Page Text
________________
प्रशमरतिप्रकरणम्
१५
कार्याकार्यविनिश्चयसङ्क्लेशविशुद्धिलक्षणैर्मूढः । आहारभयपरिग्रहमैथुनसञ्ज्ञाकलिग्रस्तः ॥२१॥
क्लिष्टाष्टकर्मबन्धनबद्धनिकाचितगुरुर्गतिशतेषु । जन्ममरणैरजस्त्रं बहुविधपरिवर्तनाभ्रान्तः ॥२२॥
( २१ ) टीका–'कार्यं जीवरक्षादिकम्, अकार्यं जीववधादिकम् । तयोर्विनिश्चयो निर्णयः स तथा । सङ्क्लेशः कालुष्यम् । विशुद्धिर्नैर्मल्यम् । तयोः क्लिष्टचित्ततानिर्मलचित्ततारूपयोर्लक्षणानि परिज्ञानानि । तथा तानि चेति समासः । तैः करणभूतैर्मूढो मुग्धः । तथा आहारभयपरिग्रहमैथुनसञ्ज्ञाः प्रसिद्धरूपास्ता एव कलयः कलहाः, कलिहेतुत्वात् । तैर्ग्रस्त आघ्रात इति ॥२१॥
(२२) टीका- गतिशतेषु बह्वीषु गतिषु । पुनः पुनरावृत्त्या भ्रमन् । क्लिष्टः । अष्टभिः कर्मभिर्बन्धनं तेन बद्धः । बद्धनिकाचितत्वाद् गुरुः । जन्मजरामरणानि तैः । अजस्त्रं पुनः पुनः । बहुविधपरिवर्तनमनेकाकारमतो भ्रान्तः परिवर्तनेन ॥२२॥
(२१) (वि० ) कार्यं जीवरक्षादिकम् अकार्यं जीववधादिकम् तयोर्विनिश्चयो-निर्णयः स तथा,
सच सङ्क्लेशः-कालुष्यम्, विशुद्धिः - नैर्मल्यम्, तयोः क्लिष्टचित्ततानिर्मलचित्ततारूपयोर्लक्षणानिपरिज्ञानानि
१
तानि च तथा तानि चेति समासः, तैः करणभूतैर्मूढो - मुग्ध:, तथा आहारभयपरिग्रहमैथुनसञ्ज्ञाः- प्रसिद्धरूपास्ता एव कलय:-कलहाः कलिहेतुत्वात् तैर्ग्रस्तः- आघ्रात इति समास इति ॥२१॥
(२२) (वि० ) क्लिष्टानि च तानि क्रूराण्यष्टकर्माणि च बद्धानि प्रसिद्धानि तानि तथा, तान्येव बन्धनं-नियन्त्रणम्, तेन बद्धो - नियन्त्रितः, स चासौ निकाचितश्चेति नियन्त्रितः स तथा, अत एव गुरुः-भाराक्रान्तः, ततः कर्मधारयः । यद्वा क्लिष्टाष्टकर्मणाम् उपलक्षणत्वेन बन्धनबद्धनिधत्तनिकाचितानि कृतद्वन्द्वानीति चत्वारि पदानि दृश्यानि तैर्गुरुः स तथा । अत्र लोहमयः सूचीकलापो दृष्टान्तः, यथा बन्धनं-स्पृष्टं दवरकबद्धसूचीनां मीलनमात्रमिव गुरुकर्मणाम् जीवप्रदेशैः सह योगमात्रमल्पप्रयाससाध्यम् १ तथा बद्धं-सूचीकलापस्य खपरिकयाऽन्योन्यबन्धनमिव तेषां तैः सह २ तथा धत्तं - ध्यातं सूचीनां परस्परसमलुलितत्वमिव, शेषं तथैव ३ तथा निकाचितं - वह्नितप्तकुट्टितसूचीनां निर्नष्टविभागत्वमिव, शेषं तथैव ४। केष्वेवं बन्धो ? - गतिशतेषु, कैः करणभूतैः ? - जन्ममरणैरजस्रम्-अनवरतम् बहुविधपरिवर्तनाभ्रान्तः-अनेकप्रकारघोलनापर्यटित इति ॥२२॥
(२१) (अव०) विनि० (श्चयः ) - निर्णयः, १ सङ्क्लेशः - कालुष्यं विशुद्धिर्नैर्मल्यं तयोर्लक्षणं परिज्ञानम् । सञ्ज्ञा एव कलयः ॥ २१ ॥
(२२) (अव०) बन्धनं- स्पृष्टं बन्धमात्रं दवरकबद्धसूचीकलापवत्, १ध्मातं- सूचीनां परस्परसंलुलितमिव, निकाचितं वह्नितप्त कुट्टितसूचीकलापवत्, निरन्तरं बहुविधघोलनाद् भ्रान्तः
॥२२॥
| SR No. | 009263 |
| Book Title | Prasharamrati Prakaranam |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Haribhadrasuri, Anandsagarsuri, Sagaranandsuri |
| Publisher | Shrutbhuvan Sansodhan Kendra |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 333 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 4 MB |