdakarane aneka abhinandana ghaTe che. zrI maNilAla mehanalAla jhaverIne svargavAsa muMbaIne jaina ve. mU. vibhAganA eka AgevAna vyApArI ane kAryakara zrI maNilAla mohanalAla jhaverInuM lAMbA samayanI mAMdagI bAda 83 varSanI uMmare avasAna thayuM che. temanA pitAzrI mohanalAla hemacaMda jhaverI paNa jaina samAjanI eka agragaNya vyakita hatA. zrI maNibhAInA jIvananI zarUAta bahu sAmAnya sthitithI thayelI, paNa samaya jatAM temanI sthiti sudharatI AvI. perIsanA jANItA jhaverI mesarsa rejhenthAla sAthe temaNe 40 varSa sudhI jhaverAtanevizeSe karIne motIno - moTA pAyA para vyApAra karelai. muMbaInA zera bajAramAM paNa temaNe ghaNo moTo vyavasAya kheDelo. vyApAra vyavasAya nimitte temaNe paradezanA aneka pravAse karelA. dravyopArjaka pravRtti sAthe sAmAjika kSetre paNa temanI anekavidha pravRttio hatI. 1930mAM khetavADImAM AvelAM temanA pitAnAM mAnamAM keMgresa haispiTala UbhI karavAmAM AvelI ane tenA saMcAlanamAM temaNe khUba sahayoga Apela. amadAvAdanA vADIlAla sArAbhAI hauspiTalanuM nirmANa temanI dekharekha nIce karavAmAM AveluM. tenA teo Aja sudhI TrasTI hatA. A uparAMta paMcaganImAM AveluM vADIlAla sArAbhAI seneTorIyama paNa temanA thakI UbhuM karavAmAM AveluM. taduparAnta lAlabAganA, bhAyakhalAne tathA prArthanAsamAja pAse AvelA jaina maMdiranA TrasTI tarIke varSo sudhI temaNe sevA ApelI. ANaMdajI kalyANajInI peDhInA teo eka pratinidhi hatA. muMbaInI phelozIpa skulanA paNa teo varSothI TrasTI hatA. Ama jIvananA anta sudhI teo sAmAjika jIvananA aneka kSetre sevA ApI rahyA hatA. teo , cAritryavAna-zIlasaMpanne gRhastha hatA. temane svabhAva premALa, mIlanasAra ane anyane upayogI thavAmAM sadA tatpara hato. pitAnI pAchaLa patnI tathA bahoLe kuTuMba parivAra mUkIne temaNe paripakava ummare ApaNI vaccethI vidAya lIdhI che. temane suparicita evA vizALa vartula upara pitAnI udAracarita vyakitatvanI aneka madhura smaraNa teo mUkI gayA che. temanA kuTuMbIjanone ApaNI sahAnubhUti ha! temanA pavitra AtmAne zAzvata zAnti prApta thAo ! paramAnaMda prajAnA esa. varSa daramiyAna ane zAna karavAmAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-17 rAyacaMdabhAInAM keTalAMka smaraNA (gatAMkathI cAlu) vaNIka tehanuM nAma, jeha jUThuM ochuM bAlyuM vaNIka tehanuM nAma, tAle vaNika tehanuM nAma, bApe vaNika tehanuM nAma, vyAja sahita dhana viveka tAla e vepAra cUke jo vaNikanuM, sulatAna tole e vANiyA, du:kha dAvAnaLa nava bole, nava tAle te pALe, vALe, zAkha che; thAya che. zAmaLa bhaTTa bura chagana sAmAnya mAnyatA evI hoya che ke vyavahAra ke vepAra ane paramArtha athavA dharma e be nAkhI ne virodhI vastu che. vepAramAM dharma dAkhala karavA e gAMDapaNa che. ema karavA jatAM banne bagaDe.' A mAnyatA jo khoTI na hoya to ApaNe kapALe kevaLa nirAzA ja lakhelI hoya. evI eka paNa vastu nathI, evA eka paNa vyavahAra nathI ke jemAMthI ApaNe dharmane dUra rAkhI zakIe. dhArmika manuSyano dharma tenA pratyeka kAryamAM jaNAvA ja joIe ema rAyacaMdabhAIe potAnA jIvanamAM batAvI ApyuM hatuM. dharma kaMI ekAdazIne dahADe ja, pajusaNamAM ja, Idane dahADe ke ravivAre ja pALavAno, athavA to maMdiromAM, derAomAM, devaLAmAM ne masjidomAM ja pALavAno, paNa dukAnamAM' ke darabAramAM nahi, evA koI niyama nathI, eTaluM ja nahi paNa, ema kahevuM e dharmane na oLakhavA barAbara che ema rAyacaMdabhAI kahetA, mAnatA, ne peAtAnA AcAramAM batAvI ApatA. temanA vepAra hIrAmotIneA hato. zrI revAzaMkara jagajIvana jhaverInI sAthe bhAgIdArI hatI. sAthe kApaDanI dukAna paNa calAvatA. peAtAnA vyavahAramAM saMpUrNa rIte prAmANikapaNuM jALavatAM evI mArI upara temaNe chApa pADI hatI. teo sAdA karatA te vakhate huM koIvAra anAyAse hAjara rahetA. temanI vAta spaSTa ane eka ja hatI. 'cAlAkI' jevuM huM kAMI jotA nahi, sAmenAnI cAlAkI pote tarata kaLI jatA. te temane asahya lAgatI eve vakhate temanI banne bhrakuTI paNa caDatI, ne AMkhomAM lAlAza huM joI zakato hato. dharmakuzaLa e vyavahArakuzaLa na hoya e vahema rAyacaMdabhAIe khATo siddha karI batAvyo hato. potAnA vepAramAM pUrI kALajI ne hoMziyArI batAvatA. hIrAmeAtInI parIkSA ghaNI jhINavaTathI karI zakatA. jo ke aMgrejI jJAna temane nahotuM, chatAM pArisa vagerenA temanA AtiyA taraphathI AvelA kAgaLA, tAronA marmI tarata samajI jatA, ane teonI kaLA vartatAM vAra na lAgatI. temaNe karelA tarko ghaNe bhAge sAcA paDatA. ATalI kALajI ne hoMziyArI chatAM teo vepArInI tAlAvelI ke ciMtA na rAkhatA. dukAnamAM beThA paNa jyAre peAtAnuM kAma pUruM thaI rahe eTale dharmapustaka tA pAse paDayuM ja hoya te ughaDe athavA pelI pAthI ke jemAM peAtAnA udgAro lakhatA te ughaDe. mArA jevA jijJAsu temanI pAse roja AvyA ja hoya temanI sAthe roja dharmacarcA karatAM AMcako na khAya. vepArane TANe vepAra, dharmane TANe dharma, athavA eka ja vakhate eka ja kAma e sAmAnya ane suMdara niyamanuM teo pAlana na karatAM. pote zatAvadhAnI hoI tenuM pAlana na kare te cAle. bIjAe temanA vAda karavA jAya to be dhoDe caDanAra jema paDe tema paDe ja. saMpUrNa rIte dhArmika ane vItarAgI puruSa paNa je kriyA je kALe karatA hoya temAM ja te lIna thAya e yogya che, eTaluM ja nahi paNa, tene to e ja zobhe. e tenA yoganI nizAnI che, emAM dharma che. vepAra athavA evI koI paNa kriyA jo kartavya hAya te temAM paNa pUrI ekAgratA hovI ja joIe. aMtaramAM AtmaciMtavana te te mumukSune tenA zvAsanI peThe cAlavuM ja joIe, tethI eka 173 kSaNabhara paNa te vaMcita na rahe. paNa AtmAne citavatA chatAM je bAhya kArya karatA hoya temAMya te tanmaya rahe ja. Ama kiva nahotA karatA ema huM kahevA nathI Icchato. upara ja me kahyuM che ke pote temanA vepAramAM pUrI kALajI rAkhatA. ema chatAM mArI upara evI chApa pADI che kharI ke kavie potAnA zarIranI pAsethI joIe te karatAM vadhAre kAma lIdhuM. e yoganI apUrNatA to na hoya ? kartavya karatAM zarIra paNa javA devuM joIe e nIti che, paNa zakita uparavaTa kaMI vahArI laI tene kartavya mAnavuM e rAga che. evA ati sUkSma rAga kivane haze ema mane lAgyA karyuM che. ghaNI vakhata paramArtha daSTie mANasa zakita uparAMta kAma le che ne pachI ene pahoMcI vaLatAM taNAvuM paDe che. ene ApaNe guNa mAnIe chIe ne tenI prazaMsA karIe chIe. paNa paramArtha eTale dharmadaSTie jotAM ema upADelAM kAmamAM sUkSma mUrchA hovAnA bahu saMbhava che. jo ApaNe A jagatamAM kevaLa nimitta mAtra ja hoIe, A zarIra ApaNane bhADe maLyuM che te ApaNe te vATe turata mekSa sAdhavA e ja parama kartavya hoya, to e mArgamAM je vighnakartA hoya tenA tyAga avazya karavA ja joIe e ja pAramArthika daSTi, bIjI nahi. je dalIlo huM upara karI gayo chuM te paNa bIje rUpe ne peAtAnI ja camatkArI bhASAmAM rAyacaMdabhAI mane saMbhaLAvI gayA hatA. ema chatAM temaNe keTalIka upAdhIo evI kevI vahArI ke pariNAme temane sakhata mAMdagI bhAgavavI paDI. jo rAyacaMdabhAIne paNa paropakAra nimitta mAhe kSaNavAra gherI lIdhA e mArI mAnyatA kharI hoya to pravRtti yAnti bhUtAni nindradH vivariSyati ' e zlAkArya ahIM barAbara baMdha bese che; ne teno artha eTalA ja che. IcchApUrvaka vartavAne sArU uparanA kRSNavacanano upayoga koI karatA jaNAya che te to kevaLa durupayoga che. rAyacaMdabhAInI prakRtti temane baLAtkAre UMDA pANImAM laI gaI. evA kAryane doSarUpe paNa lagabhaga saMpUrNa AtmAne viSe ja kalpI zakAya. ApaNe sAmAnya mANaso te paropakArI kArya pAchaLa gAMDA banIe tyAre ja tene kadAca pahoMcI vaLIe. A viSayane eTalethI samApta karIe. evI paNa mAnyatA jovAmAM Ave che ke dhArmika mANase te evA bhALA hoya ke tene badhA chetare. tene duniyAnI bAbatonI kazI khabara na paDe. A barobara hoya to kRSNacaMdra ane rAmacaMdra be avatAro kevaLa saMsArI manuSyomAM gaNAvA joIe. kavi kahetA ke jene zuddha jJAna che tene chetaravA azakaya hovuM joIe. mANasa dhArmika eTale nItimAna hoya chatAM te jJAnI na hoya. paNa mAkSane sAru nIti ane anubhavajJAnanA susaMgama hovA joIe. jene anubhavajJAna thayuM che tenI pAse pAkhaMDa nabhI ja na zake. satyanI samIpamAM asatya na nabhI zake. ahiMsAnA sAnnidhyamAM hiMsA baMdha thAya. saraLatA jayAM prakAze che tyAM chaLa rUpI aMdhakAra nAza pAme che. jJAnavAna ane dharmavAna kapaTIne jue ke tarata tene oLakhe ane tenuM hRdaya dayAthI bhInuM thaI jAya. Ne AtmAne pratyakSa joyo che te bIjAne oLakhyA vinA kema rahe ? kavinA saMbaMdhamAM A niyama haMmezAM kharo paDato ema huM nathI kahI zakatA. koI koI dharmane nAme temane chetarI jatA. evA dAkhalA niyamanI apUrNatA nathI siddha karI zakatAM. paNa saMpUrNa zuddha jJAna kevuM durlabha che e sUcave che. Ama apavAdo chatAM vyavahArakuzaLatA ane dharmaparAyaNatAno suMdara meLa jeTale meM kavine viSe joyo eTale bIjAmAM nathI anubhavyo. * rAyacaMdabhAInA dharmanA vicAra ApaNe karIe. tenA pahelA dharmanuM svarUpa je temaNe AlekhyuM hatuM te joI javuM agatyanuM che. dharma eTale amuka matamatAMtara nahi, dharma eTale zAstrone nAme Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174. gabu jIvana tA. 1-1-17 oLakhAtAM pustakone vAMcI javA ke gokhI javA athavA temAM kaheluM badhuM mAnavuM ja e paNa nahi. dharma e AtmAne guNa che ane mAnavajAtine viSe dazya ke adazya rUpe rahele che. dharma vaDe ApaNe manuSyajIvananuM kartavya jANI zakIe chIe. dharma vaDe ApaNe bIjA jIvo pratyene ApaNe khare saMbaMdha oLakhI zakIe. A badhuM jayAM sudhI ApaNe potAne na oLakhIe tyAM sudhI na ja banI zake e te. dekhItuM che. tethI dharma eTale je vaDe ApaNe potAne oLakhI zakIe te sAdhana. A sAdhana ApaNe jyAMthI maLe tyAMthI laIe. pachI te bhAratavarSamAM maLe ke yuropathI Avo ke arabastAnathI, A sAdhananuM. sAmAnya svarUpa badhAM dharmazAstromAM eka ja che ema jeNe judAM judAM zAstrone abhyAsa karyo che te kahI zakaze. asatya bolavuM ke AcaravuM ema koI zAstra nathI kahetuM. hiMsA karavI ema paNa koI zAstra nathI kahetuM. sarva zAstronuM dahana karatAM zaMkarAcArye 'ba sarahyuM nacchiA ' kahyuM. kurAne zarIphe tene bIjI rIte Izvara eka che ne teja che, tenA vinA bIjuM kazuM nathI ema kahyuM. bAIbale kahyuM, huM ne mArA pitA eka ja chIe. e badhAM eka ja vastunA rUpAMtara che. paNa A eka ja satyane khIlavavAmAM apUrNa manuSyoe pitAnAM judAM judAM dRSTibiMdu vAparI ApaNe sAruM hajALa racI che. temAMthI ApaNe nIkaLavuM rahyuM che. ApaNe apUrNa te ApaNAthI ochA apUrNanI madada laI AgaLa jaIe chIe ane chevaTe kema jANe amuka hada lagI jatAM AgaLa rasto ja nathI ema mAnIe chIe. hakIkatamAM evuM kAMI ja nathI. amuka hada pachI zAstro madada nathI karatAM, anubhava madada kare che. tethI rAyacaMdabhAIe gAyuM che: je pada zrI sarvaze dIThuM jJAnamAM, kahI zakayA nahi te pada zrI bhagavaMta che, eha parama pada prAptinuM karyuM dhyAna meM, gajA vagara paNa hAla manoratha rUpa jo. eTale chevaTe to AtmAne mekSa denAra AtmA ja che. A zuddha satyanuM nirUpaNa rAyacaMdabhAIe ghaNI rIte pitAnAM lakhANamAM karyuM che. rAyacaMdabhAIe ghaNAM dharmapustakone sarasa abhyAsa karyo hato. temane saMskRta ane mAgadhI bhASA samajatAM jarAye muzkelI nahotI AvatI. vedAMtane abhyAsa temaNe karele, temaja bhAgavatane ane gItAjIne. jaina pustako te jeTalAM temane hAtha AvatAM te vAMcI jatA, temanI te grahaNa karavAnI zakita agAdha hatI. eka vakhatanuM vAMcana te te pustakonuM rahasya jANI levAne sAru temane puratuM hatuM. kurAna, chaMda avastA ItyAdinuM vAMcana paNa anuvAdo mAraphate temaNe karI lIdhuM hatuM. temane pakSapAta jaina darzana tarapha hate ema teo mane kahetA. temanI mAnyatA hatI ke jinAgamamAM AtmajJAnanI parAkASTA che. A temane abhiprAya mAre ApI ja Avazyaka che. tene vize huM mata ApavA mane tadRna anadhikArI gaNuM chuM. paNa rAyacaMdabhAIne bIjA dharma pratye anAdara nahote. vedAMta pratye pakSapAta paNa hato. vedAMtIne te kavi vedAMtI ja jaNAya. mArI sAthe carcA karatAM mane koI divasa temaNe evuM te kahyuM ja nahi ke mAre mekSa meLavavA sAru amuka dharmane avalaMba joIe. mArA AcAra vicAranuM ja temaNe mane kahyuM. pustako kayA vAMcavA e prazna UThatAM mAruM valaNa ne mArA. bacapaNanA saMskAra vicArI temaNe mane gItAjI vAMcate temAM uttarajana ApeluM, ane bIjAM pustakomAM paMcIkaraNa, maNiratnamAlA, gavASThinuM vairAgyaprakaraNa, kAvyadehane pahele bhAga, ane potAnI "mokSamALA' vAMcavAnuM sUcavyuM hatuM. rAyacaMdabhAI ghaNI veLA kahetA ke judA judA dharmo e te vADAo che, temAM manuSya purAI jAya che. jeNe mekSa meLavo e ja purUSArtha mAnyo che. tene koI dharmanuM tilaka pitAne kapALe lagAvavAnI AvazyakatA nathI. sUtara Ave tyAM tuM rahe, jyama tyama karIne harine lahe." e jema akhAnuM tema rAmacaMdabhAInuM paNa sUtra hatuM. dharmanA jhaghaDAthI temane hamezAM kaMTALo Avato. temAM bhAgye ja paDatA. badhA dharmonI khUbIo pUrI joI jatA ne te te dharmInI pAse mUkatA, dakSiNa AphrikAnA mArA patravyavahAramAM paNa meM temanI pAsethI e ja vastu meLavI hatI. huM pote ema mAnanAro chuM ke sarva dharma te te bhakatanI daSTie saMpUrNa ja che ne sarva dharma anya daSTie apUrNa che. svataMtra rIte vicAratAM sarva dharma pUrNapUrNa che. amuka hada pachI badhAM zAstro baMdhanarUpe lAge che paNa e te guNAtItanI sthiti thaI. rAyacaMdabhAInI daSTie te koIne pitAne dharma choDavAnI AvazyakatA nathI, sahu pitAnA dharmamAM rahI potAnI svataMtratA eTale mokSa meLavI zake che. kema ke mokSa meLavavo eTale savaze rAgadveSa rahita thavuM. apUrNa. : gAMdhIjI zrI rAmakRSNa paramahaMsa ane svAmI vivekAnaMda (gatAMkathI cAlu) prazno ukelavAnA be abhigama che. eka saMtane abhigama, bIje mutsaddIne abhigama. bemAMne ekakeya abhigama tatkALamAM ja ke maryAdita samayamAM paNa asarakAraka bane tema lAgatuM nathI. lAMbA gALe, saMtane abhigama sarvottama abhigama che ema kadAca ApaNe kahI zakIe. paNa AjanA yugamAM koIpaNa rAjanItijJa dezanI jAhera samasyAone ke rAjakAraNane ke lAMbA gALe phAyado ApanArA mArga tarapha dorI jaI zakaze nahi. jo ke bhaviSyanI peDhI te mArga kharo hato ema svIkAraze, paNa Ajane samaya e che ke jo koI netA e mArge cAlavA jAya te tene saMbhI ja javuM paDe. saMtane abhigama kalpanA ane tarkathI sarvazreSTha hoya, paNa e abhigama sAce che ema tenI potAnI hayAtImAM janatAne gaLe utAravuM tenA mATe paNa muzkela hoya che. bIjI bAjuthI mutsaddI ke rAjadvArI puruSe grahaNa karelI nIti game teTalA zubha hetuthI amalamAM mUkI hoya te e aMte eka pachI eka bAMdhachoDa karavA tarapha laI janArI nIvaDe che. te eka la5saNo mArga che. eka vakhate tame te tarapha vaLyA eTale pachI e bAMdhachoDa satyathI dUra ne dUra kheMcI laI janArI thaI paDe. koI vyakti ke je satyane ja vaLagI rahevA IcchatI hoya tenI avajJA paNa thAya. tyAre zuM karavuM? je sAcuM lAge tene vaLagI rahevuM ke vartamAna saMyogane eTalI hade vicAra karo ke jethI mULa satya ja bhUlAI jAya ? A eka moTo prazna che ke jene mAnavajAtane ane lokajIvananI dhurA vahana karanArA lokone haMmezAM sAmano karavo paDe che. kharekhara, A eka bahu moTo prazna che. ApaNe eTaluM ja kahI zakIe ke saMcAlaMkee zakya hoya tyAM sudhI, kAmacalAu bAMdhachoDa karavA chatAM, e satyane vaLagI rahevuM joIe. ochAmAM ochuM satya tarapha tenI daSTi te rahevI ja joIe. je eka vakhata A daSTi bhUlAI gaI to pachI khaTe mArge te kayAM sudhI dUra cAlyo jaze te kaMI kahI zakAya nahi. janatAnI lAgaNI ane tenI samajazakitane vicAra karyA vinA cAlIe te koI paNa kAma pAra pADavuM muzkela che. prajA vicAra ane vartanamAM kyAM sudhI potAnI sAthe cAlI zakaze te samajIne AgaLa pagaluM bharavuM jarUranuM che. rAjakAraNI netA jo A lekamAnasa samajyA vinA cAle, ane tenA zabda lekone sparze ja nahi te evA lokonI AgaLa sAkSAta bhagavAna pote AvIne kaMI kahe te paNa te nakAmuM jAya che. eTale rAjakAraNI netAe satyane paNa prajA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-17 keTalI hade samajIne svIkArI zake tema che te dhyAnamAM rAkhIne teTalI hada sudhI ja te sayatne janatA samakSa mUkavuM rahyuM. Aje ApaNe vaijJAnika yugamAM jIvI rahyA chIe. A yuga vijJAna--yaMtravidyAmAM khUba AgaLa vadhI gayo che. amerikA jevA deza bura jIvana audyogika ane yAMtrika sAdhanAmAM sauthI AgaLa vadhelA deza che. bAhya sAdhano ane bhautika saMpattimAM teNe ghaNI moTI siddhi prApta karI che, ane saMskAranI daSTie paNa te deza ghaNI rIte AgaLa vadhI rahyo che temAM zaMkA nathI. paNa mAre kahevuM joIe ke duniyAnI naitika ane vaicArika pragati vaijJAnika ane yAMtrika pragati sAthe hAthamAM hAtha milAvIne cAlI zakI nathI. A eka khataranAka paristhiti che, kemake vijJAna ane taMtravidyA e asAdhAraNa tAkAtavALAM zo dharAve che. A zasro ApaNane aNuzakitamAMthI prApta thayAM che. e aNuzaktino bahu saraLa rIte mAnavajAtinA hita mATe ApaNe upayoga karI zakIe ane virATa pramANamAM mAnavajAtinA nAza mATe paNa tene upayoga karI zakIe. vijJAna ane yaMtrA svata: sArA paNa nathI, kharAba paNa nathI. jenA hAthamAM te che temanI sadbuddhi ke durbuddhi pramANe tenA upayoga thaI zake che. ane jayAre AvuM eka asAdhAraNa zastra mAnavajAtinA hAthamAM AvyuM che tyAre tene sArAmAM sAro upayoga kaI rIte karavA tenI barAbara samajaNa hovI e ati agatyanuM che. eTale ke yogya kAma mATe ane yogya rIte e zastrone upayoga thAya te samajavA jeTalI naitika ane tAtvika vicAraNAmAM UMDA utaravuM Avazyaka che. chevaTe zuM pariNAma AmAMthI nIpajaze te tenI najaramAM hovuM joIe. ema kahI zakAya tema che ke, vyakitaone bAda karatAM, ATalAM maMdiro, masajIdA, devaLA ane dharmA najara sAme hovA chatAM, moTA bhAganA lAkasamudAya A kakSA sudhI AgaLa vadhelA nathI. AjanA yuganI A eka kamanasIbI che. potAne dhArmika kahetA evA ApaNe loko nAnA nAnA rivAjo ane mata-matAMtaro mATe jhaghaDIe chIe, ane ApaNA pADozIo sAthe kevA yogya vyavahAra rAkhavA, kema sabhyatAthI vartavuM eTaluM paNa ApaNe jANatA nathI, ane duniyA vinAzanA cakkaramAM ghumarI khAdhA kare che. jagatamAM be prakAranAM zakitapravAhe ApaNe joIe chIe. eka saMhAraka ane bIjo racanAtmaka e nAma A pravAhone ApI zakAya. A paLe huM ema kahuM ke mane racanAtmaka zakitapravAhamAM zrAddhA che te huM tenA viSenI mArI zraddhA sivAya bIjI koI pramANapUrvakanI khAtrI ApI zakuM tema nathI. mAtra eTaluM ja ke huM temAM mAnuM chuM. A zakitapravAhamAM zrAddhA hAya kena hAya, paNa ApaNA badhAnA manamAM eTalA tA niradhAra hovA joIe ke saMhAraka baLAnA sAmano karavA ane raca nAtmaka temaja ekatA ANanArI nItine vadhAre daDha karavA ApaNe badhuM karI chUTazuM. A te ja thaI zake ke jo tamArAmAM koI cokksa naitika pAyo hoya, koI cokksa samAnatAsUcaka naitika hoya, je badhAnA jIvanavyavahArane ane vicArAne eka tAMtaNe bAMdhI rAkhI zake. je A nahiM hoyate| e vinAzaka tattvo avazya phAvI . javAnA che. mAnyatA me zarUmAM kahyuM te mULa vAta upara have AvatAM huM kahIza ke svAmI rAmakRSNa paramahaMsa, svAmI vivekAnaMda ane mahAtmA gAMdhIjI jevI vyakitao e AjanA jagatanI mahAna vibhUtio che. koI cokkasa upadeza temaNe Apyo te mATe nahiM, paNa jagata viSenI temanI samabhAvI daSTi ke jene jANyuM ke ajANye samagra vizva upara prabhAva paDayo che te ja ApaNA mATe khUba mahattvanuM che. mahAtmA gAMdhInI Arthika vicAraNA ke koI bIjI bhUmikA upara baMdhAelI emanI amuka mAnyatAo tame svIkAro ke na svIkAre e eka alaga vAta che, paNa jIvana pratyenI emanI mULabhUta dRSTi ane dezanA aneka prazno paratveno emano sabhAmavayukata ane racanAtmaka abhigama e ja kharA mahattvanAM che. jo tame e na svIkAratA ho to tame vinAzanA mArge jaI rahyA che. emanA abhigama - eka be sUca nene bAjue rAkhIne joIe te - bhAratanA mULabhUta saMskArane, bhAratIya mAnasane ane bhAratIya buddhine bilakula anukULa hate. zrI rAmakRSNa paNa eka daivI ane dhArmika puruSa hatA. teo koI divasa rAjakAraNane spardhA nahAtA, paNa emanI daSTi je vastunA mULa sudhI paheoMcatI hatI tenuM mahattva che. huM eka rAjArI puruSa chuM. AdhyAtmika ke evI bIjI vAtomAM bahu paDato nathI, ema chatAM ATaluM huM mAnuM chuM ke jo ApaNAmAM AdhyAtmika daSTi nahi hoya, ApaNuM naitika dhAraNa nIcuM gayuM haze te ApaNuM jAhera jIvana ke khAnagI jIvanavyavahAranuM dheAraNa banne nIMcAM ane nIcAM ja javAnAM. jagatanA bIjA dezonI jema bhAratane paNa Aje A viTa samasyAno ukela lAvavAno che. ane ApaNe badhA vyakitagata rIte, jAti tarIke, pakSa tarIke ke pachI samasta prajA tarIke A kaDaka kasATI upara mUkAyA chIe. mane bhArata upara zraddhA che ane huM mAnuM chuM ke ApaNe A kasoTImAMthI pAra UtarIzuM, eTaluM ja nahi paNa, kaMIka vadhAre sAruM karI batAvIzuM. kemake bhale ApaNAmAM keTalIka nabaLAI pesI gaI che, te paNa ApaNI gaLathuthImAM je pAyAnA saMskAro paDayA che te ApaNane A cakkaramAMthI bahAra nIkaLavAnI zakita Apaze, eTaluM ja nahiM paNa, taka maLatAM vadhAre asarakAraka rIte ane vadhAre spaSTa rIte kAma karatA thaze. A vizvAsa che, paNa mAtra vizvAsathI kAma thatuM nathI. ApaNe te mATe barAbara sakriya banavuM joIze, ane te paNa cokkasa lakSya najara samakSa rAkhIne kAma karavuM joIze. e lakSya bhArate potA mATe siddha karavAnuM che ema niM, paNa AkhI dUniyAne e lakSya tarapha dorI javAnuM mahAna kArya paNa bhArate ja karavAnuM che. e lakSya saMkucita nathI. ApaNA rASTravAda evo sAMkaDo nathI. svAmI vivekAnaMda eka meTA rASTrIyatAvAdI hatA paNa emaNe AnAthI judA koI upadeza Apyo nathI. emanI rASTrIyatA evI hatI je ApoApa evA bhAratIya rASTravAdamAM sarI paDI je vizva - rASTrIyatAnA ja eka aMza hatA. eTale AvA mahApurUSonA jIvanamAMthI ApaNe evI udAtta daSTi rAkhatAM zIkhavAnuM che. jo ApaNe zIkhIe ane ApaNI badhI zakitano yoga ApIne tene AcAramAM mUkIe, te ApaNe e mahApuruSanA guNAnuvAda yAgya rIte karyo gaNAze, ApaNA dezanI kaMIka sevA karI gaNAze ane sAthe mAnavatAnI paNa sevA karI gaNAze. jaya hiMda. anuvAdaka : samApta. mULa aMgrejI paMDita javAharalAla naherU zrI. mena:bahena narottamadAsa mATeAprabhu--mAnava' roja savAre jIvana jayAre potAnuM pRSTha khole che tyAre keTalIye lAMta-karUNa mAnava-AkRtie sAme Ave che. mAro AtmA citkAra karI uThe che! mArA prabhunuM karyuM rUpa! ane tyAre divasabhara karUNAnI pIMchIthI e mUrtione huM raMguM chuM...aMtima zvAsa sudhI enI pUjA karatA rahIza. mAnavaprabhuthI koI moTo prabhu mArA saMkalpamAM nathI. AlbarTa svAItjhara viSayasUci prakIrNa noMdha : zrI kRSNa menanA kaoNMgresa parityAga, saMta phattesiMganuM trAguM, saMta phorsiMgano paricaya, jaina kalInIka: eka anubhava, boTAdamAM ArTsa enDa komarsa kolejanuM navanirmANa, zrI. maNilAla meAhanalAla jhaverIne svargavAsa. rAyacaMdabhAInAM keTalAMka smaraNA zrI rAmakRSNa paramahaMsa ane svAmI vivekAnaMda, leAkasabhAnA koMgresa umedavAra : zrI vADIlAla jecaMda DagalI mahAprasthAnanA patha para 18 jIvanamArganI yAtrAmAM nUtana varSanA visAme thoDuM cintana 175 paramAnaMda pradhyeAdhakumAra sanyAla paMDita sukhalAlajI pRSTha 169 173 gAMdhIjI paMDita javAharalAla naherU 174 paramAnaMda 176 177 1739 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 bu jIvana tA. 1-1-67 e zarU karelI AgamAM paNa sarakAra ane lekasabhAnA koMgresI umedavAra zrI vADIlAla jecaMda DagalI (AgAmI phebruArI mAsamAM thanAra bhAratavyApI cUMTaNInA saMdarbhamAM saurASTranA surendranagara jillAne lokasabhA mATe maLelI eka beThaka mATe be umedavAro jAhera thayA che. (1) keMgresanI madhyastha cUMTaNI samiti dvArA pasaMda karavAmAM Avela zrI vADIlAla DagalI ane (2) svataMtra vyakita tarIke UbhA rahelA dhrAMgadhrA nareza. A bemAMthI ja pasaMdagI karavAnI hoya te zrI vADIlAla DagalIne matadAronI pasaMdagI maLavI ghaTe che. zrI vADIlAla DagalI ApabaLe sAmAnya sthitimAMthI UMce AvyA che; Aja sudhInI temanI kArakirdI uttarottara ujavaLa banatI rahI che, bhAI vADIlAla yuvAna che, sevAlakSI che ane keMgresa jevI saMsthAnuM temane pIThabaLa che. te vidyArthI hatA tyArathI temane huM jANuM chuM. amArI vacce Aja sudhI eka prakAranI AtmIyatAno saMbaMdha rahyo che. taduparAnta prabuddha jIvana sAthe varSothI bhAI vADIlAlane nikaTa saMbaMdha rahyo che. temanuM jIvana eka prakAranI bhAvanAzIlatAthI prerita che. dhrAMgadhrA narezanI kArakirdI judA ja prakAranI che. AmajanatA sAthe temane koI saMparka nathI. amuka nihita hitenA teo pratinidhi che. AvAM kAraNone aMge prastuta be umedavAromAMthI surendranagara jillAnA matadAro vADIlAla DagalIne jo cUMTI kADhaze te lokasabhAdrArA teo dezane ghaNI vadhAre upayogI sevA ApI zakaze evI AzA saheje baMdhAya che. temanI Aja sudhInI kArakirdInA prabuddha jIvana'nA vAMcakone jarUrI khyAla Ave e mATe eka mitre temanI paricayanedha mArI upara mekalI che tene thoDI TUMkAvIne nIce pragaTa karavAmAM Ave che.-paramAnaMda) vADIlAla DagalIe jAhera jIvanamAM bhAga levA mATe sTeTa baeNnka oNpha InDiyAnA vikAsa khAtAnA cIpha ophisaranI padavI tAjetaramAM choDI che. cALIsa varSanI vayanA zrI DagalI arthazAstrI, patrakAra, lekhaka, vicAraka ane saMsthAnA sthApaka tathA vahIvaTadAra che. arthazAstrI tarIke teo nANAMnI bAbato ane AyojananA niSNAta che. agharAmAM agharA prazno paNa loko samajI zake evI saraLa zailImAM temaNe gujarAtI ane aMgrejI chApAMmAM varasa sudhI kaTAre la khI che. A kaTAroe bhAre lokapriyatA meLavI che. gRhiNInA aMdAjapatrathI mAMDI AMtararASTrIya rAjakAraNa sudhInA aneka viSayo para maulika vicAro darzAvatA saMkhyAbaMdha lekhe temaNe lakhyA che ane reDiyo vArtAlApo ApyA che. emanAM lakhANanI khUbI e che ke tAjagIbharyA vicAro sAthe cittane prasanna karI de tevI AkarSaka zailI temAM maLe che. saMsthAo calAvavAnI bAbatamAM kAryakuzaLatA emanuM mukhya sUtra che. temaNe aneka navAM kAma UbhAM karyA che ane kuzaLatAthI tathA tejIlI gatie calAvyAM che. - vaDhavANa tAlukAnA kheDuM gAma temanuM mULa vatana. temano janma 1926nA navembaranI 20mIe dhAMdhukAnA rojida gAme mosALamAM thayo hato. temanA pitAzrI jecaMdabhAI chaganalAla DagalI sAdhAraNa sthitinA hatA. vADIbhAI cauda varSanA thayA tyAM to temanA pitA gujarI gayA. vADIbhAI ane traNa nAnA bhAIone temanAM bAe makkama mana rAkhIne ucheryA ane bhaNavA dIdhA. abhyAsakALa kaparI Arthika sthitimAM vItyo. zALAmAM abhyAsa surendranagara, verAvaLa ane amadAvAdamAM karI teo muMbaI gayA. tyAM bI. e. thaI pUratI sagavaDa na hovA chatAM hiMmata karIne amerikA gayA. barkalI khAte kaeNliphoniyA yunivarsiTImAMthI ema. e.nI DigrI meLavI. amerikAmAM jAjarU sApha karIne ane hoTalanA veITara tarIke, bagIcAnA mALI tarIke tathA dhAbInA madadanIza tarIke kAma karIne temaNe abhyAsa karyo. amerikAthI pAchA AvI teo presa TrasTa oNpha InDiyA (pI.TI. AI) mAM "te DAyA. 1952mAM 25 varSanI vaye amadAvAda khAte pI. TI. AI. nA menejara nimAyA. aDhI varSa pachI temane muMbaI khAte heDa oNphisamAM pI. TI. AI.nA madadanIza vyApArataMtrI ane raeNITaranA bhArata khAtenA phAInenziyala korasponDanTa (Arthika bAbatonA khabarapatrI) tarIkenI kAmagIrI soMpAI. 1960mAM zrI DagalI muMbaInA aMgrejI dainika "InDiyana ekapresanA Arthika vibhAganA taMtrI tarIke joDAyA. traNa varSa pachI sTeTa benka opha InDiyAnA e vakhatanA ceramena zrI veMkaTappayyAnA AmaMtraNathI baeNnkanI muMbaI khAtenI vaDI kacerImAM vikAsa vibhAganA cIpha ophisara tarIke joDAyA. paMDita sukhalAlajI sAthe paricaya zrI DagalInA jIvananI eka mahattvanI ghaTanA che. amadAvAdamAM zeTha cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAramAM abhyAsa karatA tyAre bhagavAna mahAvIra viSe eka moTo nibaMdha lakhI teo paMDitajI pAse tenI prastAvanA lakhAvavA gayA. A temanA pahelo paricaya. AmAMthI vikasele. e paricaya Aje pitA-putranA saMbaMdha jevo banI rahyo che. samAjanuM kaMIka kAma niSThAthI ane kuzaLatAthI karavuM emAM dharma samAyela che evI paMDitajInI philasUphI zrI DagalIe jIvanamAM mArgadarzaka samI mAnI che. potAnI A philaTAphIne kAraNe ja paMDitajIe zrI. DagalIne lekasabhA mATe cUMTaNImAM UbhA rahevAne Adeza Apyo che. zrI DagalI barkalImAM abhyAsa karatA hatA tyAre amerikAnI yunivarsiTIo samAja zikSaNa mATe je pustikAo pragaTa karatI hatI te joIne gujarAtImAM paNa AvuM kAma karavAno temanA manamAM vicAra udbhavya. 1959mAM temaNe paricaya TrasTanI sthApanA karI ane aneka viSayonuM jJAna ApatI pustikA gujarAtImAM pragaTa karavAnuM zarU karyuM. Aje ATha varSathI zrI DagalInA saMpAdane nIce A pravRtti cAlI rahI che ane atyAra sudhImAM temaNe 190 jeTalI pustikAo pragaTa karI che. TrasTanI sthApanAthI ja paMDita sukhalAlajI tenA pramukha che ane zrI DagalI tenA menejiMga TrasTI che. paricaya TrasTe zarU karelI A lokazikSaNanI pravRtti gujarAtamAM ja nahi paNa bhAratanI bIjI bhASAomAM paNa sAva navI ane atyaMta upayogI hatI tethI vidrAne, keLavaNIkAra, patrakAro ane samAjasevakonuM dhyAna enI pratye tarata kheMcAyuM. gujarAtamAM pahelI ja vAra vyavasthita rIte AvuM kAma karanAra A saMsthAne advitIya pratiSThA prApta thaI. zrI. DagalI sva. nAnAbhAI bhaTTa AMbalAmAM sthApelI pAyAnI keLavaNInI saMsthA grAma dakSiNAmUrtinA TrasTI che. A uparAMta zrI. DhebarabhAInA pramukhapade sthapAyelA zrI vaikuMThabhAI mahetA smAraka TrasTanA teo TrasTI ane maMtrI che. Ayojana aMgenA viziSTa jJAnane lIdhe zrI DagalIne gujarAtanA e vakhatanA mukhya pradhAne sva. zrI baLavaMtarAya mahetAe gujarAta rAjayanA Ayojana salAhakAra maMDaLanA sabhya tarIke joDAvAnuM AmaMtraNa ApyuM hatuM ane tyArathI teo tenA sabhya che. zrI DagalInA lakhANamAM vicAranI maulikatA ane zailInI AkarSakatA banne hovAthI temanAM lakhANa ucca vargomAM Adara pAmyAM che ane sArvatrika lokapriyatA paNa pAmyAM che. aMgrejI dainika 'InDiyana ekasapresamAM taMtrIlekho lakhavA uparAMta teo dara aThavADiye 'Ikonomika kalAImeTa' nAmanI Arthika bAbato aMgenI kaTAra lakhatA. hatA. InDiyana ekasapresa'nI pAMca zaheromAMthI pragaTa thatI AvRttiemAM A kaTAra prasiddha thatI hatI. e jeTalI lokapriya banelI teTalI ja Arthika nItinA ghaDavaiyAo mATe vicArapreraka banelI. Arthika bAbato paranA zrI DagalInA lekhothI prabhAvita thaI baeNnkonI saMsthAnA saimAsika dha jarnala oNpha dha InDiyana InsTiTayuTa oNpha beMkansa" nA taMtrI thavAnuM temane AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM. pAMca varasathI teo tenA taMtrI che. vyavasAyane kAraNe arthataMtranI prakriyAne aMdarathI jovAnI temane taka maLI che. temanA abhyAsa, tAlIma ane anubhavane lIdhe teo lokasabhAnA nirNayamAM sAMgIna phALe ApavAnI sajajanatA dharAve che. vaLI sAdhAraNa kuTuMbamAMthI AvyA che eTale sAmAnya lokonAM sukhadu:kha paNa samaje che. jAhera kAma mATenA utsAha ane dhagazane lIdhe te umedavArI karavA prerAyA che. Aje jayAre dezanI rAjakIya ane Arthika nItinA ghaDataramAM navA vicAronI ane makkama amalanI jarUra che tyAre zrI DagalI jevA yuvAna ane maulika vicArazakitavALA vadhu ne vadhu sabhyo lokasabhAmAM jAya e dezanA hitamAM che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-67 bhuja jIvana 177 < mahAprasthAnanA patha para-18 badarInAthane gAmaDA karatAM nAnuM zahera kahevuM e vadhAre yogya ApIe. dIka te, A camarI meM lIdhI, khoTuM na lagADatA. mArA che. paththarane bAMdhele lagabhaga base gaja eka ja lAMbe rasto che. gharamAM nArAyaNa che tene mATe." Ama kahIne pachI te pAchI dukAnane e rastA para banne bAjue dukAnanI hAra che. kapaDAM, marI- dAranI joDe zilAjItanA bhAvatAla karavA lAgI. masAlA, ghauM, cokhA, koDI,raMgaraMganA paththara, mALAo, purI - kacerI meM mArI hindIne vALI lIdhI, A bAInI joDe mArI hindI ema aneka jAtanI dukAne che. eka ThekANe, citro ne pustakonI hAMsIpAtra banaze e vicAre. kahevA kAMI mAgatA houM ne belI kAMI dukAna joIne mane Azcarya thayuM. emAM pustako paNa nATaka- navala besuM, pachI zA mATe bolavuM? eNe mane pagathI mAthA cudhI dhArI dhArIne je ne pUchyuM. "tame kathAnAM nahi paNa dhArmika hatAM. enA karatAM paNa mane vadhu Azcarya ahIM zuM karavA AvyA che?" thayuM be cA ane pAnanI dukAna joIne. meM atyaMta AnaMdita "tIrtha karavA Avyo chuM vaLI, badhA je mATe Ave che te mATe." mane cA pIdhI. - ThaMDA pavanane lIdhe zarIra para kAmaLo vIMTIne, mAbApa vagaranA "tIrtha karavA ?" eNe hoTha caDhAvIne evI avajJAbharI rIte mArI bALakonI jema huM bhaTakato hato. sAMja paDavAne thoDI vAra hatI. sAme hasIne belI, ke huM chobhIle paDI gayuM. jANe eka ja kSaNamAM rastAnI dakSiNa bAjue zilAjita ane cAmaranI dukAna jete jete mArI chavvIza dinanI badhI yAtrA phogaTa gaI hoya ema lAgyuM. eNe kahyuM, "A kaMI tamArI yAtrA karavAnI uMmara che? he bhagavAna, huM jato hato. A banne vastu atyaMta duSyApya hoya che. zilA tamAro badho veSa to aDadhA saMnyAsI jevo che." jita pahADamAM ja thAya che. koI khAsa parvatanA koI alakSya enA zabda jANe e mAre tiraskAra karatI hoya evA lAgyA. zikhara para, madhanI jema eka jagyAe kudaratI rIte ja zilAjita jarA saMkecAIne huM gopAladAnI pAse enI soDamAM beTho houM tema bheguM thAya che. ekavAra mANase A vasanune jIbha para mUkIne besI gayo. enI tejasvI AMkhe sAme eka kSaNamAM mane kSebhane joyuM to ene lAgyuM ke ene svAda sAro che. cAkhatAM cAkhatAM anubhava thayo. jotajotAmAM didimA ne caudharI sAheba AvI pahoMcyA. e ene gaLI gayo. ene khabara paDI ke e zarIrane mATe puSTikAraka sahaja rIte ame vAtoe vaLagyA. joItI cIjavastu kharIdIne che, ne zakitavaka che, eka prakAranuM vITAmIna che. e prakAre pahADe ame bahAra AvyAM. paMDAM sUryaprasAda amArI joDe hatA. svargadvAra pahADe, himAlayanuM dhAma zeSaNa karIne, bhAre dAmathI loka vecavA lAgyA. viSe vAte cAlI. svargadvArA jaIe to baraphanI aMdara be divasa eka sArA zilAjitanI paDIkInuM dAma ATha AnA. have cAmaranI sudhI cAlavuM paDe. mANasane mATe agamya evo rasto. svargadvArane. vAta. himAlayanA baravistAramAM eka prakAranI 'surA" gAya daSTie rasto jaIne zatapatharane maLe che. A rastAnA AraMbhamAM ja paDe che. ene keTalAka camarI gAya kahe che. kaThaNa baraphamAM e gAya pAMDavapatnI draupadI baraphamAM ogaLI gaI hatI. mahApuruSa yA to bhame che, e gAyanuM zarIra barA jevuM sapheda hoya che, ne enI haThIlA saMnyAsI sivAya sAdhAraNa mANasa tyAM pahoMcI ja zake pUchaDI aMtyata suMdara hoya che. e loko e gAyanI pUMchaDI kApe che. hiMdanA chokarAoe pUchaDuM kApIne eka hAthA sAthe enuM pUMchaDuM nahi. ahIMthI chaeka mAIla barapha rasto vaTAvIe to vasudhArAnuM bAMdhI gharamAM rAkhelA pazupatine paMkhe nAMkhavAnuM zarU karyuM. dazya najare paDe che. vasudhArA e baraphano dhodha che. baraphanA UMcA zikhara eka moTI dukAnamAM jaIne camarI ane zilAjita joyAM. gopA parathI eka pavanathI haDaselAtI jaladhArA asaMkhya birUpe cemerA ladA pAse ja hatA. A banne vastuno emane ghaNe meha hate. vikharAIne paDe che. aneka nIce jatA phaduvArAnI jema. enuM ja bhAvatAla karavA eNe mane ja AgaLa dharyo. me gAMDAnI jema urdu nAma vasudhArA. raste UbhA UbhA ame vAta karatA hatA, evAmAM hindI mizrita bhASAmAM enI joDe vAta karavAnuM zarU karyuM. dukAnamAM jenI sAthe pahelAM haradvAramAM mulAkAta thaI hatI, te jJAnAnaMda svAmI ghaNI bhIDa hatI. lokonI bhIDane lIdhe dukAnadAra akaLAI gaye hate. tyAM AvI pahoMcyA. emaNe paNa amArI vAtacItamAM bhAga lIdhe. enI badhI vastuo Ama tema uthalAvI eka managamatI nAnI ahIMthI vaLatAM jozImaThathI kailAsayAtrAnI eka vAsanA mArA manamAM rahI camarI meM zodhI kADhI. gaI hatI. ethI kailAsanI vAto cAlI. badhI vAtamAM, badhI AlecanAmAM hAtha laMbAvIne meM camarIne pakaDI tyAM bIjI taraphathI bIjo ne dalIlamAM, badhI samazyAomAM pelI bhadra mahilA mukata rIte eka hAtha enI para paDe, ne eNe camarIne jorathI pakaDI. je potAno mata vyakata karatI hatI. te didimAnI bhatrIjI thatI hatI. hiMdustAnI strI atyAra sudhI AkhI dukAnane potAnI vAtacItathI, enI rucI ucca prakAranI hatI. enI vAtamAM buddhinA camakArA hAsyathI, vicArethI ane bhAvatAlanI kacakacathI enI vijaLI jevI hatA. enA vyavahAramAM kayAMya saMkeca dekhAto nahoto. eNe sahejamAM jhaDapathI AkarSI rahI hatI, tenI ja A pakaDa hatI. huM sAdhAraNa badhAne pAchaLa pADIne potAnA vyakitasvAtaMyane amArI samakSa rIte koIne paNa e strI hovAthI jhAjhI sagavaDa ApatA nathI. meM pratiSThita karI dIdhuM. caudharI sAhebe kahyuM ke, e sarerAza rejanA camarI enA hAthamAMthI kheMcI lIdhI. daza mAIlathI vadhAre cAlI zake nahi, emane te thoDuM thoDuM cAlavAthI A to mane bahu game che. mane Apo." e baMgALImAM ja ThIka rahetuM. Aje traNa divasa thayA teo ahIM AvyA hatA. belI tyAre mane samajAyuM, ke A te baMgALI strI che. meM camarI ne kAle savAre durgAnuM nAma laIne potAnA dezane rasto pakaDaze. uparathI hAtha uThAvI lIdhe. enI sarasa hindI bhASA sAMbhaLI mane meM kahyuM "ame to roja bAra cauda mAIla cAlIe chIe." Azcarya thayuM. e pazcima taraphanI strI hoya ema lAgatuM hatuM. pelI mahilAe kahyuM, "jo ema hoya te, tame raste amane e strIe hasatAM hasatAM kahyuM, "are didimA kayAM gayAM? ne pakaDI pADaze. cAlo didimA, tamArA mATe kAMI kharIdI karIne ApaNe amArA caudharI sAheba? are bhagavAna e badhAM pelI taraphanI dukAne utAre jaIe. caudharI sAheba ThaMDIthI herAna thAya che. amArA caudharIkharIdImAM rokAyA lAge che. tamane A camarI kevI lAgI?" sAheba kevA mANasa che te jANo cho? zAMta, mIThAM, bhalALA, meM kaha, vastu to sArI che. nAnI sarakhI che. paisA paNa thoDA rogI ne khakhaDI gayelA mANasa, pUjAbUjA karIne gArDa nibhAve che. che. phakata daza AnA." thoDA ziSya ne sevako paNa che, bIjuM zuM kahuM caudharI sAheba?" eNe kahyuM: "jo managamatI vastu hoya te vadhAre paisA paNa caudharI sAheba snehabharyuM. hasIne bolyA, "Ama ja tArI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 178 zekhIna diki vAta paNa kahetA ra Mje, huM jIvato na houM tyAre...." badhA hasI paDayA. meM kahyuM, "paNa game te kaho, eka vAtanI tamArI adekhAI Ave che. te ApanAM vastronI saphAI joIne." pelI mahilA. eka vAra jhaDapathI badhA para najara pheravI, ne pachI bAlI, "huM kAMI thoDI vairAgI thavA AvI chuM? badhA sAja saraMjAma laIne to AvI chuM." enI vAta sAmAnya nahatI. e tA cAbukano phaTako hatA. enAM pagamAM mojAM hatAM, sapheda joDA hatA, zarIra para pazmInAnI sarasa cAdara oDhI hatI, e aizvaryamAM ja ucharI hatI. enI vAtacIta uparathI eka ucca kuTuMbamAMthI e AvI che ema saheje mAluma paDe. gopAladAne laIne huM cAlyo jate hatA tyAM teNe pAsethI eka na dhAreluM evuM vAkaya uccAryuM. "tame badhA tIrtha karavA AvyA che, huM to pharavA mATe AvI chuM." meM jhaDapathI pagalAM AgaLa mAMDatAM kahyuM, "hAstA, pharavAnuM mana thAya evA ja A pradeza chene? cAlA geApAladA. bIjo eka pyAlA cA pIe." cA pIne garama pUrI laIne ThaMDA pavanathI dhrUjatA krU jatA pAchA utAre AvyA. te vakhate pratyeka pahADa para aMdhakAra utaratA hatA. ne sAthe sAthe barapha parathI AvatA pavana paNa vAtA hatA. aMdara Aga jalatI hatI. enI cAre bAjue DozInuM dala tadana halakI vArtAmAM mazagula hatuM. je ucca prakAranI ruci ane vAtano sUra thoDA vakhata pahelAM rastA para UbhA rahIne meM mArA manamAM sIMcyA hatA, tenI A vAtonI joDe sarakhAmaNI karatAM mAruM mana ekAeka tiraskArathI bharAI gayuM. huM jANuM chuM ke, A mArA anyAyabharelA pakSapAta che, paNa e zuM nitAnta asvAbhAvika che? manamAM thayuM ke A kutsita, halakI rucivALA kharAba saMga choDIne kayAMka nAsI jAuM. emanA bAjo huM have dhAraNa karI zakato nahoto. huM koI dalanI joDe joDAtA nathI. paNa dalanI vibhinnatA tarapha mAru mana te AkarSAya che. vibhinnatA pratyenuM mAnavInuM AkarSaNa svAbhAvika che. ene vibhinnatAmAMthI ja AMtarika AnaMda prApta thAya che. pratikSaNe e nUtanatara jIvana mATe jha Mkhe che, abhinava caritra cAhe che, ne vismayakara prasaMganA AghAta-pratighAta ane joIe che. klAkAranuM mana evuM ja hoya che. e kAMya paNa baMdhananA svIkAra karatA nathI. snehanuM nahi, premanuM nahi, tema ja avasthAnuM paNa nahi. e badhAMnA ja sparza kare che ane badhAne atikramIne cAle che. sAmAjika vidhiniSedha, nIti ane dharmanI bAdhA ane vipatti, manuSyattvano mApadaMDa-e badhuM ene mATe nathI. kalAkAra eka vicitra jagatamAM rahe che, mAnavasamAjamAM te e amartya devada ta che. jotajotAmAM to DozInA dalanI vAtA baMdha thaI gaI. ekaeka karatAM badhAM sUI gayAM hatAM. oraDAnA khUNAmAM phAnasanI vATa dhIrI karI nAMkhI hatI. eka tarapha lAkaDAMnI Aga saLagatI hatI. aMdara tA sArI peThe garamI pedA thaI cUkI hatI. pAse ja geApAladA kAmaLAnI aMdara kyAM khovAI gayA hatA tene kAMI patto nahotA. temanI dhAraNA evI hatI ke A baMdha oraDAnI aMdara paNa kAmaLAmAMthI mADhuM bahAra kADhe te peAtAne Dabala nyumoniyA thaI jAya. amArI AMkho paNa gherAvA lAgI hatI. bahAra ghoMghATa macI rahelA kAne paDayo ane e sAthe samajI gayA ke A kolAhala baMgALIAnI eka maMDaLInA hatA. "koNa che bhAI, jarA prakAza te dekhADo! raste mAluma nathI beTA, jarA dayA lAvIne rozanI pragaTAvA! bhAre aMdhakAra che." "koI dizAmAM kazuM paNa sujhatuM nathI. e sIDhIe kayAM gaI? didimA ekatA che ghera aMdhArI rAta ! A bAju e bAju tA. 1-1-17 babucakanI mAphka didimA na cAlo, hamaNAM paDazo. khUba saMbhALI saMbhALIne cAlajo. ApaNe badhAM hArAdhana bAjunA daza chekarAM sAthe to chIe ne? koI khovAI te nathI gayuM ne ?" "kANI to hatI ane A vakhate prakAza vinA huM AMdhaLI thaI gaI chuM. are bhalA mANasA, be!lA te kharA? koI che ke nahi? battI laIne bahAra tA AvA! ame te have A aMdhArAmAM AgaLa cAlI zakIe tema chIe ja nahi." kAmaLA choDIne uThyA ane rAzanI vadhAre peTAvIne lAlaTena hAthamAM laIne bahAra Avyo. "AhA, AvA bAbA, AvA, nAnI umara che, paNa keTalA guNavAna che?" mane joIne teNe kahyuM. "A bAju jarA dIvA dharo, ThIka che. theMkayu." "are bAbA, tame UThIne AvyA che, are jIvatA raho!" lAge che ke have didimAe temane oLakhI kADhayA che! khUba sAvadhAnIpUrvaka, caudharI mahAzaya cAlajo, sIDhImAM Thokara na khAtA. e bAju kadAca vijayA didi vagere cintA karatI haze. ApaNe kAMka khAvAI gayA chIe. sAcuM che, bApu, copaDIe kharIdavAmAM ApaNe khUba ja moDuM karyuM." eke kahyuM, "are bAbA, tamAruM kailAsa javAnuM nizcita che ne ?" didimA sIDhIo upara caDhI rahI hatI. phAnasa UMcuM karIne huM bAlyA, "atyAre cAkkasa kahI zakato nathI. e to eka khyAla che. " badhAne cheDe pelI bhadra mahilA--didimAnI bhatrIjI--lAThI laIne UbhI thaI, moDhuM pheravIne thoDuM gaLuM namAvIne bolI " khyAla nahi, badakhyAla che! kailAsa jaIne zuM karavuM che? dezanA yuvAna pAtAnA dezamAM cAlyA jAya." keTaleka dUra jaIne pharIthI bolI " have amAro mukAma dhyAnamAM AvI gayo. Apa jaI zako che. are, keTalI badhI ThaMDI che, bAbA re bAbA." aMdara AvIne daravAjo baMdha karIne kAmaLAnI aMdara huM lapAI gayo. gApALadA dhImethI bAlyA "mAluma paDe che ke pelI vAcALa chekarIvALA parivAra che, te chekarIne cena ja paDatuM nathI; beThI beThI paga nacAvatI hoya che ... juvAnInuM lohI evuM ja hoya che. thoDI vAra zAMta rahIne pachI huM bAlyo "kAle huM jAuM chuM, gopALadA.' geTapAladAe ekadama mAro hAtha pakaDayo ne kahyuM. "AvA zarIre? traNa rAta te ahIM rahevuM joIe bhAI ! " manamAM koNa jANe karyAMthI eka prakArano roSa ane abhimAna dhIre dhIre upasI AvyAM. meM kahyuM, "huM ahIMthI kailAsa tarapha ja jaIza. tame dezamAM jaIne mAre ghera khabara Apajo. tamane saranAmuM ApIza.' "UbhA raho. thoDI tamAku khAvA do" ema kahIne geApAladA UThIne beThA thayA. rAtre je vAvAjhoDuM thayuM, tenuM bIje divase savAre UThIne jouM chuM to kazuM ja cihna nahotuM. badhuM zAMta thaI gayuM hatuM. AkAza svaccha hatuM. dareka dizA svaccha nIlaprakAzathI jhaLahaLatI hatI. yAtrIo Aje potapotAnA deza viSe vicAra karatA hatA, ne AtmIya svajanonA kuzaLanI ciMtAmAM paDayA hatA. gADhI nidrAmAMthI Aje sau jAgI UThyA hatA. have sau koI ThIka lAge te ekaThuM karavAnI ciMtAmAM paDayA hatA. koIe tIrthanuM " " suphaLa" lIdhuM, koIe bhagavAnanA prasAda lIdhA, to koIe chabI ne copaDIe lIdhI. ghaNAe rastAmAMthI kAcI bhAMganA cheDane ukheDIne taDakAmAM sUkavavA nAMkhyA hatA. jemane dhIraja nahotI, teo kAgaLa lakhavA besI gayA hatA. ahIMnI pAsTaoNphisanI chApa lagaDAvIne kAgaLa mAkalavA IcchatA hatA. Aje have koI utAvaLa nahAtI, badhA ArAma letA hatA. koI vAto karatA to koI gALAgALI paNa karatA hatA. koI auSadhi bhegI karatA hatA, koI kaMDInI zeAdhamAM hatA. temanAmAM have cAlIne pAchA javAnI zakita nahAtI. vacce vacce sUryaprasAda ne rAmaprasAda madhura vArtAlApathI ne mIThAzabharyA vyavahArathI yAtrAne cirasmaraNIya banAvatA hatA. emanA jevA hRdayavAna ne saMskArI paMDAo bhAratavarSanA koI paNa tIrthamAM bhAgye ja maLe. anuvAdaka : mULa baMgALI : Do, candrakAnta mahetA zrI prabodhakumAra sanyAla loc Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e daSTi paMDita sukhalAla gAIpUrvakanI tA. 1-1-67 prabuddha jIvana 179: jIvanamArganI yAtrAmAM nAtana varSanA visAme DuM cintana [gaI divALInA TANe vi. saM. 2023 nA prAraMbhanA saMdarbhamAM ke koNa jANe kayAM baLa ApaNane pAchaLathI dhakelI rahyAM che, AgaLa zrI bI. pI. tripAThI tathA zrI DI. DI. trivedI-saMpAdita 'vyakita ane kheMcI rahyA che, ApaNe cAlIe chIe, ne thAkIe chIe . . vicAra' e mathALA nIce tA. 11-11-16 nA gujarAta samAcAramAM divALI - nUtanavarSa be visAmA che e yAtrAmAM. pragaTa thayela prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI sAthe vArtAlApa I. sa. visAme besI be ghaDI kApelA mArga para najara nAkhI levAnuM 1967nuM navuM varSa zarU thavAnA prasaMge prabuddha jIvanamAM pragaTa sUjhe, AdhenA pelA zikharane najarathI mApI levAnuM sUjhe, Amatema karatAM eka prakAranuM sAmayika citya anubhavAya che. eka bIjA joIne "dizA to sarakhI ja che ne ?" e pUchI levAnuM sUjhe te kAraNasara paNa prastuta sAmayika aucitya savizeSa noMdhapAtra bane che. visAmAnuM sArthakaya eTaluM viziSTa-jema vyakita mATe tema samAja mATe. jaNAvatA AnaMda thAya che ke taratamAM ja vidAya thayelA Disembara mAsanI e daSTinipAtanI taka meLavavA jJAnakSetre gujarAtanA bhiSma pitAAThamI tArIkhe paMDitajIe 86 varSa pUrAM karIne 87 mAM varSamAM praveza maha samA prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI pAse jaI kaMI prApta karavuM karyo che. temanA saMbaMdhamAM lakhatAM paMDitajIne atyanta samIpabhya evA amane svAbhAvika lAgyuM. zrI ratilAla dIpacaMda desAI anyatra jaNAve che te mujaba "zarIra khUba namratA ane saMkoca sAthe-ane namratA saccAIpUrvakanI upara vArdhakayanI asara dekhAya e svAbhAvika che; paNa paMDitajInI hoya che tyAre kevI zobhI uThe che?-amane paMDitajIe kahyuM "zuM che svasthatA, prasannatA, satyanI jijJAsA, sAtvikatA ane adInatAmAM e te Aje ApaNe sau jANIe chIe, zuM siddha karavuM joIe kayAMya khAmI AvI nathI. emanI sAthe vAta karIe te tarata ja enAthI ya anabhinna nathI ApaNe! ApaNAM vedapurANe ane bauddha emanA cittanI jAgRtinA camakArAnAM darzana thayA vinA nahIM rahevAnAM." graMthe ane jaina graMthe e-daivI ne AsurI saMpattinI yAdI ApatI e ja noMdhamAM teo vizeSamAM jaNAve che ke "paMDitajI dharma gItAe suddhAM manuSya kayA guNe siddha karavA joIe te te kahyuM che.' ane tattvajJAnanA pAragAmI vidvAna hovA chatAM vidyAnI badhI zAkhA paNa mAruM maMthana A che; A badhu samAjamAM AcaraNamAM kema utaratuM emAM emane jIvaMta rasa che, ane atyAre 86 varSanI uMmare paNa nathI? e badhuM moTe bhAge dharmagraMthomAM ja kema rahe che?" navuM navuM jANavAnI emanI jijJAsA ane tAlAvelI eTalI ja tIvra che ane pachI emaNe umeryuM "A vAtacIta - prasiddhi arthe che ane Ama thavAnI pAchaLa satyanA koIpaNa aMzane jANavAnI emanI ema tame kaho cho, mATe pUchuM chuM ke A ApaNI vAtacItane ya utkaTa AkAMkSA kAma karatI hoya che. alabatta, uMmaranA lIdhe A AkAM- che artha? Adarzone doharAvyA karavAthI zuM vaLavAnuM? vartanamAM kSAne pUrI karavAnI pravRttimAM jarUra keTalIka maryAdA emane svIkAravI te ApaNA samAjathI e mUkAtA nathI ke mUkI zakAtA nathI, te paDI che. jema vidyAnI dareka zAkhA - prazAkhAomAM tema jIvanane pachI akAraNa upadezadhArA deharAvyA karavAne zuM artha? Aje jarUra ane mAnavakalyANane sparzatI dhArmika, sAmAjika ke rASTrIya dareka te che AcaraNanI. mArA upadeza zA khapane ?" pravRttimAM paNa teo eTale ja jIvaMta rasa dharAve che. AvI badhI emanI upadezakathA AraMbhavAnI tattvaniSTha AnAkAnI samajI pravRttiomAM teo pote, yauvananAM uMbare ja akhenAM teja jhala zakAya evI hatI. koI paNa pramANika mANasa mATe Aje Avo thaI javAne kAraNe, sakriya bhAga nathI laI zakatA enuM tene saMkoca, aAzAvAdI hoya te paNa, svAbhAvika che. ' '. du:kha che; paNa AvA praznamAM emanI vicAradhArA bilakula spaSTa ame kahyuM "A to saravaiyuM kADhavAnuM ne navA saMkalpa karavAnuM che ane e badhAnA kendramAM eka ja vicAra rahe che ke mAnava- parva che, e TANe samAjane theDuMca dizAsUcana karavuM e nivRtta chatAM ya mAnava vacce UMcA-halakApaNAne ke strI-puruSa vacce halakA-moTA anivAryapaNe ciMtanapravRtta jJAnazodhakano dharma che." paNAne pragatirodhI bheda emane haragIja maMjUra nathI. teonI emane ame emane dharma zikhavADavA nIkaLyA chIe e manavRtti ane pravRtti hamezAM pragatinI piSaka ja hoya che." khyAlathI kadAca, ke pachI amArA AzAvAda pratye, emanA zAMta AvI virala vibhUtine ApaNA aMtaranAM namana ho! teo mukha para saheja smita AvI gayuM. svAzyapurvaka zatAyu pUruM kare evI ApaNA dilanI prArthanA ho! "kaho, zuM pUchavuM che tamAre?" , " paramAnaMda). "jenI vAta ApaNe karI te ja sadvartana aMgenA jJAnanI - divALI ke nUtanavarSane divase sUrya kaMI navo uga nathI, ApaNA bhAratavarSamAM kheTa nathI, te ya AcaraNanA abhAvanI A ' e te ene e ja uge che pele jane ne jANIta! uNapa zAthI?" ame pUchayuM. ' ne teya ApaNe divALI ujavIe chIe, nUtanavarSAraMbha sArA guNenI pUjA karavAnuM ApaNane game che, saguNI vyakitaujavIe chIe. ApaNe tyAM che ya kharI, dareka yugamAM thaI che, enA pratye ' ujavIe chIe, ApaNI sagavaDa mATe, ApaNA AdhAra mATe, samAja rahebhAva paNa dharAve che, paNa samAja pote, keNa jANe jIvanamArganI yAtrAmAM ApaNane visAmAnuM sthAna joIe che e mATe. kema, UMcA guNone jIvanamAM utAravA prayatna nathI karate. svacchatA 'yAtrA cAlu che. dhIre dhIre parvatanI keDIo para pagalAM maMDAtA jAya che. AgaLa ne AgaLa jatA jaIe chIe. thAka khAvA ghaDI jevA tarata ja najare caDhe evA guNathI mAMDIne te samAja pratyenA bhara besIe chIe. pAchA AgaLa vadhIe chIe. kayAreka vRkSanI dharma jevI pAyAnI vAte sudhImAM ApaNe deza pachAta che, A akarmaNyatAnuM kAraNa zuM?" vanarAjImAM bhUlA paDI jaIe chIe. kayAMkathI AvatA sUryanA prakA ane paMDitajIe A paristhitinuM kAraNa vicAratAM AgaLa . zane sahAre bahAra AvavA mathIe chIe. kyAreka AgaLa jatA kahyuM. "AnAM kAraNe te bhaugolika, sAMskRtika, aitihAsika aneka lAgIe chIe. kayAreka dizA bhUlAI jAya che ne muMjhAI jaIe hovAnA, enI samagra carcA ane chaNAvaTa te khUba samaya ane sArI chIe, "ApaNe AgaLa jaI rahyAM chIe, upara jaI rahyA chIe ke nIce sarakI rahyA chIe ?" ne kaI khINa Ave che, evI susaMkalita vicArapravRtti mAMgI le che. paNa tAtkAlika sUjhatI. sUrya to dekhAtuM nathI, paNa AkAzAneya eka nAnakaDo Tako ja eka be vAte kahI zakAya kharI. eka te e ke ApaNe tyAM tyAga- 1 mAthe dekhAya che. DuMgaronI dIvAlo dekhAya che, zikharo adazya che. A mArganI mahattA khUba gavAI che, je vyAjabI che, paNa e mahattA vyakitanI jIvanayAtra sAnta che, mAnava samAjanI anaMta che samajAI che beTA arthamAM. manuSyanI unnati mATe adhibhUta ane Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 180 prabhu adhideva e bhUmikA siddha karyA pachI AdhyAtmika bhUmikA prApta karavAnI che. eTale ke vyavahAra - vyavasthA, te pachI manane, viveka zaktinA vikAsa, ane te pachI AtmAnI unnati evA krama hAvA ghaTe. AgalAM seApAnA vinAnI AdhyAtmikatA khe!TI! ApaNe to A trIjA seApAnAnI mahattA gAvAmAM AgalAM be sApAna bhUlI ja gayA. je saMsAra tyAge te pUjaya - paNa e saMnyAsIne paNa khe!rAka tA joIe chene? e koNa Ape che? karma karanAra gRhasthI! enA artha e ke saMnyAsInA tyAganA AdhAra to che pAchuM bIjA ko'kanuM karma. bIjo mahenata kare che, ne sanyAsIno deha Take che, ne te ya guNa te gavAya che saMnyAsInA ja. A eka Adarza ApaNA samAjamAM AvI gayA che ane pariNAme kArya mAtra pratye ApaNe kaMIka bedarakArIthI jotA thaI gayA chIe. pramAda, ALasa e ApaNA samAjanuM moTAmAM meTuM lakSaNa banI gayuM che." "jo ke na pramaditavyama tA kahevAyuM ja che." "e to cheja, tyAga ane bhAga e eka bIjAnAM pUraka che ja, IzAvAsyApaniSadamAM "tena tyakartana bhuMjIthA:" kahyuM che. niSkAma bhAve karma karavAnI vAtamAMya karma karavA para bhAra te mUkAyA che ja. ane A badhuM chatAM ApaNI prajAmAM pratiSThA to pramAdanI ja thaI che. pramAda karavA e kahenAra dhArmika AgevAna nA upadeza pramANika hatA, paNa emanA potAnA jIvanamAM sAmAnya prajAjanane niSkarmaNyatA ja dekhAtI ane A jokhamanA vicAra dhArmika AgevAnone bhAgye ja Avyo che. dhaniko te bIjA pAse ja kAma karAve ane rAjAe ke rAjakIya AgevAno paNa maryAdita arthamAM potAno dharma bajAvI bAkI to bIjAnA zrAma upara ja jIve. Ama badhe ja pratiSThA thaI parAvalaMbananI ane pravRttinyUnatAnI, pachI te zuM thayuM? ya yad AcaratikoSTha: tada tadevetaro janA: Ajeya zuM che ? ApaNA samAjanA koI paNa varga lA ! sau kAma karavuM paDe che mATe kare che, paNa te na chUTake ja jANe ! mana vinA, javAbadArInA bhAna vinA. prAdhyApakothI mAMDIne te amaladAro sudhInA, ane kalArkathI mAMDIne te kheDUta sudhInA loko bane eTaluM ochuM kAma karavuM e khyAla rAkhIne ja kAma karatA lAge che. AnuM kAraNa e ja ke kAma na karavuM e zaramanI vAta che evuM ApaNA samAjamAM sAcA hradayathI manAtuM ja nathI." "mULathI ja ApaNA rASTrIya cAritryamAM A hAya ema Apane lAge che?' "purANa kALamAM tA ApaNe khUba siddhio meLavI che. jJAna kSetre to jANe ApaNe Azcaryajanaka pragati sAdhelI. bIjI badhI prajAe cheka pachAta hatI. te jamAnAmAM AjanA pAzcAtya zAstrovijJAnAnAya mULabhUta siddhAMta ApaNA zasromAM maLI Ave che.' "e to jJAnakSetre ApaNI saMskRtinI vAta thaI, paNa karmakSetre? "karmakSetreya ghaNuM thayuM che, paNa mane lAge che ke vasati ochI hatI ane kudaratI samRdhdhi ghaNI hatI, eTale ApaNane ochI pravRtti karavAnuM ThIka ThIka pAsAnuM. jyAM jIvananirvAhanAM sAdhanA sahelAIthI maLI Ave tyAM karma pratye bedarakArI janme emAM navAI zI? Aje have vasati vadhI che tyAre ApaNe eka judA prakAranI tANa anubhavIe chIe ane ApaNI pramAdanI TevAe have ApaNA mATe muzkelIo UbhI karavA mAMDI che. paNa te vakhate AvI tANanA koI prazna nahoto. ApaNI keTalIka prathAo ane sAmAjika saMsthAo paNa AvA saMjogAmAM ja vikaselI--dAkhalA tarIke saMyukata kuTuMba. tyAM paNa javAbadArI badhI vaDIlanI, anya kuTuMbIjanoe soMpeluM kAma karavAnuM, keTalAna paNa kare, paNa javAbadArI te koInI nahIM--sivAya ke vaDIlanI ! vyakitane A rIte javAbadArIpUrvaka kAma karavAnI Teva ja na paDI. jIvana vaLI deza rahyo khetIpradhAna. eTale varSamAM amuka mahinA kAma nahIM karavAnuM ane kudaratanI mahera, eTale A posAyuM paNa kharuM. sAmAjika rIte kAmanI vaheMcaNI thaI tyAMya amuka varganuM amuka ja kArya e khyAla eTalA badhA daDha thai gayA ke e kArya na maLe to navarA besI rahevuM, paNa bIjuM kArya to na ja karAya ! AnA keTalAka ramujI lisoTA hajuya rahI che. A sadInI zarUAtanI vAta karU chuM. baMgALamAM eka brAhmaNa kuTuMba, sAMjogavazAta khetI karavI paDatI. ekavAra amAre kaMIka javAnuM hatuM ne gADuM joDavAnuM hatuM ne badhA besI rahyA hatA. me kahyuM, "kema zI muzkelI che?"" to kahe, "sAthI AvyA nathI, baLadane mAthe dhUMsarU kema naMkhAya?' gayA. tA. 1-1-967 "paNa enuM zuM kAma che?" 'kema vaLI? dhUMsarUM" brAhmaNathI na naMkhAya, sAthI Ave, dhUMsarU nAMkhe, pachI ja brAhmaNathI gADuM huM kAya !" -Ama brAhmaNathI gADuM calAvAya paNa te mATe dhUMsarU na naMkhAya. brAhmaNathI haLa calAvAya paNa haLa joDAya nahIM! AvuM hatuM ApaNe tyAM cheka hamaNAM sudhI! eTale to bIjA vizvayuddha pachI jarmanI jApAna jevA deze| tadna tArAja thaI gayelA, te dAyakA--doDha dAyakAmAM UbhA thaI gayA, paNa ApaNe e nathI karI zakyA. puruSArthanI vRtti ja nA hoya tyAM pragati kayAMthI saMbhave ? "paNa jo A pramAda ApaNA saMskAramAM ja hoya to te ApaNA dezanA bhaviSya mATe AzA ja nathI...." "nA, ema na kahevAya" paMDitajIe kahyuM. 'jijIviSAnA tattvane bhUla na jAo. jijIviSA, jIvana TakAvI rAkhavAnI IcchA e evuM baLa cheke, samAjane mane kamane paNa udyogI banavA pharaja paDaze ja.' "e to thaze tyAre! Aje tA buddhizALIomAM ne bIjAomAMya ApaNA rASTriya cAritrya - bhaviSya viSe nirAzA ja dekhAya che." "e ThIka nathI. evI nirAzA zuM kAma sevavI ? ApaNI prajAmAM kauvata che.' "kauvata eTale ?'' jIvavAnI zakita. aneka saMskRtio bhUMsAI gaI to ya ApaNA deza jIvI zakyo che. eka sAthe aneka adbhuta zAsro--darzanA vikasAvI zakyA hatA ane Ajeya paradezI jJAna paNa dhIre dhIreya eNe pacAvyAM karyuM che. eTale hAtha dhoI nAkhavA e paNa yogya nathI. saMjogAvazAta pramAdanA keTalAka sAMskAro ApaNAmAM pravezI gayA ethI Aje ApaNI avadazA che. paNa e ja rIte apramAdanA guNa ApaNe keLavyA karIzuM to ApaNA vikAsa na thavAnuM koI kAraNa nathI. "paNa samAja AvI udyogaparAyaNatA keLavavAnA kayAre?'' "aMte te agaNita vyakitaonI sAdhanAthI ja, paNa AmAM mAre eka vAta para khAsa dhyAna doravuM che. vyakitae jAte udyoganiSTha thavuM e pUratuM nathI. udyoganiSThAne cepa bIjAne lagADavA paNa eTalA ja pragatizIla thavuM ghaTe. ekalA pravRttinA uccatama guNA khIlavI zakanAra vyakitaonI ApaNe tyAM kyAreya khoTa nahotI, havenuM kAma to che jAte kAma karavAnuM ne bIjAne kAma karavA preravAnuM. meM kahyuM tema cepa lagADavAnuM" paMDitajIe samApana karatAM kahyuM. Jia navA varSe pravRttizIlatAnA saMkalpane paNa sthAna che ja. samajapUrvanA e saMkalpa hoya tA eTaluM vadhu sAruM. ApaNe A karI zakIzuM? nahi karI zakIe? karyAnA zo artha?" dridhAmAM rahyA karavAnA ApaNe mATe have artha nathI, ane "yAre thaI raheze?" e nirAzA anubhavavAnA ya artha nathI. eka kavie sarasa kahyuM che: "parAga jo aMtaramAM haze to, e pAMgarIne kRdi puSpa khIlaze." manerathe svapna mahIM haze to siddhirUpe kAryarUpe ja janmaze. saMkalpa karavA jeTalI ya zrAddhA nahIM hoya to zraddhAnA abhAva kAryacetanAne te azakya ja banAvI deze ne ? {L mAlika : zrI mu MbaI jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa H 45-47, dhanajI sTrITa. mu Mbai--3, mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rU. 7 prabuddha jIvana prabuddha jainatu navasaMskaraNu varSa 28 : aMka 18 muMbaI, jAnyuArI 16, 1967, semavAra AphrikA mATe ziliMga 9 (prabuddhajIvananA vAcakone yAda haze ke 'bIje cheDethI vicArIe !' e mathALAnA kAkAsAheba kAlelakaranA lekha tA. 16-12-66nA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avyo hato. A lekhe cotarapha ghaNA uhApoha pedA karyA che. A lekhathI sakhta AghAta pAmIne kAkA sAhebanA jyeSTha putra bhAI satIze kAkA sAheba upara eka patra lakhelA te 'ghAtaka sirase kayAM sAce ?" e mathALA nIce tA. 1-1-'67nA maMgaLa prabhAtamAM pragaTa thayo che. te patrano anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. te uparathI prabuddha jIvananA vAcakone mAluma paDaze ke bhAI satIzanA ane mArA pratyAghAtamAM ghaNuM sAmya che. te patranA javAbarUpe "krama ghAtakI kauna sA" e mathALA nIce kAkA sAhebanA eka lekha ane "bhUmikA meMrI nahi duniyAkI" e mathALA nIce agralekha maMgaLa prabhAtanA e ja aMkamAM pragaTa thayela che. jagyAnA abhAve e be lekhanA anuvAda prabuddhajIvanamAM ApavAnuM zakya nathI. jene vizeSa jJAsA hoya teNe maMgaLa prabhAtanA e aMka meLavIne vAMcI levA. paramAnaMda). taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kAkAsAhebanA pelA vivAdAspada lekha aMge bhrAtaka cheDethI zA mATe vicAravuM? pUjya kAkAsAheba, pahelI DisebaranA maMgaLa-prabhAtamAM ApanA 'bIjA cheDethI vicArIe' vALA lekha vAMcIne Azcarya tema ja du:kha thayuM. atyanta namratA sAthe mAre kahevuM joIe kemane Ape raju karelA upAya ghAtaka lAge che. nathI temAM tarkazuddhatA, nathI tAttvika vicAra--zuddhatA. lekhano prAraMbha Ape ThIka karyo che. "samAjanA hita mATe, bhUminA bhAra Ache karavA mATe ane nirUpayogI jIvana nAhaka lAMbAvavAnI mUrkhatAthI bacavA mATe je leAka jIvanathI nivRtta thAya che, maraNanI madada le che...teo te potAnA jIvanane kRtArtha ja kare che." A vicAra eka rIte dhyAnamAM levA jevA che, jo ke tattvajJAnanI daSTithI temAM paNa doSa che. .: AgaLa cAlatAM Ape je udAharaNa ApyAM che te badhAM AtmasamarpaNane badale asahAya lokone jabaradastIthI motanA ghATa upara utAravAnI vAtanuM samarthana karatA mAluma paDe che. nakAmA ane nirbaLa yAtrIone hoDImAMthI pheMkI devA, kAma nahi karavAvALA emeiAne mArI nAkhavA, yuddhakALamAM jyAre khAvAnuM khuTI paDe tyAre buDhDhA lokone khatama karI devA vagere sarva udAharaNa dvArA eka bhayAnaka hathiyAra sarakAranA (athavA to samAjanA) hAthamAM soMpavAna IlAja Apa dekhADI rahyA che. zrI.... ane zrI...nuM atyaMta pavitra udAharaNa Ape ApyuM hota to bahu sArUM thAta. bannene jyAre mAluma paDayuM ke vyAdhigrasta zrI muMbai jaina yuvaka saghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA zarIra nAhaka TakAvI rAkhavAmAM mAtra mAnavasahaja jijIviSA sivAya bIjuM kazuM ja nathI, tyAre bannee anazana svIkArIne atyanta zAnta ane pavitra manathI jagatanI vidAya lIdhI. AvI vibhUtione ApaNA seMkaDo praNAma ho ! Ape ApelAM udAharaNa evAM lAge che ke jANe ke Apa nAI tattvajJAnanI eka bAjunuM ajANapaNe samarthana karI rahyA che. yuddhakALamAM hiTalare buDhDhA, pAgala, ane asAdhya rogothI pIDita evA lokone mRtyunAM moMmAM dhakelI dIdhA hatA. (ane A sarva loko zuddha Aryana hatA.) paNa te uparAMta, yahUdI vagere je 'nIca kAma'nA lAka hatA temanuM to teNe khurU sarpasatra ja zarU karI dIdhuM hatuM. "jIvana mATe anupamukata prANI jIvanathI nivRtta thaI jAya ja yAgya che, nyAyamukata che, zAbhAspada che,"--A ApanuM kahevuM tyAre lekhI zakAya tema che ane te paNa amuka hada sudhI-ke jyAre jIvana anupamukata thayuM che ke nahi eno phesalA AdamI pote kare. gya Ama to jIvana anupamukata thayuM che ema koI paNa kahI zake tema nathI. jIvana maLyuM che jIvavA mATe. tenA anta karavAno, peAtAnA jIvanano paNa anta lAvavAno koIne adhikAra nathI. anupamukatatAnuM kAraNa ApIne tene anta lAvavAvALA bhalene tattvajJa hoya to paNa, thoDI paNa kAyaratA tA dAkhave ja che ane Izvara uparanI zraddhA paNa. jIvananA AkharI zvAsa sudhI jIvana anupamukata thaI ja zakatuM nathI. jyAM AvuM sarvazuddha tattvajJAna che tyAM samAjane A prakArano adhikAra ApavAnI vAta ja UbhI thatI nathI. koNa anupamukata banI gayuM che e nakkI karavAnA adhikAra jyAM AdamIne potAnA nathI, tyAM AvA adhikAra vaiyaktika svAtaMtrya pratidina ghaTADatI jatI sarakArone je ApavAmAM Ave to 'markaTasya surApAnam' jevI sthiti pedA thavAnI ane emAMthI samAjano nAza thaze emAM koI saMdeha nathI. pitAnA vicAranI TIkA karavAnI dhRSTatA karavAvALo putra e paNa jANe che ke Akhare pitA premayukata tema ja kSamAzIla che. ajJa bALaka satIzanA sASTAMga daMDavat praNAma kAkAsAhebanA patra (tA. 16-12-66 nA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayelA kAkA sAhebanA vivAdAspada lekhanI sAthe 'eka vilakSaNa vicAraNA' e mathALA nIce mArI eka noMdha pragaTa thaI hatI. te vAMcIne potAnA navA vicAranA khulAsA rUpe eka lAMbA patra temaNe mArI upara lakhI mAkalyo che. te patra tathA tene lagatA mAro javAba-A banne lakhANo nIce kramasara ApavAmAM Ave che.) priya bhAI paramAnaMdabhAI, mArA janma - divase 'maMgala - prabhAtamAM' prakAzita thayelA, mArA lekhanuM gujarAtI karI `'prabuddha jIvana'mAM tame e chApyA ene mATe Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 mA~ jIvana dhanyavAda, mArA pratyenI sadbhAvanA pUrepUrI vyakata karI kocavAte mane tame e 'vilakSaNa vicAraNA' vALA lekha chApyA eTale vizeSa anugrahita chu. tA. 1 lI DIsembaranA eja aMkamAM agralekha tarIke A viSaya paratvenI mArI bhUmikA vistArathI rajU karyA pachI enA ja uttarArdha tarIke bIje cheDethI vicAravA meM namrapaNe sUcavyuM che. mAro e agralekha tame nathI vAMcyo. eTale mArI vicAraNAthI tamane AghAta thayA. e agralekha paNa tamArA vAMcako mATe prakAzita karavAnI prArthanA karU to te vadhAre paDatI vAta thaze, jo ke e lekha vAMcyA pachI mArI sUcanAonI bhUmikA spaSTa thAya ema che. chatAM tamane kAMIka to javAba lakhavA ja joIe. ci. satIze paNa tamArI peThe ja peAtAno matabheda jAhera karatuM eka carcApatra lakhyuM che: 'dhAtakI bAjuthI kema vicArIe?", je jAnyuArInI tA. 1 nA 'maMgala - prabhAtamAM' joze. e ja aMkamAM mArI bAju meM kAMIka rajU karI che. ApaNe kolejamAM bhaNatA tyAre saMpattizAstranAM pAThayapustakomAM mAlthasanA siddhAMta tarIke A vAta AvatI hatI, paNa te vakhatanA arthazAstrIo mAlvasanI vicAraNAne uDAvI ja detA hatA, mAljIsanuM kahevuM hatuM ke, mANasanI prajotpatti ane annAtpattinuM pramANa sarakhuM nathI. tethI kudarata dukALa, bhUkhamaro, roga ane yuddhodrArA mANasAnI saMkhyA ghaTADe che ane e rIte be vaccenuM atyAvazyaka samapramANa jaLavAya che. mAlvasa jo yuropa pUratuM ja lakhata te umerI zakata ke annotpattinA pramANa karatA prajotpattinuM pramANa vadhe to prajA aNakheDAyelAM pradeza zodhI kADhI tyAM potAnAM rAjayo sthApana karI zake che. yuropanI prajAe vahANavaTu vadhArI uttara ane dakSiNa amerikA, AphrikA, oNsTreliyA jevAM moTA dezamAM ane nAnA - moTA asaMkhya TApuomAM peAtAnI vastInA nikAsa karyo, ane AkhI pRthvI upara potAnuM prabhuttva jamAvyuM, yuropa-amerikAnI gorI prajA hajI e sagavaDa bhAgave che. kahe che ke, samudrakinAre nAnAM nAnAM vahANa calAvI dariye kheDavAnI kaLA badhAM ja dezamAM hatI. paNa mahAsAgara vIMdhIne dUra dUranA deza sudhI sIdhA javAnI hiMmata bhAratanA ApaNA pUrvajoe sauthI prathama ajamAvI, ane hiMdI mahAsAgara pAdAkrAMta (kharuM jotAM naukAkrAMta) karyA. paNa durbhAgye ApaNA pUrvajone khAnapAnanI saMskRtinI rakSAnuM sUjhayuM, ane je vakhate ApaNe aneka dezamAM jaI bhAratanA samartha harIpho A rIte ghararakhA thayA. eno lAbha laI prathama araba lokoe ane pAchaLathI porTugIjha, speniza, aMgreja, Taca,konca ane jarmana jevA yuropIyana lokoe dariyo kheDayo. ane upara kahyuM te pramANe gArAoe aneka khaMDomAM pote jaI zake ane raMgIna prajA na AvI zake evI gAThavaNa karI. pariNAme maryAdita dezamAM lokasaMkhyA amaryAditapaNe vadhe enA savAla jApAna, bhArata ane cIna jevA dezaza AgaLa UbhA thayA che. ane enI ciMtA AkhI duniyA AgaLa vicArako divasa rAta kare che. tA. 16-1-67 kahevAya che ke jyAM anna khAvA mATe eka mADhuM utpanna thAya che tyAM anna utpAdana karanAra be hAtha paNa kudarate ApelA ja che. mATe ciMtA karavAnuM kAraNa nathI. mANasane AhAra meLavavA mATe kevaLa hAtha basa nathI, baLada jevAM jAnavarA paNa basa nathI, anna mATe jamIna ane jaLAzaya joIe che. peTa bharavA mATe mANasa anna - dhAnya, zAka - phaLa uparAMta pazu- pakSI ane mAchalAM paNa khAya che, jAnavaro pAsethI dUdha ane IMDAM paNa meLave che, ane chatAM annatpatti ane prajotpattinuM pramANa sarakhuM nathI enI ciMtA kevaLa bhAratane nahi paNa AkhI duniyAne gheravA lAgI che. prajA vadhe tyAre geArA loko amerikA, AphrikA, AsTreliyA jevA dezomAM potAnI prajAno nikAsa karI zake che. ApaNane e rIte javAnI gArAo rajA ApatA nathI. paNa gArAoe saMtati niyamananA IlAja zodhI kADhayA che. eka jamAne hatA jayAre paMjAbanAM ghauM vilAyata laI jatA, eka relve basa nathI ema joI aMgrejoe sidhuM nadInI baMne bAjuethI karAMcI sudhI relve deoDAvI. ApaNAM vizvakavi ravIndranAthe bhAratanA stotramAM gAyuM ke, he bhavanamanAmAhinI ! tuM cira klyANamayI che, deza - videze annanuM vitaraNa kare che. eja zasyazyAmalalA bhAratabhUmine dara varSe bahArathI anna meLavavuM paDe che ane dukALa hAya che tyAre dAna tarIke, karaja tarIke ane moM mAMgyA dAma ApIne anna meLavatAM svarAjaya sarakArane aneka dezonI khuzAmata karavI paDe che. A paristhiti kevaLa zaramabharelI nathI. AtmaghAtakI che. e viSe gaphalatamAM rahevuM. AMdhaLI ane jaDa prajAne ja poSAya, ApaNA dezamAM 'anna vadu yurpIta ' jevA upadeza paNa maLatA. ane strIone 'aSTapu saubhAgyavatI bhava' nA AzIrvAda paNa maLatA, ane chatAM kRtrima rIte saMtati niyamana karavAnI kalpanA ApaNe tyAM ajANI na hatI. enA zAsrasiddha upAyo ApaNe zadhyA ke calAvyA na hatA. have e upAyo duniyAnA gArA netAe ApaNane zIkhave che ane navAM navAM sAdhano pUrAM pADe che. saMtati niyamananI sAdhaka - bAdhaka carcA ghaNI cAlI. svataMtra bhAratanI svarAjya sarakAre kRtrima rIte saMtati nirodhane rAjyamAnyatA ApI che. ane have enA sacitra pracAra paNa calAvyo che. (gAMdhIjInAM lAko ja emA meAkhare che.) saMtati niyamanane vicAra karatAM me mAro abhiprAya Apyo che ke, e upAyo game teTalA aniSTa hoya toye duniyAmAM dAkhala thayA ja che. lAMbA vakhata sudhI e TakavAnA e vastu kabUlye ja chUTako. yuddho aniSTa che, mAMsAhAra aniSTa che, madya sevana aniSTa che e jANatA chatAM ApaNI vacce e traNe aniSTa dhamadhokAra cAle ja che. e ja rIte saMtati niyamana paNa ApaNA bhAgyamAM have kAyamanuM lakhAyeluM che ema samajIne cAlIe. paNa ATalAthI basa nathI thatuM. saMtati niyamana pAchaLa ATale pracAra, pratyakSa madada ane aDhaLaka kharca karyA chatAM prajotpattinuM pramANa aMteASakAraka rIte ghaTatuM nathI. khAnAra meDhAMnI sakhyA vadhe che. emane khavaDAvavA ana kayAMthI ANavuM e savAla sarakArane ane vicArI lekone muMjhave ja che. keTalAye DAhyA, vicAraka, vidvAna ane AdaraNIya loko kahe che ke, anna ApI ApIne thAkI gayelI bhAratanI jamIna paNa vijJAnanI madadathI traNa gaNuM ke dasa gaNu anna ApI zake ema che. (emanA meDhAmAM sAkara !) jo khetInI kaLA sudhare, egrIkalcarala grejyueTo pAse che enA karatAM vadhAre jJAna kheDUtone maLe, teo ALasa cheDe, vadhu mahenata kare, vaijJAnika khAtaro vApare te bhAratanI prajAne pUratuM anAja maLI zakaze. paradezanAM jANakAra vidvAnonA paNa AvA ja abhiprAya che je sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM ApaNe thAkI gayA chIe. jo Ama thAya to anna samasyA ukalI jaze ema sAMbhaLavAthI hAthamAM anna AvatuM nathI. paradezanAM rAjayo ApaNI chAtI dabAI jAya eTalA moTA jaththAmAM bhAratane annadAna paNa kare che. ApaNe emane AzIrvAda ApIe annavAtA khulI mava paNa ApaNA savAla hajI aNaukalyo ja che enuM zuM? saMtatinirodhathI jo na pate te mAnA peTamAM jIva pedA thayA pachI paNa garbhapAta karAvavAno IlAja che. yuropa, amerikAmAM amuka paristhitimAM e IlAja ajamAvavAmAM AvatA haze. jo ke hajI paNa sudharelA mANasanuM mana paNa e IlAjane 'dhAtakI' ja kahe che, Ane aMgenA kAyadAo DhIlA karAya ke na karAya enI carcA tyAM cAle che. paNa kahe che ke, jApAne A bAbatamAM pahela karI garbhapAta mATe kAyadAnI ghaNI chUTa ApI che. ane ApaNAM suzikSita netAo Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-17 183 yuropa, amerikAnI peThe jApAnane dAkhale laIne paNa ApaNe tyAM AvI ja ghAtakI chUTa kAyadAthI ApavI joIe ema vicAravA lAgyA che. A AkhuM vartamAna ItihAsa che. emAM huM ke mArA vicAro kayAMya vacamAM AvyA nathI. huM kahuM chuM ke anaitpatti pUratA pramANamAM vadhatI jAya te uttama che. enI pAchaLa AkhI duniyA paDI ja che. je jaDavAdI pazcimanI ApaNe adhyAtmavAdI bhAratI niMdA karIe chIe emanA ja vaijJAnika purUSArthathI ApaNI a tpatti vadhe che te paNa mane maMjUra ja che. bahAranA loko anna vadhAre ane ApaNe prajA vadhArIe e rIte meLa khAto hoya to AjanA bhAratanA manISIene vAMdho hoya ema lAgatuM nathI.. paNa jayAre mAnA peTamAM garbhamAM jIve praveza karyA pachI paNa e jIva mAnA peTamAMthI bahAra Avyo nathI ane asahAya che ene lAbha laI enuM khUna karavAnI chUTa meLavavA sudhI jo AjanI duniyA ThaMDe peTe ghAtakIpaNuM sevatI hoya te - ane tyAre ja enI AgaLa mArA 'vilakSaNa" vicAro rajU karavAnI rajA mAMguM chuM. mArI dalIlo TuMkAmAM A pramANe che. je prANI duniyAmAM AvavAnI taiyArI kare che ene khatama karavuM sAruM ke jenI duniyAnI yAtrA lagabhaga pUrI thavAthI je javAnI taiyArImAM che ene mAna ane Adara sAthe jaladI padharAvo e sAruM? mAre mana - ane koI paNa sajajana mAnavIne mana-baMne prakAra sarakhA ja ghAtakI che. emAM koI nahi kahI zake ke eka ja cheDo ghAtakI che ane bIjo nathI. vadhumAM mArI dalIla che ke je jIva mAta-pitAnA AzIrvAdathI A duniyAmAM praveza karavAnI taiyArImAM ja che, emAMthI koI rAma athavA kRSNa jevA haze, IsA masIha jevA athavA buddha jevA haze, zaMkarAcArya jevA ke vinobA jevA haze, hiTalara ke elIna jevA haze, paramAnaMdabhAI athavA kAkA jevA haze emanI ujajavaLa athavA bhayAnaka kArakIrdI mULamAM ja khatama karavI sArI ke jeo jIvana jIvI zakayA che, sevA karI cUkayA che, bhautika ke AdhyAtmika navuM kazuM, utpanna karavAnI jemanI zakita rahI nathI ane jeo navI peDhI pAsethI Adara ane sevAnI ugharANI ja karavAnA che temane javAmAM madada karavI sArI? AmAM vicAranI navInatA ke vilakSaNatA paNa huM nathI jote. ApaNA pUrvajo jayAre puruSArtha osarI jAya tyAre vAnaprastha AkAmamAM praveza karatA, samAjapurane potAne bhAra ochA karavA mATe jaMgalamAM jaI rahetA. khetInuM anAja bharI bharIne kheDUta ghera laI jAya pachI khetaromAM je dANAo rahI gayA hoya te bhegAM karI teTalA para gujarAna calAvatA hatA. (ane zAstromAM utkRvRtti kahI. che.) e jamAnAmAM e vRddhone jaMgalamAM kAMIka te khAvAnuM maLatuM haze ane nahi to vAgha - varUone teo khorAka pUro pADatA haze. vidura je koI jhADane aDhelIne Ubhe Ubhe prANatyAga kare, koI deha paDe nahi tyAM sudhI himAlayanAM jaMgalamAM IzAnya dizAe cAMla cAla karyA kare. A badhI vastuo ApaNAM zAstromAMthI meM TAMkI che. - have tame kaheze ane satIza paNa kaheze ke svecchAe AvI rIte prANatyAga karanAra pavitra puruSone hajAro vaMdana ho ! huM paNa kahIza AmIna. paNa muThThIbhara leko Ama svargArohaNa kare tethI annatpatti ane prajotpattinA pramANane savAla thoDe ja hala thavAne che? ane teTalAthI duniyAmAM AvavAnI taiyArI karanAra garbhasthajInA prANa thoDAM ja bacavAnA che? be ghAtakI IlAjemAMthI ka echA ghAtakI ane mAnavahitano che eTale je vicAra karavA huM vinavuM chuM. saMtati-nirodhane prakAra mArA jevAne bhale aniSTa ane azubha lAgato hoya. ene koIe ghAtakI kahyo nathI. lokasaMkhyA vadhavA na devA mATe garbhapAtanI bhalAmaNa karavI ni:saMzaya ghAtakI che. enI sAme mAro pikAra che. duniyAmAM AvavAnI taiyArI karatI prANavAna peDhInA hemAM duniyAmAMthI vidAya levAnI taiyArI karatI mArI peDhI taraphathI buddhivAna vicAraka vartamAna peDhI AgaLa A eka AjIjIpUrvaka karelI apIla che. pachI bhale e ajaba hoya ke kavilakSaNa hoya. tamAro kAma mAro javAba kAkA sAhebanA upara ApelA patranA javAbamAM jaNAvavAnuM ke jayAre meM tA. 1-12-dadanI 'maMgaLa prabhAta 'dUsare zirese soce' e mathALAnA lekhane anuvAda tA. 16-12-66 nA prabuddhajIvanamAM pragaTa karyo, tyAre kAkA sAheba sUcave che te mujaba, maMgaLa prabhAtanA te ja aMkamAM prastuta lekhanI AgaLa mUkavAmAM Avele 'jIvana aura usakA savAla" e mathALAne agralekha meM kharekhara vAMcyA nahote e mAre kabUla karavuM rahyuM. paNa tyAra bAda e lekha meM dhyAnapUrvaka vAMcyo che. e lekhamAM keTalAka vivecana bAda prajotpatti aTakAvavAnA cAra upAyo raju karavAmAM AvyA che. (1) brahmacaryapAlana, (2) lagna bane teTalAM meDAM karavAM, (3) kRtrima upAyo dvArA saMtatiniyamana (4) garbhapAta. pahelA be upAya . vize kaMI matabheda hovA saMbhava nathI. trIjA upAya saMbaMdhamAM kAkAsAhebe tA. 15-5-66nA maMgaLaprabhAtamAM jaNAvyuM che ke "dareka manuSya AkhI paristhiti barobara samajI le ane saMyamanA viSayamAM kAyara na bane ane jyAM jarUra hoya tyAM kRtrima sAdhanane upayoga kare." e rIte temaNe e upAyanuM spaSTa samarthana karyuM che ane prastuta lekhamAM paNa A aMge temaNe eka prakArane taTasthabhAva dAkhavyo che, jyAre cothA upAyane temaNe sakhata virodha karyo che. e lekha tarapha mAruM dhyAna nahi kheMcAvAnuM kAraNa e hatuM ke kAkAsAhebane vivAdAspada lekha maMgaLa prabhAtamAM svataMtra rIte mUkavAmAM Avyo hato ane tenuM AgaLanA lekha sAthe anusaMdhAna che evuM A vivAdAspada lekhamAM koI sUcana nahotuM. have e lekha vAMcI javA bAda paNa vivAdAspada lekha aMgenA mArA saMvedanamAM kaze paNa pharaka paDaye nathI, kAraNa ke temAM raju karavAmAM AvelA vRddhone vidAya ApavAnA navA vicArane kAkAsAheba virodha karatA hoya ema pahelethI chelle sudhI e lekha vAMcatAM jarA paNa lAgatuM nathI. ulaTuM A navA vicArane temanuM puruM anumodana hoya evI chApa paDe che. temanA ati buddhimAna jyeSTha putra bhAI satIzanA mana upara paNa AvI ja chApa paDI hovAnuM temanA patra uparathI jaNAI Ave che. te have kAkAsAhebano Apatra vAMcatAM teo potAnuM paDakhuM kAMIka badalatA hoya evI chApa ubhI thAya che. A patramAM garbhapAta ane vRddhonI vidAya- A banne upAye eka sarakhA ghAtakI che ema teo jaNAve che, paNa sAthe sAthe jo A banne vacce pasaMdagI karavAnI hoya te temanI pasaMdagI bIjo upAya cheghAtakI hoIne te upara DhaLatI hoya evI chApa uThe che. Ama temano vivAdAspada lekha ane A patra-e be vacce kAMIka asaMgati hovAnuM najare paDe che. . vaLI bIje cheDethI vicArIe" e lekha vAMcatAM emAM jaNAvelA vicAre kAkAsAhebanA pitAnA che evI chApa ApaNA mana upara uThe che, jayAre tA. 1-1-67nA "maMgaLa prabhAtImAM pragaTa thayela agralekha "bhUmikA merI nahi duniyA kI'--A lekha dvArA kAkAsAheba ema sUcave che ke pelA vivAdAspada lekhamAM jaNAvelA vicAra emanA pitAnA nathI, paNa AjakAlanA samAjanA pratinidhi tarIke temaNe AgaLa dharyA che. Ama temanA AgaLa pAchaLanA lakhANamAM eka prakAranI asaMgatinuM darzana thAya che ane teo paDakhuM badalatA hoya evI chAyA ubhI thAya che. huM vastIniyamananA praznane A rIte samajuM chuM. A AkhA praznane Aja sudhI eka dhAraNA-assumption-upara vicAra karavAmAM AvyuM che ane te e che ke jene A duniyAmAM mAnavI tarIke praveza karavAno avakAza maLyo che tene vidhinimita AyuSya Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 puru karavAno hakka che ane te prakAranI mAnavInI jIijIviSA purI karavAmAM samAje koI paNa prakAranA avarodha UbhA karavA na joIe. samAja taraphathI pratyeka mAnavIne purU abhaya maLavuM joIe. A rIte vicArIne A duniyAmAM navA mAnavIonA praveza aMge saMtatiniyamana jevA vyavahAru aMkuza mUkavAnuM tema ja amalI banAvavAnuM AjanI sarakAra tema ja samAjanA cintakA vicArI rahyA che. A vicArane koI koI jagyAe anicchanIya bALakone garbhapAtadnArA A duniyAmAM AvatA aTakAvavAnA sUcana sudhI laMbAvavAmAM Ave che, paNa e sUcita upAyane haju sudhI koI vyApaka svIkRti maLI nathI. AnI sAme kAkAsAheba eka navA ja ane coMkAvanAro vicAra samArja samakSa raja karI rahyA che. teo ema sUcave che ke jema vastIniyaMtraNa arthe saMtatiniyamananA ane koI koI sthaLe janmaniyamananA eka cheDethI vicAra karavAmAM Ave che tema bIje cheDe samAjane bhArarUpa banelA ane jIvanamAMthI rasa gUmAvI beThelA vRddhone paNa zA mATe vidAya na ApavI ? prabhuda jIvana A rIte upara jaNAvelI sAmAjika dhAraNA eTale ke dareka mAnavIne potAnA bhAgye prApta thayelA AyuSyanI maryAdA sudhI jIvavAnA pUro hakka che--A prakAranuM pAyAnuMmantavya temane mAnya nathI ema teo sUcavatA hoya ema lAge che. kAkAsAheba dvArA AgaLa dharAtA A navA vicAra aMge eka tA ema kahevAnuM prApta thAya che ke A vicAra samaya jatAM mAtra bInajarUrI vRddho sudhI sImita raheze ema mAnavAne koI kAraNa nathI. ulaTuM A vicAra phelAvA pAmatAM nabaLA-sabaLA vacce moTA saMgharSamAM pariNamavAno che ane asAdhya dathI pIDAtA, samAjane pUrA upayogI nahi banatA apaMga, AMdhaLA, baherA--evA aneka vargone AvarI levAnA che. kAkAsAhebanA navA vicAramAM rahelA A bhayasthAnanI upekSA thaI zake tema nathI. bIjuM saMtatiniyamana dvArA vastIvadhArA upara niyaMtraNa mukavuM e eka bAbata che; vRddhone IcchAe ke anicchAe vidAya thavuM paDe e dvArA vastI ghaTADo karavA e bIjI bAbata che. ekamAM mAnavasamAjanI vRddhinI aTakAyata sUcita che; bIjAmAM mAnavasamAjanA AMzika viccheda sUcita che. eka AjanA samayanI anivArya banelI jarUriyAta che; anya aMge tatkALa vicAra karavA paDe evI utkaTa AjanI koI samasyA nathI. ane jyAre paNa evI koI utkaTa samasyA mAnava samAja sAme AvIne UbhI raheze tyAre AgaLathI game tevI pALa bAMdhI haze dA. ta. AvI paristhitimAM mAtra vRddho ja vidAya thAya to paNa, e paristhitimAM cotarapha jIvavA mATenI evI paDApaDI pedA thavAnI ke je nabaLA haze, AtaMka piDita haze, eka yA bIjA prakAranA apaMga haze tene dhakko mArIne, pheMkI daIne je koI baLavAna haze-- pachI te vRddha ho ke juvAna, strI ho ke puruSa-te jIvita rahevA mathaze. vastuta: AvI antima koTinI paristhitinI kalpanA AgaLa dharavI ane Aje tenI cintA karavI te azubha ane ghAtaka vicArone nAtaravA barAbara che. vaLI Aje vijJAna je rIte AgaLa vadhI rahyuM che ane utpAdanakSetre aNukitanA upayoganI zakyatA je rIte vipula pramANamAM vikasatI rahI che te jotAM evI antima koTinI paristhiti nirmANa na paNa thAya e eTaluM ja saMbhavita che. A uparAnta je kudarata jIvasRSTinuM yuddha athavA upadrava dvArA Aja sudhI samadhAraNa karatI AvI che, e kudarate A potAnA svadharmanA have hamezAne mATe parityAga karyo che ema mAnI levAne paNa koI kAraNa nathI. AgAmI kaTokaTInI kalpanA karIne kAkAsAheba pahelI pasaMdI tarIke mAtra vRddhone ja vidAya karavAnuM zA mATe sUcave che ? P tA. 16-1-67 kAraNake mAnava samAjanA anya vargonI apekSAe kAkAsAhebane mana A vRddho manathI marI beThelA ane samAja mATe nakAmA ane bhAra rUpa banelA che. A uparathI samAjanuM je aMga nakAmuM lAge tene vakhatasara dUra karatA rahevuM evuM dhAraNa sahajapaNe phalita thAya che. A naryo upayukatatAvAda che. vaLI samAjanuM amuka aMga nakAmuM che e koNa nakkI karaze ? sarakAra. samAja kemanasvIpaNe vicAratI ane vicaratI vyakitao ? AvI vicAraNAmAMthI kevA kevA sAmAjika anartho janme e varNavavAnI jarUra che'kharI ? Ama kAkAsAhebanA mULa vivAdAspada banelA lekha ane A aMkamAM chapAyale temanA patra- A banne aMge sphurelA keTalAka vicAro raja karIne have temanA chevaTanA praznano javAba ApavA huM' prayatna karIza. kRtrima upAyo dvArA karavAmAM AvatA saMtati niyamanane upara jaNAvyuM te mujaba kAkAsAhebe anumAdana ApyuM che, ema chatAM te sAthe temanA mananI ghaDa haja beThI nathI. ane emAM jApAne garbhapAtane kAyadAnI saMmati ApI che ane ahiM paNa A prazna keTalAka vartuLAmAM carcAI rahyo che e uparathI saMtatiniyamananI pAchaLa garbhapAtanuM aniSTa josabhera ApaNA dezamAM AvI rahyuM che AgAmI paristhitinuM AvuM darzana kAkAsAhebane bhAre bhaDakAvI rahyuM che, khUba akaLAvI rahyuM che, ane tenA anusaMdhAnamAM te prazna kare che ke " jo jIvamAta-pitAnA AzIrvAdathI A duniyAmAM praveza karavAnI taiyArImAM ja che emAMthI koI rAma athavA kRSNa jevA haze, IsAmasIha jevA athavA buddha jevA haze, zaMkarAcArya ke vinAbA jevA haze, hiTalara ke sTaeNlIna jevA haze, paramAnaMdabhAI ke kAkA jevA haze emanI ujajavaLa athavA bhayAnaka kArakIrdI mULamAM ja khatama karavI sArI ke jeo jIvana jIvI cUkayA che, sevA karI cukayA che, bhautika ke AdhyAtmika navuM kazuM utpanna karavAnI jemanI zakita rahI nathI ane jeo navI peDhI pAsethI Adara ane sevAnI udharANI ja karavAnA che temane javAmAM madada karavI sArI ?" A praznanA sIdheA javAba ApuM te pahelAM be mudAo dhyAnamAM levAnI jarUra che. eka tA uparanA lakhANamAM A duniyAmAM pravezanAra umedavAra evA mAnavIne bahu raLiyAmaNe! cItaravAmAM Avyo che ane vidAya thanAra vRddhane bhAre aLakhAmaNA ane bInajarUrI AlekhavAmAM Avela che. ane bIjuM evA vRddhane javAmAM madada karavI ema je sUcavavAmAM AvyuM che te to paheluM pagaluM che, paNa tene vidAya thavAnI pharaja pADavI e bIjuM pagaluM paNa kAkAsAhebanA mULa lekhamAM sUcita che. A banne muddAo uparanA prazna sAthe sAMkaLatAM mane evA javAba ApavAnuM prApta thAya che ke, kAkAsAhebe sUcavelA pahelA vikalpathI saMtatiniyamana uddiSTa hoya to, tene Aje anivArya aniSTa tarIke ApaNe svIkAryA sivAya cAle tema nathI ema samajIne, te khAtara ApaNane je gumAvavuM paDe te gUmAvavA ApaNe taiyAra rahevuM ghaTe che, ane pahelA vikalpathI jo garbhapAta sUcita hoya te, apavAdarUpa garbhapAtanA kissAo bAda karatAM na ApaNe garbhapAta tarapha jaIe, na ApaNe vRddhone vidAya karavAne vikalpa vicArIe arthAta e banne vicAra yA pravRttino ApaNe sakhta virodha karIe. kAraNa ke e bemAMthI eka paNa mArga vasatIghaTADAnI dizAe kadi paNa koI mahattvano phALo ApI zake tema che ja nahi. Ama vicArIne ApaNe koI garbhastha rAma yA kRSNane paNa jarUra AvakArIe ane kAkAsAhebane paNa vidAya levAne vicAra karatA aTakAvIe ane temane seA varSanuM lAMbu ArogyapUrNa AyuSya prApta thAya evI prArthanA karIe. 6 paramAnaMda Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-117 bhuvana bihAramAM duSkALa grasta vistAranA pravAsa (A varSe bihAramAM bhISaNa duSkALanA oLA patharAI gayA che. bihAranI lagabhaga sADA traNa karoDanI janatA duSkALanA sakaMjAmAM sapaDAI che. saMkTanA nivAraNa arthe sarakAra uparAMta janatAe paNa kAma upADI levuM joIe. gAMdhIjInA aMtevAsI ane jANItA racanAtmaka kAryakartA zrI chaganabhAI jozI, muMbaInI AyAta - nikAsanI peDhIvALA zrI naMdubhAI tulasIdAsa, khAdI kamizanavALA DaoN. mAdhavadAsa, ginI samAjanAM zrI jayazrIbena rAyajI tathA sarvodaya kAryakartA zrI kAMtibhAI verAe tA. 4thI 11 Disembara daramiyAna bihAranA pravAsa karIne je mAhitI meLavI che te A sAthenA lekhamAM che.--amRjha modI) bombe senTrala rIlIpha TrasTavatI zeThazrI araviMdabhAI maphatalAlanA AgrahI, zrI kAkAsAheba kAlelakaranI icchAthI zrI naMdubhAI tulazIbhAI khImajI, khAdI kamIzananA rUnA DirekaTara DaoN. mAdhavadAsa tathA muMbaInA sarvodaya kAryakartA kAMtibhAi vArA, bhaginI samAjanA praNetA zrI jayazrIbahena rAyajI ane temanA be mukhya sArthIo naMdanahena desAI tathA vasaMtabahena bharatiyA sAthe 4 DisembarathI 11 Disembara sudhI bihAranA duSkALa grasta pradezamAM lagabhaga 400 mAIla meTaramAM ame pharyA, temAM 30 gAmaDAMonI Arthika paristhitinI jAtatapAsa paNa karI che. amArA pravAsa pahelAM bihAranI duSkALa paristhitinA saMpUrNa khyAla zrI jayaprakAzanArAyaNe buddha gayAmAM eka kalAka sAthe besIne nakazAmAnI madadathI ApyA hatA. tethI amAre pravAsa ane kAma saraLa ane phaLadAyaka thavAmAM madadagAra thayo che. pravAsa daramyAna bhaginI samAja je potAnI sAthe muMbaIthI kApaDa, biskITa, dhAbaLA, navAM junAM kapaDAM lAvyA hatA tenuM vitaraNa garIbone jhuMpaDe jhuMpaDe jaIne karavAmAM AvyuM hatuM. palAnuM DIsTrIkaTa rIlIpha kamiTInA AgevAnonI khAsa mITIMga DAlTanagaMjamAM goThavavAmAM AvI hatI. palAmuM ane hajArI bAganA DIsTrIkaTa kalekaTaro ane DI. DI. ene paNa ame maLyA hatA. gayA DIsTriIkaTa rIlIpha kamiTInA ceramena zrI dAlamiyAM tathA cembara oNpha komarsanA pramukhanI sAthe phattehagaMja DIsTrIkaTanA gAmaDAmAM huM pharyo chuM. khAdInA parama bhakata bhAIzrI jeThAlAla goviMdajI grAmadAnanA kAma mATe gayAmAM Asana jamAvIne beThA che. teoe bihAra rIlIphanA kAmanI javAbadArI svIkArI che. teo mArI sAthe paTaNA paNa AvyA hatA. paTaNAmAM mukhyapradhAna zrI kRSNavallabhabAbu, bihAra kaoNMgresanA pramukha ane mukhya kAryakartAo ane gAMdhI smAraka nidhinA saMcAlaka tathA sarvodaya maMDaLanA kAryakartAo harijana sevaka saMghanA maMtrI ema judA judA staranA kAryakartAone ame maLyA hatA. A badhAnI jAta tapAsa parathI amAne saMpUrNa khAtrI thaI che ke: bihAramAM sana 1894 pachI A bhayaMkaramAM bhayaMkara duSkALa che. gaMgAjInI dakSiNamAM AvelA 14 jillAomAM duSkALe kAramA paMjo pasAryA che. uttara bihAramAM chellA varasAda thayo che, paNa dakSiNa bihAramAM varasAda najIvA thayo hovAthI ravI pAkane kahI zakAya tevA kAMI lAbha thayo nathI. ame je gAmaDAMo joyAM temAM khetamajUro ane nAnI jamInavALA kheDUtonI 50 TakA vasatI evI che ke jene be vakhata khAvAnA sAMsA paDe che. AdivAsI ane harijanonI vasativALA gAmAmAM evA ghaNAM joyA ke jene halI jAtanuM anAja paNa na maLavAthI bhAjIpAlA ane kaMda mULamAM thoDoka lATa bheLavIne peTa bhare che. ku jyAM khAvAnA sAMsA hoya. tyAM kapaDAMnI vAta ja zI karavI ? bihAramAM dilhI jevI kaDakaDatI ThaMDI paDe che. temAMya nepAlanI taLeTI 185 emAM jammuI tathA mAMdhira vibhAgamAM asahya ThaMDI paDe che. amArA pravAsamAM pAMca-sAta bhukhamarAne lIdhe maraNa pAmyAnI hakIkatA amAne maLI hatI, te ThaMDInA kAraNe ke vRddhAsthAne kAraNe ke bhUkhamarAne kAraNe tenI cokasAI karavAmAM ame utaryA na hatA. bihAra senTrala rIlIpha kamiTIne vaDA pradhAnanA phaMDamAMthI pAMca lAkha rUpiyA, tAtA kaMpanI taraphathI 4 lAkha rUpiyA ane pApa taraphathI eka lAkha rUpiyA ane cAreka lAkha rUpiyA Akasa phArma taraphathI, ane doDheka lAkha rUpiyA janatA taraphathI bihAra rIlIpha kamiTIne maLyA che. upalA phaMDamAMthI hAla tAtkAlika sA annakSetronI yojanA che jethI dareka jillAmAM pAMcasA - pAMcasA mANasAnAM khAsa karIne bALako, athakatA ane vRddho tathA garbhavatI bahenone A rasADAmAM eka vakhata bhAjana ApavAmAM Avaze. A rasADAnA sarerAza bhAjana kharcamAsika rUpiyA cha hajAra thaze. AvAM rasADAM ATha mAsa satata calAvavAnI jarUra raheze, eTale pacAsa hajAra rUpiyAnA eka AADAmAM kharca thaze. evAM sA rasoDAM eTale 50 lAkha rUpiyA kharca thaze. janatA taraphathI ane paradeza taraphathI A madada maLI raheze evI AzA ane zraddhA che. A uparAMta bhArata sevaka samAja krizciyana rIlIpha esa.sIezana, amerikana ane jarmana mIzanarIe paNa temanI anukULatA pramANe TheraThera rasoDAM khAlavAnAM che. bihAra rIlIph kamiTI taraphathI tathA jarmana mIzana taraphathI cAlatA traNa rasADAnI mulAkAta ame lIdhI hatI. temAM zrImaMtA ane mahAjanA calAvavAmAM sakriya sAtha ApI rahyA che. DAlaTanagaMja, hajArIbAga, chatrA, zAhabAgamAM cAlatI kAlejomAM vidyArthIo potAnuM bhAjana kharca nahIM ApI zakavAthI paccIsathI trIsa TakA vidyArthIone kAleja cheDavI paDI che tema kAlejanA prinsIpAlA pAsethI jANavA maLyuM. jyAM bhAjana kharca paNa na ApI zakAtuM hoya tyAM phI te kayAMthI ApI zake? ane A phI na maLavAne kAraNe kAlejanA karmacArIone pagAra ApI zakAtA nathI. eTale saMbhava che ke sthAnika kAlejo paNa baMdha thAya. amArA pravAsa daramyAna mujaphpharanagaranI kAlejamAM prophesarA ane vidyArthIonI taMgadIlInA kAraNe goLIbArathI maraNa thayA hatA ane AkhA bihAranI kAlejo baMdha karavAnA sarakAre hukama kADhayA hatA. A vidyArthIonI hiMsaka caLavaLa kayAM aTakaze te kahevuM muzkela che. gAmaDAMomAM rezanIMganI dukAne hamaNAM hamaNAM zarU thaI che. tyAM raeNzana niyamita aThavADiye maLatuM nathI ane jyAM maLe che tyAM thoDA ghaNAMne te paNa mAtra cAra usa ane temAM ya halakI juvAra ane halakA ghauM maLatA hatA. temAM be AMusanA vadhArA karAvI ApyA hatA. ATaluM anAja meLavavA mATe traNa cAra mAIla dUrathI mANasAnI katAra baMdhAtI hatI ane eka dukAnadAra pAse mAla khUTI javAne kAraNe ke bIjA kAraNe lokomAM asaMtoSa ame najare nihALyo : hatA. bihAra kamiTI taraphathI trIsa hajAra paDI ane paheraNa bALakone vahecavAnA prabaMdha thaI rahyo che. bihAramAM 17 jillAmAMthI 14 jillAmAM duSkALa che. bihAranI sADA pAMca karoDanI vastImAMthI traNa karoDanI vastI duSkALanA paMjAmAM phasAyelI che. temAM khAsa karIne zAhabAga, gayA, hajArIbAga, palAmu ane paTanAnA amuka bhAga ane mAMghIra jillA vadhAre dukALagrasta che. bihAra phIlIpha kaMmaTIne dareka jillAmAM mukhya kAryakartAo * tarIke sarvodaya maMDaLanA, bihAra khAdI grAmodyoga saMghanA mukhya kAryakartAone mukhya ejanTa tarIke nimyA che. emanI salAha sUcanA pramANe jillAmAM rAhatanAM kAmakAja cAle che. duSkALagrasta jillAomAM kalekaTaranA rIporTa pramANe bethI traNa karoDa rUpiyA sarakAra taraphathI rAhata kAmeAmAM vaparAze evI yojanAo Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 budha jIvana thaI che. ane temAMthI mukhyatve karIne rastAo karavA, baMdha bAMdhavA ane kAcA kuvA karAvavAnuM kAma moTe pAye zarU thaI gayuM che. atyAra sudhImAM bethI aDhI lAkha kAcA kUvA duSkALagrasta vistAramAM thaI gayA che. ame palAmuM jillAmAM pharatA hatA tyAre dareka khetaramAM eka eka kAcA kUvA thayA hoya athavA thaI rahyo heya evuM mAIkenA mAIla sudhI joyuM hatuM. eka kAcA kUvAnuM kharca so rUpiyA thavA jAya che. sarakAra taraphthI AvA kUvA mATe paccIseka rUpiyArAhata tarIke apAya che. bihAra khAdI grAmodyoga borDa taraphathI ekaso khAdI utpAdana kendro duSkALagrasta vistAramAM zarU karavAnA che. temAM eka kendramAM pAMcasa sudhI kisAna cakra sAlaze ane tyAM navA zikhanArane rAjanA pacAsa paisA pramANe vadhumAM vadhu paMdara divasa sudhI madada maLaze. ane te bAda eka hajAra mITaranI AMTI upara 22 paisA sarakAra taraphathI gherabeThAM zakatane kAma maLe e daSTitne rAhatanA ApavAmAM Avaze. eTale eka AMTInA lagabhaga chappana paisA maLaze. A duSkALamAM taiyAra thayela khAdI sarakAra kharIdI leze ema zrI dhvajAbAbu pAsethI jANavA maLyuM. bihAranA A pravAsa daramiyAna tyAMnI paristhitine abhyAsa yo, e parathI lAge che ke tyAM A varSe bhayaMkara duSkALa utaryo che. AvA kaparA kALamAM mAtra ApaNA ja visAra karIne kema besI rahI zakIe? saMkaTanivAraNanuM kAma mAnavatAnuM kAma che. gujarAta sarvodaya maMDaLa ane sauASTra racanAtmaka samiti jevI racanAtmaka saMsthAo rAhata - kArya upADI rahI che. lAkho mANase ne duSkALanA eLAmAMthI ugArI levAnuM eka bhagIratha kArya ApaNI AgaLa paDayuM che. tana, mana, dhanathI ApaNA saMkaTagrasta dezabaMdhuonI vahA2e doDI javuM e ApaNA pavitra dharma che. (sarvodaya presa sarvisa taraphathI maLeluM.) gAvadha-badhI aMge vineAkhA chaganAla jezI me dasa varSa pahelAM kahyuM hatuM ke bhAratamAM govadhabaMdhI thavI joIe. bhAratanI janatAne e menDeTa - Adeza che. sarakAranI musIbata e che ke Aje tenI sAme aneka kaThaNa samasyAo ubhI thaI che. dezamAM anAjanI achata che eTale ghAsacArAnI che. dhAro ke sArI ne nabaLI badhI gAya ghAsa khAya, te je sArI gAyA che temane AchuM ghAsa maLaze ane teo paNa kharAba thatI jaze. have temAM je nabaLI gAyA che, emane khavaDAvavuM heAya te ge!-sadana hovAM jeIe. emanA chANa-mUtranuM sArI rIte khAtara banAvavAnI mejanA thavI jeIe. gAyanA maraNa pachI tenAM hADakAM - cAmaDAne ye upaye!ga thavA joIe. gA--sadana sArU Thera TherathI madada maLavI joIe ane vepArIgAe te kAmamAM madada karavI jeIe. AvuM kazuM thAya nahIM, ane mAnI lo ke gAvadha - baMdhInA kAyadA thaI jAya, te nabaLI gAyane koI kharIdaze nahIM ane kheDUta paNa ene khavaDAvaze nahIM, ane chevaTe te gAya khAdhA vinA marI jaze. ApaNe roja jotA rahIzuM ke gAya kSINa thatI jAya che. tame ane khorAka nathI ApatA ane te mare che. Aje duniyAbharanI sAme A savAla che. mANasane je khAvAnuM na maLe ke zeDa maLe, te te Atma-ciMtana karI zake che. nAma - smaraNa, dhyAna -- dhAraNA vagerene AAya tene maLe che. ema karatAM - karatAM te kSINa thatA jAya teAye cAle che. paraMtu gAyane jo khAvAnuM nahIM ApA tA rAja te ApaNane abhizApa Apaze. tethI tenA du:kharahita mRtyunI cejanA thAya, je navarA bojArUpa che, jemane ApaNe khavaDAvI nathI zakatA, emane du:khahIna mRtyudAna ApavAmAM Ave ke pachI emane ApaNI najara sAme taraphaDI - taraphtIne maravA devAya? AvA savAla jo ApaNI sAme UbhA thAya, te nirNaya karavA gharo paDe che. sarakAranIye A ja muzkelI che. Aje hindustAnamAM anAjanA dukALa che, keTalAka loko gAya, sUvara, bakarIne khAya che, hiMduone bakarI para dayA nathI AvatI, paNa gAya para speziyala -vizeSa dayA Ave che, tyAre ciMtana karanArA kahe ke "gAya mATe khAsa dayA kema rAkhA che. bakarI mATe kema nahIM?" bakarI dUdha Ape che ane karo koI kAma nathI Avato, tethI bAnuM balidAna Ape che. paraMtu gAya tA dUdha paNa Ape che ane tenA baLada tA. 16-197 khetInA upayogamAMye Ave che. tethI gAyane bojo samAje upADayo, kemake Arthika draSTie te madadagAra thaI zakeche. keTalAka loko mAMsAhAra kare che ane zakitadevI sAme balidAna caDhAve che. me' te tenA virodha karyo hato ke AvuM balidAna na caDhAvavuM joIe, tenAthI keTalAka nArAja thayA. hajIye te baMdha nathI thayuM ane Ajeya cAle che. have dhAro ke bakarI khAvAnuM baMdha karIe, te bakarI anAja ne ghAsa khAze, ane tamane takalIpha Apaze. tame paNa jIvA ane bakarI paNa jIve, eTale khorAka ApaNI pAse che nahIM. tethI bakarIne mAravAthI thoDo khorAka bacI jAya che, jyAre mANasa pAse khAvA sAruM anna na hoya, tyAre paNa gAyanuM mAMsa na khAvuM eve nirNaya taTastha buddhithI karavo agharo thaI paDe che. gAyane khavaDAvyA vinA khAIzuM nahIM ema kahenArA hiMdu keTalA nIkaLaze? pahelAM pote khAI le che ane gAyane emanI ema cheDI de che e hAlatamAM gorakSAnI badhI javAbadArI sarakArane mAthe AvI jAya che. tethI sAdhu- samAje kahevuM joIe, ke ame gA - rakSA sevA saMsthA sthApIe chIe ane gAyanA pAlana - poSaNanI javAbadArI upADIe chIe. gAya ane baLadane sArAM banAvavAM, nabaLI gAya ne kharIdavI, emane rakSaNa ApavuM - A badhA mATe Thera Thera gAsadana cAle ane sarakAra ge!vadha ~ baMdhIno kAyado kare ema beu cIja sAthesAtha zai, tyAre ja kAyadAnA phAyadA maLaze. nahIM ta sarakAra kAyado te karI nAMkhaze, paNa gAya tamArI najara sAme taraphaDI - tarIne maraze. hamaNAM bihAramAM dukALa che. bahArathI jo madada nahIM maLe te loko maravAnA che. jyAre khuda mANasA ja maratA haraze, tyAre pahelAM gAya mATe vicArAze ke mANasa mATe? rAjA dilIpa jevA koI asamAnya mANasa haze, to te gAya mATe potAnA deha ApavA taiyAra thaI jaze. bAkI sAmAnya loko gAyane maravA deze ane pahelAM pete khAze. mATe sarakAra sAme samasyA che. vaLI, e te badhA leMkonA khyAla rAkhIne vicAre che. hiMdu, musalamAna, khristI, badhAnI daSTiO tene vicAravuM paDe che. have hiMduonI mAgaNI che ke ge!vadha - baMdhI thAya, jainAnI mAgaNI che ke bakarAvadha--baMdhI thAya,ane musalamAne nI mAgaNI che ke sUvara vadha--baMdhI thAya, sAthe ja dezamAM antIMkaTa paNa che. sarakAra sAme A badhI samasyAo che. musalamAna kahe che ke suvaranI katala na thavI joIe. teo ema Icche che ke sUvaravadhabaMdhI thAya. paNa bIjA keTalAka loko sUvara khAIne jIve che. hamaNAM ja rAMcI pAse sUvaranA katalakhAnAnuM udghATana bihAranA mukhya pradhAne karyuM. sUvarane khAvA mATe koI judI cIja ApavAnI jarUra nathI paDatI. e badhA gaMdavADa khAI jAya che. e mANasanA bhaMgInuM kAma kare che. chatAM sUvaranA mAMsamAMthI je khorAka maLe che, te preSaka che, tethI keTalAka kahe che ke sUvarane zuM kAma na khAIe? paraMtu musalamAna kahe che ke 'sUvarane mAro che te amArAthI sahana nathI thatuM, jaina kahe che ke 'bakarAnI katala khATI che.' A sthitimAM sarakAra zuM kare? matalaba ke je lokonI A prakAranI bhAvanA hoya, emanuM ja e kartavya banI jAya che ke teo gAyanuM rakSaNa kare ane tene mATe sarakAra pAse mAgaNI na kare. Aje badhe phariyAda thaI rahI che ke karaverA ghaNAbadhA vadhI gayA che. have gAyanI javAbadArI tame sarakAra para soMpaze. te sarakAra kahero ke me gAyanI javAbadArI upADIe chIe ane bamaNA karaverA nAkhIe chIe, to zuM lekone ema kabUla thaze? sarakAra sAme A savAla che. mAruM mAnavuM che ke sAdhu - samAje saMsAramAM na paDavuM joIe. - emaNe gAyanI saMbhALa levI jeIe. bhagavAna kRSNe gAyanI sevA karI hatI. evA sevA tee paNa kare. ema thaze to le!kone ya teo mArgadarzana ApI zakaze. lokone saMnyAsIo ane gAya, baMne para zrAddhA che, tethI loko saMsthAne dAna Apaze. vizeSajJa leka sArAM sArAM gA-sadana banAve. ATaluM gemanA taraphathI thaze to pachI sAdhu-samAja taraphathI je mAgaNI thaze, tene kaMIka mUlya paNa lAdhaze. mujaphpharapura: bihAra : 26-11-66.. vinAbA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 12 -7 bAbuM jIvana 87 I " . . . . prakIrNa noMdha . . . . govadhabaMdhI aMgenA vinobAjInA lekhanI racanA ' ' khAtA nathI. AvI ja rIte musalamAno suvaranA mAMsa pratye eka * tA. 26-12-66nA "bhUmiputrImAM pragaTe - thayela vinobAjIne prakAranI dhRNA anubhave che. "bIjA je koIne suvaranuM mAMsa khAvuM govadha baMdhI aMge" e maMthALAne lekha A aMkamAM upara udhRta hoya te bhale khAya, ame musalamAne suvaranuM mAMse kadi maeNhiM khAIe." karavAmAM Avyo che. A lekhamAM rahelo pAyAne vicAra "gAvaMza AvuM musalamAnonuM suvaranA mAMsa aMge valaNa che. hindue. saMvardhana arthe gorasadama Thera Thera UbhA karavAmAM Ave ane sarakAra gomAMsano bhekSaNanA tema ja gauvadhanA virodhI che; musalamAne govadhabaMdhIne kAyado kare ema beu cIjo sAthesAtha calAvavAmAM suMvara mAMsanI bhakSaNanA virodhI che, suvaranA vadhanA nahiM. Ave to ja kAyadAne phAyado maLaze."--e vicAra tA. 16-11-66 Ama pratyekanA mAMsa bhakSaNanA virodhanI bhUmikA ekamekathI taddana nA bhUmiputramAM pragaTa thayela zrI rAdhAkRSNa bajAje paranA patramAM ulaTI che. A banne virodhane samAna kakSA upara mUkavAmAM vinobAjI koI gaMbhIra gerasamajutI dAkhavI rahyA hoya ema lAge che. e paNa thoDA samaya pahelAM 2ju karavAmAM AvyuM hatuM. prastuta lakhANamAM . prazna che. mAtra govadha baMdhIne che. e bAbatamAM vinobAjI A vicArane vinobAjIe vistArathI carcavAnuM ane govadhanI jaNAve che ane e tadana barobara che ke sarakAra govadha baMdhI, kare kAnUnabaMdhI aMge bhArata sarakAranI kevA prakAranI muMjhavaNa teTalA mAtrathI ApaNe gAyane bacAvI zakI e ema nathI. temane pALavAhoya tene khyAla ApavAno prayatna karyo che. A rIte ucheravA - jIvADavAno - dezavyApI puruSArtha karavAmAM Ave te ja vadhaadyatana paristhitinA saMdarbhamAM temane A prayatna Ava baMdhI sArthaka thaI zake tema che. ane A javAbadArI vinobAjI kArapAtra che. Ama chatAM paNa tene lagatuM A lakhANa ghaNuM nabaLuM saMsArathI dura rahevA IcchatA ane meTA bhAge upadezaparAyaNa evA ane amuka aprastuta bAbatonI seLabheLathI bhareluM lAge che ane sAdhu samAja upara nAMkhe che te paNa sarva prakAre yogya ja che. kAraNa nirUpaNa paNa kAMIka astavyasta jaNAya che ane tethI A lakhANa ke sAdhu samAja gerakSAnA eTale ke gosaMvardhananA praznane AjanA yugadharma tarIke svIkAre ane tene potAnI badhI zakitaone yoga vinobAjInuM che ke kema evo prazna mana sAthe athaDAyA ja kare che. ATaluM Ape to lokonA dAnano pravAha te kArya tarapha akhalitapaNe jaNAvIne have A lekhane ApaNe jarA vigatathI tapAsIe. vahevA mAMDaze ane e daramiyAna govadhabaMdhI sarakAra taraphathI thaI A lekhanI aMdara ema jaNAvavAmAM AvyuM che ke, "hiMduonI cUkI haze te tene AvA puruSArtha vaDe amalI rUpa maLaze ane nahi mAgaNI che ke govadha - baMdhI thAya, jainonI mAgaNI che ke thaI cUkI hoya to tevA kAnUna mATe lekonuM saMgIna pIThabaLa pedA thaze. bakarAvadha - baMdhI thAya, ane musalamAnonI mAgaNI che ke sUvaravadha AgAmI cUMTaNI aMge AcArasaMhitA baMdhI thAya. Ama A traNa mAgaNIone vinebAjI samAna kakSA kendriya gRhakhAtAnA pradhAna zrI yazavaMtarAva cavhANe, tA. upara mUke che temAM atyukita thatI hoya ema lAge che. hiMduo 7-1-67nA roja dilhI khAte bhinna bhinna rAjakIya pakSanA Agegovadha baMdhI mAgI rahyA che te to Aje chellA traNa cAra mAsathI vAnonI eka sabhA bolAvI hatI. A sabhAe samIpa AvI rahela cAlI rahelA govadha baMdhI aMgenA ugra Andolana ane tenA cUMTaNI-jhuMbeza ane matapradAna aMge badhA rAjakIya pakSone baMdhanasaMdarbhamAM dharmaguruonA cAlI rahelA niyata yA aniyata mudatanA kartA bane evA ATha muddAnI eka AcAra-saMhitA nakkI karI upavAse uparathI svata: siddha che. hatI. A ATha muddA nIce mujaba che :paNa AvuM ja koI Andolana bakarAvadha- baMdhI aMge AjanA (1) judI judI jAtio ane komedhAmika-ke bhASAkIyajene calAvI rahyA nathI. alabatta, bakarAnI katala baMdha thAya to- vaccenA vartamAna matabhedone ugra svarUpa Ape agara to ekabIja thaI zake to-evI baMdhIne jaine jarUra AvakAre, paNa AjanI vacce dhikkAra pedA kare agara te taMgadilI sarje tevI koI paNa vAstavikatAmAM A zakaya nathI e jaine barobara samaje che ane pravRttimAM koI paNa rAjakIya pakSe rAcavuM nahi. tethI teo A bAbatamAM moTA bhAge mauna seve che, temanA taraphathI (2) anya rAjakIya pakSonI TIkA temanI nItio ane kAryaA dizAe kaI sakriya hIlacAla te che ja nahi. krame, bhUtakALanI kArakIrdI ane kAmagIrI pUratI ja maryAdita rAkhavI. vinebAjInA prastuta lekhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "cintana bIjA pakSanA netAo agara te kAryakaronAM khAnagI jIvananAM tamAma pAsAMonI TIkA karavAthI alaga rahevuM jarUrI che. vaLI jenA sAcAkaranArA kahe che ke gAya mATe khAsa dayA kema rAkhe che? bakarI mATe beTApaNAnI cakAsaNI karavAmAM na AvI hoya tevA AkSepanA kema nahi?" vinobAjI Ama jaNAve che tyAre vinobAjInA AdhAre pakSo ke temanA kAryakaronI kazI TIkA na karavI. manamAM A bAbata aMge paNa vizeSe karIne jene ja hovA saMbhava che. - (3) rAjakIya pakSoe e jovuM ke temanA kAryakare ke TekedAre alabatta, jaina samAjamAM keTalAka A rIte jarUra vicAra karatA hoya bIjA pakSonI sabhAo, saraghasa vageremAM avarodha ke tephAna na kare. che, paNa ApaNA dezamAM sarvAgI katalanI baMdhI thavI zakaya ja (4) kAyado ane vyavasthA jALavavA mATenAM pagalAM letI vakhate nathI evI AjanI vAstavikatAnA saMdarbhamAM samAjane savizeSa nAgarika svAtaMtro para gairavAjabI aMkuza na lAdavAmAM Ave tevI upayogI evA pazuone vadha yA katala to aTakavI ja joIe kALajI sarakAre rAkhavI joIe ane pakSonI saMtoSakArI cUMTaNIane gAya-athavA te geraMza--koTinA pazuo hoIne - tene jhuMbezamAM dakhalagIrI kare tevAM pagalAM sarakAre levAM na joIe. mukhyatA ApavI ghaTe, ane anya koTinA pazuone gauNatA ApavI (5) koI paNa stara paranI rAjakIya sattAno upayoga pitAnA ghaTe, AvA viveka jainemAM sAmudAyika javAbadArInA khyAlapUrvaka pakSanA sabhyonAM cUMTaNIviSayaka hitane AgaLa dhapAvavA mATe agara vicArate varga haMmezA karato rahyo che, ane tethI govadhabaMdhInA te anya pakSanA sabhyonAM AvAM hitone hAni karavA mATe na kara vicArane temanA taraphathI pUrepUruM anumodana maLatuM rahyuM che. joIe. zAsanakartA pakSe potAnI cUMTaNI - jhuMbezane AgaLa dhapAvavA mATe potAnA sattAvAra sthAnano upayoga karyo che evI phariyAda have suvaravadha-baMdhIne vicAra karIe. suvara gaMdakI mAtra potAnA karavAnuM kAraNa UbhuM na thAya tevuM zAsanakartA pakSe cokkasapaNe karavuM peTamAM bharatuM hoIne tene musalamAno apavitra pazu tarIke lekhe che joIe. ane tenA mAMsane teo akhAdya gaNe che, paNa tenI katala sAme (6) mato meLavavA mATe jJAtiviSayaka agara to komavAdI musalamAnoe kadi paNa virodha karyo nathI. jevI rIte custa vaiSNavo lAgaNIone apIla karavI nahi. kaMdapAtra khAya che, paNa DuMgaLI ane lasaNa tenI durvAsanA kAraNe (7) matadAna zAMtimaya ane vyavasthita rIte thAya tevuM karavA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 prabuddha jIvana tA. 16-1-67 mATe tema ja matadAre temanA matAdhikArane upayoga karavAnuM saMpUrNa sarajAya che, anargaLa dhana verIne ughADe choge lekonA mate kharIdAya svAtaMtrya bhegavI zake te mATe tamAma pakSoe cUMTaNI aMgenI pharajo che ane lokazAhIne hAMsIpAtra banAvAya che. cUMTaNI Ave che ane bajAvatA adhikArIone sahakAra Apaze. jAya che, paNa A malIna saMskAro lokajIvanana lAMbA vakhata mATe (8) cUMTaNI aMgenA dhArA heThaLa je pravRttio guno gaNAya luSita kare che. lokazAhIne A durdazAmAMthI ugAravI joIe ane tevI pravRttiothI tamAma pakSoe aLagA ja rahevuM. e mATe-prajAjIvananA svAsthaya mATe AgAmI cUMTaNIpracAramAM A sabhAmAM prajA seziyAlisTa pArTInA AgevAna zrI ena. upara jaNAvelI AcAra-saMhitAnuM zabdaza: pAlana atyaMta jarUrI che. jI. gAre tathA zrI muka gAviMda reDIe, janasaMghanA AgevAna zrI. ApaNe AzA rAkhIe je pakSoe A prakAranA niyamanane saMmati yu. ema. trivedIe tathA svAtaMtra sabhya tarIke zrI prakAzavIra zAstrIe ApI che te pakSanA umedavAra A niyamanane pUrA vaphAdAra rahe bhAga lIdho hato ane upara jaNAvela AcArasaMhitAne anumata ane e rIte cUMTaNInI samagra prakriyAne UMcA naitika stara upara karI hatI. muslIma lIge A sabhA je kAMI niyama nakkI kare te supratiSThita kare. svIkAravAnI bAMhyadharI ApI hatI. svataMtra pArTInA pratinidhi tarIke dakSiNAmUrti bALamaMdiranA AcArya zrI DAhyAbhAI vallabhabhAI paTela bhAga leze ema te pakSa taraphathI zrI narendra badhekAnuM akALa avasAna jaNAvavAmAM AvyuM hatuM, paNa anivArya kAraNasara teo upasthita jAnyuArI mAsanI chaThThI tArIkhe hRdaya roganA humalAnA pariNAme thaI zakyA nahotA. mAtra jamaNerI tathA DAberI sAmyavAdI pakSa, bhAI narendra badhekAnuM bahu nAnI uMmare ekAeka avasAna thayuM che. saMyukata soziyAlisTa pakSa tathA drAvaDa munetra kajhagama-A cAra pakSa nUtana bALazikSaNanA vidhAtA zrI gijA bhAInA te ekanA eka putra taraphathI prastuta sabhAnA niyaMtraNa aMge kazo javAba ApavAmAM thAya. bhAI narendra najIkanA vartuLamAM bacubhAInA nAmathI oLakhAtA. Avyo na hate. A sabhAmAM hAjara rahelA rAjakAraNI AgevAnane zrI cavhANe gIjubhAIe zikSaNanA pradezamAM praveza karyo te pahelAM teo surendra nagaramAM vakIlAta karatA hatA. te samayathI temanA nikaTa paricayamAM khAtrI ApI hatI ke "kAyado ane vyavasthA jALavavA mATe jarUrI pagalAM bharatAM sarakAra e bAbatanI pUrI kALajI rAkhaze ke lokonA AvavAnuM mane sadbhAgya prApta thayeluM. bhAI bacunA janme temane bAlazikSaNanA prazna aMge UMDANathI vicAra karatA karelA. cAlu nAgarika svAtaMtraya upara koI paNa prakAranuM aNaghaTatuM niyaMtraNa mUka zikSaNapaddhati bALakone damadATIthI bhaNAvavAnA-keLavavAnA- khyAla vAmAM na Ave, ane sarakAra evuM koI pagaluM nahi bhare ke jethI upara AdhArita hatI. bAlavikAsamAM A khyAla keTalA bhUlabharelA bhinna bhinna pakSane pUrato cUMTaNI pracAra karavAmAM jarA paNa dakhala ane bALavikAsane kuMThita karanArA che tenuM temane menTesarI paddhatimAM gIrI thavA pAme." temaNe sAthe sAthe e bAbatanI paNa khAtrI ApI pustako vAMcavAnA pariNAme vadhArene vadhAre sacoTa bhAna thavA lAgyuM hatI ke "patAnA cUMTaNI-pracArane vega ApavA mATe sarakAre potAnA ane e samayanA dakSiNAmUrti vidyArthIbhavanamAM temaNe monTesarI sattAsthAnano upayoga karyo hato evI phariyAda karavAne paNa zAsaka paddhati anusAra zikSaNa ApavAnA hetuthI bALa maMdiranI zarUAta karI. pakSa taraphathI kazuM paNa kAraNa ApavAmAM nahi Ave." samaya jatAM A temanA vicArone kevo phelAvo thayo ane e paddhaA uparAMta sarakArI taMtranI taTasthatA vize zaMkA tathA pracAra timAM rahelA pAyAnA khyAla AkhA dezamAM Aje kevA sarvasvIkRta kAryamAM baLajabarI athavA te avihita upAyone upayoga thavAnI banyA che e bALazikSaNano chellA paccAsa varSone ItihAsa jANazaMkA-A be zaMkAonA nivAraNa arthe madrAsanA mukhya pradhAne nAra sau koIne suparicita che. A e zikSaNapaddhatine sauthI zAsaka keMgresa pakSa vatI cUMTaNImAM bhAga letA tamAma pakSonA pratinidhionI pariSada bolAvI hatI ane temAM TharAvyuM hatuM ke, koIe prathama lAbha pAmanAra bALasamudAyamAM bacubhAI eka hatA. tene abhyAsa AgaLa vadhato gayo, ucca abhyAsa temaNe zAtiniketanamAM dhArmika ke komI pracArane Azare na le, evI lAgaNIo I cheDAya karyo ane pachI pitAnI sAthe dakSiNAmUrti bAlamaMdiramAM eka tevuM kazuM bolavuM ke karavuM nahi, pracArasabhA mATe dhArmika sthaLone zikSakakAryakara tarIke teo joDAI gayA. gijubhAInuM avasAna thatAM Azraya le nahi, TIkAo vyakitaonI nahi paNa pakSamata, nItio teo eja bAlamaMdiranA AcAryasthAne AvyA ane jIMdagInA ane kAryakramonI karavI, cUMTaNI kAryamAM zAsaka pakSe sarakArI sAdhane nta sudhI e ja kAryamAM teo pravRtta rahyA. ane sagavaDone upayoga karo. nahi, sarakArI amaladArane cUMTaNI bacubhAI athavA te bhAI narendranuM lagna jANItAM gAMdhIvAdI kAryathI alipta rahevAne Adeza ApavA ane A saratonuM ullaM zrI chaganalAla joSInAM putrI vimaLAbahena sAthe thayelAM. emane ame ghana na thAya e mATe eka sarvapakSIya samiti mukhyapradhAnanA vimubahenanA nAmathI oLakhIe chIe. A vimubahena paNa bhAI pramukhapade nImavI. mAthe cUMTaNI AvI rahI che e prasaMge A prakAranI AcAra narendra sAthe dakSiNAmUrti bAlamaMdiramAM varSothI kAma karI rahyA hatA. A yugala eka sarakhA tAna ane tamannAthI prastuta zikSaNapravRttimAM saMhitAnI jAherAta atyanta Avazyaka che ane vakhatasaranI otaprota hatuM, vidhAtAe AvI virala joDIne khaMDita karI che. che. madrAsa rAjayanA mukhya pradhAne karelo A dizAne prayatna paNa vimubahene jIvanane sAthI gumAvela che. eTalo ja AvakArapAtra che. jema paraspara pUrI sabhyatA dAkhavato bhAI narendranAM mAtA jaDIbahena Aje hayAta che. temanA mATe samAja hoLInA divasomAM sabhyatA aMgene badhe viveka bhUlI jAya A eka moTI karuNa ghaTanA banI che. AvA nAmI putranI Ama che ane apazabdonA pravAhane vahete kare che tevuM ja kAMIka ApaNe nIpajelI ekAeka vidAya temanA mATe asahya lekhAya. vimubahena, tyAM dara pAMca varSe yojAtI cUMTaNImAM banatuM jovAmAM Ave che. jaDIbahena tema ja potAnI putrIne prApta thayelA kamanasIba vaidhavyanA pitA mATe-potAnA pakSa mATe-mata meLavavAnA hetuthI umedavAre sAkSI banelA zrI chaganabhAI joSI-A traNe ApaNa sarvanI hArdika phAve tevAM malIna sAdhano ane pratipakSI pratye gALAgALI sudhI- sahAnubhUtinA pAtra bane che. pitAnA vArasAne jIvananA aMta sudhI nI niMdAne sattA prAptinA umedavAre chUTathI upayoga kare che ane eka sarakhe jeNe dIpAvyuM che evA bhAI narendra potAne dhanya karI e ja AzayathI mAnavI mananAM saMkucita valaNane, komavAdane, gayA che, anekane preraNA Ape tevI eka ujajavaLa kArakIrdinuM teo jJAtivAdane ane dharmajhanunane bahelAvavAmAM Ave che ane smaraNa mUkI gayA che. e AtmAtane ApaNA praNAma ho! A rIte cUMTaNInA divasomAM bhAre gaMdavADabharyuM vAtAvaraNa paramAnaMda Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-67 Br mahAprasthAna"nA paMtha para 19 pathanA sAthI namuM vAraMvAra, pathika jananA lejo namaskAra. . : have vidAya, je je bhUla karI ke hA, dinazeSanA pati, ! prabhuvana bhAMgyAgRhanA lejo. namaskAra, 2e he! navaprabhAta jyoti, re ho ciradinanI gati, nUtana AzAnA lejo namaskAra, jIvanarathanA he sArathi, huM to haMmezano chuM pathI, yAtrInA A lejo namaskAra. traNa divasa rahIne jeTha zuda pUnamanI savAre ame badhAe AkharI vidAya laIne ane vandana karIne. puNyasaMcaya karIne paritRpta manathI ravAnA thayA. lathaDI gayelI tabiyata ane lupta thayelI zakita jANe koI maMtranI zakitathI pharI pAchAM AvyAM hatAM. nUtana utsAha ne navI preraNA, sateja prANadhArA, e badhAthI je svasthatA ne sahajasthitine meM te divase anubhava karyA tevA kadiye mane thayA nahatA. mArI kharAba tabiyata, kheda vagere huM badarInAtha rAkhI Avyo. phatimaya zarIra, ullasita mana, cAlavAnI zakitavALA be paga, leAhInA uchALa, ane eka aparisIma prANalIlA laine huM badhAnI joDe cAlatA hatA. mAro navo janma thayA hatA. savAranA paheAramAM jhALA khAMdha para nAMkhIne lAThI halAvatA halAvatA jANe doDatA doDatA huM cAlatA hatA. be kalAkamAM to hanumAnacaTTI Avyo, ne bapore Avyo pAMDukezvara. sAMjanA te| viSNuprayAga ne jozImaTha vaTAvIne huM sIdhA siMhadrAre AvI pahoMcyo. rAte sUtI vakhate meM hisAba karIne joyuM te te divase huM ogaNIza mAIla cAlyA hatA. mArA pagamAM asIma zakita AvI gaI hatI. paricita rastA hatA. kaI tarapha zuM AvyuM che te huM jANatA hatA. hamaNAM tA mAre tarata lAlasAMgA tarapha pharavAnuM hatuM, ne tyAMthI nave raste karNaprayAga javAnuM nakkI karyuM hatuM. badhAne have utAvaLa hatI. tIrthayAtrA pUrI thaI gaI hatI, have pahADI pradeza akaLAvatA hatA. have 'daza agiyAra divasa cAlIe tyAre TrenamAM besAze. samatala jamIna jovAne badhAnAM mana ALAM banI gayAM hatAM; have te ame baporanuM bhAjana karyAM laIzuM, ne kayAM rAtavAse karIzuM. e badhuM nakkI karI zakatA hatA, kAraNake AkhA rastAno khyAla mane AvI gayA hatA. bIje divase ame gaDagaMgAmAM rAta vItAvI, siMhadgArathI garUDagaMgA sALa mAIla hatI. bIje divase bapore bAbalA caTTI pahoMcyA, khAI karIne pAchA cAlavA lAgyA ne bapAre lAlasAMgA AvI paheAMcyA. traNa divasa cAlIne have ame thAkano anubhava karatA hatA. cAlatAM cAlatAM pAchA kAne jANe tALAM lAgI gayAM hatAM, mana udAsa banI gayuM hatuM, ne smaraNazakita ochI thaI gaI hatI. je hoya te. ghaNI tapAsa karIne nirmaLAe peAtAnuM peluM phAnasa pAchuM meLavI lIdhuM hatuM.. sAMja paDavAne hajI gheADI vAra hatI. ethI lAlasAMgA rokAyA vinA pAchuM cAlavAnuM zarU karyuM. have ame navA rastA lIdhA hatA, e rastA haradvArathI karNaprayAga thaIne ahIM AvatA hatA. nave raste ame be mAIla gayA ne te divasanI yAtrA pUrI karI kubera caTTImAM rAtavAsA karyo. traNa divasamAM ame pacAsa mAIlanA raste kApyA hatA. savAranA paheAramAM pAchI yAtrA zarU karI, thoDo raste kApIne gArAma levA, geApALadAnI tamAku khAvI, aphINa levuM, ne pAchA cAlavAnuM. DozIomAMthI beeka jaNa sivAya badhA ja kaMDImAM AvatAM hatAM. ne kaMDIvALA ekanI pAchaLa eka ema hAramAM cAlatA hatA. savAramAM ame zrInaMdaprayAga AvyA. ahIM nandA ne alakAnaMdAnA satsaMgama hatA. evI kathA che ke, purANakALamAM nandarAjAe ahIM yajJa karyo hato. zahera tA ghaNuM nAnuM che. ahIMthI garuDa javAnA navA rasto zarU thAya : 189 che. naMdaprayAgamAM mahezAnaMda zarmAnI dukAnamAMthI theADAM himAlayanAM citrA kharIdyAM. A dukAna uttama prakAranA zilAjIta mATe vakhaNAya che. ThaMDI ochI thaI gaI hatI, ne have to sakhta tApa paDato hato. kayAreka eka pahADa UtarIne bIjo pahADa caDhavA paDatA to kayAreka eka pahADaparathI bIjA pahADa para jatA. hajI rastA ghaNA bAkI hatA. baporanA sAnala caTTI AvI pahoMcyA. ne sAMje te jakaDImAM jaI pahoMcyA. vacamAM loMgAsu caTTI hatI. bIje divase lagabhaga nava vAge karNaprayAganI lagolaga AvI pahoMcyA. sAme ja paththaramAMthI vahetI vizALa nadI hatI. tyAM piDaragaMgA ne alakanaMdAno saMgama hato. purANamAM kathA che ke A nadIne tIre, parvatanI pAse eka vAra kuMtIputra karNe enA pitA sUryadevanAM darzana karelAM. ne enI pAse abhedya kavaca vage2e varadAna prApta karelAM. nadInI pelI tarapha dakSiNa taraphano mArga jAya che rUdraprayAga tarapha ne DAbI taraphanA rasto sIdhA jAya che. mahalacaukI tarapha ame have ahIMthI alakanaMdAnI vidAya levAnA hatA. yAtrIo nadInA saMgama AgaLa pitRzrAddha kare che. nadInA pula pAra karyo ke sAme ja eka meTuM caDhANa joyuM. pAchA pharavAne raste caDhANa joIne zarIramAM jarA kaMpArI caDhI. bIjo upAya nahAtA. eTale hAMphatAM hAMphatAM caDhIne eka zaheramAM AvI pahoMcyA. ThIka ThIka mATuM zahera hatuM. cArebAju moTA moTA pahADo hatA. rastAo hatA, sarakArI baMgalA, hAspiTala, dukAno, bajAra, eka khUNAmAM paNa AMkhe UDIne vaLage evI posTa oNphisa, ne pelIsathANuM hatuM. havApANI khUba sarasa hatAM. ghaNI tapAsa karyAM pachI eka dharmazALAmAM bIje mALe svaccha jagyA maLI. sarasa garama dudha ane svAdiSTa jalebI e karNaprayAgamAM maLatI be cIjo hatI. roja pramANe rAMdhI karIne ame jamyA. ahIM eka viyogane prasaMga Ubho thayo. mArA du:khasukhanA sAthI, AphatamAM ne kharAba samayamAM amArA aMtaraMga mitra, amArA rAhabara, chaDIdAra amarAsiha ahIMthI amArI vidAya levAnA hatA. Aje mane manamAM thayuM ke amarAsiMha amArA AtmIya svajana nahotA, e para hatA. eTale ane te mArAthI chUTA paDavAnuM ja rahyuM. devaprayAganI tarapha koI eka parvatanA zikhara para tenuM nAnuMsarakhuM gAma hatuM. tyAM enA mAbApa hatAM, bhAI - bahena tathA navavadhU hatI. yAtrIdalanI mahelacArInA rastethI vidAya levI paDaze. manuSyanA paricaya enI joDenA saMbaMdhathI thAya che, ane e paricaya dhaniSTha banatAM e manuSya AtmIya banI jAya che. du:khanA divaseAmAM, muzkelIonI vacce jenI joDe rAta vItAvI che, e amArA mitra, e AtmIya svajana, ene cheDatAM hradaya phATI jatuM hatuM, manamAMthI jANe jabaradastIthI koI ene doraDAMthI bAMdhIne kheMcI kADhatuM hatuM. amarAsiMhe raste cAlatA mAnavIenAM hradaya jItI lIdhAM hatAM. e bhAgyazALI hatA. vinayI hatA. jenI pAse je kAMI hatuM, kapaDuM, cAdara, paheraNa, TuvAla, kAmaLA ne paisA--te badhuM udAratAthI enI jhoLImAM bharI dIdhuM. badarInAthane je na maLyuM, te maLyuM amarAsiMhane--devane pUjA maLe, mANasane prema. amarAsiMha amAro ghaNA AtmIya banI gayo hato, e svajanonA paNa svajana banI gayA hatA. cAtrIone doravaNI ApavAnA bhAra have mArI upara Avyo. mArI joDe jJAnAnaMdanuM daMla cAlatuM hatuM. jJAnAnaMdanI viSe loko jAtajAtanI vAta karatA hatA. amarAsiMha pAse rastA saMbaMdhI jAtajAtanI mAhitI meLavI, lagabhaga traNa vAge ame yAtrA zarU karI. ema nakkI thayuM ke mAre saunI pAchaLa rahevuM. atyAre te raste bahu sakhta taDakA paDatA hatA. gADa nadIne tIre tIre rastA samatala hatA. nadImAM utarIne tarasa lAge te pANI pI zakAya tema hatuM. dhIre dhIreM cAlatA hatA.. badhAnI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 buddha jIvana tA. 16- 17 pAchaLa. nadInI pelI pAra vastI hoya evAM ci hatAM. nadInAM bara nathI. mAre pagane taLiye darda thAya che. didimAe te mArI vAta pANI para prakAza jhaLamaLa thatuM hatuM. samatala hovAthI colavAnI * sAMbhaLI ja nahi ne mane eka gheDa karI Apyo. tame pAchA dezamAM ja ghaNI sagavaDa hatI. gopAladAne Aje te AgaLa ja javuM paDaze. javAnA ne?" AgaLa jaIne jo caTTImAM jaIne jagyA na meLavI lIdhI hoya te "ene ja vicAra karuM chuM.' to muzIbatane pAra nahi. have te amarasiha nahoto, eTale amAre teNe hasIne kahyuM, "hajI ya vicAra kare che? tame kharA vicAra , jAte ja badhI vAtanI kALajI rAkhavI paDatI. karavAvALA! tamArA mananA bhAve meDhA parathI khabara nathI paDatA, jatAM pahelAM gepAladA tamAku khAvA beThA. pAsethI jJAnAnaMdanA emAM eTale vicAra zuM karavAne? hAthapaga chUTA mUkIne hAlyAM jAo." dalanI strIo dhIme dhIme jatI hatI. badhA ja daLamAM strIonI mArA prANamAM jANe tophAna AvyuM hatuM. jIvana bharyuMbharyuM lAgatuM saMkhyA vizeSa pramANamAM hatI. teo kAMI gaMbhIra carcA karatAM hatuM. kazuM paNa bolyA vinA meM cAlavA mAMDayuM. karatAM jatAM hatAM. tame badhA puNya karavA nIkaLI paDayA che. mAre evuM kazuM nathI." - "khe rasto kApI nAMkhyo, paNa ATalI DhIlI strI te meM ghaNA tIrthomAM pharI chuM. paNa tIrthayAtrAnA puNayane mATe nahi, ema ja, kayAMya joI nahi." hasIne vaLI pAchI e belavA lAgI. "ahIM AvavAnuM paNa kAMI e te meTA gharanI chokarIne mA, enA DhaMga ja judA hoya." nakkI nahotuM. AvavAnA cAra divasa pahelAM kalakattAthI didimAnI "jo cAlI na zake, kaMDI ke kaMDI karatAM zuM thatuM tuM?" gRhasthanA gharanI pAse kAzI AvI hatI. didimAne tIrthayAtrA karavA javI hatI. meM strI thaIne jhaTa daIne ghoDA para besI gaI. te kAMI ene lAjazarama che ke nahi? jyAre te siMdura lUchIne cUDI vinA AvI che, te kahyuM, "huM paNa AvuM chuM. huM kAMI ema tamane choDuM?" meM kahyuM, "huM eTaeTalI zarIranI mA ! zA mATe?" te AvavAnI ja." emAM eTalI dhAMdhala zAnI? dezavideza javAnI "e te ema ja hoya. pAMcanI mA. atyAranI juvAna choka vAta Ave eTale mAruM mana caMcala banI jAya che. tamane sAcuM ja rIe kAMI gharaDAM jevuM vartana ne e vyavahAra thaDA rAkhe che?" kahuM chuM.' DosIe AvI kAMI kAMI vAto karatAM jatI hatI. meM pUchayuM. meM pUchyuM, "AvuM sarasa hindI ne urdU tame kayAM zIkhyA?" "A badhA konI upara ATalA tUTI paDayA che?" teNe kahyuM, "baMgALI chokarI, paNa baMgALamAM huM rahI zakI nathI. gopAladAe kahyuM, "tamane kahevAnuM bhUlI gayA hatA bhAI. mane baMgALInI joDe mAro saMbaMdha paDIne chApAM mAraphata ja. A tarapha huM lAge che, ke pelI ja chokarI je badarInArAyaNamAM..... ghaNe vakhata hatI. ghaNe vakhata te paMjAbamAM hatI. hamaNAM hamaNAM huM thoDo vakhate enI sAme joI rahyo. pachI meM pUchyuM "konI uttarapradezanA badhAM zaheromAM AkhuM varSa huM ghUmI chuM. paNa kayAMya vAta karo cho?" mana keLyuM nahi." kema bhUlI gayA? pelI camAvALI didi'mAM ne enI joDe pahADapara saMdhyAne ratumaDo raMga chavAya. divasa pUro thavA pelI vidhavA?" "e loko to cAlI gayA hatA ne?" Avyo hato. koI koI pahADamAM to aMdhAruM paNa pravezatuM hatuM. nA, Aje karNaprayAgamAM emanI mulAkAta thaI. pelI choka- nadInI eka tarapha zveta karabI pha lenuM vana hatuM. ane bIjI tarapha koThAMnuM rInA pagamAM kAMI vAgyuM che. te e gheDA para beThI che. enA dalanA vana hatuM. nadI tarapha jotAM jotAM ame vAto karye jatAM hatAM. mANase pAchaLa pAchaLa Ave che. vAru, te huM AgaLa jAuM chuM bhAI." ..mane A bahu ja kharAba lAge che. huM ghoDA para caDhIne -kahIne gopAladA enI jADI lAThI laIne rakhevALa ToLInAM nAyaka pharuM ne tame page cAlatA ! chU...chU kema re pANI pIvuM che? va nI jema AgaLa cAlavA mAMDayA. tamAka khAdhA pachI e rasto khuba jhaDapathI ne AsAnIthI kApI zakatA. mArA zarIrane bhAra kAMI ocho nathI. jarA jarAmAM bicArAnuM gaLuM - tharDa pAchaLa cAlIne, rastAnA eka vaLAMka tarapha huM gaye. ne tyAM sUkAI jAya che." ema kahIne teNe ghoDAnI Doka upara hAtha pheravya. jaIne jouM chuM to caudharImahAzayanuM dala dekhAyuM. lokonuM ToLuM bheguM rastA5ra eka jharaNuM vahetuM hatuM. ghoDAe Deka namAvIne thayuM hatuM. pelI vidhavA e badhAmAM pahADanA eka patharA para paga rAkhIne, pANI pIdhuM. ghoDo bIlakula nisteja, ane nakAme hato. ene deha bIjA pagathI ThekaDA mArIne ghoDA para besavAne prayatna karatI hatI. pAtaLa ne rogI hatuM. e sAmAnya bhAra laIne pahADamAM Ava-jA badhA jonArAo enI A muzIbata joIne hasatA hatA. dUrathI ryA kare. e mAla paNa laI jAya ne mANasane paNa laI jAya. mane joIne eNe hasatAM hasatAM kahyuM, "tame moDhuM pheravIne AgaLa sImAlI caTTI pAra karIne ame sIlI caTTInI lagolaga jAe, nahi te huM ghoDA para caDhI nahi zaku." AvI pahoMcyA. vAta karatAM karatAM ame lagabhaga pAMca mAIlane tathAstu! meM pharI pAchuM cAlavA mAMDayuM. khUba jorajorathI paga raste pAra karyo. eNe eka vAra pAchaLa pharIne potAnA dalanA rastA upADate hate. huM lagabhaga ekAda mAIla cAlyo hoIza, tyAM khaTakhaTa " tarapha najara nAMkhI. avAja thaze. pAchuM pharIne jouM chuM te, pelI ghoDesvAra mArI khUba - "mArA ghaDAnuM nAma zuM che te jANe chA? bindu! pelI najIka AvI gaI hatI. enI joDe eka ghoDAvALA paNa hatA. raste zaradabAbunI navalakathA 'bindura che le--che ne? A tarapha jarA juo choDIne huM khasIne ubho rahyo. gheDAnI gati maMda paDI gaI. eNe to zuM thayuM che pAchuM? mArA ghaDAvALAnuM nAma to evuM che ke gheDAnI banne lagAma hAthamAM rAkhIne kahyuM: "namaskAra." ApaNA bhadra lokomAM mATe avAje ene bUma paNa nahi pADI zakAya. .: "namaskAra." zuM nAma che te khabara che ?- premavallabha. e nAmanA be TukaDA karIe ' "majhAmAM cho ne? huM vicAra karatI hatI, ke pAchA dekhAyA toye ene bolAvAya nahi. ApaNI nAmozI thAya." nahi ......raste pUro thavA Avyo. tamArI sAthe pele Doso che ne, amArA banne jaNanA hAsyathI rasto gUMjI rahyo. ame tene raste joyetyAre jarA zAMti vaLI, meM vicArya, zizira pachI jarA vaLAMka lIdhe, ke caTTI maLI gaI. vRkSanI chAyAvALA phaLanA . vasaMta Rtu Ave che. bahu utAvaLA utAvaLA cAlI rahyA che ?" , bAgamAM silI caTTI hatI. ghoDA parathI UtarIne e rastAnI pelI tame majhAmAM?" bAjunI caTTI para jaI pahoMcI. huM gayo pelI tarapha gopAladAne Azare. "ema saMkocathI na bolo, didimA ne badhAM ghaNAM pAchaLa rahI anuvAdaka: mULa baMgALI: gayAM che. dheDA karatAM mANasanI gati dhImI ja hoyane? hAM, badhuM barA- rDo. candrakAnta mahetA zrI prabodhakumAra sanyAla mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 buddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMrakaraNa varSa 28 : a'ke 19 muMbaI, phebruArI 1, 1967, budhavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga - chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - - AjanI samasyA mAge che prabhAvazALI netRtva ane prajAne bhavya puruSArtha (tA. 26-1-67 svAtaMtryadina nimitte jaina soziyala gRpa samUhagata hoya ke vyakitagata - lekazAsananuM aMga nathI; eTaluM ja taraphathI zrI maphatalAla svImIMga pUla kApheTeriyAmAM yojavAmAM Avela nahi, lekakeLavaNInA mAnya vyavahArathI viruddhanuM tema ja bhajana samAraMbhamAM atithivizeSa tarIke padhArelA zrI ucharaMgarAya. collective wisdom sAmUhika vibuddhine vyakata karavAnI mAnya Dhebare kareluM preraka pravacana) siddhAMtathI viruddhanI vastu che. gaNataMtranA divase jaina samAja ke - Aja gaNataMtra dina che. dara - varSe gaNataMtradine ApaNe hiMdu samAjanI svAbhAvika lAgaNI ane lokazAsane mAnya karelA ujavIe chIe. paraMtu Aje te sAthe cUMTaNImAM ApaNAM mana guMthAyA siddhAMtanI vacamAM ApaNe kayAM chIe? ApaNe A vize spaSTa che. gaNataMtradinane mahimA pariNAme gauNa bane che. chIe ? kazAsananAM mULa ApaNe daDha karavAM haze te ApaNe AvI - dezanI paristhitinI asara cUMTaNIo upara thavAnI, thAya e kSaNe abola rahevuM nahi pAlave. taTastha rahevuM te nahiM ja pAlave. mAtra svAbhAvika che, eTaluM nahi paNa, thavI ja joIe. pAMca varSanAM lekazAsana pratyenI vaphAdArI lAgaNIonA AviSkArone je rokavA lekhAM Aje mAMDavAnAM che. bhalA! koI batAvI zakaze koI mulaka ApaNane prere te ApaNe tenI sAme mastaka namAvavuM paDaze ane jene vikAsa kazI paNa musIbate baradAsta karyA sivAya thayo hoya lAgaNIonA pravAhane rokavA paDaze. bIjI mathAmaNa che gorabhrAmaka anumAna para cAlavuM e yathArtha nathI. musIbatanA rakSAnA prazna aMge. eka bAjathI bhAratanI variSTamAM variSTa korTane pratyAghAta judA judA dezamAM judA judA thayA che te vicAravAne cUkAda. saMvidhAnamAM sudhAro karyA sivAya tene koI paNa rAjya A avasara che. eka musIbata sAme jhUkI paDe che; bIjo musIbata nakArI nahIM zake, bIjI bAjuthI AjanI lagabhaga kAmacalAu sarasAme jhajhUme che. AvuM ja alaga alaga dezo vize banyA karyuM kAra. A sthitimAM dhIraja anivArya bane che. che. pitAnA hajAro varSanAM astitvamAM bhAratIya samAja paNa A trIjo savAla paNa eTale ja gaMbhIra che. lekazAsana vize jeTalA banne pratyAghAtamAMthI pasAra thaI cUkI che. koIka vakhata musIbatathI ApaNe ciMtAtura chIe teTalA ja anuzAsana vize paNa. koI divasa akaLAI muMjhAI teNe pitAnuM zira jhukAvyuM che. koI vakhata jIvana- khAlI ja nathI ke jayAre kaMIne kaMI taraphana thayAM na hoya. vikAsanI A anivArya saratane svIkArIne teNe honahAra purUSArthane AjanA rASTrapatinAM vyAkhyAnamAM paNa temanI apAra citAnI mArga svIkAryo che, musIbata ane takalIphone bhaDavIrane zobhe evI jhAMkhI thAya che. koI rASTra rAkhyuM rahI zakyuM nathI, jeNe anuzAsananA rIte mukAbalo karyo che. tamAma pAsAMone hajama karyA nathI. kyAM kSati AvI che? anuzAsanamAM Aje bhAratIya samAjanI sAme A paristhiti che. gaNataMtra- kAMIka te rAjayanI javAbadArI haze. rAjakIya pakSanI paNa javAbadina keTalAMye mUlya ApaNI sAme peza kare che. dArI haze. paNa ahIM paNa javAbadArInI phALavaNInuM ApaNe kAma sauthI paheluM lekazAsananuM. bhAratIya samAja mATe lekazAsanane karazuM ke tene aMge kaThora zabdomAM abhiprAya vyakata karyA pachI mAtra prayoga rakhene koI samaje ke koI navIna prakArano prayoga che. anuzAsanahInatAnA gherAM pariNAme vi. janatAne sAvadhAna bhAratanI samAjavyavasthAmAM eka prakAranuM lokataMtra paMcAyate dvArA paNa karazuM? ane gaNarAjayo dvArA guMthAyeluM paDayuM hatuM. paNa te kSetra pUratA yu. pI. bihArane bhUkhamaro kone ciMtA upajAvato nahi hoya? sImita prayoga hatA. Aje bhArata pitAnI anekavidha kevI A dezanI dazA che ke eka ke be duSkALa paDe ane bhUkhe muzkelIonI vacamAM duniyAnuM moTAmAM moTuM gaNarAjaya calAvI rahyuM maratAM mAnavIone bacAvavAnI javAbadArI samAja upara AvI che. amerikAnI prajA jeTalI ApaNA matadAronI saMkhyA che. ApaNuM paDe? kevI temanI hAlata haze? saMvidhAna pratyeka vyakitane samAnatAe jIvavA mATe anukULatAe AnI tadRna najIka che bhAratanAM trIsa TakA nIcalA tharanA ane tako pUrI pADavA mATe racAyeluM che. Aje ceAthI rASTravyApI mANasane lagatA prazna, AjanI karamI moMghArata, AjanI achata e cUMTaNI prasaMge bIjAM paNa vicAra - maMthana cAlI rahyAM che. sauthI badhAMmAM teo kema gujarAna calAvatAM haze. vizeSa ciMtAno viSaya che pUjaya jagadgurU zrI zaMkarAcAryajInA A prazna koNa ukelaze? saheje ApaNe AMgaLI cIMdhIzuM upavAsa. AjanA gaNataMtradine ApaNI saMvidhAna pratyenI javAba- . zAsanamAM beThela vyakitaonI dizAmAM-ApaNA netRtvanI dizAmAM. dArI ApaNane eka dizAmAM kheMce che. lAgaNIone pravAha bIjI A bhAva atyaMta svAbhAvika che. dizAmAM. ekabAju zrI zaMkarAcAryajI pratyenI pUjayabuddhi; bIjI bAju pariNAme eka nirAzAnuM menuM sarva dizAmAM pharI vaLe che. lekazAsananA saphaLa saMcAlananI javAbadArI. upavAsa - pachI te agara mArI mAnyatA sAcI hoya te musIbate - takalIpha sAmAnyata: Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 19ra kabuja jIvana tA. 1-2-7 tamAma prajAne zIre AvI ja hoya che, ane te prajAnA puruSArthanI kaTI samAna che; ane mukAbalo karanAra prajA temAMthI pAra utare ja che. nirAzAne kazuM kAraNa nathI. saMgharSane svAbhAvika samajI tenI vacamAM AdarapUrvaka chatAM zraddhAthI sAruM lAge te karatAM zIkhIe to bhArata salAmata che. mANasa zIkhe che e rIte zraddhAthI gurUnI pAsethI pATha zIkhatAM ane bhUle karatAM karatAM. A banne mArge ApaNe tAlIma pAmI rahyA chIe. - nirAzA choDIe, paNa savAla e thaze ke musIbatamAMthI mArga te kADhavAne che ne? pahelI vastu samajIe ke A dezanA savAlonA javAba ApaNe ja ApavAnA che. koIpaNa eka vyakita nathI ke je A dezanA savAlonA javAba ApI zake. gAMdhIjI ke javAharalAlajI hota te paNa savAlonA javAba ApavAnuM kAma te ApaNe ja karavuM paDatuM. temanAmAM che [bI hatI ke teo prajAnAM tamAma tane pitAnI sAthe dorI zakatA hatA ane laI jaI zakatA hatA. bhAratIya netRttvane A zIkhavAnuM bAkI che. sthAnanI vyakitagata mahecchAthI bahAra paDela koI paNa vyakita mukhyamaMtrI banI zakaze, paNa savAlonA javAbo te nahi ApI zake. ApaNA dezanA netRtve A rIte aMtaramukha banI A guNa keLavavo paDaze. jeTalI mAtrAmAM te prajAne potAnI sAthe laI jaI zakaze teTalI ja mAtrAmAM dezanI samasyAone te hala karI zakaze. lokomAM khubIo paNa paDI che ane khAmIo paNa paDI che. ethI sAthe laI cAlatAM vyakitane phALe keTalAMye samAdhAna karavAnI javAbadArI paNa Avaze. paNa jeTalI khubIo ane khAmIo vacce meLa besADI te mArga kADhI zakaze teTalAM purato ayogya samAdhAnamAMthI deza bacaze. dharma, bhASA, prAMtIyatA, svArthavRtti, mahattvakAMkSA - A badhI ApaNI khAmIo che. khubIo paNa pAravagaranI che. bhAratIya samAjanI khUbIo ane khAmIonuM koIe adhyayana karyuM hoya ane khAmIothI bacAvI khubIo bahAra ANI hoya to te kArya chellA hajAra varSamAM gAMdhIjI karI zakayA. A mArga A valaNa-A hatharoTI samajayA sivAya netRttvane mATe bIjo upAya nathI. A dizAmAM dezanA judAM judAM kSetramAM netRttva ApatI vyakitaoe vicAra karavo ja rahyo. gAMdhIjI ApaNI sAthe tene tyakartana bhuMjIthAne gurUmaMtra Adarza tarIke raju karatA. ' hAI phIzaranI lenInanI jIvanakzA vAMcIe. 12 varSanI uMmarathI zarU karI 53 - 54 varSanAM kALa sudhI teNe keTalI ugra tapazcaryA karI? prajAnI sAthe AtmIyatA lAvI prajAnI khubI ane khAmIo, zakita ane azakita lakSamAM laI, keTalI cIvaTathI prajAne teNe UbhI karI? AjanuM raziyA lenInanI tapazcaryAnuM phaLa che. prajAne sAthe rAkhavAne mATe temaNe samAdhAna paNa karyA haze, paNa prajAne sAthe rAkhIne teNe keTakeTaluM parivartana karyuM? vahIvaTItaMtra vikherI nAMkhyuM. nANuM badalI nAMkhyuM. junA kAyadA, korTa, kacerI baMdha karyA. lazkara vikherI nAMkhyuM. zikSaNa pheravI nAMkhyuM. uparathI nIce badhuM pheravI nAMkhyuM. A zakita kayAMthI AvI? prajAnI zakita viSene temane sacoTa khyAla. pariNAme prajA uparanA temano bharose. luI phIzara vaha che. "keIe pUchayuM raziyAmAM krAMti kayAre thaze? lenIna javAba Ape che. 6ThThI navembara vahelI thaze. 8mI navembara meDI thaze." barobara 7mI navembaranA roja madharAte krAMti thAya che.. carcAlanA kAbanI AdhArazIlA paNa te ja hatI. keTalI e mANasanI saMvedanazakita? bombamAro thaI rahyo che. bhoMyarAmAM dAkhala thAya che. bAjumAM jatI vakhate eka nAnI gAmaThI hoTela jue che. bembamAro pUro thAya che. bhayarAmAMthI bahAra nIkaLe che. tyAM hoTelanuM nAma nizAna nathI. tenI mAlikaNa eka DozI nirAza banIne beThI che. tenI hAlata vize pUche che ane turatarata pagalAM zarU kare che laDAImAM tArAja thayela vyakitaone vaLatara ApavAnAM. vacamAM nANAMkhAtuM lIlabAjI ane dakhala kare che, paNa cAra mahinAmAM kAyade pAsa karAve che. A hatI carcAlanI zakitanI kuMcI. pariNAme jayAre temane jarUra jaNAtI tyAre sAmAnyamAM sAmAnya mANasa tenA avAja upara phanA thavAne bahAra nIkaLato. A ja rIte rUjhavelTa amerikAne tAraNahAra banyo potAnI prajAmAM apAra vizvAsa ane prajAne sAthe rAkhavAnI zakitane pariNAme. pramukha banyA pachI eka divasamAM golDa-kanTrola orDara jevo kAyado koMgresa tathA seneTa pAse maMjura karAvyo. se divasamAM teNe AkhA amerikAnA arthataMtrane badalI nAMkhyuM. prajAnI kaTInI paLa AvI te AvI vyakitaonA puruSArthanI taka banI gaI, ane prajAnA teo uddhAraka banI gayA. - raMdhAtA mANasane zApa ApatA karI mUkavAnI kaLAmAM pravINa netRttva A dezanI jaTIla samasyAone ukela nahi karI zake. tenI zakita azakita samajI, tene viziSTa rIte sparzI, tene utsAhI karavAmAM Ave te dazagaNa bojo upADavAne mATe tene te mANasa taiyAra thaze. manubhAI ane huM meghajI petharAja pAse lAkha be lAkhanI AzAe gayelA. aDadhA piNA klAkanI vAtacItane aMte temaNe 65. lAkhanAM dAnanI javAbadArI lIdhI. e paNa meghajIbhAI ane kacavAte mane videzamAM vasavATa karanAra paNa meghajIbhAI. aneka nirAzAnI vacamAM takalIphone puruSArthanI taka samajato je prajAvarga jayAM haze ane prajAnI khubI AkhI samajI tene sAthe laI javAnI vRttivALuM netRtva kyAM haze tyAM nirAzAjanaka hAlata mAmulI vAdaLanI mAphaka thoDI kSaNomAM vikherAI jaze. bhAratanI prajA sAme tene hajAro varSono ItihAsa paDele che. temAMthI musIbatane samaye mukAbale karavAnA prasaMge yAda karavAnI. A taka che. - dezanA judAM judAM kSetramAM paDela netRtva mATe A taka che. e ja netRttvane mATe-pachI bhale te rAjakAraNamAM hoya, dharmamAM hoya, udyoganA kSetramAM hoya ke zikSaNa kSetramAM hoya-tene mATe ItihAsanAM pAnAM. paDelAM che, temAMthI sAra grahaNa karI prajAnA dilamAM navo vicAra tathA utsAha reDavAnI A taka che. prajAnI zakita azakitanuM mApa kADhI dhIrajathI tene sAthe laI javAnI bhAvanA temAM jagADI zakAya te A deza salAmata che. , ucharaMgarAya Dhebara sAputArA paryaTana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMdhanA sabhyo ane temanA kuTuMbIjane mATe nAsikaM najIka, paNa gujarAta rAjayamAM-dariyAnI sapATIthI lagabhaga 3500 phITanI UMcAIe-Avela sAputArA nAmanA hIla sTezananuM phebruArI tA. 24 zukravAra rAtathI somavAra tA. 27 savAra sudhInuM paryaTana goThavavAmAM AvyuM che. A paryaTanamAM joDAnAra bhAI-bahenone tA. 24 phebruArI zukravAra rAtrinA 11-10 vAgye vikaToriyA TramInasathI upaDatI bhusAvaLa pesenjaramAM nAsika laI javAmAM Avaze ane tyAMthI basamAM sAputArA pahoMcADavAmAM Avaze. eja rIte phebruArI tA. 26 ravivAre sAMjanA cAra vAgye sAputArAthI nIkaLIne nAsika thaIne semavAra savAranA sADApAMca vAgye muMbai pAchA pharavAnuM raheze. A pravAsamAM joDAnAra bhAI-bahene e vyakita dITha rUA. 45-00 ane bAra varSathI nIcenA bALako mATe rU. 35-00 bharavAnA raheze. pravAsamAM joDAnAre bane teTaluM nAnuM beDIMga tathA Torca sAthe lAvavAnA raheze. A paryaTana mATe 40 pravAsIo puratu vicAravAmAM AvyuM che tethI saMghanA je sabhyone A paryaTanamAM joDAvAnI IcchA hoya temane saMghanA kAryAlayamAM jarUrI rakama satvara bharI javA vinaMti che. maMtrIo : muMbaI jaina yuvaka saMgha mata-dAna samasyA: eka parisaMvAda zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, zrI jaina seziyala gRpa tathA zrI jhAlAvADa ziyala gRpanA upakrame AgAmI phebruArI mAsanI tArIkha 4, zanivAra sAMjanA 6-00 vAgye, nyu marInalAInsa upara AvelA thIyosaoNphI holamAM (nirmaLA niketananI bAjue), samIpa AvI rahela dezavyApI cUMTaNInA saMdarbhamAM yojAyelA matapradAna aMge zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce eka jAhera parisaMvAda goThavavAmAM Avela che. A parisaMvAdamAM zrI sI. ela. ghIvAlA, DaeN. A dastara, pra. e. bI. zAha, De. uSA mahetA vigere viziSTa vyakitao bhAga leze. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-17 buddha na naitika ane AdhyAtmika mUlyA aMgenA akhila bhAratIya parisaMvAda zikSaNavibhAganI carcAmAM vijJAna, sAmAjika zAstro ane naitika mUlyonA paraspara saMbaMdha aMge tathA zikSaka ane vidyArthIo vacce prAcIna samayanA gurU - ziSya saMbaMdhe vikasAvavA mATe vicAraNA karavAmAM AvI hatI. koThArI paMca tathA zrIprakAza samitinA ahevAle - mAM ApavAmAM AvelA dhArmika zikSaNa aMgenAM sUcanAne AvakArya mAnavAmAM AvyAM hatAM. bhAratanI bhUmi eka evI pUNyabhUmi cheke jemAM sadIothI aneka saMskRtinA ane jAtione, aneka bhASAonA ane dharmanA subhaga samanvaya thatA AvyA che. svAtaMtrya pachI kamabhAgye bhAratanI prajA para bhASAnuM bhASAvAra prAMtanuM--bhUta savAra thayuM ane ApaNe rASTrIya pragatine badale prAdezika pragatine vadhu mahattva ApatA thayA. pariNAme rASTrIya aikayanI bhAvanA daDha banavAne badale DhIlI paDatI gaI ane ApaNe hiMdIo tarIke nahi paNa gujarAtIo ane mahArASTrI tarIke, hiMdIbhASI ane ahiMdIbhASIo tarIke, hiMduo ane zIkhA tarIke vicAratA thayA. A badhuM pUratuM na hoya ema chellA thADA mahinAo daramiyAna te eka bAju prajAe enI sAcIkhoTI sarva IcchAone saMtASavA khAtara hiMsAkAMDa Adaryo ane sarakAre enI sAme hatyAkAMDa. Ane kAraNe lokazAhI ane rASTrIya eka bannenA pAyA hacamacI UThayA. Ama jayAre janatA ane sarakAra banne sArAsAra viveka gumAve tyAre saheje prazna thAya ke AvI bhayajanaka paristhitimAMthI bacavAnA upAya zo? AMdolana, saMsthAkIya sudhArAo vagere aneka upAyo sUcavavAmAM Ave che, paNa e to sau koI svIkAraze ke sAthe! upAya to e ja che ke ApaNA samAjamAM ane sAhityamAM, ApaNA arthataMtramAM, zAsanataMtramAM naitika ane AdhyAtmika mUlyonuM prasthApana thAya. jIvananA vividha kSetramAM A mUlyo kevI rIte apanAvI zakAya. ane rAjakaraNa tathA rASTrajIvanane vadhu svaccha kema banAvI zakAya e aMge vicAraNA karavA mATe bhAratIya vidyAbhavana tathA gAMdhI smAraka nidhinA upakrame tA. 30-12-66 thI tA. 2-1-67 sudhI ema cAra divasanA akhila bhAratIya parisaMvAda yAjAyA hato. enA peTAvibhAgeAmAM dharma ane zikSaNa, khetI ane arthataMtra, sAhitya ane patrakAratva, gRhe ane gRhiNIo, kAyado ane lAzAhI, hiMda ane vizva, sattA, naitikatA ane netRttva, sAmAjika taMtra ane rASTrIya aikya - ema anekavidha viSayone AvarI levAmAM AvyA. hatA. vaLI emAM bhAga levA mATe dezanA sarva rAjyonI ane sarvakSetronI bahuzruta ane pratibhAzALI vyakitaone nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. emAM dharmadhuraMdharo, patrakAro, prAdhyApako, sAhityakAro, sAmAjika kAryakaro, rAjadvArI netAo, sarvodaya kAryakartAo vagere saunA samAveza karavAmAM AvyA hatA. prathama vibhAgamAM vyakita ane samAjanA ghaDataramAM naitika ane AdhyAtmika mUlyo kevA ane keTalA bhAga bhajavI zake, pAzcAtyU saMskRti ane A mUlyAnA meLa jAme ke nahi, A mUlyonA vikAsamAM dharma ane dhArmika vidhionA phALA keTalA vagere mULabhUta praznonI chaNAvaTa karavAmAM AvI hatI. dharma ane dharmanirapekSa rAjyU vaccenA saMbaMdha aMge carcA karatAM aneka vidrAnA e bAbata aMge ekamata thayA hatA ke dharmanirapekSa rAya eTale nAstika ke dharmavirodhI ja rAjaya nahi, paNa naitikatAne poSatuM ane sarvadharmasamabhAvanI bhAvanA para avalaMbanuM rAjya. A daSTie jotAM zALA-kolejonA abhyAsakramamAM dhArmika zikSaNane sthAna ApavuM jaoNIe. ke nahi e prazna paNa carcAyo hato. sarvasAmAnya sUra e hato ke koI paNa eka dharmanuM zikSaNa ApavuM kadAca dharmanirapekSatA sAthe susaMgata na hoya, paNa vizvanA sarva dharmonA samAna siddhAntA tathA naitika mUlyo aMge zikSaNa apAya e ati Avazyaka che. A mATe khAsa pustako taiyAra karavAnI tathA emAM vizvanA mahAna purUSonA jIvanamAMthI pAvana prasaMgeA TAMkavAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI hatI. 193 carcAnA pradhAna sUra e rahyo ke, bhAratanA vidyArthIo bIjA koI paNa dezanA vidyArthIothI bauddhika ke naitika rite jarA paNa utaratI kakSAnA nathI; paNa sarakAra hajI emanI zakitaono sadupayoga karI emane rASTranA navavidhAnanAM kAma mATe nAthavA samartha banI nathI. A mATe grISma - zibiro, zramadAna vagerenI yojanA karI zakAya. rAjakIya pakSa ane netAonI vidyArthIone bharamAvI emanA potAnA saMkucita hita mATe upayoga karavAnI nItine tema ja vizvavidyAlayonA kAmamAM sarAkara taraphathI karavAmAM AvatI dakhalane vakhoDI kADhavAmAM AvI hatI, sahazikSaNanA lAbhAlAbha tathA enAthI AvatAM aniSTa pariNAmone rokvA mATenA prayatno paNa vicAravAmAM AvyA hatA . Arthika vibhAgamAM, khetI, grAmavikAsa, aughogIkaraNa, mAlikanAkara saMbaMdha vagere viSayo para dhyAna kendrita karavAmAM AvyuM hatuM. keTalAkanA evA mata hatA ke, udyogapradhAna arthataMtra karatAM khetIpradhAna arthataMtra AdhyAtmika mUlyonA vikAsa mATe vadhu anukULa che, kAraNa aughogIkaraNane lIdhe mAnavIya mUlyonA nAza nahi toye hrAsa te thAya ja che; manuSya manuSya maTI yaMtrasamAna ane bhautika sukha pAchaLa bhamatA bhUta jevA banI jAya che. bIjA keTalAkanA mata evA hatA audyogIkaraNamAM mULabhUta rIte koI doSa nathI. eTale enAthI upajatAM aniSTo nivArI na zakAya ema mAnavAne koI kAraNa nathI. eka trIjo mata e jAtane! hatA ke moTA udyoge ane gRhaudyoge banne jo ekasAthe poSavAmAM Ave to ApaNe bhautika sukhAkArInI sAthe sAMskRtika ane naitika mUlyono vikAsa sAdhavAne samartha banI zakIe. A vicAranA samarthanamAM gAMdhIjInA siddhAntA ane jApAnamAM thayelA prayogonA ullekha karavAmAM AvyA hatA. mAlika--nA saMbaMdha aMge be traNa sUcane karavAmAM AvyA hatAM meM kAma e majuro mATe veTha nahi paNa AnaMdadAyaka pravRttitta banI rahe. mAlika--nAkara banne navA sarjanane saMtoSa anubhavatA sahabhAgI kAryakartAo bane ane majuro, mAliko, menejaro--badhAM ja adhikAranI sAthe kartavyane samajIne AcArasaMhitA apanAve. sAhitya ane lalitakaLAnA vibhAgamAM bhAratanI jUdI jUdI bhASAonAM sAhityanAM vaheNe ane valaNo aMge rasaprada carcA thaI hatI. keTalAka prakAzako ane sAhityakAroe evuM maMtavya vyakata karyuM hatuM ke AjanuM sAhitya azlIlatA ane ucchva khalatA tarapha vadhu DhaLe che ane AjanI kaLA zikSaNa karatAM saMbhogane ane bodha karatAM pramodane vadhu poSe che. A aMge calacitronAM gIta - saMgIta ane nRtyano tathA yuvAnonI bhAgavRttine poSatA sastA nATako ane kahevAtA sAMskRtika kAryakramonAM udAharaNa TAMkavAmAM AvyAM hatAM. sAhityasarjana ane manoraMjana para audyogIkaraNa ane zaherIkaraNanI asara aMge paNa carcA karavAmAM AvI hatI. paNa sarvasAdhAraNa mata evA hatA ke samagra daSTie jotAM thoDAka ugatA lekhakone bAda karatAM bIjA lekhako potAnI javAbadArI samaje che ane lokamAnasane keLavavA tathA lokanItine-pASavAnA prayatno kare che. patrakAratva, calacitra ane Diyo - TelIvijhana vagere lokasaMparkanAM sAdhanA viSenI carcAmAM e vAtanA ekamate svIkAra karavAmAM AvyA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prabuddha jIvana tA. 1-2-67 hatuM ke A sAdhane samajapUrvaka vAparavAmAM Ave te A badhAM ja prAdezika athavA sAmUhika jUthe, dhArmika laghumatIo vagere praznonI rASTranI ekatA mATe poSaka tattva banI rahe. calacitrae ekatAnI chaNAvaTa karavAmAM AvI hatI, jJAtisaMsthAo ke prAdezika jAthenuM bhAvanAne daDhIbhUta karavAmAM ApelA phALAnI noMdha levAI hatI. saMgaThana jo samajapUrvaka karavAmAM Ave to e rASTrIya aikayanI bhAvatema ja vartamAnapatro gAMdhIjInI salAhane anusarI satyane ja nAnI ghAtaka na banatAM enA vikAsanI paSaka banI zake evo mata. patrakAratvane parama udde za mAnI pUMjIpationA hAthA banIne vyakata thayo hato. vaLI laghumatI-mAtra rAjakIya nahi paNa nahi ke "ThakonI pAzavatR uzkeravAnA sAdhana tarIke nahi paNa dhArmika laghumatIo paNa-rASTrajIvana sAthe ekarAgatA keLave e ja emane lokamAnasa keLavI lekazAhInA cekIdAro banIne kAma kare evI himA- mATe ane dezane mATe hitAvaha che evuM sUcana paNa karavAmAM AvyuM thata karavAmAM AvI hatI. hatuM. Arthika asamAnatA ghaNe aMze aikayanI bhAvanAmAM aMtarAyarUpa Aje jyAre saMyukata kuTuMbaprathA nAza pAmatI jAya che, zahera- bane che e Ti ekamata pravartato hato. mAM strI bALakone bAIne soMpI nekarI arthe bahAra jatI thaI ApaNA abhyAsakramamAM saMskRtanA sthAna vize vicAraNA che, leko kathA - kIrtanane badale nATaka - sInemA jotA thayA che tyAre thaI hatI. saMskRtadhvArA bhAratIya saMskRtinI surakSA thaI zake ghaDIbhara e vicAra AvI jAya ke, bALaka jo mAnI mamatAthI vaMcita e svIkAravAmAM AvyuM hatuM. chatAM sarva pradezonA lokonI raheze, strI jo purUSanI sahacarI banavAne badale enI pratispardhI lAgaNIne vicAra karI saMskRta ane rASTrabhASA aMgenI nItinuM banaze te samAjane ekasUtramAM bAMdhI enI sthiratA sAcavaze koNa? ghaDatara thAya e ISTa mAnavAmAM AvyuM hatuM. dareka bhASAnI utkRSTa A bhaya taddana asthAne nathI ema kabUla karavA chatAM ghaNIkharI sAhityavRttie bIjI bhAratIya bhASAomAM anuvAda thAya te, bahenone mata evo hato ke ApaNI saMskRtinA pAyA eTalA UMDA aneka gerasamajo dUra thAya ane AMtaraprAntIya ekatA vadhe ane che ke strIonA bahAra kAma karavA mAtrathI ja e hacamacI jAya rASTrIyatAnI bhAvanA vikase, e vAta sarvAnumate svIkAravAmAM AvI hatI. ema mAnavAnI bhUla ApaNe na karavI joIe. prAcIna saMskRti Ama, jIvananAM dareka kSetra ane dareka vargane AvarI lete ke paraMparA ane Adhunika sabhyatA banene samanvaya sAdhavA e A parisaMvAda A jAtane prathama prayAsa hato. akhila bhAratIya muzkela nathI e gAMdhIyuganI ghaNI bahenee potAnAM jIvana ane meLA jevA A parisaMvAda bhAratanA judA judA bhUbhAgonA kAryathI puravAra karI batAvyuM che. lako vacce paraspara prema ane maitrInuM vAtAvaraNa UbhuM karyuM ane 'kAyado ane kAyadAnuM zAsana' e vibhAgamAM kAyado ane nIti, rASTrIya aikayanI bhAvanAne sudaDha banAvavAmAM suMdara phALo ApyA naitika mUlyonAM saMvardhanamAM nyAyataMtrane phALe, mULabhUta hakonA che emAM kaMI zaMkA nathI. judI judI jagyAe AvA vadhu prayAsa naitika AdhAro vagere muddAonI chaNAvaTa karavAmAM AvI hatI. gAMdhI thAya te deza nItinAzane mArge jato aTake, enAM dUSaNo. jInA anyAyI kAyadAno bhaMga karavAno Adeza ane enA durUpa dUra thAya ane rASTrajIvana vadhu svastha bane e vAta nirvivAda che. yogathI upajatAM aniSTo pratye nirdeza karavAmAM Avyo hato. uSA mahetA hiMda ane vizva e vibhAgamAM saMyukata rASTrasaMgha sAthenAM ApaNAM , rAyacaMdabhAInAM keTalAMka smaraNa saMbaMdho, bIna joDANanI nItinA naitika AdhAro, enI rASTrIya vikAsa ane rASTrIya pratiSThA para asara vagere prazna carcavAmAM AvyA [ saM. 1992nI kArtika pUrNimAne divase zrImad rAjacaMdra hatA. videzanItinI TIkA karatAM keTalAkoe kahyuM hatuM ke je videza- jayaMtI nimite vadhumAM sAMjanI prArthanA pachI gAMdhIjIe ApeluM nItie hiMdane vizvamAM mitravihoNuM banAvI dIdhuM che e naitika pravacana. ] ane rAjakIya banne daSTie asaphaLa ja lekhAvI joIe. bIjAoe ApaNA pUjya puruSonI ramaraNa - tithi UjavavAnuM mane evo mata vyakata karyo hato ke bInajoDANanI ApaNI nItine yAda nathI rahetuM; mane emAM khAsa utsAha paNa nathI Avato. paraMtu kAraNe vizva zAntinuM kSetra vistarI zakyuM che. e aMge badhA tenA artha evo nathI ke emanA pratye mArAmAM bhakitabhAva nathI athavA ekamata thayA hatA ke ApaNuM dhyeya hovuM joIe AMtararASTrIya ochA che. emanA pratyenA bhakitabhAvane kRti dvArA pradarzita karavAne ekatAne sAcavIne rASTrIya hitenI rakSA karavAnuM ane ApaNuM huM satata mathuM chuM, ane enAthI mane saMpa rahe che. Aja rAjasUtra na koIne dveSa, na koIne bhaya." candranI jayaMtI che; enuM smaraNa maganabhAIe karAvyuM. te nimitte sattA ane nItina paraspara saMbaMdha aMgenAM vibhAgamAM pakSe huM kAMIka kahevA nA kahuM e ThIka na lAgyuM. ane pradhAne, sarakAra ane zAsanataMtra, lAgavaga ane bhraSTAcAra ' rAyacaMdabhAI sAthe mAro paricaya khUba purANe kahevAya. Adi aneka prazna vicAravAmAM AvyA hatA ane zAsakone sAcA I. sa. 1891mAM vilAyatathI ghera pAcho Avyo, te ja divase lekasevako banAvavA mATe, rAjanItine lekanItimAM parivartita karavA emane paricaya mane sAMpaDaye. De. mahetA, jemanI joDe IMgleDathI. mATe, cUMTaNI aMge thatI gerarItione aTakAvavA mATe, lekapAla, mArI maitrI thayelI, emanA e banevI* thAya. emaNe ja mane emanI (ombudsman) nImavAnA athavA te pradhAnathI mAMDIne paTAvALA oLakhANa karAvI. ane tyArathI je saMbaMdha baMdhAya, te emanA dehAMta sudhInA bhraSTAcAranA badhA kissAo mATe eka sthAyI paMca nImavAnA, sudhI rahyo. te phAlIpha, sI khUba gADha thate gayela. dhIme dhIme emanA dhArAsabhyo mATe tAlImavargo yojavAnA, gAMdhIjInI vicArakoNI pramANe pratye mAro bhakitabhAva baMdhAye. emanA jIvanane prabhAva mArA para zAsanane sevAbhimukha ane rAjakAraNane nItiparAyaNa banAvavA mATenA eTale sudhI paDela ke, eka vAra mane thayuM ke, huM emane mArA guru aneka upAyo sUcavavAmAM AvyA hatA. sAthe sAthe AjakAla satyA banAvuM. grahane nAme thatA aneka durAgraho ane AtaMkakArI kRtyene aTakAvavA paNa guru te banAvavA cAhIe tethI the ja banI zake che ! mATe sarakAra, sAmAjika saMsthAo ane sattAdhArI tema ja virodhI guru te sahajaprApta hovA joIe. tapa ane emanI prApti pakSe AcArasaMhitAne svIkArI, lekamAnasane keLavI jAherajIvanane javA mATe akilA mATe AkAMkSA hoya, te samartha guru koI divasa sAMpaDe. evA guru svastha banAve e vAta para paNa bhAra mUkavAmAM AvyuM hatuM. *gAMdhIjInI ahIM saratacUka thatI hoya ema lAge che. rAyacaMdasamAja ane jUthe tathA rASTrIya aikaya ane e bhAvanA phelA- bhAI e dAkatara mahetAnA vaDIla bhAIzrI, papaTalAla jagajIvanadAsanA vavAmAM saMskRtane phaLo - e traNa peTAvibhAgamAM, jJAtisaMsthA, jamAI thatA hatA. saMpAdaka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-67 prApta karavAnI utkaMThA mane haMmeza rahelI che. ame prathama maLyA te veLAnI mArI AdhyAtmika sthiti kevaLa jijJAsunI hatI. ghaNA prazno vize manamAM zaMkA rahetI. Aja huM dharma vize zaMkita chuM ema na kahevAya. paNa te veLA dharma, hiMdu dharma, gItA (jo ke IMgleMDamAM me" aMgrejI tarajumA vAMcelA) vagere vize mane thoDuM jJAna hatuM. mAtApitA pAsethI huM saheje pAmyA hatA enI ahIM vAta nathI karato. meM mArA prayatnathI dharma viSe bahu jANuM hoya ema nahatuM. paNa mane dharma vize jANavAnI utkaMThA rahetI. tethI rAyacaMdabhAInA samAgama mane gamyo, ne temanAM vacanonI asara mArI upara paDI. mAra jIvana AvI dazAmAM mArA ane rAyacaMdabhAInA paricaya thayA ane e mane lAbhaprada nIvaDayA che. mArI upara TolsToyanI asara avazya paDI. te temanAM lakhANA drArA. paNa ahIM te mane jIvaMta smRtinA paricaya, ane te upara kahyA evA saMjogAmAM maLyo e vizeSatA hatI. te veLA emanI 'meAkSamALA' pragaTa thaI hatI. uparAMta temanA bhakatA emanA patrA saMgharatA, te mane chUTathI vAMcavA maLatA. emanA jIvananI kazI vAta mArApI ajJAta nahotI, na koI mArAthI rAkhatA. evA puNya puruSanA jIvanamAMthI ApaNA jevA prAkRta mANasa ze bodha grahaNa karI zake? evA purUSanA jIvanano abhyAsa ApaNA prAkRta jane karavA hoya, to kema karavo joIe?- e huM Aja zaeNDAkamAM ja batAvI dauM.. eka vAta prathama kahevAnI che. te e ke, jo ApaNe AjanA yuganA gajathI rAyacaMdabhAInuM jIvana mApavA jaIzuM; te ApaNane kadAca ema thaze ke, e evA hatA zuM? ahIM AgaLa huM bAhya jIvananI vAta kahuM chuM. hindustAnamAM bhagavAM vastra ane tilakAdi dhAraNa kare e sAdhu manAya che; bAhya veSathI pUjya kahevAya che. rAyacaMdabhAInuM bAhya rUpa e rIte pUjyatA AkarSe tevuM nahotuM. e vepArI hatA, ane vepAra paNa videzI vasronA ne hIrAmeAtInA karatA. hIrAmotInA paNa videza sAthenA vepAra thayo, kema ke tene aMge perisa sAthe khUba saMbaMdha rahetA. AvI jAtanuM jIvana AjaApaNane ThIka nahIM lAge. ApaNane ema thaze ke, jIvanamAM dezI cIjonA vApara ne vepAra tA saheje havA joIe. rAyacaMdabhAInA jIvanamAM e nahAvuM. paNa ethI ApaNane AghAta na pahoMcavA joIe. dehAMta thayelA puruSonA jIvananuM mApa kADhavA vartamAna yuganA guja laIe to nirAzA maLe. emanuM sAcuM mApa kADhavA to ApaNe tyAranI nItinA gaja levA joIe. jema ke, mahAbhArata ke vAlmIkinA jamAnAne mATe ApaNe karIe chIe. te jamAnAnI bUrAI te Aja e rUpe na hoya, ane bhalAI te bhalAI paNa na hoya. eTale mApa kADhatI vakhate je vastuomAM nitya parivartana thatuM rahe evI hAya ene khyAla rAkhavA joIe. teo sArI peThe rAMvAda karatA. emanA cittanI saraLatAnA prabhAva sAMbhaLanAra upara paDatA, ane enA dilanuM parivartana paNa te karI zakatA. rAcacaMdabhAIne gUDha jJAna hatuM. teo suzikSita eTale ke bhAre bhaNelA hatA ema na kahevAya, bALapaNathI ja lagabhaga emaNe zALAnA abhyAsa cheDelA. paraMtu jJAna prApta karavAnI emanI zakita ajaba hatI. te zatAvadhAnI hatA. kAMI paNa eka vAra vAMce eTale yAda rahe evI tIvra smaraNazakita hatI. vepAra karavA dukAne besatA tyAre emanI peTI upara hisAbI cApaDA vagere te hAya, paraMtu vadhAre pramANamAM tyAM dharmagraMtho paDelA jovAmAM AvatA. kAma patyuM ke te A dharmagrathA jovAmAM lAgatA ane enI sAthe emanI rojanIzI rahetI. emAM te divase kAma karatA te kadAca nahIM lakhatA, paNa zA vicAro karyA te TapakAvatA. koIne maLyA ne jJAnagoSTi karI te lakhatA. 195 koI vAra kAvyo paNa emAM ja lakhatA, ane AnI sAthesAtha te lAkhAnA vepAra karatA. temAM lAbhahAni paNa thatI hoya. paNa e badhuM emane mana kSaNika hatuM. emanuM sAcuM jIvana to dharmalAbhane anivArya samajI emAM otaprota rahetuM. Ama hovuM e nAnIsUnI vAta nathI. lAkhono dhaMza karanAra dukAnanA daphtaramAM dharmagraMtha rAkhIne bese enI sAthe te vaLIvepAra ze karavA, ema keTalAkane thaze. paNa me te! emane e karatA joyA che. ane atyAre enI vAta kahuM chuM, tyAre e badhI mArI sAme pratyakSa UbhI rahe che. ene viSe kahuM chuM to bahu sahelAIthI; paNa ema karavAnI zakita eka bhAre vAta che. Ama dharmanA vicAramAM namagna rahetA chatAM emanI vepArazakita jevItevI nahotI. je kAma le temAM nipuNatA batAvI zakatA hatA. emanI vAcAno pravAha bahu cAlatA; paNa te vitaMDAvAda nahIM karatA, dalIlathI koIne mahAta karavAmAM te rasa na letA. sAmAnya mANasa maLavA gayA hoya tyAre, huM bahu jANanAra chuM evA abhimAnathI te emanA anAdara nahi karatA, saune sarakhA bhAvathI maLatA. dhUrta lAka paNa dharmane nAme emane maLatA ane bahu nahi teAya thoDuM lUMTI zakatA, e mAre kahevuM joIe. paNa ApaNe emanA jIvanamAMthI e zIkhIe ke, moTAnI khuzAmata ne cheTAnA tiraskAra, evI jAtanA emanA vyavahAra nahotA. saMsArI sAthe samAna saraLabhAvathI rahetA. loko joDe besI gaMdI, nakAmI ke nidAnI vAta karatA meM temane kadI nathI joyA. emane maLavA janArathI vepAra ke dharmanI vAtathI trIjA prakAranI vAta nahIM thaI zakatI. AvI jAtanuM vartana emane svabhAvasiddha hatuM. je emane svabhAvasiddha hatuM te ApaNe badhA prayatna karIne sAdhI zakIe. A uparAMta, emanA jIvanamAMthI zIkhavAnI be moTI vAta te satya ane ahiMsA, pete je sAcuM mAnatA te kahetA ne AcaratA. ane ahiMsA te! te jaina hatA eTale ane emanA svabhAvathI emanI pAse hatI. Aja ahiMsAnI prAkRta samaja jaineAmAM che-ke nAnAM jIvajaMtu na mAravAM vage2e - eTalethI ja emanI ahiMsA samApta nahotI thatI. emane te manuSyane kAMI du:kha thAya, te tethI paNa du:kha thatuM. ane te eTale sudhI ke ghaNI vAra emane saMsArathI virakita AvI jatI. virakitanA guNa emanA jIvanamAM pahelethI ja jovAmAM Ave che. 33 varSanI nAnI vaye e gujarI gayA. 17-18 varSanI uMmaranAM emanAM padAmAM A vairAgyabhAva dekhAya cheane te uMmare emaNe tyAgatitikSAnuM jIvana grahaNa karavA tAkeluM. tyArathI emanAmAM A vairAgyavRtti rahelI hatI. je ke gRhasthAzrama ane vepAra lagabhaga ta sudhI emanI pAse rahyAM hatAM, paNa vRttithI te varAgI hatA. emanA jIvanamAMthI cAra cIjo zIkhI zakIe : (1) zAzvata vastumAM tanmayatA, (2) jIvananI saraLatA--AkhA saMsAra sAthe ekasarakhI vRttithI vyavahAra. (3) satya ane ahiMsAmaya jIvana. maraNapUrve thoDAka agAunA patro me' joyA che. A vastuo temAM paNa meM bhALI che. e vastu ApaNe smaraNamAM rAkhIe ane jIvanamAM paNa anukaraNa karIe, te ApaNe emanI puNyatithi dIka UjavI ema gaNAya. * * (zrImada rAjacaMdra bAlabodhanI prastAvanAmAMthI uddhRta) keTalAka ema kahe che ke zrImada pacIsamA tIrthaMkara thaI gayA. keTalAka ema mAne che ke temaNe mekSa meLavI lIdhA. A banne mAnyatA ayogya che ema mane lAge che. e mAnyatA dharAvanArA zrImadve oLakhatA nathI athavA tIrthaMkaranI athavA mukata puruSanI vyAkhyA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana tA. 1-ra-17. bIjI kare che. ApaNA priyatamane sArU paNa ApaNe satyane haLavuM ke satuM ne karIe. mokSa amUlya vastu che. mokSa AtmAnI aMtima sthiti che. mekSa evI moMdhI varavuM che ke te meLavatAM jeTalo prayatnasamudra tIre besI eka saLI laI tenI upara eka eka biMdu caDAvI samudra ulecanArane karavo paDe tenA karatAM ya vizenI AvazyakatA che. e mokSanuM rIpUrNa varNana asaMbhavita che. tIrthaMkarane mokSanI vibhUtio sahaja prApta hoya. A dehe mukata puruSone rogAdi hoya nahi. nirvikArI zarIramAM roga saMbhava nathI. rAga vinA roga hoya nahi. jyAM vikAra tyAM rAga rahele ja hoya; jayAM rAga tyAM mokSa saMbhave nahi. mukata puruSane joItI vItarAgatA ke tIrthaMkaranI vibhUtio zrImad prApta nahotI thaI. sAmAnya manuSyonA pramANamAM zrImadunI vItarAgatA ane vibhUtio ghaNI vadhAre hatI, tethI ApaNe temane laukika bhASAmAM vitarAga ane vibhUtimAna kahIe, mukata puruSane sArU kalpAyalI vItarAgatAne ane tIrthakaranI vibhUtione zrImad nahotA pahoMcI zakyA evo mAro daDha abhiprAya che. A kaMI eka mahAna ke pUjaya vyakitano doSa batAvavA sArU nathI lakhato, paNa temane ane satyane nyAya maLavA khAtara lakhuM chuM. ApaNe saMsArI jIva chIe, tyAre zrImada asArI hatA. ApaNane aneka yonimAM bhaTakavuM paDaze, tyAre zrImad kadAca eka janma basa thAo. ApaNe kadAca mokSathI dUra bhAgatA hoIzuM tyAre zrImad vAyuvege makSa tarapha dhasI rahyA hatA. A thoDo puruSArtha nathI. ema chatAM mAre kahevuM joIe ke zrIma, je apUrva padanuM temaNe sundara varNana karyuM che te pAmI nahotA zakyA. temaNe ja kahyuM che ke temanA pravAsamAM temane saharAnuM raNa vacamAM AvyuM te oLaMgavuM bAkI rahI gayuM, paNa zrImad rAjacaMdra asAdhAraNa vyakita hatA. temanAM lakhANa e temanA anubhavanI bindu samAM che. te vAMcanAra, vicAranAra ane te pramANe cAlanArane mokSa sulabha thAya, tenA upAyo mioLA paDe, tene saMsAra vize udAsInatA Ave, te dehane moha choDI AtmArthI bane. ATalA uparathI vAMcanAra joze ke zrImadranA lakhANa adhikArIne sArU che. badhA vAMcanAra temAM rasa laI nahi zake. TIkAkArane tenI TIkAnuM kAraNa maLaze. paNa zraddhAvAna temAMthI rasa ja lUMTaze. temanAM lakhANamAM sata nItarI rahyuM che e mane haMmezA bhAsa Avyo che. temaNe potAnuM jJAna batAvavA sArU eka akSara nathI lakhyo. lakhanArane hetu vAcanArane potAnA AtmAnaMdamAM bhAgIdAra banAvavAne hate. jeNe Atmakaleza TALelA che, je potAnuM kartavya jANavA utsuka che temane zrImannAM lakhANomAMthI bahu maLI raheze evo mane vizvAsa che, pachI bhale te hindu ho ke anyadharmI. samApta gAMdhIjI - taMtrIne dha: zrImad rAjacaMdra tIrthaMkaranI koTinA athavA to mukata puruSa hatA ke nahi te prazna bAjue rAkhIe, kadAca e saMbaMdhamAM gAMdhIjIe kareluM nizcayAtmaka vidhAne ApaNe svIkArIe, te paNa temaNe je ema jaNAvyuM che ke "A dehe mukata puruSone regAdi hoya nahiM, nirvikArI zarIramAM roga saMbhava nathI. rAga vinA roga hoya nahi." A temanAM vidhAno vivAdAspada che. kAraNa ke jemane ApaNe tIrthaMkara, buddha athavA mukata puruSa tarIke svIkArIe chIe ane gAMdhIjI paNa AvA tIrthakara, buddha ke mukata puruSanA astitvane InakAra nathI ja karatA teo paNa zArIrika vyAdhithI mukata nahotA. bhagavAna mahAvIrane gozALAnI tejelethAthI lohIvA thayuM hovAne zAstromAM ullekha che; bhagavAna buddhanuM nirvANa atisAranA roganA pariNAme thayAnuM suvidita che. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa athavA to zrI ramaNa maharSine ApaNe A che mukatapuruSa mAnIe te te baMne mahApuruSo kensaranA vyAdhithI pIDAtA hatA. rAgadveSa jevA mAnasika vikArane lIdhe zArIrika roga pariNamatA haze, paNa mAnavInA zarIramAM, zarIranI aMdaranA ke bahAranA bIjA aneka kAraNone lIdhe paNa rogo pedA thAya che jene rAga dveSa Adi mAnasika vikAra sAthe koI saMbaMdha dekhAtuM nathI. cepa mAtra bahArathI Ave che ane mAnavInA zarIranI kSamatA ati maryAdita heIne tevA cepanI asarathI mukata rahevAmAM game teTalI ucca kakSAno mAnavI paNa ghaNIvAra asamartha nIvaDe che. A rIte zArIrika raMgo sAthe mAnavInA rAgadveSAdi vikAronuM gAMdhIjIe peluM anivArya joDANa sayukitaka lAgatuM nathI. paramAnaMda mAnava-vikAsanuM AgaluM pAna (amadAvAda, tA. 23-10-'66 ane vaDodarA, 30-10-'66: gujarAtanA kAryakaro samakSanAM tathA thiyosophikala sesAyaTImAMnAM vakatavyo parathI saMkalita). mane viSaya ApavAmAM AvyuM che : "vyavahAramAM AdhyAtmika jIvana." paNa huM beu nathI jANatI. vyavahAra zuM che ane adhyAtma zuM che, tenI mane khabara nathI. mane je koI khabara hoya te te jIvananI khabara che. huM eTaluM jANuM chuM ke jIvananI sanmukhatAmAM mANasa jIve che ane jIvananI vimukhatAmAM mRtyu che. A jIvananI sanmukhatAne tame adhyAtma kahetA ho ane vimukhatAne vyavahAra, to mane vAMdho nathI. bAkI Aje A dezamAM ApaNe badhAM jIvanathI vimukha thaI rahyAM chIe; ApaNe bhayagrasta chIe, jIvanathI bacavAne, jIvanathI bhAgavAno prayatna karatA rahIe chIe. vicAronI madadathI, bhAvanAonI madadathI ApaNI cArekora saMrakSaNanI dIvAla UbhI karI daIe chIe. Ane zuM vyavahAra kahezo? kharuM kahuM te vyavahAra nAmanI eka svataMtra sattA ane paramArtha nAmanI bIjI sattA astitvamAM che, evo bodha mane thayuM nathI. mATe viSayane bAjue rAkhIne thoDuM sahaciMtana karavAne huM prayatna karIza. mANasa be vizeSatAo sAthe nirmANa thayo. potAnI be AgavI zakitao sAthe te pazuyonimAMthI upara UThe. emAMnI eka te vAkazakita. vANI e mANasanI vizeSatA che. parasparanA saMvAda mATe teNe saMjJA, saMketa ane zabdanuM nirmANa karyuM. temAMthI bhASA banI. bhASA eTale zabdAtmaka pratIkonI suvyavasthita racanA. te dvArA mANasa pitAnI aMdaranA AghAta, pratyAghAta, anubhUtionI abhivyakita karI zake che. A zabdasRSTine Izvara mAnava che. evI ja rIte dhvani ane nAdamAMthI svaranAM pratIka banyAM ane e svarAtmaka pratIkomAMthI saMgIta UbhuM thayuM. vaLI, rekhAtmaka pratIkomAMthI kaLAne janma thayo. A sAhitya, kaLA, saMgIta e pratIko banAvavAnI mANasanI zakitamAMthI nirmANa thayAM che. A zakita mANasanI AgavI zakita che, ane temAMthI mAnavasaMskRti pAMgarI che. mANasanI AvI bIjI vizeSatA che selphakonsiyasanesasvasaMvedyatAnI zakita. vaizvika cetanAnA vikAsamAM mAnavarUpe eka paripAka ApaNI sAme Avyo che. vaizvika utkrAMti mAnavanA svarUpamAM potAnA vize sabhAna banI che. A viziSTa zakitamAMthI vibhinna dharmone, darzanane AdhyAtmika sAdhanAone vikAsa thayo. paraMtu Aje ema lAge che ke A beu vikAsadhArA amuka mukAme AvIne aTakI gaI che. emano AgaLano vikAsa rUMdhAI gayuM che. paraspara saMvAdanI bAbatamAM Aje ema anubhavAya che ke pratIka Akhare mAtra pratIka che, te satya nathI. aMdaranI abhivyakita mATe te bahu paMgu sAdhana che. jo ke moTA bhAganA mANasamAM hajI A sabhAnatA avatarI nathI. eTale zabda ane zabdanA sahacArI bhAva aMdaranI anubhUti karatAM vadhu mahattvanA thaI gayA che. vaLI, deza-dezamAM eka ja zabdanA sahacArI bhAva bhinna bhinna hovAthI. te bhAvo aMdaroaMdara TakarAvA lAgyA che. A amAruM pratIka, te ja sAcuM. Ama, zabdo ne vicAro TakarAvA lAgyA, vicAramAMthI utpanna thayelA vAdo TakarAvA lAgyA, e vAdone laIne mANaso aMdaroaMdara TakarAvA lAgyA. mATe Aje pharI e samajavAnI jarUra che ke A zabdo to Akhare pratIka che, mAdhyama che. mULa vastu aMdaranI anubhUti che, ane tenI abhivyakita ApaNe karavAnI che. Aje te zabdo jematema pheMkAya che. ApaNe sahue e Teva pADavAnI jarUra che ke Atma-pratyaya vinA mAM nahIM kholIe. ekanAthe kahyuM che ke Atma-pratyaya vinAnuM bolavuM e kUtarAnA bhUMkavA barAbara Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-17 che. A to hIrA, motI, javAhara che, tene veDaphI na devAya. zabda eka zakita che. zabdanI pavitratA, zabdanI mahattA mANase oLakhavI paDaze. teNe haMmezAM jAtane pUchyA karavuM paDaze ke huM je bAluM chuM, te aMge mArI bhItara Atma-pratyaya che? mANasa-mANasa vacce pratyayonuM AdAna-pradAna thavuM joIe. sparza karaze to Atma-pratyaya karaze, koro zabda nahIM. zabdanI aMdara sahAnubhUtinI sajIvatA haze to te kAma karaze. bhuja jIvana bIjI bAju svasaMvedatAne AdhAre mANase potAnA zarIranA, mananA, buddhino paricaya meLavyA. zarIravijJAna, manovijJAna vagerena ghaNo vikAsa thayo. paNa have A dizAmAMye mANasane vikAsa rUMdhAI gayo che. Aje mANasa vijJAnanI madadathI thoDuM thoDuM to samajavA lAgyo che ke mana eka upakaraNa che. mANasa zarIrathI, manathI, buddhithI para che. hamaNAM pazcimamAM eka mUlagAmI zodha thaI che ke mANasanuM badhuM jJAna, anubhUti vagere brain cells mAMnA amuka rasAyaNamAM saMgharAyeluM hoya che. eTale e rasAyaNane eka mANasanA magajamAMthI kheMcI laIne bIjAnA magajamAM InjekaTa karI devAya, te pelA mANasanI smRti, buddhi, jJAna badhuM bIjAmAM pahoMcADI daI zakAya. A mATenA prayogA uMdaro, sasalAM vagere para saphaLa thayA che. A badhA parathI have eTaluM spaSTa thatuM jAya che ke mana ne buddhi te yaMtra che, sAdhana che, upakaraNa che. mAnavanuM satva te nathI. mATe mAnavajAtie eka DagaluM AgaLa mAMDavuM hoya, te teNe have A mana ane buddhinA kSetrathI upara UDatA zIkhavuM joIe. Aje to mANasanA badhA vyavahAra mana sAthenI tadAtmyatA, vicAra sAthenI tadAtmatA, bhAvanAonI sAthenI tadAtmatAthI cAle che ane temAMthI graMthio nirmANa thAya che. mANasanI cetanAnuM AjanuM je svarUpa che, te grathimaya che. A vAta have ApaNe samajI levI paDaze ane manathI para thavAnI sAdhanA karavI paDaze. AnA vinA Aro nathI. nahIM to koI tanamAM aTakayA, koI manamAM aTakayA, enA jevuM thaze. ! mAnasika karma, bauddhika karma vagere AMzika kriyA che. kriyA ane karmamAM pharaka che. samasta astitvamAMthI je sahaja jhaMkRta thaI UThe che, te karma che, jyAre Indriyone vaza thaIne je karavAmAM Ave che te kriyA che. mana dvArA thatA haka prayatna, mAnasika che, te have zuM karavuM ? vaLI, Aja sudhI mANase cetana dnArA acetananuM vivecana karyuM. paNa have e khyAlamAM AvavA mAMDayuM che ke cetana ane acetananI para thayA pachI ja mAnavIya jIvananA AraMbha thAya che. ATalA bodha sudhI mANasa Aje pahoMcyo che. have AnAthI para je cetanAnuM kSetra che temAM padArpaNa karavA sAruM mana ane buddhi kAma nahIM Ave. te badhAM viSama sAdhana che. A bodha jene thayA nathI tenI sAdhanAnA prAraMbha thayo gaNAya. Ane tame jijJAsA kahI zako. A bAdha na thayo hoya, to athAto prAjJiAsAnI bhUmikAmAM hajI nathI pahoMcAyuM, ema ja mAnavuM joIe. A kSetramAM AgaLa zI rIte vadhavuM ? pahelI vAta to e ke jo jijJAsA prAmANika hoya, to mAnasika karmanI maryAdAonuM bhAna mANasamAM koI prakAranI vivazatA pedA nahIM karI zake. bAja tA tyAre lAge che, jyAre bhitara jijJAsAnI jyota prajavalita na thaI hoya, ane manamAM kaMIka taiyAra nakazAo ne kalpanAo gaMThAIne paDayAM hAya. jijJAsA prAmANika hAya, to tenI sAthe namratAnA prAdurbhAva avazya thAya che. meM kadI na kalpyo hoya, meM kadI na sAMbhaLyo hAya ke na jANyo hoya, je atyAra sudhI avarNanIya ane akzanIya rahyo hAya, jIvananA evA paNa koI sAkSAtkAra hoI zake che--A vinamratAnI bhUmikA che. jIvanano sAkSAtkAra mArA hisAba, gaNita ane tarka anusAra thavA joIe, e 197 boja AMtarika yAtrAmAM bahu meoTI ADakhIlIrUpa banI jAya che. Ane ja jJAnadeve sarvAzUnyatAnA niSkarSa kahyo che.. ApaNe loko zUnya eTale rikata, zUnya eTale avakAza, ema mAnIe chIe. tethI vinamratAno Azaya zUnyatA che ema kahuM to bIjI ghaNI cIjo sAthe te joDI devAze. enuM varNana karavAmAM A musIbata che. Ane mauna kahIzuM, zAMti kahIzuM, nirvikalpa avasthA kahIzuM? e badhA zabdo sAthe amuka sahacArI bhAva gaMThAI gayA hovAthI tene upayoga karatAM saMkoca thAya che. paraMtu TuMkamAM A bodhamAM ja sAdhanAno prAraMbha che. A mauna dvArA je drAra khUle che, temAM jIvananuM koI khaMDita darzana nathI thatuM. temAM pachI vyavahAra ane adhyAtma vacce koI bheda nathI rahetA. Aje AvA bodhanI mANasanA vikAsa mATe nitAMta AvazyakatA che. mAnavatAno prAraMbha ja tenAthI thaze. bhrAtRbhAva, zAMti vagere meLavavAM haze, to paNa maunane dvAre UbhA rahIne Atma paricayanI sAdhanA ja karavI paDaze. A eka AMtarika yAtrA che. te na tanathI thaze, na manathI. samaya ane avakAzanA AdhAre paNa te nahIM thAya. tene mATe pahelethI koI dizA ane koI lakSya paNa nizcita nahIM karI zakAya. jIvananuM yathArtha Akalana ane satyanuM zeAdhana, e be ja prayAjana jamanA hRdayamAM jAgRta thayAM hoya che, teo A yAtrAe nIkaLI paDe che. ApaNe badhAM ekamekanI sAthe rahevA chatAM potapotAnuM AgavuM vyakitatva dharAvatA hoIe chIe. darekanA tANAvANA alaga che. eTale darekanI sAdhanA paNa potapotAnI AgavI rahevAnI. ekabIjAmAMthI preraNA maLI zake che, paNa patha to potapotAnA ja raheze. Ane badale mANasa jo bIjAonI anubhUtiomAM phasAI jAya che, te tenA vikAsa rUMdhAya che. pasaMdagI, nA-pasaMdagInA jhamelAmAM e peAtAnI kSamatA gumAvI bese che. satya - zeAdhana sAru pachI avakAza nathI rahetA. bahu ja upalakiyA staramAM te aTavAI jAya che. bIjAonA jIvanamAMthI preraNA jarUra maLI zake che, paNa te emanI anubhUtione pramANa banAvavA sAru nahIM, emanA vicArone aMtima mAnI levA sAru nahIM, are bIjAonA zuM, potAnA vicArone paNa aMtima na mAnI levAya. niraMtara gatizIlatA e jIvanano dharma che. nahIM to cetanAnA pravAhamAM vividha prakAranI graMthie nirmANa thaI jAya che. A bIjAnI anubhUtinA Azaro levAno manovyApAra mANasane priya thaI paDayo che. tene ja ApaNe sAdhanA mAnI lIdhI che. paraMtu na anubhUti udhAra laI zakAya che, ne jijJAsA udhAra laI zakAya che. A vyavasAyanI vyarthatA zIghrAtizIdhra ApaNe samajI laIe ane mananA maunamAM je ajJAnatA, ajJeyanA darzana thaze tene mATe taiyAra rahIe. A meTuM sAhasanuM kAma che. temAM bhIrunuM ke kAyaranuM kAma nathI. sAdhanAnA niSkarSa agAuthI mAlUma paDI jAya, e vRtti bhIrutAnI vRtti che. kone khabara che, e mauna ane zUnyatAnI divya sRSTimAM zuM haze? AjanI maneAricata sRSTi badhI tUTI jaze. maunane duniyAnuM sauthI vadhu sphoTaka paribaLa kahyuM che. AnA agAuthI hisAba zuM karI zakAya ? nAnA aNumAM keTalI zakita che tenA ye kayAsa kayAM nIkaLI zake che? AmAM eka navI cetanAnA prAdurbhAva thaze. 'ahaM' ane 'mama'nuM bhAna khasakI jaze. jANe paga rAkhavA jamIna nahIM maLe. mAnasika karmane AdhAre jIvanamAM eka prakAranI surakSA che, te surakSAne tilAMjalI ApavI e moTuM sAhasanuM kAma che. jenAmAM AvuM sAhasa hAya, te A AMtarika yAtrAne pathika bane che. vimalA ThakAra abhinava saMbhAra mamatAnuM maracuM, makkamatAnI methI, mIThAzanuM mIThuM, ramUjanI rAI, hiMmatanI hiMga ane haiyAnI haLadara, sapramANa bhegI karI, taparUpI telathI vaghArI banAvelA A saMbhAra tamArA bhAvanAnA bhAjanane vadhu svAdiSTa banAvaze. mahendra pI. Thakkara Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 prabuddha jIvana - tA. 1-2-67 - prakIrNa nedha - AgAmI matapradAna aMge gujarAtanA sAmAjika kAryakaronuM nivedana gujarAtanA jANItA samAja sevaka, ciMtaka tathA sAmAjika kAryakaro zrI bhogIlAla gAMdhI, zrI kamaLAzaMkara paMDayA, gujarAta sarvodaya maMDaLanA pramukha DaeN. dvArakAdAsa joSI, amadAvAdanA AcArya puruSottama mAvaLaMkara, bhUmiputranA taMtrI zrI kAMti zAha, gAMdhI smAraka saMgrahAlayanA zrI kizana trivedIe cUMTaNIo aMge nIcenuM nivedana gujarAtanI prajA joga prasiddha karyuM che - cathI sArvatrika cUMTaNInI ADe thoDA divaso bAkI rahyA che. ApaNA samagra jIvana para durgAmI asara kare tevI A cUMTaNIo haze. svAbhAvika rIte A saMdarbhamAM lokazAhInI samasyA gaMbhIra rUpa dhAraNa karaze. gujarAtanA nAgariko lokazAhIne sAce marma samajI A cUMTaNI prasaMge dezanA ujajavala bhAvimAM potAne phALo kevI rIte ApI zake tenI niSpakSa vicAraNA karavAno avasara AvI pahoMcyo che. "AjanA bhAratanuM citra karUNa che. jIvananA dareka kSetre ane stare bhraSTAcAra vyApyo che. deza chinnabhinna thaI rahyo che. vAtAvaraNa hiMsAthI luSita che. lekazAhIne varelA rAjakIya pakSo suddhAM A paristhitinA nirmANamAM jANeajANe bhAga bhajavI rahyAM che, je atyaMta darda upajAvanArI ghaTanA che. Ama hovA chatAM, dareka pakSamAM sAcI lekazAhIne varelA kAryakaro paDelA che, ane teo paNa AjanI paristhitithI gUMgaLAmaNa anubhave che. AvI sthitimAM lokazAhIne varelA rAjakIya pakSe ane kAryakaronuM ochAmAM ochuM e kartavya che ke teo lokazAhInI AcArasaMhitAnuM pAlana kare ane prajAne lokazAhInI sAcI rAjakIya samaja Ape. - 1. nyAta, jAta, koma, saMpradAya ane dharmanA dhoraNe mata mAge nahIM ane prajA Ape nahIM. 2. vyakita ke sAmUhika lAMca-lAlacane vaza thaI athavA pratyakSa ke parokSa dabANane vaza thaI matadAna kare nahIM, karAve nahIM. 3. pakSa ke jUthanA nAmathI aMjAyA vinA prAmANika zuddha jAhera jIvananI niSThA dharAvanAra tathA lokazAhI praNAlikA ane zAMtimaya upAyomAM atUTa zraTyA dharAvanAra umedavArane ja matadAna karavuM. "AjanA dezanA saMkaTakALe ame gujarAtanI prajA samakSa amArA A vicAro raju karavAnI pharaja samajIe chIe ane AzA rAkhIe chIe ke gujarAtanI janatA A vicArone apanAvI leze !" AvI cUMTaNI aMgenA matapradAna prasaMge Aja sudhI ApaNe pakSanI guNavattA upara bhAra mUkatA hatA ane te pakSanA umedavAranI guNavattAne ApaNe gauNa lekhatA hatA ane te pakSane dhyAnamAM rAkhIne tenA umedavArane ApaNo mata ApatA hatA. dezanI Aje badalAyelI paristhitimAM, uparanuM nivedana sUcave che te mujaba, matapradAnanuM AvuM dhoraNa badalavuM ghaTe che. have ApaNe cUMTaNI mATe UbhA rahelA umedavAranI yogyatA upara vadhAre bhAra mUko ane pakSanI yogyatAne gauNa lekhavI e atyaMta jarUrI banyuM che. Ama chatAM paNa rAjakIya pakSonI gyAyegyatAne lagatA vicAranI taddana upekSA karavI e paNa yogya nathI. dA. ta. evo koI rAjakIya pakSa hoya dA. ta. sAmyavAdI pakSa ke je baLavAna bane ke sattA upara Ave e dezanA hitane taddana pratikULa che-AvI mAnyatA amuka matadAtAnI hovA saMbhava che. AvA saMyogamAM AvA pakSe pasaMda karela umedavAra game teTalI aMgata gyatA dharAvatA hoya, te paNa tene mata ApavAnuM te matadAtAne kahI na ja zakAya. AvA saMyagamAM te matadAtAe koIne mata na Apavo ema kahevAne badale anya koI pakSane varelA athavA to svataMtra rIte ubhA rahelA umedavAromAMthI pasaMdagI karIne tevA umedavArane mata ApavAnI bhalAmaNa karavI e vadhAre yogya che. upara ApelA nivedananA anupAlana sAthe A apavAdane paNa sau koIe khAsa dhyAnamAM rAkhavo ghaTe che. eka vicitra prazna eka musalamAna khejA gRhastha taraphathI thaDA divasa pahelAM eka patra maLyo, temAM teo potAne paricaya ApatAM jaNAve che ke "huM 30 varSathI nirAmiSaAhArI chuM. kayAreya apavAdathI ke bhUlathI meM mAMsAhAra karyo nathI ane mArA gharamAM paNa tene upayoga thato nathI. huM prayatnathI nirAmiSAhArI banyo chuM, tethI have tenA vize paNa mArA manamAM vicAro cAle che. mane ema lAgyuM che ke jeo jIvahiMsA na thAya teTalA khAtara ja AmiSa nathI letA temaNe kudaratI mete marelA jAnavara khAvA joIe. pazune mArIne khAnArAe ema samaje che ke kudaratI mete marelA jAnavara rogagrasta hoIne te khAvAlAyaka na gaNAya. paNa AvuM mAMsa khAnArAo mATe pazunI. katala karanArA loko mAMdA-bImAra rogagrasta jIvone paNa choDatA nathI. te pachI sudharAI taMtra marelA jAnavaranA zabane tapAsIne tenuM mAMsa khAvAnI chUTa Ape to ghaNA jIva maratA bace ane marelA jIvana khorAkamAM upayoga thAya, je hAla te nakAmuM jAya che. A saMbaMdhamAM tamAro abhiprAya jaNAvaze." tenA uttaramAM meM jaNAvyuM ke "tamAro A prazna bhAre vicitra che. vadhapariNAmI mAMsanA sthAne muDadAla mAMsane upayoga karavAnuM vicAranAra sAme be vAMdhAo rajU karI zakAya: eka te muDadAla mAMsa ArogyanI daSTie nukasAnakAraka hovAne ghaNe saMbhava che. bIjuM muDadala mAMsa khAnArane katala thayelA jAnavaranuM mAMsa khAvA tarapha DhaLatAM vAra nathI lAgavAnI. taMgI ane moMghavArInA dabANa nIce athavA te muDadAla mAMsa meLavavAnI muzkelImAM tenI jIvhAlupatA. niSiddha mAMsa tarapha kheMcI jAya e khUba ja saMbhavita che. kuLa paraMparAthI je nirAmiSaAhArI hoya te be kAraNe mAMsa khAte nathI: eka te ahiMsAnI bhAvanAnA kAraNe ane bIjuM mAMsa pratye keLavAyelI tIvra suganA kAraNe, AvI tIvra suga kadAca tamArAmAM hovA saMbhava nathI ane tethI je vicAra mArI jevA nirAmiSaAhArI mATe saMbhavato nathI te vicAra, tame musalamAna hoIne tamane Ave che. Aje khAdyapadArthonI achata divAsAnudivasa vadhatI jAya che evA saMyogomAM muDadAla mAMsa ArogyanI daSTie vAMdhA paDatuM nathI ema puravAra thAya (ja puravAra thavAnuM mane zakaya lAgatuM nathI ane AjanA mAMsAhArI te mAMsano upayoga karavAnuM vicAre to te sAme vAMdho uThAvavA jevuM mane kazuM dekhAtuM nathI, paNa nirAmiSa- AhArIone tema karavAnuM kadi paNa kahI zakAya nahi, kAraNa ke temanA. mATe te, eka prakAranI jIvanavratanA dhoraNe, mAMsa mAtra akhAdya che. je muDadAla mAMsane nakAmuM gaNIne pheMkI devAmAM Ave che tene sArvatrika upayoga thAya te dezane Arthika rIte ghaNA. phAyado. thAya - Ama tame je jaNAvo cho te kadAca barobara haze ane tethI tevuM mAMsa jemanA mATe khAdya banI zakatuM hoya teo bhale tene upayoga kare, paNa nirAmiSAhArIone Ama kahevuM ke sUcavavuM e arthalAbhanA oThA nIce adharmane netaravA barobara che. jIvana sAthe saMbaMdha dharAvatI badhI bAbatene kevaLa Arthika rIte vicAra karavo yogya nathI. A uparAMta, bIjA aneka daSTibinduo Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-17 prabuddha jIvana 199 pUrvaka A bAbatane vicAra karavAno rahe che, ane samagratayA zAhIne jokhamamAM mUkanAra sauthI baLavAna kAraNa che. chellA thoDA vicAratAM je koyaskara-hitakara lAge te mujaba ja vyakita tema ja mahinA daramiyAna je rAjakAraNI hiMsAne ApaNA dezamAM ulkAsamaSTinuM AcaraNa nirmANa thavuM ghaTe che. pAta sarajAya che te lokazAhI jIvanapaddhatine atyanta virodhI che. "tamArA kaDhaMgA praznane ATalA laMbANathI javAba meM eTalA gherA hAle, baMdha, maracA ane A prakAranAM jAhera milkatanI mATe Apyo che ke, tamArI AjanI vicAraNA samaya jatAM AmiSa bhAMgaDamAM pariNamatAM AMdolana ane hiMsaka apakRtyone lekaAhAranA lapasaNA mArge tamane laI jAya ane Aja sudhInA zAhInA pAyAnAM tattva sAthe koI meLa nathI. tamArA nirAmiSAhAranA AgrahathI tamane rayuta kare e mane Aje te jAhera milakatanI bhAMgapheDa pUratI hiMsA maryAdita * bhaya dekhAya che." che paNa A hiMsaka valaNane kAbumAM lAvavAmAM na Ave, niyaMtrita upara jaNAvelA bhayanuM nirasana karatAM prastuta mitra jaNAve karavAmAM na Ave, to A hiMsA khAnagI milakata upara paNa che ke "meM samajapUrvaka AmiSaAhAra choDayo che. mane tenA AkramaNa karavAnI ane temAMthI nAgarika paNa mukata rahI nahi zake." ghaNA phAyadA jaNAyA che. naitika, zArIrika, ane Arthika-trividha AjanA upavAsane uddezIne temaNe jaNAvyuM ke, "A upaphAyadA meM joyA anubhavyA che te te have kema ja choDuM? vaLI vAse kaI AtmazuddhinA uddezathI karavAmAM AvatA nathI, paNa rAja30 varSa thayAM. tethI have mArI 55 varSanI ummare te levuM nira- kAraNI dabANa UbhuM karavAnA eka zastra tarIke tene upayoga karavAmAM Ika che, ane avasthAnI najare bhayaMkara nIvaDe ema huM samajuM che." Ave che. AvA upavAsanuM koI AdhyAtmika ke dhArmika mahattva che ja lokazAhI bhAre khatarAmAM nahi. rAjakAraNI hetusara zarU karavAmAM Avela upavAsa kevaLa buddhi- muMbaI yunivarsiTInA vAIsa--enselara zrI. pI. bI. gajendra vinAnA ane bInajavAbadAra che ane madhyakAlIna yuganuM mAnasa gaDakare aMdherI khAte bhAratIya vidyAbhavananA 20mA padavIdAna rajU kare che. A saMbaMdhamAM sudaDha jAhera mata UbhuM karavAmAM Ave- samAraMbha prasaMge dezanI adyatana paristhitine anulakSIne eka tene cataraphathI makkamapaNe sAmane karavAmAM Ave che, AvI ghAtaka mananIya vyAkhyAna ApyuM hatuM. A vyAkhyAna daramiyAna temaNe | pravRttione asarakAraka rIte aMta lAvI zakAya. upavAsa ane AtmajaNAvyuM hatuM ke, "pragatizIla buddhizALI varganI pharaja che ke teNe vilopananI dhamakIo bhAratane duniyAmAM hAMsIpAtra banAvI rahela che. dezamAM evI AbohavA pedA karavI ke jethI hiMsAparAyaNa rAjakAraNa kamanasIbe keTalAMka varSothI jAhera janatA sarakAramAMthI, ane sarvathA nAbuda thAya. lokazAsita samAjamAM hiMsAparAyaNa AcaraNanI tenA pratinidhidrArA karavAmAM AvatAM rAjanaitika nivedana mAphaka upavAse ane AtmavilopananI dhamakIo paNa eTalI ja ane jAherAtamAMthI vizvAsa gumAvatI rahI che. sArA vicAronuM, visaMvAdI ane virodhapAtra che. Aje eka prakAranI arAjaka utkRSTa jIvanamUlyonuM dhIredhIre avamUlyAMkana thatuM ApaNe joI madazAe ApaNane gherI lIdhA hoya ema lAge che rahyA chIe ane eka prakAranI anAsthA-nirAzAjanatAnA ane lokazAhI khatarAmAM che ane tene bhAre gaMbhIra cittane gherI vaLI che. paDakAra thaI rahyo che AvI lAgaNI-AvuM saMvedana sarvakaI ' "sarva rAjakAraNI pakSee ekatra banIne makkamapaNe jAhera karavuM samajadAra nAgarikone Aje vyathita karI rahyuM che. bhAratanI leka- joIe ke hiMsAlakSI, upavAsalakSI tema ja AtmavilopanalakSI zAhIne Aje paDakAra thaI rahyo che te koI bahArane duzmana rAjakAraNa ApaNI lokazAhImAMthI phalita thatI jIvanapaddhatine sarva taraphathI nahi paNa AMtarika vicArapravAho ane valaNa dvArA thaI prakAre pratikula - asaMgata-che ane tethI tenI badhI rIte aTakAyata rahyo che. je lokazAhIne bhAratamAM bacAvavI hoya-kAvavI hoya te thavI joIe. ema nahi karIe te lokazAhIne batama thayelI jovAnuM A paDakArane sau samajadAra lokoe pUrI tAkAtathI sAmane kare ApaNA bhAge Avaze. ApaNA deza eka prakAranI kaTokaTImAMthI ghaTe che. pasAra thaI rahyo che ane jAgRta jAheramatanuM nirmANa- e ja ene "mArA abhiprAya mujaba, sAdhya jeTaluM ja sAdhananuM mahatva javAba che. bhAratanI lokazAhI mATe bhayasthAnarUpa banelI AjanI che-Ave je mahAna siddhAMta gAMdhIjIe ApaNane pitAnA upadeza buddhihIna - vicArahIna - vivekahIne dhamakIo sAme jehAda calAvavI ane AcaraNa dvArA zikhavyo hato te siddhAntanA mahattvanI ApaNe e ja ApaNA sarvane Aje anivArya dharma bane che." ekasarakhI upekSA karatA rahyA chIe. A hakIkata ApaNI loka paramAnaMda kevA saMgamAM garbhapAtane kAnUnI rakSaNa maLavuM ghaTe? (A praznanI tapAsa karavA aMge bhArata sarakAra taraphathI nImavAmAM AvelI samitinA rIporTane saMkSipta ahevAla tA. 13-1-67 nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa thayela te uparathI tAravelI noMdha nIce ApavAmAM Ave che. * taMtrI) 1964nA sapTembara mAsamAM kendra sarakAranI heltha enDa phemIlI plAnIMga mInIsTrI taraphathI Legislation for the Legalisation of Abortton-garbhapAtane kyA saMyogomAM kAyadesara rakSaNa maLavuM joIee aMge tenI badhI bAjuonI purI tapAsa karIne bhalAmaNa karavA mATe zrI zAntilAla zAhanI adhyakSatA nIce eka samiti nImavAmAM AvI hatI. A samitimAM A prazna sAthe DAkaTarI anubhava dharAvatI athavA te sAmAjika kSetramAM kAryakara tarIke mahattvanuM sthAna dharAvavAnA kAraNe viziSTa yogyatA dharAvatI evI vyakitao-mIsIsa asammA mathAI, mIsIsa AvAbAI bI. vADiyA, DaeN. mIsIsa esa. bhATiyA, mIsIsa masumA begama, zrI narendra prAgajI nathavANI, De. bI. ena puraMdare, rDo. eca. ena . zivapurI, mIsIsa zyAmakumArI khAna, DaeN. vI. ena. zireDakara, ane lephTananTa karnala bI. el. rAyanAnI sabhya tarIke nimaNUka karavAmAM AvI hatI. mahArASTranA pablIka helatha, laoN ane jyuDIziyarInA bhUtapUrva pradhAna zrI zAntilAla zAhanI AgevAnI nIce 11 sabhyonI banelI A samitine garbhapAta aMgenA kAnUnI prabaMdhane lagatA praznane vaidyakIya, sAmAjika, kAnUnI ane naitika-badhI bAjuthI vicAra tema ja tapAsa karIne bhalAmaNa karavAnuM kahevAmAM AvyuM hatuM. A samitie eka praznapatra taiyAra karyo hato ane kendra temaja rAjya- sarakAranA sarva pradhAnone, kendranI tema ja rAjyanI dhArAsabhAnA sarva sabhyane, ane madhyavartI tema ja rAjyasarakAranA phemIlI plAnIMga beDaeNnA sabhyone tathA AkhA dezanI vaidyakIya, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 budha jIvana A sAmAjika, kAnUnI, rAjakIya tathA dhArmika saMsthAone praznapatra mokalavAmAM AvyA hatA. A praznapatranA javAbamAM maLelA 570 patrAnI jAtatapAsa karavA uparAMta dilhI, kalakattA tathA muMbaInA vividha kSetramAM kAma karatA aneka bhAI bahenomAMthI amuka pasaMda karelI vyakitaonI A samitie pratyakSa mulAkAta lIdhI hatI. A samitinA sarvAnumatI rIporTa tAjetaramAM bahAra pADavAmAM Avyo che. garbhapAta aMge AjanA InDiyana pInala koDanI 312mI kalama A mujaba che. "je koI vyakita sagarbhA strIne kasuvAvaDa karAvaze ane AvI kasuvAvaDa e strInI jIMdagI bacAvavAnA hetuthI karavAmAM AvI na hoya te AvI kasuvAvaDa karAvanAra vyakita traNa varSa sudhInI bemAMthI eka prakAranI jela, zikSA athavA daMDa athavA banne prakAranI zikSAne pAtra thaze ane jo e strInA udaramAM bALaka hAlanuM gAlatuM hoya te tevA garbhapAta karAvanAra vyakita bemAMthI eka prakAranI sAta varSa sudhInI jela zikSAne pAtra thaze temaja daMDane pAtra paNa banaze. khulAsA : je zrI kasuvAvaDa karAvaze te strI paNa A kAyadA anusAra gunegAra gaNAze. A kalamamAM 'miskereMja'-kasuvAvaDa zabdamAM garbhapAtano samAveza thAya che, eTaluM ja nahi paNa, svAbhAvika prasUti thavA pahelAM zastrakriyA dvArA karavAmAM AvatA garbhasthAnanA dUrIkaraNanA paNa samAveza thAya che. AvI gunhAhita kasuvAvaDomAM mAtra eka ja apavAda sUcita che ane te mAtAnI jI MdagI bacAvavAnA hetuthI karavAmAM AvI hAya tevI kasuvAvaDa. prastuta samitine ksuvAvaDa athavA to garbhapAta aMgenI A prakAranI kAnUnI vyavasthA apUratI athavA te vadhAre paDatI maryAdita lAgI che, ane tethI teNe evI bhalAmaNa karI che ke A vyavasthA eTalA pramANamAM vistAravI ghaTe ke jethI mAtra sagarbhA strInI jIMdagI bacAvavAnA hetuthI ja, lAyakAta dharAvatI vaidhakIya vyavasAya karatI vyakitanA hAthe karAvavAmAM AvelA garbhapAta kAyade sara gaNAvo joIe, eTaluM ja nahi paNa, nIcenA yogAmAM paNa karAvavAmAM AvelA garbhapAtane kAyadesara lekhavA joIe : (1) jyAre garbhadhAraNanuM cAlu raheluM te sagarbhA strInI jIMdagI mATe gaMbhIrapaNe jokhamakAraka hoya athavA te tenA zArIrika tema ja mAnasika Arogya mATe janma pahelAM, janma samaye athavA janma pachI gaMbhIrapaNe hAnikartA banavAno saMbhava hoya; (2) jyAre evuM nakkara jokhama hoya ke jo bALakane janmAvavAmAM Ave te te bALaka AkhI jI MdagI sudhI gaMbhIrapaNe jakaDAI jAya athavA te tenI kriyAzIlatA aTavAI jAya evI zArirIka ke mAnasika khADakhAMpaNavALu thavAnI purI zakayatA hoya; (3) jayAre baLAtkAramAMthI 16 varSanI nIcenI apariNIta kanyA sAthenA saMbhAgamAMthI, tema ja mentally defective woman-mAnasika vikalatA dharAvatI strI--sAthenA saMbhAgamAMthI garbhadhAraNa nirmANa thayuM hoya. AvA garbhadhAraNanA anta lAvavA aMgenA upacAra saMbaMdhamAM A samitie nIcenI saratAnA anupAlananI bhalAmaNa karI che:- (ka) A bhalAmaNeA nIce karavAmAM AvanAra garbhapAta 1956 nA InDiyana meDIkala kAunsila ekaTa ane 1964nA DIseMbaranI pahelI tArIkha sudhImAM temAM je pheraphAro karavAmAM AvyA hoya te mujabanA dhArAnA pariziSTomAMnA koI paNa pariziSTamAM jaNAvyA hAya ke jAhera karavAmAM AvyA hoya te pramANenI DAkaTarI yogyatA dharAvatI vyakitanA hAthe ja thaI zakaze. tA. 1-2-17 (ga) je koI DAkaTara garbhadhAraNanA anta lAvavA mATe upacAra karavA mAgatA hoya teNe upacAra zarU karavA pahelAM A bAbatane lagate potAno abhiprAya lekhita pramANapatradrArA ApavA paDaze. (kha) hAla surata kendra sarakAre athavA rAjya sarakAre je jagyA A hetu mATe maMjura karI hoya te ja jagyAe AvA garbhapAtanA upacAra thaI zakaze. (gha) garbhavatI strIe ane jo te 18 varSanI nIcenI hAya to te garbhavatI chekarIe tema ja tenA mAbApamAMthI eke athavA te! te garbhavatI cheAkarI ane tenA vAlIe sagarbhA sthitine anta lAvavA mATe upacAra zarU thayA pahelAM lekhita saMmati ApavI paDaze. A badhI zaratemAM eka apavAda sUcavavAmAM Avyo che ane te e che ke jyAre prastuta upacAra karanAra DAkaTarane evA prAmANika abhiprAya hoya ke garbhavatI strInI jIMdagI bacAvavA mATe tatkALa garbhapAta karAvavAnI jarUra che ane evI paristhitimAM garbhapAtana upacAra karyA pahelAM ke pachI prastuta DAkaTara e mujabanuM lekhita pramANapatra Ape te (kha) ane (gha)mAM sUcalelI sarA baMdhanakartA banaze nahi. je DAkTara garbhapAta karAve teNe A prakAranA garbhadhAraNanA antane lagatI noTIsa ApavAne lagatA ane te saMbaMdhamAM bIjI jarUrI mAhitI purI pADavAne lagatA dhArA-dhoraNe sarakAre nakkI karavA joIe. A rIte purI pADavAmAM AvelI mAhitI A saMbaMdhamAM niyukata karavAmAM Avela polisa adhikArI sivAya temaja jyAre korTanA A saMbaMdhamAM hukama hoya tyAre te korTa sivAya anya koIne jAhera karavAmAM nahi Ave. A prazna ane te aMge karavAmAM AvelI bhalAmaNo bAbatamAM, simita jaNAve che ke A rIte upasthita thatA garbhapAtane lagatA kissAomAMthI sAcA-khoTAnI tAravaNI karavAnuM muzkela haze e vize samiti pUrI sabhAna che, Ama chatAM simitane lAge che ke thoDA khoTA athavA apAtra kissAonI zakayatAnA kAraNe meTA bhAganA kharA kissAone kAnUnI rakSaNathI vaMcita rAkhavA ucita nathI. A samitie A saMbaMdhamAM nIce mujabanI vizeSa sUcanAo karI che : (1) je strIo vadhAre garbhadhAraNano bojo sahana karI zake tema na hoya tevI strIe pharI pharIne garbhapAta karAvavAnI sthitimAM na mukAya e mATe DAkaTare e strIne athavA tenA patine aicchika vandeyatvano mArga svIkAravAnI salAha ApavI joIe. (2) saMtatiniyamana dvArA maryAdita kuTuMbanA vicArane sArA pramANamAM vega ApavA joIe. (3) kuTuMba niyojanane lagatI tarata sulabha bane tevI vyavasthA vistAravI joIe. (4) jAtIya vRtti, lagnajIvana ane prajanana aMge tandu rasta ane javAbadAra valaNA prajAmAM vikase evA zikSaNanA phlAvA karavA joIe. samitinA abhiprAya mujaba A prakAranA garbhapAtanA atyaMta vivAdAspada prazna aMge nirNaya upara AvavAmAM madadarUpa banne evA AMkaDAo kebIjI mAhitI ApaNA dezamAM sulabha nathI. A prazna upara jAhera janatAnuM dhyAna haju tAjetaramAM ja kheMcAyuM che. samiti A saMbaMdhamAM purI sabhAna che ke A bhalAmaNA, tenA TIkAkAranA aMgata valaNA mujaba, koIne vadhAre paDatI sAMkaDI tA koIne vadhAre paDatI AgaLa jatI lAgaze. Ama chatAM paNa samitine! e makkama abhiprAya che ke Aja vartamAna saMyAgAmAM A bhalAmaNo vyavahAra che ane AjanI vAstavikatAnA saMdarbhamAM tene amala atyanta Avazyaka che; ane tethI A bhalAmaNeA vizeSa vicAraNA mATe bhArata sarakAra samakSa raja karavAmAM Ave che. A bhalAmaNeA saMbaMdhamAM eka bAbata tarapha dhyAna kheMcavAnI khAsa jarUra lAge che. Aje ApaNA deza samakSa vastIvadhArAnI samasyA utkaTarUpa dhAraNa karI rahI che. ema chatAM Aje anivArya jevA lAgatA garbhapAtane kAnUnI rakSaNa ApavA aMgenI bhalAmaNA karavA pAchaLa vastI ghaTADAnA koI vicAra rahelA nathI. te pAchaLa che kevaLa sAmAjika ane naitika svAsthyanA vicAra. te jAhera janatAne paNa A praznano kevaLa sAmAjika ane naitika svAsthyanI daSTie vicAra karavAno anurodha che. (f) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-267 lui jIvana mahAprasthAnanA patha para 20 rAtre didimA joDe paricaya thayo. strIo svAbhAvika rIte taka maLatAM kuTuMbanI vAto karavAnI ja. enuM ghara kAzImAM hatuM. enA kuTuMba ane svajana viSe ghaNI ghaNI vAto thaI. eNe pelI enI saMbaMdhI strInA je paricaya Apyo te bahu draDha rIte manamAM vasI gayA. e gheADesvArI karatI strInuM nAma 'rANI' hatuM. ene mAbApa nahotAM, enA patinuM akALe maraNa thayuM hatuM, e sarakArI nokarI karatA hatA. hamaNAM e ghaNuMkharuM enA mAmAne tyAM rahetI hatI. nAnI uMmaramAM ja vaidhavyanuM du:kha AvyuM. e to sAruM hatuM ke ene thoDuM mAsika kharca maLatuM hatuM. paricaya vagere pUruM thatAM, huM tyAMthI Avato rahyo. caudharI sAheba vagere mATe rAtre vALu vagerenI vyavasthA karavAnA bhAra paNa mAre mAthe Avyo. thoDIvAra pachI thoDI pUrI laIne huM jyAre emanI caTTI para gayA, tyAre didimA ne rANI japa karatAM hatAM. huM kayAM sudhI ubhA rahyo. ghaNA samaya pachI emanA japa pUrA thayA. meM kahyuM. "paisA hamaNAM ja ApI devA joIe. paNeAzera purInA sADA sAta AnA." rANIe eka rUpiyo kADhayo. mArI pAse paracuraNa hatuM, eTale bAkInA paisA me' ene pAchA ApyA. paisA eNe barAbara tapAsyA ne pachI hasIne mane kahyuM, "A nAnI be AnI eka cAlaze nahi." meM kahyuM: "calAvatAM AvaDe to acala paNa cAle." ema kahIne huM cAlyA gayA. vasantanA aMta bhAgamAM nadInuM rUpa bhagavAMvastradhAriNI saMnyAsInInA jevuM hatuM. retInA taTa para jaTAjuTavALAM rUdra sanyAsInI avarajavara cAlyA karatI hatI, te pachI samagra nadI taTa para ekAeka varSa Ave che, ne pachI pUra Ave. enA banne kinArA para saMjIvanI jANe pragaTI uThe che. jo ke jIvanamAM paNa ema ja bane che ne ? savAranA taDakAthI cAre dizAo prakAzita hatI. AjanA rastA pharIthI parvatanI guphAomAM praveza karatA hoIe evo hato. dhIredhIre bhaTolI caTTI pAra karI. ame rastAmAM maLavAnuM nakkI karyuM hatuM. huM AgaLa AgaLa be mAIla jAuM, eTale pachI e ghoDo doDAvIne potAnA daLathI vikhUTI paDIne pAchaLathI mane pakaDI pADe. arthAt A ame be jaNa ja jANatA hatA, eTale koI trIjuM amArI A goThavaNa na jANe e ja sAruM hatuM. badhI vAta kAMI badhA mATe jAhera thoDI hoya che? bhaTolI caTTI cheDIne huM ghaNA dura AvI pahoMcyA. mAruM dala badhuM mArAthI ghaNuM AgaLa cAlI gayuM hatuM. geApAladA ekavAra jarA beTA. tamAku khAdhA ne pAchA AgaLa cAlI gayA. mahelacekI sudhInA raste pUro karavAne mATe badhAnA pagamAM tejI Ave che. pUrve rastA kApavAnI eka kaThina sAdhatA hatI. have te e sAdhanA paNa rahI nahAtI, draDha IcchAzakita paNa nahotI, AjakAla rastA tarapha badhAne eka prakAranA aNagamA hatA. Ama chatAM e sarvemAM eka mANasa evA hatA, ke rastA pIDAkAraka che evuM manamAM lAvata nahoto, enA pagamAM na thAke evI cAlavAnI zakitanA naze| hatA. aNakhUTa utsAha hatA, enAmAM eka sarala ne sahaja gati hatI. e kahetA hatA, "mArganA AnaMda veganI khabara paNa na paDe evI rIte pAtheyano kSaya karavAmAM che. " ghoDAnA DAbalAno avAja sAMbhaLIne pAchaLa pharIne me joyuM te, pelI dhoDesvAra durathI AvatI hatI. pAchaLa nadI ane parvatanI paTabhUmikAmAM te aitihAsika yuganI durgAvatI ke lakSmIbAI jevI lAgatI hatI. gheADAnI pITha para besavAnI enI rIta AkarSaka hatI. eNe eka sapheda svaccha lUgaDuM paheryuM hatuM. thoDuM mAthe eDhanuM hatuM, ne zarIra para eka kALA raMganI cAdara oDhI hatI. pAse premavallabha bIDI pIte pItA AvatA hatA. e ekadama pAse AvIne hasatAM hasatAM beAlI, "e vaLI sadbhAgya ke tame kailAsa na gayA." meM kahyuM, "e vaLI bIjuM sadbhAgya ke tame badarInAtha AvyA. enA vAkaya parathI ja meM vAkaya uccAryuM eTale e jorathI hasI paDI. pachI pUchyuM, "kAle rAtre tame janmyA hatAke?" " 2e bhagavAna! zuM A ghoDA para beThelI strIne mATe ucita evA prazna che? me" hasatAM- hasatAM javAba Apyo, "A te taddana aMgata prazna che. " (/ eNe hasatAM - hasatAM chAnAM chAnAM kahyuM: ''didimA ne e loko Ave che, tame jarA utAvaLA cAlIne AgaLa thaI jAo.' karavAno '' 201 meM kahyuM, "nA, didimAnI sAme ja huM te tamArI joDe vAta "te tamane zuM svarAja maLI gayuM che? kahuM chuM ne ke AgaLa jA." eNe snehapUrvaka mane dhamakI ApI. cArI athavA te kAMI chAnuMchapanuM karavuM e mane jarAya pasaMda nahotuM e vAta e jANe samajavA ja mAgatI nahotI. huM AgaLa cAlyA. cAlatAM cAlatAM huM AdibadarI AvI pahoMcyA. sAme ja cAtarA upara nArAyaNanuM eka prAcIna maMdira hatuM. enI pAchaLanI bAju eka atyaMta jIrNa gAma hatuM. pAse ja eka svaccha pANInuM jharaNuM hatuM. lAko ema kahetA hatA, ke e jharaNAnuM pANI tabiyatane mATe ghaNu phAyadAkAraka hatuM. ThaMDIne lIdhe Aje sArA pramANamAM raste vaTAvyA hatA, ne hajIya ghaNA raste kApI zakAze ema lAgatuM hatuM. jyAM sudhI khUba ja thAkuM nahi tyAM sudhI koI paNa caTTImAM Azaro na levAnuM meM nakkI karyuM hatuM. meM kahyuM ke AdibadarI devanAM darzana karavAne badhAM jutho eka ThekANe AvIne ekaThAM thayA hatAM. mane samajAyuM ke sAmenI dukAnamAMthI nAstApANI karIne e loko pAchA cAlavAnuM zarU karaze. huM paNa pAchA AgaLa cAlavA lAgyA. Ape amane abhaya maMtra, Ape azokamaMtra, Apo amane amRta maMtra, Ape| jIvana navya. hatuM je jIvana tuja tAvane je jIvana hatuM tuja rAjAsane, huM AgaLa cAlavA mAMDayA to kharA, paNa Aje savArathI A nadI, AkAza, parvata ane duranAM gAmaDAMo jAte mane potAnI pAse bolAvatAM hatAM, ane temane cheDIne na javA IzAro karatAM hatAM. e samaye mahAkavinI keTalIka paMkitao svayameva mArA cittamAM sku rI AvI. mukata dIpta e jIvanathI citta bharyuM muja mRtyu - tAraka zaMkAhAraka dA e maMtra tuja. chellA trIza divasa joDe A divasanA meLa khAtA nahAtA, jANe navA tejodezamAM ane navA jIvanamAM huM avartIrNa thayA hAu ema lAgatuM hatuM. jIvananI gati evI ja hoya che. phrI pAche ene navIna vega prApta thayo. Aje huM vicAra karuM chuM ke citta dharmanI koI nirdiSTa nIti nathI, citta leAkanI kAmanAnI koI DhAMcAmAM bAMdhelI paddhati nathI. peAtAnA AnaMdano mArga e pote ja DhUMDhI le che. saMskAranA aMtarAyo AvIne potAnA mArga avarodhe e ene parAMda nathI, e ja pramANe AjemArUM mana baMdhavinAnI pAMkha phelAvIne AkAzamAM UDavA IcchanuM hatuM. "zuM vicAra karaoN che ? '' meADha" pheravIne me'kahyuM, "tame che? AvA AvA, huM vicAra karuM chuM ke tamArI cAdarano raMga kALAne badale lIlA hota te kevuM dekhAta ?" "zuM kaheA che?" 'kahu chuM ke tamAro ghoDo cAle ja che, doDatA nathI. '' "e doDatA nathI eja sAruM che. jo doData te mArI dizA kAMI judI ja hAta.' "zI rIte?" "didimA kahetI hatI," rANI! ghoDA para te tuM caDhI che, paNa gheADAne doDAvatI nahi, eTale ke, ghoDo mane ene phAve tyAM na laI jAya, ane mAre jyAM javAnuM hoya tyAM mane pahoMcADI de. huM kAMI ghoDesavAra thoDI chuM? huM meM to gheADAne mATe bhArarUpa chuM. "TIka: A vakhate keTale dUra javuM che?" " cAlIne, jeTale dUra javAya teTaluM. didimAnA page pAchuM sAruM nathI, ghaNA rastA kApe te paga ph lI jAya che. caudharIsAhebanuM zarIra paNa kharAba che. " jAtajAtanI vAta ame karatA hatA. eka vakhate teNe kahyuM, "tIrthayAtrA te pUrI thaI, have zuM ? AvIne zuM lAbha meLavyo?" 33 puNya. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J2 202 prabuddha jIvana "e to tamAre mATe, paNa mane zuM lAbha thayA?" "tamAre paNa thoDo pApanAza te jarUra thayA haze''' ekadama enA mukha para gaMbhIratAnI chAyA patharAI gaI. eNe zAMta avAje kahyuM, "e vAta khoTI nathI. A dezamAM janmavuM e paNa pApa che." pharI pAchI e hasI, ne hasatAM - hasatAM bolI, " paNa me to kAMI pApa karyuMja nathI. '' huM Azcaryacakita thaIne bolyo : "evuM te ya, hindunA gharanI strInuM pApa kAMI jamA na thAya evuMbane?" "zrIone viSe aneka prakAranI vAto thatI hoya che." rANIe kahyuM. "paNa javA do e vAta. huM to jouM chuM ke thoDA divasa ghAMcInI ghANImAMthI chUTI e meTAmAMmoTo lAbha mane thayo che. pahADamAM ne vanamAM pharI, ne A gheADA para caDhI." vAtavAtamAM meM ekavAra ene pUchI nAMkhyuM, "acchA, tamArA patine marI gayAMne keTalA vakhata thayo." " tamArI maherabAnI!' ema kahIne e jarA caMcala banI gaI ne kahyuM. " maherabAnI karIne sahAnubhUti pragaTa karavAnI koI jarUra nathI. bALa vidhavAnA kapALamAM ja rUdana lakhAyaluM hAya che. tame vaLI pAchA e lAkonI ToLImAM zA mATe joDAI gayA? je thoDo vakhata bAkI rahyo che, temAM te tIrthayAtrAnA AnaMde bharI javA done? mANasanA jIvanamAM te aneka prakAranuM rUdana bharyuM che. paNa ene hisAba rAkhavAnI kone navarAza che? AkhI duniyAnA loko mArI tarapha joIne ahA bicArI ema kahe te jANe mArA zarIra para cAbUkanA ghA paDe che." "ema. " kSetI caTTI ame pAra karI tyAre sUrya mAthA para Avyo hato. have raste caDhAI hatI ne rasto sAMkaDo hato. mANasano samAgama have kayAMya dekhAtA nahoto. banne bAjunuM jaMgala gADhuM banatuM jatuM hatuM. banne bAjunI vRkSalatAnI jamAvaTathI je divasanuM teja dekhAtuM hatuM te vacce vacce chAyA ne aMdhakArathI DhaMkAI jatuM hatuM. tamarAMno avAja saMbhaLAto hato. jaMgalI ph lAnI mizrANugaMdhathI rastAnI havA bhArekhama banI gaI hatI. latA vitAjanAM bAkorAmAMthI vasantanA pavana potAnA ucchvAsathI marmarita thaI UThatA hatA. caDhAI atyaMta kaSTadAyaka hatI. ghoDo thAkI gayA hatA. ghoDAvALA pAchaLa hato, have e pAse Avyo ne ghoDAnI lagAma pakaDIne kheMcatAM kheMcatAM caDhavA lAgyo. rastA khUba ja khADAkhabaDAMvALA ne bhAMgelA hatA. "ghaNA vakhata vahI gayo. tame nAhyAdhAyA nathI ke khAdhuMpIdhuM nathI, tamane jarUra cAlatAM ApadA paDe che." me kahyuM, "huM paNa e ja vAtano vicAra karuM chuM, vicAra karuM chuM ke AvA bhayAnaka rastA cAlatAM cAlatAM kaSTa kema thatuM nathI. thAka khAvAnA paNa prayatna nathI karyo." mArI vAtathI e emAM chUpAyalI mazkarI pakaDI pADaze, ema lAgatuM hatuM. paNa rANI kautukathI ane kaTAkSabharI najare mArI sAme joI hasI paDI. pachI bAlI, " hA, ema ja che. ApaNI zakita karyAM jamA thaIne paDI hoya che, te ApaNe ja jANatA nathI hotA." doDha mAsano rasto pAra karIne ame jyAre gaNavAja caTTImAM pahoMcyA, tyAre lagabhaga eka vAgyA hatA. have cAlavuM nathI, sAme ja eka nAnAzA cetaro hatA, tyAM jaIne jhALA utAryAM. rANI ghoDA parathI utarI. ghoDAvALA ghoDAne cAMdI khavaDAvavA koNa jANe kayAM laI gayo. caTTI nirjana hatI, rastAnI nIce ja dukAnavALA hatA. sAme ja rastAnI pelI bAju eka jharaNuM jhara jhara karatuM vahetuM hatuM. mAkhIono trAsa bhayAnaka hatA. eNe zarIraparanI cAdara kADhIne mane kahyuM, "paga para A cAdarane DhAMkIne besajo, huM AMkhe ane meDhe pANI chAMTI ApuM. jyAM sudhI badhA na Ave tyAM sudhI rAMdhavA karavAnI kAMI vyavasthA thavAnI nathI. meADhuM dhoI AvIne te mArI sAme AvIne beThI. mAkhInA trAsathI nirUpAye cAdaranA eka cheDo teNe kheMcyo, ne potAnA paga tenAthI DhAMkyA. eNe kahyuM, "Ama te koI paradeza--pArakI bhUmimAM tA. 1-2-17 ekalA Ave ke? zarIra sAruM che ema te kahevAya evuM nathI. paNa dezamAM jaIne thoDA divasa vizrAma lejo. pachI te zAMti ja chene?" adheArabAbunI patnInI vidAya lIdhelI te dazya te divase paNa mArI AMkhanI sAme ramI rahyuM. e bhayAnaka AdhAta huM bhUlyA nahotA. brahmacArI joDenA gADho saMbaMdha je chinnabhinna thaI gayA hatA te paNa mArA manamAM spaSTa hatA. have kAMya snehanAM baMdhane na baMdhAvAnuM meM manamAM vicAryuM hatuM. hRdayanA AvegamAM taNAvAthI meM ghaNuM du:kha veThyuM hatuM. saMbaMdho baMdhAtA hatA, dhaniSTha banatA hatA, ne tUTatA hatA. 2 mADhAmAM AvI vAte ?" " rANIe kahyuM, "AvI vAtAvALuM mana laIne to tIrthamAM AvI chuM." ema kahIne eka vAra rastA tarapha joIne eNe mArA paga upa rathI cAdara kheMcI lIdhI, ne e UbhI thaI gaI. didimA AvatAM hatAM. taDakA ne rastAnA thAkathI didimAno cahero sAva badalAI gayo hato. najIka AvIne rANIne jotAM ja e enA para tUTI paDI. "rANI tArA manamAM zuM hatuM? je loko page cAlIne Ave tenI para kAMI dayA, mAyA kAMI cheke nahi? dezamAM cAlane, tyAM badhe tArI vAta na karI dauM te joje. ATalI tuMDamijAjI, ATalA tAra. koNe tane ATalA badhA rastA cAlI nAMkhavAnuM kahyuM? kSetIcaTTImAM mArI vATa jotI UbhI kema na rahI?' bAlatAM bAlatAM te cAtarA AgaLa AvIne besI paDI. " tane lAvavAnI emAM mArI keTalI badhI javAbadArI, tenuM kAMI bhAna che ke nahi? mAre te tane mArI najara sAme ja rAkhavI-- joIe ne ? pArakI che.rI, nAnI uMmara, kema AgaLa AgaLa bhAgatI AvI rahI? tane khabara nathI ke mArA pagamAM du:khe che? huM cAlI. nathI zakatI?" " rANI kAMI bolI nahi. meM mAthuM namAvI dIdhuM. huM samajI gayA ke rANIne kahIne e kone saMbhaLAvatI hatI, ane konI tarapha cIMdhAmaNa hatuM. jotajotAmAM to phoI ene eka DosI caTTImAM AvI pahoMcyAM. tiraskAra ane maheNAMToNAM ghaNIvAra sudhI satata varSAtAM rahyAM. huM dhIredhIre UThIne pAsenI caTTImAM jaIne beTho. have rAMdhavAkaravAmAM ALasa karyo cAle ema nahotuM. be kalAka pachI jharaNAMnAM pANImAM vAsaNa dhoIne jyAre huM caTTIvALA joDe hisAba karavA jatA hatA, tyAre cAtarA parathI mATe avAje rANIe kahyuM. "rasAIbasAI karI te amane te jamavA bAlAvyA nahi? amAro to Akho divasa upavAsamAM gayo." kahIne teNe zuSka hAsya karyuM. enI joDe didimA paNa hasI. mane lAgyuM ke AbehavA halakI thaI gaI che. didimAnI tarapha pharIne meM kahyuM, "tame lokoe kema rAMdhyuM nahi?" " emaNe kahyuM : " amAruM dala chUTachavAyuM thaI gayuM che. caudharI sAhebane mukIne kAMI ame thoDA khAvAnA hatA bhAI?" mULa baMgALI : zrI. prabodhakumAra sanyAla pRSTha anuvAdaka : DaoN. candrakAnta mahetA viSayacisa AjanI samasyA mAge che. prabhAvazALI netRtva ane prajAnA bhavya purUSArtha, ucharaMgarAya Dhekhara naitika ane AdhyAtmika mUlyo aMgenA akhila bhAratIya parisaMvAda. rAyacaMdabhAInAM keTalAMka smaraNA. mAnavavikAsanuM AgavuM seApAna. prakIrNa noMdha : AgAmI matadAna aMge gujarAtanA sAmAjika kAryakaronuM nivedana, eka vicitra prazna, lAkazAhI bhAre khatarAmAM. kevA saMyogAmAM garbhapAtane kAnUnI rakSaNa maLavuM ghaTe? mahAprasthAnanA paMtha 5220 uSA mahetA gAMdhIjI vimalA ThakAra paramAnaMda 191 193 194 196 198 199 pratyeAdhakumAra sanyAla 200 mAlika : zrI mu MbaI jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. mukha-3, mudraNlRsthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai 12) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, Il7 38 3 vArSika lavAjama rU. 7 * prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 20 prabuddha jIvana . muMbaI, phebruArI 11, 1967, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 9 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA A matapradAna samasyA che zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, zrI jaina sezyala gRpa free, fair, peaceful thaI che. A nAnIsUnI vAta nathI. tathA zrI jhAlAvADa sezyala gRpanAM saMyukata upakrame zanivAra, matadAna mukata rIte, prAmANika rIte ane zAMtithI thAya e tA. 4-2-67 nAM sAMjanA cha vAge nyu marInalAInsa upara Avela geravanI vAta che. jyAre bhAratanuM baMdhAraNa ghaDAtuM hatuM tyAre A thIyosepha holamAM mata-pradAna samasyA viSaya upara eka dezanA lokone pukhtavaya matAdhiAra Apavo ke nahi te viSe tIvra parisaMvAda rAkhavAmAM AvyA hatA. A parisaMvAdanuM pramukhasthAna matabheda hate. pukhtavaya matAdhikArane keTalAya leka jokhama ane zrI cImanalAla cakubhAI zAhe lIdhuM hatuM. vakatAomAM zrI sI. gAMDapaNa paNa mAnatA. AnuM kAraNa e che ke bIjA dezamAM pukhtaela. ghIvAlA, DaoNkTara kumArI Alu dastura, tathA De. kumArI uSA mahetA vaya matAdhikAra krame krame AvyuM che, jyAre ApaNe zarUAthatI ja hatA. sabhAne aMte praznottarI hatI - vakatAo-abhyAsapUrNa - cA adhikAra mAnya karyo che. sva. rAjendrabAbu Ane Act of eka bIjAthI judA - pitapatAnA - svataMtra vicAro - niSpakSIya faith kahe. chatAM ya pukhtavayamatAdhikAramAM dekhama hatuM ane dhoraNe rajU karyA hatA. parisaMvAda khUba ja rasaprada nIvaDayo hato. jokhama kheDIne paNa pukhtavaya matAdhikArano nirNaya baMdhAraNasabhAe sabhAne sArAMza nIce mujaba hato: lIdhela. zarUAtamAM zrI cImanalAla cakubhAIe traNeya vidvAna "A cothI cUMTaNInI viziSTha paristhiti e che ke pahelI vakatAone traNeya saMsthAo vatI cAvakAra ApatAM kahyuM : traNa cUMTaNI paMDita naherunI hAjarImAM thaI hatI, jyAre rA A parisaMvAdanuM Ayojana zA mATe karavAmAM AvyuM che te vakhate cUMTaNI emanI gerahAjarImAM karavAnI che. Aje paMDita Apa sau jANe che. jethI cUMTaNI najadikamAM AvI rahI che. A nahera vize matabheda dAkhavavo e jANe phezana thaI gaI che, paraMtu agAu traNa cUMTaNIo thaI che ane te traNeya cUMTaNIo ApaNe na bhUlavuM joIe ke A dezamAM paMDitajIe ja lekazAsa sapI) . DAbethI jamaNe: zrI cImanalAla je. zAha, zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, DaeN. kumArI Alu dastura, zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrI sI. ela. ghIvAlA tathA . kumArI uSA mahetA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 prabuddha jIvana tA. 11-2- 7 nane pAye majabUta rIte nAkhe che. traNe ya cUMTaNImAM paMDitajI jarAya atizayekita nathI. ApaNe be ja vyakitaone matadAna dezanA sUkAnI tarIke anivArya hatA, eTale e vakhate matadAnanI karIe chIco-eka rAjya mATe, bIjuM kendra mATe. ApaNe matadAna mATI mUMjhavaNa na hatI, jyAre Aje evI netAgIrInAM bhAvamAM karIne rAjyanAM ghaDataramAM phALe rAkhIe chIe ApaNe sAcA mANasane mata Apavo joIe paNa sAcA ane sArA mANasematadAranI mUMjhavaNa vadhI che. rAjadUArI pakSamAM eAchA dekhAya che. je pakSa sattA upara che ene zrI lAlabahAduranI cUMTaNI thaI tyAre loko kahetA-have zuM huM mata ApIza? A prazna dareke vicAravAnuM che. Aje virodha kharI lekzAhI Avaze, ane Aje loko kahe che ke naherunI hAjarI pakSe saMgaThThIta thaI zakatA nathI. janasaMgha e rASTrIya-kemI dhoraNe nathI eTale vicArapUrvakanI cUMTaNI thaze, ane sAcI lokazAhI kAma karatI pArTI che. svataMtra sAta varasanuM bacyuM che. enI pAse Avaze. koI kAryakama nathI. sAta varasamAM ghaNA chaTA thayA-ghaNA joDAyaAma Aje paristhiti samasyArUpa banI che. matadAre prajAsamAjavAdI pakSamAM eka vakhata zeka mahetA jevA sArA paNa jAgRta thayA che; samaja che, cakAra che. bhAIbahenane A samAjavAdI hatA-rAma bhinnabhinna pakSe chuTAchavAyA paDayA matapradAna samasyA aMge samajaNa ApavI e AjanI sabhAne che e jotAM haju pAMca dasa varasa sudhImAM ApaNe sthira thaI zakazuM udeza che. ahi uparithata thayela vakatAe koI rAjakIya pakSane ke kema e prazna che." varelA nathI. teo matanI vyavahAru bAju tathA Adarza bAju viSe emanAM maMtavya rajU karaze." bahena uSAbahene emanAM gujarAtI pravacanamAM kahyuM: "eka rUDI rUpALI chokarI che. ene mATe vara sAre maLe che zrI sI. ela. ghIvAlAe emanuM bhASaNa. aMgrejImAM karyuM ane kahyuM "Aje naherunI gerahAjarImAM, bhaya che ke, leka to ghara sAruM maLatuM nathI. ghara sAruM maLe che te vara sAro maLatA zAhI seTImAM mUkAI che. gherA DAla - maracA - baMdha - tephAne- nathI. have A chokarIe bahu ja TUMka samayamAM paraNavAnuM che. upavAse- Aga lUMTaphATa je rIte thAya che e uparathI pI zakAya eTale samaya paNa thoDo che. sArA vara-ghara zodhavAne pakSa sAthe che ke navI samasyAo janma laI rahI che ane sarakAra A tophA hoya te umedavAra sAro na hoya ane umedavAra sAthe hoya to pakSanI nene DAmavAmAM niSphaLa gaI che. sarakAre phakata joyA ja karyuM che. huM ema paNa nathI kahete ke ApaNA dezamAM lokazAhI nahi vikase. nIti mAnya na hoya. paNa nirNaya to karavo ja paDaze. lokamAM samaja che, jJAna che, paNa mane je bhayajanaka cihna dekhAya ghaNA mAne che ke matadAna karavuM ja nahi. huM AmAM mAnatI che te ATalA ATalA varSo sudhI eka ja pakSanuM rAjaya ! virodha nathI. mAnavamAM dAnava jAge che tyAre matadAna e ApaNI anipakSanI - majabUta virodha pakSanI-je A pakSane sattAthI mukata kare- vArya pharaja bane che ane matadAna karatI vakhate jJAti-jAti ane enI anivArya jarUrata mane dekhAya che. aMgrejImAM eka ukti che--All dharmanA bhedabhAva dayAnamAM na rAkhIe. na koI pralobhanamAM paNa Power Corrups and Absolute Power Corrupts Absolutely eTale vadhu badI pese e pahelA anya pakSe saMgIna banI dezanuM sAIe, ane mata racanAtmaka rIte ApIe. keTalAka mAne che ke sukAna saMbhALavAnI zakita keLavavI ghaTe- ane e pakSamAM sthiratA lekazAhI pakSahIna hovI joIe-jyAre huM juduM ja mAnuM chuMhovI ghaTe - sthiratA sAthe dezano vikAsa karavAnI tAkAta hovI ghaTe. bhinnabhinna paze heya te ja ramajhaTa jAme. "ApaNI AgAmI cUMTaNI e advitIya cuMTaNI banI rahevAnI ApaNe jene mata ApIe e bhraSTAcAra ane guMDAzAhIne che. Ajane rAjyakartA pakSa haju ekavAra cUMTAze, paNa enuM zikAra na bane te jovAnI paNa ApaNI pharaja che. bhAratanI janabaLa ghaNuM ghaNuM ghaTayuM haze - cUMTaNImAM umedavAranuM vayakitatva- tenI tAe lokazAhInA dIpakane jalato rAkhavAnuM che. matadAna pavitra pramANikatA - tenuM cAritrya - 2cUMTAI AvavA mATenA jarUrI guNe pharaja che eTaluM nahi paraMtu rApaNuM vartana-ApaNAM vicAro paNa che. anya pakSe - joIe te sAthe maLIne paNa - eka virodha lokazAhIne varelA hovA joIe. ApaNI vivekabuddhi- pakSa UbhuM karavA joIe ane te ja lokazAhI sAcA arthamAM bhAvanAthI prerAyelI rahe ! lekazAhI thaze ema mAruM mAnavuM che." A traNeya bhASaNone saMkalita karatAM sabhAnA pramukhasthAnethI rDo. kumArI Alubahena dasture emanAM aMgrejI pravacanamAM kahyuM. belatAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe kahyuM:"mArI daSTie Aje viSama paristhiti koInI paNa hoya - "eka vAta spaSTa che. ApaNe moTA saMkrAntikALamAMthI pasAra to te rasoDAnI rANInI che. dareka cIjavastunA bhAvo eTalA thaI rahyA chIe. ApaNane 15 varasa sthiratAnAM maLyAM, paNa have AsamAne pahoMcyA che te jANe ke bAkI hoya tema mAthe cUMTaNI che netAgIrI nathI. have ApaNAM kharA khamIranI kiMmata thaze. Aje tyAre paNa rAjyakartA pakSa vanaspatinA bhAvo Ajeya vadhArI ghaNAne bhaya che ke lokazAhInA pAyA UMDA gayA nathI. ApaNA rASTrarahyo che. bAkI dezanI zuM paristhiti che e te zrI ghIvAlAe yogya patine paNa A aMge IzAre karavo paDe che. paNa badhAya ada na hovA chatAM bhAratanI prajA lokazAhImAM mAne che e vAta zabdomAM kahyuM che. nirvivAda che. keMgresanI bAbatamAM mAruM mAnavuM che ke e evuM ghara che je aMdara aMdara ja bhAgalAmAM vaheMcAyeluM che. keMgresa lokazAhImAM bIjuM naheru nI gerahAjarIne kAraNe ko-ATalA varSo mAne che. Ama chatAM ya keraLamAM cUMTAI Avela komyunisTane 27 keMgrese rAjya karyuM paNa Aje ghaNA pakSe ane svataMtra umedavAra mahinAmAM rAjya uparathI dUra karyA, ema kahIne ke teo lokazAhImAM UbhA thayA che ane pAMca paMdara varSanA gALAmAM AmAMnA keTalAya mAnatA nathI. keraLa komyuniTone bahumatI ApI, Ama chatAM ya pakSe vikherAI jaze. e pakSa rAja na karI zakyo! A zuM sAcI lekazAhI kahevAya ! keMgresa je hatI te have rahI nathI. prabhAvazALI netRtva vaLI, mane samajAtuM nathI ke zA mATe badhA ja rAjyomAM keMgresa ja Aje nathI. A vAta sAcI, paNa Social Justice-Economic rAjyakartA pakSa joIe? pArlAmenTamAM keMgresa bahumatImAM rahe EqualitynI enI je vicArasaraNI che tenI sAthe te sau koI ene mane vAMdho nathI. khera, ApaNA. rAjArI maNase eka rIte sahamata thaze. kamAla mANase che. Aje keMgresamAMthI cha TA thayelA loko jana "traNeya vakatAone sUra che ke aMtamAM pakSanI upekSA thaI keMgresa-phlANA keMgresa-DhIMkaNI keMgresa sthApe che. A to koMgresanA nahi zake ane pakSI ya lekazAhI ja zakaya che. alabatta, Aje chokarA-ane chokarAne tyAM chokarA jevuM thayuM. Ama ApaNe saMtati- mUDIpatio rAjadvArI pakSone paDakhe caDayA che. ane Capacity of niyamanamAM mAnIe chIe, paraMtu rAjadvArI pakSane lAgevaLage big business to influence politicians and civil servants che tyAM sudhI koI niyamananayaMtraNa emane lAgu paDatuM nathI. immense eTale A eka bhayajanaka vastu che. aMtamAM traNeya "huM mAnuM chuM ke pakSa--AjanAmAM-Party Planning-Aje vakatAonI suMdara vakatavya mATe AbhAra mAnuM chuM." te pakSoe naherunI vidAyane geraphAyado uThAvyo che ema kahuM te * saMklana karanAra :- cImanalAla je. zAha Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1612-6AN d// pramukha jIvana prakIrNa noMdha Aje ApaNe karyAM jaI rahyA chIe? Aje ApaNe bhAratavyApI sAmAnya cUMTaNIne lagatA ghaTTa vAtAvaraNamAM dAkhala thaI cUkayA chIe. AjanA vAtAvaraNamAM mAtra vAdavivAda nathI; mAtra gALAgALI nathI; paNa cUMTaNIne lagatI pracArasabhAemAM have' te ''paththarabAjIe praveza karyo che. dezanA rAjakAraNI AgevAno ane pracArako Aje cotarapha vyApI rahelI paththarabAjInA bhAga banI rahyA che; muMbaI khAte gayA aThavADie jAhera sabhAnA aMte tophAnI lokonA hAthe zrI bAbubhAI cInAInA page moTI IjA thaI; koMgresa pramukha zrI kAmarAjane vAgyuM; gaI AThamI tArIkhe bhuvanezvaramAM bharAyelI jAhera sabhAmAM upasthita thayelA bhAratanAM mahAamAtya zrImatI IndirA gAMdhIne nAke koIne paththara vAgyA ane Aparezana karAvavuM paDe e hada sudhInI yAtanAnA temane bhAga thavuM paDayuM. saMyukata samAjavAdI pakSanA netA zrI madhulimaye paNa ghAyala thayA. A vakhatanI cUMTaNInuM AvuM svarUpa sau koInA dilamAM bhAre ciMtA pedA karI rahela che. A pati lokazAhIne khatama karane vAnI che. bhAratanuM jAhera jIvana Aja sudhI AvA hiMsaka AkramaNathI lagabhaga mukata hatuM. Aje je cAlI rahyuM che tenuM pariNAma tandurasta ane svastha jAhera jIvanane khatama karavAmAM Avaze. A saMbaMdhamAM kone apIla karavI te samajAnuM nathI. jene A lakhANa pahoMcaze te moTA bhAge paththara pheMkanAra nahi heya; je paththara pheMkanAra che tene moTA bhAge A lakhANa. pahoMcavAnuM nathI. hiMsA tarapha DhaLatA jatA lokmAnasanA A navA paripAka che. A raste AkhA dezanA bhAvi mATe bhAre khataranAka che. A mArga arAjakatAne netaravAnA che. . dezamAM jema zArIrika bImArInA-epIDemIkanA upadrava Ave ane aneka mAnavIonA prANa harI jAya tema Aje AkhA deza eka prakAranI mAnasika AMdhIne bhAga thaI paDayo che ane tenA pariNAme prajAjIvananuM svAsthya ane tandurastI naSTa thaI rahela che. epIDemIka kudaratanA kopa hoya che. A sudhI mAnavIe pedA karela upadrava che. AnuM nivAraNa samaja masAnA sajAga puruSamAM raheluM che. sa sAmudAyika anarthanA AraMbha vyaktinA mana, vANI ane vartananI viklatAmAMthI thAya che. ApaNA manamAM hiMsA bharelI che; ApaNI vANImAM e mAnasa avAranavAra pragaTa thAya che; tenI savizeSa abhivyakita kadI kadI ApaNA vartana drArA thaI jAya che. AjanI paristhitimAM rahelAM bhayasUcane dhyAnamAM laIne ApaNA manane svaccha karIe ane DisA tarapha laI jaMtA- vicArane dUra karatA rahIe; vANImAM saMyama dhAraNa karIe ane jene tene jema tema caMdrA tadnA--bAlavAnuM baMdha karIe ane vartanane ahiMsAbUta-maitrIpUta banAvIe. ane A ja bAbate ApaNI najIka je koI Ave tene samajAvIe ane dezanA bhAvi viSe tene sajAga banAvIe--sacinta banAvIe. Ama karavAthI ane Ama ja vartavAthI ApaNI jAtane ane AkhA dezane je vyApI vaLelA mAnasika upadravathI ApaNe mukata karI zakIzuM ane jyAM azAnti ane arAjakatA phelAI rahI che tyAM zAnti ane surAjyanI ApaNe sthApanA karI dIdhuM. te ja ApaNe lokazAhIne surakSita banAvI zakIzuM ane herajIvanamAMthI vidAya thaI rahelI sabhyatAne puna: prasthApita karI zakIzuM. ahiMsAne badale thatI karUNa hisA jANItA samAjasevaka rAjyaratna zrI pratAparAya gIradharalAla mahetA taraphathI thoDA divasa pahelAM nIcenA patra maLyo hatA: "zrI DoMgare mahArAjazrInI AjhAda medAnamAM dharmakathA thatI hatI, ane hiMdu uparAMta theADA pArasI ane muslima bhAIo paNa 3 105 Wa sAMbhaLavA AvatA hatA. A vakhate eka ahiMsAnA custa himAyatI jaina bhAI pakSIothI bharelAM. pAMjarAM laI, A prasaMge--pakSIone mukita--mahArAjazrIne hAthe--apAvavA AvyA. kathAno prAraMbha thaI cUkayA hatA, eTale niyAmaka zrI maganalAla na. kANakIAe mane ane zrI zAmajIbhAI mAvajI pArekhane pakSIone baMdhanamukata karavA sUcavyuM. A jainabhAI juvAna ane sajjana hatA, ane kApharDa mArakeTamAMthI nAnI lAla' pacIseka cakalIo ane dasabAra popaTanAM baccAM kharIdIne AvyA hatA. "meM e bhAIne samajAvyuM ke A nAnakaDAM zizu 'lAla'muniyA je A bAjunA vagaDAnAM vAsI nathI, te pakSI ucheranArane tyAM janmyA che, tenI saMbhALa pakSInA ucheranA dhaMdhA karanAra mAlIke rAkhI haze. dANA pANI teNe pUrAM pADayAM haze. jaMgala ke AkAzamAM A pakSI kadI UDayAM nathI. ubhA pAkanI vacce uDe..to ye temAMthI dANA khavAya tenI temane AvaData nathI. nadI ke sarovara pAse jAya te paNa tenuM pANI pIvAnI temane khabara nathI. mALA bAMdhatAM paNa teo jANatA nathI. te . pakSIone cheDA pachI thoDA kalAkamAM samaLI ke bIjA hiMsaka prakSIonA teo bhAga banavAnA che. A nAnakaDAM pakSIo meTe bhAge zebhA mATe, pALavA mATe vecAya che . - "eka bIjI vAta. amarelInuM bALa pakSI saMgrahAlaya, jyAM pALelA prANI-pazu pratye prema rAkhatA zIkhavAya che, ane jenI sAthe bALakone rAkhavA devAmAM Ave che, tenA kyureTara zrI hIrAlAla zAha krApharDa mArkeTamAM thoDA AvAM pakSIone levA mATe gayelA. tene AvAja koI ahiMsAnA upAsaka sajjana maLI gayA. teNe AkhuM pAMjaruM bharI lAla muniyA kharIdI hatI te pAMjarA sAthe bheTa ApI dIdhI. hajI te munIyAM bALakonAM AnaMda-pramAdanuM sAdhana banI rahI che. ane sadbhAgye hiMsaka pakSIno bhAga banI nathI." Aje pazcimanuM anukaraNa karIne mahAvIra jayantI ke evA dhArmika saMmelananA prasaMgeAe kabutara, cakalI, popaTa vagere pakSIAthI bharelA pAMjarA athavA TopalAo lAvavAmAM Ave che ane temanA pakSIone uDADI mUkIne temane mukita-pradAna karyAnA saMtoSa anubhavAya che. AvA dayApremI lekroe AvI. bAbatamAM uparanA patramAM darzAvelA viveka khAsa dhyAnamAM levAnI ane A prakAranA kevaLa avivekI anukaraNanA parityAga karavAnI khAsa jarUra che. dhanya jIvana ! dhanya mRtyu!! gata jAnyuArI mAsanI 28mI tArIkhe madrAsa khAte, varSothI vyApAravyavasAya nimitte vaselA zrI devazIbhAI mULacaMda zAha 78 varSanI ummare AgaLa pAchaLa kazI paNa mAMdagI ke zArIrika takalIphanA nimitta vagara potAnA nivAsasthAnamAM khurazI upara beThAM beThAM ane mALA gaNatAM gaNatAM ekA eka DhaLI paDayA ane vinazvara dehanA baMdhanathI mukta banyA. zrI devazIbhAI janma jaina hata; pUrA rASTrapremI hatA; gAMdhIjInA vicArone varelA hatA; tathA khAdIdhArI hatA. madrAsanA gujarAtI samAjamAM temanuM agrasthAna hatuM. zuddha cAritrya, sevAbhAvanA, sAduM jIvana, apUrva saujanya, pAra namratA, UMDI dharmaniSThA ane snehaparAyaNa svabhAvanA kAraNe teo madrAsanA prajAjanonA ane vizeSa karIne tyAMnAM samasta gujarAtI samAjanA atyanta Adara ane snehanAM pAtra banyA hatA. temanI sAthe mane jUnA paricaya hatA. temaNe klIkaTavALA zeTha nAgajI puruSottamanI peDhInA TekAthI madrAsamAM sUtaranA vepAra zarU karyo ane sAmAnya sthitimAMthI nyAyapArjana dvArA potAno Arthika utkarSa sAdhyo ane zAnti, svasthatA ane kartavyaparAyaNatA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 prabuddha jIvana pUrvaka 78 varSa jeTaluM lAMbu jIvana vyatIta karyuM ane kazI paNa vyathA ke vedanA vinA uparathI niyaMtraNa AvavA sAthe potAnI jIvana jyota AMkhanA palakArAmAM saMkelI lIdhI. AvI vyakitanA jIvanamRtyuno eka sAthe vicAra karatAM 'dhanya jIvana, dhanya mRtyu' evA udgAra antaramAMthI sahaja nIkaLI paDe che. sau, zAradAbahena parIkhanuM du:khada avasAna varSojUnA koMgresI kAryakara ane dezane AjhAdI prApta thaI te pahelAM lIMbaDI ane rAjakoTanI laDatanA agragaNya senAnI, AjhAdI bAda saurASTranA emanI racanA thaI ane je sarakAra UbhI karavAmAM AvI temAM prAraMbhamAM pradhAna ane tyAra bAda saurASTranuM muMbaI rAjyamAM vilInIkaraNa thatAM sudhI saurASTranA mukhya pradhAna ane tyAra bAda muMbaInA dvibhASI rAjyamAM ane pachI gujarAta rAjyamAM ema anukrame 1963nA sapTembara mAsa sudhI pradhAna--AvI ujajavaLa jemanI rAjakAraNI kArakIrdI che evA zrI rasikalAla parIkhanAM dharmapatnI sau, zAradAbahena parIkhanuM lAMbI mAMdagInA pariNAme phebruArI mAsanI 7mI tArIkhe muMbaI khAte avasAna muM. A avasAne kaccha, saurASTra tathA gujarAtanA prajAjane nA dilamAM UMDA zokanI lAgaNI pedA karI che. zrI rasikabhAI pratye temanA upara AvI paDelI A ApattinA kAraNe sau koI tIvra sahAnubhUti anubhavI rahyuM che. zAradAbahena bhAvanagaranAM; zrI rasikabhAI lIMbaDInA. temanuM 1837nI sAlamAM lagna thayuM. Aje zAradAbahenanI uMmara 50 varSanI; rasikabhAInI uMmara 57 varSanI, 1937nA samaya e dezI rAjyo sAthenA tIvra saMgharSane kALa hate. lagna thayuM tyArathI te Aja sudhI zAradAbahena atUTapaNe rasikabhAI sAthe rahyA che ane temane pUrA arthamAM sAtha Apyo che. zAradAbahena vinAnA rasikabhAI kalpI ja na zakAya - evuM temanuM sAhacarya hatuM. rasikabhAInA jIvanamAM aneka jhaMjhAvAtothI bharelI Aja sudhInI temanI kArakIrdImAM-zAradAbahenanA ghaNA mahattvano phALo rahyo che. rAjakAraNamAM paDelA puruSanI pravRttine nAmanA ane jAherAta maLe che paNa tene Teko ApanAra, baLa ApanAra ane ghara calAvavAnI ane bALakonI ucheravAnI cintA ane javAbadArIthI mukata rAkhanAra patnInI muMgI tapasyA eTalI ja noMdhapAtra lekhAvI ghaTe che. ma 30 varSa sudhI cAlelA sukharUpa ane saMvAdI sahajIvanano A durghaTanAthI anya Avyo che. rasikabhAInA mALA guMthAyo che. zAradAbahenane jhuMTavI laIne vidhAtAe rasikabhAI upara ghaNA moTo kuThArAghAta karyo che. zAradAbahenanA pavitra AtmAne parama zAnti IcchIe! rasikabhAIne ekalA jIvana kheDavA paramAtmA baLa Ape ema ApaNe prArthIe ! cUMTaNI viSe saMkSepamAM (jAnyuArI mAsanA 'abhyAsa'mAMthI uddhRta) "cAthI cUMTaNI ApaNA dezamAM yojAI rahI che ene bhAvapUrvaka ApaNe vadhAvIe ane ApaNA AcAra-vicAra vaDe cUMTaNIne krama satata cAlu rAkhIe ane lAkazAhIne vadhArIe ! I. sa. 1952, I. sa. 1957, ane I. sa. 1962 pachI have (I. sa. 1967) phebruArImAM tA. 15thI 21 sudhI thanArI cothI cUMTaNImAM 521 pArlAmenTarI beThako tathA 3488 vidhAnasabhAnI (ghaTaka--rAjyanI) beThako mATe tIvra ane taravarATavALI harIphAI thaze. Azare sADI bAvIsa karoDa matadAro emAM bhAga laI zakaze, ane 55thI 65 TakA matadAro jo matadAna karaze te! te noMdhapAtra siddhi banaze. matadAna mATe be lAkha pacAsa hajAra kendro haze ane paMdara lAkha karmacArI bhAI baheno cUMTaNI kAryanI javAbadArI saMbhALaze. pahelI cUMTaNI cAra mAsa cAlelI, bIjI 20 divasamAM pUrI thaI, trIjI mATe 10 divasa lAgyA ane have cAthI cUMTaNI mATe 7 divasa ja mukarara karelA che. kArobArI taMtrathI svataMtra evuM akhila bhAratIya cUMTaNIpaMca AkhuM taMtra saMbhALI rahyuM che ane mukta tathA tenI cUMTaNI mATe eNe jarUrI gAThavaNA karI che." paramAnaMda 40 tA. 16-2-67 dharmaguruo ! rAjakAraNa tamArA mATe adhama che. rAjakAraNa mATe zikhAnA dharmaguru saMta phattehasiMhe upavAse zAdaryA ane agnisnAnanI dhamakI ApI ane A hetu mATe dharmasthAnaka suvarNa maMdiranA maMjIsAheba gurudRArAne upayogamAM lIdhuM tyAre ame ene sakhta virodha karyo hato. kemake amArI dRDha mAnyatA che ke dharma ane dharmasthAnakane rAjakAraNathI abhaDAvavAno koIne ya, dharmaguruneya, adhikAra nathI. ane ethI ja purInA jagadguru zaMkarAcArye govadha - pratibaMdha dAnamAM AdarelA upavAsAnA jyAre rAjakIya upayoga hita dharAvatA pakSA karavA lAgyA tyAre ame jagadgurune pAraNAM karavAnI vinaMtIonI jhuMbeza AdarI hatI. bhAratanI prAcInakALathI cAlatI AvatI dharma ane dharmaguru saMsthAnI paraMparA haMmeza rAjakAraNathI dUra rahevAnI che. bauddha dharma rAjaya ane rAjakAraNano Azraya zodhatA thayA tyArathI enI paDatI thaI. tyAre Adi zaMkarAcArya tema ja anya hiMdu AcAryavarTIe dharmanI puna: prANapratiSThA karavAmAM ane dharmanuM saMvardhana karavAmAM rAjya ke rAjakAraNanA jarA paNa sahAro lIdhA na hatA. rAjakAraNathI dUra ane alipta rahevAnI A prAcIna paraMparAne lIdhe ja dharma ane dharmaguruonI saMsthAe lokomAM UMDAM mULa nAMkhI zakI hatI. kamanasIbe bhAratamAM gherA banelA milana rAjakAraNanA kinna vAtAvaraNe dharmaguruonI saMsthAne sparza karavA mAMDayA che e jeTaluM AghAtajanaka che. ethI ya vadhu / bhayAvaha che. rAjakAraNa ke rAja nItino dharma e alaga vAta che ane dharmanuM rAjakAraNa e alaga vAta che. rAjanItino dharma rAjapuruSo pALe - kauTilye dAkhavyo hato te pramANe jamAnAne anurUpa rIte pALe te hitAvaha che. paNa dharmanuM rAjakAraNa keTaluM bhayAvaha che e bhAratanA bhAgalA ane pAkistAnanI sthApanAthI sAbita thayuM che ane paMjAbI subAnI sthApanA tema ja zikhIstAnanI saMbhAvanAthI dekhAI Ave che. AthI ja jyAre jyotirmaThanA jagadguru zaMkarAcArya kone mata na ApavA ane kone ApavA enAM pravacanamAM utare chetyAre e rAjakAraNamAMnA bhayAvaha praveza banIM jAya che. gAvadha pratibaMdhanA AMdolananA cAnusaMdhAnamAM tAMtera divaseAnA upavAsa karanArA pUrInA jagadguru zaMkarAcArya thoDA ja divasamAM muMbaI AvanArA che ane tyAre janasaMgha peAtAnA rAjakAraNa mATe emanA upayoga karanAra che evA pragaTa thayelA samAcAra je sAcA hoya te! te rAjakAraNathI dharmaguruo dUra rahe evI paraMparAne phaTako mAranAra ghaTanA ja banI rahe. cUMTaNI vakhate rAjakAraNanA gaMdAmAM gaMdA melanI aMdara kharaDAvuM e koI paNa sAdhu, saMta, guru mATe ucita nathI ja. kamanasIbe gujarAtamAM ane anyatra keTalAka saMto mahAmahArAje ane gAsvAmIe cUMTaNInA rAjakANamAM sarI paDayA che e khedajanaka che. dharmathI samAjane dhAraNa ApavAnuM kArya lokonI dharmabhAvanA jAgRta karavAmAM ane teene dharmanItinA mArge vALavAmAM ja sArthaka banne e dIvA jevuM spaSTa che. hakIkatamAM, jagadguruo, dharmaguruo ane mahaMta samakSa samAjanI dharmasevAnuM atyAra sudhI upekSA pAmeluM, virATa kArya vATa jovuM ghaNA samayathI UbhuM che. rAjakAraNa karatAM enA tarapha dhyAna ApavuM savizeSa jarUrI che. mAtra dhArmika pravacano ApavAthI ja dharma -- pratiSThAno hetu sacavAto nathI. Aje duniyA je rIte gati kare che tenA saMdarbhamAM bhAratanI je sthiti che te jotAM A viSe sarva paMthenA dharmaguruoe saMka Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-17 lita vicAravinimaya karavA joIe. amane lAge che ke hiMduonA sarva paMtheAnA vaDA dharmaguruonI variSTha dharmAbhA rItasaranA baMdhAraNa ane dhArAdhAraNa sAthe sthapAya ane e sarva sAdhusaMtAne eka ja dharmasamAjamAM sAMkaLI le e jarUrI che. evI dharmasabhA potAnAmAMthI ja koI vidnAna, sujJa, vizALadaSTivALA dharmagurune sarvoparIpade pAMca varSa mATe cUMTI kADhe ane enA mArgadarzana nIce samagra samAjanI dhArmika - naitika unnati mATenA kAryakrama amalamAM mUke te AkhA samAjane khUba ja dharmalAbha thavAno saMbhava che. aneka dharmaguruo, maThAdhIze, gAsvAmIo, sAdhusaMto pAse aDhaLaka saMpatti che. e saMpattinA upayoga, saMskRtanA pracAra ane prasAranI, lAkhkhonI saMkhyAmAM vasatA AdivAsIonI tema ja pachAta lokonI vasatimAM zikSaNa, vaidyakIya upacAra, dharmabhAvanAnuM siMcana, 'nAnAM meTAM kAryo pUrA pADatA vyavasAyA ItyAdinI jogavAI karIne samagra samAjanuM saMgaThana vadhu ekarAga banAvI zakAya. videzanAM khristI mizane, bhAratanA AdivAsIo ane pachAta lekamAM dhUma paisA verIne zALAo, davAkhAnAo, devaLA, ane anya sagavaDo ApIne teone potAnA tarapha vALe che ane emAMthI nAgabhUmi ke mA vistAra athavA sAMtAla paragaNAmAM je alagatAvAdI ane rASTranI akhaMDitatA - ghAtaka sthiti sarjAya che, to upara jaNAvyA pramANenI dharmasabhA racAya, dharmaguru samAja racAya ane e sarva maTho, maMdironI saMpattinI tAkAtathI pachAta vistAromAM kAma kare te keTaluM sAruM pariNAma dharma mATe, samAja mATe, ane deza mATe AvI zake ene dharmaguruoe khyAla rAkhavA joIe. A dharma - pravRtti che, rAjakAraNa dharmahAninI pravRtti che. dharmanI pratiSThA ane dharmAdhArita samAjanI ekatA A rIte sthApI ane vistArI zakAya. paNa rAjakAraNanA gaMdavADamAM jo jagadguru sarI paDe te temAM te milanatAmAM kharaDAvAnuM ja Ave ane dharmahAni ja thAya. dharmaguruone, maThone, maMdirone bheTa, sAgAdo ane dAna ApatA bhakatajanoe paNa dharmaguruone AvA dharmanA raste javAnA ane bhakatanI bheTane upayoga samAjamAM uparokata rIte dharmapratiSThA mATe karavAnA joradAra Agraha karavA joIe. AzA rAkhIe ke jagad guruo temaja anya dhArmika vaDAo A vAtanuM mahattva samajaze ane rAjakAraNamAM rahelI hinatAne pichAnIne enAthI aLagA raheze. dharmanA nAme sattAvArtha sAdhavA mAgatA rAjakIya pakSAnAM dabANA ane kheMcANAnA jagadguruoe daDhatAthI pratikAra karavA joIe ane rAjakAraNathI dUra rahevuM joIe. ( tA. 10-2-67nA 'janazakita' ne agralekha sAbhAra udhRtta). viSayasUci matapradAna samasyA prakIrNanoMdha: Aje ApaNe karyo jaI rahyA chIe? ahiMsAne nAme thatI hiMsA, dhanya jIvana, dhanya mRtyu, sau. zAradAbahena parIkhanuM du:khada avasAna, cUMTaNI viSe saMkSepamAM. dharmagurUo! rAjakAraNa mATe adharma che. lokottara purUSanI jIvanacaryA zakitasvarUpA sindhubahena zrI. je. kRSNamUrti mahAprasthAnanA patha para 21 tamArA bhurve jIvana paramAnaMda pRSTha 203 205 206 207 209 sikalAla che.. parIkha pUrNimA pakavAsA zrImatI enI mArzala 210 prabodhakumAra sanyAla 213 leAkeAttara puruSanI jIvanacaryA lokottarANAM cetAMsi ko hi vijJAtumarhati / 207 (zrImad rAjacaMdra janma - zatAbdI maMDaLa taraphathI pragaTa thayela zrImad rAjacaMdra jIvana sAdhanA : (lekhaka : zrI mukulabhAI kalArthI) nA purovacana tarIke gujarAta vidyAsabhAnA DirekaTara zrI rasikalAla choTAlAla parIkhane atyanta mananIya lekha te pustakamAMthI uddhRta karIne nIce ApavAmAM Ave che. e lekhamAM zrImada rAjacaMdra jevA lokottara puruSonA jIvanacaritramAM banelI ane Indriya darzanAvalaMbI ApaNI buddhine sahaja svIkArya na bane evI - punarbhava aMgenI alaukika bAbataneA nirdeza karatI ~ ghaTa nA saMbaMdhamAM ApaNuM kevuM valaNa hovuM joIe te muddA aMge mArmika AleAcanA karavAmAM AvI che. prabuddha jIvananA AgaLanA aMkomAM gAMdhIjIe nirUpelA 'zrI rAyacaMdabhAInAM saMsmaraNA ' pragaTa karavAmAM AvyA che tenA anusaMdhAnamAM zrImad rAjacaMdranI jIvanapratibhAne samajavAmAM A lekha yogya paripUtinI garaja sAraze evI AzA che. paramAnaMda) zrImada rAjacaMdra jevA puruSavizeSanI caritakathA lakhavI duSkara che. indriyadarzanAvalaMbI ApaNI buddhi khyAla karI zake, samajI zake ane svIkArI zake evI mahattA - vizeSatA - emanA caritamAM nathI ema nathI : jemake emanI asAdhAraNa smRti, laghuvayamAM prajJAparipAka, vyavahAranItinA Agraha, kAryakuzaLatA, zAstranipuNatA, gujarAtI gadyamAM maulika prabhutva, sadAcAraniSTA, satyazeAdhakatA, vairAgya, AtmAnAM manana, zrAvaNa ane nididhyAsana, tadartha nivRttiutsukatA, nirbhayatA ityAdi. A badhA guNA vyakata karatA prasaMgo, ghaTanAo, samAgamAnAM paNa prAmANika varNana karavA, sahelAM nahi paNa zakya to che ja. paNa zrImad . badhA AvirbhAvA uparAMta bIjA keTalAka AvirbhAvAne - je apekSAe bAhya kahevAya evA AvirbhAvAnI mUla zakita jevA che ane jemanuM varNana temanA potAnA zabdomAM thayeluM che temane - samajavA e duSkara, atyanta duSkara che. temane svIkAravAno prazna te temane samajyA pachI Ave athavA te buddhitarkane zAMta karI kevaLa zraddhAne viSaya bane, u. ta., gune rjanma che- jarUra che, e mATe 'huM' anubhavathI hA kahevAmAM acaLa chuM." e vAkaya pUrvabhavanA koI joganuM smaraNa thatI vakhate siddha thayeluM lakhyuM che. jene - punarjanmAdibhAva kahyA che. te padArthane koI prakAre jANIne te vAkaya lakhAyuM che.'1 zrImadanA A anubhavane zI rIte samajavA? maneAvijJAnanA cokaThAmAM e kaI rIte bese? athavA ra dhanyare divasa A ahe, jAgI OM zAMti apUrva daza varSe rU dhArA ulasI, maTayA udaya karmanA garva re. ogaNIse'ne ekatrIse Avyo apUrva anusAra re, ogaNIsene be tAlise, adbhuta vairAgya dhAra re. ogaNIsa ne suDatAlise, samakita zuddha prakAzyuM re, zruta anubhava vadhatI dazA, nija svarUpa avabhAsyuM re. * AvI apUrva vRtti ahIM, thaze apramatta yoga haiM, kevaLa lagabhaga bhUmikA, sparzIne deha viyoga re. AmAM 'daza varSe dhArA ulasI' enA zo artha ane e kaI maneAvastune sUcave che? 'apUrva anusAra' AvyA eTale zuM AvyuM? vairAgya te samajIe paNa 'ada bhuta ' eTale zuM? -- 'zuddha samakita prakAzyuM ' eTale zuM thayuM? jaDa ane cetana be bhinna che Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 abuja jIvamAM tA. 11-ra-17 evI zraddhA ke mAnyatA te samyakatva ke samakita, paNa 'prakAzya' evAonAM jIvanacarite e "anubhavaghaTanAo' nAM kathana vinA eTale vicAra uparAMta bIjuM zuM thayuM? "nija svarUpa ravibhAsyuM - niSNANa thaI jAya. eTale mANasane "aha" nuM vedanA thAya che enA karatAM bIjuM zuM to bIjI bAju camatkAra - lAlupatA thaI javAne, vahemanAM avabhAsyuM? "lagabhaga kevaLa bhUmikA'ne sparzavAnuM eTale zene dhummasamAM aTavAI javAne, buddhigrAhyane paNa atIndriya koTimAM sparzavAnuM? mUkI devAne bhaya hoya che. saMvata 153 mAM- 29 varSanI vaye pitA vize A noMdha jIvanacarita lekhaka mATe A baMne koTiemAMthI bacI javAne zrImade karI, temAM te te ghaTanAne varSa vAra nirdozI che. AvI mArga taTastha bhAve aitihaya pramANenI barAbara cakAsaNI karI che aneka bAbate jemanA jIvanacaritamAM ghaTanAo rUpe vaNAI hoya laukika ke lokottara bhAvo- artho - ghaTanAo nIpaje temanuM nirUtenI buddhigrAhya kathA zI rIte lakhAya? A vijJAnayugamAM AvI paNa karavuM e che. lekhakanA pitAnA anubhavamAM na hoya athavA bAbatenuM hajI saMzodhana thayuM nathI. je kAMI jANIe chIe te enA jJAnanI kakSAne saMbhavita na lAge evI bInAo paNa aitikAM te zraddhA rUpe kahevAya che, vahema rUpe kahevAya che, ke kavikalpanA haya pramANathI nIpajatI hoya te temane choDI zakAya nahi evo tarIke AsvAdAya che. vaLI, - 'amuka sAlamAM zrImade jhaverAtane Adhunika aitihaya parIkSakone ya mata che. 5. dhaMdho zarU karyo' e ghaTanA saraLatAthI samajavAmAM Ave evI rIte zrImad jInuM AvuM saMzodhanapUrvaka nIpajeluM jIvanacarita je kahI zakAya tevI zrImad ne amuka sAlamAM "dhArA ulasI" lakhAvavuM hajI bAkI che. AvuM carita lakhyAM pahelAM zuM thavuM joIe ke "apUrva vRtti AvI.' ke 'pUrvabhavanA joganuM smaraNa thayuM." e gAMdhIjIe sUcavyuM che : 'jIvanacaritra lakhavuM hoya, te huM e bAbatane evI rIte ghaTanAo tarIke kahI zakAya? temanI janmabhUmi vavANiyA baMdaramAM keTalIka vakhata gALuM; temanuM zrImad nuM mAnasa temanA vyavahArajIvanathI ane temanA dArzanika rahevAnuM makAna tapAsuM; temanAM ramavA - bhamavAnAM sthAne jouM, jhINavaTavALAM lakhANothI je samajAya che te uparathI, taraMgamAM AvI ke temanA bALamitrone maLuM; temanI nizALamAM jaI AvuM; temanA kaI bhramaNAnI prerI ke koI mahimA batAvavAnI vRttithI, AvuM mAnavA mitre, anuyAyIo, sagAMsaMbaMdhIone maLuM, temanI pAse jANake lakhavA prerAya evI A vyakita lAgatI nathI. emanA gADha vAnuM jANI lauM ne pachI ja lakhavAne AraMbha karuM.'' paricayamAM AvelA gAMdhIjIne A vize bahu spaSTa abhiprAya che : Adhunika yuganI apekSA AvAM saMzodhana Avazyaka gaNe 'temanAM lakhANonI eka asAdhAraNatA e che ke pote je che. uparAMta zrImadjInAM pitAnAM lakhANo -dho, patro-graMtha anubhavyuM te ja lakhyuM che. temAM kayAMye kRtrimatA nathI. bIjAnI upara vagere sAhityane paNa vivecaka daSTie tapAsavAM Avazyaka gaNAya. chApa pADavA sArUM eka laTI sarakhI paNa lakhI hoya ema meM zrI mukulabhAIe 'zrImad rAjacaMdranI jIvanasAdhanA' nathI joyuM. 3 lakhatAM pahelAM A badhI sAdhanA karI che ke nahi te huM jANatA ' arthAta ke emanA mAnasanI laDhaNa buddhipradhAna tArkikanI nathI. e mATe samaya, sAdhana vagere joIe. eTale e daSTie che, potAnA mananuM sUkSamatAthI nirIkSaNa karI zake e jAtanuM e A graMthane huM joto nathI. paraMtu A graMtha vAMcanArane zrImadjInA citta che. pitAne jyAre 'harirasa' nI tAlAvelI thaI che ane enI jIvananI kevI jhAMkhI thAya e draSTi meM rAkhI che. e rIte jotAM maratI AvI che tyAre paNa e pitAnI vRttionA nirIkSaka A graMthathI mane ekaMdare saMtoSa thayo che. zrI mukalabhAIe zrIma dujIne laukika jIvananAM prasaMge ane ghaTanAo sAdI, svaccha dekhAya che. arthAta ke eka pakSe lakhanAra svastha buddhino anA- ane madhura bhASAmAM nirUpyAM che. temanA AMtarajIvananA lokottara DaMbarI sUkSma nirIkSaka che ane bIje pakSe enI noMdha ane lakhANa anubhave emaNe TALyA nathI paNa svasthatAthI nirUpyA che. evI manedazAe - mAnavavastuo - mAnasa ghaTanAe rajU kare enI pAchaLanA vastRsatyanuM vivecana karavuM e koI paNa lekhache je vijJAnagamya nathI, IndriyajJAnAvalaMbI buddhine gamya nathI. kanI maryAdA bahAranI bAbata che, sivAya ke pote e lokottara mArgane vihArI hoya. eTale AvA koI gajA bahAranA uhApohamAM A kAraNathI zrImajI jevA puruSavizenI jIvanakathAmAMthI paDayA vinA zrImadjInAM lakhANonA AdhAre ane temanA samAA batha bhAga chADI devAmAM Ave ema bane; ane e cheADI gamamAM AvelI vyakitaonAM kathanonA AdhAre zrI mukulabhAIe dIdhAM chatAM ya sadAcAraniTa evuM ghaNuM emAM nirUpI zakAya. yathocita nirUpaNa karyuM che. emanA nirUpaNamAM caritanAyaka vizene ane ahIM ja jIvanacarita lakhavAnI moTI ghUMTI Ave emane AdarabhAva spaSTa dekhAya che. e na hoya to A zrama che. je anubhave caritanAyakanA jIvanamAM AdhArabhUta banyA vyartha lAge. pitAne gumya na hoya evA prasaMge, ghaTanAo - dekhAtAM hoya temane mUkI daIne ke gauNa karIne temanAM jIvana - carita anubhavone tiraskAravAnuM ke gopAvavAnuM cApala emaNe kahyuM nathI. zrImadjInAM lakhANomAMthI kaLAnuM ane samAgamIonA kathanathI kima nirUpI zakAya? AvA gUDhastaranA anubhavonI vAta na hoya samathita thanuM jIvanadarzana zrI mukulabhAIe karAvyuM che. nyAM paNa caritanAyakanI je preraNArUpa zraddhA hoya tene dhyAnamAM AvA lokottara puruSonA jIvana samakSa te bhavabhUtie kahI. rAkhyA vinA tenA vicAre ke AcArone e mULazakita vinA kevI che evI namavA ja yogya che: rIte barAbara samajI zakAya? u. ta. mahAtmA gAMdhInI Izvara vizenI lokottarANAM cetAMsi ko hi vijJAtumarhati / zraddhA-I am surer of his existence than of the fact tA. 22-4-65. that you and I are sitting in this room. Then I 11, bhAratInivAsa sosAyaTI, can testify that I may live without air and elisabrija, amadAvAda - 6. rasikalAla cho. parIkha water but not without him,..* emanI AvI ane bIjI lakattara zraddhA ane preraNA vinA gAMdhIjInA AcAravicArone 1. zrImad rAjacaMdra, saM. 2007 nI AvRtti - patra 424 samajavAnI ane tene anusaravAnA prayatno keTalI viSama sthiti- 2. ejana. patra 960 - 1 (32) hAsyanI ane du:khanI - UbhI kare che te ApaNe Aje 3. zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI. pR. 46. joIe chIe. 4. My Religion P. 43 yo cakradRDhaH ta eva sa: | (ma. . 27-3) 5. F. H. Bradley-The Presuppasitions of CripaNa zrImajI ke rAmakRSNa paramahaMsa, ke ramaNa maharSi tical History (pp. 63 Collected Essays Vol. 1) plat sil Bras GalLi. Billede asa Faith - 26 di G. J. Garraghan S. J. A. Guide to Historical paNa judI jAtanAM dekhAya che. emanAM AMtaravizvamAM e zraddhAnA Method pp. 298-303, padArthonAM 'anubhava', 'darzana' ke 'samApti' hoya che. ethI 6. zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI pR. 41. AthI darzana zrI mukela. samAgamIonA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-17 buddha jIvana zaktisvarUpA sindhubahena ('zakita dala patrikA ' mAMthI sAbhAra udbhuta ) Disembara mAsamAM zakitadaLe yAjelAM pravAsamAM amane raMga, davA, kAgaLa tathA khAMDanA kArakhAnAMo sArI rIte jovAnI taka maLI. paraMtu sAthe sAthe eka evI paNa aneAkhI taka sAMpaDI jethI amAro pravAsa dhanya banyo. pravAsane bIje divase ame cAMgA gAmamAM gayAM hatAM. zakitadaLanI junI keDeTa zrImatI hemalatAbena mahetAnAM mAtAjI zrImatI sindhubahenanI A karmabhUmi hatI, jemaNe khUba premapUrvaka amane AmaMtraNa ApyuM hatuM. jyAre ame tyAM pahoMcyA tyAre bAganA nAnA daravAjAmAM eka pAtaLI zyAma, suMdara ne smitabharI mUrti AdivAsI Dhabe khAdInI sADInA kaccha mArIne amane AvakAravA mATe ubhI hatI. tenI AMkhAmAM AkarSaka teja hatuM. 63 varSanI A prauDha strImAM eka navayuvatIne paNa zaramAve tevI capaLatA hatI. temaNe AgaLa AvIne amAruM saunuM svAgata karyuM. bahAranA AMgaNAmAM AseApAlavanA meTAM ghaTAdAra vRkSo hatAM. aMdaranA bhAgamAM sugaMdhI gulAba mheMkI rahyAM hatAM. bahAranA varaMDAmAM besIne AjubAjunuM nirIkSaNa karatAM karatAM sindhubahenanI vAto sAMbhaLavAmAM amane bahu ja AnaMda Avyo. emane saMgIta tathA bhajanAmAM khUba rasa hato. roja paroDhiye 4 thI 5 bhajana gAtAM hatAM. amane paNa dezapremathI bhareluM eka gIta temaNe saMbhaLAvyuM. A sAdA dehAtI gharamAM temaNe je kalAtmaka sajAvaTa karI hatI ane Adhunika sagavaDatA UbhI karI hatI, te parathI emanI kalAdaSTi, zAkha tathA navI peDhInI jarUriyAto pratyenI emanI udAra daSTi sApha dekhAI AvatI hatI, dIvAnakhAnAmAM aMgrejI, gujarAtI, hindI pustako tathA mAsiko, hArameoniyama, reDIo vagere dareka vastuo vyavasthita rIte geAThavelI hatI. emanI vAtamAM javalaMta dezaprema ubharAtA hatA. emaNe kahyuM ke "25 varSathI huM A gAmamAM vasuM chuM ne have to A ja mArI svarga che" amane lAgyuM ke e svarga banAvavAmAM emaNe potAnA prANa reDayo che. emaNe AgaLa kahyuM ke, "mAre traNa bALako che. traNene bhaNAvyAM gaNAvyAM che ne dareka potapAtAnI rIte potAnAM jIvanamAM sthira thayAM che. eka putra je amerikAthI bhaNIne hamaNAM ja Avyo che, te mArI sAthe rahIne mArA kAmamAM madada kare che. huM to badhAMne ema ja kahuM chuMke "ApaNe ApaNA dezane AgaLa vadhAravA mATe kaI rIte upayogI thaI zakIe tenA ja sauprathama vicAra karo." mArAM putrane huM roja yAda ApuM chuM ke je mATImAMthI ApaNe pedAM thayAM chIe tenAM mATe kAma karavuM e ApaNI pharaja che. ochAmAM ochA aThavADiye eka divasa te dezasevA mATe phAjala pADavA ja joIe. dezanA ekeeka juvAna jo AvA nizcaya kare teA keTaluM moTuM kAma thAya? " gharanI AjubAjunA meTA vistAramAM bagIcA uparAMta khetIpaNa hatI. pAtAnAM sevakonI sAthe sindhubahena pote paNa khetInA kAmamAM madada kare che. khetImAM vadhAre tathA UMcI jAtanuM anAja pedA karavA mATe te haMmezA judAjudA prakAranA prayogo kare che ane keTalAka prayogo viSe to jANIne amane Azcarya thayuM che ke eka sIdhI sAdI zrI khetI - vijJAna viSe kevuM UMDuM ciMtana dharAve che. ame emane pUchyuM ke, "tame ATaluM anAja pedA karo che! temAMthI sarakAra moTA bhAganuM laI jAya che te temAM tamane ze| phAyado thAya? emaNe saraLa smitapUrvaka kahyuM : " bhale sarakAra amAruM utpanna kareluM ghaNuMkharuM anAja laI jAya, to paNa emAMthI amane be prakAranA phAyadA thAya che. eka, ame sarakArane uttama prakAranuM anAja * T 209 ApIe chIe. meM bIjuM, sarakAra badhuM anAja to uThAvI jatI nathI, amane khAvA pUratuM taoN rAkhe ja che. pariNAme huM tathA mArAM bALako ane mArI sAthe kAma karatAM AdivAsI bhAIbahenA potAnI mahenatanuM UMcI jAtanuM anAja khAI zake che. A rIte lagabhaga 25 mANasanuM sarakArI raeNzana paNa bace che. have tame ja kahA, Ama dezane eka jAtanI madada thaI ke nahIM?" eka dubaLI zrI tyAM kAma karatI hatI tene batAvI sindhubahene kahyuM ke, " tame zaheramAM amerikAthI AvelA saDelA ghauM tathA bIjuM anAja khAo che tenA karatAM mArI A dubaLIbAI ghaNuM vadhAre sAruM anAja khAI zake che. ahIM tene rahevA mATe ghara, cAkhkhAM havApANI tathA peAtAnI mahenatanuM sArUM tathA svaccha ane peSaka anAja khAvA maLe che. A loko AnaMdapUrvaka mahenata kare che. huM paNa temane sAtha ApuM chuM. ame sau ekarUpa thaIne potAnuM samajIne kAma karIe chIe, jethI pedAza paNa sArI thAya che. koI kAraNa nathI ke ApaNe deza bhUkhe mare athavA paradezathI anAja maMgAvavuM paDe. je ApaNA dezanI jamInano pUrepUro upayoga thAya ane mANasA buddhipUrvaka khetInAM vikAsanI badhI bAju para potAnuM dhyAna kendrita kare te ApaNe ApaNA dezamAM pUratuM anAja to pedA karI ja zakIe ne uparAMta bIjAM dezamAM paNa anAja nikAsa karI zakIe.' je zrAddhApUrvaka emaNe A vAta kahI te amane paNa sAcI lAgI. kAraNa ke emanI zrAddhAne emanA potAnA udAharaNanuM pIThabaLa hatuM. khetaramAM pharatAM pharatAM emaNe peAtAnAM judAM judAM pramegenI vAta karI. ApaNAM potAnAM maLa -- mUtra tathA ApaNAM DhoronAM chANamAMthI khAtara banAvavAnI rIta tathA 'gobara gesa plAnTa' ke jenAM vaDe battIo tathA raseADAmAM gaeNsanAM culAM baLI zake che te badhuM batAvatAM kahyuM ke "chANamAMthI gaeNsa nIkaLI javAthI khAtara jaldI bane che. A khAtaramAM nAITrojananuM pramANa vadhAre hoya che. ochI mahenatamAM keTalA bacAva thAya chete juo. vIjaLI tathA raseDhAnuM baLataNa tA maphata ja maLI jAya che. ne sAruM khAtara maLe te te| naphAmAM. huM to ema mAnuM chu ke je loko chANamAMthI chANAM banAvIne bALe che, vece che athavA gharanAM gAya bheMsanuM dUdha vece che te loko sAcesAca peAtAnuM nasIba ja vecatAM heAya che. chANAM te baLI jAya che jemAMthI na tA gaeNsa pedA thAya che, na to khAtara maLe che. ne ema cApaNI amUlya saMpatti khAka thaI jAya che, je luko pe!tAnA gAya bheMsanuM dUdha vece che teo potAnAM bALakone dudhathI vaMcita rAkhe che. bALake poSaNanA abhAve bimAra paDe che ne dUdha vecavAthI thayerI AmadAnI davAdArUmAM veDaphAI jAya che.'sindhubahenanI A sAdI paraMtu pAyAnI vAtethI ame ghaNAM prabhAvita thayAM. gharanI pAsenAM pAtALakUvA para eka paMpa dhamadhama AlI rahyo hatuM. jemAMthI ozabhera vahIne AkhA khetarane pANI pUruM paDatuM hatuM. A kUvAnuM pANI AkhuM varasa cAlatuM hatuM. vaijJAnika rIte judA judA prayogA drArA judI judI jAtanAM kayArA banAvIne tathA judI judI AtanuM khAtara vAparIne, kayA kayArAmAMthI vadhAre ane uttama prakAranuM utpanna Ave che tenuM nirIkSaNa sindhubahena kare che ane temAMthI mArgadarzana meLavIne potAnA khetaramAM moTA pAyA para prayAga kare che. emaNe potAnI grAmyazailImAM kahyuM, "Aje lekone jAtamahenata karavI nathI. tethI ja amerikAnAM saDelAM ghauM khAIne AnaMda mANavo paDe che. ' emanI vAtamAM kyAMya nakArAtmaka daSTi na hatI. temanA vicAro AzAthI paripUrNa ane vidhAyaka hatAM, eTale emanI vAtamAM karyAMya sarakArane vAMka jovAnI dRSTi ke sarakAra taraphI zI madada nathI saMtApa e pra Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 " - prabuddha jIvana tA. 16-ra-17 maLatI ke muzkelIthI divase pasAra thAya che evI koI phariyAdane raheze, ane kaI cIja lokonA bhalAmAM che tenI badhI gaNatarI meDhe ja sUra nahote. ' hatI.' emanAmAM meTA moTA arthazAstrIo karatAM paNa vadhAre vyavagAmanA loko viSe paNa temanAmAM je kAMI sAruM hatuM tene ja hArika jJAna hatuM. teo jAte kAMtIne potAnA vastra banAve che. eTale temaNe amane sArI rIte khyAla Apyo. emaNe kahyuM ke, "juo temane mAtra mIThuM ja bahArathI lAvavuM paDe che. bAkI jIvana- jarUto kharA! loko keTalAM anukraNazIla che! meM emane sau prathama riyAtanI badhI cIjavastuo emanA gharanI AjubAjumAM ja samajAvyuM ke chANamAMthI chANAM banAvIne bALI na nAkhe, emAMthI teo ugADI le che, thoDe dUra emanuM zeraDInuM khetara che. jyAM sAkagesa tathA khAtara banAvIne banne prakAranA phAyadA meLave ane ranI mila paNa che, eTale jarUra pUratAM khAMDa ane geLa paNa maLI khetImAM paNa sudhAre, paraMtu cAlu cIle badalavAnI mANasanI paraM. jAya che. parAgata anicchAnA kAraNe koIe mAruM sAMbhaLyuM nahIM. tema chatAM temanI pAse temanuM potAnuM Dhora - DhAMkhara che. gharamAM joItA huM hArI nahIM. meM vicAryuM ke pratyakSa daSTAMta ApavAthI ja A loko. - dUdha uparAMta vadheluM dUdha jamAvIne ane dara trIje divase valeNuM samajaze. meM pate ja mArAM DhoraDhAMkharamAM vadhAro karyo ne temanAM karIne mAkhaNa kADhe che, jenuM ghI bane che ane amRta jevI mIThI chANa tathA manuSyanAM maLamUtra mATe gesa plAnTa dharanI pAse ja pauSTika chAza kAmadAra, AdivAsI ane gAmanA bIjA garIba loko banAvyo. bIje ja varase mArA khetaramAM je mabalakha pAka thayo te laI jAya che ane A bahenane AzIrvAda Ape che. emaNe kahyuM ke, jovA mATe badhA loko AvyAM. ne badhAMne khAtrI thaI ke huM je "mArAM gAya - bheMsanA dUdhane pUra badale mane dUdha ane dhI kahetI hatI te sAruM hatuM ne pariNAme lokone samajAvavA mATe eka dvArA maLI jAya che, ane naphAmAM garIba lokone chAza maLe che. paNa bhASaNa karavAnI jarUra na paDI. Aje amArA gAmamAM 20 'chAzamAM paNa thoDuM mAkhaNa garIba bALako mATe teo javA de che. emaNe kahyuM ke, "premanI apekSA karatAM pahelAM prema Apavo paDe che." gesa plAnTa te cAle che. dareka gesa plAnTa dITha arthe kharca sarakAra Ape che. keTalAka lokoe gesanI zakitamAMthI pANIne paMpa meM pUchyuM ke, "tame kayAre paNa bahAragAma jAo cho?" temaNe kahyuM ke "varSamAM ekAda vAra gAmanI bahAra nIkaLuM chuM. lekanI paNa mukAvyuM che. khetaramAM teo navA navA prayoga kare che ne gAmanA badhAM ja loko sArA pAkane mATe khUba mahenata kare che." vadhumAM sAthe haLavA maLavAnuM thAya che, temanA prazna samajavAnI kozISa karuM chuM. kayAMya paNa jo huM upayogI thaI zakatI houM te mane ghaNe AnaMda emaNe hasatAM hasatAM hyuM ke, "gAmanA be traNa choksa egrI thAya che. kharA arthamAM A ja mArI yAtrA che. keTalAMka gAmo ane kalcara kaeNlejamAM bhaNIne AvyA hatA. emane meM kahyuM ke have tamArA zaheramAM bagIcAo ane khetarone ujADI nAMkhIne hAusiMga sosAbhaNatarane upayoga gAmanI surata badalavAmAM karavo joIe. mArI yaTInA nAme makAna banatAM jouM chuM, tyAre dilamAM bahu du:kha thAya sAthe khetaramAM cAle ne navI navI tarakIba batAvo, paNa bicArAM che. 'vadhAre anAja ugADo' nI jhuMbeza karavAvALA ApaNe pote ja e chokarAMone hAthamAM dAtaraDuM kema pakaDavuM tenI paNa khabara nahatI ! ApaNI dharatI ane dhAnyane satyAnAza karIe chIe. pachI dharatI temane te jIvajaMtu para jAtajAtanI davAo kema chAMTavI mAtra ApaNAthI rUDe nahIM te bIjuM zuM thAya? kutuba minAranI pAse eTalI ja khabara hatI. mAtra pustakiyA keLavaNIne kAMI artha athavA evI ujajaDa verAna dharatI para kema makAna bAMdhatA nathI? nathI. enI sAthe jAtaanubhava tathA mahenata karavAnI tAkAta zA mATe lIlI kuMjAra vADIene nAza karo cho?" AvI badhI ne tamannA hovAM joIe." keTalIe vAta sAMbhaLIne dila dharAnuM na hatuM. emanI vAtamAM saccAI DAM divasa agAu ena ena. sI. sI. no kempa thaye hatA. meM pUchayuM ke A kempanI pAchaLa keTalo kharca thaze te jANavA maLyuM hatI, emanI draSTimAM gAmanA loko kevI rIte sArA nAgarika ane sArAM kisAna bane tema ja temanAM bALa - baccAMo kevI rIte zikSita ke sittera hajArano kharca thaze. vadhumAM meM pUchyuM ke ATale kharca karyA bane e ja ciMtA hatI. pahelAM ApaNA deza ane pachI ApaNe pachI ApaNane zuM maLaze? te javAba maLyo ke ekAda be rastA e bhAvanA emanI vAtamAM, emanI AMkhamAM tema ja emanI nase rIpera thaze. lo juo! ATaATalI mAnavazakita tema ja rUpiyA * nasamAM vyApelI hatI. evAM prabhAvazALI sidhubahenanI sAthenAM sittera hajArano kharca karyA pachI ApaNane maLaze mAtra be traNa preraNAdAyI milanathI khUba dhanyatA anubhavI rastAnuM samArakAma. cApaNuM jamApAsuM keTaluM nabaLuM che ! khanI mULa hiMdI : anuvAdaka : sAme bamaNo naphe maLavAnI AzA na hoya evAM pokaLa kAryakramanA pUNimA pakavAsA nirubahena subodhabhAI zAha AyojanathI ApaNe saMtoSa laIe chIe. paNa je vicArapUrvakanuM Ayojana karavAmAM Ave te A zakti ane paisAthI zuM na banI zrI je. kRSNamUrti zake ? Izvara paNa ApaNI niSkriyatA ane buddhihInatAthI taMga [ huM bhArata pratye kema AkarSAI" e mathALA nIce eka lekha cAvI gayuM che. kemake ApaNI pAse vipula pramANamAM jamIna ane tA. 16-8-66nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayo hato. te leba zrImatI mAnavazakita hovA chatAM paNa ApaNe puratI mahenata karatA nathI. enI mArzala nAmanI eka ja viduSI mahilAe lakhela ane coTale ApaNA para jAtajAtanI Aphata Ave che. prema, dhagaza, 1963mAM pragaTa thayela "Hunting Guru in India e nAmanA ane tamannAthI jo ApaNe kAma karIe te AphatathI DaravAnuM pustakanA upaghAtano anuvAda hato. A mahilAe bhAratamAM keI kAraNa na rahe. gurunI zodhamAM be varSa bhramaNa karyuM hatuM ane te daramiyAna bhAratanA emanI vADI ane khetaramAM jAtajAtanA kerI, drAkSa, anenAsa, cAneka AdhyAtmika kendronI teNe mulAkAta lIdhI hatI ane AdhyAnALiyera, papaiyAM, cIku, keLAM vigere phaLa tathA jAtajAtanAM zAkabhAjI, tyanA kSetramAM khyAti pAmelI aneka viziSTa vyakitao sAthe teNe anAja ane auSadhio thAya che. lIMDIpIparanI velIne khAsa pratyakSa paricaya sAdhyo hate. AmAMnA eka zrI je. kRSNamUrti hatA. prakAranuM khAtara pANI tathA chAMyaDo ApIne kevI nAjukAIthI saMbhALa temanI sAthenA samAgamanI A viduSI mahilAe upara jaNAvela laIne ucheravAmAM Ave che te joIne amane bahu Azcarya thayuM. pIpa pustakmAM savistara noMdha ApI che ane zrI kRSNamUrtinA pUrva ranI velIo para keTalIka pIpara beThI hatI je ame jAte teDIne jIvana vize pite je kAMI sAMbhaLyuM te mAhitI paNa A noMdhamAM tene svAda mANyo. pIparathI Avaka sArI thAya che. A bahenane bajAramAM kaI cIjanI keTalI Avaka thaze, kaI cIjanI vadhAre mAMga atargata karavAmAM AvI che. A noMdha roka UMDA abhyAsInI nathI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-17 * prabuddha jIvana 21 paNa jijJAsA ane kutuhalathI prerAyelI ane be varSanA paribhramaNa ane te mAgaNIne temaNe svIkAra karyo ane pitAnA A be dIkSA daramyAna pitAnA mana upara je kAMI chApa paDI tene abhivyakita one temanA havAle karyA. Ama karavAmAM bApanI koI nArAjI hoya ApavA mathatI eka buddhizALI mahilAnI che. Ama hovAthI saMbhava ema mAnavAne kAraNa nathI. UlaTuM A be bALakonuM A be mahAna che ke zrI kRSNamUrtine niphTathI jANanAra ane bhakitabhAvathI jenArA vyakitaonI sArasaMbhALa nIce vadhAre kalyANa thaze ema teNe mAnyuM mitrone A noMdhamAMnA koI koI vidhAne uparachallAM lAge athavA hoya. Ama thoDA samaya badhuM sarakhuM cAlyuM. keTalAka samaya bAda to kRSNamUrtine kadAca koI ThekANe anyAya karanArAM paNa lAge. nAnA chokarA aMgenA leDabITaranA vadhu paDatA pakSapAta aMge keTalIka Ama chatAM kRSNamUrtinA vyakitatva tathA vicAranirUpaNa aMge atyanta uDatI vAte bApanA sAMbhaLavAmAM AvI. e kAraNe ke anya koI rocaka bhASAmAM lakhAyelI A noMdha sAre prakAza pADe che ema kAraNasara bApe A be chokarAone kabajo pAchA meLavavA mATe samajIne prabuddha jIvananA vAcako mATe karavAmAM Avela te noMdhane madrAsanI hAIkorTamAM dAvo karyo, paNa temAM te niSphaLa nivaDa anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. mULa lakhANamAM hakIkata aMge koI ane A chokarAone kbaje A samaya sudhImAM je koI ThekANe kSati hovAnuM mAluma paDayuM che teTalA pUrato anuvAdamAM thIophikala sosAyaTInA pramukha banI cUkayA hatA evAM sudhAro karyo che. paramAnaMda). 3. bIsenTane hAIkorTa taraphathI saMpavAmAM AvyuM. tyAra bAda zrI. je. kRSNamUrti dhI orDara opha dhI sTAra Ina dhI IsTa'-'pUrvane tAraka saMgha--e nAmanI saMsthA mIsIsa bIsenTa taraphathI ubhI karavAmAM AvI ane huM dilhImAM hatI e daramyAna kaeNnsTITayuzana hAusanA te saMsthA A chArAnA nAma sAthe sAMkaLavAmAM AvI. bIjI cogAnamAM zrI yadu kRSNamUrtinI pravacanamALA cAlI rahI hatI. bAjue navA jagadagurUnA vAhana tarIke taiyAra karavAnuM kArya subu'nA koyaDAo ane pelA svAmInI vicitra prakRtinA anu mIsIsa bIsenTe AraMbhya. AvI vAtane na svIkAranArA lekamAM bhavo bAda kRSNamUrtinI pramANamAM zANapaNabharI vAte tarapha vaLatAM evI vAta cAlI-oke Ane koI purA nathI-ke leDabITarane thayeluM eka prakAranI rAhata anubhava thato hato. teo yuropa darzana athavA te temane thayelI AgAhInI vAta temanI kevaLa upatema ja amerikAmAM sArI rIte jANItA che ane temanA vizenuM jAvI kADhelI hatI ane De. bIsenTa A gUDha janAmAM temanA bhAgItemaja temanuM potAnuM sAhitya Aje bahoLA pramANamAM dAra hatA. temane Azaya eka prayoga karavAno hato. eka rIte zuM prApya che. temanI aMgata jIvanakzA addabhuta rasanA zekhIne kahIe to pitAnI IcchA mujabanA eka jagadguru nirmANa karavAne mATe bhAre AkarSaka che ane mane vijJAnanA vidyArthIo mATe temane IrAdo haTe. udhaka che, ane jo ke tene teo pote kazuM mahattva nathI ApatA, eka chokaro-kaI paNa chAkareje te jagadaguru thavAne che ema chatAM khArA kAraNethI prerAIne huM temanI jIvanakathAnuM pharI ema tene kahIne-manAvIne-ucheravAmAM Ave ane e mAnyatAne ekavAra punarAvartana karavA IcchuM chuM. . samarthana maLe evuM vAtAvaraNa ce tarapha UbhuM karavAmAM Ave ane brAhmaNa mAtApitAnA pIThamAM bALaka tarIke, kRSNamUrtinA evA khyAlanA adhyApa sAthe te chokarIne sarva prakAranA zikSaNathI saMpanna janma madrAsa najIka Avela madanappalImAM 1897nI sAlamAM thaze karavAmAM Ave che te kharekhara jagadguru thAya ke kema ? vIsa varSanI hatuM. temanuM nAma yadu athavA jedu hatuM. tenI bahu nAnI ummare AvI tAlIma ane A ghaTATopa AvA jaga guru banavA mATenuM temanI mAtAnuM avasAna thayuM hatuM, ane temanA pitA eka tene saMpUrNa mAdhyama banAvI zake ke kema ? jo Ama banI zake che - sAdhAraNa sarakArI nokara hatA. ema lAge che ke nAnA sarakhA pagA ane kRSNamUrti A viSe pitAne jarA paNa jANakArI hovAne InkAra 2mAM AvaDA moTA kuTuMbanuM bharaNapoSaNa karavAmAM pitAne bhAre muzkelI kare che-sAmyavAdIonI "brain-washing" techniques paDatI hovI joIe. vIsamI sadInI zarUAtamAM thIesephIkla (magaja-sAphasUphInI karAmata)nA kSetra bahAranI ane ema chatAM tene bahu sosAyaTI adiyAra khAte pitAnA pAyA nAkhI rahI hatI. A maLatI A eka bhAre moTI siddhi gaNAya...AvuM temanA praganuM svarUpa saMsthAnI pravRtti aMge ane tenA sthApaka maDama bleTaskInA hatuM. hakIkatamAM ema banyuM che ke kRSNamUrti, bhagavAna maitreyanA navA avatAra citra vicitra vyakitatva aMge game te dhAravAmAM AvatuM nahi te paNa eka moTA zikSaka- AjanA jagatanA eka mahAna guruhAya, paNa parvAtya tattvajJAna vize pazcimanA lokomAM samajUtI te banyA ja che. ane trIza varSathI paNa vadhAre samayathI teo A phelAvavAnuM jemaNe sauthI paheluM kArya karyuM che temAMnA teo eka duniyAmAM satata paribhramaNa karI rahyA che ane pravacana varasAvI hatAM. eka divasa thIesephakala sosAyaTInA prAraMbhanA mukhya rahyA che. kAryakra sthApaka sabhyomAMnA eka revanDa cArlsa DabITare A e samayamAM paNa kRSNamUrti jarUra eka AzAspada yuvAna chArAne tenA nAnA bhAI nityAnaMda sAthe sosAyaTI najIkanAM eka lAgatA ja hatA ane temanA jIvananA prAraMbhathI temanAmAM AdhyAjaLAzayamAM ramate . te joIne okaTanA adraSya vidyAnA tathA tmika vaLanAM darzana thayAM hatAM. temanI UgatI ummare temaNe eka gata janmonA jANakAra tarIke leDabITare tarata evI jAherAta karI ke - nAnI pustikA lakhelI. tenuM nAma hatuM At the Feet of the Master jenA zarIranuM mAdhyama chellA avatAra veLA Izu khrista karyuM hatuM. | (zrI guru caraNe) cauda varSanI ummaranA chokarA mATe A moTI siddhite bhagavAna maitreyanuM A kizAra mAdhyama che ema adaSTa rUpa gaNAya, paNa temane je thIeTasekila tAlIma maLelI tenI te mahAtmAoe temane jaNAvyuM che. A jAherAtanuM . mIsIsa pustikAmAM jarUra bhAre gherI chApa tarI Ave che. A saMbaMdhamAM kRNaenIbIsane tarata ja samarthana karyuM. A chokarAnA bApa upara A vAta mUrti bhAre aspaSTa che. A pustikAnA lakhANa aMgenI javAbasAMbhaLIne kevA pratyAghAta paDayA haze enI koI noMdha karavAmAM | dArIne spaSTapaNe InkAra karavAne badale, te mAtra eTaluM ja kahe che AvI nathI. paNa leDabITara ane DaeN. bIsanTa tenI pAse gayA ke te pustikA lakhyAnuM temane potAne Aje have yAda nathI. mIsIsa ane tene ane tenA gaThIyA tarIke tenA nAnA bhAIne dattaka bIsenTa temanuM zikSaNa pUruM karavA mATe temane IMglAMDa laI gayAM. ApavAnI temaNe mAgaNI karI. pitA thIosophikala sesAyaTInA ja jinarAjadAsajIne temanA zikSaNanI saMbhALanI javAbadArI soMpAI. rasabhya hatA, eTale e be netAonI mAgaNIthI e rAjI thayo temane kembrIjamAM dAkhala karavAne emane vicAra hato, paNa te saMsthAnA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kazu jIvana tA. 16-2-17 adhikArIone orDara opha dhI sTAra Ina dhI IsTa vizenI jANakArI, thatAM, bhAvi IzunA avatArane bhaNAvavAne jaza khATavAne athavA to javAbadArI levAne temaNe InakAra karyo. eTale ke brIjane badale kRNamUtine serabena laI javAmAM AvyA ane tyAM temaNe nya ane saMskRtane abhyAsa kma. A divasomAM kRNamUtine nAnA bhAI nityAnaMda gaMbhIra mAMdagImAM paTakAI paDe, ane tene koI paNa rIte bacAvavAnA hetuthI temane bannene kelIphernIyA laI - jevAmAM AvyA. 1925mAM 2aa yuvAnane baMdhuM mutyu pAmya, A jIvanabharanA sAthInA mRtyune kRSNamUrtine ghaNA sakhata AghAta lAgyA ane te ghaNA samaya sudhI cAlu rahyo. dUra dezamAM AvI paDelI A AphatanA kAraNe te du:khAvaha vala banI gayA ane chUTA chavAyAM kAvyo racavAmAM temaNe potAnA mananuM samAdhAna zodhyuM. ane ApaNe kAvya nahi paNa eka prakAranA joDakaNAM ja kahI zakIe. jo ke pachInA varSomAM temanI zailI paripakava banI hatI ane teNe eka prakAranuM AgavuM rUpa dhAraNa karyuM. hatuM. tenI zarUAtanI kRtirAnA A be lAkSaNika namUnAo che : Keep still dancing waters, And listen to the voice of my Beloved... As the flower contains the secret So I hold thee, o world, in my heart, For lain Liberation And Happiness... As the pracious stone " , Lies deep in the earth . So I am hidden , Deep in thy heart. : : bhAvArtha: "khaLakhaLa vahetA pANI zAnta thAo ane mArI preyasInA avAjane sAMbhaLo. ', ' ' ' , ' , "je huM AgaLanA varSomAM mArA vize, kahI zakvAnI purI sthitimAM nahote te Aje have huM mArA vize kahevAnI sthitie pahoMraye chuM ane te e che ke huM the teacher - jenI rAha jovAI rahI che. te jagadaguru chuM. e vakhate meM A kahyuM hota te te sAcuM na hota. paNa Aje huM e mujaba karI zakuM chuM. huM mArA ISTa deva-mArI preyasI-sAthe ekAkAra banyo chuM.' A sAMbhaLIne AnaMdamAM AvI jaIne mIsIsa bIsenTa - belI UThayA ke "je avAja be hajAra varSa sudhI saMbhaLAve nahote te avAja Aje pharIvAra . saMbhaLAI rahyo che." pachI te AkhI duniyAmAM kelIphe niyAnI ojAI velImAM, eN sTreliyAmAM, bhArata khAte pivelImAM, ane helAnDamAM AvelA emena najIka kesala aDIMmAM sthaLe sthaLe zibira geThavAvA lAgI. . 25 varSanA conditioning vaDe- mAnasika adhyApanI satata prakriyA vaDe evI paristhiti pedA karavAmAM AvI hatI. yuvAna kRNatie zarUAtamAM mAnI lIdhuM ke pe te bhagavAna maitreya che, paNa A lAMbA samaya sudhI cAlyuM nahiM, TakayuM nahi. , - 1927nI sAla sudhI temane evo dAvo karatA ApaNe jaIe chIe ke teo have rUpa ane AkAranI sthitine tema ja dronI dridhAne vaTAvIne aAgaLa cAlyA che ane badhA dharmone, mAnyatAne ane sAMpradAyika siddhAMtane teo InakAra karI cUkyA che, kAraNa ke temanA abhiprAya mujaba vicAro ja baMdhana ane mukitanuM - mokSanuM - kAraNa che. thoDA samayanA manomaMthana ane saMgharSa bAda, pote pUrNatAne prApta karI cUkela hovAthI, temane dAvo. e karatAM jarA paNa utarato nahoto. temaNe ucA :-"...tattvaprApti ane pUrNatA pAchaLanI lAMbI musApharI bAda meM te pUrNatA prApta karI che ane tene mArA aMtastatvamAM sthira - pratiSThitakarI che ane meM cittazAnti prApta karI che ane teNe mukata ane ananta evI divya jyotinuM rUpa dhAraNa karyuM che. A kAraNe, mane je have prApta thayuM che tenuM have huM sarvatra vitaraNa karavA anuvAdaka : paramAnaMda. [ apUrNa:]. mULa aMgrejI : zrImatI enI mArzala. . jevI rIte puSpamAM petAnuM rahasya chupAyeluM che . - tevI rIte, e 'vizva, tane mArA hRdayamAM huM dhAraNa karuM chuM, kAraNa ke huM mukita chuM, ane huM ja sukha chuM.' ' ' : ' . kvI' rIte rA : , , ' , pRthvInA peTALamAM rahe che. * tevI rIte huM tArA hRdayamAM chupAyale che." AmAMnA bIja kAvyamAM koI prakAranI gUDha rahasyAtmaka anubhUtinA bIja dekhAya che.. ' DaeN. enI bIsAnTane have lAgyuM ke pitAne A pAlita putra duniyA samakSa eka jagad guru tarIke raju karavA mATe badhI rIte taiyAra thayo che. bAdiyAra khAte, thIAseDaphikala sesAyaTInA 3000 pratinidhio samakSa kRSNamUrtine UbhA karavAmAM AvyA tyAre emaNe kahyuM :- "tame jenI rAha joI rahyA hatA te huM tamArA vacce jarUrI upasthita thAuM chuM.. jemane sahAnubhUtinI peDhatA che, jemane sukha joI e chIe tevADanI vacce huM AvI rahyo chuM. huM kazI bhAMgapheDa karavA nahi paNa navI racanA karavA AvI rahyo chuM." . . . e ja varSamAM-1927mAM ApaNane temanA nIcenA zabdo vAMcavA maLe che. : - gharamAM ekaThAM thayelAM auSadha saMdhanA kAryAlayamAM mokalI Apo! zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone temaja muMbaImAM vasatA prabuddha jIvananA vAcakone namra nivedana ke Aje kuTuMbamAM mAMdagI. AvatAM DAkTare aneka prakAranI peTanTa davAro, malama tathA Ikazane lakhI Ape che ane dhAryA mujabane ArAma na thatAM AgaLanAM auSadhe pUrA upayogamAM AvyA ne AvyA ane navAM - ASa lAvavAnI DokTaro sUcanA Ape che. A rIte AchAM vaparA- calAM tema ja nahi va5rAyelAM auSadho anekane tyAM ThIka pramANamAM ekaThAM thAya che. A rIte naMhi vaparAyelAM, tathA thoDA pramANamAM vaparAyalAM chatAM upayogamAM laI zakAya tevAM auSadhane anyatra upayoga thaI zake te mATe muMbaI lAyansa kalaba taraphathI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM eka peTI rAkhavAmAM AvI che, jemAM saMdhanA sa temaja prabuddha jIvananA vAcako taraphathI maLelAM upara jaNAvyA mujabanAM auSadha cokaThA karavAmAM Avaze ane lAyansa kalaba dvArA tenI pUrI jAcatapAsa karIne te auSadha tenI jarUriyAtavALA kone vahecI ApavAmAM Avaze. to pitAne tyAM nakAmAM paDI rahelA chatAM upagamAM cAve tevAM auSadha saMghanA kAryAlayamAM pahoMcADatA rahevA saMghanA saddasya tathA prabuddha jIvananA vAcakone prArthanA che. ' ' ' maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( (8) ta, 16-2-17 bu jIvana 21 mahAprasthAnanA patha para-21 bapAre jyAre kAlImADI caTTImAM raDAvIne ArAma lIdhe tyAre majUro atyArasudhI haradvArathI yAtrIone sAmAna UMcakavA mATe zaradaRtunI jema eka vAdaLanI aMdarathI varasAda varasato hato. rokAyA hatA, te badhA ahIMthI vidAya levAnA hatA. ahIMthI briTiza vAdaLAMnI pelI tarapha pazcimanA AkAzamAM raMgIna taDake dekhAte hate. sarahada zarU thatI hatI. pravezapatra vinA briTiza hadamAM pesavAne emane arthAta varasAda joIne bIvAnuM kaMI kAraNa nahotuM. gepAladAnA dale hUkama nahote. ApaNe badhA eka ja dezanA mAnavIo chIe, badhA ja pAchaLathI AvIne mane pakaDayo hate. hamaNAM amArAM thoDAM baMgA- . bhAratavAsIo chIe, ema chatAM koI ajANyA rAjakIya kAraNe LInA dale ekaThAM thaIne cAlatAM hatAM. ne temAM svAmIjInuM dala ApaNane chUTA pADavAmAM AvyA hatA. mahelaurI atyaMta gaMdu ane zarIrane mATe hAnikAraka hatuM. pAse ja rAmagaMgA nadI hatI, ne nadI AvIne maLavuM hatuM. cAra daLamAM sArA pramANamAM mANasa hatAM. para eka pula hate. emAM pacAseka strIo haze. badhAM AvIne ArAma letA hatA. lagabhaga agiyAra vAge caudharI sAhebanuM dala khUba dhAmadidimAnA daLanA caudharI sAheba hajI AvyA nahotA. ethI ja te dhUmathI AvI pahoMcyuM. emanI joDe lagabhaga dazeka kaMDIvALA hatA. savArathI carcA cAlatI hatI. ahIM varasAda joIne have vadhAre dUra rANI ghoDA para besIne AvI hatI. dUrathI amAruM daSTimilana thatAM ja AgaLa javA saMbaMdhe jarA deze hate. pachI nakkI thayuM ke chevaTa alakSita evA abhinaMdanane kAryakrama pUro thayo. te pachI ArAma sudhI AkAza sAme joIne AgaLa vadhavuM. ane khAvApIvAnI pravRttimAM paDayA. gopAladAnA dalanI didimAnuM daLa AgaLa cAlavA taiyAra nahotuM. caTTImAM e brAhmaNa mAnI joDe koI kAraNe mAre belAcAlI thaI. dhIme dhIme saLaloke AjanI rAta rahyA, hajI sudhI caudharI sAheba ane emanA gelA taNakhAmAMthI moTo bhaDako thayo. cArUnI mAe chAnuM chAnuM mane mANase AvyA nahotA. ethI ja to mArI mUMjhavaNa hatI. na AgaLa kahyuM, "bA ThAkura! A DozI joDe jhagaDe karo e paNa tamAruM vadhAya na UbhA rahevAya. caTTInA AMgaNAmAM eka bAladI laIne rANI apamAna che. tame zAMta raho." pANI bharavA AvI hatI. pANI joIne tarasa lAgatI hatI, tethI meM hasIne kahyuM. jhaghaDe te meM karyo nathI cArunI mA, meM pANI pIvA gayo. rANIe kahyuM, "Aje tame AgaLa jAo. e te ene dhamakI ApI che." loke kheTuM khoTuM dhArI le che. kAle mahelacaurImAM ApaNe jarUra cArunI mA jarA hasIne bolI, "te A jhaghaDe nathI ema? maLazuM." dhamakI ja che! te to pachI be cAra vadhAre saMbhaLAvene bA ThAkura, meM kahyuM: "AvuM che, te maLavAnuM yogya gaNAya kharuM ke? huM ye rAjI thAuM." mRdu chatAM kaThaNa ne spaSTa avAje teNe javAba Apyo, "jarUra yogya ame badhA chAnuM chAnuM hasatAM hatAM. brAhmaNa hozIe raDavA vaLI. e jANI le ke huM koInI tAbedAra nathI." ' mAMDayuM. nAhavAno vakhata thayo. eTale TuvAla laIne huM rAmagaMgA para badhAnI joDe meM pAcho rasto paka, eka mAIla cAlyAM gayo. patharA parathI nIce UtaravAnuM hatuM. thoDo thoDo varasAda pachI rasiyAgaDha caTTI AvI. A caTTImAM rAtavAsa gALavAne hato. virasate hato. rAtre khAvA karavAnuM patAvyA pachI gopAladAe vAtavAtamAM kahyuM, - snAna pUruM karIne sAvadhAnIthI ane cakoratAthI rANI nadI "huM te bhAI e lokonI vAta mAnavA taiyAra nathI. jene je kahevuM parathI upara jatI hatI. eka jagyAe UbhA rahIne teNe kahyuM, heya te kahe.' "bApare tame ATalI ghAMTAghATa karI zake che ? meM to joyuM ke tame meM kahyuM, "paNa che zuM?" cheka chokaravAdI nathI. sAMbhaLo, have A dalane choDI do. cAle amArI "pelA svAmIjInA daLavALA tamArI vAta karatA hatA." joDe. ApaNe ekasAthe pharIzuM. are hAM, tame ahIMthI eka ghoDo karI le. samayAM! ApaNe be jaNa ghoDA para hoIzuM te majhA Avaze. "zuM kahetA hatA?" "paNa...." "tame pelI lAlasADIvALI chokarI che, tamArI virUddha phAve AMkha lAla karIne teNe kahyuM. "mArI vAtanI nA na kahetAM." ema bolatI hatI. tamArI vAta mane badhAe pUchI. lAlasADIvALI ema kahIne hasatI hasatI te upara caDhI gaI. kahe "tame ghoDAnI lagAma jhAlIne vaitaraNI pAra karatA hatA. e chokarI te badhAne mATe game ema vAtamAM bole che. svAmInA dalavALA badhA amarAsiMha cAlI gayo hato. Aje kaMDIvALAoe paNa hasatAM hatAM. huM badhuM sAMbhaLyA karato hate." vidAya lIdhI. vidAyanuM dazya karuNa hatuM. tulasI, kAlIcaraNa, tAtArAma, badhAe premabharyA vacane kahyAM. gaDhavALIomAM eka Azcaryajanaka meM kahyuM: "ATalIvAramAM ATalI vAta AgaLa vadhArI emaNe ?" dhIre dhIre gopAladAe kahyuM, "bolavAdone, huM te tamane saraLatA hoya che. caudharI sAhebano kaMDIvALe te raDI raDIne bevaDa vaLI gayo hato. rANI e badhAnI mA jevI hatI. AvI dayALu oLakhuM chuM ne ? tamArI para eo kAdava UDADI zakavAnA nathI. e ne snehamayI devI emaNe jiMdagImAM joI nahotI. rANInA dAnathI loko tamane kayAMthI oLakhe bhAI?" temanI jhoLI chalochala bharAI gaI. kapaDAM, cAdara, jUnA kAmaLA, vAsaNa meM kahyuM, "kharekhara evuM bane paNa kharuM gopAladA." ne nagada bakSIsa. bIjI badhI vastuo karatAM nagada bakSIsanuM pramANa "bhale bane, kAMI e lokothI DaratA nathI. gaMgAnA pANImAM vadhAre hatuM. badhA karatAM je majUra uMmaramAM badhAthI nAne hate. eNe gaMdavADa AvIne bhegA thAya tethI kAMI gaMgAnuM pANI meluM thAya?" kazuM mAMgyuM nahIM. paNa phakata nAnuM bALaka hoya tema rANInA pAlavamAM meM hasIne kahyuM, "te huM tamane kharI vAta kahuM chuM brahmaputrA moTuM saMtADIne, e haiyAphATa raDavA lAgyo. jyAre pArakA ApaNA AvIne padamAmAM maLI che." bane che, tyAre e ApaNAthI paNa vadhAre ApaNA bane che. meM - bIje divase khADacaTTI ne dhuNAraghATanuM nAnuM parvatamAM AveluM AvuM dazya jIvanamAM kayAreya joyuM nahotuM. rANInI AMkha paNa zahera vaTAvIne, dADinDAlI ame AvI pahoMcyA tyAre savAra thaI gayuM bhInI thaI hatI. rAjakanyA ane garIba zramajIvI vacce Aje hatuM. ThANAraghATathI rAmagaMgA nadI amane maLI hatI. ne nAnAM nAnAM koI paNa prakArane ADapaDado nahote. du:khamAM, muzIbatamAM, raste medAna amane maLatAM hatAM. kayAMka kyAMka khetaramAM ThIka ThIka khetI thatI hatI. sAthe pharatAM Aje tetrIza divasa pachI temane khabara paDI ke e mA raste badhe lagabhaga samatala hato. AsapAsa thoDAM gAmaDAM hatAM. temanI potAnI sagI mAM nahotI, vizALa pRthvInA janaaraNyamAM e gAmaDAMo samRddha hatAM. lagabhaga nava vAge sADAcAreka mAIla emanI mAM lupta thaI javAnI hatI. rasto kApyo haze. ATalA divasa pachI ame gaDhavAla jillAnI sarahada A tarapha mAre paNa badhAnI vidAya levI paDI. bAhmaNazInI para mahelacaurImAM AvI pahoMcyA. meM te dhAryuM hatuM ke mahelacaurI joDenI belAcAlI pachI gopAladAna dalane Aje ahIMthI ja mAre dekhAvaDuM haze, paNa e ATaluM sAmAnya haze evuM te svapna paNa choDavuM paDayuM. zakaya haze te dezamAM jaIne pAchA maLIzuM. gopAladAnI dhAryuM nahotuM. ahIM TaharI rAjyanI sarahada hatI. je badhA gaDhavAlI joDe ghaNe lAMbo samaya gALyo hate. 2SIkezamAM maLyA ane vAtacIta na pUruM karI zake che cAlo Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 prabuddha jIvana 214 thaI, pachI Aje ene cheADatAM hRdayamAM jANe ghaNanA ghA vAgatA hatA. khera, lagabhaga traNa vAge svAmIjI ane gaiApAladAnA dale badhA sAmAna gheADAnI pITha para lAdI mahelacaurI cheDayuM, e vakhate sAMja paDavA AvI hatI. caudharIsAhebanA bhAva ne vartana joIne mane thayuM ke mahelacaurImAM ja rAtavAseA karavA paDaze, e lokone kAMI utAvaLa naheAtI. me' rANIkheta sudhInA eka ghoDo mAre mATe nakkI karyo hato. gheADAnuM nakkI karIne meM caudharI sAhebane bUma pADI Akhare e javA taiyAra thayA. have koI vighna nahatuM. yAtrA zarU karatAM pAMca vAgI gayA. gheADAnI pITha para kAmaLA ane jhALA rAkhI me mArA ghoDAvALA mahendrasiMhane lAThI ApI. ghoDAvALAno veza jovA jevA hatA. pachI mAthA para zivAjInA jevI pAghaDI bAMdhI eka vIrapuruSanI jema huM ghoDA para caDhayo. doraDAnuM jIna ane lagAma hatAM. ne ghoDesvAranA hAthamAM jhADanI eka DALInI lAkaDI hatI. khera, me' to gheADAnI pUMchaDI para eka Tako lagAvyA ne kahyuM "haTa haTa.' ,, ghoDo dabAte pagale cAlavA lAgyo. thoDe dUra jaIne pAchaLa pharIne jouM chuM te, rANI sahAsya vadane enA gheADo hAMkIne AvatI hatI. pahADanA eka vaLAMkamAM ame bhegA thayA. eNe kahyuM, "ApaNe ghoDA doDAvIe eTale dhULa uDe, ke jethI pelA loko ApaNane joI na zake: tame zuM kaho cho ? '' meM kahyuM. "paNa pachI ? '' "pachI vaLI zuM ? zirapara bhalene sandeha ne johukamInA bAjo rahetA. ApaNe AgaLa jaIe." "pachI ?' "pachI joIzuM ke konA ghoDo sAro che." ema kahIne te hasI. meM kahyuM mAro ja ghoDo sAro che.' "kuLa sArA che, tamArA karatAM to mArA gheADo tejI che.' "mAro ghoDo jhaDapathI doDe che.'' "dADe tethI zuM vaLyuM. jyAM aTakayA ke adhamUA jevA thaI jAya.' sUryadeva astAcaLe namatA hatA. kayAMka kayAMka jhADe jhADe araNya pakSInA sAMdhya kilakilATa zarU thaI gayA hatA. dakSiNa tarapha nadInI upara chAyAnA aMdhakAra jAmatA hatA. be ghoDAvALA pAsepAse cAlatA hatA. e loko vArtAmAM mazagula hatA. ame paNa amArA ghoDA pAse pAse calAvatA hatA. jANe kesvapna lokamAMthI be pakSIrAja amane bannene laIne nIce utaratA hatA. ne UtarIne amane zUnyalAkamAM utAratA hatA. svargathI vidAya. martyabhUminAM AmaMtraNa AvyAM hatAM. tyAM pharI pAchA javuM paDaze. e laha-kalaMka, vidveSa ne malinatA, sAmAnya sneha ane mohanA baMdhana, zaukhIna maitrI, nagaNya AtmIyatA, Ama chatAM pAchA tyAM to javuM ja paDaze. mahAprasthAnanA paurANika mArga chADIne ame karNaprayAga AvyA hatA. A mArga aitihAsika hatA. IzAna khUNAmAM mahelacArI thaIne A patharekhA vartamAna sabhya bhAratanI dizAmAM cAlI jatI hatI. ne mAnavasamAjane sparzatI hatI. svarganA pravAsamAM ghaNA divaseA vItI gayA hatA. smRtinI ane vismRtinI gAdhUlinA tejamAM ame UtarI AvyAM hatAM. kAnamAM martyabhUminA kSINa kalarava saMbhaLAtA hatA. jIvananI vicitra jaTilatA hAthaprasArIne bAAvatI hatI. 'cAla, pAchA nIce UtarI Ava.' mahalacArI pAchaLa rahI gayuM. caDhAI raste yAtrIo dhIre dhIre caDhatA hatA. ghoDAvALA pAchaLa pAchaLa AvatA hatA. dakSiNamAM parvatanI khINAmAM saMdhyA pachInA aMdhakAra dhIme dhIme potAnuM sAmrAjya phelAvatA hatA. sAme ja parvatanI pelI pAra pazcimanuM AkAza lAla raMganuM banI gayuM hatuM. bapAranA Asana para saMdhyA AvIne birAjI hatI. DAbI taraphanA zikharapradezamAM cIDanA jaMgalamAM dhIme pavana vacce vacce gUMjato hato. dhAryA karatAM ahIMne rastA viSeza paheALA hatA, rANI enA ghoDA para mArI paDakhe ja hatI. ekavAra eNe pUchyuM, "ApaNe sAthe raste ja jaIe chIene ? rasto bhUlyAbulyA to nathI ne ? "A rasto kaMI bhUlAya evo nathI. sIdhe rasto che." ame dhIre dhIre vArtAlApa karatA hatA, je vAta kahetA hatA tA. 16-2-7 te huM pote paNa sAMbhaLatA hatA. mane lAge che ke e paNa kAna mAMDIne potAnA zabdo sAMbhaLatI hatI. emaja bane. jyAre ApaNA zabdo ApaNe kAne sAMbhaLIe chIe tyAre jANavuM joIe ke vAtanA bhUtakALane ApaNe prApta karIe chIe. "cAre bAju kevI sundaratA patharAI che ? tamArI najara che ne ?'' meM cAre tarapha joyuM to kharuM, paNa e vismayakara rUpa bahAranuM hatuM ke mArA aMtaranuM ? nArImAM rasaprakRti svAbhAvika rIte rahelI hoya che. eka prakAranI AlhAdinI zakita hoya che, je purSomAM AnaMda pragaTAve che, anupreraNA janmAve che. maMdiranA sUtelA devanA kAnamAM jAgRtinuM gIta gAya che. jema nadInA mArgamAM varSAnu jaLa UtarI Ave che ne tenA aMgeaMgamAM vega Ave che, bharatI ubharAve che. ene sakriya banAve che. ane ene paramalakSya tarapha ghasaDI jAya che. parantu mArAmAM bharatImAM taravAnI zakita keTalI, e adhIra udAsa keTalA? e lakSya karyAM? enI gati kaIM tarapha? mane to khabara che, mArI sAme ne pAchaLa banne bAju mArI jANI che, phakata vacalI kSaNa - paricayanI svalpa sImAmAM ja amArA banne jaNanI heraphera che. kadAca tyAM aMtaraMgatAne thoDo prakAza paDe che, kadAca AlhAdinI zakitanI. kSaNika vihvalatAM dekhAya che. paNa te pachI bIjuM kAMI che nahi, ne raheze paNa nahi. je divase pAchA jaIza, ame banne jaNa bannenA jagatamAM khAvAI jazuM. mananI pichANanA je DAgha je divase rahI jaze tyAre ADa paDadAnI banne tarapha besIne eka jaNa zuM bIjA eka jaNanuM manamAM smaraNa karIne kautukano anubhava nahi kare? ne potAne vidrupa nahi kare? gheADAnI pITha para jhADanI DALIne prahAra karIne rANIe pharIthI kahyuM, "A vakhate teA tame oLakhAtA paNa nathI." 4 "kema ?" " sanyAsInA saMsArI banyA che. dheAtiyuM ne kaphanI paheryAM che; mAthe pAghaDI bAMdhI che, mane lAge che ke enA raMga eka divasa bhagavA hatA, nahi? puruSanuM svarUpa jaladI badalAI jAya che." meM kahyuM, "kevaLa strInuM svarUpa ja badalAtuM nathI. pachI e tIrthamAM phare ke ghoDA para bese. asala te badhA eka ja ame banne jaNa hasI paDayAM. "A thoDo vakhata svataMtratA maLI che. game te kahe! paNa mane didimAnI khUba bIka lAge che. , "tame te kahetAM hatAM ke tame koInA tAbedAra nathI." "e te Arthika svAdhInatAnI vAta hatI." rANIe kahyuM, "paNa tamane khabara che huM keTalI hada sudhI parAdhIna chuM te?" huM kAMI bolyo nahi. "ATalI uMmara sudhI me Dagale ne pagale apamAna ja sahana karyAM che. gharanI bahAra paga mUkavAnI manA, sagAMvahAlAM, bhAI - banevI joDe vAta karavA para paNa pratibaMdha, cepaDI ke chApAM vAMcuM te paNa koIne game nahi. e badhAnuM kAraNa zuM te jANA che? mArI ummara nAnI che te. A phoInA mane khUba dhAka che. kAraNa ke dezamAM jaIne e mAre viSe kAMI sAruM nahi kahe. khoTI vAtane ja moTuM rUpa ApIne badhe rajU karaze. du:kha mArA mitranI jema haMmezAM mArI pAse rahe che." enA nisAsAthI vAtAvaraNa bhAre banI gayuM. mane zuM kahevuM te sUjhayuM nahi, eTale me cUpacApa ghoDo calAvye rAkhyo. A vakhatano rasto zarUAtamAM caDhANanA hatA, ne te pachI rasto sapATa hatA, cAlavAmAM kAMI vizeSa kaSTa paDatuM nahAtuM. paNa e rastAmAM aneka vaLAMko hatA, ne vAMkocUko hato. kayAreka e ghaNe dUra sudhI dekhAte, to kayAreka ame cheka pahADanI aMdara ghUsI jatA. amArA bannenA ghoDA zAnta, ne nirUpadravI hatA. ane calAvavAnI jarUra nahotI, potAnI meLe ja teo vairAgInI jema udAsInatAthI cAlye rAkhatA hatA, temane khabara hatI ke, amAre bahu dUra javAnuM che, ane kayAM javAnuM che. anuvAdaka : DaoN. candrakAnta mahetA mULa baMgALI : zrI prabodhakumAra sanyAla mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAna kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. sukha--3, mudrakSNasyAna dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbai 12 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Regd. No. MR. Alp vArSika lavAjama rU. 7 - ja prabuddha jIvana ka prabuddha jainanuM navasaMrakaraNa varSa 28 : aMka 21. " muMbaI, mArca 1, 1967, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 12 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ; bihAranA duSkALanI utkaTa banatI jatI kaTokaTI (gujarAta rAjya grAmodyoga khAdI berDa amadAvAda taraphathI nivAraNa samitinA kAryakarone thatA anubhave eka kAramuM dazya sarje che. maLela bihAranA duSkALanI utkaTa banatI jatI kaTokaTInuM svarUpa palAmu jIllAnI bihAranA anya bhAga jevI sukIbhaTha dharatI- rajA karatuM varNana nIce ApavAmAM Ave che. A kaTokaTImAM madadarUpa nahIM pANI, nahIM pAkathI-gAbarI thaI gaI che. varasAda Ave te thavA IcchatAM bhAI bahenane nANAM, cIjavastu vagere bihAra bijhAranI A dharatI sujalA - sukSyA che, paNa chellAM be be varSothI rIlipha kamiTI, sadAkata aAma, paTaNA, bihAra e ThekANe mekalI varasAda rIsANe che. meghanAM biMduthI vaMcita A dharatIe rUkSatA ApavA vinaMti che. nANAM saMghanA kAryAlaya upara mekalI ApavAmAM dhAraNa karI che. palAmu jIllAnI 13,06,567nI prajAne bAjunA Avaze te te paNa yogya ThekANe pahoMcADavAmAM Avaze. taMtrI) jIllA jevI siMcAI yojanA paNa nathI. palA, jIllAnI 30 bihAranA duSkALamAM kaTaTIne samaya AvI rahyo che. bhIDa TakA prajA te AdivAsI prajA che. mukhyatve 'muMDA" jAtI che. pahADI paDavA mAMDI che. badhuM sAruM cAle che ema mAnI besavA TANuM nathI. vistAra, phaLadrupatA ochI, jaMgalanA khADA khaDakavALA kAcA rastA, AvI vRtti ThagArI nIvaDaze. karoDo mAnavIne duSkALane eLe ane lAMbA gALA sudhI pagapALA cAlavAnuM rahe e A pradeza AMbI gayA che. rAhata pahoMce che, rezana maLatuM thayuM che, theDo pAka che. paNa vadhu du:kha te e che ke paDozanA jIllA karatAM ya A jIllAutaraze evI AzAonAM toraNa bAMdhavA jevA nathI. nI dharatInAM taLamAM pANI ghaNuM UMDe che. mAnavI mana mUkIne kAma kare, dhanavAna mana mUkIne dhana Ape, mAnavI eTale AzAnI mUrti .. AzA upara te jIve che. bhagajenAthI je thaI zake te karI chUTavAno dharma Aje sAda pADI rahyo vAna mahera karaze ane varasAda thaze. buddha ane mahAvIranI A che. jenA upara haLanI jarUra rahI nathI evI kerI dharatI upara pANI dharatI. A prajAnI AkarI tAvaNI Aje thaI rahI che. zraddhAnAM vinA, ane vinA, vastu vinA lAkhe TaLavaLe che. saunA sahiyArA pratIka jevuM "bodhagayA' nuM maMdira ahIM che. zraddhALu bhakato bhAre puruSArthanuM A kAma che. buddha maMdiranA dAMTa bajAve che, bhakatone laI jatI rIkSAonI bihAranA duSkALanAM bhISaNa dazyo ane vRtAMtane Achere ahIM dAMTaDIo ane ghugharA bajayA kare che, ane bhakate prArthanA karatA hoya AlekhavAmAM AvyuM che. che, paNa duSkALa-pIDita bhAMDuo mATenI prArthanA keTalAnI? emanI lIlIchama hariyALI dharatInA rahevAsIo dUra beThAM beThAM, bihA zradhA ane bhautika vAMchanAnI prArthanAmAM ahIMnI dArUNa rithati ranI dharatI upara utarelA duSkALanA eLAnAM citranI kalpanA na karI DUbI jatI dekhAya che. zake. zuM koI kheDUtane doSa A duSkALa mATe che? zuM koI samajaNane - varasAda varasyo nathI. haLane jotaravA jevuM kAMI rahyuM nathI. haLa abhAva che? A prazna asthAne che. paristhiti ghaNI gaMbhIra che. khIMTIe TIMgAya che. re karuNatA...khetI-pradhAna dezamAM varasAdanI ja kudarate Aphata sarjI che. e nIvAravA mAnavIe karavA jeTalI jhaDapa mAyA heya che. varasAda na varase to enAM bAra vahANa bUDI jAya che. nahIM karI hoya, paNa pachI te dezanAM ane videzanAM samAjakalyANamAM dharatInAM chAru kone AdhAre jIve? rAjaya ane samartha mANase upaparovAyela saMsthAo tathA mAnavI A Aphata TALavA mathI rahyA rAMta je karoDo prajAjane enAM bhUkhyA bhAMDuone jIvADavA purUSArtha che. briTana, pazcima jarmanI, nyujhIlenDa taraphathI kapaDAM AvavA lAgyAM kare te duSkALa pAra utaravuM muzkela nathI. svataMtra dezamAM kudaratI che, te hoMgakoMgathI cekhA AvyA che. garama dhAbaLA ane kapaDAM bhAra- Aphata veLA eka paNa mAnavI mare e jIvatA rahelA mATe keTaluM tanA pradezamAMthI AvavA lAgyAM che. paraMtu A pravAha hovo joIe moTuM kalaMka dekhAya? , teTalo vegavALa nathI. muMbaI, kalakattA, madrAsa ane dilhInA nAga- ravI pAka jhuMbeza cAlI, paNa jUlAI gaye .. vAdaLa ThAlAM rika jAgRta thayA che, vaDApradhAnanA duSkALa-nivAraNa phaMDamAM paisA gayAM. 'hAthiyo varase nahIM. sapTembara, kabara kerA gayA... bharAya che, rAjayanA mukhya pradhAnanA prayAsa thaI rahyA che, paraMtu dhAryA pramANe DAMgara pheravAI nahIM ane palAmu jIllAne DAMgarane jevuM bihAranI dharatImAM che tevuM ja A badhAmAM dekhAya che. e sara- 90 TakA pAka niSphaLa gayA. vANIo AchI pAtaLI rahI che. | khetI niSphaLa jatAM gAmaDAmAM koI bIje vyavasa" nI ... sevAbhAvI saMsthAo ane tenA kasAyelA mAnavIo bhagIratha mAlika, kheDUta agara te UbhaDa bane nirAdhAra banyA che. jene puruSArtha karI rahyA che. 10 ekara jamIna che evA kheDUtanI paNa karUNa dazA che te bIjAnI bihAranA bhISaNa duSkALanI nAgacUDamAM phasAyelA be jIllA te zI kathA? ane emAM ya harijananI kaThaNAInI vAta mAM karavI? gayA ane palAmu. A be jIllAmAMnA eka palAmu jIllAmAM saurASTra matanI najare haju koIka ja caDayAM che. cAra pAMca divasathI racanAtmaka samiti ane senTrala rIlipha TrasTa ane muMbaI upanagara duSkALa bhUkhI kaI anAmI mAtA pharatI pharatI raDe AvI caDI. bhukhyuM peTa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 batAvI khAvA mAMgyuM. ane khAvA ApyuM. dharAIne khAdhA pachI e dhIre dhIre cAlavA mAMDI ... DagamagatI e harijanavAsamAM jatI hatI. paNa thAkIne besI gaI ne sUtI ... paNa pAchI UThI na zakI. enA peTamAM paDela anAja na pacyuM. TADhe ene thIjavI dIdhI. e marI gaI. sArja kAryakarone khabara paDI, je jovA gayA .. ene avalamaMjala paheoMcADavA e mAMhenA bhAIone kahyuM. sau eka bIjA sAmuM joI rahyA. paNa koIe javAba na dIdhA. prabhunuM jIvana "zuM karaze ?" prazna karyo "kA kare?" : "zuM karIe?" "Ane agnidAha devA paDazene?" koI bAlyA nahIM, lAkaDAM nahIM, kana nahIM, lAkaDAM ApyAM... kapaDuM ApyuM ane kahyuM ke have to Ane agnidAha do. savAre joyuM to bAI tyAMne tyAM paDI hatI. rAtre asAdhAraNa TADhamAM koIe enA cheDAchUTako nahotA karyo ... garIbI ane duSkALanuM A citra... pote TharatA hoya tyAM bIjAne mATe agninI paNa cintA AdhI ThelAya che. ATalA hAtheAne kAma koNa Ape ? keTaluM apAya ? enI kharIdazakita kema vadhArAya? ene bhAva- vadhAro zuM na naDe? ATalAM bhukhyAM, du:khamAM TaLavaLatAM bhAMDuone paeNTapuratuM anAja maLe, e kharIdI zake teTalI majurI maLe ane anAjanA bhAva tene paravaDe tevA nIcA hAya --A badhuM kema bane? A koyaDo che. potAnI milkata vecIne, bahArathI madada meLavIne, lena laIne, kAma karIne ane sarakArI rAhatanAM kAme majurI karIne, kharIdazakita vadhAravA prayatno thAya che. paNa cArekoranI bhIDamAM milkata vecavA jAya te| paNa kharIde koNa? enA pUrA bhAva na Ave. mANasanuM peTa bharAtuM nathI, tyAM pazudhananuM zuM? Dhora katalakhAne jAya che. janAvara jevI dazAmAM mAnavI rahe che. eka kavie citra doryuM che. "A bhUkhanAM du:khe... "mArA gharanI uMdaraDI, DheDhagaroLI jevaDI thaI gaI che. mIMdaDI uMdaraDI jevaDI che. moTI kutarI mIMdaDI jevaDI thaI gaI che. ane patnI... kutarI jevI banI gaI che. pachI bIjAnuM te pUchavuM ja zuM? evI ApattimAM chekarAnuM peTa bharAI zake tevuM nathI ane mArA gharane cUle! divasa rAta avAja kADhI royA kare che. kAraNa cUlAmAM jIvaDAnAM jALAM bAjhayAM che?" bihAra rIlipha kamiTI ane mAnavapremI saMsthAoe je yojanA karI che te pramANe sastI roTI ane maphata raseDAM cAle che.cArekorathI madada maLatI rahe che, paNa A badhuM bhukhyAMne ''sarakhuM" ane 'TANAsara' pahoMcADavAnI jarUra che. samitinuM paheluM rasADuM cainapuramAM zarU karyuM che. ToLeToLAM loko Ave che. savArathI bhukhyAM bhukhyAM e anAjanI ArAdhanA kare che. nathI tophAna, nathI koI garabaDa ke nathI vyavasthA... ... bALako azakata, vRddho ane garbhavatI mAtAonA A raseDe AvatA lAkone AzAnuM bAraNuM ughaDeluM dekhAya che. enA caherA para jIvananI rekhA UThe che. mAnavI mAMge che peTa bharIne khAvAnuM ... paNa keTaluM devAya? maphta dezananAM lAla kArDa dharAvatAone paNa cokkasa mAtrAmAM maLe ane amArA manamAM prazna UThe che ke ATalAmAM pUruM thaze? ane anAja lenAranA mananA bhAva spaSTa dekhAya che ane meAMmAMthI zabdo sarI paDe che. "kA kare? khaIlabA" (zuM karIe? khAI lezuM) bihAramAM bAMdhakAme zarU thayAM che. gayAthI dura 15 kile!mITara upara magadha vizva vidyAlaya baMdhAI rahyuM che. khAssA 300 ekara jamIna upara te AkAra laI rahyuM che. roja 600 majUrone kAma Ape che. Ama rastA taiyAra karavAnAM ane palAmu jIllAmAM jaMgalanA jhADa pADavAnAM kAmeA zarU thayAM che. 50000 majUro kAma tA. 1-367 upara Ave che. bahArathI AvatA majUro sthAnika mANase ne kAmathI vaMcita rAkhe tevuM paNa bane che. sarakAranI "bhAre kAma" ane "haLavA kAmanI" yojanA cAlu thaI che. paNa ... "amAruM kAMI thaze?" madhyama varganA loko pUche che. "raseDe Ave, bALakone khavaDAvazuM." "e kema bane? jIMdagImAM mAMgyuM nathI, mAgatAM jIva kema cAle ?' "laMgaramAM besatAM jIva cAlato nathI. paNa gharamAM anna nathI. zuM karIe ?" "zuM karavuM joIe ?" kaMIka evuM kAma Ape ke ame e kAma mAraphata amArU gujarAna calAvIe." "zuM kAma karazo?" "je Ape te ....... "eka vAta kahIe chIe ke garIba mANase raste maraze ene sau joze ane jIvADavA kaMI ne kaMI karaze, paNa ame sau gharamAM marazuM ... koNa e joze ?" palAmu jIllAnA mAnavIe pAMdaDAM, mULiyAM, ane are ! chevaTe uMdaraDAM khAIne jve che evI vAte AvyA kare che. "meAgara" nAM jhADanAM pAdaDAM khAIne jIvanArAM ghaNAM che. e pAnanI caTaNI paNa banAvAya che. baTeTAnA pAdaDAM ... sAmAnya rIte A DhoranA khorAka paraMtu have te mANasAnA khArAka banI gayela che. ane tenI cArI thAya che! kAMI khAvA na maLe tyAre keTalAka lokoe eka prakArane thaeNAra' khAvAnuM zarU karyAnA ahevAlA paNa maLe che. khetaranAM uMdaraDAnuM bhAjana keTalAka karI letA haivAnuM jANavA maLe che. A uMdaraDAMnuM 1 1/2 kIlo vajana hoya che. arerATI upajAve tevI A vAta che, paNa e hakIkata che! nAkhI najara na paDe tyAre mANasa taraNAMne bAjhe che. mA enAM bhukhyAM jaNyAMne jIvADavA valakhAM mAre che. kamADa vinAnAM jhuMpaDAemAM pharatAM eka jhUMpaDe eka bAI muThI makAI daLIne jatI hatI. nisteja caherA para nirAzAnI rekhAo UThI hatI. pUchavuM: "keTalAM mANasA khAze?'' "raMgavA khAyagAbA" che!karAM khAze." "ane tame ?" "kA khAIla ?" : "zuM khAIe ?'' ame joyuM ke ghaNAM lokoe bAraDInA Azaro lIdhe che. bhUkhyAM cherunAM peTa bharavA enI mA bAraDI jhUDIne beTara pADI Ape che. pachI beranA ThaLiyA cAvIne bhUkako karIne e khAtAM rahe che, jIvatAM rahe che. AvI 'gAliyata ahIM ghara karI beThI che. eka phaLiyAmAM jatAM thoDo vicAra thaya phaLiyAmAM kutarUM suteluM paDayuM hatuM. manane thayuM ke hamaNAM bhasaze, karaDaze, e na hAlyuM . na cAlyuM. UMDA zvAsa letuM paDayuM hatuM. ame ene gherIne UbhA... paNa eNe AkhA ya na ughADI. ame enA dhaNIne pUchayuM "marI jazene ?' "ame sau sAthe ja marazuM" sAmeA javAba maLyo. A vistAramAM joyuM ke jaMgalamAM, phaLiyAmAM ane gharamAM beraDInAM beDara ane ThaLiyA paDayAM hatAM. maraghAM ane mAnavI banne mATe eka ja AhAra hatA. mANasa ane jAnavaranuM jIvana jANe A eka taraNAne AdhAre kaI TakavAnuM na hAya ! bhAgalapura mAMghIra jIllAnA bhAgA, gayAnA dakSiNa pazcima vibhAga, hajhArIbAga jIllAnA bhAga, palAmu jIllAne bahu meTA bhAga, ane rAMcI dhanabAdanA vistAromAM pANInI khUba taMgI che. atyArathI ja navANanAM nIra chUTayAM che. pANI vinA TaLavaLIne mAnavIne hijarata karavI paDe tevA deze paNa rahe che. patthara phoDIne pANI kADhavA bhArata sarakAranA bhUstara vibhAganAM 2 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-17 mazIno kAme lAgI gayAM che. pAtALa kUvA khodavAno puruSArtha paNa hAtha dharAyA che, paraMtu ahIMnA paththara kALamIMDha paththara che... kyAMyathI saravANI phrUTatI nathI. ...... TrekaTaro, TUko ane bIjAM sAdhanA dvArA pANI pahoMcADavAnuM AvI paDavAnuM ema spaSTa dekhAya che. pramukha jIvana sUkAyela nadInA uMDANamAM che.karAnuM ToLu beThuM hatuM. amane thayuM ke zuM kare che A cheAo? cAlAne joIe ! chekarAo pANI pItAM hatAM. chAliyAM ane khobethI pANI pItAM cheAkarAMne joIne koInuM paNa haiyuM bharAI Ave evI vAta hatI. jemAM pagano aMgUTho aDADatAMya sUga caDe evA chaiyA ane sevALathI saDela ane gaMdhAtAM pANI e bALako pItAM hatAM ....... amArUM bIjuM kendra sala] cAle che. A kendramAM nevuM TakA ardha DhAMkelAM bALako ane strIo Ave che. jarUra che Aje pramANika kAryakaronI ... tanatoDa mahenata karanArA kAryakaronI, ghaNA ... vadhu ghaNA mANasAnI tana mana dhananI madadanI, anAja meLavavAnI, TANAsara pahoMcADavAnI ... vizALa samudAya madada kare tenI ... A vizALa samudAyanI madada vipula pramANamAM hoya tenI, anAja, dhAbaLA, rajAI, sutarAu ane garama kapaDAM...pagarakhAM zuM ne zuM nathI joItuM? AvuM badhuM Ave paNa che. ... paNa prajAnA virATa vage je mahenata karavI joIe te cakra upaDayuM heya tevuM dekhAtuM nathI. ahIM TADha bhIMsa che. bhUkha bharaDo le che. ...... A du:khano citAra prajA samakSa pahoMcyA nathI .... vartamAnapatra, sInemAgRhe', nATayasaMsthAe, yuvaka ane mahilA maMDaLA, supara bajA, vepArI bhavane, jAhera khabara karanArI maeNTI peDhIo ane saMsthAe, citrakAra ane saMgItakAre--sau koIe TUMkA ane lAMbA gALAnI madada mATe haju ghaNuM karavAnuM bAkI che. vAva kUvA nadI tIra taLAve, ze!dhI jUnAM pharI sagha sudhAro, te dhananA dhaNI dharma tamAro ....' ', paNI ane anAja mATe A ukti keTalI ucita che? haju bhAratanI moTA bhAganI prajA A sthiti pratye udAsIna che. varta mAna patrAmAM bihAranA samAcAro Ave che. paratu darda bharI '"apIla" dekhAtI nathI. prajAnA AgevAne ane bIjAne bIjA kAmamAM parAvAI rahe te na paravaDe tevuM che. bihAranI prajAne--palAmu jIllAnI A AdivAsI prajAne TANAsara anna maLe ... 'tanImanI' ... thoDuMkeya ... maLatuM rahe te paNa e pAra utarI jAya ... ApaNe sau bhAratamAtAnA saMtAno chIe ... ApaNAM 3 TaMkanA bhAjanamAM enA eka TakA ya bhAga nathI? ApaNAM dhana ane dhAnyamAMthI ene muThI paNa na maLe? anAja, kapaDAM ane pANInI vyavasthA e jarUriyAta che. ene mATe sahiyAro puruSArtha karavA rahyo. ... cUMTaNInAM pariNAmeAnI samIkSA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha tathA jaina soziyala grUpanA saMyukata upakrame mArca mAsanI tArIkha 4, zanivAra sAMjanA 6-15 vAgye grena enDa sIDajha maracanTasa esosIezananA gAlamAM (masjIda baMdara upara AvelI baeNnka opha baroDAnI mAMDavI zAkhA sAme) zrI. cImanalAla cakubhAI zAha cUM TaNInAM pariNAmeAnI samIkSA" e viSaya upara vyAkhyAna Apaze. sarve sabhyone vakhatasara padhAravA vinaMti che. "tA. ka.: A prasaMge mahArASTra rAjayanI vidhAna sabhA mATe, cuMTAyalA zrI lIlAdhara pasUnuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI sanmAna karavAmAM Avaze." mubai jaina yuvaka sa'gha: jaina seziyala grupa zrI muMbai jaina yuvaka saMdha taraphathI zrI zAMtilAla ha. zAhanuM sanmAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 9-3-1967 ne guruvAra sAMjanA 6-00 vAge saMghanA kAryAlayamAM (45--47 dhanajI sTrITa) tAjetaramAM lokasabhA mATe cuMTAyelA zrI zAMtilAla ha. zAhanuM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce jAhera sanmAna karavAmAM Avaze. saMghanA sabhyone vakhatasara padhAravA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuyaka saMgha. sAbhAra svIkAra prANImaitrInI vAto : mULa aMgrejI : lekhaka : zrI jeIsa lembarTa; anuvAdaka : zrI jamubhAI ghaNI; prakAzaka : suMdara sarvodaya prakAzana, 5e,/51, sonAvAlA bilDIMga, tAradeva, muMbaI - 7. kiMmata rU. 1-40. phala ane phorama :saMcayana : zrI jamubhAI dANI; prakAzaka: upara mujaba kiMmata : 80 paisA. puSpa ane parAga : saMcayana : zrI jamubhAI dANI; prakAzaka : zrI cheTubhAI cha. mAraphatiyA, maMtrI, khAra eNjyukezana seAsAyaTI. mArAM jIvanasaMsmaraNe : lekhaka : zrI jagajIvana nArAyaNa mahetA; prakAzaka : zrI rasikalAla mULajI gAMdhI, TrasTI : jagajIvana mahetA TrasTa, 278, dAdAbhAI navarojI roDa, muMbaI, kiMmata rU. 3-00. kAkAjInI vAto : lekhaka : zrI viThThaladAsa jerAjANI, prakAzaka : pragati sAhitya maMdira, khapATiyA cakalA, surata - 1. kiMmata : rU. 4-00. pragatine paMthe : pU. anasUyA bahenanAM preraka pravacana : saMpAdaka : zrI zivazaMkara zukala; prakAzaka : gAMdhI majUra smAraka TrasTa, amadAvAda; kiMmata : rU. 1-00. 217 zUnyazeSa : ( triaMkI nATaka): lekhaka: zrI cunIlAla maDiyA, prakAzaka : sAhitya saMgama, bAvAsIdI, gopIpurA, sUrata - 2. kiMmata: rU. 3-00, gujarAtI sAmayikonuM pradarzana : smAraka aMka: prakAzaka: emacyAkriTik sa, 1 e, mahendra roDa, kalakattA - 25, jJAnajharaNAM : zrI DoMgare mahArAjanAM vacanAmRta: prakAzaka : jagajIvana mahetA TrasTa, zrImad rAjacaMdra jIvana - sAdhanA : lekhaka : zrI mukulabhAI kalArthI; prakAzaka : zrImad rAjacaM janmazatAbdI maMDaLa, The. zrI rAjacaMdre pAThazALA, paMcabhAInI pALa, amadAvAda. kiMmata rUA. 1-25. kara vicAra to pAma : zrImad rAjacaMdra vacanAmRta: prakAzaka upara mujaba, kiMmata : 60 paisA. rAjapada : prakAzaka : upara mujaba, kiMmata : 50 paisA. rajIsTrezana pha nyusapeparsa (senTrala) rUlsa 1956nA anvaye 'prabuddha jIvana 'saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. 1. 2. 3. prasiddhi sthaLa : 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3 prasiddhi krama: dareka mahinAnI pahelI ane seALamI tArIkhe. mudrakanuM nAma kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM. 4. prakAzakanuM nAma kayA dezanA ThekANu 5. taMtrInuM nAma kayA dezanA ThekANu : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. 6. sAmayikanA mAlikanuM nAma : 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3. upara mujaba upara mujaba zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3. huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karU chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barobara che. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - taMtrI tA. 1-3-67 3 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-67 prakIrNa noMdha cUMTaNI AvI ane gaI! jAherasabhA vikherAtAM najIkamAM AvelI cAra pAMca madrAsI TelenI Akhare sAmAnya cUMTaNI AvI ane gaI. paMdara divasa zivasenAne hAthe thayelI bhAMgapheDa ane bIjo atyAcAra narImAna pahelAM 20:5NuM mana cUMTaNInA vAtAvaraNathI gherAyeluM hatuM. Aje peInTanI bAjumAM baMdhAyelAM dakSiNa bhAratathI AvelA majUranA cUMTaNI patI gaI che. lagabhaga badhAM pariNAma jAhera thaI cUkayAM jhuMpaDAM zivasenAnA sabhyonA hAthe bALI nAkhavAmAM AvyAM-A be che. A pariNAmenI akalpI ane coMkAvI mUke evI vicitratAe atyAcAroe zivasenAnA ghAtakI, mAnavatAvihoNA ane rASTradrohI Aje ApaNA cittane gherI lIdhAM che ane bhAratanI navI rAjyaracanA svarUpane pUre paricaya Ape che. tAjetaramAM sAmAnya cUMTaNInA kevI thaze ane bhAratanuM samavAyataMtra kevI rIte TakI raheze te vize divase-tA. 21mI phebruArInA roja-veMbura najIka AvelA ekasapresa sau koI asAdhAraNa cintA anubhavI rahela che. haju AkhI pari- hAIvenI bAjue vasatA bina-mahArASTrI majuranAM 70thI 80 jhuMpasthitinuM vAstavika citra ApaNI AMkha sAme raju thayuM nathI. DAMo lekavArtA mujaba zivasenAnA sabhyoe bALI nAMkhyAM ane AkhuM citra rajU thAya ane tene badhI bAjuthI nihALI samajI zakAya 30 0 mANasone gharabAra vinAnAM rajhaLatA karI mUkyAM ane e pahelAM evI mAnasika svasthatA ApaNe prApta karIe tyAM sudhI cUMTaNInAM tephAnI lekee calAvelI lAThIeAnA pariNAme 20 mANase ghAyala thayo. pariNAmenI sarvagrAhI samIkSA zakaya nathI. A mATe ApaNe AnA kAraNarUpe ema jANavA maLe che ke tyAM vasatA majure keraLa AvatA aMka sudhI rAha joIe. bAjunA hoIne menanataraphI hatA ane AvA temanA valaNa mATe Ama chatAM A pariNAmamAMthI niSpanna thayelI be ghaTanAone 2 atyAcAra nipajavA pahelAM temane khUba dhAkadhamakI ApavAmAM ullekha anivArya lAge che. eka te muMbaInA tAja vinAnA rAja AvI hatI. jevA lekhAtA zrI esa. ke. pATIlane zrI jayorja pharanAnDIjhanA A saMsthA kAyadA ane vyavasthAne varelI koI paNa sarakAra hAthe maLe asAdhAraNa parAjaya. A eka bhAre gUMkAvanArI, kadi nI ha_matamAM eka ghaDI paNa TakI na ja zake, tema chatAM A saMsthA paNa nahi ghelI ane muMbaInA bhAvi upara bhAre dUragAmI pari- viSe mahArASTra sarakAre potAnI nIti pUrI spaSTatAthI jAhera karI nathI. NAme nipajAvanArI ghaTanA banI che. muMbaInA ghaDataramAM ane bhAra- ane A AkhI pravRti pAchaLa amuka javAbadAra sattAdhIzone tanA rAjakAraNamAM esa. ke. pATIlane ghaNA mahattvano phALo che. hAtha che evI vAto paNa cAle che. mahArASTra sarakAre A bAbata muMbaImAM vastI pacaraMgI che. prajAnA svAthya ane sahIsalAmatIne aMge potAnI nIti satvara jAhera karavI joIe ane AvI pravRttine zrI pATIlanI rAjakAraNI pratiSThA sAthe mahattavane saMbaMdha che. e dAbI devA mATe kaDaka hAthe kAma levuM joIe. pratiSThAne Avo dhakko lAgatAM muMbaInA sugrathita prajAjIvanane muMbaI aneka pradezamAMthI AvI vaselA nAgarikonI eka paNa bhAre dhakko lAgavA saMbhava che. temanuM sthAna zrI jyorja phara- mahAna nagarI che; "mahArASTrIo mATe mahArASTra" AvA vAda ke vicArane nAnDIjhane maLatAM ane Aja sudhInI temanI bhAMgaDiyA kAryavAhIne muMbaInA jAhera jIvanamAM koI paNa sthAna hovuM na ghaTe. prastuta khyAla karatAM muMbaInuM-muMbaImAM vasatA ApaNA sarvanuM-bhAvI zivasenA'nuM Andolana bhAre jherI ane dUragAmI pariNAmone vicAra bhAre khatrAmAM paDayuM che-AvI bhItI ApaNA cittane sparzI jAya che. karatAM bhAre bhayaMkara che. 'mahArASTrIo mATe mahArASTra ane muMbaI' e nAre zrI esa. ke. pATIla pratye A cUMTaNIviSayaka durghaTanAnA saMdarbhamAM tene sUcita artha samajavAmAM asamartha evA bheLA lokone bhAre aneka dile sahAnubhUti anubhave che ane A parAjaya ane vibhramamAM nAMkhanAro che. samAja-zarIramAM UbhuM thaI rahela A. te aMge UbhI thayelI paristhiti a9pakAlIna nIvaDe ema prArthe che. eka prakAranuM kensara che. Aje teo pragaTapaNe muMbaImAM vasatA "bIjI ghaTanA zrI zAntilAla zAhane leksabhAnI umedavArImAM madrAsIone-dakSiNa bhAratavAsI prajAjanone-patAnA zikAra mATeaneka pratikULatA sAme maLelI kaSTasAdhya saphaLatA. teo muMbaInA AgaLa dharI rahyA che, A eka prakAranI akSamya dhRSTatA che. paNa pradhAnamaMDaLamAM rahIne varSo sudhI prajAjanenI sevA bajAvI rahyA hatA. koI ema na mAne ke A zivasenAnI najaramAM mAtra madrAsIo ja jyorja pharanAQjhanA "gherA DA'nI ghaTanA sAme rAjya sarakAre muMba- kheMce che. temaNe pelA mahArASTramAM jemane samAveza na thAya te sarva InA nAgarikone jarUrI rakSaNa ApavAnI bAbatamAM ekadama DhIlI -bina-mahArASTrI sAme paNa temanI eTalI ja vakradaSTi che. mAtra nIti dAkhavI tenA virodharUpe rAjInAmuM ApIne pradhAnapadanI prAraMbhanA bhUha tarIke teo madrAsI majUrone AgaLa dhare che ane javAbadArIthI cha mahinA pahelAM teo chUTA thayA hatA. temanI temanA jAnamAlane jokhamAvavAnI pravRttio hAtha dhare che. A sAme dezaniSThA, pramANikatA ane kAryakuzaLatA aMge bemata che ja nahi. rAja- UbhA thaI rahelA bhayasthAnane ApaNe tenA pUrA arthamAM samajIe kAraNa ane vahIvaTane teo bahoLo anubhava dharAve che. lekasabhAmAM ane tene sAmano karavA ApaNe kaTibaddha thaIe. cUMTAvAthI teo potAnA anubhavane dezane sAre lAbha ApI zakaze. saccaritra ane purUSArthanA pratIka samA Ama hovAthI temane maLelI saphaLatA badala ApaNe temane attaranA svargastha De. kezavalAla malukacaMda parIkha-eka smaraNa noMdha abhinandana ApIe ane eka yA bIjA sthAna upara rahIne teo - De. kezavalAla malukacaMda parIkhanuM muMbaI khAte thoDA samayanI dezanI sevA bajAvatA rahe e zubherachA sAthe temane ApaNe dIda mAMdagInA pariNAme phebruArI mAsanI 17mI tArIkhe 80 varSanI AyuSya ane sudaDha Arogya prArthIe ! ummare muMbaI khAte avasAna thayuM. AnA pariNAme ApaNA samAjane vaLI pAcho zivasenAne karapINa atyAcAra jemaNe sAdhAraNa sthitimAMthI potAnA jIvanane prAraMbha karyo hate. muMbaImAM vasatA mahArASTrI ane bina-mahArASTrIo vacce ane puruSArtha vaDe jIvanane vikAra karIne asAmAnya vyakitatvane bhedabhAva UbhA karatI ane "mahArASTra ane temAM AveluM muMbaI mahA- prApta karyuM hatuM evI eka cAritrayasaMpanna, sevAbhAvI ane gAMdhIrASTrIe mATe" AvuM AsurI a.ndolana calAvI rahela zivasenAne jInI vicAradhArAne varelA sajajananI khoTa paDI. paricaya ApavAnI jarUra nathI. chellA cha ATha mahinAmAM tenA kAra temane janma gujarAtamAM AvelA mahudhA khAte I. sa. karenA hAthe thayelA be atyAcAra- eka te zivAjIpArkamAM maLelI 1886nI sAlamAM thayo hato. 1910nI sAlamAM ela. ema. enDa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-67 kazu jIvana 269 esa.nI DIgrI prApta karIne teo DAkTara thayA. tyAra bAda temaNe sara- sArA ThekANe goThavAI gaI che. kArI meDikala khAtAmAM nekarI svIkArI. te daramiyAna-1918nI .. temanA dIkarAo samayAnukrame muMbaImAM AvIne sthira thatA gayA. kezubhAI paNa 19paramAM pitAnA DAkTarI vyavasAyathI nivRtta thayA sAlamAM teo pAlaNapuramAM hatA tyAre-tyAM pUrajozamAM plega phATI ane moTA dIkarAne tyAM pitAnAM patnI sau. maNibahena sAthe muMbaI nIkaLe ane A kaTokaTImAM temaNe jIvanA jokhame lokonI AvIne vasyA. muMbaI AvyA bAda temanA jIvane vadhAre dhArmika khUba ja sevA karI ne tyAMnA prajAjanonI temaNe puSkaLa cAhanA prApta jheka lI. muni citrabhAnunA samAgame temane vrattaniyama tathA dharma karI. sarakArI pherabadalInA kAraNe eka sthaLethI bIje sthaLe ema zAstronA adhyayana tarapha vAgyA. kAMtavAnuM to muMbaI AvyA bAda paNa cAlu hatuM. khAdI paNa Akhara sudhI temane vaLagelI hatI. bAra varSa temaNe sarakArI nokarImAM pasAra karyo. 1922nI sAlamAM * teo muMbaI AvyA bAda amAruM paraspara maLavAnuM vadhatuM gayuM teo amadAvAdamAM sthira thayA ane AMkhanA spezyAlisTa tarIke prabuddha jIvananA teo cAhaka hatA. muMbaI jaina yuvaka saMghanA teo temaNe prekaTIsa zarU karI. DAkTarI vyavasAya sAthe temanI aneka sabhya hatA. saMgha dvArA yojAtA paryaTanamAM paNa teo avAranavAra sAmAjika tathA pAramArthika pravRttio cAlyA ja karatI. aspRzyatA joDAtA. temanAmAM UMTI jJAnaruci heIne dhArmika vyAkhyAnamAM, prava camAM-jyAM paNa temanI jijJAsA temane kheMcI jatI tyAM teo jatA, nivAraNanA kAryamAM temane khUba rasa hato. pitAnA davAkhAnAmAM, e sAMbhaLatA ane sAra grahaNa karatA. saMgha dvArA yojAtI paryuSaNa jamAnAmAM aneka sthiticustone virodha khamIne paNa, aspRzya mATenI vyAkhyAnamALAmAM tene rasapUrvaka bhAga letA hatA. eka madada peTI rAkhI hatI ane te dvArA sArA pramANamAM ekaThI- gheDA samaya pahelAM temanAM patnI kensaranA bhegA thaI paDayA thatI rakamane pUro sadupayoga kara rAne gayA naveMbara mAsanI 15mI vAmAM Avato hato. gAMdhIjInI tArIkhe temanuM avasAna thayuM. A vicArasaraNI pratye temane khUba ghaTanAe temane hacamacAvI nAkhyA. AkarSaNa hatuM. varSothI teo khAdI rae ja divasemAM temane prosTeTa paheratA ane kAMtatA hatA, je pravRtti glAnDanA sejAnI takalIpha zarU thaI. lagabhaga Akhara sudhI eTale ke patnInA 24vasAna bAda aThavADizArIrika kSamatAnA TekAva sudhI TakI yAmAM temaNe oparezana karAvyuM ane rahI hatI. 1932nI sAlamAM temAMthI sAjA thayA ema kahI zakAya. gAMdhIjIe " yaravaDA jelamAM jyAre ema chatAM paNa e oparezanathI aspRzyonA alaga matAdhikAranA zarIra bhAMgyuM te bhAMgyuM. Akhare prazna para 14 divasanA upavAsa phebruArI mAsanI 17mI tArIkhe karyA hatA tyAre temaNe paNa gAMdhIjI sAMje temaNe duniyAnI AkharI pratyenA AdarathI prerAIne 14 vidAya lIdhI. upavAsa karyA hatA. - zrI kezubhAImAM adabhuta 1936nI sAlamAM amadAvAda AkRtti-sauSThava hatuM. UMcAI paNa khAte jaina yuvaka pariSada bharavAmAM 'khAssI cha phITanI. teo kuLaparaMparAAvI ane temAM pramukhasthAna aMge gata jaina dharmanA anuyAyI hatA; mAre amadAvAda javAnuM thayuM tyAre saccaritra ane purUSArthanA eka e pariSadanA yajamAMnA teo pratIkasamAM hatA. temanI vANImAM eka hoIne, temanI sAthe mAre prathama premane umaLako hate; vartanamAM paricaya thayo. A pariSada e udAratA ane saujanya hatuM; prasidivasamAM jaina samAjanA sthiti ddhine kaI meha nahi; sAduM, sIdhuM, custa varga sAme cAlI rahelA joradAra nirADaMbarI jIvana. temanuM gRhastha- AdelananA eka aMgarUpa hatI. jIvana parasparaniSTha, sukhI ane A yuvakapravRttimAM temaNe ghaNA samaya saMtuSTa hatuM. chae putranI-The sudhI sAre sAtha Apyo hato. saMtAnanI AbAdI jotAM jotAM . kezavalAla athavA to nikaTa ranane jIvananI kRtArthatA anutonA kAraNe kezubhAI nA nAmathI bhavatAM temaNe jIvana pUruM karyuM. mAre temanI sAthe vyavahAra hato 6 sva. oN. kezavalAla makaraMda parIkha 0 0 7. A rIte temanuM jIvana puruM bhAgyatemanI sAthe mAro saMbaMdha Aja zALI gaNAya. du:kha kuTuMbIjanone sudhI eka sarakho snehabharyo jaLavAI rahyo hato ane te rIte temane jemaNe svastha, jIvanta, jAgRta zirachatra gumAvyuM, ane mArI jevA nikaTathI jANavA samajavAnI mane sArI taka maLI hatI. temane kuTuMba- rakhanekane jemaNe vAtsalyapUrNa svajana murabbI gumAvyA. teo gayA, parivAra mATe hato. saMtAnamAM cha putro ane be putrIo hatI. paNa temanuM smaraNa anekanAM dilamAM cirAMkita banaze ane kaMI je kuzaLa temane DAkaTarI vyavasAya hatA eTale ja kuzaLa ane kALa sudhI suvAsa phelAvatuM raheze. zistabaddha temanA saMtAnone uchera hatA. teo atyanta zistaparA- sva. 3 kezavalAla parIkhanA jIvananI ATalA lAMbANathI vigate yaNa evA pitA hatA. dareka saMtAnanI vyakitagata keLavaNI tathA tAlIma ApavAnuM prayojana e che ke, paMDita motIlAla naherUne dIkaro pAchaLa temanI jAta dekharekha hatI. potAnA moTA dIkarAne gAMdhI javAharalAla naherU hoya emAM koInavAI nathI, kAraNa ke javAharalAlane saMskAra maLe eTale tene thoDA samaya mATe sAbaramatI AzramamAM rahevA jIvananA prAraMbhathI ja potAne vikAsa sAdhavAnI evI asAdhAraNa mATe mekalyo hato. AnuM nAma De. mukuMdabhAI parIkha, je epha. Ara. sagavaDa maLI gaI ke jevI sagavaDe bIjA koIne bhAgye ja maLe. sI. esa. che ane Aje muMbaInA agragaNya sarjana che ane jemanI ramavA javAharalAlane joIne : 1) dilamAM Adara tema ja Azcarya DAkTarI kuzaLatAe ane hRdayaMgama mAnavatAe muMbaInAM prajAjanone mugdha pedA thAya, paNa jhApaNAmAMthI keI javAharalAla nirmANa thavAnI karyA che. temanA bIjA dIrA bhAIzrI ramaNIkalAla parIkha ke brIja sahaja zakayata. na ja lAge, jayAre kezubhAInA jIvanane zunyamAMthI yunivarsITInA raMgalara che ane hindustAna pelImenA ekjhikyuTIva thayele aATale badhA sabhara vikAsa pApaNAmAM evo vizvAsa ane DIrekTara che. temanA trIjA dIkarA DaeN. narezabhAI muMbaInA zraddhA prere che ke ApaNI ane kezubhAInI ugama bhUmikA eka sarakhI jANItA sarjana che. teo paNa epha. Ara. sI. esa. che. bAkInA hoIne, je ApaNe temanI jevo puruSArtha dAkhavIe te, ApaNe traNa putroe videza jaIne ucca keLavaNI prApta karI che ane paNa ApaNA jIvanane temanI jeTale ja utkarSa sAdhI zakIe. sAmAnya pratyeka anya anya vyavasAyamAM supratiSThita thayela che. banne putrIe mAnavI mATe AvI zraddhA ane vizvAsanuM khUba mahatva che.-paramAnaMda Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 bhuja jIvana zrI je. kRSNamUrti | (gatAMkathI cAlu) jene A rIte temane vaLagI rahyA hatA te viSe ema kahI zakAya paNa tyArabAda eTale 1927thI 1929 ema be varSa temaNe ke, A sarva loko kharI rIte kRSNamUrti zuM kahe che tethI nahi paNa bhAre meTA maMthanakALamAM pasAra karyA; temanAmAM moTuM parivartana pedA temanA adbhuta zArIrika saundaryathI, ane temanA vyakitatvanI tejathayuM. jagadaguru tarIke thatI temanI pUjA, pratiSThA ane prabhAvanA pratye svItAthI prabhAvita banyA hatA. kRSNamUrtinI A viziSTatA paNa temanA dilamAM eka prakAranI napharata pedA thaI ane chevaTe 19ra9nI dhIme dhIme have osarI gaI che ane A saMbaMdhamAM keTalAka ema sAlamAM, holAnDamAM AvelA mana khAte, bheLA aMdhazraddhALu kahe che ke, temaNe oNrDara nuM visarjana karyuM tene InakAra karyo tethI hajAre bhakata - lokonI sAme, kRSNamUrtie 'oNrDara oNpha dhI sTAra adaSTa mahAtmAoe temanA uparanI kRpA pAchI kheMcI lIdhI che ane Ina dhI IsTa'ne vIkherI nAMkhyo ane eka moTA mahAlaya sAthenI pariNAme kRSNamUrtinI pahelAMnI tejasvItA vilIna gaI che. 5000 rokathI vadhAre moTI evI jAgIra uparanA potAnA sarva A je hoya te, trIza varSathI paNa vadhAre samayathI kRSNamUrti hakakone tyAga karyo ane e rIte pUrNa satyaniSThAne guNa je vArtAlApa karatAM karatAM A duniyAnI pradakSiNA karI rahyA che ane temanAmAM tyArathI Aja sudhI ekasarakhI mAtrAmAM prati- ema chatAM teo ema jaNAve che ke pitAne koI khAsa saMdeza biMbita thaI rahyo che tenuM temaNe A rIte sauthI prathama vAra jagatane ApavAnuM nathI ! alabatta, A temanuM kahevuM hAsyApada jevuM ApaNane darzana karAvyuM. A ghaTanA aMge keTalAMka varSo bAda belatAM lAge che. temane saMdeza e che ke ApaNe badhA dharmasiddhAntone, temaNe jaNAveluM ke te ghaDI sudhInuM temanuM jIvana, jANe ke pote badhA dharmaguruone ane badhA AdhyAtmika lekhAtA mahApuruSone svapnAvasthAmAM hoya te rIte, temaNe vyatIta karyuM hatuM ane pote - tyAga karavo joIe, asvIkAra karavo joIe, kAraNa ke te ja ekAeka jAgRta thayA hatA. jANe ke, thasophisTa upara temaNe ApaNuM mana mukta banI zake. eka vakhata koIe temane pUchayuM jAdu karyuM hoya ema, have jyAre kRSNamUrtie "orDara opha dhI sTAra ke "Ama tame duniyAmAM zA mATe bhramaNa kare che ane vArtAlApa Ina dhI IsTa'-nuM visarjana karyuM hatuM tyAra pachI paNa teo haju jo cho? zuM, A badhuM Atma - paripUrti mATe che? athavA to ema sudhI kharekhara World-Teacher-jagadaguru-hatA ke nahi karavAthI lokone tame madadarUpa thaI zako cho ema tame mAne che ?" te jANavAnI sAthI thI phIsTo apekSA rAkhatA hatA. A kRSNamUrti AvA savAlonA sIdhA javAba ApatA nathI, kAraNa ke thIosTaphIsTonA mananuM varSothI A ja prakAranuM ghaDatara karavAmAM AvyuM teo sattAvAra-adhikRta nivedana karavA mAgatA nathI. to pachI hatuM ane eka saMpUrNapaNe pramANabhUta puruSa tarIke kRSNamUrtinA uparanA savAlane teo je kAMI javAba Apaze te A matalabane. zabdane svIkAravAne A thIosophIsTone taiyAra karavAmAM AvyA haze ke koI puSpane paNa evI ja rIte pUchI zakAya che ke te sUryahatA. paNa kRNamUrti A saMbaMdhamAM kazuM paNa kahevA mAgatA nathI. temaNe prakAzamAM kema khIlI UThe che? "mAtra je mane ema jANe che ke pratinidhione eTaluM ja jaNAveluM ke, huM koNa chuM tenuM koI khAsa mahattva pote kazuM jANatuM nathI, je pitAnA ajJAna viSe saMpUrNa sabhAna che- nathI. pote anya koIne pramANabhUta tarIke mAnavAmAM-svIkAravAmAM mAtra AvuM mana ja kharI zAnti anubhavI zake che." mAnatA nahatA, ane potAnI AsapAsa ke pitAnI viruddhamAM koI - kRSNamUrti kahe che ke huM bahu ochAM pustako vAMcuM chuM, kAraNa ke eka saMpradAya UbhuM thAya ema teo IcchatA nahatA. Ama chatAM jo huM bahu pustako vAMcuM te pachI mAre mAtra second-hand paNa, ema lAge che ke, pote jagadaguru hovAnI bhramaNAne kAMIka aMza, thoughts-bIjAnA uchInA lIdhelA vicAro--ja ApavAnA rahe. temanAmAM haju paNa rahyo hoya, kAraNa ke te satyanA jJAtA che paNa temanuM tattvadarzana vaidAnta ane bauddhadarzanane bahu maLatuM Ave e mAnyatA temaNe kayAreya che.DI nathI ane pitA aMgenI nIcenI che ane bauddhadarzana mAphaka bahu kaDaka che. teo AmathI tema tamane jAherAtamAM temaNe e ja bhAva vyakata karyo che - vicAranA cakrAve caDhAve che ane koI paNa bAbata kasvA mATe "huM ema kahevA mAguM chuM ke satya e pathavinAne pradeza che ke koI paNa bAbatane vaLagI rahevA mATe teo kazo avakAza ane koI paNa saMpradAya ke paMthane anusaravAthI tame e satyane rahevA detA nathI. eka satyalakSI jijJAsu akaLAIne bUma pADI kadi paNa prApta karI zako ema che ja nahi....kAraNa ke huM samagra uThayo ke "tame mAruM badhuM ja jhuMTavI lyo che, mArI ahaMtA, satya chuM .. je mane samajavA cAhe che te mukata bane ema khyAti meLavavAnI mArI kAmanA, kAMIka kahevA vicAravAlAyaka huM IcchuM chuM, teo mane anusare ema nahi. ... huM ke je khyAlane AgaLa dharavAne mATe Avega - A badhAthI tame mUrtimAna satya chuM tene anusaravAno dAvo karanAra daMbhI lokonuM mane vaMcita kare che ? A badhuM na hoya to pachI mAre karavuM zuM?" mane zuM prayojana che ?" zuM kharekhara! bauddhadharmIo mAphaka teo ema jaNAve che ke, : uparathI spaSTa mAluma paDe che ke vadhAre paDatI namratA e sarva kAMI kSaNika che, parivartanazIla che ane Ane pratyakSa anubhava kRNamUtinI mUTiemAMnI eka nathI, ane satya zuM che te teo karo te ja prajJA athavA teo jene "sarjanazIla mana' Creative Aja sudhImAM kadi paNa spaSTa AkAramAM jaNAvI zakyA na hoya te mind' kahe che te prApta karavA barAbara che. temaNe te mATe kadAca teo nahi paNa aApaNe doSapAtra chIe. jaNAvyuM che ke "kharekhara jemAM sAtatya che te kadi paNa sarjaka kRSNamUrtie "orDara oNpha dhI sTAra Ina dhI IsTa' nuM visarjana hoI zakatuM nathI. mAtra te ja mana ke je kSaNa prati kSaNa karyuM te sAthe temaNe thIesephIkala sosAyaTI sAthe, kemesanarI sAthe sarva koI pratye mRtyuno anubhava kare che te ja mana mRtyu zuM che te ane lIbarala kethalika carca sAthe-je saMsthAoe navA jagada- kharA arthamAM jANe che. mANase manathI upara uThavuM joIe. Reality zuM gurunA rAgamanamAM rasa dAkhavyo hato te sarva saMsthAo sAthe- che-satya zuM che-te zodhavA mATe je paraMparAmAM mANasa ucharyo hoya che pitAne saMbaMdha toDI nAkhyo. tenA bhAvI anuyAyIomAMnA ghaNA te paraMparAmAMthI petAnI jAtane sarvathA mukata karavI joIe--ane A kharAe temane tyAga karyo ho, paNa theDA le che, te zuM kahevA kArya kharekhara asAdhAraNa muzkelIbharyuM che. paNa tyAre ja manana sImita mAge che te sAMbhaLavA, samajavA mATe temane vaLagI rahyA hatA. mApathI upara uThavAnuM-UMce javAnuM ane je amApa che, je anupameya Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-17 che tene anubhava karavAnuM zakaya bane che." bauddhadharmIo mAphaka temaNe paNa kahyuM che ke jIvana du:khasamuccaya che. "ApaNe janmyA tyArathI ApaNe marIe tyAM sudhI varSa prati varSa ApaNu' jIvana saMgharSa, du:kha, vedanA ane bhayanI prakriyA mAtra che. ApaNe ApaNA ajJAnane lIdhe du:kha bhAgavIe chIe. ajJAna e arthamAM keApaNe ApaNI jAtane jANatA nathI, ApaNA svarUpa viSenA ajJAnamAMthI vAsanA pedA thAya che athavA te kRSNamUrti kahe che te mujaba "jene ApaNe anubhava kahIe chIe te prakAranI Indriyajanya saMvedananI zeAdha udbhave che." A vAsanAtRpti dvArA nirmANa thatA anubhavanA saMcaya samaya jatAM bhrAmaka ahIM tarapha athavA te huMpaNAnA kendra tarapha ApaNane laI jAya che. "jo tame bArIkIthI nihALaze! to tamane mAluma paDaze ke e vaicArika prakriyA che ke jemAMthI huMpaNAnuM kendra paidA thayuM che." bauddhadharmI mA kRSNamUrti paNa upadeze che ke koI koInA uddhAra karI zakatA nathI. tamAro uddhAra tamAre pAtAe ja karavAno che. temane atipriya evA udgAra A pramANenA rahetA. "jAo ane jAte kUvo khodo." je anya pratyenI AMdhaLI zaraNAgatI upara ane anya sattAnA svIkAra upara bhAra mUke che evI 'gurU' paddhati viSe temane atyatna aNagamA - eka prakArano tiraskAra che. "zikSako ane gurUo je kAMI jJAta che te ja mAtra zikhavI zake che, ane je mana jJAtanA bhAra nIce dabAyeluM che te ajJAtane kadi paNa prApta karI zake nahi." A ja pramANe teo koI dhArmika kriyAkAMDa ke zistapAlanamAM mAnatA nathI. "je mana zAnti ze!dhe che ane zAntinA cAlu rUDha khyAle upara sthira thaI bese che te mana kharA arthamAM zAnta hoI zakatuM nathI; te mana eka cAkkasa ceAgaThAmAM zeThavAyaluM che, te koI eka DhALAmAM DhaLAyaluM che ane ANuM mana jAgRtajIvatuM mana nathI; te nathI nirmaLa ke nathI cetanavantu; mAtra je mana nirmaLa che, tAjagIthI bhareluM che, zodha karavAne sarvathA mukata che te ja mana sarjanazIla banI zake che." buddha jIvana ApaNane anubhava drArA kazuM prApta thatuM nathI, koI satya lAdhatuM nathI. bhUtakALa marI gayA che. "satya te te badhA bhAra--bAjathI manane mukta karavAthI prApta thatI awareness-sajAgapaNuM che." to pachI AvI koI phariyAda kare ke "tame bhAre bhaMjaka che, bhAre niSedhavAdI che. tame amAruM badhuM laI lyo che. paNa tenA badalAmAM tame Ape che! zuM ?.... mANasanI nabaLAI aMge, kSati aMge zuM tamAre vadhAre udAra thavuM na joIe?" te emAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM che kharuM? paNa kRSNamUrtimAM AvI nabaLAI mATe koI kuNApaNuM nathI. teo ema kaheze ke nabaLA nabaLAnI bhale saMbhALa le; mANasanI nabaLAI sAthe mane kaI nisabata nathI. je baLavAna hoya teNe saMcita anubhavonA saMskArathI mukata evA sajAgapaNAnA abhyAsa vaDe anA bhrAmaka kendra sAthe sadhAyalI AtmIyatAmAMthI mukita meLavavI ghaTe. bauddho A sajAgapaNane mindfulness kahe che. dilhImAM huM temane pahelI vAra sAMbhaLavA gaI tyAre zrotAsamudAyamAMthI pUchAtA savAlone teo javAba ApatA hatA. miyANAnA eka cheDe e UMcA Asana upara beThelA, sAThathI sItera varSa vaccenI ummaranA bhUkharA vALa vALA temane me' joyA ane temanI AjanI mudrAmAM temanI AgaLanI sundara mukhAkRtinI jhAMkhI thatI hatI. temanI AMkho camakatI hatI ane temanA meDhAnI nIcenA bhAga nabaLA dekhAtA hatA ane pre!phAIlamAM eka kRpAparAyaNa dhruvaDano bhAsa thato hato. jyAre sauthI pahelA prazna pUchavAmAM AvyA tyAre teo pUrI zAnta ane svasthatApUrvaka beThA hatA. koI eka jaNe pUchavAnI hiMmata karI ke "AtmAnA khunarbhavamAM tame mAne che?" bhRkuTI caDhAvIne tathA hoTha dabAvIne teo P 221 bAlyA "A te bhAre adbhuta savAla che." emane avAja sAmAne eTale badhA dabAvI de evA hatA ke jayAre "A aNuyugamAM jIvanane kevI rIte goThavavuM?" evA savAla anya koIe karavAnI hiMmata karI tyAre mane bhAre Azcarya thayuM. A be savAlemAMnA ekene javAba ApavAnuM kRSNamUrtie ucita dhAryuM nahi. trIjI vyakitae pharIthI prayatna karyA, " sajAgapaNu-Awarenass - zuM che ?" kRSNamUrtie spaSTa ane saMpUrNapaNe zuddha evA aMgrejImAM javAba Apyo. eka paMDita javAba Ape evI rIte spaSTa ane sacoTa zabdomAM temaNe javAba Apyo ke "tamArA praznane TALavA mAMguM chuM evI chApa tamArA upara paDe ema huM nathI IcchatA. A badhA praznone ApaNe ekaThA karIe ane temAMthI koI samAna artha nIkaLe che ke nahi te ApaNe joIe." ane carcAnA viSayane dhIme dhIme gUMcavatAM gUMcavatAM temaNe prajJA viSe kahevA mAMDayuM. koIe temane prajJA viSe pUchyuM ja nahotuM, teo te viSe ja carcA karavA mAMgatA hatA. temaNe jaNAvyuM. "ApaNe ApaNAM bALakone sAruM zikSaNa ApavA mAMgIe chIe, kharuM ke nahi ? paNa AjanuM zikSaNa ApaNane buddhimattA Ape che kharuM? AjanuM zikSaNa sarjaka cintananI aTakAyata karatuM hoIne buddhimattAne zuM kharI rIte rUdhI nAkhatuM nathI ...?" cokkasa avAjamAM temanI vANI vahetI rahI. tenAM caraNA AgaLa sADImAM sajja thayelI keTalIka pAzcAtya srIonuM jUtha beThuM hatuM ane temane edhyAnathI ane bhakitabhAvapUrvaka sAMbhaLI rahyuM hatuM. zrotAsamudAyamAMthI keTalAka adhIrAI dAkhavatA hatA. mane ekAeka kRSNamUrti upara kaMTALA AvavA lAgyA, huM UbhI thaI ane cAlatI thaI. anuvAda : (pUrNa) mULa aMgrejI: paramAnaMda zrImatI enI mArzala bhAratanAM bhayasthAnA 'hiMsAnI viruddhamAM prajAmata jAgRta thavA ja joI e.' (tA. 8-1-67nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa thayelA lekhano anuvAda ). chellAM 20 varSathI bhAratamAM, pazcimanA deze jene mAne che, tevI lokazAhI amalamAM che. pukhta matAdhikAranAM pAyA para ane mukata tathA gupta matadAna dvArA dara pAMca varase lAkoe cUMTelAM pratinidhio eka bIjAnI sAthe carcA-vicAraNA karIne nirNayo kare, e A lokazAhInA mULabhUta siddhAMta che. e khar' che ke, briTana-amerikAnI jema hajI sudhI ApaNe tyAM dri-pakSIya paddhati vikasI nathI. ane e paNa sAcuM che ke, keraLa sivAya ghaNAkharA prAntAmAM kAgresane ja meATI bahumatI maLelI che, paNa te mATe keTalAMka aitihAsika kAraNA che. ApaNe tyAM je rIte lokazAsana cAlI rahyuM che tenI bIjI eka bAjune vicAra karIe. saMrakSaNa dhArAnA cAlu raheva. viSe ghaNI vAta cAle che. chellAM cAra varSathI sarakAre saMrakSaNa dhArA heThaLa lokone pakaDavAnI sattAnuM zastra taiyAra rAkhyuM che, paraMtu rAjakIya netAo ke pakSe sAme A sattAno upayoga e kacita ja karyo che. DAberI sAmyavAdI pakSa para sarakAre pratibaMdha mUkayo nathI e ja eka hakkIkata puravAra kare che ke sarakAra e zasranA upayoga karavAmAM keTalI sajAga che. sarakAra ane akhabAronA saMbaMdha joIe. pAkistAna jevA bIjA eziyAI dezonI sarakhAmaNImAM ApaNe tyAM bhAratamAM vartamAnapatrA svataMtra che. tAjetaramAM dilhI khAte maLI gayelI InTaranezanala presa InsTITayUTa jevI AMtararASTrIya saMsthAnI beThakamAM paNa tenA pratinidhioe bhAratanAM akhabArI svAtaMtryane aMjali ApI hatI. ATaluM vicAryA pachI, nirNaya levAnI paddhati viSe vicArIe Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prabuddha jIvana tA. 1-3-67. te jaNAze ke ke keMgresa pakSanI aMdara nirNayo levAnI paddhati saheja caLavaLa chevaTe te zikhIstAna mATenI ja caLavaLa hovAnuM puravAra badalAI che. AcArya kripAlANIe kahyuM che tema koMgresa rAjakartA thayuM che. A badhAM vadhatA jatAM jokhamenA pariNAme ema lAgyA pakSa hoIne teNe lIdhelAM nirNaya samagra dezane asara kare che. koMgresa vinA rahetuM nathI ke ApaNe kyAMka moTI bhUla karI che. ApaNe pakSanI aMdara nirNaya levAnI lAMbI prakriyAnA judA judA tabakkA ema mAnyA ja karyuM ke ApaNe tyAM rASTrIya ekatA che ja, athavA te " che ane dareka tabakake lokonA prati. dha pitAne avAja rajU svadezAbhimAna prAMtavAdane dabAvI zakaze, athavA te samagra deza mATenI karI zake che. joke paMDita javAharalAla naheranA samayamAM emane mata eka kaDI bhASAnI bhAvanA aMgrejI tathA mAtRbhASAnI bhAvanA karatAM e AkharI nirNaya banI rahe. te lagabhaga eka saramukhatyAra baLavattara puravAra thaze, athavA te rASTranA hitanI sAme ApaNe ApaNI jevA hatA. teoe potAnI jAtane sattAsthAne ThokI besADI hovAnAM nAtajAtane bhUlI jaIzuM athavA te ahiMsA upara gAMdhIjI je bhAra kAraNe nahIM, paNa prajAe pite ja temanAmAM darzAvelAM vizvAsanA mUkatA hatA tenuM ApaNe niSThApUrvaka anusaraNa karIzuM ane upavAsa kAraNe. temanI pachI lAlabahAdura zAstrIe konsensasanI samagra ne durAgraho dvArA ApaNI IcchAone sAmA para lAdavAne badale abhiprAya tAravavAnI paddhati ajamAvI ane teNe sAruM kAma ApyuM. dalIla dvArA ApaNA praznono ukela zodhIzuM. zAstrIjI pachI zrImatI IndIrA gAMdhI ane koMgresa pramukha zrI paraMtu ApaNe kabUla karavuM joIe ke A badhuM mAnI levAmAM kAmarAja saMyukatapaNe A paddhatine apanAvIne kArya karI rahyA che. ApaNe khoTA TharyA chIe. have ApaNe eka navesarathI zarUAta karavI zrI mAIkla brezare Succession in India nAmanA joIze ane sAmAnya janasamUhane A satya samajAvI devuM paDaze ke pitAnA pustakamAM bhAratamAM sattAnAM badalAtAM jatAM valaNonI samIkSA ahiMsA, asAMpradAyiktA, svadezAbhimAna ane saMgaThThananI bhAvanA karI che ane teo evA nirNaya para AvyA che ke bhAratamAM sattAnI one avagaNIne ApaNe dezanuM meta ane eka athavA bIjA prakApherabadalInI paddhati mULabhUta rIte iMglaMDamAM che tevI ja che. ranI gulAmIne ja jotarIzuM. lezAhInI je prathA bhAratamAM ane pazcimanA dezomAM jANItI - lokazAhImAM zraddhA dharAvanArAM sau mATe have, dhAkadhamakI ke thaI che, te eziyA-AphrikAnAM moTA bhAganAM dezamAM eche vatte - baLajabarIthI dhAryuM karAvavAnI paddhati sAme, eka majabUta prajAmata aMze niSphaLa gaI che. bhAratamAM Aje ApaNe cethI sAmAnya UbhuM karavAne samaya AvI gayo che. sarakAre paNa AvI dhAkadhamacuMTaNIo-ke jemAM lagabhaga 24 karoDa matadAre matadAna karaze ne kIone koThuM nahIM ApavAnI nItimAM makkama rahevuM eTaluM ja jarUrI Are AvIne UbhA chIe, tyAre lokazAhInAM saraLa amala ADe che. kAryakSetranAM dareka tabakka-ne khAsa karIne zaikSaNika saMsthAomAM- aneka avarodha rUkAvaTa karatA najare paDe che. zuM ApaNe lokazAhI sAmasAmAM pakSane carcAnA Tebala para lAvavA mATe ane tema karavAmAM sAmenA paDakArane jhIlI zakIzuM, ke pachI ApaNe paNa AphrikAne saphaLatA na maLe te pachI madhyasthI ke lavAdI jevI vivekapUrNa raste jaIzuM? paddhati dvArA ukela zodhavA mATenI vyavasthA thavI joIe. bhAratamAM lokazAhIne paDakAratAM bhayasthAne kayAM kayAM che? prajAne lokazAhI mATe taiyAra karavAno A kAryakrama eka mahahiMsAmAM mAnanArA ane hiMsaka tathA naitika mUlyo vinAnI paddhati tvane racanAtmaka prayatna che ema lAgavuM joIe ane dareka kSetramAM dvArA rAjakIya pheraphAra lAvavA mAMgatA rAjakIya pakSo ane bIjAo ene amala thavo joIe. lokazAhI eka jIvananI paddhati che ane evAM tattvonI hayAtI e ja mukhya bhayasthAna jaNAya che. A samAjanA dareka stara para ane dareka kAryamAM e vaNAI javI joIe. prakAranI hiMsaka vicArasaraNIonI hatI ane vikAsa khullAM khullAM Aje evI AbohavA sarjAI che ke jemAM darekane ema lAge dekhAtAM nathI; tema chatAM paNa teo kAMI ochAM jokhamI nathI. bIjuM che ke dhamakIo ApavAthI dhAryuM kAma karAvI zakAze. A eka kamaeka tattva, je jarA ochuM jokhamI jaNAya che, paraMtu hamaNAMthI nasIbI che. A AbehavAne ApaNe badalavI ja paDaze ne jeTalI vadhAre vistareluM che, te geravyAjabI dabANanuM che. upavAse, baMdhe, sarakAranI teTalI ja virodha pakSonI ane teTalI ja sAmAnya nAgasamUha-haDatALa vagere e prakAranI paddhatio che ke je sAmAnya rikonI paNa e pharaja che. nAgarikanA hakkenI cheka ja upekSA kare che ane jAhera prajAne pArAvAra bhArate komavAda ane jJAtivAdanAM, vahemane aMdhazraddhAonAM takalIphamAM mUke che. janA cogaThAmAMthI bahAra nIkaLIne vijJAna tathA maMtravAdanI duniyAmAM huM ema kahevA nathI mAgatuM ke loka phariyAdo ja na kare paga mUkavo ja paDaze, ke jenAM satyo vedAMtanAM mULa tattvonI vadhAre athavA potAnI mAMgaNIo rajU na kare. paraMtu koI paNa praznanA najIka che, ne jenAM naitika mUlya jIvananI ekatAnI pratIti upara AdhArita che. te ja ne mAtra te ja raste bhArata vizvabaMdhutvane mArge nirAkaraNa mATe carcA, madhyasthI ke lavAdI e ja sauthI vadhAre vyAjabI prayANa karI zakaze. rIta che. nirdoSa nAgarikone emAM saMDovavA ane temanAM para trAsa -rAjakAraNamAM ene ja artha che "vizva lokazAhI"! gujAro e te mAtAne zikSA karavA mATe bALakane bhukhyuM rAkhavA jevuM che. anuvAdaka: mULa aMgrejI: sAcI lokazAhInuM trIjuM bhayasthAna komavAda ane jJAtivAda zrI subodhabhAI ema. zAha zrI Ara. Ara. dIvAkara che. seliga herisane tenAM eka pustaka The Dangerous Decade 1967thI sanyanA lavAjamamAM vadhAre mAM bhAratamAM cUMTaNInAM pariNAmanI bhAre vizada samIkSA karI che, 1967nA jAnyuArI mAsanI pahelI tArIkhathI zrI muMbaI jemAM jJAtivAdanAM jokhame jaNAvyAM che. ghaNAkharAM prAMtamAM komI jaina yuvaka saMghanA sabhyonA vArSika lavAjamamAM vadhAro karIne rUA. 10-00 bhAvanA prathama pAne che, jyAre guNavattA bIje ke trIje sthAne nakkI karavAmAM Avela che. A bAbatanI saMghanA sarva sabhyone jANa che. bhASAvAdanuM tattva paNa chelle chelle lokazAhInAM bhayasthAnamAM karavAmAM AvI che. ema chatAM A bAbatanI savizeSa jANa thAya. umerAyuM che ke je samagra bhAratanAM sAmAnya nAgarikattavanI bhAvanAne e hetuthI A jAherAtanuM punarAvartana karavAmAM Ave che. ame. dharamULathI ucchede che. AzA rAkhIe chIe ke saMdhanA rasa sabhyo pUrvavata cAlu raheze ane mAtra lokazAhI mATe ja nahIM paraMtu rASTrIya ekatA mATe paNa potapotAnuM lavAjama saMghanA kAryAlaya upara mokalI Apaze. A mukhya bhayasthAne che. dA. ta. paMjAbI sUbA mATenI AkhI maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-3-17 prabuddha jIvana 223 mahAprasthAnanA patha para22 A tetrIsa divasanA lAMbA gALAmAM, mane je aneka yAtrI- hRdayanI aMdara baraphanA thara para thara jAmyAM hatAM kaThaNa nizcala hemaene saMbaMdha thayo hato, temanI vAta huM vicArate hate. Aja je kaNane Dhagale, tyAMthI UtarI Avyo caMcaLa vasantanA upavanamAM, mAlatIteo mane jue te oLakhI nahi zake. tetrIsa divasa sudhI je malikkAthI chavAyalI upavananI vIthikAmAM. dakSiNanA dAkSiNyamAM meM mANasa ochAbole, nilitane udAsI hatA, Aje enI zakala bada- mAdhuryane AnaMda zedhI kADhayo, asthimALAne badale mArA aMgeaMgamAM lAI gaI che. je mANasa vinAnI, choMtIla, guptakAzI, rAmavADA, lAla palAzane gucchA hato. mAthA para turAjane suvarNa mugaTa hate. ukhImaTha vagere AgaLa caDhANane rasto moTuM baMdha karIne kApe che, citAbhasmane sthAne puSpagu hatI. hAthamAM ziMgaDAne badale vAMsaLI Aje enuM A zaukhIna azvArohaNa-te joIne te kharekhara AvI gaI hatI. vasantanI bharatImAM mAre vairAgya taNAI gayo hato. vAka banI jAya che. teo ema mAnatA hatA. ke, huM paththaranI mUrti rANIe kahyuM : "mArI vAta kahIne meM tamane du:khI kya, nahi?" je kaThaNa chuM, mArA jevo kaSTa sahana karavAvALo, ne taMdurasta yAtrI dUra vijANIcaTTIne dIve dekhAto hato. meM kahyuM, "are, emAM zuM A varSe te eka paNa Avyo nathI. tene kadAca mane joIne paNa thaI gayuM? du:kha ja du:khane atithi thaIne Ave che." vizvAsa na bese ke huM kuvArAnI jema vAcALa banI gayo chuM. mArA te bhale AvavA do." eNe hasIne kahyuM, "acchA, tamane mananA AkAzamAM raMganI lIlA thaI rahI che. mAro saMnyAsIne yAda Ave che ravIndranAthanuM peluM kAvya ?" ema kahIne eNe pote ja komaLa kaMThe gAvuM zarU karyuM. veSa sarI paDayo che. aparicitA eka strInI sAthe jaMgalane raste huM "rAjapathe tame Avaze nA, pathabharyo che teje, ghADA para jAuM chuM. mArI badarIkAzramanI yAtrA purI thaI hatI. mAro prakhara teje. tIrthane rasto paNa pUro thayA hatA. emane vizvAsa na Ave, kAraNa ke sauthI ajANyuM he mArA videzI, saMsArane niyama ja e che. ApaNe mANasane eka ja phUTapaTTIthI tamane na jue pelA paDozI, mApIe chIe. rone ekaja DhAMcAmAM DhALI daIe chIe. jene he mArA svapnavihArI, tamane pichANIza prANane pulake, raMga sapheda hoya tene haMmezane mATe sapheda raMgathI ja ApaNe oLakhIe oLakhIza sajala AMkhane pulake, chIe. jIvananA sahaja vikAsane TALIne ja cAlavAne sAmAnya jANIza he virala nihALInihALI manuSyane svabhAva hoya che, arthAta mAnavadharma phakata paripUrNarUpeja parama pulake AtmaprakAza karavA Icche che. jemAM nItinA gulAme che, samAjanA Avajo pradoSanI chAyAmAMhI, Avaze nA pathanA teje cAlatA AvelA sarakArane jeo vecAyelA jevA che, cittadharmane prakhara teje. seMkaDo baMdhanathI bAMdhI je jIvanane saMkucita kare che, vaMcita hasIne meM kahyuM, "gIta tamArA kaMThamAM zobhe che. acchA, te kare che, AtmavikAsanI tapasyA joDe temane paricaya hoto nathI. huM have AgaLa jAuM." - manuSyanI sahajaprakRti kema baMdhanajarjara che? sahaja AnaM- ghoDAne doDAvavAnI meM koziSa karI, paNa ene doDAvo danI sudhA kema nAgapAzathI jakaDAI che? ApaNuM magaja kema nyAya- saheluM nahotuM. ene mArIe eTale gheDe cAle, paNa jotajotAmAM *anyAyanA vicArathI bhArekhama banAvI devAmAM Ave che? vinA enI gati maMda paDI jAya. ema karatAM karatAM jyAre caTTInI musibate jIvavuM, svastha manathI jIvavuM e ApaNuM dhyeya hoya che. pAse AvI pahoMcyo, tyAre sArI peThe aMdhakAra jAmyo hato. sAmeja sUryadevatA tarapha zatadalapaghanI jema vikasita thavuM e hoya che pAse pAse be ghare hatAM. emAM jharUkhA hatA, pahelI caTTInI nIce ApaNI sAdhanA; te pachI zA mATe ATaATalAM maMdira, eka khAvAnI dukAna hatI,-eTale rAta to sArI rIte vItaze ema ATalI masajIdo ne devaLo khaDakAyAM che? jeo dharmanI dhajA laIne lAgatuM hatuM, cArebAju jAtajAtanAM vRkSonuM jaMgala hatuM, pAchaLanI phare che, ne nItine pracAra kare che, teo zA mATe nirbodha mAnavIne, bAju khullA medAna jevI jagA hatI, rastAnI pelI bAja eka ane mUDha mAnavasamAjane kAyadAnI sAMkaLathI jakaDe che? manuSyatva suMdara jharaNuM vahetuM hatuM. thoDA samaya pUrve ja ahIM varasAda paDayo ane mAnavatA zA mATe vArevAre dharmazAsananI beDI teDIne hate, badhe pANI pANI thaI gayuM hatuM. gAMDAnI jema raNakSetramAM doDI jAya che? zA mATe thAya che hiMsA, * caudharI sAheba emanA rasAlA joDe hAjara thaI gayA. pahelI mArAmArI, rakatapAta, ne samAjaviplava? jeo yuddhanI taiyArI kare caTTIne bIje mALe badhAe Azaro lIdhe. pAsenA ja khaMDamAM eka che, yuddha kare che, yuddhamAM mare che, jeo zAnti sthApe che, te ja hindustAnI ane eka mAravADIne rasAlo AvI pahoMcyo. ghoDAone pAchA zaktine toDe che. jeo AdarzanI pratiSThA mATe lAkho mahendrasiMha ane premavallabha pANI pIvaDAvavA ne ghAsa khavaDAvavA khUnIone uttejita kare che teo koNa che? devatA ke zayatAna? kayAMka laI gayA. moDI rAtre ghaDAne pAchA lAvavAnuM e loko manuSyanA hRdayanI bhASA lokanA raNamAM kema sUkAI jAya che? prema kahI gayA hatA. sAmAna choDIne bIjA mALanA oraDAnA jharUkhAmAM zA mATe rastA para ravaDI rajhaLIne upavAsathI mare che? ghaNI tapasyAthI caudharI sAhebanA rasAlAe bistarA bichAvyA, nIcenI purInI dukAnameLaveluM devatva zA mATe vAraMvAra rAkSasI hiMsAthI jokhaMDanA paiDAM mAMthI khAvAnI vyavasthA karI, rANI eka bAladI laIne jharaNAmAMthI nIce pratiyuge kacaDAya che? zA mATe zAMtivAda, prema, dayA, - pANI bharavA gaI. jenI uMmara nAnI hoya tene bhAge ja vadhAre parisneha, svapna, sauMdaryabodha, devatva, cetanA, vagere mahattara zrama karavA Ave che. jIvanadarzanane samasta dAdarza cUrNavicUrNa karIne AtmaghAtI mAnavI khAIpIne paravAryA pachI uMghavAnuM. eTalAmAM pelI doSadarzI vAraMvAra sarvanAza skUla buddhine mArge doDI jAya che ? ane zA mATe pote sarjelI hiMsA, dhRNA, vidveSa, lobha, kodha, gAMDapaNa, ene AMkhavALI pheInI joDe koIne jhaghaDo thaze, ethI eNe pANI ye pAra karIne mANasa pAchA AnaMdane mArge AvI jAya che? mANasa na pIdhuM, ne jharUkhAmAM ja kAmaLo pAtharIne sUtI. InI samasta zuM haMmezane mATe rahasyamaya rahyo nathI ? rasikatA ne enA hAsyanI pAchaLa eka jherI sApanI pheNa pharakyA. Aje e lokone mArAmAM vizvAsa nahi Ave. e lokone karatI hatI. khabara paNa na paDe e rIte mANasane DaMkha mAravAnI huM zI rIte samajAvuM ke zizira pachI vasanta Ave che, ne pachI Ave enI vRtti hatI. paNa A zAMta paDatAM kolAhalanI pAchaLa oraDAmAM che varSo. ekavAra nigUDha AnaMda-vicitra tapasyAthI zaMkarAcAryanA kaMI paNa belyA vinA ekITaze meM te divase je dazya joyuM, te Aje uttaradhAmane mArge jatA hatA, bhagavAM kapaDAM paheryA hatAM, mAthA para paNa mArA manamAM AbehUba jIvanuM che. rANIe je dIkSA lIdhI hatI, jaTA jevA vALa hatA, sAthe smazAnanA bhUtapretanA dala hatAM, ne te ane savArasAMja e japa karavA besatI hatI te huM jANatuM hatuM, AMkha hatI zaMkaranA netra jevI. utaranA pavanathI rojaroja mArA meM ADI AMkhe e joyuM paNa hatuM. paNa enA mukhane bhAva A Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ((D 224 Abhuddha jIvana tA. 1-3-67 prakArano hato, te te meM pahelI vAra joyuM. sAme phAnasanuM teja cama- kAMI ahetuka AzaMkA mArA manamAM jAgI, paNa AMkha baMdha karIne katuM hatuM. tenI pAse AsananI upara e dhyAnamAM beThI hatI. bane " huM paDI rahyo.' " - AMkho baMdha hatI. moDhAnI upara apUrva lAvaNya ane dIpti bIje divase savAre badhAnI AgaLa ghaDo laIne huM cAlyuM. ApatAM hatAM, eTaluM ja nahotuM. paNa e mukha para eka prakArane prazAMta AgaLa AgaLa ja nIkaLI javuM huM yogya mAnatA hatA. bahAra nIkaLatAM huM pAchaLa paNa jo te nahote. Agraha paNa darzAvato nahote, jANe pavitratAne bhAva hato. saMyama ane sahaja sAdhanAnuM eka prakAranuM ke huM keTalAye udAsIna na houM! ardhA raste vaTAvyA pachI rANI anirvacanIya mAdhurya hatuM. AvuM tejomaya rUpa virala ja jovA maLe pAchaLathI AvIne mane sathavAre Ape, te pachI banne jaNa vAta che. huM nirvAka daSTithI ene joI ja rahyo. jemAM mAnavIne pahelI karatAM karatAM jaIe, enI koIne jANa nahotI, arthAta teo amArI najare ja joIne enI TIkA karavA maMDI jAya che, temanI vAta huM para cekIpahere karatA Ave, ke emanI najara sAme rAkhe tevuM bane ema nahotuM. e loko pagapALA AvatAM hatAM. ame AvatA hatA karato nathI. paNa AnI joDe mAro paricaya gaNatara divasane have, ghoDA para. amArA A kalAkauzala vize carcA karatAM ame pote ja ne vAta karatAM Ane viSe huM avaLuM dhArI beTho hato. e mArI hasatAM hatAM. sAmAjika manuSyanA mananA bhAva ame jANatA hatA. dhAraNA sAva khoTI hatI. kahevAtI zikSita strIone huM oLakhate strIpuruSanuM mukatamilana, sahaja maitrI, paraspara svAbhAvika mamatA, hate. AjanA samAjamAM emanI saMkhyA ghaNI vadhI gaI che. emanA e badhuM emanI daSTie atyaMta ayogya ne niMdAyukata lAge che. strI puruSa saMbaMdhamAM e lekanI dIkALathI eka ja dhAraNA cAlatI cAlacalaNamAM ne AcAravyavahAramAM kolejI DhaMga hoya che, mukha para AvI che. emAM kAMI ja parivartana nathI. A sAmAjika ane kahepilIza hoya che, caritramAM cAMcalya ne cabarAkI hoya che, chetarAmaNuM vAtA saMskArI vicAranI virUddha ame yuddhanI dhoSaNA karatA hatA. vartana hoya che. emanI AzAAkAMkSAnI pAchaLanuM gepana tatva ene parAjita karavA mATe amAre Agraha paNa vadhatuM jatuM hatuM, mane khabara che. tethI ja zarUAtamAM to enuM mukata hAsya, buddhi emano hukama, saMdeha, ane baMdhananI gaNanA karyA vinA ame garva bhera "kucha paravAha nahi." kahIne cAlyA jatA, teo amane pakaDI dIpI vAte, ni:saMkoca vyavahAra ane sarasa vArtAlApanuM smaraNa karIne zakatA nahotA. kyAreka kayAreka huM enI tarapha joI bhaMvAM saMkocate. mane manamAM thatuM te divase savAranA pahoramAM ja eNe mane AvIne pakaDayo. ke A paNa eja prakAranI strI che, e pelA ja virakita ujavanArA pAchA pharIne jouM chuM te enI banne AMkhamAM UMgha hatI, gaI rAte caritranI punarAvRtti che, paNa nA. ahIM mAre mAre mata pheravavA paDaze. ene UMgha AvI hoya ema lAgyuM nahi. enA meDhA para hAraya e rAta, e aMdhAruM, e jAtajAtanA yAtrIone meLe, A TamaTamate. hatuM. eNe kahyuM, "guDa moniMga. che, jarA Aste cAla. tuM paNa ke nakAme che? eI premavallabha, bindune jarA dhamakAvata. dIve, enI aMdara beThAM beThAM mArA mane mane kahyuM, "sAdhAraNa loko ghoDo te phaIbA karatAM paNa badatara che." jeDe tuM enI gaNanA karIza nahi, emAM to tuM ja nIce paDI jaze. huM hasato hato. eNe kahyuM, "kAle rAtre, meM tamane anyAya tArI daSTie strIo bhale UMcI na hoya, to kAMI vAMdho nahi, paNa karyo hato. mane khAtarI che ke tame mane mApha karazo." tArI AMkhanA melathI ene tuM nIcI na UtArate." "zuM che? vAta to kare." pRthvImAM ATalI nAstikatA, saMdehavAda, ne nirAzAvAda, eNe zaramAtA zaramAtAM kahyuM, "TADhathI tame TUMTiyuM vALIne paDayA manane ATalo mela, ne cAritranuM ATaluM agha:patana, sAhityamAM hatA. huM tamane eka kAmaLo ApavA AvI hatI. paNa ApavAnuM sulabha evI raMgadarzItA ne zokhIna kalpanA, satya ane nyAyanA sAhasa karI zakI nahi. be DagalAM AgaLa cAlIne traNa DagalAM kahevAtA Adarzo prati manuSyane ATale avizvAsa-ema chatAM pAra, pAchaLa jatI. rAta aMdhArI hatI ne? " je koI sadgaNa mAnavacaritrane ujajavaLa kare che, tenuM mUlya, huM kAMI bolyA nahi. teNe kahyuM, "mane bIka lAgI. savAre je tamane UThatAM moDuM thAya che? loko mATe kAmaLo tamArA zarIra para ApaNe AMjyA vinA chUTako nathI. mANasa je je guNadvArA mahAna jue te zuM kahe? e mA ! huM zuM javAba ApuM? enA karatAM tamane bane che, jyAM e daDha naitika zakitane paricaya Ape che, tyAM ThaMDImAM ThuMThavAe e ja sAruM. tame to ghaNuM sahana karyuM che.. ApaNe enI samakSa ApaNuM mAthuM namAvIe chIe, tyAM tarka paNa vAra, A kavitAnI paMkatio tame gokhI kADhe. badarInAthanA cAlato nathI, avizvAsa paNa rahetA nathI, e ThekANe ene caraNe maMdiramAM besIne meM lakhI che." ema kahIne ghoDA parathI ja eNe paDIne ApaNe kahIe chIe "tame sAdhu cho. tame mahAtmA che." mane eka kAgaLane TukaDo Apyo. rAte ThaMDI paDI, paNa kAmaLA sivAya bIjuM kaI bichAnuM nahotuM. kAgaLa hAthamAM lIdho. paNa teNe mArI rAha joI nahi. lagAmane eTale ene laIne ja jharUkhAne eka khUNe meM sthAna laI lIdhuM. AMcako ApI teNe potAno ghoDo AgaLa doDAvyo. uttara ane dakSiNa dizAe khullI hatI, hu huM kara pavana phukAte te divase jayotirmaya prabhAta hatuM. jaMgalamAM sUryadeva pitAnI hate. nIcenI ghAMTAghAMTa zAMta thaI gaI hatI, pAsenAM hindustAnI daLanAM ujajavaLatA phelAvatA hatA. eka hAthamAM ghoDAnI lagAma pakaDI, bIje eka ja sUranAM gIte paNa zaMbhI gayA hatAM, mArI AMkhamAM uMgha bharAvA hAthe kAgaLa ughADIne meM vAMcyuM. lAgI. mArA mAthA AgaLa caudharI sAheba sutA hatA. caudharI sAheba tadRna jaDa mANasa hatA. enA paga AgaLa pelI doSadarzI AMkha mArA mRtyuthI tamAro thaze jaya vALI phaI sUtI hatI. phAInA nasakorAM dhamaNanI jema avAja mArA jIvanathI tamAro paricaya. karatAM hatAM. jharUkhAnI aMdara bIjI DozIo hatI. oraDAnI aMdara mAruM du:kha to lAlakamaLa ghe didimAM ane rANI hatAM. rAtrI nIrava, ne aMdhArI hatI. be divasa Aje tamAra padatala. pahelAM ja amAsa hatI. bIjane phIko candra kayArane ya pazcima mArA AnaMdane e maNihAra AkAzamAM adazya thayuM hatuM. cAre bAjuM ghora aMdhAnuM hatuM. nakSatro tamArA mugaTamAM zobhaze e sAra. AkAzamAM ujajavaLatAthI prakAzatA hatA, mArA tyAge tamAro thAze jaya mArA preme tamAro paricaya. " ThaMDImAM TUMTiyuM vALIne sUte hate. koNa jANe kema paNa mAra daurya e tamAre rAjapatha mArI UMdha ekAcoka UDI gaI. Aje cAlyA nahote, eTale parizrama e vaTAvaze vana ane parvata. karyo nahoto. eTale gherI uMdha AMkhamAM AvatI nahotI. ekavAra mArI zakita tamAre jayaratha AMkha ughADIne joyuM ne pAchI pAMkha baMdha karI, paNa pAchI ekAeka tamArI patIkA upara pharaphare. aAMkha ughaDI gaI. rAMdhArAmAM dhArIne meM joyuM, jouM chuM to dhIme dhIme eka manuSyanI chAyA pAse AvIne, jarA UbhI rahI, ne pAchI pharI mULa baMgALI : gaI. eAraDAnA atikSINa ajavALAmAM paNa meM rANIne eALakhI. zrI prabodhakumAra sanyAna De. caMdrakAnta mahetA mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka padha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-8. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 217 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jaina'nuM navasarakaraNa varSa 28 : a ke 22 muMbaI, mArca 16, 1967, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 12 prabuddha jIvana zrI mukhai jaina yuvaka saMghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrI, paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA sAmAnya cUMTaNInuM pariNAma eTale navayuganA AraMbha tA. 4-3-67 zanivAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha tathA jaina seAziyala grupanA saMyukata upakrame dhI greIna eNnDa oNIla sIDjha maracanTsa esosIezananA hAlamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tAjetaramAM pasAra thayelI bhAratavyApI sAmAnya cUMTaNInI nIce mujaba samIkSA karI hatI : cUMTaNInAM pariNAmeAnI samIkSA bhAIo ane baheno, je viSaya aMge vicAra karavA ApaNe maLyA chIe te ghaNA vizALa che, enI je mulavaNI ApaNe karavAnI che te, enAM dUragAmI pariNAmo jotAM, atyAre saMpUrNa ane sarvAMgI vizleSaNa karavuM zakaya nathI. tema chatAM ApaNe A praznanuM mAtra rAjasattAnI daSTie ja nahIM paNa dezanA bhAvinI daSTie mUlya AMkavA prayAsa karIzuM.... A veLAnI cUMTaNI kharekhara eka jhaMjhAvAta jevI nIvaDI che. dezamAM sau koIne enAM pariNAmeAe coMkAvI mUkayA che. alabatta, A cUMTaNI ghaNAM AzcaryA janmAvaze ane ghaNI rIte viziSTa haze evA eMdhANa to hatAM ja, paNa tenAM pariNAme ATalA jabbara AghAta Apaze evI kalpanA nahotI. . ghaNA loko mAnatA hatA ke cUMTaNI vakhate tophAno thayA vinA raheze nahIM. vaLI A vakhatanuM matadAna paNa samajapUrvakanuM nahi thAya evI ke ghaNA lokonI dhAraNA hatI. khuzInI vAta che ke, matadAna khUba ja zAntipUrvaka thayuM. sAtheAsAtha e vAta paNa svIkAravAnI rahe che ke matadAna mukatapaNe thayuM che. matadArane pasaMdagI mATe bahu avakAza hoto nathI. rAjakIya pakSo taraphathI athavA svataMtra rIte je umedavAro UbhA hoya temAMthI ja pasaMdagI karavAnI rahe che. te badhA sArI ane lAyaka vyakitao ja hoya che ema nathI hotuM; vaLI loko zANapaNathI ja mata Ape che ema kahI na zakAya; paNa A vakhate mata vicArapUrvaka (deliberate) to Apyo ja che. koInI ye zehamAM taNAyA vagara eNe jAgRtipUrvaka-IrAdApUrvaka--moTA pramANamAM matadAna karyuM che. e rIte joIe to lokazAhInA pAyA sudRDha karavAnI dizAmAM prajAe kadama mAMDayuM che, je eka zubhicahna che. ATalA samayanA zAsana viSe kadAca ema kahevAya ke It was a government of the politicians, for the politicians, by the politicians, AnA sthAne A cUMTaNImAMthI e jovA maLe che ke, game tevA pracAranA vaMToLa vacce, matadAra svasthatAthI matadAna karI zake che. ethI puravAra e thAya che ke sarvoparI umedavAra nahIM paNa matadAra che. ane tethI liMkane kalpelI lokonI, loko mATenI ane loko vaDe racAyelI sarakAra ' have sAcA lokazAhI arthamAM AkAra leze ema AzA baMdhAya. Ama paristhiti have palaTAI che. matadArane pAMca varase saMbhAravAnuM have nahIM pAlave. AmavargathI ahaMra cAlIne vAta nahIM karAya. AnuM zuM pariNAma Avaze e to daiva jANe, paNa eka navA yuga AraMbhAI cUkyA che e nizcita thaI gayuM che. gAMdhI, naheru jevA zakavartAonAM have samaya nathI rahyo. navI yuvAna peDhI je AvI rahI che tene mana to svAtaMtryanI laDatanI vAta e kevaLa itihAsa ja che. vItelA yuganAM sevA ne tyAga enI najaramAM lAyakAtanuM eka mAtra kAraNa rahyAM nathI. mAtra bhUtakALanI garavAi (glorI) nI vAto sa MbhaLavAne svIkAravA e taiyAra nathI. A matadAra have bhAvi bhaNI mITa mAMDIne matadAna kare che. A AghAta navI peDhIe ApyA che. paNa eNe hajI koI krAMti sarjI nathI. alabatta, eka daSTie jene silent revolution--zAMta krAMti--kahI zakAya enI zarUAtano anubhava thAya che kharo. lokazAhInAM sAdhanAthI prajAe A karI batAvyuM che. dezanA bhAvinA dora have eNe pAte ja hAthamAM lIdhA che. e rIte matadAra vAmanamAMthI virATa thayo che. bhUtakALanI vAto upara cUMTaNI laDavAnA divaso have gayA che. IrAdApUrvaka karelA A matadAnamAM lokoe kevaLa pakSa ke umedavArane ja najaramAM nathI rAkhyA. kayAMka e pakSa jue che, te kayAMka e vyakitanI meM mUlavaNI kare che. uttara muMbaI (pazcima)nI leksabhAnI beThakanA umedavAra zrI zAMtilAla zAhanA vibhAganA cha saphaLa umedavArone kula 'je mato maLyA e 'karatAM zrI zAhane lagabhaga 70 hajAra matA ochA maLyA che. ahIM Ama krosa veTiMga thayuM che. A uparathI matadAra matadAna karatI veLA barobara IrAdApUrvaka ja mata Ape che e dekhAI Ave che. matadAranI A jAgarUkatA paNa eka AvakAradAyaka cihna che. cUMTaNImAM bIjuM noMdhadAyaka cihna e jovA maLyuM che ke, prajAe eka moTu sAhasa kheDayuM che. eNe koMgresanA ItihAsa ne tenA anubhavI AgevAnonI keTaleka darajo avagaNanA karI che. sAva ajANI evI vyakitane eNe bedhaDaka lUMTayA che. sthira zAsananI vAta ke dalIla eNe bahu dhyAnamAM lIdhI nathI. eka navo ne mahAna prayoga teNe karyo che. jabbara sAhasa kheDayuM che. A sAhasa kheDavAmAM eNe kadAca zANapaNa nahIM batAvyuM hoya to ya e sAhasa sAva gAMDuM te nathI ja. amuka rAjyomAM eNe kaoNMgresane cUMTI kADhI che, teA keTalAka rAjyomAMthI koMgresane vidAya karI dIdhI che, paNa kendramAM te eNe kaoNMgresa ne ja cUMTI che. koMgresane eNe pharI eka vAra taka ApI che. rAjyAmAM eNe palaTAnA prayoga karyo che ne kendramAM kAgresane kasoTI karavA sattA soMpI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 prabuddha jIvana - tA. 16-3-67. che. Ama khUba kALajIthI A mahAna prayoga karavAnuM sAhasa rAjAe, udyogapatio-A badhA AmajanatAnI abhilASAone keTale eNe kheDI lIdhuM che. darajaje saMteSI zake te prazna che. DAberI tattvo eTale mAtra sAmyapaNa e kharuM ke A matadAnamAM kazI cokkasa paddhati - dhaDa vAdIo ja nahi. lokazAhI samAjavAdamAM nivRpUrvaka mAnavAvALA ke nakaze (peTarna)-nathI. jANe ADedhaDe matadAna thayuM hoya ema lAge. badhA to DAberI gaNAya. keMgresanuM dhayeya A che paNa tene amala judA judA sthaLe jude judo mijAja dekhAya che ane keTaleka sthaLe nathI thayo. svAtaMtraya pachI 20 varSe paNa sukhano anubhava thavAne sAva aNadhAryo. madhyapradeza ane rAjasthAnamAM keMgresa hArI jaze badale hADamArIo ja vadhe to lokamAnasa ugra svarUpa che. sattAane janasaMgha mAthavA svataMtra pakSa jeramAM Avaze tema mAnyatA sthAne rAvela koI paNa pakSa - kendramAM ke rAjyamAM - vegapUrvaka hatI. madhyapradezamAM keMgresane bahumatI maLI. madrAsamAM keMgresa ane hiMmatathI lokakalyANanI pravRtti ane tene mATe asarakAraka lagabhaga sApha thaI jaze e akakhya hatuM. tenAM kAraNe hajI kaLI pagalAM A pAMca varSamAM nahi le te prajAnI dhIraja khUTI zakAtA nathI. AMdhramAM sAmyavAdIonuM jora gaNAya tyAM keMgresa- jaze. People can bear any amount of hardship if they moTI bahumatIthI AvI. erissAnuM cUMTaNIsUkAna zrI kAmarAje, are convinced that the leadership means well, and virodha chatAM, zrI paTanAyakane soMpyuM - evI gaNatarIe ke zrI is capable of delivering the goods. paTanAyaka keMgresane vijayI banAvaze. tyAM keMgresane moTI hAra maLI. Ama judA judA sthaLe aNadhAryA pariNAme AvyA che. baMgALane moraco zrI atulyabAbune bephikara thaIne seMpI devAyo paNa UgatI peDhIe eka vAta dekhADI ApI che. vayovRddha hate. sahune ema ja hatuM ke baMgALanA DAberI-jamaNerI sAmya- AgevAnene eNe noTIsa ApI dIdhI che ke tamArA divase have vAdIonA jhaghaDAmAM atulyabAbu saphaLatAthI kAma leze. ema jANavA pUrA thaI gayA che. bIjI eka vAta e dekhANI che ke udyogapatio- maLe che ke zrI ajaya mukarajInA pracaMDa vijayane vadhAvanArAorI bigabijhanesane jyAM taka maLI-keMgresamAM athavA keMgresa bahAra--tyAM vAtAvaraNa evuM banAvI dIdhuM che ke, bahAra nIkaLavuM hoya te anu teNe sArA pramANamAM pagapesAro karyo che. keMgresamAM ne vire dhapakSamAM lyabAbune polIsa rakSaNa levuM paDe che. * paMjAba ane uttarapradezamAM keMgresane bahumatI na maLI, paNa. game tevAM sAdhanono upayoga karIne, eNe ghaNuM moTuM varcasa prApta karyuM che. chatAM ya tyAM matadAranI koI spaSTa valaNa nathI dekhAtI. kayA baLee te have A pariNAme AvAM kema nivaDayAM ene thoDo vicAra kAma karyuM e parakhAtuM nathI. svataMtrapakSa gujarAtamAM sattA para karIe. vIsa varSamAM keMgrese khUba kAma karyuM che. e paNa ghaNuM ujajaAvaze ema kahevAnuM. teNe sArI bahumatI meLavI, paNa ene potAno vaLa kakSAnuM. eNe dezane ghaNuM ApyuM che. Arthika kSetre karelI AMtarika vikhavAda ene naDe che. zrI eca. ema. paTela jevA siddhie, yojanAo, ane lokazAsana jIvanapaddhati vagere bAbatanuM paNa pachaDAyA che. cchamAM vaLI sAva juduM banyuM. 1962 mAM A mahattva jevuM tevuM nathI. to prazna thAya che ke, matadAre A badhAMnI keMgresane purI hAra maLI hatI. A vakhate sAre vijaya maLe. kiMmata kema na karI? sAbarakAMThAmAMthI keMgresa sApha thaI gaI che. jUnAgaDha, jhAlAvADa kAraNa ke keMgresane lokasaMparka tUTI gayo che. pakSamAM ucca jAmanagarane rAjakoTamAM svataMtra pakSanuM jora vadhyuM che. gujarAta jamaNerI kakSAthI mAMDIne chevaTanA stara sudhI AMtarika vikhavAdo vadhyA che thaI gayuM che. mahArASTramAM keMgresanA saMgaThThananuM zubha pariNAma AvyuM ne ughADA paDavA mAMDayA che. sattAlAlasA ne dAdAgIrI (bosiche. madhya pradezamAM ya vicitra citra che. jUnA gvAliyara rAjyamAM jhama) paNa vadhyAM che. (matadAroe A dAdAone ja kema jANe keMgresa sApha thaI che te mahAkauzala ne viMdhyapradezamAM eNe suMdara pheMkI dIdhA che.) lAMbA samaya sudhI sattA hAthamAM rahevAthI paNa dekhAva karyo che ne ekaMdara bahumatI AvI gaI che. pakSa tarIke vadhatAM rahyAM; binakAryakSamatA ne rUzavatakherI ghara karI gaI; pakSajanasaMgha tAkAtavAna puravAra thayo che. bihAramAM DAberIo mAMthI sAcI sevAbhAvanA, AdarzanI khumArI ne tamannA khUTI gayAM. jorAvara thayA che. uttara pradezamAM zata: DAberIonuM jora vadhyuM gatizIlatA e sarI gaI. saMsthA jANe sAva zithila thaI gaI. ene che. dilhImAM janasaMdha sarvoparI thayA che. baMgALe vaLI sAva beDhaMgI AvA AghAta ne AMcakAnI jarUra hatI. je UMcA dhyeya ane nIti khIcaDI karI nAkhI che. orissAmAM paNa svataMtra pakSa ane jana- keMgrese jAhera karyA che - lokazAhI samAjavAda- tene asarakAraka . koMgrese jora dekhADayuM che. samagra rIte jotAM dezanA pUrvIya rAjamAM amala karavAmAM keMgresapakSa niSphaLa gayo che. lokone romAM bhagIratha DAberIo ne AthamaNI dizAnA rAjamAM jamaNerI jorAvara prayAsa karavAnI zakita nathI dekhAtI. enA AdarzamAM nahIM paNa thayA che. keraLamAM sAmyavAdI ne lIga bhegA thayA te madrAsamAM DI. amalamAM kSati hatI. ema. ke. ane saMyukata maracAe sathavAro karyo. baMgALamAM sArA bIjuM eka kAraNa che prabhAvazALI ne asarakAraka netAgIrIne koMgresIo virodhIo bhegA jaIne beThA che. ghaNI jagyAe rAja- abhAva, anubhava ane pIDhatAnI sAthe yauvanane thanaganATa paNa vIoe paNa asarakAraka bhAga bhaMjavyo che, paNa emAMya zrI gAyatrI- joIe. prajAe A vakhatanA matadAnadrArA A samatulA zodhavA ja devI jevA vidhAsanabhAna hArI gayA che. Ama matadAre paNa jANe prayAsa karyo che. sarvazrI kAmarAja, atulya ghepa ne pATila avanavI kaLA dekhADI che. jhAlAvADamAMnI cUMTaNI paNa dhyAna kheMce UDI gayA. kAbe arjuna lUMTayA jevI sthiti thaI. DAkane rAkhIne matadAre bIjAne jAkAro dIdhe. evI thaI che. tyAM keMgresanA navA AgevAno kahetA hatA ke ahiMyA keMgresI umedavAra koI paNa haze tene saphaLatA maLaze je te jUnA have pachI zuM? bhAvi kevuM haze? je paristhiti UbhI thaI che ke keTalAka samaya asthiratA ne anizcitatAnAM cihne dekhADe AgevAne kahetA hatA ke gujarAta pradeza keMgresanI nItine kAraNe jhAlAvADamAM eka paNa koMgresI umedavAra jItI zake nahIM. pariNA che. saMbhava che virodhI pakSe jyAM rAjya zAsanamAM AvyA che tyAM mamAM jenA kahetA hatA te sAcuM paDayuM che. ' saphaLatAthI kAma karI batAve te eka navo mArga khule; paNa A pAMca pakSene bAda karIe ane nItinI draSTi vicArIe te keTaleka varasamAM sthiratA na Ave te zuM thAya? keraLa ke baMgALamAM paraspara sthaLe DAberI ane keTaleka sthaLe jamaNerI'tattanuM baLa vadhyuM che. virodhI tatte mizra sarakAra calAvI zakaze ? bihAramAM ane paMjAcokaMdare ema lAge che ke keMgresamAM tema keMgresanI bahAra jamaNerI bamAM virodhI pakSe sattA para Avaze ema lAge che. paNa lAMbo ta -sthApita hite-nuM baLa vadhyuM che. svataMtra pakSa, janasaMgha, vakhata Takaze kharA ? uttara pradeza ane rAjasthAnanuM citra ghaNuM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 3067 prabuddha aspaSTa che. paNa e badhAmAMthI deze pasAra thayA vagara chUTako ja nathI. kendramAM ekaMdara sthiratA rahe te nirAzAne kAraNa nathI. bIjA paNa keTalAka prazno UbhA thaze. rAjyo ane kendra vacce saMgharSa UbhA thaze. keraLe to nizcaya karI lIdhA che. madrAsanA mukhya pradhAna hajI sudhI zANapaNa bharelI sahakAranI vAto kare che. baMgALanA zrI jyeAti basu zuM karaze? sarakArane karyAM laI jaze? Ama dezanI ekatA ane samagra rAjyataMtra, baMdhAraNa karatAM ya kaoNMgresane kAraNe TakI rahyAM hatAM. tema have nahIM rahe. jANe hAIkamAnDa-movaDImaMDaLa jevuM rahyuM nathI. have zuM karavuM ghaTe? koMgrese puna: lekasasaMparka sAdhavA paDaze. gaIkAlanI siddhio para rAcatAM nahIM paNa AjanI hADamArIne upAya zuM!dhatAM zIkhavuM paDaze. zrI azoka mahetAnI bhAvi sukhanI vAta koIne nathI sAMbhaLavI, vartamAna thiMka muzIbate ochI na thAya teA bhAvi mATenI moTI yojanAo mATe AkarSaNa nahi rahe. A cUMTaNImAM rAjI'dI Arthika musIbato upara ja prajAnuM lakSa mukhyatve rahyuM che. komavada, bhASAvAda, pratavAda A tattvA karatAM Arthika prazna upara matadAna vadhAre valaMbita thayuM che. koMgresanA netAoe AtmanirIkSaNa karavuM paDaoN. saMsthAne cetanavaMtI ne niSThAvAna banAvavI paDaze. paNa jarjarita dehamAM navA prANasaMcAra thaI zakaze ? (New wine in the old bottle) lokoe je taka ApI che teno lAbha uThAvIne pAMca varasamAM ghara sApha karavuM paDaze. keTalAka loko tA ema ja mAne che koMgrese svecchAe visarjana svIkArI laIne navI nIti, navA pakSo ane navI netAgIrInA AvirbhAva thavA devA joIe. koMgresanI vartamAna netAgIrI kAyAkalpa karI zake ke kema te eka prazna che. vartamAna kaoNMgresa keTalAya viredhI tattvAna zaMbhUmeLe che. tyAga, bhAvanA, niDaratA ne tAkAtano bhAva che. emAM have bahu jIva rahyo hoya tema keTalAkane lAgatuM nathI. It is a disintergration of the congress. jo mizra sarakAro saphaLa thaze te - eka kAMI karI batAvaze te - lokomAM navuM joma Avaze. nahIMtara hiMsaka krAMnti paNa Ave. netAgIrImAM jo yuvAna peDhIne yogya sthAna nahIM maLe te pariNAme gherAM Ave te saMbhava che. sattAnI sAThamArI paNa javI joIe. netAgIrInI spardhAnuM game te pariNa'mahAya paNa pachI, briTanamAM jema vilasana ane brAune karI batAvyuM tema ahIM paNa sahakAranI bhAvanAthI dezanuM kAma karavuM joIe. bAkI vaDA pradhAna game te Ave tene mATe paristhiti to ati vikaTa ja haze. e te kAMTALA tAja che. game tevA netA kAmayAba nivaDaze. ja ema kahI na zakAya evA meTA, gaMbhIra, jaTila AjanA ApaNA prazno che. Ama A cUMTaNIe dezanA takhtAne palaTAvIne eka navA ja yuganA AraMbha karyo che. * * A pramANe zrI cImanabhAInuM bhASaNa purU thayA bAda temanA AbhAra mAnatAM zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke, " tAjetaramAM dezabharamAM thaI gayelI sAmAnya cUMTaNInAM pariNAmeAnI zrI cImanabhAIe karelI samIkSAthI ApaNAM dila eTalAM badhAM prabhAvita thayAM che ke A samIkSA badala temanA kayA zabdomAM AbhAra mAnavA te sUjhatuM nathI. Aja sudhImAM dezanI tema ja AMtararASTrIya paristhiti upara temanAM paNa aneka vyAkhyAno sAMbhaLyAM che, paNa AgaLanAM vyAkhyAna karatAM A vyAkhyAna e rIte juduM paDe che ke AgaLanAM vyAkhyAno sAmAnyata: taTastha ema chatAM kaoNMgresataraphI hatAM evI chApa ApaNA mana upara rahI che, jyAre A vyAkhyAna saMpUrNapaNe taTastha che evI chApa ApaNA sarvanA mana upara UThe che. Aja sudhI teo je starauparathI bAlatA hatA te stara uparathI UMce UThIne temaNe AjanuM (4) jIvana 227 pravacana karyuM che. temanI spaSTa, sacoTa ane vizada evI A samIkSAe ApaNA manamAM dhALAtA vicArone navo AkAra ane saMskAra Apyo che. A mATe temanA ApaNe ghaNA RNI chIe, mArA taraphathI tema ja Apa sarva taraphathI temano huM hArdika AbhAra mAnuM chuM. A prakAranA AbhAranivedana tathA alpAhAra bAda sabhA visarjana karavAmAM AvI. pUraka noMdha (uparanuM vyAkhyAna tA. 4-3-67 nA roja apAyA bAda banelA banAvA aMge nIce mujabanI eka pUraka noMdha zrI cImanabhAI taraphathI maLI che. taMtrI ) meTo savAla vaDA pradhAnapadano hato. zrImatI IndirA gAMdhI ane merArajIbhAI desAI vacce tIvra spardhA thaze e hakIkata jANItI hatI. sAmAnya saMjogomAM, jarUrI hoya to, netApadanI cUMTaNI thAya emAM koI vAMdhAbharyuM na gaNAya. vartamAna saMjogAmAM kaoNMgresane je moTo phaTako lAgyo che temAM koMgresa vyakitagata saMgharSo jatA karI ekatA jALavI zakaze ke nahi te prazna hato. paNa mArArajIbhAIe kahyuM tema, dezahitamAM ekatA emanA bhAge ja zA mATe? sarvaghumati karavA zrI kAmarAjanA avirata prayatno cAlu rahyA. aneka baLA ane tattvo, svArthe ane anyathA, kAma karI rahyAM hatAM. chevaTa meArArajIbhAIe tA. 10-3-67 ne bapAre jAhera karyuM ke teo cUMTaNI mATe UbhA raheze. tyAra pachI paNa prayatno cAlu rahyA ane chevaTa zanivAra, tA. 11-3-67 nI vahelI paroDhe samajutI thaI che tema jAhera thayuM. meArAjIbhAI upa - vaDA pradhAna thaze ane agatyanuM khAtuM kadAca-nANAkhAtuM temane soMpAze. DepyuTI prAIma minisTaranI kAmagIrI athavA adhikAra zuM raheze tenI koI spaSTatA thaI nathI. pradhAna maMDaLanI racanAmAM ane khAtAonI vaheMcaNImAM vaDApradhAnanA abAdhita hakka svIkArAyA che. gRhakhAtuM zrI mArAjIbhAIne maLe tevA Agraha rakhAyo, paNa zrI cavhANane lIdhe choDavA paDayA. zrI morArajIbhAIne ghaNuM namanuM mUkavuM paDayuM. ema lAgatuM hatuM ke matadAna thAya to zrImatI i-gAMdhI cUMTAI Ave. A kAraNe ja zrI merArajIbhAIe samAdhAna svIkAryuM tema kahevuM temane anyAya karavA jevuM che. pote nirNaya karyo hoya pachI, pariNAmanI paravA karyA vinA, potAnA nirNayane vaLagI rahevAnI temanI zakita che. A samAdhAna svIkAravAmAM temaNe dezahitanA paNa vicAra karyo che ema kahevuM joIe. bIjuM paNa eka kAraNa hovAno saMbhava che. junA AgevAnA - kAmarAja, pATila, atulya ghoSa vigere - ne ema lAgyuM haze ke navA pradhAna maMDaLamAM mevaDI maMDaLanA pratinidhi tarIke paNa zrI morArajIbhAI hoya te ISTa ane jarUrI che. navI peDhInA AgevAnA--zrImatI IndirA gAMdhI, zrI cavhANa ane temanA anya salAhakAro-peAtAnA ja pakSa karI jAya temAM dezanuM kalyANa nathI. A salAhakAromAM zrI azoka mahetA, zrI subramaNyama tathA zrI phakharUddIna ahamada paNa che, ane zrI azoka mahetAnI salAha keTalI khataranAka nIvaDI che te suvidita che. zrI morArajIbhAI samatulA jALavaze ane kAMIka aMkuza rUpa raheze ema temane lAgyuM haze ane A samAdhAna svIkAravA temanA upara dabANa paNa thayuM haze. A samAdhAnathI prajA rAhatanI lAgaNI anubhavaze. A avasare kaoNMgresanA ucca netAomAM ughADI tAtkAlika phATapha Ta paDI hota te dezamAM nirAzA phelAta. bhAre vikaTa paristhitine sAmana karavAnA che temAM A eka sAcI dizAnuM pagaluM che. A samAdhAna banne pakSe anicchAe thayuM che. te paNa, have banne pakSa sAthe manameLa sthApavA prayatna karaze evI AzA rAkhIe. A samAdhAna jo vadhAre saMgharSa janmAve te durbhAgya lekhAze. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 228 prabuddha jIvana tA. 16-3-67 zrI morArajIbhAI jevA pIDha, anubhavI, vavRddha netA zrImatI gAMdhInI AgevAnI nIce kAma karavA taiyAra thAya tyAre zrImatI gAMdhIe ghaNA vivekathI kAma levuM paDaze. zrImatI IndirA gAMdhInI khumArI paNa ochI nathI. Aja sudhInI temanI kAmagIrI bahu saphaLatAnI nathI rahI. zrI morArajIbhAIe paNa ghaNI dhIraja ane zAMtithI kAma levAnuM raheze. paNa A AzA evI bhUmikA upara racAya che ke bannemAM bhAvi nIti (Future Policy ) aMge ekatA che athavA meTuM aMtara nathI. aMte te dezanI samakSa je vikaTa samazyAo paDI che tenA ukela mATe A pradhAna maMDaLa pAse zuM nIti che ane tene asarakAraka banAvavA keTalI kAryakSamatA che. tenA upara bhAvino AdhAra che. je bannenI mULabhUta nItimAM pAyAne matabheda hoya te A mAtra Coalition gaNAya ane te lAMbA vakhata na Take. A savAla samasta keMgresane lAgu paDe che. keMgrese potAnI nIti spaSTa karavI raheze ane Aje je anizcitatA che te TALavI paDaze ane makkama pagalAM levAnAM raheze. madhyastha sarakAra ane rAjya vaccenA saMbaMdha paNa jaTila banatA jaze. nANAviSayaka prazna ane dezamAM kAyado ane vyavasthA jALavavI-A bAbatamAM madhyastha sarakAra ane rAjyo vacce vadhAre saMgharSane bhaya che. viSama Arthika saMjogomAM rAjyanI sthiti atyaMta kathaLelI che ane temAM paNa lokapriya thavA rAjaya sarakAro-keMgresI ane binajheMgresI-evAM pagalAM leze ke jethI rAjanI Arthika sthiti vadhAre viSama thAya ane madhyastha sarakAra pAse geravyAjabI mAgaNIo karI madhyastha sarakArane aLakhAmaNI banavuM paDe ane laklAgaNI uzkerAya. A badhAmAM key position zrI cavhANanI homa minisTara tarIke ane zrI morArajIbhAInI nANApradhAna tarIke raheze. e banne vacce rAjaya sarakAro sAthe kAma levA saMbaMdhe ekasUtratA nahi rahe te musIbata UbhI thavA saMbhava che. virodha pakSanI sAthe kAma levAmAM paNa kuzaLatA joIze. zrI. morArajIbhAI navA kendrastha pradhAna maMDaLamAM AvyA tene virodha pakSane eka varga AvakAraze jayAre bIjo eTalA ja jorathI virodha karaze. AvI paristhiti TALavA mATe paNa pradhAna maMDaLanI nIti makkama ane spaSTa joIze ane evI nIti mATe saMyukata javAbadArI svIkAravA darekanI taiyArI joIze. eka bIjA upara doSano Topalo DhoLavA ane pate sArA dekhAvA prayatna thAya te vartamAna saMjogomAM sarakAra sthira ane sabaLa na thaI zake. TUMkamAM pradhAna maMDaLamAM ekarAga ane sahakAra keTale rahe che tenA upara te keTaluM Takaze tene AdhAra che. e ja rIte keMgresa saMsadIya pakSa taraphathI paNa pradhAna maMDaLane pUro Teke ane sAtha maLe te ja sabaLa virodha pakSane pahoMcI zakAze. virodha pakSanA AkramaNane pahoMcI vaLavA keMgresanA saMsadIya pakSamAM keTalI vyakitao che te jovAnuM rahe che. zrI lIlAdharabhAI pAsUnuM sanmAna upara jaNAvelI sabhAnA anusaMdhAnamAM muMbaInA mATuMgA vibhAga taraphathI keMgresa pakSanA umedavAra tarIke cUMTAI AvelA zrI lIlAdharabhAI pAsU zAhanuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI sanmAna karavAnuM rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A sanmAnakArya hAtha dharatAM saMdhanA upa pramukha zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke "AvatA aThavADiyAmAM lIlAdharabhAI bahAragAma javAnA hovAthI AjanA prasaMga sAthe zrI lIlAdharabhAInuM sanmAnakArya joDavAmAM AvyuM che. lIlAdharabhAI muMbaI jaina yuvaka saMghanA varSojUnA sabhya che ane ApaNAmAMnA ghaNA kharAne teo suparicita che. varSojanI temanI keMgresaniSThA che. muMbaInI keMgresa samitinA teo mAjI rAbhya che. 1962 nI sAlathI teo mahArASTra rAjyanI vidhAnasabhAnA sabhya che ane A vakhatanI tIvra harIphAImAM paNa teo keMgresanA pratinidhi tarIke yazasvI rIte cUMTAI AvyA che. ApaNA mATe temanI A saphaLatA AnaMda ane gauravane viSaya che. temanuM saMdha taraphathI huM hArdika abhinaMdana karuM chuM. temanA vizALa jAhera jIvanane TUMkANamAM khyAla Apa muzkela che. 1957 nI sAlathI teo je. pI. ne hodo dharAve che. mahArASTra rAjyanA mela seviMgjha eDavAIjharI baMoNrDanA, bhArata sarakAranI baoNmbe sITI pisTala eNDavAIjharI kamiTInA, mahArASTra rAjyanI dhArAbhAne lagatI selarIjha eNnDa elAyansa kamiTInA tathA mahArASTra rAjyanI pheraprAIsa kaeNrDIneTIMga kamiTInA teo sabhya che; mATuMgAnI sITIjhansa Diphensa kamiTInA teo ceramena che; gujarAtI keLavaNI maMDaLa ane zrI amulakha amIcaMda vividhalakSI vidyAlayanA TrasTI ane upa pramukha che; mATuMgA gujarAtI sevAmaMDaLa ane ema. jI. esa. ema. kaeNlejanA tema ja mAnava sevA saMdha, bhAIdAsa sakhIdAsa cerITI TrasTa, bI. ena. mahilA vidyAlaya, zrI hIrajI bhejarAja eNnDa sansa karachI viza ozavALa jaina vidyAlaya, zrI hIrajI ghelAbhAI sAvala vidyAlaya, kacchI vIzA ozavALa jaina sarvodaya kendra- A badhI saMsthAnA teo ka te upa - pramukha athavA TrasTI che. mATuMgA gujarAtI kalaba limiTeDanA pramukha che. kacchI vikAsa maMDaLanA maMtrI che ane InDiyana maraca cembaranA kamiTI membara che; InDiyana maracanTa sa marIna Isyoransa kaMpanInA DirekTara che. karachamAMthI pragaTa thatA "kaccha mitra' nA teo Adya saMsthApaka che. A uparAMta prAIma minisTara bihAra duSkALa rAhata phaMDanI muMbaInI zAkhAnA lIlAdharabhAI mAnada maMtrI che. AvI vividhalakSI jemanI sAmAjika pravRttio che ane AvI ujajavaLa jemanI jIvana kArakIrdi che tevA lIlAdharabhAI mahArASTranI vidhAnasabhA dvArA muMbaInI ane dezanI adhikAdhika sevA karatA rahe ane temane Arogyayukata dI AyuSya prApta thAya evI temanA vize zubhecchA ane aMtaranI prArthanA A prasaMge huM vyakata karuM chuM." tyAra bAda saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe prasaMgocita be zabdo kahIne lIlAdharabhAI caMdanahArathI svAgata karyuM. lIlAdharabhAIe temanuM svAgata karavA badala saMghane AbhAra mAnatAM A vakhatanI cUMTaNInuM svarUpa saunA mAnItA ane lADIlA zrI esa. ke. pATilane cUMTaNImAM maLelA parAjya ane tenAM dUra ane najIkanAM pariNAme, muMbaInI pradeza keMgresa samitinuM DagamagatuM bhAvI-vagere prAsaMgika tema prastuta bAbatone ullekha karyo. A prasaMge jaina seziyala gRpanA pramukha zrI kAMtilAlabhAIe paNa grupa taraphathI rAMdanahAra vaDe lIlAdhara bhAInuM sanmAna karyuM hatuM. uparanuM lakhANa chapAI rahyuM che tevAmAM zrImatI IndirA gAMdhInA navA pradhAna maMDaLanI jAherAta thaI gaI che. netA tarIke cUMTaNI thayA pachI atyaMta jhaDapathI ceDA kalAkomAM ja, jANe pUrvataiyArI karI rAkhI hoya tema, temaNe potAnA pradhAna maMDaLanI jAherAta karI che. pradhAna maMDaLanI racanAmAM navo prayoga ane sAhasa dekhAI Ave che. saMjIva reDIne paDatA mUkI sInDIkeTane pUrI karI. navI peDhInA, yuvAna AgaMtuka sArA pramANamAM che. pradhAna maMDaLanI racanAmAM zrI kAmarAjanI salAha lIdhI hoya tema jaNAtuM nathI. sattAne dora barAbara pitAnA hAthamAM levAno zrImatI IndirA gAMdhIe nirNaya karyo che. zrImatI IndirA gAMdhInA A navA prasthAnane ApaNe saphaLatA IcchIe. A navA pradhAna maMDaLanI kAmagIrI prajA AturatAthI nIhALaze. 14-3-67 cImanalAla cakubhAI zAha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-17 prabhu jIvaM prakI noMdha lokasabhAniyukata zrI sadAziva gopAla barvenuM akALa avasAna muMbaInA uttara-pUrva vibhAgamAMthI lAkasabhAnI beThaka mATe zrI vI. ke. kRSNamaeNnana sAme mATI bahumatIpUrvaka tAjetaramAM cUMTAyelA zrI esa. jI. bavaeN nuM dilhI khAte chaThThI mArcanA roja ekAeka avasAna thatAM bhAratane eka atyanta tejasvI ane AzAspada rAjakAraNI ane AyojananiSNAta evA eka panotA putranI khoTa paDI che. temanI uMmara Azare 53 varSanI hatI. phargyusana kaeNleja ane kebrIja yunivarsiTI dvArA temaNe ucca zikSaNa prApta karyuM hatuM. tyAra bAda InDiyana sivila sarvisanI parIkSA pAsa karIne teo 1935nI sAlamAM muMbaI rAjyanI vahIvaTI nokarImAM joDAyA hatA. muMbaInA dvibhASI rAjyamAM ane tyAra bAda mahArASTra rAjyamAM uttarottara vadhAre ne vadhAre javAbadArIbharyA hoddAo bhAgavIne 1961mAM temaNe potAnI sanadI nAkarInuM rAjInAmuM ApyuM hatuM ane 1962mAM mahArASTra rAjyanI vidhAna sabhAmAM teo cUMTAyA hatA ane mahArASTra rAjyanA arthasacivanA sthAna upara teo niyukata thayA hatA. ane tyAra bAda bIjAM khAtAM temaNe saMbhALyA hatA. 1965nA eprila mAsamAM temanI plAniMga kamizananA sabhya tarIke nimaNUka karavAmAM AvI hatI. 1966nAM DIse'baramAM A sthAnanuM rAjInAmuM ApIne muMbaI bAjunI lokasabhAnI beThaka mATe temaNe umedavArI noMdhAvI ane A cUMTaNImAM temane yazasvI saphaLatA maLI. bhAratanA arthasaciva sacIndra caudharI A vakhatanI cUMTaNImAM hArI jatAM, bhAvI arthasaciva tarIke zrI bavenuM nAma bolAtuM hatuM. paNa vidhAtAne e maMjura nahAtuM. chaThThI mArcanI rAtre paMdara vIza mInITanA hradayaroganA humalAo temanA prANa harI lIdhA ane atyanta AzAspada banI rahelI ujajavala jIvanakArakirdInA ekAeka anya Avyo. grAmadAna, prakhaMDadAna, jillAdAna : vinobAjInI apUrva siddhi grAmadAna Andolane tAjetaramAM eka asAdhAraNa moTo vikrama sAdhyo che. tenA Aja sudhIno vikAsa samajAvatAM bhUmiputranA taMtrI tA. 26-2-367nA bhUmiputramAM nIcenI rajUAta kare che: "ane grAmadAnanuM abhinava svarUpa deza samakSa mukAyuM. jamInanI mAlIkI samasta grAmasabhAnI. vIsamA bhAganI jamInanuM bhUmihInA mATe dAna. varase cAlIsamA bhAganI Avaka grAmakoSa mATe samapaNa, grAmasabhAnA kArabhAra sarvAnumatIe calAvavAnA saMkalpa, sAmAjika nyAya ane grAmasvarAjanI dizAnA eka surekha, sughaDa kAryakrama. "gati vadhI. be varSamAM bIjA be-traNa hajAra grAmadAna thayAM. paNa ATalethI zuM vaLe ? ene to krAnti karavI che. eTale AjathI doDha be varSa pahelAM 'tUphAna' zabda nIkaLyo. grAmadAnanuM tUphAna jagADo. tUphAnI vAyaro vAya che ane eka eka jhADapAna DolI UThe che tema premamayI krAnti mATe sAmUhika preraNAthI badhA A kAmamAM bhaLe. "doDha-be varSamAM tUphAnanI kAMIka jhAMkhI thaI. 13-14 varSamAM kula sAta hajAra grAmadAna thayelAM te AMkaDo Aje 35 hajAre pahoMcyA che. Ama dADha--be varSanA gALAmAM dezabharamAM 28 hajAra grAmadAna thayAM. ane A saMkhyA karatAM ye vadhu mahattvanA che vicAraseranA vikAsa, A doDha varSamAM grAmadAnanI vAta prakhaMDadAna ane jillAdAna sudhI pahoMcI che ane tene lIdhe A kAryakramanuM prANavAna svarUpa vadhu chatuM thayuM che. "ekaladokala, chUTuMchavAyuM grAmadAna dhasamasatA avaLA pravAhamAM karyAMya taNAI jAya che ane taNAI na jAya to ye cArekoranA aphATa maherAmaNa vacce e ekalA aTulA TApunI koI hastI jaNAtI nathI. mATe grAmadAna thAya te eka sAthe amuka saghana kSetrAmAM 229 thAya, AkhA ne AkhA prakhaMDa (bloka) grAmadAnamAM bhaLe, pachI e rIte pAse pAsenAM prakhaMDonAM prakhaMDadAna thatAM thatAM tAlukA, sabaDivijhana ane jillAnA akhaMDa kSetrone AvarI levAmAM Ave tA tamArI krAntinI vyUharacanA nakkara bo. krAntinuM svarUpa tyAM kaMIka khIlI zake. krAnti-bIja tyAM pAMgarI zake, chellA doDha varSamAM A darzana paNa spaSTa thayuM. 'dezabharamAM savAse jeTalA prakhaMDo grAmadAnamAM sAmela thayA che ane hamaNAM bihAramAM darabhaMgA jillAnuM jillAdAna jAhera thayuM che ane te ya nAnosUno jillA nathI. temAM kula 44 prakhaMDa che. vastI che 48 lAkhanI. eTale AkhA hindustAnanA eka Tako. (AjanA saurASTrathI moTo). vaLI AdivAsI ke pachAta jillA nathI, zikSita ne jAgRta jillA che. jamIna paNa sArI che. gaMgAnA kAMTho che.' AvuM jillAdAna siddha karavA mATe vinobAjIne ApaNe jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che. zrI siddhakSetra zAviAzramanA vikAsanI preraka kyA tA. 26-2-'67nA roja savAranA bhAgamAM AjathI 43 varSa pahelAM sthApavAmAM Avela zrI siddhakSetra zrAvikAzrama mATe Azare nava lAkhanA kharce baMdhAvavAmAM Avela nUtana bhavananA udghATana samAraMbha zrImAna ratilAla maNilAla nANAvaTInA pramukhasthAne yojavAmAM AvyA hatA. A bhavananA udaghATananuM zubha kArya zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAInA zubha haste karavAmAM AvyuM hatuM. A maMgaLa prasaMga upara jaina zve. mU. komanA dUra dUranAM sthaLAe vasatA AgevAno upasthita thayA hatA ane e kAraNe A samAraMbha saMmelane nAnIsarakhI akhila bhAratIya jaina pariSadanuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM. A saMsthAnA adyatana vikAsa sAthe muMbaInA zerabajAranA agragaNya vyApArI ane jaina samAjanA agragaNya AgevAna zrI jIvatalAla pratApazIne puruSArtha joDAyelo che. prastuta prasaMga upara temaNe kareluM hRdayasparzI nivedana saMsthAnA mathI mAMDIne Aja sudhInA utkarSanA ItihAsa bahu suMdara rIte rajU kare che. teno TUMka sAra nIce mujaba che: A saMsthAnI sthApanA bhAvanagaranA jANItA zreSThI sva. narottamadAsa bhANajInAM dharmapatnI zrI sUrajabahena ane meAtIzA zeThanI dharmazALAnA munIma sva. meAhanalAla gAviMdajInAM dharmapatnI zrI harakorabahenanA hAthe I. sa. 1924nI sAlamAM zve. mU. jaina bahenone lakSamAM rAkhIne karavAmAM AvI hatI. bIjamAMthI aMkura phaTa ane velA pragaTe ema A saMsthA dhIme dhIme UMce AvavA lAgI, thoDo samaya Ama cAlavA bAda saMsthAnA kAryamAM oTa AvavA mAMDI; Arthika paristhiti viSama banavA lAgI ane AjathI bAra varSa pahelAM saMsthAne baMdha karavAnI jAherAta karavA sudhInI sthiti UbhI thaI. AvI nirAzAjanaka sthitimAMthI ekAeka aNadhAryuM AzAnuM kiraNa phuTayuM. saMsthA baMdha thavAnI che evA samAcAra chApAmAM vAMcatAM pUrva AphrikAmAM vasatA mabAsAvAsI eka jaina mahAnubhAvanuM dila dravI UThayuM. temanuM nAma zrI maganalAla jAdavajI dozI, temaNe saMsthA taratI thAya eTalI rakama tarata ja mokalI ApI ane pachI paNa emane tyAM AvatA nAnA meTA prasaMgAe nAnI moTI rakame teo mekalatA rahyA, samayAntare teo pAlItANA AvyA ane saMsthAnA AtmArUpa kAryavAhaka zrI manasukhalAla jIvAbhAIne maLyA ane temanA kahevAthI muMbaI khAte zeTha jIvanalAla pratApasIne maLyA ane A saMsthAnuM sukAna saMbhALavAnI temaNe temane vinaMti Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 230 prabuddha jIvana tA. 16-3-67 karI. zrI maganabhAInI vAtathI zrI jIvatalAlabhAI athavA to jIvAbhAI khUba prabhAvita banyA ane A saMsthAnA pUrA arthamAM teo sUkAnI banyA ane saMsthAne potAnuM makAna prApta thAya e mATe phaMDaphALo ekaTho karavA mATe be lAkhanA makAnanI temaNe yojanA karI ane temaNe ane zeTha mANekalAla cunIlAle-pratyeke rU. 25000 maMDAvIne A phaMDanI zarUAta karI. pachI jIvAbhAI zeTha kasturabhAI pAse gayA, temaNe be lAkhanI yojanAnuM kada vistAravAnI sUcanA karI ane rUA. 51000nI rakama ApIne temanA utsAhane savizeSa uttejita karyo. phaMDa vadhatAM vadhatAM agiyAra lAkhanI rakama sudhI pahoMcyuM ane temAMthI 250 bahenono samAveza thaI zake ane vividha prakAranA zikSaNanA prabaMdha thaI zake evuM nava lAkhanuM makAna baMdhAvavAmAM AvyuM. A makAnanA udghATana prasaMge upasthita thayelA jaina zrImAnoe e ja vakhate kevaLa svayaMskRtathI dAnane varasAda varasAvavA mAMDayo ane e ja prasaMge bIjA lagabhaga doDha lAkha ekaThA thayA. A mujaba vistRta AkAra dhAraNa karI rahelI A saMsthAmAM garIba kumArikA, sadhavA, vidhavA ane tyakatA bahenone bahu ochA darathI rAkhavAmAM Avaze, temane dhArmika, vyavahArika ane udyoganuM zikhavavAmAM Avaze. ane temane bhinna bhinna dravyopArja ka vyAvasAya tarapha vALavAmAM Avaze. AjanI vadhatI jatI moMghavArInI bhIMsamAM ane tUTI jatI kuTuMbasaMsthAnA kALamAM A saMsthA garIba, nirAdhAra, asahAya bahenone eka moTA AzIrvAdarUpa banI raheze emAM koI zaMkA nathI. eka vakhata ThIka ThIka pAMgarelI, samaya jatAM Arthika sIMcananA abhAve karamAvA mAMDelI ane vaLI pAchI aneka zrImAnenI udAratA ane zakitazALI kAryakartAonA puruSArthanA kAraNe eka vaTavRkSa je vistAra dAkhavI rahelI A saMsthAne satata utkarSa thatuM rahe ane nArIsamAjane eka moTA TekArUpa banI rahe evI zubhecchA ane prArthanA ! zrI siddhakSetra jaina bALAzrame ujavela hIraka mahotsava pAlItANA khAte AjathI 61 varSa pahelAM ubhuM karavAmAM Avela zrI siddhakSetra jaina bAlAzramano tA. 26-2-67nA roja zrImAna ratilAla maNilAla nANAvaTInA pramukhasthAne hIraka mahotsava ujavavAmAM Avyo. pAlItANA khAte ujavAyelA A samAraMbha pahelAM muMbaI khAte A saMsthAnA lAbhamAM zrImAna sArAbhAI lakSmIcaMda jhaverInA pramukhapaNA nIce saMsthAnA bhUtapUrva vidyArthIo taraphathI eka manaraMjaka kAryakrama goThavavAmAM Avyo hato ane A kAryakrama dvArA Azare doDheka lAkhanI rakama ekaThI karavAmAM AvI hatI. pAlItANA khAte yojavAmAM Avela hIraka mahotsavamAM traNa divasane bharacaka kAryakrama goThavavAmAM Avyo hate. tA. 26mInA roja yojavAmAM Avela mukhya samAraMbhamAM zrI jayatIlAla ratanacaMda jhaverI ane zrI nAnacaMda jeThAbhAI dozIne atithivizeSa tarIke nimatravAmAM AvyA hatA. A mahotsava bhAre zAnadAra rIte ujavAyo hato. ve, mU. jaina vibhAganAM bALakone lakSamAM rAkhIne A saMsthAnI 1962mAM dahegAmanivAsI sva. 2nIlAla nAraNadAsa kAnajInA prayAsa vaDe cAra vidyArthIothI zarUAta karavAmAM AvI hatI. saMsthAnA prAraMbhanA varSomAM bhAvanagaravALA sva. zeTha tribhovanadAsa bhANajI, mArA pitAzrI sva. kaMvarajI muLacAMda zAha vagere vaDIle A saMsthAnA vikAsamAM khUba rasa letA hatAM. saMsthAnA vahIvaTa sAthe pratyakSa saMparka sAdhavAnA hetuthI upara jaNAvela vaDIle jyAre paNa zrI zatruMjayanI yAtrArthe pAlItANA jatA hatA tyAre A saMsthAmAM ja utaratA ane huM paNa mArA pitAzrI sAthe A saMsthAmAM ghaNIvAra e rIte rahele. e divase, jyAre saMsthAne hIraka mahotsava ujavAI rahyo che tyAre, saheje yAda Ave che. varSonA vahevA sAthe bhAvanagara nivAsI sva. catrabhUja meMtIlAla gAMdhIe A saMsthAmAM khUba rasa levo zarU karyo; temanA taraphathI temaja temanI mAraphata saMsthAne moTA pramANamAM Arthika madada maLavA mAMDI. temanI udAratAnA pariNAme A saMsthAnA anusaMdhAnamAM eka hAIskUla UbhI karavAmAM AvI che ane te sAthe temanuM nAma joDavAmAM AvyuM che. e ja pitAnA suputra ane jaina samAjanA AgevAna zrI vADIlAla catrabhUja gAMdhI paNa Aje saMsthAnI kAryavAhI ane vikAsamAM temanA pitAzrI jeTale ja rasa laI rahyA che. upara jaNAvela samAraMbhanA antamAM AbhAravidhi karatAM temaNe bAlAzrama hastaka cAlatI hAIskUlane vividhalakSI banAvavAmAM Ave ane te rIte Tekanikala vibhAga ubhA karavAmAM Ave che te dizAe bane teTalA madadarUpa thavA temaNe tatparatA dekhADI che. uttarottara vikasatI ane vistaratI jatI A saMsthA pitAne hIraka mahotsava AvA ThAThamAThathI ujavI zake e mAtra e saMsthA mATe nahIM paNa AkhA jaina samAja mATe AnaMda ane gauravane viSaya gaNAya, bAlAzramamAM rahIne bhaNelA ane tyAra bAda anyatra rahIne ucca zikSaNa pAmelA Aje 1500thI vadhAre yuvAne gRhastha jIvanamAM ane dravyopArjaka vyavasAyamAM sArI rIte sthira thayA che. temanA A prakAranA jIvana-utthAnamAM bAlAzrayamane keTale moTo phALo gaNAya ? bAlAzrama na hota to teo Aje kayAM hota ? AvI kalyANakArI ane upakArI saMsthAne satata utkarSa thatuM rahe evI prArthanA. mahArASTra rAjyanA navA maMtrImaMDaLamAM nimAyelA zrI bhAnuzaMkara yAjJikane abhinaMdana mahArASTra rAjyanA navA maMtrImaMDaLamAM sAmela karavAmAM Avela zrI bhAnuzaMkara yAjJikane ApaNA sarvanA hArdika abhinaMdana ! bhAnubhAI ApaNAmAMnA ghaNAne paricita che, kAraNa ke muMbaInA jAhera jIvana sAthe khAsa karIne keMgresI rAjakAraNa sAthe teo varSothI saMkaLAyelA che. teo amuka samaya mATe bombe pradeza keMgresanA pramukha hatA. chellAM keTalAMka varSathI teo mahArASTra rAjyanI vidhAna sabhAmAM che. A vakhate muMbaInI pradeza keMgresane navA maMtrI maMDaLamAM sAmela karavA mATe be nAma sucavavAnuM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. pariNAme sUcavAyelAM be nAmamAM eka nAma pradeza samitinAM pramukha zrI pI. jI. kheranuM hatuM bIjuM nAma bhAI bhAnuzaMkara yAjJikanuM hatuM. A banne mahAnubhAvone svIkAra karavAmAM Avyo che. navA maMtrImaMDaLamAM bhAnubhAI eka ja mAtra gujarAtI che. teo ApaNA sarvanA sneha ane Adarane pAtra hoIne temanI nimaNuMka ApaNA mATe AnaMda ane gauravane viSaya bane che. navA maMtrImaMDaLanA eka sabhya tarIkenI temanI kAmagIrI yazasvI bane ane lekakalyANanI sAdhaka bane ane temanI have pachInI kArakIrdI adhikatara ujajavaLa banatI rahe evI temanA aMge ApaNI zubhecchA ane zubha prArthanA che! paramAnaMda gharamAM ekaThAM thayelAM auSadhe saMdhanA kAryAlayamAM mokalI Apo! zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone temaja muMbaImAM vasatA prabuddha jIvananA vAcakone namra nivedana ke Aje kuTuMbamAM mAMdagI AvatAM DAkaTare aneka prakAranI peTanTa davAco, malama tathA Ijekazane lakhI Ape che ane dhAryA mujabane ArAma na thatAM AgaLanAM auSadho pUrA upayogamAM AvyA na AvyA ane navo auSadhe lAvavAnI DAkaTaro sUcanA Ape che. A rIte ochAM vaparAyalAM tema ja nahi vaparAyelAM auSadhe anekane tyAM ThIka pramANamAM ekaThAM thAya che. A rIte nahi vaparAyelAM, tathA thoDA pramANamAM vaparAyalAM chatAM upayogamAM laI zakAya tevAM auSadhone anyatra upayoga thaI zake te mATe muMbaI lAyansa kalaba taraphathI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM eka peTI rAkhavAmAM AvI che, jemAM saMghanA sabhya temaja prabuddha jIvananA vAcako taraphathI maLelAM upara jaNAvyA mujabanAM auSadho ekaThA karavAmAM Avaze ane lAyansa kalaba dvArA tenI pUrI jAcatapAsa karIne te auSadho tenI jarUriyAtavALA lokone vaheMcI ApavAmAM Avaze. to pitAne tyAM nakAmAM paDI rahelA chatAM upayogamAM Ave tevAM auSadha saMghanA kAryAlayamAM pahoMcADatA rahevA saMghanA sacce tathA prabuddha jIvananA vAcakone prArthanA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana muMbaInI cuMTaNInA saMdarbhamAM e carcApatrA tA. 16-3-17 (tA. 1-3-67nA 'prabuddha jIvana'mAM 'cUMTaNI AvI ane gaI' e mathALA nIce me' eka noMdha lakhI che te noMdhamAM A vakhatanI cuMTaNImAM sAmasAmA ubhA rahelA zrI esa. ke. pATila ane zrI jaya Arja pharanAnDIjha--aMgenA mArA amuka pratyAghAto rajU karyA che. A banne vyakitao aMge tadana virUddha dizAnA pratyAghAte rajU karatAM be carcApatra maLyAM che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. paramAnaMda) pUjya murabbI paramAnaMdabhAI, mArca mahinAnA prathama pakhavADiyAnA 'prabuddha jIvana' nA aMka maLyuM. temAM tame karelI cUMTaNInI samIkSA vAMcI; ane te aMgenA mArA vaicArika pratyAghAto tamane jaNAvavathI AjanI peDhInA, rAjakAraNa pratyenA AMtarika vicArapravAhA tame samajI zakaze. A cUMTaNInAM pariNAme ne tame 'aNakalpelA ane cAMkAvanArA' kahyA che. paraMtu mArA mate to atyAra sudhInI cUMTaNIomAM vijayI banatI AvelI kaoNMgresa, A cUMTaNImAM paNa vijayI banaze tevA pramada sevatA ane tethI lekasaMparka gumAvI beThelA netAone sAMbhaLyA pachI mahArathIonA parAbhavonI paraMparA coMkAvanArI ke vaNa5I te nahatI ja. muMbaInA kahevAtA "betAja bAdazAha " zrI sa. kA. pATila ne maLela parAjyane muMbaInA bhAvi upara dUragAmI pariName lAvanArI " ghaTanA tarIke ghaTAvIne; tathA muMbaInI prajAnA svAsthya ane sahIsalAmatIne zrI paTilanI rAjakAraNI pratiSThA sAthe sAMkaLIne tame eka vyakitanI kArakIrdinuM vadhAre paDatuM mUlyAMkana karyu che. muMbaIgarAonA svAsthya ane sukhAkArI viSe carcA karIe tyAre sahaja * kahevAI jAya che ke mArA vorDamAM jyAre pANI vigere sudharAInA bIjA koI paNa khAtAne lagatI muzkelI UbhI thaI che tyAre " bhAMgaphoDiyA " zrI jyorja pharanAnDIjha pAse dhA nAkhavAthI mArI jevAne dAda maLI che, jyAre mArA lattAnA vidhAnasabhAnA cAlu sabhya (pharIthI cUMTAI AvelA) zrI nAmozIe tathA zrI sadAbA pATile mane kyAreya A bAbatomAM madada nathI karI. hA! phakata cUMTaNI TANe teoe - temanA TekedAro sAthe mAre tyAM tema ja mArA jevA bIjA ghaNAe!ne tyAM AvIne mata mATe dhA nAkhI che. bIjuM 'baMdha ' ane 'gherA DAlA' ne mahArASTra sarakAre parokSa rIte je Teko ApyA hatA tenI tame kheda darzAvyA vagara noMdha lIdhI che. paraMtu temAM sarakArane doSita TharAvavAne badale tame doSanA Topale pUrepUro zrI jyArja pharanAnDIjha upara DhoLI devA mAMge che te kema cAle? vaLI zrI pharanAnDIjha 'gherA DAlA' ke 'muMbaI baMdha' amalamAM mUkatAM pahelAM sarakAranA lAgatAMvaLagatAM khAtAMo sAthe lakhApaTI ane maMtraNA drArA ukela zodhavAnA prayAsa kare tene viSe kaMI ja lakhatA nathI. zrI phanAnDIjha chellA upAya tarIke (as a last resort) 'muMbaI baMdha karAve agara 'meracA' mAMDe tene tame bhAMgaphoDiyA kaheA che,' jyAre mahArASTra tema ja kendranI kaoNMgresa sarakAre tenA atyAra sudhInA kArobAramAM prajAnA prazna hamadardIthI ane virodha pakSa sAthe vicAraNA karIne hala karavAnA prayatno karyA ja nathI ane tethI tene A cUMTaNImAM Tako paDayA che te viSe tame je mauna sevyuM che tethI tamArI samIkSA mahad aMze pakSapAtI bhAse che, jyAre amArA jevAne to tamArI klama pAsethI niSpakSa samIkSAnI apekSA hoya che. AjanI peDhI e eka RalistnI-vAstavavAdIonIpeDhI che. temanI najara vartamAna ane bhaviSya pratye maMDAyelI che. bhUtakALamAM meLavelI siddhionI kevaLa zekhIbharI enI e vAtA 231 navI ke jUnI peDhImAMthI koIne gaLe utare tevI nathI rahI eTaluM hajI paNa koMgresanA netAe samajyA nathI. jyAre zrI pATila jevA 'netA ' e paNa ghaNI ja kheladilIthI avagatanA edhANA pratye AMgaLI cIMdhIne kahyuM ke koMgrese netAgIrI (Leadership) badalIne tenI 'pratimAne ujajavaLa karavAnA kAryamAM lAgI javuM joIe.' tyA2e temanA sarakArI tema ja pakSagata sahakAryakartAo haju paNa zAhamRganI jema pramAdanI retImAM temanuM meDhuM saMtADIne cUMTaNInAM paribaLothI caDhelI AMdhIthI petAnA pakSane bacI gayelA mAne che. vaLI zrI pATila pratye "A cUMTaNI viSayaka durghaTanA nA spaMdarbhamAM aneka dileA sahAnubhUti anubhave che." ema tame kaho che paNa tenI sAme matadAnanA AMkaDAo bAle che te pramANe aneka bIjAM dile AthI AnaMda pAmela che tenuM zuM? vaLI tamArA jevA pIDha samIkSaka zrI pATilanA parAbhava aMge UbhI thayelI paristhiti alpakAlIna nIvaDe ema prAthaeN che te sauthI vadhAre khaTake che. "kALanuM cakra pharatuM rahe che ane pharatuM rahevuM ja jeIe." e niyamane tamArI prArthanA sukSma anAdara kare che. The old order changeth yielding place to the new. kALanuM cakra pharatuM rahe te ja gati rahe ane temAM ja pragati saMbhave. gita te eka mAtra vikalpa che. a - gati ane ~ gati eTale eternal stagnation, nAne moDhe kAMI khoTuM belAyuM hoya te tame kSamA ApA ja tevI khAtrI che. li Apano cAhaka sudhIra zAstrI. murabbI zrI paramAnaMdabhAI, amAre tyAM varSothI ' prabuddha jIvana ' Ave che. prabuddha jIvana 'harijana baMdhu 'nA dheAraNe calAvavAmAM Ave che ane tenuM veraNa paNa haMmezA ucca rahyuM che ema amAro spaSTa khyAla che. tema chatAM ApanI koMgresa pratyenI bhakita atirekathI bharapura jaNAya che, ane te tA. 1-3-'67nA 'prabuddha jIvana nA prakIrNa noMdhamAM najare paDe che. zramajIvIonA netA zrI jyorja pharanAnDIjha viSe Ape je kAMI jaNAvyuM che te vyAjabI nathI. muMbaInA betAja bAdazAha zrI pATila hAryA che ronA du:khamAM Ape pharanAnDIjhane bhAMgaphoDiyA tarIke AlekhatAM jaNAvyuM che ke, "muMbaInuM - muMbaImAM vasatA ApaNA sarvanuM bhAvI bhAre khatarAmAM paDayuM che." ApaNA sarvanuM eTale konuM ? sAdhanasaMpanna gujarAtIo ke pachI muMbaImAM vasatA lAkhA zramajIvIo ke jemAM madhyama varganA gujarAtIe, nAnA dukAnadAra, gumAstAo ane majUro AvI jAya che teonuM ? ekataraphI AlekhAtA vartamAnapatranA samAcAra vAMcI vAMcIne Apane zrI jyorja phanAnDIjha viSe khoTA khyAla baMdhAyA che. bIjA aneka majura netAe!nI madadathI haDatAla, baMdha, gherA DAle'mAM teo mekhare rahe che, paNa emaNe mAliko ane majUro vacce keTalAM samAdhAna karAvyAM che te ApanA khyAlamAM nahiM ja haze. amArA eTale muMbaImAM chUTaka anAja kariyANAnA dhaMdhA karatA nAnA dukAnadAro ke jeo vahelI savArathI meoDI rAta sudhI satata 14thI 16 kalAka zrAma kare che temane dAkhalo lye. amArA samAjamAM bApadAdAthI kAgresa bhakita hatI. chellI badhI ja cUMTaNIomAM (1967 sivAyanI) mALe mane dukAnadAra varge haMmeza koMgresane tana, mana ane dhanathI sAtha Apyo che. amArI saMsthAo mAraphateM murabbI zrI bhujapuriyA zeThanI rAhabarI nIce hajAro rUpiyAnA gUjAbahAranA phaMDaphALA kAgresane caraNe dharAyA che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra prabuddha jIvana tA. 16-3-67 . chatAM rAma re eka nAnakaDe suvAla - zahera sudharAImAM amene levA paDatA Asare 35 jeTalAM lAyasase eka karavA mATe aneka veLAnI kAludIro ane prayatna baherA kAne athaDAyAM; ane chevaTe zrI jya rjanI netAgIrI nIce race kADhavo paDayo. 1942 nI sAlamAM maLato napho Aja sudhI eTale 1967 mAM paNa te naphAthI mAre rezanIMga calAvavuM paDe che. abhaNa jevA dukAnadAre bIjo kaye baMdha karI zake ? zrI paeNrjane bhAMgaphoDIyA gaNavAmAM Ave che paNa pAnazeta baMdhanuM prakaraNa racanAtmaka hatuM ke? bIjA te seMkaDe. dAkhalA ApIe te ochA che. ApazrI paeNrjanI eka mulAkAta jarUra lyo te satya zuM che te tame ne jarUra samajAze. AzA che ke A bAbatane Apa jarUra nyAya Apaze. dAmajI seju metA, eka dukAnadAra taMtrI noMdha: A bane carcApatrone vigatavAra javAba ApavAnI huM koI jarUra jotuM nathI. muMbaIne maLelI lokasabhAnI beThakomAMthI eka beThaka mATe ubhA rahelA be pratinidhiemAMthI parAbhava pAmelA zrI esa. ke. pATIla ane saphaLatAne varelA zrI jyorja pharanAnDIjhanA Aja sudhInA jAhera jIvana aMge mAre amuka daSTikoNa ane abhigama che, carcApatro lakhanAra baMdhuone tethI judo ja daSTikoNa ane abhigama che ane tenA pariNAme mArA pratyAghAtathI temanA pratyAghAtamAM. eTale moTo pharaka paDe che. ahi mAre eka bAbata kabUla karavI joIe ke huM jeTale esa. ke. pATIlane jANuM chuM teTalo jarja pharnAnDIjhane jANatA nathI. amuka ' vargane thatA anyAya ane bhegavavI paDatI agavaDe dUra karavAmAM jyorja pharanAnDIjhe je kAMI sevA bajAvI hoya te vize mane bahu ochI mAhItI che. temane huM mAtra "muMbaI baMdha' ane 'gherA DAlonA pracaMDa puraskata tarIke oLakhuM chuM. koI paNa deza ke zaheranA amuka vargonuM hita sAdhavA khAtara akhatyAra karavAmAM AvatA A DhabanA AtyaMtika pagalAMo mArA abhiprAya mujaba lokazAhIne atyanta ghAtaka che ane sAmudAyika jabaradastInAM dyotaka che. nAgarikonI cAlu jIvanavyavasthAnuM rUMdhana karIne ane rAjyasattAnA gaLe TuMpe daIne potAnI mAgaNIo maMjura karAvavAnA A prayoga che. AvAM pagalAMonA kAraNe AmajanatAne pAravinAnI hADamArIo ane yAtanAo bhogavavI paDe che. ane ema chatAM A aMge mAtra AvAM pagalAMone Adeza ApanAra netAnuM rUvADuM pharakatuM nathI hotuM. ulaTuM lekonI hADamArIo jeTalI vadhAre teTalI potAnA AndolananI saphaLatA vadhAre-AvA khyAlapUrvakanI niSphara modazA. tenAmAM najare paDe che. suleha zAnti ane samajAvaTanA mArge ane lokazAhI sAthe saMgata evA upAya vaDe paristhiti palaTavAnA ahiMsaka mArganI temAM kevaLa avagaNanA hoya che. AvA "dha" ane "dharA DAla'nI pravRttine dezanA samaju ane zANA varge sacoTa bhASAmAM vakheDI nAkhI che ane AvI pravRtti deza mATe keTalA moTA bhayasthAnarUpa che ane dezamAM viksatI lokazAhI mATe keTalI badhI khataranAka che te tarapha aneka dezahitacintakAe bhAratanA prajAjananuM sArA pramANamAM dhyAna kendrita karyuM che. paramAnaMda eka ramujI chatAM rahasya pUrNa kathA (svIDanavAsI svena heDina nAmane yuropanA eka agraNI bhUgoLasaMzodhaka ogaNIsamI sadInA chevADe thaI gayo. te 1952nI sAlamAM 88 varSanI vRddha umare avasAna pAmyo. teNe 1885nI sAlathI 1909 sudhInA madhya eziyAnA pravAsanI sAhasakathAo "my life as an explorer" e mathALAthI pustaka- AkAre 1925mAM pragaTa karela. te pustaka mULa svIDIza bhASAmAM hatuM. tenuM AjathI 42 varSa pahelAM aMgrejImAM bhASAntara thayeluM. tene gujarAtI anuvAda saMkSepamAM svAmI AnaMde be varSa pahelAM "eziyAnAM bhramaNa ane saMzodhana" e nAmathI taiyAra karyo ane amadAvAdanI balageviMda kuberadAsanI kaMpanIe (gAMdhI mArga amadAvAda-1.)e anuvAda be bhAgamAM pragaTa karyo che ane pratyeka bhAganI kiMmata rUA. 3 rAkhavAmAM AvI che. A atyanta romAMcaka pravAsavarNanamAMthI nIcenI eka ramujI kathA udadhRta karavAmAM AvI che. paramAnaMda) ahIMnI koI daragAna zekhe kurAna bhaNAvI gaNAvIne cele taiyAra karyo. pele kahe : "have huM duniyAmAM nIkaLuM, ne kismatane ajamAvuM. mane duvA Ape, ne ghoDuM baMdhAvo." murazade eka gadheDo dIdho ane kahe, "ja, allA tArI paDakhe raho. mArI duA che." pele raNavagaDAnI vATe nIkaLe ne rAta divasanA paMtha karI raNa oLaMgyuM. paNa gadheDo bhUkhyA tarasyo marI ga ! khADo khodI tyAM ja dATa. mAthe ekalavAyo beTho rUe. tyAre koI tAlevaMtanI vaNajhAra nIkaLI. - sAMI bAbA! zuM banyuM? ATaluM badhuM kAM rahe ?'' "bhAIe! mAro ekanA eka mitra mue. hAya re! mAre belI, A raNavagaDAnI vATe mane aMtariyALa choDI gayA !'' kahI vaLI dUTho mUko. Ama dhruske dhruske raDatA A sAMInI mitraniSThA ane vaphAdArI joI pelA tAlevanta vaNajhArA eTalA badhA pIgaLI gayA ke emaNe tyAM ne tyAM sAMInA mitranI yAdagIrImAM bhavya rojo bAMdhavAnI bAMhedharI daI sAMInuM sAntavana karyuM. pachI to A dharmakArya mATe tAbaDatoba IMTapaththara, Arasamaramara jevI kiMmatI bAMdhasAmagrInI piTha cAlu thaI, ane raNavagaDA vacce Abha UMcA ghummara -minArAvALo bhavya roje Ubhe thaI gaye, jenI nAmanA duniyA AkhImAM phelAI gaI. dUradUranA dezanA jAtrAjuo tyAM AvavA lAgyA. - pelA kAzadharanA murazada zekhane kAne paNa A khyAti pahoMcI. ne "gharaDe ghaDapaNa huM ye A jagavikhyAta tIrthasthAnanI jAtrA karI lauM !' evI maMchAthI rU. 2 jayArate nIkaLayA, daDamajala karatAM mahine panare pahoMcyA. jue te varSo agAu pitAne tyAMthI nIkaLelA murIda rojAnA mujAvaranI jagyAe beThA che! oLakhatAM veMta murazadajIne haiye harakha mAya nahi ! AvA meTA sthAne pitAne mAmUlI cele kaI rIte pahoMrayo ? paNa badhA vacce pUchavuM kaI rIte ? rAta paDI ane lekanI avarajavara ochI thaI tyAre ekAMte besIne pUchA karI : "beTA, tane mArI hajAra lAkha duA. paNa bhAI, huM ye tAro murarAda. mane kahe te khare ke AvaDI moTI IjAne hode tuM kema rIte pahoMcya! kayA pIra ahIM thaI gayA, jenI daragA para AvaDo bhavya rojo baMdhAya che?" celAe kAnamAM kahyuM : ' "tame mane caDavA sAru gadheDe Apele ne ? e ja A jagyAe marI gayele !" murazadajIe vAhavA karI. lagAra rahIne cele pUchayuM : "murazadajI! tame kAzadharamAM jyAM mane bhaNAvatAM e daragA kayA pIranI ? tArAvALA gadheDAnA bApanI !" svAmI AnaMda ' Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-17 prabhu jIvana zrI je. kRSNamati (gatAMkathI cAlu) bIjI vAra jyAre huM temane sAMbhaLavA gaI tyAre mRtyu ane mRtyunA bhaya' e viSaya upara carcA cAlatI hatI. A upayogI viSaya nathI ema koI kahI zake tema nahotuM. kAraNa ke e to sau koI aMge eka cokkasa bananArI ane anivArya evI ghaTanA che. AtmabhAnanI e eka zikSA che ke mAnavI mRtyunA AgAmI jJAnapUrvaka potAnuM jIvana vyatIta kare che. keTalAka loko mATe, sivAya ke punarjanma ke mRtyu bAdanI koI eka sthiti viSe temanAmAM mAnyatA poSavAmAM AvI hoya, zraddhA pedA karavAmAM AvI hoya, mRtyune eTale saMpUrNa vinAzathI jarA paNa ochuM nahi, AtmasAtatyanA saMpUrNa abhAva--AvI koI sthitinI kalpanA che ane potAnA ahaMnA saMpUrNa lepane bhaya ja mAtra sattA ke mIlkata ja nahi paNa jJAna ane vicAro prApta karavAnI IcchA pAchaLa rahelA hoya che. mANasa AkhA vizvane potAnuM banAvavA Icche che, kAraNa ke jemAM potApaNAno bhAsa nathI te tenA astitvane bhayarUpa--jokhamarUpa lAge che. jANe ke te uchaLI uThaze ane tene gaLI jaze ema tene lAge che. paNa tenuM vizva game teTaluM paheALuM thAya te paNa vaijJAnika mAnavI anaMta sAgarathI gherAyalA ekaTApu para vasatA prANI jevA che. A koyaDAno kRSNamUrti ukela darzAvI zakaze ane koI mArga dAkhavI zakaze ? "mRtyu bhAreM bihAmaNI vastu che. ApaNe badhAM ya tethI bItA hoIe chIe, zuM tema nathI? ApaNe tenI pele pAra joI zakatA nathI ane te kAraNe ja ApaNe tenAthI bhayabhIta chIe. mRtyunuM rahasya samajavA mATe ApaNe ApaNI jAtane prazna karavA joIe; "jIvana eTale zuM ?' ApaNuM sthAna, ApaNuM dhana, ApaNuM jJAna A badhI vastuo je vaDe ApaNe ApaNI jAtane oLakhIe chIe, A badhAMno aMta AvavAnI ApaNane bIka lAge che, zuM ema nathI? A badhA anubhavAnA saMcaya tene ApaNe jIvana tarIke oLakhIe chIe ane ApaNane khabara che ke mRtyu A sarvanA aMta che. ApaNe A badhuM pUrvavat cAlu rahe ema IcchIe chIe, tethI ApaNe punaruththAna, punarjanma, jIvanasAtatyanA bhrama UbhA karatA game te siddhAMto zodhI kADhIe chIe--e hetuthI ke mananI sthiti cAlu rahe.." jema jema teo belatA gayA, tema tema teo jANe ke potAnA zabdonA guMcaLAmAM ja gUMcavAtA jatA hoya ane potAnI jAtane vyakata karavAnI mathAmaNa karatA hoya ema kahevA lAgyA ke "tamane khAtrI che ke tame A badhuM samajo che ? Do listen ! dhyAna ApA! huM je kahevA mAMgu chuM te tame barAbara samajo e atyaMta agatyanuM che." karuNAjanaka gAMbhIryapUrvaka teo jarA AgaLa DhaLyA. "saMbhavita che ke tamArAmAMnuM koI paNa mane dhyAnathI sAMbhaLatuM nathI. tame zabdo sAMbhaLo che, paNa tarata ja tame tenA artha ghaTAvavA mAMDo che. tamAruM mana tamArA dharmasaMpradAyathI, tamArAM naitika ane sAmAjika mUlyothI, tame vAMcelA koI pustakathI, tamArA zikSaNathI, gherAyaluM che, ane pUrvagrahanA A AvaraNa dvArA tame mane sAMbhaLI ke samajI na ja zake. tame ema mAne che ke tamArA abhiprAyo, tamane maLelI DigrIo ane evuM badhuM tamane buddhimAna banAve che, paNa A badhuM anubhavAnA, smaraNAnA, tamArAMmAM je vaDe sAtatyanA bhrama pedA thAya che te khyAlene-vicAronA kevaLa saMgraha che. tenI pele pAra zuM che? huM jIvatA chuM e daramiyAna, A sAtatyanA aMta je e vastu che ke jene huM mRtyuM kahuM chuM--eno huM anubhava karI zakuM chuM? kharekhara jemAM sAtatya che te kadi paNa buddhimattA nathI. mAtra teja mana ke je kSaNa prati kSaNa mRtyu pAme 233 che, mRtyuno anubhava kare che te ja mana kharekhara prajJAsaMpanna mana che, ane jyAre A badhI vastuo jenuM ApaNe mana ghaNu' meTuM mUlya che te sarvathI ApaNA anubhavathI, ApANA jJAnathI vagere vagerethI ApaNA manane cittane--mukata karI zakIe tyAre ja jIvana zuM che te ApaNe jANI zakIe-samajI zakIe, tyAra bAda mRtyu aMge koI samasyA nahi rahe. jIvana zuM che te jANavuM e mRtyu zuM che te samajavA barAbara che, ane mAtra buddhizALI--prajJAsaMpana-- mana ja mRtyunI samasyAnA sarjaka rIte sAmano karI zake che, ane ApaNe sarjaka banIe e eTaluM badhuM agatyanuM che, ane ApaNI carcA Aje ApaNe ahiM ja samApta karIe." kAMIka acakAtAM acakAtAM temanA vArtAlApano cheDo AvyA ane teo tyAMthI cAlyA javA mATe ekAeka UbhA thayA. sAme beThelI strIothI bhAgI chUTavAnA teo prayatna karatA hoya. ama lAgyuM. AmAMnI keTalIka to temane pakaDI pADavA Atura hoya evA bhAsa thayA. ghaNuMkharuM, AmAMnI ghaNIkharI ghelI ane vevalI srIo hatI ke je temanI sAthe nikaTanA paricayanI apekSA rAkhatI hatI paNa AvA pakSapAta teo koI pratye paNa dAkhavI zake tema hatuM ja nahi. Ama chatAM teo A bAbatamAM eTale ke te strIo temane gherI vaLe e pahelAM temanAthI chUTavAnI ciMtAmAM hoya ema lAgatuM hatuM, kAraNake teo temanAthI bhaDakatA hoya evI rIte lagabhaga AkuLavyAkuLa dekhAtA hatA. keTalAka mahinAo bAda, jyAre kAzI khAte mArI temanI sAthe oLakhANa karAvavAmAM AvI tyAre jANe ke huM temanI pAsethI evuM kaMIka mAMgIza je te ApI zake tema na hoya ke ApavA mAgatA na hoya. evA temane kAMIka bhaya hoya e rIte mArAthI teo saMkocAtA lAgyA ane amArI vacce koI mukata carcA thavA pAmI nahi. vArtAlApanA saMmelanomAM teo svasthapaNe besatA hatA, paNa najIkamAM maLavAnuM bane ane vadhAre svAbhAvikatAthI maLavAnuM bane tyAre temanuM halanacalana vadhI jatuM hatuM ane teo vadhAre nAjuka - nabaLA - dekhAtA hatA. eka zaramALa mAnavI tarIke teo jANItA hatA paNa ahIM ethI paNa kAMIka vadhAre hatuM, AsapAsa beThelA loko aMge teo kAMIka kSeAbha anubhavatA hoya ema lAgatuM hatuM ane temanI sAthenI vAtacItamAM aMgata bAbata viSe teo haMmezAM mauna sevatA hatA. teo premanI ghaNI vAto kare che, paNa mane temanAmAM koI premasaMbaMdha aMgenI nirAzAne ja bhAsa thatA ja rahyo che. kadAca Ane lIdhe ja ema banavA pAmyuM hovA saMbhava che ke potAnA je anubhava upara temanA sarva vArtAlApo AdhArita che te anubhava aMge temaNe peAtAnA koI paNa anuyAyIne kadi eka paNa zabda, mArI jANa guMba, kahyo nathI. jemane satya lAdhyuM nathI e badhA zodhaka rahevAne sarajAyA che. zrIkRSNamUrtine maLavA jANavAmAM amuka jekhama che kAraNa ke, mIsa rahInA taiyabajIe mane kaheluM te mujaba teo badhA sAme eka ja lAkaDIne upayoga kare che. dAkhalA tarIke, jeo bhakita tarapha vaLelA che tevA lokone madadarUpa bane tevuM tenI pAse kazuM nathI. teo mAtra buddhizALI-tarkapradhAna - loko mATe che. kRSNamUrti mAre mana bhAgye ja evI vyakita che ke jemanAmAM divya - atI ndriya - zakitao hovAnA huM Aropa karUM. ane tethI jyAre temanI najIkanA anuyAyIomAMthI koI eka bahenane kRSNamUrtimAM AvI zakita hovAnuM kahetA sAMbhaLyAM tyAre mane bhAre Azcarya thayuM. teNe sogaMda upara jaNAvyuM ke, "huM kRSNamUrtinA cAlu samAgama ane sAnnidhyamAM rahetI hoIne,mArA samagra jIvanamAM huM pAyAnuM parivartana anubhavI rahI chuM. jANe ke jAdu hoya tema, je lokonI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) 234 prabuddha jIvana tA. 16-3-17 jyAre paNa mane jarUra hoya che tyAre ane te ja vakhate teo mArI pUrNa vigato raju karI hatI. temanA kahevA mujaba zikSita bahene. samakSa upasthita thAya che. je koI pustaka, vAkaya ke pArIgrApha samAnatA ane svataMtratAnA khyAlamAM rAcatI hoya che, jayAre mArI koI samasyAnA ukelamAM madada rUpa thaI zake tema hoya te temanA patinI apekSA theDI judI hoya che. pustaka, vAkya ke pArIgrApha te cokkasa aNInI ghaDIe mArA hAthamAM A vAtanA anusaMdhAnamAM emaNe mArI daSTie jarA vivAdAspada) AvI paDe che; jo mane amuka jarUriyAta mATe dravyanI jarUra paDe te vAta karI ke A bahenanI pasaMdagInuM pAtra vadhu bhaNeluM na samajAya AvI gUDha rIte mArI tALa jarUriyAta mATe barobara hovuM joIe ke jethI strI tenI tarapha vadhu AdarathI joI zake, pUratuM dravya mane pUruM pADavAmAM Ave che ane A badhuM, jyArathI ane puruSa pote ochuM bhaNele che evA khyAlathI mUMjhAya nahIM. temanA mArgadarzaka hAthamAM meM mArI jAtane soMpI che tyArathI, banI emanuM bIjuM eka avalokana dhyAnapAtra e hatuM ke Aje rahyuM che. TuMkANamAM kahuM te, teo pote duniyAnA koI paNa bhAgamAM bhaNelI bahene enA sAthIne jAte pasaMda karavA Icche che. paNa te hoya te paNa tenA jIvananI dareka kSaNe teo mane dorI rahyA che. " mATe Avazyaka evI svataMtratA mAbApa emane ApatAM nathI. ApaNA A bhakata strI ema paNa nizcitapaNe mAne che ke tenA zretA- dezamAM mAbApa ane saMtAna vacce pUro vizvAsa nathI, ane sagasamudAyanI dareka vyakitanI kharekharI AMtarika sthiti zuM che tenI paNa thayA pachI paNa eka prakArane jApta cAlu heya che. pazcimamAM temane pUrepUrI khabara hoya che, ane A badhuM mane gata TelITrAnsa- Ama nathI. mITaranI mAphaka sIgnala pakaDIne teo vAMcI zake che. A prakriyA A praznanA vividha pAsAo emaNe samajAvyA bAda enI temanAM mana tema ja zarIrane khUba thakavI nAkhe che ane tethI teo carcAmAM zrImatI sumitrA kulakarNI, vasubahena bhaTTa vigeree bhAga achaDatA javAbo ApIne carcAone ghaNI vAra TALe che ane moTA lIdhe. carcAmAMthI meM eTaluM tAravyuM ke bahene abhyAsa pUro thatAM mAnavasamudAyanA mIlana pratye aNagamo dharAve che. temane nAnI sudhImAM ke tyAra bAda gheDA ja samayamAM petAnI manovRttiene spaSTamaMDaLIomAM vAta karavI vadhAre phAve che. zuM teo zuSka hRdayanA paNe oLakhI levI joIe. lagna karavA ke na karavAno nirNaya che? bIlakula nahi. A bhakitaniSTha bhaginInA kahevA mujaba, jIvananI prathama paccIzImAM AkAra laI cUka heya te khUba jarUrI sau koI mATenA sarvavyApI ane samAna premanA kAraNe ja teo che. sAthInI pasaMdagI aMge paNa samajapUrvakanuM valaNa hoya to e kadi du:kha, vedanA, glAni ke lAgaNI vyakata karatA nathI. uttama- samasyA sArI rIte ukelAya. pasaMdagInAM A gharaNAmAM svabhAva ne ttama kakSAnI samAdhimAM ja teo sadA sthita heIne, temanAmAM prema saMskArane pUratuM mahattva apAya, tema ja anyanI maryAdA samajI vihoNApaNuM saMbhave ja zI rIte? (samApta) laIne apekSA maTI meTI na rAkhavAmAM Ave e ISTa che. anuvAdaka: mULa aMgrejI : A carcAmAM yogya sAthI na maLavAthI apariNIta jIvana gujAratI paramAnaMda zrImatI enI mArzala bahene viSe paNa sArI vAta thaI. AvI paristhiti na sarjAya tema ja sarjAI cUkI hoya temaNe emAMthI mAnasika samAdhAna kema meLavavuM snAtikAo saMge e prazna khUba UMDI chaNAvaTa mAMge che. e mATe eka svataMtra snAtaka bahenanA praznanI sAmUhika carcA vicAraNA rane Ama- lekha ja jarUrI che). dAvAdane mATe prathama anubhava hate. cAlu varSanI tA. 28ne 29 mI vasa lagna ane gRhajIvana svIkAranAra bahenenI bIjI moTI samasyA jAnyuArIrane 'yunivarsiTI vimensa esesiezana" tarasthI snAtaka che vyavasAyanI ! gRhajIvana ane vyavasAya vacce samanvaya sAdhIne bahenanI eka pariSada ye jAI hatI. sukhI jIvana jIvavuM e ghaNe moTA saMgharSanA anubhava karAve che. pariSadanuM vAtAvaraNa aneka jUnA paricaye tathA saMkhyane tAjAM zrImatI vinodInIbahena nIlakaMThe jaNAvyA mujaba thoDA samayanI karatuM hatuM ja, ane pariSadanI vibhAgIya carcA paNa echI nerI (part-time job) e A be vaccene ukela rasaprada nahatI. vaLI carcAnA mukhya viSayanI pasaMdagI paNa pramANamAM che. "rIkhalayamenTa eksenjamAM kAma karatAM zrImatI mahattvanI ane saMtoSakAraka hatI. te nIce mujaba hatA: IlAbahena bhaTTe baheno nekarI che ane kare temAMthI UbhA thatA tareha (1) snAtaka bahene ane pUrA tathA thaDA samayanI karI tarehanA prazna samajAvyA. bahene mATe nekarInI zakyatAne AvazyakatA (Full time & part time jobs). kayAM kayAM vadhatI jAya che enuM citra DaeN. jasnAbahena zAhe (2) snAtaka bahene ane svaicchika samAjasevA (Voluntary vistArapUrvaka ApyuM. zikSaNane pariNAme maLelI bauddhika zakitathI social service). prerita bahenane vyavasAya (career)mAM ' eka (3) snAtaka bahenenA lagna pUrvenA prazna (Premarital prakAranuM problems). AMtarsamAdhAna anubhavAya che e ghaNAne anubhava hato. paraMtu (4) snAtaka baheno ane sAmAjika tathA sAMskArika jIvana 3. sumitAbahena meDhe emanI Tharela, madhura zailImAM kuTuMbajIvananuM (Social and recreational life). Atmatattva samajAvyuM. emanA kahevA mujaba kuTuMba e koI yaMtra (5) snAtaka bahene ane kauTumbika jIvananI tAlIma nathI. emAM samaya samayanAM kAma uparAMta hRdayanAM ta - prema ne (Family life and education). huMpha * paNa khUba ja Avazyaka che. jo strI bIjA bahAranA vyavasAyamAM AmAMthI lagnapUrvenA prazna tathA vyavasAyI jIvana para ghaNI baMdhAyelI na hoya to ja A vAtAvaraNa saMtoSapUrvaka sarjAya. kuTuMbamAM rasamaya carcA thaI. sAmAjika ane sAMskArika jIvana viSenI carcA patinI kALajI ne bALakone ucherae svayam ja purA samayanI bAda karatAM bIjA viSaya pramANamAM ghaNo sAro nyAya pAmyA, jayAre nekarIthI vadhAre samaya ne ekAgratA mAMge che. AjanAM mUlya ne mahe tvAkAMkSAothI jIvananI A dizA adhUrI te nahI rahe ne? vibhakata 2. bahenene sAMskArika jIvana joIe e vAta te nirvivAda hatI, kuTumbamAM te A vAtAvaraNanI vizeSa jarUra rahe che. emAM carcAnI apekSA nahotI, paNa emAM sAMskArika pravRttionAM susmitAbahenanA kahevA mujaba bALako meTAM thayAM bAda bahenane thoDAMka nakkara rAcanI apekSA hatI ke je adhUrI rahI. bahAranAM kAmanI taka maLe e daSTie sarakAre emanI nokarInI vaya-- * snAtaka thayA pachIne sauthI pahele ne aTapaTo prazna Ave che- maryAdA pheravavI joIe. lagnane. jANItA manocikitsakarDo.rAmAnujane AmAM sArI ne abhyAsa- mane lAge che AjanI zikSita bahene jeTalI didhA ne Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-3-17 mahattvA saMgharSa bahu ochA anubhavatA haze. rAjunI kAramI methavArI, vibha kata kuTumbe gumAvelI vRddhonI hUMpha, peAtAnI vyakitagata kAMkSA ne meAjazekha tathA potAnAM kauTumbika kartavyo A badhAmAMthI mArga kADhanAramAM keTalI UMDI samaja, daSTi ne sahiSNutA joIe? keLavaNInI sAcI kaseTI paNa AmAM ja che ne? kauTumbika jIvananI tAlIma viSe bolatAM zrImatI vinedIbahena nIlakaMThe sukhI vRddhAvasthAnuM sAphalya zemAM te samajAvyuM. A snAtikAo vRddha thatAM darza sAsu kema banI zake e paNa vicAravAnuM te che ja. tyAga ne premanI mAtrA paNa zikSaNa sAthe siddhA pramANamAM (direct ratio)mAM vadhe to? te kevuM adabhuta! aicchika sevAnA kAmamAM sakriya thavAnI ane bahenene mArga batAvavAnI bAbatamAM zrImatI hemalatA hai gilTee vizada vivecana karyuM. temanA kahevA mujaba snAtikAonA phAjala paDatA samaya ne zakitanA AvA sadupayoga vyavasthita rIte thAya te kharekhara IcchanIya che. ekaMdare badhA viSaya para ghaNI bahene e pUrA rasa ne nirbhayatAthI potapotAnAM maMtavyo rajU karyAM. paNa rAvI rajUAtamAM ciMtananuM UMDANa ne viSayanI vyavasthitatA hajI vadhavI joIe. vAtenuM punarAvartana, diversion ane akAraNa laMbANa thAya tyAre enI asara ochI paDe che. A daSTie pariSadamAM vaMcAnAra "peparsa' enA saMcAlakoe agAuthI joI levA joIe, sura vALa dareka vibhAganuM saMcAlana judA judA hAthe thavuM joIe ke jethI vadhu UMDANa ne vaividhyabharyA daSTikoNa mANavA maLe. pratyeka vibhAganA niSNAtone AmAM saMcAlana mATe bolAvavA jeIe. A uparAMta bIjAM paNa eka be sUcanA umer ' ' ' **** pa cImanalAla je. zAha prodhabhAI ema. zAha maMtrIo k 235 laga vibhAgavAra carcAsabhA thAya to e daSTie mULabhUta prazno gAlaNanAM alaga alaga kSetramAMthI snAtaka thayelI bahenanI -paNa carcAya. Ama cAraso jeTalI zikSita baheno sAthe maLe ane emanA prazno carce' e sArU ja che, paNa emAMthI zikSitapaNAnA ahaMkAra ke vADAbaMdhI ajANatA paNa na jAgavA joIe. chelle, A badhuM mAtra bauddhika vilAsa na rahe ane emAMthI koI nakkara kArya pariName e daSTie enuM anusaraNa (Follow--up) tarata ane daSTipUrvakanuM thAya e atyaMta jarUrI che. A to valeNuM thayuM, mAkhaNa utAravAnuM te hajI bAkI chene? bihAra duSkALa rAhata aMge anurAdha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samiti taraphathI tA. 11-3-'67 nAM roja maLelI sabhAmAM bihAra duSkALa rAhata aMge saMghanA sabhyo pAsethI phALo ugharAvavAne sarvAnumate TharAva karavAmAM Avyo che. phALAnI zarUAta kAryavAhaka samitinA . hAjara rahelA sabhyothI karavAmAM AvI hatI ane tatkALa rUpiyA eka hajAra jeTalI rakamo noMdhAI hatI. ApanA 8 gItA parIkha. pATaDI esTeTa, amadAvAda 6 ) 'prabuddha jIvana " nA tA. 1-3-'67 nA aMkamAM " bihAranAM duSkALanI utkaTa banatI jatI kaTokaTI " e zirSaka nIce tyAMnA duSkALanI bhIMSaNa paristhitino Acho khyAla Apato lekha prasiddha karavAmAM Avyo che. kudarate sarjelA A prakopa kharekhara bhayaMkara che, akalpanIya che. jude jude sthaLethI maLatAM bihAranAM duSkALanAM varNano sAMbhaLavA ke vAMcavA maLe che tyAre ApaNA dilanA rUvevAM khaDAM thaI jAya che. A paristhitine pahoMcI vaLavA dezamAMthI tema ja paradezomAMthI jAtajAtanI madada AvavI kayAranIye zarU thaI gaI che. paraMtu madadano A pravAha joIe teTalo vegavALA nathI. hajI ghaNI vadhAre madadanI jarUra che. AcArya rajanIzajInAM pravacanAnA kAryakrama muMbaI khAte mArca mAsanI tArIkha 20, 21, 22, 23 ema cAra divasa mATe sAMjanA 6-30 vAgye dhobItaLAva pAse AvelA phrAsa medAnamAM AcArya rajanIzajInAM pravacanA gAThavavAmAM AvyA che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone tathA zubhecchakone, 'prabuddha jIvana' nA vAMcakone tathA cAhakone ame AgrahabharI prArthanA karIe chIe ke mAnavatAnA A kAryamAM Apano vadhumAM vadhu phALe Apo. bihAra rIlIpha kiMmaTI taraphathI sastI roTI ane maphta rasoDAM sthaLe sthaLe cAlu thayAM che. te uparAMta tyAM sADIo, garama kapaDAM, dhAbaLA, rajAI, davAo, pagarakhAM vagere aneka cIjonI jarUra che. bihAra duSkALa rAhatanA A kAryamAM Apane je kAMI ApavuM hoya--rokaDa athavA cIjavastu~te saMghanA kAryAlayamAM (45/47, . dhanajI sTrITa muMbaI-3) vinA vilaMbe mokalI Apaze. A rIte je rakama bhegI thaze te. tathA anAja, kapaDAM vagere je kAMI bIjI cIjo Avaze te -badhI yathAsthaLe pahoMcADavAnI vyavasthA vicAravAmAM AvI che. dAtAonI yAdI paNa prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avaze. je koI gRhastho TelIphonathI saMparka sAdhavA cAhe te ApaNA saMghanAM upa-pramukha zrI paramAnaMdabhAI (Te. naM. 354876) tathA sAMghA maMtrIo zrI cImanalAla je. zAha (Te. naM. 326797..tathA 334945) ane zrI subodhabhAI ema. zAha. (a. naM. 256536 tathA 366285) sAthe TelIphona para paNa potAnA phALo noMdhAvI zake che. saurASTramAM mAMgaroLa pAse AvelA zAradAgrAmamAM eprila mAsanI tArIkha 14-15-16 ema traNa divasanI--AcArya rajanIzajIne anulakSIne sAdhanA zibira gAThavavAmAM AvI che. A zibara aMgenI vigato mATe jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI - 2 (phona naM. : 22334 tathA 264065) sAthe saMparka sAMdhavA vinaMtI che. maMtrIo, jIvana jAgRti kendra. cImanalAla cakubhAi zAha-pramukha paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA-upapramukha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 prabuddha jIvana tA. 16--17 eka daSTipAte sAmAnya cUMTaNInAM pariNAma lokasabhA (pakSavAra paristhiti) kaluM : keMgresa | svataMtra sAmyavAdI jamaNerI | DAberI S. S. P. janasaMdhaP, S. P. 2-pakSI I I ! ! ! ' . | ja | ' ja : ! ' ja 1 | adha. AsAma, bihAra gujarAta hariyANA - keraLa madhya pradeza ... mahArASTra, ke '' - By .. e... mahisura , erikSA .. paMjAba ' ' rAjasthAna ane uttara pradeza..... .. pazcima baMgALa .. madrAsa .. . ... nAgAlenDa ... ... . . . ]:* 1 rAjya vidhAnasabhA (pakSavAra paristhiti) 24174AEL S. s. 6x4- P.S. lv- D.M.R.S. rAjya hI keMgresa svataMtra - DAberI| P. | saMgha| P. blIka | K. | P. | cha 1* | * = 2 - 'T = 1 . DIsI- pillI , * apakSI anya pakSe baTaka DinTasa lIga !" 68 dha .. ... 2871641 29 ,, AsAma 25 9 TekarI pariSada ... * 126e bihAra ". . ' 318 26 18 : 1 | 24 23 janakrAMti daLa gujarAta.... 0168 92 66 : 3 2 janatA pariSada hariyANA ... ... 81 16 | 8 nezanala keMgresa jammu kAzamIra... - pa. keraLa . . :-- madhyapradeza 20 : 2 mahArASTra : - 16 19 zetakarI mahIsura 40 orIsA . 140. paMjAba : *: "... 104: 24 saMta, 2 mAsTara rAjasthAna? . . - 184 89 - 49 - 1 | - : 8 22 - uttarapradeza . 25. 198 12 14 1-44 / 97 pazcima baMgALa ... 280 127 - 1 |-16 | | 13 12 madrAse i ... ...ra34. 49 20 2 | noMdha :- 1 (1) cihnavALAM rAjyamAM keTalIka beThakonuM pariNAma bAkI che. (2) keMgresanI pAkI bahumativALAM 'rAM - AMdhra, AsAma, gurjarAta, hariyANA, madhyapradeza, magharASTra ne mahIsura. | '' : ? (3) madrAsamAM drAvADamanetra kaLagamane tathA keraLamAM yunAITeDa phUnTane pAkI bahumati maLI che. (4) bihAra, rAjasthAna, paMjAba, uttarapradeza tathA pa. baMgALamAM keMgresane sauthI vadhAre beThako maLI che, paNa saMpUrNa bahumati na hovAthI tyAM mizra sarakAra racAze. (5) orissAmAM keMgresa ladhumatimAM che. (6) keMgresa DIsIDanTsanI kaoNlamamAM batAvelI beThako anukrame keraLa kAgresa, jana keMgresa ane baMgalA keMgresa pakSanA sabhyone maLI che. saMkalana karanAra : sudhabhAI ema. zAha mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajuddha bhavana jIvana Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNu varSa 28 : aMka 23 mukhaI, eprila 1, 1997, mudhavAra AphrikA mATe ziliga 12 taMtrI; paramAnada kuMvarajI kApaDiyA . ryuM pAna ! (mRtyu anivArya che, chatAM prabaLa jIjIviSAne kAraNe mRtyunI bhIti paNa evI ja prabaLa hoya che, paraMtu prAjJapuruSa vRkSa uparathI paDatAM chatAM UDatAM dIsatAM paNe" mAphaka mRtyu samIpa saratA hovA chatAM jANe ke urvAbhimukha hoya evI rIte AkharI aMtane bheTe che. A vicArane nIcenI noMdhamAM bahu suMdara rIte rajU karavAmAM Avyo che. A lekha tA. 15-2-66nA 'janasaMdeza'mAMthI uddhRta karavAmAM AvyA che. AmAM je vyakitavizeSanA ullekha karavAmAM Avyo che te 90 varSanA Are pahoMcelA ApaNa sarvanA AdaraNIya sAkSaravarya zrI himatalAla gaNezajI aMjAriyA tathA temanAM sahadharmacAriNI sau. mudrikAbahena che. paramAnaMda) mRtyunI paNa eka kalA che. phrenca nATaka Cyrano De BergeracnA nAyaka Cyrano vRkSa uparathI bhoMya tarapha paDatAM pAMdaDAM joIne emAM mRtyunI kalA nIrakhe che ane kahe che (enA anuvAda karIne huM ApuM chuM): "parNAhA AvaDe che A parNone mRtyunI kalA. zAkhAthI avanInuM A alpa aMtara : cittamAM alpa zI bhIti, ke jaIne bhaLavuM zudra dhULamAM;chatAM e kharatAM kevI lIlAthI ! paDatAM chatAM UDatAM dIsatAM pA" zarIra jarjarita thaI gayuM hoya, aMga-upAMga kSINa thayAM hoya, paNa mAnavane jIjIviSA tajavI muzkela bane che. mAnava jIvananI AzAne aMta sudhI vaLagI rahe che. ethI UlaTuM, keTalAka manuSya jIvanathI ane jIvananI yAtanAothI kaMTALI jaIne mRtyune jhaMkhatA jaNAya che. jIvananI ananta AzA, ane jIvanathI hArI jatI bhIrutA baMne sAme manusmRti AvI cetavaNI Ape che: nAbhinandeta maraNaM nAbhinandeta jIvitam / kAlameva pratIkSeta nirdezaM bhUtako yathA // na jIvananI spRhA rAkhavI, na maraNanI spRhA karavI, paNa jema nokara potAnA zeThanI AzAnI rAha jue tema niyatakALanI rAha jovI. paDatA hoIe--mRtyu tarapha tvarita gati karatA hoIetyAre paNa, pAMdaDAMnI mAphaka, haLavAzathI UDatAM hoIe ema dekhAvuM evI mRtyunI kalA durlabha che; ane jIvananI spRhA tajavI chatAM mRtyune jhaMkhavuM nahIM evI svastha manevRtti paNa du:sAdhya che. e durlabha kalA ane e du:sAdhya manovRtti jemaNe, sahaja sAdhI che evA nevuM varSane Are pahoMcelA eka vaDIlanA A kissA che. pote zuddha, sadAcArI, tyAgI, sevAparAyaNa ane ajaba rIte svAzrayI jIvana vitAvIne have mRtyunI rAha joI rahyA che zAMta citte kALa bhagavAnanI AjJAnI pratIkSA karI rahyA che. zrI mubai jaina yuvaka saghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA emanAM patnI lagabhaga eMzI varSanAM che, kAne bahu muzkelIthI sAMbhaLI zake che, AMkhe dekhI zakatAM nathI, zarIre kSINa che. saMtAnamAM mAtra eka putrI. pitAnuM penazana ochuM hAIne e putrI nokarI kare che. eNe mAtApitAnI putravat sevA karavAnuM ane e khAtara avivAhita rahevAnuM vrata lIdhuM che. A vaDIlanI jIvana-bhAvanA AjanA jamAnAmAM ajaba gaNAya tevI che. potAnI jarUriyAta ochI rAkhavI, paNa bIjAnI Arthika muzkelI dUra karavA udAra bhAve banatuM karavuM; peAtAnuM kAma pote ja karavuM, paNa bIjAnA kAryamAM yathAzakti sahAyabhUta banavuM, peAtAthI page cAlIne jaI zakAya te bIjAnA vAhananI apekSA na rAkhavI; satata zAMtimAM rahevuM, ane anyane manadu:kha na karavuM evI ejIvanabhAvanA che. emanuM citta komaLa che paNa potAne ja kAraNe sthitaprajJa sthitimAMthI jarAka paNa calita thaI javAya ene emane kheda rahe che. emane cintA hoya to eka ja che: potAnA kSINa zarIranuM AvaradA auSadha upacArathI vadhArIne ekabIjAne upayogI thavAne badale tI ApavI enI. auSadhAdikathI Ave te jarAka zakita Ave, vadhe te, thoDuka AyuSya vadhe; paNa ethI vRddhatvane ane maraNane TALI zakAya nahIM evI emanI pratIti che. ane ethI ja emane DaoNkaTara pAse upacAra karAvavAnuM kahevAmAM AvyuM tyAre emaNe zAMtithI uttara Apyo : "DokaTara zuM amane amara banAvaze?" emanA A uttarathI A paMkitao yAda Ave che. "yadi maraNamavazyameva janto: kimiti mudhA malinaM yazaH kurudhve " jo maraNa nizcita che, anivArya che, to phokaTa yazane zIda milana banAvA che? yazane malina banAvavAnI tA emane leza paNa cintA nathI, paNa phokaTanI jijIviSA sevavAnI emanI anicchA che. je deha vahelA moDo paDavAnA che, ene TakAvavAnA phekTa phAMphAM mAravAM e emane pasaMda nathI. ee jANe che ke pote have kharyuM pAna che. e pAna hajI kharyuM nathI to kharaze, paNa e kharatuM pAna AyuSyanI zAkhAthI nIce paDaze tyAre e paDe che ema nahIM lAge, e UDe che ema lAgaze. dhIme dhIme, havAmAM taranuM, UDatuM UDatuM nIce UtaratuM ane nIce UtaratuM chatAM UDanuM jaNAtuM parNa haLavuM hoya che. A vaDIla paNa mananI evI haLavAza jALavI rahyA che. ane emanuM mana haLavuM che te e kAraNe ke emaNe kadI koInuM bagADayuM nathI, potAnA kartavya svAzrayathI bajAvyAM che, RNa kaMI adA karavAnuM bAkI nathI rAkhyuM, bIjAne zrama Apyo nathI, paNa bIjA khAtara pote zrAma lIdhA che. ATalI uMmare paNa maraNane Are UbhelI kAyAnuM varadA vadhAravA mATe bIjAne kAma ApavA emane pasaMda nathI--kAyAne ke jiMdagIne mAha nathI, ane ethI ja auSadhepacAranAM phAMphAM chevaTa phokaTa che evuM sUcavatA, anekane bAdhaprada bane tevA, emanA A udgAra arthagaMbhIra che: "DaoNkaTara zuM amane amara banAvaze?" emaNe mRtyunI kalA sAdhI che. AvA mahApuruSo vize ja mULa phUnca paMkitanA aMgrejI anuvAda kahe che. "They Know how to die. rAmaprasAda bakSI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prabuddha jIvana 'ajoya dA' * cUMTaNI pahelAM virodha pakSeAnI nirbaLatA jotAM varSothI ema mAnavAmAM AvatuM hatuM ke kaoNMgresanA vikalparUpe sabaLa virodha pakSa khuda kAgresamAMthI ja Avaze. have jyAre kharekhara kaoNMgresamAM bhaMgANa paDI rahela che tyAre jarjarita kAgresanA vikalparUpe sanniSTha kaoNMgresIAnA pakSa racAze evI AzA phaLatI lAgatI nathI, kAraNa ke je kAgresIo baLavA karIne kAgresano tyAga karI rahela che temAM ajaya mukarajI jevA sAdhu puruSo paNa che ane hariyANAmAM kaoNMgresa sarakArane pachADanAra tera kAgresIo jevA takasAdhuo paNa che. ajaya mukarajIe baMgALamAM baMgalA kaoNMgresa, sAmyavAdIo, samAjavAdIo vagerenA zaMbhumeLAnuM saMyukata daLa racIne tenI je sarakAra banAvI che temAM joDAyelAM pakSAne paNa takasAdhuo kahI zakAya. paraMtu mukhya pradhAna ayabAbu mATe ghasAtuM bAlavA pahelAM vicAra karavA joIe. temanI sAthe saMmata na thavuM te eka vAta che, temanI niMdA karavI te judI vAta che. emanI prAmANikatA ane emanA cAritryanI viruddhamAM temanA duzmano paNa kaMI nahi kahe. temanA virodhI paNa koMgresIe karatAM teo gAMdhIjInA tatvajJAnanI vadhu najIka che. 66 varSanA kuMvArA ajayakumArane gharavALI nathI tema ghara paNa nathI ane beMkamAM khAtuM kholavA nANAM paNa nathI. baMgALanI pradeza koMgresamAM ane baMgALanI kaoNMgresa sarakAramAM saDo ane geravahIvaTa hovA viSe temanI kaDavI phariyAdo hatI, paraMtu ' sinDIkeTa ' nA samartha sabhya atulya ghASa baMgALanA saramukhatyAra hatA ane jyAre ayabAbue kAmarAja pAse tenI kaDavI phariyAdA karI tyAre kAmarAje paNa temanI phariyAdonI upekSA karIne peAtAnI lAcArI DhAMkI. pariNAma e AvyuM ke ajaya mukarajIe keMgresa sAme baLavA karIne baMgalA ( baMgALI ) kaoNMgresanI sthApanA karI; cUMTaNImAM 280 beThakamAMthI kaoNMgresane 127 beThako maLI, mArkasavAdI sAmyavAdIo 42, baMgalA kaoNMgresa 34, sAmyavAdI pakSa 16, phoravarDa bloka 13, saMyukata samAjavAdI 7, prajAsamAjavAdIo 7, bIjA ATha paracUraNa pakSe 22 ane apakSI umedavAro 143 beThaka jItI gayA. Ama, kaoNMgresa sauthI moTo pakSa hovA chatAM te sarakAra racI zake tevI sthitimAM na hatI. tenA virodhIonA zaMbhumeLA hovA chatAM teo badhA eka bAbatamAM eka mata che: keMgresane sattA para AvavA devI na joIe. kaoNMgresa karatAM paNa sAmyavAdIo, temAM paNa cInataraphI sAmyavAdIo ochA kharAba che ema mAnIne ajayabAbune sarakAra racavI paDe e eka karuNatA che. paraMtu te mATe temane doSa detAM pahelAM kongrese Atmakhoja karavI joIe. 11 varSa sudhI siMcAI pradhAna tarIke rahyA pachI, 1962 mAM kAgresa saMsthAne "baLavAna banAvavA" kAmarAja yojanA nIce temanI nivRtti svIkAravAmAM AvI hatI. teo pradeza koMgresanA adhyakSa tarIke sarvAnumate cUMTAI AvyA, paraMtu ahIM amulya ghoSa sAthe tee athaDAmaNamAM AvyA. temanI ApakhudI sAme laDI levAnA pariNAme kAgresamAMthI temane kADhI mUkavAmAM AvyA. lokasabhAnI cUMTaNImAM kaoNMgresanA koSAdhyakSa anulyabAbu hArI gayA che. "ajoya dA'nA lADakA nAme oLakhAtA ayabAnuno janma midanApura jillAmAM thayo hato ane tyAM 1942 mAM temanA gAma tAlukamAM sarakArI mathaka para hallA karIne " tAmuluka jAtIya " sarakAra sthApavA mATe temane lAMbI ane AkarI sajA thaI hatI. temaNe gerilA senApatinI adAthI vyUharacanA karIne, kisAnonI senA racIne sarvatra bhAMgaphoDa karI hatI ane sarakArI mathakano kabajo laI lIdhA hatA. ajaya mukarajI paDachaMda mANasa che ane prabhAvazALI vyakitatva dharAve che. anulya sAthe temane pAyAnA matabheda hatA. ajaya tA. 1-4-67 pUvI * kAgye saMgraha : le. gItA parIkha (pablIzarsa : veArA enDa kuAM. muMbaI-2. kiMmata : rUA. 3-50.) bahena gItA parIkhane A pahelA ja kAvyasaMgraha che. 1951thI mAMDI Aja sudhImAM lakhAyelAM 900 jeTalAM kAvyomAMthI 100 kAvyo ahIM pasaMda karIne mUkavAmAM AvyAM che. dareka kAvyane mathALe rAganuM nAma ane chevaTe racanA-tArIkha ApelI che. A nAnakaDA kAvya samuccayamAM vividhatA bharI paDI che. zailInI vividhatA, viSayanI vividhatA, kAvyanAM prakAronI vividhatA ane chelle rAganI vividhatA. jIvananI judI judI bAjuo tathA judA judA anubhavedya viSenuM emanuM tIvra saMvedana ApaNAM hRdayane sparza karI jAya che. ATheka varSanI umare kAvya lakhavAnI bahena gItAbahene zarUAta karI hatI. bI. e. ane ema.e. thavA sudhImAM AThanava varSa sudhI zAstrIya saMgItanA abhyAsa karyAM. 1951mAM emanuM sau prathama kAvya''kumAra'mAM prasiddha thayuM. tyArathI Aja sudhImAM kavitAkSetre emaNe uttarottara pragati sAdhI che. gujarAtanAM kaviomAM ane savizeSe srI-kaviomAM temane AgavuM sthAna maLyuM che. emanAM kAvyA avAranavAra 'kumAra', saMskRti', kaviloka' 'dakSiNA' 'prabuddha jIvana', 'kavitA-aniyatakAlika', 'kesUDAM', 'maMjarI', vagere mAsika-sAmayikomAM pragaTa thatAM rahyAM che. AkAzavANIe paNa emanAM kAvyone sthAna ApyuM che. 'pUrvI'mAM sau prathama to mukatakonI madhurI ramajhaTa che. AthI za sudhIno abhyAsa karavA chatAM kharA jIvanathI ajJa' rahevAnA vicAra navI rIte rajU thayA che. (dhu 50) chelle lakhAyelA 'hAIku' zailInAM mukatakomAM kalpanAnA madhura vyomavihAra che. pachI premakAvyonA gucchAnI zarUAta thAya che. premanI sAthe ja jhaMkhanA, viraha, milana, samarpaNa vagere bhAvA jhIlatAM pacIseka kAvyo che. bALakanAM Agamana sAthe mAtAnuM hRdaya gAI UThe che: "mArA lADakavAyA lAla, suI jA! suI jA !" gharanA uMbaramAM pahelAM mAtra caMpala ane bUTa rahetAM temAM nAnakaDI mojaDI umerAya che e citra kevuM madhura che? dAmpatya jIvananA bIjA aneka nAnA moTA saMvedanAkAvyomAM AlekhAyelAM che. tyArabAda tattvajJAna, AdhyAtmika ciMtana, prabhunA anubhava thatAM virala AnaMda, kAvyomAM vyakata thAya che. eka rIte joIe te, A kAvyasaMgrahamAM gItAbahenanA jIvananuM AkhuM kramabaddha darzana ApaNane thAya che. 'pUrvI'e eka rAgiNInuM nAma che. A kAvyasaMgraha kharekhara samRddha kAvyasaMgraha che. 'Amukha'mAM zrI sundarame lakhyuM che tema racanA surekha ane nAnI nAnI drAkSa jevI che. gujarAta A kAvyono rasAsvAda mANaze evI AzA ApaNe paNa vyakata karIe ! subodhabhAI ema. zAha tA. ka. gujarAta sarakAre gujarAtI bhASAmAM lakhAyelAM sAhityanAM judAM judAM prakAranAM viziSTa guNavattAvALAM 42 pustakone 1966-67nA varSa mATe InAmI pustako tarIke jAhera karyA che. temAM 'pUrvI'ne paNa sthAna maLe che. ane kAvya vibhAgamAM 'pUrvI'ne prathama pAritoSika rUA. 1000 maLe che. bahena gItAbahenane aneka abhinadana. mukarajIno Agraha evA hatA ke je mUDIvAdIo samAvirodhI pravRtti karI rahyA che temanI pAsethI kAgrese phaMDaphALA svIkAravA na joIe ane bhraSTAcAra nAbUda karavA joIe. jyanA nAnA bhAI vizvanAtha sAmyavAdI che, cUMTaNImAM jyAre jyAre teo athaDAmaNamAM AvyA che tyAre moTA bhAI ja jItyA che; ajayanA pradhAnamaMDaLamAM bIjA baMgalA kaoNMgresI DA. pI. sI. ghoSa (76) paNa kuMvArA che ane bhAratanA eka prakhyAta rasAyaNa zAstrI che, ajayabAbu paNa vijJAnazAstra bhaNyA che. have teo baMne kevAka kImiyAgAra nIvaDe che te joIzuM. ('janmabhUmi--pravAsI'mAMthI sAbhAra uSkRta) sAma Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-67 prabhu jIvana pravacana [ gujarAta yunivarsiTInA upakrame amadAvAda khAte gayA jAnyuArI mAsanI 16 tathA 17mI tArIkhe ha. kA. ArTasa kolejamAM AArya rajanIzajIe be vyAkhyAnA ApelAM, te banne vyAkhyAnanI eka saLaMga noMdha taiyAra karIne amadAvAdanivAsI mArA mitra zrI vaikuMThalAla gAradhanadAse thoDA samaya pahelAM prabuddha jIvanane lakSamAM rAkhIne mArI upara mekalelI, je nIce pragaTa karatAM AnaMda anubhavuM chuM. paramAnaMda] mane eka nAnI vArtA yAda Ave che te Apane saMbhaLAvuM. eka aMdhArI madhyarAtrie eka bAI bharyA bharyA mahollAmAM khUba jorathI raDatAM-raDatAM madada mATe bUmA pADavA lAgI. " are,! koI Ave ! mArA--gharamAM Aga lAgI che. ene bujhAvI nAMkhA--hi to mAruM garIbanuM ghara AgamAM bhasmIbhUta thaI jaze." loko jAgI UThayA! doDI AvyA-jue che te pelI bAI raDavAne badale hasatI hatI. lokoe pUchyuM "kema bahena ! zuM thayuM? Aga kayAM lAgI che? ghaDI pahelAM raDatAM hatAM have ho! che kema ?" bAIe kahyuM, "meM te Apa saune tamArI gADha nidrAmAMthI jAgRta karavA mATe ja bUmeA mArelI. Aga mAtra mArA gharamAM ja lAgI nahotI--ghara gharamAM Aga lAgI che. huM jAgI gaI. tamane sUtelA joyA mane lAgyuM ke tamane paNa jagADuM. me bUmA pADI tamane jagADayA." peAtAnI Aga ApaleAkone dekhAtI nathI paNa bIjAnA gharanI Aga bUjhAvavA Apa sau tatpara thayA che. tamArA gharanI Aga tamane dekhAtI nathI, kAraNa tamArI AMkha upara ajJAnatAnA paDaLa che. aMtaracakSu khUlI jAya to samajAze ke Aje ghara gharamAM Aga jalI rahI che, chatAM loko zAMtithI UMdhe che. potAnI Agane jeI zakatAM nathI ane bIjAMnI Agane olavavA doDIe chIe. Aje vyakitaghara ghara--sArUpe jagata--judA judA prakAranA saMgharSo ane azAMntinI AgamAM baLI rahayA che. e Agane olavavAno upAya zuM? mAnavIe Aje vijJAnanI dizAmAM khUba pragati karI che, paNa vijJAnanI madadathI e Agane olavI zakaze kharo? vijJAne to e Agane vadhu prajavalita karI che. vadhu gherI banAvI che. mAnavI bhUlI jAya che ke vijJAna e bahAranuM sAdhana che, tenI tAkAta aMtaranI Agane bUjhAvavA mATe lezamAtra kAma AvatI nathI. aMtaranI Aga tA, AMtarika--Atmika sAdhanAthI--kriyAothI--bujhe. ApaNA yugamAM be mahAna yuddho thayAM. e be yuddhomAM Azare dasa karoDa AdamIoe prANa khAyAno aMdAja che. vijJAnanI bhautika tAkAtano AnAthI vadhu sacoTa pUrAve karyAMthI jaDaze? te zuM dharmathI aMtaranI Aga bUjhAvI zakAze? huM nA kahuM chuM. ekAMgI vijJAna jeTalA ja ekAMgI dharma pAMgaLA che, khataranAka che. vijJAna ane dharmanA samanvayamAMthI mAnavIne sAcI zAMti maLI zake tema che. vijJAna ane dharmanI vacce--eka pula-e setunI jarUra che, paNa dharma eTale zuM? dharma eTale--saMpradAya--seMgaThThana--vADAbaMdhI, dharma eTale hiMdu-muslima--IzAI-jaina evA mAnavIne vibhAjita karanArA judA judA phIrakA ? e rIte te mAnavajAta----judA judA vADAomAM potAnI jAtane baMdha karI totIMga dIvAlo UbhI kare che. peAtapeAtAnA saMpradAyanA pAyA upara maMdiro-majido-devaLA bAMdhI dharmAcaraNa karyAnA dAvAo kare che. gItA--upaniSadavedanA siddhAMtAnI carcA-vicAraNA-TIkA TIppaNamAM ja dharmAcaraNa karyAnA saMtoSa mAne che. dharma e vicAra nathI, dharma e upacAra che. tAttvika vaicArika baMdhanothI para evI e eka anubhUti che, je tarka - buddhi ane vicArathI para che. e anubhavavAnI vastu che, varNa 239 sAra nathI para che. rAmakRSNaparamahaMsa eka aMdhajananI vAta karatA hatA. e aMdhane prakAzanAM darzana karavA hanA. aMdhajanane prakAzane badale sadA sarvadA aMdhakAranA ja darzana thatA hoya che. bahAra prakAza vidyamAna hovA chatAM e kahe che "bahAra, aMdara sarvatra aMdhakAra sivAya kazuM ja nathI.' kAraNa tenI AMkhAe prakAzanA - vastunAM darzana karavAnI zakita khAI nAMkhI che. paMDitone teNe pUchyuM, "dUdha huM pIuM chuM paNa te kevuM che tenuM yathArtha darzana mane tame karAvI zako kharA?' paMDitAe dUdhanuM varNana bhAtabhAtanI rIteAe karavA mAMDayuM. khUba khUba dAkhalA-sarakhAmaNI drArA samajAvavA kozisa karI;paNa, dUdhanuM yathArtha svarUpa te na ja samajI zakayA. kAraNa tenI AMkhAmAM roga hatA. vicArathI AMkhonA roga na maTe, upacArathI maTe. mATe huM kahuM chuM ke, dharma e vicAra nathI, upacAra che. AMkhono yogya upacAra thAya--AMkhanuM te ja pAchu maLeto dUdha mAtranuM nahIM--jagatanI sarva vastunuM yathArtha svarUpa samajAya - dekhAya. dharmanuM vAMcana, kathA, kIrtana, bhajana, zloko, maMtrAnA uccAraNamAtrathI mAnava mananI azAMtinI Aga bujhI nathI. dasa hajAra varSathI mAnavajAta, janma, punarjanma, pApapuNya, dharma-adharma, karma akarma--AvA jaTila praznonA ukela zodhI rahI che. pravacanakAro, dharmAcAryo, maThAdhipatio, tattvajJA koi tenA sarvagrAhI Ukela ApI zakayA nathI. eka bIjI nAnI vAta mane yAda AvI. eka habasI geArAonA maMdiramAM, prabhu tyAM haze ema mAnI, javA lAgyo. pAdarIe tene rokayA ane kahyuM ke, "bhAI! tuM pavitra banIne Ava, prabhunA maMdiramAM - devaLamAM apavitrAne pesavA devAnA hukama nathI." habasI pAchA pharI gayA. rAtrInA ekAntamAM potAnI kalpanAnA prabhu samakSa ekacite prArthanA karavA lAgyo. pavitratAnI dIkSA mATe! prabhu hAjara thayA ane kahevA lAgyA "maMdiramAM javAthI pavitra nahIM banAya - mArAM darzana tane badhe thaze. maMdira ke devaLamAM nahIM ja thAya. dasa hajAra varSathI huM pote, maMdiramAM mane pesavA devA mATenI kAkaludIo karatA Avyo chuM, paNa maMdira ane devaLanA jaDa paheredAroe mane paNa dAkhala thavA dIdhA nathI." prArthanAnA nizcita skula prakAro A prabhu aMgene mAtra tAttvika abhyAsa ke tenA vicAro ke vAdavivAda--ApaNane pavitra banavAmAM madadarUpa nathI thatA. e mATe, AMkhAnA upacAranI jema, eka prakAranI vaijJAnika kriyA-prakriyA AcaraNavidhino ApaNe prayoga karavA paDaze. te ja prakAzanAM pUMja samA e paramatattvanI anubhUti thaze. ane e anubhUti vinA cittazAMti kadI lAdhI zake tema nathI. sacarAcara jagatamAM--parama tattvanA AvirbhAvasamA A citravicitra jagatanA sarva prANIomAM--mAnava--prANI pramANamAM jeTalI vadhu azAMti bhAgave che, teTalI azAMti koI prANI bhAgavatuM meM joyuM nathI. prabhAta thatAM pakSIMgaNA bhAtabhAtanA avAje dvArA temanA aMtaramAMthI jharatA AnaMda pragaTa kare che. tene mAnavInA prabhAtamAM jAgatAnI sAthe karAtAM baDabaDATa-phariyAda--asukha-nA avAjo sAthe sarakhAvA. ekamAM kevaLa AnaMda dekhAze; bIjAmAM azAntinAM ja darzana thaze. sukhadu:khanI anubhUtine AdhAra mananA vaLAMka upara avalaMbe che. pratikSaNa-pratiprahara game tevA gamatA aNagamatA banAvaze ane anubhavAnI vacce je mAnavInA caherA uparanI prapha ullitatA, AnaMnadIpaNuM jarA paNa ochAM thatAM nathI te ja sAcA dharma-puruSa che, dharma eTale prakAza pAmyAnA mApadaMDa Aja che. be phakIra jhuMpaDa' bAMdhI nadInA kinAre rahetA hatA. vAvAjhADAnuM tAphAna eka divasa AvyuM, jhuMpaDAne aDadho bhAga chUTI paDyo. A prakAranA jhuMpaDAnA ardhabhAganA nAza upara - baMne Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 "prabhu jIvana, tA. 1-4-17 phakIramAMthI eka phakIra bhagavAnane koI bharAI hAtha UMcA karI . vinAne hate. nirAza thaI pAchA pharyA. tyAM eka divasa madhya rAtrie laDhavA lAgyuM, "he! paravaradigAra reje-roja ame namAja paDhIe- nadInI pelI pArathI koInI baMsInA madhura tAnane AvAja kAne tArA banI rahIe - te tuM zuM amArUM ja jhuMpaDuM barabAda kare? tane paDaze. baMsInA tAnamAM divyatA hatI -mastI hatI-AtmAne taradayALu koNa kahe? bIjAMonAM ghaNAM makAna hatAM. amArA jhuMpaDAne batara karI nAMkhe tevI sUronI milAvaTa hatI-madhuratA hatI. vajIrane salAmata rAkhI bIjA koInuM ghara pADavuM hatuM ne?" jayAre bIjo lAgyuM kadAca A vyakita sukhI ane samRddha baMne hoya paNa kharI. phakIra ghUMTaNIe paDI prabhune khUba AbhAra mAnI hAtha UMcA karI ema mAnI aDadhI rAtrie teo nAvamAM besI nadI oLaMgI pelI prArthanA karI kahevA lAgyuM, "vAha mArA khudA? zuM tArI asIma pAra gayA. khUba aMdhAruM hatuM. kazuM dekhI zakAtuM nahotuM, chatAM avAkRpA che ke, te amArA jhuMpaDAne sarvanAza na thavA dIdhe, aDadhuM jenA pagale pagale teo pelI vyakita je eka jhADa nIce beThelI to bacAvI ja lIdhuM. aDadhAne nAza karI te vaLI eka bIjI ad- hatI, tenI najIka pahoMcI gayA ane vinavavA lAgyA, "zuM bhUta kRpA amArA upara karI che. atyAra sudhI rAtanA ame jhuMpaDA- Apa sukhI ane samRddha bane che ?" pelI vyakitae javAbamAM mAM bharAIbesI sUI jatA hatA. have rAtanA ame sUIzuM kharAM, hA kahI. eTale vajIre rAjAnI mAMdagInI vAta karI. phakIranA upaparaMtu aDadho bhAga je ughADe thai gayuM che, temAMthI AkAzanA tArA- cAranuM varNana karyuM. ane e vyakita pAse tenA paherelA vastronI mAMgaNI o ane prakAzamAna caMdranAM darzana #ii zakIzuM ane e rIte tArI mUkI. pelI vyakitae javAbamAM jaNAvyuM ke, "bhAI ! huM te nagna yAda tArI e adabhuta kRtionA darzanathI sadA sarvadA amArA beTho chuM. mAre paheravAne vastra nathI. aMdhArUM che, eTale kadAca Apane manamAM tAjI banI raheze. A zuM tArI ochI kRpA gaNAya?" baMne dekhAtuM nahIM hoya, paNa chatAM huM mArI jAtane samRddha ane sukhI phakIra hatA. baMnenA mananA pratyAghAta, kahevAtAM nukasAnanA banAva upara banne mAnuM chuM." A che mananI mAyA! vijJAna bahAranI samRddhi bhinna ane ekabIjAthI uttara dakSiNa jeTalAM sAmasAmenA thayA, kAraNa ane sagavaDa sarajI zakaze. te tamane aMtaranuM kaho ke mananuM sukha bannenA manane vaLAMka bhinna hato. Ama sukha-du:kha, zAMti - azAMti nahIM ApI zake. aMtaranA sukha mATe manane cokkasa vaLAMka e koI paNa paristhitine tame kevI rIte le che tenA upara AdhA- tamAre keLavavo paDaze. e prakAranI mananI keLavaNI mATe traNa vastuo rita che. sukha ane zAMti bahAranA padArthomAM nathI - e padArthone kramaza: ApaNe karavI paDaze : (1) jAgRta dhyAnAvasthA. (2) satata bhAva - abhAva, bhAga ke tyAga ane aMtarathI ApaNe je rIte jAgRti (constant awareness) ane (3) zuM laIe te pramANenAM sukha ane dAtine ke du:kha ane azAntine AMkho baMdha karavAthI mananI ekAgratA thatI nathI. dhyAna tema karavAthI anubhava ApaNane thAya che. A vizvamAM koIne abAdhita sukha ja thAya evuM anivArya nathI. baMdha AMkhe chatAM mana bhaTakavAnuM ke zAnti bhegavatAM joI zakAtAM nathI. kAraNa, AnaMda aMdara che ane baMdha na paNa kare. ughADI AMkha chatAM tamAruM mana dhyAnaratha daza ApaNe khALIe chIe bahAra. eka bAInI seya khevAI hatI, bhogavI zake. moTe bhAge ApaNe UghADI AMkhe ja jIvana jIvIe te zodhavA lAgI. zodhatAM zodhatAM te gharanI bahAra AvI gaI, chIe. to te dazAmAM ja dhyAna thAya. tevuM kema na karI zakaye? gAMdhIjI loko bhegAM thayAM. teo paNa sAthe tene seya kheLavAmAM madada karavA pAse carakhA ane sutara aMgene vaijJAnika abhyAsI eka divasa lAgyA. seya na ja jaDI. akaLAIne lokoe bAIne pUchayuM, "bAI ! AvyuM. khUba jhINI jhINI vigate - sudhArA vadhArAnI vaijJAnika seya khovAyAnI cokkasa jagyA jaDayA vinA seya nahIM jaDe, mATe draSTie jarUrI hovAnI vAta karI. gAMdhIjIe kahyuM ke "bhAI ! tame kayAM besI zIvatA hatA te batAve te saMya jaDI zakaze." meM tamArA jeTalA abhyAsa karyo nathI, chatAM mArUM sUtara kharAba nathI bAIe kahyuM, "sAya khavAI hatI gharamAM, paNa mArA gharamAM battI nIkaLatuM. banne kAMtavA beThAM. bannenA sUtaranI parIkSA-Test nathI, aMdhAruM che, eTale bahAra bardInA ajavALAmAM tene khALatI karavAmAM AvI. gAMdhIjInuM kAMteluM sUtara pramANamAM vadhu sAruM ane hatI." aMdara aMdhArUM nathI, prakAza che - paNa te ApaNane jovAnI vadhu majabUta nIkaLyuM. AnuM kAraNa eTaluM ja hatuM ke gAMdhIjI jAgRta- AvaData nathI - samajaNa nathI - tethI prakAza ApaNane bahAranA dhyAnAvasthA bhegavanAra sAcA yogIpuruSa hatA. te carakho kAMtatI padArthomAM dekhAya che ane ApaNe saMya rUpI paramatatvanI zodha vakhate-carakhAmaya banI jatA. e kriyA sivAya bIje kayAMya temanuM paramAnaMdane anubhava-bahAra khALIe chIe. bhalA e bahArathI mana bhaTakatuM nahotuM, jyAre pelA bhAI hajAro vastune vicAra te maLI zakaze kharA? jagatamAM badhAne sukha ane samRddhi baMnenI vakhate karatA hatA. je vakhate tame je kAma karo. te vakhate manane bhukha che. paraMtu A bannethI samRddha vyakita apavAdarUpa paNa jovA e ja kriyAmAM dhyAnastha karI gho. pariNAma uttama ane adbhuta maLatI nathI. koIkanI pAse samRddhi haze, paraMtu mana evuM haze ke Avaze. cittanI zAMtino anubhava thaze. mArA eka mitra yuropanI tene samRddhi chatAM asukha jevuM lAgyA ja karatuM haze. koI A musApharI karI pAchA AvelA. mane maLavA AvyA-yuropanI virATa badhI samRddhivihIna taMgI ane abhAvamAM paNa sukhI hovAnI nadIo- tenA kAMThAnA saundaryanI khUba khUba prazaMsA bharI AleanubhUti karatA dekhAze. eka vakhata eka bAdazAha bimAra paDo. canA karavA lAgyA. te mugdha banIne AvelA, vaNathaMbhyA vakhANa hakIma-DaoNkaTaro bolAvavAmAM AvyuM. AjanI jema bhAtabhAtanI karyA ja kare. meM kahyuM "bhAratanI nadIo nAnI haze, yurepanI mATI davAo tene ApavAmAM AvI, jema jema vadhu davAo ApavAmAM haze, chatAM bhAratanI nadIonA kAMThAnuM saundarya tame kayAre ya joyuM AvI tema tema roga vadhato ja gayo. vajIra khUba nirAza thaI gayA. che? tame mArI sAthe narmadA kAMThAnuM saundarya jovA nAvamAM musApharI. rAjAne sAjo karavo zI rIte? e prazna temanA manamAM gherAtA ho, kare ane pachI bannene sarakhAvI abhiprAya Ape. teo saMmata tyAM eka phakIranI padharAmaNI thaI. vajIre phakIrane kahyuM ke "tame rAjAne thayA. ame nAvamAM musApharI zarU karI. mAIla sudhI dhUmatA rahyA. sAjA kare. phakIre rAjAne tapAsI jaNAvyuM ke "bahu davAo ApavAthI paratu musApharI daramiyAna paNa tene mArI sAme joI svITajhararAjAnI bImArI tame vadhArI dIdhI che. davA ApavAnI baMdha karI lenDa ane yuropanI nadI-sarovaranAM saundaryanI ja vAta karatA dho. davAne badale jagatamAMthI game te sukhI ane samRddha vyakitanAM rahyA. musApharI pUrI karI ame kAMThe AvyA tyAre temaNe mane vastra lAvI tene paherAve. te paherAvatAM ja tenI bimArI cAlI jaze. kahyuM: "It was good." "te ThIka hatuM.' meM kahyuM zuM vajI deze deza ghUmI vaLyA, paNa apekSita vyakita na jaDI. je ThIka hatuM? teo kahe "narmadAnA kAMThAnuM saundarya!' meM kahyuM " tame kayAre samRddha hato te manathI du:khI hate. je sukhI hatA te samRddhi joyuM?' temaNe kahyuM, "kema atyAre ja tamArI sAthe meM joyuMne?" Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-17 prabuddha jIvana 241 "bhAI, tame mArI sAthe AvyA ja kayAM hatAM? tamAro deha mArI karI UThayuM. gurucaraNamAM paDI AzIrvAda mAMgatI vakhate tenI AMkhe-' sAthe haze-ha, paNa tamAruM mana te yuropanI ane svITjharalenDanI mAMthI vahetAM azrubiMdue gurucaraNa upara paDayA.gu.e kahyuM, "bhAI! nadIonA pradezamAM vicaratuM hatuM. sAcI draSTine tame mArI sAthe sAcA hRdayamAMthI tArI mArI pratyenA bhAvAvezamAMthI TapakatAM A nahotA, yuropamAM hatA." atyAre tame badhAM mArU pravacana sAMbhaLI azrubiMduethI vadhu kiMmatI bheTa kayI gaNI zakAya? tuM jarA paNa rahyAM cho, dehathI hAjara che, chatAM mane tamAruM gharamAM, vyavasAyamAM, muMjhAIza nahIM. tuM je che, je che, je sthitimAM che, tenAthI patnI-bALakomAM koI praznanA ukelanI AMTIghUMTImAM- asaMtuSTa banI tArI jAta mATe halako vicAra na karIza. eka sUtra are ! yuropa-amerikAmAM bhaTakatuM haze ! te zuM mArA pravacanane hamezAM yAda rAkhe. Accept what you are and enjoy what AtmA tame joI zakaze? nahIM, kAraNa tame jAgatAM chatAM dhyAnastha you have." eka aMdhArI koTaDI che, temAM rAMdraprakAzanAM kiraNe nathI. jAgRta dhyAnAvasthA eTale zuM ne tame have samajI zakayA vinA rokaToka AvI rahyAM hatAM. ku daratI prakAzathI e oraDI haze. jIvana jIvatAM karAnuM hareka kArya hareka kriyA e dhyAnayukata dedipyamAna lAgatI hatI. tyAM eraDInA mAlike AvIne eka karyA ane kriyA banI jAya te jIvana AnaMda ane zAntithI bharyuM nAnIzI miNabattI saLagAvI akudaratI prakAza karyo. kudaratI prakAzabharyuM banI jaze. mananI ekAgratA eTale ja dhyAna. mananA A racaMdrane prakAza-lepa thaI gayuM. zUnya banI jaze, kAmanAoprakAranA virAma vinA paramatattva rUpI prakAzanAM darzana thaI zakatAM akudaratI kAmanAo je aMtaranI oraDImAM miNabattInAM prakAza mAphaka nathI. ApaNA manamAM bhAtabhAtanA pUrvagrahanI--mAnyatAonI- bharI paDI che, tene bahAra kADhI khAlI banI jaze. aMtaramAM jagyA vicAronI beDIo lAgelI hoya che, tenuM vigate varNana karato nathI. karaze te ja paramatattvane prakAza-rAMdra prakAzanI jema- oraDIne . paNa te che eka hakIkate. ekanuM varNana karUM. mAnavI pote je che, tamArA aMtarane-AnaMdathI bharI deze. eTale, AjanA pravacanane jayAM che, jemAM che, tenAthI te sadA asaMtuSTa hoya che. tene kAMI sArabhAga eTale ja che ke cittAnI zAMti mATe, du:khanA abhAva. banavAnI, baladavAnI AkAMkSA satAvyA ja karatI hoya che. tene vALI, satata cittAnI prasannatA ane AnaMdanI anubhUtI mATe, kapaDAMthI, makAnathI, vAhanathI, vastuothI bIjA karatAM judA ja - tamAre traNa vastuo karavI jarUrI che. (1) jAgRta dazAmAM hareka dekhAvAnI, kahevarAvavAnI, manAvavAnI IcchAo satAve che. A ja karma-kriyA karatAM karatAM ekacitta banI-dhyAnastha dazA keLavavI che mAnavInA cittanI azAMtinuM mULa. tame je che, jevA che, (2) e sthitimAM mananI e dhyAnastha dazAmAM vikSepa na paDe te mATe tamAre satata jAgatarUkatA sevavI, ane (3) e rIte abhyAsajemAM che. tenI AnaMdapUrvakanI, saMtoSapUrvakanI svIkRti-samaja- pUrvaka keLavelI mananI e dazA khasI nA jAya te mATe tamAre ahama ne pUrvakane svIkAra-gomAM ja AnaMda che, zAMti che. AvI svIkRti tyAga karI zUnya banavuM. A traNa vastu. karI zako te 2Ine saMtoSanI vRtti jIvana jIvatAM khasI nA jAya te mATe ApaNe . jarUra tamane parama sukha-parama zAMti-paramAnaMdanI jhAMkhI thayA vinA khUba jAgatAM rahevuM paDaze. Ane ja huM "State of awareness nahIM rahe. paramakRpALu paramAtmA tamane A sthiti prApta karavAnuM Constant awareness' kahuM chuM. jAgarUkatA e bIjo upacAra baLa Ape ! AcArya rajanIzajI tha. have zUnyatAne vicAra karI che. eka vAta kahuM. eka guru jAherAta: eprila mAsanI tA. 14, 15, 16 ema traNa pAse ziSyo bhaNatA hatA. bhaNatara pUruM thaye ziSyae gurucaraNamAM divasanI AcArya rajanIzajIne anulakSIne sAdhanA zibira saurASTramAM AvelA zAradAgrAma khAte yojavAmAM AvI che. A zibira aMgenI judI judI bheTa mUkI. eka ziSya khUba garIba hate. te khUba vigate mATe jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI 2, muMjhAye, tenI pAse bheTa mUkavAnA paisA nahotA. tenuM haiyuM AkraMda Te. naM. 22331 sAthe saMparka sAdhave, - zahenazAha AlamagIra auraMgajhebanuM vasiyatanAmuM sane 1526 thI 1707 sudhInA 181 varSamAM bhArata para hajharata hasana (sa.) nI pavitra kabara para eka cAdara caDAvo, bAbarathI auraMgajheba (AlamagIra) sudhInA je cha mogala bAdazAha kAraNa ke je loko pApanA samudramAM DUbelA hoya che temane dayA zAsana calAvI gayA, te badhAyamAM auraMgajhebe lAMbI uMmara sudhI ane kSamAnA daravAjAne Azraya zodhyA vinA bIjuM koI bacAvanuM jIvana vItAvela, te 41 me varSe rAjya para AvyA, ne 90 varSa sthAna nathI. A mahAna pavitra kAma karavA mATenAM nANAM mArA umadA te jI ! teNe rAjaya meLavavA mATe potAnA traNa bhAIonI zAhajhAdA alI jAha pAse che tenI pAsethI levA. hatyA karela, ane buTTA bApane teNe jidagInA chellAM ATha varSa dAna lagI rAjamahelamAM najarakeda rAkhela. A auraMgajheba itihAsamAM kalama bIjI-meM sIvelI TopIonI kiMmatamAMthI upajelI bahu gavAI gayeluM che. tenA guNa-doSanI bIjI vicAraNA ahIM rakamamAMthI cAra rUpiyA ane be AnA mahAladAra AIA beganI asthAne che, paNa tenuM A vasiyatAmuM eTalA mATe jANavA jevuM pAse paDelA che, te tenI pAsethI 9Ine A nirAdhAra prANInA che ke hindustAna jevA te vakhate mahAna ne samRddha gaNAtA dezanA kaphana mATe kharaco. kura Ane zarIphanI nakala karIne meLavelA mahenasattAzALI bAdazAhe maratI vakhate potAnA anubhavonuM dehana tANAnI rakamamAMthI traNa ne pAMca rUpiyA mArA aMgata kharca mATenI je rIte AmAM rajU karela che te samajavA jevuM che ke jIvanamAM thelImAM paDelA che. mArA maraNane divase te badhI rakama phakIrone vaheMcI che. mAnavI game tevA kALAMdhaLAM kare che, chatAM maraNa vakhate te kevI dejo. ziyA kemamAM kuraAna zarIphanI nakala karIne meLavelAM nANAM dayanIya dazA bhegave che, te paNa A vasiyatanAmuM jaNAve che. pavitra gaNAya che. (A vAkayane eka bIjo artha e paNa thAya allAhatAlAnI tArIpha ho ane (tenA) je je khIdama- '' che ke kurAne zarIphanI nakala karI, te vecIne meLavelAM nANAM ziyA tamAro pAka banyA che ane (tene) jeNe saMtoSa Apyo che komamAM gerakAyade meLaveluM dhana gaNAya che.) eTale tene upayoga mAruM tevAonI upara khudAI duvA utaro !mAre mArA AkharI vasiyata- kaphana ke evI bIjI kaI cIjo kharIdavAmAM karaze nahiM. ' nAma svarUpe keTalIka sUcanA ApavAnI che te huM ahIM lakhI - kalama trIjI-bIjI jarUrI vastuo zAhajhadA alIzAhanA rAkhuM chuM. zirasatedAra pAsethI lejo kAraNa ke (alI jAha), mArA dIkarAomAM kalama pahelI-anAcAramAM DUbI gayelA A pApInA taraphathI mAro sahuthI najIkano vArasa che ane mArA kaphanane lagatI kAyade Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 sara ke gerakAyade saghaLI kriyAonI javAbadArI tene mAthe che. A nirAdhAra AdamI (eraMgajheba pote) te mATe javAbadAra nathI, kemake marelAonA aMjAma pAchaLa jIvatA rahelAonI dayA upara ja AdhAra khe che. ughADe mAthe kalama ceAthI--A bhamatA. rakhaDu AdamIne 'sAcA rAhamAMthI AThe raste janArAo ' nI khINamAM ughADe mAthe daphanAvaje, kAraNa kebehAla banI cukelA je koI pApIne mahAna zahenazAha ( khudA) nI samIpa khulluM mAthe laI javAmAM Ave che te acuka khudAnI rahemane lAyaka Thare che. prabuddha jIvana kalama pAMcamI-mArA janA paranA kophIna ( zaba peTI ) para ' gAjhI'nA nAme oLakhAtA sapheda kharabacaDA kapaDAnuM DhAMkaNa DhAMko. upara chata bAMdhavAnI, saMgIta vagADanArAonA jyusanI ane hajharata payagaMbaranA janmanA utsava (mAluda) UjavavA jevI saghaLI kriyAo baMdha ja rAkhajo, kalama chaThThIA bezarama prANI ( auraMgajheba ) nA lazkarI rasAlAmAM je nakaro dakhkhaNanA verAnA ane jaMgalAmAM rakhaDatA rahyA che temanA tarapha mAyA batAvavI e A saltanatanA bAdazAha (mArA vArasa ) nI pharaja haze che. eTale e lokoe koI dekhItA aparAdha karelA hoya to paNa moTuM mana rAkhIne e aparAdhanI avagaNanA karo ane udAra dilathI temane mAphI bakSo. dAvapeca kalama sAtamI--kArakUnA ( mutAsadI ) tarIkenI kAmagIrImAM irAnIenA karatAM vadhAre kAbela bIjI koI prajA nathI, tema ja laDAImAM paNa zahenazAha humAyunA jamAnAthI Aja lagI A prajAnA koI sipAhIe raNakSetramAMthI kadI pITha pheravI nathI ane temAMnA koInA majabUta paga laDAInA medAnamAM kadI tharatharyAM nathI. uparAMta te lokoe kadI potAnA mAlika sAme dagA karavAnA aparAdha karyo : nathI, paraMtu te lokonI evI haTha che, ke temanA tarapha puSkaLa AdaramAna batAvavuM joIe. tethI karIne temanI sAthe kAma pADavAmAM kAyama moTI muzkelI paDe che. chatAM tamAre game tema karIne temanI sAthe paDakhuM pAnuM nIbhAvI levAnuM che ane tema karavAmAM dAvapecano upayoga karatA rahevuM. pIchehaTha lama AThamInurAnI loko haMmezAM yoddhAo ja rahyA che. chApA mAravAmAM, daroDA pADavAmAM ane rAtane vakhate humalA karI duzmanone pakaDavAnA kAmamAM teo ghaNA kAbela che. cAlatI laDAIe paNa temane haTavAnA hukama ApavAmAM Ave te tethI teo vahemAtA nathI, nirAza thatA nathI ke zaramAtA nathI. A bAbatamAM teo hindustAnIonI sarAsara narI bevakUphIthI seMkaDo gAu cheTA rahenArA che, kemake hindustAnIo te mAthuM mUke, paNa laDAImAM peAtAnuM sthAna mUkatA nathI. ( pAchA haTatA nathI) A prajA upara tame maherabAnI rAkhatA rahejo, kemake ghaNA prasaMgoe bIjI koI paNa prajAnA mANasA je keTalAka jarUrI kAmo karI zakatA nathI tevAM kAme A prajA karI zake che. badanAmI kalama navamI--duvAne lAyaka evA bArAhanA saiyada tarapha tame kuraAne zarIphanI AyAta ( jemAM kaheluM che ke hajharata payaMgabaranA C tA. 1-4-67 najIkanA sagAMone tame hakka pramANe dAna Apajo) mujabanuM vartana batAvajo ane temanuM AdaramAna sAcavavAmAM tathA temanA tarapha maherabAnI batAvavAmAM kadI uNapa AvavA deze nahIM. kuraAne zarIphanI pAka AyAtamAM kaheluM ke '(mArAM) sagAMvahAlAo tarapha pyAra batAvavA sivAya tamArI pAsethI temane mATe huM bIjo kazA badalA mAgatA nathI. ' te pramANe) A khAnadAna tarapha pyAra batAvavA e hajharata mahammada (sa.) nA payagaMbarapaNAnI kiMmata che. A pyAra batAvavAmAM kazI kacAza rAkhaze nahIM ane tenuM rUDa, phaLa tamane A duniyAmAM tema ja bIjI duniyAmAM paNa maLaze. paraMtu bArAhanA saiyadA sAthenA vyavahAramAM atyaMta sAvacetI rAkhavI, dilamAM temanA tarapha bharapUra pyAra bhale rAkhavA, paNa bahArathI temanA darajjo kadI vadhAravA nahIM, kAraNa ke rAjya kArobAramAM koI bhAgIdAra majabUta ke jorAvara thAya te te tarata rAjyagAdI potAnA hAthamAM levA mAge che. jo tame rAjyanI lagAma jarAtarA paNa temanA hAthamAM soMpazeA to tenuM pariNAma tamArI badanAmImAM Avaze. ALasa na karo kalama dasamI--saltanatanA hAkeme banatA sudhI hamezAM pharatA rahevAmAM ALasa karavI na joIe. eka ne eka jagyAmAM lAMbA vakhata rahevuM nahIM, kemake tema karavAthI dekhItI rIte bhale ArAma maLatA hoya, paNa ANaMda hajAro muzkelIo ane Aphato UbhI thAya che. klama agiyAramI-tamArA dIkarAonA kadI vizvAsa karatA nahIM. tema ja tamArI hayAtI daramiyAna temane tamArI bahu najIka AvavA detA nahIM, kAraNa ke jo zahenazAha zAhajahAne dArA zikoha pratye AvI rItanA vartAva rAkhyo na hota to tenA ( dArAnA ) je karuNa aMjAma Avyo tevA Avyo na hAta. 'rAjAnA zabda vAMjhIyo che' e kahevata haMmezAM lakSamAM rAkhajo. kalama bAramI-saltanatane lagatA saghaLA samAcArothI sadA vApheka rahevuM e rAjyavahivaTanA mukhya AdhArastaMbha che. ekAda kSaNa pUratI paNa A kAmamAM bedarakArI rAkhavAthI varasAnA varase lagI badanAmI bhAgavavI paDe che. pAjI zivA (zivAjI) nAsI chUTayo te mArI bedarakArInuM pariNAma hatuM ne tene laIne ) mAre (marAThAonI sAme) jiMdagInA chevaTa lagI sakhata jahemata uThAvavI paDI che. nasIbadAra naMbara AMkaDAomAM bAranA AMkaDo pAka gaNAya che, meM bAra kalamethI mArU A visayatanAmuM pUruM karyuM che. jo tame AnAthI nasIhata ( zIkhAmaNa ) leze te tamArA DahApaNa upara mAruM cuMbana che. jo tame AnI avagaNanA karazeA te - aphsosa ! aphsosa ! (noMdha : 'alIjAha 'nA IlkAba auraMgajhebe potAnA be zAhajhAdA muAjhama ane Ajhamane ApelA hatA. ahIM jene viSe ullekha che te Ajhama hovA joIe kemake bAdazAhanA aMtakALa pahelAM thoDA vakhatathI Ajhama tenI tahenAtamAM rahetA hatA. saMgrAhaka : zrI rAmu paramAnaMda Thakkara jaina prakAza'mAMthI udhdhata gharamAM ekaThAM thayelAM aiSadhA saghanA kAryAlayamAM mAkalI Ape! zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone temaja muMbaImAM vasatA prabuddha jIvananA vAcakone namra nivedana ke je kuTuMbamAM mAMdagI AvatAM DAkaTaro aneka prakAranI peTanTa davAo, malamA tathA Injekzano lakhI Ape che ane dhAryA mujabanA ArAma na thatAM AgaLanAM auSadho pUrA upayogamAM AvyAM na AvyAM ane navAM auSadho lAvavAnI DAkaTarA sUcanA Ape che. A rIte ochAM vaparAyalAM tema ja nahi vaparAyalAM auSadhA anekane tyAM ThIka pramANamAM ekaThAM thAya che. A rIte nahi vaparAyalAM tathA thoDA pramANamAM vaparAyalAM chatAM upayogamAM laI zakAya tevAM auSadhona anyatra upayoga thaI zake te mATe muMbaI lAyansa kalaba taraphathI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM eka peTI rAkhavAmAM AvI che, jemAM saMghanA sadasyo temaja prabuddha jIvananA vAcako taraphathI maLelAM upara jaNAvyA mujabanAM auSadhA ekaThA karavAmAM Avaze ane lAyansa kalaba dvArA tenI pUrI jAcatapAsa karIne te auSadhA tenI jarUriyAtavALA lokone vaheMcI ApavAmAM Avaze. tA peAtAne tyAM nakAmAM paDI rahelA chatAM upayogamAM Ave tevAM auSadho saMghanA kAryAlayamAM pahoMcADatA rahevA saMghanA saDhyo tathA prabuddha jIvananA vAcakone prArthanA che, maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 1-4-17 prabuddha jIvana 243 = saurASTranA saniSTa lekasevaka zrI jagajIvanadAsa mahetA amarelInivAsI vayovRddha lokasevaka zrI jagajIvanadAsa pravRtti, sahakArI pravRtti, harijana uddhAra pravRtti, sudharAInI mahetA vIranagaranI saurASTra senTrala haoNspiTalamAM AMkha dekhADavA pravRtti--AvI aneka pravRttione temaNe potAnI zakitane pUre , gayelA. tyAM temanAM upara aNadhAryo hadayarogane humalo thatAM, yoga Apyo hato. teo varSojUnA keMgresI kAryakara hatA; susta mArca mAsanI 7 mI nA roja temanuM ekAeka avasAna nipajayuM. gAMdhIvAdI hatA; gosevA temanA jIvanane prANaprazna hate. saurASTranI A jagajIvanabhAI De. jIvarAja mahetAnA moTA bhAI thAya. temanI prajA upara koI paNa saMkaTa Ave tyAre tenA nivAraNakAryamAM teo ummara 85 varSanI hatI. mAha vada 13 temano janma divasa hato. joDAyelA ja hoya. 1927 nA dholerA satyAgrahamAM temaNe bhAga A ja divase temanuM mRtyu thayuM. vidhinI A eka prakAranI subhaga lIdho hato. 1930 - 32 nI savinaya satyAgrahanI laDatamAM bhAga vicitratA gaNAya. levAnA pariNAme teo jelazikSA pAmyA hatA. nAsika jelamAM gayA Disembara mAsamAM temane sevASabdi mahotsava kAkAsAheba ame bhegA thayA ane tyAM meM temane pahelI vAra joyA ane jANyA. kAlelakaranA pramukhapaNA nIce UjavAyo hato. A prasaMge ravizaMkara AjathI paMdareka varSa pahelAM huM ane mArAM patnI amarelI pahelI mahArAja ane gujarAtanA prathama kakSAnA lekasevakoe meTA vAra gayelAM tyAre temanA ane temanAM patnI triveNIbahenanA pramANamAM hAjarI ApI hatI ane rUpiyA be lAkhanI thelI temane ame mahemAna banyAM hatAM. gayA varSe tulasIzyAmamAM yojAyelI AcArya arpaNa karavAmAM AvI hatI. A thelIne upayoga amarelImAM rajanIzajInI sAdhanAzibiramAM temane sArI rIte maLavAnuM banyuM bhaginI chAtrAlaya, tulasIzyAmamAM gosaMvardhana kArya ane pUrva hatuM. pUrA arthamAM saMniSTha lokasevaka evA jagajIvanabhAI 85 kALanA dakSiNAmUrti vidyArthIbhavana taraphathI pragaTa thatA "chAtrAlaya ' varSa jeTaluM lAMbe jIvanapaTa vaTAvIne ApaNI vaccethI vidAya mAsikanuM puna: prakAzana vagere kAryo mATe karavAnuM nakkI karavAmAM thayA che; kazI paNa yAtanA bhegavyA sivAya AMkhanA palakArAmAM AvyuM hatuM. A mahotsava prasaMge zrI jagajIvanabhAIe lakhelAM mArAM jIvana saMsmaraNo' eka daLadAra pustakanA AkAramAM pragaTa temaNe pitAnI jIvanalIlA saMkelI lIdhI che. temanA avasAnathI karavAmAM AvyAM hatAM. saurASTra - gujarAte - eka jUnI peDhIne sevAbhAvI AjIvana temanA mAtApitAnA Arthika saMyoga pratikULa hoIne sevaka gumAvyo che. eka khUNe sthira jyotathI varSo sudhI prakAza bane bhAIoe pitapatAne abhyAsa AgaLa vadhAravAmAM khUba pAtharI rahele nAnosarakhe dIvo olavAyo che. anekane rAhata ApatI paraba baMdha thaI che. temanI akhaMDa sevAne jene jene lAbha muzkelI anubhavI hatI. meTrika pasAra thayA bAda muMbaInI varajI maLe che temanA dilamAM temanuM smaraNa kaMI kALa sudhI aMkita rahevanadAsa mAdhavadAsa kapALa borDigane Teko maLatAM teo ucca vAnuM che. AvA mAnavInI tapazcaryA ane jIvanasAdhanA upara ja abhyAsa karI zakayA hatA, A kAraNe temane boDi gAnI upayogItA sAmAnya samAja Take che ane phAlepha le che ane paramArtha-abhiaMge savizeSa pratIti thaI hatI ane e pratItinI preraNAnA pari mukha bane che. ja A prasaMge ApaNI sarvanI sahAnubhUtinA adhikArI che NAme 1908 nI sAlamAM temanA hAthe amarelI kapALa borDiganuM zrI jagajIvanabhAInA nAnA bhAI De. jIvarAja mahetA, jemanI nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM. leDI nerthakoTa hiMdu nejanA asAdhAraNa ujajavala kArakIrdIe temane bhAratavikhyAta banAvyA AcArya tarIke tema ja moDha vaNika chAtrAlayanA gRhapati tarIke tathA che ane je kArakIrdI moTA bhAInI huMpha, sAtha ane sahakArane ghaNe koLa" mAsikanA taMtrI tarIke temaNe muMbaImAM rahIne varSo sudhI aMze AbhArI che ane ethI vizeSa sahAnubhUtinAM adhikArI che zrI jagajIvanabhAInAM jIvanasahacarI zrI triveNIbahena jeo, Aje khUba sevA ApI hatI. 1922 mAM teo muMbaI choDIne amarelI hayAta che. tathA jagajIvanabhAIthI pAMca cha varSa nAnAM che ane AvyA hatA ane amarelIne potAnI anekavidha sevAonuM temaNe jemaNe jagajIvanabhAInA sevAyogane pUro sAtha ApIne anekagaNo kendra banAvyuM hatuM. khAdI pravRtti, kheDUtonA karajanivAraNanI kAryakSama ane yazasvI banAvyA che. paramAnaMda bihAra duSkALa rAhata aMge anurodha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samiti taraphathI tA. 11-3-67 nAM roja maLelI sabhAmAM bihAra duSkALa rAhata aMge saMghanA sabhyo pAsethI kALo ugharAvavAne sarvAnumate TharAva karavAmAM Avyo che. phALAnI zarUAta kAryavAhaka samitinA hAjara rahelA sabhyathI karavAmAM AvI hatI ane tatkALa rUpiyA eka hajAra jeTalI rakame noMdhAI hatI. prabuddha jIvana" nA tA. 1-3-67 nA aMkamAM "bihAranAM duSkALanI utkaTa banatI jatI kaTokaTI " e zirSaka nIce tyAMnA duSkALanI bhISaNa paristhitine Acho khyAla Apate lekha prasiddha karavAmAM Avyo che. kudarate sajelA A prakopa kharekhara bhayaMkara che, akalpanIya che. jude jude sthaLethI maLatAM bihAranAM duSkALanAM varNane sAMbhaLavA ke vAMcavA maLe che tyAre ApaNA dilanA rUMverUMvAM khaDAM thaI jAya che. A paristhitine pahoMcI vaLavA dezamAMthI tema ja paradezamAMthI jAtajAtanI madada AvavI kayAranIye zarU thaI gaI che. paraMtu madadane A pravAha joIe teTale vegavALe nathI. hajI ghaNI vadhAre madadanI jarUra che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone tathA zubhecchakone, "prabuddha jIvana'nA vAMcakone tathA cAhakone ame AgrahabharI prArthanA karIe chIe ke mAnavatAnA A kAryamAM Apane vadhumAM vadhu phALo Ape. bihAra rIlIpha kamiTI taraphathI sastI reTI ane maphata rasoDAM sthaLe sthaLe cAlu thayAM che. te uparAMta tyAM sADIe, garama kapaDA, dhAbaLA, rajAIe, davAo, pagarakhAM vagere aneka cIjanI jarUra che. bihAra duSkALa rAhatanA A kAryamAM Apane je kAMI ApavuM heya-rokaDa athavA cIjavastu-te saMghanA kAryAlayamAM (45/47, dhanajI sTrITa muMbaI-3) vinA vilaMbe ekalI Apaze. A rIte je rakama bhegI thaze te tathA anAja, kapaDAM vagere je kAMI bIjI cIjo Avaze te badhI yathAsthaLe pahoMcADavAnI vyavasthA vicAravAmAM AvI che. dAtAonI yAdI paNa prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avaze. je koI gRhastho TelIphonathI saMparka sAdhavA cAhe te ApaNA saMghanAM upa-pRmukha zrI paramAnaMdabhAI (Te. naM. 354876) tathA saMghanA maMtrIe zrI cImanalAla je. zAha (Te. naM. 326797 tathA 334945) ane zrI subodhabhAI ema. zAha, (Te. naM. 256536 tathA 366285) sAthe TelIphona para paNa pitAne phALo nedhAvI zake che. ApanA cImanalAla je. zAha-maMtrIo cImanalAla cakubhAI zAha-pramukha sudhabhAI ema. zAha , paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA-upapramukha Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 prabhu jIvana mahAprasthAnanA paMtha para-23 thoDe dUra game tyAM pachI e maLI. e gheDo thobhAvIne mArI rAha jotI hatI. jUnI vAtano taMtu meLavI pAchA ame sAthe cAlavA lAgyAM. eNe jAtajAtanI vAto karI. e potAnI karmakthAna paricaya ApavA mAMgatI nahe!tI, emAM lajajA karatAM vinaya ne namratA vizeSa hatAM. paNa huM kAMI ema ene cheDuM evA nahetA. enI badhI vAta huM jANavA cAhatA hatA. mArI sAhityakAranA prANa kutUhalatAthI jAgI UThayA hato. enI du:khanI vAtamAM paNa mane atyanta AnaMda maLato hato. mArA kalpanApradezamAM huM enuM navIna rIte rUpAtAMra karavA mAgatA hatA. mArI saMvedanAnAM badhA AgaLA teNe ughADI dIdhA hatA. dhIre dhIre jatA hatA. enI vAtanuM sAtatya, enA prANanI na nivArI zakAya evI bharatI-enA pravAhamAM enI vAta mukata rIte vahetI hatI. amArI carcA samAja, sAhitya ane jIvananA sAmAnya prazna viSe cAlatI. e UMcA prakAranI viduSI strI naheAtI, parantu badhA viSayamAM enI eka sunirdiSTa ane sudaDha daSTi hatI, je mane carcAmAMthI prApta thaI. potAnA jIvanamAMthI je vastu tenA hRdayane prApta thaI nahotI tene kevaLa tarkathI mAnavA mATe e jarAya taiyAra nahotI. badhI vAtacItamAMthI enuM surucisaMpanna ane bhadraM mana DokiyAM karavuM hatuM. enuM mana atyaMta saMskArI hatuM. strIo puruSanA saMparkamAM AvatAM praphullita thAya che. ena jIvananI jANakArI paNa kAMI ochI nahatI. e ghaNA pradezemAM pharI hatI ane ghaNAM kuTuMbamAM ane sagAMvahAlAMmAM ucharIne meTI thaI hatI. eka DokaTara yuvaka joDe tenAM lagna thayAM hatAM. pazcima taraphanA eka zaheramAM te saMsAra mAMDavA gaI hatI. jayAM patinI pAse hatI tyAM gAyanavAdana, sAmAnya aMgrejI vAMcatAM lakhatAM, ne hindI tathA urdu zIkhI hatI. eka zikSikA rAkhI hatI. tenI pAse bharatagUMthaNa, citrakAma vagere zIkhI, paNa te te zeDo vakhata. e enuM zAMtimaya ne sukhI jIvana vidhAtAthI sahana thayuM nahi. enA patinuM akALa mRtyu thayuM. ene ene cAMdalA ne cUDI badhuM choDIne pAchA AvavuM paDayuM. je umare strInuM mana haMsAranAM svapna citro ke, saMtAna ne saMtatinI bhUkhe je uMmare strInuM mAtRhRdaya vAtsalyabhAve uMsita thaI UThe, te uMmaramAM enuM AvuM bhAvanAmaya jIvana ujajaDa thaI gayuM, enI badhI gita rUdhAI gaI. vAvAjhADAmAM je paMkhInA mALA ukhaDI gaye, tene have jhaDe jhADuM Azaro levA paDe che. e kayAreka sAsare rahI, kayAreka mAmAne tyAM, ne thoDo vakhata Ama tema te vItAvatI. hamaNAM nA mAmAne tyAM vadhAre samaya rahevAnI ene sagavaDa hatI. tyAM ene mATe sAruM hatuM. savArathI rAta sudhI e kAmakAjanA cakkaramAM phasAyalI rahetI. gharane hisAba rAkhavAne, koThAranI cAvI saMbhALavAnI, chekarAchaiyAMnI saMbhALa, phsi ne zALAmAM mokalavA, rasAInI vyavasthA, meTAbha InI seva!-A badhAmAM ene nisAse nAMkhavAnA paNa vakhata maLatA nahi. ene thoDu vaidu ne homiyApathI paNa zIkhI lIdhAM hatAM. enI pAse ghaNa. leko davA karAvavA ne enI salAha levA AvatA. je ga!maDAmAM te rahetI hatI, tyAMnI strIo bapArane vakhate enI pase sIvaNakAma zIkhavA AvatI, ne lakhatAM vAMcatAM zIkhavA paNa AvatI. te emanI pAse cALI, fraoNka vagere taiyAra karAvatI. A kAma mATe tene gharakAmamAMthI jarAya chUTa maLatI nahi. ghara ene cokhkhuM caMdana jevuM rAkhavuM paDatuM. gharamAM koI mAMduM paDayuM ke tenI sevA karavAne bhAra enI upara, utsava, parva, pUjAarcA, kAMI TANu' hoya, ke kAMI prasaMga hoya to e badhI vyavasthAnA bhAra ene ja tA. 1-4-67 >> mAthe hoya. vacce vacce e sAsare jatI, sAsu enI joDe premathI vartatI, diyara derANI enuM sanmAna karatA. paNa emAM svArthanI gaMdha hatI. emanI IcchA hatI ke bhAbhI AvIne emanI joDe rahe. bhaNInA mAsika kharcanA je paisA AvatA hatA, te temanA hAthamAM Ave. paNa A emanA gupta svArtha rANInI najara bahAra nahAte. patinA mRtyue enA sAsariyA joDenA saMbaMdhamAM eka jAtanA ADapaDado racyA hatA. "sAsare zASaNa ne mAmAne tyAM zAsana" rANIe kahyuM, "mane yAda che ke, thoDo vakhata pahelAM huM paNa ghaNI vilAsapriya hatI." enA meADhA tarapha meM joyuM eTale e hasIne belI, "vidhavAnI vilAsapriyatA bahu khoTI gaNAya, nahi ? paNa e te ati sAmAnya che. ujaLAM lUgaDAM paheravAM ne ceTalA vyavasthita rAkhIne emAM AnaMda mAnavA emAM kayA gune che? e gunA mATe moTAbhAIe mane bolAvIne ceTalA vagere kADhI nAMkhavA kahyuM, tyAre traNa divasa huM raDI hatI. mArA vALa mArA DhIMcaNa sudhI lAMbA hatA. huM jANuM chuM ke raDavuM e karavAda che. sarvatyAga karavAmAM ja vidhavAnA jIvananI ujajavaLatA che te paNa huM jANuM chuM ... paNa" bAlatAM beAlatAM teNe mlAna hAsya karyuM. mAsicaTTI ame pAra karI hatI, rastA sapATa hatA. kyAMka kyAMka gAmaDAMnAM cihna jaNAtAM hatAM. vRkSAnI chAyAthI DhaMkAyelA pahoLA rasto hatA. parvatanI zikharamALA dUra dUra sarI gaI hatI. gAmaDuM medAna badhe nIravatA hatI, hU hU karatA vAsaMtI vAyu vAtA hatA. have rastAmAM jharaNAM AvatAM nahotAM. rAmagaMgA nadI pAse ja hatI, buDakedAramAM baporanuM bhAjana vagere patAvI pAchA huM AgaLa cAlyo. Aja kAla to sukha ane svasthatA banne meM meLavyAM hatAM. ghoDA para musApharI karatA hatA, ne didimA pAsethI rAMdhelA bhAta maLatA hatA, vAsaNa paNa mAMjavA paDatAM nahAtAM. je divase du:khamAM haradrArathI amArI musApharI zarU thaI, te divase me svapnAmAM paNa dhAryuM nahotuM ke ATalA AnaMdamAM mArI yAtrA pUrI thaze. cArunI mA ane gopAladAnuM daLa AgaLa nIkaLI gayuM hatuM. mane icchA to thaI ke doDatA jaIne emane pakaDI pADuM ne mArA saubhAgyanI vAta emane kahuM. gApAladAnI dhIrajathI ane sahanazIlatAthI huM kharekhara mugdha chuM. paNa eka vAtanI mane zarama AvatI hatI. divase didimA ne rANI rAMdhI ApatAM hatAM. caudharIsAheba Agraha karIne khavaDAvavA hatAM. paNa e mATe eka paNa paisA levAnI teo cokhkhI nA pADatA hatA. AthI jamatI vakhate mane saMkoca thatA hatA. mAro saMkoca ane zarama joIne rANI paNa asvastha banatI. mArA svamAnane AdhAta na lAge e viSe e ghaNI kALajI rAkhatI. sAMje ame nalacaTTI pahoMcyA. atyaMta manorama sthaLa che. pAse ja keLanuM jaMgala che, tenI pUrvadizAmAM eka nAnI TapAla Aphisa che, ne enI pAse ja dharmazALA che. gheADe dUra ekAMtamAM eka prAcIna maMdira che, tenI pAse sAdhuonA Azrama che. ghoDA parathI UtarI ame caTTImAM AvI rAtavAsA karyo. have e muzkela patha nahoto. pahelAM jevuM saMkIrNa AkAza na hatuM. parvatonI hAramALA vacce prANaghAtaka caDhANa utarANa paNa nahotuM. have AkAza dUra dUra sudhI dekhAtuM hatuM. nadInI have garjanA nahAtI. jharaNAMnA avirAma jharajhara avAja nahAtA, have dezanI khUba najIka ame AvI pahoMcyA hatA. savAranA jyAre rANInI joDe mulAkAta thaI tyAre eNe kahyuM: "have jarA ApaNe chUTA rahIzuM. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-17 prabuddha jIvana 245 pAcho pelA kone vahema AvyuM che. phoI jAsUsI kare che. ene devadAra, khajUra, ne AMbAnAM vRkSa hatAM, DAbI tarapha bahu dUra pahAjAsUsI sivAya bIjuM zuM kahevAya tame ja kahone?" DanAM zikhara para vistAravALI khetInI jamIna hatI. ame badhAM meM kahyuM, "paNa badhAM ApaNane nirdoSa kayAMthI mAne?" eka sAthe ja cAlatAM hatAM. rANIne ekAMtamAM maLavAne suyoga "tame ghoDA para jAo che, te viSe e loko jAtajAtanA A vakhate maLyuM nahi. jANI joIne huM pAchaLa pAchaLa cAlato hate. tarka doDAve che. eka kAma kare. tame ghoDAne cheDI do. pahelAMnI jema mArI pAse ja caudharI sAheba hatA. phei enI Adata pramANe pagapaLA ja cAle." cekIpahere karatI didimA ane enI bIjI saMginIo joDe cAlatI ethI zuM lAbha thaze?" hatI. enI najara rANI tarapha ja hatI. bilADI jema uMdarane pakaDavA "bhale lAbha na thAya. paNa vahema dUra thaze. have tamAre gheDA enI tarapha najara rAkhe tevI enI hiMsaka najara hatI. para besavAnuM nathI." paNa nasIbe yArI ApI. jotajotAmAM AkAzanuM svarUpa meM kahyuM, "tathAstu." badalAI gayuM. badhI dizAone AvarI laIne kALuM vAdaLa pathateNe kahyuM, "eka sAdhAraNa vAta parathI zaMkA janmI che. rAI gayuM. jhADomAMthI tophAnI pavana phUMkAvA lAgyA. jotajotAmAM rastAmAM UbhA rahIne tame dUdha kharIdIne mane hAthamAM ApyuM hatuM. te muzaLadhAra varasAda tUTI paDaze. pahADI varasAda bahu herAna kare che. e prasaMgane mIThuM maracuM bhabharAvIne phoIe didimAne kahyo. e to varasAdanA pherAM paNa zarIrane vAge evAM moTAM ne dhArA paNa jANe sAruM thayuM ke caudharI sAheba tyAM hatA. temaNe kahyuM, "dUdha kharI- prahAra thatuM hoya evI hoya che. badhAM gabharAI gayAM, ne koNa dIne ApavAmAM eNe e ze gune karyo ? rastAmAM AvI sevA kayAM Azaro le te nakkI thaI zakyuM nahi. paNa Azare levo to badhA kare." tame AgaLa jAne. jarA paga upADe. pelA loko hoya teya kayAM le e ja savAla hato, ghaNAnI pAse mINakApaDa Ave che." e navAInI paristhiti hatI. jANe koI harIphAInI ramatamAM hatuM. sAdhAraNa maNakApaDa DhIne A pradezamAM majare ne kaMDIame banne jaNa UtaryAM hatAM. e samajAtuM hatuM ke strInA saMbaMdhamAM vALA yAtrIone sAmAna upADe che. evA eka mINakApaDane strInI daSTi kevI sajAga hoya che, koI koIne vizvAsa karatI nathI. TukaDA mAthA para laIne didimA ane bIjA beeka jaNa cAlavA koNa jANe kayAMnI phoI haze. te potAnI sahayAtrInA caritrarakSaNa lAgyA. rANIne mATe paNa emaNe eka mINakApaDa kADhayuM ne ene mATe ATalI badhI mAthAkUTa karatI hatI ATaATalo Agraha rAkhatI ApyuM. ghoDA para kaTANuM moTuM karIne e AgaLa vadhI. huM pAchaLa hatI. e ema mAnatI haze ke e na hota te baMgALanI ghaNI rahyo rahyo hasate hato. strIo cAritryabhraSTa thaI jAta. vAvAjhoDuM, vAvAjhoDuM ne varasAda. varasAda ne kaDAkA, vIjaLI, rAmagaMgAne tIre khuTiyA caTTImAM AvIne meM pracAra jhADapAna-badhAM gAMDAnI jema lAparavAha banI gayAM. varasAdanA vegathI karavA mAMDe ke mArI kamaramAM du:khAve zarU thayuM che. eTale have huM cAre dizAe jANe DolavA lAgI. bhAgatAM bhAgatAM jene jyAM ghoDApara nahi besuM. rANI koI na jue tema hasatI hatI. pAMda- , phAvyuM tyAM gayAM, caudharI sAhebane paNa patto nahoto. 2) durghaTanA DAMthI chavAyelI eka jhUMpaDImAM rAMdhavAnuM patAvyuM. pAse ja eka gAma ane varasAdamAM rANIe lagAma kheMcIne enA gheDAnI gati maMda hatuM, thoDI dukAne hatI, eka luhAranI dukAnamAM hADA TIpAtA karI dIdhI. huM bhAgavA jatA hatA, tyAM teNe mane bUma pADI kahyuM, hatA. caTTInI pAchaLa nadIne kinAre thoDA thoDAM khetInAM cihane dekhAtAM "rahevA de, have bhAgIne zuM karaze? have bhIMjAvAnuM zuM bAkI rahyuM hatAM. Aje ghaNe divase nAhavAnI sagavaDathaI. havAmAna garama che? nathI lAvyA chatrI, nathI kAMI DhAMkavA mATe kapaDuM. tamAruM sanyAhatuM. nadIne pravAha bahu pAtaLA, vaheNa dhImuM, ne pANI gaMduM hatuM. saupaNa joIne te hADamAM Aga baLe che." paraMtu dukAnamAMthI sAbu maLyuM, pachI joIe ? nadIne kinAre tame te ArAmathI musApharI kare che ne?" besIne dhotiyuM, kaphanI, ne cAdara barAbara joyAM. tyAM meM joyuM te "tame kayAM ArAmathI musApharI karavA de che ? mane paNa ghoDe, baLada, ne mANasa-badhAM tyAM eka sAthe nahAtAM hatAM. taDako thAya che ke huM paNa A ghoDe cheDIne tamArI jema varasAdamAM bhIMjAtI ja ghaNA sakhta hate. grISmadeza tarapha Avyo chuM ema lAgyuM, jarA cAluM.. huM kahuM chuM. joyuM ne? have A lokone oLakhyAne? je jarAmAM tarasa lAgatI hatI. kAma karavAnI zakita paNa ghaTI gaI bIjAne mATe magajamArI kare che, teo muzIbata Ave tyAre emane hatI. have thoDA ja rasto bAkI hatuM. be divasa pachI to ame rANI- pitAnuM ja cAmaDuM vadhAre vahAluM lAge che, ne prANa bacAvavA ee kheta pahoMcavAnA hatA. nAI dhoIne Avyo, ne joyuM te tyAM pANI ja bhAgI chUTe che. sAcesAca tamArI ATaATalI mahenata, muzkelIthI nahotuM. tapAsa karatAM khabara paDI ke, thoDe dUra jamInanI aMdara, maLato sAbu, ne enAthI dhAyelAM dhotiyuM, kaphanI, e badhAMnI zI dazA thaI che te te juro, bIjuM koI kapaDuM nathI. moTA karNa eka jharo vahete hato. eTale bAladI laIne sakhata taDako hovA dAnezvarI kharAne te badhuM karNaprayAgamAM dAnamAM ApI dIdhuM. A chatAM huM doDaze. je rIte jemAM jarAya pANI nahotuM evI sUkI bhInAM kapaDAM sUkavaze zI rIte? cAdara paNa bhIMjAyelI che." nadImAM patharAnI nIcethI te divase pIvAnuM pANI bheguM karIne lAvyA "e to zarIra para je kAI jaze." meM kahyuM. hate, te Aje paNa mane spaSTa yAda che. be hAthamAM be bAladI varasAdanAM jhApaTAMthI ame mUMjhAyalA jatAM hatAM. AMkhapara, pANI laI AvIne badhAne meM rAjI rAjI karI dIdhA. jamI karIne meDhAMpara, AkhA zarIra para pANI hatuM. enA pANIthI bhIMjAyelA pachI jarA UMdamAM. bapore UMghavAthI amAre thAka Utarato hato, mukha para karacalI vaLI. eNe kahyuM, "zarIra 52, zuM dhULa sUkAze? ne tAjhagI AvatI hatI. tamArI vAta sAMbhaLIne to manamAM Aga UThe che, je kAMI mAMdA - UMdhI UThIne pachI rojanI jema sAmAna bAMdhIne yAtrAnI taiyArI bAMdA paDayA te ahIM sevA koNa karaze?" karI. ghoDA para besavAne meha khatama thayo hato. eTale enI pITha para ' "kema tame chone?" hasatAM hasatAM meM kahyuM. kAmaLe jhoLe vagere sAmAna lAdIne eka DozIne enI para besADI. hA. ema hoya to seLe kaLA pUrNa thAya" ne ekAeka temaNe DozI akaLAtI gheDA para jatI hatI. namatA baporano taDako hajI rastA tarapha joyuM ne ghaDAne cAbUka mArI ro jhaDapathI cAlI gaI hate. pAse ja rAmagaMgAne pula hatA. pula pAra karIne dakSiNa anuvAdaka: mULa baMgALI: * dizA tarapha ame AgaLa vadhyA. raste samathaLa hatuM. banne bAju DaeN, caMdrakAMta mahetA zrI prabodhakumAra sanyAla Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 1. zrImatI IndirA gAMdhI-vaDA pradhAna 2. zrI meArArajI Ara. desAI --nAyaba vaDA pradhAna 3. zrI phakharuddIna alI ahamada 4. zrI ema. sI. cAgalA 5. zrI yazavaMtarAva cavhANa 6. zrI dinezasiMga 7. zrI jyazukhalAla hAthI 8. zrI jagajIvanarAma 9. DA. karaNasiMga 10. zrI azoka mahetA 1. zrI bI. Ara. bhagata 2. DaoN. esa. caMdrazekhara 3. zrI parimala ghASa 4. zrImatI phlareNu guhA 5. zrI jagannAtharAva 6. zrI ela. ena. mizrA 7. zrI ke. sI. paMta 8. zrI ke. raghurAmaiyA 9. DA. ke. ela. rAva 1. zrI bhakatadarzana 2. zrI rohanalAla caturvedI 3. zrI DI. Ara. cavhANa 4, zrI ema, mAhana dhAriyA 5. zrI DI. erIMga prabuddha jIvana kendranuM navuM maMtrImaDaLa kebineTa kakSAnA maMtrI : aNuzakita : nANAkhAtuM : audyogika vikAsa ane kaMpanInI bAbatA kAzmIra, pAMdIcerI. : videza khAnuM : gRha khAtuM : vANijya khAtuM : zrama ane puna:sthApana : anna ane kRSikhAnuM * paryaTana udyoga ane nAgarika vimAnavyavahAra khAtuM : niyojana, peTroliyama ane rasAyaNa tathA samAja kalyANa khAtuM : saMrakSaNa maMtrAlaya : svAsthya ane parivAra niyAjana rAjya kakSAnA : relave maMtrAlaya : samAjakalyANa khAnuM : bAMdhakAma, AvAsa ane puravo : zrAma ane puna:saMsthApana maMtrAlaya : nANAMmaMtrAlaya : kAyadA khAtuM : siMcAI ane zakita : parivahana ane vahANavaTa : surAdIya bAbata : kAyadA khAnuM : saMsadIya bAbata 11. zrI pI. goviMda menana 12. zrI sI. ema. punAcA 13. DaoN. rAma subhAgasiMga 14. DA. vI. ke. Ara. vI. rAva 15. DaoN. ema. cennA reDDI 16. DaoN. triguNa sena 17, zrI ke. ke. zAha : anna, kRSi, sAmUhika vikAsa ane sahakAra yaMtryAlaya 6. zrImatI jahAMrA jayapAlasiMga : paryaTana ane nAgarika vimAna vyavahAra maMtryAlaya 18. zrI satyanArAyaNa siMhA 19. saradAra svarNasiMga maMtrIo 10. zrI raghunAtha reDDI 11. zrI pI. sI. zeThI upama trI 12. prA. zerasiMga 13. zrI annAsAhiba ziMde 14. zrI vI. sI. zukala 15. zrI bhagavata nA AjhAda 16. zrI AI. ke. gujarAla 17. zrI ema. esa. gurupadasvAmI tA. 1-4-67 anya pakSa--zAsita : bahAra, kerala, madrAsa, orissA, paMjAba, pazcima baMgAla, hariyANA, dilhI, : kAyadA khAtuM : relave khAtuM : saMsadIya bAbato ane saMdezAvyavahAra : parivahana ane vahANavaTA khAnuM : polAda, khAA ane dhAtuonuM khAtuM : zikSaNa khAnuM : mAhitI ane prasAraNa khAtuM : daphtara vinAnA maMtrI : saMrakSaNa khAtuM : audyogika vikArA ane kaMpanInI bAbata : polAda, khANA ane dhAtuo : zikSaNa maMtryAlaya : anna 9. zrI vI. esa. mUrti 10. zrI mahamada zaphI kurezI 11. zrI ke. esa. rAmasvAmI 12. zrI je. bI. muthyAlarAva 13. zrImatI naMdinI satyathI 14. zrI bhAnuprasAdasiMga 15. zrI IkabAlasiMga 7. zrI esa. sI. jAmIra : relava 8, DaeN. (zrImatI) sarojinI mahiSI : daphatara vinAnAM upamaMtrI 16. zrI surendrapAlasiMga navI racAyalI rAjya - sarakArAnu svarUpa adyatana sAmAnya cUMTaNInA pariNAme UbhI thayelI navI rAjya racanAnA sAmAnya khyAla ApatAM jaNAvavAnuM ke madhyavartI sarakAra upara A vakhate paNa koMgresa pakSanuM zAsana cAlu rahyuM che, jyAre tenI nIcenA rAjyomAM cUMTaNI pahelAM sarvatra koMgresa pakSanuM zArAna hatuM paNa cUMTaNI bAda navuM ja citra nirmANa thayuM che. keTalAka rAjyomAM keMgresa pakSanuM zAsana cAlu che, tA bIjA keTalAka rAjyomAM meATA bhAge mizra sarakAra racAI che. AmAM paNa madrAsamAM drAvIDa munetra kaLagama pakSe kaoNMgresanuM sthAna lIdhuM che, jyAre kerala sAmyavAdI pakSathI savizeSa prabhAvita che. rAjasthAnamAM pradhAnamaMDaLanI racanA aMge gUMcavADo UbhA thatAM rASTrapatinuM zAsana sthapAyuM che ane tethI tenuM bhAvI hAla anizcita che. A rIte UbhI thayelI rAjya sarakAro nIce mujaba be vibhAgAmAM vaheMcAyalI che. koMgresa-zAsita : AMdhra, AsAma, gujarAta, madhya pradeza, mAIsAra, mahArASTra, uttara pradeza, himAcala pradeza, jammu ane maMtryAlaya ane kRSi : gRha maMtryAya : zikSaNa maMtrAlaya : saMsadIya bAbato ane saMdezAvyavahAra : aNuzakita : svAsthya ane parivAraniyojana maMtryAlaya : udyoga : gRha maMtryAlaya : saMsadIya bAbata : mAhitI ane prasAraNa : audyogika vikAsa ane kaMpanInI bAbate : bAMdhakAma, AvAsa ane puravaTha : videza maMtryAlaya mAlika: zrI subaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 4547, dhanajI sTrITa. mukhai-38 mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kelTa, muMbaI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 pabu jIvana prabuddha jaina'tu navasaMskaraNa vaSaeN 28 : a 24 kSubai, eprila 16, 1967, ravivAra AphrikA mATe ziliga 12 taMtrI, paramAna kuMvarajI kApaDiyA karuNAnuM (paMDita becaradAsa jIvarAja dozIe saMpAdita karela mahAvIra vANI'nA khurovacana tarIke lakhI ApelA zrI umAzaMkara jozIne lekha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A lekha bhagavAna mahAvIranA dharmabodhanA nIceADarUpe che. temAM ApelI padyapaMkitao mahAvIra vANImAM saMgrahita karela prAkRta gathAomAMthI pasaMda karAyalI paMkitaone gujarAtI anuvAda che. te paMkitao sAthe ApelA saMkhyAMka mULa gAthAonA saMkhyAMka che. paramAnaMda) 'mahAvIra' emane zA mATe kahyA haze? - nAnapaNathI manane kutUhala thatuM. koI raNAMgaNanI laDAI sAthe to emane kazI levA devA nathI. jaina 'jina' nA anuyAyI. jina eTale jItanAra. konA jItanAra? dhIme dhIme e baMne zabdo yojavA pAchaLa rahelA aucityanA paricaya thayo. hradaye sAkSI pUrI: tame mahAvIra, te zatru hAthamAM; saMjIvanIzuM nija Atma-koSa sIMcI ahiMsAmRta, jIvamAtranI samakSa UbhA abhaye khudAbharyA, tame jayasvI jina, lokamAtrane rAkho sadAye abhaye; karyA va te mAna, mAyA, vaLI krodha, lobha, dujai ya cAre ripu, ne thayA jina, pRthvI upara mAnavanA paNa TharavA mAMDayo e sAthe sAthe bAhya prakRtine samajavAnI emanI mathAmaNa zarU thaI cUkI. dasavIsa lAkha varasathI pRthvI upara e vicare che, paNa chellA traNa saikAomAM ane khAsa karIne chellA dazakAomAM e dizAmAM enI gati ghaNI vadhI che. peAtAnI aMta:prakRtine samajavAnI mathAmaNa paNa kAMI eNe ochI karI nathI. chellAM pAMceka hajAra varasamAM judA judA dezAmAM e aMgenI keTalIka mahAna prayogazALAo cAlI che. bAhya prakRtine samajavA dvArA tenI upara 'vijaya" meLavavAnI vAta paNa mANasa karavA lAgyo che. paNa ene aMta: prakRti aMgenI samaja keLavavAnI, enI upara vijya meLavavAnI, Aje--kadAca pahelAM kadI na hatI teTalI jarUra che. e vastuonI gerahAjarImAM bAhya prakRti aMgenI samaja ke tenI upara meLavelA vijayano jhAjhA artha dekhAtA nathI, kemake enA astitvane ja saMzayamAM lAvI mUkanArAM e nIvaDayAM che. vijJAne ApelI riddhio, siddhi, zakitao jo mAnavane khAI javAnI na hoya, ane hUM enA vikAsamAM upakAraka nIvaDavAnI hAya, te dharma vagara adhyAtma vagara--tene cAlavAnuM nathI. dharmanA adhyAtmanAM satyo AtmasAdhakonI prayogazALAomAM hajArA varasAthI zrI mu'bai jaina yuvaka saghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA fidgether hother'17 @ amRta tAravavAmAM AvyAM che ane vAravAra svAnubhUtithI nANI jovAmAM AvyAM che. ethI to judA judA dharmAMnI, pAyAnI vAtamAM, ekmatI che. bhagavAna mahAvIranI saMsAra emanAM karUNA emAM kaleza sahana karatA prayogazALAmAM tAraNo zAM jovA maLe che? netrAne du:khasaMbhUta lAge che. sau jIvAne joI emanuM hRdaya kakaLI UThe che: "hA du:khila saMsAra, jIvA sau kaleza jayAM sahe" (197) pahelI vAta emane je sUjhe che te che sau jIvo pratyenI anuka'pA, ahiMsA. "sau jIvA jIvavuM Icche, maranuM ko nA IcchatuM" (15) ethI tamAma prANadhArIo pratye saMyamapUrvaka vyavahAra karavA, samatAbhAvathI vartavuM e yogya che. asatya vacana ke AcaraNamAM hiMsA rahelI ja hoya che. enuM sUcana mArmika rIte thayuM che: AtmArthe, anya arthe vA, krodhathI, bhayathI thavA, nahIM hiMsAbharyuM jUTha vadanuM ke vadAvavuM" (22) AtmAnA mukhya duzmanA cAra gaNAvavAmAM AvyA che: mAna, mAyA, (zaThatA, kapaTa), krodha ane lAbha. emane zI rIte vaza karavA? krodha, mAna mAvatA vaDe, "upazame mAyA ArjavabhAvethI, lAbha saMtoSathI jIte," (146) AtmArthIne pramAda na posAya. tethI purANa ane lokakathAnA bhArU DapaMkhI (jene be mukha hoI asAvadhapaNe eka mukhathI koI jherI padArtha khAI bese to marI ja jAya) nI jema apramatna rahIne vartavAnuM kahyuM che : "bhAruMDa paMkhI sama sasaMcara apramatta." (106) AtmAnuM rakSaNa karavA IcchanAre sadA apramatta ja rahevuM rahyuM. 'AtmAnurakSIcara apramatta." (109) aparigraha aMge mahAvIra bhagavAnanuM nirIkSaNa evuM che ke TakI rahevA mATe anivArya evI sAmagrI sAdhaka pAse hoya te parigraha gaNAya nahi, paNa sAmagrI aMgenI 'mUrchA' (Asakita, mamatA) e parigraha che. mUrchA parigraha kathI.'(58) "sAdhake jIvanadhAraNA mATe kevI rIte vartavuM? je rIte bhamaro cUse drumanA puSpano rasa, puSpane na vilAve te, pote pAme prasannatA .." (65) e rIte sAdhake peAtAnA nirvAha akalezakara rIte karavA joIe. jo sAdhaka bAhya padArthonI uttejanA anubhavavA lAgyo, te tenI upara kAmanAo cAre taraphathI AkramaNa karavAnI: "udRImane gheratI kAmanAo, vihaMga svAduphaLa vRkSane yathA." (135) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 prabuddha jIvana - tA. 16-4-17 IcchA - kAmanA-nA baLane eka udgAramAM surekha rIte varNavAmAM AvyuM che: "IcchA khare Abha samI anantikA." (150) sAdhakane vaLI vaLIne viSaya vaLage te tethI eNe kaMTALI javAnuM nathI. balake akaMpa rahIne lakSya tarapha AgaLa vadhavAnuM che. mathI rahyo sAdhaka meha jItavA, tene spaze je viSaya vaLI vaLI achAjatA keMka aneka rUpa, ene ghaTe krepa karyo ne bhikSue." (110) sAdhake manamAM eTalI eka gAMTha vALavAnI che ke AtmA pote tAranAra che, badhuM vAMchita ApanAra che: AtmA vaitaraNI nadI ... AtmA kAmadudhA dhenu". (211) mANase yuddha bIjA koInI sAthe karavAnuM nathI, potAnI sAthe ja karavAnuM che. .. "pote sAme ja jhUjhI le, bAhya yuddhathI zuM vaLe? te pAme sukha te jAte jIte, pitAnI jAtane" (216) ane pachI goLadhInA be akSara umeryA che: : AtmA jInya jItyuM sarva." (217) . mANasa pote jeTaluM potAnuM bUruM karI zake che teTaluM gaLAkApu duzamana paNa karI zakato nathI. . "na kaMTharo ari bUruM Acare; karI durAtmA nija jeTaluM khare" (218). dharmAcaraNane nizcayapUrvaka je vaLagyo che te IndriyonAM pralobhana sAme akaMpa Ubhe rahI zake che. AtmA thayo nizcita jehane ke, 'tajIza huM deha, ne dharmazAsana', - te tene caLAvI nava Indriya zake, jhaMjhAnila meru mahAdrine yathA." (219).. e ja vAta pheravI pheravIne kahevAmAM AvI che. samAdhivALI sahu Indriyo vaDe AtmA sadA rakSita rAkhavA ghaTe. (220) upaniSadanA RSie 'AtmA rathArUDha jANo, zarIra e ja che ratha" evA rUpakathI vAta karI che. mahAvIra vANImAM naukAnuM rUpaka che; "zarIrane kahyuM nAva, jIva nAvika che kahyo, kahaye arNava saMsAra tare jene maharSio." (221) AvA Atmajita, saMsArane tarI janArAonI kSamAzakita akhUTa hoya che, ane tethI te saunA pUjaya Thare che: "utsAhathI kaMTaka lehanA jane AzAbharyA meM garaje sahI le; AzA tyajI karNazaro sahe je kAMTALa vANImaya, teha pUjaya" (248) zamanI AvI zakita vaDe zramaNa thavAya, brahmA-caryAthI brAhmaNa thavAya, bAhma ALapaMpALathI nahi. na muMDane zramaNa ko, kArathI na brAhyaNa muninA vanavAsethI, kuzavastra na tApasa (265) zame karI zamaNa, ne brahmacaryothI brAhmaNa, zAne karI muni thAya, tapathI thAya tApasa." (266) " sAcA zramaNa ke brAhmaNa ke muni ke tApasane prANI mAtra pratye avairabhAva, ahiMsAbhAva, premabhAva ja UchaLavAne. vizvanA cokamAM ronA hRdayane madhura uSa gAjI rahevAne: "mitra huM sarva jIvone, vera mAre na koIthI." (313) umAzaMkara jozI Agama vANI 289. jyAre jIvatattva ane ajIva tattva e bannene paNa je sArI rIte samaje che tyAre te, tamAma jIvonI bahu prakAranI gatine paNa barAbara samajI zake che. arthAta jIvo potapotAnA vividha saMskArone lIdhe vividha janma dhAraNa kare che e hakIkata tenA dhyAnamAM Ave che. 290. jayAre tamAma jIvonI bahu prakAranI gatine je jANe che te ja, puNya ane pApanI tathA baMdha ane mokSanA svarUpane samajI zake che. 291. jayAre puNya ane pApanuM tathA baMdha ane mokSanuM svarUpa barAbara jANavAmAM Ave che, tyAre ja svargIya bhege tarapha tathA mAnavIya bhego tarapha aruci thAya che - kaMTALo Ave che. arthAta "te banne jAtanA bhego sAra vagaranI che ema barobara samajAya che. 292. jayAre svargIya bhogAya sAra vagaranA che ema barAbara samajavAmAM Ave che, tyAre rAgadveSathI thate attara saMbaMdha ane bahAra saMbaMdha ApoApa chUTI jAya che, tajI devAya che. 293. jayAre rAgadrayothI thato AMtara saMbaMdha ane bahArano kauTuMbika saMbaMdha paNa ApoApa chUTI jAya che tyAre sAdhaka, mAthuM muMDAvIne - saghaLA zaNagAra choDI daIne - anagara bhAvanI pravrajayAne svIkAre che - anagAranI jema anAsakata thaIne rahe che. 294. jayAre tenuM mAthuM muMDAvIne ane manane paNa muMDAvIne, anagAra bhAvanI pravrajayAne svIkAre che, tyAre ja uttamottama saMyama'rUpa dharmane sparzI zake che - aDakI - AcarI zake che. arthAt tyAre ja anAsakata rahIne potAnI jIvanayAtrAne barAbara nabhAvI zake che.' 295. jayAre anAsakata rahIne potAnI jIvanayAtrAne barAbara nabhAvI zake che tyAre ja te ajJAnane lIdhe je je ghaNA junA evA rAgadraSamaya saMskAro cittamAM paDelA hoya che te tamAmane khaMkherI kADhe che. arthAta anAsakata bhAve rahenAranA jIvanamAM ja ahiMsA vagerenA AcAro vaNAI jatAM pachI cittamAM vizvabaMdhuvane bhAva pragaTa thAya che ane ema thayA pachI mAruM-tAruM ane pitAnuM-pArakuM evA bhAva ApoApa chUTI jAya che. 296, jayAre ajJAnane lIdhe pedA thayelA ghaNA junA rAgadraSamaya evA saMkucita saMskArone cittamAMthI khaMkherI kADhe che tyAre ja te sarvavyApI jJAnane ane sarvavyApI darzana meLavI zake che. 27. sarvavyApI jJAna ane sarvavyApI darzanane jayAre meLavI zake che tyAre ja te jina thAya che-rAga upara saMpUrNa vijaya meLave che, kevaLI thAya che-kevaLa AtmAmaya thAya che tathA alakanA svarUpane jANI zake che. 298. jayAre jina thAya che, kevaLI thAya che ane loka tathA alakanA svarUpane jANI le che, tyAre ja te potAnA mananI, potAnA vacananI ane potAnI kAyAnI tamAma pravRttione rekI daIne zaileSI dazAne eTale himAlaya parvata jevI sthira dazAne - arkapa dazAne prApta thAya che. 299, jyAre pitAnA mananI, potAnA vacananI ane pitAnI kAyAnI tamAma pravRttione rokI daIne zaileSI dazAne pAme che tyAre je potAnA tamAma malina saMskArone - saMkucita saMskAronesamULa nAza karIne pUrNa nirmaLa thayele te siddhine pAme che. . 300. ane jayAre pitAnA tamAma malina saMskArono samULa nAza karIne pUrNa nirmaLa thayela sAdhaka siddhine - kRtakRtyatAne - pAme che tyAre ja te, samagra lokanA mAthA upara rahenAro e zAzvata siddha bane che. arthAta kRtakRtyatAnA bhAvane pAmele sAdhaka samasta loko ziromaNi bane che ane kAyamI-jene kadi vinAza nathI evosiddha bane che. ("mahAvIra vANI" mAMthI udhUta) nehasaMmelana ApaNA saMghanA sabhya zrI zAntilAla ha. zAha dilahInI lokasabhAmAM cUMTAyA che tathA ApaNa sarvane ati nikaTa evA zrI. bhAnuzaMkara yAjJika mahArASTra rAjyanI vidhAnasabhAmAM cUMTAyA che-A. aMge ApaNA dilano AnaMda pradarzita karavA mATe tA. 174-67 semavAranA roja sAMjanA cha vAgye zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI majIda baMdara roDa upara, baroDA bAMkanI sAme AvelA dhI grena, rAIsa enDa oIlasIDagna maracanTasa esosIezananA holamAM saMghanA sabhyonuM eka sneha saMmelana yojavAmAM AvyuM che. - maMtrIo : muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-67 prabhutva vana cUMTaNI pachInA be mahinA cUMTaNI pachI kendramAM tema ja mahArASTra, gujarAta, mAyasAra, Andhra, madhya pradeza, uttarapradeza, AsAma tathA hariyANAmAM kaoNMgresa sarakAranI racanA thai. kerala, madrAsa, orissA, baMgAla, bihAra tathA paMjAbamAM bIjA pakSAe sAthe maLI sarakAranI racanA karI. rAjasthAnamAM rASTrapatinuM zAsana lAvavuM paDayuM. A be mahinA daramiyAna paNa uttara pradeza ane hariyANAmAM koMgresa zAsanano aMta Avyo che ane paMjAbamAM bIna koMgresa zAsanano aMta Ave evAM cinha che, rAjasthAnamAM sattAsthAna para AvavA sukhaDiyA ane virodhapakSAe ThIka kAvAdAvA ane tophAno karyA", paNa gavarnara saMpUrNAnaMdanA sAtha chatAM, sukhaDiyA sattAsthAna para AvI na zakayA ane kendra sarakAre, gavarnara saMpUrNAnaMdanI bhalAmaNathI virodha pakSane sattA para AvavA na dIdhA. uttara pradeza ane hariyANAmAM kaoNMgresanI pAtaLI bahumatI hatI. temAM hariyANAmAM 13 ane uttara pradezamAM caraNasiMhanI AgevAnI nIce 17 koMgresajanoe pakSatyAga karI, virAdhapakSamAM maLI, koMgresane gabaDAvI. poMDIcerImAM kaoNMgresa sattA para AvI, paDI, pharI AvI. A traNe rAjyAmAM je zaramajanaka rIte kaoNMgresajanAo, sattA meLavavA, pakSabadalA karyo te lokazAhI mATe bhayarUpa che ane kaoNMgresajanAnI naitika adhAgitanA sUcaka che. uttarapradezamAM candrabhANa guptAnA ane hariyANAmAM bhagavaddayALa zarmAnA vartanathI koMgresanAne game teTalA asaMtoSa hoya to paNa,koMgrerA pakSa taraphathI cUMTAI AvI, koMgresa sarakAranI racanA thavA dIdhI ane pachI thoDA divasamAM temane "jANa" thaI ke keMgresa saDI gayelI che, tethI virodhapakSamAM gayA ane tyAM mukhyapradhAna athavA pradhAno thayA, e akSamya che. AMdhranA brahmAMnaMda raMDIe AthI cetI jaI asaMtuSTa koMgresajanemAMthI cAra pradhAnA umeryA, paMjAbamAM guranAmasiMga sarakAranI hAra thaI temAM patiyALAnA mahArAjAnI AgevAnI nIce koMgresa sabhyoe agatyanA bhAga bhajavyo. ane have patiyALA mahArAjAnI AgevAnI nIce kAgresa sabhyo sarakAra racavA taiyAra thayA che. A uparathI ema lAge ke koMgresa athavA bInakAgresa pakSA koI paNa bhoge sattA meLavavA tatpara rahyA che. A ramata kyAM sudhI cAlaze ? sattA para je pakSa AvyA hoya tene, prajAhitamAM, thoDo samaya sthirapaNe kAma karavA devAnI vRtti dekhAtI nathI. baMgALa, bihAramAM kAgresajanA bInakAgresa sarakArane jaMpIne kAma karavA deze? Ano artha ema nathI ke virodha pakSa tarIke koMgrese peAtAnI pharaja na bajAvavI, paNa sarakAra toDI pADavAnA prapaMca na karavA eTalA ja che. kendramAM zrImatI IndirA gAMdhIe, virodha pakSanA sahakAra meLavavA, vakhato vakhata apIla karI, prayatno karyA, paNa temAM saphaLatA maLI hoya tema jaNAtuM nathI. kendra sarakAranuM paheluM pagaluM, rAjasthAnamAM rASTrapatinuM zAsana virodha pakSa sAthe saMgharSanuM kAraNa banyuM. gavarnara saMpUrNAnaMde paristhitinuM kuzaLatAthI saMcAlana karyuM hota to A saMgharSa TALI zakAyA hota. rAjasthAnamAM virodhapakSane sarakAra racavAnI taka ApavI joItI hatI ane temAM te niSphaLa jAya ane kadAca niSphaLa ja jAta to rASTrapatinuM zAsana anivArya banata. kendra sarakAranuM pagaluM technically constitutional hatuM. rASTrapatinA zAsanane vadhAre na laMbAvavAno nirNaya laIne kendra sarakAre bhUla sudhArI lIdhI che. paNa rAjasthAnamAM koI pakSa lAMbA vakhata rAttAsthAna para TakI zake tema nathI, sivAya ke keTalAka dhArArAjye pakSAntara kare je asaMbhava nathI. bIjo prasaMga lokasabhAnA adhyakSa ane upAdhyakSanI pasaMdagInA. zrImatI IndirA gAMdhIe temAM virodhapakSAnA sahakAra 3 249 mAgyo. A bAbatamAM virodhapakSanA vartananA bacAva thaI zake tema nathI. virodhapakSe ema mAnatA lAge che ke kAgresa temane sAtha mAge eTale koMgresane Adeza ApavAnA tenA adhikAra che. lokasabhAmAM koMgresanI bahumatI che te jotAM adhyakSa kaoNMgresa umedavAra hoya te svAbhAvika che. ane virodhapakSe te svIkAryuM hota to upAdhyakSa tarIke virodhapakSanA umedavArane kAgresa jarUra svIkArata. upAdhyakSa bAbatamAM paNa virodha pakSa sarvasaMmata na thayA, eTale kaoNMgresane peAtAnA umedavAra mUkavAnuM bahAnuM maLyuM. jo ke cUMTaNI pahelAM virodha pakSe sarvasaMmata thayA hota ane kAgrese svIkAryuM hota to sAruM thAta, paNa kaoNMgresa pakSane zrImatI indirA gAMdhI samajAvI na zakayAM. paNa sauthI kamanasIba banAva, rASTrapati ane uparASTrapatinI pasaMdagIne lagatA che. A sarvocca pado mATe AvA kaTokaTInA prasaMge, sarvasaMmata pasaMdagI thaI hota to dezanuM sadbhAgya lekhAta ane te padanA adhikArIone baLa maLata ane vizvAsapUrvaka teo kAma karI zakata. durbhAgye virodhapakSAe A prasaMgane dezanA hitanI daSTie vicAravAne badale, pote lAbha meLavavAnI athavA kaoNMgresane kaphoDI sthitimAM mUkavAnI taka mAnI. A pada mATenI sUcanAo zrImatI IndirA gAMdhIe virodha pakSonA AgevAno pAse mAgI tyAre temaNe sUcavela nAme saMbaMdhe sa~gresa vicAra kare te pahelAM te nAme temaNe jAhera karI dIdhAM, ane kaoNMgresa te banne svIkAre tevI apekSA rAkhI. A sarvathA ayogya hatuM. Congress was presented with a fiat accompliOMgresa A te ja svIkAre ane virodha pakSe paNa te jANatA hovA joIe. vaLI je be nAmeA--zrI subbArAva ane alIyAvara jaMga--temaNe sUcavyA te, sAva aNadhAryA ane koInI klpanAmAM nahI evA hatAM. A be vyakitaonI saMmati paNa temaNe meLavI na hatI. DA. rAdhAkRSNana ane DaoN. jhAkIrahusena A padA upara cAlu rahe evI sAmAnya mAnyatA hatI. virodha pakSAmAMthI svataMtra pakSe ane janasaMghe DaoN. rAdhAkRSNana cAlu rahe tema jAhera karyuM hatuM. chatAM virodhapakSanA AgevAnoe IrAdApUrvaka pote ekamata che evuM dekhADavA, ane kaoNMgresa virodhapakSAnA abhiprAyane vajana nathI ApatI evI phariyAdane avakAza ApavA, AvI ajANI vyakitaonI pasaMdagI karI. durbhAgye koMgresanA variSTha maMDaLamAM paNa A viSe tIvra matabheda hatA. vaDA pradhAna ane keMgresa pramukha upara cheDavAmAM AvyuM paNa teo ekamata na thayA ane chevaTa kaMTALIne DaoN. rAdhAkRSNane nivRtta thavAno potAno nirNaya jAhera karyo. jo ke temanuM kathaLeluM svAsthya ane uMmara jotAM ane vartamAna kaTokaTImAM rASTrapati upara je bojo AvavAnA che te vicAratAM DaoN. rAdhAkRSNana paNa A bojo upADI zakata keke ! te viSe ghaNAne zaMkA hatI. have kAgresa taraphathI rASTrapatipada mATe DaoN. jhAkIra husena ane uparASTrapatipada mATe zrI vI. vI. gIrInI pasaMdagI jAhera thaI che. paNa A badhAmAM 5. vadhAre kamanasIba hakIkata to virodhapakSo taraphathI rASTrapati mATe zrI subbArAvanI pasaMdagInI che. sarvocca adAlatanA cAlu vaDA nyAyamUrti virodhapakSAnA umedavAra tarIke rAjakAraNamAM praveze te badhI rIte anicchanIya che. alabatta, eka nAgarika tarIke A pada mATe harIphAI karavAnA zrI subbArAvane adhikAra che. paNa je ucca sthAna teo bhAgave che ane Judiciary rAjakAraNathI alipta rahe evI apekSA ApaNe rAkhIe, te jotAM temano nirNaya Azcaryajanaka ane bhAvi mATe bhayarUpa che. nivRtta, nyAyamUrti umedavArI kare te samajI zakAya. virodhapakSAne sarvocca adAlatanA vaDA nyAyamUrtinI koTinI vyakita jotI hota to traNa cAra nivRtta vaDA nyAyamUrtio--zrI subbArAva karatAM lezamAtra ochI lAyakAtanA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prabhu hu jIvana tA. 16-4-17 nahi evA- te vicArI zakata. virodhapakSanuM A vartana sarvathA ayogya che ane pasaMdagI karatAM te karI, paNa kadAca virodha pomAMthI paNa keTalAkane pastA thatI haze. tevI ja rIte . jhAktihusenanI pasaMdagI je rIte koMgresane karavI paDI temAM keMgresanI nirbaLatA ane AMtarika matabheda dekhAI Ave che ane tethI pariNAma bhayamAM mukAya che. AvI rIte zAsaka pakSa ane virodhapakSe vacce aMtara vadhatuM rahyuM che. paNa chevaTe, virodhapakSane sahakAra ane saMmati eTale zuM ? virodha pakSa A sarakArane teDI pADavA ja kaTibaddha thayA che ane pite tema karI zakaze ema mAne che. pArlAmenTanuM kAmakAja saraLatAthI cAle, lekazAhInI rItarasama jaLavAya evI bAbatamAM kadAca temane sAtha meLavI zakAya. paNa buniyAdI bAbata-Arthika ke videzanIti-temAM Consensus saMbhave ja kema ? koMgrese potAnI nIti spaSTapaNe jAhera karavI joIe ane teno amala karavo joIe. e nIti lokahitamAM che tenI prajAne khAtrI karI ApavI joIe. paNa upara jaNAvI te te rAjakIya ke sattAsthAnanI vAta thaI. mukhya vastu to Arthika nItinI che. temAM nANAMpradhAna zrI merArajI desAIe keTaleka darajaje potAnI bhAvi nIti jAhera karI che. avamUlyAMkanathI dezane lAbha nathI thaze tema temaNe kahyuM. paNa eto have hakIkata che. temAMthI lAbha UThAvavA je pagalAM levA joIe te pagalAM, keTalAM levAya che te jovAnuM rahyuM. temaNe vizeSamAM jAhera karyuM che ke (1) Deficit financing pote koI saMjogomAM nahi kare (2) Plan within resources-sAdhananAM pramANamAM yojanA (3) vadhAre karaverA nahi. (4) rAjyone vadhAre paDatA nANAM (overdraft) beMkomAMthI upADavA devAmAM nahi Ave. . bajeTa vakhate A nIti vadhAre spaSTa thaze, paNa tene pAyo A ja haze. svataMtra pakSa AvI ja nItinI himAyata kare che. vadhArAmAM, karaverA ochA karavA ane aMkuze nAbUda karavAnI tenI mAMgaNI che. A nIti mujaba plAna moTA pramANamAM ochA karavA paDe. videzI sahAye ApaNI Arthika nIti upara bharaDe lIdhe che ane maLatI videzI sahAyane mATe bhAga aga u lIdhela nANAM tathA tenuM vyAja bharapAI karavAmAM jAya che tema ja videzI sahAyane lIdhe te dezane mAla-ane avamUlyAMkanathI vizeSa-doDha-bamaNA bhAve ApaNe pharajiyAta levo paDe che. A viSacakramAMthI kema chavuM ? vahelI take samAjavAdI samAjaracanA karavAnuM jenuM dhyeya che e pakSa zrI merArajI desAIe jAhera karela Arthika nItithI e dhyeya hAMsala karI zakaze? AvI nItithI jhaDapabhera Arthika pragati thaze ? keMgresa 1 ne zrImatI IndirA gAMdhInI kebIneTa AvI nIti svIkAraze ? rAjya navA karaverA nAkhavA mAgatA nathI, balka jamInamahesUla, anAjarAhata ane bIjI rIte Avaka ochI kare to over-draft athavA kendranI nANAMkIya sahAya vinA kema calAvaze ? 350 karoDanI khAdha che, kadAca vadhe. lazkarI kharca ochA kara nathI. sarakArI vahIvaTIkharca ocho thato nathI, lAMcarUzavatakhorI ochI thAya nahi, vahIvaTI kAryakSamatA vadhe nahi, kugAvo aTakAva, meghavArI kAbUmAM levI, utpAdana vadhAravuM, nikAsa vadhAravI - A badhA saMjogomAM, ane vikaTa paristhitimAMthI bahAra nIkaLavuM hoya te, prajAnA badhA vargoe--ane upalA vargoe vizeSa-moTA bhega ApavA paDaze ane bhAre hADamArI veThavA taiyAra rahevuM paDaze. prajA pAsethI A bhAga meLavI zake ane haste mukhe hADamArI veThAvI zake evI netAgIrI che ke jethI evuM utsAhajanaka vAtAvaraNa ApaNe sarjI zakIe? zrI morArajI desAIe bhAre meTI javAbadArI uThAvavAnI rahe che ane AvatuM bata?? temanI, keMgresanI ane prajAnI kaTI haze. A badhA Arthika praznane ane annaparisthitine vicAra karavA rAjyonA mukhya maMtrIonI beThaka dilhImAM cAra divasa maLI. nikhAlasatAthI carcA thaI, paNa koI sthAyI samajUtI thaI hoya tema jaNAtuM nathI. chatAM sahakArathI kAma karavAnI bhAvanA jaNAI. ATha rAjyamAM bIna keMgresI sarakAra che, tethI kendra ane rAjyo vacce saMgharSa thaze evA bhaya mATe atyAra sudhI khAsa kAraNa maLyuM nathI. zrImatI IndirA gAMdhI ane merArajI desAIe bhArapUrvaka jAhera karyuM che ke badhA rAjyo sAthe baMdhAraNapUrvaka ane samAnabhAve vartana thaze. 12-4-67. - cImanalAla caku bhAI zAha bihAranI prajAnI vahAre dhAo ! ( [ munizrI yazovijayajIe muMbaImAM yojAyela upadhAna-tapamAlAropaNa prasaMge bihAra dukALa rAhata kAryane anulakSIne tA. 27-2-67 nA roja ApeluM pravacana TuMkAvIne nIce ApavAmAM Ave che. A rAhatakAryamAM 'nANAMnI madada mekalavA IcchatA bhAI-bahene muMbaI jaina yuvaka saMgha, 45,47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, e ThekANe nANAM bharI zake che. taMtrI] bihAranI dharatI upara seMkaDo nahi, hajAre nahi, paNa lAkha mAnavIe jIvana ane mRtyu vacce jholAM khAI rahyAM che. metanA enA temanA upara UtarI cUkyA che. jo samayasara rAhata nahIM pahoMce te khacita mAnajo ke lAkhe mAnavIo mRtyunI gAdamAM peDhI jaze. ApaNe Izvarane prArthIe ke evuM na bane, paNa jo banI gayuM te AjanA vaijJAnika yugamAM lAkho mAnavIone metanA ghATe utAranArI kathA A dezanI karuNa kahAMkakathA banI jaze, ane ItihAsa te A rASTranA rAhabarone ane prajAne kadi mApha nahIM kare. bihAra e te jemanA zAsanamAM ApaNe sahu AtmasAdhanA karI rahyA chIe e zramaNa bhagavAna mahAvIranI janmabhUmi ane vihArabhUmi che. kahe che ke vihAranA kAraNe ja prastuta dharatI 'bihAra' nA nAmathI oLakhAya che. paNa Aje kamanasIbI e che ke Aje e bhUminA mAnavIo atyaMta bhUkhamarAnI AphatamAM sapaDAyAM che. Aje tyAM khAvA dhAna nathI, anAja nathI, anAja kharIdavA paisA nathI, ane pIvAnA pANInA paNa sAMsA paDayA che. loko ghAsa bAphIne khAya che, jIvaDAMe bhegA karI rAMdhI khAya che, pAMdaDA khAya che. paheravA kapaDAM nathI. aneka strIone kapaDAnA abhAve bahAra nIkaLavuM zaramarUpa banyuM che. kaMpArI chUTe evI emanI vItaka kathA che. jaina dharme vizvanA prANI mAtra sAthe maitrI ane karUNAnI - bhAvanAne nAte bAMdhavAnuM prabodhyuM che. emAM deza ke kALanA bheda batAvyA nathI. emAM samagra jIvasRSTi vacce kayAMye divAle rAkhI nathI. emAM game te sthaLe, game te samaye, koI paNa du:khI jIvanI dayA- rakSA karavAnI vAta kahI che, te jainenI savizeSa pharaja banI jAya che. AjanA utsava prasaMge adhika javAbadArI samajIne e ApaNA du:khI mAMDuonI vahAre doDavuM joIe ane enA du:khadardanA bhAgIdAra banavuM ja joIe. rakhe ema mAnatA ke A du:kha paraprAMtanuM che. rakhe ema samajatA ke A du:kha ApaNI prajAnuM nathI. jaina dharme mAnavatAnI pharaja adA karavAmAM kaze TALa rAkhavAnuM zIkhavADayuM nathI. tame tamArI mAnavatAne atyAre bahelAve ane yathAzakita phALo ApI mAnavatAne zobhAva. ' - tamo e dharatInA mAna che ke je dharatI upara eka ja mahAmAnavI pAka. e mAnavI nAme hate. 'jagaDuzA', jemane ApaNe sahu koI jANIe chIe. AmanA haiyAmAM dayA-karuNAnAM nAyagarAne dhodha vahetuM hatuM. gujarAta vagere sthaLomAM bAravarSo dukALa paDayo tyAre eNe potAnAM annabhaMDAro kazA paNa bhedabhAva rAkhyA vinA khullA mUkI dIdhA, sthaLe sthaLe dAnazALAo khelI, lAkhe mAnavIe ane pazuo mRtyune koLI bane te agAu temane ugArI lIdhA. A ratna jena kuLanuM hatuM. A vaLI tame sahu e ja bhUminA saMtAno che, je bhUmi upara AvelA 'haDAlA' gAmanA pelA khemA dedarANIe hoDamAM mukAelI "zAhanI aTakane amara rAkhI. gujarAtanA amuka bhAgamAM duSkALa paDayo hato. bahArathI anAja lAvavA aDhaLaka nANAM joIe. cAMpAneranA mahemada Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-17 prabuddha jIvana 251 begaDAe mahAjanane darabAramAM bolAvyuM, mahAjanane kahyuM ke, "tame , mahAjana gaNAo cho ane mahAjana tarIkenA hakako paNa bhogave che, mATe tamArI pharaja bajAvavAno samaya Avyo che. mAruM pharamAna che ke eka mahinAmAM jo duSkALa mATe nakkI karelAM nANAM bhegAM karIne nahIM Ape te have tamArA nAma AgaLa 'zAha' zabda lakhe che, bolo cho, te kAyamane mATe baMdha thaze." bAdazAhe ApeluM alTimeTama mahAjane sAMbhaLI lIdhuM, mahAjana pharatuM pharatuM "haDAlA" AvyuM, khemAne malyuM, khemAne mahAjana upara utarelI Aphata kahI ane dukALanI vAta saMbhaLAvI. khemAe e alTimeTama tarata ja saharSa jhIlI lIdhuM ane pitAnA dhananA DhagalA mahAjanane caraNe dharI dIdhA ane 'zAhanI aTakane jIvatI rAkhI, duSkALanI dAruNa hAlatamAMthI prajAne ugArI lIdhI. A paNa jaina kulanuM ratna hatuM. A banne daSTAMte tame sahu yAda rAkhI ene paDagho pADaje. muni yaze:vijayajI gerakSAnA praznanI jaTilatA (16 phebruArInA "vizvavAtsalyamAMthI sAbhAra udbhUta) saMpUrNa govadhabaMdhI mATe thayelA upavAsanAM pAraNAM thayAnA samAMcAra sAMbhaLyA ethI aMtarane rAhata thaI. gAyane mATe e nimitte dezabharamAM sAruM havAmAna taiyAra thayuM. gAya bhAratIya saMskRtinuM pratIka ane Arthika jIvanane AdhArabha che - e vAta sau koI svIkAre che. huM varSothI gAyonI sevAnuM kAma karyuM che ane anubhave lAgyuM che ke gerasevAnuM kAma. AMgaNe gAya rAkhavAnuM kAma Aje sauthI vadhAre kaparUM che; kAraNa ke varSothI gAyanA vaijJAnika vikAsanuM kAma ApaNA dezamAM baMdha thayuM che. pariNAme vikasatA vijJAna ane jIvana . sAthe gAyanI olAda ApaNe viksAvI zakyA nathI. divase divase jamIna upara mANasa ane Dherane jivADavAnuM pramANa vadhatuM jAya che. jamInanuM pramANa tenuM te che ane mANase vadhyAM che. ApaNA dezamAM anAjanI kheMca che. pariNAme vadhAre ne vadhAre jamIna kheDAtI gaI che. eTale pahelAM gAya vagaDAmAM carIne AvatI ane sAMje dUdha ApatI e have rahyuM nathI. azakaya banyuM che. eTale gAmaDAmAM pahelAM phakata zana rUpiye, zuna Ane ne zana pAImAM dUdha maLatuM. have gAyane paNa AMgaNe bAMdhI gamANe nIraNa kare to ja te sArI rIte poSAI zake ane koI paNa mANasa gaNatarIthI A kAma karavA jAya to gAya, AjanI enI utpAdanazakita, gAyanA dUdhanA maLatA bhAvamAM poSAya evI ja nathI. '' divase divase ApaNe tyAM ghAsacArAnI ane pANInI taMgI vadhatI jAya che. chellAM paMdara varSamAM pazunA cArAnI ekake eka vastunA bhAva traNathI cAragaNA vadhyA che. eTale govaMzanA rakSaNa mATe jevo tevo purUSArtha karyo cAle evuM nathI. sauthI pahelI ane pAyAnI vAta che sArI olAdanI gAyo vadhAravI. paNa eTalAda te eka divasamAM sudharatI nathI. e kAma ghaNuM kharcALa ne mUDI rokanArUM che. paNa e pAyo che, ene mATe je kAMI kharca bhegavIe e dezanI zakita vadhAranAruM che. ghasAI gayelI gAya AjanI paristhitimAM koIne paNa piyAvAnI nathI. eTale jyAM sudhI dezanI ekakeeka gAya TaMke 10 ratala dUdha ApatI na thAya tyAM sudhI koI paNa gaNatarIpUrvaka pAlana karanArane gAya na poSAya, pachI bIjo mudo e che ke daza ratala dUdha meLavavA mATe eTale ja pauSTika sUko ne lIlo cAre joIe, sArAM saMtulita khANadANA joIe. sArI olAda te ApaNe gAyanA mAM AgaLa je kAMI nIrIe tene kAryakSama rIte dUdhamAM pheravI nAMkhe. paNa nIravAnuM te joIe ne? gujarAtanI meTA bhAganI jamIna sUkI khetInI che. mAtra cauda TakA jamInamAM piyatanI sagavaDa che, ane te pANImAMthI bahu ochuM pANI ghAsacArAnA utpAdanamAM vaparAtuM haze. huM kyAM kAma karuM chuM tyAM eka ere sarerAza 500 pULA ghAsathI vadhAre ghAsa utpanna thatuM nathI. have eka gAyane sArI rIte dharavavA ane tenI pAsethI pUranuM dUdha levA mATe jo ochAmAM eAchA cAra ja pULAnI gaNatarI karIe to eka gAyane sArI rIte jivADavA be ekara jamIna joIe. vaLI gAya ekalI rahetI nathI. sArI sacavAyelI gAya paMdarame ke saLage mahine viyAya. eTale enAM vAcharaDAMne mATe paNa sAro joIe. ATalI sUkI jamIna ApaNe phAjala pADI zakIe ema chIe? gAyane jivADavI eTale jamIna upara ghAsacAre pedA karo. A kAma je kare tene ja khabara paDe ke jeTaluM kahevuM saheluM che eTaluM karavuM ane Arthika baMne pAsAM sarakhAM karI karavuM-agharuM che. evI ja vAta gAyo mATenA khANadANAnI che. khANadANAmAM mukhyatve kaThoLanuM bhUsuM joIe, kheLa joIe. enI keTalI taMgI che. chellAM be varasathI huM mArI ge zALAmAM tuvera ke cUnI ke maga ke madanuM bhUsuM ApI zakato ja nathI. kheALanA bhAva paNa mAre tyAM gAyanA dUdhanA maNanA jeTalA bhAva upaje che tethI vadhu che. have vicAra karo ke sArU gepAlana karavuM hoya te gAya jeTaluM divasanuM dUdha Ape tethI aDadhuM khANa dUdha mATe ane aDhIthI traNa ratala gAyanA poSaNa mATe mUkavuM joIe ja. e na mUko to cAle ja nahi. ATalA khANanI rIte AMkaDA mUkI juo athavA anubhava karI jue. A vAta huM sArA gopAlananI karUM chuM, paNa tethI nirAza thavAnI jarUra nathI. gAyanI sevA ApaNI pAse gheDA tyAganI, thoDuM ghasAvAnI apekSA rAkhe che. je koI AMgaNe eka gAya rA. tenI pAse ochAmAM ochI 10 guMThA piyatanI jamIna hoya ane tenA para poSTika lIlA zAraza bAre mahinA taiyAra karavAmAM Ave to ja gAya ane tenI olAda ane te paNa maryAdita pramANamAM sAcavI zakAya, - trIjo muddo che gAyanA dUdhane bhAva. pahelAM je arthataMtra hatuM temAM gAyanA dUdhane mATe kharca norate. have te je kAMI gAyane Ape che temane mATe bhAga vecAto levo paDe che. ane te rakama je gAya pALanArane na maLe to te gAyane choDI deze. eTale gAyanuM dUdha, tenuM bajAra ane tenA bhAvone prazna Ave ja che. sAmAnya rIte ApaNe sau gAyane cAhIe, gAyanI mAtArUpe pUjA karIe, paNa gAyanuM dUdha pasaMda na karIe, ane karIe to enA bhAva bheMsanA dUdha karatAM ochA ApIe. je ApaNI A manovRtti rahI te ApaNI tIvra bhAvanA hovA chatAM gAyonI ApaNe sAcA arthamAM rakSA nahIM karI zakIe. eTale gAyanA dUdhanuM poSAya evA bhAve bajAra maLavuM joIe ane je koI gAyanI sevAmAM, gArakSAmAM mAnate heya teNe gAyanA dUdhanA paDatarabhAva karatAM svecchAe vadhu bhAva ApavA joIe. kAraNake varSothI gAyanI je avadazA thaI che tene sudhAravA mATe tene vadhu ApavAnI, tene sArI rIte piSavAnI jarUra che. - A kAma ekaluM sarakAranuM nathI. chevaTe te sarakAra kAyado karI govadhabaMdhI karI zake. ApaNA gujarAta rAjayamAM te e niyamana che. chatAM enI je racanAtmaka bAju che te mAre mana vadhAre mahattvanI che. e che sevAnI. huM sevA zabda pUrA vaijJAnika arthamAM vAparuM chuM. mAtra bhakita ke lAgaNIthI pUjA ke zaheramAM eka Ane ApI pULI ghAsa nIre che e nahi; emAM bhakita che, paNa vijJAna nathI. jenI ApaNe hAthe sevA karIe te lAMbe vakhata sudhI lAcAra te na ja rahevI joIe. enI zakita. eTalI vadhavI joIe ke ApaNe gAyamAtAnI sevA karIne ane gAyanAM dUdha - dhI ApaNane paze. e kAma karatAM karatAM lAMbe gALe be pAsAM sarakhAM thaI rahe e mATe ApaNe sau samajapUrvaka kAme lAgIe! navalabhAI zAha - mahAvIra jyantI aMge vAyupravacana eprila mAsanI bAvIzamI tArIkha zanivAranA roja rAtrInA 7thI 115 sudhI ela InDiyA reDIenA muMbaI kendra uparathI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA mahAvIra | jayatI aMge bhagavAna mahAvIra vize vArtAlApa karaze. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25ra prabhunlR jIvana rASTrapatipadanA umedavAra svAmI satyabhakatanA paricaya AgAmI me mAsanI chaThThI tArIkhe bhAratanA rASTrapati tathA upa-rASTrapatinI cUMTaNI thavAnI che. A pada mATe cAlu eprila mAsanI 13 mI tArIkha sudhImAM umedavAra vyakitaonAM nAmanI sarakArI daphatare noMdhaNI thavAnI hatI. IcchavAyogya to e hatuM ke badhAM rAjakIya pakSA ekamata banIne pratyeka pada mATe eka eka vyakitanuM nAma rajU kare ane kazI paNa spardhA athavA harIphAI sivAya sarvAnumate bhAratanA rASTrapati ane uparASTrapatinI cUMTaNI athavA to nimaNUka thAya. paNa AvI ekamatI nahi sadhAvAnA kAraNe prastuta spardhA anivArya banI che. AjanA rASTrapati Do. rAdhAkRSNane, jo temane cUMTavAmAM Ave to, e pada upara cAlu rahevAnI IcchA darzAvI hatI, paNa A saMbaMdhamAM koMgresa tathA bAkInA virodha pakSa) taraphathI judAM judAM nAmeA rajU thatAM ane A mATe tIvra rasAkasI jevI paristhiti ubhI thatAM, temaNe pharIthI cUMTAvA aMge potAnI anicchA darzAvI che. temane bAda karatAM, chApAMo dvArA maLatI khabara mujaba, rASTrapati pada mATe kula vIza nAme noMdhAyA che, jemAM vardhAnA svAmI satyabhakatane samAveza thAya che. AmAM kongresa taraphathI DaoN. jhAkIra husainanuM nAma ane saMsadanA garva virodhapakSAe ekaThA thaIne temanA taraphathI suprima korTanA copha jasTIsa zrI subbArAvanuM nAma sUcavavAmAM AvyuM che. upa-rASTrapatipada mATe koMgresa taraphathI mAIseAranA rAjyapAla zrI vI. vI. girinuM nAma ane saMsadanA sarva virodhapakSa taraphathI alIgaDha yunivarsiTInA adhyApaka mahamada habIbanuM nAma sUcavavAmAM AvyuM che. upara jaNAvyA mujaba rASTrapatipada mATe peAtAnI umedavArI jAhera karanAra svAmI satyabhakate, jo potAne e pada upara niyukata karavAmAM Ave te te kevI nIti dhAraNa karaze, bhAratanI prajAnI kaMI rIte sevA karaze, dezanA badhA rAjakIya pakSeA sAthe meLa sAdhIne bhAratanA rAjakAraNI nAvanuM pote kevI rIte saMcAlana karaze enA vigatavAra khyAla ApatuM eka udghASaNApatra tAjetaramAM bahAra pADayuM che. rAjakAraNanA kSetre taddana aparicita evI A te koNa mahAna vyakita che ke jenA magajamAM AvI mahattvAkAMkSA pedA thaI che, je AvA mahattvanA sthAna mATe potAne suyogya adhikArI mAne che tevA prazna anekanA dilamAM kutUhala pedA karaze. A kutUhalane tRpta karavAnA hetuthI te vyakitavizeSano paricaya nIce ApavAmAM Ave che. tA. 16-4-19 madhya pradezamAM AvelA zAhapura gAmamAM I. sa. 1899nA navembara mAsamAM eka atyanta garIba evA eka digaMbara jaina kuTuMbamAM temanA janma thayele pitAnuM nAma nAnDulAla; mAtAnuM gaurI. bALakanuM nAma daraba rIlAla pADavAmAM AveluM. cAra varSanI ummare temaNe mAtA gumAvI, bAra varSanI ummare temanuM kuTuMba sAgara zaheramAM AvIne vasyuM ane darabArIlAle saMskRta bhASAno abhyAsa zarU karyo. e daramiyAna mAtAnA abhAvamAM temane ucheranAra phaI svargavAsa thayA. cauda varSanI ummare temanAM lagna karavAmAM AvyAM. temanI buddhi bhAre tejasvI hatI. temanA abhyAsa khUba AgaLa vadhI rahyo hato. 19 varSanI ummare temaNe klakAmAM levAtI 'nyAyatIrtha'nI parIkSA pasAra karI ane kAzI vidyAlayamAM za. 35 nA pagAre teo nimAyA. teo svataMtra ane sudhAraka vicAranA hAIne ane prasaMgeApAta potAnA vicAronI niDarapaNe rajuAta karatA hoIne teo kAzImAM hatA te daramiyAna sthAnika sthiticusta samAjanI ThIka ThIka athaDAmaNamAM AvelA. jIvananA badalAtA saMyoge temane 21 varSanI ummare IMdora laI gayA. eka kuzaLa dArza nika ane adhyApaka tarIke temanI khyAti cotarapha phelAvA lAgI. samaya jatAM teo muMbaI AvyA ane zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA dhAmika adhyApaka tarIke temaNe keTalAMka varSa sevA ApI. temanA A muMbaI nivAsa daramiyAna mane temanI sAthe ThIka ThIka paricayamAM AvavAnuM baneluM ane temanI buddhiprabhAthI huM prabhAvita thayelA. teo samartha vyAkhyAtA che, marmasparzI vivecaka che, svataMtra cintaka che, ane jaina dharmatattvanA UMDA abhyAsI che--e rIte temane huM oLakhatA thayA. samaya jatAM temaNe muMbaI cheDayuM ane varlDa jaIne teo vasyA ane zarUAtamAM sva. zeTha jamanAlAla bajAjanA anumodanathI ane paM. darabArIlAlajInA bhakata upAsaka jevA zeTha cira jIlAlajI baDajAtenA sahakArathI, 1936nI sAlamAM sarvadharma samabhAvanA Adarza upara AdhArita, evA eka AzramanI temaNe sthApanA karI ane tene 'satyAzrama' nAma ApavAmAM AvyuM. sAthe sAthe temaNe 'satyasaMdeza' nAmanuM mAsika zarU karyuM ane temanAM aneka lakhANA pustakAkAre pragaTa thavA lAgyAM. satyanA ananya upAsaka hAvAnA teo dAvo karavA lAgyA ane e dAvAnI paripUtirUpa potAnI jAtane paNa paM. darabArIlAlajInA sthAne 'satyabhakata'nA sUcaka nAmathI teo oLakhAvavA lAgyA. e varSomAM muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM temane vyAkhyAna ApavA mATe avAranavAra nimaMtraNA ApavAmAM AvatAM. temanA maulika cintana vaDe ane asAdhAraNa vaktRttvanA kAraNe zrotAo temanA viSe mugdhatA anubhavatA. ahiM e jaNAvavuM aprastuta nahi gaNAya ke gAMdhIjI e ja varSomAM varlDanI bAjue AvelA sevAgrAmamAM vasatA hatA; vinAbAjInI karmabhUmi paNa e ja bAjue hatI. paNa e badhuM vardhAnI eka dizAe hatuM; khaM. darabArIlAlajInI athavA to svAmI satyabhakatanI vasAhata varSAnI bIjI dizAe hatI. ane evuM ja antara gAMdhI - vinAbA ane darabArIlAlajInAM valaNa ane vicArasaraNImAM UbhuM thayuM hatuM. samayanA vahevA sAthe darabArIlAlajI athavA svAmI satyabhakata pAtA viSe ema mAnavA ane manAvavA lAgyA ke Aja sudhImAM temanA abhiprAya mujaba rAma, kRSNa, mahAvIra, buddha, Izu, mahamada, jarathrusta ane kArla mArkasa e mujabanA payagaMbaro thayA che ane potAnuM kArya karIne vidAya thayA che ane have temanI haroLanA Adhunika jagatanA teo pote eka ane ananya payagaMbara pedA thayA che ane bhagavAna satyezvaranA saMdezA jagatane saMbhaLAvavo pahoMcADavA e temanA jIvananuM mizana--dharmakArya banyuM che. A bhAvabhakitathI temane pUjatA upAsatA anuyAyIonuM eka nAnuM sarakhuM maMDaLa keTalAMka varSothI UbhuM thayela che ane temanA A dharmakAryane gaNyAMgAMThayA pracArako ahitahIM ThIka ThIka pracAra karI rahela che. A satyabhakatajInI payaMgaraprApti aMge savizeSa prakAza pADe tevuM 'divya darzana' e nAmanuM 1850 paMkitaonuM hindI bhASAmAM eka mahAkAvya temanA taraphathI be varSa pahelAM bahAra pADavAmAM AvyuM che ane tenI aMdara peAtAnA janmathI mAMDIne payagaMbaraprApti sudhInA AtmavRtAnta temaNe Alekhyo che. A kAvyakathA bhAre rocaka ane rasALa che. hindI bhASA ane kAvyaracanA uparanA temanA prabhuttvanA A pustakamAM AlhAdaka paricaya thAya che. svAmI satyabhakatanI svakalpita mahattAnA kAMIka khyAla Ave te hetuthI temAMnAM be traNa prasaMge ahiM utAravA mana thAya che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-67 . prabuddha jIvana 253 A duniyAmAM temanuM avataraNa thayuM te pahelAMnI sthiti varNa- vatAM svAmI satyabhakata jaNAve che ke "mane TUMDhA saba saMsAra, pAuM satyezvarakA dvAra 1 bhaTaka rahA thA vizva banA huA thA bhAta ! pada vaibhava bhI mila gaye, phira bhI rahI azAnta niza dina manameM hAhAkAra, mane TUMDhA saba saMsAra! " Ama pitAnI puNya piTalI laIne svAmIjI niyatinA darabAramAM pahoMcyA. niyatie temano puNyasaMcaya joIne jaNAvyuM ke: "cAhe bana le Indra tuma, cAhe la sAmrAjaya! cAhe te rAjA bano, sAta janma lo rAjaya! tumhArA bahu puNyabhaMDAra." svAmIjIe javAba Apyo ke, "mane bhega, vaibhava, rAjaya, kIrti, kazuM na joIe. mane te joIe - satyalokame gati mile, dekha sakuM bhagavAnA satyezvarakA dUta banuM, karUM satyakA dAna " A abhilASa siddha karavAmAM garIbI, apamAna, Aphata khUba sahana karavuM paDaze, ema kahIne Avo manoratha choDavA niyati temane ghaNuM samajAve che, paNa svAmIjIne te satyezvaranAM darzana ane satyanA pracAra sivAya bIjuM kazuM khapanuM nathI, eTale niyati AzIrvAda Ape che ke: "satyezvara kI sAdhanA, karo vIra bharapUra 1 jo he bahAra kI kamI, vaha bhI hogI dUra kRtimaya bane tumArA dhyAnA jAo jAo he matimAna " A rIte niyatinuM varadAna pAmIne svAmIjI vidAya thAya che ane svecchAe prApta karelI tIvra garIbIthI jIvanane prAraMbha eka bhAre mUMjhavaNa anubhave che ane tenA nikAla mATe bhagavAna satyaara samakSa pharIthI teo upasthita thAya che ane jaNAve che ke: "Adeza ApakA prabhu mastakase vandanIya haya mujha ko. para AtmazlAghA kI lajajA mujha ke satA rahI hai aba che paigaMbara tIrthaMkara khUda hI khuda ko bhalA kahuM kaise duvidhA yahI rahI hai, Isa para Adeza dIjiye mujhako. satyezvarane haMsakara mujha ke vAtsalya bhAvase dekhA phira karuNA kara bole terA yaha vinaya dekhakara khuza huM para Isame kayA lajjA, bhArI kartavya ha tujhe karanA usake hi mAphaka yadi kahe jagata te tume lajAnA kayA tIrthaMkara paigaMbara jaba tU bana jAyagA sukA taba jaga khuda hI mukhase tujha ke Isa nAmase pUkAregA paigambara tIrthaMkara pracalita ho jAya nAma jaba jagame. taba kayA lA Isame, nija mukha se bhI kabhI kaha jAye" Ama bhagavAna satyezvaranAM vacanathI samAdhAna pAmIne svAmI satyabhakata mRtyulokamAM pAchA Ave che ane varSothI jagaduddhAranuM payagaMbara kArya - tIrthakara kRtya - karI rahyA che. AvI lokottara vyakita Aje rASTrapatipada upara AvIne bhAratanI janatAnI sevA karavA mAMge che e bhAratanA ja ahobhAgya lekhAya. na pAmIne je rASTrapati nakara kRtya ja che ane varSo vItyA bAda, teo potAnI jIvanakathAmAM varNave che te mujaba, saMbhava che ke 35 varSanI umara AsapAsa, AdhyAtmika sAdhanAnA baLe svAmI satyabhakata bhagavAna satyezvaranA dhAmamAM pahoMce che ane satyezvaranAM sAkSAta darzana kare che. satyezvara svAmIjIne pUche ke che tAre zuM joIe che? svAmIjI jaNAve che ke mane mAtra cAra vara Apo: (1) satya zodhanI zakita, (2) huM Apane payagaMbara banuM, (3) satyalekamAM jayAre IcchuM tyAre pravezI zakuM (4) devanA darabAranA darzana karuM." AgaLa cAlatAM svAmIjI jaNAve che ke: sunakara mere udgAra hue khuza svAmI, bole, beTA, tuM banA satyapathagAmI, paigaMbara kA bhAra uThA legA tuM, saba vidana pralobhana jIta satya degA tuM. jA kara jaga ko paigAma sunA de maira, saMjJAna jayoti de, janma saphala ho terA. detA huM cAre varadAna, pUre ho aramAna. satyabhakata che. terA nAma, satyabhakita he terA kAma, paigaMbara bana de paugAma, bahuta kaThina he terA kAma, karanA cAhe jaba vizrAma, merA khulA huA ha dhAma." A pramANe varadAna pAmyA bAda e satyezvaranA dhAmamAM vasatA bhUtakAlIna payagaMbaro - rAma, kRSNa, mahAvIra, buddha, Izu, mahamada, kArla mArkasa ane jarathusta - pratyekanI anukrame svAmIjI mulAkAta le che ane pratyekanI sAthe carcAvArtA ane vicAravinimaya kare che. A payagaMbaranA mIlana bAda marpalekamAM AvavA pahelAM svAmIjI revanDa cArlsa DabITara ane mIsIsa enIbesanTa bannee sAthe maLIne zrI kRSNamUrtine jagaSNurU banAvavAnuM ane e rIte temane duniyA pAse svIkAra karAvavAne kevo prapaMca kare e ghaTanAnI vigata prabuddha jIvananA AgaLanA aMkomAM pragaTa thaI cUkI che. ahIM te svAmI satyabhakatajI khuda pote ja potAne eka payagaMbara mAnavA - manAvavAnI dhRSTatA karI rahela che ane anuyAyI bhakatonI madada vaDe pitAne pracAra karavA mathI rahela che. AthI saMtoSa na mAnato, have temane bhAratanA rASTrapati banavAnI ghelachA lAgI che ane te pada mATenI umedavArInuM hAsyAspada nATaka teo bhajavI rahela che. koI paNa mane vaijJAnika paTe, AjanA jamAnAmAM pote payagaMbara hovAnI vAta karanAra satyabhakatajI eka paDakArarUpa samasyA che. mAnavInuM mana ane magaja svAbhAvika bhUmikA choDIne asvAbhAvikatA tarapha-normal state mAMthI abnormal tarapha AgaLa vadhate vadhate kaI hada sudhI jaI zake che tenuM dAMta temanAmAM paNane jovA maLe che. naryo daMbha athavA te gherI bhramaNA ane ghamaMDanI parAkAne ajaba namune svAmI satyabhakatajI 2ju karI rahela che. A satyabhakatajIne 'satya" zabdane kaI ajaba vaLagADa lAge che. satyanuM temane na samajI zakAya evuM - Obcession abhinivezathayela che. potAnuM nAma darabArIlAla ha. te badalI temaNe satyabhakata rAkhyuM che. temanA A kAma tuM nAma satyAzrama che. e AzramamAM UbhuM karavAmAM Avela sarvadharmasamabhAva sUcavatA maMdiramAM satya ane ahiMsAnI mUrtio sAthe potAnA mAnelA payagaMbaro rAma, kRNa, mahAvIra, buddha, Izu, jarathustanI mUtio ane makA-madInAnuM eka citra mUkavAmAM Avela che. tenuM nAma 'satyAra' athavA 'satya maMdira rAkhavAmAM AvyuM che. temanA mAsikanuM nAma 'satya saMdeza" che ane temanuM lakheluM sAhitya 'satya-pAhitya'nA nAmathI oLakhAya che ane temanA eka pracAraka athavA gaNadhara jevA ayodhyAvAsI mitra lAlajIbhAI che teo paNa "satya-snehI' nI aTakathI oLakhAya che. Ama "satya" zabdanuM lebala jyAM tyAM lagADavAthI satya najIka AvatuM haze ke dUranuM dUra jatuM haze e prazna che. A praznane uttara na mAnI zakAya, na svIkArI zakAya evA camatkArathI bharelA temanA "divya darzana'mAMthI maLI rahe che. a. che svAmI satyabhakatane paricaya ane A che temanI payagaMbaralIlA ! paramAnaMda Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 prabuddha jIvana punarjanmanI mAnyatA aMge vicAraNA (jAnyuArI mAsanA akhaMDaAnaMdamAM gAMdhIjInA punarjanma ane avatAra" e mathALA nIce pragaTa thayela kAkAsAheba kAlelakaranA lekhamAMthI uddhRta). huM pUrvajanmamAM mAnuM chuM eTale ke aneka mANasane enA vartamAna bhava pahelAM aneka janma maLelA hovA joIe ane A bhava pUro karyAM pachI aneka janma levAnuM paNa mANasanA bhAgyamAM hAI zake che. Ama, pUrvajanma ane punarjanmamAM vizvAsa rAkhavA chatAM, ene viSe khAsa jANavAnI IcchA mane thatI nathI. Izvare mANasa pAsethI enA pUrvabhavanuM jJAna chUpuM rAkhyuM che e sAruM che ema mAnavA tarapha mAruM valaNa che--jo ke huM jANuM chuM ke purANAmAM mANasanA pUrvajanmanI asaMkhya vAto Dagale ane pagale Ave che. gItAmAM bhagavAna arjunane kahe che ke, "mArA aneka janmo thayA che ane tArA paNa thayA che, paNa arjuna, tuM te jANato nathI." bhagavAne ema nathI kahyuM ke "cAla, huM tane tArA pUrvabhavA viSe vigate kahuM chuM." karmanA siddhAntamAM mAnyA pachI aneka janmanA siddhAntamAM mAnyA vagara chUTako ja nathI hotA, sanAtana vaidika dharmanA, bauddha ane jaina dharmanA loko sAmAnyapaNe janmAntaramAM mAne che. keTalAka pArasIo kahe che ke amArA dharmamAM paNa janmAntara upara vizvAsa rakhAya che. IslAma ane khristIdharma ApaNI peThe punarjanmamAM mAnatA nathI ema manAya che, jo ke dezI ane paradezI keTalAya binahindu punarjanmamAM mAnatA dekhAya che. mANasane A bhave pUrvabhavanuM je smaraNa hoya che tene ApaNA dharmamAM jAtismaraNajJAna kahyuM che. upara kahyuM che tema ApaNA dharmagraMthomAM ane ItihAsa-purANomAM punarjanmanI vAtA Dagale ne pagale Ave che. te vAto sAcI ja che ema mAnavAnuM kAraNa nathI. purANAmAM AvatI aneka kthAe kAlpanika bodhakathAo hoya che. punarjanma upara ApaNA lokonA daDha vizvAsa hoI, dharmabodha mATe game tevI kAlpanika thAo upajAvI kADhavI e ApaNA loko mATe svAbhAvika ane saheluM kArya che. e badhI vArtAo sAcI che, kharekhara banelI che ema bhALA loko mAne che. teo jANatA nathI emAMthI keTalI badhI muzkelIo utpanna thaI zake che ane mANasa khoTe raste paNa caDe che. svarganA eka devanA manamAM kalpanA UThI ke A bhave je mArI mAtA che te pachInA bhavamAM, saMbhava che ke, mArI kAntA paNa thaze. eka kissA huM jANuM chuM ke jemAM eka mANase potAnA guru ne pUchyuM ke, "tamArA upadeza pramANe huM haMmezAM cAluM chuM, chatAM kema mAruM mana eka parastrI pratye ATaluM jorathI ArSAya che." guru mahArAje potAnA priya ziSyane muMjhavaNamAMthI mukata karatAM kahyuM ke, "mane emAM Azcarya nathI thatuM. pUrvajanmamAM tame banne pati-patnI hatAM. eTale ja tamArI vacce ATaluM AkarSaNa che." eka bhavanA saMbaMdho zuddha rIte sAcavatAM mANasane keTalI badhI muzkelI paDe che, tyAM pUrvabhavanA saMbaMdho jANI emane vaphAdAra rahevAnuM mAthe Ave te mANasanI zI vale thAya ? ane pUrvajanma viSenI vAta sAcI ja che e to zraddhAthI ja mAnI levAnuM ne ? emAM kokavAra chetarapIMDI hovAnA saMbhava rahe che. ghaNI vAra kevaLa kalpanA ja hoya che ane zraddhAthI mANasa mAne che ke e vAta sAcI hovI jaeNIe. eTale huM te pUrvajanmamAM ane punarjanmamAM mAnavA chatAM ene aMge kazI jijJAsA sevatA nathI. "jJAnaprAptinuM koI sAdhana hAtha Ave to tenA jore maLe teTaluM jJAna meLavavuM joIe. koka vakhate emAMthI ghaNA lAbha thavAnA. jJAna karatAM jJAna zreSTha che ane jJAnathI koIne nukasAna thavAnuM nathI.'' ItyAdi vaijJAnikonI zrAdhdhA huM jANu chuM. ane tethI pUrva tA. 16-4-67 janmanI zodha karavA pAchaLa paDelA atimAnasazAstrI (aMgrejImAM jemane pesAIkolojisTa kahevAmAM Ave che) pratye mArA manamAM sahAnubhUti ane Adara che, ane chatAM jyAre lokone moDhe pUrvajanmanI ke janmAntaranI vAto sAMbhaLuM chuM, tyAre ene viSe mArA manamAM kutUhala jAgatuM nathI ane e dizAmAM tapAsa ke zeAdha karavAnuM mana thatuM nathI. Ane huM mArI kevaLa maryAdA mAnuM chuM. pUrvajanmanI vArtAo nAnapaNathI eTalI badhI sAMbhaLI che ke huM tethI dharAyo chuM. kAkA kAlelakara pUraka noMdha uparanA lakhANamAM kAkAsAhebe punarjamanI mAnyatA aMge je vicAraNA rajU karI che tenuM nIcenI aMgrejI ukitamAM ApaNane sacoTa samarthana maLe che : - "It is folly to be wise where ignorance is bliss" jyAM ajJAna sukhakara che tyAM DAhyA thavuM--vadhAre jhINavaTathI cakAsaNI karavI--e mUrkhAI che. pUrvajanmanuM sAmAnya mAnavI mATe koI paNa kALe spaSTa, vizvasanIya ane sthAyI jJAna zakaya nathI. pUrvajanmanA smaraNanA kissAo apavAdarUpa kiMda di ApaNA sAMbhaLavAmAM Ave che. A kissAomAM upasthita thayeluM pUrvajanmanuM smaraNa dhummasathI AcchAdita evA koI sthULa dRSya jevuM hoya che. te dekhAya che chatAM pUruM na dekhAvA jevuM hoya che; tenI vigato purI vizvasanIya hotI nathI. ane AvuM jJAna alpakAlIna heAya che; jotajotAmAM te jJAnanuM vismaraNa thaI jAya che. vasturithati AvI hovAthI pUrvajanmanA tathyane athavA tattvane svIkAravA chatAM, te jANavA pAchaLa phAMphA mAravA e koI paNa rIte lAbhaprada nathI. je vyakitavizeSa A viSayanuM vaijJAnika Dhabe saMzodhana karavA mAgatI hoya tenI vAta judI che. paNa sAmAnya mAnavIe punarjanma aMge anumAnaprApta zraddhAthI saMtoSa nAnavA ane enA UMDANamAM utaravAnA prayatna na karavA emAM ja tenuM zreya che. ahiM eka bIjo prazna prastuta bane che. dhAro ke koI amuka vyakitane jotAM ane tenA vizeSa paricayamAM AvatAM, ApaNAmAMnA koInA dilamAM evuM tIvra saMvedana--jANe ke pUrvajanmanA smaraNa upara AdhArita hoya te prakAranuM utkaTa saMvedana--thAya ke te vyakita tenI pUrvajanmanI mAtA che, bhaginI che, patnI che, athavA pitA che--to te vyakita aMge A janmamAM teNe kaI rIte vicAra karavo ?, te vyakita viSe pUrvasmaraNane sudaDha karIne tenI pratye te prakArana bhAva dhAraNa karavA ane vyavahAra Acaraveza ke te smaraNane manamAM ema ne ema samAvI devuM ane jarA paNa AgaLa na vadhavuM ? AvI paristhitimAM e smaraNane jarA paNa uttejana na ApavuM ane UgyuM evuM ja dabAvI devuM--emAM ja ApaNuM, te vyakitanuM ane baMne sAthe saMbaMdha dharAvatA samAjanuM zreya che. pUrvajanmanA evA koI saMbaMdhanA bannenA mRtyu sAthe anta AvI gayo che ane te sagapaNa saMbaMdhane adyatana jIvana sAthe kaze paNa saMbaMdha nathI ema sudaDhapaNe svIkAravuM, vartavuM ane vicAravuM ucita che. A anyathA vartanAra ane vicAranAra potAnA cAlu jIvanamAM navI guMce ane kartavyadharmane lagatI navI athaDAmaNeA pedA kare che ane banne pakSa mATe anicchanIya ane kadi kadi vaimanasyayukata vAtAvaraNa UbhuM kare che. A mudA upara ja thoDA divasa pahelAM AcArya rajanIza sAthe carcA karavAno prasaMga UbhA thayA hatA. temanA paNa upara muja bano abhiprAya hatA. paramAnaMda Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-67 prabuddha jIvana jaina pUjAvidhimAM apekSita pAyAnuM saMskaraNu [ ItihAsavettA paMnyAsa munizrI kalyANavijayajIe, jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyamAM Aje je prakAranI jinabhUtinI pUjAne lagatI paddhati pracalita che tenuM, chellAM 2500 varSanA vizAla phlakane lakSamAM laIne, eka abhyAsapUrNa aitihAsika saMzodhana karyuM che ane te 'jinapUjAvidhi saMgraha' e nAmathI tAjetaramAM pustakAkAre prasiddha karavAmAM AvyuM che. A pustakanA saMkSipta sAra jaina vidrAna zrI kastUramalajI bAMThiyAe 'zvetAMbara jaina kI pUjAvidhiyoM kA ItihAsa' e mathALA nIce 'zramaNa' mAsikanAM oNgasTa tathA sapTembaranA aMkomAM be hatAthI pragaTa karyo che. A samagra saMzedhanano sAra e che ke jinamUtinI dhyAnastha yogInI AkRti ane kalpanA sAthe jarA paNa baMdhabesatI na Ave evI pUjAvidhine lagatI keTalIka prakriyAo Aje pracalita che; dAkhalA tarIke jinamUrtio upara cakSu TIlAM ceADavAM, tenuM nitya snAnavilepana tathA kesaramUjana karavuM, tenI upara puSponA Dhaga khaDakavA, AMgI caDhAvavI, zAbhAzaNagAra karavA, AbhUSaNA tema ja mugaTa kuMDala paherAvavAM. munizrI kalyANavijyajInA abhiprAya mujaba A badhI jaina mUrti pUjAmAM peThelI vikRtio che, bhakitabhAvano atireka che, vaiSNava samAja sAthenI dekhAdekhInuM pariNAma che ane lagabhaga chellAM 500 varSa daramiyAna A vikRtione-A atirekonA praveza thayA che. jinamUrtinuM svarUpa tadRna nirADaMbarI ane eka dhyAnAvasthita yogInI AkRtine anurUpa hovuM joIe ane A dhyeya siddha karavA mATe AjanI mUrtipUjAnI paddhatimAM pAyAnA pheraphAro thavA joIe, pracalita vikRtio athavA to atireka dUra thavA joIe--AvA munizrI kalyANavijayUjInA jaina samAjane anurodha che. tenA anusaMdhAnamAM upara jaNAvela zrI kastUramalajI bAMThiyAnA lekhane antima upasaMhArAtmaka vibhAga nIce ApavAmAM Ave che. A lakhANamAM keTalAka jaina paribhASAnA zabdo Ave che tema ja keTalAMka evA ja sAMpradAyika vidhAne che ke jeo jaina zve. mU. saMpradAyanI mUrtipUjAvidhithI paricita na hoya temanA mATe tenuM hArda pakaDhAvuM muzkela banavA saMbhava che. ema chatAM AjanI mUrtipUjAvidhimAM je sudhArAo karavAnI jarUra che tene pUrvakALamAM pracalita paddhatinuM samarthana che ane e sudhArAonA amala karavAmAM Ave te pachI jemAM mULa rUpa Aja sudhI lagabhaga jaLavAI rahyuM che evI digaMbara jaina pUjApaddhati ane zvetAMbara pUjA paddhati vacce koI mahattvanuM aMtara na rahe e ISTa lAbha che. A daSTie A lekhanuM khAsa mahattva che ane tethI AjanA jaina samAje temAM carcavAmAM AvelA mudAo upara gaMbhIrapaNe vicAra karavAnI jarUra che. pragatilakSI vicArakone A lakhANa aneka rIte mArgadarzaka banaze e AzayathI mULa hiMdI lakhANano nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. zvetAMbara jaina mUrti upara coDavAmAM AvatAM cakSuo aMge thoDI vadhAre spaSTatA karavAnI jarUra che. munizrI kalyANavijayajInA abhiprAya anusAra digaMbara jaina mUtiothI zvetAMbara mUtione judI pADavAnI A prakAranI prathA Adhunika che; AgaLanA samayamAM ' cakSuo cADhavAmAM AvatAM nahotAM, paNa koravAmAM AvatAM hatAM. mUrti upara A cakSuo coDavAnI prathAe jaina mUtinA svarUpane bhAre hAni karI che; tenuM yaugika Asana ane uMghADI dekhAtI AMkhAA banne spaSTapaNe parasparavirodhI che. jaina mUrtinuM svarUpa dhyAnastha yogInuM che, tethI tenI AMkho kAMto baMdha athavA te ardhanimilita * aDadhI ughADI hovI joIe ane ema bane to ja prazamarasanimagna'daSTi yugmaprasanna' AvuM jinamUtinI AMkhonuM zAstrAkAroe 55 kareluM varNana sArthaka bane. Aje tA cADelI AMkhAnA kAraNe jinamUrti ApaNI sAme TagaraTagara jotI hoya ema lAge che. jUnI mUrtienI karavAmAM AvelI A durdazA jayAM TALavI zakaya hoya tyAM TALavI ghaTe che ane navI mUtione A durdazAno bhAga banatI aTakAvavI ghaTe che. bhagavAna buddhanI mUtinI sarakhAmaNImAM sAmAnya janatAne jaina tIrthaMkaranI mUrti ochI AkarSaka lAge che tenuM kharUM kAraNa A che. jaina zve. mU. saMpradAyanA AgevAna AcAryane tema ja jaina maMdiranA saMcAlakone A bAbata gaMbhIrapaNe dhyAnamAM levA anurodha che. upara jaNAvyA mujaba korelAM cakSuovALI mUrti banAvIne thADA samaya pahelAM vilepArale khAte baMdhAvavAmAM AvelA navA jina maMdiramAM eka bAjue te mUrtine pratiSThita karavAnI zrI ratilAla maNilAla nANAvaTIe pahela karI che, je mATe temane dhanyavAda ghaTe che ane jenuM anyatra anusaraNa thavuM ghaTe che. paramanaMda ] 9 AbharaNividha ane cakSumugala zAstramAM avasthA--vizeSa dekhADavA mATe jinamUtine AbharaNa paherAvavAnuM vidhAna che. deveA dvArA siddhAyatanamAM karavAmAM AvelI jinapUjAmAM AbharaNa caDhAvavAnA ullekha che, parantu AjakAla to A pravRtti sImAtIta banI gaI che. mAtra prakSAlana karavAnA vakhate ja mUti uparathI AbharaNa utAravAmAM Ave che ane prakSAlana pUruM thatAM veMta AbharaNA paherAvavAmAM Ave che. Ane lIdhe maMdiromAM cArIo thAya che. kaMda kadi mUrtio khaMDita paNa thAya che. kahevAtA bhakatAne A bAbatanuM koI du:kha thatuM nathI ane A atipravRttinuM niyaMtraNa karavAnI nathI koIne cintA thatI. rAyapaseNaI vagere sUtrAkata pUjAvidhAnAmAM vajrayugala paherAvavAnuM vidhAna Ave che. A sUtrokta vidhAnane pAchaLanA AcAryoe gAthAomAM vaNI laIne sattArabhedI pUjAnI vidhi taiyAra karI che, parantu A gAthAo 'zAhavidhinI TIkA'mAMthI uddhRta karatI vakhate 'vayugala'nA sthAnamAM 'cakSuyugala'asAvadhAnIthI lakhAI gayuM che. A parivartana zrAddhavidhikAranuM che. tene munizrI klyANavijayajI anAgamika Agama virodhI--jaNAve che. A koI lekhakanI bhUlanuM pariNAma che ane tenuM gItArthonuM dnArA saMzAdhana thavuM ghaTe che. munizrI kalyANavijayajInuM A saMbaMdhamAM kahevuM che ke mULa 'vatthe jugala'nA sthAnamAM 'cakakhujIgala' thayuM che e te nizcita che. A bhUla konA hAthe thaI tene nirNaya karavAnuM azakaya che. paNa amAruM to anumAna che ke A bhUlanA pariNAme ApaNI zvetAMbaraparaMparAmAM pratiSThita pratimAo upara pachInA samayathI cakSue caDavAnI paddhati nIkaLI haze. A amAruM anumAna satya hoya ta cakSuo coDavAnI pravRtti saMbodha prakaraNa ke jemAM 'vatkRpu gala'na pATha che. tyAra pachInI ane 'zrAddhavidhi kaumudI' ke jemAM 'cakakhu yugalanA pATha che tenI racanA eTale ke saM. 1506 pahelAMnI che. AbharaNa ane AMgI rAjyAvasthAnI pradarzaka che. bhagavAnanI mUrti upara AbharaNa ane AMgI caDhAvIne rAjayAvasthAnuM pradarzana utsave athavA parvanA divaseAmAM zezabhA ApI zake che, paNa darzanArthIomAM AvI AMgI koI paNa kALe vairAgyabhAva utpanna karI zakatAM nathI. caityavandana karavAvALA piMDastha, padastha ane rUparahitattva--A traNa avasthAonI bhAvanA kyA prakAre karI zake? AMgI tathA AbhUSaNonI nIce DhaMkAyalA bhagavAnane joIne 'padastha avasthA' athavA 'rUparahita avasthA'nA cintanane avakAza ja rahetA nathI. parantu 'piDAvasthA'nA traNa prakAromAM 'bAlyAvasthA' ane 'zramaNAvasthAnA'nI bhAvanAne paNa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 56 prabhu sthAna maLatuM nathI. mAtra 'rAjayAvasthA'nI bhAvanAnuM ciMtana karIne aTakI javuM paDe che jayAre ApaNA zAstrakAro ha MmezA traNe avasthAnI bhAvanA karavAno upadeza kare che. A traNa avasthAnA paryAya nAma kramaza: chAsthAvasthA, kevalitvAvasthA tathA mukatAvasthA che. caityavandana mahAbhASyamAM A saMbaMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke: "A rIte jinabimba upara nizcila daSTi karIne zubhapariNAmI manuSya caityavandana karatI vakhate bhagavAnanI ukata traNa avasthAAnuM sArI rIte cintana karavuM joIe." A avasthAonI bhAvanAnuM sAdhana pUrvakAlIna parikaravALI mUrtiomAM hatuM. parantu snAna - vilepananI paddhatie parikarane haThAvI dIdhuM ane tema thatAM prAtihArya RddhinuM darzana paNa cAlI gayuM ane padasthabhAvanA samApta thaI gaI. zramaNAvasthAsUcaka nikeza mastaka paNa sadAkALa mugaTavaDe DhaMkAyeluM rahevA lAgyuM ane meDhu paNa kuMDalAdi vaDe alaMkRta rahevA lAgyuM. pariNAme darzanArthI sAme mAtra rAjayAvasthAne AkAra rahI gayo, siddhAkAranA be AkAramAMthI pahelI paryaMkAsana pratimA ja zvetAMbara maMdiromAM hoya che. parantu sadA AMgI vaDe DhaMkAyelI rahetI. mUlanAyakajInI pratimAnI amUrtattvAvasthA daSTigocara thatI nathI ane tenI bhAvanAnuM pratIka paNa tirohita thaI jAya che. pUrvakALanI pUjApaddhati ati sugama ane sukhasAdhya hatI. jayArathI sarvopacArI pUjAno pracAra vadhyo, tyArathI te zramasAdhya tathA vyayasAdhya mAtra nahi, paNa niSprANa jevI banI gaI che. pahelAMnI paddhati vizeSa pariNAmajanaka hatI; parantu caudamI sadIthI nitya snAnavilepananA pracAra bAda temAMthI prANatattva ghaTatuM gayuM ane soLamI sadI sudhImAM temAM aneka aniSTa pariNAmo utpana thavA pAmyA, jemAM sauthI vadhAre aniSTa pariNAma thayuM mUrtipUjAvirodhI saMpradAyanA udbhava. mUrtipUjA -nimittaka sAmAnya hiMsAnA viSaya aMge AcArya haribhadrasUrinA samayamAM uhApoha thayA hatA. tene zrutadhara AcAryazrIne kuvAnA daSTAMtadnArA uttara devA paDayA hatA. tAtkAlika virodhI sthitinA samAdhAna mATe AcAryazrIne jinapUjAnA viSayamAM sauthI vadhAre lakhavuM paDayuM hatuM, ane pariNAme mUrtipUjA sAmenA virodhathI mUrtipUjAne tatkALa koI khAsa hAni pahoMcI nahotI. vikramanI teramI sadImAM aMcalagacchIya AcAryoe phaLa, naivedya, dhAnya tathA dIpaka pUjAno virodha karyo hato. tenuM pariNAma paNa zUnyamAM AvyuM hatuM. parantu sarva pratimAonA nityasnAnavilApananI pati dAkhala thavA bAda A viSayanI ati pravRttionA kAraNe leAkamAnasamAM viparIta bhAvanAo tIvrathI vadhIne tIvratara thatI gaI, kAraNa ke 'upayogA dharmalakSaNama'nI avahelanA adhikatama thatI rahI. A virodha leAMkAzAhanA nAma upara noMdhAyA. Ama kahevAnuM kAraNa e che ke lAMkAzAha koI prasiddha vakatA tema ja nAmAMkita vidrAna nahAtA. upalabdha pramANeAthI ema ja siddha thAya che ke teo mAtra zAstra-lekhaka--vyavasAyI hatA. parantu sAdhAraNa janatAne adhika bhAga dhanavAnonI pUjA-viSayaka atipravRttionA kAraNe trAsI UThayA hatA ane lAMkAzAhadvArA temanI AMtarika virodhabhAvanAno visphoTa thayo hato. bAramI sadImAM 'nitya snAna -vilepana' nuM je dezavyApI AMdolana UThayuM tenuM A sauthI vadhAre aniSTa pariNAma nipajyuM hatuM. parantu mUrtipUjaka varga Ama chatAM paNa e kALe cetyo nahi ane Aje paNa haju cetyo nathI. navapada - ArAdhanA, upadhAna, varSItapa vagere vagere aneka rUpomAM A pravRttio dharmanuM anivArya Avazyaka aMga banI gaI tema ja banatI jatI rahI che, ane lokamAnasane kSubdha banAvI rahI che. soLamI sadImAM musalamAnI tathA IsAI proTesTanTa dhame mUrtipUjAvirodhI preraNAne vega ApIne mukhara banAvI teA Aja kAla raziyAnA sAmyavAda AthI paNa vadhAre pramANamAM mUrtivirodhane prerita karI rahela che. jIvana tA. 16-4-67 ApaNI sarakAranI artha tema ja dharmanIti paNa ADaMbarI pradarzanapachI bhale te sAmAjika, rAjakIya athavA to dhArmika hAya--A sarva pradarzano virUddha lAkone uzkerI rahI che, kAraNa ke jIvananirvAha kaThiratarathI kaThinatama thaI rahyo che. bhUkhe bhajana na ho hiM gopAlA'nI bhAvanA Aje jora pakaDI rahI che. bhagavAna buddhe bhUkhyAnI bhUkha maTADIne dharmanA upadeza Apyo to saMsAramAM bauddhadharmIo jaino karatAM keTalA badhA vadhI gayA, je ke mahAvIrane mAnavAvALA rAjAe jeTalA maLyA hatA teTalA buddhane maLyA nahotA. Aje paNa ApaNAmAM e daSTikoNa pedA thayA nathI ke jainadharmI koI bhUkhyo na rahe. Ama jayAM che tyAM anya loko pratye karuNAvRtti dAkhavavAnuM to pUchavuM ja zuM? ApaNA dhArmika ADambarI utsavo paNa e ja prakAranA svarganA paravAnArUpa banI gayA che ke jema madhya yugamAM khristI loko pApane moM mAMgI bheTa ApIne potA mATe svarganA paravAnA lakhAvI letA hatA. pharaka eTalA ja che ke A dhana ApaNAM maMdironA bhaMDAranI vRddhi kare che. pahelAnA caityavAsIo mAphaka ApaNA sAdhuo jo ke, koI saMpattinA mAlIka hotA nathI, ema chatAM paNa, A saMcita dhananA kharca karavAmAM nirNAyaka mata Aje paNa dharmAcAryone ja hoya che. AvI sthiti lAMbo samaya cAlI na ja zake. samaya jatAM jaina muni ane jaina gRhastha cetI jAya evI kAmanA che. Y jo ke A lekhanI preraNA tathA sAmagrI adhikAMzamAM munizrI klyANavijayajInuM sagha-prakAzita pustaka zrI. jinapUjAvidhisaMgrahamAMthI levAmAM AvI che, parantu A lekha mATe lekhaka ja saMpUrNapaNe javAbadAra che, anya koI nahi. munizrInA abhiprAyane vyakata karavAmAM je kAMI bhUlacUka ane pramAda thayo hAya to te mATe munizrInA huM kSamAprArthI chuM. anuvAdaka: paramAnaMda mana re... (gAna) mana re, tArU gUMjana te zA rAge? AvaDe e te! lAgatA ochA nitanavA sUra mAMge ..........mana AlApa tArA Aja adhUrA, bInatAre jhaNakAra na pUrA, sAya adhIrA mana, tane sahu sUra purANA lAge; AvaDe e te lAgatA ochA nitanavA sUra mAMge !.........mana caMcala tArI cAla nirALI, koI tAne ekatAla na bhALI, jhUlatI ye jhIlAnuM jAge; spaMdana AvaDe e to nitanavA ochA mAMge ..........mana gItA parIkha dIka evuM lAgatA sUra mULa hiMdI zrI kasturamala bAMDiyA viSayasUci karuNAnuM amRta AgamavANI cUMTaNI pakSanA be mahinA bihAranI prajAnI vahAre dhA ! gArakSAnA praznanI jaTilatA rASTrapatipadanA umedavAra svAmI satyabhakatanA paricaya punarjanmanI mAnyatA aMge vicAraNA jaina pUjAvidhimAM apekSita pAyAnuM saMskaraNa mana re... (kAvya) mahAprasthAnanA patha 52-24 AtmAnuM AtmA sAthe milana pRSTha umAzaMkara joSI 247 248 cImanalAla cakubhAI zAha 249 muniyAvinyajI 250 navalabhAI zAha paramAnaMda 251 para kAkA kAlelakara 55 kastUramala bAMrDiyA gItA parIkha 256 prabodhakumAra saMnyAla 257 kizAra 259 254 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.19-4-17 prabhuja jIvana 257 mahAprasthAnanA patha para-24 pahADI pradezane varasAda, jetajotAmAM te AkAza halakuM | theDIvAra pachI peMDA ane caNAnuM zAka lAvIne huM Ubhe thaI gayuM, zUnya mane huM dhIre dhIre cAlatuM hatuM. varasAda baMdha rahyo. rahyo tyAM rANIe kahyuM, "mArA hAthamAM Ape. didimAM japamAM vAvAjhoDuM aTakI gayuM. AkAza rAkhuM thaI gayuM. rastAmAM Avato beThAM che." yula oLaMgIne dakSiNa dizA tarapha cAlyA. ghaDIvAramAM namatA bapa meM enA hAthamAM khAvAnuM ApyuM. eNe hasatAM kahyuM "menI theMkasa." , rane myAna taDako pharI pAcho nirlajajanI jema dekhAvA lAgyuM. bIjA be mAIla cAlatAM cAlatAM sAMjane vakhate ame eka dharma bIje divase ATha vAge dvArIhATa nAmanA nAnA pahADI zahera zALAmAM AvI pahoMcyAM. sthAnika zeDA hindustAnI gRhastha AgaLathI ame pasAra thayA. be tarapha be rastA hatA. eka AlameDA eka dukAnamAM besIne vAto karatA hatA. baMgALIone joI teo tarapha jatA hatA, ne bIjo ja hato rANIkheta. meM rANIkhetane AgaLa aAvyA, ne amArI joDe vAta karavI zarU karI. emaNe kahyuM mArga lIdhe. pAse ja bhairavanuM eka prAcIna maMdira hatuM. maMdiranI ke sAmenI dharmazALA rahevAlAyaka nathI ne pachI tyAMnI eka zALAmAM pAchaLa eka vizALa medAna hatuM, ne medAnanA UMcAnIcA pradezanI emaNe amAre rahevAnI vyavasthA karI dIdhI. nizALa joIne thayuM vacce pahADI gAma hatuM. raste dhIme dhIme nIce Utarato hate. ATalA ke AsapAsamAM gAma hovuM joIe. paMDitajI AvyA, ne enI - divasa pachI Aje zramajIvI strI-puruSa jovA maLyAM. koInA joDe theDA vidyArthIo AvyA. temaNe AvIne dezanA rAjakAraNa mAthA para lAkaDAMnI mArI hatI, koIe ghAsane gAMsaDo vize aneka prazno amane pUchayA. keMgresanI sthiti kevI che, mahA mAthe caDhAvyo hato, te koIe ghauMnI guNa pIThapara lIdhI hatI. bhAjI kayAre chUTaze, hajI dharapakaDo thAya che ke nahi, vagere prazna koI gheDAnI pITha para cIjavaranuM lAdIne cAlatA hatA. amArA dilamAM parathI emane utsAha ane Agraha joIne huM Azcaryacakita bane. badhA maLIne pAMca ghaDAo hatA. cAra gheDAnI pITha para yAtrIo sAMbhaLavAmAM AvyuM ke kayAreka kayAreka AlamaDAthI emanI pAse hatA, ne ekanI pITha para sarasAmAna hatuM. ekanI pAchaLa eka dezabharanA khabare Ave che. aMgrejI rAjya pratyenI emanI dhRNA ema ghoDAe khaTAkhaTa avAja karatA dhULa uDADatA cAlatA hatA. emaNe sArI rIte vyakata karI. ghoDA upara je jAtane sAjasaraMjAma hato, ne temAMnA eka upara * nizALanA jharUkhAmAM amAro sAmAna ame mUkyA. jharUkhAnI DozI je hAsyAspada rIte beThI hatI te joIne mane thayuM ke ghoDA pAse ja thoDAM pha_la jhADa hatAM, pAse chokarAMone ramavA mATe khullI para besavA je zaramajanaka vyApAra A duniyAmAM bIjo koI jamIna hatI, ne pazcima tarapha eka lAkaDAnuM kArakhAnuM hatuM. jharU nathI. DozI tarapha joIne rANI pitAnuM hasavuM khALI zakatI nahotI. khAnI eka tarapha ame caude jaNAMe Azare lIdhe. hajI kapaDAM ne Aje taDako ghaNe trAsadAyaka lAgatA hatA. garamIthI badhA bistarA badhAmAMthI pANI TapakatuM hatuM. eTaluM nasIba ke rastA thAkI gayA hatA. paLe paLe gaLuM sUkAtuM hatuM. nahotuM jharaNuM ke { "paranA pavanathI kapaDAM thoDAM sUkAyAM hatAM. sAMjanuM aMdhAruM gherU thavA nahotuM pAse koI jaLAzaya. kayAMya pANInuM nAmanizAna nahotuM. lAgyuM, be traNa phAnasa saLagAvyAM. yAtrIonA samUhamAM rANI kAlathI rItasarane pANIne trAsa zarU thayo hato. sUko, beDa, jhADapAna ane didimAM bicArAM kaMTALyAM. Aje ghaNA divasa pachI jhALA vinAne pahADa hatuM. kayAMya chAyA nahotI. garama pavananI joDe cAremAMthI kAgaLa ne kaima bahAra kADhI noMdha lakhavA be, keTalA mArgo taraphathI pULa uDatI hatI, ane ethI vAtAvaraNa meDAM thaI gayuM hatuM. keTalIye ghaTanAo, keTalAM saMsmaraNe jIvanabahAranI vAto lakhI pANI ! pANI ! pANI vagara ame herAna parezAna thaI gayA : zakAya, paNa enI sarvottama kSaNanAM du:kha ane AnaMdane bhASAmAM hatA. aneka prakAranuM du:kha sahana karyuM hatuM, paNa pANInuM du:kha utAravAM e bahu kaThaNa kAma che. kalama laIne jharUkhAne eka khUNe te A pahelavaheluM ja hatuM. jo koI ekAda loTo mane pANI huM beTho che kharo, paNa mane pahelavahelA A ja vicAra AvyA. Ape te A jhoLe ne kAmaLe ene ApI dauM ema mane manamAM thayuM zuM lakhuM? lakhuM te keTalI vAta jaNAvI zakuM? thayuM. cAtakanI jema tarasathI utkaMThita thaI cAre bAju pANI mATe - sAMja paDI, paNa eka lITI paNa kAgaLamAM lakhAI nahIM. najara nAkhato hato paNa kayAMya pANI najare caDhatuM nahotuM. daza have te mATe rAMdhavuM paDaze. caudharI sAheba mArA hAthanI raI jamavAnA mAIla sudhI A prANIne trAsa hato. hatA. jharUkhAne vaTIne AvatI vakhate Aje sAMje vaLI pAchuM peluM lagabhaga bAra vAge eka be mALanI caTTImAM AvI pahoMcyo. cittane camatkArika lAge evuM daSya joyuM. japa pUro karIne nirvAka tyAMthI dUra pahADanI upara rANIkheta zahera aspaSTarUpe dekhAtuM hatuM. daSTithI jotI rANI beThI hatI. enA hAthamAM rUdrAkSanI mALA hatI. caTTImAM pahoMcatAM ja pANIne mATe meM doDadhAma karI mUkI, pAse ja khetInI ja na hatI. te oLaMgIne jo nIce UtarIe te eka jharaNuM phAnasanA ajavALAmAM eNe mArI sAme joyuM. prasanna lAMbI AMkhe. e AMkhemAM svapna ane taMdrA hatAM. e AMkhe aDadhI macelI hatI. hoya ema lAgatuM hatuM. paNa thoDo ArAma lIdhA vinA mArAthI calAya je nArIne huM rastA para jouM chuM, jene gheDA upara beThelI jouM chuM, ema hatuM nahIM. eTale eka dukAnamAM gayo ne aMdara jaIne beTho. jenuM khilakhilATa hAsya, kaMThakalarava, ne prANanA cAMcalyathI AkhA raste mArI cAlavAnI zakita jANe khUTI gaI hatI. mAtra becAra jaNa ja sacakita ane mukhara banI UThe che, te A mAyAvI ginI nathI. AvyA hatA. ne caudharI sAheba tathA didimAnA mANaso AvyA hatA. A te enI sadaMtara parivartita pratikRti che. dehathI para eve rANI dUra beThI beThI mArI avasthA dhyAnathI jotI hatI. koI koIka ThekANe enuM mana gayuM hatuM. tethI e mane oLakhI zakI nahi. kAMI bolatuM nahotuM. evAmAM jamIna para jAtajAtane tyAM sAmAna paDa * enI AMkha para AMkha TheravIne huM UbhuM hatuM, paNa mAruM mastaka hatA, emAM mane kAMI cakacakatuM dekhAyuM. meM ene UMcakyuM te eka 'DhaLI paDayuM. moDhuM pheravIne pelI tarapha jaIne meM dIdImAne kahyuM, "tamAre tAMbAnuM pataruM hatuM. tenA para lakSmInAM be caraNa karyA hatA. tarata ja mATe kaMI laI AvavuM che?" meM UThIne e tAMbAnuM pataruM rANIne bheTa ApyuM. lakSamInAM caraNadidimAe kahyuM, "hA, bhAI. dukAnamAM te caNAnuM zAka ne peMDA cihna joIne eNe AdarathI e patarUM laIne petAnI pAse rAkhyuM. maLe che, te e ja laI Ave. A le paisA. A dezamAM te peMDA Ama sAmAnya vastu atyAre asAmAnya banI gaI. lIdhA sIvAya chUTa nathI." bahu mahenate pANI bheguM karIne tarasa chIpAvI.didimA AvI ne Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 prabuddha jIvana tA. 16-4-67 tenI pAse vijyAdidi raDatI raDatI AvI. thayuM che zuM? khabara paDI hatI te mArI pAse AvI pahoMcI. AvatAM ja hasatAM hasatAM eNe ke ene pagane taLiye pattharanI karaca vAgI hatI ane ene ghaNI 0 2 2 thI 'kahyuM "A vakhate e loko khuba phlAyA che, e loko te mAne che ke tame ghaNA, pAchaLa che. o! tame to hAMphe che ne? paNa UbhA pIDA thatI hatI, e cAlI zake ema nahotuM. vijyAdidi pUrva rahevAthI kaMI vaLavAnuM nathI, cAle. joyuMne ? A vakhate mane ke baMgALanI bhASAmAM vilApa karatI hatI. rAMdhavAnI taiyArI karavAmAM sarasa gheDe maLyo che te? mane ema thAya che ke ene ghera laI jAuM." ame sI paDayAM. eka nisAse nAkhIne te pharI bolI, chevaTane raste khuba AnaMdathI - bapora namavA AvyA eTale pharI yAtrA zarU karI. vijayA kApyo e kadI nahi bhUlAya." didinI dazA joIne rANIe pitAne ghoDo ene ApI dIdho. Aje cAlatAM cAlatAM eNe pharI pAchuM kahyuM, "pagamAM have jarAya du:khatuM nathI. ATale rasato te huM sahelAIthI cAlI zakata. paNa te rANIe pahelavahelI padayAtrA zarU karI. enA pagamAM je darda hatuM, pachI tamArI joDe vAta thaI zakata nahIM. sAre nasIbe ghoDo maLI gayuM." te sAmAnya hatuM. eTale bAkI rahe te e game tema karIne kApI zake ema hatuM. ATalA divasa eNe pagamAM caMpala paheryA hatAM. have baporane taDako narama paDate hate. cIDavRkSonAM ghanajaMgalanI aMdara tene ghoDo cAlato hato. cAre tarapha eka prakAranI prazAMta nIraeNe pAchA kenavAsanA sapheda bUTa paheryA. raste A vakhate thoDo thoDo varta hatI. kayAreka kyAreka pavana vAte hate. e pavana araNyane uta- na hato, eTale cAlavAmAM koI muzkelI nahotI. Aje savA- marmaradhvani nahote, e cIDavanane dIrdha nizvAsa hato. emAM spaSTa rathI ja enI joDe vAtacItane kAMI yoga khAte nahote, kAraNa vedanAnI jhalaka hatI. amArI A asthAyI maitrI tarapha najara DAbAjamaNI enI para AMkhane pahero hatA. phoI kazuM bolyA vinA nAMkhIne kALadevatA jANe karuNa nizvAsa nAkhatA hatA. Aje savAra thIja kSaNe kSaNe eka prakArane vidAya sUra saMbhaLAtA hatA. ame enI cokI karatI hatI. have enI para hukama nahote, mAtra pahero ja parasparanA hRdayane sparza karI zakyA hatA, ane vicchinna karavAne hato. rANI paNa jANe kazuM ja nathI ema vAta karatI karatI enI vakhata aAvI pahoMcyuM hatuM. amAruM milana sAhajika hatuM ne sahaja saMgInIo joDe cAlatI hatI. mArI tarapha najara karavAne paNa ene rIte ame chUTA paDavAne prayatna karatA hatA. e vAtane svIkAra avakAza nahote. huM badhuM samaja. huM paNa enI tarapha akhaMDa karyA vinA chUTako nathI, ke amArI vacce eka prakAranA suspaSTa mama tvabedhanuM baMdhana sarjAyuM hatuM ane AvanAra vidAyane AbhAsa tene udAsInatA batAvIne AgaLa AgaLa cAlatA hatA, jANe rANIne AghAta pahoMcADatA hatA. amane khabara hatI ke amArA A paricayane oLakhato ja nathI, rANI vaLI koNa? vizeSa ghaniSTa dUranI uttuMga parvatamALA, A nadI, A araNyanI gAmamAMthI thaIne bhAMgyAtUTaye, vAMkocUko rasto hato, tyAM hAramALA karatA hatA. jo pAchaLa vizvaprakRtinI paTabhUmi na hota te, ame ekabIjAne ATalI nikaTatAthI oLakhI zakayAM eka jUnAM pATiyAnuM nALuM vaTAvIne lagabhaga cAra vAge ame na hota. eNe mRdukaThe kahyuM, "tamAre mATe meM aneka corI karI che, gagArumAM AvI pahoMcyA, gagAru eka jaLAzayane taTe nAnuM pahADI paNa ene mATe mArA manamAM jarAya glAni nathI. tamArI joDe cheTalA zahera che. amane pagapALA joIne keTalAka sthAnIya loko ghoDA laIne thoDA divaso vItyA te mArA jIvanamAM A japamALAnA rUdrAkSanI jema hAjara thaI gayA. ghaDA joIne ja rANI TaTTAra thaI gaI. eNe jaDAyelA raheze." kahyuM, " ATaluM te cAlI, samajyAne didimA, paNa pAchuM paganuM anuvAdaka : mULa baMgALI : daI upaDayuM che. sAcesAca mane zuM thaI gayuM che?" DaoN. caMdrakAMta mahetA prabodhakumAra sanyAla 'A vakhate eka sapheda raMgane tejI gheDa eNe pasaMda karyo. rANIkheta sudhInuM bhADuM phakata eka rUpiyA hatuM. enI joDe eka ghoDAvALa chokaro javAno hato. A vakhate bahu sarasa savArIne ghoDo vizvakavi ravIndranAtha ThAkorane koNa nathI oLakhatuM? "gItAM jali" kAvya vize emane nobela prAIjha' maLatAM e vizva hato. mane IzArAthI AgaLa javAnuM kahIne e gheDA para beThI. vikhyAta vyakita banI cUkelA che. " pachI sAme ja eka vipula vistIrNa caDhANa hatuM. jotAMveMta emane maLavA mATe gAMdhIjIthI mAMDIne sI. epha. enDrujha mane te bIka lAgI. paNa A AkharI caDhANa che, ne A AkharI sudhInA loko AvatA te bIjI bAjue ksiAnathI mAMDIne paTApahADa che, ne A pAra karyo ke ApaNane mukita maLI gaI, e jANyuM vALA sudhInA leko AvatA. zAntiniketana ane vizvabhAratI tyAre jarA svasthatA anubhavI. rastAnI cUDamAMthI chaTaze e vicAre vizvavidyAlaye emanI nAmanA comera phelAvI dIdhI hatI. AnaMda pragaTAvyo. have rastAne amAre vidAya ApavI paDaze ethI eka vAra eka melAMghelAM, kapaDAMvALI, pAgala jevI bAI emane maLavA AvI. paTAvALAe A pachAta, gaMdI ane achUta du:kha paNa thatuM hatuM. zA mATe A AnaMda ne du:khane hiMDoLe mane strIne kavi pAse na javA dIdhI. eTale pelI bAIe eka vRkSa nIce, AnaMdadAyaka lAgatuM hatuM ? mane maLyuM zuM, ne huM gumAvIza zuM? barAbara mahAlayanI sAme ja mUkAma nAkhe. kavitAnI mastImAM have mAtra sAmAnya cha mAIlane rasto hate. thoDe dUra AgaLa kavivara pitAnA makAnanI agAsImAM rahelI rahyA hatA. pelI bAI gayo, te tyAM jaIne jouM chuM te samajAyuM ke jarA mahenata vadhAre A badhuM khUba bhakitapUrvaka jotI hatI. paDe, paNa jo sIdhesIdhA jaIe te raste ghaNe ke thaI jAya. meM . daravAna koI kAraNe Ama tema AghApAchA thatAM ja pelI gAMDIe te tataDAvIne doTa mUkI ane dAdara mAraphate agAsImAM e pramANe karyuM. sakhata garamInI kazI paravA karyA vinA je rIte pahoMcI gaI. jema bhakatane bhagavAna maLatAM prasanna thaI UThe che gaLI divAla para caDhe e pramANe parvata para caDhaye ne ardhA kalAka tema A gAMDIne potAne giridhArI maLatAM ja bheTI paDI ane pachI pahADanA zikhara para AvI pahoMcyo. bIjA yAtrIone A bhAvavibhora banI gaI. A sahRdayInA maMgala sparzathI kavi unnata rastAnI khabara nahotI, eTale e loko ghaNA pAchaLa rahI gayA hatA. avasthAmAM masta banI gayA. AnuM nAma ja cAlAkIthI rastAnI corI karavI. je loko ema mAne koIe pAchaLathI ravIndranAthane pUe, " jyAre tamane e bAI che ke huM ja badhAnI pAchaLa che, teo chevaTe joze ke huM ja badhAthI bheTI paDI tyAre enAM melAM kapaDAM, gaMdA vALa ane svaccha AgaLa chuM. rastA para eka meTA parvata para UbhA rahIne meM thoDo zarIramAMthI badabo AvI na hatI ?" tyAre kavivara TAgera andara javAba samaya ArAma lIdho. meM dhAryuM hatuM temaja thayuM. rANI enA sapheda dIdhe, "mane e badhAnI yAda nathI. e to AtmAnuM AtmA sAthe tejI ghoDAne doDAvatI AvatI hatI. mAre khabhe eka lAlaraMgane milana hatuM. sahRdayatAmAM AtmAnI suvAsa hoya che. saundarya e TuvAla hatA, te UMcakIne pharapharAvyo, eTale enI daSTie huM paDaze. skUla va nathI. e te AtmAnI amara kalA che." meM lAladhajAnuM signala ApI dIdhuM. gheDAne khUba doDAvatI doDA* kizora * SStA dADA ; , mAlika: zrI muMbaI jana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI- 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI AtmAnuM AtmA sAthe milana Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rUA. 7. 7) pora prajuddha bhuvana jIvana 'prabuddha jaina'tu navasaskaraNa varSa 29 : aMka 1 baI, me 1, 1967, semavAra AphrikA mATe zi'iga 12 i taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhagavAna mahAvIra hAvIra jayantI tA. 22-4-67nA roja oNla InDiyA reDiyo, muMbaI kendra uparathI prasArita karavA mATe 15 miniTamAM pUro thAya evA bhagavAna mahAvIra upara vArtAlApa taiyAra karavAno hato. te mATenA lakhANamAM manamAM dhArelA muddAo samAvavA jatAM lakhANa laMbAI gayuM, tene niyata samaya pUratuM TUMkAvIne oNla InDiyA reDiyAne pahoMcADayuM ane vakhatasara prasArita thayuM. peluM mULa lakhANa, bhagavAna mahAvIra viSenA cintanamAM upayogI thaze ema samajIne, nIce rajU karavAmAM Ave che. paramAnaMda) Aje jaina dharmanA praNetA bhagavAna mahAvIranA janmadivasa che. temanI janmajayaMtI Aje bhAratabharamAM sthaLe sthaLe uvAIrahI che. temanA janma AjathI 2565 varSa pahelAM bihAramAM AvelI vaizAlInagarImAM thayA hatA. temanA pitAnuM nAma rAjA siddhArtha; mAtAnuM nAma rANI trizalA. rAjA siddhArthane be putro ane eka putrI hatAM. moTA putranuM nAma naMdivardhana, nAnA putranuM nAma vardhamAna, je samaya jatAM temanA asAdhAraNa parAkrama ane jIvanapuruSArthanA kAraNe mahAvIranA nAmathI jagavikhyAta banyA. samRddhibharyA jIvana vacce mAtApitAnA lADakoDabharyo uchera pAmatAM, vardhamAna moTA thavA lAgyA; vidyAsaMpanna banyA; zaastravidyAmAM kuzaLa banyA, dharmagraMthomAM temanA nAme temanI bALavayamAM aneka parAkrame noMdhAyAM che. aneka rAjakumAromAM potAnI anokhI tejasvItAnA kAraNe teo judA tarI AvatA hatA. samaya jatAM rAjaputrI yazeAdA sAthe temanuM lagna thayuM. tenAthI temane priyadarzanA nAmanI putrI prApta thaI. A priyadarzanAnuM bhagavAna mahAvIranI bahena sudarzanAnA putra jAmAlI sAthe lagna thayuM. 28 varSanI vaye bhagavAnanA mAtApitAnuM avasAna thayuM. jIvananA prAraMbhathI temanAmAM eka prakAranI virakita pedA thaI hatI. sAmAnya mAnavI saMsAramAM-- jIvananAM bhAgavaibhavamAM--anurakata hoya che. AvI koI anurakita temanAmAM hatI nahi. temanuM manana cintana kevaLa AtmalakSI hatuM, tattvanA sAkSAtkArane temanuM dila jhaMkhatuM hatuM. saMsAra cheDIne AtmasAdhanA tarapha vaLavA teo anyattta utsuka hatA. paNa mAtApitAnA temanI uparanI agAdha vAtsalyanA kAraNe, temanI hayAtI sudhImAM AvuM koI pagaluM bharatAM mAtApitA mATe jIvana asahya banI jaze ema samajIne, te saMsArI jIvanane vaLagI rahyA. mAtApitAnA avasAna bAda moTA bhAI naMdivardhananA ati Agrahane vaza thaIne bIjA banavA teo rokAyA. paNa A be varSa te temaNe AgAmI kaThAra tapasyAya jIvananI taiyArImAM ja gALyA ane eka vratadhArI zrI mubai jaina yuvaka sa'ghanu' pAkSika mukhapatra chUTa nala 40 paisA saA jIvanacaryA svIkArI, potAnI sarva dhanasaMpattinuM dhananI pitivALA AkomAM vitaraNa karI dIdhuM ane 30 varSanI uMmare - prezara vada 10 nA roja temaNe paMcamahAvratarUpa cAritrya vAsu dIkSA grahaNa karI. bhAgavaibhava cheDIne saMpUrNapaNe aparigrahI nalA evA samagavAna mahAvIre bhIkSAvRtti svIkArI; pagapALA kAra zarU ii; eka sthaLethI bIjA sthaLe te vicaravA lAgyA; ravinAnAM kaSTo parisahe, upasargo te sahana karavA lAgyA. nAnI moTI mudatanA upavAsa karate karate AtmadhyAnamAM lIna rahIne divase, mahinAo, varSo teo vItAvavA lAgyAM. cemAruM Ave tyAre teo moTA bhAge koI eka sthaLe sthira banIne cAre mAsa tapa, ciMtana, tepa ja dhyAnamAM vyatIta karatA; bAkIno samaya teo satatavihAramAM gatizIla rahetA. tareha tarehanA upadravAnA teo bhAga banatA. koI sthaLe sanmAna pAmatAM to koI sthaLe apamAna sahI levA paDatA. bAra varSanA A temanA sAdhanAkALa daramiyAna moTA bhAge teo maunaparAyaNa rahetA; koIne teo kadi upadeza ApatA nahi. kadi kadi teo amuka abhigraha dhAraNa karatA. abhigraha eTale ke amuka sarato purI na thAya tyAM sudhI AhAra grahaNa na karavA ane AvA abhigraha pUro thatAM mahinAo nIkaLI jatA. kathAkAra kahe che ke temanA sAdhanAkALa daramiyAna ochAmAM ochA traNa divasanA ane vadhAremAM vadhAre cha mahinAnA evA para parAbaddha upavAsa temaNe karelA. ajANyA pradezamAM teo jatA tyAre temane anya koI rAjayanA jAsusa samajIne `sthAnika salAmatIrakSako khUba raMjADatA, parezAna karatA. A badhuM samabhAve sahana karatAM karatAM, eka sthaLethI bIjA sthaLe vihAra karatAM karatAM, apApA nagarIthI jaMbhika gAme AvyA ane te gAmane pAdare AvelI juvAlukA nadInA kinAre eka zAla vRkSanI nIce sthira thayA, dhyAnastha thayA. temane cha TakanA nirjaLA upavAsa hatA. vaizAkha zuda 10 divasanA hatA, ane caMdranA uttarAphAlgunI nakSatra sAthe yoga thayo hato. utkRSTa prakAranA zukala dhyAnamAM bhagavAna mahAvIranI sthiti hatI. ane tethI ja koI jIrNa dorI jema tatkALa tUTI jAya tema temanA AtmA uparanAM cAra ghAtI karmonAM baMdhana acAnaka tUTI gayAM ane divasanA ceAthe pahere temane kevaLajJAna utpanna thayuM. A jJAnane zAstrakAroe saMpUrNa, pratipUrNa, avyAhata, nirAvaraNa, ananta ane sarvottama evAM vizeSaNAthI varNavyuM che. A jJAnane ApaNe vastutattvanA pAragAmI darzana tarIke oLakhI zakIe. AthI teo sAdhaka--chadmastha maTI arhata, jina,kevaLI, sarvajJa, tathA sarvabhAvadarzI banyA. AnA pariNAme teo vizvanA mahAna mArgadarzaka--pathapradarzaka--banyA, tyAra bAda tatkAlIna jagatanA lokone temaNe je mArgadarzana ApyuM tenA marmane samajavA mATe tatkAlIna sAmAjika paristhitinI jANakArI jarUrI bane che. e samayanI janatAnI samasyA rAjakIya ke Arthika nahi paNa vizeSata: sAmAjika tathA dhArmika hatI. e vakhatanA samAja upara Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma prabhunlR jIvana brAhmaNa varganuM asAdhAraNa prabhuttva hatuM. samAja cAra vibhAgamAM ~ varNamAM -- vaheMcAyalA hate. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra. A cAra vargamAM uparanA varga karatAM nIcenA varga sAmAjika prati ThAmAM utaratA lekhAtA. Ama mAnavI mAnavI vacce UMcA nIcAnA bhedabhAva e vakhatanA samAjamAM sarvatra vyApelA hatA. puruSa ane strImAM paNa strInA darajo Utarato ane halako gaNAto. vaLI sAmAnya janatA vaidikadharmane bahudhA anusaranArI hatI. dharmagra MthemAM vedanuM sthAna sarvoparI hatuM ane vedane pauruSeya eTale ke Izvaranimita gaNavAmAM AvatA. yajJanuM paNa e samayamAM asAdhAraNa mahattva hatuM. A yajJezamAM saMkhyAbaMdha pazuonAM balidAna apAtAM ane emAM dhArmikatAnI paripUrti mAnavAmAM AvatI. tarehatarehanA dhArmika kriyAkAMDo tarapha lokajIvananA vadhAre jheka hatA ane cAritryazuddhi lagabhaga upekSita hatI. vaLI aneka deva-devIonI upAsanA e vakhate cAtarapha pracalita hatI. aMdhazrAddha, ajJAna, jaDatA ane vahemAthI lA jIvana asvastha, kuLa ane sthagita hatuM. AvI paristhiti vacce, upara jaNAvyA mujaba, vastutattvanuM paramadarzana prApta karyA bAda, bhagavAna mahAvIre pAtAnA dharmakAryanA prAraMbha karyo. lokone dharmatattva aMge-jIvanatattva aMge--sAcI samajaNa ApavAnA hetuthI bhagavAna mahAvIre upadezanA pravAha vaheto karyo. temaNe hAtha dharelI samasyAomAM keTalIka tatkAlIna hatI; keTalIka sanAtana hatI. e vakhatanA vargavibhAjita samAja samakSa mAnavI mAtra samAna che, pratyeka mAnavI dharmaparAyaNa jIvana jIvavAnA ane antima dhyeya mokSano adhikArI che, janmathI koI UMcA nathI ke koI nIceA nathI, UMcAnIcApaNa' mAtra zubhAzubha karmanA pariNAme prApta thAya che--AvA samAnatA ane guNavattA upara AdhArita samAjanI temaNe joradAra rajUAta karI. A rIte jAtivAdane ane te sAthe saMkaLAyalA brAhmaNavarganA sarvotkRSTa sthAnane temaNe paDakAryo, eTaluM ja nahi paNa, metAraja ane harikezI jevA aspRzya lekhAtA cAMDALane dIkSA ApIne - apanAvIne - tatkAlIna samAjarUDha aspRyatAne temaNe Thokara mArI, mitti me savva bhUesu, vera majhajha na kaNaI- AvI vizvavyApI maitrInI temaNe prarUpaNA karI. AvI ja rIte e vakhatanA samAjamAM UtaratA darajaoN dharAvatI strIjAtine temaNe puruSasamAna darajjo Apyo, eTaluM ja nahi, paNa strIne saMnyAsadIkSAnI adhikArI banAvI, caMdanabALA nAmanI rAjakumArI temanI prathama dIkSita sAdhvI banI ane tenI pAchaLa aneka strIoe kAmaNadharmanA aMgIkAra karyo. AvI ja rIte bhagavAna mahAvIre vedanI kahevAtI apauruSeyatAnA InakAra karyo, eTaluM ja nahiM paNa, dharmagraMtha tarIke tenA sarvotkRSTapaNAnA paNa asvIkAra karyA. vedanA zabdaprAmANyane amAnya jAhera karyuM. zraddhAnA sthAne buddhine, tarkane, sasad viveka dAkhavatI prajJAne pratiSThita karI. yukitamad vacanaM yasya tasya kArya: parigraha : A sUtrane temaNe AgaLa karyuM. A vivekavicArano AdhAra laIne temaNe yajJAmAM thatI pazuhisAnA sakhta virodha karyo. anivArya kAraNe koI hiMsA kare e judI vAta che, paNa dharmanA nAme ane dharmane AgaLa dharIne yajJamAM apAtAM biladAno koI paNa zamAM dhArmika banI naja zake, ane tethI tevA yajJA drArA sukha maLe, vaibhava maLe, svarga maLe--AvI badhI kalpanAone koI satyano AdhAra hoI na, ja zake --AvA vicAra temaNe te vakhatanA dhArmika samAja sAme sudaDhapaNe rajU karyo. mahAvIranA samayanI paristhitine vicAra karatAM temaNe rajU karelA A vicAro kevaLa krAntikArI lekhAya. A kAraNe temaNe tatkAlIna brAhmaNa vargane--sthiticUrasta samAjane sakhta virodha nAryo. jayAre jayAre AvI krAntikArI vibhUtio A vizvanA laka upara nirmANa thAya che, tyAre tyAre te te kALanI paristhitinA saMda tA. 1-5-67 rbhamAM teo navAM jIvanamUlyA Ape che, parivartanakArI navA vicAro Ape che, jemAMnuM keTalAkanuM mUlya tatkAlIna hoya che, keTalAkanuM mUlya cirakAlIna hoya che. bhagavAna mahAvIre tatkAlIna samAjane anulakSIne je mArgadarzana ApyuM tenuM ApaNe saMkSepamAM vivaraNa karyuM. have cirakAlIna mUlya dharAvatI temaNe je viziSTa vicArasaraNI jagatane ApI tenA vicAra karIe. jaina dharmamAM 24 tIrthaMkaronI eka paraMparA svIkAravAmAM AvI che. temAMnA pahelA tIrthaMkaranuM nAma RSabhadeva che. temanuM astitva prAgaitihAsika kALa sAthe joDAyeluM che. aitihAsika kALa sAthe jemanA saMbaMdha che te bhagavAna pArzvanAtha jainAnA 23 mA tIrthaMkara che ane temanI pachI 250 varSa bAda thayelA bhagavAna mahAvIra jaineAnA 24 mA tIrthaMkara che. mahAvIranA mAtApitA pArzvanAthanI paraMparAnA anuyAyI hovAnA zAstrollekha che. pArzvanAthano dharma caturyAma dharmanA nAme oLakhAtA hatA. A caturyAma eTale ahiMsA, satya, asteya ane aparigraha. strI paNa milkata ane bhAgavaTAnI vastu hoya evA koI khyAlathI brahmacaryane aparigraha vratamAM samAveza karavAmAM AvyA hatA. bhagavAna mahAvIrane A vicAraNA adhurI-aparyApta lAgI. bIjI mAlamilkata mAlekI dharAvavAnI ane strIpuruSanA jAtIya tattva sAthe joDAyalI parasparane bhAgavavAnI kAmavAsanAnA banne ekamekathI alaga ane svataMtra bAbato che. tethI saMyamapradhAna evA jainadharmanI vicAraNAmAM brahmacaryanI upAsanAne eka svataMtra sthAna ApavuM ghaTe ema vicArIne tatkAla--pracalita cAra vratamAM bhagavAna mahAvIre brahmacarya nAmanA pAMcamA vratano umero karyo. A rIte pAMca mahAvratanI kalpanA upara jainadharmanI ImArata racavAmAM AvI. AA pAMca mahAvratano hetu zuM che? vyakita ane samaSTinA paraspara AdhArita jIvanane saMvAdI--sumeLavALuM banAvavuM ane samaSTinA jIvanane bAdha na Ave e rIte vyakitane AdhyAtmika utkarSa sAdhavA e tenA pAyAno hetu che. bIjI rIte vicArIe teA dharmamAtranA Azaya vyakita ane samAjanuM-ekamekanA hitane bAdha na Ave te rIte--dhAraNapASaNa karavuM te che ane AvA dhAraNapoSaNa mATe upara jaNAvela pAMca vratonuM zakaya teTaluM pAlana dareka vyakita mATe Avazyaka ane anivArya che. tenA abhAvamAM vyakti aniyaMtrita banI jAya ane samAjamAM arAjakatAM vyApI jAya. A pAMca vratamAM paNa bhagavAna mahAvIre ahiMsAne sauthI vadhAre mahattva ApyuM ane bAkInA cAra vrato paNa ahiMsA dharmanA pUraka hoIne mahatvanA cheema temaNe jaNAvyuM. mane jema mAruM jIvana priya che tema anyane tenuM jIvana eTaluM ja priya hoya che, ane tethI ekamekanA jIvananA Adara karavA evI paraspara apekSA UbhI thAya che. Ama hoIne anya koI jIvane pIDA ApavAnA--tenA prANanI hAni karavAnA--mane koI adhikAra nathI ema niSpanna thAya che ane tethI samagra jIvasRSTinA jIvanane bAdha na AvaeN evI rIte mAre jIvavuM joIe, vartavuM joIe. AnuM nAma che ahiMsAdharma. A rIte vicArAyalA ahiMsAdharma mAtra mAnavasamAja pUra sImita thaI na zake. jIvasRSTinI aMtima sImA sudhI--jemAM vana spatine paNa samAveza thAya che tyAM sudhI--A ahiMsAvicArane laMbAvavA joIe, lAgu pADavA joIe, tadanusAra mAnavIe peAtAnA AcaraNane ghaDavAnA satata prayatna karavo joIe. A rIte ahiMsAvicArane eka bAjue bhagavAna mahAvIre asIma vyApti ApI ane bIjI bAjue mAnavInA samagra AcArane--mAnasika, vAcika tema ja kAyika AcArane ahiMsAvicArathI vaNI lIdhA. A paraMparAprApta ahiMsAvicAra moTA bhAge vyakitagata AcAra sAthe saMbaMdha dharAvatA hatA tene samAja ane rASTranA prazno sAthe sAMka Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-5-17 prabhu LIne gAMdhIjIe ApaNane eka navuM ja parimANa ApyuM che ane AjanI vizvavyApI kaTokaTImAM ahiMsAne samagra mAnavIjIvanamAM apanAvyA sivAya bIjo koI taraNApAya che ja nahi ema have sau koI vicArako svIkArI rahyA che. A jIvanavyApI ahiMsAvicAra e AjanA yugane bhagavAna mahAvIranI amUlya deNagI che. A ja ahiMsAnA pUraka evA anekAntavAda bhagavAna mahAvIre ApelA bIjA mahattvano vicAra che. koI paNa vastunuM judA judA daSTibinduthI avaleAkana karavuM ke kathana karavuM tene anekAntavAda athavA syAdvAda kahe che. eka ja vastumAM bhinna bhagni daSTibinduethI saMgata thaI zakatA judA judA--parasparaviruddha dekhAtA-- dharmAnA prAmANika svIkAra e syAdvAda che. jevI rIte eka ja purudhamAM pitA putra, kAko--bhatrIjo, mAmA--bhANeja, sasaro--jamAI vagere paraspara viruddha lAgatA vyavahAra bhinna bhinna saMbaMdhanI bhinna bhinna apekSAe saMgata thatA hoIne mAnavAmAM Ave che, tevI rIte eka ja vastumAM spaSTIkaraNa mATe eka vizeSa vastu uThAvIne kahIe te ekaja ghaTamAM--nityatva ane anityaMtva vagere viruddharUpe bhAsatA dharma judI judI apekSAdaSTie saMgata thatA hoIne svIkArI zakAya che. Ama, eka vastumAM bhinna bhinna daSTie saMmata thaI zake tevA bhinna bhinna dharmonA svIkAra karavA e syAd vAda athavA anekAntavAda che. A ja tattvane nayavAda, saptabhaMgI, apekSAvAda athavA to samanvayavAdaAvAM nAmothI oLakhavAmAM Ave che. ahiMsAvicArane mAnavInA hRdayanA kaMpana sAthe saMbaMdha che. anekAntane mAnavI buddhiAM pedA thatA tarka sAthe saMbaMdha che. ekamAMthI prema ane karuNA nirmANa thAya che; anyamAMthI bauddhika udAratA ane kheladilI niSpanna thAya che. Aje jeTalI jarUra hiMsAvRttinI che teTalI ja jarUra anekAnta daSTinI che. mAtra paramatasiMhazutA nahi paNa sarvadharmasamAdara anekAnta darzananI phalazrRti che. Aje caitarapha asahiSNutA, potAnA vicAro anya upara lAdavAnA Agraha, ane prakAra prakAranA abhinivezA mAnavInA dila ane buddhine guMgaLAvI rahyA che. temAMthI bacavAnA--UMce AvavAneupAya anekAntadaSTi samanvayanI bhAvanA che. bhagavAna mahAvIranI vicArasaraNInA trIjA mahattvano muddo aparigrahana che. parigrahavAda eTale mUDIvAda-milkatavAda. AjanA sarva asaMtoSanuM ane saMgharSanuM mULa amaryAdita parigrahavRttimAM raheluM che. parigrahapramANa saMkocatA javuM ane potAnuM je kAMI hoya te anya sAthe vibhAjita karIne bhAgavavuM evA vicAramAMthI mAlamilkatanA nyAyapUrvakanA vitaraNa upara AdhArita samAjavAdanA janma thayA che. ahiMsAnI mAphaka aparigrahano je vicAra vyakitagata hatA tene A rIte Aje sAmAjika rUpa ApavAmAM AvyuM che. bhagavAna mahAvIranI tAtvika vicArasaraNI saMbaMdhe thoDuM vivecana ahiM asthAne nahi gaNAya. jaina darzana zarIrathI alaga evA Atmatatvane ane karmabaMdhanA kAraNe thaI rahelA tenA bhavabhramaNane svIkAre che. hiMsA karmabaMdhanuM mULa che. baMdhAyelAM karmo naSTa thAya ane navAM karyAM baMdhAtAM aTake te sAthe jIvanA bhavabhramaNano aMta Ave che ane jIvAtmA mAkSane prApta kare che. A saMsAra anAdi anaMta che. tenA nathI koI kartA kesasaMhartA. prArabdhakarmanAM phaLa prastuta bhavamAM jIva bhAgave che ane navAM karmonA baMdha sAthe tenuM bhAvI nirmANa thAya che. peAtAnA sukha du:khano -utkarSa apakarSanA--kartAhartA jIva pote ja che. A rIte sukha du:khanA nirmAtA IzvaranuM sthAna mAnavInA puruSArtha le che. bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM ane jaina vicArasaraNImAM tapane atyanta mahattvanuM sthAna maLeluM che. tapathI karmonI nirjarA thAya che ane mokSa sulabha bane che. A tapanA be prakAra che, jemAM jIvana upavAsAdi mAraphata dehadamana raheluM che te bAhya tapa ane jemAM dhyAna, prAyazcita, vinaya, sevAsuSA ane svAdhyAya dvArA cittanuM. saMzodhana raheluM che te Abhyantara tapa. banne prakAranA tapanI prakhara ArAdhanAnA pariNAme bhagavAna mahAvIre pUrNatvane prApta karI hatI ema emanA jIvanacaritra uparathI mAluma paDe che. AjanA yugane bAhya tapa pratye kadAca AkarSaNa nahi thAya, paNa Abhyantara tapa sivAya AdhyAtmika utkarSI zakaya ja nathI. jaina dharma jJAna ane kriyA une ekasarakhuM mahatva Ape che. 'jJAnakriyAbhyAM mekSa:' athavA 'samyak darzana jJAna cAritryANi mokSamArga:' jJAna eTale AMtaracetanAnI jAgRti. kriyA eTale ahiMsA, sauMyama ane tapa upara AdhArita jIvanacarcA. A bannenI sAdhanA - upAsanA dvArA mAnavI potAnA jIvanano parama utkarSa sAdhe che; antima mAkSane prApta kare che. A prakAranA nUtana jIvanadarzananuM sthaLe sthaLe vitaraNa karatAM karatAM, aneka jIvAne dharmanA bodha ApatAM ApatAM, aneka lokonA saMzayanuM nirAkaraNa karatAM, cotarapha jJAnanA udyota prasArita karatAM, mAnavInI buddhine navA vaLAMka ApatAM, nUtana saMskAra siMcatAM, anekanA jIvanamAM pAyAno palaTo pedA karatAM, sarvadarzI bhagavAna mahAvIre 30 varSa vyatIta karyA. e daramiyAna temaNe sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA--ema caturvidha -saMghanI sthApanA karI. zAsrakAranA kahevA mujaba bhagavAna mahAvIranA samayamAM UbhA karavAmAM AvelA A saMghamAM 14,000 zramaNA hatA; 36,000 sAdhvIe hatI; 1,50,000 zrAvako ane 3,18,000 zrAvikAe hatI. AvA paramapakArI bhagavAna mahAvIranA aMtima samayanuM varNana karatAM zAstrakAra jaNAve che te mujaba "have bhagavAne paryaMkAsane sthira thaI dhIre dhIreM mana - vANI--kAyAnA sthUla tema ja sUkSma yogA rU'dhavA mAMDayA ane e rIte dhyAnanI sarvottama kakSAe pahoMcI sarva karmabaMdha toDI nAkhyA. ema thatAM je pada prApta karavA mATe temaNe pura - maMdira - rAjya - lakSmIno tyAga karyo hatA; snehe karIne vyApta evA baMdhujanAnA snehane avamAnyo hatA; game tevA grISma RRtunA tIvra tApa tathA zIta RtunI game tevI tIvra ThaMDIe satata sahyA karI hatI; bhikSA mAgIne game tevAM lUkhA-sUkAM tuccha annapAna svIkAryA hatAM; bhayaMkara smazAna, zUnya gRho ane araNyomAM viharavAnuM mAnya rAkhyuM hatuM; cha TakaATha TeMka AdinA kaThina upavAse satata karyA hatA tathA bIjAM paNa aneka vighno tathA saMkaTo khedarahitapaNe sahyAM hatAM te pada mokSapada temane prApta thayuM. 72 varSanI ummare AsA vada amAsanI rAtrie temanuM nirvANa thayuM. viSayasUci bhagavAna mahAvIra prakIrNa noMdha: prabuddha jIvana 29mA varSamAM praveza kare che. sAdhusadaza evA eka svajananI vidAya, muMbaInA jaina samAjane dhanyavAda, A have na cAlI zake ahiMsA ane anekAnta e mahAvIranA AjanA jagatane mahAmUlA saMdeza che. haLImaLIne rahA, ekamekanA jIvananA ane vicArone Adara karI, puruSArthanirbhara banI Atmatatvane prApta karI, ahiMsA, saMyama ane tapa dvArA mAnavI jIvanane navA saMskAra Apo, maitrI, karuNA, muditA ane upekSA - e cAra bhAvanA dvArA jIvananuM ghaDatara karI, tapa ane dhyAna dvArA karmono kSaya karo, urdhva cetanAnA AvirbhAva dvArA paramatattvanI anubhUti karI, bhavabhramaNanA cakrathI mukata banI zAzvata evA meAkSane prApta karo - A temanI vANI tema ja pratyakSa jIvanadnArA vyakata thayelA upadezano sAra che; AvI mahAna vibhUtine AjanA temanA janma dine ApaNAM aneka vaMdana ho ! paramAnaMda zrI zAntilAla ha. zAha tathA bhAnuzaMkara yAjJikanA sanmAnAthe yojAyeluM sneha saMmelana adyatana paristhiti aMge uDatuM vihaMgAvalAkana buddha ane mahAvIranI dharatI pokAre che dharmane bacAve AMtararASTrIya samajada rI 3 paramAnaMda paramAnaMda jayaprakAza nArAyaNe zAntilAla ha. zAha 3 pUrNimA pakavAsA navalabhAI zAha zrI. u thAM 5 6 6 8 [ 10 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhuddha jIvana prakIrNa noMdha prabuddha jIvana 29 mA varSamAM praveza kare che prabudhdha jIvana A aMkathI 28 varSa pUrAM karIne 29 mA varSamAM praveza kare che. A prasaMge zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI sAmayika pravRttino TUMko itihAsa rajU karavAmAM Ave te asthAne nahi gaNAya. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI I. sa. 1929 mAM sthApanA karavAmAM AvI tyArathI Aja sudhI saMghanI kAryavAhI sAthe eka cA bIjA nAma nIce sAmayika pravRtti moTA bhAge joDAyelI rahI che. tA. 31-8-29nA roja sva.jamanAdAsa amaracaMda gAMdhInA taMtrIpaNA nIce 'muMbaI jaina yuvaka saMgha patrikA' e nAmathI saMgha * taraphathI eka sAptAhika patra zarU karavAmAM AvyuM hatuM. te be varSanA gALe baMdha thayuM hatuM. tyAra bAda aDhI mahinAnA gALe prabuddha jaina' e nAmathI sAptAhika patra zarU karavAmAM AvyuM hatuM. be varSa niyamita calAvyA bAda e patramAM pragaTa thayela 'amara araviMda 'nAmanI vArtA sAme te vakhatanI aMgreja sarakAre vAMdhA lIdhA ane rU. 6000 nI jAmInagIrI mAMgI, e savinaya satyAgrahanI laDatanA divaseA hatA. tethI sarakAre mAMgelI DIpojhITa 'bharavAnuM yogya na lAgatAM tA. 9-9-33nA roja e patra baMdha karavAmAM AvyuM. traNa mahinA bAda saMghanI sAmayika pravRttie 'taruNa jaina' e nAma nIce pAkSika patranA rUpamAM tA. 1-1-34 thI navA avatAra dhAraNa karyo. vacagALe tA. 1-9-34 thI tA. 15-5-35 sudhI e patra baMdha karavAmAM AveluM. ane pAchuM tA. 19-5-35 thI e yaMtra zarU karavAmAM AvyuM te tA. 1-8-37 sudhI calAvavAmAM AvyuM ane tyAra bAda ghaNuM kharuM Arthika kAraNasara baMdha karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda saMghanA baMdhAraNanI tA. 17-4-38 nA roja navaracanA karavAmAM AvI; saMghanI pravRtti ane sabhyatva mAtra jaina zve. mU. vibhAga pUratAM sImita hatAM tene samagra jaina samAja pUrato vistRta banAvavAmAM AvyAM ane saMgha taraphathI sva. zrI maNilAla mAkamacaMda zAhanA taMtrIpaNA nIce 'prabuddha jaina ' e nAmathI pAkSika patranI zarUAta karavAmAM AvI. samaya jatAM maNibhAInI tabiyata lAMbA samaya nAdurasta rahetAM tA. 1-5-51 thI prabuddha jainanA huM rItasarano taMtrI banyo. tA. 26-7-52 nA roja maNibhAInuM avasAna thayuM. 14 varSanA gALe tA. 1-5-53 thI saMghanA mukhapatra prabuddha jainanuM 'prabuddha jIvana'e nAme navasaMskaraNa karavAmAM AvyuM. A ghaTanAne paNa Aje 14 varSa pUrAM thAya che, ane A aMkathI 1939 nA me mAsanI pahelI tArIkhe zarU karela saMghanuM pAkSika mukhapatra 29mA varSamAM praveza kare che. A aThThAvIza varSanA gALA daramiyAna, vacagALe saurASTra TrasTa taraphathI zarU karavAmAM AvanAra' yugadarzananA saMpAdananI javAbadArI svIkAravAnA kAraNe, tA. 1-5-49 thI tA. 15-4-50 sudhI prabuddha jainanI javAbadArI anya mitrAne soMpavI paDelI--te gALA bAda karatAM prabuddha jaina athavA to prabuddha jIvananA saMpAdana kAryanI javAbadArI vahana karavAnuM mArA bhAge AvyuM che ane te javAbadArI me' ekasarakhI niSThA ane rasathI saMbhALI che ane A lAMbA gALA daramiyAna prabuddha jaina athavA te prabuddha jIvana eka sarakhuM atUTapaNe pragaTa thatuM rahyuM che. A kAraNe huM eka prakAranA saMtoSa ane kRtakRtyatA anubhavuM chuM. saMghanA mukhapatramAM jAhera khabara nahi levAnI prAraMbhathI vicArAyalI pratijJAne, dara varSe khamavI par3atI ane vadhatI jatI khoTano sAmano karIne paNa, Aja sudhI vaLagI rahI zakAyuM che e hakIkata prabuddha jIvananI Arthika javAbadArI vahana karatA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mATe ochI gauravaprada nathI. tA. 1-5-17 prabuddha jIvane gata varSa daramiyAna 258 pAnAMnI lekha sAmagrI pUrI pADI che. AgaLanA varSa daramiyAna zarU karavAmAM Avela 'mahA prasthAnanA patha para ' nI lekhamALA gata varSa daramiyAna moTA bhAge cAlu rahI che. have tenA mAtrabe haphtA bAkI rahyA che. A lekhamALA prabuddha jIvananA keTalAka vAcako mATe eka mahattvanuM AkarSaNa banI rahela che. vartamAna rAjakAraNanI AlocanA karatAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanAM vakatavyo tema ja lakhANA prabuddha jIvananuM eka mahatvanuM aMga banI rahela che. zrI menAbahena narottamadAsanA anuvAdo prabuddha jIvanamAM avAranavAra pragaTa thatA rahyA che. A uparAMta zrI subodhabhAI zAha ane temanAM patnI zrI nIrUbahena prabuddha jIvananA saMpAdanakAryamAM bane teTalA sahakAra ApavAnI AturatA dAkhavI rahela che. anya mitro paNa mAgaNI mujaba lakhANA dvArA prabuddha jIvananI lekhasamRddhimAM sAro vadhAro karI rahela che. A uparAMta prabudhdha jIvananA tema ja muMbaI .jaina yuvaka saMghanI pravRttinA aneka cAhako pahu~paNa vyAkhyAnamALA daramiyAna apekSita dravya sArA pramANamAM pUruM pADIne prabuddha jIvananI moTI khoTa ane saMghanA cAlu kharcane pahoMcI vaLavAmAM khUba madadarUpa thaI rahyA che. A sarva mitronA temaNe ApelA sahakAra mATe huM A prasaMge hArdika AbhAra mAnuM chuM ane have pachI paNa pUrato sahakAra ApatA rahevA temane mArA anurodha che. 'prabuddha jIvana ' mArA mATe satya ane zreyanI upAsanAnA prayoga rUpa eka pravRtti che. AvI ekadhArI upAsanA mATe je baLa, cintana, niDaratA, namratA, sArAsAra viveka, bhASAprabhutva ane zArIrika tema ja mAnasika Arogya apekSita chete parama zakita sAthenA anusaMdhAna dvArA mane satata prApta thatAM rahe ane je abhivyakitanuM mAdhyama mane sadbhAgya yoge prApta thayuM che te mAdhyama sarva koI mATe kalyANakara kroyaskara bane evI mArI aMtaranI prArthanA che. sAdhusadaza evA eka svajananI vidAya tA. 23mI eprilanI sAMje ApaNI duniyAmAMthI eka evI vyakitae vidAya lIdhI ke jene duniyA bahu ochuM jANatI ane ema chatAM eka mAnavI tarIke jenuM mUlya bahu UMcuM hatuM. A vyakitanuM nAma zrI ratilAla sArAbhAI jhaverI. avasAna samaye temanI ummara 80 varSanI hatI. teo mULa amadAvAdanA vatanI, paNa varSothI muMbaImAM AvIne vaselA ane vyApAravyavasAyane varelA. sArAbhAI bhAgIlAla nAmanI muMbaImAM eka agragaNya jhaverInI peDhI hatI. temAM teo eka bhAgIdAra hatA. keTalAMka varSo bAda jhaverAtanA dhaMdhA temaNe choDI dIdhA. pachI teo senTInala Inzyoransa kaMpanImAM bhAgIdAra banyA. anya loko mAphaka temane paNa jIvanamAM caDatI pAchaLa paDatI AvI ane Arthika bAju sArA pramANamAM ghasANI, AjathI 20 varSa pahelAM temanAM patnInuM avasAna thatAM temaNe svecchAe vyApAranivRtti svIkArI. vyavasAyakALa daramiyAna teo muMbaInI jIvadayA maMDaLInI kAryavAhI sAthe varSosudhI joDAyalA hatA. chellAM sAta ATha varSathI teo hradayaroganA bhAga banyA ane pariNAme temanAM halanacalana upara khUba kApa mUkAyo ane temane pharajiyAta gharavAsa svIkAravA paDayA. teo mArA nivAsasthAnathI khUba najIkamAM rahetA hatA. jhaverAtanA mArA vyavasAyanA kAraNe temane Ama to huM ghaNAM varSothI oLakhato hato, paNa upara jaNAvela temanA nivRttikALa daramiyAna mane temanA gADha paricayamAM AvavAnuM banyuM. te sAtvika vRttinA sajjana hatA; varSothI teo gAMdhIvicAra tarapha DhaLyA hatA; haMmezAM amuka samaya tee . reMTIo kAMtatA ane vasro mATe khAdInA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-67 upayAga karatA. janme jaina hAvAnA kAraNe jaina paraMparAnA temanA jIvana upara UMDA saMskAra hatA. tethI zArIrika pratikULatA bAda karatAM teo haMmezA sAmiyaka tema ja avAranavAra vrataniyama karatA. Ama chatAM paNa teo ciMtanamAM khUba mukata hatA. svAdhyAyaparAyaNa temanuM jIvana hatuM. jaina dharmanA tema ja anya tatvadarzananA gra'thAnuM pArAyaNa cAlyA karatuM. anya sAmayiko uparAMta bhUmiputra ane prabuddha jIvana teo niyamitapaNe vAMcatA. AcArya rajanIzajInAM pustakonuM teo UMDI jijJAsApUrvaka manana ciMtana karatA. tAttvika jijJAsAnA kAraNe paM. sukhalAlajInA teo sArA paricayamAM hatA. huM temanI pAse daza bAra divasanA gALe avAranavAra jato ane jyAre huM jAuM tyAre vacagALAnA vAMcanadnArA manamAM UThelA praznonI teo carcA karatA. rajanIzajInA vicAro saMbadhamAM te amArI vacce avAranavAra khUba ja carcA cAlyA karatI. temanAmAM UMDI jijJAsA hatI ane pUrvagraho ane abhinivezAthI mukata banIne vastutattvane samajavAnI teo tatparatA dharAvatA. divasanA amuka samaya teo dhyAnamAM vyatIta karatA. gAMdhIjI tathA vinobA pratye temane atyaMta Adara hato ane u temanA cAlu svAdhyAyamAM A banne mahApu SonAM lakhANAnA paNa samAveza thatA. teo sadA svastha ane prasanna dekhAtA. bahoLA kuTuMbaparivAra hovA chatAM virakitapUrvakanuM jIvana teo vyatIta karatA hatA. ochAmAM ochI jarUriyAta upara temane jIvananirvAha nirbhara hatA. temanI vAtAmAM na kadi koInI nindA hoya ke na kadi koI pratye dveSabhAva hoya, temane AtmadarzananI laganI lAgI hatI. jorajanIzajIne Atmadarzana thayuM hoya to mane paNa kema na thAya? - AvA temanA dhruva prazna raheto. saMyogoe temanA jIvanane lagabhaga ekAnta-- parAyaNa banAvI dIdhuM hatuM. paNa AthI teo kadi kaMTALatA nahi, UlaTuM ekAntamAM AnaMda mANavAnI kalA temaNe keLavI hatI. gRhasthana jIvanamAM temaNe sAcI sAdhutA prApta karI hatI. jIvana aMge temanAmAM koI lAlupatA nahotI; mRtyu to temane anekavAra sparzIne pAchuM phareluM, tethI mRtyu aMge temanAmAM koI bhaDaka ke bhaya nahoto. AtmasAdhanAmAM--gAdhyAtmika cintanamAM--teo moTA bhAge nimagna rahetA. koI mane pUche ke mAre sAcA jainanAM darzana karavA che to huM tene ratibhAI sAme AMgaLI cIMdhatA, mArA upara temanA anahada bhAvu hato. maLavAnuM bane tyAre praznottaranA AkAramAM amArA vArtAlApa cAlyA karato. temanA prazno ghaNI vAra mArI buddhinI cakAsaNI karatA ane mArA ciMtanane spaSTa zabdAkAra ApavAmAM khUba madadarUpa banatA. mArA uttaramAM teo khUba samAdhAna anubhavatA. mAre mana te saujanyanI - sAdhutAnI - saraLatAnI - eka mUrti hatA. muMbaI zahe2nA koI eka gharanA khUNAmAM varSothI zItaLa prakAza pAtharatA eka dIveA eprila mAsanI 23mI tArIkhe sAMje tela khUTI jatAM elavAyo. jeo temane jANatA hatA temanA mATe na purAya evA eka svajananI - sAdhujananI - khoTa paDI, bAkInI duniyAe e viSe na kAMI jANyuM ke na tenI koI noMdha lIdhI! prabhu jIvana muMbaInA jaina samAjane dhanyavAda ! tA. 22-4-67 zanivAranA roja mahAvIra jayaMtI nimitte savAranA bhAgamAM kAsa medAnamAM muMbaInA samasta jainonI sabhA bharavAmAM AvI hatI. A prasaMge jaina sAdhuo tema ja sAdhvIe paNa sArI saMkhyAmAM upasthita thayA hatA. jainAnI paNa A vakhate AgaLanAM varSo karatAM vadhAre moTA pramANamAM hAjarI hatI. A prasaMge atithivizeSa tarIke zrI jayaprakAza nArAyaNa padhAryA hatA. temaNe bhagavAna mahAvIrane Adara-aMjali ApyA bAda bihAranA amuka bhAgAmAM prarvatatA duSkALanI bhayaMkara paristhitinuM hRdayadrAvaka citra rajU karyuM hatuM ane tyAMnA lokone rAhata pahoMcADavA mATe zakya teTalI 5 Arthika madada ApavA jaina samAjane apIla karI hatI. temanI apIlathI prabhAvita banIne sabhAnuM saMcAlana karatA zrI zreyAMsaprasAda jaine upasthita jaina AgevAno sAthe salAhamaMtraNA karIne muMbaInA jaina samAjamAMthI rU. 1,20,000 ekaThA karIne banatI tvarAe bihAra rilIpha kamiTIne mokalI ApavAnI kabUlAta ApI hatI. A bUlAtane tyAM ekaThA thayelA jainoe vadhAvI lIdhI hatI ane e ja vakhate Azare rU. 30,000 ekaThA thayA hatA ane tyAra bAda bAkI rahelI rakma ekkI karavAnA prayatno vegapUrvaka hAtha dharavAmAM AvyA che, jethI pakhavADiyAnI aMdara kabUla karavAmAM AvelI AkhI rakama ekaThI thaI jaze evI AzA rahe che. mahAvIra jayaMtI jevA prasaMge bhagavAna mahAvIranI duSkALapIDita bhUminA prajAjAne muMbaInA jaina samAja rU. 1,20,000 jeTalI rakama mAkalI ApavAno nirNaya jAhera kare e mATe muMbaInA jaina samAjane aneka dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda A have na cAlI zake ' bhArata jevA dezamAM pradhAno, amaladAro ane dhaniko hajI potAnI doradamAmanI ane ThAThamAThanI Adata nahIM cheDe ane potAnI rItarasamo nahi badale to dezamAM azAMti phATI nIkaLaze, ane pachI tene koI nahIM rokI zake. paDozI dezamAM cAlI rahela " lAla maMtrI" enA AMdolananA paDaghA ApaNe tyAM paNa paDayA che. ahIMnA DAberI pakSAnA keTalAka jaNe mArI sAthenI vAtacItamAM ema kahyuM paNa che ke eka bAju dezamAM lokone jIvana TakAvI rAkhavA muThThI dhAnanAye sAMsA hoya, ane bIjI bAju keTalAka jaNa ThAThamATha sAthe bhapakAdAra bhAjana samAraMbhA gAThave, e have A dezamAM na cAlI zake, e lokoe mane ema paNa kahyuM ke A sthitimAM koI sudhAro na thayo te azAMti UbhI karavAnI badanAmI vaheArI laIne ye ame evA bhAjana samAraMbhAmAM vighna nAkhIzuM. huM tamane bhaDakAvI nathI rahyo, paNa Aje dezamAM A eka paristhiti UbhI thaI che. bihAramAM ane bIjA keTalAka prAntAmAM amuka bhAgomAM dukALanI atyaMta vikaTa sthiti atyAre cAlu che, jyAre bIjI tarapha hAlata e che ke dilhI ne paTaNAmAM AvatA videzI lokonA sanmAnamAM je bhAjana samAraMbhA yojAya che te e videzIone paNa vismayamAM nAkhI de che. e samAraMbhAne ThAThamATha ne doradamAma tathA pIrasAtAM bhAtabhAtanAM pakavAna e Argatuko sAme evA prazna UbhA kare che ke kharekhara ja zuM A deza garIba che? ane ahIMnA keTalAka bhAgAmAM bhayaMkara dukALanI sthiti pravartI rahI che e vAta zuM sAcI che ? are, dUranI kyAM vAta ! thoDA vakhata paraja jyAre eka videzI sahAyatA saMsthAnA padAdhikArI bihAranA dukALanI sthitinuM najaronajara avalokana karavA AvelA, tyAre khuda bihAranI rAjadhAnI paTaNAmAM ja emanA sanmAna mATe sarakAra taraphathI Ave ja eka zAnadAra . bhAjana samAraMbha gAThavavAmAM AvelA ! kudaratanA kopa, sarakAranI khoTI nItirItio ane janatAnI udAsInatAnuM pariNAma che A dukALa ane bhUkhamaro, jeNe bhAratamAtAne duniyAnI sAme bhikSApAtra laIne khaDI karI dIdhI che. ughogA ne kArakhAnAM, meATA baMdho ane anya Teknikala kAmeA mATe ApaNe bIjA dezA pAsethI karaja laIe te hajI samajAya, paraMtu anna mATe ke ApaNe haMmezA bhIkha mAgavI paDe ? khetI pradhAna A dezamAM khetInI bahu upekSA thaI che. dezamAM udyoga dhaMdhAnI avazya jarUra che, paraMtu tene mATe paNa pahelAM khetInI unnati Avazyaka che. prAthamikatA maLavI joItI hatI khetIne ane evA nAnA udyogAne jemAM pUMjI AchI rokAya ane vadhAre mANasane kAma maLI zake. jyaprakAza nArAyaNa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana tA. 15-17 zrI zAntilAla ha. zAha tathA bhAnuzaMkara yAjJikanA sanmAnAthe yojAyeluM sneha saMmelana che . gayA eprila mAsanI 17mI tArIkha ane somavAranA roja dhI grena, rAIsa eNnDa oNIla sIDajha maracanTasa esosIezananA halamAM, zrI zAMtilAla ha. zAha dilhInI jokasabhAmAM cUMTAyA ane zrI bhAnuzaMkara yAjJika mahArASTranI vidhAnasabhAmAM cUMTAyA ane mahArASTra rAjayanA pradhAnamaMDaLamAM nimAyA--A aMge te banne vyakitavizeSanuM sanmAna karavAnA AzayathI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhamAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe zrI zAMtilAlabhAIne tathA zrI bhAnuzaMkarabhAIne AvakAra ApatAM bannenI Aja sudhInI aneka sevAkSetrone sparzatI ujajavala jIvanakArakIrdIne vigatavAra paricaya Apyo hato ane potAnA vakatavyanA aMtamAM, jayAre rAjayavahIvaTanA bahoLA anubhava sAthe zrI zAMtibhAI lakasabhAmAM gayA che ane dezanuM bhAvi ghaDatA rAjakAraNI AgevAnanA sIdhA saMparkamAM AvavAne temane suga sAMpaDe che tyAre, teo A prasaMge upasthita bhAI - bahenone AjanI rAjadvArI paristhiti aMge mArgadarzana Ape e zAntilAla zAhane anurodha karyo hato. tyAra bAda saMghanA koSAdhyAkSa zrI ratilAla cImanalAla koThArIe - banne sanmAnita baMdhuone bhAvabharI aMjali ApatAM te pratyekanI sAthenAM pitAnAM mIThAM aMgata saMbaMdhane khyAla Apyo hato. zrI. caMpakabhAI mahetAe prastuta sanmAnakAryamAM potAne sura pUrAvatAM bhAvabharyA udgAro rajU karyA hatA. saMghanA maMtrI zrI cImanalAla jeThAlAla zAhe vinadAtmaka kaTAkSa vaDe pitAnA vicAro rajU karatAM sabhAnA gaMbhIra vAtAvaraNane jarA haLavuM banAvyuM hatuM. pachI saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe AgaLanAM vivecanane upasaMhAra karatAM jaNAvyuM hatuM ke, "zrI zAMtibhAI mArA varSojUnA mitra ane sAthI che; aneka bAbatamAM amAruM sahaciMtana cAle che ane eka yA bIjI bAbatamAM ame saMmata hoIe ke na hoIe--ekameka pratye Adara ekasarakho kAyama rahyo che. zrI. zAntibhAI muMbaInI pacaraMgI saMskRtinA pratinidhi samA muMbaIgarA mAnavI che. ApaNA AjanA bIjA mahemAna zrI bhAnubhAI ApaNa sarvane suparicita che ane temanI AjudhInI sevAnA kAraNe tene ApaNA AdaranA adhikArI banyA che. temanI pAse nazAbaMdhInI jabbara javAbadArI AvI che. game tevA viparIta saMyogomAM paNa emaNe A aniSTane dAbI devA mATe-nirmULa karavA mATe-daDhatApUrvaka laDavAnuM che. temanA A kAryane huM ata:karaNapUrvaka saphaLatA IcchuM chuM." tyAra bAda AvuM saMmelana yojavA mATe saMghane AbhAra mAnatAM zrI zAntilAla zAhe AjanI paristhitinI eka uDatI AlecanA karI hatI. (jo A aMkamAM anyatra ApavAmAM Avela che.) ane zrI bhAnuzaMkara yAjJike zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhI uparathI pote kevI preraNA meLavI hatI tene lagatAM keTalAMka smaraNe rajU karyA hatA ane AgaLa bolatAM jaNAvyuM hatuM ke "kemAM haju lokazAhI mATe Avazyaka evI jAgRti AvI nathI. pariNAme cUMTaNImAM ulaTAM sulaTAM pariNAma Ave che. matadAronI samajaNanI aparipakavatAnI e nizAnI che. AgevAmAM paNa vicAra ane vANImAM AsamAna jamInane pharaka che. pariNAme AmajanatA upara temane prabhAva paDatuM nathI." nazAbaMdhInI je upekSA thAya che tene ullekha karatAM temaNe jaNAvyuM ke "Aje ApaNe tyAM sArA ane sAcA AgevAne nathI e ja enuM kAraNa che. DhoMgI vRttinA kAraNe lokonI zraddhA khUTI gaI che. ApaNe zrI zAntilAla ha. zAha sabhAne saMbodhI rahyA che. samAjanA hita khAtara AjanI netAgIrInA sthAne vadhAre prabhAvazALI sAmudAyika netAgIrI UbhI karavI paDaze." tyArabAda saMghanA anya maMtrI zrI subodhabhAI zAhe atizaya rokANavALA evA AjanA banne mahemAna saMghanA nimaMtraNane mAna ApI ahi AvyA ane saMghanA sabhya pratye AvI AtmIyatA dAkhavI e mATe temane AbhAra mAnyo hate. saMghanA pramukhe phalahAra vaDe banne sanmAnita mahAzayanuM savizeSa sanmAna karyuM, ane alpAhAra bAda saMghasaMmelana visajita karavAmAM AvyuM. adyatana paristhiti aMge uDatuM vihaMgAvalokana (tA. 17-4-67 somavAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI yojAyelA snehasaMmelanamAM zrI. zAntilAla zAhe karelI adyatana paristhitilakSI AlocanA) dara vakhate je cUMTaNI thAya che e karatAM A vakhatanI sArvatrika cUMTaNIo judA ja prakAranI hatI. matadArone mIjAja paNa judI jAtane dekhAya. emAM eka vastu e dekhAI ke huM saMsadanI beThaka para UbhelA, paNa koIe mane viyeTanAma vize na pUchayuM, tema na pUchayuM avamUlyana viSe. jayAM jayAM huM gayo tyAM leka pANI, rastAo vagere sthAnika ane reja-ba-rojanI sasmayAo viSe ja prazna pUchatA ane carcA cAlatI. kharI rIte A samasyAo ukelavAnuM kAma sudharAI sabhyanuM che. A badhuM jotAM ema lAge ke matadAranI jAgRtinuM dhAraNa nI che. moMghavArI aMge athavA dezanI arthanIti ke phugAvA aMge koIne prazna cheDayA ja nahi. - bIjI eka vAta meM e joI ke have loko upara "ame jelamAM gayelA" evI koI vAtanI asara thatI nathI. have je peDhI AvI che ene gAMdhIjI ke AjhAdInI laDatanI kAMI mAhitI ja nathI. thoDA divasa pahelA huM dilhI jato hato. mArI sAthe gADImAM vaDodarAnA eka agragaNya netAnAM putravadhU hatAM. emanI sAthe saradAranA samayanI vAte nIkaLI. emaNe bALAsAheba khera ke narImAnanuM nAma sAMbhaLeluM nahi, e vakhate je virodha-vAvaMToLa vacce saradArasAhebe je kunehathI kAma pAra pADeluM e prasaMgenI A bahenane kAMI khabara ja nahotI. hamaNAM navI dilhImAM IndukanI kacerInA eka juvAna kAryakarane meM kAMI noMdha levA belA. ene meM giramiTIyA majura viSe lakhAvyuM. paNa e vaLI kevA majUra enI vimAsaNamAM e paDaze. AphrikAmAM gAMdhIjIe satyAgrahanI caLavaLa zarU karI temAM giramiTIyA majUroe bhajavelA bhAga viSe ene kazI khabara nahotI. gAMdhIjIe ke saradAre zuM karyuM hatuM enI navI peDhIne khabara nathI. AjhAdInI vAtanI eTale ja koInA upara chApa paDatI nathI. mane lAge che Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " tA: 1-5-17. prabhutva jIvana AjhAdI pachInA vikAsa mATe tenI pUrvabhUmikA ane ItihAsathI eka avAje, belatI nathI. lekavicAranuM ghaDatara AthI thatuM nathI. emane ApaNe mAhitagAra karavA joIe. pradhAnee aMdaro aMdara Thare carcA karavI hoya te kare. paNa bahAra 'mArA pitAne paNa amuka cokkasa prakArano mijAja che. mata- samAjamAM e jaNAvavI nahIM joIe. huM rAjayanA pradhAnamaMDaLanI dAronA saMparkamAM ethI ghaNIvAra avanavA anubhava thatA. eka beThakamAM mAro abhiprAya bedhaDaka rajU karatA hatA. mArA sAthIo divasa rAtre 11 vAgye huM pracArakArya ukelIne ghera jato hato. tyAM AthI ghaNIvAra nArAja thatA. paNa tyAM te mAre mane je lAgyuM keTalAka loko AvyA. "cAla upara trIjA mALe amAre tyAM cA pIvA" e kahevuM ja joIe. jo tyAre na kahuM te kayAre kahuM? bahAra mata mAganArane dhaMdhA bhIkhArI jevuM che. loko mata Apaze evI te pachI belAya ja nahi. nAzAro hA kahevI paDe che ane mata Ape ke na Ape paNa ene bIjI eka vAta e che ke, ghaNIvAra keMgresane TakAvI rAkhavA AbhAra mAnave paDe che. mATe game tevA mANasone pasaMda karavAmAM Ave che. pachI paNa keMgresa . vaLI mane thayuM ke, thaDA mata maLatA haze te TaLI jaze. huM to paDe ja che. to pachI niSThAvAna mANase ja zA mATe na levA? gayo; vAta karI, sArI garama garama cA pIdhI, paNa A kaMI ThIka ' kherasAhebe pradhAnamaMDaLanI racanAmAM haMmezA Avo daSTikoNa rAkhyo hato. nahi. umedavAra kaMI. matadArane nekara nathI-emane pratinidhi che. ja hoMziyArI karatAM cAritrayanI kiMmata haMmezA vadhAre che. rAjaalabatta meM cA pIdhI eTale e loko khuzI te thayAM, paNa Ama kAraNemAM thoDuMka saMtavya che. jo ke, pradhAnamaMDaLamAM haMmezA sahuthI lAgaNIzIlatAnA pAye kAma cAle te ThIka nahi. pha lahAranI bAbatamAM sArA ke buddhizALIne ja pasaMda karavA joIe evuM paNa nathI. pradhAnapaNa evuM che. e khoTe kharca duSkALa rAhatamAM ApavAnI vAta karIe maMDaLa beThavanAranI buddhi ane niSThA para badho AdhAra che. ene te loko nArAja thaI jAya che. ' mUha le che e ApaNe na jANIe te enI vivekazakitamAMthI cUMTAIne huM dilhI gayo. vaLI tyAMnA rAjakIya vAtAvaraNamAM ApaNe zraddhA gumAvIe chIe. huM sAva no. meM te nakkI ja kareluM ke ApaNe tAga kADhIne ja dezanI samagra sthiti jotAM mane ema lAge che ke, cAra che AgaLa javuM. jhaMpalAvavuM nahi. ApaNA potAnA mApe mApIne me mahinA pachI maMdInuM moTuM mojuM Avaze. moMghavArIne viSaya arthapagaluM bharavuM. eTale hajI Aja sudhI kahI zakAya evuM gaNanApAtra zAstrInA che. paNa mAre aMdAja evo che ke, AvatuM aMdAjapatra ke jANavA jevuM koI kAma karyuM nathI. chellA sADAcauda varasathI dezane saddhara sthitimAM mUkI zake evuM haze. evaraDrAphaTa ane vidhAnasabhAmAM mAre javAba ApavAnuM kAma hatuM. eTale mArA navA karaverA nahIM hoya evAM sUcane te maLI cUkyAM che. paNa viSaya sivAya bIjI koI bAbatamAM mAthuM mAravAnI meM paravA karI sarvatra karakasaranuM dhAraNa vicAravuM paDaze. A aMge mAre e nahatI. have te mAre ja savAla pUchavAnA che eTale have saba- jarUra jaNAvavuM joIe ke pradhAnonA pagAra ghaTADavAthI kAMI phera baMdaranA vepArI thavuM paDaze. paDavAno nathI. A daSTi barAbara nathI. emAM adekhAI che. tame dihIne huM Ame ya ajANe . saMsadanuM ATaluM moTuM UMcuM TI karakasara na kare. e tharDa klAsamAM musApharI karIne dilahI makAna joIne ja huM ghaNIvAra bhUla paDI jAuM chuM. ghaNIvAra sipA jAya, pachI e tyAM ATha kalAka kAma na karI zake. , Ine pUchavuM paDe che ke A huM barobara dizAmAM jaI rahyo chuM ne? IMglAMDanA vaDA pradhAnane zani-ravi zAMtithI gALavA maLe - thoDA vakhata pahelA rAjasthAnamAM garabaDa thaI. ene vahIvaTa eTale khAsa cekarsa esTeTa bheTa ApavAmAM AvI che. eTale jemanI rASTrapatie saMbhALyuM. mAre te A bAbata sAthe kAMI sIdho saMbaMdha pAsethI ApaNe khUba kAma levuM che emane pUrI sagavaDo te ApavI nathI. paNa rASTrapatinuM bhASaNa patyA pachI rAjasthAnamAM UbhI thayelI ja joIe. A te jarA ADavAta thaI. paNa dezanI Arthika pariA navI kaTokaTI aMge vidhAnanI daSTie e prazna viSe belavA mane sthitine vicAra karatAM mane lAge che ke dezanI bhAvI sthitine kahevAmAM AvyuM. meM bhASaNa karyuM. badhAne sAruM lAgyuM. chApAM AdhAra comAsA upara ghaNAbadhe che. je sAro varasAda nahIM thAya vALAoe paNa vakhANyuM. mane thayuM, vAha. te morArajIbhAI kAMI nahIM karI zake. be sArA comAsA ne be bIjI eka vAta mane e jaNAI ke keTalIka bAbatamAM ApaNA sArA aMdAjapatra maLI jAya te pachI vAMdho nahIM Ave. aMdAjapatra mukhya pradhAna zrImatI iMdirA gAMdhI joIe evI pIDhatA batAvatAM aMge ApaNe bhAtabhAtanI AzA rAkhI zakIe paNa varasAdanI nathI. pradhAnamaMDaLanAM nAmanI jAherAta karI, pachI, amuka vyakitae vaheMcaNInuM kAma kAMI nANAMpradhAnanuM nathI. nAyaba pradhAnapada svIkAravAnI nA pADI. jene pradhAna tarIke nimavA dilhImAM hamaNAM polIsee haDatALa pADI. keTalAka rAjakIya hoya ene agAuthI pUchI na levAya? pote nAma jAhera kare ne pakSe ene Teke Ape che. e vAta vicitra che. Aje keMgresa che te kAle pitAne vAre AvI jaze. jo ke dakSiNamAM ne badhe ya pAchaLathI e nA pADe e ThIka nahi. anubhavanI e khAmI che. binajheMgresI sarakArone have khabara paDavA mAMDI che ke rAjaya kema pahelAM te haMmezA keMgresI agraNIonI vacce game teTalA cavAlAya che. dezanI AjhAdInuM rakSaNa karavA mATe dareke badhuM ja sahana matamatAMtara rahetA, paNa ekavAra nirNaya levAyA pachI vAtAvaraNa e karatAM zIkhI levuM joIe. AjhadInI rA, rAjakIya sthiratA ane nirNayataraphI ja rahevuM ane badhA ja netAo eka avAje bolatA. mosamanI sAnukULatA e traNa bAbata upara dezanuM bhAvi mukhyatve AdhAra rAkhe che. e badhuM have gayuM. chApAvALA bhalene game te savAla pUche. pachI morArajIbhAI huM ema mAnuM chuM ke dezamAM pAMceka varasamAM ApaNI lokazAhI mAM sthiratA AvI zakaze. pachI lokazAhInA taMdurasta saMcAlana , hoya ke kAmarAja ke IMdirA hoya. emaNe dareke ekasarakhe javAba mATe vikalpa tarIke be ke traNa ja pakSe raheze. be pathAmAM paNa bahuApavuM joIe. mane lAge che ke A javAba ApavAmAM e badhA bhinnatA hovI jarUrI nathI. lokazAhImAM loko sAruM rAjaya hoya joIe teTalA sAvadhAna nathI. enA pariNAme lokamata vivAdAspada tyAre paNa enAthI amuka vakhate kaMTALe che ne bIjA pakSane cUMTI : kADhe che. bAbatemAM jAtajAtanA vikalpomAM aTavAya che. prajAmAnasa ethI ApaNA sau pakSe lokataMtramAM mAne evA hoya e jarUrI che. asthira banI jAya che. jo ema nahIM hoya te badhuM ya baMdha thaI jaze. pakSa pasaMda karatAM 'ApaNA netAo aMgata mata ke virodha jAheramAM jaNAve che. ApaNe e khAsa jovuM joIe ke prajAtaMtra naSTa na thaI jAya. lokemAM AthI saMbhrama pedA thAya che, kAraNa ke AjanI netAgIrI zAntilAla ha. zAha Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuva jIvana tA. 1-5-67 ^ - 1 1 1 1 che ke 1 che ke bihAra duSkALa rAhata ane saMgha taraphathI ekaThA karavAmAM Avela phALo zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI bihAra duSkALa rAhata aMge ekaTho karavAmAM Avela ane tA. 22-4-67 zanivAranA roja jaina soziyala grupa taraphathI javAmAM Avela sabhAmAM zrI jayaprakAza nArAyaNane saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI nIrubahenanA hastaka suprata karavAmAM Avela rU. 5,361nA phALAnI yAdI nIce ApavAmAM Ave che. A phALAmAM bharAyelI nAnI moTI rakamanA saMdarbhamAM eTalo khulAso karavAnI jarUra che ke A phALAmAM bharanAra sabhyomAM keTalAka evA che ke jemane anyatra paNa eka be ThekANe sArA pramANamAM phALa bhara paDayo che ane te kAraNe nAma moTuM ane rakama nAnI- evI - kAMIka kaDhaMgI lAge tevI paristhiti UbhI thaI che. A uparathI te te sabhyonI sahAnubhUtinuM kaI mApa na mApe. ahiM e umeravAnI jarUra che ke saMdha taraphathI yojAyelA A phALAnuM kAma haju cAlu che ane je kaI sabhya athavA bhAI bahena A rAhatakArya mATe have pachI je kAMI rakama saMghanA kAryAlaya upara mokalI Apaze te rakama yogya sthaLe pahoMcADavAno saMgha taraphathI prabaMdha karavAmAM Avaze. ahi e paNa jaNAvavuM jarUrI che ke upara jaNAvela prasaMge jaina soziyala gRpa taraphathI potAnA sabhyomAMthI ekaThI karIne rUA. 3001nI rakama zrI jayaprakAza nArAyaNane suprata karavAmAM AvI hatI ane e saMsthA taraphathI paNa rAhatakArya mATe phALo ekaTho karavAnuM kArya cAlu che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 2000 zrI rasikalAla mohanalAla jhaverI 51 zrI yunivarsala InDasTrIyala korporezana 25 zrI ramaNiklAla maNilAla zAha 1000 , karamasI hIrajI vIkamasI 51 , bhagavAnadAsa sI. zAha 25 , harilAla gulAbacaMda zAha , khuzAlacaMda sAkaracaMda ,, rabbara guDjha TreDIMga kuM. , zAMtilAla amaracaMda jhaverI , cImanalAla cakubhAI zAha hIrAlAla TAMbakalAla DagalI , prabhAvatIbahena bhAnurAya zukala 101 , cImanalAla je. zAha - sva.bhavAnajI ravajI zAha , sItAbahena pratApasI , subodhabhAI ema. zAha , ghelA kurapALa , eka sadagRhastha ,, jayaMtIlAla phohacaMda zAha , maNibahena savacaMda kApaDiyA , zAradAbahena jayantilAla koThArI , dAmajIbhAI velajI zAha , menAbahena narottamadAsa , dIpacaMda kezarImala ', polI rabbara InDasTrIjha 25 , khetasI mAlasI sAvalA praviNabhAI maMgaLadAsa zAha , khImajI mADaNa bhujapurIA , ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvALA , 5 harSadarAya prANajIvanadAsa avelANI , ke. pI. zAha - 25 , paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 1 , bhagavAnajI trIjI senI , lAlacaMda amulakha mahetA 25 , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha , rAjendra amRtalAla 25 , ratilAla cImanalAla koThArI 5,361 - "buddha ane mahAvIranI dharatI pokAre che!" (zakita-dalanI patrikAmAMthI udbhUta) jayaprakAzajInuM mana A badhuM joIne bahu du:khI thayuM. emanI daSTi ApaNA zarIranA koI paNa bhAgamAM jo saheja paNa pIDA, samakSa te bihAranA duSkALapIDita lokonA hADapiMjara ane emanA vikAra athavA gumaDuM thAya che te ApaNane jarA paNa cena paDatuM kAnamAM duSkALapIDita lokone ArtanAda guMjI rahyo hate. teo nathI ane ApaNI badhI zakita ene maTADavAmAM kAme lAgI jAya che. vadhAre samaya sudhI A badhuM sahana karI zakayA nahi. thoDIvAra sudhI bihAra rAjaya. ApaNAM dezane eka bhAga che. tyAMnA loko sunamuna UbhA rahyA ane pachI bAra hajAra rUpiyAnI rakama lIdhA. jyAre bhUkhathI marI rahyA che, annanA dANA mATe TaLavaLI vinA ja cAlI gayA. A vaibhavazALI lagna-samAraMbhamAM rAjyanA rahyA che tyAre evA duSkALa saMkaTamAM paNa ApaNe tyAM pradhAna ane ucca kakSAnA adhikArIo paNa hAjara hatA e vAta muMbaImAM ja roja nAnA moTA bhejana-samAraMbha ane pArTIo paNa noMdhavA jevI che. vagere dhAmadhumathI karavAmAM AvI rahyA che, jemAM anAjane bhayaMkara gujarAta rAjyanA paMcamahAla jillAmAM ane dharamapura tAludurbhaya thAya che. ema lAge che ke keTalAka loko mATe potAnA vaibhavanuM kAmAM duSkALanI gherI chAyA phelAI rahI che. sarvodaya kAryakartA zrI pradarzana karavA mATe AvA bhejana samAraMbha anivArya thaI paDayA che! babalabhAI mahetAe eka prasaMganuM varNana karatAM jaNAvyuM hatuM ke pachI deza ane dezabaMdhuonI hAlata kevI paNa kema na ho ? A nava dasa mANasonA eka kuTuMba vacce mAtra eka ja roTalo hato, jenA prakAranI manovRtti niMdanIya te che ja, sAthe sAthe vicAraNA paNa para mIThuM chAMTeluM hatuM. A roTale cAra bALakone vaheMcI ApavAmAM mAMgI le tevI che. AvyA ane moTA loko bhUkhyA rahI gayA. keTalAMka kuTuMba pANImAM upara uparathI bhavya ane suMdara dekhAtAM paraMtu vAstavamAM kada- loTa ane mIThuM ogALIne pachI tene ukALIne pI jAya che ane e rUpa evAM A vaibhava pradarzana keTalAka lokonI prakRtine anukuLa bhale rIte potAnA divase pasAra kare che. keTalAka loko jaMgalI kaMda, jhADanA hoya, paNa jyAre zrI jayaprakAza nArAyaNa jevA mahAnubhAva ane pattAM bIja vagere je kaMI hAtha lAge tene pANImAM ukALIne pI le che sarvodaya netA ke jeo duSkALa pIDitAnI vacce rahIne temanuM du:kha ane e rIte potAnI bhUkha zamAvavAno prayatna kare che. ochuM karavAnA puruSArthamAM lAgelA che temane rUA. bAra hajAranI madada pIvAnA pANIne paNa eka moTo prazna Ubho thayo che. pANI ApavAnuM vacana ApIne evA koI vaibhava-pradarzanamAM laI javAmAM dharatImAM bahu UMDe UtarI gayuM che, jethI kUvAone ane nadInI Ave ene dhRSTatAnI parAkASTA sivAya bIjuM zuM kahevuM? jayaprakAza- retamAM banAvelA khADAone vadhAre UMDA ane cArebAjuthI pAkAM jIe tyAM jaIne ThAThamATha, battIone jhaLahaLATa, khANI pINI, caNataravALA banAvavAnI jarUra UbhI thaI che. dareka kUvAne pharIthI phaLaphala ane kiMmatI vastro ane dAgInAonA pradarzana sivAya bIjuM durasta karavAmAM pAMcathI AThaso rUpiyA kharaca thAya che. A zuM joyuM haze ? ane AvA prasaMgamAM khAvApIvAnI cIjone je pIDita lokone avAja jo ApaNAM haiyAMne sparza karI jAya to temanI vivekahIna bagADa thAya che ane zuM kaI samaju mANasa sahI zake ? bhukha tarasa chIpAvavA mATenA puNyakAryamAM ApaNe saue tanamanathI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5 17 lAgI javuM joIe. to ja duSkALanA A kaparA divase pasAra karI zakAze. prabhu jIvana izvaranI kRpA thAya ane varasAda jo pUratA Ave to ja A badhAM du:khono aMta Ave; to bihAra, gujarAta, orissA ane sArA ye bhArata dezanI dharatI navapallavita thaI jAya. dharatImAtA potAnI chAtI cIrIne dhAnyanA bhaMDAra chalakAvI de ane potAnAM bALakone peTa bharIne khAvAnI suvidhA kare evI prArthanA vAraMvAra aMtaramAMthI nIkaLe che. prabhu ene jarUra sAMbhaLaze. paNa mAnavatAnA nAteApaNA paNa dharma che, deza pratye ApaNI pharaja che. ApaNAM pIDita aMgane pIDAmukata karavAnI bhAvanA ApaNAmAM hovI joIe. buddha ane mahAvIranI dharatI Aje ApaNane pukArI rahI che. ApaNe enA avAja sAMbhaLavA ja paDaze. anuvAdaka : nIrubahena subodhabhAI zAha * dharmane bacAvA mULa hiMdI. pUrNimA pakavAsA ('vizvavAtsalya'mAMthI sAbhAra uSkRta) eka dharma bIjA dharma upara AkramaNa kare che. zA mATe? potAnA dharmanA pracAra karavAne ! jagatamAM badhe ja AvuM banyuM che. IslAmane jagatamAM potAnA jhaDo ropavA hatA. khristIdhame potAnA pAdarI paradeza mAkalyAM hatA. kAraNa ke temaNe mAnyuM ke jagatano uddhAra potAnA dharmadvArA ja thaze. potAnA dharma ja sAcA che. bIjA adhUrA che. evA adhUrA dharmonuM avalaMbana levA karatAM pUrNane ja pakaDavA zuM khoTo? Ama vyakita potAnuM ahaM potAnA dharmamAM Arope che ane AkhA jagatane peAtAnA dharmamAM lAvavAnA prayatna kare che; te bIjAne vaTalAve che. potAnA dharma tene ApavA nahi paNa tene peAtAnA dharmamAM dAkhala karavAne. Ama tene saMkhyAnI mAyA lAge che ane pachI te dharma-pracArane mATe dhana, sattA, are! game tene AzrAya le che ane pote ema ja mAnI le che ke dharmapracAra e ja mAnavajAtanI ane potAnA dharmanI meATAmAM meATI sevA che. bIjI bAjue, jenA para AkramaNa thAya che te paNa gabharAI jAya che ane bolI UThe che, 'ApaNA dharma rasAtaLa jaI rahyo che. sAdhuo! svadharmIo ! jAgo, dharmane bacAvA.' sAMpradAyika peparo potAnAM pAnAM bhare che, svadharmIo dharmarakSAne mATe dhana laI dADe che. sAdhuo 'ApaNA ja dharma sAcA che'nAM pAnA pAche jorazeArathI samAjane caDAve che ane dharmapracAranuM eka joradAra AMdolana samAjamAM cAle che. A badhuM zuM? A badhuM zA mATe? zuM dharma evI vastu kharI ke teno nAza thaI zake? nA. te pachI A dhamAla zA mATe? kAraNa, ApaNane Dara che ke ApaNA dharma bhAMgI jaze eTale ke enI janasaMkhyA ghaTI jaze. ApaNe dharmane raDatA nathI, paNa raDIe chIe janasaMkhyAne. jemane dharmanA pracAra karavA che ane jemane dharmane bacAvA che te baMnenAM mAM mANasAnI saMkhyA tarapha hAya che. khoTo pracAra, kAvAdAvA ane dhamakIo apAya che. dharma pote potAne ja hAthe potAnuM khUna kare che ane chatAMya vaTALanAra garva le che ke amArA dharma ATalA vikasyA ane bacAvanAra mAne che amAro dharma rakSAyo. eka kaheze: A amArA mahAna dharmapracAraka ane bIjo kaheze : A amArA mahAna dharmarakSaka. dharmapracAraka koNa ? dharmarakSaka koNa ? Aje moTAbhAganA yuvAna vargane dharmamAM zrAddhA nathI, emane dharmanI vAtAmAM rasa nathI. mAtra vRddho ja dharmasthAnakomAM jAya che, strIo mUMgI mUMgI sAMbhaLe che, koInAM mAM para teja dekhAtuM nathI. jANe ke dharma marI paravAryA na hoya ! AjanA jamAnA vijJAnanA che. vijJAna kUdake ne bhUsake AgaLa vadhI rahyuM che. phakata dharma ja tyAMne tyAM che. tenA te ja zAstromAM che. emAM saMzAdhanane azavakAza nathI. kAraNake te trikALajJAnI puruSoe lakhyAM che. mANasanuM AkhuM jIvana badalAI rahyuM che. te jUnAne navI rIte samajavA mAge che. je jUnuM jANe che temanAmAM navuM samajavAnI ane samajIne navI rIte ApavAnI zakita nathI. jemanAmAM zakita che, jJAna che, temane praNAlikA jakaDI rahI che. purANApaNAnA ApaNA 'aha" ja ApaNane pADI rahyo che. navuM jJAna, navuM vijJAna, navuM sAhitya, navuM arthazAstra, navI samAjavyavasthA; phakata dharma ja jUnA ane te paNa jUnA che mATe koSTha ! dharma e sanAtana tattva che. chatAM e sanAtana paNa sanAtana rIte ja mUkavAmAM Ave to saDeluM lAge emAM navAI paNa zI? Aje ApaNane ApaNA dharmanuM du:kha nathI paNa ApaNe te ApaNA jUnA vArasAne enA e svarUpe jovA IcchIe chIe, e azakya che. dharmanAM tattvA navuM mUlyAMkana navI rajUAta jhaMkhe che. ApaNe te karavuM nathI ane dharmane rakSavA che. to e kayAMthI rakSAya? ApaNe tyAM caitanyanuM khUba khUba kheDANa thayuM che, jyAre pazcime bhautika jagatanuM kheDANa karyuM che ane te paNa eTaluM UMDuM ke Aje sthULane zodhatAM teo lagabhaga caitanyanI najIka AvI pahoMcyA che. sArA sArA vaijJAniko have mAnavA lAgyA che ke A sthULa jagatanA aMtaramAM caitanyazakita kArya karI rahI che. Aje pUrva ane pazcimanA samanvayanI jarUra che. pUrve jo saMvedanathI anubhavyuM che, to pazcime te vaijJAnika saMzeodhanathI pratyakSa karyuM che. dharme eka bIjI vastu paNa karavAnI che. mAtra AtmA ane caitanyazakitanI ja vAtA dharmamAM Ave che. bIjuM mithyA che. paNa AmithyA che ene artha e nakAmuM che ema nahi paNa caitanyanI sAdhanAnI apekSAe enI kiMmata ochI che; paNa jayAM sudhI e caitanya anubhavAyuM nathI, e caitanyanA prakAza jIvanamAM raeNDAyA nathI tyAM sudhI zuM? Aje AMtarika jIvana ane bAhya jIvananA sumeLa sadhAya evA dharma samAja mAge che. jo dharma jIvananI ekeeka pravRttimAM preraNA ApavAmAM saphaLa nIvaDaze to te jIvaze, e bacaze. ene bacAvavAya nahi javuM paDe. dharma ApoApa peAtAnI pratibhAthI mAnavajIvanane jhaLakatuM karI deze. dharmae jIvatI jAgatI vastu banaze. navalabhAI zAha gharamAM ekaThAM thayelAM ASadhA saMdhanA kAryAlayamAM mAkalI Ape! zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone temaja muMbaimAM vasatA prabuddha jIvananA vAcakone namra nivedana ke Aje kuTuMbamAM mAMdagI AvatAM DAkaTaro aneka prakAranI peTanTa davAo, malamA tathA Injekazana lakhI Ape che ane dhAryA mujabanA ArAma na thatAM AgaLanAM auSadho pUrA upayogamAM AvyA na AvyA ane navAM auSadho lAvavAnI DAkTaro sUcanA Ape che. A rIte ochAM vaparAyAM tema ja nahi vaparAyalAM auSadho anekane tyAM ThIka pramANamAM ekaThAM thAya che. A rIte nahi vaparAyelAM, tathA thoDA pramANamAM vaparAyAM chatAM upayogamAM laI zakAya tevAM auSadhono anyatra upayoga thaI zake te mATe muMbaI lAyansa kalaba taraphathI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM eka peTI rAkhavAmAM AvI che, jemAM saMghanA sakrmo temaja prabuddha jIvananA vAcako taraphathI maLelAM upara jaNAvyA mujabanAM auSadho ekaThA karavAmAM Avaze ane lAyansa klaba dvArA tenI pUrI jAtatapAsa karIne te auSadhA tenI jarUriyAtavALA lokene vaheMcI ApavAmAM Avaze. te potAne tyAM nakAmAM paDI rahelA chatAM upayAgamAM Ave tevAM ASadhA saMghanA kAryAlayamAM pahoMcADatA rahevA saMghanA sadasyo tathA prabuddha jIvananA vAcakone prArthanA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prakhuM jIvana tA. 1-5-67 AntararASTrIya samajadArI : INTERNATIONAL UNDERSTANDING (yunanA mahAmaMtrI zrI u--thA e tA. 12-4-67nA roja vijJAna sahakArathI kAma karavAne anurodha karatAM emaNe e pravacanamAM kahyuM bhavana, nyu dilhI khAte 'AMtararASTrIya samajadArI" mATenA prathama hatuM, "AjanI duniyA mATe sahakAra e atyaMta jarUrI cIja che. neharu evorDane svIkAra karatAM ApelA pravacanamAMthI TUMkAvIne mULa rAjakIya athavA bIjA kSetre ekabIjAthI viruddha mAnyatAvALA aMgrejI parathI anuvAda) deza mATe paNa sahakAranI aneka zakyatAo paDelI che." jagatanA tamAma deze ane tenA loko vacce AMtararASTrIya saMyukata rASTronA musadAmAM jaNAvAyelA siddhAMtanI TekedArI samajadArI, zubhecchA ane mitratA vadhAravAmAM viziSTa phALe Apa neharue mAtra zabdomAM ja karI nathI. emanA netRttva nIce, bhArate nAra naM. javAharalAla neharunI smRtimAM A evaioNrDa - puraskAra - potAnI aneka muzkelIo chatAM, yunonA ghaNA prayatno ane kAryaApavAmAM AvyA che. koI paNa vyakitane mATe sau prathama A evaoNrDa kramamAM saMgIna phALo Apyo hate. khAsa karIne, kaugo ane madhyameLavavuM e bhAre gauravanI bAbata che, temAM paNa saMyukata rASTronA pUrvanAM dezamAM yunoe karelA zAMti mATenA puruSArthamAM zrI naherue mahAmaMtrIne mATe te A bAbata bhAre mahattvanI sUcaka che, gauravanI ApelA TekAne ullekha ahiM karavuM ja joIe. kaeNgomAM 1962nA sAthe preraNA ane protsAhana ApanArI che. mArcamAM eka sainika TukaDI mokalavAne emaNe karelA nirNaya kaeNgonA bIjA vizvayuddha pachInAM saMkrAMtikALamAM neharu eka mahAna praznanA nirAkaraNa mATe eka aitihAsika nirNaya hatuM, je nirNaya vibhUti hatA. temanI mahAnatA sattA ke rAjakAraNIya dAvapecane kAraNe potAnA dezamAM kaMIka apriya banyo hato ane paradezamAM jenA na hatI, paNa temanI pitAnI UMDI samajadArI ane duraMdezIpaNAne vize gerasamajutI pedA thavAne pUro saMbhava hatA. AbhArI hatI. temaNe AvI rahelA yuganAM eMdhANa bahu spaSTapaNe mAruM pravacana pUruM karatAM pahelAM, mane je evorDa ApavAmAM joyAM hatAM. dezamAM tema ja duniyAmAM A navA yuganA prazna-phe- Avyo che tenI sAthe sIdho saMbaMdha dharAve che evo eka vicAra phAra, muzkelIo, ne bhayasthAnene sAmane temaNe hiMmata ane zAMti huM 2ja karavA mAguM chuM. A evA rDanuM nAma "AMtararASTrIya samajadArI pUrvaka karyo hato. te pAchaLa mAnavasvabhAvanI temanI UMDI samaja mATene evaDa" ema je rAkhavAmAM AvyuM che te bhAre sucaka che. samajadArI" zabdane je artha ApaNe sAmAnya rIte jANIe chIe hatI ane mAnavamAtrane mATe temane prema UbharAto hato. eka prasaMge tenA karatAM enA sAcA ane viziSTa arthane huM AgaLa dharavA emaNe kahyuM hatuM ke: mAguM chuM. lokone jusse ke apratima hoya che! seMkaDo varasathI loko ane rASTro vacce sarvamAnya samajUtI sAdhavAno puruSArtha mANasa potAnI aneka niSphaLatAo chatAM, eka Adarza mATe, potAnA karavAvALAo mATenA anivArya lakSaNa tarIke A zabdane vAraMvAra deza mATe, svamAnanI rakSA kAje, satyane mATe, potAnuM jIvana nyochA upayoga karavAmAM Avyo che. eka jANItA lekhake ekavAra karoLIyA vara karatA AvyA che. Adarzo badalAya te paNa nyocchAvarInI enI ane mAkhI vaccenI samajadArInI vAta karI hatI. teo ekabIjAne tAkAta kAyama rahe che, ane ethI enA viSe azraddhA sevavAnuM barAbara samajatA hovA chatAM paNa temanI vacce birAdarI che ema kazuM kAraNa nathI. nirAzAonA mahAsAgara vacce paNa mANase potAnuM kahI na zakAya. ApaNA manamAM je lakSya che te sAdhavA mATe sarvocca gaurava oNyuM nathI, tema ja je Adarza pitAne priya che e viSenI prakAranI samajadArInI jarUra che e vAta spaSTa che. zraddhA teNe gumAvI nathI. prakRtinI rAkSasI tAkAtane paNa, sAgaramAM - rASTro vacce maitrI ane zAMti mATe jagatamAM kevA prakAranI rahelA jaLanA bindu jevo hovA chatAM, mANase potAnI tamAma tAkA- samajadArI hovI joIe e ja prazna ApaNe ApaNI jAtane tathI sAmane karyo che." pUchavAne che. eka vAta spaSTa che. mAtra jANavAthI' ke 'samajavAthI' jAhera jIvanamAM paDelI badhI ja vyakitaonI jema, AvI mahAna ApaNA hetu saravAnuM nathI. A mATe ekabIjAnI sahAnubhUtivibhUti hovA chatAM neharu paNa rAjakAraNI baLanI kheMcatANathI bharI oLakhANa ane mekaLA mananI vAtacIte jarUrI che. sAmenA tadana mukata na hatA. pariNAme keTalAka prasaMgomAM temane samAdhAna mANasanI ke rASTranI vAta enI najare zuM che te samajavAnI jarUra svIkAravuM paDatuM yA te bAMdhachoDa karavI paDatI. Akhare te neharu che. AMtararASTrIya sahakAra ane samagra mAnavajAtanI ekatA-ke je paNa ApaNA jevA ja eka mAnavI hatA. tamAma mahAna dharmonuM tema ja saMyukata rASTronuM pitAnuM paNa eka AMtararASTrIya jagatamAM kaTokaTInA gherAyelAM vAdaLe vacce neharue dhyeya che-te prApta karavA sAru ApaNI ekabIjA mATenI samajaeka agragaNya rAjapuruSane bhAga-bhajavyo hato. temanI AgevAnI dArImAM sAmenI vyakita ke tenA samAja ke saMskRti vize ApaNA heThaLa bhArate jagatanA rASTronI pariSadomAM mebhAnuM sthAna meLavyuM hatuM, manamAM AdaranI bhAvanA hovI atyaMta Avazyaka che. samajaje Aja sudhI paNa kAyama che. emaNe zAnti, sabhyatA ane AMtara -dArInI bhAvanAmAM sahAnubhUti ane kheladilI aMtargata che. A rASTrIya sahakAranA pakSe potAne bulaMda avAja haMmezAM uThAvyo hato prakAranI vizALa samajadArInA mukhya puraskartA zrI neharu hatA ane UMDI ane sudaDha AtmazraddhA dharAvatA ananya rAjapuruSa tarIke e temanAM kAryo, temanA lakhANe ane temanA pravacanamAM spaSTa tarI emaNe potAnA dezanI tema ja samagra mAnavatAnI sevA karI hatI. Ave che. saMyukata rASTromAM neharu eka ajoDa AMtararASTrIyatAvAdI zrI neharunA aneka sulakSaNo paikInuM A eka sulakSaNa hatuM, Internationalist ane taTasthatAnI nItinA sarvocca praNetA jenI smRtimAM A evaoNrDa ApavAmAM AvyA che. A evaoNrDa meLavatAM huM A dezanA ane sArI duniyAnA loko ke jeo nehaane puraskartA gaNAtA hatA. navembara 1961mAM emaNe saMyukata runI smRtine potAnA dIlamAM sAcavI rAkhe che ane temanA Adarzane rASTronI sAmAnya sabhA samakSa kareluM yAdagAra pravacana hajI paNa mATe e ja jAsmApUrvaka kAma karavA kRtanizcayI banyAM che e sarvane ApaNane eTaluM ja tAjuM che, jenA pariNAme 1965mAM ApaNe huM eka sAthI ane saMgAthI banuM chuM. AMtararASTrIya sahakAra varSa" ujavyuM hatuM. yuddhanI bhayAnakatA vize anuvAdaka : mULa aMgrejI: ane aNuzastronI viruddhamAM jagatane cetAvIne, saMgharSane badale subodhabhAI ema. zAha zrI 9 thI mAlika: zrI muMbaI jana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraSNusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa. koTa, muMbaI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaskaraNa varSa 29 : aMka 2 muMbaI, me 16, 1997, magaLavAra paradeza mATe ziliMga 12 taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA amadAvAdanI saMgha samitinu karavAmAM Avelu kamanasIba visarjana zrI akhila bhAratIya jaina zvetAMbara mUrtipUjaka zrI saMgha, simita taraphathI zeTha kasturabhAI lAlabhAI, zeTha kezavalAla lallubhAI jhaverI, zrI choTAlAla trikamadAsa parIkha, zeTha amRtalAla kAlIdAsa dozI, zeTha bAbubhAI chaganalAla grApha, zrI motIlAla vIracaMda zAha, zrI manasukhalAla cunIlAla mahetA tathA zrI ghevaramala ratanalAla mahetA--A mujabanA samiti sabhyonI sahIvALuM gata eprila mAsanI agiyAramI tArIkhe amadAvAda khAte pragaTa karavAmAM AveluM nIce mujabanuM eka nivedana maLyuM che. gALA daramiyAna kazuM paNa kArya bajAvyA sivAya Ama visarjita karavI paDe e jaina zve. mU. kAma mATe eka atyanta kamanasIba ghaTanA gaNAya. AthI sahaja prazna thAya che ke zeTha kasturabhAI lAlabhAInI AgevAnI nIce racavAmAM AvelI AvI vagadAra samiti jo sAdhu samudAyane nAthI na zakI to tene bIjuM koNa nAthI zakavAnuM che? ane AvA prazna jarUra ApaNA dilamAM eka prakAranI nirAzA pedA kare che. zve " sane 1963 nA eprila mAsanI 13mI tathA 14 mI tArIkhe amadAvAdamAM maLela zrI akhila bhAratIya jaina tAMbara mUrtipUjaka zramaNopAsaka zrI saMgha sammelane saMgha zuddhi ane saMghanI ekatA mATe zrI akhila bhAratIya jaina zvetAMbara mUrtipUjaka zrI saMdha samitinI sthApanA karI hatI. "A saMmelananI carcAmAM e spaSTa karavAmAM AvyuM hatuM ke jo simitane soMpeluM kAma pAra pADavuM haze te sthAnika saMdha ane AcArya mahArAjaeNne temAM pUrepUro sAtha haze to ja te zakya banaze. tethI zrI saMdha samitinI sthApanA karatA saMmelananA trIjA TharAvamAM spaSTapaNe jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke: " A saMmelana anta:karaNapUrvaka Icche che ane AzA rAkhe che ke aneka pUjya AcArya mahArAje tema ja saMkhyAbaMdha jaina AgevAnAnI hArdika bhAvanAnA pratidhvani rUpe racavAmAM AvelI A samitine pUjya AcArya mahArAja Adi zramaNa-samudAyanA AzIvaMdA ane zramaNopAsaka zrI saMghanI zubhecchAo maLaze ane simatie upADela mahAna javAbadArIone pUrI karavAmAM e sarvanA saMpUrNa sAtha ane sahakAra maLaze. "amane jaNAvatAM du:kha thAya che ke ApaNe tyAM sthiti vadhu ne vadhu kathaLatI jAya che, jema jema ame UMDA UtaratA gayA tema tema je banAvA amArI jANamAM AvyA te ati khedajanaka che. Ama chatAM, sthAnika saMghe ke pUjya AcArya mahArAja Adi zramaNa - samudAyanA sahakAra na maLatAM amAre na chUTake A simatine ATopI levAno nirNaya karavo paDayo che ane te mujaba simatine ATopI levAmAM Ave che." zrI mubai jaina yuvaka saghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA AjathI barAbara cAra varSa pahelAM jaina zve. mU. samAjanA agragaNya netA zeTha kasturabhAI lAlabhAInI baLavAna preraNA ane AgevAnI nIce sunizcita kAryakrama ane uddezApUrvaka ane temAM paNa jaina zve. mU. samAjanA sAdhu samAjamAM vadhatI jatI zithilatAne mULamAMthI nAbUda karavAnA khAsa hetupUrvaka prastuta saMgha samitinI sthApanA karavAmAM AvI hatI. A saMgha samitine, sthAnika saMdhA ane jaina AcAryanA sahakAra na maLavAnA kAraNe, cAra varSanA lAMbA prastuta visarjananuM mahattva samajavA mATe A saMdha samiti kevA saMyogAmAM UbhI karavAmAM AvI hatI tene khyAla hovA jarUrI che. zeTha kasturabhAI jaina zve. mU. samAjanA adritIya AgevAna hoIne, temanA upara jaina sAdhuonA zithilAcAranI vigato rajU karatA aneka patro ane lakhANA, prastuta saMgha samiti sthapAI te pahelAnAM samaya daramiyAna, AvavA lAgyA hatA. amuka jainAcAryo taraphathI paNa, A dizAmAM kAMIka makkama pagaluM bharAvuM joIe ane te mATe zeTha kasturabhAIe kriyAnvita thavuM joIe evo AgrahapUrvaka anurodha karavAmAM Avyo hato. taduparAnta tatkAlIna jaina sAdhu sanmudAya upara sArU varcasa dharAvatA keTalAka jaina AgevAnoe paNa A bAbatamAM atyanta utkaTatA dAkhavI hatI ane upara jaNAvela AcAryanA anurodhamAM sUra pUrAvyo hato. pariNAme jemanA haiye jaina zve. mU. samAjanuM hita kharekhara jaDAyeluM che evA zeTha kasturabhAI A prazna aMge khUba sateja, bhAvAviSTa, eTaluM ja nahi paNa, pUrA aMzamAM jehAdaparAyaNa banyA hatA ane potAnA initiative thI--svasaMcAlita buddhi ane preraNAthI--sthaLa sthaLanA saMdhonA pratinidhione nimaMtraNA mokalIne AjathI cAra varSa upara amadAvAda khAte akhila bhAratIya jaina zve. mU. saMghAnuM temaNe eka bhavya saMmelana yojyuM hatuM ane sAdhusamudAyanI zithilatA nAbuda karavAne lagatA muddAne tenI pAse svIkAra karAvIne te dvArA eka vagadAra saMgha samitinI nimaNuMka karAvI hatI. vastuta: A saMgha samitinI jyAre jAherAta karavAmAM AvI ane tenA uddezanI cAtarapha jANakArI thaI tyAre Akho sAdhusamudAya avAk banI gayA hatA, stabdha banI gayo hatA, have je te gRhasthane tyAM potAnI vatI rakamo jame karAvI nahi zakAya; have brahmacarya vratanA pAlana aMgenA goTALA calAvI nahi zakAya; have jene tene manamAM phAve te rIte dIkSA ApI nahi zAkaya; have sAdhvIe ke samAjanI srIo sAthenA vyavahAramAM pramAda ke zithilatA dAkhavI nahi zakAya; have koI eka sthaLe varSo sudhI potAno aDDo jamAvI nahi zakAya; have potAnI sukha sagavaDo aMge dhAryA mujaba gAThavaNA karI nahi zakAya. AvI eka bhaDaka AkhA sAvargamAM phelAI gaI hatI, ane AvA acaLa vizvAsa ane Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-5-17 potAnA ajoDa netRtvanA khyAla upara zeTha kasturabhAIe A samitinuM kArya traNa mahinAmAM pUruM thaI jaze evI AzA, e diva- sAmAM bharavAmAM AvelA akhila bhAratIya jaina zve. mU. zramaNapAsaka saMgha saMmelanane upasaMhAra karatAM vyakata karI hatI. ' vacanasiddhinA sudaDha vizvAsa ane nizcayapUrvaka zarU karavAmAM AvelI pravRttine, kazuM paNa nakkara pariNAma nipajAvyA sivAya, cAra varSa bAda zeTha kasturabhAIne Ama ekAeka saMkelI kema levI paDI? A bAbatanuM vigatathI pRthakkaraNa karatAM ema lAge che ke kamanasIbe prastuta saMdha samitie A samasyA hala karavA aMge dhAraNa karelI nItimAM koI prakAranI makkamatA ke sakhtAI prAraMbhathI ja akhatyAra karavAmAM AvI nahotI. koI paNa sAdhune jAheramAM banatA sudhI utArI pADave nahi athavA te bahAranI duniyAmAM jaina samAjanI apakIrti thAya e rIte tenI sAthe kAma levuM nahi ane je kAMI pagalAM bharavAM jarUrI lAge te sthAnika AgevAno athavA to tenA gurujane mAraphata bharavAM-pAvuM temanI nIti athavA te kAryapaddhatinuM svarUpa rahyuM hatuM. have vAstavikatA evI hoya ke sthAnika AgevAne upara te moTA bhAge prastuta sAdhunuM athavA te tenA gurunuM prabhutva hoya ane gurujanA pitAnA parivAranI beAbaru thAya evuM pagaluM bharavAne sAdhAraNa rIte taiyAra na ja hoya. AvI jayAM paristhiti pravartatI hoya tyAM, saMdha samitine visajita karatA nivedanamAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba, A samitine sthAnika saMdhe athavA te prastuta gurujane yA te nAcAryonA sairichaka Teko na maLe e svAbhAvika hatuM ane mAtra temanA aicchika TekA upara ja AdhAra rAkhIne eTale ke temanA upara kazuM paNa dabANa nahi lAvavAnI paddhatio kAma karavA mAgatI saMgha samiti kArya AgaLa cAlI na ja zake e eTaluM ja svAbhAvika hatuM. kharI rIte A kAma sIdhA pagalAMnuM hatuM, eTale ke je zithilAcAra kisse saMdha samitinA dhyAna upara Ave ane te aMge tene pAkI khAtrI thAya te sAdhu sAthe saMbaMdha dharAvatA tenA gurujano ne saMghe upara jarUrI dabANa lAvavuM ane te sAdhune barobara ThekANe lAvavAnI ane te ThekANe na Ave te tene veza jhUMTavI laIne tene saMsAra tarapha vidAya karavAnI gurujane ane saMdhane pharaja pADavI gAne AvA dareka kissAne jarUrI prasiddhi ApavI. AvAM pagalAM bharavAnI zeTha kasturabhAImAM ke temaNe pasaMda karelI vagadAra samitimAM tAkAta nahotI ema kaI kahI ja na zake. ema chatAM A hada sudhI javAnI saMgha samitie kadI paNa tatparatA ke utkaTatA dAkhavI nahi. pariNAme saMgha samitinA daphatare jaina sAdhuonA zithilAcAranA kissAra nAMdhAtAM gayA, avanavAM prakaraNe phAIla upara caDatAM gayAM, umerAtAM gayAM, paNa koI makkama pagalAMnA kadi darzana na thayAM. AvI sthiti ThIka samaya sudhI cAlatAM zithilAcArI sAdhu mAtra nirbhaya banI gayA ane temanA bhraSTAcArane chUTo dora maLI gayo. pariNAme saMdha samitinI sthApanA thaI te vakhatanI bhaDaka osarI gaI ane niraMkuzatA be-lagAma banI beThI. saMgha samiti A badhuM jotI rahI ane zithilAcAra phAlato phu late rahyo. ' amadAvAdanA uparyukata roMdha saMmelananI meM e divasanA prabuddha jIvanamAM eka savistara AcanA karI hatI. temAM meM sUcavyuM hatuM ke jemane jaina samAja upara asAdhAraNa prabhAva che. evAM sAdhu samudAyamAM pravartatI zithilatA dUra karavAnuM kAma leDhAnI caNA.. cAvavA jevuM che. te kaparuM kAma karatAM anekane aLakhAmaNA thavuM paDe, anekanAM dila dubhAvavAM paDe, ane koI paNa vakhate apamAna khamavAnA prasaMge paNa UbhA thAya-gAvAM temAM jokhame rahelAM che. A tAkAta ane taiyArI zeTha kasturabhAI dharAve che kharA ? mArI AlecanAmAM meM jaNAvyuM hatuM ke "traNa cAra sadIo pahelAM yuropamAM mArTIna lyuthara thaI gaye. teNe popanI sattA sAme baLave pikArele. mArTIna lyuthara eka sAmAnya mAnavI hatA. ema chatAM te eka krAntikAra hatA. teNe pipane apratiSThita karyo; dhArmika kSetre vicArasvAtaMtryane navo yuga pravartAvya; navAM proTesTanTa saMpradAyanI sthApanA karI. zrI karaturabhAImAM kriAntikAranuM AvuM khapIra haju sudhI draSTigocara thayuM nathI. keTalAMka varSo pahelAM vaiSNava samAjamAM bahAdura naravIra karasanadAsa mULajI pAkelA. temaNe vaiSNava gosAMIemAM cAlI rahelA bhraSTAcAra sAme jehAda jagAvI. jIvanA jokhame te bhraSTAcArane ughADe pADo, lagabhaga nAbuda karyo. kasturabhAIe paNa jaina zve. mU. samAjamAM sAdhuonA zithilAcAra sAme AvI ja koI jehAda zarU karI che. jehAda zabda koI vadhAre paDate na mAne. TharAvamAM goLa goLa ghaNuM kahevAmAM AvyuM che. bhArobhAra Sugar Coating che. saMmelananA TharAvone zarkarAne gADha puTa ApavAmAM AvyuM che. vaLI koI ema ne kahe ke mAtra sAdhu saMsthA ja A saMmelananuM mULa lakSya che. eTale zrAvaka saMsthAonI truTio paNa bIjA TharAva dvArA AgaLa dharavAmAM AvI che. Ama chatAM paNa A saMmelananI mULa ane mukhya bAbate sAdhu saMsthAnI zithilatAne paDakAravAnI che. eTale kasturabhAInI A jehAda sva. karasanadAsa mULajInI jehAda sAthe amuka aMze sarakhAvI zakAya tema che. pharaka eTalo ja che ke e vakhatanAM vaiSNava gosAMIonA bhraSTAcAra ane AjanA jaina sAdhuonA zithilAcAramAM bahu moTI mAtrAno pharaka che. ema chatAM gurusaMsthAnI bhraSTatA ke zithilatA dUra karavI e lakSya banne mATe samAna che. kasturabhAIne A jehAdamAM saphaLatA meLavavI haze te temaNe sva. karasanadAsa mULajI khamIra dAkhavavAnuM raheze. kAraNa ke AjanA jaina sAdhuo-jemanA zithilAcArane lakSamAM rAkhIne A saMmelana bharavAmAM AvyuM che te Aje mauna bhale sevatA hoya, paNa vakhata jatAM saMmelananA TharAvone avinAnA banAvavA tarakIbo ajamAvyA vinA nahi rahe. temanA upara UbhI karavAmAM AvelI cukI haMmezane mATe teo sahana karI le e mAnavasvabhAvanI viruddha che, ane tethI satata jAgRti ane jarUra paDe tyAM kAraprahAra e be upAya zeTha kasturabhAIe ane temaNe nImelI saMghasamitie dhAraNa karavA ja raheze ane te ja saMgha saMmelane pasAra karelA TharAve amalI banAvI zakAze." upara jaNAvela cAra varSanI pariNAmazUnyatA darzAve che ke jaina sAdhu saMdha samitinA TharAvane ghoLIne pI gayA che, ane aneka sthaLoe nAnA moTA zrAvaka samudAye sAdhuonI zithilatAne kazI rokaToka sivAya poSI rahyA che. je jAgRti ane sudaDha kartavyaparAyaNatAnI saMgha samiti aMge apekSA rAkhavAmAM AvI hatI tevI koi jAgRti yA te kartavyaparAyaNatA saMgha samiti dAkhavI zakI nathI ane kuThAra-prahArane be cAra kissAomAM paNa prayoga karavAnuM sAmarthya zeTha kasturabhAI lAlabhAI athavA te tenI saMgha samiti raju karI zakela nathI. zeTha kasturabhAI bIjI aneka bAbato aMge vipula tAkAta dharAve che, paNa sAthe sAthe prastuta pariNAma uparathI e jaNAvavuM ja rahyuM ke temanI mATI mArTIna lyutharanI mATI nathI; temanuM khamIra karasanadAsa mULajInuM khamIra nathI. A badhuM chatAM saMgha samitinA visarjanane lagatA nivedanamAM pitAnI niSphaLatAne nIcenA zabdomAM je bInasaMkoca ekarAra karavAmAM Avyo che ke "ApaNe tyAM sthiti vadhu ne vadhu kathaLatI jAya che. jema jema ame UMDA utaratA gayA tema tema je banAvo amArI jANamAM AvyAM te ati khedajanaka che. Ama chatAM sthAnika saMghe ke pUjya AcArya mahArAja Adi zramaNa samudAyane sahakAra na maLatAM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. tA. 19-5-17. prabuddha jIvana amAre nA chUTake A samitine ATopI levAno nirNaya karavo paDayo , temanA nirNaya svataMtra hoya che. u - thAM bhAgye ja rAtre sADAche." AvA khullA ekarAra mATe ane AjanI viSamatara banatI jatI AThathI vadhu samaya sudhI potAnA kAryAlayamAM hoya che. koIpaNa paristhiti pratye spaSTa zabdomAM jaina samAjanuM dhyAna kheMcavA mATe viSaya aMge ekavAra nirNaya lIdhA pachI teo tenI pheravicAraNA zeTha sturabhAI lAlabhAIne tathA temanI samitine dhanyavAda ghaTe che. moTebhAge karatA nathI. A ekarAra AjanI navI peDhIne paDakAra kare che ke je kArya zeTha uM-thAM sAcA arthamAM kaeN polITana' che, nAtajAta dharma ke kasturabhAI lAlabhAI jevA bAhoza puruSa karI na zakayA te kArya rASTravAda sAthe joDAyelA sAMkaDApaNAthI mukata che. jayAre teo kizora vadhAre baLavAna puruSArtha dAkhavIne dhyeya siddha karavAnI aDaga kaTi- hatAM tyAre ekavAra eka barmIjha ane bIjA paradezI pahelabaddhatA rajU karIne ane te mATe cAhe teTaluM jokhama kheDIne navI vAna sAthenI kustI jovAne temane prasaMga sAMpaDele. e prasaMge pitAne peDhI karI batAve, sAdhu saMsthAnI pAyAmAMthI sAphasUphI kare, koI paNa dezavAsI barmIjha pahelavAna jIte te sArUM evI bhAvanA emaNe kSaNadaMbha, pAkhaMDa, ke zithilAcArane na sahI le ke na kSaNabhara TakavA de. vAra paNa sevI na hatI. A prakAranuM temanuM mAnasika valaNa, A noMdha pUrI karuM te pahelAM zeTha kasturabhAI pratye sahAnu- koI vArasAgata valaNa nahotuM, paNa jAte keLavelI zistanuM pariNAma hatuM. bhUti dAkhavatA be zabdo lakhuM to te asthAne nahi gaNAya. zeTha A rIte pote vizvanA eka nAgarika hovAthI ja kadAca temanA kasturabhAI eka evI puNyazALI vyakita che ke jemanA Aja sudhInA atyAranA hoddA mATe teo vadhAremAM vadhAre yogya vyakita che. jagatajIvanamAM koI paNa bAbata ke viSayamAM pIchehaTha athavA te niSphaLatA nI samagra mAnavajAti pratye temanI vaphAdArI ane niSThAne kAraNe ja noMdhANI hoya ema jANyuM ke sAMbhaLyuM nathI. A pAchaLa temanI teo jhaghaDatA dezo vacce paNa samatulA jALavI zake che, jo ke puNyavattA sAthe temanuM duraMdezIpaNuM tema ja pUrI samajadArI tathA emaNe pote kheda sAthe kabUla karyuM che te mujaba mahAsattAonI daDhatApUrvaka kAma karavAnI asAdhAraNa kuzaLatA rahelI che. temanI dAdAgaurIne laIne atyAre saMyukata rASTra saMsthA moTebhAge binakaI yojanA ke gaNatarI niSphaLa jAya ja nahi evI sAmAnya jana asarakAraka ane zakitahIna banI gaI che. viyeTanAma, zeDeziyA, tAmAM-khAsa karIne jaina zve. mU. samAjamAM-temaNe zraddhA pedA karI che. te UbhI karelI saMgha samitinA kAryamAM maLelI niSphaLatA. AphrikA ane porTugalanA praznamAM rASTrasthA kaze asarakAraka kadAca temanA jIvanamAM pahelI ja hoya. A mATe temanA vize prabhAva pADI zakI nathI. keTalAka moTA sabhya rASTro pAsethI te Adara dharAvatA ApaNA sarvanI hArdika sahAnubhUtinA teo adhi- pitAnuM leNuM paNa te vasula karI zakI nathI. saMyukata rASTra saMsthAnA kArI bane che. mAnavInA jIvananA ghaDataramAM saphaLatA tema ja niSphaLatA-- ochA thatA jatA prabhAvane kAraNe ja kadAca che - thA mahAmaMtrInA bane mahattvano bhAga bhajave che. ghaNI vAra saphaLatA karatAM niSphaLatA hoddAnI javAbadArI bIjIvAra svIkAravA taiyAra na hatA. AjanI vAstavikatAnA samyak darzanamAM vadhAre madadarUpa bane che. Ama chatAM paNa duniyAnA dezamAM eka "trIje bloka" gaNI saphaLatAnI paraMparAthI pramatta banatA jatA mAnavIne niSphaLatA vinamra zakAya evA navasvataMtratA pAmelA ane pAMgaratA deze mATe te banAve che, antarmukhatA tarapha vALe che. kasturabhAIne sAMpaDelI A A ja ekamAtra saMsthA che, jemAM AMtararASTrIya prazna viSe teo niSphaLatA temane vinamra banAve, antarmukhatA tarapha vALe, vadhAre moTA pitAne mata rajU karI zake che. taduparAMta, temane sparzatA ghaNA jhadhamAnavI banAve evI temanA vize ApaNI prArthanA che ! DAomAM paNa A saMsthA samAdhAnalakSI mahattvane bhAga bhajave paramAnaMda che. 1965 nI bhArata-pAkistAna laDAImAM tema ja Araba - IjharAyalI jhaghaDAmAM saMyukata rASTra saMsthAe Ave ja bhAga bhajavyo hato. A saMsthAnA sabhya deze paikI bahumatI dharAvanArA A nAnA "huM eka rUDhicusta baddha kuTuMbamAM ucharyo chuM. lAgaNIonI nAnA dezene uM- thAM pratye bhAre mAna ane vizvAsanI lAgaNI che. keTaleka aMze samatulA jALavavAnI keLavaNI mane maLI che. sArI che. pariNAme u - thAMnI paNa A deza pratye evI ja javAbadArI che. mAnavajAtane eka ane avicichanna ekamanA rUpamAM jovAnuM paNa mane AjathI cha varSa agAu jayAre emaNe prathamavAra A pada saMbhALyuM tyAre emaNe spaSTa zabdomAM kahyuM hatuM ke teo pote "niSpakSa' jarUra 3-thAMnA pitAnA A zabdo che, jemAM emanA cAritrayanuM yathArtha raheze, paNa ene artha ema nathI ke teo 'taTastha' haze. temanI nirUpaNa che. 1961 thI tene saMyukata rASTrasaMghanA mahAmaMtrIne hodo AjasudhInI kAmagIrIo A vAta puravAra karI ApI che. mahAdharAve che, je sAcesAca ja jagatamAM sauthI vadhAre kaparo ane sattAo tema ja nAnA deze badhAMne temanI niSpakSatAmAM-Objectivity moTA bhAge apayaza apAvanAro che, mAM-saMpUrNa vizvAsa che. jude jude prasaMge temaNe raziyAnI, amerikAnI, belajIyamanI tema ja eka custa bauddhanI jema u - thAM pitAnA nyu rkanA parAMnA pramukha da'gelanI khulluM khullA TIkA karI che. taTastha deze paNa temanA humalAthI bacyA nathI. nivAsasthAne roja savAre cha vAge prArthanAthI divasanI zarUAta ekavAra temaNe ajIriyAnA pramukha bena belAnI paNa vadhu paDatA kare che, pachI ekAda kalAka te dhyAnamAM gALe che, havAmAna anukULa Racist-jAtibhedanA himAyatI-thavA mATe TIkA karI hatI. hoya to taravA jAya che, ane tyAra pachI pitAnAM patnI ane putra- A mahAna javAbadArIbharyA hoddA para - ke jyAM bIjo koI putrI sAthe kophI pIe che. lagabhaga 1nA vAgatAM teo divasanA jarA UtaratI yogyatAvALe mANasa kadAca bhAMgI paDayo hata- emane vikaTa praznano mukAbalo karavA taiyAra thaI gayAM hoya che. TakAvI rAkhe che emane AzAvAda. teo kahe che. "ItihAsanA sAmAnya rIte dharma vizenI temanA aMtaranI zraddhA ane khAsa mArA avalokana parathI huM evA nirNaya paNa Avyo chuM ke mANasa jAta karIne bauddha dharma paranA temanA vizvAsamAMthI ja emanAM pairya, sahi eka mahAna samanvaya tarapha prayANa karI rahI che, ke kacchatA. ane agAdha mAnasika kSamatAnA guNe pragaTayAM che. temanA jemAM judA judA vAdo vacce gharSaNa nahIM paNa pratyeka kAryamAM temanI zAMti ane svasthatA jaNAI Ave che. ekatA sadhAze." eka AMtararASTrIya saMsthAnA sarvocca adhikArI tarIkenA pitAnA sthAnane teo A AvI rahelA ekIkaraNa (athavA potAnA salAhakAra ane sahakAryakaro pAsethI kAma levAnI emanI AgavI rIta e rIte samajAvI zakAya. 1961nA eka samanvaya) nA pratinidhi jevuM gaNAve che. vimAnI akasmAtamAM jemanuM karuNa avasAna thayeluM tevA temanA eka bAja pazcimanA dhanavAna moTA lokothI vasAyalI mahAnapurogAmI zrI dAga hemaraziDa u - thAM thI bhinna prakRtinA mAnavI nagarIeAnI ane bIjI bAjue garIbAIthI kacaDAyelI khadahatA. ghaNIvAra teo potAnA salAhakAronI tAtkAlika sabhA belA- badatI raMgIna prajAthI vasAyalAM grAmapradezo vacce vaheMcAyelI A vatA, jemAM meDI rAta sudhI carcA cAlyA karatI ane te paNa teo duniyAmAM AvA uddArA AdarzavAda jeTale virala teTaluM ja je nirNaya karatAM te adhakacara ane utAvaLe raheto. bIjI bAju Avazyaka che. u - mAM vadhAre svasthatApUrvaka kAma kare che. zrI dAga hemarazIlDanI mULa aMgrejI: . anuvAdaka: jema u- thAM potAnA salAhakArothI doravAIne koI nirNaya letA nathI. TAImsa opha InDiyA subedhabhAI ema. zAha rASTrasaMsthAnA sekreTarI-mahAmanAu-gAM lAgaNIonI ane alipichAna maLavaNI ane zikhavavAmAM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabuddha jIvana tA. 19-5- nI che che "puruSa strIne hajuya oLakhI zake nathI saka jena soziyala grupanA upakrame, uparokata viSaya upara eka ceTalA ane bhAMge koInA eTalA" temAM samajavA jevuM che paNa rasaprada vivAdasabhA maMgaLavAra tA. eprilanA sAMjanA 7-00 vAge zuM? puruSa haMmezA paraNyA pachI pAMcame ja divase pastAto hoya che. cAIlasIDajha hAusamAM goThavavAmAM AvI hatI. A ya puruSa strIne nathI samajo ema mAnI laIe te paNa huM ema pUchuM sabhAgRha bhAI-bahenathI cikkAra bharAI gayo hato. ke strI strIne samajI zakI che kharI ? strI strInI duzmana nathI zuM? strI zarUAtamAM jaina seziyala grupanA maMtrI zrI cImanalAla jeThAlAla strInI ja adekhAI nathI karatI zuM ? are vijyAlakSamI paMDita jevAzAhe sarvazrI harSadA paMDita, tArAbahena zAha, rAmubhAI paMDita mAM ya strInA A mULa saMskAra ghaNI vAra nathI dekhAtA zuM? ane ane ramaNabhAI zAhane paricaya karAvyo hato ane kahyuM-"sRSTinuM puruSa strIne oLakhI zakayo che e to iMdirA gAMdhIne vaDA pradhAnapade sarjana thayuM tyAre sau prathama praveza puruSane hato ema kahevAya che. lAvIne ya puruSe puravAra karyuM che. bAkI naitika rajA para puruSa utare ane e puruSanuM nAma "Adama" hatuM. Adamane ekaluM gamyuM nahi che ane strI nathI utaratI evuM koNe kahyuM? ane chokarIo ane paramAtmAe enI pAse eka strI-Iva-ne mokalI ane tyArathI yunivarsiTImAM pariNAme sArA lAve tenuM kAraNa e je viSayo lya che te ja A prazna Ubho thayo che. strI haMmeza phariyAda karatI AvI che, chokarIonA viSaya che. chokarAe e viSaya letA nathI, laI zakatA puSpa strIne oLakhI zakayo nathI.' AthI A viSayanI chaNAvaTa nathI. 5,5 ne barAbara oLakhe che, strI ja strIne oLakhatI nathI." karavA A vivAdasabhAne prabaMdha karavAmAM AvyuM che. ahIM be A pachI sophiyA kolejanA gujarAtInA prAdhyApaka zrImatI phariyAdIo chee AropIo che. alabatta A vivAdasabhA tArAbahena zAhe kahyuM- "zrI rAmubhAIe kahyuM ke puruSa paraNyAne pAchaon sAkSaradaMpatIone jhaghaDAvI mAravAno Azaya che ja nahi, pAMcame divaro ja pastAya che. mAruM kahevuM che ke strI te sagapaNa hoI zake ja nahi." karIne sAta kalAkamAM ja pastAya che. ene sagapaNa pachI ophara karavivAdasabhAnI | vAmAM Ave che ke zarUAta esa. ATalA vAge ena. DI. TI. kole eka lI ma La che, janA mAnasazAstra tArI bA nA pADe nA prA dhyApaka te ya ene aSTama zrImatI hapidA paSTama samajAvIne bahena paMDite karI mane A jagyAe ane kahyuM:"cImana maLaje." puruSanI bhAIe Adama A jahukamI nahi ane IvanI vAta - te che? karI, paNa mAre "cAra maLe emane kahevuM che ke coTalA' ema kahI A damane phaLa rAmubhAIe kahyuMkhAvAnI paNa sUjha na hatI. ane rAmubhAIne A strIe ene e ce Ta lA va ga 2 sU che A pI. rATale ke eTale mA nasa zA stranI * vivAdasabhAne aMte upasaMhAra karatA zrI. paramAnaMdabhAI * kayAMya maLavAno che daSTie joIe te paNa puruSa karatAM strInI samaja kharo? vAMDhAne kayAMya makAnamAM koI jagyA Ape che kharA ? puruSa hamezAM vadhAre rahI che. ane ethI ja yunivarsiTInA pari- strIne samaja ja nathI- prAcIna kALathI te arvAcIna kALa sudhI." NAme joIzuM te tame joze ke chokarIo chokarAo karatAM vadhAre sArA .A pachI zrImatI tArAbahene rAmAyaNa mahAbhAratamAMthI mArksa lAve che ane vadhAre sArA pariNAme raju kare che. strIo aneka dAkhalAo ApyA. "saMyukatAne upADI javAne badale eka karatAM puruSanuM naitika dhoraNa paNa haMmeza nIcuM rahyuM che. eka para- nATakamAM pRthvIrAja dAsIne upADI jAya che. A puruSanI bAdhAI dezIe "bhAratIya pati' para pustaka lakhyuM che. temAM jaNAvyuM che ke te juo... puruSane potAnI patnI sAthe vAta karavAno ya samaya nathI bhAratane pati jyAre bhAratane kinAre choDe che tyAre e "Moral maLatA te samajavAne samaya to kayAMthI maLe ? strI ja samAjanI Holidays-naitika rajA" upara Utare che. jyAre tame koI strI vize sarvazreSTha vyakita rahI che. strIe mAtAnI, bhaginInI, patnInI-zakitanuM AvuM nahIM sAMbhaLe." "puruSa strIne haju ya oLakhI zaka nathI. A darzana karAvyuM che. strIo badhA ja kSetromAM puruSanI barAbarI karI vAkaya adhuruM che.- "oLakhI zaka nathI" pAchaLa "oLakhI zakavAne che. Ama chatAM ya puruSa strIne anyAya karate ja Avyo che. game paNa nathI." A zabdo mUkIne vAkaya puruM karavuM ghaTe che." tevI lAgaNI batAvavA chatAM puruSanuM aMdaranuM abhimAna haMmeza jAgRta - zrImatI harSidAbahenane javAba ApatAM temanA pati zrI rAmu rahyuM che. manu bhagavAne paNa strIne tADananI adhikArI kahI strI jagatane bhAI paMDite kahyuM- "mArI agAunA vakatAe IvanI sUjha viSe kahyuM. anyAya karyo che." huM pUchuM ke ive Adamane evuM saheluM phaLa khAvAnI sUjha ApI te zrImatI tArAbahenane javAba ApatAM temanAM pati De. zrI enI saDelI sUjhanuM pradarzana nathI zuM? ane puruSane strImAM samajavA ramaNalAla zAhe kahyuM mArI AgaLanAM vidvAna vakatAe ApaNA jevuM kazuM na paNa lAge e svAbhAvika che. ane Akhare cAra maLe prAcIna graMthane ullekha karyo, paNa e bhUlI gayA ke e graMthanA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-17 prabhu sarjako puruSo hatA. navalakathAnAM suMdara strIpAtrAnuM sarjana kanaiyAlAla munazI karI zakayA che, lIlAvatI munazI nahi. saMyukatAnuM pAtra lAgavagathI saMbhava che ke koI sAmAnya strIne bhajavavAnuM AvyuM hoya eTale puruSa e sAmAnya strIne-bhale pachI te saMyukatA hoya tene upADI na jatAM suMdara lAgatI dAsIne upADI jAya temAM te puruSanI bAghAI ke buddhimatAnuM suMdara pramANa che ? manu bhagavAne strI tADananI adhikArI kahI che--to yatra nAryastu pUjyante tatra ramante devatA :" paNa kahyuM che. eTale strInuM sanmAna paNa karyuM che. bAkI jude jude prasaMge judI judI rIte judI judI paristhitithI puruSe strIne oLakhavI joIe. strIne sAcI te tyAre ja samajI zakAya jyAre ene ApaNI patnI banAvIye, badhI strIne te patnI banAvI zakAya nahi, e zakaya nathI. eTale puruSa strIne na samajI zakayA hoya to temAM vAMka te strIne ja che." A vivAdasabhAmAM karavAmAM AvelA vAda ane prativAdane upasaMhAra karatA, ekatra thayelA bhAI-bahenanAM murabbIsamA zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe jaNAvyuM ke AjanA 'carcAvinAdamAM lagabhaga poNAbe kalAka kema pasAra thayA enI ApaNane khabara na paDI. paNa have A carcAnA upasaMhAramAM huM tamAro vadhAre vakhata lauM te yogya na gaNAya. AjanuM vivAdavAkaya che "puruSa strIne haju ya oLakhI zakyo nathI." bAbatane jarA gaMbhIra rIte vicArIe to ema kahI zakAya ke A vidhAnamAM jeTaluM satya che teTaluM ja satya AthI ulaTA vidhAnamAM eTale ke 'strI puruSane haju oLakhI zakI nathI.' e mujabanA vidhAnamAM paNa raheluM che. Aja sudhInA ApaNA saMsAra puruSanA Adhipatya upara ane strI uparanA zAsana uMpara nirmANa thatA rahyo che. Aja sudhI puruSa dravya kamAto rahyo che ane strIo e dravyanI madada vaDe ghara calAvyuM che. ane je dravya kamAya tenuM haMmezA prabhutva rahe e svAbhAvika che. zArIrika daSTie ane prasUtionI saMbhAvanAnA kAraNe strI meATA bhAge zarIranI bAbatamAM nabaLI rahI che. A rIte puruSe svapakSe rahelI A vadhAre anukULa sthitinA potA mATe khUba lAbha UThAvyo che. ane zrI Aja sudhI A kAraNe ghaNI rIte dabAtI rahI che. pariNAme puruSe peAtAne haMmezA caDiyAto ane zAsana karavA yogya ane strIe peAtAne UtaratI ane zAsita banavA yAgye mAnI che. AvI asamAnatA pUrvakanA pratyekanA abhigamanA kAraNe puruSamAM ane srImAM anyonya viSe abhiniveSA baMdhAtA tema ja keLavAtA rahyA che. pariNAme banne pUrvasaMcita abhinivezanA camA vaDe ekamekane jotA rahyA che. Ama hoya tyAM eka anyane samyakapaNe oLakhI na zake e svAbhAvika che sadbhAgye Adhunika kALamAM strIjAta peAtAnuM svatva prApta karI rahI che ane tenAmAM rahelI zakitao bahAra AvI rahI che. pahelAM je kSetramAM strIone praveza nahAtA maLatA te kSetramAM teone praveza maLavA lAgyo che ane te te kSetramAM strI-puruSanI samAvaDI-kadi di caDiyAtI havAnuM mAluma paDayuM che. vaLI strIe dravyopArjananA kSetramAM paNa sAro pagapesAro karavA mAMDayA che. Aje have e sarvasAmAnya pratIti thaI che ke puruSa ke sI koI koIthI caDiyAtuM ke UtaratuM nathI paNa samAjanA sameAvaDiyA gA che ane keTalIka bAbatamAM ekamekanA pUraka gA che. . AvA abhigamamAMthI ja ekamekanI sAcI oLakha zakya bane che. AjanA yuge strIne samAna hakko bakSIne tene puruSanI samAvaDI banAvI che ane puruSane strI pratye AdarabhAva dAkhavato banAvyo che. Ama chatAM pUrvasaMskAronA dhoraNe strI upara Adhipatya dharAvavAnI vRttithI ane vartanathI haju puruSa mukata thayA nathI. vicAramAM puruSa samAna bhAva dAkhave che. paNa. AcaraNamAM hajuM puruSa zAsanalakSI asamAna bhAvathI varte che. paraspara pratyenA vicAra cAne vartanamAM jIvana 15 rahelA AvA virodha, je rIte strIjAta UMce uThatI rahI che ane samAna darajjo akhatyAra karatI rahI che te jotAM have lAMbA vakhata TakI nahi zake evI zAzA baMdhAya che. A ujaLA bhaviSyanA subhaga darzana Aje ApaNI vacce upasthita thayelA be vidrAna adhyApaka yugalAmAM ApaNane thAya che. ApaNe joyuM ke A patipatnI AjanI carcAmAM ekamekanI sAme kevI jaDabAtoDa dalIlo raju karI rahyA hatA ane ema chatAM eka anyane oLakhatuM nathI ema kahI zakAya tema che ja nahi, AnuM kAraNa e che ke A yugalanuM nirmANa paraspara samAnatAnI bhAvanA ane pratyekanA svatvanA svIkAra upara thayeluM che. pacAsa varSa pahelAM AvA yugalonuM svapna paNa saMbhava nahAvuM, Aje AvA yugalA jyAM tyAM daSTigAcara thaI rahyAM che. A uparathI evI zraddhA baMdhAya che ke bhaviSyanA pati-patnIne saMbaMdha-srI puruSanA saMbaMdha-parasparanI pUrI oLakha ane paraspara pratyenA pUrA Adara-pUrvakanA haze--temAM puruM svAsthya, saMtApa ane sahakAra haze. AjanI carcA aMgenuM cintana manana ApaNA samAjanuM e ujaLuM bhaviSya nirmANa karavAmAM nimittabhUta bane evI ApaNe AzA rAkhIe--evI ApaNe zubha bhAvanA bhAvIe! A rIte vivAdasabhAnI pUrNAhUtI thatAM jaina soziyala grupanA pramukha zrI kAntilAla veArAo vivAdamAM bhAga lenAra banne daMpatIAnA tathA zrI paramAnaMdabhAInA AbhAra mAnyo hato. tyAra bAda alpAhArane nyAya ApI nava vAgyA bAda sabhA vijita thaI hatI. saMkalanakAra : cImanalAla je. zAha maMtrI, jaina soziyala grupa AtanAda bihAranA (dhI bAmbe muDIbajAra kariyANA maracanTasa esosiezananA maMtrI zrI kusumacaMdra DAhyAbhAI zAha gayA eprila mAsa daramiyAna bihAranA duSkALagrasta vistAronI paristhiti najare nihALavAnA AzayathI bihAra gayelA. temaNe je joyuM tenA ahevAla eka patrikAnA AkAramAM eprila mAsanI 19mI tArIkhe temanA taraphathI bahAra pADavAmAM Avyo che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. -taMtrI) dhI bombe muDIbajAra karIyANA maracanTasa esosiezana taraphathI baudhagayA khAte tA 9-4-67thI pAMcasA vyakitao mATenuM eka annakSetra bihAra rIlIpha kamiTInA AkAye zarU karavAmAM AvyuM che. esasIezananA mAnad maMtrI tarIke mAre dakSiNa bihAranA duSkALagrasta vistAromAM javAnuM thayuM. pUjya ravizaMkara mahArAja tathA gayA jillAnA rIlIpha kamiTInA adhyakSa zrI gaurIbAbu sAthe dUradUranA duSkALagrasta vistAromAM sAthe pharIne paristhitinuM avalokana karavAnI mane taka maLI che. aneka sAthI kAryakaro jevA ke bauddha-- gayAnA zrI drArakojI, amadAvAdanA zrI dhIrubhAI paTela, auraMgAbAdanA zrI amulakhabhAI khImANI tathA jAnI bhIgAnA mahaMta zrI rAmAnaMda bhAratI sAthe paNa duSkALagrasta vistAramAM pharavAnuM thayuM. aThavADiyAmAM AThaso mAIlanA gAmaDAMonA pravAsa karatAM sArI evI mAhitI ekaThI karI zakayo chuM. sArA ye bhAratane lATu, kolasA ane abarakha pUra' pADanAra bihAranA dakSiNa vistAra duSkALamAM sapaDAI gayo che. cAmA ane ravipAka niSphaLa jatAM dakSiNa bihAranA 18,000 gAmaDAMomAM duSkALanI chAyA pharI vaLI che. vIsa vIsa varSanI AjhAdI pachI kaMgALIyatanI parisImA dekhAya che. vastI dubaLI che, kaMgALa che, sAdhanarahita che. grAmajanA ajJAna, mahenata karavAmAM ALasu ane dAru tADInI late caDhelA che. upara Abha ane nIce dharatI sivAya janatA pAse kAMI nathI. mATInA khoraDAo)mAM vIsa paccIsa rUpiyAnI gharavakharI paNa nathI. duSkALanA kAraNe gharamAM anAjanA saMgraha nathI, paheravA vajra nathI, potAnA bALabaccAMne pASavA jyAM pUratuM anAja nathI tyAM DhoronI paristhiti atyaMta vikaTa banI che. dUradUranA gAmaDAMonI paristhiti atyaMta kathaLI gaI che. Ilekazana daramyAna paMdara divasa rezaniMga pahoMcyuM na hatuM tevuM bhUlecUke paNa pharIthI bane te hajAro loko mRtyunA khapparamAM hemAI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramuddha jIvana 16 jaze. loko pAse pUratuM rezanIMga kharIdavA paisA nathI. atyaMta garIba loko sImaLInA ph U khAIne calAve che, temanA zarIre sAjA AvI gayA che. hAtha paga doraDI ane peTa gAgaraDI jevA hajAro bALako najare caDhe che. atyAre jyAM gAmaDAMonI AvI durdazA banI beThI che tyAM ugra banatA jatA unALAmAM zuM thaze tenI kalpanA karatAM kaMpArI Ave che. mukhIA kamAvAmAM paDayA che. rAhatakAryonA ThekA meLavavAmAM paDApaDI cAlI rahI che. sarakArI taMtramAM lAMcarUzvata mAjhA mukI che. rezanIMga dukAneAvALA gAlamAla karavAmAM paDayA che. kisAnanI jamInA pANInA bhAve paDAvI levA mATe navA jamInadArI baLA gIdhaDAMnI mAphaka TAMpI rahyAM che. kisAnonAM DhorA katalakhAne jaI rahyAM che, kharIdazakita jyAM naSTa thaI che tyAM pUrA rezanIMganuM anAja levAnA paisA hotA nathI. tethI paisA hoya teTaluM anAja apAya che, jyAre kArDamAM pUrepUra noMdhAya che. vadhArAnuM anAja Ama kALAbajAramAM paga karI jAya che. ThekedAro rastAnA, taLAvanA, kUvAnA ThekA le che, sarakAra pAsethI majUrInA pUrA dara vasula kare che, jyAre majUrone pUratI majadurI apAtI nathI. kUvA khodavA mATe DrIlIMga mazIno AvyAM che. sarakAranA ImarajansI vibhAga kArya karI rahyo che. TekanIkala jANakArInA abhAve yA sperapArTanA abhAve keTalAMya DrIlIMga mazInA paDI rahyAM che. DrIlIMga mazIno dvArA cheda pADavAnuM kArya eka vibhAga calAvI rahyo che, jyAre cheda pADelA kU vA upara pampa besADavAnuM kArya bIjA konTrAkaTarane soMpAyuM hoya che. gayA blokamAM ane nabInagara blaeNkamAM 67 kUvAnA cheda paDayA, jyAre paMdara cheda upara pampa besADavAmAM AvyA che. bAkInA pampa AvI rahyA che. paMdara pampamAMthI nava pampa cha aThavADiyAmAM bagaDI gayA che. ughADA chedamAM keTalIka jagyAe retI yA kAMkarA bharAI gayA che. A che sarakArI taMtranA emarajansI vibhAganI kAryazakitanA namUno. bihAramAM cAra karoDanI khAdI vecAyA vagaranI paDI rahI che. duSkALamAM vadhu mANasAne rojI ApavAno prazna jyAM UbhA thayo che tyAM kAMtaNa, vaNATa ane khAdInA kAryo sthagita thaI jAya te svAbhAvika che. mANasAne khAvA maLatuM nathI ane DhoronI sthiti atyaMta vikaTa banI gaI che. cArAnA kArDa hovA chatAM jhADanAM pAMdaDAM khavaDAvI khavaDAvIne jhADone bAMDA karI dIdhA che. jyAM Dhorone khavaDAvI zakAtuM nathI tyAM Dhorane kasAIne tyAM vecI devAmAM Ave che. mAMsanA bhAva zeranA cha AnAthI ATha AnA thaI gayA che, je batAve che ke DhoronI katala moTA pAye thaI rahI che. bihAramAMthI jamInadArI ane jAgIradArI bhale naSTa thaI paNa janatA Aje mukhI, ThekedAro ane sarakArI amaladAronA trividha tApamAM rIbAI rahI che. duSkALanA kAraNe sthAnika arthataMtra tUTI paDayuM che. mukhIA lokonA hAthe leAkazAhInuM nATaka bhajavAI rahyuM che. sthAnika zrImaMta madada ApavAmAM pAchaLa rahyA che, sthAnika kAryakaro bAlAvAnI rAha joI rahyA che, zikSitavarga rAhatakAryAmAM upekSA dAkhavIne niSkriya rahyo che. mukhIyA virUddha thavAnI gAmamAM koImAM himmata nathI. koMgresI kAryakaro hajI cUMTaNInI hAranA pratyAghAtAmAM rAcI rahyA che, sthAnika sarakAra hajI duSkALanI jAMca karI rahI che, tyAre kArya karI rahyA che vineAbAjInA bhUdAna kAryakaro ! gaNyA gAMThamAM bhUdAna kAryakaroe vegathI rAhatakAryo zarU karyAM che. vAlaMTiyaro tathA kAryakaronI taMgI vacce te prasaMzApAtra kArya karI rahyA che. bihAramAM hAla kula pAMtrIsa sAmAjika saMsthAo taraphathI kAryo cAlI rahyAM che, temAM jayaprakAzajInI bihAra rIlIpha kamiTI taraphathI 651 annakSetra cAle che. dareka annakSetramAM pAMcase bALako, strI ane nirAdhAra vRddhone eka TaMka bhojana apAya che. bhArata sevaka samAja tathA senTrala rIlIpha TrasTa, muMbaI taraphathI paNa annakSetra cAle che. pU. raNacheADadAsajI mahArAja taraphathI rAja pacIsa hajAra mANasAne jamADavAmAM Ave che. zrI ravizaMkara mahArAja taraphathI tathA sadvicAra simita taraphathI paNa aneka annakSetra kholavAmAM AvyAM che, tathA rAhatanAM kAryo zarU karavAmAM AvyAM che. kera tathA AkSAma taraphathI hajAro maNa vITAmIna phDa tathA dUdhanA pAvaDaranA DabbA bheTa AvI rahyA che. skUlAmAM dUdhanA tathA viTAmIna pha uDanAM senTaro cAlI rahyAM che. dUradUrathI mAnavI mAnavatAne nAme madade AvI rahyo che. mAnavatAnA dIvA TamaTamI rahyAM che. tA. 16567 bihAranI vahAre dhAvAmAM gujarAta ane gujarAtI kAryakaro mekhare rahyA che. seMkaDo annakSetrA teoe zarU karyA che. gujarAtanA sekaDo kAryakaro tyAM gAmaDe gAmaDe mAnava sevAmAM lIna thaI gayA che. muMbaInI saMsthAo ane gujarAtI kAryakaro tana, mana ane dhanathI rAhatakAryomAM lAgI gayA che. moTAbhAganA annakSetre vyavasthita cAle che. keTalAka anta kSetrAmAM kAryakaronA abhAve vyavasthA jaLavAtI nathI. pAzera khIcaDI mATe dhAmadhakhatA taDakAmAM ughADA page ekAda be mAIla dUrathI anaMkSetra yA dUdha senTaro upara ToLe vaLelI durbhAgI janatAnI kaMgALIya joIne karuNA ubharAI Ave che. keTalIka jagyAe kalAko sudhI taDakAmAM tapavuM paDe che. aneka bahAranI saMsthA taraphathI vastranI madada AvI rahI che. varSo meLavavA mATe garIba janatA paDApaDI kare che. paradezI garama dhAbaLA AvyA ane garIbone vahecAyA. zaheramAM paMcAya rUpiyAmAM paNa na maLe tevA dhAbaLA te ni:sahAya loko pAsethI dA rUpiAmAM sthAnika lokoe paDAvI lIdhA. paradezathI AvelA koTapATaluna gAmaDAnI garIba janatAmAM vaheMcAyA. gAmaDAomAM jyAM paMcIyA pahere che tyAM koTa-pATalUnanI upayogItA na jaNAtAM te vide.. koTa-pATaluna AThathI daza rUpiyAmAM veMcAI gayA. kharIdavAvALA tyAM mAjuda hatA. A bahArathI davAo ane vITAmIna phaDanI goLIe moTA pramANamAM AvI rahI che, paNa tenI vaheMcaNI dhImI che. duSkALagrasta vistAromAM DokaTaro mAraphata vyavasthita Arogya sevAonI khUba ja jarUriyAta che. sarakArI DaoNkaTaro ane svAsthyavibhAga maMda gatie kArya karI rahyo che. bhagavAna buddha ane mahAvIranI A karmabhUmi che. vIsa vIsa varSanI AjhAdI pachI paNa jyAM AbAdInuM nAmanizAna nathI te prajAnA utthAna mATe lAkakrAMtinI AvazyakatA che. ni:zulka annakSetre, maphata vITAmIna pha Da ane dUdhanA senTaro hAla duSkALa puratAM calAvavAM bhale atyaMta jarUrI hoya, jIvanadAtA hoya, paNa prajA tethI vadhu nirmAlya na banI jAya te khAsa jovAnuM che. prajAnuM jIvana, khamIra, satva jagADanArAM rAhatakAryo lAMbI daSTi rAkhIne sarakAre yojavA ja rahyAM. hAlanA tabakake sarakAra taraphathI nIcenA upAyo. vahelI take yojAya to ja bihAranI janatAne ragAmI rAhata maLI zakaze ema mAruM mAnavuM che. (1) (2) (3) sarakAra taraphathI duSkALanA rAhatakAryo jevAM ke rastA, taLAva, kUvA ItyAdi, ThekApaddhati vagara zarU karavAmAM Ave. pAtALakUvA khAdavA mATenI zAraDIo tathA kUvA khodavAnA DrIlIMga mazInAnA kampalITa yunITo drArA kUvA karavA mATe mIlITarI ane enjInIyara TukaDIone vyavasthita rIte kAme lagADavI joIe. DrIlIMgathI mAMDIne pampa besADavAnuM eka ja yuniTe puruM karavuM joIe. (4) duSkALagrasta vistAromAM ArogyasevAo mATe sarakArI DokaTaronI pharatI TImamAbAIla embyulansa vAna kAme lAgavI joIe. mIlITarInA DaoNkTaronA paNa upayAga karavA. sevAbhAvI DaoNkaTarone paNa sAtha meLavavA. madhyastha sarakAra taraphathI A vistArane akALagrasta jAhera karavAmAM Ave. (5) (6) (7) (8) gRhaudyoga ane hunnaraudyoganI vastuonuM utpAdana, vecANa mATe kAryakSama vyavasthA UbhI karavI. cAmAsu vAvetara mATe khAtara, bIyAraNa, vagerenI leAna ApavAnI vyavasthA atyArathI ja vicAravI. zikSako ane kolejanA vidyArthIone tathA sAmAjika kAryakarIne annakSetrAmAM tathA rAhatakAryomAM kAme lagADavA. jamInavALA kisAnone rezanIMganuM anAja kharIdavA mATe ekaTobara mahinA sudhI "naeNzanalAna" tarIke raeNzana udhAra ApavAnA prabaMdha karavA, je leAna traNa varSe vALI levI. (9) rezanIMga dukAna upara kaDaka jApto goThavavA. dUradUranAM gAmaDAMomAMthI bhUkhamarAthI thatA mRtyunA samAcAra AvavA lAgyA che. bhUkhamarAthI kadAca thoDAka vadhu mANasA maNaeN tevI gaMbhIra paristhiti gAmaDAMonI che. bihAranA sthAnika kAryaka atyAre kema niSkrIya che te samajAtuM nathI. zuM duSkALanI vadhu vaNasato jatI paristhiti temane jagADI zakaze ke pachI te mATe temane leAkakAMtinI ja jarUra paDaze ? kusumacaMda DAhyAbhAI zAha Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-5-17 prabuddha jIvana navA rASTrapati De. jhAkIrahusenanuM preraka saMvedana 5 oNla InDiyA reDiyenA pratinidhi sAthe vArtAlApa puruSa rahyA che. mArA jIvana daramiyAna mahAtmAjIe upadezelA me mAsanI navamI tArIkhe bhAratanA rASTrapatipada mATeoNM. jhAkIra keTalAeka vicArane amala karavA prayatna meM karyo che ane mane husenanI karavAmAM AvelI cUMTaNInI jAherAta thayA bAda taratamAM ja prApta thayelI lokonI sevA karavAnI A taka daramiyAna, gAMdhIjI je oNla inDiyA reDionA pratinidhine mulAkAta ApatAM DaM. jhAkIra siddha karavA satata prayatnazIla rahyA hatA - vyakitagata tema ja husene jaNAvyuM ke, "rASTrapatinI javAbadArI haMmezAM bhAre mahatvanI sAmAjika kSetre pavitratAbharyuM jIvana, sAdhya jeTalo ja sAdhanarahI che ane have pachI ethI paNa vadhAre mahattvanI bane. A mATe zuddhine Agraha, nabaLA ane dabAyelA loko mATe sakriya ane eka sarakhI jIvanta sahAnubhUti, ane A duniyAmAM ApaNuM jIvana vadhAre sabhara, arthapUrNa, samRddha ane zAlInatA satya ane ahiMsA upara AdhArita vizvazAMti ane vizvabaMdhubharyuM bane evA lakSyanI upAsanA ane niSThA tarapha samarpita thavA tvanI sthApanA karavA mATe jenI sauthI vadhAre AvazyakatA che evI prajAjanone huM anurodha karUM chuM." bhAratanA have pachInA pramukha bhAratIya prajAnA vividha vargo vacce ekatA nirmANa karavAnI ugra thavA mATe prajAnA pratinidhioe temanI pasaMdagI karI - AvA tamane - A badhAM tenA vikAsa ane utkarSa tarapha mArA lokone mahatvanA nirNayanI temane jANa thatAM temanA dilamAM kayA prakArane kriyAzIla banAvavA mATe huM mArAthI zakaya haze te badhuM karI chUTIza. pratyAghAta udbhavyo evA praznano javAba ApatAM DaoN. jhAkIra teo jene rAmarAjya kahetA hatA te A ja che. husene jaNAvyuM ke, " A aMge mAruM paheluM saMvedana namratAnuM che, A namratA e prakAranI nathI ke je kriyAzIla banavAmAM avarodhanuM kArya kare Aje cetarapha saMgharSa ane athaDAmaNa jovAmAM Ave che, che, paNa e prakAranI che ke je AgaLa vadhavA, navuM zikhavA ane ' huM mArA prajAjanene ekamekanI vadhAre ne vadhAre samIpa lAvavAno prayatna karIza ke jethI ApaNe je mahAna puwArtha karavAnuM che te lokonI sevA karavA tarapha vaLavA IcachatA mAnavIomAM eka guNa rUpe jovAmAM Ave che, evI vinamratA ke je potAne zire AvelI siddha karavA mATe sau koI khabhekhabhA milAvI zake. ApaNA dezanA navI javAbadArIone pahoMcIvaLavAmAM potAnA sarva sAmarthyane keTalAka bhAge je duSkALa aMgenI yAtanAonA bhaMga banI rahyA yoga ApavA mATe Avazyaka dhRti ane nizcayabaLanuM nirmANa che te aMge huM pUrepUro sabhAna chuM ane UMDI vedanA anubhavuM chuM. annanI achate ApaNA jIvanamAM eka sthAyI paristhitinuM rUpa dhAraNa karyuM che. ApaNA dezanI AbAdIne avarodha karatA A badhA temanI pasaMdagI eka amuka vyakitane vijaya nahi paNa ekkasa dumane sAmane karavA mATe ApaNe kaTibaddha thavAnuM che ane Adarzo ane siddhAMtane vijya che evI je dezabharamAM sarvasAmAnya pUrI tAkAta dAkhavavAnI che. lAgaNI prasarelI jovAmAM Ave che te saMbaMdhamAM temane zuM kahevAnuM che to pachI ApaNA lokonAM du:kho ane saMkaTo haLavA karavAnA evA praznano javAba ApatAM temaNe jaNAvyuM ke " A bAbatamAM bhIpaNa kAryane pahoMcI vaLavA mATe ApaNe pharIthI pratijJAbaddha abhiprAya mATe mArA karatAM mane cUMTanArA loko vadhAre adhikArI che; thaIe. A mATe huM pharIthI pratijJA laIza ane e mATe je mahAAma chatAM paNa mane lAge che ke je vyakitane tenA prajAjanenA pratI mAnave mArA dezajanenI sevAmAM mArI jAtane samarpita karavAnuM kanA sthAne ArUDha karavAmAM Ave che te vyakitae prajAjanenA dilamAM mArgadarzana karAvyuM che te mahAmAnavanI samAdhi samakSa e pratijJA rahelA amuka jIvanamUlyonuM pratinidhitva karavuM ja rahyuM. jo teo levA mATe AvatI kAle savAre sAta vAgye huM rAjadhATa jaIza. mArAmAM vyakitagata tema ja samAjagata vyavahAranA saMdarbhamAM pavitratAnI, jAhera jIvanamAM gAMdhIvAdI abhigamanI ane zikSaNa e ja huM AzA rAkhuM chuM ke ApaNA dezane baLavAna banAvavAnA ane rASTrIya dhyeyanI paripUrtinuM sauthI vadhAre mahattvanuM sAdhana che evI lokone sukhI karavAnA mahAna puNyakArya aMge tame paNa puna: mAnyatAnI AzA rAkhe, apekSA seve te temAM mAre jarA paNa Azcarya pratijJAbaddha thaze. ApaNAmAMnA darekane potapotAnI pharaja bajAvavA mATe Izvara ApaNane baLa Ape anubhavavAnuM kAraNa nahi hoya." anuvAdaka: paramAnaMda Do. jhAkIrahusenanuM jAheranivedana A zubha ghaTanAnA saMdarbhamAM eka jAheranivedana karatAM De. jhAkIrahusene jaNAvyuM ke, "bhAratIya gaNataMtranA pramukha tarIke sAmAnya cUMTaNImAM banyuM tema, rASTrapatinI pasaMdagImAM paNa tivra mahattvane adhikAra dhAraNa karavA aMge mArAmAM vizvAsa mUkavA mATe spardhA thaI. paMdara varSa pachI, AvuM pahelI ja vakhata banyuM. bhAratanA prajAjane tema ja temanA pratinidhio pratye huM UMDA AbhA- kAraNa ke ATalo samaya keMgresanI moTI bahumatI hatI tethI keMgrese ranI lAgaNI pragaTa karuM chuM. jeNe lagabhaga suDatAlIza varSa pahelAM pasaMda karela umedavAra saraLatAthI cUMTAI AvatA. A cUMTaNImAM pitAnA jIvananAM mahattvanAM varSe rASTrIya zikSaNane samarpita karavAne koMgresa sAme saMyukata rIte badhA virodhapakSee potAnI tAkAta pUranizcaya karyo hato tevA eka sAmAnya zikSakanuM rASTra A rIte khare- jozathI ajamAvI joI. rASTranA zreSTha pada mATe je rItanI harIphAI khara ghaNuM moTuM bahumAna karyuM che. zikSaNa - keLavaNI-prajAjIvananI thaI tethI keTalAkane ema lAgyuM che ke rASTrapatipadanA gauravane hAnI guNavattA sAthe atyanta gADhapaNe saMkaLAyela che ane rASTranuM lakSya pahoMcI che. harIphAI thAya temAM vastuta: khATuM nathI. banne umedavAroe siddha karavAmAM e sauthI vadhAre agatyanuM sAdhana che -A hakIkatane gauravapUrvaka saMpUrNa taTasthatA jALavI. samajutIthI pasaMdagI karavAne prastuta ghaTanAdrArA mArA prajAjanoe mukatapaNe svIkAra karyo che. prayatna niSphaLa gaye. temAM virodha pakSanI cAlAkI ane keMgresanAM mArA prajAjanone A prasaMge huM khAtrI ApuM chuM ke mArAmAM temaNe mevaDI maMDaLamAM matabheda ane tethI nirNayamAM vilaMba thayo, te kAraNamUkelA AvizvAsane yogya nivaDavAne huM satata prayatna karato rahIza. bhUta che. rDo. rAdhAkRSaNane nivRtti levAno nirNaya pUrve jAhera karyo mArA jAhera jIvanane mahAtmAjInAM caraNanI upAsanA vaDe meM prAraMbha have tene makkamapaNe vaLagI rahyA hota to sAruM thAta. temanI sthiti karyo che ane teo mArA mATe haMmezA eka mArgadarzaka ane preraka paNa kaphoDI na thAta. zrImatI IndIrA gAMdhIe DaM. jhAkIrahusena rASTrapatinI cUMTaNI jaba thayo, te kAraNa na che. DaoN. rAdhAkRSNane nivRtti vai no caraNenI upAsanA vaDe e paNa """"""""""""" " Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prabhunuM jIvana mATe Agraha rAkhyo te koI rIte ayogya na hatA. pariNAme zrImatI gAMdhInA nirNayanI yogyatA pUravAra karI che. DAkaTara jhAkIrahusena sarva rIte lAyaka vyakita che te vize matabhedane avakAza nathI. uparASTrapati tarIke tema ja rAjyasabhAnA adhyakSa tarIke temaNe bhAve tevuM kAma karyuM che. alabatta vartamAna kaTokaTInI paristhitimAM koI asAdhAraNa sAmarthyayavALI ane prabhAvazALI vyakita A pade hota to vadhAre sAruM thAta. paNa zrI subbArAvanI sarakhAmaNImAM DaoN. husena vadhAre lAyaka vyakita che tema taTastha vicAra karatAM jarUra lAgaze, zrI rAjaLApAlAcArIe . husenanI pasaMdagI thavI jeIe tevuM, bhArapUrvaka pahelAM jAhera karyuM hatuM paNa pachI pAtAnA mata badalAvyo, temAM bauddhika pramANikatA nathI. zrI rAjage pAlAcArInuM vartana koMgresa pratyenA dveSaprerita hatuM tema durbhAgye kahevuM paDe. koMgresanA umedavAra hatA tethI DaeNAkaTara husena eka putaLA tarIke kAma karaze ema kahevAmAM rAjAjI, DaoN. husena ane rASTranuM apamAna kare che. zrI subbArAva virodhapakSAnA umedavAra hatA ane te cUMTAyA hota to zuM virodhapakSanA bhutaLAM tarIke teo kAma karata ? harIphAI hoya tyAre koI paNa rAjakIya pakSe umedavAra niyukata karavAnAM rahyAM. paNa umedavAranI lAyakAta to e ja che ke pote cUMTAya to koI pakSanA pratinidhi tarIke nahi paNa rASTranA nAyaka ane samasta prajAnA hItamAM ja te kAma karaze. zrI rAjagApAlAcArIe ema kahyuM ke DaoNkaTara husenanI cUMTaNI nizcita ja hatI--foregone conclusion--kAraNa ke zrImatI IndIrA gAMdhI temane mATe pracAra karatA hatA. emAM zuM khoTuM karyuM che ? zrI subbArAva mATe virodhapakSoe pracAra karyo te yogya hatA ane DA. husenanI saphaLatA mATe koMgresa ane tenAM AgevAno prayatna kare te ayogya che ? harIphAI hoya tyAM pariNAma mATe pracAra ane prayatne te karavA ja paDe. kAM te umedavAra pAte kare athavA to je rAjakIya pakSAnA temane Teko hoya te kare. rASTrapatipada mATenA umedavAre, dhArAsabhA ke pArlAmenTanA sAmAnya umedavAra peThe, peAtAnA guNagAna karato pracAra karavA temAM gauravahAni thAya ke rAjakIya pakSo jenA sabhyo cUMTaNI karavAnA che tenA taraphathI pracAra thAya temAM gaurava sacavAya ? zrI rAjagApAlAcArI ane zrI munazI jevA svataMtra pakSanA AgevAnoe rASTrapatinI cUMTaNI saMbaMdhe aucityanI maryAdAo tyajIne, prajAne avaLe mArge doravA prayatna karyo che. temAM rASTrapatinA adhikAronA prazna paNa UbhA ryo che. svataMtra pakSanA AgevAnA rASTrapatinA adhikAro je rIte raju kare che, te baMdhAraNapUrvaka hoya to rASTrapati eka saramukhatyAra bane ane lokzAhI paraMparAne bhAre AMcako lAge. chatAM eTaluM to kharuM che ke rASTrapati koI rAjakIya pakSanA pratinidhi nathI ane kaTokaTInA saMjogAmAM dezanA hItamAM temane viziSTa adhikAro che. A praznane Da!. jhAkIra husaina rASTrapati bane ke zrI subbArAva te sAthe sIdho saMbaMdha nathI. A tIvra spardhAmAM janasaMghanA mukhapatrae DaoNkaTara husena sAme keTalAka pAyA vinAnA ane aNachAjatAM AkSepA karyA, jyAre koMgresa taraphathI zrI subbArAva viSe eka paNa anucita zabda uccAravAmAM Avyo nathI e hakIkatanI paNa noMdha levI joIe. tA. 16-567 temane cUMTavA ema nathI paNa umedavAra lAyaka hoya pachI te muslIma hoya te paNa ApaNe pasaMda karIe temAM ApaNI asAMpradAyikatA rahI che. TUMkAmAM rASTrapatipada mATe koI koma ke dharmanA bhedane avakAza nathI paNa lAyakAtanuM ja dhAraNa che. pachI te hindu hoya ke muslIma ke bIjI koI koma ke dharmanA DAkaTara jhAkIra husenanI pasaMdagIthI pAkistAna sAthenA ApaNA saMbaMdhA sudharaze tema mAnavAne koI kAraNa nathI. paNa te hArI gayA hota to bhArata sAme pracAra ranuM eka kAraNa pAkistAnane maLata ema kahevuM yogya thaze. DA. huronanI cUMTaNIthI videzomAM ApaNI pratiSThA vadhI che. DA. husenanI pasaMdagI mATe ema kahevAnuM hatuM ke temanI cUMTaNI thAya temAM bhAratanI asAMpradAyika--Secular--nItine vijaya che. AmAM kAMIka gerasamajaNa che. eka muslImane rASTrapatipade niyukata karIe to ja ApaNI asAMpradAyikatA puravAra thAya tema nathI ja. paNa bIjI rIte saMpUrNa lAyakAtavALA eka muslIma, anAyAse rASTrapatipadanA umedavAra thAya ane te muslIma che mATe ja temane pasaMda na karIe te ApaNI asAMpradAyika nItinI niSphaLatA che. DA. husena muslIma che mATe ja ApaNI asAMpradAyikatA puravAra karavA tIvra spardhA pachI, pariNAma Ave te svIkAravuM te leAkazAhI rIta ane badhA matabhedo bhUlI jaI, rASTrapatine dezanA nAyaka tarIke svIkAravA ema lagabhaga badhA rAjakIya pakSAe karyuM, paNa eka vyakita A pariNAmathI bhAre du:khI che. te che zrI rAjAjI. DaoNkaTara jhAkIra husenane aupacArika abhinaMdana paNa tenA ApI zakatA nathI ane temanA navA padamAM teo sukhI nahi thAya tema rAjAjI kahe che, dUdhanI javALAo rAjAjIne kAM laI jaze? A kaTokaTInA prasaMge samasta prajAe DAkaTara jhAkIra husenamAM vizvAsa mUkI, pUrNa sahakAra ApavA temAM ja dezanuM hIta che. caumanalAla cakabhAI zAha gharamAM ekaThAM thayelAM auSadho sadhanA kAryAlayamAM mAkalI Ape! zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone temaja muMbaImAM vasata prabuddha jIvananA vAcakone namra nivedana ke Aje kuTuMbamAM mAMdagI AvatAM DAkaTaro aneka prakAranI peTanTa davAo, malamo tathA Inje kazana lakhI Ape che ane dhAryA mujabane ArAma na thata. AgaLanAM auSadho pUrA upayogamAM AvyA na AvyA ane nava auSadho lAvavAnI DAkaTaro sUcanA Ape che. A rIte ochAM vaparA calAM tema ja nahi vaparAyalAM auSadhA anekane tyAM ThIka pramANamAM ekaThAM thAya che. A rIte nahi vaparAyalAM, tathA thoDA pramANama vaparAyalAM chatAM upayogamAM laI zakAya tevAM auSadhona anyatra upayoga thaI zake te mATe muMbaI lAyansa kalaba taraphathI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM eka peTI rAkhavAmAM AvI che, jemAM saMghanA sahyA temaja prabuddha jIvananA vAcako taraphathI maLelAM upara jaNAvya, mujabanAM auSadho ekaThA karavAmAM Avaze ane lAyansa kalaba drAra. tenI pUrI jAtatapAsa karIne te auSadhA tenI jarUriyAtavALA loko vahecI ApavAmAM Avaze. to peAtAne tyAM nakAmAM paDI rahelA chata, upayogamAM Ave tevAM auSadhe saMghanA kAryAlayamAM paheoMcADatA raheva. saMghanA sadasyo tathA prabuddha jIvananA vAcakone prArthanA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, AcArya zrI rajanIzajInAM muMbaImAM pravacane AcArya zrI rajanIzajInAM pravacano jIvana jAgRti kendranA upakrame dhAbItalAva pAse AvelA krosanA medAnamAM tA. 20-222-23nI sAMje 6-30 vAge yojavAmAM Avela che. viSayasUci amadAvAdamAM saMgha samitinuM AveluM kamanasiba visarjana rASTrasaMsthAnA sekreTarI mahAmanA u. thAM purUSa strIne hajIya oLakhI zakayA nathI. bihAranA ArtanAda navArASTrapati DaeNoN. jhAkIhusenanuM preraka saMvedana rASTrapatinI cUMTaNI mahAprasthAnanA patha para 25 pRSTha karavAmAM paramAnaMda anu. subodhabhAI ema. zAha 13 saMkalana: cImanalAla je, zAha, 14 kusumacandra DAhyAbhAI zAha 15 anu. paramAnaMda 17 11 cImanalAla cakubhAI zAha 17 prabeAdhakumAra sanyAla 19 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-17 prabuddha jIvana mahAprasthAnanA patha para-25 pAIna vananI aMdarathI sUryAstano lAlaraMga tharathara kAMpato chellI caTTImAM AvIne jANe chellI rAtrIne ArAma lI. dUra | hatA te huM spaSTa joI zakato hate. jANe tenuM e kaMpana rANInA pUrvadizAmAM rANI kheta zaheranA dIvA ahIMthI dekhAtA hatA. kAle 'gaLAne paNa vaLagyuM hatuM. kadAca ema paNa hoya ke e mArI pala- savAre tyAM jaI pahoMcIzuM. pAse pAse ja be pAkA bAMdhelA oraDA kanI bhrAnti ja hatI. javA do paNa, kayAMka kyAMka, jhADa para araNya hatA. rahevAnI AvI suMdara jagyA amane bahuM theDI maLI hatI. pakSIne kolAhala saMbhaLAto hato, pelI taraphanuM pahADanuM zikhara saMdhyAnA eraDAnI pAse ja eka khAdhAkhorAkInI dukAna hatI. dukAnamAM ja jhAMkhA taDakAthI raudra banI gayuM hatuM. eNe pharIthI kahyuM, "jIvanamAM rAtanA bhojanane baMdobata karyo. thoDIvAramAM caudharI sAheba ane kadAca ApaNe pharI pAchA nahi maLIe, paNa enuM mane du:kha nathI. didimAnuM dala dhAmadhUmathI AvI pahoMcyuM. AvatAM ja koNa jANe mArI badhI vAta meM ni:saMkoce tamane kahI che tene ja mane AnaMda zAthI didimA ne caTTIvALAne jhaghaDo thayo. didimA jarA jarAmAM chaMcheche. zuM tame A pravAsa kathA lakhazo ? kayA chApAmAM ?" DAtI, garama mijAjanI strI hatI. gusse thaIne e potAnA dilane meM kahayuM, "jo lakhuM to 'bhAratavarSamAM ja lakhIza." laIne pAsenI caTTImAM gaI. huM eka khUNAmAM jaIne paDayo rahyo. te te bahu sAru. huM bhAratavarSanI grAhaka chuM. paNa dhyAnamAM AkAzanA tArA tarapha joIne rANI joDenI chellI vAtacIta vize huM rAkhajo mAruM nAma ne ThekANuM pragaTa na karaze." be miniTa bhI e pharI pAchI bolI. "mArI anumati che, vicAra karatA hatA. zukalapakSano kSINa caMdra tyAre pahADanI pazcima mArA jIvananI badhI vAta tame pragaTa karajo. tamArA lakhANathI huM tarapha DhaLato hato. paNa mAruM mana emAM lAgatuM nahotuM. kazI na samakevI chuM tenI mane khabara paDaze." jAya evI vyathA thatI hatI. A meM hasIne kahyuM, "badhI vAta nahi lakhuM. sAdhAraNa vAta lakhIza." bIje divase prabhAte sUryodaya thatAM ja, cIDa ane pAInanA teNe kahyuM : ke mane vizvAsa che ke suMdara rIte lakhe te vAMkecUke raste thaIne, jAsusa phaInI tIkSaNa daSTi pAra karIne, gIdhaDAMthI badhuM ja lakhAya. tame bahu sarasa lakhajo haM. phakata mArI vAta nahi, bharAyelA eka smazAna AgaLa thaIne, caudharI mahAzayanI joDe bIjuM paNa lakho. tamArI badhI racanAnI aMdarathI eka mahAna vAta karato karate, ATalA divasa pachI, rANIkheta zaherane nAke jIvanane huM sparza karI zakuM. emAM haze mAnavane gaMbhIra AnaMda AvI pahoMcyo. pAse ja eka gorAlazkaranI chAvaNI hatI, enI ane vedanAnI jhAMkhI." paDakhe ja sarakArI oNphisa, hospiTala, kalaba, chAtrAlaya, maTha, musAAzcaryacakita thaIne enI vANI huM sAMbhaLato hato. A tenI pharakhAnuM, seneToriyama, ema zaheranAM aneka sthAne tyAM hatAM. cAre eka abhinava mUrti hatI. teNe kahyuM, "anyAya ane asatyane huM bAju ekavAra zunyadaSTithI joIne ghaDo choDI daIne rANI beThI. baradAsta karatI nathI. samasta sAmAjika mithyAcAra, nirlajaja savArane pahora hate. chatAM tenuM mana kalAnta hatuM, khUba ja kalAta, barbaratA, mANasanI kuTilatA ane apamAna-e badhAnA sarvanAzane hatAzA, avasAda, ne karuNatAthI tenI banne AMkha chalachala hatI. sUra tamArA lakhANamAM gUMjI UThavo joIe. jeo vaMcita che, anyAyane ene tyAM rahevA daI huM AgaLa cAlyo. pharatAM pharatAM meM joyuM te pratikAra jeo karI zakatA nathI, tethI jeoe mAthuM nIcuM DhALI asaMkhya dukAne, bajAra, hoTala, gharonI hAre, pherIvALAo, asaMkhya dIdhuM che, zatakoTi baMdhanamAM ja vAsa karIne jemane nizvAsa rUMdhAI lokonI avarajavara-eka tarapha moTara basa hatI. avAk thaIne game che, te badhAnA AtmAnI bhASA tamArA sAhityamAM jAgI UThavI meM meTare joyAM karI, enAM paiDAMone joIne jhaDapI gatinI kalpanA joIe. mArI vArtAmAM je mAnavIenuM dala pratibiMbita thaze, temane karatAM huM AnaMdita banI gayo. yaMtrasaMskRtinI vAta huM bhUlI gayA. virodha ane asatyamAMthI mukita maLavI joIe. ane sarva mithyA hato, jANe badhA joDe viccheda thaI gayo hato, anAtmIyatA vadhI ane labhyamAMthI teo mahattara jIvana tarapha AgaLa vadhe." gaI hatI. sabhyatA, saujanya, ne sAmAjikatAne aMcaLa meM pAchA "baMgALI chApAM ne sAmayiko huM niyamita vAMcuM chuM." teNe oDhI lIdhA. kahyuM, "rAte jyAre badhA uMdhe che, tyAre huM jANuM chuM, paNa e badhuM lAgalo ja huM cAnI dukAnamAM gayo. je nizabda nIravatAne vAMcIne mane hasavuM Ave che. atyAranA sAhitya vacce ne chApAM dIkALathI huM anubhava karato hato enI joDe Ane keTalo badhe vacce koI pharaka nathI. lakhANadvArA ja lekhakano paricaya thAya che. prabheda hate? lekhaMDane lAkaDAMne avAja, kukaDAne maraghAne avAja, emanuM jIvana kevuM saMkUcita hoya che ne temanI daSTi kevI skUla devaLane dAMTanAda, gerAlazkarInI chAvaNImAM begapAIpanuM vAdana, hoya che, e lokomAM parizrama che paNa sAdhanA nathI. potAnA mane dukAnadArane zorabakora, meTarano avAja, vaTemArguonI uSTha khala bhavanA raMgamAM raMgIne pitAnI khuzI pramANe e strI-puruSanA vAtacIta, majAka, mazkarI, hornane zabda, e badhAthI huM khUba akacaritranuM nirUpaNa kare che. ethI pAtro cAvInAM pUtaLAM jevAM banI LAI gayo. AnI joDe Aje mAro kayAMya meLa khAte nahote, jAya che. emanI vArtA vAMcatAM hasavuM Ave che. paNa jyAre ATaluM jANe huM koI bIjA ja dezane mAnavI houM ema lAgyuM. jANe vana karavA mATe ene kasarata ne kArIgarI karavI paDe che, tyAre emanA ane parvatane ja huM mAnavI banI gayo houM ema mane lAgyuM. mArA para gusso Ave che. jIvananA mArgamAM prema ane zakitane asvA AcAravicAra, vartanavyavahAra pUrNa rIte svataMtra hatA. A zaheranI bhAvika abhAva emane dekhAtuM nathI. tethI ja temanuM sAhitya durbaLa saMskRtinA arasAmAM mArA mukhanuM pratibiMba joIne huM ja vismayathI lAlasAne ItihAsa banI jAya che, ne mAMdalA mananI kutsita ane du:khathI Aghe sarI gayo. mAro paheraveza, hAvabhAva, AcAra, abhivyakita thaI jAya che." AcaraNa, aMgabhaMgI badhAmAM himAlayanI prakRtinI chApa lAgI gai hatI. kamaLa jevI rIte eka eka dala ughADatuM udhADanuM, eka vakhata ekabIjAnA moDhA sAmuM joI ame eka akSara paNa belI zakatAM pUruM khIlI UThe che, tevI ja rIte A strIne paricaya thayo. A badhI nahotAM. AdiyuganA saMskRtihIna mAnavIo ekAeka saMskRtinA vAta AvI suspaSTa bhASAmAM eNe kahI nathI" e vAta sAcI, paNa kolAhalamAM AvI caDhayA hatA. nirjana himAlayanI guphAmAM pAchA eNe kahI che. te thoDI paNa akathya paNa rahI gaI che. paNa A ja jaIne bharAI rahevAnuM amane mana thaI AvyuM. jeIna bharAI rahevAnuM amana mana ya enuM mULa vaktavya hatuM. ame cauda jaNa hatA. dareke be rUpiyAnuM moTarabhADuM ApIne cAra mAIlane raste vaTAvIne sAMjane samaye ame rastAnI ahIMthI ekANa mAIla dUra haladavAnI sTezana sudhInI basamAM ame Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-5-67 besI gayA. ATha vAge basa upaDI. DAbI tarapha eka raste hate. - ahIMthI alameDA tarapha jatA hatA. alameDAthI e bhikiyAne jo hato. amArI meTara kArgodAma tarapha vaLI. pahADaparathI dhIre dhIre ame UtaratA hatA. pAko bAMdhela pahoLo rasto hatA. eka tarapha paththaranI divAla hatI, ekadama nIce nadI vahetI hatI, pelI tarapha jaMgala hatuM. jaMgalamAM kayAMka jharaNAMne kalanAda saMbhaLAto hato. kudaratI dRzya atyaMta suMdara hatuM. meTara vAre vAre vaLAMka letI hatI. kyAreka halAvI nAMkhatI hatI, te kayAreka hiMDoLA para beThA hoIe ema lAgatuM hatuM. A jhaDapI gati mane adbhuta lAgatI hatI. manamAM thatuM hatuM ke AnAM paiDAM te jANe mArA ja pago che, huM ja jANe doDato * hate. na koI thAka, nahAtA avasAda, amArA manamAM, amArA vartanamAM, e ja rastA, aNakhUTa rasate hajI ramyA karatA hatA. ethI ja ame moTaramAM beThA hovA chatAM ame cAlatA hatA. phakata paga cAlatA hatA. amArA paganI gati viramI nahotI. DozI e gADInI aMdara ulaTI karavI zarU karI dIdhI. e loko zI rIte sahana karI zake? emanA zarIra joDe yaMtrane (moTaragADIne) saMgharSa thayo hato. rANI pAchaLanI beThaka para hatI. mArI DAbI tarapha caudharI sAheba beThA hatA. basa khuba nAnI hatI, eTale ame bhIcaDAIne beThA hatA. koInA zarIra upara koIne hAtha hatA, koInA paganI joDe koIne paga athaDAtA hatA. ekavAra mAro paga khaseDavA jatAM, koInA paganI upara mAro hAtha pharyo. bhIDamAM ApaNI | svataMtratAnuM rakSaNa karavuM atyaMta muzkela banI jAya che. lagabhaga sADAdaza vAge haladavAnI sTezane ame pahoMcyA. jeTha mahinAne aMta samaya hato. santa taDakAthI jANe badhI dizAo tarasI banI gaI hatI. ThaMDA dezamAMthI ekAeka jANe ame kudako mArIne agnikuMDamAM paDyA hatA. grISma madhyAnhanI pracaMDa AganI jhALathI badhAM aMgA jANe saLavaLavA lAgyAM. uparathI A garamImAM nIce utaratAM to jANe zvAsa thaMbhI gaye, huM vAraMvAra nisAsA nAMkhavA lAgyo. rANI kazuM belatI nahotI, himAlaya choDIne AvyA, tyArathI enuM mana bhAMgI gayuM hatuM. vagarakAme e kazuM belatI nahotI. dukAnamAM eka khurazI hatI tenI upara e udAsa thaIne besI rahI. amArA sarasAmAna sAthe ame trIjA varganA veITIMga rUmamAM beThA.. vAraMvAra nisAsAthI ane asahya garamIthI zarIra bhAre ne asvastha banI gayuM hatuM. rANI jANe koI maMtrathI mArI avasthA samajI gaI hatI. taka maLatAM, mAthA para premathI hAtha pheravIne mAM je rIte aku huM LatAthI bALakanI kuzaLatA pUche, te rIte komaLakaMThe eNe mane pUchyuM, "tamAruM moTuM AvuM kema thaI gayuM che? mane lAge che ke zarIra sAruM nathI." meM kahyuM, "zvAsa letAM muzkelI paDe che." eNe vyasta banIne kahyuM, "te te zvAsozvAsanI kaMI garabaDa che. emAM to ema ja thAya. mArI pAse davA che. tame jaIne caudharIsAhebane vAta karo, huM hamaNAM ja davA kADhI ApuM chuM." davA khAvAthI zarIra svastha banyuM. caudharI sAhebe mane cUpacApa zAMtithI sUI rahevAnI salAha ApI. huM sUI rahyo. divasanI to kaI gADI nahotI, eTale A divasa ArAma laIne sAMje cha vAge huM gADImAM beThe. bAlAmInI TikiTa meM kaDhAvI, mArI IcchA naimiSAraNya thaIne javAnI hatI. eka nAno DaLe ame badhA baMgALIoe maLI rekI lIdhA hatA. gADI nAnI hatI, paNa ene vega ghaNo hate. grISmakALane lAMbe divasa pUro thaye, sAme medAnane cheDe sUrya astAcala tarapha gayo, AMkhamAM nidrA AvavA lAgI, dUranI parvatamALA dhIredhIre. vilIna thaI gaI. didimA, caudharI sAheba ne rANI cAlatI gADImAM paNa japa karavA besI gayA. rAte sADAnava vAge barelI sTezane gADI badalI, ne badhA joDe ja kAzInI gADImAM beThAM, gADImAM ghaNI bhIDa hatI. garamI paNa asahya hatI. ghaNA prayatna karavA chatAM kayAMya ThaMDuM pANI | maLyuM nahi. badhA AkaLA banI gayA hatA, tarasathI ame ghaNA herAna thatA hatA. nazIba para badhuM choDI ame beThA rahyA. kalAMti, parizrama, atizaya garamI, ne anAhArathI badhA pIDAtA hatA, gADInI gatithI badhAM jhokAM khAtAM hatAM. kayAMka nAnA sarakhe avAja paNa nahotA. bArInI upara mAthuM DhALIne rANI paNa uMghavA lAgI, huM sUto peTInI upara, vakhatasara ekAeka huM jAgyo. rAtanA aDhI vAgyA hatA. badhA gherI uMghamAM hatAM. nIce utarIne jouM chuM to rANI ughADI AMkhe ekITaze kAMI jotI besI rahI hatI. enI AMkhamAM uMgha nahotI. jANe e kayAreya uMghI ja na hoya ema lAgatuM hatuM. aMdhakAramAM bArI bahAranuM dazya jotI e pASANamUrtinI jema besI rahI hatI. meM pUchayuM, "bAlAmI gayuM?" rANIe AMkhe mArA para TheravI thoDIvAra joyAM karyA pachI mRdukaMThe kahayuM, "jo gayuM hoya to yezuM. tamAre bAlAmau utaravAnuM nathI." kema?" "uMghatI didimA tarapha joI jANe dhamakAvatI hoya ema eNe kahyuM, tamAre ghera javuM ja paDaze. kAzIthI AvyA che te kAzI ja cAle. have vadhAre tIrthayAtrA karavAnI jarUra nathI. bahu tIrthamAM pharyA." meM kahyuM, "paNa mArI TikiTa te bAlAmaunI che." eNe kahyuM, "e to rastAmAM badalI levAze." ' huM kAMI bolyA nahi. e pAchI cintAnA samudramAM DubI gaI, paNa te thoDI ja kSaNo. te pachI mArI tarapha pharIne ujajavaLa daSTithI joIne belI, "AthI zuM? A paNa mithyA che, arthahIna che. zuM tamane koI vizvAsa che kharo? A lekamAM, paralokamAM, pUrvajanmamAM? enA koIpaNa savAlano javAba ApavAnuM mAruM gajuM nahotuM. dra,tagAmI TreInanI bahAra ghanaaMdhArI rAtrI paNa enA prazno javAba ApI zakatI nahotI. e taddana niruAra rahI. thoDIvAramAM te gADI AvIne bAlArmI sTezane UbhI rahI. rAtanA traNa vAgyA hatA. huM utaryo te nahi, paNa gADInA dhakkAthI badhA jAgI uThayA. didimAe UThIne pUchayuM, "tame ahIM utaryA nahi?" meM kahyuM, "na utaryo, A yAtrAmAM naimiSAraNya samAvavuM nathI." to bhale, ATaluM kaSTa veThayAM pachI? e mA, beThAM beThAM ja nuM to naskorAM bolAve che ne? sAMbhaLe che, e rANI? jANe behoza. banI gaI hoya ema udhe che ne? hamaNAM be divasathI khAdhuM nathIne?" UMdhane AvA sarasa abhinaya joIne mane peTa pakaDIne hasavAnuM mana thayuM. rANI jaNAvavA IcchatI nahotI ke e atyArasudhI jAgatI hatI. mArA mananuM AkAza pharI pAchuM svaracha banI gayuM hatuM. savAre lakhanau pahoMcyo. lokalagADImAM bahuM meDA pahoMcAya ethI lakhanauthI gADI badalavA mATe pAchA Utaryo. ghaNe vakhata hato, eTale kAmaLo ane jhoLo mUkIne sTezananI hoTalamAM cA pIne bahAra AvIne eka TAMge bhADe karIne zaheramAM ghUmavA nIkaLyo. prabhAtanAM prakAzamAM suMdara lakhanaunagarI AMkha ughADatI hatI. pathaghATa, dukAna bajAra badhethI pasAra thaIne navAbanA mahela joDe ghasAIne gADI cAlI. purANo kille, aitihAsika khaMDera, gavarnarane mahela, medAna, gaumatI, nadI, pelI tarapha vizvavidyAlaya, e badhAnI upara najara pheravIne, be klAka pachI bajAramAMthI eka joDI slIpara kharIdIne pAcho sTezane Avyo. daherAdUna ekasapresane AvavAne vAra nahotI. gADI AvI, sarasAmAna laIne ame badhA caDhayA. caDhatI vakhate tUTelA sapheda kenavAsanA joDA lakhanau sTezanane bheTa ApyA. dustara himAlayane vicitra ItihAsa ane anaMta smRti laIne anAdara pAmIne e rastAmAM paDI rahyA. kAMkarA ne patharAmAM, baraphamAM, varasAdamAM A joDA ja mArA parama mitra hatA. mArA paganAM taLiyAne Azaro pAmIne mane badhI duravasthAmAMthI uddhArIne eNe mane bacAvyo. ene rastA para pheMkIne enuM hRdaya dareka jaNanAM pagalAMthI caMpAya evI sthitimAM meM ene mUkI dIdhAM. Aje enAM karuNacakSu ughADIne e bahu dUra sudhI mane joyA karatA hatA. anuvAdaka: mULabaMgALI DaeN. rAMdrakAMta mahetA prabodhakumAra sanyAla mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. mudragusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7) Regd. No. MIH, 17 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaskaraNa va 29: aMka 3 muMbaI, jUna 1, 1997, gurUvAra paradeza mATe ziliMga 12 zrI mu`bai jaina yuvaka sa'thanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA tatrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA yunivarsiTI-mathakanA prazne bhAvanagaramAM pedA karelA jhaMjhAvAta A samasyA yathAsvarUpe samajavA mATe tene lagatA chellAM traNacAra varSanA ItihAsa upara najara nAkhavI jarUrI che. AjathI cAra varSo pahelAM gujarAta rAjyamAM amadAvAda, vaDodarA tathA ANaMda ema traNa yunivarsiTIo astittvamAM hatI. A uparAMta sUrata vibhAga tema ja saurASTramAM alaga alaga yunivarsiTI UbhI karavAnI te te vibhAganA prajAjano taraphathI mAMgaNI karavAmAM AvI. A mAMgaNInA svIkAra karIne pratyeka yunivarsiTInA mathaka aMge tema ja tenA svarUpa ane kArya aMge rIporTa karavA mATe, gujarAta rAjya taraphathI gujarAta yunivarsiTInA vAIsacenselara zrI lAlabhAI Ara. desAInA pramukhasthAne zrI DolararAya mAMkaDa, zrI umAzaMkara joSI, zrI caMdravadana zAha, DaoN. ramaNalAla desAI, zrI. ghanazyAma ojhA, zrI. DAhyAbhAI paTela, zrI harabhAI trivedI, zrI. TI. e. desAI tathA zrI. vAya. jI. nAyaka A mujabanA sabhyonI eka niSNAta samiti nImavAmAM AvI hatI. A niSNAta samitie pUratI tapAsa karIne 'ane ucca zikSaNa sAthe saMbaMdha dharAvatI aneka javAbadAra vyakitaonI jubAnIo laIne tema ja saurASTra yunivarsiTInA mathaka aMge agatyanA sthaLAnI mulAkAta laIne je rIperTa karelA temAM saurASTra yunivarsiTInA mathaka mATe bhAvanagaranI sarvAnumate bhalAmaNa karatAM te niSNAta samitie nIce mujaba jaNAvyuM hatuM: A "rAjakoTa, junAgaDha, jAmanagara ane bhAvanagara--A cAreya vistAre ucca zikSaNanI suvidhAnI daSTie sArI rIte khIlyAM che. koImAM vidyAzAkhA vadhAre che te! koImAM kolejo vadhAre che. ekada2e ema kahI zakAya ke, uparanAM cAra zahero--jIllAo/ ucca zikSaNanI sArI suvidhA purI pADe che. paraMtu bAbatamAM upara jaNAvelI suvidhA uparAMta eka bIjI pUraka suvidhAne vicAra karavAnuM samitine jarUrI lAgyuM che ane te che sAMskRtika ane zaikSaNika paraMparA ane tajajanya vAtAvaraNane lagatI suvidhA. yunivarsiTInA mathakano vicAra karavAmAM zikSaNasaMsthAne poSaka vAtAvaraNanI suvidhA samitine vadhAre mahattvanI lAge che ane te suvidhA bhAvanagaramAM hovAnuM samitine jaNAyuM che. bhAvanagara sivAyanAM anya sthaLAmAM sAMskRtika bhUmikA Navikasita che ema ame kahI zakIe nahi, paNa jayAre samagrapaNe tulanAtmaka rIte vicAra karavAnA prazna Ave che tyAre mAre kahevuM joIe ke bhAvanagaranA pakSe palluM spaSTa rIte vadhAre namatuM amane lAge che ane tethI ucca zikSaNanI pravartamAna tema ja zaikSaNika ane sAMskR tika paraMparAnI daSTie vicAratAM ame bhalAmaNa karIe chIe ke saurASTra vistAranI navI yunivarsiTInA mathaka tarIke bhAvanagara ja pasaMda karavuM joIe." A pramANenI spaSTa ane sarvAnumatIpUrvakanA niSNAta samitinA ahevAla gujarAta yunivarsiTInA anumedana sAthe gujarAta sarakAra upara ravAnA karavAmAM AvyA hatA ane gujarAta sarakAre A ahevAlano svIkAra karyo hato ane te mujabanuM bIla--kAnUnI kharaDA-- aAjathI traNa varSa pahelAM gujarAta sarakAra rAjayanI vidhAnasabhAmAM rajU karavAnI taiyArImAM hatI. evAmAM rAjakoTa khAte, saurASTra yunivarsiTInuM mathaka bhAvanagara nahi paNa rAjakoTa ja hovuM joIe e vAtane AgaLa karIne, eka pracaMDa Andolana zarU karavAmAM AvyuM hatuM; ane e Andolane guja| sarakAra mATe eka bhAre kaphoDI sthiti UbhI karI hatI. gujarAta yunivarsiTInA anumodana sAthe bhAvanagarane saurASTra yunivarsiTInuM mathaka banAvavAnI niSNAta samitinI bhalAmaNane avagaNI kema zakAya ane bhAvanagarane AgaLa dharatAM rAjakoTanA vadhAre ne vadhAre tejadAra ane kadAca sulehazAntine jokhamamAM mUkI de evA AndolananI sAme Takkara kema jhIlI zakAya AvI jaTila samasyA gujarAta sarakAra sAme UbhI thaI ane tenuM pariNAma e AvyuM ke gujarAta sarakAre saurASTra yunivarsiTInA mathaka aMgeno nirNaya karavAnuM AAgaLa upara mulatavI karIne bAkInuM AkhuM bIla gujarAtanI vidhAnasabhAmAM pasAra karAvyuM. tyAra bAda yunivarsiTInA mathaka aMgenA praznanuM nirAkaraNa karavA mATe samayanA gALe gALe eka pachI eka prayatno hAtha dharavAmAM AvyA, paNa eno koI rIte ukela na Avyo. AnA lAMbA ItihAsamAM utaravAnI jarUra nathI. chevaTe A prazna aMgenA nirNaya gujarAta sarakAra le ema koMgresa pakSe nakkI karyuM ane A nirNaya pakSane eTale ke pakSanA sarva sabhyAne baMdhanakartA thaze evI spaSTatA karavAmAM AvI. Ama chatAM mAthA upara sAmAnya cUMTaNI AvelI hovAthI gujarAta sarakAre A prazna aMge tatkALa mauna sevavuM ucita 'dhAryuM. cUMTaNI AvI ane gaI ane saurASTramAM UbhA karavAmAM AvelA koMgresI umedavAromAMthI bhAvanagara jillAe potAnA umedavArone sauthI vadhAre pramANamAM saphaLatA meLavI ApI. e daramiyAna upara jaNAvyuM te mujaba, saurASTra yunivarsiTInuM bIla ghaNA samaya pahelAM pasAra thaI cUkayuM hatuM ane tenuM kAmakAja khAraMbhe na paDe e mATe kAmacalAu mathaka tarIke amadAvAda rAkhavAmAM AvyuM hatuM. lagabhaga chellAM varSa daramiyAna yunivarsiTInA mathakanI vicAraNA thatI rahI hatI, tenI sAthe yunirvasiTInI racanA paNa thatI rahI hatI. have AgAmI zaikSaNika varSamAM yunivarsiTI potAnuM rItasaranuM kAmakAja zarU kare te jarUrI hatuM ane te mATe sthaLa aMgeno nirNaya karavAnuM paNa anivArya banatuM jatuM hatuM. sAmAnya cUMTaNI patI jatAM have gujarAta sarakAra mATe nirNaya karavAnuM saraLa banyuM hatuM. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pramuja jIvana tA. 1-6-17 Ama karatAM keI neka -thaLe vAtAvaraNa DoLAze to tene pahoMcI vaLa- karI bese che. bhAvanagaramAM kAMIka AvuM ja banyuM che. bhAvanagarane ja vAmAM aDacaNa nahi Ave evI nirAMta cittavIne gujarAta sarakAre yunivarsiTInuM mathaka tarIke maMjura karavuM joItuM hatuM ane ema chatAM bhAvanagarane bAjue rAkhIne rAjakoTanA pakSamAM potAne nirNaya e mujaba na banyuM-A ghaTanA bhAvanagarane bhAre anyAya rUpa lAge, jAhera karyo hate. te paNa zuM A prazna evA mahattvane hatuM ke jenA nirAkaraNa mATe ahi e dhyAnamAM levAnI jarUra che je samagra guNavattAnI daSTie rAjInAmAM sudhI ane emAMthI phalita thayelI haDatALa, sIdhA pagalA--samiti niSNAta samitie bhAvanagarane pasaMdagI ApI hatI te guNavattAmAM ane "bhAvanagara baMdha' sudhI javAnI jarUra hatI ?-Ane bhAvavadhAro ke ghaTADo karanArUM eka paNa kAraNa Aja sudhImAM pedA thayuM nagaranA zANA, samaja ane varSonA anubhavI keMgresI kAryakarone, nathI. gujarAta sarakAra e paNa barobara jANatI hatI ke je sthaLa AvA prasaMge jarUrI khAmeza dAkhavIne, gaMbhIratApUrvaka, kema vicAra pratye nApasaMdagI jAhera karavAmAM Avaze te sthaLanA prajAjanAmAM na karyo? tA. 19mI menA roja morArajIbhAIne bhAvanagaranA A kAraNe asaMtoSa jarUra thavAne ane vAtAvaraNa paNa ochA vadhatA keMgresI netAo verAvaLa khAte maLyA hatA ane tyAre tema ja tyAra pramANamAM kaluSita thavAnuM. Ama chatAM gujarAta sarakAre te kayA bAda tA. 20mInA roja morArajIbhAIe vaDodarA khAtenI patrasthaLanI nuisance-value-harakata-AgavaDa-muMjhavaNa UbhI karavAnI kAra pariSadamAM A maDAgAMThanA ukela mATe je vikalpa sUcavyA hatA tAkAta vadhAre che enuM ja mApa kADhIne tenA lAbhamAM cUkAdo ke, bhAvanagaranA bhAIe bIjA jillAo sAthe maLIne koI sarvaApavAnuM hatuM. gujarAta sarakArane lAgyuM ke A muMjhavaNa UbhI saMmata ukela zodhI kADhe, athavA te dhArAsabhAnA keMgresa pakSane karavAnI tAkAta rAjakoTamAM ghaNI vadhAre che ane tethI A bAbatane nirNaya karavAnuM sepe, ranathavA te saurASTra yunivarsiTInI teNe niSNAta samitinI bhalAmaNane Thokara mArIne rAjakoTanA pakSamAM - have je seneTa UbhI thAya tene A bAbate nirNaya mATe sAMpe, cUkAdo ApyuM. AnA jalada pratyAghAta bhAvanagaranA prajAjane ane AmAMnA koI paNa vikalpanA pariNAme je nirNaya Ave te upara paDayA. tenuM zAndhana karavA mATe saurASTra yunivarsiTInI amuka badhAne baMdhanakartA bane-A vikalpane jarA zAntithI vicAra karavAne cAra zAkhA ane rekaTaranI ophisa bhAvanagaramAM raheze evI jAherAta paNa temaNe koI taiyArI kema na dAkhavI? - karI. paNa AthI bhAvanagaranAM prajAjanone jarApaNa saMtoSa na thayo. ApaNe lokazAhInA mALakhAne svIkArane beThA chIe. lokazAhImAM niSNAta samitinA abhiprAyane Thokare mAravAmAM nahi Ave evI koI paNa nirNaya Akhare bahumatI upara AdhArita hoya che. lagAtAra traNa varSa sudhI AzA ApIne gujarAta sarakAre ekAeka ApaNane lAgatA anyAyane pUrI daDhatApUrvaka virodha karavo joIe bhAvanagaranA nAma upara cheke mArI dIdho-A hakIkata bhAvanagaranA ane ramApaNe abhiprAya jarUra jaNAye sakhatamAM sakhata zabdomAM prajAjanone eka bhAlAnI mAphaka khUMcI, ane e prakAranA asaMtoSe rajU karavuM joIe, ema chatAM paNa dareka praznanI alpAdhika mahattAne bhAvanagaramAM na kalpI zakAya evuM vikRta svarUpa dhAraNa karyuM ane ApaNe pramANasara vicAra karavo joIe ane tene pratikAra paNa bhAvanagaranA nAmane kalaMkita kare evI ghaTanAo cAlu divasamAM e maryAdA pUratuM sImita rahevo joIe, ane Akhare ApaNA virodhabanI gaI. pradarzanane--nAviSkArane paNa koIka finality-chevaTapaNuM-hovuM saurASTra yunivarsiTInA mathakane lagatA vivAda aMge chellAM cAra joIe, ane te sImAe pahoMcyA bAda ApaNane sAcI lAgatI varSa daramiyAna je kAMI banyuM che tenI mArI samajaNa mujaba meM vAta paNa jo bahumatIna svIkAre ane mAnI lIdhelAM anyAyanA pratiupara rajuAta karI che. huM bhAvanagarane hAIne mArI rajuAtamAM kArane paNa je bahumatInuM samarthana na maLe to ApaNI vAtane. koIne bhAvanagara pratyenA pakSapAta jevuM lAge to tene mAnavasahaja Agraha ApaNe tatkALapUrata choDavo joIe ane pratikAranI nabaLAI gaNIne kSantavya gaNavA vinaMti che. yunivarsiTI-mathakanI prakriyAne tatkALapUratI saMkelavI joIe. pratikArane e koI pasaMdagI aMge niSNAta samitie akhatyAra kareluM dhoraNa mane upAya hAtha na dharIrane ke jenA pariNAme kazAhI jokhamAya ane mAnya che ane tethI A bAbatamAM bhAvanagarane anyAya thaye arAjaka baLane anartha nirmANa karavAnI taka maLI jAya. lokazAhInA che e hakIkatane athavA te abhiprAyane huM svIkAruM chuM. rAma A rahasyane bhAvanagaranA prajAjano bhUlI gayA hoya ema lAge che. chatAM paNa, tene virodha karavA aMge bhAvanagara bAjunA keMgresI satya khAtara laDatA rahevuM ane paristhitinI apekSAne dhyAnamAM AgevAno ane dhArAsabhyo vacagALAnA koI paNa upAyane laIne kaDavA ghUMTaDA gaLavA mATe paNa taiyAra rahevuM-A banne dharmo vicAra na karatAM, ekAeka rAjInAmAM ApavA sudhInA antima lokazAhInA saMdarbhamAM ekamekanA pUraka che. pagalAnA vicAra upara AvI beThA temAM ja rAjakAraNI daSTie prastuta samasyA aMge dhyAnamAM levA jevI pAyAnI bAbata to ane samagra bhAvanagaranA prajAjanonA hitanI daSTiI eka e hatI ke saurASTra yunivarsiTI saurASTramAM koI paNa eka sthaLe UbhI gaMbhIra bhUla thaI che ema mane lAge che. Aje ApaNAM badhAMnA thavI joIrane enuM ja kharuM mahattva hatuM ane nahi ke e rAjakoTamAM mane bhAre ALAM thaI gayAM che. koI paNa prazna Ave, samasyA UbhI thAya ke bhAvanagaramAM UbhI thAya tenuM koI vizeSa mahattva hatuM. UbhI thAya, anyAyI ghaTanA nirmANa thAya-mAne pramANasara vicAra vaLI bIjI e bAbata paNa vicAra mAMge che ke bhAvanagaranI prajAne karavAne badale A bAbatane ApaNe jANe ke jIvanamaraNane prazna samAdhAna thAya athavA te A prazna aMge tyAMne virodha vadhAre ugra banAvI daIe chIe. ane ema karavAnA pariNAme tenA virodhamAM rUpa na pakaDe e hetuthI saurASTra yunivarsiTInuM je vibhAjana karavAmAM AtyaMtika koTinA pagalAM bharavAnA vicAra upara ekAeka deDI AvyuM che te vibhAjana IcchavAyogya che ke eka sthaLe A jaIe chIe. ApaNI bhASA paNa saMyama ane sabhyatAnI sImA mUlAgra badhI bAjuethI pAMgarelI-ArUDha thayelI yunivarsiTI vadhAre erigI jAya che, kalAgaNIne hadabahAra uzkeravAmAM Ave che ane pachI IcchAyogya che? mAruM cAle te AvI vibhAjita-bhagnakAya paristhitine kAbu zANA rAgevAnonA hAthamAMthI sarakI jAya che ane yunivarsiTI huM kadI paNa na svIkArUM. samAjasvAsthavirodhI mANase mAgevAnI dhAraNa karIne janatAne - antamAM, me mAsanI 20mI tArIkhathI 24 tArIkha sudhImAM je arAjakatAnA mArge-phAna ane bhAMgaphoDanA raste-dhasaDI jAya che, kAMI banyuM che te jANIne-vAMcIne, eka bhAvanagarI tarIke huM UMDI ane loko potAnA paga upara kuThAraprahAra karyA jevuM gAMDapaNa vyathA ane zarama anubhavuM chuM. duraMdezIpUrvaka kAma nahi levAnA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-6-67 prabhupta jIvana pariNAme bhAvanagara uparathI koMgresanA kAbu khalAsa thaI gayA che; *grese ja vidAya lIdhI che, gujarAta rAjyamAM sattArUDha koMgresa pakSa mATe kaTokaTI jevI sthiti UbhI thavAnA pUro saMbhava che ane kaoNMgresanI avejImAM bhAvanagaramAM tAphAnI tattvAe je tArAjI sarajI che teNe bIjuM nukasAna te pArivanAnuM karyuM ja che, paNa sAthe sAthe je yunivarsiTIne potAne tyAM lAvavAnI A badhI mathAmaNa hatI teM yunivarsiTI mATe te have koI AzA rahevA dIdhI nathI. rAjInAmAnA AkharI pariNAme zAsaka pakSanI pherabadalInI saMbhAvanA UbhI thaze to paNa bhAvanagaranI A mahattvakAMkSA tatkALa te phaLIbhUta nahi ja thAya. paramAnaMda pUraka noMdha: bhAvanagara jillAnA dhArAsabhyoe ApelAM rAjInAmAM Akhare kAM gayAM evo prazna sau koI pUche che. javAba maLe che ke tAlukA koMgresa samitinI kacerI tophAnIoe bALI nAMkhI temAM te baLI gayAM. ema hoya tA rAjInAmAM pharIthI lakhI mekalavAmAM keTalI vAra? paNa mAluma ema paDe che ke tAtkAlIna Aveza zamI jatAM rAjInAmAM ApavAnuM have koIne DahApaNabharyuM lAgatuM nathI ane eTale rAjInAmAM have gaI kAlanI vAta banI gaI che. ATalI samajaNa AgevAna koMgresIoe prakSAbhanA prAraMbhamAM ja dAkhavI hota te| bhAvanagaramAM Aje zamI gayelA jhaMjhAvAta kadAca pedA ja thayA na hota ane bhAvanagaranI AbarUne ATalI moTI AMca AvI na hota. paramAnaMda prakI noMdha be vyakitavizeSanuM maMgaLa milana muni suzIlakumArcha : OMA. jhAkIra husena navanirvAcita rASTrapati DaoN. jhAkIra husena 12mI menI savAranA vizvadharma saMmelananA preraka muni suzIlakumArajI samakSa temanA 3 33 AzIvArtAda mAgavAnA hetuthI 12, leDI hADiMga roDa upara AvelA jaina bhuvanamAM padhAryA hatA. A milana lagabhaga 20 miniTa sudhI cAlyu hatuM. prastuta milana daramiyAna DA. jhAkIrahusene kahyuM ke "ApaNA dezanA santae ahiMsAnA pracArane anulakSIne tema ja rASTranA naitika utthAna aMge niSThApUrvaka kArya karyuM che. Ape paNa dezavAsIAnA AdhyAtmika temaja sAMskRtika saMbaMdha sudRDha karavAnI bAbatamAM tema ja vibhinna dharma vacce sadbhAvanA pedA karavAnI dizAe je prayatno karyA che te ApaNA rASTrane gaurava Ape tevA che." munizrIe javAba ApatA jaNAvyuM ke, "Ape ahiM padhArIne ane mArI jevA eka jaina muninA AzIrvAdanI apekSA dAkhavIne bhAratIya saMskRtinuM mukha ujjavala karyuM che tathA sattAbaLa upara dharmazakitanuM mahattva sthApita karyuM che. A prasaMge ema jaNAvavuM aprastuta nahi gaNAya ke dharmanirapekSatAno artha nAstikatA nahi paNa sarva dharmanA Adara tema ja te dvArA ekatA sthApita karavI te che. rASTranA zAsako dvArA A saMkaTakALamAM Apa sarvocca padanA mAdhyama dvArA avazya evuM kArya karaze ke jethI zaMkAgrasta loko paNa ApanI pasaMdagIne eka varadAnarUpe svIkAre. ahiMsA ane dharma A dezanI saMskRtinA be AdhArabhUta tattva che. AcAramAM ahiMsA ane vicAramAM dharmane laIne eka zuddha AdhyAtmika AdhAra upara rASTranuM kalyANa nirmANa thaI zake che." vizeSamAM munizrIe jaNAvyuM ke "ApaNI samasyAonuM samAdhAna ApaNI aMdarathI ja zeAdhavAnuM raheze. sAMpradAyikatA ApaNA sauthI moTo zatru che ane dhArmika ekatA ApaNA sauthI moTo mitra che. A mATe vizvadharma saMmelana tathA vizva ahiMsAauMgha dvArA ApaNA dezamAM dhArmika ekatA tema ja sadbhAvanAnuM nirmANa karavA pAchaLa satata prayatnazIla chuM." DaoN. jhAkIrahusene jaNAvyuM ke, huM "ApanA A prayAsa dezanA moTA saubhAgyarUpa che ane tene huM pUrI saphaLatA IcchuM chuM. tyAra bAda sthAnakavAsI jaina zve. kaeNnpharansanA pradhAnamaMtrI zeTha AnaMdarAja surANAe caMdananA hAra paherAvIne DA. jhAkIrahusenanuM bahumAna karyuM ane be vyakitavizeSanuM--ubhayane gauravaprada evuM A maMgaLa milana samApta thayuM. jaina sAdhuonI zithilatAnA thoDA kissA me mAsanI chaThThI tArIkhanA jainanA aMkamAM 'zrI saMgha samitinuM visarjana' e mathALA nIce eka lAMbI taMtrInoMdha pragaTa karavAmAM AvI che. tenA antabhAgamAM saMdha samiti samakSa rajU thayelA jaina zve. mU. sAdhuonA cAritryanI zithilatAnA aneka kissAemAMthI nIce mujabanA thoDAeka kissAo tAravIne rajU karavAmAM AvyA che: (1) eka munirAjanA bhAre anarthakArI durAcaraNane lIdhe, eka zaheranAsaMghe enA veza laI lIdhA. thoDA vakhata pachI e ja vyakitane pharI dIkSA ApavAmAM AvI. zrI saMgha samitie AnI sAme sakhta vAMdhA lIdhA, ane AvI vyakitane sAdhupaNAmAM cAlu nahIM rAkhavA sUcavyuM. zarUAtamAM te A prasaMga sAthe saMkaLAyelA sAdhu mahArAja tema ja zrAvakoe A bAbatamAM ghaTatAM kaDaka pagalAM levAnuM AzvAsana ApyuM; pachI aMte emAM kazuM ja karavAmAM na AvyuM. (2) eka vyakitanA vicAra, vANI ane vartana-traNe sAdhudharmanI sAva viruddha ane anarthakArI hAvAthI enA veza utArI levAnuM nakkI thavA chatAM eno amala karavAnI hiMmata te gAmanA saMdha dAkhavI zakayA nahIM. (3) eka vyakitanI zithilatA bAbatamAM amuka gAmanA saMghanuM dhyAna dAravA chatAM e gAmanA sAMdhe e vyakitane vegaLI rAkhavAne badale ene AvakAravA mATe saMghanA bhAgalA suddhAM maMjUra rAkhyA! Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 yuddha jIvana (4) eka samudAyanI vyakita sAdhusaMghamAM rahevAne yAgya nathI evA spaSTa abhiprAya e samudAyanA vaDIlano hovA chatAM enI sAme jarUrI pagalAM bharavAmAM teo samitine sAtha ApavA taiyAra na thaI zakayA ! (5) eka samudAyanI vyakitanuM AcArazaithilya sAbita thavA chatAM enI sAme pagalAM bharavA mATe jarUrI ane makakama sAtha samitine na maLyo. AmAMnA eka paNa kissAmAM saMgha samiti sthAnika saMghanA sahakAranA abhAvamAM kazuM ja karI na zakI e hakIkata du:khada tema ja vismayajanaka che. kAMI nahi te AvA kissAone jarUrI prasiddhi ApIne paNa baLavAna leAkamata te aMge jarUra UbhA karI zakAya hota. A paNa eTaluM ja jarUrI hatuM. sastI peSaka vAnagIo"nA lekhaka keLavaNIkAra zrI caMdulAla kAzIrAma dave amadAvAda khAte TiLaka mArga upara AvelA jayeAtisaMgha kAryAlaya taraphathI 'sastI poSaka vAnagIo' e nAmanuM eka pustaka thoDA samaya pahelAM bahAra pADavAmAM AvyuM che. tenA lekhaka ane saMpAdaka che zrI caMdulAla kAzIrAma dave. jemaNe eka yA bIje sthaLe AkhI jiMdagI mAtra zikSakanuM kArya karyuM che ane eka sArA keLavaNIkAra tarIke saurASTra-gujarAtamAM jemanuM nAma jANItuM che tevA zrI caMdulAla kAzIrAma davene ane A 'sastI pAyaka vAnagIo' jevA kevaLa pAkazAstranA viSayane zI levA devA hAI zake evA prazna prastuta vyakitane dUrathI jonAra jANanAra koIne paNa thaI zake. prastuta pustaka jyAre mArA hAthamAM AvyuM tyAre mane paNa A ja prazna thayo. paNa pachI e pustakanA prAraMbhamAM mUkavAmAM AvelAM nivedano vAMcyAM ane e ja arasAmAM zrI caMdulAlabhAI koI eka divasa sAMre aNadhAryA mane maLavA AvyA, ane A temanI navI sAdhanAnI vAto karI tyAre A praznanuM bhAre AnaMdajanaka nirAkaraNa thayuM. hakIkatamAM ema che ke caMdulAlabhAI 1955nI sAlamAM 66 varSanI ummare (Aje temanI ummara 78 varSanI che) ghaNuM kharuM jApharAbAdanI hAIskUlanA AcAryapadethI nivRtta thayA bAda, ama dAvAdamAM AvIne sthira thayA ane temane AhArazAstranA abhyAsanI dhuna lAgI ane gujarAta yunivarsiTInA cIpha meDikala oNphisara ane AhArazAsranipuNa DaoN. kAntilAla zAhanA mArgadarzana nIce temaNe AhArazAstranA abhyAsa zarU karyo, ane chellAM daza - agiyAra varSa daramiyAna adyatana pASaNavijJAnanA sAro evA paricaya meLavyA. ane te uparathI 'Arogya ane AhAra' e viSenI lAMbI lekhamALA amadAvAdanA mAsikomAM pragaTa karavA mAMDI. samaya jatAM muMbaInA hAkIna InsTITyuTanA siniyara nyuTrIzana oNphisara DaoN. vasantakumAra jAI pAsethI A viSayamAM temaNe vizeSa mArgadarzana prApta karyuM. paNa AvA mAtra saiddhAMtika jJAnathI temane saMtoSa na thayo. A jJAnane pratyakSa vyavahAramAM mUkavA mATe pAkakalAnI tAlIma temane Avazyaka lAgI, jenAM mUlAkSara paNa te jANatA nahAtA. A daramiyAna ANaMdanA kRSigovidyAbhavananA bekarI tAlIma kendranI temane jANa thatAM poSaNa dRSTie medAne badale lATanA breDa - biskITa kema banAvavAM te zikhI levAnI temane IcchA thaI. tyAMnA saMcAlakoe temane speziyala kesa tarIke e saMsthAmAM dAkhala karyA ane tyAMnI hosTelamAM traNa mAsa rahIne tene lagatI tAlIma temaNe pUrI karI. paNa teTalAthI zuM vaLe ? eTale amadAvAdanA jyotisaMghanA saMcAlako bahenono temaNe saMparka sAdhyo, ane potAnA AhArazAstranA jJAnanA ane temAMnI kAryakara bahenonI pAkakalAnI kuzaLatAnA sumeLa sadhAya evo koI prabaMdha goThavavAnA anurodha karyo. jyotisaMghe temanA pramukhapaNA nIce eka AhArasamitinI sthApanA karI ane baheno mATe AhAra tAlIma varganI L tA. 1-967 zarUAta karavAmAM AvI. A varganA uddeza AhArazAstranA saiddhAMtika jJAna sAthe sAmAnya vargane peAsAya evI sastI peSaka vAnIo zikhavavAnA hatA. AvI pratyakSa tAlIma mATe homa sAyansanA eka grejyueTa bahena zrI sunaMdAbahena zAhanI nimaNUka karavAmAM AvI. A varga julAI 1965 thI phebruArI 1966 sudhI cAlyo: tenA lAbha ghaNI bahenoe lIdhA, A zikSaNanA paripAka rUpe varganI pUrNAhuti pachI jyotisaMgha taraphathI saMghanA hAlamAM poSaka AhArane anulakSIne 200vAnIonuM eka pradarzana bharavAmAM AvyuM, tenA lAbha gujarAtanI janatAe be divasa sudhI seMkaDonI saMkhyAmAM lIdho. te ja vakhate AvI vAnIonA pustakanI khUba mAMgaNI thaI. e mAMgaNInA javAbamAM upara jaNAvela 'sastI poSaka vAnagIo ' ( kiMmata rU. 1aa) nAmanuM A pustaka lakhAyuM. A pustakamAM ApelI vAnIo mukhyatve poSaNazAstranA siddhAMto para ane sAmAnya vargane posAya e daSTie yojelI che. A kAraNe temAM AhArazAsranI samajUti uparAMta dareka vAnInuM poSaNamUlya ApavAmAM AvyuM che. A rIte A pustaka anekhuM che, eTale ke haju sudhI AvuM eke pustaka bahAra paDayuM nathI. prastuta pustakanA viSaya viSe huM tadana ajANa hoIne, tene lagatA nirUpaNanI guNavattA viSe kazuM paNa vivaraNa karavAnI mArI yogyatA nathI. Ama chatAM paNa A viSayanA niSNAta DaoN. kAntilAla zAha ane pAkakaLAnAM niSNAta sunaMdAbahena zAhanA sahakAra dvArA nirmANa thayeluM ane athAga parizramapUrvaka taiyAra karavAmAM AveluM A pustaka atyanta upayogI mAhitI pUrI pADatuM hovuM joIe ane gRhiNIo tema ja mAtAene amUlya mArgadarzana ApatuM hovuM joIe ema ni:zaMkapaNe huM kahI zakuM chuM. sAthe sAthe jaNAvatAM huM AnaMda anubhavuM chuM ke upara jaNAvelI vigate dhyAnamAM letAM A pustakanA lekhaka ane saMpAdaka zrI caMdulAla kAzIrAma dave ApaNA AdaranA adhikArI bane che. zikSaNavyavasAyamAMthI paripakkava ummare nivRtta thayA bAda pAkazAstra jevA vaijJAnika viSayanA abhyAsa ane saMzAdhana pAchaLa peAtAnI badhI zaktionA yoga ApanAra, eTaluM ja nahi paNa, e viSaya upara, daza bAra varSanI sAdhanA bAda 75 varSanI ummare AvuM svAmitva prApta karanAra vyakita koI paNa kALe, koI paNa samAjamAM virala hovAnI. vRddhatvanA saMdarbhamAM temaNe dAkhavelA AvA puruSArthane ApaNAM aneka abhinadana ho ! paramAnaMda sAbhAra svIkAra sarasija: lekhaka: zrI vasubahena baTTa : prakAzaka: dhrumana divAnajI, zatadala, Azrama roDa, pAsTa oNphisa pAse, navaraMgapurA, amadAvAda - 9. kiMmata rU. 5-00. vINelAM phala: 'bhUmiputra' mAM pragaTa thayelI vArtAomAMthI 50 vArtAonA saMgraha, prakAzaka : yajJa prakAzana, hurAMta pAgA, vaDodarA - 1. kiMmata . 2-00, UDatAM bIja : lekhikA : zrImatI lInAbahena maMgaLadAsa; prakAzaka: zreyasa pratiSThAna, amadAvAda - 7; kiMmata: rU. 2-00. sastI poSaka vAnagIo: lekhaka: zrI caMdulAla kAzIrAma dave; prakAzaka: jayotisaMgha kAryAlaya, kiMmata rU. 1-50. mahAyogI AnaMdaghana : lekhaka: zrI. vasaMtalAla kAntilAla IzvaralAla. prakAzaka: zA. jasavantalAla sAMkaLacaMda, eTalAsa ejansI, 5082/2 gAMdhI roDa, amadAvAda-1. kiMmata rU. 3. jainadharma : pUrNa vijJAna: lekhaka: zrI. vasantalAla kAntilAla IzvaralAla; prakAzaka : dhI jaina sAyansa rIsarca senTara, DIjI jaina derAsara, pAyadhunI, muMbaI -3, kiMmata rUA. 2-50. zIla dharmanI kathAo : lekhaka : zrI. manasukhalAla tArAcaMda mahetA; prakAzaka : klA6 5 sAhitya prakAzana maMdira, 36, abdula rahemAna sTrITa muMbaI 3; kiMmata za. 3. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-17 prabhu jIvana pU. raNacheADadAsajI mahArAje AdarelA bihAramAM (A patranA lekhaka zrI gidhubhAI koTakanA prabuddha jIvana'nA vAcakone paricaya ApatAM jaNAvavAnuM ke teo saurASTra rAjyanA nANAMpradhAna hatAM ane chelle suvarNa niyaMtraNa mATenimAyalA borDanA adhyakSa hatA. Aje paNa teo aneka sevA saMsthA sAthe saMkaLAyelA che. 'sukAnI'nA taMtrI zrI mehanalAla mahetA-sopAna upara temaNe lakhI mekalailA tA. 6--67nA patranI nakla zrI gillubhAInI sUcanAthI zrI sApAna taraphathI mane theMDA divasa pahelAM maLelI, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A patranI aMdara bihAramAM pravartatI duSkALa--paristhiti ane tenA anusaMdhAnamAM pU. raNacheADadAsajI mahArAja drArA saMcAlita bhavya sevAkAryanA vigatavAra khyAla ApavAmAM Avyo che. A lakhANathI prabhAvita banIne duSkALa rAhatamAM madadarUpa thavA IcchatA bhAI-baheneAne potAnI IcchA mujabanI madada zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlaya upara meokalI ApavA vinaMti che. prastuta patra nIce mujaba che. paramAnaMda) huM ahIMyAM 18 divasa thayAM Avyo chuM ane hajI paMdara-vIza divasa rokAvAno chuM. mAnava rAhata maMDaLanuM ahiMnuM saMcAlana saMta raNachoDadAsajI mahArAja kare che ane Arthika saMcAlana muMbaImAM zrI araviMdabhAI maphatalAla, DhebarabhAI, tulazIdAsa khImajI vizrAma, dharamazIbhAI khaTAu, devakaraNabhAI (cAMdIvalIvALA) neNazI meAnajI vagere kare che. tema ja saurASTramAMthI paNa dAnapravAha avirata cAlu che. ' - ' ahiM roja vIza hajAra mANasanuM khAvAnuM eka rasoDe thAya che. gaI kAle theDAka patrakAro AvyA hatA. rasoDuM, enA vistAra-paMdara paMdara ph TanA cUlA, babbe gUNI ceAkhA sAmaTA samAya evaDAM bakaDIA ane sahuthI vizeSa enI cAkhkhAI ane vyavasthA joI teo rakita thaI gayA. ApaNA rasoDAM karatAM svacchatA ane vyavasthAmAM caDe paNa Utare nahIM ane te vIsa hajAranI rasAI thAya temAM ! A saMtanI organising capacity Azcaryajanaka che. ATalI rasAImAM koI divasa khUTe nahi ane koI divasa left over rahe nahi. ahiMnI kaMgAliyata kalpanAtIta che. joIe nahi to mAnI zakAya nahi. A - DIsTrIkaTano moTo bhAga snAdivAsI ane jaMgalI hAthI--dIpaDA vi.thI vaselA che; khAdhAnI khoja, paDayuM rahevuM ane procreation sivAya jIvanamAM bIjuM kAMI jANe hAya ja nahiM. bIjA prANIonA jevuM ja lagabhaga AdivAsI jIvana jIve che. kAma thoDuMka kare khAvAnuM meLavavA pUratuM ane te paNa mAMDamAMDa kAma kare. paNa jo khAvAnuM maLI gayuM--jevuM A rasADe maLe che tema te dasa mAIlathI khAvA Ave ane dasa mAIla pAchA jAya. hajAra be hajAra tA ahIM ja karyAMka pAchA gayA vagara paDI rahe. jyAM beThAM tyAM jANe ghara. sakhata baLabaLatA tApamAM bAraeka vAge jamavA bese tyAre dekhAvadazya jovA jevuM hAya. thoDAMka sheds teA bAMdhyA che--eka ekamAM doDheka hajAra bese, chatAMya keTalAkane (2000/2500ne) to khullAmAM besavuM paDe che. A badhAMne serve karavA 250 jeTalA veAlanTIara che. temAM 40/50 jeTalA sAdhue ane 50 jeTalI strIo che. sAdhuo rasoIghara saMbhALe ane enA sivAya A koI saMbhALI zake ja nahi. eka eka cUlAmAM vIza vIza maNa lAkaDAM saLagatAM hoya tyAre dasa phUTa cheTe paNa tApa sahana na thAya, tyAM A sAdhue moTAM moTAM bakaDI pheravatA hAya che ne bakaDIo ThAlavatA hoya che. rasAI sahitanuM bakaDIyuM 700800 ratalanuM hoya. A alamasto enI heravaNI--pheravaNI kevI prasannatAthI kare che ! 25 apUrva sevAyajJa parama divase eka bakaDIyAnuM kaDuM upADatAM tUTayuM ane eka sAdhu-AAnaMndI-gulAmAM sarakayA. eka paganA vALa paNa baLyA vagara kadIne bahAra nIkaLyo. paDayAnI khabara paDatAM ja saMte kahyuM ke "kucha hone vAlA nahi hai." tyAra pachI paMdara miniTe khabara AvyA ke sAdhu sahisalAmata che--jarA ya IjA vagara. ahIM je vAlanTIro che te badhA potAne kharo Ave, peAtAne kharace jAya ane potAne kharace khAya, ane sahu zakita mujaba kAMI ne kAMI gurucaraNe mukatA jAya. araviMdabhAI vi. be vakhata AvI gayA ane khUba dravI gayA--halI gayA. je kAMI joIe te ApavA taiyAra sADI bAvIsa hajAra guNI anAja mATaeN baMdobasta karavAnuM kahI gayA che. rUA. sADI bAvIza lAkha thayA. je dilathI ane karuNAbharapuratAthI emaNe kahyuM te kharekhara bhAmAzAnI yAda Ape. Hardboiled bijhanesamaeNnanuM A eka aNaprichyuM ane aNadhAryuM pAsuM jevAnuM maLyuM. DhebarabhAI jevA, je rationalised sAdhune ja satkAre te paNa A saMtane joI halI UThyA che, saMtane juvA to nAnAlAle racelA zabda 'mAnava-saLekhaDuM' barAbara lAgu paDe. 70/72 ratala vajana haze. dama khuba herAna kare. bevaDa trevaDa vaLI jAya. thoDoka kapha chUTe ke UlTI thAya eTale pAchA kAme caDI jAya. savAranA 6thI rAtanA 11/12 sudhI temanAM drAra sahune mATe khullAM. be traNa kalAka uMgha letA haze. vahelI savAranA 'niyama' vagere. bapAranA koIvAra aradhA kalAka ke klAkeka, koI na hoya to, ArAma karI lye. rAkhI zibiranI dareka vyavasthA AMgaLInA veDhe, shed banAvavA che to keTalI vaLI, keTalAM bAMbu, keTaluM kaMtAna, keTalI khIlI ane keTalI rasI-vigerenA tyAM ja orDara ApI de. evuM ja rasAInuM, evuM ja davAkhAnAnuM, pANI vigerenuM. jarAya impressive ke assuming na lAge. chatAM zibiranA ekeeka mANasa upara emanI pUrI pratibhA upasI rAvatI hoya che. dareka mANase kayAre AvavuM, kayAre javuM, kaI rIte javuM ane kaye raste AvavuM--enA bIchAnA pAgaraNathI mAMDI dareka sagavaDa upara enI najara hoya. A volanTIgaro mahine be mahine badalAya. kAraNake emAM meTA bhAga vepArI varga hoya, lAkhApationI saMkhyA arpI to haze ja. tevI ja rIte nokarIAto paNa kapAte pagAre rajA laIne Ave che. atyAre bIjA be hajAra mANasA AjJA maLye ahiM AvavA taiyAra thaIne beThA che. gaI kAle ahIMthI soLa mAIla dUra eka rasoDuM khAlyuM tyAM dazeka hajAranI rasoI thaze. tethI ahIMnA bAje kAMIka AchA thaze. ahIM atyAre spot upara dazeka hajAra mANasa jame che. ane daseka hajAra mATe rAMdheluM anna lArImAM bharIne bahAra dUranA gAmaDAmAM rAja jAya che. A navuM rasoDuM cenIA gAmamAM thavAthI ahiM pAMceka hajAranuM ochu rAMdhavAnuM raheze. trIjuM rasoDu paNa kholavAnuM nakkI thayuM che. te ahIMthI 25 mAIla cheTe, bhaMDArIA gAmamAM khulaze. tyAM 10/12 hajAranuM rasADu thaze. paMdareka divasamAM e cAlu thaze. Aje survey party gaI che. daza hajAranA rasADAnI vyavasthA-rasADuM bAMdhavuM- koThAranA baMdobasta karavA-jamavAnA sheds bAMdhavA, veAlanTIarIne geAThavavA ane emanA rahevA vi. no prabaMdha karavA-dIvA battI vagere karavuM--mA badhuM paMdara divasamAM thaI jaze. koI public ke prAIveTa sector mATe A ati vikaTa kAma lAge, paNa devotees kAma kare che. . ahIM jamavAnA 3 zeDa bAMdhyA che, temAMthI be zeDa devotees e bAMdhyA ATha divasamAM trIjo zeDa - PWD e 45 divasamAM bAMdhyo, jene hajI final touches apAI rahyo che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 prabuddha jIvana tA. 1-6-17 AvuM- devotion pitA tarapha ane mAnavatA tarapha kheMcI zake ene camatkAra kema na kahevAya? e ja saMtanuM saMtapaNuM. ahiM pANInI bhAre taMgI che. zibira mATenuM tamAma pANI 15 mAIla dUrathI Traka bharI bharIne lAvavuM paDe che. baramAzelavALAe 80 0-800 gelananI TAMkIovALAM be Traka ApyAM che. te rAta divasa traNa zITamAM avirata pANI lAvyA ja kare che. daza-agiyAra hajAra gelana pANI A rIte Ave. bAkI DuMka AjabAjanA kuvAmAMthI zibiravAsIo mATe pIvAnuM maLI rahe che. kUvA te ghaNA gaLAya che paNa kAma sarakhAM nathI thatAM. amArI AjubAjunA pAMcamAMthI pAMceya berIMga fail thayAM. chaThAnuM drilling mArI eraDIthI vIsa phaTa cheTe cAlI rahyuM che. bhagavAna karene emAMthI pANI nIkaLe ! ahIMnuM kAmakAja keTalAka pradhAne, jagajIvanarAma vagere joI jAya che ane prasanna thAya che. saMte kahyuM che ke "ame pelAmu DIsTrIkaTa saMbhALI laIe, je rezanamAM jeTaluM anAja Ape che teTaluM A maMDaLane Ape che ane huM geranTI ApuM chuM ke eka paNa mANasa mare nahi." palANa e gIca forest che. keTaleka ThekANe te rakhanAja" Aje UMDANamAM pahoMcI zakatuM nathI. saMte kahyuM ke jema himAlayamAM bakarAM upara 20/25 kIle bhAra laI javAya che tema bakarAM rAkhI huM pahADe pahADe ane jaMgale jaMgale ramanAja pahoMcADI daIza. indirAjIe saMtanA pratinidhine kahyuM ke amArI pAse anAja ochuM che. mArI daSTirane anAja ochuM nathI lAgatuM. 50 karoDa mANasane sarerAza 12 Ausa anAja gaNIe to 6rA mIlIana Tana anAja joIe, eNasAla 76 mIlIana anAja thayuM che. 10thI 15 TakA bagADa samajo. te 15 Taka gaNIe te bAkI 64 mIlIana Tana rahe. temAM umerIne 10 mIlIana TananI AyAta. eTale 6rA mIlIana konI jarUrInAta ane bAreka mIlIana Tana kheDUta ane vepArInA gharamAM. je khAmI che te te distributionnanI. e barAbara hoya to anAjanI kheTa dekhAya nahi. lAbhubena vIMchIthI bIe che? te emane mokalatA nahi. vachI te che. ATha dasane DaMkhyA che, paNa sAruM thaI jAya che. tApa have vadhato jAya che. parama divase 120 DIgrI hatuM. paNa have acclimatise tha vAI gayuM che, ane saMta sAnidhya vyAkULatA ochI kare che. raNachoDadAsajI mahArAja kharA yogI che. DhebarabhAI ane huM velAra emane bihAranuM AmaMtraNa 2ApavA gayA hatA tyAre cArga upara ane darzanazAstra uparanI emanI cekhavaTa ane spaSTatAe amArA mananI keTalIka AdhyAtmika muMjhavaNane ukelI dIdhI hatI. DhebarabhAIe traNeka kalAka AdhyAtmika prazna upara carcA karI hatI ane mugdha thayA hatA. have vadhu lAMbu nahIM lakhuM. amaya mAro hAtha lakhavAne cAra. cAlIseka varasa thayAM sTenegrAphara ja sAthI. eTale have vicAra ane lakhavuM-be vaccenI gatinI samatulA jaLavAtI nathI. vicAra bhAgyA jAya ane hAtha DhIle DhIlo pachavADe ghasaDAte jAya. eTale lakhavAmAM ghaNuMya rahI jAya, ghaNuMya bevaDAI jAya ane bhASA bhUMDI bhUkha lAge. tamane patra lakhavAnuM daza divasa thayA vicArI rahyo hato tyAre Aje lakhAyuM- kAMIka laMbANathI, paNa A bAbata upara te ghaNuM lakhAya evuM che. paNa ghaNuMka te bIjAM chApAMo uparathI jANyuM gidhubhAI kaTaka rASTrIya tema ja AMtararASTrIya paristhitinI AlocanA jUna mAsanI 10mI tArIkha zanivAra sAMjanA 6-15 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame, saMghanA kAryalAyamAM (45/47 dhanajI sTrITa, muMbaI-3) saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha rASTrIya tema ja AntararASTrIya paristhitinI sAmayika AlecanA karaze. A viSayamAM rasa dharAvatA bhAI - bahenane sAdara nimaMtraNa che. maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha navA rASTrapati De. jhAkira husenanuM maMgaLa pravacana (tA. 13-5-67nA roja bhAratanA rASTrapati tarIkenA sogaMda 1 rane prArthanA karIe ke teo taMdurasta, sukhI ane AnaMdamaya evA lIdhA pachI, De. jhAkIrahusene karelA. atyanta bhAvukatAbharyA dIrdhA jIvanane prApta kare. pravacanane sArabhAga maLa aMge parathI anavAda karIne nIce huM Apane khAtrI ApuM chuM ke aMtaramAM prArthanA. vinamratA ane ApavAmAM Ave che. tetrI) samarpaNanI bhAvanA sAthe huM A hoddAnI javAbadArIne svIkAra mAre kabula karavuM joIe ke, rASTranA A sarvocca sthAna para karuM chuM. bhAratanA baMdhAraNa pratye vaphAdArInA meM hamaNAM ja sogaMda mane cUMTIne Apa lokoe mArAmAM je vizvAsa mUka che tethI - lIdhA che. pramANamAM navodita lekhAtA rAjayanA mukata nAgarikoe mAruM haiyuM bharAI AvyuM che. khAsa karIne rDo. rAdhAkRSNana ke jeo pitAnA zAsana ane vahIvaTa mATe ghaDeluM A baMdhAraNa che. prAcIna ghaNAM varasethI mArA mitra, mArgadarzaka ane salAhakAra rahyA che ane prajAne A eka navayuvAna deza che ke jeNe hajAra varSa daramyAna jemanA hAtha nIce chellAM pAMca varasa kAma karavAne kiMmatI adhikAra ane bhinna bhinna tanvenA sahakArathI potAnI AgavI rIte jIvananA mane maLyo che, temanA anugAmI thavAne A saMjoga UbhA thavAthI mUlyo jAgyAM che. prasthApita karyA che. huM e mulyonI sevA huM asAdhAraNa katajJatAnI lAgaNI anubhavI rahyo che. huM emane karavAnI pratijJA lauM chuM. samaya ane saMjogonA vaheNa sAthe keTalAka pagale cAlavAne prayAsa karIza, jo ke emanI barobarI huM karI mulya apUratAM thaI paDe che; ema chatAM mULabhUta mUlyo anaMtakALa zakIza e mane vizvAsa nathI. A uccatama sthAnane temaNe eka sudhI kAyama rahe che. ApaNe ApaNA vyavahArU jIvanamAM enI samayAanekhA prakAranuM ejisa ApyuM che. satya ane jJAnanA saMzodhana nusAra navI navI mUlavaNI karavAnI rahe che. pAchaLa vyatIta thayelA temanAM AkhA jIvanakALa daramyAna, bhAratIya 1. bhUtakALa mRta nathI ke sthagita nathI, te jIvata che, satata kriyAtattvavicArane ane samagra AdhyAtmika mUlyomAM rahelI zIla che ane vartamAnanI guNavattA tema ja bhAvInI saMbhAvanAo ekavAkayatAne AgaLa lAvavAnI ane samajAvavAnI dizAe nirmANa karavA sAthe satata saMkaLAyeluM che. kavivara TAgAre potAnI emaNe bIjI koI paNa vyakita karatAM vadhAre kAma karyuM che. emaNe adabhUta zailImAM temanA eka kAvyamAM A ja vAta bahu suMdara rIte mAnavImAM rahelI pAyAnI mAnavatA aMge kadI zraddhA gumAvI nathI rajU karI che. e kAvya A mujaba che:ane pratyeka manuSyanA nyAya ane vayukata jIvana jIvavAnA adhi "e sanAtana bhUtakALa, tArAM pagalAnAM AchA dhabakArA mArA kAranI satata cekI karavAmAM temaNe kadI paNa pAchI pAnI karI nathI. antastavamAM huM satata sAMbhaLato rahyo chuM; - zikSaNanA kSetre temaja pramukhapada sudhI pahoMcavA agAunI - AzAti ane ghoMghATathI bharelA dainaMdina jIvanamAM tArI sukhaemanI ujajavaLa kArakirdInA daza varasa daramyAna upa-rASTrapati mudrAmAM huM satata darzana karate rahyo chuM: tarIke ane rAjayasabhAnA adhyakSa tarIke emaNe rASTrane ApelI sevA amArA bhAgyanA pRSTo upara adaSTasamI lipimAM amArA amUlya che. emanI nivRttinA A avasare teo samagra rASTranA pitAnI adhUrI rahelI kathAo AlekhavA mATe tAruM Agamana thayuM che. prema ane AbhAranI lAgaNInA adhikArI banyA che. ApaNe Izva e mahAnubhAva, navI navI pratimAone AkAra ApavA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72. 2-3-10 mATe visarAyalA divaseAne punarjIvita karavA kRpA kara evI amArI prArthanA che." rASTranA cAritrya ane saMskRtinA ghaDataranI satata cAlI rahelI prakriyAmAM zikSaNanA moTA phALA che. huM ema mAnuM chuM ke A UMcA padAdhikAra para karavAmAM AvelI mArI varaNI mukhyatve zikSaNakArya sAthenA mArA lAMbA saMbaMdhane lakSamAM rAkhIne karavAmAM AvI che. huM ema paNa mAnuM chuM ke zikSaNa e rASTranA nirmANanuM mukhya aMga che ane zikSaNanI guNavattA uparaja rASTranI guNavattAnA nirmANanA AdhAra che. " ApaNI bhUtakAlIna saMskRti --pachI te game tyAMthI AvI hAya ane game teNe tenA nirmANakAryamAM phALA ApyA hoya--A saMskRtinI saMpUrNatAne vaphAdAra rahevAnI huM pratijJA karUM chuM. huM mArA deza pratye vaphAdArInA ane bhASA, prAMta ke nAtajAtanA bhedabhAva vinA dezanI zakita ane pragati mATe tathA dezanI janatAnA kalyANa athe kAma karavAnA sALaMda lauM chuM. samagra bhArata mAruM nivAsasthAna che ane bhAratanI samagra prajA mArA kuTuMbIjano che. lokoe A kuTuMbanA vaDA tarIke amuka mudata mATe mane pasaMda karyo che. A nivAsasthAnane majabUta ane suMdara banAvavA mATe mArA prayAse satata cAlu ja raheze evI huM khAtrI ApuM chuM. prabuddha jIvana ApaNuM A kuTuMba vizALa che ane jhaDapabhera vadhAre moTuM banI rahyuM che. ApaNAmAMnA dareka jaNe potapotAnA kSetramAM ane pAtapAtAnI rIte navanirmANanA A kAryamAM lAgI paDavAnuM che. ApaNI sAme paDeluM A kArya evuM bhagIratha kArya che ke koIne paNa hAtha joDIne besI rahevAnuM ke nirAza thavAnuM paravaDe tema nathI. ApaNe satata, sakhata ane vadhu sakhata kAma karyuM ja rAkhavAnuM che saMpUrNa niSThApUrvaka ane kazI ye phariyAda vinA. ApaNI samakSa rahelA kAryanA be svarupa che--eka vyakitane anulakSIne ane bIjuM samAjane anulakSIne. A banne svarUpa ekabIjAnA pUraka che. aicchika rIte svIkArelA zistanA baMdhana heThaLa svataMtra prajAjano tarIke ApaNe naitika vikAsa karavAnA che. ApaNuM sAdhya che eka svataMtra ane nItipUrNa vyakitattvanuM nirmANa ke je samAjajIvanane UMce uThAvavAmAM potAthI banatuM badhuM ja karI chUTe. bIjI bAjue sAmUhika jIvananA vikAsa vinA vyakitane pUratA vikAsa thaI na ja zake. AthI vyakitagata ane sAmAjika baMne mArgoe jarUrI evA navasarjananuM A kAma ulaTabhera upADI levAnA ApaNe nirNaya karavAnA rahe che. ApaNe rAjyanA mAtra sattAnA eka saMgaThThita kendra tarIke vicAra karavAnA nathI, paNa eka naitika saMsthA tarIke tene ApaNe vicAra karavAne che. ApaNA rASTrIya svabhAvanA tema ja ApaNI AjhAdInI laDatanA sUtradhAra mahAtmA gAMdhIe ApelA vArasAnA eka bhAga rUpe phalita thavuM joIe ke sattAno upayoga naitika hetuo siddha karavA mATe ja thavA ghaTe che, nirbaLanI nahi paNa baLavAnanI zAntine ApaNe ApaNI jAta samarpita karavAnI rahe che. ApaNA rASTranirmANanA AdarzamAM zAhIvAdI rasamanA vistAravAdane kadI paNa sthAna haze nahi. te melI khaTapaTa ane kAvAdAvAthI haMmezAM dUra raheze. eka sughaDa jIvana jIvavA mATe ochAmAM ochI paNa Avazyaka evI tamAma jarUriyAto dareka nAgarikane maLI rahe te mATe huM sadA prayatnazIla rahIza. bauddhika pramAda ane sAmAjika nyAya aMgenI apekSAo pratye udAsInatA--A banne sAme ApaNe satata jehAda calAvavAnI raheze. ApaNA rASTranirmANanA Adarze sarva koI sAMkaDI sAmudAyika saMkIrNatAne nAbuda karavAnI raheze. A badhuM eka naitika pharajanA aicchika svIkAramAMthI ane AnaMdapUrvaka aMgIkAra karavAmAM AvelA naitika puruSArthamAMthI pariNamaze. ApaNe ApaNA rASTrajIvanamAM sattA sAthe nItinA, vijJAna sAthe dharmano, karma sAthe dhyAnano, pazcima sAthe pUrvanA, sIgrIDa sAthe buddhanA--samanvaya sAdhavAnA prayatna karIzuM. ApaNe sanAtana sAthe sAmayikanA, jAgRta cetanA sAthe hastakauzalanA, nizcaya sAthe vyavahArano samanvayapUrvaka vicAra karIzuM. mane mArA dezabaMdhuomAM pUrNa zraddhA che ke A drividha kAryanI saMtoSakAraka paripUrti mATe jarUrI evI tAkAtane-kAryakSamatAne-- teo jarUra rajU karaze, kriyAzIla banAvaze. A mahAna puruSArthamAM mArAthI zakaya teTalo phALo ApavAnA kAryane huM mArUM parama sadbhAgya lekhIza. anuvAdaka: zrI subodhabhAI ema. zAha mULa aMgrejI: DA. jhAkIrahusena 27 aMtarAtmAne rUdhI na nAkhA! (nyu yorkamAMnA tAjetaranA eka bhASaNa parathI tathA gAMdhI zAMti pratiSThAnanA saujanyathI) eka vAra ema mAnI paNa laIe ke dakSiNa viyetanAmamAMnI ApaNI lazkarI daramyAnagIrI dvArA ApaNe dakSiNa viyetanAmanI prajAne mukata thavAmAM madada karI rahyA chIe, tema chatAM bIjI bAju ApaNe emane, ApaNane peAtAne tema ja samagra mAnavajAtane nukasAna pahoMcADI rahyA nathI? ane A nukasAna ApaNe mAnI lIdhelA bhalA karatAM karyAMya vadhAre nathI? pahelA vizvayuddhadhI mAMDIne mAnavajIvana pratyeno je anAdAra ane mAnavanuM je pAzavIkaraNa divasedivasa vadhatuM jAya che te tarapha huM tamAruM dhyAna kheM'cI rahyo chuM. ema lAge che ke bIjuM vizvayuddha zarU thayuM tyAM sudhImAM mAnavInI bhItaranuM e paribaLa ke jene "aMtarAtmA" kahe che, ane jenuM sAratattva che jIvananA avicArI saMhAra sAme AMtarika virodha uThAvavA, te paribaLa lagabhaga nahIMvat thaI gayeluM. ane have aNuzastrAstronA vikAsa bAda te jeo potAnA vyakitagata jIvanamAM koI paNa sAmAnya mANasa jeTalA ja AdarapAtra ane mAyALu hoya che evA moTA dezanA javAbadAra rAjapuruSo paNa aNuyuddhanI zakyatA mATe taiyAra che. AvuM aNuyuddha samasta jIvasRSTinA saMhAra na kare te| ye mAnavasaMskRtinA saMhAra te karI ja nAkhaze. te rAjapuruSo evI AzA jarUra rAkhe che ke A aNuzastrAstronA upayoga kyAreya na thAya; paNa potAne nyAyamukata lAge evA rAjakIya hetuo sara karavA mATe A aNuzastrAstronA caeN upayoga karavA teo rAjI che. A vastu kema samajAvI zakAya? AvuM zakya ja kema bane ke jyAre eka bAju mAnavajAta potAnAM saikAnAM sapanAM sAkAra thatAM jovAnI aNI upara hoya ema lAge che, tyAre bIjI bAju sarva kAMI ghaDIvAramAM bhUMsAI jAya te pratye ATalI gheAra udAsInatA ne upekSA sevavAmAM Ave che? AnuM kAraNa mane e lAge che ke 1914thI mAMDIne divase divase jIvamAtra pratyenA prema ane Adara tathA saMhAra sAmena naitika virodha ekasarakhA ghaTatA ne ghaTate gayA che. ane A viryaMtanAmanuM yuddha saMhAra pratyenI ApaNI saMvedanazIlatAne badhIra banAvI mUkavAmAM tema ja jIvana pratyenA ApaNA anAdaramAM chelluM pagaluM che. A yuddhamAM duzmananA sainikone mArIe chIe tenA karatAM keTalAya gaNA vadhAre emanA nAgarikone-puruSo, strIo ne bALakone mArI rahyA chIe, bALI rahyA chIe ane hAlahavAla karI rahyA chIe. dakSiNa viyetanAmanA lazkara dvArA yuddhakedIo upara je amAnuSI julama gujArAI rahyo che te tarapha ApaNe AMkha ADA kAna karI rahyA chIe. eka nAnakaDA deza upara ApaNe roja roja bAmbamAro karI rahyA chIe. AnI pAchaLa ApaNI spaSTa dhAraNA e che ke e loko khUba sahana karI-karIne thAkaze ane Akhare zaraNe Avaze. atyAcAro karIne ribAvavAnA madhyayuganA mAnasamAM ane A mAnasamAM tamane koI pharaka lAge che kharo? ane sabhya dezoe yuddha aMgenA je keTalAka niyamA ne siddhAMtono vikAsa karyo che tenI sAthe Ano koI meLa khAI zake tema nathI. Aje ApaNA vijya ane saphaLatAnA samAcAro kaI rIte apAya che te jarA juo. agAunA yuddhomAM ema kahevAnuM ke ApaNe ATalA ATalA pradeze kabaje karyA, paNa Aje have ema kahevAya che ke amuka chApA mArIne ApaNe duzmananA ATalA ATalA mANasAna kaccaraghANa vALI nAkhyo. nAsto karatAM karatAM ke kAme jatAM jatAM loko A samAcAro vAMce che. emanuM rUMvADuM ye phkatuM nathI! Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prabuddha jIvana AnuM A valaNa jo cAlu rahyuM to mANasanI bhItarano rahyosahyo aMtarAtmAM paNa murajhAI jaze ane eka sArvatrika amAnuSIkaraNa duniyAmAM phelAze, mANasa mANasa maTI hevAna thato jaze. ahIM e vastu yAda karavA jevI che ke mANasamAMnI vidhvaMsaka vRttine nAbUda karavI e badhA ja mahAna dharmAnuM eka dhyeya rahyuM che. khristI dharma lo ke yahUdI dharma lo ke bauddha dharma le, badhAmAM tamane A ja vAta jovA maLaze. A badhA ja dharmAnuM sAratattva eka vAkayamAM kahevuM hoya to ema kahI zakAya ke mANase mRtyunI nahIM jIvananI pasaMdagI karavI joIe. DA. AlbarTa svITajhare kaheluM tema samagra naitika AcaraNanuM mULabhUta svarUpa che, jIva mAtra pratyeno Adara. kevaLa badhA mahAna dharmonuM ja nahIM, balke mAnavatAvAdI tattvajJAnanuM tema ja lAkazAhInA vikAsanuM mULabhUta sattva A ja che. Ane lIdhe dareke dareka mANasanI, are, gunegAro suddhAM darekanI, jiMdagInuM rakSaNa karavAnI vyavasthA UbhI thaI che. Aje ApaNA mAthe bhaMya mAtra e vAtano ja nathI ke aNuyuddhane kAraNe samagra mAnava - saMskRtino vinAza thaze, paraMtu e vAtano ye che ke aNuyuddha dvArA evA vinAza thAya te pahelAM atyAre ja ApaNe mAnavasaMskRtine kAyama vinAza karI rahyA chIe. mAnavajAta sAme tatkALa evA bhaya mAM phADIne UbhA che ke tenuM naitika pota lIrA - cIrA thaI jaze. jIva mAtra pratyenA prema ane vidhvaMsa vRttine abhAva e potanA tANAvANA che. saMhAra ane mRtyunuM AkarSaNa tathA bIjA upara atyAcAra karIne emane ApaNI IcchA mujaba vartavAnI pharaja pADavAnI anucitta vRtti, e mAnavabhAvanI gheAra tikRti che. A svataMtratA mATenI IcchA ane svataMtratA mATenI AvazyakatA e kharekhara dareke dareka mANasanI tIvratama jha'khanAmAMnI eka che. ane A jhaMkhanAnI ApaNe jo upekSA karIe te ApaNe ApaNI jAtane ja nukasAna karIzuM. tema chatAM svataMtratA vinAnA mANasa paNa jayAM sudhI vidhvaMsane nahIM paNa jIvanane pasaMda karaze tyAM sudhI mAnavIya rahI zakaze. para Mtu jIvananA anAdara ane vidhvaMsakatA jo sarvoparI banI jaze, to svataMtratA meLavavAno savAla ja karyAM rahe che? kema ke pachI mANasa mATe saMpUrNa bhraSTatA sivAya bIjuM kazuM rahetuM nathI. mANasa pachI zikArI pazu banI jAya che. ApaNe AMkha ughADIne joIe, te ApaNane jaNAze ke ApaNA aMtarAtmA ke jeNe moTe bhAge ApaNI vidhvaMsakatA sAme avAja uThAvavAno hoya che, te Aje potAnI zakita gumAvatA jAya che. taduparAMta AjanA audyogika nokarazAhI samAjamAM ApaNe jaDa padArtha jevA banI gayA chIe ane bIjA mANasone paNa jaDa padArtha rUpa gaNIne ja vartIe chIe. mANasa - mANasa vaccenA premane vahevAra kuMThita thaI gayA che, ane yaMtra tema ja taMtrInI navI mUrtipUjA ApaNe zarU karI che. kadAca Aje sauthI moTo bhaya krUratAnA eTalA badhA nathI, jeTaleA jIvananA anAdarane, jIvananI upekSAnA che, jaDa yaMtra, jaDa taMtra ane jaDa mAnasanI ApaNI mUrtipUjAnuM A pariNAma che. viyetanAmanI laDAImAM sAcuM - khoTuM game te hoya, paNa huM te jemane mana ApaNI dhArmika ane mAnavatAvAdI paraparA hajI jIvaMta che evAonA sUramAM sUra pUrAvIza: hatyAkAMDa baMdha karo, ane te Aja ne Aja baMdha karo, nahIM te mRtyu ane amAnudhIkaraNanA A juvALane ApaNe kadIye rokI zakIzuM nahIM. vaLI, e paNa na bhUlatA ke A vAtano saMbaMdha mAtra atyAre dakSiNapUrva eziyAmAM je cAlI rahyuM che tenI sAthe ja che, AnA saMbaMdha te ApaNA ghara AMgaNe je thaI rahyuM che tenI sAthe paNa che - vadhatI jatI hiMsA, vyakitagata kissAomAM karapINa hatyAo, ane kizAronI ToLIonI nirdaya vidhvaMsakatA. jyAre ApaNI yuvAna peDhI peAtAnI AMkha sAme roja roja meTarAMonI saMmati sAthe dhAra tA. 1-9-15 vidhvaMsa thatA joI rahI hoya, tyAre ApaNe enI pAse jIvana pratyenA AdaranI apekSA zI rIte rAkhI zakIe ? hiMsAnA A meAjAne DAmavAnA mAtra eka ja upAya che, ane te e ke jIva mAtra pratye pharI ekavAra saMvedanazIla banavuM. tame game te dharmamAM ke game te rAjakIya vicArasaraNImAM mAnatA ho, paNa mAnavajAtanuM hita jo tamAre haiye hoya, to Aje tamArI sAme mahattvanA savAla Izvara jIvatA che ke nahIM, athavA lAkazAhI zemAM che e nathI, paNa AjanA amAnuSI vahevAranI prakriyAmAM mANasa ane tenA aMtarAtmAne gaLe TUMpA na devAI jAya e che. ApaNe AIkamena (lAkho yahUdIonI hatyA mATe javAbadAra evA hiTalaranA sAthIdAra) banI jatAM aTakavuM joIe, ke jene mana jIvana ane vikAsa karatAM jaDa taMtra ane jaDa vyavasthAnuM mUlya vadhAre che. ('bhUmiputra'mAMthI sAbhAra udadhRta.) erika phoma. geravyavasthAnA AnaH eka divasa, traNa varSa pahelAM, mArA daza varSanI ummaranA putranI noMdhapothI mArA jovAmAM AvI. pahelA ja pAnA para javAharalAla neharunA Teliphona naMbara noMdhelA hatA. jarA vismaya pAmIne meM ene pUchyuM : " zA mATe te vaDApradhAnano naMbara noMdhI rAkhyo che ? zarUmAM e kazuM bolyA nahIM. tyArabAda enI mammI kyAMya AjubAjumAM sAMbhaLatI nathI tenI khAtrI karIne teNaeN jarI acakAIne paNa mukkama avAje jaNAvyuM ke enI mammI taraphathI vAraMvAra ane methIpAka maLe che ane have jo pharI vAra AvuM banaze te te tenI mammI viruddha cAcA neharune phonathI phariyAda karaze. banyuM ema hatuM ke zADA ja divasa upara huM mArA dIkane bALadina aMgenA kAryakramamAM laI gayA hatA ane te vakhate paMDi tajIe tyAM upasthita thayelAM bALakone kahyuM hatuM ke dezanuM bhAvi temanA hAthamAM che ane eka svataMtra dezanA svamAnI nAgariko tarIke bALakoe mastaka unnata rAkhIne ane chAtI AgaLa lAvIne gauravapUrvaka cAlavuM joIe - je sAMbhaLatAM bALakane khUba majA AvI hatI. AjanAM bALako, amArA divAmAM ame je hatA, tenAthI taddana ja judA banI gayA che. svabhAvanI vinamratA (Docility) e to lagabhaga Aje bhUlAI ja gayelA zabda che. AjanAM bALako adhIrAM ane mAthAbhAre - kyAreka tophAnI - paraMtu nizcitapaNe vadhAre cAlAka hoya che. eka dasa varSanA cheAkaro potAnI mAtAnI viruddha dezanA sarvocca vaDA pAse phariyAda kareM-trIsa pAMtrIsa varSa pahelAMnA jamAnAmAM evI kalpanA paNa zuM koIe karI hota? mane lAge che ke AjanuM bALaka janmatAMnI sAthe ja potAnA jIvanano vyUha geAThavavA zarU kare che. jema jema te moTo thato jAya che tema tema tenI sAme paDelI zakyatAonA vizALa kSetrane eka raNabhUmi gaNI le che. pIchehaTha zuM che te to e jANato ja nathI, ane kadApi pIchehaTha karavI paDe to dhIkhatI dharA'nI nItimAM e mAne che. sAta ane paMdara varSanI vaccenI vayanAM traNa bALakonI sAthe rahetAM rahetAM huM have makkamapaNe geravyavasthAnA himAyatI banyo chuM. dararoja savAre traNe bALako eka sAthe bAtharUma tarapha dhasAro kare che, tyArathI ja ghamasANa zarU thaI jAya che. mAro dIkaro pote lagAtAra bUmA mAryA kare che paNa potAnI be bahenone - eka nAnI ane eka moTI - zAMti rAkhavAno hukama ApyA kare che... rakhene pappA jAgI jaze ! Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-17 prabuddha jIvana 29 vALa paranI aneka bhAraNA ApI. mAmAMthI cAra eka athavA bIjI cIjanI te haMmezA zodhAzodha karate hoya che - kAM te enI caDI, kAM te mojAM, kAM te bUTa. vAraMvAra TokavA chatAM ene bhIne TuvAla e kAM te dIvAnakhAnAmAM sephA para athavA pustakonI alamArI para acUkapaNe pheMke che. enI nAnI bena potAnA bhAInI nAnI moTI cIjo saMtADavAnI kaLAmAM nipuNa che - jene mATe ene ghaNI vAra mAra paNa khAvo paDe che. moTI bena potAnI jAtane duniyAdArInI vAta samajavA jeTalI moTI gaNe che. ekavAra te eNe mane ja pUchI nAMkhyuM, "pappA tame lagna pahelAM mArI mammIne oLakhatAM hatAM kharAM?" savAranA nAstAnI eka paNa cIja mATe traNene mata sarakhe hoto nathI. ekane nAstAmAM paoNrIja joIe, te bIjAne kaeNrna phalekasa ne kaTaleTsa joIe, ne trIjAMne vaLI paroThA ane zAka joIe. jyAre traNe jaNa nizALe jAya che tyAre ja jANe tephAna zamyuM hoya ema jaNAya che, ane ame paristhitino tAga kADhavA besIe chIe. dareka cIja UMdhIcattI thaI gayelI mAlUma paDe che. koIpaNa cIja pitAnI jagAe hotI nathI. cAre bAju nAITa sUTa, gAuna, copaDIo, TuvAla, badhuM veraNacheraNa paDeluM hoya che. mArI bolapena, kAM to mArAM patnInI ghaDiyALa -evI koI ekAda cIja maLatI nathI. badhI banIe, paMkhA ane pANInAM naLa sAmAnya rIte cAlu hoya che. eka paNa kabATa ke Trenka barobara vAselI hotI nathI ane sAbunI DabImAM bharAyeluM pANI kADhI nAkhavAnuM, zAhInI bATalI, khAMDanI baraNI ane murabbAnI baraNInAM DhAMkaNA baMdha karavAnuM - A badhuM kAma amArA mATe bAkI ja rahyuM hoya che. mAnuM chuM ke madhyama varganAM dareka kuTuMbomAM Ama ja banatuM hoya che. mArI patnI phariyAda kare che ke huM bALako upara jarIke dAba rAkhato nathI. kayAreka du:khI thatAM kahe che, "AnA karatAM te huM mArA piyaramAM vadhAre sukhI hatI." huM enAM mATe sahAnubhUti ja mAtra darzAvI zakuM chuM, kAraNa ke Aje vijJAne game tevI haraNaphALa pragati karI hoya te paNa TayubamAMthI TUtha - pesTa eka vAra bahAra nIkaLyA pachI pAchuM aMdara mokalI zakAtuM nathI - kALanuM cakra kadI pAchaLa jaI zakatuM nathI. huM sAmAnya rIte zista ane vyavasthAne AgrahI chuM, ane saMskArI samAjavyavasthA mATe e anivArya che ema paNa mAnuM chuM. tema chatAM bALako je rIte gammatabharI geravyavasthA pedA kare che, ene nihALavI emAM paNa eka AnaMda rahelo che. jIvana sAthe saMkaLAyelI badhI ja citAo hovA chatAM paNa bALakonI geravyavasthA ApaNA jIvanane abhUta raMgothI raMgI nAMkhe che. anuvAdaka: mULa aMgrejI : zrI subodhabhAI ema. zAha zrI vI. ena. kAkara mahAprasthAnanA patha para-26 (A rasika yAtrAvarNana tA. 1-12-1965nA prabuddhajIvanathI zarU thayeluM te lagabhaga doDha varSanA gALe A aMkamAM tenA chellA hatAnA prakAzana sAthe samApta ... thAya che. A pUrNAhuti prasaMge A varNananA mULa baMgALI lekhaka zrI prabodhakumAra saMnyAlane mAre hAdika AbhAra mAnavAne rahe che. temaNe kazA paNa vaLataranI apekSA rAkhyA sivAya temanA pustakane gujarAtI anuvAda prabuddha jIvanamAM pragaTa karavA mATe mukata mane anumati ApI che. e ja AbhAra mAnavAne rahe che DaoN. candrakAnta mahetA, jemaNe prabuddha jIvana mATe mULa baMgALI lakhANane premapUrvaka anuvAda karI Ape che. A rIte prabuddha jIvananA vAcakane tirthAdhirAja kedAranAtha tathA badrInAthanI yAtrA karAvatA ane temanI kalpanAne uttejita karatAM vedhaka zabdacitro vaDe cittAnuM satata raMjana karatA yAtrAvarNanane anta Ave che. mULa baMgALI lekhake A yAtrA moTA bhAge page cAlIne ane pAra vinAnI agavaDo veThIne karI che. Aje sagavaDo vadhI che; yAtrALuone basa tathA meTara TheTha badrInAtha sudhI laI jAya che; kedAranAtha pahoMcavA mATe paNa basane raste pUro thayA bAda lagabhaga 20 mAIla mAtra cAlavAnuM rahe che. yAtrAne lagatA rokANasthaLoe have svAzcarakSAne lagato bahu sAro prabaMdha thayuM che. meM 159mAM badrInAtha-kedAranAthanI yAtrA karI hatI; 1963mAM amuttarI ane gaMgerArInI yAtrA karavAne vega Ubhe thayo hato. e yAtrAnAM madhura ane preraka smaraNA Aje paNa cittane eTalAM ja uttejita kare che. AzA rAkhuM chuM ke "mahAprasthAnanA patha paranI A lekhamALA yogya samaye eka pustakAkAre pragaTa thaze ane tenuM vAMcana aneka bhAvuka AtmAone A tIrthonI, jIvanane dhanya banAvatI yAtrAe javAnI preraNA Apaze. paramAnaMda) taDako vadhAre ugra thatA jatA hatA. khullI jagyAmAMthI cAre taraphathI Aga varSanI hatI. AkAza dhULiyuM banI gayuM hatuM. kayAMya paNa vAdaLanuM nAmanizAna nahotuM. jalAzayo badhAM sUkAI gayAM hatAM. gADI vegathI jatI hatI. aneka pradezomAMthI ame pasAra thatA hatA. badhuM jANe navuM navuM lAgatuM hatuM. jANe badhAne pUrvajanmane paricaya hoya tema bIjo janma laIne jANe e badhAne huM oLakhI zakato nahoto. phaijAbAda, ayodhyA, zAhagaMja vaTAvyAM, jonapura paNa gayuM, A kamosamanI garamIthI ame punarjanma pAmelA tIrthayAtrIo pAchA kAzI sTezane AvI pahoMcyA. A pradeza jeTha mahinAnI aMtima divasanI AgathI bhaDabhaDa saLagate hate. sTezanathI ja badhAnI vidAya lIdhI. vastI vacce Avyo tyAM mArA badhA saMparkane aMta Avyo. Aje anubhava thaze ke ame nitAne para hatA, AtmIyatAnuM baMdhana kayAMya nahotuM. rastAne paricaya, rastAne aMte ja pUro thaze. bhIDanI aMdara UbhI rahIne rANI kAMI belavA jatI hatI, paNa kAMI suyoga maLe nahi, ene kaMTha paNa rUMdhAI gayo. e haMmezane mATe rUMdhAyo. Aga varSanI hatI evA nirjana rastAnA thAkane kAraNe meM eka ekko bhADe karyo, enI atyaMta dhImI gati hatI, ghoDAnA gaLAmAM chama chama karatA gharu vAgatA hatA. utsAhahine, nijAnaMda, nirUha, huM UMghatA hatA ke jAgatuM hatuM ? kayAM jAuM chuM, koNa vATa jue che ? koNa rastA parathI pasAra thayuM ? mAruM mana AvuM kaMgALa jevuM kema thaI gayuM che ? AvI moTI tIrthayAtrA karI te paNa AnaMda kema nathI ? huM to haMmezane parivrAjaka, haMmezane tIrthapathika. te zuM A badhuM mithyA che, arthahina che ? IhakAla, parakAla, punarjanma, te zuM jIvanamAM vizvAsa nathI, maraNamAM zAMtvana nathI ? adhAM mIMcelA nayanathI dUra Aga varSAvatA AkAza tarapha joIne mRdukaMpita svare meM kahyuM, kayAMthI chAtImAM bhAMkI kAMTo Avyo pitAne mAthe o mArA paMkhI, o re kilaSTa, e re kala' na, | tane kayAM thAya che vyathA. rAkhuM tane kayAM re ? "suphala' - AkharI vAta kahIne rajA badhuM patAvIne cAlyo jAuM. divase vIte che eka pachI eka varSo paNa vItaze. 2nA gatimAna saMsArane kAMThe ekAkI avarajavara karuM chuM. je mArga hajI paNa meM vaTAvyo nathI tene aMta nathI ane viccheda paNa nathI. jene gharamAM rAkhavA Icche chuM tenuM ThAmaThekANuM nathI, enI ne mArI vacce vizALa aMtarapaTa che. jene dUrathI choDI dIdhA hatA te dUra chaTakI gayA che. mana kahe che "tIrthayAtrA te karI paNa enuM suphaLa zuM maLyuM ?" kAMI ja maLyuM nathI, ne gUmAvyuM che ghaNuM'. e akhUTa rastA para jIvananuM ghaNuM pAtheya huM chADI Avyo chuM-maitrI, prema, vAtsalya, mAyA ane maha. puyasaMcaya karavA jatAM bIjA badhA saMcayane utsarga karI Avyo chuM. lebha, lAlasA, kAmanA-ne badhA hAtha laMbAve che paNa mane pahoMcI zakatA nathI. vidraSabuddhi, viSayalipsA, Atma Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 * prabuddha jIvana tA. 1-6-17 paratAne daMbha, e paNa je eka pachI eka vidAya le te pachI mANasa jIvI zI rIte zake? kayAMya paNa javA mATe paga upADIe tyAM mahAprarathAnano mArga 2tAne avarodha kare che. e durgama ane kutara, e diaMtavinAnI avicchinne patharekhA mArI jAgRti ne svapnamAM, AhAra ane vihAramAM, kalpanA ne racanAmAM, mArA badhAM karmomAM ne navarAzamAM sApanI jema saratI saratI Ave che. niyatinI jema e haMmezAM mane AkarSe che, ne rasto bhUlAvI mane potAne mArge laI jAya che. e patharekhAe mane rikA ane kaMgALa banAvI te to paNa e tarasI jIbha bahAra kADhIne, vyAkuLa bAhu pasArIne kahe che "haju Apo, mArI bhUkha saMtoSAI nathI. cAlI Ava, doDatA jAva. tArAM baMdhAya baMdhane teDIne AvI jA." jeo badhA karatAM vadhAre nikaTanAM svajano hatAM, te badhAM Aje kayAM gayAM? rAje atyaMta nikaTanA AtmIyajanone huM oLakhI zakato nathI. amArI vacce aparicayanuM vizALa aMtarapaTa che. jemanI pAse besuM chuM, jemanI joDe rahuM chuM, jemane banne hAthamAM jakaDI lauM , te paNa mArAthI khUba dUra che. UMce zvAse doDatAM doDatAM paNa emane huM pakaDI zakato nathI, teo jANe smaraNanA simADAnI bahAra cAlI gayA che. oraDAmAMthI jharUkhAmAM, jharUkhAmAMthI snAnagRhamAM, snAnagRhamAMthI rADuM-ema thAya che ke eka pachI eka jaNe so so gAu dUra che, lAge che ke have huM cAlI zakato nathI, emane pa lAgatuM nathI. Aje dIvAlathI gherAyelA nAnakaDA khaMDamAM dIvA AgaLa besIne vicAra karuM chuM, ke te divase je mArA saMgI-sAthI hatAM temaNe paNa zuM mArI jema AvuM abhizApavALuM suphaLa saMcita karyuM che? teo paNa zuM mArI jema saMsAranA akiMcitakara sukhadu:khamAM pAchAM AvI ALoTI zakatAM nathI? teo paNa zuM pretanI jema rasate raste bhaTakayA kare che ? bhUtakALanI smRtinI pAchaLa hoya che eka prakAranI karuNa vedanA. meM eka dIrgha nizvAsa lIdho. jene mArA e muzkela mArgamAM mArA sAthI hatAM, e badhAM mane Aje khUba vahAlAM lAge che. ahi aizvarya ne saubhAgyane ADaMbara che, vividha prakAranI harIphAI che, ahi e badhuM ekabIjAthI vicchinna che-paNa du:khanA dUstara tIrthamAM, amArI vacce koI paNa jAtane ramADa paDado nahote. tyAM rAjA ne govALanI maitrI thatI, tyAM du:khanA pavitra jaLamAM aspRzya ne uccavarNane bhedabhAva nahotA. ghaNA vakhata pachI zAhanagaranA eka rastA para gopAladA bheTI gayA. "kema chA gopAladA, badhuM ThIkaThAka che ne ?" " hA, AnaMdamAM. tame ?" huM javAba ApI zakAya nahi. A mArI sonA-cAMdInI dukAna. Avo bhAI, jarA tamAku khAIne jAra." paraMtu ATaluM ja-thI vadhAre vArtAlApa cAlyA nahi. te samaye amArI vAte khUTatI nahotI, rAje enAthI viparita banyuM. amArI vacce dUra na karI zakAya e aMtarAya UbhuM thayuM hatuM. ekabIjAnI ame vadhAre najIka AvI zakayA nahIM. bIDI pItAM pItAM dhumADecakrAkAre moDhAmAMthI bahAra kADhatAM kADhatAM ne enI tarapha tAkI rahetA e bolI UThayA, "A varSe pharIvAra javAne vicAra to che- ema thAya che ke tyAM bhAgI jAuM.", maukhika viveka darzAvIne dukAnamAMthI emanI vidAya laI cAlyA AvyA. pachI eka pachI eka ema divasa vItatA gayA. , zyAmabajArane rastethI jato hato, tyAM pAchaLathI koIne buma pADI te sAMbhaLI, "dAdAThAkara, kema cho?" meTuM pheravIne jouM chuM te eka strI hatI. kAMI paNa bolyA vinA huM joI rahyo. mane na oLakhI ? huM to bhuvana-dAsI, " sASTAMga praNAma karIne e pharI bolI, "tamArI dayA mArAthI kadi ya bhUlAvAnI nathI, tame hatA te mAMgAsAMI jIvatAM dezamAM pAchA AvyAM, zeThanA bAgamAM kaMdika padhArajo dAdA ThAkura, pAse ja che. ulTAjhiMgImAM." jAtajAtanI vAta karI pachI eNe vidAya lIdhI. A loko te samaye mArI daSTie atyaMta vicitra lAgatA hatA, rahasyamaya mAnavI lekhAtA hatA. apAciva ne alaukika jaNAtA hatA. yugayugAntaranA janmamRtyune pAra karavAnI IcchAvALA tIrthayAtrI, dUra dUra AkAzanA jANe koI anAvikRta grahalokonA jIva jevA bhAsatA hatA. zaherI sabhyatAnA kolAhalamAM UbhA rahIne rAmane oLakhI na zakAya. pAchA e himAlayanA parvatazikhare, barapha ane nadIne taTe, araNyanI nistabdhatAmAM, prANanAzaka pathanI pIDAmAM jo e lekene na joIe. te emane paripUrNarUpe oLakhI zakAya nahi. mahAnagaranA rAjapatha parathI utAvaLe utAvaLe cAlyo jAuM chuM, rastAmAM lokone bhegA karIne kahevAnI IcchA thAya ke tame mane oLakhI zakatA nathI paNa huM e ja chuM. mArAmAM ze pheraphAra thayo che? zA mATe badhAne aMta:karaNanA pUrA bhAvathI grahaNa karI zakato nathI ? zA mATe mAruM hRdaya kaThora banI gayuM che? vArtAo lakhuM chuM, navalakathAo paNa lakhuM chuM, te ye enI bhItaramAM atyaMta gupta rIte A mAnavajIvanane prazna UThe che-zuM "jIvana sAhitya karatAM meTuM nathI? mAnavayAtrI zuM eka divasa svargarAjyanI pratiSThA karavAnI kalpanA karato tIrthayAtrA nahi kare ? parama AzAnI vANI zuM emanA kAnamAM gUMjI nahi UThe? mahattara jIvana, niSpApa prema, akalaMka manuSyatva, AnaMdamaya mAnasasarAe badhuM zuM suMdara tIrthamArganuM pAtheya nahi banI zake ? 'bhagavo gayAM, paNa vairAgya javA IcchatuM nahotuM. mahAprasthAnanA mArganI dhULathI dhUsara e vairAgya che. e vairAgya IhakAla, parakAla, punarjanma, e badhA praznanI uparanA staramAM rahe che. enI cAre tarapha Izvara nathI, suSTi nathI, janma, jarA ne matya nathI. eno mArga cirAtrI-ciradina, uttIrNa thaIne lokalokAMtaranI dizAmAM cAlyo jAya che. e malAka pAra karaze e grahanakSatra ane devalokanI pAra jaze. mahAvyamanA ni:sIma samudrane tarIne eka divasa e pahoMcaze jIva-kalpanAthI para evA koI svargalekamAM. kAMI maLyuM je kaMI gumAvyuM,. mArge jatAM je paDatuM mUkayuM che, ujAsa je prApta karyo gumAvyo, vyathAthI jeNe urane vIMdhyuM che, chAyA banI sau uramAM samAI; thAze na e jIvanathI vikhUTI. e sarva phagAvI zakIza tema pahoMcIza huM pUrNapade tvarAthI. anuvAdaka : mULa baMgALI: rDo. candrakAnta mahetA samApta thI prabodhakumAra saMnyAla AcArya rajanIzajInAM muMbaI-mATuMgA khAte be vyAkhyAne samaya : tA. 2-3 jUna. rAtre 8-45 sthaLa : gujarAtI sevAmaMDaLanA cogAnamAM arerA sInemAnI bAjue. e grahanA dara e pahoMcaze jIvarAmanA niko mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI, jUna 16, 1927, zukravAra paradeza mATe ziliMga 12 Regd. No. MH, AIP vArSika lavAjama rUA. 7 buddha jIvana pra prabuddha jainanu navasaskaraNu varSo 29 : aMka 4 (tA. 10-6-67 zanivAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame yojavAmAM AvelI jAhera sabhAmAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe 'Araba-IjharAIla yuddhanI eka mAhitIprada savistara AlAcanA karI hatI, jenI zrI cImanalAla je. zAhe taiyAra karelI saMkSipta noMdha nIce ApavAmAM Ave che. vyAkhyAna viSaya tema hatA rASTrIya tema ja AtararASTrIya paristhitinI AlocanA', paNa saunuM dhyAna je upara atyanta kendrita hatuM evA. chellA aThavADiyA daramiyAna zarU thayelA ane khatama thayelA Araba-IjharAIla yuddhanA viSayanI AlocanAe ja lagabhaga savA kalAka lIdhA, eTale chellA traNacAra mahinA daramiyAna ApaNA dezamAM tema ja anyatra banelI bIjI mahattvapUrNa ghaTanAnI AlocanA samayanA abhAve mulatavI rAkhavI paDI hatI. maMtrI) taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA Ama - ijharAila yuddha ApaNe ahiMA je vArtAlApa mATe maLIe chIe enA uddeza banI gayelA banAvAnI samIkSA karavAno hoya che ane nahi ke koI AgAhI karavAno hoya che. ane ekadara - samIkSA vAstavadarzI hAya to AgAhI karavAnuM sAMbhaLanAra zrotAonI buddhi upara cheADavAnuM rahe che. Araba - IjharAIla yuddha eka moTo banAva banI gayA. ane A banAvanAM pariNAmeA dUragAmI thavAnAM che. rASTrIya kSetre ane AMtararASTrIya kSetre A banAvathI have zuM thaze te kahevuM AjanA tabakake bahu vaheluM gaNAya, eTale ApaNe atyAre A saMgharSa kema thayA e ja samajIe ane A samajavA mATe ApaNe thoDo bhUtakALa jovA paDaze. ---- yahUdI prajA eka ad bhuta prajA che. keTakeTalI hADamArIo pachI paNa A prajA enuM khamIra TakAvI rahI che, eTaluM ja nahi paNa, A prajAe jIvananAM badhAM ja kSetremAM - pachI bhale e vijJAna hoya ke sAhitya hAya, ItihAsa hoya ke arthazAstra hoya khUba ja pragati karI che. A prajAne ApaNe jarUra Talented Race kahI zakIe. pahelA vizvayuddhamAM briTana tathA TrAnse yahUdIone temane rahevAno deza ApIzuM evuM vacana ApeluM, paNa AvA koI deza temane ApI zakAya niha ane bIjA vizvayuddhamAM tA yahUdIonuM astittva ja jokhamAyuM. pahelA vizvayuddhanuM pariNAma oTomana empAyaranA-TarkInI saltanatanA--visarjanamAM AvyuM. Araba prajA aMdara aMdara vahecAI gaI. sAudI arebIyA, IrAka, jorDana, lebenona jevA dezeA UbhA thaI gayA. pelesTAIna, bIjuM vizvayuddha puruM thayuM tyAM sudhI briTananI hukumata nIce rahyuM, paNa pachI briTananI zakita a zrI mu"bai jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA ghaTavA mAMDI. IMglAMDamAM majUra sarakAra sattA upara AvI. yu. nemAM A praznane lAvIne pelesTAInanA bhAgalA karavAmAM AvyA ane IjharAIla UbhuM thayuM, ane jayAre koI paNa dezanA bhAgalA paDe che tyAre e kudaratI hoya che. jIvanta vastunA bhAgalA ghaNA prazno paNa UbhA kare che. 1948 thI 1967 sudhI IjharAIlane badhAya Araba rAjayo duzmana gaNatA AvyA che. paNa 19 varSamAM IjharAilaeN peAtAno je rIte vikAsa karyo che e ItihAsanuM eka ujajavaLa pAnuM che. buddhi ane parizramathI IjharAIlanI prajAe IjharAIlane eka raNane--suMdara bagIcA jevA pradeza banAvyo che. A dezanI prajA dharmathI yahUdI peAtAne kahevaDAvatI, paraMtu A dezamAM aneka sthaLethI loko AvelA, eTale prajAnA bhinna bhinna vargonA saMskAro judA judA hatA. ema kahI zakAya ke judA judA dezAmAMthI AvelA A mANasAe eka rASTra UbhuM karyuM. bIjI bAbate bAjue rAkhIe, te paNa A dezamAM prajA utthAnanAM je kAryo thayA dAkhalA tarIke Co-operative Movement, Agricultural and Industrial Development enI vigato jo ApaNe vAMcIe to ApaNe stabdha thaI jaIe. prajAe enI hIbrU bhASAne paNa sajIvana karI dezanI bhASA banAvI. yahudIo mATe ema kahevAya che ke teo Closely Integrated Race che, eTale ke jyAM jyAM jAya tyAM potAnA ceko jamAvIne rahe evI A prajA che. A prajAne 1948mAM Araba rAjayoe toDavAnA prayatna karyotemAM te na phAvyA. have te bhAga IjharAIla thayA tyAM sAta lAkha Araba hatA. temane yahUdIoe kADhI mUkayA. paNa temane Araba dezae haju sudhI potAmAM samAvyA nathI. eTale A nirAzrIta ArabA IjharAIlanI AsapAsa Aja sudhI paDI rahyA che. nAnAM moTAM chamakalAM thatAM rahyAM eTale yunoe zAMti rAkhavA gAjhAmAM eka Peace force rAkhyuM-lAkho Dolarone kharce. Ama IjharAIlanI AsapAsa A jAtano eka saLagato prazna Aja sudhI rahyo che. navA Araba rAjA UbhAM thayAM temAM pazcimanAM dezoe potAnuM varcasva rAkhavA, ghaNI khaTapaTo karI che. raziyA paNa duniyAnA A bhAgamAM peAtAnI lAgavaga jamAvavA khUba prayatna karI rahyuM che. duniyAnA dezone moTA bhAganuM tela pUruM pADavA samartha evA A pradezamAM asthira rAjakAraNa, Fendal sAmaMtazAhI sAme prajAkIya baLAnA saMgharSa sthaLe sthaLe thato rahyo che. itimAM krAnti thaI. sane 1948 pachInA A eka moTo banAva banyo. nAsara pratibhAzALI netA tarIke nIkaLyA. temaNe Araba rASTravAda UbhA karyo ane Unity of Arah Race e jAtanI bhAvanA UbhI karI. temaNe IjIptamAM sAmAjika cAne Arthika kAMti Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 prabuddha jIvana tA. 16-17 e nA zakita hovA uparaMtu dIkarI sAmAjika " rArA pramANamAM karI, pragati sAdhI, vikAsa sAdhyo, nAsare mAtra madhyapUrvamAM ja nahi paNa AMtararASTrIya kSetre ya sAruM sthAna meLavyuM. TITo, nahera ane nAsaranI eka tripuTI ubhI thaI. bhAratamAM naherue 1948mAM Asian Conference karI e paNa eka mahattavane. prasaMga banI gayo. nAsare aTalI nAmanA meLavI eno artha e na hato ke Araba rAjayamAM emane koI virodha na hato. IrSA-sattAnI tANAvANIne lIdhe virodha to hato ja. jorDana, sAudI arebIyA, TayunisIyA enA sakhta virodhI hatA. Ane lIdhe ghaNAM parivartane paNa thayA - paNa aMte nAsare A sarva upara sAruM varcasva meLavyuM. nAsara eka rIte krAMtikArI vyakita hovA chatAM eka Moderate vinItanetA hatA, eTale ke bejavAbadAra nahi paraMtu dIdadaSTivALA, vagara vicAryuM kadIya AgamAM kUdI na paDe tevA. Arthika ane sAmAjika kSetre emanI daSTi paNa pUrI pragatizIla rahI hatI. have AjanA saMgharSanuM mULa zodhavuM hoya te 1996mAM javuM jo Ie-suejha naheranuM kAvataruM thayuM-nAsarane uthalAvI pADavAnuM emAM amerikAne kAraNe ja nAsarane vijaya thayo. nAsare naheranuM rASTrIyakaraNa karI nahera potAne kabaje karI ane tyArathI saMdharSanAM mULa naMkhAyAM. akAbAne akhAta AMtararASTrIya akhAta gaNAya ke nahi e kAnUnI koyaDo che ane e prazna Aje ya Ubhe che. nirNaya karavo muzkela che. Ama chatAMya nAsare IjharAyalI vahANane mATe A rasto khUlyo rAkhyo hato. A pUrvabhUmikA to che ja, paNa bhaDake kema thayo? sIriyA ane IjharAIla vacce saMgharSa cAlyA ja karato hato. sIriyAmAM atyAre je vyakitao che te sAmyavAdI che, teNe Palestine Liberation Army-pelesTAIna mukitasenA--UbhI karI che. te mAraphata kAnti karavA mATe A sattAdhIze bIjA rAjamAM trAsavAdIo mokalIne tephAna karAvatA hatA. A rIte IjharAIlamAM tephAnI TukaDIo mokalavAmAM AvelI. te sAme IjharAIlamAM bhAre roSa hatA. A daramiyAna IjharAIla siriyA upara moTuM AkramaNa karavAnI taiyArI karI rahyuM che evI vAta vahetI thaI ane jo ema bane te Ijipta sIriyAnI madade javuM joIe evI paristhiti UbhI thaI. ane nAsare IjharAIla sAme jehAdanuM vAtAvaraNa UbhuM karyuM ane gAjhApaTImAM yunenI je zAti senA paDI hatI tene uThAvI levAnI sekreTarI janarala u-tho samakSa mAgaNI karI. u-thAMe potAnI javAbadArI upara lazkara uThAvI levAne turata ja nirNaya lIdho. A nirNaya yogya hato ke nahi emAM matabhedane avakAza che. paNa A evuM pagaluM thayuM ke je bhaDake banavAnuM moTuM kAraNa banyuM. kadAca nAsara mAnatA haze ke, u - thAM lazkara uThAvI levAmAM vilaMba karaze, paNa u - thAMe te tarata ja nirNaya lIdho ane IjIpta gAjhAmAM potAnuM lazkara mokalyuM. taduparAnta IjharAIla upara dabANa lAvavA eNe akAbAne akhAta baMdha karyo. A be kAraNone lIdhe paristhiti ekadama sphoTaka banI beThI. eka rIte jarUra kahI zakAya ke lazkarI AkramaNanI zarUAta, IjharAIla karI che. IjharAIla traNa bAjuthI ArabathI gherAyeleane eka bAju dari-eTale IjharAIlane pitAnI ja bhUmi upara je laDavAnI paristhiti UbhI thAya to ene parAjaya ja thAya. eTale IjharAIlane mATe duzamananI bhUmi upara AkramaNa karavA sivAya bIjo koI vikalpa ja na rahyo. ane e rIte IjharAIle cotarapha AkramaNa zarU karyuM ane jota jotAmAM traNa divasamAM Araba dezonA bhUkkA bolAvI daI saune AzcaryamAM mUkI dIdhA. ArabanA parAjayanuM bIjuM kAraNa e paNa gaNI zakAya. emanI ekatA sAcI ekatA na hatI. IjharAIlanA prazna upara teo dekhItI rIte eka thayA, paNa aMdaranI kharI ekatA nahotI. gaI kAla sudhI jorDana, sAudI arebIyA nAsaranA jANItA virodhIo hatA ja. mAtra IjharAIlane nAza karavA mATe badhA ekatra thayA hatA. vaLI nAsaranI paNa gaNatarI nahi hoya ke IjharAIlanuM AkramaNa ATalAM joradAra thaze. vaLI yuddhanAM adyatana sAdhane hoya te paNa jo ene vAparatA na AvaDe te parAjaya thAya. zastro nahi paNa zastrone upayoga karanAra mANasanI kharI kIMmata che e hakIkata bhArata - pAkistAna yuddha vakhate pUravAra thaI hatI. A vakhate paNa tema ja banyuM. IjharAIlanA vijayane vicAra karIe to ApaNane jarUra ema lAge ke, A dezanAM eke eka strI puruSe nirNaya karyo haze ke marI jaIzuM bahetara, paNa duzmanane tAbe nahi thaIe ane AvI tamannA na jAge tyAM sudhI koI deza UMce na ja AvI zake. A yuddhamAMthI bIjI be vastu dekhAI Ave che. be mahArAjyo amerikA ane raziyAnAM dUraMdezIbharyA taTastha valaNathI vizvayuddha thatuM aTakayuM. raziyAe zarUAtamAM IjharAIlane cetavaNI ApI hatI. jyAre amerikA briTane saMyama rAkhyo hato. paNa raziyAe jayAre joyuM ke ArabanuM ATaluM badhuM poluM che tyAre teNe ca saMyama rAkhe. ema lAge che ke jonasana ane kosIjIne nirNaya karyo haze ke AmAMthI vizvayuddha nathI thavA devuM. jo ke raziyAne A yuddhamAM saMDovavAmAM nAsare karavAmAM bAkI rAkhyuM nahotuM. jorDananA rAjAe eTale sudhI jAhera karyuM ke, eNe amerikana vimAnane uDatuM raDAramAM joyuM hatuM. paNa raziyAe A bAbata gaNakArI nahi. raziyAe zarUAtamAM "yuddha virAma ane mULa sthAne pAchA haTho." ema kahyuM, paNa pachI phakata "yuddha - virAma" kahyuM, AmAM paNa DahApaNa hatuM. ghaNA paradezI patrakAro mAne che ke amerikA upara viyeTanAma : nA prazna aMge dabANa lAvavA mATe raziyAe A paristhiti ubhI. thavA dIdhI. game tema, paNa raziyAe "paristhiti pramANe vartI" nI, vicakSaNatA dAkhavI che. - A yuddhamAM bhArate je prakAranuM valaNa lIdhuM te vyAjabI rIte TIkAne pAtra thayuM che. AmAM dUradezI, ke DahApaNa na hatuM. AmAM pAkaTatAno abhAva hato. videzapradhAna zrI cAgalAra rakAbAnA akhAta uparanA IjiptanA vivAdAspada varcasvane jANe ke hAIkorTamAM besIne cukAdo bApatA hoya e rIte joradAra samarthana ApyuM rae hAsyapada hatuM. je ArabArane IjharAIlane kacaDI nAkhavAno niradhAra jAhera karyo hato te Arabone nApaNA vaDA pradhAne jAhera Teko Apyo ane pAchaLathI ropaNe IjharAilane nAza IcchatA nathI tema jaNAvyuM. AvAM parasparavirodhI valaNoe temanI ane pariNAme bhAratanI pratiSThAne bhAre dhakako pahoMcADayo che. bIjI bAjae rana ghaTanA daramiyAna pAkistAna keTaleka darajas/ zAMta rahyuM che. bhArata-pAkistAna yuddha vakhate nAsara taTastha rahyA hatA. ApaNe bhUlI gayA ke rASTrIya hita mAtra eka deza sAthenA nahi paNa baMdhAya dezo sAthenA saMdarbhamAM jovuM joIe. - nA yuddhanAM AMtararASTrIya kSetre zuM pariNAma Avaze eno vicAra karIe to: 1 IjharAIla majabUta rIte bahAra AvyuM che. AnA pariNAme 19 varSathI saLagatA praznane aMtima rIte nikAla lAvI zakAze evI AzA UbhI thaI che. 2. gAjhApaTTI, jeruslAma, akAbAne galapha, suejha nahera, ane IjharAyalanI sIma-ne badhAno aMtima nirNaya karavuM paDaze. 3 7 lAkha ramAba nirAzrItanAM praznane kAMIka ukela lAvavo paDaze. 4. Araba rAjayo have zuM vicAraze e kahevuM agharuM che. ame'rikA sAthe rahevuM ke raziyA sAthe rame teNe nakkI karavuM paDaze. amerikA sAthe duzamAnavaTa rAkhavI emanA hitamAM nathI e hakIkata emaNe dhyAnamAM levI paDaze. 5 raziyA pitAnuM varcasva jamAvavA mATe Ijipta, IrAka, sIriyAne madada kare ane madhya pUrvanA dezo eka sagaLagato prazna banI. jAya to navAI nahi. nAsaranuM rAjInAmuM yogya ja pagaluM gaNAya. pratiSThAnuM bhUta ramADe na banAvavA detAM teNe potAnI hAra kabula karI. kadAca A mATe ja IjiptanI prajAe emane cAlu rahevA vinaMti karI che. IjIptamAM Aje vikalpa bI. koI netA nathI. nAsara eka ja vyakita evI che ke madhya pUrvamAM sthiratA rAkhI zake ane nAsara sattAsthAna upara rahe emAM mAraba dezonuM hita raheluM che ema lAge che. Araba-IjharAIla yuddha pUraMtu Aje ATaluM ja. cImanalAla cakubhAI zAha Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-17 prabuddha jIvana 24 gAMdhIjI ane gItA 2. (De. kAntilAla amRtalAla zAhanA "sabarasa' (bhAga 1) nAmanA lIdhe nahi. zrI araviMda emanA Essays on the geetanA lekhasaMgrahamAMthI A lekha udhUta karavAmAM Avyo che. A lekhe pahelA ja prakaraNamAM lakhe che, "dareka zAstramAM be aMza hoya che: (ba apavAda sivAya) amadAvAdamAM pragaTa thatA pAkSika patra jayati- eka tenA sthaLakALa pUrato maryAdita ane nAzavaMta, te te deza agara dharamAM samayanA gALe gALe pragaTa thayelA che. te meLavavAnuM ThekANuM samayamAM pracalita mAnyatAne anurUpa; ane bIjo nitya, avihai. kAMtilAla amRtalAla zAha, 'upahAra" pATAnI pAse, navaraMga- nAzI ane dezakAlAtIta eTale sarva sthaLe ane samaye lAgu paDI purA, amadAvAda-9 che. tenI kIMmata rUA. 1-50 che. prastuta lekha bhaga- zake e." A daSTie jotAM gAMdhIjIne gItAnA sthaLakALavarichannavad gItA aMgenA gAMdhIjInA cakkasa vicAro upara bahu sAre tattva sAthe kazI nisbata na hoya e samajI zakAya evuM che. gAMdhIprakAza pADe che. taMtrI.) jInI mAphaka zrI araviMda paNa gItAne dIvAdAMDI mAne che ane "vaLI yAda rAkhavuM ke gItA e eka kAvya che. Izvara nathI lakhe che. "ApaNe gItA pAsethI prakAza meLavavA, sahAya meLavavA bAlatA ke nathI kAMI karate. Izvare ajanane kAMI kahyuM che tevuM tene abhyAsa karIe chIe; ene jIvaMta ane tAttvika saMdeza spaSTa nathI. Izvara ane arjuna vaccenA saMvAda kAlpanika che. aitihAsika karavAne ApaNe uddeza hovA joIe je saMdeza mAnavajAta pitAnI kRSNa arjuna vacce e saMvAda thayo hato evuM huM mAnatA nathI." ucca AdhyAtmika unnati tathA pUrNatA mATe jhIle." " upara pramANe gAMdhIjInuM avataraNa TAMkI tA. 8-10-50 nA paNa gAMdhIjI zuM kahe che te sAMbhaLIe: "meM ghaNIvAra kahyuM che "gujarAtI mAM (pRSTha 97) eka jaNa lakhe che, "A vacane koI ' ke gItAjI e eka mahArUpaka che. emAM be pakSanA yuddhanI vAta che hiMdu dharmAbhimAnI AsitakanA moMmAM zobhe tevAM che kharAM?... ma. ema mane lAgatuM ja nathI ane e mArI mAnyatA jelamAM meM mahAgAMdhIjIe gItAnuM anAsakita yoga nAme gujarAtI bhASAmAM bhArata vAMcyuM tethI majabUta thaI. mahAbhArata pote ja mane te eka bhASAMtara karyuM kahevAya che ane gItA viSe lAMbANa carcA paNa karI mahA graMtha lAge che. emAM aitihAsika ghaTanAo che, paNa e ItihAsa che, paNa te badhAne aMte jo teo upara pramANe chevaTanA nirNaya upara nathI. sarpasatra jevI vastuo vAMcIe tyAre zuM zabdArtha laIne AvyA hoya te teo gItAne sAco marma samajayA hatA ke haze ApaNAthI saMtoSa manAya ? te te vahemathI ApaNe guMgaLAI javuM ema ka Arya dharmAbhimAnI kahI zakaze? gItA jevI che. mA. paDe. kavi ItihAsakAra nathI ema pote ja dAMDI pITIne kahe che tyAre tilakane samajAI hatI tevI ma. gAMdhIjIne samajAI nathI." gItAjImAM te ApaNA aMtaramAM cAlatuM yuddha varNaveluM che, ane te A lekhake gAMdhIjI vize bIjuM ghaNuM dhRNAjanaka paNa lakhyuM che yuddha varNavavA mATe te keTalIka skUla aitihAsika ghaTanAone ullekha paraMtu e atre prastuta nathI. bIjA paNa ghaNA loko mAne che ke kare che kharo, paNa tene uddeza te ApaNA hRdayanI aMdara dIve gAMdhIjI, gItAne aitihAsika nathI gaNatA ane kRSNanA pAtrane karIne te dazya ApaNI pAse tapAsAvavAnuM che. bIjA adhyAyane kAlpanika mAne che tathA gItAmAMthI ahiMsA tAravI kADhe che te aMte tame Ave ke aitihAsika yuddhanI vAta thatI hoya evI yathArtha nathI. amadAvAdamAM zrI araviMda saptAha ujavAyuM tyAre zaMkA paNa karavI azakaya thaI paDe che. sthitaprajJanAM lakSaNa arjuna prophesara Athavalee paNa AvA udagAra kADhyA hatA. mahAbhAratanA jANavA Icche, ane yuddhamAM pravRta thayelAne bhagavAna te lakSaNa yuddhane gAMdhIjI eka rUpaka kahI ghaTAvI le che e AkhI vAta ja kahevA mAMDe e vicitra bhAse che. (dharmamaMthana pRSTha 257) ... paNa emane hAsyAspada lAge che. bIjuM, gAMdhIjI gItAmAMthI ahiMsAne A dhRtarASTra koNa, duryodhana koNane arjuna koNa? kRSNa koNa che? siddhAMta tAravI kADhe che te paNa emane gaLe nathI UtaratuM. mArA A badhA aitihAsika puru che? ane temanA sthUla vyavahAranuM gItAjI namra mata mujaba gAMdhIjIne je kahevAnuM che tathA gItA samajavAnI varNana kare che? arjuna ekAeka yuddhamAM savAla pUche che ane kRSNa gAMdhIjInI je daSTi che te ApaNe dhIrajathI samajI laIe te AkhI gItA paDhI jAya che? vaLI e ja gItA arjuna potAne gAMdhIjInA vicAranI yathArthatA samajAze. meha naSTa thayo ema kahevA chatAM bhUlI jAya che ne kRSaNamukhe pharI gAMdhIjI lakhe che, "gItAne huM jema samajo chuM tevI rIte anugItA kahevaDAve che. huM to duryodhanAdine AsurI pravRttio tenuM AcaraNa karavAne mAro ane mArA sAthIone satata prayatna gaNuM chuM ane ajuM nAdine daivI vRtti gaNuM chuM. dharmakSetra che. gItA amAre sAru AdhyAtmika nidAna graMtha che. A anu- e ApaNuM zarIra che temAM dUddha cAlyu ja jAya che enuM AbehUba vAdanI pAchaLa sADatrIza varSanA AcAranA prayatnane dAve che," varNana anubhavI RSi kavie ApyuM che. kRSNa e aMtaryAmI che ne (anAsakita yoganI prastAvanA) "gItA mAre mana eka zAzvata zuddha cittamAM te haMmezAM ghaDiyALanI jema TakaTakayA kare che. je cittane mArgadarzikA che. mArA dareka kRtyane mATe gItAmAMthI huM AdhAra zodhuM cittazuddhi rUpI cAvI na ApI hoya te aMtaryAmI. tyAM che te kharA ja, ane na maLe te te kArya karatA aTakuM athavA anizcita rahuM." paNa TakaTaka to baMdha thaI jAya che. (pRSTa 321)...gItAnA kRSNa mUrti. (dharmamaMthana puSTa 256). A uparathI spaSTa thAya che ke gAMdhIjInI daSTi maMta zuddha saMpUrNa jJAna che, paNa kAlpanika che. ahIM kRNa nAme avaabhyAsI ke paMDitanI nathI paNa sAdhakanI che. chatAM koI ema na tArI puruSane niSedha nathI." (anAsakita yoganI prastAvanA) mAne ke gAMdhIjIe gItAne uparachallo abhyAsa karyo che. uparyukata zrI araviMda ane zrI. rAdhAkRSNana bane kRSNane aitihAsika prastAvanAmAM ja emaNe lakhyuM che, ".. ane gItAne lagatA aneka puruSa mAne che, chatAM baMne gAMdhIjInI mAphaka mahattva te pratyeka mAnagraMthe uthalAvyA che ane jeTalA anuvAda hAtha AvyA te vAMrayA." vInA aMtaramAM rahelA kRSNane ja Ape che. kRSaNanI aitihAsikatAne have prazna e che ke sAdhakanI daSTie jene gItA samajavI che ullekha karI zrI araviMda kahe che, "A badhAMnI aitihAsika agatya tene gItAnI aitihAsikatA sAthe kaMI saMbaMdha khare? kRSNa ane hovA chatAM ApaNA uddeza pUratAM binajarUrI che." ane "ApaNe arjuna jevAM pAtro bhUtakALamAM thayAM hoya ane emanI vacce je kRSNanI sAthe nisbata che te te ItihAsamAM thaI gayelA netAne saMvAda kharekhara banyuM hoya, paNa e saMvAdamAM kaMI zAzvata satya upadezaka kRSNa nahi, paraMtu bhagavAnanA (sAdhakanA hRdayamAM) na hoya te ApaNane enI zI kiMmata? gItAnI je kaMI kiMmata thatA nitya avatAra evA kRSNa. sara rAdhAkRSNana emanI bhagavad che te emAM rahelA sanAtana siddhAMtane lIdhe che, enI aitihAsikatAne gItAnI prastAvanA (vRSTa 28) mAM lakhe che, "gItAnA upadezane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka) 34 prabhutva jIvana tA. 16-6-17 vicAra karatAM, upadezaka kRSNa aitihAsika hatA ke nahi e muddo gauNa che. A vizvamAM ane mAnavahRdayamAM pUrNa divya jIvananuM pragaTavuM ane bhagavAnanuM niraMtara avataravuM e mahattvanuM che." ane "gItAnA siddhAMtanI yathArthatAno vicAra karIe te gItAkAra aitihAsika vyakita che ke bhagavAnano sAkSAta avatAra che e vAta agatyanI nathI. kAraNa je rAdhyAtmika satya che te to hajAro varSa pUrve hatuM tenuM te ja che, ane e satyane deza ke prajAnA bheda aDatA nathI. tAttvika vastu. to emAM raheluM satyaenuM hArda-che, aitihAsika ghaTanA te mAtra satyane paDachAyo che, pratibiMba che, ethI vizeSa nahi." (pRSTha 38) gAMdhIjInI mAphaka ja zrI kRSNapreme sAdhakanI daSTithI "The Yoga of the Bhagvatgita" lakhyuM che. teo paNa mAne che ke gItA e eka rUpaka che. teoe ema lakhyuM che ke hemaranA Odyssey nAmanA kAvyane paNa rUpaka tarIke ghaTAvavAno prayatna grIka jJAnI puruSa paraphirIe karyo hato. kRSaNapremanA mata mujaba jema saundaryanAM darzana thaI zake che paNa koIne karAvI zakAtAM nathI tema koI mahAkAvyamAM rUpakanA aMza hoya to te pArakhI zakAya che paNa enuM pratipAdana thaI zakatuM nathI. gItAne e mahAjJAnI puruSanAM vacanAmRta mAne che; evA jJAnInAM vacana "sanAtana satyAnuM pratipAdana karAve che; A satya hajAro varSo pUrve hatAM tenAM te ja che; e sanAtana satyone Aje paNa lAgu paDe evA ja zabdomAM gItAno artha karavo joIe ane nahi ke purANakALamAM ke gItA lakhAI te kALe je zabdo pracalita hoya temAM." - have ahiMsA vize. gItAmAMthI hiMsAne to ghaNAoe tAravI kADhI che. ApaNA dezamAM trAsavAdIrA gItAmAMthI ja preraNA meLavatA. lekamAne paNa gItAmAMthI aMhisA nathI ja ghaTAvI. prophesara Athavalee A badhI carcA karI, zrI araviMdanA matanuM samarthana karatAM kahyuM, che ke "ahiMsAne bhale tame eka guNa mAne, sattvaguNIne mATe Avazyaka mAno, paraMtu gItA te guNAtIta ane dratIta thavAnuM kahe che. guNAtIta puruSane te jevuM hiMsA e baMdhana che tevuM ja ahiMsA e baMdhana che." A temanA zabdone bhAvArtha che. emaNe vyAkhyAna vAMcyuM nahotuM eTale Aje mArI smRtimAMthI huM lakhuM chuM, chatAM meM e dhyAna daIne sAMbhaLyuM hatuM eTale emAM saMzaya thavAnuM kAraNa nathI.' A praznanI carcA karatAM pahelAM gAMdhIjIne zuM kahevAnuM che te joIe. ahiMsA e gItAne pratipAdya viSaya nathI e gAMdhIjIne paNa mAnya che. teo lakhe che, "paNa ane kayAM ahiMsAne arthe yuddhanA tyAganI haTha lIdhI hatI? eNe to bahue yuddha karyA hatAM. tene to ekAeka moha thayo hato, tene to sagAne mAravAnI anicchA thaI hatI, bIjA koI, jene te pApI mAne tene na mAravAnI vAta ane nahotI karI. zrI kRSNa te aMtaryAmI che, te arjunane kSaNika meha jANI jAya che. tethI tene kahe che, "tuM hiMsA te karI cUka che, ema ekAeka DAhyalo thai ahiMsA zIkhI zakavAno nathI. te palALyuM che eTale have pUruM karyuM chUTako! kalAkanA cAlIsa mAIlanI vege cAlanArI TrenamAM beThelAne ekAeka vairAgya thatAM te TrenamAMthI bhUsako mAre te teNe AtmahatyA karI kahevAya, te kAMI musApharInuM ke TrenamAM besavAnuM mithyAtva nathI zIkhyo." e ja arjunanuM hatuM. ahiMsaka kRSNa arjunane bIjI salAha ja na ApI zake. paNa temAMthI evo artha kADhave ke gItAjI hiMsA zIkhave che athavA yuddhanuM samarthana kare che e eTaluM ja ayogya che, jeTaluM Ama kahevuM ayogya gaNAze ke zarIravyApArane arthe kaMIka hiMsa to anivArya che, tethI hiMsA ja dharma che." (dharmamaMthana, pAnuM 321). gAMdhIjIne mate, "AmAthIne ramAtmadarzana karavAne eka adritIya upAya batAvavAno gItAne Azaya che .. e advitIya upAya che karmaphalatyAga" paNa latyAga ahiMsA vinA zakya nathI. gAMdhIjI kahe che, "gItAjInA zikSaNane amalamAM mUkanArane saheje satya ane ahiMsAnuM pAlana karavuM paDe che. phalAsakita vinA manuSyane nathI asatya balavAnI lAlaca thatI, nathI hiMsA karavAnI. game te hiMsAnuM ke asatyanuM kArya ApaNe laIe te ema jaNAze ke tenI pAchaLa pariNAmanI IcchA rahelI ja che. (anAsakitayoganI prastAvanA ) gItAjIne soMze artha hiMsA nathI paNa ahiMsA che, ema 2 jo adhyAya je viSayane AraMbha kare che ane 18me je pUrNa huti kare che te batAve che. vacce ja paNa te ja che. krodhavinA, rAga vinA " vinA, hiMsA saMbhavatI ja nathI. ane gItA te krodhAdine oLagI guNAtItanI sthitie ApaNane pahoMcADavA mathe che. guNAtItamAM kodhane sarvathA abhAva hoya che." (dharmamaMthana pAnuM 320) gAMdhIjInI mAphaka rAdhAkRSNana paNa mAne che ke arjuna mATe hiMsA ahiMsAne prazna nahotuM, paraMtu svajanone haNavAM ke nahi te hate; teo gAMdhIjInI mAphaka ja gItAmAMthI ahiMsAnuM zikSaNa kADhI batAve che. teo lakhe che, "gItA je Adarza ApaNI samakSa khaDo kare che te ahiMsA che. 17mA adhyAyamAM mana, vacana ane kAyAnI pUrNatAnuM je varNana karyuM che tathA 12mA adhyAyamAM bhakatanAM je lakSaNa gaNAvyA che tenAthI A hakIkata spaSTa thAya che." zrI araviMda paNa mAne che ke "sarvocca naitika AdhyAtmika AdarzanA aMga tarIke gItA ahisAne svIkAre che." (Essays on the Gita pustaka pRSTa 379) jo ke zrI araviMdanA mata mujaba gItA ethI paNa AgaLa jAya che. ahIM prazna thAya che ke gItAne ahiMsA udiSTa hoya te pachI. yuddhanuM zuM? ane kRSNa ane vAraMvAra kahe che, "yuddha kara" "yuddha kara" tenuM zuM? gAMdhIjI lakhe che, "paNa jo gItAne ahiMsA mAnya hatI athavA anAsakitamAM ahiMsA saheje AvI ja jAya che te. gItAkAre bhautika yuddhane udAharaNa rUpe paNa kema lIdhuM? gItAyugamAM ahiMsA dharma manAtA chatAM, bhautika yuddha sarvasAmAnya vastu hoI, gItAkArane evA yuddhanuM udAharaNa letAM saMkoca na thAya, na tha... ..mahAbhAratakAre bhautika yuddhanI AvazyakatA siddha nathI karI; tenI nirarthakatA siddha karI che. vijetAnI pAse rudana karAvyuM che, pazcAtApa karAvyo che ne du:kha sivAya bIjuM kaMI rahevA nathI dIdhuM." (anAsakita yoganI prastAvanA) vaLI AgaLa jatAM kahe che, "bhautika yuddha saMpUrNa karmaphalatyAgIthI thaI zake evuM gItAkAranI bhASAnA akSaramAMthI bhale nIkaLatuM hoya, paNa gItAnA zikSaNane pUrNatAe amalamAM mUkavAne lagabhaga 40 varSa paryanta satata prayatna karatAM mane to namrapaNe ema lAgyuM che ke satya ane ahiMsAnA saMpUrNa pAlana vinA saMpUrNa karmaphalatyAga manuSyane viSe asaMbhavita che." gAMdhIjInI A mAnyatAne zaMkarAcArya jevA mahAvidvAnane Teko che. sara rAdhAkRSNane zaMkarAcAryanAM vacana TAMkayA che ke, tama yuddhati anuvAdamAtram na vidhiH| na hmatra yuddhakartavyatA vidhAyate / arthAta te vakhatanI rUDhi mujaba "yuddha kare ema kahyuM che paNa AjJA nathI karI. rAdhAkRSNana pate paNa kahe che ke yuddhane prasaMga to mAtra udAharaNa rUpeja levAmAM Avyo che. have chelle prazna. jayAre sAdhaka siddha bane, guNAtIta thAya, bhagavAna sAthe ekajIva bane tyAre e kevI rIte varte? zrI araviMda kahe che ke jayAre e sarva draDhathI para thAya che, ene koI vidhiniSedha raheto nathI, Izvara jema calAve che tema cAle che. unA patha viratA vo vidhi : niveda: ? A sthiti, gAMdhIjInI kalpanAnI bahAra nathI. gAMdhIjI lakhe che, "manuSyane IzvararUpa thayA vinA sukha maLatuM nathI, zAnti maLatI nathI. Izvara rUpa thavAnA mAsa mATe jamavAnuM che salAha hama Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-17 prayatnanuM nAma kharo ane eka ja puruSArtha ane A ja Atmadarzana' paraMtu gAMdhIjInI evI mAnyatA jaNAya che ke jIvanamukata puruSa paNa satya ane ahiMsA na choDe. A mAnyatAmAM emane rAdhAkRSNanano TUMko che. A vidrAna lakhe che, "pachI paramAtmA enI drArA kAma kare che ane evA puruSa mATe satya asatyanA prazna UbhA nathI thato, jo ke evo puruSa asatya AcaraNa karI zakatA nathI." AnA TekAmAM seMTa jhona nAmanA khristI jJAnI puruSanuM vacana rAdhAkRSNane TAMkayuM che: "jenA hRdayamAM parapAtmA pragaTa thAya che te pApa karatA nathI.' prabuddha jIvana ApaNA jevA sAmAnya manuSyo mATe gAMdhIjInI daSTihitakara che. zrI araviMde paNa ema to nathI kahyuM ke jIvanamukata puruSa satya AcaraNa karaze ke hiMsA karaze. emanuM kahevuM eTaluM ja che ke Aje ApaNAM je dhAraNA che te mAnasika bhUmikAnAM dhAraNa che; jIvanamukatane e dhoraNa lAgu ja na paDe. e kema vartaze tenuM koI dhAraNa nathI. paraMtu A vidhAnono sahAro laI je loko gAMdhIjIne hasI kADhe che temane mAre eTaluM ja kahevAnuM cheke triguNAtIta puruSa zuM kare tenI carcA karavAne badale prAcIna ane arvAcIna jIvana mukatAnAM jIvana ja tapAso. zrI kRSNa pote paNa te yuddha pUratA to ahiMsaka ja hatA. zrI araviMde paNa baMgALamAM cAlatI trAsavAdI caLavaLamAM bhAga nahe!to lIdho. vaLI dattAtraya, zukadevajI tathA sanakAdi kumAro jevA prAcIna ke ramaNa maharSi jevA arvAcIna jIvanamukate! ItihAsa tapAse. e koIe hiMsaka kRtyo karyAM hoya, anIti AcarI hoya, asatya paNuM hoya evuM Apa jANe che ? nahi ja. to ApaNA jevA saMsArIjanA mATenA suvarNa niyama to e ja che ke gAMdhIjInI mAphaka ja satya ane ahiMsAne chevaTa lagI vaLagI rahevuM. Do. kAMtilAla zAha himAlaya sAthe sakaLAyelAM gheADAMka smaraNA (prabuddha jIvananA vAcakone zrI vimalAbahena ThakAranA paricaya ApavAnI jarUra nathI. mAunTa AbumAM Avela zivakuTImAM temanA sthAyI navAsa che, Ama chatAM paNa, ApaNA dezamAM gayA phebruArI mAsamAM je sAmAnya cUMTaNI thaI tenA anusaMdhAnamAM, lAjhmAnasane jAgRta karavAnA hetuthI cUMTaNI AgaLanA be mahinA daramiyAna temaNe bhAratabharamAM pracAra pravAsa karyo hato. tyAra bAda paNa gujarAta saurASTramAM eka yA bIjA nimitte eprilanA prAraMbha sudhI temanuM bhramaNa cAlu rahyuM hatuM. A pracArayAtrA ane pari* bhramaNanI temanA svAsthya upara pratikULa asara thavA pAmI, svAsthyanI puna:prApti arthe temane ArAmanI jarUra bhAsI, pariNAme 28mI eprilanA roja teo mitramaMDaLInI sAthe AbuthI AlmArA tarapha gayA ane tyAMthI me mAsanI 6ThThI tArIkhe bhAratanA TibeTa sAthenA sImApradezathI 40 mAIla aMdaranA bhAgamAM Avela ane Azare 9000 phITanI UMcAI upara rahelA nArAyaNa AzramamAM te pahoMcyAM. tyAMthI me mAsanI9mI tArIkhe lakhelA patra muMbaI 15mI tArIkhe maLyo. A patramAM vimalAbahene potAnAM nAnapaNathI Aja sudhInAM-himAlaya sAthe jaDAyelAM-keTalAMka smaraNA AlekhavA prayatna karyAM. che. lakhanAra vimahAbahena ane himAlayanI vAto - Ama sonuM ane sugaMdhanA mizraNa jevA A patra nIce pragaTa karatAM AnaMda anubhavuM chuM. paramAnaMda) parama AtmIyo prati, : A patra e sarva svajanA mATe che ke jeo vimalanA jIvananI gatividhimAM ruci dharAve che. mULa prayojana mArAM mAtA-pitA che 35 ke jeo mArA dinapratidinanA jIvananA vyApAronI vigato jANavAnuM kutUhala dharAve che--vyApAro bAhya jagatanA tema ja AMtara jagatanA. anya prayojana che pUjyapAda gopInAtha kavirAja samakSa Atmanivedana karatA rahevAnuM. be varSa thayAM haze, kadAca traNa varSa thayAM haze ke jyAre kavirAjazrI taraphathI saMsmaraNe lakhavA mATe mane AgrahabharI sUcanA maLI hatI. saMsmaraNa eTale ke AMtarayAtrAnAM saMsmaraNa. e smaraNo lakhavAnA haju sudhI samaya maLyA nathI; - ema chatAM. tyArathI AtmanivedanAtmaka patra jyAre paNa lakhavAnuM bane che tyAre tenI eka nakala temanI upara huM mekalatI rahI chuM. ahIM AvyAne cAra divasa thayA che. ame AlmArAthI bIjI menA roja nIkaLyAM. te ja rAtre nArAyaNanagara pahoMcyAM. tyAM be divasa rahIne me mAsanI cothI tArIkhe bapore dhAracUlA pahoMcyAM. maeNnI pAMcamI tArIkhe bapore tavAghATa pahoMcyAM. 6ThThInI savAre daza mAIla lAMbuM ane tavAghATathI 5000 phITa UMcuM evuM caDhANuM caDhavAne prAraMbha karyo. zarIra kAMIka asvastha hovAthI, mitrAe-sAMthIoe- mArI pAsethI kabUlAta meLavI hatI ke huM DoLImAM besIza. Ama chatAM paNa DoLImAM besavA mATe mAruM mana taiyAra na ja thayuM. temaNe mane khUba samajAvI, paNa huM ekanI be na thaI. caDhAI saMkhta hatI, savAre 6 vAgye caDhavAnA prAraMbha karyo, bapore eka be vAgye dhAryA sthaLe nArAyaNa Azrama pahoMcI. chathI ATha kalAkamAM daza mAIla cAlavAnuM banyuM. 3700 phITanI UMcAIthI 8700 phITa sudhI caDhavAnuM banyuM. zarIra thAkI jAya e svAbhAvika hatuM. peTamAM jamaNI bAjue tathA hip-bonemAM je darda eka mahinAthI cAlI rahyuM hatuM te thoDuM vadhAre tIvra banI beThuM, paNa A bAbatane khyAla te tyAM pahoMcyA bAda Avyo. rastAmAM UMce ne UMce caDhatA rahevAnI javAbadArI zarIrane sAMpIne manathI huM koI bIjI ja dizAmAM cAlI gaI hatI. yAda AvyuM mAruM bALapaNa. pitAjInA kabATamAMthI jyAre ne tyAre yoga vAsiSTa bahAra kADhIne huM vAMcyA karatI hatI. devatAtmA himAlayanuM utkaTa AkarSaNa sAta varSanI ummarathI AbAdhita cAlatuM rahyuM hatuM. dazeka varSanI ummare svAmI rAmatIrthane graMtha mArA vAMcavAmAM Avyo. graMtha zuM vAMcyuM? temanI sAthe jANe ke huM kaMI ne kaMI ghumavA lAgI. himAlayanAM eka pachI eka zikharo upara * caDhatI rahI; TiharI. gaDhavAla jaI AvI; Atmarata rAma bAdazAha'nI bAdazAhImAM sAmela thaI. temanAM AMsuomAM A kizorInAM bhAvabharyA AMsuo maLI javA lAgyAM. are, tenAM smaraNathI Aje paNa romAMca thaI Ave che. bAreka varSanI ummara haze jyAre svAmI vivekAnaMdanAM pustako hAtha upara AvyAM. pachI to pUchavAnuM ja zuM? temanI sAthe AkhA bhAratanI pravrajyA karI AvI. nagAdhirAjanAM bIjAM darzana A rIte svAmIjInI sAthe thayAM. sazarIra himAlayadarzana tA 1949mAM thayAM. kaoNlejanuM bhaNatara pUruM thayuM hatuM. sAdhanAnA nazA. mArI upara ArUDha thayo hato. ekAntanI vAsanA prabala banI cUkI hatI. gaMgAne pele pAra, svargAzramathI thoDe dUra, rANInI koThImAM threDo samaya rahI. e divase daramiyAna gItAbhavanamAM rahetA hatA zrI hanumAnaprasAdajI poddAra; zrI jayadayAlajI gAvanakA. khUba santamaMDaLI tyAM ekaThI thaI hatI, temAM paNa svAmI zaraNAnandajInA vyakitatva pratye huM vizeSata: AkarSita banI. thoDA samaya bAda, tyAMthI huM TirI gaI; TiharIthI uttarakAzI jatAM 12 mAIla upara eka guphA che. A guphAmAM svAmI rAmatIrtha rahetA hatA. e guphAmAM huM keTaloka samaya rahI. paNa Aje e anubhavanA vistAramAM UtaravuM aprastuta che. 1955mAM bhUdAnayajJano saMdeza laIne je himAlayayAtrA thaI hatI te apUrva hatI. sau prathama ame badrInAtha gayA hatA. pIpalakoTIthI page cAlIne gayA hatA. e ja varSa daramiyAna sImalAthI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ph 3 prabhuna jIvana koTagaDha sudhI padayAtrA karI hatI. ane kAMgarA vaeNlI javAnuM paNa e ja varSamAM banyuM hatuM. yAtrIdalamAMnAM sau koI eka sAthe rahetA hatA; carcAo cAlatI hatI; sabhAo bharAtI hatI; mArAM pravacana paNa thatAM hatAM; paNa e samaye antaramAM mAro * saMvAda 'mAnadaMDa ' sAthe cAlyA karatA hatA--'sthAvarANAM himAlaya'nI sAthe. koI vAra samaya maLaze to e saMvAda paNa lakhavAmAM Avaze. 1956 mAM doDha mahinAnI rajA laIne kAlImapAga cAlI gaI hatI. e ekAntavAsano prasAda mArA samagra prANAmAM otaprota banI beThA che. 1959 mAM kAzmIra javAnuM banyuM. gulamarga, seAnamarga, khilanabarga, caMdanavADI, anantanAga, pahelagAma badhAM sthaLoe javAnuM banyuM hatuM. ane 1961 mAM kAna upara zastrakriyA thayA bAda AlmArAnA 'sno vyu' kaeNAlAnImAM ekAda mahinA rahevAnuM banyuM hatuM. ya tyAra bAda have 1967mAM huM himAlaya AvI chuM. A cha varSamAM antarbAhya vizva badalAI cUkayuM che. kAryanI upAdhi to kayAranI ye sarI gaI che; dhyeya Adarza vagereno bojo buddhi uparathI kayAranA ya UtarI gayA che; mUlyonI upAdhi paNa vilIna banI cUkI che; sAcuM kahuM to vicAra nAmano vikAra paNa zAMta banI gayo che; bAkI zuM rahyuM? kazuM paNa nahi. zarIra che emAM mArI zuM kasUra? te hevAnA kAraNe lokone mArA hovAno khyAla rahyA kare che. A khyAlanA kAraNe je vyavahAra cAle che e ' jevA 'mAtra rahI gayuM che. A dazAmAM huM ahIM pahoMcI chuM. 10 jUna sudhI ahiM rahevAnuM thaze ema lAge che. kailAsa ahIMthI 100 mAIla dura che. mAnasasarova280 mAIla. tyAM javAno saMbhava nathI, kAraNa ke te mATe cInanI sarakAranI saMmati levI paDe tema che. 'lIpU leka' najIkamAM 40 mAila upara che, te che bhAratanI sImArekhAnI aMdara. tyAM javAnI paravAnagI mAMgI. dhArAlAmAM kaeNpTana vADiyAe jaNAvyuM ke paramiTa ( paravAnagI ) ApI zakAya tema nathI. Ama chatAM tyAM javAnuM bane to kadAca kailAsazikharanAM darzana thaI jAya. jyAM ame chIe, e sthAna to nItAnta ramaNIya ja che. nArAyaNasvAmI bhAre rasika mAnavI hovA joIe. AzramanA makAnomAM, maMdiromAM, mUtionI pasaMdagImAM, bagIcAnI racanAmAM rasika saMvedanazIlatA taravaratI mAlUma paDe che. temanA vAcanAlayamAM marAThI, gujarAtI, hiMdI, saMskRta tema ja aMgrejI bhASAnA maulika graMthe jovAmAM Ave che. A sImApradezamAM AvIne temaNe pAThazALA zarU karI; kSikSA prati temaNe lokonuM AkarSaNa pedA karyuM; kailAsa javAvALA yAtrALuonI apAra sevA karI; mamakSIpAlananuM kendra UbhuM karyuM. temanI pratibhA bahumukhI hovI jeIe. jIvanamAM UMDo rasa rahelA hovA joIe. Ane lIdhe ja temanI adhyAtmika jIvananI pariNati samAjasevA tarapha DhaLI haze. A patra have mAre pUro ja karavo rahyo. savAranI TapAla nIkavAMnI taiyArI che. gaI kAle sAMje vAdaLAM AkAzamAM chavAI gayAM hatAM; havAmAM khUba ThaMDaka hatI; rAtre daza vAgye jharamara varasAda paNa paDelA; Aje savAre AkAza nirabhra - svaccha - che; bAlArkanI suSamA nihALatAM nihALatAM citta tyAM pahoMcI jAya che ke mAM 'na taMtra sUr mAti, na caMdratAram / na mA vidyuto bhAti, kurto 'yamAgniH // vizeSa vaLI koI vAra. tA. 16-6-67 vairAgyanI ghelachAe sarjelI tArAjI (tA. 25-5-67 'jaina' mAMthI sAbhAra uda dhRta.) jema premanA AvegavALA sArAsAranA viveka vIsarI jAya che. ema keTalIka vAra vairAgyanA Avegane vaza thayelA mAnavI paNa kartavya -akartavyane mArga bhUlI jAya che ane potAnI vivekazakitanA khare vakhate upayoga karI zakatA nathI. eka bahenanA vairAgyanA Avegane lIdhe enuM AkhuM kuTuMba kevuM saMkaTagrasta banI gayuM, enA eka kisso amadAvAdathI pragaTa thatA "sthAnakavAsI jaina" pAkSikanA tA 20-4-67nA aMkamAM chapAyA che. te vairAgyanI ghelachA kevuM nukasAna kare che e vAtano khyAla ApatA aneka kissAonA eka namUnA rUpa hovAthI ahIM sAbhAra rajU karIe chIe. e kissAnI vigato kahe che ke-- vimalanAM vandana "ratalAmathI amane IMdorathI prasiddha thatA dainika patra"svadeza" nA be kaTiMga maLyA che tenI hakIkata ame ahIM ApIe chIe. "amAro eka khabarapatrI nImaca tarapha pravAsa karato hato. rastAmAM teNe joyuM ke eka 26-27 varSano yuvaka potAnAM traNanAnAM bALako sAthe pravAsa karato hato. traNa bALako jemAM eka 15 varSanA bALaka, 3 varSanI bAlikA ane 5 varSanA bALaka hatAM. teo potAnI mAtAnA viyoga mATe jhUratAM hatAM. amArA khabarapatrIe kharI hakIkata mATaeN pUchatAM zaramiMdA banIne Akhare teNe nIce pramANe kahyuM "huM sAdaDInA rahevAsI chuM ane mAre traNa bALako che. amArA gAmamAM thoDAka divasa pahelAM sthAnakavAsI sAdhvIonI maMDaLI AvI hatI. te aMta maMDaLI sAthe mArI patnIne paricaya thayA, soMpa vadhyA ane eka divasa e maMDaLI amArA gAmethI vihAra karavA lAgI to mArI patnI paNa tene gAmanA sImADA sudhI pahoMcADavA gaI, paNa te pAchI na pharI. tapAsa karatAM mAluma paDayuM ke te te mahAsatIjIenI maMDaLImAM dAkhala thaI gaI che. te ratalAma AvyAnI khabara paDatAM, huM bALa-baccAM sAthe tene pAchIlevA mATe gayo, parantu patnIe mane kahyuM ke, huM A saMsArathI virakata thaI gaI chuM ane have dIkSA levAnI chuM. A mahAsatImaMDaLanA agraNI mahAsatIjIne meM vAta karI tyAre temaNe kahyuM ke, tamArI patnIne vairAgya thayA che, mATe tenA Atmika utthAnamAM bAdhaka na bane. have rahyo tamArA bALakonA prazna, to ame baccAnAM bharaNa pApaNano prabaMdha karI daIzuM ane koI gRhasthanI chekarI sAthe tamArI zAdI paNa karAvI daIzuM. sAdhvIoe A vAta kAryarUpamAM pariNata karavAnI koziSa paNa karI. A doDha varSanA bALakane eka sadagRhasthane tyAM rAkhyo, paraMtu mAtAnI mamatA na maLavAthI te bimAra paDayA eTale mane pAche soMpavAmAM Avyo. mane paNa chekarIo jovA mATe keTalAka kuTuMbamAM pheravyo, parantu, koI potAnI cheAkarIne mArI sAthe paraNAvavA taiyAra na thayuM. bhAI sAheba ! zuM kahuM! meM mArI patnIne samajAvavA khUba kozIza karI, samAjanA dhuraMdhara mANasone vinaMtI karI, paNa A baccAMne mA pAchI na maLI. eTale lAcAra banI huM pAche pharyA." IndorathI pragaTa thatA 'svadeza'dainikamAM chapAyela A kissAnI vigatA upara pramANe raju karyA bAda "sthAnakavAsI jaina"nA taMtrI zrIe potAnI tapAsamAM A kissA aMge je mAhitI potAne maLI che te eka noMdharUpe enI sAthe pragaTa karI che. je nIce mujaba che: A dIkSA jemanI pAse thaI rahI che te mahAsatIjI, AcArya zrI. nAnAlAlajI ma. sA. nA saMpradAyanAM che. dIkSA lenArI bahena bI sAdaDInI che. pati mAstara che. uMmara 27 varSanI che. paraspara aNabanAva thavAthI dIkSA levA mAMge che. 3 bALako 15 - 3- 5 varSanAM che. jemanI pAse dIkSA levA Icche che temanI sAthe ja te bAI che. dIkSA ApanAra satIjI zrAmaNa saMghanA jaina divAjI ma. nA. saMpra*dAyanA che. kamalAvatIjI nAma che. dIkSA caitra suda 1.nA Dreja nAra Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-17 hatI, paraMtu bhAreM virodha thatAM (nImacAka sthAnake) dIkSA na thaI zakI. zrI kasturacaMdajI ma. tathA anya saMtAno virodha che ema sAMbhaLyuM che. dIkSArthI benanA pati kahe che ke pahelAM bALakone jhera Apo, pachI dIkSA lyo. bIjI khabara evI paNa sAMbhaLI che ke patine samajAvI levAmAM AvyA che ane saMghanA virodha paNa nathI rahyo. tenA patine pravartakathI hIrAlAlajI ma. nI AjJA levA eka vyakitanI sAthe amadAvAda melyo che. dIkSA trIjane divase thavAnI hatI, paNa dIkSAtithi pahelAM ja mahArAjanA vihAra thaI gayA tathA te bAIne gupta rIte dIkSA ApavAmAM AvI che ema jANavA maLyuM che." A kisse sthAnakavAsI saMghamAM banyo che. e daSTie enI halakAI karavAnA hetuthI ame e ahIM rajU karyo che ema koI na mAne. AvI ghaTanAne prasaMge A phiko ke te phirakA, A gaccha ke te gaccha athavA A munisamudAya ke te munisamudAya evA koI bheda karavAno hoya ja nahIM, ayogya dIkSA ApavAno prasaMga game te phirakAmAM bane, amAre mana evI dIkSA ApanAra ane lenAra banne upAlaMbhane pAtra che, ane vairAgyanI ghelachAnA vaLagADathI levAmAM AvatI dIkSAne ame ayogya dIkSA lekhIe chIe. zvetAMbara mUrtipUjaka saMghamAM paNa kauTuMbika javAbadArInI avagaNanA karIne AvI ghelachAne kAraNe dIkSA lenAra puruSo ane strIo maLI Ave ja che. AvI ayogya ane javAbadArInI upekSA karatI dIkSAne kAraNe bIjAo! upara kevI tArAjI varase che e to jene evuM du:kha veThavuM paDayuM hoya e ja jANe! uparano kisso samaju mAnavInI AMkha ughADI nAkhe evA karuNa kissA che ane tethI ja ame e ahIM rajU karyo che. karuNA ane ahiMsAnI sAdhanAno AraMbha najara sAmenI karuNA ane ahiMsAmaya vartana mAgatI paristhitinI sadatara upekSA karIne karavAmAM Ave e paNa kaMI ochI kamanasIbI che! karuNA pote ja AkraMda karI UThe evI A vAta che! saMgha AvI bejavAbadArIne vadhatI aTakAve e ja A kissAono bodhapATha che. bihAra duSkALa aMge sadha taraphathI ekaThA karavAmAM Avela phALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI bihAra duSkALa aMge zarU karavAmAM Avela phALAmAM bharAyela rakamonI yAdI tA. 1-5-67nA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI hatI. e rakama rUA. 5361-00no ceka bihAra rIlIpha kamiTIne soMpavA mATe zrI jayaprakAza nArAyaNane suprata karavAmAM Avela. tyAra bAda paNa saMgha taraphathI phALo ekaTho karavAnuM kAma cAlu rAkhela che ane tethI dareka bhAI-bahenane potAthI zakaya teTalI rakama saMghanA kAryAlaya upara mokalI ApavA vinaMti karavAmAM Ave che. navI AvelI rakamonI yAdI nIce ApavAmAM AvI che. 5361 AgaLa pragaTa karelI rakamA 500 amara kannura mevAsa zanI kalaba taraphathI 201 me. cAMpakalAla maNilAla cokasInI kutuM. 200 zrI praviNacandra bAbulAla 151 zrI DuMgarazI cAMpasI mAlANI, 101 zrImatI rUkhIbahena 101 bhaNazAlI hageoviMdadAsa kezarIcaMda 101 zrI jI. DI. daphatarI 51 pha lacaMda jIvAbhAI 51 31 25 25 25 10 6934 23 37 27 pramukha jIvana maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha ,, ramaNikalAla prabhudAsa zAha zivaprasAda rAThI lAlajI narasI cImanalAla bradharsa khetasI mAlasI sAvalA eca. ke. saphI 39 bihAra duSkALa rAhata ane muMbainA jenA muMbaI khAte bihAra duSkALa rAhata nimitte UbhI karavAmAM AvelI jaina samAjanA AgevAnonI eka samitinA mukhya saMcAlako taraphathI nIce mujabanuM nivedana prasiddhi arthe maLyuM che :-- muMbaimAM mahAvIra jayantI prasaMge yojAyalI jainonI jAhera sabhAmAM bihAra duSkALa rAhata mATe rUA. 1,20,000 jaina samAja taraphathI bhegA karI ApavAnI khAtrI, zrI. jayaprakAza nArAyaNane ApavAmAM AvI hatI. tenA anusaMdhAnamAM amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke lagabhaga rUA. 2,60,000nuM phaMDa thayuM che, jemAM mATuMgA sthAnakavAsI saMgha taraphthI lagabhaga rUA. 85,000: tathA mATuMgA mUtipUjaka saMgha taraphathI lagabhaga rUA. 65,000nA phALA noMdhAyA che. sthAnakavAsI samAjamAM tA. 28-4-67nA roja dIkSAnA prasaMga hatA. e prasaMge bRhada muMbaI sthAnakavAsI mahA saMghe nirNaya karyo hato ke, A dIkSAnA avasara upara je phALA thAya te badhI rakama, kharaca bAda karatAM, bihAra rAhata mATe vAparavI. A phALo lagabhaga rUA. 50,000 thaze, te uparAMta muMbaInA badhA phirakAnA bhAI taraphthI sAro phALo maLyA che. keTalAka utsAhI ane sevAbhAvI bhAIomAM jAte bihAra jaIne, rAhatanuM kArya karavAnI bhAvanA pedA thaI. A bhAvanA anusAra bhAI zrI. ratilAla manajIbhAI tathA bIjA be bhAIo, 10-12 divasa pahelAM bihAra pahoMcI gayA che. teo bihAra rAhata samiti tathA mukhya maMtrI ane anya adhikArIone maLI, A kArya mATe pUro rAhakAra meLavI zakayA che. rAhatanuM A kArya bihAra, rAhata samitinA Azraye A bhAI karaze. pavitra bhUmi rAjagIra vibhAgamAM, bhagavAna mahAvIra kalyANa kendranI sthApanA karI che. phDanI badhI rakama ahIMthI rAhata samitine mokalavAmAM AvanAra che ane e simita ApaNAM bhAIo jeo A kendranuM saMcAlana kare che ane dekharekha rAkhe che temane A rakama ApanAra che. A vibhAgamAM lagabhaga 30 rasoDAM calAvavA paDaze ema lAge che. bihAra rAhata samiti taraphathI ghauM maLaze. bIjI vastuo kharIdavAnI raheze. A rasoDAM lagabhaga cAra mahinA sudhI calAvavA paDaze. anya prakAranI rAhata paNa ApavAnI raheze. kula kharca lagabhaga rUpiyA pAMca lAkha Avaze ema lAge che. muMbaIthI eka jIpa tyAMnA kArya mATe mekalAvI che. bIjA bhAIo, zrI gIradharalAla dAmeAdara daphtarI sAthe, the|DA divasamAM rAjagIra javAnA che. je bhAIo athavA baheno A kArya mATaeN bihAra javA khuzI hoya teone zrI. cImanalAla cakubhAIne maLavA vinaMti che. zrI ratilAla manajIbhAI taraphathI tyAMnA kAryanA vigatavAra ahevAlo AvyA che. bihAra rAhata samitine ahIMthI rUA. 92,000 mokalI ApavAmAM AvyA che. jemAMthI, samitie rUA. 75,000: zrI ratilAla manajIbhAIne A kendranA kArya mATe ApyA che. bIjI rakramA jema jema vasula thatI jAya che tema tema ahIMthI, thoDA vakhatamAM tyAM mokalI ApavAmAM Avaze. bihAranA A bhISaNa saMkaTamAM yathAzakita sahAya ApavAnI ApaNa sarvanI pharaja che. jaina bhAIo ane bahenone AgrahapUrvaka vinaMti che ke A phaMDamAM peAtAnA phALA satvara mekalAve. rakama mokalavAnAM sthaLA (1) zrI kAntilAla IzvaralAla, zera bajAra, muMbaI. (2) zrI cImanalAla cakubhAI zAha, ekajhAmInara presa bilDIMga 35, dalAla sTrITa, muMbaI. A rakameAnI kAcI pahoMca turata ApavAmAM Avaze. tyArabAda bihAra rAhata samitinA nAmanI pAkI pahoMca mokalAze. A rakama InkamaTekSamAM karamukata che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prabuddha jIvana tA. 11-6-17 bihAra rAhatakAryanI saMkSipta noMdha jANItA sAmAjika kAryakara zrI gulAbacaMda - me mAsa daramiyAna zrI jayaprakAza nArAyaNa bihAranAM ta. zeThanuM acAnaka thaela avasAna bhinna bhinna rAhata kendronI mulAkAta levA nIkaLelA tyAre senTrala muMbaI ane saurASTranA jANItA sAmAjika kAryakara, bAhoza rIphIla TrasTa-muMbaI, upanagara bihAra rAhata samiti-muMbaI tathA vyApArI ane udyogapati zrI gulAbacaMda talakacaMda zeThanuM tA. saurASTra racanAtmaka samiti-rAjakoTa taraphathI cAlI rahela rAhata- 13nI sAMje muMbaImAM ekAeka kAryanI je TUMkI noMdha zrI jayaprakAzajIne suprata karavAmAM AvelI tenI hRdaya baMdha paDavAthI avasAna nakala saurASTra racanAtmaka samitinA maMtrI zrI ratilAla goMdhiyA taraphathI mokalavAmAM AvI che, je prabuddha jIvananA vAcakonI jANa thayuM che. khAtara nIce ApavAmAM Ave che. - sva. gulAbacaMdabhAI nAnI (1) A kArya upara jaNAvelI traNa saMsthAo taraphathI cAlI rahyuM che. vayathI ja svadezapremanA raMge re (2) ahiM nIce mujabanI pravRttio cAlI rahI che: raMgAyelA hatA ane temaNe (ka) sAta kendro (cenapura, zAhapura, kaMkArI, nevarA, semarA, sala - saurASTramAM svarAjayanI laDatamAM tuo, navADI) mAraphata 8045 bALako, garbhavatI strIo tathA azakata umadA phALo Apyo hato. mAnavIone bhojana ApavAmAM Ave che. (sAta kendro dvArA 72 sAthe rAjakoTamAM sAmAjika gAmaDAMone sahAyatA pahoMcADavAmAM Ave che.) (kha) Aja sudhImAM 20 0 00 kapaDAM vaheMcavAmAM AvyA che sudhAraNAnI ane anya yuvakatathA 20 0 0 0 lagabhaga kapaDAMne jo hAla hAtha upara che ane pravRttiomAM paNa teo vadhAre kapaDAM AvI rahyAM che. ame 3000 sADIo ane 10 0 0 ' AgaLa paDato bhAga letA hatA. - jotIyAM navAM kharIdyAM che ane vizeSa kharIdI rahyA chIe. tyAra bAda vyApArArthe (ga) 10 * kuvA lokonI pAse taiyAra karAvavAnI yojanA karI thoDo samaya paradezamAM gALI che ane vIza kUvAnI "sarve' (mApaNI) taratamAM thavAnI che. temanA vaDIla baMdhu sva. | zrI gulAbacaMda talakacaMda zeTha (dha) purUSa veMkaTaro tema ja strI veMkaTara mAraphata garIbonI sevA karavAmAM Ave che. kezavalAla talakacaMdanI peDhIne vikAsa karyo hato ane (Da) pazuo mATenI ghAsacArAnI yojanA bihAra rIlIpha sami muMbaI, amadAvAda, solApura, madrAsa, eDI. bAbA, lAMDana vagere sthaLe tenI zAkhAo sthApI sutaranA vepAramAM peDhIne tinI mAraphata ame calAvIe chIe. agragaNya sthAna apAvyuM hatuM. tadupaDAnta kacInamAM azoka (3) ame A rIte kAma karIe chIe: TekasaTAIla mila tathA morabImAM aruNodaya milanI sthApanA karI (ka) raunapuramAM ame rAMdhIne-pakAvIne-bhajana ApIe chIe udhoganA kSetramAM temaNe praveza karyo hate. ane anya sthaLomAM sukuM bhejana ApIe chIe. pratyeka lagna pachI taratamAM ja temanAM patnI zrI kAntAbenanuM kendramAM ame makAna bhADe rAkhyuM che ane tyAM ame anAja avasAna thayA pachI temaNe pharI lagna karyuM nahotuM ane temanA vagerene jaththo rAkhIe chIe ane pratyeka kendra mATe sUkuM smaraNArthe rAjakoTamAM kAntA strIvikAsagRhanI sthApanA karI saurASTramAM bhojana vaheMcavA mATe divasa nakkI karavAmAM Avela che. nArI sevAnI pravRtti zarU karI hatI, je saMsthA Aje seMkaDo (kha) ame rezanakArDa uparathI parivAranI tapAsa karIne pAMca vidhavA, tyakatA, nirAdhAra ane nirakSara bahenone sahAyabhUta bALaka sudhInA parivAra sudhI rajIsTara karIe chIe ane banIne phUlIphAlI che. temane amArA kArDa ApIe chIe. A uparAMta temaNe rAjakoTamAM strIo tathA bALako mATenI (ga) kapaDAM vaheMcavA mATe ame gAmaDAomAM jaIe chIe be hospiTala tathA eka hAIskUla temanA vaDIla baMdhuo tathA ane banI zake tyAM sudhI AkhA parivArane kapaDAM mAtuzrInA smaraNArthe sthApI che. A uparAMta rAjakoTa tathA pIe chIe. muMbaImAM aneka sAmAjika saMsthAomAM temaNe ApelA dAnane (gha) kula 10 thI 15 bhAI bahene kaMpamAM rahe che ane dara AMkaDo lAkhone thavA jAya che. doDha mahinAnA gALe bIjI TukaDI pahelI TukaDIne sva. zrI gulAbacaMdabhAI "janmabhUmi patronI saMcAlaka rIlIva' karavA-pharajamukata karavA mATe AvI jAya che. saMsthA sTeTsa pIpala prA. li.nA DirekaTara hatA. muMbaInA saurASTra (Da) amAro vyavasthAkha pratyeka kAryakartAne mAsika rU. dazAzrImALI bhejanAlayanA, bhArata jaina mahAmaMDaLa muMbaI 40 thI 45 sudhI Ave che, jemake 3 12 mahinAnA zAkhAnA tathA rAjakeTa mitramaMDaLanA pramukha hatA ane saMkhyAbaMdha kaMpane kharca rUA. 1600 che, ane 10000 lokone eka TaMkanuM bhojana ApavAne ane tene lagato bIjo badho sAmAjika saMsthAomAM judA judA hoddA upara rahIne sevA kharuM gaNatAM eka vyakita dITha eka divasane kharca 1thI bajAvatA hatA. jANItA dArzanika AcArya zrI rajanIzanA teo 18 paisA Ave che. khAsa prasaMzaka hatA ane temanA vicAranA pracAra arthe sthApavAmAM maNibahena nANAvaTI Avela "jIvana jAgRti" kendranA upa-pramukha ane TrasTI hatA. ratibhAI gedhiyA saurASTramAM paNa bhArata sevaka samAja, vIrANI hAIskUla, zizumaMgaLa vagere aneka saMsthAomAM adhikArapade rahIne sevA bajAvatA hatA. maharSi maheza yogInuM jAhera pravacana zrI gulAbacaMdabhAI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhya hatA 1. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 24-6-67 ane gaye varSe tenI kArobArI samitinA sabhya paNa hatA. zanivAra sAMjanA cha vAgye majIdabaMdara roDa upara AvelA beMka oNpha baroDAnI sAme dhI grena rAIsa enDa eIlasIDajha aDhaLaka dhanasaMpatti chatAM temanuM jIvana atyaMta sAduM hatuM. maracanTasa esesIezananA sabhAgRhamAM RSikezamAM vasatA lAkhkhanuM dAna karavA chatAM teo nirabhimAnI hatA ane aneka dhI spIrIcuala rIjanarezane muvamenTa phAunDezananA prasthA- saMsthAmAM hoddedAra hovA chatAM sevaka tarIke namratApUrvaka sevA paka parama pUjya maharSi maheza yogI AdhyAtmika anubhUti bajAvatA hatA. upara jAhera pravacana karaze. adhyAtmanA viSayamAM rasa dharA temanA avasAnathI samAje eka saMniSTha kAryakara ane sAmAjika vatAM bhAI bahenene sAdara nimaMtraNa che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha saMsthAoe mArgadarzaka gumAvela che. jaTubhAI mahetA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-6-17 prabuda jIvana e kAvyo suejhanI nahera baMdha thAya, ane telanI nikAsa aTake te kevI kaTokaTI ubhI thAya? (Araba - IjharAIla saMgharSanA upalakSamAM kerathI 2-6-67 nA , A rajuAtanA saMdarbhamAM bIjI eka hakIkata dhyAnamAM levA roja TAImsa oNpha InDiyAnA khabarapatrI zrI ke. ke. zAstrIrane meka- ' jevI che ke, suejhanI naheramAMthI pasAra thavA mATe judA judA lelA eka lekhamAM Araba rAjayenI telasaMpatti vize mahattvapUrNa dezanI sTImarone je karavero bharavo paDe che tenI IjIptane 2800 mAhitI ApavAmAM AvI che. prabuddha jIvananA vAcako mATe te lAkha DolaranI Avaka thAya che. A uparathI e phalita thAya che ke TaMkAvIne nIce ApavAmAM AvI che.) : suejhanI nahera khullI rahe te anya dezanI sTImaranI avara- . gayA vararAmAM Araba rAjAe 47.15 karoDa Tena tela pedA javara mATe jeTaluM upayogI che teTalI ja upayogItA IjIpta mATe karyuM che--jagatanA kula tela utpAdanano je lagabhaga trIjo bhAga che- che. IjIpta mATe AnA jeTalI rajAvakanuM bIjuM koI sAdhana nathI. jemAM sAudI arebIyAnuM utpAdana 11-94, kuvaitanuM 11-4 IrAkanuM saMkalana karanAra: 6-8 tathA libiyAnuM 7-5 karoDa Tana che. (Araba rAjayonI sarakhA subodhabhAI ema. zAha maNImAM IrAnanuM tela utpAdana 10.5 karoDa Tana che.) tyAMnAM raNapradezomAM tela vistAronI zodha avirata cAlu ja rahe che ne dara varase sarerAza 250 telanA navA kUvA khodAya che. [[bhAratanI uttare himAlaya vibhAgamAM AvelA kulu, manAlI tathA Araba dezamAM telanuM utpAdana jagatanA bIjA koI paNa deza DelahAusIne pravAsa pUro karIne amadAvAda pAchA AvyAnA bIjA karatAM sastuM paDe che - amerikA karatAM lagabhaga eka pIpe eka kaeNlara divase pha relAM nIcenAM be kAvya je evA ja himapradezamAM jeTalo kharca ochA Ave che. Araba vistAromAM rojanuM tela pharI AvyA haze temanAM pUrva smaraNAne jAgRta karaze ane temanA utpAdana Azare eka karoDa pIpa che, jayAre amerikAnuM rojanuM telanuM paramAnaMda] utpAdana 78 lAkha pIpa che. mane vhAlA pahADA... * telanI nikAsa karatA dezamAM sau prathama naMbara Araba rAjayone mane vahAlA pahADo, zikhara - zikhare masta . bhamavuM, che. (laga maga 62 TakA) bIjA naMbare kerIbIyana deze tathA trIjA aDI UMce Abhe visaruM ghaTamALA jagatanI, naMbare samAjavAdI deze che. Araba rAjayonI kula telanikAsanA ramu srote saMge, zizu banI jaI ne saritamAM , 55 TakA jeTaluM tela pazcima yuropamAM jAya che, ke je lagabhaga temanI jhaLAvI detI mananI sahu cintA gharANI. kula jarUriyAtanA 75 TakA jeTaluM thavA jAya che. trIseka TakA racI keDI keDI hRdaya vasatuM Toca upare, jeTaluM tela Araba rAjyamAMthI pUrva eziyAI deza khAte taLeTInAM kALAM dahana zamatAM hIma-paraze, nikAsa thAya che. khare pAmuM koI navajIvana himAdri mahi huM Araba dezanAM telamAM briTana ane amerikA vadhAremAM vadhAre navA A svarge te sarakI jatI pRthvInI smRti? hita dharAve che. briTana te saMpUrNapaNe rabAramAM tela upara ja AdhAra rAkhe che, ane tene jo tela maLanuM aTakI jAya to 1956nI suejhanI kaTokaTI karatAM paNa vadhAre moTI kaTokaTI UbhI thaI jAya. bIjI bAju navA A svagethI... amerikA mATe ethI pArAvAra Arthika nukasAnI khamavAne prasaMga navA A svarge satata vasavuM zakaya paNa kayAM ?' UbhA thAya, kAraNake amerikAnI oIla kaMpanIe Araba rAjayomAM 16.6 TakA jeTaluM rAdhika hita dharAve che. enI sarakhAmaNImAM bhamIne pahADomAM utaravuM taLeTI mahIM lakhavuM briTIza kaMpanIo 20.2 TakA, phrenca 11.6 TakA ane ITAliyana nasIbe? e zILI madhura laharIo anilanI jApAnIjha kaMpanIo 6.4 TakA Arthika hita dharAve che. tyajIne zekAvuM kayama garama lUmAMhi gamaze?-? - tela utpAdana karanArA Araba dezane pitAne paNa eka gaMbhIra vicAre mUMjhAtI utarI rahI ke giritaNI phaTako Arthika kSetre paDe ema che, kAraNa ke tela utpAdana jo baMdha ane aMte nIce thaI jAya te pahelAMnI jema pharIvAra A deze verAna raNakSetre banI taLeTImAM pahoMcI, manataNI ghaDIe nava rIte, jAya. hajI sudhI Araba deza pAse jarUrI yAMtrika jANakArI ke udyo- banAvI vALIne paga gharamahi mUkI rahI tyAM... ganA vikAsanI yojanAo nathI; ke nathI temaNe telane rijharva sToka anerA ko maitye rasasabhara , kayAMthI hRdayamAM. banAvyo. (mahA mArA gehe !) anubhava thaye svarganarane 1965 nA varSamAM oNIla kaMpanIone Araba dezane badhI gItA parIkha maLIne 158.4 karoDa rDolara jeTalI reyalTInI rakama ApI che, sAbhAra svIkAra jemAM sAudI arebIyAne 57.8 karoDa DaeNlara ane kuvaitane pa6,5 sahakAra: lekhasaMgraha: zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha: prakAzaka: kaDa oNlara royalTI maLI che. sirIyAne tenA pradezamAMthI mAtra telanI 2madAvAda jillA sahakArI saMgha, 'dasaI bhavana', saradAra vallabhapAIpa lAIna javA devA mATenI Transit Royalty Azare traNa bhAI mArga, amadAvAda-1 kiMmata rUA. 5 ka karoDa DaoNlara maLe che- je rakama sIriyAnA samagra bajeTamAM atyaMta sAmyavAdI cIna: lekhaka zrI bhegIlAla gAMdhI, prakAzaka: vizvamahatvanuM sthAna pAme che. lebenenanI paNa e ja paristhiti che. mAnava prakAzana, rAmajI maMdiranI pALa, vaDodarA-1, kiMmata rU. 2 . Ijipta paNa tenA telanA udyoga vikAsane agratama sthAna ApI javAharabhAI : usakI AtmIyatA aura sahRdayatA: lekhaka: rAyarahyuM che ne 1970 sudhImAM telanI nikAsaddhArA 25 karoDa oNlara kRSNadAsa; prakAzaka: setu prakAzana, jhAMsI, madhya pradeza; kiMmata rUA. 11. jeTaluM Foreign Exchange meLavavAnI dhAraNA rAkhI rahyuM che. saMskRti ke bhUta: lekhaka DaeN. IndracaMdra zAstrI: prakAzaka: sArvasurajhanI nahera dvArA Ava-jA karI rahelAM jahAja pAsethI Tela bhauma saMskRti pITha, 10/17, zakitanagara, dilhI-7, kiMmata rUA. 5. tarIke IjIptane atyAre Azare 28 karoDa Dolara jeTaluM Foreign AlecanA kA unmAda: lekhaka DaeN. IndracaMdra zAstrI: prakAzaka: Exchange maLI rahyuM che. upara mujaba; kiMmata rUA. 5. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-67 - prabhudAsa Thakakara kolejanA joDANa aMge ubho thayele vivAda (amadAvAda khAte prabhudAsa Thakkara kaeNlejanA gujarAta yuni- seneTanI beThakamAM baMne tapAsa samitinA tamAma sabhya, ekeDemika vasiTI sAthenA joDANa aMge gujarAta yunivarsiTInI seneTa kAunsilanA lagabhaga badhA sabhya ane sinDikeTanA tamAma sabhyone ane gujarAta sarakAra vacce eka tIvra saMgharSa UbhuM thayuM che. A samAveza thato hate. ' saMgharSa aMge gujarAta yunivarsiTInA upakulapati zrI umAzaMkara jozI kaeNlejanI kSatio taraphathI eka jAhera nivedana bahAra pADavAmAM AvyuM che. A saMgharSanA yunivarsiTInI uparokata tapAsanA ahevAlamAM kolejanA do pragaTa thayA che, temAM adhikRta samayapatrako batAvavAnI azakita, svarUpane prabuddha jIvananA vAcakone khyAla Ave te mATe te nivedana adhyApakonI nimaNUMka aMgenI geraritIo, pagAra aMgenI phariyAdo, tA. 6-6-67nA janmabhUmimAM je rIte pragaTa thayuM che te mujaba nIce prayogazALA aMgenI uNapa vagere bAbate mukhya che. roneTe traNa udhRta karavAmAM Ave che. zrI umAzaMkara jozInA abhiprAyane ane divasanI kAryavAhImAMthI eka divasanI bapora pachInI AkhI beThaka tene lagatAM temanAM mAvyone mAruM saMpUrNa samarthana ane ane bIjA divasanI bapora sudhInI AkhI beThaka jeTalo samaya ApyA bAda ane prinsipalane bacAvanI pUrI taka ApyA pachI anumodana che. paramAnaMda ) : A TharAva karyo hato. nivedanamAM temaNe jaNAvyuM ke gujarAta yunivarsiTInI seneTe vyavahAranI zuddhi ane kAnUnI sattA bhAre bahumatIe TharAva pasora karyo hovA chatAM prabhudAsa Thakkara komarsa zrI umAzaMkara jozI vadhumAM ema paNa jaNAve che ke rAjA suraane sAyansa kaeNlejanA sAyansa vibhAganuM joDANa cAlu rAkhavAne kAre paNa eka ja prinsipAla nIce cAlatI A kaeNlejanA komarsa rAjya sarakAre nirNaya lIdho che tethI ucca zikSaNanuM bhAre ahita viSaya mATe joDANa ApavAnuM ane sAyansanA bIjA varSa mATe navuM thayuM che eTaluM ja nahIM, paraMtu yunivarsiTI jevI gauravazIla saMsthAnI joDANa ApavAnuM yogya mAnyuM nathI ane chatAM sAyansa viSayanA 'svAyattatA para tarApa paDI che. prathama varSa mATe sarakAra A rIte joDANa ApavA taiyAra thaI che tyAre zrI jozIe temanA nivedanamAM vadhumAM jaNAvyuM che ke joDANanI ' eka ja kaeNlejanA amuka bhAganuM saMcAlana dUSita hoya te bAkInAnuM bAbatamAM aMtima nirNaya levAnI rAjya sarakAranI A kAnUnI sattA saMcAlana nirdoSa zI rIte hoI zake e prazna rAjya sarakArane naDayo briTiza rAjya amala daramiyAna hetupura:sara dAkhala karavAmAM AvelI, hoya ema lAgatuM nathI. vyavahAranI zuddhi a yunivariTI mathI rahI je praNAlInA TakI rahelA avazeSa rUpa che, ane tene A kissAmAM che, ane emAM sahakAra Apavo te potAnI pharaja che ema paNa saraje rIte upayoga thayo che tethI nathI sadhAyuM ucca zikSaNanuM hita kArane lAgyuM nathI. mAtra pitAne daramyAnagIrI karavAnI kAnUnI rAttA ke nathI sacavAyA lokazAhInA tema ja zuddha vyavahAranAM Adarzo. che eTaluM ja sarakArane yAda rahyuM che. eka rIte joIe to yunivarsiTInAM sattAmaMDaLa koI zithila rIte samagra prajA mATe ciMtAnI bAbata cAlatI kaeNlejone jAyeajAthe joDANa ApI bese ane tene calA upakulapatizrI aMtamAM jaNAve che ke beeka dasakA pahelAM vavAmAM rAjya sarakAra A sattAne upayoga kare to te kadAca judI gujarAta yuni.maMDaLa sthapAyuM tyAre rASTrapitA mahAtmA gAMdhIe te maMDavAta thAya, paNa yunivarsiTInA dhArAdhoraNone sariyAma bhaMga karIne LanA pramukha zrImatI vidyAgaurI nIlakaMThane lakhyuM hatuM ke gujarAtane zikSaNanA mUlyone, chaDecaka anAdara karanAra kaeNleja sAthe saMbaMdha tenI potAnI yunivarsiTI hoya evuM mane haMmezAM lAgyuM che, ane cAlu rAkhavAnuM yunivarsiTInI seneTane yogya lAgatuM na hoya tevA temaNe evI AzA paNa vyakata karI hatI ke sarakAranI emAM koI dAkhalAmAM rAjya sarakAra tenI vahAre dhAIne joDANa Ape che te Dakhala hoya nahIM, paNa Aje svataMtratAnA vIsa varSa pachI lekazAhI kaeNlejanI gerarItione pIThabaLa ApanAruM ane ucca zikSaNanA sarakAra je sahelAIthI yuni. seneTa jevI saMsthAnA bhAre bahumatI naitika pAyAne hacamacAvI mUkanAruM nIvaDaze. . nirNayane Thokara mAre che ane te paNa geraritIone aTakAvavAnA ' ' kamanasIba ghaTanA yunivarsiTInA prayatna niSphaLa nivaDe ane geraritIone poSaNazrI jozIe temanA nivedanamAM vadhumAM jaNAvyuM che ke A badhA rakSaNa maLe evI rIte; e yuni.nI ja nahi paNa prajA samagranI bhAre mudAo ane tenA dezavyApI pratyAghAtone zikSaNapradhAnazrIne ciMtAno viSaya banI rahevuM joIe. ane mukhya pradhAnazrIne aneka vAra rUbarUmAM maLIne bhArapUrvaka nirdeza viSayasaci pRSTha karyA chatAM ya gujarAta rAjyanI sarakAre Avo nirNaya lIdhe te bhAre Araba-IjharAIla yuddha cImanalAla cakubhAI zAha 31 kamanasIba ghaTanA che. gAMdhIjI ane gItA DaeN. kAMtilAla zAha che. A praznanI pUrvabhUmikA himAlaya sAthe saMkaLAyelAM thoDAMka vimalAbahena ThakAra smaraNo : nivedanamAM vadhumAM jaNAvAyuM che ke 1966nA okaTobaramAM vairAgyanI ghelachA maLelI seneTamAM te TrasTanI ArTasa kaeNlejamAM vadhArAnA sAyansa vibhA- bihAra duSkALa rAhata ane ganA joDANanI bAbata te kaeNlejamAM cAlatI geraritIo aMge thayelA. muMbaInA jaine bhAre uhApohane kAraNe "riphara beka" thayA pachI te e kaeNlejo aMge bihAra rAhatakAryanI saMkSipta noMdha jANItA sAmAjika kAryakara zI jarubhAI mahetA koI phariyAda rahevI joItI na hatI. tema chatAM yunivarsiTIe okaTo gulAbacaMda zeThanuM acAnaka bara 1966 ane mArca 1967mAM karAyelI tapAsamAM ghaNI kSatio thayela avasAna ane geraritIo bahAra AvI hatI. ekeDemika kAunsila ane sinDI suejhanI nahera baMdha saMkalana: subedhabhAI ema. zAha 39 thAya to? keTe cAlu udAra daSTi rAkhavA prayatna karyo paNa geraritInI gaMbhIratA be kAvyo gItA parIkha 39 uttarottara pragaTa thatI gaI tethI 1967nA mArcamAM seneTe bhAre vizALa prabhudAsa Thakkara kaeNlejanA joDANa umAzaMkara joSI bahumatIthI joDANa arajI nAmaMjura karI. ahIM e noMdhavuM joIe ke aMge UbhA thayelA vivAda mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI 33 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ja8. No. MR. * vArSika lavAjama rU. 7 buddha jIvana prabuddha navuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 5 T muMbai, julAI 1, 1967, zanivAra paradeza mATe ziliMga 12 " zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA , taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 5- maharSi maheza cagIne paricaya zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame dhI bebe grena, rAIsa enDa oIla sIDajha maracanTasa esesIezananA sabhAgRhamAM tA. 24-6-67 zanivAranA roja sAMjanA cha vAgye muMbaI khAte tAjetaramAM padhArelA maharSi maheza yogInuM jAhera pravacana yojavAmAM AvyuM hatuM. sabhAgRha jijJAsu zetAe vaDe khIcakhIca bharAI gayuM hatuM. niyata samaye mahapijI padhAryA hatA. temanuM muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI svAgata karatAM ane temane paricaya ApatAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe jaNAvyuM hatuM ke "Aje ApaNI vacce padhArelA mahapijInAM ApamAMnA ghaNA kharA atyAre pahelI vakhata ja darzana karatA haze. mAro paNa temanI sAthe chellA cAra pAMca divasane ja paricaya che. temanuM AMje A sthaLe kayA saMyogamAM pravacana goThavAyuM tenI thoDI mAhitI ApuM to te asthAne nahi gaNAya. muMbaInA jANItA eNDiTara ane ekAunTanTa ane mArA varSojUnA mitra zrI jayaMtIlAla Thakkara thoDA divasa pahelAM mAre tyAM AvI pahoMrayA ane teo temanAM patnI sAthe me mAsamAM kAmIra jaI AvelA te viSe vAta karatAM temaNe jaNAvyuM ke teo kAzamIramAM hatA te daramiyAna zrInagara pAse AvelA kokaranAga nAmanA nisarga ramaNIya sthaLe thoDA divasa rahevA mATe teo gayelA. te daramiyAna te divasemAM tyAM vasatA ane Aje ApaNI samakSa upasthita thayelA maharSijI vize temane pahelIvAra jANa thaI. temane mAluma paDayuM ke maharSine maLavA mATe ApaNA loko uparAMta aneka paradezIo-yuropiyana-tyAM AvI rahyA hatA. AthI AkaIIne teo paNa temanAM darzane gayAM. ane temanA paricayathI teo bane atyanta prabhAvita banyA. temane mAluma paDyuM ke maharSi AtararASTrIya khyAti dharAvatI eka mahAna vibhUti che. temaNe jaNAvyuM ke maharSijI jUna mAsanI AkharamAM vizvapravAse upaDanAra hoIne, te pravAsanA aThavADiyA pahelAM muMbaI AvI rahyA che ane temane muMbaInI prajAne lAbha maLe e hetuthI judAM judAM sthaLoe ane judI judI saMsthA taraphathI temanAM pravacane tathA vArtAlApanI goThavaNa ame karI rahyA chIe. tenA anusaMdhAnamAM muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI paNa ekAda sabhA jo goThavI zakAya te sAra evI IcchA temaNe pradarzita karI. A temanI IcchAne mAna ApIne AjanI A sabhA goThavavAmAM AvI che. AvI eka mahAna vibhUti ApaNI vacce upasthita thAya tene huM amArI saMsthAnuM parama sadbhAgya lekhuM chuM. temane huM amArA saMdha taraphathI hAdika AvakAra ApuM chuM. "teo potAnuM pravacana zarU kare te pahelAM temane TUMkANamAM paricaya ApuM te prastuta lekhAze. teo mULa uttarakAzIne che. badrInAtha jatAM rastAmAM AvatA jyotirmaThanA adhiSThAtA zaMkrAcArya brahmAnaMda sarasvatInA teo ziSya che. temanI uMmara Azare 50 varSanI che. RSikezanI bAjue svargAzramamAM AvelA zaMkarAcAryanagaramAM temaNe dhyAnavidyApITha Acadamy of Meditatione nAmanI eka saMsthA sthApita karI che. A kendra mAraphata teo Spritual Regeneration Movement-AdhyAtmika punarUtthAna Andolana-calAvI rahyA che. dhyAna aMge teo eka viziSTha prakri yAne pracAra karI rahyA che. A dhyAnane teo Transcendental Meditation-bhAvAtIta dhyAna-e zabdothI varNave che. teo dhyAnArthIne tenI yogyatAne khyAla karIne amuka eka maMtra Ape che, jenA jApa vaDe mana vicAranI sukSma-sukSmatara bhUmikAmAM praveza kare che, dhIme dhIme sukSmatama bhUmikAne vaTAve che ane parama cetanAnI sIdhI pratyakSa anubhUti kare che. AnA pariNAme mAnasika zakitaene pUrNa vikAsa thAya che ane tenuM samagra jIvana AnaMdapUrNa banI jAya che. A bhAvAtIta dhyAnane teo duniyA mAM pracAra karI rahyA che. Aja sudhImAM 50thI vadhAre dezamAM aneka dhyAnakendro khelavAmAM AvyA che. mAtra pazcima jarmanImAM AvAM 250 dhyAna kendro ubhAM thayAM che. duniyAne A temane A pravAsa che. ahiMthI 28mI tArIkhe teo pazcima jarmanI ja rahyA che ane tyAM AvelA bemena khAte navA dhyAnakendranuM temanA hAthe udghATana karavAmAM AvanAra che. judA judA dezamAM pharatAM pharatAM sapTembara mAsamAM teo keneDAnA mukhya zahera kendrIyala jaze ane tyAM eka viziSTa kAryakrama patAvIne teo bhArata khAte pAchA pharaze. temaNe Aja sudhImAM ghaNuM lakhyuM che ane te eka yA bIjA AkAre prasiddha thayuM che. paNa temanA je be graMthoe vizvakhyAti prApta karI che te graMthane ja huM ahiM ullekha karIza. A be graMthenA nAma che. (1) The Science of Being and the Art of living (2) Commentary of Bhagvad Geeta. - "A uparAMta temanA aMge vizeSamAM e jaNAvavAnuM ke jevI rIte temaNe RSikezamAM dhyAnavidyApITha khelI che tevI ja rIte kAzamIramAM koI yogya sthaLe teo meTA pAyA uparanuM eka AtararASTrIya kendra UbhuM karavAnuM vicArI rahyA che. AvI eka vizvavikhyAta vibhUtine ahiM AvakAra ApatAM huM atyanta AnaMda anubhavuM chuM." tyAra bAda maharSijIe upara jaNAvela dhyAna-vicArane virata karIne eka kalAka sudhI preraka pravacana karyuM, jene sAra kadAca AgaLa upara ApavAmAM Avaze. temanA pravacane zrotAomAM tIvra jijJAsA pedA karI ane keTalAka samaya praznottarI cAlI. attamAM saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakabhAI zAhe mahIMdhajIne AbhAra mAnatA jaNAvyuM ke "AvI eka viziSTa koTinI vyakitanA nikaTa sAnnidhyamAM AvavuM e jIvanano lhAve che. ApaNe sAdhAraNa khyAla e hoya che ke AvA Simunio bahu ja gaMbhIra hoya che, jyAre maharSi te ATaluM badhuM mukatahAsya karI zake che. A ApaNA mATe bhAre Azcarya pedA kare e anubhava che. parama cetanAno sAkSAtkAra jene ApaNe atyanta kaThaNa ane du:sAdhya mAnIe chIe te teo sAva sAdI sIdhI saraLa susAdhya bAbata hovAnuM jaNAve che. A sAMbhaLIne ApaNAmAM navI AzA ane utsAha pedA thAya che. temanI ahi upasthitithI ApaNe eka prakAranI kRtakRtyatA anubhavIe chIe. temanA pratye amArA saMgha taraphathI temaja Apa sarva taraphathI huM UMDA AbhAranI lAgaNI pradarzita karuM chuM." Ama jaNAvIne temaNe mahApajInuM pha_lahArathI bahumAna karavAmAM AvyuM, ane sabhA visajita karavAmAM AvI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-67 5 5: lagnanI vayamaryAdA keTalI hevI joIe? hamaNAM ja kendra sarakAranA Arogya pradhAna zrI caMdrazekhare jAya che te rIte jotAM vara ane kanyA saMsAranI javAbadArI upADI prajA samakSa eka vicAra vaheto mUkayo ke jo lagnanI vayamaryAdA le te umare na pahoMce tyAM sudhI lagna karavA hitAvaha nathI. pahelAM UMcI lAvavAmAM Ave te ApaNA vastIvadhArAne prazna hala karI ane hAlanA grAmINa samAjamAM bALalagna thatAM tyAre daMpatI karatAM, zakAya. AmAMthI lagnanI vayamaryAdA keTalI (nIcAmAM nIcI) hovI vaDIle Arthika ane bALakonI saMbhALane bojo upADatAM. vaLI joIe e prazna ud bhava thAya che. A praznane aneka daSTie keTalAka sarasa rIvAjone lIdhe pukhatavaye pahoMcatAM pahelAM vara ane sAmAjika, zaikSaNika, Arthika, kuTuMbaniyojananI, kAyadAnI vagere kanyAne sAthe rahevAnuM ochuM banatuM. uparAMta Aje chUTAcheDAnI je judI judI bAjuethI joI zakAya tema che. sagavaDa che tene lIdhe pukhatavaye pahoMrayAM pahelAM (paMdara ane aDhAra) - Aje ApaNA dezane saLagato savAla vastIvadhArAno lagna karavAmAM Ave ane bannene ekabIjA sAthe na phAve ane ane tene kAraNe UbhI thatI anAjanI taMgI che. mAtra A daSTie chUTAcheDA mAge tenAM karatAM pukhtavaye pahoMcIne yogya vicArapUrvaka jatAM bhAgye ja lagnanI vayamaryAdA UMcI ANavAthI sAruM pariNAma varakanyA paraNe te kAraNa vinAnA chUTAcheDAnA prasaMge na udbhave. lAvI zakIe. zarIra vijJAnanI daSTie paMdarathI aDhAranI vaya jene zikSaNanI daSTie paNa lagabhaga vIsa ekavIsanI vaye kanyA snAtaka eDolasansa sTerIlITI" (kizorAvasthAnuM vaMdhyatva) kahe che te prakArane sudhI pahoMcI jAya che. A badhI daSTie vicArIe te kanyAnI samaya che, jyAre aDhArathI chavvIsane gALo e garbhAdhAna mATe lagna vaya aDhArathI ekavIsa sudhI UMcI ANI hoya to yogya gaNAya. sauthI vadhAre anukULa che. AthI lagnanI vayamaryAdA ekavIza paraMtu A te che Adarza. vAstavamAM bhArata je aneka gAmaDAMone deza che, tyAM zikSaNa vIza varSa jeTaluM lAMbu cAlatuM nathI. vaLI tyAMne varSa sudhI laI javAmAM bhAgye ja vadhAre bALako janmatAM samAja paNa ATalI moTI vaya kanyAnI svIkAravA taiyAra na thAya. aTakAvI zakAya. ekavIzathI pAMtrIza-ogaNapacAsanA gALAmAM zaherI samAjamAM to kyAM zikSaNa levAya che tyAM ApoApa vayahAlanI je sarAsarI bALakonI saMkhyA chanI che te te maryAdA UMcI gayelI ja che. chatAM jema eka bAja grAmINa samAjane koI kRtrima IlAja levAmAM na Ave te janme che. vaLI prazna che, tema bIjI bAju phIlmo vagerenI asarathI ApaNI kizoekavIza varSa sudhImAM ekAda suvAvaDa thaI jAya to te mAtAnA rIonuM mAnasa je prakAranuM hoya che, tene vicAra karatAM lagnanI svAthya mATe vadhAre anukULa che; temaja bahu moTI umare lagna kara vayamaryAdA ghaNI UMcI lAvavAthI bIjA aneka prazna UbhA thaze vAmAM yuvatIne pAkaTa vaye pArakA kuTuMbamAM goThavAvuM anukULa thatuM nathI. ema lAgyA vinA rahetuM nathI. vaLI sAmAjika sudhArAmAM kAyado mAtra bahu ocho phALo mAnavajAte paththarayugathI mAMDI Aja sudhImAM je je sAMskR ApI zake che. bALalagna pratibaMdhaka jevA aneka kAyadAone tika vikAsa karyo che temAM lagnavidhine prayoga mAnavInI bhAvanA- chaDeka bhaMga thate ApaNe joIe chIe, te je kAyade. mAtra abhazIlatA ane saMskAritAnI pratIti karAve che. lagnajIvana kauTuMbika rAIe caDAvavA mATe ja hoya tene astitvamAM lAvavAthI kazo lAbha ane sAmAjika jIvanamAM atyaMta mahattvano phALo ApatuM hoI meLavI zakAya nahi. jyAM sudhI yogya zikSaNane pracAra, samajaNane jamAne jamAne temAM saMyogAnusAra pheraphAra thatA rahyA che. vedakALano vikAsa thAya nahi temaja lagnanI bhAvanAnI gaMbhIratA, daMpatI jIvananI javAbadArI vagerene ApaNA yuvAna yuvatIone cakkasa khyAla Ave samAja mukata samAja hato. travedamAM sUryAnA lagna vakhatanA nahi tyAM sudhI mAtra kAyado ThokI besADavAthI phAyado thAya nahi. maMtromAM "sakhAi jAyA" kahevAyuM che. temaja patipatnIne samrAjJI ane mAtra kuTuMbaniyojananI dRSTie te nahi ja nahi. vastI vadhAzvazure bhava sAmrAjJI adhideveSa kahe che. strI zikSaNamAM, kalAmAM, rAne prazna hala karavA bIjA ja upAyo hAtha dharavAM paDaze. ochI vaidakamAM puruSanI sahakAryakara bane che. A badhuM saMbhavita hatuM eTale saMkhyAmAM bALako dharAvatA daMpatIne karamAM rAhata ApIne paNa e ke te vakhate yuvAna yuvatIo pukhta vaye lagna karatAM, gAMdharva mArge dorI zakAya, paraMtu samAja pitAnI jAgRtithI sudhAro lAve lagnanI temaja Icchita pati ke patnI meLavavAnI savalata hatI. nahi tyAM sudhI koI kAyado lAdavAthI sudhAro thatA nathI. yogya samajaNa prApta karyA pachI, keTaluMka Avazyaka zikSaNa meLavyA sudaDha, svastha, ane zikSita samAja mATe lagnanI vayamaryAdA pachI te jamAnAmAM gRhasthAzrama zarU thatuM. smRtikALamAM manue kanyAnI aDhArathI ochI nahi, ane varanI ekavIsathI ochI nahi, e samAjanI mukitamAM vilAsitA ane svachaMdatA joya, e Adarza gaNAya, paranuM e Adarza siddha karavA hAla koI kAyadAmAM. nItinAM ullaMghane joyAM, tethI teNe ane bIjA sUtikAroe aSTavarSo pheraphAra karavAnI jarUra nathI. ekAda sadImAM ja zaherI samAje e bhave gaurI, nava varSa ca rohiNI jevAM sUtra ApI lagnanI vaya- dizAmAM je pragati karI che te jotAM zikSaNanA pracAra sAthe yogya maryAdA atyaMta nIcI ANI. pariNAme strIzikSaNa nahivata banyuM. samaye samagra bhAratamAM e dizAmAM pragati thaze evI AzA rAkhavI asthAne nahi gaNAya. tyAM sudhI to 'mela karavata mocInA bALalagna, pharajiyAta vaidhavya, satI thavAno rivAja vagere hiMdu samAjanI keTalIka prathAo astitvamAM AvI. lagabhaga gaI sadI mocI" e ja atyAre te svIkArya lAge che. sudhI A paristhiti cAlu rahI. aMgrejI rAjyamAM hiMdu laoN paNa gujarAta samAcAramAMthI sAbhAra udbhuta susmitA meDha " "ja sqta manaskRtinA AdhAre racAye, tethI bALalagna te cAluM ja rahyAM. vastune zuM jANe vyAkaraNI? ApaNA sAmAjika sudhArakonA prayAsothI bALalagna pratibaMdhaka kAyado 1929mAM astitvamAM Avyo. tethI paMdara varSathI nIcenI kanyA zuM jaNe vyAkaraNI? vastune zuM jANe vyAkaraNI? ane aDhAra nIcenA varanA lagna karAvanAra zikSApAtra TharyA. 195pano mukha paryata bharyuM vRta tadapi svAda na jANe baraNI? hindumereja ekaTa paNa amuka saMyogamAM chUTAcheDAnI ane eka te vastune zuM jANe vyAkaraNI? patnItvanI sagavaDa Ape che, paraMtu lagnanI vayamaryAdA to 1929nA suMdara rIte zAka vaghAryuM, bhega na pAme bharaNI, kAyadAnI ja eTale mAtra kanyAnI ja vAta karIe to paMdaranI rataramAM agni vase paNa AnaMda na pAme araNI. rahe che. vaLI hindu lagna e karAra nahi, paNa dhArmika vidhi (sakremenTa) vastune zuM jANe vyAkaraNI? hoIne ekavAra thayeluM lagna gerakAyadesara hoya te paNa phoka nathI thatuM. nija nAbhimAM karI paNa, harSa na pAme haraNI, AthI bALalagna pratibaMdhaka kAyado hovA chatAM ghaNAM bALalagna thatAM ane thAya che. dayA kahe, dhana dATayuM ghaNuM jayama dhanavaMta kahAve nidhanI. sAmAnya rIte vyakitane zArIrika, bauddhika ane mAnasika vastune zuM jANe vyAkaraNI? vikAsa aDhArathI thAya che. Aje je rIte saMyukata kuTuMba tUTatAM yArAma Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-17 prabhu jIvana svadezInI bhAvanA (thoDA samaya pahelAM oNla InDiyA reDIo uparathI prasArita 'carakhA cala calA ke leMge svarAjaya teMge" karavAmAM Avela vArtAlApa te saMsthAnI anumatipUrvaka nIce pragaTa ane karavAmAM Ave che. taMtrI) bahAra karoDa rUpiyA paradeza jA rahe hai.' 15mI oNgasTa 1947ne dine ApaNe deza svataMtra thayo tamane jANIne navAI lAgaze ke A pachI AkhuM cakra pharyuM tyAM sudhI te paradezI sarakAranI dhUMsarImAM sapaDAyelo hato. che. have kApaDanI AyAta ApaNe karatA nathI, paNa kApaDanI nikAsa briTIza hakumata ApaNI upara rAjaya karatI hatI e to kharuM ja, karIe chIe, ne te dvArA sAruM evuM videzI hUMDiyAmaNa prApta karIe paNa ApaNuM Arthika bhaviSya briTIza zAhIvAdI ne sAmrAjaya- chIe. svadezInI bhAvanA zuM na karI zake te batAvavA A pUratuM nathI ? vAdanI nAgacUDamAM phasAyeluM hatuM. AjhAdI hAMsala karyA pachI ApaNe pU. gAMdhIjInA svadezImAM moTA udyogo, nAnA udyoge ne grAmaparadezI dhUMsarI phagAvI dIdhI che; ApaNuM Arthika bhaviSya ghaDavAne, dhogone khAsa samAveza thato hato. svadezI AMdolananI pAchaLa Arthika vikAsa sAdhavAne ne dezanI AbAdIne samRddhine mArge mahAtmAjIe temane prANa pUryo hate. carakhAne tathA khAdIne temaNe dhapAvavAne ApaNe nirdhAra karyo che. temanA Arthika kAryakramamAM ane svadezInA racanAtmaka kAryakramamAM zrI dAdAbhAI navarojajI, zrI. DIbI, zrI ramezacaMdra data madhyabiMdumAM rAkhyA hatA. teo kahetA ke "carakho te bhAratIya jevA arthazAstrIoe lakhelA Arthika praznone lagatAM pustako arthataMtranuM phephasuM che." A badhA prayAsothI gAmaDAnI prajAne phAyado athavA samakAlIna deza-netAonAM lakhANa joIe te AnI thaze. Aje pU. bApune nirvANa dina che. Aje ja svadezInI bhAvanA prabaLa pratIti thAya che. apAra garIbI, ghara karI beThelI bekArI, durlakSa sarakAre tema ja prajAe yAda karI, tene hoMza ane khaMtathI amala thayelI khetI, avAranavAra paDatA dukALane pAMgaLe ne nAmane audyo karavA pratijJA levI joIe. AmAM ja pU. gAMdhIjInuM sAcuM tarpaNa che, gika vikAsa, nIcuM jIvanadhoraNa-e Arthika mahAroganAM bhayaMkara dezanA navanirmANanI suvarNa cAvI che, dezanA mUMjhavatA praznane ci hatAM, je Aje paNa nAbUda thayA che ema na kahI zakIe. asarakAraka ukela che. A mAnacesTara ane livarapulanI mila cAle te mATe ApaNA kArIgaronA jema lokamAnya tilake garjanA karI hatI ke "svarAjya mAre kAMDA kApavAmAM AvyA hatA ne milaudyogano vikAsa rUMdhavAmAM janmasiddha hakka che," tema temaNe dezane vedhaka bodha Apyo hato ke Avyo hato. IMglenDanI unnati thAya, ne tene anusarIne ja ApaNA jyAre jayAre tame svadezI cIjavastuo kharIdo che, tyAre tyAre dezanI nIti ghaDAya evI e paristhiti hatI. ApaNuM rU khetaramAM tamArA dezanA bAMdhavonA bhUkhyA mAM roTIne TukaDo mUke che." kharuM uge, te paradezI relave mAraphate, paradezI peDhIo mAraphate, paradezI sTIma- pUcho te navAInI vAta to e che ke mAtRprema, kuTuMbabhAvanA, romAM IMglenDa jAya ne temAMthI kApaDa bane. tevI ja rIte te pAchuM svadeza prema e te kAMI samajAvavAnI ke yAda karavAnI cIjo che? AvI jAya tathA bhAratanA bajAromAM ne gAmaDAomAM khaDakAya. Arthika, pitAnA deza mATe svadezAbhimAna hovuM ja joIe, ne potAnAM dezamAM zoSaNa kone kahevAya e samajAvavA AnA je bIjo sAra dAkhala banatI vastuone dareke dareka nAgarike upayoga karavo ja nahIM maLe. jema kApaDanI bAbatamAM, tema bIjA pAkA mAlanI joIe. e kAMI zIkhavavAnI bAbata che? pU. mahAtmAjIe temanI bAbatamAM. Ane pariNAme ApaNe kAco mAla rU, zaNa, zIMgadANA, lAkSaNika Dhabe kahyuM hatuM ke svadezI te mAro haka che, mArI kudaratI cAmaDAM, tamAkunI ApaNe nikAsa karatA ane pAko mAla-kApaDa-sutarAu, javAbadArI che. bIjA dezonI cIjo game teTalI AkarSaka hoya, paNa unI ane rezamI-kAcane sAmAna, kAgaLa, simeMTa vi. aneka cIjo te je mArA vikAsane avarodhe, ke mArA dezanA hitenI ADe Ave, AyAta karatAM, sAmrAjayavAdanuM A mukhya lakSaNa. ApaNI sAdhana te mane na ja khape, na ja khape. saMpattino kAco mAla nikAsa thAya ne pAko mAla-utpAdita mAla - svadezaprema ane svadezInA keTalAka dAkhalAo ApaNe joIe. AyAta thAya. ApaNA dezanA bhege paradezanA udyogone kAma maLe. svadezI caLavaLanA juvALa vakhate eka nAnI bALakIe potAnA mUDIne sAruM vaLatara maLe, majUrI ne vetana maLe ane ApaNe avika paradezI bUTa pheMkI dIdhA ! evI rIte, eka bIjA mAMdA bALake paradezI sita ane kaMgALa, dazAmAM sabaDayA karIe. kahevAya che ke pahelA vAvaTo, davAo levAnuM baMdha karyuM !! lokoe TheraThera videzI kApaDanIne videzI pachI vepAra, yuniyana jeka ApaNI bhUmi para pharaka te sAthe bhArata mAlanI hoLI saLagAvI e to jagajAhera bAbata che. dezanA mukita saMgrAmamAM svadezIne phALe mahAmUle che. IMglenDanA rAjakIya sivAya Arthika saMbaMdho daDha banyA ne bhAratanI - ghaNAM varSo pahelAM IMglenDamAM rAjA jayendra rAjaya karato hate. Arthika ne audyogika nItinuM ghaDatara viSama rIte-hAnikAraka rIte- teNe potAnA khAnagI maMtrIne sUcanA ApI ke mArA kAgaLa tAre hAITa holathI thavA lAgyuM. IMglenDamAM banelA TAIparAITara para ja TAIpa karavA, bIjA dezamAM A badhI hakIkatanI jANa ne UMDI samajaNa dezanetAone thaI, ne banAvelA TAIparAITara para nahIM. A pachIthI IMglenDamAM TAIpanyAyamUrti rAnaDe, lekamAnya tilaka, surendranAtha benarajI, maharSi TAgora, rAITara banAvavAno udyoga vikasyo. pU. mahAtmA gAMdhIjIe A paristhiti tarapha janatAnuM lakSa kendrita bIjI eka vAta. koI eka jApAnI, kAma prasaMge bIjA karyuM. nUtana vicAradhArA pragaTI. 1905mAM baMgabhaMga vakhate briTIza dezamAM gayo. teNe tyAM yajamAna pAse dIvAsaLInI peTI mAgI, ne mAlane bahiSkAra ema niSedhAtmaka vicAra janme; pU. gAMdhIjIe pitAnA dezamAM banelI paNa moMghI dIvAsaLInI peTI mATe ja Agraha tene nirNayAtmaka ane racanAtmaka vaLAMka Apyo. te banI svadezI ' rAkhyuM. tene pUchavAmAM AvatAM teNe jaNAvyuM ke bIjA dezane mAla hilacAla. bhAratamAM udyoge sthApavA joIe te mATe athAga prayAse, game te sAre ke sastA hoya paNa mAre zuM kAma ? huM mArA dezamAM zarU thayA. jemAM eka eka paisA ugharAvI phaMDa ekaThuM thayuM. temAMthI banele jApAnIjha mAla avazya pasaMda karIza, kAraNa ke tethI jApAnanI taLegAmanI paisA phekaTarI banI. lokajAgRtine A jIvate jAgata majUrIne, mUDIne, kArakhAnAne ne samagra dezane phAyado thAya che. dAkhalo che. svadezInI jhuMbezane kAraNe ApaNA mila udyogane pUre svadezInI bhAvanAnA daDha AgrahanA AvA to keTalAMye udAphAyado thayo ne te phulyo ne phAlyo. haraNA ApI zakAya. AthI UchuM, ApaNe tyAM evA keTalAMye kamasatyAgrahanA divase mAM A gIta te khUba lokapriya banyuM. nasIba dAkhalAo che, je tame jayA ne jAgyA haze, ke ApaNA banela jIna, kArakhAnA apagrahanA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pramukhuM jIvana tA. 1-7-67 dezamAM banelA mAla paradezI che ema vepArIo kahe che tyAre ja sva. gulAbacaMda talakacaMda zeThane arSAyalI bhAvabharI jila gharAko rAjIkhuzIthI le che, ne sArA dAma Ape che. Aje videzI hUMDiyAmaNanI tIvra taMgI varatAya che tyAre paradezathI dhUmadhAkAra AvatI cIjo mATe lokone jarUra AkarSaNa nathI ema koNa kahI zake? Ama hovAthI ja AyAta thayelA mAla tathA dANacorInA mAlanI sArI kiMmata Upaje che. paradezI cIjavastuo sAme ApaNA dezanI upalabdha cIjavastuone zASavuM paDe e ApaNI zarama lekhAvI joIe. rAjakIya AjhAdI e to Arthika AbAdI tathA utkarSanuM bhavya pravezadrAra che. ApaNe temAM praveza karyA pachI A aDhAra varSamAM udyogone pagabhara karavA ne vikasAvavA mATe jarUrI jahemata uThAvavA mAMDI che. Arthika Ayojanano e tarapha mukhya jhAka che ne jhaDapI ne vaividhyapUrNa aughogIkaraNa e ApaNI potAnI nIti che. 1914-19nA yuddha daramyAna ane te pachInA gALAmAM tathA 1939-45nA yuddha daramiyAnane te pachI ApaNA udyogo phlyA ne phAlyA. agAu phakata kApaDa, kAgaLa, sImenTa, zaNa, raMga, rasAyaNa ughogA hatA. temAM pachIthI ghaNI vividhatA AvI. dezamAM pedA thato kAco mAla nikAsa thavAne badale udyogamAM vaparAvA lAgyo. Aje ApaNe tyAM mAtra vaparAza mATenI cIjonAM kArakhAnA nahIM, paNa maMtrA banAvavAnA jaMgI kArakhAnA zarU thayAM che. e badhA upara uDatI najara nAMkhIe to oTomobAIla, lokomoTIva, vimAna, sAyakala, plAsTIka, sAlavanTa, mazIna TUlsa, sperapArTasa, mazInarI, reDiyA, reyAna, jahAja bAMdhavAno udyoga, Teliphona, enjIniyariMga, DIjhala enjina, zIvavAnA saMcA, paMkhA, IlekaTTaka udyoga--ema vividha udyogA sthapAyA che ne pagabhara thayA che. emAMnA keTaleka mAla to nikAsa paNa thAya che. ApaNA kArakhAnadAroe paradezanA kArakhAnadAronI madadathI paradezanA kArakhAnA paNa zarU karyA che. bhIlAI, rUrakelA ne durgApuramAM traNa jaMgI polAdanAM kArakhAnAM UbhA karyA che. cAthI yAjanAmAM cothuM polAdanuM ekama sthapAnAra che. agAunA traNa eka) mATe yAMtrika saMcAo ne mazInarI AyAta karavI paDI hatI. cAthA ane pAMcamAM polAdanA ekama mATe thanArI AyAtonuM pramANa uttarottara ghaTatuM jaze. A vadhatA jatA audyogIkaraNanA dhabakArA ApaNA videza vepAramAM paDe che. pahelAM je ApaNe pAko mAla AyAta karatA ne kAcA mAla nikAsa karatA temAM phera paDayA che, ne have pAkA mAla paNa ApaNe nikAsa karIe chIe, ne uMghogone khAsa jarUrI mAla sAmagrInI ne ardha pAkA mAlanI AyAto karIe chIe. A pheraphAra sUcaka che, lAbhadAyaka che. AdyogIkaraNanI sIDInAM pagathIyAM ApaNe jhaDapathI caDhatA jaIe chIe teno A purAvA che. A dizAmAM ApaNe vadhu jhaDapI pagalAM bharavAM joIe. koI paNa deza duniyA sAme potAnA daravAjA baMdha karI zakato nathI. AgaLa vadhavA mATe paradezanI AyAtAnI, madadanI ne jANakArInI jarUra rahe ja che. ApaNane A sarva maLatuM rahyuM che, jo ke cothI yojanAmAM A bAbatamAM anizcitatA pravarte che. paristhiti DAmADoLa che. keTalAka vakhatathI ApaNI nikAsA khAsa vadhatI nathI, AyAtonuM pramANa ghaTatuM nathI, tethI vepAranuM pAsuM ApaNI virUddha rahe che. huMDiyAmaNanI ApaNe tIvra taMgI anubhavIe chIe. A tAkIdanA saMjogAmAM jUna 1966mAM bhArate rUpiyAnuM avamUlyAMkana karyuM. rUpiyAnI videzamAMnI kiMmatamAM 17 1/2 TakAno ghaTADo thayo. Ano hetu e che ke ApaNI nikAso vadhu huMDiyAmaNa raLaze, ne AyAtA dezamAM moMghI paDaze. Ama thatAM, svadezInI bhAvanAne joradAra Teko maLe, je maLavA ja jeIe. AyAta thatA mAlane dezamAM banavA uttejana maLaze. atyAranA saMjogAmAM je je sAdhanasAmagrI ne mAlasAmAna dezamAM bane che, tenA mAla vAparanAra, vepArI, kArakhAnadAra, udyogapati ne sarakAre saMpUrNa upayoga karavA joIe. vaijJAniko, saMzodhako ne Ijanero A pravAhane joradAra TakA ApI zake. Aje vaDApradhAna ne dezanA bIjA netAo ApaNane avAranavAra hAkala kare che ke svAvalaMbana ne svamAnane mATe ApaNe svadezIne mahattva ApavuM joIe, tenuM hArda paNa A ja che. kAntilAla baroDiyA bhArata jaina mahAmaMDaLa, muMbaI jaina yuvaka saMgha, jIvana jAgRti kendra, saMyukata jaina vidyArthIgRha, jaina ejyukezana seAsAyaTI, jaina soziyala grupa, sarvodaya ejyukezana seAsAyaTI-morabI, rAjakoTa mitramaMDaLa-muMbaI, mArabI dazAzrImALI `mitramaMDaLa-muMbaI, paMjAba jaina bhrAtRsabhA, TaMkArA keLavaNI maMDaLa, zeTha baMdhu maMDaLa" A saMsthAonA saMyukata upakrame tA. 21mI jUnanA roja sI. pI. TeMka pAse AvelA hIrAbAganA sabhAgRhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce sadgatanA avasAna aMge zAka pradarzita karavA mATe temanA svajano, snehIe ane prazaMsakonI jAhera sabhA maLI hatI. A prasaMge zrI riSabhadAsa rAMkA, zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, zrI maganalAla pI. dozI, zrI durlabhajI khetANI, zrI jIvarAjabhAI tathA jaTubhAI mahetAe sadgatane bhAvabharI jila ApI hatI. tyAra bAda pramukhasthAnethI zrI cImanalAla cakubhAI zAhe cittanapreraka pravacana karyuM hatuM ane tyAra bAda nIce mujabanA prastAva pasAra karavAmAM Avyo hatA-- "upara jaNAvela saMsthAnA saMyukata upakrame tA. 21mI jUnanA roja muMbaI khAte maLelI jAhera sabhA tA. 13mI jUnanA roja jANItA sAmAjika kAryakartA zrImAna gulAbacaMda talakacaMda zeThanA ekAeka nIpajelA avasAna badala UMDA zekanI lAgaNI pradarzita kare che. temanuM jIvana svadezaprema ane sevAbhAvanAthI raMgAyeluM hatuM; saurASTramAM svarAjayanI laDatamAM temaNe bhAga lIdho hato. vyApArAthe thoDA samaya paradezamAM gALIne pAchA pharyA bAda temanA vila baMdhu sva. kezavalAla talakacaMdanI peDhInA vyApArano temaNe khUba vikAsa karyo hatA ane samaya jatAM udyoganA kSetramAM paNa temaNe sArI pratiSThA prApta karI hatI. lagna bAda theDA sabhyamAM temanA patnInuM avasAna thayA bAda temaNe pharIthI lagna karyuM nahotuM ane samaya jatAM temanA smaraNamAM rAjakoTa khAte 'kAntA strI vikAsa gRha"nI sthApanA karIne moTA pAyA uparanI nArI sevAnI pravRtti temaNe zarU karI hatI. rAjakoTamAM temaNe be hospiTalo ane hAIskUlanI sthApanA karI hatI, A uparAMta rAjakoTanI tema ja muMbaInI aneka sAmAjika saMsthAonuM dAnathI temaNe navAjI hatI. teo sTeTsa pIpala prAIveTa limi TeDanA DirekaTara hatA ane jIvana jAgRti kendranA upapramukha hatA ane saurASTranI tema ja muMbaInI aneka sAmAjika saMsthAo sAthe teo gADhapaNe sAMkaLAyelA hatA. dhanADhya hovA chatAM temanuM jIvana atyanta sAduM ane sevAlakSI hatuM, lAkhonuM dAna karavA chatAM teo nirabhimAnI ane atyanta vinamra hatA. temanA avasAnathI ApaNA samAjane eka saMniSTa kAryakaranI ane udAra dilanA sajajananI mATI khoTa paDI che. temanA pavitra AtmAne A sabhA zAzvata zAnti Icche che ane temanA kuTuMbIjanone A sabhA hArdika sahInubhUti pAThave che." A uparAMta muMbaI tema ja rAjakoTa khAte sadgatanA avasAna aMge aneka nAnI moTI sAmAjika saMsthAo taraphathI zeka sabhAo bharavAmAM AvI hatI jene ahiM vigatavAra ullekha karavAnuM avakAzanA abhAve zakya nathI. A hakIkata zrI gulAbacaMdabhAIe emanI sAthe saMbaMdha dharAvatA vizALa samAjamAM keTaluM UMDuM, sneha, Adara ane sadbhAvabharyuM sthAna prApta karyuM hatuM te sUcave che. AcArya ranIzajIe prastuta ghaTanAne anulakSIne zrI ramaNalAla sI. zAha upara eka patra lakhyo hato. teno anuvAda nIce mujaba che : "zrI gulAbacaMdabhAInA parivArane mArI taraphathI kahezeA ke teo du:khI na thAya, kAraNa ke zrI gulAbacaMdabhAI je zAnti ane AnaMdapUrvaka vidAya thayA che te bahu ochA bhAgyazALI lokone upalabdha thAya che. teo peAtAnI A yAtrA mATe badhI rIte taiyAra hatA. ane A taiyArI temaNe evA anubhava dvArA karI hatI ke je anubhava amRtano che. evI mana:sthitimAM mRtyu samApti nahi paNa amutano anubhava banI jAya che. mane khabara che ke teo e tatvane jANI zakyA hatA ke je jANavA mATe jIvana che. Ama hovAthI du:kha ane udAsIpUrvaka nahi paNa AnaMdapUrvaka temane vidAya ApavI e ApaNuM kartavya bane che." i Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-17 prabhujI jIvana zuM lAkazAhI karatAM saramukhatyArazAhI vadhAre sArI che? (AkAzavANI parathI tA0 14-3-66nA roja zrI gaganavihArI mahetAe ApelA vArtAlApane TukAvIne muLa aMgrejI lakhANa uparathI anuvAda karavAmAM Avyo che. eka varSathI vadhu samaya vItI gayo hovA chatAM paNa viSaya ane enI rajuAta AjanA saMdarbhamAM eTalI ja prastuta che-anuvAdaka) avAranavAra ApaNe keTalAka mitrAne ema kahetAM sAMbhaLIe chIe ke "ApaNe lAkazAhIne lAyaka ja nathI" athavA to "ApaNe tyAM paNa ekAda khUbakhAna ja pAkavA joIe." A vAte moTe bhAge te! uparachallI ja hoya che ane lekazAhI zAsanapaddhatinI khAmIo ane niSphaLatAonA kAraNe janmelI nirAzAmAMthI ja pragaTelI che. mAnasazAstranI daSTie jo A viSayanuM anveSaNa karIe to jaNAze ke je lAko saramukhatyAravALI zAsanapaddhatine AvakAre che te loko pote ja sarvasattAdhIza thavAnI IcchA sevatA hoya che. AvA loko paNa koI paNa saramukhatyAranA rAjyamAM jIvI zakyA na hota. barnArDa zoe eka vAra sTAlIna ane muselInI mATe prazaMsAnAM puSpo veryAM hatAM, paNa emane potAne ja jo raziyA ke ITAlImAM rahevAnuM AvyuM hota, ane briTanamAM rahIne saramukhatyArazAhInA pakSamAM emaNe jeTaluM jAhera rIte kahyuM enA aMza paNa jo saramukhatyArazAhInI virUddhamAM kahyuM hota, tA thoDI ja mudatamAM kAM to e jelamAM hota athavA emanA upara gALI chUTI hota. tAtparya e che ke saramukhatyAra ApaNane joIe che kharo, paNa evA ke jenI ApakhudI bIjAM para bhale cAle, paNa ApaNAM para nahIM. keTalAka buddhizALI ane AdarzavAdI mANase lokakalyANakArI saramukhatyArazAhI - Benevolent dictatorslip--ne AvakAre che. paraMtu kharI vAta te e che ke koI paNa saramukhatyAra lAMbA gALA sudhI sAcA arthamAM lAkakalyANakArI rahI zakatA ja nathI. amApa sattAvALA mANasa pAtAnAM svArthamAM ane potAnI khurazI TakAvI rAkhavA mATe, jene e jAhera hitanI vAta gaNe che e sattAno upayoga karavAno lAbha jatA karI zakatA nathI. AphrikA, leTina amerikA tathA dakSiNa pUrva eziyAnA keTalAka dezeAmAM saramukhatyAroe peAtAnA dezanAM hitanI viruddhamAM jaIne paNa potAnI sattA TakAvI rAkhyAnA tathA aDhaLaka dhana bheguM karyAnAM dAkhalAno toTo nathI. koI paNa dezamAM saramukhatyAre potAnI jAte ja cuMTaNIdrArA prajAno mata jANavAnI ceSTA karI hoya evuM banyuM nathI. baLavA athavA krAnti vinA koI saramukhatyArane kadI prajA UthalAvI zakI nathI. Ama banatuM aTakAvavAno ekamAtra upAya che : rAjyazAsananA pratyeka kAryamAM prajAne sAthe rAkhIne lokone zAsananI kaLA zIkhavavI te. prakhyAta briTIza ItihAsakAra lArDa ekaTane sAcuM ja kahyuM che: "Power corrupts and aboslute power corrupts absolutely." saramukhatyArImAM anivAryapaNe uparanA tharomAM rUzvatakhArI vadhe che, jyAre sAmAnya prajAnuM naitika dhAraNa nIcuM Utare che. huM bhUlatA na houM to TrovskIe ekavAra kahyuM hatuM ke pakSa athavA jUthanI saramukhatyArInuM pariNAma eka ja vyakitanA ApakhUda varcasvamAM Ave che. saramukhatyArazAhI keTalAka prazno ke jhaghaDAonA tAtkAlika ukela kadAca lAvI zake, paNa jaDa ghAlI gayelA dardInuM kAyamI nirAkaraNa te karI. na ja zake. saMgharAkhorI ke naphAkhorIne DAmavA mATe athavA vadhatI jatI bhAvasapATIne rokavA mATe, thoDAMka gunehagAra vepArIone jelamAM pUravA ke gALIe devAnuM amuka saMjogAmAM kadAca vyAjabI hoI zake, paNa tema karavAthI dezanAM Arthika praznonuM kAyamI nirAkaraNa AvatuM nathI. dardanA uparachallo upacAra thAya che, paNa darda mULamAMthI jatuM nathI. pragatinA paMtha durgama ane nirAzAniSphaLatAothI aTavAyelA ja hoya che. sauthI vadhu tA saramukhatyArI eTale naitika nAdArI. saramukhatyArI vALA rAjyomAM lokonuM naitika dhoraNa nIcuM utare che, jyAre lAkazAhI e rAjyazArAnanI prathA ja mAtra nathI, prajAjIvananI eka paddhati che. lAkazAhI lokonAM mAtra bhalA mATe ja nahIM, temanA saMtApa mATe paNa che. nirNayo levAmAM ane tene amalI banAvavAmAM prajA jyAre bhAga le che, tyAre janatAnuM hita zemAM che e jANI zakAya che. leAkazAhI zaikSaNika prakAranI zAsanapaddhati che ane tethI khUba mahatvanI che. ekavAra jo lAkazAhIne tyajI daIe teA kayAM paribaLA AgaLa Avaze ane pariNAme je geravyavasthA UbhI thaze temAM netA tarIke koNa bahAra paDaze te kaLavuM muzkela che. pro. herolDa lAskIe kahyuM che ke jo lokazAhInAM pakSanI darakhAstane harAvatAM vIsa miniTa lAge to bIjI koI paNa zAsanaprathAnI pakSanI darakhAstane te pAMcaja miniTamAM uDAvI zakAya. vadhAremAM vadhAre mukata rIte ane javAbadArInI sabhAnatApUrvaka lokoe sthApita karelI sarakAra sivAya svataMtratA ane samAnatA jevA Adarza TakI rahevAM zakaya nathI. e sAcuM che ke lokazAhImAM pragati jarA dhImI ane kyAreka akaLAve evI lAge che, paNa kharekhara tema hovAnuM anivArya nathI. bIjI bAju bahu jalada upacAro ghaNIvAra ulaTI ja asara pedA kare che. be vizvayuddhoe ApaNane batAvyuM che ke lokazAhI sarakAro yuddhanA paDakArane makkamapaNe sAmano karavAnA niradhAra kare che to rAjAzAhI athavA saramukhatyArazAhIne harAvI zake che. ApakhUda sattA vaDe jhaDapI pragati sAdhI zakAvAnA dAvAno paNa jarA jhINavaTapUrvaka vicAra karavAnI jarUra che. temAMnA keTalAka sadaMtara atizayokitabharyA hoya che ane mAtra pracAralakSI ja hAya che. cInanI lazkarI tAkAtano aMdAja jema ApaNe ochA AMkI na zakIe tema eka 'mIlaTarI pAvara' tarIkenI tenI maryAdAne paNa ApaNe samajavI joIe. cInanI Arthika pragati kevI ane keTalI che tema ja vikasatAM jatAM bIjA dezonI sarakhAmaNImAM tyAMnI prajAnuM jIvanadhAraNa kevuM che tenI koIne sAcI khabara nathI. paNa eka vAta te nakkI che ke cInanI komyuna paddhati niSphaLa gaI che ane tenuM "greTa lIpa phoravarDa" hakIkatamAM te lAkho lokone pIchehaTha tarapha dorI janArU puravAra thayuM che. cIne ANuvijJAnanA kSetramAM sArI evI pragati sAdhI che tenI nA nahIM, paraMtu A pragatino aMdAja kADhavAmAM ApaNe mAtra pariNAmeAnA ja vicAra karavA na joIe. paNa javAharalAla neharu bhArapUrvaka kahetAM hatAM tema mAnavatattvono paNa vicAra karavA joIe. bIjA zabdomAM kahIe to ApaNe ApaNI jAtane e prazna pUchavAnA che ke jo saramukhatyArazAhInA nAme je pragati sadhAI hovAnuM kahevAmAM Ave che te sAdhavAmAM vyakita- svAtaMtrya, mAnavatAnuM gaurava ane sAmAjika saMbaMdheAnA rUpamAM ApaNe zI kiMmata cukavI che? naitika mUlyone bAjue mUkIne zuM ApaNe pariNAmone mAtra saMkhyAnA gaNitathI ja mApIzuM? zuM ApaNe sAdhanonI paravA karyA vinA mAtra sAdhyanA ja vicAra karIzuM? bInajavAbadAra ane ApakhUda juthe sarjelAM eka vizALa niSprANa maMtranAM hAthA mAtra banavA jo ApaNe taiyAra hoIe te A praznano koI uttara nathI, paNa je ApaNe dezanuM arthakAraNa saddhara banAvavuM hoya ane mAnavamAtrane UMce uThAvavA hoya to saramukhatyArI sivAyanI bIjI paddhationA vicAra karavA ja rahyo. Akhare rAjA prajA mATe che, prajA rAjA mATe nathI. 5 anuvAdaka : zrI subodhabhAI ema. zAha muLa aMgrejI: zrI gaganavihArI mahetA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 prabhu jIvana prakIrNa noMdha bhArate dAkhavelA Araba rAjyo pratye AMdhaLe pakSapAta ane IjharAIlanI karelI akSamya avagaNanA AjathI lagabhaga vIza varSa pahelAM sthapAyela IjharAIlane jaDa mULathI ukheDI nAkhavA mAgatA ane IjharAIlanA apratima purUSArthathI parAsta banelA - parAjita thayelA IjIpta ane Araba rAjayo pratye saMyukata rASTrasaMsthAnI pariSadamAM pramANabahAranI sahAnubhUti dAkhavIne bhAratanA videza khAtAnA pradhAna zrI cAgalAe bhAratane atyanta TIkApAtra batAvyuM che ane enI Non--allignmentnI-- bIna-joDANanI--taTasthatAnI--nItine bhAre hAsyApada banAvI che. Araba rAjayA sAthe bhAratane sAro saMbaMdha che ene vizeSa majabUta banAvavAnI daSTie tema ja pAkistAna taraphathI yuddhasadaza pratikULatA UbhI thAya te Araba rAjyAnI anukULatA bhAratanA lAbhamAM pariName evI apekSAthI, saMbhava che ke, AvuM valaNa akhatyAra karavAmAM AvyuM haze. pAkistAne bhArata upara caDhAI karI tyAre IjIpta ke Araba rAjyA bhAratanI vhAre AvavAne badale temanuM valaNa pAkistAnataraphI rahyuM hatuM e hakIkata che. teA havenI kaTokaTImAM IjIpta ane Araba rAjyAnI bhArata pratye anukULatA raheze ema mAnavAne kAMI ja kAraNa nathI. eTale upara jaNAvelI apekSA vadhAre paDatI che. Ama chatAM, A je hoya te, paNa IjIpta ane Araba rAjyone vhAlA thavAnI tAlAvelImAM IjharAIlanI taddana upekSA karavAmAM Ave - IjharAIla 20 varSathI sthapAyaluM eka vyavasthita rAjaya che ane Aje te rAjayane anya rAjayA jeTalA ja sahaastivane adhikAra che--A pAyAnI bAbatanI tadRna upekSA karavAmAM Ave ane cotarapha duzmanAthI gherAyalA ane bane teTalI bAjuethI nAkAbaMdhInA kAraNe guMgaLAmaNa anubhavatA IjharAIlane TakavuM hoya te turtaturta AkramaNa zarU karavA sivAya bIjo koI vikalpa nahAtA evI paristhitimAM IjharAIle AkramaNa zarU karyuM e sarvatra suvidita hAvA chatAM IjharAIlanA AkramaNane AgaLa karIne prastuta yuddha saMbaMdhamAM IjharAIla ja doSita che--A ja vAtanuM phrI pharIne raTaNa karavAmAM Ave - AmAM Araba rAjayo pratyenA avivekabharyA pakSapAta sivAya bIjuM kazuM dekhAtuM nathI. A prakAranA ekAMgI valaNanA kAraNe AntararASTrIya kSetre bhAratanI pratiSThAne ghaNA dhakako pahAcyA che. pAlaghara khAte apAyelI bAladIkSA prabudhdha jIvananA gayA aMkamAM potAnA pati ane 15, 3 ane 5 varSanAM ema traNa bALakone tarachoDIne cAlI nIkaLelI eka bAIne dIkSA apAyAnA karUNa ane dardabharyA * kissAnI vigata ApavAmAM AvI hatI. A vakhate jaina zvetAMbara sthAnakavAsI konpharansanA 15 varSa pahelAM madrAsa khAte maLelA adhivezanamAM koI paNa dIkSArthIne dIkSA ApavA aMge pUrAM 18 varSanI maryAdA jAhera karatA TharAvane Thokare mArIne, ane e kaeNnpharansanA kAryavAhakonI puSkaLa samajAvaTane apamAnabharI rIte avagaNIne muMbaI najIka AvelA pAlaghara khAte gata jUna mAsanI 17mI tArIkhe eka sthAnakavAsI munie eka bAra varSanA chekarAne dIkSA ApyAnA du:khada samAcAra pragaTa karavAnuM prApta thAya che. A dIkSA ApanAra puSkara muni prastuta bAla dIkSita navInakumArane muMbaImAM AvIne dIkSA ApavA mAMgatA hatA, paNa muMbaImAM sthAnakavAsI saMdhAnuM eka suzliSTa saMgaThana che ane enA upara sthAnakavAsI kAnpharansanuM pUru prabhuttva che. upara jaNAvela madrAsa adhivezananA TharAva A mujaba che; "dIkSA devA mATe e Avazyaka che ke jene dIkSA ApavAmAM Ave e dIkSAnA artha ane marmane tA. 17-2 ra samajI zake. sAdhu jIvana grahaNa karavuM eTaluM mahattvanuM che ke je bAlyAvasthAnI bAda ja karavuM jeIe. bAladIkSAnA aneka prakAranAM aniSTo vartamAnamAM jovAmAM Ave che e jotAM kAnpharansa pUjaya munivaro tema ja mahAsatIone savinaya prArthanA kare che ke teo dezakALa tema ja samayanI gatividhinuM dhyAna rAkhIne te aMge rAjakIya kAnUna bane e pahelAM 18 varSathI ochI ummaranA koI paNa bALakane dIkSA nahi devAnA nizcaya karI dezanI sAme Adarza upasthita kare. agara koI dIkSArthI thoDI ochI ummaranA hAya ane tenI sarvadezIya yogyatA mAluma paDe to kaeNnpharansanA sabhApatine apavAda rUpe ene dIkSA ApavAnA bArAmAM saMmati ApavAnA adhikAra ApavAmAM Ave che." muMbaInI upara jaNAvela paristhiti ane sthAnakavAsI kAnpha ransane upara jaNAvela TharAva dhyAnamAM laIne A khuSkara muninI muMbaI AvIne dIkSA ApavAnI hiMmata na cAlI ane pAlaghara jevA eka khUNe eka bAra varSanA chokarAne mUMDI nAMkhavAnuM temaNe pasaMda karyuM. sAMbhaLavA pramANe pAlagharanA sthAnakavAsI saMgha paNa A prakAranI bAladIkSA ApavAnI tarapheNamAM nahotA, paNa puSkara muninA A bAbatamAM sAmanA karavAnI teo taiyArI dAkhavI na zakayA. pariNAme upara jaNAvela bAladIkSAnA anartha nirmANa thayA che. A sAdhu cAmAsA mATe muMbaI AvI rahyA che. jo muMbaInA sthAnakavAsI saMgha ane sthAnakavAsI kAnpharansa upara jaNAvela TharAva mATe Agraha dharAvatA heAya te AvA uMdaMDa sAdhune muMbaInA koI paNa upAAyamAM rahevA mATe sthAna na maLe enI temaNe purI takedArI rAkhavI ghaTe che. A bAbatamAM zve. mU. vibhAgamAM arAjakatA pravarte che ane AvI bAladIkSA virUddhamAM kazI paNa ugratAnA abhAve avAranavAra bAladIkSAnA banAva banyA kare che. paNa sthAnakavAsI samAjamAM evI paristhiti nathI, gheADA samaya pahelAM 18 varSamAM mAtra be mahinA ochA hatA ema chatAM paNa amuka dIkSArthI bahenane dIkSA levA ke ApavAnI saMmati sthAnakavAsI saMdhe ApI nahotI. muMbaI AvI rahelA puSkara munine! kharI rIte sthAnakavAsI saMghe ane kAnphranse bahiSkAra jAhera karavA ghaTe che. AvA eka nAnA bALakane AjIvana dIkSAnA vratathI bAMdhI levo e kharI rIte mAnavatAne droha karavA barAbara che. AvA mAnavatAdrohIo samAjanA koI paNa sanmAna ke AdaranA adhikArI che. Aje cotaraphathI bumA sAMbhaLavAmAM Ave che ke jainonI sAdhu saMsthAmAM khUba saDo ane zithilatA vyApelI che. AnA mULamAMbAladIkSA ane aparipakava vairAgyanI dazAmAM apAtI dIkSAo che. A banne bAbatamAM jaina samAja sakhtAI nahi dAkhave te A saDA aMdaroaMdara vadhatA ja javAnA che ane ema chatAM bahAranI duniyA e saMbaMdhamAM bahu ochuM jANavAnI che. game teTalI aTakAyata mUko paNa ummara ummaranuM kAma kare ja che; dabAyalI ane dabAtI rahetI jAtigata IcchAe vadhAre ne vadhAre jora karatI bahAra Ave che ane sIdhA nahi te! ADakatarA upAyo dvArA paritRpti zeAdhe che. AnuM pariNAma mAnasika vikRtio pedA karavAmAM ane sAdhunA vezamAM Abnormal--aprAkRta-mAnavIo nirmANa karavAmAM Ave che. jaina samAjamAM pracalita dIkSAnI prathAnuM mane vijJAnanI dRSTie pUrU saMzAdhana thavAnI jarUra che ane jo sAdhusaMsthAne saDA ane zithilatAthI mukata rAkhavI hoya te varSanI pUrvatAlIma ane yogyatAnI pratIti karAvyA sivAya koI paNa dIkSArthIne dIkSA ApI na ja zakAya evA sarvatra prabaMdha UbhA karavAnI khAsa jarUra che. paramAnaMda Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-17 prabhupta jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA vArSika vRttAMta: I. sa. 1966 sIka ane 5 vArSika che. bhASAvAra joIe to aMgrejI 6, hindI 9 ane gujarAtI 85 Ave che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA gata varSanA vRttAMta raja karatAM ame harSa anubhavIe chIe. gata varSanI pravRtti yathAvata cAlu rahI hatI. alabatta koI viziSTa pravRtti ke viziSTa kArya yA to pravAsaparyaTana thayA nathI- enuM thoDuM du:kha amanaeN che ja. Ama chatAM ya 38 varSa pUrve prakaTela kArya ane jJAnajyota, siMcIta thayelI sevA ane saMskAranI suvAsa, Aje 39mAM varSanAM praveza sAthe ya cAlu che eTaluM ja nahi, saMgha Aje zaheranAM eka suMdara saMskArakendra tarIke saunuM dhyAna kheMce che. saMgha I. sa. 1967nA prAraMbha sAthe 39mA varSamAM pravezI cUkela che. A vRttAMta kAryavAhInI daSTie chellI vArSika sabhA tA. 18-6-66nA roja maLI tyArathI Aja sudhInA eTale tA. 8-7-'67 sudhInA che, jyAre vahIvaTI daSTie 1lI jAnyuArI 1966thI 31 DIsembara 1966 sudhInA che. 'prabuddha jIvana ' saMghanuM gauravavantu mukhapatra 'prabuddha jIvana' gujarAtI sAmayikomAM eka AgavuM sthAna prApta karI cUkela che. lekhAnI pasaMdagImAM enAM taMtrI murabbI zrI paramAnaMdabhAI eka zilpakAranI daSTi rAkhI rahyA che ane cALI cALIne zreSTa ane suMdara lekhAne prabuddha jIvanamAM sthAna ApI 'prabuddha jIvana' ne kalAtmaka ane jIvanta banAve che ema kahevAmAM jarAya atizayokita nathI. 'prabuddha jIvanamAM jAherakhabara na levI evA siddhAMta saMghe zarUAtathI ja svIkAryo che ane AthI 'prabuddha jIvana"nuM dhAraNa ghaNuM UMcuM rahyuM che. e sAthe ene Arthika rIte sahana paNa karavuM paDe che gata varSa daramiyAna 'prabuddha jIvana'ne rUA. 5121/35nI Avaka thaI che, jyAre rUA. 8888,14no kharca thayA che, pariNAme rUA. 3766/79nI khATa AvI che. saurASTra TrasTa taraphathI bheTanA rUA. 150000 maLe che te jo na gaNIe tA khATa rUA. 5266/79nI gaNAya. saurASTra TrasTane emanI bheTa mATe khUba AbhAra mAnIe chIe. zrI ma. mA. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya saMgha saMcAlita A vAcanAlaya ane pustakAlaya A vistAranAM madhyamavarga mATe AzIrvAdarUpa banyuM che. atyAra sudhImAM A jJAnaparabanA keTalI mATI saMkhyAmAM lAbha levAyA haze ene! vicAra karIe tyAre A pravRtti keTalI mahattvanI che enA saheje khyAla Ave che. Aje te vAcanAlaya ane pustakAlayane saMghanI jagyA ati sAMkaDI paDe che. dhArIe teTalAM pustakone vasAvI zakAtA nathI. navAM prakAzana vasAvatA jUnA pustako jene paNa sAcavavuM jarUrI hAya che, ene jagyAne abhAve vidAya devI paDe che, eTale vAcanAlaya ane pustakAlayane Aje vizALa jagyAnI khUba khUba jarUrata che. taduparAMta vAcanAlaya ane pustakAlayane enI khAsa koI jUdI Avaka nathI. eTale enAM saMcAlana pAchaLa paNa sArA evA kharca thatA heAvAthI sArI evI Arthika nukasAnI paNa Ave che ane A mATe 'nATaka'nA ekAda cerITI zo laIne ubhelI khATa pUrI karI A jJAnaparaba mATe sAruM evuM bhaMDoLa UbhuM karavA ame sau mitrAne sUcana karIe chIe. ApaNA A pustakAlayano lAbha lenAranI saMkhyA 375 AsapAsa che, jyAre vAcanAlayane lAbha lenAra rojanA 125thI 150 bhAIo ane bALako che. ahiM kulle 100 sAmayiko Ave che. jemAM 7 dainika, 21 sAptAhika, 12 pAkSIka, 53 mAsika, 2 trimA gata varSa daramiyAna pustakAlayamAM rUA. 940/37nA navAM pustako umeravAmAM AvyAM che. pustakAlayamAM eka 'gAMdhI sAhitya'nA khAsa vibhAga paNa UbhA karavAmAM Avyo che, jemAM gAMdhIsAhitya ane sarvodaya sAhityanAM chellAmAM chellA prakAzanA mUkavAmAM AvyAM che. A vibhAga mATe sva. zrI rajanIkAnta dalIcaMdanA smaraNArthe emanA kuTuMbIjanA taraphathI eka lAkhaMDane ze! kesa Apa vAmAM Avyo che. vAcanAlaya ane pustakAlayanA saMcAlana pAchaLa gata varSa daramiyAna rUA. 7626/20no kharca thayA che, jayAre Avaka rUA. 5539/87nI thaI che (jemAM myunisipAlITInI rUA. 1000nI grAnTanA samAveza thAya che.) eTale rUA. 2086/33nI khATa AvI che. AgalA varSonI rUA. 6412/34nI khoTa UbhI ja che. temAM A khATa umeratAM rUA. 849867nI khATa UbhI rahe che eTale jo have ekAda cerITI zo laIne g2a. 15000thI 20000 UbhA na karIye tA vAcanAlaya ane pustakAlayanuM udhAra pAsuM vadhI jaze ane saMsthA mATe e bhAraNa vadhAre paDatuM thaze. A tabakake amane eka bIjuM paNa sUcana karavAnuM mana thAya che. sabhyo emane tyAM AvatA zubha prasaMge A jJAnaparabane yAda kare ane udAra rakama noMdhAve, to paNa khoTa saheje haLavI bane. 47 paSaNa vyAkhyAnamALA saMghanA prANa samI trIjI pravRtti te paryuSaNa vyAkhyAnamALA, varSothI cAlatI A vyAkhyAnamALAe Aje sArI evI suvAsa jaina ane jainetaromAM lAvI che. 'paryuSaNa'nI IMtejArI vadhAre ke 'paryuSaNa vyAkhyAnamALA'nI vadhAre ema prazna pUchavAnuM Aje saheje mana thAya che. dharma, zikSaNa, ane keLavaNImAM Aje eTalAM mUlyaparivartano thayAM che ke Aje aMdhazrAddhA ane rUDhIcustatAe samAjamAMthI mahadaaMze vidAya lIdhI che ane svataMtra vicArazakitanuM sarjana thayuM che ane ethI ja A vyAkhyAnamALA paryuSaNa daramina yAna eka anokhuM AkarSaNa jamAve che ane game teTalAM meTAM sabhAgRho meLavavA chatAM oAtAone samAvavA e nAnAM ja paDe che. gata varSa daramiyAna paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA.11 sapTembarathI 18 sapTembara sudhI--ema ATha divasa mATe adhyApaka zrI gaurIprasAda cu. jhAlAnA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvI hatI. A vakhate AThe ya divasanI vyAkhyAnasabhAe cApATI upara AvelA biralA kriDA kendranA vyAkhyAna hAla jevA viziSTa sthaLe yojavAmAM AvI hatI. A vakhatanA vyAkhyAtAo nIce pramANe che: zrI gaganavihArI mahetA zrI ucharaMgarAya na. Dhebara zrImatI uSA mahetA zrI aniruddha brahmabhaTTa zrI navalabhAI zAha zrI eca. ena. baeNnarajI zrI kAkAsAheba kAlelakara AcArya rajanIzajI zrI cImanalAla cakubhAI zAha zrImatI saudAminIbahena mahetA zrImatI ghRNAlinI desAI zrI eca. ema. paTela zrI gokuLabhAI bhaTTa zrImatI harSidA paMDita AmAM zrI eca. ena. baeNnarajInA eka ja viSaya upara be divasanA be vyAkhyAnA rAkhyAM hatAM. chellA divase zrI ajita zeTha tathA nirUpamA zeThe bhakitagIto gAyA hatA. vaidyakIya rAhata saMghanA kAryAlayamAM vaidyakIya sAravAra mATenAM sAdhana rAkhavAmAM Avela che. vaidyakIya rAhata aMge je davAo tathA IMje Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 prabuddha jIvana tA. 17-17 kazana vi. ApavAmAM Ave che temAM gayA varSe rUA. 130913nI madada ApavAmAM AvI hatI, temAM AgalA varSanI rUA. 1346/97 nI UbhelI leNI rakama umeratAM rUA. 2656/10nI rakama thaI, temAMthI cAlu varSe A khAnAmAM bheTamAM maLelA rUA. 106100nI rakama bAda karatAM varSanI Akhare vaidyakIya rAhata khAte rUA. 159510nI rakama leNI rahe che. A varSa daramiyAna jAyelAM saMmelana ane sanmAna samAraMbhe - (1) tA. 2jI ogasTanA roja sAMjanA pAMca vAgye bIralA mAtuzrI sabhAgAranI bAjue, nyu marIna lAInsa upara AvelA manehara'mAM zrI vimalAbahena ThakArano vArtAlApa goThavavAmAM Avyo hato. (2) tA. 27 oNgasTa zanivAranA roja sAMjanA 6 vAgye majIdabaMdara roDa upara AvelA zrI grena, rAIsa enDa oIlasIDajha maracanTasa esesIezananA hAlamAM zrI kisanasiMha cAvaDAnuM "himAlayanI vibhUti"e viSaya upara eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (3) tA. 5 mI navembara zanivAranA roja sAMjanA 6 vAgye majIdabaMdara upara AvelA dhI greIna rAIsa enDa oIla sIDajha maracanTasa esesIezananA hAlamAM amadAvAdanI zikSaNa saMsthA 'ya'nA sthApaka zrImatI lInAbahena maMgaLadAsanuM, temanI saMsthA 'oyasa'nI vividha pravRttio viSe eka vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (4) tA. 6 DIsembara maMgaLavAranA roja sAMjanA 6 vAgye saMdha taraphathI, saMghanA kAryAlayamAM "adyatana rAjakAraNI paristhitie viSaya upara zrI cImanalAla cakabhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (5) tA. 4 phebruArI-1967 zanivAranA roja sAMjanA 6 vAge nyu marIna lAInsa upara AvelA thIesephI hAlamAM dezavyApI cUMTaNInAM saMdarbhamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, zrI jaina sozyala grupa tathA zrI jhAlAvADa sezyala grupa-ema traNa saMsthAnA saMyukata upakrame zrI cImanabhAI cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce "matapradAna samasyA"e viSaya upara eka jAhera parisaMvAda yojavAmAM Avyo hato. A parisaMvAdamAM zrI sI. ela. pIvAlA, 3. Alu dastura tathA che. uSAbahena mahetAe bhAga lIdho hato. (6) tA. 4 mArca-1967 zanivAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye majIdabaMdara roDa upara AvelA dhI grIna rAIsa enDa oNIla sIDajha maracanTasa esesIesananA holamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha tathA jaina sozyila gRpanA saMyukata upakrame "cUMTaNInA pariNAmenI samIkSA"e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (7) tA. 17 eprila-1967 semavAranA roja dhI grena rAIsa enDa eIla sIDajha maracanTasa esesIezananA hAlamAM zrI zAntilAla zAha dilhInI sabhAmAM cUMTAyA ane zrI bhAnuziMkara yAjJika mahArASTranI vidhAnasabhAmAM cUMTAyA ane mahArASTra rAjayanA pradhAna maMDaLamAM nimAyA, A aMge te banne vyakitaenuM sanmAna karavA thI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. (8) tA. 10 jUna-1967 zanivAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM rASTrIya tema ja AMtararASTrIya paristhitinI AlecanAe viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (9) tA. 24 jUne 1967 zanivAranA roja sAMjanA 6 vAgye zrI muMbaI- jaina yuvakasaMghanA upakrame majIdabaMdara upara AvelA dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDajha maracanTasa esesIezananA holamAM RSikezamAM vasatA dhI spIrIcuala rIjanarezana muvamenTa phAunDezananA prasthApaka parama pUjya maharSi maheza yogInuM "AdhyAtmika anubhUti" e viSya upara eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (10) tA. 1lI julAI 197nA roja sAMjanA 6 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM dilhI nivAsI prajJAcakSu De. Indracandra zAstrInuM "saMskRti ke bhUta" e viSaya upara eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. saMghanI kAryavAhI tema ja Arthika paristhiti varSa daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinI 8 sabhA bolAvavAmAM AvI hatI ane eka asAdhAraNa sAmAnya sabhA belAvavAmAM AvI hatI. saMghane gata varSamAM kharca rUA. 827367ne thayo che, Avaka rUA. 1577406nI thaI che ane saravALe rUA. 7500/39ne vadhAro rahyo che. temAMthI prabuddha jIvanane lagatI khoTa rUA. 3766/9 bAda karatA varSanI Akhare rUA. 3733/60ne vadhAre rahyo che. ApaNuM janarala phaMDa gayA varSe rUA. 15774-39 hatuM, temAM A varSane vadhAre rUA. 3733/60 umeratAM varSanI Akhare ApaNuM janarala phaMDa rUA. 1950799nuM rahe che. ApaNuM rIjharva phaMDa rU. 2670489nuM che. saMghe 38 varSa pUrAM karyA che. vAcanAlaya ane pustakAlaye 27 varSa pUrAM karyA che ane prabuddha jIvane 28 varSa pUrAM karyA che. * saMdhanI uparanI pravRttio uparAMta gata varSamAM ApaNe bihAra duSkALa rAhata mATe rUA. 6965/00 bhegA karI zakayA temaja saMkhyAbaMdha kapaDAM paNa bihAra mokalI zakyA hatA. vaLI saMghanA kAryAlayamAM muMbaInI lAyansa kalaba taraphathI eka peTI mUkavAmAM AvI che. jemAM vaparAyA vagaranI paDI rahelI davAo mUkavAmAM Ave che ane A davAo jarUriyAtavALA madhyama vargamAM maphata vaheMcI devAmAM Ave che. vadhatI jatI meghavArInA kAraNe gata varSamAM saMghane na chUTake prabuddha jIvananuM lavAjama rUA. 4 mAMthI rU. 7 karavA temaja sabhya lavAjama rUA. 5mAMthI rUA. 10 karavAno nirNaya levo paDe che. A nirNayathI prabuddha jIvananI grAhaka saMkhyA ke saMghanI sabhya saMkhyA ghaTI nathI e mATe grAhakone ane sabhyono ame khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. aMtamAM, saMgha uttarottara vikAsa pAme, enI pravRttimAM nAvinya Ave evI amArI bhAvanA che. saMghane eka vizALa makAna hoya e svapna AjanA tabakake vadhAre paDatuM gaNAya paNa saMdhane eka vizALa hola hoya, tyAM suMdara vAcanAlaya-pustakAlaya cAlatuM hoya-abhyArA vartulo cAlatA hoya-svaccha ane suMdara vAtAvaraNa hoya A svapna te jarUra vadhAre paDatuM nathI ja. paNa e kayAre sAkAra thaze ? zuM svapna ane siddhinI vacce varSonAM varSo sarI jaze ? Ano javAba Apa sau upara choDIe chIe. A vRttAMta purI karIe te pahelAM ame muMbaI myunisipala korporezanane tathA saurASTra TrasTane temanA Arthika sahakAra mATe, tema ja muMbaI samAcAra, janmabhUmi ane janazakti vi. dainika patrAne tathA jaina sAmayikane temanA sahakAra mATe AbhAra mAnIe chIe. cImanalAla jeThAlAla zAha subodhabhAI ema. zAha. maMtrIo, muMbaI, jaina yuvaka saMgha. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-67 prabuddha jIvana zrI maNilAla mohakamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31 Disembara 1916nA roja pUrA thatA varSane Avaka tathA kharcane hisAba kharca rUA. pai. rU. pai. vyAjanAM: sIkayurITIonAM DabencaronAM 160-00 1250-50 , 1412-pa0 TrasTanA udezo aMge kharcanAM ne pepara lavAjamanAM 500-12 pagAranA 4619-5ra makAna bhADAnAM tathA vIjaLI kharcanA pa29-44 - pustaka rIpersa-bukabAInDIMga kharcanA bheTanAM pustakonAM lavAjamanAM 2067-00 838-00 2905-00 10 0 0-00 pa745-45 myunIsIpAlITI grAnTanA paracuraNa AvakanAM : pastI vecANanA - pAsabuka vecANanA purataka meDA AvavAthI tathA khavAI javAthI daMDanA 162-12 pa3-35 vyavasthA kha: pharanIcara rIpersa, IlekaTrIkarIpersa tathA paracuraNa kharca 266 20 vImAnAM prImIyamanAM 48-75 eDiTarone neverIyama 75-00 sTezanarI tathA chapAmaNI kharca 421-20 6-00 222-37 811-15 papa39-87 ghasArAnAM: pharnIcara para pustaka para 101-20 762-00 varSa daramyAna Avaka karatAM khIne vadhAre - 2086-33 proviDanTa phaMDanA phALAnAM 863-20 20640 - 7626-20 zAha mahetA enDa kuM. cArTarDa ekAunTanTasa oDITarsa A vAtamAM khAsa rasa laIne eka sUtra rajU karyuM : " jAte taNAIne paNa sAmA mANasane madadarUpa thaI paDe." eTaluM ja nahi paNa A sUtrane amala karanArAonI eka saMsthA UbhI karI. nAnAM nAnAM bhalAInAM kAryo zodhI kADhI ene jAherAta ApavI ane A kArya badala eka nAnuM sarakhe caMdraka Apavo e A saMsthAnuM kArya hatuM. caMdraka upara sUrya ane phulane pratikarUpe AlekhavAmAM AvyAM che. mAyALupaNAne sUrya prajAjIvananA puSpane prapha llita karaze evo sUcitArtha emAMthI nIkaLe che. jApAnamAM atyAra sudhI AvA trIsa hajAra nAnA sarakhA caMdraka ApavAmAM AvyAM che. navI peDhInI zraddhA kula rUA. 7626-20 uparane hisAba tapAra che ane barAbara mAluma paDe che. muMbaI, tA. 12-6-1967 * anekhI caLavaLa * jApAna dezamAM eka anokhA prakAranI caLavaLa cAlI rahI che. enuM nAma che "nAnAM nAnAM bhalAInAM kAryo karavAnI caLavaLa.' banyuM evuM ke basane mATe lAgelI lAMbI katAramAMthI eka mANasa dhakkAmUkI karIne basamAM caDI jatA hatA. tene bIjA mANase karyo eTale pahelA mANase rokanAra mANasane jorathI ThoMse lagAvI dIdhe. pelA mANase polisamAM phariyAda noMdhAvI. A te sarva sAmAjika vAta thaI. badhe AvuM ja bane che. paNa jApAna dezamAM AvuM bane te cAle nahIM. jApAna eTale vinaya ane vinamratAne gaLathuthImAM pInAro pradeza. tyAM AvI guMDAgIrI thAya e kema saMkhAya ? vartamAnapatroe A vAta upADI lIdhI. nAnAsarakhA A samAcArane vartamAnapatrAe meTA mathALA bAMdhIne camakAvyA. "vinaya, viveka ane namratA mATe prakhyAta evA ApaNA A dezamAM AvuM thAya ja kema?" galIe galIe vartamApapatronA khabarapatrIo pharI vaLyA. vANI ne vartana bannemAM vinayane abhAva dezabharamAM vyApI gayo hato evI cakAvanArI khabara e loko laI AvyA. koI sabhyatAthI javAba ApatuM nathI, koI sAmA mANasane muzkelImAM madada karavA taiyAra ja nathI, rastA upara mavAlIe mazkarI kare che. dArUDIyAo DolatA hoya che ne chatAM paNa rAhadArIonuM ruMvADuMca pharakatuM nathI. sarakArI ophisanA karmacArIoe sabhyatA ane saraLatA te jANe gIrave mUkI dIdhI che. A badhAmAM nirbaLa, azakata ke strI bALakone madada karavAnI vAta ja kayAM rahI ? kaMIka karavuM joIe. ' sAmAne madadarUpa bane A avinayane TALavAnA prayAsamAMthI janmInAnAM bhalAIbharyA kAryo karavAnI caLavaLa. Tokiya vidyApIThanA adhyakSa kAyA sejIe jApAnamAM cAlelI A jhuMbeza mAtra jApAna mATe ja nahi bhArata mATe paNa keTalI suyogya che ? kuTuMbamAM je vinaya-vivekanA pATha bALaka bacapaNathI zIkhatuM hatuM e pAThamAM have navI peDhIne zraddhA nathI. jenAmAM zraddhA che evA sInemAo ke zikSako AvA pATho zIkhavatA nathI. pariNAme je paristhiti UbhI thaI che emAMthI vAtAvaraNamAM cAre bAju nakarI uddhatAI, AchakalAI ane avivekanA paDaghA paDe che, te vakhate ApaNe paNa AvuM kaMIka karIe te ? * jApAna dezanI bIjI jANavA jevI A vAta che. 120 TekasI DrAyavaronA eka maMDaLane khabara paDI ke eka lUle vidyArthI zALAe javAmAM muzkelI anubhave che. AthI temaNe nakkI karyuM ke roja eka TekasI DrAIvara potAnI TekasImAM tene pahoMcADaze ane zALA chUTaye tene pAchA ghera laI Avaze. (saMkalita) dharyabALA vorA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 pramuddha jIvana tA. 1-7-17 zrI maNilAla meAkamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-mu khai tA. 31mI Disembara 1966nA divasanuM saravaiyuM rUA. paisA milkata ane leNuM: InvesTamenTasa (cApaDA pramANe) sIkyurITIe : 4 TakAnI sane 1967 nI saurASTra gavarnamenTa lena pablIka lI. kaMpanIonA Dibencaro : pUrva rUDo ane dezuM: zrI sthAyI phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pustaka ph gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI. nicara phDa: gayA saravaiyA mujaba bAkI dezuM: pustako aMge DIpojhITa mAsikA aMge DIpejhITa paracuraNa devuM : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha ela. ema. mahetA (prA.phaMDa) rUA. paisA 8101 - 0 0 21-00 24,561-0 0 5,500-00 2,400 - 0 0 sabhAsthaLa: saMghanuM kAryAlaya, 45-47, dhanajI sTrITa, 6122-00 kula rUA. 42,554-68 amee zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya aneM pustakAlaya - muMbaI nuM tA. 31-12-66 nAM divasanuM saravaiyuM majakura saMsthAnAM cApaDA tathA vAucaro sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDyuM che. muMbaI, tA. 12mI jUna 1967 3,558-88 41280 zrI muMbai jaina yuvaka sadhanI vArSika sabhA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA cAlu julAI mAsanI 8mI tArIkha zanivAre sAMjanA pAMca vAgye sAMghanA kAryAlayamAM maLaze, je vakhate nIcenuM kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze: samaya tA. 8-7-67 sAMjanA 5. zAha mahetA enDa kuM, cArTarDa ekAunTanTasa eDiTarsa (1) gata varSanA vRtAntane tathA saMgha tema ja zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA ATiDa thayelA hisAbane maMjUrI ApavI. (2) navA varSanuM aMdAjapatra maMjura karavuM. (3) saMghanA adhikArIo tema ja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI cUMTaNI karavI. (4) zrI ma. mA. zAha sArbanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA TrasTIonI nimaNuMka karavI. (5) saMgha tathA vAMcanAlaya ane pustakAlayanA oNDiTaronI nimaNuMka karavI. vArSika sAmAnya sabhAnA upara jaNAvela samaye vakhatasara upasthita thavA sarve sabhyone vinaMti che. cImanalAla je. zAha subAdhacandre ema, zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka aMdha. 7 TakAnA rAvalagAMva sugara phArma lI. nA DIbencarA pharnIcara: (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda: kula ghasArAnAM lakhI vALyA sane 1965 sudhInA bAda: cAlu varSanAM 5 TakA lekhe 5 1/4 TakAnA dhI eseA. sTAnDarDa j.epha InDIA lI.nA DIbencaro 5000-00 5 TakAnA dhI tAtA enjIniyarIMga enDa lAkomeTIva ka. lI. nA DIbe caro pustako: (kharIda kiMmate) gayA saravaiyA mujaba umero: varSa daramyAna kharIdInAM phe. velyu 400-00 leNuM: InkamaTekSa rIphaMDa aMge sTApha pAse 1 0 0 0 -0 -0 -0 rokaDa tathA beka bAkI dhI beMka opha inDiyA lI.nA cAlu khAte rokaDa silaka rUA. paisA 9000-00 25000-00 bAda; kula ghasArAnAM lakhI vALyAM sane 1965 sudhInAM bAda: cAlu varSanA 15 TakA lekhe 1286-38 3310-93 zrI Avaka jAvaka khAtuM : gayA saravaiyA mujaba bAkI umero: varSa daramyAna Avaka karatAM kharcane vadhAro 101-20 12078-03 940-37 1387-58 13018-40 7937-96 362-00 869996 699-20 1500-14 1179-11 5-52 6412-34 2086-33 kula rUA. za. pesA 3993-35 10 0 0 0 - 0 0 15273-00 6163-50 25430-25 1923-35 4318-44 119934 1184-63 8498-17 42554-68 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-17 . prabuddha jIvana zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM 31 Disembara 1996nA divasanuM saravaiyuM milkata ane devuM InavesTamenTa (capaDA pramANe) 7 TakAnA dhI InDIyana hyuma pAIpa ke.lI. nA - phesa velyu DIbeMcarsa 50 0 0 0 0 5 1/4 TakAnA kAlaTekSa oIla InDIA lI. nA Dabecarsa 50 0 0-0 0, * pheDo ane devuM , 1 . . rIjharva phaMDa khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI * , 26704-89 zrI saMgha hastakanA khAtAo: zrI pustaka prakAzana khAtuM gayA saravaiyA mujaba bAkI 3033-66 zrI mAvajata khAtuM gayA saravaiyA mujaba bAkI 36-24 umerA: mAvajata dhasArAnI vasUla AvyAM 3-81 5236-39 5306-0 0 1054239 100 0 0-0 0 pharnIcara ane phITIMgsa (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 845-24 bAda: kula ghasArAnA lakhI vALyA 407-04 400-05 bAda: sAdhane.. .. vasAvyA tenA 107-35 438-20 292-70 332636 75-00 paracuraNa devuM kharca aMge devuM che. phaMDa aMge devuM '1987-51 604-80 . DIjhITasa: pisTamAM leNuM (saddhara) zrI. ma.. zA. pustakAlaya ane vAMcanAlaya InkamaTekasa rIphaMDa aMge sabhya lavAjama aMge bheTa aMge sTApha pAse 22-31 3558-88 183-76 370-00 1-0 0 1788-77 : janarala phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI umero: jaina yuvaka saMghanA Avaka kharca khAtethI lAvyA 15774-39 750 0-39 5902-41 23274-78 2861-81 bAda: prabuddha jIvanane Avaka kharca khAtethI lAvyA. rokaDa tathA beMka bAkI: dhI beMka e. IM.lI.nA cAlu khAtAmAM dhI beMka opha InDIyAlI. phIkasaDIpojhITa khAtAmAM rekarDa silaka 3766-79 19507-99 29573-83 150-40 pa2131-55 32586-04 amee zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha muMbaInuM tA. 31-12-1966 nA divasanuM saravaiyuM majakura saMghanA cepaDAo tathA vAucara sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDayuM che. zAha mahetA enDa ka. muMbaI, tA. 12-6-67 ' cArTarDa ekAunTanTasa ' eDiTarsa. paracuraNa khAtAMe: zrI vaidyakiya rAhata khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI umera: vaidyakIya rAhata kharcanA 1346-97 1309-23 155-10 2656-10 bAda: varSa daramiyAna bheTamAM AvyAM 1061-00 - zrI satyama zivama suMdarama pustaka prakAzana khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI 1670-61 - bAda: vecANanA kula AvyA 900-1 De. Icandra zAstrInuM vyAkhyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 1lI julAI zanivAra sAMjanA 6 vAgye saMghanA kAryAlayamAM dilhIthI padhArelA prajJAca DaeN. Indrandra zAstrI M,A,Ph.D. "saMskRti che muta" e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha kaI cora na rahe! pitAnI ucita jarUriyAta karatAM vadhu dhana bheguM karavuM ke saMgharI rAkhavuM e kharI rIte jotAM cerI ja che. je dhanasaMcayanA niyama hoya ane saMpUrNa nyAya pravartatA hoya te cerI karavAnA prasaMge na bane ane tethI koI cera paNa na rahe. , , gAMdhIjI zrI badhisatva pustaka prakAzana khAtuM gayA saravaiyA mujaba bAkI 288-62 : bAda:vecANanA kula AvyA 17-12 91-50 kula rU. 52131-55 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuva jIvana tA. 1-7-17 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaI prabuddha jIvanane tA. 31mI DIsembara 1946nA roja pUrA thatA varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka kharca lavAjamanAM: mANasane pagAranA 2297-00 rokaDa AvyAM 23483 pepara kharcanA 1338-81 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA chapAmaNI tathA sTezanarI kharcanA sabhyone maphata patriko mokalavAra 4477-69 mAM Ave che tenA rUA. 2 lekhe posTeja banA 726-84 eDajasTa karyA 1010-00 paracuraNa kharcanA 47-80 3358-35 , bheTanAM: kula rU. 8888-14 saurASTra TrasTa taraphathI bheTanA 150 0-00 paracuraNa bheTanAM 263-0 0 1763-0 0 uparanA hisAbo tapAsyA che ane amArA rIporTa AdhIna 512135 barAbara che. bAda : varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane vadhAre muMbaI, 12-6-67 3766-79 zAha mahetA enDa ka. cArTarDa ekAunTanTasa kula rUA. 8888-14 eDiTarsa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane tA. 31mI DIsembara 1966nA roja pUrA thatA varSane Avaka tathA kharcanA hisAba 1229366 Avaka bheTanAM : lavAjamanAM : sane 1966 nA 2525-0 0 bAda:sabhyone pra.jIvananI patrikA maphata moklAvI tenA eDajasTa karyA 1010-00 kharca vahIvaTI tathA vyavasthA : pagAranA mANasane 2298-00 makAna bhADuM tathA vIjaLI kharca 389-62 prInTIMga ane sTezanarI kharcanA 378-01 TelIphona kharcanA 312-85 pisTeja kharcanA 200-pa9 paracuraNa kharcanA 913-34 eDITarane enarerIyama 7-00 pravIDanDa phaMDa phALAnA 302-40 bombe pablIka TrasTa ekaTa anusAra eDamInIsTrezana phaMDaphALAnA 45-19 pharnIcara para ghasArAnAM 48-70 1515-00 10-0 0 44-40 agAuthI AvelA lavAjamanA pustaka vecANa upara kamIzana vyAjanAM: DIbeMcara para beMkanA phIkasa DIpojhITa para 612-50 1298-50 1911-00 5463-70 kula rUA. 15774-06 uparanA hisAbe tapAsyA che ane amArA rIperTa Adhina barAbara che. 2809-97 vyAkhyAnamALA aMge kharca varSa daramyAna kharca karatAM Avakane vadhAre zrI janarala phaMDa khAte laI gayA 750 0-39 muMbaI, tA. 12-6-67 zAha mahetA enDa ka. cArTarDa ekAunTanTasa oDiTarsa kula rUA. 15774-06 khaMbhAtanA jANutA kAryakara zrI ratilAla bI. zAhanuM duHkhada avasAna khaMbhAtanA varSojUnA kAryakara zrI ratilAla bI. zAhanA tA. 4-6-67nA roja thayelA avasAnanA samAcAra jANIne UMDA zokanI lAgaNIne anubhava thAya che. temaNe dezanI AjhAdInI laDatamAM agrabhAga lIdho hate, kheDUtonA vyAjabI hakko aMge temaNe joradAra laData upADelI ane te kAraNe temane khaMbhAta bahAra varaso sudhI rahevuM paDeluM. samAjanI khATI rUDhio ane anyAyI rIta rasama sAme teo satata laDatA rahyA hatA. jaina zve. mU. kaeNnpharansanA teo eka kAryakartA hatA. rASTrIya mahAsabhA pratyenI temanI UMDI niSThA ane samarpaNabuddhi hatI. temanuM AkhuM jIvana samAjanA navayuvakone preraNApAtra banyuM hatuM. temanA avasAnathI khaMbhAtane paDelI khoTa varSo sudhI purAze nahi, temanA AtmAne zAzvata zAnti prApta thAya evI ApaNI prArthanA ho ! paramAnaMda. mAlika: zrI muMbaI jana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-8. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 7' pribuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 6 buddha jIvana muMbaI, julAI 11, 1917, ravivAra padeza mATe ziliMga 12 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA maLaze. mAdhyama hindI rAjayonA le. kula 5 ti nI vedanA (bhAratIya vidyAbhavana taraphathI pragaTa thatAM 'samarpaNa'nA dareka aMkamAM kulapatinAM patra' e zirSaka nIce mAnyavara zrI kanaiyAlAla. . munazInAM patro niyamita rIte pragaTa thAya che. A rIte tA. 9-7-67 nA 'samarpaNa'mAM pragaTa thayela kulapatine patra ahi nIce sAdara udhata karavAmAM Ave che. thoDA samaya pahelAM navI dilhI khAte kendra ane rAjyanA zikSaNapradhAnoe pAMca varSanA gALAmAM rASTranI pratyeka yunivarsiTImAM zikSaNanA mAdhyama tarIkenuM sthAna prAdezika bhASAone maLaze evo nirNaya lIdho che. A nirNaya rASTranI ekatA mATe keTalo badho khataranAka nIvaDavA saMbhava che e aMge atyanta vedanAbharyuM tIvra saMvedana prastuta kulapatinA patramAM raju karavAmAM AvyuM che. 80 varSane vaTAvI cUkelA zrI munazI Aje paNa keTalA jIvatA jAgatA che e hakIkatanuM paNa A patramAM preraka darzana ApaNane prApta thAya che. paramAnaMda) bhAratIya vidyAbhavana, muMbaI 9 julAI, 1967 mArA navayuvAna mitra, prAMtIya bhASA karatAM jenI mAtRbhASA judI che evA tAjetaramAM navI dilhImAM maLelA kendra ane rAjyanA zikSaNa- yunivarsiTInA hajAro adhyApakonI zI dazA thaze ? pradhAnoe utsAhamAM AvI jaIne rASTranuM vibhAjana karavAnuM nakkI bhAratanA vividha bhAgamAM thatI vidyArthIonI herapheranuM zuM thaze ? karyuM. jo temanuM dhAryuM thaze te pAMca varSanA gALAmAM rASTranI pratyeka aMgrejI mAdhyamavALI zALAo ane kaeNlejonA vizALa taMtranuM zuM? yunivarsiTImAM zikSaNanA mAdhyama tarIkenuM sthAna prAdezika bhASAne jemanA mAtApitAnI mAtRbhASA prAMtIya bhASA karatAM judI che evAM bALakonI zI sthiti thaze ? evuM koI rAjya che kharuM ke jenAM. * ema jaNAya che ke, yunivarsiTIne A bAbatamAM pasaMdagI karavAnI mukhya zaheromAM bIjAM rAjayanA loko ne vasatAM hoya? koI taka maLaze nahi. teo AnAkAnI karaze te sarakArI AdezathI binahindI rAjyomAM je zikSaNasaMsthAoe hiMdI bhASAne temane namAvavAmAM Avaze. . mAdhyama tarIke svIkArI haze temanuM zuM thaze? dasa varSanA gALAmAM eka yunivarsiTIne snAtaka bIjI yuni judI judI yunivarsiTIomAM tathA sarakAra ane khAnagI sahavarsiTInA snAtaka mATe tadRna parA banI jaze. kArathI sthapAyelI akhila bhAratIya saMsthAomAM cAlI rahelAM saMzeA taraMgI ane durAyojita vicArasaraNInA puraskartAo dhananuM AdAnapradAna kevI rIte karavAmAM Avaze? e jANatA nathI ke vartamAna bhArata rASTra aMgrejI mAdhyama dvArA apA , rAjyanA sImApradezamAM AvelI akhila bhAratIya saMsthAyelA yunivarsiTInA zikSaNanI ja pedAza che, A dezamAM vicAraNA ane enI zI sthiti thaze ? vAstavamAM ApaNe TekanolojI ane vijJAnakSetre ekAda sadI saMzodhanane moTo bhAga aMgrejI mAdhyama dvArA thaI rahyo che, ane pAchaLa sAyakala-yugamAM jIvI rahyA chIe. sarvanA saMgaThana ane sahakArathI Aje aMgrejI mAdhyamavALI yunivarsiTIomAM ja dezabharamAMthI vidrAne prayatna karIe te anya vikasita dezonI haroLamAM AvatAM aneka AkarSAIne Ave che ane rASTranI vidvatAne ekasUtre gUMthe che. dasakA lAgaze. paraMtu bhAratanA vividha bhAgomAM je saMzodhanakArya zikSaNapradhAne kadAca A badhI hakIkata jANatA haze, paNa A kSaNe pUrNa thayeluM che tene lAbha levAne badale je kendranA pratyeka ekamamAM dareka kSetramAM navesarathI zarUAta karavAmAM Avaze te ApaNe pAchA tenuM temane vismaraNa thaI gayuM che. baLadagADAnA jamAnAmAM sarI paDaze. A nirNaya letI vakhate zikSaNapradhAnanI paripadane AtmA prAMtIya bhASAne je ekamAtra zikSaNanA mAdhyama tarIke sthA5DaMkhyo haze, evuM te spaSTapaNe jaNAI Ave che. kaDI bhASA vize vAmAM Avaze te vijJAnakSetre najadikanA bhaviSyamAM bIjA dezanI haMmezanI jema ja matabhedo thayA hatA. madrAsa, baMgALa ane bIjuM haroLamAM AvavAnI AzAne tilAMjalI ApavI paDaze. keTalAMka rAjyoe kaDI bhASA tarIke aMgrejInuM sUcana karyuM hatuM, jyAre A nirNayane amala thaze te rASTrabhASA (game te kaDI bhASAnuM uttarapradeza, bihAra ane bIjA keTalAka rAjyoe hiMdIne mAnya nAma paNa ene ApI zaka) dvArA prAMtavAdanI sAme jehAda jagArAkhavAnI bhalAmaNa karI hatI. A muddA para koI nirNaya laI zakAya vavAnA ane ema karIne rASTrIya ekatA sthApavAnA AMdolanane nahote. maraNatola phaTako paDaze. vAstavika hakIkata to e che ke bhASAne bhasmAsura bhAratIya ekatAnI vAta karIne ApaNe vibhAjana tarapha gherI jAya ekatAnA pAyAne kame krame nAza karI rahyo che. prAMtavAdIo te jarUra. evuM valaNa apanAvIe chIe. bhArata eka rASTra che ema ApaNe AthI rAjI thayA haze. ' vAre vAre bolIe chIe ane Akramaka prAMtavAdanA vikAsane Teko Aje darekane potAnI prAMtabhASA rASTrIya bhASAnA stara sudhI ApIe chIe! amuka pradezamAM ApaNe tenI prAMtabhASAne zikSaNanA pahoMce te game ane tethI pradhAnane janatAne Teko paNa tatkAla mAdhyamanA stara sudhI kheMcI lAvIe chIe. pUrate maLI rahe, paraMtu AvA pragativirodhI valaNanAM zA pariNAme bhASAvAda niraMkuza banI gayo che. have jIvananA pratyeka Avaze tenI temane jANa nathI. kSetramAM tene pagapesAro thavA mAMDayo che. bhaviSyamAM eka pradezanA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 prabuddha jIvana tA. 16-7-7 adhikArIo bIjA pradezamAM potAnA kAryane pUrato nyAya ApI bihAramAM ame zuM joyuM, anubhavyuM! zakaze nahi. baMdhAraNa pramANe rASTrapati ane rAjyapAlA saMyojita sattAnAM kendro che. paraMtu rAjyasarakAre have potAnA ja pradezanA rAjyapAlAnI mAgaNI karaze. namratAthI teo kaheze ke amArA pradezanI bhASA bAlatA rAjyapAle amAre jaoNIe che. Ama kahI teo rASTrapati ane rAjyapAlAnI saMyeAjita sattAne chinnabhinna karI nAkhaze. pratyeka pradezamAM nAtajAta vaccenA vikhavAdo vadhatA jAya che, kAraNa ke dareka jJAti sthAna ane sattA kabaje karavA mathI rahI che. A peDhInA rAjapuruSA prAMtavAdane pavitra siddhAMta tarIke ucheravAmAM rahelA bhayane joI zake eTalA zakitamAna lAgatA nathI. A prAMtavAdanA upayoga pachI hamezAM kendra sAme tathA zakaya haze tyAM bhASAkIya laghumati sAme karavAmAM Avaze tenI teone jANa nathI. bhASAvAda--ane prAMtavAda paNa kahI zakAya, kAraNa ke keTalAka samayathI te baMne ekamekamAM maLI gayA che, Akramaka AMdolano UThAve che, sattAbhUkhyA rAjapuruSomAM tathA ajJAna janasamUhamAM jUthavAdI vRttine uzkere che. ApaNe sau prathama bhAratIyA chIe e sarvocca mahattvanI bAbata vize koI eka zabda paNa uccAratuM nathI. bhASAvAdamAMthI preraNA laIna janmelA prAMtavAda dinapratidina jora pakaDatA jAya che. jevA paMjAbamAM paMjAbIbhASI ane hindIbhASI pradezanA bhAganA paDayA ke tarata ja caMdIgaDha ane bhAkharAnAMgala yojanA vize jhaghaDAo zarU thaI gayA. paMjAbIne zikhIstAna sAthe sAMkaLavAnuM AMdolana AraMbhAI cUkayuM che. janamata vaDe gAvAnI samasyA hala karavAmAM AvI. je pakSane janamatamAM parAjya thayo teNe tarata ja jAhera karyuM ke nirAkaraNa to asthAyI che. A Indora-gvAliyara vacceno jhaghaDo ugra banato jAya che. te ja rIte gujarAta-saurASTranA prazna ane tevA ja bIjA prazno vizALa rUpa dhAraNa karI rahyA che. koIne A vAta samajAtI nathI ke A dezanI ekatA e koI aphara nirmANa nathI. tenA yogya uchera karavA joIe ane divase divase tene daDha banAvavI joIe. svataMtratAnI laData laDatA ame sAgaMda khAdhA hatA ke "jo bhArata jIvaze to ApaNe sau jIvIzuM, je bhArata nahi rahe to ApaNe koI nahI rahIe !" havenuM sUtra che: "prAMtane samRddha banAvA, bhArata bhale na rahe!" ApaNe sau laDayA e svataMtratAnuM yuddha lagabhaga visarAI gayuM che, baMdhAraNa dvArA nakkI thayelA rASTrIyatAnA saghana pAyAo hacamacI UThayA che. mArA jAherajIvanamAM sATheka varSo daramiyAna kayAre ya mAtRbhUminA bhAvi mATe me ATalA kaMpa anubhavyA nathI. A svanimita vibhAjanavAda karyAM jaIne aTakaze? ane koNa ene aTakAvaze? kadAca ApaNe navI peDhInI rAha jovI paDaze, jeo prAMtavAdathI kaMTALIne pharI rASTrIya ekatAnI sthApanA karavA bahAra paDaze ane sALaMda leze ke ame sau prathama bhAratIya chIe ane haMmezAM bhAratIya rahIzuM. kadAca tyAre ghaNuM moDuM thaI gayuM haze. chatAM hajI mane AzA che, zraddhA che. 1962mAM cInanuM AkamaNa thayuM, 1965mAM pAkistAna ApaNI upara dhasI AvyuM. A banne prasaMge rASTranI akhaMDitatA rakSavA mATe je lokhaMDI niradhAra ane hRdayanI svAbhAvika ekasUtratA me nihALyAM hatAM, tethI mane lAgyuM hatuM ke bhAratanI sarjanAtmaka zakitanA ane racanAtmaka pravRtti mATenI kSamatAnA jharo hajI sukAi gayo nathI. ApaNA juvAnoe temanA lohI ane parasevA vaDe e sAbita karyuM che ke bahAranA duzmanothI dezanI ekatAnuM rakSaNa karavA ApaNe emanA upara AdhAra rAkhI zakIe. paraMtu, ApaNA AMtarazatruothI kevI rIte bacIzuM ? uSAkALa pahelAMnI ghaDI vadhu aMdhakAramaya lAge che. keTalAka rAjapusyonI Akramaka mahattvAkAMkSAo sAme navI peDhI laDI leze evI AzA e rAkhavI zuM vadhu paDatuM che? Apano ka. munazI (muMbaI jaina mahilA samAjanA maMtrIe zrI menAbahena norAmadAsa ane zrI lIlAvatIbahena devIdAsa bihAranA duSkALanI paristhiti najare nihALavA ane jaina mahilA samAja taraphathI ekaTho karelA sADIono moTo jaththo ane phaMDa bannenI tyAMnA duSkALagrasta lokomAM vaheMcaNI karavA saMbaMdhamAM yogya prabaMdha karavA mATe jUna mAsanI 6 tArIkhe ahiMthI ravAnA thayelA. menAbahenane cAlavAnI moTI takalIpha ane lIlAvatIbahenanI nAjuka tabiyata--A joIne pravAsanuM AvuM sAhasa kheDatA vAravAnA meM prayatna karelA, paNa teo to kRtanizcayI banIne upaDayA ane lagabhaga eka mahino pravAsa karIne tathA duSkALagrasta vibhAgomAM UbhAM karavAmAM AvelAM keTalAMka rAhatakendronI mulAkAta laIne julAI mAsanI 3 tArIkhe teo hemakhema pAchA pharyA che ane mArI cintA ane DarAmaNIne temaNe khoTI pADI che. A mATe te banne bahenone aneka dhanyavAda ghaTe che. A pravAsa daramiyAna zrI menAbahena taraphathI maLelAM be patronIce pragaTa karavAmAM Ave che. paramAnaMda) gaDhavAroDa, DrIsTIkaTa palAmu, bihAra, tA. 22 6-67 snehi bhAI paramAnaMdabhAI, ahiM AvyA pachI lagabhaga cauda divase tamane kAgaLa lakhuM chuM. sauthI pahelI eka vAta kahI dauM. tame mane Thapako ApavA AvyA hatA ke "AvA zarIre zuM tame hAlI nIkaLyA che! tamAre pastAvuM paDaze." meM kahyuM hatuM ke mAre nahi pastAvuM paDe, paNa tamAre AvI salAha ApavA mATe pastAvuM paDaze ane huM sAcI paDI chuM. hajI sudhI te pastAvAnuM kAraNa maLyuM nathI. ulaTuM judI judI rAhatakAryanI paddhati jovA jANavAno AnaMda maLyo che. muMbaIthI nIkaLatAM TrenamAM suvAnuM rIjharvezana na maLyuM ane besavAnA rIjhavaeN zana upara nIkaLavAnI ame hiMmata karI, paNa bhagavAne emAM paNa madada karI. agiyAra vAgyA pachI AkhI beThaka suvAne maLI ane banne jaNAe traNa traNa kalAkanI vArApharatI UMgha karI. besavAnuM te ArAmapUrvakanuM hatuM ja. rastAmAM garamI paNa bahu lAgI nathI, kemake Akho divasa AkAza vAdaLothI gherAeluM hatuM. tA. 8mIe sAMje ame gaDhavA roDa utaryA. gAmanA eka vepArIne tyAM rAtre sutA. DIvAIna noleja seAsAyaTInI jIpa koI kAme te rAtre tyAM AvI hatI eTale bIje ja divase vahelI savAre ame e sosAyaTInuM seMTara je ahiMthI pIstAlIza mAIla dUra 'kailAna' nAme gAmamAM che tyAM javA nIkaLyA. thoDe sudhI pAko rasto che ane lagabhaga aDhAra mAIla khADATekarAvALAM kAcA rastA che. 'kailAna' eTale dazabAra jhuMpaDAMnuM garIba vastInuM gAma, koI bIjI varatI nathI, sarakArI DAka baMgalo che. tyAM A se Tara rAkhyuM che ane AsapAsa cAre bAju lagabhaga ATha daza mAIla sudhInA vistAramAM phelAyelA agiyAreka gAmaDAMnI prajAne ahiMthI maphata raeNzana, kapaDAM ane bane teTalI vaidakIya rAhata apAya che. e lokoe A gAmaDAMonI sarve karI vastIpatraka taiyAra karyuM che ane temAMthI cUMTI cUMTIne vRddha, apaMga, nAnAM bALako ane tenImAtAone rAjanuM 250 grAmanA hisAbe dara aThavADiye eka vAra maphata raeNzana apAya che. tyAM cAra pAMca mAIlanA aMtare phaeNzana ApavA mATenAM judA judA cha eka kendro emaNe khAlyAM che ane najIkanA gAmanA loko kailAna AvIne laI jAya che. dararoja ekeka kendramAM raeNzana ApavA javAnuM hoya che. Ama kulle 2100 mANasane rezana apAya che, ane hajI vadhAre mANasone apAya tenI tajavIja cAle che. ame traNa divasa tyAM rahyAM. e samaya daramiyAna tyAM je jUnA kapaDAMnAM pArsalA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-7-17 prabuddha jIvana AvelAM te badhAM khelI temAMthI purepanAM, strIonAM, ane bALakonAM harakata nathI. kemake ApaNe te badhe ThekANe rAhata pahoMcADavI e ja kapaDAM judA pADavAmAM madada karI. kaI kaI jarA phATelA hoya te dhyeya che. eTale sADIonI vaheMcaNI paNa ame ahi ja karavA sIvI ApyAM ane bane teTalAM e traNa divasamAM vaheM 2.yAM. tyAMnI dhArIe chIe. vyavasthAnuM kAma DI. . se. e amadAvAdanI sa vicAra parivAra belacaMpAthI pacIseka mAIla dUra raMkAmAM zrI raNachoDalAlajI samitine soMpyuM che. tenA mukhya saMcAlaka bhAI DAhyAbhAI modI mahArAja rAhata kendra calAve che. ame paramadivase basamAM jaIne sAdA, saraLa ane sajajana mANasa che. eka paNa paise nakAme veDa- e kendra paNa joI AvyA chIe. e kendra bahu moTA pAyA upara phAI na jAya tenI khUba takedArI rAkhe che. cAle che. lagabhaga pacIsa hajAra mANasane khavaDAvavAnuM rojanuM taiyAra amAre je sADIo vaheMcavAnI hatI tenuM pArsala haju AvyuM thAya che. daza hajArane tyAM ja khavaDAvAya che ane bAkInuM TrakamAM nahotuM, ane tyAM vadhAre divasa besI rahevuM nirarthaka hatuM eTale ame bharI AjubAjunAM gAmaDAMomAM vaheMcavAmAM Ave che. tyAM 250 pAchA gaDhavADa AvyA. jeTalA kAryakara varga che. rasoI karanArA ane bIjo majUra varga te. gaDhavADa e sTezananuM nAma che. paNa gADhavA gAma tyAMthI pAMca ju. mahArAjazrIne rIlIpha kamiTI taraphathI te gheDI madada maLe che, ke cha mAIlanA aMtare che ane tyAM basamAM jaI zakAya che. paNa paNa bAkInuM anAja sIdhe sIdhuM ApanArA temane maLI rahe che. gaDhavAroDa sTezana pAsethI eka nadI vahe che, jenA be kAMThe be nAnAM kemake rojanuM 25000 mANasane pUruM pADavuM e kaMI sahelI vAta gAma vaselAM che. eka rehAlA ane bIjuM belacaMpA. rehAlAmAM nathI. A kendra viSe janmabhUmi patromAM ghaNuM vistArapUrvaka varNana gujarAta bAjunA paTele dhaMdhArthe jaI vaselA che ane badhA sukhI AvI gayuM che eTale huM vizeSa nathI lakhatI. zrI raNachoDalAlajI che. temane vepAra che tyAMnA jaMgalamAMthI bIDI vALavAnA pattAM mahArAja pAse ame gayAM, paNa te divase emane damanA daradana majUro pAse vINAvI ja ekaTho karavA ane vecave. A bIDI- humalo thayo hato eTale vAtacIta thaI zakI nahi. pattAMnAM goDAunanAM goDAune bharelAM hoya che ane tenA upara lAkhe bIjuM eka kendra zrI maNibahena nANAvaTInI dekharekha nIce rUpiyAne vepAra thAya che. cAle che te ame jevA gayAM. paNa mArgamAM eka nadI Ave che temAM bIje kAMThe je belacaMpA gAma che tyAM vastI lagabhaga majara pANI AvI gayA hovAthI amArI jIpa nadI pAra karI zakI nahi, - varganI, paNa tyAM jayaMta muni nAmanA eka sthAnakavAsI munie ahi ane mAtra be mAIlane aMtare hovA chatAM amAre tyAMthI pAchA cAreka varSathI eka Azrama zarU karyo che. temAM gauzALA che, DI khetI- pharavuM paDayuM. vADI che, zAkabhAjI ugADe che ane pachAta varganAM bALako mATe eka sukhada samAcAra e jANavA maLyA che ke A 5lAmuM jillAeka chAtrAlaya zarU karyuM che. tyAM A bALakone rahevA khAvAnI maphata nA je DrisTIkaTa kalekaTara che ke jemanuM nAma ThAkorakumAra surezasiMga sagavaDa ApavAmAM Ave che ane gAmanI zALAmAM bhaNavA jAya che. che teo ghaNA sajajano mANasa che ane rAhatakArya mATe pUrepUrI zarUAta che eTale hamaNAM te bAra bALako che, paNa dhIme dhIme vadhaze. sahAnubhUti dharAve che. sarakArI kAryomAM je tumArazAhI cAle che te AzramamAM eka, gesTahAusa paNa che. eTale sADInuM pArsala na Ave temane tyAM nathI. rAhatanA kAma mATe koI paNa temanI pAse gayuM eTalA divasa ame ahi ja rahevA nirNaya karyo che. " ke taratarata tene nikAla karI Ape che, jethI rAhatakendro calAva munizrIe te lagabhaga naveMbara mAsathI rAhata kArya zarU karI nArAonuM kAma bahu saraLatAthI pAra paDe che. dIdhuM hatuM. Aje rojanuM hajArathI bArase mANasane eka TaMka khavaDA menAbahenanAM vaMdane vAya che ane lagabhaga sAta hajAra mANasane rezana apAya che. paNa rAjagRhI, tA. 28-6-67. emanI rezananI vyavasthA judI rItanI che. tyAM sarakAra taraphathI paNa snehi bhAI paramAnaMdabhAI, rezana apAya che paNa te peTapUratuM hotuM pathI. eTale munizrI tamane gaDhavA roDathI eka kAgaLa lakhyo che te maLyo haze. ahi jeo ApI zake tema hoya temane pUrA paisA laI rezana Ape che, baparanAM garamI sArA pramANamAM lAge che, paNa amArI bannenI jeo kaMIka nabaLA hoya temane 25 TakA rAhatathI Ape che, keTalAka tabiyata sArI rahI che ane tA. 23mIe tyAMthI nIkaLI zrI guNAyAjI ne 50 TakA rAhatathI Ape che ane bIjAMone tadana maphata Ape che. tathA pAvApurInI yAtrA karI paramadivase ahiM AvI pahoMcyA chIe. maphata Ape che temane paNa kaMIka to zrama karavo joIe ema temanuM muMbaImAM mahAvIra jayaMtI prasaMge jainenA cAre phIrakA taraphathI mAnavuM che. eTale AzramamAM chevaTe eka ThekANethI IMTo upADIne bIje rAhatakArya mATe je phaMDa ekaThuM karavAmAM AvyuM hatuM te phaMDamAMthI ahi mUkavAnuM kAma paNa temanI pAse karAve che. te uparAMta rezananI larI raDuM calAvavAmAM Ave che. mukhya kAryakartAomAM zrI ratilAla manajI, Ave, kolasAnI laeNrI Ave ke bIje kaMI mAla sAmAna Ave te zrI ravicaMda sukhalAla saMghavI, zrI giradharalAla daphatarI vagere bhAIo khAlI karAvavAnuM ke amuka jagyAe mUkavAnuM evuM-karI zake te che ane temaNe khUba dhagazathI kAma zarU karI dIdhuM che. zrI ratilAla pramANe--kAma temanI pAsethI le che ane bahu suMdara rIte vyavasthA bhAIne theDA divasa pahelAM jIpa akasmAta thayele ane tethI pagamAM goThavAI gaI che. phrekacara thayuM che, chatAM khATalAmAM beThA beThA teo satata kAma karI , A uparAMta dararoja pAMcase Dhorane ghAsacAro ahi apAya che. rahyA che. emaNe A kendranuM nAma "mahAvIra kalyANa kendra" rAkhyuM che. ghAsacAre pUro pADavAnI vyavasthA muMbaInI jIvadayA maMDaLI taraphathI bihAra rAhata samiti taraphathI A kendrane amuka pramANamAM ghauM maLe che ane tyAM badhAne barAbara vaheMcaNI karavAnuM kAma munizrInI dekha che ane bIjI badhI vastuo temaNe kharIdavAnI hoya che. A rekha nIce thAya che. A AzramanuM nAma che "ahiMsA niketana bhAIo ahi AvyA tyAre pahelAM madrAsa jaina mahilA saMghanI Azrama." kAryakara bahene ahiM AvI pahoMcyAM hatAM ane emaNe ahi raseDuM ahinI vyavasthA joyA pachI amAre zrI jaina mahilA samAja , zarU karI dIdhuM hatuM. muMbaIthI je bhAIo AvyA teo A kAryataraphathI rezana apAvavA mATe je rU. 2500 ApavAnA hatA te ame kara bahene sAthe joDAI gayA che ane banne taraphathI bheguM rasoDuM ahiM ja ApavA nakkI karyuM che. sADIo naM. 120 ame DIvAIna noleja cAle che. 1000 mANasone ahiM jamADavAmAM Ave che ane pAMca sosAyaTIne seMpI dIdhI hatI. paNa tenA vyavasthApaka zrI DAhyAbhAI- pAMcase mANasanI raI najIkanA be gAmamAM pahoMcADAya che. te e kahyuM ke tame A Azrama mAraphata ahi sADIo vaheMcaze te uparAMta A kendra pAvApurI tathA anya sthaLoe maLI sattara ThekANe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-67. raseDAM zarU karI dIdhAM che ane kapaDAMnI vaheMcaNI paNa teo kare ApI zakatI nathI. paNa je varga ame je te viSe kahuM to te kaSTa che. madrAsanAM A bahene ahiM bahu suMdara kAma karI rahyAM che. e sahana karavAmAM jabaro che. pagalAM phollAM paDe evI baLabaLatI saMsthAnA maMtrI bahenanuM nAma che savitAbahena kAmadAra. teo jamIna upara cha cha ATha ATha mAIla ughADA page cAlIne teo sau prathama ahiM AvyAM hatAM ane raDuM cAlu karavAnI badhI saga- anAja ane sADI levA AvatA hatA. covIsa covIsa kalAka sudhI vaDa karI teo pAchAM gayA che ane atyAre zrI uSAbahena mahetA, nAnAM bALako sAthe varasAda ke taDakAnI paravA na karatAM khullAmAM zrI UrmilAbahena mahetA vagere bahene rasoDAnuM kAma bahu sArI rIte paDI rahelA loko belacaMpAmAM ame joyA. temane rAka pramANamAM saMbhALe che. TheTha madrAsathI AvA ajANyA pradezamAM AvIne mAtra sAro kahevAya, ema chatAM be divasanA kaDAkA paNa sahelAIthI teo, bahenee ja AvuM moTuM ra zarU karavuM e sahelI vAta nathI. te kheMcI zake. paNa A lokomAM ajJAna ane ALasa khUba. khAvAnuM mATe e bahenone jarUra dhanyavAda ghaTe che. maLyuM te kAma karavA na jAya. e bAbatamAM belacaMpAnA vepArI bhAI- rasoImAM te dareka kendramAM ghauMnA phADA jene ahiM daliA kahe che ee phariyAda paNa karI ke "tame khAvAnuM ApIne A lokone temAM ekAda dALa nAkhI mIThuM nAkhI narama khIcaDI jevA rAMdhI ApavAmAM ALasu banAve che." paNa e te sau potapotAnI daSTie jue. Ave che. ahiMnA rasoDe tene jarA vadhAre svAdiSTa banAvavA mATe ALasupAyuM che e vAta kharI, paNa kaMI eka divasamAM e saMskAra judI judI dALa ane zAka paNa bheguM nakhAya che ane masAlAmAM ApaNe badalI zakavAnA nathI ane tene mATe temane bhUkhe maravA haLadara, maracuM, telane vaghAra vagere karavAmAM Ave che. gujarAtI na devAya. bIjuM e prajAmAM lAcArI khUba AvI gaI che ane bhAI kharA ! theDo te svAda joIe ja. mahinAmAM be vAra e lAcArI darzAvavAmAM emane saMkoca paNa nathI, jANe svamAna mIThAne badale goLa nAkhIne ratilAlabhAInA zabdomAM kahuM te sara- jevI koI vastu ja ApaNane jovA na maLe. dhArI lApasI pIrasAya che. keTaleka ThekANe roTalI zAka apAya che. tatkALa pUratuM to A saMkaTa dUra thayuM che, paNa e prajAmAM Ama ThekaThekANe rAhatakArya cAlI rahyuM che. ame te A je be jAgRti ANavA mATe ahinA ucca varNo tema ja adhikArI vargo cAra kendro jemAM tenuM varNana karyuM che. bAkI to ahi TheraThera saMkhyAbaMdha kaMIka sthAyI yojanA karavI jarUranI che. belacaMpAmAM jayaMta munie kendro cAlI rahyAM che. ane prabhukRpAe bihAranI prajA bhUkhamarA- je pravRtti zarU karI che te khUbaja AvakAradAyaka che. pacIsa pacAsa mAMthI hemakhema pAra utarI che ema kahI zakAya. je rAhatakAryo cAle sthaLe jo AvI saMsthA sthapAya te prajA jarUra UMce Ave. che te haju be traNa mahinA cAlu rAkhavAnI AvazyakatA che ane amAro pravAsa pUro thayo che. be cAra divasamAM muMbaI AvI banatA sudhI dareka kendro cAlu rahevAnA ja che. jaIzuM. paNa taratanuM joyeluM badhuM barAbara yAda rahe, eTale A patra ame je cAra pAMca sthaLoe ryA tyAM ghaNIkharI nIcalA dvArA ame je joyuM ane anubhavyuM te lakhI mokalyuM che. tharanI ja vastI hatI. eTale bihAranI prajA vize huM kaze khyAla menAbahenanAM vaMdana * saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA ane cUMTaNInuM pariNAma ja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA tA. 8-7-67 kAryavAhaka samitimAM sabhyanI pUravaNI zanivAranA roja sAMjanA pAMca vAgye saMghanA kAryAlayamAM zrI cImana- tyAra bAda tA. 12-7-67 nA roja maLelI saMghanI navI kAryalAla cakubhAI zAhanA pramukhasthAne maLI hatI, jyAre nIce muja- vAhaka samitie, kAryavAhaka samitimAM nIce jaNAvela cAra sabhyonI banuM kAmakAja thayuM hatuM. pUravaNI karI hatI. - (1) saMghano vArSika vRttAMta tathA saMgha tema ja maNilAla makama (21) zrI harilAla gulAbacaMda zAha rAMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA sane 1966nI (22) , khetasI mAlasI sAvalA sAlanA eDiTa thayelA hisAbe (je AgalA aMkamAM pragaTa karavAmAM (23) , dhIrajalAla pha_lacaMda zAha Avela che) sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyA tema ja saMghanI - (24) saMpakalAla cImanalAla zAha kAryavAhaka samiti taraphathI rajU karavAmAM AvelA bane saMsthAonAM zrI. ma. e. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti cAlu varSanAM aMdAjapatra maMjUra karavAmAM AvyAM hatAM. A samitinA TrasTIonI pAMca varSanI mudata pUrI thaI gaI (2) tyAra bAda nIce mujaba saMghanA adhikArIo tathA kArya- hovAthI bIjA pAMca varSa 1967-68-69-70-71-ema pAMca varSa vAhaka samitinI cUMTaNI karavAmAM AvI. mATe agAu hatA te nIce mujabanA pAMce pAMca TrasTIene cAlu (1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha pramukha rAkhavAne sarvAnumate nirNaya levAmAM Avyo hato. (2) , paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA upa-pramukha 1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha (3) , cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrI (2) paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA , sudhabhAI ema. zAha (3) , ratilAla cImanalAla koThArI - ratilAla cImanalAla koThArI koSAdhyakSa (4) A ramaNikalAla maNilAla zAha nIrubahena esa. zAha sabhyo cImanalAla jeThAlAla zAha (7) , dAmajIbhAI velajI zAha A uparAMta saMghanI kAryavAhaka samitimAMthI nIcenA cAra sabhyo, jayaMtIlAla phohamaMda zAha nI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. , ramaNikalAla maNilAla zAha (6) zrI caMdulAla sAMkaLacaMda zAha A ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvAlA (7) ,, praviNabhAI maMgaLadAsa zAha , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha (8) , kAMtilAla meidacaMda baroDiyA che ke. pI. zAha (9) che. ramaNalAla cI. zAha (13) , bhagavAnadAsa popaTalAla zAha praviNabhAI maMgaLadAsa zAha A rIte vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti nava sabhyajasumatibahena manubhAI kApaDiyA nI bane che ane temAM pAMca TrasTIomAMnA eka, zrI cImanalAla (16) pro. ramaNalAla cI. zAha jeThAlAla zAhanI A samitinA maMtrI tarIke nimaNuMka karavAmAM 7) zrI caMdulAla sAMkaLacAMda zAha AvI hatI. . cImanalAla jeThAlAla zAha (18) kAMtilAla umedacaMda baroDiyA subodhabhAI ema. zAha. (19) , bAbubhAI gulAbacaMda zAha 20) , lIlAvatIbahena devIdAsa maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-7-17. prabuva jIvana pa7 jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA [ oNkaTobara mahinAmAM dillImAM maLelA akhila bhAratIya kAMDa vageremAM amuka aMza upara vizeSa bhAra mUkavAmAM Avela che te saMskRta sAhitya saMmelananI suvarNa jayaMtInI ujavaNInA prasaMge paNa samajAya tathA ekabIjAnA darzana vagerenI khUbIo paNa paMDita becaradAsa jIvarAja dozIe jaina ane bauddha pariSadanA khyAlamAM Ave. adhyakSa tarIke ApelA bhASaNane sArabhUta anuvAda che. mAre pitAne aMgata abhiprAya jaNAvuM te bhAratIya vA vijJAnanA prakAzamAna sUryane dinapratidina jhaLahaLate prakAza bhAratIyetara koI paNa dharma, mata, darzana mArgonA pracArane. phelAtAM aMdhazraddhAnAM aMdhArAM osarI cUkayA che. kadAgraha, durAgraha, hetu janatAnuM niyasa sAdhavAnuM che. koI paNa sAdhana ke prakriyA saMkucitatA, paraspara mAnsa ane arthazUnya dhArmika kalaha e badhuM dvArA rAgadra kSINa thAya, samabhAva pedA thAya ane pratyakSa jIvatathA camatkArI upara laherAte dharmane jhaMDo have vadhAre vakhata namAM zAMti, samAdhAna, saMtoSa anubhavAya e udeza tamAma dharma TakavAno saMbhava nathI. potAnAM darzana, vicAranA anubhavanI sAthe mAne che ane e udeza siddha karavA aMge samadarzI jaina vicAranI A bIjAnAM darzana, vicAra yA anubhavanI paraspara tulanA karavAne tathA ghoSaNA che - samabhAvanI daSTine mukhya rAkhIne vicAravAno samaya pAkI gayuM che. jue, samadarzI jaina AcAryazrI haribhadrasUri kahe che ke: sAmasAmA cheDAvALI rAjakAraNI vivAdagrasta pravRttiomAM " seyaMbaro vA AsaMbaro vA buddho vA taha 2 anno vaa| sahaastitvane siddhAMta svIkArI zakAya che te sarvane zAMtidApaka samabhAvabhAviappA lahai mukkhaM na sNdeho|" evA dArzanika vicAronA kSetramAM to sahaastitva sahajabhAve bhale manuSya jainamArgane anuyAyI hoya - zvetAMbarI AvI zake che ane ema thavAmAM koI jAtanA virodhane avakAza - hoya ke digaMbarI hoya - athavA bImArgane ke bIjA paNa koI kema hoI zake? prastuta jainadarzana ane bauddhadarzananA anusaMdhAnamAM dharmamArgane anuyAyI hoya, paNa jyAre tevA bhinnabhinna dharmajagata , karma, AtmA, nirvANa, pramANa vagere prameyanI carcAne meM mArgane anyAyI samabhAvI bane arthAta vItarAga - samadarzIjANI joIne gauNasthAna Apela che. A banne darzanenAM je je banI tadanusAra AcaraNaparAyaNa thAya tyAre jarUra te nirvANa, nikoyasa mukhya tAtvika vicAro che tene samanvayanI daSTie vicAra karavo mukita ke siddhine meLavI zake che tenAM lezamAtra saMdeha nathI. e mArA pradhAna uddeza che. AcAryazrI haribhadrathI pachI thayelA ane gujarAtanA sAhitya- ApaNA rASTrapitAe paNa samagra vizvanA hitane lakSyamAM samrATarUpe prasiddhi pAmelA AcArya hemarAMdra jainadharmane pradhAna zakhI ane temAM ya dharmatattva vize vividha vicArasaraNI dharAvatI siddhAMta ahiMsA tathA e ja ahiMsAne poSaka jenaparaMparAne bhAratIya janatAne vizeSata: potAnI sAme rAkhI saunA kalyANanI syAdvAda siddhAMta e bannene kendramAM rAkhIne evI uSaNA karI daSTie je agiyAra vratanI yojanA karelI temAM samanvayamUlaka vicArasaraNIne vizeSa pratiSThA Apela che. Ama to ahiMsAnA mahA bhavabIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / vratamAM ja samanvayavicAra samAI jAya che. chatAM ajJAna, saMku- ' brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai / citatA ane "mama satyama"ne Agraha hovAthI ApaNe sama prapaMcarUpa saMsAranA aMkuranA mUlabIja rUpa rAgadveSa kodha * vyanA vicArane visarI gayelA ane dharmane nAme ja kalahamAM sapa mAna mAyA lAbha vagere dUSaNe jemanAM kSiNa thaI gayela che eTale DAI gayelA. tethI ApaNane jAgRta karavA sAruM ja pU. gAMdhIjIe jeo vItarAga samadarzI che temane saune namaskAra- pachI te brahmA pArvadharmasamabhAvavratanI yojanA karI jIvanacaryAmAM vaNI levAno hoya, viSaDyuM hoya, hara hoya ke jina eTale jina athavA buddha hoya. saMdeze Apela che. emaNe te AzramanI banne samayanI prArthanAmAM ane bIjI tAtparya e ke vItarAga samabhAvI evo koI paNa puNya jaina paNa pravRttio karatI vakhate e vratanI carcAne potAnI karaNImAM daSTie vaMdanI ya ja che. , vaNI batAvela che, rAma, hari, hara, ahuramajhada, gaoNDa, jina, buddha bhagavAna mahAvIre anekAMtavAda athavA sApekSa anAgrahavAdane tathA khudA e badhAnuM maraNa yathocita rIte cAlatuM karela che ane pitAnA pravacanomAM sthApita karela che tema bhagavAna buddha paNa AzramavAsIo tathA bhAratIya samagra janatAne sarvadharmasama e ja hakIkatane zabdAntarathI pitAnA pravacanamAM vizada rIte samabhAvanI bhAvanAne anurUpa vartavAnI hAkala karela che. emaNe te jAvela che, jene madhyama mArga vA vibhajyavAdanuM nAma Apela che. tyAM sudhI kahela che ke mAnavamAtranA sukhanI, zAMtinI, samA- AjathI Azare be hajAra varSa pUrve bhAratamAM samrATane siMhAdhAnanI cAvI sarvadharmasamabhAvavratane AcaravAmAM ja che. ' sane AvelA priyadarzI rAjA azoke potAnA zAstA bhagavAna mANasane je dharma, AcAra, karmakAMDa ke anuSThAna vArasAmAM buddhanA madhyamamArgane lakSyamAM rAkhIne uSaNA karela che ke zramaNamaLela che tathA je tattvavicAra gaLathUthImAM sAMpaDela che tene barA- saMpradAya ane brAhmaNasaMpradAya e banne nirvANavAdI saMpradAya bara samajI laI viveka rAkhI pUrNa vaphAdArI sAthe AcaravAmAM Ave paraspara haLImaLIne rahe, koI koInI niMdA gaha na kare ane ane pitAthI anya mANasane je dharma, AcAra, karmakAMDa, anuSThAna prazaMsA paNa evI rIte na kare jethI eka bIjA saMpradAya dubhAya. ke tatvavicAra vArasAmAM maLela che te tarapha Adara sAthe sahi- A vAta, rAjA azoke jyAM jyAM bhAratamAM potAnI dharmalipioagatApUrvaka vartavAmAM Ave tathA ekabIjAnA dharma ke karmakAMDa vA dharmAnuzAsana kotarAvela che tyAM tyAM, te dareka dhamAnazAsanamAM tattvavicAranI tulanA karIne samajavA mATe prayAsa karavAmAM avazya kotarAvela che. A uparathI ema spaSTa thAya che ke jenA Ave te vivekI vicArazIla manuSyane paraspara viruddha kahevAtA eka darzananA mULa AdhAra rUpa bhagavAna mahAvIra ane bauddha darzananA bIjAnA dharma, darzana, karmakAMDa vageremAM keTalI badhI samAnatA che mULa AdhArarUpa bhagavAna buddha e bannenI daSTimAM samanvaya enI cakakhI khabara paDe tathA e banne vacce kevaLa nirUpaNazailInI vRttine athavA sarvadharmasamabhAvane vizeSa pratiSThA maLela che. bhinnatA che vA kayAMya kayAMya te kevaLa zAbdika ja bheda che e mAro ja dharmavicAra yA darzana athavA anubhava khare che ane paNa ApeApa jaNAI Ave. vaLI, ekabIjAnAM dharma, darzana ke karma- tAro - sAmAne - vicAra - dharmavicAra darzana athavA . Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 pramuja jIvana tA. 16-7-67 beTo ja che- A jAtanI vicAradhArAnuM nAma kadAgraha athavA durAgraha che. pU. zrI vinobAjIe bhUmiputramAM potAnAM eka lekhamAM jaNAvela che ke vaidika sAhityamAM yuddhanA bhAvane sUcaka mama satyama " zabda vaparAyela che. "mama satyam ' eTale mAruM ja sArAM arthAt tAruM-sAmAnuM-khoTuM ja. mama satyama ' zabda kadAgrahane sUcaka che, ekapakSI che ane sAmAnA vicArane athavA anubhavane samajavAnI nA pADavAne bhAva emAM dekhAya che. ane Ama che mATe e zabda kalahavardhaka yuddhanA paryAyarUpa banela che. amuka daSTie vicArIe to mAruM paNa sAruM che ane amuka daSTie vicAra karIe te tAruM paNa sAcuM che A jAtanI vicAradhArA kadAgrahavagaranI che ane samabhAva taraphanuM valaNa batAvanArI che. je vicAradhArA bane jAtanA judIjudI daSTie yojAyelA vicArane anyAya na kare ane yathocita prAmAya Ape te vicAradhArA kalahanuM kAraNa banatI nathI. "nAnAhiM cho:" leka judI judI rucivALe che. eTale bhalene rucio judI judI hoya, paNa e ruci dharAvanAra aneka lokone uddeza eka hoya che ane e eka ja udezane pAra pADanArI prakriyAo rucibhede judI judI hoI zake che, eTale bhinnabhinna vicArone sAMbhaLIne bhaDakavAnuM nathI, paNa dhIraja dharI e bhinnabhinna vicAronuM mULa zodhI kADhI te darekane nyAya ApavAne che. A aMge dAkhale Ama ApI kayA nIce jamIna upara leka . cAlI rahyAM che ane e loko potapotAnI UMcAInuM mApa jANe che, tathA vahetI nadIone paTa tathA gharanI UMcAI, pahoLAI ke lAMbAInAM mApe paNa bhUtaLa upara cAlatA lokonA dhyAnamAM hoya che, paNa jyAre vimAnA bhUtaLa uparathI ghaNe UMce UDavuM hoya tyAre temAM beThelA badhA loko nIce najara kare te temane ema lAgaze ke nIce te nAnAM nAnAM vAmane nI hAra cAlI jAya che. nadIo pAtaLI dhaLI dorI jevI lAge che ane ghara to tadana nAnAM gholakAM jevAM jaNAya che. have A be darzanamAM jovA jaIe te baMne ya sAcAM che. AmAM bhUtaLa upara cAlanAranuM darzana ja sAcuM che athavA te vimAnamAM besIne UDanAranuM ja darzana sAdhyuM che ema kadI paNa nahIM kahI zakAya, ane koI paNa vicAraka ema kaheze paNa nahi. bIjuM udAharaNaeka ja puruSa ke strI che. te pitA che, mAtA che, putra che, putrI che, banevI che, sALo che, mAne che, mAmI che, kuve che. phaI che, sAsare che, sAsu che-Avo vyavahAra sau koIne anubhavasiddha che. eTale AmAM belanArane daSTikoNa barAbara samajI levAmAM Ave te koI paNa jAtane vyavahAra jarA paNa khoTo nahIM kare. mahAvIre kahyuM che ke huM sata paNa chuM ane arAta paNa chuM. Ama mahAvIra sa8 5 paNa che ane asa8 5 paNa che. A sAMbhaLI koI jarUra bolI uThaze ke Ama kema? je sata che te asat kema? ane arAta che te sata kema? paNa mahAvIra kahe che ke juo, mArA svarUpamAM huM sata chuM ane mArAthI virUddha svarUpamAM asata chuM. saraLa bhASAmAM kahevuM hoya te mahAvIra mahAvIra che, paNa mahAvIra kAyara nathI. - A rIte ja buddha kahela che ke huM kriyAvAdI paNa chuM ane akriyAvAdI paNa chuM. A sAMbhaLIne bhaDakavAnI jarUra nathI. A aMge buddha pote ja khulAso karela che ke kuzaLa karma karavAnI mArI saune preraNA che, mATe huM kriyAvAdI chuM, ane akuzaLakarma eTale pApakarma karavAnI mArI cekakhI nA che, mATe huM akriyAvAdI chuM. Ama parasparavirUddha ke bhinna vicArone judI judI daSTie tapAsatAM temAM je satya che te barAbara samajI zakAya ema che. jevI rIte arthaprApti mATe vividha sAdhanA che, vividha pravRttio che te bhale taddana bhinna bhinna hoya vA ekabIjI sAma- sAmA cheDAnI hoya, paNa te badhI pravRttione udde za eka dhana' hoya che ane judI judI e pravRttio dhananA upArjanamAM asAdhAraNa kAraNa hoya che. koI ema to nahIM ja kahI zake ke dhanane pedA karavA mATe A eka ja sAcI prakriyA ke sAdhanA che ane e sivAyanI bIjI prakriyA ke sAdhanA khoTI ja che. A hakIkatane koI paNa InkAra nahIM kare. e ja rIte cittazuddhinI sAdhanA mATe paNa vividha prakriyAo hoI zake che, nirvANa meLavavA mATe ke mukata thavA mATe vaLI bhinna bhinna sAdhanA ke prakriyAo hoI zake che. A mATe ja upara jaNAvela che ke game te rIte rAmubhAva prApta kare eTale avazya nirvANane anubhava thaze, ane game te purUSa hoya te jo vItarAgI hoya te jarUra vaMdanIya che. AmAM samabhAvanI prApti mATe koI eka ja prakriyA ke sAdhanAnI vAtane nirdeza nathI. tema vaMdanIyatA mATe koI eka ja vyakitane nirdeza nathI paNa guNane nirdeza che. A vicAra mATe dareka darzanika ke dhArmika vicAraka barAbara saMmata thaI zake ema che. koI paNa dharmamata vA darzana, nivaNano lAbha meLavavA rAphe kayAre ke kadI paNa ema te kaheto nathI ke te mATe rAgapane vadhArA, kapaTa, lobha ke krodhane uttejIta kare, viSayavilAsamAM satata magna raho, juThuM bele ke parigrahI tathA hiMsaka bane. A uparathI ema to spaSTa jaNAya che ke nivaNanA lAbha mATe je je bAdhaka ane niSedhAtmaka bAju che temAM tamAma mana, dharma ke darzana ekamata che. eTale emAM to vivAdane sthAna nathI. have eka sAdhyarUpa nirvANanA lAbha mATe dareka darzana mata ke dharmanA prakAzake judI judI vicAradhArA batAvIne tene anukULa judI judI sAdhanA ke karmakAMDa batAvelAM che, paNa rAgadruparahita thavAnI vAtamAM koIne lezamAtra vivAda nathI. je judAI che te adhikArIonI judI judI bhUmikAne lakSamAM rAkhIne athavA deza vA kALanI pari sthiti ane manuSyanI zakita tathA rucine lakSyamAM rAkhIne mAtra vacagALAnI prakriyAo judI judI batAvavAmAM Avela che temAM che. ethI koIe lezamAtra bhaDakavAnuM nathI, je prakiyA vArasAgata maLela che tene barAbara yathArtha rIte vivekapUrvaka anusaravAnI che, paNa e aMge koI vivAda karavAnI jarUra nathI. apUrNa - pa. becaradAsa jIvarAja dozI - prakIrNa noMdha rAjavIonAM sAliyANAM baMdha karavA mahAsabhA samitine TharAva chellI oNla IDiyA keMgresa kamiTInI beThaka dvArA pasAra karavAmAM AvelA bhAratanA padayyata rAjavIonA vizeSa adhikAro ane sAliyANAM rada karavAnA TharAve bhAratanA rAjakAraNamAM prastuta TharAvanA kAnUnIpaNA aMge tema ja aucitya aMge eka pracaMDa vivAda Ubhe karyo che. dezI rAjyonA vilInIkaraNanA pAyA upara eka ane avicchinna bhAratanI racanA UbhI karavAmAM AvI che ane bhinna bhinna rAjavIone amuka vizeSa adhikAra ane cokkasa sAliyANAMnI bAMhyadharI upara A vilInIkaraNa zakya banyuM che, ane A bAbatane navA rAjyabaMdhAraNamAM samAveza karavAmAM AvyuM che. sAliyANAMnI A rakama Azare sADAcAra karoDanI thavA jAya che. je saMyogamAM AbAMgharIo ApavAmAM AvI che tene vicAra karatAM te bAhyadharIone InkAra kare te gerakAnUnI lAge che ane prastuta bAMhyadharIo A keMgresa sarakAra mAraphate nakkI thayelI hoIne tene vaLagI rahevAne keMgresa pakSa baMdhAyelo che ane tenI A naitika pharaja bane che. taduparAMta prastuta TharAvanA aucitya - anaucityane vicAra karatAM A TharAva kayA saMyogamAM ane kevI rIte pasAra karavAmAM Avyo Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 12-7-17 prabuddha jIvana che tenI vigate paNa dhyAnamAM lIdhA sivAya cAle tema nathI. mahA- sva. AryanAyakamajI . . . sabhAnI chellA divasanI beThaka ke jyAre mahAsabhAnA kula 500 pAyAnI keLavaNI athavA te nayI tAlImanA agragaNya purasabhyomAMthI mAtra 43 sabhyonI hAjarI hatI, temAM 17 mata prastuta skartA zrI AryanAyakamajInuM jUna mAsanI 14mI tArIkhe sIlenamAM TharAvanA pakSamAM, 4 mata viruddhamAM ane bAkInA taTastha - e prakA AvelA potAnA janmasthAna va koTemAM 74 varSanI umare avasAna ranI bahumatIthI, mULa TharAva rAjavIonA vizeSa adhikAro rada thayuM. Ama to teo sIlenanA hatA, paNa 1924 thI bhArata AvIne karavAne hato te upara zrI mehana dhArIAe rAjavIonAM sAliyANAM vaselA ane pachI bhArata sAthe-bhAratanA jIvana sAthe teo etabaMdha karavAne je sudhAra mUkyo hato te sudhArA sAthe mULa TharAva prota thaI gayelA. temanA jIvana vizenI bhUmiputramAM pragaTa thayelI pasAra karavAmAM Avyo hato. A TharAvane zrI cavhANane Teke hatA, avasAna noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba "vizALa vyoma zrI morArajIbhAIne virodha hate, zrI kAmarAja pramukhasthAne hatA nIce eka parivAra' e hatI temanI jIvanabhAvanA. ane zrImatI IndirA gAMdhI e matapradAna vakhate hAjara nahotA. gAMdhIjInI nayI tAlImane temaNe potAnuM jIvanakArya mAnyuM A rIte prastuta sudhArAne je bahumatI maLI te kevaLa Akasmika hatI. mahAsabhAnA sabhyo moTI saMkhyAmAM hAjara hatA ane A hatuM ane chellA zvAsa sudhI temAM ja teo racyApacyA rahyA hatA. sudhArA sAthe TharAva rajU thayo hota te ghaNA saMbhava che ke te pasAra 1937mAM gAMdhIjIe 'pAyAnI keLavaNI" nI kalpanA deza samakSa thaI zakayo na hota. AjanA saMyogamAM AvA- TharAva upara kazuM paNa mUkI, tyArathI AryanAyakamajI ane temanAM patnI AzAvI nathI sakriya pagaluM bharavAmAM Ave te pahelAM te TharAva punarvicAraNA mATe keMgresanI mahAsabhA upara pAchA mokalavAmAM Ave. e atyanta tAlImanA pUjArI banI gayAM hatAM. te divasomAM sthapAyela hinduucita ane Avazyaka che. stAnI tAlIma saMghanA adhyakSa DaeN. jhAkira husena hatA ane maMtrI Da. IndracaMdra zAstrIne paricaya AryanAyakamajI hatA. AzAdevI ceDAM varSo upara muMbaI jaina tA. 1-7-67 nA zanivAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka yuvaka saMgha dvArA yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM A ja viSaya saMghanA upakrame dilhIthI AvelA paMDita IndracaMdra zAstrI ema. e. upara vyAkhyAna ApavA mATe AvyAM hatAM. ' pI.eca. DI. nuM saMghanA kAryAlayamAM "saMskRtinuM bhUta'. e viSaya samayanA vahevA sAthe vinobAjInAM netRtva heThaLa bhUdAna-grAmaupara jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A paM. IndracaMdrano dAna Andolana pAMgaranuM thayuM tyArathI temaNe temAM naI tAlImanuM ja eka kAMtikArI paribaLa rUpe, vyApaka svarUpa nihALyuM hatuM ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe purANo saMbaMdha che. temanI muMbaI khAtenA jaina sthAnakavAsI kaeNnpharansanA kAryAlayamAM mukhya sthAne pariNAme te AMdolana sAthe teo Aja sudhI etata banI niyukata thatAM teo 195ra nA me mAsamAM dilhIthI muMbaI AvIne rahyA hatA. 1962mAM gujarAtamAM veDachI khAte 14muM akhila bhAratIya sarvodaya saMmelana bharAyuM tyAre AInAyakamajI tenA adhyakSa vasyA hatA ane lagabhaga eka varSa sudhI muMbaImAM rahyA hatA e daramiyAna teo muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya hatA. temanI pahelAM temanAM patnI AzAdevIe paNa A sarvodaya hatA. 1953 nA mArca mAsamAM adhyApanakArya aMge temanuM kAzI saMmelananuM adhyakSasthAna zobhAvyuM hatuM. eka ja kSetramAM varSo sudhI javAnuM banyuM ane e ja varSanA navembara mAsamAM dilhI kAma karanAra AvuM tejasvI yugala AjanI duniyAmAM bahu virala jovA maLaze. AryanAyakamajIne vahelAM bolAvI laIne vidhAtAe A yunivarsiTImAM temanI saMskRtanA adhyApaka tarIke nimaNUka thatAM teo dilhI jaIne vasyA. 1962nI sAlamAM jhAmara ane kALA metiyAnA anupama joDIne khaMDita karI che. A prasaMge AzAdevI pratye ApaNA upadravanA kAraNe temaNe kamanasIbe daSTi gumAvI ane pariNAme UMDA dilanI sahAnubhUti he ! nayI tAlImanA kSetre AryanAyakamajInI saMskRtanA adhyApakanI javAbadArIthI mukata thavAnI temane pharaja kheTa kadI purAI zake tema che ja nahi. chaeka mahinA pahelAM bharApaDI. paNa tyAra bAda yunivarsiTI grAnTa kamizana A rIte nivRta thalA bhArata jaina mahAmaMDaLanA adhivezanamAM bhAga levA mATe vadhu thayelA adhyApakone upayoga kare che te mujaba te kamizane temanI javAnuM baneluM tyAre sevAgrAmanI yAtrAe paNa ame gayelA. pAchA rITAyarDa prophesara tarIke nimaNuMka karI ane bhAratIya saMskRtinA pharatAM rastA upara temane chelle maLavAnuM ane temanI sAthe thoDIka viSaya upara dilhI yunivarsiTImAM dara aThavADiye temaNe eka vyAkhyAna kSaNe gALavAnuM baneluM. AzAdevI temanI sAthe hatAM. e divase ApavuM evo prabaMdha karyo. A adhikAra upara teo Aje paNa cittamAM aMkita thayelI temanI bhavya pratimAM ane saumya mudrA Aje caluiM che. smaraNamAM tAjI thAya che ane have e darzana nahi thAya e vicAre. A uparAMta temanuM lekhana vAMcana ane adhyApana cAlu ja dila UMDI glAni anubhave che. gAMdhIyuganA virala avazeSomAMne che. Aje temanI 53 varSanI ummara che. kuTuMba parivAra mATe che. eka mahattvapUrNa avazeSa Aje ApaNI vaccethI sadAne mATe lupta thayo che. temanA pavitra AtmAne ApaNe zAzvata zAnita prArthIe! moTI putrI adhyApikA tarIke AgrA kaeNlejamAM kAma kare che. jApAna jaI rahelA kAkAsAheba kAlelakarane zubha vidAya tAjetaramAM temanA lekhenA be saMgraha bahAra paDyA che. tenAM nAma che 'saMskRti ke bhUta" ane "Aloka ane unmAda." pratyekanI kiMmata rUA. jApAnanA mahAsthavira bhikhu gu jI nicidAju pha jIIInA AmaMtraNane mAna ApIne pUjaya kAkAsAheba kAlelakara samanvaya 5 che. ane sArvabhauma saMskRti pITha 1017 zakitanagara dilhI vicAranA pracArArthe cAlu julAI mAsanI sattaramI tArIkhe eka 7 e ThekANethI maLI zake tema che. zAstrIjI vidvAna to che ja, paNa mAsa mATe jApAna jaI rahyA che. temanI sAthe temanAM aMgata maMtrI sAthe sAthe svataMtra vicAraka che ane AjanI saMskRti tema ja dharma zrI sarojabena nANAvaTI, zrI vandra keLakara tathA zrI zarada paMDayA paraMparA aMge rUDhicusta samAjane sakhta AghAta pahoMcADe tevA madadanIza tarIke jaI rahyA che. Aje kAkAsAhebanI ummara 82 tema ja sAmAjika tema ja dhArmika daMbhane niSpharapaNe khullA pADatA varSanI che. A ummare paNa bhAratabharamAM to temanuM paribhramaNa vicAre pitAnA lekho tema ja pravacano dvArA temaNe pragaTa karyA che. cAlu ja hoya che. sada bhAgye temanuM zArIrika tema ja mAnasika ahi e umeravuM aprastuta nahi lekhAya ke De. IndracaMdra zAstrI svAzya temanI pravAsapravRttimAM sAro sAtha ApI rahela che. mULa paMjAbamAM AvelA hissAra jillAnA agravAla che. temanA pitA- Ama chatAM japAna jeTale dUra eka mahinA mATe javuM te temanA jevI jaina sAdhuonA sArA paricayamAM rahetA. A kAraNe temane paNa eka vyakitavizeSa mATe sAhasa te gaNAya ja. je hetupUrvaka jaina sAdhuo sAthe saMparka vadhato rahyo ane tenuM pariNAma temane kAkAsAheba jApAna jaI rahyA che temAM temane pUrI saphaLatA maLe jaina dharma tarapha vALavA tema DhALavAmAM AvyuM hatuM. temane abhyAsa ane pitAnuM kArya patAvIne teo sukharUpa pAchA phare evI temane moTA bhAge kAzImAM thayo hato ane tyAra bAda teo dilhImAM ' ApaNI zubhecchA ane paramAtmAne prArthanA che ! AvIne vasyA hatA. ' paramAnaMda Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 prabuddha jIvana tA. 16-7-67 Araba - IjharAIla samasyAnI aitihAsika che. AkramaNakhara yahUdI leka briTiza lazkaranA rakSaNa nIce rahIne bhUmikA ane tenA nirAkaraNa aMge mArgadarzana potAnI lazkarI tAkata vadhAratA rahyA ane e rIte Arabe karatAM paNa yahudIonI lazkarI tAkAta vadhI gaI. tyArapachI aMgrejo amane ( [ lagabhaga chellAM vIsa varSathI sthIratAne pAmela IjharAIla rAjayane amArAM nasIba para choDIne cAlI gayA. nirmaLa karavA tenI AsapAsanAM Araba rAjayo ATalI badhI Aje paristhiti evI che ke navathI daza lAkha pelesTAInI tIvra bhAvanA kema seve che te bAbata IjharAIla ane Araba rAjanI Araba lokonAM gharabAra mAlamilkata khUMcavI levAmAM AvyA che aitihAsika pUrvabhUmikA na samajanAra mATe eka bhAre Azcaryane ne temane bhIkha para nabhatAM nirAzrita banAvI devAmAM AvyA vizya bane che. tA. 19 jUna, 1967nA TAImsa oNpha InDiyAmAM che. je koI pelesTAInI Araba pitAnAM gharabAra pAchAM meLavavA pragaTa thayela che. ArnolDa je. ToyalbIne lekha AnI upara sAro prakAza jAya che tene IjharAIlI sainiko goLIthI khatama kare che. je pADe che ane tenA nirAkaraNa aMge upayogI sUcana kare che tethI te pelesTAInI ArabanAM gharabAra parANe luMTI levAyAM nathI tevA Arabe. lekhane anuvAda nIce pragaTa karavAmAM Ave che. paramAnaMda] pratye IjharAIlamAM zApita bIjA varganA nAgariko jevuM vartana kara: Araba-IjharAIla saMgharSa aMge sau prathama IjharAIlanuM, pachI vAmAM Ave che. bhUmadhyathI rAtanA samudra sudhI je Araba vistAra ArabonuM ne aMte mAruM pitAnuM dRSTibindu-huM je rIte samaja IjharAIlIoe baLajabarIthI laI lIdhe che tenA pariNAme Araba chuM te rIte raju karavA prayatna karIza. eka briTIza prajAjana tarIke jagata be bhAgamAM vaheMcAI gayuM che. mArA dezanI, A saMgharSamAM jeTalI javAbadArI che te vize huM tIvra - ame romana pAsethI pelesTAIna jItI lIdhuM tyAre yahudI lokone saMvedana anubhavuM chuM. ame jayuDIyAmAM rahevA dIdhA, jayAre ame jarmana loko briTane 1917mAM bAlphara Dekalerezana bahAra pADyuM tyArathI pAsethI spena jItI lIdhuM tyAre nAjhI jevA getha lokonA atyAcAra1948 sudhInAM trIsa varSa pelesTAInamAM briTananI sattA hatI. mAMthI yahudIone ame choDAvyAM. pavitra kurAnamAM mahamada payagaMbara bIjA vizvayuddha pachI briTane ekAeka pelesTAInane tyAga karyo sAhebe AjJA karI che ke muslIma rAjamAM yahudI ke khristI nAgatemAM Araba IjharAIla vaccenI traNa laDAI paikI pahelI laDAInAM rikone muslImoe rakSaNa ApavuM joIe ane A AjJA anubIja ropAyAM. sAra arabI muslImene yahudIo pratyene vartAva-pazcimI deze karatAM IjharAIlI prajAne daSTikoNa: te - ghaNo sAro rahyo che. jarmanee to AkhI yaha dI jAtine nAza IsvIsana pUrvenI teramI sadImAM pelesTAIna jeNe jItI lIdhuM karavA prayatna karyo hato ane Ama chatAM paNa Aje pazcimI prajAnA hatuM tevI IjharAIlanI bAra jAtio paikI eka juDA jAtinA pApanuM prAyazcita amAre karavAno vAro Avyo che. ame yahudI loko vArasadAra chIe. sAta varSa sudhI ame pele- IjharAIlane pazcimanA dezono Teke che, IjharAIla pratye temanI sTAIna upara rAjaya karyuM. I. sa. pUrve 587mAM nebucArunegAre amane hamadardI che. bIjI bAju pazcimanA dezamAM yahudIo pAse paisAnI kADhI mUkayA. paraMtu pacAsa varasathI ochA samayamAM ame pAchA tAkAta che, matAdhikAra paNa che. bhUtakALamAM yahudIo pratye karelAM sattA para AvyA. I. sa. 135mAM emanee amane harAvyAM geravartAvano Aje jANe pazcimI dezo badale ApavA mAMge che, paNa tyAM sudhInAM 773 varSa sudhI pelesTAIna amArA kabajAmAM hatuM. ' te amArA Araba lokonA bhege, potAnA bhAge nahIM, IjharAIla amArUM ja che ane e viSene amAro dA ame ame Arabo pratyenA A anyAyane kadI paNa sahI levAnA kadI paNa jate karyo nathI. bIjA 1883 varSa pachI eTale I. sa. nathI. game teTalo samaya lAge, ame paNa IjharAIlamAMthI yahudIone 1918mAM ame pharIvAra amAre kaba% jamAvyo ne te pachInAM pacAsa hAMkI kADhIne ja jaMpavAnA chIe. varSamAM sakhta parizrama, tAkAta ane lazkarI kuneha vaDe ame amAruM eka pazcimavAsI aMgreja tarIke mArI daSTikoNa : AjanuM IjharAIla rAjya UbhuM karyuM che. ane Arabe ke je 1948 sudhImAM, tera varasa jeTalA lAMbA gALA mATe pelesTAInI amane IjharAIlamAMthI hAMkI kADhavAne satata prayatna karatAM rahyAM che Araboe, pelesTAInamAM vasavATa karyo hovAnA kAraNe, tyAM rahevAne, temane traNa traNa vAra yuddhamAM ame sajajaDa hAra ApI che. jIvavAne ane mAla - milkata dharAvavAne temane adhikAra prApta jagatanA bIjA lokonI jema tema ja amArAM bApadAdAnI : thayo che. yahudIone pelesTAInI Arabene temanA gharamAMthI kADhI jema, amAre amAruM pitAnuM rAjaya joIe che. I. sa. nI cethI mUkavAno ane temanI mAla - milkato lUMTI levAne koI hakka nathI. sadImAM jayAre AkhAM romana sAmrAjayanuM khristIkaraNa thayuM tyArathI pazcimavAsIoe yahudIo upara gujArelA julmI vartAvanA kAraNe amAre pazcimanA khristI loko sAthe rahevuM paDayuM che, jemaNe amArA yahudIone pitAne deza havAne adhikAra che e temane dAvo para ghaNo julama gujAryo che. e kAraNe paNa amAre aruM potAnuM geravyAjabI nathI; paNa te pachI temane jarmanIne pradeza (dA. ta. rAjaya hovuM jarUrI che. rahAInalenDa) apAva joIto hato ane nahIM ke Araba pradeza. yuropamAM jarmane ane pazcimI lokoe amArA jIvanakALa athavA zarUAtathI ja briTana ane amerikAe yahudI nirAzritone daramiyAna amArI samagra jAtinuM nikaMdana kADhavAne abhUtapUrva pitAnA pradezamAM Azraya Apavo joItA hatA. yahudI prajAe aparAdha karyo che. ame have Arabone ahIM amArA potAnA deza be prakAranA dAvA rajU karyA che. eka jarmAe yahudIo para IjharAIlamAM e ja aparAdha pharI vAra karavA nahIM daIe. gujarelA amAnuSI atyAcAranA vaLatara rUpe je kAMI thaI Arabone daSTikoNa : zake te-temane A dAvo see se TakA vyAjabI che. bIje, I. sa. nI sAtamI sadImAM jyArathI ame remane pAsethI 1883 varSa pachI pelesTAInane kabaje pharIvAra meLavavAne dAve. pelesTAIna jItI lIdhuM tyArathI pelesTAIna amArUM che. 1938mAM paNa A baMne dAvA bhinna prakAranA che. temane bIje aitihAsika pelesTAInanI kula vastInA 90 TakA loko Arabe hatAM. 1918thI dAvo saMpUrNapaNe vyAjabI nathI. alabatta, yahudIone pelesTAInamAM Araba duniyAnA hRdaya samA pelesTAIna para eka paradezI lazkarI javAne, AvavAne tema ja dhArmika kAraNosara jayuDIyAmAM rahevAne Akramaka sattAne amArA para ThekI besADavAmAM AvI che. amAre adhikAra hovo ja joIe. taduparAMta pelesTAInamAM Araba virodha hovA chatAM mAtra briTiza zastronA jore Ama karavAmAM AvyuM pAsethI jamIna kharIdIne tyAM yahudIone vasAvavAne paNa adhi Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 tA. 19-7-17, pramuja jIvana kAra temane hatuM. paNa A rIte vasAvelA yahudIonI saMkhyA - khArA pANIne mIThuM banAvavAne ApaNe prayoga Aje saphaLa thavAnI ArabA karatAM paNa vadhI jAya ane aMte lazkarI tAkAtathI Aje aNI para che. e divaso dUra nathI ke jyAre ApaNe moTA moTA jayAM IjharAila UbhuM thayuM che temAMthI Arabone mArI, lUMTIne hAMkI raNavistArone paNa phaLadra 5 khetaromAM pheravI zakayA hoIzuM. kADhavAmAM Ave e koI paNa rIte nyAyI TharatuM nathI. Ama chatAM paNa Araba nirAzrito IjharAilI hakumata heThaLanuM paraMtu Aje yahudI-prajA ane IjharAIla rAjyanI hayAtI nAgarikatva kharA dilathI AvakAraze ke kema, athavA IjharAIla ane hasatI eka hakIkata banI cUkI che, je have miTAvI zakAvAnI Araba nirAzritone potAnA vistAramAM samAvavAnuM hRdayapUrvaka nathI. je. ema banI zakayuM hota to Aja Araba nirAzritone badale svIkAraze ke kema, e eka prazna che. IjharAIlI nirAzritone prazna Ubho thayo hota. Araba-IjharAIla praznanA samAdhAna viSenI eka mukhya pariNAme atyAre gAjhApaTTInI gIca vasAhatamAM vasatAM aDacaNa e che ke Ajadina sudhI Araba IjharAIlI rAjyane- moTAbhAganAM pelesTAInI Araba nirAzritone bIje game tyAM 1948nI lazkarI saMdhinI maryAdA pramANenA-eka puravAra thayelI vasAvavA te paDaze ja. emanA mATe sArAM vasavATa, jIvana jIvavAnI hakIkata tarIke svIkAravA taiyAra nathI. bIjI aDacaNa pelesTAInI sArI sagavaDa, sArI keLavaNInI vyavasthA, ane jemanI mAlamilkata ArabenI atyAre je durdazA che te aMgenI che. A baMne vastuo IjharAIlamAM rahI hoya tevA lokone nANAMkIya vaLatara ApavAnI ekabIjA sAthe saMkaLAyelI che ane jayAM sudhI A baMne praznanuM jogavAIo paNa thavI joIze. ApaNe AzA rAkhIe ke trIjA samAdhAna sadhAze nahIM tyAM sudhI A saMgharSa aTakavAnuM nathI. ' ane sauthI bhayaMkara aNu vizvayuddhathI bacavA mATe kadAca AkhI * Araba-IjharAIlanA A saMgharSa mATenI mukhya javAbadArI duniyA, uparanA kArya aMge pUratAM nANAM ApavAnI taiyArI dAkhavaze. na te ArabAnI che, na to yahudIonI che, paNa pazcimanA dezonI yukreTisa nadInA uttarapUrvI vistAramAM sirIyAnA eka pradezamAM che briTiza, amerikana ane jarmana prajAnI che. A nirAzritonA punarvasavATa mATe eka Adarza jagA che--je ghaNI - tAjetaranA yuddha pachI have je samAdhAna thavuM joIe te kAyamI phaLadra 5 hovA chatAM bahu ochI vasatIvALI che. hovuM joIe ane te te ja kAyamI banI zake, je tene baLathI ThokI duniyAnA badhA deze zakitazALI ane zikSita pelesTAInI besADeluM na hoya. baMne pakSee A samAdhAna pitAnA dilathI svIkAreluM Ara mATe pitAnAM dvAra khullAM karIne A saMdharSa mITAvavAnA. hovuM joIe, IjharAIla mATe Ane artha ema thAya che ke eNe kAmamAM phaLo ApI zake che. ApaNe A lokone ApaNA dezanuM 1948nI lazkarI saMdhi vakhate svIkArAyelA vistArathI vadhArene nAgarikatva ApIne, ApaNI yunivarsiTIomAM dAkhala karIne, dAva karavo na joIe (arthAta A yuddhamAM IjharAIle jItelA Araba dhaMdhA-rojagAra ke nekarIo ApIne kiMmatI madada ApI zakIe vistAramAMthI teNe pAchA haThI javuM joIe) ane pelesTAInI Araba tema chIe-khAsa karIne venejhulA, osTrelIA, keneDA ane ame nirAzritone vaLatara ApavAnA ane temanA kAyamI vasavATanA prazna- rikA jevA deze ke jyAM hajI bahAranA lokone vasAvavAne mAM teNe sakriya sahakAra Apavo joIe. ekaeka ArabanirAzcita avakAza che, tyAM teo sArA ane sughaDa nAgariko banI zake tema che. jene IjharAIlanI aMdara vasavAnI IjharAIla premapUrvaka sagavaDa Apaze ekavAra Arabe pramANikapaNe IjharAIla sAthenuM samAdhAna te A baMne dezo vaccenI duzmanAvaTane mitratAmAM pheravI nAMkhavAmAM svIkAre tyAra pachI upara AlekhyA pramANenI yojanAne amalI madadarUpa banaze. banAvavAnI zarUAta IjharAIle ja karavI rahI. sAcesAca te vijetA Araba rAjayoe paNa nirAzritanA A praznane hala karavAmAM mATe vijayanI kSaNa e ja udAra thavAnI ane dUraMdezIpaNuM darzAsaMpUrNa sahakAra ApavA paDaze ane IjharAIlanI sarahadanI cAre bAju vavAnI taka che. je pakSanI lazkarI kamatAkAta trIjIvAra khullI paDI vaselA tathA samaya Avye sarahadanI aMdara ghUsaNakhorI karatA nirAzritone gaI che, te pakSa te svAbhAvika rIte ja cacarATa anubhavatA haze. rAjakIya pyAdA tarIke upayoga karavAnuM jatuM karavuM paDaze. ekaMdara rIte joIe te, nirAzritanA A prazna sAthe samagra 1 Araba sAthenuM kAyamI ane dilanuM samAdhAna e IjharAIlane mAnavajAta saMkaLAyelI che, kAraNake jo A saMgharSa cAlu rahe te potAne mATe paNa atyaMta mahattvanuM che, kAraNa ke game tevA javalaMta temAMthI game te samaye raziyA ane amerikA vacce yuddha thavAnI lazkarI vijayamAM paNa jAnamAlanI pArAvAra pAyamAlI thayelI hoya ane temAMthI trIjuM thavAnI pAkI saMbhAvanA rahelI che. che, tethI huM IjharAyalI prajAne jerusalemanI hIbru yunivarsiTInA AvI sphoTaka paristhiti cAlu rahevA devAnuM duniyAne paravaDI zake sthApaka ane prathama rekaTara sva.De. juDAna lI megnIsanA zabdonI ema nathI. yAda ApavA mAMguM chuM. khyAtanAma yahudI - amerikana De. megnIsa, jeonuM kaverI khAte avasAna thayuM hatuM teo ghaNIvAra kahetAM ke IjharAIlane je khAtrI thAya ke jeTalA Araba nirAzritane te Araba prajAnI zubhecchAo vinA ane mAtra lazkaranA jore yahudI pitAnA vistAramAM samAvI leze temAMnA koI paNa pAMcamI loko kAyamane mATe IjharAyalamAM vasI zakaze nahIM. A vAta De. katArIyAnuM kAma nahIM kare, te IjharAIla jarUra vadhumAM vadhu nirAzritone megnIse jayAre kahI tyAre jeTalI satya hatI teTalI ja Aje paNa pitAnI sarahadomAM samAvI le ane prathama varganA nAgarika tarIke satya che. temane svIkAra paNa kare. paraMtu Araboe have IjharAIlanI hastIne saMpUrNapaNe mAnyatA ApI che ane have pachI kadIye IjharAIlano atyAranI kSaNe IjharAIlI vijayanA AnaMdamAM hoIne nAza karavAnI khvAhIza Arabe nahIM seve evI khAtrI IjharAilane abhimAnI ke uddhata banyA hoya e svAbhAvika che. paraMtu Aja thavI joIe e eka sauthI vadhu agatyanI bAbata che. kSaNe temaNe temanA zANA ane udAracaritta netA De. megnIsanA IjharAIlanI atyAranI samagra prajA-vahudIo, Arabene zabdone yAda karavA e vadhAre mahattvanuM che.' Araba nirAzritenuM jIvana sArI rIte cAlI zake eTalI saMpatti anuvAdaka : mULa aMgrejI : - IjharAIlamAM Adhunika yaMtravijJAna pUrI pADI zake ema che. samudranA subodhabhAI ema. zAha che. ArnolDa je. ToyabI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-717 ' khAdI ane mila moTA ane pAyAnA udyogone jhaDapI vikAsa karavo joIe, kApaDa utpAdanamAM amuka kSetra jemake, -nepakIna, cAdara, TuvAla, vagere ema eka varga mAne che, ane traNa janAomAM emAM bhAre pragati ke je kSetra khAdI mATe niyata karavAmAM Ave che te kSetra dvArA khAdInuM thaI che, emAM zaMkA nathI. chatAM paNa eka pAyAne savAla ukelavAne pramANa vadhArI zakAya. hato te cAlu ja rahyo che. A savAla te rojagArIne che. | gujarAtamAM khAdInuM utpAdana 30 lAkha vAranuM che, te eka yojanAo daramiyAna zarU karavAmAM AvelAM navAM kAmee karoDa vAra karavAnI dhAraNA che. A yojanA pUrI paDaze tyAre 25 rojagArI vadhArI che; chatAM paNa berojagArInuM pramANa vadhatuM ja rahyAM hajArane badale 80 hajAra mANasone rojagArI ApI zakAze tevI che. pahelI yojanAne aMte 50 lAkha berojagAra hatA; bIjI yoja AzA che. AmAM kAma karatI vyakitaonI mAthAdITha Avaka rUA. nAne aMte 90 lAkha berojagAra hatA; trIjI yojanAne aMte 130 240 nI che te rU. 400 nI thAya tevI dhAraNA che. lAkha berojagAra haze evo aMdAja che. berojagArInuM pramANa vadhA 'grAmanirmANa' mAMthI udbhUta - bAbubhAI jasabhAI paTela ravAmAM AvatuM hovA chatAM, dareka pejanAne aMte berojagArInuM AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA pramANa vadhatuM ja jAya che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghadvArA AgAmI oNgasTa mAsanI eka vAta to sAcI ja che ke, moTA pAyAnA udyoga je roja- - 31 mI tArIkhathI sapTembara mAsanI 8mI tArIkha sudhI-ema nava gArI Ape che, tenA karatAM nAnA pAyAnA udyoga dvArA saMkhyAnI divasanI- paryuSaNa vyAkhyAnamALA javAmAM AvanAra che. nave daSTie vadhAre rojagArI ApI zakAya che. vaLI, khAdI jevA udyo- divasanI vyAkhyAnasabhAe capATI sIphesa upara AvelA biralA ' genA vikAsa mATe vadhAre mUDI-rokANanI jarUra paNa hotI nathI. dA. kIDA kendranA sabhAgRhamAM, senTa jheviyarsa kaeNlejanA saMskRtanA adhyApaka ta. ATha trAkane aMbara reMTiyo calAvavA phakata 250 rUA. joIe. zrI gorIprasAda cunIlAla jhAlAnA pramukhapaNA nIce bharavAmAM vaLI eka ja aMbara reMTiyA upara kuTuMbanI be ke traNa vyakitao paNa Avaze. samaya sAmAnyata: savAranA 8-30 thI 10-30 sudhI kAma karI zake che. jema ughoga moTA, tema mUDI-rokANa vadhatuM jAya. raheze. A vyAkhyAnamALA mATe vyAkhyAtAonI nAmAvali nakkI keTalAka moTA udyogomAM te 1 lAkha rUA. nA mUDIrekANathI phakata thaI rahI che, je AgaLaupara samayasara bahAra pADavAmAM Avaze. eka ja vyakitane rojagArI ApI zakAya che! maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha . bhArata mATe mUDI -- rekANane savAla khUba keyaDAsamAna che. sAbhAra svIkAra je rakama bacAvAya te mUDI che, ane te mUDI rokANa karI zakAya. ' javAharabhAI: usakI AtmIyatA aura sahRdayatA: lekhaka : rAyaApaNA dezanA lokonI mAthAdITha vArSika Avaka rUA. 370 che, kRSNadAsa; prakAzaka: senuM prakAzana, jhAMsI, madhya pradeza; kiMmata rU. 11. AmAMthI bahu bacata karavAnuM kaThaNa che. saMskRti ke bhUta: lekhaka: 3. IndracaMdra zAstrI prakAzaka: sArvabhAratamAM cAlatA badhA ja moTA udyogomAM maLIne kula 40 bhauma saMskRti pITha, 10/17, zakitanagara, dilhI-7, kiMmata rUA. 5. lAkha lokone rojagArI maLe che, jyAre 130 lAkha loko je lecanA unmAda : lekhaka De. IndracaMdra zAstrI : prakAzaka: berojagAra che, ane bhaviSyamAM je berojagAra vyakita vadhe, te badhAne upara mujaba; kiMmata rU. 5. rojagArI ApavA mATe AjanA moTA udyogonA dharaNe te asAdhAraNa zuddhiprayoganAM saphaLa citro:lekhaka: zrI aMbubhAI zAha, prakAzaka:vadhAre mUDIrokANanI jarUra paDe. ' zrI mahAvIra prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, dilahI daravAjA bahAra, amadAvAda-1. kiMmata : rU. 3. bhAratamAM ( mila) kApaDa udyoga TheraThera phelAyo che. e udyoga rAta raDI paDI: lekhaka : zrI navalabhAI zAha, prakAzaka : upara 9 lAkha mANasone rojagArI Ape che. khAdI udyoga 18 lAkha mujaba; kiMmata rU. 2-50. mANasone rojagArI Ape che. A rojagArImAMthI maLatI Avaka bahu mAmulI che. keTalAka lokonI Avaka te be ke cAra AnA hoya che. viSayasaci jeTalo samaya mANasa phAjala pADI zake, teTaluM temAMthI tene maLe. kulapatinI vedanA ka. mA. munazI keTalAMkane te phakata mIThuM - maracuM lAvavAnA kAmamAM AvI zake teTalI bihAramAM ame zuM joyuM,. menA bahena rojagArI ja temAMthI maLatI hoya che. paNa samAjamAM keTalAMya kuTuMba anubhavyuM evAM che, ke jemane A najIvI Avaka paNa ghaNI rAhatakArI jaNAya che. saMghanI vArSika sAmAnya vyakitane darajane eka rUpiyo rojagArI maLe tevuM sAdhana sabhA ane cUMTaNInuM pariNAma reTiyAmAM zodhAvuM joIe, evo vicAra rASTrapitAe rajU karyo hate. jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlocanA paMDita becaradAsa dozI aMbara carakhe e eka evuM sAdhana gaNI zakAya. gujarAtamAM je prakIrNa noMdha:rAjavIonAM sAli- paramAnaMda aMbaranuM kAma cAle che te dekhADe che ke, keTalAka kuTuMbe 20 ke 30 yANAM baMdha karavAne mahA samiti AMTI divasanA kADhe che. eka AMTImAM 14 paisAnI majUrI TharAva, DaeN. IndracaMdra zAstrIne parimaLe che. A aMbara carakhe pUre samaya calAvavAmAM Ave, te 1 rUA. caya, sva. AryanAyakamajI, karatAM vadhAre dainika Avaka maLI zake. jApAne jaI rahelA kAkAsAheba kAlelakarane zubha vidAya ATha trAkanA aMbarane kAraNe gujarAtamAM khAdInuM pramANa vadhatuM Araba-IjharAIla samasyAnI prA. nAlDa TeyanbI jAya che. khAdInuM utpAdana moTA pAyA para thaze, te tenA vecANanuM aitihAsika bhUmikA ane tenA zuM thaze? khAdI moMghI ja rahevAnI hoya te tene kharIdaze koNa? evA nirAkaraNa aMge mArgadarzana prazna keTalIka vAra uThAvAya che. e aMge sUcavAya che ke bhAratanA khAdI ane mila bAbubhAI jasabhAI paTela 62 mAlika: zrI muMbaI jana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI--3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 | prabuddha jIvana prabuddha jenanuM navasaMrakaraNa varSa 29 : aMka 7 muMbai, augasTa 1, 1967, maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 12 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA MAN BELONGS TO MAN.": mAnavI upara mAnavIne adhikAra che.' (1965 navembaranA rIDarsa - DAIjesTamAMthI udadhRta tathA dharmonA tatvadarzananA pAyAmAM rahe che. A uparAMta anAdikALathI, anuvAdita) tatvacintake mAnavatAvAdane eka buddhisaMmata-tarkasaMmata-vicAra - pragatinA traNa prakAra rahasyapUrNa che. jJAna - vijJAna ane tarIke rajU karatA rahyA che. TekanolojImAM pragati; mAnavInA sAmAjIkaraNa (Socialisation) mAM mANasane mANasa upara adhikAra che. mANasa mANasa sAthe pragati; AdhyAtmikatAmAM pragati. sauthI chellA prakAranI pragati svajanabhAve saMkaLAyeluM che. ApaNA vyavahAramAM eka prakAranI sauthI vizeSa mahattvanI che. zuSkatA najare paDe che, kAraNa ke ApaNe ekamekathI saMkocAIne mAnavI jevo potAnA astittvane svata:siddha jevuM gaNatA vartIe chIe ane aMdara rahelI umAne pUratA pramANamAM vyakata karatA aTake che ane temAM jene pAra na pAmI zakAya, evA koI guDha ApaNe acakAIe chIe. jIvana pratyenA samAdarane lagatA nItitattvanuM darzana karavA mAMDe che ke tarata ja te vicAra-abhimukha bane che. zAstranI e apekSA che ke jevI rIte mAnavIe anya mAnavIe jIvananuM naitika vidhAyaka pratipAdana eka evuM buddhijanya kRtya che ke pratye vaheM e mujaba ApaNa sarvee paraspara vartavuM joIe. je vaDe mAnavI bInajavAbadAra rIte rahete cA vartata baMdha thAya jemanI pAse potAnA vyavasAya mAraphata ApavA jevuM kazuM hotuM che ane pitAnA jIvana vize AdarapUrvaka vicArate - citavata nathI ane jemanI pAse anyane ApI zake tevuM paNa kazuM hoya thAya che, jenA pariNAme, tene tenA kharA mUlyanuM bhAna thavA pAme nahi, temaNe Akhare pitAnI navarAzane amuka hisse lokahitArthe che ane AvI vicAraNAmAMthI prApta thatA anya mAnavIo sAthe Apa joIe, bhalene te bahu alpa athavA veravikhera hoya. otapratapaNAnI AtmIyatAnI anubhUti e nItizAstranA vikA te kharekhara bhAgyazALI che ke jevo evI koI zubha pravRsamAM paheluM pagathiyuM che. Adi mAnava mATe A otaprotapaNuM bahu sAMkaDA vartula ttimAM rasa laI rahyA che ke je dvArA anya mAnavIo mATe mANasa tarIke kAMIka karI chUTavAnI sthitimAM hoya che. AthI temanI potAnI , pUranuM maryAdita hoya che. te bhAvanA zarUAtamAM potAnA lohInA sagA mAnavatA vadhAre samRddha bane che. saMbaMdhIo- kuTuMbIo pUratI sImita hoya che; pachI pitAnI jAtinA tamArI AMkha khelo ane evA mAnavIne zedhI kADhe ke sabhyo ke je tenA mATe eka vistRta kuTuMbanuM rUpa dhAraNa kare che jene tamArA gheDA samayanI, DI sarakhI maitrInI, thoDA sarakhA sahatemanA pUratI vizALa bane che. mArA IspitAlamAM A prakAranA vAsanI, thoDA sarakhA kAmanI jarUra hoya. A koI ekaladokala, AdimAna mArA jovAmAM AvyA che. jo huM kaI pharatA pharatA muMjhAyele, mAMdo ke kaDhage mAnavI hoI zake che ke jenA mATe dardIne bichAnAvaza evA koI dardInI nAnIsarakhI sevAnuM kAma tame kAMI karI zako tema hoya, jene tamArAthI koI artha hoya. te karavA kahyuM ke, jo te bichAnAvaza dardI tenI pitAnI birAdarIne. kadAca koI vRddha mAnavI hoI zake che, yA to bALaka paNa hoI haze te mArUM sUcaveluM kAma te tarata ja karI ApavAne. je ema zake che, athavA evuM koI sAruM kArya hoI zake che, ke jene pahoMcI nahi hoya te mArI sAme TagaraTagara joyA karaze ane mane javAba vaLavA mATe airichaka sevakonI jarUra hoya. pAtra athavA te Apaze ke "te mAre kaI bhAI nathI." tene game teTalA badalAnI gya pravRtti zodhI kADhavA pahelAM kadAca tamAre thoDo samaya rAha | lAlaca Ape ke dhamakIo Ape, AvA parAyA mANasa mATe jarA jovI paDe, are te mATe tamAre aneka prayatna paNa karavA paDe. Ama paNa sevA karavAne te taiyAra nahi ja thAya. hoya te paNa hiMmata hAratA nahi. paNa je mAnavI potAnA vize ane anya sAthenA pitAnA koNa zuM sAdhe che ane mAnavajAtane zuM Ape che tenI mApaNane saMbaMdho vize UMDANathI vicAra karavA mAMDe che ke tarata ja tenAmAM koIne khabara nathI. A ApaNAthI chupAyeluM che, ane ema ja hovuM samajaNa Uge che ke sarva mAnavIo mAnavI tarIke potAnI sarakhA- joIe ane ema chatAM emAnuM kAMIka alpa sarakhuM ApaNA jovA samevaDiyA che ane pitAnA pADozIo ja che. dhIme dhIme pitAnI jANavAmAM Ave che ane tethI ApaNe nirAza banI besavuM na ghaTe. javAbadArIonuM vartula vadhAre ne vadhAre vistRta banatuM jatuM te ApaNI peDhIe AdhyAtmika punarUtthAna siddha karavuM joIe. anubhave che ane Akhare je mAnavIo sAthe tenA bhAge vyavahAra navajAgRtinAM maMDANa mAMDavA joIe: evI jAgRti ke jemAM mAnava jAtane mAluma paDe-pratyakSa bhAna thAya-ke naitika prakriyA e ja karavAnuM Ave che te sarva mAnavIone te valamAM samAveza thAya che. - parama satya che. ane e ja utkRSTa kakSAnI upayukatatA che. AvI IzukhristanA tema senTa pilanA upadezamAM te pAyAno niyama jAgRtidvArA mAnavajAta jarUra mukitane pAmaze. che ke mANasa anya sarva koi mAnavI pratye phrajathI saMkaLAyela che. anuvAdaka: - muLa aMgrejI: sarva koI mAnavIo viSe bhrAtRbhAvane vicAra duniyAnA ghaNAkharA paramAnaMda mahAmanA AlbarTa svAIzkara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " prabuddha jIvana - tA. 1-8-17 thaI pANI pherave rasa naI dhAmAM mAne chedhoLa kayAM aTakaze? sAmAnya cUMTaNI pachInA pAMca mahinAmAM dezamAM banela banAvo gaMbhIrapaNe vicAra karI, nAbUdIne nirNaya levAyo hota te koI pharibatAve che ke rAjakIya asthiratA vadhatI rahI che ane te kayAM jaI aTakaze yAdanuM kAraNa na raheta. paNa A nirNaya snap vote jevo gaNAya te kahevuM muzkela che. dakSiNanA rAjyone bAda karIe to uttara tathA ane keTalAka AgevAnonI preraNAthI acAnaka levAyo hoya tema lAge che. have zrI cavhANa tenuM pUrNa samarthana kare che ane sarakAra pUrvanA lagabhaga badhA rAjamAM, sattAsthAne beThela pakSonuM bhAvi tene amala karaze ema kahe che. kebIneTamAM A saMbaMdhe tIvra mataanizcita che. je naphTAIthI pakSAMtara thaI rahyuM che ane dhAkadhamakI bheda che ane sarakArI dhoraNe zuM nirNaya levAya che te jovAnuM rahe lAMca, lAlacanA AkSepo ane prayogo thAya che te jotAM lokazAhI ' che. AvI gaMbhIra bAbata upara paNa keTalI achaDatI rIte nirNayo bhayamAM che tema kahevAmAM atizayokita nathI. dhArAsabhya ane Age- levAyA che te A uparathI dekhAya che. vAno sattAlAlasAmAM eTalI nIcI kakSAe utaryA che ke prajAnA AvuM ja dArUbaMdhInuM che. dArUbaMdhI keMgresanI pAyAnI nIti pratinidhi tarIke temanA pratye koI Adara rahe nahi. A pari che. gAMdhIjIe kahyuM che: "hiMdustAna A nirdhana thaI jAya te huM sAMkhI zake, paNa hajAro dArUDiyA ahIM hoya te mArAthI joyuM sthitimAMthI koI pakSa mukata nathI. koMgresa ane virodhI pakSe badhA jAya ema nathI. dArUmAMthI maLatA mahesUla upara bhale pULo mUkAya, A rogathI gherAyelA che. sattA jALavI rAkhavAnA kAvAdAvAmAM rarayA ane ApaNAM bALako bhale nirakSara rahe; paNa mAre dArUnA pIThAM pacyA rahetA A lokone lokakalyANanI pravRttiono vicAra karavAno rAkhIne bALakone bhaNAvavA nathI. gesa variSTha maMDaLa akhila athavA rAjyavyavasthA sthira karavAne avakAza rahetuM nathI. tevA bhAratIya dhoraNe A saMbaMdhI koI nirNaya karI zakatuM nathI. TekacaMda saMjogomAM, taMtranI zithilatA ane kAyado ane vyavasthAnI nirbaLatA kamiTIne riporTa Avyo paNa abharAIe caDAvyo. dareka rAjya pitAne phAve tema kare che. madhya pradeze dArUbaMdhI rada karI. bIjA rAjyo DhIlI vadhe temAM navAI nathI. karI rahyAM che athavA rada karavAnI taiyArImAM che. kharI hakIkata ema. je virodhI daLone zaMbhumeLe keTalAka rAjyomAM sattAsthAne che temanA AMtarika vikhavAdo ochA nathI. paNa koI paNa bhoge che ke keMgresanA AgevAnone dArUbaMdhImAM zraddhA nathI ane tene amala karavA pramANika prayatna nathI. sthApita hito dArUbaMdhI virusattAsthAna TakAvI rAkhavA parasparane vaLagI rahyA che. baMgALamAM DAberI sAmyavAdIoe bIjA pakSone gherI lIdhA che ane nakasalabArImAM ddhanuM vAtAvaraNa jamAvI rahyAM che. e kharuM che ke dArUbaMdhI saphaLa nathI thaI. paNa tenI niSphaLatAnAM kAraNo zodhI tene dUra karavA ane sAmyavAdI rItarasama ajamAvavAmAM AvI che. zrI ajaya mukarajI saphaLa banAvavA prayatna karavo tene badale niSphaLatA svIkArI laI ane temanA sAthIo cetI gayA ane sakhate hAthe kAma lIdhuM. zrI dArUbaMdhI rada karavAnI dizAmAM keMgresa jaI rahI che. keMgresamAM jyoti basue kendra sarakAranA zastrabaMdhInA hukamane paDakAryo, tyAre zrI ajaya mukarajIe tenuM samarthana karyuM. uttara pradeza ane bihAramAM paNa zrI morArajIbhAI desAI jevA jeo dArUbaMdhImAM mAne che teo koMgrese saMyukata daLone uthalAvavA prayatna karI joyo, paNa niSphaLa gayA. hatAza thayA che ane bahumati nirNaya svIkAravA taiyAra thayA che. gAMdhIjI paMjAba ane hariyANAmAM pakSAMtaro pachI paNa, gumAnasiMga ane peThe, ekalA laDavuM paDe to paNa laDI levAnI koInI taiyArI nathI. rAvadhIrendrasiMga haju TakI rahyA che. himAcala pradezamAM De. paramAre e ja pramANe keLavaNInA kSetre arAjakatA. pravarte che. zrI triguNa pitAnA virodhIone kebineTamAM samAvI hAla turata DolanuM Asana sene hamaNAM "aitihAsika nirNaya jAhera karyo ke prAdezika bhASAo TakAvI rAkhyuM che. rAjasthAnamAM sukhaDiyAe virodhI daLamAMthI keTalAka mAraphata, pAMca varSamAM badhuM zikSaNa ApavAmAM Avaze. A nirNaya sabhyo kheMcyA ane ThIka bahumatI karI, paNa vidhAnasabhA calAvI e rIte aitihAsika che ke tethI dezanI ekatAmAM suraMga caMpAze. bhASAna zakayA. vAra khAtaracanA karyA pachI, bhASAvAda deza mATe keTalo khataranAka paNa sauthI Azcaryajanaka ghaTanA madhyapradezamAM banI. eka sAthe nivaDayo che teno anubhava karIe chIe. paNa tenAM duSTa pariNAmonuM 38 koMgresanA sabhyoe pakSatyAga karI dvArakA prasAda mizrane AghAta mApa te hajI have Avaze. A badhuMkayAM jaIne aTakaze? kaMIka prayogo Apyo. sAmAnya cUMTaNI vakhate ja ema lAgatuM hatuM ke madhyapradezamAM ane nirNayo karyA, tribhASI phormyulA svIkArI, kaDI bhASA - link koMgresa hArI jaze, paNa mizra kuzaLa khelADI che ane sArI bahu- language-nI phormyulA karI, aMgrejIne associate language matie sattAsthAne AvyA. chatAM, lAMbA vakhata TakyuM nahIM. koMgre rAkhavAnuM karyuM. have prAdezika bhASAone sarva kakSAe zikSaNanuM mAdhyama sanA AgevAnomAM BossismnuM--dAdAgIrInuM-tattva peThuM che, tethI banAvavAne-ane te paNa pAMca varSamAM nirNaya karyo. pablIka sarvisa sAmAnya koMgresajana bhAre asaMtuSTa che. bhaya ke lAlacathI pakSa choDI kamizana 14 bhASAomAM parIkSAo leze, pArlAmenTamAM 14 bhASAna zake te paNa vaphAdArI rahI nathI. zrI mizra A Bossism nA mAM bhASaNa thaze. koTamAM koNa jANe zuM thaze? A gAMDapaNane bhoga banyA hoya tema jaNAya che. A lakhAI rahyuM che tyAre aitihAsika nirNaya kahevo? madhyapradezanuM nAva DolI rahyuM che. zrI mi. pharIthI cUMTaNI karAvavAnI videzanItimAM paNa e ja hAla dekhAya che. Araba * IjharAIla dhamakI ApI che ke jethI dhArA sabhyane kharcanA khADAmAM UtaravuM paDe ane saMgharSamAM bhAratanI nIti dezamAM ane paradezamAM vyAjabI rIte TIkAne hArI javAnA bhaye pakSa choDe nahi, paNa darda UMDuM jaNAya che. vaca- pAtra thaI che. zrI. cAgalAnA utAvaLAyA, binajarUrA na va gALAnI cUMTaNI mAMgavAne mukhya pradhAnane adhikAra che ke nahi te paDatAM vidhAna ane vakatavyo deza mATe vinA kAraNa upAdhi baMdhAraNIya muddAne eka bAju rAkhIe te paNa, tethI cUMTaNInA pratyA- ubhI kare che. suejhanI naheramAM athavA akAbAnA akhAtamAM IjhaghAta koMgresa mATe paNa jokhamI bane te dekhItuM che ane tethI koMgresa rAyelane adhikAra che ke nahi tene cUkAdo ApavAnI javAbadArI movaDImaMDaLa koI nirNaya karI zakayuM nathI. paNa zrI mizra kaMI paNa zrI. cAgalAne mAthe AvI paDI nahotI. raziyAe paNa potAnuM valaNa ' dAva khelI zake tevA che. badalAvyuM, paNa ApaNe Araba rAjyonI maitrI meLavavAnA pralaA badhAmAM karUNa paristhiti e che ke keMgresa variSTha maMDaLa bhanamAM jaDa nIti samaya pramANe anukULa banAvI zakayA nahi. kAraNa dizAzUnya ane asarahIna banyuM che. AMtarika matabhedothI ane cUMTa- ke svataMtra vicAra karavAnI zakita ja rahI nathI. videzamAM bhAratanuM NInA AghAtathI gauravahIna banela AgevAno dhyeyapUrvaka ane zraddhAthI sthAna ane gaurava ghaTayAM che ane tethI pAkistAna ane cInane kAma karavA niSphaLa banyA che. koI agatyanA prazna upara daDhatAthI bhaya vadhyo che. ke hiMmatapUrvaka nirNaya laI zakatA nathI ane pravAhamAM taNAya che. Arthika bhIMsa ane rAjakIya asthiratAe prajAne bhAre ema lAge ke dareka AgevAna potAnuM sthAna saMbhALavAmAM paDayA che ciMtAmAM mUkI che ane A paristhitimAM sudhAro thavAnAM koI cinha ane tethI guTabaMdhI vadhI che. hajI dekhAtAM nathI. rAjAonA sAlIyANA saMbaMdhe, mahAsamitimAM je rIte nirNaya tA. 29-7-67 cImanalAla cakubhAI zAha levAya te batAve che ke keMgresamAM arAjakatA keTalI phelAI che. tA. ka. madhyapradezamAM keMgresa pradhAnamaMDaLanuM rAjInAmuM svIkArAyuM sAlIyANA nAbUda karavA ke nahi te gaMbhIra prazna che. tenA upara che ane saMyukata vighAyaka daLanuM pradhAnamaMDaLa racAI rahyuM che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu vana gujarAtanI eka vibhUti: sva. zeTha akhAlAla sArAbhAI tA. 1-8-17 zrImAna zeTha aMbAlAla sArAbhAI lagabhaga traNa varSanI zArIrika nAdurastI-mAMdagI bhoLavIne amadAvAda khAte julAI mAsanI 13mI tArIkhe 78 varSanI ummare avasAna pAmyA. temanA mATe, A ummare ane ThIka ThIka samaya sudhInI zArIrika avazatAnA ante nIpajeluM mRtyu eka prakAranI mukita jevuM gaNAya, paNa temanA avasAnathI gujarAtanA audyogika tema ja sAMskArika kSetre paDelI khATa bhAgye ja purAvAnI che ema kahI zakAya. teo janmathI jaina hatA, ema chatAM temanA mananuM valaNa asaMpradAyika hoIne, jaina samAja sAthe temanA koI ullekhanIya saMparka rahyoA nahotA. teo potAnA ajoDa vyakitatvanA kAraNe gujarAtanI anya vizeSa vyakitaothI judA tarI AvatA hatA. ane teTalI ja vizeSatA, temanAM sahadharmacArINI zrImatI saralAdevIe gujarAtanA zaikSaNika tema ja sAmAjika kSetre varSAbharanI sevA ApIne, puravAra karI ApI che. aMbAlAlabhAInA saralAdevI sAthe UgatI ummaramAM lagnasaMbaMdha yojIne vidhAtAe je anupama daMpatI yugala nirmANa karyuM hatuM te Aje kamanasIbe khaMDita thayuM che. aMbAlAlabhAInI mAMdagInI zarUAtathI ja, potAnI aneka jAhera pravRttio saMkelI laIne Aja sudhI temanI sevAmAM peAtAnA sarva samaya ane zakitano akhaMDa yoga ApanAra saralAdevI samasta gujarAtanI--gujarAtI prajAnI-sahAnubhUtinAM adhikArI bane che. te ubhayanA tejasvI kuTuMbaparivAra chellAM 50 varSathI gujarAtamAM je navAM sAMskRtika uththAnanAM maMDANa maMDAyAM che tenuM adbhuta pratinidhitva rajU kare che ema kahevAmAM jarA paNa atizayokita nathI. TrAMbenA bhAbhA eTamika rIekaTaranA mukhya saMcAlaka zrI vikrama sArAbhAIne, jyotisaMghanAM prasthApaka zrI mRdulAbahenane, 'zreyasa 'nAM pravartaka zrI lInAbahenane koNa nathI jANatuM ? aMbAlAlabhAIthI cAra varSa meTAM zrI anasUyAbahenanA athAga puruSArtha ane parizrama drArA udbhava pAmela ane saMvardhita banela majUra mahAjanathI Aje koNa ajANyuM che? zrI aMbAlAlabhAI tathA temanAM kuTuMbIjano sAthe mane varSojUnA saMbaMdha che. ema chatAM aMbAlAlabhAInAM nikaTa paricayamAM hovAnA dAvA huM na ja karI zakuM. temanA bahulakSI vyakitatvanA 'prabuddhajIvana'nA vAcakone vigatapUrvakano paricaya thAya e hetuthI, temanA nikaTa sahavAsamAM AvavAnuM ane varSothI temanA sAnnidhyamAM vasavAnuM jemane sadbhAgya prApta thayuM che evA mahAnubhAva zrI zaMkaralAla beMkaranA tA. 22-7-'67nA 'majUra saMdeza'mAM pragaTa thayelA ane majUra mahAjana samakSa tA. 15-7-67nA rajU karavAmAM AvelAM saMsmaraNe nIce uSkRta karavAmAM Ave che. paramAnaMda temanI sAthe cAlIseka varasa pahelAM nainitAla javAnuM thayuM hatuM. ame pAchA pharatAM TrenamAM emanI sAthe hatAM. rAtre naveka vAgyAne sumAra hatA. temaNe mane pUchyuM; " zaMkaralAla ! battI cAlu rAkhuM to tamane kaMI harakata che?" meM kahyuM: "battI zA mATe rAkhavI che?'' eTale emaNe jaNAvyuM : "mAre vAMcavuM che" me kahyuM : aMbAlAla sArAbhAInAM du:khada avasAnanA samAcAra te tame chApAmAM vAMcyA ja haze. " sva. aMbAlAlabhAInA jIvananAM keTalAMka sa'smaraNe rAte nava vAge zuM vAMcavAnuM che?" eTale emaNe eka daLadAra pustaka mane batAvyuM. te turkInA mahAna puruSa kamAla pAzAnuM jIvanacaritra hatuM. mane Azcarya thayuM ne meM pUchyuM ke, "zA mATe rAte ujAgaro karI vAMcA che?" eTale teo kahevA lAgyA: "tame te kAlejamAM pUro abhyAsa karyo, paNa mAre to pahelAM ja varase kaoNleja cheDavI paDI hatI. eTale Ama vAMcavAnuM na karato rahuM to badhAnI hAramAM zI- rIte rahI zakuM?" satata kaoNlejamAM abhyAsa na karI zakyA, paNa Ama judI judI bAbata viSenAM uttama pustako meLavI tene satata kALajIpUrvaka abhyAsa karatA rahyA. eTale kAlejamAM bhaNyA nahi, paNa badhI mahattvanI bAbatanuM jJAna ane samaja teo pustako dvArA meLavatA rahyA. te tejasvI ane prabhAvazALI puruSa hatA. emanI buddhi atyaMta tIkSaNa ane kAryazIla hatI. temanAM guNA, zakitao ane kAryakuzaLatA bahu UMcA prakAranAM hatAM. paNa te badhAM uparAMta dezane mATe, mAnavajAti mATe, dInadu:khIo mATe temane agAdha prema hatA ane te emanA jIvanakAryomAM svAbhAvika rIte vyakata thayA karatA hatA. jemane temano paricaya che temanA dilamAM temanuM smaraNa haMmezA tAjuM ja raheze. emanI sAtheno mAro saMbaMdha ghaNAM varSono jUno hato. anasUyAbahena ane pUjya gAMdhIjInI sUcanAthI amadAvAdanI majUra pravRttimAM bhAga levAnuM prApta thayuM te pachI temanI vadhu ne vadhu nikaTa AvavAnuM thatuM gayuM. temanA samAgamathI mane ghaNA lAbha thayo che. emanA jIvanamAMthI ghaNuM zIkhavA jevuM che. ApaNe AgaLanA jamA nAmAM thaI gayelI mahAprabhAvazALI vyakitaonA jIvananA abhyAsa karIe chIe ne temAMthI bAdha meLavIe chIe, paNa meATA mANase kAMI purANA kALamAM ja thatA ema nathI. IzvaranI zakita ane preraNA to haMmezAM kAma karatI ja hoya che ane harakALamAM ne harapradezamAM prabhAvazALI vyakitao utpanna thatI rahe che. e zakita sarvavyApaka che, eTale koI paNa pradeza evA nahi hoya ke jayAM mahAna vyakitao utpanna thatI nahi hoya. evI vyakitaonA jIvanamAMthI bodha laI mANasa jo satata vikAsa sAdhavA prayatna karato rahe to te jIvananI saphaLatA prApta karatA thAya. aMbAlAlabhAI zrImaMta kuTuMbamAM janmyA hatA, chatAM temane paNa aneka muzkelIomAMthI pasAra thavuM paDayuM hatuM. teo bahu nAnA hatA tyAre temaNe mAtApitA gumAvyA hatAM. temanA kAkAe premapUrvaka ucheryA. paNa peAtAnA jIvananuM ghaDatara to temaNe jAte ja karyuM. hakIkate jIvananuM ghaDatara bIjA koIthI thaI zakatuM paNa nathI. bahArathI preraNA maLe, paNa ghaDatara te mANasa prayatna karI pote ja kare che. e dRSTie aMbAlAlabhAInuM jIvana bodhaprada hatuM. aMbAlAlabhAI 18-19 varSanA thayA, tyAre kAkA paNa gujarI gayA, ane e uMmare milA calAvavAnI moTI javAbadArI emanA upara AvI paDI. teo meTrika thaI kolejamAM dAkhala thayA hatA, paNa milonA saMcAlananI javAbadArI AvI paDatAM kAleja cheADI dIdhI, paNa zikSaNa kaMI kAlejamAM ja ochuM maLe che ? zikSaNa to jiMdagInA AraMbhathI ja aMta sudhI cAlyA kare che ema adhyApaka jekse kahyuM che. ta mATe jAgatA rahI prayatna karatA rahevuM joIe. mANasa jAgRta hoya, satata vicAra karatA rahe, potAne bhAge AveluM kAma sArI rIte karatA rahe, te vikAsa to saheje thatA jAya che. kALajIpUrvakano parizrama e bahu moTI vastu che. aMgrejImAM bahu tejasvI vyakitane 'jiniyasa' kahevAmAM Ave che. paNa jiniyasa kaMI ekAeka thaI javAtuM nathI. te mATe preraNA ne parasevo joIe ane emAM preraNA 1 TakA te parasevA 99 TakA ema zANA puruSo kahe che. aMbAlAlabhAInA svabhAva ja evA hatA ke jAgRta, vicArazIla rahI satata prayatna karyA kare. temanA jIvananA prasaMgeA Aje yAda Ave che. temAMnAM keTalAMka tamane kahIza. udyogadhaMdhAnI jhINIjhINI vigato viSe paNa teo kALajIpUrvaka vicAra karatA ane navA navA prayogo ne pheraphAra karyA ja karatA. pote upara uparathI jue ne bIjuM adhikArIo karI le evuM nahi, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhuddha jIvana bIje thAya tenAthI potAnI vastu caDiyAtI kema thAya ane temAM paNa satata pragati kema thatI rahe te mATe prayatnazIla rahetA, eka divasa emaNe mane keliko milamAM AvavA kahyuM. tyAM mArI pAse emaNe emanI milanA kApaDanA keTalAka namUnA mUkayA ne kahevA lAgyA : " jue to kharA. huM tamane A namUnA batAvuM chuM. ApaNe tyAM kApaDa thAya che ne keTaluM khAmIbharyuM che?" meM namUnA joI kahyuM ke, "A kApaDa te! sarasa lAge che!" te vakhate huM khAdInuM kAma karatA hatA ane khAdImAM to sUtara samAna na hoya, vaNATamAM paNa khAmI hAya, enA pramANamAM te e kApaDa ghaNuM sAruM lAgyuM. paNa temaNe kahyuM ke, "paradezI kApaDanI sAthe sarakhAmaNI karIe to A ghaNuM UtaratuM che. paNa prayAsa karIe te AthI ghaNuM vadhAre sAruM thaI zake. ekalA udyoganA saMcAlako nahi paNa ApaNA dezamAM kArIgara varga paNa kALajIpUrvaka kAma kare te khAmIo bahu ochI thaI jAya ne kApaDa sarasa Utare. te vakhate bIjI milAmAM nukasAnI-kApaDa vadhu UtaratuM, paNa aMbAlAlabhAInI kALajIne lIdhe kalikAmAM enuM pramANa aDadhAthI paNa ochuM rahetuM. amadAvAdanI milAmAM AraMbhakALamAM jADuMja sUtara kaMtAnuM. jhINu sUtara bahu varase pachI kaMtAnuM thayuM. UMcA AMkanuM sUtara kADhanAramAM aMbAlAlabhAI pahelA hatA. te vakhate te joI keTalAka milamAlikA hasatA ne enI saphaLatA viSe zaMkA karatA. paNa temaNe e kAma sArI rIte calAvI temAM pUrI saphaLatA meLavI. kAmane aMge je kAMI saMjogA UbhA thAya tene pahoMcIvaLavA teo haMmeza tatpara ja rahetA. eka divase savAre temanAM dIkarI girAbahena mane maLyAM ne kahyuM ke, "rAte amArI milamAM Aga lAgI hatI. phona AvyA hatA, paNa jANyuM ke kazuM khAsa nukasAna thayuM nathI. ame tA gherathI ja phona para yogya sUcanA ApI dIdhI hatI. paNa pappAthI na rahevAyuM. teo rAte be vAge milamAM gayA. jyAM Aga lAgI hatI te jagyAnI najadikamAM ja saLagI UThe tevA telanA DabA hatA. te temaNe tarata ja khaseDAvI dIdhA. jo te saveLA khaseDAvI na lIdhA hota te| Aga phelAI jAta." je jovAnuM karavAnuM hoya te jAte ja jovA karavAnI A TevathI mATuM nukasAna thatuM bacI gayuM. koIvAra koI bAbata koIne nAnI lAge chatAM mahattvanI paNa hoya. evI bAbatA vicArI teo ghaTatuM karatAM saMkoca karatA nahi. eka divasa vaDAdarA javAnI teo taiyArI karI rahyA hatA. vaDodaramAMya emanuM kemikalanuM kArakhAnuM AveluM che. milaudyoga uparAMta bIjA udyogo paNa hAthamAM levA joIe ema temane lAgatuM hatuM ne temAMthI A kArakhAnuM UbhuM thayuM hatuM. savAre huM gayo tyAre mane kahevA lAgyA vaDodarA jAuM chuM." meM pUchyuM "zA mATe?" eTale kahevA lAgyA : junI bATalIonA nikAla karavA mATe" e kArakhAnAmAM aneka kuzaLa adhikArIo kAma karatA hatA, paNa A vastu e udyoganI daSTie emane mahattvanI lAgI ne mane e viSe kahyuM, "tamane khabara nahi hoya, paNa A udyogamAM bATalI vagere pekiMganAM sAdhanAnuM sthAna mahattvanuM che. eTale e paNa jovuM joIe." ughogamAM STi ne udyama banne joIe. jAgrata rahIne parizrama karavAmAM Ave te ja saphaLatA maLe. 66 temane bagIcAne zAkha paNa ghaNA hatA. emanA baMgalAnA kampAunDamAM jAtajAtanAM vRkSA, velIo ane choDavA ropyA kare che ane tenI darakAra paNa bahu sArI rIte rAkhavAmAM Ave che. temanA bagIcAmAM kekaTasa (thAra)nI dasabAra jAte che. emanA vicAra te duniyAbharanA kekaTasa lAvIne ugADavAnA hatA. jevA vanaspatinA zAkha tevA pakSIonA paNa zekha hato. bagIcAmAM jAtajAtanAM paMkhIo ucheryAM hatAM ane sArI rIte rAkhatA hatA. emanI khAsiyatA ne jarUriyAta tee barobara samajatA ne pUrI karatA. gAMdhIjI jelamAM cAra vAge UThI rAte dasa vAgyA sudhI kAma karatA. pUchatA ke, "ATalA badhA kAmathI thAka nathI lAgatA ?" te kahetA ke " jo kAmamAM rasa hoya to samaya karyAM pasAra thaI gayA tenI khabara suddhAM na paDe." ema aMbAlAlabhAIne A badhA kAmamAM pUrepUro rasa, eTale thAka jevuM emane kadi paNa lAgatuM nahi. zAhIbAgamAM atyAranuM temanuM makAna baMdhAtuM hatuM. ekadivasa bapAre eka vAge chatrI laIne pAMcame majale sUcanA ApatA hatA. tA. 1-4-67 huM temane koI kAma mATe maLavA gayA ne emane chatrI laI UbhelA joI pUchyuM, "Ama khare bapore ATaluM badhuM kaSTa zA mATe uThAvA che?" teA kahevA lAgyA, "baheALuM kuTuMba hoya te badhAMne mATe sagavaDa barAbara thAya te jovuM ja joIe ne?" kuTuMba mATenA prema te Ama temanA roja-barojanA jIvanamAM vyakata thatA. bALakonA uchera mATe teo tathA saralAbahena khUba ja kALajI rAkhatAM. emanAM mana samajIemanAM svAbhAvika vikAsa mATenI sarve jarUrI anukULatA mATe premapUrvaka prabaMdha karatA, paNa bALako upara jarAya jabaradastI nahi. uchera sAro hoya te bALako paNa svAbhAvika rIte je yogya hoya te ja karavA prerAya, cheDa nAnA hoya tyAM sudhI pANI, khAtara, ne taDako maLatA rahe. ane yogya dizAmAM vaLe tevI vyavasthA karavI rahe. pachI to jhADa Apa meLe uchare. manu mahArAje kahyuM che ke '16 varSa pachI putrane mitra jevA ja gaNavA. eka vakhata lAkajIvanamAM ravizaMkara mahArAje eka Adarza vRttinA gharaDA kheDUta viSe lakhyuM hatuM ke teo potAnA cheAkarAne salAha eka ja vakhata ApatA hatA. meM aMbAlAlabhAIne kahyuM ke, " A tamAruM citra che." temaNe turata ja jaNAvyuM " huM to eka vakhata paNa na kahuM. chokarA meTA thAya eTale pAte ja vicAratA thAya. pachI tA pUche te ja kahevAnuM heya. A vAta samajavA jevI lAge che. gAMdhIjIne AzrAma vagerenA kAmamAM temaNe madada ApI, majUrapravRttimAM sahAya karI tathA jAhera jIvanamAM temaNe tathA temanA kuTuMbe je phALA Apyo te suprasiddha ne preraka che. strIonA kAmamAM paNa teo ghaNA rasa letA. gAMdhIjInI sUcanAthI kastUrabA TrasTanI gujarAta zAkhAnuM saMcAlana zrI saralA devIbahene paMdareka varSa para hAthamAM lIdhuM te vakhate teo badhA vakhata A kAmamAM ApI zake te hetuthI gharanuM rasADuM, koThAra vagerenuM kAma temaNe pote saMbhALI lIdhuM. traNa varSa upara aMbAlAlabhAInI tabiyata bagaDI, tyAre saralAdevIbahene e badhAM kAmAmAMthI saMpUrNa mukata thaI rAtadivasa khaDepage temanI je sAravAra karI te draSTAMtarUpa bane evI che. mANasa UMghatA UMghatA nahi, paNa jAgatAM jAgatAM jIve temAM ja sArthakatA che. manuSyamAM IzvaranA aMza che. IzvaranI IcchA pramANe thAo ema ApaNe kahIe chIe ne te yogya ja che, paNa paramAtmAnuM rAjaya jema svargamAM che tema pRthvI upara paNa Utare te mATe sarve e samajapUrvaka avirata prayatna karavA rahyA. manuSya mAtra e kartavyarUpa che. emAM sarvenuM sAcuM zreya raheluM che. AnuM zeTha bAlAlabhAIe ApaNA dezane jIvanta dRSTAMta pUruM pADayuM che. zaMkaralAla baeN kara. pUraka noMdha tA. 19-7-67nA majura dezamAM majUra mahAjananA saMcAlaka zrI zyAmaprasAda vasAvaDAe sva. aMbAlAlabhAIne ApelI bhAvabharI aMjalimAM nIcenA bhAga pUraka noMdha tarIke umeravAnuM Avazyaka lAgyuM che : "zrI aMbAlAla zeTha kuzaLa udyogapati ane lakSmInaMdana hatA, eTaluM ja nahi paNa, temanAmAM rASTrIyatA paNa bhArobhAra bharelI hatI. mahAtmA gAMdhIjI AphrikAthI hindustAna AvyA ane amadAvAdamAM vasyA tyArathI ja temanA saMparkamAM teo AvyA hatA. mahAtmA gAMdhIjInI jeTalI vAte samajAI te badhI apanAvavA temaNe sAcA dilathI prayatno karyA hatA. svadezI caLavaLamAM temaNe moTo phALA ApyA hatA. mahAtmA gAMdhIjInA teo A rIte anuMyAyI hatA, paraMtu mahAtmA gAMdhIjI ane zrI aMbAlAlabhAIne nyAya ApavA mATe ema paNa kahevuM joIe ke, teo gAMdhIjInA mitra paNa hatA. mitra tarIke teo gAMdhIjInI sAthe aneka praznonI carcAvicAraNA karatA hatA ane yogya lAge tyAM teo salAha paNa ApatA hatA. jayAMthI paNa sAcI salAha maLe te levI e gAMdhIjInA guNa hatA, ane tethI ekabIjA vacce mitratAnA saMbaMdha baMdhAyA hatA, " amadAvAda majUra mahAjana saMghanI sthApanA zrI aMbAlAlabhAInAM bahena zrI anasUyAbahene karI hatI. A kAmamAM zrI anasUyAbahenane zrI zaMkaralAla bekara madada karatA hatA ane gAMdhIjI salAhasUcana ApatA hatA, eTaluM ja nahi paNa, ghaNI vAra majUra caLavaLanI AgevAnI paNa letA hatA. zrI aMbAlAlabhAI eTalA vizALa dilanA hatA ke temanAM bahena majUra caLavaLa calAve te aMge Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-17 prabuddha jIvana (tA. 31mI ogasTathI tA. 8 sapTembara sudhI ema nava divasa mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAI rahelI paryuSaNa vyAkhyAna mALA mATe nakkI karAyelA vyAkhyAtAomAM eka vyAkhyAtA che. revaranDa phAdhara sI. jI. vAlesa esa. je. A phAdhara vAlesa amadA vAdanI senTa jheviyarsa kAlejamAM gaNitanA adhyApaka che. temanI uMmara Aje 42 varSanI che. teo 1953mAM gujarAtamAM AvyA ane gujarAtI bhASAnuM temaNe adhyayana zarU karyuM ane thoDA samayamAM temAM temaNe adbhuta prAvINya prApta karyuM. chellAM be varSathI 'kumAra' mAsikamAM 'vyakita- . ghaDatara'nA mathALA nIce temanI eka lekhamALA pragaTa thaI rahI hatI, jenA chellA 24mA hato jUna mAsanA aMkamAM pragaTa thaI cUkayo che, ane have julAI mAsanA aMkamAM 'jIvanadarzana' e mathALA nIce temanI eka navI lekhamALA zarU thaI cUkI che. A phAdhara vAlesano paricaya, temanA taraphathI 1960mAM 'sadAcAra' e zirSaka eka nibaMdhagraMtha pragaTa karavAmAM AvelA tenA ullekhapUrvaka, phAdhara vAlesanA saha-prAdhyApaka zrI cImanalAla trivedIe 'kumAra'nA e divaseAnA eka aMkamAM pragaTa karela, je ahIM nIce sAbhAra uddhRta karavAmAM Ave che. ahIM e jaNAvavuM prastuta lekhAze ke AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM phAdhara vAlesanAM be vyAkhyAnA nakkI karavAmAM AvyAM che. (1) 'bhagavAna Izu,' (2) dharma ane vijJAna' ane teo potAnAM e vyAkhyAnA gujarAtImAM ApavAnA che. paramAnaMda) temaNe kadI virodha karyo na hato. majUra ane mAliko vacce matabhedo to vAraMvAra UbhA thatA hatA. gAMdhIjI ane zrI anasUyAbahena eka pakSe hAya, zrI aMbAlAlabhAI sAme pakSe hAya, chatAMya zrI oMbAlAlabhAInI vRtti eTalI zuddha rahetI ke temaNe kadI gAMdhIjI ke zrI anasUyAbahena pratye prema batAvyA nahotA. zrI aMbAlAlabhAIne eka vakhata ema paNa kaheluM ke gAMdhIjInI AgevAnI nIce majUra caLavaLa cAle ene mane virodha nathI, kemake mane khAtarI che ke gAMdhI kadI koInuM bUruM nahi Icche. bhaviSyanI prajAne e jANI Azcarya thaze ke jayAre amadAvAdanA majUro potAnA hitanA rakSaNane mATe saMgaThana sAdhatA hatA ane gAMdhIjI ane zrI enasUyAbahenanA netRtva nIce nAnI meoTI laDatA laDatA hatA tyAre zeThI aMbAlAla sArAbhAI milamAlika maMDaLanA pramukha hatA. zeThazrI AgAmI paryuMSaNa vyAkhyAnamALAnA eka vyAkhyAtA phAdhara sI. jI. vAlesa my eka bahuzruta vidvAna 'sadAcAra'nA lekhaka reva. phAdhara vAlesano janma 35 varSa pUrve spenamAM thayo hato. jIvananA prabhAtamAM ja mAtra 15me varSe Isu saMgha (sAsAyaTI Ava jisasa)mAM joDAIne emaNe pAMca varSo sudhI spenamAM ja rahIne vividha bhASA tathA sAhityanA abhyAsa karyo, ane e pachI traNa varSa tattvajJAnanA abhyAsa pAchaLa ApyAM. trevIsame varSe emaNe hiMdamAM paga mUkayo evA ja gaNitazAstranA abhyAsa mATe teo khAsa madrAsa gayA, ane tyAM cAra varSo sudhI tenI ArAdhanA karIne I. sa. 1953mAM e viSaya sAthe ema. esasI.nI upAdhi temaNe prathama varga sAthe meLavI. e pachI te gujarAtamAM AvyA, ane ANaMda tema ja vallabha vidyAnagaramAM rahI gujarAtI bhASA zikhavAnA AraMbha karyo. ogaNatrIsa varSanI vayanA A utsAhI ane khaMtIlA yAjJike (prIsTa-pAdarIe) gujarAtI bhASAnI 17 aMbAlAlabhAI majUra -mAlikanI laData veLAe mAlika pakSe AgevAnI bharyo bhAga bhajavatA hatA, chatAM temanI pramANikatA, saraLa dRSTi ane dilanI udAratAne kAraNe teo gAMdhIjInI vAta samajI zakatA hatA ane majUrone thatA anyAya dUra karavAmAM gAMdhIjIne madadarUpa thatA hatA. phAdhara sau. jI. vAlesa ' " zeThazrI aMbAlAla sArAbhAI kevaLa vyakita nahotA, ughogapati nahotA, paNa teo samAjamAM eka saMsthArUpa banI gayA hatA. deza - paradezanA rAjakIya netAo, sAhitya ane kalAnA upAsako ane vidrAna sAthe temane gADha saMparka hatA. temanI sAthe vAta karanArane temanI pAsethI kaMI ne kaMI jANavAnuM maLatuM. temanA cAlyA javAthI temanA vizALa mitrasamudAyane eka mahAna salAhakAra mitranI khoTa paDI che." bArAkhaDI lUMTavA mAMDI ane be varSanA gALAmAM tA gujarAtI bhASA para prabhutva meLavI lIdhuM. (kevuM te te emanA lakhANa parathI pratIta thayuM haze.) gujarAtI bhASAnA mukhya mukhya sAhityasvAmInI kalAsRSTinA eka gujarAtI-bhASInA adhikArathI emaNe paricaya meLavyo. emAM meM kAkAsAheba kAlelakaranAM lakhANee te emanA nimaLamadhura hradayamAM prasannatA relAvI, ane samagra rIte emanA AtmapradezamAM gujarAtI bhASAsAhitya pratye AtmIyatA prakaTI. e pachI 1955mAM teo pUnA gayA, ne pAMca varSa tyAM rahI dharma zikSaNa meLavatAM meLavatAM, vividha dharmonA temaNe UMDA abhyAsa karyo. Ama kula ogaNIsa varSonI upAsanAne aMte teo have 1960nA jUnathI amadAvAdanI senTa jheviyarsa kAlejamAM gaNitazAstranA prAdhyApaka tarIke joDAyA che. e saMsthAmAM joDAyA pachI teo zikSaNakAryamAM ja tanmaya banI gayA che. gaNita ane tattvajJAnanA subhaga samanvaya emanAmAM pratyakSa jovA maLe che. gayA satramAM gujarAta yunivarsiTIne upakrame 'gaNitanA pAyA' e viSaya para traNa eka sTenzana' vyAkhyAnA ApIne emaNe emanA gaNita-viSayaka adyatana jJAnano lAbha Apyo, ane 'samULI krAMti'nI dharmaviSayaka vicAraNA para judI judI saMsthAomAM vyAkhyAnA ApIne emanI ciMtana zakitanA paNa paricaya 'karAvyA . gaNita e emane priya viSaya che, to sAhitya ane saMgIta paNa emane ochA priya nathI. grIka sAhityanI lagabhaga badhI ja praziSTa kRtionuM emaNe mULamAM ja parizIlana karyuM che. spaeNniza, jarmana, fonca, ITAliyana, porTugIjha, laeNTina, grIka, gujarAtI, hiMdI, aMgrejI-ema dazeka bhASAonuM emanuM jJAna Adara prere evuM che. emanA jIvanuM mukhya daSTibindu vidyArthIone sadAya naitika mArgadarzana ApavAnuM rahyuM che. niyata abhyAsakramanA zikSaNa dvArA maLatI 'DigrI'enI emane jhAjhI kiMmata nathI, jeTalI vidyArthI jIvanamAM nItizikSaNanI keLavaNInI emane lAgI che. A zubha hetune kendramAM rAkhIne sau prathama emaNe 'sadAcAra'nI pustikA gujarAtI bhASAmAM prakaTa karI che. ApaNe AzA rAkhIe ke emanA taraphathI AvAM suMdara pustako, je bhUmine emaNe potAnA kartavyasevAnA kSetra tarIke apanAvI che e gujarAtane, vizeSa ne vizeSa pramANamAM maLatA rahe ! prAdhyApaka cimanalAla trivedI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 prayugnu jIvana jaina ane mAddha vicAra dhArAnI AlAcanA (gatAMkathI cAlu) jaina dharma ahiMsAne tathA syAdavAdanA siddhAMtane sAdhanAnuM pradhAna aMga mAnela che ane sAthe sAthe satsaMga, Indriyanigraha svAdhyAya, 45, tapa vagere vividha anuSThAnone e sAdhanAnA poSaka rUpe nirUpelAM che. bauddha dharma te madhyama mArgane kendramAM rAkhI 'dRzyamAna badhuM ja kSaNika che' evI bhAvanAne keLavavAnI bhalAmaNa karela che. A bhAvanA keLavavAthI rAgadra vagere dUSaNa vadhavAno saMbhava nathI ane je bIja rUpe te dUSaNe rahelAM che temano paNa nAza ja thAya evI paristhiti ukata bhAvanAne keLavavAthI nirmita thAya che. A sAthe ahiMsA vagerenuM AcaraNa, Indriyanigraha, satsaMga, japa, tapa, prArthanA vagere karmakAMDo batAvelAM che. emAM dhyAna aMge vizeSa bhAra apAyela che. A rIte A banne darzanAe nirvANamArganI prAptinI dizA batAvela che. have vicAra karo ke AmAM vAdavivAda, khaMDanamaMDana ke daMtakahane sthAna ja karyAM che? ApaNe jANIe chIe ke vartamAnakALamAM vividha prakAranA vaijJAnika khaMDitAe bhautika siddhi meLavavA sArUM aneka prayogA karIne aneka jAtanA judA judA nirNayo tAravelA che. temAMnA je nirNayAne tamAma vaijJAnikoe tathA temanI samitie svIkArelA che temane sarva saMmata mAnavAmAM Ave che ane je nirNayo vivAdAspada hoya che te aMge prayogA karI karIne cakAsaNI karavAmAM Ave che. temAM koI vaijJAnika ema dhAratA nathI tema sAgraha ema mAnatA nathI ke mAro ja nirNaya kharo che. ane amukano nirNaya khoTo ja che, tathA koI vaijJAnika e mATe zAstrArtha karavAnuM paNa dhAratA nathI. e tA ema ja samaje che ke prayAga karavAthI tathA e aMge vadhu ciMtana-manana, saMzodhana karavAthI je hakIkata nizcita thAya te sarvasAmAnya thAya ane sarvagrAhya paNa thAya. Ama hovAthI badhA ja vaijJAniko pAtapAtAnI zodhe! ane te bAbatanA vicAronuM paraspara AdAnapradAna karatA che, paNa koI sthaLe vaijJAniko vacce daM takalaha thayA jANyo, sAMbhaLyo ke joyo nathI. ApaNA dezamAM paNa ghaNA prAcIna kALathI ciMtana-manana thatuM Avela che. saMsArapravAhamAM taNAtA prANIonI du:khamaya sthiti joI jemanA cittamAM karuNAnAM pUra umaTayAM tevA vIra puruSoe A pratyakSa du:khamaya sthitine kema TALI zakAya, e aMgenI zodha mATe peAtAnAM bhautika sukhonI Ahuti ApI, ciMtana-manana nididhyAsana sAthe potAnA ja deha upara, mana upara, vRttio upara ane Iyio upara aneka akhatarA karyA, ghera dehadamana karyAM, dhyAna karyAM, japa, tapa, svAdhyAya vagere paNa karyAM, e badhuM karyA pachI emane je je anubhavA thayA ane e dvArA emane je jAtanA nirNayo lAdhyA te saMsAra sAme rajU karyA. A aMge zrIkRSNa, piz muni, gautama muni, kaNAdamuni tathA vardhadhAna mahAvIra ane siddhArtha gautama buddha e badhAe vividha sAdhanA dvArA je je nirNayo tAravyA ane temane pAte karelA prayogo dvArA je je anubhavA thayA te badhA ja jagata samakSa mUkayA ane te saue dhoSaNA karI ke A du:khamaya paristhatimAMthI bacavAnI IcchA hoya to ame je je prayogo batAvyA che ane je je anubhavo tAravyA che te prayAge tame paNa karo ane sthira zAMta paristhitimAM pUrvagrahono tyAga karIne e prayogAmAM navI navI zeAdhAnuM umeraNa karI sAdhya Diskri mATe vadhAre saraLa mArganuM zodhana karI ane e dvArA temaNe saMsArane vadhAremAM vadhAre saraLa mArganI bheTa karI. prastutamAM zrIkRSNa vagere vIra puruSeonI zedhA ane anubhave tA. 1-4-67 aMge vizeSa kahevAno A prasaMga nathI, A pariSada jaina ane bauddha vicAra pUratI gAThavAyela che, eTale te be darzananA zeAdhakonA vicArone ja upara jaNAvelA che. have ApaNe vicArIe ke ApaNe A bAbata zuM karyuM ? koI navI zodho karI ? koI navA prayoga karI navA nirNayA ke anu bhavA tAravyA ? A savAlonA javAba meLavavA bhUtakALanA ItihAsane ahIM thoDo ukheLavA paDe tema che. mahAvIra ane buddha e banne cIlAcAlu puruSa nahotA, paraMtu svataMtrapaNe vicAraka hatA. parApUrvathI je dharmapravAha cAlyo AvatA hatA temAM te bannee vizeSa parivartana ANyuM hatuM ane temanA jamAnAnI je aniSTa ruDhio hatI temane te bannee sakhta sAmanA karI, prajAne navI dizAe cAlavAnI preraNA ApavA sAruM, temaNe bannee potapotAnA suvAMga prayogo AraMbhyA hatA. temAM teo pAra utaryA eTale te prayogAne temaNe loko sAme mUkayA, ane je rIte temaNe e prayogo AcarelA te rIta lokone samajAvI, ane te pramANe vartavAnI preraNA ApI. te samayanA hajAro lAkha lokoe emanI sUcanAne mAnya karI, e prayogA pramANe jIvana ghaDavuM zarU kareluM ane temAM ghaNA loko ThIka ThIka saphaLa thayA ane prajAmAM te prayogo Adara pAmyA. have kharI vAta e che ke te prayogA pramANe jIvana ghaDavuM ane tema karIne vaLI emAM kAMI navI zodho karI temAM vizeSa sugamanA lAvI e prayogezane AgaLa calAvavAnA hatA, paNa temanA jamAnA * pachInA jamAnAmAM tema na banyuM ane prajA temanA tarapha ahobhAvanI jare jovA lAgI ane peAtAne AvA uttama koTinA prerako maLyA jANI atyaMta prabhAvita thaI, mAtra te bannenAM guNagAna pUjA ane mahimA karavA lAgI ane A rIte lagabhaga prajAne moTo bhAga bhakitanA pravAhamAM taNAyA ane e banne mahApuruSoe je navA navA anubhavo karI te prayogonI ze!dha calAvI AgaLa vadhArenI ane te rIte prajAnuM jIvana ghaDavA ane tadanusAra vartana karavA prayAga batAvelA te prayogo mAtra sthAne sthAne pUjAvA lAgyA ane te te banne mahApuruSono ja mahimA, parapakArIpaNuM, adANa tyAga vagere guNo gavAvA lAgyA. Ama thavuM svAbhAvika hatuM ane Ama karavAmAM te banne mahAtyAonI jIvanasaraNIne anusaravAnuM baLa meLavavAnuM hatuM, paNa te pradhAnapravRtti DhIlamAM paDI ane te te puruSonA anuyAyI vijJAna leAkAe te prayAgAne zabdamAM utArI temanAM judAM judAM zAstro racyAM, A paNa jarUrI hatuM, paNa bhakitanA asAdhAraNa AvezamAM e zAsrAne mAnanArAoe e zAstrone mATe evI maheAra mArI ke e progAmAM have kAMI umeravA jevuM nathI tema temAM kAMI navuM parivartana karavAnI jarUra nathI, paraMtu je che te tadRna saMpUrNa che. A pahelAM jIvanazuddhinA sAdhaka prAcInatama prayoga kara nArAonAM paNa judA judAM zAstro racAI gayAM hatAM ane te judA judA zAhyakartAoe paNa potapAtAnA zAstro aMge pUrNatAnI mahAra mArI hatI. ane e bAbata teo paraspara vAdavivAde paNa cayA hatA ane 'mama satyama' e nyAye tee ekabIjA vacanayuddha tarapha paNa vaLyA hatA. sAMkhyazAstra (kapila muni) nyAyadarzana ( gautamamuni ) ane vaizeSikazAstra ( kaNAda muni ) A traNe prayogAtmaka zAstro hatAM, temAM temanA praNetAnA potapotAnA judA judA anubhavA hatA ane temaNe je rIte sAdhanA karI jIvana ghaDeluM tenuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-17 prabhu vivecana hatuM. paNa temanA judA judA anuyAyIoe prayogAtmaka zAstro upara siddharUpatA vA pUrNarUpatAnI mhAra mArI ekabIjA khaMDanamaMDana tarapha vaLyA hatA, ekabIjAnA vicArone samajavA, tenI para spara tulanA karavI ane te te zAstronA pradhAna uddeza samajI tadanurU sAra jIvana ghaDavuM e pravRtti maMda paDI gaI hatI ane judA judA buddhinA akhADAomAM e paMDite mallAnI peThe buddhinA yuddha caDayA hatA, te ja sthiti bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddhanA anuyAyIonI paNa thaI. emaNe pAtapotAnA zraddheya mAnanIya pUjanIya tarapha kRtajJatAbhAva vikasAvavA e jarAhe caDavAnuM munAsaba mAnyuM, ane jo ke, jIvana ghaDavA mATe e prayogonuM anusaraNa paNa cAlu rAkhyuM, chatAM e anusaraNamAM meTo bhAga A vANIyuddhanA ja rahyo ane moTAM moTAM maMdiro, bhAre bhAre utsava, ane potAnI vRttine pAye evA ThAThamAThA tathA keTale aMze dehadamana vagere cAlu rahyAM. A rIta pachI te eTalI badhI vadhI gaI ke e prayogomAMnA mULa prANa nIkaLI gayA jevuM thaI gayuM ane mAtra kRtajJatAsUcaka pravRttio ja vadhatI cAlI tathA e badhA jUnA ane navA prayogAnAM zAstro ekabIjA tarapha virodhabhAva dhAraNa karavA sudhI pahoMcI gayA. A sthiti madhya yugamAM vizeSa vikasI ane e mATe aneka navA navA tarkapradhAna graMthAnuM paNa nirmANa thayuM ane temAM eTale sudhI bhakitabhAva vadhyA ke amuka zAstra mAne te ja Astika ane dhArmika ane bIjA zAsrane mAnanAra nAstika ane adhArmika vA ajJAnI vA mithyAdaSTi. e madhyayuganI asara ApaNA vartamAnakALamAM pUrepUrI jAmI gaI che. jo ke have jAhera rIte te buddhinA akhADA keTaleka aMze baMdha thayA che, paNa ekabIjAnA zAstra tarapha napharata ochI thaI jaNAtI nathI. tame jozo ke brAhmaNaparaMparAnA anuyAyIomAM bhAgye ja evA paMDito maLaze, jeo jaina ane bauddha vicAronI pUrI samaja dharAvatA hoya tema A bAju jaina ane bauddhaparaMparAnA anuyAyIomAMnAM bhAgye ja evA khaMDita maLaze ke je brAhmaNaparaMparAnA gItA athavA upaniSad jevA graMthAmAM je vicAro darzAvelA che temane barAbara samaje, vicAre ane temanuM tAlana kare. A vANIyuddhanuM bIjuM aniSTa pariNAma e AvyuM che ke e prayogAtmaka zAstrane mAnanArAomAM paNa phATapha Ta paDI gaI ane temAMthI judA judA paMtheA - saMpradAyo - saMkIrNa mate UbhA thayA. je je hakIkata prayogarUpe hoya tene anusaratAM temAM kriyAbheda vA vicArabheda jarUra thAya, ane ema banavuM e te prayogAtmaka pravRttine prANa che, paNa A judA judA paMthe ane saMpradAyAmAM ema na thatAM paraspara virodha vadhAre vadhato cAlyo ane te tattvavicAramAM vA tenA anuSThAnanI carcAmAM gALAgALI sudhI pahoMcI gayo. A rItamAM jaina graMthakAro paNa jarA ya pAchaLa rahyA nathI. ahiMsAne saMpUrNapaNe mAnanArA ane anekAnaMtavAdanA siddhAMtane paNa pUrepUruM mAna ApanArA paNa A zAstrakAro tattvavicAra ane karmakAMDanI carcAmAM na to ahiMsAne jALavI zakayA che, na tA anekAMtavAda taraphanA peAtAno Adara TakAvI zakyA che. jevuM A kathana jaina zAstrakArAne lAgu paDe che tevuM bauddhazAstrakArone paNa lAgu paDe che. have te vijJAnanA yuga Avela che ane gAMdhIyuga paNa ApaNe najaro najara joyo che. eTale te baMnenI asara prajA upara che. eTale ja vartamAna yuvAna peDhI gaDamathalamAM paDI che. te dharmAvimukha nathI, paNa karyo. prayoga karavA tenI muMjhavaNamAM che. Ave TAMkaNe jo dharmadhuraMdharo madhyayuga jevI sthitine ja pradhAnasthAna ApavAmAMthI navarA nahIM thAya to jarUra A peDhIne dharmavimukha banAvavAnI javAbadArInA bhAgIdAra banaze emAM zaka nathI. jIvana prAcIna samayamAM vaidika, jaina ane bauddha, traNa prayogAtmaka vicAradhArAo ApaNI sAme hatI, paNa have te temAM bIjI bIjI prayogAtmaka vicAradhArAone paNa samAveza thayela che. jarathustI dharmanI prAcIna para'parA, khristI dharmanI paraMparA ane IslAmI dharmanI paraMparA. A vicAradhArAonI paNa upekSA karavI peSAya tema nathI e hakIkata aMge paNa ApanuM dhyAna kheMcuM chuM. samagra lakhANano sAra A che ke je je zAstra vartamAnamAM pracalita che te badhAM ja prayoga rUpa che ane te prayogane barAbara amalamAM mUkavAmAM Ave eTale AMtarathI ane bahArathI barAbara e prayogAne je koI anusaraze te jarUra A viSamakALamAM paNa niznoyasa meLavaze--jarUra siddha thaI thaze. AcArya siddhasena divAkara moTI ghoSaNA sAthe jaNAvela che ke: " jene jene mithyA darzana kahevAmAM Ave che te badhAM ja jyAre bhegAM thAya tyAre jaina darzana bane che, jinavacana bane che." vargamAna yuganA jaina saMghanA je je saMpradAyA che te badhA ja jyAre bhegA thAya tyAre pUro jaina dharma baneche e vAta samajavAmAM Avaze tyAre ja jaina saMghanuM ane anya saMdhonuM paNa kalyANa thaze ema mAro aMgata abhiprAya che. samApta 19 paMDita becaradAsa jIvarAja dozI. cainapura-mihAramAM cAlatI rAhatapravRtti (senTrala rIlIpha TrasTa -muMbaI saMcAlita bihAra rAhata kendra taraphathI jAnyuArI mAsathI cainapura khAte rAhatapravRttinuM Ayojana zarU karavAmAM AvyuM che. temAM Aje cAlI rahela pravRttino, e kendranAM eka mukhya saMcAlikA bahena zrImatI maNibahena nANAvaTI taraphathI tAjetaramAM maLelA patramAM, keTalAka khyAla ApavAmAM Avyo che, je nIce mujaba che. paramAnaMda) cenapura, bihAra 63-6-2 '1P snehI bhAI paramAnaMdabhAI, Apa sahu jANe che ke ApaNI saMsthAo taraphathI tA. 22-1-67 thI palAmu jillAmAM cainapura blAkamAM sAta kendro cAle che, jemAM eka pAkI rasAInuM ane bAkInAM sUkAM. eka kendramAM babbe paMcAyata samAI jAya che. te pramANe Aje ApaNe kula 9,500 mANasAne raeNzana ApIe chIe. hajI rezana kArDa vadhArIe te vadhI zake tema che, parantu ApaNI maryAdA che. have ahIM varasAda zarU thayA che. eTale kendra upara raeNzana levA AvavAnuM ane lAInamAM UbhA rahevAnuM cAlu varasAde muzkela paDe, jethI aThavADiyAthI dareka kendramAM ATha divasanuM raeNzana eka sAthe ApI devAnuM zarU karyuM che. cainapuramAM ApaNe rasAI karIne ApIe chIe te paNa AvatA aThavADiyAthI baMdha karIne temane paNa sukuM raeNzana ApavAnuM zarU karIzuM. anAjanI bAbatamAM ghaNI muzkelIo che. Aje ApaNI pAse ekavIsa divasanuM rezana che. sarakAra pAse anAjanI mAgaNI karatAM te maMjUra to thaI che, paNa hajI sarakArI goDAunamAM anAja na hovAne kAraNe te maLyuM nathI. te uparAMta nadImAM pANI AvI javAthI anAja lAvavA mUkavAnI paNa muzkelI che. nadI pAra karavA sArAM sAdhanA paNa nathI ane nadI jokhamavALI che. biyAraNanI bAbatamAM jaNAvavAnuM ke hajI sarakAra pAse paNa pUrUM biyAraNa nathI. ApaNe nakkI karyuM hatuM ke rU. 10,000) nuM biyAraNa cainapura blokamAM zakaya hoya teTalA kheDUtone ApIzuM, paNa te hajI gaI kAle ja DAlTanagaMjamAM AvI gayuM che tevA khabara Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s prabuddha jIvana tA. 1-8-7 maLyA che. te biyAraNa kema ane kevI rIte ApavuM tenAM phemsa taiyAra karyA che te A sAthe mokaluM chuM. - pUjya ravizaMkara dAdAne biyAraNa viSe vAta karI hatI. teo paNa biyAraNa ApavAnA che. ahIMnI paristhiti jotAM ema lAge che ke ahIMnuM rAhata kAma Akhe oNgasTa mahine te cAlu rAkhavuM paDaze. zrI tulasIdAsabhAIe kendra sarakAra pAsethI ramainapura ane rakA mATe eka TananI mAgaNI karI hatI te mAgaNI mujaba amane 100 Tana ghauMnI paramiTa maLI gaI che. paraMtu te ghauM paTanA jaIne phaDa minisTara pAsethI meLavI levAnA rahe che. 100 TanamAMthI 50 Tana ghauM cainapura kendramAM che. je te ghauM maLI jaze te pachI anAjanI takalIpha raheze nahi ane Ama vadhAre anAja levAnA paisA jo Ane aMge bacI jaze to rU. 10,000) nuM vadhu biyAraNa kheDUtone ApaNe ApI zakIzuM evI AzA che. * madhyama vargane apAtI rAhatamAM Aja sudhImAM 425 kuTuMbene maphata rezana mahinAmAM eka vakhata paMdara divasanuM apAya che, je hajI cAlu che. ranapura blekamAM lagabhaga 40,000) jeTalAM navAM jUnAM kapaDAM vaheMcAyAM che. ApaNA kendrane koI ajANI paradezI vyakitae 390 berA dUdha kahyuM che. te maLavAthI dareka kendramAM aThavADiyAmAM be vakhata dareka kArDa dITha rezana sAthe pAzera dUdhano pAuDara ApIe chIe. Do. jaTubhAI dozI ApaNA taraphathI sarvodaya DipensarIne nAme je davAkhAnuM calAve che temAM Aja sudhImAM 3,500 dardIone maphata davA, iMjekazana vigere ApyAM che. A davAo moTe bhAge paTaNA rilIpha ophisa taraphathI AvI che ane DaeN. jaTubhAI dozInA mitroe paNa sArI evI madada karI che. te sivAya . kAzIbahena avasare jemaNe doDha mahine ahIM rahIne DispensarI cAlu karI hatI tene lAbha Aje paNa janatA laI rahI che. muMbaI jIvadayA maMDaLI taraphathI pazusahAyatA kendranuM saMcAlana ApaNe karI rahyAM hatAM. temAM 1000 gAye ane baLada-bannene maphata cAro ApavAnuM kAma karatAM hatAM te julAInA 1lI tArIkhathI comAsuM zarU thaI javAthI baMdha karavAmAM AvyuM che. pazuone ghAsa uparAMta kheLa ane bhUsuM paNa ApavAmAM AvatuM hatuM. A madadathI ghaNAM pazuone jIvatadAna maLyuM che. pazuonuM nIraNa kendra cAlu hatAM, tyAre zrI araviMdabhAI maphatalAla taraphathI eka havADe baMdhA- vavAmAM Avyo hato. jayAre pANI kayAMya nahotuM tyAre paNa A havADAmAMthI pazuone pANI maLatuM. DaeN. jaTubhAI dozIe temanI ane temanA mitronI madadathI aunapuramAM sastI roTInuM eka kendra zarU karyuM che, jene lAbha seMkaDo bhAI - baheno le che. A sastI roTInI yojanAmAM pAMca paisAnI eka roTI evI pAMca roTI cAra AnAmAM zAka sAthe ApavAmAM Ave che. maNibahena nANAvaTI mukhya saMcAlikA. * karUNA sArvabhauma prema vinA pUrNa nirbhayatA zakaya nathI. karUNA parama nirbhaya che. karUNA eTale dayA nahi, dayAno bhAva te durbaLatA sAthe jAya che, jayAre karUNA ghaNA bahAdura guNa che. buddha bhagavAnane karUNAnuM je darzana thayuM, te tIvra tapasyAne aMte nirbhayatA prApta thayA pachI thayuM. duniyAne vRtrAsuranA bhayathI mukata karavA pitAne deha ApavA dadhici RSi eTalA mATe taiyAra thayA ke temanuM hRdaya #NAthI bharyuM hatuM. -vinobAjI dezane mAdhyama aMge vizeSa vicAraNA prabuddha jIvananA gatAMkamAM 'kulapatinI vedanA" e mathALA nIce, pAMca varSanA gALAmAM rASTranI pratyeka yunivarsiTImAM zikSaNanA mAdhyama tarIkenuM sthAna pratyeka rAjyanI bhASAne ApavuM evA kendra ane rAjyanA zikSaNa pradhAnae lIdhelA nirNaya sAme prakopa dAkhavate zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazIno eka lekha athavA te patra pragaTa karavAmAM Avyo che. A lekhe prabuddha jIvananA amuka vAcakomAM bhAre pratikULa prakSobha pedA karyA che ane te aMge ATalA TUMkA gALAmAM traNa carcApatro maLyA che: (1) muMbaIthI lavaNaprasAda zAha taraphathI, (2) amadAvAdathI DaoN. kAntilAla zAha taraphathI, (3) muMbaI-valepAralenI zrI caMdulAla maNilAla nANAvaTI kanyAvinaya maMdiranA AcArya zrI vajubhAI paTela taraphathI. zrI lavaNaprasAda zAhe pitAnA carcApatramAM je muddAo ane vicAro rajU karyA che te ja vicAro ane muddAo vadhAre vyavasthita ane sughaDa rIte De. kAntilAla zAhe potAnA carcApatramAM rajU karyA che. praznanI bIjI bAju prabuddha jIvananA vAcakone jANavA maLe tethI DaoN. kAntilAla zAhane patra nIce ApavAmAM Ave che. ahIM e jaNAvavuM aprastuta nahi gaNAya ke ucca zikSaNanA mAdhyama aMge Aje ApaNA dezanA vicAromAM traNa vicAradhArAo pravarte che: (1) ucca zikSaNa, aMgrejI hakumata kALathI cAlyuM Ave che te mujaba, aMgrejI bhASAnA mAdhyama dvArA A dezamAM sarvatra apAvuM joIe, (2) ucca zikSaNa aMge cokkasa mudatanI aMdara jarUrI taiyArIo pUrvaka AkhA dezanuM ucca zikSaNa hiMdI mAdhyamamAM parivartita thavuM joIe, (3) A parivartana mAtra hiMdImAM nahi paNa dezanA rAjyonI badhI bhASAomAM kendranA nirNaya mujaba pAMca varSamAM siddha thavuM joIe. pahelI vicAradhArA zrI munazInI hoya ema lAge che; mAruM valaNa bIjI vicAradhArA tarapha che; prastuta carcA - patre trIjI vicAradhArAnA samarthaka che. nIcenI carcAnuM hArda pakaDavuM vadhAre sugama bane e AzayathI ATalI spaSTatA karavI jarUrI lAgI che. paramAnaMda sAmAnya vAcakanI vedanA mu. paramAnaMdabhAI, 16/7/67 nA "prabuddha jIvanamAM Ape zrI munazIne eka patra utAryo che. patranuM mathALuM mULanuM nathI, paNa Ape ApyuM che evuM anumAna karuM chuM. "kulapatinI vedanA" ne Apa paNa bhAgIdAra jaNAe che ne tethI Ape "vedanA" zabda pasaMda karyo lAge che. mArA namra mata mujaba A zrI munazIDI vedanA nahi paNa mIti che; mithyA bhIti che; huM to Atti paNa kahuM. mArA jevA sAmAnya vAcakanA pakSe A dhaTatA lAge te kSamA karaze. paNa huM zrI munazInI dalIle eka pachI eka lauM. (1) " dasa varSanA gALAmAM eka yunivarsiTIne snAtaka bIjI yunivarsiTInA snAtaka mATe tadana parA banI jaze." A ardhasatya che. eka prAtane snAtaka bIjA prAMtanA snAtaka mATe tadana parAyo banI jaze ema kahAM hoya te hajI kaMIka sAcuM kharuM. paraMtu zA mATe parAyo banI jAya? baMne hiMdI nahi zIkhyo hoya? mArA Adarza pramANe te hiMdI badhI yunivarsiTIomAM pharajiyAta hovuM joIe. Aje te aMgrejI pharajiyAta che ja. judA judA prAMtanA snAtaka aMgrejImAM vAtacIta ane vyavahAra karI zake, jo ke mane te e paNa zaramajanaka lAge che ke judA judA prAMtanA loko TrenamAM maLIe chIe tyAre ApaNe paraspara hiMdImAM vAta * karavAne badale aMgrejImAM vAta karIe chIe ! paraMtu zrI munazI ema kahevA mAgatA haze ke eka prAMtane vidyArthI dA. ta. gujarAtI bIjA prAMtanI (dA. ta. baMgALanI) yunivarsiTImAM jAya to zuM kare? are bhAI, ene garaja hoya te Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-17. - prabuddha jIvana 71 na (2) zrI muna navasArInA nikA. zrI munazI te prAMtanI bhASA zIkhI le. ApaNAM chokarAM chokarIo zAnti - gorAe kALAne raMjADe che; hiTalaranA vakhatamAM jarmana ane yahudI niketana jatAM hatAM tyAre zuM karatA hatAM? tyAM zuM aMgrejI mAdhyama baMne eka ja bhASA bolatA hatA ne eka ja mAdhyamamAM bhaNatA hatA, hatuM? sanAtanI loka saMskRta zikhavA vArANasI jAya che te zuM chatAM yahudIone khoDo nIkaLI gayo! kare che? vaLI eka prAMtamAMthI bIjA prAMtamAM sthaLAMtara karanAra (6) zrI munazIne bIka lAge che ke : " prAMtIya bhASAne jo vidyArthIo keTalA haze? eka mAtra zikSaNanA mAdhyama tarIke sthApavAmAM Avaze to vijJAna (2) zrI munazI lakhe che " vartamAna bhArata rASTra aMgrejI nakSetre najadIkanA bhaviSyamAM bIjA dezonI haroLamAM AvavAnI - mAdhyama dvArA apAyelA yunivarsiTInA zikSaNanI ja pedAza che." AzAne tilAMjali ApavI paDaze." AvuM kahIne, kalpIne, lokone Aja te mATuM du:kha che, mATuM nahi meTAmAM moTuM. zrI munazIe DarAvanArA aMgrejI mAdhyama dvArA zIkhelA kherakhAMo che. kaMI nahi "bhArata rASTra" zabda vAparyo che te te khoTo che. kharI vAta te e te eka varSathI dezanI badhI yunivarsiTImAM aMgrejI mAdhyama ja che ke A varga bahu alpasaMkhya che. paNa e ja bolakaNA che. e ja cAlyuM che, chatAM ApaNe kema bIjA dezonI haroLamAM AvI zakyA badhAM sattAsthAna pacAvI beTho che. baMdhAraNa ghaDavAmAM ane dezanA ' nathI? ApaNe te pAchaLa ne pAchaLa ja rahIe chIe. kharuM kAraNa niyojanamAM A ja varganuM varcasva hatuM ane tenA mAThAM phaLa ApaNe to e che ke ApaNe ajIThuM khAIne chIe, parAvalaMbI chIe, ApaNI Aje bhegavI rahyA chIe. tA. 16-7-67 nA mUytramAM zrI maulikatA marI gaI che, ApaNe aMgrejInAM cazmAM paherI jagatane jayaprakAza nArAyaNane lekha jovA jeve che. amArI gujarAta yuni- joIe chIe. raziyAe, jarmanIe, jApAna, are svIDana ane varsiTImAM praveza meLavavo hoya te gujarAtI Avazyaka manAtuM nathI, narve jevA nAnA dezee zuM vijJAnamAM pragati nathI karI? e badhA paNa aMgrejI Avazyaka manAya che. AvI visaMgati koIne khUMcatI aMgrejI mAdhyama dvArA bhaNatA hatA? AkhI pRthvI para eno eka nathI, kAraNa aMgrejI parasta lokonI bahumatI che. Ane ja huM aMge paNa svataMtra deza che kharo jayAM zikSaNanuM mAdhyama videzI bhASA jInI aMdhAro kahuM chuM. hoya? eka ApaNe ja evA durbhAgI chIe ke ApaNane lAge che ke (3) zrI munazI Agraha kare che, "prAMtIya bhASA karatAM jenI aMgrejI mAdhyama jaze to ApaNe marI jaIzuM, ane hAya hAya karIe mAtRbhASA judI che evA yunivarsiTInA hajAre adhyApakonI zI. chIe. zrI munazIjI jevA aneka lake e hakIkata bhUlI jAya che dazA thaze?" A te kevI dalIla che? vastuta: AvA adhyApako ke aMgrejI mAdhyamane tilAMjali ApavAnI che, bhASAne nahi, aMgrejIne hajAro nahi paNa koDIbaMdha kadAca haze. evA loko vaLI pitAne enA sArvabhauma sthAnethI haThAvavAnI che. aMgrejI jeTalI javikaselI anya jayAM nekarI karavI hoya te prAMtanI bhASA zIkhI le. ApaNI prAMtIya videzI bhASAe-jarmana, phrenca, raziyana have ApaNe zIkhavAnI che. eka ja videzI bhASAne badale ghaNI videzI bhASAo zIkhIe bhASAo zuM eTalI badhI agharI che? dalIla khAtara svIkArIe te ja kharo vikAsa thAya. ke dakSiNanI bhASAo uttaramAM rahetA bhAratI mATe agharI che, te 0 (7) Aje paNa ApaNA vidyArthIo jarmana jaI jarmanapaNa cheka uttaramAMthI cheka dakSiNamAM adhyApane mATe janAro varga bhASAmAM zIkhI enjiniyariMganI ke anya DigrI lAve che; jhekakeTale? ane jo badhI bhASAo nAgarI lipimAM lakhAvA mAMDe te vAkI jaI pIeca. DI. thAya che; phrAnsa jaI phrencamAM mahA koI paNa prAMtanI bhASA kAmacalAu zIkhavA mATe cha mahinAthI nibaMdha lakhI pIeca.DI. laI Ave che. aMgrejI mAdhyama nahi lAMbo samaya na lAge. zrI munazInI kAlpanika bhItiene vicAra hoya tyAre paNa cha sAta mahinAmAM khapa pUratuM aMgrejI zIkhI laI ApaNA vidyArthI IMglenDa, amerikA jaI ene upayogI DigrI karuM chuM tyAre mane sva. mahArAjA sayAjIrAva yAda Ave che. keTalA laI Avaze. te mATe samasta vidyArthI jagata para videzI mAdhyama dIrdhadarzI e mahApuruSa haze! emanA rAjayamAM marAThIbhASI loko ThokI besADavAnI jarUra nathI. ochA na hatA, chatAM emaNe vahIvaTanI ane kaeNrTanI bhASA (8) mArA namra mata mujaba te eka dasa varSa ApaNe bahAgujarAtI ja rAkhI. vaDodarA rAjayanA marAThIbhASI amaladAre ranI badhI ja madada-anAjanI, paisAnI, mANasenIbaMdha karI ane vakIle zuM karatA hatA? emaNe kalpita ke kharI kAMgaroLa daIe, koI paradezIone dezamAM pesavA daIe nahi ane ApaNA na macAvI, paNa gujarAtI apanAvI lIdhI. eka paNa vidyArthIne paradeza mekalIe nahi te AkhA dezanI (4) zrI munazI pUche che, "bhAratanA vividha bhAgamAM thatI sikala pharI jAya. deza svAvalaMbI bane, vikAsa jhaDapathI vadhe, ane vidyArthIonI herapheranuM zuM thaze? aMgrejI mAdhyamavALI zALAo maulikatA pAMgare. paraMtu AvI hiMmata ApaNI sarakAra ke ApaNA ane kailejonA vizALa teMtranuM zuM?" Ane ukela to spaSTa ane vahIvaTakartAo batAvI zakavAnA nathI, kAraNa ApaNe laghutAgraMthithI saraLa che. je madhyastha sarakAramAM hiMmata hoya to A badhI zALA- pIDAIe chIe. zrI munazI jevA vicakSaNa ane bahuzruta puruSa ene kahI devuM joIe ke aMgrejI mAdhyama (bhASA nahi, te yAda eTaluM kema nathI samajatA ke sAcuM jJAna aMtaramAMthI Uge che, rahe) ne tilAMjali ApI tene sthAne hiMdI dAkhala kare. sthaLAMtara bahArathI AvatuM nathI-zuM vyakitamAM ke zuM prajAmAM. paraMtu ApaNane karatA vidyArthIo AvI zALA kailejamAM bhaNe. paraMtu madhyastha te ApaNAmAMya vizvAsa nathI ne bhagavAnamAM ya vizvAsa rahyo nathI. sarakAramAM aMgrejIparasta adhikArIne beThA haze tyAM sudhI AvI 9) ane chelle eka pAyAne ke. na : ApaNe vikAsa vikAhiMmata sarakAra batAve evI AzA nathI. sanI bame mArIe chIe, paNa atyAruM vijJAne je AMdhaLI doTa (5) mArA namra mata mujaba zrI munazI bhASAvAda ane prAMta mUkI che te zuM vikAsa che? tIrakAmaThAmAMthI baMdUka ane tepa, pachI vAda eka ja che ema mAnIne cAle che. prAMtavAdamAM bhayasthAne bomba ane eNTama baMmba-e zuM vikAsa ke utkrAMti che? are te aneka che, paNa tethI bhASAne doSa devo te yogya nathI. atyAre dezamAM vikAsa te hisAne hoya ke ahiMsAne? mAnavAtA hoya ke barbaratAne? je jhaghaDA che tenA mULamAM sattAbha lAge che. bAkI Indora gyA- ApaNe jene vikasita deze kahIe chIe te ja badhAM hathiyAro liyarane jhaghaDe ke saurASTra-gujarAtane jhaghaDe ke bhAvanagara - rAja- banAve, nAnA nAnA dezone vece, ane yunamAM beThAM beThAM zAMtinI koTane jhadhaDo e kaMI bhASAvAdanuM pariNAma nathI. vaLI zrI muna- DAhI DAhI vAta kare. A vikAsa che? ApaNane dArUbaMdhI binazInA jevI vicArasaraNI dharAvanArA ema mAnatA lAge che ke AkhA jarUrI lAge, brahmacarya agharaazakaya--avyavahAru lAge e zuM dezamAM eka ja bhASA ane eka ja mAdhyama hoya (paNa A bhASA vikAsa che? aMgrejI mAdhyama choDI devAthI A prakAranA vikAsamAMthI ane A mAdhyama aMgenI zA mATe ? fTTI kema nahi? teo ApaNe pAchA paDI jaIzuM-jo ke paDIzuM e bhaya mithyA che- te saMgI ja ISTa mAnatA lAge che.) te dezamAM jhaghaDA na thAya. te paNa zI hAni thavAnI che? mane AmAM vicAradoSa lAge che. amerikana habasI ane amerikana lakhANa lAMbAI gayuM che tenI kSamA yAcuM chuM. gere eka ja bhASA bole che ane eka ja mAdhyamamAM bhaNe che, chatAM amadAvAda, tA. 26-7-67 Apane kAMtilAla dizA ane rava gAnazInI kApInA cha mahinA laya, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 hara prabuddha jIvana "jaina dharma : pUrNa vijJAna" Xiong (zrI vasantalAla kAntilAla IzvaralAla taraphathI A pustaka thoDA samaya pahelAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. tenI eka nakala temanA taraphathI mane maLI hatI. A pustakanA viSaya vijJAna sAthe gADha saMbaMdha rAkhatA hoIne, tenuM avalAkana koI eka jaina vijJAnazAstrI kare evA hetuthI te pustaka kapaDavaMjanI pAraMkha bradharsa sAyansa kaeNlejanA prinsipAla ane mArA mitra DaoN. narasiMha mULajI zAha upara meM mokalyuM hatuM. teo potAnA vyavasAyamAM khUba rokAyelA hoIne temaNe e pustaka temanA sAthI adhyApaka zrI vI. ke. zAhane avalAkana mATe ApyuM. zrI vI. ke. zAhe e pustaka vAMcIne lakhI mekaleluM avalokana huM nIce pragaTa karuM chuM ane A avalokana lakhI mokalavA badala temano huM AbhAra mAnuM chuM. paramAnaMda) lekhaka jaina dharmane ja pUrNa vijJAna tarIke sAbita karavAnA AzayathI vikasatAM jatAM bhautika vijJAnAnA siddhAMtAmAM jaina siddhAMtAnI chAyA rahelI che ane vijJAne koI ja navA siddhAMta prabAdhyA nathI tevuM pratipAdana kare che. te sAbita karavA teo keTalAka vaijJAnika saMzAdhanA sAthe jaina dharmanA siddhAMtA sarakhAve che. saraLarasika zailI e A pustakanI jmA bAjunI prazaMsA karyA bAda prazna e thAya che ke lekhaka vijJAna ane TekanolAjI jevA viSayanI mImAMsA karavAne keTale aMze adhikArI che ? teoe jaina vijJAna jeTaluM vAMcyuM pacAvyuM haze teTaluM bhautika vijJAnane lagatuM jJAna meLavyuM haze ke kema te zaMkAspada che. jyAre tulanAtmaka abhyAsa karatA hoIe tyAre pUrvagraha ane rAgadveSarahita daSTi hovI e vaijJAnika paddhatinI prathama zarata che. paNa ahIM te lekhaka jaina siddhAMtAnA ekAMta (jaina darzana anekAntavAdI hovA chatAM) rAgamAM paDI bauddhika stara (Rational Level) para rahevAne badale matAgrahI (Dogmatic) banI jatA lAge che ane vadhu paDatA lAgaNIparAyaNatA (Sentamentalism) tarapha DhaLatA lAge che. vijJAna pratye pUrvagrahabharyA ane gerasamajUtI prere tevA keTalAka namUnA joIe : (1) "AjanuM vijJAna AvatI kAle jUnuM thaI jAya che - nakAmuM banI rahe che. AInsTAIna AvatAM nyUTanane abharAIe caDhAvI dIdhA ...... AthI ja te| vijJAna chApAnI pastI che.'' (pAna naM. 4) (2) 'AjanuM vijJAna to aMgUTho cUsanuM poliyopIDita bALaka che ( jeNe pAliyA mATe rasI zodhI !), jyAre jaina dharma tA Alampika resamAM golDana kapa jItanAra vizva vijetA ethaleTa che." (je 'gAlDa' kAMcanane tyAjaya mAne che!) [pAna. 5 (3) "... paNa vijJAna ane dharma vacce je sauthI moTuM aMtara che te e ke vijJAnane koI lakSya nathI. " ( prayojana vinA manvoDapi na pravartate) te vaijJAnika / mUrkhathI ya mUrkha kahevAya !" [ pAna 6] jaina dharma pratye ati ahAbhAva sUcavatAM vidhAno joIe (1) "jaina dharma" koI paNa viSaya aNakheDAyela rAkhyo nathI." pAna 28) tA. 1-8-17 [maMtravidyA, vaNATakaLA, bhUstarazAstra ane kAmazAstra paNa?] (2) ''jaina dharma ja pUrNavijJAna upara khaDo thayela pUrNa dharma che." (pAna 29) * [kevaLajJAnI sivAya AnA sAkSAtkAra karI paNa kaNa zake?]" keTalAMka hAsyAspada sAdazyo noMdhapAtra che. (False Analogies) 1. Mariner IV nI avakAzagati ane gautama svAmInuM aSTApada ArohaNa. pAna 12 2. azrAvya dhvani--Ultrasonic drill nI zakita ane mAnatuMgasUrI lAkhaMDanI beDIo stotragAnathI teADe che te prasaMga. pAna 13. 3. IlekaTrika kompyuTara sAthe bhadrabAhu svAmInI mAnasika zakitanI tulanA. jo ke lekhaka pote kabUla kare cheke "A te kevaLa saMbhAvanA che. tattva tA kevaLIgamya che" pAna 15 keTalIka abuddhigamya ane saMdigdha vAto paNa vAMcavA maLe che. juo matsyotpAdananI vAta pAna. 46 para. satyanA spaSTIkaraNa ane sthApanAmAM tarkanA upayoga vizeSa joIe, paNa prastuta pustakamAM alaMkAro ane kalpanAono upayoga lekhake chUTathI karyo che; pariNAme spaSTatA thavAne badale saMdigdhatA jovA maLe che. vijJAnanuM kAryakSetra lekhaka bhUle che. lekhaka lakhe che ke "AjanuM vaijJAnika saMzAdhana "huM koNa chuM?"nA prazna hAtha dhare to tenA agaNita prazno ApoApa ukelAI jaze." pAna 44. paNa lekhaka bhUle che. A prazna manovijJAna ane tattvajJAnano che. be prakAranA jagatane viveka keLavavA jarUrI che. kaeNnTa tene Phenomenal and Noumenal tarIke oLakhAve che. vyAvahArika jagata (Phenomena) ne oLakhavA bhautikazAsrota (prAkRtika vijJAna Natural Sciences)no upayoga ja upakAraka nivaDaze ane AdhyAtmika jagatane samajavA philasUphIne abhyAsa Avazyaka banaze. zAstro potapotAnI rIte vikase ane manuSya potAnI AvazyakatA pramANe banneno vivekabharI rIte upayoga kare te ja zreSTha samAyojana che ane lekhaka kahe che tema 'vijJAnane yAga' (pAna. 45) banAvavAnI kAMI jarUra nathI. vI. ke. zAha 'ApaNAmAM koI cokkasa vRkSa (aMDa gALI)nI DALInI ghANI karI koI cAkkasa vRkSanI DALI sAthe zeraDInA rasa kADhavAthI saMmuchima matsyanI utpatti thAya che tema kahyuM che. " viSayasUci "mAnavI upara mAnavInA adhikAra che." AlbarTa svAItjhara kayAM aTakaze? cImanalAla cakubhAI zAha zaMkaralAla be kara cImanalAla trivedI pRSTha 63 64 5 gujarAtanI vibhUti : sva. zeTha aMbAlAla sArAbhAI eka bahuzruta vidrAna phAdhara sI. jI. vAlesa jaina ane bauddha vicAradhArAonI AlAcanA maNibahena nANAvaTI cainapura - bihAramAM cAlatI rAhata pravRtti DaoN. kAntIlAla zAha dezanA zikSaNa mAdhyamanI vizeSa vicAraNA adhyApaka vI. ke. zAha " jaina dharma : pUrNa vijJAna " mAlika : zrI mu MbaI jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. sukhai-3, mudrasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kreTa, mukhapra 67 paMDita becaradAsa deoNzI 68 69 ha hara d Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, Hi7 3 vArSika lavAjama rU. 7 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 8 ja prabuddha jIvana muMbaI, augasTa 19, 1917, budhavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 12 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jha ' saMskRtinuM bhUta - (jemane tA. 16-7-67nA "prabuddha jIvanamAM paricaya ApavAmAM Avyo che te DaoN. IndracaMdra zAstrIe tA. 1-7-67nA roja muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame uparanA viSaya upara hiMdImAM Apela vyAkhyAnanuM saMkalana tathA gujarAtI saMskaraNa nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) madArInA zIkhavyA pramANe eka vAMdarI ghAgharI paherIne nAca choDIne jaMgalamAM cAlI gayA che. temanI pAse to paheravAnAM vastra karI rahI hatI. tenA gaLAmAM rassI bAMdhelI hatI ane upara madA- paNa hatAM nahIM. A te badhI ApanI mAyA che." rIne DaMDe toLAI rahyo hate. A rIte baMdhanamAM rahelI vAMdarIe bIjI ' kahevAmAM te bhagavAnanI savArI hatI. paNa vAstavika DhaMgathI eka mukata rIte viharatI vAMdarIne joI ane manamAM samasamI UThI. joIe to A pradarzana bhagavAnanuM na hatuM. bhagavAna te vItarAga paraMtu pitAnA mananI vAta chUpAvavAnuM te zIkhI gaI hatI. eTale hatA. bhagavAnanuM pradarzana te vItarAgatAnuM pradarzana hovuM joIe. vicAra karavA lAgI : "kevI asabhyatA ! kapaDAM paheravAnuM paNa bicA A te zeThajInA aMtaramAM vasI rahelA saMpattinA abhimAnanuM pradarzana rIne bhAna nathI. kamanasIba che, ene koI guru paNa maLyo nathI. hatuM. paraMtu A pradarzana potAnA nAmathI karavAnA badale bhagavAnanA svachaMdIpaNe Amatema kUdAkUda karI rahI che. kalAnuM kAMI jJAna nathI." nAmathI karavAmAM zeThajI zeThajI paNa gaNAyA ane bhakata paNa gaNAyA. A rIte svAbhAvika IrSyA upara tiraskAranuM paDa teNe caDAvI lIdhuM. vAstavamAM zeThAI ane bhakita be parasparavirodhI vAto che. vItaaSanI Aga upara sabhyatA ane saMskRtinI reta pAtharI dIdhI. rAgane bhakata zeTha banI ja zakato nathI. vartamAna mAnavanI A ja dazA che. sabhyatAnA oThA heThaLa enI "saMsakRti' eTale manuSyanA vyakitatvanuM-jemAM zarIra, mana, svataMtratA chInavAI rahI che. zuddha cokhkhI havAmAM zvAsa levAnuM vANI, buddhi ane AtmAne samAveza thAya che-saMskaraNa karanAruM choDIne kahevAtA mahApurUSonA ucchavAsa para jIvavAnuM ene kahevAmAM tattva. sAmAjIka vyakitatvamAM dhana, saMpatti, pratiSThA vagere AvI jAya che. ghaNuMkharuM samaya jatAM saMskAranA rUpamAM svIkArAyeluM tattva Ave che. dharmaguru madArInI jema nAca nacAve che ane bhakatavarga vAstivika lakSane choDI daIne potAnI jAte ja jIvananuM aMga banI zarIra, mana ane buddhi badhuM ene seMpIne enA IzAre nAca karI jAya che. tattvane AtmA marI jAya che ane mAtra nirjIva zarIra rahyo che. rahI jAya che. ane te paNa ApaNe ene ja saMskRtinuM anivArya samayanI jarUriyAta pramANe eka tattvane udbhava thAya che. jarU tava mAnIe chIe. manuSyanuM vyakitatva A tonA baMdhanamAM jeTaluM vadhAre jakaDAyeluM rahe che teTale manuSya potAne vadhAre saMskArI riyAta samApta thaI jAya te paNa tattvanuM bhUta kAyama rahI jAya che, samaje che. pariNAme vikAsa rUMdhAI jAya che, cetana haNAI jAya che. je dvArA ApaNe ApaNI asmitAne poSIe chIe. A ja tAnA A ja tattvone huM saMskRtinAM bhUta kahuM chuM. bhUtane huM "saMskRtinAM bhUta" kahuM chuM. jema jema A bhUtanI saMkhyA bhUta zabdanA be artha che : (1) te banAva je banI cUkI che vadhatI jAya che tema tema mAnavI dabAta ne dabAte ja jAya che. ane jenI upayogitA have naSTa thaI cUkI che. (2) pretAtmA eTale enA prANa sUkAI jAya che. naryuM hADapiMjara rahI jAya che.' te vyakita jenuM zArIrika astitva rahyuM nathI. jIvaMta manuSyanI sarakhAmaNImAM bhUta vadhAre bhayAnaka hoya che. mANasanI cetanA para te - dharma, rAjanIti vagere dareka kSetra AvA bhUtothI bharAI gayuM chavAyelAM hoya che. nirAMtane zvAsa levA detA nathI ane aMte tene che. kayAMka rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra vagere dhArmika netA te kayAMka prANa laIne ja choDe che. eTaluM ja nahi ekanuM jIvana harI laine lenina, stAlina, gAMdhI ke naheru jevA rASTrIyanetA bhUta banIne chavAI bIjAnI upara pakaDa jamAve che. gayA che. sAcI rIte joIe te, sattArUDha zAsaka athavA dharmaguru lokone potAnA anuyAyI banAvavA Icche che, nahIM ke pahelA mahA vyakitanI jema saMskRtinAM paNa bhUta hoya che. ane te pura, pAnA. eTalA ja mATe mahApuruSonA jIvana ke upadezenA pitAnA vyakitagata bhUtothI vadhAre bhayaMkara hoya che. sAmUhika cetanA teo zINa khyAlo teno jabaradastIthI loko para ThokI besADe che, ne emAM saheja karI nAMkhe che. temanAthI aMjAI gayele samAja navA prakAzane paNa paNa zaMkA karanArane potAne zatru samaje che. te ja pravartakanuM choguM janI najare juve che ane ene mithyAtva, nAstikatA, ke samAjapaherI le che, jethI bhakatavarga temanI pUjAne ja bhagavAnanI pUjA droha kahIne dUra rAkhavA Icche che. tema chatAM paNa jo prakAza rokI samaje. Dagale ne pagale pote bhagavAnanuM nAma laIne potAnI ja vAta zakAtuM nathI te pachI potAnI AMkhe ja baMdha karI de che. ane ThasAvavAno prayatna kare che. potAnA parivArane paNa akho baMdha rAkhavAnI kaDaka AjJA Ape che. AMkha khUlI jAya te sajA pharamAve che. dharma, samAja, rAjanIti, * eka divasa dilhImAM eka zeThajI taraphathI rathayAtrA nIkaLavAnI vidyA vagere saMskRtinA dareka kSetra A pramANenI AjJAo tathA hatI. hAthI, ghoDA, senA-cAMdInA ratha, sarakArI benDa, meTaro, rezamI sajAethI bharelAM che. enI sAthe e paNa jANavuM jarUrI che ke kapaDAM, AbhUSaNe ItyAdi ThAThamATha sahita savArI nIkaLI. loko dareka saMsthAnA ItihAsamAM evA krAntikArIo pedA thayo ja che ke prazaMsAthI vAhavAha karatA hatA. evAmAM zeThajInI najara mArA jeo A saMskRtinAM bhUtothI DaryA nathI ane sAme paDIne para paDI. emaNe saheja malakAIne mane pUchayuM: "kema Apa sAhasapUrvaka laDayAM che. dharmanA kSetramAM A bhUta vezabhUSA, karmakAMDa, anuSThAna, aMdhazraddhA bhagavAnanI savArImAM padhAratA nathI zuM?" meM kahyuM : "zeThajI, A te vagerenA rUpamAM buddhine gherI rAkhe che. eka evo varga UbhA thaI savArI bhagavAnanI che ke ApanI ? bhagavAna te A badhe ThAThamATha jAya che ke je pAralaukika tattvonA segaMda ApIne paNa paraMparAne Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. prabuddha jIvana tA. 16-8 17 jALavI rAkhavAnuM kahe che. zAstronA pAThonA mArI macaDIne sAcAjUThA artha kare che ne je loko emanI vAtane na mAne temane badanAma kare che. dareka dharmamAM paraMparAne na svIkAranArAone mithyAtvI, nAstika, kAphira, ethIsTa ItyAdi zabdothI navAjavAmAM Ave che. A bhUtanA rakSaNanA prayatnamAM dharmane nAme ahiMsA, satya, brahmacarya Adi sadAcAranAM mukhya tattvanI upekSA ane zuSka karmakAMDa, chUtAchUta mithyApradarzana, daMbha vagerenI belabelA cAlu thaI jAya che. - paMDA-pUjArIone varga tathA sAdhu-saMsthAne ItihAsa A vAtane sAkSI che. brAhmaNa AtmaciMtana choDIne phAlka kriyAkAMDane mahattva ApavA lAgyA. yajJamAM vedI keTalI moTI hovI joIe ? vedInI dareka ITa keTalI lAMbI, pahoLI ane keTalI UMcI joIe? maMtroccAra karatI vakhate kayA akSarane jorathI uccAra kara joIe ne kaye akSara dhImA svare bolAve joIe ? yajamAne ke veza pahe- ravo joIe ? ema kahevAmAM AvyuM ke A badhI vAtamAM jarIka jeTalo paNa phera paDaye te yajJanuM phaLa maLaze nahIM ane deve yajJamAM Avaze nahIM. jainadharma siddhAMtamAM AvI vAtane mahattva ApatuM nathI. sAdhaka strI hoya ke puruSa, saMsArI hoya ke sAdhu, apekSA pramANe jIvana zuddha rIte jIve che te mekSa prApta karI zake che. anekAMtavAda dareka matonuM samanvaya karavA kahe che ane ekAMtavAdane mithyA gaNe che. jaina sAdhuo ane vidvAne bIjA konI sAme potAnI udAratA batAvavA mATe upara jaNAvyA pramANenuM kahe che, paNa emanA pitAnA jIvanamAM emAMnuM keTaluM Acare che te eka vicAravA jevI vAta che. jaina sAdhuo paNa bAhya kriyAkAMDane ochuM mahattva ApatA nathI. muhapanI keTalI lAMbI-pahoLI hovI joIe, ene hAthamAM rAkhavI joIe ke moM para bAMdhavI joIe, o nI dAMDI keTalI lAMbI hovI joIe ItyAdi nAnAmoTA praznonI carcA pAchaLa AtmazuddhinA mULa praznanI upekSA thaI rahI che. | sAmAjika kSetramAM A bhUta rUDhionA rUpamAM cITakelAM rahe che. samAjanA sUtradhAre sadaiva bhayamAM hoya che ke jo rUDhione choDI devAya to temanI pratiSThA dhULamAM maLI jAya. rAjanItimAM A bhUtone prabhAva samAja karatAM paNa vadhAre bhu kare che. jarUra na hovA chatAM paNa keDe talavAra bAMdhIne cAlavuM, varasAda ke taDako na hovA chatAM paNa mAthA para chatra lagAveluM rAkhavuM, mAkhIo vagere na hovA chatAM paNa cAmara UMjhAte cAlu rAkho, hAthI, ghoDA, ratha vagerenuM mithyA pradarzana karavuM vagere rItarivAjo Aje paNa rAja-rajavADAomAM pracalita che. sauthI vadhAre moTuM bhUta rASTrIyatAnuM che, jene kAraNe sarahadanI eka bAjanA lokone ApaNe mitra mAnIe chIe ane bIjI bAjunA lokone zagu. A prakAranI vRtti purANA kALane ApaNAmAM UtarI Avele saMskAra che ke jayAre mAnavI nAnA nAnA jathAmAM rahetA hatA ane aMdaroaMdara laDAIjhaghaDA karate hate. Aje paNa mANasa nAtajAtanI, saMpradAyanI tathA sImAsarahadanI saMkucitatAmAM baMdhAyelo che. vidyAnuM kSetra paNa A bhUtenA prabhAvathI alipta rahyuM nathI, eka bAju vijJAna anubhavanA AdhAre navI navI zodho karI rahyuM che. bIjI bAju dharma-saMsthA jUnIpurANI vAtanuM raTaNa karI rahI che. ane navA vicArone, navI zodhane mizyA kahI rahI che. je prajA purANA khyAlane tyAgIne AgaLa nIkaLI gaI che te Aje vizvamAM netRtva karI rahI che. jyAre dharmasthAnamAM besI rahIne pitAnI utkRSTatAnI bAMga pokAravAvALI, purANA khyAlane vaLagI rahelI prajAnuM Aje vizvamAM koI sthAna nathI. sUryodaya thatAMnI sAthe kayAMka aMdhakAramAM chUpAI javAvALA prANIonI jevI emanI paristhiti che. anuvAdaka : . mULa hiMdI : nIrubahena subodhabhAI zAha Da. IndracaMdra zAstrI. 52 , prakIrNa noMdha : mahAnubhAva sva. maNilAla bAlAbhAI nANAvaTI 13mI ogasTanA roja muMbaI-juhu khAtenA potAnA nivAsasthAne sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTInuM 90 varSanI ummare avasAna thayuM ane eka lAMbI ane atyanta ujajavala evI jIvanakArakIrdIne anna AvyuM. AthI ApaNA samAjane ajavALatA eka zubhrajyoti tArakane asta thaze. paripakava ummare ane zArIrika svasthatA avAranavAra asthira banyA karatI hoya evA saMyegamAM nipajanuM mRtyu ApaNA dilamAM AghAta nathI pedA karatuM. ema chatAM paNa te vyakita have ApaNI vacce nathI evI abhAvAtmaka lAgaNI UMDI khinnatAne-zUnyatAne anubhava karAvyA vinA rahetI nathI. uttarottara utkarSa ane Atma-vikAsane varelI ane khIcakhIca kAmagIrIthI bharelI temanA jIvananI lAMbI kArakIrdImAMthI kaI vigata bAjue rAkhavI e mUMjhavate viSaya che. ane tethI ApaNe te temanA jIvananAM sImAcihanane ja mAtra nirdeza karIne ja saMtoSa mAnIzuM. - I. sa. 1977mAM temane amadAvAda khAte janma thaye hatuM, paNa temane uchera te vaDodarAmAM ja thayeluM. temanA pitA sva. bAlAbhAI nANAvaTI vaDodarA nareza sayAjIrAva gAyakavADanA aMgata DokaTarathI mAMDIne vaDodarA rAjyanA cIpha meDikala oNphisaranA pada sudhI pahoMcelA. sara maNilAla nANAvaTI athavA te temanI sAthe mAro vyavahAra te mujaba jaNAvuM te zrI maNibhAI 1904mAM bI. e. ela. ela. bI. thaIne vaDodarA rAjayanA nyAyakhAtAmAM joDAyelA. ane tyArathI uttarottara navA navA ane uccatara adhikAro ane sattAsthAna prApta karatAM karatAM nAyaba dIvAnanA pada sudhI teo pahoMcyA. te daramiyAna dezavidezanA temaNe aneka pravAse karelA ane rAjyanI aneka nAnI moTI javAbadArI saMbhALelI. vaDodarAnareze temanI kAmagIrIthI prasanna thaIne 'rAjaya ratna'ne ane AgaLa jatAM 'aruNAdityane temane IlakAba Ape. 1937mAM teo rijharva benkanA DepyuTI gavanara thayA. te pada uparathI 1942mAM nivRtta thayA bAda InDiyana saMsAyaTI opha egrikalcarala IkonomikasanA teo pramukha thayA ane te sthAna upara 1959 sudhI teo rahyA. tyAra bAda paNa kRSiviSaya aMge lagabhaga jIvananA anta sudhI temanuM adhyayana saMzodhana tema ja lekhana cAlu rahyuM. I. sa. 1963nI sAlamAM tA. 22-2-63nA roja temanuM muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA sabhAgRhamAM jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM ane te saMmelananI vigata tA. 16-3-63nA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI hatI. bAladIkSAnI aTakAyatanA muddA upara muMbaI jaina yuvaka saMghanI 1928mAM sthApanA karavAmAM AvI hatI ane te dvArA calAvavAmAM AvelAM pracaMDa andolana dvArA samayAntare vaDodarAmAM bAladIkSA prati baMdhaka dhAro pasAra karavAmAM Avyo hato. e AndolanamAM ane e dhAro pasAra karAvavAmAM zrI maNibhAIne ghaNA sAtha ane sahakAra hato. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha ane tenA mukhapatra prabuddha jainapAchaLathI prabuddha jIvana-pratye temane khUba ja sadbhAva rahyo hato. I. sa. 1937nI sAlamAM zrI maNibhAI vaDodarA choDIne muMbaI bAjue AvIne vasyA hatA ane juhunA kinAre baMdhAvela potAnA baMgalAmAM rahetA hatA. paNa temanAM anya kuTuMbIo vilepAralemAM rahetAM hovAthI vilepArale sAthe temane vizeSa saMbaMdha rahyo hate. vIlepAralenA jAhera jIvanamAM A nANAvaTI kuTuMba varSothI agra Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-8-17 pramuja jIvana 75 ' sthAne rahyuM che. A kuTuMba taraphathI 1937nI sAlamAM nANAvaTI phemIlI puru meTA bhAge nirAzAvAdanA bhoga banelA, vartamAnane TrasTa UbhuM karavAmAM AvyuM hatuM. A TrasTa dvArA sevA, paropakAra ane vakhoDatA ane bhaviSyamAM badhe aMdhAruM dekhatA mAluma paDatA zikSaNanA kSetre AjasudhImAM aneka kAryo thayAM che. Ama chatAM hatA, tyAre maNibhAImAM koI nirAzAvAdane sthAna ja nahotuM. paNa te dvArA UbhI karavAmAM Avela be saMsthAo (1) DaoNkaTara bAlA- vartamAnanI teo pUrI kadara karatA hatA, jyAre bhaviSya vize aneka bhAI nANAvaTI haoNspiTala ane (2) zrI candulAla nANAvaTI kanyA citAjanaka saMga chatAM, teo haMmezA AzavAdI hatA; temane ghana vinaya maMdira ApaNuM sauthI vadhAre dhyAna kheMce che. aMdhakAramAM paNa AzAnAM kiraNo dekhAtAM hatAM. upara jaNAvelI vigato uparathI koI ema na mAne ke zrI meM thoDA samaya pahelAM zrI kanaiyAlAla munazIne aMjali maNibhAInuM jIvana kevaLa bhautika vigyAnI vicAraNA ane tene lagatI ApatAM "mahAmAnava tarIke varNavyA hatA. Aje A puruSa mATe pravRttione ja vareluM hatuM. kaeNleja jIvana daramiyAna vasAvelAM De. e zabdaprayoga sarvathA ucita lAge che. alabatta, bannenA vyakitamIsIsa enI besanTanAM pustakonuM temaNe amuka nimitta UbhuM thatAM tvamAM ghaNuM attara che. ekamAM sUya uSNa Atapa che; anyamAM 1930nI sAlamAM mananapUrvaka vAMcana karyuM hatuM ane tyArathI teo ' caMdranI zItaLa rozanI hatI. eka vegapUrvaka vahete ghUghavATa karate pega ane adhyAtma tarapha AkarSAyA hatA ane tenA jANakAra sAdhu, jaLapravAha che; anyamAM niravapaNe vahetuM nirmaLa jaLane vahana karatuM saMnyAsI ane yogIone teo samAgama zodhatA rahyA hatA, eTaluM ja jaLajharaNa hatuM. ekamAM mahattvAkAMkSAne koI sImA nathI; anyamAM . nahi paNa, eka prakAranI gyasAdhanA ane AdhyAtmika upAsanAne saMyoga ane sthitiprApta javAbadArIne pahoMcI vaLavA pAchaLa raMtu temanA jIvananA anta sudhI joDAyelA rahyo hate. Ama pega lagADavo e sivAya bIjI koI AkAMkSA nahotI. ema chatAM temanA jIvanane samagrapaNe vicAra karIe te temAM ApaNane jJAna- bannemAM mAnavavibhUtinI parama sImAnA ApaNane samAnapaNe vega ane karmayoganI akhaMDa upAsanA najare paDe che. tevI ja rIte subhaga darzana thAya che. sadAne mATe vidAya thayelA evA ApaNA temanA jIvanamAM buddhimatA, zrama maNibhAIne arthAta svargastha sara parAyaNatA ane sevAniSThAno apUrva maNilA bAlAbhAI nANAvaTIne rApaNA antaranA vaMdana-abhivAdana saMgama-samanvaya najare paDe che. hA! temanuM jIvana ApaNane sadA temanA jIvanane dhArmika kahI preraNAdAyI bane ! temanuM smaraNa zakAya ke nahi? Ano javAba ApaNA cittamAM sadA aMkita raho ! ApaNe dhArmikatAne zuM artha karIe sva. sa. mudrikAbahena chIe tenA upara AdhAra rAkhe che. 90 varSanI umara vaTAvI cUkelAM jo dhArmikatA eTale kriyAkAMDa, japa, vayovRddha sAhityakAra murabbI zrI tapa, vrata, upavAsa evo artha himatalAla gaNezajI jariyAnAM patnI sau. mudrikAbahenanuM gayA ApaNe karIe te e prakAranI jalAI mAsanI 25mI tArIkhe 80 dhArmikatA ApaNane kadAca maNibhAInA varSanI ummare lAMbI bImArI bhAgavyA jIvanamAM jovA na maLe. paNa jIvananAM bAda avasAna thayuM ane vidhAtAe UMcAM mUlyone svIkAra ane tadanusAra rasarajeluM eka anupama saMskArI yugala AcAra, kAryaniSThA ane kartavya khaMDita thayuM. zrI aMjAriyA sAthe AjathI 50 varSa pahelAM huM muMbaInI parAyaNatA, nirapavAda cAritrya ane kolejamAM bhaNatA hatA ane zrI zIlasaMpannatA A bAbatone ApaNe aMjAriyA sAntAkrujha khAte vIlarajo dhArmikatA tarIke oLakhatA hoIe rIlAmAM rahetA hatA tyArathI mArA paricayasaubhAgyane prAraMbha thayele. te maNibhAI pUrA arthamAM eka sau. mudrikAbahenane pratyakSa oLakhadhArmika puruSa hatA ema ApaNe vAne yoga 1930-32nI vinAsaMkoce kahI zakIe. sva. maNibhAI bAlAbhAI nANAvaTI savinaya satyAgrahanI laData 1918nI sAlamAM eTale ke maNibhAInI 41 varSanI ummara nAM vilepAralemAM mAMDANa thayAM. tyAre pahelIvAra sahasainika tarIke hatI tyAre, temanAM sahadharmicAriNI traNa saMtAne mUkIne gujarI thayela. tyArathI teo eka saMskArasaMpanna sva.dharmaparAyaNa sannArI gayelAM. AvI sthiti prApta thatAM AvI ummare bIjI vAra lagna che e rIte temane oLakhate Avyo chuM, paNa ethI vizeSa najIkanA paricayamAM AvavAnuM baneluM nahi. AcArya rAmaprasAda bakSI temano karavuM e e samayamAM tanna svAbhAvika lekhAtuM hatuM. ane e mATe bhANeja thAya. A uparAMta varSothI vRddha mAmA-mAmInI rAmatemanAM svajanee temanA upara khUba dabANa paNa kareluM. ema chatAM prasAdabhAI niyamita saMbhALa rAkhatA hoIne teo temane anya bIjA lagnane temaNe koI vicAra sarakhe paNa karyo nahote. Ama nikaTathI jANatA svajana che. prabuddha jIvananA vAcane divaMgata mudrikAbahenane kAMIka paricaya meLave joIe e matalabanI mAgaNI dhana-vaibhavathI parivRttA ane ema chatAM eka prakAranI sAdAI tathA karatAM zrI rAmaprasAdabhAI taraphathI je maLyuM te nIce ApuM chuM, saMyamathI zebhatuM, prasannatAnI prar llatA dAkhavatuM ane aneka pravR sAthe sAthe murabbI snehI zrI aMjAriyA pratye prastuta ghaTanA aMge ttiothI jIvananA sudhI sabhara ane sArthaka banI raheluM- UMDA dilanI sahAnubhUti pragaTa karuM chuM. prastuta patra nIce AvuM jIvana teo jIvI gayA che. samaya jatAM vRddhAvasthAnI asara mujaba che: temanA zarIra upara ThIka ThIka dekhAtI hatI. ema chatAM, temanI baudhika nAnapaNamAM ja mAtAnI huMphathI vaMcita thayelAM zrImatI mudrikAjAgRttimAM ke vaicArika sAmarthyamAM kazo paNa phera paDayo nahoto. bhUta bahenane uchera emanA pha A narasiMharAva diveTiyAne tyAM thayo hato. emanAM lagna I. sa. 1912mAM thayA tyAra pachI patigRhe AvatAM ja kALa vize saMtoSa anubhavatuM, vartamAna viSe prasannatA dAkhavatuM ane emane prArthanAsamAjI ane agraNI sudhAraka narasiMharAvanA kuTuMbhaviSya viSe zraddhA vyakata karatuM temanuM jIvana hatuM. temanI peDhInA banI rItemAMthI sanAtanadharmI ane bhAjanAdi vyavahAramAM zuddha vRddha puruSomAM ane maNibhAImAM eka moTuM antara jovAmAM nAgarI rivAja pALatAM zrI hiMmatalAla aMjAriyAne tyAMnI rIte apaAvatuM hatuM ane te e hatuM ke jyAre e vRddha nAvavI paDI hatI ane e parivartana emaNe evI sAhajikatAthI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 721 prabuddha jIvana sAdhyuM hatuM ke patigRhamAM tema ja narasiMharAvanAM kuTuMbIjanomAM ubhaya pakSanA sneha tathA Adara emanA pratye anyna rahyo hatA. nuM kAraNa hatuM emano ahaMbhAvarahita, mAyALu ane ni:svArtha sevAparAyaNa svabhAva. "najIkanAM keMdUranAM, sagAM ke paDozI, koI paNa kuTuMbamAM mAMdagInA ke suvAvaDa jevA prasaMga hoya tyAre mudrikAbahena satata hAjarI ApIne, rAtanA ujAgarA paNa karIne mAtA jevA premathI sevA karatAM. e sevAdharmamAM emaNe kadI potAnAM ane pArakAM vacce leza paNa bhedabhAva rAkhyo nahotA. "emanI tyAgabhAvanAnuM nidarzana ApatA eka virala prasaMga noMdhavA jevA che. AjathI lagabhaga pacAsa varSa pahelAM eka gRhastha emane tyAM eka anAghAma mATe phALA bharAvavA AvyA hatA. mudrikAbahene zrI aMjAriyAnI e samayanI AvakanA pramANamAM ghaNI meATI gaNAya evI rakama bharI. ane e gRhasthe pUchyuM ke mudrikAbahena, tamArAM bALakono vicAra karyo che? tyAre emaNe kahyuM ke "hA, emane mATe chevaTe A anAthAzrama te che ja ne?" emanI sevAbhAvanA ane udAratAnA lAbha vyakitaone tema ja saMsthAone satata maLyA karato. sAMtAkrujhanA gujarAtI hiMdu-sI maMDaLanA Adya sthApaka sannArIe mAMnAM eo eka hatAM ane e saMsthAnAM TrasTI tarIke tathA pramukha tarIke emaNe varSo sudhI emAM amUlya sevA ArpI hatI. muMbaInA zrI vaDanagarA nAgaramaMDaLanA pramukhapade cUMTAnAra pahelAM sannArI eo hatAM ane e pade rahIne emaNe e puruSapradhAna saMsthAne puruSonI paNa prazaMsA pAme evuM mArgadarzana ApyuM hatuM. pUjya gAMdhIjIe AdarelA rASTramukitanA yajJamAM mudrikAbahena prathamathI ja zAmela thayAM hatAM ane be vAra emaNe kArAgAranivAsa paNa sevyo hato. "udAra tyAgabhAvanAmAM, nisvArtha sevAvratamAM, svAzrayamAM ane sAdAImAM ekabIjAnI sarasAI kare evAM A aMjAriyA pati-patnInuM prasanna dAmpatya Adarza gaNAtuM hatuM. e dAmpatya paMcAvana varSanA tejasvI sahacAra pachI Aje mudrikAbahenanA avasAnathI khaMDita thayuM, mAtapitAnI putravat sevA karavA mATe apariNIta rahevAnuM vrata jemaNe lIdhuM che evI putrI kumArI surekhA mAvihoNA thayAM, sva. putrI vatsalA suzruta nIlakaMThanAM traNa bALakone to bIjIvAra mAtRviraha veThavAno Avyo, zrI aMjAriyA vRddha umare ekalA paDayA ane sagAsaMbaMdhIoe sarva pratye samAna premavALAM vAtsalyamUrti mAtA gumAvyAM, e kAraNe mudrikAbahenanI khoTa anekane du:khadAyaka bane e svAbhAvika che. paNa 90 varSanA vRddhAsthAne kAraNe have azakata banelA zrI hiMmatalAla aMjAriyA jevA patinA jIvatAM 80 varSa pUrAM karavA AvelA zrImatI mudrikAbahena pAtAnuM saubhAgya akhaMDa rAkhIne nirvANa pAmyAM e to e sannArInuM sadbhAgye ja manAya. zrI hiMmatalAla aMjAriyA A ghaTanAmAM patnInuM ane potAnuM paNa sadbhAgya mAnIne jJAnIjanane sahaja evI je svasthatAthI A viyAgane sahI rahyA che. te svasthatAnuM pratyakSa darzana bhAre preraNAdAyI lAge che." dezanA zikSaNamAdhyama aMge vizeSa vicAraNA muMbaI: vIlepArale (pazcima) mAM Avela zrI caMdulAla maNilAla nANAvaTI vinayamaMdiranA AcArya zrI vajubhAI paTela taraphathI upara jaNAvela viSaya aMge maLelA patra nIce mujaba che:"murabbI zrI paramAnaMdabhAI, "ApanI jANa mATe mAdhyamanA prazna je che te mArI samaja pramANene rajU karuM chuM. " aMgrejI bhASAzikSaNanA mAdhyama tarIke ane vahIvaTa mATe baMne rIte Aje varSothI cAle che. tenI sAme svataMtra bhAratamAM virodha hoya te svAbhAvika che. aMgrejI bhASA zikSaNanA ane vahIvaTanA mAdhyama uparAMta AMtarabhASA tarIke paNa cAlu che tenI sAme paNa koI koI rAjyamAM virodha che. " zikSaNa ane parIkSaNanA mAdhyama tarIke tathA vahIvaTI kSetre prAdezika ke mAtRbhASA ja hoI zake -tarabhASA tarIke aMgrejInuM sthAna hiMdI le te eka bAbata che ane zikSaNanA mAdhyama tarIke aMgrejInuM sthAna hiMdI le te bIjI bAbata che. jo zikSaNamAM aMgrejInA sthAne hindI Ave to koI paNa phAyado thavAne badale dekhIta geraphAyado thAya. jJAna je saraLatAthI meLavavuM joIe ane enA upayoga karavA joIe temAM vikSepa paDe e dekhItA geraphAyadA che. zikSaNamAM hiMdI mAdhyama dAkhala karavAthI National Integratnon tA. 16-8-67 sAdhI zakAya che te bhrama che. Nationl Integration mATe lAMbe gALe mAtRbhASAmAM thato abhyAsa upayogI thaI paDavA bhava che, paNa hiMdImAM thato abhyAsa kadI nahi thAya. ApaNe haMmezAM ujaLA varNanI jarUriyAtane dhyAnamAM zakhI vicAra karatA AvyA chIe. adAlatomAM nyAyanA cukAdAnuM zuM thAya ke vepAramAM ApaNu zuM thAya vagere daSTie vicArIe chIe. paNa Aje Exposition of Knowiedge ane Explosion of PopulationnA A yugamAM sAmAnya Amavarga kevI rIte abhyAsa kare te tene tene phAyado thAya ane dezane phAyadA thAya te daSTie vicAravuM yogya kahevAya. zrI munazInI kalpanAnI aMgrejI MediumnI pablika skUla ke kAleja Aje rASTrIya asmitAmAM ghA mAravA samAna gaNAya tema huM samajuM chuM. vajubhAI paTela" A prazna aMge vizeSa carcA have pachI. AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA eka navA vyAkhyAtAne paricaya A vyAkhyAtAnuM nAma che zrI upAkAnta lAdIvALA, te muMbaInA AgevAna nAgarika ane aneka dhArmika lekhAtI pravRttionA saMcAlaka zrI jamanAdAsa lAdIvALAnA putra thAya. tA. 30-7-67nA TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa karavAmAM AvelI paricayanoMdha uparathI temanA viSe mane sauthI pahelI jANakArI thaI. teo potAnA pitA sAthe vyApAramAM tA joDAyelA che ja, paNa A uparAMta temane aneka viSayamAM jIvata rasa che ane sArA abhyAsI che. teo bhUstarazAstrI Geologist che ane tatvavighAmAM niSNAta che. svAmI vijJAnAnaMda nAmanA eka prajJAsaMpanna santapuruSanA teo anuyAyI che ane temanI dvArA temane tatvajJAnanI dIkSA maLI che. amerikAmAM zrI jemsa kIDa nAmanA eka Copper Minner tAMbAnI khANane lagatA vyavasAya karatA--eka gRhastha, peAtAnA vIlamAM--vasiyatanAmAmAM--je koI AtmAnuM astitva pUravAra karI Ape tene potAnI milakatamAMthI be lAkha DolaranA puraskAra ApavAnuM jaNAvIne theADA samaya pahelAM gujarI gayA. A aMge mahAnibaMdha--Theisis--lakhavA mATe duniyAbharanA AtmavAdIone nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM che ane te mATe 9000 vyakitaoe potapotAnA nibaMdho mekalIne e harIphAImAM utaravAnI mAgaLI karI. bhAratamAMthI A mATe 350 nibaMdho mokalavAmAM AvyA che jemAMne eka nibaMdha zrI uSAkAnta lAdIvALAnA che. A bAbatanA nirNaya levA aMge erIjhAnAnI suprima korTanA nyAyamUrti zrI robarTa meyara samakSa aneka harIphonI sunAvaNI cAlI rahI che. upara jaNAvela 9000 umedavAromAMthI 93 vyakitaonA nibaMdha viziSTa koTinA hovAnuM jAhera karavAmAM Avela che, jemAM zrI uSAkAnta lAdIvALAnA nirdhA dhanA samAveza karavAmAM AvyA che ane 3 vyakitaone potapotAnA nibaMdha viSe pratyakSa jubAnI ApavA mATe amerikA belAvavAmAM Avela che. zrI uSAkAnta lAdIvALA A mATe amerikAnA pravAsa karIne tema ja upara jaNAvela korTa samakSa potAnI jubAnI ApIne bhArata khAte tAjetaramAM pAchA pharyA che. uSAkAnta saMbaMdhI vizeSamAM jaNAvavAnuM ke temane keliphorniyA peresAIkolojI phAunDezananA rIsarca membarasaMzAdhana sabhya-tarIke svIkAravAmAM AvyA che. teo bAyokemika DaeNAkaTara che; kavolIphAIDa homiyopAtha che ane eka sArA gAyaka paNa che. ApaNe AzA rAkhIye ke Ama bahulakSI prajJA dharAvatA bhAI uSAkAnta rajU karelA punarjanmanuM pratipAdana karatA ane AtmatatvanuM vaijJAnika rIte samarthana karatA mahAnibaMdhane upara jaNAvela be lAkha DolaranA pAritoSikane pAtra gaNavAmAM Ave. AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM sapTembaranI sAtamI tArIkhe savAranA 8-30 vAgye vijJAna ane dharmanI dRSTie Atmatatva' e viSaya upara temanuM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. paramAnaMda, Do. uSAkAMta je, lAdIvAlA bI. esa. sI. bAyoDo. je. pI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-817 ' prabuddha jIvana 77 AjanA vaicArika dhuMdhaLApaNAnA vidyAraNa athe abhinava abhigama (prabuddha jIvananA pAThakone suparicita evA zrI vimalAbena (3) rDo. esa. zAha ane zrImatI esa. zAha, ema. e. hakAranI preraNAthI gayA julAI mAsanI tA. 14thI 19 sudhI-ema (4) zrI lAlubhAI zAha, muMbaIthI cha divasanI eka matadAra prazikSaNa zibira yojavAmAM AvI hatI. (5) zrI amRta modI, vaDodarAthI te zibiramAM thayelI kAryavAhInI noMdha vimalAbahene pote ja aMgre- (6) zrI pratApa TaeNliyA- vIsanagaranI vImensa kaeNlejanA jImAM lakhI mokalI hatI, jene nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. prinsipAla. Aje A prakAranA lokazikSaNanI keTalI jarUra che ane AjanA A zibiramAM nIce jaNAvela vyakitaoe pravacana yA vivecana Aveza ane unmAdabharyA vAtAvaraNamAM ane vaicArika dhuMdhaLApaNAmAM karyA hatAM.:janatAne svastha cintane tarapha laI javAmAM AvI zibiranI keTalI (1) huM julAI mAsanI 14mI thI 18mI sudhI zibirArthIo badhI upayogItA che tene nIce ApelI kAryavAhInI vigate vAMcIne sAthe rahI hatI ane nIcenA viSayo upara meM vargo calAvyA hatA. koI paNa vAcakane khyAla AvyA vinA raheze nahi. AvI zuddha racanA- (ka) mAnavajAtanI samasyAo pratye bhAvAtmaka savAMgI abhigama tmaka tema ja zikSaNAtmaka pravRttinuM nirmANa karavA mATe, temAM potAnI (kha) bhAratanI lokazAhInI adyatana kAryavAhI (ga) rAjayavahIvaTanA zakitane bhega ApI rahela zrI vimalAbahenane ApaNA sarvanA pAyAnA ghaTaka tarIke grAmapaMcAyatonuM mahattva. dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda). (2) zrI manubhAI paMcoLIe zibiramAM be divasa gALyA hatA mAunTa Abu, tA. 20-7-67. ane nicenA viSaya upara vargo calAvyA hatA. (ka) saMsadIya lokapriya mitro, zAhInA pAyAnA siddhAnto aMge pukhta vayanA lokone apAvA. - gujarAtamAM tAjetaramAM maLelI sauthI pahelI matadAronI zibi joItA zikSaNane prabaMdha karavAnI tAtkAlika AvazyakatA, (kha) grAmarane kAMIka khyAla ApavAnA hetuthI A patra huM lakhI rahI chuM. paMcAyata dvArA prAyogika zikSaNane prabaMdha, (ga) bhAratIya mAnasa1966nA okaTobaramAM matadAronA prazikSaNa aMge je Andolana racanAnuM svarUpa, tenI truTIo, tenI vikRtio ane te nAbUda ame UbhuM karyuM hatuM tenA anusaMdhAnamAM A kArya hAtha dharavAmAM karavAne lagatI vyavahArU paddhati. AvyuM hatuM. ame matadAronA prazikSaNa arthe zibira yojavAne (3) DaeN. dvArakAdAsa joSI 14mI julAIthI 18mI julAI nirNaya karyo hato. A mATe mahesANA tAluko be kAraNasara pasaMda sudhI zibirArthIo sAthe rahyA hatA ane grAmadAna-grAmasvarAjayanuM karavAmAM AvyA hatA. rahasya ane grAmya vibhAgamAM Arthika kSattinI utkaTa AvazyakatA(1) e tAlukAmAM mane evA mitro prApta thayA hatA ke jemaNe e viSaya upara temaNe vivecana karyuM hatuM. AvI zibira goThavavAnI ane tenI Arthika javAbadArI mAthe levAnI (4) tAlukA paMcAyatanA pramukha zrI ratibhAI jopIe 'traNa. tatparatA dAkhavI hatI. De. vasanta parIkhe A mitramaMDaLInI Age taranA sthAnika svarAjayanI vAstavika kAryavAhI' e viSaya upara vargo vAnI svIkArI hatI. matadAroe nImelA pratinidhi tarIke teo rAjaya lIdhA hatA. vidhAnasabhA mATenI cUMTaNI laDayA hatA ane e cUMTaNInI harIphAImAM (5) jillA paMcAyatanA pramukha zrI rikhavacaMdajIe AjanI mAtra garIba janatAnA ane vaDanagara vibhAganA zikSita yuvaka varganA paristhitine khyAla Apyo hato ane enAM mULa kAranI ane TekAthI teo vijayI nIvaDyA hatA. A zibirane prabaMdha karavAnuM A AkhA khIcaDAmAMthI kema bahAra nIkaLI zakAya te praznanI carcA temaNe mAthe lIdhuM te kAraNe vaDanagarane zibiranA mathaka tarIke pasaMda karI hatI. karavAnuM mane pretsAhana maLyuM. A tAlukA aMge nIcene kAryakrama nakkI karavAmAM Avyo hate: (2) mAunTa Abu je mAruM sthAyI nivAsasthAna che tyAMthI (1) have pachInI zibiranuM nirmANa karavA mATe eka matadAramahesANA thoDAka kalAkamAM pahoMcAya che, tethI e tAlukAmAM yojAtI prazikSaNa samiti UbhI karavAmAM AvI che. A samiti sthAnika zibiramAM bhAga levAnuM mArA mATe bahu sagavaDa paDatuM hatuM. pAMca AgevAna kAryonI banAvavAmAM AvI che ane 3. vasanta - 1967nA eprila mAsamAM De. parIkha mArI sAthe mAunTa parIkhanI 'kanvInara tarIke nimaNUka karavAmAM AvI che. Abu be traNa divasa rahI gayA. ame yojanAnI vigato vicArI (2) huM (vimalAbahena), manubhAI paMcoLI, ane dvArakAdAsa lIdhI. temaNe jillA paMcAyata ane tAlukApaMcAyatanA pramukhone jopI ema traNa sabhyonI salAhakAra samiti nakkI karavAmAM AvI che. vizvAsamAM lIdhA. De. dvArakAdAsa jozI jeo gujarAtanA eka aMgra (3) have pachInI zibira vIsanagaramAM bharavAnuM nakkI karavAmAM gAya sarvodaya kAryakara che ane je vaDanagaramAM chellAM 19 varSathI AvyuM che. vase che temanI sAthe paNa DaeN. parIkhe A yojanAnI carcA karI. e. (4) samaya-sapTebaranuM trIjuM aThavADiyuM. pradezanA zikSaka ane racanAtmaka kAryakartAone paNa temaNe sahAra (5) viSaya--"rAjanI dhArAsabhAe." sAdhyo. (6) zrI zaMkararAva deva ane dAdA dharmAdhikArIne A zibiranA - prastuta zibira vaDanagaramAM bharavAmAM AvI hatI. te zibi vargo calAvavA mATe nimaMtraNa ApavuM. ramAM 25 vyakitaone dAkhala karavAmAM AvI hatI. AmAMnI 14 A daramiyAna, ogasTa mAsa daramyAna pATaNa khAte vidyAvyakita 30 varSanI nIcenI hatI; bAkInI 30thI 45 varSanI rthIonI eka zibira javAnuM pATaNanA mitroe nakkI karyuM che. aMdaranI hatI. kevaLa anaupacArika dhAraNa upara AvI zibira yojAya A zibira pATaNa tAlukAnA hAIskUlanA ane kaeNlejanA vidyAane temAM bhAga levAnuM bane te eka romAMcapreraka anubhava hatA. rthIone anulakSIne yojavAmAM Avaze. A zibiramAM mATe dareka 25 zibirArthIo uparAMta nIcenI vyakitaoe nirIkSaka tarIke bhAga hAIskUla taraphathI TuDanTsa yuniyana pasaMda kare te eka pratinidhi lIdho hato : ane dareka kaeNleja taraphathI e prakAranA be pratinidhie-A zibiramAM (1) zrI ane zrImatI De. dvArakAdAsa jovI. bhAga leze. (2) zrImatI Ara. parIkha-hAIskUlanA eka zikSika. A zibira zrI zyAmasundarajI pATaNanA vatanI zrI lAlu Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 prabuddha jIvana tA. 16-8-17 bhAI zAhanA sahakArapUrvaka bharaze ane temAM vIsanagaranI vImensa kaeNlejanA prinsipAla, mahesANAnA kolejanA prinsipAla ane huM (vimalA bahena) ema ame traNa jaNA vargo calAvIzuM ane A zibiranuM heralDa lAkI InsTITayuTanA DIrekaTara zrI puruSottama mAvalaMkara ghaNuMkharuM uddaghATana karaze. sauthI pahelI bharAyelI A zibira bIjI ghaNI rIte saphaLa nIvaDI che. tethI puravAra thayuM che ke jAgRta ane saMvedanazIla nAgarikone svayaMskRta sahakAra samAjazikSaNamAM bahu agatyano bhAga bhajavI zake che ane maitrI paNa eka cetanAdAyI tattva banI zake che. huM A zibiramAMthI vadhAre tAjI thaIne, vadhAre zraddhA prApta karIne ane savizeSa protsAhita banIne pAchI pharI chuM. prema ane bhAvapUrvaka. vimaLA pUraka noMdha: zrI vimalAbahenanA mArgadarzana nIce pATaNa khAte ogasTanI 12, 13, 14nA roja chAtra zibira thaI gaI 25mI oNgasTa lagabhaga jayapuramAM nAgarika prazikSaNa zibira yojAvAnI che; sapTembaramAM mahesANA jillAnI nAgarika prazikSaNa zibira vIsanagara khAte yojAze. taMtrI ophIse jatI patnIo viSe saMvedanazIla haiyAvALAM jagatanA tamAma loko, mArI vAta sAMbhaLe ane tamArI AMkhamAM AsuM AvI zakatAM hoya te jenI patnI ophise jatI hoya evA mArI jevA loko mATe be cAra AMsu bhale vahAvo. kAme jatI patnInI muzkelI vize Aja sudhImAM ghaNuM ghaNuM lakhAyuM che. paraMtu evI patnIonA patio vize eka zabda paNa hajI sudhI keIe uccAryo suddhAM nathI. hamaNAM ja "sanDe sTAnDarDa mAM eka lekhake lakhyuM hatuM tema "If the officegoing wife is on the cross-roads, the man who is tied by wedlock to such working woman, is literally on the cross. eTale ke "je ophise jatI patnI nA yugamAMthI navA yugamAM praveza karI rahI che te tene paraNele pati te narI yAtanAnA cakkaramAM phrAI cUkaye che." cAlo mitro, huM tamane mArI ja vAta kahuM. samAje visArI mUkelA madhyamavargane huM eka sabhya chuM. eka bAju kUdake ne bhUsake vadhatA jatA bhAvo ane bIjI bAju udhAra bAjuno AMka UMce caDhato jAya. jamA ane udhAranuM pAsuM keme karIne sarakhuM thAya ja nahi. ghaNo vicAra karyA pachI eka divasa meM mArI patnIne jeNe lagna pahelAM vahIvaTI kAma aMgenI tAlIma lIdhI hatI tene koI ekAda karI svIkArI levA kahyuM. Ama thAya te ja kuTuMbanA bajeTane khADo purAya. ghaNI samajAvaTa ane mathAmaNane aMte te saMmata thaI. paraMtu tenI pahelI nokarIthI ja mArI musIbatanI zarUAta thaI. e dhaMdhAdArI kaMpanImAM ghaNAM strI-puruSe kAma karatAM hatAM. dararoja sAMje e ghera Ave ane mane kahe "tane khabara che Diyara? Aje mArI ophisamAM pelI mIsa bhAvanAnI Ave che teNe evI sarasa kAMjIvaramanI sADI paherI hatI." athavA "pelI mIsa mahetA banArasI zelAmAM evI suMdara dekhAtI hatI ke na pUcho vAta! huM paNa evI ja eka sADIne orDara ghera pAchAM pharatAM ApatI AvI chuM. paNa tuM cittA na karate, he ! mArAM AvatA mahinAnA pagAramAMthI huM enuM bIla cUkavI daIza." . vaLI IvAra sAMje AvIne kaheze : "Aje te amArI ophisanI badhI ja strIoe eka ja sarakhA dAgInA paheravAno nirNaya karyo che. eTale ame cauda kereTanA paNa leTesTa phezananA ekasarakhA sonAnA bresaleTa ane nekalesa kharIda karavAnA chIe." | mArI patnIne kapaDAM ane dAgInA viSene A zokha chADA vavA mATe eka divasa meM ene mAtra puruSo ja kAma karatA hoya evI kaMpanImAM kAma apAvavA vicAra karyo. paNa A khato te mane UlTAne vadhu bhAre paDayo! eka sarasa majAnI sAMje eNe mane camakAvato prazna karyo: "tuM mane prema kare che, Diyara ! sAce sAca cAhe che?" meM kahyuM: "hA vaLI, kevI vAta kare che?" to pachI tuM mane koI vAra cAInIjha resTorAM ke koI vAra pikacaramAM kema laI jato nathI? amArI eksimAM pelA mi. bhaTTa che ne, te te emanI bairIne roja sAMje ophisethI bArobAra pharavA laI jAya che." athavA "pelA mi. viliyamsa temanI patnIne reja skuTara para pharavA laI jAya che. ApaNe paNa eka navuM kuTara kharIdIe te kema ? " athavA "pelA mi. mukarajI emanAM patnIne rAInA kAmamAM kevI madada kare che?" dhIme dhIme mArA para navA navA kAmane boja vadhato cAlyo. pahelAM raDuM, pachI bALakonI sArasaMbhALa, temane navarAvavAMdhavarAvavAM, kapaDAM paherAvavAM vagere. temAM paNa koI vAra amAro nAne azoka kaheze : "pappA, mammI to koI vAra amane AvA sAbuthI navarAvatI nathI!" te koI vAra enAthI nAnI senyA mane zikhAmaNa Apaze: "nA DeDI, ema nahIM, kuratA para koTa nA paherAvAya." sauthI nAne rAkeza vaLI ethI ye AgaLa vadhaze : "mArI seMthI vaccethI nahIM pADavAnI pappA." mArI potAnI ophisamAM mArI paristhiti vadhAre vikaTa banI hatI. mArA sAthIdAro mArI IrSyA karatA thaI gayA hatA. "nasIbadAra che tame banne. beu jaNa kamAo che. Aje eka paccIza rUpiyA Apaze ? AvatA mahinAnI pahelI je tArIkhe pAchA ApI daIza." amArA menejara te vaLI kaheze: "tamAre vaLI pagAravadhAro zA mATe joIe? tame te banne jaNa kamAe che." pariNAma e AvyuM ke mArI patnIe nokarI karavI ke nahIM e praznanI mAre pheravicAraNA karavI paDI. divaso sudhI A praznanA phAyadA ane geraphAyadAnI gaNatarI meM karyA karI. meM joyuM ke pArakInsano siddhAMta ke je mujaba "AvakanA pramANamAM kharca paNa vadhe che." - e to eka navuM ladhukathana - understatement che. mArA kissAmAM to mArI AvakanuM pramANa saravALAnA hisAbe vadhyuM jayAre mArA kharcanuM pramANa guNAkAranA hisAbe vadhI gayuM. have meM nirNaya laI lIdhuM che. tame zuM mAno cho ? mArI patnIne nokarI choDAvI devAno ? haragIja nahIM. meM ja nokarI mUkI devAno vicAra karyo che ! tame samajyA? chevaTe te mArA karatAM mArI patnInI Avaka bamaNI hatI ! mULa aMgrejI : anuvAdaka : pI. esa. gopAlana subodhabhAI ema. zAha. De. padmanAbha jainane vArtAlApa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM (45-47 dhanajI sTrITa, muMbaI -3) tA. 22 mI oNgasTa maMgaLavAra sAMjanA cha vAgye paradezathI lAMbA gALe pAchA pharelA vidradavarya De. padmanAbha jaina sAthe vArtAlApa goThavavAmAM AvyuM che. te saMghanA sabhyone A prasaMgane lAbha levA AgrahapUrvaka vinaMtI che. maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.16-8-67 pramukhya vana kevA sAgeAmAM garbhapAtane AjakAla upara jaNAvela prazna be daSTibinduthI carcavAmAM Ave che: eka te! vastIvadhArAnI anivArya banatI jatI aTakAyatanA saMdarbhamAM. bIjuM garbhavatI strInA viziSTha saMyogAnI vicAraNAnA saMdarbhamAM. garbhapAta Akhare eka prakAranI bhrUNahatyAmAnava hatyA che ja, tene vastIvadhArAnA prazna sAthe joDavAmAM Ave te eno artha ema thAya ke jyAre paNa koI strInI IcchA thAya tyAre te garbhapAta karAvI zake. A " bAbatamAM kAyadAo vacce AvavuM na joIe. AmAMthI sUcita artha e nIkaLe ke jo garbhapAtanuM pariNAma vastIghaTADAmAM Ave ane vastI ghaTADo AvakArapAtra che te koI paNa garbhapAta AvakArapAtra lekhAvo ghaTe. garbhapAta aMge AvuM dhAraNa svIkAravA jatAM niraMkuzanA, svacchaMda ane naitika binajavAbadArIne ja uttejana maLe. A uparathI ema phalita thAya che ke vastI ghaTADavA mATe kRtrima saMtatiniyamanane lagatA bIjA je koI yogya ane salAmata upAyo dekhAya te bhale grahaNa karavAmAM Ave, paNa A praznane garbhapAtanA prazna sAthe joDavA na ghaTe. te pachI garbhapAtano prazna mAtra AjanI sAmAjika ane naitika daSTie ja vicAravA ghaTe. A saMbaMdhamAM Aje kAnUnI prabaMdha zuM che te ApaNe sau prathama dhyAnamAM levo joIe. garbhapAta aMge InDiyana pInala koDanI 312mI kalama nIce mujaba che : "je koI vyakita sagarbhA strIne 'miskereja'kasuvAvaDa karAvaze ane AvI kasuvAvaDa e strInI jI MdagI bacAvavAnA hetuthI karavAmAM AvI na hoya to AvI kasuvAvaDa karAvanAra vyakita traNa varSa sudhInI bemAMthI eka prakAranI jelazizA athavA daMDa athavA banne prakAranI zikSAne pAtra thaze ane jo e strInA udaramAMnuM bALaka hAlanuMcAlatuM hoya te tevA garbhapAta karAvanAra sAta varSanI jelazikSAne pAtra thaze tema ja daMDane pAtra paNa banaze. khulAsA : je zrI kasuvAvaDa karAvaze te strI paNa A kAyadA anusAra gunegAra gaNAze." A kalamamAM 'miskareja- kasuvAvaDa zabdamAM garbhapAta-ebArzanano samAveza thAya che, eTaluM je nahi paNa, svAbhAvika prasUti thavA pahelAM zastrakriyA drArA karavAmAM AvatA garbhasthAnanA dUrIkaraNanA paNa samAveza thAya che. AvI gunhAhita kasuvAvaDomAM mAtra eka ja apavAda sUcita che ane te garbhavatI strInI jI MdagI bacAvavAnA hetuthI karavAmAM AvI hoya tevI suvAvaDa. kasuvAvaDa athavA to garbhapAta aMgenI A prakAranI kAnUnI vyavasthA bhArata sarakAranI heltha ane phemIlI plAnIMga mInIsTrIne apUratI athavA to vadhAre paDatI maryAdita lAgavAthI te khAtA del Legislation for the Legalisation of AbortiongarbhapAtane kyA saMyogAmAM kAyadesara rakSaNa maLavuM joIe e aMgenI badhI bAjuonI pUrI tapAsa karI bhalAmaNa karavA mATe e vakhatanA muMbaI rAjayanA eka pradhAna zrI zAntilAla zAhanI adhyakSatA nIce 1964nA sapTembara mAsamAM eka samiti nImavAmAM AvI hatI ane te samitie 1967nA jAnyuArI mAsamAM peAtAnA rIporTa bahAra pADayA hatA. A samitinI mukhya bhalAmaNA nIce mujaba hatI : (1) jyAre garbhAdhAnanuM cAlu rahevuM te sagarbhA strInI jIMdagI mATaeN gaMbhIrapaNe okhamakAraka hoya athavA te tenA zArIrika tema ja mAnazika Arogya mATe prastuta bALakanuM astitva, tenA Y+{ chUTa kAnUnI rakSaNa maLavu ghaTe? pahelAM, janma samaye athavA janma pachI, gaMbhIrapaNe hAnikartA nivaDavAnA saMbhava hoya; (2) jyAre bALakane janmAvavAmAM Ave to te bALaka AkhI jIMdagI sudhI gaMbhIrapaNe jakaDAI jAya athavA te tenI kriyAzIlatA aTavAI jAya evI zArirIka ke mAnasika khoDakhAMpaNavALuM thavAnI pUrI zakyatA hoya; (3) jyAre baLAtkAramAMthI, 16 varSa nIcenI apariNIta kanyA sAthenA saMbhAgamAMthI, tema ja mentally defective woman-mAnasika vikaLatA dharAvatI strI-sAthenA saMbhAgamAMthI garbhadhAraNa nirmANa thayuM hoya. AvA garbhapAta karAvavA aMge A samitie keTalIka zaratonA anupAlana aMge khAsa Agraha sUcavyo che ane temAM garbhapAta karAvanAra DaeNAkaTaranI yogyatA, garbhapAta karAvavA mAgatI strInI saMmati vagere bAbatonA tema ja tene lagatI kAyadAnI vidhinA samAveza karavAmAM Avyo che ke jethI A chUTachATano durUpayoga thavA na pAme athavA te tenA manasvI rIte lAbha levAmAM na Ave. A uparAMta aicchika vandhyatva aMge A samitie evI sUcanA karI che ke je strIo vadhAre garbhadhAraNanA bAjo sahana karI zake tema na hoya tevI strIo pharI pharIne garbhapAta karAvavAnI sthitimAM na mUkAya e mATe DaeNAkaTare e strIne athavA tenA patine aicchika vandhyatvano mArga svIkAravAnI salAha ApavI joIe. vaLI A prazna ane te aMge karavAmAM AvelI bhalAmaNo bAbatamAM, e samitie jaNAvyuM che ke, A rIte upasthiti thatA garbhapAtane lagatA kissAomAMthI sAcAkhoTAnI tAravaNI karavAnuM muzkela haze e viSe samiti pUrI sabhAna che. Ama chatAM samitine lAgyuM che ke thoDA khoTA athavA apAtra kissAonI zakayatAnAM kAraNe meoTA bhAganA kharA ane pAtra kissAone kAnUnI rakSaNathI vaMcita rAkhavA ucita nathI. e samitie vizeSamAM ema paNa jaNAvyuM che ke A bhalAmaNe tenA TIkAkAranA aMgata valaNa mujaba, koIne vadhArepaDatI sAMkaDI to koIne vadhAre paDatI AgaLa jatI lAgaze, Ama chatAM paNa A samitinA makkama abhiprAya che ke AjanA vartamAna saMyogAmAM A bhalAmaNeA vyavahAru che ane AjanI vAstavikatAnA saMdarbhamAM teno amala atyanta Avazyaka che. zAntilAla zAha samitinI A bhalAmaNo bhArata sarakAra samakSa vicAraNA ane nirNaya mATe raju karavAmAM AvI che ane saMbhava che ke tene lagatA kAyadAno kharaDo thoDA samayamAM bhAratanI lokasabhAmAM raju karavAmAM Ave. e samitinA rIporTanA TuMkA sAra, tA. 1-2-'67nA prabuddhajIvanamAM ApavAmAM Avyo hato. A bAbata AjanA sAmayikomAM sArA pramANamAM carcAI rahI che, tethI prabuddhajIvananA vAcakonI jANakArI tAjI thAya e khAtara e rIporTanI bhalAmaNNA ahIM bIjI vAra pragaTa karavAmAM AvI che. amuka saMyogAmAM garbhapAtane kAnUnI saMmati ApavAnA vicAra ane viSaya ApaNA samAja mATe tana navA che. ApaNA ucheranA saMskAranA saMdarbhamAM vicAratAM 'garbhapAta' zabda ja koIne paNa bhaDakAve tevA che. Ama chatAM samayanA badalAtA jatA citranA saMdarbhamAM A prazna vadhAre ne vadhAre prastuta banato jAya che ane samayanI mAganuM rUpa dhAraNa karatA jAya che. paccAsa varSa pahelAM vidhavA vivAhanA prazna para sAmAjika ane sAMpradAyika kaoNnpharansa ane pariSado bhAMgI jatI hatI. Aje vidhavAvivAha atyanta nirdoSa bAbata lAge che ane jo vidhura purUSa bIjI vAra paraNI zake te strI paNa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-8-7 vidhavA thatAM bIjI vAra paraNe emAM khoTuM zuM ke vAMdhApaDanuM zuM hoya e prazna karavAmAM Ave che. AvI ja rIte lagnavicchedanI bAbata paNa dhIme dhIme samAjanA koThe paDatI jAya che ane vasatIvadhArAnA kAraNe anivArya banelA kRtrima upAya dvArA saMtatiniyamana paNa lokasaMmatine pAmatuM jAya che. A rIte garbhapAta paNa jo strInI zArirIka rakSA khAtara karavAmAM Ave che temAM have koIne vAMdho uThAvavA jevuM lAgatuM nathI ane AvAM oparezane have avAranavAra karAtA hovAnuM sAMbhaLavAmAM Ave che. jo garbhapAta mATe zArIrika svAdhyanA muddAne yogya ane vyAjabI lekhavAmAM Ave te tevA bIjA muddAo je zAntilAla zAha samitinI bhalAmaNa dvArA aAgaLa karavAmAM AvyA che tene paNa garbhapAta mATe vyAjabI ane yogya kAnUnI anumatine pAtra lakhavA ghaTe. A vicAra sAme eka ja dalIla karavAmAM Ave ke upara jaNAvela apavAdayogya kissAomAM je garbhapAtane kAnUnI maMjurI ApavAmAM Ave te te garbhapAta teTalA apavAdo pUratuM sImita na rahetAM tene chUTo dora maLavAne ane kAyadAne pUrI durUpayoga thavAne ane temAMthI pAravinAnA anartho janmavAnA. A bhIti sAva khoTI che ema nahi kahevAya. ema chatAM paNa, AvuM jokhama A prakAranA koI paNa sAmAjika kAnUna aMge rahevAnuM ja, dA. . lagnavicchedane amuka saMyogamAM anumata karate kAyado. A kAyadAne durUpayoga thavAne pUro saMbhava che, amuka saMyogomAM teno durUpayoga thato paNa haze, ema chatAM paNa e kAyadAnI Ava- zakatA ke aucitya vize Aje have ApaNe zaMkA ratA nathI ke vAMdhA uThAvatA nathI. samAjasudhArakonuM-hitacintakonuM kartavya che ke samayanI mAMga mujaba kAnUnI prabaMdha nirmANa karatA rahevuM ane tenA saMbhavita durUpayoga sAme satata lAlabatI dharatA rahevuM. garbhapAta aMge apekSita kAnunI prabaMdha vize paNa A rIte ja vicAravuM ghaTe. je apavAdo sUcavavAmAM AvyA che temAM vadhAro yA ghaTADo thaI zake che. ane tene lagatI carcAvicAraNA khUba ja jarUrI che, paNa koI paNa. saMgamAM garbhapAtanI vAta ja vicArI na zakAya ema kahevuM yA vicAravuM e vAstavikatA ADe AMkha mIcAmaNAM karavA barobara che. Aje gerakAnUnI ane aNaghaDa UMTavaidyo ke dAInI mAraphata garbhapAtanI ghaTanAe cetarapha cAlyA ja kare che. tenuM niyamana karavuM ane jarUrI apavAdo mATe kAyadAne rAjamArga khullo karavo ke jethI evA garbhapAta te viSayanA niSNAta DaeNkaTaronA hAthe khullI rIte thaI zake e A navA vicArAI rahelA kAnUnI prabaMdhane Azaya che. ApaNe tenA svarUpane yathAsvarUpe samajIe ane samAjanA hitamAM je kaI Avazyaka lAge tenuM samarthana karIe. paramAnaMda - "vikhuTo paDelo rAkSasa" (tA. 8mI julAInA vIka enDa rIvyu'mAMthI sAbhAra udhdhata). thoDAka divase para cIne ene pahelo hAIDrojana baoNmba pheDayo. evA paNa samAcAra AvyA che ke cIne Atomic Warehead thI sajaja karelA AMtarakhaMDIya rokeTa - Inter Continental Ballistic Missiles-ne paNa akhataro karyo che. A jo sAcuM hoya te cIne A viSayamAM karelI pragati aMgenA vadhumAM vadhu AzAvAdI aMdAjo paNa kheTAM karaze. traNathI pAMca varSanI aMdara cIna pAse upara jaNAvelA ICBMne ye moTo jaththo sToka thaze ane te paNa amerikA enI sAmenA svarakSaNanI saMpUrNa taiyArI karI zake te pahelAM. koI paNa deza para aNu humalAne bhaya UbhA thAya te raziyA ke amerikA bemAMthI kaMI paNa tenA bacAva mATe paDakhe AvIne UbhuM rahe e have saMbhavita lAgatuM nathI. kAraNake tema karavAthI emanAM pitAnAM zahero bhayamAM mukAvAnI pUrI zakayatA che. cInanA A rIte saMpUrNapaNe adyatana aNuzastrothI sajaja thavAne kAraNe cIna pratyenA ApaNA saunA valaNamAM pheravicAraNA kara vAnuM anivArya banyuM che. mAska ane voziMgTana AvI vicAraNA - karI rahyAM che e cakkasa che, jayAre navI dilahI zuM vicArI rahyuM che tenI khabara paDatI nathI. chellA be dazakAthI raziyA ane amerika aNuzastro dharAve che, paNa svarakSaNa arthe pratikAra karavA sivAya tene upayoga e deze kare evuM jaNAtuM nathI, jayAre cIna pAse aNuzastro hAvAM e vadhAre bhayajanaka che. khAsa karIne eve samaye ke jayAre duniyAnA bIjA dezothI cIna lagabhaga vikhuTuM paDI gayuM che. chellA traNa varSathI cInane enA AMtararASTrIya vyavahAramAM eka pachI eka nAlezI vahoravI paDI che. tAjetaramAM dilhImAM thayelAM tophAne ane tyAra bAda barmA, nepAla ane keniyAmAM thayelA cinavirodhI dekhAve-A vAtanI pratItirUpa che. have pachInA ekAda be varSamAM je tenuM nasIba pAdharuM nA utare te aNuzastrone upayoga karavAnI dhAkadhamakI dvArA gumAvelI pratiSThA puna: meLavavAne maraNiyA prayAsa cIna kadAca kare e pAko saMbhava che. amerikA jevA potAnI javAbadArI samajatA dezamAM paNa koriyAnuM yuddha jItavA mATe athavA viyeTanAmamAM phrAnsane madada karavA mATe atraNuzastrone upayoga karavAnuM sUcana amuka vartuLAe gaMbhIrapaNe karyuM hatuM. bIjI vAta e che ke raziyAnI jema cIna paNa aNuzastrone upayoga nahIM ja kare ema mAnI levuM bhUlabhareluM gaNAze. tAlinanuM raziyA ane mAnuM cIna be vacce viziSTha prakArane taphAvata che. raziyA ane amerikA te ekapakSe rahIne ekavAra AkhuM yuddha laDayAM che ane pAchaLathI ThaMDA yuddha daramyAna game te banyuM hoya to paNa tenI asara kAMI cheka ja bhUMsAI jatI nathI. vaLI raziyAe te temanA eka jIvanakALa daramyAna babbe vAra sarvanAza thato joyA che. e ja prajAmAMthI raziyAnI 1945 pachInI netAgIrI janmI che. ane kadAca e ja kAraNe raziyAe navuM yuddha laDavAno kharekharo utsAha kadI darzAvyo nathI. cInane AmAMnI eka paNa vAta lAgu paDatI nathI. na to ene kudI pazcimanA dezo sAthe sahakAramAM kAma karavAne prasaMga sAMpaDathI ke nathI te ene kyAre paNa potAnI dharatI para laDAI laDavI paDI. te prazna e Ubhe thAya che ke vizvanI zAMtine jokhamarUpa banatA jatA A virATa rAkSasane nAthavAnuM kAma ApaNe kevI rIte karIzuM? sauthI paheluM pagaluM te cInane jaldImAM jaladI saMyukata rANemAM dAkhala karI devAnuM che. koI paNa rIte cInane vizvanA badhA dezonA abhiprAyonA saMparkamAM mUkavuM joIe. ApaNe lAMbA samaya sudhI enI upekSA karI che. pariNAme cInanI AMtararASTrIya vartaNUMka upekSita bALaka jevI banI gaI che. jagatanA dezo sAthe saMbaMdha ene potAnI javAbadArInuM bhAna karAvaze. kadApi ema nA bane te paNa jagata Aje je sthitimAM che tethI vadhAre kharAba sthitimAM te mukavAnuM nathI ja. cInane yunomAM dAkhala karavuM e bAbata mAtra eka sAmAnya aupacArikatAnI bAbata maTIne have to ApaNA potAnA svarakSaNanA vImA rUpa banI gaI che. cIna jo sudharaze nahIM ane badhAMnI sAthe zatrutA bharelA saMbaMdho rAkhavAnuM cAlu rAkhaze te tenI sauthI vadhAre ne sauthI jaldI asara bhArata para paDaze. eTalA ja mATe cIna pratyenI ApaNI nItimAM pheraphAra karavAnI jarUra che. e rIte vicAra karIe to sAruM thavAnI AzA rAkhavA sAthe kharAba thavAnI paNa ApaNe taiyArI rAkhavAnI che. cInane yunamAM dAkhala karAvavA mATe amerikAne taiyAra karavA uparAMta jagatanA bIjA dezamAM paNa ApaNAM elacIkhAtAM dvArA bhAre kAmagIrI bajAvavI paDaze. cIna sAthenI ApaNI sarahado nakkI karavAnA bArAmAM navesara prayatno AdaravA joIze. akasAI cIna aMge thogya chUTachATo mUkavI paDe to paNa. vaLI du:kha sAthe jaNAvavAnuM ke mAnavIya adhikAronI surakSAnA saMdarbha sivAya bIjI bAbate aMge TibeTa vize paNa maunasevana vadhAre zreyaskara lekhAze. koIpaNa bAbatamAM nukasAna thavAnI apekSAe taiyAra rahevuM e vadhAre muzkela hoya che. cIna je bhAratane aNuzastronI dhAkadhamakI ApavAno prayatna karaze to bhAratane bhAratanI prajA sivAya bIjA koIne sahAro nathI. pAyAne prazna e che ke-IjharAyala ane IjIptamAM jema banyuM tema ApaNe je cInane sAmane ekale hAthe karavAnuM AvI paDe to aNuzastro banAvavAthI ApaNI salAmatI vadhe ke ghaTe ? bIjuM Arthika rIte joIe to atyAre ane bhaviSyamAM ApaNe Agazakita pedA karavAnA viSayamAM keTale bhAga ApavA taiyAra chIe ? ApaNA paDozI deze tathA ApaNane Arthika madada karanArA deze para enI kevI ane keTalI asara paDaze. tene paNa vicAra karavAne che. A traNe praznano javAba jarIke saheluM nathI ja, te paNa narI vAstavikatAnA AdhAra para ene AkharI nirNaya thave joIe. anuvAdaka: subodhabhAI ema. zAha Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-17 prabuddha jIvana ardhanArIzvara ' (1965 nA ogasTa mAsanA "navanIta'mAMthI sAbhAra udhUta) ema kahevAya che ke briTananI pArlAmenTa badhuM ja karI zake che, jevAM nAnAM prANInI bhUmikA sudhI joDAM UbhAM thayAM ane e sivAya ke strIne puruSa ane puruSanI strI. paraMtu pRthvI paranI koI dareka yugalamAMthI maithunI sRSTirUpe prANImAtra utpanna thayAM. paNa sattA karatAM mahAna nevI koI mAnavathI UMcI sattA che, je A ja vAta upaniSado uparAMta keTalAka brAhmaNa graMthomAM paNa eka judA rUpe darzAvavAmAM AvI che. jene ApaNe sAmAnya rIte A paNa karI zake che ane ghaNI vakhata kare paNa che. puruSa ane strI svarUpe nirdiSTa karIe chIe te ja bAbatane ApaNe ghaNI vAra evA samAcAra vAMcIe chIe ke jAti A graMtho agni ane soma zabdo vaDe ullekha kare che ane kahe palaTo thavAne kAraNe koI strImAM purUSanAM athavA koI purapamAM che ke AkhuM jagata e be mAMthI ja utpanna thayuM che, niSostrInAM jAtIya lakSaNone AvirbhAva thayo. AvI ghaTanA kaMI mAtra mAmA nA ! puruSatattva Aya che, aitattva saumya che. e baMnenAM milana dvArA ja AkRtionuM nirmANa zakaya bane che. sajIva hAlamAM ja bane che evuM nathI. cheka mahAbhAratakALamAM paNa Ama ane nirjIva baMne prakAranI AkRtionI sRSTinI bAbatamAM A ja banatuM hatuM ema zikhaMDInA noMdhAyelA kisA parathI jANavA maLe che. siddhAMta rahe che. mAnava ane prANIo tathA jIvajaMtuo to have prazna e che ke Ama banavAnuM kAraNa zuM haze. ene javAba spaSTapaNe ja A be tavenA joDANa dvArA utpanna thAya che. paraMtu ApatAM pahelAM ApaNe ghaNI vAtone khulAso karavo paDaze. vanaspationI bAbatamAM paNa ema ja bane che. pha,lamAM rahelA puMkesaranI parAgaraja strIkesara dvArA nIce rahelA garbhAzayamAM jyAre AjanuM jIvanavijJAna ApaNane kahe che ke jyAre strIpuruSane siMcAya che tyAre bIjanI utpatti thAya che. Ama AkhI vanaspatisaMyoga thAya che tyAre puruSatvayukata jInsa jo vadhu prabhAvI hoya sRSTi mithunajanya ja che. nirjIva padArtho je bhautika dravyamAMthI ane strItattva-kita jInsa niprabhAvI hoya te garbhamAM ghaDAya che temAM paNa mULamAM strI ane puruSa to che ja. AjanuM raheluM bALaka puruSa thAya ane jo enAthI UlaTuM hoya to bALaka strI thAya. paraMtu dareka saMtAnanI aMdara baMne prakAranAM sAyansa ApaNane kahe che ke samasta jaDatattvanuM nirmANa zakitamAMthI thAya che ane e zakita vidya ta zakita che. have A vidhuta zakitanAM jInsa pahelAM to hoya ja che. temAMnAM je prabhAvI hoya te niprabhA be svarUpa che: eka puruSarUpa (paMjhiTiva) ane bIjuM strIrUpa vIne dabAvI de che, ane jema baLavAna malla nirbaLane tAtkAlika rIte niSkriya banAvI de che, tema e nimrabhAvI jInsanI bAbatamAM (negeTiva). jaDatattvanA ghaDAyelA dareka padArthanA mULa AraMbhaka dravyarUpa paramANuo paNa vidyutanA A bevaDA svarUpane kAraNe ja praTana paNa bane che. paNa eno artha kaMI ema nathI ke temano vinAza thaI gayo hoya che. AthI keTalIka vAra samaya Ave tyAre ane IlekTrona evAM be rUpamAM banI jAya che. teo pAchAM sakriya ane sateja banI jAya che ane potAnuM strI ane puruSa vacce je parasparanuM AkarSaNa che te paNa mAtra svAbhAvika kArya karavA maMDI paDe che. teo Ama sakriya kayAre sajIva sRSTimAM ja nathI, paraMtu nirjIva lekhAtA proTena ane Iane kaI vyakitamAM thAya che te hajI pUrepUra jANavA maLyuM nathI. kTrona vacce paNa che. A AkarSaNanuM kAraNa e che ke dareka prANI paraMtu ema lAge che ke prabhAvI-niprabhAvIpaNAmAM paNa mAtrAbheda ane padArthamAM pUrNatA prApta karavAnI kAmanA svAbhAvika che; AthI hovo joIe ane jo koI kissAmAM e be vacce pharaka nAmane ja hoya, dAkhalA tarIke prabhAvI jInsa ekAvana TakA baLavALAM ane koInI aMdara je kaMI na hoya tenA pratye enI vRtti thAya. niSNabhAvI ogaNapacAsa TakA baLavALAM hoya, te temanI vaccenuM strI ane puruSa eka ja AtmAnAM be aDadhiyAM che, aMtara koIka kAraNe vilupta thaI jatAM amuka umare jAtipalaTo zakaya bRhadAraNyaka upaniSad jema kahe che tema 'ardhabugala' che arthAta banatuM hoya che. eka ja dANAnI be phADa che. pachInA jamAnAmAM jema kahevAtuM - ApaNA prAcIna jJAna anusAra ema jaNAya che ke bhautika vizvamAM sarvatra maithunI (athavA strI-puruSanA saMyoga dvArA thanArI) AvyuM che tema ekabIjAnA adhaga che, pUraka che. dareka pote ardha sRSTi che. ane zuM sajIva ke zuM nirjIva -badhI ja sRSTi strItattva hovAthI ja pitAnA bIjA adha pratye AkarSAya che ane enI sAthe ane puruSatattvanA milana dvArA ja zakya bane che. AthI to cheka potAnA joDANa vaDe AkhuM athavA pUrNa thavA cAhe che. parAtpara brahmathI mAMDIne sthaLamAM sthULa sthAvara yoni sudhI badhuM ja A ja khyAla ApaNA prAcIna graMthomAM ardhanArIzvaranI yugalasvarUpa che ema prAcIno kahetA hatA. brahma ane mAyA, e kapanA dvArA vyakata karavAmAM Avyo hato. ardhanArIzvara ziva ane joDakuM parAtpara athavA vizvAtItamAM paNa temaNe ApaNane batAvyuM pArvatInuM yugala svarUpa che. citrakAro ane zilpIo enI pratimAmAM che; tema ja Izvara ane zakita (athavA IzvarI)nuM yugala vizvAtmaka zarIranuM samasta jamaNuM aMga zivanuM ane DAbuM aMga pArvatInuM darzAve bhUmikA upara ane puruSa ane prakRtinuM joDakuM vyakitagata bhUmikA che. paraMtu A to mAtra kalAkAranI kalpanA che. mULamAM te AnA karatAM upara temaNe darzAvyuM che. uparAMta jagatanI racanA karanArAM je divya kiMIka judI ja vAta rahelI hatI. eka je zarIranA be vibhAgo, taro athavA satve che temanI aMdara paNa A strIpura bhAva jamAruM ane DAbuM aMga kaMI puruSa ane strI nathI. puruSa ane spaSTapaNe temaNe rajU karyo che. A ja badhAM deva-devIonAM yugale- strIta to zarIranAM aMgeaMgamAM, kozezamAM, aNue aNumAM rUpe ApaNI samakSa Ave che, jemAM sarjaka ta brahmA ane sara- vyApaka che. jema AjanuM jIvanavijJAna batAve che tema ane prAcInasvatInI joDarUpe, pAlaka sarve viSNu ane lakSmInI joDarUpe ane kALanA rahasyo jANatA hatA tema, jyAM pura,vatatva prabhAvI hoya saMhAraka so ziva ane kAkInI joDarUpe mukhya che. paraMtu A traNa ke tyAM pAchaLa strItattvani prabhAvI svarUpe raheluM ja hoya, ane jyAM yugale te purANakALanA sAhityamAM jovA maLe che. vedakALamAM paNa strItattva prabhAvI hoya tyAM purAtatva nikhrabhAvI svarUpe enI evAM ja yugalane, agni ane AgneyI, IMdra ane IMdrANI pAchaLa raheluM ja hoya. athavA zaci vagerene ullekha che. ardhanArIzvaranI pAchaLa A ja satya raheluM che. ziva Ama te upaniSada te kahe ja che ke AtmA sRSTi pUrve e ja hatuM saMnyAsI che ane upabhogathI parADuMmukha che. paraMtu te pArvatIne ane e ekAkIne gamatuM nahotuM. AthI eNe bIjAnI IcchA karI, pitAnI ardhaganA tarIke svIkAre che. jagatamAM badhuM ja jyAM yugalaane eNe "jAyA" (patnI)ne sarjI. bIjuM eka upaniSada paNa A svarUpa che tyAM koI paNa sattva A AkarSaNamAMthI chaTakI zake ema nathI. mULamAM ja jyAM parama tattvamAM brahma ane mAyAnuM yugala che ja vAta darzAvyA bAda AgaLa kahe che: AtmAe potAnA svarU tyAM emAMthI Avirbhata thayelI sRSTi enAthI judA rUpanI kevI rIte panA ja be vibhAga kya. e be vibhAga te strI ane pura 5. e hoya? baMnee dareka bhUmikA para potAnI krIDA AraMbhI. mAnavabhUmikA para AjanuM jIvanavijJAna ApaNane kahe che ke A strIpu2,5eka pati banyA ane bIjI patnI banI, emanA mithunamAMthI manuSyo bhAva kaMI AkhA ye jagatamAM sarvatra ApaNane najare paDato nathI. eNmilA ane keTalAka prakAranA meM kaTiriyA jevA jaMturamAM A jamyA. bIjI bhUmikAo para eka vRSabha bane to bIjI gAya baMne to eka ja vyakitagata jaMtumAM ekasAthe jovA maLe che ane banI, eka ghoDo banyo to bIjI ghoDI banI. e rIte cheka kIDI tethI tene A sAmAnya niyamanA apavAda che. bIjA zabdomAM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 pramukhuM jIvana samAsa kahIe. te jIvanavijJAnanA mata anusAra jagatamAM moTA bhAganAM sattvA ekilagI hAvA chatAM keTalAMka satvo ubhayaliMgI che. A dgiliMgI athavA ubhayaliMgI satvone aMgrejImAM Bi-sexual kahevAmAM Ave . che. temane ja grIka bhASAmAM hame foDAITa kahevAmAM AvatAM hatAM. huM phoDAITa zabda harpIsa ane eNphoDAITa evA be zabdomAMthI niSpanna thayelA che. AmAM harpIsa puruSatattva che ane eNfoDAI. ( je grIka sAhityanI devI rati athavA vinasanuM ja bIjuM nAma hatuM te) cItattva che. ApaNI ardhanArIzvaranI kalpanA ane grIka sAhityanI hame TroDAITanI kalpanA eka ja vAtanA nirdeza kare che. koI paNa eka ja vyakitagata jaMtumAM baMne liMgAnAM lakSaNo ekIsAthe rahyAM hoya ane jene vaMzavastAra be vyakitanA mithuna drArA nahi thatA hoya tevA jaMtune dgiliMgI athavA hameM foDAITa kahevAmAM Ave che. AvAM sattvA peAtAnA svarUpanA be vibhAgo karIne potAnA vaMza cAlu rAkhe che. A patine ddhivibhAjana paddhati kahevAmAM Ave che. AvAM eNmibA, baeNkaTiriyA vagere sattvo eTalAM sUkSma che ke temanI jIvanacaryA jovA ane sama javA mATe mAIkroskopano upayoga karavA paDe che. jIvavijJAna ApaNane kahe che ke je vikasita jIvayenio che temAM te be liMgA chUTAM paDI gayelAM hoya che, paraMtu AraMbha dAnA jIvananI bhUmikA paranI jIvayoniemAM AvuM dgiliMgitva jovA maLe che. have prazna e che ke AvI TriliMgI jAtio maithunI sRSTinI sarvavyApakatAnA siddhAMtanA apavAdarUpa che? e vAta tA sarvasvIkRta che ke TriliMgI jAtiomAM paNa baMne liMgAnAM zArIrika lakSaNA te che ja. mAtra e baMne prakAranAM lakSaNo eka ja vyakitamAM sAthe hoya che eTalA ja taphAvata TriliMgI ane ekaliMgI jIvanayAnio vacce che. jema vanaspatiomamAM eka ja phUlamAM puMkesara ane strIkesara baMne sAthe hoya che ane temanI aMdara paNa svayaMlIkaraNanI paddhati vaDe bIjarUpa saMtAnanI utpatti thatI jovAmAM Ave che tenA jevuM ja A che. enuM kAraNa te e che ke jIvana jyAre AraMbhadazAnuM hoya che tyAre eNe grahaNa karelA skUla zarIramAM vizeSIkaraNa (speziyalAIjhezana) na thayuM hovAne kAraNe be liMgAnuM vibhAjana thayeluM hotuM nathI. paraMtu eno artha kaMI ema nathI thato ke tyAM maithunI sRSTi paNa nathI. jo baMne liMganAM lakSaNA hAjara hoya to pachI baMne liMgA te tyAM che ja ane e benI vaccenA saMbaMdha eka ja vyakitagata sattvamAM thatA hoya, ke be judAM vyakitagata sattvo vacce thato hoya e te mAtra vigatenA ja taphAvata che. mULa siddhAMtamAM enAthI kaze! bAdha Avato nathI. AnA jevuM ja eka bIjuM paNa udAharaNa che ane te che IMdriyagolakonuM vizeSIkaraNa. vanaspati-jAtiomAM prANIjAtionAM jevAM vizeSita (speziyalAIjhaDa) IMdriyagAlako nathI, kema ke temanAmAM IDiyAnuM jovA, sAMbhaLavA vagere zakitaonuM vizeSIkaraNa thayuM nathI, eTale ke jema prANIo mAtra AMkha vaDe ja jue, kAna vaDe ja sAMbhaLe ItyAdi tevuM vanaspatiomAM nathI. paraMtu tethI kaMI ema nathI TharatuM ke vanaspatiomAM jovA-sAMbhaLavA vagerenI zakita nathI. teo paNa jue ane sAMbhaLe to che ja, paraMtu temanA AkhA zarIra drArA teo A kAryo kare che, kema ke temanAmAM vizeSita IMdriyageAlako na hoI, e zakita temanA AkhA svarUpamAM sarvatra ja vyApaka che. A samIkSA parathI ApaNe evA nirNaya para AvI zakIe chIe ke AkhA jagatamAM sarvatra maithunI sRSTi ja che ane ena koI paNa apavAda hajI sudhI ApaNI jANamAM nathI. uparAMta, jIvananI ArabhadazAmAM avibhAjita liMgAnI je paristhiti hatI tenAM lakSaNA ligeAnuM vizeSIkaraNa ane vibhAjana thayAM chatAM hajI bAkI rahI gayAM che, ane tethI dareka strIsattvamAM aMdara puruSatattva ane dareka puruSasattvamAM aMdara strItattva ApaNane mAlUma paDe che. A UlaTuM tattva kaMI mAtra eka siddhAMta tarIke ja darekanI aMdara raheluM nathI, paNa ApaNane na jaNAya evI rIte sakriya che. e niSprabhAvI che ema ApaNe kahIe chIe paNa eno artha ema nathI ke e niSkriya paDeluM che. dareka pu25mAM strInA zArIrika tema ja tA. 16-8-197 mAnasika lakSaNo ane dareka strImAM puruSanAM zArIrika tema ja mAnasika lakSaNonuM je kaMI thoDuMghaNuM prAkaTaya ApaNane jovA maLe che, te A 'niSprabhAvI' lekhAtA tattvane ja AbhArI che. keTalIka strIomAM puruSanA jevA dADhI ane mUchanA AchA vALa, karkaza ghAMTA vagere ane keTalAka puruSomAM strIonAM jevAM vRddhi pAmelAM stano, tINe avAja vage2e je jovA maLe che te AnAM ja udAharaNo che. A zArIrika lakSaNa uparAMta mAnasika lakSaNA paNa strInAM puruSamAM ane puruSanAM strImAM ghaNI vakhata jaNAya che. ApaNe jene puruSamAM bAyalApaNuM ane strImAM 'ama jhAna'paNu (rAThoDIpaNu', hiDiMbApaNuM) kahIe chIe te A mAnasika lakSaNonA UlaTATUlaTApaNAnAM udAharaNa che. AnAthI paNa eka pagaluM AgaLa vadhIne ApaNe ema kahI zakIe ke dareka puruSa mAtra bahAra ja puruSa che, paNa aMdara teA zAririka ane mAnasika baMne rUpe strI ja che, ane dareka strI mAtra bahAra ja strI che, paNa aMdara zArIrika ane mAnasika baMne rUpe puruSa che. AvuM vidhAna sahelAIthI koIne gaLe Utare tevuM nathI, paga satya che. ane 'ardhanArIzvara' ApaNane A ja satya batAvanAruM eka rahasyamaya pratIka che. sAmAnyapaNe ziva ja ardhanArIzvara tarIke oLakhAya che, paNa rAdhA ane kRSNanuM yugala paNa ghaNI vakhata kalAkAro vaDe lagabhaga zivapArvatInA yugala jevuM ja AlekhavAmAM Ave che. vaLI, pelA bhajanamAM, rAdhA jyAre kRSNane kahe che ke, jo huM kRSNa banuM ane tuM rAdhA bane... tyAre ajANapaNe A ja satya e zabdomAM vaNAI gayeluM ApaNane dekhAya che. ane e satya parathI bIjuM satya e phalita thAya che ke koI paNa sattva saMpUrNapaNe puruSa nathI athavA saMpUrNapaNe strI paNa nathI, paraMtu haMmeza nyUnAdhika aMze baMnenuM mizrANa ja hoya che. veda ane upaniSad A vAta darzAvatAM ApaNI samakSa ekabIjAthI taddana UlaTAMsUlaTAM be vidhAnA mUke che, temAMnuM eka che: * tvaM strI tvaM pumAnasi tvaM kumAra Uta vA kumArI 'zuM strI che, tuM puruSa che, tuM kumAra che ane tuM ja kanyA che.' ane bIjuM che: naiva strI na pumAneSya na caivAyaM napusaMkaH / yad yaccharIramAyutte tena tena sa yujyate / / --'e (AtmA) zrI paNa nathI ane puruSa paNa nathI ane napuMsaka paNa nathI, e je je zarIrane grahaNa kare che tenI tenI sAthe joDAya che.' alabatta, e zakyatA to che ja ke jagatamAM maithunI sRSTinA AraMbha thayo tyAra pahelAM kadAca koI bIjA ja prakAranI ke prakAronI sRSTi hoya. ane ApaNA prAcIna purANAmAM AvI sRSTino ullekha Ave che. evI eka prakAranI sRSTine teo mAnasI sRSTi kahe che. paraMtu e prakAranI sRSTi kharekhara bhautika dravyamAM thayelI sRSTi hatI ke pachI koI bIjA ja sUkSma dravyamAM thayelI sRSTi hatI te nizcayapUrvaka kahI zakAtuM nathI. kadAca evI mAnasI sRSTi bhautika jagatamAM nimita bhautika sRSTi nahi hoya, paNa enI pUrvAvasthA rUpe ke maDelarUpe koI sUkSma manomaya jagatamAM racAyelI sRSTi hoya e paNa saMbhavita che. vaLI e zakyatA paNa che ja ke bhAvimAM maithunI sRSTi bilakula ja nahi hoya athavA to enI sAthe sAthe bIjA koI prakAra ke prakAronI sRSTi paNa pragaTa thAya. paraMtu A bhUtakALa ane bhAvine bAjue mUkIe te vartamAnamAM te ApaNA jagatamAM maithunI sRSTi binaharIpha pravartatI hoya ema spaSTa dekhAya che. ane tethI ja ardhanArIzvaranuM pratIka saMpUrNapaNe aucityayukata che. rajanIkAnta modI dA. ta. strInA yoni bhAgamAM aMdara raheluM kilaTorisa nAmanuM avayava puruSanI janane driyanuM ja avikasita rUpa che ema vaijJAniko kahe che. *** ro Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-17 buddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI pravRttine Arthika siMcana Ape! namra nivedana suza baMdhu | bhaginI, bAra mahinAnA gALe ApaNe pharI bhegA thaIe chIe eno Apane ane amane AnaMda thAya che. paryuSaNa parva daramyAna cAlatI ApaNI A jJAnayAtrA varSothI cAle che. ApamAMnAM ghaNAkharA jUnA mitrA che, jayAre sArI saMkhyAmAM navA mitre paNa A vyAkhyAnamALAmAM rasapUrvaka bhAga letA thayA che ane niyamita Ave che. A vyAkhyAnamALAe eka AgavI pratiSThA prApta karI che ane enuM kAraNa viziSTa koTInA vakatAo ane zikSita, saMskArI zrAtA. ame amArA Apa saunuM hArdika svAgata karIe chIe. A jJAnaparvamAM ApaNe kaMIka navuM ja sAMbhaLIe chIe ane A ApaNane sAMbhaLavuM game che; kAraNa A ApaNA hRdayane sparze che. ATha nava divasamAM ApaNane aneka dizAmAMthI prakAza maLe che je prasannatA lAve che; kaMIka ajaba anubhUti karAve che: 'basa - Aja sAMbhaLavuM hatuM.' 'basa, Aja Aja' Ama koI divya saMvedana ApaNane sparzI jAya che: jJAnayAtrAnI A zruti che. paNa, sAthe sAthe, gheADI aMgata vAto paNa ApaNe karavI joIe, amAre Apane kahevI joIe, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha chellA ADatrIsa varSathI paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane pakSika mukhapatra 'prabuddha jIvana '; sArvajanika vAcanAlaya pustakAlaya ane vaidyakIya rAhata; viziSTa vyakitaonI sAthe milano, vArtAlApo ane nAnA moTA zaikSaNika pravAso vigerUM pravRtti calAve che. AmAM vAcanAlaya ane pustakAlayane maLatA dAnane karaverA - mukitanuM pramANapatra maLela che. A badhI pravRtti pAchaLa sAro evo kharca Ave che ane uttarottara kharca vadhato jAya che, paNa zraddhA e eka moTI mUDI che. moTI zakita che. ame TrAddhA rAkhI che ane Ape Amane kadiya nirAza karyAM nathI. 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. ane e ja zrAddhA sAthe bAra mahinAnAM gALe pharI eka vAra ame ApanAM udAra ane sahRdayI dilanAM drAra pAse thelI laIne AvyA chIe. jeTaluM vadhAre Apazo eTaluM vadhAre amArA kAryane jo maLaze. ATaluM ja Apane amAre kahevuM che. tA e paNa rada karIzuM? zarAbabaMdhI amalamAM havA chatAM loko tene chaDecoka bhaMga kare che, eTale e nIti niSphaLa gaI che. mATe zarAbabaMdhI rada thavI ghaTa." eka patrakAre muMbaInI patrakAra pariSadamAM zrI ravizaMkara mahArAja AgaLa dalIla karI. zrI ravizaMkara mahArAja thoDI vAra e praznakartA sAme joI rahyA, pachI pUchyuM; "muMbaImAM " hA. na hato. cArIo thAya che?" "polisakhAtuM che chatAM corIo thAya che ? " hI che. A "jo corI rokavA mATe penisakhAtuM hovA chatAM cArIo thatI hoya to polisakhAtuM niSphaLa gayuM che, ene paNa ApaNe kADhI nAkhazuM ? " zrI ravizaMkara mahArAjanA A praznanA praznakartA pAse javAba viSayasUci saMskRtinuM bhUta praka noMdha: mahAnubhAva sva. maNibhAI bAlA bhAI nANAvaTI, sva. sau. mudrikAbahena, dezanA zikSaNamAdhyama aMge vizeSa vicAraNA, agAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA eka navA vyAkhyAtAno paricaya. AjanA vaicArika dhuMdhaLApaNAnA vidAraNa arthe abhinava abhigama phIse jatI patnIe viSe. kevA saMyogAmAM garbhapAtane kAnUnI rakSaNa maLavuM ghaTe? vikhuTA paDele rAkSasa ardhanArIzvara. Do. Indracandra zAstrI paramAnaMda vimaLAbahena ThakAra pI. esa. geApAlana paramAnaMda pRSTha 73 74 37 TO 78 79 83 anu. subodhabhAI ema. zAha 80 rajanIkAnta meAdI 81 cImanalAla jeThAlAla zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrI, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAbhAra svIkAra sadAcAra: lekhaka: revaranDa phAdhara sI. jI. vAlesa, ke: senTa jhevIyarsa koleja, amadAvAda,9, kiMmata: paisA 75. jaina dharma ane mAMsAhAra: lekhaka: zrI ratilAla maphAbhAI zAha, mAMDala, (jillA amadAvAda,) kiMmata rUA. 2.50. sabarasa: lekhaka: Do kAntilAla zAha, prAptisthAna: mesarsa ena. ema tripAThI, prA. li, prinsesa sTrITa, muMbaI, 2--kiMmata rUA. 3 Arthika Ayojana: lekhaka: zrI rAmu paMDita, prakAzaka: prAcya vidyAmaMdira, mahArAjA sayAjIrAva vizvavidyAlaya, vaDodarA. sahakAra: lekhaka: zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha, prakAzaka: amadAvAda jillA sahakArI saMgha, saradAra vallabhabhAI mArga, amadAvAda, kiMmata: rUA. 5. ArogyamaMjarI: lekhaka: desAI vAlajI geviMdajI: prakAzaka: zrI azoka desAI, 14 gaNezavADI, pUnA, 4-kiMmata rUA. 1-50. merA dharma: kendra Ara paridhi lekhaka: AcArya tulasI; prakAzaka : zrI kamaleza caturve dI, Adarza sAhitya saMgha, guru, rAjasthAna, kiMmata rUA. 2.25 taTa do: pravAha eka: lekhaka: muni nathamalajI, prakAzaka tathA kiMmata upara mujaba. naitikatA kA gurutvAkarSaNa: lekhaka: muni nathamalajI; prakAzaka tathA kiMmata upara mujaba, saMdhanA sabhyone anurodha saMghanuM navuM varSa zarU thayAne ATha mahinA lagabhaga thavA AvyA ema chatAM ghaNA sabhyonuM vArSika lavAjama rUA. 10 haju sudhI vasUla thayuM nathI. AvA sarva sabhyone paripatrathI paryuSaNa pahelAM khabara ApavAmAM Avaze te paripatra dhyAnamAM laIne, sAMghanA kAryAlayamAM athavA to vyAkhyAnasabhA daramiyAna adhikRta vyakitane potapotAnuM lavAjama pahoMcatuM karavA AgrahapUrvaka anurodha che. maMtrI : muMbai jaina yuvaka saMgha Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 1 paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI 1967nA AgasTa mAsanI 31mI tArIkha guruvArathI sapTembara mAsanI 8mI tArIkha zukravAra sudhI ema nava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA ceAjavAmAM AvI che. A nave divasanI vyAkhyAnasabhAnuM pramukhasthAna prAdhyApaka zrI gaurIzaMkara cunIlAla jhAlA zAbhAvaze. A nave divasanI vyAkhyAnasabhAe cApATI upara AvelA biralA krIDA kendra'mAM bharavAmAM Avaze. vyAkhyAnasabhA savAranA 8-30 vAgye zarU thaze. A vyAkhyAnamALAnA vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che tArIkha vyAkhyAna viSaya 31 oNgasTa gurUvAra 2 3 4 5 T 7 ' 1, sapTembara zukravAra ,, , 33 27 29 27 "" ,, ,, 27 33 ', y "J ,, zanivAra "" ravivAra 2 "" sAmavAra "" magaLavAra budhavAra }} guruvAra "" 23 zukravAra prabuddha jIvana tA. 31-8-17thI 8-9-67 45-47, dhanajI sTrITa su`bai-3 vyAkhyAtA kAsAheba kAlelakara prInsIpAla dhairya bALA vArA AcArya rAmaprasAda bakSI sA, mRNAlinI desAi prAdhyApaka dalasukhabhAi mAlavaNiyA zrI sanat mahetA AcArya jhINAbhAi desAi zrI akhalabhAi mahetA sA. madhubahena bhaTTAcArya prAdhyApikA DA. uSAbahena mahetA prAdhyApikA tArAbahena zAha zrI radhubhAi zAstrI revaranDa phAdhara vAlesa sA. pruphula jayakara revanDa phAdhara vAlesa zrI uSAkAnta lAdIvALA zrI cImanalAla cakubhAi zAha zrI uSAkAnta lAdIvALA samanvayayAtrA AcAya pratAparAya TAliyA AcAya rajanIzajI jIvana , ,, vyAkhyAnasabhAmAM samayasara upasthita thavA ane sabhA daramiyAna pUrI zAnti jALavavA sujJa zreAtAone vinaMtI che, tA. 16-8-17 satya, ziva, sundaram upaniSadonu hA mahArASTranA santAnA prajAghaDataramAM phALe sArvabhAma syAdavAda anekAntavAda vikasatA gujarAtanAM navAM piramANe ApaNI ugatI peDhI ane samAja sarvodaya eTale antyAya bhajane bhAratanuM zikSaNamAdhyama gAtamasvAmI upavAsanu vijJAna bhagavAna Izu bhAratanI sAMskRtika kaTokaTI dharma ane vijJAna dharma ane vijJAnanI dRSTie Atmatattva bhagavAna mahAvIra bhajana bhajane cImanalAla jeThAlAla zAhe sutreAdhabhAi ema. zAhu maMtrIe, zrI muMbai jaina yuvaka saMgha. pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasaMsthAmAM itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koI paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustako. satya ziva suMdaram mAdhisatva zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasa'graha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezA sAthe kiMmata rUA. 3, pAsTeja 00-50 'prabuddha jIvana'nI phAIla sva. dharmAnaMda kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAda : prabuddha jIvananA grAhaka khAM * zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrIkAntilAla areriyA kiMmata rUA. 10 kiMmata rUA, 1-50, pAsTeja 00-25 vArSika lavAjama rU|. 7 muMbaI jaina yuvaka saMdhanA sabhyA tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe maLavAnuM ThekANuM : mu`baI jaina yuvaka sauMdya, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai, 3 satya ziva' sundarama kiMmata rUA. ra, edhisattva:kiMmata rUA, 1 mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, mu N3 mudraNusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mukhapra (U Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 . vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMrakaraNa varSa 29 : aMka 9 muMbaI, sapTembara 1, 1967, zukravAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 12 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA "jina dharmanuM hArda": "Essence of Jainism" [AjathI lagabhaga bAra mahinA pahelAM, kalakattAmAM jaina bhavana , vaLI tIrthakara e dharmanA mUka siddhAMtonA racayitA ane sarvonAmanI saMsthA che (The. pI. 25, kalAkAra sTrITa, kalakattA-7) tenA parI smRtikAra che. maMtrI zrI motIcaMda bhurA taraphathI "Essence of Jainism' A avasarpiNI kALamAM bhAratavarSamAM evA covIsa tIrthaMkaroe jema jaina dharmanuM hArda -e nAmanI atyaMta surucipUrvaka taiyAra lIdhe che, jemAM RSabhadeva e prathama tIrthaMkara hatA. te mAtra dharmane upadeza karavAmAM AvelI aMgrejI pustikA mane maLelI. e mULa ApanAra prathama tIrthaMkara nahotA, paNa sAmAjika jIvananA paNa hiMdImAM zrI puraNacaMda zyAmasukhAjIe lakhelI che; tene A prathama ghaDavaiyA hatA, ane rAjA tarIke paNa teo prathama hatA. pAkaaMgrejI anuvAda zrI gaNeza lAlavANIe karela che. A pustikA zAstra, zilpazAstra, kRSivighA, kumbhakAranI kaLA vagere aneka jIvanavAMcIne mane ghaNo AnaMda thayo. jaina dharmane saMkSepamAM samajavA vyavahAranI kaLA zIkhavanAra teo Adi purUSa hatA. mATe A pustikA mane bahu ja upayogI lAgI. tene anuvAda ghaNA varSo sudhI gRhastha jIvana jIvyA pachI temaNe saMsAratyAga karI ApavA zrI menAbahena narottamadAsane meM vinaMti karI. A karyo, tapazcaryA karI ane upadeza ApyA. teo prathama tIrthaMkara hovAthI anuvAda mATe temanI be prakAre yogyatA hatI. eka to teo kuzaLa AdinAtha ke Adideva tarIke paNa oLakhAya che. ane mahAvIra ke anuvAdaka che; bIjuM jaina dharmanA teo sArA jANakAra che. temaNe je buddhanA samakAlIna paNa buddhathI vayamAM jarA moTA te chellA bahu hoMzathI anuvAda karIne mane pahoMcADayo. eka yA bIjA kAraNe tIrthakara hatA. e anuvAda mArI pAse ThIka samaya sudhI paDI rahyo. Aje jayAre caturvidha saMdhanuM svarUpa jaina samAja paryuSaNa parvanI upAsanAmAM nimagna che ane zrI. tIrthaMkare je tIrthanI sthApanA karI temAM sAdhu sarvottama muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALA. manAya che. teNe ghaNuM kaThaNa ane parizramayukata jIvana jIvavAnuM cAlI rahI che tyAre zrI menAbahenane upara jaNAvela anuvAda hoya che, ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane parigraha-A pAMca prabuddha jIvanamAM pragaTa karatAM huM UMDI prasannatA anubhavuM chuM. mahAvrata kahevAya che. sAdhue A vratanuM mana, vacana ane kAyAthI anuvAdanI prasAdamayatA vAMcanArane AlhAdano anubhava karAve kaDaka rIte pAlana karavAnuM hoya che. teNe karUNAmaya ane sarva jIve tevI che. svAdhyAya mATe A anuvAda khUba upayogI bane tevo che. pratye samabhAvapUrvakanuM jIvana jIvavAnuM che. ahiMsAne artha koI jeo jaina dharmanA jANakAra haze temane temanI jANakArI tAjI kara jIvane vadha ke prANahAni na karavI eTale ja nathI. koIne zArIrika vAmAM A anuvAda madadarUpa thaze. jemAM jaina dharmanI vicArasaraNIthI ke mAnasika kaSTa pahoMcADavuM te paNa hiMsA ja che. sAdhu AvA prakAranI paricita nahi hoya temane A anuvAda dvArA jaina dharmane saMkSepamAM hiMsAthI dUra rahe, eTaluM ja nahi paNa, koI jIvane vadha thAya ke paricaya prApta thaze. jijJAsu mATe A nibaMdha pAThayapustaka jevo che. kaSTa pahoMce evuM kAma karavAne bIjAne Adeza Ape nahiM ke koI paramAnaMda] kare te tene anumode nahiM. pUrva bhUmikA A paheluM mahAvrata che ane te prANAtipAta viramaNa vrata duniyAmAM aneka prAcIna dharmo che tema jainadharma paNa eka prAcIna dharma che. paNa kahevAya che. "jina" zabdano artha che "jeNe jItyA che te." rAgadveSa bIjuM mahAvrata te satya vacana belavuM. tenuM bIjuM nAma mRSA jevA AMtarika bhAvone jeNe jItyA te jina. vAda-viramaNa vrata che. sAdhue haMmezA satya ja belavuM joIe. ane A jine upadezela je dharma te jaina dharma. A dharma jo kayAreka satya bolavAthI koI jIvanI hiMsA thatI hoya che te nigraMtha dharmanA nAme paNa pahelAM oLakhAte. graMthI eTale gAMTha. vakhate teNe mauna rahevuM. krodha, lobha, bhaya ane hAsya e asatya je badhI graMthIothI mukata thaI gayA che teNe upadezele dharma te bolavAnAM nimitto che. tethI sAdhue e badhAM vaza rAkhavA. A vrata nigraMtha dharma. paNa sAdhue mana, vacana ane kAyA e traNa prakAre pALavuM joIe. jainadharmamAM jinane mATe ahaMta, ahaMta, arihaMta, tIrtha kara, sAdhu asatya bole nahi, asatya belavAnuM kahe nahi ane asatya vagere zabdo paNa vaparAya che. AmAM tIrthakara e zabdane khAsa bole tene anume de nahi. vizeSa artha che. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA-ema cAra kAva, ane zAvikA ema cAra trIjuM mahAvrata acaurya. tenuM bIjuM nAma adattAdAna-viramaNa prakAranA anuyAyIonA samudAyanI-tIrtha-nI sthApanA jeNe karI vrata che. sAdhu zahera ke gAmamAM koI vastu tene mAlika tene rajA te tIrthaMkara. Ape nahi tyAM sudhI tene upayoga kare nahi, eTaluM ja nahi paNa, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabuddha jIvana jaMgalamAM paDelAM phaLa, pha ulA paNa te grahaNa kare nahiM. te pote koIe ApyA vinAnuM le nahiM, bIjAMne levAnuM kahe nahiM, ane lenuM hAya tene anumAde nahi, bhikSA levA jatI vakhate paNa eTalA sAvadha rahevAnuM tene zIkhavavAmAM Ave che ke potAnI jarUriyAta hoya tenAthI jarA paNa vadhAre te le nahi, kemake jIvananI jarUriyAta karatAM thoDuM paNa vadhAre potAnI pAse rAkhavuM te paNa cArI che. cothuM mahAvrata te brahmacarya athavA maithuna--viramaNa vrata. jAtIya saMbaMdhanA tyAga, sAdhue A vratanuM saMpUrNa ane kaDakapaNe pAlana karavAnuM hAya che. sAdhu strIsaMbaMdha pote kare nahi, karavAnI preraNA Ape nahiM ke anumode nahiM, gRhasthAzramamAM bhAgavelA e saMbaM dhane yAda kare nahiM, ane jAgRtipUrvaka akSaraza: A vratanuM pAlana kare. A vrata pALavuM kaThaNa che. eTale tenA rakSaNa mATe strI beThI hoya te Asana upara besavAnI sAdhune manA pharamAvI che, bahu svAdiSTa ke mAdaka padArthanA AhAra levAnI nA kahI che, jethI vAsanAe uttejita thAya nahi vagere. A vratanA pAlana mATe bIjA paNa aneka niyamA ghaDavAmAM AvyA che. pAMcamuM mahAvrata te aparigraha athavA parigraha--viramaNa vrata. duniyAdArInI - bhAgA5bhAganI - badhI vastuonA tyAga. sAdhune dhana, dhAnya, makAna, jamIna kazA upara mamatA na hoya. pote potA mATe AvI koI vastu rAkhe nahi, koIne rAkhavAno upadeza Ape nahiM ke koI rAkhatuM hoya tene anumode nahi. varNa, gaMdha, rasa ane sparzayukata koIpaNa padArtha upara mAha rAkhe nahi, ane e rIte sAdhu A vratanuM atyanta kaDakapaNe pAlana kare. uparanAM pAMca mahAvrato uparAMta sAdhunA daza prakArano yatidharma kahyo che. 1 kSamA (mAphI ApavI), 2 mArdava (namratA), 3 Arjava (saraLatA), 4 nirlobhatA (kAI vastu mATe AkAMkSA nahiM), 5 akiMcana (dhanarahitatA), 6 satya (saccAI), 7 saMyama (mana ane IMdriyo upara kAbu), 8 tapa (kaSTa sahana karavuM), 9 zauca (pavitratA), 10 brahmacarya (ziyaLa pALavuM). sAdhu niraMtara zatru ke mitra baMne upara samabhAva rAkhe, rAtribhAjana na kare. bhikSA mAgIne nirvAha kare. eka sthaLethI bIjA sthaLe jatAM vAhanano upayoga na kare, paisA rAkhe nahiM, koI Ape te svIkAre nahi, tenI potAnI mAlikInAM gharabAra ke cIja jevuM kaMI hoya nahi. sAdhune satata potAnI IMdriyo upara kAbu rAkhavAnA hoya che. te kAbu saraLa bane te mATe traNa prakAranI gupti pALavAnI zAstramAM darzAvI che. 1 managupti, manane kAbumAM rAkhavuM. manamAM ayogya kAmanAo jAge to tene dUra karavI. sAdhue zubha vicAra tarapha manane vALI levuM. 2 vacanagupti. vANInA saMyama. A vacanaguptinA artha saMpUrNa mauna pALavA sudhI vistRta che. 3 kAyagupti zarIra dvArA thatI pravRttio upara sayama. A traNa guptie uparAMta sAdhue pAMca samitio paNa pALavAnI che. 1 IryA samiti - cAlavA hAlavAmAM upayoga, 2 bhASA samiti - bAlavAmAM upayoga, 3 eSaNA samiti - bhikSA levAmAM upayoga, 4 AdAna bhaMDa nikSepaNa samitikoI paNa vastu letAM mUkatAM upayoga rAkhavo. 5 utsarga samitimaLamUtra ke anya vastunA tyAga karavAmAM upayoga rAkhavA. jatAM AvatAM UThatAM besatAM koI jIvanI hiMsA na thAya tenA satata upayoga rAkhavA te IryA samiti, satya ane priya belavAne upayoga rAkhavA te bhASA siMmita, jarUra pUro nirdoSa AhAra levA te eSaNA siMmita. cIja vastu letAM mUkatAM ke koIne ApatAM upayoga rAkhavA te AdAna nikSepaNa samiti. ane tajI devA yogya vastu joI tapAsI yogya sthaLe tyAga karavA te utsarga simita, upayoga rAkhavo eTale koI paNa nAnA meTA jIvanI virAdhanA na thAya, hiMsA na thAya tenI pUrI saMbhALa rAkhavI, tA. 1-9-67 azubha vicArone dUra karI zubha vicAromAM mana parovavA sAdhue satata ciMtana karatA rahevuM ghaTe. A ciMtana karavA mATe bAra prakAranI bhAvanAe zAstramAM kahI che. (1) dhana, yauvana, mAla milakata vagerenI nazvaratAne vicAra karavA e pahelI anitya bhAvanA, AnuM ciMtana karavAthI aihika padArtho pratyenA mAha AchA thaI jAya. (2) roga ane mRtyu AgaLa jIva lAcAra che evI bhAvanA bhAvavI te zaraNa bhAvanA. AvuM vicAravAthI jIvane karmabaMdha thatA hoya evI pravRtti karavAthI te aTake. (3) mAtA, pitA, baMdhu, parivAra e badhA parimita kALanA saMbaMdhI che. kharI rIte jotAM koI koInuM nathI. jIve UbhI karelI A mAyA che. saMsA rano Ave ja krama che. AvI je vicAraNA karavI te sAMsAra bhAvanA. (4) jIva ekalA janmyo che ane ekalA javAnA che. je kaMI me bhUtakALamAM karyuM haze ane hamaNAM karU chuM tenuM phaLa mAre ekalAye ja bhAgavavAnuM che--evuM vicAravuM te ekatva bhAvanA. ema vicAravAthI karmabaMdhanathI chUTavAnA prayatnAne baLa maLaze. (5) deha ane AtmA judA che, deha jaDa che, AtmA cetanamaya che. deha te ja AtmA ane AtmA te ja deha ema mAnavuM te ajJAna che. AvuM ciMtana karavuM te anyatva bhAvanA. (6) zarIra leAhI, mAMsa vagere apavitra khudgalAnuM baneluM che. zarIramAMthI niraMtara maLamUtra vagere malIna padArtho vahyA kare che evA A zarIra upara mamatA na rAkhavI evI je bhAvanA te azuci bhAvanA. (7) karmanA kevI rIte AtmA sAthe saMbaMdha thAya che, e karma IMdriyonA viSayonA bhAgApabhAga dvArA niraMtara baMdhAyA ja kare che evI bhAvanA bhAvavI te Asrava bhAvanA. (8) navAM karmo AvatAM kevI rIte rokAya tenI vicAraNA karavI te saMvara bhAvanA. (9) karmonA kevAM phaLa bhAgavavA paDe che ane pUrve je karmo baMdhAelA che tene tapa ane dhyAna vaDe kevI rIte khapAvavA tenI vicAraNA te nirjarA bhAvanA. (10) A jagata zuM che? nizcayadaSTie te zAzvata che, vyavahAradaSTie nAzavaMta che, jagatanA padArthonI utpatti ane nAza cAlyA ja kare che--AvuM vicAravuM te lokabhAvanA. (11) padArthane tenA sata svarUpe samajavAnuM jJAna prApta thavuM ane sad AcaraNa caravAnI zakita hovI e banne bahu durlabha vastu che. e viSe ciMtana karavuM te bAdhidurlabha bhAvanA, (12) du:khabharyA A sAMsAramAM jagatanA jIvAne eka dharma ja AdhAra che, te ja eka zaraNa che evuM vicAravuM te dharmabhAvanA. A bAre bhAvanAone A rIte vicAratAM jIvone satya svarUpanuM bhAna thAya che, te zubha karmA tarapha vaLe che, IMdriyone saMyamamAM rAkhatAM zIkhe che ane karmabaMdhanathI mukata thavA tarapha tenI gati thAya che. A uparAMta kSudhA, tRSA, tApa, ThaMDI vagere bAvIsa prakAranA pariSahA sAdhune sahana karavAnA hoya che. sAdhvIne paNa sAdhu jevA ja AcAra - vicAra pALavAnA hoya che. AvA prakAranA sAdhuo ane sAdhvIo ke jemaNe badhA prakA2nI tRSNA mamatA vagere tajyAM che ane saMpUrNapaNe saMyamamAM rahe te guru gaNAya che. jainadharma pALatA gRhasthA zrAvaka ane srIo zrAvikA kahevAya che, temane sAdhunI jema sarva parityAga karavAno hoto nathI, paNa pramANikatApUrvaka AjIvikA meLavavAnI ane pavitra jIvana jIvavAnI temanI pharaja manAya che. teo saumyatA, udAratA, namratA, paropakArIpaNa, dayALupaNuM, mAyALupaNuM, saraLatA, niSpakSatA vagere guNAthIyukata hovA joIe evI apekSA rakhAya che. temanA mATe bAra prakAranA vrata zAstramAM kahyAM che, je nIce mujaba che : (1) sthUla prANAtipAta viramaNa vrata, koI paNa nirdoSa jIvane IrAdApUrvaka du:khI na karavA ke hiMsA na karavI, (2) sthuLa mRSAvAda Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-67 prabuddha jIvana karmabaMdhanathI chatrI vagere karavAthI A 3 SlA, athavA bIjAne nAme caDhAvI detI viramaNa vrata. asatya na bolavuM. ane evuM paNa na belavuM ke jethI bIjAne du:kha thAya. koInA vizvAsane bhaMgakara, juThI sAkSI ApavI, koInI saMpatti pitAnI gaNAvavI, athavA bIjAne nAme caDhAvI devI vagere karavAthI A vratane bhaMga thAya. (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrata. acaurya vrata. keInI vastu na ceravI athavA dANacerI na karavI. (4) sthUla maithuna viramaNa vrata. pitAnI strI sivAya anya strI sAthe jAtIya saMbaMdha na karavo ane potAnI strI sAthe saMbaMdha paNa maryAdita pramANamAM rAkhavo. (5) parigraha parimANa vrata. dhana, dhAnya, jamIna, pazu, nakara vagerene rAkhavAnI maryAdA nakkI karavI. tene dhana dhAnya vagere amaryAdita pramANamAM rAkhavAnI chUTa na hoya. (6) dik parimANa vrata. vepArane arthe ke game te kAraNasara pravAsa karavAnuM hoya. te mATe dareka dizAmAM keTalI hada sudhI javuM tenI maryAdA bAMdhavI. (7) bhege paga parimANa vrata. dhana, dhAnya cIja, vastu, ghara, khetara, pazu, nakara vagere keTalI hada sudhI rAkhavA tenI maryAdA bAMdhavI. anAja, phaLapha la, sugaMdhI vilepana vagere je vastune upayoga karyA pachI bIjI vAra upagamAM nathI laI zakAtI te bhAgya, ane vastra, ghara, vAhana vagere ke jene pharI pharIne thaI zake che te upabhega. (8) anarthadaMDa viramaNa vrata, pitAne mATe ke kuTuMbIjana mATe jenI AvazyakatA nathI evA hiMsaka ke anyane du:kha thAya evA kRtyathI pAchA haThavuM. jemake koIne zastro ApavAM, jhera ApavuM, prANIone laDAvavA, keIne pApakRtyanI salAha ApavI, manamAM koIne nukasAna pahoMcADavAnA vicAra karavA vagere bAbatothI dUra rahevuM te A vratamAM Ave che. (9) sAmAyika vrata. A vratamAM 48 miniTa sudhI eka sthaLe sthira besIne ciMtana karavuM, svAdhyAya kara ke AdhyAtmika pustaka vAMcavA ane e rIte manane zubha pravRttimAM ekAgra karavAnuM che. jeTalo samaya zrAvaka sAmAyikamAM hoya te samayamAM teNe anyane du:kha upaje evI pravRtti mana vacana kAyA ema traNe prakAre karavAthI dUra rahevuM joIe, ane e pramANe jagatanA sarva jI tarapha teNe samabhAva rAkhatAM zIkhavAnuM che, jethI e vrata chevaTe tene sAdhunA vrata tarapha dorI jAya. (10) dezAvagAsika vrata. A vratamAM chaThThA ane sAtamAM vratamAM je maryAdA bAMdhI hoya temAM rojerojanI jarUriyAta pramANe vadhAre saMkSepa karavAnuM hoya che. (11) pauSadha vrata. eka divasa mATe sAdhu jevuM jIvana aMgIkAra karavuM te pauSadha vrata. eTale ke eka divasa mATe upavAsa karava, gRhasthanA badhA vyavahArano tyAga kara ane dhArmika pravRttiomAM ja mana, vacana ane kAyAne rokAyelA rAkhavAM, te pauSadhavrata. kemake te dvArA dhArmika jIvananuM savizeSa poSaNa thAya che. (12) atithisaMvibhAga vrata. sAdhu-sAdhvI ane anya jarUriyAtavALAne anna, vastra ApavAM, tathA potAnI zakita gopavyA vinA je rIte thaI zake te rIte temane madada karavI. ' A bAra vRtamAMthI pahelAM pAMca vrata che te sAdhunA je pAMca mahAvrata kahyA che, te ja che paNa te pramANamAM haLavA hovAthI te aNuvrata kahevAya che. pachInAM traNa vrata che te pahelAM pAMca vratamAM guNavRddhi karanArA hovAthI guNavrata kahevAya che. ane chellA cAra vrata che te sAdhu thayA pahelAM sAdhupaNAnI taiyArI ke anubhava karavA rUpa hovAthI zikSAvrata kahevAya che. , A bAra vratanuM pAlana karavAthI zrAvaka pavitra jIvana jIvI zake che ane pUrNa mukitanI dizAmAM tenI gati thAya che. jaina dharmanA siddhAnta karmabaMdhanathI chUTI AtmAne saMpUrNapaNe mukata karavo e jaina dharmanuM dhyeya che. AtmA zuM che, karma zuM che, AtmAnI zuM zakita che, karmathI baMdhAIne jIva kevI rIte A saMsAramAM janmamaraNanA pherAmAM paDI jAya che e badhuM jANyA ane samajyA vinA jIva potAne mukata karI na zake. A jANavA mATe jagatanAM mULa tattva, tenA ekabIjA sAthenA saMbaMdhe, jIva kevI rIte baMdhAya che, kaye mArge e baMdhane chUTe vagerenI vicAraNA karavI jarUrI che. A jANavA mATenuM jJAna mukhya nava temAM samAI jAya che. 1 jIvatattva (cetana) 2 ajIvatatva (jaDa padArtha) 3 Asrava (karmane AvavAnA mArgo) 4 baMdha (karmanuM AtmA sAthe baMdhAvuM) 5 puNya (zubha karma) 6 pApa (azubha karma) 3 saMvara (saMyamamAM rahevuM) 8 nirjarA (karmane khapAvavA) 9 mekSa (mukita). A nava tatva che. temAM paNa mULa be ja tattva che. jIva ane ajIva ke jene jANavAmAM A jagatanuM badhuM jJAna AvI jAya che. bIjAM sAta tatve karmabaMdhana kema thAya rAne tenAthI kema chUTavuM tenA nidarzaka che. 1. jIvatattva. jIvatattvane mULa guNa cetanA che. pUrNa jJAna, pUrNa darzana, anaMta vIrya, ane anaMta sukha e cAra jIvanA guNa che. pratyeka jIva alaga che ane te anaMtA che. jIva be prakAranA che. mukata ane saMsArI. je karmabaMdhane uchedI janma maraNathI mukata thayA che te siddhAtmA kahevAya che ane te upara kahelA cAra guNothI yukata hoya che. je janmamaraNanA pherAthI baMdhAelA che ane mukata dazAne nathI pAmyA te saMsArI jIva. A jIva deva, manuSya, nAraka ane tiryaMca e cAra gatimAM karma pramANe janma dhAraNa kare che, AyuSya pUruM thaye mRtyu pAme che, ane pharI no janma dhoraNa kare che. " iMdriyanI prApti pramANe jIvanA pAMca vibhAga che. AMkha, kAna, nAka, jIbha ane sparzaA pAMce IMdri jene prApta thayelI che te ucca gaNAya che. ane jene eka ja IMdriya eTale ke mAtra sparza iMdriya hoya te sauthI nIcI koTinA gaNAya che. ekendriya jIva hAlI cAlI zakatA nathI, tethI te sthAvara kahevAya che. A sthAvara jIvo pAMca prakAranA che. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAya. mATI, jamIna, paththara vagere, badhI jAtanuM pANI, judAjudA prakArane agni, pavana ane hareka prakAranI vanaspati, e badhA te te prakAranA jIvothI bharelAM che. beIdriya, iMdriya, cauriMdriya ane paMcendriya jIve hAlI cAlI zake che eTale te trasa jIve kahevAya che. be IMdriya jIre jevAM ke kami-aLasiyA vagerene sparza ane rasa e be iMdriya che. te Indriya jevAM ke kIDI, mAMDa,, ja vagerene sparza, rasa, ane dhrANa e traNa iMdriya che. cauriMdriya jevA ke mAkhI, DAMsa, macchara, vIMchI vagerene uparanI traNa sAthe cakSu maLIne cAra iMdriya che. paMcendriya jIvone vadhArAmAM pAMcamI zrotrendriya che. pazu, paMkhI, manuSya, deva ane nAraka e paMcendriya jIve che. jaina siddhAMta pramANe naraka sAta prakAre che. je atyaMta pApa kare che te naraka gatimAM jAya che ane tyAM tene akalpanIya du:kha sahana karavo paDe che. je puNyanA kAryo kare che te devalokamAM jAya che ane tyAM tene amaryAdita sukha bhogavavA maLe che. bAra devaka che ane te uparAMta anuttara vimAnanA deva ane nIcenI leTinA deve che. e. ndriyathI caurindriya sudhInA jIvane mana hetuM nathI ane te "amanaska" kahevAya che. paMcendriya jIvone mana che ane te samanaska kahevAya che. jo ke A paMcendriya jIvonA mAnasika vikAsamAM jIvanamujaba ochA vadhate ema ghaNe taphAvata hoya che. 2. ajIvatatva. jIva tattvathI ulaTuM te ajIva tattva, eTale ke cetanA hitanuM tattva, ajIva tatvanA pAMca prakAra che. dharma, adharma, ahiMsA, saMyama ane tavarUpI dharma sarvazreSTha maMgaLa che. je mAnavInuM mana A dharmamAM nirantara lIna rahe che tene devatA paNa namaskAra kare che." Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThaMDa prabhu AkAza, pudgala ane kALa, A pAMca tattvo jIvatattvanI jema mULa dravyo che. dharma e gatisahAyaka che. jo A tattva na hoya to jIva ke jIvanuM gamanAgamana thaI zake nahiM. A dharmatattva arUpI, varNa, gaMdha, rasa, ane sparzarahita sakala lekavyApI che. jyAM jIva ane ajIva tattvanuM astitva che te leAka. A lAkathI para alAka che ke jyAM jIvAjIvanI gati nathI, paNa mAtra avakAza che. adharma e sthira thavAmAM sahAyaka che. jIva ane khuddagala sthira thavA Icche tyAre tene adharma sahAyaka thAya che. adharma paNa rUpI, varNa, gaMdha, rasa, sparza rahita ane lekavyApI che. AkAza eTale avakAza, khAlI jagyA. jIva ane jIvane rahevAne, haravA pharavAne te sthAna Ape che. avakAza paNa arUpI, varNa--gaMdha-rasa--sparza rahita che, ane te leAka ane alAkamAM vyApta che. pudgala. ANunA samUhane pudgala kahe che. paramANu ti sukSmAtisukSma aNu che ke jenAthI A sRSTi racAI che. A paramANu anaMtA che. varNa, gaMdha, rasa, sparza zabda e tenA guNa che. jo ke ApaNI bAhya IndriyA vaDe paramANune joI zakAtA nathI, paNa temAM varNa, gaMdha, rasa, sparza ane zabda badhuM che. kALa e keTalAkane mate mAtra kAlpanika athavA aipacArika vastu che. vastusvarUpe kALa jevA koI padArtha nathI. jIva ane pudgalanI gati ane parivartanathI kALanI gaNanA thAya che. sauthI nAnAmAM nAnA kALanA bhAgane samaya kahe che. ane A samayanA samUhane pachI paLa, vipaLa, mAsa, varasa evAM nAma ApavAmAM AvyAM che. bIjA keTalAkane mate kALa jevuM koI tattva astittva dharAve che ane anaMtAkALa paramANuonA samUha rUpa te padArtharUpe che, ane te jIva ane pudgalamAM parivartana ANavAna bhAga bhajave che. te paNa arUpI ane varNa, gaMdha, rasa, sparza rahita che. 3. AASTravatattva. AtmA je zubha ke azubha karmabaMdhanothI baMdhAya che te karmonA satata pravAha vahetA rahevAnA je nimitte te Ava. athavA to IndriyonA viSayo tarapha jIvanuM je kheMcAvuM te zAAva. mithyAtva, aviratI, kaSAya, pramAda ane yoga e karmabaMdhananA pAMca kAraNe che. e ja Amravatattva. hiMsA, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha e pAMca paNa karmabaMdhananA kAraNa hAvAthI tene paNa Asrava kahI zakAya. 4. baMdhatattva. karmapudgalAnuM AtmA sAthe joDAvuM baMdhAvuM- te baMdha, karma-pudgala eTale evA prakAranA paramANuo ke je mana, vacana ane kAyA dvArA thatI kriyAthI ajJAtapaNe AtmA tarapha kheMcAI Ave che, e kheMcANanA pratighAta rUpe te AtmA sAthe joDAI jAya che ane jIvanA jJAna svarUpa upara tenuM AvaraNa AvI jAya che. jIva peAtAnA svarUpe nirmaLa, pAradarzI, jJAnasvarUpa ane arUpI che, eTale AvuM cetanatattva jaDa ane rUpI evA karma pudagalAthI baMdhAI jAya e tarkadraSTie baMdhabesatuM nathI. paNa anAdi kALathI jIva karma pudagalAthI baMdhAelA che. jaina tattvajJAnamAM AA baMdhAelA karma pudgalAne kArpaNa zarIra evuM nAma ApyuM che. Ama anAdi kALathI kArmaNa zarIrathI baMdhAyelA jIvane aneka prakAranA AvegA AghAta-pratyAghAta udbhave che, tenA lIdhe navAM karma pudgaleM| satata AvyA kare che, ane A rIte jIva sukha-du:khane anubhavatA janmamaraNanA cakkaramAM bhasyA kare che. jIvane coMTatA A karma pudagalAne baMdha cAra prakAre thAya che. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAvabaMdha, ane pradezabaMdha. A karmapudgalenA baMdhAvAthI jIvanA mULa guNA dabAI jAya che. AvA karma pudgalAnuM baMdhAvuM tene prakRti dha kahe che. jIvanAM je je guNA A karmothI avarAI jAya te pramANe A prakRtibaMdhanA ATha vibhAga che, jenAthI jIvanA anaMta guNa varAI jAya te jJAnAvaraNIya karma. jenAthI anaMta darzanaguNa DhaMkAI jAya te darzanAvaraNIya karma, jenAthI jIvanuM AnaMdamayapaNuM varAI jAya te vedanIya karma, jenA lIdhe jIva mithyA draSTimAM pravarte te meAhanIya karma. jenAthI eka gatimAMthI bIjI gatimAM javAnuM thAya te Ayukarma. zarIranI AkRtirUpa raMga jIvana tA. 1-9-67 gevarenI racanA kare ane jethI uccapaNuM ke nIcapazuM pamAya te gotrakarma. dAna devAmAM, vastunI prAptiAM, bhAga ane upabhAgamAM temaja zakitamAM naMtarAya kare te aMtarAyakarma, karmavargaNAo ceTe te ja vakhate te keTalA samaya sudhI vaLagelI raheze te samaya paNa nakkI thaya te sthitibaMdha. e karmapudgave.nuM pariNAma atyaMta tIvratAthI bhegavavuM paDaze ke maMdatAthI teno nirNaya paNa te ja vakhate thAya te rasabaMdha athavA anubhAvabaMdha. jIvanA pariNAma pramANe karma paramaNu ne jaNye je echavA pramANamAM jIva sAthe joDAya te pradezabaMdha. 5. puNyatattva. mana, vacana ane kAyanI zubha pravRttithI je karmapudagalo kheMcAI Ave--baMdhAya ke jenA lIdhe jIva sukhapUrvaka rahI zake te puNyatatva. anna, pANI, vastra, pAtra, DrAyasthAna vagerenuM dAna karavAthI, zubha vicaraNA karavAthI ane gurune Adara karavAthI puNya baMdhAya che. tenA lIdhe nirogI zarIra, saundarya, saMpatti, kIti vagere A saMsAramAM maLe che. O 6.pApatattva guNyatattvathI ulaTuM te 55. mana, vacana ane kAya!nI azubha pravRttithI je karma pudagalA kheMcAI Ave, ane tena! lIdhe jIvane du:kha bhegavavuM paDe te pApatattva. hiMsA, cArI, asatya, abrahmacarya, parigraha, krodha, mAna, mAyA, ane lAbha dvArA pApakarmo baMdhAya che. AvAM azubha karmothI baMdhAyelA AtmA mukata thaI zaka nathI. ane te janmamaraNanA pherA karate navAM karmAne upArjana karatA haMsAramAM bhamyA kare che. roga, kurUpa, nIcI gatimAM janma athavA nakaragati e A karmonuM pariNAma che. puSpa ane pApa e eka rIte stravatattvanA ja prakAro che, tethI keTalAka ciMtako e baMne judAM tatvA nathI gaNatA. A rIte vicAratAM temanA mate navanA badale sAta tattvA thAya. 7, vara tattva. evI prakriyA ke jenAthI navA AvatA karmo rokAya te saMvara. te AAvathI ulaTuM tattva che. mana, vacana ane kAyAnA traNe yogathI zubha dhyAnamAM rahevuM, tRSNAne jItavI, satya ane pavitra AcaraNa karavuM, kSamA. dayA rAkhavI, pApa karyothI dUra rahevuM, saMsA ranI anityatAnA vicAra karavA vagere zubha AcaraNathI sAMvara thAya che. 8. nirjarA tatva. je karmo baMdhAyA che tene kheravI nAkhavA te nirjarA, baMdhAyelAM karmo bhegavAI jAya. eTale Ape Apa kharI jAya che. paNa te bhAgavavAne yogya paripakava na thAya tyAM sudhImAM pAchA navAM karmo paNa baMdhAtA jAya che, eTale karmothI sarvathA mukata thavuM. e jIvanaeN mATe muzkela kArya che. eTale mekSArthI ge karyo paripakava thaIne bhAgavAya tyAra pahelAM ja tene kheravI nAkhavAnA prayatna karavA joIe. AvA prayatno karavA te nirjarA. tapa karavAthI nirjarA thaya che. tapa be prakAranA che: bAhya ane abhyantara. cha prakAranA bAhya tapa A pramANe che. (1) aNasaNa. dareka prakAranA AhArane saMpUrNa tyAga. . (2) alpAhAra. bhUkha hoya tenA karatAM oche. AhAra levA. (3) vRtti.saoNpa. thoDI paNa vastuo vAparI tRpti anubhavI te. (4) rasatyAga. svadiSTa vastue athavA mAdaka padArtha khavAno tyAga. (5) kAya kaleza zarIrathI kaSTa sahana karavuM. (6) sa~dhInatA. zarIranA aMge.pAMge saMke.cIne eka ThekANe sthira besavuM ane IndriyanA viSayo bhagavavAno paNa saMkeca karave. bhyantara tapa cha prakAre A pramANe che. (1) prAyazcita. bhUla thaI hoya tene pazcAtApa karI AloSaNA levI. (2) vinaya. guru ane vaDIlA pratye AdarabhAva rAkhavo. (3) vaiyAvRtya. mAMdA ane jarUriyAtavALAnI ni:svArthapaNe sevA karavI. (4) svAdhyAya. abhyAsa karyo hoya tenuM pharIne ciMtana karavuM. (5) vyutsarga. zarIra uparanI cagatA choDavI (6) dhyAna, AtmaciMtana karatAM ekAgrapaNe dhyAnamAM besavuM. 9. meAtattva, sarva karmonA kSaya thavAthI AtmAnuM saMpUrNapaNe mukata thavuM te meAkSa. mukatAtmA thavAthI jIva peAtAnA mULa svarUpamAM Ave che, anaMta jJAna, ananta darzana, ananta AnaMda ane ananta zakita prApta kare che ane cauda rAjalekanA zire pahoMce che. ArohaNa kare che ane zAzvata sthiti prApta karI parama sukha anubhave che. pharIthI tene janmamaraNa pAmavApaNuM rahetuM nathI. A je mukata dazA te nirvANa kahevAya che. jema eka gharamAM dIvA mUkavAmAM Ave ane tenA prakAza AkhA gharamAM phelAya che ane tyAM bIjA pAMca pacIsa dIvA mUkavAmAM Ave te te dIvAonA prakAza paNa pahelA mUkelA dIvAnA prakAzamAM bhaLI jAya che, te pramANe mukatAtmAo Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-67 prabuddha jIvana paNa dareka alaga prakAza rUpa hovA chatAM parasparamAM bhaLI jAya che ane te siddha zilAnA nAme oLakhAtA sthAnamAM vAsa kare che. mekSane mArga samyaka jJAna, samyak darzana, ane samyak cAritraya-A traNa guNa mekSaprAptinA pAyA che. A traNe guNane tenI utkRSTa mahattAnA kAraNe zAstramAM tene "triratna" kahIne varNavyA che. samayak darzana - vastune tenA mULa svarUpe samajavI. ajJAnane vaza thaIne mANasa khoTAne sAcuM ane sAcAne khoTuM mAne che. jyAre mAnavI satyane asatyathI juduM tAravI kADhI zake tyAre kahI zakAya ke tenuM gamana mekSamArga tarapha che. kemake tyAre zuM tyAjya che ane zuM grAhya che, zuM jANavA yogya che ane zuM AcaravA yogya che te te sAcI rIte samajI zake che. te samyakadarzananI dazA che. hareka AtmAmAM amuka aMze jJAna raheluM che te kharUM, paNa je jANavAnI samyagdaSTi na hoya te tene samyaka jJAna che ema kahI zakAze nahiM. samyaka darzana vinAnuM tenuM jJAna apUrNa che. A ajJAna ke mithyAjJAna che. kAraNake samyaka darzana vinA jIva vastune tenA zuddhasvarUpe samajI zakato nathI. eTale tenuM jJAna te samyak jJAna kahI zakAya nahi. jJAna pAMca prakAre che : mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLa. iMdriya ane manadvArA je jJAna thAya te matijJAna. sAMbhaLavAthI ke vAMcanathI je jJAna thAya, signs, symbols and words-saMjJAo, pratIko tathA zabdo dvArA je jJAna thAya te zrutajJAna. jo ke zrutajJAna paNa iMdri cAne mana dvArA ja prApta thAya che. mati na hoya te zrutajJAna thAya paNa nahi. Ama chatAM zrutajJAna matijJAna karatAM kaMIka vizeSa che. kemake zrutane zabdo ane tenA artho sAthe viziSTa saMbaMdha che. jJAnI ane guru dvArA athavA zAstravAMcanathI je jJAna prApta thAya te zrutajJAna che. amuka samaya ane amuka sthaLa sudhI iMdriya ane mananI sahAya vinA dazya padArthone jANavA te avadhijJAna. te eka prakAranuM AtmikazAna athavA IMdriyAtIta jJAna che. jene A jJAna prApta thayuM hoya te AMkha mIMcIne paNa amuka hada sudhInA dazya padArtho joI zake che. mana:paryavajJAnI amuka kALa ane sthaLanI maryAdAmAM rahelA jIvonA mananA bhAvane jANI zake che. A be jJAna eka jAtanuM abhijJAna che. mana ane iMdriyanI madada vinA akhaMDapaNe lekAlekanuM, rUpI-arUpI sarva dravyanuM tathA sarva jIvAjIvanuM ane tenA bhUta, tenA bhaviSya ane vartamAna traNe kALanA sarva paryAnuM jJAna thavuM te kevaLajJAna. A sarvotkRSTa AtmajJAna che. kevaLa jJAna jIvane mULa svabhAva che ane jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya e cAra ghAtI karmone kSaya thAya che tyAre jIvanuM A kevaLajJAna svarUpa pragaTa thAya che. A jJAna prApta thayA pachI AyukSaye e jIva mekSagAmI thavAnuM che e nizcita thAya che. tIrthakara A prakAranA sarva jIvAjIvanA bhAvane jANanArA jJAnI che. tapa, tyAga, saMyama ane zIlane jIvanamAM AcaraNamAM utAravA te cAritrya che. samyaka darzana ane samyaka jJAnanI prApti pachI A guNane AcaraNamAM utAravAnA prayatna karavAthI samyaka cAritrya prApta thAya che. pAMca mahAvrata, daza yatidharma, ane sattAra prakAre saMyama e sAdhune AcAra gaNAya che ane bAra prakAranA vrata e zrAvakane AcAra gaNAya che. eTale cAritrya be prakAranuM kahevAya che. sarvaviratI ane dezaviratI. sAdhuono saMpUrNa tyAga te sarvaviratI ane zrAvakane AMzika tyAga te dezaviratI. hiMsA, asatya, cerI, maithuna ane parigrahane tyAga e pAMca, pAMce IMdrinA viSayonI mamatAne tyAga e pAMca, krodha, mAna, mAyA, ane lAbha e cAra kaSAyone tyAga tathA mana, vacana ane kAyAnA yogane saMyamamAM rAkhavA ema sattara prakAre saviratI cAritrya che. je jIvAtmA samyaka darzana ane samyaka jJAnapUrvaka samyak cAritrya pALe che te jIva avazya mokSagAmI thAya che. samyak darzana, samyakajJAna ane samyaka cAritrya e dareka uttarottara ekabIjAnA AzrayI che. rAmyaka darzana vinA samyaka jJAna saMbhavI zakatuM nathI. ane samyak jJAna vinA samyaka cAritra saMbhavI zakatuM nathI. A triratnamAMthI koI eka ke be ratnanI prAptithI mekSa meLavI zakAtuM nathI. koI jIva samyak darzana ane samyapha jJAna pAmyA hoya, ema chatAM paNa, samyaka cAritrya AcarI tene AcaraNamAM na mUke tyAM sudhI te niSphaLa thAya che. jaina dharmamAM AcAranI pavitratA upara khUba bhAra mUkavAmAM AvyuM che, kemake varNa, gaMdha, rasa, zabda ane sparza rUpa iMdrinA viSaya uparathI Asakita chUTavI. khUba muzkela che. jyAM sudhI ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca mahAvratone kaDakapaNe jIvanamAM na utArAya tyAM sudhI samyak cAritraya pAmavuM azakaya che. jaina dharmamAM A samyaka cAritrya jIvanamAM utAravuM e sAdhunuM dhyeya mAnyuM che ane e dhyeyanI siddhi mATe mukhya sAdhana ahiMsA che. A dhyeyane lakSamAM rAkhIne sAdhunA badhA AcAro ghaDAyA che. satya, asteya, brahmacarya ane aparigrahapaNuM pAmyA vinA ahiMsA pALavI azakaya che. eTalA mATe A cArane paNa mahAvratamAM gaNyA che. mana ane iMdriyone saMyamamAM na rAkhe te ahiMsA pALI zake nahi. bIjI bAjathI jo tapa tyAga vagere na Acare te A mana ane iMdriyone saMyamamAM rAkhavA muzkela bane che. ATalA mATe ahiMsA, saMyama ane tapane zAstromAM dharmanuM hArda lekhavAmAM Avela che. nAnAmAM nAnA jIvane paNa du:kha na thAya ke tenI hatyA na thAya te mATe sAdhune kSaNekSaNa jAgRta rahevA mATe Adeza ApavAmAM Avyo che. ane e jAgRti satata cAluM rahe te mATe uparanA pAMca mahAvrata pALavA Avazyaka che. sAdhune maraNAMta kaSTa Ave che te paNa teNe draDhatApUrvaka, samabhAvapaNe ane dauryapUrvaka sahana karavAnuM che. evA samaye paNa kaSTa ApanAra upara manathI paNa te krodha karatA nathI ke sAmo badalo levAnuM manathI paNa vicAratA nathI. zrAvakanA je vrata kahyA che tenI evI rIte goThavaNI karavAmAM AvI che, ke jethI zrAvaka tRSNAne jItI zake ane uttama prakAranuM jIvana jIvI zake, dhanaprApti arthe ke potAnI, kuTuMbanI ke dezanI rakSA arthe ke mAnavatAnI rakSA arthe tene hathiyAra upADavA paDe te paNa temAM tene saMyama rAkhavAnuM zIkhavAya che, jethI karIne eka taraphathI koI tenA upara humalo kare ke nukasAna kare te pitAne bacAva karatAM niOsapaNuM na kare kenirdayatA na vApare ane bIjI bAjuthI e badhA uparane meha ochA karatAM zIkhe, ane e rIte sAdhu thavA mATenI gyatA keLave, je vrato yojavAmAM AvyA che tene UMDANathI abhyAsa karIe te samajAya che ke parigrahanI ane bhogapabhoganI amuka maryAdA nakkI karavAthI dhananA saMgrahanI lAlacamAMthI mANasa bace che. dhananuM je parimANa rAkhyuM hoya tenAthI vadhAre thAya che te badhuM jAtabhAIo mATe vAparI nAkhavuM evI AjJA karavAmAM AvI che. ane je te sAco upAsaka haze to te khoTe mAge te dhana vAparaze ja nahi. Ama jIvanamAM tRNAnI maryAdA bAMdhavAthI samAjane ghaNe phAyado thAya ane badhAMne jIvanavyavahAra saraLatApUrvaka calAvavAmAM sahAyaka bane. jo A siddhAMtane navesarathI tenA pUrNa arthamAM jIvanamAM utArAya te mRtyu, vinAza ane rakatapAta - badhuM baMdha thAya, ane vyakita samAja, ane rAjaya badhAmAM zAMti sthapAya. anuvAdaka: mULa aMgrejI: zrI menAbahena narottamadAsa * zrI gaNeza lAlavANI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 90 prabuddha jIvana pUravaNI : syAdvAda eTale zu? (zrI vasantalAla kAntilAla IzvaralAla racita 'sApekSavAda'mAMthI sAbhAra udadhRta) syAdvAdanA vyavahArU prayoga ApaNaeN karavA ja rahyo--o satyanI prApti karavI haze . syAdvAdanA artha e che ke jayAM je dRSTikoNathI satyane vadhu ne vadhu najIka anubhavAya tyAM te daSTikoNa athavA ta'naya'nA svIkAra karavA, ane svIkRti samaye paNa anya sarva daSTikoNAmAM paNa satya vyApta che tenA anubhava karavA. satya mAruM nathI, tamAruM nathI; ahIM nathI, tyAM nathI; satya sApekSa che mAruM satya juduM che, tamAruM satya juduM che, ahIMnuM juduM che, tyAnuM juduM' che. Ama koI cokkasa svarUpa satyanuM nathI, kAraNa, badhAM ja satyanAM svarUpa che. satyamAM na samAya tevuM kazuM ja nathI. satya sarvane vIMTaLIne rahe che. sarva jIvAmAM Atmadravyatva samAna che. strI - puruSa, jJAnI-- ajJAnI, zrImaMta - garIba, rogI - nIrogI, UMca ke nIca, koI paNa jIva le, AtmadravyathI te samAna che ne karma - kRti - vividhatA rUpI paryAyathI bhinna che. sarva jIvAnI abhedatA A dravyArthika naya nA upayoga lAvI deze te samaye paryAyarthika naya gauNa karavA joIe. AtmadravyanI vicAraNAmAM samAnatAnA aMza zeAdhI sarva jIve pratye abhedabhAva lAvanAra dravyArthika naya joIe, jayAre dravyanI vicAraNAmAM zarIra, dhana, milakata, makAna, putra sarva daivika bhAva karmonI kRtio che ema mAnIne tyAM paryAyarthika naya. - daSTikoNa lAvavA joIe. paryAyo to badalAyA kare che ane dravya nitya rahe che. anaMta patnIe, anaMta putra, anaMta makAnamAliko AvyAM ne gayAM. rahyuM sthira ne zAzvata A Atmadravya--je eka mAtra braeNnAra che. ne jANanAra che. para padArthamAM paryAyAdhika nayano upayoga ane 'sva' padArthamAM dravyArthika nayano upayoga jarUrI che. evI ja rIte keTalAko mAtra prArabdhanI vAta kare che, te keTalAka vaLI mAtra puruSArthanI. ekAMtika daSTikoNa kayAreya sAcuM nathI. bhautika padArthanI bAbatAmAM prArabdhanI vAta jarUrI che, ane Atmika padArthanI bAbatamAM puruSArthanI vAta jarUrI che. jo A be daSTikoNono yathArtha upayoga niha AvaDe to pelA paDIkIvALA dardI jevI sthiti thaze. eka dardIne peTamAM dukhAvA upaDayo ane AMkhamAMya darda hatuM. vaidya be paDIkIo ApI. eka AMkha mATe, je suramAnI hatI ane bIjI peTa mATe, jemAM marI masAlAno bhUko hatA. dardIo eka mATI bhUla karI. peTanI paDakI AMkhamAM nAkhI ane AMkhanI peTamAM. pariNAme vaidyane gALo devA mAMDayo. dareka vastunA yogya upayoga yogya samaye ane yogya sthaLe jarUrI che. syAdvAda ApaNane Ama ja vastu ane tenA pratyenA daSTikoNanI yathArtha upayogitA samajAve che. yathArtha daSTibiMdunI pasaMdagInuM paNa gaNita che ane evI pasaMdagI pachI paNa bIjA anya daSTibiMdu pratye jovAnuM rahe che. A che satyanuM atUTa ane akhUTa bahumAna. eka naya nA svIkAra vakhate bIjA naya nA niSedha thAya te te naya nathI paNa durnaya che ane satya tyAM kuMThita thAya che. sApekSavAdanAM be svarUpe nayavAda ane sapta- . bhaMgIvAda A vastu ja khAsa zIkhave che. zaMkarAcAyaeN adbhu tavAdanA pracAra karyo.. rAmAnuje advaitAdvaita ane vallabhAcArye viziSTatlR tanA pracAra karyo. rAmAnuja ane vallabhAcArye dvaitavAda ane advaitavAda vacce samAdhAna karavA sApekSavAdane! ja prayoga karyo. bhagavAna buddhe paNa pote kriyAvAdI che ke akriyAvAdI te batAvavA sApekSavAdano ja prayoga karyo che. jayaMtI zrAvikAe bhagavAna mahAvIrane prazna pUchayA tenA pratyeka javAbamAM 'zIkhaM' zabdano prayoga bhagavAne karyo, jene artha karyAM cit athavA te smAta thAya che. tA. 1-9-67 jayaMtIe pUchyuM: "he bhagavAna! eka jIva mRtyu pAmI bhavAMtare jAya che tyAre te zarIrI ke azarIrI ?" ane bhagavAna mahAvIre uttara Apyo : "teo zarIrI paNa che ane azarIrI paNa. tejasa ane kArpaNa zarIra bhavAMtaramAM paNa sAthe jatuM hovAthI teo te be zarIranI apekSAe sazarIrI che ane audArikAdi traNa zarIra tyAM heAtAM nathI tethI te zarIranI apekSAe azarIrI che." evA ja bIjo eka prazna jayaMtI pUche che: "he bhagavAna! jIvA jAgatA sArA ke UMghatA ?' ane bhagavAna uttara Ape che ke "jIvA keTalAka jAgatA sArA ane keTalAka UMghatA, pramAdavaza ane viSayI jIvA UMghatA sArA ane jJAnI ane udyamI jIvA jAgatA sArA." ajJAna ne jJAna vacce, mithyA jJAna ne samyaka jJAna vacce A ja eka moTo taphAvata che. ajJAna ne mithyAtvamAM car--gAma ja- che, je saMkucita ne jaDa ekAMtika daSTibiMdu dharAve che, je virATa satyAnubhUtine mAtra nirjIva cokaThAmAM jakaDI rAkhavA prayatna kare che; jyAre samyaka jJAnamAM avi-- paNa - zabdaprayoga che. zAstranA vAkayevAkayamAM syAta zabdano apragaTa prayoga che. satya A dravyakSetrakALabhAvAdinI apekSAe Ama che ane paradravyakSetrakALabhAvA dinI apekSAe Ama paNa che. satya ahIM che tethI huM ema nathI mAnato ke satya tyAM nathI. satya ahIM paNa che ane satya tyAM paNa che. mAtra mArI maryAdita manaeNzakitathI anaMta sthAnamAM sarva bAjue vyApta satyane eka sAthe huM spaSTatAthI anubhavatA nathI. paNa teno artha e nathI ke satya mArI muThThImAM samAya teTaluM nAnuM ja che. satya virATa che, pracaMDa che, anaMtatAne AvAsa che. maryAdakSetrane AvaratuM koI behada ni:sIma tattva che. A pratIti sApekSa vAdane vyavahAru prayoga acUka lAvI de che. AthI ja syAdavAdanuM kSetra armAdita che. sApekSavAdanuM zaraNa lIdhA vinA satyanuM darzana ane satyanA anubhava zakya nathI. vasantalAla kAntilAla IzvaralAla DaeNA. padmanAbha jenInA vArtAlApa gasTa mAsanI 22mI tArIkha maMgaLavAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM Do. padmanAbha jainInA vArtAlApayeAjavAmAM AvyA hatA. A prasaMge upasthita thayelAM bhAI-bahena! samakSa DA. padmanAbha jainIno paricaya karAvatAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe jaNAvyuM ke, "DA. padmanAbha jainI sAthe mAro aMgata saMbaMdha varSojUnA che ane e rIte zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI pravRttio sAthe paNa temanA ghaNA samayathI saMparka rahyo che. keTalAMka varSa pahelAM saMghanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM temaNe eka vyAkhyAna ApeluM. prabuddha jIvanamAM lAMbA lAMbA gALe paNa temanAM chUTAchavAyAM lakhANeA pragaTa thaI cUkayA che. pAMca varSanA paradezanivAsa bAda teo thoDA samaya mATe A bAju AvelA tyAre saMghanA kAryAlayamAM temanuM pravacana yojavAmAM AveluM. Ama chatAM paNa Aje upasthita thayelAM bhAI bahenomAMnA ghaNAM evA che ke jeo temanA viSe kazuM jANatA nathI athavA jANe che te bahu ochuM jANe che. to Aje jayAre temanI upasthiti thaI che tyAre temanI Aja sudhInI jIvanakArakirdInI mukhya mukhya vigato ahIM rajU karuM to asthAne nahi lekhAya. temanA janma dakSiNa kenerAmAM AvelA muLabITrImAM vAtA digaMbara jaina kuTuMbamAM 1923nI sAlamAM thayelA. temanuM zarUAtanuM zikSaNa kara'jAmAM AvelA jaina gurUkulamAM thayuM, kAlejano abhyAsa temaNe nAsikanI kolejamAM karyo ane saMskRta tathA prAkRta laIne teo bI.e. thayA, tyArabAda teo vizeSa abhyAsa mATe amadAvAda AvyA ane paM. sukhalAlajInA mArgadarzana nIce saMskRta ane prAkRta laIne Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-967 1949nI sAlamAM teo ema.e. thayAM. tyAra bAda bauddhadharmano abhyA karavA mATe teo sIleAna gayA ane tyAM traNa varSa rahIne bauddhadharma ane sAhityamAM pAraMgata thayA. tyArabAda banArasa hiMdu yunivarsiTImAM temaNe 1952thI 1956 sudhI pAlIbhASAnA adhyApaka tarIke kAma karyuM. 1956mAM temanI laMDana yunivarsiTInI skUla oNpha oriyenTala enDa Aphrikana sTaDIjhamAM pAlI ane buddhisTa saMskRta' e viSayanA 'rIDara'-adhyApaka-tarIke nimaNuMka thaI ane tyAM tee Aja sudhI kAma karI rahyA hatA. vacagALe 1961nI sAlamAM temanI yunivarsiTIe barmA, sIyAma, InDocAInA, jAvA vagere baudhaddhadharmI dezomAM pravartatuM bauddhadharmanuM kevuM svarUpa che tene abhyAsa karavA mATe temane traNa ke cAra mahinA mATe A bAju mekalelA. 1956thI 1967 ema Aja sudhI teo peAtAnA kuTuMba sAthe laMDanamAM rahetA hatA. have temanI yunivarsiTI oNpha mIcIgananI Ana Arbhara zAkhAmAM bhAratIya bhASA ane sAhityanA adhyApaka tarIke nimaNuka thaI che ane te navA kAma upara joDAvA pahelAM muLabITrImAM rahetAM potAnA vRddha mAtuzrIne maLavA mATe paMdara divasanA gALe kADhIne potAnA kuTuMba sAthe teo bhArata khAte AvyA che. paMdara divasa pahelAM ahIM thaIne muLabIdrI jatAM pahelAM teo mane maLyA ane te vakhate saMghanA sabhyone temanA lAbha maLe te AzayathI temanA vArtAlApa teo muMbaI pAchA phare tyAre gAThavavAnuM nakkI kareluM te mujaba Aje teo ApaNI samakSa upasthita thayA che. ane AvatI kAle rAtre teo ahiMthI ravAnA thavAnA che. temane saMgha taraphathI huM hArdika AvakAra ApuM chuM ane temanI navI javAbadArImAM pUrI saphaLatA IcchuM chuM. "ApaNA aneka yuvAno eka yA bIjA hetu mATe paradeza jAya che ane vase che, paNa bhAI padmanAbhanA A paradeza nivAsanI vizeSatA che. teo tyAM ApaNI bhAratIya saMskRtinA eka pratinidhi tarIke jAya che ane potAnA viSayanA adhyApana sAthe temaNe tyAMnI prajAne ApaNI bhAratIya saMskRti zuM che, tenI zuM vizeSatA che te samajAvavAnuM che. A javAbadArI ghaNI moTI che ane bhAI padmanAbhane je rIte huM jANato Avyo chuM te rIte teo AvA mahAna kArya mATe saMpUrNa yogyatA dharAve che. temanAmAM asAdhAraNa buddhipratibhA che; abhyAsazIla temanI prakRti che; ane bhArata viSe ane bhAratIya dharmacintana viSe temanAmAM UMDI niSThA che. prabuddha jIvana "Aje temaNe zuM bolavuM ane kaI bAbata carcavI te temanA upara huM cheADuM chuM. temanA abhyAsa, anubhava ane cintanamAMthI teo je kAMI kaheze temAM ApaNa sarvane rasa paDaze ja evI mArI khAtrI che. to temane potAnuM vaktavya zarU karavA huM vinaMti karUM chuM." zrI padmanAbha jainIe potAnA vaktavyanA prAraMbhamAM jaNAvyuM ke "huM 10-11 varSa satata laMDanamAM rahyo; have amerikA jaI rahyo chuM ane tyAM paNa be pAMca varSa rahevAnuM banaze. A rIte mArI mAphaka lAMbA samaya paradeza rahenAranA manamAMthI huM jaina chuM, vaiSNava chuM ke brAhmaNa chuM te bAbata gauNa banI jAya che ane huM bhAratIya chuM e vicAra pradhAna banI jAya che ane tyAMnA loko paNa amane jaina, hiMdu ke musalamAna tarIke nahi paNa bhAratIya tarIke - InDIyana tarIke ja oLakhe che. ane Indian way of life - bhAratIya jIvanapaddhati - viSe tyAMnA loko amane prazno pUchatA hoya che ane amAre javAba paNa ApavAnA hoya che. AnuM eka pariNAma e Ave che ke bhAratanA bhinna bhinna dharma ane saMpradAyo viSe amArAmAM eka prakAranuM tATasthya keLavAya che ane dharmo viSenuM amAruM darzana vadhAre sapramANa bane che." Ama jaNAvyA bAda tyAMnA lokone jaina dharmanuM hArda samajAvavAmAM pote je eka khAsa muzkelI anubhave che te samajAvatAM temaNe 91 e matalabanuM.. jaNAvyuM ke "anya dharmanI sarakhAmaNImAM jaina dharma e rIte judo paDe che ke anya sarva dharmo Izvara aMgenI je paraMparAgata mAnyatA dhAve che teno svIkAra karIne cAle che. temanI mAnyatA mujaba Izvara sarvazakitamAna che, sRSTinA kartAhartA che, kudaratI kAnunathI para che ane te jIva upara kRpA karI zake che, grace dAkhavI zake che ane tenI kRpAthI jIvanA mokSa thAya che, jayAre jaina dharma paraparAgata mAnyatA mujabanA AvA Izvarano InakAra kare che ane A arthamAM jaina dharma anIzvaravAdI che ane ema chatAM, anya Adhibhautika darzanA Izvarane nathI mAnatA tema AtmAne paNa nathI mAnatA, jayAre jaina dharma Atmatatvane svIkAre che ane tenA meAkSane paNa svIkAre che. taduparAMta A mekSaprApti mATe teNe potAe ja guruSArtha karavAnA che,ane koInI paNa madada vinA, kRpA vinA, grace vinA mAnavI kevaLa potAnA puruSArtha vaDe mAkSane prApta karI zake che. AvI vicArasaraNI dharAvatere jaina dharma, je prajA-IzvaravinAnA dharmanI koI kalpanA ja karI zakatI nathI tene samajAvavA gaLe utarAvavA amane skolarane bahu muzkela paDe che." bhAI padmanAbhe rajU karelA A vicAramAM koIka evuM sUcana che ke Izvarano asvIkAra ane mAkSanA tadAdhArita svIkAra e vidhAnamAM jaina dharmanI kAMIka uNapa rahelI che ane kAMIka vadatA- vyAghAta jevuM che--AvI chApa keTalAka zrotAonA manamAM UbhI thaI. te chApane pratidhvanita karatAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe e matalabanuM jaNAvyuM ke "Izvara aMgenI para parAgata kalpanA mAtra jaina dharmane amAnya che ema nathI, paNa bauddhadharma paNa ema ja mAne che ane vedAnta ane sAMkhya darzana paNa AvA Izvarane svIkAratuM nathI ane buddhipUrvaka vicAra karanAra koIne paNa AvA Izvara mAnya banI zake nahi ane AvA IzvaranA asvIkAra ane mokSana svIkAra e be vacce koI paNa prakAranA virodha vicAravAnI jarUra che ja nahi." A rIte paraspara carcAvArtAnI jamAvaTa thaI ane dhruDha kalAka sudhI vicAronI sundara Apale thaI. saMghanA maMtrIzrI subodhabhAIe padmanAbhanA AbhAra mAnatAM jaNAvyuM ke "AjanI sabhA AgaLanI sabhAo karatAM aneAkhI banI che. Aje ApaNane bhAre tAttvika carcA sAMbhaLavA maLI ane huM mAnuM chuM ke AjanuM ApaNuM mIlana ghaNI rIte sArthaka thayuM che ane e mATe ApaNe AjanA ApaNA mahemAna zrI padmanAbha jainInA ghaNA RNI chIe. zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke "huM paNa mArA AnaMda e ja rIte vyakata karuM chuM. vizeSamAM bhAI padmanAbhe jaNAvelI muzkelI huM samajI zakuM chuM. keTalAMka varSa pahelAM vIlepAralenI pyupIlsa oNna skUlanA prinsipAla zrI. jahAMgIra vakIla sAthe jaina dharmane lagatI vAta nIkaLatAM me jaNAveluM ke A sRSTinA kartAhartA niyantA tarIke jaina dharma koI Izvarane svIkAratA nathI. A sAMbhaLatAM temaNe jaNAvyuM ke IzvaranI kalpanA vinAnA koI dharmane huM kalpI ja zakato nathI ane e rIte amArI carcA tyAMthI AgaLa vadhI na zakI. A rIte bauddhika prapha tAnA anubhavapUrvaka sabhA visarjana thaI hatI. pUraka noMdha : upara ApelI carcAnA anusaMdhAnamAM keTalAMka varSo pahelAM, jyAre vinobAjInI saurASTramAM bhUdAna yAtrA cAlatI hatI te daramyAna, temanI sAthe zrI kedAranAthajIe 'viveka ane sAdhanA pustakamAM IzvaratatvanI prarUpaNA karI che ane jene punarbhavanI upAdhi vaLagelI che evA AtmatattvanA temaNe asvIkAra prarUpyo che--te viSe thayelI vAtacita mane yAda Ave che. AvI mAnyatA dharAvatA kedAranAthajIne 'nAstika-Astika' athavA to 'nAstika IzvaravAdI'kahevAya ema vinebAjIe jaNAveluM. ApaNI paraMparA mujabanA Atmatattvane te svIkAratA nathI tethI nAstika ane Izvarane svIkAre che mATe Astika. A rIte jaina mAnyatAne be zabdamAM varNavavI hoya te jainAne 'nAstika-Astika athavA to 'nAstika-AtmavAdI' kahevAya. Izvarane na svIkAra eTale nAstika; ane punarbhavaparAyaNa Atmatattvano svIkAra eTale Astika, paramAnaMda Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara prabuddha jIvana tA. 1-9-67 jo nyAyamUrti narendra nathavANu-sanmAna saMmelana - mahArASTra hAIkorTamAM chelle 30 varSathI eDavokeTa tarIke jatA AjhAdInA AndolanamAM paNa teo khUba ja otaprota thatA prekaTIsa' karatA zrI narendra prAgajI nathavANInI tAjetaramAM hAI- rahyA hatA. 1932-33nI satyAgrahanI laDatamAM temaNe bhAga lIdho korTanA nyAyamUrti tarIke mahArASTra sarakAra taraphathI nimaNuMka karavAmAM hatuM ane jelavAsI banyA hatA. 194ranI 'kavITa InDiyA'nI. AvI te aMge temanuM sanmAna karavAnA AzayathI zrI muMbaI jaina laDatamAM temaNe bhUgarbhamAM rahIne kAma karyuM hatuM. 1947mAM jUnAgaDhanA muvaka saMghanA upakrame tA. 26mI oNgasTa zanivAranA roja zrI navAbe pAkistAna sAthe joDAvAno nirNaya jAhera karyo te sAme baLavA zAntilAla ha. zAhanA pramukhapaNA nIce dhI bebe grena DIlarsa enDa rUpe je ArajhI hakumata UbhI karavAmAM AvelI temAM temanI kAyado oIla sIDajha maracarsa esosIezananA sabhAgRhamAM eka saMmelana ane nyAya khAtAnA pradhAna tarIke nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. javAmAM AvyuM hatuM. A sabhAmAM saMghanA sabhyo ghaNI sArI saMkhyAmAM te divasemAM temaNe-khAsa karIne kutiyANAmAM--jIvanA jokhame adbhuta upasthita thayA hatA. kAmagIrI dAkhavI hatI ane navAbanI sattAne anna ANavAmAM zrI narendra nathavANIne paricaya bahu mahattvane bhAga bhajavyo hato. tyAra bAda dilhI khAte UbhI prAraMbhamAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe karavAmAM AvelI konsTITayuanTa eseMbalImAM teo seraTha jillA zrI narendra nathavANIne AvakAra ApatAM ane temane paricaya taraphathI cUMTAyA hatA. temAM temaNe be varSa kAma karyuM hatuM. pachI lekakarAvatAM jaNAvyuM ke "DA divasa pahelAM maLelI saMghanI kAryavAhaka sabhAnI uttarottara thayelI be cUMTaNImAM temaNe saphaLatA meLavelI samitimAM mahArASTra hAIkorTamAM nyAyamUrti tarIke taratamAM ja nimA- ane e rIte temaNe 1952thI 1962 sudhI ema daza varSa lekapelAM bhAI narendra nathavANInuM saMgha taraphathI bahumAna karavAnuM vicAra sabhAnA sabhya tarIke agatyanI kAmagIrI bajAvI hatI. e daramimeM rajU karyo ane badhA sabhyoe te vicArane saharSa vadhAvI lIdhe yAna kaMpanIjha bIlane AkAra ApavAmAM temaNe ghaNo parizrama uThAte anvaye Aje ApaNe ahiM ekatra thayA chIe. je bhAI bahene bhAI vyo hato ane aneka pravara samitimAM temaNe kAma karyuM hatuM. nathavANIne na jANatAM hoya temane sahaja prazna thAya ke temanuM sanmAna hindu lagna kharaDa, hindu dattaka kharaDe, nAgarika pada kharaDo, privekaravAne saMdhe kevA hetuthI prerAIne niNarya karyo ? bhAI nathavANIne TIva DITenzana bIla- vagerene lagatI samitiomAM temaNe potAnI saMgha sAthe koI sIdhe saMbaMdha nathI; teo jaina zakitano yoga Apyo hato. thI zAntilAla paNa nathI; Ama te aneka vyakitao UMcA ha, zAhanA adhyakSapaNA nIce UbhI karavAmAM sthAna upara AvatI hoya che. koI vyakita pradhAna AvelI garbhapAta kAnUna samitinI bhalAmaNa bane che, koIne kendranI kebIneTamAM sthAna nakkI karavAmAM paNa temaNe agatyano bhAga maLe che. te paNa temanuM sanmAna kema nahi ane bhajavyuM hatuM. Aje teo saurASTra TrasTa tathA nathavANInuM kema? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM suruci presa TrasTanA TrasTI che. temanA kuTuMbane ke jevI rIte paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna vasavATa kezodamAM che. tyAM UbhI karavAmAM AvelI ApavA mATe kone nimaMtraNa ApavuM ane kone zrI bhagavAnajI sundarajI kSayanivAraNa haispina ApavuM te viSe eka cokkasa raNa vicAravAmAM TalanA teo upa-pramukha che. Ave che. mAtra kuzaLa vakatRtva ke ucca adhikAra nahi paNa vyakitanI zIlasaMpannatA, sevAparAyaNatA, Ama temanI Aja sudhInI kArakirdI citanaparAyaNatA, jJAnasaMpannatA-AvI aneka bAbate nyAyamUti narendra nathavANI aneka rIte ujajavaLa banatI rahI che. temanI dhyAnamAM levAmAM Ave che. AvI ja rIte saMgha taraphanA sanmAna mATe A navI nimaNuMkathI A ujajavalatAmAM vRddhi thaze emAM vyakitane prApta thayela mAtra viziSTha adhikAra nahi, paNa sAthe sAthe koI zaka nathI. tenI viziSTa guNavattAne pUro khyAla karavAmAM Ave che. AjanA A badhI te ApaNe temanA bhautika utkarSa ane jAhera jIvasanmAna mATe bhAI nathavANInI pasaMdagI ame A dhAraNa karI che. nanI vAta karI. sAthe sAthe e jaNAvavuM jarUrI che, temanA antarika "teo hAIkorTamAM nyAyamUrti tarIke nimAyA che tethI temane jIvananI nirmaLatA, temanI asAdhAraNa vizeSatA che. namratA, saraLatA, nAmathI te Apa sarva jANe che paNa temanI AjasudhInI jIvana sujanatA- A temanA viziSTa guNa che. ApaNA mATe pramANikatA kArakirdIthI A5mAMnA ghaNAkharA ajANa cho. tethI temane TUMko paricaya prayatna ane puruSArtha vaDe paNa du:sAdhya che. emanA mATe te atre ApuM te asthAne nahi gaNAya. prakRtisiddha che. teo kheThuM karavA dhAre te paNa na karI zake bhAI nathavANInA pitAzrI varSo pahelAM pUrva AphrikAmAM vasatA evI sahaja temanI zIlasaMpannatA che. temanI A vizeSatAthI prerAIne hoIne, temane janma 1913nI sAlamAM yugAnDAmAM thayeluM. pachI Aje ApaNe temanuM bahumAna karavA prerAyA chIe. temanuM bahumAna temanuM kuTuMba dezamAM pAchuM AvyuM ane jUnAgaDhamAM vasyuM. temanuM eTale mAtra UMcA padanuM nahi, paNa te pAchaLa rahelI asAdhAraNa guNazarUAtanuM bhaNatara jUnAgaDhamAM ane pachI rAjakoTamAM thayuM ane vattAnuM che. AvA AjanA ApaNA sanmAnapAtra bhAI narendra tyAra bAda kaeNleja zikSaNa temaNe jUnAgaDha ane muMbaImAM prApta karyuM; Ama bI.e. thayA bAda teo kAyadAnA abhyAsa tarapha vaLyA ane nathavANInuM huM Apa sarvanI vatI abhinandana karuM chuM ane temane ela . ela . bI nI chellI parIkSAmAM prathama naMbare pasAra thayA ane sara satata utkarSa thato rahe ane te dvArA prajAnuM, janatAnuM kalyANa thatuM maMgaLadAsa nathubhAI skolarazIpa temaNe prApta karI; 1937mAM teo rahe evI zubhecchA vyakata karuM chuM." eDavokeTa thayA. ane muMbaInI hAIkorTamAM temaNe vakIlAta zarU karI. varSo jatAM 1950thI teo dilhInI suprima korTanI prekaTIsa paNa karI rahyA che. vizeSa vigate have pachInAM aMkamAM. * "kAyadAzAstrI tarIkenA A vyavasAya sAthe dezamAM ugra banatA apUrNa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-67, prabuddha jIvana 97 che sara maNilAla nANAvaTInuM preraka nivedana ("prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM sva. sara maNilAla bAlAbhAI paNa varase sudhI TenIsa cAlu rAkhI. vaDodarA rAjyanI nekarImAM nANAvaTIne je paricaya ApavAmAM Avyo che tenA prAraMbhamAM, temanuM dAkhala thavA bAda mahArAjAe yojelA korsa mujaba traNa mAsa avasAna bhUlathI gayA ogasTa mAsanI 13mI tArIkhe thayuM mATe riding ane shooting mIlITarI TrenIMgane lAbha mane hovAnuM jaNAvyuM che te sudhArIne 30mI julAI vAMcavuM. AvI maLyo. Ama zarIranI rU ti ane te sAthe joDAyelI mananI bhUla karavA mATe huM khUba dilagIra chuM. te ja paricaya noMdhamAM zrI sapha _ti eka sarakhI kAyama rahI ane teNe game teTalAM kaThaNa kAmone muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI tA. 22-3-1963nA roja yoja pahoMcI vaLavAmAM mane khUba yArI ApI. vAmAM Avela sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTInA je sanmAna (2) mArA zarIraghaDatara sAthe mArA jIvanaghaDataramAM paNa mArA samAraMbhano ullekha karavAmAM Avyo che te sanmAna samAraMbha prasaMge pitAzrIne ghaNo moTo phALo che. teo eka bhavya saMskArI puruSa temaNe potAnA samagra jIvananI AlocanA karatuM eka nivedana hatA. temanuM jIvana Adarza koTinuM hatuM. temaNe paNa vaDodarA rAjyanA karyuM hatuM. te nivedanamAM AjanI peDhInA yuvAnone ghaNI preraka vaidakIya khAtAmAM ane mahArAjAnA aMgata dAkatara tarIke ghaNAM varSo sAmagrI maLe tema che ema samajIne ahiM nIce ApavAmAM sudhI karI karI hatI. ame traNa bhAIomAM mane temanI chatrachAyA Ave che. paramAnaMda). nIce rahevAne sauthI vadhAre lAbha maLyo hato. 1904thI 1943nI Ape Aje mArA mATe AvuM sanmAna saMmelana yojayuM te mATe sAla ke jyAre temanuM avasAna thayuM tyAM sudhI ame banne sAthe rahyA ApanA muMbaI jaina yuvaka saMghano huM AbhAra mAnuM chuM, bhAI paramA- hatA. amAruM kuTuMba ghaNuM moTuM hatuM. bhAIbahenane vistAra naMdabhAI ghaNA vakhatathI mane kahI rahyA hatA ke A rIte mAre Apane catarapha patharAyelo hatuM, paNa je koI kuTuMbIjana-bhAI, bhatrIjo maLavuM ane mArA jIvananA anubhavo vize ApanI sAthe vArtAlApa ke bhANeja-mAMduM sAruM thAya ke jene ArAmanI agara keLavaNInI karo. ane dara vakhate huM e bAbata TALato hato, kAraNa ke, mane jarUra hoya te mArA ghaTamAM AvIne rahevuM. A rIte amAruM ema ja lAgatuM hatuM ke, mArA jIvanamAM mAre kaMI khAsa kahevA jevuM ghara jatAM AvatAM kuTuMbIjane mATe upacAragRha, ArAmagRha ke nathI, paNa thoDA divasa pahelAM amAre maLavAnuM banyuM ane emaNe hosTela jevuM ja banI rahetuM. ane saunA upara mArA pitAzrIne e ja mAgaNI mArI samakSa mUkI ane e nabaLAInI ghaDIe mArAthI ekasarakhe vAtsalyabhAva varasate raheta. AvA pitAnA sAnidhyamAM hA kahevAI gaI. enA pariNAme Aje huM ApanI samakSa A mane sAcI jIvanadaSTi ane zistabaddhatA maLI ema huM mAnuM chuM. rIte upasthita thayo chuM. (3) mArA pitAzrInI rAjyanI nokarInA kAraNe badalI thayA A temanI mAMgaNI jyArathI meM svIkArI tyArathI huM mArI karatI, eTale kolejanA bhaNatara daramiyAna mAre moTA bhAge vaDedarA, jAta viSe-mArA samagra jIvana viSe-UMDANathI vicAra karavA lAgyA kolejanI hosTelamAM rahevAnuM banatuM. huM Ama sAdhAraNa koTinA vidyArthI ane kharekhara temAM evuM kAMI che kharuM ke je ApanI samakSa huM hato, paNa kolejanAM varSo daramiyAna gujarAtI, aMgrejI tema ja raju karI zakuM ? Avo prazna mArI jAtane pUchavA lAgyo. A saMskRta sAhityanA zokhIna evA keTalAka vidyArthIonA nikaTa rIte vicAra karatAM mane ema lAgyuM ke mArI AkhI kArakirdimAM paricayamAM AvavAnuM banyuM ane temanI dvArA mArAmAM sAhityanI mane bhAgye ja niSphaLatA maLI hoya-AvI ekadhArI saphaLa kArakidInuM rUci keLavAI. ane traNe bhASAnuM ghaNuM sAhitya vAMcavAnI mane taka koIka vizeSa kAraNa hovuM joIe. Ama mArI. Aja sudhInA jIvananuM maLI. e divase mAM amane vidyArthIone anyAkSarI athavA to saMzodhana karatAM karatAM manamAM dhIme dhIme kaDIo goThavAvA lAgI ane atakaDI ramavAne bahu zokha hato. emAM moTA bhAge gujarAtI, mArA jIvanane saphaLa banAvavAmAM je viziSTa saMgAe ane nimi- ghaNIvAra aMgrejI ane koI koI vAra saMskRta bhASAnAM paNa kAvyone roe bhAga bhajavyo che tenuM mane spaSTa darzana thavA mAMDayuM. upayoga karavAmAM Avato. A rIte keTalIye sundara ane saMskArapeSaka mArA bAhya jIvanamAM banelI agatyanI bInA paramAnaMda kAvyapaMkitao meDhe thaI jatI, eTaluM ja nahi paNa, jIvanamAM joDAI bhAIe ApanI samakSa mUkI che. te pAchaLa kayAM baLee kAma karyuM jatI. samayAMtare Do. misIsa bIsenTanA gaviSayaka pustakonA che tenI rUparekhA ApanI samakSa huM mUkavA mAguM chuM. A saMmelana, vAMcane mane yoga ane adhyAtma tarapha vALavAmAM agatyano bhAga meM 86 varSa pUrAM karyo e hakIkatane AgaLa dharIne yojavAmAM bhajavyo. sAMskRtika vikAsanAM mULa mArAmAM A rIte ropAyAM. AvyuM che. paNa mArA pitAzrI 89 varSanI uMmare gujarI gayA e (3) I. sa. 1904 mAM vaDodarA rAjyanI nekarImAM hu joDAyA jotAM A uMmara vadhAre paDatI na kahevAya. Ama chatAM sAmAnya lokonI ke tarata ja mahArAjA sayAjIrAve mArI khUba kasoTI karavA mAMDI AvaradAne vicAra karatAM A ummara ane te sAthe zArIrika tema ja ane eka pachI eka javAbadArIvALAM kAma soMpavA mAMDayAM. mAnasika zakita mATalA pramANamAM jaLavAI rahe e jarUra He was very hard task-master. A rIte mane asAdhAraNa asAmAnya gaNAya. Ama banavAmAM mane sUjhe che te kAraNo nIce mujaba che: tAlIma maLavA lAgI. adhikAranI javAbadArI to saMbhALavAnI ja - (1) ame nAnA hatA tyAre amArA pitAzrIe amo traNa hoya, paNa e sivAya bahAranAM paNa kAma mAthA upara AvavA lAgyAM. bhAI mATe gharamAM eka akhADo banAvyuM hatuM ane vaDodarAnA dAkhalA tarIke huM jaina chuM ema samajIne zarUAtamAM ja jemAM eka sArA malane rAkhIne dararoja savAranA daMDa, beThaka, malakhama, jJAtibaMdhAraNe kyAMthI AvyAM e viSaya upara nibaMdha taiyAra karavAnuM ane kustInI keLavaNI amane ApavAmAM AvI hatI ane e sAthe mane pharamAvyuM. e taiyAra karIne AvyuM, eTale jenemAM mUrtipUjA amane sAro pauSTika kherAka maLato rahe e bAbata tarapha pUruM dhyAna kayAMthI AvI e vidhyanuM saMzodhana karavAne temaNe hukama karyo. Ama eka ApavAmAM AvatuM hatuM. A keLavaNI be traNa varSa cAlI ane amArAM pachI eka ghaNAM saMzodhananuM kAma varSo sudhI mane soMpavAmAM AveluM. zarIra ane snAyuo sudaDha banyA. te pachI ghara badalavAnuM banatAM A nivedane taiyAra karavAnuM kAma sAmAnya khAtAnA kAma uparAMtanuM akhADAnI A sagavaDa na rahI. ema chatAM amArI nizALamAM hatuM. A badhAM kAma ane javAbadArIone pahoMcI vaLavAmAM sagala bAra, Dabala bAra ane malakhamanI kasarate meM cAlu rAkhI. meM kadI pAchI pAnI na karI. mahArAjAne paNa mArA kAmathI saMtoSa AgaLa jatAM krikeTa ane pachI TenIsa zarU karI. koleja choDayA bAda thato rahyo. A kAmagIrIe mArA ghaDataramAM ghaNo moTo bhAga bhajavyo. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 prabuddha jIvana emaNe ja mane vyApAra udyoganI vizeSa keLavaNI levA mATe amerikA mekalelA. tyAMnA be varasanA vasavATanA kAraNe mArA draSTibiMdumAM ane kAryapaddhitimAM mahattvanA pheraphAra thayA. A uparAMta 1923 tathA 1924 ema be sAla vaDodarA mahArAjAnA aMgata maMtrI tarIke yuropamAM mahArAjAnA hAtha nIce kAma karavAnI mane taka maLI. e be varSanA anubhava paNa mArA ghaDataramAM bahu upakAraka nivaDayA. vaDodarA rAjayanI mArI samagra kAmagIrI pAchaLa mathI vicArI rAkhelA nIcenA cAra siddhAMto mane dorI rahyA hatA. (ka) mArA kAma mATe- I am a daily wage--earner~huM eka rojI Mdo nokara chuM- AvI mArI bhAvanA rahetI. Ano artha e ke mane dararojanuM vetana maLe che ane tethI AjanuM kAma mAre Aje sArI rIte pUruM karavuM ja joIe- AvI niSThAthI huM kAma kara ane tethI mArA kAmamAM arrears jevuM--caDhelA kAma jevuM--kadi rahetuM nahi. AjanuM kAma Aje ja mAre pUruM karavuM joIe-e sivAya mane cena ja na paDe--AvA mArA svabhAva ane AvI mArI niSThA mArA kAmane aMge rahetI. (kha) mArA bhAge je kAMI kAma AvatuM te pUrI khaMta ane udyamathI karato ane tethI huM pUrA saMtoSa anubhavato. khaTapaTa karIne AgaLa vadhavAnA ke UMcA hoddA para caDhavAno koI vakhata vicAra paNa na Avate. (ga) je kAmane aMge je pagAra maLe tethI pUro saMtoSa anubhavato. mane vadhAre Arthika vaLatara maLe evI jhaMkhanA kadi paNa mArA cittane sparzI nahotI. (gha) je viSayanuM kAma ApavAmAM Ave te viSayano hUM pUro abhyAsa karo ane temAM pUrI kuzaLatA meLavavA prayatna karato. pariNAme koI paNa kAma routine tarIke jema cAle che tema pUrUM karI nAkhavAnuM che e rIte--kadi paNa patAvavAnI vRtti rahetI nahi, emAM sudhAro kema thAya e ja bhAvanA manamAM haMmezAM rahetI. A cAra kAraNeAne lIdhe mArA kAmamAM mane sadA utsAha ane umaMga rahyo che ane saMpUrNa efficiencyvyavasthitatA--rahI che. ane dareka kAmamAM mane saphaLatA maLatI rahI che. vaLI, jIvanamAM uttaronA vadhI jatI javAbadArInAM kAme ema ja - vaNamAgyAMvaNazeAdhyAM - AvatAM ja rahyAM che ane eka kAma pUru thavAnI aNI upara hoya tyAM kalpanAmAM paNa na hoya e rIte vadhAre gaMbhIra javAbadArInuM bIjuM kAma sAme AvIne UbhuM rahyuM che. dAkhalA tarIke 1936nA chevaTanA bhAgamAM, jyAre huM vaDodarA rAjyanA development minister tarIke kAma karatA hatA te daramiyAna, hiMdI sarakAre vaDodarA rAjyane jaNAvyuM ke temane vicAra rijharva beMkanA DepyuTI gavarnara tarIke mArI nimaNUMka karavAnA che te te mATe mane vaDodarA rAjayathI chUTo karavAmAM Ave. hiMdI sarakAranA A IrAdA pAchaLa koI paNa jAtanI lAgavaga vAparavAmAM AvI nahotI--sivAya ke e jagyA mATe keTalAka mitrae mAra nAma sUcavyuM hatuM ane te mATe bIjA paNa keTalAka umedavAro hatA, jemAMthI hiMdI sarakAre mArI pasaMdagI karI hatI. vaDodarAnA mahArAjA mane cheDavAne koI paNa rIte rAjI nahotA, paNa sAdhAraNa rIte hiMdI sarakAra dezI rAjyone jarUra paDe tyAre amaladAro pUrA pADatI hatI. A cAlu ravaiyA hatA. A prasaMge hiMdI sarakAra dezI rAjaya pAse eka amaladAranI mAgaNI karatI hatI ane rijharva beMkanA DepyuTI gavarnaranI javAbadArI levA mATe mane chUTo karavA emAM vaDodarA rAjayanuM gaurava hatuM ema samajIne mahArAjAe mane tyAM javAnI maMjUrI ApI. AvI ja rIte DepyuTI gavarnara mATenI pAMca varSanI mudata pUrI thavA AvI eTalAmAM ja sAsAyaTI epha egrIkalcarala IkonomikasanA pramukhanI javAbadArI mAthA upara AvI ane te kAmane-- te sAsAyaTInA kAryane nakkara rUpa ApavA pAchaLa 18 varSa me pasAra karyAM. tA. 19-6 AvI rIte mAru jIvana zAMta rIte ane svastha bhAve vahetI jatI eka saritA jevuM ekasarakhuM vahI rahyuM che. Aje paNa bhUtakALa upara najara doDAvatAM citta saMtoSa ane prasannatAnI lAgaNI anubhave che. thoDA vakhata upara meM AvA ja bhAva vyakata karatAM jaNAveluM ke, Life has flown like a song and there is no regretjIvana saMgItanA eka laya mAphaka vahetuM rahyuM che ane te viSe manamAM koI kheda ke khaTako nathI. have pachInA bhaviSya mATe meM manamAM A eka sUtra korI rAkhyuM che: "What thou livest, live well, how long or short, leave it to heaven," "tuM jeTaluM jIve te sArI rIte jIvI jANa, lAMbuM ke TuMkuM e Izvara upara cheDI de." mArA chevaTamAM ApanA muMbaI jaina yuvaka saMghanA, A rIte Apa sarvane pratyakSa maLavAno avasara UbheTa karavA badala, pharIthI huM AbhAra mAnuM chuM. A saMgha sAthe mAro saMbaMdha 1933 - 34nI sAlathI zarU thayo che ane Aja sudhI kAyama rahyo che. saMgha taraphathI bahAra paDatuM prabuddha jIvana huM varSothI niyamita rIte vAMcatA rahyo chuM ane temAMnA ghaNAM lakhANe! mArA mATe preraNAdAyI banyAM che. A saMghanA sadA utkarSa thatA rahe evI mArI prArthanA che. sva. zeTha abAlAla sArAbhAI thoDAMka smaraNA mane emanA paricaya prathama sane 1915mAM jI. AI. pI. relvenA karmacArIonI haDatAla vakhate thaye hate.. huM karmaca rI mATe phaMDanA paisA ugharAvatA hatA ane eka mitra mAraphata emane saMdezA mekalyo. enI agAu ee mane eLakhatA na hata:, chatAM rUA. 250 no ceka mokalI ApyA. pachI sane 1921 mAM vilAyatI sUtaranI peDhInA selsamena tarIke meM temanI mulAkAta lIdhI hatI ane emaNe mane eka lAkha ratala sUtaranA Open order ApyA hatA ane je bhAva huM bharuM te bhAve levAnuM kabUla karyuM hatuM. A vakhate paNa emane ane mane khAsa oLakhANa na hatI ane sane 1915 nI vAta to e vakhate bhUlI paNa gayA haze. A be prasaMgeAe emaNe mArA upara suMdara chapa paDI hatI. pachI sane 1935mAM emanI laMDananI peDhInA menejara tarIke emaNe mane pasaMda karyo ane te aMge mAre emanI joDe nikaTa paricaya thayA. pahelAM amadAvAdamAM ane pachI kalakattAmAM emanA hAtha nIce meM kAma karyuM. eo bAhoza ane pramANika dhaMdhAdArI hatA e huM ghaNAM varSathI jANatA hatA. paNa mane jethI mugdha karyo te to emanuM saujanya ane vivekI AcaraNa hatAM. tena. dAkhalA ApuM. kalakattAmAM ee rahetA tyAM amArI eNphisa paNa hatI. ane huM tyAM jatA. tyAM amArA eraDAe lagabhaga se phrUTa dUra hatA. paNa jayAre jyAre mane belAvave heya tyAre tyAre sipAI athavA kArakuna dvArA mane bolAvavAne badale mArA Tebala AgaLa AvIne kahetA: "Mr. Divanji, may I have a few moments with you ?" "dIvAnajI, jarAka mArI pa.se Avaze?" ane huM emanA oraDAmAM jate. zrI bIralAe kalakattAmAM emane potAnI be meTara vAparavA ApavAnI Offer karelI IcchA darzAvelI, paNa emaNe be TekSI rAtadivasanI bhADe rAkhI ane e daramyAna petAnI buka gADI TheTha amadAvAdathI maMgAvI, meM emane pUchyuM, "zA mATe bIralA-zeThanI gADI che, chatAM amadAvAdathI gADI maMgAvA che?" eTale emaNe kahyuM: "dIvAnajI, banatAM sudhI koInA upakAra nIce javuM nahIM." ekavAra mA traNa--zeTha, emanA aMgata DaeNAkaTara ne huM-eka ThekANe koIne maLavA gayA. tyAMthI DaoNkTara pAchA nA AvyA ane Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 tA. 1-9-17 prabuddha jIvana zeTha ekalA AvyA. huM DrAIvaranI pAsenI AgaLanI sITa upara reDhAM mUkIne bhAgyA, ApaNane rojI apAvatA saMcA ne yaMtre rajhabeTho hato e joI mane kahe, "dIvAnajI A zuM? aMdara AvI LAvIne-dIkarIo dUra dUrane gAmaDethI AvIne je chAtrAlayamAM vasI jAo !" che tene bacAvavA paNa na rokAyA. bhAgIne ghara bhegA thaI gayA. paNa eka vakhata ame be jaNa jatA hatA tyAre meTarane gaMbhIra jemaNe dukAne para patharAbAjI karI, te ApaNe ghera AvIne patharA banI jAya evA akasmAtathI ame bacI gayA, paNa DrAIvarane jarA ugAmaze tyAre kayAM jazuM? zuM karazuM? ene vicAra karavA ApaNe paNa dhamakAvyA nahi. phakata belyA, "mAdhu, mAdhu, mAdhu, mAdhu." thaMbhyA nahi. moTA moTA zeThIAo ane mArA aMgreja adhikArIo ane have jue Ave che zuM pagathiyuM: rUDhI nizALe ame bALazuM. vepArIo paNa ame jayAM jaIe tyAM emane joIne UbhA thaI sumasAma bajAromAM ame dukAne ne be ke lUMTa, bedhaDaka banIne jatA e joI mane AnaMda tema ja Azcarya thatuM, paNa vadhAre AnaMda Aga cAMpazuM. polIsa thoDI che, te bihAdI keTale ThekANe pahoMcavAnI tathA Azcarya che tyAre thatuM, jayAre mArI joDe teo chUTathI aMgata hatI? ema to ame ya thoDA chIe--paNa reDhI dukAne lUMTavA mATe pUratA vAto karatA. evA be ja prasaMge TAMkIza. chIe. anA zaherane saLagAvI mUkavuM hoya te ya ame pahoMcI vaLIe pitAnAM saMtAnone mATe emaNe judI zALA ja kADhI hatI. tema chIe. hA, tame badhA dhaNA che. paNa tamane to ame kAM to cakarAve caDAvI dIdhA che, kAM te bhagADI mUkayA che. tame amane kayAMya e to sarvane jANItI vAta che. mane jarA emAM atireka thato naDatA nathI. tame to amAre mATe majAnI otha banI gayA che. polIlAgatuM hatuM, paNa huM mArA abhiprAya emane jaNAvate na sanI lAThIo uchaLe che tyAM ADA dharavA tamArA ja vidyArthIo hate. ekavAra emaNe ja vAta kADhI. eTale meM kahyuM ke "huM hosTela amane khapa lAge che. polIsanI gALInI haDapheTe tamArA prekSaka - ToLAmAMthI ja koIka AvI jaIne amane bacAvI le che. kumaLAM mAM raheto ane tethI bhinna bhinna prakRtinA vidyArthI jeDe paricaya bALakone ame patharAbAjIne ravADe caDAvI dIdhA che. polIsane e thatAM mane ghaNo phAyado thayo hato. ane Apa te ApanA bALakone tyAM parezAna karaze, rokI rAkhaze, ToLe vaLIne rastA baMdha karI deze - ivory tower mAMja--ApanI chatrachAyA nIce ja-rAkhe che, tethI ne ahIM ame amAruM kAma laherathI patAvazuM. jarUra paDaze tyAre eonuM-self-expression-Atmaabhivyakita-ThIka nahi thAya." polIsane patharA mArIne ame tamArA gharamAM saMtAI jaze. gharanI mane lAge che ke emane mArA zabdanI asara thaI hatI. pachIthI paNa patharA mArazuM. pachI polIsa gharamAM AvIne tamane pITaze te harakata nathI-e 'pAzavI lIlA" nAM ame chAjiyAM lezuM. bIjo aMgata vAtane prasaMga nIce pramANe hate: koI paNa tophAnI ke navANiya kuTAI jaze tene ame 'zahIda' - ame kalakattA choDayuM tyAre e ane zrI saralAdevI muMbaI banAvazuM. gayAM ane huM kAzI gaye. mArI TikiTa sekanDa-kalAsanI hatI tevI ja Ama eka pachI eka pagathiyAM Ave che. pAMcame pagathiye emaNe paNa sekanDa-kalAsanI ja karAvI. eTale meM pUchayuM, "Ama zuM haze, chelle pagathiye zuM thaze, tenI kalpanA karavI muzkela nathI. kema?" emaNe kahyuM: "sagavaDa bannemAM sarakhI rahe che pachI zA A aMdhArI vAvanAM eka pachI eka pagathiyAM ApaNI janatA UtaratI jAya che ane UMDA pAtALamAMthI phAsIvAdanA (eTale ke mATe vadhAre kharca kara." ane vaLI bolyA: "huM amadAvAda ane rAjakIya guMDAgIrInAM), saramukhatyArazAhInAM, sitamakhArInAM pANI muMbaI vacce pharsTa kalAsamAM ja musApharI karuM chuM, paNa loko dhAre phaTatAM Ave che. have jhAjhI vAra nathI. e pANI ApaNane chAtI, che tema dekhAva mATe nahi, paNa sekanDa kalAsamAM zera ane rU bajAra samANAM te pahoMcI paNa gayAM che. have ekAda-be pagathiyAM 2nA saDIAo hoya che. teo AkhI rAta gADImAM vAta karyA UtarIe eTale e ApaNe mAthe pharI vaLaze. - kare eTale mane uMgha na Ave ane mAro bIjo divasa bagaDe." tyAre pachI haDatAla pADI to zuM-'haDatAla" haraphane uccAra paNa AvA prabhAvazALI, vinamra, ucca koTinA sAdhupurUSa joDe mane nahi karI zakAya. be mUThI dhAna mATe khAkhI lebAsa paherIne ApaNI je saMparka thaye tethI huM potAne dhanya mAnuM chuM. kharekhara e eka saDaka para kheDAI gayelA ane apamAne ne patharAbAjI sahana karatA vibhUti ja hatA. bicArA gAmaDIA juvAne tyAre nahi hoya. 'damanane koraDo' e khAra, tA. 3-8-'67. hemendra dIvAnajI zabdo tyAre chApAMone vANI-vilAsa maTIne vAstavikatA banyA haze. khuda chApAM tyAre samasta prajAnI AMkhe bAMdhavAnI (ghANInA 5gathiyAM baLadane bAMdhe che tevI) aMdhArI banyAM haze. gAMdhI ane neharu jevA yugapunI bephAma TIkA karavA devuM AjanuM vANI-svAtaMtrya te (zAti maMDaLa, bhAvanagara taraphathI prakAzita) koI svapna samuM banI gayuM haze. "cUMTaNI' 'matadAna' e koI pahele pagathiye haDatAla pADI. vidyArthI tarIke ApaNe bhaNavAne mAyAvI bhUtakALanA saMbhAraNA banI gayAM haze ane pachI te e dharma, kAmadAra tarIke utpAdana cAlu rAkhavAnI ApaNI pharaja, vepArI zabdonA vikRta arthe ja ApaNAM magajamAM paNa ThAMsI devAmAM AvyA haze. tarIke prajAne cIjavastuo sulabha banAvavAnI ApaNI javAbadArI. te javAbadArI bhUlIne, te pharajaMkIne, te dharma cAtarIne ApaNe pacAsa karoDa nara-nArIo ne bALako Aje jANe DUbI rahyAM haDatAla pADI. e te mAtra paheluM pagathiyuM hatuM. che. hajI paNa samaya che pAchA vaLavAne. ( jo ke, ghaDIbhara ema paNa bIje pagathiye ApaNe bIjAo pAse haDatAla pAvI. ghaNAne thAya che ke have kadAca ati meDuM thaI gayuM haze.) AMkha ughADIe, bhaNavuM hatuM. ghaNAne potAnA kAmakAja ne vepAradhaMdhA cAlu rAkhavA badhA sAthe maLIne jora karIe, te dUghavI rahelA phAsIvAdamAM jaLahatAM. paNa thoDAka loko emane abhyAsa ne rojagAra rajhaLAvavA samAdhi letA A virATa mulakane hajIye ugArI zakAya kadAca. nahitara, mAgatA hatA. e thoDAke dekAra karyo, dhamAla macAvI, dhAkadhamakInuM ApaNe te DUbazuM ja ane sAthesAthe AvanArI peDhIone paNa vAtAvaraNa UbhuM karyuM. e thoDA hatA, paNa emaNe DarAvI DUbADazuM.' dIdhA. baLajabarIthI emaNe haDatAla paDAvI. ApaNe mUMgA rahyA, saMdhanA sabhyone anurodha joI rahyA, mATe ApaNe paNa e haDatAla paDAvIne? ... e thayuM bIjuM pagathiyuM. saMghanuM navuM varSa zarU thayAne ATha mahinA thaI gayA che, - trIjuM pagathiyuM tarata AvyuM. "amAre nathI bhaNavuM, tamane paNa ema chatAM ghaNA sabhyanuM vArSika lavAjama rUA. 10 haju sudhI vasUla. nahi bhaNavA daIe. nizALamAMthI bahAra nIkaLe, nahitara patharA thayuM nathI. AvA sarva sabhyane paripatrathI paryuSaNa pahelAM khabara mArazuM." pachI prAthamika zALAne patharA mAryA, kanyAzALAne paNa patharA ApavAmAM AvI che te paripatra dhyAnamAM laIne, saMghanA kAryAlayamAM mAryA, kaeNlejone patharA mAryA. "amAre kAma nathI karavuM, tamane paNa athavA te vyAkhyAnasabhAe daramiyAna adhikRta vyakitane potakAma nahi karavA daIe." pachI kArakhAnAne patharA mAryA, dukAnone patharA mAryA, tAra-TapAlanI kacerIne patharA mAryA. patharA paDayA, pitAnuM lavAjama pahoMcatuM karavA AgrahapUrvaka anurodha che. eTale ApaNe nizALa-kaeNlejomAMthI bhAgyA, sarasvatInAM maMdiro maMtrIo : muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana to, 1-9-17 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI pravRttione Arthika siMcana Ape namra nivedana sujJa baMdhu/ bhaginI, bAra mahinAnA gALe ApaNe pharI bhegA thaIe chIe ane Apane ane amane AnaMda che. paryuSaNa parva daramyAna cAlatI ApaNI A jJAna-cAtrA varSothI cAle che. ApamAMnAM ghaNAkharA jUnA mitro che, jayAre sArI saMkhyAmAM navA mitro paNa A vyAkhyAnamALAmAM rasapUrvaka bhAga letA thayA che ane niyamita Ave che. A vyAkhyAnamALAne eka AgavI pratiSThA prApta karI che ane enuM kAraNa viziSTa koTInA vakatAo ane zikSita, saMskArI zaitA. ame Apa saunuM hArdika svAgata karIe chIe. A jJAnaparvamAM ApaNe kaMIka navuM ja sAMbhaLIe chIe ane A ApaNane sAMbhaLavuM game che - kAraNa A ApaNA hRdayane sparza che. A nava divasamAM ApaNane aneka dizAmAMthI prakAza maLe che je prasannatA lAve che - kaMIka ajaba anubhUti karAve che: 'basaAja sAMbhaLavuM hatuM.' 'basa, Aja Aja' Ama kaI divya saMvedana ApaNane sparzI jAya che: jJAnayAtrAnI A phalazruti che. . paNa, sAthe sAthe, zeDI aMgata vAte paNa ApaNe karavI joIe, amAre Apane kahevI joIe.. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha chellA ADatrIsa varSathI paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane pAkSika mukhapatra "prabuddha jIvana'; sArvajanika vAcanAlaya pustakAlaya ane vaidyakIya rAhata; viziSTa vyakitaonI sAthe milane, vArtAlApa ane nAnA moTA zaikSaNika pravAsa vigere pravRtti calAve che. AmAM vAcanAlaya ane pustakAlayane maLatA dAnane karaverA - mukitanuM pramANapatra maLela che. A badhI pravRtti pAchaLa sAro evo kharca Ave che ane uttarottara kharca vadhato jAya che, paNa zraddhA e eka moTI mUDI che, maTI zakita che. ame zraddhA rAkhI che ane Ape amane kadiya nirAza karyA nathI. ane e ja zraddhA sAthe bAra mahinAnA gALe pharI eka vAra ame ApanAM udAra ane sahRdayI dilanAM dvAra pAse thelI laIne AvyA chIe. jeTaluM vadhAre Apazo eTaluM vadhAre amArA kAryane jora maLaze. ATaluM ja Apane amAre kahevuM che ane ApanAM preraka javAbanI apekSA rAkhIe chIe. cImanalAla jeThAlAla zAha 4547, dhanajI sTrITa, subodhabhAI ema. zAha muMbaI-3, maMtrIrane, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha varSAvyAkhyAnamALA mATuMgA-vyAkhyAnamALA ghATakopara nAgarika maMDaLa taraphathI ghATakapara khAte tA. 31 muMbaI mATuMgA khAte zrI gujarAtI keLavaNI maMDaLa taraphathI oNgasTathI tA. 7 sapTembara sudhI ema ATha divasa mATe yojAyelI tA. 31mI ogasTathI tA. 7 sapTembara sudhI ema sAta divasa vyAkhyAnamALAno kAryakrama nIce mujaba che: viSaya mATe zrI samatAbAI sabhAgAra (78 a, raphI ahamada kIDavAI roDa vakatA 31 AcArya rAmaprasAda bakSI lokagItane AsvAda upara)mAM jAyelI vyAkhyAnamALAno kAryakrama nIce mujaba che: 1 zrI mehanalAla mahetA (sopAna) vartamAna paristhiti. samaya vyAkhyAtA viSaya 2 zrI puttama kAnajI (kAkubhAI) jIvananiSThA. ,, paMDita becaradAsa dhArmika ane sAmAjika 31 rAtre 9 zrI karasanadAsa mANeka sAMskRtika kaTokaTI prazna zrI manubhAI zAha ApaNI sAmAjika zrI karasanadAsa mANeka AkhyAna ane Arthika krAnti 4 AcArya amRtalAla yAjJika ' TaeNlsaToyanI jIvanadaSTi 5 zrImatI mRNAlinI desAI lokazAhI zrI cImanalAlaca. zAha lokamAnya tilaka 6 mAnanIya TI. esa. bhArade ahisAkalpanAvikAsa 3 bapere 3-30 mahAsatI pramehasudhA jIvananI kaLA 7 zrI jamubhAI dANI navayuganI dharmabhAvanA 4 rAtre 9 paMDita zivazamAM Arogya, dharma, AnaMda sthaLa: hiMdu sabhA hola, sTezana sAme, ghATakopara, 11 , phAdhara sI. jI. vAlesa yuvAnanuM ghaDatara samaya: rAtanA 9-00 thI 10-15. zrI madhurIbahena zAha bALakanI keLavaNInA vividha pAsA sabhyo mATe yojAyelI milana-samAraMbha 7 savAre 10 zrI dhairyabALA verA jIvanamAM abhiruci tA. 8mI sapTembaranA roja samApta thatI pathupaNa 7 rAtre 9 zrI mehanalAla mahetA dharma ane rAjakAraNa vyAkhyAnamALAnA anusaMdhAnamAM paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA (sApAna) pramukha zrI gaurIprasAda cu. jhAlA tathA vyAkhyAtAe sAthe saMghanA sabhyanuM tA. 9mI sapTembara zanivAre sAMjanA viSayasUci pRSTa 6 vAgye majIda baMdara roDa upara Avela dhI bebe grena DIlarsa jaina dharmanuM hArda : gaNeza lAlavANI 85 enDa sIDajha maracanTa esesIezananA sabhAgRhamAM milana- pUravaNI: syAdvAda eTale zuM? vasatalAla kAntilAla samAraMbha yojavAmAM Avela che. A prasaMge paryuSaNa vayAkhyAna IzvaralAla mALAnA avasara upara padhArelA vIsanagara garlsa kailejanA De. padmanAbha jainIne vArtAlApa paramAnaMda AcArya zrI pratAparAya ToliyA, pada tathA bhajane zrI narendra nathavANI-sanmAna saMmelana saMbhaLAvIne sabhyanuM mane raMjana karaze. sarve sabhyone sara maNilAla nANAvaTInuM preraka pravacana . samayasara upasthita thavA vinaMti che. sva. zeTha aMbAlAla sArAbhAI: hemendra divAnajI maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha thoDAMka samarase. pagathiyAM 91 mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaddha bhavana jIvana Regd No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 'prabuddha jainanu navasaskaraNa varSa 29 : aMka 10 muMbaI, sapTembara 16, 1967, zanivAra paradeza mATe ziliMga 12 taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha karyo hato. zrAddhA ane rasapUrvaka upAzrayomAM munimahArAjanA je rIte tee vyAkhyAna sAMbhaLatAM te ja rIte ullAsa ane AnaMdapUrvaka DoMgarejInI bhAgavata kathA ane svArmI cinmayAnaMdajInA gItA paranAM vyAkhyAno paNa sAMbhaLatAM. sarva dharma pratye samabhAva e jaina dharmanA mukhya Adarza che ane te temaNe jIvanamAM siddha karyo hato. temanI vRtti haMsa jevI hatI. haMsa jema dUdha-pANInA mizraNamAMthI dUdha juduM tAravI pI jAya che tema teo paNa jyAMthI je sAruM lAge tyAMthI te grahaNa karI letA. temanI AvI prakRtinA kAraNe temane kadI hoI sAthe saMgharSamAM utaravuM na paDatuM. AthI ja aneka saMsthAomAM kAma karavA chatAM teo ajAtazatru hatA. lokone temanA pratye je apUrva sneha ane mAnanI lAgaNI hatA te temanA AvA viziSTa guNAne AbhArI hatuM. paramArhata tattvaciMtaka sva. phattehagaMda jhaverabhAI 6ThThI sapTembaranA divase bhAvanagara nivAsI zrI. phattehagaMda jhaverabhAInuM 82 varSanI uMmare du:khada avasAna thayuM. jaina samAjanI dhArmika, sAmAjika ane zikSaNa kSetre kAma karatI aneka saMsthAonI varSa sudhI temaNe niSThApUrvaka ane nisvArtha bhAve ananya sevA karI che. sAhitya ane zikSaNa temanA priya viSaya hatA. zaizavakALamAM paNa jJAnagoSTi karavI, bhASaNA ApavA, lekho lakhavA ane kAvyo racavA e temanA vyavasAya hatA. teo jaina dharma ane tattvajJAnanA asAdhAraNa UMDA abhyAsI ane ciMtanakAra hatA e hakIkata 'adhyAtmaka jJAna prasAraka maMDaLa-muMbaI ane 'zrI jaina AtmAnaMda sabhA- bhAvanagara' taraphathI prakAzita thayela temanA 'svAnubhava-ciMtana'ane 'jaina darzana mImAMsA' gragraMthamAM saMgrahita thayelAM lekho ane kAvyo parathI joI zakAya che. temaNe trIsa karatAM vadhu jaina dharmanA graMthonI prastAvanA, Amukha ane purovacana bahu talasparzI ane vidratApUrNa bhASAmAM lakhelAM che. A graMtho paikI keTalAka graMtho sAdhu munirAjo ane AcArya bhagavaMtoe lakhyAM che te eka noMdhapAtra vastu che. temane vyavasAya rezamI kApaDanA vyApAranA hatA. sAmAnya rIte bane che tema temanA dhaMdhAmAM ghaNA taDakA - chAyA temaNe anubhavyA hatA. gItAmAM sthitaprajJanA je guNA kahevAyA che temAMnA moTA bhAganA guNo temanA jIvanamAM vaNAyelA hatA. eTale A badhA prasaMgomAM teo jaLakamaLavat alipta rahI zakyA hatA. julluM prAvya na TInaH sthAna sulaM prApya na vismita: du:kha pAmIne dIna na thavuM ane sukha pAmIne vismRta na thavuM. e sUtrano temaNe jIvanamAM bahu saphaLatApUrvaka amala karyA hatA. chellA keTalAka varSothI dhaMdhAmAMthI phAraga thaI teo zAMta ane sevAparAyaNa jIvana jIvatA hatA. jJAna, kriyA ane bhakita-traNenA virala saMyoga temanA jIvanamAM thayA hatA. ane tethI navI temaja jUnI peDhI vacce temanuM sthAna haMmezAM eka sAMkaLa samAna rahyuM hatuM. vyavahAra ane nizcaya baMne dRSTinA emaNe emanA jIvanamAM suMdara samanvaya sAdhyA hatA ane tethI jaina samAjanA rUDhicusta temaja sudhAraka baMne vargamAM teo AdarapAtra hatA. kriyAkAMDamAM ananya zraddhA hovAnA kAraNe teo niyamita devadarzana, pUjA, vyAkhyAnazravaNa vagere dhArmika anuSThAno bhakitapUrvaka karatA, parantu tema chatAM teo mAtra zuSka kriyAkAMDI na hatA. anekAntadarzananA mAtra abhyAsI na rahetAM jIvanavyavahAramAM temaNe saphaLatApUrvaka teno amala zrI mubai jaina yuvaka sa'ghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA zarIranI tandurastInA moTo AdhAra mANasanI prakRti para rahe che. temanI saumya prakRtinA kAraNe teo haMmezAM prasanna ane svastha rahetA. 80 varSanI uMmare paNa temanAmAM eka yuvAna jevI ph ti ane zakita jevAmAM AvatAM. pANA so varSanI uMmare paNa sametazikharajInI yAtrA prarAMge, DoLI upayoga na karatAM temaNe padayAtrA karI hatI. teo atyaMta AzAvAdI ane zraddhAsaMpanna hatAM. eTale jIvanamAM nirAzAnA sAmanA temane bhAgye ja karavA paDelA. lagabhaga eka varSa agAu temane thayelA kensaranA asAdhya roganI khabara paDI gaI hatI, paNa tethI jarA paNa nirAza na thatAM prathamanI mAphaka ja svasthatA ane prasannatA jIvananA aMta sudhI temaNe jALavI rAkhI hatI. gayA me mAsamAM ja temaNe siddhagirinI yAtrA karI hatI. kensaranA vyAdhinI vedanA asahya hoya che, paNa jJAnI mANasa mATe karmabaMdhanA nimittA paNa jema karmanI nirjarAnA kAraNarUpa banI jAya che, tema temanI bAbatamAM roganA upAdhIyoga paNa samAdhirUpa banI gayo. sva. phattehacaMda jhaverabhAI guNI ca guNarAgIca virala: saralo janaH guNI ane guNarAgI evA saraLa mANasa virala hoya che. svargastha phattecaMdabhAI AvI koTinI eka virala vyakita hatI. jIvana ane mRtyu baMne daSTie teo te dhanya banI gayA. parantu AvA eka atyaMtta dharmazrAddhALu, saccaritra ane sevAbhAvI sajjananI temanA kuTuMbIjane, mitrA, vizALa snehIvarga temaja muMbaInA samagra jaina samAja mATe bhAre moTI khoTa paDI che. Izvara emanA AtmAne cirata Ape eja abhyarthanA ! manasukhalAla tArAcaMda mahetA pUraka noMdha : murabbI phattehacaMdabhAInA kuTuMba sAthe amArA be peDhInA saMbaMdha ane temanI sAthe mArA varSo jUnA snehabharyo Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98. prabuddha jIvana tA. 16-9-17 paricaya, tethI temane mATe ja aMjalipradAna karavuM joIe. Ama te jotAM emane puraskAra vahele maLavuM joIto hato. temaNe potAnI chatAM zrI manasukhalAlabhAIne sva. phattehacaMdabhAI vize lakhavA meM sarjanapratibhAthI ane sAhityikane zobhe evI sarala vRttithI sulekhaka eTalA mATe vinaMtI karI ke phohacaMdabhAI temanA aMgata mitra hatA' maMDaLamAM sthAna meLavyuM che. vIsamI sadInA gujarAtI sAhityane ane aneka dhArmika tema ja sAhityika pravRttiomAM temanA sAthI ItihAsa lakhanAra koI paNa emanA nAma ke kAmanI pUrI noMdha na ane sahakAryakartA hatA. ane tethI temane A viSayamAM vadhAre che te e ItihAsa adhUro rahe- evI sthiti temaNe prApta adhikAra che ema mane lAgyuM. temaNe je nedha lakhI ApI che temAM karI che. temanI keTalIka kRtio te evI che ke je bahu lokapriya phattehacaMdabhAInA pavitra ane dharmaparAyaNa jIvananuM ApaNane banI che ane mAnavatAsparzI heIne saMkucita vADAne bhede che." atyaMta subhaga darzana thAya che. A noMdha lakhI ApavA mATe zrI gujarAta rAjayanA bhUtapUrva keLavaNI pradhAna zrI IndumatIbahena manasukhalAlabhAIne huM hArdika AbhAra mAnuM chuM. paramAnaMda. tA. 21-6-67 nA eka patramAM jaNAve che ke "zrI jayabhikhkhuM zrI jayabhikhu 'SaSTipUti' samAroha: eka sAhityika TrasTanuM Ajana sanmAna graMtha (sAnira) prasiddha thavAne che te jANI AnaMda thayo. temanuM sanmAna te temanA vAMcakonA hRdayamAM thaI ja gayeluM che. temanAM zrI. mANekalAla cunIlAla,zrI kAtilAla IzvaralAla, zrI durlabhajI aneka pustako ane prANavAna caritralekhe ane kathAnakoe ke khetANI, zrI jayaMtIlAla ratanacaMda zAha, zrI caMdulAla vardhamAna zAha, saMskAra ane cAritrayaghaDataranuM buniyAdI kArya karyuM che ane anekozrI vrajalAla kapuracaMda mahetA, zrI jayantabhAI mAvajI zAha tathA zrI. ke. ne preraNA ApyA ja karI che." lAla (jAdugara)nI sahIthI maLelA eka paripatramAM e matalabanuM jaNA huM nathI dhAro ke A samArohane ane A sanmAnALAne vavAmAM AvyuM che ke,300 thI paNa vadhAre sAhitya kRtionuM sarjana karanAra AthI vadhAre samarthananI jarUra hoya. sau koI pitAthI banatA jANItA lekhaka ane sAhityakAra zrI jayabhikhUe tA. 26-6-67 nA sahakAra Ape e ja prArthanA ! roja potAnA AyuSyanA sAThamAM varSamAM praveza karyo che. temanuM AkhuM meDhA ADe muhapattibaMdhana zA mATe? jIvana sAhityanI upAsanA pAchaLa vyatIta thayuM che ane bhArata (prabuddha jIvananA jainetara vAcakonI mAhitI khAtara jaNAsarakAre tathA gujarAta sarakAre temanI nAnI moTI kRtie lakSamAM vavAnuM ke jenA sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMpradAyanA sAdhuo laIne Azare caudeka InAme ApyA che ane muMbaInA adhyAtma tathA sAdhvIe meDhA ADe vastrane eka TukaDo bAMdhe che tene muhapattijJAna prasAraka maMDaLe temane suvarNa caMdraka enAyata karyo che. temanI vipula mukhapaTTI-kahe che. evI ja rIte jaina sAdhue jIvajaMtunI hisAthI sAhitya sevAo dhyAnamAM laIne temanA mitro ane prazaMsakoe bacavA mATe amuka ceksa ghATanI sAvaraNI rAkhe che tene dho temanA A sAThamAM varSa daramiyAna paSTipUrti samAroha ujavavAne, e athavA caravaLe kahe che.) prasaMge temane sArI evI rakamanI thelI-parsa arpaNa karavAno tathA eka thoDA divasa pahelAM marIna DrAIva upara savAranA bhAgamAM huM sainira-sanmAna graMtha-pragaTa karavAno nirNaya karyo che. zrI jaya pharavA nIkaLela evAmAM sAmethI be terApaMthI munie AvatA dekhAyA. bhikhue A prakAranI thelI dvArA tema ja niramAM apAnAra teo najIka AvyA, meM praNAma karyA. keTalAka samayathI zrI rAkeza jAherakhabaro dvArA ekaThI thatI rakamane aMgata upayoga mATe svIkAra muni ane temanA be ziSyo muMbaImAM vasI rahyA che ane hAla karavAnI anicchA darzAvI che ane tenA sthAne e rakamanuM eka cAturmAsa daramiyAna marIna DrAIvanI bAjue AvelA aNuvrata sArvajanika sAhityika TrasTa UbhuM karavuM evI IcchA vyakata karI che. haulamAM temane nivAsa che e huM jANato hato. sAme AvI UbhelA zrI jayabhikhue satata 40 varSa sudhI je prakAranuM sAhitya nirmANa muniomAM eka rAkeza muni haze ema mAnIne meM pUchayuM ke "ApakaryuM che te prakAranuM sAhitya nirmANa karavA pAchaLa A rakamane upayoga mAMnA rAkeza muni koNa?" to temaNe javAba Apyo ke "e to karavAmAM Avaze ema jaNAvIne, zrI jayabhikhue upara jaNAvelI amArA guru aNuvrata hailamAM bIrAje che. ame te temanA be ziSyo IcchAne prastuta maMDaLanA saMvAhakoe svIkAra karyo che. chIe." meM temanA moDhe bAMdhelI muhapattio sAme AMgaLI karIne taduparAMta A saMvAhaka uparanI janAne dhyAnamAM laIne kahyuM ke "A muhapattinA AvaraNanA kAraNe koNa kayA sAdhu che te jadizrI jayabhikhunA prazaMsakone temane ApavAmAM AvanAra thelI thI oLakhAtuM nathI. mArI samajaNa mujaba A kevaLa avinAnI mATe potAne yathAzakita phALo athavA te soveniTa mATe jAherakhabare paraMparA che ane eka saMpradAyanA sAdhune anya saMpradAyanA sAdhuthI mekalI ApavA anurodha kare che. jAhera khabaranA bhAve cAlu AkhA kAraNa vinA judA pADanArI che te A kADhI nAkhene ke jethI ApanI pAnAnA sAdA kAgaLa upara rUA. 2017 ane ArTa pepara upara 301 mukhAkRti barobara parakhAya. ane sAdhu sAdhu vaccene vezabheda e mujaba nakkI karavAmAM AvyA che. A rakama ane jAherakhabaro paNa nAbuda thAya." A mArA kahevAne e sAdhuo bIjo zuM uttara mokalavA mATe nIcenAM ThekANAM jaNAvavAmAM AvyA che. Ape, sivAya ke "A lAMbA kALathI cAlI AvatI paraMparA ema - zrI jayabhikhu paSTipUrti saMvAhaka maMDaLa, amArAthI kema cheDAya ke teDAya?" ThekANuM: zrI kAnitalAla DI. kerA, 48, govAliyA TeMka roDa, muMbaI-28. uparanI samasyA mAtra e be munione ja uddezIne nathI, athavA-zrI nAnubhAI zAstrI, parAga, azokavADI, paMcavaTI, amadAvAda-6 paNa meDhe muhapatti bAMdhanArA samagra sAdhusamudAyane uddezIne che. amadAvAdanA A ThekANe tenuM mukhya kAryAlaya rAkhavAmAM AvyuM che. vizeSa karIne terApaMtha saMpradAyanA AcArya tulasI ke jemanI daSTi vizeSamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke vaSTipUta samAroha ane TrasTa- krAntilakSI hovAnuM manAya che temane uddezIne che. huM janmathI 9. nA phALAnI jAherAta julAI 1967 thI AgAmI eka varSa dara- ' mU. pU. saMpradAyamAM ucharyo chuM ane e saMpradAyanA sAdhuonA vizeSa miyAna anukuLa sthaLe anukuLa samaye karavAmAM Avaze. samAgamamAM Avyo chuM, paNa sAthe sAthe sthAnakavAsI sAdhuonA samAgamathI huM sAva vaMcita chuM ema nathI. A muhapattine prazna paMDita sukhalAlajIe AjathI 14 varSa pahelAM zrI jaya- temanI pAsethI samajavA meM prayatna karyo che. Ama chatAM paNa tenI bhikhune amuka puraskAra maLelo tenA anusaMdhAnamAM lakheluM ke koI upayogItA ke aImayatA mArA samajavAmAM AvI nathI. A "zrIyuta bAlAbhAI urphe 'jayabhikhu" je svAzrayathI ane eka- muhapattimAM paraMparAe bAMdhelA eka prakAranA vaLagADathI kazuM paNa, niSTa vidyopAsanAthI sAhityanA kSetrane lAMbA kALathI varyA che vizeSa mane dekhAtuM nathI. A muhapattine maunanuM pratIka gaNIne Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 166-67 prabuddha jIvana . muhapatti bAMdhanAra munio anya munio karatAM vadhAre samaya mauna pALatA hoya, te muhapattinI eTalI paNa sArthakatA svIkArI zakAya. paNa A munione vANIvyApAra anya munio karatAM jarA paNa ocho vimula hoya ema mAluma paDatuM nathI. varSo pahelAM luhAra cAlanA nAke eka jaina yati mane maLyA hatA. te vakhate mArI ummara pramANamAM nAnI ane vRtti jarA TIkhaLI. eTale temanA ghA athavA caravALA sAme AMgaLI karIne "mahArAja, A zuM che ane zA mATe che?" ema meM pUchyuM. temaNe mane ema kahyAnuM yAda che ke, "bhAI, A te amAro TreDamArka che." A javAbamAM vineda te hato ja, paNa sAthe sAthe vAtavikatAne svIkAra paNa hatA. zuM muhapatti sthAnakavAsI ane terApaMthI sAdhuone TreDamArka ja che? ethI vizeSa tenuM koI mahatva nathI? eka bahu jANItA sthAnakavAsI munie "A muhapatti jaina sAdhanA gaNavezanA eka aMga tarIke che" ema jaNAvIne tenuM mahattva mArA gaLe utAravA prayatna karyo hate. alabatta, jaina sAdhuone cakkasa gaNaveza hoya emAM kazuM vAMdhA paDatuM nathI, paNa e gaNavezamAM muhapatti je bIjI aneka rIte avarodhaka che tene ATaluM badhuM mahattva ApavAnI jarUra che kharI? zrI kAnajI munie muhapatti chADI tethI temanI sAdhanAne kazuM nukasAna thayuM jANavAmAM AvyuM nathI. A bAbata, huM IcchuM chuM ke, muhapatti bAMdhanAro samagra munisamudAya gaMbhIrapaNe vicAre ane je A prathA bInajarUrI lAgatI hoya ane tene tyAga saMyamane koI paNa aMzamAM bAdhaka na bano hoya te te prathAthI mukata banavAne nirNaya kare. Aje ApaNe jenonI ekatAnA vicArane vadhAre ne vadhAre mahattva ApIe chIe. jaina gRhastha karatAM paNa jaina sAdhuo. vadhAre ne vadhAre najIka Ave ema ApaNe IcchIe chIe. te ekatAnA saMdarbhamAM mane ema lAge che ke muhapatti-tyAga judA judA phirakAnA sAdhuone najIka lAvavAmAM ghaNI rIte madadarUpa thAya tema che. vastuta: muhapattinI vAta nAnI che, paNa tenI jaDa ghaNI UMDI che. muhapatti-baMdhanane varelA samudAyanA vicArazIla AgevAnane mArI A sAva sAdI, sIdhI ane ema chatAM parama upakAraka vAta dhyAnamAM levA anurodha che. jaina sAdhuonA jIvananA be uddeza che. eka te AtmasAdhanA, bIje uddeza dharmapracAra, AtmasAdhanA mATe muhapatti hoya na hoya e sarakhuM che. paNa dharmapracAramAM guhapattinI prathA keTalI bAdhaka tema ja avarodhaka che tene kadi koIe vicAra karyo che kharo? vicAro darzAvavA mATe athavA te anyane ApaNA vicAro pahoMcADavA mATe mAtra vANI pUratI nathI. A prakriyAmAM samagra mukhAkRtinA hAvabhAva bahu upayogI bhAga bhajave che. khullA meDhAthI upadeza ApanArane anya jane upara potAnA upadezanI asara pADavA mATe je avakAza che te avakAza muhapatti bAMdhanAra munine che ja nahi e sAmAnya samajaNanI vAta che. A rIte vicAratAM dharmapracAranI daSTie muhapattityAga ghaNe upakAraka banavA saMbhava che. - Ama aneka daSTibinduthI A prazna vicAraNIya che ane eTale ja muni sattabAlajIne A bAbata keTalAka samayathI huM kahI rahyo chuM, paNa tene be pagalAM bharIne trIje pagale aTakI gayA che. te pachI zuM AcArya tulasI A pagaluM bhare evI AzA rAkhI zakAya kharI? je AcArya dharmapracAra arthe, jamAne ATalo badhe AgaLa vadhyo che te paNa, dhvanivardhaka maMtranA upagamAM agnikAya jIvonI virAdhanA thAya ke nahi e praznanA rAMzodhanamAM guMcavAI paDayA che ane mAIkane haju sudhI mukata mane AvakArI zakatA nathI te AcArya pramANamAM ghaNuM nAnuM ema chatAM sadIojUnI rUDhinA kAraNe ghaNuM meTuM evuM A pagaluM bhare e AzA vadhAre paDatI gaNAya. Ama chatAM paNa A vicAra prastuta samAjamAM vahete thavAnI jarUra che. je rUDhI sAdI samajanI viruddha che, jenA parityAgamAM nuksAna kazuM nahi ane lAbha ghaNo rahe che te rUDhie have vidAya levI ja joIe. jemAM brAhmaNanI navI peDhImAM have coTalI lagabhaga adaSya thaI cUkI che tema, A bAbata paNa jainenI navI peDhIe upADI laIne muhapattine rUkhasada ApavI joIe. jenI tarapheNamAM samayanI mAMga che tene saphaLatA sunizcita che. saMbhava che ke muhapatti-baMdhananI samarthaka evI bIjI bAju hoya ke jenAthI huM ajANa houM. to A bAbatamAM je koI navo prakAza pADaze tene huM AbhArI thaIza. garbhapAta kAyadesara karavA sAme lAlabattI kevA saMyogomAM garbhapAtane kAnUnI rakSaNa maLavuM ghaTe?" e mathALA nIcene tA. 16-8-67 nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela lekha vAMcIne jemane ghaNAM varSothI DAkaTarI vyavasAya che. ane khAsa karIne strIonA dadone jemane sAro anubhava che evAM eka DAkaTara bahena mArI uparanA patramAM jaNAve che ke, "tamArA prabuddha jIvanamAM garbhapAta kAyadesara kare ke nahi te para lakhANa che. A viSayamAM eka bAbatane koI vicAra karatuM nathI ema mane lAge che. koI strIne garbhapAta kAyadAnI maryAdAmAM rahIne karavAmAM Ave ane adhikRta DaoNkaTaranA hAthe ane pUrI sagavaDa sAthe karAvavAmAM Ave to paNa Avo garbhapAta e strInI tabiyatane keTaluM nukasAna kare che ane koI vakhata strI marI paNa jAya cheA hakIkata kema koI dhyAnamAM letuM nathI? koI paNa veMkaTara jeNe garbhapAta karAvanAra strIonA kesane TrITa karyA haze tene garbhapAta keTale jokhamabharyo che tene khUba khyAla hoya che. vaLI jo garbhapAtane upAya saraLa thaI jAya to evI strIne varasamAM traNa traNa vAra garbhapAta karAvavAnI saMbhAvanA UbhI thAya. AnuM pariNAma te strInA asAraNa zArIrika hAsamAM Ave. alabatta, garbhadhAraNa karavAnI ummara daramiyAna strI marI jAya to e rIte vastImAM jarUra ghaTADo thAya! vaLI koI paNa garbhapAtane kAyadesara karavAmAM Ave to Sterilisationne A progrAma khalAsa thaI javAne. mATe garbhapAtane kAyadesara karavo e eka DagaluM AgaLa bharavAne badale pAchaLa bharavA jevuM banavA ghaNo vadhAre saMbhava che." AnA javAba rUpe jaNAvavAnuM ke garbhapAtane kAnUnI anumati ApatAM pahelAM, A kaTara bahene pitAnA anubhavanA niSkarSa rUpe jaNAvela koI paNa saMyogamAM karavAmAM AvatA garbhapAtaLI strInA zarIrane thatI asAdhAraNa hAninI ApaNe upekSA karI na ja zakIe. paNa sAthe sAthe e paNa jaNAvavAnuM ke upara jaNAvela lekhamAM koI paNa garbhapAtane kAnUnI rakSaNa ApavAnuM sUcavavAmAM AvyuM nathI, paNa A aMge asAdhAraNa saMyogane vigatavAra nirdeza karavAmAM Avyo che ane mAtra evAM apavAda-saMyogomAM ja kAnunI rakSaNa maLavuM joIe ema sUcavavAmAM AvyuM che. AmAM paNa cAlu suvAvaDa sudhI rAha jovAmAM garbhavatI strInA zarIrane jokhama hoya e saMyoga bAda karatAM kAnUnI rakSaNa dharAvatA anya saMyogomAM koI paNa garbhavatI strIe ane tene lAgatAvaLagatA sagAsaMbaMdhIoe garbhapAtanA upAyathI bane teTaluM dUra rahevuM e salAhabharyuM che e niSka ApaNe upara jaNAvela DakaTara bahenanA abhiprAya uparathI jarUra tAravI zakIe ane e mArge cAlavAnI ApaNe sau koIne jarUra AgrahapUrvaka bhalAmaNa karI zakIe. paramAnaMda jina dharmanuM hArda prabuddha jIvananA tA. 1-9-97nA aMkamAM pragaTa thayela 'jaina dharmanuM hArda e mathALA nIce pragaTa thayela lekhe aneka mitro tema ja bhAI bahenanuM AkarSaNa karyuM che. AvA ja eka mitre te lekhane eka nAnI pustikAnA AkAramAM chapAvIne taiyAra karAvI ApavAnI mAMgaNI karI ane te mATe jarUrI Arthika sahAya ApavA IcchA darzAvI. te mujaba pustikA taiyAra karavAmAM AvI che. tenI kiMmata 25 paisA rAkhavAmAM AvI che-pesTeja alaga. je kaIne te pustikAne khapa hoya temane nIcenA ThekANethI maMgAvI levA vinaMti che. 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, taMtrI, "prabuddha jIvana Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 prabuddha jIvana tA. 16-9-67 - nyAyamUrti narendra nathavANI: sanmAna saMmelana tA. 26mI oNgasTanA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI naMdananI adhikArI banAvI che. bhAratanA sAmAjika, Arthika, pojavAmAM AvelA uparyukata sanmAna saMmelananA vRttAntane bAkIne rAjakIya pAsAone kharA mUlyamAM jIvI anubhavI cUkelA narendrabhAI bhAga nIce ApavAmAM Ave che. A sthAna mATe saMpUrNatayA pAtratA dharAve che." prAstAvika vivecana zrI narendra nathavANunuM AbhAra nivedana - zrI paramAnaMdabhAInuM AvakAra pravacana pUruM thayA bAda sanmAna- tyArabAda zrI narendrabhAI nathavANIe temanuM sanmAna karavA saMmelananA adhyakSasthAne bIrAjelA saMsada sabhya zrI. zAntilAla ha. badala zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane AbhAra mAnato nIce mujaba . zAhe jaNAvyuM hatuM ke "dezanI AjhAdI khAtara jelamAM gayelAomAMthI nivedana karyuM hatuM : Aja sudhImAM aneka pradhAno tethayA che, paNa temAMnA koIne hAIkorTanA "zrI paramAnaMdabhAIe A rAmAraMbhanI vAta karI tyAre tarata nyAyamUrtinuM sthAna maLyAne A pahele ja dAkhala che." zrI nathavANInA meM ene svIkAra karI lIdhuM. kAraNa ke muMbaI jaina yuvaka saMgha mAtra saujanya ane viveka buddhinI tema ja nyAyAdhIza mATe Avazyaka jainane ke yuvAnone ja saMgha nathI, paNa rASTrIya daSTivALI eka pragatievI temanI taTasthatAnI temaNe khUba prazaMsA karI ane DrAphaTIMga zIla saMsthA che. enI mane khabara hatI. ahIMA thayelAM pravacanamAM aMgenI-musaddA ghaDavA aMgenI-temanI kuzaLatAnA temaNe khUba mArA viSe je kahevAyuM e badhAne lAyaka chuM ema huM mAnato nathI. vakhANa karyA. mArAmAM AropAyelA A guNo mArAmAM che ema huM mAnatA nathI. e mATe sahunI mamatA ne pakSapAta ja mane javAbadAra lAge che. zrI naMdalAla Thakkara lisiTare A prasaMge jaNAvyuM ke "deza ' "mArA vyavasAyI jIvanamAM murabbI zrI zAMtibhAI, zrI naMdamATe laData laDavAnI preraNA ane saMskAra narendrabhAIne temanA lAlabhAI ane zrI cImanabhAIe ghaNA mahattvano bhAga bhajavyo pitAzrI pAsethI maLyA che." emanA svabhAvagata daurya, maulikatA che. jo samaya hota to atyAre enI ghaNI vAte huM kahI zakata, paNa ane kuzaLa buddhinI temaNe prazaMsA karI ane dezanI pratiSThA khAtara huM atyAre te eTaluM ja kahIza ke jo emane Teke ne sahAro mane sva. vaDApradhAna neharune paNa eka vakhata kaDavuM satya saMbhaLAvyAnI maLyA na hatA te huM A vyavasAyamAM AgaLa vadhI zakyo na hato. ane apUrva niDaratA dAkhavyAnI temaNe eka ghaTanA zrotAone vigata "huM elaela. bI.mAM prathama vargamAM pAsa te thaye, paNa vAstavika vAra saMbhaLAvI. sthitinuM bhAna-have huM keTalAmAM chuM enuM bhAna-to mane pachI ja jUnAgaDhanI ArajhI hakumatanA temanA sAthI zrI durlabhajI thayeluM. mArI laoN kaeNlejanA prinsIpAla . AMbeDakara pAse huM gayo. khetANIe jUnAgaDha rAjaya sAmenI laDatanAM keTalAMka saMsmaraNe saMbha- emaNe mane kahyuM, "tame koI selisiTarane oLakhe che..?" huM te LAvyA bAda, zrI narendrabhAIthI nyAyamUrtinI khurazI nahi paNa nyAya- AphrikAmAM janmyo hato ane tyAM javAnA vicAromAM rahyo hato, mUrtinI khurazI narendrabhAIthI zobhI uThaze e vizvAsa temaNe jo ke mArA pitAzrInA avasAnathI tyAM javAnuM baMdha rAkhavuM paDelAM. vyakata karyo. muMbaImAM koI selisiTarane na oLakhuM eTale meM javAba Apyo: zrI kAMtilAla pArekha jeo satyAgrahanI 1930-32 nI "nA huM koIne oLakhatA nathI." eTale teo tarata bolI UThayA: laData daramyAna nAsika jelamAM zrI narendrabhAInA sAthI hatA temaNe "Fools rush in where angles fear to tread." "orui e divase yAda karIne jaNAvyuM ke, "e amArA sahavAsa daramiyAna DAhyA mANase DagaluM bharatAM Dare che tyAM bevakUpho doDI jAya che." teo eTaluM badhuM ochuM belatA hatA ke ApaNane ema ja thAya saradArazrInI bhalAmaNathI mane munazIjIe cembaramAM rAkhavA kabulyuM, ke, jANe ke temanA moMmAM jIbha ja nathI. Aje temane AvuM mahattvanuM paNa prathama mulAkAtamAM ja emaNe mane cetavyo. "tame pharsTa kalAsamAM sthAna maLatAM temanI mahattAne huM savizeSa pIchANI zako chuM." AvyAM e vAta bhUlI jaje. It does not matter how zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA pramukha zrI cImanalAla caku examiners have dealt with you. What matters is how bhAI zAhe 'janmabhUmi' dainikanA jUnA makAnamAM bhAI nathavANI solicitors deal with you." tema ja anya keTalAka mitro sAthe ArajhI hakumatanI racanA karavAne paNa sarvazrI naMdalAlabhAI, zAMtibhAI ane cImanabhAIe je mahAna nirNaya levAmAM Avyo hato te nirNayanA divasomAM aneka mane thoDuM kAma ApyuM ane mAruM gADuM cAlavA lAgyuM. mArAM e divase smaraNo rajU karatAM jaNAvyuM ke "zrI narendrabhAIe e laDatamAM eka judA ja hatA. zrI zAMtibhAInI sahRdayatAnA paricayamAM huM kevI rIte pUrA sainikanI adAthI baMdUka dhAraNa karIne bhAga lIdho hato ane AvyA hatA e mane yAda Ave che. emanA bhAgIdAra zrI. je. TI. te laDatanA pariNAme jUnAgaDhanA dIvAna bhUtone tAbe thavuM paDayuM hatuM. desAI che, jemanI dvArA meM zAMtibhAIne kahevarAvyuM ke mane mAsika rUA. 1952mAM huM jayAre kezoda vibhAgamAM cUMTaNI mATe Ubhe rahyo hato. 30 maLe eTaluM kAma emanI oNphisamAMthI maLe eTaluM teo karI ane meM emanA ja gharamAM traNa mahinA mATe dhAmA nAkhyA hatA, Ape. zAMtibhAI be gInI ApavA saMmata thayA. svataMtra pakSanA tyAre e vistAranA gharegharamAM nathavANI kuTuMbanI je suvAsa prasarelI hatI AgevAna zrI masANIne paNa teo be gInInI brIphe tyAre ApatA. mane jayAre pahelI be gInInI brIpha maLelI tyAre meM kahyuM "mane 49dI tene mane kharo paricaya thayo hato. jayAre jUnAgaDhanA navAba sAme Ape." zAMtibhAIe kezIyarane kahyuM. keziyare babaDatA gabaDatA rUA. harapha uccAravAnI koI himmata na kare e divasemAM emanA pitAzrI 30 ne ceka Apyo. paNa mAre ceka vaLI kayAM bhara? huM mUMjhAyo. prAgajIbhAIe navAba sAme mAthuM UMcakayuM hatuM." tyAra bAda saMsada me pharI zAMtibhAIne kahyuM mane rokaDA Ape te sAra. zAMtibhAI sabhya tarIke temanI sAthe gALelAM varSonAM aneka smaraNa rajU karIne samajI gayA. keziyarane kahyuM: "barAbara che, emane keza Ape." temaNe jaNAvyuM ke "narendrabhAI eka rAjadvArI puruSa tarIke dareka zrI kAMtibhAI pArekhe mane jIbha nathI evI ahiM vAta karI, viSayamAM UMDA utaranArA ane abhyAsaparAyaNa evA saMsadIya sabhya paNa e vAta ahi beThelAM mArAM patnI ane dIkarIne svIkArya bane tarIke puravAra thayA che. hAIkorTanA cIpha jasTIse temanI eka ema mane nathI lAgatuM. nyAyamUrti tarIke pasaMdagI karIne potAnI jAtane ja ApaNA abhi- "mArA. rAjakIya jIvanamAM zrI cImanabhAIe mArA pitAzrIne Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-67 pramuja jIvana 101 ullekha karyo. mArA lohImAM ja rAjakAraNa che e vAta sAcI che. vAre rAjaya jItavA nIkaLyA chIe evI keTalAka loko amArI TIkA mArA pitAzrIne nizALanuM zikSaNa zaiDuM maLeluM, paNa emanAmAM uDi karatA hatA ane amane hasatA hatA, paNa mane kahevA do ke e vakhate rASTravAda paDela hato. jAhera hiMmata ane haiyAukalata paNa emanAmAM ApaNA madhyama varganA aneka bhAIoe potAnA jIvanane kharekhara khUba hatAM. A sadInI zarUAtamAM teo IsTa AphrikA kAmadhaMdhArthe hoDamAM mUkayuM hatuM, potAnA jIvanane temaNe saranuM mAnyuM hatuM. amArA gayA hatA. tyAM teo eka baMgALI krAMtikArI sAdhunA saMparkamAM AvyA mATe e vakhate jIvasaTosaTane prazna Ubhe tha hato ane goLI ane pAkA rASTravAdI hindI tarIke tyAM hiMdIonA adhikAro mATe vAge te pITha upara nahi paNa chAtImAM vAge evo amAre e vakhate layA. 1914mAM paheluM vizvayuddha jAhera thayuM tyAre teo hindu- Agraha ane khumArI hatAM. dAkhalA tarIke kutiyANAmAM jayAre sthAnamAM-jUnAgaDha rAjayamAM-amArA vatanamAM hatA. te vakhate navAbanA lazkaranA mANasoe amane mUMjhavavA mATe amArI sAme geLIIsTa AphrikAnI sarakAre, hindI sarakAra mAraphata, temane laDAInA samaya bAra zarU karyA hatA, te vakhate keTalAka zIkha saradAre amane pAchA sudhI IsTa AphrikAmAM dAkhala thatA aTakAvyA hatA. e samayamAM pharavAne samajAvavA lAgyA hatA. paNa ame badhA ye temane jhApaTI gaddAra pArTIvALA lAlA haradayAla paradezamAM vasatA hatA. hindI- nAkhyA ane AgaLa vadhyA. tyAre amAruM zuM thaze e vize ame bIlaomAM sAro pracAra karatA hatA. evI koI caLavaLamAM mArA pitA- kula beparavA hatA. Ama dALabhAta khAnArAonuM khamIra ame e zrIne hAtha hato ema sarakArane tyAre lAgyuM hatuM. divasamAM duniyA samakSa rajU karI zakayA hatA. "have nyAyane aMge be zabdo kahyuM: "teo prajAnA hakka mATe, huM nAno hato tyAre jUnAgaDhanI samAjanA judA judA vargo vacce ke vyakitao vacce hakumata ke amaladArI sAme, haMmezA laDatA rahyA hatA. jUnAgaDhanI nyAyI dhAraNa kevuM hovuM joIe e te saMsada ke rAjayanI dhArApolIsa paNa haMmezA mArA pitAzrInI tapAsa karavA kezodamAM roja sabhA dvArA ghaDI nakkI kare che. dAkhalA tarIke ghara mAlika ane bhADUta ghera AvatI. AvA vAtAvaraNamAM huM ucharyo che. A prabaLa saMskAra mArAmAM sahaja rIte AvyA che. tethI e mArI potAnI siddhi che varace kevA adhikAro ke javAbadArI hovI joIe? mAlika ema huM kaI rIte mAnI zaka?" bhADUta pAse ghara khAlI karAvI zake ke kema ? agara bhADUta peTA bhADUtane ghara bhADe ApI zake ke kema? e kAyadA ghaDavAnuM kAma dhArAsabhA kare. 1932mAM huM nAsika jelamAM hato. mArA mATe e divase sauthI nyAyAdhIzane te vyakitao vacce ke vyakita ke rAjayanI vacce jayAre vadhu sukhanA divase hato. mane pharI e jIvana jIvavuM game. are, mArUM jhaghaDA ubhA thatA hoya tyAre evA kAyadA pramANe nirNaya ApakadI vajana vadhyuM nahotuM, paNa nAsikanI jelamAM hato tyAre mAruM pacIsa vAne hoya che. samAjamAM atyAre evI mAnyatA che ke, A pAunDa vajana vadheluM. tyAre jelamAM svAmI AnaMda, pyArelAla, TubhAI ane AyuSya hoya te ja nyAya maLe. emAM tathya haze. paNa koI purANI vagere sAthe rahevAne mane moko maLyo hato. teo sArAM sArAM paNa jhaghaDAne nyAyapUrvaka nirNaya thaI zake ene AdhAra samApustako mArI pAse vaMcAvatA ane carcA karatA. meM cha mahinAmAM tyAre janI nyAyanI apekSA keTalI UMcI che tenA para paNa mukhyapaNe rahe 150 pustako vAMcyAM hatAM. A aMgata zreyane sAdhaka mAre jelavAsa che. pakSakAro ane sAkSIo jo sAcuM kahevA taiyAra na hoya, hatA. tene deza khAtara apAyelA bhAga tarIke kema varNavI zakAya? jo sArA ke saphaLa vakIla aMge samAjane Adarza e hoya ke, tyArabAda 1947mAM jayAre rajavADAnA vilInIkaraNane prazna dhoLe divase khUna karanArane paNa te nirdoSa TharAvIne cheDAvI de UbhA thayA hatA ane khAsa karIne jayAre jUnAgaDhanA navAbe pAki- te Administration of justice eTale ke nyAya toLa stAna sAthe joDAvAnI IcchA jAhera karI tyAre te navAbane pada- muzkela banI jAya. Ama nyAyAdhIza uparAMta samAjanI nyAyapriyatA bhraSTa karIne tyAM prajAnuM zAsana sthApavA mATe ArajhI hakumatanI racanA paNa nyAyanA vahIvaTamAM ghaNe agatyano bhAga bhajave che." UbhI karavAmAM AvI hatI ane sva. sAmaLadAsa gAMdhInI Age- tyAra bAda saMghanA koSAdhyakSa zrI ratIlAla cImanalAla koThArIe vAnI nIce jUnAgaDha rAjaya upara caDhAI karavAmAM AvI hatI ane zrI nathavANI ane zrI zAntilAla zAhano AbhAra mAnyo ane huM paNa temAM sAmela thayA hatA. e vakhate ame loko lAkaDAnI tara- saMmelana visarjana karavAmAM AvyuM. A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA-1 vyAkhyAnamALAnA aMtima pravacana daramiyAna "jIvana" upara belatAM AcArya rajanIzajIe jaNAvyuM hatuM ke: "jIvana ApaNA daravAje dararoja, Ave che, dvAra khakhaDAve che, paNa ApaNe sAMbhaLI zakatA nathI, kAraNa ke ApaNe zarAbInI peThe behozInI mUchamAM sUtelA chIe. jayAM svayaMne vicAra che tyAM ja jAgRti che. ApaNe zAstronA, zabdonA dIpako saLagAvIne beThelA chIe, jenA AvaraNa ADe bahAra vyApI rahela caMdra snA jevA paramAtmAnA prakAzane ApaNe joI zakatA nathI. jIvana sAthe saMbaMdha joDavA mATe dareka prakAranI mUcha ApaNe choDavI joIe. je kaMI agAu keIe kahAM hoya tene mAnI levAne aMdha vizvAsa choDavo joIe ane samyaka jJAna meLavavAnI pyAsane jagADavI joIe, kAraNa ke pyAsa vinA puruSArtha nathI ane puruSArtha vinA prApti nathI." amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke A vakhatanI tA. 31 nava divasa daramiyAna kula 17 vyAkhyAno thayAM hatAM. oNgasTathI tA. 8 sapTembara sudhI-ema nava divasa mATe pATI upara pratyeka vyAkhyAtA pUrI taiyArI karIne AvelA hatA ane potapotAnA AvelA biralA krIDA kendranA sabhAgRhamAM yojAyelI paryuSaNa viSayanA kuzaLa ane saMkalanAbaddha nirUpaNa vaDe temaNe zrotAone vyAkhyAnamALAne kAryakrama asAdhAraNa saphaLatApUrvaka pAra paDayo hato. prabhAvita karyA hatA. A vakhatanA vyAkhyAtAomAMthI nave divasanI vyAkhyAnasabhAnuM saMcAlana senTa jheviyarsa kaeNleja- ATha vyAkhyAtAo muMbaI . bahAranA hatA: kAkAsAheba nA saMskRtanA adhyApaka mAnyavara zrI gaurIzaMkara cunIlAla jhAlAe kAlelakara dilahIthI, adhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyA amadAvAdathI, adhyakSasthAnethI karyuM hatuM. vyAkhyAnamALAnA prAraMbhathI ja sabhA- zrI sanata mahetA vaDodarAthI, AcArya jhINAbhAI desAI (sneha gRha bharAyaluM rahyuM hatuM. temAM paNa sapTembaranI trIjI tArIkha razima) amadAvAdathI, zrI babalabhAI mahetA thAmaNA (gujarAta)thI, ravivAranA rejanI sabhAmAM ane tyAra bAda sapTembara sAta ane revanDa phAdhara vAlesa amadAvAdathI, bahena pupula jayakara dilhIdhI AThanI sabhAmAM zrotAonI bharatI uttarottara vadhatI rahI hatI. ane AcArya rajanIzajI jabalapurathI AvyA hatA. bAkInA chellA divasanI bhIDa te kalpanAmAM na Ave evI asAdhAraNa hatI. vyAkhyAtAo prinsipAla bALA vorA, AcArya rAmaprasAda bakSI, Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 prabhu sau. mRNAlinI desAI, prAdhyApikA uSAbahena mahetA, prAdhyApikA tArAbahena zAha, zrI raghubhAI zAstrI, zrI uSAkAnta lAdIvALA tathA zrI cImanalAla cakubhAI zAha sthAnika hatA. amadAvAda senTa jheviyarsa kolejanA adhyApaka raeNvaranDa phAdhara vAlesanAM A vyAkhyAnamALAmAM be vyAkhyAno rAkhavAmAM AvyA hatA. teo mULa spenanA vatanI che ane keTalAMka varSothI gujarAtamAM AvI vasyA che. temaNe potAnAM vyAkhyAno gujarAtImAM karyA hatAM. temanuM vyakitattva, ada bhuta vANI prabhutva ane eka yuropavAsI khristI sAdhu gujarAtImAM bole che ane te paNa atyanta zuddha ane prasAdapUrNa gujarAtImAM e hakIkata--A kAraNeAthI temanA viSe zrotAo sauthI vadhAre prabhAvita banyA hatA. bIjA eka vyAkhyAtA bahena khupula jayakara. teo eka nAmI gujarAtI kuTuMbanA saMtAna hovA chatAM, aMgrejI bhASAnI vAtAvaraNamAM ja ucharelA hoIne ane Aja sudhInuM temanuM anekavidha jAhera jIvana paNa aMgrejI bhASA sAthe moTA bhAge saMkaLAyeluM hoIne, temaNe gujarAtImAM bolavAnI potAnI azakita jAhera karI, te viSe sabhAjanonI kSamA mAgI ane potAnA viSaya aMgrejI bhASAmAM rajU karyo hato. temanA vyAkhyAnamAM viSayanI sacoTa rajuAta ane aMgrejI bhASA uparanuM temanuM asAdhAraNa prabhutva A be tattvo ekadama AgaLa tarI AvatAM hatAM. temanA jIvananA kAryavistAra ghaNA moTo che, paNa teo moTA bhAge potAnA pati sAthe dilhI rahetA hoIne ApaNI bAjunA loko temane bahu echuM jANe che. te bhArata sarakAranA henDaluma borDanA onararI eDavAIjhara tarIke varSothI kAma karI rahyA che, ane henDalUma kApaDanI moTA pAyA upara amerikAmAM thatI nikAsanA kAraNe temanI sevA ApaNI sarakArane paradezI hUMDiyAmaNa raLavAmAM atyanta madadarUpa banI che ane e kAraNe gayA. jAnyuArI mAsanI 26mI tArIkhe karavAmAM AvelI mAna-sanmAnane lagatI sarakArI jAherAtamAM temane bhArata sarakAre 'padmabhUSaNa'ne IlkAba ApIne temanI sevAonI kadara karI che. A uparAMta teo nezanala bAlabhavana ane nezanala cIlDransa myujhiyamanA ceramena che. kasturabA TrasTanA sabhya che. phrI. je. kRSNamUrtinA muMbaI khAtenA teo yajamAna che. bAkInAM vyAkhyAno kAM to gujarAtImAM athavA hindImAM thayA hatA, A sarvamAM AcArya rajanIzajInuM pravacana sauthI vadhAre AkarSaka nIvaDayuM hatuM ema jaNAvavAnI jarUra na ja hoya. temanA vyAkhyAnanA divase temanA vyAkhyAna pahelAM amArA niyaMtraNane mAna ApIne vIsanagarathI AvelA tyAMnI garlsa kAlejanA prInsipAla zrI pratAparAya ToliyAnA bhajanAnA kAryakrama rAkhavAmAM Avyo hato. te divase ame--A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA saMyojakonI bhAre kasoTI thaI hatI. vyAkhyAnasabhAnA prAraMbha samaya pahelAM jenAthI dhvanivardhaka yaMtra, paMkhAo ane battIe sateja bane che te nAgarika vIjaLInA pravAha ekAeka sthagita thaI gayo hato. sabhAgRha to zrotAAthI khIcokhIca bhareluM hatuM, eTaluM ja nahi paNa, sabhAgRha bahAranI vizALa osarI tema ja bagIcAmAM paNa zrotA bhAI bahenonIM bhAre mATI bhIDa jAmI hatI. sadabhAgye sabhAnA prAraMbha samaye vIjaLI AvavI zarU thaI ane saMgItanI zarUAta karavAmAM AvI. vaLI pAchI vIjaLI aTakI; kayAre zarU thaze e kema kahI zakAya? ekaThAM thayelA bhAI bahena ne kema zAnta rAkhI zakAze e savAla amane khUba ja muMjhavI rahyo hato. Ama chatAM saMgItanA-bhajananA pravAha ekasarakhA cAlatA rahyo ane zrotAoe jaine pin-drop silence kahe che--TAMkaNI paDe te paNa saMbhaLAya-evI zAnti ane svasthatAnuM amane darzana karAvyuM. A amArA mATe eka adbhuta anubhava banI rahyo. saddabhAgye vIjaLI pAchI zarU thaI; mana tA: 16-9-19. bhAI pratAparAyanA bulaMda avAjathI sabhAgRha gAjatuM thayuM ane pachI zarU thayuM lagabhaga savA kalAkanuM AcArya rajanIzajInuM akhaMDa dhArAe vahetuM pravacana. A daramiyAna zAnti jALavavA mATe koIne kahevApaNuM hatuM ja nahi. Ama niviMdane amArI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI saphaLa pUrNAhuti thaI. A vyAkhyAnamALAne jeTalI vANIsabhara eTalI ja saMgItasabhara banAvavAno prayatna sevavAmAM Avyo hato. tA. 3 ravivAranA rAja kAryakrama mujabanAM be vyAkhyAna pUrAM thayA bAda sau. madhubahena bhaTTAcArya tathA sau. zAradAbahena bAbubhAI zAhe nAnA sarakhA heMgItanA kAryakrama rajU karyo hato. A uparAMta dareka sabhAnI zarUAta atyaMta madhura evA prArthanA saMgIta vaDe karavAmAM AvI hatI. AmAM bhAga lenAra bhAIbahenonAM nAma A mujaba che: sau zAradAbahena, zrI. jayAbahena zAha, bhAI baMsI, sau guNavatI bahena tathA sau. maMdAkinI bahena. sAtamI tArIkhe zrI uSAkAnta lAdIvALAe saMgItanA sabhara kAryakrama ApyA hatA. Ama A vakhatanI vyAkhyAnamALAne dhAryA karatAM paNa vadhAre saMtoSa ane saphaLatA ApavAmAM jemano phALA U-pramukha zrI. jhAlAsAheba, bhinna bhinna vyAkhyAtAo tathA saMgItakuzaLa bhAIbahenA " A sarvanA amAre hArdika AbhAra mAnavA rahyo. AzA rAkhIe ke bhaviSyamAM temanA taraphathI AvA sahakAra maLatA ja raheze ane ApaNI paryuSaNa vyAkhyAnamALA vadhAre ne vadhAre bhavyatA ane arthasabharatA dhAraNa karatI raheze. A AbhAra nivedanamAM agaNita zrotAonA eTale ke upasthita thayelAM jijJAsu bhAIo tathA bahenono ullekha karyA vinA na ja cAle. paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM temanA apUrva sahakAra ane udAra sahiSNutAnA pariNAme je apUrva zAnti ane zistanuM darzana thAya che te AjanA dhamAliyA jAhera jIvanamAM koI judI ja bhAta pADe che. A mATe teo kharekhara dhanyavAdanA adhikArI che. dara varSa mAphaka A varSe paNa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI bhinna bhinna pravRttionA saMcAlana mATe rUA. 20,000nI mAgaNI karavAmAM AvI hatI - TaeNla nAMkhavAmAM AvI hatI. jaNAvatAM AnaMda thAya che ke atyAra sudhImAM amane Azare rU|. 15,000 nAM vacanA maLyA che ane haju jemano saMparka sAdhavAnA bAkI che evAmitro prazaMsako dvArA bAkInI rakama pUrI thaI jaze evI AzA che. A phALAnI vigato have pachInA aMkamAM ApavAmAM Avaze. prabuddha jIvananA vAcakone amAro lakSyAMka pUro karavAmAM madadarUpa thavA vinaMti che. A to A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI sthuLa vigato rajU karavAmAM AvI. AgAmI aMkamAM paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA adhyakSa jhAlAsAheba A vyAkhyAnamALAnI tema ja temAM thayelAM vyAkhyAnonI potAnA lakhANa dvArA yogya mulavaNI karaze ane tenuM bhAvAtmaka mUlyAMkana rajU karaze. maMtrIo : muMbaI jaina yuvaka saMgha pUraka noMdha : uparanI AlAcanAmAM be bAbatanA ullekha karavA rahI gayo. paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA bIjA divasathI satata ATha divasa sudhI sva. zrI TI. jI. zAhanAM patnI sevAmUrti vayAvRddha caMcaLabahena zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA phALA mATe sabhAnA prAraMbhathI aMta sudhI jhoLI laIne UbhA rahyA hatA ane te bheLI mAraphata Azare rUA. 2300) ekaThA thayA hatA. A mATe temanA kayA zabdomAM AbhAra mAnavA e amane sUjhatuM nathI. bIjI bAbata e jaNAvavAnI ke vyatIta thayelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA anusaMdhAnamAM 9 mI sapTembara zanivAranA rAja sAMjanA 6-00 vAgye dhI bAmbe grena DIlarsa eNnDa oNIla sIDjha maracanTsa esosiyezananA sabhA gRhamAM vyAkhyAnamALAnA pramukha zrI gaurIprasAda jhAlA ane sthAnika vyAkhyAtAo sAthe saMghanA sabhyonuM eka milana samAraMbha goThavavAmAM AvyuM hatuM ane e prasaMge zrI pratAparAya TAliyAe lagabhaga doDha kalAka sudhI po tathA bhajano saMbhaLAvIne sabhAjanonuM manoraMjana karyuM hatuM. A prasaMge zrI jhAlA sAheba tathA zrI paramAnaMdabhAIe prAsaMgika vivecanA karyA hatA; jhAlA sAhebanuM puSpahAra vaDe bahumAna karavAmAM AvyuM. vipula upAhAra bAda milana-samAraMbha visarjana karavAmAM maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha AvyA hatA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-67 prabuddha jIvana svAtaMtrya dinane adbhuta muzAyarA - (svAtaMtrya dina - 15mI oNgasTanA'gujarAta samAcAra 'mAM pragaTa thayelA muzAyaro ahiM nIce sAbhAra uSkRta karavAmAM Ave che. A muzAyarAmAM bhAga le che ApaNA mahAatmAtya zrImatI IndirA gAMdhI, arthasaciva zrI mArArajI desAI, gRhasaciva zrI yazavaMtarAva cavhANa, nivRttA rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNana, zrI sadobA pATila vagere. A muzAyarAnA lekhaka che 'ThoTha nizALiyo.' taMtrI) vyavasthApaka: ApaNA dezane AjhAdI prApta thaI enA Aje vIsa varSa pUrAM thayA e nimitte ... heya tyAM pele cheDe ghoMghATa nahIM karo ... e nimitte Aje ApaNe A sthaLe bhegAM maLIne ... eya pelA thAMbhalA pAsenA ghoMghATa baMdha karo, sabhAnI zAna jALave.... jagyA nathI maLI? jagyA koIne kAM maLI che te temane maLe? ... e to ema ja cAlavAnuM, ghoMghATa nahIM karo ... Aje ApaNe A sthaLe bhegA maLIne ApaNA svAtaMtrya dina ujavavA harSabhera uMghakata thayA chIe ... vacce bume nahIM pADo . te prasaMge atre kAvyagAna karavA padhArelA kavio ... ( sabhAmAM maMca para gAThavAyelA kavio sarvazrI. morArajIbhAI, cavhANa, pATila, jagajIvanarAma vagere tarapha jue che, tathA kaviyitrIo...sarvazrI IndirA gAMdhI, tArakezvarI vagere tarapha hAtha laMbAve che) emanI vANI sAMbhaLavA ApaNe utsuka chIe zrotAomAMthI eka: chIe! chIe! bIje otA: tame besI jAo, kAvyagAna thavA de,. trIjo zrotA: tame kavitA gAe becAra jaNa: vI vAnTa leAhiyAjI, vI vAnTa lohiyAjI, vI vaoNnTa ... muzAyare che, lokasabhA nathI. vyavasthApaka: bhAIo, A ahIM to zAMti jALavavAnI ja hoya. (sau zAMta thaI jAya che.) vyavasthApaka: A muzAyarAnuM saMcAlana ... dinezasiMga: IndirAjIne soMpavAno huM TharAva ... rAmasubhagasiMha; ... morArajIbhAIne soMpavuM evuM mArUM sUcana ... vasaMtarAva nAIka; cavANa e zreSTha purUSa ... jagajIvanarAma: jo pachAta jJAtionuM A svAtaMtrya dine sanmAna karavuM hoya te mArUM sUcana che ke mane ja ... jo ke mane pramukha nahIM banAve to mane vAMdha nathI ... kavitA gAvA dejo ... Ama chatAM ya jo rASTrane pramukha tarIke mArI jarUra hoya ... DI.pI.mizrA: huM hamaNAM navaro chuM. vyavasthApaka: pramukhasthAna muzAyarA saMcAlanamAM kuzaLa evA eka sAhityakAra zrI jyotIndra davene ... eka uttara pradezanA netA: koNa che e? lekhaka che? hindImAM te emaNe kazuM lakhyuM nathI, pachI lekhaka kevI rIte hoI zake? vasaMtarAya nAIka: gujarAtI lekhaka che? gujarAtamAM lekhako hoya che? morArajIbhAI: (UbhA thaIne) zrI jayotIndra dave sArA mANasa che. paNa teo gujarAtI hovAne kAraNe emanA pramukhapadane huM Teko nahIM ApuM, kAraNa huM samagra bhAratano chuM. (tALIonI rAha juve che. koI tALIo pADatuM nathI.) huM saMkucita dRSTinA nathI. (koka moTethI hase che, mArArajIbhAI AMkho kADhe che. pelA cUpa thaI jAya che.) mAro Agraha che ke gujarAtI nahIM evA koI lekhakane pramukha banAvavA. mAre mAthe pakSapAtanA Aropa Ave e huM haragIjha calAvI nahIM lauM. eka gujarAtI pramukha nahIM ja thaI zake... ke. ke. zAha" jo ke murabbI morArajIbhAIne pramukha banAvA tA vAMdhA nathI, kAraNa ke tee mAtra gujarAtanA nathI ... morArajIbhAI: samagra rASTrano chuM! IndirAjI: zrI jyotIndra davene pramukha banAvavAnA sUcanane huM Teko ApuM chuM... (me!rArajIbhAI UbhA thaI jaIne kaIka bolavA jAya che) IndirAjI: have muzAyarAnuM kAmakAja zarU thAya che. murabbI morArajIbhAI, Apa samagra rASTranA che te jANI amane saune ghaNA AnaMda thayA. have Apa besI jazo ? ghaNA jaAbhAra, ane jayotIndra bhAI, Apa pramukhasthAne AvI jAo ... jyotIndra dave: e vAta kharI che ke jamAnAthI sIe purUSane uThabesa karAvatI AvI che (zrotAomAM hAsya) jyotIndra dave: ... eTale IndirAjI, tamArI AjJA uthApavI agharI che... paNa mane lAge che ke tame pramukhasthAne koI rAjakIya purUSane ... (ghaNA badhA rajakIya netAo UbhA thaI jAya che.). aneka netAo: hiyara, hiyara, dhanya chaeN, dhanya che ... eka baMgALI netA: A mANasa jyotIndra dave, gujarAtI hovA chatAM buddhizALI lAge che. bIjA rAjakIya netA: bhAratamAM kazAnAya pramukhasthAne rAjakIya netA ja hovA joIe e niyamano bhaMga karavAnuM kharekhara Aje koI kAraNa nathI! A gujarAtI purUSa samajadAra lAge che. trIjo netA: barAbara che. pramukhapade rAjakIya netA ja hovA joIe. 103 trIjo netA: huM taiyAra chuM! ceAthI netA: ame sau taiyAra chIe. huM... eka prekSaka (kayAMkathI AvI caDIne) roTezananI sIsTama rAkhA, dareka netA doDha miniTa mATe pramukha thAya. be kalAkamAM ezI netAne cAnsa maLaze! bIjA netAo : hiyara, hiyara, maMjUra che. pahelA hatuM, pahelA (dhakkAmukkI zarU thAya che) (eka veArAjI UbhA thAya che) eka veArAjI : InDirAjI, bhAIo tathA beno, A khurasI mArI che... netAo : amArI che, amArI che... uttara pradezanA sI. bI. guptA : huM paNa eka jamAnAmAM kaheto hato tArI jema ja bhAI, ke khurazI mArI che, paNa khurazI koInI thaI nathI, thavAnI nathI ... vArAjI: paNa sAlo huM jAte cArabajAramAMthI kharIdI lAvA che pachI zuM? khurasIo bhADe pheravavAno mAro DhaDho che. TamArA A musAyarA mATe meM khurasIo bhADe ApI che. mArI InDirAjIne vinaMTi che ke mArI e khurasI jarA ema ke... jarA che TaeN... delIketa che... tenA para tamArA je koI aDIma DIma netAne besADase to phasakAI paDaze. mATe mArI araja che ke A bhAI joTI ... oNTI A bhAi have che dubalA pAtalA, temane ja pramukha banAvo, emanI pAse mArI khurasI salAmata raheze. (lokomAMthI pokAro : zAbAza vorAjI, ThIka ukela ANyuM, jyotIndra davene pramukha banAvo, vArAjI jhindAbAda). IndirAjI : zrI jyotIndra davene pramukhasthAna levA huM vinaMti karU chuM. jyotIndra dave; jo ke khurazImAM besavA huM khuzI nathI. kAraNa Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 prabuddha jIvana tA. 16-9-17 jyotIndra: lohiyAjInI jema vacce ghAMTA pADavAnuM te karyuM nathI ja! (lahiyAjI hasIne zAMta thaI jAya che.) IndirAjI : meM kadi kavitA karI nathI, paNa Apa saunA AgrahathI meM thoDI paMkitao banAvI che....kavitA A pramANe ke huM jANuM chuM ke Apa sau rAjakIya netAonI sabhAnA pramukha thavuM e sAmAnya mANasa mATe mUrkhatA che, paNa Aja pUrata mArI jAtane Apa saunA vargane ja mAnI laIne A mUrkhatA AcaravAnuM huM svIkAruM chuM. (sabhAjane samajI jaIne hase che). (netA zrI jayotIndra davenA vAkayane artha samajyA nathI, paNa lokone hasatA joIne hasavA mAMDe che !). (e joIne loko pharIthI hasI paDe che!) vyavasthApaka : pramukhazrI, bhAIo ane bahene, have muzAyarAnuM kAmakAja zarU karavAnI huM pramukhazrIne vinaMti karuM chuM........... a ( jyotIndrabhAI mAtAomAMthI eka mANasane saMjJA karIne bolAve che. eka mANasa AvIne eka lAMbe kAgaLa kADhe che. jyatIndrabhAI enA para sahI kare che. pelo mANasa cAlyo jAya che. tAonA moM para praznArtha che. A koNa hatuM?) pramukhazrI jyotIndra dave : e bhAI.vImA ejanTa hatA! (hAsya.) jyotIndra : have kavitAo rajU thaze. svAtaMtrya dina nimitenA A muzAyarAmAM pAdapUrti mATenI paMkitao traNa che. pahelI paMkita che " svAtaMtryadinanI A uSA, basa ATaluM kahI jAya che." zretAo : dubArA, dubArA ... jyotIndra: "svAtaMtryadinanI A upA, basa ATaluM kahI jAya che" e che pahelI paMkita, pAdapUrti mATenI bIjI eka paMkita che "thayAM che vIsa varasa pUrA, chatAM badhuM ya bAkI che." thayAM che....vIsa varasa pUrAM ... chatAM.... badhuMya bAkI che!" ane trIjI paMkita che"(vyavasthApakane pUche che) trIjI paMkita zI che? vyavasthApaka: trIjI paMkita che.. mArI pAse AvI nathI. paNa che kharI. plAniMga kamizananA azokabhAI kayAM gayA? azoka mahetA : trIjI paMkita zuM rAkhavI e aMge plAniMga kamizana ucca kakSAe carcA vicAraNA karI rahyuM che. IndirAjI : paNa 15mI ogasTa AvI pahoMcI ne muzAyaro zirU thavA Avyo . azoka mahetA : eTale zuM thayuM? muzAyare bhale cAle, paMkita pachIthI AvI pahoMcaze, parama divasa savAra sudhImAM AvI javAne pUro saMbhava che. ane te na bane te 1970 sudhImAM athavA to 1975 sudhImAM to - jyotIndra kahe : trIjI paMkita ema rAkhe, "game te kahuM chuM, game te karuM chuM." tAo : pharIthI ! pharIthI! jyotIndra: pharI paMkitao huM rajU ahIM karUM chuM." game te kahuM chuM. game te karuM chuM. jayotIndra : AzA rAkhuM chuM Apa saune paMkita samajAI haze. eka netA : (svAgata) nathI kaMI samaje, ema kahetAM DarUM chuM! ne samajyA vinA, hA e hA huM karuM chuM! jatIndra : have zrImatI IndirA gAMdhI pitAnI kavitA rajU ze. IndirAjI : svAtaMtrya dinanA A muzAyarAmAM mane kAvyagAnanI taka ApavA mATe Apa saune AbhAra mAnuM chuM. meM kadi kavitA karI nathI. lahiyA : tame kazuM ja karyuM nathI! mahenata karo, mahenata kare, mahenata karo, mahenata kare..." dinezasiMga : ahAhAhA ! IndirAjI : mahenata kare, mahenata karo, mahenata kare, mahenata kare, bIjA be cAra netA : :vAha, vAha, vAha, vAha, mahenata kare... mahenata karo. zAbAza! IndirAjI : theMkayu. pharIthI boluM? mahenata karo, mahenata kare mahenata kare, mahenata kare, mahenata karo, mahenata kare, mahenata karo, mahenata karo. (tALIonA gagaDATanI rAha jotAM aTake che. koI tALIo pADatuM nathI eTale muMjhAIne pramukhazrI sAme jue che.) jyotIndra: jA bena, muzAyarAmAM chellI kaDI hoya emAM nakkI karelI je paMkita hoya ne te AvavI joIe. tame lokone mahenata karavAnuM kahevA sivAya bIjuM kaMI nakkI karyuM che kharuM? IndirAjI : nA, pitAjIe mane kaheluM ke priyadarzinI, lokone haMmezA mahenata karavAnuM kahevuM. eTale huM lokone haMmezA mahenata karavAnuM kahuM chuM. jyotIndra: e barAbara che. paNa AgaLa to vadhavuM joIe? rAjya calAvavAnI bAbatamAM ApaNe jarAya AgaLa na vadhIe ne enuM e bolyA karIe e cAle, paNa muzAyarAmAM evuM na cAle. muzAyaro to gaMbhIra bAbata che. (IndirAjI muMjhAya che.) azaka mahetA : (kAnamAM) IndirAjI, tame pharIthI belavA zarU karo. pahelethI kaMI khyAla na hoya to paNa vAMdho nahIM, bolavA mAMDaze eTale bolatAM bolatAM kaMIka sUjhI jaze, enuM nAma ja pakiTava plAniMga! zarU karI do. pharIthI.. IndirAjI: (khAMkhArIne) mahenata karo, mahenata kare, mahenata karo, mahenata karo, ( pharIthI aTake che, cAre bAju jue che, morArajIbhAI kaMIka kahevA utsuka che.) IndirAjInI emanA para najara paDe che. paNa tarata pote najara pheravI le che. morArajIbhAI UbhA thaIne kahevA prayatna kare che, morArajIbhAI : makkama bane, makkama bane, makkama bane, makkama bane, IndirAjI : pramukhazrI, ema eka jaNa kavitA belanuM hoya tyAre vacce bIjAthI bolAya? jyotIndra : bIjAthI na bolAya, pramukhathI belAya. IndirAjI : (morArajIbhAI sAme joIne samajyA ? dhyAnamAM rAkhaje have. morArajIbhAI zAMta thaI jAya che.) jyotIndra : IndirAjI AgaLa calAvo. IndirAjI : (khoMkhAro khAIne pharIthI) mahenata karo, mahenata karo, khyAla ja nAma para Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-17 prabuddha jIvana 15 makkama banI, mahenata karo. jyotIndra: zrI cavANa have pitAnI kavitA rajU karaze .. hitendrabhAI: kepIrAITane bhaMga, kepI rAITane bhaMga. cavANa : dhIraja dhare, dhIraja dhare, jyotindra: sAhityamAM zabdonI, ane rAjakAraNamAM vidhAna dhIraja dhare, dhIraja dharo... sabhyanI apaharaNanI sadA chUTa hoya che. IndirAjI AgaLa calAve... (zrotAomAM ghoMghATa, eka jaNa bUma pADe che: gauhatyA sau Apane sAMbhaLavA utsuka che. kAMdha karo) IndirAjI : mahenata karo, mahenata karo, jatIndra: bhAIo, mANasa kavitA gAya ethI koI gAyane mahenata kare, mahenata karo (aTake che.) haju sudhI kadi kazuM nukazAna pahoMcyuM nathI ! eTale gaurakSAnI vAta jyotIndra : svAtaMtrya dinanI A uSA. atre lAvavAnI jarUra nathI. mANasa kavitA gAya ethI alabatta, basa ATaluM kahI jAya che. mANasane nukazAna pahoMce che e kharuM che. eka vAra nAnapaNamAM meM IndirAjI: hA, hA, ema ja huM kahevAnI hatI. gAya vize eka kavitA lakhelI .. svAtaMtrya dinanI A upA (hAsya). basa, ATaluM kahI jAya che.. - jatIndra: mane thayuM e kavitA huM gAyane saMbhaLAvuM. eka jyotIndra : svAtaMtrya dinanI A uSA (IndirAjI tarapha gAya AgaLa jaIne meM kavitA vAMcavI zarU karI. pahelAM te gAya AMgaLI cIMdhIne) zAMta rahI. paNa pachI enI AMkhe camakI. gAyane kavitA na gamI A uSA, hoya ema lAgyuM. eNe ziMgaDAM uchALyAM. huM kavitA pheMkIne eTale basa, ATaluM kahI jAya che. caDhI gaye. pariNAme, Aje...e kavitA hayAta nathI ! huM chuM! jo ( tALIo ) meM kavitA saMbhaLAvavAno Agraha rAkhyuM hota te kavitA amara have ApaNe kavitAgAna mATe vinaMti karIzuM. thaI gaI hota, huM na hato ! Ama kavitAne kAraNe gAyee mANasane morArajIbhAI: have huM mArI kavitA rajU karuM chuM, je tamAre nukasAna pahoMcADavAnI IcchA karI che; mANase gAyane kavitA dvArA zAMtithI sAMbhaLavAnI che. kadi nukasAna nathI pahoMcADayuM. eTale gorakSAnI vAta atre lAvavAnI ( eka bAju beThelA gujarAta kaeNncesanA netAo josathI jarUra nathI. cavANa sAheba, tamAruM kAvyagAna AgaLa calAve tALIo pADI UThe che.). cavANa : dhIraja dharo, dhIraja dharo, morArajIbhAI : hamaNAM tALI nathI pADavAnI. huM kahuM tyAre. dhIraja dharo, dhIraja dhare, (vIluM meM karIne e sau zAMta thaI jAya che.) te che sukhane samaya AvI rahyo . ' ' merArajIbhAI: muzAyarAnI zAyarI, e te badhI che, hAyarI. dhIraja dharo, dhIraja dharo.. (tALIo mATe aTake che.) cavANa : (kAvyagAna AgaLa calAve che). (kaI tALIo nathI pADatuM, eTale gujarAta keMgresanA vibhAga muja kuMDaLIne joI che? tarapha pharIne jJA kare che. tyAMthI ekadama tALIonA gaDagaDATa zrotAo : dubArA dubArA... Ave che.). cavANa : muja kuMDaLIne joI che? merArajIbhAI : AdAba arjha, AdAba arjha. emAM gurunI bhramaNakakSAne - muzAyarAnI zAyarI, nihALI joI che? * " , e to badhI che lhAyarI. tAo: nANal , basa eka zAyara che ahIM cavANa : Ama te jyotiSamAM huM enI zAyarI .. e zAyarI mAna saheje nathI ! - (eka vibhAgamAMthI bUma saMbhaLAya che morArajIbhAI jhidAbAda! eka tA: ema ke? nANAMpradhAna jhiMdAbAda !) cavANa : Ama te jayotiSamAM huM . (bIjA vibhAgamAMthI bUma paDe che, zabdo pAchA kheMce). mAna saheje nathI. . - jyotIndra : bhAIo, dareka zAyarane mAtra potAne ja zAyarI (paNa) chApAM mahIM AgAhI, gaNavAne adhikAra che. zAyarImAM vAstavane bhUlI 5nA dora . meM phAMgI AMkhe joI che! chUTo mUkavAnI haMmezA chUTa hoya che! ( tALIo) (zrotAomAMthI hAsya) cavANa : chatrapatinI svArI, caDhatAM ' jyotIndra : murabbI morArajIbhAI, Apa AgaLa vadha... thoDo vilaMba te thAya ne? morArajIbhAI : AgaLa vadhe ema dhIraja dhare, joyA kare, Apa kaho cho ! ThIka thAya che, je thAya che! AgaLa vadhu kevI rIte? svAtaMtryadinanI A uSA. A lokazAhI rAjane basa ATaluM kahI jAya che... ' uddhAravuM kevI rIte? pATila : (moTethI chIMka khAya che) hAka chIM sarvadA huM je karuM (sau khaDakhaDATa hasI paDe che. cavANa AgaLa belavA jAya - te satyavANI hoya che, che, paNa hAsyanA vaMToLa vacce emanA zabdo saMbhaLAya ema lAgatuM je eTaluM samaje nahIM, nathI. e besI jAya che.) (tene) uddhAravA kevI rIte? - jatIndra: have zrI sadaMbA pATila pitAnI kavitA raja (nirAza thaIne besI jAya che.) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 prabuddha jIvana tA. 16-9-67 rAjakIya nirIkSako kahe che ke sadobAjIne pradhAnapaduM barAbara na sa. kavipada te sadaze ja evI zraddhA che. pATila :( nAka lUchatAM - lUchatAM) svAtaMtraya dinanI A upA basa eTaluM kahI jAya che. zaradImAM sapaDAya siMha (pharIthI nAka lUche che). zaradImAM sapaDAya siMha, ziyALa AvI jAya che! vAtAvaraNamAM phera paDavAne ane zaradI jaze... ne garjanA karate pharI jyAM siMha ubho thaI jaze. kezavALIne pha lAvIne huMkAre. hAka cha... " (chIMkanI paraMparA cAle che. pATila belavA jAya che ne pAchI chIMko Ave che !) otAomAMthI : pATilasA'ba, dilhI dUra hai. jyotIndra: kezavALIne halAvIne huMkAre...pachI AgaLa calAve pATila sAheba. zrotAomAMthI: hAka chIM ! (pATila sAheba nAka lUchatAM jayotIndrane saMjJA kare che, ke "AgaLa calAvo" ane pote besI jAya che) jatIndra: pATila sAheba to kaphanI upAdhithI AgaLa kavitA karI zake ema nathI." rDo. rAdhAkRSNana: mane rajA che? jyotIndra : tame rAdhAkRSNanajI? DAhyA mANasa thaIne A kavitAne cALe? De. rAdhAkRSNana : huM eka sAmAnya mANasa tarIke A muzAyaro sAMbhaLavA Avyo chuM. huM bolavAne nahote, paNa pATilasAhebanI choko sAMbhaLIne thoDuM sUjhayuM che.beluM? jyotIndra : kRSNa kayAreya koInuM kahyuM mAnyuM nathI, te rAdhAkRSNapnane manAI karyAne zo artha? rAjyapada ane philzaphapada zobhAvyA pachI have rajU thAya che kavipada-AkAMkSA rDo. rAdhAkRSNana... De. rAdhAkRSNana : pATila sAhebane zaradIthI chIMka khAtAM joI mane A kavitA sUjhI che. jyotIndra : "chIMka khAtI priyAne' nAmanuM eka kAvya mArA eka mitre lakheluM. chapAvyuM, puraskAramAMthI eka bAmanI zIzI paNa kharIdAya evuM nahotuM! eTale kavitA lakhavAnI emaNe baMdha karI. have e kavitA nathI lakhatA. have e vikasa veparabanA selsamena che! ... ... paNa rAdhAkRSNanajI, tame tamArI kavitA rajU kare, . rDo. rAdhAkRSNana rDo. rAdhAkRSNana : paMkitao che svAtaMtraya dinanI A uSA basa ATaluM kahI jAya che. mArI kavitA paNa e aMge ja che. vAta, pitta ne kapha mAnavadehamAM AvI vasyAM, sapramANa jo e traNe rahyAM, te pha, ti ne AnaMda che. paNa eka jo vadhI jAya che? paNa che ke je vadhI jAya ne bIjAnuM baLa ghaTI jAya che. te dehanuM zuM thAya te zaradI mahIM dekhAya che! daDhatA, dhRti ne lokapriyatA netRtvanA A aMza che! (Aje) sapramANatA enI nathI, (tethI) mAMdagI varatAya che! (paNa) AzA e mAnava cittanuM - ad bhuta rasAyaNa che TharyuM. AzA ane hiMmata thakI prArabdha paNa palaTAya che. sAthe maLI mahenata karo, dhIraja dharo, hasatA raho. A rASTranI zaradI taNA kaho to! pachI zA bhAra che? svAtaMtrya dinanI A uSA, basa eTaluM kahI jAya che... [ tALIonA gaDagaDATa] A samaye acAnaka IlekaTrIka vAyarIMganI koka khAmIne kAraNe thoDI kSaNa lAITa baMdha thaI gaI. ho ho thaI gaI. "lAITa, lAITa" "kavitA, kavitA" "khurazI, khurazI" "bhAIo zAMta raho" vagere pikAro vacce theDI dhAMdhala thaI gaI....sabhA vikherAI gaI.. daseka miniTa pachI lAITa thaI tyAre Aghe korDana karIne jyotIndra ane rAdhAkRSNanane thoDA svayaMseva saMbhALIne bahAra laI jatA dekhAyA hatA. maMca para netAo vacce khurazIonI kheMcAkheMcI. mArAmArI cAlu hatI. eka vAra paNa bUma pADI rahyo hato. ane mArI khurazI... ThoTha nizALiyo AcArya rajanIzajInA sAnnidhyamAM yojavAmAM AvelI sAdhanA zibira jIvana jAgRti kendra taraphathI jaNAvavAmAM AvyuM che ke AcArya rajanIzajInA sAnidhyamAM AgAmI okaTobara mAsanI tA. 20mI sAMjathI tA. 23 mI sudhI ema sADAtraNa divasanI eka sAdhanAzibira mAtherAna khAte yojavAmAM AvI che. A zibiramAM bhAga levA IcachanAra vyakitae jIvana jAgRti kendranA kAryAlayamAM (505, kAlabAdevI roDa, muMbaI - 2, Te. naM. 22331) rU. 55 bharavAnA raheze. A saMbaMdhamAM vizeSa vigate paNa kAryAlaya sAthenA saMparka dvArA meLavI zakAze. Ane lagatuM phorma okaTobara mAsanI 7 mI , tArIkha pahelAM kAryAlaya upara bharIne mokalavAnuM raheze. mudraNa zuddhi tA. 1-8-67nA prabuddha jIvanamAM 83mAM pAse 'sAbhAra svIkAra'mAM Arogya "maMjarI" nI kaMDikAmAM rUA. 1-50ne sthAne 1-20 vAMcavA vinaMti che. tA. 1-9-97nA 'prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela jaina dharmanuM hAI e lekhamAM pAnuM 85 laTI 15 upara parigraha chapAyuM che tenA sthAne 'aparigraha' ema vAMcavA vinaMti che. eja aMkamAM pAnuM 88 pahelA kolamanA cheDe 'zarIranI AkRti, rUpa, raMga, vagerenI racanA kare tenA sthAne "je AtmAnA azarIrI svabhAvanuM AvaraNa kare ane maryAdita zakitaovALuM zarIra, rUpa, raMga, AkRti, guNa ane bhautika khyAtinuM nirmANa kare te nAmakarma" ema vAMcavA vinaMti che. taMtrI, "prabuddha jIvana' mAyika: zrI muMbaI jana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd No, MH. 117 - vArSika lavAjama rUA. 7. I prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 11 muMbai, ekabara 1, 1967, ravivAra nA - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 12" chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA zro umAzaMkara jozI: eka jIvana upAsanA (cAlu thayelA okaTobara mAsanI tA. 8,9 ane 10 mInA roja ghaDavA mATe eka samiti tmivAnuM nakkI karIne sau chUTA paDayA. naDIdilhI khAte maLanAra gujarAtI sAhitya pariSadanA 24mA adhivezanane AdanI sAhitya pariSade evo aitihAsika TharAva karyo. lakSamAM rAkhIne te adhivezananA pramukhasthAna mATe varAyelA zrI zrI umAzaMkara joSI te ja pariSadanA sAhitya vibhAganA umAzaMkara joSIne paricaya Apate A lekha zrI kisanasiMha cAva pramukha hatA. emanuM e vibhAganA pramukha tarIkenuM smaraNIya vyAkhyAna "kavinI sAdhanA" sAMbhaLIne AMtaravRni thaI hatI. eja umAzaMkara DAe lakhI meka che je nIce pragaTa karatAM mane khUba AnaMda dilhImAM okaTobara mAsanI 8, 9, 10 nA roja maLanArI gujarAtI thAya che. taMtrI) sAhitya pariSadanA adhivezananA sarvAnumate pramukha cUMTAyA che. dilhI gujarAtI sAhitya pariSadanuM saMmelana jyAre chellAM naDIAdamAM saMmelananA umAzaMkara pramukha bane emAM aucitya ane zebhA baMne maLyuM tyAre govardhanarAma zatAbdine utsava paNa enI sAthe sAMkaLI sacavAyAM che. A prasaMge emane vize thoDuMka lakhavuM che. amArI levAmAM Avyo hato. e saMmelananA prathama divasanA savAranuM maitrI ane nikaTatA eTalAM che ke emane viSe lakhatAM svAbhAvika kAmakAja pUruM thayuM ane adhivezana vikharAvA mAMDayuM tyAre mukhya rIte ja saMkoca thAya. snehanAM vaheNamAM taNAIne kayAreka sapramANatA daravAjAM AgaLa zrI umAzaMkara joSI eka sUcanApatra vahecatA hatA. ane samatulA na sAcavI zakavAne bhaya paNa kharo. emanAM vyakitatvanAM e daravAjethI pariSadanA sUtradhAra ane cakravartI zrI kanaiyAlAla munazI sad guNe ane zubha lakSaNe ghaNAM badhAM jANItAM ya che. emanI sarjakanIkaLyA. temanA hAthamAM paNa umAzaMkare e sUcanApatra ApyuM. e pratibhA ane sarvatomukhI prabuddhinAM sAhityakAryonI. ananyatA paNa sucanApatramAM gujarAtanA prasiddha vartamAna sAhityakAronA nAmanI achatI nathI. emanI jIvanayAtrAnA pagalAM aspaSTa nathI. emanI lagabhaga pANI sahIthI zrI munazInI sAme eka phariyAda ane dhanyatAnA sImAcinhothI gujarAta ajANyuM nathI. emAM emane viSe paDakAra hatAM. gujarAtI sAhitya pariSadanuM baMdhAraNa ane mALakhuM je zuM lakhavuM e paNa eka mUMjhavaNa che. saramukhatyArazAhInA cokaThAmAM jakaDAyeluM hatuM temAMthI tene mukata karIne, ' chatAM emanuM vyakitatva je AMtaradaivatathI racAyeluM che, ane lekazAhI svarUpa ApavAnI emAM joradAra mAMgaNI hatI. munazI pariSadanA sarvasva hatA. je karatA te thatuM. je cAhatA te banatuM. jenA saMvAdI saMvedanamAMthI emanA zivasaM5 jAge che te AtmaemanA sattAnA mugaTamAM pariSada eka zobhAnuM pIMchuM hatuM. A avasthA saMpadA vize ane saMkalpane caritArtha karavAnuM che jyAMthI sAma ane vyavasthAnI sAme pelA sucanApatramAM roSabharI phariyAda hatI. meLave che te nispRha, nisvArtha ane nirAmaya prematIrtha viSe thoDuM ane enuM svarUpa sudhAravAnI joradAra mAgaNI hatI. ' kahevAnI IcchAne ahIM mUrta karuM chuM. mane e paNa khabara nathI ke - munazIne virodhanI A vAta gamI nahiM, paNa A virodha mAre je kahevuM che ane je rIte kahevuM che, te kahI zakIza ke nahIM e avagaNI zake ema paNa nahotuM. eTale emaNe e sahI kara prayatna che. saphaLa na e thAya. AnaMda kaMI javAne nathI. ' nArAmAMthI eka nAnA pratinidhimaMDaLane maLavAnI ane carcA kara - I. sa. 1947mAM jAnyuArInI 26mI tArIkhe "saMskRti"ne vAnI taiyArI batAvI. umAzaMkara sahita ame sAteka jaNA zrI bAbu- prathama aMka pragaTa karavAne manasube ame sevatA hatA. e aMka bhAI jazabhAI paTelane tyAM munazIne utAre bapore zrI munazIne viSenI yojanA ane saMskRtinI vyavasthA tathA taMtra vizenI vigate maLyA. munazI bahu svastha ane sukhI nahatA. carcA nikhAlasa hatI. ame nakkI karatA hatA. umAzaMkara taratamAM ja gujarAta vidyAsabhA mAMthI mukata thayA hatA. eTale mane vicAra Avyo ke "saMskRtinuM kayAMya aspaSTatA nahotI. eka ja vAta hatI. pariSadane lokazAhI Arthika bhAraNa ane enA saMcAlananI javAbadArI emane mAthe svarUpa Ape. ane e kArya emane potAne ja hAthethI thAya te jeTalAM ochAM hoya teTaluM emanuM taMtrI tarIkenuM sarjanAtmaka kArya sarvathI uttama. vadhu saraLa bane. eTale meM emane lakhyuM ke 'saMskRtinuM saMcAlana munazI ema saraLatAthI mAne evA kayAM hatA ? kAyadAzAstrI, ApaNe bhAgIdArImAM calAvIe. sattAdhIza, saMskAramUrti ane rASTrIya netA. ekadama kema hAra kabule ? ' emane atizaya premALa patra Avyo. emAM naryo prema varasyo pratinidhimaMDaLa potAnI mAgaNImAM makkama hatuM. tyAM munazI lAla hato. chatAM emanI nizcayAtmaka AtmaniSThA ane AjhAdI jhaLakatAM AMkha karIne tADUkyA : "tame sahIonA baLathI mane DarAvavA hatAM. emaNe mArA snehane svIkAra karyo. bhAgIdArInI vAtane AvyA che? AvI sahIo te huM ya bhegI karI zakuM." umAzaMkarane asvIkAra karyo. emaNe asaMdigdhapaNe lakhyuM ke uttaradAyitvamAMthI puNyaprakopa A sAMbhaLIne sahaja bhAve bhabhUka: "A nAmAMthI chaTakavuM emAM mANasAI nathI. 'saMskRtinI prasiddhi pachI enAM sukhadasa nAme paNa ekaThAM karI zake te ame hArIne cAlyA jaIe. du:kha ane sagavaDaagavaDa veThavAnI ane emAMthI AnaMda meLavavAnI A sahI karanArA vecAtA nathI maLatA." ane ene hAtha Apa- mArI taiyArI che. ApaNe Aja rIte have AgaLa cAlIe. . ' Apa munazInI AgaLa mUkelA nAnA Tebala para pachaDAyo. sau zAnta huM nirbhaya thayo. e nirbhayatAmAMthI prasannatA ane umAzaMkara thaI gayA. munazI paNa thoDAka ghavAyA jevA thaI gayA. ane pachI te taraphanA snehAdara vadhyAM. enA javAbamAM meM je patra lakhyo emAM vAtAvaraNa badalAyuM. samAdhAnanI havA baMdhAI. pariSadanuM navuM svarUpa mArAthI cAra varNanI navI vyAkhyA lakhAI gaI. saMgharSa 2ne vikAsanI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) 108 , prabuddha jIvana tA. 1-10-17 janetA che. saMgharSane namI paDe te zudra, saMgharSanI sAthe samAdhAna kare te vaizya, saMgharSanI sAthe yuddha kare te kSatriya, paraMtu saMgharSamAMthI saMvAditA nIpajAve te brAhmaNa. umAzaMkaranA brAhmaNatvanA mAre ne sukhada sAkSAtkAra hato. eka vakhata eka mitra umAzaMkara, pAse eka vinaMti ane darakhAsta laIne AvyA. mitranI IcchA hatI ke umAzaMnne paradezane pravAsa karavo. kharca badhA mitra Ape. koI zarata nahIM. upakAranI lAgaNI nahIM. emAM kevaLa umAzaMkranuM vyakitatva vadhu saMpanna thAya evo ja gupta sabhAva. umAzaMkare snehane svIkAra karyo atyaMta gadgadbhAve, paraMtu vinaMtine pUrNa svasthatA ane asaMdigdhapaNe asvIkAra karyo. parAkrama ane jIvanakamAInI pUrepUrI kiMmata cUkavavAnuM potAnuM gajuM na hoya to pArakI zakita vaDe je kaMI maLe temAM na hoya teja ke na hoya zIla. - vaDodarA yunivarsiTInA gujarAtInA prophesara ane e vibhA- ganA vaDAnI jagyA mATe arajI mAgavAmAM AvI. mane khabara che tyAM sudhI e sthAna mATe umAzaMkrane vizeSa vinaMti karavAmAM AvI hatI. paNa be murabbI sAhityakAre pasaMdagInI samitimAM hovAthI arajI karI zake ema nahotA. eTale umAzaMnne pote paNa arajI nA karI; ane e jagyA javA dIdhI. emane ema hatuM ke A jagyA mATe pelA be murabbIna hakka hato. . emanA jIvanamAM je sahaja bhAve nispRhAnA uchera ane vikAsa thayo che te anAsakata nirAmayatAe emanA zIlane bAMdhyuM, emanA premane nircAja banAvyo ane emanA parAkramane tejasvitA arpI. sAhitya akAdamI sAthe emane gADha saMbaMdha keTale badhA nispRha, nisvArtha ane Tastha che ke te jeo jANe che teo kaheze ke nikaTanA mitra mATe paNa khoTI lAgavaga na vAparavI evI jIvananiSThAne kAraNe keTalIka vAra gerasamajaNa paNa pedA thaI che. paraMtu emaNe enI paravA nathI karI. satya game tyAre ApameLe pragaTa thaze evI emanI zraddhA che. gujarAta yunivarsiTInA niyamana vibhAganA DInanI cUMTaNI e svArthI anyAya sAmenA paDakAra rUpe laDhavI paDI hatI, ane upakulapatinI cUMTaNI e AvI paDela Apaddharma hato e vAta have chAnI nathI. A banne cUMTaNI laDatI vakhate eka paNa prayatna cUkavo nahIM, purepurI tAkAta saMyojavI, saMpUrNa vyavasthAzakita vAparavI ane chatAM jANe koI bIjA mitranI cUMTaNI laDatA hoya eTalI anAsakata nispRhA ane taTasthatA jALavIne jItavI e emanI jIvanavibhUtinuM anAsakata ane abhirAma pragaTIkaraNa che. satyanI bAMhya choDavI nahIM, svadharma sadA sAcavavo, zIlane cheha na deva ane niSThApUrvaka jIvanadevatAnI pratiSThA kaje sadA hiMmatathI jhUjhavuM emAM emanAM AtmakhamIranI pratIti to che ja; paNa eka AtmavAna brAhmaNanI kRtArthatA ya che. saphaLatA niSphaLatA emanA jIvanane mApadaMDa kadI nathI rahyo. emaNe eka divasa vAtavAtamAM bahu ja gaMbhIratA ane gauravapUrvaka chatAM sahajatAthI kahyuM hatuM ke huM bhale kAMI bIjuM jIvanamAM ne karI zakuM; paraMtu koI mANasa ene dhikkAravAmAM mane vivaza ane bAdhya nahIM karI zake. ane koI paNa mANasa mAre mana asahya nathI. A be mAre pitAne karavAnA rejanAM kAma che. A ananya ane vinamra AtmavizvAsanA garbhamAM emanuM prematIrtha aMtahita paDayuM che. ahIMja emanA jIvananuM jharaNuM vahe che. emanA AMtaradevatanI ane AtmasaMpadAnI gaMgetrI paNa ahIM ja che. A daSTie umAzaMkara pUrI bhAratIya nIpaja che A bhAratIyatA- AryatA Indian-ness emanI ujavaLa sattvazIlatA che, eTaluM ja nahIM, emanI vIryavatI tejasvItAnuM preraka baLa paNa che. jIvana ane jIvanadevatAnA AvA jAgrata upAsakanuM gujarAtamAM janmavuM ane jIvavuM e ghaTanA pote ja eka apUrvatAnuM pratIka che.. emanI javana upAsanA nIrakhatAM kabIranI paMkita sAMbhare che : "sAdha saMgrAma hai renadina jhUjhanA deha parjata kA kAma bhAI !" kisanasiMha cAvaDA bhAratanuM zikSaNa mAdhyama ( tAjetaramAM pasAra thayelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM Do. uSAbahena mahetAe A ja viSaya upara vyAkhyAna ApyuM hatuM. te vakhatanA pitAnA vivecanane tyAra pachI banelI ghaTanAo ane dilhImAM maLelI upakulapationI pariSadanI carcA ane nirNayone sAthe sAMkaLI laIne taiyAra karI ApelI noMdha prabuddha jIvananA AgaLanA aMkomAM pragaTa karavAmAM AvelI carcAonA anusaMdhAnamAM nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) zikSaNanA mAdhyamane prazna sarva dezamAM ane sarva kALe mahatvane prazna che, paNa Aje ApaNA dezamAM te A prazna cakacAra jagAvI che, ane ene kAraNe zrI cAgalA jevA pradhAnamaMDaLanA pIDha ane anubhavI pradhAne pradhAnapadane tyAga karavAnuM ucita mAnyuM che. prAthamika ane mAdhyamika kakSAe zikSaNanuM mAdhyama mAtRbhASA ja hoya e zikSaNazAstrane sarvamAnya siddhAMta che, paNa ucca zikSaNanI kakSAe mAdhyamane prazna vicAra mAMgI le che. bALaka nAnuM hoya tyAM sudhI mAtAnA dUdha para jIve e yogya lekhAya, paNa jema jema e moTuM thatuM jAya tema tema mAtAnuM dUdha choDI, gAya ke bheMsanuM dUdha pIvuM ane te pachI annAhAra karavo e ene mATe ucita ane DahApaNabhareluM che tema bALaka mAdhyamika kakSA mUkI vizvavidyAlayanI kakSAe Ave eTale mAtRbhASA choDI bIjI bhASAne-sArAye dezanAM vizvavidyAlayo mATe samAna evI bhASAne apanAve e ene mATe ane dezane mATe upakAraka che. ucca kakSAe zikSaNanAM mAdhyamanI bhASA evI hovI joIe ke je vidyArthI sArI rIte samajI zake, jemAM potAnA vicArone sahelAIthI vyakata karI zake. sAthe sAthe e bhASAmAM vaijJAnika viSayo ane emAM thatAM adyatana saMzodhanone sArI ane sugama rIte vyakata karavAnI kSamatA paNa hovI ghaTe. A daSTie vicAratAM Aje bhAratanI sarva prAdezika bhASAo saMpanna ke sakSama nathI emAM koI zaMkA nathI. sarakAra mAne che ke pAMca ke dasa varSanA gALAmAM A bhASAomAM pAThayapustakone moTA pAyA para anuvAda karAvI A muzkelIno sAmano thaI zakaze. paNa anuvAda mATe pUratA pramANamAM dareka bhASAmAM dareka viSayanA vidvAno maLavA muzkela che. vaLI, vizva vijJAnane kSetre Aje eTalI jhaDapathI AgaLa vadhI rahyuM che ke ke sArA pustakano anuvAda thAya ane e pAThaya pustaka tarIke svIkArAya eTalA samayamAM te kadAca emAM pratipAdita siddhAMta jUnA ane aparyApta (outdated) thaI jAya. pariNAma e Ave ke duniyA jyAre eTama - yugamAM jIve che tyAre ApaNe pAchAM aMdhakArayuga ke baLadagADInA yugamAM jaIne aTavAI jaIe. kadAca dalIla khAtara ema mAnI paNa laIe ke badhI bhASArone amuka kAlAvadhimAM sarakhI ane saMpUrNa rIte saMpanna karavI zakya che toye dezanA raaikyanI daSTie prAdezika bhASA ucca zikSaNanuM mAdhyama bane e hitAvaha nathI. zikSaNanAM aneka bemAMnuM roka ane mahattvanuM dhyeya dezamAM lokazAhIne majabUta banAvavAnuM ane bhAvAtmaka aikya viksAvavAnuM paNa che. koThArI-kamizananA ahevAlamAM paNa A vAtane svIkAra karavAmAM Avyo che. A daSTie vicAratAM prAdezika bhASAone mAdhyama tarIke svIkAravAthI dezanI ekatAne meTo dhakko lAgaze. dezanA bhAgalA pADayA e ApaNI sauthI moTI bhUla. e pachI bhASAvAra prAntaracanAne svIkAra karyo e bIjI bhUla. ane prAdezika bhASAne ucca zikSaNanA mAdhyama tarIke svIkArIzuM te e ApaNI trIjI moTI bhUla haze, eTaluM ja nahi Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 31-10-67 paNa, zrI cAgalAe kahyuM che tema e bhUla sauthI vadhu gaMbhIra puravAra thaze; kAraNa ke e eka evI bhUla che ke jemAM ApaNane bhUla samajAya taye temAMthI pAchI pAnI karavI asaMbhava banaze. A pagalAM dvArA eka pradezanA rahevAsI peAtAnA ja pADozI pradezamAM paradezI banI jaze, rAjya rAjya vacce zikSako tathA vidyArthIonuM AvAgamana ane AdAnapradAna agharU banI jaze, vicAronA vinimaya muzkela thaze, ane AthIye vadhu ciMtAjanaka pariNAma to e Avaze ke AjanA saghana banatA jatA audyogIkaraNane lIdhe ghaNAM kuTuMbAne paraprAntamAM vasavATa karavAnI pharaja paDaze ane e prAntamAM zikSaNanuM mAdhyama tyAMnI prAdezika bhASA hovAnA kAraNe bhAI- bhAIne to zuM paNa mAbApAne paNa saMtAnothI vikhUTA thavuM paDaze. aMgrejI nahi-- pramuddha jIvana Ama ucca kakSAe zikSaNanuM mAdhyama sarva vizvavidyAlayAmAM samAna hoya eja ISTa che. paNa A bhASA aMgrejI ke hiMdI e mATe matabheda che. A bhASA aMgrejI na hoI zake, kAraNa e paradezI bhASA che. bhAratanI janatAnuM ati moTuM pramANa ethI aparicita che, e bhASA lokothI vimukha che. vaLI duniyAnA svataMtra dezamAM AfikAnA gheADA dezane bAda karatAM bIje kayAMya paradezI bhASA mAdhyama tarIke svIkAravAmAM nathI AvI. phIlIpAInsamAM aMgrejI bhASA zikSaNa mAdhyama tarIke kAyama rahI che kharI, paNa tyAMnI bhASApariSade evA cokkasa mata vyakata karyo che ke dezanI bhASAne samRddha banAvavA pUrepUrA ane tanatoDa prayatna karavA ane jevI e bhASA taiyAra thAya ke tarata ja aMgrejIne badale dezanI bhASAne ja mAdhyama tarIke svIkAravI. vaLI svAtaMtryasaMgrAmamAM ApaNA netAee vividha maMtra Apyo hato. 'svarAja, svadezI ane svabhASAno '. Aje svarAja Avye vIsa -vIsa varSanAM vhANAM vItI gayAM te ke ApaNe svabhASA aMge koI nirNaya laI nathI zakyA. saMparkabhASA, sakhIbhASA vagerenI bhUlabhUlAmaNImAM aTavAI gayAM chIe e atyaMta du:kha ane zaramanI vAta che. --paNa hiMdI. Ama ApaNe aMgrejInA mAdhyamanI bhASA tarIke svIkAra na karI zakIe to eka ja vikalpa bAkI rahe che hiMdIne ucca zikSaNanA mAdhyama tarIke svIkAravAnA. hiMdI aMge jAtajAtanA vAMdhAo to . uThAvavAmAM Ave ja che. enI virUddhanI pahelI dalIla e che ke e joIe eTalI saMpanna bhASA nathI, vikasita nathI. A dalIlamAM bahu tathya nathI; kAraNa aMgrejI mIlTana ane zekasapIaranI bhASA che te hiMdI paNa sUradAsa, kabIradAsa ke premacaMda ane prasAdanI bhASA che. bIjI dalIla e karavAmAM Ave che ke hiMdIe kadAca sAhityakSetre pragati sAdhI haze, paNa vaijJAnika kSetre to hajI eNe ghaNI majala kApavAnI che. kadAca Adhunika vaijJAnika siddhAMtonI abhivyakita mATe aMgrejI hiMdI karatAM vadhu upayukata mAdhyama haze e sAcuM, paNa hiMdImAM A mATenI kSamatA nathI e kahevuM yogya nathI lAgatuM. hiMdInI ane sarva bhAratIya bhASAonI jananI saMskRta khUba samRddha bhASA che, prAcIna jamAnAmAM paNa emAM sAThathI vadhAre kaLAo ane trIsathI vadhAre vijJAnanAM pustako lakhAyAM hatAM. eTale hiMdIne saMskRtamAMthI jarUrI pAribhASika zabdo maLI raheze. ane Ama chatAM ye muzkelI paDe to vijJAna, tAMtrika zikSaNa Adi kSetremAM AMtararASTrIya zabdakoSa banAvI e zabdone apanAvI zakAya. A badhuM karavuM saheluM nathI e sAcuM, paNa sarva vAtamAM ane khAsa karIne rASTrIya mahattvanA praznomAM ukela sahelA ja hoya evI AzA rAkhavI asthAne gaNAya. kAraNa ahIM ukela sahelA che ke agharo enA karatAM e rASTranI daSTie hitAvaha che ke nahi e jovuM vadhu Avazyaka che. A uparAMta eka ja mAdhyama hoya to Arthika daSTie paNa e vadhu phAyadAkAraka nIvaDavAnA ja. sarakAre te mAdhyamanA prazna aMge AkharI nirNaya laI lIdhA che. snAtaka kakSA sudhI prAdezika bhASAne mAdhyama rAkhavAnA ane upakulapationI pariSade A nirNayane bahAlI paNa ApI che. Ama jyAre A prazna aMge vadhu carcA karavI nirarthaka che tyAre sarakAra ane zikSaNasaMsthAo mATeeka sAvadhAnIno sUra to jarUra 109 kADhavA rahyo. te e ke prAdezika bhASA mAdhyama tarIke svIkArAya -paNa tribhASAsUtrana bhUlAya enI takedArI rAkhavI atyaMta Avazyaka che. pradezabhASA mAdhyama banne te paNa dezabhASA tarIke hiMdI ja rahe ane rahevI joIe. enAM zikSaNa mATe yogya ane svarita pagalAM levAvAM joIe. sAthe sAthe eka videzabhASA, pachI te aMgrejI hoya ke jarmana, raziyana hoya ke phrenca, paNa vidyArthI zIkhe, eTaluM ja nahi paNa, e bhASAnAM pustako sahelAIthI vAMcI ane samajI zake e mATenI paNa vyavasthA thavI joIe. A bAbatamAM sarakAra ane zikSaNasaMsthAonI javAbadArI paNa kaI ochI nathI. vizvavidyAlayA svAyatta saMsthA che. zikSaNane lagatI badhI bAbatAmAM-pachI te upakulapatinI nimaNuMka hoya ke pAThayakramanuM ghaDatara, zikSaNanA dhAraNanA prazna hoya ke mAdhyamanAemane pUrI svataMtratA maLavI joIe. sarakAre emAM koI paNa jAtanA hastakSepa karI sarasvatInAM maMdirone sattAnAM thANAM banAvavAnA vyartha prayatna na karavA joIe. te ja rIte rAjakIya pakSAe paNa vidyArthIone rAjaramatanAM pyAdAM banAvavAnAM mAhamAMthI mukata banavuM joIe. AvAM pagalAM levAze te ja mA sarasvatInuM DhelanuM Asana pharIne sthira thaze. ane ApaNI zikSaNasaMsthAo sAcA arthamAM saMskRti~tIrtho banI raheze. upakulapationI pariSamAM vizvavidyAlayonI svAyattatA para tathA dareka vibhAga (Faculty) ne mAdhyama badalavA mATe--enI avadhi mATe--svataMtratA ApavAnI vAta para mUkAyelo bhAra e zikSaNamAdhyama nakkI karanAra sarakAre khAsa dhyAnamAM levAnA rahe ja che. sarakAra ane zikSaNasaMsthAonA jeTalI ja ke kadAca ethI ye vadhu javAbadArI A prazna aMge prajAe ane vizeSa karI hiMdIbhASI prajAe uThAvavI paDaze. prathama te hiMdI - bhASIoe vizALa dRSTibiMdu apanAvI bhAratanI bIjI bhASAonA tema ja aMgrejInA pracalita zabdo apanAvI hiMdI bhASAne vadhAre samRddha banAvavAne taiyAra rahevuM paDaze. te ja rIte rAjyabhASAbhASI prAMtonI prajA para hiMdInuM prabhutva jabarajastIthI ThokI besADavAno prayatna na karatAM prema, dhIraja ane samajapUrvaka hiMdI bhASAnA pracAra mATenA prayatno karavA paDaze. aMgrejI bhASA pratye dveSanI bhAvanA keLavI 'aMgrejI haTAe' jevAM sUtro ke tAmIla bhASAnAM calacitrAnA bahiSkAra karavA jevAM dezane vidIrNa karatAM pagalAM na levAnA niradhAra karavA paDaze. A sAthe ja emaNe potAmAM, potAnI bhASAmAM vizvAsa paNa keLavavA rahyo. kAraNa hiMdI koInI dayA para jIvatI bhikSuNI bhASA niha paNa ApabaLe AgaLa vadhatI jIvaMta, gauravazAlinI bhASA che. Ama sarva kSetre samaja ane sahakAranuM vAtAvaraNa sarjAze te DahoLAyelA zikSaNanA mAdhyamanA praznanuM vheluM mAruM saMtASakAraka nirAkaraNa thaze, eTaluM ja nahi paNa, mA bhAratInAM bALako bhinna thatAM aTakI eka avAje gAI zakaze ke ' bhArata jananI eka hRdaya ho!' uSA mahetA vedamRti paMDita sAtavaLekarajI (temA paricaya 114 pAnA upara ApavAmAM Avyo che.) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabhuddha jIvana 66 mArA ceAganA anubhavA' ayaM phri paramo dhamAM, yayogenA manazanamU "yoga vaDe Atmadarzana karavuM e ja parama dharma che." Wan (1963nA phebruArI mAsanI 22mI tArIkhe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphthI sva. sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTInuM jAhera sanmAna karavAmAM AveluM. te prasaMga upara temanI ujajavala jIvana kArakIrdI rajU karavA mATe te aMgenI vigato meLavavA mATe sara maNilAla nANAvaTIne jUhu khAtenA temanA nivAsasthAne be traNa vAra pratyakSa maLavAnuM baneluM. A daramiyAna "mArA yoganA anubhavA" e mathALA nIce temaNe lakhelI ane TAIpa karAvelI eka lAMbI anubhavanoMdha mAtra mArI jANakArI mATe-- ane prasiddha karavA mATe nahi--mane ApelI. A noMdha kyAre lakhAI tenA A noMdha upara koI ullekha nathI. paNa A anubhava toMdhanA uttarArdhamAM 1957 nA jAnyuArI mAsanI 20mI tArIkhe muMbaI khAte bhAratanA e vakhatanA mahAamAtya javAharalAla neharue navA aNusaMzAdhana mathaka 'apsarA' nuM ud ghATana kareluM temAM potAnI hAjarInA je rIte ullekha Ave che e uparathI A noMdha tyAra pachI taratamAM lakhAI hovAnuM anumAna thAya che. sara maNilAla samartha arthazAstrI, bAhoza kRSivida tathA rAjakArabhAranA kuzaLa vahIvaTakartA hatA e sarvatra suvidita che, paNa temanA jIvananI A AdhyAtmika bAjuthI ghaNA loko ajANa che. A pragaTa na karavAnuM baMdhana temanA avasAna sAthe chUTI jAya che. ane cAra pAMca varSathI je anubhavanoMdha mArI pAse jaLavAI rahI hatI tene 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa karatAM huM dhanyatA anubhavuM chuM. A noMdha cha bhAgamAM vaheMcAyalI che. pahelA be bhAga nIce ApavAmAM Ave che. bAkInA cAra bhAga have pachInA prabuddha jIvanamAM anukrame ApavAmAM Avaze. paramAnaMda) bhAga pahelA prAraMbhika vaDodarA kAlejamAM misisa bisanTe ApelA bhASaNAnI asara. sane 1896thI 1899 sudhI huM vaDodarA kaoNlejamAM abhyAsa karatA hatA, tyAre lagabhaga cAra varSa sudhI misisa bisenTa tyAM dara vakhate traNathI cAra bhASaNA thIosa phInA judA judA viSayo para ApatAM hatAM. A bhASAnI zrotAo upara ghaNI UMDI asara thatI hatI. eka to emanI ajaba vaktRttvazakita, bAlavAnI saraLatA, gUDha viSaya hoya te paNa te sArI rIte samajI zakAya evI rIte enuM nirUpaNa karavAnI zakita-e kAraNe emanAM bhASaNomAM rasa paDe e svAbhAvika che; paNa e ummare e bhASaNAnI mArA mana upara ghaNI ja UMDI asara thatI hatI, ane te ghaNA vakhata rahetI hatI. emanAM bhASaNa sAMbhaLatI vakhate zrotAone ema lAgatuM ke eo eka unnata dazAo pahoMcelI vyakita che. e kAraNe emanA para sAMbhaLanArAonA pUjya bhAva pedA thatA ane te potAne dhanya mAnatA hatA. A bhASaNane lIdhe mane emanAM pustako vAMcavAnuM ghaNuM mana thayuM hatuM ke jethI, emaNe je vivecano karyA hatAM te pharI pharI samajAya ane enI asara haMmezAM cAlu rahe. e kAraNe me emanAM pAMca pustako e ja vakhate kharIdI lIdhAM hatAM : 1. Paths of a Disciple, 2. Self and Sheaths, 3. Cosmos, 4. Four Great Religions, 5. The Introduction to Yoga. A pustako hajI paNa mArI pAse che ane e upayogI nIvaDayA che. te ja vakhate emanAM uttama mane ghaNA ja smaraNA cAlu tA. 1-1067 Wan rahe e mATe emanI chabI paNa meM laI rAkhI hatI. kAleja choDayA pachI e pustakonA abhyAsa karavAnuM banyuM na hatuM. e mATe je satata preraNA joIe, te maLI na hatI. sAmAnya sAruM vAMcana thAya, agara te sArAM bhASA koI vakhata sAMbhaLavAnA prasaMga prApta thAya tyAre vicAro Ave, paNa te prasaMga pUratA ja. tenI aMtaramAM asara thatI hoya, je bAhya jIvanamAM mAluma paDe nahi, paNa tenI eka prakAranI jhaMkhanA tA rahetI ja hatI. AkArasvAmI sAthe thayelA samAgama te pachI 1932nA mArca mAsamAM vaDodarA rAjayamAM hoLInI sAta divasanI rajAo! paDI tyAre mArA eka mitra zrI. motIlAlabhAI mane eka - be divasa agAu maLavA AvyA ane sUcavyuM ke ApaNe Abu jaIe. tyAM be mahAtmAo birAje che emano lAbha ApaNane maLaze. e vAta mane gamI ane ame tarata tyAM gayA. tyAM be sAdhupuruSone maLavAno lAbha thayo. eka zAMtivijayajI ane bIjAM ArakAsvAmI, jeo mArA mitranA guru hatA ane jemanI sAthe lAMbA paricaya dharAvatA hatA. emanI sAthe sthAnakavAsI sAdhu trileAkacaMdrajI ane 'mahAsatIjI' nAmanAM eka sAdhvI yogano abhyAsa karavA mATe rahetAM hatAM. kArasvAmInuM bAlavAnuM ghaNuM ja ochuM hatuM, eTale emanI pAse carcA karavAnuM agara vAtamAM utaravAnuM ghaNuM muzkela hatuM, paNa zAMtivijayajI eka judA ja prakAranA jaina sAdhu hatA. teo ekalavihArI hatA ane jaina sAdhunI kriyA bahu sArI rIte pALatA nahotA. temane AvanAra sAthe meLApa karavAnuM gamatuM, eTale temanI pAse ghaNAM ja strI - puruSo AvatAM ane temanuM raheThANa bhareluM ja rahetuM. temanA mukhya upadeza e hatA ke "zAMti rAkho, zAMti rAkho. prabhune saMbhAro." emanI pAse ame eka be vakhata gayA, paNa bIjI vAtacIta karavAno prasaMga maLyA nahi. eTale emaNe ja sUcavyuM ke bIje divase sAMje amAre emane lIMbaDI-guphAmAM maLavuM ane te mujaba ame tyAM gayA. ee ghaNA bhalA - bheLA - premALa - saraLa svabhAvanA lAgyA. harakoIne madadarUpa thavAnI emanI vRtti tIvra hatI. e kAraNe aneka prakAranA mANaso emanI pAse AvatA. du:khInAM du:kha TALavA e saMta purUSanuM kartavya che, paNa emanI bhalamanasAIno khoTo lAbha lenArA temanI pAse ghaNA AvatA. khAsa karIne amadAvAda ane muMbaInA zerabajAranA vepArI dhanaprApti mATe rUkha levA AvatA jaNAyA. loko mAnatA ke mahArAjImAM vacanasiddhi che. mahArAjazrI emane rUkha paNa ApatA ane e anvaye eka vepAra karatA. A emanI paddhati mane bilakula gamI nahi ane ame emane maLyA, tyAre A vAtano khulAso mAgyo. emanA vicAra pramANe evA loko khAsa kheMcAIne emanI pAse Ave to kaMI ApavuM joIe ema temane lAgatuM hatuM. emAM AtmA nnatino avakAza nahoto. mAtra jIvananA vyavahAramAM roLAvAnuM ja hatuM. enA pariNAme eokone keTalA lAbha thayo ke hAni zake? thaI enA khyAlakaNa ApI mahArAjazrIne mAre e ja kahevAnuM hatuM ke, ame badhAM rAMsAramAM DubelAone AtmazrAddhA jagADI upara lAvavA joIe. ene badale ahIM je kaMI cAlI rahyuM che tenAthI jIvananI Asakita vadhe che ane ame saMsAramAM ja DubelA rahIe evuM bane che. mahArAjazrIne A vAta mAnya hatI, paNa mANasA mAgaNI kare te amAre emane kaMIka - Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 tA. 1-10-67 prabuddha jIvana ApavuM joIe e ja emanuM dhyeya lAgyuM. pariNAma zuM Ave ene sArAM avyakata AMdolane Ape che, eTale have tamAruM kAma rasaraze. vicAra emane Avato hoya ema lAgyuM nahi. A viSaya upara mAre ApaNe sAthe gayAno phero saphaLa thayo." emanI sAthe sArI carcA thaI. temAM emanuM valaNa sAruM bhAga bI : caganA abhyAsanI zarUAta lAgyuM nahi. tyAra pachI jyAre jyAre huM emane maLo tyAre ghera AvyA pachI svAmIjInI AjJA pramANe sADA cAra vAge AvI ja mAgaNIvALA mANase emanI AsapAsa beThelA jote. uThI, paravArI, niyamita rIte savAranA 5 thI 6 sudhI eka Asane A mANase jayAM mahArAjazrI jAya tyAM emanI pAchaLa jatA. besavAnuM tathA oma nA svara sAthe UMDo zvAsa levAnuM zarU karyuM. e mahAna yogI tarIkenI prasiddhi pAmyA hatA e vAta kharI, A samaya 1932nA mArca mAsane hate. paNa kharA yogane lAbha koI letuM hatuM ke kema e jaNAvyuM na hatuM. eka sthAne eka kalAka besavAnuM kaThaNa nIvaDayuM. pagamAM du:khAvo huM tyAM (Abu para) rahyo, tyAre emane maLavAnA prasaMge anekavAra lAgavA mAMDayo, eTale paga upara nIce karavA paDatA. zarIra paNa AvyA, paNa temAM AtmAnI unnatinI sAdhanAnA prasaMge jovAmAM du:khavA lAgyuM ane pariNAme eka-be vakhata tAva paNa Avyo, AvyA nahi, eTale tyAra pachI emanI sAthe mane vadhAre samAgamamAM paraMtu huM makkama rIte mArI kriyAne vaLagI rahyo ane ekAda mahinA AvavAnuM kAraNa rahyuM nahi. pachI zarIramAM svasthatA AvavA mAMDI, paNa mana to bhamyA ja karatuM. kArasvAmI sAthe bolavAnuM bahu ja ochuM banatuM. savAla tene ThekANe lAvavAnuM kAma ghaNuM muzkelIMbharyuM lAgyuM. eTale mArI pAse pUchIne mAhitI meLavavAnI mArAmAM AvaData nahotI. eTale emanI misisa enI bisenTanAM pustako hatAM te kADhayAM. khAsa karIne sAme besuM ane bIjA je kaMI vAta kare te sAMbhaLuM. mAtra munizrI 'Paths of a Disciple' Balta "Self and Sheaths' trilekacaMdrajI sAthe sAro vArtAlApane prasaMga maLata. teo sarala e pusatako rAte vAMcavAnAM zarU karyo. emAM manane zAMta rAkhavAnA hRdayanA premI sAdhu lAgyA ane mAre emanI sAthe sAro meLa baMdhAye, tathA ekAgra karavAnA rastA batAvyA che, e rIte prayogo zarU karyA, je AgaLa upara mane ghaNo ja upayogI nIvaDayo. eTale A kriyA zuM che tenI samajaNa paDavA mAMDI ane dhyAnanuM kAma sAta divasa Abu para rahyA pachI mAre pAchA vaLavAne vakhata saraLa thavA mAMDayuM. temAM jaNAvyA pramANe zarIranI Inidro upara thayo, tyAra pahelAM beeka kalAka agAu huM e kArasvAmI pAse gaye saMyama rAkhavo, zarIranA vAyumAM sthiratA lAvavI, manane sthira karavuM, ane javAnI rajA mAgI. te vakhate meM jaNAvyuM ke "huM sAta divasa enI vRttio kAma - krodha vagerene zuddha karavI ane ene badale sAmI ahIM rahyo, paNa ApanI pAsethI mane kaMI maLyuM nahi." tyAre vRttione jIvanamAM utAravI, jevI ke krodhane badale prema, kAmane badale temaNe pUchayuM ke, "tAre zuM joIe che?" meM kahyuM ke "mArA manamAM nirAsakita vagere, pachI buddhimAM sthiratA lAvavI ke je manane sthira eka jAtanI jaDatA che. te jevuM svaccha ane AnaMdamaya joIe rAkhe ane Akhare cittane sata - cita- AnaMdamAM lAvavuM ane aMtara tevuM nathI." eTale ene tarata ja pitAnA AsanethI UThI bAjunA AtmAne oLakhavA prayatna karavo, thogazAstranI paribhASA pramANe eraDAmAM gayA ane bAraNuM baMdha karyuM. huM mArI jagyAe ekale annamayakorA, vAyumayakaza, manamayakoza ane buddhithI para thaI saccibesI rahyo hato. evAmAM mArA mAthA upara jANe ke koI pha vAro dAnaMda avasthAe pahoMcavuM. eTale dhyAnamAM besatAM ja eka pachI uDato hoya ema lAgyuM ane temAMthI zarIramAM eka jAtane vIjaLI- eka bhAga upara sthiratA lAvavAne samajapUrvaka prayatna Adaryo.. ne pravAha saMcarate hoya ema jaNAyuM. A pravAha ghaNA ja AlA- savAramAM dhyAna ane jamyA pachI rAtanA samaye yoganAM pustakone dakAraka hate. abhyAsa-A paddhati mane ghaNI ja upayogI nIvaDI, kAraNa ke mArI pAMca daza miniTa sudhI A pramANe cAlyuM. pariNAme mAruM aMdaranI sthiti zuM che ane te sudhAravAne mATe kevA prayatno karavA mana ane zarIra zuddha lAgyuM. manamAM je jaDatA lAgatI hatI, te tadana joIe tenI AthI vizeSa ne vizeSa rIte khabara paDavA lAgI ane nAbuda thaI gaI. e pachI svAmIjI khelImAMthI bahAra e samaja paDatAM AgaLane rasto saraLa thatuM lAgyuM. tethI eka AvI potAnA Asana upara beThA ane mArI sAme joI rahyA. mane jAtane AnaMda ane saMtoSa anubhavavA lAgyo ane kriyAmAM protsAsAruM to ghaNuM ja lAgatuM hatuM, paNa tarata belavAnI zakita na na maLyuM, paNa te daramiyAna keTalAka khAsa prasaMge banyA : hatI, paNa te vakhate eTalI te khAtarI thaI gaI ke svAmIjI have (1) upara kahyuM tema zarIramAM du:khAvo thavA lAgyo, paNa temAMthI mane madada karaze. sArI rIte pAra utaryo. thoDI vAre mAre pAchA javAne vakhata thavAthI meM svAmIjIne ' (2) manamAM kaMIka uthalapAthala thatI hoya, navuM baMdhAraNa thatuM pUchayuM ke "have mAre zuM karavAnuM che?" emaNe kahyuM ke "tamAre eka hoya ema lAgyuM ane te sAthe manamAM nabaLAI jaNAI. dAkhalA tarIke eka vakhata mAre eka sabhAmAM pramukha tarIke pharaja bajAvavAnI kalAka daraja meM sUcavelA vakhate (savAranA 5 thI 6 sudhI) AvI, tyAre mArAmAM bolavAnI zake che, tevAI nahi. e vakhate dhyAnamAM besavuM ane emanuM dhyAna karavuM, te vakhate UMDo zvAse- khArA vicAra karI besavAnI jarUra nahotI, chatAM manamAM aMdhAra 2chavAsa le. e sivAya hAla bIjuM kaMI karavAnI jarUra nathI." jevuM dekhAyuM ane mAre thoDuM belI sabhA baMdha karavI paDI. mane lAgyuM e pramANe dhyAnamAM besavAnI meM emane khAtarI ApI ane ke dhyAnakriyAne lIdhe magajanA taMtuemAM navuM baMdhAraNa thatuM haze, tyAMthI vidAya thayuM. e vakhate mArA manamAM saMtoSanI lAgaNI prakaTI eTale e kAraNe koI paNa jAtane viSAda lAgyA nahi, paNa vadhAre sAvadhAna banyo. rahI hatI, te e vicAre ke je ghaNAM varSonI jhaMkhanA hatI te have pAra paDaze. (3) A kriyA ATha dasa mAsa cAlI, te pachI manamAM ekadama A prayoganI mAhitI meM trilokacaMdrajIne ApI ane teo udra ga zarU thayuM ane koI eka mANasa mAruM AkhuM ye jIvana joI mane Thapako ApatA hoya ema lAgyuM. A sthiti traNa divasa sudhI ghaNA prasanna thayA. temaNe mane jaNAvyuM ke "svAmIjInI AjJA ghaNA ja tIvra svarUpamAM cAlI ane mArA jIvananA dareka nAnA meTA pramANe cAlaze te ghaNo lAbha thaze, mATe zraddhA rAkhI kriyA zarU . prasaMgenI yAda ApI, jema mAstara chekarAnI parIkSA lete hoya karo." emanI A salAhathI mane vizeSa protsAhana maLyuM ane kharA ema eka pachI eka savAla pUchavA lAgyo. emAM mAre javAba AnaMdathI pAchA ghera Avyo. ApavAne prasaMga ja na hatuM, paNa huM kevA prakArano mANasa chuM, | mArAmAM zI khAmIo che, tene mane satata khyAla ApavAmAM Avyo. mArA mitra je mane Abu laI gayA hatA, te A vakhate mArI emAMnA thoDA dAkhalA AkhuM. sAthe na hatA. emane jayAre meM vAta karI tyAre emaNe jaNAvyuM mamata, ahaMbhAva, bIjAne potAnAM kRtyanI zI lAgaNI thAya ke "have tamane sAro lAbha maLaze. svAmIjI bahu bolatA nathI, paNa te jovAnI azakita, khATI mahattA, rAmatolapaNuM khAvuM, bIjAne Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 prabuddha jIvana tA. 1-1067 utArI pADavAnI vRtti, sAmAnA mananI sthiti jANavAnI azakita, mAgI (te paikI ekamAM mArA pautranI sAthe prasaMga hato) ane cothA sarakAra pagAra Ape chatAM sarakArI sTezanarI khAnagI kAma mATe vApa- prasaMge mArA gussAne bhega bananAra bIje divase maLyo, tyAre ravI sarakArI nokarane khAnagI kAme vApara nAkarInA sAmAnya tarata ja enI mAphI mAgI. pariNAme dareka prasaMge mArA manamAM rIvAja mujaba)-AvAM AvAM aneka dUSaNe mane kahI batAvavAmAM sArI zAMti AvI ramane huM kRtakRtya banyo ema lAgyuM. AvyAM ane mane potAne huM ghaNe doSita mANasa jaNAyo ane manamAM A pachInA vakhatamAM mane ema lAgyuM ke mananI svasthatA gabharAvA lAgyA. jaLavAya te mATe mANase thoDo vakhata mauna rAkhavuM ane te vakhate cothA divase mana tadana zAMta thayuM ane eka jAtane Aha dhyAnamAM besI potAnI aMdara cAlI rahelA vyavahArane sUkSmatAthI lAda upajo ke have jIvana svaccha thayuM che ane mane mArI uNapa jevo ane tene anubhava karavo. AvA be prasaMgenuM varNana meM AgaLa jaNAI che, jethI have pachInA jIvanamAM huM sArI rIte rahI zakIza. karyuM che. A zAMti te ajaba hatI. AvI zAMti meM mArA jIvanamAM koI - bIjuM A dhyAnAbhyAsanI prakriyA sAthe sAruM vAMcana rAkhavuM paNa vakhate anubhavI nahotI. (svAdhyAya ) eTale AMtarika sthitinI samaja paDe ane mana misisa bisenTanA Voice of the SilencemAM jaNAvyuM ThekANe rahe. manuSya game teTalI kriyAo kare agara vAMcana kare, che ke mANasanI buddhi jayAre sateja thAya che, tyAre AvA te paNa tenA mana ane zarIramAM varSothI ghara karIne beThelI vRttio anubhava thAya che. (pR. 409) svAmIjIe zarUAtamAM thoDA ke jene sarakAra athavA vAsanA kahevAmAM Ave che, te ekadama jatI vakhata mATe mArA mananI jaDatA kADhI AMtarazuddhi ane AgaLane nathI. prasaMga AvyuM te AgaLa Ave che ane manuSya sAvadha na rahe vyavahAra zuddha karavAne raste jaNAvyuM hatuM, tyAre je AnaMda te bhUla khAI jAya che ane varSonA parizramathI je kaMI meLavyuM anubhavyo hate tevuM ja A prasaMge paNa banyuM. paramezvaranI kRpA hoya te khAI bese che. eTale A prayoga AdaryA pachI satata ke mANasane potAnI uNapone sAkSAtkAra thAya. A cAra divasanA jAgRti rAkhavI Avazyaka che. satata anubhava pachI AkhAye mahinAmAM koI koI vakhata kaMI rahI gayelo prasaMga AgaLa Avato. A vakhata daramiyAna eka bIjo banAva paNa bane. dareka mANasane (4) tyAra pachI jIvanamAM eka vicitra anubhavane prasaMga jevAmAM nAnAM-moTAM kharAM - kheTAM svapna Ave che ane te tarata ja bhUlAI 2nAvyo. porTa khAnA mArA kArabhAramAM meM mArA sagAMone aNaghaTato. jAya che, paNa A veLA mane bhayaMkara svapna AvavA mAMDayAM ke jene lAbha Apyo e mArA upara AkSepa mUkavAmAM Avyo. AkhA mArA mane sAdhAraNa jIvanamAM khyAla paNa na hoya. vaLI A svapna bhUlAI jIvanane vikTamAM vikTa prarAMga A hato. mArI sAme rAjayanI rAjaya javAne badale mane yAda paNa rahI jatAM. bahAranA mANaso sAthenI eka svArthI anyAya vRttivALI TeLI UbhI dareka manuSyamAM gupta jIvanane pravAha hoya che. te koI vakhata thaI hatI. enI tapAsa lagabhaga be varasa cAlI ane Akhare jAgRta avasthAmAM bahAra Ave che.. kharA yogIne A baMne avasthA Arope kheTA TharyA ane rAjaye mane nirdoSa TharAvyo. eka ja rUpamAM hoya che. te sthiti lAvavA mATe to mahAna prayatna zarUAtamAM mane ghaNuM ja lAgyuM hatuM ke porTa khA khIlavavA karavAnI jarUra hoya che. pachI meM e viSayamAM thoDuM vAMcana zarU . emAM khAsa karIne thIyosa phImAM agragaNya gaNAtA je kAma anya koI paNa mANasa karI zake ema nahotuM, tene meM zrI jinarAjadAsa; "Dreams" nAmanuM pustaka mane ghaNuM gamyuM. atizaya mahenata karIne sArI sthitimAM ApyuM ane te ja kAmamAM A hakIkata meM svAmIjIne kahI hatI ane temaNe jaNAvyuM ke mArA para AvA AkSepe AvyA. khAsa karIne mArA vRddha pitAnA AthI bhaya rAkhavAnuM kAraNa nathI. vakhata jatAM e sthitimAM paNa mananI sthiti AvA prasaMge kevI haze enA ja vicAre mane zAMti Avaze, paraMtu e sthitino lAbha mane maLI zakaze nahi, AvyA karyA. jo ke e sthiti lAvavAne raste jaNAya, paNa e to mArA te A vakhate mIsIsa bIsenTanuM pustaka Paths of a vakhatanA gajA bahAranI vAta lAgI. chatAM sthitinI samajaNa paDI Disciple vAMcatA hatA. temAM jaNAvyuM che ke "jeo yogasAdhanAnI eTale lAbha to thayo ja. zarUAta kare che tene mAthe kaTInA prasaMge jarUra Ave che, yogAbhyAsa daramiyAna mane eka khAsa lAbha e maLyuM ke ane te Ave te ja yogasAdhanA sakaLa thaI ema kahevAya. mANasa ' mArI UMgha ghaNI ochI thaI. mane dararoja ATha kalAkanI UMdha (ItI ane ochI thAya te becenI jaNAtI. paNa A kriyA prasaMge cArathI pitAnAM karmo khapAvavA mATe jIvana upara jIvana gALe che, tyAre pAMca kalAkanI UMgha mane basa thatI. ochI hoya to paNa becenI e ja karmo yogakriyAne lIdhe tarata ja khapAvavAne prasaMga Ave che, lAgatI nahotI. ane tethI AvA prasaMgamAM du:khI na thatAM khuzI thavAnuM che ke ganI A vakhatamAM mArAmAM zakita. sArI AvI rahetI. mArI nokasaphaLatA maLI ane khare lAbha thayo." A vAMcI mane ghaNA ja rInA prasaMgamAM game tevI viTaMbaNA AvI hoya, chatAM ghaNI ja sArI AnaMda thayo ane manamAM je kaMI glAni hatI te dUra thaI. A rIte huM kAma karI zakato. kAma samajavAmAM ane tene nikAla karavAmAM prakaraNamAM AgaLa jatAM pachI koI paNa jAtanI glAni AvI nahi, sArI sapha_ti meM anubhavI. zarIramAM samatolapaNuM lAgatuM hatuM ue manasvaccha ane makkama rahyuM. A prakaraNanA aMta sudhI meM svasthatA ane AtmasaMtoSa sArI rIte anubhavAto hato. anubhavI ane lAgyuM ke jIvananuM devuM pUruM thavA mAMDayuM che. pariNAme apurNa. - sva. sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTI mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa taraphathI sArAmAM sArI prazaMsA meM jaina dharmanuM hArda* meLavI ane te pachI thoDA ja vakhatamAM rAjayanI nokarI pUrA mAna ane pratiSThApUrvaka pUrI karI. prabuddha jIvananA tA. 1-9-97nA aMkamAM pragaTa thayela A pachInA vakhatamAM eka be jUdA ja prakAranA anubhavo jaina dharmanuM hArda e mathALA nIce pragaTa thayela lekhe aneka mitro thayA. jyAre jayAre koI paNa kAraNe mane gusse thavAne prasaMga bano temaja bhAI bahenanuM AkarSaNa karyuM che. AvA ja eka mitre te tyAre zarIramAM eka prakArane jhaNajhaNATa Avate ane lAgatuM ke meM ' lekhane eka nAnI pustikAnA AkAramAM chapAvIne taiyAra karAvI e vakhate bhUla karI che. pachI bhale te gussA kharA kAraNe thayela ApavAnI mAMgaNI karI ane te mATe jarUrI Arthika sahAya ApavA hoya. mAre A prasaMge zAMti ja rAkhavI joItI hatI ane zAMtithI IrachA darzAvI. te mujaba pustikA taiyAra karavAmAM AvI che. tenI ja kAma levuM joItuM hatuM. thoDAM varSomAM AvA khAsa jANavA kiMmata 25 paisA rAkhavAmAM AvI che-posTeja alaga. je koIne lAyaka cAra prasAMgo banyA. e prasaMgamAM mArI bhUla na hatI, paNa e te pustikAne khapa hoya temane nIcenA ThekANethI maMgAvI levA prasaMge mAre mananI samatA gumAvavI joItI nahotI. pariNAme e vinaMti che. cAre prasaMgemAMthI traNamAM meM je te vyakitanI tarata ja lekhita mAphI 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. taMtrI, "prabuddha jIvana Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-67 prabuddha jIvana mArI dharmaniSThA ahIM pRthvI upara ApaNI sthiti kAMIka vicitra che. jenI pAchaLane ne bilakula abhAva rahyo che. koI moTA samUhane huM aMza banI hetu ApaNane jJAta nathI evI eka nAnakaDI saphara mATe ApaNe zakatuM nathI. eTale ja saMpUrNapaNe huM kyAreya koIne banI zakate duniyA para AvIe chIe ane ghaNIvAra e Agamana pAchaLanA nathI. na rASTra ke rAjayane, na mArA mitravartulane, ne mArA potAnA uddezane samajavAnA prayAsa karIe chIe. kuTuMbI Aptajanone. A sarva sAthenA mArA saMbaMdhomAM haMmeza ema chatAM dararojanA jIvananI daSTie vicAra karIe tyAre eka prakAranI aspaSTa dUratA rahI che. jema varasa vItatAM jAya che, ApaNane khabara paDe ke ApaNane pRthvInA A graha para jIvana maLyuM tema mArI aMdara samAI javAnI mArI IcchA prabaLa thatI jAya che. che te anyane mATe maLyuM che. kevaLa e le ko ja nahi ke jemanA bharelA jagatamAM AvI ekalatAnI chAyA koIka vAra du:saha caherA paranAM suprabhAtI mita ane jIvananI samRddhi para ApaNA lAge che, paNa bIjA lokonI samaja ne sahAnubhUtithI huM keTalo dUra paDI gayo chuM e jouM chuM, tyAre ene mATe raMja nathI thatuM. pitAnA sukhane AdhAra rahyo che, paNa evA keTalAya aparicita, alabatta, Ama karavAmAM mAre kazuMka gumAvavuM paDe che, paNa sAme adI AtmAo mATe ke jemanA bhAgya sAthe adaSTapaNe ApaNe mane ene puraskAra paNa maLI ja rahe che. praNAlikAo, anya sahAnubhUtinA darathI joDAyelA chIe. mane potAne ja divasamAM mAnavIonA arbhiprAyo ke pUrvagrahathI huM mukata rahI zakuM chuM ane vAraMvAra e vastune khyAla Ave che ke mAruM pitAnuM ja AMta evA rAMcaLa pAyA para mArI zAMtinI ImArata bAMdhavAnuM mane kadi rika tema ja bAhya jIvana, jeo jIvaMta che tema ja je anaMtanI pralobhana thatuM nathI. jiMdagInA A vyApaka kolAhalamAM sahuthI agatyanI vastu nidrAmAM sUtA che te mArA sakaLa mAnava baMdhuonA kevA grAma para rASTra nathI, paNa sarjanAtmaka ciraMtana vyakita che-e vyakita je nirbhara rahyuM che! ane eTalA mATe ja, mane je kAMI prApta thayuM potAnA nirALA vyakitatvadrArA kaMIka unnata urdhvagAmI sarje che tenuM SNa cUkavavA mATe ghaNuM kAma karavuM joIe. anya mAnavI che, jayAre sAmAnya lokasamUha vicAromAM maMda ane saMvedanAmAM zithila enA parizramanuM kevuM bhAre - mArA mastaka para che e yAda AvatAM rahI jAya che. mArI mana:zAMti ghaNIvAra mubdha thaI jAya che. A lakhatAM mane yAda Ave che samUhamAnasanuM vikRtamAM vikRta mane evuM kayAre ya lAgyuM nathI ke tAttvika arthamAM mANasane pharajaMda- dhRNita lazkaravAda. saMgItanA tAla para hArabaddha geThavAIne kayAre ya pUrNa svAtaMtrya hoI zake. ApaNe kevaLa bAhya paribaLo kUca karavAmAM je AnaMda anubhave che, tenA pratye mane tiraskAra nA dabANane nahi, AMtarika AvazyakatAone paNa vaMza thaIne ja thaI Ave che. enuM magaja ene bhUlathI maLyuM hovuM joIe kevaLa kAma karavuM paDe che. mane yAda che ke huM jayAre tarUNAvasyAM ho, karoDarajaju ene basa thaI paData. A AjJAMkita vIratva, buddhihIna zaurya, rASTrabhakitanI A vinAzakAraka dhUna - keTalI tIvratAthI huM A tyAre zapanaheranI pelI UMkita - "mANasa Icche te karI zake che, badhI vastuone dhikkAruM chuM ! yuddha atizaya halakI dhRNAjanaka cIja paNa teNe zuM IcchavuM te nakkI karI zakato nathI' - eNe mArA mana che. emAM bhAgIdAra banavA karatAM huM mArI kAyAnA TukaDe TukaDA para eka UMDI chApa mUkI hatI. ane eTale ja, jayAre jayAre jIvana thaI jAya e vadhu pasaMda karUM. mAM yAtanAoe mane gheryo che ke anyanI pIDAonA sAkSI bane- yuddha jevA mAnavajAti paranA dhRNita lAMchanane vinA vilaMbe vAnuM mAre bhAge AvyuM che, tyAre A ukitanI smRtie mane eka bhUMsI nAMkhavuM joIe. vyApArI tema ja rAjakIya kAraNosara zikSaNa tema ja akhabAro dvArA rASTranI sAmAnya samajane paddhatisara vikRta prakAranI sAMtvanA ApI che. na karavAmAM AvI hota to e lAMchana kayAranuMye bhUMsAI gayuM hota A kathanamAM jarA vinoda rahe che, paNa teNe haMmeza mArI eTaluM mAnavA jeTale mane haju mAnavasvabhAvamAM vizvAsa che. sahiSNutAne jALavI che. ApaNI ke bIjAnI jAta pratye ati gaMbhIra jIvanamAM sauthI suMdara zuM che? ApaNI anubhUtiomAM rahelI tAthI jotAM te ApaNane aTakAve che. rahasyamayatA. sakaLa kalA ane vijJAnane emAMthI ja udbhava pitAnA astitvanAM kAraNa ke jIvananA hetu viSe vicAra karyA- thAya che. A UrmithI jeo ajANyAM che, rastA para kazuMka jotAM, karavo e taTastha daSTie jotAM mane eka mUrkhatA lAge che. ane bhI jaIne Azcaryamugdha hRdaye UMDA AnaMdamAM jeo DUbI jaI ema chatAM dareka mAnavI potAne mATe Adarzone eka dI pragaTAvI zakatAM nathI teo niprANa che, temanAM netre biDAyelAM che. jiMdagInA rahasyanI A rekhAnubhUtie ja, bhayathI te vyApta hovA chatAM, dharmane rAkhe che je tenI AkAMkSAo ane nirNayonA mArga para prakAza vere janma Apyo che. jene ApaNe atyaMta jhAMkhA svarUpamAM ja joI che. mAre dIva ziva, satya ane sauMdaryanA AdarzathI prakAzita zakIe chIe, jene abhedya ne agamya mAnIe chIe, te kharekhara che ane teNe mArA jIvanane AnaMdivibhora karI mUkayuM che. che ja, eTaluM ja nahi paNa, e sarvakoSTha prajJA ane ati tejasvI sukha ke sagavaDanA aMtima dhyeya prati jIvanayAtrAnI dizA hoya sauMdarya dvArA potAne AvirbhAva karatuM rahe che - e hakIkatanuM jJAna, evI lAgaNI ja sAcI dhArmikatAnA kendramAM rahelI che. A arthamAM e vicAra to mArA manane kadI sparyo nathI. evA pAyA upara UbhA ane mAtra A ja arthamAM, huM paNa mArI jAtane e lokonI paMkitamAM thayelAM nItidharaNe te kevaLa prANIonA samUhane ja saMtoSI zake. mUkuM chuM, je ananya dharmaniSThAthI yukata che. kalA ane vaijJAnika saMzodhanamAM, je cira aprApya che tenI pitAnA sarjanane je du:khanI sajA ke sukhanI sagAda Ape kheja karavA mATe samAnavRtti dharAvatA bIjA loko sAthe sahakAra- evA IzvaranI huM kalpanA karI zakatuM nathI. jenA hetuone mAnavIpUrvaka kAma karavAnI bhAvanA sivAya mAruM jIvana zunya banI gayuM e enA potAnA khyAlothI nizcita karyA che, ane je mAnavInI hota. sAmAnyatAnI je sImAoe mAnavInI AkAMkSAne Abaddha kSaNikatAnA pratIka sivAya bIjuM kazuM ja nathI evA IzvaranI kalpanA karI che tenI pratye meM prAraMbhathI ja tiraskAra sevyuM che. svAmitva, meM karI nathI. mAre mATe te eTaluM ja vicAravuM basa che ke cetanasaphaLatA, kIrti, vaibhava-A badhI cIjo mAre mATe haMmeza rahI maya jIvananAM gUDha rahasyo anaMtanI sakaLa lIlAmAM potAne prasAra che. sAduM ne nirADaMbara jIvana-sahu koIne mATe e jIvana zreSTha che kare che. jene ApaNe ati spaSTarUpe joI zakIe chIe e nikhila ane tethI zarIra tema ja AtmA bannene vadhu lAbha thAya che. brahmAMDanA abhuta Alekhanane nIrakhavuM ane prakRti dvArA Avi- sAmAjika nyAya ne sAmAjika javAbadArI - e bane pratyenI thakRta thayelA enA alapatama aMzane samajavAno prayAsa karo e mArI jAgRti tIvra che. ema chatAM ethI tadRna asaMgata kahI zakAya mAre mATe pUratuM che. AlabarTa AInsTAIna e rIte, duniyAnAM naranArIonA sIdhA saMparkamAM AvavAnI IcchA- (16-7-67 nA "bhUmiputramAMthI sAbhAra udhRta) Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # prabhu jIvana vedamUti paMDita sAtavaLekarajI (tA. 24-9-67nI janmabhUmi-pravAsImAMthI sAbhAra uSkRta) vedamArtaDa mahAmahopAdhyAya paMDita zrIpAda dAmodara sAtavaLekarane gaI tA. 19mI sapTembare 100 varSa pUrAM thayAM ane 101mA varSamAM teo pravezyA. emaNe emanuM AyuSya vaidika sAhityanA abhyAsa ane saMzodhanane samarpaNa karyuM che. hajuye emanI A vidyAsAdhanA vaNaaTakI cAlI rahI che e dezanuM sadbhAgya che. 100 varSa pUrAM thavA chatAM ye emane ema nathI lAgatuM ke emane mATe nivRtta thavAno ane aneka pravRttimAMthI potAnI jAtane kheMcI levAnA samaya Avyo che. haju te emane ema lAge che ke potAnA zeSajIvanamAM haju ghaNuM badhuM saMzodhana karavAnuM che, vaidika sAhityamAMthI abhyAsa karIne ghaNu' pragaTa karavAnuM che. AvA pratibhAzALI karmazIla vidvAnane 100 varSa pUThAM thAya e sAmAnya banAva nathI. 114 $*** paMDita sAtavaLekare kevaLa vedAbhyAsa ane saMskRta bhASAnA pracAranuM kAma ja karyuM hota to paNa e kSetramAM teo ciraMjIva banI rahe eTaluM pradAna emaNe karyuM che. paraMtu rASTra ane samAjanI bIjI anekavidha sevA emaNe bajAvI che. svAtaMtrya maLyA pUrvenA samayamAM videzI sarakAranI khaphagIno bhAga paNa teo banyA hatA, emanA para rAjadrohano Aropa mUkI khaTalA calAvavAmAM avyo hatA ane emane sakhata kedanI sajA paNa pharamAvavAmAM AvI hatI. atyAre emanA moTA bhAgano samaya vedonA abhyAsa ane saMskRta bhASAne lokapriya banAvavA aMgenI pravRttio pAchaLa jAya che paNa teo eka acchA kalAkAra che e paNa ApaNe bhUlavuM nahi joIe. 400 upara graMtha emanA varSonA abhyAsa ane saMzodhananA paripAka rUpe emaNe lakhelA, saMpAdana karelA ke anuvAda karelA graMthAnI saMkhyA cArasA upara thavA jAya che. hajuye emanI lekhana pravRtti cAlu che ane emanA taraphathI vaidika sAhitya vize vizeSa graMtho maLaze emAM zaMkA nathI. emanA manamAM navI navI yeAjanA ane vicAro AkAra letA ja rahe che ane muzkelI veThIne paNa teo ene amalamAM mUkatA ja hoya che. emanA kahevA mujaba 120 varSanuM AyuSya bhAgavavAnI emanI manokAmanA che. 1857 ne agni lagabhaga TharI gayA hatA tyAre 1866 nI.19 mI sapTembare mahArASTranA sArvetavADI jillAnA kolagAMva nAmanA gAmamAM dAmodara bhaTTa nAmanA eka garIba brAhmaNane tyAM emano janma thaye. sAvaMtavADImAM ja emanuM zikSaNa zarU thayuM. A sAthe emanA kuTuMbanI paraMparA anusAra zAsrIya vaidika adhyayana paNa emaNe zarU karyuM. A zikSaNa letAM letAM rekhA ane raMgano upayoga paNa emaNe karavA mAMDayA. pote sAvaMtavADImAM je zikSaNa laI rahyA hatA. e levAnuM cAlu rAkhavuM ke citrakalAnA abhyAsa karavA evI dhiAbharI sthitimAM te mUkAyA. paNa prAraMbhamAM citrakalAno vijaya thayo. teo 1889 mAM muMbaI AvyA ane je. je. skula oNpha ArTamAM citrakalAnuM zikSaNa laI emAM pAraMgata thayAM. je jamAne rAjA - mahArAjAonA hatA. teo kalAkAro ane bIjAone AzrAya ApatA hatA. sAtavaLekarajIe nijhAma haidarAbAda pasaMda karyuM. tyAM emaNe potAnI kalAthI - khAsa karIne emanA zailacitrAthI sArI khyAti meLavI. vedAnA artha haidarAbAdamAM ja emane AryasamAja sAthe paricaya thayA. citrakalAnI sAthe emane saMskRtano abhyAsa to cAlu ja hato. emaNe maharSi dayAnaMdanI racanAo ' satyArtha prakAza' ane 'RgvedAdi tA. 1-1067 bhASya bhUmikA 'zuM marAThImAM bhASAMtara karyuM. emaNe mekasamulara ane bIjA videzI veda bhASyakAronA prayAnA abhyAsa karyo. emAMthI emanA manamAM evo prazna jAgyA ke A bhASyakAroe potapotAnI samajaNa anusAra karelA vedonA artha barAbara che? vaidika RcAone koI bhinna artha RSione abhipreta nahoto? A prazna paMDitajInA manamAM udbhavatAM emaNe emAM UMDAM UtaravA mAMDayuM ane emanA abhyAsanuM phalaka ghaNu vyApaka ane UMDuM thaI gayuM. vaidika rASTragIta paMDitajInA haidarAbAdanA vasavATa pUro thayo ane teo haridvAra gayA. haridrAramAM svAmI zrAddhAnaMdajInA gurukuLamAM vedavidyAnA prAdhyApaka tarIke kAma karatA hatA. e vakhate emaNe 'vaidika prArthanAnI tejasvitA' nAmanA eka lekha lakhyA hatA ane kolhA puramAMthI pragaTa thatA 'vizvavRtta 'nAmanA mAsikamAM e pragaTa thayA hato. e pachI ' vaidika rASTragIta ' nA nAme pustikA rUpe e pragaTa thayo hato. A prakAzanomAM briTiza sarakArane rAjadrohanI gaMdha AvI. briTiza sarakAre A prakAzano japta karyAM ane lekhaka, saMpAdaka, mudraka tema ja prakAzaka para rAjadrohano Aropa mUkI emane sADAtraNa varSanI jelanI sajA phaTakArI. lekhaka tyAre pakaDAyA nahotA. paNa jyAre pakaDAyA tyAre hAthakaDI paherAvI emane kolhApura lAvavAmAM AvyA hatA ane jelamAM gAMdhavAmAM AvyA hatA. sajA sAme jo ke apIla karavAmAM AvI hatI ane doDha varSa" badhAne nirdoSa gaNI che.DI mUkavAmAM AvyA hatA.A rIte khaMDitajInuM vaidika rASTragIta saLagatA bomba jevuM puravAra thayuM hatuM. jelamAMthI chUTayA bAda paMDitajI paMjAbamAM gayA. lAhoramAM ane bIje teo keTalAMka varSa rahyA. A daramiyAna lAlA lajapata rAyanA gADha saMparkamAM AvyA. jaliyAnavAlA bAganA hatyAkAMDa bAda tyAM paNa polIsa emanA para najara rAkhavA mAMDI. pariNAme teo tyAMthI audha (mahArASTra) gayA ane 1948 sudhI tyAM ja rahIne emaNe veMdA, mahAbhArata, upaniSado vagere vize abhyAsa lekhana ane ciMtana karyuM. au dhamAM emane emanI pravRtti mATeanukuLa vAtAvaraNa maLyuM ane tee potAnI pravRttione sArI rIte vikasAvI zakyA. auMdhamAM emaNe ' svAdhyAya maMDaLa ' nI sthApanA karI. paMDita sAtavaLekarajIe aneka avarodho ane muzkelIo veThIne cAre veMdAnI saMhitA pragaTa karI ane sADAcArase pAnAnA A graMtha najIvI kiMmate loko sudhI pahoMcADayo. vedonuM mudraNa khUba ja zuddha thAya e mATe emaNe enAM seMkaDo pU pho dezanA vaidika sAhityanA vidvAnone mokalyA ane pachI ja enuM prakAzana thayuM. paMDitajIe rAmAyaNa ane mahAbhAratanA prakAzanamAM paNa khUba ja rasa lIdho hato. saMpUrNa sArtha vAlmIki rAmAyaNanA pratyeka kAnha emaNe cAra rUpiyAnI najIvI kiMmatamAM grAhakone Apyo hato. mahAbhArata paNa emaNe anuvAda sahita pragaTa karyuM che. A uparAMta, emaNe gItA para lakhelI TIkA 'puruSArtha bodhinI paNa khUba ja prazaMsA pAmI che. paMDitajIe saMskRta bhASAne lokapriya banAvavA mATe athAka parizrama karyo che. emaNe saMskRta svayaM zikSakanA nAme cAvIrA pustaka pragaTa karyA tema ja saMskRtanI parIkSA levAnI vyavasthA paNa karI. atyAre 250 jeTalA kendromAM A parIkSAo levAmAM Ave che. 1948 mAM audhano emanA vasavATa pUro thayA. A varSe mahAtmA gAMdhInI hatyA thatAM mahArASTramAM je taphAna thayuM enAthI CON Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-17 : prabhu jIvana 115 pitAnA Azramane bacAvavA mATe emaNe valasADanA pAraDI gAme jaIne vasavAnuM nakkI karyuM. pAraDImAM eka vAra jyAM devaLa hatuM e makAna emane maLI gayuM. tyAM emaNe pitAne Azrama karyo tema ja mudraNAlaya ane potAnA vizALa pustakasaMgrahane paNa pAraDImAM laI AvyA. 1 pAraDImAM vasavATa : . gujarAtamAM - pAraDImAM have emanI sAnasAdhanA cAle che. haju ye vaidika sAhityanuM saMzodhana-abhyAsa karI emAMthI navanIta tAravavAnI emanI manISA che. nAnA hatA tyAre teo nabaLA hatA paNa vyAyAma ane kasarata karIne emaNe emanA zarIrane sudaDha banA vyuM che. vAMcavA mATe emane A uMmare camAnI jarUra paDatI nathI. chellAM 35 varSa thayA teo hindImAM "vaidika dharma ane marAThImAM puruSArtha' mAsika calAve che. gujarAtImAM paNa emaNe thoDo vakhata * eka mAsika calAvyuM hatuM. have emaNe 'amRtalatA' nAmanuM saMskRta trimAsika paNa zarU karyuM che. A rIte vedamUrti paMDita sAtavaLekarajIe bhAratIya saMskRtinI abhUtapUrva kahI zakAya evI sevA bajAvI che ane haju ye emane A jJAnayajJa cAlI rahyo che. emanA 101 mAM varSe Izvara emane manavAMchita dIrdhAyuSa bakSe ane emanI sAdhanA ane upAsanA dvArA deza ane samAjane haju ye samRddha ane unnata banAve evI prArthanA karIe. muhapattIbaMdhana zA mATe?" eka carcApatra (prabuddha jIvananA gatAMkamAM upara jaNAvela mathALA nIce pragaTa karavAmAM AvelI noMdhane anulakSIne mArA mitra prAdhyApaka kezavalAla hiMmatalAla jemaNe vaDodarAnI yunivarsiTImAM ItihAsanA adhyApaka tarIke varSo sudhI sevA ApIne thoDA samayathI vaDodarAmAM ja nivRttinivAsa svIkAryo che ane jeo janma sthAnakavAsI jaina che ane dharmasAhityanA sArA abhyAsI che temanA taraphathI eka carcApatra maLyuM che je, temanI IcchAne mAna ApIne, nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A patranA javAbarUpe tema ja prastuta viSayanI vizeSa AlecanArUpe mAre je kahevAnuM che te have pachInA aMkamAM raju karavAmAM Avaze. paramAnaMda) priya paramAnaMdabhAI, 23, pratApagaMja, vaDodarA-1. tA. 20--67. ApanA prabuddha jIvananA chellA aMkamAM AveluM muhapatI UparanuM lakhANa vAcyuM. te saMbaMdhamAM Ape carcA mAMgI che, eTale A lakhANa mokaluM chuM. yogya lAge te prasiddhi Apaze. ApanA je ja mAro anubhava che, balka tethI vadhAre gaMbhIra anubhava che. huM jyAre upAzrayamAM jAuM chuM tyAre munimahArAjone vaMdanA karatI veLA ghaNIvAra muhapattIthI mukhane DhAMkIne beThelA zvetavastrI zrAvako ane muni mahArAjo emanI vacceno taphAvata pArakhI zakatuM nathI. baMne sarakhA lAge che. baMnene vaMdanA karavAmAM vAMdho te na hoya, paNa pharaka te spaSTa anubhavamAM Avavo joIe ja. muhupatI te parakhane avarodhaka banI jAya che. atyAre sthAnakavAsI upAzrayamAM badhAM muhapattIdhArI beThelAM hoya che. pachI temane maunavrata hoya ke nahi. agAu e prathA nahotI, tyAre te vratadhArIe ja muhapattIothI mAM DhAMkatAM hatAM, bIjAo khullA meDhe besatAM pharatAM hatAM. A prathA rAjasthAnI, mALavI, paMjAbI munioe gujarAta - saurASTramAM cAlu karI che evuM mAruM ' mAnavuM che. paSadha vakhate, rAtre, badhAM zrAvaka-zrAvikAo muhapattI utArI nAMkhe che, emAM emane doSa lAgato nathI. huM mAnuM chuM ke rAtre. sutI vakhate sAdhu-sAdhvIo muhapatI utArI nAMkhI suI jAya che, hakIkata evI che ke mauna hoya tyAre muhapattInI jarUra rahetI nathI. te vakhate vAyukAya jIvonI hiMsAne saMbhaya rahetuM nathI, te pramANe besatAM UbhA rahetAM jo mauna ja hoya te muhapattInI jarUra rahetI nathI. kaI kaI sthAnakavAsI sAdhu-sAdhvIo temane vaMdanA karatAM zrAvaka-zrAvikA jo khulle meDhe hoya to temane mukha DhAMkIne vaMdanA. karavA sUcana karatAM meM joyA che. vaMdanA karatAM mauna sevAtuM hoya te vAyukAya jIvonI hiMsA saMbhavatI nathIeTale te vakhate mukhane hatheLIthI ke AMgaLIothI ke kapaDAMthI DhAkavAnI jarUra rahetI nathI. sthAnakavAsI samAjamAM sAdhu-sAdhvIonAM mRtadehonA mukhane muhapatIthI AvarI levAmAM Ave che te te kharekhara vicitra, tarkahIna- samaja vagaranuM che. kAraNa ke mRtRdehane vAcA saMbhavatI ja nathI, ane tethI tenA taraphathI vAyukAya jIvenI hiMsA thaI zake ja nahi, hamaNAM meM sAMbhaLeluM ane vAMceluM paNa kharuM ke rAjakoTa mukAme eka munirAjanA cAturmAsa daramiyAna upAzrayamAM AvatA dareka Isamane muhapattI rAkhavAnI sUcanA karatA AvatI, ane te mATe kApaDanA tAkAone phADI temAMthI muhapattIo dorA sahita taiyAra karI ApavAmAM AvatI ane temanA meDhA upara bAMdhavA mATe sUcanA karavAmAM AvatI hatI. pariNAme upAzrayamAM hAjarI ApatA badhAM mANase muhapattIothI sajaja thayelAM jovAmAM AvatAM hatAM, A vyavasthA kriyAprayogane atireka ja kahI zakAya. A prathA pahelAM nahotI. mAre eka bIjo anubhava apane kahI zakuM chuM- muhapattI dhAratAM mukhadvArA thatAM sAdhu-sAdhvIonAM vyAkhyAne zrutipathamAM spaSTa, zuddha paDI zakatAM nathI. meM ghaNAM myujhIamo - saMgrahasthAne joyAM che. temAM digaMbara mahAkAya pratimAo UbhelI joI che. emanA mukha upara muhapattI bilakula hotI nathI. digaMbara sAdhuo hAthamAM paNa muhapattI rAkhatA nathI. zuM teo mithyAtvI che ? madhyakAlIna hastapratenA citramAM muni mahArAje hAthamAM muhapattI rAkhatA darzAvavAmAM Ave che, eTale muhaparIne upayoga te ghaNA junA kALathI hato ja. zabdaprayoga paNa sUcave che ke tene upayoga mukhane DhAMkavA mATe ane vAyukAya jIvanI hiMsAthI dUra rahevA mATe thatuM hatuM te spaSTa che. paNa divasanI dareka paLa mATe muhaparI mukha upara rAkhavAnI prathA to nahatI te paNa spaSTa che. akabara bAdazAha ane tenA zAhajAdAo, ane hIravijayasUrI ane emanA ziSyo emanI mulAkAtanA citramAM vidvAna sUrIjIne muhapattIne hAthamAM dhAraNa karatA darzAvavAmAM AvyA che, hemacaMdrasUrI ane kumArapALanA citramAM paNa hemacaMdrasUrIe muhapattIne hAthamAM rAkhelI che. A prathAmAM pheraphAra sthAnakavAsI sAdhuee karyo che ane tene Agraha atyAre durAgraharUpe anubhavavAmAM Ave che, Apa jANe che ke huM sthAnakavAsI kuTuMbamAM janmya chuM, mAre sahavAsa sthAnakavAsI sAdhuo sAthe rahyo che. mUrtipUjaka sAdhuo sAthe mAro paricaya nikaTa che te paNa Apa jANe che. | muhapattInI gyatA - agyatA, zAstra virUddhatA-nahi virUddhatA e carcAmAM mAre UtaravuM nathI. paNa eTaluM huM jarUra mAnuM chuM ke kriyAvAdanA anupAlanamAM aucitya rahevuM joIe. nagnatvamAM aucitya nathI; malIna vastra dhAravAmAM aucitya nathI; zarIrane malIna svedayukata rAkhavAmAM aucitya nathI. sthAnakavAsI sAdhuo mATe muhapattI mAtra mApadaMDa hoI zake nahi. bIjI aneka rIte temane judA tAravI zakAya tema che ane emAM koI zaka nathI ke koI paNa eka vyakitane anya vyakitathI judI tAravavA mATe tenI mukhAkRtinuM samagra darzana atyanta Avazyaka ane upayogI che. snehAMkita kezavalAla hiM. kAmadAra Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prabuddha jIvana tA. 1-10-67 prakIrNa nedha sva. je. pI. mahetA * "rama saMsthA khUbaje kasara bharyo pitAno vahIvaTa calAvI, gayA sapTembara mAsanI 17mI tArIkhe vayovRddha zrI jhaveracaMda vyavasthA kharcanI rakama bacAvI, AvI. bacata. potAnA kArIgarone pAnAcaMda mahetA teo vizeSa je. pI. mahetAnA nAmathI oLakhAtA bonasarUpe vaheMce che. kAraNa ke saMsthA mAne che ke kArIgaronA hitane hatA-nuM ghATakopara khAtenA temanA nivAsasthAne 83 varSanI pari- dhyAnamAM rAkhI khAdI saMsthAo racAI che ane kArIgare saMsthAnI pakava ummare avasAna thayuM. teo saurASTranA lIlIyA gAmanA rahIza karoDarajajU che. te pachI zakya teTaluM temanA hitanuM rakSaNa karavuM joIe. hatA. janma sthAnakavAsI jaina hatA. temanuM bhaNatara cAra copaDI "dara varSe AvI rakamanI vaheMcaNI leI zraddhaya vyakitanI jeTaluM hatuM. temanA vyavasAyI jIvanano AraMbha mAsika tera rUpiyAnA hAjarImAM ane temane hAthe karavAmAM Ave che. gata varSe AvI rUA. pagArathI thaye hate. kuTuMbanI sthiti bahu ja sAdhAraNa hatI, paNa 70,000 AsapAsanI rakama khAdI rUpe AdaraNIya mu. zrI morArajIbhAI teo ApabaLe AgaLa vadhyA hatA. AjathI 60 varSa pahelAM teo desAIne hasate. AdaraNIya mu. zrI. DhebarabhAInA pramukhasthAne vaheMcakalakattA jaIne vasyA hatA, ane jANItA khAMDanA vepArI hAjI vAmAM AvI hatI. zakura sAthe joDAyA hatA ane vyApAradrArA sArA pramANamAM dhana A varSe paNa AvI Azare rUA. 80,000nI rakama khAdI kamAyA hatA. buddhinI vicakSaNatA, pramANikatA ane vyApArI kunehanA rUpe vaheMcavAnI che. paNa te mATe koI samAraMbhanuM Ayojana karyuM nathI. kAraNe kalakattAmAM eka kuzaLa vyApArI tarIke temaNe khUba pratiSThA paNa saMsthAnI kAmagIrImAM kArIgarono agra hakka che te vicAranA svIkArapUrvaka A saMsthA dara varSe benasa vaheMcIne potAnI pharaja meLavI hatI. InveneziyA sudhI teo pravAsa paNa karI AvyA adA kare che tenI jANakArI Apane karavAnI rajA laIe chIe. hatA. samaya jatAM jApAnamAM temaNe peDhI khelI hatI, je sAta varSa A varSe A saMsthAe rUA. 20,56,654 nuM utpAdana, cAlI hatI. 1940mAM temanA mitra sva. rAmajI haMsarAja kAmA rUA. 11,69,977nuM jaththAbaMdha vecANa ane rU. 15,39,791nuM NInI peDhImAM teo joDAyA hatA ane muMbaI AvIne vasyA hatA. chUTaka tathA sarakArane vecANa karyuM che, je mATe rUA. 1,05,654nuM te kaMpanI sAthe eka vizvAsu salAhakAra tarIke temane chevaTa sudhI vyavasthA kharca karyuM che. eTale ke Azare 2 1/2 TakA (aDhI TakA) gADha saMbaMdha rahyo hato. temane sAhitya vAMcanane khUba zokha hato; vyavasthAkhamAM saMsthAe kAma karyuM che." zrImada rAjacaMdranAM lakhANa tarapha temane khUba AkarSaNa hatuM; temanAM A rIte A saMsthA potAnI varSabharanI ATalI moTI bacata vicAra valaNe junavANI nahi paNa AgaLa paDatA sudhArakanAM hatAM; potAnA kArIgarone vaheMcI Ape ane ATalA moTA vahIvaTa pAchaLa prabuddha jIvananA teo atyata cAhaka hatA. temanA avasAnathI samA- ATale ochA vyavasthA kharca---nAzare aDhI TakA jeTaluM karo A jane eka anubhavI, buddhimAna salAhakAra sajajananI ane aMgata banne bAbato ApaNuM khAsa dhyAna kheMce tevI che ane te mATe te saMsthAnA saMcAlakone ane te saMsthAnA AmArUpa maMtrI zrI nAgararIte mane eka murabbI snehInI kheTa paDI che. temanI pAchaLa rahela dAsa dozIne aneka dhanyavAda ghaTe che. temanAM patnI tathA eka putra ane eka vidhavA putrI ApaNI svAtaMtryadinane adbhuta muzAyaro hAdika sahAnubhUtinAM adhikArI bane che. "prabuddhajIvana'nA gatAMkamAM upara Apela mathALA nIce pragaTa mahAnubhAva sva. haracaMda jhaverabhAI upara aMjalivarSa thayelA lekhe aneka vAcakonuM dhyAna kheMcyuM che. ane temAM vyApI - tA. 24-9-67nA roja muMbaI khAte bhATiyA mahAjana vADInA rahelA kaTAkSathI aneka vAcakoe UMDI prasannatA anubhavI che. te sabhAgRhamAM 82 jAhera saMsthAnA upakrame zreSThIvarya zrI mANekalAla kaTAkSalekhanA lekhaka tarIke 'ThoTha nizALiyo' evuM nAma ApavAmAM cunIlAlanA pramukhasthAne sva. phattehacaMda jhaverabhAInA guNAnuvAda AvyuM hatuM. A 'ThoTha nizALiyo koNa che?" evA caitaraphathI pUchAI nimitte eka jAhera sabhA yojavAmAM AvI hatI. A sabhAmAM phateha rahelA praznanA javAbamAM jaNAvavAnuM ke te TheTha nizALiyo" che gujacaMdabhAIne aneka vakatAoe bhAvabharI aMjali ApI hatI rAta yunivarsiTImAM adhyApananuM kArya karatA pre. bakula tripAThI. ane prastuta ghaTanAnA saMdarbhamAM temanA jIvananI aneka ujajavala bAjueAne 2ja karate vigatavAra prastAva pasAra karavAmAM Avyo teo gujarAta samAcAramAM uparanA takhallusathI niyamita rIte AvA hatA, A hakIkata temaNe potAnA samAjane prApta karela apratima kaTAkSalekhe lakhatA rahe che. prema ane Adara puravAra kare che. temanuM jIvana kaI nAnAM moTA eka mahattvanuM saMmArjana parAkamethI athavA te samAjamAM kSobha ane parivartana pedA kare evA tA. 1-9-67nA prabuddhajIvanamAM syAdavAda eTale zuM?" koI puruSArthathI aMkita nahotuM. A rIte teo eka sAmAnya koTi ane zakitanA mAnavI hatA. Ama chatAM paNa, temanuM jIvana saujanya, e mathALA nIce pragaTa thayelA lakhANamAM nIcenI lITIo Ave che:sevAbhAva, dharmaparAyaNatA, tatvajijJAsA ane vicAra tema ja AcAranI zaMkarAcArye adra tavAdano pracAra karyo; rAmAnuje advaitAdvaita udAratA vaDe arthasabhara banyuM hatuM. A rIte temaNe asAmAnya ane vallabhAcArye viziSTADhuM tane pracAra karyo, rAmAnuja ane vallaevA jIvananuM ApaNane AlhAdaka ane preraka darzana karAvyuM hatuM ane potAnA jIvanane dhanya banAvyuM hatuM. ' bhAcArye tavAda ane atavAda vacce samAdhAna karavA sApekSa vAdane ja prayoga karyo." - sva. phohacaMdabhAInA samaraNamAM ziSTha sAhityanA prakAzana pre. kezavalAla hiMmatalAla kAmadAra potAnA eka patramAM upaarthe temanA mitro ane prazaMsako taraphathI rUA. 31,000 nuM ranA vidhAna aMge nIce mujabanuM saMmArjana sUcave che; smAraka phaMDa UbhuM karavAmAM AvyuM che. "zaMkarAcArye kevala ata calAvya; rAmAnuja AcAryuM keTale moTo vahIvaTa ? keTale ochA vyavasthakharca ? viziSTa advaitavAda prarUpe; madhva-AcArye druta-advaitavAda cAlu kAThiyAvADa khAdI maMDaLa calALA-jillo amarelI, saurASTranA maMtrI nAgaradAsa gAMdhI tA. 25-8-67nA paripatradrArA prastuta karyo; vallabhAcArye zuddha advaitavAda upade. A matabhedonuM saMsthAnI kAryavAhIne khyAla ApatAM jaNAve che ke samAdhAna sApekSavAdanuM avalaMbana levAthI thaI zake che." paramAnaMda mAlika: zrI muMbaI jana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Regd No. MH. 117 . vArSika lavAjama 27. . . ! I ': vArSika lavAjama rU. cha ja I : prabuddha jIvana prabuddha nanuM navasarakaraNa varSa 29 : aMka 12 ( muMbai, okaTobara 1, 1967, somavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga para ' chUTaka nakala 40 paisA , taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ( , je antarikSamAM divya smAraka ' Deneba (haMsapuccha) tArakanuM "gAMdhI' nAmakaraNa kare! (amarelInA vatanI paNa hAla jemane muMbaImAM sthAyI nivAsa bhautika ane AdhyAtmika smRti arthe bhavya kAryakrame racAvAnAM che. che evA zrI pratAparAya giradharalAla mahetA eka sukhyAta saMskAra- temAM eka alaukika smArakane vicAra sAnunaya raju karuM chuM. saMpanna prajAsevaka che. temaNe gujarAtI janatAnI khAsa karIne AkAza divya . amarelInAM prajAjananI--anekavidha sevA karI che. temaNe AkhA * * AkAza aneka - bhuta jyoti ane divyothI sabhara dezamAM anekhI bhAta pADe evuM bAlasaMgrahAlaya amarelImAM nirmANa - anaMta vizavanuM sadaiva darzana karAve che. ApaNI prAcIna praNAlIe karyuM che ane bhAratIya bALasaMgrahAlaya pratiSThAnanA teo adhyakSa temAMnA keTalAka tArA, graho ane nakSatrone munio ane saMtanA che. chellAM doDheka varSathI bhArata varSanI prajA samakSa temaNe e nAmathI oLakhAvela che. A paraMparAne anusarIne eka AkAzI prasatAva rajU karyo che ke jevI rIte ApaNe AkAzamAM dekhAtA ane " satvane 'gAMdhI' evA nAma saMskAra karI peDhI dara peDhI anaMtakALa pramukha lekhAtA tArAomAMthI keTalAka sAthe prAva agatya, vasiSTha ema sudhI temAMthI preraNA meLavIe, e nazvara smAraka nathI. e eka eka yA bIja adhinuM nAma joDatA AvyA chIe e rIte haMsa - aMtarikSamAM amara, ad bhuta ane alaukika zAzvata mAraka banaze. (Sygnus) tArAmaMDaLanA pUccha bhAgamAM AvelA mukhya tArA ' ' bhAratanuM prAcIna khagaLajJAna Deneba' sAthe-haMsapUcha tAraka sAthe-pUrvakALamAM thaI gayelA RSi - paMDita javAharalAla neharU kahe che tema, bhAratamAM khagaLa munienI samakakSAnA evA A yuganA mahAmAnava gAMdhIjInuM AkAzavaibhava nirakhavA purata zekhane viSaya na hatuM, paNa te nAma joDavuM eTale ke A 'Deneba'ne ApaNe 'gAMdhI' nAmathI oLakha. parApUrvathI zAstrIya rIte vikasyo hato. sAta samudranI musApharI karatA A temanA prastAvane dezanA eka yA bIjA kSetramAM pravAsIone te jJAna dizA ane samaya dekhADavA vyavahArika ane pratiSThA dharAvatI vizeSa vyakitaonuM dA. ta. Do. jhAkira husena, upakAraka hatuM. vada ane paurANika kALamAM ane pachI paNa AyabhaTTa, * kAkAsAheba kAlelakara, ravizaMkara mahArAja, morArajI desAI, ucha-, brahmagupta, bhAskare ane jayetivijJAnIeDanI paraMparA sarjAI hatI. raMgarAya Dhebara, dvArakApIThanA jagadagurU zaMkarAcArya, kelararAya mAMkaDa, . jo ke mahArAjA siMha ane bIjA A viSayanA vidrAnAe e ravizaMkara ma rAvaLa, satabhAI aMgrejI hitendra desAI, haMsAbahena jJAnane jIvaMta rAkhavA ane lokagamya karavA prayatna karyA hatA kharA. mahetA, vI. vI. gIrI, jagajIvanarAma, pI. jI. zAha mohanalAla paNa pratidina maulika saMzodhana khUba ochuM thatuM cAlyuM, ane - sukhaDiyA, siddharAja DhaTTA vagerenA anekanuM samarthana che. A temanA AjanAM avakAzayuganA jJAna ane saMzodhanamAM ApaNe khUba ja * pAchaLa rahI gayA chIe. prastAvane akhila rASTrIya stara upara svIkAra karavAmAM Ave evI tArAnuM vargIkaraNa temanI apekSA che. prastuta prastAvane lagatuM temanuM nivedana gAMdhI gagananA aMgaNita tejorAzimAM prathama Ave evA pahelA jyantInA anusaMdhAnamAM nIce pragaTa karatAM mane savizeSa AnaMda * vargamAM 20 tArAo, bIjAmAM 50, trIjAmAM, 150, cethAmAM 500, thAya che. A temanA prastAvane mArUM samarthana che. paramAnaMda) : pAMcAmAM 1500 ane chaThThAmAM 4000 tArA vargIkRta karavAmAM antarikSamAM divya smAraka AvyA che. prAcIna Aryoe, bebIlenavAsIoe, mIsarIe, grIkoe "je satyanA (IzvaranA) kAraNe mRtyu ane Araboe karelA vibhAgo ane nakSatra TolemIe svIkAryA hatA. Adhunika khagoLajJAe e vibhAganI zAstrIyatA svIkArI tene te pAme che, te tArA svarUpe udaya pAme che." -: vadhu zuddha banAvela che. * gAMdhIjInI puNyasmRti A dezane haMmezA gauravAnvita karI - prastAva rahI che. jokoe sthaLe sthaLe tevAM samArako ryA che. 'mahAtmA gAMdhI eka AkAzIya tejomaya jAti, "ba" nAmathI oLakhAtA mArgo' dareka moTuM zahera dharAve che. temanA nAme aneka racanAtmaka tArAne, gAMdhIjInAM divya smAraka rUpe "gAMdhI"nuM nAma ApavAne saMsthAo sthapAtI jAya che. gAme ane nagarone temanuM puNya nAma prastAva dezane caraNe. sAdara karUM chuM. te eka zAzvata AkAzI ' ''apAya che. temanAM vicAro ane tatvajJAnanuM zikSaNa apaNA dezamAM je pratIka raheze. haMsa tArAmaMDaLane A eka tejasvI tAraka che. Deneba nahIM, 'vizvanI ghaNI yunivarsiTIomAM ApavAmAM Ave che. gAme zabdane artha, pakSInI puMchaDI che. e hasamaMDaLamAM paMdaDInI Toce gAma temanI pratimAo ubhI thatI rahI che. vizvazAMti-cAhako Avela hoI tene "Daneba" (haMsapu27) kahe che. haMsatArAmaMDaLane te jagatabharamAM temanAM satya ane ahiMsAnA mArgane kAryAnvita : yogatArI hAI tene "AlphA sIgnala" "haMsaka" e nAmathI paNa karavA maMthana karI rahyAM che, temanI janmazatAbdinA avasare temanI saMbodhAya che. A Deba e mAtra sAmAnya nAma che. te tArAmAM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prabhu eka karatAM aneka guNadharmo che, jethI mhAtmAjInAM puNya nAma sAthe joDavAnI pAtratA dharAve che. haMsa tArAmaMDaLa avakAzanAM A svIkRta 88 vibhAgo paikI haMsa (sIgnasa) nAme oLakhAtA tArAmaMDaLamAM prastAvita tArA AvelA che, A tArAmaMDaLa utaramAM 19 kalAka ane pAMca mInITa tathA 22 klAka viSuvAMza (rAITa esenzana), ane 28 ane 60... krAMti (DekalInezana) mAM Avela che. te zveta zyAma nihArikAthI ramya baneluM che. ahIMthI AkAzagaMgAnA sarpIla bAhu tarapha javAya che. A nihArikA uttara amerikAnAM AkAra sAthe khUba sAdRzya dharAvatI hoI tene "uttara amerikana nihArikA" paNa kahevAya che. A nihArikA ApaNA prastAvita tArA DenebathI pUrve 3 che. DenebanAM tejArAzithI te vadhu ujajavaLa banela che. te nihArikAnA adyatana darzaka yaMtra dvArA levAyelA phoTAmAM laMbAvelI Doka ane AgaLa paDatI cAMca, vegathI uDI nIce utaratA hasanI je prAcInoe panA karI hatI tenI tAdRzya chApa upasI AvI che. haMsatArAmaMDaLane eka bIjuM nAma paNa Apela che. temAM tArAA AkAzamAM IsunA AbehUba vadhastaMbha sarje che. A "haMsa puccha" tenA zire tejathI jhaLahaLe che. krosa e balidAnanuM ne dUra-vizvabhAtRbhAvanuM pratIka che. Izu khriste jIvanabhara tenA pracAra ryAM ane te mATe teNe balidAna ApyuM. jagata mahAtmAjInAM IsunI jevA satya khAtara balidAnanAM yogane pIchAne che. jerAme vyAjabI kahyuM che ke, "zahIdanuM lAhI devaLanAM pAyAnuM bIja che." AvA krosanA ziratArakane "gAMdhI" nAma ApavuM prazaMsApAtra banaze. tAro Deneba dhruvapada pAme che pRthvI pharatI dharI ha Mmeza mATe eka dizA tAkatI nathI. dharI pharatA bhamaraDAnI peThe pRthvI para DolanacAka le che. e sheja trAMsI phre che. tenuM Dolana paribhramaNa 25827 varSe purU thAya che. te kALamAM je tArAo tarapha dharInuM madhyabiMdu Ave che te tArA utaratArA banI jAya che. kAkAsAheba kAlelakara sAthe DenebatArA ane haMsamaMDaLa saMbaMdhamAM patravyavahAra thatAM teozrI lakhe che: "sIgnasa eTale haMsa e pArakA lokoe ApeluM nAma svIkAryA pachI Denebane haMsapuccha kahyA vagara chUTako nahoto. pitRbhakata zrAvaNa pAse je tArA dekhAya che tene 'gAMdhI'nuM nAma ApavAmAM aucitya che ja." jayaMti: zreSTa A Deneba--haMsapuccha tAraka--vargIkaraNanA hisAbe pahelA vargamAM che. prastuta tArA sIgnasa tArAmaMDaLanAM mukhya tArA paikInA eka mukhya ane prakAzita tArA che. uDatA haMsanI puMchaDIne te zAbhAve che. tArAvizvamAM narI AMkhe dekhAtA ati ujajavala 20 tArAemAM te ujajavaLatama paMkInA che. karoDo tArAomAM pahelA traNa, tArAo agatsya (kenApasa ), bANaraja (rIgala) ane haMsapuccha che. te paikI te eka che. Ama te jayoti: zreSTa (supara brIlIanTa) che. sAthe sAthe te virATa koTa (supara jAyanTa) paNa che. dUra sudUra sUrya paNa eka tAro ja che. pRthvIthI nava karoDa trIsa lAkha mAIla dUra che. prakAza dara sekaDaeN 1,86,000 mAIlanI gati dharAve che. je mujaba sUryamAMthI prakAza pRthvI upara pahoMcatAM 8.33 mInITa thAya che. AkAzIya satvonI dIrghadUratA mApavA mAIlA nAnA ane kSudra banI jAya che: tethI tene mATe prakAzavarSanuM mApa svIkArAyela che. eka prakAzavarSamAM avakAzI padArtha 5,880,000,000,000 mAIla dUra hoya che. jaya ( AlphA senTaurI) nAmanA tAro pRthvIthI 4.3 prakAzavarSa dUra che. ApaNA A haMsapuccha ( gAMdhI ) 650 prakAzavarSa dUra che. mAIlamAM gaNIe to 3822 nAM AMkaDA upara bAra zUnya caDAvIe teTale dUra che. prathama varganAM tArAomAM te dUratama che. chellI zodha mujaba te 1500 prakAzavarSa dUra hAvAnuM jaNAyuM che. sUrya karatAM dasa hajAragaNA tejasvI sUrya keTalA tejasvI che? tenAM karatAM ApaNA A tArAnA tejAMka dasahajAra gaNA che. varNapaTa zreNI "e 2" che. te zubha nIlavarNI tAraka che. eka Akasmika mahAyoga A tArakanA viSuvavaMza (Ara. e.) 20 kalAka 40.2 mInITa che, ane krAMti (DekalInezana) 45.09 che. khagoLIya gaNanAnA AdhAre tenI sUrya sAthenI yuti (ka jakazana) tA. 28mI jAnyuArInAM roja prativarSa thAya che. jIvana tA. 16-10-17 che. Deneba tenA Ama sAyaMtAraka (IvanIMga sTAra) tarIke asta thAya che, ane te prabhAtatArA tarIke udaya pAme che. AvA Akasmika yoga e kudaratanI koI akalpya balIhArI na gaNI zakAya ? A yutinA yoga mATe kAkAsAheba tA. 18-3-66nAM patramAM lakhe che ke, "emAM vaLI tamArA tAjA kAgaLamAM tame umero che ke, sUryanI Deneba sAthenI yuti paNa mahAtmAjInAM balidAna divasa najIka Ave che, eTale Denebane 'gAMdhI" kahevAnI tamArI sUcanA huM AvakArUM chuM, emAM mArU samarthana mAno." uttara AkAzamAM vadhastaMbha A tAraka sUryanI paribhramaNa kakSAthI thoDo dUra uttare hoI, yuti pachInA mAkSa--khunadarzana--Azare be divasa pachI thAya che. te AdhAre tA. 30mI jAnyu. (mahAtmAjInA mRtyudina) nA roja pharI prakaTe uttaranA atyAranA dhruvatAraka jo ke tejasvItAmAM bIjA varganA tAro che, paNa tenAM mArgadarzaka ane avicaLa pada mATe sahunAM hRdayamAM te anerUM AkarSaNa jamAve che. dhra uva avicaLa che, paNa tenAM sthAne acaLa nathI. Aje je sthAne dhR va che tyAM paNa te pahelA kAlIya (DUko) maMDaLanA dhubana (AlphA DrekonIsa) utara tAro hatA. tenA AdhAre mIsaravAsIoe pIrAmIDanI sAMkalanA karI hatI. atyAre uttaranA mArgadarzaka tArA tarIke dhruvamatsya maMDaLanA dhruva (pAlIrIsa) vahANavaTIone temaja vAyuyAnIone mArgadarzaka banI rahyo che. AnI pachI uttara-tAraka tarIke vRSaparvA maMDaLa (sIphIyasa)nAM traNa tArA gAmA, beTA, ane AlphA I. sa. 4500, I. sa. 6000 ane 7500mAM dhruvapadane pAmaze. A pachI pRthvInI dharInI parikramAnuM madhyabiMdu I. sa. 10,000 AsapAsamAM Deneba banaze. A DaeNba ( gAMdhI ) te kALe uttara dhru vapada saMbhALaze. AnI pachI I. sa. 1350 0mAM vINAmaMDaLanA abhijita (vegA) tAro uttara-tAraka banaze, pharI pAchA kAlIya maMDaLanA dhubana I. sa. 23000mAM Avaze, ane uttaranA Antano dhruva puna: 28,000mAM dhruvapade sthApita thaze. A dhruvacakranAM tArAomAM koI bIjA trIjA vargamAM Ave che, jyAre Deneba ane abhijita prathama varganAM vadhumAM vadhu tejomaya jyoti che. upasaMhAra Ama DaeNneba e gAMdhI'nAma pAmavA mATe pAtratA dharAvato svIkaraNIya tAro che. Arya saMskRtimAM A rIte pavitra purUSone aMtarikSamAM divyapada ApavAnI praNAli che. A ApaNA dezanI saMskRtinI nijI vAta che. temAM AMtararASTrIya saMmatinI jarUra nathI. A nAma vidhAna vidrAna zrI ravizaMkara dAdAnI sAnnidhyamAM kAkAsAheba kAlelakare karI dIdhuM che. akhila bhAratIya stara upara prajA tene svIkAra ane satkAra kare te mATe A nAmakaraNane pracAra karavA vinaMti che. dhruva, agatsya ke vasiSThanI peThe bhAratIyonA aMtarane ujALanAra aMtarikSamAM A divya smAraka che. e ApaNA mahAtmAjI pratyenA amara ardhya che. pratAparAya gi. mahetA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513-02-12 $115. prabhu jIvana A vakhatanI paNuM vyAkhyAnamALA-ra pA (payurSaNa vyAkhyAnamALAnA pramukha prA. gaurIprasAda vyAkhyAnamALAne chelle divase pAse beThelA eka mitrane meM kahyuM hatuM ke, zrI paramAnaMdabhAI AvatIkAlathI AvatA varSanI vyAkhyAnamALAnI yAjanAnA kAmamAM lAgI jaze! A kevaLa ramUja khAtara nahotuM kahyuM, paNa vastusthitine haLavAzathI rajU. karI hatI. e te dekhItuM che ke koI paNa saMkula ke bahujanasAdhya yojanA Apa siddha thatI nathI. evI mahAna ke bhavya nIvaDe tevI yojanAnI kalpanA ane manorathA tA aneka vyakitanAM manamAM UThe--UThatAM hAya che; paNa tene vAstavarUpe siddha karavAnuM--sAcA arthamAM siddha karavAnuM--kArya to virala vyakita karI zake che. paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI yojanAmAM uttarottara sAmarthya, vyApakatA ane UMDANanAM darzana thatAM rahe che. tenI pAchaLa zrI paramAnaMdabhAInI potAnI A vyAkhyAnA vizenI kalpanA ane bhAvanA uparAMta jIvanadRSTinI samagratA paNa rahI che. paryuSaNaparva AvyuM eTale ke paMdarasattara vakatAone bAlAvI vyAkhyAna karAvI nAkhyAM eTale patyuM evI emanI bhAvanA nathI. ulTuM, vyAkhyAnamALAnA samagra mud galane -Corpus--ne amuka ghATa ApavAnI emanI vRtti rahetI hoMya che: keTalAye vakatAo AraMbhamAM kabUla karatA hoya che ke mAro viSaya ta| zrI paramAnaMdabhAIe nizcita karyo che. ane mAre tenA vize bAlavAnuM che! zrI paramAnaMdabhAI pote kahe che ke vyAkhyAnamALAnI yojanA dvArA mane AtmatRpti ke AtmapUrti--Selffulfilment-ne anubhava thAya che ane AnaMda thAya che. parArthane svArtharUpe jovAnI dRSTi sAcI jIvanadaSTi che ema kahI zakAya. vyAkhyAnamALAne prathama divase Ara bhamAM prAstAvika pravacana karatAM zrI paramAnaMdabhAIe kahyuM hatuM ke Aje ApaNe prapha la manathI--DAnaMdanA vAtAvaraNamAM-maLIe chIe; kAraNa ke babbe varSanA dukALanA saMkaTa pachI A varSe kudarate mahera karI che: ceAmera ghaNA sArA varasAda thayA che ane A varSa sAruM jaze evI AzA ApaNe rAkhIe chIe. te pachI mArA prAstAvika vacanAmAM meM zrI paramAnaMdabhAInAM A vacananA ullekha karyo hatA. ane umeryuM hatuM; God has behaved; let us hope, now man behaves: kudarate - Izvare - peAtAnuM kartavya karyuM che; have mAnava peAtAnuM kartavya karaze evI ApaNe AzA rAkhIe. Aje kharekhara prazna thAya che ke huM, tame ane ApaNe sau mAnavA ApaNI pharaje niSThApUrvaka dA karIe chIe kharA? varasAda na thayA hoya ane anAjanI chata-- taMgI - hoya tyAre te cIjavastunA bhAva UMcA hoya te samajAya, paNa varasAda sAro thayo hoya ane puSkaLa pAkanI AzA hoya ane pAka utare tyAre paNa anAja vagerenA bhAvA kRtrima rIte UMcA ja rAkhavAmAM nahIM Ave enI atyAra sudhInA ApaNA anubhava uparathI bhAgye ja khAtrI rAkhI zakAya. sAcI achata hoya te cIjavastu maLe ja nahi - maLI zake nahIM. mAnave sarajelI kRtrima achata hAya tyAre ochA bhAve kAyadA pramANe maLavAnI cIja maLe nahIM paNa khullA bajAra ke kALA bajAramAM traNa cAra gaNA vadhAre bhAve . e cIja joIe teTalA pramANamAM maLI zake teno artha ze? Aje cokhA, khAMDa, goLa vagere jIvananI jarUrIAtanI vastuomAM AvI mAnavanirmita achata pravarte che. audyogika maMdI hoya tenI sAthe bhAva - sapATI UMcI rahyA kare evI ApaNI lIlAe pAzcAtya arthazAstrIone paNa muMjhavI dIdhA che! prajA tarIke ApaNI daSTi AvI vikRta haze tyAM sudhI jayavArAnI zI AzA rAkhI zakAya ? vyAkhyAnamALAno prAraMbha kAkAsAheba kAlelakaranA 'samanvayayAtrA' viSenA pravacanathI thayA hatA te ucita hatuM: 'e pravacananA cunIlAla jhAlAe lakhI ApelI samAlAcanA) 119 sUra samagra vyAkhyAnamALAnA sthAyI sUra jevA banI rahyo hatA. kAkAsAhebe kahyuM ke vijJAnanA vikAsanA A samayamAM saMkucita -sanAtanI - manovRtti cAlI zake tema nathI. sanAtanI manovRtti kALabhagavAnanI sAthe nahIM paNa haMmezAM be DagalAM pAchaLa hoya che. Aje dharmanA bhedone ke tene kAraNe vikhavAdone avakAza nathI. aNubombanA A samayamAM yuddha thAya to sarvanAza ja thAya evuM amerikA ane raziyAnI mahAsattAo samaje che. Aje Thesis, Antithesis and Synthesis - kriyA, pratikriyA ne samanvitakriyA-jevA atyAra sudhI zakya banelA kramane avakAza nathI. Aje jIvanayoga sAdhavAno che. jayaparAjayanI vAto karavAnI nathI. sarvanuM sahakalyANa sAdhavAnuM che. Aje paraMparAgata dhAtA tyajIne je samAja vaijJAnika paddhatie vicArazIla ane kriyAzala banaze te netRttva pAmaze. bhArate A vAta samajI levI jeIe. zrI dhairyabALa vArAoM 'satyama, zivama , sundaram'-nA viSayavAkyanuM vivecana karatAM kahyuM hatuM ke sAmAnya rIte sarvatra - paNa bhAratamAM savizeSa - sAmAjika baLAnuM varcasva ghaNuM hoya che. pazcimamAM vyaktinuM svAtaMtrya svIkArAyuM che ane jIvanasaraNimAM vyakata paNa thAya che; jayAre ApaNe tyAM vyaktinuM mUlya hajI ochuM aMkAnuM rahyuM che ane vyakita jIvananAM badhAM pAsAMomAM samAjanA prAba5thI ruMdhAtI rahI che. je samAjamAM UMDA vicAranA abhAva hoya ane mAtra dekhAdekhImAM rAcatA hoya te samAjanuM patana thavAnuM ja. vikAsazIla samAjamAM vaijJAnika paddhatio vicArazakita hoya tenI sAthe -Value Judgments--mUlyabhAvanA hovI joIe. Aje buddhinA vikAsa * avazya thayA che paNa mUlye! upekSA thaI che. pahelA divasanAM A baMne vyAkhyAna ekabIjAnAM pUraka nIvaDayAM hatAM. zrI rAmaprasAda bakSIe "upaniSadonuM hArda" vize pravacana karyuM hatuM. RgvedarahitAnA samayathI . tattvadaSTAne samajAyuM hatuM ke vizvamAM ane vizvarUpe najare AvatI anekatAnuM mULa koI eka ja tatva che, jene upaniSadakALanA RSioe brahma, sat vagere zabdothI varNavyuM che. paramatattva eka che chatAM tene pAmavAnA mArgo aneka che. jagatane mithyA kahevAmAM AvyuM che teno artha jagata tuccha -Non existent--che ema nahIM - enuM aritattva brahmanA astittva jevuM nathI eTaluM ja. sattA (astittva)nA pAramArthika, vyAvahArika ane prAtibhAsika evA traNa prakAro che. pAramArthika dazAmAM eka ane adritIya tattva svIkArAyuM hovA chatAM, vyAvahArika dazAmAM IzvaranuM tattva svIkArAya che; puNya pApa, nIti anIti, dharma adharma vagere bhedo paNa svIkArAya che. mokSanI sthitimAM badhA bhedo TaLI jaIne kevaLa parama aikyanA anubhava thAya che. vedAntamArgamAM nItine avakAza nathI, meAkSa paNa vyakitano hovAthI svArthIpaNAvALA lAge che, kAraNake temAM samAjanA utkarSa ke meAkSanI upekSA thatI dekhAya che evA AkSepa keTalIka vAra karAya che, paNa te pAyA- vinAnA che. gItAmAM varNavAyelA sthitaprajJa, bhakata, jJAnI, guNAtIta ke yogInAM lakSaNo jovAthI A vAta samajAze. vedAntamAM jJAna upara bhale bhAra mUkAyo hoya, paNa antima mahattva to anubhUti realizationnuM che. prAdhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyAe 'sArvabhauma syAdvAda-- anekAntavAda' nuM nirUpaNa karyuM hatuM.. Ara MbhamAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke sArvabhauma vizeSaNa yojavAnA Azaya e che ke jainetara para 'parAemAM paNa eka ja daSTine vaLagI rahevAne badale aneka daSTi ke svarUpe svIkArAyelAM najare Ave che. anekAntavAdanI paNa pazcAd Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramuddha jIvana 120 che: bhUmikA hovI joIe ane hatI. RgvedasaMhitAmAM aneka devA che ane badhA deve! eka paramatattvanAM svarUpo che evuM kahevAyuM sad vinnA varudhA vavanti / , eTaluM ja nahIM paNa, je je devanI prArthanA karAtI hoya te te devane adhideva tarIke mAnavAnI paddhati (Henotheism) svIkArAI che. A samanvayanI daSTi upaniSadasAhityamAM paNa judA judA sRSTi - vAdA (theories of creation)mAM ane temAM abhipreta samanvayamAM najare Ave che. zrI mahAvIranA samakAlIna budhdhe anAtmavAdanA siddhAnta svIkAryo: AtmA jevuM koI sthAyI tattva nathI, badhuM kSaNika che ane kSaNika padArthonA pravAhanI kalpanA sthAyipaNAno bhAsa utpanna kare che. karmanAM phaLa AtmA vinA bIjuM koNa bhAgave e prazna ane evA bIjA praznAnuM nirAkaraNa bauddha dArzanikoe karyuM che. bhagavAna mahAvIre dravya ane paryAyanA siddhAnta svIkArIne A praznanuM nirAkaraNa karyuM che. bhagavadgItAmAM paNa jJAna, bhakita ane karmanA samanvaya darzAvavAmAM Avyo che. sAMkhya, nyAya vagere darzanAmAM paNa purUSa--prakRtinI ane sAmAnya-vizeSanI kalpanA paNa samanvaya upara avalaMbe che. sau potapAtAnI daSTie jIvanatattvone jUe ane te pramANe jIvanavidhAna Acare. vijJAnanAM pratipAdya tattvo vize jema ApaNe zrAddhA rAkhIe chIe tema adhyAtmanAM tattvo vize paNa adhyAtmanA upadezakomAM ApaNe zrAddhA sevavI joIe. hamaNAM pazcimamAM Relativism nAmanI vicArasaraNI pracAra pAmatI jAya che. tene ane jaina sApekSavAdane kazA sasaMbaMdha nathI evI cetavaNI temaNe ApI hatI. AvuM ja dArzanika siddhAnta nirUpanuM pravacana hatuM. re. phAdhara vAlesanuM. phAdhara vAlesanA 'kumAra'mAM prakAzita thatA lekho vastu, vicAra, zailI ane bhASAnI daSTie atyaMta AkarSaNa kare tevA hoya che. tethI temanA vize zrotAomAM viziSTa apekSA hatI te temanAM pravacanoe sarvathA saMtoSI hatI ema kahI zakAya. temanA pahelA pravacanano viSaya hatA "bhagavAna Izu." AraMbhamAM ahiMsA ane samanvayanA siddhAntanuM gaurava darzAvI temaNe IzunA jIvanaprasaMgAnA saMkSepamAM ja ullekha karyo hatA: pradhAnapaNe te Izue karelA dharmapadezanAM keTalAMka marmonuM vivaraNa karyuM. hatuM. Fatherhood of God and Brotherhood of man-Izvara pitA che ane mAnavA tenAM saMtAna che e bhAvanAnuM zrI nagInadAsa parIkha anaeN phA. kavelIe nyu TesTAmenTanA karelA gujarAtI anuvAdamAMthI keTalAMka avataraNA TAMkIne vivaraNa karyuM hatuM. e ja rIte-Service of God through service of man-lekasevA dvArA IzvarasevAnuM sUtra paNa samajAvyuM hatuM. saMtAna tarIke Izvara pratye mAnavanI pharajo ane paraspara bhAIbhAMDu' tarIkenI pharajo tarapha dhyAna doryuM hatuM. zrI cImanalAla cakubhAI zAhe 'bhagavAna mahAvIra' viSe pravacana karatAM bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasaMgo atyaMta jANItA hovAthI tene thoDo ullekha ja karyo hatA: pradhAnapaNe temanI tapazcaryA, tapa:siddhi, ahiMsAnA siddhAnta vagerenuM vivaraNa karyuM hatuM. jainadharma--Severely rational--atyanta buddhiniSTha che ema samajAvyuM hatuM. zrAmaNA ane zrAvako mATenA AcAra--vidhAnamAM saMyamanuM kevuM mahattva che te darzAvyuM hatuM. AtmAne kaSAyothI mukata karavA jethI karmabaMdhanA chUTe ane AtmA potAnA svarUpane pAme evA jainadharmane siddhAnta che. jainadharma Izrvara kedivya pitAnI kalpanAmAM mAnatA nathI. zAstranAM vacanothI nahIM paNa anubhavadnArA AtmAnuM astittva pAmavAnuM che. freedom of the soul AtmA svatantra che ema jainadharma mAne che. zrI cImanabhAIe potAnA mudAonuM samarthana keTalAMka avataraNAArA karyuM hatuM. zrI tArAbahena zAhe "tamasvAmI' viSe pravacana karatAM kahyuM tA. 16-10-{7 * hatuM ke jema kRSNane arjuna, buddhane AnaMda tema mahAvIrane IndrabhUti gautama hatA. IndrabhUtigautama vedamAM pAraMgata brAhmaNa hatA. pAMcasA ziSyo sAthe yajJa mATe AvelA tyAre mahAvIrane satkAravA mATe devA te ja nagaramAM AvyA hatA te joIne te mahAvIra pAse AvyA: AtmA che ke nahIM tevA prazna karyo; mahAvIra sarvajJa hatA; teNe AtmAnA astittvanuM pratipAdana karyuM, ane IndrabhUtigautama potAnA ziSyo sAthe mahAvIranA anuyAyI banyA ane gautama prathama gaNadharapada pAmyA. gautamasvAmInA jIvanamAMthI aSTApada parvatArohaNa, akSayapAtra vagere camatkArapradhAna prasaMgAnA ullekha karIne tenuM buddhigamya nirAkaraNa karavA zrI tArAbahene prayatna karyo hatA. gautama svAmImAM abhimAna naSTa thaI viveka, vinaya ane AcArazuddhinA sadguNAthI jIvana ujajavala banyuM hatuM tenuM vivaraNa karyuM hatuM. ahIM aitihAsika hakIkatanI dRSTie eka muddAne sparzavAnuM ucita lAge che. zrI cImanabhAIe tema ja sau. tArAbahene gautama svAmIe AtmA che ke nahIM?' evo prazna bhagavAna mahAvIrane karyo hato ane mahAvIre AtmA che ema siddha karI ApyuM hatuM e prasaMganA ullekha karyo hato. have IndrabhUti gautama samartha karmakAMDIyajJaprakriyAmAM niSNAta--brAhmaNa hatA te dekhItuM che. ane karmakAMDa athavA yajJasaMsthA svargaprAptine phaLa tarIke mAnatI hovAthI AtmAnA astittvamAM pahelethI ja mAne che. te IndrabhUti jevA karmakAMDapravINa brAhmaNane AtmA che ke nahIM tevA saMzaya thAya e saMbhave nahIM. tethI IndrabhUtigautama mahAvIranA anuyAyI thayA e hakIkatanA mULamAM koI bIjuM kAraNa hovAno saMbhava vadhAre che. athavA tA mahAvIre koI judI ja rIte AtmAnuM astittva siddha karyuM hatuM ane tethI IndrabhUti prabhAvita thayA hatA ema mAnavuM oNIe. zrI bhRNAlinI desAIe mahArASTranA santAnA prajAghaDataramAM phALA' e viSaya carcyA hatA. rAjAonA ItihAsa ItihAsa nathI-- prajAnA ItihAsa sAcA ItihAsa che evA vidhAnathI ra bha karIne temaNe kahyuM hatuM ke mahArASTrI prajAnA ItihAsa AraMbhAyo teramI sadImAM jJAnadevathI, jeNe dalitapIDitAne gItAnuM jJAna ApyuM, varNAzramane sAcavyo, paNa nIcalA varganI prajAne saMskArI. puMDalIka, sakhubAI, nAmadeva, ekanAtha vagere santoe mahArASTranI prajAne svakarmaniSTha, nItiparAyaNa, daDha bhakitabhAvavALI ane nIDara banAvI. rAmadAsa svAmIe zivAjInA abhimAnane dUra karyuM te zilA ane deDakAnA prasaMga varNavyo hato. A jIvanapraNAlInuM saMtAna bAlagaMgAdhara TiLaka, saMtAe mahArASTramAM madhurAbhakitanuM 'mA'mAM parivartana karyuM hatuM ane aniSTo sAme prajAjIvanane rakSaNa ApyuM hatuM. OM. phAdhara vAlesanA bIjA vyAkhyAnonA viSaya hato. dharma ane vijJAna.' A be daSTi vacce prAcInakALathI gajagrAha cAlyA kare che ane vaijJAnika satyanuM pratipAdana karavA jatAM gelIlIe jevAne keTaluM sahana karavuM paDayuM hatuM tenA ullekha karyo hatA. Aje paNa vijJAnano vikAsa buddhiniSTha mArge thayA kare che ane tene IzvaranI ke devAnI AvazyakatA jaNAtI nathI. paNa dharmane jema maryAdA che tema vijJAnane paNa maryAdA che e lakSamAM rAkhavuM joIe. vijJAna dvArA vastu ke viSayonAM svarUpa ke saMbaMdha how ?kaye prakAre, kaI rIte yojAya che te samajI zakAya, paNa why ?--e badhAM zA mATe e svarUpanAM saMbaMdhonAM che tenA uttara vijJAna ApI zake tema nathI. te mATe dharmanA AAya levA joIe. premathI - bhakitathI vijJAnane buddhine AduM karavAmAM Ave ane vijJAna dvArA premane bhakitane parimArjavAmAM Ave - A samanvayamAM ja jIvanavikAsanI sAcI dizA che. vijJAna 'AMdhaLA rAkSasa' che. tene dharmanI dRSTi maLe ! mAnavanA sAcA vikAsa sadhAya. zrImatI pupula jayakara 'bhAratanI sAMskRtika kaTokaTI' viSe bAlyAM hatAM. Aje kaTuMba vibhAjana, vastIvadhArA, saMdezavyavahAra (Commu 4 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-7 prabuddha jIvana 121 nication) e.Technology-vaijJAnika zAstranA vipula vikAsathI 6 kinetAo A saMbaMdhe, vyApaka ane dIrdhadaSTi keLavI zakayA nathI. bhAratIya jIvanamAM paNa parivartana AvyuM che. saMyukata kuTumba ane hajI cIlAcAlu Asa ane sAyansa kaeNlejo khulatI jAya che kuTumba - vyavasthA tUTI paDayAM che, jJAti ane dharmanI maryAdA naSTa paNa pekemikala - saMkula vagere udyogo mATe Avazyaka IjanerI thaI che. vaijJAnika pragatine lIdhe jagata nAnuM banyuM che ane sukhanA zikSaNa ApavAnI saMsthAo sthapAtI nathI. je prajA bhautika vikAsAdhano vadhyAM che. IzvaranI jarUra rahI nathI. sAMskRtika, daSTimAM sanI sAthe mAnavaMvikAsa - sAmAjavikAsa - na sAthe tene vikAsa paNa parivartana AvyuM che. Aje eroplena, bombara, plAsTika- maryAdita ja rahevAne. gujarAtanA vikAsamAM bhAratanuM hita samAyeluM yaMtro ane kArakhAnAM jIvanamAM vaNAI gayAM che. khajUrAho che e paNa bhulavuM na joIe-A saMniSTha yuvAna lokasevakanI dIdhuM ane ajaMtAnA kalAkAroe raMga, rUpa, rekhA vagere pote jIvanamAM ane dUra daSTi lekanetAe apanAve evI AzA sevIe. jevAM jIvatA hatA tevAM AlekhyAM che. aDAjatA kalAkAre navI jIvana AcArya jhINAbhAI desAI 'sneharazcima) e "ApaNI ugatI daSTi ane navI sAMskRtika daSTi keLavavI paDaze. AjanA mAnava peDhI ane samAja vize pravacana karyuM hatuM. temaNe kahyuM ke dareka peDhIne rAmakSa koyaDAo A che - teNe Technology nA - vaijJAnika lAge che ke tenI pachInI ugatI peDhInAM bALako vahI gayAM che - zista vikAsanA rAjapatha tarapha vaLavuM ke prAcIna nItiniyama tarapha- vinAnAM che. hakIkata te e che ke bALakamAM buddhi, kalpanA, sarjanasaMskRtinAM mUlyo tara-vaLavuM? zakita, utsAha - badhA guNo hoya che. paNa mApaNI zikSaNaprathA zrI umAkAnta lAdIvALAe "dharma ane vijJAnanI daSTie ane samAja tenA vikAsane avakAza ApatAM nathI. bALakonI Atmatattva' vize bolatAM kahyuM hatuM ke prAcIna bhAratamAM RSi- zakitane yogya dizAmAM vALavI joIe ane te sahelAIthI vALI paNa munione ane tIrthakaroe AtmatattvanI khoja karI che, paNa Aja- zakAya che. zrI sneharazmie bALakanI vyavasthAzakita, kalpanAnA vijJAnanA jamAnAmAM AtmatattvamAM koIne zraddhA nathI. paNa have zakita, vivekazakita vagere guNone vyakata karatA ane vikasAvatA amerikA jevA atyanta samRddha dezamAM paNa mANase AtmatattvanI keTalAka prasaMgenA varNanadvArA A vAtanuM samarthana karyuM hatuM. zrI. khejamAM rasa levA lAgyA che. temaNe vaijJAnika rIte AtmatattvanuM 'sneharazmi" pratiSThita keLavaNIkAra che; potAnA anubhava-prasaMgenI pratipAdana karate nibaMdha lakhe che temAM theoretical madadathI temaNe viSayane vizada rIte rajU karyo hate. physics, biology, physiology, classical dynamics, ther * prAdhyApikA De. uSAbahena mahetA 'bhAratanuM zikSaNamAdhyama- mostatics) vagere aneka daSTie vicAraNA karI che teno ullekha A atyaMta mahattvanA paNa DahoLAI gayelA viSaya upara bolyAM hatAM. karyo hate. mAnavamana jaDa che - cetane - AtmA che. prArthanAdrArA AraMbhamAM temaNe kahyuM ke zikSaNanuM dhyeya zuM che te pahelAM nakkI mananI zAMti ane mAnasika tema ja zArIrika svAthya meLavI zakAya thavuM joIe. zikSaNa bauddhika vikAsa mATe hoya ke zikSita mANasa che ema pratipAdana karyuM hatuM. sAro nAgarika bane ke zikSaNa laIne kamANI karatA thAya - AvAM dhyeya - zrI radhubhAI zAstrIe 'upavAranuM vijJAna" samajAvatAM kahyuM hatuM sAmAnya rIte sevAtAM hoya che. temaNe kahyuM ke, prAthamika keLavaNI mAtuke amerikAmAM A viSe ghaNA prayoga ane saMzodhana thayAM che. temaNe bhASAmAM ja hovI joIe. bALakanuM urataMtra mAtRbhASA dvArA ja upavAsanuM dhyeya upavAsa koNa karI zake, upavAsa karavAnA prakAra vagerenuM zAstrIya nirUpaNa karyuM hatuM. jainadharmamAM upavAsano bahoLo svAbhAvika rIte vikAsa pAme. mAdhyamika keLavaNImAM paNa mAtRbhASA praraDAra hovAthI pravacana mArgadarzaka nIvaDe tevuM hatuM. eTaluM umeravuM cAle. ucca keLavaNIne prazna ane tenuM dhyeya judAM ja che. ucca joIe ke upavAsa ke anya tapanA prakAranuM antima prajana keLavaNI. prAdezika bhASAmAM apAya te keTalAye vyavahArika prazna AdhyAtmika che. Aje ganAM khAsa vagerene bahoLA pracAra UbhA thAya ane bhAratavAsI pitAnA ja dezanA bIjA pradezamAM thAya che te zArIrika svAdhyanA uddezathI ja thAya che. paNa upavAsa videzI banI jAya - akhaMDa bhAratanI mUrti khaMDita thAya. tethI ucca jevAM vrata, gaprakriyA vagerenuM aMtima dhyeya cittanI ekAgratA. zikSaNa mATe eka ja bhASA - hindI - mAdhyama tarIke hovI joIe. ane AtthAnuM saMdhAna sAdhavAnuM che. paNa A AdhyAtmika pAsAnuM hindI bhASAmAM Aje pUratuM sAmarthya na hoya ema bane paNa nirUpaNa zrI zAstrInA rAjanA vaijJAnika phalakanI bahAranuM hatuM tethI saMskRtabhASAno vipula vArase che. tema ja aMgrejI ane bIjI temaNe tene ullekha karyo nahote ema mAnavuM joIe. bhASAonA zabdothI ene samRddha karI zakAya. vAstavika rIte jotAM, che zrI babalabhAI mahetAnA pravacanane viSaya hato 'sarvodaya hindIne svIkAra atyAre zakaya nathI jaNAte - dakSiNa bhAratanA eTale anyadaya.' temaNe kahyuM ke, sarvodayanI kalpanA ane ugra virodhane kAraNe. tethI jarUra hoya tyAM sudhI hindI ane aMgrejI preraNA gAMdhIjIne ApaNane ApI. gAMdhIjIe grAmoddhArane pAyArUpa banne bhASAone uccazikSaNanA mAdhyama tarIke rAkhavI rahe, gaNyo ane tethI khetI, khAdI ane zikSaNanA vikAsanI hImAyata vyAkhyAnamALAnuM chelluM pravacana AcArya rajanIzajInuM "jIvana" karI. briTiza zAsana daramiyAna prajAnA keTalAka varga zikSita ane vize hatuM. TAgoranI gItAMjalInA kAvya -- jagatanI smRti karAve saMpanna banyuM hatuM, paNa prajAnI garIbI ane ajJAna to jevAM ne tevA prasaMga varNanathI temaNe AraMbha karyo hate; "deva" ne ratha tevAM ja rahyAM hatAM. 1947mAM svAtaMtrayaprApti pachI gAMdhIjInI Ave che, paiDAnAM gharadhara avAja thAya che, gheDAnA dAbaDA vAge che preraNA bhulAI gaI. rAjayakartAoe "sarvodaya' zabdane bahiSkAra paNa maMdiramAM pUjArIo sUtA che mUcchamAM che. mAnava paNa karyo ane 'samAjavAdI samAja' Socialistic Pattern of Society sAcA jIvanane bhUlyo che, tene-Self-frogetting-jhAtma vismRti ne nave nukako uThAvyo! The greatest good of the thaI gaI che. dharmanA vAda graMthe, vacane, pravacane, kaLAo - badhAM ja greatest number" pazcime ApelI samAjavAdanI A mAnavane jIvanathI vikhUTo pADe che. zraddhA - vizvAsa-paropajIvIpaNuM vyAkhyA AcAramAM vyakata thavA lAgI. AcArya vinobA che * temAMthI jIvananAM darzana na thAya. jIvana - dharma - pAmavA mATe prajAne gAMdhIjIe caMdheilA mArga tarapha vALavA mATe bhUmidAna grAma zraddhAnA InkArapUrvaka vaicArika tejasvItA - kevaLa vicArane saMgraha dAnanI yojanA karI: sevA ane sahakAranI bhAvanA upara racAyelI nahIM paNa vicAradrArA cetanAnI jAgarUkatA-ane sAcI jijJAsamAjavyavasthAnuM vidhAna karyuM. 'sarvodaya' mAM sarvane udaya ane sAthI anAmaya. saMzaya - kutUhalavRti keLavavI joIe. sAce dharma sarvanA udayamAM samagra prajAne antima udaya samAyela che. sAcuM jIvana - sAco deva - sarvadezIya jAgarUkatA che. zrI rajanIzajInI - zrI sanata mahetAe 'vikasatA gujarAtanAM navAM parimANo' viSe vicAradhArA ane pravacanazailI maMtramugdha kare tevAM che e vAta jANItI bolatAM-gujarAtanA bhautika ane Arthika vikAsanI zakayatA che. A pravacana pramANe sAcuM jIvana (sAco deva) pAmavA mATe ane te mATenA Avazyaka mAnavavikAsanI-zikSaNavikAsanI jarU- madhyama koTIna vyavahArajIvana jIvate mAnava tatpara thAya to badhI riya' ta-udAharaNo sAthe spaSTa karI. kacchamAM baeNksAITa, choTAudepuramAM zraddhA - badhA, paraMparAgata mArgo--tyajI de te pachI paNa koIka phayurAITa ane ekazvara-khaMbhAtamAM telavAM vizALa mArgadarzananI jarUra tene rahevAnI ke kema te muddAnuM vivaraNa rasaprada zakyatAvALA khanijo kudarate gujarAtane ApyAM che. paNa gujarAtanA ane bedhaka thAya.' - gaurIprasAda yu. jhAlA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-10-67 moDhA ADe muhapattIbaMdhana zA mATe?: eka saMzodhanAtmaka samAlocanA (aMgata patranA AkAramAM maLelI A samAlocanAnA lekhaka temane e pisAryuM, paNa temanI paraMparA te leka upara jIvanArI paMDita becaradAsa jIvarAja dozI eka moTA vyAkaraNazAstrI ane jaina rahI. eTale temane te veSanI upekSA karavI zI rIte pAlave? uttarAdhyadharmanA prakhara paMDita che. temaNe saMpAdita karelI 'mahAvIra vANIne vanasUtramAM kezI ane gautamanA saMvAdamAM zrI gautame spaSTa pUjya vinobAjIe UMDI prasannatAbharyA ugArIpUrvaka AvakArI che. jaNAvela che ke liMga - veSanI leka-oLakhANa sivAya kazI ja temanI vizeSatA svataMtra cintana ane pitAnA vicAronA niDaratA- kiMmata nathI, pradhAna te saMyamanI sAdhanA che, paNa pAchaLanI paraMparAbharyA nirupaNamAM rahelI che. vicAranI svataMtratA khAtara temaNe mAM je pradhAna hatuM te gauNa banI gayuM, ane je gauNa hatuM te pitAnA samAja taraphathI je sahana karyuM che tevuM bhAgye ja anya pradhAna banI gayuM. pahelAM kahyuM tema zrI mahAvIra pAse na te rajoharaNa koI jaina vicArakane sahana karavuM paDayuM haze. temane prastuta lekha - pAyaluMchaNa - hatuM, na pAtra hatuM tema na muhapattI hatI tathA kapaDuM te muhapattIbaMdhananA viSayamAM maulika prakAza pADe che. A lakhANa nAme na hatuM. gautamAdika munio paNa acelaka hatA. aMgasUtramAM mekSIne temaNe mArI vicAraNAne vadhAre sugrAhya banAvI che. tethI jemaNe jemaNe dIkSA lIdhela che temanAM aneka kathAnako ApelA che A temane lekha pragaTa karatAM huM AnaMda ane kRtajJatAnI lAgaNI temAM rAjaputra, zeThanA putra, zeThanI putrIo, rAjaputrIo, kuMbhAra anubhavuM chuM. paramAnaMda) vagerenAM paNa kathAnako che. temAM e dIkSA lenArAo pAse mAtra 12/ba bhAratI nivAsa sosAyaTI be ja upara hovAnI noMdha che. eka te rajoharaNa ane bIjuM amadAvAda 6, tA. 24967, ravi. pAtra. temAM kapaDAnI tema ja muhapattInI noMdha mula nathI dekhAtI. snehI zrI paramAnaMdabhAI, tyAre have e prazna thavA saMbhavita che ke A muhapanI AvI kevI saprema praNAma. sapTembara mahinAnI soLamI tArIkhe ane zanivAranA prabuddha rIte? guNaratnasUrie yadarzanasamuracayanI moTI TIkA lakhela che. jIvanamAM "meDhA ADe muhapattIbaMdhana zA mATe?' e mathALA nIce temAM "bITA" nAme eka zabda Ave che. tenI vyAkhyA ApatAM temaNe tame je noMdha lakhela che te ekalI ja paNa prabuddha jIvananA nAmane jaNAvela che ke bITA e lAkaDAnI paTikA che, jene sAMkhyamatAnuyAyI. sArthaka karavAne samartha che ema mane lAge che. mArA manamAM paNa A munio potAnA mukha para bAMdhI rAkhatA. e munio ema mAnatA ane AvA bIjA aneka viSaya aMge aneka vicAro ghaNI ghaNIvAra ke mukhamAMthI zvAsa nikaLatAM ghaNAM jIvone vinAza thaI jAya che, mATe meDhA upara lAkaDAnI paTTI rAkhI melavI joIe. A bAbatane je ghoLAtA rahe che, paNa jANI joIne ja e vicArene huM vAcA Apato zloka guNaratnasUrie (samaya paMdarame saika) Apela che te A nathI. jeuM chuM ke samAjanA dhuraMdhara AcAryo, upAdhyAya ane pramANe che. sAdhusAdhvIo amuka rIte pravAhapatita thaIne cAlI rahyA che, 'bITA' iti bhArate khyAtA, dAravI makhavastrikA / temAM ja temane meja che, AvI carcAone lIdhe teo thoDIvAra dayAnimattaMbhUtAnAM, mukhanizvAsarodhikA / / jarUra UMcAnIcA thavAnA ane carcA karanArane eka be zabdo cepa- sAMkhyadarzananA anuyAyI munionA veSanI hakIkata lakhatAM TIkAkAre DavAnA e sivAya bIjuM teo kazuM karI zakvA samartha nathI. A A zleka TAMkela che. "bITA' zabdanI vyutpatti vize koI samajaNa eka samaya hatuM, paNa have te AvI carcAne teo bhAgye ja jotA ApI nathI tema te aMge vizeSa mAhitI paNa maLatI nathI. TIkAkAre hoya che. have te temanI cAmaDI vizeSa jADI thaI gaI che. eTale bhAratamAM eTale kadAca mahAbhAratamAM A 'bITA' zabda prasiddha AvI carcAnI goLIo temane na lAgatAM temanI cAmaDI ja e che ema jaNAvela che. A zabda mahAbhAratamAM kayAM Ave che te geLIone pAchI pADe che. araDuM, mAre mana to AvI vicArapreraka aMge kaI mAhitI Apela nathI ane e aMge koI tapAsa paNa carcAe ghaNI ja upayogI che ane navI peDhIne vizeSa preraka che. karavAmAM AvI nathI. paNa A uparathI eTaluM te jaNAya che ke muhapattI zA mATe bAMdhavI? garama pANI pIvAthI ahiMsA kevI rIte sAMkhyamatanA sAdhuo jIvadayAne nimitte mukha upara lAkaDAnI sadhAya che? potAnAM pezAba tathA gaMdA pANI jAhera rastA upara paTTI bAMdhI rAkhatA-bAMdhI rAkhela hoya te ja mukha upara lAkaDAnI DhaLavAmAM saMcama che.? cAlu bhikSAnI ruDhI pauruSane haNanArI nathI? paTTI rahI zake. meDhA ADI lAkaDAnI paTTI hoya te jarUra mukhamAMthI A uparAMta vItarAga bhagavAnanI mUrti upara ceDavAmAM AvatAM nikaLate ni:zvAsa rokAI zake. A game tema ho, paNa A dezamAM cakSuo ane TIlA TapakAM, caDAvavAmAM AvatAM mugaTa ane AbhU- eka kALe sAMkhyamunione e saMdha haze, je pitAnA mukha paNe, karavAmAM AvatAM bhAtabhAtanAM zobhAzaNagAra - A badhuM jina- upara lAkaDAnI paTTI bAMdhI rAkhatuM haze. e saMgha keTale prAcIna mUrtinI bhAvanA sAthe susaMgata che ke visaMgata? vagere vagere aneka (te e vize kahevuM kaThaNa che, paNa je samayanA guNaratnasUri che te bAbato tamArI lakhelI carcA joIne manamAM UbhI thAya che. paNa e samayamAM eTale vikramanA paMdaramA saikAmAM zrI guNaratnasUrie aMge hAla te kazuM lakhavA mana taiyAra nathI. phakata muhapatI ane tene evA sAMkhya munione kadAca joyA paNa hoya. A te vAta lAkaItihAsa tathA bAMdhavAne hetu e vize thoDuM lakhavAnI vRtti DAnI paTTInI thaI, paNa jainasaMghamAM vastranI muhapattI kayAre AvI? anubhavuM chuM. e vize vicAra karavA jevuM che. upara kahyuM tema prAcIna jaina munio koI saMgha navuM prasthAna kare tyAre potAnA bAhya poSAka vize pAse mAtra be ja upakaraNa rajoharaNa ane pAtra hatAM. e sivAya cAlu rIta ratAM navI ja kalpanA karatA hoya che. kharI rIte to trIju koI upakaraNa na hatuM. muhapatIne ItihAsa juna jaNAya AMtaravRtti vize vizeSa lakSya apAvuM joIe, paNa loko vacce rahe che. saMbhava che ke devadhigaNiI pahelAM te AvI gaI hoya athavA vAnI ane potAnI oLakha ApavAnI jarUra jaNAyAthI A bAbatanuM skaMdilAcAryanA samayanI paNa te hoI zake, A bAbata koI mahattva vadhI jAya che. amuka loko evA hoya che ke teo amuka ullekhanuM pramANa maLatuM nathI, paNa mArI samaja pramANe muhapiAkvALAne ja bhikSA vagerenuM dAna ApI puNya kamAvA tatpara pattIne saMbaMdha pustako sAthe hoya tema jaNAya che. jyAre lakhela hoya che. bhagavAna mahAvIre te pote koI veze ja nahIM rAkhe. pustakonI saMghamAM hayAtI thaI tyAre te sAthe muhapattI paNa prAdutemane deha e ja temane veza hatuM. teo lokanirapekSa hatA. eTale rbhAva pAmI. Ama to bhagavAna mahAvIra bAda hajAra vararA pachI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-17 prabuddha jIvana 123 rItasara Agame pustakArUDha thayA eTale ke pustakAkAre lipimAM lakhAyAM, paNa te pahelAM koI pustaka nahIM lakheluM hoya ema kahI zakAya evuM nathI. prAcIna kALamAM jayAre kAgaLo zodhAyA na hatA tyAre pustake tADapatra para lakhAtAM ane e: tADapatra, lAMbI sAIjhanAM tathA TUMkI sAIjhanAM pAnAvALAM hatAM. tene derIthI bAMdhavAnI paddhati hatI. paNa te paddhati jarA judI hatI. pratyeka pAnAnI vacce eka kANuM-chidra-rAkhavAmAM AvatuM ane lAMbA pAnA upara be kANAM ceDAM dUra paNa samAna larImAM rAkhavAmAM AvatAM. te samaye pustako ghaNAM durlabha hatAM, tethI tenI saMbhALa vizeSa rAkhavAnI jarUra hatI. vAMcatI vakhate pustako upara thuMka na paDe te aMge khAsa cIvaTa rAkhavAmAM AvatI. ghUMka paDavAthI pustaka bagaDe, tenA akSare paNa bhUMsAI jAya ane vAraMvAra thuMka paDavAthI pustakanI AvaradA ochI thatAM tene nAza ja thaI jAya. te tADapatranAM pustako vAMcatAM bhaNatAM vaMcAvatAM pAnuM pakaDavA mATe be hAtha rokAtAM eTale vAMcanAra ke bhaNanAranuM mukha vAMcatA bhaNatAM khulluM rahe ane temAMthI zuMka uDavAne saMbhava kharo. A paristhitimAM uDatuM thuMka rokavAnA upAya tarIke vAMcatI vakhate muhapatI mukha upara bAMdhI rAkhavAnI jarUra jaNAI hoya e banavAjoga che. mukha upara muhapattI bAMdhavAnA be prakAra che--eka te muhapanInA banne cheDAne kAna pAse kAnanI upara majabUta rIte bharAvI devA, jethI mukha uparathI muha- pattI khasI na jAya. ahIM e yAda rAkhavuM jarUrI che ke mAtra pustakano upayoga karatI vakhate ja muhapattInA upaganI jarUra hatI, paNa Akhe vakhata-rAta ane divasa-bAMdhI rAkhavAnI kalpanA na hatI. keTalAka munione kAnanI bUTamAM cheda hoya che. te chedamAM muhapattInA banne cheDA bharAvI rAkhIne paNa mukha upara muhaparI barAbara TakAvI rakhAtI. vartamAnamAM paNa mUrtipUjaka paraMparAnA keTalAka sAdhuo mAtra vyAkhyAna vAMcatI vakhate kAnanI bUTamAM muhapattInA banne cheDA bharAvIne mukha upara muhaparI bAMdhe che. ahIM amadAvAdamAM DelAne upAzraya che. temAM je sAdhuo vyAkhyAna vAMce che te vyAkhyAna vAMcatI vakhateja kAnanI bUTamAM muhapattInA cheDA bharAvIne vyAkhyAna vAMce che. e rivAja haju paNa pracalita che. jyAre khUda tIrthaMkara bhagavAna hayAta hatA tyAre temanI vANI sAMbhaLI leka kRtArtha thatA ane jyAre tIrthaMkara nirvANa pAmyA tyAre temanI vANIne tIrthakara jeTaluM mahattva apAtuM ane e vANIne sAcavI rAkhavAnuM sAdhana vizeSata: pustaka che. e pustakanI koI rIte leza paNa avamAnanA na thAya e daSTine mukhya rIte vyA khyAna ApavAnA vakhate muhaparI mukha upara bAMdhavAno rivAja cAlu thayela che. A rIte muhapattInI utpattine saMbaMdha. pusatakonI utpatti sAthe hovAnuM mane te sayukitake jaNAya che. pachI to belatI vakhate ke koInI sAthe vAtacIta karatI vakhate zretAnA AdaranI daSTiene pAse beThelA zrotA upara thuMka na paDe e daSTie hAthamAM muhapattI rAkhI cAne tene moDhA ADI dharIne besavuM e vizeSa sabhyatAnuM nizAna che e rIte muhapattI hAthamAM rAkhavAnI paddhati zarU thaI gaI lAge che. ghaNI junI evI munionI mUrtio maLe che tathA ghaNAM junAM evAM munionAM citra paNa maLe che. temAM kyAMya mukha upara muhapattIne bAMdhelI jovAmAM AvatI nathI. kAM te hAthamAM rAkhelI hoya che, kAM te rajoharaNa sAthe mukelI hoya che. A rIte vyAkhyAna vAMcatI vakhate ane bolatI vakhate muhapattInA vaparAzanI hakIkata paristhitivazAt cAlu thayela hoya ema mane lAge che. pachI jyAre lokazAhe mUrtipUjAnI paddhatine tyAga karyo ane amUrtipUjaka paraMparA calAvI, tyAre paNa khuda lekazAha muMhapatI bAMdhatA na hatA, jo ke teo bhikSA dvArA potAnI saMyamayAtrA calAvatA, paNa vezamAM khAsa phera nahIM rAkhele. kadAca nIcenuM vastra vacamAM cheDo pAchaLa besele na hoya evI rIte madrAsI loko mAphaka paheratA ema mAluma paDe che. paNa jyAre temanA anuyAyI munie thavA lAgyA tyAre veza ke rAkhavo te aMge vicAravAnI jarUra ubhI thaI. te jamAnAnA munie ane sAdhvIo mAtrALAM kapaDAM paheratAM, eTale A munioe potAnAM kapaDAM dhoLAM rAkhavAnuM svIkAryuM, paNa, mUrtipUjaka paraMparAnA munie muhapattIne hAthamAM rAkhatA tyAre A navA mUnioe dora dvArA muhapIne mukha upara bAMdhI. ema bIjAM bIjAM upakaraNo sAthe eka muhapattInuM upakaraNa vadhu svIkArI lIdhuM. ane rAtadivasa sUtAM besatAM paNa muhApattIne bAMdhI rAkhavAnuM svIkArI. te vakhatanA cAlu muniveza karatAM pitAnI judAI jaNAvavA A pagaluM bharyuM. have e paraMparAmAMthI terApaMthI munienI eka paraMparA judI paDI, paNa temanI muhapanI vartamAna sthAnakavAsI munio karatAM thoDI judI jaNAya che. A aMge mane pUro khyAla nathI, paNa temanejotAM ema mAlUma paDe che ke sthAnakavAsIo karatAM A navA paMthavALAnI muhApattInI laMbAI pahoLAImAM gheDo bheda rAkhavAmAM Avela che, have te A navA terApaMthI munie cakacakita muhaparIne paNa bAMdhatA dekhAya che; teoe muhapIne cazcakita karavAnI eka khAsa prakriyA zarU karI che. ethI A navA paMghanA keTalAka munie pitAnA mukha upara cakacakita plAsTika jevI lAgatI muhapattIone derA vaDe bAMdhe che. muhapattI mukha upara bAMdhavAnI pAchaLane hetu upara jaNAvela che, paNa have te A bAMdhanArA ane hAthamAM rAkhanAra munie e prAcIna hetu uparAMta ahiMsAnA pAlanane paNa eka hetu jaNAve che. teo kahe che ke sUkSma jaMtuonI hiMsA na thAya mATe mukha pAse muhapattI rAkhavAmAM Ave che athavA kAyama bAMdhI rAkhavAmAM Ave che. kahevAmAM Ave che ke vAtAvaraNamAM UDatA sUkamajIve mukhamAM pesI na jAya ane vAyukAyanA jIvonI hiMsA na thAya e mATe A muhaparIne upayogI che. paNa A vAta jhaTa gaLe utare evI nathI. jyAre A munie ke sAdhvIo cAle che tyAre temanA banne hAtha hAlatA ja hoya che ane kapaDAnA cheDA paNa hAlatA ja hoya che. eTale e vaDe paNa vAyukAyanA jIvonI hiMsA thavAno saMbhava nathI zuM? je kriyAo anivArya che temane yatanApUrvaka vivekapUrvaka saMyama sAthe karavAthI hiMsAne saMbhava nathI ane kadAca evI rIte koI hiMsA thai jAya te paNa tene baMdhanakata hiMsA rUpe svIkAravAmAM nathI AvelI. ema chatAM A leke vAyukAyanI rakSAne vicAra kare che te mane te samajAtuM nathI. mane te ema jaNAya che ke mAtra vezane bheda karavA mATe A pravRtti zarU thayela che pachIthI tene vizeSa Agraha thayo ane chevaTe tyAM sudhI vAta Avela che ke muhapaNI vinA saMyamana saMbhava nathI. eTale koI saguNI kharekhara saMyamI muni muhaparI choDe ke tene bhraSTa athavA asaMyamI mAnavA sudhInI vAta AvI jAya che. sthAnakavAsI paraMparAmAM amuka muni muhapattI bAMdhavAnI prathAnuM koI vizeSa prayojana na jotAM hoya to paNa temane samAjanA bhayathI, potAnA nirvAhanI daSTithI ane potAnI pratiSThA vagerenA hetuthI paNa muhapattI bAMdhI rAkhavI ja paDe che. A karuNatA nahIM to bIjuM zuM kahevAya ? - muhapattI aMge bIjI paNa eka vAta sUjhe che: "muni' zabda ochuM belavAnI ane vizeSa mauna rAkhavAnI pravRttine sUcave che. mauna zabda muni' zabda dvArA Avela che. viSeza manana citana karavuM ane ochAmAM ochuM bolavuM e muninuM viSeza lakSaNa che. e daSTie paNa muhaparIne praveza thavA saMbhavita lAge che. jema sAMkhya munio lAkaDAnI paTTI bAMdhI rAkhatA tene hetu paNa maunavrata sAcavavAne jaNAya che ane kapaDAnI muhapattIne paNa e ja hetu hovo joIe paNa have te e hetu koI paNa aMzamAM sacavAta jaNAtuM nathI. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 prabuta jIvana tA. 16-10-17 eTale muhapanI mAtra zobhArUpa ja dekhAya che. bAMdhanArA paNa bolavAnI pravRttimAM vizeSa agresara mAluma paDe che. eTale bAMdhavAne e hetu saratA jaNAtuM nathI. A samagra jaina saMghama ekatAnI vAte jorazorathI cAlI rahela che ane bhagavAnanA nirvANane paccIsa varasa pUrAM thatAM e ekatA sadhAvI joIe evuM paNa vAtAvaraNa ubhuM thatuM jaNAya che. je ekatA karavA kharA aMta:karaNathI mAnatA hoya ane kharekhara AtmArthI hoya, je ekatAnA teo kharA himAyatI hoya che te samajI le ke paraspara bAMdhachoDa karyA vinA ekatAne saMbhava nathI. jyAM sudhI tamAma phirakAnA munio ane zrAvako potapotanA AgrahamAM makkama che tyAM sudhI koI kALe ektAne saMbhava nathI. eTale ekatA sAdhavI haze te keTalIka kevaLa bAhya pravRttimAM jarUra kApakUpa karavI paDaze ane emAM AvI muhapanI bAMdhavAnI prathA jevI paristhiti aMge ubhI thayelI pravRttione paNa vicAra karavo paDaze. koIpaNa bAhya AcAra avicaLa nathI ane avicaLa rahevAnA nathI. vijJAnanuM prAbalya jotAM have hAjIhAjInI rIta cAlavAnI ja nathI. bhalene koI muni jaMbudvipanI eka lAkha jananI laMbAIpahoLAI samajAvavA koI moTuM saMsthAnI sthApe, vividha jAtanA nakazA dhe vA game tevI yukitao dvArA pustako lakhIne chapAve. eka lAkha janano jaMbudvIpa che e vAta vartamAnamAM je samagra pRvI che tenI laMbAI - pahoLAI pratyakSa jotAM paNa koI rIte TakI zakavAnI ja nathI, hAM, jaoN janane artha koI judI rIte kapavAmAM Ave che te vAta TakI zake kharI. vartamAnamAM evA aneka zedhako che jeo samagra pRthvInI pradakSiNA karI AvyA che ane pRthvInI laMbAI - pahoLAI pratyakSa rIte batAvI zakavA samartha che. koI jaina gRhastha ke muni paNa A hakIkatane pratyakSa jarUra kahI zake che, paNa potAnI hakIkatane meLa na bese tema hoya chatAM kadAgraha krIne tene pakaDI rAkhavI ane samAjamAM nANAMne durupayoga karavA karAvavo e to vizeSa anarthakya che. je samAjanA loko moTA moTA udyogo calAvI zake che ane vizeSa buddhimAna paNa che e loko kevA vicArathI AvI azakI puravAra thayelI- pAyA vinAnI vAtenI sAbItI mATe paisA ApI zake che e ja samajAtuM nathI. atu. paramAtmA saune sanmati Ape ! "mArA yoganA anubhavo" (gatAMkathI cAlu) bhAga trIjeka anubhavo zArIrika ane mAnasika jema jema yoganI dhyAnanI kriyAmAM huM AgaLa vadhatuM gayuM, tema tema tenAM pariNAma paNa jaNAvA mAMDayAM. A doDha-be varSanA arasAmAM huM svAmIjInI sUcanA mujaba dara mAse emane muMbaI nagara Abu maLatA ranane mane thatA anubhavonI hakIkata hete. e sAMbhaLI eozrI eTaluM ja kahetA ke "pariNAma sAruM che. AgaLa cAlu rAkhe." e sivAya bhAgye ja bIjuM kaMI kahetA. - savAranA dhyAnamAM thoDA vakhata pachI oma zabda nIsarI jate ane zvAsamAM ghaNI vakhata "kuMbhaka" thavA lAgatA. e vakhate ema ja lAgatuM ke zvAsa cAlatuM ja nathI. yogazAstramAM jaNAvyuM che ke A rithati sArI gaNAya. mANasane AkhA jIvanamAM amuka zvAsa levAnA hoya che, te levAmAM vadhAre vakhata lAge te jIvana upara sArI asara thAya. ( jIvana lAMbuM thAya.) yogAbhyAsanI zarUAta karyA pachI chaeka mAsamAM mArA zarIramAM kaMI navA navA pheraphAra thatA dekhAyA. 1. chaeka mAsa pachI zarIramAM jhaNajhaNATa dekhAvA mAMDo, ane e ghaNuM karIne pIThamAM - karoDamAM jaNAyo. thoDA vakhata pachI lAgyuM ke e saLavaLATa koDa nIce mULAdhArA (Solar Plexus) mAMthI nIkaLI rahyo che. te karoDanI pAchaLa rahelI zuSumyA nADI mAraphate nIkaLI zeDamAM thaI merudaMDanI Toca upara AvIne aTakate. koI vakhate e jhaNajhaNATa AkhA zarIramAM lAgate. 2. te pachI thoDA divasa gaLAnA AgalA bhAgamAM Pituttary Gland che, tyAM du:khAvA lAgyuM ane te be traNa divasa rahIne maTI gayo. 3. te pachI rAtanA bAra-eka vAgatAM mArA mAthAmAM Toce. madhya bhAgamAM eka jAtane dhuM- dhUne avAja thavA lAgyo. te vakhate huM UMghamAMthI UThI jatA ane pAMca - daza miniTa pachI te avAja baMtha thAya tyAre sUI jate. zarUAtamAM ema lAgyuM ke mahAbhAjI mArA upara kaMI prayoga kare che, paNa pAchaLathI samajAyuM ke mArAmAM kuMDalinI jAgRta thaI che ane tene lIdhe pIThamAM, gaLAmAM ane mAthAmAM brahmaraMdhamAM zaktine pracAra thAya che. ' ja. A ja vakhatamAM eTale ke brahmaraMdhramAM avAja AvatA tyAre kAna pAchaLa mAthAnA pAchalA bhAgamAM nAda saMbhaLAvA mAMDayA. te vakhatovakhata AvatA ane keTalAka mahinA sudhI cAlatA. 5. koI vakhate dhyAnamAMthI UThayA pachI huM bahAra AvI ArAma khurazImAM besate tyAre zarIramAMthI bhUrA raMganI varALa (vAyu) nIkaLatI jete. te vakhate huM mArI pUrNa jAgRta avasthAmAM rahetA nahi, paNa kaMIka ghena hoya ema lAgatuM. yoganAM pustakomAM Ane yoganidrA kahevAmAM Ave che. A nidrA ghaNI ja phlAdadAyaka lAgatI. 6, eka vakhata AvI rIte "ganidrA"nA chevaTanA vakhatamAM mane ema lAgyuM ke mAruM zarIra mArAthI juduM che ane huM ene daSTA chuM. A prasaMga te A sAdhanA daramiyAna eka ja vakhata jaNAya, paraMtu AvA daza hovAnA vicAro mane ghaNI vakhata AvatA ane te anubhavavA prayatna paNa karate. A vakhatamAM meM . relenI Awakening of the Kundalini vAMcI, tema ja misisa bIsenTanuM Voice of the SilencenuM pustaka joyuM. A ane evAM ja bIjAM pustakonAM vAMcanathI mane samajAyuM ke mAro badhe vikAsa kuMDalinI zakitanI jAgRtimAMthI udbhave che. , A badhA vakhatamAM zarIranI svasthatA barAbara rahetI, mana tamAro becaradAsa eka khulAso tA. 16-9-67 nA prabuddha jIvanamAM muhapattInA viSayane lagatI je noMdha ApavAmAM AvI che ane tenA prAraMbhanA pArIgrAphamAM be terApaMthI munie sAthe thayelI je carcA antargata karavAmAM AvI che te carcAnA anta bhAgamAM jaNAvyuM che ke "A mArA kahevAne e sAdhuo bIjo zuM javAba Ape, sivAya ke A lAMbA kALathI cAlI AvatI paraMparA amArAthI kema cheDAya ke teDAya? " ahiM mAre spaSTa karavuM joIe ke e munie kharekhara Ave koI zabdaza: javAba Apyo nahote, paraMtu paraMparAthI baMdhAyelA AvA sAdhuo vize mAro je anubhava che tene anurUpa mArI kalpanAne A javAba hato. Ama chatAM, A temane zabdaza: javAba hato ema mAnI laIne te munioe paristhitivivazatA dAkhavavApUrvaka mArI vicAraNAnuM jANe ke ADakatarUM samarthana karyuM che evI temanA vize koI koI ThekANe gerasamajutI pedA thaI che ema mAluma paDatAM, te dUra karavAnA AzayathI A khulAse pragaTa karavAnI. mane jarUra bhAsI che. paramAnaMda Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.16-10-17 prabuddha jIvana majabUta rahetuM ane mArA sarakArI kAmamAM huM ghaNI . sArI pravRtti karI zakatA. mArA para AvI paDelI AphatanA vakhatamAM zarUAtanA theDA divasa pachI koIpaNa jAtanI bIka agara nabaLAI AvI na hatI ane tethI bIjAone ajaba jevuM lAgatuM hatuM.. kuMDalinInI jAgRti mArAmAM kevI rIte thaI? e eka vicAraNIya bAbata hatI. A prasaMga vagara jANye, vagara samaye, vagara IcchAye banelA hatA, eTale ema lAgatuM hatuM ke te mArI yogasAdhanAnuM phaLa hatuM. bIjI bAju jemahAtmAe mane yogasAdhanA karavAnI preraNA karI tenI adazya kRpAnuM te e phaLa nahi hoya evA vicAra paNa AvatA hatA, paraMtu e vastu sahelAIthI samajI zakAya evI na hatI, kAraNa ke e koI vakhata mArI sAthe A vastunuM vivecana karatA nahotA. mAtra huM je nivedana karuM te sAMbhaLatA ane je thAya tene anumAdana ApatA. chevaTe huM evA vicAra pUra Avyo ke A jAgRti zarIra ane mananI zAMti - samatA - svasthatAnuM pariNAma che. meM jayArathI dhyAnanI zarUAta karI, tyArathI meM satata niSThApUrvakanA prayatno karyA che. vacce zarIra ane mananI nirbaLatA AvI, chatAM huM mArI kriyA karyuM jatA hatA. unALAmAM amAre ` savAranI kcerIe hAya, tyAre savAra tema ja baporanA paNa dhyAnamAM besatA ane te vakhate AkhA zarIra ane mananI vRttionuM sArI rIte pRthakkaraNa karato ane tene judI judI daSTithI jotA. temAM je khAmIo dekhAya te dUra karavA prayatna karatA, dhyAna mATe zarIra, vAyu, mana ane buddhinAM baMdhAraNa ane tenI vRttionA abhyAsa karate. ema karavAmAM koI koI vakhate aneka muzkelIomAMthI pasAra thavuM paDatuM, paNa A badhA vakhatamAM yogazAstranA dararoja rAte sAro abhyAsa karatA ane judI judI paddhationI mAhitI leto, eTale kriyA sAthe abhyAsathI mane ghaNI mAhitI maLatI, tema saralatA paNa prApta thatI. A anubhava lagabhaga doDhathI be varasa cAlyA ane temAM sArI saMtASakAraka saraLatA maLatI gaI. A kriyAthI keTalAka atIndriya jJAnazakita vagere. meLave che, paNa mAro vicAra tevA nahAto. zAMti, saMtApa ane sAttvika AnaMda maMLe e ja mArI mukhya nema hatI ane sAmAnya dhyAna aMge je lAbha maLe te uparAMta kuMDalinI jAgRti vaNamAgI ja AvI. hatI. ema lAge che. AgaLa"jaNAvyuM tema mAre dhyAna mUkI devAnA prasaMga Avyo, chatAM hajI paNa merudaMDamAMthI pravAha nIkaLato dekhAya che ane enI Toca upara aTake che, paNa te mana zAMta ane ekAgra hoya tyAre ja. te thoDo vakhata rahe che. sAhityanA kSetre meM ghaNI jAtanuM vAMcana karyuM hatuM. vivekAnaMdanA rAjyoga, zrI araviMdanAM lakhANA, paMcadazI, gItA ane thIosaphInAM ghaNAM pustako meM vAMcyAM hatAM. A vakhate meM ghaNAM pustako bhegAM karyAM hatAM ane tene vakhatovakhata upayoga karatA hatA. pAchaLathI paoNla branTana, vinobAjInAM pustaka ane khAsa karIne kedAranAthajInuM viveka ane sAdhanA' mane ghaNuM ja upayogI lAgyuM. nA badhAM judI judI paddhatinAM lakhANAnI asara mana ane zarIra upara thatI hatI. ane manamAM utsAha (Freshness) ane umaMga rahetA hate.. A vakhatamAM mane mArI kriyAmAM ghaNI muzkelIo naDatI hatI. dhyAna haMmezA sArU ja thAya ema banatuM nahotuM. koI koI vAra sArU thAya, jyAre koI vakhate mana bilakula cAMTe ja nahi. A vakhate bahAranA saMyogAnI paNa asara thatI; jema ke koInI sAthe kAma prasaMge ghaNA vAdavivAdamAM UtaravuM paDayuM hoya, koI prakAranI cintA UbhI thaI hoya manamAM thAka lAgyo hAya, koI amuka kAryamAM niSphaLatA maLI hoya vagere. Ama chatAM paNa huM makkama rIte DAgaLa vacce ja jatA hatA. tethI ja mane aneka vilakSaNa anubhava thayA hatA ane saphaLatA prApta thaI hatI. pa A vakhatamAM me mArI nitya noMdha (DAyarI) rAkhI hatI. te hAla tapAsatAM mAlUma paDe che ke me mArI sAdhanAmAM satata prayatna karyA hatA ane te sAthe vinA paNa AvyAM hatAM. Ama chatAM mArA AkhA jIvananA A sArAmAM sArA anubhava hatA. bhAga cothA : cAgasAdhanAdazA A pramANe kriyA ane tenA pariNAme thayelA anubhava lagabhaga 1935 sudhI cAlyA. paraMtu chevaTanA vakhatamAM mahAtmAjI sAthena prasaMga ochA thatA gayA. khAsa karIne taeNggAthI zIrohI darabAranA dharmaguru thaI zIrahI gayA, te pahelAM keTalAka prasaMgo evA banyA ke jethI je saMbaMdha atyAra sudhI hatA, temAM vikSepa paDavA mAMDayeA ane Akhare ame chUTA paDayA. eozrI paNa gheADA vakhata pachI zIrohImAMthI chUTA thayA hatA ane koI ekAMta sthAnamAM jIvana gALatA hatA. ta OU A vakhatamAM mArA zarIramAM eka banAva banyo, jethI mAre yogakriyAmAMthI nIkaLI javuM paDayuM. mArA mAthAnA pAchalA bhAgamAM magajanA jJAnataMtuomAM kheMcANa thavA lAgyuM. mana kAmamAMthI chUTe eTale magajanA pAchalA bhAganI be nasA ekadama khe'cAvA mAMDe, A kheMcANa mArI yogakriyAmAMnI zarUAtathI ja thatuM haze ema lAge che, kAraNa ke manane zAMta karavAmAM A naseAnuM kheMcANa mukhya bhAga bhajave che ema mAruM mAnavuM thayuM che. thoDA vakhata pachI A nasenA kheMcANane lIdhe huM bhUMja vakhatamAM manamAM zAMti lAvI zakatA. pachIthI mane samajAvavAmAM AvyuM ke A nasA kheMcAvAthI sAruM pariNAma AvatuM nathI. te paddhati evA sAdhuone mATe cheke jeo haThayogathI yogasAdhanA jaldI karavA mAge che, peAtAnI zakita vadhAravA mAge che ane pariNAme koI sAdhana karavuM heAya che. temAM paNa sArA guru na hoya ane temanI satata dekharekha na hoya ane udbhavelI zaktinuM sArI rIte niyamana na thAya te kharAba pariNAma Ave. gRhasthane mATe A AgrahI paddhati binajarUrI che. temane mATe te vikAsAtmaka paddhati eTale mananI vizALatA ke jemAM koI koI jAtanuM nasAnuM kheMcANa AvatuM na hoya te ja jeIe. mAre mATe, A bhUla jaNAyA pachI ghaNA vakhata sudhI nasAnuM kheMcANa cAlu rahyuM ane te tadRna nIkaLI jatAM ghaNAM varSo lAgyAM. svAmIjI sAthenA saMbaMdha chUTayA ane tevAmAM ja nasAnuM khe...cANa jaNAyuM, tyAra pachI yogakriyA mAre cheDavI paDI, paNa enI asara to zarIra ane mana upara Aja sudhI sArI rIte rahI che. kriyA cheADayA pachI vAMcana to meM cAlu rAkhyuM, paNa kriyA nahi 'hAvAthI tene pratyakSa meLa* rahyo nahi. mAtra teno khyAla rahyo. mahAtmAjI sAthenA mArA saMbaMdha chUTayA pachI mAre zrI trilokacaMdrajInI sAthe sArI rIte saMbaMdha joDAyo ane te lagabhaga traNacAra varasa sudhI cAlu rahyo. eozrI vaDodarAmAM AvIne thoDo vakhata rahyA hatA. temaNe mane salAha ApI ke mArA dhyAnanI paddhati mAre thoDo vakhata cheDI devI. A salAhathI mane lAbha thayo. 'mane yoganA jeanubhava thayA, te zrI trilocaMdrajIne ghaNA gamyA hatA. temaNe mane eka vakhata jaNAvyuM hatuM ke huM pAMcamA guNasthAne pahoMcyo chuM. A zuM che tenI mane samaja na hatI. pAchanathI huM jANI zakyo ke jaina dharme AtmavikAsanI 14 bhUmikAe batAvI che, temAMnI A pAMcamI bhUmikA che. mAro A vikAsa joI eozrIe mane evI sUcanA karI ke mAre have mAro sAmAnya vyavasAya cheDI devA ane AtmasAdhanAmAM ja joDAvuM, paraMtu eozrInI A sUcanA mane gamI nahi. huM mAnuM chuM ke mANase samAjamAM rahIne ghaNuM kAma karavAnuM che, ane te thAya te ja pUrNa vikAsa karavAne sAdhana maLe. vaLI A sUcanA mArA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhupta jIvana ra6 svabhAvane paNa baMdhabesatI hatI. mArA gurubhAIe AvuM jIvana gALavA mAMDatAM temane cittabhrama thayA hatA ane temanI chellI sthiti bahu viSama banI gaI hatI . zrI trilokacaMdrajIne rUbarU maLavAnA prasaMgo ochA AvatA. patravyavahAra sane 1938 sudhI ghaNA sAro cAlyA. temanI salAhano mane ghaNA lAbha maLyo. chevaTe temaNe (uttara gujarAta dehagAmathI Asare sAta mAIla dUra) utkaMThezvaramAM eka AzrAma sthApyo ane tyAM jijJAsuone bhaNavA ane ArAdhanA karavAnI sagavaDa karI ApI. teo sane 1943mAM kALadharma pAmyA. pachI paNa e saMsthA cAlu che ane emanA anuyAyIo te sArI rIte calAvI rahyA che. eozrI pAse eka hajAra uparAMta pustako hatAM, te emaNe A saMsthAne ApI dIdhAM hatAM. yogAbhyAsa cheADayA pachInA keTalAka anubhavA I. sa. 1938: huM ghaNAM varSothI dara varSe eka mAsa rajA upara jatA hatA, paNa sa. 1937 mAM rijharva beMkamAM joDAyA pachI rajA para javAnuM banyuM nahotuM. eTale sa. 1938 mAM magaja upara kaMIka bAjA jevuM lAgatuM hatuM. AthI mArca mAsamAM ATha divasanI rajA laIne mAtherAna gayA hatA. A AThe divasa meM tadRna mauna rAkhyuM hatuM. baMgalAnA mANasA sAthe koI paNa jAtanI vAtacIta karI na hatI. pariNAme zarIra ane manane ghaNA ja lAbha thayA hato, A badho vakhata mana upara koI paNa jAtanA bAjo na paDe enIme' kALajI rAkhI hatI ane sahaja AnaMdamAM haravA pharavAmAM agara jUja vAMcanamAM vakhata gALato hato. pariNAme chevaTanA divase zArlATa talAvanI uparathI nIce khINamAM UtaratAM meM ekadama zrI kRSNane joyA. emanI cAre bAju vIjaLInA dIvA jevuM jhagajhagATa teja dekhAyuM. A joI huM stabdha thaI gayA ane UbhA rahyo. e dRzya Aste Aste traNa cAra miniTa bAda nIkLI gayuM ane huM paNa enA prakAzamAM AnaMda anubhavato bAjunA bAMkaDA upara keTalAka vakhata besI rahyo. e dazya huM hajI paNa bhUlyA nathI. sAta divasanA mauna ane A prakAzane pariNAme mArI biyata ghaNI ja sArI thaI ane prathamanA yoganA anubhavamAM kaMIka vadhAro thayo. I. sa. 1945: A sAlamAM baMgALanI duSkALa tapAsa samitimAM huM sabhAsada hatA, tyAre nivedana taiyAra karavA mATe amAruM kamIzana kunnura gayuM hatuM. amArA tyAM rahevAnA chevaTanA divaso daramiyAna huM zrI pAla braTanane" akasmAta maLyA. te pahelAM parokSa rIte emane mArI sAthe oLakhANa thaI hatI. te evI rIte ke huM temanAM pustakono sAro abhyAsI hato. atyAra pahelAM meM emanAM ghaNAM kharAM pustako vAMcyAM hatAM ane emAM chelluM Quest of Overself hatuM ke jemAMthI mane ghaNuM ja jANavAnuM kevuM hatuM. meM temane mArA yoganA anubhavanI vAta jaNAvI. e vakhate evuM banyuM ke mArA yoganA badhA anubhava ekadama tAjo thayA ane agAu mArA mananI je sthiti hatI te pAchI AvI. temanA anubhava mujaba temaNe jaNAvyuM ke je anubhava mane thayo che, te atyAre kadAca cAlu dekhAya nahi, paNa te kadI visarAtA nathI. vakhata jatAM te pAchA Avaze ane temAM vadhu pragati thaze. AvA prasaMgA ghaNA mANasane Ave che, AthI mAre nAsIpAsa thavAnuM kAraNa nathI. dareka zrI paoNla braTana jeo pUjya sva. ramaNa maharSi sAthe ghaNA samaya rahyA hatA ane jemaNe temanA paricaya karavAtA eka bahu jANItA graMtha lakhyo che. tA.16-10-67 mANasanI pragati haMmezAM sIdhA - saraLa mArge thatI nathI, paNa vAMkITUMkI hoya che. mATe thayelA anubhavane bane tyAM sudhI tAjo rAkhavA prayatna karavA. bIjuM emaNe e paNa jaNAvyuM ke me mArA manane kAbUmAM lAvavA haThAtmaka paddhati - manamAM zAMti lAvavA nasAne kheMcavAnI paddhati -- lIdhI te barAbara nahotI. e to sAdhu verAgI ke jemane haThayogathI jaldI AgaLa vadhavAnuM hoya temanA mATe che. tamArA jevAne mATe Expansion System vikAsa paddhati upayogI che, jethI koI paNa vakhata khoTuM pariNAma Ave nahi. A paddhati rAjayogamAM khAsa jANItI che. emAMthI mANasanA manamAM vizALatA Ave che ane pariNAme vizvaprema prApta thAya che. A emanI sAthenA thoDA paricayathI mane ghaNuM jANavAnuM ane zIkhavAnuM maLyuM. te pachInAM pAMca cha varSa daramiyAna temanI sAthe mane sAro samAgama thayA hatA ane AjathI pAMca cha varSa pahelAM muMbaImAM mArA parANA tarIke teo mArI sAthe daseka divasa rahyA hatA. I. sa. 1945 : A sAlamAM International Association of Agricultural EconomicsnI kaeNoNnpharansa sTresA ITAlImAM hatI, tyAre huM tyAM gayo hato. te kaoNnpharansa pUrI thayA pachI huM saeNnTa merITjha (Switzerland) mAM gayA ane tyAMnISuvrietta House nAmanI hArTalamAM ekavIsa divasa rahyo. e vakhate sijhana pUrI thavA AvI hatI, eTale ghaNA ja ochA mANaso hoTelamAM rahetA hatA. ane tethI tyAMnuM vAtAvaraNa tadRna zAMta hatuM. chellA divasomAM te! te hoTela baMdha karavAnI hatI ane chelle paroNA mAtra huM hatA. A ekavIsa divaseAmAM paNa me mauna sevyuM hatuM ane DuMgaronI UMcI TocA para sArI rIte pharavAnuM rAkhyuM hatuM. AkhuM vAtAvaraNa zAMta ane suMdara hatuM. havA paNa sArI ThaMDakavALI hatI. A vakhate meM zrI pollR braTananuM Quest of the Overself pharIthI bahu ja zAMtithI samajIne vAMcavA mAMDayuM. pahelAM paNa A ja pustaka ghaNI vAra vAMcyuM hatuM. AvAM pustako eka sAthe vAMcavAnuM banatuM nathI, eTale koI koI vakhate amuka bhAga vAMcavAnA rahI jatA. temAMthI hRdayane Heat ne lagato bhAga A ja vakhate mArA vAMcavAmAM Avyo. tyAre ja mane samajAyuM ke mArA yoganA abhyAsamAM mana ane buddhinI zuddhi sAthe hRdayanA paNa pUro samAveza karavA joItA hatA. je tema thayuM hota to mAro anubhava kaMIka judo ja thayo. hota, kAraNa ke mANasanA aMtaranA baMdhAraNamAM mana, buddhi ane hRdaya e traNa judAM dekhAya che, paNa vastuta: teo parama tattvanA ja bhAga che ane te kriyAmAM mana ane buddhine hradayamAM eka sAthe lAvava joIe ke jethI khAkhA jIvananuM eka svarUpa dekhAya ane pariNAme sata --cita --AnaMdanA anubhava sArI rIte thAya. e pustakanA A bhAga vAMcyA pachI mane ghaNo ja AnaMda thayA ane mArI kriyAmAM je nyUnatA rahetI hatI, teno mane sAro khyAla Avyo, ane te ja vakhate manane hRdayamAM lAvavA prayatna karatAM keTalAka aMze phaLIbhUta thayo, paraMtu buddhinA saMbaMdha hRdaya sAthe kevI rIte karavA e huM samajI zakayo nahi. AvA trisaMgama thAya te ja ApaNane zuddha aMtara cetanAne - hure consciousnessne!anubhava thAya. zrI pAla braMTananuM hRdaya mATe je maMtavya che, te kharuM che ke manasvI? te jANavA mATe meM be - traNa sArI vyakitaonA abhiprAya lIdhA ane temaNe e maMtavyane Teko ApyA. A vakhate paNa 'ghaNuMkharuM mauna rAkheluM, tethI zarIra ane manane sAro lAbha thayo. mauna yogasAdhanAnuM eka Avazyaka aMga che ane te dareka mANase yathAzakita sevavA yogya che. 1946 thI 1954-15 sudhImAM mArA manane ghaNA ja urdU ga thayo hato. jyAM sAruM kAma karavAnuM hatuM, tyAMthI ja A sthiti ud Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 16:10-7 bhavI hatI. mana ThekANe hatuM, chatAM Akho vakhata ema lAgyA ja karatuM ke mArA jIvanamAM Ama kema bane che. A kAraNe huM be vakhata paradeza gayA hatA: sana 1947mAM IMglAMDamAM ane sana 1949 mAM ITalImAM. jo ke baMne pravAsanuM bAhya kAraNa InTaranezanala konpharansa oNpha egrIkalacarala IkonomikasanI miTIMgAmAM hAjara rahevAnuM hatuM, paNa mananI bhAvanA ahIMnA vAtAvaraNamAMthI chUTA thavAnI hatI. Ama chatAM paNa pAchA AvyA pachI enI e ja sthiti cAlu rahI hatI. ahIM ( hiMdamAM) paNa pUro saMtoSa na thatAM be vakhata pAMDIcerI zrI. araviMdanA darzana mATe ane eka vakhata zrI ramaNa mahaSinA AzramamAM gayo hato, paNa enAthI mane kaMI ja lAbha thayo na hato. mananI aMdaranI sthiti ghaNI tIvra hatI, jethI bahAranA sArAM AMdolanA manamAM praveza karatAM na hatAM, prathama 1933 mAM prasaMga banyo tyAre mana zAMta ane daDha hatuM, jyAre A vakhate ghaNu ja viSama ane asthira hatuM. sAthe vAMcana hatuM, chatAM tene lAbha maLato na hato. mAtra sanTa mArIvjhamAM lAMbA vakhatanI ekAMta maLI, tethI sAro phAyado thayo hato, paNa ghare AvyA pachI pAchI e ja sthiti zarU thaI hatI.. A vakhate mane ema samajAvavAmAM AvyuM hatuM ke mane sAta varasanI panotI lAgI che ane A tenuM paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna sa MghanI vividha pravRttione thayeluM athasiMcana zrI muMbai jaina yuvaka saMgha 2268-10 zrI caMcaLabahenanI thelImAM AvyA. 501-00 zrI mathurAdAsa maMgaLadAsa pArekha. '' 4-1-0 1] 4 0 - 0 0 rAmajI zAmajI . vIrANI >> ramaNalAla caMdulAla .25100 cImanalAla cakubhAI zAha 251-00 jayaMtilAla ratanacaMda zAha 251-00 rasikalAla meAhanalAla jhaverI 35 33 23 251-00 khImajI mADaNa bhUjapurIA madhurIbahena amRtalAla 251-00 zAha 251-00 ,, eka sadgRhastha 251-40' durlabhajI kezavajI khetANI 250-00 eka saMgRhastha 201-00 narendra zIvalAla guptA 201-00 subAdhabhAI ema. zAha 201-00 >> zAdIlAlajI jaina .. 201-00 5. sva. zAha aMbAlAla caturabhAI smaraNArthe temanA kuTuMbIjano ,, KHny ."" ,, taraphthI 20-03 vIzA prinTarI 200-00 cImanalAla pI. zAha 200-00 151-00 phattecaMda lallubhAI zAha 151-07 151-00 15-sa 151-00 bAbubhAI gulAbacaMda zAha dhIrajalAla phalacaMda zAha tArAcaMda dhanajI 22 ,, eka sagRhastha taraphathI 101-00 5. ke. pI. zAha ,, 35 32 23 33 101-07 101-00 101+so 101-00 101-00 zrI sevantIlAla khemacaMda 101-00 , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 101-00 rabbara guDajha TreDIMga kIM. ke. ema. divAnajI sunitAbahena zeTha dIpacaMda lakSmIcaMda saMdhavI 33 10000 1 01-00 hIrAbahena dIpacaMda saMghavI vADIlAla jeThAlAla zAha nIrU enDa kuAM. :- 101-00 .. 101-07 ,, yunIvarsala InDasTrIyala korporezana ',, 'ratilAla cImanalAla koThArI bihArIbhAI mahetA 33 17 33 ', 101-00 101-00 * 101-30 101-07 101-7, 3 101-00 101-so 101-00 101-00 101-00 101-00 caMdrakAMta zAha enDa kuAM. 101-00 kAMtilAla ke. zeTha 101-00 ramaNalAla ha. joSI 101-00, pI. ratilAlanI kuAM. 23 DaoN. cImanalAla zropha 101-00 zrI. rISabhadAsajI rAMkA 101-0-0 jayaMtilAla e. zAhu 27 ', 33 33 33 pramuddha jIvana 22 -eka sagRhastha taraphathI - navajIvana kAgadInI kuAM. ,, lakhamazI neNazI cheDA moMdhIbena hIrAlAla zAha 23 ,, 22 "2 101-00 caMdulAla mAhanalAla jhaverI 127 pariNAma hatuM. gRhA ja mane uzkeratI hatA. mananI becenI e kAraNe" paNa hoya, paraMtu enI mane samajaNa nahotI. Akho vakhata eka ja vicAra AvatA ke mArA jIvanamAM Ama kema bane che. 1942 pachI ghaNA vakhate dhyAna, kriyA pAchI zarU karavAnA vicAro AvatA hatA ane te kAraNe huM vakhatovakhata sArI noMdha karato hato, je mArA daphtaramAM che, paNa te mAtra vicAromAM ja rahetI hatI. te sAthe kriyA rAkhI na hatI, paNa chellA pAMca - cha mAsathI savAramAM dhyAna pAchuM zarU karyuM che. mana prAraMbhamAM thoDo vakhata bhame che, paNa pachIthI zAMta thAya che ane jenI mane jarUra hoya te viSaya upara para lAge che. prathamanI mAphaka-VaccumezUnyatA-paNa lAvI zakAya che. mane have lAgavA mAMDayuM che ke dhyAna niyamita rIte karavAmAM Ave te sAro phAyado thAya ane pAchaluM bhuleluM AgaLa cAle. vAMcana tA sAthe cAlu ja che, paNa te hajI prathamanI mAphaka yojanApUrvakanuM nathI, je hAthamAM Ave che tenuM vAMcana cAle che, chatAM temAM be pustako mukhya che-eka mi. braTananuM Quest of the Overself ane misisa bIsanTanuM Voice of the Silence. apUrNa sva. sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTI 101-00 semacaMda cunilAla 101-00 gaNapatalAla ema. jhaverI nItamalAla dIpacaMda zAha ramaNikalAla sI. koThArI mugaTabhAI sI. vArA sau. urmilAbahena jayaMti lAla zAha. sva. pArvatIbahena aMbA lAla zAhanA smaraNArthe 100-00 101-00 101-00 zrI arajaNa tathA devajI khImajI sArvajanika TrasTa caMcaLabahena TI. jI. zAha 101-00 zAMtAbahena jI. lAkhANI ,, manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA. 13 100-70 1 0 0 + 0 0 103 - 0 0 aa-ad 100-00 130-07 1 0 0 - 0 0 104-07 100-00 103-07 -0-00 75-00 51-00 51-00 51-00 51-00 51-00 51-00 51-00 51-ss 51-00 51-00 51-00 22 33 22 ,, 27 23 29 >> mahAsukhalAla bhAIcaMda popaTalAla hIrajI 93 " 23 .. 21 33 22 23 ** ,, kAntAbahena kasturacaMda jhaverI 23 ,, svastIkA InDasTrIyala mIla sTorsa lAlabhAI ramaNalAla lAkaDAvALA nyu InDIyA TreDIMga kuAM. khetasI mAlasI sAvalA caMpakalAla cImanalAla zAha 23 ,, kezavajI lakhamazI deDhiyA praviNabhAI ema. zAha kAntilAla ela. vArA ema. bI. vArA vaikuMThabhAI chApIyA lInA jItedra zeTha meTro polITana sprIMgsa IndumatI ke. munsIpha nArAyaNabhAI maNIbhAI cerITI TrasTa eka sadgRhastha cunIlAla ke. kAmadAra bhagavAnadAsa pI. zAha narendra nathavANI jayantilAla bhagavAna dAsanI kAM. caMdulAla sAkaLacaMda zAha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 51-00 zrI ghelA kurapALa 51-00 51-00 polI rabbara InDasTrIjha amRtalAla je. paTTaNI surajabahena ema. koThArI 51-00 51-00 51-00 nyAlacaMda je. mahetA ramaNikalAla dalIcaMda eka sadgRhastha taraphathI sarasvatIbahena jhaverI 51-00 51-00 51-00 kAMtilAla sI. mahetA 51-00 eka sadgRhastha 51-00 hIMmatalAla ela. veArA 51-00 praviNacaMdra hemacaMda nyuIrA sTIla pha. 51-00 51-0 0 51-00 cadulAla pItAMbaradAsa nagInabhAI ena. dezI 51-00 kAMtilAla caMdulAla mahetA 51-00 harakhacaMda vIsanajI 33 33 [ 0 - 0 0 50-00 41-00 41-00 31-00 25-00 2500 25-07 25-00 25-00 25-00 25-00 25-00 25-00 25-00 25-00 2500 215-00 25-00 25-00 25-00 25- 0 0 25-00 25-00 25-00 21-00 215-00 25-00 25-00 ' 32 22 "3 ,, 23 23 51-00 DA. je. ke. mahetA devakAbahena jhaveracaMda 51-00 { o - 07 janarala spersa enDa enjInIyarIMga 33 33 22 22 ', 33 33 "2 "" 33 23 hIrajI zIvajI rameza cInubhAI zeTha eka 'sadgRhastha maNilAla nAnacaMda zAha harSadalAla mahetA paramAnaMda ke. kApaDiyA lIlAvatIbahena devIdAsa devacaMda ravajI ,, bAbulAla ke. gAlA zAha. jagajIvanadAsa pI. zAha maNibahena zAha kusumacaMdra DAhyAbhAI susIlAbahena koThArI gIragAma kemisTa meAhanalAla ena. jarIvALA hIrAlAla ha. gAMDI 23 DaoN. nagInadAsa pI. zAha ,, ramaNalAla sI. zAha jamanAdAsa je. zAha jItendra kAMtilAla zAha maNilAla nAnacaMda rasikalAla laheracaMda 35 33 23 harilAla gulAbacaMda zAha maNibahena savacaMda kApaDiyA menAbahena narottamadAsa 23 ,, w ' 33 "" maMgaLajI jhaveraracaMda mahetA jayacaMda ema. zAha haMsAbahena dhanasukhalAla nemacaMda nAthAlAla prabuddha jIvana 25-00 zrI kAMtilAla ena. pArekha 25-00 tArAcaMda je. dozI 25-00 dalapatalAla ke. parIkha 25-00 25-00 25-00 25-0 25-00 25-00 25-00 25-00 25-00 25-07 25-00 21-00 21-00 21-00 21-00 21-07 21-00 21-00 21-00 21-00 20-00 20-00 20-00 15-00 15-00 15-00 15-00 115-0.0 11-00 - 11-00 11-00 11-00 11-00 11-00 - 11-00 .. * lavaNaprasAda epha. zAha 23 vijyAbahena DI. parIkha ramaNIkalAla vADIlAlanI kuM ghelAbhAI TrasTa '' "" ,, eka sadgRhastha 33 23 ,, bAlakRSNa je. gAMdhI kumudabahena esa. zeTha mANekalAla sI. zAha saMgItakAra zrI zAMti lAla zAha kamaLA sI. zAha eka sadgRhastha 39 23 23 " 23 13 33 33 23 33 TokarazI bhUlAbhAI vIrA kezavalAla ema. zAha choTAlAla nAthAlAla guNavaMtIbahena sI. cAkasI sudhAbahena jhaverI kapilAbahena zAstrI ,,. 33 33 23 ,, "3 33 33 .. 22 meAhanalAla ema. gAMdhI dInezacaMdra kezavalAlanI kuAM. aravIMdabhAI ena. cekasI vidyAbahena sI, dalAla svarUpacaMda ena. zrApha zAntAbahena pATaDIyA 37 "" mULacaMdabhAI nAnAlAla ravacaMdabhAI jesIMgabhAI 93 33 narottamadAsa amaracaMda yazeAdhara eca. modI nemacaMdabhAI kalIkaTavALA jayaMtIlAla esa. AjhA 23 dInakara ena. pArekha kasturacaMda DI. zAha dhIrajalAla malukacaMda naMdalAla nAthAlAla zAha OM. hasamukha kuhADIyA amaracaMda sau. jhaverI cImanalAla bradharsa kAMtilAla baroDIyA eka sadgRhastha zAmajI vIsanajI 11-00 zrI rAjendra amRtalAla 10-00 kezavalAla ena. zAha 10-00 10-00 10-00 os -0 40-0 1 01-0 0 101-00 101-00 ,, 2172-00 23 '' 13 15,872-10 zrI ma. mA. zAhe sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya 501-00 me. kAmANI bradharsa prA. lI. 251-00 zrI cImanalAla je. zAha 251-00 1 zrI manubhAI amRtalAla zeTha 251-00 6, kAntIlAla ena. koThArI 202-00 16 dhIrajalAla ema. ajamerA 101-00 jagajIvanadAsa esa. ajamerA dhIrajalAla ela. rAjamerA dw "3 .. tA. 16-10-67 veNIbahena maNibahena gAMdhI 12 kApaDiyA 22 -> tarUNA vIpIna zAha dIpacaMda keMzarImala ,, >> paracuraNa rakama. pAMcathI nIce. 11-00 11-00 11-00 bhAnubhAI catrabhuja 11-00 zrI anilA mahetA 11-07 11-00 11-00 11-00 ,, .11-00 ANaMdajI jI. zAha suzilAbahena kApaDiyA 10-00 1 caMpakalAla ema.lAkhANI , sukhalAla ema. mahetA 11-00 - cInubhAI e. jhaverI 33 11-00 jayantIlAla khImAMda me, zAha paTelanI ka. 101-201 jIna sTorsa kuAM. 51-00 1 [ 0 - 0 0 ,, [ 0-00 25-00 25-00 lAbhazaMkara jI. mahetA " 7-00,, paracuraNa rakamA pAMcathI nIcenI. raeNmpyuTa enjIniyarIMga kuAM. ramaNalAla caMdulAla meAhanalAla ena. jarIvALA bAlakRSNa je, gAMdhI 13 vaidyakIya rAhata 51-00 dhI sa~pyuTa enjIniyarIMga kAM. 50-00 ,, janarala spersa enDa enjI niyarIMga fAM. "" [ 0 0 0 vADIlAla jeThAlAla zAha 37-2013 IzvaralAla nArANajI zAha 26-00 ' " bAlakRSNa je. gAMdhI. 25-00 mAhanalAla tribhAvanadAsa meAdI 25-00 maMgaLajI jhaveracaMda mahetA 20-00 ,, ramaNalAla caMdulAla 11-00, arUNa cheTAlAla zAha 11-00 zAntilAla zAha 11-00 vinoda TreDIMga kuAM. 11-00 ,, lIlAbahena manubhAI zAha 10-00,, velajI turacaMda 10-00,, muLacaMda zeTha 10-00, narendra 10-00,, vasanajI mAlasI 20-00 paracuraNa ramA pAMcathI nIcenI. 22 zAha prabhu jIvana 30-00 zrI ramaNalAla caMdulAla 25-00,, bAlakRSNa je. gAMdhI 25-00,, amRtalAla jIvarAja dozI 11-00 narottamadAsa amaracaMda zAmajI canAbhAI 23-00,, paracuraNa rakame pAMcathI nIcenI. 124-00 mAlika zrI mu MbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. sukhada--3. mudraNlRsthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mu Mbai Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana prabuddha jaina'tu navasaskaraNu varSa 29 : aMka 13 muMbaI, navembara 1, 1997, budhavAra paradeza mATe ziliMga 12 taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakINa noMdha navA varSanA maMgaLa prabhAte 'prabuddha jIvana"ne A aMka jyAre tenA vAcakonA hAthamAM Avaze tyAre vikrama saMvata 2023nI samApti thaI gaI haze ane vikrama saMvata 2024nA prAraMbha thaI cukyo haze. A varSasaMkrAMtinA TANe dezanI vartamAna paristhitinuM tAraNa kADhavA ane bhAvInuM mUlyAMkana karavA svAbhAvika rIte mana prerAya che. gata varSa daramiyAna sauthI mahattvanA banAva akhila bhAratIya dhAraNe thayelI cUMTaNI ane tenAM pariNAmone lagato che. cUMTaNI pahelAM kendramAM tema ja bhAratanA vividha rAjyaghaTakomAM kaoNMgresanuM abAdhita varcas hatuM. cUMTaNIe kaoNMgresanI sArvabhauma sattAna aMta ANyo che. kendrastha lokasabhAmAM kaoNMgresanI bahumatI ane te kAraNe hakumata kAyama rahI che, paNa bhinna bhinna rAjyomAM bhinna bhinna prakAranI rAjyaracanAo nirmANa thaI che ane tethI kendra ane rAjyaghaTako vacce je eka prakAranI saMvAditA hatI te naSTa pAmI che ane e kAraNe dezanI rAjakIya samasyA aneka rIte vadhAre jaTila banI che. kendranuM prabhutva ghaTayuM che ane rAjyo mAthAbhArI banatA rahyA che. A uparAMta dhArAsabhyo avAranavAra eka yA bIjA kAraNe pakSAntara karatA hoIne samagra rAjakAraNI paristhitima muMjhavatI asthiratA pedA thaI che. dezabharamAM ane khAsa karIne pazcima baMgALamAM moTA moTA kArakhAnAnI menejamenTanI--vahIvaTItaMtranI AsapAsa ghero ghAlavAnI paddhatie eka navA prakAranI anavasthA ane asthiratA pedA karI che. vaLI dezamAM jyAM tyAM komI saMgharSo pedA thaI rahyA che ane komI ekatA jokhamAvA lAgI che. nAnA nAnA prazno upara paNa lekonA tophAnA UbhAM thAya ane jAnamAlane pArAvAra nukasAnI pahoMcADe che. cIjonA bhAva-jarUriyAtanI vastuonA bhAva-UMcA ne UMcA caDhatA jAya che ane e kAraNe lokono asaMtoSa vadhAre ne vadhAre ugra banato jAya che ane A asaMtoSa janatAnA aniyaMtrita vartAvamAM pariName che. Ama ApaNe azAnti, asthiratA, ane tIvra asaMtoSabharyA vAtAvaraNamAM nUtana varSamAM praveza karI rahyA chIe. sadbhAgye gayA varSanA cAmAsA daramiyAna dezabharamAM sarvatra sAro varasAda paDayo che ane AgaLanA be varSanA duSkALanI apekSAe A varSa sArA sukALanuM nIvaDavA AzA baMdhAI che. pAka sAro nIpajyo hAvAnA ceAtaraphathI samacAra Ave che ane pariNAme vadhatA jatA bhAvAnI bhIMsamAMthI lokone sArI rAhata maLe evI apekSA sevAI rahI che. zrI muMbai jaina yuvaka sa'ghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA dezanI ekatA akhaMDita rahe ane lokazAhI. surakSita TakI rahe--A be bAbato Aje sauthI vadhAre apekSita che. A banne bAbatone ghAtaka evI cotarapha paristhiti sarajAI rahI che. zikSaNa mAdhyamanA prazne navuM vikarALa rUpa dhAraNa karyuM che nakasalabArInA prakaraNe navuM bhayasthAna pedA karyuM che. arAjakatAbharyA AjanA vidyArthI mAnase eka navI cintA pedA karI che. A badhuM vicAratAM ApaNA bhAvI mArga bhAre vikaTa ane aneka jhaMjhAvAtAthI bharelA dise che. jo dezane A sarva AMTIghUMTImAMthI ane AdhivyAdhi ane upAdhimAMthI ugAravA hoya, pAra karavA hoya te te ApaNA darekanI pAsethI utkaTa puraSArtha ane duraMdezI tathA zANapaNabharyA netRtvanI apekSA rAkhe che. Izvara ApaNa sarvane sanmati Ape, sarvodayanA mArge sudaDhapaNe vicAravAnI tAkAta Ape e ja prArthanA ! e ja abhyarthanA ! ! moDhA ADe muhapattIbaMdhana zA mATe? : upasaMhAra A viSaya upara paMDita becaradAsanI mAhitI ane tarkathI samRddha evI samAlAcanA bAda mArA mATe mAtra eka be muddAnI ja . carcA karavAnI bAkI rahe che. temAM pahelA muddA e che ke mADhA ADe muhapattI bAMdhI rAkhavAnA samarthanamAM eka evI mAnyatA vAraMvAra AgaLa dharavAmAM Ave che ke bAlatI vakhate vAyukAyanA jIvAnI hiMsA thAya che, te jIvAnI moDhA ADe muhapattI bAMdhavAthI rakSA thAya che. A mAnyatAnA saMdarbhamAM be prazna upasthita thAya che. (1) bAlavAthI vAyukAyanA jIvAnI kharekhara hiMsA thAya che ke nahi? ane (2) bAlavAthI kharekhara vAyukAyanA jIvonI hiMsA thatI hoya te moDhA ADe muhapattI bAMdhavAthI te hiMsA kharekhara aTake che kharI? mArI samajaNa mujaba bAlavAthI vAyukAyanA jIvAnI hiMsA thAya che e eka prakArano bhrama che. avAja kADhave eTale cAtarapha vahI rahelI vAyunI laharIomAM eka prakAranA thaDakAro pedA karavA. e thaDakArAthI vAyunI laharIomAM vadhAre joradAra spaMdana pedA thAya che ane e avAjanuM vahana karatI pavanalaharIe ApaNA kAna sAthe athaDAya che ane ApaNane avAjane -- zabdanA - anubhava karAve che. jema pANInA pravAha upara koI eka bAjaethI jorathI pavana phuMkavAmAM Ave te pANInI laharIo vadhAre jorathI uchaLavA mAMDe, paNa tethI apakAyanA jIvonI koI virAdhanA thatI nathI, ema jamAnavInA avAja athavA to zabdathI vAyukAyanA jIvonI virAdhanA thatI nathI ema kahI zakAya. vAyukAyanI kharI hiMsA agni pragaTAvavAthI thAya che ane eTale ja agnine vAyubhakSI kahevAmAM Ave che. A vicAranA samarthanamAM dAkhalA joItA hoya to antima tIrthaMkara bhagavAna mahAvIrane ApI zakAya. te nagna vicaratA hatA. muhapattI jevuM koI upakaraNa rAkhatA nahotA. te khullA moDhe bolatA hatA, upadeza ApatA hatA ane temane aneka naranArIo sAMbhaLatAM hatAM. temanA AvA mukata vANIvyavahAra viSe zuM vicAravuM? temane anusarIne digaMbara sAdhuonI Aja sudhI lAMbI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13s. prabuddha jIvana : ' tA. 1-11-67 paraMparA cAlatI AvI che. teo upakaraNamAM mAtra merapIMchanI pAMjaNI ane jaLapAtra rAkhe che. muhapattIne temanA upakaraNamAM koI sthAna nathI. teo paNa upadeza ApatA hoya che te temanA vize ApaNe zuM vicAravuM?.. * have dhAro ke khullA moDhe bolavAthI vAyakAnA jIvonI kharekhara hiMsA thAya che te pachI bIjo prazna ApaNI sAme e Ubhe thAya ke meDhA ADe muhapattI bAMdhavAthI A hiMsA aTake che.yA ochI thAya che kharI? mArI samajaNa mujaba muhapattI bAMdhavAthI A hiMsA koI aMzamAM aTakatI nathI; kadAca vadhe che. kAraNa ke moDhA ADe muhapattI bAMdhavAmAM Ave te paNa bolavAthI havAmAM thaDakAre pedA thAya che ane belanArane zabda vAyukAyanA jIvane haNata haNato sAmenI vyakitanA kAna sudhI pahoMce che, bIjuM muhapanInI ADaza- pUrvaka bolanArane pitAne avAja sAmenI vyakitanA kAna sudhI pahoMcADavA mATe vadhAre jorathI bolavuM paDe che ane je sAmAnya rIte bilavAthI vAyukAyanA jIva haNAtA hoya to vadhAre jorathI bolanAra vadhAre vAyukAyanA jIvo haNe che ema mAnavuM rahyuM. Ama badhI rIte vicAratAM meDhA ADe muhapattI bAMdhavAnI prathAne vAyukAyanA jIvanI rakSA sAthe joDavAno koI artha nathI. * A prathA sAthe joDAyelo eka bIjo mudde paNa vicArI laIe. pUrvakALamAM bolatI vakhate sAmI vyakita upara ApaNuM zuMka na uDe tema ja ApaNA zvAsamAM durgadha hoya to te durgadhanA kAraNe sAmI vyakitanA dilamAM aNagamo pedA na thAya tevA hetuthI bolatI vakhate moDhA ADe khesa athavA lugaDAne kakaDo rAkhavAnI eka prakAranI sabhyatA ziSTasamAjamAM pracalita hatI. sAdhuenA AcAramAM tenuM sthAna muhapanIe lIdhuM hoya ane chuTI muhapattInI bolatI vakhate upekSA thavAno saMbhava, tethI tene cAlu moDhe bAMdhavAnI prathA pracalita banI hoya ema anumAna thAya che. paNa have e sabhyatA ziSTa samAjamAM rahI nathI ane tethI e sabhyatAnA avazeSarUpa A muhapattI baMdhanane cAlu rAkhavAnI koI jarUra nathI. Ama chatAM paNa upara jaNAvela kAraNe koInI sAthe najIkamAM bolatI vakhate moDhA ADe muhapattI dharI rAkhavAnI koI sAdhune jarUra lAgatI hoya to te bhale ema kare, paNa covIse kalAka satata moDhA ADe muhapattI bAMdhI rAkhavAne koI artha nathI eTalI samajaNa muhapattInI A prathAne svIkAranAra jaina samAjamAM Ave e A AkhI carcAne Azaya che. jyAre ApaNe koI jaina muninA mRtadehanA meDhA ADe muhapattI bAMdhIne tenI smazAnayAtrA kADhIe chIe tyAre A prathAnI vicitratAne-absurdity -kharo khyAla Ave che. A hakIkata ema puravAra kare che ke muhapattI meDhA ADe bAMdhavAne koI tAtvika artha nathI paNa te jaina muninA gaNavezanuM eka aMga banI gayela che; athavA to temane eka TeDa mArka eTale ke temanA viziSTa vyavasAyanuM sUcaka ci na banI gayuM che. ApaNAM dhArmika jIvananI prakriyAmAM AvI aneka bAbato pravezelI che jene buddhino - tarka - aucityavivekane - koI pAye nathI, je kevaLa irrational che, mAnavInI buddhimattAnI virodhI che. mRhapattInI prathAne te eka namUnArUpe ahiM AgaLa dharavAmAM AvyA che. temajaNapUrvakane dhArmika vikAsa e jemanA jIvananuM dhyeya hovuM joIe evI ziSTa vyakitaoe AvI bAbatane UMDANathI vicAra karavo joIe, dhArmika AcAramAM rahelI buddhi tarka ane aucityavicAra sAthe asaMgata evI bAbato tarapha potAnA samAjanuM dhyAna kheMcavuM joIe, ane samAjanA dhArmika jIvanamAM rahelI asaMgata buddhivirodhI prakriyAone dUra karIne tenA saMtvanI satata saMzuddhi karavA tarapha potAnA puruSArthane kendrita karavo joIe. - A carcA have samApta karavAmAM Ave che. svargastha zrI DuMgarazI dharamazI saMpaTa gayA okaTobara mAsanI 12mI tArIkhe jUnI peDhInA jANItA sAhityakAra zrI DuMgarazI dharamazI saMpaTanuM muMbaI khAte 87 varSanI paripakava ummare aThavADiyA daza divasanI mAMdagI bAda avasAna thayuM. teo bhATiyA jJAtinA hatA, temane janma 1880nI sAlamAM kacchamAM AvelA aMjAramAM thayo hato. temanA pitAzrI muMbaInI zeTha amaracaMda mAdhavajInI kaMpanImAM bhAgIdAra hatA. pitAnA avasAna bAda temanuM sthAna DuMgarazIbhAIe lIdhuM hatuM. A kaMpanInI muMbaI uparAMta kalakattA, karAMcI, raMguna ane kolaMbemAM zAkhAo hatI. 1926nI sAla sudhI temaNe kaMpanInI judI judI zAkhAomAM te te sthaLoe vasIne kaMpanInuM kAma saMbhALyuM hatuM. tyAra bAda karAMcI zAkhAnA teo mAlIka thayA ane tene mULarAja lIlAdhara kaMpanInuM nAma ApIne 1947 sudhI temaNe karAMcImAM vyApAravyavasAya karyo. 1947mAM dezanA bhAgalA thatAM teo tyAMne vyApAravyavasAya choDIne sahakuTuMba muMbaI AvI vasyA ane azokakumAra mULarAjanI kaMpanInA nAmathI temaNe ane temanAM saMtAnee muMbaImAM vyApAra zarU karyo, je Aja sudhI cAle che. vyApAravyavasAya uparAMta teo gujarAtI sAhityanA eka moTA upAsaka hatA. aneka viSayo upara gujarAtI sAmayikomAM temanAM lakhANo pragaTa thatAM hatAM. arthazAstra, ItihAsa ane lokasAhityanA teo sArA abhyAsI hatA. mAnavInA sAhasa ane parAkramane lagatI temaNe aneka kathAo pragaTa karI hatI. kula 42 pustako temaNe lakhyA hatAM, jemAM saMskAralakSmI, gharanI rANI, jIvana sakhI, kalyANamayI tathA sAgarakathAo-A pustakoe sArI lokapriyatA prApta karI hatI. sIMdha mahAgujarAta sabhA tathA karAMcInA gujarAtI nagaranivAsIo taraphathI temanI puSTIpUrti UjavavAmAM AvI hatI.. A uparAMta karAMcInA jAherajIvanamAM teo agraNI hatA. 1930mAM karAMcI khAte bharAyelA rASTrIya mahAsabhAnA adhivezananI, svAgata samitinA sabhya tarIke temaNe khUba sevA ApI hatI. 1938 mAM karAMcI khAte zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazInA pramukhapaNA. nIce gujarAta sAhitya pariSadanuM saMmelana bharAyuM hatuM, tenI svAgata samitinA pramukha hatA. temanuM vAMcana gujarAtI sAhitya uparAMta hiMdI, aMgrejI ane saMskRta sAhitya sudhI vistareluM hatuM. dharmasAhityamAM paNa hiMdu dharmanA graMtho uparAMta bAIbala, kurAna, ane jarathostI gAthAonuM paNa temaNe parizIlana karyuM hatuM. mIrAM, narasiha mahete, suradAsa, tulasIdAsa Adi bhakatakavionAM bhajanamAM temane khUba rasa hato ane temAMnAM keTalAMka bhajane temane kaMThastha hatAM. pravAsanA teo khUba zokhIna hatA. bhAratanAM moTAM zahero, tIrtho, udyogamathako ane mahattvanAM sthAnake temaNe najare nihALyA hatAM. himAlayanAM jANItAM tIrthasthAna - badrInAtha, kedAranAtha, gaMgettarI ane jaznottarI - nI page cAlIne temaNe yAtrA karI hatI, ane e tIrthayAtrAnuM varNana "himAlayanA puNya pradezamAM' e nAmathI pustakAkAre temaNe prasiddha karyuM hatuM. 1947mAM teo muMbaI AvIne vasyA te pahelAM sAhitya lekhaka tarIke temane huM jANato hato paNa DuMgarazIbhAInA bhANeja ane keralanA pramukha sarvodaya kAryakartA tathA mArA varSojunA mitra kalIkaTavAsI zrI zAmajI sundaradAsadvArA temane pratyakSa paricaya thayuM hatuM. teo mArAthI ummaramAM moTA hatA paNa aneka viSayamAM samAna rasa hoIne amAro saMbaMdha atyanta nikaTavartI svajana jevo hato. mArI upara temanI apAra mamatA hatI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-67 prabuddha jIvana 131 = prabuddha jIvana upara temane khUba sadbhAva hate. amArA muMbaI jaina yuvaka saMghanA teo keTalAMka varSathI sabhya banyA hatA. temanI zArIrika kSamatAmAM ghaTADo thaye te pahelAM saMghadvArA yojAtAM paryaTanemAM teo avAranavAra joDAtA hatA. klIkaTamAM vasatA sarvodaya kAryakara zrI zAmajIbhAI sundaradAsa temanA bhANeja thAya. DuMgarazIbhAIne gAMdhIjI viSe vinebAjI vize tema ja kedAranAthajI viSe apUrva Adara ane bhakitabhAva hato. kedAranAthajInA to teo gADha saMparkamAM hatA. temane tyAM ravivAre ekatra thatA mitranA mIlanamAM teo avAranavAra jatA hatA. teo niratara khAdIdhArI hatA. muMbaI AvyA bAda vRddhAvasthAnA kAraNe temanI lekhanapravRttimAM maMdatA AvI gaI hatI ane pAchaLanA varSomAM te taddana sthagita thaI gaI hatI. Ama chatAM temanuM vAMcana cAlu hatuM ane mitro sAthenI temanI carcAvArtA aneka viSayone sparzatI hatI. dezanA rAjakAraNamAM temane tIvra rasa hato. ane koMgresataraphI temanuM valaNa hatuM. niyamita AhAravihAradvArA temaNe zarIrasvAthya sArA pramANamAM TakAvI rAkhyuM hatuM. teo niyamita Asano ane kasarata karatA ane cAlavAne-lAMbu cAlavAne-temane bhAre zokha hato. 10-12 mAIla cAlI nAMkhavuM temane mana ramatavAta hatI. jema jema umara vadhatI gaI, ane zarIranI tAkAta ghaTatI gaI tema tema temanA A zekha upara kApa mUkAte gayo. pAchaLanA cAra pAMca varSa daramiyAna temanuM cAlavAnuM ekadama ochuM thaI gayuM-baMdha thaI gayuM. A temane khUba sAlatuM hatuM. ummara vadhavA sAthe zarIra kSINa thaI rahyuM hatuM; halanacalana baMdha thavA lAgyuM hatuM. pAchaLanA be traNa varSa daramiyAna moTA bhAge gharamAM ja paDI rahevA jevI sthiti nirmANa thaI hatI. zarIra uparathI namI gayuM hatuM. A badhuM chatAM temanI prasannatA jIvananA anta sudhI ekasarakhI jaLavAI rahI hatI. jyAre maLe ane pUcho ke, "DuMgarazIbhAI, kema cho?" te ekasarakhe javAba maLato "huM khUba AnaMdamAM chuM; mane kazI phariyAda nathI; mana khUba ja AnaMdamAM rahe che." temane jue te UMDA AtmasaMtoSane dAkhavatuM smita temanA meDhA upara taravaratuM mAluma paDatuM hatuM. teo gRhastha hatA, patnI ane parivArathI gherAyelA hatA, Ama chatAM temanA vicAra, vANI ane vartanamAM eka prakAranI virakitanuM darzana thatuM hatuM. atyanta premALa hatA ane ema chatAM anAsakata hatA. temanA jIvananAM chellAM varSo daramiyAna khAsa karIne dezadAjhathI bharelA evA eka sAdhu puruSanuM darzana thatuM hatuM. mArA mATe teo eka vaDIla svajane samAM hatA. jayAre maLuM ane chuTo paDuM tyAre pAchA kayAre Avazo' e ja mAtra temane prazna hoya. have A prazna pUchanAra koI vaDIla na rahyA. temanI khoTa A rIte mane jIvananA anta sudhI sAlyA karavAnI. AvA eka dIrghajIvI sucarita, saMskArapremI sajajanane ApaNa sarvanAM aneka vandana ho! temanuM jJAna ane karmanA samanvaya samuM jIvana ApaNA mATe preraNAstrota banI raho! paramAnaMda sAmAjika pravRttione vADAsImita na rAkho! (pAlItANA khAte varSothI sArvajanika sevA karatA jaina sevA samAja taraphathI chellAM 28 varSathI eka davAkhAnuM cAle che. te davAkhAnAnI pravRttine vistAravAnA hetuthI muMbaI khAte pAlItANAvAsIonI banelI eka sahAyaka samitie be lAkha jeTalI rakamanuM bhaMDoLa ekaThuM karyuM hatuM ane tenA anusaMdhAnamAM tA. 8-10-67 ravivAranA roja mATuMgA bAju AvelA sanmukhAnaMda holamAM zeTha mANekalAla cunIlAlanA pramukhapaNA nIce eka samAraMbha yojavAmAM AvyuM hatuM. e samAraMbhamAM atithivizeSa tarIke padhArelA zeTha pratApa bhogIlAle kareluM pravacana navI vicAradizAnuM piSaka hoIne tenuM jarA TuMkAveluM tathA saMskAreluM rUpa nIce ApavAmAM Ave che. ahiM jaNAvatA AnaMda thAya che ke saMyukata jaina vidyArthIgRha ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI bAbubhAI gulAbacaMda zAhe upara jaNAvela phALAmAM prastuta davAkhAnA sAthe joDavAmAM AvanAra ekasare skrInIMganA prabaMdha mATe rUA. - 12501nA dAnanI jAherAta karI che. AvI udArato mATe bhAIzrI bAbubhAIne hArdika dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda) dareka sAmAjika pravRtti haMmezAM anya mATe ja hoya che paNa samayanA vaheNa sAthe "anyanI vyAkhyA badalAtI jAya che. ApaNA kevaLajJAnI tIrthakaroe 'anya" mAM phakata jena ja nahi paNa sarva koI manuSyane ane tethI AgaLa vadhIne phakata mAnavajAta ja nahi paNa pazu, pakSI ane ekendriyathI mAMDIne paMcendriya jIve sudhI sarva jIvone samAveza karyo hato. asalanAM dAnamAM AthI sarva jIvone khyAla karavAmAM AvatA. jema ke kIDIne kaNa, kabutarane caNa, kutarAne roTalA, gAyane ghAsa ane kheDAM Dhora mATe pAMjarApoLaA sarva junI dAnapravRttio A vizALa bhAvanAnI pratIkarUpa hatI. derAsara, dharmazALA, paiSadhazALA, sadAvrata, vAvakUvA ane sarevoe paNa dAnanI bIjI pracalita prathA junA samayamAM sarvamAnya hatI ane Aje paNa tenuM mahattva amuka aMze svIkAravAmAM Ave che. "vadhatI jatI saMpatti chatAM, samAjanA jarUriyAtavALA varganI saMkhyA dinapratidina vadhatI jAya che ane eTalA ja vegathI e varganI jarUriyAta paNa vadhI rahI che. gaI kAla sudhI je sagavaDo sAmAnya mAnavI mATe alabhya lekhAtI tene sau mATe sulabha banAvavA ApaNe tatpara banyA chIe. pacAsa varSa pahelAM kolejamAM pitAnAM chokarAone bhaNAvavAnuM ke paradeza mokalIne ucca zikSaNa apAvavAne vicAra sAmAnya mAnavIne bhAgye ja Avate. kensara ane kSayanI sAravAra mATe hospITale UbhAM karavAno bhAgye ja koIne khyAla Avate. Aje AvI sagavaDo anekane maLavA mAMDI che ane te mATe navAM navAM Ajane thaI rahyAM che. mArI mAnyatA mujaba dharma athavA te saMpradAyanA vADA vacce ja badhI sAmAjika pravRttione purI rAkhavAthI e pravRttinAM mULa UMDA jatAM nathI ane e pravRttine vistAra vadhatuM nathI, tema ja evI sAMkaDI rIte vicAravAthI sAcA dharma sAthe ApaNA jIvananuM anusaMdhAna thatuM nathI. ethI ulaTuM jo dareka sAmAjika pravRtti "sarvajanahitAya, sarvajanasukhAya' evA vicAra ane dhyeyane varelI hoya ane te game te samAjanI ke ' nI saMsthA dvArA cAlatI hoya te paNa-evA vizALa dhyeyanA svIkArapUrvaka cAlatI pravRtti dharmavRttinI piSaka ane preraka banI zake che. - "hAlanI peDhImAM junI cIlAcAlu dAnanI dizAo pratye eka prakAranI udAsInatA AvI che ane mAnapagI sAmAjika pravRttio mATe vadhu ne vadhu AkarSaNa pedA thatuM rahyuM che. mane lAge che ke jaina samAjanuM valaNa bahudhA AvA vizALa dhAraNa upara DhaLI rahyuM che ane e jarUra AvakAradAyaka che. phakata derAsara, upAchA, dharmazALAo, pAThazALAe eTalA mAtrathI dharma sabaLa nathI banate, paNa dharmAnuyAyI samAjanI bIjI jarUriyAtone khyAla karavAmAM Ave te ja samAjamAM dharma pratyene bhAva vadhAre daDha thaI zake che. - Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra prabuddha jIvana tA. 1-11-67 gerasamaja na thAya e mATe mAre eka cekhavaTa karavI ja joIe ke AvI derAsara vagerenI pravRttio nirarthaka che ema kahevAno mAro Azaya nathI. huM to eTaluM ja kahyuM ke dharmAlayo pAchaLa paNa dhanavyaya vivekapUrvakano hovo joIe, jethI atirekamAM na pariName ane jyAre e mArge dhanavyaya karavAmAM Ave tyAre paNa ApaNAM du:khI, dIna, hIna mAnavabaMdhuonI jarUriyAtonI upekSA to ApaNe na ja karI zakIe. emaNe se vAra vAMcyuM hatuM ema kahetA hatA paNa emane lagabhaga kaMThastha hatuM. aMgrejI sAhityathI paNa e suparicita hatA. emanA kuTumbanA saMskArane lIdhe e yuvAvasthAthI thiyosophIsTa hatA - chelle sudhI thiyarophImAM emane zraddhA hatI ema huM mAnuM chuM -o ke A vize emanI sAthe meM kadI carcA karI nahotI. AdIzvara bhagavAnanuM pavitra dhAma pAlItANAmAM AvA dharmAlayonA atireka vacce AvI davAkhAnA ane tabIbI rAhata UbhI karavAnI-vistAravAnI pravRtti hAtha dharIne pAlItANAnA jaina sevA samAje kharekhara eka stutya pagaluM bharyuM che. saMgemaramara ane ArasapahANathI zobhatI devanagarImAM A rIte eka mIThI vIraDI UbhI karavAmAM AvI che ane paralakanuM zreya sAdhavA IcchatAM prajAjanonI A lokanI jarUriyAtone pahoMcI vaLavAnuM kArya A pravRttidvArA thavAnuM che. A mATe A sevA samAjane aneka dhanyavAda ghaTe che." pratApa bhegIlAla sva.zrI rAmubhAI Thakkara sAmaLadAsa kaeNlejamAM abhyAsa karelo, paNa e vakhatanA atyaMta kaThaNa ane anAvazyaka gaNitanA viSayane lIdhe e pahelA varSathI AgaLa nahi vadhelA. kuTumbanA saMjogone lIdhe emaNe karI zarU karelI. paraMtu emane svabhAva ati caMcaLa ho, mananI sthiratA nahotA bhagavatA ane vividha kSetramAM nazIba ajamAvavAmAM mAnatA. AthI emaNe aneka kSetro kheDayAM ane sArA narasA asAdhAraNa anubhava prApta karyA. sAmaLadAsa kailejanA lAIbrerIyana, sarva sa oNpha InDiyA sesAyaTInA gopALarAva devadharanA sekreTarI, muMbaImAM eka custa vaiSNava zeThane tyAM tema ja amadAvAdanA eka dhanADhaya udyogapatine tyAM, patrakAra tarIke, sinemAnA pracArakAryamAM - ema vidhavidha jagyAe kAma karyuM. pUrva AphrikAmAM jaIne paNa tyAM nokarI karelI. A vizenA emanAM smaraNanI kathA kahe (athavA e vize lakhe) tyAre hAsyanI choLo uDe. jIvananA ghaNA taDakA - chAMyaDA rAmubhAIe joyA. emanI keTalIka uNapa ane bhUlene lIdhe bhegavyuM paNa kharuM. paraMtu game tevA viparIta saMjogo chatAM ane potAnI viTaMbaNA chatAM jidagInA saMgrAmamAM hAryA nahi. potAnI sahRdayatA huM nathI dhArato ke temaNe kadI gumAvI hoya. DhoMga ke ADaMbaranA e kaTTara verI hatA ane game tyAre enI sAme bAtha bhIDavA taiyAra thatA. emaja jIvananA ullAsanuM emanuM jharaNuM kadI maMda thAya, kadI vegathI vahe, paNa chelle sudhI sUkAyuM nahi. emanA moTA bhAI kapilabhAI ane khAsa karIne nAnAbhAI anaMtarAyanA maraNane emane AghAta lAgele, paraMtu thoDA samayamAM temaNe svasthatA meLavelI. (zrI rAmubhAI ThakkaranuM vilepAralenA temanA nivAsasthAne hRdaya-roganI lAMbA samayanI upAdhinA pariNAme gayA eNkaTobara mAsanI AThamI tArIkhe avasAna thayuM. teo mULa bhAvanagaranA ane temanI sAthe tathA temanA samasta kuTuMba sAthe mAro lagabhaga 50 varSane saMbaMdha eTale temanA avasAnathI eka mitranI kheTa paDayAnuM du:kha huM anubhavuM chuM. zrI gaganavihArI mahetAne temanI sAthe eTalo ja juno saMbaMdha ane mArA karatA vadhAre gADha tethI temane meM rAmubhAI viSe kAMIka lakhavA vinaMtI karI. tenA pariNAme, temanA taraphathI je lakhANa maLyuM te nIce ApavAmAM Ave che. A lakhANa rAmubhAInA viziSTa vyakitatvane sapramANa ane surekha khyAla Ape che. paramAnaMda). keTalAka manuSyonA avasAna pachI paNa emanA nAma AgaLa "sadagata " lakhatAM mana khacakAya che. vayamAM moTA hovA chatAM, hRdayaroganA humalA sahana karyA chatAM, rAmubhAI Thakkara haMmeza hasatA, AnaMdI jIvanA hatA. mRtyu bahu Aghe nathI evI emane pratIti hatI ema mane lAgatuM, paNa vAtacItamAM, vartamAnamAM kadIya glAni anubhavatA temane meM joyA nahotA. rAmubhAInI smaraNazakita sAce ja asAdhAraNa hatI. kevaLa pitAnI yAdadAstazakita para AdhAra rAkhI, koI DAyarI ke noMdhapithInI madada vagara bhAvanagara vize emanI lekhamALA "bhAvanagara samAcAra" mAM chellAM beeka varSathI pragaTa thatI hatI e atyaMta rasika hatI. e lekhodrArA, cALIsa pacAsa varSanuM bhAvanagara emaNe pharI sarajAvyuM hatuM. e lekhamAM aitihAsika ane sAmAjika daSTie ghaNI upayogI mAhitI che. pustaka rUpe e pragaTa thAya ema AzA rAkhIe. rAmubhAInA avasAnathI lagabhaga pacAsa varSanI amArI mitratAnI sAMkaLa tUTI gaI. e bhAvanagaranA hatA; emanA pitA paramANaMdadAsa, ThakkarabApAnA bhAI hatA. mAro badho abhyAsa - zALA ane kaeNlejane - muMbaImAM, paraMtu bhAvanagaramAM amAruM eka mitramaMDaLa. emAM rAmubhAI ane emanA jayeSTha baMdhu kapilabhAI, muni kumAra ane jayantakumAra bhaTTa (maNizaMkara ratanajI bhaTTanA putro -"kAta" nA putro); jItubhAI mahetA vagere hatA. AmAM bIjA paNa koIvAra Ave ane , vadhatA ochA pramANamAM, bhinna - bhinna prakAranI hAsyavRtti saumAM. paraMtu emAM ramujonA bhaMDoLamAM, navA navA zabdo yojavAmAM ane hAjara javAbamAM rAmabhAI ziromaNi. emanI buddhi tIvra, vAMcana paNa vizALa. puSkaLa vividha prakAranA, zreNInA lokonA saMparkamAM Avela. AthI emanI sAthe vArtAlApa rasapUrNa ane keTalIka bAbatomAM navuM jANavAnuM paNa maLe. emanA jeTalI naisagika hAsyavRtti meM bahu thoDAmAM joI che ApaNA dezamAM ke paradezamAM. "bhadrabhadra' rAmubhAInA TUcakAo, emanAM pratikAvyo, emanI hAjarajavAbInAM dAMte ahiM asthAne gaNAya. manuSyane deha anaMtatAmAM vilupta thaI jAya e pachI enI koI pratimA jhAMkhI jhAMkhI paNa ApaNI daSTi samakSa khaDI thAya che. rAmubhAInuM smaraNa emanA ghaNA mitronA manamAM emanA jIvananA umaMga ane hAsyanAM mojAMdrArA raheze ema mane lAge che. aDadhI sadIne saMparka have jyAre sadA mATe tUTI gayo che. mRtyunI pele pArathI koI zabda saMbhaLAvAno nathI tyAre rAmubhAI ane je kaMI kahI zakayA hota te narasiMharAvanA zabdomAM kaheta ke : "ekAda azu tuja meM kadI hoya toyuM. "ekAda aThTha taNuM dAna ja yAcuM to huM!" muMbaI, tA. 22-10-67 gaganavihArI mahetA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-67 prabhu jIvana amerikA, kayA mArge ? Quo Vadis, America ? (amerikAmAM jemaNe varSathI vasavATa karyo che ane bhArata- amerikAnA saMbaMdho aMge ApaNA sAmiyakAmAM jemanAM lakhANA avAranavAra pragaTa thatAM rahyAM che ane jeo hAla dilhImAM che te zrI je. je. sIMganuM prastuta aMgrejI lakhANa zrI vimalAbahena ThakAra taraphathI theADA divasa pahelAM prabuddha jIvanamAM prasiddhi mATe maLeluM. tenA zrI subAdhabhAIe karI ApelA anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. amerikA pAtAnAM sazastra sainyadrArA viyeTanAmamAM Aje zuM karI rahyuM che tenA vAstavika citAra A lakhANadvArA ApaNane maLe che. A vAMcIne ApaNI eka ja prArthanA hoI zake ke viyeTanAmamAM cAlI rahelA A hatyAkAMDa tema ja durAcArakAMDa jaldithI baMdha thAya ane tyAM ane AsapAsanA dezamAM sulehazAntinI satvara sthApanA thAya. paramAnaMda) me amerikAmAM tetrIsa varSa gALyAM che. meM e deza mATe ane vizeSa karIne tenA loko mATe prema dAkhavyA che. moTA bhAge amerikana loko sabhya ane pramANika che; ane keTalIka yuropiyana prajA jevI ke briTiza, Daca, spenIza, fraoNnca, jarmana, porTugIjhanI jema teo sAmrAjyavAdI athavA te saMsthAnavAdI mAnasa dharAvatA to nathI ja. sAcuM pUche to, amerikana prajAnA ghaNA moTo bhAga pahelA ke bIjA vizvayuddhamAM jhaMpalAvavA rAjI na hatA. bIjA vizvayuddha vakhate huM amerikAmAM hatA ane mane yAda che ke "amerikA pharsTa"nI caLavaLa e vakhate keTalI joradAra hatI.. jANItA karnala cArlsa e. linDabarganA nAma sAthe e caLavaLa joDAyelI hatI. nyuyorkanA meDisana skevara gArDanamAM khIcAkhIca bharAtI sabhAomAM huM paNa jatA. yuropiyana yuddhamAM nahi saMDovAvAnI eka mAtra khevanA dharAvatA hajAro utsAhI lokonAM ToLeToLAM e sabhAmAM UmaTI paDatAM. eka sAmrAjyavAdI sattA pAsethI potAnI AjhAdI prApta karI hovAne kAraNe, amerikana loko svabhAvathI ja sAmrAjyavAdavirodhI rahyA che. briTiza sAmrAjyavAdI zAsana pAsethI bhAratanI AjhAdInI tarapheNamAM amerikana samAjanA eka moTA vagadAra vibhAganA TekA amerikAmAM vasatA muThIbhara hiMdI meLavI zakyA hatA. tenuM pAyAnuM kAraNa amerikana prajAnI meATI bahumatInA sAmrAjyavirodhI valaNamAM raheluM che. bhAratanA pakSe rahelA nyAya viSe amerikana lokone samajAvavuM eka rIte bahu saraLa hatuM kemake, eka vakhata e lokone paNa pAtAnI mukita mATe briTizaro sAme laDavuM paDayuM hatuM e vAtanI yAda ja temanA mATe pUratI hatI. Akhare to ApaNe bhAratIya loko paNa paradezI dhuMsarI pheMkI daIne amerikAnI jema jamukata thavA mAMgatA hatA. ame emane kahetAM ke peTrIka henarI jevA amerikana krAntivIranA "mukita yA mAta" "Give me liberty or give me death" jevA pAkAro dvArA bhAratanI AjhAdInA laDavaiyAone khUba preraNA ane utsAha maLe che. eka prajA bIjI prajA para zAsana kare--e khyAla mAtra viSe amerikana lokomAM kudaratI dhRNAnI lAgaNI hovAnA kAraNe bhAratanI mukita mATe laDatA thoDAka hiMdIonuM kArya keTaleka aMze saraLa banyuM hatuM ane ethI ja briTizanuM pracArataMtra vadhAre vyavasthita ane sArAye amerikAmAM patharAyeluM hovA chatAM paNa, ame lokoe sArI evI saphaLatA prApta karI hatI. A uparAMta, mane lAgyuM che ke sarerAza amerikana eka sAro nAgarika, sArA pitA yA mAtA ane pote potAnuM saMbhALIne rahevAnI vRttivALA sajajana che. AchakalI phezano, chIcharA akhabAro ane suMvALA 133 calacitro dvArA temaja ghaNA amerikana pravAsIonI damAmabharI rItabhAtanA kAraNe amerikana prajA viSe videzAmAM ghaNA samayathI khoTA khyAle baMdhAI gayA che. eka vAta sAcI che ke amerikAnA mukhya zaheromAM keTalAka lokonuM jIvana maryAdAbahAranuM hoya che ane A zaheranAM parAMo to ni-ravinI rajAonI meAjamana ane vyabhicAra mATe prakhyAta gaNAya che. paNa A zaherothI thoDA mAIla dUra jAo ane tamane jaNAze ke sAmAnya amerikana kuTuMba zAMta vAtAvaraNamAM rahe che, potAnA nAnakaDA bagIcA saMbhALe che, peAtAnAM bALako sAthe rame che, temanA ucheramAM teo puSkaLa rasa dharAve che ane pALelAM pazupaMkhIo pratye tene khUba mamatA dAkhavatA hoya che. varSothI huM je amerikAne jANatA ne oLakhatA hatA e A amerikA hatuM--AhlAdaka, maitrInI uSmAthI bhareluM. ane mATe ja je amerikA Aje viyeTanAmamAM pazutA, krUratA ane anItinAM kRtyodrArA pAtAno paraco batAvI rahyuM che, te amerikAe mArAmAM UMDA pratyAghAta pedA karyo che. viyeTanAmamAM amerikano Aje zuM karI rahyA che? ane temanA ze uddeza che? dakSiNapUrva eziyAmAM ane tyAMthI AkhA vizvamAM sAmyavAdane phelAtA aTakAvavA sAru amerino viyeTanAmamAM laDI rahyA che evI bahu gavAyelI dalIla bhAgye ja Aje koIne gaLe Utaraze. e dalIlamAM narI mUrkhatA che. eka pachI eka sAmyavAda tarapha DhaLatA jatA rAjyone sAmyavAdamAMthI ugAravAnA vadhu saraLa ukela teA paDozanA rAjyone Arthika sahAyatA ApavAmAM rahelA che. ema karavAmAM, viyeTanAmanI laDAI pAchaLa amerikana kara bharanArAo Aje je kiMmata cUkavI rahyA che tenA pAMca TakAthI paNa ochI kiMmata cUkavavI paDI hota. stAlinanA jamAnAmAM kadAca vizvasAmyavAda phelAI javAnI bIka rAkhavA mATe theDuM paNa kAraNa hatuM, paNa Ajeto jagatamAM vizva sAmyavAdanuM mALakhuM kevI dazAmAM che? be mukhya sAmyavAdI sattAo eka bIjAnI duzmana banI beThI che ane bemAMthI eka teA AMtarika kaha ane hoMsAtAMsIthI chinnabhinna thaI rahI che. Aje have "jagatanA majhadUro, eka thAe!"nA nArA lagAvanArAone koNa sAMbhaLe che? dazakAo agAu kadAca A badhI bUmAbUmanuM kAMIka paNa mahattva hatuM, Aje nathI. 'zramajIvIonI krAnti'nAM edhANa Aje have kAM koI paNa jagyAe jaNAya che ? khAsa karIne viyeTanAmamAM sAmyavAdanA koI bhaya hatA ja nahIM. ema mAnavuM bhUlabhareluM che ke pramukha cI minhe cInane viyeTanAma gaLI javA dIdhuM hota. sau koI jANe che ke, eka kadAvara rASTrarAkSasanI paDakhe rahelAM badhAM nAnAM rAjyonI jema viyeTanAma paNa cInanA avizvAsa nuM hatuM, ane khAsa karIne 'cInAe anya sarva karatAM vadhAre caDhiyAtI koTInA che,' AvA temanA siddhAnta aMge ane asahya banI rahelA temanA ahaMkAra-dhamaMDa--aMge viyeTanAmanA lokonA dilamAM pArivanAnA roSa bharyo hato. amerikAe daramiyAnagIrI karI na hota to Aje viyeTanAma eziyAnuM yugAslAviyA ane hA-cI-mina eziyAnA TITo banI zakayA hota. ane tema thAta te temAM khATuM zuM hatuM ? zuM ApaNe bhUlI gayA chIe ke stAlInavAdane sau prathama phaTako ApanAra mArzala TITo pote ja sAmyavAdI hato? koI paNa sAcA lAkazAhInA cAhake rASTravAdI sAmyavAdavALA zAsananA virodha karavA na joIe. lAkazAhImAM sAcI zrAddhAno artha ja e che ke bIjA je rIte vicAravA Icche e Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 prabuja jIvana tA. 1-11-17, rIte vicAravAnI tame ene chUTa Ape. vaioNlTe eka vAra kahyuM che te mujaba "huM tamArI vAta sAthe sahamata thato nathI te paNa tamArA e vAta kahevAnA adhikAra mATe huM mRtyu sudhI laDavA taiyAra chuM." lokazAhIne e ja sAcA artha che. je bIjAonI pitAnI rIte vicAravAnI svataMtratA chInavI levAmAM Ave to te sAcI lokazAhI nathI. Aje judA judA prakAranI zAsanapaddhatio astitvamAM che. sAmrAjyavAdI, samAjavAdI, saramukhatyArazAhI, sAmyavAdI vagere. paNa jyAM sudhI A rAjyo potapotAnI rAjyasarahadonI maryAdAmAM rahIne potapotAnA Adarzone pracAra kare ane pitAne phAve tevI samAja- vyavasthA ke arthavyavasthA nirmANa kare ane baLadvArA vaTALapravRttimAM na paDe tyAM sudhI koI paNa nAnI ke moTI sattAe e rAjyanI - AMtarika bAbatamAM zA mATe mAthuM mAravuM joIe? ApaNe ahIM bhAratamAM pacAsa karoDa loko chIe. dhAro ke, koI divasa ApaNe sAmyavAdI banavAne nirNaya karIe to amerikane zuM karaze ? zuM ApaNane sAmyavAdane raste jatAM aTakAvavA pAMca karoDanuM sainya bhAratamAM utAraze? ane ema karavA jaze te teo zuM saphaLa thaze? haragIjha nahi. sAmyavAda ke bIjo koIpaNa AdarzavAda baMdUkanA jore kadI paNa khALI zakAya nahi. ene khALave haze to enAthI uccattara kakSAnA AdarzavAda khaDo karavo joIze; eTaluM ja nahIM paNa e Adarzane jIvI jANavo joIze, AcAramAM utArI batAva. joIze. huM lokazAhInAM mUlyamAM saMpUrNa zraddhA rAkhuM chuM, paNa mArI e zraddhA che ane bIjA lokone sAmyavAda sahita koI paNa AdarzamAM mAnavAnI ane AcaraNamAM mUkavAnI svataMtratA ApavA prere che. lokazAhImAM ananya zraddhA hovAne kAraNe ja huM sAmyavAdathI DaratA nathI. je lokone potAnI mAnyatAo ane AdarzomAM vizvAsa nathI evA loko ja sAmyavAdathI Dere che ane mAne che ke "eka eka sAmyavAdI ATha phUTa lAMbe che, ane tethI tenAthI cetIne cAlavuM jarUrI che. viyeTanAmanI karuNatA e che ke jagatabharanA lokazAhIvAdIone A laDAIe eka sajajaDa AMcako Apyo che. viyeTanAmamAM amerikAe karelA julmI ane nagna lazkarI tAkAtanA pradarzananA kAraNe lekazAhImAM amerikAnI zraddhAnI pramANikatA vize saMdeha paDavA mAMDayA che. loko ema pUchavA lAgyA che ke zuM amerikA pitAnuM sAmrAjya te vistAravA mAgatuM nathI ne ? emane lAge che ke Aje amerikAmAM sattA bIjA prakAranA mANasonA hAthamAM che. zANA ane zAMtine cAhanArA amerikanone samAcAra phelAvavAnAM baLavAna sAdhanadvArA ema kahIne mUrkha banAvavAmAM AvyA che ke viyeTanAmanuM yuddha sAmyavAda sAmenuM yuddha che, ane amerikana prajAnI jIvanapaddhatinA rakSaNanA kAje e yuddha laDAI rahyuM che ane tema chatAM jagatane mATe bhAga te ema ja mAne che ke viyeTanAmanI prajA potAnA svAtaMtryanI rakSA kAje amerikA sAme laDI rahI che, jAnaphesAnI karI rahI che1776mAM amerikAe je rIte karI batAvyuM hatuM barAbara te ja rIte. zuM amerikA lokazAhInA nAme vizvavijetA banavA cAhe che ? jo tema hoya, te amerikA samajI le ke jagatane jItavA nIkaLelA tamAma mahattvAkAMkSIonI jema teNe paNa dhULa phAkavI paDaze ane te paNa A ja samayamAM ane bahu jaldIthI. - bIjI paNa eka bAbata je amerikAe viyeTanAmamAM karI dekhADI che te vizvazAMti mATe bhAre jokhamarUpa thaI paDI che. viyeTanAmamAM amerikAe je prakAranuM vartana karyuM che tenA pariNAme jagatamAM hiMsA ane anItinA valaNane cha dora maLI gayo che. amerikane dakSiNa viyeTanAmanA je lokone sAmyavAdI zAsananA jokhamamAMthI bacAvavAne dAvo karI rahyA che temane paNa teo prema ane sanmAna prApta karI zakayA che kharA? alabatta, nahIM. dakSiNa viyeTanAmanA leko bhale amerikAne moDhAMDha ema kahevAnI hiMmata karI zakatA na hoya; paNa e lokone amerikA mATe mAnanI lAgaNI hoI ja kevI rIte zake, ke jyAre eka amerikana patrakAre kaheluM te pramANe "sAImena te amerikAnuM eka vizALa vyabhicArakendra banI gayuM che.?" jyAre eka viyeTanAmanI chokarIne, kAM te DolaranI lAlasAne khAtara athavA amerikana lazkaranI hAjarIne laIne cIja vasatuonA bhAvo AsamAne caDhI gayA hovAnA kAraNe potAnA kuTuMbanuM bharaNapoSaNa karavA mATe, pitAnuM zarIra amerikana sainikane vecavA sivAya bIjo koI mArga na rahetuM hoya, tyAre e chokarInA aMtaramAM potAnA zIla ane maryAdAne bhaMga karanArA loko mATe nitAMta dhRNA sivAya bIjI kaI lAgaNI hoI zake? ane e chokarInAM mA-bApa, bhAI, bahenanI lAgaNIonuM zuM? cokkasa ja e lokonI amerikana sainika pratyenI tiraskAranI lAgaNI to pelI chokarI karatAM paNa anekagaNI vadhAre tIvra hovAnI ja. mane yAda che ke bIjA vizvayuddha vakhate IMglAMDamAM amerikana sainikonuM vartana pramANamAM ghaNuM vadhAre sAruM hatuM, tema chatAM paNa moTA bhAganA aMgrejone amerikana sainikonI hAjarI muddale gamatI na hatI. teo kahetA ke "amerikane khAudharA che, laMpaTa che ane ahIM khAlI AvIne paDelA che." "They are overfed; oversexed and are over here." viyeTanAmamAM strI, pu ane bALakonI nirdaya hatyAne pariNAme hiMsAnA Avegane maLelA chUTA doranI jayAre huM vAta karuM chuM tyAre e Avegane AkhI duniyAmAM phelAI rahele huM joI zakuM chuM. ane mane ema paNa lAge che ke amerikAmAM atyAre je jAtibhedanA jhanUnI hullaDo cAlI rahyAM che tenuM paNa mULa viyeTanAmamAM raheluM che. ApaNA bhAratamAM paNa tenI asara thaI che. thoDA divase para jyAre baLavAkhora nAgA lokoe ApaNA javAnonI katala karI hovAnA samAcAra AvyA tyAre lokasabhAnA eka AgevAna ane sAmAnya rIte vivekI sabhya paNa kahI dIdhuM, "ApaNe nAgA baLavAkhorane bhukko bolAvI devuM joIe, temanAM raheThANa para bAmbavarSa karIne paNa temane sApha karI devA joIe." A sAMbhaLIne eka tAe pUchayuM, "ApaNe AvuM kema karI zakIe ? duniyA ApaNA vize kevuM dhAraze?" teno javAba maLyo, "duniyAnI ApaNane zI paravA che? zuM amerikano vizvamatanI gaNanA kare che? jo e loko hajAro viyeTanAmIo para nepAma bomba pheMkI zake to ApaNe paNa zA mATe nAgA baLavAkhoronI e ja vale nA karI zakIe ?" - amerikA viyeTanAmamAM je karI rahyuM che tenI A ja phalazruti che. kadApi amerikano viyeTanAmanA yuddhamAM lazkarI vijaya meLave te paNa kayAreka te temanAM zastronI dhAra buThI thavAnI ja che ane te divase jagatanI najaramAM temanuM naitika adha:patana puravAra thaI gayuM haze. amerikAnA eka sAcA mitra tarIke A tabakake huM kahuM chuM ke, "mitro, tamAre sAru mArI AMkhamAM AMsu che, ane mArI potAnI jAta mATe paNa huM AMsu sAruM chuM, kAraNa ke vItelAM varSomAM meM tamArI sAthe khuba pyAra karyo che." anuvAdaka : mULa aMgrejI; subodhabhAI ema. zAha zrI je. je. sIMga -ane bhArata kayA mArge ? senApati bApaTanuM nAma bhAratanA AjhAdInA jaMgamAM gAjatuM hatuM. A nibhika ane karmaTha svAtaMtryavIra bhAratanI AjhAdI mATe prANArpaNa karavA jeTaluM khamIra dharAvatA hatA. Aje paNa, A vayovRddha svAtaMtrya senAnImAM evuM ja khamIra che. paNa je eka vakhate bhArata mATe, ApaNA samagra rASTra ane enI AjhAdI mATe bhAremAM bhAre kurabAnI karavAnI tamannA dharAvatA hatA te have mahArASTra-mahisUra vaccenA "sImA jhaghaDA"mAM mahArASTranA prAdezika dAvA mATe prANArpaNa karavA taiyAra thayA che ! A parathI ApaNA dezanI paristhiti ane dezavAsIonI manaHsthitie eka eMzI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-17 prabuddha jIvana 135 aMzane ke AmUla palaTe lIdhe che tene du:khada khyAla AvI rahe che. hajI " sImA jhaghaDA"(!!!) aMge mahAjana pAMcanI bhalAmaNone ahevAla ApaNI samakSa Avyo nathI. kone 'nyAya' thayo che ane kone 'anyAya' thayuM che enI jANa ApaNane nathI. akhabAromAM je kaMI tUTaka tUTaka samAcAro AvyA che te parathI Ama thaze ane tema thaze ema mAnI laIne pagalAM javAnuM kavakhatanuM ja gaNAya. bhAratanuM samavAyI baMdhAraNa ghaDayuM tyAre je ghaTako briTiza sAmrAjyavAde DhaMgadhaDA vinA ke tAlameLa vinA pitAnI vahIvaTI saraLatA mATe prAMta tarIke banAvyA hatA te ghaTakonuM ApaNA agraNI e emanA zANapaNamAM "rA 'nA nAmAbhidhAna sAthe rUpAMtara karyuM. AnI sAthe ja A rAjyomAM koI ne koI AdhAre sarvopari sthAna meLavavA mATe keMgresanA prAdezika agraNIoe ane anya rAjakIya pakSoe bhASAvAra rAjyaracanAnAM sUtro bUlaMda karyA. AMdhamAM A prazna paTTa, zrIrAmulue dehArpaNa karatAM bhASAvAdI pradezabhAvanA, hiMsaka AMdolana drArA pha phADA mAravA lAgI ane Ane pariNAme rAjanI punarracanA bhASAvAra dharaNe thaI. paNa A dhoraNa paNa sarvatra ekadhAruM samAna rIte lAgu karavAmAM na AvyuM ane tethI hiMsaka AMdolana thatAM ja rahyAM ane bhASAvAra rAjyaracanA paripUrNa thatAM enA pagale pagale have rAjya rAjyo vaccenA jhaghaDA jAtajAtanA svarUpe jAgI uThayA. nadIo ane nadI-jaLanA jhagaDA, sImA aMgenA jhaghaDo... bhAratanA agraNIoe samavAyI baMdhAraNa banAvyuM ane rAjyo racyAM te temanA abhiprAye lokazAhIne prajAmAM vistAravA ane . UMDA UtAravA mATe tema ja ema thatAM vahIvaTI saraLatA vadhaze ema dhArIne racyAM hatAM. Aje vahIvaTI saraLatAne badale sarvatra vahIvaTI kharcanA bephAma vadhArAne, kendranAM tema ja rAjyonA bevaDA karone, rAjyavAra pradhAnamaMDaLe ane rAjyapAlanA bhAre ane nirarthaka kharcana trividha be prajA para vadhyo che tyAre prajAjanenI phariyAda ke takalIphenI arajIo Tebala Tebala ane vividha khAtAMomAM pharatI pharatI aMte kayAMka aTavAIne bharAI paDe che ane A sthiti vahIvaTI dIdhasUtrIpaNAne tema ja vahIvaTI bhraSTAcArane uttejanArI banI gaI che. mahAjana paMcanI zI bhalAmaNa che e sAmAnya janamAMthI koI jANatuM nathI. paNa akhabAromAM AvelA samAcAra jo sAcA hoya te savAla e thAya che ke rAjyonI punarracanAne bhASAdhArita siddhAMta svIkArAyo hoya to mahAjana paMcane e AdhAre kAmagIrI bajAvIne bhalAmaNo ghaDavAnuM mArgadarzana apAvuM joItuM hatuM. ane eTale ja sImAne nirNaya karavAmAM ghaTaka tarIke gAmane gaNIne rekhAMkana sUcavavuM yogya thaI paDe. mahAjana paMcane evuM mArgadarzana apAyuM hatuM ke nahi e prazna mahatvano che ane jo koI paNa mArgadarzana apAyuM hoya te te kevuM che e jANavuM paNa jarUrI bane che. ane Ama thavuM joIe, athavA jevuM hatuM ema kahevA chatAM pradezanA dAvA aMge prANArpaNa karavAnI hade javuM e ucita to nathI ja. lekamAnasa para enAM pariNAme bhAratanI ekatAnI bhAvAtmaka daSTie vadhu khaMDita karavAmAM ja Ave ane ugra ane saMbhavata: hiMsaka AMdolananI AghAta-pratyAghAtanI vidhAtaka paraMparAnuM ja nirmANa kare. prANArpaNa karavA jevo-kAyAnI kurabAnI karavA jevo koI prazna hoya to te bhAratanI ekatAno che. Aje cemerathI enA para jAtajAtanA jIvaleNa ghA thaI rahyA che. ane amArI daDha mAnyatA che ke bhArata ekataMtrI (yuniTarI) zAsananI lokazAhI na bane ane rAjyanA samavAyI taMtranuM zAsana rahe tyAM sudhI bhAratanI ekatAne khaMDita karanArA zatavidha vibhinna paribaLe TheraThera jAgatAM raheze. bhASAvAdanAM nIrathI siMcAIne ane pradezavAdanA khAtarathI jhaDapI vikAsa sAdhIne evAM to phalaze phAlaze ke bhAratanI rAjakIya, Arthika ane sAmAjika ekatAne aMte vidhvaMsa karIne ja raheze. ApaNe kayAM jaI rahyA chIe? A prazna have pratyeka rASTrapremInA manamAM gaMbhIra rIte uThavo joIe. (`janazakita 'ne tA. 10-10-67ne agralekha sAbhAra udhRta) mArA caganA anubhave (gatAMkathI cAlu) bhAga pAMcama zarIra ane manamAM thatA pheraphAro keTalAka vakhatathI evA vicAro Ave che ke A zarIra ane mananuM baMdhAraNa ApaNA janmanA baMdhAraNa ane hAlanA sAmAjika vAtAvaraNa (Social environment ) ne lIdhe thayeluM che. e vAtAvaraNanI asara dareka mANasa upara thoDA ghaNA aMze haMmezAM dekhAya che. te ApaNI vicAradhArAmAM, mananI bhAvanAomAM ane sAmAnya vyavahAramAM jaNAI Ave che. tene anusarIne ApaNuM jIvana cAlyA kare che. ghaNA ja ochA mANase evA haze ke je A baMdhAraNane uthalAvI agara choDI satata zuddha vAtAvaraNamAM rahe, tenA svaccha mobaLathI pitAnuM jIvana gALe ane bahAranA vAtAvaraNanI asara temanA upara paDavA na de. " mArA yoganA anubhavamAM koI koI vakhate AMtarika zuddha sthiti (Consciousness)ne AbhAsa thato hato, paNa tenI vyavahAramAM kevI ane keTalI asara thAya che te samajAtuM nahotuM. chatAM keTalIka vakhata ema banatuM ke lAgaNI ane uzkerATanA prasaMge hRdaya ekadama phUlI jAya, eka jAtane AnaMda UchaLe ane koI vakhate AMkhamAM AMsu paNa Ave, ane jIvana zuddha nivakArI lAge. AvA anubhavane lIdhe hoya ke sArA vAMcanane anusarIne hoya, paNa chellA be prasaMgomAM zarIra ane mana bAhya vastu che ema bhAsavA lAgyuM hatuM. chelle ane mahattvane prasaMga hamaNAM ja banya hate. thoDA ja samaya upara tA. 20 mI jAnyuArI 1957 nA raja paMDita javAharalAlajIe eNTamika InsTolezana (Atomic Installation) ne bIjo bhAga ughADo tyAre emaNe emanA bhASaNanA chevaTanA bhAgamAM vijJAna ane AdhyAtmikatA e baMne ApaNA jIvana mATe khAsa jarUranAM che e bhAra mUkayo hato, ane temAM A Reactor ne sAyansanuM pratIka batAvyuM ane sAmenA elIphanTA TApumAM jyAM trimUrti che tenuM temaNe dezanA spiritualism nA pratIka tarIke varNana karyuM. A vakhate emanI bhASA eka uttama saMta puruSa bole evI hatI ane enI chApa mArA potAnA mana upara ghaNI UMDI paDI. bhASaNa pUruM thayA pachI huM mArI gADImAM beTho eTale mAruM , AkhuM ye zarIra sarI paDayuM hoya ane bAkInA hADapiMjaranuM bhUrA raMganuM zarIra rahyuM hoya evI eka atyaMta AnaMdamaya jIvananI bhavyatA anubhavI. A sthiti pAMcathI daza miniTa sudhI rahI ane dhIme dhIme zarIra pitAnI asala sthitimAM AvyuM, paNa enI yAda ghaNA vakhata sudhI rahI ane Aje paNa yAda AvyA kare che. mArI yoganI kriyAmAM huM sAmAnya rIte ema gaNatA ke zarIra mAruM nathI, manane zuddha karavAnuM che, buddhimAM sArI vivekavRtti . lAvavAnI che, hRdayamAM vizALatA lAvavAnI che ane aMtaramAM je Inner consciousness che e ja ApaNA jIvananuM mULa che che ane kharuM tattva che ane tene anubhava karavo e ja mANasanuM mukhya kartavya che. vaLI ema paNa lAgatuM ke mANasanI e aMtima zubha bhAvanA ja kharI che ane te ja AgaLa AvavI joIe. ane upara batAvela prasaMga e sthitine anurUpa hoya ema lAgyuM. mArAmAM sAre bhAvAtmaka vikAsa thato jaze tema ja AvA prasaMgo mane prApta thaze ema lAge che. zrI pala baMTane emanA pustakamAM evuM ja kaMIka varNana ApyuM che. bhAga chegAnubhavamAM aMgata bhUmikA meM prathama jaNAvyuM che tema mArI yoganI kriyA satata cAlatI hatI, tyAre koI koI vakhata mane divya darzane (Visions), thatAM, Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prabuddha jIvana 136 paNa tethI manamAM ghaNA moTA pheraphAro thatA nahotA. mAtra ema ja lAgatuM hatuM ke A kriyA karavAthI kaMIka sAruM phaLa Ave che. AdhyAtmika jJAna dareka mANasa mATe jarUranuM che. hajAro varSathI mANasa e jJAnane mATe talase che ane RRSi munio tathA tattvajJAnIoe akhaMDa abhyAsa karIne potAnA dezanI sthitine anusarI aneka siddhAMte agara dhAro ghaDI kADhayAM che. A siddhAMta mANasanA jIvanavyavahAra mATe ghaNA upayogI nIvaDayA che. temAM ghaNI vakhata ghaNAM UMDANathI vivecana karavAmAM AveluM che ane potAnI mAnyatA siddha karavA mATe aneka tarkavitarko paNa karavAmAM AvyA che. sAmAnya janatA mATe A gahana vicAro ane tene aMgenI kriyAo bhAgye 18 upayogamAM Ave che. ane A vicAro ane kriyAo rUDhI jevI banI bese che ane tenA pariNAme je satata unnati thavI joIe te thatI nathI. A kAraNe dareka mANase potAnI buddhi anusAra A badhA siddhAMtAnuM - dhAraNAnuM - sAmAnya jJAna lIdhA pachI, potAnAM manabuddhi tathA hRdayanI sthiti anusAra potAne mATe zuM jarUranuM che e zodhI kADhI, temAMthI potAnI unnatinA mArga dhAraNa karavA joIe. dareka mANasanI bhUmikA judI ja hoya che. koI buddhizALI hoya che tA koI bhAvanAvAdI. te baMnene mATe judA judA rastA levA paDe che. buddhizALI pAtAnI buddhine anusarI potAno kAryakrama nakkI kare che, jyAre bhAvanAzIla (Emotional) manuSyane vRttio mATe saMyama mArga zodhavA paDe che. me mArA peAtAne mATe A viSayamAMkhAsa karIne yogamAM ghaNuM vAMcyuM che, sAruM adhyayana paNa karyuM che ane te aMge mArAM mana-buddhi-hRdayanA baMdhAraNano kaMIka abhyAsa paNa karyo che, ane tene aMge je kriyAo karavI joIe te paNa karI che. chatAM tene aMge je satata sAdhanA karavI joIe te haju sudhI thaI zakI nathI. sa. 1932thI 1934 sudhImAM meM sAro vikAsa karyo hatA, paNa pachIthI je satata abhyAsa AgaLa vadhAravA joItA hatA te vadhArI zakAyA nathI. eka to guru sAthenA saMbaMdha chUTI gayo. bIjuM mAthAmAM jJAnataMtuomAM ayAgya kheM`cANa thayuM tene lIdhe keTalIka kriyAo cheADI devAnI pharaja paDI. ane trIjuM kAraNa e ke e be varSamAM me atizaya tIvratAthI yoganA abhyAsa karyo ane jIvanamAM utAravAnA prayAsa karyo. pariNAme mana ane zarIramAM kaMIka thAka jaNAvA lAgyo haze, eTale A prayAsamAM zithilatA AvI haze. AvA anubhavo mArA sAmAnya vyavahAramAM paNa mAre mATe banelA che. eka kAma ghaNA utsAhathI karyA pachI keTalIka vakhate mana AgaLa cAlatuM nathI; prathama je utsAha ane umaMga hoya te rahetA nathI ane te kAmamAMthI bIjA ja kAmamAM javAnI vRtti thAya che ane utsAha osarI jAya che. AvA kAraNe meM je vegathI zarUAta karI hatI. te Ache karI Akhare cheADI devA paDayo hato, paNa mArI khAtarI che ke je mane maLyuM che te niSphaLa javAnuM nathI. have ema paNa bane ke je unnati thaI hatI, temAMthI pAchA paDavAnA prasaMgeA jANatAM ajANatAM Ave, ane AgaLa vadhavAno prasaMga na paNa Ave, te paNa je maLyuM che tedRDhatAthI saMbhALI rAkhavuM joIe. te mATe A viSayanA satata abhyAsa ane sArA puruSonA satsaMganI khAsa jarUra rahe che. tevA prasaMga mAre munizrI trilAcaMdrajI sAthe lagabhaga 1938 sudhI rahyo hatA, chatAM mArI pravRtti bIjI dizAmAM gaI hatI ane navA kAmamAM zakita ane utsAha vaparAyA hatA. mArA mananA baMdhAraNane kAraNe mane siddhAMtono zokha nathI, huM mAtra kriyAkAMDamAM mAnato nathI. mArA mananI maryAdA jANIne temAM vikAsa thavAnI jarUra che e huM mAnuM chuM. te mATe huM koInI sAthe vAdavivAdamAM UtaratA nathI. mane vAdavivAdamAM UtaravuM gamatuM nathI. mATaeN mATe khAsa mahattvanuM vAMcana satata cAlu rAkhavuM game che. 8 tA. 1-11-67 ane te mATe me keTalAMka pustako saMgharI rAkhyAM che, je vakhatevakhata huM vAMcyA karuM chuM. A paikI khAsa karIne zrI kedAranAthajInuM "viveka ane sAdhanA" mane ghaNu ja game che. emAM saralatA che, vidyutAnA daMbha nathI ane e hRdayasparzI che. sUcaka zabdo mArA para ghaNI asara kare che, jevA ke maMgaladRSTi, Tranquil Beningnity sadA ye samatva e ja kAraNe mArI jI MdagInI zarUAtamAM huM amerikAmAM hatA tyAre me" ghaNA Mottocards bhegA karyA hatA. huM joI zakyo chuM ke temAMthI sArA vicAro udbhave che ane sArI preraNAo maLe che. Aja kAraNe dhyAnanI sAthe sArA vAMcananI jarUra mane haMmezAM lAgI che. tenAthI mana zAMta ane utsAhI rahe che ane vicAromAM pharUti Ave che. ApaNA vicAromAM haMmezAM zuddhatA rahevI jeIe. ane temAM satata sudhAro thatA rahevA joIe. mana ane buddhinuM UMDANa ApaNe joI zakatA ja nathI. mATe satata vAMcana ane satata ciMtananI khAsa jarUra che. mArA svabhAvamAM saralatA che. bIjAnA doyo jovAnI vRttio nathI. mArI potAnI sthitimAM mane saMtoSa che. huM mArI maryAdA sArI rIte samajuM chuM. te kAraNe mane koI paNa jAtano asaMtoSa nathI, paisAnA lAbha nathI, lAlasA nathI, paramezvare mane jeTaluM joIe teTaluM balke vadhAre ApyA ja karyuM che, eTale asaMtoSa nathI, ane tethI bIjAne mATe adekhAI nathI. e ja kAraNe raiyana mila UbhI karavAmAM meM je madada karI temAM meM mArA koI paNa svArthanI AzA rAkhI na hatI. koI paNa mANasa mArI sthitinA hoya te AvI rIte na ja varte. potAnuM hita rAkhavA mAgeja ane meLave ja. A saMsthA sArI rIte jAmI che ane emanA kuTuMbane ghaNA ja lAbha thayA che, chatAM paNa mane koI paNa jAtano pastAvA agara manamAM viSamatA AvI nathI. bhAI bhAIne madada kare emAM bIjI vRtti kema AvavI joIe ? e eka ja vicAra hato. mAtra e saMbaMdhamAM kaMI khoTuM thAya to te sAruM lAgatuM nathI. temAM paNa ApaNAM lAgatAvaLagatA sAthenA saMbaMdhamAM. mane lAMbA vicAro karavAnI Teva nathI. huM mAtra svAbhAvika vRttithI agara preraNAthI ja kAma karuM chuM. e kAraNe koI vakhate ghaNA vicAra karuM chuM, tyAre bhUla paNa thAya che, agara tarkavitarkamAM paDI jAuM chuM ane temAMthI mana vamaLamAM paDe che. paraMtu jyAre svAbhAvika preraNAthI kAma karuM chuM, tyAre bhUla bhAgye ja thAya che. chatAM temAM koi vakhate binavyavahAru prasaMgo Ave che. paNa te kAraNe lAMbA vicAra karavAnI jarUra mane lAgatI nathI. sAmAnya rIte mArA prathama vicAro sArA hoya che. mAruM mana sarala, sAduM simple and poised che ane te ja kAraNe mArA AkhA ya jIvanamAM aneka prakAranA judAM judAM kAmeA karavAnA prasaMga AvavA chatAM, darekamAM mane saphaLatA maLI che. pachI te kAma bhale ghaNI muzkelI bhareluM hoya. dA. ta. pArTa okhA khIlavavAnuM agara teA rijharva benkanuM (taddana navA ja prakAranuM) hAya, ke temAM koI prakAranI viziSTatA hoya. mArA hRdayanA joIe teTalo vikAsa thayelA nathI. e khAmI mane potAne keTalIka vakhata jaNAI che. te khIlavavAnA prayatna karuM chuM. A ja kAraNe bIjAnA mananI sthiti jANavAmAM khAmI Ave che. ane te ApaNAthI sAmAnya rIte joI zakAtI nathI. te mATe mana atyaMta zAMta rahevuM joIe. ane te sAthe jAgRti AvavI joIe. ethI manano sAro vikAsa paNa thaI zake. jIvana nirmaLa, nirdeSi, nikhAlasa ane nirbhaya rahevuM joIe. emAM ja jIvananI saphaLatA che. mANasanA mana upara aneka prakAranAM paDo AvI paDelAM che. ane navA AvatAM paNa jAya che. bIjI bAju jagatamAM aneka navA anubhavo thatA jAya che. te vakhate ApaNe sArI rIte sAvadhAnatA rAkhavI paDe che ane temAM cUkIe te bhUla thAya che. manane haMmezAM niyamamAM rAkhavAmAM ja dareka mANasanuM hita samAyeluM che. tethI samatA ane sukha maLe che. yogasAdhanAmAM mane je kaMI saphaLatA thoDA vakhatamAM maLI, te mArA A svabhAvane kAraNe ja maLI ema mane lAge che. e ja kAraNe me' upara pramANenuM vivecana karyuM che. samApta. sva. sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTI 1 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-67 ' prabuddha jIvana 137 | ApaNuM zikSaNa mAdhyama : - ApaNA zikSaNa mAdhyamanA prazna upara judI judI vicAradhArAo rajU karatA lakhANa prabudha jIvanamAM Aja sudhImAM ThIka pramANamAM pragaTa thaI cUkayA che. AkhA dezamAM A prazna khUba josabhera carcAI rahyo che ane tenI aneka bAjuo ane tene lagatAM judAM judAM daSTibindao paNa rajU thaI cUkayA che. eTale mAre A viSayamAM kazuM khAsa navuM kahevA jevuM dekhAtuM nathI. Ama chatAM A praznane huM kaI rIte vicAruM chuM te TUMkANamAM 2jU karavAnA AzayathI A noMdha lakhuM chuM. mane lAge che ke ApaNane AjhAdI maLyA bAda zikSaNanA kSetramAM ApaNA rAjyaghaTakone svAyattatA ApavAmAM AvI ene lIdhe ja A kSetramAM ATalo moTo visaMvAda pedA thayo che. AjhAdI prApta thayA pahelAM aMgrejI hakumate daramiyAna zikSaNa aMge sarvasAdhAraNa evI ekasarakhI nIti pravartatI hatI. mAdhyamika zikSaNathI zikSaNa mAdhyama tarIke aMgrejI bhASAne upayoga tharU thata hata ane kaeNleja ane tyAra pachInA samagra zikSaNane prabaMdha mAtra aMgrejI mAraphata karavAmAM AvatA hatA. AnA pariNAme uparanA mAdhyamika zikSaNamAM ane pachInA ucca zikSaNamAM abhyAsakrama lagabhaga ekasarakhe rahete, pAThayapustako paNa lagabhaga sarakhAM rahetAM, vidyArthIo ane adhyApako mATe koleja ane yunivarsiTInI pherabadalI taddana saraLa hatI. ane jo ke aMgrejI mAdhyamanI kaThaNatAne lIdhe zikSaNane nyAya ghaNe ochA hatA, ema chatAM uparanA starane buddhizALI varga ekasarakhA zikSaNanA raMge raMgAtA hatA ane temanA citta upara rASTrIya bhAvanAnA ane pazcimanI vicArasaraNInA saMskAro ekasarakhA paDatA hatA. A paristhitie rASTrIya bhAvanA poSavAmAM, rASTrIya asmitA pedA karavAmAM ane dezanI bhAvAtmaka ekatA nirmANa karavAmAM ghaNo mahatvano phALo Apyo hate. ' ' dezavyApI zikSaNanA A mujabanA je mahatvanA saMdezA hatA te saMdezA jaLavAI rahe, paripuSTa bane e muddAnI ja AjhAdI maLyA bAda prajAzikSaNanA navanirmANamAM jarA paNa upekSA thavA na pAme enI saMbhALa rAkhavI e ApaNA sarvanI pharaja hatI. Ama chatAM AjhAdI maLyA bAda prajAzikSaNa aMge pratyeka rAjyaghaTakane svAyattatA apAtAM A muddAnI sadantara upekSA karavAmAM AvI che ane rAjya rAjya zikSaNa aMge judI judI nIti akhatyAra karavAmAM AvelI mAluma paDe che. pariNAme samagra rASTranI daSTie vicAratAM, zikSaNanA kSetramAM koI saMvAditA rahI nathI; koI ekarUpatA dekhAtI nathI; adhyApakonAM AdAnapradAna azakaya banI gayA che, vidyArthIo mATe kaeNlejanI pherabadalI ati muzkela-lagabhaga azakaya jevI thaI gaI che; koI rAjya prAdezika bhASAmAM ja badhuM zikSaNa ApavAnI nIti svIkArI che ane te dizAmAM eka pachI eka pagalAM bharavA mAMDayAM che; koI rAjya hiMdIne zikSaNa mAdhyama banAvyuM che; koIe aMgrejI zikSaNa mAdhyama tarIke pUrvavatta cAlu rAkhyuM che. AjhAdI pachInAM vIza varSa bAda Aje zikSaNanA kSetramAM eka prakAranI anavasthA ane arAjaMkatA pravartI rahelI najare paDe che. AmAMthI saMvAditA kema pedA karavI e AjanI sauthI vadhAre vikaTa samasyA che. AjhAdI pahelAM ApaNe be ghoSaNAo jorazorathI uccAratA rahyA hatA. eka to bhASAvAra prAntaracanAne lagatI; bIjI mAtRbhASA dvArA ja sarva zikSaNanuM Ayojana karavAne lagatI. pahelI bAbata AjhAdI maLyA pahelAM eTalI badhI nirdoSa ane svAbhAvika lAgatI hatI ke emAM vizeSa vicAra karavApaNuM che ja nahi, e to ema ja thavuM joIe ema ApaNe mAnatA ane vicAratA hatA. Aje anubhavathI ApaNane mAluma paDyuM che ke AjhAdI maLyA bAda meTAmAM moTI ApaNe koI bhUla karI hoya te te bhASAnA dhAraNe rAjyanuM vibhAjana karavAne lagatI. A vibhAjane rAjya rAjya vacce-prajA prajA vacce-pAravinAnuM jhera reDayuM che ane vaimanasyanA kAraNo UbhA karyA che. bIjI bAbata mAtRbhASAdvArA samagra zikSaNanA prabaMdhane lagatI hatI. zikSaNa to mAtRbhASAmAM ja apAvuM joIe-Ane mATe bIjo koI vikalpa na hoI zake Ama ApaNe A viSayamAM vicAratA hatA. ane tAttvika daSTie A vicAra taddana sAce ane kalyANakare hatA. koI paNa nAnA kadanA deza mATe-dAkhalA tarIke holenDa, svITajharlenDa, spena ke beljiyama jevA deza mATe-A ja vicAra sAce che. paNa A vicArane amala AkhA bhArata upara lAgu pADatA pahelAM ApaNe tatkAlIna paristhitinA saMdarbhamAM ghaNI bAbatene vicAra karavuM jarUrI hato. eka te bhArata aneka bhASAo belatA prajAghaTakone samudAya hoIne tene chellAM doDha varSathI ekasarakhI zikSaNanItithI sugrathita rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ane A nItine amala ucca zikSaNanA pradezamAM eka ja bhASAne eTale ke aMgrejI bhASAne zikSaNa mAdhyama banAvavAthI zakaya banyo hato. AjhAdI bAda zikSaNanI bAbatamAM bhinna bhinna ghaTakone svAyatta ' na banAvatAM, haMmezA mATe nahi to amuka varSo sudhI, pUrvavata sthiti kAyama rAkhavI joItI hatI eTale ke prajAzikSaNanA viSayane kendrazAsita rAkhavuM joItuM hatuM. ane paristhitinA paripAka mujaba temAM dhIme dhIme pheraphAro karavA joItA hatA. Ane artha e' thayo ke prAdezika bhASAone ucca zikSaNanuM mAdhyama banAvavA tarapha vaLavA yA DhaLavAne badale aMgrejIne kAyama rAkhavA tarapha athavA te tenA sthAne hiMdIne sthApita karavA tarapha ApaNe gatimAna thavuM joItuM hatuM. Aje paNa samagra dezanI bhAvAtmaka ekatA, adhyApakonAM AdAnapradAna, vidyArthIone kaeNlejanI pherabadalI karavAnI sagavaDa, pAThayapustakonI bane teTalI samAnatA - AvI aneka bAbato dhyAnamAM laIne pradeza pradezanI mAtRbhASAdrArA apAtA ucca zikSaNanA amuka lAbhe jatA karIne paNa, eka ja zikSaNa mAdhyamavALI samagra dezavyApI zikSaNa nIti-khAsa karIne ucca zikSaNa paratve-aMgIkAra karavAnI eTalI ja jarUra UbhI thaI che. zikSaNa mAdhyama aMge Aje eka evo mata pravarte che ke AjhAdI pahelAM je sthiti hatI te ja sthiti cAlu rAkhavI ane jyAM baMdha thaI hoya tyAM te sthiti cAlu karavI eTale ke mAdhyamika zikSaNa sudhI to prAdezika bhASAdrArA zikSaNapradAna karavA vize Aje koI matabheda nathI-paNa ucca zikSaNa sarvatra aMgrejI bhASAdvArA ja apAvuM joIe. aMgrejInuM sthAna hiMdIne ApIna ja zakAya kAraNake aMgrejI bhASAnI sarakhAmaNIe hiMdI bahu ja pachAta bhASA che ane hiMdI game teTalI vikase to paNa aMgrejIne te koI paNa kALe pahoMcI zakavAnI che ja nahi. vaLI zikSaNapradAna aMge aMgrejI bhASAmAM jarUrI sarva sAhitya upalabdha che, hiMdImAM anuvAda tathA navasarjanadvArA te sAhitya nirmANa karavuM paDe tema che. aMgrejI aMge A badhI sagavaDa hovA chatAM zikSaNanA kSetramAM aMgrejIne ApaNe AvuM sArvabhauma sthAna ApI na ja zakIe, kAraNa ke Akhare aMgrejI paradezI bhASA che. te vaDe ApaNe koI paNa saMyogomAM zikSaNane vyApaka banAvI nahi zakIe; aMgrejI kAyama rAkhatAM, aMgrejI bhaNelA ane nahi bhaNelA ema be vargamAM prajA vaheMcAyelI rahevAnI ane nAnA evA aMgrejI bhaNelA varganI A dezamAM eka vested interest sthApita hita jevI sthiti UbhI thavAnI ane potAne anyathI caDiyAtI mAnatI evI vikRta manodazA dharAvatI temanI eka nAta nirmANa thavAnI. vaLI aMgrejI bhASA koI paNa saMgamAM samagra prajAjanene sparzI zakavAnI nahi. prajAnI je viziSTa pratibhA che tene aMgrejI bhASAmAM bhAgye ja abhivyakita maLI zakavAnI. vaLI je tAkAta ane sAmarthya aMgrejI bhASAmAM che te Aje dezanI koI paNa bhASAmAM nathI e ApaNe jarUra kabUla karIe ane ApaNI badhI bhASAo e kSamatA siddha kare e AjanI paristhitimAM zakaya nathI e paNa ApaNe kabUla karIe, ema chatAM paNa ApaNA dezanI vividha bhASAomAMthI dezanA ghaNA moTA bhAgane sulabha hoya evI koI eka bhASA pasaMda karIne tenAmAM aMgrejI bhASAnI zakaya teTalI kSamatAno saMcAra karavAne ApaNe saMkalpa karavo joIe. A mATe AjanI paristhitimAM hiMdI bhASA sivAya bIjo koI vikalpa nathI e vAstavikatA ApaNe svIkAravI rahI ane jo hiMdIne AvI samartha bhASA banAvavI hoya to tene ApaNe ucca zikSaNanuM mAdhyama banAvavAne AjathI niradhAra karavo joIe. ane A niradhAranA amalanI dizAe che Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! prabhu jIvana 138 jeTalI tvarA zakya hoya teTalI tvarApUrvaka ApaNe kadama uThAvavA joIe. A to ja zakaya bane ke jo bhArata sarakAra ane rAjya sarakAro A vicArane ekamatIthI svIkAre ane amalI banAvavA kRtanizcayI bane. paNa ApaNI kamanasIbI koI evI che ke Aje bhArata sarakAra ane rAjyasarakAromAMthI moTA bhAganI sarakAronuM valaNa hiMdIne AkhA bhAratanuM zikSaNa mAdhyama banAvavAne badale prAdezika bhASAne samagra zikSaNanuM mAdhyama banAvavAnA vicAra tarapha DhaLI rahela che. haju A bAbata aMge chevaTanA nirNaya levAyA nathI ema chatAM eMdhANa e dizAnA che, vaLI dakSiNa hiMdustAnamAM hiMdI pratye pArivanAnI kaTutA keLavAI rahI che. jo hiMdIne A rIte prAdhAnya ApavAmAM Avaze te hiMdIbhASI prajAne rAjyavahIvaTamAM agrasthAna maLaze ane teo Aje te kSetramAM je varcas jamAvI beThA che te varcasa te gumAvI besaze, evo bhaya teo sevI rahyA che. A rIte aMgrejI temanA mATe najIkanI bhASA banI beThI che ane hiMdI parAI bhASA banI gaI che, ane bhale badhI prAdezika bhASAone zikSaNa mAdhyama banAvavAmAM Ave to paNa paccAsa varSe paNa te tAkAta badhI prAdezika bhASAomAM Ave ke kema te eka moTo savAla che. A rIte dezanA lAbhamAM je vicAra ISTa lAge che tenA svIkAra Aje zakaya nathI dekhAto, ane je vicAranA svIkAra Aje zakayasadaza bhAse che tenA amala vyavahAra banavAnI koI AzA nathI. pariNAme A prazna aMge ATaluM badhuM maMthana thavA chatAM zikSaNa mAdhyamanA prazna aNaukela sthitimAM rahevAnA hoya ane zikSaNakSetramAM pravartatI visaMvAditA--aMdhAdhUMdhI--kAyama rahevAnI hoya evA bhaya anubhavAya che. A rIte bhASAvAra prAntaracanAe je du:sthiti pedA karI che te du:sthiti A bhASAvAra zikSaNaracanAdvArA anekagaNI vadhavAnI che ane dezanuM bhAvi vadhAre ne vadhAre jokhamAvAnuM che evuM darda dila anubhavI rahyuM che. pUraka noMdha : uparanI carcAnA anusaMdhAnamAM eka muddo rajU karavA rahI gayA che. briTiza hakumatakALathI bhArata AkhA eka deza che ane vyApAra, udyoga temaja sarakArI athavA bina sarakArI nokarInA kAraNe je koI vyakitane dezanA eka khUNethI bIjA khUNe je koI zahera yA nagaramAM jaIne vasavAnI pharaja paDe tenA sarva hitA sahisalAmata ane surakSita che evI pratItinA AdhAra upara eka prAntamAM vasatA aneka loko paraprAMtamAM sthAnAntara karatA rahyA che ane varSothI sthira thaIne rahyA che. AkhA bhAratamAM ucca zikSaNanuM mAdhyama eka hovAthI jemaNe sthAnAntara karyAM che temane pAtAnAM saMtAnonA zikSaNanI kadi cintA thatI nahotI. Aje samagra zikSaNa prAdezika bhASAmAM ja ApavAnI nItine svIkAra thatAM sthAnAntarita lokonAM saMtAnonA zikSaNanA prazna gaMbhIra cintA upajAve tevuM rUpa dhAraNa karI rahyo che. muMbaI, kalakattA, dilhI jevAM moTAM zaherA, pacaraMgI prajAnAM moTAM mathaka banI beThAM che. AvA zahero je pradezamAM AvyA hoya tenI bhASA te zaheromAM vasati samagra prajAjano upara zikSaNa aMge lAdavAmAM Ave te kevI viSama avasthA pedA thAya te bAbata gaMbhIrapaNe vicAravA jevI che. AnA ukela ucca zikSaNa mATe samAna bhASA - pachI te aMgrejI ho ke samaya jatAM hiMdI hA--e sivAya bIjI koI rIte thaya ja nathI. A carcA have ahIM sameTavAmAM Ave che. paramAnaMda sAdhanA zibira AcArya rajanIzajInA sAnnidhyamAM mAtherAnanI zItaLa AbAhavAmAM jIvanajAgRti kendra taraphathI eka sAdhanA zibira kaTobaranI 21-22-23 daramyAna yojavAmAM AvI hatI. zibirArthIoe 20mInI rAtre mAtherAna pahoMcI javAnuM hatuM. muMbaI uparAMta pUnA, jabalapura, gADaravArA, vaDodarA ane amadAvAda thaIne Azare 350 bhAI-bahena zibiramAM joDAyA hatA. lagabhaga 125 zibirArthIonI rahevA jamavAnI vyavasthA rIMgala hoTala khAte 10 tA. 1-11-67 karavAmAM AvI hatI, jyAre 225 jeTalA bhAI - bahenone ragbI hoTelamAM utAravAmAM AvyA hatA. AcAryazrI pote zibiranI zarUAtanA be divasa agAu mAtherAna AvI pahoMcyA hatA ne temanA utArAnI vyavasthA baMne hoTelAthI ekAda mAIla dura koI mitranA baMgalAmAM karavAmAM AvI hatI. pravacananA sthaLa mATe baMne hoTalA vaccenI eka suMdara paNa cAre bAju nisargathI vIMTAyelI ekAMta jagA pasaMda karavAmAM AvI hatI. lAuDaspIkaronI vyavasthA paNa saMpUrNa hatI. roja savAre 8-30thI 9-30 pravacana ane pravacanane aMte dasa miniTa savAranuM dhyAna, bapore 4-00 thI 5-00 ane rAtre 8-45thI 9-45 praznottarI e pramANe zibiranA kAryakrama hato. dasa miniTa rAtrinuM dhyAna paNa pravacananA sthaLa upara ja karAvavAmAM AvatuM hatuM. badhAM zibirArthIo ekabIjAthI jarA jarA dUra jaIne AMkhe baMdha karIne sUI jatAM, badhI battIo baMdha karavAmAM AvatI ane cAre bAju jhADapAna tathA pakSIonA saMgItamaya avAjonI vacce eka gADha aMdhakAra chavAI jato, aMdara ane bahAra ni:sIma zAMti chavAI jatI, sannATo chAI jatA. mAIka parathI AcAryazrI thoDI thoDI vAre emanI madhura vANImAM sujhAva ApyA karatA hatA. " cAre bAju kevI ni:zabda zAMti che, kevuM anerUM saMgIta vAtAvaraNamAM che. " ema kahetA hatA. sAdhake jAgarUkapaNe A saMgIta mAtra sAMbhaLavAnuM hatuM, bIjuM kazuM karavAnuM na hatuM. e rIte mana ekadama zAMta thaI jatuM hatuM. dasa miniTa pUrI thaye cAra - pAMca UMDA zvAsa laIne AMkho kholavAnI hatI. battIo pharI vAra cAlu thatI ane badhA cUpacApa zAMtimaya vAtAvaraNamAM sau saune utAre pahoMcI jatA. A dhyAnano prayoga sAdhakoe jyAre paNa samaya maLe tyAre ekAMtamAM jaIne karavAnA hatA. vIsamI oNkaTobaranI rAtre sADAnava vAge zibiranuM udghATana karatAM AcAryazrIe traNa sUtro ApyAM, eka, vartamAnamAM jIvA. bIjuM, traNa divasa mATe cittane tadna vizrAma Apo. trIjuM, sajaga raho. dareka pravacana, nAnI nAnI paNa suMdara, rocaka ane bAdhaprada kahAniothI bhareluM hatuM. kahAni vaDe emanI vAta vadhAre spaSTa rIte samajI zakAtI hatI. zanivAre savAranA pravacananI zarUAta emaNe eka suMdara kahAnithI karI. eka bahu purANA nagaramAM eka jUnuM carca hatuM. makAnanI IMTo kharavA lAgI hatI ane raste janAra-AvanAra mATe tyAMthI pasAra thavuM e paNa bhayarUpa banyuM hatuM. carcanI kamiTIe TharAva karyo ane nakkI karyuM ke carcane toDI nAMkhavuM ane navuM banAvavuM, paNa sAthe sAthe e paNa TharAvyuM ke junA makAnanI IMTo navA makAnanA caNataramAM kAmamAM levI ane jyAM sudhI navuM makAna taiyAra na thAya tyAM sudhI junuM makAna toDI na pADavuM. ApaNA cittanI dazA paNa AvI ja che. jene satyane jANavuM che eNe junuM makAna toDI ja pADavuM paDaze, emAM jarI paNa bAMdhacheDane avakAza nathI. ApaNA mana para je saMskAro paDelA che tene haTAvavA ja paDaze ane satyanI zodha mATe ApaNe jAte ja puruSArtha karavA paDaze. koIe ApeluM udhAra jJAna ApaNane kAma nahIM Ave. ApaNe ALasa - pramAdathI gherAI gayA chIe tema ja paraMparAne anusaravAmAM ApaNane eka prakAranI surakSA lAge che paraMtu paraMparAthI, aMdhavizvAsathI mukita e ja satyanI zodhanuM paheluM sApAna che. e ja divase praznattarI samaye eka praznanA javAbamAM AcAryazrIe kahyuM ke zabdothI kadI satya upalabdha thatuM nathI. satyanI bhASAM mauna che. huM sanyAsanA pakSapAtI chuM. paNa sanyAsIAnA pakSamAM jarIke nathI. sanyAsa tyAgamAM rahelA nathI, paNa jIvanane paripUrNa rUpathI pAmavAmAM che. ApaNA dezamAM sanyAsanA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-7 prabhu nAme palAyanavAdI--Escapism vRttine uttejana maLatuM rahyuM che. zAstro ane pustako vaccenA pharaka samajAvatAM emaNe kahyuM ke pustako nirdoSa che paNa jayAre koI pustaka dAvA kare che ke e ja satya che tyAre e zAsra banI jAya che, enI pUjA thavA lAge che. mArA pustakonI je divase pUjA thavA lAge e divase e pustakone paNa tame jalAvI dejo. ravivAranA pravacanamAM AcAryazrIe svastha cittanA saMbaMdhamAM vAta karatAM kahyuM ke sArI mAnavajAti aMdhakArane ulecavAnI koziSamAM paDI gaI che. aMdhakArane dUra karavA mATe mAtra dIvA pragaTAvavAnI ja jarUra che, aMdhakAra ApoApa dUra thaI jaze. e ja rIte krodha, dhRNA, IrSyA, dreSa vagere vRttione haTAvavA mATe prema, karuNA vagerenA cittamAM vikAsa thavA jarUrI che. dhRNA, IrSyA vagere vRttionI koI svataMtra hasti che ja nahIM, tema ja tene sIdhesIdhI dUra karI zakAtI nathI. manuSyanA cittane aMdhakAra ulecavAnI bimArI lAgu paDI gaI che. ane tema karavAmAM saphaLatA prApta thatI nathI te manuSya kAM to pAgala thaI jAya che, kAM to pAkhaMDI thaI jAya che ane nahiMtara pachI palAyanavAdI thaI jAya che. bimArIne maTADavA mATe bimArIne bhUlI javI e yogya nathI, paNa ene samajavI jarUrI che. eTalA mATe svastha citta hovuM jarUrI che. asvastha cittanuM kAraNa che Adarza. Adarza pAtAnI jAtane chetaravAnI tarakIba che. Adarzane laIne ApaNe jIvananA sAcA tathyane tenA asala rUpamAM joI zakatA nathI. eka praznanA javAbamAM emaNe kahyuM ke mArI bhASA kayAreka kaThora hAya evuM lAge che paNa ApaNe gherI nidrAmAM paDelA chIe. ATaluM kaThora kahIne cATa pahoMcADavA chatAM jo nidrA tuTatI nathI tamAruM AthI paNa vadhAre kaThora vacana kahevAM paDaze. kenetha vakare eka pustaka lakhyuM che ane te pustakane arpaNa karatAM lakhyuM che "To the disturber of my sleep " nidrAmAMthI mane jagADanArane" prema cATa ApavAthI DaratA nathI, eTaluM jarUra juve che ke ethI phAyado thAya che ke geraphAyadA.. sAmavAra, zibiranA kAryakramano trIjo ane AkharI divasa hatA. AcAryazrIe savAranA pravacanamAM kahyuM ke manuSyanuM mana eka traNa mALanuM makAna che. eka mALa upara dekhAya che, je ApaNu cetana mana che. bIjA be mALa dekhAtA nathI, nIce chupAyelA che jemAM ApaNuM ardhacetana mana ane acetana mana che. ApaNAmAMnA moTA bhAganA loko uparanA mALamAM ja jIvana vyatita kare che. jema vRkSane samajavA mATe DALIpAMdaDAne nahIM paNa vRkSanI jaDane samajavI joIe tema jIvananI yAtrA karanAre paNa nIcenA mALanA pravAsa karavA joIe. jIvananI jaDa acetana manamAM chupAyelI che. ApaNane samajAvavAmAM Ave che ke krodha karavA e bUrI cIja che, ApaNuM cetana mana krodhane dabAvavAmAM ja samaje che kAraNa ke cetana mane to krodha na karavAnI pratijJA lIdhI che. paNa acetana manamAM krodha jyAM sudhI bharelA che tyAM sudhI ApaNA Conscious mind ane Subconscious mind vacce saMgharSa cAlyA kare che. manuSyanuM vyakitatva be bhAgamAM vaheMcAI jAya che. vAstavika rIte mananA traNe vibhAge vacce samanvaya--laya pedA karavAnI jarUra che. damana karavAthI koI vRtti mULamAMthI naSTa thatI nathI ane enuM svAbhAvika pariNAma che hiMsA. chellA 5,000 varSomAM manuSyajAtie 15,000 yuddho laDayA che. jyAre jyAre laDAI baMdha hoya che tyAre laDAInI taiyArI to cAlatI ja hoya che paNa saMgharSa kadI aTakayo nathI. to prazna e thAya che ke A saMgharSa kema maTe? kharI vAta e che ke uparanA manamAM je prakAza che tene ardhacetana ane acetana manamAM laI javA che. hezana--awarenessna dive pragaTAvIne traNe maMjIlAmAM prakAza pahoMcADavA che. eka jIvana vaijJAnika jema potAnI prayogazALAmAM besIne prayoga kare che tema ApaNA manamAM eka prayogazALA banAvavI che. krodha Avyo te ekAMtamAM besIne nirIkSaNa karavAnI jarUra che, krodha kema pedA thayA ? nirIkSaNa sAdhanA che ane samagra cittathI nirIkSaNa karavAthI dekhAI Avaze ke krodha acetana manamAMthI AvyA che. eTale cittane badalavuM hoya te jaDone ukheDavI paDaze. A ja nirIkSaNanuM nAma che dhyAna. apUrNa 139 subodhabhAI ema. zAha zivAmbu-cikitsAnA mATe anurodha vaijJAnika saMzAdhana zivAmbu eTale ke svamUtra - cikitsAnA pracArane jemaNe potAnA jIvananAM eka dharmakArya-mizana tarIke svIkAryuM che evA valasADavAsI--AMkhanI dharmAdA hAspiTalanA cIpha meDikala Aphisara Do. parAgajI DAhyAbhAI, desAI taraphathI 'prabuddha jIvana'mAM prasiddhi ApavA mATe eka paripatra maLyo che. A paripatra upara nIcenA mahAnubhavonI sahIo che : DaoN. rAdhAkRSNana, zrI IndirA gAMdhI, zrI vinobA bhAve, zrI ravizaMkara mahArAja, zrI rAjagopAlAcArI, paMDita sAtavaLekarajI, muni saMtabAlajI, DaoN. prANajIvanadAsa mahetA, zrI kanaiyAlAla mA. munazI, kAkAsAheba kAlelakara, zrI jayaprakAza nArAyaNa, DaeNoN. jIvarAja mahetA, zrI haMsAbahena mahetA, zrI ucharaMgarAya Dhebara, zrI pyArelAlajI, zrI khaMDubhAI desAI, zrI kalyANajIbhAI vI. mahetA, zrI bApAlAla ga. vaidya, zrI kAMtIlAla dhIyA, tathA DA. parAgajI DAhyAbhAI desAI. prastuta paripatra nIce mujaba che: ApaNA dezamAM mAMdagInuM pramANa dIna pratidIna vadhatuM jAya che. mAMdagInI dAkatarI sAravAra paNa eTalI badhI kharcALa thaI gaI che ke garIba ane madhyama varganA lokone te pASAya ema nathI. vaLI grAma ane AdivAsI vistAranA lokomAM vaidyakIya rAhata pahoMcADavA mATe DAkaTaro ane vaidyo puratA pramANamAM maLatA nathI. A muzkela praznanA saMtoSakAraka ukela lAvavA mATe ApaNA ja dezanI eka bahu ja prAcIna paraMtu ghaNI asarakAraka binakharcALa ane binajokhamI upacArapaddhati 'zivAmbu--cikitsA' bahu upayogI nIvaDe ema che. tenI sAbitI e cikitsAnA prayogonA gayA ATha varasa daramyAna maLelA anubhavA parathI maLI zake. paraMtu A cikitsAmAM lAkone pUro vizvAsa bese te mATe gujarAta rAjyanA mAjI mukhya pradhAna DaoN. jIvarAjabhAI mahetAe "mAnavamUtra" pustaka (aMgrejI)nI prastAvanAmAM jaNAvyuM che tema A prAcina cikitsAnAM vaijJAnika saMzAdhana ane cakAsaNI karavAnI khAsa jarUra che. A upacArapaddhatinI khAsa khUbI e che ke jemAM daradInA zarIranI dAkatarI tapAsa karavAnI jarUra paDatI nathI, tema ja tenI sAravAra mATe bIjI koI bahAranI davAnI paNa jarUra paDatI nathI. AvI rIte A upacAra daradIne potAnI bimArInI sAravAra mATe svAvalaMbI banAve che. uparAMta daradI potAnI sAravArathI maLelA anubhavathI A upacArapaddhatinA eka sAro salAhakAra banI jAya che, ane potAnA samAgamamAM AvatA bIjA daradIonI sAravAra mATe saphaLatApUrvaka salAha ane doravaNI ApI zake che. ApaNI janatAne samaja ApavAnI khAsa jarUra che ke pezAba e ApaNA zarIramAMthI nIkaLato jherI maLa ke gaMdavADa che evI ApaNA lokonI mAnyatA bhUlabharelI che. kharI hakIkata e che ke pezAba ApaNA lohImAMthI ja pedA thAya che ane leAhImAM vITAmInA, hAramAnA, kSAro vigere je pauSTika ane roganAzaka dravyo rahelAM che, te badhAM dravyo vadhatAochA pramANamAM ApaNA pezAbamAM paNa hoya che, jethI tenA paddhatisaranA upayogathI daradInI tenA roganA sAmanA karavAnI pratikArazakita vadhe che ane te rogamukata thAya che. "mAnavamUtra"mAM kSayaroga, kensara ane hRdayaroganI bimArI maTADe evAM dravyo rahelAM che, tenI sAbitI "mAnavamUtra" para amerikA, jApAna vigere dezAmAM thayelAM vaijJAnika saMzAdhanA parathI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 prabuddha jIvana tA. 1-11-17 maLI che. A saMzodhanathI svamUtra cikitsA paddhatine majabuta eka yA bIjA rUpe varSothI gheDI pracalita che. A paddhatithI Teko maLyo che. aneka asAdhya dardo maTayAM che, eTaluM ja nahi paNa AvA * A upacAra bimArInI zarUAtathI ja jema bane tema tAkIde roganA dardIe kAyama mATe rogamukata banyA che evA ghaNA kesonI ane paddhatisara karavAmAM Ave te bimArI TuMka vakhatamAM maTI jAya che. mane jANa che. A paddhati taddana sAdI, bInakharcALa ane bIna jokhamI hareka prakAranA tAvo jevA ke TAIphoIDa, InaphaluenjhA, melerIyA che ane temAM DokaTara ke vaighanI rojerojanI salAhanI jarUra paDatI vigere A upacArathI 48thI 72 kalAkamAM UtarI jAya che. kolerA nathI. ene vyApaka pracAra thAya ane loko zaramAyA ke khaMcakAyA vigere jhADA ulTInI bimArImAM 12 kalAkamAM ArAma thAya che. vagara A paddhati pramANe upacAra kare ane potAnA anubhave jAhera kare epenDIsAITIsa, khurasI, enjAInA vigere bimArIne lIdhe peTamAM te ghaNA lokone ethI rAhata, preraNA ane himmata maLaze. hinda jevA ane chAtImAM thato asahya du:khAvo thaDA kalAkamAM maTe che. kensara, garIba dezane mATe A cikitsA paddhati arzIvAdarUpa ja kahI zakAya. kSayaroga, dama, hRdayaroga, rakatapitta temaja AMkhanA metIA, amara zivAmbu cikitsA kendra khelavA mATe valasADa zahera sudharAIe ane kAnanI cAmaDInI aneka bimArIo A upacArathI thoDAMka jagA ApavA TharAvyuM te badala huM sudharAInA pramukha ane sabhyone aThavADiyAmAM sArI thAya che. abhinaMdana ApuM chuM. tamArA kAmane mArA taraphathI zubhecchA mekala upara jaNAvela bimArIomAM potAnI mAMdagI zuM che tene chuM ane enI saphaLatA IcchuM chuM. nirNaya karavA mATe thatI tenA lohI, jhADA, pezAba, eNka vagerenI tapAsa pAchaLa, ekasare pAchaLa, tema ja oparezana IMjekazana vagere sAravAra li. merArajI desAInA snehavaMdana pAchaLa thatA bhAre kharacA vigere AphatamAMthI daradI ugarI jAya che. ApaNI prAcIna cikitsAnA amUlya vArasAnAM vaijJAnika AcArya zrI jhINAbhAI desAI (sneha razmi)ne saMdeza saMzodhana karavAnI khAsa jarUra bAbata ApaNA mAjI presiDanTa mAna amadAvAda, tA0 21-67 nIya zrI rAdhAkRSNana ane vaDApradhAna zrI IndirA gAMdhI vigere snehI bhAIzrI, sanmAnita mahAjanaie vAraMvAra bhAra mukIne karelI hAkalane mAna "zivAmbu cikitsA kendra" ne saphaLatA prArthatAM ghaNe AnaMda ApI ApaNA vaijJAniko, DAkaTara sAhebo ane vaidyarAjo kaMIpaNa thAya che. mArA aMgata anubhava parathI huM kahI zakuM ke A cikitsA je , pUrvagraha vagara, khulluM mana rAkhI A camatkArIka cikitsAnAM saMze- vivekapUrvaka karavAmAM Ave te AzIrvAdarUpa thaI paDe ema che. sadbhAgye dhana ane cakAsaNI kare to rogapIDita mAnavajAtanI bhAre sevA bajAvI mu. rDo. parAgajIbhAI jevA ApaNA eka pIDha cikitsakane hastaka zakAya ema che. enuM saMcAlana raheze eTale enA pariNAme tarataja loko joI zakaze hAlamAM amerikA, IMglAMDa vigere videzamAM tyAMnA dhanapatio evo mAro vizvAsa che. mAro anubhava che ke InphaluenjhA jevA ane sarakAra kensara, DAyAbITIsa, hRdayaroga vigere bimArInAM vaijJA- tAva, A prayogathI 24 kalAkamAM UtarI jAya che. samAraMbha nika saMzodhana karavA pAchaLa karoDa rUpiyAnI rakama dara varase kharace mu. kalyANajIbhAI jevA ApaNA eka zIlavaMta vaDIlanI adhyakSatAmAM che. te rogapIDIta "mAnavajAta mATe mahAne AzIrvAda samAna evI thAya che te A pravRtti mATe khUba preraNAjanaka nIvaDaze. ene huM A prAcIna cikitsAnA vaijJAnika saMzodhana karavA ApaNA khUba saphaLatA prArtha chuM. vaijJAnikone protsAhana maLe te mATe zrI TATA, zrI vADIA, zrI jhINAbhAI desAInA vaMdana biralA vagere ApaNA dezanA dhanapatione udAra rakamanI grAnTa A viSayane lagatuM sAhitya . parAgajIbhAI desAI, ApavA amArI AgrahapUrvaka vinaMti che. valasADa-nA saranAme lakhavAthI maLI zakaze. ApaNI janatAne vaidyakIya rAhata saMtoSakAraka rIte bahu ja sahelAIthI ane jeja kharace pahoMcADI zake evI A camatkArika abhyarthanA cikitsA paddhatinAM vaijJAnika saMzodhana karavAnI javAbadArI ApaNI kendra ane rAjya sarakAroe uThAvavI joIe. sarakArI temaja sarakAra dIvaDA pragaTAve, dilamAM dIvaDA pragaTAve; taraphathI grAnTa meLavatI saMzodhana saMsthAonA temaja hospiTalanA mAnavatAnA dIvaDA pragaTAve.. saMcAlakone A kAmane agrasthAna ApI temaja tenAM vaijJAnika saMzodhana ane cakAsaNI kArya tAkIde upADI levA Adeza ApI, ApaNI gADha timira antaramAM chAyAM, sarakArone potAnI pharaja bajAvavA ame apIla karIe chIe. tamasa taNAM jaLAM kaMI jAmyAM, che, parAgajIbhAI vizeSamAM jaNAve che ke muMbaI khAte chellA ajavALAM phelAve, dIvaDA pragaTAve. 10 mahinAthI svamUtra pracAraka cikitsA maMDaLanI sthApanA karavAmAM AvI che. ane tene lagatuM kendra 14, suraja bIlDIMga vADI, elipha AtaMka jabarajastInAM daMgala, nsTana roDa, muMbaI 13 A ThekANe kholavAmAM AvyuM che ane dareka racatAM jagamAM barbara-jaMgala, aMgrejI mahinAnA pahelA ravivAre teo A kendra upara Ave che premasudhA relAve, dIvaDA pragaTAve. 2 ane aneka prakAranA dardIone teo maphata salAha Ape che. A uparAMta valasADa khAte gayA julAI mAsanI 23mI tArIkhe tyAMnI zahera sudharAIe Apela jagyAmAM padmabhUSaNa zrI yuddha - trAsanA kaThora saMgharSa kalyANajIbhAI vI. mahetAnA zubha haste 'zivAmbu cikitsA kendra jagane mUMjhave toDI saMparka, khelavAmAM AvyuM hatuM. A avasara upara ApaNA arthasaciva zAntimaMtra jagAve, dIvaDA pragaTAve. 3 zrI morArajIbhAI ane zrI cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAranA yuganI AkAMkSA che zAnti, AcArya zrI jhINAbhAI ratanajI desAI (sneharazima) taraphathI zivAbu cikitsAnuM joradAra samarthana karatA Do. parAgajIbhAIne saMdezA maLyA hatA je nIce mujaba che: lokazakitathI karavI krAnti, mAnyavara merArajIbhAIno saMdeze zAnta krAnti saraja, dIvaDA pragaTAve. 4 nyu dilhI, tA0 21-7-67 buddha - mahAvIranA che maMtra, bhAI De. parAgajI, gAMdhI - vinobAnAM che taMtra, tamAro tA0 17mIne patra gaI kAle maLyo. "valasADa jillA zivAmbu-svamUtra cikitsA pracAraka maMDaLa" taraphathI cikitsA kendranuM rAmarAjya prasarAve, dIvaDA pragaTAve. 5 udRghATana tA0 23mIe valasADamAM thaze te jANI AnaMda thayo. A cikitsA paddhati ApaNA gAmaDAMomAM ane nAnA zaheromAM 'mA, hariza vyAsa mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-8. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa. keTa, muMbaI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 7 prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 14 A prabuddha jIvane muMbaI, navembara 16, 1967, gurUvAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 12 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA karI jo ItihAsanI apekSA: samayanI mAMga ("bhUdAna yajJa' mAMthI udbhUta) zuM pariNAma Ave che? adhUro uttara bhale potAnA sthAne ucita . A divase daramiyAna keTalAMya zaheronI dIvAla upara lakheluM hoya, paNa te AMzika yA ekAMgI hovAthI te dvArA rASTrane samAdhAna jovAmAM Ave che; "urdU athavA meta." keTaleka ThekANe urdUmAM lakheluM maLatuM nathI ane rASTranuM samagra jIvana AgaLa vadhatuM nathI; eTaluM ja jovAmAM Ave che te keTaleka ThekANe hindImAM, nahi paNa, bhrama ane kSobha eTalA adhika, vyApaka tathA majabUta e divase rAtrInA samaye janatA" mAM mArI sAthe beThelA keTalAka banI jAya che ke koI paNa praznane koI navA daSTikoNathI jovAvicAramitra dezanI samasyAo aMge jayAre garamAgarama carcA karavA lAgyA vAnI taiyArI lokonA manamAM pedA ja thatI nathI. magajamAM bhAtatyAre mojathI samosA khAtA khAte eka yuvaka hasIne bolyo; "dezanI bhAtanI gAMTho UbhI thAya che ane jayAre e gAMThone netAne Izaro, sAme keTalAya savAla che : A bhASAne savAla keTalAka divasa dalane nAro ane saMkhyAne sahAro maLI jAya che ke tarata ja e pachI UThAvavAmAM Avyo hota te zuM bagaDI javAnuM hatuM? AthI gAMTho sphoTakatA dhAraNa kare che. ema banavAnuM ke hindI paNa eka nahi rahe. maithilI, mAgadhI, bheja buddhimAM kamajora hoya evI vyakitane haMmezA baMdUka ja sUjhe che. tene svayaM koI eka samasyAne buddhipUrvakano ukela maLato nathI, purI, vrajabhASA-sarvanI alaga alaga dhajA pharakAvavAmAM Avaze." tethI dareka praznane antima uttara tene baMdukamAM ja dekhAya che, kAraNa paNa carcAmAM sAmela thavAvALA sarakAranA eka avakAzaprApta adhi- ke e mAnI lete hoya che ke uttara maLe yA na maLe, baMduka vaDe. kArIne abhiprAya taddana judo ja hato. teNe kahyuM: "hindI saMbaMdhamAM praznakartA ane tatkALa prazna paNa khatama thaI jAya che. AvI paribIjuM vicAravAnuM zuM che? sarakArane sApha sApha kahI devuM ke sthitimAM Azcarya pAmavA jevuM zuM che ke pelA sarakArI adhikArInI hindI rASTrabhASA che. Ama kahIne A jhagaDo khatama karI nAkha vAta sAMbhaLIne mArI pAse beThelo bIjo eka yuvaka bolI UThyA ke joIe. jeTaluM vadhAre samajAvavAmAM Ave teTale jhaghaDo vadhavAne. "ApaNA dezamAM dezadrohIo aneka che ane AvA dezadrohIo nAgA lokone samajAve ke bhAratamAM raho. musalamAnone samajAvo mATe eka ja davA che - banduka! A sAMbhaLIne meM pUchayuM ke, "Apa ke A dezane pitAne mAne. madrAsIone samajAve ke kene dezadrohI gaNe che? koI nAma te batAvo !" te te tADukIne hindIne svIkAra karo. kone kone samajAvavuM? muzkelInI vAta e bolyo, "kema nahi? gAMdhI dezadrohI che, pAkistAnane karoDo rUpiyA che ke hindIne rASTrabhASA banAvavAnI tAkAta ApaNA dezanetAomAM emaNe apAvyA. naheru dezadrohI che, jemaNe mahAamAtya banavA mATe che ja nahi. A zakita kevaLa baMdUkamAM che." Ama kahIne teNe lAMbo dezanA bhAgalAne svIkAra karyo. jaFprakAza dezadrohI che, je cInanA zvAsa lIdho ane bolyA: Aje vallabhabhAI paTela nathI." ' hAthamAM bhAratane vecavAne taiyAra thayA che. keTalA jaNAvuM? koNa deza- huM A vAta sAMbhaLatAM sAbhaLatAM vicAravA lAgyo ke prazna drohI nathI?" eka che paNa tene jovA samajavAnA pAsA keTalA badhA che ? ane "ane vinobAjI?" meM pUchyuM. "mUDIvAdIonA-mUMjIra dareka pAsAmAM satya kadAca koI ne koI aMzamAM hoya ja che." patienA- hAthamAM garIbone soMpavAvALA--AthI vadhAre meTo urdU mATe maravAvALA taiyAra che; hindI mATe maravAvALA taiyAra dezadrohI bIjo koI hoI zake kharo?" meM dhAreluM ke te yuvaka kadAca A che; aMgrejI mATe paNa maravAvALA maLI raheze: Aje e bhAgye ja saMta upara te thoDI dayA karaze. koI savAla che ke jenA mATe maravAvALA nIkaLI na Ave. paNa gaIkAlanA hIro --dezabhakatane- Aje dezadrohI kahevA ane keTalA nIkaLaze bhAratamAM bhUkha maTADavA mATe maravAvALA yA te phaTa pUrI garamI ane dhRNA sAthe--A Aje ApaNA dezapremanI maTADavA mATe maravAvALA kasoTI banI beThela che. Azaya e che ke amane game che te ja vAta A daSTithI vicAratAM relamAM beThelA pelA yuvakanI vAta kadAca teNe kahevI joIe, pachI amArI marajI savAre kAMIka hoya ane ThIka hatI, jeNe bhASAnA prazna aMge pitAnI dhRNA pragaTa karI. te sAMje kAMIka hoya. ni:saMdeha A paristhiti ghera cintA upajAvanArI sApha zabdomAM kahI na zakaryo, paNa saMbhava che ke tenA manamAM e che. Ama hovAthI A paristhiti nAbUka karavA mATe jarUra che gaMbhIra vAta paNa rahI haze ke evA prazno paNa mejada che ke je dezane cintananI. paNa AjanA samayamAM cintanane 'mood" - mUDa' - joDavAvALA hoya, toDavAvALA na hoya. paNa e praznone Aje vRtti - konAmAM che? nathI A "mUDa' dIvAla para phAve tevAM sUtro AgaLa kema dharavAmAM AvatA nathI? ane koI paNa praznane tenA lakhanAramAM, nathI relvemAM beThelA carcA karavAvALAmAM. mUDa' badalavAnI sAcA saMdarbhamAM kema vicAra karavAmAM Avato nathI? dareka praznanI koziSa karavI keTalIkavAra rASTranI daSTimAM akSamya aparAdha banI vyApaka bhUmikA che ane dareka bhUmikAne prazna che. rASTrane eka jAya che. paNa kharI rIte A ja sauthI paheluM ane mahattvanuM kAma banAvavo che to bhASA kaI hovI joIe? zikSAne ghara ghara pahoMcADavI che ane A kAma e ja karI zake tema che ke je pote che, tene vikAsa sAthe joDavI che, ane adhikamAM adhika lokone UMcAmAM avirodhI rahIne, lokapriyatAnI paravA na karatAM, lokahitanI vAta UMcI zikSA devI che, te tenuM mAdhyama zuM hovuM joIe? nyAyane karI zake. deza mATe AvA jIvavAvALane navA jamAnAmAM jIvatA sulabha tema ja naitika banAvavo che, te kAnUna kevo hovo joIe? chatAM zahIda mAnavAmAM Avaze. - korTa kevI hovI joIe? cUkAdo kaI bhASAmAM apAvo joIe? enuvAdaka: mULahindI - vagere vagere. samagratAnI bhUmine choDIne prazna aMge vicAra karavAthI ,paramAnaMda zrI rAmamUrti Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 t prabhu jIvana Agamika vaphAdArI? Ama to gayA aMkamAM 'prakIrNa noMdha'mAM pragaTa karela upasaMhAra sAthe A viSayanI carcA samApta karavA dhArelI, paNa muMbaInA sthAnakavAsI samAjanA eka agragaNya suzrAvaka bhAI jayaMtIlAla kasturacaMda mazkArIA taraphathI, uparanA upasaMhAra lakhyA bAda eka carcApatra maLeluM jenI mArAthI upekSA thaI na ja zake. temanA patra nIce mujaba che : muMbaI, tA. 4-10-67 "murabbI snehI paramAnaMdabhAI, ApanA prabuddhe jIvanamAM muhapattI viSe je carcA pragaTa thaI rahI che tenA anusaMdhAnamAM mAruM nIcenuM lakhANa pragaTa karavA vinaMtI che. zvetAMbara AgamAmAM muhapattInuM vidhAna che, jemaNe AgamAne sAcA mAnIne dIkSA aMgIkAra karI hoya ane jemane evI zrAddhA hoya ke Agamika vidhAnA sAcAM che tevA jaina sAdhu - sAdhvIjIoe muhapattI na ja choDavI joIe. muhapattInA tyAga e Agamika vidhAnA pratyenI baeNvaphAdArI che. bIjuM AgamAmAM e paNa vAta Ave che ke khullA mukhe bolAtI bhASA sAvadya che eTale ke pApayukata che. muni khullA moDhe bAlI zake nahi, zrAvakone mATe paNa evuM vidhAna che ke muniAnI sAme pAMca abhigama sAcave. temAM pahelI ja vAta e che ke munionI sAme khullA moDhe bAle nahi, uttarAsana vagere moDhA pAse kapaDuM rAkhIne bAle. zvetAMbara mUrtipUjaka samAjanA sAdhuo mATe te muhapattI hAsyAspada thaI gaI che. teo meTA bhAge khullA meDhe ja bAlatA hAya che. vyAkhyAna paNa khullA mADhe thatAM hoya che. A badhI temanI bhASA sAvadya che, pApayukata che. jo moDhA upara muhapattI bAMdhavAmAM na Ave te mUrtipUjaka samAjanA sAdhu jevI dazA thaI javAnA pUrepUro saMbhava che. Agama pratyenI vaphAdArI mATe ane jIvadayA mATe muhapattI meDhe bAMdhavI e ja jaina munie mATe prazaMsanIya ane hitAvaha che. snehAMkita, jayaMtilAla kasturacaMda mazkAriyA" bhAIzrI jayantilAla mazkArIAnA A patrane huM AvakAruM chuM. kAraNa ke A patrathI mArA vicArone vadhAre spaSTa karavAnI taka temaNe pUrI pADI che. muhapattInI prathA kevA saMyogAmAM zarU thaI haze e vize prabuddha jIvananA tA. 1-10-67nA aMkamAM pragaTa thayela paMDita becaradAsanA lekhamAM bahu sundara saMzodhanAtmaka vivaraNa karavAmAM AvyuM che. e prathA eTale ke muhapattI hAthamAM rAkhavAnI prathA kaMI kALathI cAlI Ave che ane tethI A prathAne ullekha jaina dharmazAstromAM athavA AgamagraMthamAM koI sthaLe karavAmAM Avyo hoya to te svAbhAvika che. muhapattI saMbaMdhe pUrvakALamAM je prathA hatI te muhapattI hAthamAM rAkhavAne lagatI ane vyAkhyAna ApavuM hoya ke koI sAthe vAtacIta karavI hoya tyAre meDhA ADe rAkhavAne lagatI hatI. AgamagrayAmAM koI paNa ThekANe AkhA samaya mADhA ADe muhapattI bAMdhI rAkhavAnI prathA hovAna koI ullekha che ja nahi ema AgamanA abhyAsI paMDita becaradAsane puchAvatAM teo jaNAve che, ane e taddana svAbhAvika che. kAraNa ke e prathA te paMdaramI sadImAM thayelA lAMkAzAhanA vakhata pachI zarU thaI che e aitihAsika hakIkata che. prabuddha jIvanamAM cAlI rahelI carcA mADhA ADe muhapattI bAMdhavAnI prathA saMbaMdhamAM che. A prathAne koI Agamika vaphAdArI sAthe saMbaMdha hovAnuM kalpI zakAtuM nathI. ane A Amika vaphAdArI eTale zuM? koI paNa AcAra rUpe amuka kALe, amuka saMyogAmAM pracalita thayelI prathAno athavA paraMparAnA te te kALe lakhAyalAM racAyalAM dharmazAstromAM ullekha kara tA. 16-11-67 ra vAmAM Avyo hoya eTalA uparathI e prathA athavA paraMparA sarvakoIne sarvakALa mATe baMdhanakartA che--AvA artha zuM Agamika vaphAdArInA che? ane jo ema hoya te e ja AgamAmAM mUrti pUjAnA ullekhA Ave che. e ja AgamAmAM acelaka ( nagna )-- sAdhuonA ullekha Ave che. te Aje e mUrtipUjA zA mATe je varganA bhAI jayaMtIlAla che te sthAnakavAsI saMpradAyane baMdhanakartA nathI lAgatI ? zA mATe upara sUcavela nagnatva zvetAMbara saMpradAyanA sAdhuone baMdhanakartA banatuM nathI ? Amika vaphAdArInA eTalA ja artha hoI zake ke jeo potAne amuka Agamane athavA dharmagraMthane mAnya lekhatA hoya temaNe te AgamamAM athavA to dharmagraMthamAM rahelI tAttvika vicArasaraNIne vaphAdAra rahevuM joIe, paNa te Agama ke dharmagraMthamAM AcAra ke kriyAkAMDane lagatA je koI vidhiniSedhAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM hoya te vidhiniSedhAne trikAlAbAdhita lekhavA evA koI AvaphAdArIno artha che ja nahi, AvA amuka kALe nirmANa thayelA vidhiniSedhAne dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI kasoTIe kasatA rahevuM joIe ane temAM jyAre paNa pheraphAra karavAnI jarUra bhAse tyAre tevA pheraphAro svIkAratAM acakAvuM na joIe. AvA samayAnurUpa pheraphAromAM ja dhArmikatAnA vikAsa ane buddhipUrvakanI Agamika vaphAdArI rahelI che. dA. ta. Agama graMthomAM prabhupUjA karatAM rezamI vasro vAparavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM hoya to Aje paNa te vidhAnane anusarIne jemAM pArAvAra hiMsA rahelI che te rezamI vasronA upayoga jo koI prabhupUjaka kare to te zuM ucita gaNAze kharuM? bhAI jayantIlAlanA bIjo muddo e che ke AgamAmAM e paNa vAta Ave che ke khullA moDhe bolAtI bhASA sAvadya che. AgamanA jANakAra mitrAne pUchatAM teo ema jaNAve che ke AgamamAM AvuM kazuM vidhAna temanA jovAmAM AvyuM nathI, je kAMI vidhAna che te bhASAnA sAvadya ane niravagha evA be prakArane lagatuM che ane te be prakAra khUllA mADhe ke muhapattI vaDe DhaMkAyalA mADhe bAlAyalI bhASAne lAgu paDe che. A vivaraNamAMthI moDhA ADe muhavattI bAMdhavAnI prathAne koI samarthana maLatuM nathI. ane dhAro ke A prathAnuM spaSTa samarthana karatA ullekha AgamanA koI pAThamAMthI maLatA hoya to paNa tenI punarvicAraNAne koI avakAza nathI ema kahI na ja zakAya. mUrtipUjaka sAdhuo muhapattInA yogya upayoga karavAmAM pramAda sevatA hoya ane purANI sabhyatAne anulakSIne tenA yogya upayoga Avazyaka lAgatA hoya te tene lagatA pramAdane temaNe jarUra tyAga karavA ghaTe, paNa te pramAdathI bacavA khAtara covIze kalAka meADhA ADe muhapattI bAMdhI rAkhavAnI koI jarUra mane tA dekhAtI nathI. A te khAsa vAMcavA mATe ja jarUrI evA cazmA ceAvIze kalAka AMkha upara caDhAvI rAkhavA jevI vivekavihoNI prakriyA gaNAya. A carcA sameTI letAM, muhapattIne lagato A prazna chellA be mahinAthI prabuddha jIvanamAM carcAI rahyo che ema chatAM je prathAnuM sadIo thayAM sthAnakavAsI ane terApaMthI saMpradAyanA sAdhu -sAdhvIo ane zrAvaka - zrAvikAe anupAlana karI rahyA che temAMthI koI paNa vidvAna AcArya ke zrutadhara zrAvaka A prathAnA samarthanamAM kazo paNa prakAza pADI zakatA nathI e bAbata aMge mArUM mahad Azcarya ahiM huM pragaTa karuM chuM. zuM A uparathI ApaNe ema sama javuM ke A prathAne aMge kazA paNa UMDo vicAra karyA sivAya kevaLa gatAnugatika rIte ja ApaNe A prathAnuM varSothI anusaraNa karI rahyA chIe ? paramAnaMda Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-67 prabuddha jIvana dharma ane vijJAna (sapTembara mAsamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI yojavAmAM AvelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM amadAvAdanI senTa jheviyarsa kAlejanA prophesara phAdhara vAlesa, saMghanA niyaMtraNane mAna ApIne padhAryA hatA, temaNe be vyAkhyAnA ApelAM temAMnuM eka * vyAkhyAna " dharma ane vijJAna " nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI dharma ne vijJAna vacceno jhaghaDo jUno che. dharmane hAthe vijJAnanuM apamAna aneka vAra thayuM che, ane vijJAna enuM vera vALavAne kadI cUkayuM nathI. dharma parama satyano IjAro laIne beTho che, jyAre vijJAna hareka vAtane buddhinI kasATIe caDAvavAno Agraha rAkhI tene paDakAra ApI rahyuM che. dharmanI pAse darzana ne zrAddhA, aMta[kSu ne bhakita che, jyAre vijJAnanI pAse buddhinI tIkSNa talavAra ja che; ane jema mANasanA AkhA jIvana daramiyAna tenA mana ne hRdaya vacce satata saMgrAma cAle che tema mAnavajAtanA AkhA ItihAsa daramiyAna vijJAnanI zeAdhA ane dharmanA anubhavo vacce kleza thatA Avyo che. jhaghaDo jUnA che paraMtu ApaNA jamAnAmAM eNe vadhu ugra svarUpa dhAraNa karyuM che. vijJAnanA hAtha to badhe ja pahoMcI gayA che. eka tarapha te brahmAMDa sara karI rahyuM che ne bIjI tarapha Adhunika sAdhana - sagavaDo laIne te ghera ghera pahoMcI gayuM che. ApaNA sauthI tejasvI yuvAne vijJAnanA abhyAsa tarapha AkarSAya che, ane gharanA ne skUla - kolejanA e vAtAvaraNamAM eka jAtanI vaijJAnika manevRtti temanA manamAM pedA thAya che: buddhinuM prAdhAnya, bhautika vikAsanuM mahattva, jJAnanuM abhimAna ane dharmanI avagaNanA. e yuvAna tejasvI vidyArthIo vijJAnane varelA ja che, mATe jo dharma ne vijJAna vacce meLa besatA na hoya to dharmanA tyAga karIne teo vijJAnane vaLagI raheze. e che A praznanuM vyavahAru mahattva ane tenI pAchaLa raheluM bhAre jokhama. emAM vijJAnane halakuM pADIne dharmane jaya pokAravAne prayatna keTalAka dharmaciMtako kare che e vAjabI nathI, ane ethI UlaTuM pariNAma AvavAno saMbhava che. Adhunika mAnavIne vijJAnamAM aTaLa zrAddhA che kAraNa ke te roja tenA camatkAro najare jue che. mATe 'vijJAna khoTuM ne dharma sAcA ' e sUtra svIkAravA te taiyAra nathI. A jaTila praznano sAcA ukela dharma ne vijJAnanI maryAdAo ane tenA paraspara saMbaMdhe tapAsavAmAM che. vijJAnanI adbhuta zeAdhA ne pragati chatAM. tenI aneka maryAdAo che e sauthI prathama svIkAravuM joIe, ane sAcA vaijJAniko e pUrA dilathI svIkAre che. traNa saikAo pahelAM nyUTana ane DekArnanI zeAdhAnA anusaMdhAnamAM vijJAnanI AlamamAM evA unmAda prasarI gayA ke jANe brahmAMDanAM sarva rahasyanI cAvI hAtha lAgatI na hoya! nyUTananA niyamothI koI paNa gatizIla padArthanA paMtha bhaumitika vakromAM AlekhI zakAya, ane DekArnanI paddhatie e bhUmitinI AkRtionA abhyAsa bIjagaNitanAM cAkkasa samIkaraNAdnArA thaI zake; mATe AkhuM brahmAMDa thoDAM sUtrAmAM baMdhAyuM ema lAgyuM. paNa e vadhupaDato AzAvAda lAMbA TakayA nahi, ane vijJAnanI sImAonuM bhAna sauthI prathama to vaijJAnikone ja thayuM. jema UMce caDatAM vizALa bhUmikhaMDo dekhAya che tema vijJAnanAM zikharo para caDatAM asaMkhya ne asIma vaNakheDAyelAM jJAnakSetra najare paDe che. 78 gaNitanI vAta laIe te Adhunika ad bhuta zeAdhAnI sAthe sAthe eTalI badhI samasyA UbhI thAya che ke saMzodhakonA manamAM AzcaryanI sAthe namratAnI lAgaNI paNa rahyA kare che. anizrita rahelA prazno, sAbitI vinA rahelAM prameyA, matabhedanA bhAga banelA ukalA - e rojanA anubhava che. gaNitanA saMzAdhana sAmAyikomAM 'A prameyanI javAbadArI lekhakanI ja che' evI taMtrInI noMdha vAMcIne arthazAstra ke rAjakAraNanA vivAdAspada prazna yAda Ave che, ane evI carcAo cAle che paNa kharI. hAla namratA keLavavA gaNitajJAne vizeSa kAraNa maLyuM che te gehelanI aNadhArI zodha che: emaNe sAbita karI batAvyuM che ke gaNitanI koI paNa zAkhAmAM evAM viAnA hoya che ke je sAcAM paNa nathI ne khoTAM paNa nathI, athavA to cokkasAIthI kahIe to te sAcAM che e sAbita karI zakAtuM nathI ne te khATAM che e paNa sAbita karI zakAtuM nathI. ane A pariNAmanI sAbitI pAchI ApaNA yuganI 143 eka ananya khUbI gaNAya che. jANe mANasanI buddhie hAthe karIne potAnI ja maryAdA bAMdhI na hoya ! paraMtu bIjI tarapha dharmanI maryAdAo paNa hoya che. jo dharma evA dAvA kare ke potAnI pAse satya che ane satya zAzvata, sanAtana, paripUrNa hoI emAM kazuM umerI zakAtuM nathI ne badalI zakAtuM nathI te e bhUlamAM AvI gayo. satya sanAtana che ja, paNa e jonAra ne samajanAra ne vyakata karanAra mAnavInI daSTi maryAdita che, mATe emAM paNa namratA ne viveka mATe avakAza rahe che. gaNitazAstrI lAIbnItsa ane dharmAdhyakSa bAsue vacce prakhyAta zAstrArtha daramiyAna bAsuenI mukhya dalIla A AropamAM AvI gaI : tame badalAo che, mATe tame satya nathI.' paNa lAIbnIse javAba ATalA ja saceTa Apyo : 'tame badalAtA nathI, mATe tame jIvana nathI. ' ApaNe satya joIe. te jIvaMta mRta zilAlekha nahi, cetana jJAna joIe, jaDa kriyAkAMDa nahi, satya joIe, dharmamAM zuM mukhya ne zuM gauNa, satyanA jhADamAM kayAM mULa ne kayAM pAMdaDAM e kahevuM saheluM nathI, paNa vijJAna sAthenA samanvayanI daSTie ema sAmAnya rIte kahI zakAya ke jJAnamArganA siddhAMto acala hoya che jyAre bhakitanA AvirbhAva badalAya che. bhakita Avazyaka che, zubha che, kalyANakArI che, paNa bhakitanA UbharAnI sAthe je udgAro nIkaLe, je bhAva pedA thAya, je vidhie cAle e badhA upara vivekanI najara rAkhavI jarUrI che. premanI bhASA judI ane jJAnanI bhASA judI, mATe darekanuM vyAkaraNa samajIne darekanA sAcA artha ghaTAvIe to benI vaccenuM saMgharSaNa ochuM thaze. dharma ne vijJAna vaccenA saMbaMdha mana ne dehanA saMbaMdha jevA che. vijJAna sAdhanA pUrAM pADe che, ne dharma teno ze upayoga karavA joIe e batAve che. vijJAna aNuzakita nirmANa kare che, ne dharma AjJA kare che ke tenA upayoga vinAzaka zastro nahi paNa vidyutazakita pedA karavA mATe thAya. vijJAna mANasanA magaja upara UMDI asara karanAra navI davAo zeAdhe che, ne dharma pharamAve che ke te napho caDAvavA mATe nahi paNa dukhAvAmAM rAhata ApavA mATe vaparAya. vijJAna reDiyone Telivijhana mANasanA hAthamAM mUke che, ne dharma Adeza Ape che ke te dvArA satyanA ja pracAra thAya, jUTha ne veranA nahi. vijJAna e AMdhaLA rAkSasa che; dharma tenAM divyacakSu che. vijJAna vinA dharma pAMgaLA che; dharma vinA vijJAna ghAtaka che. paNa vijJAna sAthe dharma esazakata zarIra ne jAgRta mananI ajaba joDI che. suvikhyAta avakAza - vaijJAnika DaoN. vernera phona brAune amerikAnI senTa lUIsa yunivarsiTImAM maMgaLa pravacana mATe A ja viSaya pasaMda karyo hato, ne potAnA vicArano sAra nIcenA preraka zabdomAM kADhayA hatA : 'dharma ane vijJAna vacce meLa besatA nathI ema keTalAka loko mAne che ane kahe paNa che, paNa evA matane huM vijJAnane nAme ne dharmane nAme khATo, jokhamabharelA ne mUrkhAIbharelA gaNuM chuM. AkhI duniyAne ApaNe mukata kaMThe jaNAvazuM joIe ke vijJAna ane dharma eka ja satyanAM be pAsAM che. vijJAnanI gAdI para bhagavAna birAjaze te ja ApaNA A vijJAna yuganA bhaya ne AzAo vacce mAnavajAtanuM kharuM kalyANa sarjAze. ane bIjA eka mahAna vaijJAnika ne mahAna bhakata, nya saMzodhaka lUI pasTere se varSa pahelAM ucArelA zabdomAM A AkhA praznanA ItihAsa ane ukela samAI jAya che: 'kAcuM vijJAna mANasane nAstika banAve che; jyAre sAcuM vijJAna mANasane bhakata banAve che.' kAcA vijJAna ne kAcA dharmanI vacce virodha hoI zake, paNa sAcA vijJAna ne sAcA dharmanI vacce samanvaya che. khagoLazAstrI keplera, graho - tArAonI gatinA niyamo zodhatA hatA tyAre kahetA: 'huM IzvaranA vicAronA punavicAra karuM chuM.' e bhAvanAthI jo vijJAna brahmAMDanA aNue aNumAM bhagavAnano sparza oLakhe ane bhautika zakitano upayoga adhyAtmanA mArgadarzanathI kare to vijJAna yuga vinAza yuga nahi paNa navanirmANa yuga tarIke mAnavajAtanA ItihAsamAM sthAna pAmaze. phAdhara vAlesa Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 prabuddha jIvana tA. 16-11-67 adyatana rAjakIya paristhiti cethI sAmAnya cUMTaNI pachI dezamAM rAjakIya asthiratA zarU thaI, bIjA pakSe sAthe maLI Coalition Government racavA te A nava mahInAnA gALAmAM vadhatI rahI che. je rAjyamAM bIna- paravAnagI kayAMthI Ape? baMgALanA gavarnara zuM kare? teNe te koMgresI sarakAranI racanA thaI, te saMyukata pakSonI sarakAre kAMIka sArUM pUro baMdhAraNIya mArga lI. ajoya mukarajIne kahyuM ke vahelI take karI batAvaze e AzA niSphaLa gaI che. madrAsa ane orIsAne bAda dhArAsabhA belA ane bahumati dhArAsabhyone tamane Teke che ke nahi karIe te, bIjAM rAjya, jyAM bInakoMgresI sarakAranI racanA thaI che tene nirNaya karo. paNa ajoya mukarajI zenA kare? teNe jaNAvI dIdhuM tyAM, pakSAMtaro, parasparanA vikhavAda ane sattA meLavavAnA kAvA- ke tenI kebIneTa agatyanA kAryomAM rokAela che ane 18mI DIsembara dAvAne kAraNe, rAjyavahIvaTa karatAM potAnAM sattAsthAne koI paNa sudhI dhArAsabhAnI beThaka bolAvavAnI tene pharasada nathI. ajoya bhAge jALavI rAkhavAnA prapaMcamAM ja A sarakArane samaya jAya che. mukarajI ane humAyuna kabIra baMgalA koMgresanA aMbhe, paNa baMgalA - baMgALamAM A paristhiti parAkASTAe pahoMcI che. cauda pakSanA koMgresamAM pakSa paDayA-humAyuna kabIra, De. prapha lla ghoSane Teko ApavA zaMbhumeLAnI A 'sarakAramAM, DAberI sAmyavAdIonuM varcasva jAmyuM che. ane koMgresanA sahakArathI navI sarakAra racavAnA matanA, paNa ajoya zrI ajoya mukarajI ane DaoN. praphulla ghoSa ane temanA sAthIo, mukarajI have prapha_la ghoSanuM moDhuM kema juve? baMgalA koMgresa, bhAratIya DAberI sAmyavAdIonI pakaDamAMthI chUTavA mATe utsuka thayA ane temAM krAMtidaLane eka AgevAna pakSa-tenA tAjetaranA saMmelanamAM bihAranA koMgresane sAtha meLavavAnA prayatna gatimAna thayA. paNa baMgALa pradeza mukhyapradhAna mahAmAyAprasAde saMbhaLAvI dIdhuM ke bhAratIya kAntidaLa koMgresa samiti upara zrI atulya ghoSane kAbu che te dUra na thAya tyAM koI saMjogomAM koMgresa sAthe maLIne kayAMya paNa sarakAra racaze nahi. sudhI A prayoga saphaLa na thAya. tethI, koMgresa varkiMga kamiTInI saMma- bicArA humAyuna kabIra, gavarnara zuM karaze ? mukhyapradhAnanI marajI tithI ane zrImatI IndirA gAMdhInA AzIrvAda sAthe, zrI gulajhArIlAla virUddha dhArAsabhAnI beThaka bolAvI zake? athavA temanA Adeza mujaba naMdA kalakattA gayA. temanI vATAghATonA pariNAme, zrI gulajhArIlAla mukhyapradhAna beThaka bolAvatA nathI mATe tenI kebIneTane baratarapha karI zake? naMdAe pitAnI yojanA jAhera karI jemAM pradeza samitinuM visarjana gavarnara salAha levA dilhI gayA hatA te pAchA AvI gayA che. madhyastha karI, navI kAmacalAu samitinI racanA karI. yejanA pramANe, zrI sarakAra zuM karaze? rASTrapati zAsana lAvaze? koMgresa variSTha maMDaLa-jo ajoya mukarajI pitAnI kebIneTa turata rAjInAmuM Ape ane pachI AvuM kAMI rahyuM hoya te-zuM karaze? kAmarAja ane IndirA gAMdhInA sAmyavAdIone paDatA mUkI, koMgresanA TekAthI navI sarakAranI racanA matabhedo koMgresane asarakAraka rIte kAMI karavA deze? baMgALanI prajA zuM thAya. A yojanA zrI naMdAe jAhera karI ane tenA amalanI ghaDIo Icche che? pratiSThAhIna atulya ghaSanI koMgresa pharI sattAsthAne Ave gaNAtI hatI. A nATaka traNa cAra divasa cAlyuM. paNa zrI naMdAe, evuM keaoya mukarajInI saMyukata maracAnI sarakAra rahe athavA rASTrapatinuM zrI atulya ghoSa ane zrI kAmarAjanI pUrI gaNanA karI na hatI. zAsana? rAjadvArI purUSa sattAnuM A nATaka khelI rahyA che tyAre prajAnI zrI ghoSe sakhta virodha karyo ane zrI kAmarAje madrAsamAMthI vilaMbanI hADamArI, behAlI ane durdazAne pAra nathI. kAyado ane vyavasthAnuM nIti AdarI. samaya vItI gayo ane zrI ajoya mukarajIe have pote nAmanizAna rahyuM nathI. saMkhyAbaMdha kArakhAnAMo baMdha paDayA che ane rAjInAmuM nahi Ape evuM jAhera karI, potAnA asthira mAnasane lAkhe mANase bekAra thayA che. Ubhe pAka ghara bhego karI zakAze ke nahi paricaya Apyo. zrI naMdA, zrImatI IndirA gAMdhI, De. prapha lla ghoSa tenI prajAne cintA che. rAjya sarakAramAMthI nIkaLavuM paDe te DAberI badhAnI bAjI UMdhI vaLI gaI. tyAra pachI nATakane bIjo aMka zarU sAmyavAdIo moTA pAyA uparanA tophAno karaze evo bhaya che. dezanA thayo. zrI kAmarAje baMgALa pradeza samiti kAyama rAkhI paNa prAdezika bhAvi mATe baMgALa moTuM bhayasthAna che. cUMTaNI thAya tyAM sudhI, kAmacalAu samiti, DaoN. praphulla senanA pramukha- hariyANAmAM pradhAnapadanI lahANI thAya che. koMgresane choDI je pade nImI, jemAM zrI atulya ghoSanA sAthIone paNa sthAna koI dhArAsabhya rAva birendrasiMhane TakAvavA temanI sAthe joDAya tene ApyuM. zrImatI IndirA gAMdhIne A parAjaya zrI kAmarAje IrAdA- pradhAnapada maLe che. A nAnA rAjyamAM 32 pradhAne thayA. keTalAka pUrvaka karyo ke akasmAta hato te kahevuM muzkela che. paNa e be vacce dhArAsabhya divasamAM traNa vakhata pakSAntara kare che. hariyANA koMgresa saMgharSa A banAvamAM jaNAI AvyuM. zrI kAmarAjanuM A pagaluM mAtra pharI sattA para AvavA talapApaDa thaI rahI che. hAthaveMtamAMthI bAjI sarI jAya che. dekhAva puratuM hatuM ane thoDA divasa pachI kAmacalAu samitimAMthI - uttarapradezamAM caraNasiMhanuM zAsana keTalAka divasa DolAyamAna De. prapha lla sena ane temanA sAthIoe rAjInAmuM ApyuM ane baMgALa rahyuM. chevaTe temaNe namatuM mukyuM ane sattA jALavI rAkhI--kayAM sudhI? pradeza koMgresamAM zrI atulya ghoSanuM ' rAjya' kAyama rahyuM. pote rAjI madhya pradezamAM zrI dvArakAprasAda mitro chevaTa koMgresanuM netApada nAmuM nahi ApavAnAM kAraNe aMge zrI ajoya mukarajIe paraspara choDayuM. tethI, keTalAka koMgresI dhArAsabhyo, je zrI mizranI johukamIne virodhI nivedana karyA jene temanA DepyuTI zrI jyoti basue barAbara kAraNe koMgresa choDI gayA hatA teo pAchA AvavAne vicAra kare che. te javAba Apyo. zrI ajoya mukarajIe jAhera karyuM ke temanI kebI kAraNe tyAMnA saMyukata daLanA sarakAranI sthiti anizcita banI che. neTamAM evA pakSe che ke je cInanI madada laI dezamAM arAjakatA lAvI vaLI kAvAdAvA ane lAMcaruzvata cAlaze. rahyA che. paNa AvA pakSa sAthe bhAgIdArI cAlu rAkhavAmAM zrI - bihAra ane orIsAnI bIna koMgresI sarakAroe, koMgresanA ajoya mukarajIne zarama nathI lAgatI. tyAra pachI nATakane trIjo aMka AgevAnI rahI sahI pratiSThA nirmULa karavA, tapAsapaMce nImyA che zarU thaze. DaeN. prapha hala joSe kebIneTamAMthI rAjInAmuM ApyuM ane temanA ane banne rAjAnA bhUtapUrva mukhyapradhAna ane anya pradhAna bIjA 17 sAthIo sAthe saMyukata maracAmAMthI chUTA thayA. turata ja sAme gaMbhIra AkSeponAM tahomatanAmAM ghaDayAM che. temaNe mAgaNI karI ke ajoya mukarajInI sarakAre bahumatI gumAvI che - keraLamAM vividha pakSanA racAyelA nAMbudrIpAda sarakAranA AMtaane teNe rAjInAmuM ApavuM joIe athavA tene baratarapha karavI rika matabheda ugra svarUpa laI rahyAM che. keraLamAM baMgALa karatA sAmyavAdIonI bahumati ane varcasva ghaNuM vadhAre che. tyAM paNa joIe. koMgresanA TekAthI rDo. praphulla gheSa sarakAranI racanA karavA sAmyavAdIo potAnI rItarasama pUrI rIte ajamAvI rahyA che tatpara thayA, paNa atulya ghela, praphulla ghoSane Teke kema Ape? ane temanI nIti ane kAryapaddhati na svIkAre teo sAme dhAkakAmarAja, atulya ghoSanI saMmati vinA, baMgALa pradeza koMgresane dhamakI ane bIjA upAyo ajamAve che. malayAlama manAramAM jevA che ke Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-17 prabhu prasiddha vartamAnapatra je sAmyavAdIonuM kaTTara virodhI che tenA upara be vakhata humalAo thayA. baMgALa peThe keraLa dezanuM bIjuM bhayasthAna che. daramyAnamAM, mahArASTra - mAyasAranA sImA jhaghaDAoe ugra svarUpa lIdhuM che. mahAjanapaMcanI racanA thaI tyAre banne rAjyoe svIkAryuM hatuM ke paMcanA nirNaya banne svIkAraze ane te bAMhyadharI upara ja A paMca nImAyuM hatuM. paMcanA ahevAla bahAra paDe te pahelAM thADA divaseA agAu paNa zrI nAyaka ane zrI nIjilagappAe jAhera karyuM hatuM ke banne rAjya paMcanA nirNaya svIkAraze. paNa have mahArASTrane belagAma na maLyuM . eTale nAyaka sarakAra pharI beThI ane saMyukata mahArASTra samitie ugra AMdolananI dhamakI ApI che. mahArASTra keMgresa ane saMyukata mahArASTra samiti ekamata che ke mahAjanapaMcano ahevAla asvIkArya che. mahArASTra koMgresa zAntipUrvaka rIte virodha karavAnuM kahe che, samiti game te kahe. banne eka bIjAnA sahakAramAM che. mAtrAnA ja phera che. pAtAne managamatuM na thAya tyAM sudhI taTastha paMcAnA nirNaya paNa na svIkAravA e mahArASTranuM dhAraNa rahyuM che. madhyastha sarakAra ane kaoNMgresa mAvaDI maMDaLa keTaluM makkama rahI zake che te jovAnuM rahe che. zikSaNanA kSetre arAjakatA cAlu rahI che. ane zikSaNanA mAdhyamane prazna laTakato rahyo che. have AvatI sAla tenA aMtima nirNaya levAze tema jAhera thayuM che. aMgrejI, hindI ane prAdezika bhASAonA hImAyatIo vacce bhAvi peDhInA zikSaNano kaccaraghANa vaLI jaze. AvI rAjakIya asthiratA che tyAre Arthika kaTokaTI paNa ochI nathI, cAmAsu sArUM gayuM che te rAhata che paNa vadhatI jatI moMghavArIne aTakAvI nahi zake to A rAhata bahu kAmayAba nahi thAya. madhyastha sarakAranI Arthika nIti umatabhedanuM kAraNa rahI che. dasa muddAnA kAryakrama upara jabalapuramAM bhAre saMgharSa thaze ema dhAraNA hatI. paNa mevaDImaMDaLa A saMgharSa kunehathI atyAra puratuM ThelI zakela che. be nkonuM ane sAmAnya vimAnuM rASTrIyakaraNa, rAjAnA sAlIyANA, vigere praznA upara chevaTanA nirNayA mulatavI rAkhyA che. zrImatI IndirA gAMdhIe jAhera karyuM ke dasa muddAnA kAryakramane sarakAra svIkAre che paNa tenA amalanI gati ane prakAra sarakAra upara cheDavuM joIe. zrI morArajI desAIe jaNAvyuM ke, vimAnuM rASTrIyakaraNa siddhAnta tarIke svIkArAya che. ba nko mATe sAmAjika aMkuzA vadhAravAmAM Avaze ane te saphaLa nahi thAya to rASTrIyakaraNa thaze. rAjAonA sAlIyANA mATe temanI sAthe vATAghATa karavAnuM nakkI karyuM, teTale darajje zrI cavhANane namatuM mUkavuM paDayuM. uddAma ane madhyama vicArasaraNIvALAone bannene rAjI rAkhavAno prayatna thayo. pariNAme anizcitatA UbhI rahI. kadAca makkama ane AkharI nirNayA koMgresanA mevaDI maMDaLa mATe temanA potAnA AMtiraka matabhedone kAraNe, zakaya nathI. paNa tethI paristhiti sudharatI nathI. udyogapatie IndustrialistmAthe laTakatI talavAra UbhI rahI ane hImmatapUrvaka lAMbAgALAnI koI yojanA karavAnuM koIne mana na thAya tema rahyuM, baeNnkonA sAmAjIka aMkuzo kevuM svarUpa leze ane tethI koI lAbha thaze ke nahi te jovAnuM rahe che. AvA saMjogAmAM, nANAMpradhAna zrI. mArArajIbhAI desAI, AtmavizvAsathI, temanA videzanA pravAsamAM tathA dezamAM pravacanAmAM ujajavaLa bhAvinI AzAno saMcAra karavA bhagIratha prayatna karI rahyAM che. temanA upadezanI keTalI asara thAya che tenuM mApa kADhavuM agharU che. bIjo agatyano prazna kaoNMgresanA pramukhapadanA che. zrI kAmarAjanI mudata pUrI thAya che. keMgresanA baMdhAraNa mujaba be TarmathI vizeSa koI vyakita pramukhapade cAlu na rahe. zrI kAmarAjanI cAlu rahevAnI IcchA hoya tema jaNAya che, paNa kaoNMgresa varkIMga kamiTI sarvAnumate vinaMti kare te. AvA saMjogo jaNAtA nathI. zrImatI IndirA gAMdhI ane temanA sAthIdAro enI tarapheNamAM nathI. zrImatI gAMdhI ane zrI kAmarAja vacce aMtara vadhyuM che. zAsaka pakSanA pramukha ane te ja pakSanA vaDA pradhAna vacce sumeLa hoya te IcchavAyogya che. zrImatI IndirA gAMdhI peAtAne anukULa evA pramukhanI zodhamAM hoya te svAbhAvika che. sAnI kheMcatANa sArA pramANamAM jaNAya che. kAMI nahi / zrImatI gAMdhI upara aMkuza rAkhavA jamaNerI baLA jIvana iru peAtAnA pratinidhine A sthAne lAvavA IcchA rAkhe che tema lAge che. zrI sadobA pATIla ane zrI atulya ghoSa A prayatno karI rahyA che. zrI mArArajIbhAIe potAnA abhiprAya jAhera karyo nathI. paNa vaDApradhAnapada mATenI be cUMTaNI pachI, zrI merArajIbhAI ane zrI kAmarAja vadhAre najIka AvyA che tema kahevAya che. bIjI bAju ema kahevAya che ke zrImatI IndirA gAMdhIe potAnuM sthAna vadhAre sthira banAvyuM che ane kAMIka hIMmatapUrvaka pagalAM levAnI sthitimAM che. AvA sthira sthAnone asthira thatAM bahu vAra nathI lAgatI, paNa atyAre te zrImatI gAMdhI zrI naMdAne A pada mATe Teko ApatA hoya tema saMbhaLAya che. to zrI pATIla kadAca umedavArI kare. zrI pATilanA keTalAka bInajavAbadAra pravacano temanI netAgIrImAM vizvAsa pedA kare tevA nathI. zrI kAmarAjanI zakitanI maryAdAo jaNAI AvI che. nahera nA avasAna pachI, netAnI cUMTaNImAM be vakhata saphaLatApUrvaka kAmagIrI bajAvI tethI temanI pratiSThA jAmI. paNa cothI sAmAnya cUMTaNIe batAvyuM ke dezamAM te zuM paNa temanA potAnA rAjamAM paNa temane prajAsaMparka ghaNA ocha che. bhASAnI maryAdA temanI moTI che. temanA vicAro prajA jANatI nathI. temanA taraphathI koI mArgadarzana maLatuM nathI. temane ja cAlu rAkhavAmAM Ave to kaoNMgresanI netAgIrInI meATI khAmI vadhAre ughADI paDaze. paNa prajAmAM Adara pAme ane vizvAsa meLave evI prabhAvazALI vyakitao atyAranI keMgresamAM zAMdhavI paDe tema che. bIjI tarapha bhAratIya krAntidaLa kAgresa cheADI gayela vyakitaAne pakSa, svarUpa le che. hariyANA, madhyapradeza vigere sthaLAmAM janasaMdha jora kare che, jema keraLa, baMgALamAM sAmyavAdIo joramAM che. AvA rAjakIya takhtAmAM, dezanA hitamAM kAgresanA AgevAne vadhAre sahakArathI kAma karI chevaTa madhyastha sarakAra sthira rAkhI zake to dezanI sevA karI gaNAze. 12-11-67 cImanalAla cakubhAI zAha zivAmbu-cikitsAnA pracAraka Do. parAgajI desAInA patra " prabuddha jIvana' nA gatAMkamAM " zivAmbu - cikitsAnA mATe anurodha : vaijJAnika saMzAdhana " e mathALA nIce pragaTa thayelA lekha aMge, te lekhanA lekhaka DaoN. parAgajI desAI taraphathI nIce mujabano patra maLyo che: valasADa, tA. 4-11-67 savinaya : ApanA taraphathI prabuddha. jIvana " nA tA. 1-11-67nA aMkanI kopI maLI te mATe ghaNo AbhArI chuM. e aMkamAM zivAmbu cikitsA bAbata " paripatra pragaTa karI janatAnI bhAre sevA bajAvI che te mATe Apane aneka dhanyavAda ghaTe che. " " paripatra upara nIcenA mahAnubhavonI sahIo che" ema jaNAvyuM che temAM gerasamaja thaI che, je dUra karavAnI jarUra che. A 'paripatra' aMgrejI chApAmAM pragaTa karavA mATe mekalI ApavA taiyAra karyo hato. enA upara dezanA sanmAnita AgevAna mahAnubhavAnI sahIo hoya to tenA chApAnA taMtrI sAhebA para sAro prabhAva paDe ane te pragaTa karavAmAM muzkelI Ave nahi e hetuthI AvA mahAnubhavonI sahI mUkavAnI saMmatI meLavavA mATe eka "phAravarDIMga leTara " sAthe e paripatra temanA para mokalavAmAM AvyA hatA. tenA para nIce jaNAvelAM mahAnubhaveAe sahI mukavAnI saMmatI ApI hatI :-- " zrI. ravizaMkara mahArAja, munizrI saMtabAlajI, paMDita sAtavaLekarajI, zrI ucharaMgarAya Dhebara, zrI kalyANajI vi. mahetA, ane zrI bApAlAlabhAI vaigha. bAkInA ucca kakSAnA zrI DaoN. rAdhAkRSNana, zrI IndirA gAMdhI, vigerenI saMmatI AvI nahIM, eTale e paripatra chApAmAM prasiddhi mATe mokalavAno vicAra paDato mUkayo ane AmajanatAmAM ja e cakitsA lokapriya karavA mATe prayAsa karavA nakkI karyuM. ane tadnusAra valasADa jillA '"zivAmbu cikitsA pracAraka maMDaLa " nI sthApanA karavAmAM AvI che. ', Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 prabhu jIvana zabapUjA Wan (DA. IndracaMdra zAstrInA 'saMskRti ke bhUta' e pustakamAM saMgrahita thayelA eka lekhanA nIce gujarAtI anuvAda ApavAmAM Ave che.-taMtrI) jIvana eTale zarIra ane AtmAne saMbaMdha. jyAM zarIra eka sAdhana che ane AdhyAtmika vikAsasamAM sahAyatA kare che, tevA vyakitatvane prANavAna athavA sAtvika kahevAya che. bIjI bAju, jyAM zarIra sAdhana maTIne sAdhya bane che. tyAM AtmAnI upekSA thavA lAge che, cetanAne badale jaDanI-jIvananA badale mutyunI pUjA thavA mAMDe che. vyakitanI jema dharma, rAjakAraNa, samAja vagere badhA kSetramAM pUjAnA baMne rUpa jovA maLe che. je dharma eka vAta lakSamAM rAkhIne cAle che ke 'jaDa' 'cetana"ne mATe che athavA karmakAMDa ane vezabhUSA vagere vAtA AtmAnA vikAsa mATe che temaja sAthe ne sAthe jyAre paNa ema lAge ke bAhya kriyAo AtmAnA vikAsamAM harakata UbhI kare che ane mithyA ahaMkAra tathA rAgadveSa vadhAre che tyAre paristhiti pramANe kriyAkAMDane je dharma badalavA ke chADavA taiyAra rahe che--evA dharmanI zakita kSINa thatI nathI. bIjI bAju je dharma rUDhi ke paraMparAnA nAme karmakAMDane mahattva Ape che, tenI prANazakita kSINa thatI jAya che; AtmasAdhanAne badale ahaMkArapeASaNanA mArga banI jAya che, prANanI jagAe zabanI pUjAnI zarUAta thaI jAya che. kAzmIramAM hajharata mahamadanA vALanA prazna upara kaubhAMDa racAI gayuM. mahamade paramAtmA para vizvAsa ane vizvabaMdhutvanA saMdezA jagatane Apyo hato, eNe potAnA zarIra, vastra athavA bIjI koIpaNa jaDa vastunI pUjA karavAnuM kayAreya paNa kahyuM nahotuM. jaDa vastuonI pUjAne IslAma dharmamA nAstikatA gaNI che, paraMtu IslAmano jhaMDo laIne pharavAvALA loko mahamadanA vALane mATe paDozInA gaLA kApavA taiyAra thaI gayA. cetanAnA badale zabanAM pUjArI banI gayA. manamAM prazna UThe che ke evA lokone sAcA arthamAM musalamAna kahevA ke nahIM! khristI dharmamAM cArasA varSa agAu phrAnsisa jheviyara nAmanA eka saMtapuruSa thaI gayA. gAvAmAM emanI lAza rAkhavAmAM AvI che ane amuka samayane gALe e lokone batAvavAmAM Ave che. enAM darzana karavA lAkhA khristIo bhegA thAya che. Izu khriste du:khIonI sevA karavAnA ane zatrune paNa gaLe lagADavAnA saMdeza Apyo hato, paraMtu temanA anuyAyIyA mATe Aje saMta TrAnsisanI lAzanuM jeTaluM mahatva che eTaluM IzunA saMdezAnuM rahyuM nathI. bhagavAna buddhane eka dAMta sAMcInA khaMDeromAMthI maLI Avyo hatA. aMgreja sarakAre ene IMglAMDa laI jaIne laMDananA eka saMhAlayamAM rAkhyo. bhArata svataMtra thayA pachI koI aNameAla khajAnAnA rUpamAM e dAMta bhArata khAte pAchA lAvavAmAM Avyo. eka varSa sudhI bhAratamAM ene TheraThera pheravavAmAM Avyo. jagAe jagAe enuM svAgata saraghasa kADhavAmAM AvyuM ane sAMcInA vihArane jIrNoddhAra karAvIne bhAre sanmAnapUrvaka e dAMtanI tyAM sthApanA karavAmAM AvI. A dAMta eTalA mATo che ke keTalAka vidvAnonI evI paNa mAnyatA che ke te manuSyanA hoI ja na zake, A ja pramANe paTaNAnA myujhiyamamAM eka mastaka rAkhavAmAM AvyuM che. kahevAya che ke te buddhanA mukhya ziSya sAriputranuM che. paraMtu prANIzAstrIone emAM paNa zaMkA che. temanI evI dhAraNA che ke manuSyanI khoparI A prakAranI hAI zake nahIM, e game te hoya, bhagavAna buddhanA saMdeza hato ke dareka vyakita peAtAnI buddhithI vicArIne cAle. emanI evI IcchA na hatI ke loko emanI vAtone samajyA vicAryA vinA mAnI le. to paNa temanA tA. 16-11-17 Wan anuyAyIo dAMta ane khAparIne AvuM mahattva kema ApatA haze e vAta samajamAM AvatI nathI. bhAratIya saMskRtimAM zabane bALavAnA rivAja che. enI pAchaLa evA khyAla rahelA che ke je zarIramAMthI AtmA cAlI gayA ane je zarIrano upayoga rahyo nahIM tene surakSita rAkhavuM na joIe. evuM zarIra bhUtapretane aDDo banI jAya che. vyakitagata rIte zabane bALavAnI prAthA che kharI, paNa sa~skRtinA viSayamAM evI prathA nathI. je vAtonI upayogitA pUrI thaI gaI hoya tevI vAto paNa ahIM ghUMTayA karavAmAM Ave che. prAcInatAnA bahAne arthahIna vArtAne mANasanA dimAga para lAdavAmAM Ave che. e rIte saMskRtinuM zaba ApaNA jIvanane gherI rahyuM che ane navI prANazakitanA saMcAramAM avarodha karI rahyuM che eTaluM ja nahI, A zabAnA AdhAre keTalIye jUnI mAnyatAo phAlI rahI che ane bhUtapretonI jema sAmAnya mAnavIne DarAvI rahI che. ema lAge che ke jANe A zabAnI pUjA nahIM karavAthI A bhUto ApaNane khAI jaze; navI vAtanA vicAra suddhAM karavAmAM bhaya lAge che. dharma eka dIpaka samAna che, agnizikhA jevA che, jene prakAza cAre bAju phelAI rahyo che. tela ane vATa pratikSaNa potAnI jAtanI AhUti ApIne e prajavalita rAkhe che. mATInuM koDiyuM jemAM tela ane vATa rAkhavAmAM Ave che e mAtra dIpakanA bAhya AdhArarUpa che. A AdhAra saunuM, cAMdI, pittaLa athavA bIjI koI paNa dhAtunuM hoI zake che; paraMtu jo mATInA dIvA pragaTAvanAro evA Agraha rAkhe ke senAnA satramAM pragaTAlevI jayota prakAza ApI zake nahI athavA sonAnA pAtramAM dIvA pragaTAvanArA agnizikhAnI upekSA karIne potAnA suvarNapAtra viSe garva kare tA baMnene jaDapUjaka kahevA joIe. baMne, prakAzane choDIne aMdhakAramAM bhaTake che, baMne, satyathI dUra jaI rahyA che ane prakAzane badale ahaMkAranI upAsanA karI rahyA che. AtmAnI sAdhanAmAM bAhya AcAranuM sthAna (dIpaka jemAM jalI rahyo che te) pAtranA jevuM che. e jyota pragaTAvavAnA dAvA koI bhagavA vastra paherIne kare che, koI sapheda kapaDAM paherIne kare che, koI jaTA vadhArIne kare che, koI mAthuM muMDAvIne kare che te koI jAte vALane lAca karIne kare che. paraMtu jo AtmAnI jyota pragaTe nahIM to badhuM ja vyartha che. pAtranI utkRSTatA ke hInatAnA mApadaMDa jyoti che. pAtranuM potAnuM kazuM mUlya nathI. jyoti na hovA chatAM paNa pAtrane mahatva ApavuM e ja zabapUjA che. tela athavA battInA sthAne ApaNe sAdhanApaddhatione mUkI zakIe ke je AtmAnI malinatAne dUra kare. koI ghInA dIvA kare che. to koI telanA, athavA koI mINabattInA upayoga kare che. prakAza prApta thatA koIne paNa heya-tyAjya kahI zakAya nahi. dareka vyakitane potAnI sagavaDa pramANe koI paNa vastunA upayoga karavAnI chUTa che. A ja pramANe AtmAnI jyAtine prajavalita karavA mATe koI svAdhyAya ka2e che,koI dhyAna kare che, koI dInadu:khIonI sevA kare che te koI tapasyAnA mArga apanAve che. jarUrI e che ke vyakita kAya ane mehanI vATane bALyAM kare. vATa jeTalI vadhAre baLaze eTalA prakAza paNa vadhAre maLaze. ethI ulTuM jeTalI vATane bacAvyA karaze teTalI prakAzanI mAtrA ochI thatI jaze. prakAza maLavA chatAM paNa bIjAnA tela athavA vATanI nindA karavI e ekAntavAda che, mithyAtvanuM rUpAMtara che. parantu sAdhAraNa rIte ema jovAmAM Ave che ke ApaNe ahaMkArane dUra karavAne badale siddhAMtonI ADa laIne ahaMkAranuM pANa karIe chIe, dharmAcAryomAM peAtapeAtAnA siddhAMtAnI utkRSTatA sAbita Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-267 karavAnI hariphAI cAlI rahI che. siddhAMtAne jIvanamAM UtAravAnI eTalI cintA nathI hotI jeTalI Dhola vagADIne bIjAne cUpa karavAnI hoya che. A rIte siddhAMta AtmAnuM AvaraNa banIne ahaMkArane puSTa kare che, jIvananuM prerakatattva banatuM nathI. vAstavamAM te siddhAMta game tevA mahAna hoya, jyAM sudhI jIvanamAM UtaratA nathI tyAM sudhI tenuM kazuM mUlya nathI. evA siddhAMta niSprANa-zaba jevA hoya che. dAkhalA tarIke, anekAntanA siddhAMta laI zakIe, A evA siddhAMta che ke je jhaghaDAo miTAvI zake che. anekAntavAdanA artha evA thAya che ke ApaNe ApaNI mAnyatA athavA daSTikoNa bIjA para lAdavAne badale enA dRSTikoNa samajavAno prayatna karIe. enuM ja nAma samatA che, ke je jaina sAdhanAnuM eka mAtra lakSya che. paraMtu jo koI samatAnA dAve! karavA chatAM paNa peAtAne bIjA karatAM UMcA samaje che, vAte vAte sAmAne patita athavA zithila kaheto hAya, to te samatAne badale viSamatAnA mArga para cAlavA mAMDe che, moDhethI samatAnuM raTaNa karavA mAtrathI samatAnA upAsaka banI zakAtuM nathI. samatAnI upAsanA e ja sAmAyika che. e jaina sAdhunuM jIvanavrata che. uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che ke zramaNano artha che samatAnA upAsaka. samatAnI upAsanA mUkI denAra potAnI jAtane bhramaNa kahAvI zakatA nathI. A samatAnI zaba-pUjA che, cetanapUjA nathI. zuddha jIvana anekAnta sAmAne daSTikoNa samajavA para bhAra mUke che. lAkazAhInA yugamAM A vAtane bhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che ke dareka vyakitane potAnA vicAro pragaTa karavAno pUro adhikAra che. paraMtu vAstavika paristhithi judI ja che. ApaNe ema ja IcchIe chIe ke loko bIjA koInuM sAMbhaLe nahIM. dhArmika jagatamAM ema sajAvavAmAM Ave che ke virodhI vicArone sAMbhaLavA e mithyAtva che, pApa che. dharmamAM zraddhA rAkhanArI dareka vyakitane A pApathI bacAvavI joIe. sAvadha rahevA chatAM paNa jaoN virodhInI vAta kAne paDI jAya to tene hRdayamAM sthAna ApavuM na joIe. e vAtenA guNa jovAne badale mAtra doSa ja jovAno prayatna karavA joIe. samyaka tvanI rakSAne nAme karavAmAM AvanAro A prayatna anekAntane badale ekAntavAdanI upAsanA che. jaina pari bhASAmAM Ane mithyAtva kahevAya che. ApaNe dararoja sarvamaitrInI bAMga pukArIe chIe, mitratAnA artha che bIjAMo pratye tiraskAranA badale premanI sthApanA, paraMtu jo ApaNe ApaNA sAthIonA doSa pragaTa karavAmAM lAgIe chIe, to mitratAnA dAve! hAMsI che, eka naryo daMbha che. e rIte ApaNe potAnI jAtane ThagIe chIe. je vyakita roja savAre sAMje sAcA dilathI mitratAnA dAvA kare che tenA manamAM koInA paNa viSe tiraskArane bhAva pedA thatA nathI. e badhAMnA prema ane Adara karaze, doSane bhUlIne guNa grahaNa karavAnA prayatna karaze. enA vagara mitratAno dAvo kevaLa zaba--pUjA che. gujarAtI anuvAda: nirUbahena subodhabhAI zAha mULa hiMdI: Do. IndracaMdra zAstrI bhalasudhAra (1) tA. 16-9-97nAM prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayela 'nyAyamUrti narendra nathavANI--sanmAna saMmelana' e mathALAnA lekhamAM 'gadAra pArTIvALA lAlA haradayALa' ema chapAyela che temAM 'gaTTAra' ne badale ' gadara ' vAMcavA vinaMti che. gaTTAra eTale dezadrohI ane gadara eTale krAnti. zabdonA artha viSe gerasamajutInA kAraNe AvI gaMbhIra bhUla thavA pAmI che. (2) tA 1-9-67nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela 'jana dharmanuM hArda ' e lekha uparanI taMtrI noMdhamAM ema jaNAvyuM che ke e e mULa hiMdImAM lakhanAra zrI puraNacaMdra zyAmasukhA che ane tenA aMgrejI anu vAda zrI gaNeza lAlavANIe karyo che. vastuta: e mULa lekha hiMdImAM nahi paNa baMgALImAM che. ATalI bhUla sudhArI levA vinaMti che. taMtrI. 147 amaranAtha (1966 nA oNgasTa mAsanA 'navanIta'mAMthI sAbhAra uSkRta) vIza varSa pahelAMnA A pravAsa pachI yAtrA mArganI paristhiti badalAI che, paNa eno AnaMda haju paNa ghaNA kaSTasAdhya ane eTalA anupama rahyo che. 22mI julAInI savAre pAMca sAthIo pahelagAmathI amaranAtha javA upaDayA. aDadhAeka mAIla jatAM ame gAma bahAra nIkaLI gayA, ane dazyonI paraMparA zarU thaI. pahelagAmathI caMdanavADI sudhInA pahelA ATha mAIla sudhInA pradeza khUba jhADIvALA ane suMdara che. DAbA hAtha paranA patharALa pahADanI dhAre dhAre rastA cAlyo jAya che. jamaNA hAthe sAthe sAthe UMcI dizAmAM nALuM vahyuM jAya che. nALAMnI pAchaLa khIcokhIca cIDanAM UMcA vRkSeAthI chavAyelA pahADa UMcuM ne UMcA vadhato jAya che. vadhatA divasanI ane caDhANanI garamImAM rastAnI jhADI atyaMta zItala ne mIThI lAge che. caMdanavADIthI ekAda pharlIMga para ja pissunA ghATa zarU thAya che. rastA patharALa ane caDhANa khUba AkaruM che. ghATa caDIne paMda2eka miniTa thAka khAdho. ahiMthI mAIleka AgaLa vadhIne cAre tarapha najara pheravatAM paheluM lakSa pAchaLanA AkAza tarapha gayuM. pissunA ghATa pAchaLanI khINa upara sapheda ane vAdaLI raMgamAM sUryanA teje bhAre raMgakhela karyo hato, jamaNA hAthe pahADa para hima jAmI paDayo hato, DAbA hAtha para garavA geru raMganA UMcA pahADonI ToceA vAMkI vaLIne mAthe jhaLu bI rahI hatI ane sAme dU2 62 AchA jA'balI, gerU, bhUkharA ane pRththariyA raMganA nirmaLa pahADa zeAbhI rahyA hatA. enA badhA raMge AchA ane saumya hatA ane kAyA varavI chatAM nirmaLI nIrogI hatI. A pahADa para vanaspati nathI chatAM saundarya che, ane bhavyatA che chatAM karAlatA nathI. AgaLa vAyujana pahoMcatAM amane khabara paDI ke A te e ja pahADa, jene khALe vAyujana paranuM zeSanAganuM suMdara lIlamaraMgI sarovara khelI rahyuM che. DAbA hAthe garavA geru raMga cAlyA AvatA hatA. A saMsArathAkyA prANahIna saMnyAsIne gerU na hatA, paNa AtmatejanI prakharatAnA tejavI gerU raMga hatA. ahiMnA pahADo DavA chatAM suMdara ne bhavya che. dIrghakALanA rogamAMthI mukata thayela kRza chatAM naravA dehanuM jevuM ojasa hAya che tevuM ojasa. A pahADomAM che. barAbara namatI saMdhyAe ja zeSanAganA sarovara para amArI pahelavahelI daSTi paDI. najIka jatAM gayAM tema sarovaranuM darzana khulatuM gayuM ane vadhu ne vadhu suMdara lAgatuM gayuM. sarovara khUba ramaNIya lAge che ane lIlamanA AchA svaccha raMgaprakAzathI era zAbhI rahe che. saumya raMga-vibhUSita pahADane khoLe ramanuM AvuM lIluM nirmaLa sarovara ! keTaluM mane hara ! ene kAMThe rahI javAnuM mana thaI jAya che. ThaMDI tIvra hatI. vAyuna enA vIMjhAtA vAyu ane ThaMDI mATe jANItuM che. ahiMnA susavATA mAratA pavanamAM taMbuo paNa taNAI jAya che. bahAra najara nAkhatAM dhUmmasa gheruM hatuM, paNa pAchaLathI caMdra dhUmmasane UjaLuM banAvato hato. koI koI vAra caMdra kSaNika darzana paNa daI jato hato. bAjunA pahADa mAthenA hima para caMdrateja paDatAM enuM zItala teja khIlI UThatuM hatuM. vAtAvaraNa zAMta, ekAMta, zItaLa ane gADhA sUcanabharyA maunathI bhareluM hatuM. mAnavacitta A badhAM sAthe ekarUpa thaI javA kheMcAya tenuM rahasyabhita vAyumaMDaLa jAmyuM hatuM. rAtre taMbU barAbara baMdha karIne sau sUtAM hatAM, paNa ThaMDI taMbUne dAda de tevI na hatI. rAtre jyAre jAgatA tyAre bahAra nIkaLIne Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 prabuddha jIvana tA. 16-11-67 . AsapAsanI prakRtinI suMdaratAne joI Avato hato. sAme ja raheluM sarovara, bAjue rahelA pahADa para hima, mAthe ghUmI rahelAM vAdaLa, ane vAdaLa uparathI prakAzI rahelA ane temAMthI pragaTavA mathata zaziyara : A badhuM madharAtanI nIravatAmAM khUba kavitAbharyuM ane rahasyamaya lAgatuM hatuM. vAtAvaraNanI gUDha, bolatI mUkatA sAthe citta ekalIna thaI jatuM hatuM. * rAtre samaye samaye AtazanA raMga palaTAI gayelA mAlUma paDatA hatA. savAre cha vAgye UThaze tyAre, sarovarane sAme kAMThe pisyunA ghATa para caMdra AthamuM AthamuM thaI rahyo hato. sAva kSitija para aDadho vAdaLamAM dabAye hatuM ane uparane ardha prakAzI rahyo hate. jotajotAmAM vAdaLa vadhatAM enAM chellAM kiraNo pheMkate rAMdra adazya thaI gayo ane pAchaLa vAdaLamAM raMgenI pUrato gayo. pAchA AsamAnathI ' pRthvI para. rAtri kAvyamaya ane romAMcaka hatI. rAtre amArA sAmAnanA ghaDA dUra pahADomAM bhAgI gayA hatA. A paNa kAvyamaya binajavAbadArI ja gaNAya ne? gheDAe paNa kAvya jhIlyuM hatuM. paMcataraNI bhaNI prasthAna karatAM zarUAtathI ja doDha-poNA be mAIla khUba caDhANa Ave che. TheTha pisyunA ghATanI TocethI je pahADa mAruM AkarSaNa karI rahyo hato tene ja jamaNA hAtha para sAthe rAkhIne amAre mArga upara caDhe che. A ja pahADa ghoDAnI nALanA AkAre vaLIne caDhANa daramiyAna sanmukha paNa maLatA hatA. A sAmenA bhAganI khUbI vaLI anokhI ja hatI. e jhINI | kArIgarIne Adarza namUne hatA. e jotAM ja, dakSiNa bhAratanAM madhurA zailInAM maMdironI kArIgarInuM smaraNa thaI AvyuM. A pahADanI rekhA rAjane madurAnAM maMdironI rekhA vaccenuM sAmya kharekhara AzcaryakAraka hatuM. enI bAjue, pahADanA vaLAMka pAse, AsapAsa verAyelA hima vacce eka mahAkAya hima-zamyA patharAyelI paDI hatI. A kArIgarIvALe pahADa bahu najIkathI evo suMdara nathI lAgatuM, enI rekhAmAM kharabacaDApaNuM lAge che ane AvaDI moTI vastu bahu najIkathI jovAthI keTalIka rekhA pakaDI zakAtI nathI. paNa jarA dUrathI A ja pahADa keTalA surakha lAge che ! A mahAkAya pahADanuM sarjana e virATa prakRtinuM sarjana hatuM. virATa prakRtinA rekhAMkanane paTa paNa vizALa hoya che ane ene anurUpa e ja aMtarethI jyAre ene pUrNa sauMdarya ane prabhAvamAM nihALo che tyAre e pahADomAM saumya pratibhA ane prasthira virakatatA mUtimatta thayelI bhAse che. AgaLanA pahADomAM kevaLa ekAMtika mukata bhAva raheluM che. prakRtine choDIne mukatabhAve viharatA AtmAnI praticchAyA A pahADamAM paDelI che. A pahADa sAva korA che, emAM kevaLa nagnatAnuM sauMdarya raheluM che. A pahADo para nathI koI vRkSa ke vanaspati, temAM nathI keI karagarIne namUna ke nathI koI surekha ghATIlApaNuM. Ama sAva zaNagAra vinAnA, sRSTinI sakaLa samRddhine choDI jatA, kevaLa Urdhvarekha gati karI rahelA A pahADonuM lakSya eka ja chegagananA gokhane vedhavAnuM. A pahADonI-pASANAnI sRSTi AtmAnuM acalAyamAna svarUpa uccArI rahI che. badhuM unnata, aDola, mukatabhAvI, pragADha, Atmasthira dhyAnAvasthAnA pratIka samuM che. juo te, A badhA pragADha dhyAnAvasthAmAM DebelA girirAje che. , vadhatA varasAde mane A cintanamAMthI jagADI mUkyo. yAtrAjuo seMkaDonI saMkhyAmAM pAchA pharatA hatA. AgaLa jatAM saMkhyA hajAramAM gaI. - paMcataraNImAM amArI najara amaranAthanI dizAethI bhAvInuM sUcana levA mathatI hatI. paNa bhAvI sugama dIsatuM nahotuM. koIne deha DhIle, koInI hAma maLI, koInuM mana DAmADoLa, evI dvidhA vacce chevaTe ame amaranAtha bhaNI pagalAM mAMDayAM. pAchuM caDhANa zarU, rasto atizaya cIkaNe, vAdaLa varasavA mAMDayAM hatAM ane sAMkaDe mArge UtaratA jAtrALuo ane sAmAnathI ladAyelA ghaDAo amane khINa tarapha dhakelI rahyA hatA. pahelavahelAM jokhamI raphate ame AvI pahoMcyAM hatAM. ane keIthI 'bhayaMkara" bhayaMkra" belAI jatuM hatuM. evAmAM meghe gherI garjanA karI prakRtinA rUdra svarUpane parace dIdhA. badhAM vicAramagna dazAmAM cAlatAM hatAM. AvI gaMbhIra sthitimAM paNa mane eka vAra hasavuM AvI gayuM. AmAMthI chuTakAro nahota- AgaLa jAva ke pAchaLa jAva. paNa mUMjhAyelI buddhi sAva spaSTa vastu paNa pakaDI zakatI nathI. asalAmata ghoDesavArI choDIne cAlato thayo te AlhAda 2nAvavA mAMDayo. atyAre anivAryane AsvAda levAno hato. nIce utaratAM ame himanA patha para AvI caDayAM. be pahADonI vacce baraphathI bharAyelA doDhaso-base phaTanA pahoLA mArga para cAreka pharlAga sudhI cAlavAmAM majhA paDI. be vAra pharI paNa AvA himapaTa oLaMgIne ame guphAnA dvAre AvI UbhAM. guphAnuM dvAra moTuM ne asarakAraka che. guphAmAM uparathI jhamatAM TIpAM jAmI jaIne zivaliMga bane che. enA DAbe hAthe bIjo AkAra che tene gaNeza tarIke ane jamaNA hAtha paranI himAkRtine tee. pArvatI tarIke oLakhAve che. guphA sAmAnya che, paNa tenA dvAra sAme sAva najIkane Ubho UpaDate pahADa prabhAvazALI che. vaLatAM caDhANa caDatAM adhavaca eka dhabAko thaye ane koIe mane doDI AvavA bUma pADI. dhabAkAnI dizAmAM najara mAMDI huM aTakI gayo. kSaNekamAM te dhaMTInA paDa jevaDo paththara mArAthI traNa cAra phaTane ja aMtare dhaDadhaDa karatA khINamAM adazya thaI gayo. bhIMjAIne bhAre thayela taMbU sAje pavanamAM mahAmuzkelIe tANI zakAya. paMcataraNImAM kazuM khAdhApIdhA vinA sau pahelAM sUI gayAM. pAchalI rAte pavana phUMkAyo, hima varasya, aMge ThIMgarAya evA zaityathI paDakhAM vIMdhAtAM hatAM. savAre ghoDA para nIkaLatAM pAchaLa huM eka dhavala-kevaLa dhavalagirine choDato jato hato. rAtanI kaDakaDatI ThaMDIe ad bhUta sauMdaryasarjana karyuM hatuM. A ame jANyuM hota to jAgaraNamAM ye AzvAsana raheta. paNa takalIphamAM mUkAyelAne jAta sivAya kazAne khyAla kayAM rahe che ? A himAcchAdita girine kalAkeka sudhI meM avAranavAra nIrakhyA karyo. huM dUra thate jatA hatA, paNa enuM teja evuM ja hatuM. vadhumAM vAdaLamAMthI caLAte sUryaprakAza temAM bhaLavAthI enI. dhavalatAnI prabhA atizaya jhaLakI UThI hatI. dhavalatAmAM caitanyanI niSkalaMka zvetatAnuM pratibiMba paDatuM hatuM. enI zvetatA sphaTikanI pAradarzakatAnA ojasvI aMbAra jevI hatI. pAcho madurAnI kArIgarIvALA pahADa para pAsa hima verAthele dITho. hima rAtane tAjo paDele hovAthI khUba vizuddha ane prakAzavaMte hato. badhe zucitA ane pavitratAnuM zItaLa vAtAvaraNa prasareluM hatuM. A jotAM ja, aMtara prakRti dvArA prabhunI pUjA karI rahyuM hatuM. A eka prakAranI rasasamAdhi jevuM hatuM. vAyujana huM jhaDapathI UtarI Avyo hato. tyAMnA pahADa para paNa hima khUba patharAyela hato. Ajane hima badhe ja khUba svaccha, nirmaLa ane tejasvI hato. ahithI nIce UtaratAM thoDoka samaya te zeSanAgane kAMThe kAMThe ja jaI zakAya tevuM hatuM. paNa ene choDI javAne Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-67 prabhu samaya AvatAM, mArA A priya sarovarane meM eka vakhata pUrNa bharelI daSTithI nIrakhI lIdhuM. raste badhuM sapheda ane ujjavala lAgatuM, chatAM vAdaLa to AkAzanA ghummaTamAM bharAI ja rahyAM hatAM. chellA be mAIlano pissuno ghATa jhaDapathI, puSkaLa mANasone ane pahADIone vaTAvIne utarI gayo. caMdanavADIthI UtaratAM bina-javAbadAra bALakano mukata vihAra karyo. have samayanuM koI baMdhana rahyuM nahotuM. jAtrAmAM apaMgAne joyAM, eMsI varSanI dhrujatI vRddhAne page cAlatI joI. zrAddhA aMdha hoya to paNa zuM kAma kare che ane bInaTevAyelA zarIrane AkarI vastu paNa kevI sugama banI jAya che, te paNa dekhyuM. cauda hajAra phUTanI UMcAIe kaDakaDatI ThaMDImAM ughADA dehe ane ughADA page barapha parathI AsAnIthI ane svasthatAthI cAlyA jatA sAdhuone paNa joyA. jAtrA nimitte tareha tarehanA ane sarva zreNInA mANaso bhegA maLe che. paNa jenI aMtaracetanA ughaDI hoya, prakRti dvArA prabhune pekhavAno talasATa jenA cittamAM jAgyA hAya, te ja sUkSma sRSTine sparzI zake che ane temAMthI adbhuta darzana pAmI zake che. prakRti e prabhunuM vAdya che, ane prakRtinI samasta lIlA caitanyanA sUrothI bharelI che ema je joI zake che, te ja sAcI rIte prakRtinA sauMdaryane mANI zake che, ane te dvArA tenI pAchaLanA rahasyane prApta karI zake che. kAntilAla parIkha The Teacher: pathapradarzaka (tA. 1-10-67 nA TAImsa oNpha InDiyAmAMthI udbhuta ane anuvAdita) sAmAnya rIte ema kahevAya che ke pUrvanA deza AdhyAtmika mUlyo pAchaLa che ane pazcimanA deza pArthiva mUlyA pAchaLa che. paraMtu AvA mata vize ghaNIvAra bane che tema, uparanA taphAvata uparachallA ja che, nahitara sukrAtathI mAMDIne badhA ja pAzcimAtya vicArako AdhyAtmika nahi tA koNa hatA? AnI sAbiti chellAM seA varSanA traNa mahAna vicArakonA upadezamAMthI ja maLe che- jhona raskina, kAunTa liyo TolsToya ane mahAtmA gAMdhI. jo raskina pazcimanA che ane mahAtmA gAMdhI pUrvanA, to TolsToya pUrva ane pazcima bannenA che, kAraNa ke raziyA yuropa ane eziyA bannenuM che. AdhyAtmika mUlyone bhaugolika sImAe naDatI nathI. gAMdhIjIne, eka saMpUrNa bhAratIya hovA chatAM, emanA adhyAtmanI prathama preraNAo raskina ane TrolsToyamAMthI maLI hatI. raskina ane TolsToyano saMpUrNa sumeLa ApaNane gAMdhIjImAM jovA maLe che. pahelA banne saMtapuraSoe vicAryuM ane pracAryuM, te gAMdhIjIe amala karI batAvyuM. phakata AdhyAtmika vicAra gAMdhIjI mATe pUrato nahato. gAMdhIjI ekalA pustako vAMcIne besI na rahetA. abalA, amuka pustako emaNe vAMcyA, vicAryA tema ja grahaNa karyA hatA, paraMtu e vicAranuM tattva vartanamAM utAravuM e ja gAMdhIjI mATe agatyanuM hatuM. rAjanIti ane dharma - bannenI bAbatAmAM, gAMdhIjI chellAM saikAomAM na thayA hoya evA mahAna karmayogI hatAM. ane ema chatAM ya, peAtAnA karmajIvananI bhItaramAM, jIvananA pratyeka pAsA vize temaNe UMDANamAM vicAreluM hatuM. samagra jIvananA dareka pAsA vize emaNe pote vicAryA pachI mUlyo nakkI karyA hatAM ane e mUlyo vizenA vicAro haMmezA jAheramAM teo vyakata karatA hatA. TuMkANamAM ApaNe emanA vicArone traNa bhAgamAM vaheMcI zakIe : Arthika, rAjanaitika ane dhArmika. jIvana 149 emanI Arthika mAnyatAomAM yaMtrayuganA virodhI tarIke temanI vicAradhArA raskina ane tolsToyanI vicAradhArAne khUba maLatI hatI. teo bhAratanuM sAcuM darzana muMbaI ane dilhInI mahelAtAmAM nahi, paraMtu lAkhA gAmaDAMomAM karatAM. jUnA jamAnAmAM gAmaDAMo pAtAnA paga para nirbhara hatAM. zArIrika zrAmamAM teone khUba zraddhA hatI, paraMtu e kArakhAnAMonI hADamArImAM kharcAI jAya e temane pasaMda nahotuM. e zrAma grAmyaughogAmAM vaparAya emAM jIvananI zreya sAdagI, te jotAM hatA. paraMtu emaNe ApelA A kAryakramamAM teone khUba ja ochI saphaLatA maLI. gAmaDAMonI Arthika saddharatA prApta karavAmAM raeNTiyAnuM ane khAdInuM mahattva koI ochuM nathI AMkatu, paraMtu tene saMpUrNa mahattva ApavuM e atyAranI duniyA sAthe baMdhabesatuM nathI. deza deza vaccenI harIphAImAM ane vijJAnanI madadathI nAnI banI gayelI duniyAmAM, ApaNe haLavA ane bhAre yaMtraughogA zarU karavA ja paDe. gAMdhIjInA atyAre sattArUDha thayelA custa anuyAyIo paNa emanI Arthika nItione anusarI zakayA nathI. ekalAM vinobA bhAve ja gAMdhIjInI nItionuM anusaraNa bhUdAna pravRttimAM karI rahyA che. rAjanItimAM, emanuM satyAgraha AMdolana, duniyAnA ItihAsamAM ajoDa che. enAthI lokamatanA na rokI zakAya evA pracaMDa juvALa UThayo. romAM rolAM jevA duniyAnA mahAna ane uttama AtmAonuM eNe dhyAna kheMcyuM hatuM. bhArata jevA dezamAM e saphaLa thaI zake che e gAMdhIjIe pUravAra karI batAvyuM hatuM. rAjanItimAM jema mahAna kAryasiddhi karI tema dhArmika bAbatAmAM duniyAnA eka pathapradarzaka tarIke emanI gaNanA thAya che. eka khristi bizape emanI Izu sAthe sarakhAmaNI karI che ane e dezanA loko paNa gAMdhIjIne krAIsTa sAthe sarakhAvatA acakAtA nathI. A sarakhAmaNI kAMI khoTI nathI, kAraNa ke gAMdhIjIne potAne "saramana ona dha mAunTa " mAMthI teo je tattvanI jhaMkhanA karatAM hatAM tenI prApti thaI hatI. gAMdhIjInI mahAnatA koI navA siddhAMta zodhavAmAM na hatI paraMtu bIjA saMtoe pracArelA siddhAMtone kAryAnvita karavAmAM rahelI hatI. emaNe pracArelI sarva mAnavInI samAnatA ane jJAtivAdamAM rahelI uMcanIcatA vaccenA saMgharSanA sAmanA eka hiMdu tarIke emane karavA paDayA hatA. jJAtivAdane eka Arthika samAjaracanA tarIke svIkAravA teo taiyAra hatA, paraMtu naitika rIte ene svIkAra karavA taiyAra na hatA ane ethI ja jJAtivAdanA lagabhaga dareka niyamo emaNe bhaMga karyo hato. a anuvAdaka : vinoda ema. zAha mULa aMgrejI: prAdhyApaka e. Ara. vADiyA maLelI bheTa sadhasacAlita pravRttione tA. 16 okaTobaranA aMkamAM bheTanI AkhI yAdI pragaDha karI che, tyAra Ada nIcenI vigate rakameA maLI che. 250-00 zrI navalamala kuMdanamala phirodiyA (saMghane bheTa) 100-00 zrI jIvatalAla pratApasI (prabuddha jIvana) 25-00 zrI kezavalAla ema. zAha (vAcanAlaya-pustakAlaya) 37500 viSayasUci ItihAsanI apekSA: samayanI mAMga Agamika vaphAdArI ? dharma ane vijJAna adyatana rAjakIya paristhiti zabapUjA amaranAtha pathapradarzaka sAdhanA zibira zrI rAmamUti paramAnaMda phAdhara vAlesa cImanalAla cakubhAI zAha DaoN. Indracandra zAstrI kAtilAla parIkha prAdhyApaka e. Ara. vADIyA subodhabhAI ema. zAha pRSTa 141 142 143 144 146 147 149 150 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prabuddha jIvana tA. 16-11-67 sAdhanA zibira (gatAMkathI cAlu) ane Aje paNa temanA pitAjInI gADaravAramAM kApaDanI dukAna zibiranA aMtima pravacanamAM AcAryazrIe pelI junI carca- che. abhyAsamAM teo khUba tejasvI hatA-sadA pahele naMbara rAkhatA. vALI vAtanI pharIvAra yAda ApatAM kahyuM ke je pratipaLa navuM che te ja vidyArthIonA praznamAM teo haMmezA netRtva letA. skula kolejasatya che, te ja jIvana che. satya sadaiva yuvAna che. manuSyanA mana para nI vakatRtva spardhAmAM temane acUka InAma maLatAM. teo jayAre janAnI evI pragADha asara che ke enA cittamAM navAne janma navamA dhoraNamAM hatA tyAre ekavAra gADaravArA sTaDI sarakalajaldI thatuM nathI. paNa junA maMdiranI koI paNa sAmagrI navA nA upakrame zrI jayaprakAza nArAyaNa gADaravAramAM AvelA ane maMdiranA caNataramAM kAma lAgavAnI nathI. mATe junA maMdirane teDa- zramajIvIonA prazna upara kaMI carcAsabhA jevuM goThavavAmAM vAne puruSArtha, sAhasa te karavuM ja paDaze. AveluM. eTalI nAnI uMmare e viSaya upara emaNe je vicAro - satyanI zodhanuM paheluM saMpAna che; svayaM para vizvAsa. samUhane raju karyA enI zrI jyaprakAza nArAyaNa para ghaNI asara thaI hatI. anusaravAmAM eka prakAranI surakSA dekhAya che, jyAre aparicita e vakhate ghaNAne ema lAgeluM ke A kizora sAmyavAdI thaI jaze. pagadaMDI para jaMgalamAM ekalA viharavAmAM bhaya lAge che, paNa satya- InTaranA varSamAM kaeNlejanA tarkazAstranA adhyApaka sAthe eka vAra ne mArga ekAkI che. koI ekaladokala mANase ja satya prApta ' tarkazAstranA koI viSaya upara vivAda thaze jene cha ATha mahinA karI zakayA che. bahAranA jagatamAM cArebAju je bhIDa che sudhI kAMI pheMsalo Avyo nahIM, tyAre adhyApake prinsIpAlane kahyuM ane je bhIDanA ApaNe eka bhAga rUpe chIe, tyAM te samAjanA ke, kAM te A vidyArthI nahIM, kAM te huM nahIM. adhyApaka ghaNA varasethI kAyadA pramANe vartavuM paDe che. paraMtu manuSyanA cittanI aMdara te kaeNlejamAM hatA ane tethI prinsIpAlanA kahevAthI AcAryazrIe pote ja koI jAtanI "bhIDa' nathI, tyAM saMpUrNa svataMtratA che. AtmAnuM e koleja choDI dIdhI hatI. tyAra bAda teo DI. ela. jaina pha la svataMtratAmAM ja khIle che. mArI vAtane paNa, huM kahuM chuM kaeNleja jabalapuramAM bI.e. thayA. ane sAgara yunivarsiTImAMthI mATe svIkAra karI che te eka gulAmI choDIne bIjI ema. e. pAsa thayA hatA. gulAmI cAlu thaze - gulAmI mULamAMthI maTaze nahIM. huM te zrI bAbulAlajI jainanA nAnAbhAI zrI amaratalAla 'caMcala" mAtra caMdra tarapha aMgulInirdeza karuM chuM. mArI AMgaLI pakaDI hiMdInA khyAtanAma kavi che ane temaNe bhakatAmara stotra para levAnI bhUla na karaze. caMdrane pAmavAne prayatna karajo. vicAra tamAre hiMdImAM TIkA lakhI che. bIjA eka nAnA bhAInuM nAma zrI pote ja karavAnuM che. jJAna kadI udhAra apAtuM ja nathI. tathya je zekhara che. AcAryazrIne be bahene ane cha nAnA bhAIo che. divase tamane samajAze te ja divase jarUra tame kaMIka ne kaMIka kara- " emanA eka bahena tyAM hAjara hatA. zrI. zyAmabAbue kahyuM ke ze ja. raste cAlIne jatAM ho ne sApa vacce paDele dekhAya to zuM ATalI vayamAM mAtra eka ja vAra jyAre bahena paraNIne sAsare koI pUchavA raheze ke zuM karuM? makAnamAM ekAeka Aga lAge to javAnI hatI tyAre ja mAtra AcAryanI AMkhamAM emaNe AMsu zuM koI vicAravA rokAze ke have zuM karuM? joyA che. AcAryazrInA lagna mATe ekavAra IndorathI zrI. traNa divasanA pravacana ane praznottarInA thaIne kula nava bAbulAla DeDhIA eka chokarI temane batAvavA laI AvelA. te vyAkhyAne daramyAna AcAryazrInI vadhArA satata vahetI rahI. vakhate be jaNa vacce zI khabara zI vAto thaI ke chokarI zibirAthI maMtramugdha banIne prasannacitte sAMbhaLatAM hatAM. chelle lagnane badale AcAryazrInI prazaMsaka banIne pAchI gaI. vikharAyAM tyAre jANe junuM maMdira teDavA vize sau koI kRtanizcayI temanA lagna mATe bIjA keTalAka prayAsa karavAmAM AvelA paNa jayAre thayAM hoya ema lAgatuM hatuM. ema lAgyuM ke emanI jIvananI dizA tadRna ja bhinna che tyArathI e AcArya rajanIzanA pitAzrI zrI bAbulAlajI jaina tathA viSe koI paNa jAtane Agraha emanA para lAdavAmAM Avyo nathI. mAtAjI sarasvatIdevI paNa avAranavAra pravacanamAM besatA hatA. abhyAsakALa daramyAna teo pitAnuM nAma zrI rajanIzacaMdra mehana emanA mAtAjIne joIne pU. kasturabAnI yAda AvatI hatI. pitAjI lakhatAM. ema. e. thayA pachI temaNe rAyapura kaeNlejamAM prophesaranI taddana sAdAsIdhA mANasa. jonArane kalpanA paNa na Ave ke AvA nokarI svIkArI hatI. te vakhatanA madhyapradezanA zikSAmaMtrI zrI. eka prakhara tattvaciMtakanA te pitA che. mane pUchavAnuM zaMkaradayALa zarmA ane zrI zeTha govindadAsajIne temanA pratye puSkaLa prema ane Adara hato. chelle teo jabalapura kolejamAM darzanazAstramana thayA karatuM hatuM ke AvA mahAna puruSane janma ApavA nA adhyApaka hatA. koThArI kamizanane jyAre bhASAne prazna gayA badala temanA mAtAjI kevuM gaurava anubhavI rahyAM che ! varasamAM saMpAya tyAre madhyapradezanA ekamAtra pratinidhi tarIke AcAragbI hoTalanA rUma naM. 1mAM jayAre ame emane maLavA ryazrIe kamizanamAM kAma karyuM hatuM. gayA tyAre mAtAjIne tAva AveluM hovAthI te sUI gayelA hatA temane vikAsa ekadhAro ne potAnA ja cintana dvArA uttarottara paraMtu pitAjI, temanI bahene tathA temanA mitra zrI zyAmabAbue vadhato gayo che. vidyArthIomAM te atyaMta priya hatA. adhyApaka khuba Adara ane snehapUrvaka amane AvakAryA. sau prathama te amArA tarIke ja vargamAM temane pirIyaDa hoya tenI AjubAjunA varganA praznanA javAbamAM emaNe kahyuM ke temane janma 1931 nA DIse- vijJAnanA vidyArthIo paNa AvIne temanA vargamAM besatA. baramAM thayuM che. teo janme jaina hovA chatAM paNa temanA AkhA 24 mI okaTobaranI vahelI paroDhe aMdhArAmAM ja ame saue kaTuMbamAM koI paNa prakAranI rUDhicustatA na hatI. pariNAme AcArya- mAtherAnanI vidAya lIdhI. jIvana jAgRti kendra taraphathI badhA zrInA AvA krAMtikArI vicAro saMbaMdhe emanI sAthe koIne kadI zibirArthIone Trena rIjharvezane AgaLathI karavAmAM AveluM hatuM. saMgharSa ke virodha thayo nathI. game tevA Arthika athavA kauTuMbika mAmalA- AcAryazrI paNa e ja TenamAM amArI sAthe hatAM. prakRtinuM saundarya emAM paNa temanA gharamAM kadI koIne UMce sAde bolavuM paDayuM nathI. mANatAM, gIto gAtAM, aMtakaDI ramatAM sau neraLa pahoMcyA ane neraLathI AcAryazrIne meTrIka sudhIno abhyAsa gADaravAramAM thayo. madhya- muMbaInI Trena para ame sau chUTA paDI gayA. pradezamAM gADaravArA Azare paccIseka hajAranI vastInuM gAma che, samAsa subodhabhAI ema. zAha mAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mukayusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaM Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd No. M H, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 abu jIvana prabuddha jainatu navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 15 muMbaI, Disembara 1, 1967, zukravAra paradeza mATe ziliMga 12 taMtrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA have pachI zuM? "While most of the country's problems have grown steadly more acute, the politicians have mainly succeeded in making asses of themselves...Indeed it would be surprising if the public had not lost confidence in its politicians, for too many of them give every appearance of having lost confidence in themselves." IMglAMDanA prakhyAta patra 'Economist'nA tA. 21-10-97nA agralekhamAM lakhAyela uparanAM vAkayA ApaNA dezanI paristhitine paNa kevAM baMdhabesatAM che? chellAM paMdara divaseAmAM, dezamAM vegapUrvaka je banAva banyA che tethI dezanA rAjakAraNI takhato palaTAI rahyo che. zarU thayelI A prakriyAnuM pariNAma zuM Avaze te kahevuM muzkela che. paNa ema jaNAya che ke sAmAnya cUMTaNI pachI, rAjyAmAM, keMgresanI pIchehaTha thaI rahI hatI, te have koMgresa sattA para AvavA athavA paDadA pAchaLa rahI sattA bhAgavavAnI taiyArI karI rahI che. traNa rAjyAmAM - paMjAba, hariyANA ane baMgALamAM--bIna kaoNMgresI sarakAronuM patana thayuM. traNe sthaLe A patana judI judI rIte thayuM. paNa tene kAraNe keTalAya dhaMdhAraNIya prazno upasthita thayA che ane virodha pakSAnA koMgresa sAmene roSa vadhAre tIvra thayA che. paMjAbamAM lachamanasiMga gIlanI AgevAnI nIce 16 sabhyo saMyukata daLamAMthI chUTA thayA, eTale saMyukata daLanI bahumatI tUTI gaI. mukhya pradhAna guranAmasiMge, purI baMdhAraNIya rIte, dhArAsabhAmAM baLAbaLanI cakAsaNI thavAnI rAha joyA vinA, peAtAnA pradhAnamaMDaLanuM rAjInAmuM ApI dIdhuM ane dhArAsabhA visarjana karavAnI garvanarane salAha ApI. gavarnare rAjInAmuM svIkAryuM, paNa dhArAsabhA visarjana karavAnI salAha svIkArI nahi. bahumatI gumAvI beThela mukhya pradhAnane dhArAsabhA visarjana karavAnI salAha ApavAnA adhikAra che ke nahi ane evI salAha svIkAravA garvanara baMdhAyela che ke nahi te vivAdAspada prazna che. gavarnara pATenuM vartana ekaMdare baMdhAraNIya hatuM ane bahumatInA maikAthI sthira sarakAra racavAnI zakayatA temaNe tapAsI joI hatI. aMte lachamanasiMga gIle keMgresanA TekAthI pradhAnamaMDaLa racyuM che. A Teko ApavAmAM koMgrese be zarato karI. gIla juthanA 16 sabhyomAM, pahelA je kaoNMgresamAM hatAM ane pakSAMtara karI gayA hatA evA koIne pradhAnamaMDaLamAM na levA ane pradhAnamaMDaLe koMgresanI nIti virUddha koI pagaluM na levuM. saMta phatehasiMganA akAlI dale A. pradhAnamaMDaLanA virodha karyo che. akAlI dalamAM AthI phATaphaTa paDI che. sIdhI rIte sattA upara AvavAnI kAMgresanI zakita ke hIMmata nathI, tethI mAtra C zrI mubai jaina yuvaka saMghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA Lai 16 sabhyonA A juthane Teko ApI eka mAMcaDo UbhA karyA che. zrI, gIlane pradhAna thavAne lAyaka evI anubhavI vyakitao paNa maLI nahi, tenA 16 sabhyAmAMthI, traNa pahelAMnA kaoNMgresI hatA, eTale bAkInA 13ne pradhAna banAvyA, jemAM be traNa to meTrika sudhI bhaNelA paNa nathI ane vahIvaTanA temane koI anubhava nathI. guranAma siMganuM rAjataMtra ekadara saMtoSakAraka hatuM. paMjAbanA navA rAjyamAM sthiratAnI jarUra hatI. A palaTo lAvIne koMgresa zuM lAbha kADhaze, prajAnuM zuM hita thaze ane AvuM pradhAnamaMDaLa karyAM sudhI Takaze te jovAnuM rahe che. hariyANAmAM pakSAMtaranuM nirlajaja nATaka bhajavAI rahyuM hatuM tenA aMta Avyo che. gavarnara cakravartInI salAhathI rASTrapati zAsana AvyuM che ane dhArAsabhA visarjana karI che. A pariNAma anivArya hatuM ane tethI dhArAsabhA visarjana karI te yogya pagaluM che. rAva birendrasiMganA pradhAnamaMDaLanI barataraphIthI hariyANAnI prajA AMsu sAre ema nathI. A navA rAjyamAM paNa sthira taMtranI ghaNI jarUra che. rASTrapatinA zAsanathI kAMIka sthiratA Avaze ema AzA rAkhIe. ahIM paNa sattA para AvavA kaoNMgresa talapApaDa thaI rahI hatI ane ghaNA kAvAdAvA thayA, paNa aMte je thayuM che te ja yogya thayuM che. cha mahInA pachI, lAyaka vyakitaonI pasaMdagI karavAnI hariyANAnI prajAne taka maLaze. saMbhava che ke prajA have vadhAre jAgrata thAya. pazcima baMgALamAM gavarnara dharmavIre chevaTa ajaya mukarajInA pradhAnamaMDaLane baratarapha karI, DaoN. prapha lla ghoSane pradhAnamaMDaLa racavAnuM AmaMtraNa ApyuM. gavarnaranuM A pagaluM bhAre TIkAne pAtra thayuM che. dhArAsabhAmAM parAjya na thAya tyAM sudhI pradhAnamaMDaLane baratarapha karavAnA gavarnarane AvA adhikAra che? 18mI DIsembare dhArAsabhAnI beThaka bolAvavAnI hatI te gavarnare zA mATe utAvaLa karI ? sAme ema pUchI zakAya ke, anya mukarajIe gavarnaranI sUcanA mujaba vahelI beThaka kema na bolAvI? pradhAnamaMDaLa bahumatI gumAvI beThuM che evI gavarnarane khAtrI thAya ane pradhAnamaMDaLa IrAdA-- pUrvaka beThaka na bAlAve athavA laMbAve te gavarnara ni:sahAyapaNe joI rahevA baMdhAyelA che? anya mukarajIe AvuM pagaluM, zahIda dekhAvA mATe, nAtarI lIdhuM che. baMdhAraNanA paMDita A vivAda karyA karaze. gavarnare nirNayAtmaka pagaluM laI lIdhuM che. madhyastha sarakAra gavarnarone peAtAnA hAthA tarIke vApare che evA AkSepo thayA karaze ane tenA InkAra paNa thaze. baMgALanI visphoTaka paristhitimAM makkama pagalAMnI jarUra hatI. sAmyavAdIe paradezI sattAonI madadathI baLavA jagAvavA taiyAra thayA che evA aya mukarajInA ekarAra pachI, baMdhAraNanI jhINI AMTIghUMTIone bahu avakAza rahetAM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra prabuddha jIvana tA. 1-12-17 5 daDo1 5 karo 1.kAkA nI nahotI. prajAnA jAnamAlanA rakSaNane savAla hato. A pagalAthI lekazAhInuM khUna thayuM che evuM kahevAvALA lokazAhImAM ja mAnatA nathI. lokazAhI kayAM rahI che? baMgALamAM paNa keMgrese laghumatI jUthane Teko ApI paDadA pAchaLa rahI. sattA bhogavavAno prayoga zarU karyo che. baMgALa keMgresamAM A vize matabheda che. A lakhANa prakaTa thaze tyAM sudhImAM dhArAsabhAnI beThaka maLI gaI haze, jo sAmyavAdIo ane bIjA virodhapakSe beThaka maLavA deze to. be divasa tophAno thayAM ane vyavasthita rIte vyApaka tephAnenI taiyArI thaI rahI che. baMgALane mAmale ghaNA gaMbhIra che ane pariNAme vyApaka Avaze. ema lAge che ke AkhA pUrva bhAratanuM - AsAma, nAgAlenDa, baMgALa, ane bihAranuM - bhAvi toLAI rahyuM che. baMgALamAM De. prapha la ghoSane pradhAnamaMDaLa racavA dIdhuM tenA karatAM dhArAsabhA visarjana karI rASTrapati zAsana karyuM hota te vadhAre yogya thAta ema lAge che. tethI virodha pakSone roSa ane prajAne roSa ocho thAta. baMgALamAM kaoNMgresa lokapriya nathI ane ADakatarI rIte sattA bhogavavAnA tenA prayatno AvakArapAtra nahi bane. kadAca aMte te e ja pariNAma Avaze. paNa A pagalAMthI uttara pradeza, bihAra ane anya rAjyo, jayAM bIna - keMgresI sarakAro che tyAM paNa bhaya peTho che ane tethI virodha pakSo vadhAre ugra sAmanA mATe taiyAra thayA che. paDadA pAchaLa rahI, ladhumatI jUtha mAraphata sattA bhegavavAnA keMgresanA prayatna, keMgresa pratye prajAne vizvAsa che kare tema banaze. keraLamAM thAnuM, pIlAIne mukhya pradhAna banAvI A prayoga keMgrese karyo hato, jenAM pariNAma sArAM AvyA hatA. rAjakIya asthiratA vadhatI rahI che tyAre dezanI samakSa bIjA prazna paNa vadhAre jaTila thatA rahyA che. Arthika samasyA vikaTa banatI jAya che. vaDA pradhAna ane nAyaba vaDApradhAna AzAnA sura kADhe che, paNa tethI vizvAsa janmato nathI. vahIvaTI bhASAne kharaDo kasabhA samakSa rajU thayuM che, te paNa bhAre vivAda jagADanAra che. koMgresa pramukhane prazna A' lakhAya che tyAM sudhI hala thayo nathI. zrImatI iMdirA gAMdhI ane zrI kAmarAja koI nirNaya upara AvI zakayA hoya tema jaNAtuM nathI. sattAnI AMtarika kheMcatANa vadhatI jatI lAge che. dezanI kaTokaTInA prasaMge, keMgresanA netAo sAthe maLI kAma karavAnI bhAvanA keLavI zakyA nathI. keMgresanA AMtarika virodha - Contradictions vadhAre tIvra thatA jaNAya che. vartamAna svarUpanI keMgresa dezane hitakAraka che ke hAnikAraka e gaMbhIrapaNe vicAravAnuM prApta thAya che. tA. 28-11-67, muMbaI. cImanalAla cakubhAI zAha mAstarajI gayA! bhArelA agni bujhAI gayuM che. mAstara tArAsiMghe 1961mAM AmaraNa upavAsa karavAnI jAherAta karIne bhaDako karavAnI dhamakI ApI hatI. te pachI temane pitAne prakAza ghaTato jato hato. have 82 varSanI vaye temane jIvAgni TharI gayA tyAre temane ajaMpe paNa TharI gayo che. eka zikSakamAMthI zIkha kemanA sarvoparI netA thaIne chevaTe sarvoparIpada gumAvI beThelA tArAsiMghanA jIvananI eka karUNatA e hatI ke teo jhINA paNa thaI zakyA ane naheru paNa na thaI zakyA. jo te jhINA thayA hota te ApaNe ane zIkhAe paNatemanA mATe hAtha dhoI nAkhyA hota. jo teo zIkha komavAdanA kuvAmAMthI bahAra AvIne samagra bhAratanA eka rASTravAdI netA thayA hata te temaNe keTalI badhI lokapriyatA meLavI hata? temaNe te zIkhenA ja netA thavAnuM pasaMda karyuM. pariNAma e AvyuM ke zIkhee ja vizALa bahumatIthI mArajIne netA tarIke nApasaMda karyA. je saMta phatehasiMghane mAstarajI potAnA hathiyAra tarIke vAparavA racanAtmaka kSetramAMthI rAjakAraNanI gaMdakImAM laI AvyA hatA e ja phatehasiMghe temane padabhraSTa karyA. Ama kema banyuM? tArAsiMgha mAtra zIkhe mATe ja jIvyA ane kAma karyuM. teo pote hiMdu hatA (jANe zIkha hindu na hoya !) ane hiMduonA mahAsAgaramAM zIkhanuM vyakitatva nirALu rahe, DubI ne. jAya tenI ja mAstarajIne ciMtA hatI. temane e bhAna na rahyuM ke zIkho evI karmavIra ane buddhizALI koma che ke temane hiMduo sAme rakSaNanI jarUra nathI. tethI UlaTuM, zIkhe potAnI unnati uparAMta dezanI unnatimAM paNa phALo ApI zake che. janme hindu khatrI jJAtinA tArAsiMghe 17 varSanI vaye zIkha saMpradAya svIkAryo hato, (phattesiMdha janma muslima che, temaNe paNa zIkha dharma svIkAryo che.) liAlapuramAM tArAsiMghe zIkha vidyArthIo mATe zALA sthApI ane pote tenA vaDA zikSaka banIne pachI rAjakAraNamAM temaNe jhaMpalAvyuM. naheru jevA rASTravAdI thavAne badale mAstarajI naheru kuTumbanI traNa peDhI sAme laDayA hatA! motIlAla naherue jyAre pitAne prakhyAta naheru riporTa ghaDo tyAre hiMdustAnanA bhAvi baMdhAraNamAM temaNe paMjAbamAM zIkhene 30 TakA pratidhitva nahotuM ApyuM te mATe mAstarajI meMtIlAla sAme laDayA hatA. javAharalAla naheru mAstarajIne paMjAbI subo nahotA ApatA, te mATe mAstarajI javAhara sAme laDayA hatA. IndirA gAMdhI sAme temanI phariyAda e hatI ke IndirAe Akhare paMjAbI sube Akhe tyAre, te mAstarajInI mAgaNI pramANe na hatuM. saMta phatesiMghane paMjAbI bhASAnA dhoraNe paMjAbI subo joIne hato ane te temane maLyuM. mAstarajIne zIkhe mATe AtmanirNayane adhikAra joItA hatA ane zIkhonI bahumatIvALuM zIkhIstAna joItuM hatuM, A paNa temane na maLyuM. tema chatAM mAstara tArAsiMgha mAtra komavAdI hatA ane temane dezanI kaMI paDI na hatI ema kahevuM e temane anyAya karavA jevuM che. temane e mATe viziSTa sthAna joItuM hatuM, paNa temanI dezabhakita mATe zaMkA na hatI. jayAre hiMdanA TukaDA thayA ane pAkistAna racAyuM tyAre pAkistAna bhAratanA paNa TukaDA karavA zIkhene lalacAvatuM hatuM. tArAsiMghe evI lAlacane Thokara mArI. 1947-48mAM ane pharIthI 1965mAM pAkistAnI AkramaNane sAmane karavA tArAsiMghe zIkhone hAkala karI hatI, ane zIkho A baMne vigrahamAM bahAdurIthI deza mATe laDyA hatA. tArAsiMgha nATakI hatA. temanI sarvoparI padane koI amAnya rAkhe ke temanA vicAronA zANapaNa vize zaMkA kare e teo sAMkhI. zakatA na hatA. ziromaNi gurudvArA prabaMdhaka kamiTImAM temanI ApakhudIe ja temane padabhraSTa karyA; teo bhaDabhaDiyA hatA, mutsadI na hatA. eTale to paMjAbanA mukhya pradhAna sva. pratApasiha kairona temanA dareka cAlane niSphaLa banAvI zakayo. puruSAthI ane buddhizALI zIkha kome dezanA jIvanamAM dareka kSetre nAmanA kADhI che. zAntimAM ane yuddhamAM te mokhare rahI che, pachI te paMjAba hoya, dilahI hoya, baMgALa hoya, mahArASTra hoya, ke dezanA vikaTa sImADA hoya. 82 varSanA dIrdhAyu daramiyAna mAstarajI zIkhonI AvI sarasa pragati joI zakayA e khuzanasIbI che. mAstarajInI ciravidAya sAthe eka bhAtigaLa kArakirdIne aMta Avyo che. 'janmabhUmi-pravAsI'mAMthI sAbhAra udhRta sehama Arogya ane vanaspati AhAra upara - zrI caMdulAla kAzIrAma davenuM vyAkhyAna zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA upakrame DIseMbara 9mI tArIkha zanivAra sAMjanA 6 vAgye saMghanA kAryAlayamAM (4547, dhanajI sTrITa, muMbaI.) zikSaNazAstrI ane "sastI piSaka vAnagIo" pustakanA lekhaka zrI caMdulAla kAzIrAma dave "Arogya ane vanaspati AhAra" e viSaya upa2 jAhera vyAkhyAna Apaze. A viSayamAM rasa dharAvatAM bhAI - bahenane A vyAkhyAnamAM upasthita thavA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-67 prabuddha jIvana 153 ka zrImad rAjacaMdra ane temanuM jIvanakArya karI . (17 mI okTobara - zrImad rAjacaMdra janmazatAbdI dine sAta varSanI ummare temane nizALe besADavAmAM AvyA. temanI sAMjanA sAtathI savAsAtanA gALAmAM prasArita karavA mATe zrImad smaraNazakita eTalI badhI tIvra hatI ke eka vAra kAMIka vAMce ke rAjacaMdra ane temanA jIvanakArya aMge vArtAlApa taiyAra karavA la sAMbhaLe to temane te yAda rahI jatuM. eka mAsamAM lekhanavAMcana InDiyA AkAzavANI - muMbaI kendra taraphathI nimaMtraNa maLyuM. te ane AMka temaNe pUrAM karyA. be varSamAM sAta cepaDI jeTalo abhyAsa mATe taiyAra karelI mULa noMdha jene tyAra bAda 14 miniTanI samaya- temaNe karI nAkhe. tera varSanI vaye teo aMgrejIno abhyAsa karavA maryAdA mujaba TuMkAvavI paDI hatI te, alabatta, oNla InDiyA mATe rAjakoTa gayelA. tyAM keTalo vakhata rahyA ane keTaluM bhaNyAM AkAzavANI, muMbaI kendranA saMcAlakanI anumati pUrvaka nIce te aMge cakkasa mAhitI maLatI nathI. paNa bAvIsamA varSa daramiyAna ApavAmAM Ave che. paramAnaMda) lakhelA eka patra uparathI mAluma paDe che ke temaNe aMgrejI bhASAnA - AjanI kArtikI pUrNimAno maMgaLa divasa zrImad rAjacaMdranA jJAnamAM koI noMdhapAtra pragati karI nahotI. janmazatAbdI dina che. AjathI 100 varSa pahelAM A mahA - caudamA varSe, temanA pitAnI vyAjavaTAvanI dukAne teo puruSe ApaNI A duniyA upara janma dhAraNa kare. temaNe gAMdhI- beThA. nAnapaNathI ja vyavahAramAM nIti - dharma upara teo khUba jInA dhArmika jIvananA ghaDataramAM mahattvano bhAga bhajave hAIne bhAra mUkatA AvyA hatA. A saMbaMdhamAM teo jaNAve che ke, "pitAnI temanuM nAma gAMdhIjInA nAma sAthe joDAyeluM che ane te rIte temane dukAne meM nAnA prakAranI lIlAlahera karI che; aneka pustako rASTrIya nahi paNa AntararASTrIya khyAti prApta thaI che. Ama vAMcyAM che; rAma ItyAdinAM caritra upara kavitAo racI che. chatAM paNa temanuM bhApAmAdhyama gujarAtI hatuM ane temanA saMbaMdha chatAM koIne meM e adhiko bhAva kahyo nathI, ke koIne meM ane kArya saurASTra, gujarAta ane muMbaInA moTA bhAge jaina samAja chuM adakuM toLI dIdhuM nathI e mane cokkasa sAMbhare che." A pUratAM sImita ane maryAdita hatAM. A kAraNe sAmAnya prajAjane lakhANa e paNa sUcave che ke temanA A vyApAravyavasAya sAthe temanA viSe bahu ochI mAhitI dharAve che. temanuM vAMcana, manana, ciMtana, ane lekhana satata cAlatuM ja rahyuM hatuM. - AjanA A vivecanane Azaya e mahApuruSanA asA- teo mAtra lekhaka nahotA; kavi paNa hatA. nAnapaNathI ja mAnya adhyAtmaparAyaNa jIvananI keTalIka mAhitI karavAne temane kAvyaracanA sahaja hatI. ATha varSanI ummare temaNe 5,00 ane temanA jIvanakAryane paricaya karAvavAno che. kaDIe racelI kahevAya che ane navA varSanI uMmare kahevAmAM Ave temane janma saurASTramAM morabI pAse AvelA vavANiyA che ke temaNe rAmAyaNa ane mahAbhArata padyamAM racyAM hatAM. gAmamAM vi. saM. 1924 nA kArtaka suda 15 nA roja - I. sa. samaya jatAM temaNe aneka graMtho lakhyA ane padyaracanAo karI 1867 nA oNkaTobara yA navembaramAM - thayeluM. temanA pitAmahanuM ane te dvArA aneka lokone temaNe jIvanadarzana - mArgadarzana karAvyuM. nAma paMcANabhAI mahetA hatuM ane teo vahANavaTAne ane sAthe - vikrama saMvata 1940 (I. sa. 1884) nA arasAmAM sAthe vyAjavaTAvane dhaMdho karatA hatA. vaLI, teo moTA kRSNa- temanAmAM bIjI eka ad bhuta zakitanuM ApaNane darzana thAya bhakata hatA. pitAnuM nAma ravajIbhAI mahetA hatuM. teo paNa vaiSNava che. e divasemAM merabImAM zAstrI zaMkaralAla mahezvara bhaTTa aSTAsaMpradAyanA anuyAyI hatA. mAtuzrI devabAI pIyarapakSe jaina vadhAnanA prayoga karI batAvatA hatA. vaLI e ja samaya daramiyAna hatAM ane zrImad rAjacaMdranA kuTuMbamAM teo jaina saMskAra sArA muMbaImAM zrI gaTulAlajI mahArAja paNa ethI vadhAre moTI pramANamAM lAvyAM hatAM. ane temanI zrImad rAjacaMdranA bALauchera saMkhyAmAM avadhAne karI batAvatA hatA. avadhAna eTale aneka upara ghaNI moTI asara paDI hatI. zrImad nA hulAmaNAnuM nAma kriyAnuM cittamAM eka sAthe avadhAraNa karavuM ane tene lagatA 'lakSmInaMdana' pADavAmAM AvyuM hatuM. paNa cAra varSanI ummare te javAba tatkALa ApavA. e jamAnAmAM AvI camatkArI zakitanAma badalIne 'rAyacaMda' nAma rAkhavAmAM AvyuM hatuM. temanA jIvana vALA A be ja puruSenI lokone jANa hatI. A kAMkaralAla mahedaramiyAna, teo "rAyacaMdabhAI" nA nAmathI oLakhAtA hatA. zvaranAM avadhAne zrImade merabImAM joyAM ane e avadhAnanI AgaLa jatAM temanA bhakatoe ane anuyAyIoe te nAmanuM prakriyA temane tarata ja AtmasAta thaI gaI. tyAra bAda zrImad rAjacaMdra' e mujaba navasaMskaraNa karyuM che. zarUAtamAM khAnagI maMDaLamAM ane pachI eka yA anya zaheromAM temanA vyakitatvanI vilakSaNatA bALapaNa-. jAhera rIte temaNe avadhAnanA prayogo karI thI ja vyakata thavA lAgI hatI. sAta varSanI dekhADavAnuM zarU karyuM. 19 varSanI uMmare temaNe vaye temanA kuTuMbanA nikaTa saMbaMdhI amIcaMda muMbaImAM eka sAthe se avadhAna karI dekhADayAM. nAmanA eka gRhasthanuM mRtyu thayuM. A ghaTanA A joIne muMbaImAM vasate vidratsamAja temanA e temanA citta upara asAdhAraNa pratyAghAta upara khUba mugdha thayo ane temane suvarNacaMdraka pedA karyo, mRtyu eTale zuM e prazna temanA ane 'sAkSAta sarasvatInuM birUda ApavAmAM dilamAM moTuM manthana pedA karyuM ane A manthana AvyuM. muMbaI hAIkorTanA e vakhatanA mukhya mAMthI temanA jaNAvavA mujaba janmajanmAntaranuM nyAyamUrti sara cArlsa sArajanTe A avadhAne kAMIka darzana temane prApta thayuM. taratamAM Ave ja joIne zrImad yuropa javAne ane tyAMnA bIjo pUrvabhavasmaraNane anubhava temane jUnA lokone A prayoga karI batAvavAno anurodha karyo. gaDhano kille jotAM thayela. ATalI nAnI ummare Ama A avadhAnanA kAraNe zrImanI AvI anubhUti thavAnA pariNAme temanA dilamAM khyAti ane pratiSThA khUba vadhatI cAlI ane temanI AtmAnA-punarjanma vize-punarbhava viSe-UMDI mAMga vadhavA lAgI. A badhuM chatAM paNa temane eka pratIti pedA thavA pAmI hatI. zrImad rAjacaMdra divasa ema bhAsyuM ke smaraNazakitanA eka viziSTa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 prabuddha jIvana tA1-12-67 prakArarUpa A avadhAnapravRttinAM camatkAra-pradarzane Atma- nattine bAdhaka che, Atmanitti ane camatkArapradarzana parasparavidhI che, ane te vicAra AvavA sAthe evA prayoganuM jAhera pradarzana karavAnuM temaNe ekAeka baMdha karI dIdhuM. vikrama saMvata 1944 mAM eTale ke 20 varSanI uMmare teo gRhasthAzrama bhaNI vaLyA. gRhasthAzramamAM A temane praveza koI bhegapabhoganA kAmI yuvAnane nahota; verAgya pUro paripakava nahi ane sAMsArika paraMparAnuM dabANa - A aMge temane gRhasthAzramanA svIkAra tarapha kheMcI gayA. temanuM cintana - manana - raTaNa te AdhyAtmika bhAva sAthe saMkaLAyeluM hatuM. saM. 1944 nA mAha zuda 12 nA roja temanuM jhabakabAI sAthe lagna thayuM. A jhabakabAI muMbaInA e vakhatanA agragaNya jhaverI ane gAMdhIjInA muMbaI khAtenA yajamAna zeTha revAzaMkara jagajIvananA moTA bhAI zrI pipaTalAlanAM putrI thAya. lagnajIvananI zarUAtanAM traNa varSa temaNe khUba manthanamAM gALyAM. pitAnuM adhyAtmacintana tathA vairAgyabhAvanA ane bhegaparAyaNa gRhastha jIvana vacce - Antara dazA ane bAhya upAdhi vacce - meLa kema besADavo - e temanA jIvananI eka meTI samasyA banI beThI. traNa varSa daramiyAna temane eka pachI eka divya anubhUtio thavA lAgI. jenA pariNAme temanuM manthana zamI gayuM, cittAnuM samAdhAna thayuM, svIkRta gRhasthAzramamAM temanuM citta sthira thayuM, ane adhyAtmaparAyaNa manodazA ane saMsArI jIvana sAthe sumeLa sadhAya. vIzamA varSe, teo revAzaMkara jagajIvana sAthe vyApAra-vyavasAyamAM joDAyA ane muMbaI khAte teo sthAyIpaNe vasatA thayA. zarUAtamAM kApaDa, kariyANu, anAja vagere mokalavAnI AData tarIke kAmakAja hatuM. pAchaLathI temanI sAthe motI tathA jhaverAtane vyApAra paNa teo karavA lAgyA. paraMtu A sAthe temanuM AMtarajIvana paNa vikAsa pAmatuM rahyuM hatuM. vepAra karavA te dukAne besatA tyAre emanI peDhI upara hisAbI copaDA vagere to hoya ja, paNa vadhAre pramANamAM temanI bAjue dharmagraMthe paDelA jovAmAM AvatA. kAma patyuM eTale teo dharmagraMthonA vAMcanamAM parovAI jatA ane bAjue paDelI rojanIzImAM je vicAra karyA hoya, AvyA hoya te TapakAvatA. temaNe pramANikatAne - nyAyanItine - vaLagI rahIne lAkhAne vyApAra karyo ane sAthe sAthe temanI AtmasAdhanA paNa khUba vadhatI vikasatI rahI. A vyavasAyakALa daramiyAna teo avAra navAra muMbaI choDIne ThIka ThIka samaya sudhI bahAra cAlI jatA ane carotara, saurASTra, IDara vagere pradezamAM AvelAM ekAnta sthaLamAM - vanamAM ke pahADamAM - rahetA ane AtmacintanamAM nimagna banatA. A temanI ekAntacaryA temanA tatkAlIna jIvananI vizeSatA hatI. Ama samaya vahI rahyo hato. e daramiyAna zrImad rAjacandra sAthe gAMdhIjIne paricaya thayo. zrImad rAjacaMdra gAMdhIjIthI eka varasa ane daza mahinA meTA hatA. gAMdhIjIne vikrama saMvata 1925nA bhAdaravA vada 12 nA roja janma thayelo. teo I. sa. 1891 nA julAI mAsamAM (vi. saM. 1947 mAM) berisTara thaIne vilAyatathI muMbaI khAte pAchA pharyA tyAre, revAzaMkarabhAInA moTA bhAI DaeN. prANajIvanadAsa mahetAne tyAM utarelA ane temaNe zrImad rAjacaMdra sAthe gAMdhIjIne sauthI pahelI oLakhANa karAvelI. A saMbaMdhamAM gAMdhIjI pote ja kahe che ke "ame prathama maLyA te veLAnI mArI AdhyAtmika sthiti kevaLa jijJAsunI hatI. ghaNA prazno viSe manamAM zaMkA rahetI . te veLA dharma, hiMdu dharma, gItA vagere viSe mane thoDuM jJAna hatuM. mAtapitA pAsethI saheje pAmyo hate enI ahIM vAta nathI karato. meM mArA prayatnathI dharma vize bahu jAyuM hoya ema nahotuM. paNa mane dharma vize jANavAnI utkaMThA rahetI. tethI rAyacaMdabhAIne samAgama mane gamyo ane temanAM vacanonI asara mArI upara paDI." vaLI gAMdhIjI "AtmakathAmAM paNa noMdhe che "pote (zrImad ) hajArono vepAra kheDatA, hIrAmotInI pArakha karatA, vepAranA koyaDA ukelatA, paNa e vastu temano viSaya nahotI. temano viSaya - temane puruSArtha - te AtmAoLakhane- haridarzana- no hato. potAnI peDhI upara bIjI vastu hoya yA na hoya, paNa koI ne koI dharma - pustaka ke rojanIzI to hoya ja. "temanI buddhine viSe mane mAna hatuM, temanI prAmANikatA vize paNa teTaluM ja mAna hatuM ane tethI jANato hato ke teo mane IrAdApUrvaka ADe raste nahi dere ne potAnA manamAM haze evuM ja kaheze. AthI mArI AdhyAtmika bhIDamAM huM temane AkAya leta. evI AdhyAtmika bhIDane eka mahattvane prasaMga, gAMdhIjI jyAre dakSiNa AphrikAmAM hatA tyAre Avyo. gAMdhIjInA keTalAka khristI mitro temane khristI thavA samajAvI rahyA hatA hatA; te veLA gAMdhIjInA aMtaramAM dharmamaMthana jAgyuM hatuM. khristI dharmanuM avalokana karatA gAMdhIjIne e dharma saMpUrNa ane sarvoparI na lAgyo. A rIte teo jema khristI dharmane svIkAra karI zakatA nahotA tema hiMdudharmanI saMpUrNatA ke sarvoparIpaNA vize paNa teo nirNaya upara AvI zakatA nahotA. A ja rIte temanA musalamAna mitro temane IslAma tarapha kheMcavAno prayatna karatA hatA. A badhAMthI teo khUba mUMjhAI gayA ane potAnI A muMjhavaNa - musIbata - temaNe zrImad AgaLa patradrArA rajU karI. zrImaSTra gAMdhIjIne dhIraja rAkhavA ne hiMdudharmane UMDo abhyAsa karavA bhalAmaNa karI. A uparAMta paMcIkaraNa, maNiratnamALA, gavaziSTanuM mumukSu prakaraNa vagere hindadharmane paricaya ApatuM keTaluMka dhArmika sAhitya gAMdhIjI upara mokalyuM. A rIte te banne vacce atyanta bodhaka evo patravyavahAra cAlu thayo. zrImanne pakSapAta jaina darzana upara hato. ema chatAM temaNe kadi paNa gAMdhIjIne jainadharmanA svIkAra tarapha vALavA ke DhALavA prayatna karyo nahoto. zrImad rAjacaMdra sAthenA patravyavahAranuM pariNAma gAMdhIjIne hindudharmamAM sthira karavAmAM AvyuM hatuM. zrImadbhA dehAnta sudhI, temanI sAtheno gAMdhIjIne paricaya uttarottara vadhato rahyo hato, ane temanA vicArothI gAMdhIjI satata prabhAvita banatA rahyA hatA. gAMdhIjIe zrImad rAjacaMdranI pitAnA jIvana upara paDelI prabaLa asarane nIcenA zabdomAM varNavI che. "meM ghaNAnA jIvanamAMthI ghaNuM lIdhuM che, paNa sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI meM grahaNa karyuM hoya to te kavizrInA jIvanamAMthI che." (zrImad rAjacaMdra e divasomAM "kavi' nAmathI paNa oLakhAtA hatA.) vaLI anya sthaLe gAMdhIjI lakhe che ke "mArI upara traNa purUe uMDI chApa pADI che-sTeya, raskina ane rAyacaMdabhAI. zlezziu dual yeds 'The Kingdom of God is within You' vaDe ane temanI sAthenA thoDA patravyavahArathI, raskine temanA eka ja pustaka "Unto This Last " vaDe ane rAyacaMdabhAIe temanI sAthenA gADha paricaya vaDe." eTaluM ja nahi paNa, gAMdhIjI te eTale sudhI kahe che ke "mArA jIvanamAM zrImad rAjacaMdranI chApa mukhyapaNe che. mahA tmA Dhoya ane raskina karatAM paNa zrImade mArA upara vadhAre UMDI asara karI che." have ApaNe zrImad rAjacaMdranI jIvanakathAnA aMtima bhAga tarapha vaLIe. saMvata 1955-56 nI sAlamAM bahoLA vyApAra Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-67 prabuddha jIvana 155 vyavasAya aMgenA parizramanA pariNAme zrImanI tabiyata lathaDavA lAgI. temanuM mana paNa baMdhAvyavasAyathI vimukha banavA lAgyuM. temane lAgavA mAMDayuM ke dhaMdhAne hetu pUrNa thayuM che ane kevaLa AtmasAdhanA tarapha have vaLavuM ghaTe che. A divasamAM temanA mAtA-pitA tathA patnI hayAta hatAM, temane be putro ane be putrIo hatAM ane eka bhAI (sva. manasukhalAla ravajIbhAI mahetA ) ane cAra bahene hatI. paise Take kuTuMba sukhI hatuM. temanuM dila saMnyAsa levA tatpara thayuM hatuM, paNa lathaDatA jatA svAzyane kAraNe e zakaya rahyuM nahotuM. chellI avasthAe temane saMgrahaNIne vyAdhi lAgu paDayo, ane saMvata 1957 nA rautra vada pAMcame, (I. sa. 1901 nI sAlamAM) 33 varSanuM TUMkuM paNa bIjI rIte jJAna, dhyAna ane anubhava vaDe atyaMta samRddha evuM jIvana bheLavIne temaNe rAjakoTa mukAme dehatyAga karyo. Ama temane kSaradeha paMcamahAbhUtamAM vilIna thaI gaye, paNa temane akSaradeha Aje paNa jIvo che ane anekane preraNA ApI rahyo che. te aDhaLaka lekhanasAhitya mUkI gayA che, je "zrImad rAjacaMdra nAmanA bRhadagraMthamAM saMgrahita karavAmAM Avela che. temanAM patrane vipula saMgraha paNa e graMthamAM samAviSTa karavAmAM AvyA che. temanI aneka kRtiomAM (1) strInItibodha vibhAga -1 (16 varSanI vaya pahelAM lakhAyelAM lakhANA), (2) puSpamALA (16 varSanI vaya daramiyAna lakhAyalI), (3) mekSamALA (16 varSa ane pAMca mAsanI vaye traNa divasamAM lakhAyelI), (4) bhAvanA bedha (17 varSanI vaye lakhAyela, (5) AtmasiddhizAstra (29 varSanI vaye eka ja beThake lakhAyela) mukhya che. AmAM paNa Atmasiddhi zAstra temanA AdhyAtmika paripAka ane dhArmika anubhavonA nIceDarUpa che. e ja arasAmAM eTale ke 29 varSanI vaya daramiyAna racAyela "apUrva avasara evo kayAre Avaze ?" paNa temanI aneka kAvyaracanAomAM sarvazreSTha che. temAM temanA antaramAM satata ramI rahela AdhyAtmika bhAvanA bahu sundara rIte pratibiMbita thaI che ane jaina dharmanI samagra vicArasaraNInuM temAM surekha nirUpaNa che. gAMdhIjIe A bhAvanAkAvyane pitAnI Azrama bhajanAvalimAM viziSTa sthAna ApyuM che. zrImad rAjacaMdranAM lakhANo aMge abhiprAya darzAvatAM gAMdhIjIe jaNAvyuM che ke "temanAM lakhANonI eka asAdhAraNatA e che ke pote je anubhavyuM te ja temaNe lakhyuM che. temAM kayAMye kRtrimatA nathI. bIjAnI upara chApa pADavA sAruM eka lIMTI paNa temaNe lakhI hoya ema meM joyuM nathI." zrImad rAjacaMdranuM vAMcana dhArmika sAhityanA vizALa kSetrane sparzeluM hatuM. Ama chatAM paNa temanI samagra vicArasaraNI jaina tattvadarzananA gADha raMge raMgAyelI hatI. temane jinakathita mArgamAM apAra zraddhA hatI, temane jaina dharmanuM talasparzI jJAna hatuM ane e jJAna . aneka anubhUti ane pratIti upara AdhArita hatuM. dAkhalA tarIke 26mA varSe lakhelA eka patramAM temaNe jaNAvyuM che ke "punarjanma che, jarUra che, e mATe huM anubhavathI kahevAmAM acala chuM." aMgata anubhUtinA AdhAra sivAya ATaluM sacoTapaNe koI kahI na ja zake. A mujaba temanA jIvanamAM pUrvabhava - smaraNanI keTalIka ghaTanAo noMdhAyelI che. potAnI jAtane temaNe bhagavAna mahAvIranA eka ziSya tarIke oLakhAvela che ane amuka prakAranA pramAdanA kAraNe temane 80 jeTalA bhava karavA paDayA che ema temaNe pitA viSe jaNAvyuM che. adaSTa darzana ane bhAvI sUcananI aneka ghaTanAone paNa temanA jIvanamAM nirdeza thayelo jovAmAM Ave che. A ghaTanAonuM tathya AjanA vaijJAnika ane tarkazIla yugamAM svIkArAvuM zakaya nathI. Ama chatAM paNa, AvA vyakitavizeSanA vyakitatvane yathAsvarUpe grahaNa karavuM hoya te temanA jIvanamAM jenuM mahattvabharyuM sthAna che evI A camatkArika ghaTanAonI upekSA karavI te yogya nathI. duniyAnA ItihAsamAM moTI moTI uthalapAthala ane kAtie nirmANa karanArA puruSa sAthe sarakhAvatAM zrImad rAjacaMdra aMge ema jarUra kahevuM hatuM ke temaNe mAnavI jIvanamAM koI moTI uthalapAthala karI nahotI, athavA te koI azAntijanaka saMbha pedA karyo nahote. teo koI viSaya ke vicAranA uddAma pracAraka nahotA. tema ja teo koI krAntinA sarjaka nahotA. sAMsArika ke bhautika mahattvAkAMkSA temane kadi sparzI nahotI, ane Atmaprasiddhi ke zakitanA pradarzanathI paNa temaNe dUra rahevAnuM pasaMda karyuM hatuM. eka khUNe jelatI, zAnta, svastha ane cetarapha saumya prakAza pAtharatI jatizikhA jevuM temanuM jIvana hatuM. temanI vaicArika abhivyakitanuM vAhana-gadyamAM ke padyamAM paNa--mAtra gujarAtI bhASA hatuM ane temanuM kArya paNa maryAdita kSetra ane samudAya pUratuM sImita hatuM. Ama hovAthI duniyAne moTo bhAga haju sudhI temanAthI ajANa rahyo che. paNa A prasiddhinA yugamAM jema jema temanA vize jANakArI vadhatI jaze, jema jema temanAM lakhANa anya bhASAemAM anuvAdita thatAM jaze, tema tema A duniyA temane vadhAre ne vadhAre oLakhatI jaze ane A dharatI upara AvI nirmaLa, satyazIla tema ja sattvazIla, AtmakhyAti dharAvatI, ekAnta upakAraka vyakitanA astittva viSe Azcarya anubhavaze ane temanA jIvanamAMthI akhUTa evI preraNA meLavaze. ApaNA dezamAM aneka sAdhusaMto ane mahAtmA thaI gayA che. AmAM saMta jJAnezvara, svAmI rAmatIrtha, svAmI vivekAnaMda ane zrImad rAjacaMdra alpAyuSI hoIne ekadama jadA tarI Ave che. Ama vicArIe chIe tyAre 33 varSanA TUMkA gALAmAM jemanI jIvanalIlA saMkelAI gaI hatI te bhagavAna Izu paNa ApaNane yAda Ave che. A sonI hAramALAmAM paNa zrImad rAjacaMdranI vibhUti eka bIjA kAraNasara ApaNuM savizeSa dhyAna kheMce che. ApaNA sanato moTA bhAge brahmacArI hatA ane ema nahi to saMsAratyAgI hovAnuM mAluma paDe che, jyAre zrImad rAjacaMdra te 14 varSane ekadhAre gRhasthAzrama bhegaLe che, ane lagabhaga daza - agiyAra varSa vyApAravyavasAyamAM teo grasta rahyA che, ane ema chatAM temanI AdhyAtmasAdhanA kadi aTakI nathI, eTaluM ja nahi paNa, utkRSTa koTie pahoMcI che. Ama sAMsArika upAdhio ane javAbadArIthI vIMTaLAyelA ane ema chatAM, satata AtmalakSI, pApabhIrU, jAgRta ane aneka lokonA mArgadarzaka, pathapradarzaka, tattvadarzI-AvI vyakitanI joDa sAdhusantane lagatI tavArIkhamAM virala jovA jANavA maLe tema che. Aje paNa teo anekane preraNAdAyI banI rahyA che, anekanA antarajIvanane ajavALI rahyA che. temanA vizenA gAMdhIjInA zabdone TAkuM te, "zrAvaka chatAM zrAvaka ane vaiSNavanA vADAnI pAra jaI, prANImAtra sAthe abheda sAdhanArA, mokSane kinAre pahoMcelA, vaNika chatAM ane dhanaprAptinI zakita chatAM, dhanaprApti mATenAM sAhasa choDI IzvaraprAptinAM sAhasa sAdhanArA Adhunika jamAnAnA eka uttama divya darzana karanArA evA adritIya puruSa rAyacaMdabhAI hatA." AvA rAyacaMdabhAIne athavA to zrImad rAjacaMdrane temanA janmazatAbdI dine ApaNAM aneka vandana ho! paramAnaMda zrImad rAjacaMdra: eka smaraNa noMdha gaI kArtaka suda pUNimA eTale ke okaTobara mAsanI 17mI tArIkhe dezabharamAM aneka sthaLoe zrImad rAjacaMdranI janmazatAbdI UjavAI gaI. A prasaMge temanA nAma ane kArya sAthe joDA * A rIte vicAratAM sonIne vyavasAya karatAM chatAM satata * tattvalakSI kavi akhA bhagatanuM sahaja smaraNa thAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 yelA mArA nAnapaNanAM keTalAMka smaraNA ahiM rajU karUM te asthAne hi gaNAya. prabuddha jIvana zrImad rAjacaMdranuM nAma huM mArA bALapaNathI sAMbhaLatA Avyo chuM. mArA pitAzrIthI meATA eka bhAI hatA. temane ame 'lalludAdA 'nA nAmathI oLakhatA. temane pakSAghAtanI asara thayelI. tenI sAravAra mATe temane mArA pitA! muMbaI laI AvelA, ane Aje paNa jene "dAdI zeTha agiyArI leIna " kahe che e lattAmAM teo UtarelA, ane e nimitte temane eka be mAsa muMbaImAM rokAvAnuM baneluM. zrImad rAjacaMdrane e divaseAmAM rAyacaMdabhAI tarIke sau koI oLakhatA. te mArA pitAzrInA nivAsasthAnanI bahu najIkamAM rahetA, ane mArA pitAzrI temanI pAse rAtrinA samaye lagabhaga haMmezAM jatA, ane kalAka be kalAka dharmacarcA karatA, temanI sAthe mArA pitAzrIne patravyavahAra paNa thayA hatA. A badhuM meM mArA pitAzrI pAsethI pachInAM varSo daramiyAna jANeluM. mArI bAra te varSanI uMmare mArA pitAzrI sAthe muMbaI avAranavAra AvavA javAnI zarUAta thayelI, muMbaImAM vasatA kApaDanA vyApArI zeTha tribhuvanadAsa bhANajI mArA pitAnA mAmA thAya. teo sAntAkrujhamAM AvelA 'vIlara vIlA' nAmanA potAnA baMgalAmAM rahetA, ane e ja baMgalAmAM zrImad rAjacaMdranA kauTuMbika saMbaMdhI ane verAtanA vyApAranA bhAgIdAra zeTha revAzaMkara jagajIvana paNa rahetA. mane yAda che te mujaba huM mArA pitAzrI sAthe sAMtAkrujha tribhuvanamAmAne tyAM avAranavAra jatA ane zrImad rAjacaMdranA anurAgI evA A traNa mahAnubhAvA vacce cAlatI zrImad viSenI aneka carcAo sAMbhaLatA. vaLI e ja arasAmAM paramazruta prabhAvaka maMDaLa taraphathI pragaTa thayelA ' zrImad rAjacaMdra ' nAmanA ghaNA moTo daLadAra graMtha pahelIvAra mArA jovAmAM AvelA. A graMtha mArA pitAzrIe peAtAnA pustakAlaya mATe vasAvelA ane tethI te graMtha upara avAranavAra najara nAMkhavAnuM banatuM. temanA viSe AthI vadhAre UMDANamAM UtaravAne huM tyAre prerAyelA nahIM, Ama chatAM "apUrva avasara evA kayAre Avaze ?' e kAvya tarapha tyArathI AkarSAyelA evuM kaMIka mane yAda che. tA. 1-12-17 karatI ane temanI dalIleA tAttvika nahIM paNa zAbdika che ema mane lAgyA karatuM. chaThThI aMgrejImAM hatA tyAre surata kaoNMgresamAM gayelA. e prasaMge zrImad rAjacaMdranA nAnA bhAI manasukhalAla ravajIbhAI paNa surata kaoNMgresamAM AvelA ane temanI sAthe samAgama thayelA. temanA dvArA zrImad rAjacaMdra viSe paNa navuM navuM jANavAnA suyoga mane prApta thayA karato. A rIte zrImad rAjacaMdra viSe mArA dilamAM AkarSaNa vadhatuM rahyuM hatuM. mArA pitAzrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka samAjanA eka AgevAna hatA. dharmazAstronA bahu moTA abhyAsI hatA. te vakhatanA zvetAMbara saMpradAyanA pramukha AcAryo ane sAdhumunirAjonA gADha saMparkamAM teo rahetA. huM paNa avAranavAra mArA pitAzrI sAthe A sAmunirAjo pAse jato ane temanI vAto sAMbhaLatA. mArA pitAzrI zrImad rAjacaMdranA pUrvaparicita hatA ane temanA viSe teo pakSapAta dharAvatA hatA. A sAdhumunirAjo avAra - navAra zrImad rAjacaMdranAM lakhANAnI khUba TIkA karatA ane temanAM A ke te vidhAnA dharmazAstronI athavA to AgamakathanAnI keTalAM viruddha che te tAravI tAravIne temanI AgaLa tema ja anya vyakitao samakSa dharatA, ane sad rAjacaMdra saravALe mithyAtvaprarUpaka che e hada sudhInA abhiprAya phelAvavA teo prayatna karatA. mArA pitAzrI upara A AcAryanA tema ja sAdhumunirAjonA paNa e divaseAmAM khUba ja prabhAva hatA, ane tethI A badhuM teo mUMgA moDhe sAMbhaLI letA. e vakhate dharmatattva aMgenI mArI samajaNa ochI, Ama chatAM paNa, A AcArya munirAjonI AvI TIkAe mane khUMcyA anubhava ane samajaNa vadhyA bAda mane Akhare pratIti thaI ke zrImad rAjacaMdranAM lakhANo aMgenI temanI TIkAmAM kevaLa tejodra Sa ja kArya karI rahyo hatA. saMpradAyanA A sAdhue gRhasthA karatAM potAne anekagaNA caDiyAtA mAnatA hoya che, ane pariNAme gRhastha jIvanamAM rahelI koI vyakitane AvA AdhyAtmika utkarSa ane tAtvika bAbate aMge ATalI UMDI samajaNa saMbhavI zake che e temanI kalpanAmAM ja AvatuM hotuM nathI ane kalpanAmAM kadAca Ave to paNa tema svIkAravAne teo taiyAra hAtA nathI, ane pariNAme AvA puruSone utArI pADavAmAM, temanAM lakhANA mAMthI dUdhamAMthI porA kADhavAnI mAphaka vAMdhA paDatAM vidhAnA tAravI kADhavAmAM, ane potAnA anuyAyIo samakSa AgaLa dharavAmAM teo eka prakAranA rasa dAkhavatA mAluma paDe che. AvI temanI manodazAzrImad rAjacaMdra jevA mahApuruSonAM sAcAM mUlyAMkanathI temane sadAne mATe vaMcita rAkhe che. A carcAnA saMdarbhamAM bIjI paNa eka hakIkata dhyAnamAM levI ghaTe che ke zrImad rAjacaMdra kevaLa zAsrapaMDita nahAtA. temanuM zAstrajJAna aneka AdhyAtmika anubhUtio ane pAradarzaka jIvanadarzana upara AdhArita hatuM. te maulika ciMtaka hatA. AvA puruSanAM lakhANA, banavA joga che ke AgamanA - zAstronA - zabdo sAthe kadAca sAe sA TakA baMdhabesatA na hoya. Ama chatAM temanAM lakhANAmAM jaina tattvanuM AbehUba nirUpaNa hatuM, jaina dharmanA nIceADa hatA, ema kahevAmAM leza mAtra atizayatA nathI. paramAnaMda Zhong Tui (have pachI zrImada rAjacandranA lakhANo ane padyaracanAmAMthI namunA rUpe temanI kAMIka aTapaTI evI bhASAnA khyAla ApatuM eka gadyalakhANa ane temanI eka suprasiddha padyaracanA kramasara ApavAmAM Ave che. taMtrI) adhyAtma Sa5dI (AtmajJa puruSa zrImad rAjacaMdranA cha padano patra AtmA saMbaMdhInuM yathArtha jJAna utpanna karanAro hoI mumukSu AtmAone hitanuM kAraNa bane tevA hoI atre ApavAmAM Avyo che. AtmA che, te nitya che, te karmanA kartA che, karmanA bheAkatA che. AtmAnA meAkSa che ane meAkSanA upAya samyaga jJAna, darzana, (zrAddhA) ane cAritryarUpa dharma paNa che - e cha padA pratyeka AtmAne samyaga zraddhA (samyagdarzana) utpanna karavA mATe tathA AtmAnuM malIna svarUpa zuM che ane zuddha svarUpa kevuM che ane malInatA (karmamaLa) haThAvI zuddha svarUpa kevI rIte prApta karI zakAya e Atmika jJAna utpanna karavA mATe cha padonuM yathArtha jJAna prApta karavuM Avazyaka che. A cha padonI zrImad rAjacaMdre lakhelA eka patramAM saMkSepamAM samajUtI ApI che.) zuddha AtmAsvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe nIce kahyAM che te cha padane samyaga darzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. 'AtmA che' prathama pada: 'AtmA che:' jema ghaTapaTa Adi padArtho che, tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTapaTa Adi hovAnuM pramANa che; tema sva-paraprakAza evI caitanya sattAno pratyakSa guNa jene vize che evA AtmA hovAnuM pramANa che. AtmA nitya che.' bIjuM pada: 'Atma nitya che.': ghaTapaTa Adi padArtho amuka kALavartI che. AtmA trikALavartI che. ghaTapaTAdi saMyogAe karI padArtha che. AtmA svabhAve karIne padArtha che. kemake tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhavayogya thatA nathI. koI paNa saMyogI dravyathI cetanasattA pragaTa thavA yogya nathI, mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI avinAzI che, kemake jenI koI saMyogathI utpatti na hoya, tene koIne viSe laya paNa hAya nahi. 'AtmA kartA che.' trIju pada: 'AtmA kartA che.' sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAma - kriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyAsaMpanna che. kriyAsaMpanna che mATe kartA che. te kartApaNu trividha zrIjane vivecyuM che; paramArthathI c Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-17 prabuddha jIvana .157 svabhAva - pariNatie nija svarUpane kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdha sahita) vyavahArathI te AtmA dravyakamanA kartA che. upacArathI ghara, nagara Adine kartA che. - " Atma bhakatA che'' ' cothuM pada : 'AtmA bhakatA che : je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhegavavAmAM Ave eve pratyakSa anubhave che. viSa khAdhAthI viSanuM phaLa, sAkara khAdhAthI sAkaranuM phaLa, agnisparzathI te agnisparzanuM phaLa, himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI, tema kayAyAdi (krodha, mAna, mAyA, lebha) ke akapAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravate tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che ane te thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bheMkatA che. "mekSapada che pAMcamu pada: "mokSapada che : je anupacarita vyavahArathI jIvane, karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhakatApaNuM nirUpaNa karyuM te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kemake pratyakSa kapAyAdinuM tIvrapaNuM hoya, paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdha - bhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI, tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mekSapada che. "mekSane upAya che." chaTha pada: "mokSane upAya che." jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare ema ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM, paNa karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALA evAM jJAna darzana (samyaga zraddhA), samAdhi, vairAgya, bhakatyAdi sAdhana pratyakSa che, je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te ' jJAna, darzana, saMyamAdi mApadanA upAya che. zrI jJAnI puruSoe samyagdarzananA mukhya nivAsabhUta kahyAM evAM A cha pada atre saMkSepamAM jaNAvyAM che. samIpa-mukitagAmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che, parama nizcaya rUpa jANavA yogya che, tene sarva vibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM viveka thavA yogya che. A cha pada atyaMta saMdeharahita che ema parama puruSe . nirUpaNa karyuM che. e cha padane viveka jIvane svarUpa samajavAne arthe kahyo che. anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayele e jIvane ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA (upadeza) prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che ema jo jIva pariNAma kare, te saheja mAtramAM te jAgRta thaI samyaga darzanane prApta thAya, samyaga darzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. kAI vinAzI azuddha ane anya evA bhAvane viSe tene harSa, zaka, saMyoga utpanna na thAya. te vicAre svasvarUpane vize ja zuddhapaNuM, saMpUrNapaNuM, avinAzIpaNuM, atyaMta AnaMdapaNuM, aMtararahiMta tenA anubhavamAM Ave che. sarva vibhAva-paryAyamAM mAtra pitAne adhyAsathI ekatA thaI che, tethI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM ja che ema spaSTa, pratyakSa, atyaMta pratyakSa, apakSa tene anubhava thAya che. vinAzI athavA anya padArthanA saMyogane viSe tene IjhaaniSTapaNu prApta thatuM nathI. janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhA rahita saMpUrNa mAhAsyanuM ThekANu evuM nija svarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. je je purone e cha pada sapramANa evA parama puruSanA vacane AtmAne nizcaya thayo che, te te puruSo sarva svarUpane pamyA che; Adhi, vyAdhi, upAdhi, sarva saMgathI rahita thayA che, thAya che; ane bhAvi kALamAM paNa tema ja thaze. "hA, apUrva avasara e kayAre Avaze? . apUrva avasara e kayAre Avaze? bahu upasargakartA pratye paNa krodha nahIM, cAra karma ghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, kyAre thaIzuM bAhyAMtara nitha jo? vaMde cakrI tathApi na maLe mAna che; bhavanAM bIjataNo AtyaMtika nAza je; sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSaNa chedIne, deha jAya paNa mAyA thAya ne romamAM, sarva bhAva jJAtI draSTA saha zuddhatA, vicarazuM kava mahatva puruSane paMtha jo. apUrva lobha nahIM cho prabaLa siddhinidAna jo. apUrva kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza jo. apUrva sarva bhAvathI audAsInyavRtti karI, nagnabhAva, muMDabhAva saha ajJAnatA, vedanIyAdi cAra karma vate jahAM, mAtra deha te saMyamahetuM hoya jo; adaMtadhAvana Adi parama prasiddha jo; baLI sIMdarIvat AkRti mAtra jo, anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahIM, keza, roma, nakha ke aMge zRMgAra nahIM, te dahAyuSa AdhIna jenI sthiti che, dehe paNa kiMcit mUcha nava hoya to. apUrva dravyabhAva saMyamaya nigraMtha siddha che. apUrva AyuSa pUNe, maTi daihika pAtra che. apUrva darzanameha vyatIta thaI Upajo bedha je zatru mitra pratye varte samadazitA, mana, vacana, kAyA ne karmanI vargaNA, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo; mAna amAne varte te ja svabhAva che; chUTe jahAM sakaLa pudgala saMbaMdha che; tethI prakSINa cAritramoha vilokiye, jIvita ke maraNe nahIM cUnAdhikatA, evuM agI guNasthAnaka tyAM vartatuM, varte evuM zuddhasvarUpanuM dhyAna jo. apUrva bhavamokSe paNa zuddha varte samabhAva jo. apUrva mahAbhAgya sukhadAyaka pUrNa baMdha jo. apUrva AtmasthiratA traNa saMkSipta yoganI, ekAkI vicarate vaLI smazAnamAM, eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA, mukhyapaNe te varte dahaparyata jo; vaLI parvatamAM vAgha siha saMyoga je; pUrNa kalaMkarahita aDola svarUpa che; ghara pariSaha ke upasargabhaye karI, aDola Asana, ne manamAM nahIM batA zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, AvI zake nahIM te sthiratAne aMta je. apUrva parama mitrane jANe pAmyA yoga che. apUrva agurulaghu amUrta sahajapadarUpa . apUrva saMyamanA hetuthI yugapravartana, ghora tapazcaryAmAM paNa manane tApa nahIM, pUrvaprayAgAdi kAraNanA vegathI, svarUpalakSe jiAjJA AdhIna jo; sarasa ane nahIM manane prasannabhAva jo. Urdhvagamana siddhAlaya prAptasusthita jo: te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtIsthitimAM, rajakaNa ke riddhi vaimAnika devanI, sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, aMte thAye nija svarUpamAM lIna je. apUrva sarve mAnyA pudgala eka svabhAva jo. apUrva anaMta darzana, jJAna anaMta sahita jo. apUrva paMca viSayamAM rAga - draSa virahitatA, ema parAjaya karIne cAritramehano, je pada zrI sarvaze dIThuM jJAnamAM, paMca pramAde na maLe manane #bha jo; AvuM tyAM jayAM karaNa apUrva bhAva je; kahI zakayA nahIM paNa te zrI bhagavAna je; dravya kSetra ne kALa bhAva pratibaMdha gaNa, zreNI kSapaka taNI karIne ArUDhatA, teha svarUpane anya vANI te zuM kahe ? viracavuM udayAdhIna paNa, vItalobha jo. apUrva ananya citana atizayazuddha svabhAva che. apUrva - anubhavagecara mAtra rahyuM te jJAna che. apUrva krodha pratye te varte kosvabhAvatA, meha-svayaMbhUramaNa samudra tarI karI, eha paramapada prAptinuM karyuM dhyAna meM, mAna pratye te dInapaNAnuM mAna jo; sthiti tyAM jayAM kSINameha guNasthAna jo; gajA vagara ne hAla manoratha rUpa jo; mAyA pratye mAyA sAkSIbhAvanI, aMta samaya tyAM pUrNa svarUpa vItarAga thaI, te paNa nizcaya rAjacaMdra manane rahyo, labha pratye nahIM lobha samAna che. apUrva pragaTAvuM nija kevalajJAna nidhAna je. apUrva prabhubhakSAe thAzuM teja svarUpa che. apUrva Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 prabhu jIvana kAntanA puNyaparicaya mahAmanA kavi (sva. kavi maNizaMkara ratnajI bhaTTa, jeo 'kAnta'nA takhallusathI kAvyo lakhatA hatA temanI janmazatAbdI muMbaI tema ja anyatra gayA okaTobara mAsanA bIjA khavADiyAmAM ujavavAmAM AvI hatI. temanA bhavya vyakitatvanA--kavi tarIkenI temanI mastI tathA khumArInA'prabuddha jIvana'nA vAcakone paricaya thAya e hetuthI temanI sAthenA mane je thADo paricaya hatA te eka TUMkI noMdhanA AkAramAM nIce raju karavAmAM Ave che. e uparAMta 'graMtha'nA kAnta zatAbdI aMkamAMthI be lakhANA nIce udyuta karavAmAM AvyA che. paramAnaMda) smaraNanoMdha : 1 sva. kavivara maNizaMkara ratnajI bhaTTano janma saurASTramAM cAvaMDa gAme I. sa. 1867nA naveMbara mAsanI 28mI tArIkhe thayelA ane I. sa. 1923 nA juna mAsanI 16mI tArIkhe kAzmIranA pravAsethI pAchA pharatAM rAvalapIMDIthI lAhora AvatI mela TrenamAM temanuM avasAna thayuM. temanA A 56 varSanA jIvananA ghaNAkharo bhAga temaNe bhAvanagaramAM ja vyatIta karelA. mAro paNa uchera ane hAIskUla sudhInuM bhaNatara bhAvanagaramAM ja thayeluM ane pachInAM varSo daramiyAna bhAvanagara avAranavAra AvavAnuM ane ThIka samaya bhAvanagaramAM rahevAnuM banatuM. ane e samayanA gALAmAM eka yA bIjA nimitte kavi kAntane avAranavAra maLavAnuM ane temanI sAthe carcA-vArtA karavAnuM banatuM. mArA smaraNa pramANe temaNe amuka samaya. bhAvanagaranI sAmaLadAsa kaeNlejamAM kAma kareluM ane pachI bhAvanagara rAjyanA zikSaNAdhikArI amArI hAIskUlanA heDamAstara tarIke thoDA samaya kAma kareluM. huM hAIskUlanA antima varSomAM hatA tyAre temane hAIskUlamAM AvatA jatA meM' aneka vAra joyelA ane sAMbhaLelA. kAleja ane pachInA abhyAsakALadaramiyAna eka jijJAsu tarIke temanI pAse temanA ghera huM avAranavAra jatA ane sAhitya, samAja ane rAjakAraNa-manamAM je viSaya AvyA tene lagatA savAlo huM temane pUchatA ane khUba vatsala bhAvathI teo javAba ApatA ane mArA mananuM te samAdhAna karatA, ane mane temanAthI navA prakAza maLato. samaya jatAM ApaNA dezamAM gAMdhIjInA netRttva nIce asahakAranuM Andolana zarU thayuM ane AkhA dezamAM rASTrIya bhAvanAnA eka ghaNA moTA juvALa Avyo. AndolananA prAraMbhanA divaseAmAM thoDA samayanA gALe ema be vAra AkhA divasanA upavAsa karavA dezajanAne gAMdhIjIe hAkala karelI. e vAtAvaraNathI raMgAyalA ame keTalAka mitrAe paNa e divasee upavAsa karelA ane A banne divaseAe asahakAranI caLavaLanA samarthanamAM meM mAre tyAM amuka mitrAnI sabhA goThavelI. A banne sabhAmAM mArI vinaMtine mAna ApIne niDaratAnI mUrtisamA kavi kAnta padhArelA ane pramukhasthAna svIkArIne tatkAlIna asahakAraAndolananI temaNe bhAre niDara ane vizada samAlAcanA karelI. e sabhAonuM citra Aje paNa mArA citta upara suaMkita raheluM che. bhAvanagaramAM temanAM bhASA me` pAMca cha vAra sAMbhaLyA haze. temane bhASaNa karatAM sAMbhaLavA e eka lahAvA hatA. temanI bhASAmAM apUrva mAdhurya hatuM, ane temanA nirUpaNamAM asAdhAraNa sacoTatA ane pravAhitA hatI. te madhura vANInA raNakAra Aje paNa jANe keke kAnamAM saMbhaLAya che. eka divasa bhAvanagarathI huM muMbaI javA nIkaLelA ane teo tathA kavi tribhuvana premazaMkara bhaTTa mArI tA. 1126 7 sAthe bIjA vargamAM hatA. A TUMkA pravAsa daramiyAna temanI sAthe ghaNI vAta karavAnuM sadbhAgya mane sAMpaDeluM. temanI bhavya AkRti, masta AMkhA, madhura vANI Aje paNa mane eTalAM ja yAda che. temanA dharmAntara viSe--hindu dharmamAMthI khristI dharmamAM ane pAchA hindu dharmamAM--me ghaNu' sAMbhaLeluM, paNa te viSe temanI sAthe kadi vAte thayelI nahi. mArI vAto meTA bhAge rAjakAraNa ane sAhitya pUratI maryAdita rahelI. dezanA tatkAlIna navA utthAnamAM temane khUba rasa hato. teo Moody che, manasvI prakRtinA che evA sAdhAraNa khyAla hato. A kAraNe temanI pAse loko jatA DaratA. paNa mane temanA viSe AvA kadi anubhava thayA nahotA. mAruM mana te mUrtimattta mAdhurya hatA. temanI gayA pakhavADiyA daramiyAna muMbaI khAte janmazatAbdI. UjavAI gaI. tA. 20mI navembaranA roja bhAratIya vidyAbhavanamAM zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazInA pramukhapaNA nIce A nimitte eka jAhera sabhA yojavAmAM AvI hatI ane kavi kAntane ane temanI kavitAne adhikRta vyakitae taraphathI bhavya aMjali ApavAmAM AvI hatI. tA. 25mI nA roja temanA sAhitya sarjana aMge zrI umAzaMkara joSInA pramukhapaNA nIce muMbaI khAte e ja sthaLe parisaMvAda yojavAmAM Avyo hato ane temAM paNa aneka sAkSaro ane sAhityakAroe bhAga lIdhA hatA, paricaya TrasTa taraphathI zrI yazavaMta dozInA taMtrIpaNA nIce pragaTa thatA graMtha mAsikanA okaTobara mAsanA aMka kAnta zatAbdI vizeSAMka tarIke pragaTa karavAmAM Avyo hatA. A prasaMge, sva. kavi sAthe mArA cittamAM saMgrahAyelA thoDAMka smaraNA ahiM rajU karavA sAthe, huM paNa temane mArA antaranI aMjali ApuM chuM. paramAnaMda pUraka noMdha: sva. maNizaMkara ratnajI bhaTTanI hayAtI daramiyAna ke e pachI - mane cokkasa yAda nathI - bhAvanagaranA jANItA bukaselara ne tyAM ekavAra javAnuM banatAM temaNe mArA hAthamAM eka cApaDI mUkI, tenuM nAma gItAMjali hatuM. te bhAvanagaranAM sva. mahArANI naMdakuMvarabAe prasiddha karI hatI. te kavivara TAgaiAre pote ja prasiddha karela aMgrejI gItAMjalinuM A gujarAtI bhASAntara hatuM. tenI prastAvanA ke upodghAta maNizaMkara ratnajI bhaTTe lakhelA hatA te uparathI anuvAdaka aMge temAM koI spaSTa ullekha na hAvA chatAM, prastuta anuvAda temane ja karelA hovA joIe, evuM paripakava anumAna thayuM. te cApaDI meM kharIdI ane vAMcI jatAM mane khUba AnaMda thayA. jANe ke mULa gujarAtI bhASAmAM ja gItAMjali lakhAyela hoya evA adbhuta ane prasAdapUrNa te anuvAda lAgyo. e divaseAmAM bhAgye ja koI jANatuM hatuM ke sva. maNizaMkare mULa aMgrejI gItAMjalinA gujarAtI bhASAmAM AvA koI anu vAda karyo che. A anuvAdathI huM eTalA badhA prabhAvita thayelA ke te cApaDInI meM ghaNI nakalo kharIdelI ane mitrAmAM vaheMcelI. varSo bAda sastuM sAhityavardhaka maMDaLanA saMcAlaka zrI manu subedArane ekavAra maLavAnuM banatAM me temane vinaMti karI ke A cApaDI have bajAramAM maLatI nathI to te potAnA maMDaLa taraphthI pharIthI chapAve ane pragaTa kare. teo e anuvAda joI gayA. ane khUba prasanna thayA ane sastuM sAhitya vardhaka maMDaLa taraphathI tenI bIjI AvRtti pragaTa karavAmAM AvI. A rIte e gItAMjali Aje paNa sulabha banI che. kavi kAnta paramAnaMda. I Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-12-67 prabuddha jIvana 159 ' smaraNa noMdha 2 . ' te mArA samavayaska hatA ane sahAdhyAyI paNa kharA, paNa te - 1908 ke 1909 nI sAlathI maNizaMkarane vakhato vakhata eka AlaphreDa hAIskulamAM bhaNatA ane huM hato sanAtana dharma skulamAM. prakAranI kavisulabha khumArIne juvALa caData. Ama te pote masta chatAM ame vAraMvAra maLatA thayA. e rIte pahelI vAra meM prakRtinA mAnavI hatA, temAM pAchA kavi. sAmAnya loko lokasabhAmAM maNizaMkarane temanA gharamAM 1911 mAM joyA tyAre huM temanA kahetA ke maNibhAIne gAMDapaNa lAgyuM che. paNa temanI e khumArImAM vyakitvathI prabhAvita thaI gayele, eTaluM ja nahIM aMjAI gayo gAMDapaNa talamAtra nahotuM. e khumArI caDe tyAre temanuM magaja duniyAnA hato ema kahuM to cAle. sAmAnya vyavahArathI ghaNe UMce evI koIka masta bhUmikAmAM mahA maNizaMkara zarIre sthUla hatA chatAM eTalA UMcA hatA ke lavA lAgatuM. e kaI sthiti hatI te huM pote samajI zakuM chuM, paNa e sthUlatAthI pote beDoLa nahotA lAgatA. emanA zarIrane varNa lakhIne samajI zakate nathI kavarabhakita, dayavI vastuo zAmaLA hatA, chatAM jhagArA mAre tevuM lAgatuM. te jamAnAnA rivAja pratye eka prakAranI udAsInatA, mAnavInA svabhAvanI zudratA ane pramANe pite mUcho rAkhatA ane tenAthI temane cahero kaMIka karo kSullakatA pratye tiraskAra ane koIka mahAna satya samajAI gayA lAgatuM, paNa e karaDAI Dara nahIM paNa mAna ane pUjyabhAva upaAnaMda - AvI badhI UrmiothI chalechala chalakAtI emanI e jAve evI hatI. maNizaMkara bhAvanagarI thayA kharA, paNa temaNe bhAvamanedazA rahetI. vizeSa karIne mAgazara-poSa mahinAmAM ThaMDInuM jora nagarI - ghoghArI pAghaDI nahotI apanAvI. te mAthe piTiyA ke , vadhe tyAre maNizaMkaranI A mastI, ke e prakArano unmAda je tapakhIriyA raMganI AMTIvALI pAghaDI bAMdhatA. emanI e pAghaDInI kaho te, balavAna rahetI. bAMdhaNI atyaMta suMdara ane kalAmaya hatI. bhAvanagaramAM bIjA evI eka khumArInI mosamamAM pote 1908 - 1989nI koI gRhasthane mAthe evI manahara bAMdhaNInI pAghaDI joyAnuM mane sAlamAM temaNe hAIskUlamAM meTrika kalAsanA vidyArthIone vargamAM yAda nathI. IMgliza bhaNAvavAne badale gajhala gAtAM zIkhavavA mAMDayuM. moTI uMmaranA puruSe dhotiyuM pahere tyAre AgaLanA bhAgamAM "ame celA badhA pahelA prabhunI pAThazALAnA, chUTI pATalI rAkhe che. paraMtu maNizaMkara haMmezAM dhotiyAna kaccha ame melA ane ghelA, prabhunI pAThazALAnA mAratA. upara meMghA kApaDane, sarasa silAIne baMdha kolarane lAMbo amArAmAM nathI meM mAla, ame te mUrkha ne kaMgAla, Dagala ane gaLAmAM khesa. A poSAka vaDe maNizaMkara eka chatAMye bALako chIe prabhunI pAThazALAnA." Imposing Personality - prabhAvazALI vyakita - banI rahetA. vargamAM vidyArthIo A gajhala samUhagAna rUpe gAtA. maNi seMkaDo ke hajAro mANasonA ToLAmAM loko jene mArga Ape ane zaMkara temane kahetA : "havethI koIe A nizALane AkrUDa hAI jene joIne ApoApa namavAnuM mana thaI jAya tevuM emanuM skUla tarIke oLakhavAnI nathI, paNa "prabhunI pAThazALA" tarIke ja vyakitatva hatuM. oLakhavAnI che." mahArAjA bhAvasiMhajIne kayAreka kayAreka rAjyanA amala dAronI sAthe nirdoSa, mIThI majAka mazkarI karavAnI Adata hatI. je heDamAstara meTrika klAsanA vidyArthIone vargamAM A gajhala gAtA zIkhave te heDamAstara bIjuM kAma karI zake nahIM ema eka vAra temaNe nIlamabAgamAM rAjyanA moTA moTA amaladArone khANAnI mijalasamAM bolAvelA temAM maNizaMkara paNa hatA. khAI samajIne mahArAjA bhAvasiMhajIe maNizaMkarane heDamAsTara ane keLavaNIkhAtAnA uparI adhikArInI javAbadArImAMthI mukata karavAnuM lIdhA pachI hAtha dhoIne mahArAjA sAhebe kevala vinodamAM nakkI karyuM, paNa A vidvAna ane sajajananI mahArAjA bhAvasiMhajIne maNizaMkaranA khesathI potAnA hAtha lUchayA. te ja kSaNe maNizaMkare pUrepUrI kadara hatI. temanA pratye mahArAjAsAhebane eka prakAranuM , gaLAmAMthI khesa utArIne jamIna upara mUkI dIdho ane mahArAjA mAna paNa hatuM. maNizaMkarane e "pANIcuM" ApavA nahAvA mAgatA. sAhebane kahyuM, "hajUra, huM nathI ho !"* phakata emane javAbadArIbharelA kAmamAMthI mukata karavA mAgatA mahArAjA sAhebe pharI kadI maNizaMkaranI mazkarI karI hatA. e mukita maNizaMkarane thoDA mahinAmAM (1910 nI sAlathI ) nahIM ane maNizaMkare te divasa pachI kadI gaLAmAM khesa paheryo maLI gaI. temane je pagAra maLato hato teTalo ja maLato rahyo nahIM. jIvananAM chellAM pAMcasAta varasamAM te temaNe pAghaDI bAMdhavI baMdha karI hatI ane mAthe te jamAnAmAM khUba pracalita evI kALI ane temane rAjyanI metIbAganI kacerImAM eka evuM javAbadArI goLa "beMgalera kaeNpa" paheratA. vagaranuM haLavuM kAma soMpavAmAM AvyuM ke jo emanA manamAM meja Ave to kare ane na karavuM hoya te na kare. * 1915 - 16 nI sAlamAM munikumAra amArI sanAtana asalanA jamAnAnA rAjAe vidvAno ane kavione satkAra dharma hAIskUlamAM bhaNavA AvyA tyArathI mArI mitratA temanI sAthe ane puraskAra karanArA kadaradAna rAjA hatA evuM ItihAsamAM vAMceluM. vadhAre gADha thaI ane gharebe khUba vadhyuM. lagabhaga haMmezAM sAMje mahArAjA bhAvasiMhajIe maNizaMkarane e rIte satkAra ane pura huM temane ghera jate; ATha dasa dahADe eka vAra temane tyAM jamavAnuM skAra karyo hato te najare joyelI vAta. paNa hoya. rajAne divasa kayAreka savArathI sAMja lagI emane tyAM ja mArA pitA bhAvanagaramAM sanAtana dharma skUla nAmanI (te huM gALuM. e rIte maNizaMkaranA bahu najIkanA saMsargamAM AvavAnuM arasAmAM eka nAnakaDI) miDala skUlanA heDamAsTara hatA. eTale mane sadbhAgya sAMpaDayuM. mane e potAnA putra jevuM ja gaNatA temane rAjyanA keLavaNI khAtAnA uparI adhikArI maNizaMkara ratnajI thayelA. 1913mAM vidyArthI pariSada vaDe mArA kaMThanA mAdhuryathI bhaTTane kavacita maLavAne prasaMga Avato. mArA moTAbhAI hAI maNizaMkara paNa rAjI thayelA. eTale teo vAraMvAra mane gIta gAvAnuM skUlamAM meTrika kalAsanA vidyArthI hatA. eTale maNizaMkara temanA kahetA. eka veLA mane Azare 250 - 3000 gIta, gajhala, zikSaka hatA. e bannenI pAsethI huM maNizaMkarane vize keTalIka vAto . bhajana, kAvya, chaMda, zloko ItyAdi jIbhane Terave hatAM. mArA sAMbhaLuM. paNa meM maNizaMkarane te pachI cAra pAMca varasa lagI najare *ahIM je gRhasthanuM nAma maNizaMkara bolelA te paNa rAjyanA dIThelA nahIM. eka amaladAra hatA ane mahArAjA sAheba vAraMvAra temanI - 1918 mAM mane temanA putra muni kumAranI oLakhANa thaI. mazkarI karatA ane te amaladAra mUMge moDhe sAMkhI letA. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 19 bhASaNa hatuM. emanI gajagaveda) prabuddha jIvana tA. 1-12-67 musalamAna bebI pAsethI huM e divasomAM eka urdU gajhala zIkhelo kaMI mahArAjA sAhebane aparAdha to karyo nathI ne! mane agAuthI je maNizaMkarane bahu ja gamatI ane mArI pAse vAraMvAra pate kahevaDAvyA vagara pote AvI caDe ane huM covIse kalAka temane gavaDAvatA ane pote paNa kyAreka gAvA lAgI jatA.' tatkAla maLI zakuM evI taiyAra sthitimAM houM evI te emaNe , mahabube khudA zAhe jInne bazarIyA , AzA na ja rAkhavI joIe." kazuM ja dilagIra thavA jevuM na A che saiyadanA abdula kAdara ! banyuM hoya tevI svasthatAthI maNizaMkare pAchA pustaka vAMcavAmAM alatApha karamakI kIjo najharIyA, parovAyA. ' ' saiyadanA rAja ' cAra divasa pachI pharI pAchI sAMje maNizaMkaranA ghara nIce maNizaMkarano dekhAva karaDo hato. e kharI vAta che. durNa mahArAjA sAhebanI gADI AvI ne UbhI. temaNe kahevarAvyuM ke ane harAmakhorone DAre evI e karaDAI hatI, paNa sajajana ane "Dagale paherIne Avo- mArI sAthe pharavA AvavAnuM che." bhalA mANasane te e karaDAImAMye eka prakAranuM ajaba mAva - . rAmu paramAnaMda Thakkara dekhAtuM. ane emanI vANI ! upamA apAya che ke "madha jhare tevI smaraNanoMdha3 mIThI vANI.". maNizaMkaranI vANImAM evI mIThAza hatI. AvA (DaoN. aMbAzaMkara nAgaradAsa bhaTTanA lekhane amuka bhAga) paDachaMda vyakitatvamAMthI eTalI mIThI vANI zI rIte jharatI haze te chelle 1914 - 15 haze. tyAre AphreDa hAiskUlanA Azcarya lAge tevuM hatuM. maNizaMkara eka mahAna vakatA hatA. bulaMda senTrala halamAM temanuM bhASaNa hatuM. 'agnihotra' upara bolavAnA avAje bolIne hajAre zrotAonI mijalasa gajavI de evA hatA. haila cikAra thaI gayA. samaya thayo ne emanI gADI AvI, zerabakoriyA vakatA nahIM, paNa nadInuM pANI jema kalakala ninAda bArTanamAMthI cAra vedonAM (yajurveda, atharvaveda, sAmaveda ne Rgaveda) karatuM ekasarakhuM vahetuM rahe tema mRdu, kemala ane spaSTa svare, pustako sAthe letA AvelA je darekamAM nizAnIo mUkelI. sUryapAMcase zretAo khuzIthI zabda zabda sAMbhaLI zake eTalA UMcA mAMthI chUTA paDatA graho racAyA, temAMthI pRthvI utpanna thaI tyAMthI dhvanithI, maNizaMkara bhASaNa kare tyAre, harakoI sabhAmAM TAMkaNI paDe zarUAta karI. sUryamaMDaLa zuM che, e badhuM cakra kema ne zenAthI cAlI toye saMbhaLAya teTalI zAMti chavAI rahe, ane kalAko lagI jANe rahyuM che, gAyatrI e paNa sUryapUjA che, RSimunioe sUryanI ke maNizaMkara bolyA kare toye dharava na thAya tevI rucithI zrotAo upAsanA karatAM yajJo sarajyA ema kahetA jAya ne RcAo judAsAMbhaLyA ja karatA. meM bhAvanagaramAM maNizaMkaranA je bIjo judA vedamAMthI vAMcatA jAya. agnihotra e paNa sUryopAsanA ja vakatA dITha - sAMbhaLyo nathI, eTaluM ja nahIM, paNa gujarAtI bhASAmAM che. A uSmAnI upAsanA kema? sUrya nahi ne ekale caMdra ja hota evuM koInuM vakatRtva Aja lagI sAMbhaLyuM nathI. . te enI zItalatA zuM kAmanI hatI? enI kaMI ja kIMmata nahotI. 1916 nI sAlanA unALAmAM eka bAre maNizaMkara rANI paNa A uSmAthI jagata sarajAyuM ne uSmAMthI ja haju paNa cAlI kAmAM lIMbaDIvALI saDaka paranA potAnA gharanA upale mALe dIvAna rahyuM che. vanaspatithI kITapataMga ane prANImAtra mATe A uSmA khAnAmAM beThA beThA kazuMka vAMcatA hatA. huM te vakhate temanA gharamAM ja e ja prANa che. tenAM teja nahi hoya te di' pralaya ja haze. hate. garamI sakhata ane maNizaMkaranuM zarIra skUla eTale bArane mAnavInA aMtaramAM e uSmA eTale snehane sthApavA e upAsanA vakhate gharamAM pote ekaluM dhotiyuM paherIne ughADe zarIre ja besatA. kAyama he sAMje chaeka vAge mahArAjA bhAvasiMhajI, marAThANInI sAthe potAnI lagabhaga 1914 nI sAla haze. tyAre zrI dakSiNAmUrti bhavana oNkayArTa (DaMga kArTa) gADImAM besIne maNizaMkarane ghera AvyA. taraphathI bhAvanagaramAM vidyArthI-pariSada bharAyelI. zrI AnaMdazaMkara ghaNI vAra pate evI rIte AvatA. gADI UbhI ne upara jaIne bApubhAI dhruva adhyakSapade hatA. ne te vakhate mu. maNibhAI paNa khidamatagAre khabara ApyA ke "mahArAjA sAheba nIce ApanI vakatA hatA. temane koI meTA prasaMgamAM AvatA jovA, ke vakatA rAha jue che." maNizaMkare tarata ja zarIre paheravA khamIsa maMgA tarIke bolatA sAMbhaLavA, e paNa jANe AkarSaka lahANa hatI. huM ne paheryuM, paNa utAvaLamAM te UMdhuM paherAyuM, tethI kADhIne bAMyo emanuM paDachaMda bharAvadAra zarIra, e ja bharAvadAra cahero, savaLI karIne pharI paheryuM. temAM jarA vAra thaI. pachI TepI zodhavA ane ene paNa DhAMkI de eTalI ne evI moTI bharAvadAra mUcho, lAgyA, te jaDatAM vaLI vadhAre vAra thaI. bhAvanagara zahera Ajeya gaMdu to che ja. te vakhate vadhAre game tevuM haze to paNa daMtAlI te na ja dekhAya, upara lAMbI bhamaro ne e bhavya kapALa upara maroDadAra AMTIvALe rezamI pheMTe, AMkhe gaMdu hatuM. rANIkAnI lIMbaDIvALI saDaka bIjA lattAo karatAM ochI upara rolDagolDanAM cazmAM, nIce goThaNa sudhI AlpAkAne koTa, gaMdI haze, chatAM gaMdI te hatI ja. AsapAsanA khALakUvAonI garadana uparathI baMne bAju mukAvela rezamI ke kasabI kinAranI goThaNa durgadhathI ke mAkhIonA bamaNATathI - game tema paNa - mahArAjA ne mahArANI eTalI vAramAM akaLAI gayAM ane maNizaMkara dAdara sudhI baMne bAju laTakato khesa, hAthamAM rUpe maDhela meTA hAthAvALI lAkaDI, ne nIce kaccha mArI pahereluM chatAM ghUMTI sudhI DhaMkA, rezamI UtarIne nIce Ave te pahelAM mahArAjA gADI vALI laIne cAlyA kinAranuM dhotiyuM ane dhImI dhImI masta hAthInA jevI jhUlatI cAlagayA. * "mahArAjAne mAThuM lAgyuM haze, " "ATalI vAra temane sAmAnya koI nabaLo mAnavI meDhA sAme joIne vAta ja karI na khATI thavuM paDayuM te ThIka na kahevAya." "bahu khoTuM thayuM " vagere zake evI prabhA UbhI thatI. mAM khelI khakhaDATa kadI hasyA ja vicAro ane ud gAra nIkaLavA lAgyA. maNizaMkaranAM patnI narmadA- nathI, chatAM emanuM madhuruM smita ethIye vadhu AkarSaka lAgatuM. bAe temane kahyuM, "tame Aje ja- hamaNAM - nIlamabAga jAo. ane sauthI mArmika te e "mUchamAM ja hasatA" e hatuM. e vAkayane ane mahArAjanI mAphI mAgI." amane badhAne - chokarAone kharekharo artha samajavuM hoya teNe te e mudrA ja jovI joIe. paNa manamAM thayuM ke mahArAjA sAheba maNizaMkara upara gusse thayA haze. emane ghaNI vakhata nAnAMmeTAM saMmelanamAM sAMbhaLyA che. paNa maNizaMkara to jarAya asvastha nahotA thayA, temaNe paNa svayaM preraNAthI pote kaMI kahevA samajAvavA mATenI sabhAmAM TopI ane khamIza utArI nAkhyAM, pAchA nirAMte jAjama upara takIe' bolavAnA hoya tyAre te emanuM ad bhuta AkarSaNa sarajAnuM. eka aDhelIne beThA ane hasIne belyA, "mAphI zA mATe mAgavI? meM vakhata "agnihotra" uparanA temanA vyAkhyAnamAM evuM baneluM. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-17 ghaNA vidrAna sAkSaro ane paMDitone sAMbhaLyA che; paNa emanI dhImI ane sacATa vANInI chaTA, ane emanA kaMThanuM ne zabdanuM mAdhurya karyAMya maLyuM nathI. prabuddha jIvana 1924 mAM bhAvanagara khAte gujarAtI sAMhitya pariSadanuM saMmelana bharAyaluM. zrI kamaLAzaMkara prANazaMkara trivedI tenA pramukha hatA. ne bIjA paNa ghaNA vidrAno ne pratiSThita sAhityakAro ne vakatAo hatA. zrI ramaNabhAI mahIpatarAma nIlakaMTha, zrI AnaMdazaMkara bApubhAI dhruva, zrI balaMtarAya ka. ThAkora, zrI kezava harSada dhruva, zrI aradezara khabaradAra ne bIjA paNa ghaNA hatA. saue ghaNAM vidrattAbharelAM vyAkhyAno ApelAM, vakatA tarIke zrI kezava harSada dhruve suMdara chApa pADI. ghaNuM ja chaTAdAra, ane gaMgAnA pravAha paDato hoya tevuM ekadhAruM ne avicchinna emanuM vaktavya hatuM. Ama chatAM emanA vaktavyamAM paNa kavi kAntanuM mAdhurya na hatuM. mu. maNibhAIne kaMTha temanA hRdaya jeTalA ja komaLa hatA. emanI zabdonI pasaMdagI, tene gUMthIne mUkavAnI kaLA emanA svamukhe saMbhaLAtI kAne paDe tyAre jANe gujarAtI bhASA bahu gauravavatI banI che ema lAgatuM. ekalA bhASAzAna uparAMta, ene rajU karavAnI rIta bhASAne vadhu samRddha banAve che. emanI kavitAmAM paNa vRttAne anukULa zabdonI pasaMdagI e paNa emanuM eka AgavuM AkarSaNa dekhAya che. " vahI jatAM jharaNAM zramane hare, nirakhatAM racanA nayane Thare, madhura zabda vihaMga badhAM kare, rasikanAM hRdayA rasathI bhare. 35 A paMkitaomAMthI kudaratanAM je manohara darzana thAya che te AvA saraLa zabdothI bIjuM koI hajI sudhI karAvI zakyuM nathI. "praNayanI paNa tRpti thatI nathI, praNayanI abhilASa jatI nathI, samayanuM lava bhAna rahe nahi, avadhi, aMkuza sneha sahe nahiM, " ahIM paNa mAtra be ja paMkitamAM mAnavIjIvananI gUDhatA, gaMbhIratA tarapha saraLatAthI aMgulinirdeSa thayelA che tevI rIte kayAre ya pharI thayelA jANyA nathI. A to emane eka kudaratI bakSisa ja hatI ema mAnavuM rahyuM. zrI ravIndranAtha TAgora ane zrImatI sarojinI nAyaDunuM jevuM aMgrejImAM vakatRtva hatuM, evuM ja mu. maNibhAInuM gujarAtI bhASAnuM vakatRtva hatuM, je sAMbhaLatAM, jANe kAnamAM rUperI ghAMTaDInA sUra guMje, " Do. aMbAzaMkara nAgaradAsa bhaTTa pANI ane pArA jeTale bheda kAnta ApaNA eka mAtra kalAkAra kavi che. kevaLa kavi ane kalAkAra kavimAM pANI ane pArAmAM hoya eTale bheda che. pANI ane pAro banne pravAhI paNa pANI karatAM pArAmAM ghanatA vizeSa. ApaNA koIpaNa arvAcIna kavinI kavitA karatAM kAntanI kavitAmAM ghanatA vizeSa che. kAntanI kAvya labatta sImita che, paNa sugrathita che. emanI kavitAmAM eka tIvra anubhava che ane e anubhavane emaNe enI akhilAImAM, enI samagratAmAM vyakata karyo che ane ethI ja ema kahI zakAya ke emaNe akhilAInA, samagratAnA anubhavane vyakata karyo che. emanI kAvyasRSTinA, rasavizvanA kendramAM eka darzana che. ane e darzana che niyatinI karuNAnA abhAve jIvananA aMtargata kAruNyanuM. emAM gahanatA (sense of mystery) che, 'gahana' e kAntanA priya zabda che - gAMbhIrya (high seriousness) che, tIvratA (intensity of emotions) che, kalAnA saMyama (artistic discipline) che. emanI kAvyazailImAM paralakSitA (objectivity) ane nATayAtmakatA (dramatic element) che, vastune anukULa svarUpa ane ucita bhASA che, pAtrA ane prasaMgAne anurUpa pratIko che. emanI kavitAnAM A pradhAna tattvA parathI enI ghanatAna AMka kADhI zakAya che. ane A tattvAne kAraNe ja kAnta ApaNA eka mAtra kalAkAra kavi che. niraMjana bhagata 161 aAtiSIone paDakAra tAmIlanADamAM Avela madurA khAte varSothI vasatA ane taiyAra kapaDAM banAvavAne moTA pAyA upara vyavasAya calAvatA mArA mitra zrI gagubhAI punazI sAMgeAye AjanA jyotiSIone eTale ke phalajyAtiSIone vyavasAya karatA joSIone paDakAra karato eka paripatra mArI upara mokalyo che. temanI sAthe zrI khImajIbhAI mADaNa bhujapurIyA dvArA mane prathama paricaya thayelA ane gheADAMka varSo pahelAM ame mAtherAnamAM thoDA samaya sAthe rahelA. gayA unALAmAM paNa mahAbaLezvara khAte zrI khImajIbhAI ane temanI sAthe dRza bAra divasa gALavAnuM baneluM. temanI sAthe cAlatI aneka viSayone lagatI carcAomAM A jyotiSano viSaya paNa hoya ja. jyotiSa eTale layAtiSa aMge mAruM valaNa udAsInatAnuM--taTasthatAnuM-- che, ane temAM paDavAthI lAbhane badale nukasAna vadhAre thAya che ema samajIne tethI huM dUra rahyo chuM. te khATI AzAo UbhI kare che ane purUSArthanI vRttine haNe che ema paNa huM mAnuM chuM. bIjI bAjue mArA mitra gagubhAI te A layAtipa kevaLa nUta ja che evI kaTTara mAnyatA dharAve che ane tethI temaNe A jayotiSIone ane rekhAzAstrIone celenja phekela che. jemanI IcchA thAya te temanI sAthe nIcenA saranAme patravyavahAra karI zake che: .. Shree Gagubhai Punshi Sangoy, C/o. Truthful Company, 251, West Masi Street, Madurai-1, Tamilnad. paramAnaMda jyAtiSIone paDakAra koI paNa jayotiSI ke hastarekhA--zAsrI koI paNa manuSyamAM bhUtakALa ke bhaviSyakALa saMbaMdhe cAkkasa rIte kaI paNa kahI zake ema huM mAnato nathI. e loko je kaMI kahe che te cAlAkI pUrvakanI dhaMdhAkIya rIte kahetA hoya che. AmAM lokone chetaravA sivAya bIjuM kazuM ja dekhAtuM nathI. keTalAka ema kahe che ke jayotiSIo ane hastarekhAzAsrIo bhaviSyakALa saMbaMdhe cAkkasa kahI zake nahIM, paNa bhUtakALa saMbaMdhI cokkasa rIte kahI zake che. paraMtu mAnavInA bhUtakALa saMbaMdhI paNa koI kaI cokkasa rIte kahI zake ema huM mAnI zakato nathI. jyAtiSIo ane hastarekhAzAstrIe mANasone purUSArtha karavA preravAne badale temane ALasu banAvI rahyA che ane e rIte teo dezane bhAre nukasAna karI rahyA che evA mAro abhiprAya che. Ama chatAM jo koI paNa jayAtiSI ke hastarekhA--zAstrI pote bIjAnA jIvana saMbaMdhInI kharI hakIkato kahI zake che ema mane sAbIta karI Ape te mArA vicAro pheravavAne huM taiyAra chuM. manuSyanA bhUtakALa saMbaMdhInI sAcI hakIkato kahI zake evA koI paNa jyotiSI ke hastarekhAzAsrIne Apa oLakhatA ho te temane mArI pAse meAkalavA huM Apane vinaMti karUM chuM. huM mArA Tebala upara rUA. 1000 (eka hajAra) mUkIza. mArA koI paNa be kAmadArone bolAvIza. temanA janmAkSaro hAjara karIza ane temanA jIvananAM bhUtakALanA daza sAdA savAlo pUchIza. mArA savAlA evA haze ke jenA be javAba hoI zake nahIM. dA. ta. A mANasanI mA marI gaI che ke jIvatI che vagere. je koI jyotiSI ke hastarekhAzAstrI mArA daza savAlAnA sAcA javAba Apaze te Tebala para rAkhela rU. 1000 tarata ja laI jaI zake che. jyotiSIone, hastarekhAzAstrIone tema ja jayotiSamAM UMDI zrAddhA dharAvatA mitrAne mAro A paDakAra che. vahAlA vAMcaka, mArA A lakhANathI tamArI lAgaNI dubhANI hoya to tene mATe huM tamArI kSamA mAguM chuM. gagubhAI punazI, sAMgAI tA. ka. : A paDakAra tA. 31-12-68 sudhI amalamAM raheze. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-12-67 * niraMtara jAgarUkatA * huM Avyo kayAMthI mADI ?" Aje pakSaniSThA, saMpradAyaniSThA, viziSTasamudAyaniSThA, kSetraniSThA bALaka: huM Avyo kyAMthI mADI? vagere eTalI utkaTa banI gaI che ke vyApaka nAgarikatAnI bhAvanA haratAM pharatAM kayAMthI mujane kSINa thatI jAya che. AnuM pariNAma e AvyuM che ke sAdhAraNa nAga te te lIdhe upADI ? -huM Avyo rikanA cittamAM anAsthA pedA thaI che. e kevaLa niSkiya ja nathI mA : chUpAyo te aMtaratala nuM banyo, niSkriyatAnI sAthosAtha enA cittamAM upekSAbhAva paNa banI mane ratha mAro janme che. A upekSAbhAva paNa kayAreka mokaLA mana ane anA DhIMgale ramatI tyAre meM grahamAM khapAvAya che. bauddhika anizcaya e kAMI anAgraha nathI. tAro lahyo IzAro; e to aspaSTa dhUMdhaLA darzanamAMthI janmyA hoya che. saunI vAta mama jIvananAM sahu spaMdanamAM sAMbhaLavAnI taiyArI e te jutAnuM lakSaNa che ane e buddhiniSThA dhabakI tArI nADI.. kahevAya. paNa Aje te sAmAnya nAgarikanA manamAM aniSThA che. bALaka: huM AvyuM tyAMthI, mADI? ene koI paNa cIjanI koI spaSTatA nathI, koI vAtane ene mA : suvAsa thaI maghamaghate tuM muja vizvAsa nathI. koI vastu vize kazI lagana nahIM, nirNaya karavAnI khUlatAM dala zA manamAM, IcchA ja nahIM, pravRtti ja nahIM. sahiSNutAne artha sArvatrika uSAkiraNa zI komalatA tava upekSAbhAva na hoI zake. vikasI mama yauvanamAM, - sAmAnya nAgarikanA manamAM jyAM AvI zaMkAzIlatA, avizvAsa svarga thakI jharate tarata nuM ne upekSAbhAva hoya ane kevaLa roTalAnI, kapaDAMnI, makAnanI, vyavasAyanI, upabhAganI vastunI vAtamAM ja ene rasa paDato hoya utaryo mArI vADI, tyAM lokataMtrane vikAsa na thaI zake. sAdhAraNa mANasanI A gapha bALaka: te tyAMthI lIdhe upADI? lata, ene A avizvAsa, sau prathama vidAya tha joIe. mA : rakatataNA karamAM ratnanI enAmAM jAgarUkatA AvavI joIe. niraMtara jAgarUkatA e svataMtra jhaLahaLa jyota jagADI..... tAnuM mUlya che. je nAgarika niraMtara jAgarUka, sAvadhAna, saceta nathI rahete te svataMtra nathI rahI zakate. bALaka: huM AvyuM ke, mADI?! anuvAdaka : mULa baMgALI : nAgarikane Ama jAgarUka karavo e lokazAhInuM paheluM kAma hovuM joIe. koI pakSa e kAma na karI zake, kemake pakSa ane ume bahena gItA parIkha ravIndranAtha TAgora davAra matanI yAcanA kare che. ene lokone mata pitAne anukuLa | muMbaI khAte vizva zAkAhAra pariSadanuM banAvavAnI phikara hoya che. emanI pravRttithI matasvAtaMtrya nirmANa na thaI zake. mata potAnI tarapha vALavA sAruM pachI game te sAdha 19 muM adhivezana no upayoga paNa thAya. A lokazikSaNanuM kAma teo ja karI zakaze, DIseMbara tA. 2 thI tA. 6 sudhIne kAryakrama jemaNe mAyAcanA ne matasaMgraha sAruM pitAnuM saMgaThThana ke saMsthA tA. 2 zanivAra sAMjanA 5 thI 7: svAmI cinmayAnaMdanA hAthe na banAvI hoya. teo devadUta ke pavitra puruSa che evuM nathI, paraMtu udghATana. sthaLa krikeTa kalaba opha InDiyA rIsepzana grAunDa. emaNe je maryAdA svIkArI che tenI lokazikSaNa sAruM atyaMta tA. 3 ravivAra savAranA 9-30 thI 11-30 heltha nyuTrIzana AvazyakatA che. dAdA gharmAdhikArI sezana, sthaLa: InDIyana maracaMTasa ceMbara haila; baporanA 3 vAgye pauSTika khorAka ane rAMdhaNakaLAnuM pradarzana, sthaLa: zrIniketana gArDana, paM. sukhalAlajIne thanArUM padavIdAna sAMjanA 5 thI 7, jAhera AdhyAtmika parisaMvAda. sthaLa: copATI. " DIsembara mAsanI 15mI tArIkhe prajJAcakSu paMDita sukhalAlajIne tA. 4 somavAra savAranA 9-30 thI 11 bIjhanesa sezana, sthaLa: - tathA kAkAsAheba kAlelakarane saradAra vallabhabhAI paTela yunivarsiTI , InDiyana maracanTasa ceMbara hAla; baporanA 3 thI 5 meDIkala sezana. taraphathI "pI. eca. DI.' nuM - vaikaTareITanuM - padavIdAna karavAmAM sthaLa: tAtA oDITorIyama, baporanA 3-00 leDIjha sezana, sthaLa : hindI Avaze. vidyAbhavana. tA. 5 maMgaLavAra rAtrInA 8 vAgye kalcarala progrAma, sthaLa : viSayasUci bhulAbhAI desAI eNDIToriyama. tA. 6 budhavAra sAMjanA 6:yuzasezana, sthaLa: kokezana vaeNla, have pachI zuM? cImanalAla cakubhAI zAha 151 rAtrInA 830 'bhAratanAM lekanRtyo sthaLa: bhUlAbhAI desAI mAstarajI gayA! sehama 15ra DiToriyama. zrImad rAjacaMdra ane temanuM nirAmiSa - AhAramAM rasa dharAvatAM bhAIbahenone A pariparamAnaMda 153 SanA samagra kAryakramamAM bane teTale bhAga levA vinaMti che. zrImad rAjacaMdra:ekasmaraNanoMdha paramAnaMda - 155 adhyAtma 5 padI zrImad rAjacaMdra 156 mudraNazuddhi apUrva avasara evA kayAre Avaze ? zrImad rAjacaMdra 157. prabuddha jIvananA chellA aMkamAM "dharma ane vijJAna' e mathALAmahAmanA kavi kAntane puya paricaya nA lekhamAM pAnuM 143, kolama 1 nA chevaTanA bhAgamAM 'vidrAno" smaraNa noMdha - 1 paramAnaMda 158 chapAyela che tenA sthAne 'vidhAne' vAMcavuM. taMtrI mahAmanA kavi kAntane puNya paricaya suMdara, sarvottama!" smaraNa noMdha -2 sva.rAmu paramAnaMda Thakkara 160 mahAmanAM kavi kAntano puNya paricaya amerikAmAM kumArI kArneliyAe barnArDa zaoNnuM "kaDiDA' nATaka maraNa noMdha - 3 De. aMbAzaMkara nAgaradAsa bhajavyuM. zee ene abhinaMdanane tAra mokalyo: 'suMdara, sarvottama !' bhaTTa 160 kumArI kArneliyAe namra uttara pAThavyo: 'eTalI prazaMsAne jyotiSIone paDakAra gagubhAI punazI sAMgAI 161 yogya nathI !' niraMtara jAgarUkatA dAdA dharmAdhikArI 162 zaMe lakhyuM: "meM tamArA mATe nahi, nATaka mATe lakhyuM hatuM !" "huM kayAMthI AvyA mADI?" a. gItAbahena parIkha 162 kArneliyAe za saLagI UThe evo bhaMga karyo: 'meM paNa.' mAji: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-8. - madrasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa. koTa, muMba% pRSTha jIvanakArya Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 7 pUbI jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 16. muMbaI, Disembara 11, 1967, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 12 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ane khristI dharmagurU banavA mATe Avazyaka tAlIma re dareka dharma sAthe eka yA bIjA prakAranI dharmaguruonI saMsthA saMkaLAyelI hoya che. jemAM paNa saikAo junI sAdhusaMsthA vidyamAna che. Aje saMsArano tyAga karavA IcchatI koI paNa vyakitane jaina dharmanA eka yA bIjA saMpradAya anusAra amuka vidhividhAna yA kriyAkAMDapUrvaka dIkSA ApavAmAM Ave che ane e dIkSAgrahaNa sAthe tene lagatA gaNavezanA dhAraNapUrvaka te te saMpradAyanA anuyAyIo mATe te vyakita dharmagurunuM sthAna prApta kare che. jaina dharma be moTA vibhAgamAM vaheMcAyeluM che: (1) digaMbara, (2) zvetAMbara. digaMbara saMpradAyanA mUna - sAdhu - nagna vicare che. temanI mAnyatA mujaba strI dIkSAnI adhikArI nathI tethI temanAmAM koI sAdhvI saMsthA nathI ane muni thavA mATe nagnatvane svIkAra ati kaThaNa hoIne digaMbara sAdhuo bahu virala jovAmAM Ave che. zvetAMbara samudAya mUrtipUjaka ane amUrtipUjaka ane amUrtipUjakamAM sthAnakavAsI ane temAMthI 20 varSa pahelAM _Tele phaNagA terApaMthI. - A rIte kula traNa vibhAgamAM vaheMcAyeluM che. A mUrtipUjaka vibhAgamAM puruSe tema ja strIo - ubhayane dIkSA ApavAmAM Ave che. amUrtipUjaka vibhAganA sAdhu sAdhvIo moDhe muhapattI bAMdhe che. zve. mU. vibhAganA sAdhu sAdhvIe muhapattarI hAthamAM rAkhe che ane belatI vakhate moDhA ADe dhare che. jainenI sAdhusaMsthAnuM A TuluM vivaraNa thayuM. A sAdhusaMsthAnuM vaicitrya e che ke dharmaguru thavA IcchanAra vyakita mATe vihita evuM tAlImanuM dhoraNa che ja nahi. jenA dilamAM vairAgyane udaya thayo- te pachI strI hoya ke puruSa, tenI ummara moTI hoya ke nAnI, te bhaNela hoya ke abhaNa-je koI saMsAra choDIne sAdhusaMsthAmAM joDAvA IcchA darzAve tene sAdhAraNa rIte becAra mahinA cakAsI joIne ane ghaNI vakhata ATalI rAha joyA sivAya paNa dIkSita banAvavAmAM Ave che. A mATe ummaranI paNa koI maryAdA vicAravAmAM AvatI nathI. daza bAra varSanAM bALakone tema ja bAlikAone paNa avAranavAra dIkSA ApavAmAM Ave che. A pAchaLa be mAnyatA ghara karI rahela hoya che. jenA dilamAM jyAre paNa vairAgyane vicAra Avyo ane saMsAratyAganI bhAvanA jAgI ke tarata ja tene dIkSita banAvavAmAM tenA AtmAnuM kalyANa raheluM che. bIjuM jema sAdhuenI saMkhyA vadhAre tema te dharmane prabhAva vadhAre lekhAya che. gu. paNa ziSyonI saMkhyA vadhAravAnA lobhI hoya che. Arthika ane sAmAjika muMjhavaNa paNa aneka aparipakkaDa vyakitaone kahevAtA , tyAgI jIvana tarapha ghasaDI jAya che. pariNAma e Ave che ke sAdhvI emAM te bhAgye ja koI sAdhvIo tejasvI dekhAya che ane sAdha- enA ToLAmAM paNa gaNyAgAMThayA sAdhu prabhAvazALI mAluma paDe che. jaina sAdhusaMsthAnI mukhya tUTI e che ke temane dharmaguru banavA mATe yogyatAnuM koI paNa vihita nathI ane temane dIkSita banavA mATe amuka samayanI tAlImanI koI vyavasthA nathI. A saMdarbhamAM senTa jheviyarsa kaeNleja (amada vAda) mAM gaNitanA adhyApaka tarIke kAma karatA phAdhara vAlesane amadAvAda khAte navembara mAsanA pahelA aThavADiyA daramiyAna maLavAnuM banatAM temanI saMsthAmAM koI paNa vyakitane dharmaguru banavuM hoya to te mATe zuM dhAraNa ane tAlIma krama che te aMge temanI sAthe carcA thaI ane temaNe je saMsthAnA - Izu saMghanA - teo sabhya che te saMsthAnI racanA ane baMdhAraNane mane keTaleka khyAla Apyo. e uparathI A viSaya aMge vigatavAra lakhI mekalavA meM temane vinaMti karI. jenA javAbarUpe temanA taraphathI mane je lakhANa maLyuM te nIce mujaba che : saMgha (jesUITa orDara) nA umedavAronI tAlIma - " saMghamAM dAkhala thavA kAyadA mujaba ochAmAM ochI uMmara 15 varSanI joIe; vyavahAramAM 17-18 nI hoya che. - bhAratamAM meTrika pachI ke pri-- yunivarsiTI pachI joDAvAne rivAja che. keTalAka DigrI pachI Ave che paNa kharA. - nAnI uMmare je chokarAoe saMghamAM joDAvAnI IcchA darzAvI hoya emanI hAIskUlanA abhyAsa daramiyAna khAsa saMbhALa levAmAM Ave che (naitika mArgadarzana, prArthanA vagere dvArA). - dAkhala thatAM pahelAM dareka umedavAranI tapAsa mulAkAte ane manovaijJAnika TesTadvArA vistArathI karavAmAM Ave che. emAM kaTuMbanI bhUmikA, umedavArane svabhAva ne cAritrya, ane joDAvAne saMkalpa kayArathI ne kayA kAraNathI ne kevo dRDha che enI tapAsa thAya. saMghamAM joDAvA mATe mA-bApanI paravAnagI levAnI hoya che. - dAkhala thatAM bIjA evA umedavAronI sAthe eka khAsa saMsthAmAM jaIne te tyAM pUrAM be varSa sudhI rahIne AdhyAtmika tAlIma le che: prArthanA, tapa, mauna, dhyAna, dharmabaMdha, saMdhanI jIvanasaMhitAnI samajati, sAmUhika jIvana, ane aMgrejI ne leTina bhASAne thoDo abhyAsa. e be varSa ubhaya pakSe (umedavAra ane saMgha) saMtoSakAraka rIte pUrAM thatAM, umedavAra "prathama vrata' le che (te pahelAM keTalAka pAchA jAya che paNa khA) ane saMghane kharo sabhya bane che. vrata to brA darya, aparigraha ane AjJApAlana che, ane 'prathama 'ne artha e ke hajI jo tAlIma daramiyAna asaMtoSa thAya te paravAnagI laIne mAna sAthe saMsAramAM pAchA jaI zakAya (ne evuM bane che paNa kharuM). - tyAra pachI bIjI saMsthAmAM jaIne bIjAM be varSa mATe yuvAna sAdhue sAhitya, aMgrejI, laeNTina, prAdezika bhASA, lakha Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 vAnI kalA, ane jAheramAM bAlavAnI tAlIma le che. (roja amuka prArthanA, dhyAna vagere karavAnI pharaja to jIvana sudhI cAlu ja rahe che). - bIjAM be varSa sudhI tattvajJAnanA abhyAsa. - tyAra pachI (ke koI vakhata te pahelAM paNa ) kAlejanI DigrI levAnI hoya che. zakita ne eka pramANe vijJAna ke vinayana, snAtaka ke upasnAtaka sudhI. pramuddha jIvana - tAlImanA sauthI agatyanA gALA te pachInAM cAra varSo che. emAM bAIbalanA, nItizAstrane, duniyAnA dharmanA vigatavAra abhyAsa thAya che. e abhyAsane aMte dIkSA apAya che ane dhArmika vidhio karavA - karAvavA adhikAra maLe che. abhyAsanA gALo pUro thatAM hajI eka varSa mATe kevaLa AdhyAtmika sAdhanAmAM gALavAnuM hoya che. - chelle kAma upara AvavAnI mAgatA maLe che, ane kAmanA anubhava eka varSa sudhI laIne 'aMtama vrata,' eTale ke pelAM zarUAtanAM traNa vrata paNa have kAyama mATe levAmAM Ave che. - khAsa saMjogAmAM vyakitanI jarUriyAta ne lAyakAta joIne A tAlIma jarA TUMkAvI - laMbAvI zakAya." upara mujabanI vigatonuM tAraNa kADhIne cokkasAI khAtara meM temane puchAvyuM ke "ApanI A vigato mujaba dharmaguru thavAnI IcchA dharAvatA koI paNa umedavAra esa. esa. sI. jeTalI te yogyatA dharAvatA hovA ja joIe eTale Azare 16 varSa ane pachI tAlImanAM lagabhaga bIjA bAra varSa - A rIte koI paNa umedavAra 28 varSa pahelAM dharmaguru thaI na zake A mArI gaNatarI barobara che?" tenA javAbamAM teo jaNAve che ke "ApanI gaNatarI barAbara che. 28 varSa pahelAM amAre tyAM dharmaguru na thavAya, ane vyavahAramAM e ummara 30thI vadhAre hoya che. tyAra bAda hindu samAjamAM khAsa karIne jaina samAjamAM-- koI paNa vyakita mATI ummare vairAgyaprabhAvita thatAM saMnyAsa grahaNa karI zake che te mujaba khristI dharma saMpradAyamAM moTI ummaranI vyakita dharmaguru thaI zake che ke nahi ane jo thaI zakatA hoya to tenA mATe tAlIma vagere aMge koI prabaMdha che ke nahi e saMbaMdhamAM temane pUchatAM teo jaNAve che ke: "pukhta vaye dIkSA levA mAganArAe amAre tyAM paNa che. emane ame Late Vocations kahIe chIe, emane abhyAsa ane duniyAnA anubhavato hoya ja che, tethI temanA mATe tAlImane samaya TUMkAvavAmAM Ave che, ane e paNa darekanA saMyogA ane taiyArI joIne. to paNa zarUAtanI AdhyAtmika tAlIma eka be varSa sudhInI tene levAnI hoya ja che ane antanA dharmanA abhyAsa baeNrthI cAra varSanI aMdara teNe karavAno rahe ja che. " bIjI eka vyavasthA amAre tyAM che enA ullekha karU. jemane abhyAsa karavAnI vRtti OM zakita na hoya, paNa saMsAra cheDavAnI IcchA hoya teo dharmaguruo te na banI zake, eTale ke upadeza karavAnA ane dharmakriyAo calAvavAnA adhikAra temane maLatA nathI, to paNa saMghanA vrato laIne teo saMghanA kharA sabhyo banI zake che ane AvI vyakitae saMghanI saMsthAomAM bhautika vyavasthA (saphAI vagere . )nuM kAma kare che, emAM yuvAnA paNa Ave che ane mATI ummaravALA paNa Ave che. emanI tAlIma TUMkI ane saraLa hoya che. tA. 16-12-67 lakhavAnuM vagere) kare che. amAre tyAM e Brothers eka chApakhAnuM ( ANaMda presa ) paNa calAve che. khetInuM kAma paNa kare che." A pramANe saMnyAsI thavA mATe yAgyatAnuM dhAraNa rAmakRSNa mIzanamAM joDAvA IcchanAra ane te mizana dvArA saMnyAsI banavA IcchanAra mATe niyata karavAmAM AvyuM che. anya dharmasaMsthAomAM dharmaguru banavA mATe AvI vyavasthita yojanA hovAnuM mArI jANamAM nathI. je AvyuM tene dIkSita banAvavAnI dhagaza sevatA jaina dharmAcAryone tema ja jaina samAjanA AgevAnone upara jaNAvelI bAbata gaMbhIrapaNe vicAravA ane tadanusAra dharmagurunI tAlIma ApatI khristI zikSaNasaMsthA jevI zikSaNasaMsthAnuM Ayojana vicAravA ane e dvArA jeNe yogyatA prApta karI hoya tene ja dIkSita banAvI zakAya ane evI yogyatA prApta karI na hoya tene dIkSA ApI na ja zakAya-AvuM sAdhusaMsthAnuM koI vyavasthita nirmANa karavA prArthanA che. paramAnaMda " A rIte saMghamAM joDAyalA ochA abhyAsavALA loko Brothers kahevAya che; jyAre pUrI tAlImavALA Fathers ane Priests kahevAya che. jIvanavyavahAra ane raheNIkaraNImAM Brothers aneFathers vacce koI phera nathI. sAthe rahe, jIve, jame, paNa kAma juduM. Brothers gharanuM kAma kare che, kAlejamAM phsinuM kAma paNa kare che, jyAre Fathers te dharmanuM kAma ( upadeza ApavA, vidhio karAvavI vagere ) ane buddhinuM kAma (bhaNAvavAnuM, pUraka noMdha : 1. Isu saMghamAM joDAvA IcchatI umedavAra bahenonA saMbaMdhamAM zuM prabaMdha che e viSe pUchatA phAdhara vAlesa jaNAve che ke: "amAre tyAM sAdhvIonA saMgha alaga hoya che. vaLI strIone upadeza karavAnA ne dharmakriyAo calAvavAnA adhikAra nathI, mATe tAlIma ATalI lAMbI paNa nathI. te paNa uMmaranI maryAdA, ane pelAM " prathama " ane "aMtima" vratAnI vyavasthAne samayanA gALA sAdhuonI jema ja che. je saMghAnA sAdhvIe skUlA--kAleMjo calAve che enI tAlIma lAMbI hAya che; ane e ja rIte narsiMga ke bIjA kAma karavuM hoya te tenI yogya taiyArI kare. paNa vigato to judA judA saMdhAmAM judI judI hoya che. dharmanA abhyAsa ane AdhyAtmika sAdhanA to badhAne mATe cheja. pUraka noMdha : 2. A bAbatanI bhAI riSabhadAsa rAMkA sAthe carcA karatAM teo jaNAve che ke " A dizAe terApaMthanA pramukha AcArya tulasIe eka navuM prasthAna karyuM je khAsa dhyAnamAM levA jevuM che. jo ke te eTale ke AcArya tulasI bAla dIkSAnI koI sarakArI kAnUnadrArA aTakAyata thAya tenI viruddha che, Ama chatAM paNa temane have spaSTapaNe mAluma paDayuM che ke navI peDhI bAladIkSAnA virodha kare che, janamAnasa paNa ethI viruddha che ane tethI A lAvirodhanI upekSA thaI zake tema nathI. Ama chatAM temanuM ema paNa mAnavuM che ke je zikSA ane saMskAra bacapaNamAM maLe che te atidaDha nivaDe che. Ama hovAthI je koI nAnI ummaranI vyakitamAM saMsAratyAganI IcchA nirmANa thaI hoya tene prathama zikSA ApIne yogya banAvavAno prayatna karavA ane pachI dIkSA ApavI e vizeSa lAbhadAyaka che ane tethI temaNe dIkSA levAnA nAnI vayanA umedavArane zikSA ApavA mATe eka pAramArthika saMsthAnuM keTalAka samayathI nirmANa karyuM che. junI paraMparAvALAo AnA ThIka ThIka virodha kare che, ema chatAM paNa AcArya tulasI A bAbatane makkamapaNe vaLagI rahyA che ane anubhavathI tenI upayogItA bahu sArA pramANamAM temane pratIta thaI cUkI che. temanA jaNAvavA pramANe A saMsthAmAM dIkSArthI mATe 4-5 varSanI tAlImano prabaMdha karavAmAM Avyo che ane te tAlImamAMthI pasAra thayA bAda ja te umedavArane have dIkSA ApavAmAM Ave che. A rIte pahelAnI bAladIkSA terApaMthamAM have lagabhaga nAbUda thaI che ema kahI zakAya. A pAramArthika saMsthAne kevA prabaMdha che ane kevA prakAranI temAM tAlIma ApavAmAM Ave che ane A rIte bAladIkSA kharekhara temanAmAM baMdha thaI che tenI mane koI khabara nathI. mArA mATe A tadana navA samAcAra che. Ama chatAM paNa khristI dharmaguru thavAnA umedavArane apAtI tAlImanA khyAlapUrvaka A pAramArthika saMsthAnA prAraMbha karavAmAM Avyo hoya to te sAcI dizAnuM eka pagaluM che ema vicArIne te saMsthAne AjanA jainoe AvakAravI joIe ane te dhAraNa upara potapotAnA saMpradAyane anurUpa zikSaNa Ape, tAlIma Ape tevI navI saMsthAonuM nirmANa karavuM joIe. paramAnaMda Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-67 prabuddha jIvana 19mI vizva zAkAhAra I0 sa0 1957 nI sAlamAM bhArata khAte pahelI vAra bhinna bhinna sthAe A pariSadanAM adhivezana yojAyAM hatAM, daza varSa bAda navembara-Disembara mAsa daramiyAna A pariSadanAM yojAyelAM adhivezanamAM bhAga levA mATe 22 judA judA dezAmAMthI 125 zAkAhArI pratinidhio padhAryA hatA. dilhImAM A paripadanuM udghATana bhAratanA arthasaciva mAnyavara zrI mArArajI desAIe karyuM hatuM. kalakattAnA kAryakramo tyAMnAM rAjakAraNI tophAnAnA kAraNe rada karavA paDayA hatA. madrAsamAM nAnA pAye saMmelanA yojAyAM hatAM ane chevaTe keTalAka mukhya sabhAraMbhA muMbaI khAte bharavAmAM AvyA hatA. A nivedanamAM muMbaI khAte bharAyalA samAraMbhAnA TuMkANamAM khyAla ApavAnA Azaya che. muMbaImAM svAmI cinmayAnaMdajInA haste tA. 2 jI Disembare pariSadanuM ud ghATana thayA bAda tA. 3 savAranA JewishjyuIza - vejITerIana-sesAyaTInA sUtradhAra IMglAMDanA zrI pIkanA pramukhapade vaijJAnika parisaMvAda yojAyo hato. amerikAnA prophesara skATa nIarIMge emAM 'kIcana gArDana 'nI pravRttine vikasAvavA apIla karI hatI; muMbaInA nisargopacAraka DaoN. bhamagarAe potAnA proTIna viSeno nibaMdha rajU karyo hato jemAM raju karavAmAM AvelI hAIproTIna ' khorAkanI viruddha vaijJAnika matanI vAta ghaNAne AzcaryakAraka lAgI hatI, paraMtu hAkIna InsTITayuTanA AhArazAstrI DaoN. vasaMta jAIe DaoN. bhagamarAnA abhiprAyane potAnA anubhava varNavI Teko Apyo hato. tA. 3 bapAre AMtararASTrIya zAkAhArI saMghanA pramukha mArakavIsa seTa IneAsanTe zrIniketana gArDansamAM zAkAhArI pradarzana khulluM mUkayuM hatuM; A pradarzanamAM zrI bhAratAnaMda (mULa zrI merIsafIDamena ) taraphathI chaDayA vinAnA ceAkhAnA ATAnI vAnagIo, DA. khImajI naramanA 'heltha kukara,' IjharAIlanA DA. elekSa herIe talamAMthI banAvelI vAnagI, tema ja 'preraNA' vagere saMsthAe raju karelAM sAttvika ane svAdiSTa bhAna uparAMta bIjuM ghaNuMya jevA, jANavA ane mANavA jevuM hatuM. zrImatI lIlAbena bI. ke. zAha, zrI manubhAI cAvaDA, ku. nalinIbena morArajI, zrImatI IndIrAbena pItI vageree A kAryakrama tema ja maMgaLavAra bapAranA bahena mATenA kAryakrama saphaLa banAvavA athAga parizrAma lIdhA hatA. pradarzananA udghATana pachI sAMje 5-15 vAgye copATInA kinAre eka virATa sabhA yojavAmAM AvI hatI, jayAM munizrI citrabhAnu mahArAje ahiMsA ane zAkAhAra viSe jaina dharmanA daSTikoNa samajAvyo hato ane te uparAMta sabhApati mahArASTra vidhAnasabhAnA pramukha zrI bhAradejIe, zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tema ja paradezathI AvelA sabhyoe prAsaMgika pravacano karyAM hatAM. te ja rIte 9-40 vAge muMbaI reDIo parathI zrImatI rUkamaNI devI aranDele (jeo bhAratIya zAkAhArI koMgresanAM pramukha che.) IjharAyalanA DaoN. oTo robInasane (je AMtararASTriya zAkAhArI saMghanA eka upapramukha che. ) ane DA. bhamagarAe vArtAlApa rajU karyo hatA. tA. 4 sAmavAre bapAre DAkaTaro mATenI eka khAsa sabhA TATA oDITorIyamamAM yojAI hatI, jemAM necaropetha DA. elekSa jerIe zAkAhAra sAthe nisargApacAranA AMdolana para bhAra mUkayo hato, jayAre jarmanInA homIopetha DaoN. zrImatI beggI hame potAnA anubhave raju karI hAmIopethIka davA sAthe zAkAhAranI agatyatA samajAvI hatI. DaoN. jAIe nirjIva IMDAMnA carcAspada savAla upADI laI zAkAhArIone enI binaagatyatA ane nukasAnanI zakayatA samajAvI, enAthI paraheja rahevA sUcavyuM hatuM. amadAvAdanA 165 piraSada, muMbai zrI caMdulAla kAzIrAma davee nisargopacAranA AhAra siddhAMto, kAcA khorAkanuM AhAramAM sthAna vagere bAbate raju karI hatI; jyAre pramukhasthAnethI AyurvedAcArya paMDita zivazarmAe mananA zarIra para ane zarIranA vicAra ane mie para keTalA prabhAva che te viSe potAnA ane anya DokaTaronA anubhava daSTAMto sAthe raju karyo hato. tA. 6 budhavAre koMgresanA aMtima kAryakrama yuni. konvokezana hAlamAM yojavAmAM AvyA hatA, jayAM dIlhInA nisargopacAraka zrI svAmInAthana, amerikAnA prophesara niarIMga, IglAMDanA zrI gana - kIMga, valasADanA zrI dInakararAya desAI vageree vastIvadhArAnA naisiMgaka IlAja, jamInamAM rasAyaNika khAtara nAkhavAthI thatuM nukasAna, phLA ane anAja para chAMTavAmAM AvatAM rasAyaNothI ApaNA lIvara temaja jJAnataMtuo para pahoMcatI asara vagere bAbatAnI chaNAvaTa karI hatI. yuvAno mATenA saMmelanamAM svAmI cinmayAnaMdanA pavAI khAtenA AkAmanA zrI pArthasArathIe vedAMtanA AdhAre mAnavI mATe zAkAhAra sivAya bIjA koI prakArano AhAra yogya nathI evuM maMtavya raju karyuM hatuM. A sabhAnuM saMcAlana amerIkana vegana seAsAyaTInA sthApaka zrI dInazAe karyuM hatuM. A badhI sabhAomAM jainonI hAjarI jUja hatI, jyAre jenAe jANavA jevuM ghaNuM hatuM. dA. ta. (1) ahiMsAnI vizALa vyAkhyA mA zarIra para thatA atyAcArano samAveza paNa thAya che ane evA atyAcAro ane hiMsA zAkAhArIne paNa yogya jJAnanA abhAve) kare che. (2) mAtra zAkAhArI thavAthI yA rahevAthI kAI vizeSa lAbha nathI; jayAM sudhI khArAkamAM phaLaphaLAdi, kAcAM zAkabhAjIne mahattvanuM sthAna na maLe tyAM sudhI zAhAkArI vyakita pUrI tandurastI prApta karI na zake e saMbhavita che. (3) prANIo para vADhakApanA ke bIjI rIte krUra prakAranA akhatarAo karI zeAdhAyelI davAo (jemAM vizeSa elApethIka davAono samAveza thAya che) nA upayoga pazcimanA zAkAhArIo sAmAnya rIte karatA nathI, vizeSe necarakAra ane kaMIka aMze vanaspati davAo ane homIopethIka davAonA upayoga kare che. ApaNe tyAMnA jaine - ane A bAbata ati du:khada che jenA pAye hiMsA para racAyA che evI elApethIka paddhatine vizeSa Teko Ape che. ane nisargopacAra jevI100TakA zAkAhAra ane ahiMsAne varelI - vaijJAnika cikitsA paddhatinI avahelanA kare che. DaoN. ema. ema. bhamagarA, samAcAra keneDA jaI rahelA paM. dalasukhabhAI mAlaNiyA jaina AgamA ane samagra bhAratIya darzanAnAM marmajJa, vidrAna ane amadAvAdanA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranA mukhya saMcAlaka (DIrekaTara) paMDita zrI dalasukhabhAI mAlavaNayAne keneDAnI ToronTo yunivarsiTImAM bhAratIya darzanAnuM adhyApana karAvavA mATe mulAkAtI prAdhyApaka (vijhITIMga prophesara) tarIke keneDA javAnuM AmaMtraNa che - sAta mahinA pahelAM maLyuM hatuM, ane teoe A AmaMtraNane svIkAra paNa karyo hato, have ToronTo yunivarsiTI taraphathI A mATe banatI tvarAe keneDA pahoMcavAnI vinaMtI thatAM zrI dalasukhabhAIe bIjI jAnyuArInA roja A vighAyAtrA mATe prasthAna karavAnA nirNaya karyo che, ane atyAre e aMgenI taiyArI karI rahyA che. temanA vigatavAra paricaya karavAtA eka lekha paM. becaradAsa jIvarAja dozIe lakhI mokalyo che je 'prabuddha jIvana'nA AgAmI aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. temanI vidAya prasaMge saMgha taraphathI eka sanmAnasaMmelana paNa yojavAmAM AvanAra che. paM. sukhalAlajIne tathA kAkAsAheba kAlelakarane thanAruM padavIpradAna cAlu mAsanI 15mI tArIkhe upara jaNAvela banne mahAnubhAvAne saradAra paTela yunivarsiTI taraphathI pI. eca. DI.' nahi, paNa DaoNkaTara opha liTarecara--DI, liTanuM padavIpradAna karavAmAM AvanAra che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabhuja jIvana tA. 16-12-17 parivAra-niyojana: be moracAnuM yuddha - | ( tA. 23-6-67 nA TAImsa opha InDiyAmAMthI sAbhAra ema kahevAya ke dara varase eka AkhuM oNsTreliyA ApaNAmAM udhRta tathA anuvAdita ) umerAI jAya che. taMdurastI ane parivAra niyojananA praznanI mukhyatve be vastInA vadhArAnuM pramANa vadhatuM ja rahyuM che. 1901thI 1921nA bAju che : eka te dezamAM bALako ane mAtAnuM tathA samagra- gALAmAM ApaNe tyAM eka karoDa ogaNatrIsa lAkhane vadhAro thayo; paNe sAmAnya janatAnuM mRtyupramANa ghaTADavuM ane bIjuM janmapramANa 1921 thI 1941 daramyAna cha karoDa totera lAkhane vadhAro thaya; ghaTADavuM. 1941 thI 1961 daramyAna bAra karoDa cAra lAkhane vadhAro thaye; ApaNe tyAM dara varase eka hajAra prasUtie 90 bALako 1967 thI 1997 nA trIsa varasa daramyAna ApaNI vastI kadAca jamyA pachI marI jAya che. bIjA sudharelA dezomAM A prakAranuM ekaso karoDa (athavA eka abaja) nI thaI jaze ema lAge che. bALamaraNanuM pramANa 20 ane 25 nI vacce che. ApaNe tyAM eka ApaNA vastIpatrakanuM pRthakkaraNa, ane namUnArUpa samIkSA parathI hajAra prasUtie dara varase 8 mAtA marI jAya che, jyAre bIjA jaNAya che ke dara varase ApaNI vastImAM aDhI TakAno vadhAro samAjomAM prasUti daramyAna mAtAnuM mRtyupramANa 2 che. ApaNuM thaI rahyo che. sarerAza mRtyupramANa dara varase dara hajAre 16 thI 17 nuM che, jyAre | dara varase bhAratamAM be karoDa bALako janme che, jayAre dara varase bIjA pragatizIla samAjomAM A mRtyupramANa 10thI paNa ochuM che. 7 thI 80 lAkha mANase ApaNe tyAM mare che. ApaNe tyAM janma ApaNe tyAM tAjetaranAM varasanA mAMdagI aMgenA khAtrI pramANa dara hajAre 40 thI 42 nuM che, jayAre mRtyu pramANa dara hajAre pUrvakanA AMkaDA upalabdha nathI. paraMtu je kAMI hakIkate ApaNI 16 thI 17nuM che. pAse che te uparathI jaNAya che ke bimArInuM pramANa paNa ApaNe tyAM mu--pramANa ghaNuM vadhAre che. ethI sauthI prathama te maTI zake evA cepI rogo ApaNI vastImAM jhaDapI vadhAro thavAnuM mukhya kAraNa vadhu ApaNe tyAM Aje paNa mRtyu ane mAMdagInuM pramANa vadhAravAmAM paDatuM janma pramANa nathI, paraMtu roga ane tenI sAme agrasthAne che. plegano roga maTA pramANamAM thAya che. zItaLAne ApaNo vikasatA jatA vijaya che. cepI rogone aMkuzamAM ANaroga je ghaNA dezamAM taddana nirmaLa karavAmAM AvyuM che te hajI vAnA tathA jAhera Arogyane sudhAravAnA ApaNA prayatnone sAMpaDelI ApaNe tyAM moTA pramANamAM prANahAninuM nimitta bane che. je vayamAM saphaLatA aMzata: hovA chatAM paNa mRtyunuM pramANa 1991mAM dara eka zItaLAne roga thavAne vadhAre saMbhava che, e vayanAM nAnAM bALa- hajAre 27nuM hatuM te ghaTADIne Aje ApaNe dara eka hajAre 16 kone ApaNe zItaLAnI rasI mUkavA jevuM prAthamika rakSaNa paNa pUratA thI 17 para lAvI zakayA chIe. janmasamaye jIvananI dhAraNA pramANamAM ApI zakatA nathI. kolerAnA to 1961thI 1965 nA Expectation of Life ne AMka je 1951mAM 32.1 varSane gALAmAM duniyAnA samagra kemAMthI 34 ke ApaNe tyAM banyA hata te 1966mAM 10 varSano thayo che. che ane kolerAne kAraNe thayelAM kula mRtyumAMthI 25 mRtyu paNa keTalAka ema mAne che ke ApaNuM sarerAza mRtyupramANa ghaTavAnuM ApaNe tyAM thayAM che. sadbhAgye meleriyA te ApaNe tyAM pramA- kAraNa Adhunika davAo ane rasIe - Vaccines-nI zodha NamAM kAbumAM lAvI zakayA chIe ane najIkanA bhaviSyamAM meleriyA che. bhArata mATe A vAta sAcI nathI. yuropa ane amerikA mATe taddana nAbUda karI zakIzuM evI AzA che. paNa A vAta sAcI TharatI nathI, kAraNake tyAM te A prakAranI * bIje naMbare ApaNe tyAM kSaya, koDha ane cAmaDInA daradonA aghatana auSadhIe zodhAI te pahelAthI ja mRtyupramANa ghaTayuM prazna che. svacchatA ane jAhera ArogyanA viSayamAM ApaNe ghaNA hatuM. Aje ApaNA dezamAM gAmaDAMonI dara 5000 nI vastI pAchaLa chIe ane sAmAnya mANasanI svacchatAnI TevamAM mATe eka ja Qualified - DIgrIdhArI - dAkatara upalabdha che, sudhArAne ghaNe avakAza che. ApaNA gAmaDAMone ApaNe jaMtu- ane samagra dezane enTIbAyoTIka davAno puravaTho eTalo badho ochA rahita svaccha pANI paNa pahoMcADI zakayA nathI. 2461 kasabAe che ke dara varase vyakitadITha mAtra be ja salphAnI TIkaDI maLavI zakaya (TOWNS) paikI mAtra 750 pAse ja kaMIka pANInA puravaThAnI che, jayAre sAmAnya maraDAnI sAravAra mATe paNa ochAmAM ochI rItasaranI vyavasthA che. sAruM pANI maLavAnA abhAvanA kAraNe ApaNA saphAnI 20 thI 22 TIkaDI jarUrI gaNAya che-ane ApaNe tyAM dezamAM roganuM pramANa ghaNuM vadhAre che. maraDAnA dardIne varasamAM be traNa vAra paNa maraDo thavAnA kese bane roganA nidAna ane upacAranI vadhAre sArI sagavaDa, khAsa che). A rIte joIe te Adhunika padhio hajI ghere ghera pahoMcI karIne grAmya vistAramAM, maLe te A viSayamAM ApaNe jarUra pragati nathI ane enA kAraNe maraNapramANa ochuM thayuM che ema kahI zakAya nahIM. sAdhI zakIe, mAMdagI ane mRtyunA pramANamAM dharakhama ghaTADo thavo - yuropa ane amerikAmAM mRtyupramANa ghaTavAnuM kAraNa sAruM jarUrI ane IcchavAyogya che, Arthika rIte joIe to paNa. kAraNake zikSaNa ane sArI jIvavAnI sagavaDa hatuM. ApaNA dezamAM rAjajo mRtyupramANa UMcuM hoya to tene artha ema thAya che ke jAhera kIya sthiratA, nahero ane sicAIne vikAsa ane vAhanavyavahAranI. Arogya pAchaLa ApaNe tyAM je nANAM khacAya che tenuM pUratuM vaLa- vadhu sArI sagavaDone pariNAme khorAkane vadhu puravaTho ane enI tara ApaNane utpAdananA rUpamAM maLatuM nathI. sAthe sAthe jo mRtyu- kAryakSama vaheMcaNIne laIne mRtyupramANa ghaTayuM che. te uparAMta jAhera pramANa ghaTe te tenI tAtkAlika asara vastIvadhArAnuM pramANa UMce ArogyanA kSetramAM ApaNe eka mAtra saphaLa prayatna te meleriyAnI laI javAmAM thaze eTale dekhItI rIte ja, mRtyupramANane asara- lagabhaga nAbudI che. meleriyA paranA vijayanA kAraNe ApaNe dara kAraka rIte kAbumAM rAkhavuM hoya te tenI sAthe ne sAthe janmapramANa varase daza lAkha mANasene mRtyunA paMjamAMthI choDAvI zakyA chIe ghaTADavAnA prayatna paNa karavA ja joIze.. . ane bIjA daza karoDa jeTalA mANasone mAMdagI ane pIyamAMthI bhAratanI kula vastI Aje sADIekAvana karoDa che ane roja- bacAvI zakayA chIe. meleriyA sAmenI jhuMbeza zarU karI te nA 50 hajArathI vadhu bALako janme che. pariNAme dara varase ApaNI varasanI sarakhAmaNI karIe to 1966mAM meleriyAnA vastImAM lagabhaga savA karoDa mANasane vadhAro thaI rahyo che. kesamAM 99.8 TakAno ghaTADo thayo che ane pariNAme to "nA, muMbeza zarU karI karIe kesomAM (c)*NI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-17 prabuddha jIvana 167 - - - * * * meleriyAne kAraNe ApaNane thatI Arthika nukasAnImAM paNa 9.8 TakAno bacAva thayo che eTaluM ja nahIM, vadhu utpAdana ane utpAdaka zakitanA rUpamAM ApaNane ghaNo moTo Arthika lAbha paNa thayo che. anAjamAM ghauM, cokhA juvAra, bAjarI ane rokaDiyA pAkamAM zeraDI, tamAka, kapAsa, zaNa, cAha tathA kolasAnA utpAdanamAM je kula vadhAro thayo che tenA 1949 - 13 nAM gALAnI sAme 1961 - 62 nA gALAnA sarerAza AMkaDA tapAsIe te kula 104.5 karoDa rUpiyAne vadhAro thayo che. tenA daza TakA jeTalo phALo paNa jo meleriyA nAbudInA kAraNe mUkIe to tenAthI 10:45 karoDa rUpiyA jeTalo Arthika lAbha thayo che ema gaNI zakAya. Sterilisation : cibulszel * Aje ApaNA dezamAM daza karoDathI vadhu paraNelAM strI-puruSa che, jemAMthI Azare nava karoDa jeTalAM daMpatie 15 thI 45 varasanI vayanA prajotpatti karI zake evA vibhAgamAM che. A nava karoDa paikI 4.2 karoDa (46.8 TakA) daMpatione cAra athavA cArathI vadhu bALako che, 1.4 karoDa (15.5 TakA) ne traNa bALako che; eTale ke, 5.6 karoDa daMpatine traNathI vadhu bALako che. rASTranA hitanI daSTie eka kuTuMbamAM traNathI vadhu bALako na ja hovA joIe ema svIkArIe te A 5.6 karoDa daMpatio jeo hajI Reproductive vargamAM - saMtati nirmANanI zakayatA dharAvatA vargamAM-che temane vadhu bALako thavA na joIe. eno upAya spaSTa che. pati athavA patnIe-khAsa karIne patie-vaMdhyIkaraNa karAvI levuM joIe. saMtatiniyamananI bIjI pracalita paddhatio, jemAM kayAreka paNa niSphaLatA maLavAnI bhIti rahelI che, te A varganA daMpattio mATe svIkArya banI zake nahIM. bAkI rahelAM 34 karoDa daMpattine eka athavA be bALako che. A daMpatio mATe Intra Uterus Contraceptive Device (I. U. C. D. - garbhanirodha AMkaDI) jarUrI che. eno artha ema che ke 34 karoDa yuvAna mAtAne ApaNe AI. yu. sI. DI. ne upayoga karavA taiyAra karavI joIe ane e rIte bIjA be ke traNa varSa sudhI temane bIjuM yA trIjuM bALaka ne avatare e jAtano prabaMdha karavo joIe. ApaNe e bhUlavuM na joIe ke ApaNe tyAM lagna ane kuTuMbanirmANanuM pramANa ghaNuM meTuM laIne A vibhAganA daMpattionI saMkhyA varase varasa vadhatI jAya che. upara jaNAvela 5.6 karoDa pitAo paikI aDadhI saMkhyAnuM paNa cidhyIkaraNa karavuM ane 3.4 karoDa mAtAo paikI aDadhI saMkhyAne paNa AI. yu. sI. DI. vAparavA samajAvavI-A samasyAne nANAMkIya tathA vahIvaTI ukela bahu vikaTa che. ApaNI hAla je DemogrAphika samasyA che eTale ke puruSa karatAM strIonI vasatinuM pramANa ghaNuM vadhAre che te ApaNI sAmAjika tathA Arthika racanAmAM sAmAnya strIsamudAyanI je pachAta sthiti che tene AbhArI che. nAnI vayanAM lagna, strIo mATe anivArya lekhAtI lagnasaMbaMdhanI AvazyakatA, vadhyatva aMge lokonA dilamAM anAdAra-amaMgaLa bhAva, putraprAptinI tIvra kAmanA, vidhavA punavivAha aMge haju paNa sAmAjika pratikULatA, kuMvArI strIo mATe Arthika svAtaMtrayane abhAva, strIo saMbaMdhamAM ucca keLavaNI, vyavasAyAtmaka tAlIma ane svataMtra kArakIrdi mATe bahu ochI sagavaDa ane avakAza, vidhavA, tyakatA ane lagnaviccheda pAmelI strIonI karu sAjanaka paristhiti-A prakAranI sAmAjika paraMparA ane dharmanI mahora pAmelA kurivAjo ane rUDhionI ApaNe tyAM kanyAnA lagnanI vaya, kuTuMbanuM kada, jAtIya anubaMdha, strIonI .ullAsavihANI-saMgIyA jevI prakRti, AyuSyanI maryAdA ane mRtyupramANa upara sIdhI ane ghaNI moTI asara paDe che. vasativadhArAnI samazyAne ApaNe jo mULamAMthI hala karavI hoya te sAmAjika, rAjakIya, Arthika ane kAyadAnI rIte strIone saMpUrNa svataMtratA hovI anivArya che. strI pote ja nakkI kare ke te kone ane kayAre paraNaze, kayAre ane keTalA bALakonI te mAtA banavAnuM ane ucheravAnuM pasaMda karaze, athavA te mAtra ghara sAcavavAnuM kAma karaze ke mAtra nekarIdhaMdho karaze ke pachI baMne kAma karavAnuM pasaMda karaze. jo Ama banaze te ApaNA lagabhaga badhAM ja bALako wanted children-apekSApUrvakanA bALako-haze ne thoDAM ja bALako niyojana vagaranA akasmAtarUpa haze. ' nAnI vayanAM lagna e mAtra strIo mATe zArIrika karutANa ja nahIM, paNa samAjane mATe paNa bhAre zAparUpa che, pukhta vayanI prApti-Puberty-ane garbhadhAraNa karI zakavAnI zArIrika taiyArI eTaluM ja mAtra, koI paNa eka strIne patnI ane mAtA banavA mATe je zArIrika ane mAnasika pAkaTatA-Physical and emotional maturity nI jarUra che te mATe pUratuM nathI. zikSaNa ane zALAnI pUratI sagavaDonA abhAve-khAsa karIne grAmya vistAromAM--ane samAjanA maheNAMToNAMthI bacavA mATe mAbApe potAnI dIkarIone vahelAmAM vahelI take paraNAvI de che-kema jANe kuMvArI dIkarI eka moTo boja na hoya! 1929nA zAradA eMkaTathI ApaNe 18 varSathI nAnI vayanA chokarAo ane 14 varSathI nAnI vayanI chokarIone paraNAvavA e sajA karI zakAya e gunho jAhera karyo che, jo ke eka vAra lagna thaI gayuM hoya te pachI tenA lagnane pheka gaNavAnuM temAM antargata karavAmAM AvyuM nathI. tyArapachI hindu koDa bIla (1948) ane tenA eka bhAga rUpe hindu mereja eMkaTa (1955) vakhate paNa A ja paristhiti kAyama rahI che-mAtra kanyAnI ochAmAM ochI lagna mATenI vaya 14 nA badale 15 varSanI karavAmAM AvI che. uparanI lagnavyavasthA mATe e jamAnAmAM je koI vyAjabI kAraNa haze te kharA; paNa Aje te paristhitimAM pAyAne phera paDI game che ane jyAre eka janA rivAjanI ApaNA arthakAraNa ane vasatInA prazna uparanI mAThI asaro spaSTapaNe jaNAI AvI 'che tyAre e rUDhine ApaNe cAlu rahevA devI joIe nahi, ApaNA dezamAM bhaviSyamAM thanArAM tamAma lagna jo eka yA be varSa mATe mulatvI rAkhavAmAM Ave te janmapramANa cokkasapaNe ochuM thaze. chokarIo mATenI lagnanI kAyadesaranI vayamaryAdA paNa 15 thiI vadhArIne 20 varSanI karavAnuM IcchavAyogya che. pukhtavayanI dareka paraNelI strI ochAmAM ochA eka bALakane AvavuM keAvuM dhyeya ApaNAM prajAjane svIkAre te kharekhara IcchAgya che. Aje uttarapradezamAM sADItarathI mAMDIne keraLamAM ekavIsa varSanI zArerAza vayanA gALAmAM ApaNA dezamAM chokarIo paraNe che. keTalAka samIkSaNe parathI ema jaNAya che ke zaherI vistAramAM ane zikSita kuTuMbamAM chokarIe vIsa varSanI thayA pachI ja paraNe che. ApaNe ApaNI samagra prajAnA ArogyanuM dhoraNa UMcuM lAvavuM che. janmapramANane dara je Aje 40thI 42 ne che tene paNa ApaNe ghaTADIne have pachInA daza varasamAM, dara varase dara hajAre 20 athavA 25 sudhI laI javo che, ke jethI muzIbate maLelA Arthika lAbhe vasativadhArAne kAraNe cavAI na jAya. matalaba ke pratyeka nAgarike ema samajavuM joIe ke potAnuM khAnagImAM khAnagI prajotpattinuM kArya paNa ApaNA jAhera jIvana, kauTuMbika jIvana ane rASTrIya tema ja AMtararASTrIya jIvana para Arthika, sAmAjika ane rAjakIya prakAranA pracaMDa pratyAghAta pADe che. Ama hovAthI A prajotpattinuM kArya eka meTI javAbadArIbharelA kArya tarIke lekhAvuM ghaTe che ane jenA pariNAme upara kuTuMbanA sukha ane svAcya khAtara tema ja dezanI Arthika AbAdI ane samAjanI sarvattAmukhI abhivRddhi mATe aMkuza mUkavAnI anivArya AvazyakatA , UbhI thaI che. anuvAdaka : mULa aMgejI :: subodhabhAI ema. zAha : De. esa. caMdrazekhara dareka paraNelA cha varSanA jAya che. e paikI e Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prabuddha jIvana tA. 16-12-7 - bALamaMdirane vicAra kema Avyo? A vakhate divALInA divase bhAvanagaramAM pasAra karyA. te huM A saMvAda sAMbhaLatI hatI. sAMbhaLyA pachI mane vicAra daramiyAna tyAM "AnaMda vATikA bhaginI maMDaLa" nAmanI takhezvara karatI karI nAkhI. pleTamAM kAma karatI strI saMsthAnA kAryAlayamAM javAnuM ane te saMsthAne - dareka baMgale eka pagI-phaTuMba rahetuM hoya che, tene bALako paNa hoya che. baMgalAvALAnAM bALako badhuM pAme ane A chokarAM joyA. paricaya sAdhavAnuM banyuM. A saMsthA 20 varSa jUnI che ane kare evuM badhuM banatuM ja hoya che. baMgalAvALAnA chokarA mIThAI khAya. tenuM saMcAlana bahene ja kare che. nAnA pAyA upara zarU karavAmAM ane A chokarA Tagara Tagara joyA kare e anyAya ja che ne? AvelI A saMsthAe uttarottara sAro vikAsa sAdhyuM che ane ame bahene AnaMdavATikA maMDaLamAM strIone lagatI pravRttibhAvanagaranA e lattAmAM vasatA strI samAjanI anekavidha sevA kare che. karatA hatA. mane thayuM ke pahelAmAM paheluM agatyanuM kAma karavuM hoya A bhaginI maMDaLanA zrI narmadAbahena rAvaLa pramukha che ane zrI to AvAM bALakone sukhI karavA joIe ane tene mATe eka bAlacaMdubahena bhaTTa, zrI kRSNAbahena nagarazeTha ane zrI harabALAbahena maMdira zarU karavuM joIe. amArA latAmAM be bAlamaMdiro cAle che maMtrI che. narmadAbahena rAvaLa te ApaNA gujarAtanA kaLAgurU paNa temAM moTI phI ApI zake te ja jaI zake. AvA bALakonuM zuM ? ravizaMkara rAvaLanA bahena thAya. temaNe bALazikSaNanI - maoNnTesarI ApaNe tadna phI vagaranuM bAlamaMdira vahelAmAM vahelI take zarU karavuM zikSaNa paddhatinI sva. gijubhAI badhekA pAse tAlIma lIdhelI joIe. ane ame khUba mahenata karI eka adyatana bAlamaMdira zarU ane tyAra bAda temanI nIce dakSiNAmUti bALamaMdiramAM keTaleka' karyuM ane temAM AvA chokarAonI bharatI karI. A bALako paNa samaya temaNe kAma kareluM. tyAra pachI paNa temane bAla zikSaNa sAthe ApaNA samAjamAM ja jIvavAnA che. tene mATe jeTaluM thAya teTaluM eka yA bIjA prakAre Aja sudhI satata saMbaMdha rahyo che. chuM. Aje A bAlamaMdirane 60- 65 AvA pagInA chokarAo. A AnaMdavATikA bhaginI maMDaLa vizALa jagyAmAM UbhA lAbha le che ane temanI buddhi-zakita bIjAM paisAdAranA bALako karavAmAM AvelAM patAnAM ja cAra makAna dharAve che ane temAM karatAM jarAya ochI lAgatI nathI. potAnI bhinna bhinna pravRttio calAve che. tenI mukhya pravRttio, - amane keLavaNI khAtAnI grAMTa 50 TakA maLatI hatI, paNa dilache (1) bAlamaMdira, (2) udyogagRha, (3) kuTuMba niyojana kendra, (4) gIrI sAthe kahevuM paDe che ke, e grAMTa ochI thaI gaI. bAkInuM phaMDamAtRsaMrakSaNa kendra ane (5) sArvajanika davAkhAnuM. phALA karIne meLavavuM paDe che. paNa ApaNI daSTi eTalI TUMkI che ke A saMsthAnI samagra pravRttionA nirmANa ane saMcAlanamAM ApaNI bahene kathA vArtAmAM, sAdhusaMtone saMtuSTa kare che, paNa amane zrI' narmadAbahena rAvaLane agrabhAga rahelo che. AmAM paNa A ApavAmAM temane hAtha pAchA phare che. sAdhu saMnyAsIe puSkaLa paisA meLave che ane bahAra jaI AkAmo sthApe che ane tenA nibhAva saMsthAmAM bAlamaMdiranI pravRtti hAtha dharavAnuM kevI rIte banyuM mATe bahene chUTe hAthe Ape che." tene lagatI rasaprada vigate zrI narmadAbahene pote ja lakhI mokalI A bALamaMdira UbhuM karavA mATe bhAvanagaranivAsI zrI. mahAche je nIce ApavAmAM AvI che. A carcAmAM 'bAphaI" eTale zaMkara trivedI (jemane tAjetaramAM svargavAsa thayo che. ane temanAM * narmadAbahena samajavAnA che. kuTuMbanA vaDila samA ravizaMkara rAvaLa, patnI zrI mukatAbahena' trivedIe rUA. 3501 nuM prastuta saMsthAne temanAM A bahenane anya kuTuMbIo mAphaka AsapAsa vasatA loko dAna ApyuM che ane Aje temAM 60- 65 garIba nekariyAta mAbApanAM bALako bhaNe che ane temane bahu ochA lavAjame bhaNApaNa bAphaI" nA nAmathI oLakhe che, saMbaMdhe che. zrI narmadAbahene vavAmAM Ave che. pitAne anubhava A rIte raju karyo che. ' "mAre tyAM oraDImAM eka vidhavA bAI ane tene eka nAne . A bALamaMdiranA nirmANanI vigate vAMcatAM muMbaI zaheramAM chokaro cAra varSanI ummarane pagI tarIke raheto hate. AjathI bAra varSa pahelAM DuMgarazI roDa upara vasatA eka saMskArI bAI mAre tyAM raseDAmAM vAsaNa mAMjo ane chokarI pAse bese kuTuMbanI bahene (sva. vinAyaka naMdazaMkara mahetAnI putrI) ane AjubAju jue. jotAM jotAM, be chAza karavAnA saMcA khIlIe taraphathI zarU karavAmAM Avela "bAla AnaMda' nI saMsthAnuM smaraNa thAya laTakatA tenI najare paDayA. che. temanI sAme paNa meTara DrAIvara, ghATIo, cekIdAre vagerenAM chokarI - huM bA, A bAphaInA gharamAM be saMcA che. ApaNe bALakono prazna Avyo. vAlakezvara latAmAM vasatA dhanavAna kuTuMbanAM tyAM eke nathI te eka laI le ne! A bALake te zaheranA moTA pAyA upara cAlatAM ane meMTI phInA bA - royA e kAMI ApyA nathI, te levAtA haze? dhoraNavALAM bAlamaMdiromAM jAya, paNa upara jaNAvela mAmulI kamANI chokaro- paNa bAphaIne be che te eka ApaNe laI jaIe. ane nAnA pagAranI nokarI karatAM bALakone koNa jue? koNa dUdhavALa dUdha ApavA Ave tyAre chokaro nAnI TabuDI laIne sAMbhaLe ? temane koNa bhaNAve ? A karuNA prerita vRttimAMthI e daDe. dUdhavALo vArAvALAne dUdha ApI cAlyo jAya, cheka utarI "bAla - AnaMda" nAmanI zikSaNa saMsthAno janma thayo hate. Aje gayele mee gharamAM jaIne tenI mA pAse dUdha mATe kajIo kare. e saMsthAmAM nIcenA rastaranAM Azare 90 bALako bhaNe che, je mATI mane thayuM A te barAbara nathI. bALakanA manamAM paisAvALA ne ummaranA thatAM myunisipAliTInI ke bIjI koI zikSaNa saMsthAomAM garIbane bheda nathI. meM dudhavALAne tenI TabUDImAM dUdha ApavAnI joDAIne bhaNataramAM AgaLa vadhe che. goThavaNa karI. AvI zubha ane kalyANabhAvanAthI calAvavAmAM AvatI zikSaNa kaMpAuMDanAM bALako roja bALamaMdira jAya. chokaro kahe mAre saMsthAo samAjanA pUrA sahakAranI adhikArI che; AvI saMsthAo paNa bAlamaMdira javuM che, bA mane mokalane. nirmANa karatI bahenone aneka dhanyavAda ghaTe che. bA kahe: paNa tyAM te paisA Ape te jaI zake, ApaNI pAse che ' paramAnaMda paisA kayAM che ke huM tane mokaluM? bhUla-sudhAra chokaro - A bAphaI kAle kabATamAM paisA mUkatA hatA te laI prabuddha jIvananA gatAMkamAM 'huM Avyo kayAMthI mADI ?' e le ne? mathALA nIce pragaTa thayela kAvyAnuvAdanI chellI kaDImAM " 2katataNA bA - e paisA ApaNA nathI. karamAM ratnonI, jhaLahaLa jota jagADI" ema chapAyuM che, tenA * chAkare- paNa, bAphaI pAse ATalA badhA paisA che te ApaNane badale nIce pramANe sudhArIne vAMcavuM. "raMkataNA karamAM roiI jhaLahaLa jyota jagADI", ne Ape? " Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-67 , prabuddha jIvana 169 , , sAmyavAdI pakSanuM vadhatuM jatuM prabhutva kevuM moTuM bhayasthAna che? (pazcima baMgALa sarakAranAM mukhyamaMtrI zrI ajaya mukharajI Ama chatAM cha sAta mAsamAM ja jaNAyuM ke e tamAma AzAo gayA oNkaTobaranI bIjI tArIkhe rAjInAmuM ApavAnA hatA ane ThagArI che. A zaMbhU meLe eka sAthe kAma karI zake ema nathI e pazcima baMgALanI vidhAnasabhAnA keMgresI sabhyonA TekA dvArA navI spaSTa thaI cUkyuM. sarakAra racavAno manasubo sevatA hatA ane e rAjInAmuM ApatI A mATe DAberI sAmyavAdI pakSa ane emanA gAThiyA - vakhate temanA sAthI sAmyavAdI pradhAnanI kAryavAhIthI pote kevA pakSe ja javAbadAra ane doSapAtra che. A pakSonA pracAramAMthI trAsI gayA hatA tenuM nirUpaNa eka nivedana dvArA teo karavAnA ane pravRttiomAMthI evo dhvani UThato hato ke temane saMsadIya hatA. A nivedana mULa baMgALImAM hatuM ane te temaNe mAjI keMgresI. lokazAhImAM zraddhA nathI. temane mukhya hetu te pradhAnapada ane mukhya pradhAna zrI pI. sI. senane suprata karyuM hatuM ane tene keMgresa vidhAnasabhya tarIkenuM pada meLavI emanA pakSane vadhu baLavAna banAsamitinA vartamAna pramukha zrI pratApacaMdra caMdare aMgrejImAM bhASA- vavAnuM hatuM. A emanI lAlasA eTalI hada sudhI pahoMcI hatI tara karyuM hatuM. paNa pachI banyuM ema ke e divasomAM naMdAjIe ke bIjA pakSanA kAryakaro ane TekedAro para humalo karatA ke garIbonAM jAherAta karelI prAntika keMgresanI eDahoka samitine keMgresa ghara bALatAM emanA kAryakarone rokavA jeTalI paNa mANasAI temaNe pramukha kAmarAje atulla gheSane baMgALA keMgresanAM sattAsthAna parathI ' batAvI nahi, upadabhraSTa thatA bacAvavA khAtara nAmaMjura karI ane prAntika keMgresa - saMsadIya lokazAhIne mULabhUta siddhAMta e che ke koI paNa samitinI nimaNuMkane DhIlamAM nAMkhIne paristhine palaTI nAMkhI ane nirNayanI samagra javAbadArI AkhI kebIneTanI rahe che. kebIneTane koI pradhAna e nirNaya sAthe nAsaMmata hoya te paNa e nirNaya mATe ajaya mukarajIe rAjInAmuM ApavAno vicAra badalI nAMkhyo ane pari e paNa eTalo ja javAbadAra che. paNa kebIneTe sarvAnaNAme e nivedana pragaTa thatuM rahI gayuM. tyAra bAda pazcima baMgALamAM mate lIdhelA nirNayanI javAbadArImAMthI chaTakI javAmAM DAberI je rAjakIya kaTokaTI sarjAI tenI vigato sau koI jANe che. pAcha- sAmyavAdIo jarAya khacakATa ke zarama anubhavatA nahotA. A LathI zrI ajaya mukharajIe karavA dhArela e nivedana Disembara mAsanI nirNayathI prajAne asaMtoSa thato jaNAya to te, DAberI sAmya vAdI pradhAnae Teko Apyo hoya te tenI paNa paravA karyA vinA, cethI tArIkhe AjanI pazcima baMgALa sarakAra taraphathI pragaTa karavAmAM javAbadArImAMthI chaTakI javA prayAsa karatAM. Avela che ane tene `janazakita" mAM pragaTa thayela gujarAtI anu ' dAkhalA tarIke annanIti. e aMgenI nItine kebIneTe vAda nIce ApavAmAM Ave che. te divasanA chApAMomAM pragaTa sarvAnumate nirNaya lIdhela, paNa sabhA, saraghasa ane virodhI thayela nivedana aneka bhAI-bahene e vAMcela haze, dainika patramAM lakhANo dvArA DAberI sAmyavAdI pakSanA sAmAnya kAryakarathI mAMDIne pakSanI pragaTa thayelAM AvAM nivedane hAtha uparathI sarakI jAya che, jyAre rAjya samitinA mahAmaMtrI sudhInA tamAma annaparisthitine deyane sAmyavAdI pakSanuM vadhatuM jatuM prabhutva ApaNA deza mATe keTalA Akhe Topale annapradhAna De. ghoSane tathA mukhya pradhAna zrI ajayamoTA bhayasthAna rUpa che tene khyAla ApanuM ati mahattvabharyuM mukharajIne mAthe oDhADavAne niMgha prayAsa karI rahyA hatA ane ema karI A nivedana pAkSika ke mAsika patramAM pragaTa thatAM vadhAre jaLa prajAnI cAhanA meLavavA temanA mitra hovAne DhIMga AcaratA hatA. A vAI rahe che ane sahaja-sulabha bane che ema samajIne e nivedana badhI ja hIlacAla yojanApUrvaka ane khUba vicAraNApUrvaka cAlatI hatI. ahIM pragaTa karavuM ucita ane Avazyaka dhAryuM che. taMtrI.) rAjyanA alaga alaga vistAromAM bhaya ane trAsanuM sAmrAjya phaeNravarDa bleka, prajAsamAjavAdI, saMyukata samAjavAdI ane phelAvavA gaNasamitine nAme hastakSepa karavAmAM, humalA lokasevaka saMghanA ghaNAkharA netAo ane moTA bhAganA kAryakaro karavAmAM ke dhADa pADavAmAM AvatI. A pakSanI tamAma samAjalAMbA samaya sudhI keMgresamAM hatA, paNa samaya jatAM judAM judAM tArI pravRttio vinA rokaToka cAlI zake e mATe polIsane nikiya kAraNasara temaNe keMgresa choDI baMgalA keMgresanA netAo ane enA banAvavAnI ane vahIvaTItaMtrane khAravI nAkhavAnI yojanAonuM bahumatI sabhya AjathI traNa varSa pahelAM to keMgresamAM ja hatA, paNa cekasAIpUrvaka Ayojana kara tuM. pazcima baMgALanA agraNI keMgresI netAonI lAMciyA, ApakhUdIbharyA baLanA ane dhAkadhamakInA upayoga dvArA tema ja gherAva ane ane asAmAjika vartaNuMkathI trAsI Akhare temaNe keMgresamAMthI evI bIjI ghAtakI pravRttio dvArA A pakSoe pazcima baMgALanA rAjInAmAM ApyAM. gurakhA lIga pakSa paNa keMgresanI viruddhamAM che. audyogika kSetra mATe bhayaMkara Apatti sarjI hatI. sarakAra kAraA tamAma pakSe, DAberI ane jamaNerI sAmyavAdIo, rIpa khAnAnA vikAsa dvArA vadhu rojagArI tako UbhI karavA mAMgatI blIkana sezyAlIsTa pakSa, sezyAlIsTa yuniTI senTara, varkasa pArTI, hatI, paNa A pakSanI vidrohI pravRttione kAraNe 60 thI 70 bilbavIka pakSa, mAkarsavAdI rphoravarDa bleka ane bIjA keTalA- hajAra kAmadAro berojagAra bane evI dhAstI UbhI thaI hatI. ghaNA koe chellI cUMTaNI veLA joDANa karyuM, paNa temane niSphaLatA maLatAM udyoge paDatIne Are AvI ubhA hatA ane nAnA ane madhyama udyoge teo ApasaApasamAM jhagaDayA. to maraNatola hAlatamAM AvI paDayA. AmAM madhyama varganA baMgALI . paNa jyAre cUMTaNInuM pariNAma bahAra paDyuM tyAre jaNAyuM vyApArIoe te ghareNAMgAMThAM gIravI mUkI ke vecIsATIne ubhA ke pazcima baMgALanA DAberI pakSoe joDAI sarakAra sthApavI joIe karelA udyogo hatA. temanA udyogo to sarvanAzane paMthe che. e prajAe matadAna vaDe spaSTa cukAdo Apyo che. A cukAdAne keTalAka DAberIoe to eTale sudhInI jAherAta karelI ke ziremAnya lekhI 14 pakSoe bhegA maLI saMyukata maracA sarakAra laNaNInI mosamamAM ame ja DAMgaranI ujANI karI ApasaApasamAM racI. A pakSamAM keTalAka pakSenI rAjadvArI nItirIti ane vicAra- vaheMcI laIzuM.. . saraNI gADha rIte maLatI AvatI hatI, jyAre keTalAka pakSe che , bIjAnI milakata paDAvI levAnI jAherAta karatAM temane koI enAthI taddana viruddhanI vicArasaraNI dharAvatA hatA. paNa A pakSe zeha ke. zarama naDI nahotI. temane A mATe koI zarama paNa na bhegA maLI, pAMca varSa sudhI 18 muddAnI bhUmikAne vaphAdAra rahI lAgI. ulaTuM, luTaphATamAM teo gaurava mAnatA hatA. A lUMTaphATa prajAnI sevA karaze evI AzAe saMyukata maracAnI racanA thaI. eka rAjadvArI bAbata che ema teo mAnatA. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 prabuddha jIvana tA. 16-12-67 paNa AthIya vadhu gaMbhIra paristhiti ane Apatti ANa- . vAnA peMtarA cAlI rahyA che. DAberIo pekIMga - parasta che. teo cInanI madada vaDe lohiyALa krAMti sarjavA mAMge che. lohiyALa baLavA mATe jhaDapI taiyArI cAlI rahI che. ane jo cInanI madadathI lohiyALa baLavo thaze te AvatA 10 ke 20 varSa sudhI AsAma, maNipura, tripurA ane bihAra ane orissAnA keTalAka vistAra videzI sattAnA chellAmAM chellA Adhunika zastronuM samarAMgaNa banI jaze. hajAro ghare, raheThANa, zALAo, maMdiro, ane masjido, devaLe ane prArthanAsthAnako baLIne bhasma thaI jaze. lAkha strI, puruSa ane bALako motanA mukhamAM dhakelAI jaze. AkhA deza para zokanI kALI kAlImA chavAI jaze. hajAro strIonAM apaharaNa thaze. temanA para baLAtkAra gujArAze. khetI, udyoga ane vyApAra sarvanAzanA mukhamAM homAI jaze. bekArI ane berojagArInI koI sImA nahi hoya. anna achatanI A vistAromAM bhayaMkara bhUkhamaro phelAze. rogacALo mAjA mUkaze. AvI kalpanA karatAM koI paNa kaMpI uThe. A rASTradrohI mahAkAMDa ApaNI AjhAdIne ane saMbhavata: AkhA dezane bhayamAM mUkI deze. " dareka deza pitAnA dezamAM videzI pravAsIone AkarSavA haMmezA tatpara hoya che. paNa pazcima baMgALamAM DAberIoe evI sthiti sarjI che ke jene pariNAme pazcima baMgALamAM Avela videzI pravAsIonI saMkhyA jhaDapabhera ghaTatI jaI rahI che. khUda DAberI sAmyavAdI pakSamAM ja aMtimavAdI DAberIo pha lyAphAlyA che. je cIne bhArata para hicakArUM ane nagna AkramaNa karyuM hatuM, jemaNe keTalAya bhAratIya javAnonA prANa lIdhA hatA ane jemaNe ApaNI pekIMganI elacI kacerI para humalo karyo hato tevA dagAbAjonA guNagAna gAtA A DAberIo thAkatA nathI. pazcima baMgALanAM paristhiti eTalI aMtima kakSAe pahoMcI che ke baMgALI kizora kizorIo paNa cInI bhASAmAM sUtroccAra karatAM phare che ke mAtre DuMga lAla salAma ! lAla cIna lAla salAma ! DAberIo ane aMtimavAdI DAberI sAmyavAdIo baMnne cIna ane pAkistAnane AmaMtrI rAjyamAM arAjakatAne vaDavAnaLa phelAvavA prayAsa karI rahyA che. paNa samaya pAka che ke nahi eTalA purato temanI vacce maMtavyabheda che. DAberIo mAne che ke haju temane thoDo samaya rAha jovI paDaze, sazastra baLavA mATenI taiyArIo temaNe cAlu rAkhavI paDaze, jyAre aMtimavAdIo mAnI rahyA che ke sazastra baLavAnA visphoTanI ghaDI AvI pahoMcI che. DAberI pakSamAM chathI sAta hajAra ke tethI ya vadhu aMtimavAdI che. emAMnA bhAgye ja thelAne pakSa virodhI pravRttio mATe pakSamAMthI hAMkI kADhayA che. DAberI sAmyavAdIo kebIneTamAM rahI, temanA maLatiyA pakSe sAthe maLI AkhA dezane sarvanAzanI uMDI gartAmAM dhakelI de te mATe have temane eka paNa divasanI taka na maLavI joIe. A badhI paristhiti jANI huM bhAre haiye mukhya pradhAnapadethI rAjInAmuM ApuM chuM. mArA rAjInAmAMthI AkhI saMyukata maracA sarakAranuM patana thaze. aDadhI sadInI mArI dezabhakita mane ema karavA prerI rahI che. pazcima baMgALanA eka eka dezabhakata nara ane nArIne, yuvaka ane yuvatIne, A saMjogamAM mArA pagalAne maMjUra rAkhavAnI huM AvI namra araja karuM chuM. bIjI mArI temane namra apIla e che ke koI paNa pakSa ke samAjadrohI ta jo arAjakatA ane aMdhAdhuMdhI phelAvavA prayAsa kare ke bhAMgaphoDiyA pravRtti Acare te dezabhakatae temanA paDakArane jhIlI laI temanI pUrI zakitathI temane sAmane kare. prakIrNa noMdha muMbaIne e dharatIkaMpa : eka cirasmaraNIya anubhava 11mI DisembaranI vahelI savAre sADA cAra lagabhaga vAgyA je khATalA upara huM sUtA hatA te khATale halavA lAgyo ane huM camakIne beTho thaze. bAjunA oraDAmAM sUtelI mArI patnI jAgIne mArI pAse AvI. ane A dharatIkaMpa to nathIne ema pUchavA lAgI. ame vAta karIe chIe eTalAmAM te bAraNAM ane kabATa khakhaDavA lAgyAM. makAna Akhu halI rahyuM hoya evo bhAsa thayo. dharatI dhaNadhaNI UThI. khakhaDATa ane dhaNadhaNATa ekadama vadhavA lAge ane samasta jIvana atyAre jokhamamAM che evI pratIti thaI. have zuM karavuM tenI muMjhavaNa amane akaLAvavA lAgI. Ama lagabhaga pANI miniTathI eka miniTa cAlyuM ane prakaMpa jotajotAmAM thaMbhI gaye. Ama chatAM bIjI kSaNe zuM thaze e kahevAya nahi. eTale jadithI gharanI bahAra nIkaLI javuM joIe, nIce utarI javuM joIe evo vicAra Avyo. A mATe battI karavA gaye paNa battI thaI nahi. anumAna karyuM ke vIjaLIne pravAha sthagita thaI gayuM haze. bAjunA-upara nIcenAema badhA loko jAgI gayA hatA ane nIce utaravA lAgyA hatA. ame paNa kAMIka hAMphaLA phAMphaLA - kAMIka gabharAtAM - nIce utarI rastA upara AvIne UbhAM. pachI thoDA samaya sudhI kazuM ja banyuM nahi, eTale have jokhama nathI ema samajIne upara AvyA, gharamAM dAkhala thayA ane mINabattI hAthavagI karIne peTAvI. haju rAta bAkI hatI eTale thoDo samaya ArAma karyo. dharatIkaMpanA Aja sudhImAM bahu ja virala - eka ke be - anubhava thayA hatA. ghaNAM varSo pahelAM AvI ja rIte rAtrInA vakhate muMbaImAM dharatIkaMpane AMcako AvyA hatA ane vAsaNonA khaDakhaDATa sAMbhaLyA hatA. cAra pAMca mahinA pahelAM muMbaImAM baporanA pATa upara sUtA hatA ane pATa kAMIka halI e anubhava thayo hato ane e dharatIkaMpa hato ema pAchaLathI mAluma paDayuM hatuM. paNa A vakhatanA dharatIkaMpane je anubhava thaye te pahelAM kadI thaye ja nahote. bhale pUrI eka miniTa paNa kaMpa na cAlyo, paNa e miniTa mRtyu ane vinAzanI jhAMkhI karAvI gaI. ekAda miniTa vadhAre A kaMpa cAle te je jyAM hoya tyAM jamInadosta ja thaI jAya emAM koI zaka ja nahote. kudaratanA badhAM tattva sAme mAnavIe koI ne koI rakSaNa zodhyuM che. bahu TADha paDe te garama kapaDAM pahere, garamImAM erakanDIzana koIne paNa rAhata ApI zake. game teTalo varasAda paDatA hoya, pAkA makAnamAM beThele mANasa pUrI surakSitatA anubhave che. paNa A dharatIkaMpathI bacavAne koI mArga ja che nahi. dharatIkaMpa AgaLa garIba tavaMgara, nAnAM moTAM, mAMdA sAjA-sau eka sAthe ja taLAya che. mAnavInuM badhuM abhimAna esI jAya che ane kudaratanA A pracaMDa prakopa AgaLa mAnavI dInahIna banI jAya che. AvA anubhavamAMthI ApaNe eka ja pATha tAravavAne rahe che - namratAne, vinamratAne. A dharatIkaMpe koyanA AgaLa ane tenI AsapAsanAM gAmaDAMemAM khUba vinAza saraja che. jAna tema ja mAlanI khUba pramANamAM nukasAnI thaI che. paNa A sAthe ema vicAra Ave che ke koyanA muMbaIthI Azare 150 mAIla dUra che. je pracaMDa bhUkaMpe tyAMnI dharatIne dhrujAvI te ja pracaMDa prakaMpa jo te ja mAtrAmAM muMbaIne sparyo hota te keTalo moTo ulkApAta thAta ? ane keTalI maTI jAnakhuvArI thota? A bhayaMkara vinAzamAMthI muMbaI bacI gayuM, ame bacI gayAM. temanuM pArAvAra kamanasIba, muMbaImAM rahetAM amAruM eTaluM khuzanasIba ! vidhinuM A kevuM vaiciya? Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-67 jIvana to Ama vahI jAya che. divase, mahinAo, varSo cAlyA jAya che. samaya akhaMDapaNe vahetA jAya che ane AjanI vAta AvatI kAle bhUlAI jAya che. paNa A dharatIka MpanI kSaNA--nAnI hovA chatAM paNa keTalI moTI?-kaI kALa sudhI nahi bhUlAya. e kSaNanuM smaraNa ApaNane namra banAve, nirabhimAnI banAve, parama sattAne saMpUrNa AdhIna banAve e ja ApaNI satata prArthanA ho! zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA AgAmI suvarNa mahotsava eka yA bIjA kAraNasara mulatavI rahyA karatA zrI. mahAvIra jaina vidyAlayanA suvarNa mahAtsavanA ughApananA divaso have nizcita thaI cUkyA che ane AgAmI jAnyuArI mAsanI tA. 26, 27, 28 ema traNa divasa nakkI karavAmAM AvyA che. zrI. mahAvIra jaina vidyAlaya jaina zve. mU. saMpradAyanI agragaNya ane supratiSThita saMsthA che ane aDadhI sadInA gALAmAM teNe saMkhyAbaMdha jaina vidyArthIene jIvanamAM sthira ane samRddha karyA che. A koI nAnIsunI sevA nathI. A uparAMta tenI prakAzanapravRtti paNa khUba yazasvI che. AvI jenI lAMbI ane ujjavala kArakIrdi che tenA suvarNa mahotsava saMsthAnI pratiSThA ane pratibhAne anurUpa yojAvA ghaTe che. AvA mahAtsave anupama evA jJAnasatranuM rUpa dhAraNa karavuM ghaTe. AvA mahotsava upara bhAratakhyAta koI mahAmAnavane pramukhasthAna mATe athavA atithivizeSa thavA mATe nimaMtrI zakAya; A prasaMge muMbaI tema ja muMbaI bahArathI nimaMtraNa ApIne vicArako ane vidrAnAnAM vyAkhyAnA yojI zakAya; dhArmika zikSaNanA jaTila prazna upara dharmacintakonA parisaMvAda yojI zakAya; muMbaInA jaina samAjanA chAtrAlayonA saMcAlakonuM . tema ja vidyArthIonuM milana yojI zakAya; vidyArthIonA praznonI carcAvicAraNA paNa thaI zake; vidrattpariSada paNa bharI zakAya. dharmAcAryonAM vyAkhyAna paNa goThavI zakAya. AvA mahatvanA prasaMge AvuM je ane jeTaluM thaI zake te karavAsogya che. A suvarNamahotsava traNa divasano mAtra maneraMjanameLA na banatAM jJAnavitaraNa ane vicAraviniyamanuM cirasmaraNIya saMskAraparva banI rahe evI prastuta saMsthAnA kuzaLa kAryavAhako pAsethI sau koI AzA rAkhe che. suvarNa mahotsavanA kAryakrama haju vicArAI rahyo che. te temane uparanAM sUcane dhyAnamAM levA vinaMti che. vejITeriyananA navejITeriyana zabdonuM vizleSaNa prabuddha vana muMbaImAM tAjetaramAM bharAyelI vizva zAkAhArI pariSadanA anusaMdhAnamAM khAdya vastuonuM eka pradarzana bharavAmAM AvyuM hatuM. e pradarzananA udghATana prasaMge beAlatAM jANItA arthazAstrI zrI. sI. ena. vakIle vejITeriyana - nonavejITeriyana zabdo aMge vivecana karatAM jaNAvyuM hatuM ke "ApaNAmAM manamAM rahelA je khyAla sUcavavA mATe A zabdo vaparAya che te khyAla A zabdomAM yogya rIte sUcita thatA nathI. dA. ta. vejITeriyana athavA zAkAhArI zabdane artha ema sUcave che ke je vejITeriyana hoya te mAtra zAkabhAjI ja khAya che, jayAre kharI rIte zAkabhAjI uparAMta te anAja, kaThoLa le che ane dUdha paNa letA hoya che. bIjI bAjue nAna-vejITeriyana--binazAkAhArI zabda ema sUcave che ke A loko zAkabhAjI ke anAja kaThoLa khAtA ja nathI, jayAre temanA cAlu khArAkamAM mAMsa uparAMta zAkakAjI ane anAja kaThoLanA sArA pramANamAM samAveza thatA hoya che. AvI gerasamajutI pedA thavA na pAme ane A banne zabdo sAthe joDAyelA ApaNA khyAlAne yathAsvarUpe vyakata kare evA zabdo yojavA joIe" A temanI sUcanA tadna vyAjabI ane samayasaranI che. huM temane nAna-vejITeriyana ane vejITeriyana- binazAkAhArI ane zAkAhArI-zabdonA sthAne mITa - ITIMga ane ane nAna - mITa - ITIMga eTale ke mAMsAhArI ane nirAmiyAhArI 9 171 evA be zabdo sUcavuM chuM. A zabdo upara sUcavelI guMcavaNa dUra karaze ane ApaNA mananA bhAva vadhAre sArI rIte vyakata karaze. 'Arogya ane vanaspatI AhAra' upara apAyeluM vyAkhyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 9 DIsembara zanivAranA roja sAMjanA samaye saMghanA kAryAlayamAM jANItA keLavaNIkAra zrI caMdulAla kAzIrAma davee 'Arogya ane vastaskRti AhAra' e viSaya upara jAhera vyAkhyAna ApyuM hatuM. temanA taraphathI 'sastI poSaka vAnagIo' e mathALAnuM thoDA samaya pahelAM eka pustaka bahAra pADavAmAM AvyuM che. tenuM avalokana karatAM tA. 1-6-67nA prabuddha jIvanamAM zrI caMdulAlabhAInA vigatavAra paricaya ApavAmAM Avyo che. teo keLavaNInA kSetramAMthI 66 varSanI ummare nivRtta thayA. tyAra bAda amadAvAda AvIne vasyA ane AhArazAstranA abhyAsa tarapha vaLyA ane eka vidyArthInI mAphaka tenA abhyAsa ane saMzodhana pAchaLa lagabhaga temaNe daza varSa gALyA ane muMbaI, ANaMda vagere sthaLAe AvelI saMsthAomAM AchAvadhatA samaya gALIne khAdya padArthanA poSaNavijJAnanA teo vizArada banyA. Aje temanI umara 76 varSa uparanI che ema chatAM A viSaya aMge teo eka mIzanarInI niSyAthI kArya karI rahyA che. tAjetaramAM muMbaImAM bharAyelI vizva zAkAhAra pariSadamAM bhAga levA mATe temanuM muMbaI khAte AvavAnuM thatAM upara jaNAvyA mujaba temanA vyAkhyAnano prabaMdha karavAmAM Avyo hato. temaNe prastuta viSaya lagabhaga be kalAka sudhI vivecana karyuM ane potAnA viSayanI kazaLa rajuAta vaDe temaja pAra vinAnI upayogI mAhitI ApIne AtAsamudAyane temaNe atyanta prabhAvita karyA hatA. temanA vivecananA TUMka sAra AgaLa upara prabuddha jIvanamAM ApavAmAM Avaze. paramAnaMda zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA suvarNa mahaeNtsava ( prastuta saMsthAnA maMtrI taraphathI nIcenA paripatra prasiddhi mATe maLyA che. ) vi saM0 1971mAM pU. AcArya zrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAjanI preraNAthI ane keLavaNIpremI bhAIo ane baheneAnA sahakArathI zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI sthApanA thaI. vi0 0 2021 mAM enI samAja~-utkarSanI kAmagIrIne pacAsa varSa pUrAM thayA. sAthe sAthe atyAranA yuganI jarUriyAta mujaba enA kAryakSetranA vadhu vistAra karavAno samaya paNa pAkI gayo. samayane oLakhIne pravRttinA vikAsa karavA e saMsthA ane samAjanuM kartavya che; e kartavya pUruM karavA mATe vadhu zakitazALI banavA Arthika saddharatA e eka mukhya mArga che. saMsthAnA suvarNa mahotsavanI ujavaNInA avasara harSabhara vadhAvI, ekavIsa lAkhanA suvarNa mahAtsava nidhi ekatra karavAnI zrI mahAvIra jaina vidyAlaye Tahela nAMkhI che. samAje enA udAratAthI uttara ApI tera lAkha uparanAM vacana meLavI ApyAM che. suvarNa mahAtsava jAnyuArInI tA. 26, 27 ane 28nA roja UjavavAnA hoI, ekavIsa lAkhane nidhi ekatra karavA samaya bahu ochA che. sAcI hUMphasamA zikSaNapremI zrImAna, bhAvanAzIla vyakitao ane pUrvavidyArthIo sarvatra prayatnazIla banela che. A suvarNa mahAtsavane zAnadAra rIte saphaLa banI vidyAlayane vadhu kAryakSama banAvavAnI ane tenA kAryakSetranA vadhu vistAra karavAnI jarUra che. suvarNa mahotsavanI UjavaNI prasaMge sAhitya ane kaLAsAmagrIthI bharapUra evA navI bhAta pADatA daLadAra graMtha pragaTa thaze. A graMtha mATe bhArata ane paradezanA prathama koTinA vidrAnAnA sahu koIne upayogI thAya tevA lekhA maLela che. judA judA jaina bhaMDAronI prAcIna hastalikhitanI raMgIna citra sAmagrI kalA ane ItihAsanA jijJAsuone prathama vAra jovA maLaze. te uparAMta zrI mahAvIra jaina vidyAlaye thoDAM varSo upara mULa AgamA saMzodhita karI pragaTa karavAnI yojanA svIkArI tenA prathama graMtha naMdIsUtra, anuyogadgAra sUtra paNa A prasaMge jAheramAM mUkAze. maMtrIo, mahAvIra jaina vidyAlaya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 prabuddha jIvana tA. 16-12-67. 'sahama" nidhana. emanI IcchA hatI ke temanI putrInI sADI potAnA zaba che senApati bApaTa 3 sAthe baLe ane potAnuM zaba sAne gurujIne thayela agnisaMskAranA (" janmabhUmi-pravAsI'mAMthI sAbhAra udbhUta) sthaLe paMcabhUtamAM bhaLe. temanI A baMne IcchA pUrNa karavAmAM AvI bApaTa ziSyavRtti meLavIne IjanerI bhaNavA IMgleMDa gayA che ane AjIvana ajaMpe bhogavanAra A mahAna laDavaiyAne hatA ane tyAM hiMdamAM briTiza rAjane vakhoDI kADhanuM bhASaNa karIne 88 varSanI uMmmare muMbaI khAte tA. 28mI naveMbaranA roja zastrodvArA mAtRbhUmine svataMtra karavAnI jhaMkhanAnA pratIkarUpe Tebala mRtyudrArA ano zAti prApta thaI che. para bharelI rivolvara mUkI ! pariNAme temaNe ziSyavRtti gumAvI. IjanerI sAthe teo baba banAvavAnuM zIkhavA lAgyA. temanI IcchA che. kezavalAla eca. kAmadAra amRtajayaMtI briTiza pArlAmenTamAM boMba pheMkavAnI hatI. jo e IcchAne amala mahotsavaH vijJaptipatra thayuM hota to bApaTa dezamAM jIvatA pAchA AvyA na hota. bhagatasiMhe (A aMge vaDodarA khAte nimAyelI pratiSThita gRhasthanI samiti hiMdanI vaDI dhArAsabhAmAM hiMsA karyA vinA boMba phoDayo hato, jethI taraphathI maLela vijJaptipatra mArA hArdika anumodana sAthe nIce pragaTa badhAnI AMkho khUle. pariNAme bhagatasiMhanI AMkhe phAMsInA mAMcaDA karuM chuM. prAdhyApaka kezavalAla kAmadAra mArA junA mitra thAya. gayA para bIDAI gaI. bhArata AvIne bApaTa mAnikolA boMba kesamAM saMDovAyA eprila mAsa daramyAna mahAvIra jyantInA kAraNe vaDodarA javAnuM ane gAyaba thaI gayA. briTiza sarakAra temane zodhatI hatI tyAre banatA temane maLyo hato ane temanI sAthe jJAnacarcAmAM keTaloka A ema. e. thayelA dezabhakata meTrikanI parIkSAmAM besIne pahele samaya gALyo hato. AvA vayovRddha vidvAnanuM A rIte sanmAna naMbare pAsa thayo hato. thAya e badhI rIte yogya che. paramAnaMda) jeo ema mAnatA hatA ke theDIka goLIo choDavAthI ane gujarAta ItihAsa pariSadanuM trIjuM adhivezana mArca 1966 thoDAka jobana dhaDAkA karavAthI A dezamAM hiMsaka krAnti thaI zakaze mAM vaDodarA mukAme pre. kezavalAla hiM. kAmadAranA pramukhasthAne ane briTiza sarakAra e dhaDAkAmAM UDI jaze temanA dezaprema ane yojAyuM tyAre keTalAka zubhecchako ane prazaMsakoe pre. kAmadAra paMcesAhasane dhanyavAda ghaTe che, paraMtu teo taraMgI mANase hatA. vyavahAru tera varSa pUrAM karI chetaramAM varSamAM pravezatA hoI temane amRta - mArga gAMdhIjIe batAvyo tyAre senApati bApaTa temanA sainika jayaMtI utsava ujavavAno prastAva mUkayo hato ane e aMge banI gayA. keTalAka utsAhI mitranI prAthamika samiti banAvavAmAM AvI hatI. boMba ane baMdUka karatAM satyAgraha vadhu baLavAna zastra che ema e prAthamika samitinI prathama sabhAe traNa samitio (1) bApaTane tarata anubhava thayo. temaNe pUnA jillAmAM kheDUtonA vyavasthApaka samiti (2) bhaMDoLa samiti ane (3) graMtha prakAzana satyAgrahanI AgevAnI lIdhI ane tyArathI temane senApatipadanuM samiti nImI hatI. biruda maLyuM. senApati bApaTa mAtra dezabhakata na hatA. teo eka prakhara - bhAratIya ItihAsanA marmajJa, niSNAta saMzodhaka ane pIDha adhyApaka tarIke pro. kAmadAranI khyAti kevaLa gujarAtamAM ja nahIM, vidvAna ane AryasaMskRtinA jhaMDAdhArI hatA. temaNe upaniSado para paraMtu samagra bhAratamAM prasarelI che. ItihAsanA adhyApaka tarIke kAvyamAM bhASya lakhela che. teo potAnA mArga ane dhyeyamAM eTalI emaNe varSo sudhI gujarAtane potAnI sevAo ApelI che. emanI badhI zraddhA dharAvatA hatA ke pachI e mArge javAmAM ane e dhyeya lekhanapravRtti I0 sa0 1913 thI zarU thaI hatI. je Aje paNa cAlu che. vividha abhyAsalekhaavalokano, reDiye vArtAlApe, siddha karavA jatAM game te du:kha bhogavavA paDe, motane bhaya hoya vyAkhyAne, samAlocanAo tathA graMtha dvArA temaNe bhAratIya Itito paNa, teo kadI DagyA nathI. e mArga ane dhyeya haMmezAM sAcA ja hAsa, rAjakAraNa ane arthakAraNa tathA sAhityanA kSetramAM gaNanAna hatAM. be mAsa pahelAM ja temaNe marAThIbhASI pradezanA TukaDA, pAtra phALo Apyo che. temanA 'svAdhyAya" graMthamAM raju karela mahisura pAsethI meLavavA mATe AtmavisarjananI dhamakI ApI hatI. sarasvatIcaMdranuM kAjakAraNa' e lekha te Aje paNa temanI te vizenI UMDI sUjha - samajanI sAkha pUre che. je mahApuraSa samagra dezanI mukita mATe laDayA ane keTalAya varSo che. kAmadAra aneka nAmAMkita vidyAsaMsthAo sAthe saMkaLAyelA sudhI jelanI yAtanAo bhogavI temAM thoDo pradeza A rAjyamAM che - jemAM gujarAta sAhitya pariSada, gujarAta ItihAsa pariSada, ke te rAjyamAM rahe tevI nAnI vAtamAM AtmavisarjananI cetavaNI premAnaMda sAhitya sabhA, InDiyana hisTrI keMgresa, oNla InDiyA Ape ane tenA pariNAme dezanI ekatAne je gaMbhIra jo orienTala kaeNnpharansa, sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samiti, thAya tenA vize abhAna rahe e vicitra lAge che. tema chatAM senA sayAjI hAIskUla vagerene gaNAvI zakAya. AvA eka vidyApuruSanI sevAonI kadara karavA mATe temane pati bApaTanI dezabhikata ane zubhaniSThA vize temanA TIkAkAro amRta - jayaMtI mahotsava UjavavAnuM vyavasthApaka samitie nakkI paNa zaMkA nahi kare. teo AjIvana anyAya ane zeSaNa sAme laDatA karyuM che. A prasaMge temanuM saMkSipta jIvanacaritra, temanA uttama rahyA hatA, ane nyAya mATe laDavA senApatine kaMI ne kaMI kAraNa lekhone sAra tathA temane lagatA anya vidvAnonAM saMsmaraNone maLI rahetuM hatuM. dezane svAtaMtraya maLyA pachI teo porTugIjha samAveza karato smRtigraMtha bahAra pADavAnuM vicarAyuM che. vaLI temanI sAme govAnA svAtaMtrya mATe laDayA. kAyamI smRti jaLavAI rahe te mATe bhaMDoLa ekatra karavA eka vakhata temaNe AMtarazuddhi ane bAhyazuddhi mATe paNa vicArAyuM che. A bhaMDoLamAM Apa udAra hAthe madada karIne gujajhuMbeza upADI hatI. A eka sauthI mahattvanuM dhyeya hovA chatAM rAtanA vidyApuruSanuM bahumAna karavAmAM sahAyabhUta thazo evI AjanA AgevAnemAMthI koI e laData mATe taiyAra nathI ! pariNAme vinaMtI. bhaMDoLanI rakama ceka, rokaDa athavA manIorDarathI vyavasthAmananI ane ApaNI AsapAsanI gaMdakI vadhatI ja jAya che. paka samitinA AvAhakane nIcenA saranAme mokalavA vinaMtI. senApati bApaTa mATe jIvanamAM be karUNA avismaraNIya banI zrI raNachoDabhAI pI. paTela, AvAhaka, vyavasthApaka samiti, gaI. eka temanI putrInuM avasAna ane bIjuM sAne gurajInuM AcArya, sayAjI hAIskUla, ghaDiyALI poLa, vaDodarA - 1. mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka prakArAka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-, , mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI