Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakavarazrIumAsvAtiviracitam prazamaratiprakaraNam (TIkAtrayasahitam)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakavarazrIumAsvAtiviracitam prazamaratiprakaraNam (TIkA-vivaraNa-avacUrNisahitam) zrutabhavana saMzodhana kendra
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthanAma : prazamaratiprakaraNam / (TIkAtrayasahitam) granthakartA : vAcaka zrIumAsvAtijI TIkA+avacUri : ajJAta vivaraNam : A. zrI haribhadrasU.ma. pUrvasampAdaka : ajJAta + pU.A.zrI AnandasAgarasU.ma. pUrvaprakAzaka : jainadharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara (vi.saM. 1966) devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata sampAdaka : munizrIvairAgyarativijayajIgaNivara prakAzaka : zrutabhavana saMzodhana kendra - zubhAbhilASA rIlIjIyasa TrasTa AvRttiH : prathamA ~: prAptisthAna :pUnA : zrutabhavana saMzodhana kendra 47-48, acala phArma, AgamamaMdira se Age, saccAi mAtA maMdira ke pAsa, kAtraja, pUNe-411046 Mo. 7744005728 (9-00am to 5-00pm) www.shrutbhavan.org Email : shrutbhavan@gmail.com ahamadAbAda : zrutabhavana (ahamadAbAda zAkhA) C/o. umaMga zAha bI-424, tIrtharAja kaoNmpaleksa, vI. esa. haoNspiTala ke sAmane mAdalapura, ahamadAbAda. mo. 09825128486 akSarAMkana : akhileza mizra, virati grAphiksa, ahamadAbAda phona : mo. 08530520629, 09879388490
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya. paramAtmA zrI mahAvIradeve jagatane be aNamola bheTa ApI. ahiMsA ane anekAMta. bhagavAnano upadeza Agama ane zAstronA mAdhyame janasAmAnya sudhI pahoMcyo. Agama ane zAstro jainadharmanI AdhArabhUmi che, eTaluM ja nahIM paramAtmAno amUlya vAraso che. paramAtmAnA nirvANa pachI hajAra varasa bAda Agamo ane zAstro lakhAyA. zarUmAM tADapatra para lakhAyA, tyArabAda kAgaLa para lakhAyA. Aje jaina samAja pAse lagabhaga paMdarahajAra zAstronI dasa lAkha hAthethI lakhelI =hastalikhita) prato che. mudraNayuga zarU thatA Agama ane zAstro chapAvA lAgyA. lekhana ane mudraNa daramyAna Agama ane zAstromAM mAnavanA sahaja svabhAvavaza bhUlathI azuddha pAThono praveza thayo. Aje je zAstro mudrita che temAMthI moTA bhAganA zAstronuM saMzodhana apekSita che, je mAtra prAcIna hastapratonA AdhAre ja zakya che. zrutabhavana' A dizAmAM kArya kare che. prAcIna hastapratonA AdhAre saMzodhana karavuM e tenuM mukhya lakSya che. sAthe ja je zAstro Aja sudhI mudritarUpe upalabdha nathI tenuM prakAzana karavAnuM paNa dhyeya dharAve che. pa.pU.A.deva.zrImadvijayarAmacaMdrasUrIzvarajIma.nA ziSyaratno pU.munizrI vairAgyarativijayama. ane pU.munizrI prazamarativijayama.nA dizAdarzana anusAra A kArya vegathI AgaLa vadhI rahyuM che. kAryanI vizALatA, mahattA ane upayogItAne jotAM vizeSajJa paMDitonI niyukti paNa karavAmAM AvI che. je zAstro gRhastha upayogI che temano saraLa sArAMza gujarAtI, hiMdI ane aMgrejImAM prastuta karavAnI paNa nema che. zrutasevAnA AyojananA pahelA caraNa rUpe "prazamarati prakaraNanI saMzodhita AvRtti saMgha samakSa mUkatAM amane apAra AnaMdanI lAgaNI thAya che. zrIsurata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMghe jJAnanidhimAMthI A prakaraNa prakAzita karavAno lAbha lIdho che ane tenI hArdika anumodanA karIe chIe. pUjaya munizrI vairAgyarativijayama. e apAra mahenatathI A zAstranuM saMpAdana karyuM che. zrutabhavana saMzodhana kendranA sahAyako zrI amita upAdhya, zrI sukumAra jagatApanI mahenata paNa dhanyavAda pAtra che. akSara yojanA mATe zrI akhilezamizrAe uThAvela zrama khUba prazaMsApAtra che. zrutabhavana saMzodhana keMdra, puNenI saMpUrNa gatividhionA mukhya AdhArastaMbha mAMgaroLa (gujarAta) nivAsI zrI caMdrakalAbena suMdaralAla zeTha parivAra ane bhAIzrI (InTaranezanala jaina phAunDezana, muMbaI) parivAranA ame haMmezA RNI chIe. tA. 27-7-11 - bharatabhAI zAha mAnada adhyakSa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe vi.saM. 1969nI sAlamAM 17mA varSe dIkSA grahaNa karI AjIvana mukti ane viratino upadeza Apyo hato. temanA upadezamAM prazamarati' prakaraNa no paDagho paDato hato. teo zrImadna atipriya evA prazamaratiprajJaLanuM temanA ja karakamalamAM samarpaNa zrIsurata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha A.zrI.vi. rAmacaMdrasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana ArAdhanA bhavana roDa, subhASa coka, gopIpurA surata-1
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya hastaprata paricaya : prazamaratipravaranuM prastuta saMpAdana mukhyatve cAra hastapratonA AdhAre thayuM che. (1) de. prata. pATaNanA hemacaMdrAcArya jJAnabhaMDAranI tADapatrIya prata. A pratanI pratichAyA (xerox) pa.pU.pra.zrI jaMbU vi.ma.e karAvI hatI. tenI nakala kobAnA pU.A.zrI kailAsasAgarasU. jJAnabhaMDArathI maLI che. A pratamAM prAcIna TIkA che. aMtima puSmikAmAM jaNAvyuM che ke A prata saM. 1487mAM kA.su.10nA divase devalapATakamAM lakhAI che. A pratanA keTalAka pAnAM mogalonA AkramaNane kAraNe tUTI gayA hatA. paMDita hemasAgaragaNi pAse tUTelI prata hatI ane hemamerUgaNi pAse tenI Adarzanakala hatI. tenA AdhAre caMDagaccha (caMdragaccha)nA pU. A.zrI pUrNacaMdrasU.ma.nA ziSya A.zrIhemahaMsar. ane puNyamerugaNie A pratanA khUTatAM pAnAnI pUrti karI lakhI che. A pratamAM sUtra nathI, kevaLa vRtti che. arthAt saM. 1487mAM navAM pAnAM lakhAyA te karatAM mULa Adarza prAcIna che. prata ghaNekhare aMze zuddha che. pAchaLathI lakhAyelI pratonA AdhAre mudrita thayelI pratonI azuddhio A pratanA pATha maLatAM zuddha thaI zakI che. (2) vai. prata. A prata kAgaLanI che. te kobA sthita pU.A.zrIkailAsasAgarasU. jJAnabhaMDAramAM che. A prata tripAThI che. temAM mULa ane prAcIna TIkA lakhAI che. saM. 1647mAM poSa va. 14 ravivAre nAgoramAM tenI pratilipi thaI che. lipikAra zrIjayakSema gaNi che. A pratanA pATha azuddha che. (3) . saMjJaka prata kyAMnI che te khyAla Avato nathI. pATaNanI hovI joIe tevI saMbhAvanA che. hAla tenI pratichAyA amadAvAda sthita gItArthagaMgAnA zAstra saMgrahamAM che. prata zuddha che. temAM mULa sAthe pU.sA.zrI haribhadrasU.ma. kRta vivaraNa che. (4) 3. saMjJaka prata amadAvAdasthita DahelAnA upAzrayanI che tenI pratichAyA gItArthagaMgAnA zAstra saMgrahamAM che. A prata paMcapAThI che. temAM avacUri lakhAI che. mudrita saMskaraNa : "prazamarati prAcIna TIkA, avacUrinA aMza sAthe jaina dharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara dvArA vi.saM. 1966mAM prakAzita thayuM che. A prakAzananA saMpAdaka ajJAta che. tenuM saMzodhana pU. munizrI gaMbhIravi.ma.e karyuM che. prastuta saMpAdanamAM temanI saMskRta prastAvanAno samAveza karyo che. bRhad gacchanA A zrIharibhadrasU.ma.nA vivaraNa ane avacUri sAthe devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata dvArA vi.saM. 1985mAM prakAzita thayuM che. tenA saMpAdaka pU.A.de. zrI sAgarAnaMdasU.ma. che. temanA saMskRta upodghAtano, bRhad viSayAnukramano ane prakAzakanA kiMcid vaktavya tathA PrefacenA jarUrI aMzano atre samAveza karyo che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkAra paricaya : prazamarati prakaraNanI prAcIna TIkAnA kartA ajJAta che. te ja rIte avacUrinA kartA paNa ajJAta che. | vivaraNanA kartA pU.A.zrI haribhadrasU.mI. che. teo vAdIdevasUrima.nI (syAdvAdaratnAkaranA kartA) paraMparAmAM thayelA pU.A.zrI mAnadevasU.ma.nA (teo virahAMka pU.A.zrI haribhadrasU. kRta zrAvakadharmavidhinInA TIkA kartA hovAnI saMbhAvanA che tevuM mo.da.desAI jaina sAhityano saMkSipta itihAsamAM perA naM. 347nI TippaNI naM. 285 jaNAve che) nA saMtAnIya zrI jinadeva upAdhyAyanA ziSya hatA. zrIjinadeva upAdhyAya temanA dIkSAguru hatA ke vidyAguru te viSe spaSTatA nathI. prazamarati vivaraNanI prazasti pramANe teo vidyAguru ja jaNAya che. "jaina sAhityano saMkSipta itihAsa'mAM zrI mo.da. desAI temano A rIte paricaya Ape che. 347 bRhadugacchanA mAnadevasUri-jinadeva upAdhyAya ziSya haribhadrasUrie jayasiMha rAjya saM. 1172mAM baMdhasvAmitva-paDazIti Adi karmagrantha para vRtti, (je. pR. 26, je. pra. 34, pra. o. sabhA naM. para), prAkRtamAM munipaticarita (ba. hemacaMdra graM. mA., ve. naM. 1747) ane zreyAMsacarita racyAM. 5DazItinuM bIjuM nAma AgamikavicArasAra prakaraNa che te paranI vRtti AzApuranI vasatimAM 1172mAM racI. (bRha. 6, naM. 776 pA. sUci naM. 19 (3) pra. A. sabhA bhAva.), ane saM. 1185mAM umAsvAtikRta prazamarati para vRtti (pra. jaina dha. sabhA bhAva.) ane kSetrasamAsavRtti (ja. naM. 268 (1), zrIdhara bhAM. 2, 80) racI. (je. pra. pR. 34-35). prastuta saMpAdanamAM jemanI hastaprata vi. bhautika ane prastAvanA vagere bauddhika sAmagrIno upayoga karyo che, te sarva pratye kRtajJatA abhivyakta karuM chuM. - saMpAdaka
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA / iha hi janmajarAmaraNAdhivyAdhivyAkule'sAre saMsAre bhramadbhirjIvaiH kathamapi martyatvamApya saMsRtimUlaM karma samUlamunmUlya muktyaGganAliGganasukhAya yatitavyamityetameva bhavyajIvoddharaNabaddhakaTInAM zrImajjinezvarANAmupadezamanusRtyAnekaiH pUrvasUribhiH karmakSapaNopAyabhUtA aneke jJAnakriyAbhaktyAdipratipAdakA granthA grathitAH / tebhyazca sAramuddhRtya samuddhRtamidaM prazamaratinAma prakaraNaM vairAgyarasataraGgataraGgiNIsiSNAsUnAmalpAyurmedhAnAM bhavyaprANinAM sAnandamupakArAya paJcazataprakaraNasaudhAvalisUtraNasUtradhAraiH samastazvetAmbaraku lAmbararajanIvallabhairanyUnadazapUrvadharaiH zrIumAsvAtivAcakamukhyaiH / pUjyApAdAzceme kadA katamaM bhUmimaNDalaM svapAdanyAsairmaNDayAmAsuH ? kA ca prakaraNapaJcazatI tannirmiteti samyaGnAvagamyate / prakaraNasyAsya saGkSiptatvAd gUDhAzayatvAccAnyairmahAzayairAcAyairdidvitrASTIkAH kRtAH santi, paraM tAH kaiH kairnirmitA ityetatkutrApyullekhAbhAvAnna nizcIyate, ato'smanmudritaitaTTIkAkarturnAmAtra nAGkituM zakyate / atra mudritaM vivaraNaM tvasya vivRtaM zrIharibhadrAcAryairiti 44 zrIharibhadrAcAryai racitaM prazamarativivaraNaM kiJcit / paribhAvya vRddhaTIkAH sukhabodhArthaM samAsena // 1 // aNahilapATakanagare zrImajjayasiMhadevanRparAjye / bANavasurudra (1185 ) saGkhye vikramato vatsare vrajati // 2 // zrIdhavalabhANDazAlikaputrayazonAganAyakavitIrNe / samupAzraye sthitaistaiH samarthitaM zodhitaM ceti" // 3 // ityAdinA nizcIyate / idaM ca vivaraNaM pratipatrANAM jIrNatvAtprabhUtasthaleSu khaNDitatvena pratyantarAlAbhAt kRpAparairmanISibhiH paM0 zrImadgambhIravijayagaNibhiH kRpApradhAnAnAM satAM viduSAM svamatibhramaskhalanazodhanAyAbhyarthya sandhitamiti teSAM mahopakArakAritvam / iha ca prakaraNe 1 pIThabandhaH, 2 kaSAyAH, 3 rAgAdayaH, 4 aSTavidhaM karma, 5 paJcendriyaviSayAH, 6 aSTau madasthAnAni, 7 AcAraH, 8 bhAvanA, 9 dazavidho dharmaH, 10 dharmakathA, 11 jIvAdinavatattvAni, 12 upayogaH, 13 bhAvAH, 14 SaDvidhaM dravyaM, 15 caraNaM, 16 zIlAGgAni, 17 dhyAnaM, 18 kSapaka zreNiH, 19 samudghAtaH, 20 yoganirodhaH, 21 mokSagamanavidhAnaM, 22 antaphalaM ceti dvAviMzatyadhikArA mukhyAH / tathAhi pIThabandhAbhidhAne prathamAdhikAre prathamAryAdvayena maGgalAdi, dvitIyAryAdvayenAbahuzrutAnAmatra duHpravezaM, tataH paJcadazazlokyA sajjanacetazcamatkAriNIM svalaghutAM, vairAgyarAgadveSANAM paryAyAMzcopanyastavanta AcAryAH // 1 // 1. jainadharmaprasArakasabhopakrameNa prakAzitAyAH prateH prastAvanA / sampAdako'syA ajJAtaH /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaSAyAkhye dvitIyAdhikAre viMzAttrayoviMzAvadhi kIdRgAcaraNena jIvaH kaSAyI bhavatItyetaddarzitaM darzanacaturaiH / / 2 / / rAgAdyabhidhAne tRtIyAdhikAre caturviMzAttrayastriMzattamazlokaiH krodhAdikaSAyairutpadyamAnAnanarthAn rAgadveSayoH svarUpaM ca pratipAditavanta AcAryAH // 3 // karmAkhye turyAdhikAre catustriMzAdaSTatriMzAvadhike prakRtisthitirasapradezabhedaiH karmabandhasya vicitratA tatkAraNaM ca pradarzitam // 4 // ekonacatvAriMzAdArabhyaikonAzItazlokaparyante paJcamAdhikAre paJcendriyaviSayanAmake paJcendriyArthaparAdhInasyAtmano hAniH, tAnyeva svavazIkartuzca svAbhAvikaM sukhaM vyAvarNitam // 5 // __ madasthAnAkhye SaSThAdhikAre AzItAdekottarazatatemairmadasyASTau bhedAH, tatazcehAmutrAnarthasambhavo jIvasya darzitaH // 6 // AcAranAmni saptamAdhikAre vyadhikazatatamAdArabhyASTacatvAriMzadadhikazatatamaparyante indriyajanyaM viSayasukhaM kimpAkaphalamiva durAyati jJAtvA tadviraktyA paJcavidhAcArasamyagArAdhanatatparairbhAvyaM sarvaiH, nirgranthaistu vizeSata ityupadizya nirgranthA nirgranthatvasiddhaye'bhyarthitAH // 7 // bhAvanAnAmanyaSTamAdhikAre ekonapaJcAzadadhikazatatamAt SaTSaSTyuttarazatatamaparyante'nityAzaraNAdidvAdazabhedabhinnAyA bhAvanAyAH svarUpaM sUkSmadRSTyA pratyakSIkRtya saMyamamArgabAdhakaviSayakaSAyAdivikArAnnivArayituM prArthitA mumukSavo mumukSusArthavAhaiH // 8 // ____ dharmAdhikAre navame saptaSaSThyuttarazatatamAdekAzItyadhikazatatamaparyantena zlokasandarbheNa kSamAmArdavArjavAdidazavidhayatidharmArAdhanapUrvakarAgadveSamohAdiprabaladoSadUrIkaraNena satsAdhanayogena ca vairAgyavAsanAvRddhyarthaM vizeSato yatitavyamiti sAgraheNa bhaNitaM bhaNitidakSaiH // 9 // dharmakathAbhidhAne dazamAdhikAre vyazItyuttarazatatamAdaSTAzItyuttarazatatamaparyantazlokairAkSepaNyAdidharmakathAkaraNaM, stryAdikathAtyajanaM, paraguNadoSakIrtanAdvizuddhadhyAnasya zreSThatA, zAstrAdhyayanAdhyApanatattvacintanAdividhAnaM, zAstrazabdavyutpattizca vyutpAditA vyutpannaiH // 10 // ___jIvAdinavatattvAkhye ekAdazAdhikAre ekonanavatyuttarazatatamAtrinavatyuttarazatatamazlokairjIvAjIvAdinavatattvanirUpaNapUrvakaM jIvatattvasya vividhabhedA bheditAH svaparasamayabhedajJaiH // 11 // upayoganAmani dvAdazAdhikAre caturnavatyuttarazatatamapaJcanavatyuttarazatatamAbhyAmupayogasya sAkArAnAkArabhedau AdyasyASTadhAtvamaparasya ca cAturvidhyamAveditaM suviditatattvaiH // 12 // bhAvAkhye trayodazAdhikAre SaNNavatisaptanavatyuttarazatatamAbhyAM zlokAbhyAM jIvasyaudayikAdibhAvapaJcakasya SaSThasya sAnnipAtikasya ca bhedA vivRtA vivaraNanirataiH // 13 // SaDdravyAtmake caturdazAdhikAre'STanavatyuttarazatatamAtsaptaviMzatyuttaradvizatatamazlokasamUhena jIvasyaudayikAdibhAvaiH sthAnAdiprAptiH, tasyaiva dravyAdyaSTadhAtvaM, dravyAtmAdInAM svarUpaM, UrdhvalokAdisvarUpaM, navatattvasvarUpaM, samyagdarzanasamyagjJAnayozca lakSaNaM lakSitaM lakSaNajJadhuryaiH // 14 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritrAkhye paJcadazAdhikAre'STAviMzatyuttarazatadvayAd dvicatvAriMzadadhikazatadvayAvadhi cAritrabhedAH, tadArAdhanenAtmalAbhasambhavaH, prazamaguNamAhAtmyaM, tadyogena cAvarNyasukhaprAptizcetyetatsajhepeNa kathitaM kathakAgragaNyaiH / / 15 / / zIlAGgAkhye SoDazAdhikAre trayazcatvAriMzaduttarazatadvayAtpaJcacatvAriMzaduttarazatadvayaparyantazlokatritayena zIlAGgasyASTAdazasahasrabhedabhinnatvaM tatprAptyupAyazcopapAdita upapattinipuNaiH / / 16 / / dhyAnanAmake saptadazAdhikAre SaTcatvAriMzadadhikazatadvayAdekonapaJcAzadadhikazatadvayAvadhi dharmadhyAnasyAjJAvicayAdibhedacatuSkaM, tallakSaNAni ca lakSitAni lAkSaNikaiH // 17 // / kSapaka zreNyabhidhAne'STAdazAdhikAre paJcAzadadhikazatadvayAdekasaptatyadhikazatadvayAvadhike dharmadhyAnena mohAdijayAta kSapaka zreNimAruhya karmonmalanaparvakaM kevalajJAnAdizAzvataddhi prApya jIvo'vyAbAdhamokSasukhabhAgbhavatIti bhAvitaM bhagavadbhiH // 18 // samudghAtAtmake ekonaviMzAdhikAre dvisaptatyadhikazatadvayAt SaTsaptatyadhikazatadvayAvadhike kevalina AyuSo'tiriktataraM karmatrayaM samIkartuM samudghAtakaraNaM tatprakArazca prakAzitaH prakAzanakuzalaiH // 19 // yoganirodhasvarUpe viMzAdhikAre saptasaptatyadhikazatadvayAt vyazItyadhikazatadvayAvadhike samudghAtAnnivRttasya kevalinaH sampUrNayoganirodhakaraNakramo darzito darzanajJavaryaiH // 20 // zivagamanavidhAnAbhidhAne ekaviMzAdhikAre tryazItyadhikazatadvayAtpaJcanavatyadhikazatadvayAvadhike yoganirodhAnantaraM kevalI bhagavAn hasvapaJcAkSarakAlamAnAM zailezI pratipadya pratisamayaM sattAgatAvaziSTAzeSaprakRtikSapaNapUrvakaM dehAtIto bhUtvA samayenaikena samazreNyA lokAgraM gatvA samagrajanmajarAmaraNarahitaH sAdyanantAnupamAvyAbAdhasukhaM prApnotItyetat siddhAntitaM siddhamArgajJaiH // 21 // antaphalAkhye ca dvAviMzAdhikAre SaNNavatyadhikazatadvayAnnavottarazatatrayAvadhike sampUrNasAmagrIvikalo'pi muniH prabalapuruSArthAbhAve'pi yathAzakti tapojapasaMyamaprabhAveNa sadgatiM prApyAcireNa mokSasukhaM prApnoti / munimArgapAlanAsAmarthe'pi jinAjJApAlanAbhiruciH zrAddho'NuvratAdikathitadharmAnuSThAnena saptASTabhavamadhye sidhyatItyapi saGkepeNoditaM vadAnyavaryaiH // 22 // tatazcarame zlokacatuSTaye jinazAsanArNavAjjaratkapardikAtulyeyaM dharmakathikA samuddhRtetyuktyA svalAghavaM, doSatyAgena guNagrahaNaM, prazamasukhArthaM yatanA, chandaHprabhRtidUSaNamarSaNaM, zrImadarhacchAsanajayazcetyetatkathitaM granthaka; granthopasaMhAraM kurvatA iti / ukteSveSvadhikAreSu zuddhavairAgyagocaraH ko viSayo na carcitaH ? ko'nupayuktaH ? kazca na viduSAM cetazcamatkArI ? kiM bahunA ! zrutena paThitena cintitena cAnena prakaraNena mumukSUNAM jijJAsA sarvato viramyata iti spaSTataramidameva prakaraNaM svAdhikAriNAM prakaTayatItyalaM vistareNa / prasiddhayitrI saMvat 1966 zrI jainadharmaprasAraka sabhA bhAdrapada zudi 15 bhAvanagara
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMcit vyaktavya graMthano viSaya zAMtarasano ekAMta upadeza che, e "prazamarati" nAmathI spaSTa jaNAI Ave che. mUlagranthanA racayitA pUrvadhara AcArya zrImAn umAsvAti-vAcaka che. teozrI kyAre thayA ane emaNe kyA dezanI bhUmi potAnA janmAdithI pavitra karI hatI, te bAbatano cokkasa nirNaya tevA sAdhanonA abhAve jo ke adyApi thaI zakyo nathI, chatAM sabhASya-tattvArthasUtranA racayitA umAsvAtivAcaka e ja prastuta granthanA mUla praNetA che. svayaM umAsvAtijInI racelI tattvArthabhASyanI sambandha kArikAmAMnA - vAcakamukhyasya zivazriyaH prakAzayazasaH praziSyeNa / ziSyeNa ghoSanandikSamAzramaNasyaikAdazAGgavidaH // 1 // vAcanayA ca mahAvAcakakSamaNamuNDapAdaziSyasya / ziSyeNa vAcakAcAryamUlanAmnaH prathitakIrteH // 2 // nyagrodhikAprasUtena viharatA puravare kusumanAmni / kaubhISaNinA svAtitanayena vAtsIsutenAya'm // 3 // arhadvacanaM samyag, gurukrameNAgataM samavadhArya / duHkhArtaM ca durAgamavihatamatiM lokamavalokya // 4 / / idamuccai garavAcakena sattvAnukampayA dRbdham / tattvArthAdhigamAkhyaM spaSTamumAsvAtinA zAstram // 5 // tribhirvizeSakam / yastattvAdhigamAkhyaM jJAsyati ca kariSyate ca tatroktam / so'vyAbAdhasukhAkhyaM prApsyatyacireNa paramArtham // 6 // A cha zlokothI zrIumAsvAtijI sambandhe khudanI lakhelI mAtra ATalI ja vigato spaSTa jaNAI Ave che : "eozrInA dIkSAguru agiyAra aGganA dhAraka ghoSanandI kSamAzramaNa, ane gurunA guru vAcakamukhya zivazrI hatA. vidyAguru mahAvAcaka muNDapAdanA ziSya mUla nAmanA vAcakAcArya hatA. eozrInuM janmasthAna nyagrodhikA gAma, ane emanuM kaubhISaNi gotra hatuM. 'pitAnuM nAma 1. "kaubhISaNineti gotrAhvAnam, svAtitanayeneti piturAkhyAnam, vAtsIsuteneti gotreNa, nAmnA umeti mAturAkhyAnam" ||
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 svAti ane mAtAnuM nAma vAtsIgotrIya umA hatuM. pote Arya zAMtizreNikathI nIkaLelI uccanAgara zAkhA[?]mAM dIkSita hatA. e zrIumAsvAti-vAcakazrIe guruparamparAthI prApta karelA Arhata-upadezane bhalI rIte hRdayamAM dhAraNa karIne, tathA durAgamo (mithyAzAstro) dvArA hatabuddhi duHkhita lokane dekhIne prANIonA upara anukampAthI prerAI tattvArthAdhigama nAmanuM spaSTa (arthanI spaSTatAvAluM) rezAstra vihAra karatAM kusumapura (bihAra dezanA paTTanA-pATalIpura) nagaramAM racyu." AmAM yadyapi emanA samayano cokkasa nirNaya thaI zakato nathI, chatAM eTaluM cokkasa che ke eozrI pUrvadharonA samayamAM thayelA caturdazapUrvadhara hoI vikramanI pAMcamI-chaThI zatAbdIthI pahelA thayelA ati prAcIna AcArya che. pote 500 grantha-prakaraNanA praNetA hatA. vivaraNakAra zrIharibhadrasUrino samaya vikramanI 12mI sadIno uttarArddha sunizcita che. kAraNa ke, khUda TIkAkAre prazastimAM "vi0 saM0 1185mAM aNahilapura pATaNanI aMdara mahArAjA jayasiMhadevanA rAjakAlamAM A TIkA racI che." evaM spaSTa ullekhyuM che (prazastizloka-4). A TIkA sivAya prastuta vRttikAranA samaye eka bRhadvRtti hatI eTaluM cokkasa mAlUma paDe che. e bRhadvRttine anusarIne ja A vRtti racAyA- prazastimAM spaSTa ullekhetuM che (prazastizloka-3). e bRhadvRtti adyApi upalabdha thaI zakI nathI. TIkAkAra 1444 bauddha sAdhuone samaLIrUpe AkarSaNAra ane tenA prAyazcitta-nimitta (?) 1444 granthonA praNetA, dareka granthAMte 'viraha' zabda yojanArA 'yAkinImahattarAsUnu'nA upanAmathI prasiddha 'zrImad haribhadrasUri' nahIM, paNa bRhadgacchIya 'zrImAn devasUri'nA santAnIya zrIharibhadrasUri che (prazastizloka-1). granthasaMzodhanakArya mATe AgamAddhoraka AgamavyAkhyAprajJa sAkSaraziromaNi AcAryavara zrImad AnandasAgarajI sUrIzvara - ke jenI kRpAchAyA nIce 88 aMko prasiddha karavA zaktimAna thayA chIe temanA - huM tathA zrImAn TrasTIvaryo aharniza RNI chIe. pUrve mUla avacUrI ane TIkAsahita A grantha vi0 saM0 1966mAM zrIjainadharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara taraphathI tema ja TIkA avacUrIsahitanuM bhASAntara paNa e ja saMsthA taraphathI vi0 saM0 1988mAM prasiddha thayuM hatuM. bhAvanagara saMsthAe chapAvela TIkA zrIharibhadrajIvAlI TIkA che, tattvArthasUtra-siddhasenIyaTIkA aMka 76 zeTha de0 lAnI, patrAMka 326-27. mAtAnA 'umA' ane pitAnA 'svAti' uparathI teozrInuM nAma 'umAsvAti'. vizeSa icchAvAlAe de0 lA0 jaina pustakoddhAra phaMDanA chapAvelA aMka 76, tattvArthasUtranA bIjA bhAgano aMgrejI pravezaka (iMTroDakzana) vagere jovU. 1. "there ajjasaMtiseNie mADharasagutte".... "therehito NaM ajjasaMtiseNiehito mADharasaguttehito ettha NaM 'uccAnAgarI sAhA' niggayA" / kalpasUtrasthavirAvali, zeTha de0 lA0 jaina pustakoddhAra phaMDa, aMka 82, kalpasUtra-bArasA sacitra, patrAGka 67. 2. "tattvArthAdhigamAkhyaM zAstraM bhavyasattvAnukampayA viracitaM sphuTArthamumAsvAtineti' / de0 lA0no aMka 76 tattvArthasUtra bIjo bhAga, patrAGka 327.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 evaM teoe anumAna karyu che, paNa te TIkA zrIharibhadrajIvAlI nathI ja. amArI A chapAvela TIkA zrIharibhadrajIvAlI che, jyAre bhAvanagara saMsthAe chapAvela TIkA kyAM to AnA prazasti zloka 3mAM sUcavela "paribhAvya vRddhaTIkA: sukhabodhArthaM samAsena' vAlI vRddhaTIkA hovI joIe, athavA to koI anya TIkA hovI joIe. temAM karttanuM nAma na hovAthI te zrIharibhadrajIkRta che evaM anumAna karavAmAM AvyuM haze tema mAruM mAnavU thAya che. ame bahAra pADIe chIe te A TIkA bhAvanagara saMsthAe bahAra pADI che, te karatAM taddana judI ja vastu che. amane vizeSa harSa thAya che ke eka aprasiddha kRti ja prasiddha karavA ame bhAgyazAlI thayA chIye. A be taddana jUdI ja vastuo che e jANavAnuM saubhAgya amane nIce pramANe acAnaka prApta thayuM che : parama zruta prabhAvaka maMDala, muMbaIne prazamaratinuM bhASAMtara bhAvanagarathI chapAyelA uparathI chapAvAnI icchA hovAthI tenA jaina-digaMbara paMDita para bhAvanagara saMsthAnI chapAvela prazamarati mokalavAmAM AvI. ame paNa pharIthI prazamarati chapAvIe chIe ane enA saMzodhaka paramazrutajJAnI adhunA apratIma, ajoDa Agama-nigama-tattvajJAtA zvetAmbara-jaina AcArya AnandasAgara sUrIzvarajI che tethI e mudraNa vizeSe zuddha haze tema te vidvAnane bhAsatAM amArI pAsethI chapAyela Akho graMtha yA to adhUro hoya to teTalA paNa chapAyelA phAramo amArI pAsethI mAMgatAM ame jeTalA chapAyA hatA teTalA temane pUrA pADyA. digaMbara jaina paMDitane bannenuM avalokana karatAM jaNAyuM ke bannemAM karttAnuM nAma zrIharibhadrasUri sUcavela che, jyAre banne vastu taddana nirAlI ja che, ane temAM paNa zvetAMbara-jaina AcArya AnandasAgara sUrivALu mudraNa taddana och che, yA to trUTaka che, jyAre bhAvanagaravALu mudraNa sampUrNa ane vistAravALu che. A uparathI muMbaInA tenA kAma karanAra mAraphate amArA upara sUcana AvyU, jethI amone amAruM tathA bhAvanagara saMsthA- ema banne mudraNo sAdyaMta joI-jovaDAvI javAnI pharaja paDI. e mudraNo joI jatAM mAlUma paDyuM ke amArAvALI zrIharibhadrajInI "sarala-subodha-TIkA' che, jyAre bhAvanagara saMsthAvALI "vRddhaTIkA" athavA koI anya TIkA ja hoI banne grantho taddana nirAlA ja che. zrIharibhadrajInI vRttimAM 'sugamatvalaghutvAbhyAM' ema kahIne saMkSipta karavAno granthakArano uddeza che, e teone nathI samajAyuM tethI temane A vivaraNa ochu ke truTaka jaNAyuM che. A nivedanamA ullekhita TIkAo uparAMta bIjI koI TIkAo A graMtha para racAI che ke nahIM te jANI zakAtuM nathI. amArA taraphathI taddana navIna ja prakAzana antabhAge avacUrIsahita mudrita karAvI pAThakone arpaNa karAya che, to manana-nididhyAsana vaDe prakAzaka ane saMzodhakanA parizramane pAThako saphala karaze evI AzA sAthe viramuM chu. vi0 saM0 1996 ASADhazukla caturdazI, guruvAra jIvaNacaMda sAkaracaMda jhaverI muMbaI, tArIkha 18 julAI 1940 (pUrvamudrita AvRttimAMthI) (de.lA.pustakoddhAra phaMDa) mantrI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Preface The Author and the Commentator of the Work: It would prove useful to devote an paragraph or two to the author and the commentator of this work. The author of Prasama-Rati is Purvadhara acarya Sri Umasvati Vacaka. It is almost certain that this Umasvati is the same who composed Tattvartha-Sutra with bhasya. From the following extract from his karika of Tattvartha-Bhasya, we can glean many facts about the author : The teacher who initiated him to monkhood was Ghosanandi sramana, the holder of eleven angas, and his teacher's teacher was sivasri, the best among vacakas. The teacher who bestowed knowledge to him (vidyaguru) was a pupil of Mundapada. His native place was the town of Nyagrodhika, and his gotra Kaubhisani. His father's name was Svati and mother's Uma of Vatsi gotra. He was initiated into monkhood in Uccanagara sakha which originated from SantiSrenika. This Umasvati vacakasri, bearing into his heart the teaching-handed down through the heredity of teachers-of Arhat and finding the people deluded and made miserable by petty scripturess, being provoked by compassion towards all beings, composed, while on sacred travel, at the city of Kusumapura, [Pa-aliputral i.e. modern Pa-na in Bihar,] a clear sastra called Tattvarthadhigama. Although we cannot get any definite idea about his date from this, we can at least know this, that he is having flourished in the time of the dasapurvadhara, a very ancient acarya who hailed in the fifth or sixth century of Vikrama. That the commentator Sri Haridibhadra Suri flourished in the latter half of the twelth century V.S. is certain; for the commentator himself in prasasti sloka no. 4 tells us: ("This commentary is writen during Maharaja Jayasimhadeva's rule at Anahilapura Pa-ana in V.S. 1185.") Although one cannot 1. Cf. Toe YeCHIFT YTTET TARTTELI 37244974HCECARII a pruhyfrifol' Vividha-Tirtha-Kalpa, Singhi Jaina Granthamala Series, No.10, p. 68.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 say definitely whether any other commentaries on this work were written, yet it is certain that there was at least on brhad-vrtti in this commentator's time. That the present vrtti is based on that one is clearly stated in prasasti sloka no. 3. A. Prasama-Rati with commentary was formerly published by some other Public institution. The editor of the work, it seems, believes his commentary to be the one written by Sri Haribhadra Suri. But it is not the same. It is a vrtti by some unknown author. I think that it is not the brhad-vrtti, for it is neither longer than this laghu-vrtti, nor tougher. Hence it is clear that the commentator is not the well-known Sri Haribhadra Suri, who attracted one thousand four hundred and forty four Buddha monks with a desire of hurling them into seething flames, but who, becoming aware of his fault through an indirect hint of a nun Mahattara gave up the idea, and instead comoposed an equal number of works by way of repentence. He has expressed his reverence towards that benign nun by calling himself "the son of Yakini Mahattara", and has shown his deep berevement resulting from the tragic and trecherous death of his two pupils at the hand of Baudhas by addeing a single word "viraha"-a word most intensely suggestive of his deep-seated feeling-at the end of each of his work. The fact that these two distinguishing marks are absent in the above-mentioned commentary, makes it clear that it's author Haribhadra Suri is the same as the pupil of Sri Devasuri of the Brhad-gaccha, and not the other. A very useful bilioigaphy on the author is the following, no. 1 being quite exhaustive and entirely indispensible : 1. Gujarati Introduction (in Devanagari script) to Tattvartha-Sutra, edited by Pt. Sukhlal, 1940, Ahmedabad. English and Sanskrit Introduction to Part I and II, Sri-Tattvarthadhigamasutram, edited by Prof. Hiralal Kapadia, 1926-1930, Surat. English Introduction to Tattvarthadhigamasutram in the Sacred Books of the Jainas Series, edited by J. L. Jaini, 1920. The Section "Umasvati" in Svami-Samantabhadra in Hindi by Pt. Jugalkishor Mukhatar 1925, Bombay. Pt. Sukhalal has made a few comments on the present work in the abovementioned work.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 A list of the Prasamarati-publications may prove useful. It is as follows: 1. Bibliotheca Indica, Appendix, Calcutta. 2. Ahmedabad, V.S. 1960, 3. With tika-avacuri, Bhavnagar, V.S. 1966, 4. With Gujarati translation and comments, Mehsana. V.S. 1966. With Italian commentary and translation (by A. Ballini), Gironale della societa Asiatica Italiana 25, 1912. Acknowledgement etc.:-For the critical editing of this work the trustees and myself are indebted to Pujyapas Sri Anandsagar Suri, a monk well-known among the Jaina community for his deep-rooted knowledge of the Jaina dogmas, and a scholar whose interpretation of some of the tersest passages of the agamas has always remained irrefutable. The fund is lucky that this most revered and most learned acarya of the community is always ready to guide and help it in any and all maters. May the readers take the fullest benefit of this labour of love of the editor and publishers by studying the work due reverence, zest and persevearance. Jivanchand Sakarchand Javeri Hon. Secreary Topiwala Chawl, Sandhurst Road, Bombay, 4 Thursday, 19th July, 1940 1. Revised and traslated from Gujarati by Bipin J. Jhaveree, B.A. (Hons.).
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprazamaratiprakaraNasyopAdghAtaH. vidAGkarvantu vipazcidvarA yadutaitat prakaraNaM vAcakavaraiH zrImadbhimAsvAtivarairvihitam / zrImanta umAsvAtivAcakA eke evaitAdRzA yat zrIzvetAmbaravad nagnATairapi yeSAM vacanaM svIkriyate / na hi nagnATAnAmAgamaniryuktyAdike zrIjinoktyanuvAdatatparazrIgaNabhRdbhadrabAhusvAmizrutakevaliprabhRtivihite yathA vipratipattistathA zrIumAsvAtivAcakapuGgavavacasi, anyathA na te zrIumAsvAtIyaM zrItattvArthasUtramabhimanyeran / yadyapi nagnAH zrIumAsvAtIyaM zrItattvArthasUtramabhimanyante paraM taireva viracitAni zeSaprakaraNAni na hi nAgnATAnAmabhimatAni, durAgrahamagnairnagnaiH zrItattvArthasUtrIyaM bhASyamapi tadIyaM na tairabhimatam / yadyapi anekAni vivaraNAni zrImatastattvArthasyoparyetadeva bhASyamanusRtya vihitAni taiH zrutanayanArakadevanirgranthasiddhavikalpAnAM sUtreSu, evaM satyapyanukaraNe svopajJabhASyasyAnaGgIkArastveteSAM svamatakadAgrahamUla eva, yato nimnollikhitAni bhASyasthAnAni teSAM matasya tiraskArakarANi, sAdhUnAM dharmopakaraNAnAM pratipAdakatvAt, zrAvakANAM ca sAmAyikapauSadhAtithisaMvibhAgeSu zvetAmbarIyavidheH pratipAdanAt, bhagavatAM jinAnAM dezanAyA nirUpakatvAcca / imAni ca tAni yastu kRtArtho'pyuttamamavApya dharmaM parebhya upadizati / nityaM ca uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama eva // 6 // bhA.kA. kevalamadhigamya vibhuH svayameva jJAnadarzanamanantam / lokahitAya kRtArtho'pi dezayAmAsa tIrthamidam // 18 // mahato'timahAviSayasya durgamagranthabhASyapArasya / kaH zaktaH pratyAsaM jinavacanamahodadheH kartum ? // 23 / / tattvArthabhASyaM a. 1 sU. 5 Agamatazca prAbhRtajJo dravyamiti bhavyamAha / sU. 20 adhyayanAni uddezAzca vyAkhyAtAH / sU. 26 manuSyasaMyatasyaiva / a. 2 sU. 49 navabhyo vizeSebhyaH zarIrANAM nAnAtvam / a. 4 sU. 3 dvAdazavikalpA vaimAnikAH / a. 6 sU. 23 saGghasya sAdhUnAM ca samAdhivaiyAvRttyakaraNaM bAlavRddhatapasvizaikSaglAnAdInAM ca saGgrahopagrahAnugrahakAritvam / / a.7 sU. 2 AlokitapAnabhojanaM anujJApitapAnabhojanam /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 a. 7 sU. 16 abhigRhya kAlaM sarvasAvadyayoganikSepaH caturthAdyupavAsinA xx nyastasarvasAvadyayogena / a. 7 sU. 33 annapAnavastrAdeH pAtre'tisargo dAnam / a. 9 sU. 5 annapAnarajoharaNapAtracIvarAdInAM dharmasAdhanAnAm / a. 9 sU. 5 annapAnarajoharaNapAtracIvarAdInAM pIThaphalakAdInAM ca / a. 9 sU. 6 dharmasAdhanamAtrAsvapyanabhiSvaGgaH bAhyAbhyantaropadhizarIrAnnapAnAdyAzrayaH zarIradharmopakaraNAdiSu nirmamatvam / a. 9 sU. 22 saMsaktapAnopakaraNAdiSu AsanapradAna0 / a. 9 sU. 24 trisaGgrahA nirgranthI, eSAmannapAnavastrapAtrapratizrayapIThaphalakasaMstArAdibhi dharmasAdhanaiH / a. 9 sU. 26 dvAdazarUpakasyopadheH / a0 9 sU. 48 zarIropakaraNavibhUSA / a. 9 sU. 49 upakaraNabakuzaH--vividhavicitramahAdhanopakaraNa0 / a. 10 sU. 7 zramaNyapagatavedaH, tIrthakarItIrthe, anantarapazcAtkRtikasya-tribhyo liGgebhyaH, strIliGgasiddhAH striyaH saGkhyeyaguNAH / bhASyasya tasya svopajJatAsAdhanaM tu nimnollikhitahetubhiH1 na hi sUtre maGgalasambandhAdinirdezaH, bhASya eva ca saH / 2 tattvArthetyabhidhAnanirdezo'pi tatraiva bhASye / 3 saGgrahakaraNapratijJA'pi bhASya eva / 4 na kutrApi bhASye sUtrakRte bahumAnaH, sa ca svopajJatvAdeva bhASyasya / 5 na ca kutrApi vikalpaH sUtrArthasya / 6 agre daryamAnAni ca sUtrAdhikAreSu bhASyakArANAM bhavadasmadvAcyavacanAni / sU. 9 jJAnaM vakSyAmaH / sU. 34 cAritraM navame'dhyAye vakSyAmaH / a. 2 sU. 1 uktaM bhavatA jIvAdIni tattvAni / a. 2 sU. 11 parastAd vakSyAmaH / a. 2 sU. 19 uktaM bhavatA paJcendriyANIti /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 a. 2 sU. 22 uktaM bhavatA pRthivyetyAdi / a. 2 sU. 24 uktaM bhavatA dvividhAH jIvAH / a. 2 sU. 31 yogavizeSAditi vakSyAmaH / a. 3 sU. 1 uktaM bhavatA / a. 3 sU. 6 uktaM bhavatA lokAkAze--tadanantaraM0 / a. 3 sU. 13 uktaM bhavatA-svabhAva0 / a. 4 sU. 1 uktaM bhavatA bhavapra0 kevali0 sarAga0 na devAH / a. 4 sU. 11 uktaM bhavatA devAzca0 dazASTa0 / a. 4 sU. 23 uktaM bhavatA dvividhAH kalpopa0 / a. 4 sU. 27 uktaM bhavatA tiryagyo0 mAyA0 / a. 5 sU. 33 uktaM bhavatA jaghanyaguNa0 / a. 5 sU. 36 uktaM bhavatA dravyANi / a. 5 sU. 40 uktaM bhavatA bandhe / a. 6 sU. 10 uktaM bhavatA sakaSAyA0 / a. 7 sU. 7 uktaM bhavatA hiMsA0 / a. 7 sU. 19 yathAkramamiti UrdhvaM yad vakSyAmaH / a. 2 sU. 2 yathAkramamiti yena sUtrakrameNAta UrdhvaM vakSyAmaH / a. 7 sU. 31 sacittanikSepa0 / a. 8 sU. 6 ita uttaraM yad vakSyAmaH / a. 9 sU. 1 saMvaraM vakSyAmaH / a. 9 sU. 18 tatpulAkAdiSu vistareNa vakSyAmaH / a. 9 sU. 21 ita uttaraM yad vakSyAmaH / a. 9 sU. 40 uktaM bhavatA pUrve zukle / a. 9 sU. 47 uktaM bhavatA parISahajayAt / anarthAntaranirdezo'tra prakaraNe tathA tattvArthe ityekakartRkatohaH / 229 AryAnaikairanuyoganayapramANamArgaH--pramANabodhairadhigamaH / nAmAdibhizcaturbhiranuyogadvAraiH--nirdezAdibhiH SabhiranuyogadvAraiH, sadbhUtaprarUpaNAdibhiraSTabhiranu0 / 17-18-19 AryAsu vairAgyarAgadveSaparyAyAH 223 adhigamanisargaparyAyAH /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 sabhASyatattvArthe-1-3 nisarga-abhigama, 1-13 matiH, 1-15 avagraha-IhA-apAyodhAraNA, 1-20 zruta0, 1-35 nayAH, 7-8 hiMsA, 7-12 icchA, 8-10 krodhaH-mAnaH-mAyAlobho, 9-6 kSamA, 9-22 AlocanaM-viveko-vyutsarga-chedaH upasthApanaM, 9-25 athopadezo svopajJatattvArthasUtrabhASyakartRbhiH (zrIumAsvAtivAcakaiH) eva kRtametatprakaraNamityetat nimnollikhitasamAnapadArthavAkyAt sukaramUhituMtattvArthasUtram / prazamaratiH sU. 2 tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanaM eteSvadhyavasAyo yo'rtheSu vinizcayena tattvamiti sU. 3 tannisargAdadhigamAd vA samyagdarzametattu tannisargAdadhigamAdvA // 222 / / nisargaH-adhigamaH zikSA''gamopadezazravaNAnyekAthikAnyadhigamasya / ekArthaH (rthe) pariNAmo bhavati nisargaH svabhAvazca // 223 / / sU. 1 ekatarAbhAve'pi tAsvekatarAbhAve'pi mokSamArgo'pyasiddhikaraH // 230 // pUrvadvayasampadyapi teSAM bhajanIyamuttaraM bhavati / pUrvadvayalAbhaH punaruttaralAbhe bhavati siddhaH // 231 / / sU. 11 Adye pratyakSa0 12 jJAnamatha paJcabhedaM tat pratyakSaM parokSaM ca // 224 / / tatra parokSaM dvividhaM zrutamAbhinibodhikaM ca vijJeyam / | pratyakSaM tvavadhimana:paryAyau kevalaM ceti // 225 / / 8-6 vistarAdhigamaH 7vistareNAdhigamaH eSAmuttarabhedaviSayAdibhirbhavati vistraadhigmH| // 226 / / sU. 31 ekAdIni 0 ekAdInyekasmin bhAjyAni tvAcaturthya iti // 226 / / bhA0 samyagdRSTeniM0 samyagdRSTerjJAnaM samyagjJAnamiti niyamata: siddham / AdyatrayamajJAnamapi bhavati mithyAtvasaMyaktama // 227|| 2-8 upayogo0 sAmAnyaM khalu lakSaNamupayogo bhavati sarvajIvAnAm / 9 aSTacaturbhedaH sAkAro'nAkArazca so'STabhedazcaturdhA ca // 194 / / tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM varNayantyadholokam / 3-6 supratiSThakavajrA0 sthAlamiva ca tiryaglokamUrdhvamatha mallakasamudgam / / 221 / / (vRttau-amunaiva sUriNA saptavidho'dholokastiryagloko bhavatyanekavidhaH / prakaraNAntare'bhihitaH tatrA0) paJcadazavidhAnaH punarUrdhvalokaH samAsena // 212 // 1-5-19-24 utpAdavigamanityatvalakSaNaM yattadasti sarvamapi / sadasad vA bhavatItyanyathA'pitAnarpitavizeSAt // 204 / /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52-6-20- 29 3-17-22-31 4-18-23-30 sUtrANi 8-1 8-5 20 yo'rtho yasminnAbhUt sAmpratakAle ca dRzyate tatra / tenotpAdastasya vigamastu tasmAdviparyAsaH // 205 // sAmpratakAle cAnAgate ca yo yasya bhavati sambandhI / tenAvigamastasyeti sa nityastena bhAvena // 206 // dharmAdharmAkAzAni pudgalAH kAla eva cAjIvAH / pudgalavarjamarUpaM tu rUpiNaH pudgalAH proktAH // 207 // vyAdipradezavanto yAvadanantapradezikAH skandhAH / paramANurapradezo varNAdiguNeSu bhajanIyaH // 208 // bhAve dharmAdharmAmbarakAlAH pAriNAmike jJeyAH / udayapariNAmi rUpaM tu sarvabhAvAnugA jIvAH // 209|| jIvAjIvA dravyamiti SaDvidhaM bhavati lokapuruSo'yam / vaizAkhasthAnasthaH puruSa iva kaTisthakarayugmaH // 210 // lokAlokavyApakamAkAzaM martyalaukikaH kAlaH / lokavyApi catuSTayamavazeSaM tvekajIvo vA // 213|| dharmAdharmAkAzAnyekaikamataH paraM trikamanantam / kAlaM vinA'stikAyA jIvamRte cApyakartRNi // 214 // dharmo gatisthitimatAM dravyANAM gatyupagrahavidhAtA / sthityupakarttA'dharmo'vakAzadAnopakRd gaganam // 215 // sparzarasavarNagandhAH zabdo bandho'tha sUkSmatA sthaulyam / saMsthAnaM bhedatamazchAyodyotA''tapazceti // 296 // karmazarIravAgviceSTitocchvAsaduHkhasukhadAH syuH / jIvitamaraNopagrahakarAzca saMsAriNaH skandhAH // 217|| pariNAmavarttanAvidhiparAparatvaguNalakSaNaH kAlaH / samyaktvajJAnacAritravIryazikSAguNA jIvAH // 218 // mithyAdRSTyaviramaNapramAdayogAstayorbalaM dRSTam / tadupagRhItAvaSTavidhakarmabandhasya hetU tau ||33|| paJcanavavdyaSTAviMzatikadvizcatuHSaTkasaptaguNabhedaH / dvipaJcabheda iti saptanavatibhedAstathottarataH ||35|| evaM rAgo dveSo moho mithyAtvamaviratizcaiva / ebhiH pramAdayogAnugaiH samAdIyate karma // 56 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 6-3 yoga. yogaH zuddhaH puNyAsravastu pApasya tadviparyAsaH / 4-5-6 puNya-pApa vAkkAyamanoguptinirAzravaH saMvarastUktaH // 220 // 9-7 mAtA hi bhUtvA bhaginI | azucikaraNasAmarthyAdAdyuttarakAraNAzucitatvAcca / mAtA bhUtvA duhitA dehasyAzucibhAvaH sthAne sthAne bhavati cintyaH // 155 / / AdyuttarakAraNAzucitvA0 mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / | vrajati sutaH pitRtAM bhrAtRtAM punaH zatrutAM caiva // 156 / / 9-11 jinavedanIyAzrayAH tadyathA kSutpipAsA0 avyAhatazrImanmahAvIrasvAmizAsanAH zvetAmbarAstu anekagrantheSu tattvArthasUtratadbhASyaitatprakaraNAnAmekakartRkatAmudghATamastakaM bruvata eva / prakaraNametat na zrItattvArthavat kevala-darzanazAstratayA dRbdhaM, kintu zrIcaturvidhazramaNAdisaGghasyArAdhanAhetukaprazamasthairyArthaM, tata eva ca prAntyabhAge akRtArthasAdhUnAzrityAnuSaGgikapAramArthikaphaladarzanavat (296 taH 301 yAvat) gRhAzramyaparaparyAya zrAvakANAM tavratasamyaktvAcAranidarzanapUrvakaM tathAphaladarzanam / zAstraM cedaM prazamaratyAkhyamanvayarthasaJjJAdhArakaM, tata eva 'prazameSTatayA'nusRtAH' iti 'prazamajananazAstrapaddhatayaH' iti codAjahuH pUjyAH / na cedaM tattvArthAdivat padArthasvarasanirUpaNAmAtraprAdhAnyabhRt sArvapArSatkaM vA, kintvAcaraNaprAdhAnyabhRt, tata eva ca prAnte yatidezaviratAnAM sAkSAt pAramparikaM ca yat prazamAcaraNasya phalaM tadupAdarzayan, prazamazca jainAnAM netaradarzanabhAvitAnAmiva kevalAtmamananAdilabhyaH, kintu kaSAyazAntiyugvairAgyAdisamAcaraNadvArA, ata eva tatrabhavanto'tra prazamaprAdhAnyena prAvIvarttan, samyaktvAdInAM cArAdhanAparatayA vyAkhyAnaM cakruH / viSayAzcehatyA viSayAnukramato yathAvad granthaparibhAvanatazca gamyAH / zAstraM cedaM vAcakacakravartiviracitvenAtIva prayatnaM, tata eva cAcArAGgAdicUrNikArAdyA api 'naivAsti rAjarAjasye'tyAdyAH kArikAH sAkSitvenopaSTambhakatvena codAhRtavantaH / na ca vAcyaM vAcakacakravartina ime digambaramatotpatterAkkAlInAH, na tu tataH prAcInAH, kathamanyathA 'sacittAcittamIsesu' ityAdivItarAgAgamavat 'sacittAdisaGgrahaH parigrahaH' iti parigrahasya lakSaNamakRtvA 'mUrchA parigrahaH' iti parigrahasya lakSaNaM nagnATanATakanikandanipuNaM nyavedayan ?? kathaM ca pariSahAvatAre 'kSINakaSAye kSINamohe kSINe vA ekAdazetyevamapraNIya sUtraM 'jine ekAdaze ti praNItavantaH ? digvasanakalpitakevalyAhAraniSedhapratiSedhaparameva tat, kathaM ca 'yadvatturaga' ityAdinA satsvapyupakaraNeSu nirgranthatAnirUpaNapaTuM cakruH kArikAmatra ? satyametat, paraM na hyetad vaktumapi zakyaM yaduta nAnye digambarebhyaH sacittAdisaGgamAtravirodhino nAbhUvan,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 anyagRhiliGgasiddhivicAre'pi tadvAca AvazyakatA durvArA, gozAlakasya cAcelakyAvasthazrImanmahAvIrasvAmibhyaH pRthagbhAvAt acelatayaivAvasthAnAt, aitihAsikA api AjIvakamatamacelakamityAsthitAH, jine ekAdazeti vacanaM tu upazAntamohAderuktatvAt saralameva, nagnATanATakanikandananipuNaM tu avazyameva tat / vAcakavarA granthe'sminnadhikArANAM dvAviMzatimupababandhuriti pratibhAnaM tu prakRtavRttivilokanaparANAM prAntyabhAge tadullekhAnna duSkaramiti / vRttikArAzcAtra zrIharibhadrasUrIndrAH paraM naite yAkinImahattarAsUnutvena khyAtA virahAGkAH, kintu zrImAnadevasUrisantAnIyAH, prazastezcAsyA vRtteH spaSTametat / nirmANakAlazca vRtteH paJcAzItyadhikaikAdazazatAbdIrUpa iti svayameva vRttikArA darzitavantaH / yadyapi savRttikametad grantharatnaM mudritapUrvaM tathA'pi tatpratInAM durlabhatamatvAt sakalazramaNasaGghasyAtIvopayogitvAcca bhUya unmudraNamasya / kRte'pi zoghanayatne skhalana - bAhulyAnmandamedhasAM kSantavyaM kSuNNamatra vipazcidvarairiti prArthayitvoparamate vIrasaM0 2466 vi0 saM0 1996 caitrakRSNaSaSThyAM ... AnandasAgaro'yamiti zrI siddhakSetre
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratibRhaviSayAnukramaH AryAGkaH pRSThAGkaH 1-2 3-4 5-6-7 13-14-15 16 maGgalaM vivaraNapratijJA sugamatvAdeH sAphalyaM ca caturviMzatijinaparameSThipaJcanamaskAraH pratijJA ca Agamasya mahattvena duSpraveSatA zamazAstrapaddhateruddhAraH sajjanAnugrAhyatvam satAM guNagrAhyatvam satparigrahamahimA pralApasyApi siddhiH anukIrtanaphalam punaHpunazcintyatA vairAgyadRDhatA abhyAsAt vairAgyarAgadveSaparyAyAH kaSAyavaktavyatArhalakSaNam iti pIThabandhaH kaSAyAnarthoktyazaktiH krodhamAnamAyAlobhAnAM doSAH bhavahetutA ca iti kaSAyAdhikAraH kaSAyANAM rAgadveSAntarbhAvaH mithyAtvAdinA tayorbandhahetutvam iti rAgAdyadhikAraH mUlaprakRtayaH (8) uttaraprakRtayaH (97) prakRtyAdayaH (4) pradezabandhAdihetavaH, lezyASaTkam iti karmAdhikAraH karmabhavazarIrendriyaviSayavedyAni sarvaceSTA'narthatA 17-18-19 20 yAvat 23 25-30 31-32 34-38
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdAdyAsaktiphalam adAntendriyANAM bAdhAH paJcendriyavazArttAnarthaH indriyAtRptatvam zubhAzubhaviparyAsaH 24 zubhAzubhasaGkalpaH vikalpajau rAgadveSau paramArthena neSTA aniSTA vA viSayAH viSayAd guNAbhAvaH bandhazca snehAbhyaktavat, pramAdayogAnugatvam karmasaMsAraduHkharAgAdibhavasantatayaH prazamAd doSavilayaH zubhacintAhetavaH mAnuSyadurlabhatvAdicintA vinItaH zAstralipsuH vinayaprazamahInasya kulAdyazlAghyatA vinayazobhA, gurvArAdhanAdhInaM zAstraM guruvacomahimA 41-45 46 47 48 49 50 51 52 53-56 57 jAtimadasya tyAgaH kulamadasya tyAga: rUpamadasya tyAgaH balamadasya tyAgaH lAbhamadasya tyAgaH buddhimadasya tyAgaH vAllabhyakamadasya tyAgaH zrutamadasya tyAgaH unmAdasaMsArayorhetutA duHkhitA jAtyAdihInatA ca phalaM tasya utkarSaparivAdatyAgAbhyAM madanAzaH, nIcagotrahetutA ca tayoH manuSyatirazcAM hInatvAdi 58 59-63 64-65 66 67 68-69 70 71 vinayazuzrUSAjJAnaviratyAzravanirodhataponirjarAkriyAnivRttyayogitvabhava kSayamokSAH 72-74 avinItasya svarUpaM phalaM ca, zAstrAnAdaraH kaTukamAnitA hitAnapekSatA ca 75-80 iti karaNArthAdhikArau 81-82 83-84 85-86 87-88 89-90 91-92 93-94 95-96 97-98 99-100 101 27 30 30 31 31 32 32 3 3 5 5 1 2 % 33 33 35 35 36 39 40 41 42 43 43 44 45 49 50 57 53 54 55 57 58 59 61 62
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSatyAgaH indriyazamanaM AgamakAryatA ca viSayANAM svarUpaM durantatA viSAnnavad vipAko duHkhakRttvaJca maraNadarzane'pi viSayaratirna yogyA muktyanugrahacintA abhaya Atmasthazca prazamaH indriyajayayatnaprazaMsA virAgAt mudhA sukhaM, duHkhAbhAvaH sukhAdvaitatA ca zamAd guNitA sukhitA nirjvaratA ca lokazarIracintA lokadharmaviruddhatyAgaH lokAbhigamanIyatA anupakArivarjanaM grahaNopabhoganiyatatA lepAdivadAhAraH kalpyAsvAdyatA yathAkAlAdyAhAratA piNDAdiH dharmadeharakSAhetuH nirupalepatAkAraNaM upakaraNairalepaH (paGkajaturagavat) mithyAtvAdijayAt nirgranthatA kalpyatAhetavaH akalpyatAhetavaH 25 iti madasthAnAdhikAraH AcArasya rakSyatA, bhedAH (5), SaDjIvakAyayatanAdyAH, vidhibhaikSyAdi 112-119 saMyamayogasya nirantarakarttavyatA anityAH zokahetavaH viprayogAntAzca RddhyAdayaH kalpyAkalpyasyAdvAdaH bAdhakacintAdityAgaH viSayaparisaGkhyAnaM bhAvanAdvAdazakaM iSTajanayogAdyanityatA janmAdyavibhavaH 102-105 106-109 iti AcArAdhikAraH 110 111 120 121 122 123 124-126 127-129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140-141 142 143 144-145 146 147 148 149 - 150 151 152 62 65 67 68 69 74 75 76 77 77 79 81 81 82 83 83 84 85 86 87 88 88 89 90 90 91 92 93 93 95 95
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekasya janmAdi svajanAdibhyo bhinnatA azucitA kAya mAtrAditAyA anaiyatyaM 26 mithyAtvAdInAmAzravatA vAgAdisamAdhiH saMvaratapobhyAM nirjarA lokapramANaM janmAdicintA ca jinadharmAt saMsArataraNam bodherdurlabhatvam mohAderviratidaurlabhyaM, vairAgyaduSprApatAhetavaH, kSAntyAdInAM sAdhanatA trikaraNazuddhatA ca iti bhAvanAdhikAraH zramaNadharmabhedAH dayAdvArA kSAntisAdhanaM vinayaguNadvArA mArgaphalaM, vizuddhidharmamokSasukhAni ArjavAt anuparodhena zaucatA saMyamabhedAH (17) bAndhavadhanAdityAgaH avisaMvAdanAdi anazanAdi prAyazcittAdi ca tapaH aSTAdazadhA brahma nirmUrcchatA rAgAdizamaH mamatvAdityAgaH pariSahAdihananaM ca phalaM dharmasya pravacana bhaktyAdInAM vairAgyAdijanakatvaM iti dharmAdhikAraH padArthanavakam jIvabhedAH AkSepaNyAdikathA'nujJA stryAdikathAtyAgazca paracintAnivRttiH zAstrAdhyayanAdiyatnaH zAstrazabdavyutpattiH uddhatazAsanatrANe, sarvavidvacanasya zAstratA iti kathAdhikAraH iti jIvAdhikAraH 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163-166 167 168 169 - 170 171 172 173 174 175-176 177 178 179-180 181 182 - 183 184 185 186 - 188 189 190 - 193 96 96 97 98 98 99 100 100 101 101 102 105 105 106 107 108 108 109 110 111 112 112 113 114 116 116 117 118 119
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 194-195 127 122 196-197 198-201 202-204 123 127 205-206 207-208 209 132 133 134 210-213 214 215-218 219-221 222 223 135 137 138 141 142 143 upayogasya lakSaNatA aSTacaturbhedatA ca / iti upayogAdhikAra: bhAvabhedAH bhAvairgatyAdiH, dravyAdyAtmASTakam AtmAnAtmatvaM utpAdAdi arpitA'narpitatve ca iti bhAvAdhikAraH utpAdAditrikalakSaNam ajIvabhedAH rUpyarUpyavibhAgaH sapradezAditvaM bhAvavibhAjyatA ca bhAve dravyavicAraH dravyabhedAH, lokaH, adhastiryagUrdhvalokAkAraH, saptavidhAdibhedA vyApyatvAdi ca sadharmAdiSu ekaikatA astikAyatA kartRtAdi ca dharmAdharmA''kAzapadagalakAlajIvAnAM gaNAH puNyapApAzravasaMvarabandhamokSAH samyagdarzanalakSaNaM hetU ca adhigamanisargaparyAyAH anadhigamAdemithyAtvatA, jJAnasya bhedAH pramANatvaM parokSapratyakSabhedAH, vistarAdhigamahetutA bhAjyatvaJca iti SavidhadravyAdhikAra: samyamithyAjJAnalakSaNam cAritrabhedAH anuyogairanugamyatA ca samyaktvAditrayaM sAdhanaM, naikatarAbhAve, pUrvottaralAbhabhajanAniyamau ArAdhakalakSaNaM, ArAdhanAtrikaphalaM tatparatAdihetavazca dharmasthitasyAnupameyatA prazamasya pratyakSatAdi, suvihitaprazaMsA, rAgadveSabAdhAvarjanAt sukhitA, dharmadhyAnAdiyutasAdhuprazaMsA iti caraNAdhikAra: zIlAGgasAdhakalakSaNaM, zIlAGgAni zIlAGgaphalaM ca iti zIlAGgAdhikAraH dharmadhyAnasya bhedAH bhedasvarUpaJca nityodvignatAderapUrvakaraNaprAptiH iti dhyAnAdhikAraH sAtAdyasaGgatA, yathAkhyAtaprAptiH mohonmUlanaJca kSapaka zreNikramaH 224-226 143 145 227 228-229 230-231 232-234 235-236 146 147 148 150 237-242 157 243-245 153 156 246-249 250-254 158 160 255-258 259-262 162
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 164 166 263-265 266-267 268 269-270 167 167 168 169 271 272 273-276 9 277-282 171 174 175 283-284 285 286-289 290 291-293 176 178 178 kSapakasAmarthya AvaraNAdinAzadhrauvyaM kevalajJAnamahimA kevalisvarUpaM AyuSkAdisthitiH samudghAtahetuH iti zreNyadhikAraH samudghAtaH iti samudghAtAdhikAraH yoganirodhaH, tattvadhyAnaM, tribhAgahInatAdi iti yoganirodhAdhikAra: zailezI vedyAdikSayaH gatizarIratyAgaH sidhyatsvarUpam muktasya sattvam UrdhvagatisiddhiH UrdhvagatihetavaH siddhisukhahetavaH akRtArthayateH sthitiH gRhAzramasthitiH guNalavaphalaM gRhiprazamayatnAzaMsA ca iti phalAdhikAraH aparAdhakSAmaNA zAsana AzIrvAdazca iti viSayAdhikAraH pariziSTa-1 prazamaratimUlam / pariziSTa-2 prazamaratigatAryArdhANAmakArAdikrameNa sUcI / pariziSTa-3 prazamaratyadhikArAnukramaH / pariziSTa-4 uddharaNasthalasaGketaH / pariziSTa-5 pAThAntarANi / pariziSTa-6 pAribhASikazabdAH / pariziSTa-7 pustakasUcI / pariziSTa-8 saMpAdanopayuktagranthasUcI saGketavivaraNaM ca / 294 180 295 296-301 302-308 309-310 181 182 185 189 190 311 312-313 191 197 215 227 292 303 304
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ // prazamaratiprakaraNam // nAbheyAdyAH siddhArtharAjasUnucaramAzcaramadehAH / paJcanavadaza ca dazavidhadharmavidhivido jayanti jinAH // 1 // // ajJAtakartRkA prAcInaTIkA // (1) TIkA - prazamasthitena yeneyaM kRtA vairAgyapaddhatiH / tasmai vAcakamukhyAya namo bhUtArthadarzine // 1 // prazamaratiprakaraNArambhe maGgalAbhidhAnaM vivakSitaprakaraNArthasyApratyUhena parisamAptyarthamityAhare--nAbheyAdyAH siddhArthetyAdi / nAbhiH kulakaraH / nAbherapatyaM nAbheyaH RSabhanAmA // zrIbRhadgacchIyazrIharibhadrasUriviracitavivaraNam // udayasthitamaruNakaraM dinakaramiva kevalAlokam / vinihatajaDatAdoSaM sadvRttaM vIramAnamya // 1 // vakSyAmi prazamaratervivaraNamiha vRddhavRttitaH kiJcit / jaDamatirapyakaThoraM svasmRtyarthaM yathAbodham // 2 // (upagItiH ) yadyapi madIyavRteH sAphalyaM nAsti tAdRzaM kimapi / sugamatvalaghutvAbhyAM tathApi tat sambhavatyeva // 3 // (1) (vi0 ) ihAcAryaH zrImAnumAsvAtiputrastrAsitakutarkajanitavitarkasamparkaprapaJcaH paJcazataprakaraNaprabandhapraNetA vAcakamukhyaH samastazvetAmbarakulatilakaH prazamaratiprakaraNakaraNe pravartamAnaH prathamata eva maGgalAdipratipAdakamidamAryAdvitayamupanyastavAn-nAbheyAdyA iti / nAbherapatyaM nAbheyaH-RSabhanAmA yugAdidevaH sa Adyo yeSAM tIrthakRtAM te nAbheyAdyAH / siddhArtho rAjA tasya sUnuH- tanayaH sa caramaH -pazcimo vardhamAnAbhidhAno yeSAM te siddhArtharAjasUnucaramAH / caramaH- paryantavartI dehaH - zarIraM yeSAM te tathA / kiyantaH ? - paJcanavadaza ca kRtadvandvasamAsAH, (1) (ava . ) - OM namaH | 1 zAstrasya pIThabandhaH 1 kaSAya rAgAdi karma' karaNArthAH 5 6 / aSTau ca madasthAnAnyAcAro bhAvanA dharmaH 10 // 1 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam AdidevaH sa Adyo yeSAM tIrthakRtAM te nAbheyAdyAH / siddhArtho rAjA tasya sUnurvardhamAnAkhyaH sa caramaH pazcimAkhyo yeSAM te siddhArtharAjasUnucaramAH / caramaH pazcimo deho yeSAM te caramadehAH / tataH paraM saMsRterabhAvAdanyazarIragrahaNAsambhavaH / karmAbhAvAtpaJcendriyAdiprANadazakAbhAvaH / tadabhAvAcca zarIrAbhAvaH / tataH sAMsArikasukhAtItA aikAntikAtyantikAnatizayA nirAbAdhasvAdhInamuktisukhabhAjaH saMvRttA ityarthaH / kiyantaste punariti saGkhyAM nirUpayatipaJcanavadaza ceti, kRtadvandvasamAsAH, caturviMzatirityarthaH / anye tu paJcAdiSu triSvapi padeSu prathamAbahuvacanaM vidadhati / caH samuccaye / sarve ca te zAstAro bhavyasattvAnAmupadeSTAro dharmasya dazavidhasya kSamAdebrahmacaryAvasAnasyetyAha-dazavidhadharmavidhivida iti / vidhiH prakAra: kSamAdistaM vidantIti / sa copariSTAdvakSyate sevyaH kSAntimArdavetyAdinA / viditvA kevalajJAnenopadizanti mumukSubhyaH sattvebhyaH / ta evaMvidhA sarvAnanyatIrthakRto'bhibhUya ta eva jayanti nAnye upAyAbhAvAt / yathAhAcAryasiddhasenaH anye'pi mohavijayAya nipIDya kakSAmabhyutthitAstvayi virUDhasamAnamAnAH / aprApya te tava gatiM kRpaNAvasAnAstvAmeva vIra ! zaraNaM yayurudvahantaH // 1 // (dvA0 2-10) ke punaste nAbheyAdyAH siddhArtharAjasUnucaramA ityAha-jinA iti rAgadveSajetAro jinAH / rAgadveSau vakSyamANau mohanIyakarmaprakRterbhedau / tadgrahaNAcca sakalamohaprakRtibhedagrahaNaM, tajjaye ca jJAnadarzanAvaraNAntarAyANi kSayamupayAntItyato ghAtikarmacatuSTayakSayAt kevalajJAnabhAskarAvirbhAvo'to rAgadveSajayagrahaNaM sUcanamAtrakamiti // 1 // caturviMzatirityarthaH, anye tu paJcAdiSu triSvapi padeSu prathamAbahuvacanaM dadati iti / caH samuccaye / dazavidhadharmavidhi-kSAntyAdidazaprakArasadAcaraNavidhAnaM vakSyamANaM vidanti-jAnanti ye te tathA / evaM vizeSaNapaJcakayutAH kim ?-jayanti-atizerate / ke ?-jinA-rAgAdijetAra iti // 1 // tadanukathA11 jIvAdyA12 upayogo13 3bhAva:14 SaDvidhadravyam15 / caraNaM16 zIlAGgAni17 ca dhyAna18zreNI19 "samudghAta:20 // 2 // yoganirodha:21 kramazaH zivagamanavidhAnamantaphalamasyA:22 / dvAviMzatyadhikArA mukhyA iha dharmakathikAyAm // 3 // zrIumAsvAtivAcakaH paJcazataprakaraNapraNetA prazamaratiprakaraNaM prarUpayannAdau maGgalamAhanAbheyAdyA iti / caramo dehaH kAyazcaramadA vA caramabhavadAyinI IhA yeSAm // 1 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam jinasiddhAcAryopAdhyAyAn praNipatya sarvasAdhUMzca / prazamaratisthairyArthaM vakSye jinazAsanAt kiJcit // 2 // (2) TIkA-bharatakSetrasambhUtatIrthakRccaturviMzateH prakaraNakAro namasyAM vidhAya sAmprataM samastakarmabhUmivartino jinAdIn praNidhitsurAha-jinasiddheti / pUrvoktalakSaNA jinAstIrthakRtaH sAmAnyake valino vA / siddhAstu niSThitasakalaprayojanAH sarvakarmavinirmokSAllokazikharAdhyAsinaH svAdhInasukhAH' sAdyaparyavasAnAH / paJcavidhAcArasthAstadupadezadAnAdvA AcAryAH pAramArthapravacanArthaprarUpaNAnipuNAH / upetya upagamya yato'dhIyante ziSyA ityupAdhyAyAH sakaladoSarahitasUtrapradAH / atra dvandvasamAsastAn5 / jJAnadarzanacAritralakSaNAbhiH pauruSeyIbhiH zaktibhirmokSaM sAdhayantIti sAdhavaH / sarvagrahaNAdye'pi pratipannA:6 samastasAvadyayogaviratilakSaNaM sAmAyikaM te'pi praNipAtArhA iti darzayati / athavA sarvazabdaH sarvAnevApekSate madhyavartitvAt / sarvAn jinAn sarvAn siddhAn sarvAnAcAryAn sarvopAdhyAyAn sarvasAdhUMzca praNipatyeti pratyekamabhisambandhaH / evamiSTadevatoddezenAbhihitaH praNipAtaH / tadanantaraM manAgupakAritvAdAcAryAdInapi praNamyAnvarthasaGghAyukta prakaraNakriyAM pratijAnIte prativiziSTaprayojanaM ca darzayati kArikArdhena'prazamaratisthairyArthamiti' / araktadviSTatA prazamo vairAgyamiti vakSyati upari mAdhyasthyaM vairAgyamityatra / tatra vairAgyalakSaNe prazame ratiH 1degsaktiH prItistasyAM nizcalatA prazamaratisthairyam / arthazabdaH prayojanavacanaH / prazamaratau kathaM nAma sthiro mumukSurbhavyaH syAdityato vakSye prakaraNam / tacca jinazAsanAdeva vakSyAmi, anyatra prazamAbhAvAt / yataH sarvAzravanirodhaikarasaM hi jainaM zAsanam / na cAnyadevaMvidhamasti prshmkaari| pravacanaM zAsanaM dvAdazAGgamAcArAdidRSTivAdaparyantam / tacca ratnAkaravadanekAzcaryanidhAnam / tasmAt kiJcit manAg vakSye / samastAbhidhAne yadyapi zaktirnAsti, tathApi grahaNasmaraNArthAvadhAraNArtha paridurbalAnAM bhavyAnAM (2) (vi0) evamiha bharatajinAnnamaskRtya samprati sAmAnyena pnycprmesstthistutimaahjinetyaadi| jinAH pUrvoktasvarUpAH, 'siddhA:-siddhi prAptAH AcAryA:-paJcavidhAcAraniratAH, upAdhyAyAH-sUtrapradAH, atra dvandvasamAsaH, tAn praNipatya-natvA, sarvasAdhUn-bharatAdikSetravartyazeSayatIn / caH samuccaye / kiJcidvakSye iti sambandhaH / kimartham ?-prazamaratisthairyArthamupazamaprItinizcalatAyai / vakSye-abhidhAsye / kuta ityAha-jinazAsanAt-sarvajJAgamAt / kiJcidalpaM, prazamaratiprakaraNamiti tAtparyam / tatra sArdhA''ryayA maGgalamabhihitam, AryA'rdhena tu sapratijJaM prayojanAditrayam / tatra prazamaratisthairyArthamityanena guruziSyayoraihikAmuSmikaM prayojanaM pratipAditam,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yadyapyanantagamaparyayArthahetunayazabdaratnADhyam / sarvajJazAsanapuraM praveSTumabahuzrutairduHkham // 3 // 12svalpo'pi prazamAmRtabinduhRdayeSu pAtito mahAntamupakAraM prasUte / upakartuzca bhavyopakAraH svaparahitaprativiziSTaphaladAyI jAyata iti tadAha-13vakSye jinazAsanAt kiJcit / / 2 / / (3) TIkA-vakSye ityuktam, abahuzrutAnAM tu sakaSTastatra praveza iti AryAdvayenAhayadyapIti / zruteti / samastAbhidhAnamazakyaM yadyapyabahuzrutenAsmadvidhena sarvajJazAsanapurapravezAbhAvAdeva / taddhi paramadurgaduravagAhamanantagamaparyAyArthatvAt / tathA coktam-2anantagamaparyAyaM sUtramiti" / artho hyanantairgamaiH paryayaizca yasya sarvajJazAsanapurasya tadanantagamaparyayArtham / gamAH syAdasti syAnnAstIti saptavikalpAH / paryayAstu prakRtavastvapekSAH / sUtrapadasyaikasyArthA bahavaH / hetuH kAraNamAtramanvayavyatirekavAn vA / anekarUpajJeyAlambanA adhyavasAyavizeSA naigamasaGgrahAdayo nayAH3, hastidarzane'ndhAnAmadhyavasAyavazAd uttarottarasUkSmadarzinaH5 / zabdaprAbhRtAbhihitalakSaNAH sAdhuzabdAH prAkRtAH saMskRtAzca / zabdaprAbhRtaM ca pUrvAnta:pAti yata idaM prAkRtavyAkaraNaM saMskRtavyAkaraNaM cAkRSTam / anantagamaparyAyArthahetunayazabdA eva ratnAni vyAkhyAturgirAM maNDanAni bhUSaNAni, ebhirADhyam Rddhimat / ADhyazabdaH prabhUtavacano'nantazabdo vA sarvatrAbhisambadhyate, arthasyAnantyAddhetavo nayAH zabdAzcAnantAH / athavA cADhyazabda vakSye iti pratijJA, jinazAsanAditi padena guruparvakramalakSaNaH sambandhaH, yadvA AdhArAdheyarUpaH sambandhaH, tatra jinazAsanamAdhAraH, prazamaratirAdheyA / abhidheyaM tu kiJciditipadasUcitam / ityAryAdvayArthaH // 2 // (3) (vi0) 'jinazAsanAt kiJcidvakSya' ityuktam, abahuzrutAnAM tu sakaSTastatra praveza iti sadRSTAntamAryAdvayenAha-yadyapyeti / zruteti / yadyapItyAdinA sakaSTastatra praveza iti pratipAditam / anantA-aparyavasAnAste ca te gamaparyayArthahetunayazabdAzca tathAvidhAH eva ratnAni-maNayastairADhyaM samRddhaM tattathA, tatra gamAH-sadRzapAThAH, paryAyA-ghaTAdizabdAnAM kuTAdirUpANi nAmAntarANi, arthAH (2) (ava0)-mahAvidehAdibhavAn / 'caH' samuccaye / jinAgamAt kiJcidalpaM prazamaratiprakaraNamityarthaH // 2 // (3) (ava0)-anantAni-bahUni akSayANi vA gamA mArgAH sadRzapAThAzca / paryAyA:= kriyAdhyavasAyarUpA bhedAH kramaparivartinazca ghaTAdizabdAnAM kuTAdinAmAntarANi vA / arthAH= zabdAnAmabhidheyAni dravyagaNitAdayazca dharmAstikAyAdayo vA / hetavo'pUrvArthopArjanopAyAH
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam zrutabuddhivibhavaparihINakastathA'pyahamazaktimavicintya / dramaka ivAvayavoJchakamanveSTuM tatpravezepsuH // 4 // AkulavacanastairADhyamAkulaM gahanamiti / tadevaMvidhaM sarvajJazAsanapuraM praveSTamantarnipatya jJAtumabahuzrutairanadhigatasakalapUrvArthairdu:khamazakyameva praveSTumityarthaH // 3 // (4) TIkA-yadyapItyapekSyamANa idamAha-zrutabuddhivibhavaparihINetyAdi / yadyapyazakyapravezaM sarvajJazAsanapuramasmadvidhana tathApi zrutabuddhivibhavaparihINo'pi adhigatasakalapUrvArthatAvibhavastena parihINaH parityaktaH / tathA buddhivibhavaparihINakazca 3buddhivibhavaH koSThabuddhitvaM bIjabuddhitvaM padAnusAritvamityAdi / ahamityAtmAnaM nirdizati prakaraNakAraH / ahamazaktimAtmagatAmavicintyAnapekSyAnAdRtyAtmano'sAmarthyam / so'haM samudyataH kartuM dramaka iva dramako niHsvo raGkaH, sa hi devatAbalisikthAnyapyuccitya viprakIrNAni poSamAtmanaH karoti / lUnakedArika iva vrIhikaNAn bhuvi nipatitAnuccitya zarIrasthitiM vidhatte / teSAM viprakIrNAnAM saJcayanamuJcha: uJcha evoJchakastam, evamahamapi pUrvapuruSasiMhairmahAmatibhirAkRSyamANe pravacanArthe'nekazo yadavayavajAtamAkarSatAM zaTitaM kiJcittadanveSTuM gaveSayituM "sarvajJazAsanapurapravezamicchAmi / parizaTitAvayavoccayanamAtrakeNa sarvajJazAsanapurapravezamAptumicchAmItyartha: // 4|| zabdAnAmabhidheyAni, hetavaH-anyathA'nupapattilakSaNAH, nayA-naigamAdayaH, zabdA-ghaTAdayaH / ityetat kimityAha-sarvajJazAsanaM-jinAgamastadeva puraM-nagaram, tat praveSTam-antargantum, abahuzrutaiHalpAgamairdu:khaM-sakaSTaM, vartata iti zeSaH / / 3 / / (4)(vi0) zrutam-AgamaH, buddhiH-autpattyAdikA matiH, te eva sarvakAryasAdhakatvAt vibhavo-dhanaM tena parihINako-rahitaH sa tathAvidhaH san / tathApi-evamapi, ahamiti kartRbhUtAtmanirdezaH / azaktim-asAmarthyam, avicintya-avigaNayya, dramaka iva-raGka iva, avayavAnAm-ardhadhAnyAnAmuJchako-mIlanamavayavoJchakastam, anveSTuM-gaveSayitum, tasminsarvajJazAsanapure, pravezaH-antarbhavanam tatrepsuH-abhilASukastatpravezepsuH, varta iti zeSaH / AryAdvayasyopanayo yathA-yadvadratnADhyapuramantaH praveSTumavibhavaiH sakaSTaM tadvatsarvajJazAsanamavaboddhaM sakaSTaM 1anyathA'nupapattilakSaNAzca / nayA:=prAptArtharakSaNopAyA naigamAdayaH / zabdAzcitrabhASAdayaH saMskRta-prAkRtAdayazca / ratnAni / AmarpoSadhyAdayazca // 3 // (4) (ava0)-zrutamAgamo buddhirautpAtikyAdikA matista eva vibhavo dhanaM tena parihINakaH / avayavAnAmardhadhAnyAnAmuJchako mIlanaM gaveSayituM sarvajJapurapravezamicchuH // 4 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam bahubhirjinavacanArNavapAragataiH kavivRSairmahAmatibhiH / pUrvamanekAH prathitAH prazamajananazAstrapaddhatayaH // 5 // tAbhyo visRtAH zrutavAkpulAkikAH pravacanAzritAH kAzcit / pAramparyAduccheSikAH kRpaNakena saMhRtya // 6 // (5) TIkA-tAmevoJchakavRttimAtmano darzayati kArikAdvayena-bahubhirjinavacanArNa vetyAdi / tAbhyo visRtA ityAdi / jinavacanaM mahArNava iva pAragamanAzakyatvAdalpamedhAbhiH / mahAmatibhistu buddhivibhavaprAptaiH sugamapAra iti tadarzayati / jinavacanArNavapAragatairbahubhirmahAmatibhizcaturdazapUrvavidbhiH zAstrapratibaddhakAvyakaraNanipuNaiH satkavibhiH zabdArthadoSarahitakAvyakAribhiH kavivRSaiH kavipradhAnaiH mattaH pUrvaM prathamataramevAnekA baDhyaH prazamajananazAstrapaddhatayaH prathitAH prakAzitAH / prazamo vairAgyaM sa janyate yena zAstreNa tatprazamajananazAstraM tasya paddhatayo racanAH vairAgyavIthaya ityarthaH / tairmahAmatibhiryA viracitAH zAstrapaddhatayaH // 5 // (6) TIkA-'zrutagranthAnusAriNyo vAcaH pradhAnArthapratibaddhA yA vipuSa' iva pulAkikAH palaJjIbhUtAH niHsArA yAH zaTitAH pradhAnArthAH / pravacanAnusAriNyo dvAdazAGgArthAnugatAH tatrApi kAzcideva na sarvAH smbhaavitaaH| pAramparyAduccheSikA iti gaNadharaziSyaizcaturdazAdipUrvadharairekAdazAGgavidbhizca pravacanAbhyavahAraM kurvadbhiruccheSikAH vartata ityAdviyArthaH // 4 // (5) (vi0) tAmevoJchakavRttimAryAtrayeNA''ha-bahubhiriti / bahubhiH-anekaijinavacanArNavapAragataiH-sarvajJAgamasamudraparyantaprAptaiH kavivRSaiH-viziSTakavibhiH mahAmatibhiHvipulabuddhibhiH, pUrva-prAktanakAle, anekA-baDhyaH, yAH prathitA-abhihitAH, kAstA ? ityAhaprazamajananazAstrapaddhatayaH-upazamotpAdakagranthapaGktaya iti // 5 // / (6) (vi0) kiJcAta ityAha-tAbhya iti / tadbhavatIti / tAbhyaH-pUrvoktazAstrapaddhatibhyo visRtA-galitAH / kA ityAha-tAbhyo visRtAH zrutavAkpulAkikA-AgamavacanadhAnyAvayavabhUtAH, tAzca mithyAdRSTyAgamasambandhinyo'pi bhavantItyAha-pravacanAzritAH-jinazAsanAnusAriNyaH, kAzcideva (5) (ava0)-caturdazapUrvavidbhiH yA iti sambandho yojyaH / prathitAH prakAzitAH // 5 // (6) (ava0)-vinirgatAH zrutagranthAnusAriNyo vAco vipuSa iva parizATiprAyAH
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam tadbhaktibalArpitayA mayA'pyavimalAlpayA svamatizaktyA / prazameSTatayA'nusRtA virAgamArgaikapadikeyam // 7 // parizATIprAyAH kRtAH / kRpaNakeNa raNa iva saMhRtya sampiNDya // 6 // (7) TIkA-kiM kRtamityAha - tadbhaktibaletyAdi / yaistAH zrutavAkpulAkikAHtyaktA' visRtA muktAsteSu bhakti: prItiH sevA / tAsu vA zrutavAkpulAkikAsu bhaktistAvanmAtreNaiva paritoSAttadbhakterbalaM sAmarthyam / tena tadbhaktibalenArpitA upanItA svamatizaktiH vizeSyAttadbhaktireva balAtprotsAhayati mama svamatizaktiM janayati / tayA tadbhaktibalArpitayA svamatizaktyA / mayApi taduktyanusAreNa 'prathitA / punastasyA eva vizeSaNaM avimalAlpayeti / jJAnAvaraNakarmakaluSitatvAdavimalA alpA stokA / yatazcaturdazapUrvarA api SaTsthAnapatitA bhavanti kiM punarasmadvidhAH / kaH punarayaM niyogo'vazyaMtayA prakaraNaM kartavyamityAha-prazameSTatayA / iSTasya bhAva iSTatA, prazamasyeSTatA prazameSTatA prazamavallabhatA, tayA hetubhUtayA virAgamArga eva ekaM padaM yasyA, virAgapathasthAnamAzrayo yasyAH seyaM virAgamArgaikapadikA, kRteti // 7 // na sarvAH, pAramparyAt-guruparamparayA, uccheSikA-uddhRtazeSAH, stokIbhUtA ityarthaH / tatastAM kRpaNakenakutsitaraGkeNeva, mayetyuttareNa sambandhaH / saMhRtya - mIlatveti // 6 // (7) (vi0 ) tataH kiM ' kRtamityAha - 'tadbhakti' ityAdi / tadbhaktibalArpitayA - zrutavAkpulAkikA-bahumAnasAmarthyaDhaukitayA / mayeti kartRbhUtAtmanirdezo / apizabdo's 'sUyAkhyApakaH / kila mayApi anusRtA virAgamArgaikapadiketi / avimalA - kaluSA, sA cAsAvalpA ca stokA sA tathA tayA / kayA evaMvidhayA ? - ata Aha- svamatizaktyA kAraNabhUtayA, nijabuddhisAmarthyena, prazameSTatayAupazamavallabhatayA hetubhUtayA, anusRtA tadbhaktyanusAreNa vihitA, kaivaMvidhetyAha-virAgamArgaikapadikAvirAgamArgasyaikotpAdikA, janiketyarthaH / iyaM prazamaratirityarthaH / iti AryAtrayArthaH5 // 7 // Agamavacana-prAdhAnyAvayavabhUtAH kRpaNeneva sapiNDya uccheSikAH parizATitAH // 6 // (7) (ava0)- zrutavAkpulAkikAbahumAnasAmarthyaDhaukitayA kaluSatucchayA prazamaspRhakatvenAnusRtA kRtA virAgamArgotpAdikA, virAgapathaH padaM sthAnaM yasyA vA // 7 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yadyapyavagItArthA na vA kaThoraprakRSTabhAvArthA / sadbhistathApi mayyanukampaikarasairanugrAhyA // 8 // ko'tra nimittaM vakSyati nisargamatisunipuNo'pi 'vA hyanyat / doSamaline'pi santo yad guNasAragrahaNadakSAH // 9 // (8) TIkA-nanu cocchiSTAH zrutavAkpulAkikAH parigRhya yA racitA kathaM sA satAM sammatA bhaviSyatItyAha-yadyapyavagItArthA na vetyAdi / avagIto'nAdRtaH paribhUto'rtho yasyAH sAvagItArthA yadyapi / kathaM punaravagItArthatvamAzaGkayate ? / yato na vA kaThoraprakRSTabhAvArthA / vAzabdo'vadhAraNArthaH / na ca kaThora AkSepaparihAraparizuddhaH prakRSTo vAcakaiH zabdaiH pratipAdyo nAtaH paramanyo'rtho'stIti sakalakArakakalApasAdhyaH prakarSabhAvApanno'rtho naiva yasyAre / sadbhistathApi sujnairgunndossvidbhiH| mayyanukampaikarasairanugrAhyA mayItyuccheSikAmAtrasaGghaTanezIle kRpaNake dramakabhUte'nukampArhe / anukampaivaiko rasaH svabhAvo yeSAM sajjanAnAM taiH anukampaikarasaiH / iyamanugrahItavyA anugrahArhetyarthaH / santo hi karuNApAtramavalokyAvazyantayAnugrahaM kurvantIti // 8 // (9) TIkA-ayameva svabhAvaH sajjanAnAmiti darzayannAha-ko'treti / nisargaH (8)(vi0) nanvasAratvAt zrutavAkpulAkikAnAM tatsaMharaNaracitA satI satAmanAdaraNIyaiva syAdiyamityAha-yadyapyeti / yadyapi vakSyamANadoSayuktA tathApi sadbhiranugrAhyeti sambandhaH / doSAnevAhaavagItArthA-anAdaraNIyAbhidheyA, vartata iti zeSaH / tathA na vA kaThoraprakRSTabhAvArthA-na veti niSedhe kaThoro vibudhajanayogyo gambhIra ityarthaH, prakRSTaH-pradhAno bhAvArtha:-padAbhidheyo yasyAM sA tathA, agambhIrapradhAnabhAvArthetyarthaH / yadvA na vA-nUtanA AdhunikakavikRtatvAt tathA akAraprazleSAt na vidyate kaThoraprakRSTabhAvArtho yasyAM sA tathA / sadbhiH-sajjanaiH / tathApi-evamapi / mayIti viSayabhUtAtmanirdezaH, anukampaikarasaiH-dayApradhAnamAnasairanugrAhyA-aGgIkartavyA / ityAryArthaH / / 8 / / (9) (vi0) ityabhyarthanA kRtA, yadvA svabhAvata eva santo doSatyAgena guNAneva grahISyantItyAvedayannAha-ko'treti / ko?-na kazcidityarthaH / atra-saujanyavicAre nimittaM-kAraNamanyad(8) (ava0)-avagIto'nAdaraNIyo'rtho yasyAH sA / na vA niSedhe, gambhIrapradhAnabhAvArthA, aGgIkartavyA // 8 // (9) (ava0 )-atra satAM saujanyaviSaye kAraNaM satsvabhAvAdanyat ko'pi kiM vakSyati ? + vAdyanyaditi vivaraNakRtasammataH pAThaH /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam sadbhiH suparigRhItaM yat kiJcidapi prakAzatAM yAti / malino'pi yathA hariNaH prakAzate pUrNacandrasthaH // 10 // 9 svabhAvaH / svAbhAvikI matiH sahajA niHkRtrimA sA kilAmoghA bhavati / tayA tyA suSThu nipuNo'pi kuzalo'pi kaH khalvatra satAM saujanye nimittaM kAraNamanyadvakSyati / svabhAvAdRte na khalu mAlatIpuSpANAmAdheyaH surabhigandhaH 1 kenApi, svabhAvajatvAt / hizabdo yasmAdarthe / vAzabdastasmAdarthe / yasmAt sunipuNo'pi svabhAvamantareNa nAnyannimittaM varNayituM samarthaH tasmAt svabhAva evAyaM satAM paraguNotkIrtanaM doSAbhidhAne ca mUkatvamiti pazcArddhena darzayatidoSamaline'pi / doSayukte'pi parakIyavacane guNAn sArabhUtAn gRhNanti santaH paraguNagrahaNa - nipunnaaH| jAnAmyevAhaM pUrvapuruSoccheSikAH pulAkikAH samuccitya raciteyaM virAgamArgapadikA, ato na sammatA viduSAm tathApi // 9 // (10) TIkA-sadbhiH suparigRhItamityAdi / santaH sujanAstaiH suparigRhItamAdareNa pratipannaM yatkiJcidapi doSavadapi niHsAramapi vA / prakAzatAM yAti loke prathate / viduSAM sujanAnAM sammatametaditi parigRhitRguNena prakhyAtimeti vidvatsamAjeSviti taddarzayati-malino - 'pItyAdinA / candramaNDalamadhyavartI kuraGgaH kRSNimAnamapi bibhrat prakAzate zobhate pUrNacandrasthaH / AzrayaguNo hyayaM yanmalino'pi hariNo bhrAjate / evaM yadevare sadbhiH parigRhyate nissAramapi tatsadAzrayAdeva bhrAjata iti // 10 // itarad, vakSyati-bhaNiSyati, vAdI- jalpAka iti yogaH / kIdRza: ? - nisargamatyA - svabhAvabuddhyA, sunipuNo 'nisargamatisunipuNo'pi, AstAM anIdRzaH / yad - yasmAt santaH - sajjanAH, guNasAragrahaNadakSAHguNasvIkArakuzalAH, bhavantIti zeSaH / kva ? - doSamaline'pi sadoSe'pi, vastunItyadhyAhAraH / svabhAvAdeva doSaparityAgena guNagrAhiNaH satpuruSA bhavantIti bhAvArthaH // 9 // (10) (vi0) athaivaMvidhAyAH sadbhirgRhItAyAH ko guNaH syAdityAha - sadbhiriti / sadbhiH suparigRhItam-'atizayAGgIkRtam yatkimapi - asAramapi, AstAM sAram, prakAzatAMprakaTatAm, yAti-gacchati iti dAntikaH, dRSTAntamAha- malino'pi - kRSNo'pi, AstAmamalinaH, yathA-yena prakAreNa, hariNo-mRgaH, prakAzate - zobhate, kIdRza: ? pUrNacandrasthaH-paurNamAsIzazimadhyasthita iti AryArthaH // 10 // api tu neti / vA tasmAdarthe / hiH yasmAdarthe / svabhAvatayA suSThu kuzalo'pi iti / bhaNitenAmatsariNA svabhAvena kRtA // 9 // (10 ) ( ava0 )-prakAzatAM prakaTatAm / kRSNimAnamapi bibhrat zobhate niHsAraM yatkiJcit // 10 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam bAlasya yathA vacanaM kAhalamapi zobhate pitRsakAze / tadvat sajjanamadhye pralapitamapi siddhimupayAti // 11 // ye tIrthakRtpraNItA bhAvAstadanantaraizca parikathitAH / teSAM bahuzo'pyanukIrtanaM bhavati puSTikarameva // 12 // (11) TIkA-tathAnyadapyasminneva sujanavyatikare prakaraNakAra udAharati-bAlasya yathA vacanamityAdi / bAlaH zizuranabhivyaktavarNavacanaH / tadvacanaM kAhalamRju skhaladakSaraM gadgadamapi,3 pituH samIpe virAjate, paritoSajanakatvAt kautukamAdhatte / punaH punastadevopabadhnAti pitA / tadvaditi bAlakAhalavacanavat / sajjanAnAM madhye pralapitamasambaddhamapi prasiddhiM prakhyAtimupayAtIti // 11 // (12) TIkA-atrAha-yadi pUrvamanekAH prathitAH prazamajananazAstrapaddhatayo mahAmatibhistatko'yaM prazamaratiprakaraNakaraNe punarAdaraH ? tA evAbhyasyanIyAH prazamakAkSiNA / ucyate-ye tIrthakRtpraNItA bhAvA ityAdi / prAgarthatastIrthakaraiH praNItAH / tadanantaraM gaNadharAH sAkSAcchiSyA bhagavatAM taizca sUtraprabandhena parikathitAH / bhUyastadanantarairgaNadharaziSyaiH4 pAramparyeNAkhyAtA bhAvA iti jIvAdayaH padArthA lakSaNavidhAnAnuyogadvAraprakrameNa prarUpitAsteSAM bhAvAnAM bahuzo'nekazaH pazcAt kIrtanamanukIrtanaM manovAkkAyairbandhamokSaprakriyAnugrahaNa(grAhaka)tayA puSTikarameva bhavati / puSTirupacayo jJAnadarzanacAritrANAm / tadupacayAcca karmanirjaraNam / tato mokSa iti nAsti kazciddoSaH // 12 // (11) (vi0) anyadapi sajjanaceSTitaM dRSTAntAntarayutamAha-bAlasyeti / bAlasyazizoryathA' vacanaM-jalpitam, kAhalamapi-avyaktAkSaramapi zobhate-rAjate pitRsakAze-mAtApitroragrata iti dRSTAntaH, dAAntikamAha-tadvat-tathA sajjanamadhye pralapitamapi-anarthakaM vacanamapi siddhimupayAti-khyAtimupaitItyAryArtha:2 // 11 // (12) (vi0) nanu pUrvakavikRtA api zamajananazAstrapaddhatayaH santi tat punaH kimanayetyAzaGkyAha-ya iti / ye tIrthakRtpraNItA bhAvA-jIvAdayastadanantaraizca-gaNadharAdibhiH parikathitAH-prakIrtitAH teSAM bahuzo'pyanukIrtanam anekadhA'pi saMzabdanaM bhavati-jAyate puSTikaramevetyAryArthaH // 12 // (11) ava0-kAhalamapi avyaktAkSaram asambaddhaM, pralapitamapi anarthakavacanamapi, prakhyAtim // 11 // (12) ava0-gaNadharAdibhisteSAM jJAnAdInAM bhAvAnAM' pazcAtkIrtanamanukIrtanam // 12 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yadvadupayuktapUrvamapi bhaiSajaM sevyate'rttinAzAya / tadvadrAgArtiharaM bahuzo 'pyanuyojyamarthapadam // 13 // yadvadviSaghAtArthaM mantrapade na punaruktadoSo'sti / tadvadrAgaviSaghnaM punaruktamaduSTamarthapadam // 14 // 11 (13) TIkA-punaruktadoSo'pi na Dhaukate prakArAntareNa vairAgyAbhyAsAdArogyArthino bhaiSajopayogavadityAha-yadvaditi / labdhapratyayamupayuktamauSadhaM prathamaM punaH punastadevopayuJjate / tadupayogAccAbhyAsataH pratidinaM vyAdherupazamaprakarSavizeSasamAsAdanaM dRSTam / vyAdhikRtaM duHkham artirvedanA / upayuktapUrvamapItyanena labdhapratyayatvamAcaSTe / tadvattathA rAgArtiharam / rAgagrahaNaM dveSAdIn 2suucyti| rAgadveSopAttakarmodayaprasUtAyAstIvraMvedanArterapahArakAri punaH punaruMcyamAnamapyaduSTamevArthapradhAnaM padamadoSamanuyojyamanuyojanIyaM vAkprabandhenAnekaza iti // 13 // (14) TIkA- tathA ca- yadvaviSaghAtArthaM mantretyAdi / vRzcikAdidaSTAnAmapamArjanaM kurvanto mantravAdinastadviSajanitavedanAvighAtaM vidhitsantaH punaH punastAnyeva mantrapadAnyAvartayanti / dRSTazca pratikSaNaM 1viSavighAtaH / tadvadrAgaviSaghnaM vairAgyAgnisandhukSaNapravaNamanekazo'bhyasyamAnaM rAgadveSavighAtitvAt na punaruktadoSamAsajatIti // 14 // (13) *(vi0) amumevArtham AryAtrayeNa bhAvayannAha - yadvaditi / yadvaditi / vRttyarthamiti / yadvad-yathA viSaghAtArthaM - garottAraNAya mantrapade - OMkArAdike vacane, samuccAryamANe iti zeSaH / na punaruktadoSo'sti - naiva bhUyobhaNanadUSaNaM vidyate tadvat-tathA rAgaviSaghnaM'saGgagaravinAzakam punaruktaM bhUyobhaNitam aduSTam - adUSaNavad arthapadaM-sUcakatvAd sUtrasyArthavAcakaM padamiti AryArthaH // 13 // (14) (vi0 ) yadvat-yathA upayuktapUrvamapi prathamaprayuktamapi bheSajam - auSadham, sevyatepunaH kriyate-'rtinAzAya-pIDAvinAzArtham tadvat-tathA rAgArtiharaM - pratibandhapIDAnAzanam' bahuzo'pi - anekadhA'pyanuyojyam-uccAraNIyam arthapadam-abhidheyavatpadamityAryArthaH // 14 // (13) (ava0 )---'pUrvaM sevitamapi punaH punaH sevyate anuyojanIyaM vAkprabandhena // 13 // (14) (ava0) - arthAbhidhAyi padaM zAstram // 14 // vivaraNe'vacUrau ca 13-14 kArikAvyAkhyAnasya vyutkramo dRzyate /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam vRttyarthaM karma yathA tadeva lokaH punaH punaH kurute / evaM virAgavArtAheturapi punaH punazcintyaH // 15 // dRDhatAmupaiti vairAgyabhAvanA yena yena bhAvena / tasmiMstasmin kAryaH kAyamanovAgbhirabhyAsaH // 16 // mAdhyasthyaM vairAgyaM virAgatA zAntirupazamaH prazamaH / doSakSayaH kaSAyavijayazca vairAgyaparyAyAH // 17 // (15) TIkA-tathAparamapyudAharaNamasminnevArthe-vRttyarthaM karma yathetyAdi / vartanaM vRttirAtmanaH kuTumbasya vA poSaNaM tadartham / kRSyAdikaM karma karoti lokaH samucitadhanadhAnyo'pi prativarSaM mahatI sampadamicchan prakarSavatIm / evaM virAgavArtA / vRttirasyA vidyata iti vArtA / vairAgyavRttirvairAgye vartanam / tasyAM virAgavArtAyAM yo hetuH kAraNaM sa punaH punazcintyo'bhyasanIyaH / sa ca hetuH vairAgyaprakhyApakAni zAstrANi yAnyAlocyAlocya pratikSaNaM parityajya rAgAdIn vairAgyamevAlambata iti // 15 // (16) TIkA-tacca vairAgyamavicchedena yathA na truTyatyantarAla eva tathAnuSTheyamityAha-dRDhatAmityAdi / vairAgyavAsanA pratidinaM yena yena bhAvena janmajarAmaraNazarIrAdyuttarakAraNAlocanAdinA na vicchidyate dRDhatAmevopaiti / tatra tatrAbhyAsa: kAryaH kAyamanovAgbhiH / athavA yena yena bhAveneti mana:pariNAmenAtyarthaM nirvedasaMvegarUpeNa bhAvyamAnena dRDhIbhavati vairAgyaM, tatra vidheyo'bhyAsa iti // 16 // (17) TIkA-sukhAvabodhagrantharacanArthaM vairAgyArthavAcinaH paryAyazabdAnAcaSTe (15) (vi0 ) vRttyartham-jIvanArthaM, karma-kRSyAdikam, sa yathA-yadvat tadeva kRSyAdikaM loko-janaH, punaH punarityAdi sugamam // 15 / / (16) (vi0) ito vairAgyAnayanopAyamAha-dRDhatAmiti / dRDhatAM-sthairyamupaiti-gacchati vairAgyabhAvanA-virAgatAvAsanA yena yena bhAvena-viziSTAntaHkaraNAbhiprAyeNa tasmiMstasmin kAryovidhAtavyaH / kAbhiH ka ityAha-kAyamanovAgbhirabhyAsa iti vyaktam ityAryArthaH // 16 // (17) (vi0) atha vairAgyaparyAyAnAha-mAdhyasthyamiti / sugamam, navaram aSTau vairAgyaparyAyAH // 17 // (15) (ava0)-AjIvanAkRte karma-kRSyAdi, hetuH-kAraNam, abhyasanIyaH // 15 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam icchA mUrchA kAmaH sneho gArthyaM mamatvamabhinandaH / abhilASa ityanekAni rAgaparyAyavacanAni // 18 // IrSyA roSo doSo dveSaH parivAdamatsarAsUyAH / vairapracaNDanAdyA naike dveSasya paryAyAH // 19 // mAdhyasthyamityAdi / arAgadveSavRttirmadhyasthastasya bhAvaH karma vA mAdhyasthyam / vigatarAgadveSatA vairAgyam / vigato' rAgo virAgastadbhAvo virAgatA / zamaH zAntisteSAmeva raagaadiinaamnu-dyaadyvsthaa| vairAgyasya sAmIpyena zama upazamaH / prakRSTaH zamo rAgAdInAmeva prazamaH / dUSayantIti doSAH apUrvakarmopAdAnena jIvaM kaluSayanti ta eva rAgAdayasteSAM 2kSaya Atyantika ucchedaH / kaSyante'smin jIvA iti kaSaH saMsArastasya AyA upAdAnakAraNAnIti kaSAyAsteSAM vijayo'bhibhavo nirAkaraNameva ete sarva eva vairAgyaparyAyAH kathitAH // 17|| (18) TIkA-vigatarAgazca' virAgaH / kaH punarayaM rAgo nAma? / tamapi paryAyadvAreNAcaSTeiccheti / icchA prItiH ramaNIyeSu yoSidAdiSvAtmapariNAmaH / mUrchA bAhyavastubhiH sahaikIbhavanAdhyavasAyalakSaNa:2 pariNAmaH / kAmaH prArthanAvizeSaH iSTasya vastunaH / sneha: prativiziSTapremAdilakSaNaH / gRddhatA gAya'mabhikAGkSA praaptvstuvissyaa| 'mamedaM vastu, ahamasya svAmI' iti cittapariNAmo mamatvam / iSTavastuprAptau paritoSo'bhinandaH / abhilaSaNamabhilASa iSTaprAptyarthaM manorathaH / evamebhiH paryAyazabdaio'rtho'bhidhIyate sa rAgaH // 18 // (19) TIkA-doSakSayo vairAgyamityuktam / tatra paryAyakathanena doSaM nirUpayati-Iyeti / paravibhavAdidarzanAccittapariNAmo jAyate 'viyujyatAmeSa etena vibhavena mamaivAstu vibhavo'nyasya mA bhUd'itIrthyo / tathA saubhAgyarUpalokapriyatvAdiviSayA vAcyA: / roSaH krodhaH / dUSayatIti doSaH / aprItilakSaNo dveSaH / paradoSotkIrtanaM parivAdaH / mAM sArayati chadmayati saddharmAditi matsaraH / asUyA tvakSamA / parasparavadhAdijanitakopasamutthaM vairam / prakRSTaM caNDanaM pracaNDanaM prakopaH zAntasyApi kopAgneH sandhukSaNam / evamAdyA bahavo'nye'pi dveSaparyAyAH // 19 // (18) (vi0) vairAgyaM tu rAgadveSAbhAve syAd, atastayoH paryAyAnAryAdvayenAha-iccheti / Ipa'ti / vyaktam / kintu rAgasyASTau paryAyAH // 18 // (19) (vi0) spaSTameva, kintu dveSasya nava nAmAni-IrSyA 1 roSaH 2 doSaH 3 dveSaH 4 parivAdaH 5 matsaraH 6 asUyA 7 vairaM 8 pracaNDanam 9 ityAdi / AdizabdAdanye'pi jJeyA iti / AryAtrayeNA(ye')pi padAnAM kiJcidarthabhedo'pyasti sa svadhiyA'bhyUhya iti // 19 // (18) (ava0 )-bAhyavastubhiH sahaikIbhAvenAdhyavasAyaH, iSTaprAptau toSaH // 18 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam rAgadveSaparigato mithyAtvopahatakaluSayA dRSTyA / paJcAzravamalabahulAtaraudratIvrAbhisandhAnaH // 20 // (20) TIkA-kAH punaH kriyAH kurvannayamAtmA rAgadveSavazago bhavatIti kArikAtrayeNa kulakamAha-1rAgeti / kAryeti / kliSTeti / paryAyadvAreNoktau rAgadveSau tAbhyAM parigatastAdRzapariNAmayuktaH / mithyAtvaM tattvArthA zraddhAnamabhigRhItAnabhigRhItasandehabhedAttrividham / abhigRhItaM trayANAM triSaSTyadhikAnAM paravAdizatAnAm / anabhigRhItamapratipannadevatApAkhaNDarUpam / sandigdhamekasyApyakSarasya padasya vApyarocanAnmithyAdarzanam / tenopahatatvAt kaluSA dRSTirbuddhimalinetyarthaH / tayetthaMbhUtayA dRzA buddhyA karaNabhUtayA / paJcAzravAH paJcendriyANi prANAtipAtAdIni vA / AzravantyAdadate karmetyAzravAH / paJcAzravopAttakarmaNaiva malabahula upacitakarmarAziH / AtaM caturdhA / amanojJaviSayasamprayoge sati tadviyogaikatAno manonirodho dhyAnaM, tathAsavedanAyAH, tathAmanojJaviSayasamprayoge tadaviprayogaikatAnazcittanirodhaH tRtIyamArtaM, cakravartyAdInAmRddhidarzanAnmamApyamuSya tapasaH phalamevaMvidhameva syAdanyajanmanIti cittanirodhaH caturthamArtaM nidAnakaraNamiti / Rtamiti duHkhaM saGklezastatra bhavamArtamiti / raudraH krUro nRzaMsastasyedaM raudraM / tadapi caturdhA / tatra prathamaM hiMsAnubandhi / 'anenAnenopAyena parA6 galakUTapAzabandhAdinA prANino vyApAdyA' iti tatraikatAnatA manonirodho raudraM dhyAnam / dvitIyamanRtAnubandhi yena yenopAyena vaJcyate kUTasAkSidAnAdinA tatraikatAnaM mano raudram / tRtIyaM steyAnubandhi yena yena prakAreNa parasvamAdIyate ghughuruka-kartarikAccheda-"kSAtrakhananAdinA tatraikatAnaM mano raudram / dhanadhAnyAdiviSayasaMrakSaNaikatAnaM mano divAnizi turIyaM raudram / abhisandhAnamabhisandhirabhiprAyaH / sa cArtaraudradhyAnayostIvraH prakRSTo'bhisandhiH paJcAzravamalabahulazcAsAvArtaraudratIvrAbhisandhAnazceti // 20 // (20) (vi0) atha yAdRza AtmA'nayorudaye bhavati tAdRzamAryAcatuSTayenAha-rAgeti / kAryeti / kliSTeti / duHkheti / rAgadveSAbhyAM parigato vyApta iti samAsaH / mithyAtvenopahatA mithyAtvopahatA sA cAsau kaluSA ca-malinA sA tathA tayA / kayA evaMvidhayA ?-dRSTyA bodharUpayA krnnbhuutyaa| kimityAha-paJcAsravAH-prANAtipAtAdayaH, taiH karaNabhUtairmala:-karmabandhastena bahulovyAptaH sa tathA tayA sa cAsAvArtaraudrayostIvrAbhisandhAnazca gADhacintanaH sa tatheti samAsa iti // 20 // (20)(ava0)-mithyAtvopahatakaluSayA dRSTyA viparItayA yuktaH |ml-upcitkrmraashi: paJcAzravamalabahulazcAsAvArtaraudratIvrAbhisandhAnazca / abhisandhAnaM tIvrAdhyavasAyaH // 20 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 15 kAryAkAryavinizcayasaGklezavizuddhilakSaNairmUDhaH / AhArabhayaparigrahamaithunasaJjJAkaligrastaH // 21 // kliSTASTakarmabandhanabaddhanikAcitagururgatizateSu / janmamaraNairajastraM bahuvidhaparivartanAbhrAntaH // 22 // ( 21 ) TIkA-'kAryaM jIvarakSAdikam, akAryaM jIvavadhAdikam / tayorvinizcayo nirNayaH sa tathA / saGklezaH kAluSyam / vizuddhirnairmalyam / tayoH kliSTacittatAnirmalacittatArUpayorlakSaNAni parijJAnAni / tathA tAni ceti samAsaH / taiH karaNabhUtairmUDho mugdhaH / tathA AhArabhayaparigrahamaithunasaJjJAH prasiddharUpAstA eva kalayaH kalahAH, kalihetutvAt / tairgrasta AghrAta iti // 21 // (22) TIkA- gatizateSu bahvISu gatiSu / punaH punarAvRttyA bhraman / kliSTaH / aSTabhiH karmabhirbandhanaM tena baddhaH / baddhanikAcitatvAd guruH / janmajarAmaraNAni taiH / ajastraM punaH punaH / bahuvidhaparivartanamanekAkAramato bhrAntaH parivartanena // 22 // (21) (vi0 ) kAryaM jIvarakSAdikam akAryaM jIvavadhAdikam tayorvinizcayo-nirNayaH sa tathA, saca saGklezaH-kAluSyam, vizuddhiH - nairmalyam, tayoH kliSTacittatAnirmalacittatArUpayorlakSaNAniparijJAnAni 1 tAni ca tathA tAni ceti samAsaH, taiH karaNabhUtairmUDho - mugdha:, tathA AhArabhayaparigrahamaithunasaJjJAH- prasiddharUpAstA eva kalaya:-kalahAH kalihetutvAt tairgrastaH- AghrAta iti samAsa iti // 21 // (22) (vi0 ) kliSTAni ca tAni krUrANyaSTakarmANi ca baddhAni prasiddhAni tAni tathA, tAnyeva bandhanaM-niyantraNam, tena baddho - niyantritaH, sa cAsau nikAcitazceti niyantritaH sa tathA, ata eva guruH-bhArAkrAntaH, tataH karmadhArayaH / yadvA kliSTASTakarmaNAm upalakSaNatvena bandhanabaddhanidhattanikAcitAni kRtadvandvAnIti catvAri padAni dRzyAni tairguruH sa tathA / atra lohamayaH sUcIkalApo dRSTAntaH, yathA bandhanaM-spRSTaM davarakabaddhasUcInAM mIlanamAtramiva gurukarmaNAm jIvapradezaiH saha yogamAtramalpaprayAsasAdhyam 1 tathA baddhaM-sUcIkalApasya khaparikayA'nyonyabandhanamiva teSAM taiH saha 2 tathA dhattaM - dhyAtaM sUcInAM parasparasamalulitatvamiva, zeSaM tathaiva 3 tathA nikAcitaM - vahnitaptakuTTitasUcInAM nirnaSTavibhAgatvamiva, zeSaM tathaiva 4 / keSvevaM bandho ? - gatizateSu, kaiH karaNabhUtaiH ? - janmamaraNairajasram-anavaratam bahuvidhaparivartanAbhrAntaH-anekaprakAragholanAparyaTita iti // 22 // (21) (ava0) vini0 (zcayaH ) - nirNayaH, 1 saGklezaH - kAluSyaM vizuddhirnairmalyaM tayorlakSaNaM parijJAnam / saJjJA eva kalayaH // 21 // (22) (ava0) bandhanaM- spRSTaM bandhamAtraM davarakabaddhasUcIkalApavat, 1dhmAtaM- sUcInAM parasparasaMlulitamiva, nikAcitaM vahnitapta kuTTitasUcIkalApavat, nirantaraM bahuvidhagholanAd bhrAntaH // 22 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam duHkhasahasranirantaragurubhArAkrAntakarSitaH karuNaH / viSayasukhAnugatatRSaH kaSAyavaktavyatAmeti // 23 // sa krodhamAnamAyAlobhairatidurjayaiH parAmRSTaH / prApnoti yAnanan kastAnuddeSTamapi zaktaH ? // 24 // (23) TIkA-duHkhasahasramityAdi / bAhulyapratipAdanArthaM sahasragrahaNam / duHkhasahasrANyeva nirantarANyavicchinnAni renarakatiryaGmanuSyAmarabhaveSu gururistenAkrAntatvAdavaSTabdhatvAt karSitaH kRzatAM nIto durbalatAM nIto durbalatAM gata iti yAvat / karuNAspadatvAt karuNaH / tRSyatIti tRSaH 4pipAsitaH / viSayAH zabdAdayaH / tajjanitaM sukhaM viSayasukham / tadanugatastatrAsakto viSayasukhAnugatazcAsau tRSazceti viSayasukhAnugatatRSaH / upajAtaviSayasukho'pi punastRSyati viziSTataramabhilaSatItyarthaH / evaMvidho jIvaH kaSAyANAM krodhAdInAM vaktavyatAmeti / krodhI mAnI mAyAvI lobhavAMzceti / uktalakSaNaH kaSAyazabdaH kaSAyairvaktavyaH krodhAdibhirityarthaH / / 23 / / (24) TIkA-sa punaH kaSAyavaktavyatAM gataH1 kimavApnotItyAha-sa krodhamAnamAyetyAdi / sa khalvevaMvidhaH samupajAtakaSAyapariNAmaH / krodhAdibhiH parAmRSTaH / atIva durjayairiti nAlpasattvairjetuM zakyAH kaSAyA iti durjayAstai:2 parAmRSTaH paribhUtaH kaSAyavazaMgata ityarthaH / prApnoti yAnanarthAnApadvizeSAn vadhabandhAdIn / kastAnanarthAn vacanamAtreNApi (23) (vi0) duHkhasahasrANyeva nirantaro-vizrAmarahito guru:-mahAn bhArastena AkrAntaH-pIDitaH sa tathA, tathA kaSito-vilikhitaH, kvApi kazita iti dRzyate, tatra kazitodurbalIbhUtaH, tataH padadvayasya karmadhArayaH / tathA karuNaH-dInaH / tathA anugataH, ISadAsaktastRSyatIti tRSaH-prAcuryeNa pipAsitaH, tataH padadvayasya karmadhArayaH / tato viSayasukheSvanugatatRSa iti samAsaH / anye tvanugatatRSaH kRtAbhilASa ityAhuH / sa kimityAha-kaSAyavaktavyatAmeti -krodhAdivA(mA)neSa iti bhaNanIyatAM yAti / ityAryAcatuSTayasyArthaH, // 23 // iti zAstrasya pIThabandhaH // 1 // (24) (vi0) sa kaSAyavaktavyatAnugataH prANI yAnapAyAn prApnoti tadbhaNane'zaktimAhasa iti / sa jIvaH krodhAdibhiratidurjayaiH-kaSTenAbhibhavanIyaiH parAmRSTo-vazIkRtaH / kimityAhaprApnoti-labhate, yAn kAMzcid anarthAn-apAyAn, kaH ?, na kazcidityarthaH / tAnanAnuddeSTumapi (23) (ava0)-karSito vilakSitaH,1 kRzo dInaH, anugata AsaktanavanavAbhilASaH, krodhI mAnItyAdikathanIyatAm // 23 // (24) (ava0) vaktumapi zaktaH AstAM parihartum // 24 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam krodhAt prItivinAzaM mAnAd vinayopaghAtamApnoti / zAThyAt pratyayahAni sarvaguNavinAzanaM lobhAt // 25 // krodhaH paritApakaraH sarvasyodvegakArakaH krodhaH / vairAnuSaGgajanakaH krodhaH krodhaH sugatihantA // 26 // nAmamAtreNApi vyAkhyAtuM samarthaH / anarthabhUyasi saMsAre "kiyanto'nA nAmagrAhaM pratipAdayituM 5zakyeran ? // 24 // (25) TIkA-yadyapi sakalAnarthAnAkhyAtuM na zakyante tathApi sthUlatarakatipayAnAkhyAnamapAyebhyo bhavyAMzchoTayatyevetyAha-krodhAditi / krodhanaM krodhaH AtmanaH pariNAmo mohakarmodayajanitastasmAdevaMvidhAtpariNAmAdihaloke eva prItivyavacchedo bhavatIti priyatamairapi sAkam / vyavacchinnAyAM ca prItAvanirvRtirAtmanaH / mAno garvastambho'hameva jJAnI dAtA zUra ityAdika AtmapariNAmastasmAdvinayopaghAtamavApnoti2 / vinayamUlazca dharmaH / devagurusAdhuvRddheSu yathAyogyaM vinayaH kAryaH / sa copajAtagarvapariNAmasya vihanyate vicchidyata iti doSaH / zAThyapariNAmo mAyA tasmAtpratyayahAniM / pratyayo lokavyavahAraprasiddhyA kvacitpuruSe satyavAditvaM nyAsaka pratyarpaNaM cetyAdi / taddhAniH asatyabhASaNaM3 zAThyapariNAmAt nyAsakApahnavazceti / tRSNA lobhapariNAma AtmanastasmAcca sarvaguNavinAzabhAgbhavati / sarve ca te guNAzca 4kSamArjavAdayastAn lobhAbhibhUtaH samUlakASaM kaSati / ApnotIti madhyavatinA kriyApadena sarvatrAbhisambandhaH // 25 // (26) TIkA-sampratyekaikasya krodhAdeH kaSAyasya vyAsenApAyAnAha-krodha iti / paritApo hi dAhajvarAbhibhUtasyeva krodhinaH 2paridahanamasvasthatodvego bhayam / sarvasyeti nArakatiryaGmanuSyadevAkhyasyAtmano bhayamutpAdayati / kutazcinnimittAdutpanno vadhabandhanAbhighAtAdisantAno vairaM tasyAnuSaGgo'nubandho'nvayastaM janayatyutpAdayati / krodhaH sugatirmokSastAM hanti / muktyaprApaNasAmarthyAddhantItyucyate / krodhAviSTAzca subhaumaparazurAmAdayaH zrUyante durgatigAminaH pAramarSe pravacane / tasmAdihaparalokayorapAyakArI krodha iti yuktaH parihartum // 26 // bhaNitumapi, AstAM parihartum, zaktaH-samartho, bhavatIti zeSaH ityAryArthaH // 24 // (25) (vi0) tAneva lezata Aha-krodhAditi / ApnotIti kriyApadaM caturvapi padeSu yojyam / zeSaM sugamamiti // 25 / / (25) (ava0)-ApnotIti catuHSvapi padeSu yojyam // 25 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam zrutazIlavinayasandUSaNasya dharmArthakAmavighnasya / mAnasya ko'vakAzaM muhUrtamapi paNDito dadyAt // 27 // mAyAzIlaH puruSo yadyapi na karoti kiJcidaparAdham / sarpa ivAvizvAsyo bhavati tathApyAtmadoSahataH // 28 // (27) TIkA-zruteti / zrutamAgamaH zIlaM' sarvajJapraNItAgamAnusAri kriyAnuSThAnam / ubhayamapyetad garvo bhRzaM dUSayati / zrutavAnapyayamevaM garvitaH / zrutena tu mAnatyAgaH kArya iti zrUyate, ayaM tu tenaiva matto-mAnI jAtaH / nanvevaM zrutavato dUSaNaM kRtaM bhavati na zrutasya, ucyate-zrutamapi dUSitaM bhavati, zrutakAryAkaraNAt / jJAnena hi mado nirmathyate, na cAsau nirmathita iti zrutameva dUSitaM bhavati / abhedo vA jJAnajJAninoriti na doSaH / evaM zIlamapi vAcyaM vinayarahitatvAdduHzIla evAyamiti / dharmArthakAmAnAM vighnakArI mAnaH / dharmasya vinayamUlatvAddharmavighnakArI mAnaH / tadanuSThAnazUnyatvAdarthotpAdanasyApi pratyUhakArI / yato rAjAdayaH sevakasya 2vinayavata evArthena saha yojanaM kurvanti netarasya / kAmasyApi samprAptirvinayasampannasyaiva bhavati / kulayoSitAM vezyAnAM ca cittAnurodhalakSaNayA ceSTayA kAmI sukhabhAgbhavati / evaMvidhasya garvasyAvakAzaM DhaukanamAtmani kSaNamAtramapi matimAn ko dadyAt ? iti, naiva kazcid guNadoSajJo dadyAdityarthaH // 27 / / (28) TIkA-mAyAzIlaH puruSo yadyapi na ketyAdi / mAyA zAThyamanArjavaM tacchIlastatsvabhAva AtmA / yadyapi na 1kva(kiMcidapyaparAdhaM karoti mAyAjanitaM / 2sambhAvitazca mAyAvitvena pUrve dRSTadoSaH / samprati tu viratastadoSAt / tathApyAtmIyenaiva doSeNopahato bhavati / bhujaGgavadavizvasanIyo'vizvAsyaH / uddhRtadaMSTro'pi bhujaGgo dUrAt parihiyate lokeneti / zukAdayo mAyAphalabhAjaH zrUyanta eveti // 28 // (26-27) (vi0) atha pratyekamAryAcatuSTayena kaSAyadoSAnAha-krodha ityAdi / AryAdvayamapi sugamam // 26 // 27| __ (28) (vi0) mAyAzIlaH-zAThyasvabhAvaH puruSo yadyapi na karoti kiJcidaparAdhamiti vyaktam tathApyAtmadoSahataH-svadUSaNatiraskRta 'ityavizvAsyo bhavati / 'kiMvat ? sarpavat-sarpa iva / yathA sarpa utkhAtadazano'pyavizvasanIyo bhavati evaM mAyAvyapi nara ityAryArthaH // 28 // (28) (ava0)-AtmIyenaiva doSeNopahato bhavati // 28 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt ? // 29 // evaM krodho mAno mAyA lobhazca duHkhahetutvAt / sattvAnAM bhavasaMsAradurgamArgapraNetAraH // 30 // (29) TIkA-sarvavinAzAzretyAdi / sarveSAM vinAzAnAmapAyAnAmAzrayo lobhaHsthAnamupaghnaH / caurapAradArikavairasantAnAdayaH sarve vinAzAzcauryAdinimittAH / sarvavinAzAzrayaNazIlaH sarvavinAzAzrayI / sarvANi vyasanAni strIdyUtamadyapAnAkheTakavacanadaNDapAruSyArthadUSaNAkhyAni / hitAd vyaMsayanti puruSamiti vyasanAni / teSAmeSa lobhakaSAya eko rAjamArgaH / sarvANi vyasanAni lobhAbhibhUtaM yogyamAzrayamAsAdya vizrAmyanti / rAjamArgo hi dvijAdibhizcANDAlAdibhizca sarvaiH kSudyate yathA, tathA lobha eva rAjamArga iva rAjamArga: sarvavyasanaiH kSudyate / evaMvidhasya lobhasya mukhagato gocarIbhUto lobhapariNAmabhAk / kaH khalu duHkhAntaraM-sukhaM, duHkhAdanyatsukhamupeyAdupagacchediti pratItinyAyAd grAhyaM sukhameveti / naiva kadAcitsukhaM prApnuyAdityarthaH // 29 // (30) TIkA-samprati bahudoSaM kaSAyArthamupasaMharannAha-evaM krodho mAno mAyetyAdi / sarva ete kaSAyAstIvrasya prakarSaprAptasya narakagatyAdiduHkhasya hetavo janakAH kAraNabhUtA iti / keSAM duHkhahetavaH? sattvAnAM prANinAm / duHkhahetutvAcca bhavasaMsAradurgamArgapraNetAro bhavanti / bhavo narakAdijanma tadeva saMsAraH punaH punargamanAdurgo viSamo bhayAnakastasya yo mArgaH panthAstasya praNetAraH pravartakA nAyakA dezakAH / kaH punarasau mArgaH? hiMsAnRtAdyAcaraNalakSaNaH // 30 // __ (29) (vi0) sarvavinAzAzrayiNaH-nikhilApAyabhAgina:1 sarvavyasanAnAM-chUtAdInAmeka:-advitIyo rAjamArgaH-sarvasaJcaraNapathaH, tasya lobhasya ko mukhagato-grAsIbhUtaH, kSaNamapistokakAlamapi, AstAM prabhUtakAlam, duHkhAntaram-asAtavyavadhAnamupeyAt-gacchet ? / ityAryAcatuSTayArthaH // 29 // (30) (vi0) atha sAmAnyenaiSAM bhavamArganAyakatvamAha-evamiti / ete krodhAdayo duHkhahetutvAt sattvAnAM-jIvAnAm, kathambhUtA bhavantItyAha-bhave-narakAdau, saMsAraH saMsaraNaM tatra durgamArgo-viSamAdhvA tasya praNetAro-nAyakA ityAryArthaH // 30 // iti kaSAyAdhikAraH // 2 // (29) (ava0) sarveSAmapAyAnAM sthAnasya, 1nikhilApAyabhAginaH dyUtAdisarvavyasanarAjamArgasya sarvasaJcaraNapathasya grAsIbhUtaH kSaNamapi stokakAlamapi AstAM prabhUtakAlaM duHkhAdanyat sukhamupagacchediti pratItiH // 29 // (30) (ava0 ) bhave narakAdau saMsaraNaM, tatra durgamArgo viSamAdhvA tasya praNetAro 1prarUpakA nAyakA kAraNabhUtatvAt // 30 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam mamakArAhaGkArAveSAM mUlaM padadvayaM bhavati / rAgadveSAvityapi tasyaivAnyastu paryAyaH // 31 // mAyAlobhakaSAyazcetyetadrAgasajJitaM dvandvam / krodho mAnazca punadvaiSa iti samAsanirdiSTaH // 32 // (31) TIkA-eSAmeva kaSAyANAmAdyavikalpadvayapradarzanArthamAha-mamakArAhaGkAretyAditi / mamakAro mamatvaM mamedamiti mAyAlobhakaSAyayorgrahaNam / ahaMkAro garvaH sa cAbhimAnakrodhalakSaNaH / mAyAmapi dravyotpAdanAya vaNijaH kurvanti krayavikrayAdiSvato mamakArAnta:pAtinyeva / krodho hyabhimAnAdeva kriyate / kimityayaM mAmAkrozatItyAhanti vA jaghanyaH sannityato'haGkAra evaiSAmiti krodhAdInAM mUlaM bIjametadeva padadvayaM mamakAro'haGkAra iti ca / tathA2 rAgadveSAvapi bIjabhUtau 3krodhAdInAM draSTavyau / tasyaiva padadvayasyApara: paryAyo mamakAro rAgo'haGkAro dveSaH // 31 // / (32) TIkA-athaiSAM krodhAdInAM caturNAM kaSAyANAM ko rAgaH ko vA dveSa ityAhamAyAlobhakaSAyetyAdi / uktalakSaNau mAyAlobhau / tAveva dvandvaM mithunaM rAgasaJjitaM rAganAmakam / krodhamAnau coktalakSaNAveva / etadapi dvandvaM dvayaM dveSa iti nirdizyate saGkSapataH // 32 // (31) (vi0) atha mUlabhaNanapUrvaM pRthakpadadvayenaiSAm antrbhaavmaaryaadvyenaahmmkaareti| mAyeti / mamakAro-mamedam ahamasya svAmItyAdyadhyavasAyaH / ahaGkArastvahameva pradhAno'nyo mamAdhama ityAdipariNAmastau / tathA kimityAha-eSAM kaSAyANAM mUlaM-bIjam utthAnamityarthaH / padadvayamuktasvarUpaM bhavati-jAyate / tatra mamakAre mAyAlobhau, ahaGkAre krodhamAnau staH, ityAbhyAM catvAro'pi kaSAyA gRhItAH / tathA rAgadveSau-prItyaprItI krodhAdInAmutthAnabhUtAviti prakrama iti, apizabda upapradarzanArthaH / tasyaiva-mamakArAhaGkArapadadvayasyaiva, anyaH-aparaH, tuH samuccayArthaH, paryAyo-nAmAntaram, bhAvArthaH prAgvaditi // 31 // (32) (vi0) sugamam / kintu dvandvaM yugmaM samAsaH-sakSepArtho, bhAvArthastu pUrvAryAbhAvanAto'vaseya iti // 32 // (31) (ava0)-mamakArAhaGkArayo rAgadveSAvaparaparyAyaH padadvayasya paryAyo nAmAntaram // 31 // (32) (ava0)-dvandvaM yugalaM, samAsaH sakSepaH // 32 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam mithyAdRSTyaviramaNapramAdayogAstayorbalaM dRSTam / tadupagRhItAvaSTavidhakarmabandhasya hetU tau // 33 // sa jJAna - darzanAvaraNa-vedya - mohAyuSAM tathA nAmnaH / gotrAntarAyayozceti karmabandho'STadhA maulaH // 34 // 21 ( 33 ) TIkA-tau punarmamakArAhaGkArau rAgadveSau vA kiM kevalAveva jJAnAvaraNIyAdikarmabandhe paryAptau 'anyathAnyamapi kaJcitsahAyamapekSete ityAha- mithyAdRSTyaviramaNetyAdi / 2mithyAdarzanaM tatpUrvamuktaM tattvArthAzraddhAnalakSaNam / aviramaNamaviratiranivRttiH / pApAzayAdviSayendriyanidrAvikathAkhyazcaturvidhaH pramAdaH / manovAkkAyAkhyA yogAH / etAMzcaturaH sahAyAnapekSete mamakArAhaGkArau rAgadveSau vA karmaNi bandhitavye / tayorityetAvadeva 'sambadhyate / balamityupakArakatvam / upakArakA mithyAdarzanAdayaH / tayo rAgadveSayoH / taizcopagRhItAvetau / mithyAdarzanAdibhI rAgadveSAvaSTaprakArasya karmabandhasya hetutvaM pratipadyete iti // 33 // T (34) TIkA-'aSTavidhabandhamAdarzayannAha - sa jJAnadarzanAvaraNetyAdi / sa khalu taddhetukaH karmabandho jJAnAvaraNIyAdibhedenASTadhA bhavati / jJAnAvaraNaM darzanAvaraNaM vedyaM mohanIyamAyurnAma gotramantarAyamityaSTau mUlabhedAH / kSayopazamajaM kSAyikaM 2 vA jJAnamAvriyate yena karmaNA tajjJAnAvaraNam / cakSurdarzanAdyAvriyate yena taddarzanAvaraNaM, nidrAdipaJcakaM ca, tadapi hi darzanamAvRNotyeva / vedyaM sukhAnubhavalakSaNaM duHkhAnubhavalakSaNaM ca / muhyatyanena jIva iti ( 33 ) ( vi0 ) anantaraM rAgadveSA' (vuktA) vatha tayoreva sainyasAmarthyamAha - mithyAdRSTyeti / mithyAdRSTiH mithyAtvam-AbhigrahikAdi paJcadhA / aviramaNam - aviratiH pRthivyAdiSu dvAdazavidham, pramAdo-madyAdiH paJcaprakAraH, yogAH - satyAdayaH paJcadazavidhAH, tato dvandvaH te / tayoH - anayo rAgadveSayorbalam-AdezakAri sainyam, dRSTaM - jinaiH kathitam, tairupagRhItau - mithyAtvAdibhiH kRtasAmarthyo santAvaSTavidhakarmabandhasya hetU - kAraNe bhavataH ||33|| iti rAgAdyadhikAraH // 3 // (34) (vi0) taM karmabandhaM mUlata Aha- sa iti / karmaNAM bandhaH karmabandhaH sa pUrvoddiSTo'STadhA bhavatIti sambandhaH / kIdRza: ? - maulo - mUlaprakRtisambandhI / kiMnAmnAM karmaNAmata (33) (ava0) mithyAdarzanaM tattvArthA' zraddhAnalakSaNam, 2 aviratiH, pramAdo madyAdiH, yogAH satyAdayaH, tanmithyAtvAviratipramAdAdiyutau rAgadveSau // 33 // (34) (ava0) mUlaprakRtisambandhI // 34 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam paJcanavadvayaSTAviMzatikazcatuHSaTkasaptaguNabhedaH / dvipaJcabheda iti saptanavatibhedastathottarataH // 35 // moho'nantAnubandhyAdiH / yasya karmaNaH prasAdAjjIvatItyucyate prANAn dhArayate tadAyuH / nAmyante prApyante yena gatijAtyAdisthAnAni tannAma / viziSTakulajAtyaizvaryAdiprApaNasamarthamuccairgotraM, tadviparItaM nIcairgotram / dAnalAbhAdivighnakAri cAntarAyamiti / mUle bhavo maulaH karmabandhaH // 34 // (35) TIkA-yadyeSa maulo'STavidho'thottara: katividha ityAha-paJca navetyAdi / jJAnAvaraNasyottarabhedAH1 paJca matijJAnAvaraNAdayaH / darzanAvaraNasyottaraprakRtayo nava cakSurdarzanAvaraNAdicatuSTayaM nidrApaJcakaM ca / vedanIyaM dvividhaM sadvedyamasadvedyaM ca / mohottaraprakRtayo'STAviMzatiH samyaktvaM mithyAtvaM samyamithyAtvam, anantAnubandhinazcatvAraH krodhAdayaH, apratyAkhyAnAzcatvAraH, pratyAkhyAnAvaraNAzcatvAraH, saJcalanAzcatvAraH, hAsyaM ratiH aratiH bhayaM zoko jugupsA ca, strIvedaH puMveda: napuMsakavedazceti / AyuSazcatasra uttaraprakRtayo nArakAyustiryagAyurmanuSyAyurdevAyuriti / SaT saptaguNA dvicatvAriMzadbhavati / ato nAmakarmaNa uttaraprakRtayo dvicatvAriMzad bhavanti / pratipadapAThAttu zrUyante tadyathA-gatinAma jAtinAma zarIranAma aGgopAGganAma nirmANanAma 5bandhananAma saMsthAnanAma saGghAtanAma saMhanananAma sparzanAma rasanAma varNanAma gandhanAma AnupUrvInAma agurulaghunAma upaghAtanAma parAghAtanAma Aha-jJAnadarzanayorAvaraNazabdasya pratyekamabhisambandhAt jJAnAvaraNadarzanAvaraNavedyamohAyuSAM kRtadvandvAnAM tathA nAmno gotrAntarAyayozceti // 34 // (35) (vi0) athottaraH sa katividha ityAha-paJceti / sapta guNA yasya sa saptaguNaH, SaTkazcAsau saptaguNazca SaTkasaptaguNo-dvicatvAriMzat, paJca ca nava ca dvau cASTAviMzatikA catvArazca SaTkasaptaguNazca te tathAvidhAH, te bhedAH-prakArA yasya sa tathA, karmabandha iti yogaH / 'yAkArAviti ( ) sUtreNa hrasvatvaM viMzatikAzabde / tathA dvizca paJca ca dvi:paJca te bhedA yasya sa tathA, ityevamekatra milane saptanavatibhedA bhavantIti shessH| tathA samuccayArthaH, uttarata:uttarabhedAnAzritya / ayamarthaH-jJAnAvaraNIyamuttarabhedApekSayA matijJAnAvaraNIyAdi paJcadhA / evaM darzanAvaraNIyaM cakSurdarzanAvaraNAdicatuSkaM nidrApaJcakaM ceti navavidham / vedanIyaM tu sAtAsAtarUpaM dvadhA / mohanIyaM punadvidhA darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM ca, tatra mithyAtvamizrasamyaktvabhedAt darzanamohanIyaM tridhA, anantAnubandhiprabhRtikaSAyaSoDazaka-hAsyAdiSaTkavedatrikabhedAccAritramohanIyaM paJca
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam AtapanAma udyotanAma ucchAsanAma vihAyogatinAma pratyekazarIranAma sAdhAraNazarIranAma trasanAma sthAvaranAma zubhanAma azubhanAma subhaganAma durbhaganAma susvaranAma duHsvaranAma sUkSmanAma bAdaranAma paryAptanAma aparyAptanAma sthiranAma asthiranAma AdeyanAma anAdeyanAma yazonAma ayazonAma tIrthakaranAma ceti / gotrasyottaraprakRtidvayam uccairgotraM nIcairgotraM ca / antarAyottaraprakRtayaH paJca dAnAntarAyaM lAbhAntarAyaM bhogAntarAyam upabhogAntarAyaM vIryAntarAyaM ceti / evameSAmaSTAnAmapi karmaNAmuttaraprakRtayaH saptanavatirbhavantIti / nAmakarmaNaH punarapi caturvidhA gatirityAdinAmabhedena saptaSaSTiruttaraprakRtayo bhavanti / zeSANAM paJcapaJcAzat / etadubhayamekIkRtaM dvAviMzatyuttaraM prakRtizataM bhavati / tatrApi viMzatyuttaraprakRtizatasya bandhaH / "samyaktvasamyamithyAtvayornAsti bandhaH / yato mithyAtvadalikameva vizuddhaM10 samyaktvamucyate / samyamithyAtvamapi 11daravizuddhaM mithyAtvamevocyata iti // 35 // viMzatividhamityubhayamIlane'STAviMzatibhedam / AyurnarakAdibhedAccaturdhA / nAmakarma dvicatvAriMzabhedaM, tatra gatijAtyAdipiNDaprakRtayazcaturdaza, pratyekaprakRtayo'STau, trasAdiviMzatiriti mIlitA dvicatvAriMzat / tathA gotramuccairnIcairbhedAd dvedhA / dAnAdibhedAdantarAyaM paJcavidhamiti / 'atra yadyapi kenApi abhiprAyeNa saptanavatiH pratipAditA tathApi bandhaprastAvAviMzatyadhikaM zataM grAhyam / tacca nAmnaH kathaJcitpiNDaprakRtivistAre SaTSaSTirbhavati, tasyAH saptakarmaprakRtimadhyaprakSepe samyaktvamizradvayApanaye ca viMzatyadhikaM zataM bhavati / taduktam cau gaDa 4jAI 5 taNa paNa 5 aMgovaMgADaM 3 chacca saMghayaNA 6 / chAgii 6 cau vannAI 4 cau aNupuvvi 4 duha vihagagaI 2 / // 1 // iya guNacattA 39 sesa'TThavIsa 28 miya sattasaTThi 67 nAmassa / sesasagakamma 55 joge sammAmIsa viNu vIsasayaM // 2 // (caturgati-jAtitanupaJcakAGgopAGgAni SaT ca saMhananAni / SaDAkRtayaH caturvaNAdayazcatasrAnupUrvyaH dvidhA vihAyogatiH // ityekonacatvAriMzat zeSASTAviMzatiriti saptaSaSTirnAmnaH / zeSazatakarmayoge samyamizraM vinA viMzatizatam // ) vistarataH prakRtivarNanAdyanyato'vaseyamiti / anye tvevamAhuH-paJca nava vyaSTAviMzatizcaturityAdipAThAntaramAzritya yathA paJca naveti padadvayaM prathamAbahuvacanAntam, tatazcAgretanabhedazabdo'nyazabdasambaddho'pi itthaM yojyate-paJca bhedA jJAnAvaraNasya nava bhedA darzanAvaraNasya / dvAbhyAM "yuktA aSTAviMzatiH sA tathA / tato dvau bhedau vedyasya aSTAviMzatirbhedA mohanIyasya / tathA catvArazca SaTkasaptaguNazca te bhedA yasya bandhasya sa tathA / tatazca catvAro bhedA AyuSaH, SaTkasaptaguNodvicatvAriMzadbhedA nAmnaH, dvau vArau dviH, dvizca paJca ca.1 te tathA bhedA yasya sa tathA / tatra bhedadvayaM gotrasya paJca bhedA antarAyasyeti // 35 / /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam prakRtiriyamanekavidhA sthityanubhAvapradezatastasyAH / tIvro mando madhya iti bhavati bandhodayavizeSaH // 36 // (36) TIkA-prakRtiriyamaneketyAdi / evamiyaM prakRtiranekavidhA dvAviMzatyuttarazatabhedetyarthaH / tasyAzca prakRteH sthityanubhAgapradezabandhebhyaH sthitibandho'nubhAgabandhaH pradezabandhastebhyaH prakRtibandhavizeSo bhavati, tIvro mando madhya iti vA / udayavizeSo'pi tIvrAdibhedaH prakRtInAM bhavati / tIvrAzayastadAzrayeSu vartamAnastIvaM prakRtibandhaM karoti, mandAzayo mandaM, madhyAzayo madhyamiti / bandhavizeSAccodaya iti / tatra sthitibandho jJAnadarzanAvaraNavedyAntarAyANAM triMzatsAgaropamakoTIkoTya utkRSTaH / mohasya sthitibandha utkRSTaH spttisaagropmkottiikottyH| nAmagotrayoH sthitibandho viMzatisAgaropamakoTIkoTyaH / prakRSTaH sthitibandha AyuSastrayastriMzatsAgaropamAni / vedanIyasya jaghanyA (36) (vi0) atha 'prakRtibandhapura:sarametAsAmevAnantaroktamUlottaraprakRtInAM sthitibandhAdInAzritya tIvrAdibandhodayAnAha-prakRtiriti / prakRtiriti jAtAvekavacanam / iyaM pUrvoktasvarUpA anekavidhA-bahuprakArA, mUlottarabhedato vartata iti zeSaH / anena prakRtibandha iti pratipAditaM bhavati / tasyAH prakRteH sthityAdInAzritya tIvrAdibhedo bandhodayavizeSo bhavatIti saNTaGkaH / tatra sthitiH prakRterbaddhAyAH satyA avinAzenAvasthAnam / anubhAvastu tasyA eva kaTukakaTukatarAdibhAvena vedanam / pradezastu karmapudgalAnAmAtmapradezaiH saha saMzleSaH / tato dvandvaH, te tathA tebhyaH-tataH sakAzAt, tAnAzrityetyarthaH / tasyA iti yojitameva / kim ?-tIvro-gADhastathA mandaH-stokaH tathA madhyo-madhyavartItyevaM bhavati-jAyate bandhaH-saGgraha udayaH-anubhavanam, tayovizeSo bhedo yaH sa tathA, bandhavizeSa: udayavizeSazcetyartha iti / kimuktaM bhavati ?-yadA prakRteH sthitirutkRSTA bhavati tadA anubhAvapradezAvapyutkRSTau bhavataH, tatastasyAmutkRSTasthitau tIvrau bandhodayau syAtAm, etadanusAreNa mandamadhyau tau bhAvanIyAviti / utkRSTA sthitiryathA AillANaM tiNhaM carimassa ya tIsa koddikoddiio| ayarANa mohaNijjassa sattarI hoi vinneyA // 1 // nAmassa ya gottassa ya vIsaM ukkosiyA ThiI bhaNiyA / tettIsa sAgarAiM paramA Aussa boddhavvA // 2 // jaghanyA tu-veyaNiyassa u bArasa nAmagoyANa aTTha u muhuttA / sesANa jahannaThiI bhinnamuhattaM viNiddiTThA // 3 // (36) (ava0 ) tasyAH prakRterbandhodayayorvizeSo'vinAzenAvasthitiH sthitiH, anubhAgo rasaH, pradezo dalasaJcayaH // 36 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam tatra pradezabandho yogAt tadanubhavanaM kaSAyavazAt / sthitipAkavizeSastasya bhavati lezyAvizeSeNa // 37 // bandhasthitiyadazamuhUrtA / nAmagotrayoraSTau muhUrtAH / zeSakarmaNAmantarmuhUrtA2 sthitiH / anubhAgabandho vipAkAkhyaH karmaNaH zubhasyAzubhasya vA bandhakAla eva rasavizeSaM nirvartayati / tasyAnubhavanaM vipAkaH / sa yathA nAmakarmaNi gatyAdiSu sthAneSu vipacyamAno'nubhUyate / pradezabandhastu ekasminnAtmapradeze jJAnAvaraNapudgalA anantAstathA zeSakarmaNAmapIti // 36 / / (37) TIkA-tatreti / tatra teSu caturpu bandhabhedeSu pradezabandhastAvad yogAt manovAkkAyalakSaNAdbhavati / AtmapradezeSu jJAnAvaraNAdipudgalopacayo jAyate ityarthaH / tasya pradezasthasya karmaNo'nubhavanaM kaSAyavazAdvipAka ityarthaH / sthitivizeSaH pAkavizeSazca tasya karmaNo lezyAvizeSajanito bhavati utkRSTo madhyamo jaghanya ityarthaH // 37 // [AdyAnAM trayANAM caramasya ca tisraH koTIkoTyaH / AkarANAM mohanIyasya saptatirbhavati vijJeyA // nAmnazca gotrasya ca viMzatirutkRSTA sthitirbhaNitA / trayastriMzatsAgarANAM paramAyuSo boddhavyA // vedanIyasya tu dvAdaza nAmagotrayoraSTau tu muhUrtANi / zeSANAM jaghanyasthitirbhinnamuhUrtaM vinirdiSTam // ] tadanayA''ryayA prakRtibandhaH sthitibandho'nubhAgabandhaH pradezabandhazca prakRtyudayaH sthityudayo'nubhAvodayaH pradezodayazcokto jJeya ityAryArthaH // 36 // (37) (vi0) sAmpratamasya caturvidhabandhasya yathAsambhavaM hetUnAha-tatreti / tatra-teSu prakRtibandhAdiSu madhye pradezabandha upalakSaNatvAt prakRtibandhazca yogAt-manovAkkAyarUpAt zubhAt zubha itarasmAditaro bhavatIti / tathA tasya pradezabandhaprakRtibandhopAttasya karmaNo'nubhavanam-anubhAvovedanaM kaSAyavazAt / tathA sthiteH pAkavizeSo-jaghanyamadhyamotkRSTasthitinivartanaM tasya karmaNo bhavati-jAyate lezyAvizeSeNa 'kaSAyapariNAmo lezyA' iti vacanAt paramArthataH kaSAyata ityAryArthaH // 37 // (37) (ava0) teSu bandhabhedeSu caturyu pradezabandho yogAnmanovAkkAyavyApArAt tasya pradezasya karmaNaH // 37 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam tAH kRSNanIlakApotataijasIpadmazuklanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya karmabandhasthitividhAtryaH // 38 // karmodayAd bhavagatirbhavagatimUlA zarIranirvRttiH / dehAdindriyaviSayA viSayanimitte ca sukhaduHkhe // 39 // (38) TIkA-tatra lezyA iti kaH padArthaH ? kati vA bhavanti lezyA ityAha-tAH kRSNanIletyAdi / SaT ?lezyA manasaH pariNAmabhedAH / sa ca pariNAmastIvAdyadhvasAyo'zubho jambUphalabubhukSuSaTpuruSIdRSTAntAdisAdhyaH / apare tvAhuryogapariNAmo lezyA / yasmAtkAyavAgvyApAro'pi mana:pariNAmApekSastIvra evAzubho bhavati / azubhazubhakarmadravyasadRzAH svAntaHpariNAmA jAyante prANinAm / varNakAzcetikAharitAlahiGgalakAdayaH, teSAM kuDyAdau citrakarmaNi sthairyamApAdayati zleSo varNAnAM bandhe dRDhIkaraNam / evametA lezyAH karmabandhasthitividhAtryastIvrapariNAmAH sthitiM karmaNAmatidIrghA vidadhati duHkhabahulAM kRSNanIlakApotAkhyA nikAcanAvasthAsthApanena / taijasIpadmazuklanAmAna: "zubhakarmabandhasyAnuphaladA:(?) zubhabahulAmeva karmasthiti vidadhati mahatIM, vizuddhA 1degvizuddhatarA vizuddhatamAzcottarottarA bhavantIti / / 38 // (39) TIkA-tasmin punaH karmaNi baddhe AtmasAtkRte kiM bhvtiityaahkrmodyaadbhvgtiityaadi| udite vipAkaprApte tasmin karmaNi / bhavo 'narakAdigatistatrotpattiHbhavati, bhavagatau satyAM narakAdizarIranirvRttiH / bhavagatirmUlaM bIjaM yasyAH sA bhavagatimUlA zarIranirvRttirdehanirvRttezca sparzAdIndriyanirvRttiH / tataH sparzanAdiviSayagrahaNazaktiH / tatazceSTaviSayanimittaH sukhAnubhavo'niSTaviSayanimittazca duHkhAnubhavaH // 39 // (38)(vi0 ) etAsAM nAmAni sadRSTAntaM karmabandhasthitividhAtRtvaM cAha-tA iti / prathamAdhai SaT nAmAni kRtadvandvasamAsAni, paJcAnAM isvatvaM 'yAkArau strIkRtau husvau kvacit' iti sUtre kvacid grahaNAd, ita eva taijasyA na isvatvamiti, tathA nAmAno'tra vikalpenekAra iti / AsAM svarUpamanyato'vadhAraNIyam / zleSa iva-vajralepAdivadvarNabandhasya citraharitAlAdivarNakadADhyasya karmabandhasthitividhAtryo-jJAnAvaraNAdibandhanasthAnakArikA ityAryArthaH // 38 // iti karmAdhikAraH // 4 // (39) (vi0) tadudayAddhetuhetumadbhAvena yadbhavati tadAyadvayenAha-karmodayAditi / karmodayAd-udite karmaNi bhavagatiH, tanmUlA zarIranirvRttiH, dehAdindriyanirvRttiH, tasyAM viSayazaktiH, viSayanimitte ca sukhaduHkhe jIvasya bhavataH // 39 / / (38) (ava0) varNakAnAM bandho dRDhIkaraNaM zleSa iva // 38 // (39) (ava0) 'narakAdigatirbhavagatirmUlaM bIjaM yasyAH, indriyaM viSayanirvRttiH // 39 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam duHkhadviT sukhalipsurmohAndhatvAdadRSTaguNadoSaH / yAM yAM karoti ceSTAM tayA tayA duHkhamAdatte // 40 // kalaribhitamadhuragAndharvatUryayoSidvivibhUSaNaravAdyaiH / zrotrAvabaddhahRdayo hariNa iva vinAzamupayAti // 41 // 27 ( 40 ) TIkA-atra ca svabhAvAdeva sarvaH prANI sukhamabhilaSati duHkhAccodvijate / mohAndho guNadoSAnavicArya sukhasAdhanAya yatamAno yAM yAM kriyAmArabhate sA sAsya duHkhaheturbhavatIti darzayati- duHkhadviT sukhalipsurmohAndhatvAdityAdi / duHkhaM dveSTIta duHkhadviT / sukhaM lipsate tacchIlazca sukhalipsuH / moho'STAviMzatibhedaH / tenAndho na guNaM doSaM vA pazyati / ceSTA kAyikI vAcikI mAnasI vA kriyA / tena tAdRzA yA kriyate kriyA, 1tayA tayA duHkhamAdatte duHkhamanubhavati / karmaiva vA duHkhaM, kAraNe kAryopacArAttadAdatte, duHkhakAraNaM karma badhnAtItyarthaH // 40 // ( 41 ) TIkA-tatra paJcasvindriyArtheSu ekaikaviSayapravRttAvapi pratyapAyAn paJcabhidarzayati--kalaribhitamadhuragAndharvetyAdi / kalA asmin vidyanta iti kalaM mAtrAyuktaM grAmarAgarItyA yuktam / ribhitaM madhuraM zrotrasukham / gAndharvavizeSaNAnyetAni / tUryaM vAditravizeSastasya dhvaniH / yoSitAM vibhUSaNAni nUpurarasanAkiGkiNikAdidhvanitAni / teSAM ravaH zabdaH / evamAdibhirmanohAribhiH zabdaiH zrotrendriyAvabaddhaM hRdayaM yena hariNena, praNihitaM mano yena zrotrendriyaviSaye sa zrotrAvabaddhahRdayaH kuraGgo vinAzamApnoti 2gocaryAkheTake / tadvadaparo'pi pramAdIti // 41 // (40 ) ( vi0 ) tataH kimityAha - duHkhadviDiti / duHkhadviT - azarmadveSI sukhalipsuHzarmAbhilASI jIvo mohenAndho - vivekalocanavikalaH sa tathA tasya bhAvastattvaM tasmAt kimityAhaadRSTaguNadoSo-ajJAtaguNadoSo yAM yAM karoti - vidhatte ceSTAm - azubhakriyAM tayA tayA duHkhamAdatte - gRhNAtItyAryAdvayArthaH // 40 // ( 41 ) ( vi0 ) kalaM-manojJaM zrUyamANam, ribhitaM - gholanAsAram madhuraM - zrotrasukhadAyakam / tataH padatrayasya karmadhArayaH / tacca tad gAndharvaM gItaM tattathA / tUryANi - vAditrANi, yoSidvibhUSaNAninUpurAdIni teSAM kRtadvandvAnAM ravo - hRdayAhlAdako ghoSa: sa Adyo yeSAM vINAdInAM te tathA / taiH kimityAha-zrotrAvabaddhahRdayaH - zravaNAsaktacitto hariNa iva vinAzamupayAtIti vyaktam // 41 // (40) (ava0 ) - duHkhakAraNaM karma Adatte // 40 // ( 41 ) (ava0 )-kalAstyasminniti kalaM grAmarAgarItyA yuktaM, ribhitaM gholanAsAraM, yoSidvibhUSaNaM nUpurAdi, zrotrendriyA'vabaddhaM hRdayaM yena // 41 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 prazamaratiprakaraNam gativibhrameGgitAkArahAsyalIlAkaTAkSavikSiptaH / rUpAvezitacakSuH zalabha iva vipadyate vivazaH // 42 // snAnADurAgavartikavarNakarUpAdhivAsapaTavAsaiH / gandhabhramitamanasko madhukara iva nAzamupayAti // 43 // ( 42 ) TIkA- gatIti / gatervibhramo mahaNaprakAraH savikArA gatirityarthaH / iGgitaM nirIkSitaM snigdhayA dRSTyAvalokanam / AkAraH 1 stanamukhorusannivezavizeSaH / 2 hAsyaM savilAsaM salIlaM hasitamityarthaH / kaTAkSo'pAGganivezitadRSTiH sAmarSA / ebhirvizeSaNaivikSiptaH prerito vanitArUpAdau nivezitacakSuH zalabha iva vipadyate vinazyati / zalabha dIpazikhAvalokanAkSipto'bhimukhaH patitastatraiva bhasmasAdbhavatIti // 42 // (43) TIkA - snAnAGgarAgetyAdi / katipayasurabhidravyasamAhAraH snAnam / aGgarAgazcandanakuGkumAdivilepanam / dhUpadravyakRtA vartireva vartikA saiva dhUpo vartikadhUpa evAsau saJjAyate saiva dahyamAnA dhUpAyate / varNakAH kRSNAdayaH / adhivAso mAlatIkusumAdibhiH / paTavAso gndhdrvycuurnnH| ebhiH snAnAdibhirgandhairbhramitamAkSiptaM mano yasyAsau gandhabhramitamanaskaH / madhukaraH zilImukha iva vinAzaM prApnoti / surabhiNA padmagandhenAkRSTazcaJcarIkastanmadhyavartigandhamAjighrannastamite savitari saGkucatyapi naline nAzamupayAtIti / niruddhatvAcca tatraiva parAsutAM labhata iti // 43 // ( 42 ) ( vi0 ) gativibhramaH - savikAragamanam, yadvA pRthagdve pade, tato gatiH -'mahraNatArUpA, vibhramo-manoharAbharaNAnAmaGgeSu racanAtmakaH / yadvA vibhramaH- cirakAlAt priyadarzane prItyA sautsukyamutthAnam, iGgitaM tu-snigdhAvalokanam, yadvA mahAmatijJeyaM gUDhaM manazceSTitam, AkArastustanamukhorusannivezo, yadvA sarvazarIrasya hRdyaM saMsthAnam / hAsyaM tu - savilAsaM salIlaM husanam / lIlA - mandaM sarvakriyAsu pravartanam / kaTAkSaH - sarAgaM tiryanirIkSaNam / yadvA citro dRSTisaJcaraH / etairgatyAdibhirvikSipto-vihvalIkRtaH sa tathA, rUpAvezitacakSuH- vanitArUpAdau nivezitadRSTiH zalabha iva vipadyate, vivazaH-pataGgavadvinazyatyazaraNa iti // 42 // ( 43 ) ( vi0 ) snAnaM-sugandhijaladhAvanam, aGgarAgastu kuGkumAdiH, surabhidravyaniSpannA dIpavartyAkArA vartiH saiva vartikA, varNakaH - candanam, dhUpastu pratItaH, adhivAsastu kastUrikAdi, paTavAsastu vastrasaurabhyakArI gandhavizeSaH, eSAM saptAnAM dvandvaH taiH, 'yAkArA 'viti kvacid grahaNAd hrasvatvaM vartikAyAH / gandhabhramitamanasko-gandhavihvalacitto madhukara iva nAzamupayAti-bhramaravadvinazyatIti // 43 // 'cakSuH (42) (ava0 ) - savikArA gatiH, nayanotthaM nirIkSitaM, dehasannivezaH, preritaH, zalabhaH pataGgaH, vivaza indriyaparavazo, mRtyumApnoti // 42 // (43) (ava0 ) - snAnamaGgaprakSAlanaM, cUrNaM vartirgAtrAnulepinI, vartInAM samUho vArtikaM, candanAdibhiH 'kastUrikAdibhiH, paTavAsaH saurabhyakArI gandhavizeSaH ebhiH snAnAdibhirgandhairbhramitamAkSiptaM mano'syeti saH // 43 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 1 miSTAnnapAnamAMsaudanAdimadhurarasaviSayagRddhAtmA / galayantrapAzabaddho mIna iva vinAzamupayAti // 44 // 29 zayanAsanasambAdhanasuratasnAnAnulepanAsaktaH / sparzavyAkulitamatirgajendra iva badhyate mUDhaH // 45 // ( 44 ) TIkA - miSTAnnapAnamAMsaudanAdItyAdi / miSTamatyantasvAdu sarvadoSarahitaM bhakSabhojyaM 1vividham / pAnakAdi ca madyaM prasannAdi vA pAnam / mAMsaM hatahariNazUkarazazalAvakAdInAm / zAlyodanAdi ca / madhuro rasaH khaNDazarkarAdiH 3 / sa eva viSayo rasanAyAstasmin gRddhaH sakta AtmA ysy| 'loho'Gkuzako galo, yantrANi 'nAmAdigarbhANi siMhavyAghradvIpimUSikAdivyApAdanahetoH kriyante, 6tantumayAH pAzAstittiralAvakamayUrAdivyApattaye nikSipyante / athavA yantram=AnAyaH sa eva pAzastena baddho vazIkRtaH / pRthuromA mRtyumukhamAvizati // 44 // (45) TIkA - zayanAsanetyAdi / zayanaM sapramANA zayyA 'tulyopadhAnaM vA pracchadapaTasanAthA / AsanamapyAsandakAdi vyapagatopadravaM 2 mRduvadhrapaTTAdivyUtam / saMvAhanamaGgamardanam / surataM komalagAtrayaSTeH priyAyAH cumbanAliGganAdi / snAnAnulepane pUrvokte / teSu sakto vyasanI / zayyAdisaMsparzena priyAGgasparzena ca vyAkulitamatirmohitabuddhirgajendra iva 4gaNikAkariNIbhiH karAgraiH " saMspRzyamAno vIjyamAnazca satkusumaiH pallavaiH kAJcitcchupan kAJciddantakANDena prerayan kAJcidagre kRtvA kAJcitpRSThato vidhAya pArzvatazcAnyAM svacchandacArI krIDannanekavidhavAripaJjaramadhyamAnItaH / tatazcAdhoraNenAdhirUDhastIkSNAGkuzAgragrAhagrastamastakaH paravazo'nekaprakAraM duHkhamanubhavatIti // 45 // (44) (vi0) mRSTAzca te'nnapAnamAMsaudanAdayazca prasiddhAste tathA, te ca madhurarasAzca'laulyAsvAdA drAkSAkhaNDAdayasta eva viSayo rasanAyAH gocarastatra gRddha AtmA yasya sa tathA / galolohamayo' 'GkuzaH yantraM-jAlaM pAzo-vAlAdimayastittirAdigrahaNahetusteSAM dvandvastairbaddho - vazIkRto mIna iva-matsyavadvinAzamupayatIti // 44 // (45) (vi0) zayanaM zayyA, AsanaM-masUrakAdi, sambAdhanaM vizrAmaNA, surataMmaithunasevA, snAnam-aGgaprakSAlanam, anulepanaM-kuGkumAdisamAlambhanam, teSAM dvandvasteSvAsaktaH / sparzetyAdi vyaktamiti // 45 // (44 ) ( ava0 )-khaNDazarkarAdiH sa eva viSayo rasanAyAstasminnAsakta AtmA yasya / galo lohamayo'Gkuzo, yantraM jAlaM, pAzo vAlAdimayaH tittirAdigrahaNahetustairbaddho vazIkRtaH // 44 // (45) (ava0 )-AsanaM masUrakAdi, sambAdhanaM 1 vizrAmaNAdi, surataM maithunAsevA, 2anulepanaM kaGkumAdi, sparzaH priyAyAzcumbanAdiH, mohitamatiH // 45 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 prazamaratiprakaraNam evamaneke doSAH praNaSTaziSTeSTadRSTiceSTAnAm / durniyamitendriyANAM bhavanti bAdhAkarA bahuzaH // 46 // ekaikaviSayasaGgAd rAgadveSAturA vinaSTAste / kiM punaraniyamitAtmA jIvaH paJcendriyavazArtaH ? // 47 // (46 ) TIkA--'itthamindriyagRddhAnAmapAyadvAramAtramuktamityupasaMharati-evamaneke doSA ityAdi / evamuktaprakAreNa pratyakSapramANamadhigamya ekaiko doSa H pradarzitaH / taddvAreNa ca paraloke'pyanivRttaviSayasaGgAnAM bahavo doSA nArakatiryagyonibhavAdiSu bhavanti / keSA doSAH ? praNaSTaziSTeSTadRSTiceSTAnAm / ziSTA vivekinaH paralokapathaprarUpaNAnuSThAnanipuNAsteSAmiSTA dRsstticessttaa| dRSTiH sanmArgopadezi jJAnam / ceSTA kriyAnuSThAnam / ubhayAvete ziSTeSTadRSTiceSTe praNaSTe yeSAM te praNaSTaziSTeSTadRSTiceSTAsteSAm / durniyamitendriyANAM doSeSu na niyamaM grAhitAni indriyANi yaiH| zrotrAdiviSayavyasanAni doSAsteSAM durniyamitendriyANAm / bAdhAkarAH pIDAkarAH zArIramAnasAzarmakAriNo'nekazaH saMsArodadhau parivartanamAcaratAmiti // 46 // (47) TIkA-api caite kuraGgAdayo vinAzabhAjaH saMvRttA ekaikaviSayAsaktAH / yaH punaH paJcasvapIndriyArtheSu saktaH sa kila yajjIvati tadeva citramityupasaMharannAha - ekaika (46) (vi0) etadAsaktAnAM vA doSA bAdhAkarA bhavantItyAvedayannAha - evamiti / evam-'uktena prakAreNa durniyamitendriyANAM jIvAnAmaneke doSA bAdhAkarA bhavantIti yogaH / zAnAm ? - dRSTizca - jJAnam, ceSTA ca kriyA te tathA / ziSTAnAM vivekinAmiSTe - priye te ca dRSTiceSTe ca priye te ca dRSTiceSTe te tathA / tataH praNaSTe - apagate ziSTeSTadRSTiceSTe yeSAM te tathA / pAThAntaraM tu dRSTaceSTAnAM, tatreSTA cAsau dRSTA ca - avalokitA iSTadRSTA sA cAsau ceSTA ceSTadRSTaceSTA ziSTAnAmiSTadRSTaceSTA ziSTedRSTaceSTA sA tathA, tataH praNaSTA ziSTeSTadRSTaceSTA yeSAM te tathA teSAm / punaH kIdRzAnAm ?durniyamitAni-doSaM grAhitAnIndriyANi - hRSIkANi yaiste tathA / teSAM bAdhAkarAH -pIDAvidhAyakAH / katham ?-bahuzaH-anekadheti // 46 // (47) (vi0) evamekaikAsaktA vinAzabhAjo jAtA:, yaH punaH paJcasvAsaktaH sa sutarAM vinazyatIti prakaTayannAha ekaiketi / ekaikaviSayasaGgAt-zabdAdyekaikAbhiSvaGgAd rAgadveSAturA ( 46 ) ( ava0 )-'ziSTA - vivekinaH paralokapathanipuNAsteSAmiSTA dRSTiceSTAH / dRSTiH=sanmArgopadezanaM ceSTA:-kriyA, doSeSvaniyamaM grAhitAnIndriyANi yaiH // 46 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam na hi so'stIndriyaviSayo yenAbhyastena nityatRSitAni / tRpti prApnuyurakSANyanekamArgapralInAni // 48 // kazcicchubho'pi viSayaH pariNAmavazAtpunarbhavatyazubhaH / kazcidazubho'pi bhUtvA kAlena punaH zubhIbhavati // 49 // viSayasakretyAdi / zabdAdye kai kaviSayasaGgAdrAgadveSavazagatvAdAturAste 3 kuraGgAdayo vinAzaGgatAH / mAndyAbhibhUtApathyAzyAturavat / kiM punaraniyamitAtmeti nAtmA niyamaM grAhito na nivAritaH zabdAdiviSayeSu prItimanubadhnan paJcAnAmindriyANAM vazavartI, ata evArto'prAptAn viSayAnabhilaSan prAptAMzcAviyogatazcintayanniti // 47 // (48) TIkA-na ca kazcicchabdAdiviSayaH 1so'sti yo'bhyasyamAnaH sarvathA tRpti kariSyatIti etatpradarzayannAha-na hIti / naivAstIndriyaviSayaH sa zabdAdiryenAbhyastena punaH punarAsevyamAnena / nityatRSitAni nityameva sAbhilASANi sapipAsAni tRpti prApnuyuH akSANIndriyANi / anekamArge zabdAdAvanekabhedena prakarSeNa lInAni tanmayatAM gatAni tadAsaktAni / punaH punarAkAGkSantyeva svaviSayAniti, api caitAnIndriyANi svaviSayeSu naikarasAni // 48|| (49) TIkA-yasmAdiSTamapyaniSTamaniSTamapISTaM manyanta' 2ityetad darzayannAhakazciditi / iSTo'pi kazcidviSayo veNuvINAgAyanAdInAM yathA dhvanirbubhukSArtasya pipAsitasya vinaSTAH santaste hariNAdayaH / kimiti prazne / punariti vitarke / aniyamitAtmA jIvaH / paJca ca tAnIndriyANi ca paJcendriyANi teSAM vazo'ta evArtaH-pIDitaH sa pnycendriyvshaato na vinazyati ?, api tu vinazyatIti // 47 / / (48) (vi0) kiJca-na sa kazcidviSayo'sti yena jIvastRpto bhavatItyAvedayannAha-na hIti / naivAsti sa indriyaviSayo yenAbhyastena-puna:punarAsevitena nityatRSitAni-sarvadA pipAsitAni, kim ?-tuSTiM prApnuyuH-tuSTimAgaccheyuH / kAni ?-akSANi-indriyANi / kIdRzAni ?anekamArgapralInAni-bahuviSayAsaktAni, puna:punaH svaviSayAnAkAGkSantItyartha iti // 48|| (49) (vi0) api ca etAni svaviSayeSvapi naikasvarUpANItyAvedayannAha-kazciditi / kazcidviSayaH zubho'pi-iSTo'pi pariNAmavazAt-virUpAdipariNativazAt aniSTo bhavati / (48) (ava0)-indriyayogyo viSayo bhAvaH / yenAkSANIndriyANi tRpti prApnuvanti anekasminmArge prakarSeNa lInAni // 48 // (49) (ava0)-viSayo rUpAdiH pariNAmavazAt mRtakalevarAdivazAdazubhaH syAt kacavarAdiH azubho'pi varyaH syAd dhUpanAdinA // 49 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 prazamaratiprakaraNam kAraNavazena yadyat prayojanaM jAyate yathA yatra / tena tathA taM viSayaM zubhamazubhaM vA prakalpayati // 50 // anyeSAM yo viSayaH svAbhiprAyeNa bhavati tuSTikaraH / svamativikalpAbhiratAstameva bhUyo dviSantyanye // 51 // vA rAgavazAt prAgiSTaH pazcAd viSayapariNAmAdaniSTa Apadyate / sa eva punarazubhaH kAlAntareNa 4 rAgapariNAmAdiSTo jAyata iti anavasthitapremANIndriyANItyatastajjanitaM sukhamanityamiti // 49 // (50) TIkA - tasmAtprayojanApekSANi vyApAryante jIvenetyAha - kAraNavazeneti / 1 rAgAdhmAtamAnaso gItadhvanimAci karNayiSuH zrotraM vyApArayati / evamabhISTarUpAlulokayiSayA cakSurvyApArayati / evaM zeSendriyaviSayeSvapi prayojanavazAd vyApArayati ghrANAdIni / tena prayojanena tathAtathotpannena taM viSayaM zabdAdikamiSTatayAniSTatayA vA rAgadveSavazAt parikalpayati // 50 // (51) TIkA-anyeSAmiti / vivakSitapuruSAdye'nye / teSAM yo viSayaH zabdAdiH / kazcitpunarazubho'pi-aniSTo'pi bhUtvA - sampadya kAlena punaH zubhIbhavati-priyaH sampadyate ityanavasthitAni premANi, atastajjanyaM sukhamanityamiti // 49 // (50) (vi0 ) IdRzazca bhAvaH pariNAmavazAt, sa ca na nirnibandhana ityAvedayannAha-- kAraNavazeneti / kAraNavazena rAgAdyAyattatayA yadyat prayojanaM madhurazabdAkarNanAdi jAyate-bhavati yathA-yena prakAreNa yatra vastuni tenaiva kAraNena hetunA tathA tenaiva prakAreNa taM viSayaM - zabdAdikamiSTAniSTatayA prakalpayati-paryAlocayatIti / atra bhAvanA yathA viSam azubhamapi zatruvinAzakatveneSTaM tathA snigdhAnnamapi pittaghnamiti matvA dveSTati // 50 // ( 51 ) (vi0 ) asyaivArthasya bhAvanArthamAha- anyeSAmiti / anyeSAM vivakSitapuruSApekSayA apareSAM yo viSaya:- zabdAdiH svAbhiprAyeNa - rAgAnnijAkUtena bhavati puSTikara: tuSTikaro vApoSotpAdakastoSotpAdako vA svamateH svamatyA vA vikalpo - vikalpanaM tatrAbhiratA - AsaktAH (50 ) ( ava0 )--kAraNavazena nimittasAmarthyena yat yat prayojanamartho jAyate, yathA prakAreNa syAttathA tenaiva prakAreNa tamarthaM zubhamazubhaM cintayati, yathA zatrughnaM viSaM 1 pittaghnaM ca // 50 // (51) (ava0)---zabdAdiH svarocanena paritoSamAdhatte, svamatyA vikalpo dveSaprabhRtipariNAmajanitavikalpanaM tatrAbhiratA = AsaktAH // 51 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam tAnevArthAn dviSatastAnevArthAn pralIyamAnasya / nizcayato'syAniSTaM na vidyate kiJcidiSTaM vA // 52 // rAgadveSopahatasya kevalaM karmabandha evAsya / nAnyaH svalpo'pi guNo'sti yaH paratreha ca zreyAn // 53 // svAbhiprAyeNolbaNarAgANAM svamanaHpariNAmavazAt paritoSamAdhatte / apare tu svamativikalpAbhiratAH prabaladveSavazAt svamanovikalpazilpaghaTanayA tameva viSayaM punaraniSTatayA dviSanti // 51 // (52) TIkA-evamanavasthitapremANo viSayAH paramArthato na priyA na cApriyA iti darzayannAha-tAniti / tAneveSTAn zabdAdIn dviSato viSayabhujastAneva ca dveSyAnanupralIyamAnasya tanmayatAM gacchataH samupajAtarAgasya / nizcayataH paramArthataH / naikAntenaivAsya sambhavati kiJcidiSTamaniSTaM vA // 52 // (53) TIkA-ihaparalokayozca karmabandhAdRte na kazcidapi guNaH sambhAvyate rAgiNo dveSiNo veti darzayannAha-rAgeti / rAgadveSAbhyAmupahatamAnasasya kevalaM yadi paraM karmabandha evAsya vibhAvyate nApara: zreyAn guNaH prloke| kazcidihaloke vA vidyata iti // 53 / / svamativikalpAbhiratAH dveSavazAt tameva viSayaM punaraniSTatayA dviSantyanya iti // 51 // (52) (vi0) evaM ca sati asya jIvasya naikAntena kiJcidiSTamaniSTaM vA'stIti darzayannAha-tAneveti / tAnevArthAn-zabdAdIn dviSataH-aprIyamANasyAsya jIvasyeti yogaH / tAnevArthAn pralIyamAnasya-Azrayato nizcayato-nizcayamAzrityAsyeti yojitamevAniSTam-asundaraM naiva vidyate kiJcit-kimapi vastviSTaM vA-'pratImiti (prItamiti) // 52 // (53) (vi0) tata evaMvidhajIvasya yatsyAttadAha-rAgeti / spaSTameveti // 53 / / (52) (ava0)-kadAcid dveSavazataH samupajAtarAgasya kadAcidrAgavazAt nizcayataH paramArthatastadrAga-dveSakAraNameva // 52 // (53) (ava0 )-rAgadveSakRtapratighAtasya // 53 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 prazamaratiprakaraNam yasminnindriyaviSaye zubhamazubhaM vA nivezayati bhAvam / rakto vA dviSTo vA sa bandhaheturbhavati tasya // 54 // snehAbhyaktazarIrasya reNunA zliSyate yathA gAtram / rAgadveSAklinnasya karmabandho bhavatyevam // 55 // evaM rAgo dveSo moho mithyAtvamaviratizcaiva / ebhiH pramAdayogAnugaiH samAdIyate karma // 56 // (54) TIkA-kathaM punaH karmabandhAdRte'nyo' guNo nAstIti vibhAvayannAhayasminniti / zabdAdiviSaye bhAvaM cittapariNAmaM zubhamiSTaM rAgayukto nivezayati, azubhaM vAniSTaM bhAvaM dveSayuktaH4 sthApayati / sa sa bhAvastasyAtmano jJAnAvaraNAdikarmaNo'STavidhasya bandhaheturbhavati / 'sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte sa bandha' iti vacanAt (tattvArtha 7-2,3) // 54 // ( 55 ) TIkA-kathaM punarAtmapradezeSu karmapudgalA lagantItyAha - snehAbhyakteti / tailAdinA snehenAbhyaktavapuSo yathA rajaHkaNAH zliSyanti nAtisUkSmasthUlAstathA rAgadveSapariNAmasnehArdrasya jJAnAvaraNAdivargaNAyogyAH karmapudgalAH pradezeSvAtmano lagantItyarthaH // 55 // ( 56 ) TIkA-samprati rAgadveSapradhAnAn karmabandhahetUn samastAnevopasaMharannAha - evamiti / (54) (vi0) idameva bhAvayannAha - yasminniti / yasminnindriyaviSaye-zabdAdike, zubhaM bhavyam, azubham - abhavyam, nivezayati- sthApayati, bhAvaM - pariNAmam, rakto vA prItaH, dviSTo vA-aprItaH, sa bhAvo bandhaheturbhavati - jJAnAvaraNAdyaSTavidhakarmabandhanakAraNaM syAttasya jIvasyeti 114811 (55) (vi0 ) atha kathaM punarAtmapradezasya karmapudgalA lagantItyAha - sneheti / snehena - tailAdinA abhyaktaM-prakSitaM zarIraM vapuryasya jIvasya sa tathA tasya reNunA - dhUlyA zliSyate - AzliSyate yathA-yena prakAreNa gAtraM vapuriti dRSTAntaH, rAgadveSaklinnasya - Ardrasya karmabandho bhavatyevamiti vyaktamiti // 55 // (56) (vi0 ) samprati rAgadveSapradhAnAn karmabandhahetUn samastAnevopasaMharannAha - evamiti / (54) (ava0 ) - indriyavyApAre zabdAdipravartane bhavyamabhavyaM vA karoti pariNAmaM, rAgayutaH1 sa=Atmano bhAvaH, karmabandhasya tasya nimittam Atmano jIvasya bhavati // 54 // (56 ) ( ava0 )-moho'jJAnaM tattvAzraddhAnaM mithyAtvam, Azravebhyo'nivRttiraviratiH,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam karmamayaH saMsAraH saMsAranimittakaM punarduHkham / tasmAdrAgadveSAdayastu bhavasantatermUlam // 57 // etaddoSamahAsaJcayajAlaM zakyamapramattena / prazamasthitena ghanamapyudveSTayituM niravazeSam // 58 // 35 uktalakSaNau rAgadveSau / 'moho mohanIyam / mithyAtvaM tattvArthAzraddhAnalakSaNam aviratiranivRttiH karmAzravebhyaH / ebhI rAgAdibhirvikathAdipramAdapaJcakasahitairmanovAkkAyayogAnugataiH karmAdIyate gRhyate svapradezeSvAtmanA nidhIyata ityarthaH / tatazca ghaTIyantranyAyena rAgAdInAM karmabandhahetutvaM / karmaNo'pi rAgAdipariNAmaH // 56 // (57) TIkA-tatazca-- karmamaya iti / karmavikAro nArakatvaM tiryaktvaM manuSyatvaM devatvaM 1ca / nArakAdirUpasaMsArakAraNaM duHkhaM zArIraM mAnasaM vA / na hyanArako narake duHkhamanubhavati / evamitaratrApi / tasmAdrAgadveSAdayaH paJca karmabandhahetavo nArakAdibhavasantaterbhavaparaMparAyA mUlaM bIjaM pratiSTheti // 57 // (58) TIkA - kaH punarasya rAgadveSAdijanitasya saMsAracakrasya bhaGgopAya ityAhaetaditi / doSANAM rAgadveSAdInAM tajjanitakarmaNAM ca mahAsaJcaya upacayaH / doSamahAsaJcaya eva jAlam / jAlamiva jAlam / yathA mInamakarAdInAmAdAyakaM jAlaM jIvanApahAri tadvadetadapi evaM rAgAdibhiH paJcabhiH pratItaiH kIdRzaiH ? - pramAdo - madyAdiH paJcadhA, yogo-manoyogAdayastrayaH te tathA tAnanugacchanti-anusahAyIbhavanti ye taiH pramAdayogAnugaiH samAdIyate -gRhyate, kim ?-karmeti // 56 // (57) (vi0) tatazca - karmamaya iti / karmamayaH - adRSTaniSpannaH / kaH ? - saMsAraH, tataH kim ?-tannimittakaM-tatkAraNaM punarduHkham, tasmAdrAgadveSAdayo bhavasantatermUlamiti // 57 // (58) (vi0) nanu kathametannirjetuM zakyamata Aha - etaditi / etad rAgAdidoSasaJcayajAlaM jAlamiva jAlaM yathA matsyAdInAmAdAyakaM jAlaM tadvadetadapi, duHkhahetutvAt, zakyamudveSTayitum-apanetuM vinAzayitumiti sambandhaH / kena ? - jIvena / kIdRzena ? - apramattena rAgAdibhirvikathAdipramAdamanaH prabhRtiyogayutaiH // 56 // (58) (ava0)- eteSAM doSANAM saJcayasya jAlamiva jAlaM duHkhahetutvAt, AmUlAduddhartumapramattena zakyam // 58 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 prazamaratiprakaraNam asya tu mUlanibandhaM jJAtvA tacchedanodyamaparasya / darzanacAritratapaHsvAdhyAyadhyAnayuktasya // 59 // prANavadhAnRtabhASaNaparadhanamaithunamamatvaviratasya / navakoTyudgamazuddhoJchamAtrayAtrAdhikArasya // 60 // janmAntareSu sattvAnAmanekaduHkhasaGkaTAvatAraNe 1alaM jIvitApahAri ceti / tadetacchakyamapramattena / udveSTayituM vinAzayitum / pramAdaH kaSAyanidrAdistadrahitena prazamasthiteneti prazamApitamanasA prazamaikarasena / ghanaM gahanametajjAlam / niravazeSamAmUlAduddhartumiti // 58 // (59) TIkA-paJcabhiH kArikAbhiH kulakam / asyeti / asya mahAdoSasaJcayajAlasya / mUlanibandhaM maulaM kAraNaM vijJAya / tacchedane udyama utsAha: paro yasya? "mayaitanmahAjAlaM chettavyam" / darzanaM tattvArthazraddhAnalakSaNam / cAritraM sAmAyikAdi / tapo dvAdazabhedamanazanAdi / svAdhyAyaH paJcaprakAro vAcanApracchanAdiH / dhyAnamekAgracittanirodhalakSaNaM dharmya zuklaM ca / dharmAdanapetaM dharnAmAjJApAyavipAkasaMsthAnavicayabhedAccaturvidhaM, zuklamapyatyantavizuddhAzayasyApRthaktvaikatvavitarkamavicAraM (pRthaktvavitarkasavicAramekatvavitarkAvicAra) sUkSmakriyApratipAti vyuparatakriyAlakSaNaM caturdhA / ebhiH samyagdarzanAdipariNAmairyuktasya // 59 / / (60) TIkA-tathA-prANeti / pramattayogAtprANavyaparopaNaM prANavadhaH / anRtabhASaNaM udyatena / tathA prazamasthitena-upazamapareNa / jAlaM tu kIdRzam ?-ghanamapi-gahanamapi, tathA niravazeSaMsamastamiti / / 58 // (59) (vi0) tadudveSTane cAsya jIvasya evaMvidhA cintA upajAyate ityAdyAryApaJcakenAhaasyeti / prANeti / jineti / pariNAmamiti / vairAgyeti / asya rAgAdidoSajAlasya mUlanibandhaM pramAdayogarUpaM jJAtvA-buddhvA jIvasyeti zeSaH / zubhA-prazasyeyameSopapadyate-jAyate cintAcittavRttiriti paJcamAryAparyante, iti saNTaGkaH / tato jIvasya vizeSaNatrayodazakamAha-tasyadoSajAlasya chedane-ghAte udyama utsAhastatra para:-prakRSTaH tasya, tathA darzanaM-tattvazraddhAnam, cAritraMsAmAyikAdi paJcadhA, tapo'nazanAdyanekavidhaM, svAdhyAyo vAcanAdi paJcadhA, dhyAnaM-dhAdi dvidhA, tato dvandvastairyuktasyeti / / 59 // (60) (vi0) prANavadhetyAdiprathamArdhena sukhabodhena mUlaguNayuktasyeti kathitam / (59) (ava0)-rAgadveSAdijAlasya mUlakAraNaM / jIvasyeti zeSaH // 59 // (60) (ava0)-navakoTayo hanana 3 pacana 3 krayaNAnAM 3 svayaM karaNakAraNAnumatibhiH
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 37 sadbhUtanihnavo nAstyAtmeti, asadbhUtodbhAvanaM sarvagata Atmeti, viparItaM kaTukasAvadyAdivacanaM ca, gAmazvaM bhASamANasya viparItaM, kaTukaM paruSamAkrozAdi, sAvadhavacanam anena mArgeNa mRgapazuyUthaM gatamiti lubdhakAyAcaSTe / caurabuddhyA parasvam AtmasAtkaroti paradhanaharaNaM / maithunaM dvayoryogaH sacittayoH sacittAcittayorvA / mithunasya bhAvo maithunaM strIpuMnapuMsakavedodayAdAsevanam / mamatvalakSaNaH parigra ho mamedaM svam ahamasya svAmIti 'mUrchA parigraha' iti vacanAt (tattvArtha 7-13) / ebhyaH prANivadhAdibhyo viratasya / nizi bhojanaM tu parigra halakSaNe na adattAdAnalakSaNe na cAntAvitam / evaM mUlaguNAnabhidhAyottaraguNAnabhidhitsurAha-naveti / koTiraMzaM yathA SaTkoTistambhaH SaDazriH2 SaDaMza ityarthaH / na svayaM hanti, nAnyena ghnanti, ghnantamanyaM nAnumodate, etAstisraH koTayaH / tathA na svayaM pacati, na pAcayati, pacamAnaM nAnumodate, ityetA api tisraH koTayaH / tathA na svayaM krINAti, na krApayati, krINAnamanyamapi nAnumodate, ityetAzcAnyAstisraH / ekatra samAhRtA nava koTayaH / punarimA dvidhA bhidyante avizuddhakoTivizuddhakoTizca / AdyAH SaDavizuddhakoTaya:3 pAzcAtyAstisro bhavanti vizuddhakoTi: / udgamo'nveSaNaM yathA-uggamaM se a pucchijjetyAdi (dazavai. 5-1-56) / tena zuddhamudgamazuddham / uJchamivoJchaM lUnake dArapatitavrIhikaNAnAmuccayanamuJchaM na kasyacitkRSIvalAdeH pIDAkAri / tathA'kRtA'kAritAsaMkalpitAnanumatam nisRSTaM kalpanIya-mAdIyamAnaM na kaJcana sattvamupahanti / uJchamevoJchamAtram / tena tAdRzA yAtrAyAmadhikAro yasya sa uJchamAtrayAtrAdhikAraH / yAtrA tvahorAtrAbhyantare vihitakriyAnuSThAnaM tatrAdhikRtasya niyuktasyetyarthaH // 60 // athottaraguNayuktatAmAha-nava ca tAH koTayazca-agrabhAgA aMzA azrayo navakoTayaH, tAzcaivam-na svayaM hanti 1 nAnyena ghAtayati 2 ghnantamanyaM nAnumodayate 3, evaM na pacati 1 na pAcayati 2 pacantaM nAnumodayate 3, evaM na krINAti 1 na krApayati 2 krINantaM nAnumodayate 3, etA mIlitA nava koTayaH / punarimA dvidhA-AdyAH SaT avizuddhakoTayo'ntyAstisro vizuddhakoTayaH / tathodgamaH-utpattiH, yathA 'uggamaM se ya pucchejjA' ityAdi, tato navakoTIbhirudgamastena zuddho-nirdoSastathoJcha ivoJcha:zuddhAhAraH sa evoJchamAtram / tatazca navakoTyudgamazuddhaM ca taduJchamAtraM ca tattathAbhUtaM-nirdoSa AhArastena yAtrAyAM-saMyame adhikAro-niyogo yasya sa tathA tasyeti // 60 // trirUpAstAbhirudgamAdibhizca zuddhaM yaduJchamAtraM bhaikSyaM tena yAtrAdhikArAt saMyamayAtrA tayA nirvAho yasya zuddhatamAhAropadhipAtragrahaNatatparasyeti bhAvArthaH // 60 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam jinabhASitArthasadbhAvabhAvino viditalokatattvasya / aSTAdazazIlAGgasahasradhAraNa kRtapratijJasya // 61 // pariNAmamapUrvamupAgatasya zubhabhAvanA'dhyavasitasya / anyonyamuttarottaravizeSamabhipazyataH samaye // 62 // (61) TIkA-jineti / jinairbhASito'rtha utpAdavyayadhrauvyayukto jIvAdiH saptavidhaH / sa gaNadharaiH sUtreNa sUcitastasyArthasya sadbhAvaM bhAvayati yaH1 sa yatistacchIlazca / 'evametat tadyathA bhagavadbhiruktaM gaNadharairdRSTaM tathaivAyaM nAnyathA'iti sadbhAvabhAvinaH / viditamavagataM lokatattvaM yenAsau viditalokatattvaH jIvAjIvAdhArakSetraM lokastasya tattvaM paramArthaH / nAstyatra vAlAgrapramANo'pi pradezo yatra trasatvena sthAvaratvena vA notpanno mRto vA yathAsambhavam / athavA'dhomukhamallakAkRtimadhye sthAlAkAra upari mallakasamudgakAkAraH nArakatiryaGmAnuSadevAdhivAso janmajarAmaraNopadravabahulaH / aSTAdazazIlAGgasahasreSu kRtapratijJasya aSTAdazazIlAGgasahasrANyupari vakSyamANAni dharmAdbhUmyAdIndriyetyasyAM kArikAyAM(245) / aSTAdazazIlAGgasahasrANi dhArayitavyAni yAvajjIvaM mayeti ArUDhapratijJasya // 61 // (62) TIkA-pariNAmamiti / 'zuddhiprakarSayogAdapUrvaH pariNAma ucyate 2manasastamanuprAptasya / zubhabhAvanAdhyavasitasya / adhyavasitamadhyavasAyaH / zubhabhAvanAH paJcAnAM mahAvratAnAM paJcaviMzatirbhAvanAH3 paripaThitA, anityatvAdikA vakSyamANA (vA) dvAdaza bhAvanAH tadadhyava (61) (vi0) jinabhASitArthAnAM-jIvAdivastUnAM sadbhAvAn-paramArthAn bhAvayati sa tathA tsyeti| viditalokatattvasya-jJAtalokasvarUpasya, lokazca-jIvAjIvAdhArakSetram / aSTAdazAnAM zIlAnAm-avayave samudAyopacArAt zIlAGgAnAM-cAritrAMzAnAM vakSyamANAnAM sahasrANi teSAM dhAraNaMparipAlanaM tasmin kRtA-vihitA pratijJA-aGgIkAro yena sa tathA tasyeti // 61 / / (62) (vi0 ) upAgatasya-prAptasya / kam ?-pariNAma-dharmAdhyavasAyam / kIdRzam ?apUrvaM zuddhiprakarSayogAt, zubhabhAvanAsu-dvAdazavidhAsu mahAvratasatkapaJcaviMzatipramANAsu vA'dhyavasitasya kRtAdhyavasitasyeti smaasH| abhipazyataH-paryAlocayato jAnAnasyetyarthaH / kim ? (61) (ava0)-sarvajJabhASitajIvAdipa dArthaparamArthasvarUpabhAvanAzIlasya jIvAjIvAdhArabhUtaloko'vagatasvarUpasya vakSyamANASTAdaza sahasrazIlAGgadhAraNakRtapratijJasya // 61 // (62) (ava0)-darzanamohanIyakarmakSayopazamena darzanazuddhirUpamanuprAptasya, dharmAdhyavasA' yamadhyavasAyasya, anyonyaM svadarzanaparadarzanApekSayottarottaravizeSaM pazyato jinAgame // 62 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam vairAgyamArgasamprasthitasya saMsAravAsacakitasya / svahitArthAbhiratamateH zubheyamutpadyate cintA // 63 // bhavakoTIbhirasulabhaM mAnuSyaM prApya kaH pramAdo me / na ca gatamAyurbhUyaH pratyetyapi devarAjasya // 64 // 39 sAyasya / samaye siddhAnte / anyonyaM parasparaM dvayorvizeSayorayamuttaraH pradhAnam, "amuSmAdapyayaM vizeSaH pradhAnatara ityAdi vizeSamabhiprAyaM pazyato bhAvanAmayena jJAneneti // 62 // (63) TIkA - vairAgyeti / vairAgyapathaprasthitasya samyagdarzanAditrayaM vairAgyamArgaH / saMsAravAsAccakitasya trastasyetyarthaH / svahitamaikAntikAdiguNayuktaM muktisukhaM tadevArthaH svahitArthe Abhimukhyena ratA baddhA prItirmatiryasya tasyaivaMprakArasya / zubheyamutpadyate cintA / iyamiti vakSyamANA / nirjarAhetutvAcchubhA jAyate cintA / atra kulakaparisamAptiH ||63 || (64) TIkA - tAmeva cintAM spaSTayannAha - bhavakoTIbhiriti / koTIzabdaH sngkhyaavaacii| sa cAnantasaGkhyAyAH sUcakaH / bhavA narakatiryagdevAkhyAsteSAM bahvIbhiH koTIbhiranantAbhiratItAbhirapi na sulabhaM durlabhameva / manuSyasya bhAvo mAnuSyaM mAnuSajanmetyarthaH / tadevaMvidhamatiduSprApaM prApya / ko'yaM mama pramAdo'vabudhyamAnasyaivAnanuSThAnaM pramAdo jJAnAdiSu muktisAdhaneSu / kadAcididamAzaGketAtmA manuSyatvamevAstu sadA sundaramakSINamiti, tacca na, yataH-na ca gatamAyurityAdi / pratikSaNamudayaprAptaM vedyamAnam anubhUyate anubhavAcca parigalati / na ca kSINaM punarAvartate saudharmAdhipaterapi zakrasya na pratyAgacchati kiM punarnarasyeti // 64 // uttarottaravizeSaM, katham ? - anyonyaM yathA sAmAyikacAritraM tAvanmUlaM vizuddhimat, tato'pi chedopasthApanIyacAritraM vizuddhyA vizeSavadityAdi / mUlavastvapekSayA'gretanAgretanAni vastUni pradhAnAnIti tAtparyam / kva ? - samaye- jinazAsanasya viSaye iti // 62 // (63) (vi0) vairAgyamArgasaMprasthitasya -virAgatApathAzritasya saMsAravAsacakitasyabhavavasanatrastasya svahita- Atmapathyo' mokSa: sa evArthaH - prayojanaM tatrAbhimukhyena ratA- prItA matiHbuddhiryasya sa tathA, tasyaivaMvidhasya zubheyamupapadyate cinteti vyAkhyAtameveti sUtrapaJcakArthaH // 63 // (64) (vi0) tAmeva cintAM spaSTayannAha - bhaveti / bhavA-nArakAdyAsteSAM koTIbhiH saGkhyAvizeSaiH asulabhaM - durlabhameva mAnuSyaM - manujajanma tadevaMvidhamatiduSprApaM prApya ko'yaM mama pramAdaH ?, na ca-naiva gataM-kSINamAyuH - jIvitaM bhUyaH - punarapi pratyeti-samAgacchati devarAjasyApi- zakrasyApi, kiM punaranyasyeti // 64 // ( 63 ) ( ava0 )trastasya svahitArthe AtmapathyamokSaprayojane Abhimukhyena ratA baddhA prItirmatiryasya 63 (64) ( ava0 )--- anantasaGkhyAyAH sUcakA bhavakoTayaH // 64 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam ArogyAyurbalasamudayAzcalA vIryamaniyataM dharme / tallabdhvA hitakArye mayodyamaH sarvathA kAryaH // 65 // zAstrAgamAdRte na hitamasti na ca zAstramasti vinayamRte / tasmAcchAstrAgamalipsunA vinItena bhavitavyam // 66 // (65) TIkA-na ca nirdvandvaM manuSyajanma, yasmAt-Arogyeti / nIrujatvamArogyaM taccalamanityamityarthaH / nIrujo'pi rogAn 'labhate sanatkumArAdivat / Ayurapi bindorAdhAnAt prabhRti garbhakaumArayauvanasthavirAvasthAsu pratikSaNaM 3kSayayuktamadhyavasAnAdibhizca prakAraiH saptabhirbhedamupaiti / balaM prANa utsAho vIryAntarAyakSayopazamajaH sAmarthyavizeSaH / sa ca balavato dRSTaH / punastasyaiva durbalAvasthAyAM na sambhavatItyanitya eva / samudayA dhanadhAnyAdinicayAH kSaNabhaGgarAH / vIryaM cotsAha: pariSahajayAdau tadaniyataM vinazvaram / dharme kssaantyaadike| 5tatprApya / hitakArye hitaM jJAnAdi tadeva kAryam / mayotsAhaH sarvathA sarvaprakAramavizrAntyA kArya iti // 65 // (66) TIkA-kiM punastaddhitamityAha-zAstrAgamAditi / zAstralakSaNamupariSTAdvakSyate zAsvItItyAdau / zAsanamupadezaH / zAsanAdupadezadAnAttrANAcca zAstraM bhagavato mukhapaGkajAdarthanirgamaH, gaNadharAsyakamalebhyaH sUtranirgamaH, ubhayaM caitacchAstrazabdavAcyaM zAstramevAgamaH zAstrAgamaH / gaNadharaprabhRtyAcAryaparaMparayA Agata ityAgamaH / zAstrAgamAdRte (65) (vi0) kiJca-Arogyeti / Arogya-nIrogatA, AyuH-jIvitam, balaMsAmarthyam, 'samudayo-lakSmIstato dvandvaste calA:-caJcalAH, vIryam-utsAhastadaniyataM-vinazvaraM dharmekSAntyAdike, tat-prAktanam ArogyAdi labdhvA-prApya hitakArye-zAstrAdhyayanAdau mayodyama-utsAha: sarvathA-sarvaprakAraiH kAryo-vidhAtavya iti // 65 // (66) (vi0) hitakArye zAstrAdhyayanAdAvityuktaM, tacca vinayamRte na bhavatyato vinItena bhAvyamityAvedayannAha-zAstrAgamAditi / zAstram-AcArAdi guruparamparAgataM tadevAgamaH (65) (ava0)-samudayA dhanadhAnyAdinicayAH / dharme=1kSAntiprabhRtike, tadArogyAdi 2sarvaM labdhvA prApya hitakArye-zAstrAdhyayanAdau // 65 // (66) ava0-zAstramihalaukikaM, 1AgamaH paralaukikaH / athavA zAstrANA mAgama AgamanaM tallAbhamicchatA // 66 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam kularUpavacanayauvanadhanamitraizvaryasampadapi puMsAm / vinayaprazamavihInA na zobhate nirjaleva nadI // 67 // 41 zAstrAgamAdvinA nAparaM hitamasti / na ca zAstralAbho bhavatyavinayasya / AcAryAdizuzrUSayA vinItena zAstraM prApyate / tasmAcchAstrAgamalAbhamicchatA zAstrAgamalipsunA vinItena bhavitavyamiti // 66 // (67) TIkA-satsvapyanekeSu guNeSu puMsAM vinaya eva bhUSaNaM paraM nAnvayarUpasaubhAgyAdIti darzayannAha - kuleti / 1 viziSTo'nvayaH kulaM kSatriyAdi / rUpaM zarIrAvayavAnAM lakSaNAnvitaH sannivezavizeSaH / vacanaM madhuraM priyabhASitvavAgmitvAdi / yauvanaM yUno bhAvaH / yuvA mandarUpo'pi zobhate prAyo yauvanaguNAdeva / dhanaM hiraNyasuvarNamaNimuktApravAlAdi 3gomahiSyajA'vikAdi vA / mitraM snehavAn puruSo vizrambhasthAnam / aizvaryamIzvarabhAvaH prabhutvam / sampacchabdaH pratyekamabhisambandhanIyaH / kulasampadrUpasampadaizvaryasampadityAdi / sampat prkrssvishessH| eSApi kulAdisampanna bhrAjate puruSANAM, vinayaprazamavihInatvAt / vinayo'bhyutthAnAsanapradAnAJjalipragrahAdirupacArAkhyaH / prazamo mAdhyasthyamaudAsInyam / AbhyAM vinayaprazamAbhyAM rahitA na zobhate / nirjaleva nadI / yathA sarijjalazUnyA haMsasArasakrauJcacakravAkakulairAsevyamAnA na bhrAjate'tidIrghagartAmAtramaramaNIyamudvejakameva bhavatItyevaM vinayarahitaH pumAniti // 67 // 'zAstrAgamastasmAdRte-vinA na hitamasti / na ca zAstramasti vinayamRte / tasmAcchAstrAgamalipsunAzAstrAgamalAbhamicchatA vinItena bhavitavyamiti // 66 // (67) (vi0 ) satsvapi kulAdiSu avinIto na zobhata ityAha- kuleti / kulam - ugrAdi, rUpaM-zarIrAvayavasamatAjanitaM saundaryaM vacanaM - madhuratvAdiguNabhAk, yauvanaM - 'yuvAvasthAnaM, dhanaMhiraNyAdi gaNimAdi catuSpadAdi vA, mitraM - sakhA, aizvaryam-IzvarabhAvaH, prabhutvamityarthaH, tato dvandvasamAsasteSAM sampat-prakarSavizeSaH / sampacchabdaH pratyekaM yojyate / sA'pi puMsAM - nRNAM kIdRzI ? - vinayaprazamavihInA na zobhate na bhAti / kevetyAha-nirjalA - jalahInA nadIva - saridiveti // 67 // (67) (ava0 )--- 'kulamugrAdi, vacanaM mAdhuryAdiguNamat, zeSANi pratItAni, sampacchabdaH pratyekaM yojyate // 67 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 prazamaratiprakaraNam na tathA sumahAghairapi vastrAbharaNairalaGkRto bhAti / zrutazIlamUlanikaSo vinItavinayo yathA bhAti // 8 // gurvAyattA yasmAcchAstrArambhA bhavanti sarve'pi / tasmAd gurvArAdhanapareNa hitakAkSiNA bhAvyam // 69 // (68) TIkA-na tatheti / atimahAmUlyairapi vastrAdibhirvibhUSito yathA zobhate / (na tathA zobhate sumahAya'vastrAbharaNabhUSitaH puruSaH yathA shiilshrutbhuussitH)| zrutamAgamaH / zIlaM mUlottaraguNabhedaM caraNam / tayonikaSa:3 parIkSAsthAnam / yadi vinItastatastasya tacchrutaM, yadi ca vinItastataH zIlam, anyathA mUl duHzIla eva ca syAt / suvarNaparIkSApASANako nikaSa iti pratItam / tadvacchUtazIlaparIkSA vinayanikaSe kartavye vizeSeNa nItaH prApito vinayo yenAsau vinItavinaya iti // 68 // / (69) TIkA-api ca-gurvAyattA iti / gRNanti pratipAdayanti zAstrArthamiti guravaH / tadAyattAH zAstrArambhAH sUtrapAThapravRttirarthazravaNapravRttizca / gurvAyattAH kAlagrahaNasvAdhyAyapreSaNoddezasamuddezAnujJAparikarAH zAstrArambhAH sarve'pItyucyante / tasmAt gurvArAdhanapareNeti gurorArAdhanamaharnizaM pAdasevA / samyakkriyAnuSThAnaM niSThyUtamallakaDhaukanaM daNDakagrahaNaM, 3tatpRSThato gamanaM, nivicAraM tadabhihitAnuSThAnamityAdyArAdhanamabhimukhIkaraNaM tatpareNeti tadupayuktena bhavitavyamiti // 69 // (68) (vi0) asyaivArthasyopacayArthamAha-neti / na ca-naiva tathA bhAti-zobhate iti sambandhaH / kai: ?-vastrAbharaNaiH / kIdRzaiH ?-sumahAdhairapi alaGkRto-vibhUSito yathA bhAti / kIdRzaH pumAn ?-zrutam-AgamaH, zIlaM-mUlottaraguNabhedaM caraNaM tayormUlanikaSo-nikaSa iva, 'nikaSapaTTaka:-parIkSAsthAnaM, vinIto-vizeSeNa prApto vinayo yena sa tatheti // 68 / / (69) (vi0 ) api ca-gurvAyatteti / gurvAyattA-dharmAcAryAdyadhInA, yasmAd-yataH, ke ? -zAstrArambhAH, AcAryAdisUtrArthagrahaNalakSaNAH, bhavanti-jAyante, sarve'pi-samastA api, tasmAttena gurvArAdhanapareNa-AcAryAdyAsevApareNa hitakAGkSiNA-mokSAbhilASiNA ziSyeNa bhAvyaM-bhavitavyamityarthaH // 69 / / (68) (ava0)-AgamavratamUlanirNayaM prati nikaSaH kaSapaTTasamAnaH parIkSAsthAnamityarthaH / 1vizeSenI( ne )ta:=prApto vinayo yena sa tathA // 68 // (69) (ava0) hitakAkSiNA mokSAbhilASiNA ziSyeNa // 69 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam dhanyasyopari nipatatyahitasamAcaraNagharmanirvApI | guruvadanamalayanisRto vacanasarasacandanasparzaH // 70 // duSpratikArau mAtApitarau svAmI guruzca loke'smin / tatra gururihAmutra ca suduSkaratarapratIkAraH // 71 // 43 ( 70 ) TIkA - gurau copadizati 'puNyavAnahamiti ya evamanugrAhyo gurUNAM, 'bahumantavyameva, nodvegaH kAryaH' iti darzayati- dhanyasyeti / dhanaM jJAnAdi tallabdhA dhanyaH puNyavAn / tasyopari nipatati / vacana sarasacandanasparza iti vakSyati / kIdRgasau vacanasarasacandanasparzaH ? ahitasamAcaraNagharmanirvApI ahitamutsUtraM samAcaraNaM kriyAnuSThAnam / ahitasamAcaraNameva gharmastApavizeSastaM nirvApayatyapanayati nirasyati tacchIlazceti / guruvadanamalayanisRta iti / gurorAcAryAdervadanaM mukhaM tadeva malayaparvatastasmAnnisRto nirgataH / vacanameva sarasacandanaM snehopabRMhitahitopadezagarbhaM sarasaM tadeva candanaM tasya sparzaH / zIto gharmApanayanasamarthaH / malaye tu sarasacandanamArdramabhinavacchinnaM tasya sparzaH gharmApahArI bhavati sutarAm / athavA 4sarasazcandanasparzaH / raso dravatA candanapaGkaH sapAnIya ityarthaH // 70 // ( 71 ) TIkA-evaM' hitopadezenAnugRhNataH ziSyAnAcAryasya kaH pratyupakAraH ziSyeNa vidheya ityAha- duSpratikArAviti / duHkhaprApyaH 2 pratIkAro duSkara iti vA duSpratikAraH / mAtApitarau tAvadduSpratikArau / mAtA tu jAtamAtrasyaivAbhyaGgasnAnastanakSIradAnamUtrAzucikSAlanAdinopakAreNa vRddhimupanayati 30 kalyavartAdyAhArapradAnenopakAravatI adRSTapUrvasyAkRtopa ( 70 ) (vi0 ) gurau 'copadizati sati etat paribhAvayato bahu mantavyameva, nodvegaH kArya iti darzayannAha-dhanyasyeti / dhanyasya - puNyavata upari nipatati ca vacanasarasacandanasparzaH iti sambandhaH / kIdRzaH ?-ahitasamAcaraNagharmanirvApI-apathyAsevanatApApanodanakartA gurUNAM vadanaM vaktraM tadeva malayaH parvatastasmAnnisRto vinirgato guruvadanamalayanisRto vacanaM vAkyaM tadeva sarasacandanasparzaH sArdra zrIkhaNDasparzanamiti // 70 // ( 71 ) ( vi0 ) kimityevaM guruvacanamabhimanyata ityAha- duSpratikArAviti / duSpratikArauazakyapratyupakArau mAtApitarau bhavata iti zeSaH / tathA svAmI - rAjAdikaH poSakazca guruH-dharmAcAryaH ( 70 ) (ava0 )-apathyasamAcaraNaM tApApanodakartA gurumukhamalayAcalodbhUtaH 2 // 70 // * kalyavartaH - prAtarazanam (abhi. ci. 425) /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 prazamaratiprakaraNam vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirviratiphalaM cAzravanirodhaH // 72 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam // 73 // kArasya 4cApatyasya "ato duSpratikArA ' mAtA / na hi tasyAH pratyupakAraH zakyate kartum / pitApi hitopadezadAnena zikSAgrAhaNena bhaktaparidhAnaprAvaraNAdinopagraheNAnugRhNAno duSpratikAraH / svAmI rAjAdirbhRtyAnAM grAmanagaraviSayatAmbUlapAnadAnAdinA bhavatyupakArakaH / bhRtyAstu na tathA pratyupakArasamarthAH / prANavyayena ' mahArghaM yadyapi zriyamAnayanti svAmino bhRtyAstathApi pUrvamakRtopakArANAmeva bhRtyAnAmupakArakaH svAmI, bhRtyAstu kRtopakArAH pratyupakurvanti / gururAcAryAdiH, sa ca duSpratikAraH, sanmArgopadezadAyitvAt zAstrArthapradAnAt saMsArasAgarotAraNahetutvAcca 11 / 1 2 ihAmutra ca paraloke sudurlabhataraH pratIkAro yasya guroriti suSThu durlabhataraH pratIkAra iti // 71 // 9 (72) TIkA-samprati vinayasya pAramparyeNa paryantavarti mokSAkhyaM phalaM darzayannAha-- vinayaphalamiti / vinayasya phalaM zuzrUSA zrotumicchA yadAcArya upadizati tat samyak zuzrUSate zrutvA cAnutiSThati / guroH sakAzAdAkarNya kiM phalamihAvApyate'ta Aha- guruzuzrUSAyAH phalaM zrutajJAnamAgamajJAnalAbha ityarthaH / jJAnasya kiM phalam ? viratirAsravadvArebhyo nivRttiH / virate: phalamAzravadvArasthaganam / viratau satyAmAzravadvArANi sthagitAni bhavanti / tatazcAzravadvArasthaganAt saMvaro jAyate phalabhUtaH saMvarAtmA bhavati apUrvakarmapravezanirodhAt // 72 // TIkA-saMvaraphalamiti / saMvaraphalaM tapo'nuSThAnaM prAktanakarmakSapaNArtham / tapasi balaM caH samuccaye / loke-martyanivahe'smin - atra tatrApi vizeSamAha - tatra - teSu caturSu madhye gururiha-atra janmanyamutra ca-parasmin bhave suduSkarataro - mahAkaSTenApyazakyaH pratyupakAro yasya sa tatheti // 71 // ( 72 ) ( vi0 ) atha vinayAdevottarottaraphalamAryAtrayeNAha - vinayeti / dRSTamiti padaM vakSyamANaM sarvatra yojyam / vinayaphalaM dRSTam / kim ? - zuzrUSA - zrotumicchA, yadAcArya upadizati tat samyak zuzrUSate, zrutvA cAnutiSThati / guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam - AgamalAbho, jJAnasya phalaM virati:niyamo, viratiphalam Asravanirodha- AsravadvArasthaganaM, saMvara ityartha iti // 72 // (73) (vi0 ) saMvareti / saMvaraphalaM tapobalaM - tapaH sAmarthyam, atha tapaso nirjarA phalaM dRSTaM, (72) (ava0 ) - zuzrUSA zrotumicchA yadAcArya upadizati tatsamyak zrauti kriyayopayogaM ca nayati 72 (73) (ava0 ) - tapaso'nazanAderbalaM sAmarthyaM saMvaraphalaM nirjarA karmaparizATiH // 73 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yoganirodhAd bhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // 74 // vinayavyapetamanaso guruvidvatsAdhuparibhavanazIlAH / truTimAtraviSayasaGgAdajarAmaravannirudvignAH // 75 // tapobalaM tapasi kartavye zaktivizeSaH / tapasastu nirjarA phalaM karmaparizATanam / tasmAt karmApagamAt kriyA nivartate saiva phalaM nirjarAyAH / kriyAnivRtteniruddhayogasyAyogitvam // 73 // (74) TIkA-yogeti / yoganirodhasya phalaM janmajarAmaraNaprabandhalakSaNAyA 1nArakAdibhavasantaterAtyantikaH kSayaH / janmAdisantatikSayAcca mokSAvAptiH / aikAntikAtyantikAdiguNayuktaM svAtmanyavasthAnaM mokSaH / tasmAtpAramparyadvAreNa sarvakalyANAnAm 2Azrayo bhAjanaM vinayaH sarvakalyANarUpo mokSaH / athavA guruzuzrUSAdikalyANAd yAvadayogitvaM, bhavasantatikSayazca5, sarvANyetAni kalyANAni, eSAM phalaM mokSa iti // 74 / / (75) TIkA-ye punaravinItAsteSAM kaH phalavipAka ityAha-vinayeti / uktalakSaNo vinayaH tasmAd vyapetaM vigataM mano yeSAM vinayavyapetamanasaH / gurUNAmAcAryAdInAM vidvAMso'nye'pi caturdazapUrvAdyarthajJAH jJAnAdisAdhanatrayeNa mokSamabhilaSantaH sAdhayantaH sAdhavaH / eSAM paribhavo'nAdaro vandanAbhyutthAnAdi pratipatterakaraNaM tadeva ca zIlaM svabhAvo yeSAM truTimAtraviSayasaGgAt truTiranantaparamANusaMhatilakSaNo'lpaka: savitRkiraNaprakAzitavAtAyanAdiSu bhraman lakSyate / tanmAtro viSayasaGgaH svalpako niHsAraH zabdAdiviSayeSu yaH saGgastasmAdAsakteH pratyavAyamAgAminamacetayantaH, ajarAmaravannirudvignAH / jarA ca marazca jarAmarau / avidyamAnau jarAmarau karmaparizATanaM, tasmAt kriyAnivRttiH-akriyatvaM, kriyAnivRtterayogitvaM-yoganirodha iti // 73 // (74) (vi0) yogeti / sugamamiti // 74 / / (75) (vi0 ) ye punaravinItAsteSAM svarUpamAha-vinayeti / vinayAd vyapetaM-naSTaM manaHantaHkaraNaM yeSAM te tathA / tathA guruvidvatsAdhuparibhavanazIlA:-AcAryapaNDitayatiparAbhavasvabhAvAH / truTi:-alpazabdavAcyaH padArthaH kAlavizeSo vA, sa eva truTimAtraM, truTimAtrAzca te viSayAzca (74) (ava0) yoganirodhaH zailezIprAptirUpaH, ato vinaya eva kAryaH // 74 // (75) (ava0)-vinayAd vyapetaM vigataM mano yeSAM te / truTimAtramaNumAtraprAyaM, viSayaH= zabdAdistatsaGgAdajarAmaravat siddhavannirudvignA=nirbhayAH // 5 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 kecitsAtaddhirasAtigauravAt sAmpratekSiNaH puruSAH / mohAtsamudravAyasavadAmiSaparA vinazyanti // 76 // prazamaratiprakaraNam yasyAsAvajarAmarastadvannirudvignAH nirbhayA muktA eva ajarAmarAH sarvasaGganirmuktAstadvadAtmAnaM manyante, 'nAhaM jarAM prApsyAmi na ca maraNaM,' svalpakaviSayasukhAsaktatvAditi // 75 // (76) TIkA - etadeva pratyavAyAdi didarzayiSayA spaSTataramabhidhatte - keciditi / kecidevAviditaparamArthAH / sAtaM sukhaM sadvedanIyam / RddhirvibhavaH kanakarajatapadmarAgendranIlamarakatAdimaNisampad, gomahiSyajAvikakarituragarathAdisampacca / rasAstiktakaTukaSAyAmlamadhuralavaNAkhyAH / eteSu sAtAdiSu gauravamAdaraH / sukhArthaH 2 sampadarthaH issttrsaabhyvhaaraarthshcaadrH| atIva suSThu gauravam / atigauravAddhetoH / sAmpratameva vartamAnakAlamevekSante nAgAminam / ta evaMvidhAH puruSA mohAdajJAnAt mohanIyakarmodayAdvA / samudravAyasavadAmiSaparA vinazyanti / mRtakarikalevarApAnapraviSTamAMsAsvAdagRddhakAkavat / jaladhimadhyamadhyAsyamAne kalevare vinirgatya tenaivApAnamArgeNa sakalaM diGmaNDalamavalokya vizrAntisthAnamapazyan nilIyamAnazca payasi nidhanamupagataH / AmiSaparA iti rasagauravasyaiva pratyavAyabahulatAM darzayAmAsa prakaraNakAraH / na tathA sAtarddhigaurave bahupratyapAye yathA rasagauravam / madyamAMsakuNapAdiSu pravRttiH prANavadhamantareNa dussampAdyA // 76 // zabdAdayasteSu saGgaH-sambandhaH tasmAddhetoH kimityAha- ajarAmaravat - jarAmaraNarahitA vayamiti vikalpaparA laukikasiddhA iva nirudvignAH - nirbhayA vartante / na kadAcidasmAkaM jarAmaraNAdi bhaviSyatIti manyanta iti // 75 // " (76) (vi0) etadeva sadRSTAntaM spaSTayannAha - keciditi / kecidevAviditaparamArthAH sAtaM-sukham RddhiH-vibhavaH rasA - madhurAdaya:, teSu atigauravam-atyAdarastasmAddhetoH sAmpratekSiNovartamAnakAladarzinaH, ta evaMvidhAH puruSAH kim ? - mohAd - ajJAnAt samudravAyasavadAmiSaparA vinazyanti, mRtakarikalevarApAnapraviSTamAMsAsvAdagRddhakAkavat vRSTijalapUreNa jaladhimadhyamAgate kaleva nirgatya tenaivApAnamArgeNa sakaladiGmaNDalamavalokya vizrAmasthAnamapazyan nilIyamAnazca payasi nidhanamupAgata iti // 76 // ( 76 ) ( ava0 )--aihikasukhamAninaH rasalAmpaTyaM sAtaM sukham, Rddhirvibhavo, rasA= 'madhurAdayaH, eteSu gauravaM rasalAmpaTyaM tasmAddhetorvartamAnakAladarzinaH aviditatattvA, mohAd-ajJAnAt, AmiSaparA indriyAnukUlaviSayopabhogaparAH // 76 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 47 te jAtyahetudRSTAntasiddhamaviruddhamajaramabhayakaram / sarvajJavAgrasAyanamupanItaM nAbhinandanti // 77 // (77) TIkA-te jAtyeti / te evaM sukhaddhirasagauraveSu saktA, jAtyA hetavaH= svAbhAvikAH tthyaaH| utpattiH sthitirvyayazca / yadasti tadutpadyate'vatiSThate vyeti ca / tasmAdutpattimattvAtsthitimattvAdvinaSTattvAcca sarve padArthA nityAzcAnityAzceti saptabhaGgImanto bhavanti / dRSTAntAzcAGgulyAdayaH / yathaikasminneva kAle'GgulI mUrtatvenAvasthitA vakratvena vinaSTA RjutvenotpannA utpAdasthitivyayavatI / tathAtmAdayaH sarve padArthA jAtyaheturbhirdRSTAntaizca siddhaM pratiSThitamavyAhatam aviruddhamiti / na khalu nityAnityayorvirodho'sti / dravyArthatayA nityatvamanvayAMzamaGgIkRtya ghaTakapAlazakalAdiSu sarvatrAviziSTo' mRnmRditi pratyayaH / paryAyAstu ghaTakapAlAdayaH paryAyanayAGgIkaraNAt tairanityatvam / bhinnanimittatvAcca na sahAvasthAnalakSaNo virodho'sti / tasmAdaviruddham / sarvajJavAgrasAyanaM sarvajJavAg dvAdazAGgaM pravacanaM tadeva rasAyanaM, yathA rasAyanamupayujyamAnaM nirujaM vapuH karoti valIpalitavarjitaM, tathA bhagavadvacanamapyupayujyamAnaM vidhinA sakalarujApahAri bhavati janmamaraNaprapaJcanirAsi 'ceti / avidyamAnA jarA yatra tadajaraM vigatazarIratvAdbhayamapi maraNAdikamata eva tatra nAsti / jarAmaraNAbhAvasya kAraNatvAdajaramabhayakaramityuktam / upanItaM DhaukitamarthitaM vA nAbhinandanti na parituSTAstadupayogaM kurvantIti // 77 // (77) (vi0) te' ca yat kurvanti tadAha - ta iti / ta evaM sAtAdigurukA jAtyahetudRSTAntasiddhAdiguNopetamapi sarvajJavAgrasAyanamupanItaM nAbhinandantIti sambandhaH / tatra hetavazcasAdhyAvinAbhAvina utpattimattvAdayaH, dRSTAntAzca - aGgulyAdayaH sAdhyasya upamAbhUtAH, jAtyAzca-te niSkRtrimatvAt pradhAnA hetudRSTAntAzca jAtyahetudRSTAntAH taiH siddhaM niSpannaM pratiSThitamavyAhatamityarthaH / yathA santi jIvAdayaH padArthA utpattimattvAdvinAzavattvAtsthitimattvAcca yathA'GgulyAdayo, yathA'Ggulirekasminneva kAle mUrtatvenAvasthitA vakratvena vinaSTA Rjutvena tUtpannetyutpAdasthitivyayavatI vartate tathA''tmAdayo'pi sarve padArthA iti / tathA aviruddhaM saGgataM virodhAbhAvAt, tathA na vidyate jarA yatra tadajaraM, tathA abhayaM karotItyabhayakaramityevaM vizeSaNacatuSkopetaM, kimata AhasarvajJavAgeva-jinavacanameva rasAyanaM - paramauSadhaM tattathA / atra bhAvanA yathA rasAyanaM hetudRSTAntasiddhaM tathA'viruddhaM samyag vidhinopayujyamAnaM vapurajaraM karoti, valIpalitavivarjitamityarthaH tathA abhayakaraM-kSudropadravAdibhItirahitam / sarvajJavAgapi hetudRSTAntasiddhA'viruddhA satI samyagAsevitA jarAmaraNabhayApahantrI bhavati iti // 77 // ( 77 ) ( ava0 )---jAtyA - avitathA hetavo 'dRSTAntA dvividhacaritakalpitodAharaNAni taiH prasiddham, ajaramaparAparapradAne'pyakSINam, upanItaM = dIyamAnaM, na bahu manyate rasAyanamapi, aviruddhaM
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 yadvat kazcit kSIraM madhuzarkarayA susaMskRtaM hRdyam / pittArditendriyatvAdvitathamatirmanyate kaTukam // 78 // tadvannizcayamadhuramanukampayA sadbhirabhihitaM pathyam / tathyamavamanyamAnA rAgadveSodayodvRttAH // 79 // prazamaratiprakaraNam (78 ) TIkA- 'enamevArthaM dRSTAntena samarthayate - yadvaditi / kazciditi pittabahula: prakupitapittadhAtuH / kSIraM gomahiSyAdInAM svabhAvenaiva svAdu, kiM punarmadhuzarkarayA yutam / susaMskRtamiti sukvathitaM nirupahatabhAjanastham / hRdyaM hRdayeSTam / pittArditatvAditi pittenArdito vyAptaH pittodayenAkulIkRtAntaHkaraNaH / vitathamatirviparItabuddhirmanyate'vagacchati / kaTukamiti madhuramapi saditi // 78 // (79) TIkA - samprati dRSTAntena dAntikamarthaM samIkurvannAha - tadvaditi / yadyapi 1duHsahapariSahendriyanirodhasampAtAdAdau kaTukaM tathApi nizcaye 3 paryantakAle madhuramanekakalyANayogAdramaNIyam / anukampayA sadbhiratizayaprAptairgaNadharAdibhirabhihitaM bhavyasattvAnAmanugrahAya / tathyaM pathyaM ca sphuTamavisaMvAdi / tadavamanyamAnA anAdriyamANA nirAkaraNabuddhyA / rAgadveSodayena udvRttAH svacchandacAriNo na hitopadezazrAviNa iti // 79 // ( 78 ) ( vi0 ) athainamevArthaM dRSTAntena samarthayate - yadvaditi / yadvat-yathA kazcit-ko'pi kSIraM-dugdhaM manyate kaTukamiti saNTaGkaH / kIdRzam ? - madhunA - kSaudreNa yuktA zarkarA - matsyaNDI tayA susaMskRtamiti-kvathitaM kRtAnekasugandhisaMskAraM vA / tathA hRdyaM - hRdayeSTam / kuta ityAhapittArditendriyatvAt-pittavyAptakaraNatvAt, vitathamatiH - viparItabuddhiH manyate - jAnAti kaTukamamRSTaM madhuramapi saditi // 78 // (79) (vi0) atha dRSTAntena dAntikamarthaM samIkurvannAryAdvitayamAha - tadvaditi / jAtIti / tadvat-tathA hitamapyarthaM na pazyantIti sambandhaH / kIdRzamartham ? - nizcayamadhuraMpariNAmasundaraM, tathA abhihitaM - pratipAditaM DhaukitamityarthaH / kaiH ? - sadbhiH satpuruSaiH / kayA ?anukampayA-'kRpayA / tathA pathyaM - yogyaM, tathA tathyaM - satyam / kiM kurvANAste ? - avamanyamAnAanAdriyamANAH / kIdRzAH ? - rAgadveSodayenodvRttAH svacchandacAriNa iti // 79 // vidhinopayujyamAnaM vapurapyajaraM karoti, abhayakaraM kSudropadravasya samastasya nAzavidhAyakam // 77 // ( 78 ) ( ava0 )---1 sitopalAdibhiH sAtizAyi mAdhuryamupanItaM prakupitapittadhAtutvAdviparItabuddhi' kaTukamiva jAnAti // 78 // ( 79 ) ( ava0 )---'yadyapi pariNAmasundaramanAdriyamANAH, rAgadveSodeyodvRttAH dRptAH // 79 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 42 jAtikularUpabalalAbhabuddhivAllabhyakazrutamadAndhAH / klIbAH paratra ceha ca hitamapyarthaM na pazyanti // 80 // jJAtvA bhavaparivarte jAtInAM koTizatasahastreSu / hInottamamadhyatvaM ko jAtimadaM budhaH kuryAt ? // 81 // (80) TIkA-evamuvRttAH kimAcarantItyAha-jAtIti / jAtirmAtranvayaH / kulaM pitranvayaH / rUpaM zarIrAvayavasannivezavizeSaH / balaM zArIraM svajanabalaM dravyabalaM ceti / lAbho 1yathAprArthitaprAptiH / buddhizcaturvidhA autpattikyAdiH / vAllabhyakaM lokasya priyapiNDakatvam / 2zrutamAgamazAstraparijJAnam / etadeva jAtyAdizrutAntaM madahetutvAt mado garvaH tenAndhAH / yathAndhAzcakSuSA vikalA na kiJcit prekSaNIyaM pazyanti, tathA jAtyAdigarvASTakAndhA hitAhitavicAraNArahitAH / klIbA viSayagRddhA dramakA ivAtRptAH / tanmAtraparitoSAdihaparalokahitaM na pazyanti na kurvanti ceti // 80 // (81) TIkA-saMsAre paribhramatAM sattvAnAM svakarmodayAtkadAcid brAhmaNajAtiH kadAciccaNDAlajAti: kadAcitkSatriyAdijAtayaH, na nityaikaiva jAtirbhavatIti darzayannAha-jJAtvA / (80) (vi0) punaH kIdRzAH ?-jAtyAdyaSTamadasthAnAndhAH tatra jAtirmAtRsamutthA, kulaM pitRsamudbhavaM, rUpaM-suzarIrAkRtiH, balaM-zarIraprANaH, lAbha:-prAthitArthaprAptiH buddhiH-1autpattyAdikI matiH, sA caivam uppattiyA veNaiyA, kammayA pariNAmiyA / buddhI cauvvihA vuttA, paMcamA novalabbhae // 1 // iti / (autpattikI vainayikI, kArmikI pAriNAmikI / buddhizcaturvidhA proktA, paJcamI nopalabhyate // ) vAllabhyakaM-priyatvaM, zrutam-AgamasteSAM tAnyeva vA mado-garvastenAndhAH-hitAhitavastuvicArAdarzanAllocanavikalAste tathA / tathA klIbA-adhRSTAH / kasminnityAha-paratra ca-parabhave iha ca-atra janmani hitamapyarthaM na pazyanti-upakArakaM sarvajJavAgrUpaM nAvalokayantIti // 80 // iti dhAraNArthAdhikAradvayam // 5-6 // (81) (vi0) athainAmevAnantaroktamadasthAnapratipAdikAmAryAM vivarISurjAtimadasthAnavyudAsamAryASoDazakena bibhaNiSuH prathamaM jAtimadatyAgamAha-jJAtveti / jJAtvA-vijJAya (80)(ava0) jAtirmAtRsamutthAH, kulaM pitRsamudbhavaM, rUpaM pratItaM, balaM zArIraM prANaM, lAbha: prArthitArthaprAptiH, buddhirautpattikyAdiH, vAllabhyakaM priyatvaM, zrutamAgamaH, kliibaaasttvaaH||80|| (81) (ava0)-bhavabhramaNa koTilakSeSu // 81 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 prazamaratiprakaraNam naikAn jAtivizeSAnindriyanirvRttipUrvakAn sattvAH / karmavazAd gacchantyatra kasya kA zAzvatI jAtiH // 82 // rUpabalazrutamatizIlavibhavaparivarjitAMstathA dRSTvA / vipulakulotpannAnapi nanu kulamAnaH parityAjyaH // 83 // bhvprivrtetyaadi| bhavo nArakAdijanma tasya parivartaH paribhramaNaM, nArako bhUtvA tiryagyonau manuSyajAtau vA jAyate svakarmavazAt / bhUyazcaikendriya edvitricatuHpaJcendriyajAtAvutpadyate / tatraikendriyANAM svasthAne zarkarAvAlukAdibhedA bahavaH / evamaptejovAyuvanaspatInAmapi yAvantyazca yonayastAvantyeva jAtizatasahasrANi / tathA devAnAmapIti / ata eva caturazItiyonilakSaH saMsAraH / sa cotpadyamAno hInottamamadhyameSu kuleSu janma labhate / evaMvidhaM cA'samaJjasaM saMsAramavagamya jJAtvA ko nAma vidvAn jAtimadamAlambeta ? // 81 // (82) TIkA - etadeva 'spaSTataramAcaSTe - naikAniti / jAtivizeSAnanekasaGkhyAnindriyanirvRttipUrvakAn / indriyanirvRttiH 2 pUrvaM kAraNaM yeSAM jAtivizeSANAm / ekasminnindriye sparzanAkhye nirvRtte ekendriyajAtiH / sparzanarasananirvRttau dvIndriyajAtiH / sparzanarasanaghrANanirvRttau trIndriyajAtiH / sparzanarasanaghrANacakSurnirvRttau caturindriyajAtiH / sparzanarasanaghrANacakSuH zrotranirvRttau paJcendriyajAtiH / svakarmavazAd gacchanti atra kasya kA zAzvatA jAti: ? tasmAnna yukto jAtimadaH // 82 // (83) TIkA-kulamadavyudAsArthamAha-rUpeti / 1 pitranvayaH kulaM tacca vistIrNaM bhavaparivarte-nArako bhUtvoddhRtya tiryag manuSyo vA bhavatItyAdiparibhramaNarUpe jAtInAmekendriyajAtiprabhRtInAM koTizatasahasreSu 'koTilakSeSu madhye hInottamamadhyatvaM jaghanyapradhAnamadhyavartibhAvaM jJAtveti sambandhaH / tataH kim ? - ko jAtimadaM budhaH kuryAditi vyaktamiti // 81 // (82) (vi0 ) naikAniti / gacchanti yAntIti kriyA / ke ? sattvAH / kAn ? naikAnpracurAn / jAtivizeSAn-ekendriyajAtyAdIn' / kIdRzAn ? - indriyanirvRttiH-karaNaniSpattiH pUrvamAdyaM yeSAM te tathA tAn / zeSAdvA (kapratyayaH) / kutaH ? - karmavazAt-svakIyAdRSTaparatantratayA gacchantIti yojitameva / atra - bhave kasya - sattvasya kA ?, na kAcit zAzvatI - sthirA jAtiriti // 82 // (83) (vi0) atha kulamadavyudAsArthamAha-rUpeti / rUpAdibhiH pUrvoktai : (82) (ava0 )---'naikAn- pracurAn, ekendriyajAtyAdIn indriyanirvRttiH pUrvakAraNaM yeSAm // 82 // (83) (ava0 ) - zIlamAcAraH, zeSANi pratItAni nizcayenaiva // 83 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yasyAzuddhaM zIlaM prayojanaM tasya kiM kulamadena ? / svaguNAbhyalaGkRtasya hi kiM zIlavataH kulamadena // 84 // kaH zukrazoNitasamudbhavasya satataM cayApacayikasya / rogajarApAzrayiNo madAvakAzo'sti rUpasya ? // 85 // lokakhyAtam / tatra cotpanno rUpaparihINakaH puruSo yoSitA virUpA yasyAvayavA huNDavAmanAdayaH / balaM zArIraM, tena parihINaH sarvasya paribhUtaH / zrutena parihINo'tyantamUrkhaH nikRSTo mAtRkAmapi na jAnAti / matirbuddhiH sApi hitAhitaprAptiparihArakSamA nAstIti tayA parihINakaH / zIlaM sadAcAratA dyUtaparadArAnRtabhASaNataskaratvaniSThuratvAdiparityAgalakSaNam / vibhavo dhanadhAnyakanakarajatAdisampat / vipuleSu kuleSUtpannAnapi jIvAn virUpakAdInavalokya / nanu niyamenaiva kulamAno garvaH parihartavyaH, garvAvakAzAbhAvAdeva // 83 // (84) TIkA-api ca yasyAzuddhaM zIlamityAdi / zIlameva yasyopahatamasadAcArAnuSThAnAt / tasyAnyAyya eva kulamadaH, prayojanAbhAvAt / zuddhe tu zIle bhavatu nAma garvaH / duHzIlasya hi garvo dauHzIlyameva saMvarddhayati / svaguNA 2rUpavattvazrutabuddhivibhavAdayo yasya santi, sa tairevAlaGkRto'taH zIlavato'pi na kiJcit kulamadeneti phalgu kulamada iti 5parihArArhaH // 84 // (85) TIkA-rUpamado'pi na kArya iti darzayati-kaH zukrazoNitetyAdi / zukraM pitrA nisRSTaM vIryam / zoNitaM mAturyonau sphuTitasphoTakasrutam / etasmAd dvayAt samudbhavaH SaDbhirvivarjitAMstathA-tena prakAreNa atyantakAruNyasvarUpeNa dRSTvA-avalokya / kIdRzAnapi ?vipulakulotpannAnapi-vistIrNAnvayajAtAnapi nanu-nizcayena kulamAna:-anvayAhaGkAraH parityAjya:pariharaNIya iti // 83 // (84) (vi0) api ca-yasya jIvasyAzuddham-asacchIlaM-'sadanuSThAnaM, prayojanaM tasya kiM kulamadeneti vyaktam / pakSAntaramAha-svaguNaiH zIlaparipAlanarUpairabhyalaGkRto-bhUSitastasya hiryasmAtki zIlavataH kulamadeneti // 84 / / (85) (vi0 ) atha rUpamadaparihAramAha-ka iti / ko madAvakAzo'sti ?, na ko'pi, garvaprasaro na vidyate / kasya sambandhI ?-rUpasya / kIdRzasya ?-zukrazoNitAbhyAM (84) (ava0 )-rUpabalazrutabuddhivibhavAdayo guNAstairalaGkRtasya suzIlasya1sadAcArasya kulamadena2 // 84 // (85) (ava0)-cayo-vRddhirapacayo-hAnistau yasya / rogajarApAzrayiNo rogajarAdhArasya / evaM zukrAdisamparkaniSpanne dehe kaH kataro madAvakAzo'sti ? // 85 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 prazamaratiprakaraNam 1nityaparizIlanIye tvaGmAMsAcchAdite kaluSapUrNe / nizcayavinAzadharmiNi rUpe madakAraNaM kiM syAt ? // 86 // zarIrasya / bIjabindorAdhAnAtprabhRti kalalArbudamAMsapezyAdyAkAreNopacayaM gacchan garbhaH zirogrIvAbAhUra:sthalodarAdibhAvena vardhate, rasahariNyA ca jananyabhyavahRtAhArarasopayogAt sampUrNAGgAvayavo navame mAsi dazame vA mAturudarAnnirgacchati / tato'pi stanakSIrapItakAbhyavahArAt kumArayauvanamadhyamasthavirAvasthAbhiH zarIraM cayApacayayuktam / pathyeSTAhArapariNaterupacayo vRddhiH, apathyAniSTAnnapAnopayogAdapacayo hAni:, tau cayApacayau yasya taccayApacayikam / nirujasya vA upacayaH, mAndyAdibhirapacayaH / rogA jvarAtIsArakAzazvAsAdayaH / jarA pUrvAvasthAtyAgenottarAvasthAvaskandanaM yAvadatyantasthavirAvastheti / rogajarayorapAzrayi sthAnaM "zarIrakamapAzrayaH / evaM zukrAdisamparkaniSpanne dehe ko madAvakAza: kiM garvabIjaM rUpasya ? iti // 85 // (86) TIkA-nityeti / nityamiti sarvadA / 1parizIlanIyaM saMskartavyaM yasmAnnavabhiH 2srotodvAraiH sadaivAntargataM malaM dUSikA-3siGghAna-niSThyUta-lAlA-retomUtrapurISa-svedAdhudvamati zarIrakam / tadapanayanasammArjanAdi pratikSaNamayamAcarati aniviNNo rUpavAn / tvacA carmaNAsRjA'vatA5 mAMsena ca AcchAdite sthagite / kaluSaM mUtrapurISarudhiramedomajjAsthisnAyuprabhRti tena pUrNe vyApte / vinAzadharmo yasyAsti tadvinAzadharmiNi / nizcayenAvazyaMtayA'bhyaGgodvartanasnAnAnulepanaprativiziSTAnnapAnalAlitamapi vinazyati paryante kRmyAdipuJjo vA bhasmAdirAzirvA 6zuSkacarmAsthikaDevaraprAyaM vA bhavati / evaMvidhe ca rUpe kiM punarbhavet madakAraNaM, yena mAdyanti nivivekA rUpabhAjaH ? // 86 // pitRmAtRjugupsanIyazarIrAvayavAbhyAM sakAzAt samudbhavasya-prAdurbhUtasya / tathA satatam-anavarataM cayopacayikasya-cityapacitidharmakasya / tathA rogajarayoH pUrvoktayorapAzrayiNaH-sthAnasyeti // 85 / / (86) (vi0) nityaparizIlanIye-sadA saMskartavye tvaGmAMsAcchAdite-carmapizitasthagite kaluSapUrNe-azucyAdibhRte nizcayavinAzadharmiNi-ekAntavinazvarasvarUpe rUpe-zarIrAkRtilakSaNe, evaM pUrvoktavizeSaNe madakAraNaM-darpahetuH kiM syAditi / / 86 / / (86) (ava0)-sarvadA saMskartavye carmaNyasRjA'vatA' sthagite / kaluSaM mUtrapurISarudhiramedomajjAsnAyuprabhRti tena vyApte / nizcayena vinAzadharmo yasyAsti // 86 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam balasamudito'pi yasmAnnaraH kSaNena vibalatvamupayAti / balahIno'pi ca balavAn saMskAravazAt punarbhavati // 87 // tasmAdaniyatabhAvaM balasya samyag vibhAvya buddhibalAt / mRtyubale cAbalatAM madaM na kuryAdbalenApi // 88 // (87) TIkA-baletyAdi / balena zArIreNa samuditaH sampanno naro' balavAnapi yasmAtkSaNena svalpenaiva kAlenAtitIvrajvaravizUcikAdivedanAtaH san vigatabalo bhavati / balahIno'pi durbalaH sannapi dhRtimAn praNItarasAbhyavyavahArasaMskAravazAdAzveva balasampanno jAyate / saMskAro vA karmavipAkastadvazAdvIryAntarAyakSayopazamavizeSAdityarthaH // 87 // (88) TIkA-tasmAdaniyatetyAdi / aniyato yasya,1 bhAvaH-sattA / kadAcidbhavati kadAcinna bhavatIti / balamuktena nyAyeneti / samyagvibhAvya vijJAya yathAvat / kathaM bhAvo balasyetyAha-buddhyagamyametaditi pratipAdayati / 2mRtyubale copatiSThamAne na zarIrabalaM na svajanabalaM na dravyabalaM kramate pratikriyAyai / ato madaM na kuryAt / samyagvibhAvitatvAdasamartho balenApi // 88 / / (87) (vi0) atha balamadatyAgamAha-baleti / balasamudito'pi-prANasampanno'pi yasmAnnaraH kSaNena-svalpakAlena vibalatvaM-prANahInatAmupayAti-vrajati, tathA balahIno'pi ca balavAn bhavatIti sambandhaH / kutaH?-saMskAravazAt-praNItAhArAbhyavahArasAmarthyAdvIryAntarAyakSayopazamavizeSAdveti / / 87 // (88) (vi0) tasmAdaniyatabhAvaM-kAdAcitkatvaM balasya samyag vibhAvya-paryAlocya / kuta: ?-buddhibalAt-matisAmarthyAt / tathA mRtyubale ca-'maraNe prApte abalatAM vibhAvyeti yogaH / ato madaM na kuryAdbalenApIti // 88 / / (87) (ava0)-atitIvrajvarazUlavisUcikAdivedanAtaH san 'sabalo'pi kSaNena vigatabalatvamupaiti / 2saMskArAtpraNItAhArAbhyavahArAdrasAyanadevatArAdhanAdvIryAntarAyakarmakSayopazamAdveti // 87 // (88) (ava0)-aniyato bhAvaH sattA yasya kadAcidbhavati kadAcinna bhavati / vijJAya maraNabale prApte zarIrabalaM draviNabalaM ca na kramate pratikriyAyai // 48 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 prazamaratiprakaraNam udayopazamanimittau lAbhAlAbhAvanityakau matvA / nAlAbhe vaiklavyaM na ca lAbhe vismayaH kAryaH // 89 // parazaktyabhiprasAdAtmakena kiJcidupayogayogyena / vipulenApi yativRSA lAbhena madaM na gacchanti // 90 // (89) TIkA - udayopazameti / lAbhAntarAyakarmaNaH kSayopazamAllAbho bhavati bhaktapAna-vastra-pratizraya-pIThaphalakAdeH 1 lAbhAntarAyakarmodayAcca na labhate kiJcidapi / ato nAsti nityo lAbho nApyalAbhaH / nityAnityau ca lAbhAlAbhau vijJAya nAlAbhe vaiklavyaM = dInatA kAryA, nApi lAbhe sati vismayo = garvaH kAryaH / yadi labhyate tato dharmasAdhanaM zarIrakamAdyaM dazavidhacakravAlasAmAcArIsamarthaM bhaviSyati, na cellabdhaM tathApyadInacetasaH sAdhornirjarAbhAktvaM bhaviSyati / karmodayakSayopazamajanitaH khalvayaM bhAvo na svato lAbhAlAbhalakSaNa iti // 89 // (90) TIkA - pareti / paro dAtA gRhasthAdiH / tasya dAnAntarAyakSayopazamajanitA zaktiH svazaktyanurUpaM dadAti / abhiprasAdAtmakeneti dAturyadyapyabhiprasannaM ceto bhavati sAdhuM prati muktisAdhanapravRtto'yaM tapasvI niHsaGgaH samArambhAdiSu pAtrabhUto'smai dattaM bahuphalaM bhavati (89) (vi0 ) atha lAbhamadatyAgamAha - udayopazameti / atraivaM vyAkhyA / udayolAbhAntarAyasyAnubhavanam, upazamazabdenAvayave samudAyopacArAt kSayopazamo labhyate, tatra kiyo lAbhAntarAyasya kSayaH kiyatastUpazamaH, tata udayazca kSayopazamazca tau nimittaM - kAraNaM yayostau tathA, udayanimittakSayopazamanimittAviti tattvam / 'kAvevaMvidhAvityAha-lAbhAlAbhAviti padavyatyayAdalAbhalAbhau, ayamarthaH-alAbho lAbhAntarAyodayanimitto lAbhazca tasyaiva kSayopazamanimitta iti padadvayasya viparyayaH, tau anityakau - kAdAcitkau matvA-jJAtvA, kiM kAryamityAha - nAlAbhe vaiklavyaMdainyaM, na ca lAbhe vismayo - harSaH, kArya iti ubhayatra yojyamiti // 89 // (90) (vi0) pareti / zaktizca abhiprasAdazca zaktyabhiprasAdau parasya sambandhinau zaktyabhiprasAdau tau tathA tAvevAtmA svarUpaM yasya sa tathA tena, lAbhena vakSyamANeneti yogaH / tatra paro-dAtA tasya dAnAntarAyakSayopazamajanitA zaktiH, abhiprasAdastu tasyaiva dAturyadyabhiprasannaM ceto ( 89 ) ( ava0 )-kSayopazamAllAbho bhavati, lAbhAntarAyakarmodayAcca na labhate kiJcit, nityAnityau, dInatA, garvaH // 89 // ( 90 ) ( ava0 )-paro dAtA gRhasthAdistasya dAnAntarAyakSayopazamotthA zaktiH svazaktyanurUpaM dadAti / dAturyadi cetaHprasannatA bhavati, sAdhuM prati guNAnurAgaH / upayoga: vastrAhArAdinA // 90 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam grahaNodgrAhaNanavakRtivicAraNArthAvadhAraNAdyeSu / buddhyaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu // 11 // evaM lAbhaH paraprasAdAtmakaH / labdhamapi tadannAdi kiJcidevopabhogAntaraM sAdhayati, na punarAjIvitAvadhestRpti karoti / evaM vastrAderapyanityatvAt kiJcidupayogayogyatvam / evaMvidhena lAbhena yativRSA yatipradhAnabhUtAH vipulena vistIrNena bahunA, bahunA na manAgapi madamudvahanti // 10 // (91) TIkA-grahaNodgrAhaNetyAdi / apUrvasUtrArthayorgrahaNasamarthA' buddhiH, gRhItaM sUtramartho vA udgrAhyo'nyasmai pratipAdya: subuddhivizeSeNa / navakRtiriti navamabhinavaM svayameva prakaraNAdhyAyopanibandhanAdi karoti / vicAraNA nAma sUkSmeSu padArtheSvAtmakarmabandhamokSAdiSu bhavati sAdhUn prati yaduta muktisAdhakA ete tata etebhyo dattaM bahuphalaM bhavatIti / tathA kiJcidupayogayogyena-stokakAlamupayogasAdhakena, na punarAjIvitAntaM, vipulenApi-vistIrNenApi yativRSAH-sAdhupradhAnAH lAbhena madaM na gacchanti // 10 // (91-92) (vi0) buddhimadatyAgamAha-grahaNodgrAhaNeti / pUrveti / kathaM-kena prakAreNa yAnti / ke ?-sAmpratapuruSAH / kam ?-madam / kayA ?-svabuddhyA / kiM kRtvA ?zrutvA / kiM tat ?-vijJAnAtizayasya sAgarAnantyam / keSAm ?-pUrvapuruSasiMhAnAm / keSu viSayeSu-buddhyaGgavidhivikalpeSu, kiMvidheSu ?-anantaparyAyavRddheSviti kriyAkArakaghaTanA / tatra grahaNam-upAdhyAyAdibhiruktasya sUtrAderupAdAnam udgrAhaNaM-pramANopanyasanaM, navakRtiHnUtanakAvyakaraNaM, vicAraNaM-jIvAdipadArthaviSayam, arthAvadhAraNam-abhidheyanirNayastato grahaNAdipaJcapadAnAM dvandvaH / tAni AdIni yeSAM vidhivikalpAnAM te tathA teSu, buddhInAM pUrvoktasvarUpANAm catasRNAm aGgAni-zarIrANi 'sussUsai paDipucchai suNei giNhei Ihae vAvi / tatto apohae vA dhArei karei vA savvaM // ' (suzrUSati pratipRcchati zRNoti gRhNAti Ihate vApi / tato'pohate vA dhArayati karoti vA sarvam // ) (91) (ava0) grahaNaM-bahUnAmapi pRthak pRthagvadatAmapi pRthak pRthak zabdopalabdhiH , udgrAhaNaM saMskRtagadyapadyazabdArthAbhidhAnaM, 'buddhyaGgaM prajJA zarIraM tasya vidhayaH teSAM vicArA vikalpAsteSu ca, buddheraGgAni zuzrUSAdIni teSAM vidhividhAnam Agamana pratipAdanaM tasya vidhervikalpAsteSu
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 prazamaratiprakaraNam pUrvapuruSasiMhAnAM vijJAnAtizayasAgarAnantyam / zrutvA sAmpratapuruSAH kathaM svabuddhyA madaM yAnti ? // 92 // yuktyanusAriNI jijJAsA, AcAryAdivacanavinirgatasya zabdArthasya sakRdeva grahaNaM na dvAbhyAM tribhirvA / evamAdyeSvityAdizabdAddhAraNA parigRhyate / buddheraGgAni zuzrUSApratipraznagrahaNAdIni / teSAM vidhividhAnamAgamena pratipAdanam / tasya vidhervikalpAH "teSu kiyanto'nantaiHparyAyaivRddhAste kSayopazamajA buddhivikalpAH parasparamanantaiH paryAyairvRddhAH, 6 asarvaparyAyasarvadravyaviSayatvAt matizrutayoH samastarUpidravyanibandhanatvAccAvadhestadanantabhAgavartirUpidravyanibandhanatvA nmanaHparyAyabuddherityevaM buddhyaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu satsu // 91 // (92) TIkA-pUrvapuruSasiMhetyAdIti / pUrvapuruSA gaNadharaprabhRtayazcaturdazapUrvadharAdayo yAvadekAdazAGgavidavasAnAH / siMhA iva siMhAH / zauryeNopamAnaM parISahakaSAyendriyakuraGgaHyUthanihananAt pUrvapuruSasiMhAH / vijJAnAtizayo vijJAnaprakarSaH sa eva sAgaraH samudro vistIrNatvAt / anantasya bhAva AnantyaM bahutvamityarthaH / kSayopazamajajJAnasya prakarSApakarSavattvAdanantA vijJAnAtizayasAgarA bahava ityarthaH / athavA jJAte sarva zrutagranthe vaikriyatejolezyAkAzagamanasambhinnazrotrAdayo'tizayA bahuprakArAsta eva sAgarAH ekasyApyatizayasya duravagAhatvAt tadetatpUrvapuruSasiMhAnAM zrutvA sAmpratapuruSA duHSamAMzavartinaH katham ? kena prakAreNa ? svalpayA svadhiSaNayA mAdyantIti // 92 // evaMrUpANi teSAM vidhayaH - kAraNAni teSAM vikalpA - bhedAsteSu / tathA kiMviziSTeSu ?anantA-bahavaH paryAyAH- svarUpavizeSAste vRddhA - vRddhimupagatA yeSu te tathA teSviti / pUrvapuruSAgautamAdayasta eva siMhA iva siMhAH zauryeNopamAnaM parISahakaSAyAdikuraGganihananAt pUrvapuruSasiMhAsteSAM vijJAnAtizaya: - avabodhaprakarSaH sa eva sAgaraH - sindhuvistIrNatvAttasyAnantyaM-bahutvam, athavA vijJAne sati vaikriyatejonisargAkAzagamanasambhinnazrotrAdayo'tizayAsta eva sAgara iti / zeSaM tathaiveti // 91 // 92 // kiyatsu ? anantaiH paryAyairvRddhAste kSayomazapajanitabuddhivizeSAH parasparamananta paryAyairvRddhAH 3 4evaM satsu svakIyA kRtiH AdizabdAddhAraNA // 91 // (92) (ava0 )- 1 anantasya bhAva AnantyaM vijJAnAtizayasya // 92 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 57 dramakairiva caTukarmakamupakAranimittakaM parajanasya / kRtvA yadvAllabhyakamavApyate ko madastena ? // 13 // garvaM paraprasAdAtmakena vAllabhyakena yaH kuryAt / tadvAllabhyakavigame zokasamudayaH parAmRzati // 94 // (93) TIkA-dramakairiva caTuketyAdi / rabairiva / cATuzabdena samAnArthazcaTuzabdo'pi vidyate / bahulavacanAdvA ukAraH pratyayo bhavati / caTukarmaiva caTukarmakam / anuvRttistatprayojanAnuSThAnaM tadguNaprazaMsA-viSTarAsanadAnamityevaM kurvANo lokasya vallabho bhavati / AcAryAdInAmAgamAccoditamabhyutthAnAdi kriyamANaM caTukarma na doSamAvahati / upakAro nimittaM yasya caTukarmaNaH tadupakAranimittakam-upakAro'nena prAG mama kRtaH kariSyate vA'tazcaTukarma karoti / parajanasyeti gRhasthAdisUcanam / taccaTukarma kRtvA yadavApyate vAllabhyakam / ko madasteneti zvevAvalehanAdidAyinaH puraH sthitvA zravaNapucchacAlanAdi / kRtopakArasya yadvAllabhyakamavApnoti kiM tatra citramiti ? // 93 // (94) TIkA-garvamiti / garvo'bhimAno bahujanavallabho'hamiti paraprasAdena jnitH| paro hi caTukarmakAriNaH parituSTaH kaJcitprasAdaM karoti vastrAnnapAnAdikam / tAvanmAtreNa ca gavito bhavati taM caTukarmakAriNam / vAllabhyakavigame vigate vallabhatve dveSyatve jAte / zokasamudaya parAmRzati chupati / tathApyanuvatito'yamekapada eva ni:sneho jAtaH / (93) (vi0) vAllabhyakamadatyAga ucyate-dramakairiti / ko madastena, yatkim ?avApyate-labhyate / kiM tat ?-vaallbhykN-vllbhtaa| kiM kRtvA ? kRtvA-vidhAya / kiM tat ?caTukarmakaM-kutsitaM caTukarma caTukarmakaM-kutsitaM priyabhASaNaM 'caTu cATu priyaM vAkyam' iti vacanAt / kIdRzam ?-upakAro nimittaM yasya tattathA tadevopakAranimittakam / 'kasyAta Ahaparajanasya-gRhasthAdilokasya / kairiva ?-dramakairiva-raGkavaditi // 93 // (94) (vi0) garva-darpa yaH ko'pi vidadhyAt-kuryAt / kena ?-vAllabhyakena / kIdRzena ?-pareSAM-gRhasthAdInAM prasAdaH-tuSTiH sa AtmA yasya sa tathA tena / taM puruSaM vAllabhyakagavitaM (93) (ava0 )-kutsitaM priyaM bhASaNaM caTukarma, upakAro nimittaM yasya caTukarmaNaH, nimittaM mAtApitRsambandhAdikaM kRtvA // 13 // (94) (ava0)-parajanaprasannatAjanitena' spRzyate // 14 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam mASatuSopAkhyAnaM zrutaparyAyaprarUpaNAM caiva / zrutvAtivismayakaraM ca vikaraNaM sthUlabhadramuneH // 15 // yAvanti caTukarmANi kRtAni tAvanta eva zokAH zokasamudayastena spRzyate / zokazcittapIDAvizeSaH // 94 // (95) TIkA-mASatuSopAkhyAnamiti / svalpenApi zrutena bhAvato gRhItena jaDamatinApi nirvANaM sAdhyate / sa hyasamartho bahumAgamamadhyetuM karaNajaDatvAt medhAdhAraNAvirahAcca / tasyaivaMvidhasya gurubhiranukampayA padadvayamarpitaM "mA rUSya mA tuSyeti' rAgadveSanigrahagarbham / tasya tad 2kuTTayataH karaNavaikalyAdanyathA sthirIbhUtaM mASatuSeti / zrUyate ca tasya nirvaannaavaaptiH| tasmAdbahvadhItaM mayA'rthazca 3parijJAta iti niSkAraNo garvaH / zrutaparyAyaprarUpaNA caivaM zrutamAgamastasya paryAyA bhedAH / kazcidekArthavyAkhyAkArI, kazcidarthadvayabhASI, tathA'paro bahvAkhyAyI ekasyaiva sUtrasyeti / zrutaparyAyaM cAkarNya / ativismayakaraM ca vikaraNaM vaikriyasiMharUpanirmANaM sthUlabhadramaharSerbhaginyAyikANAM darzanAya AgamAbhiyogajanitalabdhivikaraNaM zrutasampradAyavicchedaM ca tasya zrutvA ko nAmaihikopAya6bhItyApi zrutamadaM kuryAditi // 95 // karmatA''pannaM vAllabhyakavigame zokasamudayo-dainyasamUha: parAmRzati-AzliSyati, zokenAsau gRhyata ityartha iti // 94|| (95) (vi0) zrutamadavyudAsamAryAdvayenAha-mASatuSopAkhyAnamiti / madaH kathaM kArya iti dvitIyAryAyAM' sambandhaH / kiM kRtvA ?-mASatuSa itipadena samayaprasiddhenopalakSitaH sAdhustasyopAkhyAnaM-kathAnakaM tattathA / tasya hi mASatuSasAdhoH zrutarahitasyApi nirvRttirjAteti zrutveti yogaH / tathA zrutasya-Agamasya paryAyA-bhedA yathA-kazcidekArthavAdI kazcidbahvarthavAdI ekasyaiva sUtrasya, teSAM prarUpaNA-vartanA tAM, caiveti samuccaye / zrutvA-AkarNya tathA'tivismayakaraMsvAzcaryavidhAyakaM / kiM tat ?-vikaraNaM ca / casyAtra sambandhaH / vikriyAkRtazeSazrutadAnaniSedhamiti zeSaH / zrutvA / kasya ?-sthUlabhadramuneH, yathA tena nijabhaginyA AtmA siMhakaraNagarveNa darzita iti / / 95 // (95) (ava0)-zrutaparyAyA bhedA anantaguNAdayo'saGkhyabhavaparicchedAH uparyupari pazyataH sarvaM daridramiti viditvA, vikaraNaM-vikriyAM kRtazeSazrutadAnaniSedhamiti zeSaH vaikriyasiMharUpanirmANam // 15 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam samparkodyamasulabhaM caraNakaraNasAdhakaM zrutajJAnam / labdhvA sarvamadaharaM tenaiva madaH kathaM kAryaH ? // 16 // eteSu madasthAneSu nizcaye na ca guNo'sti kazcidapi / kevalamunmAdaH svahRdayasya saMsAravRddhizca // 17 // (96) TIkA-samparkodyamasulabhamityAdi / AgamajJairbahuzrutairAcAryAdibhiH saha samparka: sNsrgH| udyama utsAho'dhyayane'rthazravaNe ca / samparkodyamAbhyAM sulabhamanAyAsena prApyaM, caraNaM mUlaguNAH, karaNamuttaraguNAsteSAM sAdhakaM niSpAdakam / zrutajJAnaM labdhvA samAsAdya / sarveSAM jAtyAdimadAnAmapanayanakAri bhUyaH tenaiva kathaM madamAdadhItAtmani ? / na hi viSApahAriprayujyamAnamagadaM viSavRddhi karotIti // 96 / / (97) TIkA-eteSu madasthAneSvityAditi / jAtyAdiSvaSTasu madasthAneSveteSu / nizcaye paramArthavicAraNAyAM paryavasAne vA, na khalu kazcid guNo dRzyate aihika AmuSmiko vA / yadi nAma jAtiviziSTA tataH kiM syAt hInA cettato'pi kim? kevalamunmAdaH svahRdayasya yadi paramunmAda unmattatA grahAviSTasyeva yatkiJcanapralApitvaM svahRdayasyeti / svacittapariNAmAdestAni madasthAnAni bhavantIti / sa ca svahRdayapariNAmo bahirvatinyA vAkAyaceSTayA'vagamyate / tatazca saMsAravRddhijanmajarAmaraNaprabandhaH saMsArastasya vRddhi: 5taddI/karaNamiti // 97|| (96) (vi0) samparketi / samparkazca-paNDitasaMsargaH udyamazca-protsAhastau tathA tAbhyAM sulabhaM-suprApam / tathA caraNakaraNayoH prasiddhayoH sAdhakaM-nirvartakam / kimevaMvidham ?-zrutajJAnam / tatastallabdhvA sarvamadaharaM tenaiva madaH kathaM kAryaH ? sarvathA garvo na vidheyaH / yata uktam jJAnaM madadarpaharaM mAdyati yastena tasya ko vaidyaH ? / amRtaM yasya viSAyati tasya cikitsA kathaM kriyate ? // iti // 96 / / (vi0) tadevaM pratyekamAryAdvayenASTamadasthAnAnAM vyudAsamabhidhAya sAmprataM saMhatya tAmAryAdvayena' 'tamAha-eteSviti / jAtyAdIti / eteSu madasthAneSu nizcaye-paramArthacintAyAM na ca guNo'sti kazcidapi aihikAdiH, kevalamunmAdo bhavati / kasya ?-svahRdayasya / tathA saMsAravRddhizceti sugamamiti // 97 // (96) ava0-samparkazca saMsarga AcAryAdibhiH saha, udyamazca protsAhaH, mUlaguNA uttaraguNA-steSAM niSpAdakaM prApya zrIjinAgamaM sarveSAM jAtyAdimadAnAM vinAzakaM, zrutenaiva darpaH kiM kriyate ? yataH jJAnaM madadarpaharaM, mAdyati yastena tasya ko vaidyaH / amRtaM yasya viSAyati tasya cikitsA kathaM kriyate // 16 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam jAtyAdimadonmattaH pizAcavadbhavati duHkhitazceha / jAtyAdihInatAM parabhave ca niHsaMzayaM labhate // 98 // (98) TIkA-jAtyAdimadetyAdIti / jAtyAdinA'STaprakAreNa madenonmatto hRtpUrabhakSaNapittodayAd vyAkulIkRtakaraNapuruSavat pizAcavadvA bhavati duHkhitazceha / kazcicchucipizAcako vyardako janAkIrNaM pradezamutsRjya samudramadhyavatinaM dvIpamanupraviSTaH / tatra caiko vaNigvibhinnapotaH prathamataraM gtH| tatra cekSuvATAH prabhUtAstadrasapAnAt kevalAd guDazakalAnIva gudamukhena visRSTAni / purISapariNAmAntarANi tAni tathA'valokya sa 'cokSakapizAcazcakhAda svAdUni, tRptazcAste pratidivasam / dRSTazca kAlAntareNa hiNDamAno vaNik / tatazcodvignastasmAdapi "sthAnAd vinirgato'nyaM 'dvIpamagamat / tatrApi valgulyAdicUSitAni phalAni bhuktavAnevaM yatra yatra prayAti tatra tatra duHkhabhAk / evaMvidhazca parabhave'pi hInajAtyAdiSvevotpadyate11 iti na yukto jAtyAdimadaH12 // 98 // (98) (vi0) tathA-jAtyAdyaSTaprakAreNa madenonmattaH-paravazaH sa tathA / pizAcavat sUcakatvAtsUtrasya zucipizAcAbhidhAnadvijavad bhavati-jAyate duHkhito-duHkhabhAk / 'kva ? ihaatraiva janmani / kathAnakaM caivaM yathA-kvApi sthAne zucipizAcAbhidho dvijaH, atra vasatAmazucireveti matvA janAkIrNadezamutsRjya samudravartidvIpamanupraviSTaH / tatra caiko vaNik bhinnapotaH prathamataraM gata Aste / tatra cekSuvATAH pracurAH santi / tadrasapAnAt kevalAd guDazakalAnIva gudamukhena tena nisRSTAni purISarUpANi / tAni cAlokya sa cokSakaH zucipizAcazcakhAda / tRptazcAste pratyaham / dRSTazca kAlAntareNa hiNDamAno vaNik, pRSTazca kimatrAgamanaprayojanam ? / vaNijA'bhyadhAyi potabhaGgAdatrAyAtaH / punaH pRSTa:-kathaM tava bhuktiyuktiH ?, vaNijoktaM-ikSurasAsvAdanena / punaruktaM bhavAn kathamAyAtaH ? / tenApyuktaM-janAkIrNe'zuciriti kRtvA'trAyAtaH / apara uvAca-kathamAhAramantareNAtra sthIyate ? / tatastenAbhANi-pratyahamikSuphalAni bhakSayaMstiSThAmi / tatazcAzcaryasampannena tenoktaM-mamApi tAni darzayeti / tato vaNiGnisRSTAni purISANi darzitavAn / tato vihasya vaNijoktaM-mamedaM purISaM bhavatA pratyahaM bhakSyate / aho ! zobhanaH zucivAdastava / tatazcodvignamAnasastasmAdapi sthAnAdvinirgato dvIpAntaraM gataH / tatrApi valgulyAdicUSitAni phalAni bhakSitavAn / evaM yatra yatra prayAti tatra tatra duHkhabhAk jAta iti / tathA parabhave ca ni:saMzayaM jAtyAdihInatAM labhate-prApnotIti // 98 // (98)(ava0)-jAtyAdimadamattaH zucipizAcAbhidhAnadvija iva duHkhabhAgbhavati // 98 // 1
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam sarvamadasthAnAnAM mUloddhAtArthinA sadA yatinA / AtmaguNairutkarSaH paraparivAdazca santyAjyaH // 19 // paraparibhavaparivAdAdAtmotkarSAcca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam // 100 // (99) TIkA-sarvamadasthAnetyAdi / tasmAtsarveSAM jAtyAdimadasthAnAnAmaSTAnAmapi yanmUlaM bIjaM garvAkhyaM tadupaghAto vinAzastadarthinA mAnakaSAyavijayArthinA / sadA sarvakAlam / yatinA mokSasAdhanapravRttena prayatnavatA / AtmaguNairjAtyAdibhirutkarSo garvaH / pareSAM ca parivAdo'varNabhASaNaM paribhavaH parityajanIya iti // 99 / / (100) TIkA-kasmAtpunaH 1paraparivAdastyajyata ityAha-paraparibhavetyAdi / parasya paribhavo nyatkAraH kimanena jAtyAdihIneneti / parivAdastvarNabhASaNam-'evaM caivaM cAyamakaraNIyaM karoti' / AtmanazcotkarSAjjAtyAdibhirutkRSTatAkhyApanAt / badhyate samAdIyate karma nIcairgotrAkhyam / yatra yatrotpadyate tatra tatra hInajAtiSu mlecchadAsacANDAlAdiSu tadanubhavati / tatazca karmamayatvAtsaMsArasya tatkRtaM saMsAraparibhramaNaM janmajarAmaraNaprabandham / pratibhayamiti bhayAbhimukhaM sarvatra bhItiyuktam / athavA pratibhavaM bhave bhave ityarthaH / bhavAnAM janmanAM koTiH / anekA cAsau bhavakoTizceti anekabhavakoTiH / bhavakoTyA'nekayA durmocaM durmokSaM nAnubhavituM zakyamityarthaH / 'nAmagotrayoviMzatikoTikoTyaH sthitiH' iti vacanAt3 (tttvaarth-8-17)||100|| (99) (vi0) tatazca-sarveti / sarvamadasthAnAnAM pUrvoktasvarUpANAM mUloddhAtArthinAAdita eva vinAzamabhilaSatA sadA-sarvadA yatinA-sAdhunA / kiM kAryamityAha-AtmaguNairutkarSaH paraparivAdazca santyAjyaH iti prakaTamiti // 19 // (100) (vi0) kimetau santyAjyAvityAha-pareti / paribhavo-nyakkAraH parivAdaHavarNavAdabhASaNaM tataH samAhAradvandvaH / pareSAm-AtmavyatiriktAnAM paribhavaparivAda paraparibhavaparivAdaM tasmAt, tathA AtmotkarSAt-svabahumAnAcca badhyate karma / kIdRzam ?-nIcairgotraM-saptamaM karma, idaM ca mukhyavRttyoktam , gauNavRttyA tvanyAnyapi yathA'nurUpaM badhyante / kimekasminneva bhave ?, netyAhapratibhavaM-pratijanma yathA bhavati / punaH kIdRzam ?-anekAbhi:-prabhUtAbhiH bhavAnAM-janmanAM koTibhiH-saGkhyAvizeSairdurmocaM-dustyajamiti // 100 // (99) (ava0)-jAtyAdInAM bIja vinAzAya, satataM muninodyatena AtmanA samutkarSaH, pareSAM dUSaNodghoSaNaM ca // 19 // (100) (ava0)-paratiraskAraH, bhave bhave, koTirAnantyasUcakaH // 10 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 prazamaratiprakaraNam karmodayanirvRttaM hInottamamadhyamaM manuSyANAm / tadvidhameva tirazcAM yonivizeSAntaravibhaktam // 101 // dezakuladehavijJAnAyurbalabhogabhUtivaiSamyam / dRSTvA kathamiha viduSAM bhavasaMsAre ratirbhavati ? // 102 // (101) TIkA-karmodayavazAcca hInAdijAtiSu janma bhavati nAkasmAditi darzayati-karmodayanirvRttamityAdIti / karmazabdena gotramevAbhisambadhyate / hInaM nIcairgotra'karmodayAt, uttamamuccairgotrakarmodayAt, madhyamaM vyatimizrakarmodayAt / manuSyANAM tirazcAM ca trividhamapi bhavati 'tadvidhameva tirazcAmiti vacanAt / jaghanyottamamadhyamamityarthaH I yonivizeSAntaravibhaktamiti tiryagyonibhedena manuSyayonibhedena ca vibhaktaM kRtavibhAgam / 2vizeSastu tirazcAmekadvitricatuHpaJcendriyAkhyAnAM, manuSyANAM 4 sammUrcchanajagarbhajA iti vizeSAH / "antarazabdo'nyatvapratipAdanArtha iti kArikAzataM vivRtam // 101 // ( 102 ) TIkA-evamuktena nyAyena hInAdijanmapratipattiH karmodayajaniteti mahadvairAgyakAraNaM, tathedamaparaM vairAgyasya nimittamAkhyAti - dezakuletyAdi / dezo magadhAGgabaGgakaliGgAdirAryaH, (101 ) ( vi0 ) tatazca kiM bhavati - karmodayeti / karmaNaH - prakramAd gotrasya udayenanIcaistathoccaistathA madhyamatayA ca vipAkena nirvRttaM niSpannaM yattat tatheti / kiM tadevaMvidhamityAhahInottamamadhyamamiti samAhAradvandvaH tasya bhAvastattvaM, tvapratyayo lupto draSTavyaH / keSAM ? - manuSyANAM, bhavatItyatrottaravAkye ca zeSo dRzyaH / tathA tadvidhameva tatprakArameva / keSAm ?-tirazcAmekendriyAdInAM ca, 'hInatvAdIti yojyam / kathaMbhUtamityAha-yoniH - utpattisthAnaM tasyA vizeSAH, tirazcAmekadvitricatuSpaJcendriyAkhyAH manuSyANAM tu sammUrchanajagarbhajarUpAH, upalakSaNatvAddevanArakANAM ca, teSAM antaram-anyatvaM tena vibhaktaM - kRtavibhAgamiti samAsaH // 101 // (102) (vi0) tathA aparamapi vairAgyanimittamAkhyAtam - dezeti / dezAdInAmaSTAnAM padAnAM kRtadvandvasamAsAnAM subodhAnAM vaiSamyaM - visadRzatAM zubhAzubhatAmityartho dRSTvA - avalokya + ( 101 ) ( ava0 )-karmazabdena gotrameva tadrUpameva yonivizeSAzcaturazItilakSAH tadantaraiH kRtavibhAgam // 101 // ( 102 ) ( ava0 )-dezAdInAM samRddhiparyantAnAM viSamatAM vilokya, bhavasaMsaraNe // 102 // (pUrvasampAdakIyA TIppaNI) jJAyate'nenaikasyA AryAyAH prakSiptatvaM kA ca seti na nirNIyate yata etA yAvadvivRtA eva dRzyante sarvA api, jAjJAyate tena vivRtirapi prakSepakeNaiva kRtvA prAkSepi / sudRDhaM cedaM yena prAnte pustakAdarzeSu daridRzyate dvAdazottaramAryAzatatrayamityullekhaH /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam aparigaNitaguNadoSaH svaparobhayabAdhako bhavati yasmAt / paJcendriyabalavibalo rAgadveSodayanibaddhaH // 103 // zakayavanakirAtAdiranAryaH / kulamikSvAkuharivaMzAdikam / 2salakSaNAvayavasannivezavizeSo dehaH, apara: kubjahuNDavAmanAdiH / vijJAnaM 'vispaSTo bodho jIvAdipadArthaviSayaH, apara: prakRSTAjJAnaparigataH kiJcijjJaH / dIrghaNAyuSA yathAkAlavibhAgavartinA yuktaH, aparastu garbhakaumArayauvanAvasthAdiSu aniyatAyuH / balaM zArIrAdi tena sampanno vIryavAn, aparo nirbalaH svazarIrakamapi kathaJciddhArayati / bhogavAn eka iSTazabdAdisampadupabhogasamarthaH, aparo bhogarahitaH sato'pi vA bhogAnasamartho bhoktum / hiraNyasuvarNadhanadhAnyAdivibhUtiyuktaH ekaH, aparo dAridrayAbhibhUto 1degjaraddaNDIkhaNDanivasanaH / eSAM dezAdInAM samRddhiparyantAnAM vaiSamyaM viSamatAM vilokya karmodayajanitAM / kathaM kena prakAreNa / viduSAM buddhimatAM nArakAdibhavasaMsAre ratiH prItirbhavati / karmodayanimittaM zubhAzubhalakSaNaM dezAdi vijJAyodvegaH 11saMsArAt kAryaH / tasmAddharmAnuSThAnAdara eva zreyAniti / / 102 / / (103 ) TIkA-tathAparaM vairAgyakAraNamAdarzayannAha-aparigaNitetyAdi / guNAzca doSAzca guNadoSAH / aparigaNitA anAdRtA guNadoSA yenAsau aparigaNitaguNadoSaH / prekSApUrvakArI guNAn doSAMzca vicArya guNeSu pravartate doSAn pariharati / yazcAnAlocitaguNadoSaH sa khalu svaparobhayabAdhako bhavati, svamAtmAnaM bAdhate 5yathA'yaM pravRttastathAhamapi pravarteyeti(?)g [yathAhaM pravRttastathAnyamapi pravartayAmIti] paramapi bAdhate / vibalaH vigatabalaH paJcendriyabalena mahatAbhibhUtatvAdunmArgayAyinAnyena balena mArge pratipAdayitumazakya iti vigatabalaH / rAgadveSodaye nibaddho niyamitaH rAgadveSapariNata ityarthaH / / 103 / / kathamiha viduSAM bhavasaMsAre-narakAdisaMsRtau ratirbhavati ?, na bhavatyevetyarthaH // 102 / / (103) (vi0) tathA aparigaNiteti / aparigaNitA-anAdRtA guNadoSA yena sa tathA / IdRzaH san kimityata Aha-svazca-AtmA parazca-anyastau tathA, tAvevobhayaM tasya bAdhakaH-pIDAkArI bhavati yasmAtkAraNAt / tathA paJcendriyabalena vibalo-vigatabalaH sa tathA / paJcendriyANi jetuM na zakta ityarthaH / tathA rAgadveSayoH pUrvoktayorudayaH-anubhavanaM tena nibaddho-niyantritaH sa tathA / sadotkRSTarAgadveSa ityarthaH // 103 / / (103) (ava0 )-anAdRtaguNadoSaH, evaMvidho jIvaH paJcendriyANAM nijanijaviSayagAryaM tena vibalo gatazubhapariNAmaH rAgadveSodayaniyantritaH // 103 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 prazamaratiprakaraNam tasmAd rAgadveSatyAge paJcendriyaprazamane ca / zubhapariNAmAvasthitihetoryatnena ghaTitavyam // 104 // tatkathamaniSTaviSayAbhikAGkSiNA bhoginA viyogo vai / suvyAkulahRdayenApi nizcayenAgamaH kAryaH // 105 // (104) TIkA-yasmAdanAlocitaguNadoSa evaMvidho bhavati-tasmAditi / yasmAdevaM tasmAdyathA rAgadveSayorAtyantikastyAgo bhavati tathAnuSTheyam / paJcendriyabalaM ca yathA prazAmyati novRttazaktirbhavati tathA zubhapariNAmAvasthitihetoryatnena ghaTitavyam / zubha eva pariNAmo yathA 3kuladezavijJAnAdiravApyate zubhapariNAmAvasthAnasya yo hetustasya hetoH prayatnenAvAptiryathA syAt 5tathA ceSTitavyamiti // 104 / / (105) TIkA-1tatkathaM ceSTitavyamityAha-tatkathamityAdi / aniSTA viSayA vakSyamANena nyAyena tAnAkAGkSatyabhilaSati tenAniSTaviSayAbhikAkSiNA bhoginA 2bhogAsaktena kathamAtyantiko viyogaH syAdebhiH saheti / vaizabda: pAdapUraNaH / suSTha vyAkula (104) (vi0) yasmAdityuktaM tasmAditi / tasmAt-tataH kAraNAt ghaTitavyaM-ghaTanA kAryA / kva ?-rAgadveSatyAge tathA paJcendriyaprazamane ca / kimartham ?-zubhapariNAmAvasthitihetoHzubhapariNatyavasthAnanimittamiti // 104 // (105) (vi0) tatkathaM ghaTitavyamiti pUrvoktAryayA sambandhaH kena ?-bhoginAbhogAsaktena / kIdRzena ?-aniSTAzca te vakSyamANanyAyena viSayAzca prasiddhasvarUpAste tathA 'tAnabhikAGkSati-abhilaSati tenetyekA pRcchA / kathamAtyantiko viyogo-viraha: syAdebhiH saheti zeSo vai pUraNe iti dvitIyA pRcchA / atrottaramAha-tena bhoginA kIdRzena ?-suSTha vyAkulitahRdayenApibADhaM vyagracittenApi satA nizcayena-ekAntena, kim ?-Agama:-siddhAntaH kArya:-abhyasitavyaH, tatasteSAmAtyantikaH pralayaH syAditi / yadvA tat kathaM viyogaH syAditi zeSaH / kayoH ? - rAgadveSayoH prakramagamyayoH pUrvavaditi prazne nirvacanamAha-AgamaH kArya iti pUrvavat / kena kAryaH ?bhoginA / kIdRzena ?-aniSTaviSayAbhikAkSiNA / tathA suvyAkulahRdayenApi nizcayeneti padAnAM (104) (ava0)-ghaTitavyaM ceSTitavyam // 104 // (105) (ava0)-tatkathaM ceSTitavyamityAha-aniSTaviSayAbhikAkSiNA, bhoginAbhogAsaktena saha viyogo viSayANAM kathaM syAd iti prazne / Agamo'bhyasanIyaH / atibADhaM vyagrahRdayenApi yathAvadvijJAyaitAnapAyabahalAnAgamo'bhyasanIyaH // 105 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam AdAvatyabhyudayA madhye zRGgArahAsyadIptarasAH / nikaSe viSayA bIbhatsakaruNalajjAbhayaprAyAH // 106 // 65 hRdayenApi bADhaM vyagrahRdayenApi satA / nizcayena yathAvadvijJAyaitAniha paratra cApAyabahulAn zabdAdiviSayAn / AgamaH kAryaH / Agamo bhagavadarhatsarvajJapraNIto'bhyasitavyaH kAryastatazcaiSAmAtyantikaH svAtmani pralayo bhavatyanenAbhyupAyeneti // 105 // ( 106 ) TIkA - kathaM punaraniSTA viSayA ityAha-: -AdAvatyabhyudayetyAdi / Adau prathamaM 'kutUhalotsukatayA atyabhyudayAnutsavabhUtAn manyate, utsava AgamiSyatIti bhavatyAnandazcittasya prathamam / madhye viSayaprAptau satyAM zRGgAra-veSAbharaNa - kucakaNThAzleSa- mukhacumbana-kararu~hakSataprahAra-parihAsa-praNaya-kopAdimattvAddIptarasAH / nikaSe iti viziSTasaMyogottarakAlaM viSayAH sparzAdayaH pratibhAnti bIbhatsA nirvasanatvAt prakaTagudavarAGgavikRtadarzanAt / karuNAstu bahuvilApavisvarakvaNanazravaNAt karuNAzrayatvAdanukampApAtratvAt parisamAptaprayojanA' ca tvaritataramAdatte trapAvatI nivasanAdi, bibheti ca gurujanAdAzaGkate mAM maivaMvidhAmadrAkSItkazciditi / evamete viSayA bIbhatsA:1deg karuNalaijjAbhayAyAsabahulAH paryante / madhye'pyuditatIvramohavedanAH / Arambhe kutUhalautsukyabhAvAH / na jAtucitsvAsthyamApAdayantIti tyAjyAH // 106 // I vyAkhyA pUrvavaditi / anye tvevam aniSTaviSayAbhikAGkSiNAM bhoginAmiti pAThAntaraM vyAkhyAnti yathA iti vizeSaNAnAM jIvAnAM suvyAkulahRdayena saha, apiH pUraNe, virahastatra tasmAt kathaM syAditi prazne pratyuttaraM nizcayenAgamaH kAryaH // 105 // (106) (vi0) kathaM punaraniSTA viSayA ityAha- AdAviti / Adau -prathamataH kutUhalAdutsukatayA atyabhyudayA- utsavabhUtA bhavanti iti dvitIyAryAyAM sambandhaH / madhye - viSayaprAptau zRGgArahAsyAbhyAM- veSAbharaNa - samastazarIrAvayavasparzana - prahAsAbhyAM dIptarasA - atyutkaTAnubhavAH, saiva kriyA pUrvapadeSu yojyA / nikaSe - saMyogottarakAlaM viSayAH - sparzAdayo bIbhatsakaruNalajjAbhayAni kRtadvandvAni tAni tathA tai rasaiH prAyA - bahulAste tathA, tatra bIbhatso - virUpatA tathAvidhAGgadarzanAt, karuNo nirdayadantanakhakSatAvalokanAt, lajjA jhagiti vastragrahaNAt, bhayaM tu mA kenacid dRSTaH syAditi // 106 // (106 ) ( ava0 ) - autsukyakArakAH prakaTolbaNasneharAgAH, nikaSe=prAnte, bIbhatsAdibhirbahulAH // 106 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 prazamaratiprakaraNam yadyapi niSevyamANA manasaH parituSTikArakA viSayAH / kimpAkaphalAdanavad bhavanti pazcAdatidurantAH // 107 // yadvacchAkASTAdazamannaM bahubhakSyapeyavat svAdu / viSasaMyuktaM bhuktaM vipAkakAle vinAzayati // 108 // (107) TIkA-nanu copabhujyamAnAH 'sukhalezopabhoktAramanugRhNante2 viSayA 3ityArekite paThati-yadyapi niSevyetyAdi / niSevyamANA upabhujyamAnAH kSaNamAtraM yadyapi manoharSaM janayanti tathApi pazcAdvipAkakAle ApAtaramaNIyA api santaH kimpAkaphalabhakSaNopamAH / kimpAkataruphalAni hi 4 rasanAgreNa lihyamAnAni svAdUni surabhINi ca pariNatikAle parAsutayA yojayanti / ato durantA duHkhAntA ityarthaH // 107 // (108) TIkA - tathAparaM nidarzanamAha - yadvaditi / zAkaM tImanamaSTAdazaM yasya 2 annasya tacchAkASTAdazamannam / bahubhakSyaM modakAmalasArakAdi, peyaM pAnakavizeSaH (107) (vi0) yadyapyabhyudayA ete tathApi paryante'tidAruNA iti `dRSTAntenAvedayannAha ydypiiti| yadyapItyAryArddhaM spaSTArthaM, kimpAkaphalAnyAdau mRSTAnyante mAraNAtmakAni teSAmadanaM-bhakSaNaM tdvdbhvnti| pazcAdatidurantA iti ca vyaktamiti // 107 // (108) (vi0) atha nidarzanAntaramAha - yadvetyAdi / yadvad- yathA zAkaM - tImanamaSTAdazaM yasya tattathA / kiM tadityAha - annam - AhAraH, aSTAdazabhedAstvete // 108 // sUyo yaNo 2 javannaM 3 tinni ya maMsANi 6 goraso 7 jUso 8 / bhakkhaM 9 gulalAvaNiyA 10 mUlaphalA 11 hariyagaM 12 DAo 13 // hoi rasAlU ya tahA 14 pANaM 15 pANIya 15 pANagaM ceva 17 / aTThArasamaM sAgaM 18 niruvahao loio piNDo // (sUpaudanau yavAnnaM triNi ca mAMsAni goraso yUSaH / bhakSyA guDalAvaNikA mUlaphalA haritakANDAni // bhavati rasAluzca tathA pAnaM pAnIyaM pAnakaM caiva / aSTAdazamaM zAkaM nirupahato laukikaH piNDaH // ) - tathA bahUni anekAni bhakSyANi - modakAdIni peyAni - pAnakavizeSA vidyante yatra tadbahubhakSyapeyavat, tathA svAdu - madhuram, evaMvidhamapi viSasaMyuktaM - garamizraM bhuktam-abhyavahRtaM sat (107 ) ( ava0 ) - duHkhAntAH // 107 // (108) (ava0)---zAko'STAdazo yatra tImanaM, modakAmlakarasAdi svAdu, pariNatisamaye
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam tadvadupacArasambhRtaramyakarAgarasasevitA viSayAH / bhavazataparamparAsvapi duHkhavipAkAnubandhakarAH // 109 // api pazyatAM samakSaM niyatamaniyataM pade pade maraNam / yeSAM viSayeSu ratirbhavati na tAn mAnuSAn gaNayet // 110 // 67 4zIdhuprasannAdi vA tatpeyaM yatrAstyanne tatpeyavadannam / svAdu madhurAdi ' rasasaMyuktam / viSavyatimizraM bhuktam / vipAkakAle pariNatisamaye yathA vinAzayati // 108 // (109) TIkA-dAntikamarthaM dRSTAntena samIkaroti - tadvadupacAretyAdi / upacArazcATukarma vinayapratipattistenopacAreNa sambhRtaM bahukRtam / ramyaM ramaNIyatvamatizayaprItihetutvam / rAgaH snehavizeSaH tasya raso'tizayaH / upacArasambhRtaramyakAH 1 rAgarasena sevitA upabhuktA viSayAH zabdAdayaH / sakRnmaraNakAritvAt viSAnnadRSTAntaM dUrIkaroti pshcaarddhen| bhavazatAnAM paramparAH paddhatayaH tAstu duHkhena vipAkena anubandhakaraNazIlA duHkhAvicchedakAriNa iti // 109 // (110 ) TIkA - api pazyatAmityAdi / pazyatAmapi samakSaM pratyakSeNa pramANena / maraNaM niyakAlamaniyatakAlaM ca / devanArakANAM niyatameva / aniyatakAlaM manuSyANAM tirazcAM ca / pade pade sthAne sthAne nArakAdijanmani / AryAnAryAdibhede gomahiSyajAvikAdibhede ca / vipAkakAle-pariNatiprastAve, kimityAha - vinAzayati- mArayati, bhoktAramiti zeSa iti // 108 // (109) (vi0 ) dAntikamAha - tadvaditi / tadvat-tathA upacAreNa - caTukarmavinayapratipattyAdinA saMhRtaH-piNDIkRtaH sambhRto vA - bahvIkRto ramyako - ramaNIyaH sa cAsau rAgazca-prItistasya rasaH-atizayAnubhavanaM tena sevitA - bhuktA, ka evaMvidhA ? ityAha-viSayAH - zabdAdayaH, evambhUtAH santaH / kAsu kIdRzA ? ityAha- bhavazatAnAM - janmazatAnAM anantAnAM paramparAH-paddhatayastAsu / apizabdaH sambhAvane | duHkhasya - asAtasya vipAkaH - anubhavanaM tasya - anubandhaH sAtatyaM tatkarAHvidhAyakAste tathA, atruTitaduHkhArpakA bhavantIti zeSa iti // 109 // ( 110 ) ( vi0 ) atha viSayAsaktAnAmupAyena zikSAmAha- apIti / apervyatyayena sambandhaH / tataH pazyatAmapi samakSaM - pratyakSaM maraNamiti sambandhaH / kIdRzam ? - niyataM devanArakANAM, (109) (ava0 )-upacArazcATukarmavinayapratipattiH 1 zayanAsanAdiH sambhRtapiNDitaramyakAni ratikarANi, avicchedakAriNaH // 109 // ( 110 ) ( ava0 )-devanArakANAM niyatakAlam, aniyatakAlam manuSyatirazcAm // 110 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam viSayapariNAmaniyamo mano'nukUlaviSayeSvanuprekSyaH / dviguNo'pi ca nityamanugraho'navadyazca saJcintyaH // 111 // athavA niyatamiti sarvakAlameva 2aniyataM manuSyatirazcAmAyuH / sampratitanAnAmevamavagatAnityatAnAmapi yeSAM viSayeSu ratiH saktirbhavati / na tAnmAnuSAn gaNayet kuzalaH / 3tiryaJca eva hi te, nirbuddhikatvAditi // 110 / / (111) TIkA-viSayapariNAmetyAdi / mano'nukUlA ye viSayA iSTAH zabdAdayasteSAM viSayANAM pariNAmo'nuprekSyaH cintanIya AlocanIyaH / iSTapariNAmAH santo'niSTapariNAmA bhavanti, aniSTapariNAmAzcAbhISTapariNAmA bhavanti, nAvasthitaH kazcitpariNAmo'sti / evaM cAnavasthitapariNAmaviSayaviratau satyAmanugraho dviguNo'navadyazca saJcintyaH / anugraho guNayogaH sa ca dviguNaH bahuguNa eva dviguNa evoktaH / dvizabdasyopalakSaNatvAt / anavadyazcAsau pApabandhAbhAvAdityanuprekSyaH // 111 // tathA aniyataM tiryaGmanuSyANAM, pade pade-sthAne sthAne, athavA niyataM-sarvakAlamevAvIcImaraNarUpaM, samaye samaye Ayu:kSayAt, yeSAM viSayeSu ratirbhavati-svAsthyaM jAyate na tAn mAnuSAn gaNayet kuzalaH, tiryaJca eva hi te, nirbuddhikatvAditi // 110 // (111) (vi0) teSAmevopadezamAha-viSayeti / viSayeSu-zabdAdiSu pariNAmaHadhyavasAyastasya niyamo-nivRttiH so'nuprekSyaH-paryAlocanIyaH, kartavya iti tAtparyam / jIveneti zeSaH / keSu viSayeSu ?-manaso'nukUlaviSayeSu, viSayAdhAratvAdviSayAH-stryAdayasteSvityarthaH / arthavazena vibhaktipariNAmAt, tatra viSayapariNAmaniyame kim ?-anugraho-guNayogo nityaM saJcintyaHparibhAvanIya iti yogaH / kIdRzaH ?-dviguNo-dvAbhyAM lokAlokAkAzAbhyAM guNyata iti dviguNo'nantaguNa ityarthaH / tathA anavadyazca / api cetyabhyuccaya iti / anye tvAhuH-viSayANAM pariNAmaH-zubhAnAmazubhatvenAzubhAnAM zubhatvena bhavanaM tasmin sati niyamo na mayaite bhoktavyA ityevaMrUpo'nuprekSyaH-anuprekSaNIyaH, kartavya ityartha iti yogaH / keSu keSu viSayeSu niyama: ?mano'nukUlaviSayeSu / tatra ca viSayapariNAmaniyame satyanugrahazca dviguNo'navadyaH saJcintyaH-saJcintanIya iti // 111 // iti madasthAnAdhikAraH // 7 // (111) (ava0)-iSTapariNAmAH santo'niSTapariNAmAH, aniSTapariNAmA' abhISTapariNAmAH / AlocanIyaH sarvakSetrAvasthAbhAvitvAt / evaM cAnavasthitapariNAmaviSayaviratau anugraho guNayogataH, 2upalAkSaNyAd bahuguNaH, cittaprasannatA // 111 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam iti guNadoSaviparyAsadarzanAdviSayamUcchito hyAtmA / bhavaparivartanabhIrubhirAcAramavekSya parirakSyaH // 112 // samyaktvajJAnacAritratapovIryAtmako jinaiH proktaH / paJcavidho'yaM vidhivat sAdhvAcAraH samadhigamyaH // 113 // (112) TIkA-iti guNadoSetyAdi / iti itthaM guNAn doSarUpeNa yaH pazyati doSAMzca guNarUpeNa prekSate, viparyAsadarzanAd vaiparItyaM tu budhyate / viSayeSu zabdAdiSu mUcchitastanmayatAM gataH ayam-AtmA, bhavaH saMsArastatra parivartanaM narakAdiSu janmamaraNaprabandhastasmAdvibhyadbhirAcAramavekSya prathamAnArthamanucintya / parirakSyaH paripAlanIya iti // 112 // (113) TIkA-sa cAcArArthaH paJcaprakAra iti darzayati samAsena-samyaktveti / 1tatra tattvArthazraddhAnalakSaNaH samyaktvAcArastadupagRhIto matyAdijJAnapaJcakAcAraH aSTavidhakarmacayariktIkaraNAcca cAritrAcAraH / tapo dvAdazabhedamanazanAdi tapaAcAraH / vIryamAtmazaktirvIryAcAraH / evameva paJcaprakArAcAra: prathamAnArthaH tIrthakRdbhirarthato'bhihitaH / tacchiSyaizca sUtrIkRtaH / vidhivatsamanugamyo vijJeyaH / kaH punarvidhi: ? sUtragrahaNavidhiH tAvadaSTamayogAdirarthagrahaNavidhiranuyogaprasthApanAdiH / sAdhUnAmAcAraH sAdhvAcAraH ahorAtrAbhyantare'nuSTheyaH kriyAkalApa iti // 113 / / (112 ) (vi0 ) itthaM zikSito'pyAtmA yeSAM zikSA na gRhNAti taistasya yadvidheyaM tadAhaitIti / iti-itthaM pUrvoktanyAyena guNAzca doSAzca guNadoSAH teSu jJAteSvapi viparyAso-guNAn doSarUpeNa pazyati doSAMzca guNarUpeNeti tasya darzanaM tasmAt, viSayamUchitaH-tanmayatAM gata AtmA svaH parirakSyaH-paripAlanIya ityantapadena sambandhaH / kaiH ?-bhavaparivartanabhIrubhiH-saMsAramaraNabibhyadbhiH kiM kRtvA ?-avekSya-jJAtvA / kam ?-AcAra-prathamAnArthaM, hi-sphuTamiti // 112 // (113) (vi0) AcArastu paJcadheti darzayati-samyaktveti / samyaktvAdi paJca padAni subodhAni kRtadvandvasamAsAni tAnyAtmA-svarUpaM yasya sa tathA jinaiH proktaH paJcavidhaH-paJcaprakAro'yaMpUrvokto vidhivad-yathAvat / kriyAvizeSaNam / sAdhvAcAra:-ahorAtrAbhyantare'nuSTheyaH kriyAkalApaH samadhigamyo-vijJeya iti // 113 / / (112) (ava0)-itthaM guNAn doSarUpeNa doSAMzca guNarUpeNa yaH pazyati, guNadoSaviparItopalabdhiH, 'prathamamaGgaM vilokya parirakSyaH // 112 // (113) (ava0)-vidhinA vijJeyaH // 113 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 prazamaratiprakaraNam SaDjIvakAyayatanA laukikasantAnagauravatyAgaH / zItoSNAdiparISahavijayaH samyaktvamavikampyam // 114 // ( 114 ) TIkA-vibhaktasyApyAcArasya paJcadhA navabrahmacaryAtmakasyAdhyayanArthAdhikAradvAreNa punarlezoddezato'rthamAcaSTe samAsena - SaDjIvakAyetyAdi / zastraparijJAyAM SaD jIvanikAyAH pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasAkhyAH, tatrAdau jIvAstitvapratipAdanaM sAmAnyena, tataH pRthivyAdikAyasvarUpavyAvarNanam / tadbadhAtsaMsArahetuH karmabandhaH, tadbadhaviratizca manovAkkAyaiH kRtakAritAnumatiparihArAditi SaTsu jIvanikAyeSu yatanA prayatnaH tadrakSaNe jJAnapUrvako vyApAra iti / lokavijaye laukikasantAnagauravatyAgaH / laukikasantAno mAtRpitranvayaH / zeSAzca svajanasambandhena 2 patnIputrAdayasteSu gauravamAdaraH snehAsaktistattyAgaH 3 / tathA krodhamAnamAyAlobhakaSAyavijayo vidheyo balavatA kSamAdinA balena / zItoSNIyAdhyayane zItoSNAdiparISahavijayaH kSutpipAsAdiparISahadvAviMzatervijayo'bhibhavaH / tatra strIsatkAraparISahau bhAvataH zItau, viMzatiruSNAH zeSAH / samyaktvAdhyayane zaGkAdizalyazuddhaM tattvArtha zraddhAnalakSaNaM samyagdarzanamavikampyaM dRDhaM nizcitaM varNyate // 114 // I I (114) (vi0) evaM sAmAnyataH prathamAGgArthamAzritya paJcadhA''cAra uktaH, atha tasyaivAdhyayanAnyAzritya bahuvidhamAcAraM bibhaNiSustAvattasya prathama zrutaskandhe navAdhyayanAni santIti tAnyAzritya navavidhatvamAryAdvayenAha - SaDiti / saMsArAditi / SaDjIvakAyayatanA kAryeti zeSaH / sAdhuneti sarvatra prakrama iti / zastraparijJAkhye prathame'dhyayana uktam / tathA loke-gRhasthajane jAto laukikaH sa cAsau santAnazca pitRpitAmahaparamparA tasya gauravam - abhyutthAnAdi tasya tyAgaH - parihAraH sa tathA, kArya iti zeSaH, iti lokavijayAkhye dvitIye'dhyayane uktam / tathA zItoSNAdiparISahaH, Adizabdasya prakAravacanArthatvAt dvAviMzatiparISahA grAhyAsteSAM vijayaH - sahanenAbhibhavanaM yaH saH tathA, 'zItoSNIyAkhye tRtIye'dhyayane bhaNitamidamiti / tathA samyaktvamavikampyam-avicalaM dhAryaM iti caturthe samyaktvAkhye'dhyayane uktam iti // 114 // ( 114 ) ( ava0 ) - 1 zastraparijJA nAma AdyAdhyayanArthe saGkSepeNa 3 mAtApitrAde: 4 gauravANAm RddhyAdInAM SaDjIvakAyayatanA prathame'dhyayane, 'gauravatyAgo dvitIye, 6 parISahavijayastRtIye, dRDhasamyaktvaM caturthe // 114 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam saMsArAdudvegaH kSapaNopAyazca karmaNAM nipuNaH / vaiyAvRttyodyogastapovidhiryoSitAM tyAgaH // 115 // vidhinA bhaikSyagrahaNaM strIpazupaNDakavivarjitA zayyA / IryAbhASA'mbarabhAjanaiSaNA'vagrahAH zuddhAH // 116 // 71 ( 115 ) TIkA-saMsArAdudvega ityAdi / lokasArAdhyayane lokasAraH ityanvarthaM nAma aadipde'naavntiriti| tatra saMsArAdudvega: hiMsAdipravRtto na munistadvirato munirakiJcanaH kAmabhogeSUdvigno'nekadoSadarzanAt / dharmajJAnasaMyamanirvANAkhyam / lokasAramavekSyamANaH sasahAyo mArgameva 4aparityajan sAramAsAdayati lokasyeti / dhUtAdhyayane svajanamitrakalatraputrAdinirapekSatA, tadvidhUnanaM tatparityAgaH, karmaNAM ca jJAnAvaraNAdInAM 5 vidhUnanopAyaH, zrutajJAnAnusAri kriyAnuSThAnaM zarIropakaraNatyAgazceti / mahAparijJAyAM mUlottaraguNAn parijJAya yathAvadavetya mantratantrAkAzagatilabdhIranupajIvanam / pratyAkhyAnaparijJayA ca pratyAkhyAya "kartavyAni vyApRtena sadA jJAnadarzanacaraNeSUdyuktena bhavitavyamityetadAha - vaiyAvRttyodyogaH | vimokSayatanAdhyayane zrAvakANAM dezavimokSa: sAdhUnAM sarvavimokSaH / kSINakarmaNAM 9muktAnAmAtmano'pi svajanitaireva karmabhirbaddhasya sakalakarmAMzaviyogo mokSaH saprapaJco bhaktapratyAkhyAneGginIpAdapopagamanamaraNaiH saha varNyate / tapovidhiH prAdhAnyAd gRhItaH / upadhAnazrute bhagavatA zrIvardhamAnasvAminA svAnuSThitatapovyAvarNanaM / yoSittyAgo brahmacaryAdilakSaNaM kRtam / evamAcAro navAdhyayanAtmako'rthato vibhaktaH // 115 // (116) TIkA-'sampratyAcArAGgeSvadhyayananavakAdyAkRSTeSu vistararaciteSvadhikArA o ( 115 ) (vi0 ) saMsArAdudvegaH kArya iti lokavijayAkhye dvitIyanAmnA AvantInAmake'dhyayane 'paJcame'dhyayane pratipAditam / tathA kSapaNopAyazca, keSAM ? - karmaNAM nipuNaH - sUkSmo'bhidhIyata iti dhUtAkhye SaSThe'dhyayane uktam / tathA vaiyAvRttyodyoga :- gurvAdyarthaM bhaktAnayanAdikriyAyAmudyama iti mahAparijJAkhye saptame'dhyayane bhaNitam / tapovidhiriti mokSAkhye'STame uktam / yoSitAM tyAgaHstrIparihAra ityupadhAnazrutAkhye navame'dhyayane uktam iti / iti prathamazrutaskandhaH // (116) (vi0) sAmprataM dvitIye zrutaskandhe SoDazAdhyayanAtmake'dhyayanasvarUpamAryAdvayenAha-vidhineti / sthAneti / vidhinA bhaikSyagrahaNaM iti dvitIyazrutaskandhe piNDaiSaNAdhyayane ( 115) (ava0 )-saMsArodvegaH paJcame, karmanirjaropAyaH SaSThe, vaiyAvRttyodyamaH saptame, tapovidhiraSTame, yoSitAM tyAgaH strIparihAro navame // 115 // ( 116 ) ( ava0 ) - ambaraM = vastraM, bhAjanaM - pAtrakAdi tayoreSaNA, tathAvagraho devendrAdeH / ete kIdRzAH ? zuddhAH-zuddhimantaH // 116 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 prazamaratiprakaraNam sthAnaniSadyAdyutsargazabdarUpakriyAH parAnyo'nyAH / paJcamahAvratadADhyaM vimuktatA sarvasaGgebhyaH // 117 // varNyante-vidhineti / piNDaiSaNAdhyayane udgamotpAdanaiSaNAdoSavarjito bhikSAsamUho grAhyaH 2zaikSAdyartham / zayyA pratizrayaH tatra strIpazupaNDakavivarjite3 sthAtavyam / mUlottaraguNazuddhA zayyA grAhyeti / IryAdhyayane bhikSAcaGkramaNAdikriyApravRttiH, zanaiH purastAt yugamAtraniruddhadRSTiH sthAvarANi jaGgamAni ca sattvAni parirakSan vrajatIti / bhASAjAtAdhyayane vAkyamAtmaparAvirodhi Alocya vAcyamiti / vastraiSaNAdhyayane mUlottaraguNavizuddhaM5 lakSaNayuktaM vAsaH samAdeyamalpaparikarmAdi / pAtraiSaNAyAmapi codgamAdivizuddhaM pAtragrahaNam, 6alAbukAdi yathoktamAdeyam / avagrahapratimAdhyayane avagraho devendrarAjagRhapatizayyAtarasArmikANAM paJcadhA, sarvataH parimito'vagraho yAcyaH / yatra bhAjanakSAlanasravaNapurISotsargasvAdhyAyasthAnayukto'vagraho yogya iti / prathamacUlA "saptAdhyayanaparimANeyam // 116 / / (117) TIkA-samprati dvitIyacUlAsaptAdhyayanAni 1saptaikakAbhidhAnAni tatrAdhikArAH-sthAnaniSadyAtyAdi / prathamAdhyayane sthAnaM kAyotsargAkhyaM varNyate / dvitIyAdhyayane niSadyAsthAnaM 2nivezanAkhyamAkhyAyate / tRtIyAdhyayane uccAraprasravaNatyAgayogyapradezaprarUpaNaM vyutsargasthAnamuktam / caturthAdhyayane zabdAkArapariNatadravyagrahaNe sati prathame uktam / tathA strIpazupaNDakavivarjitA zayyA grAhyeti zayyAkhye dvitIye'dhyayane uktam / dvitIya zrutaskandhe'dhyayane iti padadvayam ita UrdhvaM sarvatra draSTavyam / tathA IryA-caGkramaNaM, bhASA tu jalpanam, ambarabhAjanayo:-vastrapAtrayoreSaNA, tathA'vagraho-devendrarAjagRhapatisAgArikasArmikebhyo vihArAdermutkalApanaM, tata eteSAM paJcAnAM padAnAM dvandvasamAsaste tathA / kIdRzAH?-zuddhAH-zuddhimantaH / zuddhazabdaH paJcasvapi yojyaH / samprati yathAsaGkhyamadhyayaneSu yojyate-tatryAzuddhiryAkhye tRtIye 3 bhASAzuddhirbhASAkhye 4 ambarazuddhirvastraiSaNAkhye 5 pAtrazuddhiH pAtraiSaNAkhye 6 devendrAdyavagrahazuddhiravagrahAkhye 7 saptame // 116 / / / (117) (vi0) pUrvoktAryayA dvitIyazrutaskandhasaptAdhyayanAni nijanijanAmAnyuktAni / ata UrdhvaM saptAdhyayanAni saptasaptakanAmAni bhAvanA vimuktizceti navAdhyayanAni dvitIyAryayocyanta iti sambandhaH / sthAnAdiSu paJcasu padeSu kRtadvandvasamAseSu viSaye kriyA sA tathA / kAryeti sarvatra (117) (ava0)-sthAnaM kAyotsargarUpaM, niSadyA-svAdhyAyabhUmiH, tyAgaH-zabdarUpayorvirAgaH / kriyAzabdaH sarvatra parakriyAniSedhaH / prayatnatastapasyato ni:pratikarmaNaH paro yadupakaroti-saMskaroti tadayuktam, anyo'nyakriyA sApi niSpratikarmavapuSo na yujyate // 117 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 73 sAdhvAcAraH khalvayamaSTAdazapadasahasraparipaThitaH / samyaganupAlyamAno rAgAdIn mUlato hanti // 118 // rAgadveSatyAgaH / paJcamAdhyayane nAnAvidharUpadarzane3 rAgadveSaparityAgaH kAryaH / sarvatra kriyAzabde nAbhisambandhaH-sthAnakri yA niSadyAkri yetyAdi / SaSThe parakri yAniSedhaH prayatnavatastapasi pravRttasya ni:pratikarmazarIrasya paro yadupakaroti saMskaroti tadayuktam / saptamAdhyayane'nyonyakriyA parasparakriyA sApi niHpratikarmavapuSo na yujyata iti / tRtIyA cUlA bhAvanA tatrAprazastabhAvanAM vihAya prazastabhAvanA darzanajJAnacaraNatapovaiyAvRtyAdikA bhAvyAH / ekaikamahAvratabhAvanAzca paJca paJca / paJcamahAvratadAArthamiti / vimuktatA sarvasaGgebhya iti caturthacUlikAyAM vimuktAdhyayane karmaNo vimuktirazeSato dezato vA cintyate / yAvantaH kecitsaGgAstebhyo vimuktiriti / nizIthAdhyayanaM paJcamI cUlA catasRSu cUlAsu yo'ticArastadvizuddhyarthaM prAyazcittadAnaM tatreti // 117 / / (118) TIkA-sAdhvAcAra iti / evameSa sAdhUnAM samAcAraH / khaluzabdo vAkyAlaGkArArthe / navabrahmacaryAtmaka: suptiGantapadagaNanayA'STAdazapadasahasrAtmakaH paripaThitaH / 3yatra cArthopalabdhistatpadamiti / samyagyathoktena vidhinA grahaNadhAraNAnuSThAnavyAkhyAbhira zeSaH / parA kriyA, anyo'nyA kriyA / prAktanapadAt kriyAzabdaH samasto'pyatrApi padadvaye yojyaH / tatra sthAnaM kAyotsargAdInAmAlocanIyamiti prathamasaptake'STame'dhyayane, 8 niSadyA-svAdhyAyabhUmiH 9 vyutsarga uccArAdInAM 10 zabdeSu zrUyamANeSu rAgadveSatyAgaH kAryaH 11 rUpeSu dRSTigocarAgateSu rAgadveSatyAgo vidheyaH 12 tathA parA kriyA-AtmavyatiriktaH parastasya hastAt pAdadhAvanAdikA 13 tathA anyonyakriyA-parasparaM pAdadhAvanAdikA 14 tathA paJcamahAvrateSu dADhya-dRDhatA 15 tathA vimuktatA kAryA / kebhyaH ?-sarvasaGgebhyaH // 117|| (118) (vi0) asyaiva phalamAha-sAdhvAcAra iti / sAdhvAcAra: pUrvoktAdhyayanasvarUpakathitasvarUpaH / khlu-nishcyenaayN-prtykssH| kathambhUtaH ?-aSTAdazeti saGkhyA padAnAMsuptiGantAnAmarthasamAptirUpANAM vA sahasrANi-saGkhyAvizeSAH, tato'STAdaza ca tAni padasahasrANi ca aSTadazapadasahasrANi taiH paripaThitaH adhItaH, pratipAdita ityarthaH / tAni vA paripaThitAni yatra sa tathA / aSTAdazasahasrapramANa ityrthH| kiM karotItyAha-samyag-avitathamanupAlyamAnaHpaThanAdibhirAsevyamAno rAgAdIn mUlata:-sarvathA hanti-nAzayatIti // 118 // (118 ) (ava0)-sAdhvAcAra: pUrvoktAdhyayane'STAdazapadasahasrapramitazIlAGgazIlanarUpakathitasvarUpa: / khalu-nizcayena / ayaM pratyakSo'kSigocaraH / sam-parIkSyAnuSThIyamAno, rAgAdyAntararipUnmUlato ni:zeSayati // 118 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 prazamaratiprakaraNam AcArAdhyayanoktArthabhAvanAcaraNaguptahRdayasya / na tadasti kAlavivaraM yatra kvacanAbhibhavanaM syAt // 119 // paizAcikamAkhyAnaM zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAH / saMyamayogairAtmA nirantaraM vyApRtaH kAryaH // 120 // nupAlyamAno'bhyasyamAno rAgadveSamohAn samUlakASaM kaSatIti / ayaM cAparo guNaH prApyate // 118 / / (119) ttiikaa-aacaaraadhyynoktetyaadi| AcArAdhyayanamAcArAgamastatrokto yo'rthastatra bhAvanA vAsanAbhyAsaH SaDjIvanikAyayatanAdikA tadAcaraNena guptahRdayasya ca mUlottaraguNaiguptamanaskasya tadanuSThAnavyagrasya / kiM bhavatItyAha-na tadasti kAlavivaraM kAlacchidraM kvacanakvacit, yatra cchidre'bhibhUyate kaSAyapramAdavikathAdibhiranAcAriti5 // 119 // (120) TIkA-tathA cAcArArthavyagrasya na kadAcidvimatirmuktiparipanthinI saadhorbhvtiityaah-paishaacikmaakhyaanmityaadi| kenacidvaNijA mantrabalena pizAcako vazIkRtaH / pizAcakena coktaM, 'mamAjJAdAnamanavarataM kAryaM, yadaivAdezaM na labhe tadaivAhaM bhavantaM vinAzayAmi' iti / pratipannaM ca vnnijaa| AjJA ca dattA / gRhakaraNa-dhanadhAnyAnayana-kanakarajatAdivibhUtiriSTA yathecchaM vaNijaH sampAditA pizAcakena / punazcAjJA mAgitA / vaNijA'bhihitaH,4 'dIrghatamaM (119) (vi0) asyaivAsevyamAnasya phalAntaramAha-AcAreti / AcArasyaAcArAGgasyAdhyayanAni-tadantargatA arthaparicchedavizeSAsteSUktaH sa cAsAvarthazca-abhidheyaM tasya bhAvanAvAsanA tayA caraNaM-cAritraM vratAdi tena gupta-vyAptaM vAsitamiti yAvad hRdayaM-cittaM yasya sa tathA / tasya kiM bhavatItyAha-na-naiva tatkimapyasti-vidyate kAlavivaram-addhAkSaNa ityarthaH yatra-yasmin kvacanakasmizcit kAlavivare'bhibhavanaM-paribhavo, rAgAdibhiriti zeSaH, syAd-bhavediti // 119 // (120) (vi0) tathA AcArArthavyagrasya na kadAcidvimatirmuktiparipanthinI sAdhorbhavatItyAha-paizAcikamiti / kenacidvaNijA mantrabalena pizAco vazIkRtaH / pizAcenoktaM'mamAjJAdAnamanavarataM ca kArya, paraM yadaivA''dezaM na lapsye tadaivAhaM bhavantaM vinAzayiSyAmi' iti / pratipannaM vaNijA / AjJA ca dattA gRhakaraNadhanadhAnyAnayanakanakAdivibhUtisampAdanaviSayA / sampAditA ca pizAcena / punazcAjJA maagitaa| vaNijA cAbhihito-'dIrghavaMzamAnIya gRhAGgaNe nikhAya (119) (ava0)-AcArAdhyayanoktArthAnAM bhAvanA-tasya-sAdhoH, kiM bhavatItyAhana tadasti kAlavivaraM chidraM yatra cchidre'bhibhavanaM pramAdavikathAdikaM bhavati // 19 // 1(120)(ava0)-vaNigvazIkRtapizAcakathAM kulavadhvAzcalitacittAyA api gopAyana
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam kSaNavipariNAmadharmA martyAnAmRddhisamudayAH sarve / sarve ca zokajanakAH saMyogA viprayogAntAH // 121 // 75 vaMzamAnIya gRhAGgaNe nikhAyArohaNAvarohaNaM ca kurvIthAstAvadyAvadanyasyAjJAdAnasyAvakAzo bhavati' iti / na cAsti chidraM kiJcidvaNijo yatrAbhibhavaH syAditi / sAdhorapyahorAtrAbhyantarAnuSTheyAsu kriyAsu vartamAnasya nAsti chidraM visrotasA gamanamiti / aparA kulavadhU rUpalAvaNyavatI kenacidvina dRSTA, prArthitA "ca paribhogaM, pratipannaM ca tayA / zvazrUvA ca vijJAya tadabhiprAyaM sarvatra gRhavyApAre niyuktA / prAtareva gRhapramArjana - gomukhakaraNa - bhANDaka prakSAlanAdhizrayaNa - randhana - pariveSaNa-bhAjanamArjanopalepana-khaNDana-chaNTana-pAdaprakSAlanAbhyaGganAnekakAryavyagrA kRcchreNa nidrAmokSamAsAdayati / tasyAH sudUrAdeva viTaprArthanakathA vyapetA / evaM sAdhorapyAcAravyagrasya vismaratyevAnyA vissyaadiktheti| ataH saMyamayogairAtmA vyApRtaH kAryaH / saMyamaH saptadazabhedastadviSayA 9yogavyApArAstairAtmA vyApRto vyagraH kArya iti // 120 // (121) TIkA-itthaM vihitakriyAnuSThAnavyagra aihikeSu bhogakAraNeSu bhAvayeda ArohaNamavarohaNaM ca kurvIthAH tAvadyAvadanyasyAjJAdAnasyAvakAzo bhavati' iti / na cAsti chidraM kiJcidvaNijo yatrAbhibhavaH syAditi manyamAnena pizAcenoktaM- 'chalito'haM tvayA, na tu mayA tvamiti tato mutkalaya mAM, kAryakAle smaraNIya' ityabhidhAya svasthAnamagamatpizAca iti / evaM sAdhorapyahorAtrAbhyantarAnuSTheyAsu kriyAsu vartamAnasya nAsti chidraM yatra viSayecchAyAM pravRttiriti / tathA dvitIyaM kulavadhvAkhyAnaM kathyate - yathA kAcit kulavadhUrdezAntaragatabhartRkA / tayA sakhI bhaNitA'kaJcana yuvAnamAnaya' / tayoktam- ' evaM karomi dhRtyA stheyam' ityabhidhAya pariNAmasukhadaM sarvaM zobhanamiti cintayantyA zvazurasya niveditam / tatastena dvitIye'hni nijabhAryayA saha zabdarATI kRtA yathA-'tvaM 'sphoTayasi gRham' / tayoktaM- 'na zaknomyahaM nirvAhayituM gRhamidaM, mukto'yaM samprati mayA'dhikAraH / tataH zvazureNa sA vadhUrgRhavyApAreSu niyuktA, sarvaM gRhavyApAraM karotIti / tata AkulamanAH kaSTena svaptuM labhate / tataH zvazureNa prayuktA tatsakhI - 'bhaNa mama vadhUM yathA AnayAmi yuvAnam' / tayA ca sA proktA satI prAha - 'svaptumapi me na kAlo'sti, kimanayA duSTajanocitayA kathayA ?' iti paizAcikamAkhyAnaM zrutvA kulavadhvA gopAyanaM ca zrutvA ataH saMyamayogairAtmA nirantaraM vyAvRttaH kArya ityuktam // 120 // (121) (vi0 ) itthaM ca vihitakriyAnuSThAnavyagraH san aihikabhogakAraNeSu bhAvayedasvarUpaM ca zrutvA saMyamasAdhanakriyAmArgerAtmA jIvaH satataM vyApRtaH = vyagrataraH karaNIyaH // 120 // (121) (ava0)---'viparItasvabhAvAH, sampadAM nicayAH sakalAH, putrakalatrAdInAM
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 prazamaratiprakaraNam bhogasukhaiH kimanityairbhayabahulaiH kAGkSitaiH parAyattaiH ? / nityamabhayamAtmasthaM prazamasukhaM tatra yatitavyam // 122 // nityatAmityAha-kSaNavipariNAmadharmA ityAdi / kSaNena vipariNAmadharmAH / vizabdaH kutsAyAm / kutsitaH 1pariNAmo dharmaH svabhAvaH prItikAriNaH santo'prItikAriNaH pariNativizeSAjjAyante / svalpenaiva kAlenAnyasvabhAvA bhavanti / maraNadharmANo mAsteSAM RddhisamudayA 2vibhUtisamudayA: / dhanadhAnyahiraNyasuvarNAdayaH sarve dakSiNottara-2mathurAvAsivaNigdvayavibhUtisamudayavat / anyathAtvaM ca pratipannAH zokahetavo niyamena syuH / saMyogAH putrapatnIprabhRtayo viprayogAntA eva bhavanti / na khalu kazcit saMyogo'styAtyantika iti bhAvayato'bhilASasteSu na bhavatIti // 121 / / ___ (122) TIkA-tasmAnna kiJcidviSayasukhAbhilASeNeti darzayannAha-bhogasukhaiH kimanityairityAdi / bhujyanta iti bhogAH zabdAdayastajjanitAni sukhAni bhogasukhAni / tAni coktena nyAyenAnityAni / kimiti kSepe / na kiJcidebhirityabhiprAyaH / bhAvayan cauradAyAdAgnibhUpatibhyo nityamevAzaGkate / bhogasukhakAraNeSu vRddhisamudayeSu bhayabahuleSu 'prabhUtabhayeSu / kAGkitairityabhilaSitaiH / parAyattairiti zabdAdiviSayAyattairmanohAriSu zabdAdiSu satsu nityatAmityAha-kSaNeti / kSaNena-stokakAlenApi / vizabdaH kutsAyAm / vipariNAmaHkutsitapariNatirdharma:-svabhAvo yeSAM te tathA, prItA apyaprItA jAyante, stokakAlenAnyasvabhAvA bhavantIti bhaavnaa| keSAm ?-mAnAM-manuSyANAm / ka evaMvidhA bhavanti ?-RddhisamudayAvibhUtinicayAH sarve-azeSAH / sarve ca zokajanakA:-zokahetavaH / tathA saMyogAH-sambandhAH putrapatnIprabhRtibhirviprayogAntA-virahAntA bhavantIti zeSa iti // 121 // (122) (vi0) yasmAdevaM tasmAnna kiJcidviSayasukhAbhilASeNeti darzayannAhabhogasukhairiti / bhogasukhaiH-viSayasAtaiH kiM ?, na kiJcit / kIdRzaiH ?-pUrvoktanyAyena anityaiH bhayabahulaiH-bhItipracuraiH, kAkSitaiH2-abhilaSitaiH parAyattaiH-stryAdipadArthasArthAdhInaH, saMyogA viyogAvasAnAH // 121 // (122) (ava0)-1ki kSepe, anityaiH azAzvataiH, abhilaSitaiH, stryAdizabdAdi viSayAyattaiH, nityamAtyantikam, vyapagatarogAdibhayam, AtmasthaM svAyattam, tasmin prazamasukhe yatanIyam // 122 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 77 yAvat svaviSayalipsorakSasamUhasya ceSTyate tuSTau / tAvat tasyaiva jaye varataramazaThaM kRto yatnaH // 123 // yat sarvaviSayakAGkSodbhavaM sukhaM prApyate sarAgeNa / tadanantakoTiguNitaM mudhaiva labhate vigatarAgaH // 124 // sukhamupajAyate bhogavatAmiti / tasmAtteSvabhilASamapahAya / nityamAtyantikam / abhayamavidyamAnabhItikam / Atmastham AtmAyattaM na parAyattam / prazamasukhaM madhyasthasyAraktadviSTasyopazAntakaSAyasya yattadevaMvidhaM tatraiva prayatnaH kArya iti // 122 // (123) TIkA-tacca sulabhameveti darzayati-yAvatsvaviSayalipsorityAdi / akSasamUhasyendriyagrAmasya / svaviSayalipsoH zabdAdiviSayAbhilASiNaH zabdAdIn svaviSayAn labdhumicchataH / tuSTau priye kartavye / yAvat ceSTyate prayAsaH kriyate tAvattasyaiva jaye'kSasamUhasyAbhibhave nigrahe niyamane / varataraM zobhanataraM bahuguNam / azaThaM mAyArahitamRjunA' cittena / yatnaH kRtaH / varataramazaThamiti kriyAvizeSaNam / yatnaH kriyate tadvarataramazaThaM ceti // 123 / / (124) TIkA-yatsarvaviSayetyAdi / itazca prazamasukhaM sulabham / yatsukhaM sakalaviSayasAmagryAmAkAGkitAyAmavAptAyAmudbhUtamupajAtaM / sarAgeNa rAgavatA / bhUyasAyAsena tasmAtteSvabhilASamapahAya nityam-Atyantikamabhayam-avidyamAnabhItikamAtmasthaM-svAyattam / kimevaMvidhamityAha-prazamasukhaM-upazamasAtaM, yattadevaMvidhaM tat tatra yatitavyaM-tasmin yatnaH kArya iti // 122 // (123) (vi0) tadyatnazcendriyajayayatnena bhavatIti darzayati-yAvaditi / akSasamUhasyaindriyagrAmasya svaviSayalipsoH-zabdAdigocarAbhilASiNastuSTau-toSe kartavye yAvat ceSTyate-prayAsaH kriyate tAvat tasyaiva jaye-akSasamUhasya nigrahe varataraM-zobhanataram azaThaM-mAyArahitaM yathA bhavatyevaM kRto-vihito yatnaH-Adara iti // 123 / / (124) (vi0) tathA prazamasukhaM sulabhamityAha-yaditi / 'yatsukhaM prApyate sarAgeNa / kIdRzaM?-sarvaviSayakAGkSodbhavaM-samastazabdAdyabhilASAvAptyutpannaM tadeva sukhamanantAbhiH koTibhiH (123)(ava0)-indriyagrAmasya zabdAdi gocarAbhilASiNaH, karaNagaNasya prItau // 123 // (124 ) (ava0 )-'samastazabdAdyabhibhAlASAvAptyutpannaM, rAgavatA bhUyasAyAsena yatprApyate, AyAsena vinaiva tat // 124 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 prazamaratiprakaraNam iSTaviyogapriyasamprayogakAGkSAsamudbhavaM duHkham / prApnoti yatsarAgo na saMspRzati tadvigatarAgaH // 125 // prazamitavedakaSAyasya hAsyaratyaratizokanibhRtasya / bhayakutsAnirabhibhavasya yatsukhaM tatkuto'nyeSAm ? // 126 // prApyate / tadeva sukhamanantAbhiH koTIbhirguNitamabhyastam / mudhaiva vinA mUlyenaiva vinAyAsena / vigatarAgaH prazamasukhamavApnotIti // 124 / / (125) TIkA-iSTaviyogetyAdi / iSTasya zabdAdeH putrAdervA hiraNyasuvarNAdervA viyoge / aniSTasya cApriyasya vA saMyoge / iSTe tAvadaviprayogAkAGkSA / aniSTe ca viprayogAkAGkSA / tasyAH kAGkSAyAH samudbhUtamutpannaM yaduHkhaM / sarAgo vissysukhaabhilaassii| yatprApnoti / taduHkhaM vigatarAgo na saMspRzati nAsAdayati / vigatarAgeNa madhyasthena tanna prApyata ityarthaH // 125 // (126) TIkA-prazamitavedakaSAyasyetyAdi / prazamitAH prazamaM nItA vedakaSAyA yena / 2vedaH strIpuMnapuMsakAkhyaH / kaSAyAH krodhAdayaH / vedodayAtpumAnabhilaSati striyaM, strI ca pumAMsamubhayaM napuMsakaH, 5tadudayAccAprAptau duHkham / zamitavedasya tanna bhavati / krodhAdyagnyA dIpito'pi duHkhabhAgeva jAyate / zamitakaSAyasya tu tadabhAvaH / hAsyaM harSAdbhavati / ratiH prItirviSayeSu saktiH / aratirudvegaH / zoko mAnasaM duHkhaM iSTaviyogAdau / eteSu hAsyAdiSu mohabhedeSu / nibhRtaH svasthaH / satyapi hAsyakAraNe nAsti hAsyaM, na ratiH, nAratiH satsvapi tatkAraNeSu anityatAbhAvanAtazca zoko'pi nAstyeva / bhayamihaparalokAdAnAdi saptavidham / kutsA jugupsA nindA / sApyanityabhAvanAta eva nirjitA / bhayamapi sAvaSTambhAdeva bhayakAraNavigamAdvA vijayate / evaM bhayakutsAbhyAmanabhibhUtasya / yatsukhaM saGkhyAvizeSairguNitam-abhyastaM mudhaiva-mUlyena vinA labhate-prApnoti, ko?-vigatarAga iti // 124 / / (125) (vi0 ) tathA iSTeti / iSTasya-vallabhavastuno viyogo-viyojanaM apriyasamprayogaHaniSTaprAptistayoH kAGkSA-cintA tasyAM sakAzAt samudbhavaH-utpattiryasya tattathA / tadevaMvidhaM kiM ?-duHkhaM prApnoti-labhate yat sarAgo, na saMspRzati vItarAgastaditi / / 125 / / (126) (vi0 ) tathA prazamiteti / prazamitA vedakaSAyAH pUrvoktasvarUpA yasya jIvasya sa tathA tasya, hAsyAdiSu nibhRtasya-svasthasya, hAsyAdikAraNeSvapi tadakaraNAdityarthaH, bhayakutsAbhyAM (126 ) (ava0)-akRtavikArasya anupanibhRtasyeti vA pAThaH, anabhibhUtasya // 126 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 79 samyagdRSTiAnI dhyAnatapobalayuto'pyanupazAntaH / taM na labhate guNaM yaM prazamaguNamupAzrito labhate // 127 // naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // 128 // prazAntacetasaH / tatkuto'nyeSAM rAgiNAm ? iti // 126 / / (127) TIkA-punaH prazamasukhasyaivotkarSaM viSayasukhAnnidarzayannAha-samyagdRSTirityAdi / zaGkAdidoSarahitasamyagdarzanasampannaH / yathAsambhavaM ca matyAdijJAnena yuktaH / zubhadhyAnabalena 2tapobalena ca yukto'pi kevalamanupazAntaH / azamitavedakaSAyo'nupazAntaH / 3taM guNaM na labhate 4nAvApnoti / prazamaguNamupAzrito yaM guNaM labhate jJAnacAritropacayalakSaNaM nirutsukatvaguNaM vA / na tvanupazAntaH taM guNamavApnotIti / tasmAtprazamasukhAyaiva yatitavyamiti // 127 // (128) TIkA-bhUyo'pi prazamasukhotkarSakhyApanAyAha-naivAsti rAjarAjasyetyAdi / rAjarAjazcakravartI vAsudevAdirvA / pUrvaH sakalabharatakSetrAdhipatiH, uttaro'rdhabharatAdhipatiH / manuSyajanmasukhasya prakarSavartinAvetau / 3vAsudevacakravartinorapi nAsti tAdRzaM sukhaM yAdRzaM prazamasthitasyeti / taddhi cakravartyAdisukhaM zabdAdisamRddhijanitaM tasya cAnityatvaM prAk pratipAditam / na caikAntena sukhahetutvaM zabdAdInAM, vipariNatidharmatvAt / devendrasya sukhaM prakRSTaM syAditi, tadapi coparitanendrasukhaprakarSadarzanAttadAkAkSiNaH cyuticintanAcca duHkhavyatikIrNameva / athavA devarAjaH sarvadevottamatvAdanuttaravimAnavAsI / tasyApi yat sukhaM tadapi bhItijugupsAbhyAM nirabhibhavasya-anabhibhUtasya yat sukhaM prazAntacetasastat kuto'nyeSAmiti ? // 126 / / (127) (vi0) punarviSayasukhAt prazamasukhasyotkarSaM nidarzayannAha-samyagdRSTiriti / samyagdRSTiAnIti vyaktaM, dhyAnatapobalayuto'pi san prANI anupazAntastaM na labhate guNaM yaM prazamaguNamupAzrito labhate-prApnotItyataH prazamasukhAyaiva yatitavyamiti // 127|| (128) (vi0) bhUyo'pyasyaivotkarSamAha-naivAstIti / spaSTameva, kintu rAjarAjaHcakrI, devarAjaH-zakra iti / / 128 / / (127) (ava0) aprazamitavedakaSAyaH // 127 // (128)(ava0)-'cakravartyAdiH,zakrasyAnuttaradevasya vA, putrakalatrAdivimuktasya // 128 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 prazamaratiprakaraNam santyajya lokacintAmAtmaparijJAnacintane'bhirataH / jitalobharoSamadanaH sukhamAste nirjvaraH sAdhuH // 129 // sthitikSayamanuSyayoSidudaragartanimajjanaM ca duHkhamanucintayatastasyApi na " tatsukhamasti duHkhalezAkalaGkitaM, yadihaiva sukhaM sAdhormanuSyajanmani prazamasthitasya vinivRttasakalAkAGkSasyAtmahitagaveSiNo viziSTajJAnasamanvitasya lokavyApAraH kRSyAdipravRttiH kAmabhogasAdhanopAditsA, evaMvidhena vyApAreNa rahitasya / prazamasukha eva vyavasthApitaceto'vRtteryatsukhaM na tadrAjarAjasya iti // 128 // (129) TIkA - prazamasukhameva punaH spaSTayati - santyajya loketyAdi / lokaH svajanaH parajanazca tadviSayA yA cintA dAridaurbhAgyAdilakSaNA / akRtapuNyAnAM ca paraloke durgatiprAptilakSaNA tAM parityajya vihAya / AtmanaH parijJAnam 'anAdau saMsAre'yamAtmA zArIrANi mAnasAni ca duHkhAnyanubhavannatRptaH kAmabhogasukheSu kathamapi manuSyajanmAsAditavAn bodhiM ca, tadadhunA yathA saMsAre bahuduHkhasaGkaTe na bhramati, tathA prayatna kAryo mayA' iti AtmaparijJAnacintana evAbhirataH parakAryavimukhaH / jitAH paribhUtA roSalobhamadanA yena / roSagrahaNAd dveSaH, lobhagrahaNAdrAgaH, madanagrahaNAtpuruSavedAdiH / etajjayAcca sukhamAste svasthastiSThatyupadravarahitaH / jvaro rogavizeSastena grastaH paritApaziziralakSaNena ratimavindan duHkhamAste / sa evaMvidho nirgato'peto jvaro yasmAtsa nirjvaraH / jvara iva jvaraH roSalobhamadanAkhyaH / mokSasAdhanAbhyudyataH sAdhuriti // 129 // (129 ) (vi0 ) 'idameva punaH spaSTayati - santyajyeti / santyajya - muktvA lokacintAM - svajanAdijanasmRtiM sukhamAste - svasthastiSThati sAdhuriti sambandhaH / kIdRza: ?-AtmaparijJAnacintane'bhirataH- parakAryavimukhaH, tathA jitA:- parAbhUtA roSalobhamadanA yena sa tathA / ata eva nirjvarAH-arogAH, yato roSAdayo jvara iva jvarastadrahitatvAt, yadvA pAThAntare nirgatA jarA-hAniH, sA ca prastAvAt prazamAmRtasya yasyAsau nirjara iti // 129 // 1 (129 ) ( ava0 ) - svajanAdismRtiH, AtmaparijJAnaM parakAryavimukhaH, nirgato roSAdaya eva jvaro yasya sa nirjvaraH, athavA nirjaraH = nirgatA'petA jarA hAniH sA ca prastAvAtprazamAmRtasya yasyAsau nirjaraH // 129 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yA ceha lokavArtA zarIravArtA tapasvinAM yA ca / saddharmacaraNavArtAnimittakaM tavayamapISTam // 130 // lokaH khalvAdhAra: sarveSAM brahmacAriNAM yasmAt / tasmAllokaviruddhaM dharmaviruddhaM ca santyAjyam // 131 // (130) TIkA-santyajya lokacintAmityuktaM tatkathaM parityaktalokacintasya bharaNapoSaNAdivRttirAtmanaH syAdityAha-yA ceha lokavArtetyAdi / vartanaM vRttiH bharaNapoSaNAdikA vRttirevaMvidhA evaMprakArA yasyAM vidyate sA vArtA kRSipAzupAlyavANijyAdi lokasya vArtA / tasyAM cintanametAvadeva lokavArtAyAmucite bhikSAkAle svArthamevopasAdhite'zanAdiSu hiNDamAno'kRtAkAritAnanumatamazanAdi yallabhyate lokavArtA / yastaccharIravArtAyAH kAraNaM bhavati sAdhUnAM zarIravRtteH zarIrasthitenimittaM bhavati tapasvinAm / tatra yeyaM lokavArtA yA ca tapasvinAM zarIrasandhAraNavArtA, etadvArtAdvayamapi saddharmacaraNavArtAnimittakamiSTam / saddharmo dazalakSaNakaH kSamAdiH / caraNaM mUlottaraguNakalApaH / saddharmacaraNavRttiH / saddharmacaraNavArtA / saddharmacaraNavRtteranantaraM kAraNaM zarIrasandhAraNam / zarIrasandhAraNavRttezca lokavArtA kAraNam / pAramparyeNa saddharmacaraNavArtAyA: kAraNamiti // 130 // (131) TIkA-api ca lokavArtAnveSaNe prayojanamidamaparam-lokaH khalvi (130) (vi0) anantaraM 'santyajya lokacintA'mityuktaM, tat kathaM parityaktalokacintasya sAdhorAhArAdibhirnirvAha: ?, tataH kathaM saddharmacaraNavRttiH syAdityAzajhyAha-yeti / yA kAcit, cakArau parasparaM samuccayArthI, ihalokavArtA-kRSyAdibhirlokanirvAha:, iha vartanaM vRttiH saiva svArthikANapratyayAdvArtA / tathA yA ca zarIravArtA-dehasandhAraNaM / keSAM?-tapasvinAM-sAdhUnAm, etad dvayamapi saddharmacaraNavArtAnimittakaM-zobhanakSAntyAdidharmavratAdinirvAhahetukam / samAsastu satI ca te dharmacaraNe ca saddharmacaraNe tayorvArtA saddharmacaraNavArtA tasyA nimittaM tattathA, tadiSTam-abhimatamiti / / 130 // (131) (vi0) api ca-lokavArtA'nveSaNAprayojanamidamaparam-loka iti / lokaH (130) (ava0)-kRSivANijyAdicintanaM lokavArtA, dharmanirvAhapRcchA-zarIranirvAha pRcchA cintA, zobhanaM kSAntyAdisaddharmacaraNavArtArthaM etadvayamapISTaM lokavArtA taccharIravArtAyAH kAraNam // 130 // __ (131) (ava0)-AdhAra Azrayo vartata iti zeSaH / dharmacAriNAM saMyaminAM loke 1viruddhaM jAtamRtasUtakanirAkRtagRhagamanAdi / madhumAMsAdire dharmaviruddham // 131 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 prazamaratiprakaraNam deho nAsAdhanako lokAdhInAni sAdhanAnyasya / saddharmAnuparodhAttasmAlloko'bhigamanIyaH // 132 // tyaadi| loko janapadaH / khaluzabdo'vadhAraNe / loka evAdhAraH / sarveSAM brahmacAriNAM yasmAt / brahmasaMyamaH saptadazabhedaH / tadyogAt saMyaminaH / teSAM sarveSAmiti gacchavAsinAM 1gacchavinirgatAnAM ca / tasmAlloke yadviruddhaM jAtamRtakasUtakasamUhanirAkRtAdigRheSu bhikSAdigrahaNamabhojyeSu ca parihAryam / tathA cArSam je jahiM duguMchiyA khalu pavvAvaNavasahibhattapANesu / jiNavayaNe paDikuTThA 3vajjeyavvA payatteNa // 1 // (ye yatra jugupsitAH khalu pravrAjana-vasati-bhakta-pAneSu / jinavacane pratikRSTA varjitavyAH prayatnena ) yacca lokaikadeze'viruddhaM madyamAMsalazunabIjAnantakAyAdi dharmasAdhanaviruddhamanekaM tadapi parihAryamiti // 131 // (132) TIkA-itazca lokavArtAnveSaNaM zreyoheturiti darzayati-deho nAsAdhanako ityAdi / iti zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanam / tasya ca dehasyAhAropadhizayyAre sAdhanaM / sAdhanarahitasya dehasyAsambhava eva / tAni cAsya sAdhanAni 3lokAdhInAni lokAyattAni bhavanti / ataH kiM ?, saddharmAnuparodhAt saddharmasya kSamAderavirodhAt, loko'bhigamanIyaH, lokavArtAnveSaNamevamarthaM karaNIyamiti // 132 / / khalu-janapada evAdhAra:-Azrayo, vartata iti zeSaH, sarveSAM dharmacAriNAM-saMyaminAM yasmAtkAraNAt tasmAtkAraNAt loke-pRthagjanapade viruddhaM-jAtamRtasUtakanirAkRtagRheSu bhikSAgrahaNamasaGgataM tattathA / tathA dharmaviruddhaM-madhumAMsAdigrahaNam / caH samuccaye / santyAjyaM-parihAryamiti // 131 / / (132) (vi0) atha lokAnuvRttimeva samarthayate-deha iti / dehaH-zarIraM 'nAsAdhanakaH, kintu sasAdhana eva / lokAdhInAni-janAyattAni sAdhanAni-AhAropadhiprabhRtInyasya-dehasya, tat kiM ?-dharmAnuparodhinaH2-saddharmasya-kSamAderavirodhAlloko'bhigamanIyaH, dharmaviruddhatyAgenAnuvartanIya iti // 132 / / (132) (ava0)-dehaH zarIraM naiva annapAnavasanAdibhivinA yApayituM zakyaH tAnyanna1pAnAsanAdisAdhanAni lokavazAni saddharmasya-kSamAderavirodhAddharmaviruddhatyAgenAnuvartanIyaH // 132 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam doSeNAnupakArI bhavati paro yena yena vidveSTi / svayamapi taddoSapadaM sadA prayatnena parihAryam // 133 // piNDaiSaNAniruktaH kalpyAkalpyasya yo vidhiH sUtre / grahaNopabhoganiyatasya tena naivAmayabhayaM syAt // 134 // (133) TIkA-para evopadeSTA bhavati guNadoSayorityAha-doSeNAnupakArItyAdi / yena yenAbhyasyamAnena karmaNA paro loko vidveSTi krudhyati / bhavati cAnupakArI pratyutApakAre vartate / svayamapyAtmanApi taddoSapadaM parihAryamapramattena satA anyaH kurvan parasya dRSTaH kiJcidapriyakAraNaM, tadavekSya svayamapi taddoSasthAnaM parihAryaM anenAsyApriyaM bhavatIti sakalapramAdarahitena parityajanIyamiti // 133 / / (134) TIkA-yathaitatpariharaNIyaM tathedamapItyAha-piNDaiSaNetyAdi / piNDaiSaNAdhyayane nirukto nizcayenAbhihitaH / udgamotpAdanaiSaNAdoSarahito yo vidhiH / 2sakalpanIyAkalpanIyo grAhyatyAjyalakSaNaH / sUtre pAramarSe Agame / grahaNe niyataH3 parimito grAhyaH / 4yathaiSaNIyadoSo na bhavati / upabhoge ca niyataH dvAtriMzataH kavalAnAM nyUnAnAmevAbhyavahAra: kAryaH / tathApyArSe addhamasaNassa savvaMjaNassa kujjA davassa do bhAe / vAupaviyAraNaTThA chabbhAgaM UNayaM kujjA // 1 // (arddhamazanasya savyaJjanasya kuryAd dravasya dvau bhAgau / vAyupravicaraNArthaM SaDbhAgaM UnakaM kuryAt // ) (133) (vi0) lokAnuvartane upAyamAha-doSeNeti / doSeNa-dUSaNena karaNabhUtena upakArarahito bhavati-jAyate / ka evaMvidho bhavati ? paro-loko yena yena doSeNeti yogaH / kIdRzaH ?-vidviSTa:-kruddhaH san, para iti sambandhaH / svayaM-Atmanaiva tad doSapadaM-dUSaNasthAnaM sadaiva prayatnena parihArya-sAdhunA tyAjyamiti // 133 / / (134) (vi0) 'tatparihArya 'mityuktaM prAk, tadvipakSabhUtasya vidhivizeSamAhapiNDaiSaNeti / piNDasyaiSaNA-gaveSaNAdirUpA sA piNDaiSaNA, tatpratipAdakatvenopacArAt (133) (ava0)-doSeNApakartAH bhavati pratyutApakAreNa pravartate / paro-lokaH krudhyati AtmanA // 133 // (134)(ava0)-piNDaiSaNAdhyayanabhaNito nizcayena, kalpyo-grAhyo'kalpya:1=tanniSiddhaH parihAryaH / AdAnAsevanayorniyatavRtteH / tena vidhigRhItAhAreNa rajasarogANAM bhayaM na bhavati // 134 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 prazamaratiprakaraNam vraNalepAkSopAGgavadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalavacca // 135 // itthaM ca grahaNopabhoganiyatasya kalpanIyasya tena vidhinA abhyavahriyamANasya / na jAtucidAmayabhayamajIrNajanitavyAdhibhayaM bhavet / evaM ca mAndyAdidoSAdhikaraNaparihAraH / dhAsu ca kriyAsu pravRtteraparihANiH / tasmAdakalpyaparihAreNAparimitAniyatabhogatyAgena ca bhuJAnasya na kiJcidduSyatIti // 134 // ___ (135) TIkA-etadeva spaSTayannAha-vraNalepAkSetyAdi / vraNalepavat akSopAGgavacceti dRSTAntadvayam / vraNalepastAvAneva deyo yAvatA pUyAdinirharaNasaMrohaNe bhavataH, ato'timAtrayA'kiJcitkarameva lepadAnam / akSasyopAGgo'bhyaJjanaM tacca navanItAdire tAvanmAtrameva dIyate yAvatA zakaTaM bhAramudvahatyanAyAsena / na cAstIti kRtvA prakAmaM navanItAderabhyaJjanasya dAnaM niSphalatvAt / evaM sAdhunApi kSuvraNasaMrohaNAyAhAralepapradAnamasaGgayogabharamAtrayAtrArthaM kAryam / saGgaH3 snehH| yogA manovAkkAyAH / yogeSu zarIrAdiSu lAvaNyamRjAdyAzayaparihAro'saGgaH / ato'saGgayogaH yogeSvasaGga ityarthaH / yogAnAM bharaH kriyAnuSThAnaM yAvatA kriyAsamarthaM zarIrAdi bhavati tAvanmAtramevAbhyavaharati, nAtiriktam / yAtrA dazavidhacakravAlasAmAcArI svAdhyAyabhikSAcaGkramaNAdikA ca yAtrA tadartham / yathAha taM pi Na rUvarasatthaM bhujaMtANaM na ceva dappatthaM / dhammadhurAvahaNatthaM akkhovaMgo va jattatthaM // 1 // (tadapi na rUparasArthaM bhuJjAnAnAM na caiva darpArtham / dharmadhurAvahanArthaM akSopAGga iva yAtrArtham // ) piNDaiSaNAdhyayanamucyate, tatra nirukto-nizcayena bhaNitaH sa tathA, ko ?-vidhiriti yogaH / kasya ?kalpyaH-grAhyaH akalpyaH-parihAryaH samAhArAttasya piNDasyeti sAmarthyagamyam / yaH kazcidvidhiHupabhogAnupabhogAtmaka: sUtre-siddhAnte, tena-vidhinA grahaNopabhogayoH-AdAnA sevanayoniyataHparimitavRttiH sa tathA tasya, niyatagrahaNasya niyatopabhogasya ca sataH sAdhorityarthaH / kimityAhanaivAmayabhayaM syAt-na rogabhItirbhavediti // 134 / / (135) (vi0) anantaroktaM piNDAbhyavahAraM dRSTAntacatuSkeNa spaSTayannAha-vraNeti / vraNegaNDe lepaH sa tathA, akSasya-dhuraH upAGga-mrakSaNAdikharaNTanaM tattathA, tato dvandvaH, te iva tadvad, (135) (ava0)-vraNe gaNDalepaH, akSasya dhuraH upAGgaM tadvat, abhyavahareda-AharedityatrApi yojyama / asaGA: manovAkkAyeSvasaGA: sAdhavasteSAM yogA:-kriyAnaSTAnaM teSAM bhara: sar3A tanmAnaM tasya yAtrA tadarthaM tannimittaM dharmAnuSThAnanirvAhArthamiti / tathA pannago'hiH yathA carvaNaM nAcarati
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam guNavadamUcchitamanasA tadviparItamapi cApraduSTena / dArUpamadhRtinA bhavati kalpyamAsvAdyamAsvAdyam // 136 // 85 bhojanaiSaNAmadhikRtyAha-pannaga ivAbhyavaharet / sarpo hi bhakSyaM " grasitvA na carvaNamAcarati grasata eva gilatyeva, tathA sAdhurapi bhuJjAno na carvaNaM karoti / tathA "no vAmAo dAhiNaM haNuaM saMcArijjA, dAhiNAo vAmaM saMcArijjA / (na vAmAd dakSiNaM hanukaM saJcArayet, dakSiNAd na vAmaM saJcArayat / ) ityAdi / 'putrapalavacca palaM mAMsaM putramAMsamityarthaH, putrazabdo'patyavacanaH / cilAtaputravyApAditaduhitRmAMsAsvAdanavaditi / ayamabhiprAyaH - piturbhrAturvA bhakSayatastanmAMsaM na tatrAsti rasagAddha, zarIrarakSaNArthameva kevalaM tAbhyAmAsvAditaM, na rasArthaM darpArthaM vA mAMsopabhogaH 10 kRtastathA sAdhunA raseSvagRddhena 11 darpAdivarjitena yathAlabdhameSaNIyaM bhoktavyamiti // 135 // ( 136 ) TIkA-punarabhyavahAryameva' vizinaSTi - guNavadamUcchitetyAdi / guNavadiSTarasa gandhamUcchitaM rAgayuktaM ca ceto yasya sa mUrcchitamanAH / na mUrcchitamanA amUrcchitamanAH / tena amUrchitamanasA bhakSyamAsvAdyaM bhojyamiti / tdvipriitmitymnojnymnissttrsgndhm| tadapyapraduSTe vraNalepavadakSopAGgavaccetyarthaH / abhyavahared AhAramityasyAtrApi yogaH / kimarthamityAha-asaGgAsAdhavasteSAM yogAH-'saMyamavyApArAH teSAM bhara:- saGghAtaH sa eva tanmAtraM tasya yAtrA - nirvAhastadarthaM tattathA, dharmAnuSThAnanirvAhArthamiti niSkaSaH, idaM nimittapadamagretana dRSTAntadvaye'pi yojyam / tathA pannaga iva-sarpavadabhyavahared-bhuJjItAhAraM - piNDam, yathA hi pannago bhakSyaM tRptyarthaM rasamagRhNan grasate, na carvati, evaM sAdhurapi / tathA putrazabdo'patyaparyAyaH, putrasya palaM mAMsaM tadiva putrikAyA vA, "tadvad, bhAvanA pUrvavad / dRSTAntastu cilAtiputravyApAditaduhitRmAMsaM yathA hi pitubhrAtRRNAM ca bhakSayatAM tanmAMsaM na tatrAsti rasagArdhyaM, kintu zarIradhAraNArthameva, evaM sAdhunA'pi raseSvagRddhenApyabhyavahAryamannamiti // 135 // (136) (vi0 ) punarenamevArthaM savizeSamAha - guNavaditi / atrAsvAdyazabdadvayaM vidyate, evam / tathA cilAtiputramAritadhanazreSThisutAmAMsAsvAdakapitRputrAdivadvA / yathA taiH zarIrasya dhAraNArthameva tasyA mAMsamAsvAditaM tathA sAdhurapyabhyavaharet kaTutiktamadhurAdisvAdamAdatte // 135 // ( 136 ) ( ava0 )-viziSTatarAsvAdaM agRddhacittena sAdhuneti prakramaH / tadviparItamapyavidyamAnAviziSTAsvAdamapi = svAdarahitamiti, manasA / dveSarahitena yathA vRko sarasaM virasaM vA na vilokayati tadavagAhamAno'pi, tadvatsAdhunApi dArUpamadhRtinA = dArutulyasamAdhinA AsvAdyaM-vastu AsvAdyaM-kriyA AsvAdanIyam // 136 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 prazamaratiprakaraNam kAlaM kSetraM mAtrAM svAtmyaM dravyagurulAghavaM svabalam / jJAtvA yo'bhyavahAryaM bhuGkte kiM bheSajaistasya // 137 // nAdviSTena dveSarahitenetyarthaH / yAtrAsAdhanamAtramAlambanamadhikRtya5 yatkiJcideSaNIyamaraktadviSTena cittenAbhyavaharet / dArUpamA dhRtirysyaavikaarinnii| kASThaM hi vAsyAdibhistakSyamANaM na dveSaM bhajate, nApi ca candanapuSpAdibhiH pUjyamAnaM rAgamudvahati / yathA tadacetanaM rAgadveSarahitaM, tadvat sAdhunApi satyapi cetanAvattve iSTAniSTAnnapAnalAbhe sati bhoktavyam / araktadviSTena kalpanIyamAsvAdyaM bhakSaNIyam / punarAsvAdyamiti bhoktavyamityarthaH / tacca bhojanaM kAlAdyapekSamabhyavahriyamANaM nAjIrNAdidoSakAri 9bhavatIti // 136 // (137) TIkA-kAlaM kSetramityAdi / bhoktrA kAlo'pekSaNIyaH grISmavarSAzizirabhedaH / grISme bahupAnakaM pAtavyamataH svalpataraM bhuGkte yena bhuktaM ca pAnaM vA'klezenaiva 3jIryati / tathA varSAsu sAdhAraNaM bhaktaM pAnaM ca yathodaraSaDbhAga Uno bhavati tathA bhuGkte / zizire ca bahutaraM cAnnameva bhuGkte svalpataramudakamApibati / tathA 5kSetrApekSaM, rUkSaM snigdhaM zizire ca tridhA kSetraM / tatra rUkSe surASTrAdau 6bahubhaktabhojI bhavati unodaraSaDbhAgamAtraH / snigdhe jalabahulaviSaye mAtrayA'bhyavahAraM karoti yathA sujaraM bhavati / tathA zizirakSetre zItabahule kAzmIrAdau annaparipAkaH sukho bhavati yathA tathA'bhyavahartavyam / mAtrA tatraikasyAzanAdi vAcyaM aparasya tu abhyvhrnnkriyaa| tatazcaivaM yojyate-bhavati-jAyate, kiM tad ? AsvAdyaM-bhoktavyaM. kima ?-AsvAdyama-azanAdikaM, atra dvAvapi karmasAdhanAvAsvAdyazabdAvityarthaH / kIdRzam ?-guNavat-svAduguNopetaM, tathA kalpyaM-kalpanIyam / kenAta AhaamUcchitamanasA-amRducittena, sAdhuneti prakramaH / tathA tadviparItamapi ca-anyathAbhUtam-aguNavadapi ca avidyamAnAsvAdaM kalpyaM-zuddhaM idaM cApraduSTena-sAdhunA dveSarahitena / punaH kIdRzena ?-dAruNAkASThenopamA-upamAnaM sarvatraikasvabhAvatAtulyatA yasyAM sA tathA, sA dhRtiryasya sa tathA tena, dArukamacetanatvAccandanAdibhiH abhyarcyamAnaM na rAgaM na tu vAsyAdibhistakSyamANaM dveSaM karoti, kiM tarhi ?-ekasvarUpameva tiSThati, evaM sAdhurapi zubhAzubhAhAraviSaye rAgadveSaM na yAyAditi // 136 / / (137) (vi0) tatra bhojanaM kAlAdyapekSamabhyavahriyamANaM nAjIrNAdidoSakaraM 'syAdityetadAha-kAlamiti / kAlaM-grISmAdikaM durbhikSAdikaM vA, tathA kSetraM-rUkSAdikaM tathA mAtrAM (137) (ava0)-kAlamuSNakAlAdi snigdhetarAdi ca kSetraM subhikSAdikaM ca / mAtrAmalpAdirUpAM, sAtmyaM yadyasyopabhuktaM pariNatimeti / tathA dravyANAMghRtaguDAdInAM gurutvaM laghutvaM ca / yadvA yena dravyeNopabhuktena guNAnAM 'jJAnAdInAM gauravaM 'doSANAM pramAdAdInAM lAghavaM cAtmanaH syAt tad bhojyaM vastu // 137 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam piNDaH zayyA vastraiSaNAdi pAtraiSaNAdi yaccAnyat / kalpyAkalpyaM saddharmadeharakSAnimittoktam // 138 // 87 nijAgnibalApekSA pramANayukto' 'pyAhAraH kasyacinna kSamate, atastAdRzI mAtrA kartavyA yA sujarA bhavati / sAtmyeti svabhAvaH kasyacidatyantasnigdha evAhAraH sukhaM pariNamate, kasyacidrUkSaH kasyacinmadhyaH / viruddhadravyasamparko'pi kasyacitsukhAvahaH / sAtmyasyAnekaprakAratvAt / dravyaM mAhiSaM dadhi kSIraM vA guru, 'laghu tu gavyaM dadhi payo vA 9evamanyeSAmapi dravyANAM gauravaM lAghavaM khaNDakhAdyadadhyodanAdInAM vijJAya svabalaM ca vAtaprakopAdivyAdhidUSitamadUSitaM ca jJAtvA yo'bhyavahAramannAdi bhuGkte, kiM bheSajaistasyeti ?, na kiJcidauSadhaistasya prayojanam / anavakAzAni hi tatra bhaiSajAnItyarthaH // 137 // , (138) TIkA - nanu piNDapratizrayavastrapAtrAdi parigRhNan kathamakiJcanaH 2 sAdhura parigraho bhavedityAha-piNDaH zayyetyAdi / piNDa ityAhArazcaturvidhaH 3 azanIyaH / zayyA pratizrayaH / vastraM pAtrabandha - colapaTTaka- mukhavastrikAdi / AdigrahaNAdvastragrahaNe yo vidhiruktaH 4sa sarvaH parigRhyate / "pAtragrahaNAt pratigrahakamAtrakagrahaNam / ihApyAdigrahaNAt pAtraiSaNAvidhau yo vidhiruktastasyApi grahaNam / yaccAnyadityaupagrahikaM daNDakAdi saGgRhItaM kalpanIyaM tAvadutsargataH saddharmadeharakSAnimittam / dehaH zarIram / saddharmo dazalakSaNakaH kSamAdiH / zarIrarakSaNe sati saddharmarakSaNaM, tanmUlatvAddharmAnuSThAnasya / zarIrakaM hi saMyamAnuSThAnArthaM poSyate, kSamAderdharmasyAdhArastaditi / kalpanIyasya 'cAlAbhe laghutaradoSAsevanaM prAgvadAdhAkarmagrahaNam / evaM zayyAvastrapAtradaNDakAdiSvapi yojyam / sarve ca viSayAH sApavAdA maithunavarjam / evaM 9saddharma rakSArthaM ca sarvamuktam / na cAsau parigrahaH tatrAmUcchitatvAt, 'mUrcchA parigraha' iti svakIyamAhAra [gamana] pramANaM svAtmyaM - yadyasya priyaM pathyaM ca dravyaM mAhiSaM dadhi guru, gavyAdi dadhi kSIraM laghu / iha samAsaH kAryaH 5 / tat tathA svabalaM - nijasAmarthyaM jJAtvA-buddhvA tat tathA yo'bhyavahAryam-annAdi bhuGkte kiM bheSajaistasyeti ? // 137 // (138 ) (vi0) evaM piNDazayyAdigrahaNe kathaM niSparigrahatA syAdityAzaGkyAha-piNDa iti / piNDAdi prasiddham 'piNDaM' sejjaM ca vatthaM ca, cautthaM pAyameva ya' (piNDaH zayyA ca vastraM ca caturthaM pAtrameva ca / ) iti (dazavaikAlikam - 6.48) / yaccAnyat - aupagrahikaM daNDakAdi utsargataH kalpyaMkalpanIyaM apavAdato gADhAlambanenAkalpyamapi grAhyam / kimarthamityAha-san -zobhano dharmo yasya sa (138 ) ( ava0 ) - anyadaupagrahikaM daNDakAdi 1 utsargato'grAhyam, kalpyaM = kalpanIyaM, apavAdato gADhAlambanena akalpyamapi grAhyaM, laghutaradoSAsevanaM saddharmadeharakSAnimittaM kAraNaM tenoktam // 138 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 prazamaratiprakaraNam kalpyAkalpyavidhijJaH saMvignasahAyako vinItAtmA / doSamaline'pi loke praviharati munirnirupalepaH // 139 // yadvatpaGkAdhAramapi paGkajaM nopalipyate tena / dharmopakaraNadhRtavapurapi sAdhuralepakastadvat // 140 // lakSaNAditi (tattvArthasUtram - 7.12) // 138 // (139) TIkA - evamuktA niSparigrahatA, saiva ca punaH spaSTIkriyatekalpyAkalpyetyAdi / kalpanIyaM kalpyamudgamAdizuddhaM AhAropadhizayyAdi, udgamAdiduSTaM vA akalpanIyaM tasya vidhividhAnaM " kalpanIyena zarIrakadhAraNaM kuryAt 2 asata [ a ] kalpanIyenApyazaThe- na satA kAryaM yatnavatA prAvacanena mArgeNetyeSa vidhiH " taM jAnAtIti kalpyAkalpa-vidhijJaH / saMvignasahAyaka: saMvignAH saMsArabhIravo jJAnakriyAyuktAH, evaMvidhAH sahAyA yasya sa saMvignasahAyakaH / asahAyaH susahAyo vA / vinItAtmeti vizeSeNa nIta AtmA jJAnadarzanacAritropacAravinayavazyatAM vinItAtmA / evaMvidhaH sAdhurdoSamaline'pi loke mUrcchAmaline'pi manuSyaloke / rAgadveSau vA 4 doSau tAbhyAmayaM malino dUSitaH sarvo lokaH / evaMvidhasakalalokamadhyavartyapi prakarSeNa vividhamanekaprakAraM rajo harati praviharati muniH / 6nirupalepo rAgadveSAbhyAmaspRSTaH / sarvadhanavinAzakAriNA vA lobhena mUrcchAlakSaNenAgrasto nirupalepa iti / karmAbandhAt pUrvabaddhamokSaNAya pravartata iti // 139 // (140) TIkA - kathaM punardoSavallokAntaH pAtI tatkRtasaMsarge doSairna lipyate ? tathA sa cAsau dehazca tasya rakSA tasyA nimittaM kAraNaM tenoktaM bhaNitaM, na caitatparigrahaH tatrAmUcchitatvAditi // 138 / / (139) (vi0 ) eSaiva niSparigrahatA spaSTIkriyate - kalpyeti / kalpyAkalpyaM-zuddhAzuddhaM piNDAdi tasya vidhiH - vidhAnaM taM jAnAti kalpyAkalpyavidhijJaH, tathA saMvignAH - saddharmANa: sahAyA yasya sa tathA / tathA vinItAtmA - svabhAvavinItaH / doSamaline'pi dUSaNadUSite'pi loke -jane praviharati-Aste muniH-sAdhurnirupalepo - rAgAdivirahita iti // 139 // (140 ) ( vi0 ) kathaM punardoSavallokAntaH pAtI doSairna lipyata ityAha-yadvaditi / yadvad (139) (ava0 )----- kalpyAkalpyasya zuddhayazuddhividhi jAnAtIti kalpya kalpya - vidhijJaH / saMvignA=jJAnakriyAyuktAH sahAyA yasya svabhAvena vinItaH / dUSaNadUSite'pi 3 vicarati, nirupalepo rAgAdirahitaH // 139 // (140) (ava0 )---'kardamAdhAre'pi sthitam, paGkena, tathA dharmopakaraNaM vastrapAtrAdi, tena dhRtaM vapurasya / alepako lobhena na spRzyate muniH // 140 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yadvatturagaH satsvapyAbharaNavibhUSaNeSvanabhisaktaH / tadvadupagrahavAnapi na saGgamupayAti nirgranthaH // 141 // granthaH karmASTavidhaM mithyAtvAviratiduSTayogAzca / tajjayahetorazaThaM saMyatate yaH sa nirgranthaH // 142 // ityaah-ydvtpngkaadhaaretyaadi| yadvaditi dRSTAntopanyAsa:1 / yathA paGkAdhAraM paGkamadhyAdutpannaM paGkamadhyasthitaM vA / paGkajaM nalinam / nopalipyate na spRzyate kardamena / dharmopakaraNadhRtavapurapi 2sAdhuralepakastadvad dharmArthamupakaraNaM dharmopakaraNaM rajoharaNa-mukhavastrikA-copalaTTakakalpAdikaM tena dhRtavapurapi kRtazarIrasaMrakSo'pi / svavyatiriktajIvakAyakRtasaMrakSaNazca sAdhuralepaka eva lobhadoSeNa na spRzyate, zuddhAzayatvAdamUcchitatvAdityarthaH // 140 // (141) TIkA-tathAparo'pi dRSTAntaH-yadvatturaga ityAdi / yathA turagaH satsvapi vibhUSaNeSu vAlavyajanAdiSvazvamaNDanakeSu cA'nabhisaktaH amUcchitaH akRtagAddhayaH / na tena parigraheNAsau parigrahavAn / tadvaditi dRSTAntena resamIkaroti dAlantikamartham / tadvadupagrahavAnapi dharmAyopakaraNamupagraha: tadvAnapi dharmopakaraNayukto'pItyarthaH / na saGgaM snehaM mUrchAmupayAti / ata eva ca bAhyagranthAbhAvAdabhyantaralobhAdigranthAbhAvAcca nirgrantha iti / nirgato grantho nirgranthaH // 14 // (142) TIkA-ka: punarayaM grantha ityAha-granthaH karmetyAdi / grathyate veSTyate 'badhyate yena sa granthaH / taccASTaprakAraM karma jJAnAvaraNAdyantarAyaparyavasAnam / mithyAtvAviratiduSTayogAzca yathA paGkAdhAraM-kardamamadhyAdutpannamapi paGkajaM-padmaM nopalipyate-na spRzyate tena-kardamena / dArTAntikamAha-dharmopakaraNena-vastrapAtrAdinA dhRtaM vapuryasya sa tathA sAdhuralepakaH tadvat tathA / lobhena na spRzyate zuddhAzayatvAditi // 140 // (141) (vi0) tathA aparo'pi dRSTAntaH-yadvaditi / yadvat-yathA turago-ghoTaka: satsvapi-vidyamAneSvapyAbharaNavibhUSaNeSu-'vAlavyajanAdiSvazvamaNDaneSu anabhiSakta:-amUcchitaH, tadvaditi dRSTAntaH, upagrahavAnapi-dharmopakaraNayukto'pi na saGgamupayAti-na snehamupagacchati nirgranthovakSyamANaparigraharahita iti // 141 // (142) (vi0) kaH punarayaM grantha ityAha-grantha iti / grathyate-veSTyate yena sa granthaH so'STavidhaM karma mithyAtvAviratiyogAzca pUrvoktAH, tajjayahetoH-karmAdinirAkaraNanimittamazaThaM (141) (ava0)-akRtagAddhayaH dharmopakaraNayukto'pi na snehamupagacchati nirgrantho= vakSyamANabAhyAbhyAntaraparigraharahita iti // 141 // (142)(ava0)-grantho'STa prakAraM karma, samyaktvAdviparItaM, prANAtipAtAdibhyo'nivRttiH azubhamanovAkkAyAH, azaThaM-mAyArahitaM, samyagudyacchati // 142 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yajjJAnazIlatapasAmupagrahaM nigrahaM ca doSANAm / kalpayati nizcaye yat tat kalpyamakalpyamavazeSam // 143 // yatpunarupaghAtakaraM samyaktvajJAnazIlayogAnAm / tatkalpyamapyakalpyaM pravacanakutsAkaraM yacca // 144 // mithyAtvaM tattvArthAzraddhAnaM, aviratiranivRttiH prANAtipAtAdibhyaH, duSTayogA manovAkkAyAH / mithyAtvAdayazcASTavidhasya karmaNo hetava iti granthazabdavAcyAH / teSAM mithyAtvAdInAM jaye'bhibhave nirAkaraNe / yatate mAyAdizalyarahitastajjayahetostAJjeSyAmIti, samyagAgamoktena vidhinA / sa nirgrantha iti / etena mUlasaGghAdidigambarAH pratyuktAH // 142 // (143) TIkA-kiM punaH kalpyamakalpyaM cetyAha-yajjJAnazIlatapasAmityAdi / yaditi yasmAt / jJAnaM zrutamAgamaH / zIlaM mUlottaraguNAH / tapo'nazanAdi dvAdazabhedam / upagrahamupodvalanaM saMvardhanam / nigrahaM ca doSANAm / doSAH kSutpipAsAdayaH zItoSNAdayo vA rAgadveSaprabhRtayo vA / teSAM nigrahaM nivAraNaM karoti / kalpayati samarthamupagrahanigrahayorbhavati / yadvastu AhAropadhizayyAdi / nizcayo'pavAdaH / vyavahAro vidhiH / tatkalpyam / yasmAnnizcaye vyavahAre / jJAnAdInAmupagrahakAri doSANAM ca nigrahakAri yadvastu tat kalpanIyam / 3akalpanIyam avaziSTamiti // 143 / / (144) TIkA-1enamevArthaM spaSTayati-yatpunarupaghAtetyAdi / upaghAto vinAzastaM mAyArahitaM yathA bhavati / saMyatate-samyagudyacchati yaH sa nirgrantho bhavatIti // 142 / / (143) (vi0) samprati kalpyamakalpyaM vA kiM tat sAdhUnAmityAvedayannAha-yaditi / yadvastu jJAnAdInAM trayANAM prasiddhasvarUpANAmupagraham-upaSTambhaM, tathA nigrahaM ca-nivAraNaM doSANAM-kSudAdInAM rAgAdInAM vA, kalpayati-karoti tadvastu, kva?-nizcaye-nizcayanaye 'vicArye etat kalpyaM-kalpanIyaM / yaditthaMbhUtaM vastu na bhavati tadakalpyamavazeSam-anyaditi // 143 / / (144) (vi0) viparyayamAha-yatpunariti / yadityAryAdhu kaNThyam / tat kalpyamapizuddhamapi piNDAdyakalpyaM, yacca vastu pravacanakutsAkaraM-zAsananindAvidhAyakaM tadapya (143) (ava0)-saMvardhanamupaSTambhe, vyavahAreNa 2vyApArayituM, avazeSam avaziSTam // 143 // (144) (ava0)-upaghAtakaraM hAnikara, yogA:-zubhavyApArAH, jinazAsanavikutsAkaraM
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam kiJcicchuddhaM kalpyamakalpyaM syAtsyAdakalpyamapi kalpyam / piNDaH zayyA vastraM pAtraM vA bheSajAdyaM vA // 145 // dezaM kAlaM puruSamavasthAmupayogazuddhipariNAmAn / prasamIkSya bhavati kalpyaM naikAntAt kalpyate kalpyam // 146 // karoti / yadvastu AhArAdi gRhyamANaM pratyutopahanti / samyagdarzanaM samyagjJAnaM 2zrutaM AgamAkhyam / zIlaM mUlaguNA uttaraguNAzca / yogA manovAkkAyAkhyAH / aharnizAbhyantarAnuSTheyA vA vyApArA yogAH / tadupaghAtakAritvAt kalpyamapi sadakalpyameva draSTavyam / pravacanakutsAkaraM yacca 3kutsA nindA gardA tAM karoti / yatsarvamakalpanIyaM mAMsaM madyAdi 5abhojyAdikuleSu bhaktapAnAdigrahaNam / sarvameva pravacanakutsAkAri bhavatyakalpyamiti // 144 // (145) TIkA-kiJcidityAdi / kiJcidAhArAdyudgamAdizuddhamapi kalpyamakalpyameva syAt / ghRtakSIradadhiguDAdi vikArahetutvAd, anarthApatteH parihAryam / tathA akalpyamapi kalpyaM tadeva, kSIraghRtAdi 3vAtavikAriNAM kalpyaM jAyate / piNDa ityAhArazcaturvidhaH, zayyA pratizrayaH, vastraM pAtraM vA bhaiSajAdyaM vA auSadhamapi vyAdhyAtnAM mizraM 4cetanaM vA kalpanIyameva / nIrogavapuSastvakalpyamiti // 145|| (146) TIkA-kadA kalpyaM kadA vA'kalpyamiti' vibhajate-dezaM kaalmityaadi| 2dezaM prApya kiJcidakalpyamapi kalpyaM bhavati / kAlo durbhikSAdiH tatrApyevam / kalpanIyamiti // 144 // (145) (vi0) kiJcidvastu zuddhaM-kalpyamakalpyaM syAd, atisnigdhAdi, vikArahetutvAdanapatteH parihAryam / tathA akalpyamapi kalpyaM syAd, vAtavikAriNAmiti / kiM tadevaM syAdityAha-piNDa ityAdi spaSTamiti' // 145 / / (146) (vi0) kadA kalpyaM kadA vA akalpyamiti vibhajate-dezamiti / dezaMgrAmAdikaM tathA kAlaM-durbhikSAdikaM puruSa-pravrajitarAjaputrAdi' avasthAM-sahiSNutvaprabhRtikAM prasamIkSyeti yogaH, tathopayogazca-guNaH, pAThAntare tu upaghAtazca-saktukAdiSu jIvasaMsaktidoSaH, nindAkaraM, tadapyakalpanIyam // 144 // (145)(ava0)-'ghRtakSIrAdi vikArahetutvAt, tadeva vAtavikAriNAM-vyAdhyAtnAM, mizraM sacetanaM cAkalpanIyameva, ajIrNe'nnaparibhogavat / sarogasya auSadhavat, nIrogasyAkalpyam // 145 // (146) (ava0)-1dezaM grAmAraNyAdikaM, kAlaM-subhikSadurbhikSAdikaM, puruSaM pravrajitazreSThisuta-rAjaputrAdikam, avasthA sahiSNutvetarAdirUpAm, upaghAtaH-saMsaktadoSaH, tacca agrAhyaM
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam taccintyaM tadbhASyaM tatkAryaM bhavati sarvathA yatinA / nAtmaparobhayabAdhakamiha yatparatazca sarvAddham // 147 // puruSo rAjAdipravrajitaH tadarthamakalpyamapi kalpyam / avasthA mAndyAdikA tatrApi vaidyopadezAdakalpyamapi kalpyam / upaghAtaH saMsaktadoSaH tacca 3saktukAdi saMsaktaM sadagrAhya akalpyaM tadeva cAnyAlAbhe yatnena pratyavekSya grAhyaM kalpyamiti / zuddhapariNAmAniti pazuddhapariNAmacetasaH, sarvatra kriyA gRhyate / akalpyamapi kalpyaM bhavatItyetadeva darzayati pazcArddhana / prasamIkSya samyagAlocya kalpanIyaM gRhNataH / naikAntAt kalpate kalpyamiti na khalvekAntenaiva kalpyate jAyate kalpyam / athavA naikAntenaiva kalpyate kalpyam / akalpyamekAntenaiva kalpanIyamakalpyamiti yasmAddezakAlAdyapekSayA kalpyamakalpyaM bhavati akalpyamapi kalpanIyamiti // 146 // (147) TIkA-evamanaikAntikaM kalpyAkalpyavidhi nirUpya yogatrayaniyamanAya sajhepata ityaah-tccintymityaadi| manasA tadeva cintyamAlocyaM ArauidradhyAnadvayavyudAsena, yannAtmanaH parasyobhayasya vA bAdhakaM bhavati / vAcApi tadeva bhASyaM bhASaNIyaM, yannAtmAdInAM bAdhakaM bhavati / sarvathA yatinA kAyenApi dhAvanavalganAdikriyAtyAgena tadeva kAryaM kartavyaM, yannAtmAdInAM bAdhakaM bhavati / sarvAddhamiti addhA kAlaH sarvakAlamityarthaH / vartamAne'nAgate ca / tatrApi vartamAno vyAvahArikaH parigrAhyaH / anAgatazca sarva eva / ato manovAkkAyaiH samyagvyApArA:4 kAryAH tathA, yathA svalpo'pi karmabandho na jAyata iti // 147 / / zuddhiH-cittanairmalyaM pariNAmazca-bhAvasyAnyathAbhavanaM te tathA tAn, kvApi samAhAro dRzyate tatastat, prasamIkSya-paryAlocya bhavati-jAyate kalpyaM-grAhyaM, bhavati kalpyaM zuddhaM piNDAdi / na-naivaikAntAtnizcayena kalpate-grAhyaM bhavati, kalpyaM-zuddhaM piNDAdi, dezAdyapekSya akalpyamapi kalpyaM bhavatIti bhAvaneti // 146 / / (147) (vi0 ) evamanaikAntikaM kalpyAkalpyavidhi nirUpya yogtryniymnaayaahtccintymiti| tat cintyaM-cittena cintanIyaM tadbhASyaM-vacanena bhaNanIyaM tat kArya-zarIreNa vidheyaM bhavatijAyate sarvathA-sarvaiH prakAraiH, kena?-yatinA-sAdhunA, 'na-naiva, AtmA ca parazcobhayaM ca AtmaparobhayAH teSAM bAdhakaM-duHkhakArakamiha-ihaloke yat paratazca-paraloke srvaaddhN-sklkaalmiti||147|| kadAcid grAhyaM zuddhiH-cittanairmalyaM, pariNAmo-bhAvasyAnyathAtvaM, kalpyA3, anaikAntikaM kalpyAkalpyam // 146 // (147) (ava0)-'AtmanaH parasyobhayeSAM ca, bAdhAkaram, ihaloke paratra ca, sarvAddhaM sarvakAlam // 147 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam sarvArtheSvindriyasaGgateSu vairAgyamArgavighneSu / parisaGkhyAnaM kAryaM kAryaM paramicchatA niyatam // 148 // bhAvayitavyamanityatvamazaraNatvaM tathaikatA'nyatve / azucitvaM saMsAraH karmAzravasaMvaravidhizca // 149 // 93 (148) TIkA - sampratIndriyaniyamamAcaSTe - sarvArtheSvityAdi / sarve ca te'rthAzca 1zabdarUpagandharasasparzA; indriyaiH saGgatAH indriyANAM gocaratAM gatAH teSu / vairAgyamArgavighneSu vairAgyamArgaH samyagjJAnakriyAstadvighneSu tadantarAyakAriSu zabdAdiviSayeSu / parisaGkhyAnaM kAryaM itvarAnetAn zabdAdIn vijJAya niHsArAn AyatAvahitAn parisaGkhyAya 4 pratyAkhyAya gocaravartino'pi rAgadveSavarjanadvAreNa jJAnaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA cetyubhAbhyAM prakArAbhyAM parisaGkhyAnaM kAryamityarthaH / kasmAtpunaH 5parisaGkhyAyante gocaramAgatA viSayAH zabdAdayaH ? ityAha-kAryaM paramicchatA niyataM / kAryaM sakalakarmakSayalakSaNo mokSaH / prakRSTaM paraM dharmArthakAmamokSANAM mokSAkhyameva kAryaM paraM / kAmasya duHkhAtmakatvAt duHkhahetutvAt tatsAdhanavyabhicArAt, arthasyArjanarakSaNakSayasaGgahiMsAdidoSadarzanAt anarthAnubandhitvAcca nRsuraizvaryANAM kSayAtiklezayuktatvAt, abhyudayalakSaNasya dharmasyArthakAmaphalatvAd duSTatA, sarvatrA 7tyantikaikAntikasukhasvabhAvatvAt paraM kAryaM mokSastamicchatA / niyataM zAzvatamityarthaH / taccecchatA paraM kAryaM viSayasukheSu niHspRheNa bhavitavyam // 148 // (149 ) TIkA - ni:spRhatA cAnityAdi' bhAvanAyattetyAha- bhAvayitavyamityAdi / (148) (vi0) itara indriyaniyantraNamAcaSTe - sarvArtheSviti / sarvArtheSu - zabdAdiSu, kIdRzeSu ?-indriyaiH saGgatAH - indriyANAM gocaratAM gatAsteSu, tathA vairAgyamArgavighneSusamyagjJAnakriyAntarAyeSu, kimityAha - parisaGkhyAnaM - tattvAvalocanaM kAryaM, yathA ete zabdAdaya itvarA AyatAvahitA iti jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaM vidheyaM / kasmAt punaH parisaGkhyAyante gocaramAgatAH zabdAdaya iti ? - kAryaM-prayojanaM paraM prakarSavad mokSapadaprAptilakSaNamicchatA - abhilaSatA niyataMzAzvatam // 148 // // ityAcArAdhikAraH // 8 // (149 ) (vi0 ) taccecchatA bhAvanA bhAvyA ityAha- bhAvayitavyamiti / nirjaraNeti / ( 148 ) ( ava0 )---'zabdAdiSu sarveSvartheSu saci [ ttAci ]ttamizreSu, zarIrendriyasaGgArheSu, saMsAraviraktiH, parisaGkhyAnaM parigaNanaM pariharaNaM, kAryaM tadviSayaM paraM muktyAdikaM zAzvatamicchatA sAdhuneti yogaH // 148 // (149 ) ( ava0 )-bhAvayitavyamaharnizaM cintanIyamabhyasanIyam, 'anityatAM, azaraNatvaM
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam nirjaraNalokavistaradharmasvAkhyAtatattvacintAzca / bodheH sudurlabhatvaM ca bhAvanA dvAdaza vizuddhAH // 150 // bhAvayitavyamaharnizaM cintanIyamabhyasanIyam / kiM tadanityatvaM ? sarvasthAnAnyazAzvatAni, saMsAre nAsti kiJcinnityamiti / tathA'zaraNatvaM janmajarAmaraNAbhibhUtasya nAsti kvacidapi zaraNaM / tathA ekatvabhAvanA eka evAhamityAdikA / tathA'nyatvabhAvanA anya evAhaM svajanakebhyo dhanadhAnyahiraNyasuvarNAdeH zarIrakAcceti / tathA'zucitvabhAvanA AdyuttarakAraNAzucitvAdikA / tathA saMsArabhAvanA mAtA bhUtvA reityAdikA / tathA karmAzravabhAvanA AzravadvArANi vibhRtAni karmAzravantIti vibhAvayet tasmAt sthaganIyAni iti / 5tathA saMvaravidhirAzravadvAranirodhaH sthaganaM niruddheSvAzravadvAreSu karmAgamanirodhaH kRto bhavati // 149 // (150) TIkA-nirjaraNetyAdi / tathA nirjarAbhAvanA niruddheSu AzravadvAreSu pUrvopAttasya karmaNastapasA kSayo bhavatIti / tathA lokavistarabhAvanA UrdhvAdhastiryaglokeSu bhrAntamanAdau saMsAre sarvatra ca 1mRtaM jAtaM ceti cintayet / svAkhyAtadharmacintanaM kSamAdidazalakSaNako dharmaH zobhana AkhyAto nirdoSaH bhavyasattvAnugrahAyeti bhAvayet / bodhezca durlabhatA bhAvanIyA manuSyajanmakarmabhUmyAryadezakulakalpatAyurupalabdhau satyAmapi samyaktva bhAvayitavyaM-cintanIyam / kiM tat ?-anityatvaM 1, tathA azaraNatvaM-janmAdyabhibhUtasya nAsti trANaM, 2 tathaikatA'nyatve-tatraikatvam-eka evAhamityAdi 3 anyatvam-anya evAhaM svajanebhyaH 4 azucitvaM zukrazoNitAdInAmAdikAraNAnAmazucirUpatvAt 5 saMsAra iti bhavabhAvanA 'mAtA bhUtvA' ityAdikA 6 karmAzravazca saMvarazca karmAzravasaMvarau tayovidhiH, tatra karmAzravavidhinA AzravadvArANi vivRtAni karmAzravantIti bhAvayet 7 saMvaravidhizcAzravadvArANAM sthaganamiti 8 // 149 / / (150) (vi0) suSThvAkhyAtaH svAkhyAto dharmazcAsau svAkhyAtazca dharmasvAkhyAtaH, nirjaraNaM lokavistarazca dharmasvAkhyAtazca nirjaraNalokavistaradharmasvAkhyAtAH teSAM, tattvacintAzca nirjaraNa lokavistaradharmasvAkhyAtatattvacintAH / tatra nirjaraNaM-tapasA karmakSapaNaM 9 lokavistaro-lokAyAmAdiH janmAdyabhibhUtasya nAsti kiJciccharaNaM / eka evAhaM ityAdyekatvaM / anya evAhaM svajanAdibhyaH / zukrazoNitAdInAmAdikAraNAnAM zarIrasyAzucitvaM / saMsAra iti mAtA bhUtvA bhaginItyAdi bhavabhAvanA / AzravadvArANi vivRtAni karmAzravaH / AzravadvArapidhAnaM saMvaraH // 149 // (150) (ava0)-karmaNAM kSapaNopAyo nirjaraNaM, lokAyAmAdi lokavistaraH, zobhano'yaM dharmastattvataH paramArthatazcintA dharmasvAkhyAtatattvacintA, bodheH sudurlabhatvaM ceti prakaTam // 150 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam iSTajanasamprayogarddhiviSayasukhasampadastathArogyam / dehazca yauvanaM jIvitaJca sarvANyanityAni // 151 // janmajarAmaraNabhayairabhidrute vyAdhivedanAgraste / jinavaravacanAdanyatra nAsti zaraNaM kvacilloke // 152 // 95 jJAnAcaraNAni bodhistasya durlabhatvaM aharnizaM bhAvayet / evametA dvAdaza bhAvanAH satatamanuprekSyAH // 150 // (151) TIkA - sampratyekaikayA kArikayA bhAvanAmekaikAM kathayati / tatra prathamA bhAvanA'nityAkhyA taddarzayannAha ' - iSTajanetyAdi / iSTena janena saha saMyogo'nityaH / RddhiH sampadvibhUtiH sApyanityA / viSayAH zabdAdayastajjanitA sukhasampado'nityA | ArogyaM nIrogatA tdpynitym| dehaH zarIrakaM AhArasnAnapAnAcchAdanAnugRhItametadapyanityam / yauvanamapi katipayadivasaramaNIyam / jIvitamapyakANDabhaGguram / evametatsarvamanityamiti bhAvayato na kvacit snehaH samupajAyate / niHsaGgazca mokSacintAyAmeva vyApriyata iti // 151 // I ( 152 ) TIkA-azaraNabhAvanAmadhikRtyAha - janmajarAmaraNetyAdi / janmotpattiH / jarA vayohAniH / maraNaM 1 prANatyAgaH / ebhyo bhayAni tairabhidrute'bhibhUte / vyAdhayo jvarAtIsArahRdrogAdayaH / vedanAH zarIrajA manobhavAzca / vyAdhivedanAgraste vyAdhivedanAbhigRhIte 10 dharmasvAkhyAtazca-zobhano'yaM dharmo bhavyahitAya jinaiH kathitaH, eSAM tattvacintanAni 11 bodheH sudurlabhatvaM ceti 12 bhAvanA dvAdaza vizuddhA iti spaSTam // 150 // ( 151 ) ( vi0 ) tatrAnityatvamAha - iSTeti / iSTajanasamprayogazca Rddhisampacca viSayasukhasampacca, sampacchabdaH pratyekaM sambadhyate, tA anityAH, tathA ArogyAdIni sarvANyanityAnIti // 151 // (152) (vi0 ) azaraNa bhAvanAmAha - janmeti / loke kvacinnAsti zaraNamiti yogaH / kIdRze ? - abhidrute-abhibhUte / kaiH ? - janmajarAmaraNebhyo bhayAni janmajarAmaraNabhayAni taiH, tathA (151) (ava0 )--- iSTajanasamprayogazca Rddhisampacca viSayasukhasampacca sampacchabdaH pratyekaM yojyaH // 151 // (152) (ava0)-abhidrute'bhibhUte // 152 //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ekasya janmamaraNe gatayazca zubhAzubhA bhavAvarte / tasmAdAkAlikahitamekenaivAtmanaH kAryam // 153 // prazamaratiprakaraNam anyo'haM svajanAt parijanAcca vibhavAccharIrakAcceti / yasya niyatA matiriyaM na bAdhate taM hi zokakaliH // 154 // loke prANisamUhe / jinavarA jinapradhAnAstIrthaGkarA ityarthaH / teSAM vacanaM vAgyogastatprati'pAdito'rthastamAdAya kSAyopazamikabhAvavartibhirgaNadharairdRSTaM dvAdazAGgaM pravacanaM, tanmuktvA'nyatra nAsti zaraNaM paritrANamiti // 152 // (153) TIkA-ekatva bhAvanAmadhikRtyAha - ekasyetyAdi / ekasyetyasahAyasya / janma ca maraNaM ca / na khalvasya jAyamAnasya mriyamANasya vA kazcitsahAyo'sti / gatayo narakAdyA maraNottarakAlaM narakAdigatiSu svakRtakarmaphalamanubhavato nAsti kazcidavasaraH / zubhA devamanuSyatiryagyonayaH / narakagatirazubhA / bhavo janma / bhava evAvartaH saMsArArNavo yatra pradeze bhrAmyadAste jalaM tatraiva bhayAvarto / jIvasyApi tatra tatra janmamaraNe samanubhavato bhavAvartaH / tasmAdAkAlikaM akAlahInaM / hitamekenaivAtmanaH kAryam / hitaM saMyamAnuSThAnaM tatprApyo vA mokSo'tyantahitam, ekena asahAyenAtmanA kartavyamiti // 153 // ( 154 ) TIkA-anyatva bhAvanAmadhikRtyAha - anyo'hamityAdi / svo janaH svajano mAtApitrAdiH patnIputrAdizca / asmAdahamanyo vibhinnaH pRthakkarmA / parijano dAsadAsIprabhRtiH / vyAdhivedanAgraste / tataH kiM ? - nAsti na vidyate / kiM tat ? - zaraNaM trANaM / kva ? - anyatra | kasmAt ? - jinavaravacanAt sarvajJAgamAditi // 152 // (153) (vi0) ekatva bhAvanAmAha - ekasyeti / ekasya jIvasya janmamaraNe bhavata iti zeSaH / tathA gatayazca zubhAzubhAH, tatra devamanuSyagatI zubhe narakatiryaggatI azubhe bhavataH / kva ? - bhavAvarte- saMsAre punaHpunarbhramaNe / tasmAdAkAlikaM- sadAbhAvi hitaM - pathyamekenaiva jIvenAtmanaH-svasya kAryaM karaNIyaM, tacca hitaM saMyamAnuSThAnamityartha iti // 153 // (154) (vi0 ) anyatvamAha - anyo'hamiti / na bAdhate - na pIDayati / kaH ? (153 ) ( ava0 ) - AkAlikahitaM sadAbhAvizubhAcaraNam, ekenaivAtmanA'sahAyena 'svArthe // 153 // (154) (ava0 ) - svajanAt pitrAdeH, parijanAddAsAdeH, vibhavAtkanakAdeH, zarIrAddehAcca /
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam azucikaraNasAmarthyAdAdyuttarakAraNAzucitvAcca / dehasyAzacibhAvaH sthAne sthAne bhavati cintyaH // 155 // asmAcca parijanAdanya evAham / vibhavo dhanadhAnyAdiH kanakarajatavAstvAdi asmAdanyo'haM zarIrakamupabhogAdhiSThAnaM, tasmAdapyatyantavibhinna evAham / itthaM yasyeyaM buddhiniyatA naktaMdinamAlocikA / na bAdhate taM na pIDayati / hizabdo yasmAdarthe / yattadonityAbhisambandhAd yasmAdevaM bhAvayanna bAdhyate zokakalinA, tasmAdanyatvabhAvanA kAryA // 154 // (155) TIkA-azucitvabhAvanAmadhikRtyAha-azucikaraNetyAdi / 'zucino'pi dravyasyAzucitvakaraNe'sti sAmarthya zaktirdehasya / karpUracandanAgarukuGkamAdidravyaM dehasamparkAdazucyeva jAyate / tasmAdazucikaraNasAmarthyAdehasyAzucitvamanucintanIyam / yathAha etAvadetadazuci nA'nyat kiJcinna vidyate / yathA kAyaH kaleraGga, yadvA tenaiva dUSitam // AdyuttarakAraNAzucitvAcca / AdikAraNaM zukrazoNite / uttarakAraNaM jananyabhya3vahRtasyAhArasya rasaharaNyopanItasya rasasyAsvAdanamatyantAzuci / evamAdhuttarakAraNayorazucitvAdazucirdeha iti pratikSaNamanucintanIyam / sthAne sthAne iti zira:kapAlAdiSvavayaveSu caraNAnteSu tvagAcchAditAsRgmAMsamedomajjAsthisnAyujAlasantAnabandheSu na kvacicchucizokakali:-kalikAlasvarUpaM, kaM ?-taM jIvam / hizabdaH sphuTArtho yasya niyatA-nizcitA, kA'sau ?-mati:-buddhiriyameSeti' anyatollekhena, anyo'haM svajanAt-pitrAdeH parijanAddAsAdevibhavAt-kanakAdeH zarIrAd-dehAt, etebhyo bhinno'hamiti // 154 / / (155) (vi0) azucitvamAha-azucIti / bhavati-jAyate cintyaH-cintanIyaH / kaH?-azucibhAvaH-jugupsanIyatvaM / kva?-sthAne sthAne-zira:kapAlAdiSu / kasya ?-dehasyatanoH / kasmAt ?-azucikaraNasAmarthyAt, zucino' dravyasya karpUrAderazucikaraNe 'sAmarthyamastyeva / tathA AdhuttarakAraNAzucitvAcca, kAraNazabdasya pratyekaM yojanAd AdikAraNottarakAraNayorazucitvAt, tatrAdikAraNaM zukrazoNitAdi uttarakAraNaM tu jananyA'bhyavahRtasyAhArasya rasaharaNyopanItasya tebhyo bhinno'haM, pRthakkarmaNi yasya niyatA naktaMdinamAlocikA / hiryasmAt / zokakaliH= kalikAlasvarUpam // 154 // (155) (ava0)-karpUrAdInAM vapuHsamparkAdazucikaraNasAmarthyAt / zukrazoNitAdyAdyakAraNAnAmannapAnAdyuttarakAraNAnAmazucitvAt // 155 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / vrajati sutaH pitRtAM bhrAtRtAM punaH zatrutAM caiva // 156 // mithyAdRSTiravirataH pramAdavAn yaH kaSAyadaNDaruciH / tasya tathAzravakarmaNi yateta tannigrahe tasmAt // 157 // gandho'stItyazucigandha eva vijRmbhate iti // 155 // (156) TIkA-saMsArabhAvanAmadhikRtyAha-mAtA bhUtvetyAdi / saMsAre paribhramatAM sattvAnAM mAtA bhUtvA bhUyaH saiva duhitA bhavati, saiva ca punarbhaginI bhavati, saiva ca punaH saMsRtau parivartamAnA jAyApi bhavati / tathA putro bhUtvA pitA bhavati / sa eva sutaH punarbhrAtRtvamAyAti / sa eva ca punaH sapatno bhavatItyevamAjavaMjavIbhAvaprAye saMsAre sarvasattvAH pitRtvena mAtRtvena rezatrutvena cetyAdinA sambandhena kRtasambandhA babhUvuriti // 156 // (157) TIkA-AzravabhAvanAmadhikRtyAha-mithyAdRSTirityAdi / mithyAdarzanAdayaH karmaNa AzravAH / tattvArthAzraddhAnalakSaNo mithyAdRSTiH / mithyAdarzanodayAcca 'karmabandhaH / avirataH samyagdRSTirapi yo na virataH kutazcitprANAtipAtadoSAdasAvapi karmAzraveSu vartate / rasasyAsvAdanamatyantAzuciriti // 155 / / (156) (vi0) saMsArabhAvanAmadhikRtyAha-mAteti / mAtA bhUtvA duhitA-putrikA bhavati / tathA bhaginI ca-sahodarI bhAryA bhavati / kva?-saMsAre / tathA vrajati-yAti / sutaH-putraH / kAM ?-pitRtAM-janakatvaM bhrAtRtAM bandhutvaM / punaH zatrutAM-vairitvaM caiveti // 156 / / (157 ) (vi0) AzravabhAvanAmurarIkRtyAha-mithyAdRSTiriti / mithyAdarzanAdayaH paJcApi pUrvoktAH / yacchabdaH paJcasvapi yojyaH / tato mithyAdRSTiryo jIvaH tathA avirataH pramAdavAn / rucizabdo'pi pratyekaM yojyaH / tataH kaSAyarucirdaNDaruciH / tasya jIvasya AzravakarmaNi-karmAzrave sati, tathA-tena prakAreNa tannigrahe-Azravanigrahe yateta-yatnaM kurvIta, yatiriti zeSaH / (156) (ava0)-saMsArabhAvanAmAha-duhitA-sutA // 156 // (157) (ava0)-'samyagdRSTirapi na virataH prANAtipAtAt so'pi3 pramAdavAn / manodaNDAH 4 vAgdaNDAH 4 kAyadaNDA:4 7 / tadevaM paJcadazaprakAradaNDaruciH / tatazcAyamarthaH pramAdavAn yo jIvastasya "pramattasya / yathaite bhedA bahavastathAzravakarmANi AzravasthAnAni
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam yA puNyapApayoragrahaNe vAkkAyamAnasI vRttiH / susamAhito hitaH saMvaro varadadezitazcintyaH // 158 // 99 samyagdRSTirvirato'pi yaH pramAdavAn so'pi karma zravatyAdatte / pramAdazca nidrAviSayakaSAyavikaTavikathAkhyaH paJcadhA, anena pramAdena yuktaH karma badhnAti / kaSAyapramAdo garIyAniti bhedenopAdAnam / daNDastridhA manovAkkAyAkhyaH / manasArtaraudrAdhyavasAyaH karmAzravati, vAcA hiMsakaparuSAditayA karma badhnAti / kAyenApi dhAvanavalganaplavanAdirUpeNa karmAdIyate / daNDayantIti daNDAH / mana eva daNDayatyAtmAnaM, evamitarAvapi / tasyAzravahetoH, karmaNi kriyAyAM, yateta yatnaM kurvIta / teSAmAzravANAM nigraho nirAsastasmAdyatnAditi / vivRtAnyA - zravadvArANi yathA na sambhavanti tathA yateta // 157 // // 157 // ( 158 ) TIkA-saMvarabhAvanAmadhikRtyAha -yA puNyetyAdi / puNyakarma sAAdi / pApaM jJAnAvaraNAdi / tayoH puNyapApayoragrahaNe'nupAdAne / vAkkAyamAnasI vRttiryA vyApAra ityarthaH / agrahaNaM ca saMvRtA zravadvArasya bhavati, na punaH puNyamAdatte na pApam / susamAhitaH suSThu samAhitaH saMropitaH / AyatyAM 4 tadAtve ca saMvara AzravanirodhalakSaNaH / varadAstIrthakRtaH IpsitArthapradAnAdvaradAH, 'mokSArthazcepsitaH / sa cintanIyo bhAvanIya ityarthaH // 158 // yattadornityAbhisambandhAd yathA'' zravavizeSA na bhavantItyarthaH / kasmAt ? - tasmAdbhAvanAbalAditi (158) (vi0) saMvarabhAvanAmAha-yeti / yattadornityAbhisambandhAt saMvaraHAsravanirodhalakSaNazcintyaH - cintanIyo bhavati / yA 1 kimityAha - yA vRttiH - vyApAraH, pAThAntare guptiH-gopanaM / kIdRzI ? - vAkkAyamAnasI, etadbhAvAt, kA ? - agrahaNe - anupAdAne / kayoH ? - puNyaM karma sAtAdidvicatvAriMzadbhedaM, pApaM karmajJAnAvaraNIyAdi dvyazItibhedam, ubhayamapi vakSyamANaM, tato dvandvaH, tayoH, agrahaNaM ca saMvRtAsravadvArasya bhavati, tato na puNyamAdatte, na pApamiti / kIdRzaH saMvaraH ?- susamAhitaH-suSThu AtmanyAropitaH / tathA hita AyatyAM / tathA varadA:- - tIrthakarAstairdezita:- kathita iti samAsaH ||158 / / bhavantIti / AzravavidhiruktastasminnAzravakarmaNi viSaye teSAM bhedAnAM nigrahe yate // 157 // (158 ) (ava0) - anupAdAne / vRttirvyApAraH / pAThAntare guptirgopanam / AtmanyAropitaM hitaH / varadaistIrthakarAdibhiH // 158 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 prazamaratiprakaraNam yadvadvizoSaNAdupacito'pi yatnena jIryate doSaH / tadvat karmopacitaM nirjarayati saMvRtastapasA // 159 // lokasyAdhastiryag vicintayekmapi ca bAhalyam / sarvatra janmamaraNe rUpidravyopayogAMzca // 160 // (159) TIkA-nirjarAbhAvanAmadhikRtyAha-yadvadvizoSaNAdityAdi / kathaM punaH saMvRtAtmanaH karmanirjaraNamiti darzayati-niruddhaSvAzravadvAreSu saMvRtAtmano'pUrvakarmapravezo nAsti, pUrvopAttasya ca karmaNaH pratikSaNaM kSayastapasyato bhavati / yathopacitasyAjIrNasya AmavidagdhaviSTabdharasazeSalakSaNasya AhAranirodhe sati 'vizoSaNAyAH pratidivasaM kSayo bhavati prayatnena doSANAmAmAdInAM, tadvatkarmApi2 jJAnAvaraNAdi citaM saMsRtau bhramatA 3caturthaSaSThAmadazamadvAdazAdibhistapovizeSairnIrasIkaroti / "kRtaM ca niranubhAvaM niSpIDitakusumbhavat parizaTatyAtmapradezebhya iti // 159 / / / (160 ) TIkA-lokabhAvanAmadhikRtyAha-lokasyAdhastiryagityAdi / jIvAjIvAdhArakSetraM lokaH, tasyAdhastiryagUrdhvaJca cintayet / bAhalyaM vistaram / adhaH saptarajjupramANo vistIrNatayA lokaH / tiryag rajjupramANaH / UrdhvaM brahmaloke paJcarajjupramANaH / paryante rajjupramANa (159) (vi0) nirjarAbhAvanAmAha-yadvaditi / yadvad yathA zoSaNAt-laGghanAdikAd yatnena-mahAdareNa upacito'pi-puSTo'pi jvarAdidoSo jIryate-hAni yAti, dRSTAntaH / dArTAntikamAhatadvat-tathA karma-jJAnAvaraNAdikamupacitaM-baddhAdi nirjarayati-kSapayati saMvRto-niruddhAsravadvAro jIvaH / kena ?-tapasA-anazanAdineti // 159 / / __ (160) (vi0) lokabhAvanAmAha-lokasyeti / lokasya-jIvAjIvAdhArakSetrasyAdhastiryagUrdhvamapi ca bAhalyaM-vistaraM vicintayet / tatrAdhaH saptarajjupramANo lokaH, tiryag rajjupramANaH, UrdhvaM brahmaloke paJcarajjupramANaH, paryante rajjupramANaH, cazabdAdUrvAdhazcaturdazarajjupramANaH / sarvatra (159) (ava0) vizoSaNAllaGghanAt / upacito'pi-puSTo'pi / doSo'jIrNAtmakaH / tatkarmopacitaM bandhAdibhiH niruddhAzravadvAro jIvaH saMvRtaH // 159 // (16) (ava0)-sarvatra yatra na jAtaM na mRtaM mayeti / paramANuprabhRtInyanantAnantaskandhaparyavasAnAni dravyANi / teSAM manovAkkAyAdibhirupayogAH / na ca taistRpta iti cintayet // 160 //
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 101 dharmo'yaM svAkhyAto jagaddhitArthaM jinairjitArigaNaiH / ye'tra ratAste saMsArasAgaraM lIlayottIrNAH // 161 // mAnuSyakarmabhUmyAryadezakulakalpatAyurupalabdhau / zraddhAkathakazravaNeSu satsvapi sudurlabhA bodhiH // 162 // iti / adha:zabdAdUrdhvAdhazcaturdazarajjupramANaH / sarvatra loke janmamaraNe samanubhUte, vyApakamadhikaraNaM, nAsti tilatuSapramito'pi lokAkAzadezo yatra na jAtaM na mRtaM vA mayeti / rUpidravyopayogAMzceti / rUpINi yAni dravyANi paramANuprabhRtInyanantAnantaskandhaparyavasAnAni, teSAM ya upayogaH paribhogo manovAkkAyAhArocchAsanizvAsAdirUpeNa sarveSAM kRto'nAdau saMsAre paryaTatA cAsmi na tRpta ityanukSaNamanucintayediti // 160 / / (161) TIkA-svAkhyAtadharmabhAvanAmadhikRtyAha-dharmo'yaM svAkhyAta iti / zrutadharmazcAritradharmazca suSTha nirdoSamAkhyAtaH svAkhyAtaH / kimarthamAkhyAta ityAha-jagaddhitArthaM, jagacchabdena prANino'bhidhitsitA / jagadbhaH prANibhyo hitametaditi prativiziSTaM prayojanamuddizyAkhyAtaH / jinaistIrthakRdbhiH / arayaH krodhAdiparISahakarmAkhyAH / jito'bhibhUto nirAkRto'rigaNo yaiste jitArigaNAH / itthaMlakSaNe ca dharme AgamarUpe kSamAdilakSaNe ca / ye ratAH saktAste saMsArasAgaraM lIlayA anAyAsena sukhaparaMparayA / uttIrNAH paraM pAramupagatAH / mokSaM prAptA ityarthaH // 161 // (162) TIkA-1durlabhabodhitvabhAvanAmadhikRtyAha-mAnuSyakarmetyAdi / prAktAvanjjanmaiva durlabhaM collakAdidRSTAntadazakena vibhAvanIyam / sati ca mAnuSajanmanire janmamaraNe samanubhUte, nAstyeko'pyAkAzapradezo yatra na jAtaM na mRtaM vA mayeti / rUpidravyopayogAMzcarUpINi' ca tAni dravyANi ca-paramANuprabhRtInyanantAnantaskandhaparyavasAnAni teSAmupayogAHparibhogA: (NAmA:)manovAkkAyAdibhiH kRtAstAMzca / na ca taistRpta iti cintayediti // 160 // (161) (vi0) svAkhyAtadharmabhAvanAmAha-dharmo'yamiti / iti vyaktam // 161 / / (162 ) (vi0) durlabha'bodhitvabhAvanAmAha-mAnuSyeti / mAnuSyaM-naratvaM karmabhUmiH(161) (ava0 )-suSTha nirdoSaH khyAtaH / 1kSamAdilakSaNadharme / sukhaparaMparayA // 161 // 1(162) (ava0)-kalpatA-nIrogatA / AyurdIrghAyuSkam / zraddhA-dharmajijJAsA / kathakazcAcAryaH zravaNaM-cAkarNanam / eteSu navasu uttarottaradurlabheSu satsvapi / bodhitaH /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 prazamaratiprakaraNam tAM durlabhAM bhavazatairlabdhvA'pyatidurlabhA punarviratiH / mohAdrAgAtkApathavilokanAd gauravavazAcca // 163 // karmabhUmirapi sudurlabhA / karmabhUmirapi yatra tIrthakRta utpadyante saddharmadezanApravaNAH parinirvANaM prApnuvanti bhavyAH paJca 5bharatAnyairAvatAni videhAzca paJcaiva / mAnuSatve karmabhUmau ca satyAM Aryo dezo 6magadhAGgabaGgakaliGgAdi durlabhaH / satsveteSu triSu kulamanvayavizuddhirdurlabhA, ikSvAkuharivaMzAdi kulam / eteSvapi kulaparyanteSu labdheSu kalpatA nIrogatA durlabhA / eteSu ca kalpatAnteSu avApteSu dIrghamAyurdurlabham / AyuSkAnteSu ca samAsAditeSu zraddhA dharmajijJAsA durlabhA / satyAmapi jijJAsAyAM kathakaH saddharmasyAkhyAtA durlabhaH / satyapi kathake zravaNamAkarNanaM prastAvAbhAvAd durlabhaM, anekagRhakAryavyagratvAt AlasyamohAvajJAmadapramAdakRpaNatvabhayazokAjJAnakutUhalAdibhizca zravaNaM prati na pravRttirbhavati / satsvapyeteSu zravaNaparyanteSu prApteSvapi sudurlabhA bodhirbhavati / bodhiH samyagdarzanasamyagjJAnalAbhaH / tatsamyaktvaM zaGkAdizalyarahitaM sudurlabhaM bhavatItyarthaH / / 162 // (163) TIkA-tAM durlabhAmityAdi / tAM durlabhAM samyagdarzanAdikAM bodhimavApya / bhUyo'pi durlabhA viratiH sarvaviratirdezaviratizca / kiM punaH kAraNaM samyaktvalAbhe sati viratirdurlabhetyAha-moho'jJAnaM moha-'idaM kRtvA idaM cAnuSThAya tataH pravrajiSyAmIti, zrAvakadharma vA pratipatsye na sarvatyAgaM kartuM zaknomi' ityetadajJAnam / nedamavagacchatyakANDabhaGgaramidaM bharatAdi paJcadazadhA Aryadezo-magadhAdiH kulaM-ugrAdi kalpatA-nIrogatA Ayu:-dIrghAyuSkaM teSAM SaNNAM kRtadvandvAnAmupalabdhiH-prAptistatra, tathA zraddhA ca-dharmajijJAsA kathakazca-AcAryAdiH zravaNaM ca-AkarNanaM tAni zraddhAkathakazravaNAni teSvapyeteSu navasvapyuttarottaraduSprApeSu durlabhA bodhi:-duSprApaH samyaktvalAbha iti // 162 / / iti bhAvanAdhikAraH // 9 // (163) (vi0) atha sa rAgAdivijayo dazavidhadharmAsevanadvAreNa sAdhya iti bibhaNiSustamanvayavyatirekAbhyAmAha-tAmiti / tAM bodhi durlabhAM bhavazatairlabdhvA'pyatidurlabhA punarviratiH-dezaviratiH sarvaviratizca / atha kuto duSprApA viratirityAha-mohAd-ajJAnAt, tathA saddharmasyAkhyAnaM samyagjJAnalAbho bhavati // 162 // (163) (ava0)-avApya ajJAnAt, rAgAt=1patnyAdyAsakteH kApathavilokanAtkupathadarzanAt ekaikanayAnusArijinapraNItAgamavacanaikadezasvayuktinirapekSAnyayuktivicAraNAdvahavo nihnavA jajJire gauravavazAt // 163 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 103 tat prApya viratiratnaM virAgamArgavijayo duradhigamyaH / indriyakaSAyagauravaparISahasapatnavidhureNa // 164 // jIvitaM sahasaiva dhvaMsate na me prastAvaM pratIkSata iti / rAgAdvA na labhate viratim / patnI putrAdiSu anuraktahRdayo na zaknoti tyaktuM gRhavAsaratim / kutsitAH panthAnaH kApathAH 2tairvilokanaM 3cittavibhramaH / kaH punaratra panthAH saMsArAduttAraNe kSama iti kApathajanitabhrAntidarzanAdapi bhraMzamavApnoti / dUratara eva caaritrlaabhH| gauravavazAcceti / gauravamAdaraH saktiH / RddhirasasukheSu RddhirvibhUti: mahatI dravyasampat tAM hAtuM na zaknoti lobhkssaayaanugtcetaaH| raseSvabhISTeSu tiktAdiSu 5saktirAdaro gauravaM 6tAM na zaknoti hAtuM rasanendriyavazIkaraNAt / sukhagauravaM yathartuvyapekSaM pravAtanivAtasAdhAraNazayyAsu zayanamAhAraM iSTacandanAdivilepanaM gandhadhUpamAlyAdisevanamiSTastrIparibhogazca tadapratyalaH parihartum / ato bodhilAbhe satyapi sarvaviratirdurlabhetyuktam // 163 // (164) TIkA-tatprApyetyAdi / sakalaM viratiratnaM prApya yaduktaM pUrvaM durlabhaM tadavApya sarvaviratiratnam / virAgamArgavijayo 'duradhigamyaH / virAgasya mArgo rAgaprahANamArgaH yathoktalakSaNaH zAstre 'hiMsAdiSvihAmutra cApAyAvadyadarzanam / duHkhameva vetyAdi / ' (tatvArthasUtram-64,5)evaMlakSaNakasya virAgamArgasya vijayaH paricayo'bhyasanam / adhigamyate prApyate'dhigamyaH, duHkhenAdhigamyo duHprApya ityarthaH / kasmAt punarduHkhenAdhigamyata ityAha-indriyANi paripanthAni virAgamArgasya vighna kAraNAni / kaSAyAH krodhAdayaH sapatnAH zatravaH paripanthinaH / gauravamuktalakSaNaM tridhA RddhirasasAtAkhyam / kSutpipAsAdayaH pariSahAH te cAnanyatulyAH sapatnAH / ebhirindriyAdibhiH sapatnai vidhuro visaMsthula AkulIkRtaH na vairAgyamArgamabhyasituM samartho bhavati / indriyAdisapatnavidhureNa na zakyate virAgamArgavijayaH kartumiti // 164 // rAgAt-patnyAdisneharAgAt, kApathavilokanAt-kutsitamArgacittavibhramAt, gauravavazAccaRddhirasasAtAyattatAyAzceti // 163 / / (164) (vi0) duSprApAM tAM viratiM prApya tataH kiM kAryamata Aha-taditi / tatpUrvoktasvarUpaM viratireva ratnaM viratiratnam tat prApya-labdhvA virAgamArgasya-virAgatApathasya vijayaHparicayo'bhyasanaM sa tathA, kiM ?-duradhigamyo-duSprApaH / kenetyAha-indriyAdayaH pratItArthAsta eva sapatnA-vairiNastaividhuraH-AkulIkRtasteneti // 164 / / (164) (ava0)-1tatprApya rAgaprahANamArgo daHkhenAdhigamyaH indriyAdaya eva sapatnA:-tairvihvalena virAgamArgaprAptau vijayastena prApto na bhavati, yena sarvaviratiravApteti // 164 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 prazamaratiprakaraNam tasmAt parISahendriyagauravagaNanAyakAn kaSAyaripUn / kSAntibalamArdavArjavasantoSaiH sAdhayeddhIraH // 165 // saJcintya kaSAyANAmudayanimittamupazAntihetuM ca / trikaraNazuddhamapi tayoH parihArAsevane kArye // 166 // (165) TIkA-tasmAtparISahetyAdi / yasmAdete ripavo balinaH kssaaygnnnaaykaaH| tasmAtkaSAyAneva pUrvaM nAyakAnindriyAdInAM vijayeta / jiteSu ca nAyakeSu hataM sainyamanAyakamindriyAdIni / gaNazabdaH pratyekamabhisambadhyate indriyagaNasya parISahagaNasya gauravagaNasya ca nAyakAH pravartakA netAraH / tAn kaSAyAn vairiNaH kSAntibalamArdavArjavasantoSairyathAsaGkhyaM saadhyeddhiirH| balazabdaH pratyekamabhisambadhyate kSAntibalena mArdavabalena Arjavabalena santoSabalena caturaGgabalenAmunA balena sAdhayed utthitAn virAgamArgAddhIra: sAttvika ityarthaH / yathAsaGkhyaM krodhAdayo ripavaH kSAntyAdibalaiH sAdhyA bhavanti // 165 / / (166) TIkA-saJcintyetyAdi / kaSAyANAmudayanimittamAlocya krodhAdInAmanena nimittena ayaM krodhAdikaSAyo jAyata iti / upazAntihetuM 2ca saJcintya anena kriyamANenAyamupazAmyati kaSAyaH prazamaM gacchati / atastayorudayanimittopazamahetvoryathAsaGkhyaM parihAra AsevanaM ca kAryam / parihAro'pi kAryaH kAyavAGmanobhiH kRtakAritAnumatibhizca / udayanimittasyopazAntihetUnAmapi kRtakAritAnumatibhiH pakAyAdibhizcAsevanaM trikaraNazuddhaM kAryamiti rAgadveSamohAnAM nivAraNArtham // 166 / / (165)(vi0 ) tasmAditi / tasmAt kaSAyA eva ripavaH kaSAyaripava: tAn / kIdRzAn ?parISahendriyagauravANAM gaNaH- samUhastasya nAyakAstAn, gaNazabdaH pratyekamabhisambadhyate / sAdhayetvijayeta / kaH?-dhIra:-buddhimAn / kairityAha-kSAntibalAdibhiriti vyaktam / / 165 / / (166) (vi0) saJcintyeti / saJcintya-Alocya / keSAm ?-kaSAyANAM / kiM tat ?udayanimittaM-prAdurbhAvakAraNamupazAnterhetuH-kAraNaM sa tathA taM ca, tayoH parihArAsevane kArye, ayamarthaHkaSAyANAmudayanimittaM parihAryamupazAntiheturAsevanIyaH / kathaM ?-trikaraNazuddhaM yathA bhavati kAyavAGmanonirdoSaM, apirabhyuccaya iti // 166 / / iti bhAvanAdhikAraH // 9 // (165 ) (ava0 )-gaNazabdaH pratyekamabhisambadhyate / netAraH / tAn kaSAyArIn pUrvaM, hataM sainyamanAyakamiti nyAyAt // 165 // (166) (ava0) saJcintyAlocya / udayanimittaM-prAdurbhAvakAraNaM / upazAnterhetuH= kAraNaM ca kaSAyANAmudayanimittaM parihAryamupazAntiheturAsevanIyaH / 'trikaraNazuddhaM kAyavAGmanonirdoSaM, apirabhyuccaye // iti bhAvanAdhikAraH // 166 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 105 sevyaH kSAntirdivamArjavazauce ca saMyamatyAgau / satyatapobrahmAkiJcanyAnItyeSa dharmavidhiH // 167 // dharmasya dayA mUlaM na cAkSamAvAn dayAM samAdatte / tasmAdyaH kSAntiparaH sa sAdhayattyuttamaM dharmam // 168 // (167) TIkA-sevyaH kSAntirityAdi / sevyo'nuSTheyo dazavidho dharmaH / tAn daza bhedAn naamgraahmaacsstte| zAntiH 1kSamUSu sahane' kSamitavyAH soDhavyAH AkrozaprahArAdayaH / mArdavaM mAnavijayastadvattApanodaH / ArjavaM RjutA yathAcaritAkhyAyitA / 2zucerbhAvaH zaucam / alobhatA vigatatRSNatvam / saMyamaH paJcAzravAdiviramaNaM pRthivIkAyasaMyamAdirvA saptadazabhedaH / 3bAndhavadhanAdityAgaH prAsukaiSaNIyaM vA sAdhubhyo bhaktapAnavastrapAtrAdidAnaM, yatireva dadAti sa vA tyAgaH / "satyaM caturvidham / tapo dvAdazabhedaM anazanAdikam / brahma abrahmaNo nivRttiH6 maithunanivRttirityarthaH / akiJcanasya bhAva AkiJcanyaM niSparigrahatA, dharmopakaraNAdRte nAnyat kiJcana parigrAhyam / eSa dharmasya vidhirbheda ityarthaH // 167 // (168) TIkA-kSAnteH prAdhAnyaM pradarzanAyAha-dharmasya dayA mUlamityAdi / yo'yaM dazaprakAro dharmastasya dayA mUlam / dayA prANinAM rakSA'hiMsetyarthaH / sA mUlaM pratiSThA, dharmasyAhiMsAdilakSaNatvAt / prANiprANarakSaNArthazcAzeSavratopadezaH / na cAkSamAvAn dayAM (167) (vi0) atha dazavidhadharma uddezanirdezAbhyAmabhidhIyate-sevya iti / sevyaHAsevanIyaH eSa dharmavidhi:-kSAntyAdipuNyavidhAnaM, kathamiti ?, evaMprakAraH, zAntiH-kopAbhAvaH mArdavaM-mAnavijayaH / ArjavaM ca zaucaM ca te tathA, tatrArjavaM-mRdu(Rju)tA zaucaM-saMyamanirlepatA adattAdAnaparihAro vA / caH samuccaye / saMyamatyAgau, tatra saMyamaH-saptadazabhedaH tyAgastu dravyabhAvagranthatyajanaM tato dvandvastau sevyau, satyAdipadacatuSTayasyetaretarayogaH, tatra satyaM-mRSAvarjanaM, tapaH-anazanAdi, brahma-maithunanivRttiH, AkiJcanyaM-niSparigrahatvaM, etAni sevyAnIti // 167|| (168) (vi0) kSAnteH prAdhAnyadarzanArthamAha-dharmasyeti / dharmasya dazaprakArasya dayA mUlaM / na cAkSamAvAn dayAM samAdhatte-karoti / tasmAd yaH kSAntiparaH sa sAdhayatyuttamaM (167) (ava0)-1kSAntiH kopAbhAvaH / mArdavaM mAnavijayaH / ArjavaM RjutA / zaucaM saMyama prati nirlepatA adattAdAnaparihAro vA / caH samuccaye / saMyamaH saptadazabhedaH / tyAgo dravyabhAvagranthatyajanam / 3satyaM mRSAvarjanam / tapo'nazanAdi / brahma-maithunaviratiH / AkiJcanyaM = ni:parigrahatA / eSa dazavidhaH // 167 // (168) (ava0) kSamApradhAnaH // 168 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 prazamaratiprakaraNam vinayAyattAzca guNAH sarve vinayazca mArdavAyattaH / yasmin mArdavamakhilaM sa sarvaguNabhAktvamApnoti // 169 // nAnArjavo vizuddhyati na dharmamArAdhayatyazuddhAtmA / dharmAdRte na mokSo mokSAtparaM sukhaM nAnyat // 170 // samAdatte / 3avidyamAnakSamaH, nAsau dayAM samAdatte, na sagRhNAtIti / krodhAviSTo hi na kazcidapekSate cetanamacetanaM ca aihikamAmuSmikaM 5ca pratyapAyam / tasmAdyaH kSamApradhAnaH kSAntyA vA prakRSTaH sa sAdhayatyArAdhayati dazalakSaNamuttamaM dharmamiti // 168 / / (169) TIkA-mArdavamadhikRtyAha-vinayAyattAzcetyAdi / vinayo jJAnadarzanacAritropacArAkhyaH / tadAyattA guNAH sarve mUlottarAkhyAH / sa ca vinayo mArdavAyattaH / mArdavaM ca mAnavijayaH / garve nirAkRte upacAravinayo'bhyutthAnAJjalipragrahAdikaH zakyaH kartum / yatra ca 2puruSe mArdavamakhilaM jAtyAdimadASTakanirAkAri sa sarvaguNabhAgbhavati / jJAnadarzanacAritrasAdhyAH sarve guNAstatra resantIti / tasmAnmAnaM nirAkRtya mArdavamAsevanIyam // 169 / / (170 ) TIkA-mAyAmadhikRtyAha-nAnArjava ityAdi / mAyA zAThyaM kauTilyaM, tatpratipakSamArjavaM RjutA yathA ceSTitaM tathAkhyAti, na kiJcidapahRte / yastu tathA na karoti, sa khalvanArjavaH, tasya ca zucirnAsti / tasmAdyathAkhyAtAparAdhapratipannaprAyazcittasya shuddhirjaayte| tadviparItasya na jAtucicchuddhiH / na cAzuddhAtmA dharmamArAdhayati kSamAdikam / dharmamiti // 168 // (169) (vi0) mArdavamAha-vinayAyattA iti / vinayAyattA-gurvabhyutthAnAdyadhInA guNA-jJAnAdayaH sarve, vinayazca mArdavAyatto-mRdutvAdhIno, yasmin mArdavamakhilaM-samastaM sa prANI sarvaguNabhAktvaM-samastajJAnAdyAzrayatAmApnoti-labhate, tasmAnmArdavaM kAryamiti // 169 / / (170 ) (vi0) ArjavamAha-nAnArjava iti / yat nAnArjavo-mAyAvAn vizudhyati, na ca dharmamArAdhayati-niSpAdayatyazuddhAtmA-saGkliSTajIvo, dharmAdRte na mokSo-dharmaM vinA na muktiH, 'RteH atrApi yogAt mokSAdRte paramaM sukhaM nAsti-na vidyate'nyaditi // 170 // (169) (ava0)-gurvabhyutthAnAdyadhInA guNA jJAnAdayaH / yasmin=puruSe // 169 // (170) (ava0)-yathA ceSTitaM tathA khyAti / tasya ca zuddhirnAsti // 170 //
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 107 yad dravyopakaraNabhaktapAnadehAdhikArakaM zaucam / tad bhavati bhAvazaucAnuparodhAdyatnataH kAryam // 171 // na cAmuM dharmamantareNa 'mokSAvAptiH / na ca mokSAvAptimantareNaikAntikAtyantikAdisukhalAbha iti / tasmAdRjunA bhavitavyamAlocanAdAviti // 170 // (171) TIkA-zaucamadhikRtyAha-yadravyopakaraNetyAdi / dvividhaM zaucaM dravyabhAvabhedAt / tatra dravyazaucaM 'bAhyam / dravyam sacetanamacetanaM vA zaikSAdi / aTThArasa purisesu vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / pavvAvaNe aNarihA 2aNalA aha ettiyA bhaNiyA // 1 // (aSTAdaza puruSeSu viMzatiH strISu daza napuMsakeSu / pravrAjane'narhAH analA athaitAvanto bhaNitAH / ) ityAdi / sadoSatvAttyAjyam / upakaraNamupakAri jJAnAdInAm / taccodgamAdizuddhaM zuci bhavati, anyathA'zucIti / tathA bhaktapAnamapyudgamAdidoSarahitaM zuci, anyathA'zucIti / dehazaucaM tu purISAdyutsargapUrvakaM nirlepanaM nirgandhaM ceti / etAni prayojanAnyadhikRtya yatpravRttaM 4dehAdhikArakaM tadbhavatIti tat kAryaM kartavyaM bhavati / bhAvazaucasyAnuparodhAdabAdhanAt / yatnataH5 parIkSya sacetanamitaradvA upakaraNAdi malaprakSAlanAdiSvapi pravacanoktena (171) (vi0) zaucamAha-yaditi / yacchaucaM dravyopakaraNabhaktapAnadehAdhikArakaM tadbhavati kAryaM bhAvazaucAnuparodhAditi sambandhaH / tatra dravyarUpaM-pudgalAtmakaM tacca tadupakaraNaM carajoharaNAdi tacca bhaktapAne ca dehazca tathA, tAnAzrityAdhikAro-gocaro yasya tattathA / ayamatra bhAvArtha:-etAnyupakaraNAdIni samastAnyazucyAdinA rudhirAdinA (vA) kharaNTitAni prakSAlanIyAni, pUrvayativarairevaM kRtatvAd, bhAvazaucAnuparodhAt-saMyamAkSateriti // 171 / / 1(171)(ava0) dravyaM sacetanAcetanAdi ziSyAdi / sacetanAni aThThArasapurise0 ityAdau / acetanAni rajoharaNAhArAdIni / etAvatA yatkiJcid dravyarUpaM rajoharaNapAtrAdibhaktapAnacaturvidhAhArarUpAH dehaH zarIramete catvAro'pi vikRtyannapAnasaMzliSTAH / avisaMsRSTAH / rudhirAdyavayavaspRSTAH / adhikAro viSayo gocaro yasya tat / sarveSu kAryeSu nirupalepatAyAH / kriyAyA anuparodhAtapIDanAt // 171 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 prazamaratiprakaraNam paJcAzravAdviramaNaM paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDavayaviratizceti saMyamaH saptadazabhedaH // 172 // bAndhavadhanendriyasukhatyAgAt tyaktabhayavigrahaH sAdhuH / tyaktAtmA nirgranthastyaktAhaGkAramamakAraH // 173 // vidhinA'nuSTheyam / bhAvazaucaM tu nirlobhatA / 6lobhakaSAyeNa raJjito hi duHprakSAlayati, tatprakSAlanaM ca paramArthato bhAvazaucamiti // 171 / / (172) TIkA-saMyamamadhikRtyAha-paJcAzravAdityAdi / samyaguparamaH pApasthAnebhyaH saMyamaH saptadazaprakAraH / paJcAzravAH prANAtipAtamRSAbhASaNAdattAdAnamaithunaparigrahAH karmAdAnahetavastebhyo viramaNaM saMyamaH / paJcendriyANi sparzanAdIni teSAM nigraha: niyamanaM nirodhaH / zabdAdiSu gocaraprApteSvaraktadviSTatA mAdhyasthyam / kaSaH saMsAra: kaSyate yatra jIvaH svakRtaiH karmabhiH kadarthyate pIDyate tasya AyAH prAptihetavaH krodhAdayazcatvArasteSAM jayo'bhibhava udayanirodhaH, uditAnAM vA viphalatApAdanam / daNDA manovAkkAyAkhyAH / abhidrohAbhimAneAdilakSaNo manodaNDa: / hiMsraparuSAnRtAdilakSaNo vAgdaNDa: / dhAvanavalganaplavanAdirUpaH kAyadaNDaH / ebhyo viratinivRttiH / evameSa saMyamaH saptadazabhedo bhavati / ArSe tvanyena krameNAyamevArtho nibaddhaH / pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricatuHpaJcendriyeSu saMyamaH / tathA pustakAdyaparigrahaH ajiivkaaysNymH| prekSopekSApramArjanApariSThApanasaMyamaH manovAkkAyasaMyama iti // 172 / / (173) TIkA-tyAgamadhikRtyAha-bAndhavetyAdi / bAndhavAH svajanakAH, dhanaM (172) (vi0) saMyamamAha-paJceti / paJcabhyaH prANAtipAtAdibhyaH AzravaH-karmagrahaNaM tasmAdviramaNaM-viratiH, paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH daNDatrayaviratizceti padatrayamapi sugamam / saMyamaH saptadazabhedaH, pRthivyAdirakSaNarUpo veti // 172 / / (173) (vi0) tyAgamAha-bAndhaveti / bAndhavAH-svajanAH dhanaM-kanakAdi indriyasukhaM-zabdAdisAtaM tAni tathA teSAM tyAgaH / tasmAtkimityAha-sAdhuH-yatirbhavatIti zeSaH / (172 ) (ava0)-'pRthivyAdirakSaNarUpo vA saMyamaH // 172 // (173) (ava0)-1parihRtabhItikalahaH / tyakto viSayAdivinivRtterAtmA yena /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 109 avisaMvAdanayogaH kAyamanovAgajihmatA caiva / satyaM caturvidhaM tacca jinavaramate'sti nAnyatra // 174 // hiraNyasuvarNAdi, indriyANi sparzanAdIni, tadviSayaM sukham / eSAM tyAgAdindriyasambandhI sukhatyAgaH, prApteSu viSayeSu sparzAdiSu mAdhyasthyam / tyaktabhayavigrahaH sAdhuH, bhayamihaparalokAdAnAdi saptavidhaM, vigrahaH zarIraM tasya tyAgo niSpratikarmazarIratA, kalahadvandvAdirvA vigrahaH / tyaktAtmA 2asaMyamapariNatilakSaNa AtmA tyaktaH / aSTavidhagranthavijayapravRtto nirgranthaH / tyaktAhaGkAramamakAra iti araktadviSTa ityarthaH // 173 / / (174) TIkA-satyamadhikRtyAha-avisaMvAdetyAdi / visaMvAdanamanyathAsthitasyAnyathAbhASaNaM gAmazvaM azvaM vA gAmiti bhASate, pizuno 'cAnyathA cAnyathA ca vyudgrAhya prIticchedanaM karoti visaMvAdayati / visaMvAdanena yogaH sambandhaH na visaMvAdanayogaH avisaMvAdanayogaH, satyaM yathAdRzyamAnavastubhASaNam / kAyenAjihmatA jihmaH kuTilo malImasaH, kAyenAnyaveSadhAritayA pratArayati / na jihmo'jihmaH dvitIyaH satyabhedaH / manasA vA'jihmatA satyaM, manasA prAgAlocya bhASate karoti vA, prAyaH na tAdRgAlocayati jihmena yena paraH pratAryate, eSa tRtIyo bhedaH / vAgajihmatA ca satyaM, jihmA vAk sadbhUtanihnavaH asadbhUtodbhAvanaM kaTukaparuSasAvadyAdi ceti caturtho bhedaH / etacca jainendra eva mate, nAnyatra satyamiti // 174 // kIdRzaH ?-tyaktabhayavigrahaH-parihatabhItikalahaH, tathA tyakto-viSayAdiparihAreNa parihRta AtmAsvadeho yena sa tathA, nirgranthaH-parihatadravyaH, tathA tyaktAhaGkAramamakAra iti prAgvaditi // 173|| (174) (vi0) satyamAha-avisaMvAdaneti / visaMvAdanam-anyathA sthitasyAnyathAtvabhASaNaM, gAM azvaM azvaM gAmiti bhASate, tena yogaH-sambandho, na visaMvAdanayogo'visaMvAdanayogaH / satyaM-yathAdRzyamAnavastubhASaNaM, tathA kAyamanovAcAmajihmatA-akuTilateti samAsaH / satyaM caturvidhaM jinavaramate'sti nAnyatreti vyaktam // 174 // nirlobhAtmeti bhAvaH // 173 // (174) (ava0 )-1yadyasyAgre pratipannamaGgIkArAdinA tattathaiva sampAdanamavisaMvAdanayogaH / ajihmatA-avakratA / satyaM caturbhedaM yathAdRzyamAnavastubhASaNam(1) / tathA kAya( 2 )mano( 3 )vAcAm (4) akuTilatA // 174 // /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 prazamaratiprakaraNam anazanamUnodaratA vRtteH sakSepaNaM rasatyAgaH / kAyaklezaH saMlInateti bAhyaM tapaH proktam // 175 // prAyazcittadhyAne vaiyAvRttyavinayAvathotsargaH / svAdhyAya iti tapaH SaTprakAramabhyantaraM bhavati // 176 // (175) TIkA-tapaH sampratyucyate-anazanamityAdi / tatrAnazanaM caturthabhaktAdi SaNmAsAntaM, tathA'paraM bhaktapratyAkhyAnam, iGginImaraNaM, pAdapopagamanamiti / UnodaratA dvAtriMzataH kavalebhyo yathAzakti nyUnayatyAhAraM yAvadaSTakavalAhAra iti / vRttirvartanaM bhikSA tasyAH saGkSapaNaM parimitagrahaNam dattibhirbhikSAbhizca / rasatyAgaH rasAH kSIradadhinavanItaghRtaguDAdiprabhRtayo vikRtayastAsAM tyAgaH / kAyakleza: kAyotsargotkaTukAsanAtApanAdiH / 1saMlInatA saMlIna Agamopadezena, tadbhAvaH saMlInatA indriyanoindriyabhedAt dvidhA, indriyaiH saMlInaH saMhRtendriyavyApAraH kUrmavat, yathAGgAni svAtmanyAharati kUrmaH, tathendriyANi AtmanyAhRtya tiSThati sAdhuH rAgadveSahetUbhyaH zabdAdibhyo nivartya vyavasthApitendriyaH indriyasaMlInaH / noindriyaM manaH krodhAdayazca / ArauidradhyAnarahite manasi noindriyasaMlInaH / krodhAdInAmudayanirodhaH udayaprAptAnAM ca vaiphalyApAdanaM noindriysNliintaa| SoDhA vibhaktaM bAhyaM tapaH paropalakSyatvAdvAhyamucyate // 175 // (176) TIkA-1abhyantarataponirUpaNAyAha-prAyazcittetyAdi / prAyo bAhulyena __ (175) (vi0) tatra dezato'nazanaM caturthabhaktAdi SaNmAsAntaM, tathA aparaM sarvato bhaktapratyAkhyAnamiGginImaraNaM pAdapopagamanaM ceti / UnodaratA-dvAtriMzatkavalebhyo yathAzakti nyUnayatyAhAraM yAvadaSTakavalAhAraH 2, atra gAthA appAhAra 8 avaDDA' 12 dubhAga 16 pattA 24 taheva kiMcUNA 31 / aTThaduvAlasasolasacauvIsa tahekkatIsA ya // (alpAhArApArdhadvibhAgaprAptAH tathaiva kiJcidUnAH / aSTa-dvAdaza-SoDaza-caturviMzatayastathaikatriMzacca // ) (advArasa sahasasIlaMgaraha gAhA-4) vRttiH-vartanaM bhikSA tasyAH saGkhapaNaM-mayaitAvatsu gRhAdiSu bhikSA adya grAhyA 3 / rasatyAgo-dugdhAdiparihAra: 4 / kAyakleza:-kezotpATanAdi: 5 / saMlInatA-indriyanoindriyasaMvRtatvaM 6 / bAhyaM tapaH proktam iti // 175 / / (176) (vi0 ) athAbhyantaramAha-prAyazcitteti / prAyazcittaM-kRtAtIcArasyAlocanAdidAnaM (175) ava0-1indriyasaMlInatA, noindriyasaMlInatA // 175 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 14 111 10 2cittavizodhanAt prAyazcittamAlocanAdi dazavidhaM kRtAtIcAramalaprakSAlanArtham / ekAgracittanirodho dhyAnamAmuhUrtAt / tatrArtaraudre vyudasanIye / ArtaM caturvidhaM amanojJaviSayasamprayoge 4tadvigamArthaM cittanirodhaH / zirorogAdivedanAyAzca viprayogArtho manonirodhaH / manojJaviSayasamprayoge'viprayogArtho manonirodhaH / candanozIrAdijanitasukhavedanAyAzcAviprayogArthazcittanirodhaH ArtadhyAnam / raudraM hiMsAnubandhi anRtAnubandhi steyAnubandhi viSayasaMrakSaNaM ceti / etayostyAgastapaH / dharmyaM zuklaM ca dhyAnamanuSTheyam / dharmAdanapetaM dharmyaM caturvidham - AjJAvicayamapAyavicayaM vipAkavicayaM saMsthAnavicayaM ceti / zuk zoko duHkhaM zArIraM mAnasaM ceti tallunAti vicchedayatIti zuklam / pRSodarAdipAThAcchabda saMskAraH / taccaturvidhaM - pRthaktvavitarkaM savicAraM, ekatvavitarkamavicAraM, sUkSmakriyamapratipAti, vyuparatakriyamanuvartIti / vyApRtabhAvo vaiyAvRttyam, AcAryopAdhyAyAdInAM bhaktapAnavastrapAtrAdinA dazAnAmupagrahazarIrazuzrUSA ceti / vinIyate yenASTavidhaM karma sa vinayaH jJAnadarzanacAritropacArabhedaH / tatropacAravinayo vinayArheSu abhyutthAnamAsanadAnAJjalipragrahadaiNDakagrahaNacaraNaprakSAlanamardanAdi / vyutsargo'tiriktopakaraNasaMsaktabhaktapAnAderujjhanam / abhyantarasya 12 mithyAdarzanakaSAyAderapAkaraNam / svAdhyAyaH paJcadhA - vAcanA pracchanA anuprekSA AmnAyaH dharmopadezazca / tatra vAcanA AlApakadAnaM, saJjAtasandehapracchanaM 13 anuprekSA manasA parivartanamAgamasya, AmnAyo`'nuyogakathanaM, dharmopadeza AkSepaNI vikSepaNI saMvedanI nirvedanI ceti kathA dharmopadezaH / evamabhyantaramapi SoDhA tapaH || 176 || divyAtkAmaratisukhAt trividhaM trividhena viratiriti navakam / audArikAdapi tathA tad brahmASTAdazavikalpam // 177 // (177) TIkA - samprati brahmacaryapratipAdanAyAha - divyAtkAmetyAdi / divyaM bhavanapativyantarajyotiSkavimAnavAsidevyaH, tAbhyo viratistrividhaM trividheneti / manasA na dazadhA 1 / dhyAnaM caturddhA, tatrArtaraudratyAgena dharmazukladhyAnavidhAnaM, tataH padadvayasya dvandvaH 2 / vaiyAvRttyavinayau gurubhaktadAnAdi-gurvabhyutthAnAdikaraNarUpau 3-4 tathotsargaH - kAyotsargaH 5 / svAdhyAyo-vAcanAdiH paJcadhA 6 / iti tapaH SaTprakAramAbhyantaraM bhavatIti // 176 // // 177 // (177) (vi0) brahma prAha- divyAditi / divyAt-bhavanapatyAdidevIsambhavAt kAmaratisukhAt-madanAsaktisAtAt, trividhaM trividhena-ma - manasA na karoti, na kArayati, nAnumanyate, evaM (177) ava0-divyAd-bhavanapatyAdidevIsambhavAt / madanAsaktisAtAt / nivRttiH
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 prazamaratiprakaraNam adhyAtmavido mUcrchA parigrahaM varNayanti nizcayataH / tasmAd vairAgyepsorAkiJcanyaM paro dharmaH // 18 // dazavidhadharmAnuSThAyinaH sadA rAgadvoSamohAnAm / dRDharUDhaghanAnAmapi bhavatyupazamo'lpakAlena // 179 // karoti na kArayati nAnumanyate / evaM vAcA kAyena ceti / ete nvbhedaaH| audArikaM mAnuSyatiryastrISu / tatra manovAkkAyaiH kRtakAritAnumatibhizca viratiriti navakam / tadetad brahmASTAdazabhedaM bhavati // 177 / / (178) TIkA-AkiJcanyamadhikRtyAha-adhyAtmetyAdi / adhyAtmazabdenAtmanyeva vyApAraH, 'kathamayamAtmA badhyate kathaM vA mucyate iti' 'tadadhyAtma vidantItyadhyAtmavidaH / te 2viditaparAH parigrahaM mUmlakSaNaM varNayanti / mUrchA gAya'm / nizcayanayAbhiprAyeNAtmanaH prativiziSTaH pariNAmaH parigrahazabdavAcyaH / yasmAdevaMlakSaNakaH parigrahastasmAdvairAgyamAptamicchatA / AkiJcanyaM paro dharmaH, na kvacinmUrchA kartavyeti yAvat // 178 // (179) TIkA-dharmAnuSThAne phalaM darzayati-dazavidhetyAdi / dazaprakAra: 1kSamAdiko dharmaH tadanuSThAyinaH tadAsevinaH / sadaivAnavaratam / rAgadveSamohAnAmupazamo bhavati / vAcA kAyena ceti viratiriti navakam, audArikAdapi-mAnuSatiryakstrIsambhavAt viratiriti navakaM, tathA tad brahmASTAdazavikalpamiti / / 177 / / (178) (vi0) AkiJcanyamAha-adhyAtmeti / adhyAtmam-adhyAtmakriyAmAgamaM vA vidanti-jAnantItyadhyAtmavidaH-tIrthakarAdayo mUrchA-gRddhi parigrahaM varNayanti-pratipAdayanti nizcayataH-paramArthataH, tasmAt-tataH kAraNAdvairAgyepso:-virAgatAbhilASiNaH sAdhorAkiJcanyaMmUcchorUpaparigrahaparihArasvabhAvaM para:-pradhAno dharma iti // 178 / / (179) (vi0) athAsya dharmasya phalamAryAdvayenAha-dazavidheti / mamakAreti / dazavidhadharmAnuSThAyina:-kSAntyAdidazadhAzreya:paripAlakasya sadA-sarvadA rAgadoSamohAnAM kRtadvandvAnAM (178) (ava0)-1nizcayanayAbhiprAyeNa vairAgyamicchataH / AkiJcanyaM mUrchArUpaparigraha parihArasvabhAvam / paraH pradhAnaH // 178 // (179) ava0-1sadAsevina: / dRDhAnAM= vajradurbhedyAnAM rUDhAnAM-cirakAlAvasthitiprAptasthairyANAM ghanAnA=bahalAnAM evaMvidhAnAmapi // 179 //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 113 mamakArAhaGkAratyAgAdatidurjayoddhataprabalAn / hanti parISahagauravakaSAyadaNDendriyavyUhAn // 180 // pravacanabhaktiH zrutasampadudyamo vyatikarazca saMvignaiH / vairAgyamArgasadbhAvabhAvadhIsthairyajanakAni // 181 // ete ca saMsArabhramaNasya mUlaM dRDhaM rUDhA ghanAzca suSTha dRDhaM rUDhA jAtA ghanA bahulAH prabhUtakarmAMzAH / athavA yathAsaGkhyaM dRDho rAgaH, rUDho dveSaH, ghano mohaH / evaMvidhAnAmapi svalpenaiva kAlena bhavatyupazamaH kSayo vA // 179 / / (180) TIkA-mamakAretyAdi / mamakAro mAyA lobhazca / ahaGkAro mAnaH krodhazca / tayormamakArAhaGkArayostyAgAt / kiM bhavatItyAha-atidurjayoddhataprabalAn atIva durjayAnuddhatAMzca sAvaSTambhAn prakRSTaphalAMzca / hanti vinAzayati / parISahagauravakaSAyadaNDendriyavyUhAn / parISahAH kSutpipAsAdayaH, gauravamRddhyAdiH, kaSAyAH krodhAdayaH, daNDAH manovAkkAyAkhyAH, indriyANi sparzanAdIni, eSAM vyUhAH samUhAH / cakravyUhagaruDavyUhAdivatta vyUhA grAhyAH / tAn hanti vijayate'bhibhavatItyarthaH // 180 // (181) TIkA-yathA vairAgyamArge sthairyaM bhavati tathA ca yatata ityAha-pravacanabhaktirityAdi / procyante yena jIvAdayastatpravacanam, tatra bhaktiH sevA tadanudhyAnaparatA saGghabhaTTArako vA pravacanaM pravaktIti / zrutasampadi udyama utsAhaH zrutamAgamastasya sampad dRDharUDhaghanAnAM, tatra dRDhA-durbhedAH rUDhAH-prAptasthairyAH ghanA-bahulAH teSAmapi bhavatyupazamo'lpakAleneti vyaktaM, sAdhoriti prakRtamiti // 179 // (180) (vi0) hantIti kriyA / kaH ?-sAdhuriti zeSaH / kAn ?-parISahAdIn kRtadvandvAn pUrvoktasvarUpAn / kIdRzAn ?-atidurjayAn-atIva duHkhAbhibhavanIyAn / uddhatAHsAvaSTambhAH prabalA:-prakRSTasAmarthyAH, tataH padatrayasya karmadhArayaH tAn / kutaH ?-mamakArAhaGkAratyAgAt pUrvavyAkhyAtAditi // 180 // (181) (vi0) yathA vairAgyasthairyaM syAttathA yatetetyAha-pravacaneti / pravacanabhakti:caturvidhasaGghaprItiH / tathA zrutasampadi-viziSTAgamasampattAvudyamaH-paThanAdAvutsAhaH sa tathA / tathA (180) (ava0)-mAyA lobhazca, mAnaH krodhazca, uddhatA: sAvaSTambhAH, prabalAH prakRSTasAmarthyAH, vinAzayati kaH ? sAdhuriti yogaH // 180 // (181) (ava0) vyatikaraH samparkaH, viraktatA pUrvamaharSisamAcIrNakriyAkalApaparatA, sadbhAvA= jIvAdayaH etAni dharmasthairyajanakAni // 181 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 prazamaratiprakaraNam 1AkSepaNIM vikSepaNI vimArgabAdhanasamarthavinyAsAm / zrotRjanazrotramanaHprasAdajananIM yathA jananI // 182 // upacayaH apUrvamapUrvamadhIte pravacanam / vyatikarazca saMvignaiH saMvignAH saMsArabhIravaH taiH saha samparko yathoktakriyAnuSThAyibhirvyatikara: saMsargaH / ebhirvairAgyamArgasthairyaM bhavati / na kevalaM 1vairAgyamArge sadbhAvaviSayA buddhistasyAzca bhavati sthairyam / sadbhAvA jIvAdayaH / ete ca yathA bhagavadbhiruktAstatheti sthirIbhavati buddhiH / bhAvaH kSayopazamajaM darzanAdi bhagavatsu vA tIrthakRtsu sAdhuSu vA 'ete vandanIyAH' iti dhI:, 2sthairya..........sA dhIH / dhiyaH sthairya janayantyetAnItyarthaH // 181 / / (182) TIkA-eteSveva 'ca dhIsthairyamicchatA caturvidhA dharmakathAbhyasanIyetyAhaAkSepaNImityAdi / AkSipatyAvarjayatyabhimukhIkaroti yA 2sAtra AkSepaNI kathA zRGgArAdiprAyA / vikSipati bhogAbhilASAdyA kAmabhogeSu vaimukhyamApAdayati sA vikSepaNI / vimArgaH samyagdarzanAditrayaviparItaH sugatAdipradarzitastasya bAdhanaM doSavattvakhyApanam / vimArgabAdhane samarthaH zakto vinyAso racanA yasyAH sA vimArgabAdhanasamarthavinyAsA / zRNotIti zrotA jano lokaH zrotRjanastasya zrotraM manazca tayoH prasAdo harSo janyate yayA sA vyatikara:-paricayaH, kaiH saha ?-saMvignaiH-udyatavihAribhiH sAdhubhiH / tathA vairAgye-virAgatAyAM mArgaH-panthAH sa tathA, tathA santo-vidyamAnA bhAvA-jIvAdipadArthAH, bhAva:-kSAyopazamAdikaH, tatra dhI:-buddhiH tasyAM sthairyajanakAni-sthiratotpAdakAni bhavantIti zeSaH // 181 // dharmAdhikAraH // 10 // (182) (vi0) etAni dharmasthairyajanakAnIcchatA caturvidhA dharmakathA abhyasanIyetyAryAdvayenAha-AkSepaNIti / saMvedanImiti / AkSipati-Avarjayati-abhimukhIkarotItyAkSepaNiH kathA, vikSipati paradarzanAt kSodAkSamatvena vaimukhyamApAdayati vikSepaNiH / tataH samAhAradvandvaH / tAm karyAditi vakSyamANAryAkriyAyogaH / iti kathAdvayam, atrANipratyaya auNAdikaH / tataH pratyAsattyA vyAkhyA, tatra vikSepaNyA vimArgetyAdinA AkSepaNyAM zrotRjanetyAdinA ca, tato vimArgA-mithyAmArgA mokSaviparItAstasya bAdhanaM-doSavattvakhyApanaM tatra samarthaH-zakto vinyAso-racanA yasyAstAM, zRNotIti zrotA sa cAsau janazca zrotRjanaH tasya zrotramanasI-zravaNacitte tayoH prasAdo-harSo janyate yayA sA tathA / jananI-mAturiva hitakAriNI sadupadezadAyinI svApatyAnAM, tathaiSA'pi bhavyAnAmiti bhAvanA / (182) (ava0)-AkSipyante dharmaM pratyabhimukhAH prANino yayA sA AkSepaNiH / vikSipyante parAH paradevAdidoSakathanena preryante prANino yatra sA vikSepaNI / vimArgA jainamArgAdanye ekAntamatAvalambinasteSAM bAdhane samarthA padaracanA yasyAH sA / zrotA cAsau janazca tasya zrotramanasostayo:2 prasAdajananI yathA jananI mAtA caturvidhA kathA prastutA // 182 //
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 115 1saMvejanI ca nivedanIM ca dhartyA kathAM sadA karyAt / strIbhaktacaurajanapadakathAzca dUrAt parityAjyAH // 183 // shrotRjnshrotrmnHprsaadjnnii| yathA jananI mAtA hitakAriNI sadupadezadAyinI svApatyAnAM zrotramanasI prasAdayati paritoSayati tathaiSApIti sambandhaH // 182 // (183) TIkA-caturvidhA kathA prastuteti taccheSamAha-saMvejanImityAdi / 1samyagvejyate bhayaM grAhyate zrotA yayA sA 2saMvejanI kathA / narakagatAvuSNA vedanAH zItAzca, na cAstyakSinimeSamAtramapi tasyA vedanAyA vicchedaH / tatra ca tAdRzIM tAvat vedanAmanubhavatAM jaghanyena dazavarSasahasrANyAyurutkarSeNa trayastriMzatsAgaropamANIti / tiryagyonAvapi zItoSNakSuttRSNAtigurubhArasantApajaM duHkhaM vAhanatADanadamanacchedanAdi ceti / mAnuSeSvapi kANakhaJjavAmanajaDabadhirAnayanakubjavikRtAkRtitvAni jvarakuSThazoSakAsAtisArahRdrogavedanAzca / tathA priyaviprayogApriyasamprayogepsitAlAbhadAridyadaurbhAgyadaurmanasyavadhabandhanAbhiyogAdi duHkhAnubhavaH / deveSu cotkarSavizeSadarzanAdAtmanazca taddhAne:, tathA balavatA devenAbhiyogAdanye'lpapuNyAH karivRSabhAzvamayUrAdirUpANi kAritAH santo vAhyante pratisevyante ca, tathA cyavanakAle AyuSi SaNmAsAvazeSe utpattisthAnAni bIbhatsAni vikRtAkRtInyavadhinAvalokya mahadazarma bhajante / atazcaturvidhAdapi saMsArAdudvijate mokSArthameva ca ghaTata iti / nirvedaM nIyate yayA kathayA kAmabhogeSu sA nirvedanI itvarAH kAmabhogA na tRptimAdhAtumAtmanaH pratyalAH / sadA klinnazca strIvraNo durgandhirazuciratyantajugupsitastatra cAratirityevaM pAmana iva 1degkaNDUparigataH kaNDUyan mohodayAtsukhamiti manyate / ato niviNNaH parityajya kAmabhogAn niHsaGgaH siddhivadhvArAdhane pravartata iti / evametAM saMvejanIM nirvedanIM ca dhartyA kathAM sadA kuryAt, dharmAdanapetAmityarthaH / stryAdikathAzca dUrAt parityAjyAH / tatra strIkathA 11rUpavayolAvaNyaveSabhASAcaGkramaNAni yoSitAM varNayati yayA sA strIkathA / bhaktamAhArastatkathA, odanavyaJjanakhaNDakhAdyAdipariniSThAntA bhaktakathA / caurA malimlucA amunA prakAreNa anye tvatrAryAyAM catvAryapi padAni prathamAvibhaktyantAni vyAkhyAnti / saMvedanImityAryAyAM kuryAditi kriyAyAH karmapadAni yojayanti // 182 // (183)(vi0) saMvedanI-narakAdiduHkhakathanena kAmebhyo nivartanI 3 nirvedanI-bhavatrAsAnmokSAbhilASapravartikAm 4 iti caturvidhAM dhakathAM kuryAditi, stryAdikathA 4 dUratastyAjyA iti sugamamiti // 183 // (183) (ava0) samyag vivecyate narakAdiduHkhebhyo bhayaM grAhyate yayA sA saMvejanI / nirvedaM kAmabhogebhyo yayA sA evametAm // 183 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 prazamaratiprakaraNam yAvatparaguNadoSaparikIrtane vyApRtaM mano bhavati / tAvadvaraM vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartum // 184 // zAstrAdhyayane cAdhyApane ca saJcintane tathAtmani ca / dharmakathane ca satataM yatnaH sarvAtmanA kAryaH // 185 // khAtrANi khananti, iSTakAzca gAlayanti, granthIMzchindanti, tAlakAnyudghATayanti paraM ca chalayantIti caurakathA / janapadakathA setujAni ketujAni vA sasyAnyasmin janapade jAyante, 12 asminnatiprabhUto gavAM rasaH, zAlimudgagodhUmAdi votpadyate'tra nAnyatreti janapadakathA / evametA manasApi nAlocyAH kimuta vAcA iti dUrAtparihAryAH // 183 // ( 184) TIkA - api ca- yAvatparetyAdi / yAvaditi kAlaparimANam / yAvantaM kAlaM parasya guNAn doSAMzca parikIrtayatyudghATayati tatpravaNavyApAro bhavati / paradoSoddhaTTane vyApArayati vyagraM manaH karoti, paizunyAt karmabandhakAri / tAvaditi tAvantaM kAlaM varaM zobhanataraM nirjarAlAbhAt / vizuddhe dhyAne nirmale dharme zukle vA / vyApRtamakSaNikaM manaH kRtamiti / nanu ca paraguNotkIrtanaM na nindyaM ? ucyate-adhyAtmacintApannasya na tenApi kiJcitprayojanam // 184 // (185) TIkA - vizuddha dhyAnapradarzanAyAha - zAstrAdhyayane cAdhyApane cetyAdi / ziSyante'nenonmArgaprasthitA iti zAstram / zAstIti zAstram kartRvyApAravivakSAyAm / tasyAdhyayanamapUrvagrahaNaM pUrvagRhItAnucintanaM vAcanAdAnamityAdi / adhyApanagrahaNAt saJcintane saJcintya pazcAddoSAdivizuddhamadhyApayati / 'paryAlocane cAtmani 'kimadya mayA kRtaM zAstroktaM kiM vA no kRtamiti' / dazavidhadharmAkhyAne ca satataM yatnaH sarvAtmanA manovAkkAyaiH kAryaH // 185 // (184 ) ( vi0 ) api ca- yAvaditi / yAvantaM kAlaM pareSAM - AtmavyatiriktAnAM guNadoSayoH pratItayoH parikIrtanaM tatra vyAvRtaM - vyAkulaM manaH - antaHkaraNaM bhavati tAvadvaraM, vartate iti zeSaH / vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartumiti // 184 // (185) (vi0) tacca dhyAnamIdRzam - zAstrAdhyayana iti / zAstrAdhyayane caAcArAdizrutapAThe adhyApane ca- pAThane, saJcintane, kva ? - Atmani, padavyatyayAdAtmani saJcintane AtmanA zAstracintanikAyAmityarthaH / dharmakathane - dharmadezanAyAm / cakArAH samuccayArthAH / satatamanavarataM, yatnaH-AdaraH, sarvAtmanA - sarvAdareNa kArya:- kartavya iti // 185 // (184) (ava0 )-yAvatkAlam, adhyAtmacintApannasya, na tenApi paradoSaguNakIrtanavyApAreNa kiJcitprayojanaM, tAvatkAlaM vyagraM vyApRtam // 184 // (185) (ava0 ) - AcArAdizrutapAThe'pareSAM pAThane cAdya mayA kiM kRtamityAdi svAtmani saJcintane // 185 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 117 zAsviti vAgvidhividbhirdhAtuH pApaThyate'nuziSTyarthaH / traiGiti pAlanArthe vinizcitaH sarvazabdavidAm // 186 // yasmAd rAgadveSoddhatacittAn samanuzAsti saddharme / santrAyate ca duHkhAcchAstramiti nirucyate sadbhiH // 187 // (186) TIkA-zAstrazabdavyutpattyarthamAha-zAsviti vAgvidhividbhirityAdi / 'zAsU anuziSTau' iti / vAgvidhividazcaturdazapUrvadharAH / pApaThyata iti anuzAsane'tyarthaM paThyata ityarthaH / anekArthA dhAtava ityanyasminnapyarthe vRttirastIti tadarzayati-anuziSTyartha iti / 1 'traiG pAlane' / vinizcito vizeSeNa niyataH / 2sarvazabdavidAM prAkRtasaMskRtazabdaprAbhRtajJAnAM vinizcita ityarthaH // 186 / / (187) TIkA-yasmAdrAgetyAdi / zAstranirvacanadvAreNa zabdaM saMskArayati / rAgadveSAbhyAM uddhatamulbaNaM cittaM yeSAM te rAgadveSoddhatacittAstAn2 samyaganuzAsti / saddharme kSamAdidazalakSaNake3 saddharmaviSayamanuzAsanaM karoti / santrAyate ca duHkhAt zArIrAnmAnasAcca parirakSati yasmAttasmAcchAstramabhidhIyate / sadbhiryathAnyAyavAdibhirnizcayenocyate nirucyata ityarthaH // 187 // (186) (vi0) zAstrazabdasya vyutpattyarthamAha-zAsvitIti / zAsviti-'zAsu anuziSTau 'iti vAgvidhividbhiH-caturdazapUrvadharaiH dhAtuH pApaThyate-atyarthaM paThyata ityarthaH / kIdRzaH ?-anuziSTyarthaH / traiGiti pAlanArthe vinizcito-vizeSeNa nirNItaH / keSAm ?sarvazabdavidAM-prAkRtasaMskRtAdizabdajJAnAM, vinizcita iti yoga iti // 186 / / (187) (vi0) pUrvoktamarthaM vyaktIkurvannAha-yasmAditi / yasmAd-yataH kAraNAdrAgadveSoddhatacittAn-prItyaprItikroDIkRtahRdayAn samanuzAsti zikSayati-'viparItamazubhaM mA kuru, zubhaM cAnavarataM kuru, tataste dharmaH', ityAdirUpAM zikSAM dadAti ityAryAdhuna 'zAsu anuziSTau'ayaM dhAturvyaktIkRtaH, tathA santrAyate ca-rakSati, kAn ?-saddharme-sadAcAre sthitAniti zeSaH, kutaH ?duHkhAt, zAstramiti nirucyate-nizcitamabhidhIyate tasmAdityatra yogaH // 187 / / (186) (ava0 )-zAsUk anuziSTau iti vAgvidhividbhizcaturdazapUrvadharaiH / vizeSaNa niyato nirNItaH / daiG traiG pAlanArthe / sarvazabdavidAM saMskRtaprAkRtAdizabdavijJAnAm // 186 // (187) (ava0) rAgadveSavyAptacittAn zikSayati viparItamazubhaM mA kuru anavarataM zubhamaviparItaM kuru' ityAdinA / tathA santrAyate rakSati sadAcAre sthitAniti zeSaH / kuto ? narakAdiduHkhAt // 187 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 prazamaratiprakaraNam zAsanasAmarthyena tu santrANabalena cAnavadyena / yuktaM yattacchAstraM taccaitat sarvavidvacanam // 188 // jIvAjIvAH puNyaM pApAzravasaMvarAH sanirjaraNAH / bandho mokSazcaite samyak cintyA navapadArthAH // 189 // (188) TIkA-1yataH-zAsanetyAdi / zAsanasAmarthyena tu anuzAnasamarthamidaM dvAdazAGgaM pravacanamatastena zAsanasAmarthyena saMsArasvabhAvamanuvadatA tadviparItaM ca mokSamArga darzayatA nirAbAdhaM parirakSatA ca zaraNAgatAn prANino'navadyenopAyena kazcit parirakSatyanyAnupaghnan,3 tathedaM zAsanaM na kasyacidupaghAtakam / yuktamidaM pratibaddham, yataH zAstramuktenArthadvayena / taccaitacchAstraM sarvavidaH sarvajJasya vacanamarthadvAreNa kSINAzeSarAgadveSamohasya nAnyasyeti // 188 // (189) TIkA-tadeva sarvajJavacanamuddezato darzayannAha-jIvAjIvA puNyamityAdi / jIvA iti sambhavantaH prANabhAja uktAH / te ca dravyabhAvabhedena prANA dviprkaaraaH| tatra dravyaprANAH 1paJcendriyANi trividhaM balaM ca ucchchAsaniHzvAsabalaM tathAyuriti' ( ) / bhAvaprANAstu jJAnadarzanopayogAkhyAH / ebhiH prANairajIviSurjIvanti jIviSyanti ceti jIvAH / tadviparItAstvajIvAH / puNyaM sAtAdidvicatvAriMzatkarmaprakRtayaH / pApaM vyadhikAzItiH karmabhedAnAm / AzravaH kAyavAGmanobhiH karmayoga AtmanaH / eSAmevAzravANAM nirodhaH sNvrH| saha nirjaraNena sanirjaraNAH / niruddhaSvAzravadvAreSu guptisamitidharmAnuprekSAparISahajayacaraNayuktasya tapo'nuSThAnAt karmanirjaraNaM bhavatIti / mithyAdarzanAdayo bandhahetavaH / tadyogAt sakaSAyaH sannAtmA karmaNo 3yogyAn dalAnAdatte sa bandhaH / bandhahetvabhAvanirjarAbhyAM kRtsnakarmakSayo (188) (vi0) zAsanasya-zikSaNasya sAmarthya-baliSThatA tena / turavadhAraNe / santrANasyapAlanasya balaM-sAmarthyaM tena / caH smuccye| ubhayena kathambhUtena ?-anavadyena-nirdoSeNa, yuktaM-sahitaM yatkimapi tacchAstram, ucyata iti zeSaH / tacca zAstrametat-jagatprasiddhaM sarvavidvacanaMjinoktamiti // 188 / / iti kathAdhikAraH // 11 // (189) (vi0) idameva vacanaM sajhepata Aha-jIvAjIvA iti / jIvAHcaitanyalakSaNAH 1 ajIvA-dharmAstikAyAdayaH 2 atra dvandvaH, puNyaM vakSyamANaM 3 pApamapi 4, (188) (ava0) zAsanasya' zikSaNasya sAmarthya baliSThatAnena santrANasya pAlanasya balena ca ubhayena sahitaM yattacchAstramucyate siddhAntaH, saMsArabhAvamanuvadatAM mokSaM darzayatAM sarvavidAmetadvacanam // 188 // (189) (ava0)-bandhaH karmopAdAnaM, mokSaH karmAbhAvaH // 189 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 119 jIvA muktAH saMsAriNazca saMsAriNastvanekavidhAH / lakSaNato vijJeyA dvitricatuHpaJcaSaDbhedAH // 190 // mokSaH / itthamete samyak cintyAH samyagAlocyA anyasmai pratipAdyA nava padArthAH / nanu ca zAstre saptAbhihitAH kathamatra naveti ? ucyate-zAstre puNyapApayorbandhagrahaNenaiva grahaNAt saptasaGkhyA : / iha tu bhedenopAdAnaM puNyapApaprakRtivibhAgapratipAdanArthamiti // 189 / / (190) TIkA-jIvabhedapratipAdanAyAha-jIvA muktA ityAdi / dviprakArA jiivaaH| muktAH sakalakarmakSayabhAja ekarUpAH / saMsAriNastvanekavidhAzcaturgativRttayaste cAnekabhedAH nArakAstiryaJco manuSyA devA:2 / punA ratnaprabhApRthivInArakA ityAdibhedAH / tiryaJco'pyekadvitricatuHpaJcendriyabhedAH / punarekendriyAH pRthivyAdibhedAH / dvIndriyAH zaGkhazuktikAdayaH / trIndriyAH pipIlikAdayaH / caturindriyA makSikAbhramarapataGgAdayaH / paJcendriyA gomahiSyajAvikAdayaH garbhavyutkrAntAdayaH sammUrchajAzca / manuSyA AryamlecchAdibhedAH garbhajAH sammUrchajAzceti / devA bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikAH bhavanapatayo dazadhAsurAdayaH / vyantarAH kinnarAdayo'STabhedAH / jyotiSkAH paJcaprakArAH suuryaadyH| vaimAnikAH saudharmavAsyAdaya iti // 190 // evamAzravo'pi 5 saMvaro'pi 6 atrApi dvandvaH / sanirjaraNA-nirjarAyuktA ityarthaH 7, bandhaH-karmopAdAnaM 8 mokSa:-karmAbhAvaH 9, ete samyak cintyA nava padArthA iti vyaktamiti / nanvanyatraite sapta tattvAnyabhihitAH kathamatra nava padArthA uktA iti ?, ucyate-anyatra puNyapApayorbandhagraheNenaiva grahaNaM kRtaM, iha tu tau pRthagvivakSitau iti na doSa iti // 189 / / (parasparavailakSaNyabhAjaH sapteti tu tarkaH) (190) (vi0 ) etAn vivarISustAvajjIvAnAha-jIvA iti / jIvA vijJeyA iti yogaH, kIdRzA ?-muktAH-siddhAH, tathA saMsAriNo-bhavasthAH / caH samuccaye / tatra saMsAriNastvanekavidhAH lakSaNato vijJeyA:-cihnato boddhavyAH, dvitryAdayo bhedA yeSAM te tathA, iti // 190 / / (190) (ava0) etAni vivarISustAvajjIvAnAha-asaGkhyeyapradezAtmakAH sakalopayogabhAjaH muktAH siddhAH / saMsAriNo bhavasthAH lakSaNatazcihnata ekendriyAdayo jJAtavyA iti / lakSaNato'sAdhAraNasvarUpataH // 190 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 prazamaratiprakaraNam dvividhAzcarAcarAkhyAstrividhAH strIpuMnapuMsakA jJeyAH / nArakatiryaGmAnuSadevAzca caturvidhAH proktAH // 191 // paJcavidhAstvekadvitricatuHpaJcendriyAzca nirdiSTAH / kSityambuvahnipavanataravastrasAzceti SaDbhedAH // 192 // evamanekavidhAnAmekaiko vidhiranantaparyAyaH / proktaH sthityavagAhajJAnadarzanAdiparyAyaiH // 193 // (191) TIkA-'prakaraNakArastvanekavidhatvamanyathA darzayati-dvividhA ityAdi / carA jaGgamAstejovAyudvIndriyAdayaH / acarAH sthAvarAH pRthivyAdayaH / trividhAH striyaH pumAMso napuMsakAH / nArakAdibhedena caturvidhAH / zAsane'bhihitAH // 191 // (192) TIkA-paJcavidhetyAdi / paJcaprakArA ekadvitricatuHpaJcendriyAH kathitAH / bhUmijalavahnivAyuvanaspatidvIndriyAdayazceti SaDbhedAH // 192 / / (193) TIkA-evamaneketyAdi / evamuktena nyAyenAnekavidhAnAmanekabhedAnAmekaiko vidhimUlabhedo'nantaparyAyo'nantabheda: kathitaH / kena prakAreNa sthitito'vagAhato (191)(vi0) prastAvAt saMsArijIvabhedAnAryAdvayenAha-dvividhA iti / dvividhAH / kena dvaividhyena ?-carA:-trasAH acarA:-sthAvarAH pRthivyAdayaH evamAkhyA-nAma yeSAM te tathA / tathA trividhAH strIpuMnapuMsakA:-nArInaraSaNDhA jJeyAH / tathA nArakatiryaGmAnuSadevAzcaturvidhAH proktA iti vyaktamiti // 191 / / (192) (vi0 ) paJceti / paJcavidhAstvekendriyAdayo nirdiSTAH, tathA kSityAdayaH SaD bhedAH prasiddhasvarUpA iti // 192 / / (193) (vi0) sarvajIvabhedAnAM vyAptimAha-evamiti / atra dvitIyAryArdhe caturthagaNaH paJcamAtraH paJcamagaNastu trimAtro, yathA jJAnadarzanAdiparyAyaiH, evamekottaravRddhyA'nekavidhAnAM-bahubhedAnAM ( 193) (ava0)-evamanekaprakArANAmekaiko vidhirekaiko bhedo'nantakAlavartitvAdanantaparyAyaH, anantAH paryAyA dharmA yasya, antarmuhUrtAdArabhyaikaikasamayavRddhyA trayastriMzatsAgaropamANi yAvat sthitayaH / aGgulAsaGkhyeyabhAgAdArabhya yAvatsamastalokAvagAhaH, jJAnaM-vastuvizeSAvabodho darzanaM-vastusAmAnyAvabodhaH, paryAyAstAratamyakRtavizeSAH // 193 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 121 sAmAnyaM khalu lakSaNamupayogo bhavati sarvajIvAnAm / sAkAro'nAkArazca so'STabhedazcaturdhA ca // 194 // jJAnato darzanatazca / sthititastAvadanantaparyAyaH / anAdau saMsAre'nantAH sthitiparyAyAH / avagAhato'pyasaGkhyeyapradezAvagAhe hInAdhikasamapradezabhedenAvagAho'pi bahuprakAraH / tathA jJAnato'pyanantaparyAyatA darzanatazca / yathoktam-'aNaMtA NANapajjavA, aNaMtA daMsaNapajjavA' ((anantA jJAnaparyAyA, anantA darzanaparyAyAH) / ekaiko nArakAdibhedo yathAsambhavamanantaparyAyo bhavati / / 193 // (194) TIkA-jIvalakSaNAbhidhitsayAha-sAmAnyaM khalvityAdi / sAmAnya lakSaNaM sarvajIvAnAmupayogazcetanA jJAnadarzanavyApAraH / khaluzabdo'vadhAraNe / upayoga eva 1sAmAnyalakSaNam / sarvajIvAnAmiti / tamupayogaM vispaSTayati-sAkAropayogaH / AkAro vikalpaH / sahA''kAreNa 2vartate iti sAkAraH, savikalpo jJAnavyApAraH / anAkAro darzanopayoga: sAmAnyagrahaNaM nirvikalpamityarthaH / jJAnopayogo'STabhedaH matizrutAvadhimanaHparyAyakevalajJAnamatyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnAkhyaH / darzanopayogazcaturdhA cakSuracakSuravadhikevaladarzanAkhyaH // 194 / / ekaiko vidhiH-ekaiko bhedo'nantaparyAyaH-anekabhedaH prokta:-tIrthakaraiH pratipAditaH / kaiH kRtvetyAha-sthiti:-kAyasthAnarUpA "assaMkhosappiNI"tyAdikA (asaGkhyotsarpiNI) AyuSkarUpA ca "bAvIsaI sahassA" (dvAviMzatiH sahasrANi) ityAdirUpA / avagAhastu aGgalAsaGkhyeyabhAgamAtrAdArabhya yAvat samastalokAvagAhaH, jJAnaM vastuvizeSAvabodho, darzanaM vastusAmAnyAvabodhaH, AdizabdAdyathAsambhavaM cAritrasukhavIryAdigrahasteSAM paryAyA-avasthAvizeSAH, dharmA ityarthaH te tathA, tairiti // 193 / / (194) (vi0) anantaraM jIvA uktAH, ataH sAmAnyaM tallakSaNamAha-sAmAnyamiti / sAmAnyaM khalu-sAdhAraNameva lakSaNaM-cihnaM sarvajIvAnAM bhavatIti yogaH / yatkimityAha-upayogaHcetanA / upayogameva spaSTayati-sAkAro-vikalparUpo jJAnopayogaH tathA anAkAra:-tadviparIto darzanopayogaH / caH samuccaye / anayorbhedAnAha-so'STabhedazcaturdhA ceti yathAsaGkhyeneti // 194 / / (194) (ava0)-upayogazcetanAjJAnadarzanavyApAraH, sAkAro vikalparUpo jJAnopayogaH, tadviparIto darzanopayogaH 8(aSTa)bhedaH 4(catuH )bheda:1 // 194 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 prazamaratiprakaraNam jJAnA'jJAne paJcatrivikalpe so'STadhA tu sAkAraH / cakSuravakSuravadhikevaladRgviSayastvanAkAraH // 195 // bhAvA bhavanti jIvasyaudayikaH pAriNAmikazcaiva / aupazamikaH kSayotthaH kSayopazamajazca paJcaite // 196 // ( 195) TIkA-tAnaSTau bhedAMzcaturazca kathayati - jJAnAjJAna ityAdi / yathAsaGkhyaM paJcavikalpaM matyAdijJAnaM, trivikalpamajJAnaM matyajJAnAdi / eSo'STaprakAra upayogaH sAkAraH / tuzabdo'vadhArakaH2 / aSTavidha eveti / cakSurdarzanAdisAmAnyopayogazcaturvaiveti // 195 // ( 196 ) TIkA-jIvasyaivamupayogalakSaNasya sataH 'pariNativizeSAn bhAvAn darzayannAhabhAvA bhvntiityaadi| `jIvasya bhAvAH pariNativizeSAH karmodayopazamakSayopazamakSayanirvRttAH / audayikaH pAriNAmika: aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamikazca paJceti // 196 // ( 195) (vi0) etadeva vyaktIkurvannAha - jJAnAjJAna iti / jJAnaM cAjJAnaM ca te tathA, yathAsaGkhyena paJcatrivikalpe, tatra jJAnaM matijJAnAdi paJcadhA, ajJAnaM tu matyajJAnAdi tridhA, bhavatIti zeSaH / tatrAdyapaJcakaM samyagdRSTeH itaranmithyAdRSTeH, evaM rAzidvayamIlane so'STadhA - aSTaprakAraH / kIdRzaH ?-sAkAro-vizeSagrAhI / cakSurdarzanAdiranAkAra:- sAmAnyagrAhI caturdheti // 195 // (196) (vi0) ete dvAdazopayogA bhAvAH, ataH prastAvAdanyAnapi bhAvAnAdarzayannAhabhAvA iti / bhAvA:- pariNativizeSAH, kasya bhavanti ? - jIvasya jAyante / kIdRzA ? - audayikaH pAriNAmikaH aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamikazca paJcaite, karmaNAmudayopazamakSayakSayopazamanirvRttAzcatvAraH, pAriNAmikastu jIvAjIvAnAM pariNatiriti // 196 // ( 195 ) ( ava0 ) - jJAnaM matyAdi 1 5 ajJAnaM tu matyajJAnAdi 3, matizrutAvadhayo mithyAtvodayoparaktasvabhAvA ajJAnatAM yAnti // 195 // ( 196 ) ( ava0 ) - audayikaH sa ca jIvopAttakarmaNAM vipAkapradezadvayarUpa udayo, devanArakAdiparyAyakArI / pAriNAmiko jIvabhavyAbhavyatvAdirUpastrikAlatadavicyutirUpaH / upazamaH karmaNAM vipAkapradezadvayarUpodayAbhAvastena nirvRtta aupazamikaH / samyaktvacAritrarUpaH samyaktvajJAna' cAritrAdirUpaH kSayotthaH // 196 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 123 1te caikaviMzati-tri-dvi-navASTAdazavidhAzcare vijJeyAH / SaSThazca sAnnipAtika ityanyaH paJcadazabhedaH // 197 // (197) TIkA-eSAmevaupazamikAdibhAvAnAM krameNa bhedAnAcaSTe te caikaviMzatI tyAdi / karmodaye bhavaH karmodayanirvRtto vA audayikaH sa ekaviMzatibhedaH / gatirnArakAdikA catuvidhA, kaSAyAH krodhAdayazcaturdhA, liGgaM strIpuMnapuMsakAkhyaM tridhA, mithyAdarzanamazraddhAnalakSaNamekaprakAraM, ajJAnamekavidhaM, asaMyatatvamekaprakAraM, asiddhatvamekavidhaM, lezyAH SaTprakArAH / ete gatyAdayaH sarve karmodayAtprAduHSanti / anAdipAriNAmiko bhAvastrividhaH / jIvatvaM bhavyatvamabhavyatvaM ceti naite karmodayAdyapekSante / karmopazamanirvRtta aupazamikaH samyaktvaM cAritraM ca dvividhaH / kSayotthaH karmakSayAjjAtaH kSAyikaH, sa navabhedaH, kevalajJAnaM, kevaladarzanaM, dAnalabdhiH, lAbhalabdhiH, bhogalabdhiH, upabhogalabdhiH, vIryalabdhiH samyaktvaM cAritraM ceti / kSayopazamajaH kSAyopazamikaH, so'STAdazabhedaH, matyAdijJAnaM caturvidham, ajJAnaM matyajJAnAdi trividhaM, darzanaM cakSurdarzanAdi trividhaM, dAnAdilabdhayaH paJca, samyaktvaM, cAritraM, saMyamAsaMyamazceti / SaSThazca sAnnipAtika iti / sannipAtaH saMyogaH, sannipAtaH prayojanamasyeti sAnnipAtikaH saMyogajo bhAvaH / tatra paJcAnAM bhAvanAmaudayikaupazamikakSAyikakSAyopazamikapAriNAmikAnAM dvikAdisaMyogena SaDvizativikalpA bhavanti / tatra virodhitvAdekAdaza tyAjyAH, zeSAH paJcadazAvirodhinaH sambhavanti / teSAmavirodhi paJcadazAnAM grahaNaM kRtaM prakaraNakAreNeti / te cAmI vijJeyAH / (197) (vi0) eteSAM krameNa bhedAnAcaSTe-te punarekaviMzatizca trayazca dve ca nava cASTAdaza ca te tathA te vidhA-bhedA yeSAmiti samAso, vijJeyA iti ghaTanA / tatra karmodaye bhavaH karmodayanirvRtto vA audayikaH, sa ekaviMzatibhedaH, tatra gatayo nArakAdyAzcaturdhA 4 kaSAyAzcaturdhA 4 liGgatrayaM 3 mithyAtvamekaprakAraM 1 ajJAnaM ca 1 asaMyatatvaM ca 1 asiddhatvaM ca 1 lezyAH SaTprakArAH 6, ete gatyAdayaH sarve karmodayAtprAdurbhavanti, atra gatigrahaNena zeSabhavopagrAhikarma gRhItaM, kaSAyAdinA ghAtikarma gRhItam, idaM ca gandhahastinA bhaNitamAste / tarhi ajJAnAdIni kathamaudayike bhAve?, satyaM, tatkAryatvAtteSAmaudayikatA bhAvanIyA / tathA anAdipAriNAmiko bhAvastridhA-jIvatvaM 1 bhavyatvaM 2 abhavyatvaM 3 ceti, naite karmodayAdyapekSante / tathA karmopazamanimitta aupazamikaH, samyaktvaM 1 cAritraM 2 ceti dvividhaH / tathA kSayottha:-karmakSayAjjAtaH kSAyikaH, sa navabheda:-kevalajJAnaM 1 kevaladarzanaM 1 dAnalabdhiprabhRtayaH 5 samyaktvaM 1 cAritraM 1 ceti / tathA kSayopazamajaH-kSAyopazamikaH, so'STAdazabhedo, matijJAnAdijJAnaM caturvidhaM 4 matyAdi ajJAnatrayaM 3 darzanaM cakSurAdi trividhaM 3 (197) (ava0)-1gati-kaSAya-liGga-mithyAtvajJAtAsaMyatAsiddhatva-lezyA:jIvatvaM
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 "udaiya-khaovasamiya- pariNAmikkikkagaicaukke vi / khayajogeNa vi cauro tayabhAve uvasameNaM pi // 1 // samaseDhIko kevaliNo vi ya taheva siddhassa / aviruddhasaMnivAiya bheyA emeva pannarasa // 2 // (audayika kSayopazamika-pAriNAmikaikaiko gaticatuSke'pi / kSayayogenApi catvAraH tadabhAve upazamenApi // upazamazreNyaikaH kevalino'pi ca tathaiva siddhasya / aviruddhasAnnipAtiko bhedA evamete paJcadaza // ) anyaH 6SaSTho vikalpaH sAnnipAtika ityarthaH // 197 // prazamaratiprakaraNam dAnAdilabdhayaH 5 samyaktvaM 1 cAritraM 1 saMyamAsaMyamazceti 1, tathA SaSThazca sAnnipAtikazceti, sannipAtaH-saMyogaH sa prayojanamasyeti sAnnipAtikaH - saMyogajo bhAvaH, tatra paJcabhAvAnAmaudayikAdInAM dvikAdisaMyogena SaDviMzatirbhaGgA bhavanti, tatra dvikayogaH SaSThaH pariNAmikakSAyikarUpaH siddhAnAmiti 1, dvitIyatrikayogaH audayikapAriNAmikakSAyikalakSaNaH kevalinaH 2 tRtIyatrikayoga audayikapAriNAmikakSAyopazamikalakSaNaH, sa caturgatikajIvaviSayaH 3 catuSkasaMyogo dvitIya audayikapAriNAmika-aupazamikakSAyopazamikarUpazcaturgatikAnAM 4 tRtIyazcatuSkayoga audayikaH pAriNAmikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH, eSo'pi caturgatikAnAmeva 5 manujAnAM tu paJcakayogaHaudayikaH pAriNAmikaH aupazamikaH kSayotthaH kSayopazamikazca 6, iti SaDeva bhaGgA yathoktasaGkhyA grAhyA, ghaTamAnatvAt, na tu viMzatiriti / tathA coktam dugajogo siddhANaM kevalisaMsAriyANa tigajogo / caujogajuyaM causuvi gaIsu maNuANa paNajogo // iti / (dvikayoga: siddhAnAM kevalisaMsAriNostrikayogaH / caturyogayugaM catuHsvapi gatiSu manuSyANAM paJcakayogaH // ) siddhasatkadvikayoga-kevalisatkatrikayoga-kRtakhaNDazreNi-upazama zreNisthitamanuSya satkapaJcakayoga-gaticatuSTayadvArAgatadvAdazayogamIlanena paJcadaza bhavanti, atra coktam raat uvasamaseDhi 1 siddha 2 kevalisu 3 evamaviruddhA / pannarasa sannivAiya bheyA vIsaM asaMbhaviNo // 1 // udaiyakhaovasamiyapariNAmiehiM cauro gaiyacaukke / khaiyajuehiM cauro tayabhAve uvasamajuehiM // 2 // 2bhavyatvaM abhavyatvaM ca, samyaktvaM cAritraM matyAdijJAnaM trividhaM darzanaM trividhaM, dAnAdilabdhayaH paJca, samyaktvaM, saMyamAsaMyamaH / eSAM dvikAdisaMyogena SaDviMzatirvikalpAH 3bhavanti / tatra virodhitvAdekAdaza tyAjyAH, zeSA 15 (paJcadaza ) grAhyAH // 197 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam ebhirbhAvaiH sthAnaM gatimindriyasampadaH sukhaM duHkham / samprApnotItyAtmA so'STavikalpaH samAsena // 198 // ( 198) TIkA-ebhirbhAvaiH sthAnamityAdi / ebhiraudayikAdibhirbhAvaiH sthAnaM 'samprApnotItyAtmA' / sthAnamiti sthIyate yatra saMsAre tatsthAnaM sAmAnyenAvizeSitaM prApnoti / yata uktam-- 3 savvaThANAI asAsayAiM ti / ( sarvasthAnAni azAzvatAni ) gatiH 4narakAdikA tAM ca gatiM prApnoti bhAvaireva / nanu ca gatisthAnayornAsti vizeSaH ? ucyate-narakagatAveva jaghanyamadhyamotkRSTAni sthAnAni bahUni santIti tatpratipAdanArthaM sthAnagrahaNaM pRthagiti / indriyANi sparzanAdIni / 5 eSAM sampatsamagratA'vikalatA (ekaika upazamazreNi siddha kevaliSu evamaviruddhAH / paJcadaza sAnnipAtikabhedAH viMzatayo'sambhavAH // audayikakSAyopazamikapAriNAmikaiH catvAraH gaticatuSke / kSAyikayutaizcatvAraH tadabhAve upazamayutaiH // ) atra yantrakaM paJcadazabhedAnAm // 197 // sAnnipAtikabhAvayantram bhAvaH 125 bhAvaH bhAvaH audayikaH mizraH audayikaH mizraH kSAyikaH audiyakaH mizraH aupazamikaH audayikaH mizraH kSAyikaH aupazamikaH audayikaH kSAyikaH kSAyikaH bhAvaH gatiSu saMyogaH 3 4 bhAvaH pAriNAmikaH 4 pAriNAmikaH 4 pAriNAmikaH 4 pAriNAmikaH 1 pAriNAmikA kevalinaH 3 pAriNAmika: siddhAnAm 15 OCOC ( 198 ) ( vi0 ) yadebhirlabhyate tadAhaha - ebhiriti / ebhi: - pUrvoktairbhAvaiH karaNabhUtaiH sthAnaM-sthitimAyurvA gatiM paJcavidhAmindriyasampadaH - ekendriyAdivibhUtIH sukhaM-AhlAdam asukhamasAtaM samprApnoti-labhate / itiriha yathAsambhavapradarzanArthaH, na hyaupazamikakSAyikayorete prAya: ( 198) ( ava0 )-1sthAnaM = sthitimAyurvA gatiH / caturvidhA / indriyasampadaH= paJcendriyAdivibhUtiH / sampadaH - samagratA / samAsena - saGkSepeNa // 198 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 dravyaM kaSAyayogAvupayogo jJAnadarzane ceti / cAritraM vIryaM cetyaSTavidhA mArgaNA tasya // 199 // prazamaratiprakaraNam jIvAjIvAnAM dravyAtmA sakaSAyiNAM kaSAyAtmA / yogaH sayoginAM punarupayogaH sarvajIvAnAm // 200 // 6tAzcendriyasampadaH prApnotItyAtmA / athavA indriyANi ca sampadazca vibhUtaya ityarthaH / tathA sukhaduHkhe audayikAdibhAvavazAdevApnoti / atati gacchati tAMstAn sthAnAdivizeSAn prakarSeNApnotItyAtmA / sa cASTabhedaH saGkSepato'nugantavyaH // 198 // ( 199) TIkA-tAnaSTau vikalpAnabhidhAtukAma Aha- dravyaM kaSAyetyAdi / dravyAtmA kaSAyAtmA yogAtmA upayogAtmA jJAnAtmA darzanAtmA cAritrAtmA vIryAtmA ceti aSTavidhA'STaprakArA mArgaNA gaveSaNA parIkSA tasyAtmanaH kAryeti // 199 // (200 ) TIkA - sampratyeSAM dravyAdyAtmanAM 2 svarUpAcikhyAsayA''ha - jIvAjIvAnAmityAdi / jIva ityanAdipariNAmiko bhAvaH / jIvazca dravyamanvayI sarvatra pariNAme paryAye'nusyUtaM dravati tAMstAn paryAyAnApnoti nArakAdIn / sarvatrAvicchedena vartate / ekaM dravyaM dravyAtmA sarvatrAnveti yasmAditi / evamajIvAnAmapi yo'nvayyaMzaH pudgalAnAM sa dravyAtmA / dharmAdInAM tu parapratyayA utpAdAdipariNAmAstatrApyanvayI dravyAtmeti / kaSAyAH krodhAdayaste sambhavanti / etAni sthAnAdIni kaH kartA labhate ata Aha- AtmA - jIvaH, so'STavikalpaH samAseneti // 198 // (199) (vi0) tAnevAha - dravyamiti / dravyaM - dravyAtmA kaSAyayogau-kaSAyAtmA yogAtmA, evamupayogAdiSvAtmA yojyaH, ityaSTavidhA mArgaNA - anveSaNA tasya jIvasyeti // 199 // (200 ) ( vi0 ) etAneva AryAdvayenAha - jIvAjIvAnAmiti / jIvAjIvAnAM sacetanAcetanAnAM SaNNAM dravyANAM yad dravyaM-sthityaMzarUpaM tadAtmA bhaNyate, na hi tAni tAdrUpyaM kadAcana tyajantIti kRtvA / sakaSAyiNAM kaSAyoparaktacetanAyAM kaSAyAtmA - kaSAyapradhAna AtmA - jIvo, mithyAdRSTyAdisUkSmasamparAyAntAnAM sa jJeyaH / yogo - yogapradhAna AtmA sayoginAM trayodazaguNa ( 199 ) ( ava0 )-'dravyaM0 AtmazabdaH pratyekaM yojyaH dravyAdInAm / gaveSaNA AtmanaH // 199 // (200) (ava0)----- 'jIvAjIvAnAM = sacetanAcetanAnAM dravyANAm / dravyANAM yad dravyaM sthityaMzarUpaM tadAtmA bhaNyate / na hi tAni kadAcana tat tyajantIti kRtvA / upayogo jJAnadarzana vyApAraH / sarvagrahaNaM mukta parigrahArtham // 200 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 127 jJAnaM samyagdRSTerdarzanamatha bhavati sarvajIvAnAm / cAritraM viratAnAM tu sarvasaMsAriNAM vIryam // 201 // dravyAtmetyupacAra: sarvadravyeSu nayavizeSeNa / AtmAdezAdAtmA bhavatyanAtmA parAdezAt // 202 // santi yeSAM te kaSAyiNasteSAM kaSAyiNAmAtmA kaSAyaiH sahaikatvApatteH kaSAyAtmetyucyate / 5yogo manovAkkAyAkhyastadekatvapariNatastvAtmA yaH sa khalu yogAtmA sayogAnAmiti / upayogo jJAnadarzanavyApAro jJeyavizeSastatpariNata AtmA upayogAtmeti sarvajIvaviSayaH / "sarvagrahaNaM-muktaparigrahArtham // 200 / / (201) TIkA-jJAnaM smygdRsstterityaadi| samyagdarzanasampannasyAtmanastattvArthazraddhAnapariNAmabhAjo yo jJAnapariNAmaH sa jnyaanaatmaa| 'darzanAtmA tu ckssurdrshnaadiprinntsyaatmnstdektvaaptterdrshnaatmaa| sarvajIvaviSayaprANAtipAtAdipApasthAnebhyo viratasya tadAkArapariNatasya caaritraatmaa| vIryaM zaktizceSTA tena vIryeNa sarve saMsAriNo vIryAtmAna ucyante // 201 // (202) TIkA-evamete'STau 1AtmavikalpAH pratipAditAstatra dravyAtmAnamAzaGkate sthAnavartinAM jJeyaH / eteSu yathAsambhavaM manovAkkAyabhedAnAM sambhavAt / punarupayogaHsAkArAnAkArarUpaH sarvajIvAnAM-siddhAnAM saMsAriNAM ceti // 200 // (201) (vi0) jJAnamiti / jJAnaM samyagdRSTeH kSAyikakSAyopazamikaupazamikarUpatrividhasya, na tu mithyAdRzaH darzanaM-sAmAnyopayogarUpaM, caturvidhamatha bhavati sarvajIvAnAMsaMsAriNAM muktAnAM ca yathAyogaM cAritraM viratAnAM tu, na tvasaMyatAnAM / sarvasaMsAriNAM-cetanAnAM "saMsArI cetano mataH" ( ) iti vacanAt, bhavasthamuktAnAM caitanyavatAmityarthaH, kiM tad ?-vIryamiti // 201 // (202) (vi0) dravyAtmeti yaduktaM tatki tattvata utAnyathetyAha-dravyAtmeti / dravyAtmeti yatpUrvamuktaM sarvadravyeSu tadupacArato-vyavahArAcchabdanibandhanAt, na tattvataH, Atmano jIvarUpatvAt (201) (ava0)-'cakSurdarzanAdi sAmAnyopayogarUpam / sarvajIvAnAM saMsAriNAM muktAnAM ca yathAyogam // 201 // ___ (202) (ava0)-'dravyAtmetyAdi / kathaM pudgalAdiSvAtmA ucyate ? Atmano jIvarUpatvAt, ucyate, zabdanibandhanaH / tadubhayatra tulyaM, yathaiva cetano'tati tathAcetano'pi anvayI pudgalAMzo bhavatItyAtmA / sAmAnyagrAhiNA nayena / svarUpAt // 202 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 prazamaratiprakaraNam evaM saMyogAlpabahutvAdyairnekazaH sa parimRgyaH / jIvasyaitat sarvaM svatattvamiha lakSaNairdRSTam // 203 // ajIvaviSayamAtmeti jJAnadarzanopayogasvabhAvazcetanaH pratItaH, kathaM pudgalAdiSvAtmazabdapravRttirityucyate-dravyAtmetyupacAra ityAdi / upacAro vyavahAraH zabdanibandhanaH / sa ca zabdo nimittamAzritya pravRtaH, tacca nimittamubhayatra tulyam, sa yathaiva cetano 3atati tathA'cetano'pi anvayI pudgalAMzo'tatIti bhavatyAtmazabdavAcyaH / sarvadravyaviSayazcaiSa nyAya iti / nayavizeSeNetyAha sAmAnyagrAhiNA nayabhedena sarvatrAtmazabdapravRttiH / 4so'pyAtmA dravyakSetrAdivivakSayAsti na sarvathA / tatra svarUpeNAdiSTo vivakSita AtmAsti, pararUpeNAdiSTo nAsti / yathaiva svAstistvAdastItyucyate, tathA paranAstitvAnnAstItyucyate / svAvagAhakSetrAdiSTastenaiva paryAyeNAsti, nAnyena / evaM kAlAtmA vartamAnatayAdiSTo'stIti / atItAnAgatatayA nAsti / audayikAdInAmanyatamena bhAvenAdiSTo'sti, zeSabhAvena nAsti // 202 // (203) TIkA-evaM saMyogetyAdi / saMyogastAvadyena yena saMyuktastena tena rUpeNAtmAsti, yenAsaMyuktastena nAsti / nArako' narakagatisaMyogenaiva 2vidyate, na devagatisaMyogeneti / alpatvena bahutvena cAdiSTaH syAdasti syAnnAsti / alpe3 manuSyA, 4saGkhye yatvenaiva tiryaJco'nantasaGkhyAH tena pasaGkhyAtmanA manuSyo nAstIti sarvadravyANAM jIvAjIvarUpatvAt, kintu svasvarUpavAcake Atmadhvanau nayavizeSeNa-sAmAnyagrAhiNA 'nayavizeSe bhedena gRhyamANe kathaJcidayamapi ghaTata iti / yata AtmAdezAt-svarUpAbhidhAnAdAtmA bhavati, bhavatyanAtmA ca parAdezAt, parasvarUpApekSayA sadasadrUpaM vastu, jainAnAM prasiddhamidamiti / / 202 // (203) (vi0) sAmprataM nigamayannAha-evamiti / evamanekaprakAreNa sa-AtmA parimRgyaH-anveSaNIya iti sambandhaH / kaiH kRtvA ?-alpatvaM ca bahutvaM ca te, tvapratyayasya pratyekamabhisambandhAt, tataH saMyogAzcAlpabahutve ca tAni, tAni AdyAni yeSAM tAni tathA taiH / tatra saMyogatastAvat yena yena saMyuktastena tena rUpeNAtmA vidyate, yena saMyuktastena vidyate, yathA nArako narakagatisaMyogenaiva vidyate, na devAdisaMyogeneti, alpatvaM bahutvavyatirekeNa na bhavati, bahutvaM alpatvena (203) (ava0)-saMyogo rUpaM anekena bhedena nirdezaH parIkSaNIyaH, svatattvaM sahajaM svarUpaM, dRSTamupalabdhaM, lakSaNaizcitairanekabhedaM samastamAtmanaH // 203 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 129 utpAdavigamanityatvalakSaNaM yattadasti sarvamapi / sadasadvA bhavatItyanyathApitAnarpitavizeSAt // 204 // manuSyebhyastiryaJco'nantAH / tena kAraNena saGkhyAtmanA nAsti manuSya ityAdinAlpabahutvAdicintA kAryA / AdigrahaNAnnAmAdyanuyogadvArabhedenApyastitvanAstitve bhAvayitavye / naikaza ityanekena bhedena nirdezasvAmitvAdinApi AtmA parimRgyaH parIkSaNIyaH / ete 'ca jIvasya svatattvaM sarvameva lakSaNaidRSTam / lakSyate yena yenAtmA dezAdinA tallakSaNaM bahuprakAraM, tairlakSaNairdRSTamupalabdhamanekabhedamityarthaH / / 203 / / (204) TIkA-1tathA paraM lakSaNamAha-utpAda ityAdi / utpattirutpAdaH / vigamo vinAzaH / nityatvaM dhrauvyam / sarvameva cotpAdavyayadhrauvyalakSaNaM sadbhavatyaGgalivat / yathA mUrtatvenAGgaliravasthitA dhruvA, Rjutvena vinaSTA, vakratvenotpanneti / evaM yadutpAdAditrayavattadasti sarvaM. yannAsti tadatpAdAditrayavadapi na bhavati. kharaviSANAdivata / ato ca, ataH saMlulite eva vicAryete, tAbhyAmAdiSTaH syAdasti syAnnAsti-sammUJjejagarbhajabhedenAsaGkhyeyamanuSyAste cAlpe, tiryaJco'nantAH ekendriyAdibhedena, te ca bahavaH, tatastiryaksaGkhyayA manuSyA na santi, manuSyasaGkhyayA tiryaJco neti / AdigrahaNAnnAmAdibhirapyastitvanAstitve bhAvayitavye, kathaM ?-naikazo-bahubhiH prakAraiH / etasya jIvasya svatattvaM-sahajaM svarUpaM sarvamevasamastamapi, kiM- ? dRSTam-upalabdham / kaiH kRtvA ?-lakSaNaiH-lakSyate yairAtmA tAni lakSaNAnicihnAni tAni tathA taiH, tAni cAmUni cittaM ceyaNa sannA vinnANaM dhAraNA ya buddhI ya / IhA maI viyakkA jIvassa u lakkhaNA ee // 1 // // 203 / / (cittaM cetanA saJjJA vijJAnaM dhAraNA ca buddhizca / IhA matiH vitarkA jIvasya tu lakSaNAnyetAni // ) (204) (vi0) utpAda iti / tathA aparaM lakSaNamAha-utpAdaH-prAdurbhAvaH tena, svena svarUpeNa vastunAM ghaTapaTAdInAM dharmAdharmAdInAM ca, patrAdinIlatAvat, vigamo-vinAzaH pralayaH teSAmeva, (204) (ava0)-cittaM ceyaNa sannA vinnANaM dhAraNA ya buddhi ya / IhA maI viakkA jIvassa u lakkhaNA ee // 1 // (cittaM cetanA saJjJA vijJAnaM dhAraNA ca buddhizca / IhA matiH vitarkAH jIvasya tu lakSaNAnyetAni // )
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 prazamaratiprakaraNam vikalpadvayamuktam-syAdasti syAnnAstIti / sadasadvA bhavatIti tRtIyavikalpaH syAdasti ca syAnnAsti ceti / anyathArpitAnarpitavizeSAditi catvAro vikalpAH sUcitAH-syAdavaktavyaH, syAdasti cAvaktavyazca, syAnnAsti cAvaktavyazca, syAdasti ca nAsti cAvaktavyazceti / tatrAsti ca nAsti ceti ekasya ghaTAde vyasya dezo grIvAdiH sadbhAvaparyAyeNAdiSTo grIvAtvena, aparazca dezastathaiva vastunA'sadbhAvaparyAyairAdiSTo vRttabudhnatvena paragataparyAyeNa ca tadvastu asti ca nAsti ceti bhAvanA kAryA / syAdavaktavya iti sakalamevAkhaNDitaM tadvastu arthAntarabhUtaiH 5paTAdibhiH paryAyairnijaizcordhvakuNDaleSvAyatavRtto grIvAdibhiryugapadabhinne kAle samAdiSTaM nAstIti vaktuM na zakyate, na cAstIti vaktuM paaryte| yugapadAdezadvayaprAptau vacanavizeSAtItatvAdevAvaktavyamiti / asti cAvaktavyazceti paJcamo vikalpaH / tasyaiva ghaTAdervastunaH eko dezaH sadbhAvaparyAyairAdiSTo'paro deza: svaparyAyaiH paraparyAyaizca yugapadAdiSTaH tatra dravyamasti patrAdizATavat, nityatvaM sthiratvaM kAlatraye'pyavinAzitvam, etAni kRtadvandvAni vivakSAvazaprApitabhedAni tattvato manAgapyabhinnAni samuditAni lakSaNaM-svarUpaM yasya tattathA / yadevaMvidhaM trividhatvamuktaM tadasti vartate sarvamapi, tathAhi-ghaTasya ghaTarUpeNotpAdaH kuzUlAdirUpeNa vinAzo mRdrUpeNa ca sadaiva nityatvaM, tathA puMsaH puMstvenotpAdaH prAktanarUpeNa vinAzo jIvarUpeNa dhrauvyamiti / na cotpAde asati vinAzo, na ca vinAze 'cAsatyutpAdaH, na hi ghaTAdyanutpAde kuzUlAdivinAzo, na ca kuzUlAdyavinAze ghaTAdyutpAdaH, na ca tau mRttvaM vinA, nirmUlatvAt , na ca sA'pi tau vinA, paryAyatvAd, gandhAdivizeSarahitendIvaravat / tadevaM tritayaM parasparApekSaM sattvalakSaNamiti / anyathA tritayaM yadi nAbhyupagamyate kintvekasya dvayorvA sattvalakSaNatve'bhyupagamyamAne yatsat tadasadbhavati, asadvAavidyamAnaM sadbhavati / yacca sato'sadbhavanaM asato vA sadbhavanaM tanmahAlIkatAM mahAkarmabandhaM ca tasya vAdina AvedayatItyupekSaNIyamiti / nanu ca saiddhAntikA api kvacidutpAdaM kvacidvinAzaM kvacinnityatvaM pratipAdayanti, tathAhi-"jiNapavayaNauppattI" (jinavacanotpattiH) ityAdi "savvaTThANAI asAsayAiM" (sarvasthAnAnyazAzvatAni) ityAdi "iyaM duvAlasaMgI na kayAI 'nAsI" (iyaM ca dvAdazAGgI na kadAcinnAsIt ) ityAdi, atasteSAmapyayaM doSaH prasajati iti atra ucyate, nAyaM teSAM doSaH, kuta: ?-arpitAnarpitavizeSAt-arpitaM-vizeSitaM anarpitam-avizeSitaM tadrUpo vizeSastataH, tamAdAyetyarthaH / idamatra tAtparyaM-arpitaM-vizeSitaM jinapravacanaM utpannamiti "vacanotpAdo'pitaH, anarpitam-avizeSitaM prAktanajinapraNItaM tadatItam, arthatastu dhruvaM, ghaTe ___ utpattivipattisthiratAlakSaNaM yatsarvamapi tadasti aGgalIvat / evaM yannAsti tadutpAdAditrayavanna bhavati 'kharaviSANavat / arpitaM vizeSitaM jinapravacanamutpannam / anarpitamavizeSitaM 2prAktanajinapraNItaM, atItaM saptavikalpavacanam // 204 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 131 cAvaktavyaM ca / SaSTho vikalpaH nAsti cAvaktavyazca tasyaiva ghaTAdevyasya ekadezaH paraparyAyairAdiSTaH, aparadeza: svaparyAyaiH paraparyAyaizca yugapadAdiSTaH, tad dravyaM nAsti cAvaktavyaM ca bhavati / atha saptamo vikalpaH-tadeva ghaTAdidravyaM ekasmin deze svaparyAyairAdiSTam, anyatra deze paraparyAyairAdiSTam, aparatra deze svaparyAyaiH paraparyAyaizca yugapadAdiSTaM asti ca nAsti cAvaktavyaM ceti / evamayaM saptaprakAro vacanavikalpaH / atra ca sakalAdezAstrayaH-syAdasti, syAnnAsti, syAdavaktavyaH / zeSAzcatvAro vikalAdezAH, 1degsyAdasti ca nAsti ca krameNa 11bhAvitaH, syAdasti cAvaktavyazca, syAnnAsti cAvaktavyazca, 12syAdasti ca nAsti cAvaktavyazceti / ato'nyathA cAnyathApitaM vizeSitamupanItaM, anarpitamavizeSitamanupanItaM cetyetasmAdvizeSAtsaptavikalpaM bhavatIti / / 204 / / kuzUlavigamamRtattvavat iti / vacanamuccArya vigamadhrauvyadvayaM nArpitamiti / na punasteSAmayamAzayaH yathotpAda evAsti sarvathA vigamadhrauvyazUnyaH / nanu kathamekasmin ukte'nyadvayasadbhAvo bhavati ?, bhavatyeva, kathaM ? yathA hi puruSasya bhrAtRputrapitRtvAdyanekarUpasambhave'pi tatkAryakaraNakSamatvena kenApi bhrAtetyukte na punaH putrAditvaM tatra nAstIti, evamatrApi evaMvidhavivakSAsadbhAvAt nAnyavAdinAmiva jainAnAM doSaH prAdurbhavati / kecana vidvAMsaH saptabhaGgIsUcanadvAreNa vyAkhyAntImAmAryAm / sA ca vyAkhyaivam-utpAdaH-utpattiH vigamo-vinAzo nityatvaM-dhrauvyameteSAM dvandvastAni lakSaNaM yasya tattathA, yadetallakSaNatrayopetaM tadasti sarvamapi, aGgalivat, yathA mUrtatvenAGgaliravasthitA dhruvA Rjutvena vinaSTA vakratvenotpanneti, evaM yadutpAtAditrayopetaM tatsarvamasti, yannAsti tadutpAdAditritayavadapi na bhavati, kharaviSANavat, ato vikalpadvayamuktaM-syAdasti 1 syAnnAsti0 2 / sadasadvA bhavatIti tRtIyavikalpaH, syAdasti ca nAsti ceti 3 / anyathA-anyena prakAreNArpitAnarpitavizeSAditi catvAro vikalpAH sUcitAH, syAdavaktavya:11 4 syAdasti cAvaktavyazca 5 syAnnAsti cAvaktavyazca 6 syAdasti ca nAsti cAvaktavyazceti 7, tatrAdyabhaGgakadvayaM12 bhAvitArthameva / tRtIyastu asti ca nAsti ceti, ekasya ghaTAdevyasya dezo grIvAdiH sadbhAvaparyAyeNAdiSTo vRttabudhnatvena paragataparyAyeNa ca tadvastu asti ca nAsti ceti bhAvanA kAryA 3 12itazcaturtho vikalpaH syAdavaktavya iti, sakalamevAkhaNDitaM tadvastu arthAntarabhUtaiH paTAdiparyAyanijaizcordhvakuNDalauSThAyana vRttagrIvAdibhiryugapad-abhinnakAle samAdiSTaM na astIti vaktuM zakyate na ca nAstIti vaktuM pAryate, yugapadAdezadvayaprAptau vacanavizeSAtItatvAdevAvaktavyamiti 4 ito'sti cAvaktavyazceti paJcamo vikalpaH, tasyaiva ghaTAdervastuna eko deza: sadbhAvaparyAyairAdiSTo'paro dezaH svaparyAyaiH paraparyAyaizca yugapadAdiSTaH tad dravyamasti cAvaktavyaM ca 5 atha SaSTho vikalpa:-syAnnAsti cAvaktavyazca, tasyaiva ghaTAdevyasya ekadezaH paraparyAyairAdiSTo'paro dezaH svaparyAyaiH paraparyAyairyugapadAdiSTastad dravyaM nAsti cAvaktavyaM ca bhavati 6 atha saptamo vikalpo
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 prazamaratiprakaraNam yo'rtho yasminnAbhUt sAmpratakAle ca dRzyate tatra / tenotpAdastasya vigamastu tasmAdviparyAsaH // 205 // sAmpratakAle cAnAgate ca yo yasya bhavati sambandhI / tenAvigamastasyeti sa nityastena bhAvena // 206 // ( 205 ) TIkA-utpAdAditrayabhAvanAyAha-yo'rtho yasminnAbhUd ityAdi / ghaTArtho mRtpiNDe nAsti nAbhUdityarthaH / sa ca mRtpiNDazcakramastakAropaNAdinA parikarmavidhinA vartamAnakAle pariniSpanna upalabhyate ghaTo'yamutpanna iti / 1 tenAkAreNotpAdaH tasya ghaTasyeti / vigamastu vinAzaH, tasmAdutpAdAdviparyAsa: viparIta: 2, piNDo vinaSTo nopalabhyate na dRzyate iti // 205 // (206) TIkA - sAmpratakAla ityAdi / vartamAnakAle'nAgate bhaviSyati ca kAle / cazabdAdatIte ca' / yaH padArtho mRdAdisvarUpaM na jahAti vartamAnaghaTaparyAyasambandhI mRmRditi bhAvyate-tadeva ghaTAdi dravyamekasmin deze svaparyAyairAdiSTaM anyatra deze paraparyAyairAdiSTaM aparatra deze svaparyAyaiH paraparyAyaizca yugapadAdiSTaM syAdasti ca nAsti cAvaktavyaM ceti 7 / evamayaM saptaprakAro vacanavikalpaH / atra ca sakalAdezAstrayaH syAdasti 1 syAnnAsti 2 syAdavaktavyaH 3, zeSAzcatvAro 17 vikalAdezAH syAdasti ca nAsti ca 1 syAdasti cAvaktavyazca 2 syAnnAsti ca avaktavyazca 3 syAdasti ca nAsti cAvaktavyazceti 4 / ato'nyena prakAreNAnyathA, arpitaM vizeSitamupanyastam, anarpitamavizeSita "manupanItaM cetyasmAdvizeSAt sapta vikalpA bhavanti // 204 // (205) (vi0) utpAdAditritayabhAvanAmAha-yo'rtha iti / yo'rtho ghaTAdiryasminkuzUlAdau nAbhUt-nAsIt, suprasiddhaM caitat kuzUlAdyavasthAyAM ghaTAdyabhAvaH, sAmpratakAle cavartamAnakAle ca dRzyate-upalabhyate tatra - kuzUlAdau daNDacakra - cIvarAdi - sAmagryAM vA tena ghaTarUpeNa tasya-kuzUlAderutpAdaH- prAdurbhAvastasya - kuzUlasya, tato ghaTAdi: 2, vigamo-vinAzastasmAtkuzUlAdyo viparyAso ghaTaH sa eva tasya vinAzo, ya eva ca tasya vinAzaH sa eva tasyotpAdaH, tulAdaNDasamakAlabhAvyunnatyavanativat / na hi jainAnAM nirUpo vinAzo'sti, na ca prAktanarUpAnupamarde samutpAdo'stIti // 205 // (206 ) (vi0) sAmprateti / sAmpratakAle - vartamAnakAle anAgate ca bhAvini cakArAdbhUte-atIte ghaTakuzUlakapAleSu ca yo mRdAdiryasya ghaTasya kuzUlasya kapAlAdInAM ca bhavati (205) (ava0 )- kuzUlAdyavayavAvasthAyAM ghaTAdyabhAvaH / ghaTo'yamutpanna iti tenAkAreNa tasya ghaTasya // 205 // (206 ) ( ava0 ) - cazabdAdatIte / yasya padArthasya tena padArthena // 206 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 133 dharmAdharmAkAzAni pudgalAH kAla eva cAjIvAH / pudgalavarjamarUpaM tu rUpiNaH pudgalAH proktAH // 207 // vyAdipradezavanto yAvadanantapradezikA: skandhAH / paramANurapradezo varNAdiguNeSu bhajanIyaH // 208 // trikAla-viSayaH piNDaghaTakapAlAvasthAsu na naSTo na vigataH sa tena bhAvena mRdAdinA dhruvo bhavan2 nityaH / evaM yadasti tatsarvamutpAdavyayadhrauvyarUpam / na ca dhrauvyamantareNotpAdavinAzayonirbIjayoH sambhavaH kvacit3 / utpAdazca dhrauvyavinAzApekSaH / vinazyadapi dhrauvyotpAdApekSam / dhruvamapyutpAdavinAzApekSama vinAbhAvitvAt parasparamutpAdAdInAmiti // 206 // (207) TIkA-ajIvAnadhikRtyAha-dharmAdharma ityAdi / dharmadravyaM, adharmadravyam, AkAzadravyaM, pudgaladravyaM, kAladravyamiti paJcAjIvadravyANi / tatra teSu paJcasu pudgaladravyaM rUparasagandhasparzavat, zeSaM dravyacatuSTayamarUpaM, rUpAdivajitamityarthaH / rUpiNa ityatra 'rasagandhasparzAH sarvadA rUpAvinAbhAvina iti paramANAvapi sambhavantIti tat darzitaM bhavati // 207 / / TIkA-skandhAstu-dvayAdipradeza ityAdi / dvayAdipradezabhAjaH skandhAH saGghAtAH ekadvyaNukaprabhRtayaH / dvayoraNvostrayANAM vetyAdiprArabdhAH yAvadanantapradezAH sarve skandhAH / sambandhI-etasyaite eteSAM caitaditi tena rUpeNa mRdAdinA anvayinA avigamaH-avinAzastasyetimRdrUpasya ghaTakuzUlakapAlAdezceti sa-mRdAdirghaTAdi vA nityo-dhruvastena bhAveneti // 206 / / (207) (vi0) sAmpratamajIvapadArthaM prakaTayitukAmo bhedataH svarUpatazcAha-dharmeti / dharmAdharmAkAzAni kRtadvandvAni gatisthityavagAhadAnalakSaNAni pudgalAH-pUraNagalanadharmANaH kAlaH eva ca-ardhatRtIyadvIpasamudradvayavyApI vartanAdiliGgaH / ete paJcApyajIvAH / pudgalavarja-pudgalAstikAyavikalaM dharmAdicatuSTayamarUpaM tu-amUrtimadeva / rUpiNo-mUrtimantaH pudgalAH proktA-bhaNitA iti / / 207|| (208) (vi0) vyAdIti / dvyAdipradezavanto-dvitricatuSpaJcAdiparamANusaGghAtaniSpannA yAvadanantapradezikAzca-anantAnantaparamANUpacayaghaTitamUrtayaH skandhA-avayavino, yaH punasteSAM kAraNaM (207) (ava0)-paJcAjIvadravyANi rUparasagandhasparzavat // 207 // (208) (ava0) na hi te dravyapradezAH santi, anye ca varNAdayaH, kintu tameva pradezaM varNAdipudgalAH sannihitAH syuH // 208 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 bhAve dharmAdharmAmbarakAlAH pAriNAmike jJeyAH / udayapariNAmi rUpaM tu sarvabhAvAnugA jIvAH // 209 // paramANustu na skandhazabdAbhidheyo'pradezatvAt / na hi tasya dravyapradezAH santyanye, svayamevAsau' pradezaH / prakRSTo dezo 'vayavaH pradezaH, na tataH paramanyaH sUkSmatamo'sti pudgala dravyadezaH / varNarasagandhasparzaguNeSu bhajanIyaH sevanIyaH / pradezatvena sannihitasya varNAdayo'vayavAstairavayavaiH sapradeza evAsau dravyAvayavairapradeza iti / yathoktaM zAstre - prazamaratiprakaraNam kAraNameva tadantyaM sUkSmo nityazca bhavati paramANuH / ekarasagandhavarNo dvisparzaH kAryaliGgazca // iti // 208|| (209) TIkA - kasmin punarbhAve audayikAdau dharmAdInyajIvadravyANi vartanta ityAha- bhAve dharmetyAdi / anAdipAriNAmikabhAve dharmAdharmAkAzakAladravyANi catvAri vartante jIvabhavyatvAdivat / yathA cAnAdiH saMsArastathA dharmAdidravyapariNAmo'pIti / na jAtuciddharmAdidravyarahita AsIllokaH / pudgaladravyaM punararaudayike bhAve bhavati pAriNAmike ca / paramANuH paramANuriti anAdipAriNAmiko bhAvaH / AdimatpAriNAmikastu dvynnukaadirthrendrdhnuraadishc| varNarasAdipariNAmakastu paramANUnAM skandhAnAM caudayiko bhAvaH dvyaNukAdisaMhatipariNAmazceti // 209 // // 209 // sa paramANuH, na tato'pyanyo laghurastIti, ata evApradezaH, aparadravyavikalatvAt, varNAdiguNeSu cavarNagandharasasparzeSu ca ekaguNAdyanantaguNeSu ca bhajanIyo nizcetavyo vA, tAnaGgIkRtyAsau sapradeza eva, taduktam kAraNameva tadantyaM sUkSmo nityazca bhavati paramANuH / ekarasavarNagandho dvisparzaH kAryaliGgazca // ( ) // 208 // (209 ) ( vi0 ) bhAva iti / bhAve pAriNAmike dharmAdharmAmbarakAlAH catvAro jJeyAjJAtavyAH, anyabhAvApravRtteH, ete catvAro'rUpAH, rUpaM tu-pudgaladravyaM punarudayapariNAmi vartate, audayike pAriNAmike bhAve pudgalA vartante ityarthaH / tatraudayako bhAvaH skandhaparamANUnAM varNarasAdipariNAmaH, pAriNAmike paramANuH' ityajIvAH paJcadhA / jIvAH sarvabhAvAnugAH-yathAsambhavaM dvayAdibhAvavanta iti // 209 // ( 209 ) ( ava0 )---anAdipAriNAmike' pudgaladravyaM sarvabhAveSu aupazamikAdiSu varta
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam jIvAjIvA dravyamiti SaDvidhaM bhavati lokapuruSo'yam / vaizAkhasthAnasthaH puruSa iva kaTisthakarayugmaH // 210 // tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM varNayantyadholokam / sthAlamiva ca tiryaglokamUrdhvamatha mallakasamudgam // 211 // 135 (210) TIkA-jIvAH punaH sarvabhAveSu aupazamikAdiSu vartanta iti pUrvameva bhAvitam / atha ko'yaM loka ityAzaGkate, kiM dravyAntaramutAnyat kiJcidityAha - jIvAjIvA ityAdi / jIvA' ajIvA dharmAdharmAkAzapudgalAH kAlazca SaT dravyANi / 2lokapuruSaH puruSa iva lokapuruSaH prativiziSTasaMsthAnatvAt / atra ca jIvAdInAM paJcAnAM dravyANAmAdhArabhUtaM yatkSetraM tallokazabdAbhidheyaM lokapuruSa ityuktam / tannibandhanamAha - vaizAkhasthAnastha iti / vaizAkhaM dhAnuSkasya sthAnakam / UrdhvamadhasthitaH puruSo vikSiptajaGghAdvayaH kaTyAM vyavasthApitAkuJcitahastadvayo yathA ' tallokapuruSa iti // 210|| I ( 211 ) TIkA--tadeva vaizAkhasthAnakaM darzayati - tatrAdhomukhetyAdi / tatra tasmin loke adholokavibhAgaH adhomukhamallakAkAraH / upari saGkSiptamadho vizAlaM vardhamAnakam adhomukhaM bhavati / rajatasthAlAkAraM tiryaglokaM varNayanti / tiryaglokAdUrdhvamallakasampuyakAramUrdhvalokaM varNayanti / mallakasamudgazca ekaM vardhamAnakamUrdhvamukhamaparaM zarAvamadhomukhaM tasyoparIti / etatpratipAdayati kAkvA / loko'dhaH saptarajjupramANo vistareNa / tiryagloko rajjupramANaH / zarAvasampuTamadhye paJcarajjupramANa uparyekarajjupramANa iti // 211 // (210) (vi0) atha ko'yaM loka ityAzaGkate - kiM dravyAntaramutAnyatkiJcidityAhajIvAjIvA iti / jIvAjIvA iti SaDvidhaM dravyaM bhavati, sa ca SaDvidhaH dravyasaMyogaH AdhArAdheyarUpo lokapuruSaH, ayaM nigadyate / sa ca saMsthAnato' vaizAkhasthAnastho - vivRtapAdasthAnasthitaH puruSa iva-nara iva / kIdRzaH ? - kaTisthakarayugmaH -kaTipradezasthApitahastadvayaH, vivRtapAdabhrAmyamANanarAkAra iti // 210 // (211 ) (vi0 ) tatreti / atra sthAlamiva cetyatra cakAro na dRzyate AdarzakeSu, taM ca vinA chando na pUryate, tattvaM zrutavido vidanti / tatra - puruSe'dholokaM - saptanarakapRthvIrUpam adhomukhamallakasaMsthAnam - avAGmukhazarAvAkAraM varNayanti - pratipAdayanti, sthAlamiva cavRttabhAjanAkAraM, kiM tat ? - tiryaglokaM - madhyalokaM, Urdhvalokamatha mallakasamudgaM-zarAvasampuTAkAramiti // 211 / / ( 210 ) ( ava0 ) - vivRtapAdasthAnasthito vivRtapAdabhrAmyamANanarAkAra iti // 210 // ( 211 ) ( ava0 )-tatra-loke / avAGmukhazarAvAkAramadholokam UrdhvalokaM zarAvasampuTAkAram // 211 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 prazamaratiprakaraNam saptavidho'dholokastiryagloko bhavatyanekavidhaH / paJcadazavidhAnaH punarUz2alokaH samAsena // 212 // lokAlokavyApakamAkAzaM martyalaukikaH kAlaH / lokavyApi catuSTayamavazeSaM tvekajIvo vA // 213 // (212) TIkA-evamadhastiryagUz2a ca vibhakte loke ko vibhAgaH katividha iti darzayati-saptavidha iti / samAseneti saGkSapeNa / ratnaprabhAdibhedena mahAtamaHprabhAntena' sptdhaa'dholokH| tiryagloko'nekaprakAra: jambUdvIpAdibhedena lavaNasamudrAdibhedena ca / asaGkhyeyadvIpasamudrA iti / jyotiSkabhedA api tiryagloka eva / Urdhvalokasture paJcadazabhedaH / dazakalpAH saudharmAdayaH, Anata prANatAveka eva kalpaH ekendrasvAmitvAt, AraNAcyutau ca / evaM daza kalpAH / graiveyakANi trINi adhomadhyamoparitanabhedena / paJca mahAvimAnAni caturdazo bhedaH / ISatprAgbhArA kSoNi paJcadazo bheda iti // 212 / / (213) TIkA-athAkAzaM kiM lokamAtramevAhosvitsarvatretyAha-lokAloketyAdi / vyApakamiti lokAlokasvarUpamucyate lokasvarUpamalokasvarUpaM ca / jIvAjIvAdhArakSetraM lokastataH paramaloka iti / yatrAkAze jIvAjIvAdipadArthapaJcakaM tallokAkAzaM, yatrAbhAvo jIvAdInAM tadalokAkAzamiti jIvAdyAdhArakRto bhedo'nyathA ekamevAkAzam / (212) (vi0) sapteti / saptavidhaH-saptaprakAro bhavatyadholokaH, tatra hi gharmAdyAH sapta pRthivyo'dho'dho vistRtAH / tiryagloko bhavatyanekavidhaH, tatra hyasaGkhyeyA dvIpasamudrAH / paJcadazavidhAnaH-paJcadazaprakAra: punarUz2alokaH samAsena-sakSepeNa, tatra hi dvAdaza kalpAH graiveyakAzca nava iti ekaH, 'paJcottarANItyekaH, siddhizceti paJcadazeti // 212 // (213) (vi0) loketi / lokAlokayoH samayaprasiddhayorvyApakamAkAzaM, tatpramANamityarthaH / martyalokabhavaH kaalH| lokavyApi catuSTayaM-caturdazarajjvAtmakAkAzakhaNDavyApi dvayorAkAzakAlayoruddharitaM dharmAstikAyAdikam / avazeSaM tu-sarvalokasyAsaGkhyeyabhAgAdikam ekajIvaH-pRthivyAdiko vyApnotIti zeSaH, vAzabdAt samastalokaM vyApnoti kevalisamuddhAte 'vA (212 ) (ava0 )-jambUdvIpAdibhedena vaimAnikadevalokA:1 12, graiveyakAH 13, anuttarAH 14, siddhiH 15 // 212 // (213)(ava0)-avazeSaM samastalokAsaGkhyeyabhAgAdikam / eko jIvaH pRthivyAdiko vyApnoti / vAzabdAtsamastalokam / kevalIsamudghAtagataH kevalI // 213 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 137 dharmAdharmAkAzAni ekaikamataH paraM trikamanantam / kAlaM vinAstikAyA jIvamRte cApyakartRNi // 214 // martyalaukika:1 kAlaH / 2martyaloko manuSyalokaH ardhatRtIyA dvIpAH samudradvayaM ca mAnuSottaramahIdhareNa parikSiptaH3 / tAvatyeva kSetre 4vartanAdilakSaNa: kAlo, na parataH / lokavyApicatuSTayamavazeSaM dharmAdharmajIvapudgalAkhyam / sarvatra lokAkAze dharmAdharmoM / sUkSmazarIrAzca jantavaH sarvaloka eva / pudgalAzca paramANuprabhRtayaH sarvaloka iti / eko'pi vA jIvaH sakalalokAkAzavyApI kevalisamudghAtakAla eva bhavatIti // 213 // (214) TIkA-atra kimekaM dravyaM kiM 1vAnekadravyamityAha-dharmAdharmetyAdi / dharmadravyamadharmadravyamAkAzadravyaM ca trINyapyekadravyANi ekameva dravyaM dharmaH, adharmAkAzAvapi tathaiva / vyomadravyaM tu lokAlokarUpamekameveti pratipattavyam / jIvadravyamanantasaGkhyam / tathA pudgaladravyaM kAladravyamapyanantasamayamatItAnAgatAdibhedeneti / athAyamastikAyazabdaH kiM sarvadravyaviSayaH? netyAha-kAlaM vinA'stikAyAH / kAlastu nAstikAyaH, na pracayo'sti samayAnAm / vartamAnastveka eva samaya: sa nAstikAyaH / anyatra pracayo'sti / asaGkhyeyapradezo jIvaH, tathA dharmAdharmAvapi / vyomAnantapradezaM pudgaladravyaM c| jIvAdRte dravyANi dharmAdIni kartRtvaparyAyazUnyAni / 3jIvastu kartA zubhAzubhAnAM karmaNAmiti // 214 // kevalI, na punaranya iti / anye tvavazeSamiti padaM catuSTayasya vizeSaNaM kRtvA vyAkhyAnti-ekajIvo lokaM vyApnoti kevalisamuddhAte, vAzabdAdajIvo'pyacittamahAskandha ityapi // 213 // (214) (vi0) dharmeti / dharmAdharmAkAzAni trINi ekaikamiti-ekaikadravyarUpANi, ata-etasmAt paraM-vyatiriktaM trikaM-kAlapudgalajIvAstikAyAtmakamanantam-anantapramANam / kAlaM vinA-kAlamantareNa paJca astikAyA:-pradezasamUhAH, ayamarthaH-dharmAdharmalokAkAzaikajIvapradezA asaGkhyAH , pudgalA anantA iti / jIvamRte cApi-jIvAstikAyaM vinA anyadravyANi paJcApyakartRNi-na sukhaduHkhAdeH kAraNAni, jIva eva sukhaduHkhakArI, akartRtve sati saMsArAbhAvaprasaGgAditi // 214 // (214) (ava0)-dharmAstikAyAdayastrayo'pyasaGkhyeyapradezAH / jIvadravyamasaGkhyaM kAladravyama nantasamayaM, kartRparyAyazUnyAni // 214 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 prazamaratiprakaraNam dharmo gatisthitimatAM dravyANAM gatyupagrahavidhAtA / sthityupakRccAdharmo'vakAzadAnopakRd gaganam // 215 // sparzarasagandhavarNAH zabdo bandhazca sUkSmatA sthaulyam / saMsthAnaM bhedatamazchAyodyotAtapazceti // 216 // (215) TIkA-1dharmAdIni dravyANi kAryamiti nirdizannAha-dharmo gatItyAdi / dharmadravyaM gatimatAM dravyANAM svayameva gatipariNatAnAM upagrahe vartate jIvapudgalAnAM, na punaragacchajjIvadravyaM pudgaladravyaM vA balAnnayati dharmaH, kintu svayameva gatipariNatamupagRhyate dharmadravyeNa, matsyasya gacchato jaladravyamivopagrAhakam, yathA vA vyomadravyaM svayameva dravyasyAvagAhamAnasya kAraNaM bhavati, na punaranavagAhamAnaM balAdavagADhaM kArayati / yathA revA kRSIvalAnAM kRSyArambhaM svayameva kartumudyatAnAmapekSAkAraNaM varSaM bhavati, na ca tAnakurvataH kRSIvalAn balAt kRSi kArayati 3varSam / yathA vA gajitadhvanisamAkarNanAd balAkAnAM garbhAdhAnaprasavau bhavataH, na ca tAmaprasavatI balAkAM balAd gajitazabdaH prasAvayati / yathA vA puruSaH pratibodhanimittaM pApAdviramati, na cAviramantaM pumAMsaM balAtpratibodho viramayatIti / evaM gatipariNAmabhAjAM pudgalajIvAnAmapekSAkAraNaM dharmadravyam / tathA sthitimatAM dravyANAM sthiterapekSAkAraNamadharmadravyaM svayameva tiSThatAM, na cAtiSThad dravyaM balAdadharmaH sthApayati / evaM sthitimatAM dravyANAM sthityupakArI bhavatyadharmaH / gaganaM tu jIvapudgalAnAmavagAhamAnAnAmavakAzadAnena vyApriyate // 215 / / TIkA-pudgaladravyaM kamupakAraM vidhatta ityAha-sparzeti / sparzAdayaH pudgaladravya (215) (vi0) dharmAdidravyopakAramAha-dharma iti / dharmo-dharmAstikAyo, gatisthitimatAM dravyANAM yathAsambhavaM sambandhaH kAryaH / tatra gatipariNatAnAM dravyANAM-jIvapudgalAnAM gatyupagrahasya vidhAtA-kartA dharmAstikAyaH / sthitipariNatAnAM tu sthityupakartAdharmo'dharmAstikAyaH / tathA avakAzadAnopakRd-avagAhatAM ca dravyANAmavakAzadAnamupakaroti, kiM tat ?-gaganamAkAzAstikAya iti // 215 / / (216) (vi0 ) atha pudgaladravyasya ke upakArA ityAha-sparzeti / karmeti / sparzo (215) (ava0)-gatinimittaM sthityupakArI // 215 // (216) (ava0) sUkSmatA pariNAmaH skandhAnAmeva tatsadbhAvena te indriyagrAhyAH sAkSAt,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam karmazarIramanovAgviceSTitocchvAsaduHkhasukhadAH syuH / jIvitamaraNopagrahakarAzca saMsAriNaH skandhAH // 217 // 139 syopakArAH / tathA zabdapariNAmaH pudgalAnAmevopakAraH / bandhanaM bandha: karmapudgalAnAmAtmapradezAnAM ca kSIrodakavat ekalolIbhAvaH pudgaladravyasyopakAraH / sUkSmatApariNAmaH pudgalAnAmupakAro'nantapradezAnAM skandhAnAm / tathA sthaulyapariNAmo'bhrendradhanurAdInAM, saMsthAnaM caturasrAdi pudgalopakAraH / bhedaH khaNDarUpaM so'pi pudgalapariNAmaH / tamo'ndhakArapariNAmaH pudgaladravyANAmevopakAraH / chAyApi pudgalapariNAmaH / udyotazcandratArakAdInAM pudgalapariNAmaH / Atapo dinakarAdInAM pudgalapariNAmaH // 216 // (217) TIkA - karmazarIretyAdi / karma jJAnAvaraNAdi pudgalopakAraH / zarIramaudArikAdi pudgalapariNAmaH / manovAcau' pudgalapariNAmaH / 2ceSTitaM kriyA pudgalapariNAmaH / ucchvAsaH prANApAnau pudgalapariNAmaH / duHkhaM sukhaM ceti pudgalajanitameva / gurulaghumRdukaThinazItoSNasnigdharUkSabhedAdaSTavidhaH, tiktakaTukaSAyAmlamadhurabhedAtpaJcavidho rasaH, evaM kRSNAdiH paJcadhA varNaH, surabhItarabhedo gandhaH, kRtadvandvA ete citrabhedAH pudgaladravyasyopakArA' iti zeSaH / zabdo'nekaprakAraH, so'pi tasyaivopakAraH, evaM sarvatra yojanA / bandhaH karmANUnAM AtmapradezaiH saha, atha pUraNe, sUkSmatA-sUkSmapariNAmaH, yatsadbhAve pudgalAH sAkSAdindriyairna gRhyante / tathA sthaulyaMsthUlatA, yatsadbhAve grahaNadhAraNayogyAH skandhAH, tathA saMsthAnaM vRttatryastracaturasrAyataparimaNDalabhedAt prasiddhasvarUpAt paJcadhA / tathA bhedo- dvidhAbhAvo dvyAdiskandhAnAM pRthakpRthagbhavanam / tmHandhkaarH| chAyA-zItA AhlAdakAriNI / udyoto ratnAdisamudbhavaH / Atapo-dinakaratApaH / bhedAdayaH paJcApi kRtadvandvAH / sarve'pyete pudgaladravyasyopakArA yuktyAgamapratipAdyAH // 216 // (217) (vi0) karmeti / tathA karma - jJAnAvaraNAdi zarIram - audArikAdi manomanovargaNAH vAg-dvIndriyAdibhiruccAryamANA viceSTitAni - vividhavyApArA grahaNotkSepaNAkuJcanAdayaH ucchvAsaH-AnapAnau, duHkhaM sukhaM ca pratItam, etAni karmAdInyaSTau padAni kRtadvandvAni dadati-kurvanti 1te tathA / tathA jIvitam- AyuH, tadapi paudgalikamArhatAnAM, jIvitopaSTambhahetavo vA-annapAnAdayaH, maraNaM prANatyAgalakSaNaM, tadapi pudgalazATAtmakatvAtpaudgalikaM, maraNahetavo vA zastrAgniviSAdayaH, bhedo dvyAdiskandhAnAM pRthagbhavanam / sparzAdayaH pudgaladravyasyopakArAH / ' zabdapariNAmaH pudgaladravyANAmupakAraH karmapudgalAnAM bandhaH kSIranIravat, indradhanurAdiH // 216 // (217 ) ( ava0 )----- 'karma jJAnAvaraNAdi zarIram audarikAdi manovargaNA vAgdvIndriyAdibhiruccAryamANA viceSTitAni vividhavyApArotkSepaNAkuJcanAdayaH / upagrahaH saubhAgyAdRzyIkaraNAdiH jIvitadaM kSIraghRtAdi, maraNadaM viSAstrAdi / skandhAH // 217 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 prazamaratiprakaraNam pariNAmavartanAvidhiH parAparatvaguNalakSaNaH kAlaH / samyaktvajJAnacAritravIryazikSAguNAH jIvAH // 218 // jIvitopagrahakarAH kSIraghRtAdipudgalAH, maraNopagrahakarA 2viSagarAdipudgalAH sarve'pyete pudgalAnAmupakArAH saMsArijIvaviSayAH skandharUpeNa pariNatAnAM, na paramANurUpeNeti // 217|| (218) TIkA-kAlakRtopakAradarzanAyAha-pariNAmetyAdi / pariNAmastAvadvardhate'Gkaro hIyate 'vinazyatItyAdika: kAlajanita upakAraH / vartaneti-vartata idaM na vartate kAlApekSametadabhidhAnaM prayuJjante vidvAMsaH / vartanAyA vidhiH prakAra uktena nyAyena / paratvamaparatvaM ca kAlakRtam / paJcAzadvarSAtpaJcaviMzativarSoM paraH,3 paJcaviMzativarSAtpaJcAzadvarSo'paraH / evaM pariNAmAdiguNalakSaNaH kAlaH pariNAmAdibhiryathoktairlakSyata ityarthaH / atha jIvAH kenopakAreNopakurvate ? samyaktvAdyutpAdanena / tatra tattvArthazraddhAnalakSaNaM samyaktvamutpAdayanti / jJAnaM zrutAdyadhigamayanti / cAritraM kriyAnuSThAnamupadizanti / 5vIryaM zaktivizeSaM darzayanti / zikSA lipyakSarAdisaMvijJAnaM janayanti / ete jIvakRtA upakArAH // 218 // upagraha:-saubhAgyAdRzyIkaraNadhArAstambhAdayaH, etAMstrInapi kRtadvandvAn kurvanti-vidadhatIti tatkarAH saMsAriNo-jIvasya, skandhAH-prabhUtANusamudAyAH, na tu vyaNukAdayaH skandhAH, teSAM atra kAryeSu anupayogitvAt, syuH bhaveyuriti kriyA sarvapadeSu yojyA iti // 217|| (218) (vi0) atha kAlakRtopakArapradarzanAyAha-pariNAmeti / pariNAmazca vartanAvidhizca parAparatvaM ca tAni tathA tAnyeva guNA-lakSaNaM yasya kAlasya sa pariNAmavartanAvidhiHparAparatvaguNalakSaNaH / ka evaMvidhaH?, 'ata Aha-kAlaH / tatra pariNamanaM pariNAmo, yathA vardhate'Gkaro hIyate vA ityAdikaH kAlajanita upakAraH / vartanAyA vidhi:-prakAro vartanAvidhiH, vartata idaM na vartate cedamityetadapi kAlApekSam, asmin kAla idaM pravartate idaM na pravartata iti / tathA paratvamaparatvaM ca', tvapratyaya ubhayatra yojyate, idaM ca kAlakRtaM, kathaM ?, paJcAzadvarSAtpaJcaviMzativarSo'paraH-arvAgvartI, zativarSAtpaJcAzadvarSaH prH-prvrtiiti| kAlaH pariNAmAdibhiryathoktairlakSyata ityarthaH / atha jIvadravyaM kenopakAreNopakurute ? / atrAjIvapadavyAkhyAne yajjIvapadavyAkhyAnaM tad dravyavyAkhyAprastAvAt / samyaktvAdayo guNA yeSAM te tathA, jIvAH, tatrAdyAstrayaH prasiddhArthAre, vIrya-zaktivizeSaH, zikSA-grahaNAsevanarUpeti // 218 // (218) (ava0)-pariNamanaM pariNAmaH, yathA vardhate'Gkaro hIyate vA ityAdikAlajanita upakAraH / idaM vartata idaM na vartate vartanAyA:1 prakAraH / paratvamaparatvaM kAlakRtaM, paJcAzadvarSAtpaJcaviMzativarSo'paraH, 25 (paJcaviMzati) varSAt 50 (paJcAzat ) varSa:2 paraH / zikSA lipyAdi grahaNAsevanAdirvA // 218 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam pudgalakarma zubhaM yat tat puNyamiti jinazAsane dRSTam / yadazubhamatha tatpApamiti bhavati sarvajJanirdiSTam // 219 // yogaH zuddhaH puNyAzravastu pApasya tadviparyAsaH / vAkkAyamanoguptirnirAzravaH saMvarastUtaH // 220 // ( 219 ) TIkA-evaM jIvAjIvAnabhidhAya prapaJcena puNyApuNyapadArthadvayamabhidhitsurAhapudgalakarmetyAdi / dvicatvAriMzatprakRtayaH zubhAH puNyAbhidhAnAH / dvyabhyadhikAzItiraprazastaprakRtInAM paapaabhidhaanaa| evamAhuH sarvajJA iti AgamagrAhyaH padArtho'yamiti pratipAdayati // 219 // ( 220 ) TIkA- AzravasaMvarau nirUpayati-yoga ityAdi / yogo manovAkkAyAkhyaH 141 (219) (vi0) evaM jIvAjIvAvabhidhAya samprati puNyApuNyapadArthadvayamAha - pudgala karmeti / sUcakatvAtsUtrasya pudgalamayaM paudgalikaM, kimevaMvidhamityAha - karma / tacca dvedhA / tatra yacchubhaM tat puNyamiti jinazAsane dRSTam / yadazubhaM tat pApam / athAnantarye / iti bhavati srvjnynirdissttm| tatra puNyaprakRtayaH sAyaM uccAgoyaM sattatIsaM tu nAmapayaDIo / tinni ya AUNi tahA bAyAlaM punnapayaDIo // (sAtamuccairgotraM saptatriMzattu nAmaprakRtayaH / triNi cAyUMSi tathA dvicatvAriMzatpuNyaprakRtayaH // ) pApaprakRtayastu yathA nANaMtarAyadasaMgaM daMsaNa nava mohapayaichavvIsaM / nAmassa cauttIsaM tihaM ekvekka pAvAo || ||219|| (jJAnantarAyadazakaM darzanaM nava mohaprakRtiSaDviMzam / nAmnaH catustriMzat trayANAM ekaikAH pApAH // ) (220) (vi0) athAzravasaMvarau nirUpayati-yoga iti / yogo - manovAkkAyAkhyaH, kIdRzaH ?- zuddho-jinAgamapUrvako vyApAraH, sa kiM ? - puNyasyAzravaH puNyAzravaH, tu punararthaH, (219 ) ( ava0)-dvicatvAriMzatprakRtayaH puNyaM dvyazItiH pApam // 219 // ( 220 ) ( ava0 )-AgamapUrvo manovAkkAyavyApAraH / tasya = yogasya viparItatA / guptapanaM sthagitAzravadvAraH // 220 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 prazamaratiprakaraNam saMvRtatapaupadhAnaM tu nirjarA karmasantatirbandhaH / bandhaviyogo mokSastviti sakSepAnnava padArthAH // 221 // eteSvadhyavasAyo yo'rtheSu vinizcayena tattvamiti / samyagdarzanametattu tannisargAdadhigamAdvA // 222 // 1sa khalvAgamapUrvako vyApAraH, kAyAdInAm / zuddha: puNyAzravaH puNyasya kAraNamityarthaH / pApasya AzravaH tadviparyAsaH azuddho yaH kAyAdivyApAraH svecchAkRtaH sa pApasyAzrava iti / sarveSAmAzravANAM nirodho guptisamitipurassaraH niyamitamanovAkkAyakriyasya saMvaro bhavati sthagitAzravadvArasyetyarthaH // 220 / / (221) TIkA-nirjaraNabandhamokSapratipAdanAyAha-saMvRtatapa ityAdi / evaM saMvRtAzravadvArasya tapasi yathAzakti ghaTamAnasyApUrvakarmapravezanirodhe sati pUrvAjitasya karmaNaH tapasA kSayaH nirjarA nirjaraNam / upadhAnamivopadhAnaM zirodharAyAH sukhaheturyathA tathA tapo'pi jIvasya sukhahetutvAdupadhAnamucyate / karmasantatirbandhaH karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM santatiravicchedo bandhaH karmata eva karmopAdAnamAtmana ityarthaH / kAtsryena bandhaviyogo mokSaH / dvAviMzatyuttare'pi 2karmaprakRtizate ni:zeSataH kSINe mokSo bhavati / ityuktAH samAsato nava padArthAH // 221 // (222 ) TIkA-samyagdarzanasvarUpanirUpaNArthamAha-eteSvityAdi / eteSu jIvAdipadArtheSu yo'dhyavasAyo vinizcayena paramArthena, na dAkSiNyAdyanuvRttyA, tattattvamiti satyaM tathyaM puNyabandhaheturiti / pApasya tadviparyAso-vyatyayaH, ayamarthaH-azuddho yogaH pApasyAzrava iti / vAkkAyamanoguptiH-vacanAdigopanaM nirAzravaH-karmapravezavikala: saMvarastUktaH-saMvaro nAma padArtho'bhihita iti // 220 // (221)(vi0) nirjarA1bandharamokSa3padArthatrayapratipAdanArthamAha-saMvRta iti / tapazcopadhAnaM ca tapaupadhAnaM saMvRtasya tapaupadhAnaM saMvRtatapaupadhAnaM tasmAttu, pAThAntare tapaupadhAnamiti / kiM?-nirjarAprAktanakarmazATaH, tatra tapo'nazanAdi, upadhAnaM tu yogodvahanam / karmaNo navasya santatiH sa bandha ucyte| tathA bandhaviyogo mokSaH / tu punararthaH / iti sakSepAnnava padArthA iti // 221 / / (222) (vi0) eteSviti / eteSu-jIvAdiSvartheSu yo'dhyavasAyaH-pariNAmo vinizcayenaparamArthena tattvamiti-satyaM tathyaM sadbhUtamityarthaH / etat samyagdarzanaM-samyaktvamabhidhIyate / etacca (221) (ava0)-saMvRtAtmanastapasA pUrvArjitasya karmaNaH kSayaH / upadhAnaM yogodvahanAdi tena navyakarmapravezAbhAvaH // 221 // (222) (ava0)-jIvAdiSu nizcayena pariNAmaH sadbhUtamiti // 222 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 143 zikSAgamopadezazravaNAnyekArthikAnyadhigamasya / ekArthaH pariNAmo bhavati nisargaH svabhAvazca // 223 // etatsamyagdarzanamanadhigamaviparyayau tu mithyAtvam / jJAnamatha paJcabhedaM tat pratyakSaM parokSaM ca // 224 // tadbhUtamityarthaH / etadevaMprakAraM samyagdarzanaM, tattu dvihetukaM nisargAdadhigamAdveti / nisargaH svabhAvaH saMsAre paribhramato jIvasyAnAbhogapUrvakaM karma kSapayato granthisthAnaprAptasyApUrvakaraNalAbhAt granthi vidArayata: zubhAdhyavasAyasya vibhinnagrantheranivRttikaraNaprAptau zubhapariNAmasya nisargataH svabhAvAdeva tattvArthazraddhAnalakSaNaM samyagdarzanamutpadyate / 5bhagavatpratimAdarzanAdvA gupta 6sAdhudarzanAdvA zubhapariNAmaH / nisargaH svabhAvazcaikArthAH / kadAcid granthau bhinne zikSamANasyAgamopadezAdAkarNayataH zRNvato'dhigamasamyagdarzanamutpadyate / / 222 // (223) TIkA-etadeva darzayati-zikSetyAdi / uktArthA kArikA' // 223 // (224) TIkA-etatsamyagdarzanetyAdi / etad dviprakAraM samyagdarzanamAdhigamikaM naisargikaM ca / etadviparItaM mithyAtvamanadhigamalakSaNaM tattvArthAzraddhAnam / atattvabuddhiriti viparyayaH / jJAnaM matyAdibhedena paJcadhA / tatsamAsato dvidhA-pratyakSaM parokSaM ca / tatra pratyakSamavadhimana:paryAyakevalAkhyamakSasyAtmanaH sAkSAdindriyanirapekSaM kSayopazamajaM kSayotthaM ca / nisargAdvA labhyate adhigamAvati // 222 / / (223) (vi0) etayoreva vyatyayena paryAyAnAha-zikSeti / zikSA-jinadharmAbhyAsaH AgamaH-pAThaH, upadezaH-AptavacanaM zravaNam-AkarNanam, eSAM dvandvaH / tAnyekAthikAnyadhigamasya, ekArthe-ekasminnarthe samyaktvalakSaNe yaH pariNAmaH-pariNativizeSaH sa bhavati nisargaH, svabhAvazcasvasya-Atmanastena tena rUpeNa bhavanaM iti bhAvanA // 223 // (224) (vi0) etannigamayan vipakSaM pratipAdayan uttarasambandhaM cAha-etaditi / etatsamyagdarzanaM lezato'bhihitaM, yaH punaranadhigamo-yo'nadhyavasAyo 1 yazca viparyayo ( 223) (ava0)-zikSA jinoditakriyAkalApAbhyAsaH punaH punaH // 223 // (224) (ava0) etad dviprakAram / vistarAdhigamo-vistaraparicchedaH / viparItArthagrAhI pratyayo viparyayaH, samAsato dvedhAavadhimana:paryAyakevalAkhyaM pratyakSam, matizrute parokSe // 224 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 prazamaratiprakaraNam tatra parokSaM dvividhaM zrutamAbhinibodhikaM ca vijJeyam / pratyakSaM cAvadhimanaHparyAyau kevalaM ceti // 225 // eSAmuttarabhedaviSayAdibhirbhavati vistarAdhigamaH / ekAdInyekasmin bhAjyAni tvAcaturthya iti // 226 // matizrute parokSamindriyAnindriyanimittamindriyadvArakaM, na punarAtmanaH sAkSAdbhUmAdagnijJAnavat / indriyamanojJAnAvaraNakSayopazamajanyaM parokSamiti // 224 / / (225) TIkA-tatra parokSamityAdi / zrutamAgamo'tIndriyaviSayo yathArthapariccheditvAt pramANam / AbhinibodhikaM matiriti tulyArthau / sA ca mAnasI matirAvagrahAdyA' / tataH paraM dvibahudvAdazavidhaM zrutaM bhvti| pratyakSaM punaravadhyAditrayam / mithyAdarzanaparigrahAnmatizrutAvadhayo viparyayazcAjJAnamapi bhavatIti // 225 / / (226) TIkA-eSAmuttaretyAdi / eSAM matyAdijJAnAnAmuttarabhedaviSayAdibhirvistarAdhigamo bhavati / tatrendriyAnindriyabhedAd dvividhaM matijJAnaM avagrahAdibhedAccaturdhA, bahvAdibhedAdanekadhA / zrutamapyaGgabAhyAGgapraviSTabhedAd dvedhA / aGgabAhyamanekaprakAram AvazyakAdyaGgapraviSTamapyAcArAdidvAdazavidham / tatra parokSamasarvadravyaviSayam / avadhirjaghanyamadhyamo viparItArthagrAhipratyayaH 2 tuzabdAtsaMzayazca etattrayamapi mithyAtvamabhidhIyate / jJAnamatha paJcabhedaM matyAdibhedAt', tat samAsataH, pratyakSaM ca parokSaM ca vakSyamANasvarUpamiti // 224 / / (225) (vi0) tadevAha-tatreti / tatra-tayormadhye parokSaM dvividhaM-dvibhedaM zrutaM-zrutajJAnaM AbhinibodhikaM-matijJAnaM vijJeyam / pratyakSaM punaravadhimanaHparyAyau kevalaM cetIti-vidheti ca subodhamiti // 225 // (226) (vi0) eSAmiti / eSAM-matyAdijJAnAnAm uttarabhedA-aSTAviMzaticaturdazavidhaSaDvidhadvividhaikabhedAdayo, 'viSayo-gocaro matizrutayoH sAmAnyadravyeSvasarvaparyAyeSu avadhe 'rUpiSu manaHparyAyajJAnasya manogatadravyeSu kevalasya sarvadravyaparyAyeSu, AdizabdAt svarUpalAbhakramakSetrAdiparigrahaH, (225) ava0-AbhinibodhikaM matijJAnam // 225 // (226) ava0-jJAnAnAM krameNASTAviMzaticaturdazaSavibhedA uttarAH / viSayo-gocaro matizrutayoH sAmAnyataH 'dravyeSu sarvaparyAyeSu / avadhe rUpiSu / mana:paryAyaM manogatadravyeSu / kevalaM tu sarvadravyaparyAyeSu / AdizabdAtkSetrakAlAdiparigraha:3 / ekasmin jIve yugapadekAdIni kiyanti ? bhAjyAni bhajanIyAni / catvAri yAvatkevalAvAptAvaparajJAnAbhAvaH // 226 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam samyagdRSTerjJAnaM samyagjJAnamiti niyamataH siddham / AdyatrayamajJAnamapi bhavati mithyAtvasaMyuktam // 227 // 145 tkRSTAdibhedenAnekadhA rUpidravyanibandhanaH / manaHparyAyajJAnamapi RjuvipulamatyAdibhedenAvadhijJAnaviSayIkRtadravyAnantabhAganibandhanaM vizuddhataraM ceti / evaM vistarAdhigamaH / AdigrahaNAt kSetrakAlavibhAgo'pi draSTavyaH / athaitAni paJca jJAnAnyekasminnAtmani yugapat kiyanti 3sambhavantItyAha-ekAdInItyAdi / ekaM matijJAnaM jaghanyataH zrutajJAnamakSarAtmakaM na sarvatra sambhavatItyevamuktamekaM matijJAnamiti / anyathA bhAvazrutaM sarvajIvAnAmAgame'bhihitam / tathA kadAcinmatizrute dve bhavataH, kadAcittrINi "mati zrutAvadhijJAnAni, 'kadAcinmatizrutAvadhimanaHparyAyajJAnAnIti, na jAtucitpaJcApi yugapatsambhavantIti // 226 // ( 227) TIkA- samyagjJAnamithyAjJAnayoH kiMkRto bheda ? ityAha- samyagdRSTeriti / samyagdRSTistattvArthazraddhAnalakSaNasamyagdarzanasampannaH zaGkAdizalyarahitastasya yajjJAnaM tatsamyagjJAnam, yathAvasthitapadArthapariccheditvAt / niyamenaivAvyabhicAri siddham / AdyatrayamajJAnamapi / mithyAdarzanayogAt matizrutAvadhayaH sadasadavizeSaparijJAnAdyadRcchAto vA'sadupalabdherunmattavat jJAnaphalAbhAvAcca mithyAdRSTerajJAnameva // 227 // samAsastvevaM-uttarabhedAzca viSayAzca te AdiryeSAM te tathA tairuttarabhedaviSayAdibhiH karaNabhUtaidvArairbhavatijAyate vistarAdhigamo-vistaraparicchedaH / tathA ekadvitricatuH saGkhyAbhiH ekasmin jIve bhAjyAni tu-vikalpanIyAni punaH AcaturbhyaH - catvAri yAvat / ekasmin jIve ekaM matijJAnaM zAstrapAThazravaNAbhAvAt, tattvatastu matizrute sarvatra tathA dve matizrute, tathA trINi matizrutAvadhijJAnAni, tathA catvAri matizrutAvadhimana: paryAyajJAnAni, na tu paJca, kevalajJAne satyanyeSAma' bhAvAditi // 226 // (227) (vi0) atha samyagjJAnamithyAjJAnayoH kiMkRto vizeSaH ? - samyagdRSTeriti / samyagdRSTeH-kSAyikAditrividhasamyag darzanino jJAnaM - vastuparicchedaH samyagjJAnamiti niyamato-niyamena siddham / kiM tadityAha-AdyatrayaM - matizrutAvadhirUpaM ajJAnamapi - viparItabodho'pi bhavati-jAyate / kIdRzaM sat ?-mithyAtvasaMyuktaM-mithyAtvodayoparaktasvabhAvaM, ayamarthaH- tadeva matyAditrayaM viparyastamajJAnatrayaM bhaNyate, matyajJAnaM zrutAjJAnaM vibhaGgamiti // 227 // jIva- 12, bhAva-14, dravyANi- 15 ityAdhikArAzcatvAraH // (227 ) (ava0 )-matizrutAvadhayaH // 227 // upayoga T- 13,
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 prazamaratiprakaraNam sAmAyikamityAdyaM chedopasthApanaM dvitIyaM tu / parihAravizuddhikaM sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtam // 228 // (228) TIkA-1samyagdarzanasamyagjJAne nirUpya cAritrapratipAdanArthamAhasAmAyikamityAdi / araktadviSTaH samaH tasya Ayo lAbha upacayo jJAnAdeH samAyaH sa prayojanamasyeti saamaayikm| prathamapazcimatIrthaGkarayoritvaraM sAmAyikaM, madhyamatIrthaGkarANAM yAvajjIvikam / pUrvaparyAyacchedAduttaraparyAyopasthApanaM chedopasthApanaM, prathamapazcimatIrthaGkarayoreva tIrthe / parihAravizuddhikaM parihAreNa AcAmlavarjitAhAraparihAreNa tatparityAgena vizuddhiH karma yatra tatparihAravizuddhikam, 5adhItanavamapUrvatRtIyAcAravastUnAM gacchanirgatAnAM pArihArika7anupArihArika-kalpasthititvena tridhA sthitAnAM grISmaziziravarSAsu caturthAdidvAdazAntabhaktabhojinAmAcAmlenaiva parihArikANAm anuparihArikANAM tu pratidinAcAmlabhojinAM kalpasthitasya ca ekaikasya vargasya SaNmAsAvadhikaM tapo'nuSThAnaM parihAravizuddhikamucyate / tathA sUkSmasamparAyaM samparAyaH kaSAyo yasya sUkSmo lobhAkhyastatsUkSmasamparAyaM dazamaguNasthAnavartinazcAritraM bhavati / 1degyathAkhyAtaM tUpazAntakaSAyasya kSINamohasya11 ca caikAdaze dvAdaze ca guNasthAne vartamAnasya bhavati / yathA bhagavadbhirAkhyAtaM yena prakAreNa kathitaM kathaM 12cAkhyAtamakaSAyasya cAritramityevamAkhyAtam // 228 / / (228) (vi0) cAritramadhunA-sAmAyikamiti / sAmAyikaM-samazatrumitrabhAvaM prathamacaramatIrthakarayoritvaraM madhyamavidehajinAnAM ca yAvajjIvamityevaMrUpamAdyaM, 1 pUrvaparyAyacchedAduttaraparyAyopasthApanaM dvitIyaM 2 'punarAdyantajinatIrthayoH / parihAravizuddhikaM-parihAreNaAcAmlavarjitAhAreNa vizuddhiH-karmakSayo yatra tattathA, tatkeSAM bhavati ?-adhItanavamapUrvatRtIyAcAravastunAM sAdhUnAM gacchavinirgatAnAM parihArikakalpasthitatvena tridhAsthitAnAM grISmaziziravarSAsu caturthAdidvAdazAntabhaktabhojinAm, "AcAmlenaiva parihArikANAM, tathA anupahArikANAM kalpasthitasya ca pratidinamAcAmlabhojanam, ekaikasya ekaikasya vargasya SaNmAsAvadhikatapo'nuSThAnamiti, "pArihArikaM sthApanA / idaM cASTAdazabhirmAsainiSpadyate, tato gacchamanupravizanti tadeva vA punastapaH kurvanti 3, sUkSmaH-atyantakiTTIkRtaH samparAyo-lobho yatra tat, sUkSmasamparAyaguNasthAnavatyeva 4 yathAkhyAtam-akaSAyam upazAntAdiguNasthAna catuSTaya iti / / 228 / / (228) (ava0)-samo-rAgadveSavikalastasya Ayo-lAbhastatra bhavaM sAmAyikam / prAktanaparyAyaccheda uttaraparyAyasthApanam / pariharaNaM-parihArastena vizuddham / sUkSmo'tyantakiTTIkRtaH samparAyo-lobho yatra' sUkSmasamparAyaguNasthAnavartinaH / akaSAyaM yathAkhyAtam // 228 //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 147 ityetat paJcavidhaM cAritraM mokSasAdhanaM pravaram / naikairanuyoganayapramANamArgaH samanugamyam // 229 // samyaktvajJAnacAritrasampadaH sAdhanAni mokSasya / tAsvekatarAbhAve'pi mokSamArgo'pyasiddhikaraH // 230 // varSA (229) TIkA-ityetatpaJcetyAdi / paJcavidhaM sAmAyikAdiyathAkhyAtaparyantam aSTavidhakarmacayariktIkaraNAccAritram / mokSasAdhanaM samyagjJAnapUrvakaM kriyAnuSThAnam / pravaraM prdhaanm| anekAnuyogadvAramArgeNa, anekena ca nayamArgeNa naigamAdinA, tathA pramANamArgeNa pratyakSaparokSagocareNa samanugamyaM samadhigamyaM jJeyamityarthaH // 229 // (230) TIkA-samyagdarzanaM samyagjJAnaM samyakcAritraM ca kiM samuditameva sAdhanamAhozcidekai kamapItyAzaGkyAha-samyaktvajJAnetyAdi / samuditameva tritayamavikalaM parihAravizuddhitapaHsthApanA RtuH / jaghanyam / madhyamam / utkRSTam grISmaH caturthabhaktaH SaSThabhaktaH aSTamabhaktaH / (traya upavAsAH) ziziraH SaSThabhaktaH aSTamabhaktaH dazamabhaktaH / (catvAra upavAsAH) aSTamabhaktaH / dazamabhaktaH / dvAdazabhaktaH / (paJcopavAsAH) (sarvatra pAraNe AcAmlam) (229) (vi0) iti-etena prakAreNa etat-samIpavati paJcavidhaM cAritraM mokSasAdhanaM pravaramiti pratItam / naikairityasamAso'yaM, anekaiH-bahubhiH prakAraiH / 'kiMrUpaiH ?-anuyogAzcaanuyogadvArANi upakramAdIni, kiM katividhamityAdIni vA, nayAzca-naigamAdayaH, pramANAni capratyakSAdIni tAni tathA 'mArgAstaiH samanugamyaM-jJeyamiti / / 229 // (230) (vi0) etat samyagdarzanAditrayaM mokSasAdhakamiti kathayati-samyaktveti / samyagdarzanAdisampadaH-sampattayaH, kiM ?-sAdhanAni-janakAni vartante, kasya ?-mokSasya-mukteH / (229) (ava0)-anekairbahuprakAraiH anuyogaiH, kiM katividhaM kasyetyAdibhirnayaina~gamAdibhiH1, pramANaiH pratyakSAdibhiH samanugamyaM jJeyam // 229 // (230) (ava0)-ekatarasyAH samyagdarzanAdisampadaH abhAve'pi / apiH pUraNe / mokSamArgo'pi muktiprApako'pi na siddhikaraH, triphalAvyapadezavat // 230 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 pUrvadvayasampadyapi teSAM bhajanIyamuttaraM bhavati / pUrvadvayalAbhaH punaruttaralAbhe bhavati siddhaH // 231 // dharmAvazyaka yogeSu bhAvitAtmA pramAdaparivarjI / samyaktvajJAnacAritrANAmArAdhako bhavati // 232 // prazamaratiprakaraNam mokSasAdhanam, ekatarAbhAve'pyasAdhanamiti / etAH samyaktvAdisampadaH parasparApekSA eva mokSaM sAdhayanti, triphalAvyapadezavat / ekatarAbhAve tu sAdhanAbhAvaH, na mokSaM sAdhayantItyarthaH // 230 // (231) TIkA - pUrvadvayetyAdi / samyagdarzanasamyagjJAnayoH satorapi cAritrasampat kadAcidbhavati kadAcinneti bhajanIyamuttaraM cAritramityarthaH / yadA punazcaraNaM labdhaM tadA pUrvadvayalAbho niyamenaiva bhavati / na hi samyagdarzanajJAnAbhyAM vinA caraNasambhavaH, tatpUrvakatvAccAritrasya / tasmAccaraNalAbhAvinAbhUte samyaktvasamyagjJAne // 231 // (232) TIkA-kathaM punaH samyaktvAdisAdhanamArAdhyamavikalamanuSTheyamityAhadharmAvazyaketyAdi / dharme dazaprakAra kSamAdike, AvazyakeSu tAni cAvazyakAnipratikramaNAlocanasvAdhyAyapratyupekSaNapramArjananirgamapravezAdInyavazyakaraNIyAni teSu / bhAvitAtmA zrAddhaH samastapramAdasthAnaparihArI samyaktvAdisAdhanAnAmArAdhako bhavati parisamApayitA bhavatItyarthaH // 232 // tAsu- sampatsu madhye ekatarasyAM - samyagdarzanAdisampadaH anyatarasyA abhAve-asattAyAm / apiH pUraNe / mokSamArgo'pi - muktiprApako'pi asiddhikara:- mokSaprApterakartA, devalokAdiprAptikArI bhavatyeva vikalo'pi iti gamyam ||230|| (231 ) (vi0) pUrveti / pUrvadvayasampadyapi - darzanajJAnasampattAvapi teSAM tadvatAM bhajanIyaMvikalpanIyaM bhavati, kadAcidasti kadAcinnAsti / kiM tat ? uttaraM cAritraM, aviratadezaviratAnAmapi sadbhAvAt, anyathA teSAmabhAva eva syAt / uttaralAbhe punaH- cAritralAbhe tu pUrvadvayalAbha:-'darzanajJAnasadbhAvaH siddho bhavati-nizcayena jAyata eva, cAritriNAM samyaktvajJAne niyate eva bhavata iti // 231 // (232) (vi0) dharmeti / pramAdaparivarjI jIvo jJAnAdInAmArAdhako bhavati / kIdRza: ? - bhAvitAtmA / keSu ?-dharmAvazyakayogeSu spaSTArthameveti // 232 // ( 231 ) ( ava0 )--- cAritre, darzanajJAnacAritralAbhe // 231 // (232) (ava0 )-dharmo dazavidhaH / AvazyakAni=pratikramaNAlocanAdIni // 232 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 149 ArAdhanAzca teSAM tistrastu jaghanyamadhyamotkRSTAH / janmabhiraSTavyekaiH sidhyantyArAdhakAstAsAm // 233 // tAsAmArAdhanatatpareNa teSveva bhavati yatitavyam / yatinA tatparajinabhaktyupagrahasamAdhikaraNena // 234 // (233) TIkA-ArAdhanAzcetyAdi / teSAM samyaktvAdInAmArAdhanAstisro jaghanyamadhyamotkRSTabhedena sambhavanti / tatra jaghanyASTabhirjanmabhirdevamanuSyeSUpajAtasya bhavati, aSTAbhisteSAM bhavairantaM yAti siddhiM prApnotItyarthaH / madhyamA tvArAdhanA janmatrayeNa manuSyajanmapUrvikA / utkRSTA tvArAdhanA ekenaiva bhavena marudevyA iva bhavati / evamArAdhakAstAnyArAdhayantIti // 233 / / (234) TIkA-tAsAmArAdhanetyAdi / tAsAM samyaktvajJAnacAritrasampadAm / ArAdhanatatpareNa tatraiva vyagreNa / teSveva samyaktvAdiSu yatitavyaM bhavati / yatinA sAdhunA / tatparajinabhaktyupagrahasamAdhikaraNena / tatpara iti sattvAdipareNa jinabhaktau samudyatena bhagavatAmarhatAM yathAkAlaM vandanaguNotkIrtanapareNa upagraho bhagavadbimbapratiSThAphalakathanAdi / athavA sAdhUnAmupagraho vastrapAtrabhaktapAnAdinA samAdhyutpAdanena ca sAdhUnArAdhayati prayatnameva "kurvanti // 234 // (233) (vi0) ArAdhanA iti / ArAdhanAzca-niSpAdanAzca teSAM-darzanAdInAM / kiyatyaH?-tisrastu / kena rUpeNa?-jaghanyamadhyamotkRSTA vartante / kaiH ?-janmabhiH / kiyatsaGkhyaiH ?-aSTavyekaiH / tataH kiM ?-sidhyanti-mokSaM yAnti, jaghanyenASTabhiH madhyamena tribhiH utkRSTenaikena / ka ete ?-ArAdhakAH jIvAH / kAsAM ?-tAsAM-jJAnAdisampadAmiti // 233 / / (234) (vi0 ) tadArAdhakena yAdRzena bhAvyaM tadAha-tAsAmiti / tAsAM-jJAnAdisampadAm ArAdhanatatpareNa-tatsevAdattAvadhAnena teSveva-samyaktvAdiSveva bhavati yatitavyam / kena?-yatinAsAdhunA kaLa / kena kAraNabhUtena ?-tatparajinabhaktyupagrahasamAdhikaraNena-tatparA-jJAnAdyArAdhanaparAyaNAH sAmarthyAt sAdhvAdayaste ca jinAzca te tathA teSu bhaktizca-bahumAna upagrahazcabhaktapAnadAnAdirUpaH samAdhizca-svAsthyaM teSAM karaNaM-kriyA teneti / / 234 / / (233) (ava0)-samyaktvAdInAm // 233 // ( 234) (ava0)-samyaktvAdisampadAM tatpareNa-vyagreNa / teSveva-samyaktvAdiSu / tatpareSu sAdhuSu jineSu bhaktirAntarA prItiH / upagrahastaducitAnnapAnazayanAsanAdipradAnarUpaH, samAdhiH= svAsthyaM svaparayoH / eteSAM karaNena // 234 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 prazamaratiprakaraNam svaguNAbhyAsaratamateH paravRttAntAndhamUkabadhirasya / madamadanamohamatsararoSaviSAdairadhRSyasya // 235 // prazamAvyAbAdhasukhAbhikAkSiNaH susthitasya saddharme / tasya kimaupamyaM syAt sadevamanuje'pi loke'smin // 236 // (235) TIkA-tameva yatnaM prapaJcena darzayati-svaguNAbhyAsetyAdi / svaguNAH samyaktvajJAnacaraNAkhyAH sAdhuguNAsteSvabhyAsa AvRttyanuSThAnaM tatra ratA saktA matiryasyAsau svaguNAbhyAsaratamatiH / sa hi paravRttAnte paravArtAyAM paraceSTite'ndhaH, na pazyati paradoSAn guNAn vA, svaguNeSveva samyaktvAdiSu vyagratvAt / na ca paradoSAn guNAn vA 'udghaTTayati mUka iva tadudghaTTane na vA'nyena paraguNadoSAnudghATyamAnAn badhira iva 3zRNoti / mado garvaH / madanaH kAmaH / moho hAsyaratyAdiH / matsarazcittastha eva kopo na bahi: prakaTa: no kroSTAramAhantAraM vA pratibhinatti / roSastu raktanayanAkrozatADanAdi: bahirliGgaH / viSAdaH svajanAdivyApattAvupakaraNAdinAze vA / ebhirmadAdibhiradhRSyasyAnabhibhUtasya // 235 / / (236) TIkA-prazametyAdi / prazamasukhAbhikAkSiNaH avyAbAdhamokSasukhAbhikAkSiNazca / saddharme mUlottaraguNalakSaNe / susthitasya nizcalasya / tasyaivaMvidhasya sAdhoH kenopamAnaM kriyeta ? / asmin loke sadevamAnuSye3, nAstyeva sadeveSu manuSyeSu vA prazamasukhatulyaM sukhaM, dUrata eva mokSasukhamiti // 236 / / (235) (vi0 ) guNavato yadihaiva syAttadAyadvayenAha-svaguNeti / prazameti / evaMvidhasAdhorihaiva kimaupamyaM syAditi dvitIyAryAyAM sambandhaH, kIdRzasya?-svaguNAnAM-jJAnAdInAmabhyAsastatra ratA matiryasya sa tathA tasya / paravRttAnteSu-parataptiSu andha iva mUka iva badhira iva yastasya / tathA adhRSyasya-adharSaNIyasya / kaiH?-madAdibhiH kRtadvandvaiH SaDbhirdoSaiH sugamArtheriti / / 235 / / (236) (vi0) prazametyAdi / prazama evAvyAbAdhasukhaM-sakalabAdhArahitaM zarma tasyAbhikAkSiNaH / punaH kiMviziSTasya ? susthitasya-sadA sthitimataH / kva ?-saddharme-sadAcAre / tasya kimaupamyaM ?-kiM sAdharmyaM syAt-bhavet / kva?-sadevamanuje'pi sasuramaye'pi loke'smin iti / / 236 / / (235) (ava0) yatnameva prapaJcayati-guNAnAM-jJAnAdInAm parataptiSu adhRSyasyAdharSaNIyasya / matsarazcittastha eva kopaH // 235 // (236) (ava0)-prazama eva nirAbAdhasukhaM sadAcAre ratasya sAdhoriti / tasya kiM sAdharmya surAsuranaraloke'smin ? // 236 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 151 svargasukhAni parokSANyatyantaparokSameva mokSasukham / pratyakSaM prazamasukhaM na paravazaM na ca vyayaprAptam // 237 // nirjitamadamadanAnAM vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm // 238 // zabdAdiviSayapariNAmamanityaM daHkhameva ca jJAtvA / jJAtvA ca rAgadveSAtmakAni duHkhAni saMsAre // 239 // (237) TIkA-api ca-svargetyAdi / svargo'pavargastatra ca yatsukham / taddvayamapi parokSamAgamagamyam / mokSasukhamatyantaparokSameva / atyantamiti sutarAM parokSam / svargasukhasya kenacillezena kiJcidiha upamAnaM syAt, na tu mokSasukhasyeti, ato'tyantaparokSam / sarvapramANajyeSThena pratyakSeNa svAtmavartinA paricchidyamAnaM prazamasukham, na ca parAdhInaM svAyattameva, nApi vyayaprAptaM, svAdhInatvAdeva, yatastanna vyeti na vigacchati / vaiSayikaM tu sukhaM paravazaM viSayAdhInaM, viSayAbhAve tu na bhavatIti // 237 / / (238) TIkA-nirjitetyAdi / nyakkRtagarvakAmAnAM svasthIbhUtacetasAM zAntAnAM vAgAdivikArarahitAnAm / vAgvikAro hiMsraparuSAnRtAdiH, kAyavikAro dhAvanavalganAdiH, manovikAro'bhidrohAbhimAneAdiH, ebhirvirahitAnAm / vinivRttA paraviSayA AzA yeSAM te vinivRttaparAzAH / 'parasmAdidaM labhyaM dhanadhAnyarajatAdi, kevalaM 'parakRtabhikSAmAtropajIvinaH sA'pi yadi labhyate pravacanoktena vidhinA tataH sAdhu, jJAnacAritropakAritvAt, na labhyate cettataH zuddhAzayasya nirjaraiveti' / evaMvidhAnAM yatInAmihaiva mokSaH / mokSasukhamupamAnamupameyaM prazamasukhamiti // 238 // (239) TIkA-zabdAdItyAdi / zabdAdayo viSayAH 1zabdarUpagandharasasparzAsteSAM (237) (vi0) kimiti prazamasukhameva prazasyate ityAha-svargeti / spaSTA // 237 / / (238) nirjiteti / subodhameva // 238 // (239) (vi0) 'zabdAdInAM viSayANAM pariNAmastaM jJAtveti sambandhaH / kIdRzaM ?(237) (ava0)-na kenApi vyayaM prAptaM api tu bAdhitam // 237 // (238) (ava0) vinivRttA parasminnAzA yeSAm // 238 // (239) (ava0)-zabdAdInAM viSayANAM pariNAmanityamanyathAbhavanarUpaM duHkhahetumeva ca sampradhArya / saMsAre duHkhAnyeva rAgadoSAtmakAni // 239 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 prazamaratiprakaraNam svazarIre'pi na rajyati zatrAvapi na pradoSamupayAti / rogajarAmaraNabhayairavyathito yaH sa nityasukhI // 240 // dharmadhyAnAbhiratastridaNDaviratastriguptiguptAtmA / sukhamAste nirdvandvo jitendriyaparISahakaSAyaH // 241 // pariNAmaH iSTAniSTatA, zabdAdiviSayapariNAmAcca yatsukhaM tadanityam, viSayasannidhau bhavati tadabhAve ca na bhavatItyanityam / api ca du:khamevedaM vaiSayikaM sukhaM pAmanapuruSakaNDUtisukhavat, duHkhamevAyaM sukhAbhimAno'lpacetasAm evaM vijJAya jJAtvA ca rAgadveSAtmakAni rAgadveSapariNatijAtAni rAgadveSAnuviddhAni duHkhAni saMsAre karotIdam // 239 // (240) TIkA-svazarIra ityAdi / nijazarIrake'pi na rajyati na rAgaM karoti snehamityarthaH / zatrAvapi na pradoSaM pradveSaM karoti / rogo jvarAdiH, jarA vayohAniH, prANanAzo maraNam, bhayamihalokAdisaptaprakAram, apizabdazcArthe, ebhizca na vyathitaH sampatadbhirapi na bAdhitaH, ebhyo vA 3na bhIto yaH sa nityameva sukhIti // 240 // __ (241) TIkA-dharmetyAdi / dharmAdanapetaM dharmya dhyAnamAjJAvicayAdi, ttraabhirtsttprsttraasktH| manovAkkAyAkhyAddaNDatyAdvirataH / anAgamiko manovAkkAyavyApAro daNDa: / tisro guptayastAbhirguptAtmA / maunI niravadyabhASI / kAyotsargI pravacanoktavidhigAmI anityam-anyathAbhavanarUpaM / katham ?-ete viSayAH zubhA azubhabhAvaM yAnti, azubhAH zubhabhAvaM yAntIti / du:kha-duHkhakAraNameva ca jJAtvA-buddhvA / tato jJAtvA ca rAgadoSAtmakAni duHkhAni / kva ?-saMsAre // 239 // (240) (vi0) yata evamataH susAdhuH kim ? svazarIre'pIti / svazarIre'pi na rajyatirAgaM na karoti / tathA zatrAvapi-apakArake'pi na pradoSaM-pradveSamupayAti-sAmIpyena gacchati / tathA avyathitaH-apIDitaH / kairityAha-rogAdibhiH / ya evaMvidhaH sa nityasukhIti // 240 / / (241) (vi0) dharmeti / tathA dharmadhyAne'bhirataH / tathA tridaNDavirato-duSTamanovAkkAyatrayAnnivRttaH / tathA triguptiguptAtmA-manoguptyAdibhiH rakSitajIvaH / sukhamAste-evaMvidhaH sukhena (240) (ava0)-pradoSaM-pradveSam, avyathito'pIDitaH // 240 // (241) (ava0 )-maunI-niravadyabhASI, ekAkI niSkalaho vA, vaze sthApitAni, parISahAH samyak sahyante, kaSAyANAmudayo niruddhaH // 241 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam viSayasukhanirabhilASaH prazamaguNagaNAbhyalaGkRtaH sAdhuH / dyotayati yathA sarvANyAdityaH sarvatejAMsi // 242 // samyagRSTirjJAnI viratitapobalayuto'pyanupazAntaH / taM na labhate guNaM yaM prazamaguNamupAzrito labhate // 243 // 153 vA dharmadhyAyI niruddhArtaraudrAdhyavasAyaH sukhamAste nirAbAdhamazeSakriyAnuSThAnaM kurvan / nirdvandvaH nirgatasakalopadravaH ekAkI niSkalaho vA / jitAnIndriyANi vaze sthApitAni / parISahAH samyak sahyante / kaSAyANAmudayo niruddha udito vA viphalIkRtaH / sa evaMvidhaH sukhamAste // 241 // (242) TIkA-viSayeti / zabdAdijanite viSayasukhe nirgatAbhilASo nirgatecchaH / prazamaguNA ye svAdhyAyasantoSAdayasteSAM gaNaH samUhastenAlaGkRto vibhUSitaH / sAdhurbhA iva dyotayati abhibhavati tArakAdiprabhAM svaprabhayA tirobhAvya svatejasA eva prakAzayati sarvANItyazeSANi tejAMsyabhibhavatItyarthaH / tadvatsAdhuruktaguNayuktaH sarvatejAMsi devamanuSyAdInAmabhibhUya prakAzate svatejaseti // 242 // (243) TIkA - samyagdRSTirityAdi / samyagdarzanasampannaH samyagjJAnasampannazca / viratitapobalayuto'pi viratyA mUlottaraguNena yukto'pi tapobalena ca sampannaH / anupazAntaH krodhAdikaSAyodayAlabdhaprazamaH / taM guNaM na labhate kaSAyodaye vartamAnaH, yaM guNaM prazamaguNasamAzritaH tiSThati / nirdvandvo-nirgatAzeSakalahaH / tathA jitendriya parISahakaSAyaH iti sugamamiti // 249 // (242) (vi0) viSaya iti / viSayasukhanirabhilASaH - zabdAdisaGgani:spRhaH prazamaguNagaNAbhyalaGkRto' sAdhuryathA dyotayati na tathA sarvANyAdityatejAMsi - devaprabhAH / kilaivaMvidhasAdhUnAM kevalAvadhayaH sambhAvyante, ataH parairanabhibhavanIyaM ca tejaH sambhAvyate iti // 242 // iti caraNAdhikAraH // 16 // (242) (ava0 ) - 1 prazame svAdhyAyAdayaH teSAM samUhastena vibhUSito'bhibhavati devamanuSyAdInAM nArakAdInAM ca // 242 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 prazamaratiprakaraNam samyagdRSTiAnI viratitapodhyAnabhAvanAyogaiH / zIlAsahastrASTAdazakamayatnena sAdhayati // 244 // prApnoti / 2prazamasthitasya hi prAgvarNitA eva guNAH / tasmAdupazAntakaSAyeNa bhavitavyamiti // 243 // (244) TIkA-tathA zIlAGgAnAmavikalAnAmevaMvidha eva niSpAdako bhavatIti darzayati-samyagdRSTirityAdi / samyagdarzanasamyagjJAnasampanno viratyA mUlottaraguNasvarUpayA / (244) (vi0) ayaM ca sAdhuH prazamavAneva zIlAGgArAdhako bhavati-samyagdRSTiriti / samyagdRSTistathA jJAnI sAdhurayatnena-sukhenaiva sAdhayati-niSpAdayati / kiM tat ?-zIlAGgasahasrANAmaSTAdazakaM zIlAGgasahasrASTAdazakam tat / kairityAha-viratiH-pApaviramaNaM, tapaHanazanAdi, dhyAnaM-dharmadhyAnAdi, bhAvanA-anityAdyA, yogA-AvazyakavyApArAH etaiH kRtadvandvaiH karaNabhUtairiti / iyaM sthApanA, cAraNA punariyaM-'na karei maNeNaM AhArasaNNAvippajaDhe phAsiMdiyasaMvuDe puDhavikAyasaMrakkhaNapare khaMtisaMpanne (na karoti manasA, AhArasaJjAviprayuktaH, sparzanendriyasaMvRtaH, pRthvIkAyasaMrakSaNaparaH, kSAntisampannaH) ityAdyabhyUhya vaktavyeti / / 244 / / aSTAdazasahasrazIlAGgAnidharmaH kSAntiH | mArdavam | Arjava: | muktiH tapaH saMyamaH | satyam zaucam AkiJca- | brahma caryam saMyamaH | pRthvI- | apkAyaH | taijas- vAyu | vanaspati- dvIndriyaH | trIndriyaH caturi- paJcendriyaH | ajIvAH | kAyaH kAyaH kAyaH| kAyaH ndriyaH indri- sparza- | rasanendriyam | ghrANendriyam / cakSurindriyam zrotrendriyam yANi nendriyam saJjJAH | AhAraH maithunam parigrahaH nyam | 2X |2 | 5 X3 : bhayaH yogA manaH vacanam kAyA =2000 ___x 3 =6000 0 | karaNAni karaNam kArApaNam anumodanA x3 18000 (244) ava0-viratiH pApaviramaNaM, dhyAnaM dharmadhyAnAdi, bhAvanA=anityAdyAH, yogA AvazyakAdivyApArAH / sukhena // 244 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam dharmAdbhUmyAdIndriyasaJjJAbhyaH karaNatazca yogAcca / zIlAGgasahastrANAmaSTAdazakasya niSpattiH // 245 // 155 tapasA cA'nazanAdinA / dhyAnena ca 1 dharmyAdinA / bhAvanAbhizcAnityAdikAbhiryogaizca prazastairmanovAkkAyavyApAraiH / zIlAGgasahasrANAmaSTAdazakaM aSTAdazazIlAGgasahasrANItyarthaH / ayatnenAnAyAsena lIlayaiva / sAdhayati svIkarotIti // 244|| (245) TIkA - kAni punastAnyaSTAdazazIlAGgasahasrANIti kena copAyenAbhigamyAnItyAha-dharmAdityAdi / kSamAdidazalakSaNako dharmaH prathamapaGktau racanIyaH / tasyA apyadho dvitIyapaGktau bhUmyambutejovAyuvanaspatidvIndriyatrIndriyacatuHpaJcendriyA ajIvakAyazca vinyasanIyaH / tasyA apyadhastRtIyapaGktau zrotracakSurbhrANarasanasparzanAni lekhyAni / tasyA apyadhazcaturthapaGktau AhArabhayaparigrahamaithunasaJjJA racanIyAH / paJcamapaGktAvadhastasyA na karomi na kArayAmi kurvantamanyaM nAnumodate etattrayaM sthApyam / tasyA apyadhaH SaSThapaGktau manasA vAcA kAyeneti trayaM viracanIyam / tatra vikalpAnayane uccAraNam / kSamayAnvitaH pRthvIkAyasamArambhaM saMvRtazrotrendriyadvAraH AhArasaJjJAvipramukto na karoti manasA / evaM pRthvIkAyamaparityajan daza vikalpAn labhate / evamapkAyasamArambhAdiSvapi dazasu daza vikalpA labhyante / te daza dazakAH zatam / etacchataM zrotrendriyamamuJcatA labdham / evaM cakSurAdibhirapi zataM zataM labhyate / jAtAni paJca zatAni / etAnyAhArasaJjJAmamuJcatA labdhAni / tathA bhayamaithunaparigrahasaJjJAdibhirapi pratyekaM paJca paJca zatAni labhyante / jAtaM sahasradvayam / etatsahasradvayaM na karomItyamuJcatA labdham / evamitarAbhyAmapi dve dve sahasre labdhe / tatazca SaT sahasrANi jAtAni / etAni ca manasA labdhAni / 4 vAcA SaT sahasrANi / kAyenApi SaDeva shsraanniiti| evameSAM zIlAGgAnAM zIlakAraNAnAmaSTAdazasahasrANi niSpadyante // 245 // ( 245 ) ( vi0 ) cAraNAkAraNaSaTpadapratipAdanapareyamAryA kathyate tAni ca SaT padAnyadhastAt 'pUrvokte yantrakavacAryANi / dharmAt - kSAntyAdikAt bhUmyAdi - pRthivyAdi indriyANisparzanAdIni saJjJA-AhArAdyAH tataH padatrayasya dvandvaH / karaNatazca - manaHprabhRtikAt, yogAtkaraNakAraNAnumatisvarUpAt, zIlAGgasahasrANAm aSTAdazakasya pUrvoktayuktyA niSpattiriti // 245 // (245) (ava0 ) - dharmAt khaMtIyamadda0 10 / bhUmyAdijIvA nava ajIvA 10 / karaNakAraNAnumatitrayam / manovacanakAyatrayam // 245 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 prazamaratiprakaraNam zIlArNavasya pAraM gatvA saMvignasugamapArasya / dharmadhyAnamupagato vairAgyaM prApnuyAdyogyam // 246 // AjJAvicayamapAyavicayaM ca saddhyAnayogamupasRtya / tasmAdvipAkavicayamupayAti saMsthAnavicayaM ca // 247 // (246) TIkA-zIlArNavasyetyAdi / zIlaM mUlottaraguNAH / zIlamarNava iva duruttaratvAt anekAtizayanidhAnAdvA / pAraM gatvA sampUrNamavApya / kathaM punaH kena vA pAraM gamyate ? saMvignasugamapArasyeti / saMvignAH saMsArabhIravaH sukhenaiva sakalazIlaprApiNo bhavanti / labdhvA ca sampUrNazIlaM dharmadhyAnaM prAptAH / vairAgyaM prApnuyAdyogyamiti / yogyaM tatkAlAvasthAyAmucitaM prakRSTaM vairAgyamityarthaH // 246 / / (247) TIkA-tacca dharmadhyAnaM caturbhedamAcakSANa Aha-AjJAvicayetyAdi / AjJAvicayamapAyavicayaM vipAkavicayaM saMsthAnavicayaM ca / sa khalu 'catuHprakAradharmadhyAna zIlArNavapAragAmI / AdyadhyAnadvayamupasRtya samprApya tatastRtIyaM vipAkavicayamupayAti tatasturIyaM saMsthAnavicayamabhyeti // 247 / / / (246) (vi0) tadevaM zIleti / zIlArNavasya-mahAzIlasamudrasya pAraM-paryantaM gatvA / kIdRzasya ?-saMvignaiH-susAdhubhiH sugamaH-suprApyo mArgaH-panthAH, pAThAntarataH pAra:-paryanto vA yasya sa tthaa| tasya kimityAha-prApnuyAt-labhate / kim ?-vairAgyam / kIdRzam ?-yogyaM-ucitam / tathA kIdRzaH sAdhurityAha-upagataH / kiM tat ?-dharmadhyAnamiti // 246 // iti zIlAGgAdhikAraH // 17 // (247) (vi0) tacca dharmadhyAnaM caturdhA prAha-AjJeti / AjJAvicayamAdyam apAyavicayaM dvitIyaM saddhyAnayogaM-sadbuddhisamparkamupasRtya-prApya tasmAt-tadanantaraM vipAkavicayaMtRtIyaM bhedaM dharmadhyAnasyopayAti prApnoti / saMsthAnavicayaM ca caturthabhedamiti // 247 / / (246) (ava0)-saMsArabhIrusukhaprApyapAramya prAptaH, viraktAyAdUrAnuyAyinaM tatkAlAvasthAyAmucitaM prakRSTam // 246 // (247) (ava0)-dharmadhyAnasya bhedacatuSTayamAha-sabuddhisamparkamApya // 247 //
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 157 AptavacanaM pravacanaM cAjJAvicayastadarthanirNayanam / AzravavikathAgauravaparISahAdyeSvapAyastu // 248 // azubhazubhakarmapAkAnucintanArtho vipAkavicayaH syAt / dravyakSetrAkRtyanugamanaM saMsthAnavicayastu // 249 // (248) TIkA-tatrAjJAvicayApAyavicayayoH svarUpanirUpaNAyAha-AptavacanamityAdi / AptaH kSINAzeSarAgadveSamohastasya vacanaM pravacanaM alIkAdizaGkAdirahitaM dvAdazAGgamAgamaH / tasyAH khalvAjJAyAH sarvajJadattAyA vicayo gaveSaNaM guNavattvena nirdoSatvena c| tasyArthaH pravacanasya nirNayanaM vinizcayaH / sarvAzravadvAranirodhaikarasatvAd guNayuktaM, na kazciddoSo'stIti 1AjJAvicayaM vA / vicayo'bhyAsaH sUtrArthaviSayaH / AzravAH kAyavAGmanAMsi, vikathA strIbhaktacaurajanapadaviSayAH, gauravamRddhisAtarasAkhyaM tridhA, parISahAH kSutpipAsAdayaH / AdigrahaNAdaguptatvamasamitatvaM ca / eteSu vartamAnasya jantorapAya bahulatvaM nArakatiryaktvadevamAnuSajanmasu prAyeNa pratyavAyAH sambhavanti bhUyAMsa iti pazcArdhana nirUpitamapAyavicayam / / 248 // (249) TIkA-tRtIyacaturthabhedayornirUpaNAyAha-azubhetyAdi / 1azubhaM zubhaM ca karma dvayoH koTyoH vartate, tasyare pAko vipAko'nubhavo rasa ityarthaH / tasyAnucintanaM (248) (vi0) etAneva lezato vyAcaSTe-Apteti / Aptasya-rAgAdirahitasya vacanamAptavacanaM pravacanaM ca, kim ?-AjJA, tasyA vicayaH kaH ?, ucyate, tadarthanirNayanaM, tasyAAjJAyA artho vAcyaH / tasya nirNayanamiti / AzravAH-prANAtipAtAdayaH vikathA:-strIkathAdyA gauravANi-RddhiprabhRtIni parISahA:-kSudAdayaH etadAdyairanuSThAnaiH zAstraniSiddhairyo'pAyastvaihika: pAratrikazca, cintyate dharmArthinA so'pAyavicayaH syAditi sambandha iti // 248 / / (249) (vi0 ) tRtIyacaturthabhedayoH svarUpamAha-azubheti / azubhAni ca vyazItipramANAni pUrvoktAni zubhAni dvicatvAriMzatpramANAni ca tAni ca tAni karmANi ca teSAM pAkA-vipAkA rasavizeSA ekadvitricatuHsthAnikAH kvathyamAnakaTukamadhurarasonnIyamAnasvarUpAsteSAmanucintana (248) (ava0)-vItarAgavacanaM pravacanaM vAjJAyAH sarvajJadattAyAH gaveSaNaM tasyA arthanizcayaH / ebhirhetubhiraiha laukiko'yazaH pAralaukiko narakatiryaggatibhramaNarUpo dharmArthinA cintyate so'pAyavicayaH // 248 // (249) (ava0)-azubhakarmaNAM 'vyazItiH zubhakarmaNAM (dvicatvAriMzad )42bhedAnAM, pAko rasaH kaTukamadhuratvAdistasyAnucintanArthaH / dravyANAM SaNNAM', kSetramUrdhvAdhastiryagbhedaM teSAmAkArAnucintanamanugamanaM cintanam // 249 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 prazamaratiprakaraNam jinavaravacanaguNagaNaM saJcintayato vadhAdyapAyAMzca / karmavipAkAn vividhAn saMsthAnavidhInanekAMzca // 250 // nityodvignasyaivaM kSamApradhAnasya nirabhimAnasya / dhutamAyAkalimalanirmalasya jitasarvatRSNasya // 251 // prayojanamazubhAnAM karmAMzAnAmayaM vipAkaH zubhAnAM cAyamiti saMsArabhAjAM jIvAnAM tadanveSaNaM 3vipAkavicayaH / dravyakSetrAkRtyanugamanaM dharmadravyamadharmazca tau lokapariNAmANau tayoH saMsthAnaM lokAkAzasyaiva / tatrAdhomukhamallaka "ityAdAvuktam / pudgaladravyamanekAkAramacittamahAskandhazca sarvalokAkAraH / jIvo'pyanekAkAra: zarIrAdibhedena yAvallokAkAra: smudghaatkaale| kAlo'pi yadA kriyAmAtraM dravyaparyAyaH tadA dravyAkAra ev| yadA tu svatantraM kAladravyaM 1 tadaikasamayo'rdhatRtIyadvIpasamudrAkRtirityeka:11 saMsthAnavicayaH // 249 // (250) TIkA-samprati pAramparyeNa dharmadhyAnasya viziSTaphaladarzanAyAha-jinavaretyAdi / jinAnAM varAstIrthakarAsteSAM vacanaM tasya(guNA ahiMsakatvAdayasteSAM') guNagaNaH guNasamUhastam / saJcintayataH samyagAlocayataH AjJAguNAn / vadhAdyapAyAMzca dvitIyabhede tu cintayataH vadhabandhanAbhiyogAsamAdhiprabhRtIn / tRtIyabhede ca karmaNo vipAkAn vividhAn zubhAnazubhAMzca / caturthabhede saMsthAnavidhIn saMsthAnaprakArAn bahUniti // 250 / / (251) TIkA-kiM bhavatItyAha-nityodvignasyetyAdi / nityamityaharnizamudvigno mevArtho-vAcyaM yasya sa tathA / ka evaMvidho ?-vipAkavicaya iti tRtIyabhedaH syAditi / dravyANi SaT kSetram-UrdhvAdhastiryaglakSaNaM tayorAkArA:-AkRtayastAsAmanugamanaM-cintanaM / tatki ?saMsthAnavicayastu syAditi caturthabheda iti // 249 / / ( 250) (vi0) ekaikabhedaM cintayato yatsyAttadAha-jineti / tasya zIladhAriNo jinavaravacanaguNagaNaM 'saJcintayataH sAdhorapUrvakaraNamupajAtaM bhavatIti SaSThyAryAyAM sambandhaH / kIdRzasya jinavaravacanaguNagaNaM prathamamAjJAvicayaM 1 vadhAdyapAyAMzca cintayato dvitIyamapAyavicayaM 2 karmavipAkAn vividhAn vicintayatastRtIyaM karmavipAkavicayaM 3 saMsthAnavidhInanekAMzca caturthaM saMsthAnavicayamiti 4 // 250 // (251) (vi0) agretanAni sAdhuvizeSaNAnyAha-nitya iti / nityodvignasya (251) (ava0 )-nityodvignasya-saMsAropari nityamudvegaM kurvataH / jitakopAhaGkArasya / kalimalaM-pApaM / jitasarvalobhasya // 25 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 159 tulyAraNyakulAkulaviviktabandhujanazatruvargasya / samavAsIcandanakalpanapradehAdidehasya // 252 // AtmArAmasya sataH samatRNamaNimuktaloSThakanakasya / svAdhyAyadhyAnaparAyaNasya dRDhamapramattasya // 253 // bhItaH saMsArAt / evamuktena prakAreNa / kSamApradhAnasya kSamAmUlatvAddharmasya tatpradhAnatvam / nirgatAbhimAnasya garvarahitasyeti / dhutamAyAkalimalanirmalasya dhuto vidhito vikSipto mAyaiva kalimalaH kalmaSaM pApaM, tatkSapayataH / rejitasakalalobhakaSAyasya // 251 / / __ (252) TIkA-tulyAraNyetyAdi / tulyamaraNyaM kulAkulazca janapadaH sadRzaH svAtmakAryavyagratvAt, yAdRgaraNyaM tAdRg janAkulamapi / viviktabandhujanazatruvargasya bandhujanaH svajanalokaH zatruvargo ripusamUha: tau viviktau yasya pRthagbhUtAtmanaH sakAzAt, yathA bandhuvargastathA zatruvargaH, matto'nya eva bandhuvargaH zatruvargazca viviktaH, tatra tulyacittavRttiH, yathA svajanavargastathA zatruvargo'pIti / tathA samastulyaH yo vAsyA takSNoti yazca candanAdinopalimpati / kalpanaM takSaNaM, pradeha upalepanaM candanAdibhiH, tatra samavAsIcandanakalpanapradeho' yasya sa evamuktaH // 252 // (253) TIkA-AtmArAmasyetyAdi / AtmanyevAramati prItiM karoti svakArya eva vyApriyate, na bahi: prItiM badhnAti / samaM tulyaM tRNaM 'darbhAzukAdi maNayazca padmarAgAdayaH, loSTaM saMsArasyopari udvegaM kurvataH kSamApradhAnasya nirabhimAnasya-jitakopAhaGkArasya dhutamAyAkalimala:apanItapApaH sa cAsau nirmalazca sa tathA tasya / jitasarvatRSNasya-nijitAzeSalobhasyeti // 251 // ( 252) (vi0 ) tulyeti / tulyau-samAnau araNyakulAkulau pradezau yasya jIvasya sa tathA, tatrAraNyaM-aTavI kulAni-ugrAdIni tairAkulaH-AkIrNa iti / viviktau-pRthagbhUtau bandhujanazatruva! yasya sa tathA / tato'nayoH karmadhArayastasya / vAsI candanaM ca te tathA, tAbhyAM kalpanapradehau-chedanavilepau tAvAdI yeSAM te tathA / samaH-tulyo vAsIcandanakalpanapradehAdiSu deha:zarIraM yasya sa tathA tasya, iha pradehazabdenAnulepanaM 'diha upacaya' iti dhAtuprayogAditi // 252 // (253) (vi0) Atmeti / AtmArAmasya-kRtajIvAbhirateH / sataH-zobhanasya / samau ( 252) (ava0) viviktau-pRthagbhUtau bandhujanazatruvargoM yasya / samastulyo vAsIcandanAbhyAM kalpanapradehAdiH cchedanAnulepanAdiH yasya sa tathaivaMvidho deho yasya saH // 252 // (253) (ava0)-kRtAtmAbhirateH / 'svakArya eva vyApriyate, na bahiH prItiM vidadhAti / dRDhamapramattasya // 253 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 prazamaratiprakaraNam adhyavasAyavizuddheH prazastayogairvizuddhyamAnasya / cAritrazuddhimagryAmavApya lezyAvizuddhiM ca // 254 // tasyApUrvakaraNamatha ghAtikarmakSayaikadezottham / zuddhipravekavibhavavadupajAtaM jAtabhadrasya // 255 // 2kAJcanaM ca muktaM yena nAbhilaSitaM, yathA loSTaH mRtpiNDo nAbhilaSyate evaM kanakamapi / etaduktaM bhavati-na mRtpiNDa: tRSNAspadaM tathA kanakamapi yasya sa muktaloSTakAJcanaH / muktaM parityaktam / svAdhyAyo vAcanAdipaJcaprakAraH, dhyAnaM 3dhAdistatparAyaNastadvyagrastadupayogaH / dRDhaM bADhaM susstthu| apramattasya sakalapramAdaparihAriNaH / / 253 / / (254) TIkA-adhyavasAyetyAdi / adhyavasAyavizuddhirmana:pariNAmasya nirmltaa| tasyAzcAdhyavasAyavizuddherhetubhUtAyAH / pramattayogairvizuddhayamAnasya ye vyApArA manovAkkAyaviSayAstairvizodhanazIlasya 3vimucyamAnasyeti / tatazca cAritrazuddhimayyAM pradhAnabhUtAmavApya lezyAvizuddhiM ca taijasIpadmazuklalezyAnAmanyatamalezyAyAH prakRSTAM vizuddhiM samprApyeti // 254 // (255) TIkA-etAH sarvAH pUrvakAlAH kriyAH sampratyuttarakriyAnirdezArthamAhatasyetyAdi / yadetaduktametadante'pUrvakaraNamupajAtamaprAptapUrvaM ghAtikarmANi jJAnAvaraNadarzanAvaraNamohAntarAyAkhyAni teSAmekadezakSayaH, 'kasyacitsarvakSayaH, tasmAdudbhUtamAvirbhUtam / RddhipravekAH RddhiprakarAH teSAM vibhavaH prAcuryaM te yatra vidyante tad Rddhipravekavibhavavat bhadraM tulyau tRNamaNI yasya sa tathA / mukte leSTukanake yena sa tathA / tataH karmadhArayastasya / svAdhyAyadhyAnaparAyaNasyeti vyaktam / dRDhaM-atyarthamapramattasya-pramAdarahitasyeti // 253 // (254) (vi0) adhyavasAyeti / adhyavasAyavizuddhaH sakAzAt prazastayogaiHzubhamanovAkkAyairvizuddhyamAnasya-nirmalatAM gacchataH / tathA avApya-prApya / kAm ?-cAritrazuddhim / kIdRzIm ?-agrayAm uttarottarakAlabhAvinIm / 'lezyAvizuddhiM ceti // 254 // (255) (vi0) tasyeti / tasya-yateH pUrvoktAnekaguNAnvitasya apUrvaM-karaNaMprAktanakarmakSayadakSamupajAtaM bhavati / atha-anantaraM / kIdRzam ?-ghAtikarmaNAM caturNAM kSayaikadeza:asamastakSayastadutthaM-tatprabhavam / punaH kIdRzam ?-RddheH pravekA:-prakArA avadhijJAnAdayasta eva (254)(ava0)-cittanairmalyAt pramAdadaNDayogai: vimucyamAnasya agryAM pradhAnabhUtAm // 254 // ( 255)(ava0)-prAktanakarmakSayakaraNadakSam, athAnantaraM ghAtikarmaNAM caturNAM kSayaikadezo'samastakSayastaduttham |Rddhy-aamrpossdhyaadyH / pravekA-avadhijJAnAdivizeSAH / vibhavAstRNAgrAdapi kanakavRSTikartRtvAdayaH te vidyante yatra tattathA, jAtaM bhadraM kalyANamasya tasya // 255 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam sAtaddhiraseSvaguruH samprApya vibhUtimasulabhAmanyaiH / saktaH prazamaratisukhe na bhajati tasyAM muniH saGgam // 256 // yA sarvasuravaraddhirvismayanIyA'pi sA'nagArddheH / nArghati sahasrabhAgaM koTizatasahastraguNitApi // 257 // 161 kalyANam / 2RddhiprakAravizeSAstasyAmavasthAyAmupajAyante viyadgamanavaikriyANimAdikAH / bhadraM kalyANaM jAtaM bhadraM kalyANamasyeti, tasya jAtabhadrasya // 255 // (256) TIkA - sAtarddhAtyAdi / sAte Rddhau rase ca aguruH akRtAdaraH / prApya vibhUtimAkAzagamanAdikAm / anyairasulabhAmaprAptAm / tAdRkcAritraiH sakto'bhirataHprazamaratisukhe / na bhajati na karoti / tasyAM vibhUtau muniH saGgaM snehaM, nopajIvati labdhIrityarthaH // 256 // I ( 257) TIkA-sarvarddhAtizAyinI yatInAmRddhirbhavati paramAtizayaprAptatvAditi darzayati-yA sarvetyAdi / sarvasurANAM ye varAH pradhAnabhUtAH kalpAdhipataya indrAH zakrAdayaH kalpAtItAzca / teSAmRddhirvibhUtiryA sA vismayakAriNI bhavati prANinAm, ato vismayanIyApi satI sA vibhUtiranagArarddheH sAdhujanasamRddhernArghati sahasrabhAgam / koTizatasahasraguNitApi sA `suravararddhiH koTilakSaguNitApi nArghati, sahasrAMzenApyanagArarddheH tulyatAmetItyarthaH // 257 // vibhavAste vidyante yatra tattathA / punaH kiMviziSTasya sAdhoH ? - jAtabhadrasya - samutpannakalyANasyeti || 255 // iti dhyAnAdhikAraH // 18 // ( 256 ) ( vi0 ) sAmprataM tAmRddhiM prApyApi na tasyAM saGgaM karotItyetadAha - sAtaddhiriti / sAtaM ca-sukham Rddhizca vibhUtiH rasazca - amRtakalpAhAraste tathA teSu / aguruH-gauravarahitaH / tathA prApya-labdhvA / kAm ? - Rddhi-vibhUtiM - aNimA 'mahimA, laghimA, garimA, IzitvaM, vazitvaM sarvajanapriyatvamityAdikAm / kIdRzIm ? - asulabhAM - duSprApAmanyaiH kApuruSaiH / saktaH-AsaktaH / kva ?-prazame ratiH prazamaratiH saiva sukhaM prazamaratisukhaM tasmin prazamaratisukhe, na- naiva bhajati-karoti / kam ?-saGgaM-rAgaM / muniH - sAdhuH / kva ? - tasyAm-RddhAviti // 256 // (257) (vi0) yasyAM saGgaM na dhatte munistAM svarUpata Aha-yA iti / yA sarvasuravararddhiH-caturvidhendravibhUtirvismayanIyA'pi janAnandakAriNI' sA'nagArarddheH - sAdhujanavibhUteH sahasrabhAgamapi na-naivArdhati - nArghaM prApnoti na tulyA bhavatItyarthaH / kIdRzyapi ?-koTizatasahasraguNitA'pi-koTilakSAbhyastA'pIti // 257 // ( 256 ) ( ava0 )-sukhavibhUtirasAmRtakalpAhAreSu 'agururgauravarahitaH akRtAdara ityarthaH / 2labdhimAkAzagamanAdikAM duSprApAM kApuruSaiH, tasyAmAmarSauSadhyAdivibhUtau prAptAyAmapi // 256 // ( 257 ) ( ava0 ) - sarvasuravarddhizcaturvidhendravibhUtiH // 257 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 prazamaratiprakaraNam tajjayamavApya jitavighnaripurbhavazatasahasraduSprApam / cAritramathAkhyAtaM samprAptastIrthakRttulyam // 258 // zukladhyAnAdyadvayamavApya karmASTakapraNetAram / saMsAramUlabIjaM mUlAdunmUlayati moham // 259 // pUrvaM karotyanantAnubandhinAmnAM kSayaM kaSAyANAm / mithyAtvamohagahanaM kSapayati samyaktvamithyAtvam // 260 // (258) TIkA-tajjayamityAdi / tasyA jayastajjayastamavApya / tajjayaM vibhUteranupajIvanam, utpannAnAmapi labdhInAM sAdhavo na paribhogaM vidadhate / jitA nirAkRtA vighnapradhAnA ripavaH kaSAyAH krodhAdayo / bhavazatasahasrairjanmalakSAbhirapi duSprApaM durlabhaM cAritramathAkhyAtaM yathAkhyAtamevAkhyAtaM samprAptastIrthakarattulyaM, yathA tIrthakarastatsthAnaM prAptastathAsAvapi bhavatIti viziSTenopamA kriyate // 258 // (259) TIkA-zukladhyAnetyAdi / zukladhyAnasyAdyadvayamavApya pRthaktvavitarkasavicAramekatvavitarkamavicAraM ca / kiM karoti ? mohamunmUlayati / kIdRzaM mohaM ? karmASTakasya praNetAraM nAyakam / saMsAratarormUlamAdyaM prathamaM bIjam / samUlakASaM kaSatyunmUlayatIti // 259 / / (260) TIkA-atha kena krameNa mohonmUlanamityAha-pUrvaM karotItyAdi / (258) (vi0) yadupari tasya syAttadAha-tajjayamiti / zukleti / tasyA jayaH tajjayaH taM-vibhUtyanupajIvanamavApya-prApya, ko?-jitavighnaripuH-tiraskRtarAgAdizatruH / samprAptaH / kiM tat ?-cAritram / kIdRzam ?-athAkhyAtaM-bhaNyate tathA / bhavazatasahasraduSprApaMbahukAlalabhyam / tIrthakRttulyaM-jinacAritrasadRzamiti // 258 // (259) (vi0) zukladhyAnasyAdyadvayamavApya-pRthaktvavitarkaM savicAramiti ekatvavitarkamavicAramiti bhedarUpaM / kiM karoti ? mohamunmUlayatIti 'sambandhaH / kIdRzaM moham ? karmASTakapraNetAraM-nAyakaM / tathA saMsArasya-bhavatarormUlabIjam-AdyaM kAraNaM, mUlAdArabhyonmUlayatikSapayatIti // 259 // (260) (vi0) pUrvaM karoti-prathamaM vidadhAti anantAnubandhinAmnAM-tatsaGghakAnAM (258) (ava0)-tajjayaM tapo'nuSThAnajanyAtulyavibhUtibandhAbhibhavaM / yathA tIrthakarastatsthAnakaM prAptastathA'sAvapi bhavati // 258 // (259) (ava0)-pRthaktvavitarkasavicAram 1 'ekatvavitarkamavicAraM 2 / karmASTakamadhye svAminam // 259 // (260 ) (ava0 )-atha kSapakazreNimArohan mohamunmUlayan prathamaM anantAnubandhinAM
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 163 samyaktvamohanIyaM kSapayatyaSTAvataH kaSAyAMzca / kSapayati tato napuMsakavedaM strIvedamatha tasmAt // 261 // hAsyAdi tataH SaTkaM kSapayati tasmAcca puruSavedamapi / sajvalanAnapi hatvA prApnotyatha vItarAgatvam // 262 // anantAnubandhinaH krodhamAnamAyAlobhAstAn prathamaM kSapayati tato'pi mithyAtvaM kSapayati / kIdRzaM tat ? mohagahanaM moho gahano ghano yasminmithyAtve tanmohagahanam / tataH 3samyagmithyAtvaM kSapayati // 260 // (261) TIkA-samyaktvetyAdi / tataH samyaktvaM kSapayati / tato'pratyAkhyAnakaSAyacatuSkam pratyAkhyAnAvaraNakaSAyacatuSkaM ca kSapayati / tato napuMsakavedam / pazcAtstrIvedaM puruSaH kSapakazreNimArohan / yadA strI samArohati tadA strIvedaM pazcAtkSapayati / atha 'napuMsaka Arohati tato napuMsakavedaM pazcAtkSapayati // 26 // (262) TIkA-hAsyAdIti / hAsyaM ratiraratirbhayaM zoko jugupsA ceti SaTkam / tataH 1puruSavedaM kSapayati / sajvalanAnapi kSapayitvA vItarAgatvamavApnoti / unmUlite'STAviMzatividhe'pi mohe vItarAgo bhavatIti // 262 / / kaSAyANAM kSayaM-vinAzaM / tato 'mithyAtvamoha eva gahanaM mithyAtvamohagahanaM, bhayAnakatvAt / tataH kSapayati samyaktvamithyAtvaM-mizramiti // 260 // (261) (vi0) atha kena krameNa mohonmUlanamityAha-pUrvamiti / 'tataH samyaktvaM 3kSAyopazamikaM puJjarUpaM caturthaguNasthAnakAdyapramattAntAnAmanyatarasmin / ataH kSapayatyaSTau kaSAyAMzcadvitIyatRtIyAn kSapayati / tato napuMsakavedaM strIvedamatha tasmAditi / / 261 / / (262) (vi0) hAsyAdIti / tataH SaTkaM kIdRzam ?-hAsyAdi, tasmAtpuruSavedamapi / saJcalanAnapi hatvA kSapakazreNikramAt prApnoti-labhate atha vItarAgatvaM-kSINamoho bhavati / zreNistu aNamicchamIsasammaM aTThanapuMsitthiveyachakkaM ca / puMveyaM ca khavei kohAIe resa saMjalaNe // iti / / 262 / / [ana( anantAnubandhicatuSkaM) mithyAmizrasamyaktvaM aSTanapuMsaka strIvedaSaTkaM ca / puMvedaM ca kSapayati krodhAdIn sa sajvalanAn / ] kaSAyANAM yAvajjIvAvasthAyinAM kaSAyANAm / tato mithyAtvamoha eva gahanaM, tato'pi mizraM samyaktvaM ca mithyAtvaM ca samyagmithyAtvaM, etAvatA mizram // 260 // (261)(ava0) samyaktvaM kSAyopazamikapuJjarUpaM, tato dvitIyatRtIyakaSAyAn // 261 // (262) (ava0 )-hAsya-rati'-arati-zoka-bhaya-jugupsA, unmUlite'STAviMzatividhe'pi mohe vItarAgo bhavati // 262 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 prazamaratiprakaraNam sarvoddhAtitamoho nihataklezo yathA hi sarvajJaH / bhAtyanupalakSyarAA~zonmuktaH pUrNacandra iva // 263 // (263) TIkA-sarvodghAtitetyAdi / sarvaH sakala udghAtito dhvasto moho yena sa sarvodghAtitamoha: / nihatAH klezA yenAsau tathoktaH / klezayantIti klezAH krodhAdaya eva durdamatvAtpRthagupAttAH / yathA hi sarvajJaH sarvajJo hyutpannakevalajJAno bhavati / sa tu kSapitasakalamoha: sarvajJavadbhAti zobhate / anupalakSyarAoMzonmuktaH / anupalakSyo yo rAhaMzo mukhAdivibhAgena tena muktaH pUrNacandra iva / atisajhepeNoktA kSapakazreNI prakaraNakAreNa, pradarzanamAtratvAt / adhunA vizeSeNocyate-anantAnubandhinazcaturaH kaSAyAn yugapatkSapayati / teSAmanantabhAgaM zeSaM mithyAtve prakSipya mithyAtvaM kSapayati / mithyAtvasyApi zeSaM samyamithyAtve prakSipya samyamithyAtvaM kSapayati / taccheSaM samyaktve prakSipya samyaktvamapi kSapayati / yadi ca baddhAyuSkastataH kSINe saptake tatraiva avatiSThati noparyArohati / abaddhAyuSkastu avizrAntyA avicchedena sakalAM zreNimadhyArohati / tato'STau kaSAyAn kSapayati / sarvatra ca sAvazeSe pUrvake purastAllagati / aSTAnAM kaSAyANAM saGkhyeyabhAgaM kSapayitvA vimadhyabhAge nAmakarmaNa imAH prakRtIstrayodaza kSapayati-narakatiryaggatI dve, ekadvitricaturindriyajAtayaH catasraH, narakatiryaggatyAnupUvyauM dve, aprazastavihAyogatiH, sthAvarasUkSmAparyAptakasAdhAraNazarIranAmAni catvAri / darzanAvaraNIyakarmaNazca tisraH prakRtI: kSapayatImA:-nidrAnidrApracalApracalAstyAnAkhyAH / tato yadavazeSamaSTAnAM tatkSapayati kaSAyANAmapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAnAm / tato napuMsakavedaM 1degstrIvedaM ca / tato hAsyatyaratibhayazokajugupsAH kSayaM nayati / tataH puruSavedaM tridhA kRtvA 11yugapadbhAgadvayaM kSapayitvA tRtIyabhAgaM sajvalanakrodhe prakSipya, krodhamapi tridhA kRtvA yugapadbhAgadvayaM kSapayitvA tRtIyabhAgaM sajvalanamAne prakSipya, saJcalanamAnamapi tridhA kRtvA yugapadbhAgadvayaM kSapayitvA tRtIyabhAgaM (sajvalanamAyAyAM tAM ca tridhA kRtvA bhAgadvayaM yugapatkSapayitvA tRtIyaM) (263)(vi0)srveti| tataH sarvaH-azeSa: udghAtito-dhvasto moho yena sa tthaa| nihatakleza:apagataduHkhaH / yathA hi sarvajJaH-sarvajJavad / bhAti-zobhate / na upalakSyate anupalakSyo rAdvaMzomukhAdivibhAgastenonmukto-duSTagrahAMzavikala: pUrNacandra iva, evaM kSINamoho bhAtIti dRssttaantdvymiti||263|| (263) (ava0) sakala udghAtito dhvasto moho 'yena saH nihatA: kleza: yenAsau, apagataduHkhaH sarvajJavad anupalakSyo nAdyApi svaviSayAM pratItimutpAdayituM pratyalaH, yathA rAhuNA pUrNacandro mukto'pi kiyantaM kAlamanupalakSyo bhavati, tathA kSINamoha iti // 263 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 165 sarvendhanaikarAzIkRtasandIpto hyanantaguNatejAH / dhyAnAnalastapaHprazamasaMvarahavivivRddhabalaH // 264 // saJcalanalobhe prakSipya, tridhA kRtvA yugapadbhAgadvayaM kSapayitvA pazcAttRtIyabhAgaM saGkhyeyAni khaNDAni karoti / tAni kSapayan bAdarANi khaNDAni bAdarasamparAya ucyate / tatra ca yaccaramaM saGkhyeyatamaM khaNDaM, tadasaGkhyeyAni khaNDAni karoti / tAni krameNa kSapayan sUkSmasamparAya ucyate / teSvapi niHzeSataH kSapiteSu nirgrantho bhavati / mohsaagraaduttiirnnH| tI|12 mohamahAsamudraM muhUrtamAtraM vizrAmyati / 13agAdhasamudrottIrNalabdhagAdhapuruSavat / 14vizrAmya ca samayadvaye zeSe muhUrtasya / tatra 15tayordvayoH samayayoH prathame samaye nidrAM pracalAM ca darzanAvaraNaprakRtI dve kSapayati / caramasamaye jJAnAvaraNaM paJcaprakAraM, darzanAvaraNaM catuvidham, antarAyaM paJcavidhaM yugapatkSapayitvA kevalajJAnaM prApnoti / evaM dvAviMzatyuttarazatamadhye SaSThyA prakRtibhiH kSapitAbhiH kevalalAbho bhavati // 263 // (264) TIkA-tasyAM ca kSapakazreNyAM vartamAnasya kAvasthA jAyata ? ityaahsrvendhnketyaadi| sarvendhanAnAM puJjIkRtAnAmekarAzIkRtaH sandIpta indhanarAzidattAgnilAgitAgniryathA dahati, evamanantaguNatejA jJAnAnalaH / tapo dvAdazabhedaM, prazamaH kaSAyajayaH saMvara AzravanirodhaH, tapaHprazamasaMvarA eva havighRtaM tatprakSepAt vizeSeNa vRddhaM balaM zaktiryasya jJAnAnalasyeti // 264 // (264) (vi0) atha tasya dhyAnAnalaH kiM karotItyAryAdvayenAha-sarvaindhanaiketi / sa dhyAnAnalaH samartho vartata iti zeSaH / kiM kartuM ?-kSapayituM / kiM tat ?-karma / keSAM?-sarvakarmiNAMsamastajIvAnAmityAryAdvayakriyAkArakaghaTanA / yadi kiM?-yadi syAd-bhavet / kaH?-saGkramaHsaGakramaNaM / kasya?-karma iti vibhaktilopAtkarmaNaH / kIdRzasya?-parakatasya-anyopAttasya / kIdRzo dhyAnAnala: ?-eka:-advitIyaH / punaH kIdRzaH ?-sarvendhanAnAM karmaNAM ca ekarAzIkaraNaMsaJcayakaraNamekarAzIkRtaM tena sandIpto-dedIpyamAnaH sarvendhanaikarAzi kRtsndiiptH| hi: pUraNe / ayamoM-bhAvendhanaM karma tad dhyAnaM dahati dravyendhanaM kASThAdi tadanalo dahatItyevamatra draSTavyam / tathA'nantaguNaM tejo yasya so'nantaguNatejAH / ka evaMvidhaH ?-dhyAnamevAnala:-agniryathA tapaHprazamasaMvarA eva haviH-ghataM tena vivaddhaM-vizeSavaddhimapagataM balaM-sAmarthyaM yasya sa tatheti / / 264 // (264) (ava0) yathA 'lAlitAgniH kASThAdiH, evaM dhyAnAgniH / anantaguNaM tejo yasya / tapo'nazanAdi / ta eva havirghatam // 264 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 prazamaratiprakaraNam kSapakazreNimugapataH sa samarthaH sarvakarmiNAM karma / kSapayitumeko yadi karmasaGkramaH syAt parakRtasya // 265 // parakRtakarmaNi yasmAnna krAmati saGkramo vibhAgo vA / tasmAt sattvAnAM karma yasya yattena tadvedyam // 266 // mastakasUcivinAzAttAlasya yathA dhruvo bhavati nAzaH / tadvat karmavinAzo hi mohanIyakSaye nityam // 267 // (265) TIkA-sa khalu jJAnAnala kiM karotItyAha-kSapakazreNimityAdi / kSapakazreNimanuprAptaH paridahan karmANi jJA(dhyA)nAnalaH sa samarthaH zaktaH / 2sarvakarmiNAM sarveSAM saMsAriNAM karmavatAM karmabhAjAM yatkarma / teSu vyavasthitaM puJjIkRtaM tatkSapayitumeko'sahAyaH / yadi karmaNaH parakRtasya tasya tasmin kSapakazreNisthe saGkramaH syAt sa tu nAsti, tasmAtsAmarthyamAtramidaM tasya varNyate 3jJAnAnalasya // 265 / / (266) TIkA-etadeva spaSTayannAha-parakRtakarmaNItyAdi / pareNa kRtaM karma tasmin parakRtakarmaNi viSaye / yasmAnnAsti saGkramaH 1saGkrAntiH / anyena kRtaM yatkarma kRtamastIti tadanyatra nare saGkrAmati na saGkrAntirbhavati / sarvasya karmaNaH saGkramo mA 4bhUdekadezasya bhaviSyatIti netyAha-vibhAgo vaa| nApyekadezo vibhAgaH saGkrAmatItyarthaH kRtanAzAkRtAbhyAgamaprasaGgAt / tasmAtsattvAnAM prANinAM yasya yatkarma prANinastenaiva tadvedyamanubhavanIyamiti / athavA na krAmati na kramate, na bhavati saGkrAntiriti // 266 / / (267) TIkA-mohanIyakarmakSayAt? avazeSakarmakSayo'vazyaMbhAvIti darzayati__ (265) (vi0) kSapaketi / tathA kSapakazreNiparigata:-kSapakazreNisaMsthitaH / zeSaM yojitameva / ayamatra bhAvArtha:-sa kSINamoho dhyAnAnalenAtmIyaM karma dagdhvA 'parakIyamapi dahet yadi karmasaGkramaH syAditi // 265 / / (266) (vi0) na caitadevaM, yataH-parakRteti / na krAmati saGkramaH-samastakarmapravezo yasmAt-kAraNAt / kva?-parakRtakarmaNi viSaye / atha sAmastyena mA saGkrAmatu, ekadezena saGkramaH syAd, ata Aha-vibhAgo vA na krAmati-ekadezenApi na krAmati, tasmAt sattvAnAM karma yasya yat tena tadvedyaM, sarveSAM prANinAM madhye yad yena jIvena baddhaM tat tena vedyate // 266 / / (267) (vi0) mohanIyakarmakSayAdvizeSataH karmakSayo'vazyaMbhAvIti darzayati(265)(ava0)-anuprAptaH prigtH|jiivaanaaN sarveSAM karmabhAjAMdahet, yadi saGkramaH syaat||265|| (266)(ava0) saGkrama: saamstyenkrmprveshH|athsmaastu vibhAgaekadezo'pinAkrAmati 266 (267) (ava0)-mastakaM-zirogatAMsakSayAt vRkSasya dhruvo-nizcayena bhavati // 267 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam chadmasthavItarAgaH kAlaM so'ntarmuhUrtamatha bhUtvA / yugapad vividhAvaraNAntarAyakarmakSayamavApya // 268 // zAzvatamanantamanatizayamanupamamanuttaraM niravazeSam / sampUrNamapratihataM samprAptaH kevalaM jJAnam // 269 // 167 mastaketyAdi / tAlataH zirasi sUciryA 2 prarohati / tadvinAze ca tAlataroravazyaMbhAvI dhruvo nAzaH / tadvattathA zeSakarmaNAM vinAzaH kSayo'STAviMzatividhamohanIyakSaye dhruvo nitya ityarthaH // 267 // (268) TIkA-chadmasthetyAdi / chadma AvaraNaM tatra sthitaH chadmasthaH, vItarAgazca ksspitkssaaytvaat| antarmuhUrtaM ghaTikAdvayAbhyantarakAlaM vItarAgo bhUtvA / yugapatsamakameva / vividhaM jJAnAvaraNaM matijJAnAdibhedam / darzanAvaraNaM caturvidham / 2vividhamityanekarUpam / tathAntarAyaM dAnAntarAyAdiprakAram / itthaM karmakSayamavApya // 268 // (269) TIkA - kiM prAptavAnityAha - zAzvatamityAdi / zAzvataM labdhAtmalAbham / sarvakAlabhAvi 'tadeva bhAvayati - anantamaparyavasAnam / 2avidyamAnAtizayam anatizayaM, na tataH 4paramatizayo'nyo'sti na tatkenacidatizayyata ityarthaH / avidyamAnopamamanupamaM, tatsadRzasyAbhAvAt / avidyamAnamuttaraM jJAnaM yasya tadanuttaram / niravazeSamAtmanaH svarUpaM sampUrNaM, sakalajJeyagrAhitvAt / avidyamAnapratighAtamapratihataM sarvataH pRthvIsamudrAdAvapi na pratihanyate / samprAptaH prAptavAnevaMvidhaM kevalajJAnam // 269 // mstketi| bhavati / ko'sau ? - dhruvo nAzaH / kasya ? - tAlasya - vRkSavizeSasya / kutaH ?mastakasUcivinAzAt / tadvat tathA / karmavinAzo mohanIyakSaye bhavati ranityamiti // 267 // (268 ) (vi0) chadmastheti / chadmasthavItarAgaH - kSINamohaH so'ntamuhUrtakAlaM yAvadatha bhUtvA - sthitvA yugapad - ekakAlaM dvividhAvaraNAntarAyakarmaNAM jJAnadarzanAvaraNAntarAyAkhyAnAM paJcacatuHpaJcaprabhedAnAM kSayastamavApyeti // 268 // (269) (vi0 ) itthaM karmakSayamavApya kiM prAptavAnityAha - zAzvatamiti / 'samprAptaH kevalaM jJAnamiti sambandhaH / kIdRzaM kevalajJAnam ? - zAzvataM - labdhAtmalAbhaM sat sarvakAlabhAvi / tathA anantam-aparyavasAnam / tathA anatizayam - avidyamAnAtizayam / tathA'nupamam-avidyamAnopamam / tathA anuttaram - avidyamAnamuttaram / tathA niravazeSaM paripUrNatvenopapatteH / tathA paripUrNaM sakalajJeyagrAhi (268 ) ( ava0 )-kSapitakaSAyatvAt / antarmuhUrtakAlaM yAvadbhUtvA sthitvA / yugapadekakAlaM jJAnAvaraNa 5 darzanAvaraNa 4 antarAyANAM 5 kSayamApya // 268 // (269) (ava0 )---'zAzvatamanavaratabhavanazIlatvAt / anantaM kSayAbhAvAt / tasyAtizayitumazakyatvAt / anupamamapagatopamAnatvAt / anuttaramavidyamAnottaratvAt / niravazeSaM
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 prazamaratiprakaraNam kAtsyallokAloke vyatItasAmpratabhaviSyataH kAlAn / dravyaguNaparyAyANAM jJAtA dRSTA ca sarvArthaiH // 270 // kSINacatuSkarmAMzo vedyAyurnAmagotravedayitA / viharati muhUrtakAlaM dezonAM pUrvakoTiM vA // 271 // I (270 ) TIkA - kAtsyadityAdi / loke'loke ca kRtsnavastugrAhitvAt kRtsnaM sakalaM tadbhAvaH kAtrmyaM tasmAtkAtsrnyAt, sklvstupriccheditvaat| vyatIto'tikrAntaH, sAmprato vartamAnaH / bhaviSyannAgAmI etAn kAlAn / dravyaguNaparyAyANAM dravyANAM guNAnAM paryAyANAM ca sambandhinaH kAlAnutpattisthitivinAzAkhyAnna dravyAdivyatiriktakAlo'stItyamuM pakSamAzritya 1jJAtaparijJAnazIlaH darzanazIlazca / tatra kAlo loka eva kiyatyapi, anyatra nAsti / sarvArthairiti sarvaprakAraiH 2tAn jJAtA draSTA ca / yatra tu nAsti kAladravyaM tatra dravyaguNaparyANAmeva draSTA jJAtA ca sarvAkArairiti / athavA loke aloke ca ye dravyaguNaparyAyAsteSAM vyatItasAmpratabhaviSyataH kAlAn kArtsnyena jJAtA draSTA ca sarvAkArairiti // 270 // (271) TIkA - kSINacaturityAdi / kSINAzcaturNAM karmaNAmaMzA bhAgA yasya sa kSINacatuHkarmAMzaH kSapitamohajJAnadarzanAntarAyakarmacatuSTayaH / vedanIyAyuSkanAmagotravedayiteti vedanIyAdInAM caturNAM bhavadhAraNIyAnAM karmaNAmanubhavitA / viharati paryaTati / muhUrtakAlaM tvAt / tathA apratihataM sadA pratighAtakAbhAvAt / samprAptaH - prAptavAn iti // 269 // ( 270 ) ( vi0 ) kAtsyaditi / lokazcAlokazca lokAlokaM tatra / kIdRze ? - kRtsneparipUrNe / vyatItasAmpratabhaviSyataH kAlAn- kAlatrayaM, Azrityeti zeSaH / dravyaguNaparyAyANAM kRtadvandvAnAM, tatra guNaparyAyavad dravyaM, sahabhAvino guNAH, kramabhAvinaH paryAyA ityAdilakSaNabhAjAM satAM sacetanAcetanAnAm / jJAtA vizeSeNa / draSTA sAmAnyena / sarvArthai:- sarvaprakArairyathA'ntastathA bahiH yathA bahistathA'ntaH ityAdikairiti // 270 // (271) (vi0) tasmin kevalajJAne sati kIdRzaH syAdityAha - kSINeti / kSINacatuSkarmAMzaH-apagatAzeSaghAtikarmA / tathA vedyAyurnAmagotravedayitA-bhavopagrAhikarmaNAmanubhavitA / paripUrNatvenotpatteH, sampUrNaM sakalajJeyagrAhitvAt / apratihataM sadApi pratighAtakAbhAvAt // 269 // ( 270 ) ( ava0 )-kAsrtsnye paripUrNe lokAloke kRtsnalokavastupariccheditvAt / guNaparyAyavad dravyaM, sahabhAvino guNAH, kramabhAvinaH paryAyAH / sarvArthaiH sarvaprakAraiH // 270 // ( 271 ) ( ava0 ) - kSINaghAtikarmacatuSkaH bhavopagrAhikarmacatuSkaH 'vedayitA jaghanyena ghaTikAdvayam // 271 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 169 tenAbhinnaM caramabhavAyurdurbhedamanapavartitvAt / tadupagrahaM ca vedyaM tattulye nAmagotre ca // 272 // yasya punaH kevalinaH karma bhavatyAyuSo'tiriktataram / sa samudghAtaM bhagavAnatha gacchati tat samIkartum // 273 // ghaTikAdvayaM labdha-kevalajJAnaH san viharati bhavyasattvAn pratibodhayan / athavA dezonAM pUrvakoTiM viharati, dezo'STau varSANi tadUnAm pUrvakoTyAyuSko yaH puruSaH so'STAsu varSeSvatIteSu 'pravrAjitaH / pratipannacAritrasya ca kevalaM kevalajJAnamudapAdIti // 271 // (272) TIkA-tenAbhinnamityAdi / tenAyuSA abhinnaM sadRzamityarthaH / carame bhave pazcime bhave AyuH paryantajanmani durbhedamityabhedyameva adhyavasAyanimittAdibhiH saptabhiH kAraNaiH kasmAd ? anapavartitvAt caramabhavAyuSo'pavartanaM nAsti, tatazca tasyAyuSo yatpramANaM yAvatI sthitiH tAvatsthitikAni vedyanAmagotrANi tairabhinnaM sadRzamAyuriti / athavA na tenAyuSA saha bhinnaM vedyAditrayaM sadRzamevetyarthaH / tena cAyuSA upagRhItaM vedyaM nAmagotre ca satyAyuSi teSAM sambhavAditi // 272 / / (273) TIkA-yasya punarityAdi / yasya kevalinazcaramAyuSkAt / karma vedyanAma evaMvidhaH san viharati-bhramati / muhUrtakAlaM jaghanyena dezonAM pUrvakoTi vA utkRSTata iti // 271 / / (272) (vi0) teneti / caramabhavAyu:-caramabhavayogyaM AyuH abhinnaM kSIrodakavat saMsthitaM kevalinA durbheda-bhettumazakyam-apanetumazakyam / hetumAha-anapavartitvAd-anapavartanIyatvAt / tathA vedyaM ca kIdRzaM? tena-AyuSopagRhyate-upaSTabhyate tadupagraha, anapavartitvAt / 'tenAyuSA tulye-tulyake nAmagotre cApi / sa eva heturiti // 272 / / (273) (vi0) nanu jJAnotpattyanantarameva kiM na mokSaM yAti ?, yAvatA etAvantaM kAlaM viharati ?, ucyate-yasyeti / yasya punaH kevalinaH karma-karmatrayaM vedyanAmagotrAkhyaM bhavatyA sthApanA // iti zreNyadhikAraH // 19 // (272) (ava0) tenAyuSA'bhinnaM sadRzaM kSIrodakavat saMsthitacaramabhavayogyamAyuH kevalinA durbhedamanapavartanIyatvAt / tathA 'vedyaM vedanIyaM karma, tadupagrahaM tenAyuSopagRhyateupaSTabhyate / tadupagrahamanapavartanIyatvAt-AyuHkarmaNA saha vedyatvAt // 272 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 prazamaratiprakaraNam daNDaM prathame samaye kapATamatha cottare tathA samaye / manthAnamatha tRtIye lokavyApI caturthe tu // 274 // saMharati paJcame tvantarANi manthAnamatha punaH SaSThe / saptamake tu kapATaM saMharati tato'STame daNDam // 275 // gotrAkhyam / atiriktam adhikaM bhavati / sa kevalI vedyAditrayamAyuSA saha samIkartuM 'tulyatAmetuM samudghAtaM yAti / gatvA ca yAvatpramANamAyustAvatpramANAni vedyanAmagotrANi vidadhAti / samyagutkRSTaM hananaM gamanaM samudghAta: / nAtaH paraM gamanamasti, lokAbahirgamanAbhAvAt // 273 // (274) TIkA-tasya cAyaM vidhirucyate-daNDamityAdi / svazarIrapramANadaNDaMbAhalyenordhvamadhazcAtmapradezAn vikSipatyAlokAntAt / tatra prathamasamaye daNDam / dvitIyasamaye tu tadeva daNDaM kapATIkaroti dakSiNottarato vistArayatyAlokAntAt / evaM tRtIyasamaye tadeva kapATaM manthAnaM karoti 3pUrvAparayovistArayatyAlokAntAt / evaM caturthasamaye manthAnAntarANi pUrayitvA caturthe tu lokavyApI bhavati / evamAtmapradezeSu nirAvaraNena vIryeNa viraciteSu karma vedyAditrayamAyuSA samaM karoti / AyuSkaM tu nApavartate, anapavartitvAdevetyuktam / AtmapradezavistAraNAcca tadvedyAdikarma atiriktaM kSayaM gacchadAyuSA saha samIkaroti // 274 / / (275) TIkA-saMharatIti / evaM catubhiH samayairlokaM krameNa vyApya catubhireva yuSo'tiriktataraM-atizayena samadhikaM sa kevalI samuddhAtaM vakSyamANaM bhagavAnatha gacchati-karoti' tasya-AyuSaH samIkartuM tatsamIkartum / trINyapi karmANIti // 273 // (274) (vi0) iti zreNiphalapratipAdanamAryApaJcadazakena kRtam / sAmprataM kevalisamudghAtaM yoganirodhaM tatkAlaM karmakSayaM ca pratipAdayannAha-yasyeti / daNDaM UrdhvAdhazcaturdazarajjvAtmakaM bAhalyataH zarIramAnaM prathamasamaye-Adyasamaye karoti / kapATamiva kapATaM pUrvAparalokAntavyApinaM atha cottare tathA samaye karoti / manthAnaM dakSiNottaralokAntavyApinam atha tRtIye samaye / lokavyApI samastaniSkuTavyApanAt caturthe tu samaye bhavati kevalIti // 274 / / (275) (vi0) saMharatIti / saMharati-saGkSipati paJcame tvantarANi, niSkuTagatajIvapradezAnityarthaH / manthAnamatha punaH SaSThe, dakSiNottaralokAntagatajIvapradezAn / saptamake tu kapATaM (273 ) (ava0)-1atiriktataram adhikataram // 273 // (274) (ava0 )-daNDamUrdhvAdhazcaturdazarajjvAtmakaM bAhalyataH zarIramAnaM kapATaM pUrvAparalokAntavyApinaM manthAnaM dakSiNottaralokAntavyApinaM samastaniSkuTavyApanAllokavyApI // 274 // (275) (ava0)-antarANi niSkuTagatajIvapradezAn // 275 //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 171 audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu // 276 // kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 277 // sa samudghAtanivRtto'tha manovAkkAyayogavAn bhagavAn / yatiyogyayogayoktA yoganirodhaM munirupaiti // 278 // samayaiviparItaM saMharati / paJcame samaye manthAnAntarANyupasaMharati / SaSThe samaye 'manthAnaM saMharati / saptame samaye kapATam / aSTame samaye daNDamupasaMhRtya zarIrastha eva bhavati // 275 // (276) TIkA-atha kasminsamaye ko yogaH samudghAtakAle bhavatItyAhaaudAriketyAdi / prathame'STame ca samaye audArika eva yogo bhavati zarIrasthatvAt / kapATopasaMharaNe saptamaH / manthanasaMharaNe SaSThaH / kapATakaraNe dvitIyaH / eteSu triSvapi samayeSu kArmaNavyatimizra audArikayogo bhavati // 276 // / (277) TIkA-kArmaNetyAdi / manthAnAntarapUraNasamayazcaturthaH / manthAnAntarasaMharaNasamayaH paJcamaH / manthAnakaraNasamayastRtIyaH / samayatraye'pyasmin kArmaNazarIrayogaH / tatra ca niyamenaiva jIvo bhavatyanAhArakaH // 277 / / (278) TIkA-sa samudghAtetyAdi / sa khalu kevalI samIkRtacatuSkarmA / tataH saMharati / tato'STame daNDaM, jIvapradezAniti // 275 // __ (276) (vi0) audAriketi / audArikaprayoktA-audArikazarIravyApArakaH prathamASTamasamayayoH-daNDakaraNasaMhAralakSaNayorasau kevalI iSTaH / mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSviti // 276 / / (277 ) (vi0) kArmaNeti / kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca, triSvapi pUrvoktasvarUpeSu / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt, kArmaNazarIravyApArAt, 'tatra anAhArakatvaM viggahagaimAvannA (vigrahagatimApannAH) iti gAthayA siddham iti samudghAtaH // 277 // (adhi0 20) (278) (vi0) sa iti / sa muniH samaddhAtanivatto'tha-anantaraM manovAkAyayogavAnakaraNa-trayavyApAravAn bhagavAn-pUjyaH / yatiyogyasya-sAdhujanArhasya yogasya-vyApArasyAnItapITha (276 ) (ava0)-audArikazarIrayApakaH prathamASTamasamayayordaNDakaraNasaMhAralakSaNayoH kathito'sau kevalI // 276 // (278) (ava0)-sa kevalI karaNatrayazuddhayogavAn ucitaM satyaM yatiyogyaM yogaM vyApAraM yuGkte vyApArayati 2nirodhaM karoti // 278 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 prazamaratiprakaraNam paJcendriyo'tha saJjJI ya: paryApto jaghanyayogI syAt / niruNaddhi manoyogaM tato'pyasaGkhyAtaguNahInam // 279 // dvIndriyasAdhAraNayorvAgucchAsAvadho jayati tadvat / panakasya kAyayogaM jaghanyaparyAptakasyAdhaH // 280 // samudghAtAnnivRttaH / tadanantaraM manovAkkAyayogI bhagavAn yogatrayavartIti / atha manoyogaH kevalinaH kuta ityucyate-yadi nAmAnuttaro manasA tatrastha eva pRcchet, anyo vA devo manuSyo vA, tato bhagavAn manodravyANyAdAya manaH paryAptikaraNena tatpraznavyAkaraNaM karoti satyamanoyogena asatyAmRSAmanoyogena vA vyAkaroti / tathA vAgyogo'pi bhagavataH satyaH asatyAmRSArUpo vaa| kAyayogastvaudArikAdigamanAdikriyAsAdhanaH / yatiyogyayogayoktetyanenaitatpratipAditam / tasyAmavasthAyAM sa yatiH kevalI yogyamucitaM yogaM satyarUpam asatyamRSArUpaM vA yuGkte // 278 // ( 279 ) TIkA-samprati tAn yogAnniroddhumicchannamunA prakAreNa niruNaddhi-paJcendriya iti / sayogasya siddhirnAstIti yogo'vazyaM niroddhavyaH / tatra prathamaM manoyoga mApekSa (kSepa) kaM nirunnddhi| manaHparyAptyAkhyaM karaNazarIrapratibaddhaM, yena manodravyagrahaNaM karoti / tadviyojanArthamanantavIryaH san manoviSayaM nirundhan niruNaddhi / pUrvaM paJcendriyasya saJjJinaH mana: paryAptikaraNayuktasya prathamasamayaparyAptakasya jaghanyayogasya manodravyavargaNAsthAnAni niruNaddhi svAtmani / tato'pi 3 tadgrahaNahAnyA asaGkhyeyaguNAnyavasthAnAni niruNaddhi / pazcAdamanasko bhavati mana: paryAptirahita ityrthH||279|| (280) TIkA - tato vAgyogaM niruNaddhi tannirUpaNAyAha - dvIndriyasAdhAraNayoH phalakAdeH pratyarpaNamupadezAderyoktA-vyApArayitA ytiyogyyogyoktaa| yoganirodhamupaiti - gacchati // 278 // (279) (vi0) yena krameNa yoganirodhaM karoti tamAha-paJceti / paJcendriyo'tha saJjJI ya: paryAptaH san jaghanyayogI syAt-sarvastokayogo bhavet tato'pyasaGkhyAtaguNahInaM manoyogaM niruNaddhIti / / 279 / / ( 280 ) ( vi0 ) dvIndriyeti / dvIndriyazca sAdhAraNazca tau tathA tayorvAgucchvAsau - bhASA''napAnau (279 ) (ava0 )- 1 tatra prathamaM manoyogaM manaH paryAptijanitavyApAraM zarIrapratibaddhaM manodravyagrAhakaM, tadviyojanArthaM paJcendriyasya saJjJino manaHparyAptyA prathamasamayaparyAptakasya yaH sarvajaghanyamanoyogo manovargaNAgrahaNazaktervyApAraH tasmAtsvAtmani asaGkhyeyaguNahAnyA pratisamayaM nirundhan sakalaM niruNaddhi, manaHparyAptyA rahito bhavati // 279 // (280) (ava0 )---'adhastano'nantaram / yathA mano ruddham tathA vAgucchavAsAva
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 173 sUkSmakriyamapratipAti kAyayogopagatastato dhyAtvA / vigatakriyamanivartitvamuttaraM dhyAyati pareNa // 281 // ityAdi / dvIndriyasya prathamasamayaparyAptakasya vAkparyAptikaraNaM yattadvighaTayati / tasya jaghanyavAgyogo yaH sAdhAraNajIvasya ca prathamasamayaparyAptakasya yaducchAsa paryAptikaraNaM tAbhyAM vAgucchAsau adhaH kRtvA tAvanniruNaddhyasaGkhyeyaguNahAnyA, yAvatsamastavAgyogo niruddhaH ucchavAsaniHzvAsaparyAptikaraNaM ca / tadvaditi yathA mano niruddhaM tathA tadvadvAgucchvAsAvapi niruNaddhItyarthaH / tatra manovAconiruddhayoH kAyayoganirodhaM karoti / panaka ullijIvastasya prathamasamayaparyAptakasya ya: kAyayogo jaghanyastato'pyadho'saGkhyeyaguNahAnyA nirAvaraNavIryatvAtsakalaM kAyayogaM niruNaddhi // 280 // (281) TIkA-kAyayoganirodhakAle ca-sUkSmakriyamityAdi / dhyAnaM sUkSmakriyamapratipAti 'zuklaM kAyayogasthita eva dhyAyati / tadaiva ca zailezI tribhAgahInamAtmapradezarAzi karoti / kimarthamiti ? vedyAni zarIre nirvatitAni mukhazravaNanAsikAdicchidrANi tatparipUraNArthaM ghanIkaroti AtmAnaM tribhAgahInAvagAhasaMsthAnapariNAhaM karotItyarthaH / tatazcaturthaM zukladhyAnabhedaM karmatApannau adhaH kRtvA jayati-niruNaddhi tadvat-pUrvoktamanoyogavat / tathA panakasya-ullivizeSasya jaghanyayoginaH paryAptakasyAdhaH-adhastAdasaGkhyAtaguNahInamityakSarArthaH / tAtparyaM cedam-dvIndriyasya sAdhAraNasya panakasya ca trayo vAgucchvAsakAyayogAH sarvajaghanyAH, tebhyaH pratyekamasaGkhyAtaguNahInAM vAcaM asaGkhyAtaguNahInamucchAsamasaGkhyAtaguNahInaM kAyayogaM bAdaraM samaye samaye rundhan kevalI catuva'ntarmuhUrteSu gateSu vizrAntikRd-antarmuhUrtacatuSTayasamanviteSu prathamaM manoyogaM bAdaram 1 evaM bAdaraM vAgyogaM 2 tata ucchAsaM 3 tataH kAyayogam 4 apAntarAle ekasya 2 antarmuhUrtaM vizrAmyetyaSTAvantarmuhUrtA iti / / 280 // (281) (vi0) sUkSmeti / tato bAdare kAyayoge niruddhe sati kAyayogopagatastataH sUkSmakriyayA kAyayogavartI kevalI 'sUkSmamanoyogaM sUkSmavAgyogaM nirundhan antarmuhUrtadvayena sUkSmakAyayogaM pratisamayaM nirundhan, na cAdyApi tasya sarvathA nirodho'jani / evaMvidhakAle sUkSmakriyamapratipAti dhyAnaM dhyAyati / dhyAtvA tataH sUkSmakAyayoge'pi niruddhe sati sarvathA niruNaddhItyarthaH / asaGkhyeyaguNahAnyA / tAtparya cedaM dvIndriyasya sAdhAraNasya panakasya trayaH vAgucchavAsa 2 kAyayogA: 3 sarvajaghanyAstebhyaH pratyekamasaGkhyAtaguNahInAM vAcam / ucchavAsaM ca bAdarakAyayogaM ca niruNaddhi // 280 // (281) (ava0)-'sUkSmakriyamapratipAti dhyAnaM kAyayogasthita eva dhyAyati vigata
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 prazamaratiprakaraNam caramabhave saMsthAnaM yAdRg yasyocchrayapramANaM ca / tasmAt tribhAgahInAvagAhasaMsthAnapariNAhaH // 282 // so'tha manovAgucchvAsakAyayogakriyArthavinivRttaH / aparimitanirjarAtmA saMsAramahArNavottIrNaH // 283 // pareNa dhyAyati / vigatakriyamanivartidhyAnaM niruddhayogaH vyuparatasakalakriyamanivartidhyAyanna nanuttara' (dhyAnamanuttaraM ) dhyAyan caramakarmAMzaM kSapayati // 281 // ( 282) TIkA-caramabhava ityAdi / ukta evArtho'syAH kArikAyAH punastathApyucyate / caramabhave pazcimajanmani / saMsthAnamAkAraH / yAdRg yasya siddhimupajigamiSoH saMsthAnaM zarIrocchrAya eva pramANaM / tasya tribhAgahAnyA saMsthAnapariNAhaM karoti // 282 // (283) TIkA-atha sa bhagavAn kIdRgavasthAniruddheSu ' yogeSu bhvtiityaahso'thetyaadi| sa bhagavAn kevalI vAkkAya manocchvAsayoga kriyArthAdvinivRttaH niruddhsklkriyH| aparimitanirjara AtmA yasya bahukarmakSapaNayuktaH saMsAramahArNavAduttIrNa eva // 283 // vigatakriyaM-apagatakriyamanivarti tu nivRttirahitaM punaranuttaraM dhyAyati pareNa - uparIti // 289 // (282) (vi0) carameti / caramabhave saMsthAnaM yAdRg yasya kevalina ucchrayapramANaM ca yat tasmAducchrayapramANAt saMsthAnapramANAcca tribhAgahInau - tribhAgazUnyAvagAhasya - zarIrasya saMsthAnapariNAhau-saMsthityucchrAyau yasya sa tathA / yoganirodhakAla evaMvidhapramANaH syAditi // 282 // (283) (vi0) so'theti / atha yoganirodhAnantaraM sa kevalI manaso vAcaH ucchAsasya kAyasya ca ye yogA yAzca kriyAH ye cArthAH - prayojanAni eteSAM yathAyogaM samAsaH tebhyo vinivRtto, yogatrayasAdhyakriyAvikalo yaH sa tathA / aparimitanirjarAtmA - antarmuhUrtamAtreNaiva paJcAzItikarmakSayakArI / saMsAramahArNavottIrNaH - apagatAzeSasaMsArabhayaH san / zailezImetIti vakSyamANena sambandhaH ||283|| iti yoganirodhAdhikAraH // 21 // kriyA kriyaM niruddhayogaM nivRttirahitam uttarapradhAnaM caramakarmAMzAn kSapayati // 281 // (282 ) ( ava0 ) - 1 pariNAho vizAlatA // 282 // (283) (ava0 )- 1 niruddhasakalakSayaH / manaso vAca ucchvAsakAyasya ca ye yogAzca cArthA - prayojanAni tebhyo vinivRttaH niruddhasakalamArgaH // 283 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam ISadhrasvAkSarapaJcakogiraNamAtratulyakAlIyAm / saMyamavIryAptabalaH zailezImeti gatalezyaH // 284 // pUrvaracitaM ya tasyAM samaya zreNyAmatha prakRtizeSam / samaye samaye kSapayatyasaGkhyaguNamuttarottarataH // 285 // 175 (284) TIkA - sa vyuparatakriyAnivartidhyAnakAle zailezyavasthAM yAtItyAhaISadityAdi / ISanmanAg ' hrasvAnAM paJcAnAmakSarANAM 'kakhagaghaGa' ityeSAmuccAraNAkAla udgiraNamuccAraNaM tattulyakAlIyAM tAvatpramANAM zailezImeti / saMyamenAnuttareNa vIryeNa ca prAptabalaH zailezImeti vigatalezyaH / zaileza iva meruriva niSprakampo yasyAmavasthAyAM bhavati, sA'vasthA zailezIti strIliGgazabdaH pRSodarAdipAThAt saMskriyate / 2zailAnAmIzatayA zailAnAmIzvarI sA zailezyavastheti / vigatA lezyA bhAvAkhyA yasya sa vigatalezyaH / dravyalezyAbhAvAdbhAvalezyAnAmasambhavaH // 284 // ( 285 ) TIkA-pUrvaracitamityAdi / prathamameva samudghAtakAle racitaM vyavasthApitaM samayazreNyAM samayapaGktau / prakRtizeSaM vedyanAmagotrAyuSAM yadavaziSTamAste tatprakRtizeSam / pratisamayaM kSapayannasaGkhyeyaguNamuttarottareSu samayeSu ||285|| ( 284) (vi0 ) kIdRzImityAha - ISaditi / ISat - manAk hrasvAkSarapaJcakasyodgiraNaMbhaNanaM tasya mAtraM-pramANaM tena tulyakAlIyA tAM-samAnakAlabhavAM saMyamavIryeNa-'saMvarasAmarthyenAvAptabalaHprAptasAmarthyaH zaileza - paramaniSThAzabdavAcyAmeti-gacchati / sa kIdRzaH kevalI ? - vigatalezyo - lezyArahita iti // 284 // ( 285 ) ( vi0 ) pUrveti / pUrvaM purA racitaM - sthApitaM pUrvaracitaM ca tasyAM - zailezyavasthAyAM samayazreNyAmantarmuhUrtagatasamayapramANAyAm atha - anantaraM prakRtizeSaM samaye samaye kSapayan-nAzayan asaGkhyaguNam-asaGkhyAtaguNaM uttarottarata - uttarottareSu samayeSviti // 285 / / (284) (ava0 )- 1 ISanmanAk kakhagaghaGatulyaM tAvatpramANaM / anuttareNa saMyamavIryeNa ca prAptabalaH / meruriva niHprakampo'syAmavasthAyAM bhavati // 284 // ( 285 ) ( ava0 )---'prathamameva samudghAtakAle / yat prakRtizeSaM = avasthApitaM gotranAmavedyAyuSo yadavaziSTamAste, tatprakRtizeSaM saMyamazreNyAM antarmuhUrtagatasamayapramANAyAM saMsthApya, samaye samaye kSapayan / asaGkhyAtaguNamuttarottareSu samayeSu // 285 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 prazamaratiprakaraNam carame samaye saGkhyAtItAn vinihatya caramakarmAMzAn / kSapayati yugapat kRtsnaM vedyAyurnAmagotragaNam // 286 // sarvagatiyogyasaMsAramUlakaraNAni sarvabhAvIni / audArikataijasakArmaNAni sarvAtmanA tyaktvA // 287 // (286 ) TIkA- carama ityAdi / pazcimasamaye'saGkhyeyAn vinihanti zATayati / caramAH 2pazcimAH karmAMzAH karmabhAgAstAn yugapatkSapayati / ta eva karmAMzA viziSyantevedyAyurnAmagotragaNamiti / eSAM karmaNAM yeM'zA iti tasmin kRtsne kSapite vedyAdigaNe caramakarmAMzAH kSapitA eva bhavantIti // 286 // ( 287) TIkA-tatazca - sarvagatItyAdi / sarvA gatayo narakatiryaGmAnuSyadevAkhyAstAsAM yogyAni saMsAramUlakaraNAni saMsAraparibhramaNapratiSThAni nimittAnItyarthaH audArikAdIni, na khalu audArikAdibhirvinA sarvagatayaH prApyante / sarvabhAvIni iti sarvatra bhavanti 2iti narakAdigatiSu zarIrANi audArikaM taijasaM kArmaNaM ca kvacid gau kvacidvaikriyataijasakArmaNAni / sarvAtmanA tyaktvA sarveSAmAtmA audArikAdInAM yatsvarUpaM tena 4 sarvasvarUpeNa tyaktvA // 287 // (286) (vi0) atha - carama iti / carame samaye - antyasamaye saGkhyAtItAnasaGkhyAtAn, kAn ? - caramakarmAMzAn - uttaraprakRtIstrayodazasaGkhyAH, kiM ?-vinihatya-apanIya tato yugapad-ekakAlaM kRtsnaM paripUrNaM, kiM ? -vedyAyurnAmagotragaNaM kSapayati // 286 // (287 ) ( vi0 ) sAmprataM yattyaktvA siddho yAdRzIM ca gatiM prApto yAdRzaM ca tat 'siddhikSetraM yAdRzazcAsau yathA ca tasyordhvagatireva yAdRzaM ca sukhaM tasya syAd etatsarvamabhidhAtukAma Aha-- srveti| sarvagatiyogyazcAsau saMsArazca sarvagatiyogyasaMsAraH tasya mUlakaraNAni - 'AdyahetavastAni tathA, kila eteSu satsu sarvagatayo badhyante / tathA sarvAn bhAvAn - zubhAzubhAdIn bhAvayanti sarvabhAvAni, yadvA pAThAntarataH sarvatra bhavanazIlAni sarvabhAvIni / kAnyevaMvidhAnItyAha - audArikataijasakArmaNAni prasiddhAni sarvAtmanA tyaktvA - vihAyeti // 287 // ( 286 ) ( ava0 )-----caramakarmAMzAnuttaraprakRtIH trayodazasaGkhyA: vinihatyApanIya yugapadekakAlam // 286 // ( 287 ) ( ava0 ) - sarvagatiyogyasaMsAramUlahetUni / sarvatra bhavanazIlAni / audArikAdizarIrANAM yatsvarUpaM tena sarveNa rahitaH // 287 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam dehatrayanirmuktaH prApyarjuzreNivItimasparzAm / samayenaikenAvigraheNa gatvordhvamapratighaH // 288 // siddhikSetre vimale janmajarAmaraNaroganirmuktaH / lokAgragataH siddhyati sAkAreNopayogena // 289 // 177 (288 ) TIkA - dehatrayetyAdi / siddhyatastu niyamenaiva dehatrayamaudArikataijasakArmaNAkhyaM bhavati / tena niravazeSeNa mukto nirmukto virahitaH / RjuzreNivItim RjvyAH zreNyA vItiM gatiM prApya / kIdRzIm ? asparzAmavidyamAnasparzAm / sakalakarmakSayasamayAdanyaM samayaM na spRzati, nApi svAvagAhapradezAtpradezAntaraM spRzatItyasparzetyucyate / ekena samayenAsAvavigraheNAvakragatyA gatvordhvam UrdhvalokAntamapratigho'pratihatagatiH / punaravigrahagrahaNaM samayavizeSaNam / na hyekasmin samaye vigrahaH sambhavatIti // 288 // (289) TIkA - sa punargatvA kvAvatiSThata ityAha - siddhikSetra ityAdi / kArtsnyena karmanAzaH siddhistasyAH kSetramAkAzaM yatrAvagAhaH siddhasya / tacceSatprAgbhArApRthivyupalakSitaM tasyAH pRthivyA uparitanatalAdyaduparitanaM yojanaM, tasya yaduparitanaM gavyUtaM, tasyApi gavyUtasyoparitano yaH SaDbhAgaH, trINi dhanuHzatAni trayastriMzadadhikAni dhanuSazca tribhAgaH, eSa gavyUtasya SaDbhAgaH, tAvatpramANamAkAzaM siddhikSetramucyate / yatrAvagAhante siddhA iti / vimala iti vivikte malapaTalavarjite / janmajarAmaraNena rogaizca jvarAdibhirvirahitaH / 1 lokAgragato I ( 288 ) ( vi0 ) deheti / dehatrayanirmukta:- apagatAzeSadehatrayakaraNapaJcAzItikarmA, tathA prApya-labdhvA RjuzreNivItim - avakrazreNigatiM, viziSTA itirvItiriti kRtvA, asparzAmakRtapradezAntara saMsparzAM, yenaiva samayena gacchati yeSveva cAkAzapradezeSu samArUDho gacchati na tat samayAntaraM pradezAntaraM vA spRzatItyarthaH / samayenaikenAvigraheNa gatvordhvam-UrdhvagatiM tiryagAdivyavacchedena apratigho na kenacidapi pratihantuM zakyate iti // 288 // (289 ) ( vi0 ) siddhIti / siddhikSetre vimale - azeSajanmajarAmaraNarogarahite / sa kIdRzaH ?-janmajarAmaraNarogaiH prasiddhairnirmuktaH sa tathA / lokAgragato - lokAntaprAptaH / tyaktvAprApya gatveti pUrvakriyAtrayasyottarakriyAmAha-siddhyati - siddho bhavati sAkAreNopayogena-kevalajJAnopayogena / tataH paramupayogadvayaM siddhAnAmiti // 289 // (288 ) ( ava0) - avakrazreNigatiM, avidyamAnasparzAM, avakragatyA apratihatagatiH // 288 // (289 ) ( ava0 ) - jJAnopayogena vartamAnaH tataH paramupayogadvayaM siddhAnAmiti // 289 //
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 prazamaratiprakaraNam sAdikamanantamanupamamavyAbAdhasukhamuttamaM prAptaH / kevalasamyaktvajJAnadarzanAtmA bhavati muktaH // 290 // muktaH sannAbhAvaH svAlakSaNyAt svato'rthasiddhezca / bhAvAntarasaGkrAnteH sarvajJAjJopadezAcca // 291 // lokAgragataH sa eva gavyUtaSaDbhAgo lokAgraM, taM prAptaH sidhyati / pUrvAhitagatisaMsthAnabhAve sati siddha ucyate / tatrasthaH sAkAreNopayogena jJAnopayoge vartamAna sidhyati na darzanopayoga iti / yasmAllabdhayaH sarvAH sAkAropayuktasyaiva bhavantItyAgamaH // 289 // (290) TIkA-sAdikamanantetyAdi / sahAdinA sAdikaM siddhatvaparyAyavat / anantamaparyavasAnam / avidyamAnopamAnamanupamam / avidyamAnavyAbAdhamavyAbAdham / rogAtaGkAdidvandvarahitam / evaMvidhaM sukhamanuttaraM prAptaH / kevalaM kSAyikaM samyaktvam, kevala jJAnam, kevaladarzanam / kevalamityasahAyaM samyaktvaM pudgalarahitam / etAnyAtmA yasya svabhAvaH sa evaMrUpastatra mukta iti // 290 / / (291) TIkA-keSAJcidabhAvamAtraM mokSastannirAkaraNAyAha-muktaH snnaabhaavetyaadi| aSTAbhiH karmabhirmukta AtmA cetanAsvabhAvaH jJAnadarzanopayogalakSaNaH / tasya sarvAtmanA niranvayo nAza iti 'duHsAdhaM, pariNAmitvAt / dIpazikhAdivat / te hi pradIpapudgalAH kajjalAdyAkAreNa prAduHSanti, punazca pariNAmAntareNa jAyanta iti pratyakSapramANasamadhigamyAH / niranvayanAze ca jainendrAt pratihetudRSTAntAnAmasambhava eva / ataH (290) (vi0) sAdIti / sAdikaM-yasmin samaye sa siddho'jani tamevAdiM kRtvA anantaM punaH kSayAbhAvAd, anupamam-upamAtItaM, avyAbAdhasukhaM-vyAbAdhArahitaM, sAtamuttamaM-sarvotkRSTaM prApto-gatavAn / tathA kevalAni-advitIyAni samyaktvajJAnadarzanAnyAtmA-svarUpaM yasya sa tathA / bhavati muktaH kRtsnakarmakSayAditi // 290 / / (291)(vi0) keSAJcidabhAvamAtraM mokSastannirAkaraNamAha-makta iti / maktaH sana jIvo nAbhAvo-naivAsadrUpaH / kutaH ?-svAlakSaNyAd-upayogalakSaNo jIva iti svarUpAddhetoH, avasthitopayogena satataM vyAptatvAjjIvasya / idamapi kutaH ?-svato'rthasiddheH-jIvasvAbhAvyAdevArthAnAM-jJAnopayogAdInAM siddhirjIvasya nirhetukaiva tasmAt svato'rthasiddheH / yadyapi (290) (ava0)-sAdikaM yasmin siddho'jani tamAdiM kRtvA / anantaM punaH kSayAbhAvAt / vyAbAdhArahitaM / kevalAnyadvitIyAni kSAyikAni / muktaH kRtsnakarmakSayAt // (291) (ava0 )-muktaH san jIvo nAbhAvo'sadrUpaH svalakSaNasya jJAnadarzanAderbhAvAt,
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 179 tyaktvA zarIrabandhanamihaiva karmASTakakSayaM kRtvA / na sa tiSThatyanibandhAdanAzrayAdaprayogAcca // 292 // pariNAmitvAt jIvo jJAnadarzanopayogAtmA, na punarabhAvaH / svalakSaNamupayogastadbhAvaH svAlakSaNyaM tasmAtsvAlakSaNyAt / na jAtucidupayogAtmasvatattvaM jahAti jIvaH / svata eva cArthAH 2siddhAH jJAnadarzanopayogasvabhAvatvamAtmano na kutazcinnimittAdutpannaH / svata evAsAvanAditAdRzo'rthaH / yadyapi prAcyopayogoparatau upayogAntaramudeti, tathApyupayogasAmAnyAnna bhidyate, jJAnasvabhAvatvAt / tathA bhAvAntarasaGkrAnteH, bhAvo hi bhAvAntaratvena saGkrAmati, na sarvathocchidyate dravyakSetrakAlabhAvApekSaH, ito grAmAntaragatapuruSAdivat / itazca nAbhAvo muktaH / sarvajJAjJopadezAd vItarAgAH sarvajJAstatpraNItAgama AjJA, tadupadezAt siddhAtmA jJAnadarzanasvabhAvo'stIti vyavasthitamiti // 291 / / (292) TIkA-tyaktvA zarIrabandhetyAdi / ihaiva manuSyaloke kasmAnna tiSThati ? ucyate-zarIrameva bandhanaM tadvihAya / kathaM punarAtyantikazarIratyAgaH ? karmASTakakSayakaraNAdatyantaviyogaH zarIrakasya / na cAsAvihaiva tiSThati, anibandhanatvAt, na hi tasyeha kiJcinnibandhanamAsane kAraNamasti / zarIrAdinibandhanamihAvasthAne bhavati, tacca samastameva dhvastam / anAzrayatvAt muktasyAtyantalaghorAzrayaH sarvasya lokAgrazikharaM bhavati / chAdmasthikopayogAt kaivalyopayogAntaramudeti tathA'pyupayogasAmyAnna bhidyate jJAnasvabhAvatvAd / tathA bhAvAntarasaGkrAnteH sakAzAnmukto nAbhAvo, bhAvo hi bhAvAntaratvena saGkrAmati, na sarvathocchidyate pradIpavat, yathA pradIpo bhAsvararUpatAmapahAya 'tAmasarUpatAM yAti / tathA sarvajJAjJopadezAcca heto bhAvo, jinAgamabhaNanAcceti // 291 / / (292) (vi0) tyaktveti / tyaktvA-hitvA / kiM ?-zarIrameva bandhanaM zarIrabandhanam, ihaiva-manujabhave / tathA kRtvA kiM?-karmASTakakSayaM na sa tiSThati / kutaH ?-anibandhAn-manujAdibhavakAraNAnAmatyantapralayAt / tathA anAzrayAcca, muktasya hi manujabhavo nAzrayaH, kintu svato'rthasiddheH / yadyapi chAdyasthikopayogAtkevalyupayogAntaramudeti, tathApyupayogasAmyAnna bhidyate jJAnasvabhAvatvAt / bhAvAntarasaGkrAnteH jalasthitalavaNasya rUpato'darzane'pi rasata upalabdhivat // 29 // __ (292) (ava0)-ihaiva saMsAre sa na tiSThati, anibandhanAt manujAdibhavakAraNA1nAmatyantapralayAt / anAzrayAt muktasya hi manujabhavo'nAzrayaH, kiM tu siddhireva /
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 prazamaratiprakaraNam nAdho gauravavigamAdazakyabhAvAcca gacchati vimuktaH / lokAntAdapi na paraM plavaka ivopagrahAbhAvAt // 293 // yogaprayogayozcAbhAvAttiryaG na tasya gatirasti / siddhasyordhvaM muktasyAlokAntAd gatirbhavati // 294 // 2pralepASTakaliptAmbutukasyeva jalamadhyakSiptasyASTAsu zIrNeSu lepeSu jalasyoparyevAvasthAnamAzrayaH nAdhaH, tathA muktasyApyatropaghno nAstItyata iha nAvatiSThata iti / tathA'prayogAt aprayogo'vyApAra Atmanastasya ca tAdRzI nAsti kriyA, yayAvasthAnaM kalpayiSyate ato'prayogAcca na sa tiSThatyatreti // 292 / / (293) TIkA-evaM taddUrdhvameva tena gantavyaM nAnyatreti kuto niyama ityAha-nAdha iti / yato gurudravyamadho gacchad dRSTaM 2pASANAdi, tasya gauravaM nAstyapetakarmatvAt / azakyabhAvAcca azakyo'nupapannaH khalvayaM bhAvo yatsarvakarmavinirmukto'tyantalaghuradho gamiSyatIti / na ca lokAntAtparato gacchati, upagrahakAridharmadravyAbhAvAt / plavakastArakastadvat yAnapAtravat matsyAdivadvA sthaleSu gamanazakterabhAvAt // 293 / / (294) TIkA-yogaprayogetyAdi / yogA 'manovAkkAyakhyAstadabhAvAt / prayoga AtmanaH kriyA tadabhAvAcca / tiryagdikSu prAcyAdikAsu na tasya gatisambhavaH / siddhirevAzrayaH / tathA aprayogAd-avyApArAt, na sa vyApAro'sti yena bhave sthIyata iti // 292 / / (293) (vi0) yadi sa na tiSThatyatra tarhi adho yAyAt ?, netyAha-nAdha iti / nanaivAdho gcchenmuktH| kutaH?-gauravasya-gurutvakArikarmASTakasyAdhogamanahetoviMgamAd-abhAvAd / azakyabhAvAt-azakyo'yaM bhAvo yat sarvakarmavimukto'dho gacchatIti / caH samuccaye / tathA lokAntAdapi na paraM gacchati upagrahakAridharmadravyAbhAvAt / dRSTAntamAha-plavaka iveti, 'plavaka:tArakastadvat maNDUkavat yAnapAtravanmatsyAdivadveti / ayamarthaH-yathaite maNDUkAdayo jalAbhAvAnna sthalaM yAntIti, tathA jIvo'pyalokaM na yAtIti // 293 / / (294) (vi0) yogeti / yogo-mana:prabhRtiH prayogaH-AtmanaH kriyA tayoH kRta saMsAravyApArAbhAvAt-zarIrAdikAraNAbhAvAcca // 292 // (293) (ava0)-adho na yAti gurutvAbhAvAt, azakyo'yaM bhAvo yatkarmamukto'dho yAti / lokAntAdapi parato na yAti muktaH, upagrahakAridharmadravyAbhAvAt / plavakastArakaH 'yAnapAtraM yathA sthale na yAti, upagrahAbhAvAt // 293 // (294) (ava0 )-yogo manaHprabhRtikaH, prayoga AtmanaH kriyA, tayorabhAvAnna
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 181 pUrvaprayogasiddherbandhacchedAdasaGgabhAvAcca / gatipariNAmAcca tathA siddhasyordhvaM gatiH siddhA // 295 // tasmAdadhastiryagvA gaterasambhavAt / 2ihaiva cAvasthAne nAsti kiJcitkAraNamato gacchatyUrdhvameva siddhaH / sA cordhvagatirAlokAntAdeva bhavati, na parataH, upagrahAbhAvAdityuktam // 294 / / (295) TIkA-athordhvagatistasya niSkriyasya sataH kathaM bhavatItyAzaGkyAhapUrveti / pUrvaprayogaH tRtIye zukladhyAne sUkSmakriyApratipAtinivartamAnena dehavibhAgahAnividhAnakAle yaH saMskAra AhitaH kriyAyAstena pUrvaprayogeNa 'siddharbandhacchedAt asaGgabhAvAcca tasya gamanaM sidhyati ataH puurvpryogsiddheyolaagmnvtpuurvsNskaaraadbhvti / tathA bandhanacchedAderaNDabIjakulikAdivat karmabandhanatroTanAdUrdhvaM gatiH siddhA bhavati muktAtmanaH / asaGgabhAvAt 2gatalepAlAbuvat payasi plavate saGgo lepastadabhAvAdasaGgatvAt / tathA gatipariNAmAcca dIpazikhAvat, na hi dIpasya jAtucicchikhA'gnervA jvAlA nimittAbhAve sati tiryagadho vA vrajati / tasmAdUrdhvameva gacchati muktAtmeti // 295 // dvandvayoH, caH samuccaye, abhAvAt tiryag na tasya gatirasti / tathA siddhasya-muktasyordhvagatireva bhavati / 'kiM tat ?, AlokAntAt-lokAntaM yAvaditi / / 294 // (295) (vi0) yathA muktasya samayamekaM gatirbhavati tathA hetUnAha-pUrveti / siddhasyordhvaM gatiH siddhA / kutaH ?, hetuvRndAt, tadevAha-pUrvaprayogasiddhaH kumbhakArabhrAmitacakrasya kumbhakAravyApArAbhAve'pi kiyatkAlabhramaNavat / bandhanacchedAderaNDaphalavat / asaGgabhAvAdalAbuvat / gatipariNAmAccAgnidhUmavat / atrArthe AgamagAthA 'lAU eraMDaphale aggI dhUme ya isu dhaNuvimukke / gai puvvapaogeNaM evaM siddhANa vi gaIo // tti // 295 / / ('lAbUreraNDaphalam agnidhUmazca iSurdhanurvimuktaH / gatiH pUrvaprayogeNa evaM siddhAnAmapi gatistu // ) tiryaggatirasti / tathA siddhasya muktasyordhvameva gatirbhavati kiyad ? yAvadalokAntam // 294 // (295) (ava0)-'kumbhakArabhrAmitacakrasya tadvyApArAbhAve'pi bhramaNavat / eraNDaphalavat / alAbuvat / paramahaMsavat / jvalanadhUmavat / tRtIye zukladhyAne sUkSmakriyayA prayogeNa // 295 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 prazamaratiprakaraNam dehamanovRttibhyAM bhavataH zArIramAnase duHkhe / tadabhAvAt tadabhAve siddhaM siddhasya siddhisukham // 296 // yastu yatirghaTamAnaH samyaktvajJAnazIlasampannaH / vIryamanigUhamAnaH zaktyanurUpaprayatnena // 297 // ( 296) TIkA-anupamaM tatra sukhamastIti kathamavagamyata ityAha- dehamanovRttItyAdi / dehaH zarIraM manazcittaM tayorvRttirvartanaM sadbhAvaH Atmani saMzleSastatra zarIrasaMzleSAcchArIraM duHkhamupajAyate / manaH sambandhAcca mAnasaM duHkhamiSTaviyogAdau / tasya ca zarIramanasorabhAve sati tatkRtasya duHkhasyAbhAva: / duHkhAbhAve ca siddhaM svAbhAvikaM pratiSThitamavyAhataM siddhisukhamiti // 296 // (297) TIkA-yastu yatirghaTetyAdi / yatistapasvI sAdhurghaTamAnazceSTamAnaH pravacanoktasakalakriyAnuSThAyI / samyaktvena zaGkAdizalyarahitena samyagjJAnena ca zrutAdinA zIlena ca mUlottaraguNarUpeNa sampannaH / zaktirvIryaM sAmarthyaM tadanigUhamAno'pahnavamakurvan svazaktyanurUpeNa prayatnena ca ceSTate / aharnizamanuSTheyAsu kriyAsu zAThyarahitaH // 297 // ( 296 ) ( vi0 ) deheti / dehamanovRttibhyAM - zarIracittavartanAbhyAM kRtvA bhavato -jAyete / ke ?, ata Aha-zArIramAnase duHkhe iti, pratItam / tathA tadabhAvo 'duHkhAbhAvo vartate, kva ? tadabhAvedehAdyabhAve, kAraNAbhAve kAryAbhAva ityarthaH / tataH siddhaM pratiSThitaM siddhasya - muktasya siddhisukhamiti // 296 // iti zivagamanavidhAnAdhikAraH // 22 // // 297 // (297) (vi0 ) iti prazamaratermukhyaphalamuktam, adhunA'vAntarasukhapUrvakaM tadevAha-- yastviti / yaH punaranirdiSTanAmA yatiH - sAdhuH / kIdRza: ? - ghaTamAnaH- ceSTamAnaH tAM tAM kriyAM kurvan, tathA samyaktvajJAnazIlaiH kRtadvandvaiH sugamArthaiH sampannaH - yuktaH smyktvjnyaanshiilsmpnnH| tathA anigUhamAnaH-anAcchAdayan / kiM tat ? - vIryam - utsAham, katham ? - zaktyanurUpaM yathAzakti / kena ? - prayatnena - AdareNeti // 297 // (297) (ava0 )---ghaTamAnaH pravacanoktasakalakriyAsu prayatnena ceSTate'harnizaM kriyAsu
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam saMhananAyurbalakAlavIryasampatsamAdhivaikalyAt / karmAtigauravAdvA svArthamakRtvoparameteti // 298 // saudharmAdiSvanyatamakeSu sarvArthasiddhicarameSu / sa bhavati devo vaimAniko maharddhidyutivapuSkaH // 299 // 183 ( 298 ) TIkA - saMhananAyurityAdi / saMhananaM vajrarSabhanArAcAdi / AyuH svalpaM / 1balahAnirdurbalazarIratvAdasAmarthyasya hetuH / kAlo duHSamAdiH / vIryasampannAsti 2 prcurviirytvaabhaavH| samAdhiH svasthatA cittasyAvyagratA sApi nAsti / eSAM saMhananAdInAM vaikalyAdvikalatvAt / karmaNAM cAtigauravAt jJAnAvaraNAdInAm iti / gauravaM nikaacnaavsthaapraaptiH| svArthaH sakalakarmakSayaH / tamakRtvA mriyate ' upameti tapasvI // 298 // ( 299 ) TIkA- saudharmAdItyAdi / samyagdRSTirvaimAnikeSvevotpadyate saudharmAdiSu kalpeSu dvAdazasu, navasu ca graiveyakeSu paJcasu 'sarvArthasiddhyAdivimAneSu svargaparyantavyavasthApiteSu devaH saJjAyate vaimAnikAnyatamasthAne vimAnavAsItyarthaH / mahatI Rddhirdyutirvapuzca yasya sa maharddhidyutivapuSkaH3 / RddhiH parivArAdikA, dyutiH zarIracchAyA, vapuH zarIraM, tadapi mahat na pramANataH kintu mahatpUjitaH / 5 samacaturasrasaMsthAnaM vaikriyam uttarottarasaMsthAnaprAptau ca sthitiH prabhAvaH sukhAdibhiH prakRSTaM prakRSTataraM prakRSTatamaM ca 6 bhavatIti // 299 // ( 298 ) ( vi0 ) saMhananeti / saMhananaM vajraRSabhanArAcamAyuH azeSakarmakSapaNasamarthaM, balaM zarIrAdisamudbhavaM kAlo-duSSamasuSamAdiH, vIryasampad - utsAhasamRddhiH, samAdhiH -cittasvAsthyam eSAM SaNNAM padAnAM vaikalyAd - asampUrNatvAt, tathA karmAtigauravAdvA - jJAnAvaraNAdikarmaNAM bahusthititvAditi hetudvayAt svArthaM karmakSayamakRtvA - avidhAya uparamaM - paryantameti-gacchati // 298 // ( 299 ) ( vi0 ) saudharmAdIti / saudharmAdiSu anyatamakeSu 'sarvArthasiddhacarameSu sa bhavati devo vaimAniko mahAnti-pUjyAni 'arha maha pUjAyA' miti dhAtoH RddhidyutivapUMSi yasya sa tatheti // 299 // (298 ) ( ava0 )-vIryasampatsAhasasamRddhiH / eteSAM saMhananAdInAM 1 vikalatvAt / karmaNAM nikAcanAvasthAprAptiH / karmakSayamakRtvA'vidhAya uparamaM vinAzameti gacchati // 298 // (299 ) ( ava0 )-navasu graiveyakeSu / 'arha maha pUjAyAM' iti dhAtormahAnti = pUjyAni RddhidyutivapUMSi yasya // 299 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 prazamaratiprakaraNam tatra suralokasaukhyaM ciramanubhUya sthitikSayAt tasmAt / punarapi manuSyaloke guNavatsu manuSyasaGgreSu // 300 // janma samavApya kulabandhuvibhavarUpabalabuddhisampannaH / zraddhA-samyaktva-jJAna-saMvara-tapobalasamagraH // 301 // (300) TIkA-tatra suretyAdi / 1saudharmAdau suraloke saukhyamanubhUya ciraM sthitibhedAduparyuparIti / tataH sthitikSayAdAyuSaH / tasmAtsuralokAnmanuSyalokamAgatya guNavatsu manuSyeSu viziSTAnvayeSu jAtikulAcArasampanneSu saGkeSviti bahupuruSakeSu // 300 / / (301) TIkA-janma samavApyetyAdi / samavApya AtmalAbhaM janma / bandhuH svajanalokaH / kulaM 2pituranvayaH / vibhavo dravyasampat / rUpaM viziSTazarIrAvayavasannivezaH / balaM vIryasampat / buddhirauretpattikyAdiH / ebhirbandhukulAdibhiH sampannaH sambandhaH / zraddhA bhagavadarhatsu prItiratizayavatI, dakSiNIyeSu ca yatiSu zraddhA paritoSaH / samyaktvaM tattvArthazraddhAnalakSaNam / "matyAdijJAnaM yathAsambhavam / saMvara AzravanirodhalakSaNaH, tapobalaM tapasi dvau dvAdazavidhe utsAho'nuSThAnaM ca / ebhiH samagraH sampUrNaH saMyukto veti // 301 // (300 ) (vi0) tatreti / tatra-vimAne suralokasaukhyaM ciraM-prabhUtakAlamanubhUya saMvedya setsyatItyagre yogaH / sthitikSayA'dAyu:kSayAttasmAd vimAnAccyutaH san / punarapi-bhUyo'pi manuSyaloke-naraloke guNavatsu-samyaktvAdiguNayuteSu manuSyasaGkeSu pitryAdipracurajaneSviti // 300 / / (301) (vi0) janma samavApya setsyatItyatrAsyApyo sambandhaH, kIdRzaH san ?, kulaM-ugrAdi bandhuH-pitrAdivaMzaH, vibhavo-dhanAdiH, rUpaM-karAdisamatAsvabhAvaM balaM-prANo, buddhiHautpattyAdikA tAbhiH sampanno-yuktaH kulabandhuvibhavarUpabalabuddhisampannaH / tathA zraddhAdibhiH kRtadvandvaiH prasiddhArthaiH samagraH-samanvita iti // 301 / / (300) (ava0)-viziSTAnvayeSu bahupuruSeSu guNavatsu-samyaktvAdiguNayuteSu // 300 // (301) (ava0 )-utpattimAtmalAbhaM prApya / kulamugrAdi / bandhuH pitrAdivaMzaH / vibhavo-dhanAdiH / rUpaM karAdeH samatAsvabhAvaM / balaM-prANaH / buddhirautpattikyAdikA / tAbhiH sampannaH // 301 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam pUrvoktabhAvanAbhAvitAntarAtmA vidhUtasaMsAraH / setsyati tataH paraM vA svargAntaritastribhavabhAvAt // 302 // yazceha jinavaramate gRhAzramI nizcitaH suviditArthaH / darzana-zIla-vratabhAvanAbhirabhiraJjitamanaskaH // 303 // (302) TIkA-pUrvoktabhAvanetyAdi / pUrvoktA dvAdaza bhAvanA yA anityAdikAH / 1tAbhirbhAvito vAsito'ntarAtmA jJAnadarzanopayogasvabhAvaH / vidhUtastyakto vikSipto 2nArakatiryaGmAnuSyadevagatilakSaNabhedabhinnaH saMsAro yena sa vidhUtasaMsAraH, uttIrNaprAyaH saMsArasAgarAt svalpazeSabhava ityarthaH / setsyati siddhi prApsyati evaMvidhakriyAnuSThAyI tataH paraM prakarSataH svargAntaritastribhavabhAvAt / samprati manuSya uktAnantarakriyAnuSThAyI, tato devastasmAtpracyutaH punarmanuSyaH san setsyatIti / trIn bhavAnanubhUya trINi janmAni labdhvetyarthaH // 302 // (303) TIkA-evaM yatezcaryAmabhidhAya gRhAzramiNaM pratyAha-yazceha jinavaretyAdi / iha manuSyaloke yo gRhAzramI janma labdhvA gRhastha eva tIrthakaravacane suviditArthaH san nizcita: 'satyaM bhagavadbhiruktam , etadeva saMsArAduttArakaM pravacanam' / darzanaM tattvArthazraddhAnalakSaNam 3zIlamuttaraguNAH, vratagrahaNAdanuvratAni, anityAdikA dvAdaza bhAvanAH, evaM __ (302) (vi0) pUrvokteti / tathA pUrvoktAbhirbhAvanAbhirbhAvito'ntarAtmA-mano yasya sa tathA / vidhUtaH-apanItaH saMsAro yena sa tathA / kiM ?-setsyati-mokSaM yAsyati / tato-manujabhavAt param-anantaraM svargAntaritaH / kathaM?-prathamabhave cAritrI dvitIyabhave devaH tRtIye manujaH, tatra cAritraM prApya mokSagAmIti 'tribhavabhAvAt, vAzabdAt saptASTabhavAnte vA setsyati / tatra sapta bhavA devA aSTau cAritrayutAH, militAH paJcadaza 15 iti, avirAdhitazrAmaNyasya 'narasya tvaSTame cAritre mokSaH, atra vicAle bhavA anekAdayo draSTavyAH // 302 // (303) (vi0) sAmprataM gRhAzramaparipUrNadharmayuktAnAmanantaraparamparaphalamabhidhitsurAhayazceti / yazca kazcana iha jinavaramate-sarvajJAgame gRhAzramI manuSya: nizcita:-kRtanizcayaH datArtha:-atizayajJAtAbhidheyaH tathA'bhiraJjitamanasko-vAsitAntaHkaraNaH / kAbhiH kRtvA ? (302 ) (ava0)-bhAvito'ntarAtmA mano yasya saH / tataH paraM manuSyalokAt svargAntaritaH // 302 // (303) (ava0)-iha manuSyaloke jinAgame manuSyaH zrAvakaH nizcayena kRtanizcayaH / atizayajJAtAbhidheyaH, darzanaM samyaktvaM, vratAni anuvratAdIni bhAvitavrataH / ityAryASaTkasya prazamaratisvargApavargaphalapratipAdakasya sakSepArthaH // 303 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 prazamaratiprakaraNam sthUlavadhAnRtacauryaparastrIratyarativarjitaH satatam / digvratamiha dezAvakAzikamanarthaviratiM ca // 304 // darzanAdibhirabhiraJjitaM vAsitaM mano yasya sa bhavati abhiraJjitamanaskaH // 303 / / TIkA-sthUlavadhetyAdi / sthUlAtprANAtipAtAdviratiH prathamamanuvratam / sthUlA bAdarA prANino ye tebhyo viratisteSAmavadhaH, na sUkSmebhyo viratiH pRthivyAdikAyebhyaH / athavA saGkalpajaH sthUlastasmAdviratiH / saGkalpaM hRdi vyavasthApya vyApAdayAmIti sthUlaprANAtipAtastasmAdviratiH prathamamanuvratam / na punarArambhajAdviratiriti / sthUlamanRtaM yannirodhapUrvakamAdityamaNDalAdhirohaNe satyanyathA vRttamanyathA bhASate, tasmAdviratiH, na parihAsAdibhASaNAt / cauryamadattasyAdAnaM sthUlaM, yasminnapahRte 2caurya iti vyapadizyate, tatsthUlaM tasmAdviratiH / parastrIti / svadArasantoSavratasya paraparigRhitastrIgamanaM vezyAparibhogo vA sthUlaM tasmAdviratiH / paradAranivRttivratasya tu paraparigRhitastrIparihAraH, na tu vezyAparihAraH / ratyaratibhyAM varjitastyaktaH / satataM sarvadA rativiSayeSu prItiH, aratirudvegaH vrataparipAlanAdikriyAsviti / kSetravastvAdiSvicchA tasyAzca parimANaM vrataM, 'etAvanti 5kSetrANi vastUni hiraNyaM suvarNametAvat tathA 6dhanadhAnyaM kaTAhAdi copaskarajAtaM sarvaM parimitaM dhAryam' iti / parimANAdupari sthUlaM tasmAdviratiranuvratam sAkSAdanupAttamapi zeSavratagrahaNAdAkSiptaM draSTavyam / rAtribhojanaviratizca yathAzaktIti / digvataM catasRSu dikSu Urdhvamadhazca gamanaparimANam / etAvad gantavyaM na parata' iti parato gamanAdviratiH caturmAsyAdiSu sakRd gRhNAti / tathA dezAvakAzikaM vrataM 'pratidivasaM mame yati maryAdA gamanasya' iti, tasyaiva sakRdgRhitavratasya deze'vakAzaM kalpayati dezAvakAzikaM vratam / anarthadaNDavirativrataM prayojanAbhAvo'narthaH vinA prayojanenAtmAnaM daNDayati agnizastrAdipradAnAdinA'nekabhedena tasmAdvirativratam // 304 // darzanAdi-bhAvanAbhiH pratItArthAbhiH kRtadvandvAbhiriti / / 303 / / (304) (vi0) tathA sthUlAni ca tAni vadhAnRtacauryANi kRtadvandvAni ca tAni tathA, tAni ca parastrIratyaratI ca tAstathA, tAbhirvarjitaH sa tathA, upalakSaNatvAt parigrahavarjita iti ca dRzyam / satataM-anavarataM, tathok-upariSTAdaNuvratebhyaH digvrataM dezAvakAzikamanarthaviratiM ceti // 304 / / (304) (ava0 )-1sthUlAniyatAni vadhAdIni vA ratyaratI zubhA'zubhavastuni / etAvatA parigrahaH / tAbhIratyaratIbhirvarjitaH parigrahavarjita ityarthaH / satataM anavaratam / tata UrdhvamupariSTAdaNuvratebhyo digvratAdi // 304 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 187 sAmAyikaM ca kRtvA pauSadhamupabhogapArimANyaM ca / nyAyAgataM ca kalpyaM vidhinA pAtreSu viniyojyam // 305 // caityAyatanaprasthApanAni kRtvA ca zaktitaH prayataH / pUjAzca gandhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAdyAH // 306 // (305) TIkA-sAmAyikamityAdi / sAmAyikaM pratikramaNam, athavA caityAyatana-sAdhusannidhau vA yAvadAste tAvatsAmAyikaM karoti-'karomi bhadanta sAmAyikaM, sAvadyaM yogaM pratyAkhyAmi, yAvanniyamaM bhagavadarhadviMbasAdhUn vA paryupAse dvividhaM trividhena' ityAha / tathA pauSadhavrataM kRtvA / pauSadha AhArAdiH tasya 2vAraNaM nivAraNaM pratiSedhaH pauSadhaH / sa cAhArazarIrasatkArabrahmacaryAvyApArabhedena caturvidhaH, aSTamIpaurNamAsyAdiSu kriyate / upabhoga 3paribhogaparimANavrataM upabhogaH puSpadhUpasnAnAGgarAgAdiH, paribhogo vastrazayanAsanAdi: / sa ca dvedhA bhojanataH karmatazca / bhojanato'zanapAnakhAdyasvAdyarUpaH maaNsmdyaanntkaaymdhvaadivissyH| karmataH paJcadazabhedaH aGgArakaraNavanazakaTabhATakAdilakSaNaH, adhikAdviratirmAsAdezca upabhogaparibhogaparimANa vratam / tathA'nyo'tithisaMvibhAgaH / sa ca pauSadhapAraNakAle nyAyAgatasyAgarhitavyavahAreNopAttasya taNDulaghRtAderupasAdhitasya kalpanIyasya sAdhUddezenAkRtasya / vidhineti yAvannirvRttaH pAkaH "sarvasya satkArapUrvakaM sAdhUnAM pAtreSu dAnaM viniyogaH / pAtragrahaNAtsAdhubhyo gRhamAgatebhyo deyaM, na svabhAjaneSu kRtvA nItvA sAdhuvasati deyamiti / yacca sAdhubhyo na dattaM pAraNakAle tannAbhyavaharati svayamiti // 305 / / TIkA-1jinapUjAmadhikRtyAha-caityAyatanetyAdi / caityaM citayaH pratimA ityekArthAH / (305)(vi0 ) sAmAyikamiti / tathA sAmAyikaM ca kRtvA-vidhAya pauSadham upabhogasya pArimANyaM-parimANakaraNaM tacca / nyAyAgataM ca-nItyAgataM ca / kimevaMvidhaM?-kalpyaM-kalpanIyamannAdi / kena?-vidhinA, pAtreSu-cAritriSu viniyojya, digvratAdi kRtveti sambandhaH / vyatyayanirdezazchando'rtha iti / / 305 // (306) (vi0) caityeti / caityAyatanapratiSThApanAni-bimbagRhapratiSThAH, kRtvetyAdi (305) (ava0) upabhogasya parimANakaraNaM pArimANyaM nyAyAdAgataM nItyAyAtam // kalpyamannapAnAdi kena vidhinA pAtreSu cAritriSu viniyojyaM vyatyayanirdezazchando'rtha iti // 305 // (306) (ava0)-devakulAni bimbAni ca teSAM prakRSTAni sthApanAni prayataH prayatnavAn-zaktito mahatyA vibhUtyA yathA yathA pravacanodbhAsanaM bhavati tathA tathA kRtvA // 306 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 prazamaratiprakaraNam prazamaratinityatRSito jina-guru-sAdhujanavandanAbhirataH / saMlekhanAM ca kAle yogenArAdhya suvizuddhAm // 307 // teSAmAyatanamAzrayaH 2devkulaani| prakRSTAni sthApanAni prasthApanAni / mahatyA vibhUtyA vAditranRtyatAlAnucarasvajanaparivArAdikayA resthApanaM pratiSTheti tAni kRtvA zaktitaH prayatnavAn yathA yathA pravacanodbhAvanA bhavati tathA kRtveti / 5pUjAH saparyAH / gandhAH viziSTadravyasaMyogAH / mAlyaM puSpam / adhivAsaH paTavAsAdiH / dhUpaH surabhidravyasaMyogajaH / pradIpadAnam / AdigrahaNAdupalepanasaMmArjanakhaNDasphuTitasaMskaraNacitrakarmANi ceti // 306 / / (307) TIkA-prazamaratIityAdi / prazamaH kaSAyAdijayastatra ratiH prItistasyAM prazamaratau nityameva tRSitaH sAbhilASaH "kadA sAdhutvamavApya kaSAyaripuM jeSyAmIti" / jinAnAM tIrthakRtAM gurUNAmAcAryopAdhyAyAdInAM, sAdhujanasya sAdhulokasya ca vandane namaskaraNe prtikssnnmbhirtH| mAraNAntikasaMlekhanAkAle pratyAsanne jIvitacchede, dravyato bhAvatazca saMlikhya zarIraM kaSAyAdIMzca / yogeneti dhyAnenArAdhyAbhimukhIkRtya dharmeNAjJAvicayAdinA / suSTha bADhaM vizuddhAM nirmalAM jIvitamaraNAzaMsAdidoSarahitAM kRtveti sambandhya / evaM gRhe sthito dvAdazavidhaM zrAvakadharmamanupAlya paJcAnuvratAni sthUlaprANAtipAtaviratyAdIni icchAparimANAntAni, trINi guNavratAni dikparimANamupabhogaparibhogaparimANamanarthadaNDaviratizca, zikSAvratAni catvAri sAmAyikaM dezAvakAzikaM pauSadhopavAso'tithisaMvibhAgazceti dvAdazaprakAramapyanupAlya saMlekhanAM cArAdhya // 307 / / pUrvakriyANAM siddhimeSyatItyuttarakriyayA sambandhaH / 'cAH samuccayArthAH / kathaM ?-zaktitaH prayataHAdaravAn, pUjAzca kRtveti sambandhaH / kIdRzI: ?-gandhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAH kRtadvandvAH AdyA yAsAM tAstathA tAH karmatApannA iti // 306 / / (307) (vi0 ) prazameti / kIdRzaH ?-prazamaratinityatRSitaH-upazame nityaM pipAsitaH, tathA jinAdInAM kRtadvandvAnAM vandanAbhirataH sa tathA / tathA saMlekhanAM ca-zarIropakaraNakaSAyasaGkocarUpAM ca kAle-avasare yogena-vyApAreNArAdhya-Asevya suvizuddhAM-zAstroktAmiti // 307 / / (307) ( ava0)-upazame nityaM pipAsitaH kAle jIvitacchede / saMlekhanAM zarIropakaraNakaSAyasaGkocarUpAM yogena vyApAreNa ArAdhya vizuddhAM zAstroktAmiti // 307 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 189 prAptaH kalpeSvindratvaM vA sAmAnikatvamanyadvA / sthAnamudAraM tatrAnubhUya ca sukhaM tadanurUpam // 308 // naralokametya sarvaguNasampadaM durlabhAM punarlabdhvA / zuddhaH sa siddhimeSyati bhavASTakAbhyantare niyamAt // 309 // ityevaM prazamarateH phalamiha svargApavargayozca zubham / samprApyate'nagArairagAribhizcottaraguNADhyaiH // 310 // (308) TIkA-prAptaH kalpeSvindretyAdi / kalpAH saudharmAdayasteSvindratvamadhipatitvamavApya / kadAcidvA sAmAnikatvamindratulyatvam, indratvarahitAstu sAmAnikA bhavanti, zeSaM sthityAdi tulyam / anyadvA sthAnamudAraM viziSTaM sAmAnyadevatvaM prApya vaimAnikeSu / tatra ca devajanmasukhaM sthAnAnurUpamanubhUya jaghanyamadhyamotkRSTam // 308 // (309) TIkA-naraloketyAdi / sthitikSayAttataH pracyuto manuSyaloke guNavatsu manuSyeSu AryadezAdiSu jAtikulavibhavarUpasaubhAgyAdikAM sampadaM samyaktvAdiguNasampadaM ca labdhvA / zuddhaH sakalakarmakalaGkanirmuktaH / sa evaM sukhaparamparayA siddhimeSyati 2mokSaM prApsyati / aSTAnAM bhavAnAmarvAgabhyantare niyamenaiveti / tasmAdAdaravatA gRhasthadharmo'pyanupAlyaH, paryante ca sAdhudharma iti // 309 // (310) TIkA-ityevaM prazamaraterityAdi / itizabdaH prakaraNaparisamAptipradarzanArthaH / (308) (vi0) prApta iti / tataH prAptaH / keSu ?-kalpeSu-saudharmAdiSu indratvaM sAmAnikatvamanyadvA sthAnamudAraM-pradhAnam / tatra-teSu sthAneSu anubhUya ca-saMvedya ca sukhaM-zarma tadanurUpaM-nijasthAnakAnusadRzamiti // 308 // (309) (vi0) nareti / tato'pi cyutaH naralokametya-Agatya sarvaguNasampadaMviSayasukhasamRddhiM durlabhAM punaH labdhvA zuddhaH san sa siddhimeSyati / kva ?-bhavASTakAbhyantare niyamAt-niyameneti / AryAsaptakasya zrAvakadharmavidhipratipAdakasyAyaM sakSepArtha iti // 309 / / (310) (vi0) idAnIM yadimAM prazamaratiM zrutvA prApyate tadAryAdvayenAha-ityevamiti / (308) (ava0)-saudharmAdiSvindratvaM sAmAnyadevatvaM vA viziSTamudAram anyadvA sthAnaM avApya tatra sthAnA'nurUpaM sukham // 308 // (309) (ava0 )-1AryadezajAtikulavibhavarUpasaubhAgyAdikAM samyaktvAdiguNasampadaM ca // 309 // (310) (ava0)-manuSyeSu // 310 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 jinazAsanArNavAdAkRSTAM dharmakathikAmimAM zrutvA / ratnAkarAdiva jaratkapardikAmuddhRtAM bhaktyA // 311 // prazamaratiprakaraNam I evamiti varNitena nyAyena / iheti manuSyeSveva bAhulyena svargaphalam / tiryaggatau ca keSAJcitsvargAvAptirnAnyatra / apavargaphalaM punarmanuSyeSveva / zubhamiti vaiSayikasvAbhAvikabhedAdubhayamapi phalaM zubhamiti / tadeva tadapavargAkhyaM phalaM prApyate'nagAraiH sAdhubhiH / agAribhizca svargaphalaM 1prApyate / apavargaphalaM tu pAramparyeNAvApyate gRhAzramibhiriti / kIdRzairanagArairagAribhizca ? uttaraguNADhyai : pradhAnaguNayuktaiH mUlottaraguNasampannairADhyairniravadyAzeSasaMyamAnuSThAyibhiriti // 310 // ( 311 ) TIkA-ukto yo'rthaH prakaraNaprArambhAt prabhRti sa sarva eva pravacane, na mayA svamanISikayA kiJcitkalpitamatra pravacanasya ca mahAnubhAvatvamanayAryayA darzayatijinazAsanetyAdi / jinazAsanamarNava iva jinazAsanArNavaH / bahutvAdanekAzcaryanidhAnaM ca / upamAnopameyabhAvaH / tasmAjjinazAsanasAgarAnniSkRSTAmAkSiptAM jinazAsanodadhau nihitAnarthAnupAdAya laghvI dharmakathA 'kathitA, na tu 5 vistareNoditA / saGkSiptArthAmimAmAkarNya zrutvA'vadhArya ratnAkarAdiva jaratkapardikAmityAtmana auddhatyaM pariharati / ratnAkarAdanekaratnanidheH / tasmAdyathA jaratkapardiketi, 'mRjaivAti zobhanA bhavati jaratkapardikA tu paripelavA niHsArA ca / mayAlpamatinA, tadvadiyaM jaratkapardikAsthAnIyA AkRSTA tAM jaratkapardikAvaduddhRtAm / bhagavatsu sAdhuSu ca bhaktiryA prItistayA preritenAkRSTAmiti / AkRSTeti prazamaratiH sambadhyate, uddhRteti kapardikA sambadhyate iti // 311 // iha caturthagaNaH paJcamAtra iti / etatphalaM - janyaM / kutaH ? - prazamarateH sakAzAt / kIdRzam ? -zubhamiha svargApavargayozca prApyate / kaiH ? - anagAraiH - sAdhubhi:, tathA agAribhiH - gRhibhizca uttaraguNADhyai :nijabhUmikApekSayA piNDavizuddhyAdidigvratAdisamRddhairiti // 310 // ( 311 ) (vi0) jinazAsaneti / jinazAsanArNavAt-tIrthakRdAgamasindhorAkRSTAmAnItAM dharmakathikAM-dvividhadharmapratipAdikAmimAM prazamaratimetacchAstraM karmatApannaM / kiM kRtvA ?zrutvA-AkarNya / kasmAdiva kAm ? - ratnAkarAdiva samudrAdiva jaratkapardikAM-jIrNavarATikAM, samuddhRtAM-samAkRSTAm / kayA ? - bhaktyA - prazamaprItyA / ayamarthaH- AkRSTAmiti jinazAsanAdityatra yojyam / uddhRtAmiti ratnAkarAdityatra sambandhanIyam / atrAryAdvayakriyAkArakaghaTanaivaM boddhavyA-imAM dharmakathikAM zrutvA phalaM zubhaM prazamarateH samprApyate'nagArairagAribhiriti // 311 // (311) (ava0 )-kavirAtmana auddhatyaM pariharati-dharmakathikAM dvividharmapratipAdikAm imAM prazamaratiM ratnAkarAdiva jIrNakapardikAmiva prazamaprItyA // 311 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 191 sadbhirguNadoSajJairdoSAnutsRjya guNalavA grAhyAH / sarvAtmanA ca satataM prazamasukhAyaiva yatitavyam // 312 // yaccAsamaJjasamiha chandaHzabdasamayArthato mayAbhihitam / putrAparAdhavattanmarSayitavyaM budhaiH sarvam // 313 // (312) TIkA-nissArApyeSA prazamarati:-sadbhirguNetyAdi / santaH sAdhavastairguNadoSajJairguNAMzca doSAMzca avagacchanti ye te guNadoSajJAstaiH sadbhiratra doSAnutsRjya zabdacchando'rthAdikAn parityajya guNalavA grAhyAH / lavagrahaNAdalpaguNatvaM darzayati, kiyato guNAn vaktuM zaknotyasmadAdiH ? | sarvAtmanA sarvaprayatnena / satataM sadaiva / vaiSayikasukhanirabhilASeNa prazamasukhArthameva zrutvA prayatitavyamiti // 312 // (313) TIkA-yaccetyAdi / asamaJjasamaghaTamAnam / yadiha prazamaratau / kenAkAreNAsamaJjasaM ? chandasA, zabdazAstreNa, pravacanaprasiddhasyArthasyAnyathA vA prarUpaNena / putrAparAdhavattat marSayitavyam / yathA putrasya zizoraparAdhaM pitA mRSyati kSamate, tathA pravacanavRddhaiH sadbhiH budhaiH sarvamazeSaM kSantavyamiti // 313 / / (312) (vi0) sAmprataM satpuruSairyAdRgguNopetairye tyAjyA ye ca grAhyA yannimittazca yatno vidheyastadetatsarvamAha-sadbhiriti / sadbhiH-satpuruSairguNadoSajJaiH-yathAvasthitaguNadoSavidbhiH, kiM kAryaM ?-doSAnutsRjya-parityajya guNalavA grAhyA-guNAMzA grAhyAH prakaTanIyAH / kena ?-sarvAtmanA ca-azeSaprakArairapi satatam-anavaratam / tathA prazamasukhAyaiva yatitavyaM yatnaH kArya iti / / 312 / / _(313) (vi0) sAmpratamauddhatyaM pariharan chadmasthatvAt svasya sadoSatAM pazyan anyaizca yadvidheyaM taddarzayannAha-yacceti / yatpunariha-atra prazamaratiprakaraNe'samaJjasam-asaGgataM tanmama marSayitavyamiti yogH| chando-racanAvizeSaH, zabdaH-saMskRtAdibhedabhinnaH, samaya:-siddhAntaH, tasyArthaH-abhidheyasteSAM dvandvaH tebhyastataH-tAnAzritya abhihitaM-pratipAditaM putrAparAdhavattanayavinAzavatpitreva tanmarSayitavyaM-soDhavyaM budhaiH-vidvadbhiH sarvamiti // 313 / / (312) (ava0)-sarvAtmanA'zeSaprakAraiH satatamanavarataM yatnaH kAryaH // 312 // (313) (ava0)-iha prazamaratiprakaraNe'samaJjasamasaGgataM, chando-racanAvizeSaH, zabda:= saMskRtAdibhedabhinnaH, samayaH siddhAntaH, tasyArtho'bhidheyaM marSayitavyaM-kSantavyam // 313 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 sarvasukhamUlabIjaM sarvArthavinizcayaprakAzakaram / sarvaguNasiddhisAdhanadhanamarhacchAsanaM jayati // 314 // (314) TIkA - sarvasukhetyAdi / sarvameva sukhaM sarvasukhaM duHkhalezAkalaGkitaM muktisukhaM, tasya mUlamAdyaM prathamaM bIjamarhacchAsanam / athavA vaiSayikANAM sukhAnAM muktisukhasya ca sarveSAM sukhAnAM mUlabIjaM jinazAsanam / sarve ca te'rthAzca sarvArthAH paJcAstikAyAH sasamayAH 'sarveSu sarvArtheSu yo vinizcayaH paricchedaH / 2 evaM saMsArasthitighaTanA muktimArgazceti taM (314) (vi0) sAmpratamavasAnamaGgalamAha - sarveti / jayati - atizete / kiM tat ? - arhacchAsanam / kIdRzaM ? - sarvasukhAnAmaihikAmuSmikANAM mUlaM kAraNamiti samAsaH / sarvArthAnAM vinizcayo-nirNayastasya prakAzaH - prakaTanaM taM karotIti samAsaH / sarvaguNAnAM - kSAntyAdInAM siddhiHniSpattistasyAH sAdhane- niSpAdane dhanamiva dhanaM, yathA dhanena satA sarvANi kAryANi siddhyanti tathA kSAntyAdiguNAvAptisAdhane dhanakalpamarhacchAsanaM - jainAgamo jayati - vijayamanubhavatIti // 314 // yatyAlaye mandagurUpazobhe sanmaGgale sadbudharAjahaMse / tArApathe vA''zukavipracAre zrImAnadevAbhidhasUrigacche ||1|| bhavyA babhUvuH zubhazasyaziSyAH, adhyApakAH zrIjinadevasaJjJAH / teSAM vineyairbahubhaktiyuktaiH, prajJAvihInairapi zAstrarAgAt // 2 // zrIharibhadrAcAryai racitaM prazamarativivaraNaM kiJcit / paribhAvya vRddhaTIkAH sukhabodhArthaM samAsena // 3 // aNahilapATakanagare zrImajjayasiMhadevanRparAjye / bANavasurudra(1185)saGkhye vikramato vatsare vrajati // 4 // prazamaratiprakaraNam zrIdhavalabhANDazAlikaputrayazonAganAyakavitIrNe / sadupAzraye sthitaistaiH samarthitaM zodhitaM ceti // 5 // yadihAzuddhaM kiJcit chadmasthatvena likhitamasmAbhiH / tacchodhyaM dhImadbhiH samyak saJcintya samayajJaiH ||6|| (314) (ava0 ) - aihikAmuSmakasukhamUlakAraNaM sarvabhAvAnAM vinizcayo nirNayastasya prakaTanakaraM kSAntyAdi guNasiddhisAdhane dhanamiva jayati vijayamanubhavati // 314 // Da. prateH puSpikA - iti zrIprazamaratiprakaraNamavacUritam / zrImAnadevasUriziSya zrIharibhadrAcAryasUribhiH // saMvat 1185 viracitametatprakaraNaM laghuvRtteriti ||ch| paMDitalAbhasAgaragaNinA likhitA ||ch ||
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam 193 prakAzayati pratipAdayati jainameva zAsanam / sarve ca te guNAzca sarvaguNAH, sarvaguNAnAM siddhiniSpattiH srvgunnsiddhiH| 3siddhiryena dhanena, tacca dhanamidameva pravacanam / ataH sarvaguNasiddhisAdhanadhanamarhacchAsanaM dravyaparyAyanayaprapaJcAtmakamanyazAsananyagbhAvena jayati 'iti // 314 // * (vi0) zAstrasya pIThabandhaH kaSAyarAgAdi karma karaNArthAH / aSTau ca madasthAnAnyAcAro bhAvanA dharma:10 // 7 // tadanu kathA11 jIvAdyA12 upayogA3 bhAva SaDvidhadravyam5 / caraNaM16 zIlAGgAni ca dhyAna zreNI samuddhAtA:20 // 8 // yoganirodha:21 kramazaH zivagamanavidhAnamantaphalamasyAH / dvAviMzatyadhikArA mukhyA iha dharmakathikAyAm / / 9 / / vyAkhyAmetasya zAstrasya, kRtvA puNyaM yadarjitam / tena bhavyo janaH sarvo, labhatAM zamamuttamam // 10 // dhAtrI dhAtrIdharA yAvadyAvaccandradivAkarau / tAvadajJAnavidhvaMsAnnandyAdeSA suvRttikA // 11 / / granthAgramatra jAtaM pratyakSaragaNanataH sasUtrAyAH / sadvRtteraSTAdaza zatAni sacchlokamAnena // 12 // (granthAgraM aGkataH 1800) ha. prateH puSpikA / iti prazamarativRttiH samAptA / saMvat 1487 varSe kArtika zudi 10 gurau zrIdevalavATakanagare / zrIcaNDa(candra)gacche zrIpUrNacandrasUripaTTakamalahaMsaiH zrIhemahaMsasUribhiH svayaM puNyamerugaNinA ca mudgalabhaGge paM0 hemasAragaNimIlitaparNa.....pustakasyAbhya(?) hemamerUgaNidarzitAdarzakena truTipUrtiH kRtA / ciraM nandatu sAdhusAdhvIbhirvAcyamAnA kalyANamAlAM karotu // sasUtrasyAsya granthasya granthAgraM zloka 2500 // atra tu pustake'sUtrA vRttirasti / etad graMthAgraM sUtrapramANarahitaM vicArya kAryaM buddhi...| yAdRzaM pustake dRSTaM tAdRzaM likhitaM myaa| yadi zuddhamazuddhaM vA mama doSo na dIyate // zubhaM bhavatu // zreyo bhavatu //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 prazamaratiprakaraNam iti zrIbRhadgacchIyazrIharibhadrasUriviracitA prazamarativRttiH samAptA // saMvat 1823 varSe pausamAsi pUrNimAyAM 15 karmavATyAM paramagurubhaTTAraka zrI 108 zrIvijayadevasUrIzvaraziSyapaNDita ziroratnapaNDita zrI 19 zrIvarasiMgarSigaNivineya-sakalatArkikaziroratnAyamAnaprAjJazrI 19 zrIlabdhivijayagaNi-ziSya-luMpAkAdi-nikhila-mata-vanagahana-dhUmadhvajAyamAna-sakala-maNDalAkhaNDalAyamAna-paNDitazrIratnavijayagaNiziSyasakalavidvajjana-sabhA-bhAminI-bhAla-sthala-tilakAyamAna paNDitazrIvivekavijayagaNicaraNAmbhojacaJcarIkatulyena paNDitazrIamRtavijayena prazamarativRttilipIkRtA svayaM zrImuNisuvvayaprasAdAt / zubham / // bhavantu zreyaHzreNayaH / 1. kai. (tripATha) prateH puSpikA mUlasya puSpikAH-prazamasthitena yeneyaM kRtA vairAgyapaddhatiH / ___tasmai vAcakamukhyAya namo bhUtArthabhASiNe // 375 / / iti prazamaratiprakaraNam / umAsvAtivAcakaviracitam / zrIH / jayakSemagaNinA likhitam // zubhaM bhavatu // Tha // vRtteH puSpikA:- saMvata 1647 varSe poSamAse kRSNapakSe caturdazyAM tithau ravivAsare mUlanakSatre zrInAgapuramadhye lipIkRteyaM zrIprazamaratiprakaraNavRttiH // cha // cha / zrI //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTANi
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1 prazamaratiH mUlam nAbheyAdyAH siddhArtharAjasUnucaramAzcaramadehAH / paJcanavadaza ca dazavidhadharmavidhivido jayanti janAH // 1 // jinasiddhAcAryopAdhyAyAn praNipatya sarvasAdhUMzca prazamaratisthairyArthaM vakSye jinazAsanAt kiJcit // 2 // yadyapyanantagamaparyayArthahetunayazabdaratnADhyam / sarvajJazAsanapuraM praveSTumabahuzrutairduHkham // 3 // zrutabuddhivibhavaparihINakastathA'pyahamazaktimavicintya / dramaka ivAvayavoJchakamanveSTuM tatpravezepsuH // 4 // bahubhirjinavacanArNavapAragataiH kavivRSairmahAmatibhiH / pUrvamanekAH prathitAH prazamajananazAstrapaddhatayaH // 5 // tAbhyo visRtAH zrutavAkpulAkikAH pravacanAzritAH kAzcit / pAramparyAduccheSikAH kRpaNakena saMhRtya // 6 // tadbhaktibalArpitayA mayA'pyavimalAlpayA svamatizaktyA / prazameSTatayA'nusRtA virAgamArgaikapadikeyam // 7 // yadyapyavagItArthA na vA kaThoraprakRSTabhAvArthA / sadbhistathApi mayyanukampaikarasairanugrAhyA // 8 // ko'tra nimittaM vakSyati nisargamatisunipuNo'pi vA hyanyat / doSamaline'pi santo yad guNasAragrahaNadakSAH // 9 // sadbhiH suparigRhItaM yat kiJcidapi prakAzatAM yAti / malino'pi yathA hariNaH prakAzate pUrNacandrasthaH // 10 // bAlasya yathA vacanaM kAhalamapi zobhate pitRsakAze / tadvat sajjanamadhye pralapitamapi siddhimupayAti // 11 // ye tIrthakRtpraNItA bhAvAstadanantaraizca parikathitAH / teSAM bahuzo'pyanukIrtanaM bhavati puSTikarameva // 12 // yadvadupayuktapUrvamapi bhaiSajaM sevyate'rttinAzAya / tadvadrAgArtiharaM bahuzo 'pyanuyojyamarthapadam // 13 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 yadvadviSaghAtArthaM mantrapade na punaruktadoSo'sti / tadvadrAgaviSaghnaM punaruktamaduSTamarthapadam // 14 // vRttyarthaM karma yathA tadeva lokaH punaH punaH kurute / evaM virAgavArtAheturapi punaH punazcintyaH // 15 // dRDhatAmupaiti vairAgyabhAvanA yena yena bhAvena / tasmiMstasmin kAryaH kAyamanovAgbhirabhyAsaH // 16 // mAdhyasthyaM vairAgyaM virAgatA zAntirupazamaH prazamaH / doSakSayaH kaSAyavijayazca vairAgyaparyAyAH // 17 // icchA mUrcchA kAma: sneho gArdhyaM mamatvamabhinandaH / abhilASa ityanekAni rAgaparyAyavacanAni // 18 // IrSyA roSo doSo dveSaH parivAdamatsarAsUyAH / vairapracaNDanAdyA naike dveSasya paryAyAH // 19 // rAgadveSaparigato mithyAtvopahatakaluSayA dRSTyA / paJcAzravamalabahulArttaraudratIvrAbhisandhAnaH // 20 // kAryAkAryavinizcayasaGklezavizuddhilakSaNairmUDhaH / AhArabhayaparigrahamaithunasaJjJAkaligrastaH // 21 // kliSTASTakarmabandhanabaddhanikAcitagururgatizateSu / janmamaraNairajastraM bahuvidhaparivartanAbhrAntaH // 22 // duHkhasahastranirantaragurubhArAkrAntakarSitaH karuNaH / viSayasukhAnugatatRSaH kaSAyavaktavyatAmeti // 23 // sa krodhamAnamAyAlobhairatidurjayaiH parAmRSTaH / prApnoti yAnanarthAn kastAnuddeSTumapi zaktaH ? // 24 // krodhAt prItivinAzaM mAnAd vinayopaghAtamApnoti / zAThyAt pratyayahAniM sarvaguNavinAzanaM lobhAt // 25 // krodhaH paritApakaraH sarvasyodvegakArakaH krodhaH / vairAnuSaGgajanakaH krodhaH krodhaH sugatihantA // 26 // zrutazIlavinayasandUSaNasya dharmArthakAmavighnasya / mAnasya ko'vakAzaM muhUrtamapi paNDito dadyAt // 27 // mAyAzIlaH puruSo yadyapi na karoti kiJcidaparAdham / sarpa ivAvizvAsyo bhavati tathApyAtmadoSahataH // 28 // sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt ? // 29 // evaM krodho mAno mAyA lobhazca duHkhahetutvAt / sattvAnAM bhavasaMsAradurgamArgapraNetAraH // 30 // prazamaratiprakaraNam
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, prazamaratiH mUlam 199 mamakArAhaGkArAveSAM mUlaM padadvayaM bhavati / rAgadveSAvityapi tasyaivAnyastu paryAyaH // 31 // mAyAlobhakaSAyazcetyetadrAgasajjitaM dvandrama / krodho mAnazca punadvaiSa iti samAsanirdiSTaH // 32 // mithyAdRSTyaviramaNapramAdayogAstayorbalaM dRSTam / tadupagRhItAvaSTavidhakarmabandhasya hetU tau // 33 // sa jJAna-darzanAvaraNa-vedya-mohAyuSAM tathA nAmnaH / gotrAntarAyayozceti karmabandho'STadhA maulaH // 34 // paJcanavavyaSTAviMzatikazcatuHSaTkasaptaguNabhedaH / dvipaJcabheda iti saptanavatibhedastathottarataH // 35 // prakRtiriyamanekavidhA sthityanubhAvapradezatastasyAH / tIvro mando madhya iti bhavati bandhodayavizeSaH // 36 // tatra pradezabandho yogAt tadanubhavanaM kaSAyavazAt / sthitipAkavizeSastasya bhavati lezyAvizeSeNa // 37 // tAH kRSNanIlakApotataijasIpadmazuklanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya karmabandhasthitividhAtryaH // 38 // karmodayAd bhavagatirbhavagatimUlA zarIranivRttiH / dehAdindriyaviSayA viSayanimitte ca sukhaduHkhe // 39 // duHkhadviT sukhalipsurmohAndhatvAdadRSTaguNadoSaH / yAM yAM karoti ceSTAM tayA tayA duHkhamAdatte // 40 // kalaribhitamadhuragAndharvatUryayoSidvivibhUSaNaravAdyaiH / zrotrAvabaddhahRdayo hariNa iva vinAzamupayAti // 41 // gativibhrameGgitAkArahAsyalIlAkaTAkSavikSiptaH / rUpAvezitacakSuH zalabha iva vipadyate vivazaH // 42 // snAnAGgarAgavartikavarNakarUpAdhivAsapaTavAsaiH / gandhabhramitamanasko madhukara iva nAzamupayAti // 43 // miSTAnnapAnamAMsaudanAdimadhurarasaviSayagRddhAtmA / galayantrapAzabaddho mIna iva vinAzamupayAti // 44 // zayanAsanasambAdhanasuratasnAnAnulepanAsaktaH / sparzavyAkulitamatirgajendra iva badhyate mUDhaH // 45 // evamaneke doSAH praNaSTaziSTeSTadRSTiceSTAnAm / durniyamitendriyANAM bhavanti bAdhAkarA bahuzaH // 46 // ekaikaviSayasaGgAd rAgadveSAturA vinaSTAste / kiM punaraniyamitAtmA jIvaH paJcendriyavazAtaH ? // 47 // 199
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 prazamaratiprakaraNam na hi so'stIndriyaviSayo yenAbhyastena nityatRSitAni / tRpti prApnuyurakSANyanekamArgapralInAni // 48 // kazcicchubho'pi viSayaH pariNAmavazAtpunarbhavatyazubhaH / kazcidazubho'pi bhUtvA kAlena punaH zubhIbhavati // 49 // kAraNavazena yadyat prayojanaM jAyate yathA yatra / tena tathA taM viSayaM zubhamazubhaM vA prakalpayati // 50 // anyeSAM yo viSayaH svAbhiprAyeNa bhavati tuSTikaraH / svamativikalpAbhiratAstameva bhUyo dviSantyanye // 51 // tAnevArthAn dviSatastAnevArthAn pralIyamAnasya / nizcayato'syAniSTaM na vidyate kiJcidiSTaM vA // 52 // rAgadveSopahatasya kevalaM karmabandha evAsya / nAnyaH svalpo'pi guNo'sti yaH paratreha ca zreyAn // 53 // yasminnindriyaviSaye zubhamazubhaM vA nivezayati bhAvam / rakto vA dviSTo vA sa bandhaheturbhavati tasya // 54 // snehAbhyaktazarIrasya reNunA zliSyate yathA gAtram / rAgadveSAklinnasya karmabandho bhavatyevam // 55 // evaM rAgo dveSo moho mithyAtvamaviratizcaiva / ebhiH pramAdayogAnugaiH samAdIyate karma // 56 // karmamayaH saMsAra: saMsAranimittakaM punarduHkham / tasmAdrAgadveSAdayastu bhavasantatermUlam // 57 // etaddoSamahAsaJcayajAlaM zakyamapramattena / prazamasthitena ghanamapyudveSTayituM niravazeSam // 58 // asya tu mUlanibandhaM jJAtvA tacchedanodyamaparasya / darzanacAritratapaHsvAdhyAyadhyAnayuktasya // 59 // prANavadhAnRtabhASaNaparadhanamaithunamamatvaviratasya / navakoTyadgamazuddhoJchamAtrayAtrAdhikArasya // 60 // jinabhASitArthasadbhAvabhAvino viditalokatattvasya / aSTAdazazIlAGgasahasradhAraNa kRtapratijJasya // 61 // pariNAmamapUrvamupAgatasya zubhabhAvanA'dhyavasitasya / anyo'nyamuttarottaravizeSamabhipazyataH samaye // 62 // vairAgyamArgasamprasthitasya saMsAravAsacakitasya / svahitArthAbhiratamateH zubheyamutpadyate cintA // 63 // bhavakoTIbhirasulabhaM mAnuSyaM prApya kaH pramAdo me / na ca gatamAyurbhUyaH pratyetyapi devarAjasya // 64 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, prazamaratiH mUlam 201 ArogyAyurbalasamudayAzcalA vIryamaniyataM dharme / tallabdhvA hitakArye mayodyamaH sarvathA kAryaH // 65 // zAstrAgamAdRte na hitamasti na ca zAstramasti vinayamRte / tasmAcchAstrAgamalipsunA vinItena bhavitavyam // 66 // kularUpavacanayauvanadhanamitraizvaryasampadapi puMsAm / vinayaprazamavihInA na zobhate nirjaleva nadI // 67 // na tathA sumahAghryairapi vastrAbharaNairalaGkRto bhAti / zrutazIlamUlanikaSo vinItavinayo yathA bhAti // 68 // gurvAyattA yasmAcchAstrArambhA bhavanti sarve'pi / tasmAd gurvArAdhanapareNa hitakAkSiNA bhAvyam // 69 // dhanyasyopari nipatatyahitasamAcaraNadharmanirvApI / guruvadanamalayanisRto vacanasarasacandanasparzaH // 70 // duSpratikArau mAtApitarau svAmI gurUzca loke'smin / tatra gurUrihAmutra ca saduSkaratarapratIkAraH // 71 // vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirviratiphalaM cAzravanirodhaH // 72 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam // 73 // yoganirodhAd bhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // 74 // vinayavyapetamanaso guruvidvatsAdhuparibhavanazIlAH / truTimAtraviSayasaGgAdajarAmaravannirudvignAH // 5 // kecitsAtaddhirasAtigauravAt sAmpratakSiNaH puruSAH / mohAtsamudravAyasavadAmiSaparA vinazyanti // 76 // te jAtyahetudRSTAntasiddhamaviruddhamajaramabhayakaram / sarvajJavAgrasAyanamupanItaM nAbhinandanti // 77 // yadvat kazcit kSIraM madhuzarkarayA susaMskRtaM hRdyam / pittArditendriyatvAdvitathamatirmanyate kaTukam // 78 // tadvannizcayamadhuramanukampayA sadbhirabhihitaM pathyam / tathyamavamanyamAnA rAgadveSodayodvRttAH // 79 // jAtikularUpabalalAbhabuddhivAllabhyakazrutamadAndhAH / klIbAH paratra ceha ca hitamapyarthaM na pazyanti // 80 // jJAtvA bhavaparivarte jAtInAM koTizatasahasreSu / hInottamamadhyatvaM ko jAtimadaM budhaH kuryAt ? // 81 // 201
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 naikAn jAtivizeSAnindriyanirvRttipUrvakAn sattvAH / karmavazAd gacchantyatra kasya kA zAzvatI jAtiH // 82 // rUpabalazrutamatizIlavibhavaparivarjitAMstathA dRSTvA / vipulakulotpannAnapi nanu kulamAnaH parityAjyaH // 83 // yasyAzuddhaM zIlaM prayojanaM tasya kiM kulamadena ? | svaguNAbhyalaGkRtasya hi kiM zIlavataH kulamadena // 84 // kaH zukrazoNitasamudbhavasya satataM cayApacayikasya / rogajarApAzrayiNo madAvakAzo'sti rUpasya ? // 85 // nityaparizIlanIye tvaGmAMsAcchAdite kaluSapUrNe / nizcayavinAzadharmiNi rUpe madakAraNaM kiM syAt ? // 86 // balasamudito'pi yasmAnnaraH kSaNena vibalatvamupayAti / balahIno'pi ca balavAn saMskAravazAt punarbhavati // 87 // tasmAdaniyatabhAvaM balasya samyag vibhAvya buddhibalAt / mRtyubale cAbalatAM madaM na kuryAdbalenApi // 88 // udayopazamanimittau lAbhAlAbhAvanityakau matvA / nAlAbhe vaiklavyaM na ca lAbhe vismayaH kAryaH // 89 // parazaktyabhiprasAdAtmakena kiJcidupayogayogyena / vipulenApi yativRSA lAbhena madaM na gacchanti // 90 // grahaNodgrAhaNanavakRtivicAraNArthAvadhAraNAdyeSu / buddhyaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu // 91 // pUrvapuruSasiMhAnAM vijJAnAtizayasAgarAnantyam / zrutvA sAmpratapuruSAH kathaM svabuddhyA madaM yAnti ? // 92 // dramakairiva caTukarmakamupakAranimittakaM parajanasya / kRtvA yadvAllabhyakamavApyate ko madastena ? // 93 // garvaM paraprasAdAtmakena vAllabhyakena yaH kuryAt / tadvAllabhyakavigame zokasamudayaH parAmRzati // 94 // mASatuSopAkhyAnaM zrutaparyAyaprarUpaNAM caiva / zrutvAtivismayakaraM ca vikaraNaM sthUlabhadramuneH // 95 // samparkodyamasulabhaM caraNakaraNasAdhakaM zrutajJAnam / labdhvA sarvamadaharaM tenaiva madaH kathaM kAryaH ? // 96 // eteSu madasthAneSu nizcaye na ca guNo'sti kazcidapi / kevalamunmAdaH svahRdayasya saMsAravRddhizca // 97 // jAtyAdimadonmattaH pizAcavadbhavati duHkhitazceha / jAtyAdihInatAM parabhave ca niHsaMzayaM labhate // 98 // prazamaratiprakaraNam
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, prazamaratiH mUlam 203 sarvamadasthAnAnAM mUloddhAtArthinA sadA yatinA / AtmaguNairutkarSaH paraparivAdazca santyAjyaH // 19 // paraparibhavaparivAdAdAtmotkarSAcca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam // 100 // karmodayanirvRttaM hInottamamadhyamaM manuSyANAm / tadvidhameva tirazcAM yonivizeSAntaravibhaktam // 101 // dezakuladehavijJAnAyurbalabhogabhUtivaiSamyam / dRSTvA kathamiha viduSAM bhavasaMsAre ratirbhavati ? // 102 // aparigaNitaguNadoSaH svaparobhayabAdhako bhavati yasmAt / paJcendriyabalavibalo rAgadveSodayanibaddhaH // 103 // tasmAd rAgadveSatyAge paJcendriyaprazamane ca / zubhapariNAmAvasthitihetoryatnena ghaTitavyam // 104 // tatkathamaniSTaviSayAbhikAkSiNA bhoginA viyogo vai / suvyAkulahRdayenApi nizcayenAgamaH kAryaH // 105 // AdAvatyabhyudayA madhye zRGgArahAsyadIptarasAH / / nikaSe viSayA bIbhatsakaruNalajjAbhayaprAyAH // 106 // yadyapi niSevyamANA manasaH parituSTikArakA viSayAH / kimpAkaphalAdanavad bhavanti pazcAdatidurantAH // 107 // yadvacchAkASTAdazamannaM bahubhakSyapeyavat svAdu / viSasaMyuktaM bhuktaM vipAkakAle vinAzayati // 108 // tadvadupacArasambhRtaramyakarAgarasasevitA viSayAH / bhavazataparamparAsvapi duHkhavipAkAnubandhakarAH // 109 // api pazyatAM samakSaM niyatamaniyataM pade pade maraNam / yeSAM viSayeSu ratirbhavati na tAn mAnuSAn gaNayet // 110 // viSayapariNAmaniyamo mano'nukUlaviSayeSvanuprekSyaH / dviguNo'pi ca nityamanugraho'navadyazca saJcintyaH // 111 // iti guNadoSaviparyAsadarzanAdviSayamUcchito hyAtmA / bhavaparivartanabhIrubhirAcAramavekSya parirakSyaH // 112 // samyaktvajJAnacAritratapovIryAtmako jinaiH proktaH / paJcavidho'yaM vidhivat sAdhvAcAra: samadhigamyaH // 113 // SaDjIvakAyayatanA laukikasantAnagauravatyAgaH / zItoSNAdiparISahavijayaH samyaktvamavikampyam // 114 // saMsArAdudvegaH kSapaNopAyazca karmaNAM nipuNaH / vaiyAvRttyodyogastapovidhiryoSitAM tyAgaH // 115 // 203
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 prazamaratiprakaraNam vidhinA bhaikSyagrahaNaM strIpazupaNDakavivarjitA zayyA / IryAbhASA'mbarabhAjanaiSaNA'vagrahAH zuddhAH // 116 // sthAnaniSadyAdyutsargazabdarUpakriyAH parAnyo'nyAH / paJcamahAvratadADhyaM vimuktatA sarvasaGgebhyaH // 117 // sAdhvAcAra: khalvayamaSTAdazapadasahasraparipaThitaH / samyaganupAlyamAno rAgAdIn mUlato hanti // 118 // AcArAdhyayanoktArthabhAvanAcaraNaguptahRdayasya / na tadAsta kAlavivaraM yatra kvacanAbhibhavanaM syAt // 119 // paizAcikamAkhyAnaM zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAH / saMyamayogairAtmA nirantaraM vyApRtaH kAryaH // 120 // kSaNavipariNAmadharmA mAnAmRddhisamudayAH sarve / sarve ca zokajanakAH saMyogA viprayogAntAH // 121 // bhogasukhaiH kimanityairbhayabahulaiH kAkSitaiH parAyattaiH ? / nityamabhayamAtmasthaM prazamasukhaM tatra yatitavyam // 122 // yAvat svaviSayalipsorakSasamUhasya ceSTyate tuSTau / tAvat tasyaiva jaye varataramazaThaM kRto yatnaH // 123 // yat sarvaviSayakAGkSodbhavaM sukhaM prApyate sarAgeNa / tadanantakoTiguNitaM mudhaiva labhate vigatarAgaH // 124 // iSTaviyogapriyasamprayogakAGkSAsamudbhavaM duHkham / prApnoti yatsarAgo na saMspRzati tadvigatarAgaH // 125 // prazamitavedakaSAyasya hAsyaratyaratizokanibhRtasya / bhayakutsAnirabhibhavasya yatsukhaM tatkuto'nyeSAm ? // 126 // samyagdRSTiAnI dhyAnatapobalayuto'pyanupazAntaH / taM na labhate guNaM yaM prazamaguNamupAzrito labhate // 127 // naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // 128 // santyajya lokacintAmAtmaparijJAnacintane'bhirataH / jitalobharoSamadanaH sukhamAste nirdhvaraH sAdhuH // 129 // yA ceha lokavArtA zarIravArtA tapasvinAM yA ca / saddharmacaraNavArtAnimittakaM tavayamapISTam // 130 // lokaH khalvAdhAraH sarveSAM brahmacAriNAM yasmAt / tasmAllokaviruddhaM dharmaviruddhaM ca santyAjyam // 131 // deho nAsAdhanako lokAdhInAni sAdhanAnyasya / saddharmAnuparodhAttasmAlloko'bhigamanIyaH // 132 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1, prazamaratiH mUlam doSeNAnupakArI bhavati paro yena yena vidveSTi / svayamapi taddoSapadaM sadA prayatnena parihAryam // 133 // piNDaiSaNAniruktaH kalpyAkalpyasya yo vidhi: sUtre / grahaNopabhoganiyatasya tena naivAmayabhayaM syAt // 134 // vraNalepAkSopAGgavadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalavacca // 135 // guNavadamUcchitamanasA tadviparItamapi cApraduSTena / dArUpamadhRtinA bhavati kalpyamAsvAdyamAsvAdyam // 136 // kAlaM kSetraM mAtrAM svAtmyaM dravyagurulAghavaM svabalam / jJAtvA yo'bhyavahAryaM bhuGkte kiM bheSajaistasya // 137 // piNDaH zayyA vastraiSaNAdi pAtraiSaNAdi yaccAnyat / kalpyAkalpyaM saddharmadeharakSAnimittoktam // 138 // kalpyAkalpyavidhijJaH saMvignasahAyako vinItAtmA / doSamaline'pi loke praviharati munirnirupalepaH // 139 // yadvatpaGkAdhAramapi paGkajaM nopalipyate tena / dharmopakaraNadhRtavapurapi sAdhuralepakastadvat // 140 // yadvatturagaH satsvapyAbharaNavibhUSaNeSvanabhisaktaH / tadvadupagrahavAnapi na saGgamupayAti nirgranthaH // 141 // granthaH karmASTavidhaM mithyAtvAviratiduSTayogAzca / tajjayahetorazaThaM saMyatate yaH sa nirgranthaH // 142 // yajjJAnazIlatapasAmupagrahaM nigrahaM ca doSANAm / kalpayati nizcaye yat tat kalpyamakalpyamavazeSam // 143 // yatpunarupaghAtakaraM samyaktvajJAnazIlayogAnAm / tatkalpyamapyakalpyaM pravacanakutsAkaraM yacca // 144 // kiJcicchuddhaM kalpyamakalpyaM syAtsyAdakalpyamapi kalpyam / piNDaH zayyA vastraM pAtraM vA bheSajAdyaM vA // 145 // dezaM kAlaM puruSamavasthAmupayogazuddhipariNAmAn / prasamIkSya bhavati kalpyaM naikAntAt kalpyate kalpyam // 146 // taccintyaM tadbhASyaM tatkAryaM bhavati sarvathA yatinA / nAtmaparo bhayabAdhakamiha yatparatazca sarvAddham // 147 // sarvArtheSvindriyasaGgateSu vairAgyamArgavighneSu / parisaGkhyAnaM kAryaM kAryaM paramicchatA niyatam // 148 // bhAvayitavyamanityatvamazaraNatvaM tathaikatA'nyatve / azucitvaM saMsAraH karmAzravasaMvaravidhizca // 149 // 205 205
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 prazamaratiprakaraNam nirjaraNalokavistaradharmasvAkhyAtatattvacintAzca / bodheH sudurlabhatvaM ca bhAvanA dvAdaza vizuddhAH // 150 // iSTajanasamprayogaddhiviSayasukhasampadastathArogyam / dehazca yauvanaM jIvitaJca sarvANyanityAni // 151 // janmajarAmaraNabhayairabhidrute vyAdhivedanAgraste / jinavaravacanAdanyatra nAsti zaraNaM kvacilloke // 152 // ekasya janmamaraNe gatayazca zubhAzubhA bhavAvarte / tasmAdAkAlikahitamekenaivAtmanaH kAryam // 153 // anyo'haM svajanAt parijanAcca vibhavAccharIrakAcceti / yasya niyatA matiriyaM na bAdhate taM hi zokakaliH // 154 // azucikaraNasAmarthyAdAdyuttarakAraNAzucitvAcca / dehasyAzucibhAvaH sthAne sthAne bhavati cintyaH // 155 // mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / vrajati sutaH pitRtAM bhrAtRtAM punaH zatrutAM caiva // 156 // mithyAdRSTiravirataH pramAdavAn yaH kaSAyadaNDaruciH / tasya tathAzravakarmaNi yateta tannigrahe tasmAt // 157 // yA puNyapApayoragrahaNe vAkkAyamAnasI vRttiH / susamAhito hitaH saMvaro varadadezitazcintyaH // 158 // yadvadvizoSaNAdupacito'pi yatnena jIryate doSaH / tadvat karmopacitaM nirjarayati saMvRtastapasA // 159 // lokasyAdhastiryag vicintayeca'mapi ca bAhalyam / sarvatra janmamaraNe rUpidravyopayogAMzca // 160 // dharmo'yaM svAkhyAto jagaddhitArthaM jinairjitArigaNaiH / ye'tra ratAste saMsArasAgaraM lIlayottIrNAH // 161 // mAnuSyakarmabhUmyAryadezakulakalpatAyurupalabdhau / zraddhAkathakazravaNeSu satsvapi sudurlabhA bodhiH // 162 // tAM durlabhAM bhavazatairlabdhvA'pyatidurlabhA punarviratiH / mohAdrAgAtkApathavilokanAd gauravavazAcca // 163 // tat prApya viratiratnaM virAgamArgavijayo duradhigamyaH / indriyakaSAyagauravaparISahasapatnavidhureNa // 164 // tasmAt parISahendriyagauravagaNanAyakAn kaSAyaripUn / kSAntibalamArdavArjavasantoSaiH sAdhayeddhIraH // 165 // saJcintya kaSAyANAmudayanimittamupazAntihetuM ca / trikaraNazuddhamapi tayoH parihArAsevane kArye // 166 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, prazamarati: mUlam 207 sevyaH kSAntirdivamArjavazauce ca saMyamatyAgau / satyatapobrahmAkiJcanyAnItyeSa dharmavidhiH // 167 // dharmasya dayA mUlaM na cAkSamAvAn dayAM samAdatte / tasmAdyaH kSAntiparaH sa sAdhayattyuttamaM dharmam // 168 // vinayAyattAzca guNAH sarve vinayazca mArdavAyattaH / yasmin mArdavamakhilaM sa sarvaguNabhAktvamApnoti // 169 // nAnArjavo vizuddhyati na dharmamArAdhayatyazuddhAtmA / dharmAdRte na mokSo mokSAtparaM sukhaM nAnyat // 170 // yad dravyopakaraNabhaktapAnadehAdhikArakaM zaucam / tad bhavati bhAvazaucAnuparodhAdyatnataH kAryam // 171 // paJcAzravAdviramaNaM paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDatrayaviratizceti saMyamaH saptadazabhedaH // 172 // bAndhavadhanendriyasukhatyAgAt tyaktabhayavigrahaH sAdhuH / tyaktAtmA nirgranthastyaktAhaGkAramamakAraH // 173 // avisaMvAdanayogaH kAyamanovAgajihmatA caiva / satyaM caturvidhaM tacca jinavaramate'sti nAnyatra // 174 // anazanamUnodaratA vRtteH sakSepaNaM rasatyAgaH / kAyakleza: saMlInateti bAhyaM tapaH proktam // 175 // prAyazcittadhyAne vaiyAvRttyavinayAvathotsargaH / svAdhyAya iti tapaH SaTprakAramAbhyantaraM bhavati // 176 // divyAtkAmaratisukhAt trividhaM trividhena viratiriti navakam / audArikAdapi tathA tad brahmASTAdazavikalpam // 177 // adhyAtmavido mUrchA parigrahaM varNayanti nizcayataH / tasmAd vairAgyepsorAkiJcanyaM paro dharmaH // 178 // dazavidhadharmAnuSThAyinaH sadA rAgadoSamohAnAm / dRDharUDhaghanAnAmapi bhavatyupazamo'lpakAlena // 179 // mamakArAhaGkAratyAgAdatidurjayoddhataprabalAn / hanti parISahagauravakaSAyadaNDendriyavyUhAn // 180 // pravacanabhaktiH zrutasampadudyamo vyatikarazca saMvignaiH / vairAgyamArgasadbhAvabhAvadhIsthairyajanakAni // 181 // AkSepaNI vikSepaNI vimArgabAdhanasamarthavinyAsAm / zrotRjanazrotramanaHprasAdajananIM yathA jananI // 182 // saMvejanI ca nirvedanI ca dhartyA kathAM sadA kuryAt / strIbhaktacaurajanapadakathAzca dUrAt parityAjyAH // 183 // 207
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 yAvatparaguNadoSaparikIrtane vyApRtaM mano bhavati / tAvadvaraM vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartum // 184 // zAstrAdhyayane cAdhyApane ca saJcintane tathAtmani ca / dharmakathane ca satataM yatnaH sarvAtmanA kAryaH // 185 // zAsviti vAgvidhividbhirdhAtuH pApaThyate'nuziSTyarthaH / traiGiti pAlanArthe vinizcitaH sarvazabdavidAm // 186 // yasmAd rAgadveSoddhatacittAn samanuzAsti saddharme / santrAyate ca duHkhAcchAstramiti nirucyate sadbhiH // 187 // zAsanasAmarthyena tu santrANabalena cAnavadyena / yuktaM yattacchAstraM taccaitat sarvavidvacanam // 188 // jIvAjIvAH puNyaM pApAzravasaMvarAH sanirjaraNAH / bandho mokSazcaite samyak cintyA navapadArthAH // 189 // jIvA muktAH saMsAriNazca saMsAriNastvanekavidhAH / lakSaNato vijJeyA dvitricatuH paJcaSaDbhedAH // 190 // dvividhAzcarAcarAkhyAstrividhAH strIpuMnapuMsakA jJeyAH / nArakatiryaGmAnuSadevAzca caturvidhAH proktAH // 191 // paJcavidhAstvekadvitricatuHpaJcendriyAzca nirdiSTAH / kSityambuvahnipavanataravastrasAzceti SaDbhedAH // 192 // evamanekavidhAnAmekaiko vidhiranantaparyAyaH / proktaH sthityavagAhajJAnadarzanAdiparyAyaiH // 193 // sAmAnyaM khalu lakSaNamupayogo bhavati sarvajIvAnAm / sAkAro'nAkArazca so'STabhedazcaturdhA ca // 194 // jJAnA'jJAne paJcatrivikalpe so'STadhA tu sAkAraH / cakSuravakSuravadhikevaladRgviSayastvanAkAraH // 195 // bhAvA bhavanti jIvasyaudayikaH pAriNAmikazcaiva / aupazamikaH kSayotthaH kSayopazamajazca paJcaite // 196 // te caikaviMzati-tri-dvi-navASTAdazavidhAzca vijJeyAH / SaSThazca sAnnipAtika ityanyaH paJcadazabhedaH // 197 // ebhirbhAvaiH sthAnaM gatimindriyasampadaH sukhaM duHkham / samprApnotItyAtmA so'STavikalpaH samAsena // 198 // dravyaM kaSAyayogAvupayogo jJAnadarzane ceti / cAritraM vIryaM cetyaSTavidhA mArgaNA tasya // 199 // jIvAjIvAnAM dravyAtmA sakaSAyiNAM kaSAyAtmA / yogaH sayoginAM punarupayogaH sarvajIvAnAm // 200 // prazamaratiprakaraNam
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1, prazamaratiH mUlam jJAnaM samyagdRSTerdarzanamatha bhavati sarvajIvAnAm / cAritraM viratAnAM tu sarvasaMsAriNAM vIryam // 201 // dravyAtmetyupacAraH sarvadravyeSu nayavizeSeNa / AtmAdezAdAtmA bhavatyanAtmA parAdezAt // 202 // evaM saMyogAlpabahutvAdyairnaikazaH sa parimRgyaH / jIvasyaitat sarvaM svatattvamiha lakSaNairdRSTam // 203 // utpAdavigamanityatvalakSaNaM yattadasti sarvamapi / sadasadvA bhavatItyanyathArpitAnarpitavizeSAt // 204 // yo'rtho yasminnAbhUt sAmpratakAle ca dRzyate tatra / tenotpAdastasya vigamastu tasmAdviparyAsaH // 205 // sAmpratakAle cAnAgate ca yo yasya bhavati sambandhI / tenAvigamastasyeti sa nityastena bhAvena // 206 // dharmAdharmAkAzAni pudgalAH kAla eva cAjIvAH / pudgalavarjamarUpaM tu rUpiNaH pudgalAH proktAH // 207 // dvayAdipradezavanto yAvadanantapradezikAH skandhAH / paramANurapradezo varNAdiguNeSu bhajanIyaH // 208 // bhAve dharmAdharmAmbarakAlAH pAriNAmike jJeyAH / udayapariNAmi rUpaM tu sarvabhAvAnugA jIvAH // 209 // jIvAjIvA dravyamiti SaDvidhaM bhavati lokapuruSo'yam / vaizAkhasthAnasthaH puruSa iva kaTisthakarayugmaH // 290 // tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM varNayantyadholokam / sthAlamiva ca tiryaglokamUrdhvamatha mallakasamudgam // 211 // saptavidho'dholokastiryagloko bhavatyanekavidhaH / paJcadazavidhAnaH punarurdhvalokaH samAsena // 212 // lokAlokavyApakamAkAzaM martyalaukikaH kAlaH / lokavyApi catuSTayamavazeSaM tvekajIvo vA // 293 // dharmAdharmAkAzAni ekaikamataH paraM trikamanantam / kAlaM vinAstikAyA jIvamRte cApyakartRRNi // 214 // dharmo gatisthitimatAM dravyANAM gatyupagrahavidhAtA / sthityupakRccAdharmo'vakAzadAnopakRd gaganam // 215 // sparzarasagandhavarNAH zabdo bandhazca sUkSmatA sthaulyam / saMsthAnaM bhedatamazchAyodyotAtapazceti // 216 // karmazarIramanovAgviceSTitocchvAsaduHkhasukhadAH syuH / jIvitamaraNopagrahakarAzca saMsAriNaH skandhAH // 217 // 209 209
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 prazamaratiprakaraNam pariNAmavartanAvidhiH parAparatvaguNalakSaNaH kAlaH / samyaktvajJAnacAritravIryazikSAguNAH jIvAH // 218 // pudgalakarma zubhaM yat tat puNyamiti jinazAsane dRSTam / yadazubhamatha tatyApamiti bhavati sarvajJanirdiSTam // 219 // yogaH zuddhaH puNyAzravastu pApasya tadviparyAsaH / vAkkAyamanoguptirnirAzravaH saMvarastUktaH // 220 // saMvRtatapaupadhAnaM tu nirjarA karmasantatirbandhaH / bandhaviyogo mokSastviti sakSepAnnava padArthAH // 221 // eteSvadhyavasAyo yo'rtheSu vinizcayena tattvamiti / samyagdarzanametacca tannisargAdadhigamAdvA // 222 // zikSAgamopadezazravaNAnyekAthikAnyadhigamasya / ekArthaH pariNAmo bhavati nisargaH svabhAvazca // 223 // etatsamyagdarzanamanadhigamaviparyayau tu mithyAtvam / jJAnamatha paJcabhedaM tat pratyakSaM parokSaM ca // 224 // tatra parokSaM dvividhaM zrutamAbhinibodhikaM ca vijJeyam / pratyakSaM cAvadhimanaHparyAyau kevalaM ceti // 225 // eSAmuttarabhedaviSayAdibhirbhavati vistarAdhigamaH / ekAdInyekasmin bhAjyAni tvAcaturthya iti // 226 // samyagdRSTerjJAnaM samyagjJAnamiti niyamataH siddham / AdyatrayamajJAnamapi bhavati mithyAtvasaMyuktam // 227 // sAmAyikamityAdyaM chedopasthApanaM dvitIyaM tu / parihAravizuddhikaM sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtam // 228 // ityetat paJcavidhaM cAritraM mokSasAdhanaM pravaram / naikairanuyoganayapramANamArgaH samanugamyam // 229 // samyaktvajJAnacAritrasampadaH sAdhanAni mokSasya / tAsvekatarAbhAve'pi mokSamArgo'pyasiddhikaraH // 230 // pUrvadvayasampadyapi teSAM bhajanIyamuttaraM bhavati / pUrvadvayalAbhaH punaruttaralAbhe bhavati siddhaH // 231 // dharmAvazyakayogeSu bhAvitAtmA pramAdaparivarjI / samyaktvajJAnacAritrANAmArAdhako bhavati // 232 // ArAdhanAzca teSAM tisrastu jaghanyamadhyamotkRSTAH / janmabhiraSTatyekaiH sidhyantyArAdhakAstAsAm // 233 // tAsAmArAdhanatatpareNa teSveva bhavati yatitavyam / yatinA tatparajinabhaktyupagrahasamAdhikaraNena // 234 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1, prazamaratiH mUlam svaguNAbhyAsaratamateH paravRttAntAndhamUkabadhirasya / madamadanamohamatsararoSaviSAdairadhRSyasya // 235 // prazamAvyAbAdhasukhAbhikAGkSiNaH susthitasya saddharme / tasya kimaupamyaM syAt sadevamanuje'pi loke'smin // 236 // svargasukhAni parokSANyatyantaparokSameva mokSasukham / pratyakSaM prazamasukhaM na paravazaM na ca vyayaprAptam // 237 // nirjitamadamadanAnAM vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm // 238 // zabdAdiviSayapariNAmamanityaM duHkhameva ca jJAtvA / jJAtvA ca rAgadveSAtmakAni duHkhAni saMsAre // 239 // svazarIre'pi na rajyati zatrAvapi na pradoSamupayAti / rogajarAmaraNabhayairavyathito yaH sa nityasukhI // 240 // dharmadhyAnAbhiratastridaNDaviratastriguptiguptAtmA / sukhamAste nirdvandvo jitendriyaparISahakaSAyaH // 241 // viSayasukhanirabhilASaH prazamaguNagaNAbhyalaGkRtaH sAdhuH / dyotayati yathA sarvANyAdityaH sarvatejAMsi // 242 // samyagdRSTirjJAnI viratitapobalayuto'pyanupazAntaH / taM na labhate guNaM yaM prazamaguNamupAzrito labhate // 243 // samyagaSTirjJAnI viratitapodhyAnabhAvanAyogaiH / zIlAGgasahastrASTAdazakamayanena sAdhayati // 244 // dharmAdbhUmyAdIndriyasaJjJAbhyaH karaNatazca yogAcca / zIlAGgasahasrANAmaSTAdazakasya niSpattiH // 245 // zIlArNavasya pAraM gatvA saMvignasugamapArasya / dharmadhyAnamupagato vairAgyaM prApnuyAdyeogyam // 246 // AjJAvicayamapAyavicayaM ca saddhyAnayogamupasRtya / tasmAdvipAkavicayamupayAti saMsthAnavicayaM ca // 247 // AptavacanaM pravacanaM cAjJAvicayastadarthanirNayanam / AzravavikathAgauravaparISahAdyeSvapAyastu // 248 // azubhazubhakarmapAkAnucintanArtho vipAkavicayaH syAt / dravyakSetrAkRtyanugamanaM saMsthAnavicayastu // 249 // jinavaravacanaguNagaNaM saJcintayato vadhAdyapAyAMzca / karmavipAkAn vividhAn saMsthAnavidhInanekAMzca // 250 // nityodvignasyaivaM kSamApradhAnasya nirabhimAnasya / dhutamAyAkalimalanirmalasya jitasarvatRSNasya // 251 // 211 211
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 prazamaratiprakaraNam tulyAraNyakulAkulaviviktabandhujanazatruvargasya / samavAsIcandanakalpanapradehAdidehasya // 252 // AtmArAmasya sataH samatRNamaNimuktaloSThakanakasya / svAdhyAyadhyAnaparAyaNasya dRDhamapramattasya // 253 // adhyavasAyavizuddheH prazastayogairvizuddhyamAnasya / cAritrazuddhimayyAmavApya lezyAvizuddhiM ca // 254 // tasyApUrvakaraNamatha ghAtikarmakSayaikadezottham / zuddhipravekavibhavavadupajAtaM jAtabhadrasya // 255 // sAtaddhiraseSvaguruH samprApya vibhUtimasulabhAmanyaiH / saktaH prazamaratisukhe na bhajati tasyAM muniH saGgam // 256 // yA sarvasuravaraddhirvismayanIyA'pi sA'nagAraddheH / nArghati sahasrabhAgaM koTizatasahasraguNitApi // 257 // tajjayamavApya jitavighnaripurbhavazatasahasraduSprApam / cAritramathAkhyAtaM samprAptastIrthakRttulyam // 258 // zukladhyAnAdyadvayamavApya karmASTakapraNetAram / saMsAramUlabIjaM mUlAdunmUlayati moham // 259 // pUrvaM karotyanantAnubandhinAmnAM kSayaM kaSAyANAm / mithyAtvamohagahanaM kSapayati samyaktvamithyAtvam // 260 // samyaktvamohanIyaM kSapayatyaSTAvataH kaSAyAMzca / kSapayati tato napuMsakavedaM strIvedamatha tasmAt // 261 // hAsyAdi tataH SaTkaM kSapayati tasmAcca puruSavedamapi / sajvalanAnapi hatvA prApnotyatha vItarAgatvam // 262 // sarvoddhAtitamoho nihataklezo yathA hi sarvajJaH / bhAtyanupalakSyarAdvaMzonmuktaH pUrNacandra iva // 263 // sarvendhanaikarAzIkRtasandIpto hyanantaguNatejAH / dhyAnAnalastapaHprazamasaMvarahavirvivRddhabalaH // 264 // kSapakazreNimugapata: sa samarthaH sarvakarmiNAM karma / kSapayitumeko yadi karmasaGkramaH syAt parakRtasya // 265 // parakRtakarmaNi yasmAnna krAmati saGkramo vibhAgo vA / tasmAt sattvAnAM karma yasya yattena tadvadyam // 266 // mastakasUcivinAzAttAlasya yathA dhruvo bhavati nAzaH / tadvat karmavinAzo hi mohanIyakSaye nityam // 267 // chadmasthavItarAgaH kAlaM so'ntarmuhUrtamatha bhUtvA / yugapad vividhAvaraNAntarAyakarmakSayamavApya // 268 //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1, prazamaratiH mUlam zAzvatamanantamanatizayamanupamamanuttaraM niravazeSam / sampUrNamapratihataM samprAptaH kevalaM jJAnam // 269 // kAryAllokAloke vyatItasAmpratabhaviSyataH kAlAn / dravyaguNaparyAyANAM jJAtA dRSTA ca sarvArthaiH // 270 // kSINacatuSkarmAMzo vedyAyurnAmagotravedayitA / viharati muhUrtakAlaM dezonAM pUrvakoTiM vA // 271 // tenAbhinnaM caramabhavAyurdurbhedamanapavartitvAt / tadupagrahaM ca vedyaM tattulye nAmagotre ca // 272 // yasya punaH kevalinaH karma bhavatyAyuSo 'tiriktataram / sa samudghAtaM bhagavAnatha gacchati tat samIkartum // 273 // daNDaM prathame samaye kapATamatha cottare tathA samaye / manthAnamatha tRtIye lokavyApI caturthe tu // 274 // saMharati paJcame tvantarANi manthAnamatha punaH SaSThe / saptamake tu kapATaM saMharati tato'STame daNDam // 275 // audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu // 276 // kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 277 // sa samudghAtanivRtto'tha manovAkkAyayogavAn bhagavAn / yatiyogyayogayoktA yoganirodhaM munirupaiti // 278 // paJcendriyo'tha saJjJI ya: paryApto jaghanyayogI syAt / niruNaddhi manoyogaM tato'pyasaGkhyAtaguNahInam // 279 // dvIndriyasAdhAraNayorvAgucchvAsAvadho jayati tadvat / panakasya kAyayogaM jaghanyaparyAptakasyAdhaH // 280 // sUkSmakriyamapratipAti kAyayogopagastato dhyAtvA / vigatakriyamanivartitvamuttaraM dhyAyati pareNa // 281 // caramabhave saMsthAnaM yAdRg yasyocchrayapramANaM ca / tasmAt tribhAgahInAvagAhasaMsthAnapariNAhaH // 282 // so'tha manovAgucchvAsakAyayogakriyArthavinivRttaH / aparimitanirjarAtmA saMsAramahArNavottIrNaH // 283 // ISadhrasvAkSarapaJcakogiraNamAtratulyakAlIyAm / saMyamavIryAptabalaH zailezImeti gatalezyaH // 284 // pUrvaracitaM ya tasyAM samaya zreNyAmatha prakRtizeSam / samaye samaye kSapayatyasaGkhyaguNamuttarottarataH // 285 // 213 213
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 prazamaratiprakaraNam carame samaye saGkhyAtItAn vinihatya caramakarmAMzAn / kSapayati yugapat kRtsnaM vedyAyurnAmagotragaNam // 286 // sarvagatiyogyasaMsAramUlakaraNAni sarvabhAvIni / audArikataijasakArmaNAni sarvAtmanA tyaktvA // 287 // dehatrayanirmuktaH prApyarjuzreNivItimasparzAm / samayenaikenAvigraheNa gatvordhvamapratighaH // 288 // siddhikSetre vimale janmajarAmaraNaroganirmuktaH / lokAgragataH siddhayati sAkAreNopayogena // 289 // sAdikamanantamanupamamavyAbAdhasukhamuttamaM prAptaH / kevalasamyaktvajJAnadarzanAtmA bhavati muktaH // 290 // muktaH sannAbhAvaH svAlakSaNyAt svato'rthasiddhezca / bhAvAntarasaGkrAnteH sarvajJAjJopadezAcca // 291 // tyaktvA zarIrabandhanamihaiva karmASTakakSayaM kRtvA / na sa tiSThatyanibandhAdanAzrayAdaprayogAcca // 292 // nAdho gauravavigamAdazakyabhAvAcca gacchati vimuktaH / lokAntAdapi na paraM plavaka ivopagrahAbhAvAt // 293 // yogaprayogayozcAbhAvAttiryaG na tasya gatirasti / siddhasyordhvaM muktasyAlokAntAd gatirbhavati // 294 // pUrvaprayogasiddherbandhacchedAdasaGgabhAvAcca / gatipariNAmAcca tathA siddhasyordhvaM gatiH siddhA // 295 // dehamanovRttibhyAM bhavataH zArIramAnase duHkhe / tadabhAvAt tadabhAve siddhaM siddhasya siddhisukham // 296 // yastu yatirghaTamAnaH samyaktvajJAnazIlasampannaH / vIryamanigUhamAnaH zaktyanurUpaprayatnena // 297 // saMhananAyurbalakAlavIryasampatsamAdhivaikalyAt / karmAtigauravAdvA svArthamakRtvoparameteti // 298 // saudharmAdiSvanyatamakeSu sarvArthasiddhicarameSu / / sa bhavati devo vaimAniko mahaddhidyutivapuSkaH // 299 // tatra suralokasaukhyaM ciramanubhUya sthitikSayAt tasmAt / punarapi manuSyaloke guNavatsu manuSyasaGgreSu // 300 // janma samavApya kulabandhuvibhavarUpabalabuddhisampannaH / zraddhA-samyaktva-jJAna-saMvara-tapobalasamagraH // 301 // pUrvoktabhAvanAbhAvitAntarAtmA vidhUtasaMsAraH / setsyati tataH paraM vA svargAntaritastribhavabhAvAt // 302 //
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, prazamaratiH mUlam 215 yazceha jinavaramate gRhAzramI nizcita: suviditArthaH / darzana-zIla-vratabhAvanAbhirabhiraJjitamanaskaH // 303 // sthUlavadhAnRtacauryaparastrIratyarativarjitaH satatam / digvratamiha dezAvakAzikamanarthaviratiM ca // 304 // sAmAyikaM ca kRtvA pauSadhamupabhogapArimANyaM ca / nyAyAgataM ca kalpyaM vidhinA pAtreSu viniyojyam // 305 // caityAyatanaprasthApanAni kRtvA ca zaktitaH prayataH / pUjAzca gandhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAdyAH // 306 // prazamaratinityatRSito jina-guru-sAdhujanavandanAbhirataH / saMlekhanAM ca kAle yogenArAdhya suvizuddhAm // 307 // prAptaH kalpeSvindratvaM vA sAmAnikatvamanyadvA / sthAnamudAraM tatrAnubhUya ca sukhaM tadanurUpam // 308 // naralokametya sarvaguNasampadaM durlabhAM punarlabdhvA / zuddhaH sa siddhimeSyati bhavASTakAbhyantare niyamAt // 309 // ityevaM prazamarateH phalamiha svargApavargayozca zubham / samprApyate'nagArairagAribhizcottaraguNADhyaiH // 310 // jinazAsanArNavAdAkRSTAM dharmakathikAmimAM zrutvA / ratnAkarAdiva jaratkapardikAmuddhRtAM bhaktyA // 311 // sadbhirguNadoSajJairdoSAnutsRjya guNalavA grAhyAH / sarvAtmanA ca satataM prazamasukhAyaiva yatitavyam // 312 // yaccAsamaJjasamiha chandaHzabdasamayArthato mayAbhihitam / putrAparAdhavattanmarSayitavyaM budhaiH sarvam // 313 // sarvasukhamUlabIjaM sarvArthavinizcayaprakAzakaram / sarvaguNasiddhisAdhanadhanamarhacchAsanaM jayati // 314 // 215
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ avisaMvAdanayogaH azucikaraNasAmarthyA pariziSTa-2 prazamaratigatA''ryANAmakArAdikrameNa sUcI / AryAGkaH [ a ] adhyavasAyavizuddheH adhyAtmavido mUrcchA anazanamUnodarA anekAnuyoganaya anyeSAM yo viSayaH anyo'nyamuttarottaravizeSa anyo'haM svajanAt aparigaNitaguNadoSaH aparimitanirjarAtmA api pazyatAM samakSaM abhilASa ityanekAni azucitvaM saMsAraH azubhazubhakarmapAkAnucinta aSTAdazazIlAGgasahasra asya tu mUlanibandhaM [ A ] AkSepaNa vikSepaNa AcArAdhyayanoktArtha AjJAvicayamapAyavicayaM AtmaguNairutkarSaH 1. pU = pUrvArddhaH / u = uttarArddhaH / 254 pU 178 pU 175 pU 229 u 51 pU 62 u 154 pU 103 pU 282 u AtmAdezAdAtmA AtmArAmasya sataH AdAvatyabhyudayA AdyatrayamajJAnamapi AptavacanaM pravacanaM ArAdhanAzca teSAM ArogyAyurbalasamudayA AzravavikathAgaurava AhArabhayaparigraha 110 pU icchA mUrcchA kAmaH 18 u iti guNadoSaviparyAsa 174 pU ityetat paJcavidhaM 155 pU ityevaM prazamarate: 149 u 249 pU 61 u 59 pU indriyakaSAyagaurava iSTajanasamprayogaddha iSTaviyogapriyasamprayoga IryAbhASA'mbarabhAjanai IrSyA roSo doSo 182 pU 119 pU ISadahrasvAkSarapaJcako 247 pU 99 u utpAdavigamanityatva [i] [I] [ u ] AryAGkaH 202 u 253 pU 106 pU 227 u 248 pU 233 pU 65 pU 248 u 21 u 18 pU 112 pU 229 pU 309 pU 164 u 151 pU 125 pU 116 u 19 pU 283 pU 204 pU
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2, prazamaratigatA''ryANAmakArAdikrameNa suucii| 217 39 pU mr mr h 41 pU 143 u 138 u 139 pU 49 pU 85 pU h mw mw bh mw mw bh mw mw mw udayapariNAmi rUpaM udayopazamanimittau [e] ekasya janmamaraNe ekAdInyekasmin ekArthaH pariNAmo ekaikaviSayasaGgAd etatsamyagdarzanamanadhi etaddoSamahAsaJcayajAlaM eteSu madasthAneSu eteSvadhyavasAyo ebhiH pramAdayogAnugaiH ebhirbhAvaiH sthAnaM evaM krodho mAno evaM rAgo dveSo evaM virAgavArtAheturapi evaM saMyogAlpabahutvAdyai evamanekavidhAnAmekaiko evamaneke doSAH eSAmuttarabhedaviSayAdi [au] audArikataijasa audArikaprayoktA audArikAdapi tathA aupazamikaH kSayotthaH [ka] karmamayaH saMsAra: karmavazAd gacchantyatra karmavipAkAn vividhAn karmazarIramanovAgvi karmAtigauravAdvA karmodayanirvRttaM h 209 u | karmodayAd bhavagati 89 pU kalaribhitamadhuragAndha kalpayati nizcaye 153 pU kalpyAkalpyaM 226 u kalpyAkalpyavidhijJaH 223 u kazcicchubho'pi viSayaH 47 pU kazcidazubho'pi bhUtvA 224 pU | kaH zukrazoNitasamudbha 58 pU kAtyAllokAloke 97 pU | kAyaklezaH saMlInateti 222 pU | kAraNavazena yadyat 56 u kAryAkAryavinizcaya 198 pU kAlaM kSetraM mAtrAM 30 pU kAlaM vinAstikAyA 56 pU | kiJcicchuddhaM kalpyama 15 u | kimpAkaphalAdanavad 203 pU kiM punaraniyamitAtmA 193 pU | kularUpavacanayauvana 46 pU kRtvA yadvAllabhya 226 pU | | kecitsAtaddhirasAti kevalamunmAdaH 286 u kevalasamyaktvajJAna 276 pU ko'tra nimittaM vakSyati 177 u krodhaH paritApakaraH 196 u krodhAt prItivinAzaM krodho mAnazca 57 pU kliSTASTakarmabandhanabaddha 82 u klIbAH paratra ceha 250 u | kSaNavipariNAmadharmA 217 pU kSapakazreNimugapataH 297 u kSapayati tato 101 pU | kSapayati yugapat 270 pU 175 u 50 pU 21 pU 137 pU 214 u 145 pU 107 u 47 u 67 pU h mw bh mw h 289 u h mw mw mw bh mw bh 121 pU 265 pU 261 u 285 u 217
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 prazamaratiprakaraNam bh 129 u mw mw ph lh mw mw bh mw mw bh 250 pU 152 u 310 pU 2 pU 203 u 190 pU 189 pU 210 pU kSapayitumeko yadi kSAntibalamArdavA kSityambuvahnipavanataravastra kSINacatuSkarmAMzo [ga] gatipariNAmAcca tathA gativibhrameGgitAkAra gandhabhramitamanasko garvaM paraprasAdAtmakena galayantrapAzabaddho guNavadamUcchitamanasA guruvadanamalayanisRto gurvAyattA yasmAcchA gotrAntarAyayozceti granthaH karmASTavidhaM grahaNodgrAhaNanava grahaNopabhoganiyatasya [ca] cakSuracakSuravadhikevala caramabhave saMsthAnaM carame samaye cAritraM viratAnAM cAritraM vIrya cAritramathAkhyAtaM cAritrazuddhamagryAmavApya caityAyatanaprasthApanAni [cha] chadmasthavItarAgaH [ja] janma samavApya janmajarAmaraNabhayaira janmabhiraSTavyekaiH 200 pU 265 u | janmamaraNairajasraM bahu 165 u | jAtikularUbalalAbha 192 u jAtyAdimadonmattaH 271 pU jAtyAdihInatAM jitalobharoSamadanaH 294 u jinabhASitArthasadbhAva 42 pU jinavaravacanaguNagaNaM 43 u jinavaravacanAdanyatra 94 pU jinazAsanArNavAdAkRSTAM 44 u jinasiddhAcAryopAdhyAyAn 136 pU jIvasyaitat sarvaM 70 u | | jIvA muktAH saMsAriNa 69 pU jIvAjIvAH puNyaM 34 u jIvAjIvA dravyamiti 142 pU jIvAjIvAnAM dravyAtmA 91 pU jIvitamaraNopagrahakarAzca 134 u jJAtvA ca rAgadveSA jJAtvA bhavaparivarte 195 u jJAtvA yo'bhyavahArya 281 pU jJAnaM samyagdRSTerdarzanamatha 285 pU jJAnamatha paJcabhedaM 201 u jJAnasya phalaM 199 u jJAnA'jJAne paJcatri 258 u [ta] 254 u taccintyaM tadbhASyaM 305 pU tajjayamavApya tajjayahetorazaThaM 268 pU tat prApya viratiratna tatkathamaniSTaviSayA 300 pU tatkalpyamapyakalpyaM 152 pU | tatra gurUrihAmutra 233 u | tatra parokSaM dvividhaM mw mw mw mw ph lh 217 u 239 u mw bh 137 u 201 pU mw h 224 u 195 pU h mw 147 pU 258 pU 142 u 164 pU 105 pU 144 u mw mw bh mw mw bh lh mw 225 pU
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2, prazamaratigatA''ryANAmakArAdikrameNa suucii| 219 57 u 247 u 178 u 131 u 16 u 236 u 157 u 255 pU 243 u 127 u 38 pU 163 pU 52 pU mw mw mw mw ba tatra pradezabandho yogAt tatra suralokasaukhyaM tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM tathyamavamanyamAnA tadanantakoTiguNitaM tadabhAvAttadabhAve tadupagRhItAvaSTavidha tadupagrahaM ca tad bhavati bhAva tadbhaktibalApitayA mayA tadvat karmavinAzo tadvat karmopacitaM tadvat sajjanamadhye tadvadupagrahavAnapi tadvadupacArasambhRtaramya tadvadrAgaviSaghnaM punarUkta tadvadrAgArtiharaM bahu tadvAllabhyakavigame tadvidhameva tirazcAM tadvinnazcayamadhuramanu tallabdhvA hitakArye tasmAcchAstrAgamalipsanA tasmAtkalyANAnAM tasmAt kriyAnivRttiH tasmAt tribhAga tasmAt parISahendriya tasmAt sattvAnAM tasmAdaniyatabhAvaM tasmAdAkAlikahita tasmAd gurvArAdhanapareNa tasmAdyaH zAntiparaH tasmAd rAgadveSa 37 pU | tasmAdrAgadveSAdayastu 299 pU / tasmAdvipAkavicaya 211 pU / tasmAd vairAgyepsorA 79 u tasmAllokaviruddhaM 124 u tasmiMstasmin kAryaH 295 u tasya kimaupamyaM syAt 33 u tasya tathAzravakarmaNi 272 u tasyApUrvakaraNamatha 171 u | taM na labhate guNaM ___7 pU | taM labhate guNaM 267 u | tAH kRSNanIlakApota 159 u | tAM durlabhAM bhavazatai 11 u | tAnevArthAn dviSata 141 u tAbhyo visRtAH zrutavAkpulAkikAH 109 pU tAvat tasyaiva jaye | tAvadvaraM vizuddha tAsAmArAdhanatatpareNa tAsvekatarAbhAve'pi 101 u tIvro mando madhya 79 pU tulyAraNyakulAkula 65 u | tRpti prApnuyurakSANyaneka te caikaviMzati 74 u te jAtyahetudRSTAntasiddha 73 u | tena tathA taM viSayaM tenAbhinnaM carama 165 pU tenAvigamastasyeti 266 u | tenotpAdastasya 88 pU | teSAM bahuzoka'pyanu 153 u | tyaktAtmA nirgranthastya | tyaktvA zarIra 168 u truTikaraNazuddhamapi 104 pU / truTimAtraviSayasaGgA ba ba 123 u 184 u 234 pU 230 u 36 u 252 pU 48 u Fimm ba 197 pU 77 pU mw bh mw mw lh 281 u 50 u 272 pU 206 u 205 u 12 u 173 u 291 pU 166 u 75 u 69 u 219
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 prazamaratiprakaraNam 199 pU 249 u 270 u 202 pU 111 u 35 u 191 pU 279 pU 136 u hw hw hw 208 pU traiGiti ca pAlanArthe [da] daNDaM prathame samaye daNDatrayaviratizceti darzanacAritratapaH darzanazIladazavidhadharmAnuSThAyinaH dArUpamadhRtinA bhavati digvratamiha dezAvakAzi divyAtkAmaratisukhAt duHkhadviT sukhalipsu duHkhasahasranirantaraguru durniyamitendriyANAM duSpratikArau mAtApitarau dRDhatAmupaiti vairAgya dRDharUDhaghanAnAmapi dRSTvA kathamiha dezakuladehavijJAnA dezaM kAlaM puruSa dehatrayanirmuktaH dehamanovRttibhyAM dehazca yauvanaM jIvitaJca dehasyAzucibhAvaH dehAdindriyaviSayA deho nAsAdhanako doSakSayaH kaSAyavijayazca doSamaline'pi doSamaline'pi santo doSeNAnupakArI dyotayati yathA dramaka ivAvayavoJchakama dramakairiva caTukarma 186 u | dravyaM kaSAyayogAdupa dravyakSetrAkRtyanugamanaM 274 pU dravyaguNaparyAyANAM 172 u dravyAtmetyupacAraH 59 u dviguNo'pi ca 302 u dvipaJcabheda iti 179 pU dvividhAzcarAcarA dvIndriyasAdhAraNayo 303 u dvyAdipradezavanto 177 pU [dha] 40 pU dhanyasyopari nipata 23 pU | | dharmakathane ca satataM 46 u dharmadhyAnamupagato 71 pU dharmadhyAnAbhiratastridaNDa dharmasya dayA mUlaM 179 u dharmAdRte na mokSo 102 u dharmAdbhUmyAdIndriya 102 pU dharmAdharmAkAzAni 146 pU dharmAdharmAkAzAni 287 pU | dharmAvazyakayogeSu 295 pU dharmo gatisthitimatAM 151 u dharmopakaraNadhRtavapurapi 155 u dharmo'yaM svAkhyAto 39 u dhutamAyAkalimalanirmalasya 132 pU dhyAnAnalastapaH 17 u [na] 139 u na ca gatamAyurbhUyaH na tathA sumahAdhyairapi 133 pU na tadasti kAlavivaraM 242 u na sa tiSThatyanibandhAdanA 4 u na hi so'stIndriya 93 pU | naralokametya sarvaguNa 70 pU 185 u 246 u 241 pU 168 pU 170 u 245 pU 207 pU 214 pU 232 pU 215 pU lh mw mw mw mw mw bh 161 pU 251 u 264 u 64 u 68 pU 119 u 291 u 44444 48 pU 308 pU
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2, prazamaratigatA''ryANAmakArAdikrameNa sUcI / navakoTyudgamazuddho nAtmaparobhayabAdhaka nA gauravavigamA nAnArjavo vizuddhyati nAnyaH svalpo'pi nAbheyAdyA siddhArtharAjasUnu nArakatiryaGgamAnuSa nArghati sahasrabhAgaM nAlAbhe vaiklavyaM nikaSe viSayA nityaM parizIlanIye nityamabhayamAtmasthaM nityodvignasyaivaM niruNaddhi manoyogaM nirjaraNalokavistara nirjitamadamadanAnAM nizcayato'syAniSTaM nizcayavinAzadharmiNi nIcairgotraM pratibhava naikAn jAtivizeSA naivAsti rAjarAjasya nyAyAgataM ca kalpyaM paJcanavadvyaSTA paJcadazavidhAnaH [ pa ] paJcanavadaza ca dazavidhadharma paJcamahAvratadA paJcavidhAstvekadvitricatuH paJcavidho'yaM vidhivat paJcAzravAdviramaNaM paJcAzravamalabahulA paJcendriyabalavibalo 60 u 147 u 292 pU 170 pU 251 pU 278 u 150 pU 238 pU 52 u 86 u 100 u 82 pU 128 pU 304 u 53 u 1 pU 191 u parazaktyabhiprasAdA 257 u pariNAmamapUrvamupAgatasya 89 u pariNAmavartanAvidhiH 106 u 86 pU 122 u 35 pU 212 u 1 u paJcendriyo'tha panakasya kAyayogaM pannaga ivAbhyavahare 117 u 192 pU 113 u 172 pU 20 u 103 u parakRtakarmaNi yasmAnna paraparibhavaparivAdA paramANurapradezo parisaGkhyAnaM kAryaM parihAravizuddhikaM pAramparyAduccheSikAH kRpaNakena piNDaH zayyA vastra piNDaH zayyA vastrai piNDaiSaNAnirUktaH pittArditendritvAdvita putrAparAdhavattanmarSayitavyaM pudgalakarma zubhaM pudgalavarjamarUpaM tu punarapi manuSyaloke pUjAzca gandhamAlyAdhi pUrvaM karotyanantAnu pUrvadvayalAbhaH puna pUrvadvayasampadyapi teSAM pUrvapuruSasiMhAnAM pUrvaprayogasiddherbandha pUrvamanekAH prathitAH prazama pUrvaracitaM ya tasyAM pUrvoktabhAvanAbhi paizAcikamAkhyAnaM prakRtiriyamanekavidhA pratyakSaM cAvadhimanaH 221 278 pU 279 u 135 u 266 pU 100 pU 208 u 90 pU 62 pU 218 pU 148 u 228 u 6 u 145 u 138 pU 134 pU 78 u 312 u 219 pU 207 u 299 u 305 u 260 pU 231 u 231 pU 92 pU 294 pU 5 u 284 pU 301 pU 120 pU 36 pU 225 u 221
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 prazamaratiprakaraNam 196 pU 290 u 209 pU 122 pU 44 4444 235 u 274 u 31 pU 180 pU 10 u 267 pU 156 pU 17 pU 27 u 162 pU pratyakSaM prazamasukhaM pravacanabhaktiH zruta prazamaratinityatRSito prazamaratisthairyArthaM vakSye prazamasthitena ghanamapyu prazamAvyAbAdhasukhA prazamitavedakaSAyasya prazameSTatayA'nusRtA prasamIkSya bhavati prANavadhAnRtabhASaNapara prAptaH kalpeSvindratvaM prApnoti yatsarAgo prApnoti yAnanarthAna prAyazcittadhyAne proktaH sthityavagAhajJAna [ba] bandhaviyogo mokSa bandho mokSazcaite samyak balasamudito'pi balahIno'pyaba bahubhirjinavacanArNavapAragataiH bAndhavanendriyasukha bAlasya yathA vacanaM buddhyaGgavidhivikalpe bodhe sudurlabhatvaM [bha] bhayakutsAnirabhibhavasya bhavakoTIbhirasulabhaM bhavaparivartanabhIru bhavazataparamparAsvapi bhAtyanupalakSyarAdvaM bhAvayitavyamanityatva 237 u | bhAvA bhavanti jIvasyau 181 pU bhAvAntarasaGkrAnte 306 pU | bhAve dharmAdharmAmbarakAlAH 2 u bhogasukhaiH kimanityai 58 u [ma] 236 pU madamadanamohamatsararoSa 126 pU manthAnamatha tRtIye mamakArAhaGkArAveSAM 146 u mamahArAGkAratyAgA 60 pU malino'pi yathA hariNaH 307 pU mastakasUcivinAzAttAlasya 125 u mAtA bhUtvA duhitA 24 u mAdhyasthyaM vairAgyaM 176 pU mAnasya ko'vakAzaM 193 u mAnuSyakarmabhUmyArya mAyAlobhakaSAya mAyAzIlapuruSo mASatuSopAkhyAnaM 87 pU / | mithyAtvamohagahanaM mithyAdRSTiravirataH mithyAdRSTyaviramaNa 173 pU mizraudArikayoktA 11 pU | miSTAnnapAnamAMsaudanAdi muktaH sannAbhAvaH 150 u mRtyubale cAbalatAM mohAtsamudravAyasavadA 126 u mohAdrAgAtkApatha 64 pU [ya] 112 u yaccAsamaJjasamiha 109 u yajjJAnazIlatapasAmupagrahaM 263 u yatinA tatparajina 149 pU yatiyogyayogayoktA 221 u 189 u 4444 95 pU 260 u 157 pU 33 pU 276 u mw mw mw mw bh mw mw bh mw mw h 44 pU 290 pU 88 u 76 u 163 u h 312 pU 143 pU 234 u 277 u
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2, prazamaratigatA''ryANAmakArAdikrameNa suucii| 110 u 161 u 220 pU 200 u 293 pU 205 pU 310 u mw mw mw mw mw mw mw mw mw mw yat sarvaviSayakAGkSodbhavaM yatpunarupaghAtakaraM yatsukhamihaiva sAdho yadazubhamatha tatpApamiti yad dravyopakaraNa yadyapi niSevyamANA yadyapyanantagamaparyayArtha yadyapyavagItArthA na vA yadvacchAkASTAdazamannaM yadvat kazcit kSIraM yadvatturagaH satsvapyA yadvatpaGkAdhAramapi yadvadupayuktapUrvamapi yadvadvizoSaNAdupa yadvadviSaghAtArthaM mantrapade yazceha jinavaramate yastu yatirghaTamAnaH yasmAd rAgadveSoddhata yasmin mArdavamakhilaM yasminnindriyaviSaye yasya niyatA matiriyaM yasya punaH kevalinaH yasyAzuddhaM zIlaM yA ceha lokavArtA yA puNyapApayoragrahaNe yA sarvasuravaraddhivismaya yAM yAM karoti yAvat svaviSayalipso yAvatparaguNadoSa yuktaM yattacchAstra yugapad vividhAvaraNA ye tIrthakRtpraNItA 124 pU / yeSAM viSayeSu rati 144 pU / ye'tra ratAste saMsAra 128 u | yogaH zuddhaH puNyA 219 u yogaH sayoginAM 171 pU yoganirodhAd bhava 107 pU yogaprayogayozcAbhAvA 3 pU / yo'rtho yasminnAbhUt [ra] 108 pU rakto vA dviSTo ratnAkarAdiva jara 141 pU rAgadveSaparigato 140 pU rAgadveSAklinnasya 13 pU rAgadveSAvityapi 159 pU rAgadveSopahatasya 14 pU rUpabalazrutimatizIla 302 pU | rUpAvezitacakSuH zalabha 296 pU | rogajarApAzrayiNo 187 pU | rogajarAmaraNabhayairavyathito 169 u [la] 54 pU lakSaNato vijJeyA labdhvA sarvamadaharaM 273 pU lokaH khalvAdhAraH 84 pU | lokavyApi catuSTaya 130 pU | lokasyAdhastiryag 158 pU lokAgragataH siddhayati 257 pU | lokAntAdapi na paraM 40 u lokAlokavyApakamAkAzaM 123 pU lobhasya ko mukhagataH 184 pU 1 [va] 188 u vAkkAyamanoguptinirAzravaH 268 u vigatakriyamanivarti 12 pU | vidhinA bhaikSyagrahaNaM O f 0 w w Adddddddddddd4444 240 u 190 u 154 u 131 pU 213 u 160 pU 288 u 292 u 213 pU 220 u 280 u 116 pU 223
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 vinayaprazamavihInA vinayaphalaM zuzrUSA vinayavyapetamanaso vinayAyattAzca guNAH vinivRtaparAzAnAmihaiva vipulakulotpannAnapi vipulenApi yativRSA viSayapariNAmaniyamo viSayasukhanirabhilASaH viSasaMyuktaM bhuktaM viSayasukhAnugatatRSaH viharati muhUrtakAlaM vIryamanigUhamAna: vRttyarthaM karma yathA vaiyAvRttyodyogasta vaipracaNDAnAdyA nai vairAgyamArgasadbhAva vairAgyamArgasamprasthita vairAnuSaGgajanakaH krodhaH vaizAkhasthAnasthaH vrajati sutaH pitRtAM vraNalepAkSopAGga zabdAdiviSayapariNAma zayanAsanasambAdhana [za ] zAThyAt pratyayahAniH zAzvatamanantamanatizaya zAsanasAmarthyena tu zAstrAgamAdRte na zAstrAdhyayane cAdhyApane zAsviti vAgvidhivi zikSAgamopadeza zravaNA 67 u 72 pU 75 pU 169 pU 238 u 83 u 90 u 111 pU 242 pU 108 u 23 u 271 u 296 u 15 pU 115 u 19 u 181 u zItoSNAdiparISahavijayaH zIlAGgasahasrANAmaSTA zIlAGgasahasrASTAdaza zIlArNavasya pAraM 239 pU 45 pU 25 u zukladhyAnAdyadvayamavApya zuddhaH sa siddhimeSyati zuddhipravekavibhavavadupajAtaM zubhapariNAmavasthiti zraddhA- samyaktva zraddhAkathakazravaNeSu zrutabuddhivibhavaparihINa zrutazIlamUlanikaSo zrutazIlavinayasandUSaNa zrutvA sAmpratapuruSA: 63 pU 26 u 210 u 156 u SaSThazca sAnnipAtika 135 pU SaDjIvakAyayatanA zrutvAtivismayakaraM zrotRjanazrotramanaH zrotrAvabaddhahRdayo hariNa zleSa iva varNabandhasya [ zra] 269 pU 188 pU 66 pU 185 pU 186 pU 223 pU sattvAnAM bhavasaMsAra saJcintya kaSAyANA saJjvalanAnapi hatvA [ Sa ] sa krodhamAnamAyA sabhavati devo sa samudaghAtanivRtto'tha sa samuddhAtaM bhagavAnatha saktaH prazamaratisukhe sajjJAna-darzanAvaraNa [ sa ] prazamaratiprakaraNam 114 u 245 u 244 u 246 pU 259 pU 308 u 255 u 104 u 300 u 162 u 4 pU 68 u 27 pU 92 u 95 u 182 u 41 u 38 u 197 u 114 pU 24 pU 298 u 277 pU 273 u 256 u 34 pU 166 pU 262 u 30 u
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2, prazamaratigatA''ryANAmakArAdikrameNa suucii| 225 313 u 77 u 204 u ppp satyaM caturvidhaM tacca satyatapobrahmAkiJcanyA sadasadvA bhavatItyanyathA saddharmacaraNavArtA saddharmAnuparodhAttasmAllo sadbhiH suparigRhItaM sadbhiguNadoSajJairdoSAnu sadbhistathApi mayyanu santyajya lokacintA santrAyate ca du:khA saptamake tu saptavidho'dholoka samaye samaye kSapaya samayenaikenAvigraheNa samavAsIcandanakalpa samparkodyamasulabhaM sampUrNamapratihataM samprApnotItyAtmA samprApyate'nagArairagAri samyaktvajJAnacaritrasampadaH samyaktvajJAnacAritra samyaktvajJAnacAritravIrya samyaktvajJAnacAritrANA samyaktvamohanIyaM samyaganupAlyamAno samyagdarzanametacca samyagdRSTirjJAnI samyagdRSTiAnI samyagdRSTirjJAnI samyagdRSTerjJAnaM sarpa ivAvizvAsyo sarvagatiyogya saMsAra 174 u | sarvaguNasiddhisAdhana 167 u | sarvajJavAgrasAyanamupa | sarvajJazAsanapuraM praveSTuma 130 u sarvatra janma maraNe 132 u sarvamadasthAnAnAM 10 pU sarvavinAzAzrayiNaH 311 pU | sarvasukhamUlabIjaM 8 u sarvAtmanA ca satataM 129 pU sarvArtheSvindrisaGgateSu 187 u sarve ca zokajanakAH 275 u sarvendhanaikarAzIkRtasandI 212 pU sarvoddhAtitamoho 284 u saMyamayogairAtmA nirantaraM 287 u saMyamavIryAptabalaH 252 u saMlekhanAM ca kAle 96 pU saMvaraphalaM tapobala 269 u saMvRtatapaupadhAnaM saMvedanI ca nirvedanI 309 u saMsAramUlabIjaM 230 pU saMsArAdudvegaH kSapaNo 113 pU saMsthAnaM bhedatamazchAyo 218 u saMhananAyurbalakAlavIrya 232 u saMharati paJcame 261 pU sAkAro'nAkArazca 118 u sAtaddhiraseSvagurU: 222 u sAdikamanantamanupama 127 pU sAdhvAcAraH khalvaya 243 pU | sAmAnyaM khalu sAmAyikaM ca kRtvA 227 pU | sAmAyikamityAcaM 28 u | sAmpratakAle cAnAgate 286 pU | siddhasyordhvaM mukta 198 u 160 u 99 pU 29 pU 313 pU 311 u 148 pU 121 u 264 pU 263 pU 120 u 283 u 306 u 73 pU 221 pU 183 pU 259 u 115 pU 216 u 297 pU 275 pU 194 u 256 pU 289 pU 118 pU 194 pU 304 pU 228 pU 206 pU 293 u mw mw mw bh mw bh mw mw bh mw mw mw mw mw mw mw bh 244 225
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 prazamaratiprakaraNam 216 pU ___4444 ___ 235 pU siddhikSetre vimale sukhamAste nirdvandvo suvyAkulahRdayenApi susamAhito hitaH sUkSmakriyamapratipAti setsyati tataH paraM sevyaH kSAntirdiva so'tha manovAgucchvAsa saudharmAdiSvanyatamakeSu strIbhaktacaurajanapada sthAnaniSadyAdhutsarga sthAnamudAraM tatrAnubhUya sthAlamiva ca sthitipAkavizeSastasya sthityupakRccAdharmo sthUlavadhAnRtacauryapara snAnAGgarAgavartikavarNaka 288 pU | snehAbhyaktazarIrasya 241 u sparzarasagandhavarNAH 105 sparzavyAkulitamati 158 u svaguNAbhyalaGkRtasya 280 pU svaguNAbhyAsaratamateH 301 u svamativikalpAbhiratA 167 pU svayamapi taddoSapadaM 282 svargasukhAni parokSA svazarIre'pi na rajyati 183 u svahitArthAbhiratamateH 117 pU svAdhyAya iti 307 u 211 u svAdhyAyadhyAnaparAyaNasya 37 u [ha] 215 u | hanti parISahagauravakaSAya 303 pU hAsyAdi tataH SaTakaM 43 pU / hInottamamadhyatvaM ko 133 u 237 pU 240 pU 298 mw fr mw lh mw bh mw lh bh 444444444444444 176 u 253 u 180 u 262 pU
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 (A) prazamaratyadhikArAnukramaH (A) pIThabandhAdhikAra: 2. kaSAyAdhikAraH rAgAdyadhikAraH 4. karmAdhikAraH 5-6. karaNArthAdhikAradvayam madasthAnAdhikAraH AcArAdhikAraH bhAvanAdhikAraH 10. dharmAdhikAra: 11. kathAdhikAraH 12. jIvAdhikAraH 13. upayogAdhikAraH 14. bhAvAdhikAraH 15. SaDvidhadravyAdhikAraH caraNAdhikAraH 17. zIlAGgAdhikAraH 18. dhyAnAdhikAraH 19. zreNyadhikAraH 20. samudghAtAdhikAra: 21. yoganirodhAdhikAraH zivagamanavidhAnAdhikAraH phalAdhikAraH AryAGka 1-23 24-30 31-33 34-38 39-80 87-111 112-148 149-162 163-181 182-188 189-193 194-195 196-203 204-227 228-243 244-246 247-255 256-273 274-277 278-283 284-296 297-311 adhikAravibhAge ekasyAH kArikAyAH antaraM vartate, vivaraNAnusAreNedaM vibhajanaM jJeyam, viSayAnukrame tu kArikAnurUpeNAdhikAravyavasthAsti /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 prazamaratiprakaraNam pariziSTa-3 (B) akArAdikrameNAdhikArasUcI (B) AryAGkaH 112-148 194-195 182-188 39-80 34-38 24-30 228-243 189-192 163-181 247-255 8 AcArAdhikAraH 13 upayogAdhikAraH 11 kathAdhikAraH 5-6 karaNArthAdhikAradvayam 4 karmAdhikAraH kaSAyAdhikAraH 16 caraNAdhikAraH jIvAdhikAra: 10 dharmAdhikAra: dhyAnAdhikAraH pIThabandhAdhikAraH phalAdhikAraH bhAvanAdhikAraH bhAvAdhikAra: madasthAnAdhikAra: yoganirodhAdhikAraH 3 rAgAdyadhikAraH zivagamanavidhAnAdhikAra: zIlAGgAdhikAraH zreNyadhikAra: Sar3ivadhadravyAdhikAraH 20 samuddhAtAdhikAraH 297-311 149-162 196-203 81-111 278-283 31-33 284-296 244-246 256-273 204-227 274-277
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTThArasa purise aNimiccha mIsa sammaM addhamasaNassa savvaMjaNa anaMtagamaparyAyaM sUtram anaMtA NANapajjavA anye'pi mohavijayAya appAhAra avaDDhA assaMkhosappiNI AillANaM tiNhaM iya guNacattA sesaTThavIsa iyaM duvAlasaMgI na kayAI nAsI uggamaM se a udaiya khaovasamiya udaiya khaovasamiya uppatti veNaiyA uvasamaseDhI ikko ekkeko uvasamaseDhi etAvadevAci kalpanIyena zarIrakadhAraNam kaSAyapariNAmo lezyA kAraNameva tadantyaM sUkSmo khaMtiya maddava caga 4 jAI 5NupaNa caTu cATu priyaM vAkyam cittaM ceyaNa saNNA jiNa pavayaNa uppattI jehiM durgAchiyA pariziSTa-4 uddharaNasthalasaGketaH 171 (TI.) 134 (TI.) 65 (vi.) 3 (TI.) 194 (TI.) 1 (TI.) 175 (TI.) 193 (vi.) 36 (vi.) 35 (vi.) 204 (vi.) 60 TI. (vi.) 197 (TI.) 197 (vi.) 80 (vi.) 197 (TI.) 197 (vi.) 155 (TI.) 139 (TI.) 37 (vi.) 245 (a.) 245 (vi.) 35 (vi.) 93 (vi.) bR.ka. bhA. 4365, o.ni. 443 (231) ni.sU.bhA.3505 prasA.694, Ava. - 111, 204 (vi.) 131 (TI.) bR.ka. bhA. 835, paM.ka.386 dvAtriMzikA 2-18 (see pra.sA. 270 TIkA) pra.sA. 1094 zrI. pra. 28 nadIsUtra. 118 dazavaikAlikam 5.2.56 pra.sA. 1295 Avazyaka niyukti 588/11 pra. sA. 1296 daM. pa-064 203(vi.) (ava.) daza.ni. 124 A.ni.113 (128) o.ni.442 bhadrabAhusU. siddhasenasU. devavAcaka zayyaMbhavasU. bhadrabAhusU. bhadrabAhusU. bhadrabAhusU.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 prazamaratiprakaraNam 96 (vi.)(ava.) 219 (vi.) vi.sA. 809 135 (TI.) 101 (TI.) prazamarati-101 197 (vi.) pra.sA.1297 umAsvAti. 244 (vi.) jJAnaM madadarpaharaM NANaMtarAyadasagaM daMsaNanava taM pi Na rUvarasatthaM tadvidhameva tirazcAm dugajogo siddhANaM na karei maNeNaM AhAra saNNa vippajaDhe na vAmAo dAhiNaM haNuaM saMcArijjA nAmassa ya gottassa ya nAmagotrayoviMzatiH paJcendriyANi trividhaM balaM ca piNDaM sijjaM ca vatthaM ca bAvIsaI sahassA mUrchA. parigrahaH mUrchA parigrahaH yAkArau zrA.pra. 29 135 (TI.) 36 (vi.) 100 (TI.) 189 (TI.) 138 (vi.) 193 (vi.) 138 (TI.) 60 (TI.) 35 (vi.) zayyaMbhavasU. dazavaikAlikam 6.48 prasA.1096 tattvArthasUtram 7.12 tattvArthasUtram 7.13 (Gayapo bahalaM nAsti si.he.12/4/99) umAsvAti. umAsvAti. bhadrabAhu A.ni.593 paMsaM.1177 zrA.pra.30 siddhahema.7/3/175 hemacandrasU. yAkArau 43 (vi.) yAkArau strIkRtau hRsvau kvacit 38 (vi.) lAU eraNDaphale viggaha gaimAvannA 277 (vi.) veyaNiyassa u bArasa 36 (vi.) zeSAdvA 82 (vi.) saMsArI cetano mataH 201 (vi.) sakaSAyatattvAjjIvaH 54 (TI.) savvaThANAI asAsayAI 198 (TI.) 204 (vi.) sAyaM uccA goyaM 219 (vi.) sussUsai paDi 91 (vi.) sUyoyaNo javannaM 108 (vi.) hiMsAdiSvihAmutra cApAyAvadyadarzanam 164 (TI.) hoi rasAlU ya tahA 108 (vi.) tattvArthasUtram 7.2 umAsvAti. vi.sA.803 A.ni.22, pra.sA.1411 bhadrabAhusU. pra.sA.1412
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ rhi pariziSTa-5 pAThAntarANi saGketasUciH patanasthahemacandrAcAryajJAnabhaNDArasatkA tADapatrIyA pratiH / tasyAzceyaM pratikRtiH jambUvijayopadezAt kRtA / sAmprataM zrIkailAsasAgarasUrijJAnabhaNDAre (kobA) vartate / asmin prAcInA TIkA vartate / kai. kobAsthitazrIkailAsasAgarasUrijJAnabhaNDAragatA kardaja(kAgada)pratiH kramAGka: 196 / asmin prAcInA TIkA vartate / a. ajJAtamUlA pratiriyaM prAyaH pattananagarasthA sambhAvyate taduparyullekho dRzyate DA0 262 naM0 12882 / sAmprataM tasyAH pratichAyA(xerox) gItArthagaGgAjJAnabhaNDAre (ahamadAbAdasthite) vartate / tasyAH kramAGka: Ms/259 Da. ahamadAbAdasthita 'DahelAno upAzraya'satkA pratiriyam / asyAH kramAGkaH 115/93/110/267/13825 vartate / tasyAH pratichAyA ahamadAbAdasthitagItArthagaGgAjJAnabhaNDAre vartate / tatkramAGka: Ms/859 mu.jai. mudritasaMskaraNam prazamaratiprakaraNam sampA.-ajJAta prakA. jainadharmaprasArakasabhA varSam- vi.saM. 1966 (avacUrirapyastyasmin) bRhadgacchIyazrIharibhadrasUriviracitavivaraNopabRMhitam prazamaratiprakaraNam sampA.-zrIAnandasAgarasU. prakA.- devacandra lAlabhAI pustakoddhAra phaNDa varSa. vi.saM. 1996 avacUrirapi mudritA'sti asmin saMskaraNe / TI. ajJAtakartRkaprAcInaTIkA vi. bRhadgacchIyazrIharibhadrasUriviracitavivaraNam ava. ajJAtakartRkaavacUriH A patrasya sanmukha bhAgaH B patrasya pRSThabhAgaH TI.aM.TIppaNI-aGka: praha prastuta pAThopayogihastapratiH / ha.pA. hastapratiH yasyAM pAThAntaramarita / ka. kArikAGkaH / asmin pariziSTe pAThAntaraiH saha sambhAvitA: pAThAH, kvacit kliSTapadAnAmarthA api vinirdiSTAH santi /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 kA. 1 1 1 1 1 1 1 1 DIY Y Y Y Y Y Y 2 2 ne ne ne ne ne ne ne 3 sthala: TI.aM. TI. TI. TI. 3 TI. TI. ava. ava. ava. ava. ava. ava. ava. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. vi. 4tshtshtsh a. a. a. TI. 3 TI. kAM ka ka ka ka ka ka TI. TI. 3 TI. 3 TI. 3 TI. 1 1 2 4 6 1 2 3 4 sw9v 10 11 12 aaa 1 1 1 2 a m 1o 5 w pra.ha. he he he Da mu Da Da Da mu. mu. Qiao kai.mu. To he he he to he f kai. mu. Da. Da. mu. pra Ho he he he he he he patrAGka 1-B 1-B 1- B 3-A 3-A 1- A 2-A (jai) 61- (de) 1-A 1- A 1-A 1-A (je) 61-A (de) 2-A (jai) 61-A (de) 2-A/ 1-B 2-A/ 1-B 3-B 3-B 2-A 3-B 3-A 4-A 2-A 5- A 2-A 1-B 1- A 1- A 1-B\ 61-A 2- B 6-A 6-B 6- B 6-B 7- A 7- A pAThAntara sthena bhASiNe tyAha ca to mAtramiti / zrIprazamarate ityadhikam / karma iti nAsti bhAvAH (vaH ) / zreNI samudghAtAH / zreNI samudghAtAH / gamanamananta dehA sukha ..bhAvAdvA...... prarUpaNa saMpradA atra.... tAn / iti nAsti ye'pydypr.....| sarvAn paJca / ArAd / tA iti nAsti / sakti: grahaNadhAraNArthAvadhAraNa / svalpamapi prazamAmRtabindu hRdayeSu pAtitaM / siddhA iti nAsti danyat kiJci (nmanAk ) danyat ( ? ) prakapa yathA ca aNaMtagamapajjavaM suttaM nayA iti nAsti / vat darzanAt tathA ca vartate iti zeSaH ityadhikam ha. pA. kai. ke Wo kai Da mu. mu. mu. Da he kai.mu. kai.mu. he A to the to to hy kai. he kai kai a mu. mu. Da prazamaratiprakaraNam he he s naI naI naI naha kai. patrAGka 1- B 1- B 1-B 2- A 2-A / 1-B 1- A jai 61-A (de) 1-A 1- A, jai 61-A (de) 8-A, (4) 61-A (de) 1- A 1- A 3-B 3-B R-A, (#) 2-A (jai) 2-A, 2-A 3-B 3-A 2- A 2- A 4- A 4-B / 2-A 2-B 5- A 2- A 1-B (jai) 61-A (de) 1- A 2-B 2-B 2-B 2-B 2- B 2-B 3- A
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 233 | kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. ha. pA. patrAGka | pAThAntara anyatrA.... # 1-A or patrAGka 2-B (jai.) 61-B (de) 7-B 7-B 7-B 3-A 3-A / 3-A / 8-A 8-A ho ho ho ho ho ho ho ho 5 or or or or orxxc / yadyapi...tathApi / nAsti buddhi iti / nAsti buddhervibhavaH namuMchamevoMchakameva .....hairmatibhiH ..... jJAta praveSTumicchAmi AryA....ityarthaH ityadhika:pAThaH mapi mmmmmmm 8-A / 8-B 8-B / 3-A 3-A 3-A 3-A 3-A (jai) 2-A (de) 2-A (de) 61-B (de) 3-A (jai) 1-A / voDhuM 5 is 1-B 1-A arthaprAdhAnyA 3-A 8-B 8-B 3-A the ho do ho ho ho ho NN M N Noror 8-B 8-B 3-A 8-B 3-A 3-B (jai) 2-B (de) 3-B 1-B 1-B tAmevoJchavRttitAmA.... marNava medho mandamati medhAmati dvayenA dvitIyakArikAM vakti ityadhikam vipluSa rUpA nAsti WWW.FWWoGmswwwwwwwwwwwwwww6mswww 1-B 1-B NAGG G666666666666mmmssssss ho ho ho ho ho ho ho ho ho ho ho to 5 5 5 3-B 3-B 3-B 3-B 3-B 8-A (jai) 3-B 3-B 10-A 10-B 10-B 10-B 10-B 10-B 10-B 11-A 11-A 1-B 1-B 1-B ca ityadhikam vA ityadhikam prthitaa| asmadAdayaH / nAsti / eva ityadhikam / pathaM sthAna / kRtya.... .....lokata( prApta )yA 3-B 3-B 3-B 2-B (jai) 2-B (de) 2-B (de) 2-B (de) 3-A (de) 1-B kA kiMvidhA dvayA 1-A 1-B 61-B 11-A 11-B 12-A 4-A 5 Ho ho ho ho h 4-A 4-A kAH nanu vo..... yasyAM ghaTTana na cAsA.... navA niSedho gambhIraM pradhAnabhAvArthaH aGgIkartavyAH / kenApi ityadhikam 1-B 3-B (de) H 61-B (de) 1-A 4-A he 12-B
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka | lh vacasi 4-A lh ho ho ho gRhNate 4-A m 13-B 13-A 1-B 1-B 1-B m tos tus nAsti nisarga ityadhikam nipuNo'pi iti bhaNati kaH tena gRhIta 3-B 61-B 61-B h m bimbaM lh lh mh ho ho ho h 4-B 4-B 13-B 3-A h 1-B 13-B 13-B 4-B 1-B 3-A (de) 14-A 14-A 14-A 14-A 3-B (de) h h H he he had to H 4-B 4-B 4-B 4-B h h h 44 TTTTTT h 2-A h h I ho ho ho ho do 5 h 14-B 14-B 14-B 15-A 15-A 2-A 4-B 4-B 4-B 5-B (jai) h m 4 m 3-B (de) 1-B 5-A m m 000000orrMMMMMmmmmmmm0033990000000 5-A 4 lh lh m t ho ho ho ho ho h yadbhiH atizayena a. nAsti / amuSmin dakSaragadgadaM ....kAramudA..... punazca tadevAnubadhnAti / vacanaM yathA tItyarthaH paraH ityadhikam anantarA pratibandhena ziSyaistacchiSya ityadhikam grahaNa( grAhaka) bhavati puSTikaramevam / ityadhikam / bhAvAdInAM / bhaasaa.| pizunayati / tIvrAdi / rabhyasyamAna prapaJcena rAgaviSa pUrvasevita viSa iti nAsti vinAzakam udAharatyasminne.... asyAM kArye vigatarAga kSaya....teSAM / paryantaM nAsti vigato rAga lakSaNa pari / nAsti viSayabAdhyo apratIti chAdayati nAsti m 4 m o m m ho ho 62-A 15-A 16-A 16-A 16-A 16-A 2-A 1-B 16-B 2-A 16-B 17-A 2-A 17-B 5-B 18-A 18-A 18-B 19-A m 4 m ho ho ho h 4 m 5-A 5-A 5-A 4-A (de) 62-A (de) 5-A 4-A (de) 5-A 5-A 4-A (de) 5-B (jai) 18-A 5-B 5-B 5-B 6-A 19-A 6-A 6-A m h ho to the ti m lh lh m bh ho che ti ho ho 6-A llh 19-A 20-A >>
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. .......... 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 21 21 21 22 22 22 22 22 22 22 22 2 2 2 2 2 2 2 22 22 22 22 23 23 23 21 TI. 23 TI. ka ka ka ka ka ka ka ka kAM ka 24 24 TI. 24 24 TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. vi. ava. ava. 22 ava. TI. a. TI. tU kAM kaDaM kAM kaDaM vaLaM vaLaM kaLaM ava. TI. vi. vaha kAM kaDaM kAM kachaM 23 vi. 23 ava. 23 ava. TI. TI. pAThAntarANi TI. TI. 1 6 8 1 1 1 3 1 2 3 2 3 1 1 1 m 50 3 pra.ha. kai. to he he he he he he he he Da mu. mu. a. laM t ceI he he the la la / a. a. a. 'laM 'laM () () to the the the t a. Da a. Da Da he he he he Jin kai. patrAGka 6-A 20- B 21-A 21-A 21- A 21-A 21-B 21-B 21-B 21-B 22-A 1-B 8-B (jai) 8-B 2- A 1-B 6-B 22-A 22-A 22-A 2-B 2- B 2-B 2-B 1-B 1-B 1-B 22-B 22-B 22-B 62-A 2-B 1-B 1- B 23-A 7-A 7-A 23-B pAThAntara .....parigato'pItyAdi paJcAdi / pAkhaNDi mAtra / ityadhikam rudraH / na copA..... iti / gala yenopAyenA ityantaM nAsti dvitIyam / ityadhikam cchedaka tIvraH....zceti / ityantaM nAsti zcA....ndhAnazca / ityantaM nAsti iyaM kArikA tadvyAkhyA ca nAsti kArya... viniyo| ityantaM nAsti tAni ca / iti nAsti vinirNayaH nAsti bhramaNAt / klissttm.....| janmamaraNa[ ni? ] [ Ne ]? janmajarAmaraNAni nAsti nikAcitazca atiniya.... khaparikA - pUgadavarikA - abhi. ci. 1154khapuraH- pUgaH-khapurakA iti bhAvyam ? (ni) dhattaM saMlulita.... dhmAta vahitalA iti nAsti poladRddhA..... NyavyavacchinnAni nAraka durbalatAM nItaH iti nAsti pipAsitaH ityArabhya .... tRSaH ityantaM nAsti catuSTayI vilikhitaH vilikhitaH kRzo, (karuNaH ) dInAH gatvA tai....ityarthaH / ityantaM nAsti arthAt kiyato'narthAn tAn ha. pA. kai. mu. Ben kai Jin Jin kai Wo mu. he. he kai. mu. mu. hits | mu. mu. jaya jaya mu. ma. mu. he mu. to he he he kai. patrAGka 20- A 6-A 8-A (jai) 6-B 6-B 6-B 6-B 6-B 6-B 6-B 62-A (de) 22-A 6-B 235 5- A 62-A (de) 22- A 6-B 6-B 5-A (de) 5-A (de) 5-A (de) 5-A (de) 62-A (de) 62-A (de) 62-A 62-B 62-B 62-B 22-B 5-B (de) 8-B (jai) 62-A (de) 7- A 23-A 23-A 7-A
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. pAThAntara ha. pA. patrAGka | patrAGka 23-B 23-B m 7-A 25 TI. ho ho m 7-A 7-A 25 TI. h h + h h ho ho ho to tus ho ho ho 24-A 24-B 25-A 62-B 1-B 25-A 25-A 25-A 7-A 7-B 7-B 1-B 62-B (de) 7-B 7-B 9-B (jai) h h + + h h h h + + 7-B 7-B 8-A 8-A h h zakya iti .....khyAtumazakyaM / (atra sakalA arthA AkhyAtuM iti bhAvyam) ....Apnoti.... bhaassnne| kSamAmArdavA.... AstaMprotIti / sarveSvapi vyasanopAyaM darzayannAha krodhitaH sarvasyodvegeti / (paridAhanamasvasthatodvegobhayaM sarvasyeti) sarvasyodvegeti / sabhUma ca ityadhikam darthopAdAnasyA.... vinayata bhavatIti / kvacidapya.... (kiM) cidapya sambhAvitasya mAyAvitvena pUrvadRSTadoSAH / vadavizvAsyaH / zukA ityanta eva pAThaH / vizvAsyo ....na dRzyate / marSitaM upanAzcau.... sarve.nimittAH / nAsti zrayiNa nAsti pAyi nAsti doSa + + ho ho ho ho ho ho ho ho 25-B 25-B 26-B 26-B 27-A 27-A 27-A 27-A h h 8-A 10-A (jai) 8-A h + h h ho ho H h h h h h H he di ti ti t 27-B 27-B 6-A (de) 6-A (de) 27-B 8-A 8-A 28-A 6-A (de) 2-A 28-B 28-B 28-B 28-B 8-A 8-A 2-B 2-B 8-A 27-B 27-B 27-B 2-B 62-B (de) 8-B h h h o h h h evaite 8-B h ho ho ho ho rs rs + h 8-B 11-A (jai) 62-B (de) 62-B (de) m 2-A h 2-A m 31 31 TI. TI. h ho ho to gatyAdiSu...... gamanAgamanAt nAsti AdezakA ete kaSAyA ityadhikam / dravyopAdAnAya ca ityadhikam kro iti cyutam tyAdyaH adhya GkAratipada.... paryAye balamAntaram paryAyeba(mU )lamAntaram h m 21-B 21-B 8-B 3-A 3-A 2-A 2-A 31 31 31 31 vi. vi. ava. ava. h 8-B 8-B 29-B 6-B (de) 6-B (de) 11-A (jai) 62-B (de) m trusts m
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. TI. 32 33 33 33 33 TI. 33 33 33 33 33 33 34 35 35 35 35 35 ****** 35 35 34 TI. 35 35 35 35 kaMTaM kAM kAM kAM kAM kAM kAM ka ka ka la ka ka kaTaM kAM kAM 34 TI. 34 34 35 35 TI. TI. TI. 36 TI. 35 TI. 35 TI. 35 TI. 35 TI. 35 TI. 35 36 vi. vi. vi. ava. ava. TI. ava. TI. kAM kAM kAM chaM chaM ka TI. vi. vavava vavavava va ka ka va va va ka TI. 36 TI. 36 vi. vi. pAThAntarANi 36 vi. 37 TI. 1 1 1 2 3 1 2 1 2 1 1 6 8 9 10 11 35 vi. 9-10-11 1 2 1 2 3 1 6 7 8 pra.ha. he he he he H a. Da a. he ps he he he he to he he he he he to a. mu. a. a. a. laM laM laM he he he a. he a. mu. a. patrAGka 30-A 29-B 30-A 8-B 30-B 30-B 6-B (de) 3-A 3-A 2- A 2-A 31-A 31-B 31-B 32- A 2- A 32- A 32-B 32-B 33-A 9-B 34-A 34-A 34-A 34-A 34-A 34-B 9-B 3-A 7-A (de) 3-A 7-A (jai) 3-A 9-B 3- A 3- A 3-A 34-B 35-B 3-B 7-B (de) 3-B 36-A pAThAntara dveSastadityA / athAnyamapi... skhaay....| mithyAdarzanaM mithyAdRSTista... vikathe.... vikttaa...| tyetAveva / sambadhyate rAgadveSAva sAmAnya na viramaNam tattvAzraddhA nAsti aSTavidhaM ca karmaNA ityadhikam / dhAspati ndhIH / prakRti ityadhikam / apratyAkhyAnAvaraNA iti vedaH puMstrInapuMsakavera kSeti / bhavanti pratyekapadAnantaraM nAmapadaM na dRzyate vyutkramaca kutracit / punazcaturvidhA paJcAzadeva samyaktva iti nAsti yato iti nAsti sat ityadhikam dala ca dau ca / ityadhikam / mUla kArikAyAmapi sampAdaka: 'vi' padaM adhikaM nyastam / ekamIlane tu ityadhikam rAyapaJca...... (karma) ityadhikam kR 200 ti...... dvA(bhyAM ) vedanI (yA) bhyAM 2 ityadhikam sthitibandhAnubhAgabandhapradeza muhUrta svarUpa ityadhikam prati....... nAsRtya baddhasya ha. pA. kai. kai Wo he kai mu. a. mu. mu. mu. kai. kai he mu. a. mu. a. mu. a. mu. Jin mu. a. mu. kai. patrAGka 8-B 8-B 8-B 237 30-B 9- A 11-B (jai) 3- A 6-A (de) 6-B (de) 62-B (de) 62-B (de) 8-A 8-A 8-A 9- A 62-B (de) 9- A 9- A 9- A 9- B 32-A/B 9-B 9-B 9-B 9- B 9-B 12-B (jai) 7-A (de) 3-A 7-B (de) 3-A 7-B (de) 7-B 7-B (de) 7-B (de) 7-B/ 9A de 9- B 10- A 8-A (de) 3-B 8-A (de) 10- A
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 prazamaratiprakaraNam pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. kA. 37 37 37 37 38 sthalaH TI. vi. vi. ava. TI. ka + + ho ho ho ho ho ho ho ho he ti ho 0000000. 0Gmswww. 00008 36-A 3-B 36-A 2-B 36-B 36-B 36-B 37-A 10-B 10-B 37-B patrAGka 13-A (jai) 8-B (de) 10-A 62-B (de) 10-A 10-B 10-B 10-B 10-B (de) 37-B 10-B baddhasya bhavatIti / nAsti pradezasthasya lezyAnAM bhedAH / pariNAmApekSaH tiivro...| puruSI prANinAM varNakAzceti kA hiMgulu hiGgalikA iti tejasvI zubhasya..... + + + + 37-B 37-B 3-B ho tie z toho ho 10-B 10-B 8-B 63-A (de) 10-B 10-B 2-A + 39 TI. 37-B 38-A Mmmmm TI. ho 38-A 3-B mahatAM nAsti citre tasminnityadhikam narakAdigatayastatrotpattau / dehanirvRttirdehanirvRtti dehanirvRttizca sparzanAdi saktiH / na( rakAdi )gatirbhavagatirmUlaMbIjaM yasyA, indriyaviSayA (sparzanAdayaH) nivRttiH (?) na gati....indriyaviSayA nivRttiH tetAtayA z 10-B 9-A (de) 63-A 39 ava. pus 2-A 63-A (de) ava. ava. 2-A 2-A u ___ 16 tyAhuH Frhit HF 40 ava. HOM te te them kAraM tayA tayA ityadhikam / dRSTAntaiH ityadhikam / zrotrendriyA( ye) 11-A 3-B 63-A (de) 2-A 38-B 39-A 11-A 63-A 2-A 39-B 39-B + 13-B (jai) 38-B 9-A (de) 2-A 63-A (de) 11-A 14-A (jai) 39-A 2-A 63-A (de) 11-A 41 TI. goryA mu. kalAsmin.... ndriye'.... or or orrorrmorrorm00rm0 + + 42 to the TI. F he he he AkAstanmukho.... (hAsyalIleti mUlam) ityadhikam savilAsa / kSo'pAGgasaMnivezitA dRSTiH kSo'pAGgasannivezita dRSTiH maNDanatA ....tsuka..... lIlApadaM dRSTisaMvarA / [citro dRSTi 39-B 39-B 39-B 4-A 4-A 4-A 4-A + FFFE 14-B (jai) 11-A 14-B (jai) 11-A 9-A (de) 9-A (de) 9-A (de) 9-A (de)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 42 43 43 43 43 30 30 30 30 30 30 30 44 mUlam 44 TI.vi.ava. 44 TI. 44 44 44 44 44 TI. 44 44 45 ****** 30 30 10 10 10 10 22% 45 45 45 44 TI. 45 44 TI. 45 45 ava. TI. vi. vi. ava. 45 45 TI. 45 TI. 45 TI. 46 TI. 46 kAM kAM kAM kAM kAM kAM kAM 46 TI. 47 TI. 47 47 48 48 TI. 45 ava. vi. ava. TI. kraM kAM kAM kAM kAM vaha eka kalaMka chaM kAM kAM k 46 ava. pAThAntarANi ava. 2 1 1 o o 1 30 30 5 w 9 1 1 1 m 50 5 6 6 1 2 2 1 1 3 pra.ha. To the 'laM 'la' a. a. Da hebha. he aDa kai. A he he he he he he by l~ 24 he he he jo he the he he he he he "le meM? he at the the the mu. patrAGka 2-A-B 40-B 4-A 4-A 2-B 39-B/ 4-A "" 11-B 41-A 41-A 41-A 41-A 41-A 41-A 41-A 11- B 10- Amu. 63-A 41-B 41-B 41-B 11-B 42-A 42-A 42-A 42-A 42-A 4-A 2-B 63-A (de) 12-B 12-B 12-A 63-A (de) 43-A 12-A 43-B 44-A 44-B pAThAntara saJcAraH iti (citradRSTisaJcara iti vA ) bhAvyam ] cakSu...mApnoti / nAsti nAzamupayAti deha ityadhikam vartiH saiva iti nAsti kastUrikA.....ebhiH / ityantaM nAsti miSTA..... iSTA.... bhojyaM / vividhapAnakAdi ca madya pra...... chAga- hariNazca - krbh....| ca ityadhikam lohAMkuzakomalayantrANi (lohArAko ) galayantrANi jAlAdimarmANi stAnumayAH mInaH ityadhikam gaulyAsvAdAdakhaNDA..... tulyopadhAnakapracchAdanapaTasanAthA / (manAthA iti he0 ) mRdukharddhapAdiyutaM / nAlaM ca iva......NikArikAribhiH / (cyutaH pAThaH ) sparzamAno sUMpa saMpatn vidhavApi vidhA...... .....lambha...... vizrAmaNA nAsti itthamevendriyaviSaya....... (vRndaM ) ityadhikam uktaprakAreNa viziSTa samprAptA zaktA: .....gatatvA..... samasti anekasmin ha. pA. mu. kai. mu. 2 $$ Da ful hd naI naI naI viM? naI mu. kai. kai. mu. a. Da to to he he kai. mu. kai. mu. mu. mu. Jin mu. Ben he Jin kai. patrAGka 63-A (de) 9-B 9-B 9-B 63-A (de) 11-B 2-B 40-A 11-B 11-B 11-B 15-A (jai) 11-B 239 11-B 15-A (jai) 4-A 2-B 11- B 11-B 11-B 42-A 11-B 11-B 15-B (jai) 11-B 15-B (jai) 10-A (de) 63-A (de) 2- B 12-A 15-B (jai) 10-A (de) 2-B 12-A 43-B 12-A 12-A 12-B
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH praha. ha. pA. patrAGka 48 TI. + + + ho ho ho ho ho he he he ti ho 12-B 12-B 12-B 12-B 16-B (jai) 12-B 16-B 16-B (jai) 12-B 16-B (jai) + ho ho ho 4-B 2-B + + + wwwwwwwww 0000000000000000000000000ocal patrAGka pAThAntara 44-B bhedena 45-A niti, 45-A manyanta / 45-A iti 45-A iti (tad) 45-A rAgapariNAmavazAd 45-A dveSapariNAma..... 45-B ekaH kazcidityadhikam 45-B AkarNiyiSuH 46-A .....yanti eke / tadanyAstu ityadhikam 4-B granthAgraM-300 iti dRzyate 4-B miSTAnna..... 2-B pitRghnaM bhAvanAmAha dviSAdipariNAma 46-B paramArthato na priyA iti..... 46-B navApriyA 46-B viSayabhujagA~stA..... 46-B prIta 47-A kevalaM...evAsya / iti nAsti 47-A danyo / 47-B zabdAdi ke vi... 47-B yuto 47-B 47-B sambandha 2-B dveSayutaH ityadhikam 2-B tasyeti adhikam 13-A moho mohanIyaM iti nAsti 4-B gAditrika 4-B ye iti nAsti 3-A tattvArthA.... 48-B nAsti 49-50 iti patra dvayaM na vidyate 13-B pratyalaM 5-A jAlamiti nAsti 13-B (tatra parastatparastasya) ityadhikam / 18-B (jai) () koSThAntargataH pAThaH nAsti mevo 5-A nAsti / 5-A tapo...paJcadhA....nAsti 14-A 14-A azriH-koNa:-(abhi.1013) zva..TayaH iti nAsti ho ho ho ho ho ho ho ho ho ho ho rs rs to 5 ho ho he 11-A (de) 2-B 11-A (de) 63-B (de) 12-B 17-A 12-B 11-A 13-A 13-A 13-A 13-A 13-A 13-A 63-B (de) 63-B (de) 48-A 11-B (de) 11-B (de) 63-B (de) 13-A + + yuto + + - + by ti 5 di 18-B (jai) 12-A (de) by + by 8 + H 5 5-A by by 18-B (jai) 13-B 12-B (de) 12-B (de) 12-B (de) 19-A (jai) 5 by + vA / by 5 ti ti the + 3 14-A
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. TI. TI. TI. TI. ava. mUla 60 60 60 60 60 61 61 61 61 61 61 61 www www 61 ava. TI. 62 62 TI. 62 TI. 62 TI. 62 TI. & & & & & & & & & & & & & & & & & & w w w 62 62 62 62 63 64 64 64 64 65 65 65 65 65 65 65 65 65 TI. TI. TI. TI. TI. ava. 66 66 kraM kAM vaha evaM kAM kraM kraM kraM kraM kraM kraM kAM kAM kaDaM ka vi. ava. ava. 66 vi. ava. pAThAntarANi 1 1 cm 30 gor 2 ror m 50 5 6 1 1 1 1 6 1 2 1 1 1 pra.ha. hd hd hd hd he he he he he he p (of the the kai. kai. a. Da a. he he he laM hot hot hd 'la' ( a. Da patrAGka 5- A 5- A 5-A 5-A 64-A (de) 52-B 52-B 52-B 53 A 53 - A 53-A 3- A 53- A 54 - A 54 - A 14-B 20- A 14-B 14- B 14-B 5- A 3-A 5- A 55-A 55- A 55-A 55-B 56 - A 56 - A 56 - A 56 - A 56 - A 56 - A 5-B 3-A 3-A 56-B 5-B 3-A pAThAntara Ti: kaNAdyu akRteti nAsti nisRSTaM grahaNaH / sahasreSu iti he. sammataH pAThaH sahastradhAriNaH iti kai.. sammataH pAThaH sahastradhAraNe iti a. sammataH pAThaH ( dhAraNa iti pracalitaH pAThaH ( dharaNe iti bhAvyam ? ) bhAvayati tacchIla dadhe (dRbdhaM iti bhAvyam ? ) vAdhomukha...... murgA sahastradhAriNaH / lokAvagata (bhUto loko'yagatatatsvarupasyeti bhAvyam ? ) sahastradhAriNa: (raNa ) zuddha manasta .....dhyAyinaH ityadhikam nAsti pradhAnaM.... vizeSaH nAsti (pradhAnaH iti bhAvyam ? ) atizayaM cakSuSA ityadhikam vasAye patho mAnuSya syaivamanu AtmA iti nAsti vedyamAnaM anubhAvAcca labhate zukravinduvadhAnAt mukta samudAyAzcalA iti tallabdhvA prApya kAryam samudAyo bhrAntyAdike nAsti zArastI zAstramevAgama...... AgamaH pAralaukikaH ha. pA. kai. kai. mu. mu. Da he na kai & he he he mu. mu. kai Wo kai Ben Jin kai mu. mu. mu. mu. 241 patrAGka 14-A 14-A 19-A (jai) 19-A (jai) 3- A 14-B 14- B 14-B 14-B 64-A (de) 19-B (jai) 14-B 14-B 54 - A 54 - A 54 - A 54 - A 54 - A 13-A (de) 64-A (de) 13-A (de) 15-A 15-A 15-A 15-A 15-A 15-A 15-A 15-A 15-B 15-B 13-A (de) 64-A (de) 64-A (de) 15-B 13-B (de) 64-A (de)
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaHTI .aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 66 67 ava. iti nAsti mAgamo gamanaM viziSTAvayaH 26orms 999 to ho ho he 3-A 57-A 57-B 57-B 64-A (de) 15-B 15-B 15-B yuvAtra ti ho 15-B 58-A 21 A (jai) 57-B 16-A 13-B (de) 3-A 5 He he he 5-B 64-A (de) 58-A 58-A-B + 16-A he 58-B gomahiSyAcAcikAdi gomAnuSyeti (he.) gomahiSyA (Syau) vATikAdi upakArA bhrAjate tenAtidIrghagartA mAtraramaNIya..... yuvAvasthA kulam iti nAsti tathA iti bhAvyam koSThakAntargataH pAThaH kai. vaacnaanusaarii| (rmUlanikaSaH) kaSapaTTakaH vizeSeNa ItaH ityarthaH / vi-vizeSeNa nItaH=..... nRjala.... Dhauka ityakSaradvayaM na dRzyate tatpravRttI vacanarasazcandanasparzaH / iti bahumantavya eva na dhikkAryaH / vcnrsshc....| vacanasarasacandanaM rasazcanda..... 5-B 21-B (jai) 13-B (de) 64-A (de) he 3-A GEEEEEEEEEEENERA + or orr morrormorror morrorrorm 16-B 19-A 16-B 57-A 16-B 59-A 57-B 57-B 16-A 16-B 60-A he ti ho ho he ti ti ho ho + + 5-0 vopa.... 16-A 59-B 60-A 16-B 14-A (de) 14-A (de) 64-B (de) 64-B (de) 16-B 16-B ho 5-B 3-B ho 3-B ho ho ho ho 60-B 60-B 61-A vacanarasazca(sarasacandana....... raNaM tadeva dharmastadapano..... dbhUtacandanarasasparzaH // 70 // ca ityadhikam duHkha prApya pratIkAro..... kalpavArtA (kalpavArtA iti he. pratau dRzyate vastutaH kalyavartAdyA....iti bhAvyam kalyavartA-prAtarazanam (a.ciM.425) 71 TI. 16-B hoo vA oo oo 71 6 hoo ho ho ho ho he ti to ho 60-B 60-B 60-B 60-B 60-B 16-B 60-B 60-B 22-B (jai) 16-B 16-B 16-B 16-B 60-B 16-B 17-A hoo nAsti nAsti jaladAnakarAdinA kRtvetyupakA vyayamahArghA.. upakAraH pakurvanti tvAt / 71 hoo hoo hoo
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 71 TI. 12 2500 2255 72 72 73 73 73 74 74 74 74 74 75 75 75 75 75 76 TI. 77 77 kAM kAM kAM kAM kAM kAM kAM kAM kaDaM kAM kAM kaDaM kAM kAM kAM TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. ava. TI. 76 76 76 76 76 76 76 ava. 76 77 77 kAM kIM kAM kAM kAM vaha kAM kIM kAM kAM kaDaM kAM kaDaM kAM kaDaM vaLaM kaLaM ava. 77 77 77 77 77 77 77 vi. 77 vi. 77 ava. 77 ava. pAThAntarANi 78 TI. 3 1 1 6 1 1 7 1 2 3 1 1 pra.ha. che As he I he he he & the the 'la he he the laM laM laM a. a. a. Da he patrAGka 60-B 17-A 62-A 62-B 62-B 62-B 63-A 63-A 63-A 63-A 17-A 63-B 63-B 63-B 63-A 64-B (de) 64-A 17-B 65-A 65-A 65-B 65-B 6-A 3-B 3-B 66-A 66-A 66-B 66-B 66-B 66-B 67-A 67-A 67-A 6-A 6-A 6-A 3-B 3-B 67-A pAThAntara ihAmutra ca iha ihAmutra ca ihaloke paraloke zrotu... Aha ityantaM nAsti / nirodhAt / saMvarasya parizATana yogaH syAdayogilyAta..... nArakAvi bhAjanamAzrayo sarvaguNarUpo kalyANaM kSayAcca yeSAM di ...... nAsti dRzyate nAsti pratyavAyAdidarzayiSa.... pratyavAyAdididarza....... nAsti mohakarmo rAyAta vastaiH / gaurave / upagata madhuratvAda atIvAnukUlaviSaya.... vinazyati (nAzi) ityadhikaM vayaM samar3I...... ghaTapaTakapAlA ziSTAnmUditi ...mupabhujya.... sazceti / bhAvatvAdajara.... arpitaM ete niSkRtrimatvena nAsti / dRSTAntAzcari.... ..... nityAnityayorekatra vastuni sahAvasthAne'pi virodha rahitatvam, na kasyApi bhayaM karotItyabhayakaraM kSudropa dravanAzi // evameva ha. pA. mu. he kai. Ben kai. kai. kai. mu. kai Ben Jin mu. mu. kai Wo kai. kai mu. maM mu. kai. patrAGka 22-B (jai) 62-A 17-A 63-A (jai) 17-A 17-A 17-A 243 17 17-A 17-A 63-A 17-B 17-B 17-B 17-B 3-B 17-B 24-A (jai) 65-A 17-B 17-B 78-A 78-A 15-A (de) 64-B (de) 64-B (de) 18- A 24-B (jai 18- A 18- A 18- A 24-B (jai) 18- B 18-B 18- B 75-A (de) 75-A (de) 75-A (de) 64-B (de) 64-B (de) 18-B
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 prazamaratiprakaraNam TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka w | by 3 kA. 78 78 78 78 78 79 79 79 79 79 79 sthalaH TI. TI. TI. ava. ava. TI. TI. TI. TI. vi. ava. 2 or morrrr moor che ho he tos tus ho do ho ho hors 67-A 67-A 67-B 3-B 4-A 68-A 18-B 18-A 68-A 6-B 4-A etameva samarthayati madhura sito...nItaM...paryantaM nAsti tasya kSIraM kaDukaM bhavati suduHsaha.... yA'ni.... 8 ly ly # # 24-B (jai) 18-B 18-B 64-B (de) 64-B (de) 14-B 68-A 18-B 18-B 15-B (de) 64-B (de) nizcaya # # ly ly 80 TI. 80 TI. + v 0 78-B 68-B 68-B 6-B 4-A 80 vi. 0 v 0 v 4-A ti ho ho ho ho ho ho he ti ho o to 68-B 18-B 19-A 76-A (de) 65-A (de) 65-A (de) 19-A 19-A 69-B 19-A 16-A (de) 66-A (de) v v or + + + + v or nAsti nAsti yadyapi suduHsahaparISahendriya nirodhaH sambhavatsampAtAdAdau kaTukaM tathApi nizcayaM paryantakAle madhuramanekakalyANa yogAdramaNIyaM, bhavyasattvAnugrahAya gaNadharAdibhirabhihitaM, pathyaM hitam, uddhRttAH svacchandacAriNaH / yatra ....Agama:.... kSurdi autpAdikI prabhRtimatiH mAtranvayaH zArIraH prANaH cANDAla ekadvi yAvantazca vA nAsti bhavabhramaNo evaM jJAtvA ko nAma vidvAn jAtimadamAlambet ? sphuTa nivRtti rasanato jAtyAdi anekAn jativizeSAn janmo tpAdAn / indriyanirvRttirindri yaniSpattiH pUrvakAraNaM yeSAm / mAtu... gaNDavAH kubjavAmanA.... nAstItyetayA rupAdikAn nanu-niyamenaiva tasmAt tyAjya dauHzIlame 69-A 69-B 19-A 69-B 6-B 4-A v or n or . or paM * * che ti ho z 69-B 78-A 70-A 6-B * 19-A 70-A 19-A 16-B (de) 65-A (de) * eM 4-A * 5 WWWWW ti ho ho ho ho he he 19-A 70-B 70-B 71-A 4-A 71-A 71-B 70-B 19-B 19-B 19-B 65-A (de) 19-B 19-B
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 245 kA. sthala: patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka | 84 84 84 84 TI. TI. TI. vi. TI.aM. 3 4 71-B 71-B 71-B m ho ho ho ho hos tus 19-B 19-B 19-B 76-B (de) 65-A (de) 65-A (de) m 6-B cxc m 4-A yh 4-A hy * khh 71-B 71-B 71-B 71-B 19-B 19-B 26-B (jai) yh ll h * ho ho ho ho he he he rots m 73-A 73-A rUpabala phalguH parihAryaH / asada... nAsti prayojanaM kAryaM na vidyate ityadhikam zcyu taM / samudbhavazarIra.... samudbhavasya zarIra.... 72 tamaM patraM nAsti pItaka / zarIrakarmAzrayaH / zarIrakarmAzrayaH / ko madA..... api tu nAstyeva iti adhikam nityaM iti kai sammataH pAThaH parizIlanIyaH-saMskartavyaH zrotra zivANo ghrANasambhavam (abhi. 632) vatA....kRmyA...ityantaH pAThaH bhraSTaH avatA (?) zukra 19-B 20-A (jai) 20-A (jai) 65-A (de) 65-A (de) mh 4-A bh 4-A m ho do ho he 73-A 20-A 73-A 73-A 20-A 73-A mh bh lh * * 20-A * 20-A ti h 73-A m * *44 ti ho z m 20-A 73-A 6-B 6-B 4-A vRtte 20-A 17-A (de) 17-A (de) h 2 m rus m m ho ho bh 74-A 74-A 6-B m ho 4-A 4-A mh bh lh m HALEGECE 87 88 88 tos tos tus ho ho 17-A (de) 20-A 20-A 17-A (de) 65-A 65-A 65-A 20-B 20-B ava. TI. TI. nAsti avatA (?) no'pyatha iti pAThaH nara ityadhikam zUcikAvedanA samupapanno taruNabalo susaMskA ..... rAdhanasAmarthyAd bhAvaH sattA yasya / kathaM punarabhAvo balasyetyAhabuddhyagamyametaditi..... kathaM punarabhAvo balasyetyAhabuddhigamyametaditi-iti bhAvyam (?) maraNaprANe kAdi nAti nAsti / 4-A 74-B 74-B lh by by 7-A 28-A-(jai) 28-A-(jai) 7-A 17-A 20-B 20-B 17-B (de) 89 89 vi. by by
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 kA. 89 89 89 89 89 vi. 89 ava. 90 90 mU. 90 91 sthala: vavava va ka ka ka ka ka 90 TI. 90 TI. vi. 91 91 TI. 91 91 91 91 91 91 92 92 92 TI. 91 91 TI. TI. 91 TI. TI. 91 TI. 91 kAM kAM kAM ka ka ka ka va va 91 91 TI. TI. TI. vi. vi. vi. vi. ava. ava. ava. ava. TI. TI. ava. TI.aM. 3 1 1 1 1 2 3 4 50 t 2 3 J0 t tr 1 2 pra.ha. a. mu. a. a. he he he he he kaha kaha kaha kaha he he he laM a. mu. a. Da ps he heps patrAGka 7- A 17-B (de) 9-A 7-A 17-B (de) 4-A 76-A 76-A 76-B 76- B 76-B 76-B 76-B 76-B 77-A 77-A 77-A 77-A 78-A (de) 9-A 4-B 4-B 4-B pAThAntara syAbhavanaM tAditi / ( graM. 500 ) 4-B 77-B 78-A 4-B tatra viSaya dInatANavI upabhoga iti pracalitaH pAThaH yadyabhi sarvamapi bhoga Ni grahaNasamarthA buddhigRhItaM sUtraM samartho vodgrAhyo..... sUtra (grahaNA tatra) samarthoM vo 7-A jJAtA 78-A (de) kiMvidheSu ....vRddheSu ityantaM nAsti dvandvasthAnAdyAni svaretarasya ..... pAdyasubuddhi..... AcAryopAdhyAyAdi dvitrirvA teSu... vikalpAH ityantaM nAsti sarva paryAyAH sarva ...... natvAcca manaH paryAyasya buddhe / parasmai iti zeSaH navakRtayo' bhinavaM svayameva prakaraNAdhyayanAdikaM karoti, vicAraNA sUkSmeSu padArtheyAtmakarmabandhamokSAdiSu yuktyanusAriNI jijJAsAdi, arthAvadhAraNamAcAryAdivadana vinirgatasya zabdArthasya sakRdeva grahaNaM, na dvitrivAroccAraNAdi prayAsaH, AdizabdAdvAraNA parigRhyate / iti pAThaH buddhyaGgaM....steSu ca iti nAsti nantaiH sarvadravyaviSayatvAnmatizrutayorityevaM buddhaGgavikalpeSvanantabhedairvRddheSu nAsti kuraGgAnAM pakarSatvAra.... pUrvapuruSA gaNadharaprabhRtayazcatu ha. pA. mu. Da mu. a. mu. kai naI naI kai. kai mu. a. a. mu. mu. mu. mu. prazamaratiprakaraNam kai. mu. patrAGka 17-B (de) 7- A 17-B (de) 7- A 65-B (de) 20- B 20-B 20-B 21-A 21-A 28-B (jai) 21-A 21-A 21-A 21- A 21- A 21-A 18-A (de) 7- A 9-A 18-A (de) 65-B (de) 65-B (de) 65-B (de) 65-B (de) 21- A 21-A 65-B (de)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 92 ava. mmmm x 2 2 2 2 2 2 93 93 93 93 94 94 ava. 95 TI. 95 95 95 95 95 95 97 97 97 97 99999999 TI. TI. vi. TI. vi. 96 TI. 96 TI. vi. TI. 97 96 96 ava. 96 ava. 96 ava. 97 TI. TI. TI. TI. TI. TI. kaMTaM kAM kAM kaDaM vaLaM chaM kAM kAM TI. TI. TI. vi. 97 98 TI. 98 pAThAntarANi TI. 2 1000 2 2 1 1 won on 6 1 1 or m 1 2 1 pra.ha. Da he he he The ps he he he to a. he he he he he he he he he he a. a. patrAGka 4-B 78-B 78-B 7-B 79-A 4-B 80 - A 80-A 80-A 22-A 80-B 80-B 18-B (de) 80-B 81-A 4-B 4-B 4-B 81-A 81-A 81-A 81-A 81-A 7-B 7-B 81-B 81-B pAThAntara " dazapUrvarAdayo yAvadekA dazAGgadivasAnAH siMhA iva siMhAH parISAkapAya kuraGgapratihananAt teSAM vijJAnAtizaya:- vijJAna prakarSaH sa eva sAgaro vistIrNabahutvAt ityadhikam zrutvA - vibhAvya, sAmpratA:vArtamAnikAH / ityadhikam viSTarAdi mAgamodita caTu cApriyaprAyam (abhi. 264 ) kasmAt ....tathAnuvartita ... tena ityadhikaM mA ruSa mA tuSa ghoSayataH parijAyata he. pratAvaspaSTAnyakSarANi nivRttimiti bhAvyam (?) jAmiA jAmiA ( yakSAdyA) ( jAmikA) bhrAntyA dvitIyAyA ...... ho'dhyArtha..... kai. pratau viSa...... ityArabhya nAma (97) ityantA patirdhaSTa dRzyate / sAdhanaM iti a. 7-B pAThaH zrutajJAnaM labdhvA // 96 // prApya... yataH ityantaM nAsti jJAnaM.... kriyate iti zloka 97tama kArikAyAH ava. aSTAsu paramunmattatA pariNAmAdetAni sa svahRdayapariNAmabahi....... ddhistadIrghI (ta) sahitAnAmAryA...... phalamAha hatpUraka dvayardako iti saMzayAspadam dvayarddhako dvijako iti bhAvyam (?) koddakaH 1 ha. pA. nahIM naM? naI kiM? naI naI kai. kai. kai. mu. kai. a. kai. mu. mu mu. Deng Deng Deng Pin Jin kai mu. kai patrAGka 65-B (de) 21-B 21-B 247 18-B (de) 22-A 65-B (de) 22-A 22-A 22- A 22-A 29-B (jai) 22-A 7-B 22-A 22-B 66-A 66-A 66-A 30-B (jai) 22-B 22-B 22-B 22-B 19-A (de) 19-A (de) 22-B 22-B
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 prazamaratiprakaraNam stha la: TI.aM. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 98 hoo oo ho ho ho ho 82-A 82-A 82-A 82-A 2 Im39 oo 22-B 22-B 22-B 22-B 1444E hoo ho ho ho 82-A 82-A 30-B (jai) 30-B (jai) 30-B (jai) 82-A bh te te te 82-B 82-A 82-A 30-B (jai) 30-B 30-B (jai) 19-A 17-B (de) 4-B 7-B bh ly lby by 7-B 65-B the 3 82-B 4-B deza pradhAnanagaraM gataH cokta tRpta....maSTAnAmayi (kA.99) paryanto pATha: kvacid bhraSTo'zaddhazca / sthAnAnnirgato dvIpaM tatrApi bhUSitAni / valgulI nizATanI-vAgoLa iti bhASAyAm (abhi. 1337) yAti jAtyAditveno jAtimadaH nAsti yAti Ga pratau iyamavacUri 97 tama kArikAyAH / tadudghAto bIja(dibIja )vinAzodyatena AtmotkarSaH paradUSaNodghoSaNaM ca pratibhayamiti TI. sammata:pAThaH tyAjyate evaM cAyaM karaNIyaM tulanA-tattvArtha 8-17 gotraM vizeSAstu yAkhyAH saMmUchimagarbhajAtivizeSAH anantara hInatvAdIti magadhAGgakaliGgAdi aparaM....kulam / nAsti sallakSaNA...... sa huNDasannivezAdi viziSTo durbalo bhogavAnanekeSTa 22-B 66-A (de) house y Fdeg hai Ho he ti 83-A 23-A 22-B 83-A hai hai hai hai hai hai hai Wwwd00000099000000 00000000000000000000000 orrrrrrrrrrrrrrrrror FF 00:00 GMS Womwwwdo hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hoo ti ti he ti to Z ho ho ho ho ho ho ho ho ho ho lo he he 23-A 84-A 84-A 84-B 84-B 8-A 84-B 84-B 84-B 85-A 85-A 85-A 85-A 85-A 85-B 85-B 23-B 86-A 86-A 83-A 23-A 83-A 23-A 23-A 20-A (de) 23-B 21-B (jai) 23-B 23-B 23-B 23-B 23-B 23-B 23-B 23-B 85-B 23-B 23-B 32-A (jai) vibhUtyA yuktaH jaradantI saMsAra: .....nimitta.... guNadoSAzca guNadoSAzca
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 249 TI.aM. pAThAntara ha. pA. patrAGka kA. 103 103 103 kai. sthalaH TI. TI. TI. patrAGka 86-A 32-A (jai) 86-A 24-A m3 ho ho ho 86-A 24-A 103 TI. 5 ho 86-A 32-A (jai) 103 TI. ho 86-A 86-B 86-B orrrrrrror 00000000 occ000WWW hai hai hai hai hai hai hai hai ho ho ho ho ho ho ho ho 86-B 86-B 86-B 87-A 87-A 87-A 24-A 24-A 24-A 32-B (jai) 24-A 24-A 24-A 32-B (jai) r 105 TI. ho to 5 87-A 24-A yazcA...bAdhate ityantaM nAsti kArIko yathAhaM pravRttastathAhamapi pravartayAmIti paramapi bAdhate mu.jai.pratau nimnokta pAThaH adhikaH dRzyate-aparaM ca bAdhate / doSapravRttau AtmAnaM bAdhate yathAyaM pravRttastathAhamapi pravartayAmIti paramapi bAdhate / koSThakAntargataH pAThaH kalpayi stitvAtra yojitaH / vibalo vigatabalaH iti nA. zakyAditi vibala: vigatabalaH .....dveSodayena.... tyantikatyAgo nAsti dezakula .....vasthAne tathA ceSTitavyamiti 105tama kArikAyA avataraNikArUpeNa mudritam / tatkathaM..ityavataraNikA nAsti bhogAzaktena adhikAkSiNA zeSo'tra, etattaraNa tatrottara syAt / vai iti prazne / kutUhalAdutsuka zvetasi kucakarma kara-nakhakSata kopAdinatvAdI vikRti vizvarakSaNanazravaNAt prayojanAcca / prayojanA( natvA )cca / vidhAM drAkSIt bIbhatsakaruNa..... karaNA Arambhe'tikutUhalau.... lezenopabho..... gRhNanto ityadhikAre greNollihyamAnAni yadyapyatyabhyu..... 105 vi. 8-A 8-A 5 ava. TI. TI. ror 0 0 0 0 0 0 0 0 0 orrrrrrrrrrrrrrrror 0 0 0 0 0 0 news18.00AGMsounm. masoom 5 hos ho ho ho ho ho he ti ho ho ho he ti ho ho he he he he 8-A 5-A 87-B 87-B 87-B 87-B 24-A 88-A 24-B 88-A 88-A 88-A 88-A 24-B 88-A 88-B 88-B 88-B 89-A 8-B 32-B (jai) 87-A 20-B (de) 20-B (de) 20-B (de) 66-A (de) 24-A 24-A 24-A 24-A 87-B 24-B 88-A 24-B 33-A (jai) 33-A (jai) 24-B 88-A 24-B 24-B 24-B 24-B 24-B 21-A (de) 107 107
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 kA. 107 108 108 108 108 sthala: vi. TI. TI. TI. TI. 108 TI. 108 TI. 108 vi. 108 109 109 TI. 109 TI. 109 110 110 ava. TI. ava. TI. TI. TI.aM. 6 1 pra.ha. a. he he Xin a. ME ME ME patrAGka 8-B 89-A 89-A 89-A 89-B 89-B 5- A 89-B 89-B 90 - A 5- A 90 - A 90-A-B pAThAntara dRSTantena vizadayan nirzayatrAha nAsti modakAdi maireye zIdhurAsavaH (abhi. 904) mIrAnAmakadezasya madirA prasannA vAruNI surA abhi.903) madirA madhurAdisaMyuktaM nAsti 1 sUpa-dALa, dAla 2 odana-bhAta cAvala 3 avanna = yavAnna 4vanI jIra javakI khIra 4-5-6 mAMsa- sthalacara, pakSI kA mAMsa 7 gorasa-4-6InI bhIThAI dUdha-dahI se niSpanna miSThAna 8 jUsa-yUSa bhanuM pANI, karI ausAma jalacara mUMga vi.kA kvAtha 9 bhakkhA bhakSyA miThAI khaMDa sampAdya miThAI 10 guDalAvaNiA goNapApaDI golapApaDI, gur3adhAnA 11 mUlaphalA- kandavizeSa 12 haritaka- jIrA Adi ke patte 13 aNDa - St aNDe se banA bhojya vizeSa 14 rasAlu -[ de ] majjikA, rAja yogya pAka vizeSa, dopala ghI, ekapala madhu, AdhA ADhaka dahI, bIsa pala miracA tathA dasa pala cInI gur3a se banatA pAka 15-17 pAna peyadravya-pAnI 18 zAka-takra siddha bar3A Adi khAdya. ( saMdarbha prA. hiM. ko . ) nAsti ..... ramyakarAga....... ..... ramyakarAga ....... paddhatayaH santatayaH / suduHkhe zayanAdi ! manuSyatirakSAM anityaM ha. pA. mu. kai. kai. kai. kai. kai. Jin Jin prazamaratiprakaraNam Ben patrAGka 21-A (re) 24-B 24-B 24-B 24-B 24-B 63-B (de) 25- A 25-A 25-A 63-B (de) 25- A 25- A
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 251 kA. sthalaH pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 90-B 110 111 111 112 112 112 113 TI. ava. ava. TI. TI. ava. TI. 12 Imorrorror ho tos tus ho ho to ti 5-A 5-A 91-A 25-A 63-B (de) 63-B (de) 25-B 25-B 63-B (de) 91-B 5-A 25-B 1. 114 TI. m 114 bh 26-A 92-A 26-A s TI. TI. 92-A h m mh 9-A 63-B (de) 5-A bh ava. ava. ava. ava. ava. 114 114 114 114 114 114 114 114 114 115 115 115 115 s 92-A 26-A 92-A 35-A (jai) 22-B (de) 5-A 66-B (de) 66-B (de) 66-B (de) 66-B (de) 66-B (de) 5-A h m h ti ho to ti z Hrs tos tos tos tus ho ho ho ho ho ho ho ho ho he t tiryakSveva santo ityadhikam upalakSaNatvAt nAsti gato ya AtmA prathamAGga tatra ityArabhya saMsArahetuH 114 ityantaH pATho'tratyaH paribhraSTa iti pratibhAti ....mAtA.... sambandhinaH tyAgataH.... parISahANAM dvA... zItoSNAkhye ..parijJAnAdya.... ....dhyayanArthaM.... sakSepeNAha... ....pitrAdi..... gauravastyAgo dvAviMzati ityadhikam AvantI iti nAma / dharmajJAnaM saMyama.... sasahAyo'mArga parityajya ....dInAM ca dhUnano.... labdhiranupa.... parijJAyAM parihartavyAni vyAvRttena nAvalakSyate / muktAtmano ? bhiryadyasya paJcame'dhyayane iti nAsti gurvAdInAM patre akSarANi samyak nAvalokyante / aspaSTo'yaM pAThaH / kai. pratau nAsti sthAne ityadhikam / pravRttaH punaH strIyuga..... h h TI. TI. TI. TI. h h nuuN lai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai | m 115 TI. 5-A 5-A 5-A 93-A 93-A 93-A 93-A 93-A 93-A 93-B 93-B 93-B 93-B 9-A 9-A 94-A m MOOOvr or orvvvv 115 m 26-A 35-B (jai) 26-A 26-A 26-A 26-A 26-A 26-B 26-B 23-A (de) 23-A (de) m m h m lh (c) hai = he m hai bh he 94-B 26-B s h 116 m 94-B 94-B 94-B 95-A 95-A 116 m h hai hai hai hai hai hai hai hai hoo hoo 116 116 117 117 117 117 27-A TI. TI. TI. TI. he he he he he di ti ho to do m m 26-B 26-B 26-A (jai) 26-B 26-B 95-A 27-A 27-A 27-A 96-A alAbvAdi sarvathA ityadhikam sapta iti nAsti saptakAbhidhAnAbhi nivizanA.... darzanena yadupakAti 95-A 95-B 95-A 27-A h s TI. >>
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 kA. sthala: 117 TI. 117 TI. 117 TI. 117 vi. 118 TI. 118 TI. 118 118 118 118 118 vi. 118 ava. 198 119 119 119 TI. kAM kAM vaha vaha vaha va ka ka ka ka ka 120 120 120 TI. 121 121 ava. 121 121 119 TI. 119 TI. 119 ava. TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 TI. 120 vi. vi. vi. ava. TI. kAM kAM kAM kAM kAM kAM kAM kAM ka va va va TI. TI. TI. TI. TI.aM. 6 1 2 3 1 1 2 1 7 1 2 3 1 3 pra.ha. kai. to the he he he he he a. a. a. As he he he he p fo he he he he he to he he 555 a. a. Da he he he he he the to patrAGka 96-B 96-B 96-B 9-B 96- B 96-B 96-B 9-B 9-B 8-B 9-B 5-B 5-B 27-B 97-B 97-B 97-B 97-B 5-B 27-B 97-B 97-B 97-B 98-A 98-A 27-B 27-B 98-B 10- A 10- A 10- A 5-B 98-B 98-B 99-A 99-A 28-A pAThAntara vairAgyAdikA dAdamiti vAdi pakSasu pareSu iti nAsti evameSAM zabda dharaNe ( atra cArthopalabdhistatpadamiti ) rUpa avitathaM samanu..... graM. 700 vinAzayatIti .....yanakathita...... pratyakSaH ||118 // tayAcaraNena ca ityadhikam manaskatadanu...... kva ca kvacit iti nAsti ranAcAribhiriti bhAvanA-vAsanAbhyAsaH, SaDjIvanikAyayatanAdikA, tadAcaraNena ca guptahRdayasya ca mUlottaraguNaiH guptamana skatadanuSThAnavyagrasya kiM bhavatItyAha-na tadastikAla vivaraM yatra kAlacchidre'bhibhUyate pramAdakaSAyavikathAdibhiH // 119 // ....vimuktiparipanthinI...... pizAcakenoktaM pizAcena bhihitaM nAsti bhANDapra...... avizrayaNa nidrAmAsAdayati yogA vyApArA spheTayasi karoti, vyAvRtaH asyA: kArikAyAH ( 120 ) avana mudritA pariNAmadharmaH svataH prIti...... nAsti mathurAdvayanivAsi...... dvayaM ha. pA. kai. mu. kai. mu. Jin mu. mu. mu. mu. mu. h kai kai. mu. kai kai 1 An An prazamaratiprakaraNam he patrAGka 27-A 36-B (jai) 27-A 23-B (de) 27-A 27-A 36-B (jai) 23-B (de) 23-B (de) 23-B (de) 67-A (de) 67-A (de) 97-A 27-B 27-B 27-B 27-B 67-A (de) 97-B 27-B 27-B 27-B 27-B 27-B 98-A 98-A 28-A 24-A 24-A 24-B 67-A (de) 28-A 28-A 28-A 99-A
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 121 TI. 121 ava. TI. 122 TI. 122 vi. 122 vi. 122 122 ava. 123 TI. 123 TI. TI. 124 pAThAntarANi 124 TI. 124 vi. 124 vi. 124 ava. 1 1 1 1 2 1 2 1 pra.ha. che he a. a. he he he he he 'laM 'laM a. a. Da patrAGka 99-A 5-B 99-B 99-B 90 - A 90 - A 5-B 100-A 100 - A 5-B 100-B 10- A 10- A 5-B pAThAntara dakSiNottaramathurAkhyAnakam ityadhikam / svalpakAlenaiva vipariNAmadharmAH kutsitapariNAmadharmA anyathA bhavanasvabhAvAH martyA - maraNadharmiNo manuSyA steSAM RddhisamudayAdhanadhAnyahiraNyasuvarNAdi vibhUtisamUhA anityA= saMyogAH putrapattrIprabhRtisambandhAH viprayogAvasAnAH zokotpAdakA bhavanti tato na kiJcid viSayAbhilASeNa // 121 // prabhUteSu / prabhUteSu bhayeSu nAsti nAsti bhogasukhaiH- viSayasAtaiH ityadhikam bhogajanitasukhe, kSaNavinazvaraiH prabhUtabhItibhRtaiH kAGkSitairabhilaSitaiH zabdAdi viSayAdhInaiH kiM ? na kiJcitprayojanamebhiH : tasmAteSvabhilASamapahAya nityamA tyantikaM, abhayamavidyamAnabhItikaM, AtmasthaM svAyattaM (yat) prazamasukhaM madhyasthasyAraktadviSTasyopazAnta kaSAyasya yaccharma, tadevaM vidhaM tatrodyato bhava // 122 // mumukSunA yattat tadvarataraM yatra tatkriyate zabdAdiviSayasya labdhumicchataH priye kartavye yAvatprayAsaH kriyate tAvattasyaivAkSasamUhasya nigrahe varataraM bahuguNaM Rjucittena udyamaH kRtaH mUlyena vinA vAyAsena nAsti tyupapannaM sarAgeNa mohayuktena viSayAbhilASataH prApyaM sukhaM tasmAdanantakoTiguNitaM mUlyaM ha. pA. kai. mu. kai. mu. kai. mu. mu. mu. kai. kai. mu. kai. mu. mu. patrAGka 28-A 253 67-A (de) 28-A 38-A (jai) 28-A 24-B (de) 24-B (de) 67-B (de) 28-B 28-B 38-B (jai) 67-A (de) 28-B 25-A (de) 25-A (de) 67-B (de)
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 prazamaratiprakaraNam kA. sthala: TI.aM. pra.ha. patrA patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka TI. 125 125 125 1 2 1 to ho ho 28-B 101-A 5-B ho to t 101-A 28-B 67-B (de) ava. 125 ava. 2 Da 5-B mu. 67-B (de) 125 ava. 5-B vinA'nAyAsena vItarAgaH prazamasukhamApnoti // 124 // duktaM na tatprA..... 125 kArikAyAH avacUriH nAsti Da pratau / 126 tamakArikAvacUreraGka pramAdAd datta iti pratibhAti / tathAdRSTasya (STA) viyogA kAGkSAniSTaviprayoga kAGkSotpannaM duHkhaM sarAgaH prApnoti, na vItarAgaH // 125 / / ityadhikam eteSu hAsyAdibhedeSu nibhRtaH svasthastasya yatsukhaM tadrAgiNAM kutaH // 126 // ityadhikam hAsyaratyaratizokanibhRtasya iti padasyAyaM pAThAntaraH / hAsyaratyaratyakRtavikArasya hAsyaratyaratyanupanibhRtasya iti vA iti bhAvaH / (saM.) prazamita. vedAH strIpuMnapuMsakAkhyAH punarnAbhi (nA-puruSaH) pumAMsaM tadubhayaM tadubhayAccA prazamita anityatA bhAvanA, tatazca ihaloka bhavakAraNApagamAdvA bhyAmudbhUtasya nirabhibhavasya ....rahitaH samya..... nAsti tadguNaM nAvApnoti nirutsukaguNaM l 126 126 126 126 126 126 TI. TI. TI. TI. TI. l l l l orrorror or or or or orrorror 126 126 127 oswams no-80GM Focum hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai he he he he he he he he he he he he ti ho lo he ti ho to ti ho 101-A 101-A 101-B 101-B 101-B 102-A 102-A 102-A 102-B 102-B 102-B 29-A 102-B 29-A 103-A 29-A 103-A 29-A 103-B 103-B ho to to to to ti ti ti ti ti ti to che ti ho do ho to the tots ho 101-B 28-B 28-B 28-B 28-B 28-B 29-A 29-A 29-A 29-A 29-A 29-A 102-B 29-A 103-A 29-A 103-A 29-A 103-A 39-B (jai) 29-B 103-B 127 127 128 128 128 TI. 128 128 rAjarAjA bhava ityadhikam vAsudeva iti nAsti kSayaM ma.... tAdRk sukha duHkhalezyA kala.... duHkha-lezakala..... lokavyApArarahitasya ityadhikam cetovRtti 128 128 he to 104-A 29-B to the 29-B 104-A 128 hai G
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 255 TI.aM. pra.ha. ha. pA. patrAGka kA. 128 128 sthala: TI. ava. 29-B 67-B (de) Irrrrror 29-B 129 129 129 129 TI. vi. ava. ho he is 90-B 67-B (de) mu. 130 130 130 130 130 TI. TI. TI. TI. ava. ava. ava. ava H ho ho ho rs rs rs rs patrAGka pAThAntara 104-A tadrAjarAje na devarAje 5-B cakravartivAsudevAdistasya mahendrasya ca tAdRzaM sukhaM nAsti yAdRzaM prazamasthitasya 104-B madanAdayo 105-A nAvalakSyate / 25-B (de) idamuktaM bhavati ityadhikam 6-A svajanaparajanaviSayAM cintAM dAriyadhanADhyadaurbhAgya saubhAgyAdirUpAM vihAya, AtmaparijJAnaM 'anAdausaMsAre paribhramannayamAtmA sukhaduHkhAnyanubhavannapi na tRptaH so'dhunA kathamebhistRpto bhavettadadhunA yathA saMsAre bahusaGkaTe'yaM na bhramati tathA prayatno mayA kAryaH ityAtma jJAnacintana evAbhirataH para kAryavimukho jitamadanAdi sarvadoSaH sukhamAste svastha upadravarahitastiSThati / 80-B (jai) te'nazanAdiSu 106-A yatastaccharIra 106-A sAdhAraNa 106-B lokavArtA ityadhikam 6-A nirvAhacintanaM 6-A zobhanakSAntyAdi 6-A vArtArtha 6-A mabhISTa [ pISTa] dharmacAriNAm iti vi.ava. sammataH pAThaH / 106-B gacchanirgatAnAM 106-B cAnyairapyuktam 107-A vajjejja tahA 107-A ...deze viruddha 6-A nAsti 6-A ca ityadhikam 30-B dharma iti nAsti 107-B zayyA 30-B nAsti 26-B- (de) sAdhanakaH 10-B (dhataH) ityadhikam 6-A pAnavasanA 107-B vidviSTaH iti vi.sammata:pAThaH 107-B tavayapadaM 107-B mapramattena...parihAryaM paryantaH 30-A 30-A 30-A 30-A 67-B (de) 67-B (de) 67-B (de) 67-B (de) 130 131 131 131 131 131 131 132 132 132 132 132 132 133 TI. TI. TI. TI. ava. ava. TI. TI. TI. vi. vi. wwwwwwwwwwwwwwwwww ho ho ho ho tos to ti ti ti t 30-A 30-A 30-A 30-B 30-B (de) 30-B (de) 107-B 30-B 107-B 10-B 26-B (de) 68-A (de) 11-A 30-B 30-B hos he he he + +
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 kA. 133 133 133 sthala: 133 134 134 TI. 134 134 134 134 135 135 135 135 TI. TI. vi. 135 135 135 ava. kakakakaka TI. TI. TI. 134 ava. 134 ava. 134 ava. TI. vi. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. 135 TI. 135 TI. 135 TI. 135 TI. 135 vi. 135 vi. 135 vi. 135 vi. 135 vi. 135 ava. TI.aM. mr 30 an 3 4 1 1 2 3 1 1 2 r m jo sw9 6 9 10 11 1 1 pra.ha. mu. he. the laM a. to hd hd hd hd hd laM' (s) () () Da Da Da he he to he he he he kahA kahA nahI nahA laMlaM laM a. a. a. mu. patrAGka 41-B (jai) 108-A 10-B 6-A 109 - A 109 - A 109 - A 108-A 108-A 11-A 9-A 9-A 9-A 109 - A 109 - A 31-A 110-A 110-B 110-B 110-B 110-B 31-A 111-A 111-A 11-A 11-A 11-A 27-A (de) 27-A 6-A pAThAntara pATho nAsti kAriNaM tadapekSya jAyate ... bhavati ? / ityantaH pATha: nAsti doSeNAnupakArI tatarapI nAsti niyamaH yathojjhanIya...... yuktam AdAnasevana nAsti Agame ityadhikam rajasa... bhavati / ityantaH pATho nAsti nirhaNa navanItaM saGgamasneho mRjA-mArjanaM svacchIkaraNam abhi. (636) bhakSyamasittvA cArSasUtram no vAmAo haNuAo dAhiNaM haNuaM saMkamaNA, dAhiNAo vAmaM putra mo..... zabdo'pyapatya...... mAMsopayogaH davivarjitena saMyamAH niSkarSa: ( graM. 800 ) tad dRSTAntavastu vraNe- gaNDe lepaH, akSasya dhurA, saivopAGgam, abhyavahare dityatrApi yojyam, asaGgAHmanovAkkAyeSvasA sAdhavasteSAM yogyA kriyA- anuSThAnaM teSAM bharaH- saGghAtaH, sa eva tanmAtra tasya yAtrA - (nirvAhastadartha mityarthaH / pannago yathA / carvaNavarjitameva gilati evaM sAdhurapi cilAtiputramAritadhanazreSThitAmAMsAsvAdaka ha. pA. Yi mu. mu. kai Jin mu. mu. mu. mu. he naI Zhu kai to he he to he he kai. mu. mu. prazamaratiprakaraNam a. a. patrAGka 107-B 41 - A (jai) 41-A (de) 68-A (de) 30-B 30-B 30-B 30-B 30-B 26-B (de) 68-A (de) 68-A (de) 68-A (de) 31-A 31-A 110- A 31-A 31-A 31-A 31-A 110-B 31-B 31-B 27-A (de) 27-A (de) 11-A 11- A
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 257 kA. sthala: TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 136 136 TI. TI. TI . 2 te te 68-A (de) 31-B 42-B (de) 111-A 111-A 31-B 31-B TI. 136 136 136 TI. hai hai hai hai hai hai hai GmW ho ho ho ho ho ho ho 111-A 111-B 111-B 111-B 111-B 111-B 112-A 42-B (jai) 31-B 31-B 31-B 31-B 31-B 31-B 136 ava. 1 Da 6-A mu. 68-A (de) pitRputrAdivadvA, yathA taiH zarIrasya dhAraNArthameva tatkRtaM tathA sAdhurapi // 137 / / bhyavahArameva guNavadiSTaM rasagandhaM mUrchitaM prItaM rAyagutaM ca mno| guNavadiSTaM rasagandhaM / mUcchita....gandhaM ityantaH pATho nAsti amUcchitamanasA tadApyapraduSTenetyarthaH AlambanIkRtya nAsti sAdhurapi iSTAniSTe'nnapAna tacca.....bhavatItiparyantaH pAThaH agrimakArikAyA avataraNa sthAne'sti darzayati ityadhikam / tadviparItamavidyamAnAsvAdamapi dveSarahitena vRko yathA sarasaM virasaM vA vilokayati, tadvatsAdhunApi dArUpama dhRtinA-dArutulyasamAdhinA AsvAdya vastu [punarA] svAdyaM-kriyA // 136 // grISme bhaktaM jIryate zizirakSetraM zItabahule tameva bhuGkte kSetraM sApekSaM bhukta nyUnodaraSaDbhAgamAtram kasyacitsukhakara ityadhikam laghu...lAghavaM ityantaH pAThaH nAsti dityata Aha..... tatra hA....mana....ityadhika kSIraM ityadhikam kAryaH syAt / tathA..... rUpaM 137 ho ho he he 112-A 112-A 112-A 112-A 31-B 31-B 31-B 137 31-B 137 9922 mmmmmmmmmmmmmm 99999 137 he ato ho do ho 112-B 31-B 31-B 113-A 113-A 31-B 112-B 31-B 32-A 32-A TI. 137 TI. 3 H H 137 vi. 137 vi. 137 vi. 137 vi. 137 vi. 137 ava. 137 ava. 137 ava. 137 ava. 137 ava. 11-A 27-B (de) 27-B (de) 11-A 11-A 6-A 6-A 6-A s ro rs rs rs rs rs GEEEEEEEEEEEEENAGE 27-B (de) 11-A 11-A 27-B (de) 27-B (de) 68-A (de) 68-A (de) 68-A (de) 68-A (de) 68-A (de) nAsti / nAsti nAsti / zeSANAM lAghavaM cAtmanA 6-A /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka | 138 138 TI. TI. ho ho 113-B 113-B 32-A 32-A hai hai 138 138 138 138 ho ho ho ho ho 113-B 113-B 32-A 114-A 32-A 32-A 32-A 113-B 32-A 114-A TI. 4thi TI. 138 138 138 138 hai hai | TI. 114-A 114-A 27-B (de) ho ho #2 ts he he 32-A 32-A 71-A 68-B (de) 32-A 32-A F454 139 114-A 114-B TI. 139 139 139 139 139 WWWW TI. TI. TI. TI. ho ho ho ho ho 114-B 115-A 115-A 115-A 115-B syAt / bhojyaM vastu // kathamapi kiJcanaH syAt ityadhikam syA( sAdhuparigraho) bhave azanAdi samarthaH pAtragrahaNAt iti nAsti nimittoktaM pro....patrasya truTitatvAt nAvalakSyante'kSarANi vAlAbhe saddharmasya rakSArthaM yaccAnyat ityadhikam utsargataH kalpyaM saiva ca spaSTA punaH kriyate asavikalpanIyenApyazaThena satA / asati kalpanIye'kalpanIyenApyazaThena satA..... iti bhAvyam (?) saMvignasahAyakaH asahAyo vA nAsti sakala iti nAsti nirlepa karmAbadhnan karmAbandhAt iti bhAvyam (?) kalpyAkalpyazuddhAzuddhavidhijJaH svabhAvavinItaH ...dUSite'pi rAgAdirahitaH upanyAse dharmopakaraNadhRtavapurapi tattaccharIrasaMrakSo'pi suvyatirikta.... dharmopakaraNena vastrapAtrAdinA dhRtaM vapurasya alepako lobhena na spRzyate bAla vA samIti abhyaMtara...bhAvAcca iti nAsti vyAla (vAlavyajanamcAmaram abhi. 717) bAhyAbhyantara iti nAsti yasmAdyena grathyate veSTyate sa... etena.....cetyAha (kA. 144) ityantaH pAThaH nAsti 32-A 32-A 32-A 32-A 32-A 139 ava. rs 6-A 68-B (de) ava. 6-A 139 6-A rs rs ho ho 68-B (de) 68-B (de) 32-B 32-B 140 TI. 115-B 116-A 140 ava. to 6-A mu. 68-B (de) + 141 141 + + Www TI. ti ho he ti t 32-A 116-A 116-B 32-B 28-A 116-A 32-B 32-B 116-B 141 141 vi. t 141 142 142 ava. TI. TI. Www 6-B 116-B ho do 68-B (de) 33-A 117-A 33-A
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 259 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka by 142 142 142 vi. ava. Irorror 11-B 6-B 68-B (de) 117-B tathA ityadhikam aSTavidhaM samudyacchati nirAvaraNa nirAva( ka )raNaM by ly ly 143 IMMEhshah 28-B (de) 68-B (de) 6-B 33-A (de) 45-A (jai) 45-A (jai) 31-A 143 TI. 117-B ly 3 m 143 TI. 118-A 8 by 33-A 45-A (jai) 143 143 vi. ava. 1 by or MM 11-B 6-B 28-B (de) 68-B (de) by ava. 2 143 144 144 144 to ho ho ho 6-B 118-A 118-A 118-A TI. TI. 33-A 33-A 33-A 3 33-A 144 144 144 TI. TI. ava. 4 5 1 ho ho rs 118-B 118-B 6-B nizcaye vyavahAre vA ityadhikam nizcayo'vadhirapavAdaH utsargo vyavahAro vidhi: ta kalpanIyamavaziSTamiti / (akalpanIyamagrAhyaM) ityadhikam vicArya saMvardhanamupaSTambhaM vyavahAre vyApArarUpe jJAnAdInAmupagraha kAri doSANAM nigrahakArI yadvastu tannizcaye kalpanIyaM nAvaziSTam pATho'yaM na spaSTamupalakSyate etamevA.... zrutam iti nAsti karaM yacca niMdA gardA pravacana kutsAkaraM yacca pravacana kutsAkaraM kRtsA ityAdi he pratau. mAMsaM madyAdi dvirAvartate'yaM pAThaH yadvastu annapAnAdi darzanajJAnA horAtrAbhyantarAnuSTheyavyApArANAM vinAzakArI yacca pravacana kutsAkArI madyamAMsakandamUlA bhojyagRhabhikSAgrahaNAdi tatsarvaM kalpyamapyakalpyam // 144 // zuddhamapi mapi kalpyameva vAnavikArANAM vAna(sa)vikArANAM sacetanaM spaSTam kalpyAkalpyatvaM zuddhavastu cApyaniyataM puruSAdyapekSayeti zeSaH yathA vikArabhAjAM zuddhamapi kSIrAdi niSidhyate netareSAM nIrujAM bheSajaM tadanyeSAM kalpyate'zuddhamapi / zuddha iti TI. sammataH pAThaH 68-B (de) 145 hoo 145 TI. ho ho ho 118-B 118-B 118-B 145 33-B 33-B 33-B 45-B (jai) 33-B 29-A (de) 68-B (de) 145 145 vi. 145 ho tos tos 119-A 11-B 6-B ava. 146 mU. 1 kai. 33-B 45-B (jai)
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 kA. 146 TI. 146 TI. sthala: 146 146 146 146 146 146 146 TI. 146 TI. 146 146 147 TI. TI. vi. vi. vi. ava. ava. ava. TI. 147 TI. 147 TI. 147 TI. 147 vi. 147 vi. 147 ava. 148 TI. 148 TI. 148 TI. 148 TI. TI.aM. 1 2 m 30 g w 3 or mov 3 1 3 2 1 3 pra.ha. he he he he mu. mu. Sa Da he he kai. patrAGka 119-A 119 - A 119-A 119-A 119-B 119-B 29- A (de) 29-A (de) 29-A (de) 6-B 6-B 120-A 33-B 120 - A 34-A 29-B (de) 29-B (de) 6-B 120-B 120-B 120-B 34-A pAThAntara dezaM kAlaM kSetraM puruSamavasthA mupayoga (puruSAvasthopayoga pariNAmAt ) mapi vibhajyate dezaM kAlaM kSetraM puruSamavasthA mupayogazuddhapariNAmAniti pAThaH / dezaM prApya....... kalpya - miti ityantaH pAThaH nAsti / matkuNAdi yatnApratya pariNAmaM akalpyamekAnteneva na kalpyate na kalpyamakalpanIyamiti. he pratau ekAnta naiva kalpanIyamityasya pazcAdvarti kAnicidakSarANi nAvalakSyante patrasya truTitatvAt / putrAdi anenaivakAnta / na kalpyamapi dezo 'sAdhuparicita kSetraM kAlo durbhikSAdiH puruSaH pravajitarAjAdiH avasthAmAnyAdikA eteSAmarthe kalpyamapi kalpyam upabhoga zuddhipariNAmAt navakAntena kalpyate kalyaM naivaikAlene na kalpyate'kalpyam / sahiSNutaretarAdi kalpyA'rthe iti bhAvyam ? niyamanAcAha sakSepa yatrAtmanA sarvathA yatinA iti nAsti vyApAraH kAryaH nAsti iha iti nAsti yatinA - sAdhunA tadeva cinta nIyaM bhASaNIyaM kAyena kartavyaM yadAtmanaH pareSAM ubhayeSAM bAdhakaM na bhavati, atItAdi sarvakAle // 147 // zabda iti nAsti kriyAnu... nastadvijeSu patrasya truTitvAnnAkSarANyupalakSyante / itvarAgatAt patrasya truTitattvAnna dRzyate ha. pA. Jin mu. mu. mu. kai. 3 3 3 2 a. a. a. mu. Da he mu. a. a. mu. kai. prazamaratiprakaraNam he patrAGka 33-B 33- B 45-B (jai) 45-B (jai) 45-B (jai) 33-B 11-B 11-B 11- B 69-A (de) 6-B -- 33-B 120- A 33- B 45-B (jai) 12-A 12-A 69-A (de) 34-A 34-A 120-B
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 261 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka te te te 148 148 148 148 148 148 148 saGkhyAyante kAryam ityadhikam ya ityadhikam TI. TI. TI. vi. vi. vi. ava. 2|39rmor 121-A 121-A 121-B 29-B (de) 12-A 29-B (de) 6-B iti 34-A 34-A 34-B 12-A 29-B (de) 12-A 29-B (de) yata * 149 149 149 2 TI. TI. ho ho ho 121-B 122-A 122-A 149 149 149 149 149 oror or or TI. TI. TI. vi. ho ho ho fors 122-A 122-A 122-A 22-A prakarSavAn sarveSu-zabdAdisarvendriyArtheSu viSayeSu indriyasaGgateSu zrotrAdIndriyagaNasya gocaratAM prApteSu, vairAgyamArgaH-sajjJAna kriyAsevanaM tasminnantarAya kAriSu parisaGkhyAnami tvaratvaniHsAratvAhitakAritva parijJAnaM kArya dhyeyam / kena ? paraM-kAmArthadharmeSu pradhAnaM niyataM-zAzvataM kAryamokSaprAptilakSaNamicchatAabhilaSatA // 148 // bhAvayantetyAha svajanebhyaH dezo (dveSyo dAso )'zatrurbha dezo'zakRnnurbhavatI vivRtAni sthaganiyAni yathA sthagananirodhya ....mAdi( dyuttara)kAraNA..... kiM tadanityatvaM ? saMsAre sarvasthAnAnAmazAzvatatvaM / azaraNatvaM janmajarAmaraNAbhibhUtasya nAsti kiJciccharaNaM / ekatvamevAhaM azucitvamAdhuttarakAraNAzucitAmayasya zarIrasyAzucibhAvAdazucitvaM sarvatra vistRtaM sarvatra vistRtaM mRtaM jAtizceti bhAvyam ? gurUpalabdho jJAnAvaraNAnibodhi.... darzayannAha sampadanityA bhAvato cintAyAM vyApriyate pari ityadhikam vAgyogA dRbdhaM iti (tadeva bhAvyam ) trApyamiti 34-B 47-A (jai) 47-A (jai) 34-B 34-B 34-B 34-B 29-B (de) 69-A (de) 6-B 150 TI. 122-B the . 47-B (jai) 34-B 150 150 151 151 151 151 152 152 152 152 WWWW000000 TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. orwdoc. ti ho ho ho ho he he he he he 34-B 122-B 123-A 123-A 123-B 123-B 123-B 124-A 124-A 124-A Yin Ci Yi Wai , 122-B 34-B 34-B 34-B 35-A 47-B (jai) 35-A 35-A 48-A (jai) 35-A
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 prazamaratiprakaraNam TI.aM. praha. ha. pA. kA. sthalaH 153 TI. 153 TI. patrAGka 124-B 124-B patrAGka 35-A kai. 2 ho ho pAThAntara kazcitparaH bhrAmyadastAghajalaM tatraiva tatraiva ca sa AvartaH astAcaM =agAdha laDaM iti bhASAyAm astAghamagAdhaM (a.1070) tatra tava svasyArthe vastrAdi lh 124-B m 6-B 153 153 154 154 154 TI. ava. TI. TI. TI. mh 333333 the ts ho he ti ho 125-A 125-A 35-A 67-B (jai) 65-B 65-B 125-A 35-B bh bhinna lh 35-B 154 TI. 125-A h m 5 30-B (de) 30-B (de) 5 lh lh 155 m 5 ho do i 155 lh 72-A 72-A 72-A 125-B 35-B 49-A (jai) 12-B 12-B 31-A 126-A lh s mh 155 155 35-B 125-B 35-B 30-B (de) 37-A (de) 12-B 35-B bh 155 lh to the 156 mm h 156 126-B 126-B 126-B ho ho ho 35-B 35-B 36-A h 157 m AlokitA anyatarabhAvanA kAryA azucitvabhAvanA kAryA anyatvabhAvanAmAha meveti (graM. 900) karaNamasti kalevaraga jananyAbhAvahRtasya zucino'pi karaNasAmarthya janyAbhyavahRtyAhArasya punarbhAryA saiva ca saMstRtau parivartamAnA jAmirapi bhavati ArjavajavvIbhAve prAye putratvena ityadhikam paGktirekA paribhraSTA (karma.... sarvavai) teSAM-yatet ityantaH pAThaH nAsti sa samyagdRSTirapi (yo) prANAtipAtAt tAt (tataH?) so'pi [virato'pi] kAyadaNDAH -1 (daNDaH -1 iti bhAvyam ?) atra mudritA TIppaNI-pratyekasya kaSAya catuSkAzrayitvAccatuHprakAratA manaHprabhRtInAM daNDAnAm / hastapratyanusAreNeyaM na saGgacchate / asmAkaM tvidamAbhAti-satyamano yogazcaturdhA, evaM vAgyogo'pi caturdhA, kAyayoga audArikAdibhe dena saptadheti pnycdshbhedaaH| 157 TI. 128-A ho 36-A h m s lh t 157 ava. 157 ava. 157 ava. 157 ava. 7-A 69-B (de) 7-A 7-A 69-B (de) 7-A 69-B (de) 69-B (de) llh us tos >> 157 ava. 5 Da 7-A nAsti mu. 69-B (de)
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 263 kA. ha. pA. patrAGka sthala: ava. TI. M 157 158 158 158 Hoti 7-A 128-B 128-B 128-B 36-A pa TI. to ho ho ho te to ho to Ho 158 he i 158 158 159 TI. to the 159 TI. TI. 2wormor morrorrrrrow 9rror ti rs to the F 40 160 161 161 161 162 162 162 162 162 162 162 162 ava F he ti rus ti ho ho ho ho ho ho ho patrAGka pAThAntara 69-B (de) tayet iti dRzyate 49-B (jai) sAtAditi 36-A vRttiryo -saMvarovito AtmanyAropitahitazca 128-B tadAyatte 49-B (jai) - varadAtmAkSArtha - varado mokSArtha 12-B kimi( ke )tyAha 129-A - vizeSaNAdyaH - vizoSaNAdyaH 36-B karmAdi 129-A caturthakASTama 129-B nIrasIkRtaM ca niranubhAvyaM 139-B samparyaTatA 12-B rUpANi 12-B NAmAH ityadhikam 140-A nAsti 37-B parapAra 7-A atra ityadhikam 37-A durlabhAvAdhikatvabhAvanA.... 140-B prokta 140-B mAnuSa.... 140-B karmabhUmiH sudurlabhA / 141-A bharatAni paJcairAvatAni 141-A - magadhAvaGga.... 37-A prajJA 12-B bodhika 13-14 tame patre na staH / kalpa [kalya]tA-nIrogatA, Ayu dIrghAyuSkaM, zraddhA-dharma jijJAsA kathakazcAcAryaH zravaNaM cAkarNanaM, eteSu navasUttarottaradurlabheSu satsvapi bodhiH saddharmasyAkhyAtA(?) samyagdarzanaM, [tasya] samyaglAbho [durlabho] bhavati // 162 // bodhiH, saddharmAkhyAnaM, samyagjJAnalAbho, iti zraddhA kathakazravaNapadAnAM vivaraNam, bhavati iti zeSa AryAyAM kAryaH ityavacUri kArasyAzaya ityasmAkamA bhAti 141-B - nAma 128-B 36-A 31-B (de) 36-A 50-A (jai) 129-A 36-B 36-B 36-B 32-A (de) 32-A (de) 36-B 140-B 70-A (de) 140-B 37-A 37-A 37-A 37-A 37-A 141-A 32-A (de) Ho he ti ti ti H Heli ho Ho ho li to ti ti ti ho Hi TI. TI. TI. TI. TI. + +4 ho ava. ho 7-A H 70-A (de) 163 TI. 1 he. 37-B
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaHTI .aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. | 163 TI. - nAma (pa) 51-B (jai) vikolanaM by j 2 the 141-B cittabhramaH zaktiH 2 2 2 patrAGka 51-B (jai) 141-B 37-B 37-B 142-A 37-B 142-A 37-B 37-B 37-B 70-A 7-A zaktiH 1. WWWWWWW mmmmm he ho rs 141-B 141-B 7-A 2 3 3 3 ly ly 164 0000000 GM ... ly 32-A (de) 164 / he ti to ava. ava. 37-B 7-A 7-A ly ly ly 52-A (jai) 52-A (jai) 52-A (jai) s 165 TI. 1 mu. 52-A (jai) 38-A 165 165 166 166 is t zayanAhAraM patnIputrAdyAsakteH naikadezasvayuktinirapekSA nyayuktinirapekSavicAraNAt / vidhurANAm (reNa) 134 tamaM patraM nAsti / karaNAni nAsti indriyAdisa[ patnavidhureNa ]mpa no(?) vairivihvalena virAgamArgaprAptau vijayastena prApto na bhavati yena sarvaviratiravApteti / kaSAyAniva pUrvaM nAyakAnindriyA kai. dInAM vijaye, tajjiteSu ca..... kaSAyAn [sAdhayet ] ityadhikam aneka nAsti prazamahettvo kAritAnumatizca ....anumatirAgadveSamohAnAM nivAraNArtham // 165 // paGktirekA bhraSTA iti bhAti kaSA(kA)yAdibhi kathaM ? ityadhikam kSamUeS zucibhAvaH vadhabandhanAdi ava. ava. TI. TI. orror 7-A 7-A 146-A 38-A 146-A 52-A (jai) he ti ho # 70-A (de) 70-A (de) 38-A 146-A 38-A 146-A hoo oo oo 166 TI. w w 166 166 167 167 167 167 167 w TI. ava. TI. TI. TI. orr aur 99999 or the hos ho ho ho ho he 143-A 7-A 146-B 146-B 146-B 146-B 146-A w w 52-B (jai) 70-A (de) 38-A 38-A 53-A (jai) 38-B 38-B w w satyaM sadbhyo hitaM satyaM taccApi (ccAvi) saMvAdanAdi..... abrahmaNo nivRttirityarthaH kSAntiH...RjutA ityantaM nAsti adattAdAnAparigraho 167 167 167 TI. ava. ava. ti rs rs 38-B 7-A-B w w 140-A 70-A (de) 70-A (de) 7-B wy
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 265 TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka kA. 167 168 sthala: ava. mU. 7-B mu... 70-A (de) 33-A (de) 168 168 TI. 2 mororms ho ho #2 147-A 147-A 53-A je. 168 TI. 38-B 53-A (jai) 147-A 38-B 168 168 168 169 169 orr or or or or wwwww9999 or or or morror ho ho ho ho ho he ti to ho ho 147-B 147-B 147-B 147-B 147-B 147-B 39-A 33-B (de) 7-B 148-B 148-B 38-B 38-B 38-B 38-B 38-B 38-B 148-A TI. TI. 70-A (de) 39-A 39-A 54-A (jai) 171 hai hai ho ho 148-B 148-B satyaM....dazavidhaH ityantaM nAsti samAdhatte iti vi. sammataH pAThaH / pradarzayannAha dharmasya ityadhikam - avidyamAnarakSamaH avidyamAna..samAdatte.... ityantaM nAsti vA vA pratyavAyam sarve....khyAH ityantaM nAsti / puruSo sambhavantIti mokSaprApti RteratrApi iti bhAvyam ? yathAceSTitaM [na] tathAkhyAti bAhyadravyaM / bAhyadravyaM ca.... aNahA puma itthiA ceva itthiA ityatra TIppaNI strInapuMsakaM vAzritya punaniSedhaH tadatyantapratiSedhAya / nirlepa tadadhikArakaM tadbhavati tatkAryaM kartavyaM bhavatIti / iti prayatnataH ityadhikam lobhakaSAyAnuraJjito duHprakSAla iti tatprakSAlanaM.... dravyaM sacetanAdi zaikSAdi sacetanAdi - aTThArasa purisesu vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / pavvAvaNANarihA aNahA puNa itthiyA ceva tti // (ahavA vigalaMgarUvAiMti) [pAThAntaram ] upakaroti jJAnAdInAM tadapyudgamAdi zuddhaM zuci, tathA bhakta pAnAdi tadudgamAdidoSarahitaM zuci anyadazuci, dehazuci purISAdhutsargapUrvakaM nirlepaM nirgandhaM dehamadhikRtya vRttaM bhAvazaucaM nirlobhatAvidhAyi kArya-kartavyam // 171 // asyAzca TIppaNI dRzyate'syA AryAyAzcaturthaM caraNaM iya aNalA (ayogyAH) AhiyA 39-A 39-A 171 hoo hoo ho ho 148-B 149-A 39-A 39-A 171 171 ava. 1 -8 hos 7-B 70-B (de)
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka wly 172 172 172 mU. TI. TI. 7-B 149-A 54-B (jai) 39-A 3 1 2 he. he. y 172 ava. 1 Da 7-B 7-B ly 70-B (de) pAThAntara sutte "ityevaMrUpamAtma prabodhAdiSu / bhAvapurIya pratikRtau tu 'strInapuMsakaMvA''zrityaiSa punarniSedhastadatyanta pratiSedhAya iti ttippnii| taha vigalaMgassarUvAya iti pravacana0 gA0 25 nigrahazca kaSAya.... viratikaraNaM ityadhikam / 141-B-142-143-144A kramAGkitAni patrANi na dRzyante nirjayaH (grahaH) kaSAya.... AzravAH prANAtipAtAdayaH karmAdAnahetavastebhyo viratikaraNaM, paJcendriyANi= sparzanAdIni teSAM nirodhaH / kaSAyAH krodhAdayazcatvArasteSAmudayanirodhaH / daNDA manovAkkAyAkhyAH, abhidrohAbhimAneAdikaraNaM manodaNDaH, hiMsraparuSAnRtAdibhASaNaM vAgdaNDaH, dhAvanavalgana-plavanAdirUpaH kAyadaNDaH / ebhyo nivRttireva saMyamaH / saptadaza bhedA bhavanti // 172 // kalaha: dvandvAdiSu asaMyamapariNAmalakSaNa AtmA bAndhavAH svajanAH, dhanaM hiraNyAdi, paJcendriyaviSayasukhaM, eteSAM tyAgAt / bhayamihalokAdi saptavidhaM, vigrahaH zarIraM pratikarmaNAtyAgAtsAdhurmuniH tyaktAtmA parihatAsaMyamapariNAmaH aSTavidhagranthavijayapravRttaH parihRtAbhimAnamamatvabhAvo'raktadviSTastyAgI // 173 // vA na visaMvAdanaM yathAdRzyavastubhASaNaM tena yogaH sambandhaH / trividhena yogena ajihmatA'kauTilyam, kAyenAnyaveSadhAritayA vipratArayati, manasA'satyaM prAgAlocya 173 173 173 TI. TI. ava. ho ho ho 152-A 152-A 7-B 39-B 39-B 70-B (de) 4 he 174 174 TI. ava. 1 Da 152-A 7-B 39-B 70-B (de) #
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. TI. 175 175 TI. vi. 175 175 ava. TI. TI. 176 TI. 176 TI. 176 TI. 176 TI. 176 176 176 TI. 176 TI. 176 TI. pAThAntarANi 176 TI. 176 TI. 176 TI. 176 TI. 176 TI. 176 ava. 1 2 1 o 9 8 10 11 12 13 14 1 pra.ha. the the he he he he he he he he p patrAGka 152-B 152-B 34-A (de) 7-B 153-B 153-B 154-A 154 - A 154-A 154-A 154-A 154-A 154-B 154-B 156 - A 156-A 147-B 156-B 7- B pAThAntara vacanena bhASate karoti vA, sadbhUtanivAsaddhRtodbhAvanaM kaTukasAvadyAribhASaNam / etatparihArAccaturvidhaM satyaM jinendravacane na tvanyatra // 174 // nAsti tadindriyANi ( graM. 1000 ) anazanaM caturthabhaktAdi SaNmAsAntaM tapaH / tathA bhaktapratyAkhyAneGgitamaraNapAda popagamanAdi / UnodaratA dvAtriMzatkavalebhyo yathAzakti yadAhAramUnayati / vRttirvartanaM bhikSA tasyAH saGkSepaNaM dattibhibhikSAbhi parimitagrahaNaM / rasatyAgaH kSIradadhyAdivikRtInAM yathAzaktiparihAraH / kAyaklezaH kAyotsargotkaTukAsanAtApanAdiH / saMlIna: siddhAntopadezena indriyanoindriyabhedena tadbhAvastattA / indriyasaMlInaH saMhRtendriyavyApAraH kUrmavat / noindriyasaMlIno niH kaSAyamArtaraudrarahitaM mano dharan / paropalakSyaM bAhyaM tapaH proktaM jinAdibhiH // 175 // Abhyantara...... vizodhanaM nAsti viprayogArthaM samprayoge tadaviprayogArthe / uzIram 5011 vANAnuM bhUla ( abhi. 1158 ) mRSAnubandhi saMrakSa .....pAThAccaturvidhaM pAThAcca saMskAraH / manuvartanaM pragrahaH daNDaka..... ca ityadhikam ha. pA. Jin kai. De An An An An kai Guai Jin Zhu Jin pRcchanaM (pRcchanA) AmnAya AtmAnuyogakathanam kai. prAyazcittamAlocanAdidaza mu. patrAGka 40-A 40-A 267 70-B (de) 56 -A (jai) 40-A 40-A 40-A 40-A -- 40-A 40-A 40-B 56-B (jai) 40-B 40-B 40-B 56-B (jai) 40-B 71-A (de)
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka pAThAntara vidhamaticAramalaprakSAlanArtham / ekAgracittanirodho dhyAnam / tatrAtaraudre vyudasanIye, dharmyazukle dve dhyAtavye / vyApUto bhAvo vaiyAvRttaM AcAryAdInAM dazAnAM bhaktapAnavastrAdibhirupagrahaH zarIrazazrRSA ceti / vinIyate yenASTavidhaM karma sa vinayo jJAnadarzanacAritropacArabhedAt / vyutsargo'tiriktopakaraNabhaktapAnAderujjhanaM / svAdhyAyo vAcanAdiH paJcavidhaH / abhyantarasya mithyAdarzanakaSAyAderapAkaraNAttapo'pi // 176 // * * 177 178 178 TI. TI. ho ho ho 157-A 157-B 157-B 40-B 41-A 41-A 2 178 178 TI. ava. 3 ho tos 158-A 7-B 41-A 71-A (de) iti tadadhyAtmavidaH / viditaparaMparAH / (he. pATho'pi cintyaH) vairAgyamicchata / Atmanyeva vyApAro'dhyAtma kathamayamAtmA badhyate kathaM vA mucyata' iti tadvidantItyadhyAtmavidaste mUrchA gAya nizcayanayAbhiprAyeNAtmanaH prativiziSTapariNAmastAM parigrahazabdavAcyatayA kathayanti / yasmAdevaM tasmAdvairAgyamicchatA AkiJcanyaM paro dharmaH na kiJcinmameti vigatamUrchayA stheyam // 178 // kSamAdidharmaH tadanuSThAyitadAsevanaM, kai. dazaprakArakSamAdidharmasyAnuSThAyinaH tadAsevinaH / sadaivAnavaratam / zivo pAyasevinaH / ityadhikam vajrabhedAnAM styAgaH / ddhatabalAn akRSTabalA~zca (ha. pratau balA~zceti bhAvyam) gauravaM gRddhAdiH nAsti 179 179 TI. ava. 1 1 to put 158-A 7-B 41-A 71-B (de) 179 180 to ho ho ho 7-B 158-B 57-B 57-B 71-B (de) 41-A 41-B 41-B 180 ho ho 57-B 57-B 41-B 58-A (jai)
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 269 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 180 180 180 181 TI. TI. ava. TI. vat iti nAsti vijayate'bhivatItyarthaH 6 7 1 1 446 mins 41-B 41-B 7-B 160-A | ho ho H 18 158-B 158-A 71-B (de) 41-A nAsti 58-A (jai) i 181 TI. The 75-A to 41-B 182 mU. 182 182 182 160-A 160-A 71-B (de) 71-B (de) ava. ava. ava. 182 he he H H Ho ho 41-B 41-B 4-A 4-A 71-B (de) 35-B (de) 182 8-A 183 161-A oo 183 183 or orm or orm-19 0 orrorror or or or WWWWWWWW hai joo hai ho ho ho ho ho ho ho ho 161-A 161-A 161-B 161-A 162-A 161-A 161-A 161-B vairAgyamArge sadbhAvabhAve yA buddhi vairAgyamArgaH (sthairya) sadbhAva bhAvayorbuddhi ete vandanIyAH pUjanIyA iti evaMvidhAyA dhiyH....| he. pratau kAnicidakSarANi nAvalakSyante / AkSepaNivikSepaNi iti vi. sammataH pAThaH nAsti sA AkSepaNI nAsti nAsti catu...stutA.nAsti saMvedanI iti vi. sammataH pAThaH samyagvedyate saMvedanI nAsti badhirAndha..... taddhAnerduHkhAnubhavaH upapatti .....vadhinAlokya yathA kAmabhogeSu kathayA iti nAsti AdAtu pAmanaH kacchuraH [abhi. 460] = 24 kaNDUparigatakaNDUyaM yauvana asminniti nirmale zukle paryAlocanenAtmani saJcitanena traidyAlane zabda: vidAM tatra cittAn samyaga..... lakSaNe cceti karutaM nAsti sAmarthyenAnuzAsana.... 41-B 41-B 41-B 41-B 41-B 42-A 42-A 42-A 59-A (jai) 42-A hai hai hai 183 183 hai hai ho ho 161-B 161-B hai WWW hai hai hai hai TI. 184 185 185 186 186 187 187 TI. TI. TI. TI. roorror moror ho he ti ho to rus ti to ho ho ho he i ho ho 161-B 163-A 42-A 164-A 42-B 8-A 42-B 42-B 165-B 165-B 165-B 165-B 72-A(de) 166-A 166-A 42-A 42-A 155-B 42-B 164-B 71-B (de) 164-B 164-B 42-B 42-B 42-B 42-B 4-A 42-B 43-A 187 187 188 hoo hoo 188
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka 188 188 TI. ava. He i 166-A 72-A (de) 43-A 8-A mu. 189 189 189 ti ho ho ho he ti ho di 43-A 167-A 167-B 167-B 167-B 168-A 43-B 168-B 43-B 2 Imoror morm orror orr marrrrrrrrrrrr 166-B 43-A 43-A 61-A (jai) 42-B 43-B 168-A 43-B 168-B 168-B 43-B 44-A 44-A 44-A 72-A (de) 44-A 44-A 72-B (de) pAThAntara na tathedaM zAsanaM kasya.... zikSaNasya...tAnena / ityantaM nAsti paJcendriyA dvAcatvAri yogyAn datte sambandhaH dalAnAdatte sa bandhaH sapta saGkhyA gatipravRttA ye te..... manuSyAdayaH dazAsurAdayaH prakaraNakAraNa dvividhetyAdi kAraNena sAmAnyalakSaNaM vartata iti iti nAsti jJAna iti nAsti dvayaSTacaturbheda vistarataH ityadhikam avadhAraNe 5.....3 ityantaM nAsti pariNati....nirvRttAH ityantaM nAsti paJcaite ityadhikam karmaNAmudayo deva.... cAripradAnAdirUpaH te tviti Da pratauH pAThaH vidhAstu iti Da pratau pAThaH bhedAnAM ....mazraddhA lakSaNa.... prAdurbhavanti mavirodhAnAM paJca..... udaiya ityAdi gAthAdvayaM nAsti SaTkavikalpaH STakavikalpaH 194 195 ho ho ho ho ho ho ho tus ho 169-A 170-A 170-A 170-A 4-A 170-B 170-B 8-B 170-B 195 195 196 ava. TA. 44-A 196 196 196 ho tos H 5 62-B (jai) 72-B (de) 8-B ava. 6 FE 6 197 170-B 8-B 72-B (de) 75-A 75-A 171-A 171-A 171-A 172-B 173-A 173-A 6 6 F ho ho ho ho ho ho 197 44-A 44-A 44-B 44-B 44-B 63-B (jai) 44-B 38-A (de) 6 197 r 5 44 5 197 197 197 197 vi. vi. ava. or mor 75-A 75-A 75-A 8-B 5 38-A (de) 72-B (de) 5 (graM. 1100) gatigrahaNena zeSa gatirnarakAdiH 4 / kaSAyAH krodhAdayaH 4 / liGgaM strIpuMnapuMsakaM 3 / mithyAtvaM, ajJAnaM, asaMyatatvaM, asiddhatvaM, lezyAH 6 ete karmodayAdAvirbhavanti / pAriNAmikaupazamiko pUrvoktatrividhadvividhau bhavataH,
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 197 ava. 197 ava. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 TI. 198 vi. 198 ava. pAThAntarANi 199 ava. 3 1 1 1 1 pra.ha. he he he he he mu. Da patrAGka 173 A 63-A (jai) 173-B 173 A 173-B 45-A 173-B 174-A 174-A 39- A (de) 8-B 8-B pAThAntara krameNa kamadayanirapekSasApekSI ca / karmakSayAjjAtaH kSAyikaH sa navavidhaH samyaktvacAritrakevalajJAnakevaladarzanadAnAdipaJcalabdhibhedataH / kSAyopazamiko'STAdazavidha, matyAdijJAnacatuSkamajJAnatrikaM cakSurAdidarzanatrikaM dAnAdipaJcalabdhayaH samyaktvaM cAritraM dezaviratizceti / SaSThazca sAnnipAtikaH pUrvoktabhAvAnAM dvikAdisaMyogajaH, sa ca paJcadazabhedo grAhyaH anya ekAdazabhedarUpastyAjyo virodhitvAt // 197 // bhavyatvaM cAnyatvaM bhavati prApnotItyAsthA prApnotItyAha savvaThANAI asAsayAI ihaceva devaloe ya asura suranArayANaM siddhivisesA suhAI ca / atra asurasuranArayANaM (narAiNaM) iti mudrita jai. pratI narakAdInAM eSA vADatazce sukhaM duHkhaM ..... audayikabhAvavazAdavApnoti ebhi ...... ebhirIcikAdibhirbhAvaH, AtmA jIvaH, sthAnaM, gatiH, indriyANi, sampadaH, sukhaM, duHkhaM, etAni samprApnoti / sthIyate yatra saMsAre jaghanyAdisthitiH sthAnamAtmanaH sa cAtmA samAsenASTavikalpaH tAnAha // 198 // dravyAtmA, kaSAyAtmA, yogAtmA upayogAtmA, jJAnAtmA, darzanAtmA, cAritrAtmA vIryAtmA, mArgaNA = parIkSA ceti // 199 // ha. pA. Da Da kai. vaha kaha nahI baiThe baiThe a. mu. mu. patrAGka 271 8-B 8-B 44-B 173-A 44-B 63-B (jai) 44-B 173-B 45-A 45-A 45-A 75-A 72-B (de) 72-B (de)
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 prazamaratiprakaraNam kA. sthala: pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 TI. TI. TI. TI. TI. TI. TI. vi. vi. ava. 2rm939r or to ho ho ho ho ho ho ho 45-A 174-A 174-A 174-A 174-B 174-B 174-B 15-B 15-B 8-B 174-A 45-A 45-A 64-A (jai) 45-A 45-B 45-B 39-B (de) 39-B (de) 72-B (de) ho ho dravyAtmanAM svarUpavivakSayA - jIvatyanAdi - jIvatvamanAdi yogA manovAkkAyalakSaNA: pariNata AtmA grahaNamuktaparigrahArthaM cetanAnAM sthAna( paryanta )..... sAmpratameSAM svarUpaM pratipAdayati-jIvAnAmekAkSAdInAM sarvatra jIvatvAnvayAt, ajIvAnAM dharmAstikAyAdInAmajIvatvAnvayyaMzAt dravyAtmA syAditi / kaSAyAH santi yeSAM te kaSAyiNaH samohAsteSAM sakaSAyiNAM kaSAyaiH sahaikatvApatteH kaSAyAtmA / yogA manovAkkAyavyApArAstadekatvapariNata AtmA sa yogAtmA sayogAnAM syAt 3 / upayogo jJAnadarzanavyApAro jJeyaviSayastatpariNata upayogAtmA sarvajIvAnAM na tvajIvAnAm 4 // 200 // pari iti bhAvyaM ? - darzanAtmA ca caturdarzanA... - darzanAtmA caturdarzanA.... dekatApatte viSayaH samyagdarzanasampannasya tattvArthazraddhAnabhAjo yo jJAnapariNAmaH sa jJAnAtmA 5 / cakSurAdidarzanapariNatAnAM darzanAtmA sarvajIvAnAM bhavati / prANAtipAtAdipApasthAnebhyo viratAnAM tadAkArapariNatAnAM cAritrAtmA 7 / vIryaM zakti pravartanaM tadbhAjAM sarveSAM saMsAriNAM vIryAtmA 8 // 201 // Atmano vikalpAH pratItaH bhavati 200 201 ava. TI. the 176-A rt Hd ho Hi 201 201 201 8-B 45-B 64-B (jai) 45-B 176-A 73-A (de) 176-A 45-B TI. ho do to ava. 8-B 202 202 202 TI. TI. TI. ho ho ho 176-A 176-A 176-A 45-B 45-B 45-B 3
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. TI. 202 202 202 202 kAM karaM vaLaM vaLaM TI. 202 vi. 202 ava. 203 TI. 203 TI. 203 TI. 203 TI. 203 TI. TI. 203 203 TI. 203 TI. 204 204 203 vi. vi. 203 204 TI. kaka kakakakaka kakaka kakaka ka 204 TI. 204 TI. 204 TI. 204 TI. 204 TI. 204 TI. 204 TI. 204 TI. 204 TI. pAThAntarANi TI. TI. 3 1 1 1 6 7 9 10 11 12 The he he pra.ha. a. a. a. Da he he he he mu. he he to he he to he he he he patrAGka 176-B 176-B 15-B 15-B 15-B 8-B 177-A 177-A 177-A 177-A 177-B 178-A 177-B 177-B 39-B (de) 15-B 178-A 178-A 178-B 179-A 46-B 179-B 179-B 46-B 180 - A 180-B 180-B 180-B pAThAntara atha ityadhikam diSTo'sti, atItA...... anyathA ? anyathetyAha nayabhedena (nayavizeSabhedena iti bhAvyam ? ) svapararUpApekSayA ete'STI vikalpAH prati pAditAstatra dravyAtmAnamAzaGkate-Atyeti / jJAnadarzanasvabhAvazcetanaH pratItaH, so'jIvaviSayapudgalAdiSu kathamAtmazabdapravRttirityatrocyate-upacAro vyavahAraH sa cAtatItyAtmA bhavati, vyutpattitaH zabdavAcyaH, sarvadravyaviSayazcaiSa nyAya iti nayavizeSeNa sAmAnyagrAhiNA nayena, svarUpAt pararUpAt // 202 // nArakA vidyante alpatve alpatve manuSyA devA asakhyadevA asaGkhyeyatve naivAsti / alpe manuSyA asaGkhyAH asaGkhyetatvanaiva ca / tiryakkhyAtmanA bherenAstitvanAstitve anekazaH evaM ca aneha yena na saMyuktastena na vidyate nAsti avataraNikA / sarvamevo nAsti ca vA ghaTAdibhi kuNDaloSTAyanavRtta abhinnakAle nizeSAnItatvA tad vikalpAdezAH syAdasti ca nAsti cAvaktavyazva..... bhAvanA syAdasti vaktavyazca ha. pA. kai. kai. mu. mu. mu. mu. kai mu. kai. kai. kai. a. 5 mu. JE JE to me to to he kai he kai mu. mu. patrAGka 45 - B 46-A 37-B (de) 37-B (de) 37-B (de) 73-A (de) 46-A 46-A 65-B (jai) 65-B (jai) 46-A 273 46-A 65-B (jai) 46-A 46-A 75-B 40-A (de) 65-B (jai) 46-A 46-A 46-B 179-A 46-B 46-B 46-B 46-B 46-B 66-A (jai) 66-A (jai)
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaHTI .aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka l y l y l y y l 16-A 16-A 16-A 41-A (de) 41-A (de) 16-A 16-A 16-A l l y l y ityadhikam rUpeNa vidyate vA samutpAdaH kuzulAdyaviSayadyutpataH nAsti prasajatItyeva ucyate pravacano vigamatvavat pitRvAdyaneka syAnnAsti 2 iti nAsti davaktavyam bhaGga itizca.... loSTAyat l y h l - l w 40-A (de) 40-A (de) 40-A (de) 16-A 16-A 40-B (de) 40-B (de) 40-B (de) 16-A 16-A 41-A (de) 41-A (de) 16-A 41-A (de) 41-A (de) 41-A (de) 41-A (de) 41-A (de) l y m l 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 204 205 205 205 205 205 vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. vi. ava. ava. TI. TI. vi. vi. l w l py l by www.0000000000000GMsrus l by l by 41-A (de) 41-A (de) 16-A 16-A (de) 16-A 16-A 16-B 16-B 16-B 16-B 8-B 8-B 47-A 187-A 16-B 41-B (de) l by | lh lh by lh lh by j 2 lh 73-B (de) 73-B (de) 187-A 47-A 41-B (de) 16-B 8-B ly paryAyairyu(zcA yu) ma vikalpA ityadhikam upanyastaM (nItaM) (granthAgraM 1200) kharazRGgavat prAkRtajanapraNItaM itinAkAraNa viparyAsa iti nAsti ghaTAdistasmin ghaTAdvigamo.... kuDAdyavasthAyAM ghaTAdyabhAvaH, ghaTo'yamAkAreNa tasya ghaTasya cazabdAdatItakAle bhavati kvacidutpAdya-ca dhrauvyam nAzavad...(truTitatvAtpatrasyai kamakSaraM nAvalakSyate) kvacidutpadyate vastu dhrauvya lh lh lh 73-A mu. my 206 206 206 181-A 181-B TI. TI. # # # 47-A 47-A 189-B # 47-A nAzavad... 67-A (jai) 206 206 TI. TI. te te 181-B 181-B # # 47-A 47-A 67-A (jai) sambhavaH / kvacidutpadyate ca vastu dhrauvyanAzavadeva mapyutpA.... mavinAzApekSamavinAbhAvi bhavinAzApekSamavinAza (vinA) bhAvitvAt gandharasasparzAH tat iti nAsti antye iti bhAvyam (?) pudgalaH dravyapradezaH...... pudgalaH / dravyapradeza: 207 207 208 208 47-A 47-A ho ho ho ho 181-B 181-B 182-A 182-A ly 3 8 | 9 wy 47-A 67-B (jai)
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 275 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka 208 209 209 209 ava. TI. vi. ava. 8-B 182-B 17-A 73-B (de) 47-B 42-B (de) 73-B (de) 183-A 9-A 210 47-B 210 TI. 68-A (jai) 183-A lh lh lh lh l ho ho ho ho ho to Ho ho ho ho mosw90orrm 183-A 183-A 183-A 183-A 183-A 48-A 42-B 183-A 183-B 184-A l l 47-B 47-B 68-A (jai) 47-B 48-A 48-A 183-A 17-A 48-A 48-A 48-A 184-A 48-A 48-A 43-A (de) l pAThAntara taditi nAsti / pAriNAmikastu paramANu( tvAdi) pAriNAmika jIvAdharmAkAzapudgalakAlazca laukapuruSa lokapuruSa iva lokapuruSaH lokapuruSa iva lokapuruSaH sthAnakatvAt ca ca ityadhikam nAsti tatra nibandhana..... UrdhvamavasthiraH lokaH puruSaH UrdhvamavasthitaH saMsthAnastho Urdhva mallakA..... prabhAvena Urdhvalokazca prANatAveka eva kalpa eva prANatakAvekalpaH prAgbhArAkhyaH paJcAnuttarANIti bhAvyam / mu.(de) pi tathaiva devalokAH 10, graiveyakAH 3, anuttarAH 1, siddhi 15 // martyalaukikaH martyalaukikaH parikSiptam vartamAnAdi jIva iti nAsti vA iti nAsti samuddhAtamaH kiJcA ekamekaM zubhAnAM iti nAsti saGkhyAH kAladravya iti nAsti karmAdIni lh lh lh 212 212 TI. vi. ho ho 184-A 17-A 212 ava. ho 9-A 73-B (de) + lh lh 213 + lh + w w w w 000000000 w w w oc oc ava 214 214 214 214 214 214 TI. TI. TI. ava. TI. TI. or mosorrormorror ho to ti ho to z tos to the lits ho ho ho ho 184-A 48-A 48-A 184-B 48-B 17-A 9-A 184-B 184-B 184-B 9-A 185-A 185-B 185-B 185-B 48-A 184-B 184-B 48-A 184-B 43-A (de) 73-B (de) 48-B 48-B 185-A 73-B (de) 48-B 48-B 48-B 49-A lh lh 214 ho 185-B varSA nAsti / ha.pratau balAkAd iti pAThaH - prasAdhayati - prasAdayati adharmaH iti nAsti upakAra kA) 185-B 49-A 43-B (de) 43-B (de) 17-A ho 214 216 vi. ho 17-B
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 kA. 216 vi. 216 vi. 216 ava. 217 217 sthala: TI.aM. TI. TI. 217 TI. 217 vi. 217 vi. 217 ava. 217 ava. 218 TI. 218 218 218 218 TI. TI. TI. TI. 218 TI. 218 vi. 218 vi. 218 vi. 218 vi. 218 ava. 218 ava. 219 TI. 219 vi. 220 TI. 220 TI. TI. kaMkaM kAM kAM kAM kAM ka 221 221 TI. 221 TI. 222 mU. 222 TI. 222 TI. 222 TI. 222 TI. 222 TI. 222 TI. 223 TI. 224 vi. 224 vi. 3 1 1 2 m or on 3 1 2 2 1 05 6 3 1 2 1 1 woor 6 1 1 pra.ha. mu. a. mu. haiM he he he he laM mu. Da ps he he he fE SE he a. teps pushe 2 to he mu. a. a. Ho Ho he so to be to he he the the laM laM a. a. patrAGka 43-B (de) 17-B 73-B 186-B 186-B 8-A 187-A 187-A 187-A 49-B 49-B 45-A 17-B 44-A (de) paudgala 8-A 187-B 17-B 44-A (de) 17-B 17-B 8-A 8-A 188 - A 44-B (de) 149-B 188 - A 50 - A 50 - A 189-A 50 - A 50 - A 189-B 50 - A 189-B pAThAntara dvidhAbhAve (paramANu) ityadhikam pudgaladravyANAmupakAraH karma iti nAsti manovAkkAyA: viceSTitaM (ayameva samyak 189-B 190 - A 78-A 78-A pATha: ) gadAdi ye ityadhikam karma ..... uccAryamANA / ityantaM nAsti saMsArijIvaviSayAH vApakSIyate ityadhikam na vartata iti nAsti pacAzadvartho'paraH kAlapariNAmAdibhirlabhyate vIryaM .... darzayanti / ityantaM nAsti jIvakriyA evaMvidhaH tamAha ca iti nAsti prasiddhAH graM. 1300 nAsti paJcavarSAddazavarSaH paraH dvAdhikA daMsaNaM iti nAsti sa iti nAsti kAyAdInAM.... vyApAraH / ityantaM nAsti karma tapa eva karma iti nAsti saGkSepato etacca iti vi. sammataH pAThaH / etadevaMprakAraM tattu buddhihetukaM ..... pUrvakarma kSapayato sa ityadhikam lakSaNaM samutpadyate bhagavata......utpadyate / ityantaM nAsti darzanAtsAdhu ..... iyam iti adhikam nigamanaM tava iti dRzyate (a.) pratau nAsti ca mu. pratau ha. pA. a. mu. Da 18 18 he mu. a. mu. viMga ceha ca he the he mu. a. mu. mu. he kai. he he to to he he to he f8 he he kai mu. mu. mu. prazamaratiprakaraNam mu. patrAGka 17-B 43-B (de) 9- A 49-A 49-A 186-B 44-A (de) 17-B 73-B (de) 73-B (de) 49-A 49-A 49-B 177-B 177-B 49-B 44-A (de) 17- B 44-A (de) 73-B (de) 74-A (de) 49-B 17-B 188-A 49-B 188-B 189-A 50- A - 189 - A 78-B 50- A 189-B 50 - A 71-B (jai 71-B (jai 45-A (de) 45-A (de)
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 224 ava. 225 225 226 226 226 226 226 TI. 226 226 226 TI. 226 TI. vi. TI. TI. TI. kaMkaMTaM va va va va TI. 228 vi. 228 vi. vi. 226 226 vi. 226 ava. vi. 226 ava. 226 ava. 227 vi. 227 vi. 227 vi. 228 TI. TI. 228 TI. 228 TI. 228 TI. kAM kIM kAM kAM kAM ka 228 TI. pAThAntarANi 228 TI. 228 TI. 228 TI. 1 1 on or or m 2 1 2 1 2 3 arm 1 or r m 30 g w 9 9 10 pra.ha. mu. mu. a. he he he he mu. laMlaM laM 'laM (2) a. a. a. a. Da Da a. a. a. ? ? the the the the he he he he patrAGka 74-A (de) 72 - A (jai) (he.) prateH pATho'tratyaH nAvalakSyate / grahA tataH paraM trividhe( dhami ) ti ya...... caturvidhaM bhedaM 78-A 183- B 192-A 192-B 192-B 192-B 72-B (jai) 45-B (de) 18- A 18- A 18- A 18- A 9- B 9-B 8-B 18- A 18-A 18- A 72-B (jai) 72-B (jai) 198 - A 198-A 198 - A 198-A 198-A pAThAntara atra TIppaNI - sambhAvyate SaDaviMzatyadhikadvizatatamAyAH kArikAyA ayaM paryAyaH tatraivAsya zabdasya mUle vRttau ca paryAyasya vidyamAnatvAdatra cAvidyamAnatvAt / 198-B 198-B 198-B bhavantI.. atra mUlAdarza ha prateH patrasya kramAGkaH 188 tamaH dRzyate / sarvatra sambhavati sarvatra na sambhavati kAnicit patrANi bhraSTAni kSayizruta...... viSayo iti nAsti avadhijJAnasya dvAraH iti nAsti saGkhyAni satyeSAmabhA....... sarvadravyeSu sarvaparyAyeSu (asarvaparyAceSu iti bhAvyam / ? ) sarvaparyA ( vistarAdhigamaH -vistaraparicchedaH) ityadhikam trividhadarzana matyAditrayaviparyayamajJAna jIva 1 upayoga / 2 bhAva 3 dravyANI 4 samyagdarzana iti nAsti yorivaM paryAyotthApanaM varjitAhAraparityAgena arthAt navama vastUnAM sAdhUnAM gaccha vinirgatAnAm pArikalpa anuparihArika iti nAsti anuparihArikANAM iti nAsti pANmAsAvadhitapo tUpazAnta.... cAritra ityantaM nAsti ha. pA. mu. he 8 nIM kai. mu. kai. a. mu. jaya jaya jaya jaya mu. mu. mu. mu. 5 JE TE JE JE Je 18 kai kai. kai. mu. mu. mu. mu. patrAGka 277 191-B 50- A 45-B (de) 50-B 50-B 50-B 50-B 72-B (jai ) 50-B 18- A 45-B (de) 45-B (de) 45-B (de) 45-B (de) 74-A (de) 74-A (de) 74-A (de) 46-A (de) 46-A (de) 46-A (de) 51-A 51-A 51-A 51-A 51-A 51-A 57-A 73-A (jai) 73-A (jai) 73-A (jai) 73-A (jai)
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 prazamaratiprakaraNam kA. TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. anbha | by 12 by ly ly ly ly ly lby b sthalaH TI. TI. vi. vi. vi. vi. vi. vi. ava. TI. vi. vi. ava. ava. TI. vi. ava. 228 228 228 228 228 228 228 228 228 229 229 229 229 230 231 231 231 198-B 198-B 18-B 18-B 18-B 18-B 18-B 18-B 9-B 199-B 18-B 18-B 9-B 73-B (de) 200-A 18-B 9-B patrAGka 73-A (jai) 73-A (jai) 46-A (de) 46-A (de) 46-A (de) 46-A (de) 46-A (de) 46-A (de) 74-B (de) 51-A 46-B (de) 46-B (de) 73-B (de) 9-B 51-B 47-A (de) 74-B (de) by 3 rms or or or or or oraor hi y by by by 3 fy by 3 8 by y here 232 232 233 233 233 234 234 234 TI. TI. vi. vi. ava. TI. TI. TI. rrrrm 200-B 200-B 18-A 18-A 9-B 52-A 202-A 202-A kSINakaSAyasya kathaM vA ya ityadhikam tat ityadhikam AcAmlavarjitA(tA )hAraH (pAraNe) ityadhikam idaM iti nAsti catuSTaya iti lobhakaSAyaH anekenA kiMbhUtaiH teSAM ityadhikam nayaiH-naigamAdibhiH ityadhikam na iti nAsti nAsti saddarzana cAritraM darzanajJAnalAbhe / cAritralAbhe dazavidhakSamAdike nAsti utkRSTarUpA mokSaM jaghanyAdyArAdhanAnAm ityadhikam samAnAdhikaraNena pAnAdi samAdhyu patramidaM prAnte truTitamiti pATho nAvalakSyate'tratyaH / sAdhU....kurvati (ha.) sAdhUnArAdhayannameva kurvanniti / sAdhUnArAdhayati prayatnameva kurvanniti bhraSTo'tratyaH pAThaH navA zRNotIti mAhaMtAraM vA iti bhinatti sukhakAkSiNa mUlottaralakSaNe mAnuSe deveSu mAnuSeSu ca nAsti (he. pratau patrasyAnta bhAgaH truTitaH dvitIyapaGktivatiH .....rga zabdenopakalpitaH pATho'yam / ) svargo mokSazca parokSaM tatra ca yatsukhaM vyayaM prApitam-bAdhitam 51-B 51-B 47-A (de) 47-A (de) 74-B (de) 201-B 52-A 52-A y y 3 3 74-A (jai) 235 235 235 235 236 236 236 236 236 237 .. 0000000 ho ho ho ho ho ho ho ho ho ho 202-B 202-B 202-B 202-B 202-B 202-B 203-A 203-A 19-A 203-A 66 52-A 52-A 52-A 52-A 52-A 52-A 52-A 52-B 47-B (de) 52-B TI. # # 237 ava. 1 Da 10-A 74-B (de)
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 279 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 238 238 239 239 239 239 239 239 239 239 240 240 52-B 47-B (de) 75-B (jai) 52-B 204-B 204-B TI. vi. TI. TI. TI. TI. vi. vi. ava. ava. TI. TI. ho ho ho he di ti o H Wwwwwwwwwwwww 203-B 18-A 204-A 204-A 52-B 52-B 19-A 48-A (de) 70-A 70-A 204-B 75-B (jai) 204-B 204-B 19-B 205-A 205-A s t 19-A 74-B (de) 74-B (de) 52-B 52-B 52-B 52-B 74-B (de) 53-A 53-A lh + + lh ho to ho ho ho ho ho lh lh 76-A (jai) 241 vi. 19-A 48-A (de) Io 242 ho 19-A Xiang Ding Dong Xiang . Ding Ju Ju Li Dong Dong Luan He tu ityadhikam subodhameva rasagandhasparzA zabdA...bhavati ityantaM nAsti uktamevedaM anubaddhAni (graM. 1400) mevaM ca anityam iti nAsti ....dveSA... rAgaM na karoti saprakAraM vA iti nAsti nityameva sukhI nityasukhIti bhayaiH ityadhikam anAgamaka vAkkAyotsargaH pravacanokta vidhinAgAmI vA vAkkA( kRtakA )yotsargaH pravacanoktavidhinA gAmI vA kaSAyaparISaha (parISahakaSAyaH) dyotayati yathA na tathA sarvANyAdityatejAMsi iti vi. sammataH pAThaH svateja eva vibhUSitaH ityadhikam sambhAvyantejaH parairanabhibhavanIyaM ca tejaH sambhAvyate zabdAdisaGge niHspRhaH, prazamaguNAH ityadhikam samyagdRSTarityAdi guNamAptitaH guNamAzritaH prazamasthasya 243 AryA vivaraNakAreNa na vivRtA nApyavacUrikAreNa saukaryArthamasmAbhiH TIkAkRdabhimatAryA kramAGka evAtra nyastaH dharmAdinA vippajaDho vi.pratistha sthApanA ceyaM ka 6000 kaa| 6000 a ho ho ho 206-A 19-B 48-A (jai) 35-A 48-A (jai) 19-A (jai) 242 242 to 10-A 75-A (de) WW WW ti ho 53-A 206-A 206-A 53-A 76-B (jai) 53-A ho 206-B 243 243 244 TI. 1 he. a. 206-B 19-B 53-B 48-B (de) 242 vi. 2
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 kA. 245 TI. TI. 245 TI. 245 TI. 245 TI. 245 TI. 245 vi. sthala: 245 TI.aM. 1 1 pra.ha. ceha he he he he he he he a. patrAGka 53-B 207-B 207 A 207-B 208 - A 208 - A 19-B pAThAntara | 6000 ma / 2000 vA / 2000 kA / 2000 / A / 500 bha / 500 / mehu / 500 pa / 600 phA / 100 ra / 100 / ghrA / 100 ca / 100 / zrI / 100 // pu / 10 A / 10 te / 10 vA / 10 va / 10 be / 10 te | 10 co / 10 paM / 10 a / 10 khaM / 1 a / 2ma / 3 mu / 4 ta / 5 saM / 6 sa / 7 so / ( A 9 vaM / 10 // racanIyaH... paGktau ityantaM nAsti na karoti, na kArayati, kurvantamanyaM nAnumodate tasyApya viprayukto vAcApi niSpAdyante adhastAt pUrvoktaryanvake vicAryANi (pUrvoktayatra ha. pA. he nahIM prazamaratiprakaraNam mu. mu. patrAGka 200-A 53-B 53-B 53-B 54 - A 77-A (jai) 48-B (de)
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi kA. sthala: TI.aM. praha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 245 vi. 2 246 19-B 208-A 208-A 10-A 246 246 TI. ava. I ho ho ho 48-B (de) 54-A 54-A 75-A (de) 1 m h m m 247 247 247 248 248 248 248 249 TI. TI. ava. TI. TI. ava. ava. TI. ho ho ho ho ho tus hos he 208-B 208-B 1-A 208-B 209-A 70-A 70-A 209-A h mh lh m kavaccAryANi iti sambhAvyate ?) yogAt nAsti prakRSTavairAgya..... prApya pAramyaprAptaH, viraktAyA (ktatAyA) dUrA.... sukha prApya(:), pArasya prAptaH. viraktatAyAH / adUrAnuyAyinaM.. (pAramyaprApta iti pAraM gatvA ityasya, viraktatAyA iti zIlArNavasya,adUrAnuyAyinam iti upagata ityasya vivaraNaM iti sambhAvyate) catuHprakAraM dharmadhyAnaM.... upAzritya sambuddhi stIti / AjJAvicayo..... bahutvaM vItarAgavacanaM cAjJAyAH laukiko'pAyaH karmadvayoH ko'dyo... karma dvayoH ko'dyo (Tyo) pAko'nupAkovibhAvo rasa pravicayo dravyakSetrAnugamanam kRtyanugamavAn dharmo dravyaM pariNAmI nAsti loko'pi ekasamayaH ityeka dvayazItividhAnAM dvicatvAriMzadbhedAnAM vipAko teSAmAkArAnu (cintanaM) gamana [anu] cintanam // atra TIppaNIpunarukta ivAbhAtyayamarddha candrAkAracinhAntargataH zabdaH arthAsaGgatatvAt tasya gaNaH samUhaH tasya( guNA ahiMsakatvAdaya steSAM) gaNa: h TI. TI. h 249 249 249 249 h m h hai hai hai hai hai hai hai hai hai hai 54-A 54-A 75-A (de) 54-A 54-B 75-B (de) 75-B (de) 54-B 78-A (jai) 209-A 209-A 209-A 54-B 54-B 54-B 54-B 209-B 54-B 54-B 75-A (de) 75-A (de) 75-A (de) 75-A (de) h h ti ti ti ti ho ho he ti ho ho tos tos posts 54-B 54-B 54-B 209-A 209-A 209-B 209-B 54-B 209-B 209-B 10-A 10-A 10-A 10-A 249 249 249 249 249 249 249 249 249 h h TI. TI. TI. ava. ava. ava. ava. h h / h h h 75-A 250 TI. 1 he. 209-B 209-B 54-B 78-B (jai) chdahi 250 TI. 2 he. 210-A bhedena 54-B
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 kA. sthala: TI.aM. 250 vi. 251 251 251 252 252 252 252 253 253 253 253 254 254 254 254 254 TI. TI. 256 vi. TI. vi. va va kAM kIM kAM kIM kAM kIM kAMva kAM kaDaM vaLaM kaLaM vi. ava. ava. 254 ava. 255 255 255 256 256 TI. TI. vi. ava. 256 ava. 257 TI. 257 257 kakaka kakakakakaka ka TI. vi. 258 TI. 258 TI. 258 vi. 258 vi. 258 vi. 259 259 259 ava. 260 TI. TI. 260 260 vi. vi. TI. 1 1 1 1 1 2 1 2 3 1 1 1 1 2 1 1 2 3 2 1 1 2 pra.ha. a. he he he he a. he he a. 15) (i) the the the fun the the he? ( kaha le hd laM a. fut the d & he he he to he a. a. mu. a. a. patrAGka 19-B 210-A 210-A 20- A 210-B 20- A 50-B 10- A 211-A 211-A 211-A 211-B 203 A 55-A 211-A 211-A 50-A (de) 10-B 55-B 211-B 20- A 212-A 20- A 10-B 212-A 55-B 20- A 212-B 213-A 20- A 20- B 51-A (de) 20-B pAThAntara 20- B 75-B (de) 205 - A 213-B 56 -A sacintayata..... guNagaNaM / ityantaM nAsti nAsti jitasya kaji lobha.... jitasya (sarva) lobha jItamAyApApaH hAriryasyaivaMvidho ho ityadhika vilepane kalpa nAsti darbhAdi kAJcanaM dharmA [ yataH sa ] ityadhikam pramattasya ityadhikam zIla... ityeva vizuddhayamAnasya samApyeti nAsti samprApya aNimA mahimA laghimA garimA... prAkAmyaM iti paJcamI vibhUtiH pAtaJjalasUtreSUktA ( 3.45 ) 75-B (de) aguruM gauravarahitAH kRtAdara ityartha vizuddhayamAnasyetyadhikam dvirAvartate RddhiprakArA: apUrvakaraNa labdhim tizayinAm su api ityadhikam paribhogAn tIrthakRttulyaM yat tadupari yathAkhyAtaM ityadhikam caritra graM. 1500 AdyakAraNaM nAsti prakAreNa tato.... kSapayati / ityantaM nAsti samyaktvami ....... ha. pA. mu. kai. kai. mu. ma. mu. a. mu. kai. he to fo kai. a. he naM? ceha Jin Da viM? garcha the mu. he Ben mu. a. mu. Mhd prazamaratiprakaraNam he patrAGka 54-B 55-A 55-A 78-B (jai 50-A (de) 79-A (jai) 50-A (de) 20- A 75-B (de) 55-A 55-A 55-A 75-B (de) 55-A 211-A 55-B 55-B 20- A 75-B (de) 211-B 55-B 50-A (de) 55-B 50-B (de) 10- B 75-B (de) 55- B 212-B 50-B (de) 56-A 80-A (jai) 50-B (de) 50-B (de) 20-B 51-A (de) 10-B 56 -A 80-B 213-B
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 283 kA. sthala: TI.aM. pAThAntara ha. pA. patrAGka H 260 260 261 261 261 261 262 vi. ava. TI. vi. vi. vi. TI. di F patrAGka 51-A (de) 10-B 56-A 20-B 20-B 20-B 56-B mithyAtva....tataH ityantaM nAsti yAvajjIvAvasthAyikaSAyANAM atha...Arohati / ityantaM nAsti nAsti (samyaktvamohanIyaM) ityadhikam kSAyopazamikapuJjarUpaM puruSa...jvalanAnapi ityantaM nAsti vidhe mohe I Hohe H H H ho 20-B 75-B (de) 205-B 51-A (de) 51-A (de) 51-A (de) 214-A F 5 ti ho ho to H tat 262 262 262 262 262 263 263 263 TI. vi. vi. vi. ava. TI. TI. H 56-B 51-A (de) 20-B 51-A (de) 76-A (de) Irror orrmorrorm or orr mo50948M + lh llh 263 263 263 263 263 263 + + + 214-A 20-B 51-A (de) 51-A (de) 10-B 214-A 214-A 214-A 214-B 214-B 214-B 214-B 56-B 56-B 56-B 57-A 215-B 81-B (jai) ho ho ho ho ho ho ho ho he ti ti ti ti ho H lh llh H 18 ti ti ti ti ti ti ho ho ho ho to the ti ti ti ho Ho ho Hrs s lh + zreNiH ya saMjalaNe hAsyaratItyAdhunmU(line )lena nAsti nAsti vibhAgastena mithyAtvAderapi kSINaptake ca ityadhikam kSapayana vimadhya..... jAtIH zabdAnAM nAsti yugapada....tRtIyaM ityantaM nAsti ca ityadhikam agAdhasamudrastIrNolabdhagA purUSatIrNolapragAdha vizramya vithamya dvayoH iti nAsti yena....vat ityantaM nAsti jJAnanala jvAlitA.... tapogrAdyeva ghRtam parigata iti vi. sammata:pAThaH jJAnAtalaH karmakSapayitumeko yadi.... ityadhikam / jJAnAnalasya jJA(dhyA )nA.... parakIyakam 56-B 56-B 56-B 56-B 56-B 214-B 215-A 215-A 215-A 57-A 215-B 57-B 215-B 57-B 215-B 76-A (de) 216-A 214-A(de) 10-B lh lh lh sh H 81-B (jai) 263 ti 57-B 10-B ava. TI. 263 264 264 264 ti t r rorror i F F Holi 10-B 76-A (de) 27-A 82-A (jai) 57-B ho ho 208-A 216-A ho 216-B to t 0 + nAsti 266 266 266 Moror mor ho ho ho he # 51-B (de) 216-B 216-B 216-B 216-B 52-A (de) 57-B 82-A (jai) 20-A 57-B 57-B 57-B 57-B 27-A nAsti nyannacakAmati ekasya nAsti he ti ti ti ti to 266 vi.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 prazamaratiprakaraNam kA. sthala: TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka 266 ava. | y m 267 TI. vi. he di = m 11-A 217-A 57-B 27-A 27-A 11-A 267 267 267 267 76-A 57-B 217-A 52-A (de) 52-A (de) 76-A (de) b ava. = rs y b 268 TI. w 268 he ti ho 217-A 57-B 217-A 269 lh b w + b 269 orrrrrrrormswarr w he he he he he + + + 217-A 217-A 217-B 57-B 217-B 57-B 217-A 57-B 83-A (jai) 57-B 83-A (jai) 57-B 217-B 58-A 93-A (jai) 27-A by 3 j 8 by 269 vi. # 52-A 270 270 270 999 # ho ho ho 76-A (de) 218-A 218-A 218-A pAThAntara samAstu iti nAsti kSayAccheSa parohastadvinAze vinAza niyatamiti ziraudgatAyAH [sUcyAH] nAzAt kSayAt ca ityadhikam samakamevaMvidhaM tameva bhAvitvameva avidya....ityarthaH ityantaM mahAtizayaM anyo iti nAsti jJAnaM...anuttaraM iti nAsti avidyamAnasya... avidyamAnamapratighAta... samprAptaH...kevalajJAnaM ityantaM nAsti zIlatvAt anantaM iti nAsti jJAtaparijJAnazIla: tAn iti nAsti / aloke iti nAsti kai pratau. atyantAzuddho'tratyaH pAThaH / loka iti nAsti pravrajitaH nAvalakSyate'tratyam akSaram veditA pravartanaM tathA ityadhikam nAsti anAvartanIyatvAt tattulyatAM tasya iti adhikam nAsti daNDabAhulye..... prathamasamaye tu tadeva daNDaM kapATI... prathamasamaye dvitIya samaye tu daNDaM.... prathamasamaye daNDaM dvitIya samaye na daNDaM pUrvottarayo cattvAryapi manthAnaM....vyApinaM ityantaM nAsti by 3 8 by m 11-A 58-A 58-A 83-B (jai) 58-A TI. 10-A y Is he t y y y ava. s t 270 271 271 271 272 272 272 272 273 273 273 274 274 vi. ava. orrorrrrrrrrr 219-A 83-B (jai) 11-A 84-A (jai) 27-A 11-A 11-A 220-A 21-B 11-A 220-A 58-B y ly ly ly 76-A (de) 83-B (jai) 219-A 76-B (de) 219-B 53-B (de) 76-B (de) 76-B (de) 58-B 53-A (de) 76-B (de) 58-B 220-A % 2 ts to ho ho ho ho di TI. vi. ava. TI. TI. y y % y 59-A (de) y 84-B (jai) y m 274 274 274 TI. TI. ava. he di rs 220-B 59-A 11-A y 59-A 220-B 76-B (de) yy
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 275 TI. 276 TI. 277 vi. 278 TI. 278 ava. 278 ava. 279 TI. 279 TI. TI. ava. 279 279 280 TI. 280 TI. 280 TI. 280 280 vi. 280 ava. kAM kAM kaDaM vaLaM va 280 281 281 281 TI. 281 TI. ava. TI. TI. kakakaka ka pAThAntarANi 281 TI. 281 vi. 281 vi. 281 ava. 1 1 1 1 1 M 1 2 3 1 2 2 pra.ha. mu. hd (M (M he. he he he he he laM 'laM (0) he a. a. Da ft he he he the he laM laM (u) a. a. Da patrAGka 84-B (jai) 11-A 53-B (de) 221-B 11-A 11-A 222-A 222-A 222-B 76-B (de) 222-B 223-A 223-A 21-B 21-B 11-A 11-A 224-A 224-A 224-A 224-A 224-A 22-A 22-A 17-A pAThAntara SaSThe samaye khaNDamupasaMha...... ita Arabhya kAnicidakSarANi na dRzyante pRSThasya khaNDitatvAt SaSThe samaye..... saMharatiiti nAsti atra pUrvasaMpAdakakRtA TippaNIbhaviSyatIyaM kArikA mUlabhUtAnyatra sAkSitayAsyA nyAsadarzanAt sambandhayogAd vyAkhyAnAccAtreti / vyApArAttadatra nAsti pravartayati sayogo mokSaM na gacchatIti yoganirodhamupaiti prApnoti mApekSa (kSepa) kaM..... mApekSakaM karaNazarIra tadgrahaNa 278 tamakArikAyA ava. atra na dRzyate / tadghaTayati niHzvAsa ityadhikam mano niruNaddhi tadvat antarmuhUtasya vizramyetyeSTa | dvIndriya: kapardikArijIvaH sAdhAraNa sUkSmanigodAdistayoH krameNa vAkparyApti kAyaparyAptibhyAM prathamasamayaparyAptakayorjaghanyayogau krameNa vAgucchvAsarUpau tAbhyAmasakhyaguNahInI niruNaddhi sUkSmakAyayoganirodhe tu panaka ullijIvastasmAdadho'saMkhyaguNa hIna: paryAptidvayarahito bhavati // nAvalakSyate samyakSadvayam sUkSma rAzi: caturtha dhyAnaM dhyAnamuttaradhyAnaM ( dhyAyat ) graM. 1600 nAsti sUkSmakriyamapratipAti dhyAnaM ha. pA. kai. mu. a. kai. mu. mu. mu. cIM kai. Da Jin mu. mu. mu. Wo mu. mu. patrAGka 220-B 59-A 85-A (jai) 285 28-B 59- B 76-B (de) 76-B (de) 85-B (jai) 59-B 59-B 59-B 11 - A 59-B 59-B 59-B 76-B (de) 60-A 60-A 60-A 60-A 86-A (jai) 54-A (de) 77-A (de)
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaHTI .aM. pra.ha. patrA patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 282 ava. 1 Da 17-A mu. 77-A (de) the TI. 283 283 283 283 to ho ho ho 60-A 224-B 224-B 17-B 224-B 60-A 60-A 77-A (de) ava. kAyayogasthita eva dhyAyati vigatakriyaM niruddhaH yogaM nivRttirahitaM uttarapradhAnaM caramakarmAzAn kSapayati // 281 // caramabhave'ntimamanuSyajanmani / saMsthAnaM-dehocchAyapramANaM / yasya-siddhimupajigamiSoH / tasmAtribhAgahInaM-tRtIyAMzena nyUnaM / saMsthAnAvagAhanAparimANaM karoti // 282 // yogeSu iti nAsti mAnaso kriyArthavini sa-bhagavAn kevalI / tasyAM zailezyavasthAyAM / manovAgucchvAsakAyayogakriyArthavinivRtta:-niruddhasakalayogakriyaH / aparimitanirjara:=bahukarmakSapaNayukta AtmA yasya saH / saMsAramahAsamudrAduttIrNa:= pAraprApta eva tiSThati // 283 // nAsti paJcAnAm iti zailAnAmIzatayA sA iti adhikAram vigatalezyo nAmasambhavataH nA[vA ]psabalaH ISat hrasvAnAM manAga husvAkSarANAM paJcako 'aiuRla' rUpaH tasyodgIrNaM-proccAraNaM tAvanmAtrAyAM parimANatastattulyakAlIyAM zailezI eti gacchati saMyamavIryAptabalaH sarvasaMvaravIryeNa= prAptabalaH, vigatA'pagatA lezyA bhAvarUpA yasya saH // 284 // pravedya guNamuttareSu guNamuttarottareSu pUrvaracitaM ityadhikam samudghAtAvasare'vasthApitaM prakRtizeSaM gotravedyAyuSo samaye padasya dviruktirnAsti saGkhyAn 284 TI. 284 TI. 284 TI. 284 TI. 284 vi. 284 ava. WWorno he ho ho de For 224-B 225-A 60-B 60-B 22-A 11-B ts to the ho HH 60-A 60-A 225-A 217-A 54-B (de) 77-A (de) 285 285 225-A 225-A TI. he ho 60-B 60-B 87-A (jai) 77-A (de) 77-A (de) 285 285 ava. ava. rsrs 11-B 11-B 285 286 ava. TI. H di 77-A (de) 60-B PAN 11-B 225-A
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 287 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka bh mh lh lh `h ho ho ho ho ho 5 286 287 287 287 287 287 287 288 288 288 288 289 289 289 TI. TI. TI. TI. TI. vi. vi. TI. TI. vi. vi. TI. mh lh mh lh mh lh khh + lh + lh 290 mh lh 290 291 291 mh + + lh lh h ti ho 5 5 he ho ho ho ho ho ho ho ho Hrs ho ho H = rs he he he H 225-A 226-A 226-A 226-A 226-A 22-A 22-A 61-A 226-B 22-A 22-A 227-B 227-B 61-A 227-B 227-B 228-A 228-A 228-B 228-B 56-A (de) 11-B 229-B 229-B 56-A (de) 22-B 11-B 230-A 230-A 230-A 56-A (de) 77-B (de) 230-B 230-B 230-B 22-B 11-B 231-A h m 60-B 60-B 60-B 60-B 60-B 55-A (de) 55-A (de) 226-B 61-A 56-A (de) 56-A (de) 61-A 61-A 227-B 61-A 61-A 67-B 67-B 88-B (jai) 61-B 22-B 77-B (de) 61-B 61-B 22-B 56-A (de) 77-A (de) 62-A 62-A 62-A 22-B 11-B 72-A 72-A 72-A 56-A (de) 77-A (de) 90-A (jai) m m nAsti iti iti nAsti iti iti nAsti kvacid gatau iti nAsti sarveNa siddha asya na iti nAsti Urdhvamiti nAsti samayAntaraM iti nAsti zakya iti lokAgraM gata iti nAsti pUrvocitagatisaMsthAna jJAnopayogena anuttaraM iti nAsti kevalaM jJAnaM kevalaM darzanaM duHsAdhyam pradIpazikhAvat cArthAH(rthaH) siddhaH (ddhaH) prAcyoparata upayogA.... nAmasvarUpa [na]jIvo'bhAvo tasyeha-kiJci.... liptAmbutumbaka muktaM hi sa ityadhikam layAt yo guru pASANAdi vinirmukto plavasyAkasta yAnapAtro kAyalakSaNA ihaiva cAva.... ca ityadhikam kiyad yAvadAlokAntam siddharbandhacchedAdasaGgabhAvAcca ityadhikam kulikAvat alAbukavat gati....dhUmavat iti nAsti abhi.ci.1155-tuMbaDI prabhrAmita iyamavacUriH 196tamakArikA yAH iti Da pratau dRzyate / TI. vi. ava. TI. TI. vi. vi. ava. TI. TI. TI. vi. ava. lh 291 291 291 292 292 292 292 292 293 293 293 293 293 294 294 mh bh m mh bh s m m m H ho ho ho h 294 h 294 m ho lh m 294 295 ava TI. ho ho m bh ho ho s 231-A 230-A 23-A m 295 295 295 295 295 295 62-A 62-A 56-B (de) ho TI. TI. vi. vi. ava. ava. b m ho 11-B 78-A 12-A bh
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaHTI .aM. pra.ha. patrAGka pAThAntara ha. pA. patrAGka 296 296 297 TI. vi. TI. WWW Woman he ho do ho ho ho ho 29 231-B 23-A 72-B 232-A 232-A 232-A 232-B 62-A 56-B (de) 232-A 62-B 62-B 62-B 298 m h ho ho he he 232-A 232-B 232-B 232-B 62-B 62-B 62-B 62-B h 298 h TI. m m mh 298 298 299 299 299 299 232-B 12-A 232-B 232-B 62-B 233-A ho to che ho li ho TI. TI. bh lh 62-B 78-A (de) 62-B 62-B 232-B 62-B 90-B (jai) 62-B 62-B 57-A (de) h * m ho ho ho manazca duHkhAbhAvo iti nAsti nAsti samasta ca iti nAsti ca iti nAsti umarameteti iti he sammataH uparamemeti iti vi. ava. sammataH pAThaH vA ityadhikam vIryaM samyag nAsti sampaddhanAdiH ityadhikam atigauravAt / (atigauravAd ityeva samyak pAThaH ityAbhAti) uparamameti sa tapasvI vaikalyAt siddhivimAneSu svargaprayatneSu vyavasthiteSu vapuH mahattvaM pramANataH kintvahInaM mahattvaM( nApacaritaM )kintvahInaM samacaturastraM saMbhavatIti anyatamakeSu iti padaM sarvA ityantaraM vartate ...siddhi... saudharmAdiSu iti nAsti saMvedya...yogaH / nAsti AyukSayAd iti nAsti vimAnAt...san / iti nAsti pitrAdi janmalAbhaM mAtrAnvayo ttikyAdi nAsti / abhi. 446 dakSiNAyAH yogyaH ityarthaH jJAnaM ityadhikam tapasi dvAdazavidhe tyatrA(syA )pyagre paJcabhiH ityadhikam graM. 1700 sundarAkArAdi etAbhiH vikSipto saMsAro yena nArakA digatibhedaH 233-A 233-A 23-A AL m m 400 b 5 m dit WWW 0000000000 m lh te Zo l Mmmmmmmmmmmmmm 400 23-A 62-B 23-A 23-A 23-A 23-A 233-B 62-B 233-B 63-A NAGACCEP 57-A (de) 233-B 57-A (de) 57-A (de) 57-A (de) 57-A (de) 62-B 233-B 63-A 235-B h m bh * * Zo he ti ho li lh * h m * * ho ho m m ho mmmmmmmm 63-A 63-A 57-A (de) 57-A (de) 301 301 vi. vi. b ho 226-A 226-A 23-A 23-A 23-A 72-A 234-A 234-A l ho m ho 301 302 302 78-A (de) 63-A m TA. TI. ho ho lh
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, kA. sthala: TI.aM. 302 TI. 302 vi. 302 vi. 303 TI. 303 TI. 303 TI. ava. 303 304 TI. 304 TI. 304 TI. 304 304 TI. kAM kAM kAM ka ka ka ka ka ka ka TI. 304 TI. 304 TI. 304 TI. 304 TI. 304 TI. pAThAntarANi 304 TI. 304 ava. 3 1 3 1 m 30s w 9 10 11 1 pra.ha. a. Wen he he he he patrAGka 234-B 23-A 23-A 235-A 235-A 235-A 12- A pAThAntara 228-B 12-A anuSThAtA yA tataH trirbhavanabhAvAt itarasya samyak zritaH tattvArtha zraddhAnaM zIlamuttaraguNAH vratAni...manAH / ityetasya sthAne'yaM pAThaH / sthUlA-bAdarAH prANinaH tebhyo viratisteSAmavadhaH, na pRthivyAdisthAvarebhyaH / kanyAdiviSayamanRtamanya thAbhASaNaM / bRhacvIrya yasmin hate caura iti vyapadizyate / paraparigRhItastrIgamanaM / rativiSayAdiSu prIti:, arativratAdiSUdvegaH, tAbhyAM sadA varjitaH / ritaM SaTsu vi gamanaparimANaM / dezAvakAzikaM pratidinagamanAdeyAkaraNaM / anarthadaNDaH zarIrAdInAM prayojanaM vinA pApopadezAdiH ||303 // 235-A viratiH ityadhikam 235-B 235-B 235-B 235-B 235-B 235-B 235-B 228-B 228-B lakSaNaM ityadhikam cauryama vAstvAdi..... vAstUni kSetrANi dhanaM dhAnyaM uparyupari anupAtyamapi zeSaM sAta pratidivasamadhye etAvatI maryAdA mama / sakRdgrahItasya digvratasya sAmAyikaM dvividhaM trividhena yogena sAvadyayogapratyAkhyAnaM pratikramaNaM ca / pauSadhaM sa tvAhArazarIrasatkArabrahmacaryAvyApArarUpacaturvidho 'myAdiSu vizeSeNa taM karoti / upabhogo'nnapAnapuNyabhUpa snAnAGgarAgAdiH / paribhogo vastrAlaGkArAGganAzayanAsana ha. pA. kai. mu. mu. kai. Jin kai. kai mu. patrAGka 63-A 57-B (de) 57-B (de) 63-A 63-A 289 63-A 78-A (de) 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 63-B 78-B (de)
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 prazamaratiprakaraNam kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka pAThAntara sadanAdistayoH parimANaM / yatra vrate kRtvA-vidhAya nyAyAgatamagarhitavyavahAreNopAttaM sAdhUnAM deyavastu kalpyaM sAdhUnAmanuddizya kRtaM / vidhineti niSpannapAkaH sarvo'pi satkArapUrvakam // 304 // 305 TI. nAsti dhAraNaM 305 305 to ti ho ho he 64-A 64-A 237-A 237-A 229-B ho ho to ti ti 305 WWWWWWWWW 237-A 237-A 64-A 64-A 64-A 92-B (jai) 237-A 64-A 237-B 64-A ti ho to the hos 64-A 237-A 64-A 237-B 12-A ti ho lo ho to 305 paribhoga iti nAsti zayanAdiH parimANatvatA tvataH (vrataM) syAgorahitasya vyApArasya sarvasasyAnAM pUrva vasatau caityAni-jinabimbAni, AyatanAni teSAmevAgArANi, prasthApanA teSAmeva prakRSTamahAvibhUtyA vAditragItanRtyatAlAnucarasvajanaparivArAdikayA pratiSThA / etAni kRtvA-vidhAya zaktita:-svasAmarthyAnusAreNa / prayato-yathA pravacanaprodbhAvanA syAttathA / pUjA saparyA // 305 // avataraNikA nAsti caityakulAni prasthApana udbhAvanaM 306 306 306 306 306 306 306 306 306 306 mmmmmmmmmmmm or mo390 TI. TI. TI. TI. vi. ava. the ho ho ho do ho ho do 5 237-B 238-A 238-A 238-A 64-B 238-A 238-A 64-B 23-B 12-A FFEE 64-A 64-A 93-A (jai) 64-B 238-A 64-B 93-A (jai) 238-A 57-B (de) 78-B (de) us pUjA saparyAM gandho viziSTadravyasambandhi pradIpaH ityadhikam SaT cAH samuccayArthAH prazame-kaSAyAdijaye, ratiH= prItistasyAM nityaM sadAkAlaM tRSitaH sAbhilASaH / jine'rhatsu, guruSvAcAryAdiSu, satsAdhuSu, vandanAbhirato= namaskaraNena prItaH / kAle svAyuzcedAsanne / saMlekhanAM= kaSAyAdyalpIkRtatapaHkriyAM /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5, pAThAntarANi 291 kA. sthalaH TI.aM. pra.ha. patrAGka ha. pA. patrAGka TI. 307 307 307 TI. 64-B 64-B 72-A ho ho ho 230-B 230-B 78-B (de) ava. 1 Da pAThAntara yogena-zubhadhyAnena suvizuddhAmArAdhyAbhimukhIkRtya // 306 // nirmalAM iti nAsti parimANaM iti nAsti prApto labdhaM, kalpeSu saudharmAdidevalokeSu, adhipatitvaM vA sAmAnikatvamanyadvA sAmAnyadevatvaM vimAnavAsaviziSTamavApya, tatra sthAnAnurUpaM sukham // 307 // kiM ityadhikam TI. ava. TI. TI. 308 308 309 309 309 310 310 310 I ho ho he ti ho ho to MS Woodwww 23-B 72-A 239-B 239-B 79-A (de) 240-A 240-A 65-A 58-A (de) 78-B (de) 64-B 94-A (jai) 12-A 65-A 65-A 240-B 311 311 / 311 TI. 311 TI. 311 TI. mmmmmmmmmmmm the ho to ho ho 65-A 240-B 240-B 65-A 241-A 241-A 240-B 65-A 65-A 240-B 65-A 65-A samAgatya ityadhikam mokSaM prApsyati iti nAsti AryAdervA prApyate vA avazeSa iti bhAti patraM truTitam vidhAnA nikRSTAM labbvA dharmakathA dharmakathikAM vistAreNa jaratkapardikA mRjAvatI zobhAvatI / mASTiH syAnmArjanA mRjA abhi.636 majA-svacchA dhautA ca iti nAsti niHsArA...sambadhyate iti agrimakArikAyAM vartate samudrAdiva iti nAsti ramate ribhizceti yathA vA iti nAsti sadbhiH budhaiH iti nAsti sarveSu iti nAsti saMsArasthitirghaTate.... sAdhyate ....dvayapaJcAtmaka * 311 311 te te 241-A 241-A 65-A 94-B (jai) 0 0 311 311 311 312 313 313 TI. 314 TI. 314 TI. 314 TI. 314 TI. 314 TI. 314 ava. 314 ava. 314 pra. vi. te te te t 23-B 58-B (de) 24-A 58-B (de) 242-A 242-A 65-B 65-B 242-B 65-B 243-A 12-B 12-B 58-B (de) 58-B (de) 24-A 58-B (de) 24-A 65-B 65-B 242-B 242-B 65-B 242-B 65-B 79-A (de) 79-A (de) 24-B he te te jayati sarva ityadhikam jayati iti nAsti vandyAde
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6 pAribhASikazabdAH kArikAGka 175 194, 195 202 170 195 291 276 149, 151, 239 291 280 248 223, 226 111 305 zabdaH kArikAGka | zabdaH akalpya 134, 138, 139, 143, 144, 145 | anazana akArya 21 anAkAra akSa 48, 123 anAtmA agAri anArjava aguru 255 anAzraya acakSu anAhAraka acara 191 anitya ajihmatA 174 anibandha ajIva 189, 200 207, 210 anivarti ajJAna 195, 227 | anukampA adharma 207, 209, 214, 215 | anugamana adhigama anugraha adhivAsa anuttara adholoka 211, 212 anupazAnta adhyayana anubandha adhyavasAya anubhavana adhyavasita anubhAva adhyAtma anuyoga adhyApana 185 anuziSTa anagAra 256, 309 anuSaGga anadhigama 224 anuSThAyi ananta 193, 208, 214, 263, 268 anRta anantAnubandhi antarAtmA anapavati antarAya anarthavirati 303 antarmuhUrta anarpita 204 anyatva anavadya 111, 188 | apavarga 280 127 109 37 185 253 36 229 186 26 179 259 271 60,303 301 34, 267 267 149 309
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6, pAribhASikazabdAH 293 246 254 U U UOX 284 135 204 312 209 19 apAya 247, 249 | avirata 56, 142, 157 apAyavicaya aviramaNa 33 apUrvakaraNa aviruddha apratigha avisaMvAdana 174 apratipAti 280 / avyAbAdha 236 apradeza 208 | azaTha 123, 142 apramatta 58, 252 azaraNa 149 aprayoga 291 azuci 149, 155 abhAva 290, 293, 295 azuddhAtmA 170 abhinanda 18 asaGkhya abhiprAya | asaGkhyeya 278 abhilASa 18 | asaGgabhAva 194 abhisandhAna 20 asaGgayoga abhyantara asad abhyAsa 235 asamaJjasa ambara asUyA ayogi asparza 287 arati 126, 303 ahaMkAra 3,8,14, 27,52, 61, 63,80, ahaGkAra 173, 180 91, 148,161, 186 205, 222, ahita 30 223, 247, 248, 282, 302, AkAza 207, 213, 214 312, 313 AkiJcanya 167,178 arthasiddhi AkRti arpita AkSepaNi 182 arhacchAsana AkhyAta 257 aloka 213, 269 | Agama 66, 105, 223 alpabahutva AcAra 112, 118 avakAza AcArya avagAha , 281 AjJA avagraha 116 AjJAvicaya 246, 247 avadhi ADambara 116 avayava Atapa avigama Atma 28, 47,99, 100,112 122, 129, avigraha 139, 153, 185, 286, 311 31 artha W WWW 248 2 290 225 216 287
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 prazamaratiprakaraNam / 252 ja ja 5 216 250 115 171 234 221 . . AtmA 173, 198, 200, 202, 232, utpAda 204, 205 241, 289 utsarga 176 AtmAdeza 202 udaya 36, 39, 79, 89, 101, AtmArAma 103, 104, 166, 209 Apta 247 udgama 60 Abhinibodhika udyota Ayu 64, 65, 102, 162, 270, udvigna 271, 272, 285, 297 udvega AyuS 34 upakaraNa ArAdhaka 232, 233 upagraha 141, 143, 215, 217, 234 ArAdhana upadeza 223, 290 ArAdhanA 233 upadhAna Arjava 165, 167 upabhogapArimANya 304 Arta 20, 47 | upayoga 146, 160, 194, 199, 200, 288 Arya 162 uparama 297 AvaraNa 34, 267 upazama 17,89,179 Avazyaka 232 upAdhyAya Azrava 20, 72, 149, 157, UnodaratA 172, 189, 220, 247 Urdhvaloka 212 AhAra RjuzreNi 287 icchA Rddhi 76 indriya 46, 47,48, 54,78,82, ekAnta 146, 149 103, 104, 148, 164, 165, 172, | eSaNA 116 173, 180, 198, 241, 244 | audayika 196 audArika 177, 275, 286 IryA aupazamika 196 IrSyA kathA uJchaka kapATa 273, 274 uJcha samaya 273, 275, 276 uccheSikA karaNa 96, 244, 286 ucchraya karuNa 106 ucchAsa 217, 279, 282 karma 22, 34, 38, 39, 53, 55, 56, utkarSa 99, 100 57, 82, 100, 101, 115, 142, uttaraguNa 149, 157, 159, 217, 219, 221, 175 3 183 309
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6, pAribhASikazabdAH 295 297 gama 18 guNa 248, 249, 254, 258, 264, 265, | kSaya 196, 254, 266, 267, 266, 269, 270, 272, 285, 291, 291, 259, 299 kSayopazama 196 karmabhUmi 162 kSAnti 165, 167, 168 kali 21, 250 | kSetra 248 kalpa 307 | gati 22, 39, 193, 198, kalpya 134, 136, 138, 139, 215, 286, 294 143, 144, 145, 146, 304 gandha 216, 305 kaSAya 17, 23, 37, 126, 157, 164, 165, 166, 172, 180, 199, garva 200, 241, 259, 260 gArthya kAGkSA 124, 125 | 127, 136, 169, 184, 208, kApota 38 218, 235, 242, 249, 269, kAma 18,27,177 278, 284, 299, 308, 311, 313 kAya 16, 114, 158, 174, gupti 220, 241 220, 238 277, 282 69, 70,71, 75, 137, 306 kAyakleza gRhAzramI 302 kAyayoga 279, 280 gotra 34, 270, 271, 285 276, 286 gaurava 76, 114, 163, 164, kArya 21, 65, 89, 96 165,180, 247,297 kAla 179, 207, 209, 213, 214, 218, grantha 267, 269, 270, 297, 306 | ghAti kutsA 126, 144 cakSu 195 80, 83, 84, 102 cara kaSNa 38 caraNa 96, 130 kevala 195, 225, 268, 289 cAritra 59, 113, 199, 201, 218, kevali 272 229, 230, 232, 253, 257 koTi 60, 81, 100, 124 | citta 187 kriyA 73, 117, 282 caityAyatana 24, 25, 26, 30, 32 | 303 kleza 262 | chadmastha kSapaka zreNi 312 kSapaNa 115 kSamA 168, 250 chedopasthApana 228 kArmaNa 142 254 kula 305 krodha caurya 267 chAyA 216
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 jaghanyaparyAptaka jaghanyayogI jaratkapardika jAti jAtya jina jinazAsana jIva jJAna jJAnI tattva tattvacintA tapa tama tirazca tiryak tiryagloka tIrthakRt taijasa taisI tyAga trasa trikaraNa truTi daNDa dayA darzana 279 278 80, 81, 82, 98 77 310 divya dIpta 1, 2, 5, 61, 113, 152, 161, 174, 234, 249, 302, 306, 310 189, 190, 194, 196, 200, 201, 203, 209, 210, 213, 214 34, 72, 96, 113, 143, 144, 193, 195, 199, 201, 218224, 230, 232, 268, 201, 289, 302 303 177 106 du:kha 3, 6, 23, 29, 30, 39, 40, 57, 109, 125, 187, 198, 217, 239, 295 195 77 digvrata dRk 219 dRSTAnta 289, 296, 300 127, 243 61, 222 150 59, 73, 113, 115, 127, 159, 166, 175, 176, 221, 243, 263, 300 216 101 191 211, 212 12 286 38 167 192 166 deva dezona deha dezAvakAzika doSa doSaH doSapada dravya dravyAtmA dvIndriya dveSa dharma dharmakathikA dharmasvAkhyAta dharmya dhUpa dhyAna prazamaratiprakaraNam 75 157, 172, 180, 241, 273, 274 168 34, 59, 112, 193, 199, napuMsaka 191, 298 270 171, 287, 295 303 58, 103, 112, 133, 139, 143, 159, 179, 184, 239, 311 9, 17, 19, 40, 45 133 171, 199, 200, 202, 210, 215, 248, 269 200, 202 279 19, 20, 31, 32, 47, 53, 55, 56, 57, 79, 103, 104, 187 1, 27, 65, 70, 131, 140, 161, 167, 168, 170, 178, 179, 185, 207, 209, 214, 215, 232, 241, 244, 245 310 150 183 305 59, 127, 176, 184, 241, 243, 245, 246, 252, 263 191
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6, pAribhASikazabdAH 297 209 100 250 napuMsakaveda naya naraloka nAbheya nAma nAman nAraka nikAcita nigraha nitya niyama nirabhimAna nirAzrava nirudvigna nirodha nirgrantha nirjaraNa nirdvandva nirvedanI nivRtti nizcaya niSadyA nisarga nIcairgotra paryAya pAtra 260 | pariNAma 62, 104, 146, 218, 3, 202, 229 223, 239, 294 308 pariNAmi pariNAha 281 270, 271, 285 paribhava parivAda 19,100,101 parisaGkhyAna 148 | parihAravizuddhi 228 172 parISaha 114, 164, 165, 180, 241, 247 204, 205 parokSa 224, 225, 237 227,308 | paryaya 3 | paryApta 278 220 18,32,91,95, 193, 269 75 304 72,74 pAtraiSaNA 138 141, 142, 173 pAna 171 73, 150, 189, 221, 282 pApa 158, 189, 219, 220 241 pAriNAmika 196, 209 138 73,82 piNDaiSaNA 134 178 | puM 191 117 puNya 158, 189, 219, 220 9, 222, 223 | pudgala 207, 219 100 punarukta 38 puruSaveda pulAkikA 278 305 189, 221 pUrvakoTi 270 38 pauSadha 304 prakRti 36, 284 pracaNDana 202 pratyakSa 224, 225 218 pradIpa 305 21, 178 pradeza 36,37,208 183 piNDa nIla pUjA nyAya paJcendriya padArtha padma panaka paramANu parAdeza parAparatva parigraha
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 pramANa pramAda prayoga pravacana praveka prazama prazamarati prasthApana prAyazcitta baddha bandha bandhaccheda bandhana bala bAhya bIbhatsa buddhi bodhi brahma bhakta bhakti bhaya bhava bhavAvarta bhAjana bhAva bhAvanA 229, 281 bhAvAntarasaGkrAnti 56, 64, 157, 232 bhASA 293 294 bhUti 6, 144, 181, 247 bheda 254 bhaikSya 2, 5, 7, 17, 58, 67, 104, 122, 127236, 237, 242, 263, 311 255,306,309 305 matsara mada 1, 176 22 36, 37, 38, 53, 54, 55, 189, 216, 221 294 22, 291 7,80, 83, 87, 88, 102, 103, 127, 137, 165, 188, 263, 283, 297, 300 175 106 4,80, 88, 91, 92,300 bhoga mati 21, 106, 126, 152, 173 30, 39, 57, 64, 74, 81, 98, 100, 102, 112, 163, 257, 281, 271, 301, 308 153 116 16,54,61,171, 181209 196, 198, 206, 286, 301 16, 62, 150, 243, 301, 302 madana mana 150, 162 167, 177 mala 171 181, 234 manaH mana: paryAya manuSya mantra manthAna mamakAra mamatva mallaka mahAvrata mAdhyasthya mAna mAnasa mAnasI 290 116 102 216 116 102 7, 9, 78, 83, 44, 45, 51, 63, 154, 235 19,235 80, 81, 84, 85, 86, 88, 90, 92, 93, 96, 97, 98, 99, 235, 238 129, 235, 238 75, 107, 111, 136, 174, 182, 182, 184, 217, 220, 238, 277, 278, 282, 295, 302 16 225 299 13 273, 274 31, 173, 180 18, 60 20 211 117 17 24, 25, 30, 32 295 mAnuSa mAyA mArgaNA mArdava mAlya prazamaratiprakaraNam 158 191 24, 28, 30, 32, 250 199 165, 167, 169 305
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6, pAribhASikazabdAH mASatuSa mithyAtva mithyAdRSTi mizraudArika zeSa 160 129, 235 19 20 190, 194, 203, 204, 218 mukta muni 106 muhUrta 137 80, 89, 90 mUrchA maithuna 283 mokSa 37, 253 213, 236, 269, 273, 299 moha rUpidravya 20,56, 142, 224, 227, 259 33, 157 275 raudra 190, 289, 290, 293 lakSaNa 139, 255, 277 lajjA 270 lAghava 18, 178 lAbha 21, 60 lezya 74, 170, 189, 221, 229, lezyA 230, 237, 238 loka 34, 40,56, 76, 163, lokapuruSa 179, 235, 258, 259, 262 lokavistara 266 lokAgra 114 lokAnta 99, 147, 234, 277, 296 lobha 228 | vacana 37,56, 74, 142, 144 | vadha 174, 277, 199, 200, 220, 232, 243, 244, vartanA 246, 253, 278, 282, vastreSaNA 293, 306 | vAk 210 150 288 mohanIya yatanA yati 293 yathAkhyAta yoga 24, 25, 29, 30, 32, 128 188, 247, 249 303 208, 216 218 varNa 138 6,16, 77, 158, 186, 217, 220, 238, 277, 279, 282 yoni 80, 93, 94 rati 247 95 51, 177 yoganirodha 277 | vAdI 101 vAllabhya 2,102, 110, 126, 177,303 vikathA rasa 76,106,109, 216, 2 vikaraNa rasatyAga 175 vikalpa rasAyana vikAra rAga 13, 14, 18, 20, 31, 32, 47, | vikSepaNi 53, 55, 56, 57, 79, 103, 104, | vigatakriya 109, 118, 124, 163, 179, 187, 239 vigatarAga 80,83,85, 86, 117, 209 vigama 207 vigraha 77 238 182 280 124, 125 204, 205 173 rUpi
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 prazamaratiprakaraNam vidvat vaira 210 273 vrata zabda 116 295 viceSTita 217 | vaimAnika 298 vijJAna 102 | vaiyAvRtya 115, 176 19, 2 vidviSTa 133 vairAgya 16, 17, 63, 148, 178, 181, 245 vidhi 1, 193, 218, 249, 304 vaizAkha vinaya 27, 66, 67, 68, 71, 74, vyatikara 75, 169, 176 vyasana vinizcaya 222, 313 vyApaka vipariNAma 121 vyApi viparyaya 224 | vyutsarga 117 viparyAsa 112, 220 302 vipAka 108, 109, 248, 249 117, 216, 239, 312 vipAkavicaya 246,248 zayyA viprayoga 121 zarIra 217, 240, 276, 291 vibhAga zAThya vimArga 182 zAnti 17 virata 60, 72, 163, 164, 172, 177, zArIra 243, 172, 177, 201, 243 zAsana 2, 3, 188, 310 viramaNa 172 zAstra 5, 66, 69, 185, 187, 188 virAga 7, 15, 164 | 218, 223 virAgatA zIla 27, 68,75, 83,84, vizuddhi 253 144, 245, 296, 302 viSaya 23, 39, 44, 47, 48, 49, 50, zIlAGga 61,243, 244 51,54, 75, 105, 106, 107, zukla 38 109, 110, 111, 112, 123, zukladhyAna 124, 151, 195, 226, 239, 242 | zuddhi viSAda 72 vItarAga 261, 267 | zRGgAra 65, 113, 199, 201, 218, zailezI 283 283, 296, 297 zoka 94, 126, 154 vRtti 175, 295 | zauca 167, 171 126 zraddhA 162, 300 vedya 34, 270, 271, 285 zravaNa 223 vaikalya 3, 4, 6, 27, 68, 71,80, zikSA 258 253 106 vIrya veda 297
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6, pAribhASikazabdAH 301 284 zreNi saMyama saMyoga saMlInatA saMlekhanA saMvara 124 saMvigna saMvRta saMvedanI saMsAra 183 255 83, 95, 96, 181, 225 | samuddhAta 272, 277 samyaktva 113, 114, 144, 218, 167,172, 283 230, 232, 289, 296, 300 203 samyaktvamithyAtva 259 175 samyaktvamohanIya 260 306 samyagjJAna 227 73, 149, 158, 189, samyagdarzana 222 224 220, 263, 300 samyagdRSTi 127, 201, 227, 243 139, 181, 245 sayogi 200 221 sarAga sarvajJa 3,77, 219, 262, 290 30,57, 73, 97, 102, 115, sarvavid 188 149, 156, 161, 239, sarvArthasiddhi 298 258, 282, 286,301 sAkAra 194, 195, 288 190, 201, 217 sAta 76 87, 211, 216, 249, 281 sAtaddhi 246, 248 sAdhana 313 297 sAdhAraNa 279 264, 265 | sAdhu 2, 75, 128, 129, 140, 242, 306 sAdhvAcAra 113, 118 sAnnipAtika sAmAnika 307 21, 244 | sAmAyika 228, 304 siddha 2, 77, 227, 230, 293, 294 siddhArtha 30, 265 siddhi 10, 295, 308,313 167, 174 | siddhikSetra 288 204 23, 39, 40, 122, 124, 126, 130, 132, 138, 187, 236 128, 129, 151, 170, 173, 74, 221 177 198, 217, 236, 237, 114 241, 242, 255, 289, 295, 165 307, 311,313 62, 284, 285, 287,312 | sukhI 240 234, 297 | suraloka saMsAri saMskAra saMsthAnavicaya saMhanana saGkrama saGkleza saGkhyAtIta saGgha saJjJA saJjI saJcalana sattva satya sad 197 sukha saddharma santati santAna santoSa samaya samAdhi 299 301
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 prazamaratiprakaraNam 216 18 sparza 216 228 203 299 223 suvihita sUkSmakriya sUkSmatA sUkSmasaMparAya saukhya saudharma skandha strI strIveda sthAna sthiti sthUlabhadra 238 | sthaulya 280 sneha 216 svatattva svabhAva svarga 217 svAdhyAya svAlakSaNya hAsya 117, 198, 210, 307 36, 37, 38, 193, 215, 299 95 | hetu 191 260 237, 301, 309 59, 176, 252 290 106, 126 63, 65, 66,80, 153, 158,161 3, 15, 54, 77, 104 hita
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-7 pustakasUcI mahattvanI pustakasUci 1. paM. sukhalAla saMpAdita tattvArthasUtranI gujarAtI prastAvanA', gujarAta vidyApITha, amadAbAda, I.sa. 1940 (navI AvRtti) 2. prA. hIrAlAla-saMpAdita tattvArthAdhigamasUtram bhA. 1-2nI saMskRta ne aMgrejI prastAvanA, ze. devacaMda lAlabhAI jai. pu. phaMDa graMthamAlA, surata, I. sa. 1926, 1930 3. je. ela. jainI-saMpAditatattvArthAdhigamasUtramnI aMgrejI prastAvanA, dhi sekreDa buksa-oNpha dha jainsa, ArA, I. sa. 1920 4. paM. jugalakizora mukhtAra-likhita hindI svAmI samaMtabhadramA "umAsvAti''vALo bhAga, muMbaI, I. sa. 1925 'prazamarati' prakAzanonI yAdI 1. mUlamAtra Appendix to Bibliotheca Indica, kalakattA 2. mUlamAtra vakIla kezavalAla premacaMda, ahamadAbAda, vi. saM. 1960 3. mUla-TIkA-avacUri jainadharmaprasArakasabhA, bhAvanagara, vi. saM. 1966 4. mUla-vivaraNa avacUri saMpA:. A.zrI sAgarAnaMdasU. de.lA. pusta. phaMDa vi.saM. 1985 5. mUla-gujarAtI bhASAMtara ne vivecana jaina zreyaskara maMDala, mahesANA, vi. saM. 1966 6. mUla-iTAlIya bhASAMtara ne vivecana Gironale della societa Asiatica Italiana 25 [by A. Ballini], I. sa. 1912 / 7. mUla-gujarAtI artha ne vivecana jaina dharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara, vi. saM. 1988 8. mUla anuvAdaH motIlAla giradhara kApaDIyA, prakAzaka-mahAvIra jaina vidyAlaya 9. mUla anuvAdaH A.zrIvi.bhadraguptasUrijI, prakAzaka-vizvamaMgala prakAzana, mahesANA 10. mUla saTIka: A.zrIvi. rAjazekharasU., arihaMtaprakAzana, muMbaI 11. Prasamratiprakarana English Translation-Y.S.Shastri. Pub. L.D. Inst. of Indology, Ahd-. 1989 1. AmAM saMpAdakazrIe prazamarati viSe paNa eka be vidhAno karelA che.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ devendrasU. pariziSTa-8 sampAdanopayukta granthasUcI saGketavivaraNa ca saGketa grantha kA nAma lekhaka sampAdaka prakAzaka a.ci. abhidhAnacintAmaNi hemacandrasU. anu. anuyogadvArasUtram 1-2 AryarakSitasU. mu.jaMbUvi. mahAvIra jaina vidyAlaya A. AyAro sudharmAsvAmI mu.nathamala jaina vizva bhAratI, lADanU A.ni. Avazyakaniyukti bhadrabAhusU. sA.kusumaprajJA jaina vizva bhAratI, lADanU o.ni. oghaniyukti bhadrabAhusU. ka.graM. karmagrantha 1-6 zrIcaMda surANA marudhara kesarI sAhitya prakAzana samiti jai.sA.i.mo. jaina sAhityano saMkSipta itihAsa mo.da. desAI jai.sA.i.hi. jaina sAhityano itihAsa bhA. 1-3 hIrAlAla ra. kApaDiyA municandrasU. ma. da.pa. darzanazuddhiprakaraNam candraprabhasU. dazavaikAlikasUtram zayyaMbhavasU. da.vai.ni. dazavaikAlikaniyukti bhadrabAhusU. nandI. nandIsUtram devavAcakaga. mu.puNyavi. prAkRta TeksTa sosAyaTI ni.sU. nizIthasUtram visAhagaNI upA amaramuni amara pablikezana ni.saM. niyuktisaGgraha bhadrabAhusU. jinendrasU. haSapuSyAmRta harSapuSyAmRtajaina granthamAlA paJcakalpa bhadrabAhusU. paJcasaGgraha hirAlAla jaina bhAratIya jJAnapITha, kAzI I 2017 pra.sA. pravacana prA.anu. prAkRta sArodvAra padyAnAmakArAdyanukramaNikA vinayarakSitavi. zAstrasandezamAlA prakAzana prA.hi.ko. prAkRtahindIkoza Ara.ke.jaina prAkRtavidyAvikAzaphaNDa bR.ka.bhA. bRhatkalpabhASya 1-6 mu.dulaharAja jaina vizva bhAratI, lADanU vi.sA. vicArasAra prakaraNam zA.saM.mA. zAstrasandezamAlA vinayarakSitavi, zAstrasandezamAlA prakAzana zrA.pra. zrAvakaprajJapti haribhadrasU. si.he. siddhahemazabdAnuzAsanam hemacandrasUri da vai. dazavakA paM.ka. paM.saM. nemicandrasU.