Book Title: Samvayangasutram
Author(s): Haribhadrasuri, 
Publisher: Agamoday Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600227/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // arham // zrImatsudharmasvAmigaNabhRdviracitaM cAndrakulInanavAGgIvRttikAraka zrImadabhayadevasUriviracitaMTIkopatam / zrIsamavAyAGgasUtram / 751 zreSThi maganabhAi kastUracaMdrasya vidhavA bAha hIrAkora bharuca 625 zreSThi kastUracaMdra nAnacaMdra rUpAla 500 zrIzAMtinAthajInA derAsaranA upAzrayanA hA0 bena navala. muMbaI prakAzayitrI-pUrvoktamahAzayAnAM pUrNadravyasAhAyyena zAha sUracandrAtmajaveNIcandradvArA zrI Agamodaya samitiH / 'nirNayasAgara ' mudraNAlaye kolabhATavIdhyAM 23 tame gRhe rAmacaMdra yesu zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / vetanaM eko rUpyakaH 1-0-0 pratayaH 1000 vIrasaMvat 2444 vikramasaMvat 1974 krAISTa san 1918 AMAVA For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-sagar Press, No 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shah Venichand Surchand for Agamodaysamiti, Mehesana. For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAga0 zrIAgamavAcanAmAM madada. 4EASSAGAR ma. rakama. madadagAronAM nAma. gAmarnu nAma. bAkI. / ma. rakama. madadagAronAM nAma. gAmanu nAma. bAkI. 3000 zeTha uttamacaMda khImacaMda pATaNa. 551 bAbu cunIlAlajI pannAlAlajI pATaNa. 551 |1500 vorA lallubhAi kIzoradAsa / 501 pArI trIkamadAsa hIrAcaMda mesANA. |1500 dosI kastUracaMda vIracaMda mesANA. 501 zeTha nagInadAsa chaganalAla mANasA. 501 |1001 zA. rAyacaMdabhAi durlabhadAsa kAlIyAvADI. . 501 zA. kalyANacaMda uttamacaMdanI |1001 saMghavI bulAkhIdAsa puMjIrAma mesANA. 1001 vidhavAbAi naMdubAi prabhAsapATaNa. 1001 bhaNasAlI rUpacaMda mUlajInI 501 zA. kalyANacaMda lakSmIcaMda vidhavAbAI rAmakuMvarabAi porabaMdara 501 parI. bAlAbhAi devacaMda kapaDabaMja |1001 gAMdhI rAmacaMda haragovindAsa mesANA. 501 zeTha jesIMgabhAi premAbhAi 1000 zA. hAlAbhAi maganalAla pATaNa. 0 ___ kevalabhAi kapaDavaMja 551 / zA. khuzAlabhAi karamacaMda verAvaLa. 0 500 jhaverI kastUracaMda jhaveracaMda suratabaMdara verAvaLa Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only H ainelibrary.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama0 // 1 // SAARISAN HOSSASSISK zrIAgamachapAvavAmAM madada. ma. rakama. amUka sUtramAM. madadagArarnu nAma. gAma. bAkI. ma.rakama. amUka sUtramAM. madadagAranuM nAma. gAma. bAkI. 2200 zrIAcArAM- vorA jesIMgabhAi / 500 suyagaDAMga- bAI moMdhIbAI zeTha lallubhAi gajImA DosAbhAi haste vorA, mesANA. . jImAM cunIlAlanI dhaNIyANI surata. . lallubhAi kIzoradAsa 500 " zeTha sobhAgyacaMda mANekacaMda, . 1001 sUyagaDAMga- zeTha nagInadAsa 1000 ThANAMgajImAM zrIchANInA saMghataraphathI chANI. jImA jIvaNajI navasArI. zeTha lallubhAi kevaladAsa kapaDavaMja. 1000 " zeTha maganalAla pItAMbaradAsa amadAvAda. 0 . 501 " zeTha maganalAla dIpacaMda mANasA. 0 1000 " zeTha dIpacaMda suracaMda suratabaMdara. 0 751 samavAyAMgajImAM zeThamaganabhAi kastUracaMdanI danI dIkarI bAi parasana vidhavA bAi hIrAkora bharuca. . jhaverI kastUracaMda jhaveracaMda suratabaMdara. . 625 " zeTha kasturacaMda nAnacaMda rUpAla. . bAi pAravatI te zA. dala zrIzAntinAthanA derAsaranA chArAma vakhatacaMdanI vidhavA amadAvAda. 0 / upAzrayanA hA0 bena navala muMbAi. 601 " " zA. nathubhAi lAlaca-kapaDavaMja. 101 . 500 " 500 , For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 " SACROSA%AKRA ma.rakama. amRka sUtramA. madadagArarnu nAma. gAma. bAkI. | ma.rakama. amUka sUtramA. madadagAranuM nAma. gAma. bAkI. 4200 zrIbhagavatIjImAM zeTha uttamacaMda mUlacaMda tathA 750 praznavyAkaraNamA bAbu gulAbacaMdajI zeTha abhecaMda mUlacaMda (prathamabhAgaH) surata. 1400 amIcaMdajI jhaverI muMbAibaMdara. . 1250 zrIjJAtAjImAM zeTha uttamacaMda khImacaMda pATaNa. 1250 1015 , zeTha maMchubhAi talakacaMda suratabaMdara. 1015 1200 " jhaverI maganabhAi pratApacaMda surata. . zeTha kalyANacaMda sobhA1000 , zeTha amIcaMda khuzAlabhAi gya caMda jhaverI suratabaMdara. . phulacaMda javerI. suratabaMdara. 0 / 3725 AvazyakajImA bAbu cunIlAlajI 501 upAzakadazAMga, pannAlAlajI jhaverI muMbAibaMdara. 725 aMtagaDadazAMga, zeTha cunIlAla chaganacaMda 550 uvavAijImAM zA. harakhacaMda amaratathA anuttarovabAiJzrApha aradhA bhAgamA suratabaMdara. 0. caMdanI dIkarI bena ratana / 1000 rAyapaseNIjImA pArI-sarUpacaMda tathA tejakora suratabaMdara. lallubhAi mesANA. 0 540 uvavAijImAM jhaverI navalacaMda udecaMdanI zA. rAyacaMdabhAi vidhavA bAI naMdakora , suratabaMdara. 0 durlabhadAsa kAlIyAvADI. . 3501 panavaNAjImAM zrIkapaDavaMjanA saMghataraphathI 651 , zeTha mohanalAla sAMkalacaMda amadAvAda. 0 . pArI-mIThAbhAi kalyANacaM Jain Education a l For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama0 // 2 // ma.rakama. amUka sUtramA. madadagArarnu nAma. gAma. bAkI. | ma. rakama. amRka sUtramA. madadagArarnu nAma. gAma. bAkI. danI peDhImAMthI jJAnakhAtA 501 , . zA. zivacaMda somacaMda surata. . mAraphata parI-bAlAbhAi dala 500 , zeTha harakhacaMda somacaMdanI sukhabhAi ru.2331.cauda vidhavA bAi umIyAkora supananI upajanA ru.1170 kapaDavaMja. . 629 , vaDAcauTAnA saMghataraphathI 1800 naMdIjImAM zeTha premacaMda rAyacaMda muMbAibaMdara. . ___ hA caMdubhAi surata. 1755 oghaniyuktimAM jainavidyAzAlA taraphathI 500 , zeTha nAnacaMda dhanAjI surata. subAjI ravacaMda jayacaMda amadAvAda.1500 501 harakoI sUtra ] zeTha sarupacaMda abhecaMda 2851 caMdapannatisUtramA jhaverI bhagavAnadAsa chapAvavA mATe haste zA. premacaMda surata. hIrAcaMda muMbAibaMdara. 851 530 vipAkasUtramA zeTha gulAbacaMda harakhacaMda surata. 2 501 nirayAvalI) zeTha harakhacaMda somacaMda 550 harakoi sUtra zrItattvabodha jaina zrAvikAzAlA sUtramA hA0 nemacaMdabhAi surata. 0 chapAvavA mATe taraphathI hA0bena mavalaMbena surata. .. 501 harakoi sUtra zeTha kalyANacaMda 1000 harakoi sUtra | zA meghAjI cAMpAjI tathA chapAvavA mATe devacaMda surata. . chapAvavA mATe JzA lakhamAjI meghAjI kAlIyAvADI . saM. 1974 nA jeThavadI 2 ne budhe, muMbaI. // 2 // For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aham / navAGgIvRttikArakazrImadabhayadevasUrivaryavihitavivaraNayuta zrImatsamavAyAGgasUtram / zrAvaddhamAnamAnamya, samavAyAGgavRttikA / vidhIyate'nyazAstrANAM, prAyaH samupajIvanAt // 1 // duHsampradAyAdasadUhanAdvA, bhaNiSyate yadvitathaM mayeha / taddhIdhanairmAmanukampayadbhiH, zodhyaM matArthakSatirastu maiva // 2 // hai| iha sthAnAkhyatRtIyAGgAnuyogAnantaraM kramaprApta eva samavAyAbhidhAnacaturthAGgAnuyogo bhavatIti so'dhunA samAra bhyate, tatra ca phalAdidvAracintA sthAnAGgAnuyogavat kramAdavaseyA, navaraM samudAyArtho'yamasya, samiti-samyak avetyAdhikyena ayanamayaH-paricchedo jIvAjIvAdivividhapadArthasArthasya yasminnasau samavAyaH samavayanti vA For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRti: // 1 // samavataranti saMmilanti nAnAvidhA AtmAdayo bhAvA abhidheyatayA yasminnasau samavAya iti, sa ca pravacanapurupasyAGgamiti samavAyAGgam, tatra kila zrI zramaNamahAvIravarddhamAnakhAminaH sambandhI paJcamo gaNadhara AryasudharmasvAmI svaziSyaM jambUnAmAnamabhi samavAyAGgArthamabhidhitsuH bhagavati dharmAcArye bahumAnamAvirbhAvayan svakIyavacane ca samastavastuvistArakhabhAvAvabhAsike va lAlokakalitamahAvIravacananiHzritatayA'vigAnena pramANamidamiti ziSyasya matimAropayannidamAdAveva sambandhasUtramAha - suyaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM - [ iha khalu samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagareNaM sayaMsaMbuddheNaM purisuttameNaM purisasIheNaM purisavarapuMDarIeNaM purisavaragaMdhahatthiNA loguttameNaM loganAheNaM logahieNaM logapaIveNaM logapaJja gareNaM abhayadapaNaM cakkhudaeNaM maggadaeNaM saraNadaeNaM jIvadaeNaM dhammadaeNaM dhammadesaNaM dhammanAyageNaM dhammasArahiNA dhammavaracAuraMta cakkavaTTiNA appaDihayavaranANadaMsaNadhareNaM viyaTTacchaumeNaM jiNeNaM jAvaeNaM tinneNaM tAraeNaM buddheNaM bohaeNaM mutteNaM moyageNaM savvatruNA savvadarisiNA sivamayalamaruyamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNarAvittisiddhigainAmadheyaM ThANaM saMpAviukAmeNaM ime duvAlasaMge gaNipiDage pannatte, taMjahA - AyAre 1 sUyagaDe 2 ThANe 3 samavAe 4 vivAhapannattI 5 nAyAdhammakahAo 6 uvAsagadasAo 7 aMtagaDadasAo 8 aNuttarovavAidasAo 9 paNhAvAgaraNaM 10 vivAgasue 11 diTThivAe 12, tattha NaM je se cautthe aMge samavAeti Ahite tassa NaM ayamaTThe pannatte, taMjahA-] ege AyA ege aNAyA ege daMDe eMge adaMDe egA kiriA egA akiriA ege loe ege aloe ege For Personal & Private Use Only 1 sama vAyaH // 1 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - dhamme ege adhamme ege puNNe ege pAve ege baMdhe ege mokkhe ege Asave ege saMvare egA veyaNA egA NijarA 18 / jaMbuddIve dIve egaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte, appaiThThANe narae egaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM pannatte, pAlae jANavimANe ega joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM pannatte, savvadvasiddhe mahAvimANe ega joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM pannatte / adAnakkhatte egatAre pannatte, cittAnakkhatte egatAre pannatte, sAtinakkhatte egatAre pnntte| imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, imIse NaM rayaNappahAe puDhavIe neraiANaM ukkoseNaM egaM sAgarovamaM ThiI pannattA, doccAe puDhavIe neraiyANaM jahanneNaM ega sAgarovamaM ThiI pannattA, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM ega paliovamaM ThiI pannattA, asurakumArANaM devANaM ukkoseNaM egaM sAhiyaM sAgarovamaM ThiI pannattA, asurakumAriMdavajiyANaM bhomijANaM devANaM atyaMgaiANaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, asaMkhijjavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM atthegaiANaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, asaMkhijavAsAuyagabbhavakkaMtiyasaMNimaNuyANaM atthegaiyANaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, vANamaMtarANaM devANaM ukkoseNaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, joisiyANaM devANaM ukkoseNaM ega paliovamaM vAsasayasahassamabhahiyaM ThiI pannattA, sohamme kappe devANaM jahanneNaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, sohamme kappe devANaM atthegaiANaM egaM sAgarovamaM ThiI pannattA, IsANe kappe devANaM jahanneNaM sAiregaM egaM paliovamaM ThiI pannattA, IsANe kappe devANaM atthegaiyANaM egaM sAgarovamaM ThiI pannattA, je devA sAgaraM susAgaraM sAgarakaMtaM bhavaM maNuM mANusottaraM logahiyaM vimANaM devattAe uvavannA tesi NaM devANaM ukkose NaM egaM sAgarovamaM ThiI pannattA, te NaM devA Jain Education InENT For Personal & Private Use Only dilbelibrary.org Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA-18 egassa addhamAsassa ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA, tesi NaM devANaM egassa vAsasahassassa AhAraTe samu 1samayAMge pajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA je jIvA te egeNaM bhavaggahaNeNaM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadu vAyaH zrIabhaya0 kkhANamaMtaM karissaMti 18 // sUtram // 1 // vRttiH 'zrutam'AkarNitaM 'me' mayA he 'AyuSman !' cirajIvita!jambUnAman ! teNaM'ti yo'sau nirmUlonmUlitarAgadveSAdivi-13 // 2 // SamabhAvaripusainyatayA bhuvanabhAvAvabhAsanasahasaMvedanapurassarI visaMvAdivacanatayA ca tribhuvanabhavanaprAGgaNaprasapatsudhAdhava layazorAzistena mahAvIreNa bhagavatA-samozcaryAdiyuktena eva miti vakSyamANena prakAreNAkhyAtam-abhihitamAtmAdivastutattvamiti gamyate, athavA 'AusaMteNaM'ti bhagavatetyasya vizeSaNamAyuSmatA cirajIvitavatA bhagavateti, athavA pAThAntareNa mayetyasya vizeSaNamidaM AvasatA mayA gurukule AmRzatA vA-saMspRzatA vA mayA vinayanimittaM karatalAbhyAM guroH kramakamalayugalamiti, yadvA AusaMteNaM'ti AjuSamANena vA prItipravaNamanaseti, yadAkhyAtaM tadadhunocyate'ege AyA ityAdi, kasyAMcidvAcanAyAmaparamapi sambandhasUtramupalabhyate, yathA-'iha khalu samaNeNaM bhagavayA'ityAdi, tAmeva ca vAcanAM bRhattaratvAdvayAkhyAsyAmaH, idaM ca dvitIyasUtraM saGkaharUpaprathamasUtrasyaiva prapazcarUpamavaseyam , | asya caivaM gamanikA-'iha' asmiMlloke nirgranthatIrthe vA, khalu vAkyAlaGkAre avadhAraNe vA, tathA ca ihaiva, na zA-1|| kyAdipravacaneSu, zrAmyati-tapasyatIti zramaNastena, idaM cAntimajinasya sahasampannaM nAmAntarameva, yadAha-'sahasaM mahasaMvedanA evaM miANamAyuSmata HAREGARASHRA CHAEOLOGERSARBASNS in Education For Personal & Private Use Only ne brary.org Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muiyAe samaNe'tti, bhagavateti pUrvavat , mahAMzcAsau vIrazceti mahAvIrastena, idaM ca mahAsAttvikatayA prANaprahANapravaNaparISahopasarganipAte'pyaprakampatvena pIyUSapAnaprabhubhirAvirbhAvitam , Aha ca-'ayale bhayabheravANaM khaMtikhame parIsahovasaggANaM paDimANaM pArae devehiM (se NAma) kae mahAvIre'tti, kathambhUtenetyAha-Adau-prAthamyena zrutadharmamAcArAdigranthAtmakaM karoti-tadarthapraNAyakatvena praNayatItyevaMzIla Adikarastena, tathA taranti yena saMsArasAgaramiti tIrtha-| pravacanaM tadavyatirekAdiha saGghastIrtha tasya karaNazIlatvAttIrthakarastena, tIrthakaratvaM ca tasya nAnyopadezabuddhatvapUrvakami| tyata Aha-khayam-Atmanaiva nAnyopadezataH samyagbuddho heyopAdeyavastutattvaM viditavAniti khayaMsambuddhastena, svayaMsambuddhatvaM cAsya na prAkRtasyeva saMbhAvyaM puruSottamatvAdasyetyata Aha-puruSANAM madhye tena tenAtizayena rUpAdinogatatvAd-UrvavartitvAduttamaH puruSottamastena, atha puruSottamatvameva siMhAdyupamAnatrayeNAsya samarthayannAha-siMha iva siMhaH puruSazcAsau siMhazceti puruSasiMhaH, lokena hi siMhe zauryamatiprakRSTamabhyupagatamataH zaurye sa upamAnaM kRtaH, zaurya tu | bhagavato bAlye pratyanIkadevena bhApyamAnasyApyabhItatvAt kulizakaThinamuSTiprahAraprahatipravarddhamAnAmarazarIrakujatAkaraNAca ityatastena, tathA varaM ca tatpuNDarIkaMca varapuNDarIkaM-dhavalaM sahasrapatraM puruSa eva varapuNDarIkaM puruSavarapuNDarIkaM, dhavalatA cAsya bhagavataH sarvAzubhamalImasarahitatvAt sarvaizca zubhairanubhAvaiH zuddhatvAdityatastena, tathA varazcAsau gandha 1 sahasanmalyA shrmnnH| 2 acalo bhayabhairavayoH kSAntikSamaH pariSahopasargANAM pratimAnAM pArago devaiH kRtaM mahAvIra iti / Jain Educa For Personal & Private Use Only * nelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1sama vAyaH zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH // 3 // hastI ca varagandhahastI puruSa eva varagandhahastI puruSavaragandhahastI, yathA gandhahastino gandhenaiva sarvagajA bhajyante tathA bhagavatastaddezaviharaNena ItiparacakradurbhikSajanaDamarakAdIni duritAni zatayojanamadhye nazyantIti atastena puruSavaragandhahastinA, na bhagavAn puruSANAmevottamaH kintu sakalajIvalokasyApItyata Aha-lokasya-tiryagnaranArakanAkilakSaNajIvalokayottamaH-catustriMzadbuddhAtizayAdyasAdhAraNaguNagaNopetatayA sakalasurAsurakhacaranaranikaranamasyatayA ca pradhAno lokottamastena, lokottamatvamevAsya puraskurvannAha-lokasya-sajJibhavyalokasya naathH-prbhuloknaathsten, nAthatvaM cAsya 'yogakSemakRnnAtha' iti vacanAdaprAptasya samyagdarzanAderyogakaraNena labdhasya tasyaiva pAlanena ceti, lokanAthatvaM ca tAttvikaM taddhitatve sati sambhavatItyAha-lokasya-ekendriyAdiprANigaNasya hitaH-AtyantikatadrakSAprakarSaprarUpaNenAnukUlavartI lokahitastena, yadetannAthatvaM hitatvaM vA tadbhavyAnAM yathAvasthitasamastavastustomapradIpanena nAnyathetyAha-lokasya-viziSTatiryagnarAmararUpasyAntaratimiranikaranirAkaraNena prakRSTapadArthaprakAzakAritvAtpradIpa iva pradIpo lokapradIpastena, idaM ca vizeSaNaM draSTalokamAzrityoktam , atha dRzyalokamAzrityAha-lokasya-lokyate iti loka iti vyutpattyA lokAlokarUpasya samastavastustomakhabhAvasthAkhaNDamArtaNDamaNDalamiva nikhilabhAvakhabhAvAvabhAsanasamarthakevalAlokapUrvakapravacanaprabhApaTalapravartanena pradyotaM-prakAzaM karotItyevaMzIlo lokapradyotakarastena, nanu lokanAthatvAdivizeSaNayogI hariharahiraNyagarbhAdirapi tattIrthikamatena sambhavatIti ko'sya vizeSa ityAzaGkAyAM tadvizeSAbhidhAnAyA SECORRECANCHAR Roy For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha-na bhayaM dayate-prANApaharaNarasikopasargakAriNyapi prANini dadAtItyabhayadayaH abhayA vA-sarvaprANimayaparihAravatI dayA-ghRNA yasyAsAvabhayadayo, hariharAdistu naivamiti, tenAbhayadayena, na kevalamasAvapakArakAriNAmapyanarthaparihAramAtraM karoti apitvarthaprAptiM karotIti darzayannAha-cakSuriva cakSuH-zrutajJAnaM zubhAzubhArthavibhAgakAritvAttaddayate / iti cakSurdayastena, yathA hi loke cakSurdattvA vAJchitasthAnamArga darzayan mahopakArI bhavatItyevamihApIti darzayannAha-15 samyagdarzanajJAnacAritrAtmakaM paramapadapathaM dayata iti mArgadayastena, yathA hi loke cakSarudghATanaM mArgadarzanaM ca kRtvA caurAdivilupsAn nirupadravaM sthAna prApayan paramopakArI bhavati evamihApIti darzayannAha-zaraNaM-trANamajJAnopadravopahatAnAM tadrakSAsthAnaM tacca paramArthato nirvANaM tayata iti zaraNadayastena, yathA hi loke cakSurmArgazaraNadAnAt duHsthAnAM jIvitavyaM dadAti evamihApIti darzayannAha-jIvanaM jIvo-bhAvaprANadhAraNamamaraNadharmatvamityarthastaM dayata iti jIvadayo jIveSu vA dayA yasya sa jIvadayo'tastena, idaM cAnantaroktaM vizeSaNakadambakaM bhagavato dharmamayamUrtivAtsampannamiti dharmAtmakatAmasyAnyavizeSaNapaJcakanAha-dharma-zrutacAritrAtmakaM durgatiprapatajantudhAraNakhabhAvaM dayate-12 dadAtIti dharmadayastena, tahAnaM cAsya taddezanAdevetyata Aha-dharmam-uktalakSaNaM dezayati-kathayatIti dharmadezakastena, dharmadezakatvaM cAsya dharmakhAmitve sati na punaryathA naTasyeti darzayannAha-dharmasya-kSAyikajJAnadarzanacAritrAtmakasya nAyakaH-khAmI yathAvatpAlanAddharmanAyakastena, tathA dharmasya sArathirdharmasArathiH, yathA rathasya sArathI rathaM rathikamazvAMzca GAMCALCALCCALCASEARCOACAN Jain Education MXH For Personal & Private Use Only allanelibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- rakSati evaM bhagavAMzcAritradharmAGgAnAM saMyamAtmapravacanAkhyAnAM rakSaNopadezAddharmasArathirbhavatIti tena dharmasArathinA, tathA , yAMge trayaHsamudrAzcaturtho himavAn ete catvAraH antAH-paryantAsteSu khAmitayA bhavatIti cAturantaH sa cAsau cakravartI ca zrIabhaya04 cAturantacakravartI varazcAsau pRthivyAH cAturantacakravartI ceti varacAturantacakravartI-rAjAtizayaH dharmaviSaye varacAtuvRttiH rantacakravartI dharmavaracAturantacakravartI, yathA hi pRthivyAM zeSarAjAtizAyI varacAturantacakravartI bhavati tathA bhg||4 // vAn dharmaviSaye zeSapraNetRNAM madhye sAtizayatvAt tathocyata iti tena dharmavaracAturantacakravarttinA, etaca dharmadAya-12 katvAdivizeSaNapaJcakaM prakRSTajJAnAdiyoge sati bhavatItyata Aha-apratihate-kaTakuDyaparvatAdibhiraskhalite avisaMvAdake vA ata eva kSAyikatvAdvA vare-pradhAne jJAnadarzane kevalalakSaNe dhArayatIti apratihatavarajJAnadarzanadharastena, evaMvidhasaMvedanasaMpadupeto'pi chadmavAn mithyopadezitvAnnopakArIti nizchadmatApratipAdanAyAsyAha, athavA kathamasyApratihatasaMvedanatvaM sampannaM ?, atrocyate, AvaraNAbhAvAd, etadevAha-vyAvRttaM-nivRttamapagataM chadma-zaThatvamAvaraNaM vA yasya sa tathA tena vyAvRttachamanA, mAyAvaraNayozcAbhAvo'sya rAgAdijayAjAta ityata Aha-jayati-nirAkaroti rAgadveSAdirUpAnarAtIniti jinastena, rAgAdijayazcAsya rAgAdikharUpatajayopAyajJAnapUrvaka eva bhavatItyetadasyAha-jAnAti chAnasthikajJAnacatuSTayeneti jJApakastena, anantaramasya svArthasampattyupAya uktaH, adhunA svArthasampattipUrvakaM parArthasampAdakatvaM vizeSaNapadakenAha-tIrNa iva tIrNaH, saMsArasAgaramiti gamyate, tena, tathA tArayati parAnapyupadezavarttina CROCOCOCCESCOREOGHUSAX For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education I iti tArakastena, tathA buddhena jIvAditattvaM, tathA bodhakena jIvAditattvamevApareSAM tathA muktena vAhyAbhyantaragranthibandhanAt, mocakena tata eva pareSAM tathA muktatve'pi sarvajJena sarvadarzinA, na tu muktAvasthAyAM darzanAntarAbhimatapuruSeNeva bhAvijaDatvena, tathA zivaM sarvAbAdhArahitatvAt, acalaM svAbhAvikaprAyogika calanahetvabhAvAt, arujam - avidyamAnarogaM, zarIramanasorabhAvAt, anantamanantArthaviSayajJAnasvarUpatvAt, akSayam - anAzaM sAdyaparyavasitasthitikatvAt, akSataM vA paripUrNatvAt pUrNimAcandramaNDalavat, avyAbAdhamapIDAkAritvAt, 'apunarAvartakam' avidyamAna punarbhavAbatAraM tadvIjabhUtakarmAbhAvAt siddhigatiriti nAmadheyaM yasya tatsiddhigatinAmadheyaM tiSThati yasmin karmakRdvi| kArarahitatvena sadA'vasthito bhavati tatsthAnaM - kSINakarmaNo jIvasya kharUpaM lokAgraM vA, jIvakharUpavizeSaNAni tu lokAgrasyAdheyadharmANAmAdhAre'dhyAropAdavaseyAni, tadevaMbhUtaM sthAnaM samprAptukAmena - yAtumanasA na tu tatprAptena, tatprAtasyAkaraNatvena prajJApanAbhAvAt prAptukAmeneti yaducyate tadupacArAd, anyathA hi nirabhilASA eva bhagavantaH kevalino bhavanti, 'mokSe bhave ca sarvatra, niHspRho munisattama' iti vacanAditi / tadevamagaNitaguNagaNasampadupetena bhagavatA 'imaM' ti idaM vakSyamANatayA pratyakSamAsanaM ca dvAdazAGgAni yasmiMstad dvAdazAGgaM gaNinaH- AcAryasya piTakamiva piTakaM gaNipiTakaM, yathA hi vAlaJjukavANijakasya piTakaM sarvakhAdhArabhUtaM bhavati evamAcAryasya dvAdazAGgaM jJAnAdiguNaratnasarvakhAdhArakalpaM bhavatIti bhAvaH, prajJaptaM tIrthaGkaranAmakarmodayavartitayA prAyaH kRtArthenApi paropakArAya prakAzitaM, 'tadyathe' For Personal & Private Use Only Mnelibrary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 5 // Jain Education f tyudAharaNopadarzane, AcAra ityAdi dvAdaza padAni vakSyamANanirvacanAnIti kaNThyAni, 'tattha NaM'ti tatra dvAdazAGge NamityalaGkAre yattaccaturthamahaM samavAya ityAkhyAtaM tasyAyamarthaH - AtmAdiH abhidheyo bhavatIti gamyate, 'tadyathe 'ti vAcanAntaradvitIya sambandhasUtravyAkhyeti / iha ca viduSA padArthasArthamabhidadhatA sakrama evAsAvabhidhAtavya iti nyAyaH, | tatrAcArya ekatvAdisaGkhyAkramasambandhAnarthAn vaktukAma AdAvekatvaviziSTAnAtmanazca sarvapadArthabhojakatvena pradhAnatvAdAtmAdIn sarvasya vastunaH sapratipakSatvena sapratipakSAn 'ege AyA' ityAdibhiraSTAdazabhiH sUtrairAha, sthAnAGgoktArthAni caitAni prAyastathApi kiJciducyate - eka AtmA, kathaJciditi gamyate, idaM ca sarvasUtreSvanugamanIyaM, tatra pradezArthatayA asaGkhyAtapradezo'pi jIvo dravyArthatayA ekaH, athavA pratikSaNaM pUrvasvabhAvakSayA parakharUpotpAdayogenAnantabhedo'| pi kAlatrayAnugAmi caitanyamAtrApekSayA eka eva AtmA, athavA pratisantAnaM caitanyabhedenAnantatve'pyAtmanAM sagrahanayAzritasAmAnyarUpApekSayaikatvamAtmana iti / tathA na AtmA anAtmA - ghaTAdipadArthaH, so'pi pradezArthatayA satyAsayeyAnantapradezo'pi tathAvidhaikapariNAmarUpadravyArthApekSayA eka eva, evaM saMtAnApekSayA'pi, tulyarUpApekSayA tu anupayogalakSaNaikasvabhAvayuktatvAtkathaJcidbhinnakharUpANAmapi dharmAstikAyAdInAmanAtmanAmekatvamavaseyamiti / tathA eko daNDo duSprayuktamanovAkkAyalakSaNo hiMsAmAtraM vA, ekatvaM cAsya sAmAnyanayAdezAda, evaM sarvatraikatvamavaseyaM / tathaikodaNDaH - prazastayogatrayamahiMsAmAtraM vA / tathaikA kriyA- kAyikyAdikA AstikyamAtraM vA / tathaikA akriyA For Personal & Private Use Only 1 sama vAyaH // 5 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoganirodhalakSaNA nAstikatvaM vA / tathaiko lokaH, trividho'pyasaGkhyeyapradezo'pi vA drvyaarthtyaa| tathA eko'lokA anantapradezo'pi dravyArthatayA, athavaite lokAlokayobahutvavyavacchedanapare sUtre, abhyupagamyante ca kaizcita havo lokAH, atastadvilakSaNA alokA api tAvanta eveti, evaM sarvatra gamanikA kAryA / navaraM dharmo-dharmAstikAyaH, adharmaH-adharmAstikAyaH, puNya-zubhaM karma, pApam-azubhaM karma, bandho-jIvasya karmapudgalasaMzleSaH, sa caikaH sAmAnyataH, sarvakarmabandhavyavacchedAvasare vA punarbandhAbhAvAd, anenoddezena mokSAzravasaMvaravedanAnirjarANAmapyekatvamavaseyamiti / iha cAnAtmagrahaNena sarveSAmanupayogavatAmekatvaM prajJApya punarlokAditayA yadekatvaprarUpaNaM tatsAmAnyavizeSApekSamavagantavyamiti // evaM cAtmAdInAM sakalazAstraprapaJcAnAmarthAnAM pratyekamekatvamabhidhAya adhunAtmapariNAmarUpANAmarthAnAM tadevAha-'jambU' ityAdi sUtrasaptakamAzrayavizeSANAM tathA 'imIse rayaNe'tyAdisUtrASTAdazakamAzrayiNAM sthityAdidharmANAM pratipAdanaparaM subodhaM, navaraM 'jambuddIve dIye' iha sUtre 'AyAmavikkhaMbheNaM'ti kvacitpATho dRzyate, kvacittu 'cakavAlavikkhaMbheNaM'ti tatra prathamaH sambhavati, anyatrApi tathA zravaNAt, sugamazca, dvitIyastvevaM vyAkhyeyaH-cakravAlaviSkambhena-vRttavyAsena, idaM ca pramANayojanamavaseyam , yadAha-"AyaGgaleNa vatthu ussehapamANao miNasu dehaM / nagapuDhavivimANAI miNasu pamANaMguleNaM tu // 1 // " tathA pAlaka-yAnavimAnaM saudharmendrasambandhyAbhiyo 1 AtmAMgulena vastu utsedhAMgulapramANato minu deham / nagapRthvIvimAnAni minu pramANAMgulenaiva // 1 // For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 samavAya: zrIsamavA- gikapAlakAbhidhAnadevakRtaM vaikriyaM, yAnaM-gamanaM tadartha vimAnaM (yAnavimAnaM) yAyate'neneti yAnaM tadeva vA vi-12 yAMge mAnaM yAnavimAnaM pAriyAnikamiti yaducyate, atthI'tyAdi, asti-vidyate ekeSA-keSAJcinnairayikANAmekaM palyopamaM 4 zrIabhaya | sthitiritikRtvA 'prajJaptA' praveditA mayA anyaizca jinaiH, sA caturthe prastaTe madhyamA'vaseyeti, evamekaM sAgaropamaM trayovRttiH daze prastaTe utkRSTA sthitiH iti // 'asurindavajiyANaM ti camarabalivarjitAnAM 'bhomejANaM'ti bhavanavAsinAM bhuumau||6|| pRthivyAM ratnaprabhAbhidhAnAyAM bhavatvAtteSAmiti, teSAM cai palyopamaM madhyamA sthitiyata utkRSTA dezone dve palyopame sA, Aha ca-"dAhiNa divaDDa paliyaM do desUNuttarillANaM"ti, 'asaMkheje'tyAdi, asaGkhyeyAni varSANyAyuryeSAM te tathA te Xca te sajinazca-samanaskAste ca te paJcendriyatiryagyonikAzcetyasaGgyeyavarSAyuHsajJipaJcendriyatiryagyonikAsteSA keSA|zcid ye hemavatairaNyavatavarSayorutpannAsteSAmekaM palyopamaM sthitiH, evaM manuSyasUtramapi, navaraM garbha-garbhAzaye vyutkrAntiHutpattiryeSAM te garbhavyutkrAntikA na samUrcchanajA ityrthH| vANamantarANaM devANaM'ti, devAnAmeva na tu devInAM, tAsAmarddhapa-| lyopamasya pratipAditatvAt , 'joisiyANaM devANaM ti candravimAnadevAnAM, na sUryAdidevAnAM, nApi candrAdidevInAM, | 'paMliyaM ca sayasahassaM candANavi AuyaM jANa' itivacanAt , 'sohamme kappe devANaM'ti iha devazabdena devA devyazca gRhItAH, saudharme hi palyopamAddhInatarA sthitirjaghanyato'pi nAsti, iyaM ca prathamaprastaTe'vaseyA, 'sohamme kappe atthe devANaM tihAra candrAdidevI patA'pi nAsti. 1 dAkSiNAtyAnAM sArdha palyopamaM ve dezone uttaratyAnAm // 2 palyopamaM ca zatasahasrAdhikaM candrANAmapyAyujarjAnIhi / For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaiyANaM devANaM ega sAgarovama miti, atra devAnAmeva grahaNaM na tu devInAM, utkRSTato'pi tatra tAsAM paJcAzatpalyopamasthitikatvAt , tathA ekaM sAgaropamamiti madhyamasthityapekSayA, utkarSatastatra sAgaropamadvayasadbhAvAt , prastaTApekSayA tveSA saptame prastaTe mdhymaavseyaa| 'IsANe kappe devANa'mityatra devagrahaNena devA devyazca gRhyante, yatastatra sAtirekapalyopamAdanyA jaghanyataH sthitireva nAsti, 'IsANe kappe devANaM atthegaiyANa'mityatra devAnAmeva grahaNaM na |devInAM, tatra tAsAmutkarSato'pi paJcapaJcAzatpalyopamasthitikatvAditi, tathA ye devAHsAgaraM-sAgarAbhidhAnamevaM susAgaraM sAgarakAntaM bhavaM manuM mAnuSottaraM lokahitamiha cakAro draSTavyaH, samuccayasya dyotanIyatvAd, vimAnaM-devanivAsavizeSamAsAdyeti zeSaH, devatvena na tu devItvena tAsAM sAgaropamasthiterasambhavAt utpannA-jAtAsteSAM devInAmekaM sAgaropamaM sthitiH, etAni ca vimAnAni saptame prastaTe'vaseyAni // sthityanusAreNa ca devAnAmucchAsAdayo bhavantIti tAna darzayannAha te NamityAdi, yeSAM devAnAmekaM sAgaropamaM sthitiste devA NamityalaGkAre arddhamAsasyAnte iti zeSaH Ananti prANanti, etadeva krameNa vyAkhyAnayannAha-ucchsanti niHzvasanti, vAzabdAH vikalpArthAH, tathA teSAmeva varSasahasrasyAnte iti zeSaH, AhArArthaH-AhAraprayojanamAhArapudgalAnAM grahaNamAbhogato bhavati, anAbhogatastu pratisamayameva vigrahAdanyatra bhavatIti, gAtheha-jaissa jai sAgarovamAiM Thii tassa tattiehiM pakkhehi~ / UsAso de 2 sa. 1 yasya yAvantiH sAgaropamANi sthitistasya tAvadbhiH pakSaiH / ucchavAso devAnAM varSasahasrarAhAraH // 1 // Jain Education For Personal & Private Use Only L uinelibrary.org Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FACES 2samavAyaH yAMga zrIsamavA vANaM vAsasahassehi~ AhAro // 1 // tti, santi-vidyante 'egaiyA' eke kecana 'bhavasiddhiyatti bhavA-bhAvinI | 6 siddhiH-muktiryeSAM te bhavasiddhikAH-bhavyAH 'bhavaggahaNeNaM ti bhavasya-manuSyajanmano grahaNam-upAdAnaM bhavagrahaNaM| zrIabhaya tena setsyanti aSTavidhamaharddhiprAptyA bhotsyante kevalajJAnena tattvaM 'mokSanti' karmarAzeH parinirvAsyanti-karmakRtavikAvRttiH ravirahAcchItIbhaviSyanti, kimuktaM bhavati?-sarvaduHkhAnAmantaM kariSyantIti // sAmAnyanayAzrayaNAdekatayA vastUnyabhidhAyAdhunA vizeSanayAzrayaNAdvitvenAha do daMDA pannattA, taM0-aTThAdaMDe ceva aNahAdaMDe ceva, duve rAsI paNNattA, taMjahA-jIvarAsI ceva ajIvarAsI ceva, duvihe bandhaNe pannatte, taMjahA-rAgabandhaNe ceva dosabandhaNe ceva, puvvAphagguNInakkhatte dutAre paM0, uttarAphagguNI nakkhatte dutAre paM0, puvvAbhaddavayA nakkhatte dutAre paM0, uttarAbhavayA nakkhatte dutAre paM0, imIse NaM rayaNappahAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM do paliovamAI ThiI paM0 ducAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM do sAgarovamAiM ThiI paM0 asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM do paliovamAiM ThiI paM0 asurakumAriMdavajiyANaM bhomijANaM devANaM ukkoseNaM desUNAI do paliovamAiM ThiI paM0 asaMkhijavAsAuyasannipaMceMdiyatirikkhajoNiANaM atthegaiyANaM dopaliovamAI ThiI 50 asaMkhijjavAsAuyasanni0 mANussANaM atthegaiyANaM devANaM (ca) do paliovamAiM ThiI paM0 sohamme kappe atthegaiyANaM devANaM do paliovamAiM ThiI paM0 IsANe kappe atthegaiyANaM devANaM do paliovamAiM ThiI paM0 sohamme kappe atthegaiyANaM devANaM ukkoseNaM do sAgarovamAI ThiI paM0 IsANe kappe devANaM ukko dain Education International For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CANCHORECASCIENCACHECIAL seNaM sAhiyAiM do sAgarovamAiM ThiI paM0 saNaMkumAre kappe devANaM jahaNNeNaM do sAgarovamAiM ThiI paM0 mAhiMde kappe devANaM jahaNaNaM sAhiyAiM do sAgarovamAI ThiI pa0 je devA subhaM subhakaMtaM subhavaNaM subhagaMdhaM subhalesaM subhaphAsaM sohammavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM do sAgarovamAI ThiI paM0 te NaM devA doNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM dohiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai / atthegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je dohiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtram 2 // 'do daMDe'tyAdi sugamamAdvisthAnakasamApteH, navaramiha daNDarAzivandhanArtha sUtrANAM trayaM nakSatrArtha catuSTayaM sthityartha trayodazakamucchAsAdyartha trayamiti, tatrArthena-khaparopakAralakSaNena prayojanena daNDo-hiMsA arthadaNDaH etadviparIto'narthadaNDa iti, tathA ratnaprabhAyAM dvipalyopamA sthitizcaturthaprastaTe madhyamA, dvitIyAyAM ve sAgaropame sthitiH SaSThaprastaTe madhyamA jJeyA, tathA asurendravarjitabhavanavAsinAM dve dezone palyopame sthitiraudIcyanAgakumArAdInAzrityAvaseyA, yata Aha-do desUNuttarillANaM'ti, tathA asaGkhyeyavAyuSAM paJcendriyatirazcAM manuSyANAM ca harivaparamyakavarSajanmanAM dvipalyopamA sthitiriti // 2 // atha tristhAnakaM tao daMDA paM0 taM0-maNadaNDe vayadaMDe kAyadaMDe, tao guttIo paM0, taMjahA-maNaguttI vayaguttI kAyaguttI, tao sallA paM0 taM0mAyAsalle NaM niyANasalle NaM micchAdasaNasalle NaM, tao gAravA paM0 taM0-iddhIgArave NaM rasagArave NaM sAyAgArave NaM, tao virA For Personal & Private Use Only rww.jainelibrary.org Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMga 3samavAyaH zrIabhaya0 vRttiH // 8 // CIRCLECISION haNA paM0 20-nANavirAhaNA daMsaNavirAhaNA carittavirAhaNA, migasiranakkhatte titAre paM0, pussanakkhatte titAre paM0 jeTTAnakkhatte titAre paM0 abhIinakkhatte titAre paM0 savaNanakkhatte titAre paM0 assiNinakkhatte titAre paM0 bharaNInakkhatte titAre paM0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM tinni paliovamAiM ThiI paM0, docAe NaM puDhavIe neraiyANaM ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAiM ThiI paM0, tacAe NaM puDhavIe nareiyANaM jahaNNeNaM tiNi sAgarovamAI ThiI paM0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM tiNNi paliovamAI ThiI paM0, asaMkhijavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM ukkoseNaM tiNNi paliovamAI ThiI paM0, asaMkhijavAsAuyasanniganbhavakkaMtiyamaNussANaM ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM ThiI paM0, sohammIsANesu atthegaiyANaM tiNNi paliovamAI ThiI paM0, saNakumAramAhiMdesu kappesu atthegaiyANaM devANaM tiNNi sAgarovamAI ThiI, paM0, je devA AbhaMkaraM pabhaMkaraM AbhaMkarapabhaMkaraM caMdaM caMdAvattaM caMdappabhaM caMdakaMtaM caMdavaNaM caMdalesaM caMdajjhayaM caMda siMgaM caMdasiha caMdakUDaM caMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAI ThiI paM0 te NaM devA tiNDaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM ukkoseNaM tihiM vAsasahassehiM AhAraDhe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je tihiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtram 3 // 'taoM' ityAdi sarva sugama, navaramiha daNDaguptizalyagauravavirAdhanArtha sUtrANAM paJcakaM, nakSatrArtha saptakaM, sthityartha navakam , ucchAsAdyartha trayamiti, tathA daNDyate-cAritraizvaryApahArato'sArIkriyate ebhirAtmeti daNDAH-duSprayuktamanaH // 8 // Jain Education A nal For Personal & Private Use Only Lainelibrary.org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhRtayaH mana eva daNDo manodaNDo manasA vA duSprayuktenAtmano daNDo-daNDanaM manodaNDaH evamitarAvapi, tathA gopanAni guptayaH-manaHprabhRtInAmazubhapravRttinirodhanAni zubhapravRttikaraNAni ceti / tathA tomarAdizalyAnIva zalyAni duHkhadAyakatvAt mAyAdIni, tatra mAyA-nikRtiH saiva zalyaM mAyAzalyaM 'Na'mityalaGkAre evamitare api navaraM nidAnaM-devAdiRddhInAM darzanazravaNAbhyAmito brahmacaryAderanuSThAnAnmamaitA bhUyAsurityadhyavasAyo mithyAdarzanam-atattvArthazraddhAnamiti / tathA gauravANi-abhimAnalobhAbhyAmAtmano'zubhabhAvagurutvAni tAni ca saMsAracakravAlaparibhramaNahetukarmanidAnAni, tatra RdyA-narendrAdipUjyAcAryatvAdilakSaNayA gauravam , RddhiprAptyabhimAnatadaprAptiprArthanadvAreNAtmano'zubhabhAvagauravamityarthaH, evaM rasena gauravaM rasagauravaM sAtayA gauravaM sAtagauravaM ceti / tathA virAdhanAH-khaNDanAH, tatra jJAnasya virAdhanA jJAnavirAdhanA-jJAnapratyanIkatAnivAdirUpA evamitare api, navaraM darzanaM-samyagdarzanaM kSAyikAdi cAritraM-sAmAyikAdIti / tathA asaGkhyAtavarSAyupAM paJcendriyatiryagmanuSyANAM devakurUttarakurujanmanAM trINi palyopamAnIti, tathA AbhaGkaraM prabhaGkaraM AbhaGkaraprabhaGkaraM candraM candrAvatai candraprabha candrakAntaM candravarNa candralezyaM candradhvajaM candrazRGgaM candrasRSTaM candrakUTaM candrottarAvataMsakaM vimAnamityAdi // 3 // cattAri kasAyA pa0 taM0-kohakasAe mANakasAe mAyAkasAe lobhakasAe, cattAri jhANA pa0 taM0-aTTajjhANe ruddajjhANe dhammajjhANe sukkajjhANe, cattAri vigahAo pa0 ta0-itthikahA bhattakahA rAyakahA desakahA, cattAri saNNA pa0 taM0-AhAra0 JainEducation ) For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4sama yAMge vAyaH vRttiH zrIsamavA- bhaya0 mehuNa0 pariggahasaNNA caubihe bandhe pa00-pagaibaMdhe Thiibandhe aNubhAvabandhe paesabandhe, caugAue joyaNe pa0, aNu rAhAnakkhatte cautAre pa0, puvvAsADhAnakkhatte cautAre pa0, uttarAsAdAnakkhatte cautAre pa0, imIse Na rayaNappabhAe puDhavIe atthezrIabhaya0 gaiyANaM neraiyANaM cattAri paliovamAiM ThiI pa0, taccAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM nareiyANaM cattAri sAgarovamAiM ThiI pa0, asura kumArANaM devANaM atthegaiyANaM cattAri paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cattAri plio||9 // vamAiM ThiI pa0, saNaMkumAramAhiMdesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cattAri sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA kihiM sukihi~ kiTThiyAvattaM kiDhippamaM kidvijuttaM kiTThivaNaM kihilesaM kiTThijjhayaM kidvisiMga kiDhisirTa kiTikUDaM kiTTattaravaLisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI ThiI pa0 te NaM devA cauNhaddhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesiM devANaM cauhiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, atthegaiA bhavasiddhiyA jIvA je cauhiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti jAva savvadukkhANaM aMtaM karissaMti // sUtram 4 // catuHsthAnakamapi sunamameva, navaraM kaSAyadhyAnavikathAsajJAbandhayojanArtha sUtrANAM padakaM, nakSatrArtha trayaM, sthityartha hai| hai padakaM, zeSaM tathaiva, antarmuhUrtta yAvaJcittasyaikAgratA yoganirodhazca dhyAnaM, tatrAta manojJAmanojJeSu vastuSu viyogasaMyo- // 9 // gAdinibandhanacittaviklavalakSaNaM raudraM hiMsAnRtacauryadhanasaMrakSaNAbhisandhAnalakSaNaM dharnAmAjJAdipadArthasvarUpaparyAloca-2 naikAgratA zuklaM pUrvagatazrutAvalambanena manaso'tyantasthiratA yoganirodhazceti, tathA viruddhAzcAritraM prati syAdiviSayAH dain Education International For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAUSAMACEUSALAMOROSCG kathA vikathAH, tathA sajJAH-asAtavedanIyamohanIyakarmodayasampAdyA AhArAbhilASAdirUpAzcetanAvizeSAH, tathA sakapAyatvAjIvasya karmaNo yogyAnAM pudgalAnAM bandhana-AdAnaM bandhaH, tatra prakRtayaH karmaNoM'zA bhedAH jJAnAvaraNIyAdayo'STau tAsAM bandhaH prakRtibandhaH tathA sthitiH-tAsAmevAvasthAnaM jaghanyAdibhedabhinnaM tasyA bandho-nivartanaM sthitibandhaH tathA anabhAvo-vipAkastItrAdibhedo rasastasya bandho'nubhAvavandhaH, tathA jIvapradezeSu karmapradezAnAmanantAnantAnAM pratiprakRti pratiniyataparimANAnAM bandhaH-sambandhanaM pradezabandha iti, tathA kRSTisukRSTayAdIni dvAdaza vimAnAni pUrvoktavimAnanAmAnusAravantIti // 4 // paMca kiriyA pa0 ta0-kAiyA ahigaraNiyA pAusiA pAritAvaNiA pANAivAyakiriyA, paMca mahavvayA pa0 ta0savAo pANAivAyAo veramaNaM savvAo musAvAyAo veramaNaM savvAo adattAdANAo veramaNaM savvAo mehUNAo veramaNaM savAo pariggahAo veramaNaM, paMca kAmaguNA pa0 taM0-saddA rUvA rasA gaMdhA phAsA, paMca AsavadArA pa0 taM-micchattaM aviraI pamAyA kasAyA jogA, paMca saMvaradArA pa0 taM--sammattaM viraI appamattayA akasAyA ajogayA, paMca nijarahANA pa0 taM0-pANAivAyAo veramaNaM musAvAyAo veramaNaM adinnAdANAo veramaNaM mehuNAo veramaNaM pariggahAo veramaNaM, paMca samiIo pa0 taM0IriyAsamiI bhAsAsamiI esaNAsamiI AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiI uccArapAsavaNakhelasiMghANajala pAridvAvaNiyAsamiI, paMca atthikAyA pa0 taM0-dhammatthikAe adhammatthikAe AgAsasthikAe jIvatthikAe poggalatthikAe, rohiNInakkhatte paMcatAre pa0, dan Education For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5samavAyaH zrIsamavA puNavasunakkhatte paMcatAre pa0, hatthanakkhatte paMcatAre 50, visAhAnakkhatte paMcatAre pa0, dhaNihAnakkhatte paMcatAre pa0, imIse NaM yAMge rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM paMca paliovamAI ThiI pa0, taccAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM nareiyANaM paMca sAgarozrIabhaya04 vamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM paMca paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM paMca vRttiH paliovamAiM ThiI pa0, saNaMkumAramAhiMdesu kappesu atthegaiyANaM devANaM paMca sAgarovamAI ThiI pa0, je devA vAyaM suvAyaM vAyAvattaM vA yappabhaM vAyakaMtaM vAyavaNNaM vAyalesaM vAyajjhayaM vAyasiMgaM vAyasiddhaM vAyakUDaM vAuttaravaDiMsagaM sUraM susUraM sUrAvattaM sUrappabhaM sUrakaMtaM // 10 // sUravaNaM sUralesaM sUrajjhayaM sUrasiMgaM sUrasiTuM sUrakUDaM sUruttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM paMca sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA paMcaNDaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM paMcarhi vAsasahassehiM AhAraThe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je paMcahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti jAva aMtaM karissaMti // sUtraM 5 // paJcasthAnakamapi sugama, navaraM kriyAmahAvratakAmaguNAzravasaMvaranirjarAsthAnasamityastikAyArtha sUtrANAmaSTakaM, nakSatrArtha paJcakaM, sthityartha padakaM, ucchAsAdyartha trayameveti, tathA kriyAH-vyApAravizeSAH tatra kAyena nivRttA kAyikI, yaceSTetyarthaH, adhikriyate AtmA narakAdiSu yena tadadhikaraNaM tena nivRttA AdhikaraNikI-khaGgAdinirvartanAdi- lakSaNeti, pradveSo-matsarastena nivRttA prAdveSikI paritApanaM-tADanAdiduHkhavizeSalakSaNaM tena nivRttA pAritApanikI prANAtipAtakriyA pratIteti, tathA kAmyante-abhilaSyante iti kAmAste ca te guNAzca-pudgaladharmAH zabdAdaya iti // 10 // JainEducation For Personal & Private Use Only rebrary.org Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmaguNAH kAmasya vA-madanasyoddIpakA guNAH kAmaguNAH-zabdAdaya iti, tathA AzravadvArANi-karmopAdAnopAyA hai| mithyAtvAdIni saMvarasya-karmAnupAdAnasya dvArANi-upAyAH saMvaradvArANi-mithyAtvAdyAzravadvAraviparItAni samyaktvAdIni, tathA nirjarA-dezataH karmakSapaNA tasyAH sthAnAni-AzrayAH kAraNAnItiyAvannirjarAsthAnAni-prANAtipAtaviramaNAdIni, etAnyeva ca sarvazabdavizeSitAni mahAvratAni bhavanti, tAni ca pUrvasUtrAbhihitAni sthUlazabdavizeSitAni aNuvratAni bhavanti, nirjarAsthAnatvaM punareSAM sAdhAraNamiti tadihaiSAmabhihitaM, tathA samitayaH-saGgatAH pravRttayaH, tatryAsamitiH-gamane samyak sattvaparihArataH pravRttiH bhASAsamitiH-niravadyavacanapravRttiH, eSaNAsa-13 mitiH-dvicatvAriMzaddoSavarjanena bhaktAdigrahaNe pravRttiH, AdAne-grahaNe bhANDamAtrayorupakaraNaparicchadasya nikSepaNeavasthApane samitiH-supratyupekSitAdisAGgatyena pravRttizcaturthI, tathocArasya-purISasya prazravaNasya-mUtrasya khelasyaniSThIvanasya siMghANasya-nAsikAzleSmaNo jallasya-dehamalasya pariSThApanAyAM-parityAge samitiH-sthaNDilAdidoSaparihArataH pravRttiriti paJcamI, astikAyAH-pradezarAzayaH dharmAstikAyAdayo gatisthityavagAhopayogasparzAdilakSaNAH, sthitisUtreSu sthiterutkRSTAdivibhAga evamanugantavyaH, yaduta-sAMgaramegaM 1 tiya 2 satta 3 dasa ya 4 sattarasa 5 taha ya bAvIsA 6 / tettIsaM jAva ThiI sattasuvi kameNa muddhviisu||1|| jA paDhamAe jeTThA sA bIyAe 1 sAgaropamamekaM trINi sapta daza ca saptadaza tathA ca dvAviMzatiH / trayastriMzat yAvat sthitiH saptakhapi kameNa pRthvISu // 1 // yA prathamAyAM jyeSThA sA agretanAyAM - Jain Educati o n For Personal & Private Use Only B ainelibrary.org Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAga zrIabhaya vRttiH // 11 // SSSSSSSS kaNiDhiyA bhnniyaa| taratamajogo eso dasa vAsasahassa rayaNAe // 2 // tathA-'do 1 sAhi 2 satta 3 sAhiya 5-6 sama4 dasa 5 codasa 6 sattareva, ayarAiM / sohammA jA sukko taduvari ikkikamArove ||3||pliyN 1 ahiyaM 2 do sAra PI vAyau 3 sAhiya 4 satta 5 dasa 6 cauddasa 7 (thy)| sattarasa 8 sahassAre taduvari ikikamArove ||4||"tti, tathA vAtaM suvAtamityAdIni dvAdaza vAtAbhilApena vimAnanAmAni tAvantyeva sUrAbhilApeneti // 5 // cha lesAo paNNattA taMjahA-kaNhalesA nIlalesA kAulesA teulesA pamhalesA sukkalesA, cha jIvanikAyA pa0 taM0-puDhavIkAe AUkAe teukAe vAukAe vaNassaikAe tasakAe, chabihe bAhireta vokamme pa0 taM0-aNasaNe UNoyariyA vittIsaMkhevo rasaparicAo kAyakileso saMlINayA, chabihe abhitare tavokamme pa0 taM0-pAyacchittaM viNao veyAvacaM sajjhAo jhANaM ussaggo, cha chAumatthiyA samugghAyA pa0 taM0-veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiasamugyAe veubviyasamugghAe teyasamugghAe AhArasamugghAe, chavihe atthuggahe pa0 taM0-soiMdiyaatthuggahe cakkhuiMdiyaatthuggahe pANiMdiaatthuggahe jibhidiyaatthuggahe phAsiMdiyaatthuggahe noiMdiyaatthuggahe, kattiyAnakkhatte chatAre pa0 asilesAnakkhatte chatAre pa0, ImIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM cha paliovamAiM ThiI pa0, taccAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM cha sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM cha paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cha paliovamAI ThiI pa0, 1 jaghanyA bhaNitA / taratamayoga eSa daza varSasahasrANi ratnaprabhAyAm ||2||dve sAdhike sapta sAdhikAni daza caturdaza saptadazaiva atarANi / saudharmAt yAvat / zukraH taduparyekakamAropayet // 3 // palyaM adhikaM dve sAgaropame sAdhike sapta daza caturdaza / saptadaza sahasrAre taduparyekaikamAropayet // 4 // R // 11 // Jain Education Lonal For Personal & Private Use Only Mod.jainelibrary.org Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education saNaMkumAramAhiMdesu atthegaiyANaM devANaM cha sAgarovamAI ThiI pa0, je devA sayaMbhuM sayaMbhUramaNaM ghosaM sughoraM mahAghosaM kiTTi - ghosaM vIraM suvIraM vIragataM vIraseNiyaM vIrAvattaM vIrappabhaM vIrakaMtaM vIravaNNaM vIralesaM vIrajjhayaM virasiMgaM vIrasihaM vIrakUDaM vIruttaravarDisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM cha sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA chahaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM chahiM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je chahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti jAva saGghadukkhANamaMtaM karissati // sUtraM 6 // padasthAnakamatha, tacca subodhaM, navaramiha lezyA 1 jIvanikAya 2 bAhyA 3''bhyantaratapaH 4 samudghAtA 5'vagrahArthAni sUtrANi SaT, nakSatrArthe dve, sthityarthAni SaT, ucchAsAdyarthaM trayameveti tatra lezyAnAM kharUpamidaM - ' kRSNAdi - dravyasAcivyAta, pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH prayujyate // 1 // ' iti, tathA bAhyatapaHbAhyazarIrasya parizoSaNena karmakSapaNahetutvAditi, AbhyantaraM - cittanirodhaprAdhAnyena karmakSapaNahetutvAditi, tathA chadmasthaH- akevalI tatra bhavA chAdmasthikAH tatra sam - ekIbhAvenot - prAbalyena ca ghAtAni - nirjaraNAni samudghAtAH vedanAdipariNato hi jIvo bahUn vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhavayogyAnudIraNAkaraNenAkRSyodaye prakSipyAnubhUya nirjarayati, AtmapradezaiH saMzliSTAn zAtayatItyarthaH, te ceha vedanAdibhedena SaDuktAH, tatra vedanAsamudghAto'sadvedya karmAzrayaH kaSAyasamudghAtaH kaSAyAkhyacAritramohanIya karmAzrayaH mAraNAntikasamudghAto'ntarmuhUrtazeSAyuSkakarmAzrayo vaiku For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRttiH // 12 // Jain Education I rvika taijasAhArakasamudghAtAH zarIranAmakarmAzrayAH, tatra vedanAsamudghAtasamuddhata AtmA vedanIyakarmapudgalazATanaM karoti kaSAyasamudghAtasamuddhataH kaSAyapudgalazAtaM mAraNAntikasamudghAtasamuddhata AyuH karmapudgalaghAtaM vaikurvikasamudghAtasamuddhatastu jIvapradezAn zarIrAdvahirniSkAzya zarIraviSkambhabAhalyamAtramAyAmatazca saGkhyeyAni yojanAni daNDaM nisRjati nisRjya ca yathAsthUlAn vaikriyazarIranAmakarmapudgalAn prAgvaddhAn zAtayati, evaM taijasAhArakasamudghAtAvapi vyAkhyeyAviti, tathA arthasya - sAmAnyAnirdezyakharUpasya zabdAde: 'ave' ti prathamaM vyaJjanAvagrahAnantaraM grahaNaM - paricchedanamarthAvagrahaH, sa caikasAmayiko naizcayiko vyAvahArikastvasaGkhyeyasAmayikaH, sa ca poDhA - zrotrAdibhirindriyairno indriyeNa ca manasA janyamAnatvAditi, sthitisUtre svayambhvAdIni viMzatirvimAnAnIti // 6 // atha saptamaM sthAnakaM vitriyate satta bhaTThANA pa0 taM0 - ihalogabhae para logabhae AdANabhae akamahAbhae AjIvabhae maraNabhae asilogabhae, satta samugdhAyA pa0 taM0 - veyaNAsamugdhAe kasAyasamugdhAe mAraNaMtiyasamugdhAe veubviyasamugdhAe teyasamugdhAe AhArasamugdhAe kevalisamugdhAe, samaNe bhagavaM mahAvIre satta rayaNIo uDDuM uccatteNaM hotthA, iheva jaMbuddIve dIve satta vAsaharapavayA pa0 taM0 - cullahimavaMte mahAhimavaMte nisaDhe nIlavaMte ruppI siharI mandare, iheva jambuddIve dIve satta vAsA pa0 taM bhara he hemavate harivA se mahAvidehe rammae eraNNava eravae, khINamohe bhagavayA mohaNijavajAo satta kammapayaDIo vee ( ja ) I, mahAnakkhate sattatAre pa0, katti AiA For Personal & Private Use Only 6-7 samavAyau // 12 // ainelibrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satta nakkhattA putvadAriA pa0 [pAThA0 abhiyAiyA satta nakkhattA], mahAiA satta nakkhattA dAhiNadAriA pa0 aNurAhAiA satta nakkhattA avaradAriA pa0 dharNiTThAiA satta nakkhattA uttaradAriApa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM satta paliovamAiM ThiI pa0, taccAe NaM puDhavIe neraiyANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAI ThiI pa0, cautthIe NaM puDhavIe neraiyANaM jahaNNeNaM satta sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM satta paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM . devANaM satta paliovamAiM ThiI pa0, saNakumAre kappe atthegaiyANaM devANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAiM ThiI pa0, mAhiMde kappe devANaM ukkoseNaM sAiregAI satta sAgarovamAiM ThiI pa0, baMbhaloe kappe atyagaiyANaM devANaM satta sAhiyA sAgarovamAI ThiI pa0,je devA samaM samappamaM mahApabhaM pabhAsaM bhAsuraM vimalaM kaMcaNakUDaM saNaMkumAravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAI ThiI te NaM devA sattaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesiNaM devANaM sattahiM vAsasahassehiM AhAraDhe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je NaM sattahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti jAva savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtram 7 // taca kaNThyaM, navaramiha bhayasamudghAtamahAvIravarSadharavarSakSINamohArthAni ca sUtrANi pada nakSatrArthAni paJca sthityarthAni nava ucchAsAdyarthAni trINyeveti, tatrehalokabhayaM yatsajAtIyAt paralokabhayaM yadvijAtIyAt AdAnabhayaM yad dravyamAzritya jAyate akasmAdbhayaM bAhyanimittanirapekSaM khavikalpAjAtaM zeSANi pratItAni, navaramazlokaH-akI[tiriti, samudghAtAH prAgvat, navaraM kevalisamudghAto vedanIyanAmagotrAzraya iti, tathA raniH-vitatAGgulihasta H Jain Education memfonal For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamASTamI sama0 zrIsamavA- yAMge zrIabhaya vRttiH // 13 // REGOCIOSOSSESSORAS iti, Urboccatvena na tiryaguJcatveneti 'hotthA'babhUveti, tathA abhijidAdIni sapta nakSatrANi pUrvadvArikANi-pUrva- dizi yeSu gacchataH zubhaM bhavati, evamazvinyAdIni dakSiNadvArikANi puSyAdInyaparadvArikANi khAtyAdInyuttaradvArikANIti siddhAntamatamiha tu matAntaramAzritya kRttikAdIni sapta sapta pUrvadvArikAdIni bhaNitAni, candraprajJaptau tu bahutarANi matAni darzitAnIhArtha iti, sthitisUtre samAdInyaSTau vimAnanAmAnIti // 7 // aTTha mayaTThANA pa0 taM0-jAtimae kulamae balamae rUvamae tavamae suyamae lAbhamae issariyamae, aTTha pavayaNamAyAo pa0 taM0-IriyAsamiI bhAsAsamiI esaNAsamiI AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiI uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapAriTThAvaNiyAsamiI maNaguttI vayaguttI kAyaguttI, vANamaMtarANaM devANaM ceiyarukkhA aTTa joyaNAI uddhaM uccatteNaM pa0, jaMbU NaM sudaMsaNA aTTa joyaNAI uddhaM uccatteNaM pa0, kUDasAmalI NaM garulAvAse aTTha joyaNAI uddhaM uccatteNaM pa0, jaMbuddIvassa NaM jagaI aTTha joyaNAI uddhaM uccatteNaM pa0, aTThasAmaie kevalisamugghAe pa0 ta0-paDhame samae daMDaM karei bIe samae kavADaM karei taie samae maMthaM karei cautthe samae maMthaMtarAiM pUrei paMcame samae maMthaMtarAi paDisAharai chaTTe samae maMthaM paDisAharai sattame samae kavADaM paDisAharai aTThame samae daMDaM paDisAharai tato pacchA sarIratthe bhavai, pAsassa NaM arahao purisAdANiassa aTTa gaNA aTTha gaNaharA hotthA, taM0-subhe ya subhaghose ya, vasiDhe baMbhayAri ya / some siridhare ceva, vIrabhadde jase iya // 1 // aTTa nakkhattA caMdeNaM saddhiM pamaI jogaM joeMti, taM0-kattiyA 1 rohiNI 2 puNavvasU 3 mahA 4 cittA 5 visAhA 6 aNurAhA 7 jehA 8, imIse NaM raNappahAe puDhavIe // 13 // For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROSACESSOIRES atthegaiyANaM neraiyANaM aTTha paliovamAiM ThiI pa0, cautthIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM aTTa sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM aTTha paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM aTTha paliovamAI ThiI pa0, baMbhaloe kappe atyaMgaiyANaM devANaM aTTha sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA acciM 1 accimAliM 2 vairoyaNaM 3 pabhaMkaraM 4 caMdAmaM 5 sUrAmaM 6 supaiTThAmaM 7 aggicAbhaM 8 riTThAmaM 9 aruNAbhaM 10 aruNuttaravaDiMsagaM 11 vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM aTTa sAgarovamAI ThiI pa0 te NaM devA aTThaNDaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM aTThahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je aTThahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti jAva aMtaM karissaMti // sUtram 8 // athASTamasthAnakaM vyAkhyAyate, sugama caitat , navaramiha madasthAnapravacanamAtRcaityavRkSajambUzAlmalIjagatIkevalisamudghAtagaNadharanakSatrArthAni sUtrANi nava sthityarthAni SaT ucchAsAdyarthAni trINIti, tatra madasya-abhimAnasya 8 sthAnAni-AzrayAH madasthAnAni-jAtyAdIni, tAnyeva madapradhAnatayA darzayannAha-'jAimae'ityAdi, jAtyA mado jAtimada evamanyAnyapi, athavA madasya sthAnAni-bhedAH madasthAnAni, tAnyevAha-'jAimae' ityAdi, zeSaM tathaiva, tathA pravacanasya-dvAdazAGgasya tadAdhArasya vA saGghasya mAtara iva-jananya iva pravacanamAtaraH-IyaryAsamityAdayo, dvAdazAGgaM hi tA Azritya sAkSAtprasaGgato vA pravartate, bhavati ca yato yatpravartate tasya tadAzritya mAtRkalpaneti, saGghapakSe -0656 Jain Education For Personal & Private Use Only D elibrary.org Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya 0 vRttiH // 14 // tu yathA zizurmAtaramamuJcannAtmalAbhaM labhate evaM saGghastAmamuJcan saGghatvaM labhate nAnyathetIryAsamityAdInAM pravacanamAtRteti, tathA vyantaradevAnAM caityavRkSAH tannagareSu sudharmAdisabhAnAmagrato maNipIThikAnAmupari sarvaratnamayA chatracAmaradhvajAdibhiralaGkRtA bhavanti, te caivaM zlokAbhyAmavagantavyAH - 'kalaMbo u pisAyANaM, baDo jakkhANa cehayaM / tulasI bhUyANaM bhave, rakkhasANaM tu kaMDao // 1 // asogo kiNNarANaM ca, kiMpurisANa ya caMpao / nAgarukkho bhuyaMgANaM, gaMdhavANa ya tuMburU // 2 // tti, tathA 'jambu'tti uttarakuruSu jambUvRkSaH pRthivIpariNAmaH sudarzaneti tannAma, evaM kUTazAlmalI vRkSavizeSaH, epa devakuruSu garuDajAtIyasya veNudevAbhidhAnasya devasyAvAsa iti, jagatI jambUdvIpanagarasya prAkArakalpA pAlIti, tathA pArzvasyArhataH -- trayoviMzatitamatIrthakarasya 'purisAdANIyassa' ti puruSANAM madhye AdAnIyaH - AdeyaH puruSAdAnIyastasyASTau gaNAH - samAnavAcanAkriyAH sAdhusamudAyAH aSTau gaNadharAH - tannA - makAH sUrayaH, idaM caitatpramANaM sthAnAne paryuSaNAkalpe ca zrUyate, kevalamAvazyake anyathA, tatra hyuktam -- 'dasa navagaM gaNANa mANaM jiniMdANaM' ti, ko'rthaH ? - prArzvasya daza gaNAH gaNadharAztha, tadiha dvayoralpAyuSkatvAdinA kAraNenAvivakSA'nugantavyeti, 'subhe' ityAdi zlokaH, tathA aSTau nakSatrANi candreNa sArdhaM pramaI - candra ( : ) madhyena teSAM gacchatItyevaMlakSaNaM yogaM-sambandhaM yojayanti - kurvanti, atrArthe'bhihitaM lokaniyAM - " puNavasu rohiNI cittA maha jeTTaNurAha kittiya visAhA / caMdassa ubhayajoga "nti, yAni va dakSiNottarayogIni tAni pramarddayogInyapi kadAcidbhavanti, yato For Personal & Private Use Only aSTamaH samavAyaH // 14 // ww Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokazrITIkAkRtoktam- "etAni nakSatrANyubhayayogIni candrasyottareNa dakSiNena ca yujyante, kadAcicandreNa bhedamapyupayAntI"ti, tathAcirAdInyekAdaza vimAnanAmAnIti // 8 // nava baMbhaceraguttIo pa0 taM-no itthIpasupaMDagasaMsattANi sijAsaNANi sevittA bhavai 1 no itthINaM kahaM kahittA bhavai 2 no itthINaM gaNAI sevittA bhavai 3 no itthINaM iMdiyANi maNoharAI maNauramAiM AloittA nijjhAittA bhavai 4 no paNIyarasabhoI 5 no pANabhoyaNassa aimAyAe AhAraittA 6 no itthINaM puvvarayAI pubvakIliAI samaraittA bhavai, no saddANuvAI no rUvANuvAI no gandhANuvAI no rasANuvAI no phAsANuvAI no silogANuvAI 8 no sAyAsokkhapaDibaddhe yAvibhavai 9 nava baMbhaceraagutIo pa0 taM0-itthIpasupaMDagasaMsattANaM sijAsaNANaM sevaNayA jAva sAyAsukkhapaDibaddhe yAvibhavai, nava baMbhacerA pa0 taM0-satthapariNNA logavijao sIosaNija sammattaM / AvaMti dhuta vimohAyaNaM] uvahANasurya mahapariNNA // 1 // pAse NaM arahA purisAdANIe nava rayaNIo uddhaM uccatteNaM hotthA, abhIjInakkhatte sAirege nava muhutte candeNaM saddhiM jogaM joei, abhIjiyAiyA nava nakkhattA caMdassa uttareNaM jogaM joeMti taM0-abhIji savaNo jAva bharaNI, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijAo bhUmimAgAo nava joyaNasae uddhaM AbAhAe uvarile tArArUve cAraM carai, jaMbUddIve NaM dIve navajoyaNiA macchA pavisiMsu vA 3, vijayassa NaM dArassa egamegAe bAhAe nava nava bhomA pa0, vANamaMtarANaM devANaM sabhAo suhammAo nava joyaNAI uddhaM uccatteNaM pa0, daMsaNAvaraNijassa NaM kammassa nava uttarapagaDIo pa0 te0-niddA payalA niddAniddA payalApayalA thINakhI cakkhudaMsaNAvaraNe dain Education For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRtti: // 15 // acakkhudaMsaNAvaraNe ohidaMsaNAvaraNe kevaladaMsaNAvaraNe, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM nava paliovamAI ThiI pa0, cautthIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM nava sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM nava paliomAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM nava paliovamAI ThiI pa0, baMbhaloe kappe atthegaiyANaM devANaM nava sAgarovamAI ThiI pa0, je devA pamhaM supamhaM pamhAvattaM pamhappabhraM pamhakaMtaM pamhavaNNaM pamhalesaM pamhajjhayaM pamhasiMgaM pamhasihaM mhakUDaM pamhuttaravarDisagaM sukhaM susukhaM sukhavittaM sujjapabhraM sujjakaMtaM sujavaNNaM sujalesaM sujjajjhayaM sujjhasiMgaM sujjhasiddhaM sujakUDaM sujjuttaravarDisagaM (ruillaM) ruillAvattaM ruillappabhaM ruillakaMtaM ruillavaNNaM ruilalesaM ruilajjhayaM ruilasiMgaM ruilasihaM ruillakUDaM ruilluttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM nava sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA navaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMtavA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM navahiM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je navahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti jAva savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 9 // atha navamasthAnakaM sukhAvabodhaM, navaramiha brahmagupta 1 tadagupti 2 vahmacaryAdhyayana 3 pArzvortha 4 sUtrANAM catuSTayaM jyotiSkArthaM trayaM matsya 1 bhauma 2 sabhA 3 darzanAvaraNArtha 4 catuSTayaM sthityAdyarthAni tathaiva, tatra brahmacaryaguptayo maithunaviratiparirakSaNopAyAH no strIpazupaNDakaiH saMsaktAni - saGkIrNAni zayyAsanAni - zayanIyaviSTarANi vasatyAsanAni vA| sevayitA bhavatItyekA 1 no strINAM kathAH kathayitA bhavatIti dvitIyA 2 no strIgaNAn - strIsamudAyAn sevayitA - Jain Educational For Personal & Private Use Only navamaH samavAyaH // 15 // ainelibrary.org Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAARCLASANGAMRECORCLES upAsayitA bhavatIti tRtIyA 3 no strINAmindriyANi-nayananAzAvaMzAdIni manoharANi AkSepakaratvAt manora mANi ramyatayA''lokayitA-draSTA niAtA-tadekAgracittatayA draSTaiva bhavatIti caturthI 4 no praNItarasabhojIgalatsneharasabindukasya bhojanasya bhojako bhavatIti paJcamI 5 no pAnabhojanasyAtimAtram-atipramANaM yathA bhavatyeva rakaH sadA bhavatIti SaSThI 6 no pUrvarataM-pUrvakrIDitamanusmA bhavati rataM-maithunaM krIDitaM-strIbhiH saha tadanyA krIDeti saptamI, 7 no zabdAnupAtI no rUpAnupAtI no gandhAnupAtI no rasAnupAtI no sparzAnupAtI no zlokAnupAtI kAmoddIpakAn zabdAdInAtmano varNavAdaM ca nAnupatati-nAnusaratItyarthaH ityaSTamI 8 no sAtasaukhyapratibaddhacApi bhavati sAtAt-sAtavedanIyAdudayaprAptAdyatsaukhyaM tattathA, anena ca prazamasukhasya vyudAsa iti navamI 9, idN| ca vyAkhyAnaM vAcanAdvayAnusAreNa kRtaM, pratyekavAcanayorevaMvidhasUtrabhAvAditi, tathA kuzalAnuSThAnaM brahmacarya tatpratipAdakAnyadhyayanAni brahmacaryANi tAni cAcArAGgaprathamazrutaskandhapratibaddhAnIti, tathA abhijinakSatraM sAdhikAnava muhUtIzcandreNa sArddha yoga-sambandhaM yojayati-karoti, sAtirekatvaM ca teSAM caturvizatyA muhUrtasya dviSaSTibhAgAnAM SaTSaSTayA ca dviSaSTibhAgasya saptapaSTibhAgAnAmiti, tathA abhijidAdIni nava nakSatrANi candrasyottareNa yogaM yojayanti, uttarasyAM dizi sthitAni dakSiNAzAsthitacandreNa saha yogamanubhavantIti bhaavH| 'bahusamaramaNijAo' iti atyantasamobahusamo'ta eva ramaNIyo-ramyastasmAdbhUmibhAgAnna parvatApekSayA nApi zvabhrApekSayeti bhAvaH, rucakApe SACCHOLOGANGACANCRECORROCES Jain Education For Personal & Private Use Only Enelibrary.org Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge zrIabhaya0 vRttiH // 16 // CAUSAMROSALAMANASAOST kSayeti tAtparyam, 'AvAhAe'tti antare kRtveti zeSaH 'uvarile'tti uparitanaM tArArUpa-tArakajAtIyaM cAra-bhramaNaM dazamaH carati-karoti, 'navajoyaNiya'tti navayojanAyAmA eva pravizanti, lavaNasamudre yadyapi paJcayojanazatikA matsyAH samavAyaH sambhavanti tathApi nadImukheSu jagatIrandhraucityenaitAvatAmeva praveza iti, lokAnubhAvo vA'yamiti, vijayadvArasya-14 jambUdIpasambandhinaH pUrvadigvyavasthitasya 'egamegAe'tti ekaikasyAM 'bAhAe'tti bAhau pArthe bhaumAni-nagarANItyeke viziSTasthAnAnItyanye, tathA vyantarANAM sabhA sudharmA nava yojanAni Urddhamuccatvena tathA pakSmAdIni dvAdaza sUryAdInyapi dvAdazaiva rucirAdInyekAdaza vimAnanAmAnIti // 9 // dasavihe samaNadhamme pa0 taM0-khaMtI 1 muttI 2 ajave 3 mahave 4 lAghave 5 sacce 6 saMjame 7 tave 8 ciyAe 9 baMbhaceravAse 10, dasa cittasamAhiTThANA pa0 taM-dhammaciMtA vA se asamuppaNNapuvvA samuppajijA savvaM dharma jANittae 1 sumiNadaMsaNe vA se asamuppaNNapuvve samuppajijA ahAtacaM sumiNaM pAsittae 2 saNNinANe vA se asamuppaNNapubve samuppajijA puvvabhave sumarittae 3 devadaMsaNe vA se asamuppannapubbe samuppajijA divvaM deviddhiM divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM pAsittae 4 ohinANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajijA ohiNA logaM jANittae 5 ohidasaNe vA se asamuppaNNapuvve samuppajijA // 16 // ohiNA logaM pAsittae 6 maNapajjavanANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajijA jAva maNogae bhAve jANittae 7 kevalanANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajijA kevalaM logaM jANittae 8 kevaladasaNe vA se asamuppaNNapuvve samupajijA kevalaM loyaM pAsittae Jain Education a l For Personal & Private Use Only MANSinelibrary.org Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 kevalimaraNaM vA marijA savvadukkhappahINAe 10, maMdareNaM pavvae mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM pa0, arihA gaM arihanemI dasa dhaNUI uddhaM uccatteNaM hotthA, kaNhe NaM vAsudeve dasa dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA, rAme NaM baladeve dasa dhaNUI uddhaM uccatteNaM hotthA, dasa nakkhattA nANavuddhikarA pa0 taM-migasira addA pusso tiNNi a puvvA ya muulmssesaa| hattho citto ya tahA dasa vuddhikarAI nANassa // 1 // akammabhUmiyANaM maNuANaM dasavihA rukkhA uvabhogattAe uvatthiyA pa0 taM0--mattaMgayA ya bhiMgo tuDiaMgoM dIvajoI cittaMgI cittarasA maNiaMgI gehAgArAM anigiNI ya // 1 // imIse NaM rayappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiANaM neraiyANaM dasa paliovamAI ThiI pa0, cautthIe puDhavIe dasa nirayAvAsasayasahassAi pa0, cautthIe puDhavIe atthegaiyANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM ThiI paM0, paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM jahaNNeNaM dasa sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atyaMgaiyANaM jaddaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI pa0, asuriMdavajANaM bhomijANaM devANaM atthegaiyANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM dasa paliovamAI ThiI pa0, bAyaravaNassaikAie NaM ukkoseNaM dasa vAsasahassAI ThiI pa0, vANamatarANaM devANaM atthegaiyANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM dasa paliovamAI ThiI pa0, baMbhaloe kappe devANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM ThiI pa0, lAMtae kappe devANaM atthegaiyANaM jahaNNeNaM dasa sAgarovamAI ThiI pa0, je devA ghosaM sughosaM mahAghosaM naMdighosaM susaraM maNoramaM rammaM rammagaM ramaNijjaM maMgalAvattaM baMbhalogavaDiMsagaM vimANaM deva Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Ninjalnelibrary.org Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 zrIsamavA ttAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA dasaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA dazamaH yAMge usasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM dasahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je dasahiM samavAyaH zrIabhaya0 bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 10 // vRttiH dazamaM sthAnakaM subodhameva tathApi kiJcillikhyate, iha paJcaviMzatiH sUtrANi, tatra lAghavaM dravyato'lpopadhitA // 17 // bhAvato gauravatyAgaH tyAgaH sarvasaGgAnAM saMvignamanojJasAdhudAna vA brahmacaryeNa vasanam-avasthAnaM brahmacaryavAsa iti, tathA cittasya-manasaH samAdhiH-samAdhAnaM prazAntatA tasya sthAnAni-AzrayA bhedA vA cittasamAdhisthAnAni, tatra dharmA-jIvAdidravyANAmupayogotpAdAdayaH khabhAvAsteSAM cintA-anuprekSA dharmasya vA-zrutacAritrAtmakasya sarvajJabhASitasya hariharAdinigaditadharmebhyaH pradhAno'yamityevaM cintA dharmacintA, vAzabdo vakSyamANasamAdhisthAnAntarApekSayA vikalpArthaH, 'sa'iti yaH kalyANabhAgI tasya sAdhorasamutpannapUrvA-pUrvasminnanAdau atIte kAle'nupajAtA tadutpAde 1 pArddhapudgalaparAvarttAnte kalyANasyAvazyaMbhAvAt samutpadyeta-jAyeta saH, kiMprayojanAya ceyamata Aha-sarva-ni-18 daravazeSa dharma-jIvAdidravyakhabhAvamupayogotpAdAdikaM zrutAdirUpaM vA 'jANittae' jJaparijJayA jJAtuM jJAtvA ca prtyaa-1||17|| khyAnaparijJayA pariharaNIyakarma parihartum , idamuktaM bhavati-dharmacintA dharmajJAnakAraNabhUtA jAyata iti, iyaM ca / samAdheruktalakSaNasya sthAnamuktalakSaNameva bhavatIti prathama, tathA svapnasya-nidrAvazavikalpajJAnasya darzana-saMvedanaM khAda Jain Education For Personal & Private Use Only M ahelibrary.org Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanaM tadvA kalyANaprAptisUcakamasamutpannapUrva samutpadyate, tad yathA bhagavato mahAvIrasyAsthikagrAme zUlapANiyakSakRtopahai sargAvasAne, kiM prayojanaM cedaM ? ityAha-'ahAtacaM sumiNaM pAsittae'tti yathA-yena prakAreNa tathyaH-satyo yathA tathyaH sarvathA nirvyabhicAra ityarthaH taM khapnaM-svapnaphalamupacArAttaM draSTuM-jJAtum, avazyaMbhAvino muktyAdeH zubhakhapnaphalasya darzanAya sAdhoH khapnadarzanamupajAyata iti bhAvaH, kvacit 'sujANaMti pAThaH, tatrAvitathamavazyaMbhAvi suyAnaM-sugati draSTuM-jJAtuM sujJAnaM vA bhAvizubhArthaparicchedaM saMveditumiti, kalyANasUcakAvitathakhapnadarzanAca bhavati cittasamAdhiriti cittasamAdhisthAnamidaM dvitIyaM, tathA sajJAnaM sajJA sA ca yadyapi hetuvAdadRSTivAdadIrghakAlikopadezabhedena / krameNa vikalendriyasamyagdRSTisamanaskasambandhitvAtridhA bhavati tathApIha dIrghakAlikopadezasajJA grAhyeti,sA yasyAsti sa saJjI-samanaskastasya jJAnaM sajijJAnaM, tacehAdhikRtasUtrAnyathAnupapatterjAtismaraNameva, tadvA 'se' tasyAsamutpanna+ pUrva samutpadyeta, kasmai prayojanAya ? ityAha-'puvvabhave sumarittae'tti pUrvabhavAn smartuM, smRtapUrvabhavasya ca saMvegAtsaPmAdhirutpadyate iti samAdhisthAnametat tRtIyamiti, tathA devadarzanaM vA 'se' tasyAsamutpannapUrva samutpadyate, devA hi / tasya guNitvAddarzanaM dadati, kiM phalaM ? ityAha-divyAM devaddhi-pradhAnaparivArAdirUpAM divyAM devadyuti-viziSTAM / zarIrAbharaNAdidIptiM divyaM devAnubhAvaM-uttamavaikriyakaraNAdiprabhAvaM draSTam, etaddarzanAyetyarthaH, devadarzanAcAgamArtheSu zraddhAnadAya dharme bahumAnazca bhavatIti tatazcittasamAdhiriti devadarzanaM cittasamAdhisthAnamiti caturtha, tathA avadhijJAnaM A LCARRORIGANGASCIENCE HG HANGAAAAAA**** Jain Education For Personal & Private Use Only Planelibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 18 // vA ' se' tasyAsamutpannapUrvaM samutpadyeta, kimartha ityAha- avadhinA - maryAdayA niyatadravyakSetrakAlabhAvarUpeNa lokaM jJAtuM lokajJAnAyetyarthaH, bhavati ca viziSTajJAnAccittasamAdhiriti paJcamaM taditi, evamavadhidarzanasUtramapIti SaSThaM, tathA manaH paryavajJAnaM vA 'se' tasyAsamutpannapUrva samutpadyeta, kimarthaM ata Aha-- 'maNogate bhAve jANittae' arddhatRtIyadvIpasamudreSu saJjJinAM paJcendriyANAM paryAptakAnAM manogatAn bhAvAn jJAtum, etadjJAnAyetyartha iti saptamaM, tathA kevalajJAnaM vA 'se' tasyAsamutpannapUrva samutpadyeta, kevalaH - paripUrNaH lokyate - dRzyate kevalAlo keneti loko - lokAlokakharUpaM vastu tad jJAtuM kevalajJAnasya ca samAdhibhedatvA [cittasamAdhibhedatvA ] cittasamAdhisthAnatA, iha cAmanaskatayA kevalinazcittaM caitanyamavaseyamityaSTamaM, evaM kevaladarzanasUtraM navaraM draSTumiti vizeSa iti navamaM, tathA kevalimaraNaM vA mriyeta-kuryAt ityarthaH, kimartha ata Aha-- 'sarvaduHkhaprahANAye 'ti, idaM tu kevalimaraNaM sarvottamasamAdhisthAnameveti dazamamiti, tathA akarmabhUmikAnAM - bhogabhUmijanmanAM manuSyANAM dazavidhA 'rukkha'tti kalpavRkSAH 'upabhogattAe'tti upabhogyatvAya 'uvatthiya'tti upasthitA - upanatA ityarthaH, tatra mattAGgakAH madyakAraNabhUtAH 'bhiMga'tti bhAjanadAyinaH 'tuDiyaMga' ti tUryAGgasampAdakAH 'dIva'tti dIpazikhA : - pradIpakAryakAriNaH 'joi'tti jyotiH - agnistatkAryakAriNa iti 'cittaMgatti citrAGgAH puSpadAyinaH citrarasA - bhojanadAyinaH maNyaGgAH - AbharaNadAyinaH gehAkArAH - bhavanatvenopakAriNaH 'aNigiNa 'tti anagnatvaM - savastratvaM taddhetutvAdananA iti, ghoSAdInyekAdaza vimAnanAmAnIti // 10 // For Personal & Private Use Only dazamaH samavAyaH // 18 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkArasa uvAsagapaDimAopa0 taM0-dasaNasAvae 1 kayanvayakaMme 2 sAmAiakaDe 3 posahovavAsanirae 4 diyA baMbhayArI ratti parimANakaDe 5 diAvi rAovi baMbhayArI asiNAI viaDabhoI molikaDe 6 sacittapariNAe 7 AraMbhapariNAe 8 pesapariNAe 9 uddiTThabhattapariNNAe 10 samaNabhUe 11 Avi bhavai samaNAuso!, logaMtAo ikkArasaehiM ekkArehiM joyaNasaehiM abAhAe joisate paNNatte, jaMbUdIve dIve maMdarassa paJcayassa ekkArasahiM ekkavIsehiM joyaNasaehiM joise cAraM carai, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa ekkArasa gaNaharA hotthA, taM0-iMdabhUI aggibhUI vAyubhUI viatte sohamme maMDie moriyaputte akaMpie ayalabhAe meanje pabhAse, mUle nakkhatte ekkArasatAre pa0, heTThimagevijayANaM devANaM ekkArasamuttaraM gevijavimANasataM bhavaittimakkhAyaM, maMdare NaM pavvae dharaNitalAo siharatale ekkArasabhAgaparihINe uccatteNaM pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM ekkArasa paliovamAI ThiI pa0, paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM ekkArasa sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM ekkArasa paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atyaMgaiyANaM devANaM ekkArasa paliovamAiM ThiI pa0, laMtae kappe atyaMgaiyANaM devANaM ekkArasa sAgarovamAI ThiI pa0, je devA babhaM subaMbha baMbhAvattaM baMbhappabhaM baMbhakaMtaM baMbhavaNaM baMbhalesaM baMbhajjhayaM baMbhasiMga baMbhasiTuM baMbhakUDaM baMbhuttaravADiMsagaM vimANaM devatAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ekkArasa sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA ekArasaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesiNaM devANaM ekkArasaNhaM vAsasahassANaM AhAraDhe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je ekkArasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujhissaMti mucissaMti parinivvAissaMti sambadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 11 // 4 sa0 Jain Education in For Personal & Private Use Only M ar 09 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge zrIsamavA- athaikAdazasthAnaM, tadapi gatArtha, navaramiha pratimAdyarthAni sUtrANi sapta sthityAdyarthAni tu naveti, tatropAsante-se- 11 sama se vante zramaNAn ye te upAsakAH-zrAvakAsteSAM pratimAH-pratijJAH abhigraharUpAH upAsakapratimAH, tatra darzana-samyaktvaM vAyAdhya. zrIabhaya0 tatpratipannaH zrAvako darzanazrAvakaH, iha ca pratimAnAM prakrAntatve'pi pratimApratimAvatorabhedopacArAtpratimAvato vRttiH nirdezaH kRtaH, evamuttarapadeSvapi, ayamatra bhAvArthaH-samyagdarzanasya zaGkAdizalyarahitasthANuvratAdiguNavikalasya // 19 // yo'bhyupagamaH sA pratimA prathameti, tathA kRtam-anuSThitaM vratAnAm-anuvratAdInAM karma-tacchravaNajJAnavAcchApratipatti-18 lakSaNaM yena pratipannadarzanena sa kRtavratakarmA pratipannANuvratAdiriti bhAva itIyaM dvitIyA, tathA sAmAyika-sAvadyayogaparivarjananiravadyayogAsevanakhabhAvaM kRtaM-vihitaM dezato yena sa sAmAyikakRtaH, AhitAmyAdidarzanAt tAntasyottarapadatvaM, tadevamapratipannapauSadhasya darzanavratopetasya pratidinamubhayasandhyaM sAmAyikakaraNaM mAsatrayaM yAvaditi tRtIyA pratimeti, tathA poSa-puSTiM kuzaladharmANAM dhatte yadAhAratyAgAdikamanuSThAnaM tatpauSadhaM tenopavasanam avasthAnamahorAtraM yAvaditi pauSadhopavAsa iti, athavA pauSadhaM-parvadinamaSTamyAdi tatropavAsaH-abhaktArthaH pauSadhopa|vAsa iti, iyaM vyutpattireva, pravRttistvasya zabdasyAhArazarIrasatkArAbrahmacaryavyApAraparivarjaneSviti, tatra paussdhop-15||19|| vAse nirataH-AsaktaH pauSadhopavAsanirataH(yaH) saH, evaMvidhasya zrAvakasya caturthI pratimeti prakramaH, ayamatra bhAvaHhai pUrvapratimAtrayopetaH aSTamIcaturdazyamAvAsyApaurNamAsISvAhArapauSadhAdi caturvidhaM pauSadhaM pratipadyamAnasya caturo mAsAn RECASSOCCASSAGE dain Education Internationa For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education In yAvaccaturthI pratimA bhavatIti, tathA paJcamIpratimAyAmaSTamyAdiSu parvasve karAtrikapratimAkArI bhavati, etadarthaM ca sUtramadhikRtasUtra pustakeSu na dRzyate dazAdiSu punarupalabhyate iti tadartha upadarzitaH, tathA zeSadineSu divA brahmacArI 'rattI'ti rAtrau kiM ? ata Aha--parImANaM strINAM tadbhogAnAM vA pramANaM kRtaM yena sa parimANakRta iti, ayamatra bhAvo - darzanatrata sAmAyikASTamyAdiyauSadhopetasya parvakhekarAtrikapratimA kAriNaH zeSadineSu divA brahmacAriNo rAtrAvatrahmaparimANakRto'snAnasyAtribho jinaH abaddhakacchasya paMJca mAsAn yAvatpaJcamI pratimA bhavatIti uktaM ca- "ar3amIca uddasI paDimaM ThAegarAIyaM // [ pazcArddha] asiNANaviyaDabhoI mauliyaDo divasavaM bhayArI ya / rattiM parimANakaDo | paDimA jesu diyahesu // 1 // 'ti // tathA divApi rAtrAvapi brahmacArI 'asiNAi' tti asnAyI skhAnaparivarjakaH, kvacitpaThyate-- 'anisAi' tti na nizAyAmattItya nizAdI' viyaDabhoI'tti vikaTe prakaTaprakAze divA na rAtrAvityarthaH, divApi c| prakAzadeze na bhuGkte- azanAdyabhyavaharatIti vikaTabhojI 'molikaDe' tti avaddhaparidhAnakaccha ityarthaH, SaSThI pra timeti prakRtaM, ayamatra bhAvaH - pratimApaJcakoktAnuSThAnayuktasya brahmacAriNaH paNmAsAn yAvatpaSTha pratimA bhavatIti, tathA 'sacitta' iti sacetanAhAraH parijJAtaH- tatkharUpAdiparijJAnAtpratyAkhyAto yena sa sacittAhAraparijJAtaH zrAvakaH saptamI pratimeti prakRtaM iyamatra bhAvanA pUrvoktapratimASaTkAnuSThAnayuktasya prAsukAhArasya sapta mAsAn yAva1 aSTamIcaturdazyoH pratimAM karotyekarAtrikIM / amnAno divasabhojI mutkalakacchaH divA brahmacArI ca rAtrau kRtaparimANaH pratimAvarjeSu divaseSu // 1 // For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 20 // Jain Education tsaptamI pratimA bhavatIti, tathA ArambhaH - pRthivyAdyupamarddanalakSaNaH parijJAtaH - tathaiva pratyAkhyAto yenAsAvArambhaparijJAtaH zrAddho'STamI pratimeti, iha bhAvanA - samasta pUrvoktAnuSThAnayuktasyArambhavarjanamaSTau mAsAn yAvadaSTamI pratimeti, tathA preSyAH - ArambheSu vyApAraNIyAH parijJAtAH - tathaiva pratyAkhyAtA yena sa preSyaparijJAtaH zrAvako navamIti, bhAvArthaceha pUrvoktAnuSThAyinaH ArambhaM parairapyakArayato nava mAsAn yAvannavamI pratimeti, tathA uddiSTaM - tameva zrAvakaddizya kRtaM bhaktam - odanAdi uddiSTabhaktaM tatparijJAtaM yenAsAvuddiSTabhaktaparijJAtaH pratimeti prakRtaM, ihAyaM bhAvArtha:pUrvoditaguNayuktasyAdhAkarmikabhojanaparihAravataH kSuramuNDitazirasaH zikhAvato vA kenApi kiJcidgRhavyatikare pRSTasya tajjJAne sati jAnAmIti ajJAne ca sati na jAnAmIti bruvANasya daza mAsAn yAvadutkarSeNa evaMvidhavihArasya dazamI pratimeti, tathA zramaNo-nirgranthastadvadya stadanuSThAna karaNAt sa zramaNabhUtaH, sAdhukalpa ityarthaH, cakAraH samuccaye'piH sambhAvane, bhavati zrAvaka iti prakRtaM, he zramaNa ! he AyuSman ! iti sudharmakhAminA jambUkhAminamAmatrayatoktaM ityekAdazIti, iha ceyaM bhAvanA - pUrvoktasamagraguNopetasya kSuramuNDasya kRtalocasya vA gRhItasAdhunepathyasya IryAsamityA - dikaM sAdhudharmamanupAlayato bhikSArtha gRhikulapraveze sati zramaNopAsakAya pratimApratipannAya bhikSAM datteti bhASamANasya kastvamiti kasmiMzcitpRcchati pratimApratipannaH zramaNopAsako'hamiti bruvANasyaikAdaza mAsAn yAvadekAdazI pratimA bhavatIti, pustakAntare tvevaM vAcanA - daMsaNasAvara prathamA kayavayakamme dvitIyA kayasAmAie tRtIyA For Personal & Private Use Only 11 sama vAyAdhya. // 20 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posahovavAsanirae caturthI rAibhattapariNNAe paJcamI sacittapariNAe SaSThI diyA baMbhayArI rAo parimANakaDe saptamI diyAvi rAovi baMbhayArI asiNANae yAvi bhavati vosahakesaromanahe aSTamI AraMbhapariNAe pesaNapariNNAe navamI udiTThabhattavajae dazamI samaNabhUe yAvi bhavaitti samaNAuso ekAdazIti, kvacittu ArambhaparijJAta iti navamI preSyArambhaparijJAta iti dazamI uddiSTabhaktavarjakaH zramaNabhUtazcaikAdazIti, tathA jambUdvIpe 2 mandarasya parvata|ssaikAdaza 'egavIsa'tti ekaviMzatiyojanAdhikAni vojanazatAni 'abAhAe' abAdhayA vyavadhAnena kRtveti zeSaH jyotiSa-jyotizcakraM cAra-paribhramaNaM carati-Acarati, tathA lokAntAt NamityalaGkAre ekAdaza zatAni 'ekAre'tti ekAdazayojanAdhikAni abAdhayA-bAdhArahitayA kRtveti zeSaH 'jotisaMteti jyotizcakraparyantaH prajJapta iti, idaM ca vAcanAntaraM vyAkhyAtaM, uktaM ca-"ekArasekkavIsA saya ekArAhiyA ya ekkArA / merualogAbAhaM joisacakaM 4 hai carai ThAi // 1 // " iti, adhikRtavAcanAyAM punaridamanantaraM vyAkhyAtamAlApakadvayaM vyatyayenA'pi dRzyate, 'vimANasayaM| bhavatittimakkhAyaMti iha makArasthAgamikatvAdayamoM-vimAnazataM bhavatItikRtvA AkhyAtaM-prarUpitaM bhagavatA anyaizca kevalibhiriti sudharmakhAmivacanaM, tathA 'maMdare NaM pavvae dharaNitalAo siharatale ekArasabhAgaparihINe uccateNaM paNNatte' asthAyamarthaH-merubhUtalAdArabhya zikharatalamuparibhAgaM yAvadviSkambhApekSayA'GgulAderekAdazabhAgenaikAdazabhAgena parihINo-hAnimupagataH uccatvena-uparyupari prajJaptaH, iyamatra bhAvanA-mandaro bhUtale daza yojanasahasrANi viSka Jain Education a l For Personal & Private Use Only DIlainelibrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMga zrI abhaya 0 vRttiH // 21 // Jain Education mbhataH, tatazca catvenAGgule gate'GgulasyaikAdazabhAgo viSkambhato hIyate, evamekAdazakhaGgulepyaGgulaM hIyate, etenaiva nyAyenaikAdazasu yojaneSu yojanaM evaM ekAdazasahasreSu sahasraM tato navanavatyAM yojanasahasreSu nava sahasrANi hIyante, tato bhavati sahasraM viSkambhaH zikhare iti, athavA dharaNItalAt- dharaNItalaviSkambhAtsakAzAcchikharatalaM - zikharaviSkambha| mAzritya merurekAdazabhAgena parihINo bhavati, kasyaikAdazabhAgena ? ityAha - 'uccatteNaM' ti uccatvasya, tathAhi me - | rorucatvaM navanavatiH sahasrANi tadekAdazabhAgo nava tairhIno mUlaviSkambhApekSayA zikharatale, zikharasya sAhasikatvAt, | dazasAhasrikatvAcca mUla viSkambhasyeti, brahmAdIni dvAdaza vimAnanAmAni // 11 // bArasa bhikkhupaDimAo paNNattAo, taMjahA - mAsiA bhikkhupaDimA domAsiA bhikkhupaDimA timAsiA bhikkhupaDimA caumAsiA bhikkhupaDimA paMcamAsiA bhikkhupaDimA chamAsiyA bhikkhupaDimA sattAmAsiA bhikkhupaDimA paDhamA sattaraiMdiA bhikkhupaDimA doccA sattarAiMdiA bhikkhupaDimA taccA sattarAiMdiA bhikkhupaDimA ahorAiA bhikkhupaDimA egarAiyA bhikkhupaDimA, duvAlasavihe sambhoge pa0 0 - uvahIsuabhattapANe, aMjalIpaggahetti ya / dAyaNe ya nikAe a, anbhuTThANeti Avare // 1 // kiakammassa ya karaNe, veyAvaccakaraNe ia / samosaraNaM saMnisijA ya, kahAe apabandhaNe // 2 // duvAlasAvatte kitikamme pa0 taM - duoNayaM jahAjAyaM, kitikammaM bArasAvayaM / causiraM tiguttaM ca, dupavesaM eganikkhamaNaM // 1 // vijayA NaM rAyahANI duvAlasa joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA, rAme NaM baladeve duvAlasa vAsasayAI savvAuyaM pAlitA devattaM gae, maMdarassa NaM pavvayassa cUliA For Personal & Private Use Only 12 sama vAyAdhya. // 21 // inelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HOCHAKOREGARCACANCIEDORE mUle duvAlasa joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNattA, jaMbUdIvassa NaM dIvassa veiA mUle duvAlasa joyaNAI vikkhabheNaM paNNattA, savajahapiNaA rAI duvAlasamuhuttiA paNNattA, evaM divaso'vi nAyavvo, savvaTThasiddhassa NaM mahAvimANassa uvarillAo thubhiaggAo duvAlasa joyaNAI uddhaM uppaiA IsipabbhAranAmapuDhavI paNNattA, isipabbhArAe NaM puDhavIe duvAlasa nAmadhejA paNNattA, taMjahAIsitti vA isipanbhArAti vA taNUi vA taNUyataritti vA siddhitti vA siddhAlaetti vA muttIti vA muttAlaetti vA babhetti vA baMbhavaDisaetti vA lokapaDipUraNetti vA logaggacUliAi vA, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atyaMgaiANaM neraiyANaM bArasa paliovamAI ThiI pa0, paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM bArasa sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atyaMgaiyANaM bArasa paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM bArasa paliovamAI ThiI pa0, laMtae kappe atthegaiyANaM devANaM bArasa sAgarovamAI ThiI pa0, je devA mahiMdaM mahiMdajjhayaM kaMbuM kaMbuggIvaM puMkhaM supukhaM mahApuMkhaM puMDaM supuMDaM mahApuDaM nariMdaM nariMdakaMtaM nariMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM bArasa sAgarovamAiM ThiI pa0 te NaM devA bArasaNDaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM bArasahiM vAsasahassehiM AhAraTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je bArasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 12 // dvAdazasthAnamatha, tacca sugama, navaraM sthitisUtrebhyo'rvAgekAdaza sUtrANyAha, tatra bhikSUNAM viziSTasaMhananazrutavatAM JainEducation For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -420 vRttiH zrIsamavA-2 pratimAH-abhigrahA bhikSupratimAH tatra mAsikyAdayaH saptamAsikyantAH sapta mAsena mAsenottarottaraM vRddhA ekaikAbhirbha-II 12 samayAMge vAyAdhya. ktapAnadattibhizceti, tathA sapta rAtrindivAni-ahorAtrANi yAsu tAH saptarAtrindivAstAzca tisro bhavantIti, saptAnAmu zrIabhaya paryaSTamI prathamA saptarAtrindivA evaM navamI dvitIyA dazamI tRtIyA, AsAM ca tisRNAmapyanuSThAnakRto vizeSaH, tathA hi-aSTamyAM caturthabhaktaM tapaH prAmAdevahiravasthAnamuttAnAdikaM ca sthAnamiti, navamyAM tu utkaTukAdyAsanena vizeSaH, // 22 // dazamyAM vIrAsanAdinA, tathA ahorAtrapramANA'horAtrikI ekAdazI, sA ca SaSThabhaktena bhavatIti vizeSaH, ekarAtrikI-rAtripramANA, sA cASTamabhaktaparyantarAtrI pralambabhujasya saMhatapAdaspadavanatakAyasyAnimeSanayanasyeti / tathAsam-ekIbhUya samAnasamAcArANAM sAdhUnAM bhojanaM sambhogaH, sa copadhyAdilakSaNaviSayabhedAt dvAdazadhA, tatra 'uvahI'tyAdirUpakadvayaM, tatropadhirvastrapAtrAdistaM sambhogikaH sAmbhogikena sArddhamugamotpAdanaiSaNAdoSairvizuddhaM gRhNan zuddhaH azuddhaM gRhNan preritaH pratipannaprAyazcitto vAratrayaM yAvatsambhogArhazcaturthavelAyAM prAyazcittaM pratipadyamAno'pi visambhogArha iti, visambhogikena-pAvasthAdinA vA saMyatyA vA sArddhamupadhiM zuddhamazuddhaM vA niSkAraNaM gRhNan preritaH pratipannaprA yazcitto'pi velAtrayasyopari na sambhogyaH, evamupadheH parikarma paribhogaM vA kurvana sambhogyo visambhogyazceti, uktaM IPIca-"egaM va do va tinni va AuTuMtassa hoi pacchittaM / [Alocayata ityarthaH] AuTuMtevi tao pareNa tiNhaM visaMyogo // 1 // " tti, 'suyatti' sambhogikassAnyasAMbhogikasya vopasampannasya zrutasya vAcanApracchanAdikaM vidhinA kurvan tathA Jain Education a l For Personal & Private Use Only Infinelibrary.org Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5154CCCCCCCCC zuddhaH, tasyaivAvidhinopasampannasyAnupasampannasya vA pArzvasthAdervA striyA vA vAcanAdi kurvaistathaiva velAtrayopari visambhogyaH, tathA 'bhattapANe'tti upadhidvAravadavaseyaM, navaramiha bhojanaM dAnaM ca parikarmaparibhogayoH sthAne vAcyamiti, tathA 'aMjalIpaggahetti ya' ihetizabdA upadarzanArthAH cakArAH samuccayArthAH, tatropalakSaNatvAdaJjalipragrahasya vandanA-3 dikamapIha draSTavyaM, tathAhi-sambhogikAnAmanyasambhogikAnAM vA saMvimAnAM vandanakaM-praNAmamaalipragrahaM namaH / kSamAzramaNebhya iti bhaNanaM, AlocanAsUtrArthanimittaniSadyAkaraNaM ca kurvan zuddhaH pArzvasthAderetAni kurvastathaiva sa mbhogyo visambhogyazceti, tathA 'dAyaNe yatti dAnaM, tatra sambhogikaH sambhogikAya [vastrAdibhiH ziSyagaNopagrahAhai samarthe sambhogike]'nyasambhogikAya vA ziSyagaNaM yacchan zuddhaH, niSkAraNaM visambhogikasya pArzvasthAdervA saMyatyA vA taM yacchaMstathaiva sambhogyo visambhogyazceti, tathA nikAe yatti nikAcanaM chandanaM nimantraNamityanAntaraM, tatra zayyopadhyAhAraiH ziSyagaNapradAnena khAdhyAyena ca sambhogikaH sambhogikaM nimanayan zuddhaH,zeSaM tathaiva, tathA 'abbhuTThANetti yAvare' | tti abhyutthAnamAsanatyAgarUpamityaparaM sambhogAsambhogasthAnamityarthaH, tatrAbhyutthAnaM pAvasthAdeH kurvaistathaivAsambhogyaH, hai| upalakSaNatvAdabhyutthAnasya kiGkaratAM ca-prAghUrNakaglAnAdyavasthAyAM kiM vizrAmaNAdi karomItyevaMpraznalakSaNAM tathA'-18 bhyAsakaraNaM-pAvasthAdidharmAcyutasya punastatraiva saMsthApanalakSaNaM, tathA avibhaktiM ca-apRthagbhAvalakSaNAM kurvantrazuddhoDasambhogyazcApi, etAnyeva yathA''gamaM kurvan zuddhaH sambhogyazceti, tathA 'kiikammasta ya karaNe'tti kRtikarma-vanda NARESORTS Jain Education immemailonal For Personal & Private Use Only Awagainelibrary.org Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRtti: // 23 // Jain Education nakaM tasya karaNaM - vidhAnaM tadvidhinA kurvan zuddhaH, itarathA tathaivAsambhogyaH, tatra cAyaM vidhiH - yaH sAdhurvAtena stabdhadeha utthAnAdi kartumazaktaH sa sUtramevAskhalitAdiguNopetamuccArayati, evamAvarttazironamanAdi yacchakkoti tatkarotyevaM cAzaThapravRttirvandanavidhiriti bhAvaH tathA 'veyAvaccakaraNe iya'tti vaiyAvRttyam - AhAropadhidAnAdinA prazravaNAdimAtrakArpaNAdinA'dhikaraNopazamanena sahAyadAnena vopaSTambhakaraNaM tasmi~zca viSaye sambhogAsambhogau bhavata iti, tathA 'samosaraNaM' ti jinastrapanarathAnuyAnapaTTayAtrAdiSu yatra vahavaH sAdhavo milanti tatsamavasaraNaM, iha ca kSetramAzritya sAdhUnAM sAdhAraNo'vagraho bhavati, vasatimAzritya sAdhAraNo'sAdhAraNazceti, anena cAnye'pyavagrahA upalakSitAH, te cAneke, tadyathA - varSAvagraha RtubaddhAvagraho vRddhavAsAvagrahazceti, ekaikazcAyaM sAdhAraNAvagrahaH pratyekAvagrahazceti dvidhA, tatra yat kSetraM varSAkalpAdyarthaM yugapat dvyAdibhiH sAdhubhirbhinnagacchasthairanujJApyate sa sAdhAraNo yattu kSetrameke sAdhavo'nujJApyAzritAH sa pratyekAvagraha iti, evaM caiteSvavagraheSu AkuTTayA anAbhAvyaM sacittaM ziSyamacittaM vA vastrAdi gRhNanto'nAbhogena ca gRhItaM tadanarpayantaH samanojJA amanojJAzca prAyazcittino bhavantyasaMbhogyAzca, pArzvasthAdInAM cAvagraha eva nAsti tathApi yadi tat kSetraM kSullakamanyatraiva ca saMvignA nirvahanti tatastat kSetraM pariharantyeva, atha pArzvasthAdInAM kSetraM vistIrNa saMvignAzcAnyatra na nirvahanti tatastatrApi pravizanti sacittAdi ca gRhanti For Personal & Private Use Only 12 sama vAyAdhya. // 23 // 17nelibrary.org Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcintino'pi na bhavantIti, Aha ca-"saMmaNunnamasamaNunne adinnaNAbhavagiNhamANe vaa| sambhoga vIsukaraNaM [pRtha-8 karaNamityarthaH ] iyare ya alaMbha palaMti // 1 // " [ itarAn pArzvasthAdInityarthaH ] tathA 'sannisijjA yatti sanniSadyA-AsanavizeSaH, sA ca sambhogAsambhogakAraNaM bhavati, tathAhi-saMniSadyAgata AcAryo niSadyAgatena sambhogikAcAryeNa saha zrutaparivartanAM karoti zuddhaH, athAmanojJapArzvasthAdisAdhvIgRhasthaiH saha tadA prAyazcittI bhavati, tathA akSaniSadyAM vinA'nuyogaM kurvataH zRNvatazca prAyazcittaM, tathA niSadyAyAmupaviSTaH sUtrArthoM pRcchati aticArAn vA'slocayati yadi tadA tathaiveti, tathA 'kahAe ya paMbaMdhaNe'tti kathA-vAdAdikA paJcadhA tasyAH prabandhanaM-prabandhena karaNaM kathAprabandhanaM, tatra sambhogAsambhogau bhavataH, tatra matamabhyupagamya paJcAvayavena vyavayavena vA vAkyena yattatsamarthana sa chalajAtivirahito bhUtArthAnveSaNaparo vAdaH, sa eva chalajAtinigrahasthAnaparo jalpaH, yatraikasya pakSaparigraho'sti nAparasya sA dUSaNamAtrapravRttA vitaNDA, tathA prakIrNakathA caturthI, sA cotsargakathA dravyAstikanayakathA vA, tathA nizcayakathA paJcamI, sA cApavAdakathA paryAyAstikanayakathA veti, tatrAdyAstisraH kathAH zramaNIvajaiH saha karoti, zramaNIbhistu saha kurvan prAyazcittI, caturthavelAyAM cAlocayannapi visambhogArha iti rUpakadvayasya saMkSepArthaH vistarArthastu nizIthapaJcamoddezakabhASyAdavaseya iti, tathA 'duvAlasAvatte kiikamme tti dvAdazAvata kRtikarma-vandanakaM 1 samanojJAmanojJayoradattamanAbhAvye gRhNati vA / saMbhogaviSvakaraNaM itarAMzcAlAbhe prerayanti // 1 // Sain duen For Personal & Private Use Only h ainelibrary.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- 12 samavAyAdhya. yAMge zrIabhaya0 vRttiH // 24 // prajJapta, dvAdazAvarttatAmevAsthAnuvadan zeSAMzca taddharmAnabhidhitsuH rUpakamAha-'duoNae'tyAdi, avanatiravanatam-utta- mAGgapradhAnaM praNamanamityarthaH, dve avanate yasmiMstadvayavanataM, tatraikaM yadA prathamameva 'icchAmi khamAsamaNo! vaMdiuM jAvaNijAe nisIhiyAe'tti abhidhAyAvagrahAnujJApanAyAvanamatIti, dvitIyaM punaryadA'vagrahAnujJApanAyaivAvanamatIti, yathA jAtaM-zramaNatvabhavanalakSaNaM janmAzritya yoniniSkramaNalakSaNaM ca, tatra rajoharaNamukhavastrikAcolapaTTamAtrayA zramaNo / jAto racitakarapuTastu yonyA nirgata evaMbhUta eva vandate tadavyatirekAdvA yathAjAtaM bhaNyate, kRtikarma-vandanakaM 'bArasAvayaMti dvAdazAvartAH-sUtrAbhidhAnagarbhAH kAyavyApAravizeSAH yatijanaprasiddhA yasmiMstad dvAdazAvata, tathA 'causiraM"ti catvAri zirAMsi yasmiMstacatuHziraH prathamapraviSTasya kSAmaNAkAle ziSyAcAryazirodvayaM punarapi niSkramya praviSTasya dvayameveti bhAvanA, tathA 'tiguttaMti tisRbhirguptibhirguptaH pAThAntare'pi tisRbhiH (zraddhAbhiH) guptibhireveti, tathA 'dupayesaMti dvau pravezau yasmiMstad dvipravezaM tatra prathamo'vagrahamanujJApya pravizato dvitIyaH punarnirgatya pravizata iti, 'eganikkhamaNaM'ti eka niSkramaNamavagrahAdAvazyikyA nirgacchataH, dvitIyavelAyAM bavagrahAja nirgacchati, pAdapatita eva sUtraM samApayatIti, tathA 'vijayarAjadhAnI' asaGkhyAtatame jambUdvIpe AdhajambUdvIpavijayAbhidhAnapUrvadvArAdhipasya vijayAbhidhAnasya palyopamasthitikasya devasya sambandhinIti, tathA rAmo navamo baladevaH 'devattaM gae tti hA devatvaM-paJcamadevaloke devatvaM gataH, tathA sarvajaghanyA rAtriruttarAyaNaparyantAhorAtrasya rAtriH, sA ca dvAdazamauhUrtikA-1 KARRESKUS // 24 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only M inelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatighaTikApramANA, evaM 'divaso'vi' tti sarvajaghanyo dvAdazamauhUrtika evetyarthaH, sa ca dakSiNAyanaparyantadivasa iti / mAhendramAhendradhvajakambukambugrIvAdIni trayodaza vimAnanAmAnIti // 12 // taresa kiriyAThANA pa0 taM0-ahAdaMDe aNaTThAdaMDe hiMsAdaMDe akamhAdaMDe didvivipariAsiAdaMDe musAvAyavattie adinnAdANavattie ajjhathie mAnavattie mittadosavattie mAyAvattie lobhavattie iriAvahie nAma terasame, sohammIsANesu kappesu terasa vimANapatthaDA pa0, sohammavaDiMsage NaM vimANe NaM addhaterasajoyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM pa0, evaM IsANavaDiMsagevi, jalayarapaMciMdiatirikkhajoNiANaM addhaterasa jAikulakoDIjoNIpamuhasayasahassAI pa0, pANAussa NaM puvassa terasa vatthU pa0, gabbhavakkaMtiapaMceMdiatirikkhajoNiANaM terasavihe paoge pa0 ta0-saccamaNapaoge mosamaNapaoge saccAmosamaNapaoge asaccAmosamaNapaoge saccavaipaoge mosavaipaoge saccAmosavaipaoge asaccAmosavaiMpaoge orAliasarIrakAyapaoge orAliamIsasarIrakAyapaoge veunviasarIrakAyapaoge veuvviamIsasarIrakAyapaoge kammasarIrakAyapaoge, sUramaMDalaM joyaNeNaM terasehiM egasadvibhAgahiM joyaNassa UNaM pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM terasa paliovamAiM ThiI pa0, paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM terasa sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM terasa paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiANaM devANaM terasa paliovamAI ThiI pa0, laMtae kappe [su atthegaiANaM devANaM terasa sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA vajaM suvajaM vajAvattaM vajappamaM vajakaMtaM vajavaNNaM vajalesaM vajarUvaM vajasiMgaM vajasihaM vajakUDaM vajattaravaDiMsagaM varaM vairAvattaM Jain Education For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRtiH // 25 // SEGUISESEISVUSIUSIAIS vairappamaM vairakaMtaM vairavaNNaM vairalesaM vairarUvaM vairasiMgaM vairasihaM vairakUDa vairuttaravaDisagaM logaM logAvattaM logappamaM logakaMtaM 13 samalogavaNNaM logalesaM logarUvaM logasiMgaM logasiDhe logakUDaM loguttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM vAyAdhya. terasa sAgarovamAiM ThiI pa0 te NaM devA terasahiM addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIssasaMti vA tesi NaM devANaM terasahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je terasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti mucissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 13 // atha trayodazasthAnake kiJcilikhyate, iha sthitisUtrebhyo'rvAgaSTa sUtrANi, tatra karaNaM kriyA-karmabandhanibandhanaceSTA tasyAH sthAnAni-bhedAH paryAyAH kriyAsthAnAni, tatrArthAya-zarIrasvajanadharmAdiprayojanAya daNDaH-trasasthAvarahiMsA arthadaNDaH kriyAsthAnamitiprakramaH 1 tadvilakSaNo'narthadaNDaH 2 tathA hiMsAmAzritya hiMsitavAn hinasti hisiSyati vA ayaM vairikAdiaumityevaMpraNidhAnena daNDo-vinAzanaM hiMsAdaNDaH 3 tathA'kasmAda-anabhisaMdhino'nyavadhAya pravRttyA daNDaH-anyasya vinAzo'kasmAiNDaH 4 tathA dRSTeH-buddherviparyAsikA viparyAsitA vA dRSTiviparyAsikA dRSTiviparyAsitA vA matibhrama ityarthaH tayA daNDaH-prANivadho dRSTiviparyAsikAdaNDo dRSTiviparyAsitAdaNDo vA, mitrA-6 // 25 // deramitrAdibuddhayA hananamiti bhAvaH 5 tathA mRSAvAdaH-AtmaparobhayArthamalIkavacanaM tadeva pratyayaH-kAraNaM yasya | daNDasya sa mRSAvAdapratyayaH 6 evamadattAdAnapratyayo'pi 7 tathA adhyAtmani-manasi bhava AdhyAtmiko bAhyanimi jain Education Y ra For Personal & Private Use Only Marw.jainelibrary.org Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAnapekSaH zokAbhi(di)bhava iti bhAvaH 8 tathA mAnapratyayo-jAtyAdimadahetukaH9tathA mitradveSapratyayaH-mAtApitrAdInAmalpe'pyaparAdhe mahAdaNDanivarttanamiti bhAvaH 10 mAyApratyayo mAyAnibandhanaH 11 evaM lobhapratyayo'pi 12 aiApa-13 thikaH kevalayogapratyayaH karmabandhaH-upazAntamohAdInAM sAtavedanIyabandhaH 13 // tathA 'vimANapatthaDa'tti vimAnaprastaTA uttarAdharyavyavasthitAH, tathA 'sohammavaDiMsae'tti saudharmasya devalokasyArddhacandrAkArasya pUrvAparAyatasya dakSiNottaravistIrNasya madhyabhAge trayodazaprastaTe zakrAvAsabhUtaM vimAnaM saudharmAvataMsakaM saudharmadevalokasyAvataMsakaH-zekharakaH sa ivapradhAnatvAt ityevaM yathArthanAmakamiti, NaMkAro vAkyAlaGkAre, arddha trayodazaM yeSu tAnyarddhatrayodazAni tAni ca tAni yojanazatasahasrANi ceti vigrahaH sArddhAni dvAdazetyarthaH, tathA'rddhatrayodazAni jAtI-jalacarapaJcendriyatiryaggatau kulakoTInAM yonipramukhAni-utpattisthAnaprabhavAni yAni zatasahasrANi tAni tathocyanta iti, tathA 'pANAussa'tti yatra prANinAmAyurvidhAna sabhedamabhidhIyate tatprANAyuAdazaM pUrva tasya trayodaza vastUni-adhyayanavadvibhAgavizeSAH, tathA garbha-garbhAzaye vyutkrAntiH-utpattiryeSAM te garbhavyutkrAntikAH, te ca te paJcendriyatiryagyonikAzceti vigrahaH, prayojana-manovAkAyAnAM vyApAraNaM prayogaH sa trayodazavidhaH, paJcadazAnAM prayogANAM madhye AhArakAhArakamizralakSaNakAyaprayogadvayasya tirazcAmabhAvAt , tau hi saMyaminAmeva staH, saMyamazca saMyatamanuSyANAmeva na tirazcAmiti, tatra satyAsatyobhayAnubhayakhabhAvAzcatvAro manaHprayogAH vAkprayogAzceti aSTau punaraudArikAdayaH paJca kAyaprayogAH evaM tra Jain Education MA nal For Personal & Private Use Only Alainelibrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya 14 samavAyAdhya. SAA% vRttiH // 26 // yodazeti, tathA sUramaNDalasya-AdityavimAnavRttasya yojanaM sUramaNDalayojanaM tat 'Na'mityalaGkAre trayodazabhirekaSaSTibhAgairyeSAM bhAgAnAmekapaSTayA yojanaM bhavati tairbhAgairyojanasya sambandhibhirUnaM-nyUnaM prajJaptamaSTacatvAriMzad yojanabhAgA ityarthaH / vajrAbhilApena dvAdaza vairAbhilApena lokAbhilApena caikAdaza vimAnAnIti // 13 // cauddasa bhUaggAmA pa0 taM0-suhumA apajattaA suhumA paJjattayA bAdarA apajattayA vAdarA pajjattayA beiMdiA apajattayA beiMdiyA pajattayA teMdiA apajattayA teMdiyA panjattayA cauriMdiA apajjattayA cariMdiyA pajjattayA paMciMdiA asanniapajjattayA paMciMdiA asannipajattayA paMciMdiA sanniapajattayA paMceMdiA sannipajattayA, caudasa puvvA pa0 taM0-uppAyapubvamaggeNiyaM ca taiyaM ca vIriyaM puvvaM / atthInatthipavAyaM tatto nANappavAyaM ca // 1 // saJcappavAyapuvvaM tatto AyappavAyapuvvaM ca / kammappavAyapuvvaM paJcakkhANaM bhave navamaM // 2 // vijAaNuppavAyaM avaMjhapANAu bArasaM puvvaM / tatto kiriyavisAlaM puvvaM taha biMdusAraM ca // 3 // aggeNIassa NaM puvassa cauddasa vatthU pa0, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cauddasa samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hotthA, kammavisohimaggaNaM paDucca caudasa jIvaTThANA pa0 taM0-micchadiTThI sAsAyaNasammadiTThI sammAmicchadiTThI avirayasammaddiTThI virayAvirae pamattasaMjae appamattasaMjae niaTTIbAyare aniaTTibAyare suhumasaMparAe uvasAmae vA khavae vA uvasaMtamohe khINamohe sajogI kevalI ayogI kevalI, bharaheravayAo NaM jIvAo cauddasa cauddasa joyaNasahassAI cattAri a eguttare joyaNasae chacca egUNavIse bhAge joyaNassa AyAmeNaM pa0, egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa cauddasa rayaNA pa0 taM0-itthI // 26 // 5 Jain Education For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANGALO RCASSACROSAROGRESCOCAL rayaNe saNAvairayaNa gAhAvairayaNe purohiyarayaNe vaDDairayaNe AsarayaNe hatthirayaNe asirayaNe daMDarayaNe cakkarayaNe chattarayaNe cammarayaNe maNirayaNe kAgiNirayaNe, jaMbuddIve NaM dIve cauddasa mahAnaIo puvAvareNa lavaNasamudaM samappaMti, taM0 gaMgA siMdhU rohiA rohiaMsA harI harikaMtA sIA sIodA narakantA nArikAMtA suvaNNakUlA ruppakUlA rattA rattavaI, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM caudasa paliovamAiM ThiI pa0, paJcamIe NaM puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM cauddasa sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM cauddasa paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cauddasa paliovamAI ThiI pa0, laMtae kappe su] devANaM atthegaiyANaM cauddasa sAgarovamAiM ThiI pa0, mahAsukke kappe devANaM atthegaiyANaM jahaNNeNaM caudasa sAgarovamAI ThiI pa0, je devA sirikaMtaM sirimahiaM sirisomanasaM laMtayaM kAviTaM mahiMdakaMtaM mahiMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM cauddasa sAgarovamAiM ThiI pa0 te NaM devA cauddasahiM addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA tesiNaM devANaM cauddasahiM vAsasahassehiM AhAraTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je cauddasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 14 // atha caturdazasthAnakaM subodhaM, navaramihASTau sUtrANyAk sthitisUtrAditi, tatra caturdaza bhUtagrAmAH' bhUtAni-jIvAH | teSAM grAmAH-samUhAH bhUtagrAmAH, tatra sUkSmAH sUkSmanAmakarmodayavarttitvAt pRthivyAdaya ekendriyAH, kiMbhUtA ?aparyAsakAH-tatkarmodayAdaparipUrNakhakIyaparyAptaya ityeko grAmaH, evamete eva paryAptakAH-tathaiva paripUrNakhakIyaparyA Jain Education onal For Personal & Private Use Only C inelibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sama vAyAdhya. zrIsamavA- yAMge zrIabhaya vRttiH // 27 // saya iti dvitIyaH, evaM bAdarA bAdaranAmakarmodayAt pRthivyAdaya eva, te'pi paryAptetarabhedAd dvidhA, evaM dvIndriyAdayo- 'pi, navaraM paJcedriyAH sajJino-manaHparyAptyupetA itare tvasajJina iti / tathA 'uppAyapuvvetyAdi gAthAtrayaM, tathA 'uppAyapuvvamaggeNiyaM catti yatrotpAdamAzritya dravyaparyAyANAM prarUpaNA kRtA tadutpAdapUrva, yatra teSAmevAgraM-parimA NamAzritya tadagreNIyaM, 'taiyaM ca vIriyaM purvati yatra jIvAdInAM vIrya procyate-prarUpyate tadvIryapravAdaM 'atthInatthipa4 vAya'ti yadyathA loke asti nAsti ca tadyatra tathocyate tadastinAstipravAdaM 'tatto nANappavAyaM ca'tti yatra jJAnaM-matyAdikaM kharUpabhedAdibhiH procyate tat jJAnapravAdamiti / 'saccappavAyapuvaM' ti yatra satyaH-saMyamaH satyaM vacanaM vA sabhedaM sapratipakSaM ca procyate tatsatyapravAdapUrva, tataH 'AyappavAyaputvaM catti yatrAtmA-jIvo'nekanayaiH procyate tadAtmapravAdamiti, 'kammappavAyapuvaMti yatra jJAnAvaraNAdi karma procyate tatkarmapravAdamiti, 'pacakkhANaM bhave navamaM ti yatra pratyAkhyAnakharUpaM varNyate tatpratyAkhyAnamiti 2 / 'vijAaNuppavAyaMti yatrAnekavidhA vidyAtizayA varNyante tadvidyAnupravAdaM, 'avaMjhapANAu bArasaM puvaMti yatra samyagjJAnAdayo'vandhyAH -saphalA varNyante tadavandhyamekAdazaM, yatra prANA-jIvA AyuzcAnekadhA varNyante tatprANAyuriti dvAdazaM pUrva, 'tatto kiriyavisAlaM'ti yatra kriyAH-kAyikyA|dikAH vizAlA-vistIrNAH sabhedatvAdabhidhIyante tat kriyAvizAlaM 'puvaM taha biMdusAraM ca' tti lokazabdo'tra lupto draSTavyaH, tatazca lokasya bindurivAkSarasya sAraM-sarvottamaM yattallokabindusAramiti 3 tathA 'coisa vatthUNi tti dvitIya For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvasya vastUni-vibhAgavizeSAH tAni ca caturdaza mUlavastUni, cUlAvastUni tu dvAdazeti, tathA 'sAhassiotti sahasrANyeva sAhasyaM, tathA 'kammavisohI'tyAdi, karmavizodhimArgaNAM pratItya-jJAnAvaraNAdikarmavizuddhigaveSaNAmAzritya caturdaza jIvasthAnAni-jIvabhedAH prajJaptAH, tadyathA-mithyA-viparItA dRSTiryasyAsau mithyAdRSTiH-uditami-13 dhyAtvamohanIyavizeSaH, tathA 'sAsAyaNasammadihi'tti sahepattattvazraddhAnarasAkhAdanena vattete iti sAkhAdanaH, ghaNTAlAlAnyAyena prAyaHparityaktasamyaktvaH taduttarakAlaM SaDAvalikaH, tathA coktam-"uvasamasaMmattAo cayao micchaM a-11 pAvamANassa |saasaaynnsNmttN tadaMtarAlaMmi chAvaliyaM // 1 // " iti, sAkhAdanazcAsau samyagRSTizceti vigrahaH, 'sammAmicchatimitti samyaka ca mithyA ca dRSTirasyeti samyagamithyASTiH-uditadarzanamohanIyavizeSaH, tathA'viratasamyagRSTidezaviratirahitaH viratAvirato-dezavirataH zrAvaka ityarthaH, pramattasaMyataH-kiJcitpramAdavAn sarvavirataH, apramattasaMyataH-sarvapramAdarahitaH sa eva, 'niyaTTI.' iha kSapaka zreNimupazamazreNiM vA pratipanno jIvaH kSINadarzanasaptaka upa4 zAntadarzanasaptako vA nivRttibAdara ucyate, tatra nivRttiH-yadguNasthAnakaM samakAlapratipannAnAM jIvAnAmadhyavasAya-| bhedaH tatpradhAno bAdaro-bAdarasamparAyo nivRttibAdaraH, 'aNiyahivAyare'tti anivRttivAdaraH, sa ca kapAyASTakakSapaNArambhAnnapuMsakavedopazamanArambhAcArabhya bAdaralobhakhaNDakSapaNopazamane yAvadbhavatIti, 'suhumasaMparAe'tti sUkSmaHsajvalanalobhAsaGkhyeyakhaNDarUpaH samparAyaH-kaSAyo yasya sa sUkSmasamparAyo-lobhAnuvedaka ityarthaH, ayaM ca dvividha SACRORSCOEACCIRCROCESCESS dain Education Internal For Personal & Private Use Only "winw.jainelibrary.org Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrI abhaya0 vRttiH // 28 // Jain Education I |ityAha-upazamako vA-upazama zreNIpratipannaH kSapako vA - kSapakazreNipratipanna iti dazamaM jIvasthAnamiti, tathA upazAntaH - sarvathAnudayAvastho moho - mohanIyaM karma yasya sa upazAntamohaH, upazamavItarAga ityarthaH, ayaM copazamazreNisamAptAvantarmuhUrta bhavati, tataH pracyavata eveti tathA kSINo- niHsattAkIbhUto moho yasya sa tathA, kSayavItarAga ityarthaH, ayamapyantarmuhUrttameveti, tathA sayogI kevalI - manaHprabhRtivyApAravAn kevalajJAnIti, tathA'yogI ke valI - niruddhamanaHprabhRtiyogaH zailezIgato hakhapaJcAkSarodgiraNamAtraM kAlaM yAvaditi caturdazaM jIvasthAnamiti, 'bharahe' ityAdi, bharatairAvatayorjIvA, iha bharatamairavataM cAropitaguNakodaNDAkAraM yatasta (tasta) yojave bhavataH, tatra bharatasya hi - mavato'rvAganantarapradezazreNirjIvA airAvatasya ca zikhariNaH parato'nantarapradeza zreNIti bharatairAvatajIvA, 'cAuraMtacakavahissa' ti catvAro'ntA - vibhAgA yasyAM sA caturantA bhUmiH tatra bhavaH khAmitayeti cAturantaH sa cAsau cakravarttI ceti vigrahaH, ratnAni - svajAtIyamadhye samutkarSavanti vastUnIti, yadAha - "ralaM nigadyate tajjAtau jAtau yadutkRSTa" miti, 'gAhAvai' tti gRhapatiH - koSThAgArikaH 'purohiya'tti purohitaH - zAntikarmAdikArI 'vaha' tti varddhakiH - rathAdinirmApayitA maNiH - pRthivIpariNAmaH kAkiNI - suvarNamayI adhikaraNIsaMsthAneti, iha saptAdyAni paJcendriyANi zeSAyekendriyANIti, zrIkAntamityAdInyaSTau vimAnanAmAnIti // 14 // pannarasa paramAhammiA pa0 taM0- 'aMbe aMbarisI caiva, saoNme sabailetti Avare / ruMdovaruMdakA~le a, mahAkAletti Avare // 1 // For Personal & Private Use Only 15 sama vAyAdhya. // 28 // www.melibrary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asipatte gheNu kumbhe, vaulue vearaNIti a| kharassare mahAghose, ete pannarasAhiA // 2 // NamI NaM arahA pannarasa dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA, dhuvarAhU NaM bahulapakkhassa paDivae pannarasabhAgaM pannarasabhAgeNaM caMdassa lesaM AvarettANaM ciTThati, taMjahA-paDhamAe paDhamaM bhAgaM bIAe dubhAgaM taiAe tibhAgaM cautthIe caubhAgaM paJcamIe paJcabhAgaM chaTThIe chabhAgaM sattamIe sattabhAgaM aTThamIe aTThabhAgaM navamIe navabhAgaM dasamIe dasabhAgaM ekkArasIe ekkArasabhAgaM bArasIe bArasabhAgaM terasIe terasabhAgaM cauddasIe cauddasabhAgaM pannarasesu pannarasabhAgaM, taM ceva sukkapakkhassa ya uvadaMsemANe uvadaMsemANe ciTThati, taMjahA-paDhamAe paDhamaM bhAgaM jAva pannarasesu pannarasabhAgaM, cha NakkhattA pannarasamuhuttasaMjuttA pa0 taM0-satabhisaya bharaNi addA asalesA sAI tahA jeThA / ete chaNNakkhattA pannarasamuhuttasaMjuttA // 1 // cetAsoesuNaM mAsesu pannarasamuhutto divaso bhavati, evaM cettamAsesu paNNarasamuhuttA rAI bhavati, vijAaNuppavAyassa NaM puvvassa pannarasa vatthU paNNattA, maNUsANaM paNNarasavihe paoge pa0 taM0-saccamaNapaoge mosamaNapaoge saccamosamaNapaoge asaccAmosamaNapaoge saccavaipaoge mosavaipaoge saccamosavaipaoge asaccAmosavaipaoge orAliasarIrakAyapaoge orAliamIsasarIrakAyapaoge veubviyasarIrakAyapaoge veuviamIsasarIrakAyapaoge AhArayasarIrakAyappaoge AhArayamIsasarIrakAyappaoge kammayasarIrakAyapaoge, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiANaM neraiANaM paNNarasa paliovamAI ThiI pa0, paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiANaM paNNarasa sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM paNNarasa paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiANaM devANaM paNNarasa paliovamAI ThiI pa0, mahAsukke kappe atthegaiANaM devANaM paNNarasa sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA dalt Educatio n al For Personal & Private Use Only A njainelibrary.org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 samavAyAdhya. vRttiH zrIsamavA- NadaM suNadaM gaMdAvattaM gaMdappabhaM gaMdakaMtaM NaMdavaNaM NaMdalesaM gaMdajjhayaM NaMdasigaM gaMdasiTu NaMdakUDaM NaMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe yAMge uvavaNNA tesi Na devANaM ukkoseNaM paNNarasa sAgarovamAI ThiI pa0 te NaM devA paNNarasaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA zrIabhaya ussasaMti vA nIsasaMti vA tesiNaM devANaM paNNarasahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je pannarasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti sabbadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 15 // // 29 // atha paJcadazasthAnake sugame'pi kiJcilikhyate, iha sthiterAk sapta sUtrANi, tatra paramAzca te'dhArmikAzca saMkliSTa6 pariNAmatvAtparamAdhArmikAH-asuravizeSAH, ye tisRSu pRthivISu nArakAn kadarthayantIti, tatrAMbetyAdi zlokadvayaM, ete ca vyApArabhedena paJcadaza bhavanti, tatra 'aMbe' ti yaH paramAdhArmikadevo nArakAn hanti pAtayati banAti nItvA cAmbaratale vimuJcati so'mba ityabhidhIyate 1, 'ambarisI ceva' tti yastu nArakAnihatAn kalpanikAbhiH khaNDazaH kalpayitvA bhrASTrapAkayogyAn karoti so'mbariSIti 2, 'sAma' tti yastu rajjuhastaprahArAdinA zAtanapAtanAdi karoti 6 varNatazca zyAmaH sa zyAma iti 3, 'sabaletti yAvare' tti zabala iti cAparaH paramAdhArmika iti prakramaH, sa cAtravasA-6 hRdayakAleyakAdInyutpATayati varNatazca zabalaH karbura ityarthaH 4, 'ruddovarudde' tti yaH zaktikuntAdiSu nArakAn protayati sa raudratvAdraudra iti 5, yastu teSAmaGgopAGgAni bhanakti so'tyantaraudratvAduparaudra iti 6, 'kAle' ti yaH kaNDvAdiSu / pacati varNataH kAlazca sa kAlaH 7, mahAkAla iti cAparaH paramAdhArmika iti prakramaH, sa ca zlakSNamAMsAni khaNDa BAHRRRRRRRASSE Jain Education O .. For Personal & Private Use Only www.alinelibrary.org Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %95% 5 OCALSOCIENDSCAXANCE yitvA khAdayati varNatazca mahAkAla iti 8, 'asipatte'tti asiH-khaDgastadAkArapatrabadvanaM vikuLa yastatsamAzritAn | nArakAnasipatrapAtanena tilazazchinatti so'sipatraH 9, 'dhaNu'tti yo dhanurvimuktArddhacandrAdivANaiH karNAdInAM chedanabhedanAdi karoti sa dhanuriti 10, 'kuMbhetti yaH kumbhAdiSu tAn pacati sa kumbhaH 11, 'vAlu'tti yaH kadambapuSpAkArAsu vajrAkArAsu vaikriyavAlukAsu taptAsu caNakAniva tAn pacati sa vAlukA iti 12, 'veyaraNI iya'tti vaitaraNIti ca paramAdhArmikaH, saca pUyarudhiratraputAmrAdibhiratitApAtkalakalAyamAna tAM virUpaM taraNaM prayojanamasyA iti vaitaraNIti yathArthI nadI vikuLa tattAraNena kadarthayati nArakAniti 13, 'kharassaretti yo vajrakaNTakAkulaM zAlmalIvRkSaM nArakamAropya kharakharaM kurvantaM kurvan vA karSati sa kharakhara iti 14, 'mahAghosa'tti yo bhItAn palAyamAnAn nArakAn pazUniva vATakeSu mahAghoSaM kurvaniruNaddhi sa mahAghoSa iti 15, 'evameva (eme) pannarasAhiya'tti 'eva'mityambAdikrameNaite paramAdhArmikAH paJcadazAkhyAtA:-kathitA jinairiti // 2 // 'dhuvarAhU Na' mityAdi, dvividho rAhuH bhavati-parvarAhurbuvarAhuzca, tatra yaH parvaNi-paurNamAsyAmamAvAsthAyAM vA candrAdityayoruparAgaM karoti sa parvarAhuH, yastu candrasya sadaiva sannihitaH saJcarati sadhruvarAhuH, Aha ca-'kiNhaM rAhuvimANaM nicaM caMdeNa hoi avirhi| cauraMgulamappattaM heTThA caMdassa taM carai // 1 // " tti, tato'sau dhruvarAhuH 'Na'mityalaGkAre bahulapakSasya pratItasya 'pADivayaM' ti 1 kRSNaM rAhuvimAnamadhastAnityaM candreNa bhavatyavirahitam / caturaGgulamaprAptamadhastAJcandrasya taccarati // 1 // % E MOCRE-%E For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge 15 samavAyAdhya. zrIabhaya vRttiH BR // 30 // POSALA545454555 pratipadaM-prathamatithimAdau kRtveti vAkyazeSaH paJcadazabhAgaM paJcadazabhAgeneti vIpsAyAM dvivacanAdi yathA padaM padena gacchatItyAdiSu, pratidinaM paJcadazabhAgaM paJcadazabhAgamiti bhAvaH, candrasya pratItasya lezyAmiti lezyA-dIptistatkAraNatvAt |maNDalaM lezyA tAmAvRtya-AcchAdya tiSThati, etadeva darzayannAha-'tadyathe' tyAdi 'paDhamAI' tti prathamAyAM tithyAM prathamaM bhAgaM paJcadazAMzalakSaNaM candralezyAyA AvRtya tiSThatIti prakramaH, anena krameNa yAvat 'pannarasesu'tti paJcadazasu dineSu paJcadazaM paJcadazabhAgamAvRtya tiSThati, 'taM ceva'tti tameva paJcadazabhAgaM zuklapakSasya pratipadAdiSu candralezyAyA upadarzayana 2-paJcadazabhAgataH khayamapasaraNataH prakaTayan prakaTayan tiSThati dhruvarAhuriti, iha cAyaM bhAvArthaH-poDaza|bhAgIkRtasya candrasya SoDazabhAgo'vasthita evAste, ye cAnye bhAgAstAna rAhuH pratidinamekaikaM bhAgaM kRSNapakSe AvRNoti zuklapakSe tu vimuJcatIti, uktaM ca jyotiSkaraNDake-'solasabhAge kAUNa uDubaI hAyaettha pannarasaM / tattiyamette bhAge puNovi parivahaI joNhA // 1 // ' iti, nanu candravimAnasya paJcaikapaSTibhAganyUnayojanapramANatvAt rAhuvimAnasya ca grahavimAnatvenArddhayojanapramANatvAtkathaM paJcadazairdinaizcandravimAnasya mahattvenetarasya ca laghutvena sarvAvaraNaM syAt ? iti, atrocyate, yadidaM grahavimAnAnAmarddhayojanamiti pramANaM tatprAyikamiti rAhorgrahasya yojanapramANamapi vimAnaM sambhAvyate, laghIyaso'pi vA rAhuvimAnasya mahatA tamisrarazmijAlena tasyAvaraNAnna doSa iti, tathA SaD nakSatrANi SAS POSTORA // 30 // 1 SoDaza bhAgAn kRtvoDapatihIyate'tra paJcadaza / tAvanmAtrAn bhAgAn punarapi parivardhate jyotsnA // 1 // For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcadaza muhUrttAn yAvacandreNa saha saMyogo yeSA tAni paJcadazamuhUrttasaMyogAni, tadyathA-'sayabhisayA bharaNIo addA assesa sAi jeTThA ya / ee channakkhattA pannarasamuhuttasaMjuttA // 1 // ' saMyuktaM saMyoga iti, tathA 'cettAsoesu mAsesu'tti,sthUlanyAyamAzritya caitre'zvayuji ca mAse paJcadazamuhUrto divaso bhavati rAtrizca, nizcayatastu meSasaGkrAntidine tulAsaMkrAntidine caivaM dRzyamiti / 'paoge'tti prayojanaM prayogaH saparispanda AtmanaH kriyApariNAmo vyApAra ityarthaH, athavA prakarSeNa yujyate-saMyujyate sambadhyate'nena kriyApariNAmena karmaNA sahAtmeti prayogaH, tatra satyArthAlocananibandhanaM manaH satyamanastasya prayogo-vyApAraH satyamanaHprayogaH, evaM zeSeSvapi, navaramaudArikazarIrakAyaprayoga audArikazarIrameva pudgalaskandhasamudAyarUpatvenopacIyamAnatvAt kAyastasya prayoga iti vigrahaH, ayaM ca paryAptakasyaiva veditavyaH, tathaudArikamizrakAyaprayogaH ayaM cAparyAptakasyeti, iha cotpattimAzrityaudArikasya prArabdhasya pradhAnatvAdIdArikaH kArmaNena mizraH, yadA tu manuSyaH paJcendriyatiyaGbAdaravAyukAyiko vA vaikriyaM karoti tadaudArikasya prArambhakatvena pradhAnatvAdaudAriko vaikriyeNa mizro yAvadvaikriyapAtyA na paryAptiM gacchati, evamAhArakeNApyaudArikasya mizratA'vaseyeti, tathA vaikriyazarIrakAyaprayogo vaikriyaparyAptakasya, tathA vaikriyamizrazarIrakAyaprayogastadaparyAptakasya | devasya nArakasya vA kArmaNenaiva labdhivaikriyaparityAge vA audArikapravezAddhAyAmaudArikopAdAnAya pravRttakriyaprAdhAnyAdaudArikeNApi mizratetyeke, tathA AhArakazarIrakAyaprayogastadabhinivRttI satyAM tasyaiva pradhAnatvAt , tathA A Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIS MORE zrIsamavA- hArakamizrazarIrakAyaprayogaH audArikeNa sahAhArakaparityAgenetaragrahaNAyodhatasya, etaduktaM bhavati-yadAhArakarI 16samayAMge harIbhUtvA kRtakAryaH punarapyaudArikaM gRhNAti tadA''hArakasya pradhAnatvAdaudArikapravezaM prati vyApArabhAvAdyAvat sarpa-12 vAyAdhya. zrIabhaya thaiva na parityajatyAhArakaM tAvadaudArikeNa saha mizrateti, Aha-na tattena sarvathA muktaM pUrvanirvarttitaM tiSThatyeva tatkathaM vRttiH gRhNAti ?, satyaM, tathApyaudArikazarIropAdAnArtha pravRtta iti gRhNAtyeva, tathA kArmaNazarIrakAyaprayogo vigrahe smudghaa||31|| tagatasya ca kevalinastRtIyacaturthapaJcamasamayeSu bhavatIti // 15 // solasa ya gAhAsolasagA paM0 ta0-samae veyAlie uvasaggaparinnoM itthIpariNA nirayavibhettI mahAvIrathuI kusIlaparibhAsie~ vIrieM dhamme' sA~hI magge" samosaraNe AhAtahie~ gaMthe jamaIe gAhAsolasame solaeNsage, solasa kasAyA paM0 ta0-aNaMtANubaMdhI kohe aNaMtANubaMdhI mANe aNaMtANubaMdhI mAyA aNaMtANubaMdhI lobhe apaJcakkhANakasAe kohe apaJcakkhANakasAe mANe apaccakkhANakasAe mAyA apaJcakkhANakasAe lobhe paccakkhANAvaraNe kohe paccakkhANAvaraNe mANe paJcAkkhANAvaraNA mAyA paJcakkhANAvaraNe lobhe saMjalaNe kohe saMjalaNe mANe saMjalaNe mAyA saMjalaNe lobhe, maMdarassa NaM pavvayassa solasa nAmadheyA paM0 taM-maMdaramerumaNorama sudaMsaNe sayaMpaime ya girirAyAM / rayaNuccaya piyadaMsaga majjhelogassainAbhI y||1|| atye a sUriAvate suuriovrnneti| // 31 // uttare meM disAI a, vaDiMse ia solasame ||2||paasssnnN arahato purisAdANIyassa solasa samaNasAhassIo ukkosiA samaNa saMpadA hotthA, AyappavAyassa NaM puvassa NaM solasa vatthU pa0, camarabalINaM uvAriyAleNe solasa joyaNasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM S ELOGUES 4901 For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50, laghaNe NaM samudde solasa joyaNasahassAI ussehaparivuDDIe pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhapIe atthegaiyANaM neraiyANaM solasa paliovamAI ThiI pa0, paMcamAe puDhavie atthegaiyANaM devANaM solasa sAgarovamAThitI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM solasa paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM solasa paliovamAI ThiI pa0, mahAsukke kappe devANaM atthegaiyANaM solasa sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA AvattaM viAvattaM naMdiAvattaM mahANaMdiAvattaM aMkusaM aMkusapalaMba bhaI subhadaM mahAmadaM sabaobhaI bhaduttaravaLisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM solasa sAgarovamAI ThiI pa0 te NaM devA solasahiM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM solasavAsasahassehiM AhAraDe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je solasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti mucissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaMkarissaMti // sUtraM 16 // atha SoDazasthAmakamucyate sugama cedaM, navaraM gAthASoDazakAdIni sthitisUtrebhya ArAtsapta sUtrANi, tatra sUtrakRtAgasya prathamazrutaskandhe SoDazAdhyayanAni teSAM ca gAthAbhidhAnaM SoDazamiti gAthAbhidhAnamadhyayanaM SoDazaM yeSAM / tAni gAthASoDazakAni, tatra 'samae'tti nAstikAdisamayapratipAdanaparamadhyayanaM samaya evocyate, vaitAlIyacchandojAtibaddhaM vaitAlIyama, evaM zeSANAM yathAbhidheyaM nAmAni, 'samosaraNe'ti samavasaraNaM trayANAM triSaSTayadhikAnAM pravAdizatAnAM matapiNDanarUpaM, 'ahAtahie'tti yathA vastu tathA pratipAdyate yatra tadyathAtathikaM, granthAbhidhAyakaM granthaH, 'jama JainEducational For Personal & Private Use Only helbrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 samavAyAdhya. yAMge vRttiH zrIsamavA-TAietti yamakA ie'tti yamakIyaM yamakanivaddhasUtraM 'gAheti prAktanapaJcadazAdhyayanArthasya gAnAdgAthA gAthA vA tatpratiSThAbhUtatvAditi, merunAmasUtre gAthA zlokazca 'majjhelogassanAbhI yatti lokamadhye loknaabhishcetyrthH|1| 'uttare yatti bharatAdInAmuttazrIabhaya radigavarttitvAda, yadAha-savvesiM uttaro meru'tti [sarveSAmuttaro meruH] 'disAiya' tti dizAmAdidiMgAdirityarthaH 'vaDiMse hU iyatti avataMsaH-zekharaH sa ivAvataMsa iti, 'purisAdANIya'tti puruSANAM madhye AdeyasvetyarthaH, tathA aatmprvaadpuu||32|| sya saptamasya, tathA camarabalyordakSiNottarayorasurakumArarAjayoH, 'uvAriyAleNe'tti camaracaJcAvalIcaJcAbhidhAnarAjadhA nyormadhyabhAge tadbhavanayormadhyonnatA'vataratpArzvapITharUpe AvatArikalayane SoDaza yojanasahasrANyAyAmaviSkambhAbhyAM vRttatvAttayoriti, tathA lavaNasamudre madhyameSu dazasu sahasreSu nagaraprAkAra iva jalamUrdhva gataM tasya cotsedhavRddhiH SoDaza sahasrANi ata ucyate-lavaNasamudraH SoDaza yojanasahasrANyutsedhaparivRddhyA prajJapta iti, AvartAdInyekAdaza vimAnanAmAni // 16 // sattarasavihe asaMjame pa0 ta0-puDhavikAyaasaMjame AukAyaasaMjame teukAyaasaMjame vAukAyaasaMjame vaNassaikAyaasaMjame beiMdiaasaMjame teiMdiyaasaMjame cauriMdiyaasaMjame paMciMdiaasaMjame ajIvakAyaasaMjame pehAasaMjame uvehAasaMjame avahaTTuasaMjame appamajaNAasaMjame maNaasajame vaiasaMjame kAyaasaMjame, sattarasavihe saMjame pa0 taM0-puDhavIkAyasaMjame AukAyasaMjame teukAyasaMjame vAukAyasaMjame vaNassaikAyasaMjame beiMdiasaMjame teiMdiasaMjame cauriMdiasaMjame paMciMdiasaMjame ajIvakAyasaMjame MOCRACROGRAMS534344 // 32 // Jain Education anal For Personal & Private Use Only wwwwwpainelibrary.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahAsaMjame uvehAsaMjame avahaTTasaMjame pamajaNAsaMjame maNasaMjame vaisaMjame kAyasaMjame, mANusattare NaM pavvae sattarasaekkavIse joyaNasae uI uccatteNaM pa0, sabvesipi NaM velaMdharaaNuvelaMdharaNAgarAINaM AvAsapavvayA sattarasaekavIsAI joyaNasayAI uI uccatteNaM pa0, lavaNe NaM samudde sattarasa joyaNasahassAI savvaggeNaM pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo sAtiregAiM sattarasa joyaNasahassAiM uDDe uppatittA tato pacchA cAraNANaM tiriA gatI pavattati, camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo tigichikUDe uppAyapavvae sattarasa ekavIsAI joyaNasayAI uDDe uccatteNaM pa0, balissa NaM asuriMdassa ruagiMde uppAyapavvae sattarasa ekkavIsAI joyaNasayAI uDDe uccatteNaM pa0, sattarasavihe maraNe pa0-AvIImaraNe ohimaraNe AyaMtiyamaraNe valAyamaraNe vasaTTamaraNe aMtosallamaraNe tabbhavamaraNe bAlamaraNe paMDitamaraNe bAlapaMDitamaraNe chaumatthamaraNe kevalimaraNe vehANasamaraNe giddhapiTThamaraNe bhattapaccakkhANamaraNe iMgiNimaraNe pAovagamaNamaraNe, suhumasaMparAe NaM bhagavaM suhumasaMparAyabhAve vaTTamANe sattarasa kammapagaDIo NibaMdhati taM0-AbhiNibohiyaNANAvaraNe suyaNANAvaraNe ohiNANAvaraNe maNapajavaNANAvaraNe kevalaNANAparaNe cakkhudaMsaNAvaraNe acakkhudaMsaNAvaraNe ohIdaMsaNAvaraNe kevaladasaNAvaraNe sAyAveyaNijaM jasokittinAmaM uccAgoyaM dANaMtarAyaM lAbhaMtarAyaM bhogaMtarAya uvabhogaMtarAyaM vIriaaMtarAyaM, imIse gaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiANaM neraiyANaM sattarasa paliovamAiM ThiI pa0, paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAiM ThiI pa0, chaTThIe puDhavIe atthegaiANaM jahaNNeNaM sattarasa sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiANaM sattarasa paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiANaM devANaM sattarasa paliovamAI ThiI pa0, mahAsukke kappe devANaM ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAI ThiI pa0, sahassAre kappe devANaM jahaNNeNaM sattarasa sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA sAmANaM susAmANaM Jain Education D onal For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17sapavAyAdhya. yAMge zrIsamavA- mahAsAmANaM paumaM mahApaumaM kumudaM mahAkumudaM naliNaM mahAnaliNaM poMDarIaMmahApoMDarIaM sukkaM mahAsukkaM sIhaM sIhakaMtaM sIhavIcaM bhA viraM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAI ThiI pa0,te NaM devA sattarasahiM addhamAsehiM ANamaMti zrIabhaya0 vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM sattarasahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiA vRttiH jIvA je sattarasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 17 // atha saptadazasthAnakaM, taca vyaktaM, navaramiha sthitisUtrebhyo'rvAg daza, tathA ajIvakAyAsaMyamo-vikaTasuvarNabahumUlyavastrapAtrapustakAdigrahaNaM, prekSAyAmasaMyamo yaH sa tathA, sa ca sthAnopakaraNAdInAmapratyupekSaNamavidhipratyupekSaNaM ivA, upekSA'saMyamo'saMyamayogeSu vyApAraNaM saMyamayogeSvavyApAraNaM vA, tathA apahRtyAsaMyamaH avidhinoccArAdInAM pariSThApanato yaH sa tathA, apramArjanA'saMyamaH-pAtrAderapramArjanayA'vidhipramArjanayA veti, manovAkAyAnAmasaMyamAsteSAmakuzalAnAmudIraNAnIti / asaMyamaviparItaH sNymH| velandharAnuvelandharAvAsaparvatasvarUpaM kSetrasamAsagAthAbhiravagantavyaM, etAzcaitAH-"desa joyaNasAhassA lavaNasihA cakkavAlao ruMdA / solasasahassa uccA sahassamegaMtu ogADhA // 1 // desUNamaddhajoyaNa lavaNasihovari dagaM tu kAladuge / atirega 2 parivaDDai hAyae vAvi // 2 // abhaMtariyaM velaM sAdharaMti lavaNodahissa nAgANaM / bAyAlIsasahassA dusattari sahassa bAhiriyaM // 3 // saTThI nAgasahassA dharati agge 1 dazayojanasahasrANi lavaNazikhA cakavAlato vistIrNA / SoDazasahasroccA sahasramekaM tvagADhA // 1 // dezonArghayojanaM lavaNazikhopari dakaM tu kAladvike / atirekamatireka parivardhate hIyate vA'pi // 2 // abhyantarAM velA dhArayanti lavaNodadhe gAnA / dvAcatvAriMzatsahasrANi dvisaptatiH sahasrANi bAhyAM // 3 // SaSThi nAgasahasrANi dhArayatti agre dakaM samudrakha / velandharANAmAvAsAH lavaNe catatasapu dikSu catvAraH // 4 // // 33 // Jain Educa For Personal & Private Use Only wwwjainelibrary.org Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N SURANGACASNA dagaM samudassa / velaMdhara AvAsA lavaNe ya caudisiM cauro // 4 // pubadisA aNukamaso gothubha 1 dagabhAsa 2 saMkha 3 * dagasImA 4 / gothubhe 1 sivae 2 saMkhe 3 maNosile 4 nAgarAyANo // 5 // aNuvelaMdharavAsA lavaNe vidisAsu saMThiA hai cauro / kakkoDe 1 vijuppame 2 kelAsa 3 'ruNappabhe 4 ceva // 6 // kakkoDaya kaddamae kelAsa'ruppabhettha naagraayaanno| bAyAlIsasahasse gaMtuM uyahimi savvevi // 7 // cattAri ya joyaNasae tIse kosaM ca uggayA bhUmI / sattarasa joyaNasae igavIse UsiA savve // 8 // " tti 'cAraNANaM'ti jaGghAcAraNAnAM vidyAcAraNAnAM ca 'tiritti tiryag rucakAdidvIpagamanAyeti, tiginchikUTa utpAtaparvato yatrAgatya manuSyakSetrAbhigamanAyotpatati, sa ceto'saGkhyAtatame'ruNodayasamudre dakSiNato dvicatvAriMzataM yojanasahasrANyatikramya bhavati, rucakendrotpAtaparvatastvaruNodayasamudra eva uttarato evameva bhavatIti, 'AvIImaraNe'tti A-samantAdvIcaya iva vIcayaH-AyurdalikavicyutilakSaNAvasthA yasmiMstadAvIci athavA vIciH-vicchedastadabhAvAdavIci, dIrghatvaM tu prAkRtatvAttadevaMbhUtaM maraNamAvIcimaraNaM-pratikSaNamAyurdravyavicaTanalakSaNaM, tathA'vadhiH-maryAdA tena maraNamavadhimaraNaM, yAni hi nArakAdibhavanibandhanatayA''yuHkarmadalikAnyanubhUya mriyate yadi punastAnyevAnubhUya mariSyati tadA tadavadhimaraNamucyate, tadvyApekSayA punastadhaNAvadhi / 1 pUrvadiganukramato gostUbhadakabhAsazaGkhadakasImAnaH / gostUbhazivazaGkhamanaHzilA nAgarAjAH // 4 // anuvelandharAvAsA lavaNe vidikSu catvAraH saMsthitAH / karkoTako vidyutprabhaH kailAso'rUNaprabhacaiva // 5 // karkoTakakardamakakailAso'ruNaprabho'tra rAjAnaH / dvAcalAriMzat sahastrANi gatvodadhau sarve // 6 // catvAri yojanazatAni triMzat koza codatA bhUmiH / saptadazayojanazatAni ekaviMzAnyucchritAH sarve // 7 // IRCLOCARLOCACANCER Jain Educationa l For Personal & Private Use Only ANTainelibrary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRttiH // 34 // yAvajjIvasya mRtatvAditi, tathA 'AyaMtiyamaraNe'tti AtyantikamaraNaM yAni nArakAdyAyuSkatayA karmadalikAnyanubhUya mriyate mRtazca na punastAnyanubhUya mariSyatIti, evaM yanmaraNaM taddravyApekSayA atyantabhAvitvAdAtyantikamiti, 'valAyamaraNe'tti saMyamayogebhyo valatAM - bhagnatratapariNatInA vratinAM maraNaM valanmaraNaM tathA vazena-indriyaviSayapAratantryeNa RtA - vAdhitA vazArttAH strigdhadIpakalikAvalokanAt zalabhavat tathA'ntaH - madhye manasItyarthaH zalyamiva zalyamaparAdhapadaM yasya so'ntaH zalyo - lajjAbhimAnAdibhiranAlocitAtI cArastasya maraNam antaHzalyamaraNaM, tathA yasmin bhave - tiryagUmanuSyabhavalakSaNe varttate jantustadbhava yogyamevAyurbaddhA punaH tatkSayeNa mriyamANasya yadbhavati tattadbha vamaraNaM, etaca tiryagamanuSyANAmeva na devanArakANAM teSAM teSvevotpAdAbhAvAditi, tathA bAlA iva bAlAH - avira - tAsteSAM maraNaM bAlamaraNa, tathA paNDitAH - sarvaviratAsteSAM maraNaM paNDitamaraNam, bAlapaNDitAH - dezaviratAsteSAM maraNaM bAlapaNDitamaraNaM, tathA udmasthamaraNam - akevalimaraNaM, kevalimaraNaM tu pratItaM, 'vehAsamaraNaM' ti vihAyasi - nyomani bhavaM vaihAyasaM vihAyo bhavatvaM ca tasya vRkSazAkhAdyuddhaddhatve sati bhAvAt, tathA gRddheH- pakSivizeSairupalakSaNatvAcchakuni kAzivAdibhizca spRSTaM - sparzanaM yasmiMstadgutraspRSTam athavA gRbhrANAM bhakSyaM pRSThamupalakSaNatvAdudarAdi yatra tadgubhrapRSTham, idaM ca karikara bhAdizarIra madhyapAtAdinA gRdhrAdibhirAtmAnaM bhakSayato mahAsattvasya bhavati, tathA bhaktasya - bhojanasya yAvajIvaM pratyAkhyAnaM yasmiMstattathA idaM ca trividhAhArasya caturvidhAhArasya vA niyamarUpaM sapratikarma ca bhaktaparijJeti For Personal & Private Use Only 17 samavAyAdhya. 1138 11 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadrUDham, tathA iGgyate pratiniyatadeza eva ceSTyate'syAmanazanakriyAyAmitIGginI tayA maraNamiGginImaraNam, taddhi caturvidhAhArapratyAkhyAturniSpratikarmazarIrasyeGgitadezAbhyantaravarttina eveti, tathA pAdapasyevopagamanam-avasthAna yasmin tatpAdapopagamanaM tadeva maraNamiti vigrahaH, idaM ca yathA pAdapaH kvacit kathaJcid nipatitaH samamasamamiti |cAvibhAvayannizcalamevAste tathA yo varttate tasya tadbhavatIti / tathA sUkSmasamparAyaH upazamakaH kSapako vA sUkSmalobhaka pAyakiTTikAvedako bhagavAna-pUjyatvAt sUkSmasamparAyabhAve vartamAnaH-tatraiva guNasthAnake'vasthitaH nAtItAnAgata4 sUkSmasamparAyapariNAma ityarthaH saptadaza karmaprakRtIrnibabhAti viMzatyuttare bandhaprakRtizate'nyA na banAtItyarthaH, pUrvatara-1 guNasthAnakeSu bandhaM pratItya tAsAM vyavacchinnatvAt, tathoktAnAM saptadazAnAM madhyAdekA sAtAprakRtirupazAntamohAdiSu / bandhamAzrityAnuyAti, zeSAH SoDazehaiva vyavacchidyante, yadAha-"nANaM 5tarAya 10 dasagaM daMsaNa cattAri 14 ucca 15 jasakittI 16 / eyA solasapayaDI suhumakasAyaMmi vocchinnA // 1 // " sUkSmasamparAyAtpare na banantItyarthaH, sAmAnAdIni saptadaza vimAnAnAM nAmAnIti // 17 // aTThArasavihe baMbhe paM0 taM0-orAlie kAmabhoge Neva sayaM maNeNaM sevai novi aNNaM maNeNaM sevAvei maNeNaM sevaMtaM pi aNNaM na samaNujANAi orAlie kAmabhoge Neva sayaM vAyAe sevai novi aNNaM vAyAe sevAvei vAyAe sevaMtaMpi aNNaM na samaNujANAi orAlie kAmabhoge Neva sayaM kAyeNaM sevai Novi ya'NaM kAraNaM sevAvei kAraNaM sevaMtaMpi aNNaM na sa maNujANAi, divve Jain Education For Personal & Private Use Only R elibrary.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge 18 samavAyAdhya zrIabhaya0 vRttiH HOSANSARASHASGS kAmabhoge Neva seyaM maNeNaM sevai Novi aNNaM maNeNaM sevAvei maNeNaM sevaMtaMpi aNNaM na samaNujANAi divve kAmabhogeNeva sayaM vAyAe sevai Novi aNNaM vAyAe sevAvei vAyAe sevaMtaMpi aNNaM na samaNujANAi divve kAmabhoge Neva sayaMkAeNaM sevai Novi aNNaM kAraNaM sevAvei kAraNaM sevaMtaMpi aNNaM na samaNujANAi, arahato NaM arihanemissa aTThArasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthA, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM sakhuDyaviattANaM aTThArasa ThANA pa0 taM-vayachakkaM 6 kAyachakkaM 12, akappo 13 gihibhAyaNaM14 / paliyaMka 15 nisijjA 16 ya, siNANaM 17 sobhavajaNaM 18||1||aayaarss NaM bhagavato sacUliAgassa aTThArasa payasahassAI payaggeNaM pa0, baMbhIe NaM livIe aTThArasavihe lekhavihANe pa0 taM0-babhI javaNI liyaudosA UrioM kharoTiokharasAvioM pahArAiyA uccattarI akUkharapuTTiyoM bhogavayatAM veNatiyA~ NiNhaiyoM aMkalivi gaNialivI gaMdhavalivI bhUyalivi AdaMsaliMvI mAhesarIlivI dAmilivI boliMdilivI, atthinatthippavAyassa NaM puvvassa aTThArasa vatthU pa0, dhUmappabhAe NaM puDhavIe aTThArasuttaraM joyaNasayasahassaM bAhaleNaM pa0, posAsADhesu NaM mAsesu sai ukkoseNaM aTThArasamuhutte divase bhavai sai ukkoseNaM aTThArasamuhuttA rAtI bhavai, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM aTThArasa sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM aTThArasa paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiANaM devANaM aTThArasa paliovamAiM ThiI pa0, sahassAre kappe devANaM ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamAI ThiI pa0, ANae kappe devANaM atthegaiyANaM jahaNNeNaM aTThArasa sAgarovamAI ThiI pa0, je devA kAlaM sukAlaM mahAkAlaM aMjaNaM riTaM sAlaM samANaM dumaM mahAdumaM visAlaM susAlaM paumaM paumagummaM kumudaM kumudagumma naliNaM naliNagummaM puMDarIaM puMDarIyagummaM sahassAravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM aTThArasa sAgarovamAI // 35 // For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAUSANDSAMROSAROSADSO NGS ThiI pa0 te NaM devA NaM aTArasehiM addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA usasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM aTThArasavAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiyAM je aTThArasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujhissaMti mucissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 18 // athASTAdazasthAnakama, iha cASTau sUtrANi sthitisUtrebhyo'rvA sugamAni ca, navaraM 'batti brahmacarya yathaudArikakAmabhogAn-manuSyatiryakasambandhiviSayAn tathA divyakAmabhogAn-devasambandhina ityarthaH / tathA 'sakhuDDagaviyatANaM ti saha kSudrakairvyaktaizca ye te sakSudrakavyaktAH teSAM, tatra kSudrakA-vayasA zrutena vA'vyaktAH, vyaktAstu ye vayaHzrutAbhyAM pariNatAH, sthAnAni-parihArasevAzrayavastUni 'vrataSaTkaM' mahAvratAni rAtribhojanaviratizca 'kAyaSadkaM' pRthivIkAyAdi, akalpaH-akalpanIyapiNDazayyAvastrapAtrarUpaH padArthaH, 'gRhibhAjanaM'sthAlyAdiH paryako-maJcakAdi niSadyAstriyA sahAsanaM 'snAnaM' zarIrakSAlanaM 'zobhAvarjanaM' prtiitN| tathA 'AcArasya' prathamAGgasya sacUlikAkasya-cUDAsamanvitasya, tasya piNDaiSaNAdyAH paJca cUlAH dvitIyazrutaskandhAtmikAH sa ca navabrahmacaryAbhidhAnAdhyayanAtmakaprathamazrutaskandharUpaH, tasyaiva cedaM padapramANaM na cUlAnAM, yadAha-"navabaMbhaceramaio aTThArasa payasahassIo veo| havai ya sapaMcacUlo bahubahutarao payaggeNaM // 1 // " tti,yacca sacUlikAkasseti vizeSaNaM tattasya cUlikAsattApratipAdanArtha, na tu padapramA 1 navabrahmacaryamayo'STAdazapadasAhaniko vedaH / bhavati ca sapazcacUlo bahubahutarakaH padApreNa // 1 // dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge 19 samavAyAdhya. zrIsamavA- NAbhidhAnArtha, yato'vAci nandITIkAkRtA-'aTThArasapayasahassANi puNa paDhamasuyakhaMdhassa navabaMbhaceramaiyassa pamANaM, vicittatthANi ya suttANi gurUvaesao tesiM attho jANiyabvotti, padasahasrANIha yatrArthopalabdhistatpadaM, 'padANezrIabhayA ti padaparimANeneti, tathA 'baMbhi'tti brAhmI-Adidevasya bhagavato duhitA brAhmI vA-saMskRtAdibhedA vANI tAmAvRttiH zritya tenaiva yA darzitA akSaralekhanaprakriyA sA brAhmIlipiH atastasyA brAyA lipeH 'Na' mityalaGkAre lekho-lekhanaM // 36 // tasyA vidhAnaM-bhedo lekhavidhAnaM prajJaptaM, tadyathA-baMbhItyAdi, etatvarUpaM na dRSTamiti na drshitN| tathA yalloke yathA sti yathA vA nAsti athavA syAdvAdAbhiprAyastattadevAsti nAsti vetyevaM pravadaMtItyastinAstipravAdaM, tacca caturtha pUrvaM tasya, tathA dhUmaprabhA paJcamI aSTAdazottaraM aSTAdazayojanasahasrAdhikamityarthaH, 'bAhalyena' piNDena, 'posAsADhe'tyAderevaM yojanA-ASADhamAse 'saI' iti sakRdekadA karkasaGkrAntAvityarthaH utkarSeNa-utkarSato'STAdazamuhUrto divaso bhavati, SaTtriMzaghaTikA ityarthaH, tathA pauSamAse sakRditi-makarasaGkrAntau rAtrizcaivaMvidheti, kAlasukAlAdIni viMzatirvimAnAni // 18 // egUNavIsaM NAyajjhayaNA paM0 20-ukkhittaNAeM saMghADe, aMDe kumme a selaai / tuMbe a rohiNI mallI, mAgaMdI caMdimAti a // 1 // dAvaIve udagaNAeM, maMDukke tettalI ia| naMdiphaile avarakaMkA. AINe susamA ia||2|| avare apoNDarIe, joe egUNavI__ sme| jaMbUddIve NaM dIve sUriA ukkoseNaM egUNavIsa joyaNasayAI uDamaho tavayaMti, sukkeNaM mahaggahe avareNaM udie samANe egUNavIsaM NakkhattAI samaM cAraM carittA avareNaM atthamaNaM uvAgacchai, jaMbuddIvassa NaM dIvassa kalAo egUNavIsaM cheaNAo pa0, egUNavIsaM // 36 // dan Education International For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titthayarA agAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA NaM agArAo aNagAriaMpavvaiA, imIse rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiANaM neraiANaM egUNavIsa paliovamAI ThiI pa0, chaTThIe puDhavIe atthegaiANaM neraiyANaM egUNavIsasAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiANaM egUNavIsapaliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM egUNavIsaM paliovamAiM ThiI pa0, ANayakappe atthegaiANaM devANaM ukkoseNaM egUNavIsasAgarovamAI ThiI pa0, pANae kappe atthegaiANaM devANaM jahaNNeNaM egUNavIsasAgarovamAI ThiI pa0, je devA ANataM pANataM NataM viNataM ghaNaM susiraM iMdaM iMdokaMtaM iMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesiNaM devANaM ukkoseNaM egUNavIsasAgarovamAiM ThiI pa0, teNaM devA egUNavIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA, tesi NaM devANaM egUNavIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je egUNavIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANaM aMtaM karissaMti // sUtraM 19 // athaikonaviMzatitamasthAnaM, tatra sthitisUtrebhyaH paJca sUtrANi sugamAni ca, navaraM jJAtAni-dRSTAntAstatpratipAdakAnyadhyayanAni SaSThAGgaprathamazrutaskandhavartIni, 'ukkhitte'tyAdi sArddha rUpakadvayam, idaM ca SaSThAGgAdhigamAdavaseya-2 miti, tathA 'jaMbuddIve NaM' ityAdau bhAvanA-sUryoM khasthAnAdupari yojanazataM tapato'dhazcASTAdaza zatAni, tatra ca samabhUtale'STau bhavanti, daza cAparavidehe jagatIpratyAsannadeze, jambUdvIpAparavidehe hi nimnIbhavat kSetramantime vijayadvArasya deze adholokadezamadhigatamiti, dvIpAntarasUryAstUr3e zatamadho'STazatAni, kSetrasya samatvAditi, tathA zukrasUtre 'nakkha sa. Jain Education inlemaina For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRti: // 37 // tAI' ti vibhaktipariNAmAnnakSatraiH samaM saha cAraM caraNaM caritvA - vidhAyeti, tathA 'kalAo'tti 'paMcasae chabbIse chacca kalA vitthaDaM bharahavAsa' mityAdiSu jambUdvIpagaNiteSu yAH kalA ucyante tA yojanasyaikonaviMzatibhAgacchedanAH, ekonaviMzatibhAgarUpA iti bhAvaH, 'agAramajjhe vasitta'tti agAraM - gehaM adhikaM - Adhikyena cirakAlaM rAjyaparipAlanataH A-maryAdayA nItyA vasitvA - uSitvA tatra vAsaM vidhAyeti, adhyeSTayA pratrajitAH, zeSAstu paJca kumArabhAva evetyAha ca - "vIraM ariTThanemiM pAsaM malliM ca vAsupujaM ca / ee mottUNa jiNe avasesA Asi rAyANo // 1 // " ti // vIsaM asamAhiThANA paM0 taM0 - davadavacAri yAvi bhavai apamajjiyacAri Avi bhavaI duppamajiyacAri Avi bhavai atirittasajjAsaNie~ rAtiNiaparibhAsau therovaghAie~ bhUovaghAie~ saMjalaNe kohaNe piTTimaMsiMeM abhikkhaNaM 2 ohAraittA bhavaI NavANaM adhikaraNANaM aNuppaNNANaM uppAttA bhavaI porANANaM adhikaraNANaM khAmiaviusaviANaM puNeodIrettA bhavai sasarakkhapANipAaiM akAlasajjhAyakArae yAvi_bhavaii~ kala kare sadakare jhaMjhakareM sUrappamANabhoI esaNA'samite Avi bhavai, muNisuvva NaM arahA vIsaM dhaNUiM uDDuM uccatteNaM hotthA, savvevia NaM ghaNodahI vIsaM joyaNasahassAiM bAhalleNaM pa0, pANayassa NaM deviMdassa devaraNNo vIsaM sAmANiasAhassIo pa0, NapuMsayaveyaNijassa NaM kammassa vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo baMdhuo baMdhaThiI pa0, paccakkhANassa NaM puvvassa vIsaM vatthU, ussappiNiosappiNimaMDale vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo kAlo pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM vIsaM paliovamAI ThiI pa0, chaDIpa puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM vIsaM sAgarovamAI ThiI 10, For Personal & Private Use Only 19 sama vAyAdhya. // 37 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Ira 66 asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM vIsaM palio mAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM vIsaM paliovamAiM ThiI pa0, pANate kappe devANaM ukkoseNaM vIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, AraNe kappe devANaM jahaNNeNaM vIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA sAyaM visAyaM suvisAyaM siddhatthaM uppalaM bhittilaM tigicchaM disAsovatthiyaM palaMbaM ruilaM puSpaM supuSkaM pupphAvattaM pupphapabhaM puppharkataM pupphavaNNaM pupphalesaM pupphajjhayaM pupphasiMgaM pupphasiddhaM pupphuttaravarDisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM vIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA vIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA, siNaM devANaM vIsAe vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai, saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je vIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 20 // atha viMzatitamasthAne kiJcillikhyate, tatra sthitisUtrebhyo'rvAk sapta sUtrANi, tatra samAdhAnaM samAdhiH - cetasaH svAsthya mokSamArge'vasthAnamityarthaH na samAdhirasamAdhistasyAH sthAnAni - AzrayabhedAH paryAyA vA asAmAdhisthAnAni, tatra 'davadavacArittiyo hi drutaM drutaM carati gacchati so'nukaraNazabdato davadavacArItyucyate, cApItyuttarAsamAdhisthAnApekSayA samuccayArthaH, bhavatIti prasiddhaM, sa ca drutaM drutaM saMyamAtmanirapekSo brajannAtmAnaM prapatanAdibhirasamAdhau yojayati anyAMzca sattvAn bhannasamAdhau yojayati, sattvavadhajanitena ca karmmaNA paraloke'pyAtmAnamasamAdhau yojayati, ato drutagantRtvamasamAdhikAraNatvAdasamAdhisthAnam, evamanyatrApi yathAyogamavaseyaM 1, tathA apramArji For Personal & Private Use Only anelibrary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 20 samavAyAdhya. yAMge zrIabhaya0 vRttiH // 38 // tacArI 2 duSpramArjitacArI ca 3 sthAnaniSIdanatvagvartanAdiSvAtmAdivirAdhanAM labhate, tathA'tiriktA-atipramANA zayyA-vasatirAsanAni ca-pIThakAdIni yasya santi so'tiriktazayyAsanikaH, sa ca atiriktAyAM zayyAyAM ghaDyazAlAdirUpAyAmanye'pi kArpaTikAdaya Avasanti iti taiH sahAdhikaraNasambhavAdAtmaparAvasamAdhau yojayatIti, evamAsanAdhikyenApi vAcyamiti 4, tathA 'rAnikaparIbhASI' AcAryAdipUjyapuruSaparAbhavakArI, sa cAtmAnamanyAMzcAsamAdhau yojayatyeva 5, tathA sthavirA-AcAryAdiguravaH tAnAcAradoSeNa zIladoSeNa ca jJAnAdibhirvopahantI| tyevaMzIlaH sa eva ceti sthaviropaghAtikaH 6, tathA bhUtAni-ekendriyAstAnanarthata upahantIti bhUtopaghAtikaH 7, tathA sajvalatIti sajvalanaH-pratikSaNaroSaNaH 8, tathA krodhanaH-sakRt kruddho'tyantakruddho bhavati 9, tathA pRSThimAMsAzikaH-parAGmukhasya parasyAvarNavAdakArI 10, 'abhikkhaNaM abhikkhaNaM ohArayitta'tti abhIkSNamabhIkSNamavadhArayitA-zaGkitasyApyarthasya niHzaGkitasyaivamevAyamityevaM vaktA, athavA'vahArayitA-paraguNAnAmapahArakArI, yathA adAsAdikamapi paraM bhaNati-dAsastvaM caurastvamityAdi 11, tathA'dhikaraNAnAM-kalahAnAM yatrAdInAM votpAdayitA 12, 'porANANaM'ti purAtanAnAM kalahAnAM kSamitavyavazamitAnAM-marSitatvenopazAntAnAM punarudIrayitA bhavati 13, tathA 'sarajaskapANipAdo' yaH sacetanAdirajoguNDitena hastena dIyamAnAM bhikSAM gRhNAti, tathA yo'sthaNDilAdeH sthaNDilAdau sAmanna pAdau pramArTi athavA yastathAvidhe kAraNe ('sati) sacittAdipRthivyAM kalpAdinA'nanta // 38 // andrea For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAritAyAmAsanAdi karoti sa sarajaskapANipAda iti 14, tathA akAlakhAdhyAyAdikArakaH pratItaH 15, tathA|| 'kalahakaraH' kalahahetubhUtakartavyakArI 16, tathA 'zabdakaraH' rAtrau mahatA zabdenollApakhAdhyAyAdikArako gRhasthabhASAbhASako vA 17, tathA 'jhamjhAkaro' yena yena gaNasya bhedo bhavati tattatkaro, yena vA gaNasya manoduHkhaM samutpa-| dyate tadbhASI 18, tathA 'sUrapramANabhojI' sUryodayAdastamayaM yAvadazanapAnAdyabhyavahArI 19, eSaNAasamitazcApi bhavati-aneSaNAM na pariharati, preritazcAsau sAdhubhiH kalahAyate, tathA'neSaNIyamapariharan jIvoparodhe varttate, evaM cAtmaparayorasamAdhikaraNAdasamAdhisthAnamidaM viMzatitamamiti 20 / tathA ghanodadhayaH-saptapRthivIpratiSThAnabhUtAH, sAmAnikAH-indrasamAnarddhayaH sAhasyaH-sahasrANi, bandhato-bandhasamayAdArabhya bandhasthitiH sthitibandha ityarthaH, pratyAkhyAnanAmakaM pUrva navama, sAtAdIni caikaviMzatirvimAnanAmAnIti // 20 // ekavIsaM sabalA paNNattA, taMjahA-hatthakammaM karemANe sabaile mehuNaM paDisevamANe saMbale rAibhoaNaM bhuMjamANe sabaile AhAkammaM bhuMjamANe saMbale sAgAriyaM piMDaM bhuMjamANe sabaile uddesiyaM kIyaM Aha1 dijamANaM bhuMjamANe sarvale abhikkhaNaM paDiyAikkhettA NaM bhuMjamANe sabaile aMto chaNhaM mAsANaM gaNAo gaNaM saMkamamANe sabaile aMto mAsassa tao dagaleve karemANe sabaile aMto mAsassa tao mAIThANe sevamANe saMbale rAyapiMDaM bhuMjamANe sabaile AuTTiAe pANAivAyaM karemANe sabaile AuTTiAe musAvAyaM vadamANe saMbale AuTTiAe adiNNAdANaM giNhamANe sabaile AuTTiAe aNaMtarahiAe puDhavIe ThANaM vA nisIhiyaM vA din Education For Personal & Private Use Only Vinelibrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 21 samavAyAdhya. zrIabhaya0 vRttiH // 39 // ALSORROCROSORROREOGA cetemANe saMbaile evaM AuTTiA cittamaMtAe puDhavIe evaM AuTTiA cittamaMtAe silAe kolAvAsaMsi vA dArue ThANaM vA sija vA nisIhiyaM vA cetemANe sabaile jIvapaiTThie sapANe sabIe saharie sauttine paNagadagamaTTImakkaDAsaMtANae tahappagAre ThANaM vA sijaM vA nisIhiyaM vA cetemANe saMbale AuTTiAe mUlabhoaNaM vA kaMdabhoaNaM vA tayAbhoyaNaM vA pavAlabhoyaNaM vA puSphabhoyaSaM vA phalabhoyaNaM hariyabhoyaNaM vA bhuMjamANe sabaile aMto saMvaccharassa dasa dagaleve karemANe sabaile aMto saMvaccharassa dasa mAiThANAi sevamANe sabaile abhikkhaNaM 2 sItodayaviyaDavagyAriyapANiNA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhittA bhuMjamANe saMbaMle / NijaTTibAdarassa NaM khavitasattayassa mohaNijassa kammassa ekavIsa kammaMsA saMtakammA pa0 taM0-apaJcakkhANakasAe kohe apaccakkhANakasAe mANe apaJcakkhANakasAe mAyA apaJcakkhANakasAe lobhe paccakkhANAvaraNakasAe kohe paccakkhANAvaraNakasAe mANe paJcakkhA.NAvaraNakasAe mAyA paJcakkhANAvaraNakasAe lobhe itthivede puMvedeNapuMvede hAse arati rati bhaya soga duguMchA / ekamekkAe NaM osappiNIe paMcamachaTThAo samAo ekkavIsaM ekavIsaM vAsasahassAI kAleNaM pa020-dasamA samasamA, egamegAe NaM ussappiNIe paDhamabitiAo samAo ekavIsaM ekavIsaM vAsasahassAI kAleNaM pa0 taM-dasamasamAe dasamAe ya, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atyagaiyANa . neraiyANa ekavIsapaliovamAI ThiI pa0, chaTThIe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM ekavIsa sAMgarovamAI ThiI 10, asurakumA rANaM devANaM atyaMgaiyANaM egavIsapaliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM ekavIsaM paliovamAI ThiI 50, AraNe kappe devANaM ukkoseNaM ekavIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0. accute kappe devANaM jahaNNeNaM ekkavIsa sAgarovamAI ThiI pa0, je devA sirivacchaM siridAmakaMDaM malaM kiTTa cAvoNNataM araNNavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM 4 // 39 // For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA ekkavIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA. sesi NaM devA ekavIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiA jIvA je ekavIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 21 // athaikaviMzatitamasthAnakaM, tatra catvAri sUtrANi sthitisUtrairvinA sugamAni, navaraM zabalaM-karbura cAritraM yaH kriyAvizeSairbhavati te zabalAstadyogAtsAdhavo'pi, te evaM-tatra hastakarma-vedavikAravizeSa kurvannupalakSaNatvAtkArayan vA zabalo bhavatyekaH 1 evaM maithunaM pratisevamAno'tikramAdibhistribhiH prakAraiH2 tathA rAtribhojanaM divAgRhItaM divAbhuktamityAdibhizcaturbhirbhaGgakairatikramAdibhizca bhujAnaH 3 tathA AdhAkarma 4 sAgArikaH-sthAnadAtA tapiNDaM 5 auddezikaM krItamAhRtya dIyamAnaM(ca) bhujAnaH upalakSaNatvAtpAmicAcchedyAnisRSTagrahaNamapIha draSTavyamiti 6, yAvatkaraNopAttapadAnyevamarthato'vagantavyAni, abhIkSNaM 2 pratyAkhyAyAzanAdi bhuJjAnaH 7 antaH SaNNAM mAsAnAmekato gaNAdgaNamanyaM saGkrAman 8 antarmAsasya trInudakalepAn kurvan , udakalepazca nAbhipramANajalAvagAhanamiti, 9, antarmAsasya trINi mAyAsthAnAni, sthAnamiti-bhedaH 10, rAjapiNDaM bhujAnaH 11, AkuTyA prANAtipAtaM kurvan , upetya pRthivyAdikaM hiMsannityarthaH 12, AkuTTayA mRSAvAdaM vadan 13, adattAdAnaM gRhan 14, AkuTTayaivAnantarhitAyAM pRthivyAM sthAnaM vA naiSedhikaM vA cetayan kAyotsarga khAdhyAyabhUmi vA kurvannityarthaH 15 evamAkuTTayA Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH // 40 // sasnigdhasarajaskAyAM pRthivyAM sacittavatyAM zilAyAM leSTau vA kolAvAse dAruNi, kolA-ghuNAH teSAmAvAsaH 16 122 samaanyasmiMzca tathAprakAre saprANe sabIjAdau sthAnAdi kurvan 17 AkuTTayA mUlakandAdi bhuJjAnaH 18 antaH saMvatsarasya vAyAdhya. dazodakalepAn kurvan 19 tathA'ntaH saMvatsarasya daza mAyAsthAnAni ca 20 tathA abhIkSNaM-paunaHpunyena zItodakalakSaNaM yadvikaTaM-jalaM tena vyApArito-vyApto yaH pANiH-hastaH sa tathA tenAzanaM pragRhya bhuJjAnaH zabalaH ityekaviMzatitamaH 21 // tathA nivRttivAdarasya-apUrvakaraNasyASTamaguNasthAnavarttina ityarthaH, NaM vAkyAlaGkAre, kSINaM saptakam-anantAnubabandhicatuSTayadarzanatrayalakSaNaM yasya sa tathA, tasya mohanIyasya karmaNaH ekaviMzatiH karmAzA-apratyAkhyAnAdikaSAyadvAdazanokaSAyanavakarUpA uttaraprakRtayaH satkarma-sattAvasthaM karma prajJasamiti, tathA zrIvatsaM zrIdAmagaNDaM mAlyaM kRSTiM cAponnataM AraNAvataMsakaM ceti SaD vimAnanAmAnIti // 21 // bAvIsa parIsahA pa0 ta0-digiMgachAparIsaMhe pivAsAparIsaMhe sItaparIsahe usiNaparIsa~he daMsamasagaparIsa~he acelaparIsaMhe araiparIsahe itthIparIsa~he cariAparIsaMhe nisIhiyAparIsaMhe sijAparIsahe akkosaparIsahe vahaparIsahe jAyaNAparIsahe alAmaparIsahe rogaparIsahe taNaphAsaparIsahe jalaparIsa~he sakkArapurakAraparIsahe paNNAparIsahe aNNANaparIsahe dasaNaparIsahe, diDhivAyassa NaM bAvIsaM suttAI chinnacheyaNaiyAI sasamayasuttaparivADIe bAvIsaM suttAiM achinnacheyaNaiyAI AjIviyasuttaparivADIe bAvIsaM suttAI tikaNaiyAiM terAsiasuttaparivADIe bAvIsa suttAI caukkaNaiyAiM samayasuttaparivADIe, bAvIsavihe poggalapariNAme pa0 taM0-kAla AAAA545453 // 40 // For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaNNapariNAme nIlavaNNapariNAme lohiyavaNNapariNAma hAliddavaNNapariNAme sukkilavaNNapariNAme sunbhigaMdhapariNAme dunbhigaMdhapariNAme tittarasapariNAme kaDuyarasapariNAma kasAyarasapariNAma aMbilarasapariNAma mahurarasapariNAme kakkhaDaphAsapariNAme mauyaphAsapariNAme guruphAsapariNAme lahuphAsapariNAme sItaphAsapariNAma usiNaphAsapariNAme NiddhaphAsapariNAme lukkhaphAsapariNAme agurulahuphAsapariNAme gurulahuphAsapariNAme, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM bAvIsaM paliovamAiM ThiI 50, chaTThIe puDhavIe ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, ahesattamAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atyaMgaiyANaM bAvIsaM paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM bAvIsaM paliovamAI ThiI pa0, acute kappe devANaM bAvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, heTimaheTimagevejagANaM devANaM jahaNNeNaM bAvIsa sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA mahiyaM visUhiyaM vimalaM pabhAsaM vaNamAlaM acutavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA NaM bAvIsAe addhamAsaeNaM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA, tesi NaM devANaM bAvIsa vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je bAvIsaM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 22 // dvAviMzatitamaM tu sthAnaM prasiddhArthameva, navaraM sUtrANi SaT sthiterAka, tatra mArgAcyavananirjarAtha pariSadyante iti parISahAH, 'digichatti bubhukSA saiva parISaho diginchAparISaha iti, sahanaM cAsya maryAdAnullabanena, evamanyatrApi 1, tathA pipAsA-tRT 2 zItoSNe pratIte 3-4 tathA daMzAzca mazakAzca daMzamazakA ubhaye'pyete caturindriyA mahattvA For Personal & Private Use Only wrimainelibrary.org Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 samavAyAdhya. zrIsamavA- mahatvakRtazcaiSAM vizeSo'thavA daMzo-daMzanaM bhakSaNamityarthaH, tatpradhAnA mazakA daMzamazakAH, ete ca yUkAmatkuNamatko yAMge TakamakSikAdInAmupalakSaNamiti 5 tathA celAnAM-vastrANAM bahudhananavInAvadAtasupramANAnAM sarveSAM vA'bhAvaH acezrIabhaya0 latvamityarthaH 6 aratiH mAnaso vikAraH 7 strI pratItA 8 'caryA' grAmAdiSvaniyatavihAritvaM 9 'naSedhikI' sopadravRciH vetarA ca khAdhyAyabhUmiH 10 zayyA' manojJAmanojJavasatiH saMstArako vA 11 'Akrozo' durvacanaM 12 'vadho| // 41 // yaSTayAditADanaM 13 'yAcanA' bhikSaNaM tathAvidhe prayojane mArgaNaM vA 14 alAbharogau pratItau 16 tRNasparzaH saMstArakA bhAve tRNeSu zayAnasya 17 'jalaH' zarIravastrAdimalaH 18 satkArapuraskArau ca vastrAdipUjanAbhyutthAnAdisaMpAdanena satkAreNa vA puraskaraNaM-sanmAnanaM satkArapuraskAraH 19 jJAnaM-sAmAnyena matyAdi kvacidajJAnamiti zrUyate 20 darzanaMsamyagdarzanaM, sahanaM cAsya kriyAdivAdinAM vicitramatazravaNe'pi nizcalacittatayA dhAraNaM 21 'prajJA' khayaM vimarzapUrvako vastuparicchedo matijJAnavizeSabhUta iti 22 / 'dRSTivAdo' dvAdazAGgaH, sa ca paJcadhA-parikarma 1 sUtra 2 pUrvagata 3 prathamAnu-10 yoga 4 cUlikA 5 bhedAt , tatra dRSTivAdasya dvitIye prasthAna dvAviMzatiH sUtrANi, tatra sarva dravyaparyAyanayAdyarthasUcanAt sUtrANi, 'chinnaccheyaNaiyAIti iha yo nayaH sUtraM chinnaM chedenecchati sa chinnachedanayaH yathA 'dhammo maMgalamukkaTTha'mityAdi lA zlokaH sUtrArthataH chedanayasthito na dvitIyAdizlokAnapekSate, ityevaM yAni sUtrANi chinnachedanayavanti tAni chinnachedananAyikAni, tAni ca khasamayA-jinamatAzritA yA sUtrANAM paripATi:-paddhatistasyAM skhasamayaparipATyAM bhavanti tayA // 41 // For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA bhavantIti, tathA 'achinnaccheyaNaiyAI ti iha yo nayaH sUtramacchinnaM chedenecchati so'cchinnachedanayo yathA 'dhammo maMgalamukkahamityAdizloko'rthato dvitIyAdizlokamapekSamANa ityevaM yAnyacchinnacchedanayavanti tAnyachinnacchedanayikAni tAni cA''jIvikasUtraparipATyA-gozAlakamatapratibaddhasUtrapaddhattyAM tayA vA bhavanti,akSararacanAvibhAgasthitAnapyarthato|'nyo'nyaM prekSamANAni bhavantIti bhAvanA, tathA 'tikaNaiyAIti nayatrikAbhiprAyAcintyante yAni tAni nayatrikavantIti trikanayikAnItyucyante, trairAzikasUtraparipATyA' iha trairAzikA gozAlakamatAnusAriNo'bhidhIyante, yasmAtte sarva vyAtmakamicchanti, tadyathA-jIvo'jIvo jIvAjIvazceti, tathA loko'loko lokAlokazcetyAdi, nayacintAyAmapi te trividhanayamicchanti, tadyathA-dravyAstikaH paryAyAstikaH ubhayAstikazceti, etadeva nayatrayamAzritya trikanayikAnItyuktamiti, tathA 'caukkanaiyAIti nayacatuSkAbhiprAyAttaizcintyante yAni tAni catuSkanayikAni, nayacatuSkaM caivaMnaigamanayo dvividhaH-sAmAnyagrAhI vizeSagrAhI ca, tatra yaH sAmAnyagrAhI sa sanahe'ntarbhUto vizeSagrAhI tu vyavahAre, tadevaM saGgrahavyavahAraRjUsUtrAH zabdAditrayaM caika eveti catvAro nayA iti, 'khasamaye'tyAdi tathaiveti, tathA pudgalAnAm-aNvAdInAM pariNAmo-dharmaH pudgalapariNAmaH, sa ca varNapaJcakagandhadvayarasapaJcasparzASTakabhedAviMzatidhA, tathA gurulaghuragurulaghu iti bhedadvayakSepAd dvAviMzatiH, tatra gurulaghu dravyaM yattiryaggAmi vAyvAdi aguruladhuryat sthiraM siddhikSetraM ghaNTAkAravyavasthitajyotiSkavimAnAdIti, tathA mahitAdIni SaD vimAnanAmAni // 22 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only olinelibrary.org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 samavAyAdhya. zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 42 // tevIsaM suyagaDajjhayaNA pa0, taM0-samae vetAlie uvasaggapariNI thIpariNA~ narayavibhattI mahAvIrathuI kusIlaparibhAsie~ virie dhamme samAhI magge samosaraNe AhattahieM gaMthe jamaIe gAthA puMDarIe' kiriyAThANI AhArapariNo apaJcakkhANakirioM aNagArasuyaM addaIjaM NAlaMdaIjaM, jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse NaM osappiNIe tevIsAe jiNANaM sUruggamaNamuhuttaMsi kevalavaranANadaMsaNe samuppaNNe, jaMbuddIve NaM dIve imIse NaM osappiNIe tevIsaM titthakarA pubvabhave ekkArasaMgiNo hotyA taM0-ajita saMbhava abhiNaMdaNa sumaI jAva pAso vaddhamANo ya, usame gaM arahA kosalie codasapuvI hotthA, jaMbuddIve NaM dIve imIse osappiNIe tevIsaM titthaMkarA puvvabhave maMDalirAyANo hotthA taM0-ajita saMbhava abhiNaMdaNa jAva pAso vaddhamANo ya, usame NaM arahA kosalie pubvabhave cakkavaTTI hotthA, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM tevIsaM paliovamAI ThiI 50, ahesattamAe NaM puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM tevIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM tevIsaM paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANANaM devANaM atyaMgaiyANaM tevIsaM paliovamAI ThiI pa0, heTimamajjhimagevijANaM devANaM jahaNNaNaM tevIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, je devA hedvimagevejayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM tevIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA tevIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA, tesiNaM devANaM tevIsAe vAsasahassehiM AhAraTre samuppajai. saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je tevIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti mucissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 23 // // 42 // dain Education URL For Personal & Private Use Only I nelibrary.org Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trayoviMzatisthAnakaM sugamameva, navaraM catvAri sUtrANi arvAk sthitisUtrebhyaH, tatra sUtrakRtAGgasya prathame zrutaskandhe SoDazAdhyayanAni dvitIye sapta, teSAM cAnvarthastadadhigamAdhigamya iti // 23 // cauvvIsaM devAhidevA pa0 taM0-usabhaajitasaMbhavaabhiNaMdaNasumaipaumappahasupAsacaMdappahasuvidhisIalasijaMsavAsupujavimalaaNaMtadhammasaMtikuMthuaramallImuNisuvvayanaminemIpAsavaddhamANA, cullahimavaMtasiharINaM vAsaharapavvayANaM jIvAo cauvvIsaM cauvvIsaM joyaNasahassAiM NavabattIse joyaNasae egaM aTThattIsaibhAgaM joyaNassa kiMcivisesAhiAo AyAmeNaM pa0, cauvIsaM devaThANA saiMdayA pa0, sesA ahamiMdA aniMdA apurohiA, uttarAyaNagate NaM sUrie cauvIsaMgulie porisIchAyaM NivattaittA NaM NiaTTati, gaMgAsiMdhUo NaM mahANadIo pavAhe sAtiregeNaM cauvIsa kose vitthAreNaM pa0, rattArattavatIo NaM mahANadIo pavAhe sAtirege cauvIsaM kose vitthAreNaM pannattA, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthe0 cauvIsaM paliovamAiM0 ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM cauvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM cauvIsa paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANe NaM devANaM atthegaiyANaM cauvIsaM paliovamAI ThiI pa0, heTThimauvarimagevejANaM devANaM jahaNNeNaM cauvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, je devA heDimamajjhimagevejayavimANesu devattAe uvavaNNA tesiNaM devANaM ukkoseNaM cauvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA cauvIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA NIsasaMti vA, tesi NaM devANaM cauvIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je cauvIsAe bhavaggaNehiM sijjhissaMti bujhissaMti muccissaMti parini- . vvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // 24 // 8 sama Jain Education For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA. yAMge zrIabhaya0 vRttiH 24 samavAyAdhya. // 43 // CARDIOCTAX caturviMzatisthAnake SaT sUtrANi sthiteH prAk, sugamAni ca, navaraM devAnAm-indrAdInAmadhikA devAH pUjyatvAddevA-1 dhidevA iti, tathA 'jIvAo'tti jambUdvIpalakSaNavRttakSetrasya varSANAM varSadharANAM (ca) RjvI sImA jIvocyate, AropitajyAdhanurjIvAkalpatvAt, tayozca laghuhimavacchikharisatkayoH pramANaM 24932 aSTatriMzadbhAgazca yojanasya kiJcidvizeSAdhikaH, atra gAthA-'cauvIsa sahassAI nava ya sae joyaNANa bttiise| cullahimavaMtajIvA AyAmeNaM kaladdhaM ca // 1 // " tti, kalArddhamiti-ekonaviMzatibhAgasyAI, taccASTatriMzadbhAga eva bhavatIti, caturviMzatirdevasthAnAni-deva|bhedAH,daza bhavanapatInAM, aSTau vyantarANAM, paJca jyotiSkAnAM, ekaM kalpopapannavaimAnikAnAM, evaM caturviMzatiH, sendrA|Ni camarendrAyadhiSThitAni, zeSANi ca aveyakAnuttarasuralakSaNAni ahaM ahaM ityevamindrA yeSu tAnyahamindrANi, pratyAtmandrakANItyarthaH, ata eva anindrANi-avidyamAnanAyakAni apurohitAni-avidyamAnazAntikarmakArINi, upalakSaNaparatvAdasyAvidyamAnasevakajanAnIti, tathottarAyaNagataH-sarvAbhyantaramaNDalapraviSTaH sUryaHkarkasaGkrAntidina ityarthaH caturvizatyaGgulikAM pauruSyAM-prahare bhavA chAyA pauruSIyA tAM chAyAM hastapramANazaGkoriti gamyate, 'nirvartya' kRtvA NaM vAkyAlaGkAre 'nivartate' sarvAbhyantaramaNDalAt dvitIyamaNDalamAgacchati, Aha ca-'AsADhamAse dupaye'tyAdi, 'pavaha' iti yataH sthAnAnnadI pravahati-boDhuM pravarttate, sa ca padmahadAttoraNena nirgama iha sambhAvyate, na punaryo'| nyatra pravahazabdena makaramukhapraNAlanirgamaH prapAtakuNDanirgamo vA vivakSitaH, tatra hi jaMbUdvIpaprajJatyAmiha ca paJca For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzatikrozapramANA gaGgAdinadyo vistArato'bhihitAH // 24 // purimapacchimagANaM titthagarANaM paMcajAmassa paNavIsaM bhAvaNAo paNNattA, taMjahA-IriAsamiI maNaguttI vayaguttI AloyabhAyaNabhoyaNaM AdANabhaMDamattanikkhevaNAsamiI 5 aNuvItibhAsaNayA kohavivege lobhavivege bhayavivege hAsavivege 5 uggahaaNuNNavaNayA uggahasImajANaNayA sayameva uggahaM aNugiNhaNayA sAhammiyauggahaM aNuNNaviya paribhuMjaNayA sAhAraNabhattapANaM aNuNNaviya paDibhuMjaNayA 5 itthIpasupaMDagasaMsattagasayaNAsaNavajaNayA itthIkahavivajaNayA itthINaM iMdiyANamAloyaNavajaNayA puvvarayapuvvakIliANaM aNaNusaraNayA paNItAhAravivajaNayA 5 soiMdiyarAgovaraI cakkhidiyarAgovaraI pANiMdiyarAgovaraI jibhidiyarAgovaraI phArsidiyarAgovaraI 5, mallI NaM arahA paNavIsaM dhaNu uDU uccatteNaM hotthA, savvevi dIhaveyaDDapavvayA paNavIsaM joyaNANi u8 uccatteNaM pa0 paNavIsaM paNavIsaM gAUANi uvviddheNaM pa0, doccAe NaM puDhavIe paNavIsaM NirayAvAsasayasahassA 50 [ AyArassa NaM bhagavao sacUliAyassa paNavIsaM ajjhayaNA pa0 taM0satthapariNAM logavijao sIosaNI sammattaM / AvaMti dhuryavimoha~ uvahIMNasuyaM mahapariNau // 1 // piMDesaNa sirji'rio bhAsajjhayaNA ya vattha pAesA / uggahapaDimA sattikkasattayA bhAvaNa vimuttI // 2 // nisIhajjhayaNaM paNavIsaimaM / micchAdidvivigaliMdie NaM apajattae NaM saMkiliTThapariNAme NAmassa kammassa paNavIsaM uttarapayaDIo NibaMdhati-tiriyagatinAmaM vigaliMdiyajAtinAma orAliasarIraNAma teagasarIraNAmaM kammaNasarIranAma huMDagasaMThANanAmaM orAliasarIraMgovaMgaNAma chevaTThasaMghayaNanAma vaNNanAmaM gaMdhaNAmaM rasaNAmaM phAsaNAmaM tiriANupugvinAma agurulahunAmaM uvaghAyanAmaM tasanAmaM bAdaraNAmaM apajjattayaNAmaM mahapariNoM // ma teagasarINAmassa kammaNa vimuttI For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 25 samavAyAdhya. yAMge zrIabhaya vRttiH // 44 // patteyasarIraNAmaM athiraNAmaM asubhaNAmaM dubhagaNAmaM aNAdejanAmaM ajasokittinAmaM nimmANanAmaM 25, gaMgAsiMdhUo NaM mahANadIo paNavIsaM gAUyANi puhutteNaM duhao ghaDamuhapavittieNaM muttAvalihArasaMThieNaM pavAteNa paDaMti, rattArattavaIoNaM mahANadIo paNavIsaM gAUyANi puhutteNaM makaramuhapavittieNaM muttAvalihArasaMThieNaM pavAteNa paDaMti, logabiMdusArassa NaM puvassa paNavIsaM vatyU pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANa neraiyANaM paNavIsaM paliovamAI ThiI pa0, ahesattamAe puDhavIe atthegaiANaM neraiyANaM paNavIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atyaMgaiyANaM paNavIsaM paliovamAiM ThiI pa0, sohammIsANe NaM devANaM atthegaiANaM paNavIsa paliovamAiM ThiI pa0, majjhimaheDimagevejANaM devANaM jahaNNeNaM paNavIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA heTThimauvarimagevejagavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM paNavIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA paNavIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIssasaMti vA, tesi NaM devANaM paNavIsaM vAsasahassehiM AhArahe samuppajai, sategaiyA bhavasiddhiyA jIvA je paNavIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // 25 // paJcaviMzatisthAnakamapi subodhaM,navaramiha sthiteravoMga nava sUtrANi, tatra "paMcajAmassa"tti paJcAnAM yAmAnAM-mahAvratAnAM samAhAraH paJcayAmaM tasya 'bhAvaNAo'tti prANAtipAtAdinivRttilakSaNamahAvratasaMrakSaNAya bhAvyante iti bhAvanAstAzca pratimahAvrataM paJca paJceti, tatryAsamityAdyAH paJca prathamasya mahAvratasya, tatrAlokabhAjanabhojanaM-Alo. // 54 JainEducation Mahal For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64USAMSUGARCASGUSARAL kanapUrva bhAjane-pAtre bhojanaM-bhaktAderabhyavaharaNam, anAlokyabhAjanabhojane hi prANihiMsA sambhavatIti, tathA anavicintyabhASaNatAdikA dvitIyasya, tatra vivekaH-parityAgaH, tathA avagrahAnujJApanAdikAstRtIyasya, tatrAvagrahAnujJApanA 1 tatra cAnujJAte sImAparijJAnaM 2 jJAtAyAM ca sImAyAM khayameva 'uggahaNa' miti avagrahasyAnugrahaNatA pazcAtvIkaraNamavasthAnamityarthaH 3, sAdharmikANAM-gItArthasamudAyavihAriNAM saMvinAnAmavagraho mAsAdikAlamAnataH da paJcakrozAdikSetrarUpaH sAdharmikAvagrahastaM tAnevAnujJApya tasyaiva paribhojanatA-avasthAnaM sAdharmikANAM kSetre vasatau vA tairanujJAte eva vastavyamiti bhAvaH 4, sAdhAraNaM-sAmAnyaM yadbhaktAdi tadanujJApyAcAryAdikaM tasya paribhojanaM ceti 5, tathA syAdisaMsaktazayanAdivarjanAdikAzcaturthasya, praNItAhAraH atisnehavAniti, tathA zrotrendriyarAgoparatyAdikAH paJcamassa, ayamabhiprAyo-yo yatra sajati tasya tatparigraha iti, tatazca zabdAdau rAgaM kurvatA te parigRhItA bhavantIti parigrahaviratirvirAdhitA bhavati, anyathA tvArAdhiteti, vAcanAntare AvazyakAnusAreNa dRzyante / tathA 'micchadiTThI'tyAdi, mithyAdRSTireva tiryaggatyAdikAH karmaprakRtIbadhnAti na samyagdRSTiH, tAsAM mithyAtvapratyayatvAditi mithyAiSTigrahaNaM, vikalendriyo-dvitricaturindriyANAmanyatamaH, NamityalaGkAre, paryApto'nyA api banAtItyaparyAptagrahaNaM, aparyAptaka eva hyetA aprazastAH parivarttamAnikA banAti, so'pyetAH sakliSTapariNAmo banAtIti sakliSTapariNAma ityuktam, ayamapi dvIndriyAdyaparyAptakaprAyogyaM badhnAti, tatra 'vigaliMdiyajAinAma'ti kadAcit dvIndriyajAtyAsaha paJcaviMzatiH RAHASIRSASARAR For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge 6-04 25-26 samavAyA. + zrIsamavA-2 kadAcid trIndriyajAtyA evamitarathA'pIti, 'gaMgA' ityAdi paJcaviMzatigavyUtAni pRthutvena yaH prapAtasteneti zeSaH, 'duhao'tti dvayordizoH pUrvato gaGgA aparataH sindhurityarthaH, padmahRdAdvinirgate paJca 2 yojanazatAni parvatopari gatvA zrIabhaya dakSiNAbhimukhe pravRtte 'ghaDamuhapavittieNaM'ti ghaTamukhAdiva paJcaviMzatikrozapRthulajihikAt makaramukhapraNAlAt pravRvRttiH tena muktAvalInAM muktAsarINAM yo hArastatsaMsthitena prapAtena-prapatajalasaMtAnena yojanazatocchritasya himavato'dhova-hU~ // 45 // tinoH svakIyayoH prapAtakuNDayoH prapatataH, evaM raktAraktavatyau, navaraM zikharivarSadharoparipratiSThitapuNDarIkahadAtprakApatata iti, tathA lokabindusAraM-caturdazapUrvamiti // 25 // chavvIsaM dasakappavavahArANaM uddesaNakAlA pa0 taM0-dasa dasANaM cha kappassa dasa vavahArassa, abhavasiddhiyANaM jIvANaM mohaNijassa kammassa chanvIsaM kammaMsA saMtakammA pa0 taM0-micchattamohaNijaM solasa kasAyA itthIvede purisavede napuMsakavede hAsaM arati rati bhayaM sogaM duguMchA, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM chabbIsaM paliovamAI ThiI pa0, ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM chavvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM chavvIsaM paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANe NaM devANaM atthegaiNANaM chabbIsaM paliovamAiM ThiI 50, majjhimamajjhimagevejayANaM devANaM jahaNNaNaM chavvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, je devA majjhimaheDimagevejayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM chavvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA chavvIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA usasaMti vA nIsasaMti vA, // 45 // Jain Education For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 1 tesi NaM devANaM chavvIsaM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je chavvIsehiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // 26 // SaDviMzatisthAnakaM vyaktameva, navaraM uddezanakAlA yatra zrutaskandhe'dhyayane ca yAvantyadhyayanAnyuddezakA vA tatra tAvanta eva uddezanakAlA - uddezAvasarAH zrutopacArarUpA iti, tathA abhavyAnAM tripuJjIkaraNAbhAvena samyaktvamizrarUpaM prakRtidvayaM sattAyAM na bhavatIti SaDviMzatisatkarmAzA bhavantIti // 26 // sattAvIsaM aNagAraguNA pa0 taM0 - pANAivAyAo veramaNaM musAvAyAo veramaNaM adinnAdANAo veramaNaM mehuNAo veramaNaM pariggahAo veramaNaM soiMdiyaniggahe cakkhiMdiyaniggahe ghArNidiyaniggahe jimmidiyaniggahe phAsiMdiyaniggahe kohavivege. mANavivege mAyAvivege lobhavivege bhAvasacce karaNasacce jogasacce khamA virAgayA maNasamAharaNayA vayasamAharaNayA kAyasamAharaNayA NANasaMpaNNayA daMsaNasaMpaNNayA carittasaMpaNNayA veyaNaahiyAsaNayA mAraNaMtiya ahiyAsaNayA, jaMbuddIve dIve abhiivajehiM sattAvIsAe NakkhattehiM saMvavahAre vaTTati, egamege NaM NakkhattamAse sattAvIsAhiM rAiMdiyAhiM rAIdiyaggeNaM pa0, sohammIsANesu kappesu vimANapuDhavI sattAvIsaM joyaNasayAI bAhaleNaM pa0, veyagasammattabandhovarayassa NaM mohaNijassa kammassa sattAvIsaM uttarapagaDIo saMtakrammaMsA pa0, sAvaNasuddhasattamIsu NaM sUrie sattAvIsaMguliyaM porisicchAyaM NivvattaittA NaM divasakhettaM niyaTTemANe rayaNikhettaM abhiviTTamANe cAraM carai, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM sattAvIsaM palio mAI ThiI pa0, ahe For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 samavAyA. zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 46 // sattamAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM sattAvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM sattAvIsa paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM sattAvIsaM paliovamAiM ThiI pa0, majjhimauvarimagevejayANaM devANaM jahaNNeNaM sattAvIsaM sAMgarovamAiM ThiI pa0, je devA majjhimagevejayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM sattAvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA sattAvIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA, tesiNa devANaM sattAvIsa vAsasahassehiM AhAraDhe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je sattAvIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // 27 // saptaviMzatisthAnamapi vyaktameva, kevalaM SaT sUtrANi sthiterAka, tatra anagArANAM-sAdhUnAM guNAH-cAritravizeSarUpAH anagAraguNAH, tatra mahAvratAni paJcendriyanigrahAzca paJca krodhAdivivekAzcatvAraH satyAni trINi, tatra bhAva-| |satyaM-zuddhAntarAtmatA karaNasatyaM yatpratilekhanAkriyAM yathoktAM samyagupayuktaH kurute yogasatyaM-yogAnA-manaHprabhRtInAmavitathatvaM 17 kSamA-anabhivyaktakrodhamAnakharUpasya dveSasajJitasyAprItimAtrasyAbhAvaH, athavA krodhamAnayo- rudayanirodhaH,krodhamAnavivekazabdAbhyAM tadudayaprAptayostayonirodhaHprAgevAbhihita iti na punaruktatA'pIti 18 virAgatAabhiSvaGgamAtrasyAbhAvaH, athavA mAyAlobhayoranudayo, mAyAlobhavivekazabdAbhyAM tUdayaprAptayostayonirodhaH prAgabhihita itIhApi na punaruktateti 19, manovAkAyAnAM samAharaNatA, pAThAntarataH samanvAharaNatA-akuzalAnAM ni // 46 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AASHASA rodhAstrayaH 22 jJAnAdisampannatAstisraH 25 vedanAtisahanatA-zItAdyatisahanaM 26 mAraNAntikAtisahanatAkalyANamitrabuvA mAraNAntikopasargasahanamiti 27, tathA jambUdvIpe na dhAtakIkhaNDAdau abhijidvajaiH saptaviMzatyA nakSatrairvyavahAraH pravarttate, abhijinnakSatrasyottarASADhacaturthapAdAnupravezanAditi, tathA mAso nakSatracandrAbhivarddhitaRtvAdityamAsabhedAtpaJcavidho'nyatroktaH, tatra nakSatramAsa:-candrasya nakSatramaNDalabhogakAlalakSaNaH saptaviMzatiH rAtri|ndivAni-ahorAtrANi rAtrindivANeti-ahorAtraparimANApekSayedaM parimANaM natu sarvathA, tasyAdhikatvAd, AdhikyaM cAhorAtrasaptapaSTibhAgAnAmekaviMzatyeti, "vimANapuDhavI"tti vimAnAnAM pRthivI-bhUmikA, tathA vedakasamyaktvabandhaH-zAyopazamikasamyaktvahetubhUtazuddhadalikapuJjarUpA darzanamohanIyaprakRtistasya 'uvarao'tti prAkRtatvAdudvalako-viyojako jantuH tasya mohanIyakarmaNo'STAviMzatividhasya madhye saptaviMzatiruttaraprakRtayaH satkarmAzAH sattAyAmityarthaH, ekasyodvalitatvAditi, tayA zrAvaNamAsasya zuddhasaptamyAM sUryaH saptaviMzatyaGgulikAM hastapramANazaGkoriti gamyate pauruSI chAyAM nirtya divasakSetraM-ravikaraprakAzamAkAzaM nivarddhayan-prakAzahAnyA hAni nayan rajanIkSetram-andhakArAkrAntamAkAzamabhivardhayan-prakAzahAnyA vRddhi nayan cAraM carati-vyomamaNDale bhramaNaM karoti, ayamatra bhAvArthaH-iha kila sthUlanyAyamAzritya ASADhyAM caturviMzatyaGgulapramANA pauruSIcchAyA bhavati, dinasaptake sAtirekaM chAyA'GgulaM varddhate, tatazca zrAvaNazuddhasaptamyAmaGgulatrayaM varddhate, sAtirekaikaviMzatitamadinatvAttasyAH, tadeva AGRA Jain Educationa l For Personal & Private Use Only helbrary org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sama zrIsamavA- yAMge zrIabhaya vRttiH vAyA. PRESIASIS // 47 // mASADhyAH satkairaGgulaiH saha saptaviMzatiraGgulAni bhavanti, nizcayatastu karkasaGkrAnterArabhya yatsAtirekaikaviMzati- tamaM dinaM tatroktarUpA pauruSIcchAyA bhavati // 27 // aTThAvIsavihe AyArapakappe pa0 taM0-mAsiA ArovaNA sapaMcarAImAsiyA ArovaNA sadasarAimAsiA ArovaNA evaM ceva domAsiA ArovaNA sapaMcarAIdomAsiyA ArovaNA evaM timAsiA ArovaNA caumAsiyA ArovaNA uvaghAiyA ArovaNA aNuvaghAiyA ArovaNA kasiNA ArovaNA akasiNA ArovaNA etAvatA AyArapakappe etAva tAva Ayariyavve, bhavasiddhiyANaM jIvANaM atthegaiyANaM mohaNijassa kammassa aTThAvIsaM kammaMsA saMtakammA pa0 ta0-sammattaveaNijaM micchattaveyaNijaM sammamicchattaveyaNijaM solasa kasAyA Nava NokasAyA, AmiNibohiyaNANe aTThAvIsaivihe pataM0-soiMdiyaatthAvaggahe cakviMdiyaatthAvaggahe pANidiyaatyAvaggahe jibhidiyaatthAvaggahe phAsiMdiyaatthAvaggahe NoiMdiyaasthAvaggahe soiMdiyavaMjaNoggahe pANidiyavaMjaNoggahe jibhidiyavaMjaNoggahe phAsiMdiyavaMjaNoggahe sotiMdiyaIhA cakkhidiyaIhA pANidiyaIhA jibhidiyaIhA phAsiMdiyaIhA NoiMdiyaIhA sotidiyAvAe cakkhidiyAvAe ghANiMdiyAvAe jibhidiyAvAe phArsidiyAvAe NoiMdiyAvAe soiMdiadhAraNA cakkhidiyadhAraNA ghANidiyadhAraNA jibhidiyadhAraNA phAsiMdiyadhAraNA NoiMdiyadhAraNA, IsANe NaM kappe aTThAvIsaM vimANAvAsasayasahassA pa0, jIve NaM devagaimmi baMdhamANe nAmassa kammassa aTThAvIsa uttarapagaDIo NibaMdhati, taM0-devagatinAmaM paMciMdiyajAtinAmaM veubviyasarIranAmaM teyagasarIranAmaM kammaNasarIranAma // 47 // For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +ESCAESAKASAMACHAR samacauraMsasaMThANaNAma veubviyasarIraMgovaMgaNAmaM vaNNaNAmaM gaMdhaNAmaM rasaNAmaM phAsanAmaM devANupugviNAmaM agurulahunAma uvadhAyanAma parAghAyanAma ussAsanAmaM pasatyavihAyogaiNAmaM tasanAmaM bAyaraNAmaM pajattanAma patteyasarIranAmaM thirAthirANaM subhAsubhANaM AejANAejANaM doNhaM aNNayaraM egaM nAma NibaMdhai jasokittinAmaM nimmANanAmaM, evaM ceva neraiAvi, NANattaM appasatthavihAyogaiNAma huMDagasaMThANaNAmaM athiraNAma dubbhagaNAmaM asumanAma dussaranAma aNAdijaNAma ajasokittINAma nimmANanAma, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM aTThAvIsaM paliovamAI ThiI pa0, ahe sattamAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM aTThAvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM aTThAvIsaM paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM aTThAvIsaM paliovamAiM ThiI pa0, uvarimaheDimagevejayANaM devANaM jahaNNeNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, je devA majjhimauvarimagevenjaesu vimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM aTThAvIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA aTThAvIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA, tesi NaM devANaM aTThAvIsAe vAsasahassehiM AhArahe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je aTThAvIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // 28 // aSTAviMzatisthAnakamapi vyaktaM, navaramiha paJca sthiteH prAk sUtrANi, tatra AcAraH-prathamAjhaM tasya prakalpaH-adhyayanavizeSo nizIthamityaparAbhidhAnaM AcArasya vA-sAdhvAcArasya jJAnAdiviSayasya prakalpo-vyavasthApanamityA ESCOURSAMACHAR in Education For Personal & Private Use Only elbrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRtiH // 48 // cAraprakalpaH, tatra kvacid jJAnAdyAcAraviSaye aparAdhamApannasya kasyacit prAyazcittaM dattaM punaranyamaparAdhavizeSamApannastatastatraiva prAktane prAyazcitte mAsavahanayogyaM mAsikaM prAyazcittamAropitamityevaM mAsikyAropaNA bhavati, tathA paJcarAtrikazuddhiyogyaM mAsikazuddhiyogyaM cAparAdhadvayamApannastataH pUrvadatte prAyazcitte sapaJcarAtrimAsikaprAyazcittAropaNAtsapaJcarAtramAsikyAropaNA bhavati, evaM mAsikyAropaNAH SaT 6 evaM dvimAsikyaH 6 trimAsikyaH 6 caturmAsikyo'pi 6 caturviMzatirAropaNAH, tathA sArddhadinadvayasya pakSasya copaghAtanena laghUnAM mAsAdInAM prAcInaprAyazcitte AropaNA upaghAtikAropaNA, yadAha - "adveNa chinnasesaM puvadveNaM tu saMjuyaM kAuM / dejjA ya lahuyadANaM gurudANaM tattiyaM caiva // 1 // " tti, yathA-mAsArddha 15 paJcaviMzatikArddha ca sArddhadvAdaza sarvamIlane sArddhasaptaviMzatiriti laghumAsaH, tathA mAsadvayArddha mAso mAsikasyArddha pakSa ubhayamIlane sAddha mAsa iti laghudvimAsikaM 25 tathA teSAmeva sArddhadinadrayAdyanudghAtanena gurUNAmAropaNA anudghAtikAropaNA 26, tathA yAvato'parAdhAnApannastAvatInAM tacchuddhInAmAropaNA kRtstrAropaNA 27 tathA bahUnaparAdhAnApannasya SaNmAsAntaM tapa itikRtvA SaNmAsAdhikaM tapaH karma teSvevAntarbhAvya zeSamAropyate yatra sA akRtstrAropaNetyaSTAviMzatiH 28, etacca samyag nizIthaviMzatitamo| dezakAdavagamyam, atraiva nigamanamAha - etAvAMstAvadAcAraprakalpaH, iha sthAnake AropaNAmAzritya vivakSito'nyathA tadvyatirekeNApi tasyodghAtikAnudghAtikarUpasya bhAvAt, athavaitAvAnevAyaM tAvadAcAra prakalpaH, zeSasyAtraivAntarbhA For Personal & Private Use Only 28 samavAyA. // 48 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50-50+% A5% vAta, tathA etAvattAvadAcaritavyamityapi, tathaiva devagatisUtre sthirAsthirayoH zubhAzubhayorAdeyAnAdeyayozca paraspara virodhitvenaikadA bandhAbhAvAdanyadanyataradvanAtItyuktaM, tatra caikazabdagrahaNaM bhASAmAtra evAvaseyamiti, nArakasUtre viMzatistA eva prakRtayo'STAnAM tu sthAne aSTAvanyA banAti, etadevAha-'evaM ceve'tyAdi, nAnAtva-vizeSaH // 28 // egUNatIsaivihe pAvasuyapasaMge NaM pa0 ta0-bhome uppAe sumiNe aMtarikkhe aMge sare vaMjaNe lakkhaNe, bhome tivihe pa0 ta0-sutte vittI vattie, evaM ekkakaM tivihaM, vikahANujoge vijANujoge maMtANujoge jogANujoge aNNatitthiyapavattANujoge, AsADhe Na mAse egUNatIsarAiMdiAI rAiMdiyaggeNaM pa0, ( evaM ceva) bhaddavae NaM mAse kattie NaM mAse pose NaM mAse phagguNe NaM mAse vaisAhe NaM mAse, caMdadiNe NaM egUNatIsaM muhutte sAtirege muhuttaggeNaM pa0, jIve NaM pasatthajjhavasANajutte bhavie sammadiTThI titthakaranAmasahiAo NAmassa NiyamA egUNatIsaM uttarapagaDIo nibaMdhittA vemANiesu devesu devattAe uvavajai, imIse gaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM egUNatIsaM paliovamAiM ThiI pa0, ahe sattamAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM egUNatIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM egUNatIsaM paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM egUNatIsaM paliovamAiM ThiI pa0, uvarimamajjhimagevejayANaM devANaM jahaNNeNaM egUNatIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, je devA uvarimahehimagevejayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM egUNatIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te Na devA egUNatIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA UsasaMti vA nIsasaMti vA tesi NaM devANaM egUNatIsaM vAsasahasse - Jain Education neha For Personal & Private Use Only waplannelibrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 29 samavAyAdhya. yAMge zrIabhaya0 vRti : // 49 // ***ORASTAISUUS hiM bAhAraDe samuppajai, saMtegaiyA mavasiddhiyA jIvA je egUNatIsamavaggahaNehiM sijjhissati bujhissaMti mucissaMti parinibvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 29 // ekonatriMzattamasthAnakamapi vyaktameva, navaraM naveha sUtrANi sthiteH prAk, tatra pApopAdAnAni zrutAni pApazrutAni teSAM prasaGgaH-tathA''sevanArUpaH pApazrutaprasaGgaH,saca pApazrutAnAmekomatrizadvidhatvAt tadvidha uktaH, pApazrutaviparvatayA pApazrutAnyevocyante, ata evAha-bhome tyAdi, tatra bhauma-bhUmivikAraphalAbhidhAnapradhAnaM nimittazAkha, tathA 'utpAta' sahajarudhiravRSTayAdilakSaNotpAtaphalanirUpakaM nimittazAkha, evaM khana-khanaphalAvibhauvarka, 'antarikSam' AkAzaprabhavagrahayuddhabhedAdibhAvaphalanivedakaM aGgazarIrAvayavapramANaspanditAdivikAraphalodbhAvakaM 'kharaM' jIvAmIvAdikAzritakhakharUpaphalAbhidhAyakaM myaanaM-maSAdivyajanaphalopadarzakaM lakSaNaM-lAnchanAcanekavidhalakSaNavyutpAdakamityaSTI, etAnyeva sUtravRttivArtikabhedAcaturviMzatiH, tatrAvarjitAnAmanyeSAM sUtra sahalapramANe tirlakSapramANA vArtika-vRtteAkhyAnarUpaM koTipramANaM, aGgasya tu sUtraM lakSaM vRttiH koTI vArtikamaparimitamiti, tathA vikayAmuyogaH-arthakAmopAyapratipAdanaparANi kAmandakavAtsyAyanAdIni bhAratAdIni vA zAstrANi 25 tathA vidyAnuyogo-rohiNIprabhRtividyAsAdhanAbhidhAyakAni zAstrANi 26 mantrAnuyogazceTakAhimatrasAdhanopAyazAstrANi 27 yogAnuyogo-vazIkaraNAdiyogAbhidhAyakAni haramekhalAdizAstrANi 28 anyatIrthikebhyaH-kapilAdibhyaH 5-%EXAAMAYA // 49 // Main Education international For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUSNERSEARSA%AASARI-* sakAzApaH pravRttaH khakIyAcAravastutattvAnAmanuyogo-vicAraH tatparaskaraNArthaH zAstrasandarbha ityarthaH so'myatIrthikapravRttAnuyoga iti 19 tathA'SADhAdaya ekAntaritA paNmAsA ekonatriMzadrAtridivA iti-rAtridivasaparimANena bhavanti sthUlanyAyena, kRSNa pakSe prakhekaM rAtrindivasyaikasya kSayAd, Aha ca- sADhabahulapakkhe bhavae kasie ya pose ya / phagguNavaisAhesa va boddhavyA omarattAo" ||1||ti [ASADhakRSNapakSe bhAdrapade kArtike ca pIpe ca / phAlgune vaizAkhe ca boddhavyA avamarAtrayaH // 1 // iyamatra bhAvanA-candramAso hi ekomatriMzahinAni dinakha ca dviSaSTibhAgAnAM dvAtriMzat, RtumAsazca triMzadeva dinAni bhavantIti candramAsApekSayA RtumAso'horAtradviSaSTibhAgAnAM triMzatA sAdhiko bhavati, tatazca pralahorAtraM candradinamekaikena dviSaSTibhAgena hIyate ityavasIyate, evaM dviSaTayA candradivasAnAmekaSaSTyahorAtrANAM bhavatItyevaM sAtireke mAsadvaye ekamavamarAtraM bhavatIti, vizeSastviha candraprajJaseravaseya iti, tathA 'caMdadiNe NaM ti candradina-pratipadAdikA tithiH, taccakonatriMzat muhUttoMH sAtirekamuhUrtaparimANeneti, kathaM ?, yataH kila candramAsa ekonatriMzadinAni dvAtriMzaca dinadviSaSTibhAgA bhavanti, | tatazcandradinaM candramAsasya triMzatA guNanena muhUrtarAzIkRtasya triMzatA bhAgahAre ekonatriMzanmuhUrtA dvAtriMzaca | muhUrtasya dviSaSTiAMgA labhyanta iti, tathA jIvaH prazastAdhyavasAnAdivizeSaNo vaimAnikeSvutpattukAmo nAmakarmaNa | ekonatriMzaduttaraprakRtIbaMbhAti, tAzcemAH-devagatiH 1 paJcendriyajAtiH 2 vaikriyadvayaM 4 taijasakArmaNazarIre 6 sama ICKGROGr%8C Jaln Educationhemamonal For Personal & Private Use Only wallurjainelibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 30 samavAyAdhya. zrIabhaya. vRttiH // 50 // caturasraM saMsthAnaM 7 varNAdicatuSkaM 11 devAnupUrvI 12 agurulaghu 13 upaghAtaM 14 parAghAta 15 ucchAsaM 16 prazastavihAyogatiH 17 vasaM 18 bAdaraM 19 paryApta 20 pratyekaM 21 sthirAsthirayoranyatarat 22 zubhAzubhayoranyatarat 23 subhagaM 24 sukharaM 25 AdeyAnAdeyayoranyatarat 26 yazaHkIrtyayazakIorekataraM 27 nirmANaM 28 tIrthakarazceti // 29 // tIsaM mohaNIyaThANA paM0 taM-je yAvi tase pANe, vArimajjhe vigaahiaa| udaeNa kammA mAreI, mahAmohaM pakuvvai // 1 // sIsaviDheNa je keI, AveDhei abhikkhaNaM / tivvAsubhasamAyAre, mahAmohaM pakuvvai // 2 // pANiNA saMpihitANaM, soyamAvariya pANiNaM / aMtonadaMtaM mAreI, mahAmohaM pakuvvai // 3 // jAyateyaM samArabbha, bahuM oraMbhiyA jaNaM / aMtodhUmeNa mAreI(jA), mahAmohaM pkuvvi||4|| sissammi je pahaNai, uttamaMgammi ceyasA / vibhanna matthayaM phAle, mahAmohaM pakuvvai // 5 // puNo puNo paNidhie, harittA uvahase jaNaM / phaleNaM aduvA daNDeNaM, mahAmohaM pakuvvai // 6 // gUDhAyArI nigUhijA, mAyaM mAyAe~ chaaye| asaccavAI NiNhAI, mahAmohaM pakuvvai // 7 // dhaMsei jo abhUeNaM, akammaM attakammaNA / aduvA tuma kAsitti, mahAmohaM pakuvvai // 8 // jANamANo parisao, saccAmosANi bhAsai / akkhINajhaMjhe purise, mahAmohaM pakuvvada // 9 // aNAyagassa nayavaM, dAre tasseva dhaMsiyA / viulaM vikkhobhaittANaM, kicA NaM paDibAhiraM // 10 // uvagasaMtapi jhaMpittA; paDilomAhi vagguhiM / bhogabhoge viyAreI, mahAmohaM pakuvvai // 11 // akumArabhUe je keI, kumArabhUettihaM vae / itthIhiM giddhe vasae, mahAmohaM pakuvvai // 12 // abhayArI je keI, baMbhayArIttihuM vae / gaddaheva gavAM majhe, vissaraM nayaI nadaM // 13 // // 50 // dain Education L a For Personal & Private Use Only SHIKinelibrary.org Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Mmational appaNo ahie bAle, mAyAmosaM bahuM bhase / itthIvisayagehIe, mahAmohaM pakuvva // 14 // 12 // jaM nissie ubvahara, jasasAhigameNa vA / tassa lubbhai vittammi, mahAmohaM pakubbai // 15 // 13 // IsareNa aduvA gAmeNaM, aNisare IsarIkae / tassa saMpayahINassa, sirI atulamAgayA // 16 // IsAdoseNa AviTThe, kalusAvilaceyase / je aMtarAaM ceei, mahAmohaM pakuvvai // 17 // 14 // sappI jahA aMDauDaM, bhattAraM jo vihiMsai / seNAvaI pasatthAraM, mahAmohaM pakuvva // 18 // 15 // je nAyagaM ca raTThassa, neyAraM nigamassa vA / seTThi bahuravaM haMtA, mahAmohaM pakubvai // 19 // 16 // bahujaNassa NeyAraM, dIvaM tANaM ca pANiNaM / eyArisaM naraM haMtA, mahAmohaM pakuvvai // 20 // 17 // uvaTThiyaM paDivirayaM, saMjayaM sutavassiyaM / vukkamma dhammAo bhaMse, mahAmohaM pakuvva // 21 // 18 // tavANataNANINaM, jiNANaM varadaMsiNaM / tersi avaNNavaM bAle, mahAmohaM pakuvvai // 22 // 19 // neyAiassa maggassa, duTThe avayaraI bahuM / taM tippayaMto bhAvei, mahAmohaM pakuvva // 23 // 20 // AyariyauvajjhAehiM, suyaM viNayaM ca gAhie / te caiva khiMsaI bAle, mahAmohaM pakuvvai // 24 // 21 // AyariyauvajjhAyANaM, sammaM no paDitappai / appaDipUyae thaddhe, mahAmohaM pakuvva // 25 // 22 // abahussue ya je keI, sueNaM pavikatthaI / sajjhAyavAyaM vayai, mahAmohaM pakuvva // 26 // 23 // atavassIe ya je keI, taveNa pavikatthai / savvaloyapare teNe, mahAmohaM pakuvvai // 27 // 24 // sAhAraNaTThA je keI, gilANammi uvaDie / pabhU Na kuNaI kicaM, majjhapi se na kuvvai // 28 // saDhe niyaDIpaNNANe, kalusAulaceyase / appaNo ya abohIya, mahAmohaM pakuvva // 29 // 25 // je kahAhigaraNAI, saMpauMje puNo puNo / savvatitthANa bheyANaM, mahAmohaM pakuvva // 30 // 26 // je a Ahammie joe, saMpaoje puNo puNo / sahAheuM For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRciH 30 samavAyAdhya. SOILOSONSA sahIheu, mahAmohaM pakuvvai // 31 / / 27 // je amANussae moe, aduvA pAraloie / te'tippayaMto Asayai, mahAmohaM pakudhvai // 32 // 28 // iDDI juI jaso vaNNo, devANaM balavIriyaM / tersi avaNNavaM pAle, mahAmoha pakuSvai // 33 // 29 // apassamANo passAmi, deve jakkhe ya gujjhage / aNNANI jiNapUyaTThI, mahAmohaM pakuvvai // 34 // 30 // there meM maMDiyaputte tIsaM vAsAiM sAmaNNapariyAyaM pAuNittA siddhe buddhe jAva savvadukkhappahINe, egamege NaM ahoratte tIsamuhutte muhuttaggerNa pa0, eesi NaM tIsAe muhuttANaM tIsaM nAmadhejA pa0 taM0-he. satte mitte vAU supIe 5 amicaMde mAhiMde palaMbe baMbhe sacce 10 ANaMde vijae vissaseNe pAyAvacce uvasame 15 IsANe taThe mAviappA vesamaNe varuNe 20 satarisabhe gaMdhagve aggivesAyaNe Atave bhAvatte25 taTave bhUmahe risame savvasiddhe rakkhase 30, are NaM arahA tIsaM dhaNuiM uDDa uccatteNaM hotthA, sahassArassa NaM deviMdassa devaraNNo tIsa sAmANiyasAhassIo pa0, pAse NaM arahA tIsa vAsAI agAravAsamajhe vasittA agArAo aNagAriyaM pavvaie, samaNe bhagavaM mahAvIre tIsa vAsAI agAravAsamajhe vasittA agArAo aNagAriya pabvaie, rayaNappabhAe Na puDhavIe tIsa nirayAvAsasayasahassA pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANa tIsaM paliovamAI ThiI 50, ahesattamAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM tIsa sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atyagaiyANaM tIsaM paliovamAI ThiI pa0, uparimauvarimagevejayANaM devANe jahANeNaM tIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, je devA uvarimamajjhimagevejaesu vimANesu devattApa uvavaNNA tesi Na devANaM ukkoseNaM tIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, te NaM devA tIsAe maddhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti pA ussasaMti vA mIsasaMti vA, tesi NaM devANaM tIsAe vAsasahassehiM AhArahe samuppAi, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je tIsAe R dain Education For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ USANSSIOSSARY bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMta karissaMti // sUtra 30 // triMzattamaM sthAnakaM sugamam , navaraM sthiterAgaSTI sUtrANi, tatra mohanIyaM sAmAnyenASTaprakAra karma vizeSatacaturthI prakRtiH tasya sthAnAni-nimittAni mohanIyasthAnAni, tathA "je bhAvi tase" ityAdi zlokaH, yazcApi sAn prANAn-khyAdIn bArimadhye vigAva-pravizyodakena zastrabhUtena mArayati, kathaM 1, Akramya pAdAdinA sa iti gamyate mAryamANasya mahAmohotpAdakatvAtsaliSTacittatvAca bhavazataduHkhavedanIyamAtmano mahAmohaM prakaroti-janayati 1 tadevaMbhUtaM trasamAraNenaikaM mohanIyasthAnamevaM sarvatreti / 'sIsA' zlokaH, zIrSAveSTena-ArdracarmAdimayena yaH kazcidveSTayati khyAdivasAniti gamyate abhIkSNaM-bhRzaM tIvrAzubhasamAcAraH sa ityasya gamyamAnatvAtsa mAryamANasya mahAmohotpAdakatvena Atmano mahAmohaM prakuruta iti 2, yAvatkaraNAt keSucitsUtrapustakeSu zeSamohanIyasthAnAbhidhAnaparAH zlokAH sUcitAH, keSucit dRzyanta eveti te vyAkhyAyante-pANinA-hastena saMpidhAya-sthagayitvA, kiM tat ?-'zroto randhra mukhamityarthaH tathA AvRtya-avarudhya prANinaM tataH antarnadantaM-galamadhye ravaM kurvantaM ghuraghurAyamANamityarthaH, mArayati sa iti gamyate, mahAmohaM prakarotIti tRtIyaM 3, 'jAtatejasaM' vaizvAnaraM 'samArabhya' prajvAlya8 'bahu~' prabhUtaM 'avarudhya' mahAmaNDapavATAdiSu prakSipya 'jana lokaM antaH-madhye dhUmena-vahniliGgena athavA antardhU yasyAsAvantadhUmastena jAtatejasA vibhaktipariNAmAt mArayati yo'sau mahAmohaM prakaroti caturthaM 4, zIrSe dain Education For Personal & Private Use Only SOMDainelibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRtti: // 52 // Jain Education & | zirasi yaH prahanti - khaGgamudgarAdinA praharati prANinamiti gamyate, kiMbhUte svabhAvataH zirasi ? - 'uttamAGge' sarvAvayavAnAM pradhAnAvayave tadvighAte'vazyaM maraNAt cetasA - sakliSTena manasA na yathAkathaJcidityarthaH tathA vibhajya mastakaM prakRSTaprahAradAnena sphoTayati-vidArayati grIvAdikaM kAyamapIti gamyate, sa ityasya gamyamAnatvAt mahAmohaM prakarotIti paJcamaM 5 / paunaHpunyena praNidhinA - mAyayA yathA vANijakAdiveSaM vidhAya galakarttakAH pathi gacchatA saha gatvA vijane mArayati tathA hatvA - vinAzya iti gamyate upahaset AnandAtirekAt 'janaM' mUrkhalokaM hanyamAnaM, kena hatvA ? - 'phalena' yogabhAvitena mAtuliGgAdinA 'aduvA' athavA daNDena prasiddhena sa iti gamyate, mahAmohaM prakarotIti SaSTham 6 / 'gUDhAcArI' pracchannAnAcAravAn nigRhayeta - gopayet, khakIyaM pracchannaM duSTamAcAraM tathA mAyAM | parakIyAM mAyayA khakIyayA chAdayet - jayet yathA zakunimArakA zchadairAtmAnamAvRtya zakunIn gRhNantaH khakIyamAyayA zakunimAyAM chAdayanti tathA asatyavAdI 'nihnavI' apalApakaH svakIyAyA mUlaguNottaraguNaprati sevAyAH sUtrArthayorvA mahAmohaM prakarotIti saptamaM 7 / dhvaMsayati - chAyayA bhraMzayati iti yaH puruSo'bhUtena-asadbhUtena, kaM ? - akarmakaM - avidyamAna| duzceSTitaM AtmakarmaNA - AtmakRtaRSighAtAdinA duSTavyApAreNa 'aduvA' athavA yadanyena kRtaM tadAzritya parasya samakSamevaM | tvamakArSIretanmahApApamiti vadati, vadikriyAyAH gamyamAnatvAtsa ityasyApi gamyamAnatvAt mahAmohaM prakarotItyaSTamaM 8 / jAnAnaH yathA anRtametatpariSadaH sabhAyAM bahujanamadhye ityarthaH, satyAmRpANi-kiJcitsa tyAni bahvasatyAni vastUni vA For Personal & Private Use Only 30 samavAyAdhya. // 52 // anelibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sontARTARRAK kyAni vA bhASate 'akSINajhaJjhaH' anuparatakalahaH yaH sa iti gamyate, mahAmohaM prakarotIti navamaM 9 / anAyakaH-avidyamAnanAyako rAjA tasya nayavAn-nItimAnamAtyaH sa tasyaiva rAjJo 'dArAn' kalatraM dvAraM vA-arthAgamasyopAyaM dhvaMsayitvA bhogabhogAn vidArayatIti sambandhaH, kiM kRtvA ?-'vipulaM' pracuramityarthaH, 'vikSobhya' sAmantAdiparikarabhedena saMkSobhya nAyakaM tasya kSobhaM janayitvetyarthaH, 'kRtvA' vidhAya NamityalaGkAre pratibAdhaM-anadhikAriNaM dArebhyoAgamadvArebhyo vA, dArAn rAjyaM vA svayamadhiSThAyetyarthaH 10 / tathA 'upakasantamapi' samIpamAgacchantamapi, sarvakhApahAre kRte prAbhRtenAnulomaiH karuNaizca vacanairanukUlayitumupasthitamityarthaH, jhampayitvA-aniSTavacanAvakAzaM kRtvA pratilomAbhiHtasya pratikUlAbhirvAgbhiH-vacanairetAdRzastAdRzastvamityAdibhirityarthaH, 'bhogabhogAn' viziSTAn zabdAdIn vidArayati yo'sau mahAmohaM prakarotIti dazamaM 10 / akumArabhUtaH akumArabrahmacArI san yaH kazcit kumArabhUto'haM kumArabrahmacArI ahamiti vadati, atha ca strISu gRddho-vazakazca strINAmevAyatta ityarthaH, athavA 'vasati' Aste sa mahAmohaM prakarotItyekAdazaM 11 / abrahmacArI maithunAdanivRtto yaH kazcittatkAla evAsevyAbrahmacarya brahmacArI sAmpratamahamityatidhUrtatayA parapravaJcanAya vadati, tathA ya evamazobhAvahaM satAmanAdeyaM bhaNan gardabha iva gavAM madhye vikharaM na vRSabhavanmanojJaM nadati-muJcati nadaM-nAdaM zabdamityarthaH, tathA ya evaM bhaNannAtmano'hito-na hitakArI bAlomUDho mAyAmRSA bahuzaH-anRtaM prabhUtaM bhApate, yazcaivaM ninditaM bhASate, kayA?-strIviSayagRyA hetubhUtayA sa itthaMbhUto Jain Education A nal For Personal & Private Use Only Minelibrary.org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- mahAmohaM prakarotIti dvAdazam 12 // yaM rAjAnaM rAjAmAsAdikaM vA nizritaM-AzritaM udvahate-jIvikAlAmenA samayAMge tmAnaM dhArayati, kathaM ?-yazasA tasya rAjAdeH satko'yamiti prasiyA abhigamanena vA-sevayA AzritarAjAdessasa vAyAdhya. bhIabhayanirvAhakAraNasya rAjAdelubhyati 'vitte' dravye yaH sa mahAmohaM prakarotIti trayodazaM 13 / 'IzvareNa' prabhuNA 'aduvA'[8] vRttiH athavA 'grAmeNa' janasamUhena anIzvara IzvarIkRtaH tasya pUrvAvasthAyAmanIzvarasya sampragRhItasya puraskRtasya prabhvAdinA // 53 // zrIH-lakSmIratulA-asAdhAraNA AgatA-prAsA atulaM vA yathA bhavatItyevaM zrIH samAgatA AgatazrIkazca prabhavAdyupakAra kaviSaye IrSNadoSeNAviSTo-yuktaH kaluSeNa-dveSalobhAdilakSaNapApanAvilaM-gaDulamAkulaM vA ceto yasya sa tathA yo|'ntarAyaM-vyavacchedaM jIvitazrIbhogAnAM 'cetayate' karoti prabhutvAderasau mahAmohaM prakarotIti caturdazaM 14 / 'sI' nAgI yathA 'aNDauDaM' aNDakakUTaM khakIyamaNDakasamUhamityarthaH, aNDasya vA puTaM-sambandhadaladvayarUpaM hinasti, evaM bhAraM-poSayitAraM yo vihinasti senApati rAjAnaM prazAstAraM-amAtyaM dharmapAThakaM vA sa mahAmohaM prakarotIti, tanmaraNe bahujanaduHsthatA bhavatIti pazcadazaM 15 / yo nAyakaM vA-prabhu rASTrasya rASTramahattarAdikamiti bhAvaH, tathA 'netAraM' pravartayitAraM prayojaneSu nigamasya-vANijakasamUhasya, kaM?-zreSThina' zrIdevatAGkitapaTTabaddhaM, kiMbhUtaM -'bahuravaM' bhUrizabda // 53 // pracarayazasamityarthaH hatvA mahAmohaM prakaruta iti SoDazaM 16 / 'bahajanasya' paJcaSAdInAM lokAnAM 'netAra' naayk| dvIpa iva dvIpaH-saMsArasAgaragatAnAmAzvAsasthAnaM athavA dIpa iva dIpo'jJAnAndhakArAvRtabuddhiraSTiprasarANAM zarIriNAM KAMACCESSOSIAS Jain Education Intern al For Personal & Private Use Only RW.jainelibrary.org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R MEACCORNER AMACHCARE heyopAdeyavastustomaprakAzakatvAt taM, ata eva trANaM-ApadrakSaNaM prANinAmetAzaM yAdRzA gaNadharAdayo bhavanti, 'navaraM' prAvacanikAdipuruSa hatvA mahAmohaM prakarotIti saptadazaM 17 / upasthitaM pravrajyAyAM-avivrajiSumityarthaH, 'prativirataM' sAvadyayogebhyo nivRttaM pravrajitamevetyarthaH 'saMyataM' sAdhu 'sutapakhinaM' tapAMsi kRtavantaM zobhanaM vA 4/ tapaH zritaM-AzritaM kvacit 'je bhikkhu jagajIvaNaM ti pAThaH, tatra jaganti-jaMgamAni ahiMsakatvena jIvayatIti jagajIvanastaM vividhaiH prakArairupakramyAkramya vyapakramya valAdityarthaH, dharmAt-zrutacAritralakSaNAjhaMzayati yaH sa| mahAmohaM prakarotIti aSTAdazaM 18 / yathaiva prAktanaM mohanIyasthAnaM tathaivedamapi, anantajJAninAM jJAnasyAnantaviSayatvena akSayitvena vA jinAnAM ahaMtAM varadarzinAM kSAyikadarzanatvAt teSAM ye jJAnAdyanekAtizayasampadupetatvena bhuvanatraye | prasiddhAH 'avarNaH' avarNavAdo vaktavyatvena yasyAsti so'varNavAn, yathA nAsti kazcit sarvajJo, jJeyasyAnantatvAt , uktaM ca-"ajavi dhAvai nANaM ajavi ya aNaMtao alogovi / ajavina koi viuhaM pAvanti savvannuyaM jiivo||1|| aha pAvati to saMto hoi aloo na ceyamiTuMti" tti [ adyApi dhAvati jJAnaM adyApyananto'loko'pi / adyApi || na ko'pi byUhaM prApnoti sarvajJatAM jIvaH // 1 // atha prApnoti tadA sAnto'loko bhavet na cedamiSTamiti] adUSaNaM 6 caitad, utpattisamaya eva kevalajJAnaM yugapallokAloko prakAzayadupajAyate, yathA'pavarakAntarvarttidIpakalikA apavarakamadhyaprakAzakharUpetyabhyupagamAditi, bAla:-ajJo mahAmohaM prakarotIti ekonaviMzatitamaM 19 / 'nayA Jan Education or For Personal & Private Use Only Hainelibrary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- 18 zrIabhaya // 54 // yikasya' nyAyamanatikrAntasya 'mArgasya' samyagdarzanAdeH mokSapathasya duSTo dviSTho vA 'apakaroti' apakAraM karotIti, 30 sama'bahu' atyartha pAThAntareNApaharati bahujanaM vipariNamayatIti bhAvaH, taM mArga 'tippayaMto'tti nindayan bhAvayati vAyAdhya. nindayA dveSeNa vA vAsayati AtmAnaM paraM ca yaH sa mahAmohaM prakarotIti viMzatitama 20 / AcAryopAdhyAyaH zrutaM-khAdhyAyaM vinayaM ca-cAritraM 'grAhitaH' zikSitaH tAneva 'khiMsati' nindati-alpazrutA ete ityAdi jJAnataH || anyatIrthikasaMsargakAriNa ityAdi darzanataH mandadharmANaH pArthasthAdisthAnavarttina ityAdi cAritrataH, yaH sa evaMbhUto | bAlo mahAmohaM prakarotItyekaviMzatitama 21 / AcAryAdIna zrutadAnaglAnAvasthApraticaraNAdibhistaprpitavataH|upakRtavataH samyak na tAn prati 'tapayati' vinayAhAropadhyAdibhirna pratyupakarotIti, tathA apratipUjako-na pUjAkArI tathA 'stabdho mAnavAn sa mahAmohaM prakarotIti dvAviMzatitamaM 22 / abahuzrutazca yaH kazcit zrutena 'pravikatthate' AtmAnaM zlAghate zrutavAnahamanuyogadharo'hamityevaM. athavA kasmiMzcittvamanuyogAcAryo vAcakoveti pRcchati pratibhaNati Ama, khAdhyAyavAdaM vadati vizuddhapAThako'hamityAdikaM yaH sa mahAmohaM-zrutAlAbhahetuM prakaro-18 tIti trayoviMzatitamaM 23 / 'atavassIe' sugama, pUrvArddha pUrvavat, navaraM 'sarvalokAt' sarvajanAt skaashaatprH-18||||54|| prakRSTaH stenaH-cauro bhAvacauratvAt mahAmohaM atapakhitAhetuM prakarotIti caturvizatitamaM 24 / sAdhAraNArthamupakArArtha yaH kazcidAcAryAdilAne-rogavati 'upasthite' pratyAsannIbhUte 'prabhuH samartha upadezenauSadhAdidAnena ca For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khato'nyatazcopakAraM na karoti, kRtyamupekSate ityarthaH, kenAbhiprAyeNetyAha-mamApyeSa na karoti kiMcanApi kRtyaM samartho'pi sanvidveSeNa, asamartho vA'yaM bAlatvAdinA kiM kRtenAsya ?, punarupakartumazaktatvAditi lobheneti, 'zaThaH' kaitavayuktaH zaktilopanAt nikRtiH-mAyA tadviSaye prajJAnaM yasya sa tathA, glAnaHpraticaraNIyo mA bhavatviti glAnahai veSamahaM karomIti vikalpavAnityarthaH, ata eva ca kaluSAkulacetAH AtmanazcAbodhiko-bhavAntarAprAptavyajinadhamako glAnApratijAgareNAjJAvirAdhanAt , cazabdAtpareSAM cAbodhikaH avidyamAnA bodhirasmAditi vyutpAdanAt , ye hi tadIyaM glAnApratijAgaraNamupalabhya jinadharmaparAjukhA bhavanti teSAmabodhistatkRteti sa evambhUto mahAmohaM| prakarotIti paJcaviMzatitamaM 25 / kathA-vAkyaprabandhaH zAstramityarthastadrUpANyadhikaraNAni kathAdhikaraNAni-kauTilyazAstrAdIni prANyupamardanapravartakatvena teSAmAtmano durgatAvadhikAritvakaraNAt, kathayA vA kSetrANi kRSata gAmasUyatetyAdikayA adhikaraNAni tathAvidhapravRttirUpANi, athavA kathA-rAjakathAdikA adhikaraNAni ca-yatrAdIni kalahA vA kathAdhikaraNAni tAni samprayuMkte punaH punaH evaM 'sarvatIrthabhedAya' saMsArasAgarataraNakAraNatvAt tIrthAni-jJAnAdIni teSAM sarvathA nAzAya pravarttamAnaH sa mahAmohaM prakarotIti SaDviMzatitama 26 / 'je ya Ahammie' kaNThyam , navaraM adhArmikayogA-nimittavazIkaraNAdiprayogAHkimartha?-zlAghAhetoH sakhihetoH-mitranimittamityarthaH iti saptaviMzatitamaM 27 / yazca mAnuSyakAn bhogAn athavA pAralaukikAn 'te'tti vibhaktipariNAmAttaisteSu sama. dain Education For Personal & Private Use Only T anelibrary.org Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya 0 vRttiH // 55 // vA atRpyan - tRptimagacchan 'AkhAdate' abhilapati Azrayati vA sa mahAmohaM prakarotIti aSTAviMzatitamaM 28 / RddhiH - vimAnAdisampat dyutiH- zarIrAbharaNadIptiH yazaH - kIrtiH varNaH - zuklAdiH zarIrasambandhI devAnAM vaimAnikAdInAM balaM - zArIraM vIrya jIvaprabhavaM astItyadhyAhAraH, teSAmiha apergamyamAnatvAt teSAmapi devAnAmanekAtizAyiguNavatA|mavarNavAn - azlAghAkArI athavA 'avarNavAn' kenollApena devAnAmRddhirdevAnAM dyutirityAdi kAkvA vyAkhyeyaM na kiJci| devAnAmRddhyAdikamastItyavarNavAdavAkyabhAvArthaH, ya evambhUtaH sa mahAmohaM prakarotIti ekonatriMzattamaM 29 / apazyanapi yo brUte pazyAmi devAnityAdikharUpeNa, ajJAnI jinasyeva pUjAmarthayate yaH sa jinapUjArthI, gozAlakavat, sa mahAmohaM prakarotIti triMzattamam 30 / raudrAdayo muhUrttAzcAdityodayAdArabhya krameNa bhavanti, eteSAM ca madhye | madhyamAH SaT kadAciddine'ntarbhavanti kadAcidrAtrAviti // 30 // ekkatIsaM siddhAiguNA pa0 taMjahA - khINe AbhiNibohiyaNANAvaraNe khINe suyaNANAvaraNe khINe ohiNANAvaraNe khINe maNapaJjavaNANAvaraNe khINe kevalaNANAvaraNe khINe cakkhudaMsaNAvaraNe khINe acakkhudaMsaNAvaraNe khINe ohidaMsaNAvaraNe khINe kevaladaMsaNAvaraNe khINe niddA khINe NiddANiddA khINe payalA khINe payalApayalA khINe thINaddhI khINe sAyAveyaNije khINe asA - yAveyaNiJje khINe daMsaNamohaNije khINe carittamohaNije khINe neraiAue khINe tiriAue khINe maNussAue khINe devAue khINe uccAgoe khINe niccAgoe khINe subhaNAme khINe asubhaNAme khINe dANaMtarAe khINe lAbhaMtarAe khINe bhogAMtarAe khINe For Personal & Private Use Only 31 samavAyAdhya. // 55 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvabhogaMtarAe khINe vIriaMtarAe 31, maMdare NaM pavvae dharaNitale ekkatIsaM joyaNasahassAI chacceva tevIse joyaNasae kiMciMdesUNA parikkheveNaM pa0, jayA NaM sUrie savvabAhiriyaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM ihagayassa maNussassa ekkatIsAe joyaNasahassehiM aTThahi a ekkatIsehiM joyaNasaehiM tIsAe saTThibhAge joyaNassa sUrie cakkhupphAsaM havvamAgacchai, abhivaDDie NaM mAse ekkatIsaM sAtiregAiM rAiMdiyAiM rAiMdiyaggeNaM pa0, Aicce NaM mAse ekkatIsaM rAiMdiyAI kiMci visesUNAI rAiMdiyaggeNaM pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM ekkatIsaM paliovamAiM ThiI pa0, ahesattamAe puDhavIe atyaMgaiyANaM neraiyANaM ekkatIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM ekkatIsaM paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM ekkatIsaM paliovamAI ThiI pa0, vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiANaM devANaM jahaNNeNaM ekkatIsaM paliovamAI ThiI pa0, je devA uvarimauvarimagevejayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM ekatIsaM sAgaro-' vamAiM ThiI pa0, te NaM devA ekkatIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nissasaMti vA, tesi NaM devANaM ekatIsaM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je ekkatIsehiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujhissaMti muccissaMti parinivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 31 // ekatriMzattamaM sthAnakaM sugama,navaraM siddhAnAmAdau-siddhatvaprathamasamaya eva guNAH siddhAdiguNAH,te cAbhinibodhikA6 varaNAdikSayakharUpA iti / mandaro-meruH, sa ca dharaNItale dazasahasraviSkambha itikRtvA yathoktaparidhipramANo bhavatIti / Jan Education For Personal & Private Use Only Winelibrary.org Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya 0 vRtti: // 56 // " jayA NaM sUrie" ityAdi, kila sUryasya caturazItyadhikaM maNDalazataM bhavati, maNDalaM ca jyotiSkamArgo'bhidhIyate, tatra jambUdvIpasyAntaH azItyadhike yojanazate paJcaSaSTiH sUryamaNDalAni bhavanti, tathA lavaNasamudre trINi triMzadadhikAni yojanazatAnyavagAhyaikonaviMzatyadhikaM sUryamaNDalazataM bhavati, tatra sarvabAhyaM - samudrAntargatamaNDalAnAM paryantimaM, tasya cAyAmaviSkambho lakSaM SaT zatAni ca yojanAnAM SaSTyadhikAni, paridhistu vRttakSetragaNitanyAyena trINi lakSANi | aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni paJcadazottarANi 318315, etAvat kSetramAdityo'horAtradvayena gacchati, tatra ca SaSTirmuhUrttA bhavantIti paSThayA bhAgApahAre yallabdhaM tanmuhUrttagamyakSetra pramANaM bhavati, tacca paJca sahasrANi trINi ca paJcottarANi zatAni paJcadaza yojanaSaSTibhAgAH 5305 / 1, etacca divasArddhana guNyate, yadA ca sarvavAye maNDale sUrya zvarati tadA dinapramANaM dvAdaza muhUrttAH, tadarddha ca SaT, ataH padbhirmuhUrttaguNitaM muhUrttagatipramANaM cakSuHsparzagatipramANaM bhavati, tatra ekatriMzatsahasrANi aSTau ca zatAnye katriMzadadhikAni triMzaca yojanaSaSTibhAgAH 31831 60 abhivarddhitamAsaH - abhivarddhitasaMvatsarasya catuzcatvAriMzadahorAtradviSaSTibhAgAdhikaJyazItyadhikazatatrayarUpasya 383|13 dvAdazo bhAgaH, abhivarddhitasaMvatsarazcAsau yatrAdhikamAsako bhavati, tatra trayodazacandramAsAtmakatvAcandramAsazca ekonatriMzatA dinAnAM dvAtriMzatA ca dinadviSaSTibhAgAnAM bhavatIti, 'sAiregAI' ti ahorAtrasya caturviMzatyuttarazatabhAgAnAmekaviMzatyuttarazatenAdhikAnIti, AdityamAso yena kAlenAdityo rAziM bhuGkte 'kiMcivisesUNAI' ti For Personal & Private Use Only 31 samavAyAdhya. // 56 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahorAtrArddhana nyUnAnIti // 31 // battIsaM jogasaMgahA pa0, taMjahA-AloyaNa 1 niravalAve 2, AvaIsu daDhavammayA 3 / aNissiovahANe 4 ya, sikkhA 5 nippaDikammayA 6 // 1 // aNNAyayA alobhe 8 ya, titikkhA 9 ajave 10 suI 11 / sammadiTThI 12 samAhI 13 ya, AyAre 14 viNaovae 15 // 2 // dhiImaI 16 ya saMvege 17, paNihI 18 suvihi 19 saMvare 20 / attadosovasaMhAre 21, savvakAmavirattayA 22 // 3 // paJcakkhANe 23-24 viussagge 25, appamAde 26 lavAlave 27 / jhANasaMvarajoge 28 ya, udae mAraNaMtie 29 // 4 // saMgANaM ca pariNNAyA 30, pAyacchittakaraNe'vi ya 31 / ArAhaNA ya maraNaMte 32, battIsaM jogasaMgahA // 5 // battIsaM deviMdA pa0 taM0-camare balI dharaNe bhUANaMde jAva ghose mahAghose caMde sUre sakke IsANe saNaMkumAre jAva pANae accae, kuMthussa NaM arahao battIsahiyA battIsaM jiNasayA hotthA, sohamme kappe battIsa vimANAvAsasayasahassA NaM pa0, revaiNakkhatte battIsaitAre pa0, battIsativihe gaTTe pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM battIsaM paliovamAI ThiI pa0, ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM neraiyANaM battIsaM sAgarovamAiM ThiI 50, asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM battIsaM paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM battIsaM paliovamAI ThiI pa0, je devA vijayavejayantajayantaaparAjiyavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM atthegaiyANaM battIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA battIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nIsasaMti vA, tesi NaM devANaM battIsavAsasahassehiM in Educati For Personal & Private Use Only Sainelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 57 // AhArave samuppajjai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je battIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti parinivvAi- / |32 samassaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 32 // vAyAdhya. dvAtriMzataM sthAnakamapi vyaktaM, navaraM yujyante iti yogAH-manovAkAyavyApArAH te ceha prazastA eva vivakSitAsteSAM * ziSyAcAryagatAnAmAlocanAnirapalApAdinA prakAreNa saGgrahaNAni saGgrahAH prazastayogasaMgrahAH prazastayogasaGgrahanimittatvAdAlocanAdaya eva tathocyante, te ca dvAtriMzadbhavanti, tadupadarzakaM zlokapaJcakaM 'AloyaNe' tyAdi, asya gamanikA-tatra AloyaNa'tti mokSasAdhanayogasaGgrahAya ziSyeNAcAryAyAlocanA dAtavyA 1 'niravalAve'tti AcAryo'pi | mokSasAdhakayogasaGgrahAyaiva dattAyAmAlocanAyAM nirapalApaH syAt , nAnyasmai kathayedityarthaH 2, 'AvaIsu daDhadhammaya'-2 tti prazastayogasaGgrahAya sAdhunA''patsu-dravyAdibhedAsu dRDhadharmatA kAryA, sutarAM tAsu dRDhadharmiNA bhAvyamityarthaH 3, 4 'aNissiovahANe ya'tti zubhayogasaGgrahAyaivAnizritaM ca-tadanyanirapekSamupadhAnaM ca-tapo'nizritopadhAnaM parasAhAyyAnapekSaM tapo vidheyamityarthaH4, 'sikkha'tti yogasahAya zikSA''sevitavyA, sA ca sUtrArthagrahaNarUpA pratyupekSAdyAsevanAtmikA ceti dvidhA, 5, 'nippaDikammaya'tti tathaiva niSpratikarmatA zarIrasya vidheyA 6 ||1||'annnnaayy' // 57 // tti tapaso'jJAtatA kAryA, yazaHpUjAdyarthitvenAprakAzayadbhistapaH kAryamityarthaH 7, 'alobhe ya'tti alobhatA vidheyA 8, 'titikkha'tti titikSA parISahAdijayaH9, 'ajavetti Arjava:-RjubhAvaH 10, 'suItti zuciH satyaM saMyama Jain Educationa l For Personal & Private Use Only rebrary.org Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AUDIOROSCOREOGRAM ityarthaH 11 'sammadiDhi'tti samyagdRSTiH-samyagdarzanazuddhiH 12, 'samAhI yatti samAdhizca-cetaHkhAsthyaM 13, 'AyAre viNaovae'tti dvAradvayaM tatrAcAropagataH syAt na mAyAM kuryAdityarthaH 14, vinayopagato bhavet na mAnaM kuryA|dityarthaH 15 // 2 // 'dhiimaI yatti dhRtipradhAnA matidhRtimatiH-adainyaM 16 'saMvegotti saMvegaH-saMsArAdbhayaM mokSAbhilASo vA 17 'paNihitti praNidhiH-mAyAzalyaMna kAryamityarthaH 18 'suvihi'tti suvihi' sadanuSThAnaM 19 saMvarazca-AzravanirodhaH 20 'attadosovasaMhAre'tti khakIyadoSasya nirodhaH 21 'sabvakAmavirattayatti samastaviSayavaimukhyaM 22 // 3 // 'paJcakkhANe'tti pratyAkhyAnaM mUlaguNaviSayaM 23 uttaraguNaviSayaM ca 24 'viussagge'tti vyutsargo dravyabhAvabhedabhinnaH 25 'appamAe'tti pramAdavarjanaM 26 'lavAlave'tti kAlopalakSaNaM tena kSaNe kSaNe sAmAcAryyanuSThAnaM kArya 27 'jhANasaMvarajoge'tti dhyAnameva saMvarayogo dhyAnasaMvarayogaH 28 'udae mAraNaMtie'tti mAraNAntike'pi vedanodaye na kSobhaH kAryaH 29 // 4 // 'saMgANaM ca pariNNAya' tti saGgAnAM ca jJaparijJApratyAkhyAnaparijJAbhedabhinnA parikSA kAryA 30 'pAyacchittakaraNe' iti prAyazcittakaraNaM ca kArya 31 'ArAhaNA ya maraNaMte'tti ArAdhanA 'maraNAnte' maraNarUpo'nto maraNAntastatretyete dvAtriMzadyogasaGgrahA iti 32 // 5 // indrasUtre yAvatkaraNAt "veNudeve veNudAlI harikaMte hari|ssahe aggisIhe aggimANave puNNe vasiTTe jalakaMte jalappahe amiyagaI amiyavAhaNe velaMbe pahaMjaNe" iti dRzyaM, punaH yAvatkaraNAt "mAhiMde baMbhe laMtae sukke sahassAre"tti draSTavyaM, iha ca SoDazAnAM vyantarendrANAM SoDazA JainEducationer For Personal & Private Use Only arunagainelibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA nAmeva cANapaNNIkAdIndrANAmatparddhikatvenAvivakSitatvAdasaGkhyAtAnAmapi caMdrasUryANAM jAtigrahaNena dvayoyAMge * ve vivakSitatvAdvAtriMzaduktA iti kunthunAthasya dvAtriMzadadhikAni dvAtriMzat kevalizatAnyabhUvana, dvAtriMzadvidhaM zrI abhaya 0 * nATyamabhinayaviSayavastubhedAdyathA rAjapraznakRtAbhidhAnadvitIyopAGga iti sambhAvyate, dvAtriMzatpAtrapratibaddhamiti vRttiH | kecit // 32 // / / 58 / / tettIsa AsAyaNAo pa0, taM0-sehe rAiNiyassa AsannaM gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa 1 sehe rAiNiyassa purao gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa 2 sehe rAiNiyassa sapakkhaM gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa 3 sehe rAiNiyassa AsannaM ThiccA bhavai AsAyaNA sehassa 4 jAva sehe rAiNiyassa AlavamANassa tatthagae ceva paDisuNittA bhavai AsAyaNA sehassa 33 / ca NaM asuriMdassa asuraraNNo camaracaMcAe rAyahANIe ekmekkabArAe tettIsa tettIsa bhomA pa0, mahAvidehe NaM vAse tettIsa joyaNasahassAI sAiregAiM vikkhaMbheNaM pa0, jayA NaM sUrie bAhirANaMtaraM taccaM maMDalaM uvasaMkamittA NaM cAraM carai tayA NaM ihagayassa purisassa tettIsAe joyaNasahassehiM kiMcivisesUNehiM cakkhupphAsaM havvamAgacchai, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM nerayANaM tettIsaM paliovamAiM ThiI (10), ahesattamAe puDhavIe kAlamahAkAlarorUyamahAroruesu neraiyANaM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI (10), appaiTThANanarae neraiyANaM ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, asurakumArANaM atthegaiyANaM devAnaM t paliovamAI ThiI pa0, sohammIsANesu atthegaiyANaM devANaM tettIsaM palio mAI ThiI pa0, vijayavejayantajayaMtaaparAjiesu For Personal & Private Use Only 33 samavAyAdhya. // 58 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMRAKAASHAKRECE%ACESS vimANesu ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI 50, je devA savvadvasiddhe mahAvimANe devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI pa0, te NaM devA tettIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA nissasaMti vA, tesi NaM devANaM tettIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajai, saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je tettIsaM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti // sUtraM 33 // atha trayastriMzattamaM sthAnakaM, tatra AyaH-samyagdarzanAdyavAptilakSaNastasya zAtanAH-khaNDanaM niruktAdAzAtanAH, tatra zaikSaH-alpaparyAyo rAnikasya-bahuparyAyasya AsannaM-AsattyA yathA rajo'JcalAdistasya lagati tathA gantA bhavatIsevamAzAtanA zaikSasyetyevaM sarvatra, 'purao'tti agrato gantA bhavati, 'sapakkha'nti samAnapakSa-samapAca yathA bhavati samazreNyA gacchatItyarthaH, 'Thica'tti sthAtA-AsIno bhavati, yAvatkaraNAddazAzrutaskandhAnusAreNAnyA iha draSTavyAH, tAzcaivamarthataH-AsannaM puraH pArzvataH sthAnena tisro'tra niSIdanena ca tisraH tathA vicArabhUmau gatayoH pUrvataramAcamataH | zaikSasyAzAtanA 10 evaM pUrva gamanAgamanamAlocayataH 11 tathA rAtrau ko jAgartIti pRSTe rAnikena tadvacanamaprati zRNvataH 12 rAtnikasya pUrvamAlapanIyaM kaMcana avamasya pUrvataramAlapataH 13 azanAdi labdhamaparasya pUrvamAlocayataH | 14 evamanyasyopadarzayataH 15 evaM nimantrayataH 16 rAnikamanApRcchayAnyasmai bhaktAdi dadataH 17 svayaM pradhAnataraM bhuJAnasya 18 kvacita prayojane vyAharato rAnikasya vaco'pratizRNvataH 19 rAnikaM prati tatsamakSaM vA bRhatA an duen For Personal & Private Use Only P inelibrary.org Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 33 samavAyAdhya. zrIabhaya vRttiH // 59 // zabdena bahudhA bhASamANasya 20 vyAhRtena mastakena vande iti vaktavye kiM bhaNasIti bruvANasya 21 prerayati rAtrike |kastvaM preraNAyAmiti vadataH 22 Arya! glAnaM kiM na praticarasItyAdhukte tvaM kiM na taM praticarasItyAdi bhaNataH 23 dharma kathayati gurAvanyamanaskatAM bhajato'nanumodayata ityarthaH 24 kathayati gurau na smarasIti vadataH 25 dharmakathAmAcchindataH 26 bhikSAvelA vartate ityAdivacanataH parSadaM bhindAnasya 27 guruparSado'nutthitAyAstathaiva vyavasthitAyA dharma kathayataH 28 guroH saMstArakaM pAdena ghaTTayataH 29 gurusaMstArake niSIdataH 30 uccAsane niSIdataH 31 samAsane'pyevaM 32 trayastriMzattamA sUtroktaiva, rAnikasyAlapatastatragata eva-AsanAdisthita eva pratizRNoti, Agatya hai |hi pratyuttaraM deyamiti zaikSasyAzAtaneti 33 / 'tettIsaM tettIsaM bhoma'tti bhaumAni-nagarAkArANi, viziSTasthAnAnItyanye, tathA 'jayA NaM surie' ityAdi, iha sUryasya maNDalayorantare dve dve yojane'STacatvAriMzaccaikaSaSTibhAgAH, etaddviguNaM paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgAH, etAvatA hInaviSkambhaM sarvavAdyamaNDalAdvitIyaM maNDalaM bhavati, tatazca vRttakSetraparidhigaNitanyAyena paridhitaH saptadazabhiryAjanairaSTatriMzatA caikaSaSTibhAgaiya'naM dvitIyamaNDalaM sarvabAbamaNDalAdbhavati, evaM tRtIyamaNDale etadviguNena hInaM bhavati, tathAhi-tadviSkambhastata ekAdazabhiryojanainavabhizcaikapaSTibhAgaiHpa-1 yantimAddhInaM bhavati, paridhitastu paJcatriMzatA yojanaiH paJcadazabhizcaikapaSTibhAgaiya'naM bhavati, taca trINi lakSANi aSTAdaza sahasrANi dve zate ekonAzItyuttare SaTcatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA iti, tathA antimamaNDalAnmaNDale maNDale dvAbhyAM // 59 // Jain Education For Personal & Private Use Only Kijainelibrary.org Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhUrtasyaikaSaSTibhAgAbhyAM dinavRddhirbhavati, tathA ca tRtIye maNDale yadA sUryazcarati tadA dvAdaza muhUrttAzcatvArazcaikapaSTibhAgA muhUrttasya dinapramANaM bhavati, tada. caikaSaSTibhAgIkRtenASTaSaSTayadhikazatatrayalakSaNena, sthUlagaNitasya viva-2 kSitatvAt parityaktAMzAH 318279 / tRtIyamaNDalaparidhau guNite sati ekaSaSTayA ca SaSTiguNitayA bhAge hRte yallabhyate 6 tattRtIyamaNDale cakSuHsparzapramANaM bhavati, tacca dvAtriMzatsahasrANyekottarANi 32001 aMzAnAmekaSaSTayA bhAge hRte labdhAzcaikonapaJcAzataSaSTibhAgA yojanasya trayoviMzatizcaikaSaSTibhAgA yojanapaSTibhAgasya 23 etattRtI*yamaNDale cakSuHsparzasya pramANaM jambUdvIpaprajJaptyAmupalabhyate, iha tu yaduktaM trayastriMzatkiJcinyUnA, tatra sAtirekayo-: janasyApi nyUnasahasratA vivakSiteti sambhAvyate, paJcadaza maNDale punaridaM yathoktameva pramANaM bhavati, pratimaNDalaM yojanasya caturazIyAH sAdhikAyAH prathamamaNDalamAne prakSepaNAditi // 33 // cottIsaM buddhAisesA pa0, taM0-avaDhie kesamaMsuromanahe 1 nirAmayA niruvalevA gAyalaTThI 1 gokkhIrapaMDure maMsasoNie 3 paumuppalagaMdhie ussAsanissAse 4 pacchanne AhAranIhAre adisse maMsacakkhuNA 5 AgAsagayaM cakkaM 6 AgAsagayaM chattaM 7 AgAsagayAo seyavaracAmarAo 8 AgAsaphAliAmayaM sapAyapIDhaM sIhAsaNaM 9 AgAsagao kuDabhIsahassaparimaMDiAbhirAmo iMdajjhao purao gacchai 10 jattha jatthavi ya NaM arahaMtA bhagavanto ciTThati vA nisIyaMti vA tattha tatthavi ya NaM jakkhA devA saMchannapattapupphapallavasamAulo sacchatto sajjhao saghaMTo sapaDAgo asogavarapAyavo abhisaMjAyai 11 IsiM piTThao mauDaThANaMmi teyamaMDalaM Lain dudan negara For Personal & Private Use Only vw.jainelibrary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya 34 samavAyAdhya. vRttiH // 6 // abhisaMjAyai aMdhakArevi ya NaM dasa disAo pabhAsei 12 bahusamaramaNije bhUmibhAge 13 ahosirA kaMTayA jAyaMti 15 uUvivarIyA suhaphAsA bhavaMti 15 sIyaleNaM suhaphAseNaM surabhiNA mArueNaM joyaNaparimaMDalaM sabao samaMtA saMpamajijai 16 juttaphusieNaM meheNa ya nihayarayareNUyaM kijai 17 jalathalayabhAsurapabhUteNaM biMTaTThAiNA dasavaNNeNaM kusumeNaM jANussehappamANamitte pupphovayAre kijai 18 amaNuNNANaM saddapharisarasarUvagaMdhANaM avakariso bhavai 19 maNuNNANaM saddapharisarasarUvagaMdhANaM pAunbhAvo bhavai 20 paccAharaovi ya NaM hiyayagamaNIo joyaNanIhArI saro 21 bhagavaM ca NaM addhamAgahIe bhAsAe dhammamAikkhai 22 sAvi ya NaM addhamAgahI bhAsA bhAsijjamANI tersi savvesiM AriyamaNAriyANaM duppayacauppaamiyapasupakkhisarIsivANaM appaNo hiyasivasuhayabhAsattAe pariNamai 23 puvabaddhaverAvi ya NaM devAsuranAgasuvaNNajakkharakkhasakinarakiMpurisagarulagaMdhavvamahoragA arahao pAyamUle pasaMtacittamANasA dhamma nisAmati 24 aNNautthiyapAvayaNiyAvi ya NamAgayA vaMdaMti 25 AgayA samANA arahao pAyamUle nippalivayaNA havaMti 26 jao jaovi ya NaM arahaMto bhagavaMto viharaMti tao taovi ya NaM joyaNapaNavIsAeNaM ItI na bhavai 21 mArI na bhavai 28 sacakkaM na bhavai 29 paracakkaM na bhavai 30 aibuTThI na bhavai 31 aNAvuTThI na bhavai 32 dubhikkhaM na bhavai 33 puvvuppaNNAvi ya NaM uppAiyA vAhI khippamiva uvasamaMti 34 jaMbuddIve NaM dIve cauttIsaM cakkavaTTivijayA pa0 taM0-battIsaM mahAvidehe do bharahe eravae, jaMbuddIve NaM dIve cottIsaM dIhaveyaDDA pa0, jaMbuddIve NaM dIve ukkosayae cottIsaM titthaMkarA samuppajaMti, camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo cottIsaM bhavaNAvAsasayasahassA 50, paDhamapaMcamachaTThIsattamAsu causu puDhavIsu cottIsaM nirayAvAsasayasahassA p0|| sUtraM 34 // // 6 // For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha catastriMzattamasthAnake kimapi likhyate-'buddhAisesa' tti buddhAnAM-tIrthakRtAmatizeSAH-atizayA buddhAtizeSAH. avasthitaM-avRddhikhabhAvaM kezAzva-zirojAH zmazrUNi ca kUrcaromANi romANi ca-zeSazarIralomAni nakhAzca pratItA iti dvandvaikatvamityekaH 1 nirAmayA-nIrogA nirupalepA-nirmalA gAtrayaSTiH-tanulateti dvitIyaH 2 gokSIrapANDuraM mAMsazoNitamiti tRtIyaH3tathA pamaM ca-kamalaM [ca gandhadravyavizeSo vA yatpadmakamiti rUDhaM utpalaM ca-nIlotpalamutpalakuSThaM vA gandhadravyavizeSastayoryo gandhaH sa yatrAsti tattathocchAsanizvAsamiti caturthaH 4 pracchannamAhAranIhAraabhyavaharaNamUtrapurISotsargI, pracchannatvameva sphuTataramAha-adRzyaM mAMsacakSuSA na punaravadhyAdilocanena puMsA iti paJcamaM 5 etaca dvitIyAdikamatizayacatuSkaM janmapratyayaM / tathA 'AgAsagaya'ti AkAzagataM-vyomavarti AkA-11 zagataM (ka) vA-prakAzamityarthaH, cakra-dharmacakramiti SaSThaH 6 evamAkAzagaM chatraM chatratrayamityartha iti saptamaH 7 AkAzake-prakAze zvetavaracAmare prakIrNake ityaSTamaH 8 'AgAsaphAliAmaya'tti AkAzamiva yadatyantamacchaM sphaTikaM tanmayaM siMhAsanaM saha pAdapIThena sapAdapIThamiti navamaH 9 'AgAsagao'tti AkAzagato'tyarthaM tuGga ityarthaH 'kuDabhi'tti laghupatAkAH saMbhAvyante tAbhiH parimaNDitazcAsAvabhirAmazca-abhiramaNIya iti vigrahaH 'iMdajjhao' tti zeSadhvajApekSayA'timahattvAdindrazcAsau dhvajazca indradhvaja iti vigrahaH, indratvasUcako dhvaja iti vA 'purao' tti jinasyA|grato gacchatIti dazamaH 1. 'ciTThanti vA nisIyanti vatti tiSThanti gatinivRttyA niSIdanti-upavizanti 'takkha 11 sama. For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMga zrIabhaya0 34 samavAyAdhya. vRttiH // 61 // SEACHERSACADEMORECASOK NAdeva'tti tatkSaNameva akAlahInamityarthaH, patraiH saMchannaH patrasaMchannaH patrasaMchanna iti vaktavye prAkRtatvAt saMchannapatra ityukta sa cAsau puSpapallavasamAkulazceti vigrahaH, pallavA:-aGkarAH, sacchatraH sadhvajaH saghaNTaH sapatAko'zokavarapAdapa ityekAdazaH 11 'Isitti ISad-alpaM 'piTThao'tti pRSThataH pazcAdbhAge 'mauDaThANamitti mastakapradeze tejomaNDalaM-prabhAphaTalamiti dvAdazaH 12 bahusamaramaNIyo bhUmibhAga iti trayodazaH 13 'ahosira'tti adhomukhAH kaNTakA bhavantIti caturdazaH 14 Rtavo'viparItAH kathamityAha-sukhasparzA bhavantIti paJcadazaH 15 yojanaM yAvat kSetrazuddhiH saMvattekavAteneti SoDazaH 16 'juttaphasieNaM'ti ucitavindupAtena 'nihayarayareNayaMti vAtotkhAtamAkAzavarti rajo bhUvatI tu reNuriti gandhodakavarSAbhidhAnaH saptadazaH 17 jalasthalajaM yadbhAkharaM prabhUtaM ca kusumaM tena vRntasthAyinA-Uddhamukhena dazArddhavarNena-paJcavarNena jAnunorutsedhasya-uccatvasya yatpramANaM tadeva pramANaM yasya sa jAnUtsedhapramANamAtraH puSpopa|cAraH-puSpaprakara ityaSTAdazaH 18 tathA 'kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghaMtagandhuddhayAbhirAme bhavaI' tti kA-| lAguruzca-gandhadravyavizeSaH pravarakundurukaM ca-cIDAbhidhAnaM gandhadravyaM turukaM ca-zilhakAbhidhAnaM gandhadravyamiti dvandva|stata etalakSaNo yo dhUpastasya maghamaghAyamAno-bahulasaurabhyo yo gandha uddhataH-udbhUtastenAbhirAma-abhiramaNIya yattattathA sthAnaM-niSIdanasthAnamiti prakrama ityekonaviMzatitamaH 19 tathA "ubhayo pAsiM ca NaM arahatANaM bhagavatANaM duve jakkhA kaDayataDiyarthabhiyabhuyA cAmarukkhevaNaM karaMti"tti kaTakAni-prakoSThAbharaNavizepAH truTitAni For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECONOCRORSCORRORSCIENCE bAhvAbharaNavizeSAH tairatibahutvena stambhitAviva stambhitau bhujau yayostau tathA yakSau-devAviti viMzatitamaH 20, bRhadvAcanAyAmanantaroktamatizayavayaM nAdhIyate, atastasyAM pUrve'STAdazaiva, amanojJAnAM zabdAdInAmapakarSaH-abhAva ityekonaviMzatitamaH 19 manojJAnAM prAdurbhAva iti viMzatitamaH 20 'paJcAharao'tti pratyAharato-vyAkurvato bhagavataH 'hiyayagamaNIo'tti hRdayaGgamaH 'joyaNanIhArI ti yojanAtikramI khara ityekaviMzaH 21 'addhamAgahIe'tti prAkRtAdInAM SaNNAM bhASAvizeSANAM madhye yA mAgadhI nAma bhASA 'rasorlasau mAgadhyA mityAdilakSaNavatI sA asamAzritakhakIyasamagralakSaNA'rddhamAgadhItyucyate, tayA dharmamAkhyAti, tasyA evAtikomalatvAditi dvAviMzaH 22 'bhAsijamANIti bhagavatA'bhidhIyamAnA 'AriyamaNAriyANaM ti AryAnAryadezotpannAnAM dvipadA-manuSyAzcatuSpadA-gavAdayaH 'mRgA'ATavyAH 'pazavoM' grAmyAH pakSiNaH pratItAH sarIsRpA-uraHparisappA bhujaparisapazceiti, teSAM kim ?-Atmana AtmanaH-AtmIyayA AtmIyayetyarthaH bhASAtayA-bhASAbhAvena parINamatIti sambandhaH, kimbhUtA'sau bhASA ? ityAha-hitam-abhyudayaH zivaM-mokSaH sukhaM-zravaNakAlodbhavamAnandaM dadAtIti hitazivasukhadeti trayoviMzaH 23 'pUrvabaddhavare'tti pUrva-bhavAntare'nAdikAle vA jAtipratyayaM baddhaM-nikAcitaM vairaM-amitrabhAvo yeSAM te tathA, te'pi cAsatAmanye devA vaimAnikA asurA nAgAzca-bhavanapativizeSAH suvarNAH-zobhanavarNopetatvAjyotiSkA yakSarAkSasakinnarAH kiMpuruSAH vyantarabhedAH garuDA-garuDalAJchanatvAt suparNakumArA bhavanapativizeSAH, gandhavoM K Jain Education For Personal & Private Use Only aryong Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 samavAyAdhya. vRttiH zrIsamavA- | mahAragAzca vyantaravizeSA eva, eteSA dvandvaH, 'pasaMtacittamANasA' prazAntAni-zamaM gatAni citrANi-rAgadveSAdya yAMge nekavidhavikArayuktatayA vividhAni mAnasAni-antaHkaraNAni yeSAM te prazAntacittamAnasA dharma nizamayanti iti zrIabhaya caturvizaH 24 bRhadvAcanAyAmidamanyadatizayadvayamadhIyate, yaduta-anyatIrthikaprAvacanikA api ca NaM vandante bhagava ntamiti gamyate iti paJcaviMzaH 25 AgatAH santo'haMtaH pAdamUle niSprativacanA bhavanti iti SaDviMzaH 26 // 62 // 'jao jao'vi ya NaM'ti yatra yatrApi ca deze 'tao tao'tti tatra tatrApi ca paJcaviMzatau yojaneSu ItiH-dhAnyA grupadravakArI pracuramUSakAdiprANigaNa iti saptaviMzaH 27 mAriH-janamaraka ityaSTAviMzaH 28 khacakraM-khakIyarAjasainyaM tadupadravakAri na bhavatIti ekonatriMzaH 29 evaM paracakra-pararAjasainyamiti triMzaH 30 ativRSTiH-adhikavarSa itye-12 katriMzaH 31 anAvRSTiH-varSaNAbhAva iti dvAtriMzaH 32 durbhikSaM-duSkAla iti trayastriMzaH 33 'uppAiyA vAhitti utpAtAH-aniSTasUcakA rudhiravRSTyAdayastaddhetukA ye'nAste autpAtikAstathA vyAdhayo-jvarAdyAstadupazamaH-abhAva iti catustriMzattamaH 34 / anyaca 'paJcAharao' ita Arabhya ye'bhihitAste prabhAmaNDalaM ca karmakSayakRtAH, zeSA bhavapratyayebhyo'nye devakRtA iti, ete ca yadanyathApi dRzyante tanmatAntaramavagantavyamiti / 'cakkavaddivijaya'tti cakravartivijetavyAni kSetrakhaNDAni 'ukkosapae cottIsaM titthagarA samuppajaMti'tti samutpadyante sambhavantItyarthaH na tvekasamaye jAyante, caturNAmevaikadA janmasambhavAt , tathAhi-merI pUrvAparazilAtalayoddhe dve siMhAsane bhavato'to // 62 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only Knigainelibrary.org Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvau dvAvevAbhiSicyete ato dvayordvayoreva janmeti, dakSiNottarayostu kSetrayostadAnI divasasadbhAvAt na bharatairAvatayo|rjinotpattirarddharAtra eva jinotpatteriti, 'paDhame'tyAdi prathamAyAM pRthivyAM triMzannarakAvAsAnAM lakSANi, paJcamyAM trINi SaSThayA paJconaM lakSaM saptamyAM paJca narakAH, evaM sarvamIlane catustriMzalakSANi bhavantIti // 34 // paNatIsaM saccavayaNAisesA pa0, kuMthU NaM arahA paNatIsaM dhaNUiM urdU uccatteNaM hotthA, datte NaM vAsudeve paNatIsaM dhaNUI uhuM uccateNaM hotthA, naMdaNe NaM baladeve paNatIsaM dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA, sohamme kappe suhammAe sabhAe mANavae ceiyakkhaMbhe heddA uvariM ca addhaterasa addhaterasa joyaNANi vajettA majjhe paNatIsa joyaNesu vairAmaesu golavaTTasamuggaesu jiNasakahAo pa0, bitiyacautthIsu dosu puDhavIsu paNatIsaM nirayAvAsasayasahassA p0|| sUtraM 35 // paJcatriMzattamasthAnakaM sugama, navaraM satyavacanAtizayA Agame na dRSTAH, ete tu granthAntaradRSTAH sambhAvitAH, vacanaM hi guNavadvaktavyaM, tadyathA-saMskAravat 1 udAttaM 2 upacAropetaM 3 gambhIrazabdaM 4 anunAdi 5 dakSiNaM 6 hai upanItarAgaM 7 mahAtha 8 avyAhatapaurvAparyaM 9 ziSTaM 10 asandigdhaM 11 apahRtAnyottaraM 12 hRdayagrAhi 13 dezakAlAvyatItaM 14 tattvAnurUpaM 15 aprakIrNaprasRtaM 16 anyo'nyapragRhItaM 17 abhijAtaM 18 atisnigdhamadhuraM 19 aparamarmaviddhaM 20 arthadharmAbhyAsAnapetaM 21 udAraM 22 paranindAtmotkarSaviprayuktaM 23 upagatazlAgha 24 anapanItaM 25 utpAditAcchinnakautUhalaM 26 adbhutaM 27 anativilambita 28 vibhramavikSepakilikiJcitAdivimuktaM 29 SAHARASHTRA Jain Education For Personal & Private Use Only Finelibrary.org Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zrIsamavA yAMge. zrIabhaya0 vRttiH // 63 // anekajAtisaMzrayAdvicitraM 30 AhitavizeSa 31 sAkAraM 32 sattvaparigrahaM 33 aparikheditaM 34 avyucchedaM 354 |35 samaceti vacanaM mahAnubhAvairvaktavyamiti, [tatra saMskAravattvaM-saMskRtAdilakSaNayuktatvaM 1 udAttatvaM-uccaivRttitA 2 upacA- vAyAdhya. ropetatvaM-agrAmyatA 3 gambhIrazabdaM meghasyeva 4 anunAditvaM-pratiravopetatA 5 dakSiNatvaM-saralatvaM 6 upanItarA-2 gatvaM-mAlakozAdi grAmarAgayuktatA 7 ete sapta zabdApekSA atizayAH, anye tvarthAzrayAH, tatra mahArthatvaM-bRhadabhidheyatA 8 avyAhatapaurvAparyatvaM-pUrvAparavAkyAvirodhaH 9 ziSTatvaM-abhimatasiddhAntoktArthatA vaktuH ziSTatAsUcakatvaM vA 10 asandigdhatvaM-asaMzayakAritA 11 apahRtAnyottaratvaM-paradUSaNAviSayatA 12 hRdayagrAhitvaM-zrotRmanoha|ratA 13 dezakAlAvyatItatvaM-prastAvocitatA 14 tattvAnurUpatvaM-vivakSitavastukharUpAnusAritA 15 aprakIrNaprasRtatvaM-susambandhasya sataH prasaraNaM athavA'sambandhAnadhikAritvAtivistarayorabhAvaH 16 anyo'nyapragRhItatvaM-para-18 spareNa padAnAM vAkyAnAM vA sApekSatA 17 abhijAtatvaM-vaktuH pratipAdyasya vA bhUmikAnusAritA 18 atisnigdhamadhuratvaM-amRtaguDAdivata sukhakAritvaM 19 aparamarmavedhitvaM-paramAnadaghanakharUpatvaM 20 arthadharmAbhyAsAnapetatvaMarthadharmapratibaddhatvaM 21 udAratvaM-abhidheyArthasyAtucchatvaM gumphaguNavizeSo vA 22 paranindAtmotkarSaviprayuktatvamiti // 63 // pratItameva 23 upagatazlAghatvaM-uktaguNayogAtprAptazlAghatA 24 anapanItatvaM-kArakakAlavacanaliGgAdivyatyayarUpavacanadoSApetatA 25 utpAditAcchinnakautuhalatvaM-khaviSaye zrotRNAM janitamavicchinnaM kautukaM yena tattathA tadbhA For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *SANAMROSAROKGAOCTOR vastattvaM 26 adbhutatvaM-anativilambitatvaM ca pratItaM 27-28 vibhramavikSepakilikiJcitAdivimuktatva-vi-10 bhramo-vaktRmanaso bhrAntatA vikSepaH-tasyaivAbhidheyArtha pratyanAsaktatA kilikiJcitaM-roSabhayAbhilASAdibhAvAnAM yugapadvA sakRtkaraNamAdizabdAnmanodoSAntaraparigrahastairvimuktaM yattattathA tadbhAvastattvaM 29 anekajAtisaMzrayAdvicitratvaM, iha jAtayo varNanIyavasturUpavarNanAni 30 AhitavizeSatvaM-vacanAntarApekSayA DhaukitavizeSatA 31 sAkAratvaMvicchinnavarNapadavAkyatvenAkAraprAptatvaM 32 sattvaparigRhItatvaM-sAhasopetatA 33 aparikheditatvaM-anAyAsasambhavaH 34 avyuccheditvaM-vivakSitArthAnAM samyasiddhiM yAvadanavacchinnavacanaprameyateti 35] tathA dattaH-saptamavAsudevaH nandanaH-saptamabaladevaH, etayozcAvazyakAbhiprAyeNa paiviMzatirdhanuSAmuccatvaM bhavati, subodhaM ca tat, yato'ranAthamallikhAminorantare tAvabhihitI, yato'vAci-"aramalliaMtare doNi kesavA purisapuMDarIya datta"tti, aranAthamallinAthayozca krameNa triMzatpaJcaviMzatizca dhanuSAmuccatvaM, etadantarAlavartinozca vAsudevayoH SaSThasaptamayorakonatriMzatpaiviMzatizca dhanuSAM yujyata iti, ihoktA tu paJcatriMzat syAt yadi dattanandanau kunthunAthatIrthakAle bhavato, na jinAntareSvadhIyata iti duravabodhamidamiti / saudharmakalpe saudharmAvataMsakAdiSu vimAneSu sarveSu paJca paJca sabhA bhavanti-sudharmasabhA 1 upapAtasabhA 2 abhiSekasabhA 3 alaGkArasabhA 4 vyavasAyasabhA 5, tatra sudharmasabhAmadhyabhAge maNipIThikopari SaSTiyojanamAno mANavako nAma caityastambho'sti, tatra 'vairAmaesutti vajramayeSu tathA golavadvRttA dain Education For Personal & Private Use Only W inelibrary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 samavAyAdhya. zrIsamavA-vartulA ye samudkA-bhAjanavizeSAsteSu 'jiNasakahAo'tti jinasakthIni tIrthakarANAM manujalokanitAnAM sakthIni yAMge asthIni prajJaptAnIti / bitiyacautthI'tyAdi dvitIyapRthivyAM paJcaviMzatinarakalakSANi caturthI tu dazeti paJcatriMzrIabhaya0 zattAnIti // 35 // vRttiH chattIsaM uttarajjhayaNA pa0 taM0-viNayasuyaM 1 parIsaho 2 cAuraMgijaM 3 asaMkhayaM 4 akAmamaraNijaM 5 purisavijA 6 ur||64|| bhijaM 7 kAviliyaM 8 namipavvajjA 9 dumapattayaM 10 bahusuyapUjA 11 hariesijaM 12 cittasaMbhUyaM 13 usuyArijaM 14 sa bhikkhugaM 15 samAhiThANAI 16 pAvasamaNijaM 17 saMjaijaM 18 miyacAriyA 19 aNAhapavvajjA 20 samuddapAlija 21 rahanemijaM 22 goyamakesijaM 23 samitIo 24 jannatijaM 25 sAmAyArI 26 khalaMkijaM 27 mokkhamaggagaI 28 appamAo 29 tavomaggo 30 caraNavihI 31 pamAyaThANAI 32 kammapayaDI 33 lesajjhayaNaM 34 aNagAramagge 35 jIvAjIvavibhattI ya 36, camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo sabhA suhammA chattIsaM joyaNAI uI uccatteNaM hotthA, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa chattIsaM ajANaM sAhassIo hotthA, cettAsoesu NaM mAsesu sai chattIsaMguliyaM sUrie porisIchAyaM nivvattai // sUtraM 36 // patriMzatsthAnakaM spaSTameva, navaraM caitrAzcayujormAsayoH sakRda-ekadA pUrNimAyAmiti vyavahAro nizcayatastu meSasaGkA|ntidine tulAsaGkrAntidine cetyarthaH / patriMzadaGgalikAM padatrayamAnAM. Aha ca-"cettAsoesu mAsesu, tipayA hoi porisI"ti [caitrAzvayujormAsayostripadA pauruSI bhavati ] // 36 // // 64 // Jain Education.immemalonal For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMthussa NaM arahao sattatIsaM gaNA sattatIsaM gaNaharA hotthA, hemavayaheraNNavayAo NaM jIvAo sattatIsaM joyaNasahassAI chacca causattare joyaNasae solasayaegUNavIsaibhAe joyaNassa kiMcivisesUNAo AyAmeNaM pa0, savvAsu NaM vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiyAsu rAyahANIsu pAgArA sattatIsaM sattatIsaM joyaNAI uDe uccatteNaM pa0, khuDDiyAe NaM vimANapavibhattIe paDhame vagge sattatIsaM uddesaNakAlA pa0, kattiyabahulasattamIe NaM sUrie sattatIsaMguliyaM porisIchAyaM nivvattaittA NaM cAraM carai // sUtraM 37 // saptatriMzatsthAnakamapi vyaktaM, navaraM kunthunAthasyeha saptatriMzadgaNadharA uktAH Avazyake tu trayastriMzat zrUyanta iti matAntaraM, tathA haimavatAdijIvayoruktapramANasaMvAdagAthA-"sattattIsa sahassA chacca sayA joyaNANa causayarA / hemavayavAsajIvA kiMcUNA solasa kalA ya ||1||"tti, kalA ekonaviMzatibhAgo yojanasyeti / tathA vijayAdIni pUrvAdIni jambUdvIpadvArANi tannAyakAstannAmAno devAsteSAM rAjadhAnyastannAmikA eva pUrvAdidikSu ito'saGkhyeyatame jambUdvIpa iti / kSudrikAyAM vimAnapravibhaktau kAlikazrutavizeSe, tatra kila bahavo vargA-adhyayanasamudAyAtmakA bhavanti, tatra prathame varge pratyadhyayanamuddezasya ye kAlAsta uddezanakAlA iti / yadi caitrasya paurNamAsyAM SaTtriMzadaGgulikA pauruSIcchAyA bhavati tadA vaizAkhasya kRSNasaptamyAmaGgulasya vRddhiM gatatvAtsaptatriMzadaGgulikA bhavatIti 37 pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa akRtIsaM ajiAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthA, hemavayaeraNNavaIyANaM jIvANaM dhaNUpiDhe advatIsaM joyaNasahassAI satta ya cattAle joyaNasae dasa egUNavIsaibhAge joyaNassa kiMcivisesUNA pari Jain Education For Personal & Private Use Only SAValnelibrary.org Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMga zrIabhaya0 vRti: // 65 // Jain Education In kkheveNaM pa0, atthassa NaM pavvayaraNNo bitie kaMDe advatIsaM joyaNasahassAiM uDDuM uccatteNaM hotthA, khuDDiyAe NaM vimANapavi - bhattI biti vagge atIsaM uddesaNakAlA pa0 // sUtraM 38 // aSTatriMzatsthAnakaM vyaktameva, navaraM 'dhaNupiTThe'ti jambUdvIpalakSaNavRttakSetrasya haimavatairaNyavatAbhyAM dvitIyaSaSThavarSAbhyAmavacchinnasyAropitajyAdhanuH pRSThAkAre paridhikhaNDe dhanuHpRSThe iva dhanuHpRSThe ucyete tatparyantabhUte RjupradezapatI tu jIve iva jIve iti etatsUtrasaMvAdigAthArddha "cattAlI satta sayA aDatIsa sahassa dasa kalA ya dhaNu" tti / tathA 'atthassa'tti asto - meruryatastenAntarito ravirastaM gata iti vyapadizyate tasya parvatarAjasya - giripradhAnasya dvitIyaM kANDaM - vibhAgo'STatriMzadyojana sahasrANyuccatvena bhavatIti, matAntareNa tu triSaSTiH sahasrANi yadAha - " merussa tinni kaMDA puDhabovalavairasakkarA paDhamaM / rayae ya jAyarUve aMke phalihe ya vIyaM tu // 1 // ekkAgAraM taiyaM taM puNa jaMbUNayamayaM hoi / joyaNasahassa paDhamaM bAhalleNaM ca vitIyaM tu // 2 // tevadvisahassAI taiyaM chattIsa joyaNasahassA / merussuvariM cUlA ubiddhA joyaNaduvIsaM // 3 // [ merostrINi kANDAni pRthvyupalavajrazarkarAmayaM prathamaM / rAjataM jAtarUpaM AkaM sphATikaM ca dvitIyaM // 1 // ekAkAraM tRtIyaM tat punarjAmbUnadamayaM bhavati / yojanasahasraM prathamaM vAhalyena dvitIyaM tu // 2 // triSaSTiH sahasrANi tRtIyaM patriMzat sahasrANi / merorupari cUlA udviddhA yojanAni catvAriMzat // 3 // 38 // For Personal & Private Use Only 37-38samavAyAdhya. // 65 // whelibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educational namissa NaM arahao egUNacattAlIsaM AhohiyasayA hotthA, samayakhette egUNacattAlIsaM kulapavvayA pa0 taM0-tIsaM vAsaharA paMca maMdarA cattAri usukArA, doccaca utthapaMcamachaTTasattamAsu NaM paMcasu puDhavIsu egUNacattAlIsaM nirayAvAsa sayasahassA pa0, nANAvarajisa mohaNijassa gottassa Auyassa eyAsi NaM caunhaM kammapagaDINaM egUNacattAlIsaM uttarapagaDIo pa0 // sUtraM 39 // ekonacatvAriMzatsthAnakaM vyaktameva, navaraM 'Ahohiya'tti niyatakSetraviSayAvadhijJAninasteSAM zatAnIti, 'kulapavaya'tti kSetramaryAdAkAritvena kulakalpAH parvatAH kulaparvatAH, kulAni hi lokAnAM maryAdAnibandhanAni bhavantI - tIha tairupamA kRtA, tatra varSadharAstriMzad jaMbUdvIpe dhAtakIkhaNDapuSkarArddhapUrvAparArddhaSu ca pratyekaM himavadAdInAM SaNNAM SaNNAM bhAvAt mandarAH paJceSukArA dhAtakIkhaNDapuSkarArddhayoH pUrvetaravibhAgakAriNazcatvAraH, evamete ekonacatvAriMzaditi / 'doghe 'tyAdi dvitIyAyAM paJcaviMzatizcaturthyAM daza paJcamyAM trINi SaSThyAM paJconalakSaM saptamyAM paJceti yathoktA saMkhyA narakANAmiti / 'nANAvaraNije 'tyAdi, jJAnAvaraNIyasya paJca mohanIyasyASTAviMzatiH gotrasya dve AyuSazcatasraH ityevamekonacatvAriMzaditi // 39 // arahao NaM ariTThanemissa cattAlIsaM ajjiyAsAhassIo hotthA, maMdaracUliyANaM cattAlIsaM joyaNAI uGkaM uccatteNaM pa0, saMtI arahA cattAlIsaM dhaNUI uDDuM uccateNaM hotthA bhUyANaMdassa NaM nAgakumArassa nAgaranno cattAlIsaM bhavaNAvAsasayasahassA pa0, khuDDiyAe NaM vimANapavibhattIe taie vagge cattAlIsaM uddesaNakAlA pa0, phagguNapuNNimAsiNIe NaM sUrie cattAlIsaMguliyaM pori For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39-40 yAMge 41 samavAyAdhya. zrIsamavA- sIchAyaM nivvadRittA NaM cAra carai, evaM kattiyAevi puNNimAe, mahAsukke kappe cattAlIsaM vimANAvAsasahassA pa0 // sUtraM 40 // catvAriMzatsthAnakaM vyaktaM, navaraM 'vaisAhapuNimAsiNIe'tti yatkeSucit pustakeSu dRzyate so'papAThaH, 'phagguzrIabhaya NapunnimAsiNIe'tti atrAdhyeyaM, katham ?, ucyate, 'pose mAse cauppayA' iti vacanAt pauSapUrNimAsyAmaSTacatvAriMvRttiH zadaGgulikA sA bhavati tato mAghe catvAri phAlgune ca catvAri aGgulAni patitAnItyevaM phAlgunapaurNamAsyAM catvAharizaMdaGgulikA pauruSIcchAyA bhavati, kArtikyAmapyevameva, yataH 'cettAsoesu mAsesu, tipayA hoi porisI' [caitrAzvinayormAsayosnipadA bhavati pauruSItyuktaM, tataH padatrayasya patriMzadaGgalapramANasya kArtikamAsAtikrame caturaGgalavRddhI catvAriMzadaGgulikA sA bhavatIti // 40 // namissa NaM arahao ekacattAlIsaM ajiyAsAhassIo hotthA, causu puDhavIsu ekkacattAlIsaM nirayAvAsasayasahassA pa0 ta0rayaNappabhAe paMkappabhAe tamAe tamatamAe, mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe paDhame vagge ekacattAlIsaM uddesaNakAlA p0|| sUtra 41 // ekacatvAriMzatsthAnakaM sugama, navaraM 'causu' ityAdikrameNa sUtroktAsu catasRSu prathamacaturthaSaSThasaptamISu pRthivISu triMzato dazAnAM ca narakalakSANAM paJconasya caikasya paJcAnAMca narakANAM bhAvAdyathoktasaMkhyAste bhavantIti // 41 // . samaNe bhagavaM mahAvIre bAyAlIsaM vAsAI sAhiyAI sAmaNNapariyAgaM pAuNittA siddhe jAva savvadukkhappahINe, jaMbuddIvassa NaM dIvassa puracchimilAo caramaMtAo gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa paJcacchimille caramaMte esa NaM bAyAlIsaM joyaNasahassAI // 66 // For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CREACHECCCC saMkhe dayasIme ya, kAloe NaM samudde pAyAlIsaM caMdA joiMsu vA joiMti vA joissaMti vA, bAyAlIsa sUriyA pabhAsi~su vA 3, saMmucchimabhuyaparisappANaM ukkoseNaM bAyAlIsaM vAsasahassAI ThiI pa0, nAmakamme bAyAlIsavihe pa0, taM0-gainAme jAinAme sarIranAme sarIraMgovaMganAme sarIrabaMdhaNanAme sarIrasaMghAyaNanAme saMghayaNanAme saMThANanAme vaNNanAme gaMdhanAme rasanAme phAsanAme agurulahuyanAme uvaghAyanAme parAghAyanAme ANupubbInAme ussAsanAme AyavanAme ujjoyanAme vihagagainAme tasanAme thAvaranAme suhumanAme bAyaranAme pajjattanAme apajattanAme sAhAraNasarIranAme patteyasarIranAme thiranAme athiranAme subhanAme asumanAme subhayanAme dubhaganAme susaranAme dussaranAme AejanAme aNAejanAme jasokittinAme ajasokittinAme nimmANanAme titthakaranAme, lavaNe NaM samudde bAyAlIsaM nAgasAhassIo abhitariyaM velaM dhAraMti, mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe bitie vagge bAyAlIsaM uddesaNakAlA pa0, egamegAe osappiNIe paMcamachaTThIo samAo bAyAlIsaM vAsasahassAI kAleNaM pa0, egamegAe ussappiNIe paDhamabIyAo samAo bAyAlIsaM vAsasahassAI kAleNaM p0|| sUtraM 42 // dvicatvAriMzatsthAnakaM vyaktameva, navaraM 'vAyAlIsaM'ti chadmasthaparyAye dvAdaza varSANi SaNmAsA arddhamAsazceti kevaliparyAyastu dezonAni triMzadvarSANIti paryuSaNAkalpe dvicatvAriMzadeva varSANi mahAvIraparyAyo'bhihitaH, iha tu sA-12 dhika uktaH, tatra paryuSaNAkalpe yadalpamadhikaM tanna vivakSitamiti sambhAvyata iti, 'jAva'tti karaNAt 'buddhe mutte antagaDe parinivvuDe sabadukkhappahINe'tti dRzyaM / 'jambUdvIpaskheM'tyAdi 'puracchimilAo carimaMtAo'tti jagatIbAhyapari 12 sama. Her Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only A wainelibrary.org Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRtiH / 42 samavAyAdhya. // 67 // dherapasRtya gostUbhasyAvAsaparvatasya velaMdharanAgarAjasambandhinaH pAzcAtyacaramAntaH-caramavibhAgo yAvatA'ntareNa bhavati 'esa gaMti etadantaraM dvicatvAriMzadyojanasahasrANi prajJaptaM, antarazabdena vizeSo'pyabhidhIyate ityata Aha'abAhAe'tti vyavadhAnApekSayA yadantaraM tadityarthaH / 'kAloe Nanti dhAtakIkhaNDapariveSTake kAlodAbhidhAne samudre / 'gainAme'tyAdi, gatinAma yadudayAnnArakAditvena jIvo vyapadizyate, jAtinAma yadudayAdekendriyAdirbhavati, zarIranAma yadudayAdaudArikAdizarIraM karoti, yadudayAdaGgAnAM-ziraHprabhRtInAM upAGgAnAM ca-aGgulyAdInAM vibhAgo bhavati taccharIrAGgopAGganAma, tathA audArikAdizarIrapudgalAnAM pUrvabaddhAnAM badhyamAnAnAM ca sambandhakAraNaM zarIrabandhananAma, tathA audArikAdizarIrapudgalAnAM gRhItAnAM yadudayAccharIraracanA bhavati taccharIrasaGghAtanAma, tathA'smAM yatastathAvidhazaktinimittabhUto racanAvizeSo bhavati tatsaMhanananAma, saMsthAnaM samacaturasrAdilakSaNaM yato bhavati tatsaMsthAnanAma, tathA yadudayAvarNAdivizeSavanti zarIrANi bhavanti tadvarNAdinAma, tathA yadudayAdagurulaghutvaM svazarIrasya jIvAnAM bhavati tada-1 gurulaghunAma, tathA yato'GgAvayavaH pratijibikAdirAtmopaghAtako jAyate tadupaghAtanAma, tathA yato'GgAvayava eva | viSAtmako daMSTrAtvagAdi pareSAmupapAtako bhavati tatparAghAtanAma. tathA yadudayAdantarAlagatau jIvo yAti tadAnupUrvInAma, tathA yadudayAducchAsaniHzvAsaniSpattirbhavati taducchAsanAma, tathA yadudayAjIvastApavaccharIro bhavati tadAtapa-1 nAma, yathA''dityabimbapRthivIkAyikAnAM, tathA yato'nuSNodyotavaccharIro bhavati tadudyotanAma, tathA yataH zubhe -%-15RAMMARCH dain Education in For Personal & Private Use Only m.jainelibrary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taragamanayukto bhavati tadvihAyogatinAma, sanAmAdInyaSTau pratItArthAni, tathA yataH sthirANA dantAdyavayavAnAM niSpattirbhavati tasthiranAma, yatazca bhrajihvAdInAmasthirANAM niSpattirbhavati tadasthiranAma, tathA ziraHprabhRtInAM zubhAnAM tacchubhanAma, pAdAdInAmazubhAnAmazubhanAma iti, zeSANi pratItAni, navaraM yadudayAjAtau jAto jIvadeheSu khyAdiliGgAkAraniyamo bhavati tatsUtradhArasamAnaM nirmANanAmeti, 'paJcamachaTThIo samAoM'tti duSSamA ekAntaduSSamA cetyarthaH 'paDhamabIyAu'tti ekAntaduSSamA duSpamA ceti // 42 // teyAlIsaM kammavivAgajjhayaNA pa0, paDhamacautthapaMcamAsu puDhavIsu teyAlIsaM nirayAvAsasayasahassA pa0, jaMbuddIvassa NaM dIvassa | puracchimillAo caramaMtAo gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa puracchimille caramaMte esa NaM teyAlIsaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM cauddisipi dagabhAge saMkhe dayasIme, mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe taiye vagge teyAlIsaM uddesaNakAlA p0|| sUtraM 43 // tricatvAriMzatsthAnake'pi kiJcilikhyate, 'kammavivAgajjhayaNa'tti karmaNaH-puNyapApAtmakasya vipAkazca-phalaM tatpratipAdakAnyadhyayanAni karmavipAkAdhyayanAni, etAni ca ekAdazAGgadvitIyAGgayoH saMbhAvyanta iti / 'jaMbuddI vassa Na'mityAdi, jaMbUdvIpasya paurastyAntAgostUbhaparvato dvicatvAriMzadyojanAnAM sahasrANi tadviSkambhazca sahasraM tadahUdhikAyA dvAviMzateralpatvenAvivakSaNAdevaM tricatvAriMzatsahasrANi bhavantIti, evaM 'cauddisipitti uktadiganta Jain Education asalanal For Personal & Private Use Only linelibrary.org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 68 // rbhAvena catasro diza uktA anyathA evaM 'tidisiMpi 'tti vAcyaM syAt, tatra caivamabhilApa:- 'jaMbuddIvassa NaM dIvassa dAhiNillAo carimaMtAo daobhAsassa NaM AvAsapavayassa dAhiNile carimaMte esa NaM teyAlIsaM joyaNasahassAiM abAhAe aMtare pannatte' evamanyatsUtradvayaM, navaraM pazcimAyAM zaGkha AvAsapavaMta uttarasyAM tu dakasIma iti // 43 // coyAlIsaM ajjhayaNA isibhAsiyA diyalogacuyAbhAsiyA pa0, vimalassa NaM arahao NaM cauAlIsaM purisajugAI aNupiTThi siddhAiM jAva ppahINAI, dharaNassa NaM nArgidassa nAgaraNo coyAlIsaM bhavaNAvAsasayasahassA pa0, mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe cautthe vagge coyAlIsaM uddesaNakAlA pa0 // sUtraM 44 // catuzcatvAriMzatsthAnake'pi kiJcillikhyate, catuzcatvAriMzat 'isibhAsiya'tti RSibhASitAdhyayanAni kAlikazrutavizeSabhUtAni 'diyaloyacuyAbhAsiya'tti devalokacyutaiH RSibhUtairAbhASitAni devalokacyutAbhASitAni, kaci - tpAThaH 'devaloyacuyANaM isINaM coyAlIsaM isibhAsiyajjhayaNA pa0 ' ' purisajugAI' ti puruSAH- ziSyapraziSyAdikramavyava| sthitA yugAnIva - kAlavizeSA iva kramasAdharmyAtpuruSayugAni, 'aNupiTThi'ti AnupUrvyA 'aNuvandheNa 'ti pAThAntare | tRtIyAdarzanAdanubandhena - sAtatyena siddhAni 'jAva'tti karaNena 'buddhAI muttAI aMtayaDAI savadukkhaSpahINAI' ti dRzyaM; 'mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe 'tti caturthe varge catuzcatvAriMzaduddezana kAlAH prajJaptAH // 44 // samayakhette NaM paNayAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM pa0, sImaMtae NaM narae paNayAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAma For Personal & Private Use Only 43-44 45 samavAyAdhya. // 68 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROGARIA ***** vikkhaMbheNaM pa0, evaM uDuvimANevi, IsipanbhArA NaM puDhavI evaM ceva, dhamme NaM arahA paNayAlIsaM dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA, maMdarassa NaM pavvayassa caudisipi paNayAlIsaM 2 joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, savvevi NaM divaDDakhettiyA nakkhattA paNayAlIsaM muhutte caMdeNa saddhiM jogaM joiMsu vA joiMti vA joissaMti vA-tinneva uttarAI puNavvasU rohiNI visAhA ya / ee cha nakkhattA paNayAlamuhuttasaMjogA // 1 // mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe paMcame vagge paNayAlIsaM uddesaNakAlA p0|| (suu0)45|| paJcacatvAriMzatsthAnake vidaM likhyate, 'samayakhettetti kAlopalakSitaM kSetraM manuSyakSetramityarthaH, 'sImaMtae NaM'ti hai prathamapRthivyAM prathamaprastaTe madhyabhAgavartI vRtto narakendraH sImantaka iti / 'uDuvimANe'tti saudharmezAnayoH prthmpr| staTavarti catasRNAM vimAnAvalikAnAM madhyabhAgavarti vRttaM vimaankendrkmuddvimaanmiti,|'iisipbbhaar'tti siddhipRthivI / 'maMdarassa NaM pacayasse'tyAdi sUtre lavaNasamudrAbhyantaraparibhyapekSayAntaraM draSTavyamiti / 'sabvevi ma'mityAdi, candrasya triM-13 zanmuhUrttabhogyaM nakSatrakSetraM samakSetramucyate, tadeva sArddha vyarddha dvitIyamarddhamasyeti vyarddhamityevaM vyutpAdanAt tathAvidhaM kSetraM yeSAmasti tAni vyarddhakSetrakANi nakSatrANi ata eva paJcacatvAriMzanmuhUrtAHcandreNa sArddha yogaH-sambandho yojitavanti, 'tinneva' gAhA, trINyuttarANi uttarAphAlgunya uttarASADhAuttarAbhAdrapadAzca // 45 // diTTivAyassa NaM chAyAlIsaM mAuyApayA pa0, baMbhIe NaM livIe chAyAlIsaM mAuyakkharA pa0, pamaMjaNassa NaM vAukumAriMdassa chAyAlIsaM bhavaNAvAsasayasahassA p0|| sUtra 46 // kaskana * * * Jain Education DI For Personal & Private Use Only Kanelibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya 0 vRtti: // 69 // Jain Education atha SaTcatvAriMzatsthAnake kiJcillikhyate, 'diDivAyassa' tti dvAdazAGgasya 'mAuyApaya'tti sakalavAGmayasya akArAdimAtRkApadAnIva dRSTivAdArthaprasavanibandhanatvena mAtRkApadAni utpAdavigamadhauvyalakSaNAni tAni ca siddhazreNimanuSya zreNyAdinA viSayabhedena kathamapi bhidyamAnAni SaTcatvAriMzadbhavantIti sambhAvyante, tathA 'baMbhIe NaM livIe'tti lekhyavidhau SaTcatvAriMzanmAtRkAkSarANi tAni cAkArAdIni hakArAntAni sakSakArANi RR lRlU La | ityevaM tadakSarapaJcakavarjitAni sambhAvyante, [ kharacatuSTayavarjanAt visargAntAni dvAdaza paJcaviMzatiH sparzAH catasro'ntaHsthAH USmANazcatvAraH kSavarNazceti SaTcatvAriMzadvarNAH ] tathA 'pabhaMjaNassa' tti audIcyasyeti // 46 // jayA NaM sUrie savvabbhitaramaMDalaM uvasaGkamittA NaM cAraM carai tayA NaM ihagayassa maNUsassa sattacattAlIsaM joyaNasahassehiM dohi ya tevaTThehiM joyaNasaehiM ekkavIsAe ya saTThibhAgehiM joyaNassa sUrie cakkhuphAsaM havvamAgacchai, there NaM aggibhUI sattacAlIsaM vAsAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie // sUtraM 47 // atha saptacatvAriMzatsthAnake kimapyucyate, 'jayA Na' mityAdi, iha lakSapramANasya jambUdvIpasyobhayato'zItyuttarezItyuttare yojanazate 360 apanIte sarvAbhyantarasya sUryamaNDalasya viSkambho bhavati 99640 tatparidhistrINi lakSANi paJcadaza sahasrANi ekonanavatyadhikAni 315089, etacca sUryo muhUrttAnAM SaSTyA gacchatIti SaSTyA'sya bhAgahAre muhUrttagatirlabhyate, sA ca paJca yojanasahasrANi dve caikapaJcAzaduttare yojanazate ekonatriMzaca SaSTibhAgA yojanasya onal For Personal & Private Use Only 46-47 samavA yAdhya. // 69 // inelibrary.org Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAAC 5251 // 3, yadA cAbhyantaramaNDale sUryazcarati tadA'STAdaza muhUrttA divasapramANaM, tadarddhana navabhirmuhUtaiH muhUrtagati| guNyate, tatazca yathoktaM cakSuHsparzapramANamAgacchatIti, 'aggibhUi'tti vIranAthasya dvitIyo gaNadharastasya ceha saptacadatvAriMzadvarSANyagAravAsa uktaH, Avazyake tu SaTcatvAriMzat , saptacatvAriMzattamavarSasthAsampUrNatvAdavivakSA, iha tvasampUrNasyApi pUrNatvavivakSeti sambhAvanayA na virodha iti // 47 // egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa aDayAlIsaM paTTaNasahassA pa0, dhammassa NaM arahao aDayAlIsaM gaNA aDayAlIsaM gaNaharA hotthA, sUramaMDale NaM aDayAlIsaM ekasahibhAge joyaNassa vikkhaMbheNaM p0|| sUtraM 48 // aSTacatvAriMzatsthAnake kimapi likhyate, 'paTTaNa'tti vividhadezapaNyAnyAgatya yatra patanti tatpattanaM-nagaravizeSaH, pattanaM ratnabhUmirityAhureke, 'dhammassa'tti paJcadazatIrthaGkarasya, ihASTacatvAriMzadgaNA gaNadharAzcoktAH Avazyake tu tricatvAriMzatpaThyante tadidaM matAntaramiti, 'sUramaMDale'tti sUryavimAnaM yeSAM bhAgAnAmekaSaSTyA yojanaM bhavati teSAmaSTacatvAriMzat trayodazabhistai!naM yojanamityarthaH // 48 // satta sattamiyAe NaM bhikkhupaDimAe egUNapannAe rAidiehiM channauibhikkhAsaeNaM ahAsuttaM jAva ArAhiyA bhavai, devakuruuttarakuru esu NaM maNuyA egUNapannA rAiMdiehiM saMpannajovaNA bhavaMti, teiMdiyANaM ukkoseNaM egUNapannA rAiMdiyA ThiI p0|| sUtraM 49 // athaikonapaJcAzatsthAnake likhyate, 'sattasattamiyAe NaM' sapta saptamAni dinAni yasyAM sA saptasaptamikA-sasa sasa Jain Education Bonal For Personal & Private Use Only Malainelibrary.org Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48-49 50 samavAyAdhya. zrIsamavA- dinAni bhavanti saptasu saptakeSu ataH sA saptadinasaptakamayatvAdekonapaJcAzatA dinairbhavatIti, 'paDima'tti abhigrahaH yAMge 'channaueNaM bhikkhAsaeNaM ti prathamadinasaptake pratidinamekottarayA bhikSAvRddhyA aSTAviMzatirbhikSA bhavanti, evaM ca zrIabhaya0 saptakhapi SaNNavatibhikSAzataM bhavati, athavA pratisaptamekottarayA vRddhyA yathoktaM bhikSAmAnaM bhavati, tathAhi-prathame vRttiH saptake pratidinamekaikabhikSAgrahaNAt sapta bhikSA bhavanti, dvitIye dvayo 2 grahaNAcaturdaza, evaM saptame saptAnAM graha NAdekonapaJcAzadityevaM sarvamIlane (saGkalane) yathoktamAnaM bhavatIti, 'ahAsutaMti yathAsUtraM-yathAgamaM samyak kaa||70|| yena spRSTA bhavatIti zeSo draSTavyaH, 'sampannajovaNA bhavaMti'tti na mAtApitRparipAlanAmapekSanta ityarthaH, 'ThiI'tti 6 AyuSkam // 49 // muNisuvvayassa NaM arahao paMcAsaM ajiyAsAhassIo hotyA, aNaMte NaM arahA pannAsa dhaNUI uDDhe uccatteNaM hotthA, purisuttameNaM vAsudeve pannAsaM dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA, sabvevi NaM dIhaveyaDDA mUle pannAsaM 2 joyaNANi vikkhaMbheNaM pa0, laMtae kappe pannAsaM vimANAvAsasahassA pa0, savvAo NaM timissaguhAkhaMDagappavAyaguhAo pannAsaM 2 joyaNAI AyAmeNaM pa0, sanvevi gaM kaMcaNagapavvayA siharatale pannAsaM 2 joyaNAI vikkhaMbheNaM pa0 // sUtraM 50 // atha paJcAzatsthAnakaM, tatra 'purisottama'tti caturtho vAsudevo'nantajijinakAlabhAvI, tathA 'kaMcaNa'ci uttarakurupa nIlavadAdInAM paJcAnAmAnupUrvIvyavasthitAnAM mahAdAnAM pUrvAparapAIyoH pratyekaM daza daza kAJcanaparvatA bhavanti, te // 7 // For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education in all se ca sarve zataM, evaM devakuruSu niSadhAdInAM mahAhadAnAM zataM bhavati, sarva eva ca te jambUdvIpe dvizatamAnA bhavanti, te yojanazatocchritAH zatamUlaviSkambhAstannAmakadevanivAsabhUtabhavanAlaGkRtazikharatalAH // 50 // navaNhaM baMbhacerANaM ekAvannaM uddesaNakAlA pa0, camarassa NaM asuriMdassa asuraranno sabhA sudhammA ekAvannakhaMbhasayasaMniviTThA 10, evaM caiva balissavi, suppame NaM baladeve ekAvannaM vAsasayasahassAI paramAuM pAlaittA siddhe buddhe jAva savvadukkhappahINe, daMsaNAvaraNanAmA dohaM kammANaM ekAvannaM uttarakammapagaDIo pa0 // sUtraM 51 // athaikapaJcAzatsthAnakaM, tatra 'baMbhacerANaM' ti AcAraprathamazrutaskandhAdhyayanAnAM zastraparijJAdInAM tatra prathame sasodezakA iti sasaivoddezanakAlAH 1 evaM dvitIyAdiSu krameNa SaT 2 catvAraH 3 catvAraH 4 evaM SaT 5 paMca 6 | aSTame catvAraH 8 saptame mahAparijJAyAH saptoddezAH, vyucchinnaM ca taditi prAnte prAgapyadhyayanolekhe uddiSTaM prAntya evAtroddiSTA uddezA api tasya kramApekSayA saptamasya cetyevamekapaJcAzaditi, 'suppahe' ti caturtho baladevaH anantajijinanAthakAlabhAvI, tasyehaikapaJcAzadvarSalakSANyAyuruktamAvazyake tu paJcapaJcAzaducyate tadidaM matAntaramiti, 'ekAvanaM uttarapagaDIo 'tti darzanAvaraNasya nava nAmno dvicatvAriMzadityekapaJcAzaditi // 51 // mohaNijassa NaM kammassa bAvannaM nAmadhejA pa0, taM0 - kohe kove rose dose akhamA saMjalaNe kalahe caMDikke bhaMDaNe vivAe 10 mANe made dappe thaMbhe attukkose gavve paraparivAra akkose avakkose ( paribhave ) unnae 20 unnAme mAyA uvahI niyaDI valaeM For Personal & Private Use Only Minelibrary.org Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 71 // gahaNe NUme kakke kurue daMbhe 30 kUDe jimhe kibbise aNAyaraNayA gUhaNayA vaMcaNayA palikuMcaNayA sAtijoge lobhe icchA 40 mucchA kaMkhA gehI tiNhA bhijA abhijA kAmAsA bhogAsA jIviyAsA maraNAsA 50 nandI rAge 52, gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa puracchimillAo caramaMtAo valayAmuhassa mahApAyAlassa paJcacchimile caramaMte esa NaM bAvannaM joyaNasahassAiM abAhAe aMtare pa0, evaM dagabhAsassa NaM keugassa saMkhassa jUyagassa dagasImassa Isarassa, nANAvaraNijassa nAmassa aMtarAyassa etesiNaM tiNDaM kammapagaDINaM bAvannaM uttarapayaDIo pa0, sohammasaNaMkumAramAhiMdesu tisu kappesu bAvannaM vimANavAsasayasahassA pa0 // sUtraM 52 atha dvipaJcAzatsthAnakaM, tatra 'mohaNijjassa kammassa'tti iha mohanIya karmaNo'vayaveSu caturSu krodhAdikaSAyeSu mo| hanIyatvamupacaryAvayave samudAyopacAranyAyena mohanIyasyetyuktaM, tatrApi kaSAyasamudAyApekSayA dvipaJcAzannAmadheyAni na punarekaikasya kaSAyamAtrasyaiveti, tatra krodha ityAdIni daza nAmAni krodhakaSAyasya 'caMDikke' tti cANDikyaM, tathA mAnAdInyekAdaza mAnakaSAyasya 'atukose'tti AtmotkarSaH 'avakkose' tti apakarSaH 'unnae'tti unnataH pAThAntareNa 'unnAme' tti unnAmaH, tathA mAyAdIni saptadaza mAyAkaSAyasya 'NUme 'ti nyavamaM 'kakke' tti kalkaM 'kurue'tti kurukaM 'jimhe' tti jaiAM, tathA lobhAdIni caturdaza lobhakaSAyasya 'bhijA abhija'tti abhidhyAnamabhidhyetyasya tItaM pidhAnamityAdAviva vaikalpike akAralope bhidhyA'bhidhyA ceti zabdabhedAnnAmadvayamiti, 'gothUbhe'tyAdi gostubhasya prAcyAM lavaNasamudramadhyavarttino velandharanAgarAjanivAsabhUtaparvatasya paurastyAccaramAntAdapasRtya vaDavAmukhasya mahApAtAlakalazasya pAzcA For Personal & Private Use Only 51-52samavAyAdhya. // 71 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASHOCISGAOSALEMOCRACK tyazcaramAnto yena vyavadhAnena bhavatIti gamyate, 'esa gaMti etadantaramabAdhayA vyavadhAnalakSaNamityarthaH, dvipaJcAzayojanasahasrANi bhavantItyakSaraghaTanA, bhAvArthastvayaM-iha lavaNasamudraM paJcanavatiyojanasahasrANyavagAhya pUrvAdiSu dikSu catvAraH krameNa vaDavAmukhaketukajUpakezvarAbhidhAnA mahApAtAlakalazA bhavanti, tathA jambUdvIpaparyantAd dvicatvAriMzayojanasahasrANyavagAhya sahasraviSkambhAzcatvAra eva velandharanAgarAjaparvatA gostubhAdayo bhavanti, tatazca paJcanavatyAtricatvAriMzatyapakarpitAyAM dvipaJcAzatsahasrANyantaraM bhavati, tathA saudharme dvAtriMzadvimAnAnAM lakSANi sanatkumAre dvAdaza mAhendre cASTAviti sarvANi dvipaJcAzat // 52 // devakuruuttarakuruyAo NaM jIvAo tevannaM 2 joyaNasahassAI sAiregAI AyAmeNaM pa0, mahAhimavaMtaruppINaM vAsaharapavvayANaM jIvAo tevannaM tevannaM joyaNasahassAi nava ya egatIse joyaNasae chaca egUNavIsaibhAe joyaNassa AyAmeNaM pa0, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa tevannaM aNagArA saMvaccharapariyAyA paMcasu aNuttaresu mahaimahAlaesu mahAvimANesu devattAe uvavannA, saMmucchimauraparisappANaM ukkoseNaM tevannaM vAsasahassA ThiI pa0 // sUtraM 53 // tripaJcAzatsthAnake likhyate, 'mahAhimavaMte'tyAdi sUtre saMvAdagAthA 'tevannasahassAI nava ya sae joyaNANa igatIse / jIvA mahAhimavao addhakalA chacca ya klaaoN||1||tti / 'saMvaccharapariyAga'tti saMvatsaramekaM yAvat paryAyaHpravrajyAlakSaNo yeSAM te saMvatsaraparyAyAH 'mahaimahAlaesu mahAvimaNasu'tti mahAnti ca tAni-vistIrNAni ca atimahAla Jain Educationa l For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA: yAMge zrIabhaya vRttiH // 72 // yAzca-atyantamutsavAzrayabhUtAni mahAtimahAlayAsteSu mahAnti ca tAni prazastAni vimAnAni ceti vi: 53-54cApratItAH, anuttaropapAtikAGge tu ye'dhIyante te trayastriMzat bahuvarSaparyAyAzceti // 53 // D55 samabharaheravaesu NaM vAsesu egamegAe ussappiNIe osappiNIe cauvannaM 2 uttamapurisA uppajiMsu vA 3, taM0-cauvIsaM titthakarA vAyAdhya. bArasa cakkavaTTI nava baladevA nava vAsudevA, arahA NaM arihanemI cauvannaM rAiMdiyAI chaumatthapariyAyaM pAuNittA jiNe jAe kevalI savvanU savvabhAvadarisI, samaNe bhagavaM mahAvIre egadivaseNaM eganisijAe cauppannAiM vAgaraNAI vAgaritthA, aNaMtassa NaM arahao caupannaM gaNaharA hotthA // sUtraM 54 // catuSpaJcAzatsthAnake likhyate, 'pAuNitta'tti prApya, 'egaNisejAe'tti ekanAsanaparigraheNa 'vAgaraNAIti vyAkAkriyante-abhidhIyante iti vyAkaraNAni-prazne sati nivarcanatayocyamAnAH padArthAH 'vAgarittha'tti vyAkRtavAn tAni cApratItAni, anantanAthasyeha catuSpaJcAzadNA gaNadharAzcoktAH / Avazyake tu paJcAzaduktAstadidaM matAntaramiti // 54 // malissa NaM arahao paNapannaM vAsasahassAI paramAuM pAlaittA siddhe buddhe jAvappahINe, maMdarassa NaM pavvayassa pacacchimillAoM caramaMtAo vijayadArassa paJcacchimille caramaMte esa NaM paNapannaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM cauddisipi vejayaMtaja // 72 // yaMtaaparAjiyaMti, samaNe bhagavaM mahAvIre aMtimarAiyaMsi paNapannaM ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAI paNapannaM ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAI vAgarittA siddhe buddhe jAvappahINe // sUtraM 55 // Jain Education.M EE For Personal & Private Use Only w.jainelibrary.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54545505505ESCRAC% paDhamabiiyAsu dosu puDhavIsu paNapannaM nirayAvAsasayasahassA pa0, dasaNAvaraNijanAmAuyANaM tiNhaM kammapagaDINaM paNapannaM uttarapagaDIo pa0 // sUtraM 55 // paJcapaJcAzatsthAnake vidaM likhyate, 'mandarasye'tyAdi, iha meroHpazcimAntAt pUrvasya jambUdvIpadvArasya pazcimAntaH paJcapaJcAzat sahasrANi yojanAnAM bhavatItyuktaM, tatra kila merorviSkambhamadhyabhAgAt paJcAzatsahasrANi dvIpAnto bhavati, lakSapramANatvAd dvIpasya, meruviSkambhasya ca dazasAhasrikatvAdvIpArdhe paJcasahasrakSepeNa paJcapaJcAzadeva bhavantIti, iha ca yadyapi vijayadvArasya pazcimAnta ityuktaM tathApi jagatyAH pUrvAnta iti kila sambhAvyate, merumadhyAt paJcAzato yojanasahasrANAM jagatyA bAhyAnte pUryamANatvAt , jaMbUdvIpajagatIviSkambhena ca saha jambUdvIpalakSaM pUraNIyaM, lavaNasamudrajagatIviSkambhena ca saha lavaNasamudralakSadvayamanyathA dvIpasamudramAnAjagatImAnasya pRthaggaNane manuSyakSetraparidhiratiriktA syAt , sA hira paJcacatvAriMzallakSapramANakSetrApekSayA'bhidhIyate, tatazcaivamatiriktA syAditi, athaveha kiJcidUnApi paJcapaJcAzatpUrNatayA vivakSiteti, 'antimarAyaMsitti sarvAyuHkAlaparyavasAnarAtrau rAtrerantime bhAge pApAyAM madhyamAyAM nagaryA hastipAlasya | rAjJaH karaNasabhAyAM kArtikamAsAmAvAsyAyAM khAtinakSatreNa candramasA yuktena nAgakaraNe pratyUSasi payaGkAsananiSaNNaH paJcapaJcAzadadhyayanAni 'kallANaphalavivAgAIti kalyANasya-puNyasya karmaNaH phalaM-kArya vipAcyate vyaktIkriyate yaistAni kalyANaphalavipAkAni, evaM pApaphalavipAkAni vyAkRtya-pratipAdya siddho buddhaH yAvatkaraNAt 'mutte aMtakaDe pari 13 sama. Jain Education Inte r nal For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55-56| 57 samavAyAdhya. 3- 5 4 zrIsamavA-hai nibuDe sambadukkhappahINe'tti dRshy| 'paDhame'tyAdi,prathamAyAM triMzannarakalakSANi dvitIyAyAM paJcaviMzatiriti pnycpnycaasht| yAMge 'daMsaNe'tyAdi, darzanAvaraNIyasya nava prakRtayo nAno dvicatvAriMzat AyuSazcatasra ityevaM paJcapaJcAzaditi // 55 // zrIabhaya jaMbuddIve NaM dIve chappannaM nakkhattA caMdeNa saddhiM jogaM joiMsu vA 3, vimalassa NaM arahao chappannaM gaNA chappannaM gaNaharA vRttiH hotthA // sUtraM 56 // // 73 // atha SaTpaJcAzatsthAnake likhyate, 'jambuddIve'ityAdi, tatra candradvayasya pratyekamaSTAviMzaterbhAvAt SaTpaJcAzannakSatrANi bhavanti, vimalaskheha SaTpaJcAzadgaNA gaNadharAzcoktAH Avazyake tu saptapaJcAzaducyate tadidaM matAntaramiti // 56 // tiNhaM gaNipiDagANaM AyAracUliyAvajANa sattAvannaM ajjhayaNA pa0 taM-AyAre sUyagaDe ThANe, gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa puracchimillAo caramaMtAo valayAmuhassa mahApAyAlassa bahumajjhadesabhAe esa NaM sattAvannaM joyaNasahassAiM abAhAe aMtare pa0, evaM dagabhAsassa keuyassa ya saMkhassa ya jUyassa ya dayasImassa Isarassa ya, mallissa NaM arahao sattAvannaM maNapajavanANisayA hotthA, mahAhimavaMtarUppINaM vAsaharapabvayANaM jIvANaM dhaNupiTuM sattAvannaM 2 joyaNasahassAiM donni ya teNaue joyaNasae dasa ya egUNavIsaibhAe joyaNassa parikkheveNaM p0|| sUtraM 57 // atha saptapaJcAzatsthAnake kimapi likhyate, 'gaNipiDagANaMti gaNinaH-AcAryasya piTakAnIva piTakAni sarvakhabhAjanAnIti gamyate gaNapiTakAni teSAM AcArasya zrutaskandhadvayarUpasya prathamAGgasya cUlikA-savontimamadhyayana CATEGORRISONGS - - // 73 // 05 Jain Education and anal For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LOCTOCOCCEAESAKACOCCA% vimuktyabhidhAnamAcAracUlikA tadvarjAnA, tatrAcAre prathamazrutaskandhe navAdhyayanAni dvitIye SoDaza nizIthAdhyayanasyarA prasthAnAntaratvenehAnAzrayaNAt , SoDazAnAM madhye ekasyAcAracUliketi parihatatvAt zeSANi paJcadaza, sUtrakRte dvi-13/ Daza dvitIye sapta sthAnAGge dazetyevaM saptapaJcAzaditi, 'gothUbhe'tyAdau bhaavaartho'yN-dvictvaa-hai| riMzatsahasrANi vedikAgostubhaparvatayorantaraM sahasraM gostubhasya viSkambhaH dvipaJcAzaddostubhavaDavAmukhayorantaraM dazasahasramAnatvAdvaDavAmukhaviSkambhasya tadardU paJceti tato dvipaJcAzataH paJcAnAM ca mIlane saptapaJcAzaditi, 'jIvANaM dhaNupiTThanti maNDalakhaNDAkAraM kSetraM, iha sUtre saMvAdagAthArddha-"sattAvanna sahassA dhaNupiTuM teNauya dusaya dasa kala"tti 57 paDhamadoccapaMcamAsu tisu puDhavIsu aTThAvannaM nirayAvAsasayasahassA pa0, nANAvaraNijassa veyaNiyaAuyanAmaaMtarAiyassa eesi NaM paMcaNhaM kammapagaDINaM aTThAvannaM uttarapagaDIo pa0, gothubhassa NaM AvAsapabvayassa paJcacchimillAo caramaMtAo valayAmuhassa mahApAyAlassa bahumajjhadesabhAe esa NaM aTThAvannaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM caudisiMpi neyabvaM // sUtraM 58 // aSTapaJcAzatsthAnake'pi likhyate, 'paDhame' tyAdi tatra prathamAyAM triMzannarakalakSANi dvitIyAyAM paJcaviMzatiH paJcamyA trINIti sarvANyaSTapaJcAzaditi, 'nANe'tyAdi, tatra jJAnAvaraNasya paJca vedanIyasya dve AyuSazcatasro nAmno dvicatvAriMzat antarAyasya paJceti sarvA aSTapaJcAzaduttaraprakRtayaH 'gothUbhasse'tyAdi, asya ca bhAvArthaH pUrvoktAnusAreNAvaseyaH, "evaM cauhisiMpi neyacaMti anena sUtratrayamatidiSTaM, tacaivaM-'daobhAsassa NaM AvAsapacayassa uttarilAo dain Education For Personal & Private Use Only ma n elibrary.org Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttiH zrIsamavA- carimaMtAo keugassa mahApAyAlassa bahumajjhadesabhAge esa NaM aTThAvannaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pannatte,8 58-59yAMge evaM saMkhassa AvAsapaccayassa puracchimillAo carimaMtAo jUyagassa mahApAtAlassa, evaM dagasImassa AvAsapaJca 60 samazrIabhaya0 yassa dAhiNilAo carimaMtAo Isarassa mahApAyAlassa'tti // 58 // vAyAdhya. caMdassa NaM saMvaccharassa egamege uU egUNasahi rAiMdiyAiM rAiMdiyaggeNaM pa0, saMbhave NaM arahA egUNasahi puvvasayasahassAI aa||74|| gAramajjhe vasittA muMDe jAva pavvaie, mallissa NaM arahao egUNasahi ohinANisayA hotthA // sUtraM 59 // athaikonaSaSTisthAnake likhyate, 'caMdassa Na'mityAdi, saMvatsaro banekavidhaH sthAnAGgAdiSUktaH, tatra yazcandragati maGgIkRtya saMvatsaro vivakSyate sa candra eva, tatra ca dvAdaza mAsAH SaT ca Rtavo bhavanti, tatra caikaika RturekonapaSTirAtrindivAnAM rAtrindivAgreNa bhavati, kathaM ?, ekonatriMzadrAtriMdivAni dvAtriMzaca paSTibhAgA ahorAtrasyetyevaMpramANaH kRSNapratipadamArabhya paurNamAsIpariniSThitaH candramAso bhavati, dvAbhyAM ca tAbhyAmRturbhavati, tata ekonaSaSTiH ahorAtrANyaso bhavati, yacceha dviSaSTibhAgadvayamadhikaM tanna vivakSitaM, sambhavasyaikonaSaSTiH pUrvalakSANi gRhasthaparyAya hai| ihoktaH, Avazyake tu catuHpUrvAGgAdhikA sokteti // 59 // // 74 // ___ egamege NaM maMDale sUrie sahie sahie muhuttehiM saMghAie, lavaNassa NaM samudassa sahi~ nAgasAhassIo aggodayaM dhAraMti, vimale ___NaM arahA sahiM dhaNUI uhuM uccatteNaM hotthA, balissa NaM vairoyaNiMdassa sahi sAmANiyasAhassIo pa0, baMbhassa NaM deviMdassa Jan Eden For Personal & Private Use Only N inelibrary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education devaranno saTThi sAmANiyasAhassIo pa0, sohammIsANesu dosu kappesu saTThi vimANAvAsasayasahassA pa0 // sUtraM 60 // atha paSTisthAnakaM, tatra ' egamege' ityAdi, caturazItyadhikazatasaMkhyAnAM sUryamaNDalAnAmekaikaM maNDalaM - tathAvidhacArabhUmiH sUryaH SaSTyA paSTyA muhUttaiH - dvAbhyAM dvAbhyAmahorAtrAbhyAmityarthaH saGghAtayati-niSpAdayati, ayamatra bhAvArtha:ekasminnahi yatra sthAne uditaH sUryastatra sthAne punardvAbhyAmahorAtrAbhyAmudetIti 'aggodayaM ti SoDazasahasrocchri tAyA velAyA yadupari gavyUtadvayamAnaM vRddhihAnisvabhAvaM tadagrodakaM, 'balissa'tti audIcyasya asurakumAranikAyarAjasya bhavanaM, 'baMbhassa' tti brahmalokAbhidhAnapaJcamadevalokendrasya, 'sa'itti saudharme dvAtriMzadIzAne cASTAviMzatirvimAnalakSANItikRtvA SaSTistAni bhavantIti // 60 // paMcasaMvacchariyassa NaM jugassa riumAseNaM mijamANassa igasaTThi uUmAsA pa0, maMdarassa NaM pavvayassa paDhame kaMDe emasaTThijoyaNasahassAiM uddhuM uccatteNaM pa0, caMdamaMDaleNaM egasaTThivibhAgavibhAie samaMse paM0, evaM sUrassavi // sUtraM 61 // atha ekapaSTisthAnakaM, tatra 'paJcetyAdi, paJcabhiH saMvatsarairnirvRttamiti paJcasAMvatsarikaM tasya NamityalaGkAre yugasya kAlamAnavizeSasya RtumAsena na candrAdimAsena mIyamAnasya ekaSaSTiH RtumAsAH prajJaptAH, iha cAyaM bhAvArtha:yugaM hi paJca saMvatsarA niSpAdayanti tadyathA - candrazcandro'bhivarddhitaH candro'bhivardhitazceti, tatra ekonatriMzadahorAtrANi dvAtriMzaca dviSaSTibhAgA ahorAtrasyetyevaMpramANena 29 63 kRSNapratipadamArabhya paurNamAsIniSThitena For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 samavAyAdhya. zrIsamavA- candramAsena dvAdazamAsaparimANazcandrasaMvatsarastasya ca pramANamidaM-trINi zatAnyahnAM catuSpaJcAzaduttarANi dvAdaza ca yAMge dviSaSTibhAgA divasasya 35412, tathA ekatriMzadahAM ekaviMzatyuttaraM ca zataM caturviMzatyuttarazatabhAgAnAM divasasyezrIabhaya0 tyevaMpramANo'bhivarddhitamAso bhavati, 31131, etena ca mAsena dvAdazamAsapramANo'bhivarddhitasaMvatsaro bhavati, saca vRttiH pramANena trINi zatAnyahAM tryazItyadhikAni catuzcatvAriMzaca dviSaSTibhAgA divasasya 38363 / tadevaM trayANAM c||7|| ndrasaMvatsarANAM dvayozcAbhivarddhitasaMvatsarayorekIkaraNe jAtAni [dinAnAM] aSTAdaza zatAni triMzaduttarANi ahorAtrANAM hai |1830, RtumAsazca triMzatA'horAtrairbhavatIti triMzatA bhAgahAre labdhA ekaSaSTiH RtumAsA iti / 'maMdarasse'tyAdi, iha merurnavanavatiyojanasahasrapramANo dvidhA vibhaktaH, tatra prathamo bhAga ekaSaSTiH sahasrANyuktaH dvitIyastu aSTatriMzatsthAnake'STatriMzaditi proktaH, kSetrasamAse tu kandena saha lakSapramANastridhA vibhaktaH, tatra prathamakANDaM sahasraM dvitIyaM triSaSTistRtIyaM patriMzaditi / 'candramaNDale' candravimAnaM NamityalaGkatau 'egasaTTitti yojanassaikapaSTitamai garvibhAjitaM-vibhAgairvyavasthApitaM samAMzaM-samavibhAga prajJaptaM, na viSamAMzaM, yojanasyaikaSaSTibhAgAnAM SaTpaJcAzadbhAgapramANatvAttasyAvaziSTasya ca bhAgasyAvidyamAnatvAditi, 'evaM sUrassavitti evaM sUryasyApi maNDalaM vAcyaM, aSTacatvAriMzadekapaSTibhAgamAtraM hi tat na cAparamaMzAntaraM tasyApyastIti samAMzateti // 6 // paMcasaMvaccharie NaM juge bAsaTiM punnimAo bAvahiM amAvasAo pa0, vAsupujjassa NaM arahao bAsahi gaNA bAsaDhi gaNaharA MAHARASHAN C-SCHOCOM For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotthA, sukkapakkhassa NaM caMde vAsaDiM bhAge divase divase parivaDDai, te ceva bahulapakkhe divase divase parihAyai, sohammIsANesu kappesu paDhame patthaDe paDhamAvaliyAe egamegAe disAe bAsahiM vimANA pa0, savve vemANiyANaM bAsahi vimANapatthaDA patthaDaggeNaM pa0 // sUtraM 62 // atha dviSaSTisthAnakaM, 'paJce' tyAdi, tatra yuge trayazcandrasaMvatsarA bhavanti teSu SaTtriMzat paurNamAsyo bhavanti, dvau cAbhivarddhitasaMvatsarau bhavataH, tatra cAbhivarddhitasaMvatsarastrayodazabhizcandramAsairbhavatIti tayoH paiviMzatiH paurNamAsya ityevaM dviSaSTistA bhavanti ityevamamAvAsyA apIti / vAsupUjyasyeha dviSaSTirgaNA gaNadharAzvoktA Avazyake tu SaTSa-15 |STirukteti matAntaramidamapIti, 'sukkapakkhasse'tyAdi, zuklapakSasya sambandhI candro dviSaSTibhAgAn pratidinaM varddhate, evaM kRSNapakSe candraH parihIyate, ayaM cArthaH sUryaprajJatyAmapyuktaH, tathAhi-"kiNhaM rAhuvimANaM nicaM caMdeNa hoi avirahiyaM / cauraMgulamappattaM heTThA caMdassa taM carai // 1 // bAvaDiM bAvaDiM divase 2 ya suktapakkhassa / jaM parivahui caMdo khavei taM ceva kAleNa // 2 // pannarasayabhAgeNa ya caMdaM pannarasameva taM carai / paNNarasayabhAgeNa ya puNovi taM cevavakkamai // 3 // evaM vaDai caMdo parihANI eva hoi caMdassa / kAlo vA joNhA vA eyaNubhAveNa caMdassa Pu4 // [kRSNaM rAhuvimAnaM nityaM candreNa bhavatyavirahitaM / caturaGgulamaprAptamadhastAcandrasya tacarati // 1 // dvApaSTiM 2 4 divase 2 ca zuklapakSasya / parivardhate candraH kSapayati tAvadeva kRSNena ||2||pnycdshbhaagen ca candraM paJcadazameva tat ACTOCOCCACANCECTECH Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH 62 samavAyAdhya. // 76 // carati / paJcadazabhAgena ca punarapi tAvadevAnAmati // 3 // evaM vardhate candraH parihANirevaM bhavati candrasya / kRSNatA vA jyotsnA vaitadanubhAvena candrasya // 4 // ] tathA tatraivoktam- "solasabhAge kAUNa uDuvaI hAyaettha pannarasaM / tattiyamette bhAge puNovi parivaDDae joNhA // 1 // " iti / [SoDazabhAgAn kRtvoDapatihIyate'tha paJcadaza / tAvanmAtrAn bhAgAn punarapi parivardhate jyotsnA // 1 // ] tadevaM bhaNitadvayAnusAreNAnumIyate yathA candramaNDalasya ekatriMzaduttaranavazatabhAgavikalpitasya ekAMzo'vasthita evAste, zeSAH pratidivasaM dviSaSTiM dviSaSTiM kRtvA varddhante, tataH paJcadaze candradine sarve samuditA bhavanti, punastathaiva hIyante paJcadaze dine ekAvazeSA bhavantIti vacanadvayasAmarthyalabhyaM byAkhyAnametat , jIvAbhigame tu 'bAvaDiM 2' gAhA tathA 'pannarasatibhAgeNa' gAthA, ete gAthe evaM vyAkhyAte-'bAvaDiM' |2 ityatra dviSaSTi 2 rbhAgAnAM divase 2 ca pratyahamityarthaH, zuklapakSasya sambandhini yat parivarddhate candrazcaturaH sAdhikAn dviSaSTibhAgAn kSapayati tadeva kAlenaitadevAha-pannarasa' ityAdinA, candravimAnaM dviSaSTibhAgAn kriyate tataH paJcadazabhirbhAgo'pahiyate tatazcatvAro bhAgAH samadhikA dviSaSTibhAgAnAM paJcadazabhAgena labhyante, ata ucyate-paJcadazabhAgena coktalakSaNena candramadhikRtya paJcadazaiva divasAMstadrAhuvimAnaM carati, evamapakrAmatItyapi bhAvanIya|miti, atrAsmAbhiryathAdRSTe likhite upanIte bahuzrutairnirNayaH kArya iti / [1 yadyakamaMzaM darzayazcaMndrazcarati ekameva cAMzaM rAhuzcarati tadA pratyahaM dvAvaMzAvAcchAdanIyo jAyete paJcadazabhizca dinarAcchAdito'pyaMzadvayamavatiSThate tasyApyardha For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAcchAdanIyamekaikeneti bhAga eka AcchAdya iti dviSaSTibhAgIkaraNaM] 'sohammI'yAdi, tatra saudharmezAnayostrayodaza vimAnaprastaTA bhavanti, sanatkumAramAhendrayodaza brahmaloke SaT lAntake paJca zukra catvAra evaM sahasrAre AnataprANatayozcatvAra evamAraNAcyutayoH graiveyakeSvadhastanamadhyamoparimeSu trayaH 2 anuttareSveka iti dviSaSTiste bhavanti, eteSAM ca madhyabhAge pratyekamuDDavimAnAdikAH sarvArthasiddhavimAnAntA vRttavimAnarUpA dviSaSTireva vimAnendrakA bha-18 8 vanti, tatpArzvatazca pUrvAdiSu dikSu vyasracaturasravRttavimAnakrameNa vimAnAnAmAvalikA bhavanti, tadevaM saudharmezA-14 nayoH kalpayoH prathame prastaTe-sarvAdhastana ityarthaH 'paDhamAvaliyAe'tti prathamA uttarottarAvalikApekSayA AdyAzcatasra AvalikA yasmin sa prathamAvalikAkastatra, athavA prathamAt mUlabhUtAdvimAnendrakAdArabhya yA'sAvAvalikA-vimAnAnupUrvI tayA athavottarottarAvalikApekSayA ekaikasyAM dizi yA prathamA-AdyAvalikA tasyAM 'paDhamAvaliya'tti pAThAntare tu uttarottarAvalikApekSayA ekaikasyAM dizi yA prathamAvalikA sA dvipaSTirdvipaSTivimAnapramANena prajJateti, 'egamegAe'tti uDuvimAnAbhidhAnadevendrakApekSayA ekaikasyAM pUrvAdikAyAM dizi dviSaSTirdviSaSTivimAnAni prajJaptAni, dvi|tIyAdiSu punaH prastaTepu ekaikahAnyA vimAnAni bhavanti yAvadviSaSTitame'nuttarasuraprastaTe sarvArthasiddhadevendrakaH pArthe tadekaikameva bhavatIti, tathA 'so'tti sarve vaimAnikAnAM devavizeSANAM sambandhino dvipaSTivimAnaprastaTA-vimAnaprastarAH prastaTAgraNa-prastaTaparimANena prajJaptA iti // 62 // din Education For Personal & Private Use Only helbrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63-64samavAyAdhya. vRttiH zrIsamavA- usame NaM arahA kosalie tesahi punvasayasahassAI mahArAyamajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie, harivAsara yAMge mmayavAsesu maNussA tevahie rAidiehiM saMpattajovaNA bhavaMti, nisaDhe NaM pavvae tevaDhi sUrodayA pa0, evaM nIlavaMtevi // sUtraM 63 // zrIabhaya0 atha triSaSTisthAnakaM, tatra 'saMpattajovaNa'tti mAtApitRparipAlanAnapekSA ityarthaH, 'nisahe NamityAdi, kila sUrya maNDalAnAM caturazItyadhikazatasaMkhyAnAM madhyAt jambUdvIpasya paryantima azItyuttare yojanazate paJcaSaSTirbhavanti, tatra ca // 77 // niSadhavarSadharaparvatasyopari nIlavadvarSadharaparvatasyopari ca triSaSTiH sUryodayAH-sUryodayasthAnAni sUryamaNDalAnItyarthaH, tadUdanye tu dve jagatyA upari, zeSANi tu lavaNe tripu triMzadadhikeSu yojanazateSu bhavantIti bhAvArthaH // 63 // ahamiyA NaM bhikkhupaDimA causaTThIe rAidiehiM dohi ya aTThAsIehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva bhavai, causahi asurakumArAvAsasayasahassA pa0, camarassa NaM ranno causahi sAmANiyasAhassIo pa0, sabvevi NaM dadhimuhA pavvayA pallAsaMThANasaMThiyA savvattha samA vikkhaMbhusseheNaM causahi joyaNasahassAI pa0, sohammIsANesu baMbhaloe ya tisu kappesu causaddhiM vimANAvAsasayasahassA 50, savvassavi ya NaM ranno cAurantacakkavaTTissa causaTThilaTThIe mahagdhe muttAmaNihAre pa0 // sUtraM 64 // atha catuHSaSTisthAnakaM 'aTTe'tyAdi, aSTAvaSTamAni dinAni yasyAM sA'STASTamikA yasyAM hi aSTau dinASTakAni bhavanti tasyAmaSTAvaSTamAni bhavantyeveti. bhikSapratimA-abhigrahavizeSaH aSTAvaSTakAni yato'sau bhavatyatazcatuHSaSTyA rAtriMdivaiH sA pAlitA bhavati, tathA prathame'STake pratidinamekaikA bhikSA evaM dvitIye dve dve yAvadaSTame assttaavssttaaviti| NROLMARCIALONESS // 77 // For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkalanayA dve zate bhikSANAmaSTAzItyadhike bhavataH ata uktaM-'dvAbhyAM cetyAdi, yAvatkaraNAt 'ahAkappaM ahAmaggaM phAsiyA pAliyA sohiyA tIriyA kiTTiyA samma ANAe ArAhiyAvi bhavatIti dRzyaM, 'savevi Na'mityAdi ito'STame nandIzvarAkhya dvIpe pUrvAdiSu dikSu catvAro'JjanakaparvatA bhavanti, teSAM ca pratyekaM catasRSu dikSu catasraH puSkariNyo bhavanti, tAsAM ca madhyabhAgeSu pratyekaM dadhimukhaparvatA bhavanti, te ca SoDaza palyaGkasaMsthAnasaMsthitAH, yataH sarvatra samA viSkambhena, mUlAdiSu dazasahasraviSkambhatvAtteSAM, kvacittu 'vikkhaMbhusseheNaMti pAThastatra tRtIyaikavacanalopadarzanAdviSkambheneti vyAkhyeyaM, tathA utsedhenocatvena catuHSaSTizcatuHSaSTiriti, 'sohammI'tyAdi, saudharme dvAtriMzadIzAne'STAviMzatiH brahmaloke ca catvAri vimAnalakSANi bhavantIti sarvANi catuHSaSTiriti, 'causaTThilaTThIe'tti catuHSaSTiryaSTInA-zarIrANAM yasminnasau catuHSaSTiyaSTikaH 'muttAmaNimayeti muktAzca-muktAphalAni maNayaHcandrakAntAdiratnavizeSAH muktArUpA vA maNayo-ratnAni muktAmaNayastadvikAro muktAmaNimayaH // 64 // jambuddIve NaM dIve paNasahi sUramaMDalA pa0, there NaM moriyaputte paNasahivAsAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNayAriyaM pavvaie, sohammavarDisayassa NaM vimANassa egamegAe bAhAe paNasahi~ paNasahi bhomA pa0 // sUtraM 65 // atha paJcaSaSTisthAnakaM, tatra 'moriyaputte NaM'ti mauryaputro bhagavato mahAvIrasya saptamo gaNadharastasya paJcaSaSTivarSANi gRhasthaparyAyaH, Avazyake'pyevamevokto, navarametasyaiva yo bRhattaro bhrAtA maNDitaputrAbhidhAnaH SaSTho gaNadharaH taddIkSA Jain Education Re For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRttiH 1112 11 | dina eva pravrajitastasyAvazyakeM. tripaJcAzadvarSANi gRhasthaparyAya ukto na ca bodhaviSayamupagacchati yato bRhattarasya paJcaSaSTiryujyate laghutarasya tripaJcAzaditi, 'sohamme tyAdi, saudharmAvataMsakaM vimAnaM saudharmadevalokasya madhyabhAgavartti zakranivAsabhUtaM, 'egamegAe 'tti ekaikasyAM dizi prAkArAbhyarNava ttani bhaumAni nagarAkArANi, viziSTasthAnAnItyeke 65 dAhiNaDDUmANussakhettANaM chAvahiM caMdA pabhAsiMsu vA 3 chAvaTThi sUriyA tarvisu vA 3 uttaraDhamANussakhettANaM chAvahiM caMdA pabhAsiMsu vA 3 chAvaTThi sUriyA tarvisu vA 3, sejaMsassa NaM arahao chAvahiM gaNA chAvahiM gaNaharA hotthA, AbhiNibohiyanANassa NaM ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAI ThiI pa0 // sUtraM 66 // atha SaTSaSTisthAnakaM, tatra 'dAhiNetyAdi, manuSyakSetra tyArddhamarddhamanuSyakSetraM dakSiNaM ca tattaceti dakSiNArddhamanuSyakSetraM tatra bhavA dAkSiNArddhamanuSyakSetrA NamityalaGkAre SaTSaSTizcandrAH prabhAsitavantaH prabhAsanIyaM athavA liGgavyatyayAddakSi| NAni yAni manuSyakSetrANAmarddhAni tAni tathA tAni prakAzitavantaH, pAThAntare dakSiNArddhamanuSyakSetre prabhAsanIyaM prabhAsitavantaH, te ca evaM- dvau jambUdvIpe candrau catvAro lavaNasamudre dvAdaza dhAtakIkhaNDe dvicatvAriMzatkAlodadhisamudre dvisaptatizca puSkarArthe, sarve caite dvAtriMzadadhikaM zataM, etadarddha ca paTSaSTirdakSiNapaGkau sthitAH SaTSaSTizcottarapaGko, yadA cottarA paGkiH pUrvasyAM gacchati tadA dakSiNA pazcimAyAmityevaM sUryasUtramapyavaseyamiti, 'chAvaTThi gaNa'tti Ava| zyake tu SaTsaptatirabhihitetIdaM matAntaramiti / 'chAvahiM sAgarovamAI Thii'tti yaccAtiriktaM tadiha na vivakSitaM, yata For Personal & Private Use Only 65-66sa mavAyAdhya. // 78 // www.jnelibrary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sama0 Jain Education evamidamanyatrocyate- 'do vAre vijayAisu gayassa tinni'cue ahava tAI / airegaM narabhaviyaM nANAjIvANa saGghaddhA // 1 // iti [ dve vAre vijayAdiSu gatasya trIn vArAn athavA'cyute tAni / atiriktaM narabhavikaM nAnAjIvAnAM sarvAddhA // 1 // ] // 66 // paJcasaMvacchariyassa NaM jugassa nakkhattamAseNaM mijamANassa sattasaTThi nakkhattamAsA pa0, hemavayaerannavayAo NaM bAhAo sattaTThi sattaTThi joyaNasayAiM paNapannAiM tiNNi ya bhAgA joyaNassa AyAmeNaM pa0, maMdarassa NaM pavvayassa puracchimillAo caramaMtAo goyamadIvassa puracchimile caramaMte esa NaM sattasaTThi joyaNasahassAiM abAhAe aMtare pa0, saversipi NaM nakkhattANaM sImAvikkhaMbheNaM sattaTThi bhAgaM bhaie samaMse pa0 // sUtraM 67 // atha saptaSaSTisthAnake kiJcidvitriyate, tatra 'paJcasaMyaccharI' tyAdi, nakSatramAso yena kAlena candro nakSatramaNDalaM bhuGkte, sa ca saptaviMzatirahorAtrANi ekaviMzatizcAhorAtrasya saptaSaSTibhAgAH 27 / 17, yugapramANaM cASTAdaza zatAni triMzadadhikAnIti prAk darzitam 1830, tadevaM nakSatramAsasyoktapramANarAzinA dinasaptaSaSTibhAgatayA vyavasthApitena triMzaduttarASTAdazazatapramANena yugadinapramANarAziH saptaSaSTibhAgatayA vyavasthApita ekaM lakSaM dvAviMzatiH sahasrANi SaT zatAni daza cetyevaMrUpo vibhajyamAnaH saptaSaSTinakSatramAsapramANo bhavatIti, 'bAhAo'tti laghuhimavajIvAyAH pUrvAparabhAgato ye pravarddhamAnakSetra pradezapaGkI haimavatavarSajIvAM yAvatte haimavatavAhU ucyete evamairaNyavatavAhU api bhAvanIye, For Personal & Private Use Only enelibrary.org Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrI abhaya 0 vRti: // 79 // iha pramANasaMvAdaH - ' bAhA sattaTThisae paNapanne tinniya kalAo'tti kalA- ekonaviMzatibhAgaH, etacca bAhupramANaM | haimavatadhanuH pRSThAt 'cattAlA satta sayA aDatIsasahassa dasa kalA ya dhaNuM' tyevaMlakSaNAt 38740 / 16 himavaddhanuHpRSThe 'ghaNupiTTha kalacaukaM paNavIsasahassa dusaya tIsahiya'ntyevaMlakSaNe 25230 / apanIte yaccheSaM tadarddhakRtaM sadbhavatIti, AyAmena - dairghyaNeti / 'maMdarasse' tyAdi, meroH pUrvAntAjjambUdvIpo'parasyAM dizi jagati bAhyAMtaparyavasAnaH paJcapaJcAzadyojanasahasrANi tAvadasti, tataH paraM dvAdazayojanasahasrANyatikramya lavaNasamudramadhye gautamadvIpAbhidhAno dvIpo'sti tamadhikRtya sUtrArthaH saMbhavati, paJcapaJcAzato dvAdazAnAM ca saptaSaSTitvabhAvAt, yadyapi sUtrapustakeSu gautama - zabdo na dRzyate tathApyasau dRzyaH, jIvAbhigamAdiSu lavaNasamudre gautamacandraravidvIpAn vinA dvIpAntarasyAzrUyamANatvAditi / 'savesiMpi Na' mityAdi, sarveSAmapi NamityalaGkAre nakSatrANAM sImAviSkambhaH - pUrvAparatazcandrasya nakSatrabhuktikSetra vistAraH nakSatreNAhorAtrabhogyakSetrasya saptaSaSTyA bhAgairbhAjito- vibhaktaH samAMzaH- samacchedaH prajJaptaH, bhAgAntareNa tu bhajyamAnasya nakSatrasImAviSkambhasya viSamacchedanA bhavati, bhAgAntareNa na bhaktuM zakyate ityarthaH tathAhi - nakSatre - NAhorAtragamyasya kSetrasya saptaSaSTibhAgIkRtasyaikaviMzatirbhAgA abhijinnakSatrasya kSetrataH sImAviSkambho bhavati, etAvati kSetre candreNa saha tasya yogo vyapadizyata ityarthaH, tathA tasyAmevaikaviMzatau triMzanmuhUrttatvAdahorAtrasya triMzatA guNitAyAM 630 saptaSaSTyA hRtabhAgAyAM yallabdhaM tatkAlasImA bhavati, candreNa saha tasya yogakAla ityarthaH, sA For Personal & Private Use Only 67 sama vAyA. // 79 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca nava muhUrttAH saptaviMzatizca saptaSaSTibhAgAH 9 / 6, Aha ca - " abhiissa caMdajogo sattaTThi khaNDie ahoratte / bhAgAo ekkavIsaM sa hoMti ahigA nava muhuttA // 1 // " iti [ abhijiti candrayogaH saptaSaSTyA khaNDite'horAtre / | bhAgAstvekaviMzatiH sa bhavanti navamuhUrttAdhikAH // 1 // ] kSetrataH kAlatastathA zatabhiSagbharaNyArdrAzleSAkhAtijye| SThAnAM trayastriMzatsaptaSaSTibhAgAstadbhAgArddha ca kSetrasImAviSkambho bhavati, tasyAmeva sArddhatrayastriMzati triMzatA guNitAyAM 1005 saptaSaSTyA hRtabhAgAyAM yallabdhaM tadeSAM kAlasImA, taca paJcadaza muhUrttAH, Aha ca - "sayabhisayA bharaNIo addA assesa sAi jeTThA ya / ee chaSNakkhattA pannarasamuhuttasaMjogA // 1 // " iti [ zatabhiSak bharaNI ArdrA azleSA khAtirjyeSThA ca / etAni SaD nakSatrANi paJcadazamuhUrttasaMyogAni // 1 // ] tathottarAtrayaH punarvasurohiNIvizAkhAnAM saptaSaSTibhAgAnAM zataM tadbhAgArddhaM ca kSetrasImAviSkambhaH bhavati, tathA tasminneva triMzadguNite 3015 tathaiva hRtabhAge yallabdhaM tadeSAM kAlasImA bhavati sA ca paJcacatvAriMzanmuhUrttA iti, Aha ca - "tinneva uttarAI puNacasUrohiNI visAhA ya / ee channakkhattA, paNayAlamuhuttasaMjogA // 1 // " iti [ tisra evottarAH punarvasU rohiNI vizAkhA ca / etAni SaD nakSatrANi paJcacatvAriMzanmuhUrttAni // 1 // ] zeSANAM paJcadazAnAM nakSatrANAM saptaSaSTireva saptaSaSTibhAgAnAM kSetrasImAviSkambho bhavati, tasyAM ca tathaiva guNitAyAM 2010 hRtabhAgAyAM ca yallabdhaM tatkAla - sImA, tacca triMzanmuhUrttAH, Aha ca - " avasesA nakkhattA pannarasavi huMti tIsaimuhuttA / caMdassa tehiM jogo samA Jain Education IBITI For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRti: // 80 // Jain Education I sao esa vakkhAmi // 1 // " [ avazeSANi nakSatrANi paJcadazApi bhavanti triMzanmuhUrttAni candrasya tairyogaM samAsata eSa vakSyAmi // 1 // ] evaM caikasya SaNNAM 2 paJcadazAnAM cetyevamaSTAviMzaternakSatrANAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni saptaSaSTibhAgAnAmetadeva dviguNaM SaTpaJcAzato nakSatrANAM bhavati, taca sahasratrayaM SaT zatAni SaSTyadhikAni 3660 67 // dhAisaMDe NaM dIve aDasaTThi cakkavaTTivijayA aDasaTThi rAyahANIo pa0, ukkosapara aDasaTThi arahaMtA samuppajiMsu vA 3 evaM cakkavaTTI baladevA vAsudevA, pukkharavaradIvaDDe NaM aDasaTThi vijayA evaM caiva jAva vAsudevA, vimalassa NaM arahao aDasaTThi samasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthA // sUtraM 68 // athASTaSaSTisthAnake kiJcillikhyate - 'dhAyaisaMDe' ityAdi, iha yaduktam ' evaM cakkavaTTI baladevA vAsudeva' si tatra yadyapi cakravarttinAM vAsudevAnAM naikadA aSTaSaSTiH sambhavati yato jaghanyato'pyekaikasmin mahAvidehe caturNI 2 tIrthakarAdInA| mavazyaM bhAvaH sthAnAGgAdiSvabhihitaH, na caikakSetre cakravarttI vAsudevazcaikadA bhavato'taH aSTaSaSTirevotkarSatazcakravarttinAM vAsudevAnAM cASTaSaSTyAM vijayeSu bhavati tathApIha sUtre ekasamayenetyavizeSaNAt kAlabhedabhAvinAM cakravatyadInAM vijayabhedenASTaSaSTiraviruddhA, abhilapyante ca jambUdvIpaprajJatyAM bhAratakacchAdyabhilApena cakravarttina iti // 68 // samayakhitte NaM maMdaravajA egUNasattariM vAsA vAsadharapabvayA pa0 taM0 paNatIsaM vAsA tIsaM vAsaharA cattAri usuyArA, maMdarassa pavvayassa paJcacchimillAo caramaMtAo goyamaddIvassa paJcacchimile caramaMte esa NaM egUNasattariM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, mohaNi For Personal & Private Use Only 68-69 samavAyA. // 80 // www.Janelibrary.org Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javajANaM sattaM kammapagaDINaM egUNasattariM uttarapagaDIo pa0 // sUtraM 69 // athaikonasaptatisthAnake kiJcillikhyate - 'samayetyAdi, maMdaravarjA - meruvarjAH varSANi ca - bharatAdikSetrANi varSadhara| parvatAzca- himavadAdayastatsImAkAriNo varSadharaparvatAH samuditA ekonasaptatiH prajJaptAH, kathaM 1, paJcasu meruSu prati baddhAni sapta sapta bharatahaimavatAdIni paJcatriMzadvarSANi tathA pratimeru SaT SaT himavadAdayo varSadharAstriMzattathA catvAra eveSukArA iti sarvasaMkhyayai konasaptatiriti, 'maMdarasyetyAdi, lavaNasamudraM pazcimAyAM dizi dvAdaza yojanasahasrANyavagAhya dvAdazasahasramAnaH susthitAbhidhAnasya lavaNasamudrAdhipaterbhavanenAlaGkRto gautamadvIpo nAma dvIpo'sti, tasya ca pazcimAnto meroH pazcimAntAdekonasaptatisahasrANi bhavanti, paJcacatvAriMzato jambUdvIpasambandhinAM dvAdazAnAmantarasambandhinAM dvAdazAnAmeva dvIpaviSkambhasambandhinAM ca mIlanAditi / mohanIyavarddhAnAM karmmaNAmekonasaptatiruttaraprakRtayo bhavantIti, kathaM ?, jJAnAvaraNasya paJca darzanAvaraNasya nava vedanIyasya dve AyuSazcatasro nAno dvicatvAriMzadgotrasya dve antarAyasya paJceti // 69 // samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikkaMte sattariehiM rAIdiehiM sesehiM vAsAvAsaM pajjosavei, pAse NaM arahA purisAdANIe sattAraM vAsAIM bahupaDipunnAI sAmannapariyAgaM pAuNittA siddhe buddhe jAvappahINe, vAsuputre NaM arahA sattAraM dhaNUI uDDuM uccatteNaM hotthA, mohaNijassa NaM kammassa sattAraM sAgarovamakoDAkoDIo abAhUNiyA kammaTTiI kammanisege pa0, mAhi Jain Education Inal stud For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya 0 vrattiH // 81 // dasaNaM deviMdassa devaranno sattAraM sAmANiyasAhassIo pa0 // sUtraM 70 // atha saptatisthAnake kimapi likhyate - 'samaNe' ityAdi, varSANAM caturmAsapramANasya varSAkAlasya saviMzatirAtre - viza| tidivasAdhike mAse vyatikrAnte paJcAzati dineSvatIteSvityarthaH saptatyAM ca rAtridineSu zeSeSu bhAdrapadazuklapaJcamyAmityarthaH, varSAkhAvAso varSAvAsaH varSAvasthAnaM 'pajjosavei'tti parivasati sarvathA vAsaM karoti, paJcAzati prAktaneSu divaseSu tathAvidhavasatyabhAvAdikAraNe sthAnAntaramapyAzrayati bhAdrapada zuklapaJcamyAM tu vRkSamUlAdAvapi nivasatIti hRdayamiti, 'purisAdANIya'tti puruSANAmAdAnIyaH - upAdeyaH puruSAdAnIyaH 'abAhUNiyA kammaTThiI kammaNisege paNNatte'tti iha kilAtmA aviziSTameva karmmapudgalopAdAnaM kRtvA uttarakAlaM jJAnAvaraNIyAdikarmmaNAM svaM svamavAdhAkAlaM muktvA jJAnAvaraNIyAdiprakRtivibhAgatayA anAbhogikena vIryeNodayasahitaM taddalikaM niSiJcati, udayayogyaM racayatItyarthaH, ato dvividhA sthitiH - karmmatvApAdanamAtrarUpA anubhavarUpA ca yataH sthitiH - avasthAnaM tena bhAvenApracyavanaM tatra karmmatvApAdanarUpAM tAmadhikRtya saptatiH sAgaropamakoTIkoTyaH, anubhavarUpAM tvadhikRtya saptavarSasahasroneti, tatra 'avAha'tti kimuktaM bhavati ? - bandhAvalikAyA Arabhya yAvatsaptavarSasahasrANi tAvatkarma na bAdhate, nodayaM yAtItyarthaH, tato'nantarasamaye karmadalikaM pUrvaniSiktaM udaye pravezayati, niSeko nAma jJAnAvaraNAdikarmmadalikasyAnubhavanArtha racanA, taca prathamasamaye bahukaM niSiJcati dvitIyasamaye vizeSahInaM tRtIyasamaye vizeSahInamevaM For Personal & Private Use Only 70 sama vAyA. // 81 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvadutkRSTasthitikarmadalikaM tAvadvizeSahInaM niSiJcati, tathA coktam-"mottUNa sagamabAhaM paDhamAe ThiIe bahutaraM| datvaM / sese visesahINaM jAvukkosanti savAsiM // 1 // " iti [muktvA khakIyAmabAdhAM prathamAyAM sthitau bahutaraM dravyaM / / |zeSAyAM vizeSahInaM yAvadutkRSTAM sarvAsAM // 1 // ] 'bAdhR loDane' bAdhata iti bAdhA karmaNa udaya ityarthaH, na bAdhA abAdhA, antaraM karmodayasyetyarthaH, tayA UnikA abAdhonikA karmasthitiH karmaniSako bhavatItyevameke prAhuH, anye | punarAhuH-abAdhAkAlena-varSasahasrasaptakalakSaNenonA karmasthitiH-saptasahasrAdhikasaptatisAgaropamakoTAkoTIlakSaNA, karmaniSako bhavati, sa ca kiyAn ?, ucyate-'sattaraM sAgarovamakoDAkoDIo'tti // 7 // .. cautthassa NaM caMdasaMvaccharassa hemaMtANaM ekkasattarIe rAidiehiM vIikkatehiM savvabAhirAo maMDalAo sUrie AuTTi karei, vIriyappavAyassa NaM punvassa ekkasattaraM pAhuDA pa0, ajite NaM arahA ekkasattaraM puvvasayasahassAI agAramajjhe vasittA muMDe bha- / vittA jAva pavvaie, evaM sagarovi rAyA cAuraMtacakkavaTTI ekkasattaraM puvva jAva pavvaietti // sUtraM 71 // athaikasaptatisthAnake kiJcit likhyate-'cautthasse'tyAdi, iha bhAvArtho'yaM-yuge hi paJca saMvatsarA bhavanti, tatrAdyau candrasaMvatsarau tRtIyo'bhivarddhitasaMvatsarazcaturthazcandrasaMvatsara eva, tatra ca ekonatriMzatA dinAnAM dvAtriMzatA ca dviSaSTibhAgairdinasya candramAso bhavati, ayaM ca dvAdazaguNazcandrasaMvatsaro bhavati, trayodazaguNazcAyamevAbhivarddhito bhavati, tatazcandracandrAbhivarddhitalakSaNe saMvatsaratraye dinAnAM sahasraM dvinavatiH SaT dviSaSTibhAgA bhavanti 1092 / 6, Jain Education For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge zrIsamavAtathA AdityasaMvatsare dinAnAM zatatrayaM SaTSaSTizca bhavanti, tatritaye ca sahasramaSTanavatyadhikaM bhavati, iha ca kila |71 samacandrayugamAdityayugaM cASADhyAmekaM pUryate'paraJca zrAvaNakRSNapratipadi Arabhyate, evaM cAdityayugasaMvatsaratrayApekSayA vAyA. zrIabhaya0 candrayugasaMvatsaratrayaM paJcabhirdinaiH SaTpaJcAzatA ca dinadviSaSTibhAgairUnaM bhavatItikRtvA AdityayugasaMvatsaratrayaM zrAvavRttiH kRSNapakSasya candradinapaTke sAdhike pUryate yugasaMvatsaratrayaM tvASADhyA, tatazca zrAvaNakRSNapakSasaptamadinAdArabhya dakSiNA-18 16 yanenAdityazcaran candrayugacaturthasaMvatsarasya caturthamAsAntabhUtAyAmaSTAdazottarazatatamadinabhUtAyAM kArtikyAM dvaadsho||82|| ttarazatatame khakIyamaNDale carati, tatazcAnyAnyekasaptatimaNDalAni tAvatkheva dineSu mArgazIrSAdInAM caturNA haimantamAsAnAM sambandhiSu carati, tato dvisaptatitame dine mAghamAse bahulapakSatrayodazIlakSaNe sUrya AvRttiM karoti, dakSiNAyanAnivRttyottarAyaNena caratItyarthaH, uktA ca jyotiSkaraNDake paJcasu yugasaMvatsareNUttarAyaNatithayaH krameNaivaM yaduta"bahulassa sattamIe 1 sUro suddhassa to cautthIe 2 / bahulassa ya pADivae 3 bahulassa ya terasIdivase 4 // 1 // suddhassa ya dasamIe 5pavattae paMcamI u aauttttii| eA AuTTIo sabAo mAghamAsaMmi // 2 // " tti, dakSiNAyanadinAni caivaM-"paDhamA bahulapaDivae 1 bIyA bahulassa terasI divase 2 / suddhassa ya dasamIe 3 bahulassa ya sattamIe 4 u||1|| suddhassa cautthIe pavattae paMcamI u aauttttii| eyA AuTTIo sabAo sAvaNe mAse // 2 // " ti / 'viriyapuvassa'tti tRtIyapUrvasya 'pAhuDa'tti prAbhRtamadhikAravizeSaH / "ajie'ityAdi, tasya hi aSTAdaza pUrvalakSANi - RAKASHARA // 82 // 42447 For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAratvaM tripaJcAzaJcaikapUrvAGgAdhikA rAjyamityekasaptatiriha ca pUrvAGgamadhikamalpatvAnna vivakSitamiti 5, sagaro dvitIyazcakravartI ajitakhAmikAlInaH // 71 // bAvattari suvannakumArAvAsasayasahassA pa0, lavaNassa samudassa bAvattari nAgasAhassIo bAhiriyaM velaM dhAraMti, samaNe bhagavaM mahAvIre bAvattari vAsAiM savAuyaM pAlaittA siddha buddhe jAvappahINe, there NaM ayalabhAyA bAvattari vAsAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe, abhitarapukkharaddhe NaM bAvattariM caMdA pabhAsiMsu 3 bAvattari sUriyA tarvisu vA 3, egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa bAvattaripuravarasAhassIo pa0, bAvattari kalAo pa0 taM0-lehaM 1 gaNiyaM 2 rUvaM 3 narse 4 gIyaM 5 vAiyaM 6 saragayaM 7 pukkharagayaM 8 samatAlaM 9 jUyaM 10 jaNavAyaM 11 pokkhacaM 12 aTThAvayaM 13 dagamaTTiyaM 14 annavihIM 15 pANavihIM 16 vatthavihIM 17 sayaNavihIM 18 ajaM 19 paheliyaM 20 mAgahiyaM 21 gAhaM 22 silogaM 23 gaMdhajattiM 24 madhusitthaM 25 AbharaNavihIM 26 taruNIpaDikammaM 27 itthIlakkhaNaM 28 purisalakkhaNaM 29 hayalakkhaNaM 30 gayalakkhaNaM 31 goNalakkhaNaM 32 kukkuDalakkhaNaM 33 miMDhayalakkhaNaM 34 cakkalakkhaNaM 35 chattalakkhaNaM 36 daMDalakkhaNaM 37 asilakkhaNaM 38 maNilakkhaNaM 39 kAgaNilakkhaNaM 40 cammalakkhaNaM 41 caMdalakkhaNaM 42 sUracariyaM 43 rAhucariyaM 44 gahacariyaM 45 sobhAgakaraM 46 dobhAgakaraM 47 vijAgaya 48 maMtagayaM 49 rahassagayaM 50 sabhAsaM 51 cAraM 52 paDicAraM 53 vUha 54 paDivUhaM 55 khaMdhAvAramANaM 56 nagaramANaM 57 vatthumANaM 58 khaMdhAvAranivesaM 59 vatthunivesaM 60 nagaranivesaM 61 dain Educatio n al For Personal & Private Use Only Amainelibrary.org Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge S vRttiH zrIsamavA-18 IsatthaM 62 charuppavAyaM 63 AsasikkhaM 64 hatthisikkhaM 65 dhaNuvveyaM 66 hiraNNapAgaM suvanna0 maNipAgaM dhAtupAgaM 67 bA 72 sahujuddhaM daMDajuddhaM muTThijuddhaM advijuddhaM juddhaM nijuddhaM juddhAiM juddhaM suttakheDaM 68 nAliyAkheDaM vaTTakheDaM dhammakheDaM cammakheDaM 69 pattachejeM mavAyA. zrIabhaya0 kaDagaccheje 70 sajIvaM nijIvaM 71 sauNaruyaM 72 samucchimakhahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM ukkoseNaM bAvattari vAsasa hassAI ThiI p0|| sUtraM 72 // atha dvisapsatisthAnake kimapi likhyate-suvarNakumArANAM dvisaptatirlakSANi bhavanAni, kathaM ?, dakSiNanikAye a||83|| triMzaduttaranikAye tu catustriMzaditi, 'nAgasAhassIo'tti nAgakumAradevasahasrANi velAM-poDazasahasrapramANAmutsedhato viSkambhatazca dazasahasramAnAM lavaNajaladhizikhAM baahyaaN-dhaatkiikhnndddviipaabhimukhiiN| mahAvIro dvisaptativarSANyAyuH pAlayitvA siddhaH, kathaM ?, triMzadgRhasthabhAve dvAdaza sArddhAni pakSazca chadmasthabhAve dezonAni triMzatkevalitve iti dvisa-18 satiH / 'ayalabhAya'tti acalo mahAvIrasya navamo gaNadharaH tasyAyurdvisaptativarSANi, kathaM ?, SaTcatvAriMzaMdgRhasthatve - dvAdaza chadmasthatAyAM caturdaza kevalitve iti / puSkarAddhe dvisaptatizcandrAH, tatraikayAM paGko patriMzadanyasyAM patau ca / IP tAvanta eveti, 'bAvattari kalAoM'tti kalAH vijJAnAnItyarthaH, tAzca kalanIyabhedAdvisaptatirbhavanti, tatra lekhanaM le-P||83|| kho'kSaravinyAsaH, tadviSayA kalA-vijJAnaM lekha evocyate evaM sarvatra. sa ca lekho dvidhA-lipiviSayabhedAt, tatra lipiraSTAdazasthAnakoktA athavA lATAdidezabhedatastathAvidhavicitropAdhibhedato vA'nekavidheti, tathAhi-patravalka Jain Educa For Personal & Private Use Only Ahelbrary.org Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CARROREGA% kASThadantalohatAmrarajatAdayo akSarANAmAdhArAstathA lekhanotkIrNanasyUtavyUtacchinnabhinnadagdhasaGkrAntito'kSarANi bhavantIti, viSayApekSayApyanekadhA-khAmibhRtyapitRputraguruziSyabhAryApatizatrumitrAdInAM lekhaviSayANAmapyanekatvAttathAvidhaprayojanabhedAca, akSaradoSAzcaite-'atikAyamatisthaulyaM, vaiSamyaM ptivkrtaa| atulyAnAM ca sAdRzyamabhAgo'vayaveSu ca // 1 // ' iti,1 tathA gaNitaM-saGkhyAnaM saGkalitAdhanekabhedaM pATIprasiddhaM 2 rUpyaM-lepyazilAsuvarNamaNivastracitrAdiSu rUpanirmANaM 3 nATyakalA-bharatamArgacchalikaM lAsyavidhAnamityAdibhedAdaSTadhA nATyagrahaNAt nRtyakalApi gRhItA, sA ca abhinayikA aGgahArikA vyAyAmikA ceti tribhedA, svarUpaM cAtra bharatazAstrAdavaseyaM 4 tathA gItakalA, sA ca nibandhamArga-chalikamArga-bhinnamArgabhedAt tridhA, tatra 'sapta kharAstrayo grAmA, mUrcchanA ekviNshtiH|taanaa ekonapaJcAzat, samAptaM kharamaNDalam // 1 // ' iyaM ca vizAkhilazAstrAdavaseyeti, 5 'vAiyaMti vAdyakalA, sA ca tatavitatazuSiraghanavAdyAnAM catuSpaJca(vye)kaprakAratayA trayodazadhA 6 ityAdikaH kalAvibhAgo laukikazAstrebhyo'vaseyaH, iha ca dvisaptatiriti kalAsaMkhyoktA, bahutarANi ca sUtre tannAmAnyupalabhyante, tatra ca kAsAMcit kAsucidantarbhAvo'vagantavya iti // 72 // / harivAsarammayavAsayAo NaM jIvAo tevattari 2 joyaNasahassAI nava ya eguttare joyaNasae sattarasa ya egUNavIsaibhAge joya Nassa addhabhAgaM ca AyAmeNaM pa0, vijae NaM baladeve tevattariM vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe // sUtraM 73 // AR Jain Education A linal For Personal & Private Use Only N ainelibrary.org Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73-74 samavAyA. zrIsamavA- atha trisaptatisthAnake kimapi likhyate, 'harivAse ti atra saMvAdagAthA-'eguttarA navasayA tevattarime (va) jo yAMge yaNasahassA / jIvA sattarasa kalA ya addhakalA ceva harivAsetti' // 1 // (73901-15.3 ) tathA vijayo-dvitIyo zrIabhaya baladevastasyeha trisaptativarSalakSANyAyuruktamAvazyake tu paJcasaptatiritIdamapi matAntarameva // 73 // vRttiH there jaM aggibhUI gaNahare covattari vAsAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe, nisahAo NaM vAsaharapavvayAo tigicchio // 84 // NaM dahAo sItoyAmahAnadIo covattari joyaNasayAiM sAhiyAI uttarAhimuhI pavahittA vairAmayAe jibhiyAe caujoyaNAyAmAe pannAsajoyaNavikkhaMbhAe vairatale kuMDe mahayA ghaDamuhapavattieNaM muttAvalihArasaMThANasaMThieNaM pavAeNaM mahayA saddeNaM pavaDai, evaM sItAvi dakkhiNAhimuhI bhANiyabvA, cautthavajAsu chasu puDhavIsu covattari narayAvAsasayasahassA pa0 // sUtra 74 // atha catuHsasatisthAnake kiJcit likhyate, tatrAgnibhUtiriti mahAvIrasya dvitIyo gaNadharaH-gaNanAyakaH tasyeha catuHsaptativarSANyAyuH, atra cAyaM vibhAgaH-SaTcatvAriMzadvarSANi gRhasthaparyAyaH dvAdaza chadmasthaparyAyaH SoDaza kevali paryAya iti, 'nisahAo NamityAdi asya bhAvArthaH-kila niSadhavarSadharasya viSkambho yojanAnAM SoDaza sahasrANi 6 aSTau zatAni dvicatvAriMzat kalAdvayaM ceti, tasya ca madhyabhAge tigicchamahAdaH sahasradvayaviSkambhazcatuHsahasrAyAmaH tadevaM parvataviSkambhArddhasya hRdaviSkambhArddhana nyUnatAyAM sItodAyA mahAnadyAH parvatasyopari catuHsaptatizatAnyekaviM-| zatyadhikAni kalA caikatyevaM pravAho bhavati 'vairAmayAe jibhiyAe'tti vajramayyA jihikayA praNAlasthamakaramukha // 84 // Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only SPi nelibrary.org Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jitikayA caturyojanadIrghayA paJcAzadyojanaviSkambhayA 'vairatale kuNDe'tti niSadhaparvatasyAdhovartini vajrabhUmike a zItyadhikacaturyojanazatAyAmaviSkambhe dazayojanAvagAhe sItodAdevIbhavanAdhyAsitamastakena tavIpenAlatamadhyabhAge * sItodAprapAtahade 'mahaya'tti mahApramANena yatpunaH 'duhao'tti kvacit dRzyate tadapapATha iti manyate 'ghaDamuhapavattieNaM'ti ghaTamukheneva-kalazavadaneneva pravarttitaH-prerito ghaTamukhapravartitastena muktAvalInAM-muktAphalazarIrANAM sambandhI hArastasya yatsaMsthAnaM tena saMsthito yastena prapAtaH-parvatAtprapatajalasamUhastena mahAzabdena-mahAdhvaninA prapatati, evaM sItApi, navaraM nIlavarSadharAddakSiNAbhimukhI prapatatIti, 'cautthavajetyAdi tatra prathamAyAM triMzat dvitIyAyAM paJcaviMzatiH tRtIyAyAM paJcadaza paJcamyAM trINi lakSANi SaSThayAM paJconaM lakSaM saptamyAM paJcetyetAni mIlitAni catuHsaptatirbhavati // 74 // suvihissa NaM pupphadaMtassa arahao pannattari jiNasayA hotthA, sItale NaM arahA pannattari puvvasahassAI agAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA jAva pavvaie, saMtI NaM arahA pannattarivAsasahassAI agAravAsamajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // sUtraM 75 // atha paJcasaptatisthAnake kimapi likhyate 'suvidheH' navamatIrthakarasya nAmAntarataH puSpadantasyeti, tathA zItalasya paJcasaptatiH pUrvasahasrANi gRhavAse, kathaM ?, paJcaviMzatiH kumAratve paJcAzaca rAjya iti, tathA zAntiH paJcasaptativarSa 15sama. Jain Education For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 85 // sahasrANi gRhavAsamadhyuSya pratrajitaH, kathaM ?, paJcaviMzatiH kumAratvaM paJcaviMzatiH mANDalikatve paJcaviMzatizcakravarttitve iti // 75 // chAvattaraM vijjukumArAvAsasayasahassA pa0, evaM - 'dIvadisAudahINaM vijjukumAriMdathaNiyamaggINaM / chaNhaMpi jugalayANaM bAvattari sayasahassAiM // sUtraM 76 // atha SaTsaptatisthAnake likhyate kiJcit-tatra vidyutkumArANAM bhavanAvAsalakSANi dakSiNasyAM catvAriMzaduttarasyAM tu SaTtriMzaditi SaTsaptatiriti, 'eva' miti idameva bhavanamAnaM zeSANAM dvIpakumArAdibhavanapatinikAyAnAM, ihArthe gAthA - 'dIve' tyAdi 'yugalAnA' miti - dakSiNottaranikAyabhedena yugalaM, nikAye nikAye bhavatIti // 76 // bharahe rAyA cAuraMtacakkavaTTI satahattaraM puvvasaya sahassAiM kumAravAsamajhe vasittA mahArAyAbhiseyaM saMpatte, aGgavaMsAo NaM satahari rAyANa muMDe jAva pavvaiyA, gaddatoyatusiyANaM devANaM sattahattaraM devasahassaparivArA pa0, egamege NaM muhutte sattahattaraM lave lavaggeNaM pa0 // sUtraM 77 // atha saptasaptatisthAnake vivriyate kiJcit-tatra bharatacakravartI RSabhakhAminaH SaTsu pUrvalakSeSyatIteSu jAtakhya| zItitame ca tatrAtIte bhagavati ca pratrajite rAjA saMvRttaH, tatazca tryazItyAH SaTsu niSkarSiteSu saptasaptatistasya kumAravAso bhavatIti, aGgavaMzaH - aGgarAjasantAnastasya sambandhinaH saptasaptatI rAjAnaH pratrajitAH 'gaddatoye' tyAdi brahma Jain Educational For Personal & Private Use Only 75-76 77 sama vAyA. // 85 // Mainelibrary.org Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Int lokasyAdhovarttinISvaSTAsu kRSNarAjiSvaSTau sArakhatAdayo lokAntikAbhidhAnA devanikAyA bhavanti, tatra gaItoyAnAM tuSitAnAM ca devAnAmubhayaparivAra saMkhyAmIlanena saptasaptatirdevasahasrANi parivAraH prajJaptAnIti, tathaikaiko muhUrttaH saptasaptatirlavAn lavAgreNa - lavaparimANena prajJaptaH, kathaM ?, ucyate, 'haTussa anavagalassa, niruvakiTussa jaMtuNo / ege UsAsanIsAse, esa pANutti vucaI // 1 // sata pANUNi se thove, satta thovANi se lave / lavANaM sattahattarie, | esa muhutte viyAhie // 2 // ' tti, [ hRSTasyAnavaglAnasya nirupakliSTasya jantoH | eka ucchvAsaniHzvAsa eSa prANa iti ucyate // 1 // sapta prANAste stokaH sapta stokAste lavaH / lavAnAM saptasaptatyA eSa muhUrtto vyAkhyAtaH // 2 // ] // 77 // sakkassa NaM deviMdassa devaranno vesamaNe mahArAyA aTThahattarIe suvannakumAradIva kumArAvAsasaya sahassANaM AhevacaM poravacaM sAmittaM bhaTTittaM mahArAyattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe viharai, there NaM akaMpie aTThahattaraM vAsAIM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe, uttarAyaNaniyaTTe NaM sUrie paDhamAo maMDalAo egUNacattAlIsaime maMDale aTTahattAraM egasaTTibhAe divasakhettassa nibuDDhettA rayaNikhettassa abhinivuttA NaM cAraM carai, evaM dakkhiNAyaNaniyadvevi // sUtraM 78 // athASTasaptatisthAna ke kiJcit likhyate, 'sakkasse' tyAdi, 'vesamaNe mahArAya'tti somayamavaruNavaizramaNAbhidhAnAnAM lokapAlAnAM caturtha uttaradikpAlaH, sa hi vaizramaNadevanikAyikAnAM suparNakumAradevadevInAM dvIpakumAradevadevInAM vyantaravyantarINAM cAdhipatyaM karoti, tadAdhipatyAcca tannivAsAnAmapyAdhipatyamasau karotItyucyate, 'aSTasaptatyAH suvarNaku For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 samavAyA. zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 86 // mAradvIpakumArAvAsazatasahasrANA'miti, tatra suvarNakumArANA dakSiNasyAmaSTatriMzadbhavanalakSANi dvIpakumArANAM ca catvAriMzadityevamaSTasaptatiriti, dvIpakumArAdhipatyametasya bhagavatyAM na dRzyate, iha tUktamiti matAntaramidam, 'AhevacaMti Adhipatyam-adhipatikarma 'porevacaMti purovarttitvaM agragAmitvamityarthaH, bhaTTittaMti bhartRtva-poSakatvaM 'sAmittaMti svAmitvaM-khAmibhAvaM 'mahArAyattaMti mahArAjatvaM lokapAlatvamityarthaH, 'ANAIsaraseNAvacaMti AjJApradhAnasenAnAyakatvaM 'kAremANe'tti anunAyakaiH sevakAnAM kArayan 'pAlemANe'tti AtmanApi pAlayan 'viharaItti Aste / akampitaH sthaviro mahAvIrasyASTamo gaNadharastasya cASTasaptativarSANi sarvAyuH, kathaM ?, gRhasthaparyAye aSTacatvAriMzat chadmasthaparyAya nava kevaliparyAye caikaviMzatiriti / 'uttarAyaNaniyaTTeNaM ti uttarAyaNAd-uttaradiggamanAnnivRttaH uttarAyaNanivRttaH, prArabdhadakSiNAyana ityarthaH 'sUrietti AdityaH 'paDhamAo maMDalAo'tti dakSiNAM dizaM / gacchato raveryatprathamaM tasmAt na tu sarvAbhyantarasUryamArgAt 'ekUNacattAlIsaime'tti ekonacatvAriMzattame maNDale dakSi-12 NAyanaprathamamaNDalApekSayA sarvAbhyantaramaNDalApekSayA tu catvAriMze 'aTThahattariti aSTasaptatiH 'egasaTThibhAe'tti muhUrtasyaikaSaSTibhAgAn 'divasakhettassa'tti divasalakSaNasya kSetrasya divasasyaivetyarthaH, 'nibuDDhetta'tti nivar2yA hApayitvetyarthaH, tathA 'rayaNikhettassatti rajanyA eva abhinivuDDatta'tti abhinivaLa ca varddhayitvetyarthaH, 'cAraM caraitti bhrAmyatItyarthaH, bhAvArtho'syaiva candraprajJaptivAkyairupadaryate-jambUdvIpe yadaitau sUryo sarvAbhyantaramaNDalamupasaMkramya cAraMcaratastadA dain Education a l For Personal & Private Use Only PILainelibrary.org Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navanavatiyojanasahasrANi SaTcatvAriMzadadhikAni yojanazatAnyanyo'nyamantaraM kRtvA carataH, etaca jambUdvIpe'zI tyuttaraM yojanazataM pravizyAbhyantaraM maNDalaM bhavati etasmiMzca dviguNe jaMbUdvIpapramANAdapakarSite yathoktamantaraM bhavatIti, hai tathA tatra tayozcaratorutkRSTo'STAdazamuhUrto divaso bhavati jaghanyakA ca dvAdazamuhUrtA rAtribhavati, tato'bhyantarama NDalAnniSkramya prathame'horAtre'bhyantarAnantaraM maNDalamupasaGkramya yadA cAraM caratastadA navanavatiryojanasahasrANi SaTcatvAriMzadadhikAni yojanazatAni paJcatriMzaca ekaSaSTibhAgA yojanasthAntaraM kRtvA cAraM carataH, tadA cASTAdazamuhUrto divaso bhavati dvAbhyAM muhUrttasyaikapaSTibhAgAbhyAM nyUnaH, dvAdazamuhUrtA ca rAtrirbhavati dvAbhyAM muhUtrtakaSaSTibhAgA bhyAmadhiketi, evaM dakSiNAyanasya dvitIyAdiSu maNDaleSvahorAtreSu cAnyo'nyAntarapramANasya paJcabhiH paJcabhiryojanaiH | 3 paJcatriMzatA caikaSaSTibhAgairyojanasya vRddhirvAcyA, dvAbhyAM dvAbhyAM ca muhUrtekaSaSTibhAgAbhyAM dinahAnI rAtrivRddhizceti, evaM ca ekonacatvAriMzattame maNDale sUryayorantaraM navanavatiH sahasrANyaSTazatAni saptapaJcAzaca yojanAnAM trayoviMza|tizcaikaSaSTibhAgAH, dinapramANaM cASTAdazAnAM muhUrtAnAM madhyAdekaSaSTibhAgAnAmaSTasaptatyAM pAtitAyAM SoDaza muhUrttAzcatuzcatvAriMzacaikaSaSTibhAgA muhUrtasya, rAtrestvaSTasaptatyAM kSiptAyAMtrayodaza muhUrtAH saptadazaikaSaSTibhAgAzceti, evaM 'dakkhiNAyaNaniyaTTe'tti yathottarAyaNanivRtta ekonacatvAriMzattame maNDale aSTasaptatimekaSaSTibhAgAn hApayati vardhayati ca, evaM dakSiNAyananivRtto'pi sUryastAn hApayati varddhayati ca, kevalaM dakSiNAyane dinabhAgAn hApayati rAtribhAgAMzca Jain Education For Personal & Private Use Only DIshelibrary.org Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 samavAyA. zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 87 // varddhayati iha tu dinabhAgAn varddhayati rAtribhAgAzca hApayati // 78 // valayAmuhassa NaM pAyAlassa hihilAo caramaMtAo imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe hehile caramaMte esa NaM egUNAsiM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM keussavi jUyassavi Isarassavi, chaTThIe puDhavIe bahumajjhadesabhAyAo chaTThassa ghaNodahissa heTThile caramaMte esa NaM egUNAsIti joyaNasahassAI abAhAe antare pa0, jambuddIvassa NaM dIvassa bArassa ya bArassa ya esa NaM egUNAsIiM joyaNasahassAI sAiregAiM abAhAe aMtare pa0 // sUtraM // 79 // athaikonAzItitame sthAnake kiJcillikhyate, tatra 'valayAmuhassa'tti vaDavAmukhAbhidhAnasya pUrvadigvyavasthitasya 'pAyAlassa'tti mahApAtAlakalazasyAdhastanacaramAntAdranaprabhApRthvIcaramAnta ekonAzItyA(tau)sahasreSu bhavati, kathaM ? ratnaprabhA hi azItisahasrAdhikaM yojanAnAM lakSaM bAhalyato bhavati, tasyAzcaikaM samudrAvagAhasahasraM parihatyAdholakSapramANAvagAho valayAmukhapAtAlakalazo bhavati, tatastaccaramAntAt pRthivIcaramAnto yathoktAntarameva bhavati, evamanye'pi trayo vAcyA iti, 'chaTThIe' ityAdi, asya bhAvArtha:-paSTapRthivI hi bAhalyato yojanAnAM lakSaM SoDaza sahasrANi ca bhavati, ghanodadhayastu yadyapi saptApi pratyekaM viMzatisahasrANi syustathApyetasya granthasya matena SaSThyAmasAvekaviMzatiH saMbhAvyate, tadevaM SaSThapRthivIbAhalyArddhamaSTapaJcAzat ghanodadhipramANaM caikaviMzatirityevamekonAzItirbhavati, granthAntaramatena tu sarvaghanodadhInAM viMzatiyojanasahasrabAhalyatvAtpaJcamImAzrityedaM sUtramavaseyaM, yatastadvAhalya JainEducation For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maSTAdazottaraM lakSamuktaM, yata Aha-"paDhamAsIi sahassA 1 battIsA 2 aTuvIsa 3 vIsA ya 4 / aTThAra 5 sola 6 aTTha ya 7 sahassa lakkhovariM kujA // 1 // " iti [prathamA'zItiH sahasrANi dvAtriMzat aSTAviMzativiMzatizca / aSTAdaza hai SoDazASTau sahasrANi lakSasyopari kuryAt // 1 // ] athavA SaSThyAH sahasrAdhiko'pi madhyabhAgo vivakSitaH, evamarthasU4 cakatvAdbahuzabdaskheti, tathA jambUdvIpasya jagatyAzcatvAri dvArANi vijayavaijayantajayantAparAjitAbhidhAnAni catuzca-15 turyojanaviSkambhAni gavyUtapRthuladvArazAkhAni krameNa pUrvAdiSu dikSu bhavanti, teSAM ca dvArasya ca dvArasya cAnyo'nyamityarthaH, 'esa NaMti etadekonAzItiyojanasahasrANi sAtirekANItyevaMlakSaNamavAdhayA-vyavadhAnena vyavadhAnarUpamityarthAntaraM prajJasaM, kathaM ?, jambUdvIpaparidheH 316227 yojanAni kozAH 3 dhanUMSi 128 aGgulAni 13 sArdvAnItyevaMlakSaNasyApakarSitadvAradvArazAkhAviSkambhasya caturvibhaktasyaivaMphalatvAditi // 79 // sejaMse NaM arahA asIiM dhaNUiM uDDe uccatteNaM hotthA, tiviDhe NaM vAsudeve asIiM dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA, ayale NaM baladeve asIiM dhaNUI uDe uccatteNaM hotthA, tiviDhe NaM vAsudeve asIivAsasayasahassAI mahArAyA hotthA, Aubahule NaM kaNDe asIijoyaNasahassAI bAhalleNaM pa0, IsANassa deviMdassa devaranno asII sAmANiyasAhassIo pa0, jambuddIve NaM dIve asIuttaraM joyaNasayaM ogAhettA sUrie uttarakaTThovagae paDhama udayaM karei // sUtraM 80 // athAzItitamasthAnake kiJcillikhyate-zreyAMsaH-ekAdazo jinaH, tripRSThaH zreyAMsajinakAlabhAvI prathamavAsudevaH, dain Education M a l For Personal & Private Use Only M inelibrary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 80-81 samavAyA. yAMge zrIabhaya vRttiH // 88 // acalaH-prathamabaladevaH, tathA tripRSThavAsudevasya caturazItivarSalakSANi sarvAyuriti, catvAri lakSANi kumAratve zeSa tu mahArAjye iti / 'Aubahu' ityAdi, kila ratnaprabhAyA azItyuttarayojanalakSavAhalyAyAstrINi kANDAni bhavanti, tatra prathamaM ratnakANDaM SoDazavidharatnamayaM SoDazasahasrabAhalyaM dvitIyaM paGkakANDaM caturazItisahasramAnaM tRtIyamabahulakANDamazItiryojanasahasrANIti, 'jambuddIve Na'mityAdi, 'ogAhittatti pravizya 'uttarakaTovagaya'tti uttarAM kASThAMdizamupagataH uttarakASThopagataH prathamamudayaM karoti, sarvAbhyantaramaNDale udetItyarthaH // 8 // navanavamiyA NaM bhikkhupaDimA ekkAsIi rAidiehiM cauhi ya paMcuttarehiM ahAsuttaM jAva ArAhiyA, kuMthussa NaM arahao ekkAsItiM maNapajavanANisayA hotthA, vivAhapannattIe ekAsIti mahAjummasayA p0|| sUtraM 81 // athaikAzItisthAnake kiJciducyate-'navanavamike'ti nava navamAni dinAni yasyAM sA navanavamikA bhavaMti ca navasu navakeSu nava navamadinAni, tasyAM ca bhikSupratimAyAmekAzItI rAtriMdinAni bhavaMti, evaM navAnAM navakAnAmekAzItirUpatvAt , tathA prathame navake pratidinamekaikA bhikSA evamekottarayA vRddhyA navame navake nava naveti sarvAsAM piNDane catvAri paJcottarANi bhikSAzatAni bhavantItyata uktaM 'cauhi yetyAdi, iha ca bhikSAzabdena dattirabhipretA 'ahAsutaMti yathAsUtraM-sUtrAnatikramaNa 'jAva'ttikaraNAdyathAkalpaM yathAmArga yathAtattvaM samyakAyena spRSTA pAlitA zobhitA tIritA kIrttitA AjJayA''rAdhiteti draSTavyaM 'vivAhapannattIe'tti vyAkhyAprajJaptyAmekAzItimahAyugmazatAni // 8 // For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EMAMANGALORECAST prajJaptAni, iha ca zatazabdenAdhyayanAnyucyante, tAni kRtayugmAdilakSaNarAzivizeSavicArarUpANi atrAntarAdhyayanakhabhAvAni tadavagamAvagamyAnIti // 81 // jambuddIve dIve bAsIyaM maMDalasayaM jaM sUrie dukkhutto saMkamittA NaM cAraM carai taM0-nikkhamamANe ya pavisamANe ya, samaNe bhagavaM mahAvIre bAsIe rAidiehiM vIikvaMtehiM ganmAo gambhaM sAharie, mahAhimavatassa NaM vAsaharapavvayassa uvarillAo caramaMtAo sogaMdhiyassa kaMDassa heDille caramaMte esa NaM bAsIiM joyaNasayAiM abAhAe aMtare pa0, evaM ruppissavi // sUtraM 82 // atha vyazItisthAnake kimapi likhyate, atra jambUdvIpe vyazItyadhikaM maNDalazataM-sUryasya mArgazataM tadbhavatIti vAkyazeSaH, kiMbhUtaM ?-yat sUryo dvikRtvo-dvau vArau saGkamya-pravizya cAraM carati, tadyathA-niSkrAmaMzca jambUdvIpAt pravizaMzca jambUdvIpa eveti, ayamatra bhAvArthaH-kila caturazItyadhikaM sUryamaNDalazataM bhavati, tatra sarvAbhyantare sarvabAhye | sakRdeva saGkAmati zeSANi tu dvau vArAviti, iha ca vyazItivivakSayaivedaM vyazItisthAnake'dhItamiti bhAvanIyaM, yadyapi jambUdvIpe paJcaSaSTireva maNDalAnAM bhavati tathApi jambUdvIpAdikasUryacAraviSayatvAccheSANyapi jambUdvIpena vizeSitAnIti, 'samaNe' ityAdi ASADhasya zuklapakSaSaSThyA Arabhya yazItyAM rAtrindiveSvatikrAnteSu tryazItitame vartamAne azvayujaH kRSNatrayodazyAmityarthaH, garbhAt-garbhAzayAddevAnaMdAbAmaNIkukSita ityarthaH garbha-trizalAbhidhAna-2 kSatriyAkukSiM saMhRto-nIto devendravacanakAriNA hariNegameSyabhidhAnadeveneti, idaM ca sUtraM yazItirAtrindivAnyadhikRtya Jain Education For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 82-83 samavAyA. zrIabhaya0 vRttiH // 89 // OMRCLECTROCIRCHECACCESC yazItisthAnake'dhIyate, tryazItitamaM rAtrindivamAzritya tu jyazItitamasthAnake iti, 'mahAhimavaMtasse'tyAdi mahAhimavato dvitIyavarSadharaparvatasya yojanazatadvayocchritasya 'uvarilAo'tti uparimAcaramAntAt saugandhikakANDasvAdhastanazcaramAnto yazItiryojanazatAni, kathaM ?, ratnaprabhApRthivyAM hi trINi kANDAni-kharakANDaM paGkakANDamabbahulakANDa ceti, tatra prathamaM kANDaM poDazavidhaM, tadyathA-ratnakANDaM 1 vajrakANDaM 2 evaM baiDUrya 3 lohitAkSa 4 masAragaDa 5 haMsagarbha 6 pulaka 7 saugandhika 8 jyotIrasa 9 aJjana 10 aJjanapulaka 11 rajata 12 jAtarUpa 13 aGka 14 skameM Tika 15 riSThakANDaM ceti 16, etAni ca pratyekaM sahasrapramANAni, tatazca saugandhikakANDasyASTamatvAdazItizatAni dve ca zate mahAhimavaducchya ityevaM azItizatAni iti, evaM rukmiNo'pi paJcamavarSadharasya vAcyaM, mahAhimavatsamAnocchyatvAttasyeti // 82 // samaNe bhagavaM mahAvIre bAsIirAidiehiM vIikkatehiM teyAsIime rAIdie vaTTamANe ganmAo gabhaM sAharie, sIyalassa NaM arahao tesII gaNA tesII gaNaharA hotthA, there NaM maMDiyaputte tesIiM vAsAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe, usame NaM arahA kosalie tesII puvvasayasahassAI agAramajJa vasittA muMDe bhavittA NaM jAva pavvaie, bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI tesIiM puvvasayasahassAI agAramajjhe basittA jiNe jAe kevalI savvannU savvabhAvadarisI // sUtraM 83 // . atha tryazItitamasthAnake kimapi likhyate-iha zItalajinasya dhyazItirgaNAH vyazItigaNadharA uktA Avazyake RKIRACLACIRCANER For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvekAzItiriti matAntaramidamiti, tathA sthaviro maNDitaputro - mahAvIrasya SaSTho gaNadharaH tasya ca tryazItirvarSANi sarvAyuH, kathaM ? tripaJcAzadgRhasthaparyAye caturdaza chadmasthaparyAye SoDaza kevalitve ityevaM vyazItiriti, tathA 'kosalie 'tti kozaladeze bhavaH kauzalikaH 'tesIiM' ti viMzatiH pUrvalakSANi kumAratve triSaSTiH rAjye ityevaM tryazItiH, tathA bharatacakravartI saptasaptatiH pUrvalakSANi kumAratve SaT cakravarttitve ityevaM tryazItimagAravAsamadhyuSya jino jAtaH - rAjyAvasthasyaiva rAgAdikSayAtkevalI - saMpUrNAsahAyavizuddhajJAnAditrayayogAt sarvajJo vizeSabodhAt sarvabhAvadarzI sAmAnyavodhAttataH pUrvalakSaM pravrajyAgrahaNapUrvakaM kevalitvena vihRtya siddha iti // 83 // caurAsID nirayAvAsasayasahassA pa0, usame NaM arahA kosalie caurAsIiM pubvvasayasahassAiM sabbAuyaM pAlaittA siddhe buddhe jAvappahINe, evaM bharaho bAhubalI baMbhI suMdarI, sijaMse NaM arahA caurAsIiM vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe, tiviTThe NaM vAsudeve caurAsIiM vAsasayasahassAiM savbAuyaM pAlaittA appaiTThANe narae neraiyattAe uvavanno, sakkassa NaM deviMdassa devaranno caurAsII sAmANiyasAhassIo pa0, savvevi NaM bAhirayA maMdarA caurAsI 2 joyaNasahassAiM uDDuM ucca pa0, savveviNaM aMjaNagapabbayA caurAsIiM 2 joyaNasahassAiM uhuM uccatteNaM pattA, harivAsarammayavAsiyANaM jIvANaM dhaNupiTThA caurAsIM joyaNasahassAiM solasa joyaNAI cattAri ya bhAgA joyaNassa parikkheveNaM pa0, paMkabahulassa NaM kaNDassa urillAo caramaMtAo hehile ramaMte esa NaM corAsIi joyaNasaya sahassAI abAhAe aMtare pa0, vivAhapannattIe NaM bhagava For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 samavAyA. zrIsamavA- tIe caurAsII payasahassA padaggeNaM pa0, corAsIi nAgakumArAvAsasayasahassA pa0, corAsIi painnagasahassAI pa0, corA yAMge sIiM joNippamuhasayasahassA pa0, puvAiyANaM sIsapaheliyApajjavasANANaM saTThANavANaMtarANaM corAsIe guNakAre 50, usamassa zrIabhaya NaM arahao caurAsIi samaNasAhassIo hotthA, sabvevi caurAsIi vimANAvAsasayasahassA sattANauI ca sahassA tevIsaM vRttiH ca vimANA bhavaMtIti makkhAyaM // sUtraM 84 // // 9 // caturazItisthAnake kimapi likhyate, caturazItirnarakalakSANyamunA vibhAgena-tIsA ya 30 paNNavIsA 20 paNarasa ||15 daseva 9 tinni ya 3 havaMti / pacaNasayasahassaM 1 paMceva 5 anuttarA nirayA // 1 // ' iti, zreyAMsaH-ekAdaza stIrthakaraH ekaviMzativarSalakSANi kumAratve tAvantyeva pravrajyAyAM dvicatvAriMzadrAjye ityevaM caturazItimAyuH pAlayitvA siddhaH, tathA 'tivilRtti prathamavAsudevaH zreyAMsajinakAlabhAvIti apratiSThAno narakaH-saptamapRthivyA paJcAnAM madhyama | iti, tathA 'sAmANiya'tti samAnarddhayaH tathA 'bAhirayaM ti jambUdvIpakameruvyatiriktAzcatvAro mandarAzcaturazItiH |sahasrANi prajJaptAH "aMjaNagapacaya'tti jambUdvIpAdaSTame nandIzvarAbhidhAne dvIpe cakravAlaviSkambhamadhyabhAge pUrvAdiSu | dikSu catvAro'JjanaratnamayA aJjanakaparvatAH, 'harivAse'tyAdi 'cattAri ya bhAgA joyaNassa'tti ekonaviMzatirbhAgAH, ihArthe gAthA -'dhaNupiTTakalacaukkaM calasIisahassa solasahiya'tti [84016..] tathA paGkabahulaM kANDaM dvitIya tasya ca bAhalyaM caturazItiH sahasrANIti yathoktaH sUtrArtha iti, tathA vyAkhyAprajJaptyAM-bhagavatyAM caturazItiH K For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padasahasrANi padAgreNa-padaparimANena, iha ca yatrArthopalabdhistatpadaM, matAntareNa tu aSTAdazapadasahasraparimANatvAdAcArasya etadviguNatvAca zeSAGgAnAM vyAkhyAprajJapti lakSe aSTAzItiH sahasrANi padAnAM bhavantIti, tathA caturazItirnAgakumArAvAsalakSANi-catuzcatvAriMzato dakSiNAyAM catvAriMzatazcottarAyAM bhAvAditi, caturazItiryonayo-jIvotpattisthAnAni tA eva pramukhAni-dvArANi yonipramukhAni teSAM zatasahasrANi-lakSANi yonipramukhazatasahasrANi prajJaptAni, kathaM ?-"puDhavidagaagaNimAruya ekeke satta jonnilkkhaao| vaNa patteya aNate dasa caudasa joNilakkhAo // 1 // vigaliMdiesu do do cauro cauro ya nArayasuresu / tiriesu hoMti cauro codasalakkhA u mnnuesu||2||" tti, [ pRthvIdakAgnimarutAmekaikasmin sapta yonilakSAH / vane pratyekAnantayordaza caturdaza yonilakSAH // 1 // vikalendriyeSu dve dve catasraH catasrazca naarksuryoH| tiryakSu bhavanti catasraH caturdaza lakSAstu manujeSu // 2 // iha ca jIvotpattisthAnAnAmasaMkhyeyatve'pi samAnavarNagandharasasparzAnAM teSAmekatvavivakSaNAnna yathoktayonisaMkhyA-3 vyabhicAro mantavya iti, 'puvAiyANa'mityAdi, pUrvamAdiryeSAM tAni pUrvAdikAni teSAM zIrSaprahelikA paryavasAne yeSAM tAni zIrSaprahelikAparyavasAnAni teSAM svasthAnAt-pUrvapUrvasthAnAduttarottarasya saMkhyAsthAnasyotpattisthAnAt saMkhyAvizeSalakSaNAt guNanIyAdityarthaH 'sthAnAntarANi' sthAnAntarANyapi anantarasthAnAnyavyavahitasaGkhyAvizeSA guNakAraniSpannA yeSu tAni khasthAnasthAnAntarANi kramavyavasthitasaGkhyAnavizeSA ityarthaH athavA svasthAnAni 16 sama. dain Education For Personal & Private Use Only rebrary.org Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya 0 vRttiH // 91 // Jain Education O ca - pUrvasthAnAni sthAnAntarANi ca - anantarasthAnAni svasthAnasthAnAntarANi athavA svasthAnAt - prathamasthAnAt pUrvA|GgalakSaNAt sthAnAntarANi - vivakSitasthAnAni svasthAnasthAnAntarANi teSAM caturazItyA lakSairiti zeSaH, guNakAraHabhyAsarAziH prajJaptaH, tathAhi -kila caturazItyA varSalakSaiH pUrvAGgaM bhavatIti khasthAnaM, tadeva caturazItyA lakSairguNitaM pUrvamucyate tacca sthAnAntaramiti, evaM pUrva svasthAnaM tadeva caturazItyA lakSairguNitamanantarasthAnaM truTitAGgAbhidhAnaM bhavatIti, iha saGgrahagAthA - 'putratuDiyADaDAvava huhUya taha uppale ya paume ya / naNicchiniura aue naue paue ya nAyo // 1 // cUliyasIsapaheliya codasa nAmA u aGgasaMjuttA / aTThAvIsaM ThANA cauNauyaM hoi ThANasayaM // 2 // ' ti, abhilApazcaiSAM pUrvAGgaM pUrva truTitAGgaM truTitamityAdiriti, 'caurAsIti' mityAdi, caturazItisaMkhyAsthAnakavivaraNalekhyaM, iha vibhAgo'yaM - 'battIsa 32 aTTavIsA 28 bAra 12 8 caura 4 sayasahassAiM / AreNa baMbhalogA | vimANasaMkhA bhave esA // 1 // paJcAsa 50 catta 4 chacceva 6 sahassA laMta sukka sahasAre / saya cauro ANayapANaesa tiSNAraNaccuyao // 2 // ekArasuttaraM heTTime 111 satuttaraM ca majjhimae 107 / sayamegaM uvarimae 100 | paJceva aNuttaravimANA // 3 // [ dvAtriMzadaSTAviMzatirdvAdazASTa ca catasro lakSAH / arvAk brahmalokAt vimAnasaMkhyA bhavedepA // 1 // paJcAzacatvAriMzat paTU caiva sahasrANi lAntake zukre sahasrAre catuHzatAni AnataprANatayostrINyAraNAcyutayoH // 2 // ekAdazottaramadhastaneSu saptottaraM ca madhyameSu / zatamekamuparitaneSu paJcaivAnuttaravimAnAni // 3 // ] iti 'bhavatIti For Personal & Private Use Only 84 sama vAyA. // 91 // mainelibrary.org Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio makkhAyaM ti etAni vimAnAnyevaM bhavanti iti hetorAkhyAtAni bhagavatA sarvajJatvAt satyavAditvAcceti // 84 // AyArassa NaM bhagavao sacUliyAgassa paMcAsIi uddesaNakAlA pa0, dhAyaisaNDassa NaM maMdarA paMcAsIi joyaNasahassAiM savvaggeNaM pa0, ruyae NaM maMDaliyapavvae paMcAsIi joyaNasahassAiM savvaggeNaM pa0, naMdaNavaNassa NaM hehilAo caramaMtAo sogaMdhiyassa kaMDassa heTThille caramaMte esa NaM paMcAsIi joyaNasayAI abAhAe aMtare pa0 // ( sUtraM ) 85 // atha paJcAzItisthAnake kiJcillikhyate, tatrAcArasya - prathamAGgasya navAdhyayanAtmakaprathama zrutaskandharUpasya 'sacUli - yAgassa' iti dvitIye hi tasya zrutaskandhe paJca cUlikAH tAsu ca paJcamI nizIthAkhyeha na gRhyate bhinnasthAnarUpatvAtasyAH, tAsu ca prathamadvitIye saptasaptAdhyayanAtmike tRtIyacaturthyAve ke kAdhyayanAtmike tadevaM saha cUlikAbhirvarttata | iti sacUlikAkastasya paJcAzItirudezana kAlA bhavantIti, pratyadhyayanaM uddezana kAlAnAmetAvatsaMkhyatvAt, tathAhiprathamazrutaskandhe navasvadhyayaneSu krameNa sapta 7 SaT 13 catvAra 17 catvAraH 21 SaT 27 paJca 32 aSTa 40 catvAraH 44 sapta 51 ceti, dvitIyazrutaskandhe tu prathamacUlikAyAM saptakhadhyayaneSu krameNa ekAdaza 62 traya 65 strayaH 68 cartuSu dvau dvau 76 dvitIyAyAM saptaikasarANi 83 adhyayanAnyevaM tRtIyaikAdhyayanAtmikA 84 evaM caturthyapIti 85 | sarvamIlane paJcAzItiriti / tathA dhAtakIkhaNDamandarau sahasramavagADhau caturazItisahasrANyucchritAviti paJcAzItiyajanasahasrANi sarvAgreNa bhavataH, puSkarArddhamandarAvapyevaM, navaraM sUtre nAbhihitau vicitratvAtsUtragateriti, tathA For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 85-86 samavAyA. yAMga zrIabhaya vRttiH // 92 // RC5% 9C%C5%nana rucako-rucakAbhidhAnatrayodazadvIpAntargataH prAkArAkRtI rucakadvIpavibhAgakAritayA sthitaH, ata eva maNDalikaparvato, maNDalena vyavasthitatvAt , sa ca sahasramavagADhazcaturazItirucchrita iti paJcAzItiH sahasrANi sarvAgreNeti, tathA 'nandanavanasya' meroH paJcayojanazatocchritAyAM prathamamekhalAyAM vyavasthitasyAdhastyAcaramAntAt 'saugandhikakANDasya' ratnaprabhApRthivyAH kharakANDAbhidhAnaprathamakANDasyAvAntarakANDabhUtasyASTamasya saugandhikAbhidhAnaratnamayasya saugandhikakANDasyAdhastyazvaramAntaH paJcAzItiryojanazatAnyantaramAzritya bhavati, katham ?, paJca zatAni meroH sambandhIni pratyeka ca sahasrapramANatvAdavAntarakANDAnAmaSTamakANDamazItizatAnIti // 85 // suvihissa NaM pupphadantassa arahao chalasIi gaNA chalasIi gaNaharA hotthA, supAsassa NaM arahao chalasII vAisayA hotthA, doccAe NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAgAo doccassa ghaNodahissa heThile caramaMte esa NaM chalanIi joyaNasahassAI abAhAe aMtare p0|| (sUtraM) 86 // atha SaDazItisthAnake kimapi likhyate, tatra suvidheH-navamajinasveha SaDazItirgaNA gaNadharAzcoktA Avazyake tu aSTAzItiriti matAntaramidaM, tathA dvitIyA pRthivI-zarkaraprabhA, sA ca bAhalyato dvAtriMzatsahasrAdhikalakSamAnA tadarddha SaTSaSTiH sahasrANi ghanodadhizca tadadhovartI dvitIyApRthivIsambandhitvAt dvitIyo viMzatiH sahasrANi bAhalyata iti SaDazItiyathoktamantaraM bhavatIti // 86 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only M nelibrary.org Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdarassa NaM pavvayassa puracchimillAo caramaMtAo gothubhassa AvAsapabvayassa paJcacchimile caramaMte esa NaM sattAsIiM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, maMdarassa NaM pavvayassa dakkhiNilAo caramaMtAo dagabhAsassa AvAsapavvayassa uttarile caramaMte esa NaM sattAsII joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM maMdarassa paJcacchimilAo caramaMtAo saMkhassAvA0 puracchimile caramaMte, evaM ceva maMdarassa uttarilAo caramaMtAo dagasImassa AvAsapavvayassa dAhiNile caramate esa NaM sattAsII joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, chaNhaM kammapagaDINaM AimauvarillavajANaM sattAsII uttarapagaDIo pa0, mahAhimavaMtakUDassa NaM uvarimaMtAo sogandhiyassa kaMDassa heTThile caramaMte esa NaM sattAsIi joyaNasayAiM abAhAe aMtare pa0, evaM ruppikUDassavi // sUtraM // 87 // atha saptAzItisthAnake kiJcilikhyate, 'mandare'tyAdi, meroH pArastyAntAt jambUdvIpAntaH paJcacatvAriMzatsahasrANi dvicatvAriMzaca sahasrANi lavaNajaladhimavagAhya gostubho velandharanAgarAjAvAsaparvataH prAcyAM dizi bhavati, evaM sUtroktamantaraM bhavatIti, evamanyeSAM trayANAmantaramavaseyamiti / tathA SaNNAM karmaprakRtInAmAdimoparimava-2 rjAnAM-jJAnAvaraNAntarAyarahitAnAM darzanAvaraNavedanIyamohanIyAyuSkanAmagotrasaMjJitAnAmityarthaH saptAzItiruttaraprakRtayaH prajJaptAH, kathaM ?, darzanAvaraNAdInAM SaNNAM krameNa nava dve aSTAviMzatiH catasro dvicatvAriMzadve cetyatastAsAM mIlane sUtroktasaMkhyA syAditi / mahAhimavante'tyAdi. mahAhimavati dvitIyavarSadharaparvate aSTau siddhAyatanakUTamahAhimavatkUTAdIni kUTAni bhavanti, tAni paJcazatocchritAni, tatra mahAhimavatkUTasya paJca zatAni dve zate mahAhimava Jain Education, For Personal & Private Use Only Linelibrary.org Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya 0 vRttiH // 93 // dvarSadharocchrayasya azItizca zatAni pratyekaM sahasramAnAnAmaSTAnAM saugandhikakANDAvasAnAnAM ratnaprabhAkharakANDAvAnta-|rakANDAnAmityevaM mIlite saptAzItirantaraM bhavatIti, evaM 'ruppikUDassavi'tti rukmiNi paJcamavarSadhare yadvitIyaM rukmikUTAbhidhAnaM kUTaM tasyApyantaraM mahAhimavatkUTasyeva vAcyaM samAnapramANatvAdvayorapIti // 87 // egamegassa NaM caMdimasUriyassa aTThAsIi aTTAsIi mahaggahA parivAro pa0, diTThivAyassa NaM aTThAsIi suttAiM pa0, taM0-ujjusuyaM pariNayApariNayaM evaM aTThAsIi suttANi bhANiyavvANi jahA naMdIe, maMdarassa NaM pavvayassa puracchimilAo caramaMtAo gothubhassa AvAsapavvayassa puracchimille caramaMte esa NaM aTThAsIiM joyaNasahassAiM abAhAe aMtare pa0, evaM causuvi disAsu neyavvaM, bAhirAo uttarAo NaM kaTThAo sUrie paDhamaM chammAsaM ayamANe coyAlIsaime maMDalagate aTThAsIti igasaTTibhAge muhutassa divasakhettassa nivuttA rayaNikhettassa abhinivuTTettA sUrie cAraM carai, dakkhiNakaDAo NaM sUrie docaM chammAsaM ayamANe coyAlIsatibhe maMDalagate aTThAsII igasaTTibhAge muhuttassa rayaNikhettassa nivuttA divasakhettassa abhinivuDDittA NaM sUrie cAraM carai // sUtraM 88 // aSTAzItisthAnake kiJcidvitriyate, ekaikasyAsaMkhyAtAnAmapi pratyekamityarthaH, candramAzca sUryazca candramaH sUrye tasya, candrasUryayugalasya ityarthaH, aSTAzItirmahAgrahAH, ete ca yadyapi candrasyaiva parivAro'nyatra zrUyate tathApi sUryasyApIndratvAdeta eva parivAratayA'vaseyA iti / 'diTTivAe' tyAdi, dRSTivAdasya - dvAdazAGgasya parikarmmasUtrapUrvagataprathamAnu Jain Education Inmonal For Personal & Private Use Only 87-88 samavAyA. // 93 // mainelibrary.org Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogacUlikAbhedena paJcaprakArasya 'suttAIti dvitIyaprakArabhUtAni aSTAzItibhavanti 'jahA naMdIe'tti atidezataH sUtrANi darzitAni tAni cAgre vyAkhyAsyAmaH, 'maMdarasse'sAdi, meroH pUrvAntAt jambUdvIpasya paJcacatvAriMzadyojanasa-| hasramAnAt jambUdvIpAntAca dvicatvAriMzadyojanasahasreSu gostubhasya vyavasthitatvAt tasya ca sahasraviSkambhatvAd yathoktaH sUtrArtho bhavatIti, anenaiva krameNa dakSiNAdidigvyavasthitAn dakAvabhAsazaMkhadakasImAkhyAna velandharanAgarAjanivAsaparvatAnAzritya vAcyamata evAha-evaM causuvi disAsu neyatva'miti / 'bAhirAo Na'mityAdi, bAyAyAH sarvAbhyantaramaNDalarUpAyA uttarasyAH kASThAyAH kvacit 'bAhirAo'tti na dRzyate sUryaH prathamaM paNmAsaM dakSiNAyanalakSaNaM dakSiNAyanAditvAt saMvatsarasya 'ayamANe'tti AyAn-Agacchan catuzcatvAriMzattamamaNDalagato'STAzItimekaSaSTibhA gAn , 'divasakhettassa'tti divasasyaiva 'nivuDDhetta'tti nivaLa hApayitvA 'rayaNikhettassa'tti rajanyAstu abhivaLa hai| 'sUrie cAraM carai'tti bhrAmyatIti, iha ca bhAvanaivaM-pratimaNDalaM dinasya muhUrtekaSaSTibhAgadvayahAnerdakSiNAyanApekSayA catuzcatvAriMzattame aSTAzItirbhAgA hIyante, rAtrestu ta eva varddhanta iti, dviH sUryagrahaNaM ceha dinarAtryAzritavAkyadvayabhedakalpanayA tatona punaruktamavaseyaM, idaM ca sUtramaSTasaptatisthAnakasUtravadbhAvanIyamiti, 'dakSiNakaTThAo' iti AdisUtraM pUrvasUtravadavagantavyaM navaramiha dinavRddhiH rAtrihAnizca bhAvanIyeti // 88 // usame NaM arahA kosalie imIse osappiNIe tatiyAe susamadUsamAe pacchime bhAge egUSaNaue addhamAsehiM sesehiM kAlagae UNCA-NCCESSAMRACCRACKSONG Jain Education For Personal & Private Use Only Le rayon Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 89-90 samavAyA. bAMge zrIabhaya0 vRzciH // 94 // jAva savvadukkhappahINe, samaNe bhagavaM mahAvIre imIse osappiNIe cautthAe dUsamasusamAe samAe pacchime bhAge egUNanauie addhamAsehiM sesehiM kAlagae jAva savvadukkhappahINe, hariseNe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI egaNanauI vAsasayAI mahArAyA hotthA, saMtissa NaM arahao egaNanauI ajAsAhassIo ukkosiyA ajiyAsaMpayA hotthA / / sUtra 89 // athaikonanavatisthAnake kiJcidvicAryate-'taIyAe samAe'tti supamaduSSamAbhidhAnAyA ekonanavatyAmarddhamAseSutriSu varSeSu arddhanavasu ca mAseSu sakhiti gamyate, 'jAva'tti karaNAt 'antagaDe siddhe buddhe muttetti dRzyaM, hariSeNacakravartI dazamastasya ca daza varSasahasrANi sarvAyustatra ca zatonAni nava sahasrANi rAjyaM zeSANyekAdaza zatAni kumAratvamANDalikatvAnagAratveSu avaseyAni, iha zAntijinasyaikonanavatirAryikAsahasrANyuktAnyAvazyaka tvekaSaSTiH sahasrANi zatAni ca SaDabhidhIyanta iti matAntarametaditi // 89 // sIyale NaM arahA nauI dhaNUiM ur3a uccatteNaM hotthA, ajiyassa NaM arahao nauI gaNA nauI gaNaharA hotthA, evaM saMtissavi, sayaMbhussa NaM vAsudevassa NauivAsAiM vijae hotthA, savvesi NaM vaTTaveyaDDapabbayANaM uvarilAo siharatalAo sogaMdhiyakaNDassa heDille caramaMte esa NaM nauijoyaNasayAI abAhAe aMtare p0|| sUtraM 90 // atha navatisthAnake kiJcid vyAkhyAyate, tatrAjitanAthasya zAntinAthasya ceha navatirgaNA gaNadharAzcoktAH Avazyake tu paJcanavatirajitassa patriMzattu zAntaruktAstadidamapi matAntaramiti, tathA svayambhUH-tRtIyavAsudevasvastha BRRRRRRRR // 9 // For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navativarSANi vijayaH-pRthivIsAdhanavyApAraH, 'savesi NamityAdi, sarveSA viMzaterapi vartulavaitAkhyAnAM-zabdApAtiprabhRtInAM yojanasahasrocchritatvAt saugandhikakANDacaramAntasya cASTasu sahasreSu vyavasthitatvAt navasu sahasreSu navateH zatAnAM bhAvAt sUtroktamantaramanavadyamiti // 9 // ekANauI paraveyAvaccakammapaDimAo pa0, kAloe NaM samudde ekANauI joyaNasayasahassAI sahiyAiM parikkheveNaM pa0, kuMthussa NaM arahao ekANauI AhohiyasayA hotthA, AuyagoyavajANaM chaNhaM kammapagaDINaM ekANauI uttarapagaDIo p0|| sUtraM 91 // athaikanavatisthAnake kiJcidvitanyate, tatra pareSAM-AtmavyatiriktAnAM vaiyAvRtyakarmANi-bhaktapAnAdibhirupaSTambhakriyAstadviSayAH pratimAH-abhigrahavizeSAH paravaiyAvRttyakarmapratimAH, etAni ca pratimAtvenAbhihitAni kvaci|dapinopalabdhAni, kevalaM vinayavaiyAvRttyabhedA ete sa(mbhava)nti, tathAhi-darzanaguNAdhikeSu satkArAdirdazadhA vinayaH,8 Aha ca-"sakkAra 1 bbhuTThANe 2 sammANe 3 AsaNa[bhi]ggaho 4 tahaya / AsaNaaNuppayANaM 5 kiikammaM 6 aaligaho ya 7 // 1 // iMtassaNugacchaNayA 8 Thiyassa taha pajuvAsaNA bhaNiyA 9 / gacchaMtANuvayaNaM 10 eso sussUsaNAviNao' // 2 // [satkAro'bhyutthAnaM sanmAnaM AsanAbhigrahaH tathA ca / AsanAnupradAnaM kRtikarma aJjalipragrahaH ||1||]tti [ Ayato'nugamanaM sthitasya tathA paryupAsanA bhnnitaa| gacchato'nuvrajanaM eSa zuzrUSAvinayaH // 2 // ] tatra satkAro-vandanastavanAdiH 1 abhyutthAnaM-AsanatyAgaH 2 sanmAno-vastrAdipUjanaM 3 AsanAbhigrahaH Jain Education For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRtti: // 95 // Jain Education tiSThata evAsanAnayanapUrvakamupavizatAtreti bhaNanamiti 4 AsanAnupradAnaM - Asanasya sthAnAt sthAnAntarasaJcAraNaM 5 kRtikarmmAdIni prakaTAni, tathA tIrthaGkarAdInAM paJcadazAnAM padAnAmanAzAtanAdipadacatuSTayaguNitatve SaSTividho'nAzAtanAvinayo bhavati, tathAhi - titthayara 1 dhamma 2 Ayariya 3 vAyaga 4 there 5 (ya) kula 6 gaNe 7 saGgha 8 / sambho iya 9 kiriyAe 10 mainANAI (Na) 15 ya taheva // 1 // [ tIrthakara dharmAcAryavAcakasthavirakulagaNasaMgheSu / sAmbhogikakriyayoH matijJAnAdInAM tathaiva // 1 // ] atra bhAvanA - tIrthakarANAmanAzAtanA tIrthakarAnAzAtanA, tIrthaGkaraprajJatasya | dharmasya anAzAtanAvinayaH, evaM sarvatra bhAvanA kartavyA, "aNasAyaNA ya bhattI vahumANo tahaya vaNNavAo ya / arahaMtamAiyANaM kevalaNANAvasANANaM // 1 // " iti [ anAzAtanA ca bhaktirvahumAnastathaiva varNavAdazca / arhadAdInAM | kevalajJAnAvasAnAnAM // 1 // ] tathaupacArikavinayaH saptadhA, yadAha - " anbhAsAsaNa 1 chaMdANuvattaNaM 2 kayapaDikiI tahaya 3 / kAriyanimittakaraNaM 4 dukkha ttagavesaNA tahaya // 1 // taha desakAlajANaNa sabatthe (su) tahaya aNumaI bhaNiyA 7 / uvayArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // [ abhyAsAsanaM chando'nuvarttanaM kRtapratikRtistathA ca / kAritanimittaM karaNaM duHkhArtagaveSaNaM tathaiva // 1 // tathA dezakAlajJAnaM sarvArtheSu tathA cAnumatirbhaNitA aupacArikastu | vinaya eSa bhaNitaH samAsena // 2 // ] iti, abhyAsAsanaM - upacaraNIya sthAntike'vasthAnaM chando'nuvarttanaM - abhiprAyAnuvRttiH kRtapratikRtirnAma - prasannA AcAryAH sUtrAdi dAsyanti na nAma nirjareti manyamAnasyAhArAdidAnaM kAritanimi For Personal & Private Use Only 91 sa mavAyA. 1154 11 winelibrary.org Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ttikaraNaM-samyakazAstrapadamadhyApitasya vizeSeNa vinaye varttanaM tadarthAnuSThAnaM ca, zeSANi prasiddhAni, tathA vaiyAvRttyaM dazadhA, yadAha-'Ayariya uvajjhAe theratavassI gilANasehANaM / sAhammiya kulagaNasaMghasaGgayaM tamiha kAyacaM // 1 // ' [AcAryopAdhyAyasthaviratapakhiglAnazaikSANAM / sAdharmike kulagaNasaMghAnAM saMgataM tadiha karttavyaM // 1 // ] iti, tatra prajAjanA 1 digu 2 deza 3 samuddeza 4 vAcanA 5 cAryavinayo bhavati, tathaupacArikavinayo'bhyAsavRttyAdiH saptadhA, tathA vaiyAvRttyaM dazabhedAdAcAryasya ca paJcavidhatvAttadevaM caturdazadhetyekanavatirvinayabhedA ete eva abhigrahaviSayIbhUtAH pratimA ucyanta iti / darza010 anA060 aupa07 vaiyA0 14 // tathA 'kAloe NaM'ti kAlodaH samudraH, sa caikanavatirlakSANi sAdhikAni parikSepeNa, AdhikyaM ca saptatyA sahastraiH paDbhiH zataiH paJcottaraiH saptadazabhirdhanuHzataiH paJcadazottaraiH saptAzItyA cAlaiH sAdhikairiti 'Ahohiya'tti niyatakSetraviSayAvadhayaH / AyurgotravarjAnAM 'paNNAmiti jJAnAvaraNadarzanAvaraNavedanIyamohanIyanAmAntarAyANAM krameNa paJcanavadyaSTAviMzatirdvicatvAriMzatpaJcabhedAnAmiti // 11 // bANa uI paDrimAo paM0, there NaM iMdabhUtI vANaui vAsAiM savAuyaM pAlaittA siddhe buddhe, maMdarassa NaM pavvayassa bahumajjhadesabhAgAo gothubhassa AvAsapavvayassa paJcacchimile caramaMte esa NaM bANauI joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM cauNDaMpi AvAsapavvayANaM // sUtraM // 92 // atha dvinavatisthAnake kimapyabhidhIyate, dvinavatiH pratimAH-abhigrahavizeSAH, tAzca dazAzrutaskandhaniyuktyanu in Education For Personal & Private Use Only Millainelibrary.org Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya 0 vRttiH // 96 // + -646 sAreNa darzyante, tatra kila paJca pratimA uktAH, tadyathA - samAdhipratimA dvividhA 1 upadhAnapratimA 2 vivekapratimA 3 pratisaMlInatApratimA 4 ekavihArapratimA ceti 5, tatra samAdhipratimA dvividhA zrutasamAdhipratimA cAritrasamAdhipratimA ca darzanaM jJAnAntargatamiti na bhinnA darzanapratimA vivakSitA, tatra zrutasamAdhipratimA dviSaSTibhedA, kathaM ?, AcAre prathame zrutaskandhe paJca dvitIye saptatriMzat sthAnAGge poDaza vyavahAre catasra ityetA dviSaSTiH, etAzca cAritrasvabhAvA api viziSTazrutavatAM bhavantIti zrutapradhAnatayA zrutasamAdhipratimAtvenopadiSTA iti sambhAvayAmaH, paJca | sAmAyikacchedopasthApanIyAdyAzcAritrasamAdhipratimAH, upadhAnapratimA dvividhA bhikSuzrAvakabhedAt, tatra bhikSupratimA 'mAsAisattA' ityAdinA'bhihitakharUpA dvAdaza upAsapratimAstu 'daMsaNavaya' ityAdinA'bhihitakharUpA ekAdazeti sarvAstrayoviMzatirvivekapratimA tvekA krodhAderArabhyantarasya gaNazarIropadhibhaktapAnAdervAhyasya ca viveca|nIyasyAnekatve'pyekatvavivakSaNAditi, pratisaMlInatApratimA'pyekaiva indriyakharUpasya paJcavidhasya noindriyakhabhAvasya ca yogakaSAyaviviktazayanAsanabhedatastrividhasya pratisaMlInatAviSayasya bhedenAvivakSaNAditi paJcamyekavihArapratimaikaiva, na ceha sA bhedena vivakSitA, bhikSupratimAkhantarbhAvitatvAdityevaM dviSaSTiH paJca trayoviMzatirekA ekA ca dvinavatistA bhavantIti / sthavira indrabhUtirmahAvIrasya prathamagaNanAyakaH, sa ca gRhasthaparyAye paJcAzataM varSANi triMzataM chadma| sthaparyAyaM dvAdaza ca kevalitvaM pAlayitvA siddha iti sarvANi dvinavatiriti / 'maMdarasse' tyAdi, bhAvArthaH, merumadhyabhAgAt For Personal & Private Use Only 92 sa mavAyA. // 96 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jambUdvIpasya paJcAzatsahasrANi tato dvicatvAriMzat sahasrANyatikramya gostubhaparvata iti sUtroktamantaraM bhavatIti, evaM zeSANAmapi // 92 // caMdappahassa NaM arahao teNauI gaNA teNauI gaNaharA hotthA, saMtissa NaM arahao teNauI cauddasapuvvisayA hotthA, teNauImaM Dalagate NaM sUrie ativaTTamANe nivaTTamANe vA samaM ahorataM visamaM karei / sUtraM 93 // ___ atha trinavatisthAnake kimapi vitanyate, 'teNauImaMDale'tyAdi, tatra ativartamAno vA-sarvabAhyAt sarvAbhyantaraM prati gacchan nivartamAno vA-sarvAbhyantarAt sarvabAcaM prati gacchan vyatyayo vA vyAkhyeyaH, samamahorAtraM viSamaM karotItyarthaH, ahazca rAtrizca ahorAtraM tayoH samatA tadA bhavati yadA paJcadaza paJcadaza muhUrtA ubhayorapi bhavanti, tatra | sarvAbhyantaramaNDale aSTAdazamuhUrtamaharbhavati rAtrizca dvAdazamuhUrtA, sarvabAhye tu vyatyayaH, tathA tryazItyadhikamaNDalazate dvau dvAvekaSaSTibhAgau varddhate hIyete ca, yadA ca dinavRddhistadA rAtrihAniH rAtrivRddhau ca dinahAniriti, tatra dvinavatitame maNDale pratimaNDalaM muhUrtekaSaSTibhAgadvayavRddhyA trayo muhUrtA ekenaikaSaSTibhAgenAdhikAH varddhante vA hIyante vA, teSu ca dvAdazamuhUrteSu madhye kSipteSu aSTAdazabhyo'pasAriteSu vA paJcadaza muhUrttA ubhayatrakenakaSaSTibhAge8/nAdhikA hInA vA bhavanto dvinavatitamamaNDalasyArddha samAhorAtratA tasyaiva cAnte viSamAhorAtratA bhavati, dvinava titamaM maNDalaM cAdita Arabhya trinavatitamaM tatra ca maNDale yathoktaH sUtrArtha iti // 93 // 17 sama. Jain Education L o nal For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge zrIsamavA nisahanIlavaMtiyAo NaM jIvAo cauNaui joyaNasahassAI eka chappannaM joyaNasayaM donni ya egUNavIsaibhAge joyaNassa A- 94-95 yAmeNaM pa0, ajiyassa NaM arahao cauNaui ohinANisayA hotthA // sUtraM 94 // samavAyA. zrIabhayadA atha caturnavatisthAnake kiJcidvivicyate, 'nisahe'tyAdi, iha pAdonA saMvAdagAthA 'cauNauisahassAI chappaNavRttiH PIhiyaM sayaM kalA do ya / jIvA nisahassesa" [caturnavatiH sahasrANi SaTpaJcAzadadhikaM zataM kale dve ca / jIvA niss||97|| dhasyaiSA] tti // 94 // supAsassa NaM arahao paMcANaui gaNA paMcANaui gaNaharA hotyA, jambuddIvassa NaM dIvassa caramaMtAo caudisiM lavaNasamuI paMcANaui paMcANaui joyaNasahassAiM ogAhittA cattAri mahApAyAlakalasA pa0 taM0-valayAmuhe keUe jUyae Isare, lavaNasamuissa ubhaopAsaMpi paMcANauyaM paMcANauyaM padesAo uvvehussehaparihANIe pa0, kuMthU NaM arahA paMcANaui vAsasahassAI paramAuyaM pAlaittA siddhe buddhe jAva pahINe, there NaM moriyaputte paMcANauivAsAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe buddhe jAvappahINe ||suutrN 95 // atha paJcanavatisthAnake kiJcillikhyate, lavaNasamudrasyobhayapArthato'pi paJcanavatiH pradezA udvedhotsedhaparihAnyA viSaye prajJaptAH, ayamatra bhAvArthaH-lavaNasamudramadhye dazasAhasrikakSetrasya samadharaNItalApekSayA sahasramudvedhaH, uNDatva- haa||17|| mityarthaH, tadanantaraM paJcanavatiM pradezAnatikramyodvedhasya pradezo hIyate, tato'pi paJcanavatiM pradezAn gatvA udvedhasya | pradezaH parihIyate, evaM paJcanavatirapradezAtikrame pradezamAtrasya pradezamAtrasyodvedhasya hAnyA paJcanavatyAM yojanasaha dain Educ For Personal & Private Use Only wwjainelibrary.org Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # HASARLI SAYA sraSvatikrAnteSu samudrataTapradezeSu udvedhasahasrasthApi parihAnirbhavatItyarthaH, samabhUtalatvaM bhavatIti, tathA samudramadhyabhAgApekSayA tattaTasya sAhasika utsedho bhavati, utsedhazvoccatvaM, tatra samadharaNItalarUpAttattaTAtpaJcanavatiM pradezAnatikramya ekapradezikA utsedhasya parihAnirbhavati, tato'pi paJcanavatiM pradezAn gatvA prAdezikyevotsedhahAnirbhavati, evaM paJcanavatipaJcanavatipradezAtikrameNa prAdezikyAM prAdezikyAM utsedhahAnyAM paJcanavatyAM yojanasahasreSvatikrAnteSu sa| mudramadhyabhAge sahasramapi utsedhasya parihIyate, evaM sAhasikotsedhaparihAnau sAhanikodvedhatA bhavati 'lavaNasse-12 ti, athavodvedhArtha yotsedhaparihAnistasyAM ca paJcanavatiH pradezAH-prajJaptAsteSvatilaciteSu utsedhataH prdeshprihaanyaamu-hai| dvedhaH prAdeziko bhavatIti, tathA kunthunAthasya-saptadazatIrthakarasya kumAratvamANDalikatvacakravartitvAnagAratveSu pratyekaM / trayoviMzatervarSasahasrANAmarddhASTamavarSazatAnAM ca bhAvAtsarvAyuH paJcanavativarSasahasrANi bhavantIti, tathA mauryaputro-mahAvIrasya saptamagaNadharastasya paJcanavatirvarSANi sarvAyuH, kathaM ?, gRhasthatvachadmasthatvakevalitveSu krameNa paJcaSaSTicaturdazaSoDazAnAM varSANAM bhAvAditi // 95 // egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa chaNNauI chaNauI gAmakoDIo hotthA, vAyukumArANaM chaNNaui bhavaNAvAsasayasahassA pa0, vavahArie NaM daMDe chaNNaui aGgulAI aMgulamANeNaM, evaM dhaNU nAliyA juge akkhe musalevi hu, abhitarao Aimuhutte chaNNauiaMgulachAe p0|| sUtraM 96 // Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- atha SaNNavatisthAnake kimapi vyAkhyAyate, vAyukumArANAM SaNNavatirbhavanalakSANi dakSiNasyAM paJcAzata uttarasyAM yAMge |ca paTcatvAriMzato bhAvAditi 'vavahArie'tti vyAvahAriko yena gavyUtAdi pramANaM cintyate, avyAvahArikastu laghuH samavAyA. zrIabhaya0 dIrghA vA bhavatyuktapramANAt, daNDo hi catuHkara ukta karazcaturviMzatyaGgulaH evaM caturviMzatau caturguNitAyAM SaNNavatiH / vRttiH sthaadeveti| 'abhaMtarAo' ityAdi abhyantarAd, abhyantaramaNDalamAzrityetyarthaH,AdimuhUrtaH SaNNavatyaGgulacchAyaHprajJaptaH, // 98 // ayamatra bhAvArthaH-sarvAbhyantaramaNDale yatra dine sUryazcarati tasya dinasya prathamo muhUrtoM dvAdazAGgulamAnaM zaGkamAzritya paNNavatyaGgulacchAyo bhavati, tathAhi-tadinamaSTAdazamuhUrttapramANaM bhavatIti muhUrto'STAdazabhAgo dinasya bhavati, tatazca chAyAgaNitaprakriyayA chedenASTAdazalakSaNena dvAdazAGgalaH zaGkarguNyata iti, tato dve zate poDazottare bhavataH 216, tayoraddhIkRtayoraSTottaraM zataM bhavati 108, tatazca zaGkapramANe 12 'panIte SaNNavatiraGgalAni labhyante iti // 96 // maMdarassa NaM pavvayassa paJcacchimillAo caramaMtAo gothubhassa NaM AvAsapavvayassa paJcacchimille caramaMte esa NaM sattANaui joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM caudisiMpi, aTThaNhaM kammapagaDINaM sattANaui uttarapagaDIo pa0, hariseNe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI desUNAI sattANaui vAsasayAI agAramajhe vasittA muMDe bhavittA NaM jAva pavvaie // sUtraM 97 // // 98 // atha saptanavatisthAnake kiJcidabhidhIyate, 'maMdare'tyAdi. bhAvArtho'yaM-meroH pazcimAntAt jambUdvIpAntaH paJcapaJcAPzat sahasrANi tato dvicatvAriMzato gostubha iti yathoktamavAntaramiti, hariSeNo dazamacakravartI dezonAni saptana / Join Education International For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varti varSazatAni gRhamadhyuSitastrINi cAdhikAni pravrajyAM pAlitavAn dazavarSasahasratvAttadAyuSkakheti // 97 // naMdaNavaNassa NaM uvarilAo caramaMtAo paMDuyavaNassa hehile caramaMte esa NaM aTThANaui joyaNasahassAiM abAhAe aMtare pa0, maMdarassa NaM pavvayassa paJcacchimilAo caramaMtAo gothubhassa AvAsapavvayassa puracchimille caramaMte esa NaM aTThANaui joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, evaM caudisiMpi, dAhiNabharahassa NaM dhaNuppiTe aTThANaui joyaNasayAI kiMcUNAI AyAmeNaM pa0, uttarAo kaTThAo sUrie paDhama chammAsaM ayamANe egUNapannAsatime maNDalagate aTThANaui ekasahibhAge muhuttassa divasakhettassa nivuDDhettA rayaNikhettassa abhinivuDDittA NaM sUrie cAraM carai, dakkhiNAo NaM kaTThAo sUrie docaM chammAsaM ayamANe egUNapannAsaime maMDalagate aTThANaui ekasadvibhAe muhuttassa rayaNikhittassa nivuDDhettA divasakhettassa abhinivuDDittA NaM sUrie cAraM carai, revaIpaDhamajedyApajavasANANaM egUNavIsAe nakkhattANaM aTThANaui tArAo tAraggeNaM pa0 // sUtraM 98 // / athASTanavatisthAnake kiJcidabhidhIyate-'naMdaNavaNe' yAdi, bhAvArtho'yaM-nandanavana meroH paJcayojanazatocchritaprathaPmamekhalAbhAvi paJcayojanazatocchritaM tadgatapaJcayojanazatocchritakUTASTakasya tadhaNena grahaNAt tathA paNDakavanaM ca / meruzikharavyavasthitaM ato navanavatyA merorucaistvasya Aye sahasra apakRSTe yathoktamantaraM bhavatIti / gostubhasUtrabhAvArthaH pUrvavannavaraM gostubhaviSkambhasahasra kSise yathoktamantaraM bhavatIti / 'veyahassa Na'mityAdi yaH kecitpustakeSu dRzyate so'papAThaH, samyakpAThazcAyaM-'dAhiNabharahavassa NaM dhaNupiTe aTThANauI joyaNasayAI kiMcUNAI AyAmeNaM Jan Education For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98-99 samavAyA. S.pavAra bhAvanA zrIsamavA- paNNatte' iti, yato'nyatroktaM-'nava ceva sahassAI chAvaTThAI sayAI satta bhave / savisesa kalA cegA dAhiNabharahe dha yAMge nnuppittuN||1|| (960762) ti, vaitADhyadhanuHpRSThaM tvevamuktamanyatra-"dasa ceva sahassAI satteva sayA havaMti te zrIabhaya dhaNupiTuM veyaDDhe kalA ya paNNArasa havaMti // 1 // " (1074315) 'uttarAo Na'mityAdi, bhAvArthaH vRttiH hai nusAreNAvaseyaH, navaramiha 'ekatAlIsaime' iti keSucitpustakeSu dRzyate so'papAThaH, 'egUNapaJcAsaimetti ekon||99|| paJcAzato dviguNatve aSTanavatirbhavati, dvayaguNanaM ca pratimaNDalaM muhUrttakaSaSTibhAgadvayavRddherdinasya rAtreveti / vaI'tyAdi, revatiH prathamA yeSAM tAni revatiprathamAni tathA jyeSThA paryavasAne yeSAM tAni jyeSThAparyavasAnAni tAni ca tAni ceti karmadhArayaH teSAmekonaviMzatenakSatrANAmaSTanavatistArAstArAparimANena prajJaptAH, tathAhi-revatinakSatraM dvAtriMzattAraM 32 azvinI tritAraM 35 bharaNI (tritAraM) 38 kRttikA SaTtAraM 44 rohiNI paJcatAraM 49 mRgazirastritAraM 52 ArdrA ekatAraM 53 punarvasuH paJcatAraM 58 puSyastritAraM 61 azleSA SaTtAraM 67 maghA saptatAraM 74 pUrvAphAlgunI dvitAraM / 76 uttarAphAlgunI dvitAraM 78 hastaH paJcatAraM 83 citrA ekatAraM 84 khAtirekatAraM 85 vizAkhA paJcatAraM 90 anurAdhA catustAraM 94 jyeSThA tritAramityevaM 97 sarvatArAmIlane yathoktaM tArAgramakonaM granthAntarAbhiprAyeNa bhavati, adhikRtagranthAbhiprAyeNa tveSAmekatarasya ekatArAdhikatvaM sambhAvyate tato yathoktA tatsaMkhyA bhavatIti // 98 // maMdare NaM pavvae NavaNaui joyaNasahassAI uDDe uccatteNaM pa0, naMdaNavaNassa NaM puracchimillAo caramaMtAo paJcacchimile caramaMte // 99 // Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Homjainelibrary.org Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SACARAAG esa NaM navanaui joyaNasayAiM abAhAe aMtare pa0, evaM dakkhiNilAo caramaMtAo uttarile caramaMte esa NaM NavaNaui joyaNasayAiM abAhAe aMtare pa0, uttare paDhame sUriyamaMDale navanauijoyaNasahassAiM sAiregAiM AyAmavikkhaMbheNaM pa0, docce sUriyamaMDale navanaui joyaNasahassAiM sAhiyAI AyAmavikkhaMbheNaM pa0, taie sUriyamaMDale navanaui joyaNasahassAiM sAhiyAI AyAmavikkhaMbheNaM pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe aMjaNassa kaMDassa hehilAo caramaMtAo vANamaMtarabhomejavihArASaM uparimaMte esa NaM navanaui joyaNasayAI abAhAe aMtare p0|| sUtraM 99 // atha navanavatisthAnake kimapi likhyate-'naMdaNavaNe'tyAdi, asya bhAvArthaH-meruviSkambho mUle daza sahasrANi, nandanavanasthAne tu navanavatiryojanazatAni catuHpaJcAzaca yojanAni SaT yojanaikAdazabhAgA bAhyo giriviSkambho nandanavanAbhyantarastu meruviSkambha ekonanavatiH zatAni catuHpaJcAzadadhikAni SaT caikAdazabhAgAstathA paJca zatAni nandanavanaviSkambhaH, tadevamabhyantaragiriviSkambho dviguNanandanavanaviSkambhazca milito yathoktamantaraM prAyo bhavati, paDhamasUriyamaMDale'tti, iha jambUdvIpapramANasyAzItyuttarazate dviguNite apahRte yo rAziH sa prathamamaNDalasyAyAmavi-2 SkambhaH, sa ca navanavatiH sahasrANi SaT ca zatAni catvAriMzadadhikAni, dvitIyaM tu navanavatiH sahasrANi SaT zahai tAni paJcacatvAriMzacca yojanAni yojanasya ca paJcatriMzadekaSaSTibhAgAH, kathaM ?, maNDalasya maNDalasya cAntaraM dve dve yojane, sUryavimAnaviSkambhazcASTacatvAriMzadekaSaSTibhAgAH, etadviguNitaM paJca yojanAni paJcatriMzadekavaSTibhAgAdheti / JainEducational For Personal & Private Use Only sinelibrary.org Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge |99-100 samavAyA. zrIabhaya0 vRttiH // 10 // jAtametaca pUrvamaNDalaviSkambhe kSiptaM jAtamuktapramANamiti, tRtIyamaNDalaviSkambho'pyevamevAvaseyaH, sa ca navanavatiH sahasrANi SaT zatAni ekapaJcAzat yojanAni navaikapaSTibhAgAzceti / 'imIse 'mityAdi, bhAvArtho'yaMaJjanakANDaM dazama, tatra ca ratnaprabhoparimAntAcchataM zatAnAM bhavati, prathamakANDe prathamazate ca vyantaranagarANi santIti tasminnapasArite navanavatizatAnyantaraM sUtroktaM bhavatIti // 99 // dasadasamiyA NaM bhikkhupaDimA egeNaM rAiMdiyasateNaM addhachaTehiM bhikkhAsatehiM ahAsuttaM jAva ArAhiyAvi bhavai, sayabhisayA nakkhatte ekkasayatAre pa0, suvihI pupphadaMte NaM arahA egaM dhaNUsayaM urdU uccatteNaM hotthA, pAse NaM arahA purisAdANIe ekkaM vAsasaya savvAuyaM pAlaittA siddhe jAvappahINe, evaM therevi ajasuhamme, sabvevi NaM dIhaveyaDDapabvayA egamegaM gAuyasayaM urdU ucatteNaM pa0, sabvevi NaM cullahimavaMtasiharIvAsaharapavvayA egamegaM joyaNasayaM uDDe uccatteNaM pa0 egamegaM gAuyasayaM ubveheNaM pa0 sabve'vi NaM kaMcaNagapavvayA egamegaM joyaNasayaM uDe uccatteNaM pa0 egamagaM gAuyasayaM ubveheNaM pa0 egamegaM joyaNasayaM mUle vikkhaMbheNaM p0|| sUtraM 100 // atha zatasthAnake kiJcillikhyate, tatra daza dazamAni dinAni yasyAM sA dazadazamikA, yA hi dinAnAM daza daza / kAni bhavanti, daza dazamadinAni zataM ca dinAnAmata ucyate ekena rAtridivasazateneti, yasyAM ca prathame dara pratidinamekaikA bhikSA dvitIye dve dve evaM yAvadazame daza dazetyevaM sarvabhikSAsaGkalane sUtroktasaMkhyA bhavatyeva iti, // 10 // Jain Education For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai pArzvanAthastriMzadvarSANi kumAratvaM saptatiM cAnagAratvamityevaM zatamAyuH pAlayitvA siddhaH, evaM 'therevi ajasuhame'tti Aryasudharmo-mahAvIrasya paJcamo gaNadharaH so'pi varSazataM sarvAyuH pAlayitvA siddhastathA ca tasyAgAravAsaH paJcAizadvarSANi chadmasthaparyAyo dvicatvAriMzatkevaliparyAyo'STau, bhavati caitadrAzitrayamIlane varSazatamiti / vaitADyAdiSUcatva caturthAMzaH udvedhaH, kAJcanakA uttarakuruSu devakuruSu kramavyavasthitAnAM paJcAnAM mahAhadAnAmubhayato daza daza vyavasthitAste ca jambUdvIpe zatadvayasaMkhyAH samavaseyA iti // 10 // caMdappabhe NaM arahA divaDhe dhaNusayaM uDDe uccatteNaM hotthA, AraNe kappe divaDDa vimANAvAsasayaM pa0, evaM accuevi 150 sUtraM 101 // supAse NaM arahA do dhaNusayA uDDhe uccatteNaM hotthA, sabvevi NaM mahAhimavaMtaruppIvAsaharapavvayA do do joyaNasayAI uDDe uccatteNaM pa0, do do gAuyasayAI uvveheNaM pa0, jambuddIve NaM dIve do kaMcaNapanvayasayA pa0 // 200 sUtraM 102 // athaikottarasthAnavRddhyA sUtraracanAM parityajya paJcAzacchatAdivRddhyA tAM kurvanAha-'caMdappahe'tyAdi, sugama sarvamAdvAdazAGkagaNipiTakasUtrAt // 20 // paumappabhe NaM arahA aDDAijAI dhaNusayAI uhUM uccatteNaM hotyA, asurakumArANaM devANaM pAsAyavaDiMsagA aDDAijAI joyaNasayAiM uD uccatteNaM pa0 // 250 sUtraM // 1.3 // navaraM 'pAsAyavaDiMsaya'tti avataMsakAH-zekharakAH karNapUrAMNi vA avataMsakA iva avataMsakAH pradhAnA ityarthaH prA-1 sAdAzca te avataMsakAHprAsAdAnAM vA madhye avataMsakAHprAsAdAvataMsakAH // 25 // 25ACCORECASUAGRAT Join Education a l For Personal & Private Use Only V inelibrary.org Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 101-102 103-104 105-106 samavAyA. zrIabhaya0 vRttiH // 101 // sumaI NaM arahA tiNNi dhaNusayAI uDDe uccatteNaM hotthA, arihanemI NaM arahA tiNNi vAsasayAI kumAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA jAva pavvaie, vemANiyANaM devANaM vimANapAgArA tiNNi tiNNi joyaNasayAI uDDe uccatteNaM pa0, samaNassa bhagavao mahAvIrassa tinni sayANi cohasapubbINaM hotthA, paMcadhaNusaiyassa NaM aMtimasArIriyassa siddhigayassa sAtiregANi tiNNi dhaNusayANi jIvappadesogAhaNA pa0 // 300 // sUtraM ||104||paasss NaM arahao purisAdANIyassa adbhuTThasayAiM coisapuvINaM saMpayA hotthA, abhinaMdaNe NaM arahA adhuTThAI dhaNusayAI uDDhe uccatteNaM hotthA // 350 // sUtraM 105 // tathA 'paMcadhaNussaiyassa Na'mityAdi, paJcadhanuHzatapramANasya 'aMtimasArIriyassa'tti caramazarIrasya siddhigatasya sAtirekANi trINi zatAni dhanuSAM jIvapradezAvagAhanA prajJaptA, yato'sau zailezIkaraNasamaye zarIrarandhrapUraNena dehatribhAgaM vimucya ghanapradezo bhUtvA dehavibhAgadvayAvagAhanaH siddhimupagacchati, sAtirekatvaM caivaM 'tinni sayA tettI-1 sA dhaNuttibhAgo ya hoi boddhabo / esA khalu siddhANaM ukkosogAhaNA bhaNiya // 1 // ' tti [trINi zatAni trayastriMzad dhanUMSi tribhAgazca bhavati boddhvyH| eSA khalu siddhAnAmutkRSTAvagAhanA bhaNitA // 1 // ] // 300 // 350 // saMbhave NaM arahA cattAri dhaNusayAI uhUM uccatteNaM hotthA, sabvevi NaM NisaDhanIlavaMtA vAsaharapabvayA cattAri cattAri joyaNasayAiM uDDe uccatteNaM cattAri cattAri gAuyasayAI uvveheNaM pa0, sabvevi NaM vakkhArapavvayA NisaDhanIlavaMtavAsaharapaJcayae NaM cattAri cattAri joyaNasayAI uDe uccatteNaM cattAri cattAri gAuyasayAI uvveheNaM pa0, ANayapANaesu dosu kappesu cattAri vimANasayA // 10 // Jain Education ! For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cattAri sayA vAINaM sadevamaNuyAsuraMmi logaMmi vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vA saMpayA hotthA // 400 // sUtraM 106 // 'save'vi NaM vakkhArapaccae''tyAdi, vakSaskAraparvatA ekakSetraprativaddhA viMzatiste ca varSadharAH te ca catuH catuHzatoccAH // Jain Educational ajite NaM arahA addhapaMcamAiM dhaNusayAI uDDuM uccateNaM hotthA, sagare NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI addhapaMcamAI dhaNusayAI u uccatteNaM hotthA // 450 // sUtraM 107 // savvevi NaM vakkhArapanvaya sIA sIooo mahAnaIo maMdarapavvayaMteNaM paMca paMca joyaNasayAI uDDuM uccateNaM paMca paMca gAuyasayAI ubbeheNaM pa0, savveva NaM vAsaharakUDA paMca paMca joyaNasayAI uDDuM uccateNaM hotthA mUle paMca paMca joyaNasayAI vikkhaMbheNaM pa0, usame NaM arahA kosalie paMca dhaNusayAI uDDa uccatteNaM hotthA, bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI paMcadhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA, somaNasagaMdhamAdaNavijjuppabhamAlavaMtANaM vakkhArapavvayANaM maMdarapavvayaMteNaM paMca 2 joyaNasayAI uDUM uccateNaM paMca paMca gAuyasayAI ubveheNaM pa0, savvevi NaM vakkhArapavvayakUDA hariharissahakUDavajA paMca paMca joyaNasayAI uDDuM uccateNaM mUle paMca paMca joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM pa0, savvevi NaM naMdaNakUDA balakUDavajA paMca paMca joyaNasayAI uDDa uccateNaM mUle paMca paMca joyaNasayAI AyAmamavikkhaMbheNaM pa0, sohammIsANesu kappesu vimANA paMca 2 joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM pa0 // 500 // sUtraM 108 // saviNaM vakkhAretyAdi zItAdinadIpratyAsattau merupratyAsattau ca paJcazatoccA iti, tathA 'savevi NaM vAsetyAdi, tatra For Personal & Private Use Only 6 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRttiH // 102 // varSadharakUTAni zatadvayamazItyadhikaM, kathaM ?, 'lahuhimavaM himavaM nisaDhe ekArasa aTTha nava ya kUDAI / nIlAisu tisu navagaM aTThekArasa jahAsaMkhaM // 1 // [ kSullahimavati himavati niSadhe ekAdazASTau nava ca kUTAni / nIlAdiSu triSu navakamaSTaikAdaza ca yathAsaMkhyam // 1 // ] eteSAM ca paJcaguNatvAt, vakSaskArakUTAni tvazItyadhikacatuHzatIsaMkhyAni, kathaM ?, "vijjupahamAlayaMte nava nava sesesu satta satteva / solasa vakkhAresuM cauro cauro ya kUDAI" // 1 // [ vidyutprabhamAlyavatornava nava zeSeSu sapta saptaiva / SoDaza vakSaskAreSu catvAri catvAri ca kUTAni // 1 // ] eteSAM paJcaguNatvAt paJcaguNatvaM ca jambUdvIpAdimerupalakSitakSetrANAM paJcatvAt, sarvANyetAni paJcazatocchritAni, evaM mAnuSouttarAdiSvapi vaitADhyakUTAni tu sakrozaSaDyojanocchrayANi, varSakUTAni tu RSabhakUTAdInyaSTayojanocchritAnIti, ha rikUTaharisahakUTavarjanaM tviha tayoH sahasrocchrayatvAd, Aha ca - ' vijjuppabhaharikUDo haristaho mAlavaMtavakkhAre / naMdaNavaNabalakUDo uciddhA joyaNasahassaM // 1 // [ vidyutprabhaharikUTe harisaho mAlyavadvakSaskAraH / nandanavane balakUTa udviddhA yojana sahasraM // 1 // ] // 500 // Jain Educational saNaMkumAramAhiMdesu kappesu vimANA chajoyaNasayAI uDDuM uccatteNaM pa0, cullahimavaMtakUDassa uvarillAo caramaMtAo cullahimavaMtassa vAsaharapavvayassa samadharaNitale esa NaM cha joyaNasayAI abAhAe aMtare pa0, evaM siharIkUDassavi, pAsassa NaM arahao cha For Personal & Private Use Only 107-108 109 samavAyA. // 102 // ainelibrary.org Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayA vAINaM sadevamaNuyAsure loe vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAIsaMpayA hotyA, abhicaMde NaM kulagare cha dhaNusayAI uDDe uccateNaM hotthA, vAsupuje NaM arahA chahiM purisasaehiM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pancaie // 600 // sUtraM 109 // 'culahimavaMtakUDasse'syAdi, iha bhAvArtho-himavAn yojanazatocchritastatkUTaM ca paJcazatocchritaM iti sUtroktamamtaraM bhavatIti, 'abhicaMde NaM kulakare tti abhicandraH kulakaro'ssAmavasarpiNyAM sasAnAM kulakarANAM caturthaH, tasyocchyaH SaT dhanuHzatAni paJcAzadadhikAni // 6.0 // baMbhalaMtaesu kappesu vimANA satta satta joyaNasayAI uDe uccatteNaM pa0, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa satta jiNasayA hotthA, samaNassa bhagavao mahAvIrassa satta veubviyasayA hotthA, arihanemI NaM arahA satta vAsasayAI desUNAI kevalapariyAgaM pAuNittA siddhe buddhe jAvappahINe, mahAhimavaMtakUDassa NaM uvarilAo caramaMtAo mahAhimavaMtassa vAsaharapavvayassa samadharaNitale esa NaM satta joyaNasayAI abAhAe aMtare pa0, evaM ruppikUDassavi // 700 sUtraM 110 // zramaNasya bhagavato mahAvIrasya sapta jinazatAni kevalizatAnItyarthaH, tathA zramaNasya bhagavato mahAvIrasya sapta vaikriyazatAni vaikriyalabdhimatsAdhuzatAnItyarthaH, 'ariDe'tyAdi, 'desUNAIti catuHpaJcAzato dinAnAmUnAni, tatpramANatvAt channasthakAlakheti, 'mahAhimavaMte'tyAdau bhAvArtho'yaM-mahAhimavAn yojanazatayocchritastatkUTaM ca paJcazatocchritamiti sUtroktamantaraM bhavatIti // 7.. // 18 sama. Jain Educatio n For Personal & Private Use Only 4lanelibrary.org Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 sa vAyA. zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRtiH // 10 // mahAsukkasahassAresu dosu kappesu vimANA aTTha joyaNasayAI uDDe uccatteNaM pa0, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe paDhame kaMDe advasu joyaNasaesu vANamaMtarabhomejavihArA pa0, samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa aTThasayA aNuttarovavAiyANaM devANaM gaikallANANaM ThiikallANANaM AgamesibhadANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyasaMpayA hotthA, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo aTThahiM joyaNasaehiM sUrie cAraM carati, arahao NaM arihanemissa aTTa sayAI vAINaM sadevamaNuyAsuraMmi logaMmi vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAIsaMpayA hotthA // 800 sUtraM 111 // 'imIse Na'mityAdi, prathamaM kANDaM kharakANDaM kharakANDasya SoDazavibhAgasya prathamavibhAgarUpaM ratnakANDaM, tatra yojanasahasrapramANe adha upari ca yojanazatadvayaM vimucyAnyeSvaSTasu yojanazateSu vaneSu bhavA vAnAste ca te vyantarAzca teSAM sambandhinaH bhUmivikAratvAdbhaumayakAste ca te viharanti-krIDanti teSviti vihArAzca-nagarANi vAnavyantarabhaumeyakavihArA iti, 'aTTha saya'tti aSTa zatAni, keSAmityAha-'aNuttarovavAiyANaM devANaM'ti deveSUtpatsyamAnatvAt devA dravyadevA ityarthaH teSAM gatiH-devagatilakSaNA kalyANaM yeSAM te gatikalyANAsteSAmevaM sthitiHtrayastriMzatsAgaropamalakSaNA kalyANaM yeSAM te tathA teSAM, tathA tatazyutAnAmAgamiSyad-AgAmi bhadraM-kalyANaM nirvANagamanalakSaNaM yeSAM te AgamiSyadbhadrAH teSAM, kimityAha-'ukkosie'tyAdi // 8.0 // ANayapANayaAraNaaccuesu kappesu vimANA nava nava joyaNasayAI uDU uccatteNaM pa0, nisaDhakUDassa NaM uvarilAo siharatalAo Jain Education Interatonal For Personal & Private Use Only Nww.jainelibrary.org Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationblocal Nisadassa vAsaharapavvayassa same dharaNitale esa NaM nava joyaNasayAiM abAhAe aMtare pa0, evaM nIlavaMtakUDassavi, vimalavAhaNe NaM kulagare NaM nava dhaNusayAI uhuM uccatteNaM hotthA, imIse NaM rayaNappabhAe bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo navahiM joyaNasaehiM savvuvarime tArArUve cAraM carai, nisadassa NaM vAsaharapavvayassa uvarillAoM siharatalAo imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe paDhamassa kaMDassa bahumajjhadesabhAe esa NaM nava joyaNasayAI abAhAe aMtare pa0, evaM nIlavaMtassavi // 900 sUtraM 112 // 'nisaha kUDassa Na' mityAdi, ihAyaM bhAvaH - niSadhakUTaM paJcazatocchritaM niSadhazca catuHzatocchrita iti yathoktamantaraM bhavatIti // 900 // savvevi NaM gevejavimANe dasa dasa joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM pa0, savvevi NaM jamagapavvayA dasa dasa joyaNasayAI uDDuM uccate pa0 dasa dasa gAuyasayAI ubveheNaM pa0 mUle dasa dasa joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM pa0, evaM cittavicittakUDAvi bhA`NiyavvA, savvevi NaM vaTTaveyaDDupavvayA dasa dasa joyaNasayAI uhuM uccatteNaM pa0 dasa dasa gAuyasayAI uvveheNaM pa0 mUle dasa dasa joyaNasayAiM vikkhaMbheNaM pa0, savvattha samA palagasaMThANasaMThiyA pa0, savvevi NaM hariharissahakUDA vakkhArakUDavajA dasa dasa joyaNasayAI uhuM uccatteNaM pa0, mUle dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM, evaM balakUDAvi naMdaNakUDavajA, arahAvi ariTThanemI dasa vAsasayAI savvAuyaM pAlaittA siddhe buddhe jAva savvadukkhappahINe, pAsassa NaM arahao dasa sayAiM jiNANaM hotthA, pAsassa NaM arahao dasa antevAsIsayAI kAlagayAI jAva savvadukkhappahINAI, paumaddahapuMDarIyaddahA ya dasa dasa joyaNasayAI AyAmeNaM pa0 // 1000 sUtraM 113 // aNuttarovavAiyANaM devANaM vimANA ekkArasa joyaNasayAI uhuM uccatteNaM pa0, pAsassa NaM arahao ikkArasa For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 128 samavAyA. yAMge -ROHIGAO zrIabhaya0 vRttiH // 104 // sayAI veubviyANaM hotthA // 1100 sUtraM 114 // mahApaumamahApuMDarIvadahANaM do do joyaNasahassAI AyAmeNaM pa0 // 2000 sUtra 115 // imIse rayaNappabhAe puDhavIe vairakaMDassa uvarilAo caramaMtAo lohiyakkhakaMDassa hehile caramaMte esa NaM tinni joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0 // 3000 sUtraM 116 // tigicchikesaridahANaM catvAri catvAri joyaNasahassAI AyAmeNaM pa0 // 4000 sUtraM 117 // dharaNitale maMdarassa NaM pabvayassa bahumajjhadesabhAe syaganAbhIo caudisiM paJca 2 joyaNasahassAI athAhAe aMtare maMdarapadhvae p0|| 5000 sUtraM 118 // sahassAre NaM kappe cha vimANAvAsasahassA p0||6000 sUtraM 119 // imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe rayaNassa kaMDassa uvarilAo caramaMtAo pulagassa kaMDassa hechille caramaMte esa NaM satta joyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0 // 7000 sUtra 120 // harivAsarammayANaM vAsA aTTha joyaNasahassAI sAiregAI vitthareNaM pa0 // 8000 sUtraM 121 // dAhiNaDDabharahassa NaM jIvA pAIpaDINAyayA duhao samudaM puTThA nava joyaNasahassAI AyAmeNaM p0|| 9000 sUtraM 122 // maMdare NaM pavvae dharaNitale dasa joyaNasahassAI vikkhaMbheNaM pa0 // 10000 sUtraM 123 // jambUdIveNaM dIve egaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM pa0 // 100000 sUtra 124 // lavaNe NaM samudde do joyaNasayasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM p0|| 200000 sUtraM 125 // pAsassa NaM arahao tinni sayasAhassIo sattAvIsaM ca sahassAI ukkosiyA sAviyAsaMpayA hotthA // 300000 sUtraM 126 // dhAyaikhaMDe NaM dIve cattAri joyaNasayasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM p0||400000 sUtraM 127 // lavaNassa NaM samuhassa puracchimillAo caramaMtAo paJcacchimille caramate esa NaM paMca joyaNasayasahassAI apAhAe aMtare pa0 // 500000 sUtraM 128 // marahe gaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI cha puvvasa // lavaNe araho // 10 // sUtra 126 N GS JainEducation For Personal & Private Use Only Thelibrary.org Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasahassAI rAyamajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // 600000 sUtraM 129 // jambUdIvassa NaM dIvassa puracchimillAo veiyaMtAo dhAyaikhaMDacakkavAlassa paJcacchimille caramaMte satta joyaNasayasahassAI abAhAe aMtare p0|| 700000 sUtraM 130 // mAhiMde NaM kappe aTTa vimANAvAsasayasahassAI p0800000|| sUtraM 131 // ajiyassa NaM arahao sAiregAiM nava ohinANisahassAI hotthA // 9000 sUtraM 132 // purisasIhe NaM vAsudeve dasa vAsasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA paJcamAe puDhavIe neraiesu neraiyattAe uvvnne||1000000 sUtraM 133 // samaNe bhagavaM mahAvIre titthagarabhavaggahaNAo chaTTe poTTilabhavaggahaNe egaM vAsakoDiM sAmanapariyAgaM pAuNittA sahassAre kappe savvaTThavimANe devattAe uvavanne // 10000000 sUtraM 134 // usabhasirissa bhagavao carimassa ya mahAvIravaddhamANassa egA sAgarovamakoDAkoDI abAhAe aMtare pa0 // 100000000000000 sUtraM 135 // 'savevi NaM jamage'tyAdi, uttarakuruSu nIlavarSadharasya-uttarataH zItAyA mahAnadyA ubhayoH kUlayo: yamakAbhidhAnI parvatau staH, te ca paJcakhapyuttarakuruSu dvayovayorbhAvAza, evaM 'cittavicittakUDAviti paJcasu devakuruSu yamakavattatsadbhAvAt paJca citrakUTAH paJca vicitrakUTA iti, 'saveviNa'mityAdi, sarve'pi vRttA vaitAbyA viMzatiH zabdApAtyAdayaH, 'sadhevi NaM harI'lAdi, harikUTaM vidyatprabhAbhidhAne gajadantAkAravakSaskAraparvate harisahakUTaM tu mAlyavadvakSaskAre, tAni ca pazcakhapi mandareSu bhAvAt paJca paJca bhavanti sahasrocchritAni ca, 'vakkhArakUDaSajatti zeSavakSaskArakUTemvevamuJcatvaM nAstyeteSvevAstItyarthaH, evaM 'balakUDAvitti paJcasu mandareSu paJca nandanavanAni teSu pratye Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only K ainelibrary.org Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 sa mavAyA. vRttiH zrIsamavA- kamaizAnyA dizi balakUTAbhidhAnaM kUTamasti, tataH paJca, tAni sahasrocchritAni ca, 'nandanakUDavaja'tti zeSANi yAMge | nandanavaneSu pratyekaM pUrvAdidigvidigvyavasthitAni catvAriMzatsaMkhyAni nandanakUTAni varjayitvA, tAni sAhanizrIabhaya0 kANi na bhavantItyarthaH / 'arahaMte'yAdi, kumAratve trINi varSazatAnyanagAratve saptetyevaM daza zatAni, 'paumaddahapuMDarI-1 yahaha'tti padmadaH zrIdevInivAso himavadvarSadharaparvatoparivartI puNDarIkahado lakSmIdevInivAsaH shikhrivrssdhropri||105|| vartIti // 10.0 // 1100 // tathA mahApadmamahApuNDarIkahUdau mahAhimavadrukmivarSadharayoruparivartinI hIbuddhidevyo nivAsabhUtAviti // 2000 // 'imIse NaM rayaNe'tyAdi, ayamiha bhAvArthaH-ratnaprabhApRthivyAH prathamasya SoDazavibhAgasya kharakANDAbhidhAnakANDasya prathamaM ratnakANDaM vajrakANDaM nAma kANDaM dvitIyaM vaiDUryakANDaM tRtIyaM lohitAkSakANDaM caturtha tAni ca pratyekaM sAhasrikANIti trayANAM yathoktamantaraM bhavatIti // 30.0 // tigicchikesarihUdI | niSadhanIlavadvarSadharoparisthitau dhRtikIrtidevInivAsAviti // 4000 // 'dharaNitale' ityAdi, dharaNitale-dharaNyAM same bhUbhAga ityarthaH, 'ruyaganAbhIo'tti 'aTThapaeso ruyago tiriyaM logassa majjhayAraMmi / esappabhavo disANaM eseva bhave aNudisANaM // 1 // [aSTapradezo rucakastiryaglokasya madhye / eSa prabhavo dizAmepa eva bhavedanudizAM // 1 // ] ti, rucaka eva nAbhicakrasya tumbamiveti rucakanAbhiH, tatazcatasRSvapi dikSu paJca paJca sahasrANi merustasya dazasahasraviSkambhatvAditi // 5000 // 6000 // 'imIse Na'mityAdi, ratnakANDaM prathama pulakakANDaM saptamamiti // 10 // dain Education International For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education saptasahasrANi // 7000 // 'harivAse' tyAdi, ihArthe gAthArddha - ' harivAse igavIsA culasI ya sayA kalA ya ekkA yati // 8000 // ' dAhiNetyAdi dakSiNo bhAgo bharatasyeti dakSiNArddha bharataM tasya jIveva jIvA - RjvI sImA prAcInaM- pUrvataH pratIcInaM-pazcimataH AyatA - dIrghA prAcIna pratIcInAyatA 'duhao' tti ubhayataH pUrvAparapAcayarityarthaH, samudraM lavaNasamudraM spRSTA chuptavatI nava sahasrANyAyAmata ihoktA, sthAnAntare tu tadvizeSo'yaM nava sahasrANi sapta zatAnyaSTacatvAriMzadadhikAni dvAdaza ca kalA' iti // 9000 // 10000 // 100000 | 200000 / / 300000 // 400000 // 'lavaNe tyAdi, tatra jambUdvIpasya lakSaM catvAri ca lavaNasyeti paJca // 500000 || 'jambUdIvasse'tyAdi, tatra lakSaM jambUdvIpasya dve lavaNasya catvAri dhAtakIkhaNDasyeti sapta lakSANyantaraM sUtroktaM bhavatIti 700000 || ajitasyArhataH sAtirekANi navAvadhijJAnisahasrANi, atirekazcatvAri zatAni, idaM ca sahasrasthAnaka - mapi lakSasthAnakAdhikAre yadadhItaM tat sahasrazabdasAdharmyAdvicitratvAdvA sUtragaterlekhakadoSAdveti // 900000 // | puruSasiMhaH paJcamavAsudevaH // 1000000 // 'samaNetyAdi, yato bhagavAn poTTilAbhidhAnarAjaputro babhUva, tatra varSakoTiM pravrajyAM pAlitavAnityeko bhavaH, tato devo'bhUditi dvitIyaH, tato nandanAbhidhAno rAjasUnuH chatrAgranagaryo jajJe iti tRtIyaH, tatra varSalakSaM sarvadA mAsakSapaNena tapastaptvA dazamadevaloke puSpottaravaravijayapuNDarIkAbhidhAne vimAne | devo'bhavaditi caturthastato brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattatrAhmaNasya bhAryAyA devAnandAbhidhAnAyAH kukSAvutpanna iti For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 sazrIsamavA- paJcamastatakhyazItitame divase kSatriyakuNDagrAme nagare siddhArthamahArAjasya trizalAbhidhAnabhAryAyAH kukSAvindravacana mavAyA. yAMge kAriNA harinaigameSinAmnA devena saMhRtastIrthakaratayA ca jAta iti SaSThaH, uktabhavagrahaNaM hi vinA nAnyadbhavagrahaNaM zrIabhaya0 SaSThaM zrUyate bhagavata ityetadeva SaSThabhavagrahaNatayA vyAkhyAtaM, yasmAca bhavagrahaNAdidaM SaSThaM tadapyetasmAt SaSThameveti suSlU vRttiH cyate tIrthakarabhavagrahaNAtSaSThe poTTilabhavagrahaNe iti // 10000000 // 'usabhe'tyAdi, 'usabhasirissa'tti prAkRta-18 // 106 // tvena zrIRSabha iti vAcye vyatyayena nirdezaH kRtaH, ekA sAgaropamakoTAkoTI dvicatvAriMzatA varSasahasraiH kiJcitsAdhikairUnA'pyalpatvAdvizeSasyAvizeSitokteti // 100000000000000 // iha ya ete anantaraM / ||saMkhyAkramasambandhamAtreNa sambaddhA vividhA vastuvizeSA uktAsta eva viziSTatarasambandhasambaddhA dvAdazAGge prarUpyanta | ra iti dvAdazAGgasyaiva kharUpamabhidhitsurAha duvAlasaMge gaNipiDage pa00-AyAre sUyagaDe ThANe samavAe vivAhapannattI NAyAdhammakahAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAo aNuttarovavAiyadasAo paNhAvAgaraNAI vivAgasue dihivaae| se kiM taM AyAre?, AyAre NaM samaNANaM niggaMthANaM // 106 // AyAragoyaraviNayaveNaiyaTThANagamaNacaMkamaNapamANajogajuMjaNabhAsAsamitiguttIsejovahibhattapANauggamauppAyaNaesaNAvisohisuddhAsuggahaNavayaNiyamatavovahANasuppasatthamAhijai, se samAsao paJcavihe pa0, taM0-NANAyAre daMsaNAyAre carittAyAre tavAyAre viriyAyAre, AyArassa NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA saMkhejAo paDivattIo saMkhejA veDhA saMkhejA silogA saMkhe A%ACANARASACREGARA Jain Education For Personal & Private Use Only delibrary.org . Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAo nijjuttIo, se NaM aMgaThyAe paDhame aMge do suyakkhaMdhA paNavIsaM ajjhayaNA paMcAsIiM uddesaNakAlA paMcAsIiM samuddesaNakAlA aTThArasa padasahassAI padaggeNaM saMkhejA akkharA aNaMtA gamA aNatA pajavA parittA tasA aNaMtA thAvarA sAsayA kaDA nibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti daMsirjati nidaMsirjati uvadaMsijaMti, se evaM NAyA evaM viNNAyA evaM caraNakaraNaparUvaNayA AghavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti daMsijaMti nidaMsirjati uvadaMsirjati / settaM AyAre // sUtraM 136 // 'duvAlasaMge' ityAdi, athavottarottarasaMkhyAkramasaMbaddhArthaprarUpaNamanantaramakAri, sAmprataM saMkhyAmAtrasaMbaddhapadArthaprarUpaNAyopakramyate-'duvAlasaMge' ityAdi, tatra zrutaparamapuruSasyAGgAnIvAGgAni, dvAdazAGgAni-AcArAdIni yas-i3 tavAdazAhaM, guNAnAM gaNo'syAstIti gaNI-AcAryastasya piTakamiva piTakaM-sarvakhabhAjanaM gaNipiTakaM, athavA gaNizabdaH paricchedavacanaH, tathA coktam-"AyAraMmi ahIe jaM nAo hoi samaNadhammo u / tamhA AyAraMdharo bhaNNai paDhamaM gaNiTThANaM // 1 // [AcAre'dhIte yat jJAto bhavati zramaNadharmastu / tasmAdAcAradharo bhaNyate prathamaM ga|NisthAnaM // 1 // ] paricchedasthAnamityarthaH, tatazca paricchedasamUho gaNipiTakaM, atra caivaM padaghaTanA-yadetadgaNipiTakaM tat dvAdazAGgaM prajJaptaM, tadyathA-AcAraH sUtrakRta ityAdi / 'se kiM tamityAdi, atha kiM tadAcAravastu ? yadvA atha ko'yamAcAraH, Acaryata iti vA AcAraH sAdhvAcarito jJAnAdyAsevanavidhiritibhAvArthaH, etatpratipAdako pra Jan Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH 1120011 Jain Education ntho'pyAcAra evocyate, 'AyAre NaM'ti anenAcAraNa karaNabhUtena zramaNAnAmAcAro vyAkhyAyata iti yogaH, athavA AcAre'dhikaraNabhUte Namiti vAkyAlaGkAre 'zramaNAnAM' tapaHzrIsamAliGgitAnAM 'nirgranthAnAM' savAhyAbhyantaragrantharahitAnAM, Aha-zramaNA nirgranthA eva bhavantIti vizeSaNaM kimarthamiti ?, ucyate, zAkyAdivyavacchedArtham, uktaM ca"niggaMthasakkatAva sageruyaAjIva paMcahA samaNa'tti [ nirgranthazAkya tApasagairikAjIvikAH paJcadhA zramaNAH ] tatrAcAro - jJAnAdyanekabhedabhinnaH gocaro - bhikSAgrahaNavidhilakSaNo vinayo- jJAnAdivinayaH vainayikaM tatphalaM karmmakSayAdi sthAnaM - kAyotsargopavezanazayanabhedAt trirUpaM gamanaM - vihArabhUmyAdiSu gatizcaGkramaNaM - upAzrayAntare zarIrazramavyapohArthamitastataH saJcaraNaM pramANaM - bhaktapAnAbhyavahAropadhyAdermAnaM yogayojanaM - svAdhyAyapratyupekSaNAdivyApAreSu pareSAM niyojanaM bhASAH - saMyatasya bhASAH satyAsatyAmRSArUpAH samitayaH - IryAsamityAdyAH paJca guptayo- manogutyAdayastisraH tathA zayyA ca - vasatirupadhizva - vastrAdiko bhaktaM ca-azanAdi pAnaM ca-uSNodakAdIti dvandvaH, tathA udgamotpAdanaiSaNAlakSaNAnAM doSANAM vizuddhiH - abhAva udgamotpAdanaiSaNAvizuddhistataH zayyAdInAmudramAdivizuddhyA zuddhAnAM tathAvidhakAraNe'zuddhAnAM ca grahaNaM zayyAdigrahaNaM, tathA vratAni mUlaguNA niyamAH - uttaraguNAstapaupadhAnaM - dvAdazavidhaM tapaH, tata AcArazca gocarazcetyAdi yAvaguptayazca zayyAdigrahaNaM ca vratAni ca niyamAzca tapaupadhAnaM ceti samAhAradvandvastatastacca tatsuprazastaM ceti karmmadhArayaH, etatsarvamAkhyAyate - abhidhIyate, eteSu AcArAdipadeSu yatra kvaci For Personal & Private Use Only 136 sa mavAyA. // 107 // linelibrary.org Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education | | danyataropAdAne anyatarasya gatArthasyAbhidhAnaM tatsarvaM tatprAdhAnyakhyApanArthamevetyavaseyamiti / 'se samAsao' ityAdi, | saH AcAro yamadhikRtya granthasyAcAra iti saMjJA pravarttate 'samAsataH' saMkSepataH paJcavidhaH prajJaptaH, tadyathA - jJAnAcAra ityAdi, tatra jJAnAcAraH - zrutajJAnaviSayaH kAlAdhyayanavinayAdhyayanAdirUpo vyavahAro'STadhA 'darzanAcAraH' samyaktvavatAM vyavahAro niHzaGkitAdirUpo'STadhA 'cAritrAcAraH' cAritriNAM samityAdipAlanAtmako vyavahAraH 'tapaAcAro' dvAdazavidhatapovizeSAnuSThitiH 'vIryAcAro' jJAnAdiprayojaneSu vIryasyAgopanamiti, 'AyAra'ti AcAragranthasya NamityalaGkAre 'parittA' saMkhyeyA AdyantopalabdhernAnantA bhavantItyarthaH, kAH ? - vAcanAH- sUtrArthapradAnalakSaNAH, avasappiNyutsappiNIkAlaM vA pratIya, 'parIte 'ti saMkhyeyAnyanuyogadvArANi - upakramAdIni, adhyayanAnAmeva saMkhyeyatvAt prajJApakavacanagocaratvAcca 'saMkhejAo paDivattIo'tti dravyArthe padArthAbhyupagamA matAntarANItyarthaH, prati| pAdyani (mAdyabhi ) grahavizeSA vA 'saMkhejA veDha'tti veSTakAH - chandovizeSAH, ekArthapratibaddhavacanasaGkaliketyanye, 'saMkhejA siloga 'ti zlokAH- anuSTupchandAMsi 'saMkhyAtAH 'niryuktayaH' niryuktAnAM sUtre'bhidheyatayA vyavasthApitAnAmarthAnAM yuktiH - ghaTanA viziSTA yojanA niryuktayuktiH, etasmiMzca vAkye yuktazabdalopAnniryuktirityucyate etAzca nikSepaniryu - ktyAdyAH saMkhyeyA iti / 'se Na' mityAdi sa AcAro NamityalaGkAre 'aGgArthatayA' aGgalakSaNavastutvena prathamamaGgaM sthApanAmadhikRtya, racanApekSayA tu dvAdazama, prathamaM pUrva tasya sarvapravacanAt pUrva kriyamANatvAditi, dvau zrutaskandhau For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja" zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 108 // adhyayanasamudAyalakSaNo, paJcaviMzatiradhyayanAni, tadyathA-'satthapariNNA 1 logavijao 2 sIosaNija 3 saMmattaM 4 // 136 saAvaMti5 dhuya 6 vimoho 7 mahApariNo 8 vhaannsuyN9||1||' iti prathamaHzrutaskandhaH, 'piMDesaNa 1 seji 2riyA 3 mavAyA. bhAsajjAyA ya 4 vattha 5 pAesA 6 / uggahapaDimA 7 sattasattikkayA 14 bhAvaNa 15 vimuttI 16 // 2 // ' iti dvi tIyaH zrutaskandhaH, evametAni nizIthavarjAni paJcaviMzatiradhyayanAni, tathA paJcAzItiruddezanakAlAH, kathaM ?, ucyate, aGgasya zrutaskandhasyAdhyayanasyoddezakasya caiteSAM caturNAmapyeka evoddezanakAlaH, evaM zastraparijJAdiSu paJcaviMzatAvadhyayaneSu krameNa sapta 1 SaT 2 catu 3 zcatuH 4 SaT 5 paJca 6 aSTa 7 sapta 8 catu 9 rekAdaza 10tri 11 tri 12 dvi-131 |13 dvi 14 dvi 15 dvi 16 saMkhyA uddezanakAlAH SoDazakhadhyayaneSu zeSeSu navasu navaiveti, iha saGgrahagAthA-'satta ya cha cau cauro cha paJca advaiva satta cauro ya / ekkArA ti ti do do do do satteka eko y||1||'tti, evaM samudde|zanakAlA api bhaNitavyAH, aSTAdaza padasahasrANi padAgreNa prajJaptaH, iha yatrArthopalabdhistatpadaM, nanu yadi dvau zrutaskandhau paJcaviMzatiradhyayanAnyaSTAdaza padasahasrANi padAgreNa bhavanti tato yadbhaNitaM "navabaMbhaceramaio aTThArasapadasahassio veu"tti tatkathaM na virudhyate !, ucyate, yat dvau zrutaskandhAvityAdi tadAcArasya pramANaM bhaNitaM, yatpu- // 108 // naraSTAdaza padasahasrANi tannavabrahmacaryAdhyayanAtmakasya prathamazrutaskandhasya pramANaM, vicitrArthavaddhAni ca sUtrANi, gurUpadezatasteSAmartho'vaseya iti. saMkhyeyAni akSarANi, veSTakAdInAM saMkhyeyatvAt , anantA gamAH, iha gamAH-a For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgamA gRhyante arthaparicchedA ityarthaH, te cAnantAH, ekasmAdeva sUtrAttattaddharmaviziSTAnantadhAtmakavastupratipatteH, anye tu vyAcakSate-abhidhAnAbhidheyavazato gamA bhavanti, te cAnantAH, anantAH paryAyAH khaparabhedabhinnA akSarArthaparyAyA ityarthaH, parittAstrasA AkhyAyanta iti yogaH, trasantIti trasAH-dvIndriyAdayaste ca parIttA nAnantAH, evaMrUpatvAdeva teSAM, anantAH sthAvarA vanaspatikAyasahitAH, kiMbhUtA ete ?-'sAsayA kaDA nibaddhA nikAiya'tti zAzvatAH dravyArthatayA avicchedena pravRtteH kRtAH paryAyArthatayA pratisamayamanyathAtvAvAsernibaddhAH-sUtra eva prathitA nikAcitA-niryaktisaGgrahaNihetUdAharaNAdibhiH pratiSThitA jinaiH prajJaptA bhAvAH-padArthA anye'pyajIvAdayaH "Agha|vijaMti'tti prAkRtazailyA AkhyAyante-sAmAnyavizeSAbhyAM kathyanta ityarthaH, prajJApyante nAmAdibhedAbhidhAnena, prarUpyante nAmAdikharUpakathanena, yathA 'pajAyANabhidheya'mityAdi, dayante upamAmAtrataH 'yathA gaurgavayastathA' ityAdi, nidayante hetudRSTAntopanyAsena upadarzyante upanayanigamanAbhyAM sakalanayAbhiprAyato veti, sAmpratamAcArAGgagrahaNaphalapratipAdanAyAha-se eva'mityAdi, sa ityAcArAGgagrAhako gRhyate, 'evaM Aya'tti asmin bhAvataH samyagadhIte satyevamAtmA bhavati, taduktakriyApariNAmAvyatirekAt sa eva bhavatItyarthaH, idaM ca sUtraM pustakeSu na dRSTaM nandyAM tu |dRzyate itIha vyAkhyAtamiti, evaM kriyAsArameva jJAnamiti khyApanArtha kriyApariNAmamabhidhAyAdhunA jJAnamadhikRtya Aha-'evaM nAya'tti idamadhIya evaM jJAtA bhavati yathaivehoktamiti, "evaM vinAya'tti vividho viziSTo vA jJAtA 19 sama. Jain Education a l For Personal & Private Use Only linelibrary.org Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRtiH // 109 // BOLSASSAGE vijJAtA evaM vijJAtA bhavati-tatrAntarIyajJAtA bhavati, tatrAntarIyajJAtRbhyaH pradhAnatara ityarthaH, 'evamityAdi ni- 137mU. gamanavAkyaM, evaM-anena prakAreNAcAragocaravinayAdyabhidhAnarUpeNa 'caraNakaraNaprarUpaNatA AkhyAyata' iti caraNa- trakRtAGga. vratazramaNadharmasaMyamAdyanekavidhaM karaNaM-piNDavizuddhisamityAdyanekavidhaM tayoH prarUpaNatA-prarUpaNaiva AkhyAyate i-18 tyAdi pUrvavaditi, 'settaM AyAre'tti tadidamAcAravastu athavA so'yamAcAro yaH pUrva dRSTa iti // 1 // se kiM taM sUagaDe ?, suagaDe NaM sasamayA sUijjaMti parasamayA sUijaMti sasamayaparasamayA sUijaMti jIvA sUijaMti ajIvA sUijaMti jIvAjIvA sUijjati logo sUijjati alogo sUijati logAlogo suijati, sUagaDe NaM jIvAjIvapuNNapAvAsavasaMvaranijaraNabaMdhamokkhAvasANA payatthA suijaMti, samaNANaM acirakAlapabvaiyANaM kusamayamohamohamaimohiyANaM saMdehajAyasahajabuddhipariNAmasaMsaiyANaM pAvakaramalinamaiguNavisohaNatthaM asIassa kiriyAvAiyasayassa caurAsIe akiriyavAINaM sattaTThIe aNNANiyavAINaM battIsAe veNaiyavAINaM tiNhaM tevaDhINaM aNNadiTThiyasayANaM vUhaM kiccA sasamae ThAvijati NANadiTuMtavayaNaNissAraM suTu darisayaMtA vivihavittharANugamaparamasanbhAvaguNavisiTThA mokkhapahoyAragA udArA aNNANatamaMdhakAraduggesu dIvabhUA sovANA ceva siddhisugaigihuttamassa NikkhobhanippakaMpA suttatthA, suyagaDassa NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA saMkhejAo paDivatIo saMkhejA vedya saMkhejA silogA saMkhejAo nijjuttIo, se NaM aGgayAe docce aMge do suyakkhaMdhA tevIsaM ajjhayaNA 6 // 109 // tettIsaM uddesaNakAlA tettIsaM samuddesaNakAlA chattIsaM padasahassAI payaggeNaM pa0 saMkhejA akkharA aNaMtA gamA aNaMtA pajavA parittA tasA aNaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti nidaM ASSASSAGARLS Join Educatio n al For Personal & Private Use Only I nelibrary.org Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCCCASHRUGALGAOCACCROCED sijaMti uvadaMsijaMti, se evaM AyA evaM NAyA evaM viNNAyA evaM caraNakaraNaparUvaNayA ApavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti nidaMsirjati uvadaMsirjati, se taM sUagaDe 2 // sUtraM 137 // 'se kiM taM sUyagaDe' 'sUca sUcAyAM' sUcanAt sUtraM sUtreNa kRtaM sUtrakRtamiti rUDhayocyate, 'sUyagaDeNaM ti sUtrakRtena sUtrakRte vA khasamayAH sUcyante ityAdi kaNThyaM, tathA sUtrakRtena jIvAjIvapuNyapApAzravasaMvaranirjarAbandhamokSAvasAnAH padArthAH sUcyante, tathA 'samaNANamityAdi, atra zramaNAnAM matiguNavizodhanArtha khasamayaH sthApyata iti vAkyArthaH,13 tatra zramaNAnAM kiMbhUtAnAM ?-acirakAlapravrajitAnAM, cirakAlapravrajitA hi nirmAlamatayo bhavanti, aharnizaM zAstraparicayAbahuzrutasaMparkAceti, punaH kiMbhUtAnAM ?-'kusamayamohamohamaimohiyANaM ti kutsitaH samayaH siddhAnto yeSAM te kusamayAH-kutIrthikAsteSAM mohaH-padArtheSvayathAvabodhaH kusamayamohastasmAdyo mohaH-zrotRmanomUDhatA tena matirmohitA-mUDhatAM nItA yeSAM te kusamayamohamatimohitAH, athavA kusamayAH-kusiddhAntAsteSAM oghaHsaMgho makArastu prAkRtatvAt tasmAdyo mohaH-zrotRmanomUDhatA tena matirmohitA yeSAM te kusumayaughamohamatimohitAH, athavA kusamayAnAM-kutIrthikAnAM moho.mogho vA-zubhaphalApekSayA niSphalo yo mohastena matirmohitA yeSAM te kusamayamohamohamatimohitAH kusamayamoghamohamatimohitA vA teSAM, tathA saMdehAH-vastutattvaM prati saMzayAH kusamayamohamatimohitAnAmiti vizeSaNasAnnidhyAt kusamayebhyaH sakAzAt (te) jAtA yeSAM te sandehajAtAH, JainEducation For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge trakRtAta. zrIabhaya vRttiH // 110 // tathA sahajAt-khabhAvasampannAt na kusamayazravaNasampannAdbuddhipariNAmAtU-matikhabhAvAt saMzayo jAto yeSA te sahajabuddhipariNAmasaMzayitAH sandehajAtAzca sahajabuddhipariNAmasaMzayitAzca yete tathA teSAM zramaNAnAmiti prakramaH, kimata Aha-pApakaro' viparyayasaMzayAtmakatvena kutsitapravRttinibandhanatvAdazubhakarmaheturata eva ca malinaH-kharUpAcchAdanAdanirmalo yo matiguNo-buddhiparyAyastasya vizodhanAya-nirmalatvAdhAnAya pApakaramalinamatiguNavizodhanArtha / 'asIyassa kiriyAvAiyasayassa'tti azItyadhikasya kriyAvAdizatasya vyUhaM kRtvA svasamayaH sthApyata iti yogaH, evaM zeSeSvapi padeSu kriyA yojanIyeti, tatra na kartAraM vinA kriyA saMbhavatIti tAmAtmasamavAyinI hai vadanti ye tacchIlAzca te kriyAvAdinaH, te punarAtmAdyastitvapratipattilakSaNa amunopAyenAzItyadhikazatA saMkhyA vijJeyAH-jIvAjIvAzravabandhasamvaranirjarApuNyApuNyamokSAkhyAnnava padArthAn viracayya paripATyA jIvapadArthasthAdhaH khaparabhedAvupanyasanIyau, tayoradho nityAnityabhedI, tayorapyadhaH kAlezvarAtmaniyatikhabhAvabhedAH paJca nyasanIyAH, punaritthaM vikalpAH karttavyAH-asti jIvaH khato nityaH kAlata ityeko vikalpo, vikalpArthazvAyaMvidyate khalvAtmA khena rUpeNa nityazca kAlavAdinaH, uktenaivAbhilApena dvitIyo vikalpa IzvarakAraNikasya, tRtIyaH AtmavAdinazcaturtho niyativAdinaH paJcamaH khabhAvavAdinaH, evaM khata ityaparityajatA labdhAH paJca vikalpAH, parata ityanenApi paJca labhyante, nityatvAparityAgena caite daza vikalpAH, evamanityatvenApi dazaiva, evaM viMzatirjIvapadA // 110 // Jain Education me For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArthena labdhAH, ajIvAdiSvapyaSTAsvevameva pratipadaM viMzatirvikalpAnAmato viMzatinavaguNA zatamazItyuttaraM kriyAvA dinAmiti, 'caurAsIe akiriyavAINaM'ti eteSAM ca kharUpaM yathA nandAdiSu tathA vAcyaM, navarametadyAkhyAne puNyABIpuNyavarjAH sapta padArthAH sthApyante, tadadhaH khataH paratazceti padadvayaM, tadadhaH kAlAdInAM SaSThI yadRcchA nyasyate. tatazca nAsti jIvaH khataH kAlata ityeko vikalpaH, evamete caturazItirbhavanti / 'sattaTThIe annANiyavAINaM'ti ete'pi tathaiva, navaraM jIvAdInnava padArthAnutpattidazamAnupari vyavasthApyAdhaH sapta sadAdayaH sthApyAH, tadyathA-sattvamasattvaM sadasattvamavAcyatvaM sadavAcyatvamasadavAcyatvaM sadasadavAcyatvamiti, tatra ko jAnAti jIvasya sattvamityeko vikalpaH, evamasattvamityAdi, tata ete sapta navakAstriSaSTiH, utpattestvAdyA eva catvAro vAcyAH, ityevaM saptapaSTiriti, tathA 'battIsAe veNaiyavAINaM'ti, ete caivaM-suranRpatijJAtiyatisthavirAdhamamAtRpitRRNAM pratyekaM kAyavAGmanodAnazcaturkI vinayaH kArya ityabhyupagamavanto dvAtriMzaditi / evaM caiteSAM catuNoM vAdiprakArANAM mIlane trINi triSaSTyadhikAni anyadRSTizatAni bhavantyata ucyate-tiNha'mityAdi, 'vUha kica'tti pratikSepaM kRtvA 'khasamayo' jainasi|ddhAntaH sthApyate, yata evaM sUtrakRtena vidhIyate atastatsUtrArthayoH kharUpamAha-'nANe'tyAdi, nAnA-anekavidhAH bahai hubhiH prakArairityarthaH, 'diTuMtavayaNanissAraMti syAdvAdinA pUrvapakSIkRtAnAM pravAdinAM khapakSasthApanAya yAni dRSTA ntavacanAnyupalakSaNatvAddhetuvacanAni ca tadapekSayA nissAraM-sAratAzUnyaM pareSAM matamiti gamyate, suSTu-punarapratikSepa Jain Education a l For Personal & Private Use Only Alinelibrary.org Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge trakRtAGga zrIabhaya vRttiH // 11 // COMCHOCOCALSOCIRCASUREGC NIyatvena darzayantau-prakaTayantau tathAvidhazcAsau satpadaprarUpaNAdyanekAnuyogadvArAzritatvena vistArAnugamazca-anugama- 137 mUnIyAnekajIvAditattvAnAM vistarapratipAdanaM vividhavistArAnugamaH tayA paramasadbhAvaH-atyantasatyatA vastUnAmaidamparyamityarthastAveva guNau tAbhyAM viziSTau vividhavistArAnugamaparamasadbhAvaguNaviziSTau 'mokkhapahoyAraga'tti mokSapathAva-2 tArako, samyagdarzanAdiSu prANinAM pravartakAvityarthaH, 'udAra'tti udArAH sakalasUtrArthadoSarahitatvena nikhilatadguNasahitatvena ca, tathA'jJAnameva tamaH-andhakAramAtyantikAndhakAramathavA prakRSTamajJAnamajJAnatamaM tadevAndhakAramajJAnatamo'ndhakAramajJAnatamo'ndhakAramajJAnatamAndhakAraM vA tena ye durgA-duradhigamAste tathA teSu tattvamArgeSviti gamyate 'dIvabhUya'tti prakAzakAritvAhIpopamo 'sovANA ceva'tti sopAnAnIva-unnatArohaNamArgavizeSa iva siddhisugatigRhottamasya-siddhilakSaNA sugatiH siddhisugatirathavA siddhizca sugatizca-sudevatvasumAnuSatvalakSaNA siddhisugatI talakSaNaM yadgRhANAmuttamaM gRhottama-varaprAsAdastasya siddhisugatigRhottamasyArohaNa iti gamyate 'nikkhobhanippakaMpatti niHkSobhau vAdinA kSobhayituM-cAlayitumazakyatvAt niSprakampo kharUpato'pIpadavyabhicAralakSaNakampAbhAvAt , kAvityAha ?'sUtrArthoM' sUtraM cArthazca-niyuktibhASyasaGgrahaNivRtticUrNipajikAdirUpa iti sUtrArthoM, zeSa kaNThyaM yAvat 'settaM sUya-18 // 111 // gaDe'tti, navaraM trayastriMzaduddezanakAlAH-'cau 4 tiya 3 cauro 4 do 2 do 2 ekkArasa ceva huMti ekkasarA / satteva mahajjhayaNA egasarA bIyasuyakhaMdhe // 1 // ' ityato gAthAto'vaseyA iti // 2 // ACTRECOROGRECEOCOCCA Jain Educational For Personal & Private Use Only mainelibrary.org Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiM taM ThANe 1, ThANaM sasamayA ThAvijanti parasamayA ThAvijaMti sasamayaparasamayA ThAviti jIvA ThAvijaMti ajIvA ThAvikhaMti jIvAjIvA * logA * alogA0 logAlogA ThAviaMti, ThANeNaM davvaguNakhettakAlapajjava payatthANaM- 'selA salilA ya samuddA sUbhavaNavimANa Agara nadIo / Nihio purisajAyA sarA ya gottA ya joisaMcAlA // 1 // ekkavihavattavvayaM duviha jAva dasavihavattavyaM jIvANa poggalANa ya logaTThAI ca NaM parUvaNayA AghavijjaMti, ThANassa NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA saMkhejAo paDivattIo saMkhejjA veDhA saMkhejA silogA saMkhejjAo saMgahaNIo, se NaM aMgaTTayAe taie aMge ege suyakkhaMdhe dasa ajjhayaNA ekkavIsaM uddesaNakAlA bAvattariM payasahassAiM payaggeNaM pa0, saMkhejA akkharA aNaMtA pajavA parittA tasA anaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti paNNavijaMti parUviaMti nidaMsijaMti uvadaMsijaMti, se evaM AyA evaM NAyA evaM viNNAyA evaM caraNakaraNaparUvaNayA AghavijaMti, settaM ThANe 3 // sUtraM 138 // 'se kiM taM ThANe' ityAdi, atha kiM tat sthAnaM ?, tiSThantyasmin pratipAdyatayA jIvAdaya iti sthAnaM, tathA cAha - 'ThANeNa 'mityAdi, sthAnena sthAne vA jIvAH sthApyante yathAvasthitasvarUpapratipAdanAyeti hRdayaM, zeSaM prAyo nigadasiddhameva, navaraM ThANeNa ityasya punaruccAraNaM sAmAnyenaiva pUrvoktasyaiva sthApanIyavizeSapratipAdanAya vAkyAntaramidamiti jJApanArtha, tatra 'davaguNakhettakAlapajjava tti prathamA bahuvacanalopAdravyaguNakSetrakAlaparyayAH padArthAnAM -jIvAdInAM sthAnena sthApyante iti prakramaH, tatra dravyaM dravyArthatA yathA jIvAstikAyo'nantAni dravyANi guNaH - svabhAvo yathopayogakhabhAvo jIvaH kSetra - yathA asaMkhyeyapradezAvagAhano'sau, kAlo yathA anAdyaparyavasitaH paryavAH - kAlakRtA avasthA Jain Education onal For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrI abhaya0 vRttiH // 112 // Jain Education: yathA nArakatvAdayo bAlatvAdayo veti, 'selA' ityAdi gAthAvizeSaH, tatra zailA - himavadAdiparvatAH sthApyante sthAneneti yogaH sarvatra, salilAzca gaGgAdyA mahAnadyaH samudrAH - lavaNAdayaH sUrAH - AdityA bhavanAni :- asurAdInAM vimAnAni candrAdInAM AkarAH - suvarNAdyutpattibhUmayo nadyaH - sAmAnyA mahIko sIprabhRtayo nidhayaH - cakravarttisambandhino naisapadiyo nava 'purisajAya'tti puruSaprakArA unnatapraNatAdibhedAH pAThAntareNa 'purasajoya'tti upalakSaNatvAt puSyAdinakSatrANAM candreNa saha pazcimAgrimobhayapramarddakAdiyogAH kharAzca SaDjAdayaH sapta gotrANi ca - kAzyapAdIni ekonapaJcAzat, 'joisaMcAlaya'tti jyotiSaH - tArakarUpasya saJcalanAni 'tihiM ThANehiM tArArUve calejA' ityAdinA sUtreNa sthApyante sthAneneti prakramaH / 1 / tathA ekavidhaM ca tadvaktavyaM ca tadabhidheyamityekavidhavaktavyaM prathame adhyayane sthApyata iti yogaH, evaM dvividhavaktavyakaM dvitIye'dhyayane, evaM tRtIyAdiSu yAvaddazavidhavaktavyakaM dazame'dhyayane, tathA jIvAnAM pudgalAnAM ca prarUpaNatA''khyAyata iti yogaH, tathA 'logaTThAI ca NaM'ti lokasthAyinAM cadharmAdharmAstikAyAdInAM parUpaNatA - prajJApanA, zeSamAcArasUtravyAkhyAnavadavaseyaM, navaramekaviMzatiruddezana kAlAH, kathaM?, dvitIyatRtIyacaturtheSvadhyayaneSu catvArazcatvAra uddezakAH paJcame traya ityete paJcadaza, zeSAstu SaT, SaNNAmadhyayanAnAM paDuddezana kAlatvAditi 'bAvattariM padasahassAI ti aSTAdazapada sahasramAnAdAcArAdviguNatvAt sUtrakRtasya tato'pi dviguNatvAt sthAnasyeti // 3 // For Personal & Private Use Only 138sthA nAGga. // 112 // anelibrary.org Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se kiM taM samavAe, samavAeNaM sasamayA sUijaMti parasamayA sUijjati sasamayaparasamayA sUijaMti jAva logAlogA sUijjati. sama. vAeNaM ekAiyANaM egaTThANaM eguttariyaparivuDDIe duvAlasaMgassa ya gaNipiDagassa pallavagge samaNugAijai ThANagasayassa bArasavihavittharassa suyaNANassa jagajIvahiyassa bhagavao samAseNaM samoyAre Ahijati, tattha yaNANAvihappagArA jIvAjIvA ya va. NiyA vitthareNa avarevi a bahuvihA visesA naragatiriyamaNuasuragaNANaM AhArussAsalesAAvAsasaMkhaAyayappamANauvavAyacavaNauggahaNovahiveyaNavihANauvaogajogaiMdiyakasAya vivihA ya jIvajoNI vikkhaMbhussehaparirayappamANaM vihivisesA ya maMdarAdINaM mahIdharANaM kulagaratitthagaragaNaharANaM sammattabharahAhivANa cakkINaM ceva cakkaharahalaharANa ya vAsANa ya nigamA ya samAe ee aNNe ya evamAi ettha vitthareNaM atthA samAhijaMti, samavAyassa NaM parittA vAyaNA jAva se NaM aGgaTTayAe cautthe aMge ege ajjhayaNe ege suyakkhaMdhe ege uddesaNakAle ege cauyAle padasahasse padaggeNaM pa0, saMkhejANi akkharANi jAva caraNakaraNaparUvaNayA AghavijaMti, settaM samavAe 4 // sUtraM 139 // se kiM tamityAdi, atha ko'sau samavAyaH?, sUtreSu prAkRtatvena vakAralopAt samAye ityuktaM, samavAyanaM samavAyaH hai samyak pariccheda ityarthaH, taddhetuzca grantho'pi samavAyaH, tathA cAha-samavAyena samavAye vA khasamayAH sUcyante ityAdi kaNThyaM, tathA samavAyena samavAye vA 'egAiyANaMti ekadvitricaturAdInAM zatAntAnAM koTAkoTyantAnAM vA 'ega-2 tthANaMti eke ca te arthAzcetyekArthAsteSAM, ayamarthaH ekeSAM keSAJcit na sarveSAM nikhilAnAM vaktumazakyatvAdarthAnAM Jain Education a l For Personal & Private Use Only brary.org Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge 130 mavAyA. -45 P zrIsamavA jIvAdInAM 'eguttariya'tti eka uttaro yasyAM sA ekottarA saiva ekottarikA, iha prAkRtatvAt ikhatvaM, 'parivuDDi ya'tti parivRddhizceti samanugIyate samavAyeneti yogaH, tatra ca parivarddhanaM saMkhyAyAH samavaseyaM, cazabdasya cAnyatra zrIabhaya0 sambandhAdekotarikA anekotarikA ca, tatra zataM yAvadekotarikA parato'nekottariketi, tathA dvAdazAGgasya ca gaNivRttiH piTakasya 'pallavagge'tti paryavaparimANaM abhidheyAditaddharmasaMkhyAnaM yathA 'parittA tasA' ityAdi paryavazabdasya ca // 113 // 'pallava'tti nirdezaH prAkRtatvAt paryaGkaH palyaGka ityAdivaditi, athavA pallavA iva pallavAH-avayavAstatparimANaM 'sa maNugAijatitti-samanugIyate-pratipAdyate, pUrvoktamevArtha prapaJcayannAha-'ThANagasayassa'tti sthAnakazatasyaikAdInAM / zatAntAnAM saMkhyAsthAnAnAM tadvizeSitAtmAdipadArthAnAmityarthaH, tathA dvAdazavidho vistaro yasyAcArAdibhedena tat dvAdazavidhavistaraM tasya zrutajJAnasya-jinapravacanasya, kiMbhUtasya ?-jagajIvahitasya, 'bhagavataH' zrutAtizayayuktasya 'samAsena' saMkSepeNa samAcAraH-pratisthAnaM pratyaGgaM ca vividhAbhidhAyakatvalakSaNo vyavahAraH 'AhijaItti AkhyAyate, atha samAcArAbhidhAnAnantaraM yaduktaM tadabhidhAtumAha-'tattha yetyAdi, 'tattha yatti tatraiva samavAye iti yogaH nAnAvidhaHprakAro yeSAM te nAnAvidhaprakArAH tathAhi-ekendriyAdibhedena paJcaprakArA jIvAH punarekaikaH prakAraH paryAptA-18 hai paryAptAdibhedena nAnAvidhaH, 'jIvAjIvA ya'tti jIvA ajIvAzca varNitA 'vistareNa' mahatA vacanasandarbheNa, apare'pi ca bahuvidhA 'vizeSA' jIvAjIvadharmA varNitA iti yogaH, tAneva lezaMta Aha-'naraye'tyAdi, 'naraya'tti nivAsanivA ASSASSION // 113 // For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sinAmabhedopacArAnnArakAH, tatazca nArakatiryagmanujasuragaNAnAM sambandhina AhArAdayaH, tatra AhAraH - ojaAhArAdirAbhogikAnAbhogikakharUpo'nekadhA ucchvAso'nusamayAdikAlabhedenAnekadhA lezyA kRSNAdikA poDhA AvAsasaMkhyA yathA narakAvAsAnAM caturazItirlakSANItyAdikA AyatapramANamAvAsAnAmeva saMkhyAtAsaMkhyAtayojanAyAmatA upalakSaNatvAdasya viSkambhabAhalyaparidhimAnAnyapyatra draSTavyAni upapAta ekasamayenaitAvatAmetAvatA vA kAlavyava - dhAnenotpattiH cyavanamekasamayenaitAvatAmiyatA vA kAlavyavadhAnena maraNaM, avagAhanA - zarIrapramANamaGgulAsaMkhyeyabhAgAdi avadhiH - aGgulA saMkhyeyabhAgakSetraviSayAdi vedanA - zubhAzubhasvabhAvA vidhAnAni - bhedA yathA saptavidhA nArakA ityAdi upayogaH - AbhinivodhikAdirdvAdazavidhaH yogaH - paJcadazavidhaH indriyANi paJca dravyAdibhedAd viMzatirvA zrotrAdicchidrAdyapekSayA'STau vA kaSAyAH - krodhAdayaH AhArazvocchvAsazcetyAdirdvandvastataH kaSAyazabdAtprathamAbahuvacanalopo draSTavyaH tathA vividhA ca jIvayoniH sacittAdikaM jIvAnAmutpattisthAnaM, tathA viSkambhotsedhaparirayapramANaM vidhivizeSAzca mandarAdInAM mahIdharANAmiti, tatra viSkambho - vistAra utsedhaH - uccatvaM parirayaH - paridhiH vidhi - vizeSA iti vidhayo-bhedA yathA mandarA jambUdvIpIya dhAtakIkhaNDIyapauSkarArddhikabhedAtridhA tadvizeSastu jambUdvI|pako lakSocaH zeSAstu paJcAzItisahasrocchritA iti evamanyeSvapi bhAvanIyaM, tathA kulakaratIrthakaragaNadharANAM tathA samasta bharatAdhipAnAM cakriNAM caiva tathA cakradharahaladharANAM ca vidhivizeSAH samAzrIyanta iti yogaH, tathA varSANAM Jain Educationonal For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya 0 vRtti: // 114 // ca - bharatAdikSetrANAM nirgamAH - pUrvebhyaH uttareSAmAdhikyAni 'samAe 'ti samavAye caturthe aGge varNitA iti prakramaH, | athaitannigamayannAha - ete coktAH padArthA anye ca ghanatanuvAtAdayaH padArthAH, evamAdayaH - evaMprakArAH atra samavAye vistareNArthAH samAzrIyante, aviparItakharUpaguNabhUSitA buddhyA'GgIkriyanta ityarthaH, athavA samasyante - kuprarUpaNAbhyaH samyakprarUpaNAyAM kSipyante, zeSaM nigadasiddhamAnigamanAditi // 5 // se kiM taM viyAhe ?, viyAheNaM sasamayA viAhijaMti parasamayA vihiaMti sasamayaparasamayA viAhiaMti jIvA viAhijaMti ajIvA viAhijaMti jIvAjIvA viAhiaMti loge viAhijai aloe viyAhijai logAloge viAhijjai, viyAheNaM nANAvihasura nariMdarAya risivivihasaMsaiapucchiyANaM jiNeNaM vitthareNa bhAsiyANaM davvaguNakhettakAla pajavapadesapariNAmajahacchiTThiyabhAvaaNugamanikkhevaNayappamANa suni uNovakkama vivihappakArapagaDapayAsiyANaM logAlogapayAsiyANaM saMsArasamudda ruMda uttaraNasamatthANaM suravaisaMpUjiyANaM bhaviyajaNapayahiyayAbhinaMdiyANaM tamarayaviddhaMsaNANaM sudiTThadIvabhUyaIhAmatibuddhivadbhaNANaM chattIsasahassamaNUNayANaM vAgaraNANaM daMsaNAo suyatthabahuvihappagArA sIsahiyatthA ya guNamahatthA, viyAhassa NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA saMkhejjAo paDivattIo saMkhejjA veDhA saMkhejA silogA saMkhejjAo nijjuttIo, se NaM aMgaTTayAe paJcame aMge ege suyakkhaMdhe ege sAirege ajjhayaNasate dasa uddesagasahassAiM dasa samuddesagasahassAiM chattIsaM vAgaraNasahassAiM caurAsII payasahassAiM payaggeNaM paNNattA, saMkhejAI akkharAI aNaMtA gamA anaMtA pajavA parittA tasA anaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNa For Personal & Private Use Only 139 sa mavAyA. // 114 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAA%25 paNNattA bhAvA ApavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti nidaMsirjati uvadaMsijaMti, se evaM AyA se evaM NAyA evaM viNAyA evaM caraNakaraNaparUvaNayA AghavijaMti, settaM viyAhe 5 // sUtraM 140 // 'se kiM taM viyAhe' ityAdi, atha keyaM vyAkhyA ?, vyAkhyAyante arthA yasyAM sA vyAkhyA, viyAhe iti ca pu~lli-18 GganirdezaH prAkRtatvAt , 'viyAheNaM ti vyAkhyayA vyAkhyAyAM vA sasamayA ityAdIni nava padAni sUtrakRtavarNake vyAkhyAtatvAdiha kaNThyAni, 'viyAheNa mityAdi, nAnAvidhaiH suraiH narendraH rAjarSibhizca 'vivihasaMsaiya'tti vividhasaMzayitaiH-vividhasaMzayavadbhiH pRSTAni yAni tAni tathA teSAM nAnAvidhasuranarendrarAjaRSivividhasaMzayitapRSTAnAM vyAkaraNAnAM patriMzatsahasrANAM darzanAt zrutArthA vyAkhyAyanta iti pUrvApareNa vAkyasaMbandhaH, punaH kiMbhUtAnAM vyAkaraNAnA ?'jinene ti bhagavatA mahAvIreNa 'vitthareNa bhAsiyANaM' vistareNa bhaNitAnAmityarthaH, punaH kiMbhUtAnA ?-'dave'tyAdi, dravyaguNakSetrakAlaparyavapradezapariNAmAvasthAyathAstibhAvA'nugamanikSepanayapramANasunipuNopakramairvividhaprakAraiH prakaTaH pradarzito yairvyAkaraNaistAni tathA teSAM, tatra dravyANi-dharmAstikAyAdIni guNA-jJAnavarNAdayaH kSetraM-AkAzaM kAla:samayAdiH paryavAH-svaparabhedabhinnA dharmAH athavA kAlakRtA avasthA navapurANAdayaH paryavAH pradezA-niraMzAvayavAH pariNAmAH-avasthAto'vasthAntaragamanAni yathA-yena prakAreNAstibhAvaH astitvaM-sattA yathA'stibhAvaM anugamaHsaMhitAdivyAkhyAnaprakArarUpaH uddezanirdezanirgamAdidvArakalApAtmako vA nikSepo-nAmasthApanAdravyabhAvairvastuno 20sama Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge zrIabhaya vRttiH // 115 // nyAsaH 'nayapramANaM nayA-naigamAdayaH sapta dragyAstikaparyAvAstikabhedAt jJAnanayakriyAnayabhedAnizcayavyavahArabhedAvA 140vyAvo te eva tAceva vA pramANaM-vastutattvaparicchedanaM nayapramANaM tathA sunipugaH-susUkSmaH sunipuNo vA suThu nizcita khyAprajJaguNa upakramaH-AnupUrvyAdiH, vividhaprakAratA caiSAM bhedabhaNanata evopadarziteti, punaH kiMbhUtAnAM vyAkaraNAnAM ?, ptisUtrA. lokAloko prakAzito yeSu tAni tathA teSAM, tathA 'saMsArasamuddaruMdauttaraNasamatthANati saMsArasamudrasya ruMdasya-vi-13 stIrNasya uttaraNe-tAraNe samarthAnAmityarthaH ata eva surapatisaMpUjitAnA-pracchakanirNAyakapUjanAt sUktatvena zlASitatvAdvA tathA 'bhaviyajaNapayahiyayAbhiNaMdiyANaM'ti bhavyajanAnAM bhavyaprANinAM prajA-loko bhavyajanaprajA bhavyajanapado vA tasyAstasya vA hRdayaiH-cittairabhinanditAnA-anumoditAnAmiti vigrahaH, tathA tamorajasI-ajJAnapAtake vidhvaMsayati-nAzayati yattattamorajovidhvaMsaM tacca tad jJAnaM ca tamorajovidhvaMsajJAnaM tena suSTha dRSTAni-nirNItAni yAni tAni tathA ata eva tAni ca tAni dIpabhUtAni ceti, ata eva tAni IhAmatibuddhivarddhanAni ceti, teSAM tamorajovidhvaMsajJAnasudRSTadIpabhUtehAmatibuddhivarddhanAnAM, tatra IhA-vitarko matiH-avAyo nizcaya ityarthaH buddhiH-autpattikyAdicaturvidheti, athavA tamorajovidhvaMsanAnAmiti pRthageva padaM pAThAntareNa sudRSTadIpabhUtAnAmiti ca, tathA 'chattIsasahassamaNUNayANaM ti anyUnakAni SaTtriMzat sahasrANi yeSAM tAni tathA, iha makAro'nyathA padanipAtazca prAkRtatvAdanavadya iti, 'vAgaraNANaM'ti vyAkriyante-praznAnantaramuttaratayA'bhidhIyante nirNAyakena yAni tAni vyAkaraNAni 5 // For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teSAM darzanAt-prakAzanAdupanivandhanAdityarthaH, athavA teSA darzanA-upadarzakA ityarthaH, ka ityAha-'sutatthabahuviha-13 * ppayAre'tti zrutaviSayA-arthAH zrutArthA abhilApyArthavizeSA ityarthaH zrutA vA AkarNitA jinasakAze gaNadhareNa ye arthAste zrutArthAH, athavA zrutamiti sUtraM arthA-niyuktyAdaya iti zrutArthAste ca te bahuvidhaprakArAzcetivigrahaH zrutA nAM vA bahavo vidhAH-prakArA iti vigrahaH, kimarthaM te vyAkhyAyanta ityAha-ziSyahitArthAya' ziSyANAM hitaM-- anarthapratighAtArthaprAptirUpaM tadevArthaH prArthyamAnatvAttasya tasmai iti, kiMbhUtAste ata Aha-guNahastA-guNa evArthaprAtyAdilakSaNo hasta iva hastaH pradhAnAvayavo yeSAM te tathA (guNamahatthA-guNotsavArthAH), 'viyAhasse'tyAdi tu| nigamanAntaM sUtrasiddhaM, navaraM zatamihAdhyayanasya saMjJA, caturazItiH padasahasrANi padANeti samavAyApekSayA dviguNatAyA ihAnAzrayaNAdanyathA tadviguNatve dve lakSe aSTAzItiH sahasrANi ca bhavantIti // 5 // se kiM taM NAyAdhammakahAo ?, NAyAdhammakahAsu NaM NAyANaM NagarAI ujANAI ceiAI vaNakhaMDA rAyANo 5 ammApiyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo ihaloiyaparaloiaiDDIvisesA 10 bhogaparicAyA pavvajAo suyapariggahAtavovahANAI pariyAgA 15 saMlehaNAo bhattapaJcakkhANAI pAovagamaNAI devalogagamaNAI sukulapaJcAyAyAI 20 puNabohilAmA aMtakiriyAo 22 ya AdhavijaMtijAva nAyAdhammakahAsu NaM pavvaiyANaM viNayakaraNajiNasAmisAsaNavare saMjamapaINNapAlaNadhiimaivavasAyadubbalANaM 1 tavaniyamatavovahANaraNaduddharabharabhaggayaNissahayaNisiTThANaM 2 ghoraparIsahaparAjiyANaM sahapAraddharuddhasiddhAlayamagganiggayANaM 3 visayasuhatu Jain EducationHUNT For Personal & Private Use Only K inelibrary.org Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge zrIamaya0 141jJAtAdharmakathAdhikAraH vRciH // 116 // cchaAsAvasadosamucchiyANaM 4 virAhiyacarittanANadasaNajaiguNavivihappayAranissArasunnayANaM 5 saMsAraapAradukkhaduggaimavavivihaparaMparApavaMcA 6 dhIrANa ya jiyaparisahakasAyaseNNadhiidhaNiyasaMjamaucchAhanicchiyANaM 7 ArAhiyanANadaMsaNacarittajoganissalasuddhasiddhAlayamaggamabhimuhANaM surabhavaNavimANasukkhAI aNovamAiM bhuttUNa ciraM ca bhogabhogANi tANi divvANi maharihANi tato ya kAlakkamacuyANaM jaha ya puNo laddhasiddhimaggANaM aMtakiriyA caliyANa ya sadevamANussadhIrakaraNakAraNANi bodhaNaagusAsaNANi guNadosadarisaNANi dilute paccaye ya soUNa logamuNiNo jahaTThiyasAsaNammi jaramaraNanAsaNakare ArAhiasaMjamA ya suralogapaDiniyattA oventi jaha sAsayaM sivaM savvadukkhamokkhaM, ee aNNe ya evamAiatthA vitthareNa ya, NAyAdhammakahAsu NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA jAva saMkhejAo saMgahaNIo, se NaM aMgaThThayAe chaThe aMge do suakkhaMdhA egUNavIsaM ajjhayaNA, te samAsao duvihA paNNatA, taMjahA-caritA ya kappiyA ya, dasa dhammakahANaM vaggA, tattha NaM egamegAe dhammakahAe paMca paMca akkhAiyAsayAI egamegAe akkhAiyAe paMca paMca uvakkhAiyAsayAI egamegAe uvakkhAiyAe paMca paMca akkhAiyauvakkhAiyAsayAI evameva sapuvvAvareNaM adbhuTThAo akkhAiyAkoDIo bhavaMtIti makkhAyAo, egUNatIsaM uddesaNakAlA egUNatIsaM samuddesaNakAlA saMkhejAI payasahassAI payaggeNaM paNNattA saMkhejA akkharA jAva caraNakaraNaparUvaNayA ApavijaMti, settaM NAyAdhammakahAo 6 // sUtraM 141 // 'sekiMta'mityAdi, atha kAstA jJAtAdharmakathA?-jJAtAni-udAharaNAni tatpradhAnA dharmakathA jJAtAdharmakathA dIrghatvaM | saMjJAtvAd athavA prathamazrutaskandhojJAtAbhidhAyakatvAt jJAtAni dvitIyastu tathaiva dharmakathAH, tatazca jJAtAni ca dharma // 116 // JainEducation For Personal & Private Use Only hinelibrary.org Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARASSASALARIAK kathAzca jJAtAdharmakathAH, tatra prathamaM vyutpattyarthe sUtrakAro darzayannAha-nAyAdhammakahAsu NamityAdi, jJAtAnA-udAharaNabhUtAnAM meghakumArAdInAMnagarAdInyAkhyAyante, nagarAdIni dvAviMzatiH padAni kaNThyAni ca, navaramudyAnaM-patrapuSpaphalacchAyopagatavRkSopazobhitaM vividhaveSonnatamAnazca bahujano yatra bhojanArtha yAtIti, caityaM-vyantarAyatanaM, vanakhaNDo'nekajAtIyairuttamaivRkSarupazobhita iti, 'ApavijaMti' iha yAvatkaraNAdanyAni paMca padAni dRzyAni yAvadayaM sUtrAvayavo yathA 'nAyAdhammetyAdi, tatra jJAtAdharmakathAsu NamityalaGkAre pravrajitAnAM, va?-'vinayakaraNajinakhAmizAsanavare' karmavinayakare jinanAthasambandhini zeSapravacanApekSayA pradhAne pravacane ityarthaH, pAThAntareNa 'samaNANaM |viNayakaraNajiNasAsaNaMmi pavare' kiMbhUtAnAM?-saMyamapratijJA-saMyamAbhyupagamaH saiva duradhigamyatvAt kAtaranarakSobhakatvAgambhIratvAca pAtAlamiva pAtAlaM tatra dhRtamativyavasAyA durlabhA yeSAM te tathA, pAThAntareNa saMyamapratijJApAlane ye dhRtimativyavasAyAsteSu durbalA yete tathA teSAM, tatra dhRtiH-cittavAsthyaM matiH-buddhirvyavasAyaH-anuSThAnotsAha iti, tathA tapasi niyamaH-avazyakaraNaM taponiyamo niyatritaM tapaH sa ca tapa upadhAnaM cAniyatritaM tapa eva zrutopacAraH taponiyamatapaupadhAne te eva raNazca-kAtarajanakSobhakatvAta saGkAmo 'duddharabhara'tti zramakAraNatvAhurddharabharazca-durvahalohAdibhArastAbhyAM bhagnA iti(eva)-bhagnakA:-parAkhIbhUtAstathA 'nissahaganisaTThANaM'ti niHsahA-nitarAmazaktAsta eva niHsahakA nisRSTAzca-nisRSTAGgA muktAkA ye te taponiyamatapaupadhAnaraNadurdharabharabharakaniHsahakanisRSTAH, pAThAnta Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Olainelibrary.org Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 117 // OCRACHCRACANCE raNa niHsahakaniviSTAsteSA, iha ca prAkRtatvena kakAralopasandhikaraNAbhyA bhagnA ityAdau dIrghatvamavaseyaM, tathA ghora 141jJAparIpahaiH parAjitAzcAsahAzca-asamarthAH santaH prArabdhAzca-parISahaireva vazIkartuM ruddhAzca mokSamArgagamane ye te ghora- tAdharmakaparISahaparAjitAsahaprArabdharuddhAH ata eva siddhAlayamArgAt-jJAnAdernirgatAH-pratipatitA ye te tathA te ca te ceti thAdhikAraH teSAM ghoraparISahaparAjitAsahaprArabdharuddhasiddhAlayamArganirgatAnAM, pAThAntareNa ghoraparIpahaparAjitAnAM tathA sahayugapadeva parISahairviziSTaguNazreNimArohantaH praruddharuddhAH-atiruddhAH siddhAlayamArganirgatAzca ye te tathA teSAM| sahapraruddhasiddhAlayamArganirgatAnAM, tathA viSayasukheSu tuccheSu kharUpataH AzAvazadoSeNa-manorathapAratavyavaiguNyena mUJchitA-adhyupapannA ye te tathA teSAM viSayasukhatucchAzAvazadoSamUrchitAnAM pAThAntareNa viSayasukhe yA mahecchA kasyAMcidavasthAyAM yA cAvasthAntare tucchAzA tayorvazaH-pAratantryaM tallakSaNena doSeNa mUJchitA yete tathA teSAM viSayasukhamahecchAtucchAzAvazadoSamUrchitAnAM, tathA virAdhitAni cAritrajJAnadarzanAni yaiste tathA, tathA yatiguNeSu vividhaprakAreSu mUlaguNottaraguNarUpeSu niHsArAH-sAravarjitAH palaJjiprAyaguNadhAnyA ityarthaH, tathA taireva yatiguNaiH zUnyakAH sarvathA abhAvAdye te tatheti, padatrayasya ca karmadhArayo'tasteSAM viraadhitcaaritrjnyaandrshnytigunnvividhprkaarniH-4||117|| sArazUnyakAnAM, kimata Aha-saMsAre-saMsRtau apAraduHkhA-anantaklezA ye durgatiSu-nArakatiryakumAnupakudevatvarUpAsu bhavA-bhavagrahaNAni teSAM ye vividhAH paramparAH-pAramparyANi tAsAM ye prapaJcAste saMsArApAradurgatibhavavividhaparamparA For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AASAR prapaJcAH, AkhyAyante iti pUrveNa yogaH, tathA dhIrANAM ca-mahAsattvAnAM, kiMbhUtAnAM ?-jitaM parISahakaSAyasainyaM yaiste tathA, dhRteH-manaHsvAsthyasya dhanikAH-svAmino dhRtidhanikAH, tathA saMyame utsAho-vIrya nizcitaH-avazyaMbhAvI yeSAM(te)saMyamotsAhanizcitAstataH padatrayasya karmadhArayo'tasteSAM jitaparISahakaSAyasainyadhRtidhanikasaMyamotsAhanizci-| tAnAM, tathA ArAdhitA jJAnadarzanacAritrayogA yaiste tathA niHzalyo-mithyAdarzanAdizalyarahitaH zuddhazca-atIcAravimuto yaH siddhAlayasya-siddheryo(:)mArgastasyAbhimukhA yete tathA tataH padadvayasya karmadhArayaHatasteSAmArAdhitajJAnadarzanacAritrayoganiHzalyazuddhasiddhAlayamArgAbhimukhAnAM, kimata Aha-surabhavane-devatayotpAde yAni vimAnasaukhyAni tAni surabhavanavimAnasaukhyAni anupamAni jJAtAdharmakathAkhAkhyAyanta iti prakramaH, iha ca bhavanazabdena bhavanapatibhavanAni navyAkhyAtAnyavirAdhitasaMyamapravajitaprastAvAt ,te hi bhavanapatiSu notpadyanta iti, tathA bhuktvA ciraM ca bhogabhogAn-manojJazabdAdIn tAMstathAvidhAn divyAn-khargabhavAn 'mahAn'i mahataH-AtyantikAn an-iprazastatayA pUjyAniti bhAvaH, tatazca-devalokAt kAlakramacyutAnAM yathA punarlabdhasiddhimArgANAM-manujagatAvavAptajJAnAdInAmantakriyA-mokSo bhavati tathA''khyAyanta iti prakramaH, tathA calitAnAM ca-kathaJcitkarmavazataH parISahAdAvadhIratayA saMyamapratijJAyAH prabhraSTAnAM saha devairmAnuSAH sadevamAnuSAsteSAM sambandhIni dhIrakaraNe-dhIratvotpAdane yAni kAraNAni-jJAtAni tAni | sadevamAnuSadhIrakaraNakAraNAni AkhyAyanta iti prakramaH, iyamatra bhAvanA-yathA AryASADho devena dhIrIkRto yathA vA dain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- meghakumAro bhagavatA zailakAcAryo vA panthakasAdhunA dhIrIkRtaH evaM dhIrakaraNakAraNAni tatrAkhyAyaMte, kiMbhUtAni | 141 jJAyAMge tAnItyAha-'bodhanAnuzAsanAni' bodhanAni-mArgabhraSTasya mArgasthApanAni anuzAsanAni-duHsthasya susthatAsampAda tAdhamekazrIabhaya. nAni athavA bodhanaM-AmantraNaM tatpUrvakAnyanuzAsanAni bodhanAnuzAsanAni, tathA guNadoSadarzanAni-saMyamArAdhanAyAM thAdhikAra vRttiH guNA itaratra doSA bhavantItyevaMdarzanAni vAkyAnyAkhyAyanta iti yogaH, tathA dRSTAntAn jJAtAni pratyayAMzca bodhi||118|| kAraNabhUtAni vAkyAni zrutvA 'lokamunayaH' zukaparivrAjakAdayo 'yathA' yena prakAreNa sthitAH zAsane jarAmaraNanAzanakare jinAnAM sambandhinIti bhAvaH, tathA''khyAyanta iti yogaH, tathA 'ArAhitasaJjama'tti eta eva laukikamunayaH saMyama valitAzca jinapravacanaM prapannAH punaH paripAlitasaMyamAzca suralokaM gatvA caite suralokapratinivRttA upayAnti yathA zAzvataM-sadAbhAvinaM zivaM-abAdhAkaM sarvaduHkhamokSaM nirvANamityarthaH, ete coktalakSaNAH anye ca 'evamAdiatyatti evamAdaya Adizabdasya prakArArthatvAdevaMprakArA arthAH-padArthAH, 'vitthareNa yatti vistareNa caza-| bdAt kacitkecit saMkSepeNa AkhyAyanta iti kriyAyogaH 'nAyAdhammakahAsu Na'mityAdi kaNThyamAnigamanAt, navaraM |'ekUNavIsamajjhayaNa'tti prathamazrutaskandhe ekonaviMzatirdvitIye ca dazeti, tathA 'dasa dhammakahANaM vaggA' ityAdI bhAPI vaneyaM-ihaikonaviMzatijJatAdhyayanAni dArTAntikArthajJApanalakSaNajJAtapratipAdakatvAttAni prathamazrutaskandhe, dvitIye | // 118 // tvahiMsAdilakSaNadharmasya kathA dharmakathA-AkhyAnakAnItyuktaM bhavati, tAsAM ca daza vargAH, varga iti samUhaH, tata dain Education a l For Personal & Private Use Only wijainelibrary.org Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5SALAMMARCCCHANCE vArthAdhikArasamUhAtmakAnyadhyayanAnyeva daza vargA draSTavyAH, tatra jJAteSvAdimAni daza yAni tAni jJAtAnyeva, na tepvAkhyAyikAdisambhavaH, zeSANi nava jJAtAni, teSu punarekaikasmin paJca paJca catvAriMzadadhikAni AkhyAyikAza-2 tAni, tatrApyekaikasyAmAkhyAyikAyAM paJca paJcopAkhyAyikAzatAni, tatrApyekaikasyAmupAkhyAyikAyAM paJca paJcAkhyAyikopAkhyAyikAzatAni, evametAni saMpiNDitAni kiM sajAtaM ?-'igavIsaM koDisayaM lakkhA paNNAsameva boddhavA / 1215000000 / evaM Thie samANe ahigayasuttassa patthAro // 1 // tadyathA 'dasa dhammakahANaM vaggA, tattha NaM |egamegAe dhammakahAe paJca paJca akkhAiyAsayAI egamegAe akkhAiyAe paJca paJcauvakkhAiyAsayAI egamagAe uvakkhAiyAe paJca paJca akkhAiuvakkhAiyAsayAIti, evametAni sampiNDitAni ki saMjAtaM ?-'paNavIsaM koDisayaM 1250000000 ettha ya samalakkhaNAiyA jamhA / navanAyayasaMbaddhA akkhAiyamAiyA teNaM ||1||te sohijaMti phuDaM imAu rAsIo vegalANaM tu / puNaruttavajjiyANaM pamANameyaM vinnidittuN||2||' zodhite caitasmin sati arddhacaturthA eva / kathAnakakoTyo bhavantIti, ata evAha-'evameva sapuvAvareNaM'ti bhaNitaprakAreNa guNanazodhane kRte satItyuktaM bhavati || 'adbhuTThAo akkhAiyAkoDIo bhavantItimakkhAo'tti AkhyAyikAH-kathAnakAni etA-evametatsaMkhyA bhavantIti-18 | kRtvA AkhyAtA bhagavatA mahAvIreNeti, tathA saMkhyAtAni 'padasayasahassANI'ti kila paJca lakSANi SaTsaptatizca / sahasrANi padAgreNa athavA sUtrAlApakapadAgreNa saMkhyAtAnyeva padasahasrANi bhavantItyevaM sarvatra bhaavyitvymiti||6|| dain Educat onal For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRtti: // 119 // se kiM taM uvAsagadasAo ?, uvAsagadasAsu NaM uvAsayANaM NagarAI ujjANAI ceiAI vaNakhaMDA rAyANI ammApiyaroM samIsaraNAiM dhammAyariyA dhammakahAo ihaloiyaparaloiyaiDivisesA uvAsayANaM sIlavvaya veramaNa guNapaJcakkhANaposahovavAsapaDivajraNayAo suyapariggahA tavovahANA paDimAo uvasaggA saMlehaNAo bhattapaJcakkhANAI pAovagamaNAI devalogagamaNAI sukulapaccAyAyA puNo bohilAmA aMtakiriyAo AghaviaMti, uvAsagadasAsu NaM uvAsayANaM riddhivisesA parisA vityaradhammasvaNANi bohilAbhaabhigamasammattavisuddhayA thirattaM mUlaguNauttaraguNAiyArA ThiIvisesA ya bahuvisesA paDimAbhiggahaggahaNapAlaNA uvasaggAhiyAsaNA NiruvasaggA ya tavA ya vicittA sIlavvayaguNaveramaNapaJcakkhANapo sahovavAsA apacchimamAraNaMtiyA ya saMlehaNAjhosaNA appANaM jaha ya bhAvaittA bahUNi bhattANi aNasaNAe ya cheaittA uvavaNNA kappavaravimANuttamesu jaha aNubhavaMti suravaravimANavarapoMDarIesu sokkhAI aNovamAI kameNa bhuttUNa uttamAI tao AukkhaeNaM cuyA samANA jaha jiNamayammi bohiM laddhUNa ya saMjamuttamaM tamarayoghavippamukkA uveMti jaha akkhayaM savvadukkhamokkhaM, ete anneya evamAiatthA vitthareNa ya, uvAsayadasAsu NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA jAva saMkhejAo saMgahaNIo, se NaM aMgaTTayAe sattame aMge ege suyakkhaMdhe dasa ajjhaNA dasa uddeNakAlA dasa samuddesaNakAlA saMkhejAI payasyasahassAiM payaggeNaM pa0 saMkhejAI akkharAI jAva evaM caraNakaraNaparUvaNayA AghaviaMti, settaM uvAsagadasAo 7 // sUtraM 142 // 'se kiM tamityAdi atha kAstA upAsakadazAH 1, upAsakAH zrAvakAstadgatakriyAkalApapratibaddhA dazAH - dazAdhyayanopalakSitA upAsakadazAH, tathA cAha - ' upAsakadasAsu NaM' upAsakAnAM nagarANi udyAnAni caityAni vanakhaNDA Jain Educationonal For Personal & Private Use Only 142 u pAsakadazAGgAdhi kAre. // 119 // inelibrary.org Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education l rAjAnaH ambApitarau samavasaraNAni dharmAcAryA dharmakathA aihalaukikapAralaukikA RddhivizeSA upAsakAnAM ca zIlavrataviramaNaguNapratyAkhyAnapauSadhopavAsapratipAdanatAH, tatra zIlavratAni - aNuvratAni viramaNAni - rAgAdiviratayaH guNA - guNatratAni pratyAkhyAnAni - namaskArasahitAdIni pauSadhaH - aSTamyAdiparvadinaM tatropavasanamAhArazarIrasatkArAdityAgaH pauSadhopavAsaH, tato dvandve satyeteSAM pratipAdanatAH - pratipattaya iti vigrahaH, zrutaparigrahAstapaupadhAnAni pratItAni 'paDimAo'tti ekAdaza upAsakapratimAH kAyotsargA vA upasargA-devAdikRtopadravAH saMlekhanA - bhaktapAnapratyAkhyAnAni, pAdapopagamanAni devalokagamanAni sukulapratyAyAtiH punarvodhilAbho'ntakriyA cAkhyA - yante pUrvoktameveto vizeSata Aha - 'uvAsage 'tyAdi, tatra RddhivizeSA-aneka koTI saMkhyAdravyAdisampadvizeSAH tathA pariSadaH - parivAravizeSA yathA mAtApitRputrAdikA abhyantarapariSat dAsIdAsamitrAdikA vAyapariSaditi, vistaradharmazravaNAni mahAvIrasannidhau, tato bodhilAbho'bhigamaH - samyaktvasya vizuddhatA sthiratvaM samyaktvazuddhireva mulagUNottaraguNA - aNuvratAdayaH aticArAsteSAmeva-vadhavandhAditaH khaNDanAni sthitivizeSAzca - upAsakaparyAyasya kAlamAnabhedAzca bahuvizeSAH pratimAH - prabhUtabhedAH samyagdarzanAdipratimAH abhigrahagrahaNAni teSAmeva ca pAlanAni upasargAdhisahanAni nirupasargazca - upasargAbhAvazcetyarthaH, tapAMsi ca vicitrANi zIlatratAdayo'nantaroktarUpA apazcimAH For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttiH zrIsamavA- pazcAtkAlabhAvinyaH akArastvamaGgalaparihArArthaM maraNarUpe ante bhavA mAraNAntikyaH AtmanaH-zarIrasya jIvasya ca |142 uyAMge rAgAdijayena ca kRzIkaraNAni AtmasaMlekhanAH tataH padatrayasya karmadhArayastAsAM, 'jhosaNaM' tipAsakaMdazrIabhaya. joSaNAH sevanAH kAraNAnItyarthaH, tAbhirapazcimamAraNAntikAtmasaMlekhanAjoSaNAbhirAtmAnaM yathA ca bhAvayitvA zAGgAdhi|bahUni bhaktAni anazanatayA ca-ni janatayA chedayitvA-vyavacchedayitvA vyavacchedya upapannA mRtveti gamyate, keSu?-ka kAre. // 120 // kalpavareSu yAni vimAnAni uttamAni teSu, tathA yathAnubhavanti suravaravimAnAni varapuNDarIkANIva varapuNDarIkANi yAni hAteSu kAni-saukhyAnyanupamAni krameNa bhuktvottamAni tataH AyaSkakSayeNa cyatAH santo yathA jinamate bodhi labdhA iti zeSaH labdhvA ca saMyamottama-pradhAnaM saMyama tamorajaoghavipramuktA-ajJAnakarmapravAhavipramuktA upayAnti, yathA & akSayaM-apunarAvRttikaM sarvaduHkhamokSaM karmakSayamityarthaH, tathopAsakadazAkhAkhyAyanta iti prakramaH, ete cAnye cetyAdi prAgvannavaraM 'saMkhejAiM payasayasahassAI payaggeNaM'ti kilekAdaza lakSANi dvipaJcAzaca sahasrANi padAnAmiti // 7 // se kiM taM aMtagaDadasAo?, aMtagaDadasAsu NaM aMtagaDANaM NagarAI ujANAI ceiyAiM vaNAiM rAyA ammApiyaro samosaraNA dhammAyariyA dhammakahA ihaloiyaparaloiaiDDivisesA bhogaparicAyA pavvajAo suyapariggahA tavovahANAI paDimAo bahuvihAo // 120 // khamA ajavaM maddavaM ca somaM ca saccasahiyaM sattarasaviho ya saMjamo uttamaM ca baMbhaM AkiMcaNayA tavo ciyAo samiiguttIo ceva taha appamAyajogo sajjhAyajjhANeNa ya uttamANaM doNhaMpi lakkhaNAI pattANa ya saMjamuttamaM jiyaparIsahANaM caunvihakamma KARRAR RECRUAE4564CHRON dain Education International For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kkhayammi jaha kevalassa laMbho pariyAo jattio ya jaha pAlio muNihiM pAyovagao ya jo jahiM jattiyANi bhattANi cheaittA aMtagaDo munivaro tamarayoghavippamukko mokkhasuhamaNataraM ca pattA ee anne ya evamAiatthA vitthAreNaM parUveI, aMtagaDadasAsu NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA jAva saMkhejAo saMgahaNIo, jAva se NaM aMgaThThayAe aTThame aMge ege suyakkhaMdhe dasa ajjhayaNA satta vaggA dasa uddesaNakAlA dasa samuddesaNakAlA saMkhejAiM payasahassAI payaggeNaM paNNattA saMkhejA akkharA jAva evaM caraNakara.NaparUvaNayA AghavijaMti, settaM aMtagaDadasAo // 8 // (sUtraM 143) 'se kiM tamityAdi, atha kAstA antakRddazAH, tatrAnto-vinAzaH, sa ca karmaNastatphalasya vA saMsArasya kRto yaiste antakRtAste ca tIrthakarAdayasteSA dazAH-prathamavarge dazAdhyayanAnIti tatsaMkhyayA antakRtadazAH, tathA cAha'aMtagaDadasAsu NamityAdi kaNThyaM, navaraM nagarAdIni caturdaza padAni SaSThAGgavarNakAbhihitAnyeva, tathA 'paDimAo'tti dvAdaza bhikSupratimA mAsikyAdayo bahuvidhAH tathA kSamA mArdavaM ArjavaM ca zaucaM ca satyasahitaM, tatra zaucaM-paradravyApahAramAlinyAbhAvalakSaNaM saptadazavidhazca saMyama uttamaM ca brahma-maithunaviratirUpaM 'AkiMcaNiya'tti AkiJcanyaM tapastyAga iti-AgamoktaM dAnaM samitayo guptayazcaiva tathA apramAdayogaH khAdhyAyadhyAnayozca uttamayoyorapi lakSaNAni-kharUpANi, tatra khAdhyAyasya lakSaNaM 'sajjhAeNa pasatthaM jhANa'mityAdi, dhyAnalakSaNaM yathA-"aMtomuhuttamittaM cittAvatthANamegavatthumI"tyAdi, vyAkhyAyanta iti sarvatra yogaH, tathA prAptAnAM ca saMyamottama-sarvaviratiM jitaparISahANAM caturvidhaka 21 sama. Jain Education For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge zrIabhaya vRttiH 143antakRtadazAH // 121 // rmakSaye sati-pAtikarmakSaye sati vathA kevalakha jJAnAdebhiH paryAvaH-vanyAlakSaNo yAbAzca-yAcadvarSAdipramANo 'yathA' bena tapocizeSAzrayaNAdinA prakAreNa pAlito munibhiH pAdapoSagatazca-pAdapopagamAbhidhAnamanazanaM pratipano yo muniyaMtra zatruJjayaparvatAdau yAvanti ca bhaktAni-bhojanAni chedayitvA, anazaninA hi pratidinaM bhaktadvayacchedo bhavati, antakRto munivaro jAta iti zeSaH, tamorajaoghaSipramuktaH, evaM ca sarve'pi kSetrakAlAdivizeSitA munayo mokSasukhamanuttaraM ca prAptA AkhyAyanta iti kriyAyogaH, ete anye cetyAdi prAgvat , navaraM 'dasa ajjhayaNa'tti prathamavargApekSayaiva ghaTante, nandyAM tathaiva vyAkhyAtatvAt , yacceha paThyate 'satta baggatti tatprathamavargAdanyavargApekSayA, yato'tra sarve'pyaSTa vargAH, nandyAmapi tathA paThitatvAt , tadvRttizceyaM "aTTha vagga'tti" atra vargaHsamUhaH, sa cAntakRtAnAmadhyayanAnAM vA, sarvANi caikavargagatAni yugapaduddizyante, tato bhaNitaM 'aTTha uddesaNakAlA'ityAdi, iha ca daza uddezanakAlA adhIyante iti nAsyAbhiprAyamavagacchAmaH, tathA saMkhyAtAni padazatasahasrANi padANeti, tAni ca kila trayoviMzatilakSANi catvAri ca sahasrANIti // 8 // se kiM taM aNuttarovavAiyadasAo ?, aNuttarovavAiyadasAsu NaM aNuttasevavAiyANaM nagarAI ujANAI ceiyAI vaNakhaMDA rAyANo ammApiyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo ihalogaparalogaiDibisesA bhogaparicAyA pabbajAo suyapariggahA tavovahANAiM pariyAgo paDimAo saMlehaNAo bhattapANapaccakkhANAI pAogamaNAI aNuttarovavAo sukulapaJcAyAyA puNo bohilAbho aMtakiri // 12 // Jain Educational For Personal & Private Use Only nebrar og Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAo ya AdhavijaMti, aNuttarobavAiyadasAsu NaM titthakarasamosaraNAI paramaMmallajamahiyANi jiNAtisesA ya bahuvisesA jiNasIsANaM ceva samaNagaNapavaragaMdhahatthINaM thirajasANaM parisahaseNNariubalapamaddaNANaM tavadittacarittaNANasammattasAravivihappagAravittharapasatthaguNasaMjuyANaM aNagAramaharisINaM aNagAraguNANa vaNNao uttamavaratavavisiTThaNANajogajuttANaM jaha ya jagahiyaM bhagavao jArisA iDDivisesA devAsuramANusANaM parisANaM pAubbhAvA ya jiNasamIvaM jaha ya uvAsaMti jiNavaraM jaha ya parikahaMti dhammaM logagurU amaranarasuragaNANaM soUNa ya tassa bhAsiyaM avasesakammavisayavirattA narA jahA abbhuveti dhammamurAlaM saMjamaM tavaM cAvi bahuvihappagAraM jaha bahUNi vAsANi aNucarittA ArAhiyanANadaMsaNacarittajogA jiNavayaNamaNumayamahiyaM bhAsittA jiNavarANa hiyayeNamaNuNNettA je ya jahiM jattiyANi bhattANi cheaittA ladrUNa ya samAhimuttamajjhAmajogajuttA uvavanA muNivarottamA jaha aNuttaresu pAvaMti jaha aNuttaraM tattha visayasokkhaM tao ya cuA kameNa kAhiMti saMjayA jahA ya aMtakiriyaM ee anne ya evamAiatyA vitthareNa, aNuttarovavAiyadasAsu NaM parittA vAyaNA saMkhejA azuogadArA saMkhejAo saMgahaNIbho, se NaM aMgaTThayAe navame aMge ege suyakkhaMdhe dasa ajjhayaNA tinni vaggA dasa uddesaNakAlA dasa samuddesaNakAlA saMkhejAI payasayasahassAI payaggeNaM pa0, saMkhe ANi akkharANi jAva evaM caraNakaraNaparUvaNayA aghavijaMti, settaM aNuttarovavAiyadasAo // 9 // (sUtraM 144) 'se kiM ta'mityAdi, nAsmAduttaro vidyate ityanuttara upapatanamupapAto janmetyarthaH anuttaraH-pradhAnaH saMsAre anyasya tathAvidhasyAbhAvAdupapAto yeSAM te tathA ta evAnuttaropapAtikAH, tadvaktavyatApratibaddhA dazA-dazAdhyayamopalakSitA anuttaropapAtikadazAH, tathA cAha-'aNuttarokvAiyadasAsu ma'misAdi, tatrAnuttaropapAtikAnAmiti-sAdhUna vihapagAraM jaha vahANa vasoDNa ya tassa bhAsiya aksAvA ya jigasamIpaM jahara SAURAHASANSAR in Education For Personal & Private Use Only netbrary.org Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA nagarAdIni dvAviMzatiH padAni jJAtAdharmakathAvarNakoktAni yathA tathA ( jJeyAni), eteSAmeva ca prapaJca racayannAha- 144 ayAMge || anuttaropapAtikadazAsu tIrthakarasamavasaraNAni, kimbhUtAni ?-paramamAGgalyatvena jagaddhitAni paramamAGgalyajagaddhi-18/nuttaropapAzrIabhaya0 dUtAni jinAtizeSAzca-bahuvizeSA 'dehaM vimalasuyaMdha'mityAdayazcatustriMzadadhikatarA vA tathA jinaziSyANAM caiva-gaNa- tikadazAH vRttiH dharAdInAM, kimbhUtAnAmata Aha-zramaNagaNapravaragandhahastinAM-zramaNottamAnAmityarthaH, tathA sthirayazasAM tathA parI pahasainyameva-parISahavRndameva ripubalaM-paracakraM tatpramaInAnAM, tathA davavad-dAvAgniriva dIsAni-ujjvalAni pAThAntareNa // 122 // tapodIptAni yAni cAritrajJAnasamyaktvAni taiH sArAH-saphalAH vividhaprakAravistArA-anekavidhaprapaJcAH prazastAzca ye kSamAdayo guNAstaiH saMyutAnAM, kvaciguNadhvajAnAmiti pAThaH, tathA anagArAzca te maharSayazcetyanagAramaharSayasteSAmanagAraguNAnAM varNakaH-zlAghA AkhyAyanta iti yogaH, punaH kimbhUtAnAM jinaziSyANA ?-uttamAzca te jAtyAdibhirvaratapasazca te viziSTajJAnayogayuktAzcetyatasteSAmuttamavaratapoviziSTajJAnayogayuktAnAM, kiccAparaM ?, yathA ca jagaddhitaM bhagavata ityatra jinasya zAsanamiti gamyate, yAdRzAzca RddhivizeSA devAsuramAnuSANAM ratnojjvalalakSayojanamAnavimAnaracanaM sAmAnikAyanekadevadevIkoTisamavAyanaM maNikhaNDamaNDitadaNDapaTupracalatpatAkikAzatopazobhitamahAdhvajapuraHpravarttanaM vi // 122 // vidhAtodyanAdagaganAbhogapUraNaM caivamAdilakSaNAH pratikalpitagandhasindhuraskandhArohaNaM caturaGgasainyaparivAraNaM chatracAmaramahAdhvajAdimahArAjacihnaprakAzanaM ca evamAdayazca sampadvizeSAH samavasaraNagamanapravRttAnAM vaimAnikajyotiSkANA Jain Education For Personal & Private Use Only Magainelibrary.org Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanapativyantarANAM rAjAdimanujAnAM ca athavA anuttaropapAtikasAdhUnAM RddhivizeSA devAdisambandhinastAdRzA | AkhyAyanta iti kriyAyogaH, tathA parSadAM ca 'saMjayavemANitthI saMjai putveNa pavisiuM vIra'mityAdinoktakharUpANAM prAdurbhAvAzca-AgamanAni, va?-'jiNasamIti jinasamIpe yathA-yena ca prakAreNa paJcavidhAbhigamAdinA upAsatesevante rAjAdayo jinavaraM tathA''khyAyata iti yogaH, yathA ca parikathayati dharma lokagururiti-jinavaro'maranarA-14 |suragaNAnAM, zrutvA ca tasyeti-jinavarasya bhASitaM avazeSANi kSINaprAyANi karmANi yeSA te tathA te ca te viSaya-16 viraktAzceti avazeSakarmaviSayaviraktAH, ke ?-narAH, kiM ?-yathA abhyupayanti dharmamudAraM, kiMkharUpamata Aha-saMyama tapazcApi, kimbhUtamityAha-bahuvidhaprakAraM, tathA yathA bahUni varSANi 'aNucaritta'tti anucarya Asevya saMyama tapazceti vartate, tata ArAdhitajJAnadarzanacAritrayogAstathA 'jiNavayaNamaNugayamahiyabhAsiya'tti jinavacanaM-AcArAdi anugataM-sambaddhaM nAIvitardamityarthaH mahitaM-pUjitamadhikaM vA bhASitaM yairadhyApanAdinA te tathA, pAThAntare jinavacanamanugatyA-AnukUlyena suSTha bhASitaM yaiste jinavacanAnugatisubhASitAH, tathA 'jiNavarANa hiyaeNamaNuNNetta'tti iti SaSThI dvitIyArthe tena jinavarAn hRdayena-manasA anunIya-prApya dhyAtvetiyAvat , ye ca yatra yAvanti ca bhaktAni chedayitvA labdhvA ca samAdhimuttamaM dhyAnayogayuktAH upapannA munivarottamA yathA anuttareSu tathA AkhyAyanta iti prakramaH, tathA prApnuvanti yathA'nuttaraM 'tattha'tti anuttaravimAneSu viSayasukhaM tathA''khyAyante iti yogaH, 'tatto yatti anutta 15 Jain Educationa l For Personal & Private Use Only D Enelibrary.org Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge zrIabhaya0 vRttiH 145prazvavyAkaraNadazA: // 123 // ravimAnebhyazcyutAH krameNa kariSyanti saMvatA yathA cAntakriyAM te samA''syAyante anuttaropapAtikadazAkhiti prakataM,ete cAnye cesyAdi pUrvavat , navaraM 'dasa ajjhayamA tinni pampatti, ihAdhyayanasamUho vargo, varge dazAdhyayanAni, vargazca yugapadavodizyate ityatastraya evoddezanakAlA bhavantItyevameva ca nandhAmabhidhIyante, iha tu dRzyante dazetyatrAkiprAyo na jJAyatta iti, tathA saMkhyAtAni 'padasayasahassAiM payaggeNaM ti kila SaTcatvAriMzalakSANyaSTau ca shsraanni||9|| se kiM taM paNhAvAgaraNANi?, paNhAvAgaraNesu ahuttaraM pasiNasayaM aTUttaraM apasiNasayaM aTThattaraM pasiNApasiNasayaM vijAisayA nAgasuvannehiM saddhiM divA saMvAyA AghavijaMti, paNhAvAgaraNadasAsu NaM sasamayaparasamayapaNNavayapatteabuddhavivihatthabhAsAbhAsiyANaM aisayaguNauvasamaNANappagAraAyariyabhAsiyANaM vitthareNaM vIramahesIhiM vivihavittharabhAsiyANaM ca jagahiyANaM adAgaMguTThabAhuasimaNikhomaAiccabhAsiyANaM vivihamahApasiNavijAmaNapasiNavijAdevayapayogapahANaguNappagAsiyANaM sabbhUyaduguNappabhAvanaragaNamaivimhayakarANaM aIsayamaIyakAlasamayadamasamatitthakaruttamassa ThiikaraNakAraNANaM durahigamaduravagAhassa sabasavannusammaassa abuhajaNavibohaNakarassa paccakkhayapaccayakarANaM paNhANaM vivihaguNamahatthA jiNavarappaNIyA AghavijaMti, paNhAvAgaraNesu NaM paricA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA jAva saMkhejAo saMgahaNIo, se NaM aMgaThThayAe dasame aMge ege suyakkhaMdhe paNayAlIsaM uddesaNakAlA paNayAlIsaM samuddesaNakAlA saMkhenjANi payasayasahassANi payaggeNaM pa0, saMkhejA akkharA aNaMtA gamA jAva caraNakaraNaparUvaNayA AghavijaMti, settaM paNhAvAgaraNAI // 10 // (sUtraM 145) // 12 // Sain due For Personal & Private Use Only M mainelibrary.org Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AGRICORNOSAURA se kiMta'mityAdi, prazna:-pratItastannirvacanaM-vyAkaraNaM praznAnAM ca vyAkaraNAnAM ca yogAtpraznavyAkaraNAni teSa 'attaraM pasiNasayaM tatrAaSTabAhupraznAdikA mantravidyAH praznA yA punarvidyA matravidhinA japyamAnA apRSTA eva zu. bhAzubhaM kathayanti etAH apraznAH tathA'GguSThAdipraznabhAvaMtadabhAvaMca pratIsa yA vidyAH zubhAzubhaM kathayanti tAH prazcApraznAH 'vijAisaya'ti tathA anye vidyAtizayAH stambhastobhavazIkaraNavidveSIkaraNocATanAdayaH nAgasuparNezca saha-bhavanapativizeSairupalakSaNatvAdyakSAdibhizca saha sAdhakasyeti gamyate divyAH-tAttvikAH saMvAdAH-zubhAzubhagatAH saMlApAH AkhyAyante, etadeva prAyaH prapaJcayannAha-'paNhAvAmaraNadase khAdi, svasamayaparasamayaprajJApakA ye pratyekabuddhAstaiH karakaDyAdisadRzairvividhArthA yakA bhASA gambhIratyarthaH tavA bhASitAH-gaditAH khasamayaparasamayaprajJApakapratyekabuddhavividhA-18 rthabhASAbhASitAstAsAM, kim ?-AdarzAGguSThAdInAM sambandhinAM praznAnAM vividhaguNamahArthAH praznavyAkaraNadazAkhAvAyanta iti yogaH, punaH kimbhUtAnAM praznAnAM?-'aisayaguNaubasamanANappagAraAyarivabhAsiyANaM'ti atizayAtha-AmaghoSadhyAdayo guNAzca-jJAnAdaya upazamazca-khaparabhedaH ete nAvAtrakArA yeSAM te tathA te ca te prAcAryAzca tairbhASitA yAstAstathA tAsAM, kathaM bhASitAnAmikhAha-'vitvareNaM ti vistareNa-mahatA vacanasandarbheNa tathA sthiramaharSibhiH pAThAntare vIramaharSibhiH 'vivihavittharabhAsiyANaM ca'tti vividhavistareNa bhASitAnAM ca, cakArastRtIyapraNAyakabhedasamukhavArthaH, punaH kathaMbhUtAnAM praznAnAM ?-'jagahiyANaM'ti jagaddhitAnAM puruSArthopayogitvAt, kiMsambandhinIlAmilAha T Jain Educatio n For Personal & Private Use Only T a nelibrary.org Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 pra. vyAkara NadazAH zrIsamavA-2'adAga'tti AdarzazvAGguSThazca bAhU ca asizca maNizca kSaumaM ca-vastraM Adityazceti dvandvaste AdiryeSAM kujyazaGkhaghaMTA- yAMge dInAM te tathA teSAM sambandhinInAM, praznavidyAbhirAdarzakAdInAmAvezanAt , kiMbhUtAnAM praznAnAmata Aha-vividha- zrIabhaya mahApraznavidyAzca-vAcaiva prazne satyuttaradAyinyaH manaHprazvavidyAzca-manaHpranitArthottaradAyinyastAsAM devatAni-tadadhivRttiH ThAtRdevatAsteSAM prayogaprAdhAnyena-tadyApArapradhAnatayA guNaM-vividhArthasaMvAdanalakSaNaM prakAzayanti-loke vyaJjayanti // 124 // |yAstA vividhamahApraznavidyAmanaHpraznavidyAdaivataprayogaprAdhAnyaguNaprakAzikAstAsAM, punaH kiMbhUtAnAMpraznAnAM ?-sadbhUtenatAttvikena dviguNena punaH upalakSaNatvAllaukikapraznavidyAprabhAvApekSayA bahuguNena pAThAntare vividhaguNena prabhAvena-mAhAtmyena naragaNamateH-manujasamudayabuddhevismayakArya:-camatkArahetavo yAH praznAstAH sadbhatadviguNaprabhAvanaragaNamativismayakAryastAsAM, punaH kiMbhUtAnAM tAsAM ?-'atisayamatItakAlasamayeti atizayena yo'tItaH kAlaH samayaH sa tathA tatra, ativyavahite kAle ityarthaH, damaH-zamastatpradhAnaH tIrthakarANAM-darzanAntarazAstRNAmuttamo yaH sa tathA bhagavAn-jinastasya damatIrthakarottamasya sthitikaraNaM-sthApanaM, AsId atItakAle sAtizayajJAnAdiguNayuktaH sakala praNAyakazira zekharakalpaH puruSavizeSaH evaMvidhapraznAnAmanyathAnupapatterityevaMrUpaM, tasya pratiSThApanasya kAraNAni-hekAtavo yAstAstathA tAsAM, punastA eva vizinaSTi-durabhigama-duHkhabodhaM gambhIraM sUkSmArthatvena duravagAhaM ca-duHkhAdhyeyaM sUtrabahutvAdyattasya sarveSAM sarvajJAnAM sammataM-iSTaM sarvasarvajJasammataM athavA sarva ca tatsarvajJasammataM ceti sarvasarvajJasammataM // 12 // For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanatattvamityarthaH, tasya abudhajanavibodhanakarasya ekAntahitasyeti bhAvaH 'paJcakkhayapacayakarANaM'ti pratyakSakenajJAnena sAkSAdityartho yaH pratyayaH-sarvAtizayanidhAnamatIndriyArthopadarzanAvyabhicAri cedaM jinapravacanamityevaMrUpAprati pattiH athavA pratyakSeNevAnenArthAH pratIyanta iti pratyakSamivedamityevaM pratyayaH pratyakSakapratyayastatkaraNazIlA:-pratyakSakapratyayakAryaH pratyakSatApratyayakAryo vA tAsAM pratyakSakapratyayakArINAM pratyakSatApratyayakArINAM vA, kAsAmityAha-praznAnAM-prazvavidyAnAM upalakSaNatvAdanyAsAM ca yAsAmaSTottarazatAnyAdau pratipAditAni, vividhaguNA-bahuvidhaprabhAvAste ca te mahArthAzca-mahAnto'bhidheyAH-padArthAH zubhAzubhasUcanAdayo vividhaguNamahArthAH, kiMbhUtA ?-jinavarapraNItAH, kimityAha-ApavijaMti'tti AkhyAyante zeSaM pUrvavat , navaraM 'paNayAlIsa'mityAdi yadyapIhAdhyayanAnAM dazatvAdazaivoddezanakAlA bhavanti tathApi vAcanAntarApekSayA paJcacatvAriMzaditi sambhAvyate iti 'paNayAlIsamityAdyaviruddhamiti. 'saMkhejANi payasayasahassANi payaggeNaM'ti tAni ca kila dvinavatirlakSANi SoDaza ca sahasrANIti // 10 // se kiM taM vivAgasuyaM ?, vivAgasue NaM sukkaDadukkaDANaM kammANaM phalavivAge ApavijaMti, se samAsao duvihe paNNatte, taMjahAduhavivAge ceva suhavivAge ceva, tattha NaM dasa duhavivAgANi dasa suhavivAgANi, se kiM taMduhavivAgANi ?, duhavivAgesu NaM duhavivAgANaM nagarAI ujANAI ceiyAiM vaNakhaMDA rAyANo ammApiyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo nagaragamaNAI saMsArapabaMdhe duhaparaMparAo ya ApavijaMti, settaM duhavivAgANi / se kiM taM suhavivAgANi ?, suhavivAgesu suivivAgANaM NagarAI ujANAI Jain Educationaksha For Personal & Private Use Only Linelibrary.org Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 146 vi. pAkazrutaM. yAMge zrIamaya vRttiH // 125 // 5OCESSORCHES cehayAI vaSakhaMDA rAbAyo ammApiyarI samosaracAI dhammAyariyA dhammakahANo ihaloiyAraloiyAiDivisamA mobaparicAyA para jAo suvaparigbahA tapovahAmAI pariyANA paDimAko saMlehamAo bhattaparakkhApAI pAgoSavamanAI devalodhagamaNAI sukulapacApASA puNavohilAhA aMtakiriyAo ya mAdhavinaMti, duhavivAgesu NaM pANAivAyaalivavayaNacorikakaraNaparadArabehuNasasaMgavAe mahativakasAthaIdiyaNamASapAkppaovAsuhajjJavasANasaMcivANaM kammANaM pAvamANaM pAvaanubhAgaphalavivAgA giravamatitirikkhajoNibahuvihavasaNasavaparaMparApabaddhArtha maNuvasevi bAgayA jahA pAkkambaseseNa pAvamA honti phalavivAgA vahanAsamApiNAsanAlAkajuTuMguTukaracaraNanahachevaNajimmacheaNaaMjaNakaDaggidAhagayacalaNamalapakAlaNaullaMbaNasUlalayAlauDalaTibhaMjaNatausIsamatattatelakalakalaahisiMcaNakuMbhiSAgakaMpaNavirapaMdhaNahacakattadhyapatiyayakarakarapallIvaNAdidAruNANi dukkhANi apokmANi bahuvivihaparaMparANubaddhA pa nuvaMti pAvakammavalIe, abeyaittA hu gasthi mokkho taveNa dhiidhaNiyabaddhakaccheNa sAheNaM tassa bAvi hunjA, eskhe ya suhavivAgesu NaM sIlasaMjamaNiyamaguNatavovANesu sAhUsu suvihiesu aNukaMpAsayappaogatikAlamaivisuddhabhattapApAiM payayamaNasA hiyasuhanIsesativvapariNAmanicchiyamaI payacchiUNaM payogasuddhAiM jaha ya nivvatteMti u bohilAmaM jaha ya parittIkareMti naranarayatiriyasuragamaNavipulapariyaTTaaratibhayavisAyasogamicchattaselasaMkaDaM annANatamaMdhakAracikkhilasuduttAraM jaramaraNajoNisaMkhubhiyacakkavAlaM solasakasAyasAvayapayaMDacaMDaM aNAiaM aNavadaggaM saMsArasAgaramiNaM jaha ya NibaMdhaMti AugaM suragaNesu jaha ya aNubhavaMti suragaNavimANasokkhANi aNovamANi tato ya kAlaMtare cuANaM iheva naralomamAgayANaM AuvaSupuNNarUvajAtikulajammaAroggabuddhimehAvisesA mittajaNasayaNadhaNadhaNNavibhavasamiddhasArasamudayavisesA bahuvihakAmabhogubbhavAya sokkhANa suhavidhAgottamesu, aNu 4% ARANASI // 125 // jain Education HINI For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baravaparaMparANucaddhA vasubhANaM subhASa ceva kammA bhAsiyA bahuvina vivAgA viSAgasuvammi bhagakyA jiNavareNa saMvegakAraNasthA annevi ya evamAiyA bahuvihA vitthareNaM atthaparUSaNayA ApavijaMti, vivAnasuassa gaM parittA vAyaNA saMkhejA anuogadArA jAva saMkhenjAo saMgahaNIo, se NaM aMgaThThayAe ekkArasame aMme vIsaM ajayaNA vIsaM uddesaNakAlA vIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejAI payasayasahassAI payaggeNaM pa0, saMkhejaANi akkharANi aNaMtA gamA arNatA pajavA jAva evaM caraNakaraNaparUvaNayA AdhavijaMti, settaM vivaagsue||11|| (sUtraM 146) 'se kiM tamityAdi, vipacanaM vipAkaH-zubhAzubhakarmapariNAmastatpratipAdakaM zrutaM vipAkazrutaM vivAgasue Na'mityAdi kaNThyaM, navaraM 'phalavipAke ti phalarUpo vipAkaH phalavipAkaH tathA 'nagaragamaNAIti bhagavato gautamasya bhikSAdyartha nagarapravezanAnIti, etadeva pUrvoktaM prapaJcayannAha-'duhaviSAgesu Na'mityAdi, tatra prANAtipAtAlIkavacana-1 cauryakaraNaparadAramaithunaiH saha 'sasaMgayAe'tti yA sasaGgatA-saparigrahatA tayA saMcitAnAM karmaNAmiti yogaH, mahAtInakaSAyendriyapramAdapApaprayogAzubhAdhyavasAyasaJcitAnAM karmaNAM pApakAnAM pApAnubhAgA-azubharasA ye phalavipAkA-vipAkodayAste tathA te AkhyAyanta iti yogaH, keSAmityAha-nirayagatau tiryagyonau ca ye bahuvidhavyasanazataparamparAbhiH prabaddhAH te tathA teSAM, jIvAnAmiti gamyate, tathA 'maNuyattetti manujatve'pyAgatAnAM yathA pApakarmazeSeNa pApakA bhavanti phalavipAkA azubhA vipAkodayA ityarthaH, tathA AkhyAyante iti prakRtaM, tathAhi-vadho-yaSTyAditADanaM vRSaNavinAzo-varddhitakakaraNaM tathA nAsAyAzca karNayozca oSThasya cAGguSThAnAM ca karayozca caraNayozca nakhAnAM CONSC4 Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge zrIabhaya 146 vipAkazrutaM. vRttiH // 126 // ca yacchedanaM tattathA jihAchedanaM 'aMjaNa'tti aJjanaM taptAyaHzalAkayA netrayoH mrakSaNaM vA dehasya kSAratailAdinA 'kaDaggidAhaNaM'ti kaTAnAM-vidalavaMzAdimayAnAmagniH kaTAgnistena dAhanaM kaTAgnidAhanaM, kaTena pariveSTitasya bAdhanamityarthaH, tathA gajacalanamalanaM phAlanaM-vidAraNaM ullambanaM-vRkSazAkhAdAvudvandhanaM tathA zUlena latayA lakuTena yaSTyA ca bhaJjanaM gAtrANAM tathA trapuNA-dhAtuvizeSeNa sIsakeNa ca-tenaiva taptena tailena ca 'kalakala'tti sazabdenAbhiSecanaM tathA kumbhyAM-bhAjanavizeSe pAkaH kumbhIpAkaH kampanaM-zItalajalAcchoTanAdinA zItakAle gAtrotkampajananaM tathA |sthirabandhanaM-nibiDaniyantraNaM vedhaH-kuntAdinA zastreNa bhedanaM varddhakarttanaM-tvagutroTanaM pratibhayakara-bhayajananaM taca tat karapradIpanaM ca-vasanAveSTitasya tailAbhiSiktasya karayoragniprabodhanamiti karmadhArayaH, tatazca vadhazca vRSaNavinAzazcetyAdi yAvatpratibhayakarakarapradIpanaM ceti dvandvaH, tatastAni AdiryeSAM duHkhAnAM tAni ca tAni dAruNAni ceti kakarmadhArayaH, kAnImAnItyAha-duHkhAni, kiMbhUtAni ?-anupamAni duHkhavipAkeSvAkhyAyanta iti prakramaH, tathedamAkhyAyate bahuvividhaparamparAbhiH duHkhAnAmiti gamyate, anubaddhAH-santatamAliGgitA bahuvidhaparamparAnubaddhA jIvA iti gamyate na mucyante-na tyajyante, kayA ?-pApakarmavallyA duHkhaphalasampAdikayA, kimityAha-yato'vedayitvAananubhUya karmaphalamiti gamyate huryasmAdarthe nAsti-na bhavati mokSo-viyogaH karmaNaH sakAzAt, jIvAnAmiti gamyate, kiM sarvathA netyAha-tapasA-anazanAdinA kimbhUtena ?-dhRtiH-cittasamAdhAnaM tadrUpA 'dhaNiya'tti atyartha // 126 // For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddhA-niSpIDitA kacchA-bandhavizeSo yatra tattathA tena, dhRtibalayuktenetyarthaH, zodhanaM-apanayanaM tasya karmavizeSasya | 'vAvitti sambhAvanAyAM 'hojA' sampadyata nAnyo mokSopAyo'stIti bhAvaH, 'etto yetyAdi itazcAnantaraM sukhavipAkeSu dvitIyazrutaskandhAdhyayaneSvityarthaH yadAkhyAyate tadabhidhIyata iti zeSaH, zIlaM-brahmacarya samAdhirvA saMyamaH-prANAtipAtaviratiniyamA-abhigrahavizeSAH guNAH-zeSamUlaguNAH uttaraguNAzca tapo'nazanAdi eteSAmupadhAnaM-vidhAnaM yeSAM te tathA atasteSu zIlasaMyamaniyamaguNatapaupadhAneSu, keSvityAha-sAdhuSu-yatiSu, kimbhUteSu ?-suSTu vihitaM-anuSThitaM yeSAM te suvihitAsteSu bhaktAdi dattvA yathA bodhilAbhAdi nivartayanti tathehAkhyAyata iti sambandhaH, iha ca sampradAne'pi saptamI na duSTA, viSayasya vivakSaNAt, anukampA-anukrozastatpradhAna AzayaH-cittaM tasya prayogo-18 vyAvRttiranukampAzayaprayogastena, tathA 'tikAlamati'tti triSu kAleSu yA matiH-buddhiryaduta dAsyAmIti paritoSo dIyamAne paritoSo datte ca paritoSa iti sA traikAlimatistayA ca yAni vizuddhAni tAni tathA tAni ca tAni bhaktapAnAni ceti anukampAzayaprayogatrikAlamativizuddhabhaktapAnAni pradAyeti kriyAyogaH, kena pradAyetyAha-prayatamanasA-AdarabhUtacetasA, hito'narthaparihArarUpatvAt sukhahetutvAt sukhaH zubho vA 'nIsesa'tti niHzreyasaH kalyANakaratvAt tIvraH-prakRSTaH pariNAmaH-adhyavasAnaM yasyAH sA tathA sA nizcitA-asaMzayA matiH-buddhiryeSAM te hitasukhaniHzreyasatIvrapariNAmanizcitamatayaH kiM ?-payacchiUNaM'ti pradAya, kiMbhRtAni bhaktapAnAni ?-prayogeSu zuddhAni dAya 22 sama0 dan Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 vipAkazrutaM. zrIsamavA-2 kadAnavyApArApekSayA sakalAzaMsAdidoSarahitAni grAhakagrahaNavyApArApekSayA codgamAdidopavarjitAni, tataH kiM ?-| yAMge yathA ca-yena ca prakAreNa pAramparyeNa-mokSasAdhakatvalakSaNena nivartayanti, bhavyajIvA iti gamyate, tuzabdo bhASAzrIabhayada mAtrArthaH, bodhilAmaM, yathA ca parittIkurvanti-hasatAM nayanti saMsArasAgaramiti yogaH, kiMbhUtaM ?-naranirayatiryaksuvRttiH ragatiSu yajIvAnAM gamanaM-paribhramaNaM sa eva vipulo-vistIrNaH parivoM-matsyAdInAM parivartanamanekadhA saJcaraNaM yatra // 127 // sa tathA, tathA aratibhayaviSAdazokamithyAtvAnyeva zailAH-parvatAstaiH saGkaTaH-saGkIrNo yaH sa tathA tataH karmadhA-1 rayo'tastaM, iha ca vipAdo-dainyamAnaM zokastvAkrandanAdicihna iti, tathA ajJAnameva tamo'ndhakAraM-mahAndhakAra | yatra sa tathA atastaM, 'cikkhilasuduttAraMti cikkhilaM-kardamaH saMsArapakSe tu cikkhilaM-viSayadhanakhajanAdipratibandhastena sudustaro-duHkhottAryo yaH sa tathA taM, tathA jarAmaraNayonaya eva saMkSubhitaM-mahAmatsyamakarAdhanekajalajantujAtasammardaina praviloDitaM cakravAlaM-jalapArimANDalyaM yatra sa tathA taM, tathA poDaza kaSAyA eva khApadAni-makaragrAhAdIni prakANDacaNDAni-atyarthe raudrANi yatra sa tathA taM, anAdikamanavadagramanantaM saMsArasAgaramimaM pratyakSamityarthaH, tathA yathA ca sAgaropamAdinA prakAreNa nibadhnantyAyuH suragaNeSu sAdhudAnapratyayamiti bhAvaH, yathA cAnubhavanti suragaNavimAnasaukhyAni anupamAni, tatazcakAlAntareNa cyutAnAm 'iheva'tti tiryagloke naralokamAgatAnAmAyurvepurvarNa rUpajAtikulajanmArogyabuddhimedhAvizeSA AkhyAyanta iti yogaH, tatrAyuSo vizeSa itarajIvAyuSaH sakAzAt zubhatvaM // 127 // Bain Education For Personal & Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai dIrghatvaM ca evaM vapuH-zarIraM tasya sthirasaMhananatA varNasyodAragauratvaM rUpasyAtisundaratA jAtaruttamatvaM kulasyApyevaM janmano viziSTakSetrakAlau nirAvAdhatvaM Arogyasya prakarSaH buddhirautpattikyAdikA tasyAH prakRSTatA medhA apUrvazrutagrahaNazaktistasyA vizeSaH prakRSTataiveti, tathA mitrajanaH-suhRllokaH khajanaH-pitRpitRvyAdiH dhanadhAnyarUpo yo vibhavolakSmIH sa dhanadhAnyavibhavastathA samRddheH-purAntaHpurakozakoSThAgArabalavAhanarUpAyAH sampado yAni sArANi-pradhAnAni vastUni teSAM yaH samudayaH-samUhaH sa tathA ityeteSAM dvandvastata eSAM ye vizeSAH-prakarSAste tathA, tathA bahuvidhakAmabhogodbhavAnAM saukhyAnAM vizeSA itIhApi sambandhanIyaM, zubhavipAka uttamo yeSAM te zubhavipAkottamAsteSu jIveSviti gamyaM, iha ceyaM SaSThyarthe saptamI, tena zubhavipAkAdhyayanavAcyAnAM sAdhUnAmAyuSkAdivizeSAH zubhavipAkAdhyayaneSvAkhyAyante iti prakRtaM, atha pratyekaM zrutaskandhayorabhidheye puNyapApavipAkarUpe pratipAdya tayoreva yogapaghena te Aha-'aNuvaraye' tyAdi, anuparatA-avicchinnA ye paramparAnubaddhAH-pAramparyapratibaddhAH, ke ?-vipAkA iti yogaH, keSAM?-azubhAnAM zubhAnAM caiva karmaNAM prathamadvitIyazrutaskandhayoH krameNaiva ca bhASitAH-uktA bahuvidhA vipAkAH vipAkazrute ekAdazAGge bhagavatA jinavareNa saMvegakAraNArthAH-saMvegahetavo bhAvAH anye'pi caivamAdikA AkhyAyanta iti pUrvoktakriyayA vacanapariNAmAdvottarakriyayA yogaH, evaM ca bahuvidhA vistareNArthaprarUpaNatA A Jain Education a l For Personal & Private Use Only R inelibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH 1471STivAda: // 128 // khyAyanta iti, zeSaM kaNThyaM, navaraM saMkhyAtAni padazatasahasrANi padANeti, tatra kila ekA padakoTI caturazItizca 2 lakSANi dvAtriMzaca sahasrANIti // 11 // se kiM taM didvivAe, ? diThivAe NaM savvabhAvaparUvaNayA AghavijaMti, se samAsao paMcavihe pa0 ta0-parikamma suttAI puvvayaM aNuogo cUliyA, se kiM taM parikamme ?-parikamme sattavihe pa0 taM-siddhaseNiyAparikamme maNussaseNiyAparikamme puTThaseNiyAparikamme ogAhaNaseNiyAparikamme uvasaMpajaseNiyAparikamme vippajahaseNiyAparikamme cuAcuaseNiyAparikamme, se kiM taM siddhaseNiyAparikamme ?, siddhaseNiAparikamme codasavihe pa0 taM0-mAuyApayANi egaTThiyapayANi pAdodvapayANi AgAsapayANi keubhUyaM rAsibaddhaM egaguNaM duguNaM tiguNaM keubhUyaM paDiggaho saMsArapaDiggaho naMdAvataM siddhabaddhaM, settaM siddhaseNiyAparikamme, se kiM taM maNussaseNiyAparikamme ?, maNussaseNiyAparikamme coddasavihe paNNate, taM jahA-tAI ceva mAuApayANi jAva naMdAvattaM maNussabaddhaM, setaM maNussaseNiyAparikamme, avasesA parikammAI puTThAiyAiM ekkArasavihAI pannattAI, icceyAI satta parikammAI sasamaiyAI satta AjIviyAI cha caukkaNaiyAiM satta terAsiyAI, evAmeva sapuvvAvareNaM satta parikammAI tesIti bhavaMtItimakkhAyAI, settaM parikammAI, se kiM taM suttAI?, suttAiM aTThAsIti bhavaMtItimakkhAyA, taMjahA-ujugaM pariNayApariNayaM bahubhaMgiyaM vippaJcaiyaM [vina(ja)yacariyaM] agaMtaraM paraMparaM samANaM saMjUhaM [mAsANaM] saM bhinnaM ahAccayaM [ahavvAyaM nandyAM] sovatthi(vattaM) yaM NaMdAvattaM bahulaM puTThApuDhe viyAvattaM evaMbhUyaM duAvattaM vattamANappayaM samabhirUlDhaM savvaobhadaM paNAma[passAsaMnanyAM] dupaDiggahaM icceyAI bAvIsaM suttAI chiNNacheaNaiAI sasamayasuttaparivADIe, icceAIbAvIsaM suttAI achinnacheyanaiyAiM AjIviyasuttaparivADIe, icceAI bAvIsaM suttAi tikaNaiyAiM terAsiyasuttaparivADie, icce // 128 // Bain Education Internasional For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Interasional AI bAvIsaM suttAiM caukkaNaiyAI sasamayasuttaparivADIe, evAmeva sapuvvAvareNaM aTThAsIti suttAI bhavatItimakkhayAI, settaM suttAI / se kiM taM puvvagayaM 1, puvvagayaM caudasavihaM pannattaM, taMjahA - uppAyapuvvaM aggeNIyaM vIriyaM atthiNatthiSpavAyaM nANappavAyaM saccappavAyaM AyappavAyaM kammappavAyaM paccakkhANappavAyaM vijANuppavAyaM avaMza 0 pANAU0 kiriyAvisAlaM logabiMdusAraM 14, uSpAyapuvvassa NaM dasa vatthU pa0 cattAri cUliyAvatthU pa0, aggeNiyassa NaM puvvassa coddasa vatthU bArasa cUliyAvatthU, vIriyapavAyassa NaM puvvassa aTTha vatthU aTTha cUliyAvatthU pa0, atthiNatthiSpavAyassa NaM puvvassa aTThArasa vatthU dasa cUliyAvatthU pa0, nANappavAyassa NaM puvvassa bArasa vatthU pa0, saccappavAyassa NaM puvvassa do vatthU pa0, AyappavAyassa NaM puvvassa solasa vatthU pa0, kammappavAyapuvvassa tIsaM vatthU pa0, paJcakkhANassa NaM puvvassa vIsaM vatthU pa0, vijANuppavAyassa NaM puvvassa panarasa vatthU pa0, avaMjhassa NaM puvvassabArasa vatthU pa0, pANAussa NaM puvvassa terasa vatthU pa0, kiriyAvisAlassa NaM puvvassa tIsaM vatthU pa0, logabiMdusArassa NaM puvvassa paNavIsaM vatthU pa0, dasa coddasa aTThaTThArase va bArasa duve ya vatthUNi / solasa tIsA vIsA pannarasa aNuppavAyaMmi // 1 // bArasa ekkArasame bArasame teraseva vatthUNi / tIsA puNa terasame caudasame panavIsAo // 2 // cattAri duvAlasa aTThacaiva dasa va cUlavatthUNi / atillANa caunhaM sesANaM cUliyA Natthi // 3 // settaM puvvagayaM, se kiM taM aNuoge ?, aNuoge duvihe pannatte, taMjA - mUlapaDhamANuoge ya gaMDiyANuoge ya, se kiM taM mUlapaDhamANuoge ?, ettha NaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM puvvabhavA devalogagamaNANi AuMcavaNANi jammaNANi a abhiseyA rAyavarasirIo sIyAo pavvajjAo tavA ya bhattA kevalaNANuppAyA atitthapavattaNANi a saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuM vannavibhAgo sIsA gaNA gaNaharA ya ajjA pavattaNIo saMghassa caunvihassa jaM vAvi For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH ASE STivAdaH // 129 // parimANaM jiNamaNapajavaohinANasammattasuyanANiNo ya vAI aNuttaragaI ya jattiyA siddhA pAovagaA ya je jahiM jattiyAI bhattAi cheaittA aMtagaDA muNivaruttamA tamaraoghavippamukkA siddhipahamaNuttaraM ca pattA, ee anne ya evamAiyA bhAvA mUlapaDhamANuoge kahiA AghavijaMti paNNavijaMti parU0 settaM mUlapaDhamANuoge, se kiMtaM gaMDiyANuoge?, aNegavihe paNNatte, taMjahA-kulagaragaMDiyAo titthagaragaMDiyAo gaNaharagaMDiyAo cakkaharagaMDiyAo dasAragaMDiyAo baladevagaMDiyAo vAsudevagaMDiyAo harivaMsagaMDiyAo bhaddabAhugaMDiyAo tavokammagaMDiyAo cittaMtaragaMDiyAo ussappiNIgaMDiyAo osappiNIgaMDiyAo amaranaratiriyanirayagaigamaNavivihapariyaTTaNANuoge, evamAiyAo gaMDiyAo AghavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti, settaM gaMDiyANuoge, se kiM taM cUliyAo ?, jaNNaM AilANaM cauNhaM puvvANaM cUliyAo, sesAI puvAI acUliyAI, settaM cUliyAo, dihivAyassa NaM parittA vAyaNA saMkhejA aNuogadArA saMkhajAo paDivattIo saMkhejAo nijjuttIo saMkhejA silogA saMkhejAo saMgahaNIo, se NaM aMgaTTayAe bArasame aMge ege suyakhaMdhe cauddasa putvAiM saMkhejA vatthU saMkhejA cUlavatthU saMkhejA pAhuDA saMkhejA pAhuDapAhuDA saMkhejAo pAhuDiyAo saMkhejAo pAhuDapAhuDiyAo saMkhejANi payasayasahassANi payaggeNaM pannattA, saMkhejA akkharA aNaMtA gamA aNaMtA panjavA parittA tasA aNaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti daMsijaMti nidaMsirjati uvadaMsijaMti, evaM NAyA evaM viNNAyA evaM caraNakaraNaparUvaNayA AdhavijaMti, settaM diThivAe, setaM duvAlasaMge gaNipiDage // 12 // (sUtraM 147) 'se kiM taM didvivAe'tti dRSTayo-darzanAni vadanaM vAdo dRSTInAM vAdo dRSTivAdaH dRSTInA vA pAto yatrAsau dRSTipAtaH // 129 // Jain Education Internationa For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvanayadRSTaya evehAkhyAyanta ityarthaH, tathA cAha-'diTThivAe NamityAdi, dRSTivAdena dRSTipAtena vA sarvabhAvaprarUpaNA''khyAyate, 'se samAsao paMcavihe' ityAdi sarvamidaM prAyo vyavacchinnaM tathApi yathAdRSTaM kimapi likhyate, tatra sUtrAdigrahaNayogyatAsampAdanasamarthAni parikANi gaNitaparikarmavat, tacca parikarmazrutaM siddhazreNikAdiparikarma-18 mUlabhedataH saptavidhaM, uttarabhedatastu tryazItividhaM mAtRkApadAdi, etaca sarva samUlottarabhedaM sUtrArthato vyavacchinnaM, eteSAM ca parikarmaNAM SaT AdimAni parikANi khasAmayikAnyeva, gozAlakapravarttitAjIvikapAkhaNDikasiddhAtamatena punaH cyutAcyutazreNikAparikarmasahitAni sapta prajJApyante, idAnIM parikarmasu nayacintA, tatra naigamo dvividhaH-sAGghAhiko'sAGghAhikazca, tatra sAjhAhikaH saGgrahaM praviSTo'sAjhAhikazca vyavahAraM, tasmAtsaGgraho vyavahAra RjusUtraH zabdAdayazcaika evetyevaM catvAro nayAH, etaizcaturbhirnayaiH SaT khasAmayikAni parikarmANi cintyante, ato bhaNitaM 'cha caukkanayAIti bhavanti, ta eva cAjIvikAstrairAzikA bhaNitAH, kasmAd ?, ucyate, yasmAtte sarva vyAtmakaM icchanti, yathA jIvo'jIvo jIvAjIvaH loko'loko lokAlokaH sat asat sadasat ityevamAdi, nayacintAyAmapi te trividhaM nayamicchanti, tadyathA-dravyArthikaH paryAyArthikaH ubhayArthikaH, ato bhaNitaM 'satta terAsiya'tti sapta parikarmANi trairAzikapAkhaNDikAstrividhayA nayacintayA cintayantItyarthaH, 'settaM parikamme'tti nigamanaM, 'se kiM taM suttAI'mityAdi, tatra sarvadravyaparyAyanayAdyarthasUcanAt sUtrANi aSTAzItyapi ca sUtrArthato vyavacchinnAni SCAPACER Jain Education For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMge STivAdaH vRttiH zrIsamavA tathApi dRSTAnusArataH kiJcilikhyate, etAni kila RjukAdIni dvAviMzatiH sUtrANi, tAnyeva vibhAgato'STAzIti bhavanti, katham ?, ucyate, 'iceiyAI bAvIsaM suttAI chinnacheyanaiyAiM sasamayasuttaparivADIe'tti iha yo nayaH sUtraM zrIabhaya chinnaM chedenecchati sa chinnacchedanayo yathA "dhammo maMgalamukkiTa"mityAdizlokaH sUtrArthataH pratyekacchedena sthito na dvitIyAdizlokamapekSate, pratyekakalpitaparyanta ityarthaH, etAnyeva dvAviMzatiH khasamayasUtraparipATyA sUtrANi sthitAni, // 130 // tathA ityetAni dvAviMzatiH sUtrANi acchinnacchedanayikAnyAjIvikasUtraparipATyeti, ayamarthaH-iha yo nayaH sUtramacchinnaM chedenecchati so'cchinnacchedanayo yathA 'dhammo maMgalamukkiTTha'mityAdi zloka evArthato dvitIyAdizlokamapekSamANo dvitIyAdayazca prathamamiti anyo'nyasApekSA ityarthaH, etAni dvAviMzatirAjIvikagozAlakapravartitapAkhaNDasUtraparipATyA akSararacanAvibhAgasthitAnyapyarthato'nyo'nyamapekSamANAni bhavanti, 'iceiyAI' ityAdi sUtraM, tatra 'tikanaiyAI' ti nayatrikAbhiprAyatazcintyanta ityarthastrairAzikAzcAjIvikA evocyante iti, tathA 'iceiyAI' ityAdi sUtra, tatra 6'caukkanaiyAIti nayacatuSkAbhiprAyatazcintyanta iti bhAvanA, 'evameve'tyAdisUtraM, evaM catasro dvAviMzatayo'STAzItiH hai| sUtrANi bhavanti 'settaM suttAIti nigamanavAkyaM, se kiMtaM puvagarya' ityAdi, atha kiM tat pUrvagataM ?, ucyate, yasmAttI- rthakaraH tIrthapravartanAkAle gaNadharANAM sarvasUtrAdhAratvena pUrva pUrvagataM sUtrArtha bhASate tasmAtpUrvANIti bhaNitAni, gaNadharAH punaH zrutaracanAM vidadhAnA AcArAdikrameNa racayanti sthApayanti ca, matAntareNa tu pUrvagatasUtrArthaH pUrvamahatA | SHRSHA // 130 // Jain Educa For Personal & Private Use Only againelibrary.org Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haibhASito gaNadharairapi pUrvagatazrutameva pUrva racitaM pazcAdAcArAdi, nanvevaM yadAcAraniyuktyAmabhihitaM 'savvesiM AyAro // paDhamo' ityAdi tatkatham?, ucyate, tatra sthApanAmAzritya tathoktamiha tvakSararacanAMpratItya bhaNitaM pUrva pUrvANi kRtAnIti, taca pUrvagataM catudarzavidhaM prajJaptaM, tadyathA-'uppAye'tyAdi, tatrotpAdapUrva prathama, tatra ca sarvadravyANAM paryavANAM cotpAdabhAvamaGgIkRtya prajJApanA kRtA, tasya ca padaparimANamekA koTI, aggeNIyaM dvitIyaM, tatrApi sarveSAM dravyANAM paryavANAM jIvavizeSANAM cAgraM-parimANaM varNyata ityagreNIyaM tasya padaparimANaM SaNNavatiH padazatasahasrANi, 'pIriyaM'ti vIryapravAI tRtIyaM, tatrApyajIvAnAM jIvAnAM ca sakarmetarANAM vIrya procyata iti vIryapravAdaM, tasyApi saptatiH padazatasahasrANi parimANaM, astinAstipravAdaM caturtha, yadyaloke yathAsti yathA vA nAsti, athavA syAdvAdAbhiprAyataH tadevAsti tadeva nAstItyevaM pravadatIti astinAstipravAdaM bhaNitaM, tadapi padaparimANataH SaSTiH padazatasahasrANi, jJAnapravAdaM paJcamaM, tasmin matijJAnAdipaJcakasya bhedaprarUpaNA yasmAt kRtA tasmAt jJAnapravAda, tasmin padaparimANamekA koTI ekapado neti, satyapravAdaM paSThaM satyaM-saMyamaH satyavacanaM vA tadyatra sabhedaM sapratipakSaM ca varNyate tatsatyapravAdaM, tasya padaparimANaM 6 ekA padakoTI SaT ca padAnIti, AtmapravAdaM saptamaM 'Aya'tti AtmA so'nekadhA yatra nayadarzanairvarNyate tadAtmapra-13 vAdaM, tasya padaparimANaM SaDviMzatiH padakoTyaH karmapravAdamaSTamaM jJAnAvaraNAdikamaSTavidhaM karmaprakRtisthityanubhAgapradezAdibhirbhedairanyaizcottarottarabhedairyatra varNyate tatkarmapravAda, tatparimANamekA padakoTI azItizca sahasrANIti, pratyA-| Jain Education s For Personal & Private Use Only netbrary.org Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 131 // Jain Education 1 khyAnaM navamaM tatra sarva pratyAkhyAnasvarUpaM varNyata iti pratyAkhyAnapravAdaM tatparimANaM caturazItiH padazatasahasrANIti, vidyAnupravAdaM dazamaM tatrAneke vidyAtizayA varNitAstatparimANamekA padakoTI daza ca padazatasahasrANIti, avandhyame kAdarza, vandhyaM nAma niSphalaM na vandhyamavandhyaM saphalamityarthaH, tatra hi sarve jJAnatapaHsaMyamayogAH zubhaphalena saphalA varNyante aprazastAzca pramAdAdikAH sarve azubhaphalA varNyante ato'vandhyaM tasya ca parimANaM SaDUviMzatiH padakoTayaH, prANAyurdvAdazaM tatrApyAyuH prANavidhAnaM sarvaM sabhedamanye ca prANA varNitAstatparimANamekA padakoTI SaTpaJcAzaca padazatasahasrANIti, kriyAvizAlaM trayodazaM tatra kAyikyAdayaH kriyA vizAlatti - sabhedAH saMyamakriyA chandakriyA vidhAnAni ca varNyanta iti kriyAvizAlaM, tatpadaparimANaM nava padakoTyaH, lokavindusAraM ca caturdazamaM tacAsmin | loke zrutaloke vA bindurivAkSarasya sarvottamamiti, sarvAkSarasannipAtapratiSThitatvena ca lokabindusAraM bhaNitaM, tatpramANamarddhatrayodaza padakoTya iti / ' upAya puvasse tyAdi kaNThyaM, navaraM vastu niyatArthAdhikArapratibaddho granthavizeSo'dhyayanavaditi, tathA cUDA iva cUDA, iha dRSTivAde parikarmmasUtrapUrvagatAnuyogoktAnuktArthasaGgrahaparA graMthapaddhatayazrUDA iti, 'settaM putragate' tti nigamanaM, 'se kiM tamityAdi, anurUpo'nukUlo vA yogo'nuyogaH sUtrasya nijenAbhidheyena sArddhamanurUpaH sambandha ityarthaH, sa ca dvividhaH prajJaptaH, tadyathA-mUlaprathamAnuyogazca gaNDikAnuyogazca, 'se kiM tami tyAdi, iha dharmmapraNayanAt mUlaM tAvattIrthakarAsteSAM prathamasamyaktvAsilakSaNapUrva bhavAdigocaro'nuyogo mUlaprathamAnu For Personal & Private Use Only 147 ha STivAdaH // 131 // nelibrary.org Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogaH, tathA cAha-se kiM taM mUlapaDhamANuoge' ityAdi sUtrasiddhaM yAvat 'settaM mUlapaDhamANuoge', 'se kiM tamityAdi ihaikavaktavyatArthAdhikArAnugatA vAkyapaddhatayo gaNDikA ucyante tAsAmanuyogaH-arthakathanavidhiH gaNDikAnuyogaH, tathA cAha-'gaMDiyANuoge aNege'tyAdi, tatra kulakaragaNDikAsu kulakarANAM vimalavAhanAdInAM pUrvajanmAdyabhidhIyata iti, evaM zeSAkhapi abhidhAnavazato bhAvanIyaM, yAvat citrAntaragaNDikAH, navaraM dazArhAH-samudravijayA-18 dayo daza vasudevAntAH tathA citrA-anekArthA antare-RSabhAjitatIrthakarAntare gaNDikA-ekavaktavyatArthAdhikArAnugatAstatazca citrAzca tA antaragaNDikAzca citrAntaragaNDikAH, etaduktaM bhavati-RSabhAjitatIrthakarAntare tadvaMzajabhUpatInAM zeSagatigamanavyudAsena zivagamanAnuttaropapAtaprAptipratipAdikAzcitrAntaragaNDikA iti, tAzca 'codasalakkhA siddhA nivaINeko ya hoi sabaDhe / evekekaTThANe purisajugA huMti saMkheje // 1 // ' tyAdinA granthena nandiTIkAyA mabhihitAstata evAvadhAryAH, iha sUtragamanikAmAtrasya vivakSitatvAditi, zeSaM sUtrasiddhamAnigamanAt , navaraM 'saMkhejA / vatthu'tti paJcaviMzatyuttare dve zate 'saMkhejA cUlavatthutti catustriMzat // 12 // sAmprataM dvAdazAGge virAdhanAniSpannaM kAlikaM phalamupadarzayannAhaicceiyaM dugAlasaMga gaNipiDagaM atItakAle aNaMtA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTiMsu icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM paDuppaNNe kAle parittA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTRti icceiyaM duvAlasaMga gaNipiDagaM COCCASSACREASONICALCCAX dan Education Inter For Personal & Private Use Only wwwjainelibrary.org Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya 0 vRti: // 132 // Jain Education aNAgae kAle anaMtA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTTissaMti, icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM atItakAle aNaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM vIIvaiMsu evaM paDuppaNNe'vi evaM aNAgaevi, duvAlasaMge NaM gaNipisaNa kayAvi Natthi kayAi NAsI Na kayAi Na bhavissai bhuviM ca bhavati ya bhavissati ya dhuve Nitie sAsae akkhae azvae safe fu se jahA NAmae paMca atthikAyA Na kayAi Na Asi Na kayAi Natthi Na kayAi Na bhavissati bhuviM ca bhavati ya bhavissati ya dhuvA NitiyA sAsayA akkhayA avayA avaTTiyA NiccA evAmeva duvAlasaMge gaNipiDage Na kayAi Na Asi Na kayAi Natthi Na kayAi Na bhavissai bhuviM ca bhavati ya bhavissai ya dhuve jAva avaTThie Nice, ettha NaM duvAlasaMge gaNipiDage anaMtA bhAvA aNaMtA abhAvA anaMtA heU aNaMtA aheU aNaMtA kAraNA aNaMtA akAraNA aNaMtA jIvA anaMtA ajIvA aNaMtA bhavasi - ddhiyA anaMtA abhavasiddhiyA anaMtA siddhA anaMtA asiddhA AghavijaMti paNNaviaMti parUviaMti daMsijaMti nidaMsijaMti uvadaMsiaMti, evaM duvAlasa~gaM gaNipiDagaM iti ( sUtraM 148 ) 'icceya'mityAdi, ityetaddvAdazAGgaM gaNipiTakamatItakAle anantA jIvA AjJayA virAdhya caturantaM saMsAra kAntAraM 'aNupariyardvisu 'tti anuparivRttavantaH, idaM hi dvAdazAGgasUtrArthobhayabhedena trividhaM tatazca AjJayA sUtrAjJayA abhini| vezato'nyathApAThAdilakSaNayA atItakAle anantA jIvAzcaturantaM saMsArakAntAraM nArakatiryagnarAmaravividhavRkSa| jAladustaraM bhavATavIgahanamityarthaH, anuparAvRttavanto jamAlivat arthAjJayA punarabhinivezato'nyathAprarUpaNAdilakSaNayA For Personal & Private Use Only 148 gaNi piTakavi rAdhanArAdhanAphalaM. | // 132 // inelibrary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goSThAmAhilavata ubhayAjJayA punaH paJcavidhAcAraparijJAnakaraNodyataguvodezAderanyathAkaraNalakSaNayA gurupratyanIkadravyali dhAryanekazramaNavat sUtrArthobhayairvirAdhyetyarthaH, athavA dravyakSetrakAlabhAvApekSamAgamoktAnuSThAnamevAjJA tayA tadakaraNenetyarthaH, 'iceya'mityAdi gatArthameva, navaraM 'parittAjIvA' iti saMkhyeyA jIvAH, vartamAne viziSTavirAdhakamanuSyajIvAnAM saMkhyeyatvAt 'aNupariyadRti'tti anuparAvarttante bhramantItyarthaH, 'iceya'mityAdi idamapi bhAvitArthameva, navaram 'aNupariyaTTissaMti'tti anuparAvartiSyante paryaTiSyantItyarthaH, 'icceya'mityAdi kaNThyaM, navaraM 'viivaiMsutti vyatitrajitavantaH caturgatikasaMsArolabanena muktimavApsA ityarthaH, evaM pratyutpanne'pi, navaraM ayaM vizeSaH-'viivayaMti'tti vyatibrajanti-vyatikrAmantItyarthaH, anAgate'pyevaM, navaraM vIivaissaMti'tti vyatitrajiSyanti-vyatikramiSyantItyarthaH, yadidamanipTetarabhedabhinnaM phalaM pratipAditametatsadAvasthAyitve sati dvAdazAGgasyopajAyata ityAha-'duvAlasaMge' ityAdi, dvAdazAGgaM NamityalaGkAre gaNipiTakaM na kadAcinnAsIdanAditvAt na kadAcinna bhavati sadaiva bhAvAt na kadAcinna bhaviSyati aparyavasitatvAt, kiM tarhi ?, 'bhuviM cetyAdi abhUca bhavati ca bhaviSyati ca, tatazcedaM trikAlabhAvitvAdacalaM acalatvAca dhruvaM mervAdivat dhruvatvAdeva niyataM paJcAstikAyeSu lokavacanavat niyatatvAdeva zAzvataM samayAvalikAdiSu kA-18 lavacanavat zAzvatatvAdeva vAcanAdipradAne'pyakSayaM gaGgAsindhupravAhe'pi padmaidavat akSayatvAdevAvyayaM mAnuSottarAdvahiH samudravat avyayatvAdeva khapramANe'vasthitaM jambUdvIpAdivat avasthitatvAdeva nityamAkAzavaditi, sAmprataM dRSTA 23 sama. Jain Education.inand For Personal & Private Use Only IMinelibrary.org Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TE 148 dvAdazAjhyA zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH rAdhanavirAdhanAphalaM. // 133 // AAAAAA ntamatrArthe Aha-se jahA nAma e' ityAdi, tadyathA nAma paJcAstikAyA-dharmAstikAyAdayaH na kadAcinnAsannityAdi prAgvat , 'evameve'tyAdi dArTAntikayojanA nigadasiddhaiveti / 'ettha NamityAdi atra dvAdazAGge gaNipiTake anantA bhAvA AkhyAyanta iti yogaH, tatra bhavantIti bhAvA-jIvAdayaH padArthAH, ete ca jIvapudgalAnAmanantatvAdanantA iti, tathA anantA abhAvAH, sarvabhAvAnAmeva pararUpeNAsattvAtta evAnantA. abhAvA iti, khaparasattAbhAvAbhAvobhayAdhInatvAdvastutattvasya, tathAhi-jIvo jIvAtmanA bhAvo'jIvAtmanA cAbhAvo'nyathA'jIvatvaprasaGgAditi, anye tu dha ApekSayA anantA bhAvAH anantA abhAvAH (ca) prativastvastitvanAstitvAbhyAM pratibaddhA iti vyAcakSate, tathA'nantA hetavaH, tatra hinoti-gamayati jijJAsitadharmaviziSTAnAniti hetuste cAnantAH, vastuno'nantadhAtmakatvAt , tatpratibaddhadharmaviziSTavastugamakatvAca hetoH sUtrasya cAnantagamaparyAyAtmakatvAditi, yathoktahetupratipakSato'nantA ahetavaH, tathA anantAni kAraNAni mRtpiNDatantvAdIni ghaTapaTAdinivartakAni, tathA anantAnyakAraNAni sarvakAraNAnAmeva kAryAntarAkAraNatvAt ,nahi mRtpiNDaH paTaM nivartayatIti, tathA anantA jIvAH-prANinaH evamajIvAH-ghaNukAdayaHbhavasiddhikA-bhavyAH siddhA-niSThitArthA itare-saMsAriNaH, AghavijaMtI'tyAdi pUrvavaditi / dvAdazAGgasya kharUpamanantaramabhihitamatha tadabhidheyasya rAzidvayAntarbhAvataH kharUpamabhidhitsurAha| duve rAsI pannattA, taMjahA jIvarAsI ajIvarAsI ya, ajIvarAsI duvihA pannattA, taMjahA-rUvIajIvarAsI arUvIajIvarAsI // 13 // dain Education international For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425% ROCCARO SCHUSALMANASACRECIRG ya, se kiM taM arUvI ajIvarAsI?, arUviajIvarAsI dasavihA pannattA, taMjahA-dhammatthikAe jAva addhAsamae, rUvIajIvarAsI aNegavihA0pa0 jAva se kiM taM aNuttarovavAiA ?, attaNurovavAiA paMcavihA pannattA, taMjahA-vijayavejayaMtajayaMtaaparAjitasavvadvasiddhiA, settaM aNutarovavAiA, settaM paMciMdiyasaMsArasamAvaNNajIvarAsI, duvihA NeraiyA pannattA, taMjahA-pajattA ya apajjattA ya, evaM daMDao bhANiyabvo jAva vemANiyatti, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe kevaiyaM khettaM ogAhettA kevaiyA NirayAvAsA paNNatA ?, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhettA heTThA cegaM joyaNasahassaM vajettA majjhe aTThasattari joyaNasayasahasse ettha NaM rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyANaM tIsaM NirayAvAsasayasahassA bhavaMtItimakkhAyA, te NaM NirayAvAsA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA jAva asubhA NirayA asubhAo Niraesu veyaNAo, evaM sattavi bhANiyavvAo jaM jAsu jujjai-'AsIyaM battIsaM aTThAvIsaM taheva vIsaM ca / aTThArasa solasagaM ahuttarameva bAhalaM // 1 // tIsA ya paNNavIsA pannarasa daseva sayasahassAI / tiNNegaM paMcUNaM paMceva aNuttarA naragA // 2 // causahI asurANaM caurAsIiM ca hoi nAgANaM / bAvattari suvannANa vAukumArANa chaNNaui // 3 // dIvadisAudahINaM vijakumAriMdathaNiyamaggINaM / chaNhaMpi juvalayANaM bAvattarimo ya sayasahasA // 4 // battIsaTThAvIsA bArasa aDa cauro ya syshssaa| paNNA cattAlIsA chacca sahassA sahassAre // 5 // ANayapANayakappe cattAri sayA''raNacue tinni / satta vimANasayAI causuvi eesu kappesu // 6 // ekkArasuttaraM heDimesu sattuttaraM ca majjhimae / sayamegaM uvarimae paMceva aNuttaravimANA // 7 // docAe NaM puDhavIe tacAe NaM puDhavIe cautthIe puDhavIe paMcamIe puDhavIe chaTThIe puDhavIe sattamIe puDhavIe gAhAhiM bhANiyabvA, sattamAe puDhavIe pucchA, goyamA ! sattamAe HASKARN945%AA%. Jain Education in For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyoga zrIabhaya 0 vRtti: // 134 // Jain Educatio puDhavIe adbhuttarajoyaNasayasahassAI bAhallAe uvari addhatevannaM joyaNasahassAiM ogAhettA heTThAvi addhatevannaM joyaNasahassAI vajittA majjhe tisu joyaNasahassesu ettha NaM sattamAe puDhavIe neraiyANaM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahAnirayA paNNattA, taMjahA-kAle mahAkAle rorue mahArorue appaiTThANe nAmaM paMcame, te NaM nirayA vaTTe ya taMsA ya ahe khurappasaMThANasaMThiyA jAva asubhA naragA asubhAo narapasu veyaNAo ( sUtraM 149 ) iha ca prajJApanAyAH prathamapadaM prajJApanAkhyaM sarvaM tadakSaramadhyetavyaM, kimavasAnamityAha - 'jAva se kiM tamityAdi, kevalamasya prajJApanAsUtrasya cAyaM vizeSaH, iha 'duve rAsI paNNattA' ityabhilApasUtraM (tatra) tu 'duvihA paNNavaNA paNNattA - | jIvapaNavaNNA ajIvapaNNavaNA ya'tti, atidiSTasya ca sUtrataH sarvasya prajJApanApadasya lekhitumazakyatvAdarthatastaleza upadarzyate-tatrAjIvarAzirdvividho rUpyarUpibhedAt, tatrArUNyajIvarAzidezadhA-dharmAstikAyastaddezAstatpradezazcetyevamadharmAstikAyAkAzAstikAyAvapi vAcyAvevaM nava dazamo'ddhAsamaya iti, rUpyajIvarAzicaturddhA -skandhA dezAH pradezAH paramANavazceti, te ca varNagandharasasparzasaMsthAnabhedataH paJcavidhAH saMyogato'nekavidhA iti / jIvarAzirdvividhaH saMsArasamApanno'saMsArasamApannazca tatrAsaMsArasamApannA jIvA dvividhAH anantara parampara siddhabhedAt, tatrAnantarasiddhAH paJcadazaprakArAH, paramparasiddhAstvanantaprakArA iti, saMsArasamApannAstu paJcadhaikendriyAdibhedena tatraikendriyAH paJcavidhAH pRthivyAdibhedena, punaH pratyekaM dvividhAH - sUkSmavAdarabhedena, punaH paryAptAparyAptabhedena dvidhA, evaM dvitricaturindriyA Jonal For Personal & Private Use Only 149 rA ziprajJApa nAsthA nAni. // 134 // jainelibrary.org Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ api, paJcendriyAzcaturddhA nArakAdibhedAt, tatra nArakAH saptavidhAH ratnaprabhAdipRthvIbhedAt paJcendriyatiryaJcastridhAjalasthalakhacarabhedAt, tatra jalacarAH paJcavidhA matsyakacchapagrAhamakarasuMsumArabhedAt punarmatsyA anekadhA - lakSNamatsyAdibhedAt, kacchapA dvidhA asthikacchapamAMsakacchapabhedAt, grAhAH paJcadhA diliveSTakamagupulaka sImAkArabhedAt makarA - matsyavizeSA dvividhAH - zuNDAmakarA karimakarAzca, suMsumArAstvekavidhAH, sthalacarA dvidhA - catuSpadaparisarpabhedAt, tatra catuSpadAzcaturddhA - ekakhuradvikhuragaNDI padasanakhapadabhedAt krameNa caite azvagohastisiMhAdayaH, parisarpA dvidhA - uraH parisarpa bhujaparisarpabhedAt, uraH parisarpAzcaturddhA - ahiajagarAzAlikamahoragabhedAt, tatrAhayo dvidhA - darvIkarA mukulinazceti, khacarAzcaturddhA - carmapakSiNo lomapakSiNaH samudgapakSiNo vitatapakSiNazca tatrAdyau dvau valgulIhaMsAdibhedAvitarau dvIpAntareSveva staH, sarve ca paJcendriyatiryaJco manuSyAzca dvidhA sammUrcchimA garbhavyutkrAntikAzca tatra saMmUcchimAH napuMsakA eva, itare tu triliGgA iti, garbhavyutkrAntikamanuSyAstridhA - karmabhUmijA akarmabhUmijA antaradvIpajAzceti, karmmabhUmijA dvividhAH - AryA mlecchAtha, AryA dvedhA-RddhiprAptA itare ca, tatra prathamA arhadAdayaH, dvitIyA navavidhAH - kSetrajAtikulakarmazilpabhASAjJAnadarzana cAritrabhedAt, devAzcaturvidhAH bhavanavAsyAdibhedAdbhavanapatayo dazadhA asuranAgAdayaH vyantarA aSTavidhA pizAcAdayaH jyotiSkAH paJcadhA candrAdayaH vaimAnikA dvidhAkalpopagAH kalpAtItAzca, kalpopagA dvAdazadhA saudharmAdibhedAt, kalpAtItA dvedhA - maiveyakA anuttaropapAtikAzca Jain Educationonal For Personal & Private Use Only Rainelibrary.org Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge zrIabhaya vRtiH veyakA navadhA anuttaropapAtikAH paJcadheti, etatsamastaM sUcayatoktaM 'jAva se kiM taM aNuttare'tyAdi, pUrvoktameva | 149 rANDakakrameNa dvidhA darzayannAha-'duvihe'tyAdi, sugamaM navaraM 'daNDao'tti 'neraiyA 1 asurAI 10 ziprajJApabeiMdiyAdao4 maNuyA 11vaMtara 1 joisa 1 vemANiyA ya1aha daMDao evaM // 1 // athAnantaraM prajJaptAnAM nArakA nAsthAdInAM paryAptAparyAptabhedAnAM sthAnanirUpaNAyAha-'imIse NamityAdi, avagAhanAsUtrAdAk sarva kaNThyaM, navaraM 'te NaM nAni. nirayA' ityAdi, atra ca jIvAbhigamacUrNyanusAreNa likhyate-kila dvividhA narakA bhavanti AvalikApraviSTAH AvalikAbAhyAzca, tatrAvalikApraviSTA aSTAsu dikSu bhavanti, te ca vRttavyasracaturasrakrameNa pratyavagantavyAH, eteSAM ca madhye indrakAH sImantakAdayo bhavanti, AvalikAbAhyAstu puSpAvakIrNA dividizAmantarAleSu bhavanti, nAnAsaMsthAnasaMsthitA iti nirayasaMsthAnavyavasthA, tatra ca bAhulyamaGgIkRtyedamabhidhIyate-'aMto vaTTe' tyAdi, uktaMca sUtrakRttikatA-"nArakAH sImantakAdikA bAhulyamaMgIkRtyAntaH-madhye vRttA bahirapi caturasrA adhazca kSuraprasaMsthAnasaMsthitAH, etaca saMsthAnaM puSpAvakIrNakAnAzrityoktaM teSAmeva pracuratvAt , AvalikApraviSTAstu vRttavyasracaturasrasaMsthAnA bhavantI"ti, tatrAntavRttA madhye zuSiramAzritya bahizca caturasrA kuDyaparidhimAzritya, yAvatkaraNAdidaM dRzyaM yaduta adhaH adhaH // 135 // kSaraprasaMsthAnasaMsthitAH-bhUtalamAzritya kSuraprAkArAstadbhatalasya saMcArisattvapAdacchedakatvAt anye vAhuH-teSAmadhastanAMzaH kSurapra ivAgre'gre pratalo vistIrNazceti kSuraprasaMsthAnatA, tathA nicaMdhayAratamasA vavagayagahacaMdasUranakkhattajoisa AAAAS Jain Education int o nal For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALSANDSAMACROSAMEEDO ppahA meyavasApUyarahiramaMsacikkhillalittANulevaNatalA asuivIsA paramadunbhigaMdhA kAUagaNivaNNAbhA kakkhaDaphAsA darahiyAsA' iti tatra nityaM-sarvadA andhakAra-andhatvakArakaM bahalabalAhakapaTalAcchAditagaganamaNDalAmAvAsthArddharAtrAndhakAravattamaH-tamisraM yeSu te nityAndhakAratamasaH, athavA nityenAndhakAreNa sArvakAlikenetyarthaH tamasaHtamisrA nityAndhakAratamasaH, jAtyandhamedyAndhakArAmAvAsyAnizIthatulyA ityarthaH, kathamityata Aha-vyapagatA-avidyamAnA grahacandrasUranakSatrarUpANAM jyotiSAM-jyotiSkalakSaNavimAnavizeSANAM jyotiSo vA-dIpAdyagneH prabhAprakAzo yeSu te tathA, 'paha'tti pathazabdo vA'yaM vyAkhyeyaH, tathA medovasApUyarudhiramAMsAni zarIrAvayavAsteSAM yaccikkhilaM-kardamastena lipta-upadigdhamanulepanena sakRlliptasya punaH punarupalepanena talaM-bhUmikA yeSAM te medovasApUyaru|ghiramAMsacikkhillalipsAnulepanatalAH, yadyapi ca tatra medaHprabhRtInyaudArikapaJcendriyazarIrAvayavarUpANi na santi vaikriyazarIratvAnnArakANAM tathApi tadAkArAstadavayavAstatra procyanta iti, azucayo vizrAH-AmagandhayaH pUtigandhaya ityarthaH, ata eva paramadurabhigandhAH 'kAUagaNivaNNAbhatti kRSNAgnirlohAdInAM dhmAyamAnAnAM tadvarNavadAbhA yeSAM te kRSNAgnivarNAbhAH, tathA karkazaH sparzo yeSAM te karkazasparzAH, ata eva duHkhena-kRcchreNAdhisoDhuM zakyate vedanA yeSu te 8 duradhisahyAH, ata evAzubhA narakA azubhA narakeSu vedanA iti evaM sattavi bhANiya'tti prathamAmamuJcatA sapta ityuktaM, 'jaM jAsu jujaI'tti yacca yasyAM pRthivyAM bAhalayasya narakANAM ca parimANaM yujyate sthAnAntaroktAnusAreNa tacca tasyAM Jain Education a l For Personal & Private Use Only A nelibrary.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH 149 rA. ziprajJApanAsthA nAni. // 136 // vAcyaM, tacedaM-'AsItaM' gAhA'tIsA ya' gAhA azItisahasrAdhikayojanalakSaM ratnaprabhAyAM bAhalyamevaM zeSAsu bhAvanIyaM, tathA triMzallakSANi prathamAyAM narakAvAsAnAmityevaM zeSAkhapi neyamiti, AvAsaparimANaM cAsurAdInAmapi dazAnAM saudharmAdInAM ca kalpetarANAM sUtrairvakSyatIti, tannivAsaparimANasaGgrahe 'causaTThI' ityAdi gAthAH paJca, evaM caiva sUtrAbhilApo dRzyaH, 'sakkarappabhAe NaM puDhavIe kevaiyaM ogAhittA kevaiyA nirayA paNNattA ?, goyamA ! sakarappabhAe gaM puDhavIe battIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhittA heTThA cegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe tIsuttare joyaNasayasahasse ettha NaM sakkarappabhAe puDhavIe neraiyANaM paNavIsaM nirayAvAsasayasahassA bhavantItimakkhAyA, te NaM nirayA' ityAdi, evaM gAthAnusAreNAnye'pi paJcAlApakA vAcyA iti, etadevAha-'docAe' ityAdi 'veyaNAoM' ityetadantaM sugama, navaraM 'gAhAhiti gAthAbhiH karaNabhUtAbhirgAthAnusAreNetyarthaH, bhaNitavyA-vAcyA narakavAsA iti prakramaH, tathA 'caTTe yataMsA yatti madhyamo vRttaH zeSAkhyatrA iti, athAsurAdyAvAsaviSayamabhilApaM darzayati kevaiyA NaM bhaMte ! asurakumArAvAsA pa0 1, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhettA hehA cegaM joyaNasahassaM vajittA majjhe aTThahattarijoyaNasayasahasse ettha NaM rayaNappabhAe puDhavIe causahi asurakumArAvAsasayasahassA pa0, te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA ahe pokkharakaNNiAsaMThANasaMThiyA ukkiNaM 152554555555 // 136 // For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraviulagaMbhIrakhAyaphalihA aTTAlayacariyadAragourakavADatoraNapaDiduvAredasabhAgA jaMtamusalamusaMDhisayagdhiparivAriyA aujjhA aDayAlakoharaiyA aDayAlakayavaNamAlA lAulloiyamahiyA gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradiNNapaMcaMgulitalA kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajjhaMtadhUvamaghamatagaMdhuduyAbhirAmA sugaMdhiyA gaMdhavaTTibhUyA acchA saNhA laNhA ghaTThA maTThA nIrayA NimmalA vitimirA visuddhA sappamA samirIyA saujjoA pAsAIyA darisaNijA abhirUvA paDirUvA, evaM jaM jassa kamatI taM tassa jaMjaM gAhAhiM bhaNiyaM taha ceva vnnnno| kevaiyA NaM bhaMte ! puDhavikAiyAvAsA pa01, goyamA! asaMkhejA puDhavIkAiyAvAsA pa0, evaM jAva maNussatti, kevaiyA NaM bhaMte ! vANamaMtarAvAsA pa01, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassabAhallassa uvari egaM joyaNasayaM ogAhettA heTThA cegaM joyaNasayaM vajettA majjhe ahasu joyaNasaesu ettha NaM vANamaMtarANaM devANaM tiriyamasaMkhejA bhomejA nagarAvAsasayasahassA 50, te NaM bhomejA nagarA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA, evaM jahA~ bhavaNavAsINaM taheva NeyavvA, NavaraM paDAgamAlAulA surammA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA // kevaiyA NaM bhaMte! joisiyANaM vimANAvAsA pa01, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo sattanauyAI joyaNasayAI uDDe uppaittA ettha NaM dasuttarajoyaNasayabAhalle tiriyaM joisavisae joisiyANaM devANaM asaMkhejA joisiyavimANAvAsA pa0, te NaM joisiyavimANAvAsA abbhuggayamUsiyapahasiyA viviharamaNirayaNabhatticittA vAuddayavijayavejayaMtIpaDAgachattAichattakaliyA tuMgA gagaNatalamaNulihaMtasiharA jAlaMtararayaNapaJjarummiliyabva maNikaNagathUbhiyAgA viyasiyasayapattapuNDarIyatilayarayaNaddhacaMdacittA aMto bAhiM ca saNhA tavaNijavAluApatthaDA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA darisaNijjA // Jain Educatiorial For Personal & Private Use Only Alnelibrary.org Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya pUciH varNanam. // 137 // kevaiyA NaM bhaMte ! vemANiyAvAsA pa0?, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo u8 caMdimasU 150 bhariyagahagaNanakkhattatArArUvANaM vIivaittA bahUNi joyaNANi bahUNi joyaNasayANi bahUNi joyaNasahassANi (bahUNi joyaNasayasaha vanAdissANi) bahuio joyaNakoDIo bahuio joyaNakoDAkoDIo asaMkhejAo joyaNakoDAkoDIo uddudUraM vIivaittA ettha NaM vimANiyANaM devANaM sohammIsANasaNaMkumAramAhiMdabaMbhalaMtagasukkasahassAraANayapANayaAraNaacuesu gevejagamaNuttaresu ya caurAsII vimANAvAsasayasahassA sattANauI ca sahassA tevIsaM ca vimANA bhavaMtItimakkhAyA, te NaM vimANA accimAlippabhA bhAsarAsivaNNAbhA arayA nIrayA NimmalA vitimirA visuddhA savvarayaNAmayA acchA saNhA ghaTTA maTThA NippaMkA NikaMkaDacchAyA sappabhA samarIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijA abhirUvA paDirUvA / sohamme NaM bhaMte! kappe kevaiyA vimANAvAsA paNNatA?, goyamA! battIsaM vimANAvAsasayasahassA paNNattA, evaM IsANAisu aTThAvIsa bArasa aTTha cattAra eyAi sayasahassAiM paNNAsaM cattAlIsaM cha eyAI sahassAI ANae pANae cattAri AraNacue tinni eyANi sayANi, evaM gAhAhiM bhANiyabvaM ( sUtraM 150) 'kevaItyAdi sugama, navaraM tAni bhavanAni bahivRttAni vRttaprAkArAvRtanagaravat antaH samacaturasrANi tadavakAzadezasya caturasratvAta, adhaHpuSkarakarNikAsaMsthAnasaMsthitAni, puSkarakarNikA-padmamadhyabhAgaH, sA connatasamacitrabindukinI bhavatIti, tathA 'utkIrNAntaravipulagambhIrakhAtaparikheti utkIrNa-bhuvamutkIrya pAlIrUpaM kRtamantaraM-antarAlaM yayoste. paav-R||137|| utkIrNAntare te vipulagambhIre khAtaparikhe yeSAM tAni tathA, tatra khAtamadha upari ca samaM parikhA tUpari vizAlA adhaH saGkucitA tayorantareSu pAlI yatrAstIti bhAvaH, tathA aTTAlakA-prAkArasyoparyAzrayavizeSAH carikA-nagaraprAkA CAR Jain Education toonal For Personal & Private Use Only wwjainelibrary.org Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rayorantaramaSTahasto mArgaH pAThAntareNa 'caturayanti caturakAH samAvizeSAH grAmaprasiddhAH 'dAragoura'tti gopuradvArANi pratolyo-nagarasyaiva kapATAni pratItAni toraNAnyapi tathaiva pratidvArANi-avAMtaradvArANi tata eteSAM dvandva etAni dezalakSaNepu bhAgeSu yeSAM tAni tathA, iha dezo bhAgazcAnekArthaH, tato'nyo'nyamanayorvizeSyavizeSaNabhAvo dRzya iti, tathA jaMtANi-pASANakSepaNayatrANi muzalAni pratItAni musuMDhyaH-praharaNavizeSAH zatabhyaH-zatAnAmupaighAtakAriNyo mahAkAyAH kASThazailastambhayaSTayaH tAbhiH 'parivAriyatti-parivAritAni parikalitAnItyarthaH, tathA ayodhyAni-yodhayituMsaGgAmayituMdurgatvAnna zakyante parabalAni tAnyayodhyAni avidyamAnA vAyodhAH-parabalasubhaTA yAni prati tAnyayodhAni, tathA aDayAlakoTagaraiya'tti aSTacatvAriMzadbhedabhinnavicitracchandagopuraracitAni, anye bhaNanti-aDayAliya(la)zabdaH kila prazaMsAvAcakaH, tathA 'aDayAlakayavaNamAla'tti aSTacatvAriMzadbhedabhinnAH prazaMsAH kRtAvanamAlA-vanaspatipallavastrajo yeSu tAni tathA, 'lAiyaMti yadbhamezchagaNAdinopalepanaM 'ulloiyaMti kuDyamAlAnAM seTikAdibhiH sammRSTIkaraNaM tatastAbhyAmiva mahitAni-pUjitAni lAuloiyamahitAni, tathA gozIrSa-candanavizeSaH sarasaM ca-rasopetaM yadraktacandanaM-candanavizeSaH tAbhyAM dardarAbhyAM-ghanAbhyAM dattAH paJcAGgulayastalA-hastakAH kuDyAdiSu yeSu, athavA gozIrSasarasaraktacandanasya satkA dardareNa-capeTAbhighAtena dardareSu vA-sopAnavIthISu dattAH paJcAGgulayastalA yeSu tAni gozIrSasarasaraktacandanadardaradattapaJcAGgulitalAni, tathA kAlAguru:-kRSNAgururgandhadravyavizeSaH pravaraH-pradhAnaH kundurukaH-cIDA Jain Education a l For Personal & Private Use Only alinelibrary.org Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRtti: // 138 // turuSkaH- silhakaM gandhadravyameva etAni ca tAni 'DajyaMti' tti dahyamAnAni yAni tAni tathA teSAM yo dhUmo 'maghamagheta 'tti anukaraNazabdo'yaM maghamaghAyamAno bahalagandha ityarthaH tenoddhurANi - utkaTAni yAni tAni tathA tAni ca tAnyabhirAmANi - ramaNIyAnIti samAsaH, tathA sugandhayaH- surabhayo ye varagandhAH - pradhAnavAsAsteSAM gandhaH - Amodo yeSvasti tAni sugandhivaragandhikAni, tathA gandhavarttiH - gandhadravyANAM gandhayuktizAstropadezena nirvarttitaguTikA tadbhUtAni-tatkalpAnIti gandhavarttibhUtAni pravaragandhaguNAnItyarthaH, tathA acchAni AkAzasphaTikavat 'saha' tti lakSNAni sUkSmaskandhakaniSpannatvAt zlakSNadalaniSpannapaTavat 'laNDa' tti lakSNAni masRNAnItyarthaH, ghuTitapaTavat, 'ghaTTa' tti | ghRSTAnIva ghRSTAni kharazANayA pASANapratimAvat 'maTThatti mRSTAnIva sRSTAni sukumArazANayA pASANapratimeva zodhitAni vA pramArjanikayeva, ata eva 'nIraya'tti nIrajAMsi rajorahitatvAt 'nimmala'tti nirmalAni kaThinamalAbhAvAt 'vitimira'tti vitimirANi nirandhakAratvAt 'visuddha'tti vizuddhAni niSkalaGkatvAnna candravat sakalaGkAnItyarthaH tathA 'sappaha' ti saprabhANi saprabhAvANi athavA khena- AtmanA prabhAnti - zobhante prakAzante veti khaprabhANi yataH 'samirIya'tti samarIcIni - kiraNAni, ata eva 'saujjoya'tti sahodyotena - vastvantaraprakAzanena varttante iti sodyo - | tAni 'pAsAIya'tti prAsAdIyAni manaHprasattikarANi 'darisaNijja' tti darzanIyAni tAni hi pazyaMzcakSuSA na zramaM gacchatIti bhAvaH, 'abhiruva' tti abhirUpANi kamanIyAni 'paDiruva' tti pratirUpANi draSTAraM draSTAraM prati ramaNIyAni Jain Educational For Personal & Private Use Only 150 bha vanAdivarNanam. // 138 // ainelibrary.org Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakasya kasyacidevetyarthaH, 'eva'mityAdi, yathA'surakumArAvAsasUtre tatparimANamabhihitamevamiti-tathA yadbhavanAdiparimANaM yasya nAgakumArAdinikAyasya kramate-ghaTatetattasya vAcyamiti, kiMvidhaM tasya parimANamata Aha-jaMja gAhAhi bhaNiyaM' yadyad gAthAbhiH 'causaTTi asurANa'mityAdikAbhirabhihitaM, kiM parimANameva tathA vAcyaM netyAha-'iha ceva vaNNao'tti yathA asurakumArabhavanAnAM varNaka uktastathA sarveSAmasau vAcya iti, tathAhi-'kevaiyA NaM bhaMte ! nAgakumArAvAsasayasahassA paNNattA ?, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhettA heTTA cegaM joyaNasahassaM vajettA majjhe aTThahattare joyaNasahasse ettha NaM rayaNappabhAe culasII nAgakumArAvAsasayasahassA bhavantittimakkhAyaMti, te NaM bhavaNA' ityAdi, dvIpakumArAdInAM tu SaNNAM pratyekaM SaTsaptatirvAcyeti / kevaiyA NaM bhaMte! puDhavI'tyAdi gatArtha, navaraM manuSyANAM saMkhyAtAnAmeva garbhavyutkrAntikAnAM asaMkhyAtAnAmabhAvAt saMkhyAtA evAvAsAH, sammUchimAnAM tvasaMkhyeyatvena pratizarIramAvAsabhAvAdasaMkhyeyAni | iti bhAvanIyamiti / 'kevaiyA NaM bhaMte! joisiyANaM vimANAvAsA' ityAdi, 'abbhuggayamusiyapahasiya'tti abhyudtA-saJjAtA utsRtA-prabalatayA sarvAsu dikSu prasRtA yA prabhA-dIptistayA sitAH-zuklA ityabhyudgatotsRtaprabhAsitAH, tathA vividhA-anekaprakArA maNayaH-candrakAntAdyA ratnAni-karketanAdIni teSAM bhaktayo-vicchittivizeSAsvAbhizcitrAH-citravantaH Azcaryavanto veti vividhamaNiratnabhakticitrAH, tathA vAtodbhUtA-vAtakampitA vijayA-a 24 sama. Jain Education For Personal & Private Use Only Herelibrary.org Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIamaya 0 vRti: // 139 // bhyudayastatsaMsUcikA vaijayantItyabhidhAnA yAH patAkA athavA vijayA~ iti vaijayantInAM pArzvakarNikA ucyante tatpradhAnA yA vaijayaMtyastAzca tadvarjitAH patAkAzca chatrAticchatrANi ca - uparyuparisthitAtapatrANi taiH kalitA-yuktA vAto|ddhUtavijayavaijayantIpatAkAchatrAticchatrakalitA iti, tuGgA uccaistvaguNayuktA, ata eva 'gaganatalamaNulihaMta siharati gaganatalaM - ambaratalamanulikhad-abhilaGghayacchikharaM yeSAM te gaganatalAnulikhacchikharAH, tathA jAlAntareSu - jAlakamadhyabhAgeSu ratnAni yeSAM te jAlAntararatnAH, iha prathamAbahuvacanalopo draSTavyaH, jAlakAni ca bhavanabhittiSu loke pratItAnyeva tadantareSu ca zobhArtha ratnAni sambhavantyeveti, tathA paaronmIlitA iva paJjarabahiSkRtA iva, yathA kila kiJcidvastu paJjarAd-vaMzAdimayapracchAdanavizeSAdvahiH kRtamatyantamavinaSTacchAyatvAcchobhate evaM te'pIti bhAvaH, tathA maNikanakAnAM sambandhinI stUpikA- zikharaM yeSAM te maNikanakastUpikAkAH, tathA vikasitAni yAni zatapatrapuNDarIkANi | dvArAdau pratikRtitvena tilakAzra-bhittyAdiSu puNDrANi ratnamayAzca ye arddhacandrA dvArAgrAdiSu taizcitrA ye te vikasi tazatapatra puNDarIkatilakaratnArddhacandra citrAH, tathA antarbahizca lakSNA masRNA ityarthaH, tathA tapanIyaM - suvarNavizeSasta|nmayyA vAlukAyAH - sikatAyAH prastaTaH - prataro yeSu te tapanIyavAlukAprastaTAH, athavA saNhazabdasya vAlukAvizeSaNatvAt zlakSNatapanIyavAlukAprastaTA iti vyAkhyeyaM tathA sukhasparzAH zubhasparzA vA, tathA sazrIkaM - sazobhaM rUpaM - AkAro yeSAM athavA sazrIkANi - zobhAvanti rUpANi- narayugmAdIni rUpakANi yeSu te sazrIkarUpAH, prAsAdanIyA For Personal & Private Use Only 150 bha vanAdyAvAsa. // 139 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haidarzanIyAH abhirUpAH pratirUpA iti pUrvavat / 'kevaie'tyAdi, ratnaprabhAyAH pRthivyA 'bahusamaramaNijjAo bhUmimAgAo'tti bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya Urddha-upari tathA candramasaH-sUryagrahagaNanakSatratArArUpANi NamityalaGkAre kiM?cIivaitta'tti vyativrajya-vyatikramyetyarthaH, tArArUpANi ceha tArakA eveti, tathA 'bahUnI'tyAdi, kimityAhaUrddham-upari dUramatyartha vyatibajya caturazItivimAnalakSANi bhavantIti sambandhaH, 'itimakkhAya'tti iti-evaMprakArA athavA yato bhavanti tata AkhyAtAH sarvavedineti, 'te NaM'ti tAni vimAnAni Namiti vAkyAlaGkAre 'accimAli-3 ppabha'tti arciAli:-AdityastadvatprabhAnti-zobhante yAni tAnyarciAliprabhANi, tathA bhAsAnA-prakAzAnAM rAzi:bhAsarAziH-Adityastasya varNastadvadAbhA-chAyAvarNo yeSAM keSAMcittAni bhAsarAzivarNAbhAni, tathA araya'tti arajAMsi khAbhAvikarajorahitatvAt 'nIraya'tti nIrajAMsi AgantukarajovirahAt 'nimmala'tti nirmalAni kakkhaDa(karkaza)malAbhAvAt 'vitimira'tti vitimirANi AhAryAndhakArarahitatvAt vizuddhAni svAbhAvikatamovirahAt sakaladoSavirAmAdvA sarvaratnamayAni na dAryAdidalamayAnItyarthaH, acchAnyAkAzasphaTikavat zlakSNAni sUkSmaskandhamayatvAt ghRSTAnIva ghRSTAni 8 kharazANayA pASANapratimeva mRSTAni sukumArazANayA pASANapratimeveti niSpaGkA nikalaGkavikalatvAt kamavizeSarahitatvAdvA niSkaGkaTA-niSkavacA nirAvaraNA nirupaghAtetyarthaH chAyA-dIptiryeSAM tAni niSkaNTakacchAyAni saprabhA CARLOCASESSMANGALOCALCOME Jain Education For Personal & Private Use Only arlhinelibrary.org Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 nArakAdisthitiH zrIsamavA maNi-prabhAvanti samarIcIni-sakiraNAnItyarthaH 'sodyotAni-vastvantaraprakAzanakArINItyarthaH, 'pAsAIe' tyAdi prAgvat / yAMge 'sohamme NaM bhaMte! kappe kevaiyA vimANAvAsA paNNatA ?, goyamA! battIsaM vimANAvAsasayasahassA paNNattA' evazrIabhaya0 mIzAnAdiSvapi draSTavyaM, etadevAha-'evaM IsANAisutti, 'gAhAhiM bhANiyavaMti 'battIsa aTThavIsA ityAdikAbhiH vRttiH pUrvoktagAthAbhistadanusAreNetyarthaH, pratikalpaM bhinnaparimANA vimAnAvAsAbhaNitavyAstadvarNakazca vAcyo 'jAva te NaM vimANe'tyAdi yAvat 'paDirUvA', navaramabhilApabhedo'yaM yathA "IsANeNaMbhaMte ! kappe kevaiyA vimANAvAsasayasahassA paNNattA ?, goyamA! aTThAvIsaM vimANAvAsasayasahassA bhavaMtItimakkhAyA, te NaM vimANA jAva paDirUvA' evaM sarve pUrvoktagAthAnusAreNa prajJApanAdvitIyapadAnusAreNa ca vAcyamiti // anantaraM nArakAdijIvAnAM sthAnAnyuktAni, atha teSAmeva sthitimupadarzayitumAha neraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA?, goyamA! jahanneNaM dasa vAsasahassAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI pa0, apajattagANaM nareiyANaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM ThiI pa01, jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM, pajattagANaM jahanneNaM dasa vAsasahassAiM aMtomuhuttUNAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI aMtomuhattUNAI, imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe evaM jAva vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiyANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pa0 ?, goyamA! jahanneNaM battIsaM sAgarovamAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM, sabaDhe ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI pannattA (sUtraM 151) // 140 // Hain Education For Personal & Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'nerahayA NaM bhaMte!' ityAdi sugama, navaraM sthitiH-nArakAdiparyAyeNa jIvAnAmavasthAnakAlaH 'apajattayANaM ti PnArakAH kila labdhitaH paryApsakA eva bhavanti, karaNatastUpapAtakAle antarmuharca yAvadaparyAptakA eva bhavanti tataH paryAptakAH, tatasteSAmaparyAptakatvena sthitirjaghanyato'pyutkarSato'pi cAntarmuhUrtameva, paryAptakAnAM punaraudhikyeva jagha-3 nyotkRSTA cAntarmahonA bhavatIti, ayaM ceha paryAptakAparyAptakavibhAga:-'nArayadevA tirimaNuyagabbhayA je asaMkhavAsAU / ete u apajattA uvavAe ceva boddhavvA // 1 // sesA ya tiriyamaNuyA laddhiM pappovavAyakAle ya / duhaoviya bhaiyacA pajattiyare ya jiNavayaNaM ||2||'ti, uktA sAmAnyato nArakANAM sthitirvizeSatastAmabhidhAtumidamAha'imIse NamityAdi, sthitiprakaraNaM ca sarva prajJApanAprasiddhamityatidizannAha-'eva'miti yathA prajJApanAyAM sAmAnyaparyAptakAparyAptakalakSaNenagamatrayeNa nArakANAMnArakavizeSANAMtiryagAdikAnAM ca sthitiruktA evamihApi vAcyA, kiya yAvadityAha-'jAva vijaye'tyAdi, anuttarasurANAmoghikAparyAptakaparyAptakalakSaNaM gamatrayaM yAvadityarthaH, iha caivamatidiSTasUtrANyarthato vAcyAni ratnaprabhAnArakANAM bhadanta ! kiyatI sthitiH?, gautama ! jaghanyena daza varSasahasrANi utkarSataH sAgaropamaM 1, aparyAptakaratnaprabhApRthivInArakANAM bhadanta ! kiyantaM kAlaM sthitiHprajJaptA ?, gautama ! ubhayathApi antamuhUrtameva, paryAptakAnAM tu sAmAnyoktaivAntarmuhUrtonA vAcyA, evaM zeSapRthvInArakANAM pratyekaM dazAnAmasurAdInAM pRthivIkAyikAnAM tirazcAM garbhajetarabhedAnAM manuSyANAM vyantarANAmaSTavidhAnAM jyotiSkANAM paJcaprakArANAM saudharmAdInAM SUUR PAPRICCA Jain Education a l For Personal & Private Use Only WInelibrary.org Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya 0 vRti: // 149 // vaimAnikAnAM ca gamatrayaM vAcyaM, kiyaddUraM yAvadityAha - 'jAva vijaye' tyAdi, iha ca vijayAdiSu jaghanyato dvAtriMzatsAgaropamANyuktAni, gandhahastyAdiSvapi tathaiva dRzyate, prajJApanAyAM tvekatriMzadukteti matAntaramidaM paryAptakAparyAsakagamadvayamiha samUhyam, evaM sarvArthasiddhisthitirapi tribhirgamairvAcyeti // anantaraM nArakAdijIvAnAM sthitiruktedAnIM taccharIrANAmavagAhanApratipAdanAyAha kati NaM bhaMte! sarIrA pa0 1, goyamA ! paMca sarIrA pa0, taM0 - orAlie utrie AhArae teyae kammae, orAliyasarIre NaM bhaMte / kaivihe pa0 1, goyamA ! paMcavihe pa0, taM0 - egiMdiyaorAliyasarIre jAva ganbhavakkaMtiyamaNussaMpa ciMdiyaorAliyasarIre ya, orAliyasarIrassa NaM bhaMte! kemahAliyA sarIrogAhaNA pannattA 1, goyamA ! jahanneNaM aMgula asaMkhejatibhAgaM ukkoseNaM sAiregaM joyaNasahassaM, evaM jahA ogAhaNasaMThANe orAliyapamAgaM tahA niravasesaM, evaM jAva maNussetti ukkoseNaM tiNNi gAuyAI | kavi NaM bhaMte! veubviyasarIre pa0 1, goyamA duvihe pa0, egiMdiyaveubviyasarIre ya paMciMdiyaveubviyasarIre a, evaM jAva saNakumAre ADhattaM jAva aNuttarANaM bhavadhAraNijA jAva tesiM rayaNI rayaNI parihAyai / AhArayasarIre NaM bhaMte! kaivihe pannatte ?, goyamA ! egAkAre pa0, jai egAkAre pa0 kiM maNussa AhArayasarIre amaNussa AhArayasarIre 1, goyamA ! maNussa AhAragasarIre No amaNussaAhAragasarIre, evaM jai maNussa AhAragasarIre kiM ganbhavakkaMtiyamaNussa AhAragasarIre saMmucchimamaNussa AhAragasarIre 1, goyamA !. gabbhavakkaMtiyamaNussa AhArayasarIreno saMmucchimamaNussa AhAra yasarIre, jai gabbhavakkaMtiya0 kiM kammabhUmigA0 akammabhUmigA 01, goyamA ! kammabhUmigA0 no akammabhUmigA0, jai kammabhUmiga0 kiM saMkhejavAsAuya0 asaMkhejavAsAuya 0 1, goyamA ! saMkhejavAsAuya0 no For Personal & Private Use Only 152 za. rIrasUtraM. // 141 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMkhejavAsAuya0, jai saMkhejavAsAuya0 kiM pajattaya0 apajattaya ?, goyamA! pajattaya0 no apajjattaya0, jai pajataya kiM samaddiTTI0 micchadiTThI0 sammAmicchadiTThI0 1, goyamA ! sammadiTThI0 no micchadiTThI no sammAmicchadiTThI, jai sammadiTThI kiM saMjaya0 asaMjaya0 saMjayAsaMjaya0 1, goyamA! saMjaya0 no asaMjaya0 no saMjayAsaMjaya0, jai saMjaya0 kiM pammattasaMjaya0 apammattasaMjaya0 ?, goyamA! pamattasaMjaya0 no apamattasaMjaya0, jai pamattasaMjaya0 kiM iDDipatta0 aNivipatta0 ?, goyamA ! iDDipatta0 no aNiDpitta0 vayaNA vibhANiyatvA AhArayasarIre samacauraMsasaMThANasaMThie, AhArayasarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA pannattA?, goyamA! jahanneNaM desUNA rayaNI ukkoseNaM paDipuNNA rayaNI / teAsarIre NaM bhaMte ! kativiheM pannatte ?, goyamA! paMcavihe pannatte, egidiyateyasarIre biticaupaMca. evaM jAva gevejassa NaM bhaMte! devassa NaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa samANassa kemahAliyA sarIrogAhaNA. pannattA ?, goyamA! sarIrappamANamettA vikkhaMbhabAhaleNaM AyAmeNaM jahanneNaM ahe jAva vijAharaseDhIo ukkoseNaM jAva aholoiyaggAmAo, uDDhe jAva sayAI vimANAI, tiriyaM jAva maNussakhettaM, evaM jAva aNuttarovavAiyA, evaM kammayasarIraM bhANiyavvaM ( sUtraM 152) 'kai NaM bhaMte' ityAdi kaNThyaM, navaramekendriyaudArikazarIramityAdau yAvatkaraNAd dvitricatuSpaJcendriyaudArikazarIrANi pRthivyAyekendriyajalacarAdipaJcendriyabhedena prAgupadarzitajIvarAzikramaNa vAcyAni, kiyadramityAha-'gabbhavakaMtiyetyAdi, 'orAliyasarIrasse'tyAdi, tatrodAraM-pradhAnaM tIrthakarAdizarIrANi pratItya athavorAlaM-vistarAlaM vizAlaM samadhikayojanasahasrapramANatvAt vanaspatyAdi pratItya athavA urAlaM-khalpapradezopacitatvAt bRhattvAca bheNDa Jain Education For Personal & Private Use Only library.org Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA 152 zarIrasUtraM.. yAMge zrIabhaya vRttiH // 142 // CIENCERCACANCHECCLOCALS vaditi, athavA mAMsAsthipUyavaddhaM yaccharIraM tatsamayaparibhASayA urAlamiti, taca taccharIraM ceti prAkRtatvAdorAliyaM zarIraM, tasyAvagAhante yasyAM sA'vagAhanA-AdhArabhUtaM kSetraM zarIrANAmavagAhanA zarIrAvagAhanA athavaudArikazarIrasya jIvasya audArikazarIrarUpAvagAhanA sA bhadanta ! kemahAliyA-kimmahatI prajJaptA ?, tatra jaghanyanAmulAsaMkhyeya - |bhAgaM yAvat pRthivyAdyapekSayA utkarSeNa sAtirekaM yojanasahasramiti bAdaravanaspatyapekSayeti 'evaM jAva mANusse'tti iha evaM yAvatkaraNAdavagAhanAsaMsthAnAbhidhAnaprajJApanakaviMzatitamapadAbhihitagrantho'rthato'yamanusaraNIyaH, tathAhiekendriyaudArikasya pRcchA nirvacanaM ca tadeva, tathA pRthivyAdInAM caturNA bAdarasUkSmaparyAptAparyApsAnAM jaghanyata utkRTatazcAGgulAsaMkhyeyabhAgo, vanaspatInAM bAdaraparyAptAnAmutkarSataH sAdhikaM yojanasahasraM, zeSANAM tvaGgulAsaMkhyeyabhAga hai eva, dvitricaturindriyANAM paryAptAnAmutkarSato'nukrameNa dvAdaza yojanAni trINi gavyUtAni catvAri ceti, paJcendriyatirazcAM jalacarANAM paryAptAnAM garbhajAnAM saMmUrchanajAnAM cotkarSato yojanasahasraM, evaM sthalacarANAM catuSpadAnAM saMmUrchanajAnAMparyAptAnAM gavyUtapRthaktvaM garbhavyutkrAntikAnAM teSAM SaD gavyUtAni uraHparisappANAM garbhavyutkrAntikAnAM yojanasahasraM eSAmeva sammUrchanajAnAM yojanapRthaktvaM bhujaparisANAMgarbhajAnAM ganyUtapRthaktvaM sammUrchanajAnAM ca dhanu:pRthaktvaM khacarANAM garbhajAnAM sammUrchanajAnAM ca dhanuHpRthaktvameva, tathA manuSyANAM garbhavyutkrAntikAnAM gavyUtatrayaM sammUrcchanajAnAmaGgulAsaMkhyeyabhAgaH, eSa eva sarvatra jaghanyapade aparyAptapade ceti, tathA 'kaivihe Na'mityAdi spaSTaM, navaraM // 142 // Jain Education For Personal & Private Use Only helorary.org Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividhA viziSTA vA kriyA vikriyA tasyAM bhavaM vaikriyaM vividhaM viziSTaM vA kurvanti taditi vaikurvikamiti vA. tatraikendriyavaikriyazarIraM vAyukAyasya paJcendriyavaikriyazarIraM nArakAdInAM 'evaM jAve'tyAderatidezAdidaM draSTavyaM, yaduta 'jai egidiyaveubviyasarIrae kiM vAukAiyaegidiyaveuviyasarIrae avAukAiyaegidiyaveubviyasarIrae 1, goyamA! vAukAiyaegidiyasarIrae no avAukAiya' ityAdinA'bhilApenAyamartho dRzyaH, yadi vAyoH kiM sUkSmasya bAdarasya vA ?, bAdarasyaiva, yadi bAdarasya kiM paryAptakasyAparyAptakasya vA ?, paryAptakasyaiva, yadi paJcendriyasya kiM nArakasya paJce|ndriyatirazco manujasya devasya vA ?, gautama! sarveSAM, tatra nArakasya saptavidhasya paryAptakasyetarasya ca, yadi tirazcaH kiM sammUchimasya itarasya vA 1, itarasya, tasyApi saMkhyAtavarSAyuSa eva paryAptasya, tasyApi ca jalacarAdibhedena trividhameM sthApi, tathA manuSyasya garbhajasyaiva, tasyApi karmabhUmijasyaiva, tasyApi saMkhyAtavarSAyuSaH paryAptakasyaiva, tathA devasya bhavanavAsthAdeH, tatrAsurAderdazavidhasya paryAptakaskhetarasya ca, evaM vyantarasyASTavidhasya jyotiSkasya paJcavidhasya, tathA yadi vaimAnikasya kiM kalpopapannasya kalpAtItasya ?, ubhayasyApi paryAptasyAparyAptasya ceti, tathA vaikriyaM bhadanta ! kiMsaMsthitaM ?,13 | ucyate, nAnAsaMsthitaM, tatra vAyoH patAkAsaMsthitaM, nArakANAM bhavadhAraNIyamuttaravaikriyaM ca huNDasaMsthitaM, paJcendriyatirya* gmanuSyANAM nAnAsaMsthitaM, devAnAM bhavadhAraNIyaM samacaturastrasaMsthAnasaMsthitamuttaravaikriyaM nAnAsaMsthitaM, kevalaM kalpAtItAnAM bhavadhAraNIyameva, tathA vaikriyazarIrAvagAhanA bhadanta ! kiMmahatI ?, gautama! jaghanyato'GgalAsaMkhyeyabhAgamutkarSataH sAti Jain Education AL For Personal & Private Use Only anelibrary.org Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S + yAMge zrIsamavA- zrIabhaya0 vRttiH // 14 // CATEGORECAUSESA5 reka yojanalakSaM, vAyorubhayathA aGgulAsaMkhyeyabhAgaM, evaM nArakasya jaghanyena bhavadhAraNIyaM, utkarSataH paJca dhanu zatAni | 152 zaeSA ca saptamyAM, SaSThyAdiSu tviyameva arvArddhahIneti, uttaravaikriyA tu jaghanyataH sarveSAmapyaGgulasaMkhyeyabhAgamutkarSa rIramUtraM. tazca nArakasya bhavadhAraNIyadviguNeti, paJcendriyatirazcAM yojanazatapRthaktvamutkarSataH, manuSyANAM tUtkarSataH sAtirekaM yojanAnAM lakSaM, devAnAM tu lakSamevottaravaikriyaM, bhavadhAraNIyA tu bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmezAnAnAM sapta hastAH / sanatkumAramAhendrayoH SaT brahmalAntakayoH paJca mahAzukrasahasrArayozcatvAra AnatAdipu trayo graiveyakeSu dvAvanuttareSveka iti, anantaroktaM sUtra evAha-evaM jAva saNaMkumAre'tyAdi, evamiti-duvihe pannatte egindiya ityAdinA pUrvada|rzitakrameNa prajJApanoktaM vaikriyAvagAhanAmAnasUtraM vAcyaM, kiyaharamityAha-yAvatsanatkumAre ArabdhaM bhavadhAraNIyavaikriyazarIraparihAnimiti gamyaM tato'pi yAvadanuttarANi-anuttarasurasambandhIni bhavadhAraNIyAni zarIrANi yAni bhavanti teSAM ratnI ratiH parihIyata iti, etadarthasUtraM bhavet tAvaditi, pustakAntare tvidaM vAkyamanyathApi dRzyate, tatrApyakSaraghaTanaitadanusAreNa kAryeti / 'AhArayetyAdi sugama, navaraM 'eva'miti yathA pUrva AlApakaH paripUrNa uccArita evamuttaratrApi, tathAhi 'jaimaNussa'tti-jai maNussAhAragasarIre kiMganbhavatiyamaNussAhAragasarIre kiM saMmucchimamaNussA // 143 // hAragasarIre ?, goyamA! gabbhavatiyamaNussAhAragasarIre no samucchimamaNussAhAragasarIre, jai gabbhavatiya'ityAdi sarvamUcaM 'jAva jaiM pamattasaMjayasammahidvipajattayasaMkhejavAsAuyakammabhUmiganbhavatiyamaNussAhAragasarIre SALASSAGARALSASAREECASS dain Education International For Personal & Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiM iDDipattapamattasaMjayasammadiTThipajattasaMkhejavAsAuyakammabhUmigagabbhavakaMtiyamaNussAhAragasarIre aNivipattapamattasaMjayasammadiTThipajjattayasaMkhejavAsAuyakammabhUmigagabbhavatiyamaNussAhAragasarIre ?, goyamA!' dvitIyasya niSedhaH prathamasya cAnujJA vAcyA, etadevAha-'vayaNA vibhANiyacatti sUcitavacanAnyapyuktanyAyena sarvANi bhaNanIyAni, vi-R bhAgena pUrNAnyuccAraNIyAnItyarthaH, 'AhArayatti 'AhAragasarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ?, goyamA! ityetat sUcitaM, 'jahaNNaNaM desUNA rayaNIti katham?, ucyate, tathAvidhaprayatnavizeSatastathArambhakadravyavizeSatazca prArambhakAle'pyuktapramANabhAvAt , na hIhaudArikAderivAGgulAsaMkhyeyabhAgamAtratA prArambhakAle iti bhAvaH / 'teyAsarIre NaM bhaMte' ityAdi, evaM yAvatkaraNAt prajJApanAsatkaikaviMzatitamapadoktAtaijasazarIravaktavyatA iha vAcyA, sA ceyamarthataH-'egidiyateyagasarIre NaM bhaMte ! kativihe paNNatte?,goyamA !paMcavihe paNNatte, taMjahA-puDhavIjAvavaNassaikAiyaegidiyateyagasarIre,' evaM jIvarAziprarUpaNA'nusAreNa sUtraM bhAvanIyaM, yAvat 'savaThThasiddhagaaNuttarovavAiyakappAtItavemANiyadevapaMcendiyateyagasarIreNaMbhaMte! kiMsaMThie?, nANAsaMThANasaMThie' yasya pRthivAdijIvasya yadaudArikAdizarIrasaMsthAnaM tadeva taijasasya kArmaNasya ca, tathA jIvasya mAraNAntikasamudghAtagatasya kiyatI taijasI zarIrAvagAhanA ?, zarIramAtrA viSkambhabAhalyAbhyAmAyAmatastu jaghanyenAGgulasyAsaMkhyeyabhAga utkarSata Urddhamadhazca lokAntAllokAntaM yAvadekendriyasya, tatastatrotpattimaGgIkRtyeti bhAvaH, evaM sarveSAmevaikendriyANAMdvIndriyANAMtu AyAmata utkarSeNa tiryaglokAlokAntaM yAvatprAyastiyaMg SUSASAASAASAASASIRANGAY jain Education a l For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - SC zrIsamavA-1 loke dvIndriyAditirazcAM bhAvAt , nArakasya jaghanyato yojanasahasraM, kathaM ?, narakAtpAtAlakalazasya sahasramAnaM kuDyaM 152 za yAMge bhittvA tatra matsyatayotpadyamAnasya, utkarSeNa tu adhaHsaptamI yAvat saptamapRthvInArakaM samudrAdimatsyepUtpadyamAnaM pratItya, rIramU zrIabhaya tiryak khayambhUramaNaM yAvat Urdhva paNDakavanapuSkariNI yAvat , yatastayornAraka utpadyate, na parataH, manuSyasya lokAntaM vRttiH yAvat , bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmazAnadevAnAM jaghanyato'GgulAsaMkhyeyatamabhAgaH khasthAna eva pRthivyaadityotpaa||144|| dAt, utkarSatastu adhastRtIyapRthvIM yAvat tiryak khayambhUramaNabahirvedikAntaM UrdhvamIpatprAgbhArAM yAvat , yata ete zubhaparyApsavAdareSveva pRthivyAdiSUtpadyante ato na parato'pIti, sanatkumArAdisahasrArAntadevAnAM tu jaghanyato'GgulA-18 saMkhyeyabhAgaH, kathaM ?, paNDakavanAdipuSkariNImajanArthamavatAre mRtasya tatraiva matsyatayotpadyamAnatvAt pUrvasambandhinI vA manuSyopabhuktastriyaM pariSvajya mRtasya tadUgarbhe samutpAdAditi, utkarSatastu. adho yAvanmahApAtAlakalazAnAM dvitI|yastribhAgaH, tatra hi jalasadbhAvAnmatsyeSutpadyamAnatvAt , tiryak khayambhUramaNasamudraM yAvat , UrdhvamacyutaM yAvat , tatra hi saGgatikadevanizrayA gatasya mRtvehotpadyamAnatvAditi, AnatAdInAmacyutAnAM tu jaghanyato'GgulAsaMkhyeya bhAgaH / kathaM ?, ihAgatasya maraNakAlaviparyastamatermanuSyopabhuktastriyamapyabhiSvajya mRtasya tatraivotpatteriti, utkarSatastvadho yA- // 14 // navadadholokagrAmAn tiryaanuSyakSetre UrdhvamacyutavimAnAni yAvat manuSyeSvevotpadyante iti bhAvanA tathaiva kAryA, ave yakAnuttaropapAtikadevAnAM jaghanyato vidyAdharazreNI yAvat utkarSato'dho yAvadadholokamAmAn tiryamanuSyakSetraM Urdhva | dain Education International For Personal & Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadvimAnAnyeveti, evaM kArmaNasyApyavagAhanA dRzyA samAnatvAdeva tayoriti / uktArthameva sUtrAMzamAha-gevejagassa Na' mityaadi| anantaraM zarIriNAmavagAhanAdharma ukto'dhunA tvavadhidharmapratipAdanAyAha-'bheya visayasaMThANe abhitara bAhire yadesohI / ohissa vuDDihANI paDivAI ceva apaDivAI // 1 // ' dvAragAthA, tatra bhedo'vadhervaktavyo, yathA dvividho'vadhirbhavati-bhavapratyayaH kSAyopazamikazca, tatra bhavapratyayo devanArakANAM kSAyopazamiko manuSyatirazcAmiti, tathA viSayo-gocaro'vadhervAcyaH, sa ca caturddhA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyato jaghanyena tejobhASayoragrahaNaprA-| yogyAni dravyANi jAnAti, utkarSatastu sarvamekANukAdyanantANukAntaM rUpidravyajAtaM jAnAti, kSetraM jaghanyato'GgulA-3 saMkhyeyabhAgaM jAnAti utkarSato'saMkhyeyAnyaloke lokamAtrANi khaNDAni jAnAti, kAlaM jaghanyata AvalikAyA asaMkhyeyabhAgamatItamanAgataM ca jAnAti, utkarSataH saMkhyAtItA utsarpiNyavasarpiNIrjAnAti, bhAvato jghnytH| pratidravyaM caturo varNAdIn utkarSataHpratidravyamasaMkhyeyAn sarvadravyApekSayA tvanantAniti, tathA saMsthAnamavadhervAcyaM, yathA | nArakANAM taprAkAro'vadhiH palyAkAro bhavanapatInAM paTahAkAro vyantarANAM jhlaakRtiyotisskaannaaN mRdaGgAkAraH ka-18 lpopapannAnAM puSpAvalIracitazikharacaGgAkAro graiveyakAnA kanyAcolakasaMsthAno'nuttarasurANAM lokanAlyAkRtiritya tiryamanuSyANAM tu nAnAsaMsthAna iti, tathA 'abhitara'tti ke avadhiprakAzitakSetrasyAbhyantare vartante iti vAcyaM, 94- 950% AC-C 25 sama0 dain Educationala For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15454 zrIsamavA- yathA 'neraiyadevatitthaMkarA ya ohissa'bAhirA huMtI'tyAdi, tathA bAhire ya'tti ke'vadhikSetrasya bAhyA bhavantIti vAcyaM, 153 a yAMge tatra zeSA jIvA bAhyAvadhayo'bhyantarAvadhayazca bhavanti, tathA 'desohi'tti avadhiprakAzyavastuno dezaprakAzI avadhiA-16 vadhivedazrIabhayAzAvadhiH sa keSAM bhavatIti vAcyaM, tadviparItastu sarvAvadhiH, tatra manuSyANAM ubhayamanyeSAM dezAvadhireva, yataH sarvA-1 nAlezyAvRttiH vadhiH kevalajJAnalAbhapratyAsattAvevotpadyata iti, tathA'vadheddhiAnizca vAcyA, yo yeSA bhavati, tatra tiryagmanuSyANAM // 145 // varddhamAno hIyamAnazca bhavati, zeSANAmavasthita eSa, tatra varddhamAno'GgulAsaMkhyeyabhAgAdi dRSTvA bahu bahutaraM pazyati, K viparItastu hIyamAna iti, tathA pratipAtI cApratipAtI cAvadhirvAcyaH, tatrotkarSato lokamAtraH pratipAtyataH parama-| pratipAtI, tatra bhavapratyayastaM bhavaM yAvanna pratipatati, kSAyopazamikastUbhayatheti / etadeva darzayati kaivihe gaM bhaMte ! ohI pannattA ?, goyamA! duvihA pannattA, bhavapaccaie ya khaovasamie ya, evaM savvaM ohipadaM bhANiyavaM, sIyA ya dava sArIra sAyA taha veyaNA bhave dukkhA / anbhuvagamavakkamiyA NIyAe ceva aNiyAe // 1 // neraiyA NaM bhaMte ! kiM sItaM veyaNaM veyaMti usiNaM veyaNaM veyaMti sItosiNaM veyaNaM veyaMti?, goyamA ! neraiyA0 evaM ceva veyaNApadaM bhANiyatvaM // kai NaM bhante ! lesAo paM0 1, go0! cha lesAo paM0, taM0-kiNhA nIlA kAU teU pamhA sukkA, evaM lesApayaM bhANiyavvaM // aNaMtarA ya AhAre // 145 // AhArAbhogaNA iy| poggalA neva jANaMti, ajjhavasANe ya sammatte // 1 // neraiyA NaM bhaMte ! aNaMtarAhArA tao nivvattaNayA tao pariyAiyaNayA tao pariNAmaNayA tao pariyAraNayA tao pacchA vikuvvaNayA?, haMtA goyamA! evaM AhArapadaM bhANiyavvaM (sUtraM153) SAR Jain Education anal For Personal & Private Use Only wwijainelibrary.org Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HES C MONOMOUSAMACOCARE 'kAvihe'ityAdi, atrAvasare prajJApanAyAstrayastriMzattamaM padamanyUnamadhyeyamiti, anantaramupayogavizeSaH kSAyopazamiko jIvaparyAyaH ukto'dhunA sa evaudayiko vedanAlakSaNo'bhidhIyate-'sIyA'ityAdi dvAragAthA, tatra 'sIyA yatti cazabdo'nuktasamuccaye tena trividhA vedanA-zItA uSNA zItoSNA ceti, tatra zItAmuSNAM ca vedayanti nArakAH, zeSAnividhAmapi, vetti upalakSaNatvAcaturvidhA vedanA dravyAdibhedena, tatra pudgaladravyasambandhAt dravyavedanA nArakAdhupapAtakSetrasambandhAt kSetravedanA nArakAdyAyuHkAlasambandhAt kAlavedanA vedanIyakarmodayAdbhAvavedanA, tatra nArakAdayo vaimAnikAntAzcaturvidhAmapi vedanAM vedayantIti, tathA 'sArIra'tti trividhA vedanA zArIrI mAnasI zArIramAnasI ca, tatra saMjJipaJcendriyAH sarve trividhAmapi itare tu zArIrImeveti, tathA 'sAya'tti trividhA vedanA-sAtA asAtA sAtAsAtA ceti, tatra sarve jIvAH trividhAmapi vedayantIti, 'taha veyaNA bhave dukkha'tti trividhA vedanA-sukhA duHkhA sukhadaHkhA ceti, tatra sarve'pi trividhAmapi vedayanti, navaraM sAtAsAtayoH sukhaduHkhayozcAyaM vizeSaH-sAtAsAte krameNodayaprAptavedanIyakarmapudgalAnubhavalakSaNe sukhaduHkhe tu pareNa udIryamANavedanIyakarmAnubhavalakSaNe, tathA 'abbhuvagamuvakkamiya'tti dvidhA vedanA-AbhyupagamikI aupakramikI ceti, tatrAdyAmabhyupagamato vedayanti jIvA yathA sAdhavaH ziroluJcanabrahmacaryAdikAM dvitIyA tu khayamudIrNasyodIraNAkaraNena vodayamupanItasya vedanIyasyAnubhavataH, tatra paJce|ndriyatiryaanuSyA dvividhAmapi zeSAstvopakramikImeva vedayantIti, tathA 'NIyAe ceva aNiyAe'tti dvividhA vedanA, CANCHOCKGEOR sain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH 153 avadhivedanAlezyA CONDOLLARGES hArAH // 146 // tatra nidayA AbhogataH anidayA tvanAbhogataH, tatra saMjJina ubhayato'saMjJinastvanidayeti, etaddvAravivaraNAya 'neraiyA-1 Na'mityAdi, ihAvasare prajJApanAyAH paJcatriMzattamaM vedanAkhyaM padamadhyeyamiti / anantaraM vedanA prarUpitA, sA ca lezyAvata eva bhavatIti lezyAprarUpaNAyAha-'kai NaM bhaMte'ityAdi, iha sthAne prajJApanAyAH saptadazaM SaDDaddezakaM lezyAbhidhAnaM padamadhyetavyaM, taccAsmAbhiratibahutvAdarthato'pi na likhitamiti tata evAvadhAraNIyamiti / anantaraM lezyA uktAH, salezyA eva cAhArayantItyAhAraprarUpaNAyAha-'aNaMtarA yetyAdidvArazlokamAha, tatra 'aNaMtarA ya AhAre'tti anantarAzca-avyavadhAnAcAhAraviSaye anantarAhArA jIvA vAcyA ityarthaH, tathA''hArasyAbhogatA, apiceti vacanAdanAbhogatA ca vAcyA, tathA pudgalAnna jAnantyeva evakArAnna pazyantIti caturbhaGgI sUcitA, tathA adhyavasAnAni samyaktvaM ca vAcyamiti, tatrAdyadvArArthamAha-'neraie'tyAdi, 'anantarAhAra'tti upapAtakSetraprAptisamaya evAhArayantItyarthaH 'tato nivattaNayA'iti tataH zarIranivRttiH, tato 'pariyAiyaNaya'tti tataH paryAdAnamaGgapratyaGgaiH samatAtpA (dAdA)namityarthaH, 'tato pariNAmaya'tti tataH zabdAdiviSayopabhoga ityarthaH 'tato pacchA viuvaNaya'tti tataH pazcAdvikriyA nAnArUpA ityarthaH, hantA gautama!, evametaditi bhAvaH, evaM sarveSAM paJcendriyANAM vaktavyaM, navaraM devAnAM vikurvaNA pazcAtparicAraNA zeSANAM tu pUrva paricAraNA pazcAdvikurvaNA, ekendriyAdInAmapyevaM prazne, nirvacane tu yatra vaikriyasambhavo nAsti tatra vikurvaNA niSedhanIyeti, 'evamAhArapayaM bhANiya'ti yathA''dyadvArasya prazna uktastathA // 146 // C O For Personal & Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationise taduttaraM zeSadvArANi ca bhaNadbhiH prajJApanAyAzcatustriMzattamaM paricAraNApadAkhyaM padamiha bhaNitavyamiti, idaM cAtrAhA - ravicArapradhAnatayA AhArapadamuktamiti, tatpunarevamarthatastatra ' AhArA bhogaNAiya'tti etasya vivaraNa - nArakANA | kimAbhoganirvarttita AhAro'nAbhoganirvarttito vA ?, ubhayathApIti nirvacanaM, evaM sarveSAM navaramekendriyANAmanAbhoganirvarttita eveti, tathA 'poggalA neva jANaMti'tti asyArthaH - nArakA yAn pudgalAn AhArayanti tAnavadhinApi na jAnanti aviSayatvAttadavadhesteSAM na pazyanti cakSuSA'pi lomAhAratvAt teSAM evamasurAdayastrIndriyAntAH kevalaM ekendriyA anAbhogAhAratvAdvitrIndriyAzca matyajJAnitvAnna jAnanti cakSurindriyAbhAvAcca na pazyantIti, caturindriyAstu cakSuH sadbhAve'pi matyajJAnitvAt prakSepAhAraM na jAnanti, cakSuSApi na pazyanti, tathA ta eva lomAhAramAzritya na jAnanti na pazyantIti vyapadizyate, cakSuSo'viSayatvAttasya, paJcendriyatiryaJco manuSyAzca kecijjAnanti pazyanti cAvadhijJAnAdiSu yuktAH lomAhAraprakSepAhArAca, tathA'nye jAnanti na pazyanti lomAhAraM jAnantyavadhinA na pazyanti cakSuSA, tathA anye na jAnanti pazyanti, tatra na jAnanti prakSepAhAraM matyajJAnitvAtpazyanti cakSuSA, tathA anye na | jAnanti na pazyanti lomAhAraM niratizayatvAditi, vyantarajyotiSkA nArakavat, vaimAnikAstu ye samyagdRSTayaste jA|nanti viziSTAvadhitvAt pazyanti cakSuSo'pi viziSTatvAt, mithyAdRSTayastu na jAnanti na pazyanti, pratyakSa parokSajJAnayosteSAmaspaSTatvAditi, tathA 'ajjhavasANe ya'tti dvAraM, nArakAdInAM prazastAprazastAnyasaMkhyeyAnyadhyavasAyasthAnA For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahAkaH zrIsamavA- nIti, tathA 'saMmatte'tti dvAraM, tatra nArakAH kiM samyaktvAbhigamino mithyAtvAbhigaminaH samyaktvamithyAtvAbhigami- 154 A. yAMge nazceti, trividhA api, evaM sarve'pi, navaramekendriyavikalendriyA mithyAtvAbhigamina eveti / anantaramAhAraprarUpaNA 3 | yubandhamezrIabhaya dotpAdovRttiH II kRtA AhArazcAyurbandhavatAmeva bhavatItyAyurvandhaprarUpaNAyAha dvarttanAvikaivihe NaM bhaMte! Augabandhe pannate ?, goyamA! chavihe Augavandhe pannatte, taMjahA-jAinAmanihattAue gatinAmanihattAue // 147 // ThiinAmanihattAue paesanAmanihattAue aNubhAganAmanihattAue ogAhaNAnAmanihattAue, neraiyANaM bhaMte! kaivihe Augabandhe pannatte ?, goyamA! chavihe pannatte, taMjahA-jAtinAma0 gainAma0 ThiinAma0 paesanAma0 aNubhAganAma0 ogAhaNAnAma0 evaM jAva vemANiyANaM // nirayagaI NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM paM01, goyamA! jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM bArasa muhutte, evaM tiriyagaI maNussagaI devagaI, siddhigaI NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahiyA sijmaNayAe pannattA ?, goyamA ! jahanneNaM evaM samayaM ukkoseNaM chammAse, evaM siddhivajA uvvaTTaNA, imIse NaM bhate! rayaNappabhAe puDhavIe neraiyA kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM?, evaM uvavAyadaMDao mANiyavvo uvaTTaNAdaMDao ya, neraiyA NaM bhate! jAtinAmanihattAugaM kati AgarisehiM pagaraMti ?, go0 siya 1 siya 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / siya aTThahiM, no ceva NaM navahi, evaM sesANavi AugANi jAva vemANiyatti // sUtraM 154 // // 147 // 'kaivihe'tyAdi, tatrAyuSo bandhaniSeka AyurvandhaH, niSekazca pratisamayaM bahuhInahInatarasya dalikasyAnubhavanAtha racanA, nidhattamapIha niSeka ucyate, ata evAha-'jAinAmanidhattAue, jAtinAnA saha nidhattaM-niSiktamanubha AGRORECACARRORICALLER Jain Education S onal For Personal & Private Use Only Dinelibrary.org Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai vanArtha bahvalpAlpatarakrameNa vyavasthApitamAyurjAtinAmanidhattAyuH, atha kimarthaM jAtyAdinAmakarmaNA''yurvizeSyate ?, hai AyuSkasya prAdhAnyopadarzanArtha, yasmAnArakAdyAyurudaye sati jAtyAdinAmakarmaNAmudayo bhavati, nArakAdibhavopanAhakaM cAyureva, yasmAdyAkhyAprajJaptyAmuktaM-"neraie NaM bhaMte ! neraiesu uvavajai aneraie neraiesu uvavajai ?, goyamA! neraie neraiesu uvavajai no aneraie neraiesu uvavajaI" etaduktaM bhavati-nArakAyuHprathamasamayasaMvedanakAla eva nAraka ityucyate; tatsahacAriNAM ca paJcendriyajAtyAdinAmakarmaNAmapyudaya iti, tathA 'gatinAmanidhattAue'tti gatinArakagatyAdiH tallakSaNaM nAmakarma tena saha nidhattaM-niSiktamAyurgatinAmanidhattAyuH, tathA 'ThiinAmanidhattAue'tti sthitiyat sthAtavyaM tena bhAvanAyurdalikasya saiva nAmaH-pariNAmo dharma ityarthaH sthitinAma, gatijAtyAdikarmaNAM ca prakRtyAdibhedena catarvidhAnAM yaH sthitirUpo bhedastat sthitinAma tena saha nidhattamAyuH sthitinAmanidhattAyuriti, tathA 'paesanAmanidhattAue'tti pradezAnAM-pramitaparimANAnAmAyuHkarmadalikAnAM nAma-pariNAmo yaH tathA''tmapradezeSu sambandhanaM sa pradezanAma jAtigatyavagAhanAkarmaNAM vA yatpradezarUpaM nAmakarma tatpradezanAma tena saha nidhattamAyuH pradezanAmanidhattAyuriti, tathA 'aNubhAganAmanidhattAue'tti anubhAgaH-AyuSkarmadravyANAM tIvrAdibhedo rasaH sa eva tasya vA nAmaH-pariNAmo'nubhAganAma athavA gatyAdInAM nAmakarmaNAmanubhAgavandharUpo bhedo'nubhAganAma tena saha nidhattamAyuranubhAganAmanidhattAyuriti, tathA ogAhaNAnAmanidhattAue'tti avagAhate jIvo yasyAM sA'vagAhanA-zarIramaudA JainEducatioriko.na For Personal & Private Use Only nerbrary.org Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavAyAMge zrIabhaya0 vRttiH // 148 // | rikAdipaJcavidhaM tatkAraNaM karmApyavagAhanA tadrUpaM nAmakarmmAvagAhanAnAma tena saha nidhattamAyuravagAhanAnAmanidhattAyu| riti // ' neraiyANa' mityAdi spaSTaM / anantaramAyurbandha ukto'dhunA baddhAyuSAM nArakAdigatiSUpapAto bhavatIti tadvirahakAla| prarUpaNAyAha - ' nirayagaI Na' mityAdi kaNThyaM, navaraM yadyapi ratnaprabhAdiSu caturviMzatimuhUrttAdivirahakAlo, yathoktaM'cauvIsaI muhuttA satta ahoratta tahaya pannarasA / mAso ya do ya cauro chammAsA virahakAlotti // 1 // ' tathApi sAmAnyagatyapekSayA dvAdaza muhUrttA uktAH, tathA evaMkaraNAdyattiryaGmanuSyagatyoH sAmAnyena dvAdaza muhUrttA uktAH taddarbhavyutkrAntikApekSayA, daivagatau tu sAmAnyata eva 'siddhivajA udhaTTaNe' ti nArakAdigatiSu dvAdazamuhUrttA virahakAla udvarttanAyAmiti, siddhAnAM tudvarttanaiva nAsti, apunarAvRttitvAtteSAmiti, 'imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe neraiyA keva| iyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM paNNattA ?, evaM uvavAyadaMDao bhANiyaco 'tti, sa cAyaM - " goyamA ! jahaNaNeNaM ekaM samayaM ukkoseNaM cauvIsaM muhuttAI' anenAbhilApena zeSA vAcyAH, tathAhi - 'sakarappabhAe NaM ukkoseNaM satta rAIdiyANi vAluyappabhAe addhamAsaM paMkappabhAe mAsaM dhUmappabhAe do mAsA tamappabhAe cauro mAsA AhesattamAe chamAsa ti asurakumArA 'cauvIsaha muhuttA' evaM jAva thaNiyakumArA, puDhavikAiyA avirahiyA uvavAeNaM evaM sesAvi, beiMdiyA aMtomuhuttaM, evaM teiMdiyacauriMdiya saMmucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyAvi ganbhavakaMtiyatiriyA maNuyA ya vArasa muhuttA saMmucchimamaNussA cauvIsaI muhuttA virahiA uvavAeNaM, vaMtarajoisiyA cauvIsaM muhuttAI, evaM sohammI For Personal & Private Use Only 154 Ayurvandhabhe dotpAdo dvarttanAvirahAkarSAH // 148 // www.jalnelibrary.org Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai| sANevi, saNaMkumAre Nava diNAI vIsA ya muhuttA, mAhiMde bArasa divasAiM dasa muhuttA baMbhaloe addhatevIsaM rAiMdi-1 yAiM laMtae paNayAlIsaM mahAsukke asII sahassAre diNasayaM ANae saMkhejA mAsA evaM pANaevi AraNe saMkhejA hai vAsA evaM accuevi gevejapatthaDesu tisu kameNa saMkhejjAI vAsasayAI vAsasahassAI vAsasayasahassAI vijayAisu 6 asaMkhejaM kAlaM, sabaTThasiddhe paliovamassAkhejjaibhArgati 'evaM uvaTTaNAdaMDaovitti / upapAta udvarttanA cAyu-12 bandhe eva bhavatItyAyurvandhe vidhivizeSaprarUpaNAyAha-'neraie'tyAdi kaNThyaM, navaraM AkarSo nAma karmapudgalopAdAnaM, yathA gauH pAnIyaM pibantI bhayena punaH punaH AbRhati, evaM jIvo'pi tIvraNAyurvandhAdhyavasAnena sakRdeva jAtinAmanidhattAyuH prakaroti, mandena dvAbhyAmAkarSAbhyAM mandatareNa tribhirmandatamena caturbhiH paJcabhiH SabhiH saptabhiraSTAbhirvA na punarnavabhiH, evaM zeSANyapi, 'AugANi'tti gatinAmanidhattAyurAdIni vAcyAni yAvadvaimAnikA iti, ayaM caikAdyAka-16 |paniyamo jAtyAdinAmakarmaNAmAyurvandhakAla eva badhyamAnAnAM zeSakAlamAyurvandhaparisamApruttarakAlamapi bandho'styeva, eSAM dhruvabandhinInAM ca jJAnAvaraNAdiprakRtInAM pratisamayameva bandhanivRttirbhavati, etAstu parAvRtya badhyanta iti, anantaraM jIvAnAmAyurvandhaprakAra ukto'dhunA teSAmeva saMhananasaMsthAnavedaprakAramAhakaivihe NaM bhaMte ! saMghayaNe pannate ?, goyamA! chabihe saMghayaNe pannatte, taMjahA-vairosabhanArAyasaMghayaNe risabhanArAyasaMghayaNe nArAyasaMghayaNe addhanArAyasaMghayaNe kIliyAsaMghayaNe chevaTThasaMghayaNe, neraiyA NaM bhaMte ! kiMsaMghayaNI ?, goyamA ! chaNDaM saMghayaNANaM asaMghayaNI Jain Education For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18| hananasaM zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH // 149 // Neva aDhi Neva chirA Neva pahArU je poggalA aNiTThA akaMtA appiyA aNAejA asubhA amaNuNNA amaNAmA amaNAbhirAmA te 155 saMtesiM asaMghayaNattAe pariNamaMti, asurakumArA NaM bhaMte ! kiMsaMghayaNA pannattA ?, goyamA! chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNI NevaTThI Neva chirANeva pahArU je poggalA iTThA kaMtA piyA maNuNNA maNAmA maNAbhirAmA te tesiM asaMghayaNattAe pariNamaMti, evaM jAva thaNi hai sthAnAni. yakumArANaM, puDhavIkAiyA NaM bhaMte ! kiMsaMghayaNI pannattA ?, goyamA! chevaTThasaMghayaNI pa0, evaM jAva samucchimapaJcindiyatirikkhajoNiyatti, ganbhavatiyA chavvihasaMghayaNI, samucchimamaNussA chevaTThasaMghayaNI gabbhavakaMtiyamaNussA chavihe saMghayaNe pa0, jahA asurakumArA tahA vANamaMtarajoisiyavemANiyA ya // kaivihe NaM bhaMte! saMThANe pannate?, goyamA! chavihe saMThANe pa0, taM0samacauraMse 1 NimyohaparimaNDale 2 sAie 3 vAmaNe 4 khuje 5 huMDe 6, NeraiyA NaM bhaMte ! kiMsaMThANI pa0 1, goyamA! huMDasaMThANI pa0, asurakumArA kiMsaMThANI pa01, goyamA! samacauraMsasaMThANasaMThiyA pa0, evaM jAva thaNiyakumArA, puDhavI masUrasaMThANA pa0, AU thibuyasaMThANA pannattA, teU sUikalAvasaMThANA pannattA, vAU paDAgAsaMThANA pannattA, vaNassaI nANAsaMThANasaMThiyA pannattA, beiMdiyateiMdiyacauridiyasamucchimapaMceMdiyatirikkhA huMDasaMThANA pa0, gambhavakkaMtiyA chanvihasaMThANA saMmucchimamaNussA huMDasaMThANasaMThiyA pannattA, gabbhavakkaMtiyANaM maNussANaM chavvihA saMThANA pannattA, jahA asurakumArA tahA vANamaMtarajoisiyavemANiyAvi // (sUtraM155) // 149 // 'kaivihe NamityAdi, daNDakatrayaM kaNThyaM, navaraM saMhananamasthibandhavizeSaH, markaTasthAnIyamubhayoH pArzvayorasthi nArAcaM. RSabhastu paTTaH vajaM kIlikA, vajrazca RSabhazca nArAcaM ca yatrAsti tadvavarSabhanArAcasaMhananaM, markaTapaTTakIlikAracanA SSSS Jain Education Immenalonal For Personal & Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 yuktaH prathamo'sthivandhaH markaTapaTTAbhyAM dvitIyaH markaTayuktastRtIyaH markaTakaikadezabandhanadvitIyapArzvakIlikAsambandhazca tarthaH aGgalidvayasaMyuktasya madhyakIlikaiva dattA yatra tatkIlikAsaMhananaM paJcamaM yatrAsthIni carmaNA nikAcitAni kevalaM tatsevA, snehapAnAdInAM nityaparizIlanA sevA tayA RtaM vyAptaM sevArcamiti SaSThaM, 'chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNe'tti uktarUpANAM SaNNAM saMhananAnAmanyatamasyApyabhAvenAsaMhaninaH-asthisaJcayarahitAH, ata evAha-'nevaTThI'naivAsthIni taccharIrake 'neva chira'tti naiva zirA-dhamanyaH 'Neva pahAru'tti naiva snAyUnItikRtvA saMhananAbhAvaH, tatsahitAnAM hi pracuramapi duHkhaM na bAdhAvidhAyi syAt, nArakAstvatyantazItAdivAdhitA iti, na cAsthisaJcayAbhAve zarIraM nopapIDyate, skandhavattadupapatteH, ata evAha-'je poggale'tyAdi, ye pudgalA aniSTAH-avallabhAH sadaivaiSAM sAmAnyena tathA akAntA-akamanIyAH sadaiva tadbhAvena tathA apriyA-dveSyAH sarveSAmeva tathA'zubhAH-prakRtyasundaratayA amanojJA-ama-18 noramAH kathayApi tathA amanaHApA-na manaHpriyAzcintayApi te evaMbhUtAH pudgalAsteSAM-nArakANAM 'asaMghayaNattAetti asthisaJcayavizeSarahitazarIratayA pariNamaMti, 'kaivihe gaM bhaMte! saMThANe' yAdi, tatra mAnonmAnapramANAni I anyUnAnyanatiriktAni aGgopAGgAni ca yasmin zarIrasaMsthAne tatsamacaturasrasaMsthAnaM, tathA nAmita upari sarvAvayavAzcaturasrA-lakSaNA'visaMvAdino'dhastu tadanurUpaM yanna bhavati tanyagrodhasaMsthAnaM tathA nAbhito'dhaH sarvAvayavAzcaturasrA lakSaNAvisaMvAdino yasyopari ca yattadanurUpaM na bhavati tatsAdisaMsthAnaM, tathA grIvA hastapAdAzca samacaturasrA lakSa SANSARSARKARNAKALA For Personal & Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 156 vedaH 157 samavasaraNaM. zrIabhaya vRttiH // 150 // NayuktA yatra saMkSiptaM vikRtaM ca madhye koSThaM tat kubjasaMsthAnaM, tathA yalakSaNayuktaM koSThaM caturasralakSaNApetaM grIvAdyavayavahastapAdaM ca tadvAmanaM, tathA yatra hastapAdAdyavayavAH bahuprAyAH pramANavisaMvAdinazca taduNDamityucyate / kaivihe NaM bhaMte ! vee pa01, goyamA! tivihe vee pa0, taM0 itthIvee purisavee napuMsavee, neraiyA NaM bhaMte! kiM itthIveyA purisaveyA NapuMsagaveyA pa0?, goyamA! No itthI0 No puMvee NapuMsagaveyA pa0, asurakumArA NaM bhaMte! kiM itthI0purisa napuMsagaveyA ?, goyamA! itthI0 purisaveyA No NapuMsagaveyA jAva thaNiyakumArA, puDhavI AU teU vAU vaNassaI biticauridiyasamucchimapaMciMdiyatirikkhasamucchimamaNussA NapuMsagaveyA gabbhavakkaMtiyamaNussA paMciMdiyatiriyA ya tiveyA, jahA asurakumArA tahA vANamaMtarA joisiyavemANiyAvi (sUtraM 156) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kappassa samosaraNaM NeyavvaM jAva gaNaharA sAvaccA niravaccA vocchiNA jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse tIyAe ussappiNIe satta kulagarA hotthA taM-mittadAme sudAme ya, supAse ya sayaMpabhe / vimalaghose sughose ya, mahAghose ya sattame // 1 // jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse tIyAe osappiNIe dasa kulagarA hotthA, taMjahA-sayaMjale sayAU ya, ajiyaseNe aNaMtaseNe y| kajaseNe bhImaseNe mahAbhImaseNe ya sattame // 2 // daDharahe dasarahe sayarahe // jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe samAe satta kulagarA hotyA, taMjahA-paDhamettha vimalavAhaNa [cakkhuma jasamaM cautthamabhicaMde / tatto paseNaIe marudeve ceva nAbhI ya // 3 // ] etesi NaM sattaNhaM kulagarANa satta bhAriA hotthA, taMjahA-caMdajasA caMdakaMtA [surUvapaDirUva cakkhukaMtA ya / sirikaMtA marudevI kulagarapattINa NAmAI // 4 // ] jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse NaM osappiNIe cauvIsaM titthagarANaM piyaro hotthA, taMjahA-NAbhI ya jiyasattu ya [ jiyArI saMvare iya, mehe dhare paiDhe ya mahaseNe // 150 // W Jain Education For Personal & Private Use Only helibrary.org Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sama0 Jain Education 1 ya khattie // 5 // suggIve daDharahe viNhU vasupUje ya khattie / kayavammA sIhaseNe bhANU vissasaNe iya // 6 // sUre sudaMsaNe kuMbhe sumitta vijae samuddavijaye y| rAyA ya AsaseNe ya siddhatthecciya khattie // 7 // ] uditodiyakulavaMsA visuddhavaMsA guNehi uvaveyA / titthappavattayANaM ee piyaro jiNavarANaM // 8 // jaMbUddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe cauvIsaM titthagarANaM mAyaro hotthA taM0-marudevI vijayA seNA [ siddhatthA maMgalA susImA ya / puhavI lakhaNA rAmA naMdA viNhU jayA sAmA // 9 // sujasA suvaya airA siriyA devI pabhAvaI paumA / vappA sivA ya vAmA tisalA devI ya jiNamAyA // 10 // ] jaMbUddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe cauvIsaM titthagarA hotyA, taMjahA usama 1 ajiya 2 saMbhava 3 abhinaMdaNa 4 sumai 5 paumappaha 6 supAsa 7 caMdappabha 8 suvihipupphadaMta 9 sIyala 10 sijaMsa 11 vAsupuja 12 vimala 13 anaMta 14 dhamma 15 saMti 16 kuMthu 17 ara 18 mali 19 muNisuvaya 20 Nami 21 Nemi 22 pAsa 23 vaDamANo 24 ya, eesiM cauvIsAe titthagarANaM cauvIsaM puvabhavayA NAmadheyA hotyA, taM0- 'paDhamettha vairaNAbhe vimale taha vimalavAhaNe caiva / tatto ya dhammasIhe sumitta taha dhammamitte ya // 11 // suMdarabAhu taha dIhabAhu jugabAhu laTThabAhU y| diNNe ya iMdadatte suMdara mAhiMdare caiva // 12 // sIharahe meharahe ruppI a suMdasaNe ya boddhave / tatto ya naMdaNe khalu sIhagirI ceva vIsaime // 13 // adINasattu saMkhe sudaMsaNe naMdaNe ya boddhavve // [ imIse ] osappiNIe ee, titthakarANaM tu puvvabhavA // 14 // eesiM cauvvIsAe titthakarANaM cauvvIsaM sIyAo hotyA, taMjahA - sIyA sudaMsaNA suppabhA ya siddhattha suppasiddhAya / vijayA ya vejayaMtI jayaMtI aparAjiyA ceva // 15 // aruNappabha caMdappabha sUrappaha aggi sappabhA ceva / vimalA ya paMcavaNNA sAgaradattA ya NAgadattA ya // 16 // For Personal & Private Use Only Sinelibrary.ora Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 157 ava: sarpiNIjinAdi zrIabhaya0 vRttiH // 15 // abhayakara nibuikarA maNoramA taha maNoharA ceva / devakurUttarakurA visAla caMdappabhA sIyA // 17 // eAo sIAo saversi ceva jiNavariMdANaM / savvajagavacchalANaM savvougasubhAe chAyAe // 18 // puliM okhittA mANusehiM sAha(ha) romakUvehiM / pacchA vahaMti sI asuriMdasuriMdanAgiMdA // 19 // calacavalakuMDaladharA scchNdviubviyaabhrnndhaarii| suraasuravaMdiANaM vahati sIdhe jiNaMdANaM // 20 // purao vahaMti devA nAgA puNa dAhiNammi pAsammi / paJcacchimeNa asurA garulA puNa uttare pAse // 21 // usabho a viNIyAe bAravaIe ariTavaraNemI / avasesA titthayarA nikkhaMtA jammabhUmIsu // 22 // savvevi egadUseNa [NigayA jiNavarA cauvvIsaM / Na ya NAma aNNaliMge Na ya gihiliMge kuliMge ya // 23 // ] ekko bhagavaM vIro [pAso mallI ya tihi tihi saehiM / bhagavaMpi vAsupujo chahiM purisasaehiM nikkhNto|| 24 // ] uggANaM bhogANaM rAiNNANaM [ca khattiyANaM ca / cauhi sahassehiM usabho sesA u sahassaparivArA // 25 // ] sumaittha Nica bhatteNa [Niggao vAsupuja cottheNaM / pAso mallI ya aTThamaNa sesA u chaTTeNaM // 26 // ] eesiM NaM cauvvIsAe titthagarANa cauvvIsaM paDhamabhikkhAdAyAro hotthA, taMjahA-'sijaMsa baMbhadatte suriMdadatte ya iMdadatte ya / paume ya somadeve mAhide taha somadatte ya // 26 // pusse puNavvasU puNNaNaMda suNaMde jaye ya vijaye ya / tatto ya dhammasIhe sumitta taha vaggasIhe a||27|| aparAjiya vissaseNe vIsaime hoi usamaseNe y| diNNe varadatte dhaNe bahule ya ANupuvIe // 28 // ee visuddhalesA jiNavaramattIi paMjaliuDA u|tN kAlaM taM samayaM paDilAI jiNavariMde // 29 // saMvacchareNa bhikkhA [laddhA usameNa loyaNAheNa / sesehi bIyadivase laddhAo paDhamabhikkhAo // 30 // ] usabhassa paDhamabhikkhA khoyaraso Asi logaNAhassa / sesANaM paramaNaM amiyarasarasovamaM Asi // 31 // ] sabvesipi jiNANaM 545445CACAE- // 151 // an Educa For Personal & Private Use Only wwwjanelibrary.org Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education onal jahiyaM laddhAu paDhamabhikkhAu / tahiyaM vasudhArAo sarIramettIo buTThAo // 32 // eesiM cauvvIsAe titthagarANaM cavIsaM ceiyarukkhA hotthA, taMjahA- gaggohasattivaNNe sAle piyae piyaMgu chattAhe / sirise ya NAgarukkhe mAlI ya pilaMkkhurukkhe ya // 33 // tiMduga pADala jaMbU Asatye khalu tadeva dahivaNNe / gaMdIrukkhe tilae aMbayarukkhe asoge ya // 34 // caMpaya baule ya tahA veDasarukkhe ya dhAyaIrukkhe / sAle ya vaDamANassa ceiyarukkhA jiNavarANaM // 35 // battIsaM dhaNuyAI ceiyarukkhI ya vaddhamANassa / Niccougo asogo occhaNNo sAlarukkheNaM // 36 // tiNNe va gAuAI ceiyarukkho jiNassa usamassa / sesANaM puNa rukkhA sarIrao bArasaguNA u // 37 // sacchattA sapaDAgA saveiyA toraNehiM uvavaiyA / suraasuranarulamahiyA ceiyarukkhA jiNavarANaM // 38 // eesiM cauvvIsAe titthagarANaM cauvvIsaM paDhamasIsA hotyA, taMjahA - 'paDhamettha usabhaseNe bIie puNa hoi sIhaseNe ya / cArU ya vajjaNAbhe camare taha suvvaya vidanbhe // 39 // diSNeya varAhe puNa ANaMde godhume suhamme ya / maMdara jase ariTTe cakkAha sayaMbhu kuMbhe ya // 40 // iMde kuMbhe ya subhe varadatte diNNa iMdabhUI ya / uditoditakulavaMsA visuvasA guNehi uvaveyA / titthaSpavattayANaM paDhamA sissA jiNavarANaM // 41 // eesi NaM cauvIsAe titthagarANaM cauvIsaM paDhamasissiNI hotyA, taMjahA - baMbhI ya phaggu sAmA ajiyA kAsavIraI somA / sumaNA vAruNi sulasA dhAraNi dharaNI ya dharaNidharA // 42 // paDhama sivAsuyI taha aMjuyA bhAviyappA ya rakkhI ya / baMdhuvatI pupphavatI ajjA amilA ya ahiyA // 43 // jakkhiNI pupphacUlA ya caMdaNa'Jja ya AhiyAu // udito diyakulavaMsA visuddhavaMsA guNehiM uvaveyA / titthappavattayANaM paDhamA sissI jiNavarANaM // 44 // gAhA / ( sUtraM 157 ) jaMbuddIve NaM bhArahe vAse imIse osappiNIe bArasa cakka - For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRttiH |158 abasarpiNIcakryAdi // 152 // SALAASASASARAN piyaro hotthA, taMjahA-usame sumitte vijae samuddavijae ya AsaseNe ya / vissaseNe ya sUre sudaMsaNe kattavIrie ceva // 45 // paumuttare mahAharI, vijae rAyA taheva ya / baMbhe bArasame utte, piunAmA cakkavaTTiNaM // 46 // jaMbUddIve bhArahe vAse imIse osappiNIe bArasa cakkavaTTimAyaro hotthA, taMjahA-sumaMgalA jasavatI bhaddA sahadevI airA siridevI tArA jAlA merA vappA cullaNi apacchimA // jaMbuddIve. bArasa cakkavaTTI hotthA, taMjahA-bharaho sagaro maghavaM [ saNaMkumAro ya rAyasahalo / saMtI kuMthU ya aro havai subhUmo ya koravvo // 47 // navamo ya mahApaumo hariseNo ceva rAyasaGkalo / jayanAmo ya naravaI, bArasamo baMbhadatto ya // 48 // ] eesiM bArasaNhaM cakkavaTTINa bArasa itthirayaNA hotthA, taMjahA-paDhamA hoi subhaddA bhadda suNaMdA jayA ya vijayA ya / kiNhasirI sUrasirI paumasirI vasuMdharA devI // 49 // lacchimaI kurumaI itthIrayaNANa nAmAiM // jaMbUddIve. navabaladevanavavAsudevapitaro hotthA, taMjahA-payAvaI ya baMbho [ somo ruddo sivo mahasivo ya / aggisiho ya dasaraho navamo bhaNio ya vasudevo // 50 // jaMbUddIve NaM. Nava vAsudevamAyaro hotthA, taMjahA-miyAvaI umA ceva puhavI sIyA ya ammayA / lacchimaI sesamaI, kekaI devaI tahA // 51 // jaMbUddIveNaM. NavabaladevamAyaro hotthA, taMjahA-bhaddA taha subhaddA ya, suppamA ya sudaMsaNA / vijayA vejayaMtI ya, jayaMtI aparAjiyA ||52||nnvmiiyaa rohiNI ya, baladevANa mAyaro // jaMbUdIveNaM nava dasAramaMDalA hotthA, taMjahA-uttamapurisA majjhamapurisA pahANapurisA oyaMsI teyaMsI vacasI jasaMsI chAyaMsI kaMtA somA subhagA piyadasaNA surUA suhasIlA suhAbhigamA savvajaNaNayaNakaMtA ohabalA atibalA mahAbalA anihatA aparAiyA sattumaddaNA ripusahassamANamahaNA sANukkosA amaccharA acavalA acaMDA miyamaMjulapalAvahasiyA gaMbhIramadhurapaDipuNNasaccavayaNA anbhuvagayava // 152 // Bain Education Internasional For Personal & Private Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cchalA saraNNA lakkhaNavaMjaNaguNovaveA mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavaMgasuMdaraMgA sasisomAgArakaMtapiyadaMsaNA amarisaNA payaMDadaMDappabhArA gaMbhIradarasaNijA tAladdhaoviddhagarulakeUmahAdhaNuvikaTTayA mahAsattasArA duddharA dhaNuddharA dhIrapurisA juddhakittipurisA viulakulasamunbhavA mahArayaNavihADagA addhabharahasAmI somA rAyakulavaMsatilayA ajiyA ajiyarahA halamusalakaNakapANI saMkhacakkagayasattinaMdagadharA pavarujalasukkaMtavimalagotthubhatirIDadhArI kuMDalaujjoiyANaNA puMDarIyaNayaNA ekAvalikaNThalaiyavacchA sirivacchasulaMchaNA varajasA savvouyasurabhikusumaracitapalaMbasomaMtakaMtavikasaMtavicittavaramAlaraiyavacchA aTThasayavibhattalakkhaNapasatthasuMdaraviraiyaMgamaMgA mattagayavariMdalaliyavikkamavilasiyagaI sArayanavathaNiyamahuragaMbhIrakuMcanigdhosaduMdubhisarA kaDisuttaganIlapIyakosejavAsasA pavaradittateyA narasIhA naravaI nariMdA naravasahA maruyavasabhakappA anbhahiyarAyateyalacchIe dippamANA nIlagapIyagavasaNA duve duve rAmakesavA bhAyaro hotthA, taMjahA-tivid jAva kaNhe ayale jAva rAme yAvi apacchime // 53 // eesi NaM NavaNhaM baladevavAsudevANaM pubbabhaviyA nava nAmadhejA hotthA, taMjahA-vissamUI pazcayae dhaNadatta samuddadatta isivAle / piyamitta laliyamite puNavasU gaMgadatte ya // 54 // eyAI nAmAI putvabhave Asi vAsudevANaM / etto baladevANaM jahakkama kittaissAmi // 55 // visanaMdI ya subandhU sAgaradatte asogalalie ya / vArAha dhammaseNe aparAiya rAyalalie ya // 56 // eesiM navaNhaM baladevavAsudevANaM puvvabhaviyA nava dhammAyariyA hotthA, taMjahA-saMbhUya subhadda sudaMsaNe ya seyaMsa kaNha gaMgadatte AsAgarasamuddanAme dumaseNe yaNavamae // 57 // ee dhammAyariyA kittIpurisANa vAsudevANaM / puvvabhave eAsiM jattha niyANAI kAsIya // 58 // eesiM navaNhaM vAsudevANaM puvvabhave nava niyANabhUmio hotthA, taMjahA-mahurA ya0 hatthiNAuraM ca // 59 // etesi NaM navaNhaM vAsudevANaM nava in Ede For Personal & Private Use Only Majainelibrary.org Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMga 159 airavatAdaujinAdi bhIabhaya vRttiH // 153 // niyANakAraNA hotthA, taMjahA-gAvI juve0 jApa maauaa||60|| eesiM navaNhaM vAsudevANaM nava paDisattU hotyA, taMjahAassaggIve jAva jarAsaMdhe // 61 // ee khalu paDisattU jAva sacakkehiM // 62 // eko ya sattamIe paMca ya chaTThIeN paMcamI ekko| ekko ya cautthIe kaNho puNa taccapuDhavIe // 63 // aNidANakaDA rAmA [ savvevi ya kesavA niyANakaDA / uDuMgAmI rAmA kesava savve ahogAmI // 64 // ] aTuMtakaDA rAmA ego puNa baMbhaloyakappaMmi / ekkassa gabbhavasahI sijjhissai AgamisseNaM // 65 // (sUtraM 158) jaMbUddIve. eravae vAse imIse osappiNIe cauvvIsaM titthayarA hotthA, taMjahA-caMdANaNaM sucaMdaM aggIseNaM ca naMdiseNaM ca / isidiNNaM vavahAri vaMdimo somacaMdaM ca // 66 // vaMdAmi juttiseNaM ajiyaseNaM taheva sivaseNaM / buddhaM ca devasamma sayayaM nikhittasatthaM ca // 67 // asaMjalaM jiNavasahaM vaMde ya aNaMtayaM amiyaNANiM / uksaMtaM ca dhuyarayaM vaMde khalu guttiseNaM ca // 68 // atipAsaM ca supAsaM devesaravaMdiyaM ca marudevaM / nivvANagayaM ca varaM khINaduhaM sAmakoTaM ca // 69 // jiyarAgamaggiseNaM vaMde khINarAyamaggiuttaM ca / vokkasiyapijadosaM vAriseNaM gayaM siddhiM // 70 // jaMbUddIve. AgamissAe ussappiNIe mArahe vAse satta kulagarA bhavissaMti, taMjahA-miyavAhaNe subhUme ya, suppabhe ya sayaMpame / datte suhume subandhU ya, AgamissANa hokkhati // 71 // jaMbuddIve NaM dIve AgamissAe ussappiNIe eravae vAse dasa kulagarA bhavissaMti, taMjahA-vimalavAhaNe sImaMkare . sImaMdhare khemaMkare khemaMdhare daDadhaNu dasadhaNU sayadhaNU paDisUI sumaitti / jaMbuddIve NaM dIve mArahe vAse AgamissAe ussappiNIe cauvIsaM titthagarA bhavissaMti, taMjahA-mahApaume sUradeve, supAse ya sayaMpame / savvANabhUI arahA, devassue ya hokkhaI / / 72 // udae peDhAlaputte ya, poTTile sattakitti ya / muNisubbae ya arahA, savvabhAvaviU jiNe // 73 // amame NikkasAe ya, nippulAe // 153 // Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only F inelibrary.org Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education ya nimmame / cittautte samAhI ya, AgamisseNa hokkhaI // 74 // saMvare aNiyaTTI ya, vijae vimaleti ya / devovavAe arahA, aNaMtavijae iya // 75 // ee buttA cauvvIsaM bharahe vAsammi kevalI / AgamisseNa hokkhaMti, dhammatitthassa desagA // 76 // eesi NaM cavIsAe titthakarANaM puvvabhaviyA cauvvIsaM nAmadhejA bhavissaMti, taMjahA - seNiya supAsa udae poTTilla aNagAra taha daDhAU ya / kattiya saMkhe ya tahA naMda sunaMde ya satae ya // 77 // boddhavvA devaI ya saJcai taha vAsudeva baladeve / rohiNi sulasA caiva tatto khalu revaI ceva // 78 // tato havai sayAlI boddhavve khalu tahA bhayAlI ya / dIvAyaNe ya kaNhe tatto khalu nArae caiva // 79 // aMbaDa dArumaDe ya sAI buddhe ya hoi boddhavve / bhAvI titthagarANaM NAmAI pubvabhaviyAI // 80 // eesi NaM cauvvIsAe titthagarANaM cauvvIsaM piyaro bhavissaMti cauvvIsaM mAyaro bhavissaMti cauvvIsaM paDhamasIsA bhavissaMti cauvvIsaM paDhamasissaNIo bhavissaMti cauvvIsaM paDhamabhikkhAdAyagA bhavissaMti cauvvIsaM ceiyarukkhA bhavissaMti, jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe bArasa cakkavaTTiNo bhavissaMti, taMjahA - bharahe ya dIhadaMte gUDhadaMte ya suddhadaMteya / siriutte siribhUI sirisome ya sattame // 81 // paume ya mahApaume vimalavAhaNe ( letaha) vipulavAhaNe caiva / variTThe bArasame butte AgamisA bharahAhivA // 82 // eesi NaM bArasahaM cakkavaTTINaM bArasa piyaro bhavissaMti, bArasa mAyaro bhavissaMti, bArasa itthIrayaNA bhavissaMti, jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe nava baladevavAsudevapiyaro bhavissaMti, navavAsudevamAyaro bhavissaMti, nava caladevamAyaro bhavissaMti, nava dasAramaMDalA bhavissaMti, taMjA - uttamapurisA majjhimapurisA pahANapurisA oyaMsI teyaMsI evaM so caiva vaNNao bhANiyavvo jAva nIlagapItagavasaNA duve duve rAmakesavA bhAyaro bhavissaMti, taMjahA - naMde ya naMdamite dIhabAhU tahA For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge 159airavatAdaujinAdi zrIabhaya vRttiH FACAMAC // 154 // mahAbAhU / aibale mahAbale balabhadde ya sattame // 8 // duvid ya tivid ya AgamissANa vaNhiNo / jayaMte vijae bhadde suppabhe ya sudaMsaNe / ANaMde naMdaNe paume, saMkarisaNe ya apacchime // 84 // eesi NaM navaNhaM baladevavAsudevANaM puvvamaviyA Nava nAmadhejA bhavissaMti, nava dhammAyariyA bhavissaMti, nava niyANabhUmIo bhavissaMti, nava niyANakAraNA bhavissaMti, nava paDisattU bhavissaMti, taMjahA-tilae ya lohajaMdhe, vairajaMghe ya kesarI paharAe / aparAie ya bhIme, mahAbhIme ya suggIve ||85||ee khalu paDisattU kittIpurisANa vAsudevANaM / savvevi cakkajohI hammihiMti sacakkehiM // 86 // jaMbuddIve eravae vAse AgamissAe ussapiNIe cauvvIsaM titthakarA bhavissaMti, taMjahA-sumaMgale a siddhatthe, NivvANe ya mhaajse|dhmmjjhe ya arahA, AgamissANa hokkhaI // 87 / / siricaMde pupphakeU, mahAcaMde ya kevalI / suyasAgare ya arahA, AgamissANa hokkhaI // 88 // siddhattye puNNaghose ya, mahAghose ya kevalI / saccaseNe ya arahA, AgamissANa hokkhaI // 89 // sUraseNe ya arahA, mahAseNe ya kevalI / savvANaMde ya arahA, devautte ya hokkhaI // 9 // supAse suvvae arahA, arahe ya sukosale / arahA aNaMtavijae, AgamisseNa hokkhaI // 91 // . vimale uttare arahA, arahA ya mahAbale / devANaMde ya arahA, AgamisseNa hokkhaI // 92 // ee vuttA cauvvIsa, eravayammi kevalI / AgamissANa hokkhaMti, dhammatitthassa desagA // 93 // bArasa cakkavaTTiNo bhavissaMti, bArasa cakkavaTTipiyaro bhavissaMti, bArasa mAyaro bhavissaMti, bArasa itthIrayaNA bhavissaMti, nava baladevavAsudevapiyaro bhavissaMti, Nava vAsudevamAyaro bhavissaMti, Nava baladevamAyaro bhavissaMti, Nava dasAramaMDalA bhavissaMti, uttamapurisA majjhimapurisA pahANapurisA jAva duve duve rAmakesavA bhAyaro bhavissaMti, Nava paDisattU bhavissaMti, nava punvabhavaNAmadhejA Nava dhammAyariyA Nava NiyANabhUmIo Nava NiyANakAraNA, 8 // 154 // HAR For Personal & Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyAe evae AgamissAe bhANiyavvA, evaM dosuvi AgamissAe bhANiyavvA (sUtraM 158) iceyaM evamAhijaMti, taMjahA -kulagaravaMsei ya evaM titthagaravaMsei ya cakkavaTTivaMsei ya gaNadharavaMsei ya isivaMsei ya jaivaMsei ya muNivaMsei ya suei vA suaMgei vA suyasamAse vA sukhaMdhei vA samavAei vA saMkhei vA sammattamaMgamakkhAyaM ajjhayaNantibemi // ( sUtraM 159) iti samavAyaM cautthamaMgaM samattam // 'kaivihe vee'tyAdi, tatra strIvedaH - puMskAmitA puruSavedaH - strI kAmitA napuMsakavedaH - strIpuMskAmiteti, ete ca pUvaditA arthAH samavasaraNasthitena bhagavatA dezitA iti samavasaraNavaktavyatAmAha - 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kappassa samosaraNaM NeyacaM' iha NaGkArau vAkyAlaGkArArthI ataste iti prAkRtatvAt tasmin kAle sAmAnyena duSSamasuSamAlakSaNe tasmin samaye viziSTe yatra bhagavAnevaM viharati smeti ' kappassa samosaraNaM neyavaM'ti ihAvasare kalpabhASyakrameNa samavasaraNavaktavyatA'dhyeyA, sA cAvazyakokkAyA na vyatiricyate, vAcanAntare tu paryuSaNAkalpoktakrameNetyabhihitaM, kiyaddUramityAha - 'jAva gaNetyAdi, tatra gaNadharaH paJcamaH sudharmAkhyaH sApatyaH zeSA nirapatyAH - avidyamAnaziSyasantataya ityarthaH 'vocchinna'tti siddhA iti, tathAhi - ' parinibuyA gaNaharA jIyante nAyae nava jaNA u / indabhRi suhammo ya rAyagihe nidhue vIre // 1 // tti, ayaM ca samavasaraNanAyakaH kulakaravaMzotpanno mahApuruSazceti kulakarANAM varapuruSANAM ca vaktavyatAmAha - 'jaMbuddIve' ityAdi, sugamaM navaraM 'paDhamettha vimalavAhaNa cakkhuma jasamaM cautthamabhi Jain Educationonal For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya0 vRti: // 155 // caMde / tatto ya paseNaie marudeve caiva nAbhIya // 3 // ' tti tathA 'caMdajasa caMdakaMtA surUva paDirUva cakkhukaMtA ya / | sirikaMtA marudevI kulagarapattINa nAmAI // 4 // ti, tathA 'nAbhI ya jiyasattU ya jivArI saMvare iya / mehe ghare paTTe ya, mahaseNe ya khattie // 5 // suggIve dRDharahe viNhU vasupuje ya khattie / kayavammA sIhaseNe ya bhANU vissasaNe ia // 6 // sUre sudaMsaNe kuMbhe sumittavijae samuhavijaye ya / rAyA ya assaseNe ya siddhatthe cipa khattie // 7 // tti, tathA 'marudevI vijayAseNA siddhatthA maGgalA susImA ya puhavI lakhaNA rAmA naMdA viNhU jayA sAmA // 9 // sujasA succaya airA, siriA devI pabhAvaI paumA vappA sivA ya vAmA, tisalAdevI ya jiNamAya // 10 // ti tathA 'sougasubhayAe chAyAe 'tti sarvarttukayA - sarveSu zaradAdiSu RtuSu sukhadayA chAyayA - prabhayA AtapAbhAvalakSajayA yuktA iti zeSaH // 17 // tathA 'sA haTTharomakUvehiM 'ti sA zivikA yasyAM jino'dhyArUDhaH hRSTaromakUpaiH - uduSitaromabhirityarthaH // 18 // tathA 'calacabalakuMDaladhara 'tti calAzca te capalakuNDaladharAzceti vAkyaM, tathA svacchandena - kharucyA vikurvitAni yAnyAbharaNAni - mukuTAdIni tAni dhArayanti ye te tatheti // 19 // tathA asurendrAdaya iti yogaH 'garula' ti garuDadhvajAH suparNakumArA ityarthaH // 21 // ' tathA saccevi egadUseNa niggayA jiNavarA cauvIsaM / na ya NAma aNNaliMge naya gihiliMge kuliMge ya // 22 // tti ' dUseNa' tti ekena vastreNendrasamarpitena nopadhibhUtena yuktA niSkrAntA ityarthaH na cAnyaliGge - sthavirakalpikAdiliGgena tIrthaMkaraliGga evetyarthaH, kuliGge - zAkyAdiliGge, tathA 'eko For Personal & Private Use Only 159 jinacakrivAsudevAdi // 155 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** bhagavaM vIro pAso mallI ya tihi tihi saehiM / bhayapi vAsupujjo chahiM purisasaehiM nikkhaMto // 23 // uggANaM bhogANaM rAiNNANaM ca khatiyANaM c|cuhi sahassehiM usabho sesA u sahassaparivArA ||2kssaa tathA 'sumaitva nicabhatteNa niggao vAsupujja cottheNaM / pAso mallIviya aTTameNa sesA u chaTTeNaM // 25 // ti, sumatiratra nityabhaktanAnupoSito niSkrAnta ityarthaH, tathA 'saMvacchareNa bhikkhA laddhA usameNa loganAheNa / sesehi bIyadivase laddhAo pddhmbhikkhaao||30|| tti tathA 'usabhassa paDhamabhikkhA khoyaraso Asi loganAhassa / sesANaM paramaNNaM amiyarasarasovamaM Asi // 31 // 'sarIramettIo'tti puruSamAtrA 'ceiyarukkheti baddhapIThavRkSA yeSAmadhaH kevalAnyutpannAnIti, 'battIsaM dhaNuyAI gAhA 'niccougo'tti nityaM-sarvadA Rtureva-puSpAdikAlo yasya sa nitya kaH 'asogo'tti azokAbhidhAno yaH samavasaraNabhUmimadhye bhavati, 'occhanno sAlarukkheNaM'ti avacchannaH zAlavRkSeNetyata eva vacanAdazokasyopari zAlavRkSo'pi kathaJcidastItyavasIyata iti // 36 // 'tiNNeva gAuyAI' gAhA, RSabhakhAmino dvAdazaguNa ityarthaH // 37 // 'saveiyati vedikAyuktAH, ete cAzokAH samavasaraNasambandhinaH sambhAvyanta iti // 38 // tathA 'bharaho sagaro maghavaM saNaMkumAro ya raaysddlo| saMtI kuMthU ya araho havai subhUmo ya koravo // 46 // navamo ya mahApaumo hariseNo ceva rAyasahUlo / jayanAmo ya naravaI bArasamo baMbhadatto ya // 47 // tathA 'payAvatI ya baMbho somo ruddo sivo mahasivoya / aggisiho dasaraho navamo bhaNio ya vasudevotti dazArANAM-vAsudevAnAM maNDalAni-baladevavAsudevadvayadva ** 25* * dain Educati o nal For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge |159 jinacakrivA|sudevAdi zrIabhaya vRttiH // 156 // yalakSaNAH samudAyA dazAramaNDalAni ata eva 'do dorAmakesava'tti vakSyati, dazAramaNDalAvyatiriktatvAca baladevavAsudevAnAM dazAramaNDalAnIti pUrvamuddizyApi dazAramaNDalavyaktibhUtAnAM teSA vizeSaNArthamAha-'tadyathe'tyAdi. tadyatheti baladevavAsudevakharUpopanyAsArambhArthaH, kecittu 'dazAramaNDaNAIti, tatra dazArANAM-vAsudevakulInaprajAnAM maNDanAHzobhAkAriNo dazAramaNDanA uttamapuruSA iti, tIrthakarAdInAM catuSpaJcAzata uttamapuruSANA madhyamavarttitvAt madhyamapuruSAH, tIrthakaracakriNAM prativAsudevAdInAM ca balAdyapekSayA madhyavartitvAt, pradhAnapuruSAstatkAlikapuruSANAM zauyAdibhiH pradhAnatvAt , ojakhino mAnasabalopetatvAt , tejakhino dIptazarIratvAt , varcakhinaH zArIrabalopetatvAt, yazakhinaH parAkramaM prApya prasiddhiprAptatvAt, 'chAyaMsitti prAkRtatvAt chAyAvantaH zobhamAnazarIrA ata eva kAntAH kAntiyogAt saumyA araudrAkAratvAt subhagA janavallabhatvAt priyadarzanAH cakSuSyarUpatvAt surUpAH samacaturasrasaMsthAnatvAt zubhaM sukhaM vA sukhakaratvAcchIlaM-khabhAvo yeSAM te zubhazIlAH sukhazIlA vA sukhenAbhigamyate-sevyante ye zubhazIlatvAdeva te sukhAbhigamyAH sarvajanagamyAH sarvajananayanAnAM kAntA-abhilASyA ye te tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, oghabalAH-pravAhabalAH avyavacchinnabalatvAt atibalAH zeSapuruSabalAnAmatikramAt mahAbalAH-praza- stabalAH anihatA-nirupakramAyuSkatvAduroyuddhe vA bhUmyAmapAtitvAt aparAjitAstaireva zatrUNAM parAjitatvAt , etadevAha-zatrumardanAstaccharIratatsainyakadarthanAd ripusahasramAnamathanAstadvAnchitakAryavighaTanAt sAnukrozAH praNateSvadro En JainEducation international For Personal & Private Use Only www.anelibrary.org Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 sama0 Jain Education | hakatvAt amatsarAH paraguNalavasyApi grAhakatvAt acapalA manovAkkAyasthairyAt acaNDA niSkAraNaprabalakoparahitatvAt mite- parimite maJjule - komale pralApazca - AlApo hasitaM ca yeSAM te mitamaJjalapralApahasitAH gambhIraM - ada|rzitaroSatopazokAdivikAraM meghanAdavadvA madhuraM zravaNasukhakaraM pratipUrNam-arthapratItijanakaM satyam - avitathaM vacanaM vAkyaM yeSA te tathA, tataH padadvayasya karmmadhArayaH, abhyupagatavatsalAstatsamarthanazIlatvAt zaraNyAstrANakaraNe sAdhutvAt lakSaNAni - mAnAdIni vajrakhastika cakrAdIni vA vyaJjanAni - tilakaimaSAdIni teSAM guNA-maharddhiprAtyAdayastairupetAH zakandhyAdidarzanAdupapetA - yuktA lakSaNavyaJjanaguNopapetAH, mAnamudakadroNaparimANazarIratA, kathaM ?, udakapUrNAyAM droNyA niviSTe puruSe yajjalaM tato nirgacchati tadyadi droNapramANaM syAt tadA sa puruSo mAnaprApta ityabhidhIyate, unmAnaM arddhabhAraparimANatA, kathaM ?, tulAropitasya puruSasya yadyarddhabhArastaulyaM bhavati tadA'sAvunmAnaprApta ucyate, pramANamaSTotarazatamaGgulAnAmucchrayaH, mAnonmAnapramANaiH pratipUrNa - anyUnaM sujAtamAgarbhAdhAnAt pAlanavidhinA sarvAGgasundaraM -nikhilAvayavapradhAnaM aGgaM zarIraM yeSAM te tathA, zazivat saumyAkAra maraudramabIbhatsaM vA kAntaM-dIsaM priyaM janAnAM pramo dotpAdakaM darzanaM rUpaM yeSAM te tathA, 'amarisaNa'tti amasRNAH - prayojaneSvanalasAH amarSaNA vA aparAdheSvapi kRtakSamAH prakANDa - utkaTo daNDaprakAra AjJAvizeSo nItibhedavizeSo vA yeSA te tathA, athavA pracaNDo- duHsAdhyasAdhakatvAddaNDapracAraH - sainyavicaraNaM yeSAM te tathA, gambhIrA - alakSyamANAntarvRttitvena dRzyante ye te gambhIradarzanIyAH, For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH // 157 // 159 jinacakrivAsudevAdi tataH padadvayasya karmadhArayaH, pracaNDadaNDapracAreNa vA ye gambhIrA dRzyante, tathA tAlastalo vA vRkSavizeSo dhvajo yeSAM te tAladhvajAH baladevA udviddhaH-ucchrito garuDalakSitaH ketuH-dhvajo yeSAM te udviddhagaruDaketavo vAsudevAH tAladhvajAzca udviddhagaruDaketavazca tAladhvajodviddhagaruDaketavaH mahAdhanurvikarSakAH mahAprANatvAt mahAsattvalakSaNajalasya sAgarA iva sAgarA AzrayatvAnmahAsattvasAgarAH durddharA raNAGgaNe teSAM praharatAM kenApi dhanvinA dhArayitumazakyatvAt, dhanurdharAH-kodaNDapraharaNAH, dhIraSvevaiteSu ca te puruSAH-puruSakAravanto na kAtareSviti dhIrapuruSAH, yuddhajanitA yA kIrtistatpradhAnAH puruSA yuddhakIrtipuruSAH, vipulakulasamudbhavA iti pratItaM, mahAratnaM-vajaM tasya mahAprANatayA vighaTakA-aGguSThatarjanIbhyAM cUrNakA mahAratnavighaTakAH, vajraM hi adhikaraNyAM dhRtvA ayodhanenA''sphoTyate na ca bhidyate tAveva bhinattIti, durbhedaM taditi, athavA mahatI yA racanA sAgarazakaTavyUhAdinA prakAreNa sisAmayiSormahAsainyasya raNaraGgarasikatayA mahAbalatayA ca vighaTayanti-viyojayanti ye te mahAracanAvighaTakAH, pAThAntareNa tu mahAraNavighaTakAH, arddhabharatakhAminaH saumyA nIrujA rAjakulavaMzatilakAH ajitAH ajitarathAH, 'halamuzalakaNakapANayaH' tatra halamuzale pratIte te praharaNatayA pANI-haste yeSAM te tathA baladevAH yeSAM tu kaNakA-bANAH pANI te zAGgadhanvAno vAsudevAH, zaMkhazca pAJcajanyAbhidhAnaH cakraM tu sudarzananAmakaM gadA ca kaumodakIsaMjJA lakuTavizeSaH zaktizca trizUlavizeSo nandakazca nandakAbhidhAnaH khaDgastAn dhArayantIti zaMkhacakragadAzaktinandakadharAH vAsudevAH, pravaro varaprabhAva // 157 // Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9AROSADCASEACHECCANCESCRey yogAdujjvalaH zuklatvAt khacchatayA vA zuklAntaH kAntiyogAt pAThAntare sukRtaH-suparikarmitatvAt vimalo malavarjitatvAt gothubhatti-kaustubhAbhidhAno yo maNivizeSastaM tirIDaMti-kirITaM ca mukuTa dhArayanti ye te tathA, kuNDalodyotitAnanAH puNDarIkavannayane yeSAM te tathA, ekAvalI-AbharaNavizeSaH sA kaNThe grIvAyAM lagitA-avala|mbitA satI vakSasi-urasi vartate yeSAM te ekAvalIkaNThalagitavakSasaH, zrIvatsAbhidhAnaM suSTu lAJchanaM mahApuruSatvasUcakaM vakSasi yeSAM te zrIvatsalAJchanAH, varayazasaH sarvatra vikhyAtatvAt sarvartukAni-sarvaRtusaMbhavAni surabhINi-sugandhIni yAni kusumAni taiH suracitA-kRtA yA pralambA-ApradIpanA sobhaMtatti-zobhamAnA kAntA-kamanIyA vikasantI-phullantI citrA-paJcavarNA varA-pradhAnA mAlA-sraka racitA-nihitA ratidA vA-sukhakArikA vakSasi yeSAM te sarvatukasurabhikusumaracitapralambazobhamAnakAntavikasacitravaramAlAracitavakSasaH, tathA aSTazatasaMkhyAni vibhaktAniviviktarUpANi yAni lakSaNAni-cakrAdIni taiH prazastAni-maGgalyAni sundarANi ca-manoharANi viracitAni-vihitAni 'aMgamaMga'tti aGgopAGgAni ziro'GgulyAdIni yeSAM te aSTazatavibhaktalakSaNaprazastasundaraviracitAGgopAGgAH, tathA mattagajavarendrasya yo lalito-manoharo vikramaH-saMcaraNaM tadvadvilAsitA saMjAtavilAsA gatiH-gamanaM yeSAM te mahai ttagajavarendralalitavikramavilAsitagatayaH, tathA zaradi bhavaH zAradaH sa cAsau navaM stanitaM-rasitaM yasminnirghoSe sa nava-|| stanitaH sa ceti samAsaH sa cAsau madhuro gambhIrazca yaH krauJcanirghoSaH-pakSivizeSaninAdastadvad dundubhikharo-varca JainEducation For Personal & Private Use Only albrary.org Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yAMge 159 jinacakrivA sudevAdi. vRttiH // 158 // kharo nAdo yeSAM te zAradanavastanitamadhuragambhIrakrauJcanirghoSadundubhikharAH, iha ca zaratkAle hi krauJcA mAdyanti madhu- radhvanayazca bhavantIti zAradagrahaNaM, tathA paunaHpunyena zabdapravRttau tadbhaGgAdamanojJatA tasya syAditi navastanitagrahaNaM padarzanArtha madhuragabhIragrahaNamiti, tathA kaTIsUtrakaM-AbharaNavizeSastatpradhAnAni nIlAni baladevAnAM pItAni 8 vAsudevAnAM kauzeyakAni-vastravizeSabhUtAni vAsAMsi-vasanAni yeSAM te kaTIsUtranIlapItakauzeyavAsasaH, pravaradIsatejaso varaprabhAvatayA varadIpsitayA ca, narasiMhA vikramayogAt narapatayaH tannAyakatvAt narendrAH paramaizvaryayogAt naravRpabhA ukSiptakAryabharanirvAhakatvAt marudbhuSabhakalpAH-devarAjopamA abhyadhikaM zeSarAjebhyaH rAjatejolakSmyA dIpyamAnAH, nIlakapItakavasanA iti punarbhaNanaM nigamanArtha, kathaM te navetyAha-'duve duve' ityAdi, evaM ca nava vAsudevA nava baladevA iti, 'tiviTe ya'yAvatkaraNAt 'duviDhe ya, sayaMbhU purisuttame purisasIhe / taha purisapuMDarIye datte nArAyaNe kaNhe // 52 // ti, 'ayale vijaye bhadde, suppabhe ya sudaMsaNe / AnaMde NaMdaNe paume rAme yAvi apacchime 4 // 53 // ' tti 'kittIpurisANaM'ti kIrtipradhAnapuruSANAmiti // 58 // mahurA ya kaNagavatthU sAvatthI poyaNaM ca 8 rAyagihaM / kAyaMdI kosambI mihilapurI hatthiNapuraM ca // 59 // tathA 'gAvi jue saMgAme taha itthI parAio rngge| bhajANurAga goTThI paraiDDhI mAuyA iya // 60 // tti tathA 'assaggIve tArae merae mahukeDhave nisuMbhe ya / bali paharAe taha rAvaNe ya navame jarAsaMdhe // 61 // ' ti 'ee khalu paDisattU kittIpurisANa vAsudevANaM / sabevi cakka // 15 // Jain Education in For Personal & Private Use Only Oww.jainelibrary.org Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ johI sabvevi hayA sacakkehiM // 62 // ' ti 'aNiyANakaDA rAmA sabvevi ya kesavA niyANakaDA / uhaMgAmI rAmA kesava savve ahogAmI // 64 // ' ti 'AgamisseNaM ti AgamiSyatA kAlena 'AgamessANaMti pAThAntare A-* gamiSyatA-bhaviSyatAM madhye setsyanti // 65 // ' tti jaMbUdvIpairavate asthAmavasarpiNyAM caturviMzatistIrthakarA abhUvan , tAMzca stutidvAreNAha-tadyathA-'caMdANaNaM' gAhA, candrAnanaM sucandraM agnisenaM ca nandisenaM ca, kRcidAtmaseno'pyayaM dRzyate, RSidinnaM vratadhAriNaM ca vandAmahe zyAmacandrazca // 66 // 'vandAmi' gAhA, vande yuktisenaM kvacidayaM dIrghabAhurdIrghaseno vocyate, ajitasenaM kvacidayaM zatAyurucyate, tathaiva zivasenaM kvacidayaM satyaseno'bhidhIyate, satyakizceti , buddhaM cAvagatatattvaM ca devazarmANaM devasenAparanAmakaM satataM sadA vaMda iti, prakRtaM nikSiptazastraM ca nAmAntarataH zreyAMsaH // 67 // 'asaMjalaM' gAhA, asaMjvalaM jinavRSabhaM pAThAntareNa vayaMjalaM vaMde anantakaM jinamamitajJAninaM sarvajJamityarthaH, nAmAntareNAyaM siMhasena iti, upazAntaM ca-upazAntasaMjJaM dhUtarajasaM vande khalu gumisenaM ca // 68 // 'aipAsa' gAhA, atipArzva ca supArzva devezvaravanditaM ca marudevaM nirvANagataM ca dharaM-dharasaMzaM prakSINaduHkhaM zyAmakoSThaM ca // 69 // 'jiya' gAhA, jitarAgamagnisenaM mahAsenamaparanAmakaM vande kSINarajasamamiputraM ca vyavakRSTapremadveSaM ca vAriSeNaM gataM siddhimiti, sthAnAntare kiJcidanyathApyAnupUrvI nAmnAmupalabhyate // 70 // mahApadmAdayo vijayAntAzcaturvizatiH // 75 // evamidaM sarva sugama graMthasamAptiM yAvat, navaraM 'AyAe'tti baladevAderAyAtaM devalokAdezyutasya manu Jain Educational For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA- yepUtpAdaH siddhizca yathA rAmasyeti, evaM 'dosuvitti bharatairAvatayorAgamiSyanto vAsudevAdayo bhnnitvyaaH| ityevamane- nigamanaM. yAMge kadhArthAnupadAdhikRtagranthasya yathArthAnyabhidhAnAni darzayitumAha-ityetadadhikRtazAstramevamanenAbhidhAnaprakAreNAss-12 zrIabhaya0 khyAyate-abhidhIyate, tadyathA-kulakaravaMzasya-tatpravAhasya pratipAdakatvAt kulakaravaMza iti ca, itirupadarzane cazabdaH | vRttiH hai samuccaye, evaM titthagaravaMsei yatti yathA dezena kulakaravaMzapratipAdakatvAt kulakaravaMza ityetadAkhyAyate evaM deshtstii||159|| rthakaravaMzapratipAdakatvAt tIrthakaravaMza iti ca AkhyAyate etaditi, evaM cakravartivaMza iti ca tatpratipAdakatvAt dazAravaMza iti ca gaNadharavaMza iti ca gaNadharavyatiriktAH zeSA jinaziSyA RSayastadvaMzapratipAdakatvAdaSivaMza iti ca tatpratipAdanaM cAtra paryuSaNAkalpasya RSivaMzaparyavasAnasya samavasaraNaprakrameNa bhaNitatvAdata eva yativaMzo munivaMzazcaitaducyate, yatimunizabdayoH RSiparyAyatvAt, tathA zrutamiti caitadAkhyAyate, parokSatayA traikAlikArthAvabodhanasahatvAdasya, tathA 'zrutAGgamiti vA' zrutasya-pravacanasya puruSarUpasyAGgaM-avayava itikRtvA, tathA 'zrutasamAsa iti vA' samastasUtrArthAnAmiha saMkSepeNAbhidhAnAt 'zrutaskandha iti vA' zrutasamudAyarUpatvAdasya 'samAe vatti samavAya iti vA, samastAnAM jIvAnAM-jIvAdipadArthAnAmabhidheyatayeha samavAyanAt mIlanAdityarthaH, tathA ekAdisaMkhyApradhAnatayA // 159 // padArthapratipAdanaparatvAdasya saMkhyeti vyAkhyAyate, tathA samastaM-paripUrNa tadetadaGgamAkhyAtaM bhagavatA, neha zrutaskandhadvayAdikhaNDanenAcArAdivadaGgateti bhAvaH, tathA 'ajjhayaNaMti'tti samastametadadhyayanamityAkhyAtaM nehodezakAdikhaNDa SANSARAMSAROSAROKAR C din Educato For Personal & Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SASUSCRECESSAGROCARENCE nA'sti zastraparijJAdiSviveti bhAvaH, itizabdaH samAptau 'bravImI ti kila sudharmakhAmI jambUkhAminaM pratyAha sma, ba-18 vImi-pratipAdayAmi, etat zrImanmahAvIravarddhamAnakhAminaH samIpe yadavadhAritamityanena gurupAramparyamarthasya pratipA-1* ditaM bhavati, evaM ca ziSyasya granthe gauravabuddhirupajanitA bhavati, Atmanazca guruSu bahumAno darzita auddhatyaM ca parihataM, ayamevArthaH ziSyasya sampAdito bhavati mumukSUNAM cAyaM mArga ityAveditamiti samavAyAkhyaM caturthamaGgaM vRttitaH samAptam // namaH zrIvIrAya pravaravarapArthAya ca namo, namaH zrI vAgdevyai varakavisabhAyA api namaH // namaH zrIsaGghAya sphuTaguNagurubhyo'pi ca namo, namaH sarvasmai ca prakRtavidhisAhAyyakakRte // 1 // yasya granthavarasya vAkyajaladherlakSaM sahasrANi ca, catvAriMzadaho caturmiradhikA mAnaM padAnAmabhUt // tasyocaizcalakAkRti nidadhataH kAlAdidoSAttathA, durlekhAt khilatAM gatasya kudhiyaH kurvantu kiM mAdRzAH? // 2 khaM kaSTe'tinidhAya kaSTamadhikaM mA me'nyadA jAyatAM, vyAkhyAne'sya tathA vivettumanasAmalpazrutAnAmamum // ityAlocayatA tathApi kimapi proktaM mayA tatra ca, durvyAkhyAnavizodhanaM vidadhatu prAjJAH praarthodytaaH||3|| iha vacasi virodho nAsti sarvajJavAkyAt , vacana tadavabhAso yaH sa mAndyAnnRbuddheH / varaguruvirahAdvA'tItakAle munIzairgaNadharavacanAnAM zrastasaGghAtanAdvA // 4 // GANGACASSOCCASSEURES Jain Educationa lonal For Personal & Private Use Only MULinelibrary.org Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamavA yAMge zrIabhaya vRttiH - // 160 // ACTRESPARROR vyAkhyAnaM yadyapIdaM pravarakavivacaHpArataMtryeNa dRSTaM(bdha)sambhAvyo'smiMstathApi kvacidapi manaso mohato'rthAdibhedaH / | prazastiH kintu zrIsakcabuddheranuzaraNavidherbhAvazuddhezca doSo, mA me'bhUdalpako'pi prazamaparamanA astu devI zrutasya // 5 // niHsambandhavihArahAricaritAn zrI varddhamAnAbhidhAn , sUrIn dhyAtavato'titIvratapaso granthapraNItiprabhoH // zrImatsUrijinezvarasya jayino dappIyasAM vAggminAM, tadvandhorapi buddhisAgara iti khyAtasya sUre vi // 6 // ziSyeNAbhayadevAkhyasUriNA vivRtiH kRtaa|| zrImataH samavAyAkhyaturyAGgasya samAsataH // 7 // ekAdazasu zateSvatha viMzatyadhikeSu vikramasamAnAm / aNahilapATakanagare racitA samavAyaTIkeyam // 8 // pratyakSaraM nirUpyAsyAH, granthamAnaM vinizcitam / trINi zlokasahasrANi, pAdanyUnA ca SaTzatI // 9 // sUtrasaMkhyA zloka 1667 vRttiH3575 ubhayormIlanena 5242 // AssiMMSMSANASISAMANISONAKSeasosastsASHOMSANE , iti candrakulAmbaranabhomaNizrImadabhayadevAcAryadRbdhA samavAyAGgasUtravRttiH samAptA // NewsSASUSPSINISASU SASISARAIPSMSANIASISASINISPSPANISHAN Jain Education Themational For Personal & Private Use Only Shayainelibrary.org