Book Title: Agam Chatusharan Prakirnakam
Author(s): Kirtiyashsuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004445/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ShreemaDPREETEERBachcelleba2RDINE HALPANIECEMBER PERMED PRELakeepilbCES RECELETERELEANEEP bhAgama zrIcata zaraNaprakIrNakam bRhadvivaraNa-saGkSiptavRtti-avacUribAlAvabodha-bhAvAnuvAda-pariziSTasametam SadiDilSunand // muulaagmkrtaarH|| shrmnnbhgvtshriimhaaviirsvaamisvhstdiikssitpuujypaadshriiviirbhdrgnnimhaaraajaaH| // sampAdakAH saMzodhakAzca / / im3jamAvAThA rANAyamanamAyana pravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryazrImadvijayakIrtiyazasarIzvarAHmAnavatAvAsAzana vAmanAmanAmA maMgalAbAninavAniyatAvAdanAaa karadAzAravAmahanavanikAha magArAdatAvanamAvaNyApAnamaneTa vAcArAdivAkAne Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.A.zrIvijayarAmacandrasmRti-saMskRta-prAkRtagranthamAlA - kramAGka 22 Agama zrIcatuHzaraNaprakIrNakam bRhadvivaraNa-saGkSiptavRtti-avacUri-bAlAvabodha-bhAvAnuvAda-pariziSTasametam * mUlAgamakartAraH . / / zramaNabhagavatzrImahAvIrasvAmisvahastadIkSita puujypaadshriiviirbhdrgnnimhaaraajaaH|| * bRhadvivaraNakartAraH . / / tatkAlInazrutagItArthAzcirantanAcAryAH / / * avacUrikartAraH . / / tapAgacchapUrandarapUjyapAdAcAryazrImadvijayasomasundarasUrIzvarAH / / * saGkSiptavRttikartAraH . / / tArkikaratnAcAryapUjyapAdAcAryazrImadvijayaguNaratnasUrIzvarAH / / * bAlAvabodhakartAraH . pUjyapAdamahAmahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNivaryAH / / * sampAdakAH saMzodhakApTA . / / tapAgacchAdhipatipUjyapAdAcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM paTTaprabhAvakavardhamAnataponidhipUjyapAdAcAryazrImadvijayaguNayazasUrIzvarANAM caraNacaJcarIkAH pravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryazrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH / / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthanAma zrIcatuHzaraNaprakIrNakam granthakartAraH : zrIvIrabhadragaNimahArAjAH vivaraNanAma zrIcatuHzaraNaprakIrNakam bRhadvivaraNa - saGkSiptavRtti-avacUri-bAlAvabodha bhAvAnuvAda-pariziSTasametam vivaraNakartAraH 1-zrIcirantanAcAryAH 2-zrIsomasundarasUrayaH 3-zrIguNaratnasUrayaH 4-mahopAdhyAyazrIvinayavijayAH saMzodhakAH sampAdakAzca : pU.A. zrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH prakAzakam : sanmArgaprakAzanam, ahamadAbAda. AvRttiH : prathamA- vi.saM. 2064, vi.saM. 2534, I.saM. 2008 pratayaH : 1000 mUlyam : rUpyakANi 200/ ISBN-81-87163-99-2 sUcanam / jJAnanidhivyayena mudrito'yaM grantho'to sampUrNa mUlyaM tatkSetre dattvaiva svAmitvamasya karaNIyaM gRhasthaiH suyogyaM zulkaM (nakaro) dattvA caiSa paThanIyaH / - sanmArgaprakAzanam -: sUcanA :AgamasyA'sya paThana-pAThanasyA'dhikAriNo mukhyavRttyA yogoDhA gurvAjJAprAptAH zramaNA eva / gauNavRttyA paramparayA tu caturvidho'pi saGgha AcAmlatrikakaraNena granthasyA'sya pravarasamAdhisAdhanatvAt / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainazAsana ziratAja tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe ATha-ATha dAyakA sudhI pravacana gaMgAnuM vaheNa vahevaDAvI bhAratabharanA bhavyone jinAjJA-marmanuM mahApradAna karyuM hatuM. tenA mULamAM teozrImade AjIvana karelI AgamAdi zrutanI apramatta upAsanA hatI. teozrImadanI Rtasiddhi ane zrutaviniyoganI hArdika anumodanAnA bIjarUpa teozrImadunI puNyasmRtine zAzvata banAvavA kAje amoe teozrImanA maMtratulya nAma sAthe saMkaLAyela 'pU. A. zrI. vijaya rAmacaMdrasUrismRti saMskRta-prAkRta graMthamALA' prakAzita karavAno zubha nirNaya karyo hato. teozrImanA paTTAlaMkAra suvizAla gacchAdhirAja pU.A.zrI, vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnA AzIrvAdathI A zreNImAM amo ThIka-ThIka AgaLa vadhI zakyA hatA. vardhamAna taponidhi pU.A.zrI vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjanI chatrachAyA ane teozrInA ziSyapravara pravacana-prabhAvaka pU.A.zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnA zAstrIya mArgadarzanane pAmI vividha zruta- sevI munivaro Adi dvArA vividha viSayanA pratAkAra temaja pustakAkAra aneka graMtho chapAyA bAda A ja zreNInA 22mA puSpa tarIke zrI catuTazaraNa prakIrNaka' graMtharatnanuM prakAzana karatAM amane savizeSa AnaMdanI anubhUti thaI rahI che. parama yogIzvarazrI arihaMtaprabhu ane temanA AjJAzAsananA vartatA pratyeka sUri-vAcaka-sAdhuvaMdanA anugraha temaja zAsanadevonI zubha sahAyathI samAdhi bhAvanA prakAzaka AvA vadhune vadhu AgamAdi graMthonA prakAzanamAM ame nimittarUpa banIe evI bhAvanA bhAvavA sAthe sahu koI paramAtmA zrI arihaMta devonA yogasAmrAjyanA svAmI banI zAzvata sukharUpa mokSane pAme e ja zubhakAmanA. - bhaol VgI/4 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamArgadarzikA 1 prakAzakIya 2 viSayamArgadarzikA 3 zrutabhakti-anumodanA 4 prAstAvika 5 TIkAkArAdino paricaya 6 saMketa sUci 7 paramatArakanI pAvanavANI 8 zrI catuHzaraNaadhyayana-samAlocanA 9 prakIrNaka sAhitya-eka avalokana 10 prata-darzana 11 khaNDaH - 1 ajJAtakartRkabRhadvivaraNayutaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakam / 12 khaNDaH - 2 AcAryazrIsomasundarasUrikRtAvacUriyutaM AcAryazrIguNaratnasUrikRtasaGkSiptavRttisahitaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakam / 13 khaNDaH - 3 pariziSTAH-1-12 pariziSTaH-1 (1) AcAryazrIguNaratnasUrikRtaTippaNakam / (2) ajJAtakartRkasaGkSiptAvacUriH / (3) mahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNiracito bAlAvabodhaH / pariziSTaH-2 bRhadvivaraNA'ntargatoddharaNagAthAnAmupalabdhavRttayaH / pariziSTaH-3 gurjarAbhAvAnuvAdasahitaM zrIcatuHzaraNam / pariziSTaH-4 saMskRtachAyA-gurjarAnuvAdasahitaM zrIlaghucatuHzaraNaprakIrNakam / pariziSTaH-5 munizrIpuNyapAlavijayaracita (varta.AcArya) "cattAri zaraNaM pavvajjAmi" pariziSTaH-6 gurjarAnuvAdayutaM zrIsaTIkapaJcasUtram / pariziSTaH-7 saMskRta-gurjarapadyAnuvAda sahitaM prathamapaJcasUtram / pariziSTaH-8 bRhadvivaraNA'ntargatavyAkhyA'kArAdikramaH / pariziSTaH-9 (1) granthagAthA'kArAdikramaH / (2) zAstrasandarbhagAthA'kArAdikramaH / (3) granthoktadRSTAntA'kArAdikramaH / (4) granthoktoddharaNagAthA'kArAdikramaH / pariziSTaH-10 zrI catuHzaraNaprakIrNaka-prakaTasAhityasAraNI / pariziSTaH-11 samAlocanA / / pariziSTa:-12 ArAdhanApatAkA'ntargatacatuHzaraNaduSkRtagarhAsukRtAnumodanAH / 117 143 175 191 199 207 239 257 259 275 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutabhakti-anumodanA - dharmaprabhAvakasAmrAjya :jainazAsanaziratAja tapAgacchAdhirAja paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA -: divyakRpA :vAtsalyamahodadhi, suvizAlagacchAdhipati paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA -: preraNAdAtA :vartamAna gacchAdhipati paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA lAbhArthI\ - panyAsapravara zrIbodhiratnavijayajI gaNivaranA ziSyaratna pa.pU. munirAja zrIdharmaratnavijayajInA sad upadezathI cAturmAsanI ArAdhanAmAM thayela jJAnakhAtAnI upajamAMthI lAbha lenAra che pa.pU.AcAryadeva zrImad vijaya dAna-prema-rAmacandrasUrIzvara tapAgaccha jaina ArAdhanA bhavana TrasTa ane saMgha ratalAma (madhya pradeza) ja zrI zAhIbAga abhinaMdana svAmI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha - zrI jayaprema sosAyaTI giradharanagara, amadAvAda. paMnyAsapravara zrI hitaprajJa vijayajI gaNivaranA saduupadezathI vi.saM. 2063nA cAturmAsanI ArAdhanAmAM thayela jJAnakhAtAnI upajamAMthI vartamAna gacchAdhipatinA AjJAvartinI pravatinI pU.sA. zrI jayAzrIjI ma.nA prathamAntavAsinI pU.sA. zrI bhadrapUrNAzrIjI ma.nA ziSyA-praziSyAo pU.sA.zrI sUryaprabhAzrIjI ma., pU.sA.zrI niraMjanAzrIjI ma., pU.sA.zrI puNyaprabhAzrIjI ma.nA saupadezathI lAbha lenAra che. zrI hasamukhalAla cunIlAla modI TrasTa kumuda menzana loTasa hAusa - tADadeva-muMbaI Ape karelI zruta bhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Ape uttarottara uttama kakSAnI Rtabhakti karatA raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li. jajA pradAta Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAdivika zrI catuHzaraNa prakIrNakano Achero aNasAra paramAtmA zrI mahAvIra svAmInA zrImukhe "3pune vA, vipAmevA, dhuvevA" nI tripadI prApta karIne zrI gautamasvAmI Adi agyAra gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgInI racanA karI. tAraka paramAtmAe vAsacUrNanA kSepa dvArA e dvAdazAMgIne pramANI. pAMcamA ArAnA bhavyajIvone saMsAra sAgara taravA jahAja rUpa tenA anuyoganI anujJA paNa ApI. te paramAtmAnA zAsanakALamAM ja paramAtmAnA cauda hajAra ziSyoe paNa eka-eka prakIrNaka graMthonI racanA karI. A rIte zAstra racanAno zubhAraMbha thayo. te ja dvAdazAMgI ane prakIrNaka graMthonA mAdhyamathI Aja sudhInA dareka kALamAM graMtha racanAo thatI AvI che. prastuta cauda hajAra pannAmAMthI Aje to gaNatarInA ja pannA upalabdha che. A pannA graMthomAM mukhyatayA sAdhanA jIvanane vividha prakAre sArthaka karavAnI ane aMta samayane ujvaLa karavAnI vAto karela che. sAthosAtha aMga-upAMga graMthonI aneka prakAranI abhUtavAtono samAveza paNa karela che. prastuta 'catu:zaraNa prakIrNaka' Agama paramAtmAnA jIvanakALa daramyAna paramAtmAnA potAnA hAthe saMyama grahaNa karanArA zrIvIrabhadragaNI nAmanA mahAna AcArya bhagavaMtanI eka adUbhUta racanA che. teozrImade A uparAMta Atura pratyAkhyAna, bhakta parijJA ane saMskAraka prakIrNaka AgamanI paNa anupama racanA karI hovAnA ullekho prApta thAya che. prastuta AgamagraMthanuM pracalita nAma jo ke catu:zaraNa prakIrNaka che; chatAM tenuM mULa nAma "kuzalAnubaMdhI adhyayana" che. vartamAna kALamAM upalabdha zrI 45 AgamamAM samAviSTa daza payAmAM A graMtha ziramora sthAne che. "63" gAthA pramANa A graMtha prAkRta bhASAmAM racAyela che. to AnA upara saMskRtamAM vRttio ane avacUrIo temaja gujarAtI-rAjasthAnI mizra bhASAmAM bAlAvabodha paNa racAyelA che. A graMthakArazrIe A AgamagraMthamAM sAdhanAnAM amUlya bIjonuM nidarzana karela che. sAdhanAnI saphaLatA samAdhibhAvamAM rahelI che. sadgati ane muktirUpa phaLanI apekSA rAkhanAra sAdhaka AtmAne pratyeka sAdhanAmAM samAdhi ane jIvananA aMta samaye parama samAdhi anivArya bane che. A ja vAtane AMkha sAme rAkhIne graMthakArazrIe apunarbandhaka dazAthI laIne yAvatu sarvavirati sudhInI bhUmikA dharAvatA sAdhakonI pratyeka ArAdhanA-sAdhanAne saphaLa karanAra uccattama samAdhi mArganuM mArgadarzana Apela che. asamAdhinAM nimittothI bharapUra A saMsAramAM rahIne ja sAdhake saMsArathI chUTavAnI sAdhanA karavAnI hoya che. te sAdhanA daramyAna ubhA thatA 'anukULatAno rAga' ane 'pratikULatAnA dveSa' rUpa asamAdhinA sthAnomAM sAdhaka AtmAne asamAdhithI bacAvavA graMthakArazrIe 'cAra zaraNano svIkAra', 'duSkatanI gaha' ane 'sukatanI anumodanA'no uccattama mArga batAvyo che. eka-eka adhikAramAM A traNeyanuM vistArathI prAstAvika Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNana karatAM pUrve graMthakArazrIe traNa vAra maMgaLa karyuM che. jANe traNeya adhikAranI siddhi meLavavI na hoya ! - pApa zuddhirUpa maMgaLa karanAra cha AvazyakanA varNana dvArA prathama maMgaLa, parama maMgaLarUpa paramAtmAnI mAtAne AvelA 14 svapnonA nAmoccAra vaDe dvitIya maMgaLa ane vartamAna zAsananuM viziSTa maMgaLa karatA carama tIrthapati bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA dvArA tRtIya maMgaLa kare che. navamI gAthAthI viSayano prAraMbha thAya che. sau prathama vIra paramAtmAne namaskAra-vaMdanarUpa maMgaLa karyA bAda graMthanA nAmanuM sUcana kare che. graMthanuM pAvana nAma pUrve jaNAvyuM tema "kuzalAnubaMdhI adhyayana' che. TIkAkAra maharSie vyAkhyAmAM suMdara artha karatAM jaNAvyuM che ke kuzala eTale mokSa ane anubaMdhI eTale joDanAra. A sthaLe yogagraMthonI 'muzlekha noyAno novo, mokSe yonanAdyor:' vyAkhyAonuM saheje smaraNa thaI Ave che. ahI paNa mokSa sAthe joDanAra hovAthI A adhyayana yogarUpa bane che. traNa adhikAranAM varNanamAM sau prathama dazamI gAthAthI prAraMbhIne yAvat aDatAlIzamI (48) gAthA sudhI cAra gatinuM haraNa karanAra evA cAra zaraNanuM svarUpavarNana vistArathI rasaprada zailImAM kare che. tyAMthI AgaLa vadhatAM cheka copanamI (54) gAthA sudhI bIjA naMbare duSkatanI niMdAno aciMtya evo saraLa mArga batAve che. aMte paMcAvanamI gAthAmAM (55) sukRta-anumodanAno adhikAra TUMkamAM paNa sarjAze rajU kare che. cAra zaraNAdine Acarato AtmA azubha prakRtino nAza ane zubha prakRtinA baMdha rUpa Atmika vikAsane prApta kare che. A pramANe pa9, 70 A be gAthAmAM catu:zaraNAdinuM phaLa varNana karIne graMthakAra upasaMhAramAM kheda vyakta kare che ke je AtmAoe A manuSya jIvana prApta karyA pachI dAnAdi cAra prakAranA jinadharmanuM AcaraNa nathI karyuM, arihaMtAdi cAra zaraNano svIkAra nathI karyo ane te dvArA narakAdi cAra prakAranA saMsArano uccheda nathI karyo; tevA AtmAnuM jIvana kharekhara niSphaLa che.aMte 'tA eyaM kAyavvaM buhehiM niccaM pi saMkilesammi / hoi tikAlaM sammaM asaMkilesammi sugaIphalaM' / / 6 / / - A gAthAnA mAdhyamathI tattvane jANanAra AtmAne saMklezanI kSaNomAM nitya ane asaMklezamAM niyamita traNavAra A catu:zaraNAdinI bhAvanAthI AtmAne bhAvita karavAno upadeza ApatAM upasaMhAra kare che. A mULabhUta padArthane ja zrI ciraMtanAcAryajIe paMcasUtra graMthamAM paripuSTa karI pIrasyo che. sUripuraMdara pU.A.zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje enA bhAva vRttimAM khUba ja ramaNIya rIte kholI ApaNA jevA muktikAmI sAdhako para matadupakAra karyo che. causaraNagamAM, dukkaDagariNA, sukaDANumoyaNA" zrI catu:zaraNa prakIrNaka mahAmahima AgamanA parama pavitra zabdo. asamAdhinA saMyogomAM samAdhiprAptinA maMtra tulya A zabdo. sAdhanAnI pratyeka bhUmikAmAM upakAraka A pAvana zabdo. A prAstAvika Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamika zabdo zrI paMcasUtra granthanA mAdhyamathI zrI saMghamAM pracalita che. A padonA pratyeka zabdomAM muktinI sAdhanAno dhabakAra che. - 1- arihaMta Adi cAranuM zaraNa, 2- potAnA jIvanamAM thayelA duSkatonI niMdA-gaha, 3- potAnA ke bIjAnA jIvanamAM thayelA sukRtonI anumodanA. A sAdhanAmAM pratyeka bhavyAtmAnI mokSa prAptinI yogyatA khIlavI ApavAnuM adbhuta sAmarthya samAyeluM che. tenA dvArA jIva vahelI take mokSa prApta karI zake che. tethI A sAdhanA pratyeka mokSamArganA sAdhaka AtmAoe divasanI traNeya saMdhyAe haiyAnA bahumAna bhAvapUrvaka karavAnI che. AgaLa vadhIne jyAre paNa rAgAdi saMkaleza sparze tyAre vAraMvAra, satata ane bhAvapUrvaka karavAnI che. - Agama nirdiSTa A ArAdhanA mArgane paMcasUtrakAra maharSi zrI cirattanAcAryazrIe paNa "bhujjo bhujjo saMkilese, tikAlamasaMkilese" zabda guracha dvArA ApaNA sudhI pahoMcADyo che. A vidhAna ja enI upayogItA-anivAryatA sUcave che. AgamakAra maharSi koNa hatA ? adbhuta samAdhimArganuM dAna karanAra maharSi zrI vIrabhadragaNI mahArAjA pote zrI vIravibhunA ziSya che; evI ArSa mAnyatA che. ahIM 'gaNI' zabda Agamika zailI mujaba 'AcArya' arthamAM vaparAyela che. pUrve 'gaNadhara, AcArya, sUri' zabdanI jema 'gaNI" zabdathI paNa AcAryanuM sUcana thatuM. AgamonI peTI AcAryonA tAbAmAM rahetI. tethI ja Agamo 'gaNipiTaka' kahevAya che. Agama saMzodhaka muni zrI puNyavijayajI mahArAje paNa 'paphannayasuttArUM' mAM "sirivIramAyariyaviraDya" pada vAparela che. tethI gaNI zabdano artha vartamAna vyavahArika zrI bhagavatI sUtranI anujJA prApta gaNi bhagavaMto na grahaNa karatAM AcArya bhagavaMta tarIke grahaNa karavo e ja ucita che. Aja graMthakArazrIe catu:zaraNa prakIrNaka-1, Atura pratyAkhyAna prakIrNaka-2, bhakta parijJA prakIrNaka-3 ane saMstAraka prakIrNaka-4 ema cAra prakIrNaka graMthonI racanA karela che. to vaLI ArAdhanA patAkA graMthanA kartArUpe paNa emanuM nAma prApta thAya che. kALanI viSamatA, sAmagrIno abhAva Adi kAraNe Aje to teozrI aMgenI vizeSa koI mAhitI prApta thatI nathI. chatAM emanA dvArA sarjana pAmela ArAdhanAmAM parama sahAyaka AvA AgamagraMtho jotAM te mahApuruSa prabhu zrI vIranuM ziSyatva dIpAvI svayaM apratima ArAdhanA karI-karAvI ApaNA jevA vIra-zAsanane jhIlanArA AtmAo upara paramopakAra karyo che e ni:zaMka bInA che. bRhad vivaraNano paricaya : A Agama graMtha upara lagabhaga caudamA saikAmAM lakhAyela bRhad vivaraNa prApta thAya che. te vivaraNanI vartamAnamAM amane cAra hasta likhita prato upalabdha thayelI che. temAMthI traNa prato zrI DahelAnA upAzraya amadAvAdathI ane cothI prata zrI lAlabhAI dalapatabhAI InsTITyUTa opha jainolojI (L.D.) amadAvAdathI prApta thaI che. prAstAvika Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vivaraNamAM vivaraNakArazrIe mULagraMthanA bhAvonI vistArathI chaNAvaTa karela che. temAM prasaMge prasaMge vivaraNakArazrIe padArthone je rIte spaSTa karyA che te vAcakane uDA rahasya sudhI laI jAya che. graMthanA pratyeka padArthone puSTa karavA mATe pUrva puruSonA graMthono AdhAra ApavAmAM vivaraNakArazrIe kyAMya kacAza rAkhI nathI. pote prakAMDa paMDita hovA chatAM pUrvAcAryo pratyeno emano ahobhAva sArI rIte jhaLakI Avyo che. emanA avataraNo vAMcatA emano bodha ane gItArthatA UDIne AMkhe vaLage che, SaDAvazyaka sAthe causaraNano saMbaMdha : graMthanA prAraMbhamAM ja paDuM AvazyakanI vAtane catu:zaraNAdi adhikAra sAthe sAMkaLatAM te mahApuruSa jaNAve che ke, "je AtmA sAmAyika Adi SaDAvazyakanA arthane jANato nathI te vAstavika rIte cAra zaraNano svIkAra, duSkatagartA ane sukRta anumodanA karI zakato nathI.' eTale ke catu:zaraNAdi trikanA satyArtha Asevana mATe paDAvazyakanuM sUtra-artha-tadubhayAtmaka, bodha-ruci ane bhUmikAnusArI AcaraNa jIvanamAM hovuM atyaMta jarUrI che. sAvadya yoganI virati e ja prathama Avazyaka che ane sAmAyikanI kriyA te tenuM kAraNa che. covIza tIrthakaronI stavanA e bIjuM Avazyaka che ane logassano pATha te tenuM kAraNa che. guNavaMtonI bhakti e trIjuM Avazyaka che ane vAMdarAM e tenuM kAraNa che. aticAranI niMdA eTale ja pApa pharI na karavAno bhAva te cothuM Avazyaka che ane pratikramaNa e tenuM kAraNa che. aticAranI zuddhi te pAMcamuM Avazyaka che ane kAyotsarganI kriyA te tenuM kAraNa che. e ja rIte guNonI prApti e chaTuM Avazyaka che ane paccakakhANanI ArAdhanA e tenuM kAraNa che. A rIte, vartamAnamAM sarva sAmAnyapaNe prasiddhi prApta vyavahArika paDAvazyaka e kAraNarUpa che ema batAvI, tenA dvArA prApta karavA lAyaka naizcayika paDAvazyaka tarapha vivaraNakArazrIe lakSya cIMdhyuM che. dravyanuM bhAva sAthe joDANa karI-karAvI AvazyakanA vAstavika phaLa prAptino mArga teozrIe khUba ja mArmika zailImAM kholI Apyo che. maMgalavAda : prastuta Agama graMthamAM traNa maMgalo varNavyAM che. temAM cauda svapnanAM varNana rUpa bIjA maMgalanI AThamI gAthAnA vivaraNamAM vivaraNakArazrIe eka-eka svapna dvArA tAraka tIrthapatinuM bhAvI darzAvIne camatkRti UbhI karI che. ati saMkSepamAM paNa tAraka tIrthapatinA anaMta guNa rAzi paikInA aneka guNone eka judI ja AbhA ApI AMkha sAme tAdaza karI dIdhA che, svakRta sukRtanI anumodanA : gAthA-10mAM graMthanA uddezarUpa catu:zaraNa gamana, duSkatagartA ane sukRta anumodanA padanI vyAkhyA prAstAvika Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApuruSe spaSTa karatAM vivaraNakArazrIjIe sukRta anumodanAnI vyAkhyAmAM jaNAvyuM che ke, "somanaM vRta sutaM tasyAnumodanA kharce mayaMta vRtamati" bhAvArtha sAru karAyuM te sukRta. tenI anumodanA. mArAthI A suMdara kArya thayuM; ema thAya te sukRta anumodanA kahevAya.AmAM sva-kRta sukRtanI anumodanAno zAstrIya mArga spaSTa akSaromAM kholI e mahApuruSe A viSayamAM muMjhAtA vidvAnone ya ni:zaMka karI dIdhA che. cArazaraNAM : mULamAM varNavelA zaraNaviSaya zrI arihaMta AdinA guNone vistArathI varNavIne teonuM svarUpa samajAvyuM che. A vivaraNa vAcatI vakhate ApaNane "sAkSAt arihaMta AdinA zaraNe beThAM chIe." tevI anubhUti thAya - evI e nirUpaNanI zailI che. zrI arihaMta paramAtmAnuM zaraNuM svIkAravA 18mI gAthAmAM traNa gaDha rU5 samavasaraNanuM, cotrIza atizayonuM ane vANInA pAMtrIza guNonuM varNana cothA aMga Agama sUtra zrI samavAyAMganA AlAvAnA mAdhyamathI karyuM che. | paramAtmA aneka jIvonA aneka saMdehane eka ja vacana dvArA eka sAthe chedI yathAsthita padArthane e jIvonA hRdayamAM supratiSThita karI de che. Aja vAtane gAthA-19nA vivaraNamAM siddha karI ApI che. zrI arihaMta bhagavaMtonuM vistArathI varNana karyA pachI siddha bhagavaMtonuM zaraNa svIkAravAnA prasaMge siddha bhagavaMtonA eka-eka vizeSaNone bahu ja vistArathI varNavyAM che. eka "tralokamastakasthA" vizeSaNane samajAvavA traNa loka rUpa vizva ane tenA mastaka rUpa siddhazilA, te siddhazilAnuM mApa ane temAM siddha bhagavaMtonuM sthAna vagere bAbatonuM rocaka varNana karela che. | sAdhu bhagavaMtonuM zaraNa svIkAravAnI ghaDIe sAdhujIvananAM dareka ujaLAM pAsAMne AMkha sAme lAvIne emanuM dhyAna thaI zake te rIte mULagraMthamAM varNavelA kevaLajJAnI, paramAvadhi, vipulamati, caudapUrvI, dazapUrvI, agyAra aMgI vagere sAdhupadanA vizeSaNone khUba ja AkarSaka rIte prastuta karyA che. sAdhu bhagavaMtanuM zaraNa svIkAranAra sAdhakanA pratyeka Atmapradezo para zaraNa svIkAranA kAraNe AMdolita thato AnaMda ane enA kAraNe zarIranAM pratyeka aMgomAM pramoda bhAvathI vyApelo romAMca "jhabhraunUNiI " pada dvArA sUcita karyo che. anAdikALathI dareka sAdhana sAmagrIne meLavavA chatAM alabhya evA dharma ane dharmanI sAmagrIne to kevaLa prakRSTa puNyano svAmI AtmA ja prApta kare che. e vAta varNavIne sarvavirati dharma, dezavirati dharma, samyakatva dharmanI prApti jIvane kyAre-kyAre thAya che. te vAta paNa vivaraNakArazrIjIe darzAvI che. saMsAramAM manuSyapaNAnAM, devapaNAnAM paudgalika sukho to samyagdarzanAdi dharmane prApta karanArane athavA prApta nahi karanAra AtmAne prApta thaI zake che, jyAre paugalika vAsanAthI rahinna, Atmika mokSanuM sAdi-anaMta sukha to mAtra samyaktvAdi dharmane prApta karanArane ja prApta thAya che. A ja vAtane 10 prAstAvika Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMprati rAjAnA pUrvabhavanA dramukanA udAharaNa dvArA temaja, zrI zAlibhadrajI, zrI naMdISeNa muni ane kapila AdinA zAstra prasiddha dRSTAMto Apavo dvArA darzAvI che. - "sevA vitaM namaMsaMti, nassa thane sayA mano" zrI dazavaikAlika AgamanA prathama adhyayananI pahelI 'dhaSpo maMt' gAthAno A uttarArdha mUkIne eka ja ArSAMkita dvArA dharmanuM viziSTa mAhAsya darzAvyuM che. duSkRta gaha para anero prakAza : graMthakAre, "cAra zaraNanA svIkAra' rU5 'prathama adhikAra'nuM varNana karIne duSkRta gahanuM svarUpa prastuta karela che. mithyAtvanA prabaLa udayathI jIva arihaMtAdi pUjya puruSo ane dharmapadono avarNavAda karI kevAM anarthane pAme che te darzAvatAM sacoTa dRSTAMto paNa ApyAM che. evAM keTalAMka avataraNo joIe. 1. traNa jJAnanA dhaNI evA arihaMto gRhavAsamAM rahI bhogone zA mATe bhogavatA haze ? 2. kevaLa jJAna prApta karIne vItarAga banI gayA pachI paNa arihaMto samavasaraNa Adi vibhUtine zA mATe bhogavatA haze ? 3. je jJAna tIrthakaro pAse aniSTa ceSTA karAve tevA jJAnano zo matalaba ? A badhA zrI arihaMta paramAtmAnA avarNavAdanA namUnA che e ja rIte; 1. vizvamAM siddha bhagavaMto hoya kharA ? 2. siddhone kevaLajJAna ane kevaLadarzanano ekI sAthe upayoga kema na hoya ? 3. siddho azarIrI che to zarIra vinAnuM sukha kevuM? arthAt temane sukha na hoya... A che siddha paramAtmAno avarNavAda ! e ja rIte; 1. AcAryo thayA to zuM thayuM, bhikSA levA jAte kema na jAya ? 2. bIjAne vaiyAvaccano upadeza zA mATe Ape che ? 3. potAnI zakti hovA chatAM potAnAM kAma jAte kema na kare ? AvA vicAra, vAkyo ane vartana e AcArya bhagavaMtano avarNavAda che. A ja rIte upAdhyAya, sAdhu, zrAvaka, zrAvikA, deva-devI, kALa ane zrutanA avarNavAda - niMdAnuM varNana bahu ja suMdara rIte karyuM che. tAraka tattvonA avarNavAdathI jIva mahAmohanIya karma bAMdhe che. A karma jIvane bhavAMtaramAM jaina dharmanI prApti thavA detuM nathI. tIrthakara AdinA sukRtanI anumodanA : jIve dharmathI viruddha evuM je kAMI manathI, vacanathI ane kAyAthI karyuM hoya, karAvyuM hoya ke anumoDyuM hoya te duSkatonI gaha karavAnI rIta ahIM graMthakAre batAvI che. to vaLI zrI vItarAga paramAtmAnAM prAstAvika Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanane anusarIne karelAM, karAvelAM ane anumodelA sarva sukRtonI anumodanA karavAnI paddhati temaja tIrthakaro, siddho, AcArya, upAdhyAya, sAdhu vagerenA sukRtonI anumodanA dvArA sukRta-anumodanAnA adhikArane paNa emaNe sArI rIte varNavyo che. A vivaraNa ajJAta-kaka kema ? atyaMta AtmalakSI A AgamagraMtha che. enA upara thayela A vivaraNa jaina jagatamAM sau prathamavAra A rIte saMpAdana pAmI pragaTa thaI rahyuM che. vivaraNakAra maharSie graMthanA prAraMbhathI laI prAMta bhAga sudhI kyAMya potAnA nAmano ullekha karela nathI. amane upalabdha thayela cAre pratomAM kartAno nAmollekha na maLatAM chevaTe A vivaraNane 'ajJAta kartaka' tarIke ja ame grahaNa karyuM che. vartamAnamAM A Agama graMtha upara aneka prakAranuM sAhitya prApta thAya che. temAM sauthI vistRta ane mahattvapUrNa jo koI sAhitya hoya to A ja bRha vivaraNa che. A vivaraNakAranuM nAma-ThAma saMprApta karavA chellA traNeka varSomAM ghaNI zodha karI, ItihAsa ane sAhityanA jANakAro pAse tapAsa paNa karI. chatAM haju saMtoSa thAya tevA koI pramANo maLyA nathI. aMcalagaccha digdarzana" nAmanA pustakamAM "AcArya zrI bhuvanatuMga sU.ma.e A graMtha upara 800 zloka pramANa TIkAgraMthanI racanA karela che." ema jaNAvela che. te uparAMta bRhathripanikAmAM paNa "vaDasarAm-64 vaDasaragavRttiH mAnvesTivamuvatuMmAsUriyAM-800" A pramANe ullekha maLe che. jaina sAhityano bRhad itihAsa bhAga-3mAM A.zrI mahendrasUri ma.nA ziSya A.zrI. bhuvanatuMga sUri ma. e catu:zaraNa Adi traNa prakIrNako upara avacUri-vRttinI racanA karyAno ullekha maLe che. teno racanA saMvata lagabhaga 1294nI sAla che. zrI jaina pravacana kiraNAvalI graMthamAM pU.A.zrI padmasUrijI mahArAje paNa catu:zaraNa prakIrNaka upara A.zrI. bhuvanatuMgasUri ma.nI 800 zloka pramANa avacUrino ullekha karyo che. A rIte A zrI. bhuvanatuMgasUri ma.nI A Agama prakIrNaka upara vRtti ke avacUri che tevuM aneka jagyAethI jANavA maLe che. to paNa Aja sudhImAM temanA nAmollekhavALI eka paNa prata.kyAMthI paNa amane maLela nathI. jyAre ahIM pragaTa thaI rahelA bRhad vivaraNa'nA kartAnuM nAma ajJAta che. tethI eka vikalpa ubho thAya che ke, 'A bRhad vivaraNa kadAca A .zrI. bhuvanatuMgasUrijI ma.nuM ja raceluM hoya." paraMtu A vikalpane satya mAnavAmAM bAdhaka graMthanuM gAthA pramANa che. A zrI. bhuvanatuMga su.ma.nI vRtti 800 thI 850 zloka pramANa hovAnA ullekho maLe che. jyAre A bRhad vivaraNa to 1080 zloka pramANa jovA maLe che. ethI ja Ane A zrI. bhuvanatuMgasUrikRta mAnI zakAya tema nathI ane A kAraNe A bRhad vivaraNanA kartAnA nAmano nirNaya e haju zodhano ja viSaya banI rahe che. vartamAnamAM upalabdha srotothI to te zakya banyuM nathI. bhaviSyamAM koI saMzodhakane teozrInA nAmollekhavALI prata kyAMthI paNa upalabdha thaze to A aMgeno vadhu cokkasa nirNaya thaI zakaze. A vAta thaI bRhad vivaraNa ane tenA racayitAnI. 12 prAstAvika Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya TIkA, avacerI Adino paricaya prastuta zrI catu:zaraNa prakIrNaka Agama graMtha para tapAgacchAdhipati pU.A. zrI somasundarasUrijI mahArAjAnI racelI eka avacUri paNa prApta thAya che. A avasUri alaga-alaga samaye zrI harSapuSyAmRta graMthamALA, zrI devacaMda lAlabhAI saMsthA ane zrI AgamakRta prakAzana saMsthAe pragaTa karela che. prastuta prakAzanamAM aneka hastaprato dvArA zuddhikaraNa karavApUrvaka enuM sAdhaMta puna: saMpAdana karela che; jethI A viSayanA jijJAsuo, ArAdhako ane vidvAno mATe parama-AdaraNIya banI raheze, evo vizvAsa che. tArkikaratna pU.A.zrI. guNaratnasUrijI mahArAjAe paNa prastuta prakIrNaka upara eka vRtti racela che. je ghaNAM varSo pUrve paM. zrI hIrAlAla haMsarAje jAmanagarathI prakAzita karela che, zuddhinI apekSAe sAro prayAsa hovA chatAM prApta hastalikhita prato dvArA jyAM kavacit zuddhinI jarUriyAta jaNAI tyAM pATha zuddha karIne puna: prakAzita karIe chIe. A bRhad vivaraNa, avacUri ane TIkAnI racanAno saMvata nirNayAtmaka rIte prApta thato nathI. bRhad vivaraNa sau prathama racAyuM haze ane tenA AdhAre bAkInI be racanA thaI haze; evuM anumAna cokkasa thaI zake che. padArthonI ane zabdonI gUMthaNI sarakhI che ane bRhad vivaraNamAM jyAM vistAra che tyAM avasUri ane vRttimAM saMkSepa che. A traNe vRttionI hastalikhita pratono tathA ubhaya racanAkAra AcArya bhagavaMtono paricaya AgaLa alaga Apela che. tethI tenI puna: vicAraNA karatA nathI. pa.pU. mahAmahopAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAje A prakIrNaka Agama graMtha para gujarAtI zabdomAM saraLa bAlAvabodhanI racanA karela che. je racanA paNa traNa hastapratonA AdhAre zuddhikaraNa karavApUrvaka prastuta prakAzanamAM sau prathamavAra prakAzita karela che. A bAlAvabodhanI vizeSatA jANavA teno abhyAsa ja jarUrI che. bAlAvabodhanA racayitA pa.pU. mahAmahopAdhyAyazrIjIno Agavo paricaya AgaLa Apela che. ' A rIte prastuta prakAzanamAM mukhyatve bRhad vivaraNa, avacUri, laghuvRtti ane bAlAvabodhano samAveza karyo che. te uparAMta aneka pariziSTo dvArA A prakAzanane vadhu upayogI banAvavAno prayAsa karyo che. pariziSTonI vigata : pariziSTomAM sau prathama mULagraMthanI u3 gAthAno saraLa gujarAtImAM bhAvAnuvAda, bRhad vivaraNanA uddharaNa pAThonA mULa graMthonI tapAsa karI te-te graMthomAMthI te pAThonI upalabdha vRttio, saMskRta chAyA ane bhASAMtara sAthe laghu catu:zaraNa, bhASAMtara sAthe saTIka paMcasUtra, saMskRta ane gujarAtImAM padyAtmaka paMcasUtra, prastuta prakIrNakanA bhAvone samajAvatI pravacana pradIpa pa.pU.A.de.zrI.vi. puNyapAla sU.ma.nI padyAtmaka racanAno tathA mULa gAthAno akArAdi, uddharaNa pAThono akArAdi anekano samAveza karela che. pU. cittanAcAryazrIjI racita ArAdhanA patAkA graMthamAMthI cArazaraNa, duSkRtagaha, sukRta anumodanAno viSaya paNa samAviSTa karyo che. temAM svata sukRtanI anumodanAno adhikAra khUba ja prauDha prAstAvika 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane rasALa zailImAM varNavela che. "svakRta sukRtanI anumodanA na karAya" evI mAnyatAnuM nirasana A gAthAo jotA sArI rIte thaI jAya che. jema paraphata sukRtanI anumodanA karavAnI che. tema svakRta sukRtanI paNa anumodanA karavAnI ja che. saMpAdananA avasare : suvizAla gacchAdhipati pa.pU.A.de.zrI.vi. mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnI aMtima veLA hatI. samAdhinA prazamarasamAM teo layalIna banyA hatA. teo zrImannI ArAdhanAmAM svAdhyAya sukRtarUpe saMbhaLAvela zruta upAsanAnA pariNAme prastuta saMpAdananI zarUAta thaI hatI. zrutAbhyAsI muni zrI dharmaratnavijayajI mahArAje pa000 zloka pramANa apragaTa sAhityanuM kArya paripUrNa karavAnuM sukRta saMbhaLAvela hatuM; tenA upakrame temaNe prakIrNaka graMthonA apragaTa sAhityane bheguM karavAnuM kAma prAraMbha karyuM. aneka bhaMDAromAM rUbarU jaIne, tapAsa karavA dvArA aneka hastalikhita pratone ekaThI karI. te pratomAM temaNe zrI catu:zaraNa prakIrNaka-1, zrI Atura pratyAkhyAna-2, zrI bhakta parijJA-3 ane zrI saMtAraka prakIrNaka-4 nI apragaTa vRttionI presa kopI taiyAra karAvI. temaNe pote paNa te presakopImAM aneka rIte zuddhikaraNa karyuM. temAM prathama prakIrNaka rUpe gaNanA pAtra zrI catudazaraNa prakIrNakanA bRhavivaraNanI judI judI cAra pratomAMthI temaNe pAThAMtaro taiyAra karyA. te pachI paNa saMpUrNa zuddhi mATeno saMtoSa na thatAM te kArya suyogya adhikArI stare saMpAdita thAya tevI bhAvanAthI temaNe vartamAna gacchAdhipati pU.A.zrI.vijaya hamabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAne A aMge mArgadarzana ApavA vinaMtI karatAM teozrIjIe saMzodhana, zuddhikaraNa ane saMpAdana paripUrNa karI prakAzana karavA mATe mArA nAmanI temane bhalAmaNa karI. te aMgeno munizrIno patra mArA para Avyo. tyAre e kArya mATe avasaranI anukULatA jaNAtAM temanI pAse ekatrita thayela sAmagrI maMgAvatAM temaNe te badhuM ja meTara mArI upara mokalI ApyuM. tyAra bAda enuM avalokana, adhyayana karI kAryanI vyApaka rUparekhA nakkI karI tenuM zuddhikaraNAdi kArya prAraMbhAyuM. vi.saM. 2061mAM A kArya zarU thayuM. emAM sau prathama saMpUrNa meTara kaMpojha karAvI pratone mULa hastaprato sAthe meLavI zuddha karavAno prayAsa karAyo. pAThAMtaro moTI samasyA hatI. tenA DhagalamAMthI suyogya pAThano nirNayAtmaka samAveza karI bAkInA pAThone TippaNI tarIke samAvavAmAM AvyA. lahIyAnI bhUlonA kAraNe je je pATho sadaMtara khoTA jaNAyAM te te pAThone vivekapUrvaka dUra karAyA. A rIte bRhad vivaraNanuM kAma lagabhaga puruM thatAM, A ja saMpAdanamAM catu:zaraNa prakIrNakane lagatuM. anya-anya sAhitya paNa sAthe ja sAMkaLIne prakAzita karavAno abhilASa jAgyo; ke jethI abhyAsI janone vizeSa upayogI bane. temAM A prakIrNakanI pragaTa thayelI avacUri ane saMkSiptavRttino paNa pUrva prakAzita AvRttimAMthI grahaNa karI samAveza karAyo. temAM ya DhagalAbaMdha azuddhi najare paDatAM e aMgenI 14. prAstAvika Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMdigdhatA dUra karavA enI hastapratone meLavIne pAThonuM zodhana karAyuM. ghaNI mahenatanA aMte enI ThIka ThIka zuddha kahI zakAya tevI presa kopI taiyAra thaI zakI. na saMpAdana kAma cAlu hatuM e ja arasAmAM pATaNa javAnuM thatAM tyAMnA zrI hemacandrAcArya jJAnabhaMDAramAMthI pU.A.zrI guNaratnasU .kRta catu:zaraNa TippaNanI eka prata, ajJAtakartaka saMkSipta avasUrinI eka prata tathA pU. mahAmahopAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNivarya racita gujarAtI TabAnI eka, ema kula judI judI racanAnI traNe prato maLatAM tene saMpAdita - saMzodhita karI tene paNa ahIM Ameja karAI che. A saMpAdana kAryamAM zAstra saMzodhaka saujanyamUrti AcAryazrI municaMdrasUrijI mahArAja aneka rIte sahAyaka banela che, je anumodanIya che. mArA ziSyavartuLe varSo, mahinAo, divaso ane kalAkono svAdhyAya karI A kAryane Aje je rIte dekhAya te rIte prakAzita karavAmAM phALo Apyo che. AnAM prUpho paNa anekavAra vAMcIne meLavyAM-sudhAryA che. e ja kAryamAM dAkSiNyamUrti paMnyAsapravara zrI bodhiratnavijayajI gaNivaranA ziSyaratna mu. zrI dharmaratnavijayajI ma., siddhAMta niSTha pU.A.de.zrI vi. zAMticandra sU. mahArAjAnA prapraziSyaratna vidvAna AcArya zrI yogatilakasUrijInA ziSyaratna muni zrI kRtatilakavijayajI ma. Adie paNa samayAdino bhoga ApI zrutasevA karI che. to viduSI sAdhvI zrI caMdanabALA.zrIjI mahArAje atyaMta nAdurasta tabIyatamAM ya potAnI samAdhinA sAcA auSadharUpa jANIne AnA bRhad vivaraNanI presakopIne saMzodhita karavAmAM temaja te te graMthakartAnA nAmano nirNaya karavAmAM paNa potAno moTo phALo Apyo che. aMte ! zrI catu:zaraNa prakIrNaka Agama graMthanA ja bhAvone judI zailImAM samajAvatAM zrI ciraMtanAcAryakRta zrI paMcasUtra nAmanA mahAna graMthanA TIkA sahita prathama sUtrano anuvAda karavApUrvaka samAveza karela che. prastuta prakAzananA vAMcana-manana-ciMtana dvArA sAdhaka AtmAo samAdhine prApta kare, te samAdhinA baLe upasargo ane pariSaho rUpI vidgone jItI zake, te dvArA jhaDapathI mokSamArgamAM AgaLa vadhe ane pariNAme sadgatinI paraMparAne pAmI mokSa sukhane vahelAmAM vahelA prApta kare e zubhAbhilASA. sAthosAtha A saMpAdana-saMzodhana dvArA pragaTa thayela A prastuta prakAzananA mAdhyamathI je AtmAo AtmakalyANa sAdhe te sukRtamAM yatkiMcit sahabhAgI banavA dvArA parama samAdhine prApta karIne zAzvata - sukhano svAmI banuM te ja zubha bhAvanA. vi.saM. 2074 kArtika suda-11 budhavAra tA. 21-11-2007 muMbaI-vAlakezvara-caMdanabALA pU.A.zrI vijaya rAmacaMdrasUri ArAdhanA bhavana vyAkhyAna vAcaspati jainazAsana ziratAja tapAgacchAdhirAja bhAvAcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyapravara vardhamAnAdi tapa: prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjano caraNa caMcarIka vijaya kIrtiyazasUri prAstAvika Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAkAra maharSiono paricaya tapAgacchapuraMdara pU.A.zrI. somasuMdarasUri mahArAjA zrI tapAgacchanAM Adya mahApuruSa, parama pUjya AcAryadeva zrImad jagadUcandrasUrIzvarajI mahArAjAnI ujaLI pATa paraMparAmAM pU.A.de.zrI. devasundarasUrijI ma. thayA. (janma vi.saM. 1396, dIkSA vi.saM. 1404 tathA AcAryapada vi.saM. 1420) teozrImadnA vidvAna ziSyomAM mukhyatve pU.A.zrI. jJAnasAgarasU.ma., pU.A.zrI. kulamaMDanasUri ma., pU.A.zrI. guNaratnasUri ma., pU.A.zrI. sAdhuratnasUri ma., pU.A.zrI somasundarasUri ma., pU.zrI sAdhurAjagaNi ma., A zrI. kSemakarasUri ma. AdinA nAmo upalabdha thAya che. teo zrImadunA pratyeka ziSyaratno e aneka graMthonI racanAo karela che. temAM pAMcamA ziSyaratna pU.A.zrI. somasundarasUri ma. te samayanA sarvazreSTha prabhAvaka maharSi hatA. teo zrImadrano janma vi.saM. 1430mAM alhAdanapura (varta. pAlanapura)mAM thayo hato. pitAnuM nAma "sajjana" tathA mAtAnuM nAma mAlhaNadevI" hatuM. vi.saM. 1437mAM mAtra sAta varSanI umare saMsArano tyAga karI saMyamano svIkAra karyo hato. vi.saM. 1450mAM vAcaka padanI prApti thaI hatI ane vi.saM. 1457mAM pATaNa mukAme gurudeva pU.A.zrI. devasundarasUrijI mahArAje emane AcAryapada ApI potAnI pATe sthApIne tapAgaccha nAyaka banAvyA hatA. vi.saM. 1499mAM teozrIno svargavAsa thayo hato. teozrIno AtmA zrI sImaMdhara prabhunA sAnidhyamAM pUrvamahAvideha kSetramAM sArA kuLamAM utpanna thayo che evuM atizayavALA sthavira munioe kahyuM hatuM. Avo ullekha somasaubhAgya mahAkAvyanA navamA sargamAM jovA maLe che. e mahApuruSa jevA jJAnI hatA. tevA ja aparizrAvI-gaMbhIra hatA. tethI svapakSanI jema ja parapakSanA sAdhako teozrI pAse ni:zaMkapaNe AlocanA grahaNa karI zuddhi sAdhatA hatA. - A mahApuruSanA jIvana saMbaMdhI vizeSa mAhitI pU.A.zrI munisundarasUrikRta "gurnAvalI" (racanA vi.saM. 1469), pU. zrI cAritrarati gaNikRta "zrI citrakUTa mahAvIra prasAda prazasti" (racanA vi.saM. 1495), pU. muni zrI pratiSThAsomakRta "somasobhAgya kAvya" (racanA vi.saM. 1524), pU. zrI somacaritragaNikRta "guruguNaratnAkara" (racanA vi.saM. 1541) Adi graMthomAMthI prApta thAya che. teozrImade potAnA jIvanakALa daramyAna aneka graMtharatnonI racanA karela che; temAM 'ArAdhanA rAsa', | 'upadeza mALA bAlAvabodha', 'yogazAstra bAlAvabodha', paDAvazyaka bAlAvababodha, navatattvAdi bAlAvabodha ane tenA bhASyAdi "Avazyaka niryukti avasUri', "sAdhu samAcArI kulaka' uparAMta kalyANakAdi aneka stavo Adi agragaNya anekagraMthonI racanA karI hatI, jemAnAM ghaNA kharAM, Aje upalabdha thAya che. prastuta zrI catuHzaraNa prakIrNaka avacUri (vRtti) paNa teo zrImanI ja eka racanA che. TIkAkAra maharSiono paricaya Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAsananA mahApuruSonI paMktimAM potAnI vidvattA, puNya pratibhA Adi guNothI sthAna-mAnapratiSThAne pAmanArA A mahApuruSanA cAra ziSyo AcAryapadane pAmelA hatA. (1) pU.A.zrI. munisundara sUri ma., (2) pU.A.zrI. jayasundarasUri ma., (3) pU.A.zrI. bhuvanasundarasUri ma., (4) pU.A.zrI. jinasundarasUri ma. je prabhAvaka kakSAnA hatA ane jemaNe aneka graMthonuM sarjana karyAnA ullekho prApta thAya che. A mahApuruSanA jIvanano vistRta vRttAMta zrI somasaubhAgya mahAkAvya, u. dharmasAgarajI kRta paTTAvalI, guruguNa ratnAkara kAvya, tapAgaccha paTTAvalI vageremAM varNavela che, e paikI saMkSipta vRttAMta 'paTTAvalI parAga', 'tapAgaccha kA itihAsa bhAga-1' vagere pustakomAM varNavela che. temAMthI tAravIne atre sAbhAra grahaNa karyo che. somayuga'nA tejasvI nakSatra pU.A.zrI guNaratnasUrijI mahArAjA tapAgacchanI ujaLI paraMparAmAM be yugo sAhityanI dRSTie khAsa noMdhapAtra thayA. eka somayuga ane bIjo hIrayuga. yugapradhAna pU.A.zrI somasuMdarasUrIzvarajI mahArAjA temaja akabaraasuratrANa pratibodhaka pU.A.zrI hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA samaye zramaNa saMgha khUba phUlyo-phAlyo. AcAra, vicAra ane prarUpaNA viSayaka cokkasa sthiratA ane kuzaLa anuzAsana maLatAM sAhityanI sarvAtriNa navasarjana pravRtti khUba ja jorazorathI banI. A baMne mahApuruSonA AsapAsanA kALamAM khUba ja noMdhapAtra graMthonAM navanirmANa thavAthI jaina darzananI prabhAvakatAe paNa eka ajaba UMcAI ane AbhA prApta karI hatI. causaraNa payagrAnI laghu TIkAnA racayitA pU.A.zrI guNaratnasUrijI mahArAjA "somayuga'nA eka tejasvI nakSatra hatA. emanA aMge jo ke vyApaka pramANamAM paricaya sAmagrI maLatI nathI. chatAM yatra, tatra chuTaka yA prazasti Adi rUpe thoDo ghaNo paricaya jarU2 upalabdha thAya che. 'zrI somasaubhAgya mahAkAvya' ane 'gurnAvalI" jevA graMthomAM pU.A.zrI devasuMdarasUrijI mahArAjAnI prazaMsAnA aneka pado upalabdha che, temAM emanA prabhAvaka paTTadharono ya ullekha prApta thAya che. teozrInA aneka paTTadharo paikInA ja eka pU.A.zrI guNaratnasUrijI mahArAjA che. sahasrAvadhAnI pU.A.zrI munisudaMrasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA gurubhAI thatAM pU.A.zrI guNaratnasUrIzvarajI mahArAjAno khUba bhAvapUrNa paricaya Apyo che. teo jaNAve che ke teo vAdavidyAmAM kuzaLa hatA. I temaNe aneka vAda jItyA hatA. I temanI kIrti deza-videzamAM phelAyelI hatI. kaThinamAM kaThina graMthomAM temanI mati praveza pAmatI hatI. emanuM cAritra niSkalaMka hatuM. TIkAkAra maharSiono paricaya Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa koIne paNa bAdhaka na banavAno temano abhigraha hato. kyAreya temaNe Teko lIdho na hato. koI upara teo roSa na karatA. 1 vikathAthI teo dUra-dUra rahetA. | sarvavidyAmAM temanI kuzaLatA hatI. eo kuzaLa adhyApaka hatA. ziSyone teo nipuNa banAvatA hatA. I vyAkaraNa, sAhitya, Agama, jyotiSa, tarka ane vAdavidyAmAM teonI adbhuta hathoTI hatI. I sarvatra temanI pratibhA prasiddha hatI. I jJAnano pracaMDa puruSArtha hato. || nitya apramatta hatA. 1 smaraNa zakti atula hatI. - aneka vizada graMthanA teo racayitA hatA temanA graMtho jotAM gurubhAI sUrijIe temanI karelI stuti sarvathA sArthaka che; evuM spaSTapaNe jaNAI Ave che. emanuM vihAra kSetra gujarAta, rAjasthAna hatuM. emanA hAthe jinapratimAnI aMjanavidhi thayAnA pramANo paNa maLyAM che. emanA samaya nirNaya aMge khAsa sAdhana maLatAM nathI. chatAM je tUTaka sAdhano maLyAM che. tenA AdhAre temano jIvanakALa vi.saM. 1400 thI 1475 sudhIno hovo joIe. temane sUripada vi.saM. 1442 mAM prApta thayuM hatuM. evo AdhAra maLe che. temanA gurubhAI pU.A.zrI kulamaMDanasUrijI mahArAjAnI sAthe ja temane sUripade prasthApita karAyA hatA evo ullekha paMcAzaka TIkAnI vi.saM. 1442mAM ja lakhAyela pratinI prazastimAMthI prApta thayo che. emaNe vividha graMthonI saMracanA karI hatI. temAMnA keTalAkano saMkSipta paricaya A mujaba che. 1-kalpAMtarvAcya : (racanA vi.saM. 1457) A graMthamAM paryuSaNa parvanA mahimAnuM nirUpaNa che. kalpa zravaNanI vidhi ane vividha kathAo ApavA uparAMta aneka viSayo upara carcA ane nirNaya karelA che. 2-kriyAratna samuccaya : (racanA vi.saM. 1499) kalikAla sarvajJa pU.A.zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjAnA zabdAnuzAsananA AdhAre dhAtuonuM vibhAgIkaraNa karIne A graMtha banAvela che. badhA kALanA dhAtuonA rUponA prayogo temaja udAharaNo ApyAM che. AmAM zrI sudharmAsvAmIjIthI laI nija gurudeva sudhIno parvakrama prazastimAM apAyo che. A graMtha mudrita che. 18 TIkAkAra maharSiono paricaya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-catuHzaraNAdi prakIrNaka-avacUri : catu:zaraNa, Atura pratyAkhyAna, saMskAraka ane bhakta parijJA A cAre prakIrNako para viSamapada TippaNa apara nAma avacUrInI racanA temaNe karI che. emAMnI ja prathama avacUrI A sAthe pragaTa thaI rahI che. Ano racanA saMvata maLato nathI. 4-karmagraMtha avacUrI : (racanA vi.saM. 14pa9) tapAgacchanA dvitIya paTTAlaMkAra pU.AzrI devendrasUrIzvarajI mahArAjAe navya pAMca karmagraMtho banAvyA hatA. to pU.A.zrI caMdrarSigaNi mahattarazrIjIo chaThTho karmagraMtha banAvelo. te badhA upara viSamapada TippaNa (avacUrI)nI racanA karI hatI. A badhI avacerIo haju amudrita che. pa-kSetra samAsa avacUrNa : pU.A.zrI somatilakasUrijI mahArAje racelA navya kSetra samAsa graMtha upara teozrIe avacUrNa rUpe nAnI TIkA banAvI che. A graMtha paNa amudrita che. A graMthanI vi.saM. 1480nI lakhAyela prati upalabdha thAya che. jemAM prazasti che. u-vAsoMtikAvitaMDA viDaMbane prakaraNa : aMcalagacchanA zAstrottIrNa keTalAka matonuM khaMDana karavA mATe A prakaraNa racAryela che. A graMthamAM raju karAyela sAkSIo, tarko, AdhAro ane nirUpaNa zailI jotAM temanuM AgamajJAna, bhASya niryukti, cUrNa ane TIkA sAthe paMcAMgI siddhAMta paranuM pracaMDa prabhutva jhaLakI Ave che. A graMthanuM bIjuM nAma aMcalamata nirAkaraNa paNa che. 7-Sadarzana samuccaya tarka rahasya dIpikA TIkA : pU.sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA padarzana samuccaya mahAgraMthanI 87 kArikAo upara cha adhikAromAM vistRta ane vizada TIkA racI graMthakArazrIjIe mahad upakAra karyo che. A badhA avalokano para dRSTipAta karatAM spaSTapaNe jaNAya che ke teozrI 'somayuga'nA to tejasvI nakSatra hatA ja, paraMtu Aja paNa teozrInI pratibhAno prakAza jaina saMghane jANavA mANavA maLI rahyo che. teozrImanA jJAnAdimaya jIvanane vAraMvAra vaMdanA. - pU. mahAmahopAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAjA prastuta zrI catuHzaraNa prakIrNaka prakAzanamAM samAviSTa zrI catu:zaraNa bAlavabodhanA racayitA pU. mahAmahopAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAjA che. je mahApuruSa jainazAsanamAM suprasiddha che. aneka prakAzakoe te mahApuruSanA jIvana upara prakAza pAtharyo che. tethI ahIM keTalIka mahattvapUrNa vAto aMge ja nirdeza karavAmAM Ave che. A mahApuruSanA pitAzrInuM nAma "tejapALabhAI" ane mAtuzrInuM nAma "rAjazrIbena' hatuM. teozrImadrano janma sattaramI sadInA madhyakALamAM thayo che tevuM anumAnathI saMzodhanakAro jaNAve che. paramAtmAnI ujaLI pATa paraMparAmAM 58mI pATe jainazAsanane ajavALanArA, prabhAvaka mahApuruSa, akabara pratibodhaka, 5.pU.A.de.zrI vi.hIrasUrIzvarajI mahArAjA thayA. A mahApuruSa pAse saM. 1931mAM pU. upAdhyAya zrI kIrtivijayajI mahArAjAnI dIkSA amadAvAdamAM thaI. te upAdhyAyajI bhagavaMta ja A bAlAvabodhakArazrInA guru bhagavaMta hatA. TIkAkAra maharSiono paricaya 19 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU. mahAmahopAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAjAno dIkSA saMvata jANavAmAM Avela nathI. teo zrImade saMyama sAdhanamAM vinaya-svAdhyAyAdi guNo dvArA vidvattA ane parama gItArthatAne prApta karela hatI. A mahApuruSe jaina zAsanane aneka noMdhapAtra graMthonI bheTa ApI che. jemAM zrI kalpasUtra mahAAgamanI subodhikA TIkA (saM. 1696), lokaprakAza (saM. 1708), nayakarNikA (saM. 1701), hemaladhuprakriyA (saM. 1710), hemalaghuprakriyAnI svopajJa TIkA, IndudUta (saM. 1718), zAnta sudhArasa (saM. 1723), Satrizat jalpa saMgraha (saM. 1979), jinasahasranAma stotra (saM. 1731). AvI aneka saMskRta racanA A mahApuruSe karela che. e graMthono viSaya vibhAga ane vivaraNa vyApa jotAM sau koIne teozrImanI vidvattA ane parama gItArthatA jaNAI Ave tevI che. A uparAMta gujarAtI bhASAmAM paNa aneka racanAo karela che. puNyaprakAzananuM stavana, upamiti bhavaprapaMcA stavana, zrIpALa mahArAjAno rAsa, bhagavatIsUtranI sakjhAya Adi temAM aThaMgaNya kRtio che. siddhArathanA re naMdana vinavuM, vinataDI avadhAra' jevI emanI rasALa jinabhakti bharI kRti jaina saMghanA AbAlavRddho paNa hoMze hoMze gAya che. te teozrImanI kRtinI lokapriyatAne varNave che. A prastuta catu:zaraNa prakIrNaka upara bAlAvabodhanI racanA paNa A ja mahApuruSe ja karela che. A mahApuruSanI ziSya paraMparAno koI ullekha maLato nathI. A mahApuruSa nyAyAcArya nyAyavizArada mahAmahopAdhyAya pa.pU. yazovijayajI mahArAjAnA samakAlIna hatA. baMne mahApuruSoe ghaNAM varSo sudhI, zAstrAbhyAsa, zAstrasaMracanA paraspara sahasahAyaka banIne karela che. emanI IcchA mujaba ja adhUrA rahelA zrIpALa rAjAnA rAsane pUrNa karIne pU. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe sAhityasahakArano eka anero Adarza pUro pADyo hato. lagabhaga 70-75 varSanuM AyuSyapUrNa karI A mahApuruSa surata zaheranI bAjumAM rAMderagAma mukAme saMvata 1738nA cAturmAsamAM kALadharma pAmyA hatA. || satasuva: || vi0A0bhA0 - vizeSAvazyakabhASya uttarA0 sU0 - uttarAdhyayanasUtra A. ni0 - Avazyakaniyukti parzI nU - pazazasUtra AcA0 sU0 ___- AcArAGgasUtra sthA. sU0 - sthAnAGgasUtra darza0 zu0 pra0 - darzanazuddhiprakaraNa ArA. patAkA0 - ArAdhanApatAkAprakIrNaka Atura0 pra0 - AturapratyAkhyAnaprakIrNaka prava0 sAro0 - pravacanasAroddhAra dhyA0 za. vR0 - dhyAnazatakavRtti bRhatsaMgra0 - bRhatsaMgrahaNI Ava. cU0 - AvazyakacUrNi SaDda0 samu. vR0 - SaDdarzanasamuccayavRtti daza. hAri0 vR. - dazavaikAlikahAribhadrIyavRtti sama0 sU0 - samavAyAGgasUtra vya. bhA0 - vyavahArabhASya syAd maJjarI - syAdvAdamaJjarI . sama0 sU0 - samavAyAGgasUtra TIkAkAra maharSiono paricaya 20 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UUUUUUUUUUUU TO DO S O / Us / SSS paramatArakanI pAvanavANI bhavyajIvane AzvAsana ane zuddhi-puSTinA saMsAdhaka causaraNagamana, duSkRtagartA ane sukRtAnumodanA gharaja 1/2 TevI . pAvatadpft pravacanakAra : vyAkhyAna vAcaspati jainazAsana ziratAja tapAgacchAdhirAja bhAvAcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA samAdhi vinA sadgati nathI : AtmAnI ArAdhanA mATe zrI jinezvaradevoe aneka mArgo darzAvyA che. e sarvamAM traNa mArgo mukhya che, e traNa mArgonI ArAdhanA vinA koIpaNa AtmAnA cittanI sAcI zuddhi thatI nathI. cittanI sAcI zuddhi thayA vinA samAdhi prApta thatI nathI ane samAdhi vinA sadgati sadhAtI nathI. sadgati sAdhavA mATe, samAdhi prApta karavA mATe ane aMtaHkaraNanI vizuddhi meLavavA mATe pratyeka jaine niraMtara A traNa mArgonuM ArAdhana karavuM Avazyaka che. AtmahitakAMkSI-samyagudRSTi AtmAnI e pharaja che ke eNe potAnA jJAna ane zaktino upayoga AtmAnI gati sudhAravA mATe karavo joIe. AtmAnI gati sudhAravA mATe anaMtajJAnI-oe aneka mArgo paikI traNa mahAna mArgo, traNa dhorI rastAo cIMdhyA che, paraMtu e mArgo paralokanI sudhAraNA mATenA hovAthI kevaLa A lokane ja dRSTi samaja rAkhI beThelA AtmAone rucikara na nIvaDe e banavAjoga che. evAone rucikara nIvaDo yA na nIvaDo. paraMtu karuNAnidhAna mahApuruSo kalyANa-kAMkSI jagatanA hita mATe e mArgone darzAvyA sivAya rahetA nathI. arthI AtmAo ene jIvanamAM utAravA ghaTato prayatna kare che, jyAre bIjAo enI upekSA paNa kare che, paraMtu e upekSA e mArgonI nahi, paraMtu potAnA AtmahitanI che ema vivekI AtmAo jarUra samaje che. samyagdaSTi AtmAo A anupama mArgonI ArAdhanAnA sAcA adhikArI che. mohanI sattA para vijaya meLavavA mATe, AtmAnA anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritrAdi gumAvI dIdhelA khajAnAne prApta karavA mATe tathA karmaparataMtratAdinI beDImAMthI sadAne mATe mukta thavA mATe A mArgonA ArAdhana samAna anya koI amogha upAya nathI. kubuddhi, mithyAtvano tyAga karanAra adhikArI : sAdhupuruSonA niraMtara guNagAna karanAra, sajjanone mAna ApanAra, durjanonAM apamAnone gaLI khAnAra, krodhanA kaTu vipAkonuM ciMtavana karanAra, niraMtara satya vacana vadanAra tathA kubuddhi ane mithyAtvano tyAga karanAra AtmA sAmAnyatayA A ArAdhanono adhikArI che. ArAdhanAnA A traNe ja paramatArakanI pAvanavANI to(all(hh(NO TIGIOUT OUii (IGiOT(FOOD())))))))) che. A nI panya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgo arasaparasa saMbaMdha dharAvanArA che. e traNa mArgonAM nAma che, catuH zaraNa, duSkRtaniMdA tathA sukRtAnumodanA. A jagatamAM mAtra arihaMtAdika cAra vastuone ja zaraNarUpa mAnanAra ane e cAra sivAya anya sarva vastuone azaraNarUpa mAnanAra AtmA duSkRtaniMdA ane sukRtAnumodanAno sAco adhikArI bane che. bIjI rIte sukatAnumodanA ane duSkRta-niMdA karanAra AtmA ja cAranuM zaraNa karavAne yogya bane che. Ama arasaparasa saMbaMdha dharAvanAra A traNe mArgonI ArAdhanA AtmAne uttarottara aneka guNonI prApti karAvanAra nIvaDe che. citta zuddhinAM kAraNo : zaraNa karavA lAyaka cAra vyaktiomAM prathama sthAna zrI arihaMta devonuM che. zrI arihaMta devo jagatanA niSkAraNa mitra ane niSkAraNa bAMdhava che. teo traNa jagatanA sarvottama aizvaryane prApta thayelA che, kevaLajJAna pAmyA pachI devendro viracita samavasaraNamAM besI niraMtara dharmopadeza Ape che. tathA puSparAvarta-meghanI jema dharmanAM vacanone akhaMDa dhArAe varasAvI bhavya AtmAonA saMdehone bhAMge che. evA devAdhideva zrI arihaMta devonuM zaraNa svIkAravuM e cittazuddhinuM prathama ane parama kAraNa che. cittazuddhinuM bIjuM kAraNa karmonA cUrecUrA karI vimukta banelA zrI siddha paramAtmAonuM zaraNa aMgIkAra karavuM te che. anaMtajJAnanA AnaMdathI bharelA zivanagaranA zAzvata sAmrAjyane teo bhogave che tathA janma, jarA, maraNa, Adhi, vyAdhi Adi sarva upAdhiothI sadAne mATe mukta banyA che. trIjuM zaraNa muktimArganuM ArAdhana karanAra, mUlottara guNonuM pAlana karanAra tathA AtmAnA apUrva vIrSollAsathI tAraka kriyAone sAdhI saMsArane tarI janAra mahA munivaronuM che. cothuM ane chelluM zaraNa zrI jinezvaradevo vaDe prakAzita dayAmUlaka dharmanuM che, kAraNa ke, e ja dharma akhila jagatane sukhakara che ane e ja dharma AtmAnA pApa paMkane dhovA mATe nirmaLa nIra samAna che. duSkRta gaha : A rIte cAranA zaraNane svIkAranAra AtmA ArAdhanAnA bIjA mArga mATe udyata thAya che ane te bIjo mArga che. duSkatonI niMdA. A jagatamAM duSkRtya, kharAba kRtya, pApakRtya ghaNAM che. te badhAno samAveza anaMtajJAnIo aDhAranI saMkhyAmAM kare che. e aDhAra mahApApone anAdikALathI AtmA aviratapaNe sevI rahyo che ane enAja pariNAme bhavATavInAM cakrAvAmAM bhamI rahyo che. sarva pApanuM mULa paraatArakanI pAtavANI - ka Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva che. mithyAtvanA yoge AtmA avirati, kaSAya, duSTa yogo Adine vaza thaI aneka prakAranAM akAryo kare che. cAranAM uttama zaraNa pAmelo AtmA pApothI bhAre thatA potAnA AtmAne halako karavA mAMTe pApa-pravRttimAM paDelA potAnA AtmAnI niraMtara niMdA kare che. ajJAnapaNe karelI zrI jinezvaradevonI AzAtanA, guNI puruSonI niMdA, gurnAdika janonI avajJA, kalpita mAnyatAone vaza banI karelo ajJAnano pracAra ityAdika aneka pApo aneka janmomAM AtmA Acare che, pariNAme ghora karmone upArje che ane durgatiomAM rakhaDe che. pApathI bhIru banela samyagdaSTi AtmA potAnAM e ajJAnajanita pApone vAraMvAra yAda kare che, AtmasAkSIe niMde che ane gurusAkSIe garha che. aviratipaNe karelI ghora hiMsA, uccArelAM mithyA vacana, harSapUrvaka haraNa karelAM pArakAM dhana, unmattapaNe sevelA kAmanA unmAda ane lubdha banI sevelI dhanadhAnyanI gADha mUcha e sarvane samyagudRSTi AtmA niMde che. kaSAyavaza banI, rAga dveSane AdhIna thaI, kalaha, paraniMdA, jUThAM ALa, paizunya Adi pApasthAnako sevI, kSaNamAM rati tathA kSaNamAM arati dhAraNa karI ane mAyAmRSAvAdAdi sevI upArjana karelo dIrgha saMsAra, duSkatanI niMdA karanAra AtmA alpa kare che, alpasaMsArane vadhu alpa kare che ane pariNAme muktisukhane AtmAnI nikaTa lAvI mUke che. sukRta anumodanA: traNe kALa e rIte potAnAM duSkatanI niMdA karI samyagdaSTi AtmA sukRtanI anumodanA karavA utkaMThita thAya che. sukRtanI anumodanA karmano nAza karavA mATenuM eka amogha hathiyAra che. sukRta karanAra vyaktiomAM sauthI AgevAna vyakti zrI jinezvara deva che. zrI tIrthaMkara nAmakarmanA yoge jagata upara te mahApuruSo mahAna upakAra kare che. teonA lokottara guNanI anumodanAthI AtmA puNyAnubaMdhI puNyanA samUhane upArjana kare che. AThe karmonA kSayathI siddha banelA siddhAtmAo paMcAcAranA pAlana karanArA tathA - te dvArA cAritravanane meghanI jema sIMcanArA AcArya bhagavaMto, ekAdazAMgAdi sUtrono niraMtara svAdhyAya karanArA upAdhyAya bhagavaMto, mUlottara-guNonA eka dhAmatulya pUjya sAdhu bhagavaMto, dezavirati guNane dharanAra mahAzrAvako, sadAcAranA pAlanamAM rata banelA samyagdaSTi AtmAo tathA anya paNa samyagdaSTi deva tathA manuSyonAM traNe kALanAM sukRtonI anumodanA karavI e ArAdhanAno trIjo uttama mArga che. zrI jinezvaradevanAM vacanone anusaratA koIpaNa sadguNane dhAraNa karanAra koIpaNa vyaktinA guNanI anumodanA karavI e samyagdaSTi AtmAonI ArAdhanAno viSaya che. mithyAdarzanamAM hovA chatAM pApakAryone tIvra rasathI nahi sevanArA, saMsAra para atizaya Asaktine nahi dhAraNa karanArA tathA sarvadA ucita sthitinuM pAlana karanArA sapuruSanA guNo jarUra anumodavA yogya che. e rIte sukRtanI anumoda-nAno abhyAsa karanAra AtmA anyamAM rahelA thoDA guNane paNa joI AnaMda pAme che tathA potAnAmAM alpa doSane paNa dekhatAM potAnI jAtane nirguNa samaje che. - paramatArakanI pAvanavANI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T traNa mArgonuM ananya phaLa : A rIte cAra zaraNa, duSkata niMdA tathA sukRta anumodanA e zrI jinezvara devanA zAsanamAM rahelA ArAdhanAnA dhorI rastAo che. zrI jinezvara devoe vihita karelA A dhorI rastAone choDI jeo mithyAmArgonI ArAdhanAmAM paDyA che tathA te mArgomAM paNa ArAdhanA che ema svayaM mAne che tathA anyone manAve che teo sAcI ArAdhanAthI ghaNA dUra che, AtmasAdhanA mATe zrI jainazAsanamAM catuHzaraNa, duSkRta-niMdA, sukRtAnumodanA tathA tene ja anusaranArI anya vastuo vihita thayela che. e prasiddha ArAdhanAone choDI svakapolakalpita anya vastuomAM ArAdhanA manAvavI ane te mArge anyone doravA enA jevo ghora mithyA pracAra anya koI nathI. zrI jinazAsanane prabaLapaNe vihita karelA A mArgone ArAdhanAra ja AtmA rAgadveSane maMda kare che, tathA karmanA jorane ghaTADe che. A mArga ArAdhanAra AtmAonI dharmamati jAge che ane mohamati nAza pAme che. Atma-svarUpanuM bhAna thAya che tathA karmasvarUpa para tiraskAra chUTe che. sthiratA pragaTe che tathA asthiratA nAza pAme che. pratyeka jaina, jIvanamAM A ArAdhanAne apanAvo ane enAM madhura phaLono AsvAda prApta karo. 24. paramatArakanI pAvanavANI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | OM hrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: //. zrI catuHzaraNa adhyayana-samAlocanA jaina zAsanamAM ArAdhakone paramapada pAmavA aneka ArAdhanAo prasiddha che, jemAM aMtima ArAdhanA atizaya mahatvanI che. aMtima ArAdhanAnA aneka prakAronuM varNana Agamo tathA upadeza graMthomAM karyuM che. vartamAnakALe "1-zrI catu:zaraNa payagno, 2-zrI Atura pratyAkhyAna, 3-zrI bhakta parijJA ane 4-zrI saMstAraka yajJo" A cAra pannA-Agama sUtromAM aMtima ArAdhanAne khUba ja spaSTatAthI ane rocaka praddhatithI jaNAvavAmAM AvI che. jemAM ahIM zrI catu:zaraNa payajJAnuM prakAzana thAya che. granthanA racayitA puruSa vizvAse vacana vizvAsa: " A ukti anusAra A catu:zaraNa pannA graMthanA racayitA koNa che? te jANavuM joIe. graMthakAra maharSi uttama puruSa che tevuM jJAna thAya to ja temanA vacanane vAMcavAnuM tathA jIvanamAM AcaravAnuM mana thAya. bRhad TIkAkAra tathA avacUrikAra tapAgacchIya A, somasundarasUrijI ma. zrI catu:zaraNa payatrA adhyayananA raciyatA zrI vIra paramAtmAnA hastadIkSita ziSya zrutasthavira zrIvIrabhadragaNi gaNAve che, bRhad TIkAkAre graMthanI zarUAtamAM "zAstraUranataroparatva zAstra kartAnA pratyakSa upakArI hovAthI, tathA graMthanA aMte "zrI vIraginavarasa vaturdazasahastrasAdhuHSyavRtti zrI vIramadrasAdhukta vatu:zaraNArartha pravIrtha" pado dvArA zrI vIra prabhunA 14,000 ziSyo paikInA zrI vIrabhadra gaNi nAmanA ziSyo racela catu:zaraNa nAmano A payagno che tema jaNAvela che. temAM vizeSa jaNAvatA kahyuM ke, dareka tIrthakaranA jeTalA ziSyo hoya teTalA pannA hoya che. jema ke, zrI AdinAtha prabhunA 84,000 ziSyo hovAthI 84,000 payagrA tathA zrI vardhamAnasvAmInA 14,000 ziSyo hovAthI 14,000 payajJAnI racanA thayela che. "caudasa sahassAI payannANaM tu vaddhamANassa / sesAI nagyA sIsA payaguEURT nA" || [zrI vyavahAra bhASya-4671] mahAmahopAdhyAya zrI vinayavijayajI ma. paNa bAlAvabodhamAM te ja pramANe jaNAve che. "zrI mahAvIra devanA cauda hajAra ziSya, tehanAM kIdhAM cauda hajAra pannAM athavA je tIrthaMkaranaI jetalA ziSya tehanaI teTalA pratyeka buddha te pratyeka buddhanAM tetalAM paDyAM | vartamAna kALamAM atyaMta alpa pannA graMtho upalabdha thAya che. pUrvAcAryoe 45 Agama sUtronI gaNatarImAM 10 payajJAne sthAna ApyuM che. jemAM catu:zaraNa payano prathama sthAne che. A adhyayananI zarUAta "amariMdra" navamI gAthAthI thAya che. kAraNa ke, zrI mahAvIra prabhune maMgaLarUpa namaskAra ahIM karyo che. tethI zarUAtanI "sAvapna " Adi gAthAo A adhyayananI jaNAtI nathI tathA adhyayAna sAthe teno koI sambandha paNa nathI mATe prakSepa gAthA jaNAya che. AvuM keTalAka zrI catuHzaraNa adhyayana-samAlocanA 25 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidvAno mAne che. paraMtu TIkAkAra maharSio A ATha gAthAone mULa graMtharUpe ja mAne che. tevuM TIkAgraMtho jotA spaSTa jaNAya che. koIpaNa ziSTapuruSa granthano AraMbha karatAM, te nirvine pUrNa thAya te mATe maMgala kare che. jethI harSa thAya te maMgaLa, jethI pUjAya te maMgaLa, jethI zAstramAM vighna na thAya te maMgaLa, samyagadarzanAdi mokSamArga pamADanAra hovAthI maMgaLa ane mane je bhavathI eTale saMsArathI choDAve te maMgala. Ama maMgaLa zabdanA aneka artho thAya che. te maMgaLa zAstranI AdimAM, madhyama ane aMte karavuM. temAM prathama maMgaLa nirvine zAstrano pAra pAmavA mATe kahyuM che, madhya maMgaLa zAstrArthanI sthiratA mATe kahyuM che ane aMtima maMgaLa ziSya-praziSyAdi paraMparAmAM zAstrArthano viccheda na thAya te mATe kahyuM che. "taM maMgalamAie, majjhe pajjantae ya satthassa / paDhamaM satthatthA'vigdhaparigamaNAya niddiTuM" / / "tasseva ya thejjatthaM, majjhimayaM aMtima pi tasseva / avvocchittinimittaM, sissapasissAivaMsassa" / / (trimAmAM gAthA 23-24) Agama sUtronI TIkAmAM pUrvAcAryoe traNa maMgala karavAnI paraMparA apanAvI che. dA.ta. prajJApanA sUtranA prathama padathI maMgala (1) "vavAya naramaramaye" naSTa karyA che ghaDapaNa ane maraNa bhaya jemaNe A pada dvArA ISTa devane namaskAra karyo. | (2) upayoga pada "Rvide gaM gaM te ! vanone pannatte ?" he bhagavAna ! upayoga keTalA prakAranA che ? upayoga jJAnarUpa che ane jJAna karma kSaya karavAmAM mukhya kAraNa hovAthI maMgaLa che. (3) samudyAta pada - "nicchinna sabUkuvarNI " naSTa karyA che. sarva duHkho evA siddha bhagavAna aMtima maMgaLa che. samartha TIkAkAra A zrI haribhadrasUrijI ma. tathA samartha TIkAkAra A zrI malayagiri ma. zrI prajJApanA sUtranI TIkAmAM maMgaLa upara mujaba varNave che. A ja pramANe catu:zaraNa payagrAnI vyAkhyA karatAM buhad vivaraNakAra nIce mujaba traNa maMgaLa varNave che. | (1) prathama maMgaLa gAthA : "savijhmano vira" sAmAyikAdi che Avazyaka maMgaLa rUpa che, mATe sAmAyikAdi cha Avazyakano artha maMgaLarUpa che. (2) A adhyayane vaDe aMtima ArAdhanA thAya che tevI ja rIte sAmAyikAdi che Avazyaka dvArA ArAdhanA thatI hovAthI maMgaLarUpa che. (3) sAmAyikanA arthano jANakAra ja bhAvapUrvaka catu:zaraNano svIkAra karI zake mATe pApa pravRttinA tyAgarUpa sAmAyika prathama maMgaLa che. tathA TebAkAra pU. vinayavijayajI upA. jaNAve che ke, "sAmAyikAdi che AvazyakanuM karmanijarA mATe mahAmaMgalakArI hovAthI varNana karAya che." zrI catu:zaraNa adhyayana-samAlocanA 26 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM maMgaLa : "gaya vasaha." gAthA 1-hAthI Adi 14 svapno dravya maMgala che, tathA bhAvamaMgalanuM kAraNa hovAthI maMgaLarUpa che. 2-hAthI Adi 14 prazasta mahAsvapno tIrthakaranI mAtA dekhe che mATe maMgaLarUpa che. 3-tIrthaMkaro mAtAnI kukSImAM garbharUpe padhAre tyAre te mAtA hAthI Adi 14 mahAsvapnone avazya dekhe che mATe 14 svapnonA kathana dvArA sarva tIrthakaronI stutirUpa maMgaLa karyuM. trIjuM maMgaLa : "mariMdra " gAthA graMndhakAra, TIkAkAra AdinA anaMta upakArI hovAthI zrI mahAvIra paramAtmAne namana karavA dvArA trIjuM maMgaLa karyuM. zrI nandIsUtranI cUrNimAM parama pUjya zrI jinadAsagaNi mahattara matijJAna, zrutajJAnAdi pAMcane maMgaLarUpa jaNAve che. tethI upara jaNAvela traNeya gAthA zrutajJAnarUpa hovAthI bhAvamaMgaLa che. traNavAra maMgaLa karavAnAM kAraNo TabAkArazrI A pramANe jaNAve che. 1-traNavAra kArya karavAthI saphaLa thAya. jema deva ane gurune traNavAra pradakSiNA devAya. 2-vratanA AlAvA paNa traNavArA uccArAya che. 3-rAjAnuM trIjIvAranuM vacana badalAya nahi eTale ke niSphaLa jAya nahi. maMgaLa karavAthI rogAdi vina zame, AcArya bha. vyAkhyAna kare, ziSyane mahAna zraddhA thAya, zraddhALune zAstra pratye zreSTha Adara janma, Adara karanArane zAstramAM satata upayoga, upayogavALAne zrutajJAnanI zreSTha saMpadA maLe, jJAnIne guru, zAstra ane pravacana pratye atizaya bhakti pragaTe, tethI zAsananI mahAna prabhAvanA kare ane zAsananI prabhAvanA joIne anya sAdhakone paNa zraddhAdi guNo prApta thAya. Ama, maMgaLa karavAthI anekAneka lAbho prApta thAya che, mATe ja baha6 TIkAkAra Adi sarvee traNavAra maMgaLa karyA che. sAvajjano | Adi prathama ATha gAthAono catuHzaraNa payajJA sAthe sambandha : sAvajJopAvara pApa pravRttiono tyAga, sAmAyika nAmanA anuSThAna dvArA thAya che. te sAmAyikanA ATha paryAyo nIce mujaba jANavA. 1-sAmAyikaH rAga dveSanA abhAvarUpa samabhAva pratye gamana samAya te ja sAmAyika 2-samayikaH sarva jIvo pratye dayApUrvaka pravRtti jene hoya te. 3-samyaguvAda: rAga dveSa vagara bolavuM te 4-samAsaH mahArthavALuM hovA chatAM alpAkSaravALuM hovAthI samAsa kahevAya pa-saMkSepa: 14 pUrvanA arthano jemAM saMgraha karAyo che te yu-anavadya : pApa jenAthI sarva prakAre dUra karAya te 7-parijJA : pApano saMpUrNa tyAga karavA mATe sarva heyopAdeya vastunuM samasta prakAre jANakArI meLavavI te 8-pratyAkhyAna: hiMsAdi pApono tyAga karavA guru samakSa karAtI pratijJA. sAmAyikanA 8 paryAya 14 pUrvI niyuktikAra pUjyapAda zrI bhadrabAhusvAmIjI nIce mujaba jaNAve che. "sAmAiyaM samaiyaM sammAvAo samAsa-saMkhevo / aNavajjaM ca parinnA paccakkhANe ya te aTTha / / " [A0ni0gA. 864] 2-utkIrtana : tIrthaMkara devonA nAma smaraNa karavA, 3-jJAnAdi guNayukta guru mahArAjane vidhipUrvaka zrI catuHzaraNa adhyayana-samAlocanA. 27. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdana karavuM, 4-pratikramaNa doSonI vidhipUrvaka guru samakSa niMdA karavI te, pa-kAussagga : mUla ane uttaraguNonA aneka aticAro rU5 bhAvavraNanI cikitsA kAussaggathI thAya, 7-paccakkhANa : mUla ane uttaraguNone dhAraNa karavA pUrvaka navA navA guNone prApta karavArUpa zubha AcaraNA eTale paccakhANa. sAmAyikAdi cha Avazyakano artha kahyo. zrI catu:zaraNa payagrA sUtramAM mukhya traNa adhikAra che. 1-catu:zaraNa svIkAra 2-duSkata gaha ane 3-sukRta anumodanA. (1) catu:zaraNa svIkAra : A prathama adhikAra gAthA 11 thI 48 sudhI che. jemAM zrI arihaMta bhagavAna, siddha bhagavAna, sAdhu mahArAja ane kevalIe prarUpela dharma - zaraNarUpe cAra che. have "sArvagnano To" prathama gAthAno sambandha A pramANe thAya che. (1) arihaMta paramAtmA aMtima bhavamAM sarva pApapravRttino saMpUrNa tyAga karIne sAdhanA zramaNarUpe kare che, 4 ghAtI karmano kSaya karI kevaLajJAna thatAM ja tIrthakara tarIke dharmatIrtha pravartAve che. koIpaNa tIrthaMkara pApono tyAga karyA vinA kevaLajJAna pAmatA ja nathI. (2) siddha bhagavAna : sAdhaka AThe ya karmano saMpUrNa kSaya kare tyAre ja siddha bane che. (3) pAponA tyAga vinA dharmanI sAdhanA na ja thAya. mATe pApono tyAga karavAthI ja dharmanI ArAdhanA thAya tathA te ArAdhanA karanAra sAdhupaNAne pAme. aMtima bhavamAM te ja sAdhaka tIrtha sthApanA karanAra tIrthakaraarihaMta kahevAya. tathA dareka sAdhaka pAponA saMpUrNa tyAga bhAvapUrvaka karavAthI siddhi padane pAme. Ama, pApa pravRttine tyajanAra svayaM cAra zaraNarUpa zreSTha sthAnane pAme che. sAdhaka sarva karmano kSaya karI siddha bane che. (2) duSkata gartA : gAthA 49 thI 24 sudhI bIjo adhikAra che. bhUtakALamAM ajJAna, pramAda, kaSAya Adi doSone AdhIna banI je pApa bAMdhyA tenI AtmasAkSIe niMdA karavI, guru sAkSIe gaI karavI te duSkata gaha kahevAya. prathama gAthAmAM cothA Avazyakane pratikramaNa - sAdhanA karatA thayelA doSonI niMdArUpa gaNAvela. dararoja ubhayaTaMka pratikramaNamAM thatI duSkRta gartA sAdhakane vizuddha banAve che. te ja pramANe A pannAmAM thatI duSkRta gaha sAdhakane nirmala banAve che. Ama, prathama gAthAmAM AvatA "gyasta niMdrA" padanuM vizeSa vivecana gAthA 49 thI 24 sudhInA duSkata gaI adhikAramAM raheluM che. | (3) sukRta anumodanA : trIjo adhikAra gAthA 55 thI 58 sudhI che. arihaMta - tIrthakara bhagavAna, siddha bhagavAna, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, zrAvaka, samakitI ane mArgAnusAripaNAne pAmela sarvenA satkAryonI anumodanA bRhad TIkAkAra Adi sarve temanA guNone darzAvIne karI rahyA che. sIvapnano To prathama gAthAmAM utkIrtana - tIrthakara bhagavaMtonA nAmasmaraNarUpa che tathA vaMdana - guNavAna puruSonI vaMdanA guNa pratyenA bahumAna bhAvane darzAvanArI che mATe prathama gAthAmAM rahela "uznotta" ane "guNavo ya DivattI" padonuM vistRta vivecana trIjA suta anumodanA gAthA pa5 thI 58 adhikAramAM jaNAya che. "savijJao'' prathama gAthAmAM kahela padone vistArathI 2 thI 7 gAthAmAM varNavyA che. tathA AThamI gAthAmAM 14 svapno varNavyA chezrI tIrthaMkara prabhu, je rAtrine viSe mAtAnI kukSImAM avatare che. te 28 zrI catuHzaraNa adhyayana-samAlocanA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 che ke rAtrimAM tenI mAtA 14 mahAsvapnone dekhe che. Indra mahArAjA Adi prabhune vaMdana kare che. prabhujI A bhavamAM sarva pApono tyAga karI dIkSAne svIkArI sAdhanA dvArA kevaLajJAna pAmI tIrthane sthApIne aneka bhavya jIvone mArga batAvIne aMte sarva karmano kSaya karI nirvANa padane pAme che. eTale ke 14 mahAsvano dvArA cAre ya zaraNarUpa tatvonuM vivecana karyuM tathA sukRta anumodanA paNa te sAdhakanI karAI. Ama, adhyayananI prathama "sAvapna " gAthAno vistRta artha 2 thI 7 gAthAmAM rahelo hovAthI adhyayananI traNeya adhikAranI gAthAo sAthe sambandha pUrve karelA vivecanathI susaMgata thAya che ane traNa maMgaLanI vivecanA dvArA zarUAtanI 1 thI 8 gAthAo prathama ane dvitIya maMgaLarUpa siddha thAya che. tathA navamI gAthA dvArA trIjuM maMgala karAyuM che. catuHzaraNa payajJAno svAdhyAya ane phaLa : catuHzaraNa payagno utkAlika che, teno svAdhyAya koIpaNa samaye karI zakAya che. eTale ke teno asvAdhyAya nathI. jema ja Avazyaka mATe kAlaveLAmAM paNa bAdha nathI gaNyo, kAraNa ke te Avazyaka che, tema zrI catuH zaraNa payaao ArAdhanAnI Avazyaka vastu hovAthI kevaLa asvAdhyAyanA divasomAM ja nahi. paraMtu kAlavelAmAM paNa te bhaNavA mATe chUTa ApI che. vizeSa jANakArI mATe vividha praznottara tathA zrI sena pragnagraMthanuM avalokana karavuM. hiMsAdi pApono tyAga ane sAmAyika Adi ArAdhanAno svIkAra karanAra sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA traNa AyaMbIla tapa dvArA A granthanI ArAdhanA karavAnA adhikArI che. bhAvapUrvaka ArAdhanA karanAra sAdhaka pApono nAza puNyanA anubaMdha, sadgatinI paraMparA dvArA mokSaphaLane prApta kare che. | sarva zAstronI vyAkhyAnuM kAraNa sAmAyika adhyayana che. tene sAMbhaLI cittamAM sthira karI upayogapUrvaka ArAdhanA karato sAdhaka anya zAstronI vyAkhyA karavAmAM kuzaLa thAya che tathA jJAna ane kriyAmAM kuzaLa bhAva sAdhu alpa bhavomAM paramapadane prApta kare che. jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya tenuM micchAmi dukkaDam | samarpaNa tIrtha parama pUjya paMnyAsa pravara zrI bodhiratnavijayajI gaNivaranA kArtika sudI-11, 2014 ziSya muni dharmaratnavijaya zrI catuHzaraNa adhyayana-samAlocanA 29. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNaka sAhitya : eka avalokana DaoN. atulakumAra prasAda siMha Agama-sAhitya mukhyataH do bhAgoM meM vibhakta haiM / Avazyaka vyatirikta granthoM ko kAlika aura hai / aGgabAhya Agama aura aGgapraviSTa utkAlika do bhAga meM vibhakta kiyA gayA hai / Agama / aGgapraviSTa Agama vaha hai jisakA vartamAna meM kula 46 Agama (dRSTivAda ko upadeza tIrthaGkaroM ne svayaM diyA aura gaNadharoM ne chor3akara 45) zvetAmbara mUrtipUjaka-sampradAya meM jise sUtrarUpa meM saMgRhIta kiyA / aise 12 aGga mAnya haiM / inameM prakIrNakoM ko zvetAmbara-sampradAya Agama haiM / ye haiM - AcArAga, sUtrakRtAGga, ke terApaMtha evaM sthAnakavAsI svIkAra nahIM karate sthAnAGga, samavAyAGga, vyAkhyAprajJapti, haiM / isa prakAra vizAla prakIrNaka sAhitya jJAtAdharmakathA, upAzakadazA, antakRddazA, sAmpradAyika dRSTi se pUrI taraha upekSita hai / anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa, vipAkasUtra paramparAgata mAnyatAnusAra jisa tIrthaMkara ke aura dRSTivAda / isame digambara mAnyatAnusAra saMgha meM jitane zramaNa hote haiM unameM se pratyeka ke dRSTivAda ke kucha bhAga (kasAyapAhuDasutta aura dvArA eka-eka prakIrNaka kI racanA kA ullekha hai, SaTkhaNDAgama) ko chor3akara sabhI Agama lupta mAne isI kAraNa samavAyAGgasUtra meM RSabhadeva ke gaye haiM to zvetAmbara mAnyatAnusAra bArahaveM Agama caurAsI hajAra ziSyoM ke utane hI prakIrNakoM kA dRSTivAda kA vilopa ho cukA hai / 'aGgabAhya ullekha haiM / isI prakAra mahAvIra ke tIrtha meM caudaha Agama ve haiM jo sIdhe tIrthakaroM kI vANI nahIM hai hajAra zramaNoM dvArA itane hI prakIrNaka racane kI apitu jinameM tIrthaDkaroM ke vicAroM kI vyAkhyA mAnyatA hai / anya AcAryoM dvArA kI gayI hai / isameM 12 __ prakIrNaka 'pra' upasargapUrvaka 'kR' dhAtu se 'kta' upAGga, 6 chedasUtra, 4 mUlasUtra, 10 prakIrNaka evaM pratyaya sahita niSpanna 'prakIrNa' zabda se 'kan' 2 cUlikA-sUtra mAne jAte haiM / nandIsUtra meM ina pratyaya hone para banA hai / isakA zAbdika artha hai aGgabAhya AgamoM ko prathamataH do bhAgoM meM rakhA - nAnAsaMgraha, phuTakara vastuoM kA saMgraha aura gayA haiM- Avazyaka evaM Avazyaka vyatirikta / vividha vastuoM kA adhyAya, para jaina-sAhitya meM Avazyaka ke antargata sAmAyika Adi chaH grantha 'prakIrNaka' eka vizeSa prakAra kA pAribhASika 1. jaise aMga Agama va pUrvo kI racanA tIrthaMkaroM se artha (tripadI) jAna kara gaNadhara karate haiM, vaise aMgabAhya Agama va prakIrNaka Adi zruta kI racanA bhI tIrthaMkaroM se anaMtara, paraMpara upadeza prApta kara gaNadhara, pratyeka buddha, sthavira, pUrvadharAdi AcArya Adi munivara karate haiM / yathA-Avazyaka sUtra Adi - saMpAdaka / 1. samavAyAGga, sampAdaka-madhukaramuni, Agama prakAzana samiti, vyAvara 1982 IsvI, samavAya 84 / 2. samAvAyAGga, sampAdaka-madhukaramuni, Agama prakAzana samiti, vyAvara-1982 IsvI, samavAya-14 30 prakIrNaka sAhitya: eka avalokana Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda haiM / (sthAnakavAsI) AcArya AtmArAma jI sarvaprathama samavAyAGgasUtra meM milatA hai / pro0 ne prakIrNaka kI vyAkhyA nimna prakAra se kI hai- sAgaramala jaina ke anusAra prArambha meM aGga ___ "arihaMta ke upadiSTa zrutoM ke AdhAra para AgamoM se itara Avazyaka, Avazyaka vyatirikta, zramaNa nirgrantha bhakti bhAvanA tathA zraddhAvaza mUla kAlika evam utkAlika ke rUpa meM vargIkRta sabhI bhAvanA se dUra na rahate hue jina granthoM kA nirmANa grantha prakIrNaka kahalAte the / unhoMne isake pramANa karate haiM, unheM 'prakIrNaka' kahate haiM / " prakIrNakoM svarUpa SaTkhaNDAgama kI dhavalA TIkA kA ullekha kI racanA karane kA dUsarA uddezya yaha bhI samajhA kiyA hai jisameM 12 aGga AgamoM se bhinna jA sakatA hai ki inase sarvasAdhAraNa AsAnI se aGgabAhya granthoM ko prakIrNaka nAma diyA hai / dharma kI aura unmukha ho sake / "aGgabahira-coddasapaiNNayajjhAyA" / isameM ___prAcIna Agama granthoM meM aisA kahIM bhI spaSTa uttarAdhyayana, dazavaikAlika, RSibhASita Adi ullekha nahIM hai ki amuka-amuka grantha prakIrNaka ko bhI prakIrNaka hI kahA gayA hai / yaha bhI ke antargata haiM / nandIsUtra aura pAkSikasUtra donoM jJAtavya hai ki prakIrNaka nAma se abhihita athavA meM AgamoM ke vibhinna vargoM meM kahIM bhI prakIrNaka prakIrNaka varga meM samAhita sabhI granthoM ke nAma ke varga kA ullekha nahIM hai / yadyapi ina donoM granthoM meM, anta meM prakIrNaka zabda to nahIM milatA hai, mAtra Aja hama jinheM prakIrNaka mAnate haiM, unameM se 9 kucha hI grantha aise haiM jinake nAma ke anta meM granthoM kA ullekha kAlika evam utkAlika prakIrNaka zabda kA ullekha huA hai phira bhI itanA AgamoM ke antargata AtA hai / kAlika ke nizcita hai ki prakIrNakoM kA astitva antargata RSibhASita aura dvIpasAgaraprajJapti evam atiprAcIna kAla meM bhI rahA hai, cAhe unheM utkAlika ke antargata devendrastava, . prakIrNaka nAma se abhihita kiyA gayA ho athavA tandulavaicArika, candrakavedhyaka, gaNividyA, na kiyA gayA ho / nandIsUtrakAra ne aGga AgamoM AturapratyAkhyAna, mahApratyAkhyAna aura ko chor3akara Agama rUpa meM mAnya anya sabhI granthoM maraNavibhakti AtA hai / AgamoM kA aGga, ko prakIrNaka kahA hai / (nandIsUtra, sampA0 muni upAGga, chedasUtra, mUlasUtra, cUlikA evaM prakIrNaka madhukara, Agama prakAzana samiti, byAvara, I0 san ke rUpa meM vibhAjana sarvaprathama AcArya jinaprabha 1982, sUtra 81) ataH prakIrNaka zabda Aja jitane ke vidhimArgaprapA (IsA kI 14vIM zatAbdI) meM saGkucita artha meM hai utanA pUrva meM nahIM thA / milatA hai| umAsvAti aura devavAcaka ke samaya meM to aGga aGga AgamoM meM 'prakIrNaka' kA ullekha AgamoM ke atirikta zeSa sabhI AgamoM ko 3. pro. sAgaramala jaina evaM sureza sisodiyA, sampA0 prakIrNaka sAhityaH manana aura mImAMsA, udayapura 1996 IsvI. pR02 4. dhavalA, pustaka-13, khaNDa-5, bhAga-5, sUtra-48, pR. 276 uddhRta jainandra siddhAntakAro, bhAga-4, pR070 / 5. dhavalA, pustaka-13, khaNDa-5, bhAga-5, sUtra-48, pR. 276 uddhRta jainandrasiddhAntakAro, bhAga-4, pR. 70 / prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 31 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNakoM meM hI samAhita kiyA jAtA thA / isase suttAiM grantha meM jo anya prakIrNaka saGkalita haiM, jaina Agama sAhitya meM prakIrNakoM kA kyA sthAna ve haiM - hai, yaha siddha ho jAtA hai / prAcIna dRSTi se to 1-kusalAnubaMdhi ajjhayaNa-causaraNapaiNNayaM aGga AgamoM ke atirikta sampUrNa jaina avaraNAmayaM sirivIrabhaddAyariyaviraiyaM ca, Agamika sAhitya prakIrNaka varga ke antargata 2-AurapaccakkhANaM, 3-AurapaccaAtA hai / kkhANapaiNNaya-siri vIra bhaddAcariyavira iyaM, __ vartamAna meM muni puNyavijayajI ne 4-vIrabhadrAcArya viracita ArAhaNApaDAyA, paiNNayasuttAI (do khaNDa) nAmaka grantha ke prathama 5-ArAhaNAsAra avaraNAmA pajjaMtArAhaNA, bhAga meM (jaina Agama sambandhita saMkSipta vaktavya, 6-ArAhaNApaNagaM, 7-siriabhayadeva-sUripaNIyaM pR0 18 meM) 22 prakIrNakoM kA ullekha kiyA hai| ArAhaNApayaraNaM, 8-jiNaseharasAvayaM . paI cU~ki prakIrNakoM kI koI nizcita nAmAvalI nahIM sulasasAvayakArAviyA ArAhaNA, 9-nandanamuni hai aura yaha kaI prakAra se gine jAte haiM, nimna- ArAdhitaArAdhanA, 10-ArAhaNAkulayaM, likhita 22 prakIrNakoM kA sabhI prakAroM meM se saMgraha 11-micchAdukkaDakulayaM, 12-AlocaNAkulayaM, kiyA gayA hai / ye haiM - 1-causaraNa, 13-appavisohikulayaM / / 2-AurapaccakkhAna, 3-bhatta-pariNNA, uparokta "jaina Agama sambandhita saMkSipta 4-saMthAraya, 5-taMdulaveyAliya, 6-candAvejjhaya, vaktavya" meM ullikhita 22 prakIrNakoM meM cAra aise 7-deviMdastava, 8-gaNi-vijjA, prakIrNaka haiM jo paiNNayasuttAI meM saGkalita nahIM 9-mahApaccakkhAna, 10-vIrathuI, haiM - ye haiM ajIvakalpa, aGgavijjA, siddhapAhuDa 11-isibhAsiyAI, 12-ajIvakalpa, evaM jIvavibhakti / isa prakAra paiNNayasuttAI meM 13-gacchAcAra, 14-maraNasamAhi, kula 32. prakIrNaka ho jAte haiM / aba ye cAra 15-titthogAlI, 16-ArAhaNApaDAyA, prakIrNaka kyoM nahIM saGkalita liye gaye haiM isakA 17-dIvasAgarapaNNatti, 18-joisakaraNDaya, ullekha prApta nahIM hotA, jaba ki ye saba upalabdha 19-aMgavijjA, 20-siddhapAhuDa, 21-sArAvalI haiM / aisA lagatA hai ki ye cAroM alaga se prakAzita aura 22-jIvavibhatti / hone aura kucha bar3e hone ke kAraNa yahA~ saGkalita parantu paiNNayasutAiM (donoM bhAga) meM sampAdaka nahIM kiye gaye / ise bhI mAneM to vartamAna meM muni puNyavijaya jI ne kula 32 prakIrNakoM ko upalabdha 36 prakIrNaka haiM / dUsarI aura 'prakIrNaka saGkalita kiyA hai / inameM se kucha samAna nAma sAhitya : manana aura mImAMsA' nAmaka grantha meM eka vAle haiM para inake lekhaka aura kAla bhinna haiM / lekha (prakIrNakoM kI pANDulipiyA~ aura prakAzita uparokta bAisa prakIrNakoM ke alAvA paiNNaya- saMskaraNa, lekhaka jauharImala pArakha) meM dI gayI 6. prakIrNaka sAhityaH manana aura mImAMsA pR0 2 32 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upalabdha prakIrNakoM kI sUcI meM jo tIsa prakIrNaka viSayavastu sUcIbaddha haiM unase paiNNayasutAiM meM saGkalita upalabdha prakIrNakoM meM nandanamuni ArAdhita prakIrNakoM se bhinnatA hai / isa sUcI meM diye gaye ArAdhanA (saMskRta) prakIrNaka ke atirikta prakIrNakoM ke nAma ye haiM - 1-Atura-pratyAkhyAna- samasta prakIrNaka prAkRta bhASA meM race gaye haiM, vIrabhadra, 2- gaNividyA, 3-kuzalANubaMdhi AkAra kI dRSTi se sabase choTA ArAdhanAkulaka catuHzaraNa-vIrabhadra, 4-candravedhyaka, hai, jisameM mAtra 8 gAthAeM haiM aura sabase bar3e 5-tandulavaicArika, 6-devendrastava-RSipAlita, AkAra kA aGgavidyA hai jisameM 9000 granthAMka 7-bhaktaparijJA-vIrabhadra, 8-mahApratyAkhyAna, evaM 60 adhikAra haiM / inameM AturapratyAkhyAna nAma 9-vIrastava, 10-saMstAraka, 11-aGgavidyA, ke tIna prakIrNaka haiM tathA catuHzaraNa, ArAdhanA12-ajIvakalpa, 13-ArAdhanApatAkA-vIrabhadra, patAkA aura mithyAduSkRta-kulaka zIrSaka se do14-gacchAcAra, 15-jyotiSakaraNDaka-pAdalipta, do prakIrNaka haiM / 16-tithiprakIrNaka, 17-tIrthodgAlika, prakIrNakoM kI viSayavastu ko dekhA jAye to 18-dvIpasAgaraprajJapti, 19-maraNasamAdhi, adhikAMza prakIrNaka samAdhimaraNa ko pratipAdita 20-siddhaprAbhRta, 21-acUlikA-yazobhadra, karate haiM para samAdhimaraNa ke atirikta nimitta, 22-kavacajinacandra, 23-jIvavibhakti, muhUrta, khagola, bhUgola, jaina itihAsa, 24-paryantArAdhanA, 25-piNDavizuddhijinavallabha, zarIravijJAna, guru-ziSya sambandha Adi para prakAza 26-vaGgacUlikA-yazobhadra, 27-yoniprAbhRta- DAlane vAle bhI prakIrNaka haiM / yahA~ hama upalabdha dharasena, 28-supraNidhAna (vRddha) catuHzaraNa, prakIrNakoM kI viSayavastu kA saMkSipta ullekha 29-sArAvalI, 30-jambUcaritra (jambUpainnA) kareMge / ise do bhAgoM meM vibhakta kiyA gayA hai / padmasUri / pahale samAdhimaraNa se sambandhita prakIrNakoM kA ...jina prakIrNakoM ke Age kartA kA nAma nahIM hai saMkSipta paricaya prastuta hai / unake kartA ajJAta haiM / isI lekha meM prakAzita 1. samAdhimaraNa-AgamamAnya dasa prakIrNakoM meM prakIrNakoM kI dUsarI sUcI meM RSibhASita kA nAma yaha sabase bar3A hai / isameM 661 gAthAe~ haiM / bhI hai para use sAmAnya krama meM nahIM rakhA gayA hai / granthakAra ke anusAra 1-maraNa vibhakti, yadi hama use bhI mAneM to yahA~ 31 prakIrNaka ho jAte 2-maraNa vizodhi, 3-maraNa samAdhi, haiM / inameM se tithiprakIrNaka, aGgacUlikA, 4-saMllekhanAzruta, 5-bhaktaparijJA, 6-Aturakavaca, piNDavizuddhi, vaGgacUlikA, yoniprAbhRta pratyAkhyAna, 7-mahApratyA-khyAna aura evaM jambUcaritra (jambUpainnA) ina sAtoM kA ullekha 8-ArAdhanA, ina ATha prAcIna zrutagranthoM ke AdhAra paiNNayasattAI meM nahIM hai / inheM bhI zAmila kara lene para prastuta prakIrNaka kI racanA huI hai / isameM anta para 36 + 7 = 43 upalabdha prakIrNaka ho jAte haiN| samaya kI ArAdhanA kA varNana hai / isake prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 33 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanAkAra ajJAta haiM / maraNasamAdhi kA ullekha kiyA gayA hai / ye tInoM AturapratyAkhyAna (mUla) nandI evaM pAkSikasUtra meM prApta hotA hai / isameM paiNNayasuttAI meM saGkalita haiM / vIrabhadrakRta maraNa ke atirikta AcArya ke 36 guNoM, AturapratyAkhyAna ke prakAzita saMskaraNa bAbU AlocanA ke doSoM Adi kA nAma sahita varNana dhanapatasiMha murzidAbAda, bAlAbhAI kakalabhAI kiyA gayA hai / isakA prAkRta saMskaraNa bAbU ahamadAbAda, Agamodaya samiti, harSa puSpAmRta jaina dhanapatasiMha murzidAbAda (I0 san 1886), granthamAlA, jainadharma prasAraka sabhA-multAna, RSi bAlAbhAI kakalabhAI, ahamadAbAda (I0 san smAraka samiti, dhUliyA se mUla evaM 190 tattvavivecanasabhA (1901) se gujarAtI, manamohana Agamodaya samiti (I0 san 1926, chAyAsahita); yazamAlA, pAyadhunI, mumbaI (1950) se hindI evaM harSa puSpAmRta jaina granthamAlA. (I0 san 1975) manamohana yazasmAraka (1934) se gujarAtI aura aura mahAvIra jaina vidyAlaya, bambaI (I0 san hindI anuvAda ke sAtha haiM / 1984) se prakAzita ho cukA hai / abhI 5-mahApratyAkhyAna-isa prakIrNaka kA ullekha taka isakA koI hindI anuvAda prakAzita nahIM .. nandIsUtra tathA pAkSikasUtra meM upalabdha hotA hai / nandisUtracUrNi, haribhadrIya vRtti tathA pAkSikasUtra huA hai| vRtti meM isa prakIrNaka kA paricaya dete hue kahA 2-4 AturapratyAkhyAna - isa nAma se do aura gayA hai "mahApratyAkhyAnam mahacca tat pratyAkhyAnaM prakIrNaka haiM / prastuta AturapratyAkhyAna gadya-padya ceti samAsaH / therakappeNa jinakappeNa vA viharettA mizrita hai / isameM sUtroM aura gAthAoM kI kula aMte therakappiyA bArasa vAse saMlehaM karettA, saMkhyA 30 hai / isameM zarIra ke mamatva tyAga, sAgAra jiNakappiyA puNa vihAreNeva saMlIDhA tahAvi aura nirAgAra pratyAkhyAna tathA sabhI jIvoM ke prati jahAjuttaM saMlehaM karettA nivvAghAtaM saceTThA ceva kSamApanA kI gayI hai / isake lekhaka ajJAta haiM / bhavacarimaM paccakkhaMti, evaM savittharaM jattha'jjhayaNe dUsare AturapratyAkhyAna meM kula 34 gAthAe~ haiM / vaNNijai tamajjhayaNaM mahApaccakkhANaM / " arthAt isake kartA bhI ajJAta haiM / isameM upodghAta, mahApratyAkhyAna zabda mahAn aura pratyAkhyAna se avirati pratyAkhyAna, mithyAduSkRta, mamatvatyAga, banA hai / sthavirakalpI aura jiNakalpI meM zarIra ke lie upAlambha, zubhabhAvanA, arahaMtAdi sthavirakalpI vihAra ke anta meM bAraha varSa kI smaraNa, pApasthAnaka tyAga Adi zIrSaka se viSaya saMllekhanA karate haiM, jinakalpI vihAra ke krama meM varNita haiM / tIsare AturapratyAkhyAna ke kartA jaba jaisI AvazyakatA ho saMllekhanA grahaNa kara vIrabhadra haiM / isameM kula 71 gAthAe~ haiM / isameM maraNa lete haiM aura anta samaya taka ke lie pratyAkhyAna ke bAlamaraNa, bAlapaNDita maraNa aura kara lete haiM / isakA vistArapUrvaka varNana jisa paNDitamaraNa- tIna bheda kara viSaya kA pratipAdana adhyayana meM ho vaha mahApratyAkhyAna hai / 7. nandisUtra cUrNi pR0 58, nandisUtravRtti pR0 72, pAkSikasUtravRtti 95 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 34 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApratyAkhyAna meM kula 142 gAthAe~ haiM / inameM murzidAbAda, bAlAbhAI kakalabhAI-ahamadAbAda, maMgala abhidheya ke pazcAt trividhA vyutsarjanA, Agamodaya samiti, harSa puSpAmRta jaina granthamAlA, sarvajIvakSamaNA, nindA-gardA AlocanA, mamatva- mahAvIra jaina vidyAlaya, bambaI, jainadharma prasAraka chedana, AtmA kA svarUpa, mUla aura uttara guNoM meM sabhA se kevala mUla tathA Agama saMsthAna, udayapura pramAda kI nindA, ekatvabhAvanA, saMyogasambandha se hindI anuvAda ke sAtha / vyutsarjanA, asaMyama Adi kI nindA, mithyAtva kA 7-catuHzaraNa-prastuta prakIrNaka meM kula 27 tyAga, ajJAta aparAdha kI AlocanA kA svarUpa, gAthAe~ haiM / isake kartA kA koI ullekha nahIM zalyoddharaNa prarUpaNa, AlocanA kA phala, nirveda hai / isakI prathama gAthA meM kuzalatA hetu upadeza, paNDitamaraNa kA prarUpaNa, paJcamahAvrata kI catuHzaraNagamana, duSkRta garhA aura sukRta kA rakSA, tapa kA mahAtmya, anArAdhaka kA svarUpa, anumodanA - ina tIna adhikAroM kA nirdeza hai / ArAdhanA kA mahAtmya, pApa Adi kA pratyAkhyAna, isI ke anusAra viSaya kA pratipAdana kiyA gayA sabhI jIvoM ke prati kSamAbhAva, pratyAkhyAna pAlana hai / yaha grantha kevala mahAvIra jaina vidyAlaya se hI ke phala Adi kA vistAra se varNana hai / vartamAna prakAzita hai| meM isake prakAzita saMskaraNa haiM - bAvU dhanapata 8-bhaktiparijJA-bhaktaparijJA meM 172 gAthAe~ siMha-murzidAbAda, . bAlAbhAI kakalabhAI- haiN| isake kartA vIrabhadra hai / isameM maGgalaahamadAbAda, Agamodaya samiti, harSa puSpAmRta jaina abhidheya ke pazcAt jJAna kA mahAtmya, azAzvata granthamAlA evaM mahAvIra jaina vidyAlaya, bambaI se sukha kI niSphalatA, jinArAdhanA meM zAzvata sukha, mUla prAkRta evaM Agama saMsthAna udayapura se hindI abhyuddhata maraNa ke tIna bheda, bhaktaparijJA maraNa ke anuvAda ke sAtha / isake kartA ajJAta haiN| do bheda, ziSya dvArA vyAdhigrasta hone para guru se 6-saMstAraka-isake bhI kartA ajJAta haiM / bhaktaparijJA maraNa kI anumati mA~ganA tathA guru antima ArAdhanA ke prasaMga meM svIkAra kiye jAne dvArA isakI anumati ke sAtha AlocanA kA vAle darbhAdi Asana ko saMstAraka kahA jAtA hai| upadeza, prAyazcitta paJcamahAvrata kA AropaNa, isameM kula 122 gAthAe~ haiM / saMstAraka meM sAmayika kA AropaNa, ziSya dvArA kSamaNAdi, guru maMgalAcaraNa ke bAda saMstAraka ke guNoM, saMstAraka dvArA anuzAsana kA upadeza Adi ke vistRta kA svarUpa, isake lAbha aura sukha kI mahimA ke varNana ke pazcAt bhaktaparijJA ke mahAtmya kA varNana tathA saMstAraka grahaNa karane vAle varNana kiyA gayA hai / yaha grantha bAbU dhanapata siMhapuNyAtmAoM ke nAmollekha haiM / anta meM saMstAraka murzidAbAda, bAlAbhAI kakalabhAI-ahamadAbAda, grahaNa karane kI. kSamApanA aura bhAvanA kA Agamodaya samiti, harSa puSpAmRta jaina granthamAlA, nirUpaNa haiM / isa prakIrNaka ke prakAzita sAta mahAvIra jaina vidyAlaya tathA jainadharma prasAraka sabhA saMskaraNa isa prakAra haiM - bAbU dhanapata siMha- se mUla rUpa meM prakAzita hai / prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 35 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9-catuHzaraNa kuzalAnubandhI prastuta prakIrNaka 5-agItArtha dvAra, 6-asaMvigna . dvAra, AcArya vIrabhadra kI kRti hai / isame kula 63 7-nirjaraNA dvAra, 8-sthAna dvAra, 9-vasati dvAra, gAthAe~ haiM / usakI prathama gAthA meM viSayavastu kA 10-saMstAra dvAra, 11-dravyadAna dvAra, nAma nirdeza isa prakAra kiyA gayA hai - 12-samAdhimAna vireka dvAra, 13-gaNanisarga dvAra, (ka) sAvadhayoga kI virati, (kha) utkIrtana, 14-caityavandana dvAra, 15-AlocanA dvAra, (ga) guNiyoM ke prati vinaya, (gha) kSati kI nindA, 16-vratoccAra dvAra, 17-catuHzaraNa dvAra, (ca) doSoM kI cikitsA aura (cha) guNArAdhanA / 18-duHkRtagarhA dvAra, 19-sukRtAnumodanA dvAra, punaH inakA alaga-alaga nirUpaNa kiyA gayA 20- jIvakSAmaNA dvAra, 21-svajanakSAmaNA dvAra, hai / tatpazcAt caturdaza svapna kA varNana, maGgala- 22-saMghakSAmaNA dvAra, 23-jinavarAdi kSAmaNA abhidheya, catuHzaraNagamana, duSkRtagardA, dvAra, 24-AzAtanApratikramaNa dvAra, sukRtAnumodana rUpa tIna adhikAra haiM / isake bAda 25-kAyotsarga dvAra, 26-zakrastava dvAra, arihaMta, siddha, sAdhu aura kevaliprajJapta dharma ina 27-pApasthAnavyutsarjana dvAra, 28-anazana dvAra, cAra AzrayoM kA zaraNa lene aura janma-janmAntara 29-anuziSTi dvAra, 30-kavaca dvAra, meM AtmA ne yadi koI duSkRta AcaraNa kiyA ho to 31-namaskAra dvAra aura 32-ArAdhanAphala dvAra usakI nindA kA nirUpaNa hai / anta meM catuHzaraNa isameM unatIsavA~ anuziSTi dvAra 17 pratidvAroM meM grahaNa, duSkRtagarhA, sukRtAnumodana kA phala batAyA vibhakta hai- . gayA hai / yaha prakIrNaka-bAbU dhanapati siMha 1-mithyAtva parityAgaanuziSTi pratidvAra, murzidAbAda, bAlAbhAI kakalabhAI-ahamadAbAda, 2-samyaktvasevanAnuziSTi . . Agamodaya samiti, harSapuSpAmRta jaina granthamAlA, 3-svAdhyAyAnuziSTi mahAvIra jaina vidyAlaya evaM jainadharma prasAraka sabhA 4-paJcamahAvratarakSAnuziSTi pratidvAra, se mUla rUpa meM, tattva vivecaka sabhA se gujarAtI, 5-madanigrahAnuziSTi pratidvAra, 6-indriyadevacanda lAlabhAI phaNDa se saMskRta, hIrAlAla vijayAnuziSTi haMsarAja-jAmanagara se gujarAtI tathA manamohana 7-kaSAyavijayAnuziSTi pratidvAra, yazasmAraka se hindI anuvAda ke sAtha prakAzita ho 8-paraSahasahanAnuziSTi cukA hai / 9-upasargasahanAnAziSTi pratidvAra, 10-pramAda 10-prAcIna AcArya viracita anuziSTi pratidvAra, 11-tapazcaraNAnuziSTi ArAdhanApatAkA-isa prakIrNaka meM kula 932 pratidvAra, 12-rAgAdipratizeSAnuziSTi pratidvAra, gAthAe~ haiM / sampUrNa grantha kA varNyaviSaya, battIsa 13-nidAna vartanAnuziSTi pratidvAra, dvAroM meM vibhakta hai / ye haiM 1-saMllekhanA dvAra, 14-kubhAvanAtyAgAnuziSTi pratidvAra, 2- parIkSA dvAra, 3-niryAmaka dvAra, 4-yogyatva dvAra, 15-sallekhanA aticAra parihAraNAnuziSTi 36 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana pratidvAra, pratidvAra, pratidvAra, pratidvAra, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidvAra, 16-dvAdaza zubha bhAvanAnuziSTi pratidvAra tRtIya mamatva ucchedana dvAra ke dasa pratidvAra haiM aura 17-paccIsa mahAvrata bhAvanA anuziSTi 1-AlocanA, 2-guNa-doSa, 3-zayyA, pratidvAra / 4-saMstAraka, 5-nigamika, 6-darzana, 7-hAni, yaha prakIrNaka mahAvIra jaina vidyAlaya, bambaI se 8-pratyAkhyAna, 9-kSAmaNA, evaM 10-kSamaNa / mUla rUpa meM paiNNayasuttAiM meM saMgRhIta hai| caturtha samAdhilAbha dvAra ke ATha pratidvAra haiM 11-ArAdhanA patAkA (vIrabhadra)-yaha 1-anuziSTi, 2-sAraNA, 3-kavaca, 4-samatA, prakIrNaka AcArya vIrabhadra racita hai / isameM 989 5-dhyAna, 6-lezyA, 7-ArAdhanA phala aura gAthAe~ haiM / isameM samAdhimaraNa kA sAGgopAGga 8-vihAna (parityAga) / varNana kiyA gayA hai / isa prakIrNaka meM savicAra bhakta parijJA maraNa ke varNana ke samAdhimaraNa ke savicAra aura avicAra do bheda meM pazcAt avicAra bhakta parijJA maraNa kA nirUpaNa se savicAra bhakta parijJA maraNa kA vistRta hai| vivecana hai / prArambha meM maGgala-abhidheya ke bAda isake 1-niruddha, 2-niruddhatara aura pIThikA hai / punaH pA~ca prakAra ke maraNa kA prarUpaNa 3- paramaniruddha - tIna bheda kahe gaye haiM / jaMghAbala karane ke bAda varNyaviSaya ko cAra dvAra ke kSINa ho jAne para athavA rogAdi ke kAraNa 1-parikarmavidhidvAra, . . 2-gaNasaMkramaNadvAra, kRza zarIra vAle sAdhu kA guphAdi meM hone vAlA 3-mamatvauccheda dvAra aura 4-samAdhilAbha dvAra meM maraNa niruddha avicAra bhakta parijJAmaraNa hai / vargIkRta kara punaH kramazaH gyAraha, dasa, dasa aura vyAla, agni, vyAghra, zUla, mUrchA, vizUcikA ATha pratidvAra meM vibhakta kiyA gayA hai| Adi ke kAraNa apanI Ayu ko kama jAnakara prathama parikarmavidhidvAra ke gyAraha pratidvAra haiM - muni kA guphAdi meM maraNa niruddhatara avicAra bhakta 1-arha, 2-liMga, 3-zikSA, 4-vinaya, parijJA maraNa hai / bhikSu kI vANI vAtAdi ke 5-samAdhi, . 6-aniyatavihAra, 7-pariNAma, kAraNa avaruddha hone para Ayu ko samApta jAnakara 8-tyAga, 9-niHzreNi, 10-bhAvanA, evaM mRtyu kA zIghra varaNa karanA paramaniruddha avicAra . 11-saMllekhanA / ___ bhakta parijJA maraNa hai / - dvitIya gaNasaMkramaNa dvAra ke dasa pratidvAra haiM- bhakta parijJA maraNa ke pazcAt iMginImaraNa kA 1-dizA, 2-kSAmaNA, 3-anuziSTi, varNana kiyA gayA hai / isakA pratipAdana karate hue 4-paragaNacaryA, 5-susthitagaveSaNa, 6-upasampadA, kahA gayA hai ki bhakta parijJA maraNa meM jo upakrama 7-parIkSA, 8-pratilekhA, 9-ApRcchanA evaM varNita haiM, ve hI upakrama yathAyogya iMginImaraNa meM 10-pratIcchA / .. haiM / isameM deva, manuSya Adi kRta upasarga yA 8. 'ArAhaNA-paDAyA' paiNNyasuttAI bhAga-2 gA. 894-903 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 37 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kinnara, kiMpuruSa, devakanyAeM evaM sabhI pudgala ke 13-ArAdhanA paJcaka-prastuta prakIrNaka meM duHkharUpa ho jAne para bhI ArAdhaka vicalita hue 334 gAthAe~ haiM / yaha prakIrNaka svatantra grantha na binA svayaM hI AkuMcana, prasAraNa uccArAdi kI hokara udyotanasUri ke kuvalayamAlA se uddhRta aMza kriyAe~ karatA hai / isake pazcAt saMkSepa meM hai, parantu paiNNayasuttAI, bhAga-2 meM prakIrNaka ke pAdapopagamanamaraNa kA varNana kara anta meM rUpa meM saGkalita hai / isameM antakRta kevaliyoM ArAdhanA-phala kA pratipAdana kiyA gayA hai / ke nAmanirdezapUrvaka karmakSapaNA kA nirUpaNa kiyA prakAzita saMskaraNa-yaha prakIrNaka kevala mahAvIra gayA hai / isake pazcAt bhagavAn mahAvIra kI jaina vidyAlaya, bambaI se (paiNNaya-suttAI bhAga-2) preraNA se maNiratha muni evaM dUsare anya kAmajendra mUlarUpa meM prakAzita hai / muni, vajraguptamuni evaM svayambhUdeva muni kA 12-paryantArAdhanA-prastuta prakIrNaka ajJAta saMlekhanAgrahaNa jJAna, darzana, cAritra aura vIrya kI muni kI kRti hai / isameM kula 263 gAthAe~ haiM / ArAdhanA, paJcamahAvrata, rakSA-mamatva tyAga, isakA aparanAma ArAdhanAsAra bhI hai / sarvajIva kSamApanA, doSapratikramaNa, paNDitamaraNa maGgalAcaraNa ke pazcAt viSayavastu kA varNana kI preraNA se usakI ArAdhanA tathA unake 24 dvAroM meM vibhakta kara liyA gayA hai / ye caubIsa siddhigamana kA vistAra se varNana kiyA gayA hai / dvAra haiM-1-saMllekhanA, 2-sthAna, 3-vikaTanA, 14-ArAdhanA prakaraNa-isa prakIrNaka ke kartA 4-samyak, 5-aNuvrata, 6-guNavrata, abhayadevasUri haiM / isameM 85 gAthAe~ haiM / yaha grantha 7-pApasthAna, 8-sAgAra, 9-catuHzaraNagamana, maraNavidhi ke chaH dvAroM meM vibhakta kara racA gayA 10-duSkRtagardA, 11-sukRtAnumodana, 12-viSaya, hai / cha: dvAra haiM- 1-AlocanA dvAra, 2-vratoccAra 13-saMghAdi, 14-caturgati jIvakSAmaNA, 15-caitya- dvAra, 3-kSAmaNAdvAra, 4-anazanadvAra, namanotsarga, 16-anazana, 17-anuziSTi, 5-zubhabhAvanA dvAra aura, 6-namaskAra bhAvanA 18-bhAvanA, 19-kavaca, 20-namaskAra, dvAra / yaha grantha paiNNayasuttAiM ke bhAga-2 meM 21-zubhadhyAna, 22-nidAna, 23-aticAra aura mUlarUpa meM saGkalita hai| 24-phldvaar| 15-jinazekhara zrAvaka prati sulasAzrAvikAraisake prakAzita saMskaraNa haiM- 1-bAlAbhAI cita ArAdhanA-isa prakIrNaka meM 74 gAthAe~ haiM / kakalabhAI-ahamadAbAda (mUla), 2-mahAvIra jaina isameM pratyAsanna maraNa-preraNA arthAt anta sannikaTa vidyAlaya, bambaI (mUla), 3-vijayasiddhisUri hone para anazana kI preraNA, arahaMta, siddha, granthamAlA (mUla), 4-manamohana yazamAlA, mumbaI AcArya, upAdhyAya aura sAdhuoM kA svarUpa (mUla tathA aMgrejI, hindI anuvAda) do saMskaraNa / nirUpaNa evaM unakI vandanA, namaskAra-mAhAtmya 9. 'ArAhaNA-paDAyA' paiNNyasuttAI bhAga-2 gA. 904-921 38 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA maGgala catuSka, lokottama-catuSka, zaraNa- dUsare meM ArAdhaka dvArA saMsAra-cakra meM vividha catuSka, AlocanA aura vratoccAra kA nirdeza hai| yoniyoM meM bhramaNa karate samaya jina-jina prANiyoM anta meM sarvajIvoM kI kSamApaNA tathA vedanA sahane ko daHkha diyA gayA unake prati kSamApanA kI gayI aura anazana karane kA upadeza hai / yaha prakIrNaka hai / vibhinna bhavoM ke parijanoM ke tyAga ke prati, rAgabhI paiNNayasuttAI bhAga-2 meM saGkalita hai / dveSavaza hue ekendriya jIvoM kA vadha, mRSAvAda 16-nandanamuni ArAdhita ArAdhanA-isameM kula bhASaNa, parigraha, mithyAtva moha se mUr3ha ho sAdhu-sevA, 40 gAthAe~ haiM / yaha saMskRta-bhASA meM likhA gayA sAdharmika vAtsalya evaM caturvidha saMgha kI abhakti ke hai / isa prakIrNaka meM nandanamunikRta duSkRtagarhA, prati mithyAduSkRta kiyA gayA hai / ye donoM prakIrNaka sarvajIva kSAmaNA, zubha bhAvanA, catuHzaraNa grahaNa, paJcaparameSThi namaskAra, anazana pratipatti rUpa cha: bhI paiNNayasuttAI meM saGkalita haiM / prakAra kI ArAdhanA kA varNana kiyA gayA hai / isa ____20-AlocanAkulaka-isameM 12 gAthAe~ haiM / prakIrNaka kA bhI ekamAtra saMskaraNa paiNNayasattAiM isake kartA ajJAta haiM / isameM vividha prakAra ke meM saGkalita hai / duSkRtoM kI AlocanA kI gayI hai tathA AlocanA - 17-ArAdhanA kulaka-yaha sabhI prakIrNakoM meM kA mAhAtmya batAyA gayA hai / isa grantha kA bhI sabase choTA hai / isameM mAtra 8 gAthAe~ haiM / yaha prakAzana paiNNayasuttAiM meM huA hai / prakIrNaka vratoccAra, jIvakSAmaNA, pApasthAnatyAga, 21-Atmavizodhikulaka-isa prakIrNaka meM bhI duHkRta nindA, sukRtAnumodana, catuHzaraNagrahaNa, loka ke samasta prANiyoM ke prati hue samasta prakAra ekatva bhAvanA kA nirdeza mAtra hai / isake kartA ke duSkRtyoM kA nindA kI gayI hai / isameM AhAra ajJAta hai tathA yaha bhI paiNNayasuttAI meM prakAzita aura samasta zArIrika kriyAoM ke tyAga kA nirdeza hai / anta meM AlocanA dvArA Atma vizuddhi 18-19 mithyAduSkRta kulaka-isa zIrSaka se do kA mAhAtmya batAyA gayA hai / isameM kula 24 prakIrNaka upalabdha haiM / donoM ke kartA ajJAta haiM gAthAe~ haiM aura isakA bhI ekamAtra saMskaraNa tathA donoM kA prArambha maGgalAcaraNa se na hokara paiNNayasuttAiM meM hai / viSaya se haiM / eka meM 15 tathA dUsare meM 17 gAthAe~ hai / prathama meM ArAdhaka dvArA cAroM gatiyoM ke sabhI 22-kavaca-yaha prakIrNaka jinacandrasUri kI jIvoM se alaga-alaga kSamApanA kI gayI hai| racanA hai aura prAcIna Agama AlApakoM kA isameM paJcaparameSThI kI nindA, darzana-jJAna-cAritra saGkalana hone se prAmANika hai / inakA abhI taka aura samyaktva kI virAdhanA, caturvidha saMgha kI mudraNa-prakAzana nahIM huA hai / isameM 129 gAthAe~ avamAnanA, mahAvratoM aura aNuvratoM ke prati haiM / isameM paNDitamaraNa se sambandhita viSaya kA skhalanA Adi kI nindA hai / pratipAdana kiyA gayA hai / 10.. 'devendrastava' paiNNyasuttAI bhAga-1 gA. 21-66 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa prakAra upalabdha prakIrNakoM meM 22 aise haiM bhI liye gaye haiM / isakA ullekha utkAlika sUtra jinameM kisI na kisI prakAra se samAdhimaraNa se ke antargata hai / tandulavaicArika prakIrNaka meM sambandhita viSayavastu hI prApta hotI hai / isake mukhya rUpa se mAnava jIvana ke sabhI pakSoMatirikta jo prakIrNaka haiM, ve bhinna-bhinna viSayoM garbhAvasthA, mAnava zarIra racanA, usakI sau varSa kI ko lekara race gaye haiM / unakA saMkSipta paricaya Ayu ke dasa vibhAga 1-bAlA, 2-krIr3A, nimna prakAra haiN| 3-mandA, 4-balA, 5-prajJA, 6-hAyaNI, 7-prapaJcA, 23-devendrastava-prastuta prakIrNaka sthavira 8-prAgbhArA, 9-munmukhI aura 10-zAyanI, unameM RSipAlita kI kRti hai / isakA nirdeza nandIsUtra hone vAlI zArIrika sthitiyA~ evaM usake AhAra aura pAkSikasUtra meM prApta hotA hai / isameM kula 311 Adi ke bAre meM vistRta vivecana kiyA gayA hai / gAthAe~ haiM / grantha kA prArambha tIrthaGkara RSabha se striyoM ke durguNoM ko pratipAdita karane ke uparAnta lekara mahAvIra taka kI stuti se kiyA gayA hai| anta meM dharma ke mAhAtmya ko sthApita kiyA gayA tatpazcAt battIsa devendroM kA kramazaH vistArapUrvaka hai / yaha grantha dhanapata siMha-murzidAbAda, bAlAbhAI vivecana kiyA gayA hai / inameM asurakumAra, kakalabhAI- ahamadAbAda, Agamodaya samiti, nAgakumAra, suvarNakumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, harSapuSpAmRta jaina granthamAlA evaM mahAvIra jaina dizAkumAra, vAyukumAra, stanitakumAra, vidyAlaya-bambaI se mUla rUpa meM evaM devacandra vidyutakumAra aura agnikumAra-dasa bhavanapatidevoM, lAlabhAI phaNDa se saMskRta, seThiyA pAramarthika camarendra, dharaNendra Adi bIsa bhavanapati indroM kA saMsthA-bIkAnera se saMskRta, hindI; hembarga se nAmollekha hai / tatpazcAt inakI sthiti, Ayu, saMskRta evaM Agama saMsthAna, udayapura se hindI bhavana saMkhyA evaM AvAsa Adi kA nirUpaNa hai| anuvAda ke sAtha prakAzita hai / isake pazcAt vANavyantaroM, jyotiSkoM, vaimAnikoM 25-candrakavedhyaka-isameM 175 gAthAe~ haiM / evaM anta meM siddhoM kA vistAra se varNana hai / isake jaisAki isake nAma se spaSTa hai ki isa grantha meM saMskaraNa bAbU dhanapatasiMha-murzidAbAda, bAlAbhAI AcAra ke jo niyama batAye gaye haiM unakA pAlana kakalabhAI-ahamadAbAda, Agamodaya samiti, kara pAnA candrakavedha (rAdhA-vedha) ke samAna hI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA, mahAvIra jaina kaThina hai / jisa prakAra pravINa dhanurdhArI yantra meM vidyAlaya se mUla evaM Agama saMsthAna udayapura se phiratI putalI kI A~kha bhedane meM samartha haiM vaise hI hindI anuvAda ke sAtha prakAzita hai / apramatta sAdhaka durgati ko dUra haTA detA hai / isa 24-tandulavaicArika-yaha prakIrNaka gadya-padya grantha ke kartA ajJAta haiM / isake nimnalikhita mizrita hai / isameM sUtroM aura gAthAoM kI kula prakAzita saMskaraNa haiM-bAbU dhanapata . siMhasaMkhyA 177 hai / isake gadya bhAga bhagavatIsUtra se murzidAbAda, harSa puSpAmRta jaina granthamAlA, mahAvIra 11. 'gaNivijjApainnayaM saMpA0 pro. sAgaramala jaina, AgamasaMsthAna 40 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina vidyAlaya se mUla, kesarabAI jJAnamandira, upadezoM kA saGkalana hai / jisa adhyAya meM jisa pATaNa se saMskRta, perisa se aMgrejI, kalApUrNasUri RSi kA upadeza hai vaha adhyAya unhIM ke nAma se se gujarAtI evaM Agama saMsthAna, udayapura se hindI hai / ye paiMtAlIsa adhyAya yA RSi nimna haiManuvAda ke sAtha / 1-devarSi nArada, 2-vajjIyaputta (vAtsIya putra), 26-gaNividyA-isameM 86 gAthAe~ haiM / isake 3-asitadevala, 4-aMgirasa bhAradvAja, racanAkAra ajJAta haiM / isa prakIrNaka kA paricaya 5-puSpazAla putra, 6-valkalacIrI, 7-kumbhAputra, nandIsUtracUrNi meM isa prakAra hai- gaNa arthAt bAla 8-ketalIputra, 9-mahAkazyapa, 10-tetalIputra, aura vRddha muniyoM kA gaccha; vaha gaNa jisake 11-maMkhaliputra, 12-yAjJavalkya, 13-metejja niyantraNa meM hai vaha gaNI; vidyA kA artha hai jJAna / bhayAli, 14-bAhuka, 15-madhurAyana, 16-zoryAyaNa, jyotiSa-nimitta viSaya ke jJAna se dIkSA, 17-vidura, 18-vAriSeNakRSNa, 19-AriyAyana, sAmAyika vratopasthApanA, zruta sambandhita uddezya 20-utkaTa, 21-gAthApatiputra taruNa, 22-gardabhAli, samudeza kI anujJA, gaNa kA AropaNa, dizA kI 23-rAmaputra, 24-harigiri, 25-ambaDa anujJA tathA kSetra se nirgamana aura praveza Adi kArya parivrAjaka, 26-mAtaGga, 27-vAstava, jisa tithi, karaNa, nakSatra, muhUrta aura yoga meM karane 28-Ardraka, 29-varddhamAna, . 30-vAyu, ke liye nirdeza jisa adhyayana meM hai, vaha gaNividyA 31-arhatpArzva, 32-piMga, 33-mahAzAlaputra aruNa, 34-RSigiri, 35-uddAlaka, 36-nArAyaNa, . prastuta grantha meM divasa, tithi, nakSatra, karaNa, 37-zrIgiri, 38-sAriputra, 39-saMjaya RSi, graha, muhUrta, zakunabala, lagnabala aura nimittabala- 40-dvaipAyana RSi, 41-indranAga, 42-soma, ina nau viSayoM kA vistArapUrvaka nirUpaNa kiyA 43- yama, 44-varuNa aura 45-vaizramaNa / / gayA hai / yaha prakIrNaka mUlarUpa meM bAbU dhanapata prastuta prakIrNaka prAcInatama hai / isakA nAma siMha-murzidAbAda, bAlAbhAI kakalabhAI- nirdeza samavAyAGga meM bhI prApta hotA hai / aba ahamadAbAda, Agamodaya samiti, harSa puSpAmRta jaina taka isake prakAzita saMskaraNa haiM-mahAvIra jaina granthamAlA tathA mahAvIra jaina vidyAlaya se mUla, vidyAlaya evaM RSabhadeva kesarImala, ratalAma se hembarga se saMskRta aura Agama saMsthAna udayapura se mUla tathA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti hindI anuvAda ke sAtha prakAzita hai| vidyAmandira, ahamadAbAda se saMskRta, aMgrejI tathA . 27-RSibhASita-prastuta prakIrNaka 45 sudharmajJAna mandira, bambaI evaM prAkRta bhAratI, adhyayanoM meM vibhakta hai / ina paiMtAlisa adhyAyoM meM jayapura se hindI anuvAda ke sAtha / / se pratyeka meM eka RSi kA upadeza saGkalita 28-dvIpasAgaraprajJapti-prastuta prakIrNaka meM 225 hai / isa prakAra yaha grantha paiMtAlIsa RSiyoM ke gAthAe~ haiM / isake kartA ajJAta haiM / isameM manuSya 12. 'nandIsUtra cUrNi. pR0 18 . prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra arthAt DhAI dvIpa ke Age ke dvIpa evaM sAgaroM haiM / isa grantha ke prakAzita saMskaraNa haiM-harSa kI saMracanA kA varNana kiyA gayA hai / isameM puSpAmRta jaina granthamAlA evaM mahAvIra jaina mAnuSottara parvata, nalinodaka Adi sAgara, vidyAlaya se mUla tathA Agama saMsthAna udayapura se nandIzvara dvIpa, aMjana parvata, dadhimukha parvata, hindI anuvAda ke sAtha / ratikara parvata, kuNDaladvIpa, kuNDalava samudra, 30-gacchAcAra-isa prakIrNaka meM 137 gAthAe~ rUcaka dvIpa, rUcaka naga, rUcaka naga ke kUTa, haiM / yaha prakIrNaka cheda sUtroM ke AdhAra para racA dizAkumAriyAM evam unake sthAna, diggajendra, gayA hai / yaha grantha Agama-vihita muni-AcAra kA jambUdIpa Adi dvIpa aura lavaNa samudra Adi samudroM samarthaka aura zithilAcAra kA virodhI hai / isa ke adhipati deva, tegicchI parvata evaM camaracaMcA grantha kA ullekha sarvaprathama vidhimArgaprapA rAjadhAnI kA vistAra se nirUpaNa kiyA gayA hai| (jinaprabha, 14vIM zatAbdI) meM prApta hotA. hai / isa prakIrNaka ke prakAzita saMskaraNa haiM - mahAvIra isameM maGgala-abhidheya . ke pazcAt jaina vidyAlaya se mUla tathA candanasAgara jJAna unmArgagAmIgaccha meM saMvAsa se hAni, sadAcArIgaccha bhaNDAra, baijalapura evaM Agama saMsthAna, udayapura se meM saMvAsa ke guNa, AcAryasvarUpa kA varNana, hindI anuvAda ke sAtha / sAdhusvarUpa kA varNana, AryAsvarUpa kA varNana kara ___29-vIrastava-prastuta prakIrNaka meM 43 gAthAe~ anta meM grantha kA upasaMhAra kiyA gayA hai / prastuta haiM / isameM mahAvIra kI stuti unake chabbIsa nAmoM prakIrNaka ke prakAzita sAta saMskaraNa haiM / ye haiM - dvArA kI gayI hai / prathama gAthA meM maGgala aura bAlAbhAI kakalabhAI, ahamadAbAda; Agamodaya abhidheya hai / tatpazcAt mahAvIra ke chabbIsa nAmoM samiti; harSa puSpAmRta jaina granthamAlA tathA mahAvIra ko ginAyA gayA hai, jo isa prakAra haiM- 1-arUha, jaina vidyAlaya se mUla rUpa meM aura dayAvimala jaina 2-arihaMta, 3-arahaMta, 4-deva, 5-jiNa, 6-vIra, granthamAlA se saMskRta, bhUpendra sAhitya samiti, 7-paramakAruNika, 8-sarvajJa, 9-sarvadarzI, Ahora se saMskRta evaM hindI tathA Agama saMsthAna 10-pAraga, 11-trikAlavid, 12-nAtha, udayapura se hindI anuvAda sahita / 13-vItarAga, 14-kevalI, 15-tribhuvana guru, 31-sArAvalI-isameM 116 gAthAe~ haiM / isa grantha 16-sarva, 17-tribhuvana variSTha, 18-bhagavan, meM puNDarIka arthAt zatruJjaya tIrtha kA stavana 19-tIrthaGkara, 20-zakra-namaskRta, 21-jinenda, kiyA gayA hai, isake prArambha meM kahA gayA hai ki 22-varddhamAna, 23-hari, 24-hara, 25-kamalAsana jisa bhUmi para paJcaparameSThiyoM kA vicaraNa hotA aura 26-buddha / hai, use deva aura manuSyoM ke lie pUjya mAnA jAtA isake Age ina nAmoM kA anvayArtha kiyA gayA hai / 12 dhAtakI khaNDa ke nAradaRSi dakSiNa bharata hai / inameM arihaMta ke tIna, arahaMta ke cAra, kSetra meM sthita puNDarIka zikhara para devoM kA prakAza bhagavAn ke do tathA zeSa ke eka-eka anvayArtha dekhakara puNDarIka zikhara kI pUjA kA kAraNa jJAta prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 42 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karane ke uddezya se atimuktaka kumAra ke pAsa yaha grantha jainadharma prasAraka sabhA evaM RSabhadeva jAte haiM / atimuktakakumAra kevalI se jijJAsA kesarImala, ratalAma se mUla evaM saMskRta vRtti ke karane para ve isakI utpatti, pUjya hone aura sAtha prakAzita hai / puNDarIka nAma par3ane kA kAraNa batAte haiM / 33-titthogAlI-prastuta prakIrNaka kA ullekha tIrthotpatti kI kathA ke pazcAta yahA~ siddha sarvaprathama vyavahArabhASya (chaThI zatAbdI) meM prApta honevAle aneka AtmAoM kA varNana hai / hotA hai / isakI kisI prati meM 1233 aura kisI meM 1261 gAthAe~ prApta hotI haiM / isameM vartamAna puNDarIka parvata kI mahimA, dAna arthAt jIva ke avasarpiNI kAla ke prathama tIrthaGkara RSabhadeva se prati dayA kA phala, isameM dAna na dene se duHkha aura lekara caubIsaveM tIrthaMGakara mahAvIra taka ke dAna dene se sukha kI prApti kA vivecana hai / anta vivaraNa ke sAtha hI bharata, airAvata Adi dasa kSetroM meM sArAvalI prakIrNaka ke lekhana kA phala batAyA meM eka sAtha utpanna hone vAle dasa-dasa tIrthakaroM gayA hai / isakA ekamAtra prakAzita saMskaraNa kA vivecana kiyA gayA hai / isameM utsarpiNImahAvIra jaina vidyAlaya ke paiNNayasuttAiM meM hai| avasarpiNI kAla aura usake cha:-cha: AroM kA . 32-jyotiSakaraNDaka-isa prakIrNaka ke vistRta nirUpaNa kiyA gayA hai / avasarpiNI kAla vRttikAra malayagiri kI vRtti ke antaHsAkSya se meM pratyeka Are meM manuSyoM kI Ayu, zarIra kI muni puNyavijayajI ne niSkarSa nikAlA hai ki yaha zakti, U~cAI, buddhi, zaurya Adi kA kramazaH hrAsa : pAdaliptAcArya kI racanA hai / isameM 405 gAthAe~ batalAyA gayA hai / grantha meM caubIsa tIrthaGkaroM, . haiM / isameM jyotiSa sambandhI 23 adhikAra haiM, jo baladeva, vAsudeva Adi zalAkApuruSoM ke pUrvabhavoM nimna haiM ke nAma, unake mAtA-pitA, AcArya, nagara Adi 1-kAla pramANa, 2-mAna adhikAra, kA varNana hai / granthAnusAra jisa rAtri meM tIrthaGkara mahAvIra nirvANa ko prApta hue, usI rAtri meM pAlaka 3-adhikamAsa . niSpatti, 4-avamarAtra, rAjA kA rAjyAbhiSeka huA / isameM pAlaka, 5-6-parvatithi samApti, 7-nakSatra parimANa, maruta, puSpamitra, balamitra, bhAnumitra, nabhaHsena, 8-candra-sUrya parimANa, 9-nakSatra, candra, sUrya gati, gardabha evaM dRSTabuddhi rAjA ke janma evaM una sabhI ke 10-nakSatra-yoga, 11-maNDalavibhAga, 12-ayana, rAjyoM kA varNana hai, jo itihAsa kI dRSTi se 13-AvRtti, 14-maNDala muhUrtagati, kAphI mahattvapUrNa hai / isameM jaina kalA, khagola, 15-RtuparimANa, 16-viSukta prAbhRta, bhUgola kA bhI varNana hai / saba se mahattvapUrNa bAta 17-vyatipAtaprAbhRta, 18-tApa kSetra, 19-divasa- yaha hai ki zvetAmbara-paramparA meM yahI ekamAtra aisA vRddhi hAni, 20-amAvasyA, 21-pUrNimA-prAbhRta, grantha hai jisameM Agama jJAna ke kramika uccheda kI 22-praNaSTaparva evaM 23-pauruSI parimANa / bAta kahI gayI hai / isameM tIrthaGkara mahAvIra se 2. zatrujya kalpa vRtti ke gujarAtI bhASAntara meM bhI pariziSTa rUpa meM prakAzita hai / prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekara bhadrabAhu svAmI tathA sthUlabhadra taka kI paTTa- 37-siddhaprAbhRta-vRtti sahita isakI mUla paramparA kA ullekha kiyA gayA hai / anta meM bAraha pratiyA~ khambhAta va jaisalamera ke bhaNDAroM meM prApya AroM, vividha dharmopadeza aura siddhoM kA svarUpa haiM / isakA saMskaraNa-AtmAnanda sabhA, bhAvanagara vistRta rUpa se nirUpita hai / prastuta prakIrNaka se bhI prakAzita hai / isameM 120 gAthAe~ haiM / isameM mahAvIra jaina vidyAlaya se mUla evaM kalyANa- zIrSakAnusAra hI siddhoM kA varNana kiyA gayA hai / vijayagaNi, jAlaura se hindI anuvAda ke sAtha 38-aGgacUlikA-isameM 800 granthAGka prakAzita hai| (zloka) haiM / yaha yazobhadra kI racanA hai / isakA ___34-aGgavidyA-bhAratIya vAGmaya meM yaha ullekha ThANAGga, vyavahAra, nandIsUtra va apane hI taraha kA grantha hai / isameM kula 9000 gra0 pAkSikasUtra meM prApta hotA hai, para yaha abhI taka evaM 60 adhyayana haiM / isameM manuSya kI zArIrika amudrita hai / isakI pratiyAM kaI grantha bhaNDAroM meM kriyA va ceSTA ke AdhAra para phalAdeza diye gaye bhI upalabdha haiM / isameM sAdhu dvArA Agama svAdhyAya haiM / yaha mAnasa va aGgazAstra nimitta kI vidhi-niyama aura usakI viSayavastu kA varNana atidIrghakAya racanA hai / isake kartA ajJAta haiN| hai / upAdhyAya yazovijayajI Adi ne isake isa para haribhadra kI vRtti hai / isakA ekamAtra AdhAra para sajjhAyoM kI racanA kI hai / 3 ... prakAzita saMskaraNa prAkRta grantha pariSad kA hai / pro0 39-jIvavibhakti-isameM 25 gAthAe~ haiM / yaha vAsudevazaraNa agravAla ne (yatIndrasUri abhinandana bhI abhI aprakAzita hai / isake kartA grantha) usakI bhUmikA meM isa para eka vistRta aura jinacandrasUri haiM / isameM zIrSakAnusAra thokar3e diye mahattvapUrNa lekha hai aura jo aGgavidyA ke sabhI pakSoM gaye haiM / kA gambhIra vizleSaNa karatA hai / 40-piNDavizuddhi-prastuta prakIrNaka AcArya 35-ajIvakalpa-yadyapi mahAvIra jaina jinavallabha kI kRti hai / isameM 103 gAthAe~ haiN| vidyAlaya, bambaI se prakAzita paiNNayasuttAI kI isa grantha meM sAdhu AhAra evaM samAcArI niyama kA prastAvanA meM 22 prakIrNakoM meM isakA nAma hai, parantu vistRta varNana kiyA gayA hai / isa para yazodeva, yaha mudrita nahIM hai / anya koI dUsarA saMskaraNa bhI udayasiMha, candrasUri evaM kanakakuzala kI vRttiyA~ prApta nahIM hotA hai / yadyapi jaisalamera, pATaNa Adi haiM / isake saMskaraNa-vijayadAnasUri granthamAlA, bhaNDAroM meM isakI pratiyA~ hai / isakA varNyaviSaya sUrata se saMskRta; jinadattasUri jJAnabhaNDAra; mumbaI sAdhusamAcArI (eSaNA samiti) haiM / se gujarAtI evaM manamohana yazamAlA, mumbaI se 36-tithiprakIrNaka-jaina granthAvalI meM isakA saMskRta anuvAda ke sAtha prakAzita haiM / pUnA meM upalabdha honA batalAyA gayA hai, para kahIM 41-vaGgacUlikA-isameM 109 gAthAe~ haiM / yaha bhI isakI khoja nahIM kI jA sakI hai| yazobhadra kI racanA hai / isakA ekamAtra saMskaraNa 13. sArAvalI, paiNNyasuttAI bhAga-1 pR0 350 gA-1-6 44 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke0 ema0 maDayAtA, phalaudI se prakAzita hai| 47-utthAnazruta vya0, naM0, prA. jauharImala pArakha ke anusAra isakA mudrita pATha 48-AzIviSabhAvanA vya0, pA0, yoganandI santoSajanaka nahIM hai / 49-kalpAkalpa naM0, pA0 dha0 42-yoniprAbhRta-isake granthAgra 800 (zloka 50-kalpikA . naM0, pA0 32 akSara kA) hai / yaha AcArya gharasena kI racanA 51-kRtikarma dha0, 97 hai aura zvetAmbaroM meM prakIrNaka rUpa meM mAnya hai / 52-kSallikAvimAnapravibhakti ThA,naM0,pA0, vya. isakI ekamAtra tAr3apatrIya prati pUnA meM khaNDita 53-garuDopapAta ThA0, naM0, pA0, vya0 avasthA meM hai / viSayavastu zIrSakAnusAra hai / 5 54-caraNavidhi naM0, pA0 . 43-jambUcaritaprakIrNaka-isa nAma ke do grantha 55-cAraNasvapnabhAvanA vya0, pA0, yoganandI hai / eka jambUsvAmI kA caritra hai, jo 31 adhyAyoM 56-cullakalpazruta naM0, pA0 meM padmasundara dvArA saGkalita hai / bahuta se vidvAn 57-tejonisarga vya0, pA0, yoganandI ise hI prakIrNaka mAnane ke pakSa meM haiM / dUsarA grantha 58-dIrghadazA ThA0 755 jambUprakaraNa yA jambUdvIpasamAsa ke nAma se milatA 59-dRSTiviSabhAvanA vya0, pA0, yoganandI hai / isameM jambUdvIpa kA bhUgola hai / isakI kaI 60-devendropapAta . vya0, naM0, pA0 pratiyA~ vibhinna grantha bhanDAroM meM haiM / isameM 127 61-dvigiddhidizA ThA0 755 : gAthAe~ haiM / ina donoM meM se kisI kA mudraNa abhI 62-dharaNopapAta vya0, naM0, pA. taka nahIM huA hai / jinaratnakoza meM jambUcaritra ke 63-dhyAnavibhakti tIna aura nAma milate haiM-AlApakasvarUpa, naM0, pA0 64-nAgaparijJApanikA jambUdRSTAnta aura jambUadhyayana, jo prakIrNaka hone ke dyotaka haiM / 16 65-puNDarIka meM uparokta 43 prakIrNakoM ke atirikta kacha aise 66-pAruSAmaNDala __naM0, pA0 prakIrNaka haiM jo vartamAna meM prApta nahIM haiM / yadyapi 67-pramAdApramAda naM0, pA0 68-bandhadazA unake nAma yatra-tatraM milate haiM / inakI saMkhyA 45 ThA0 755 hai| inake nAma va pramANabhUta granthoM kA vivaraNa 69-maNDalapraveza naM0, pA0 nimnaprakAra haiM - . 70-maraNavizuddhi yoganandI nAma pramANabhUta grantha 71-mahatIvimAnapravibhakti vya0, naM0, pA0, ThA0 14-aruNopapAta ThA0naM0pA0vya. 72-mahAkalpazruta naM0, pA0, dha0 45-Atmavibhakti pAvyoganandI 73-mahApuNDarIka * dha0 46-Atmavizuddhi . . naM0, pA0 / 74-mahAprajJApanA naM0, pA0 24.prakIrNaka sAhitya : manana aura mImAMsA, pR-74 15. prakIrNaka sAhitya : manana aura mImAMsA, pR-75 16. prakIrNaka - sAhitya : manana aura mImAMsA, pR-75 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana 45 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75-mahAsvapnabhAvanA vya. pA0, yoganandI kA adhikAMza bhAga upekSita rahA hai / kucha hI 76-varuNopapAta vya0, naM0, pA0, ThA0 prakIrNakoM kA anuvAda sImita saMsthAnoM dvArA ho 77-vidyAcaraNavinizcaya naM0, pA0 pAyA hai yadyapi isake bRhad adhyayana kI 78-vihArakalpa . . naM., pA0 AvazyakatA hai / RSibhASita para jarmanI se 79-vItarAgazruta naM., pA0 prakAzita saMskaraNa meM zubriga ne isakI bhUmikA meM 80-vRSNikA pA0, yoganandI isake aitihAsika mahattva para prakAza DAlA hai / 81-velandharopapAta vya0, naM0, pA0, ThA0 pro0 sAgaramara jaina ne bhI apanI pustaka 82-vainayika dha0 RSibhASita : eka adhyayana meM bhI jaina-sAhitya ke 83-vaizramaNopapAta naM0, pA0, dha0, ThA. aitihAsika vikAsakrama meM prastuta prakIrNaka kI 84-viyAhacUlikA vya0,naM0,pA0,dha0, ThA. mahattvapUrNa bhUmikA ko ujAgara kiyA hai / inakI 85-saMkSapita dazA ThA0 755 viSayavastu ke adhyayana se lagatA hai ki aGga 86-saMgrahaNI vidhi AgamoM kI apekSA sAdhanA kI dRSTi se ye kAphI 87-samutthAnazruta vya0, naM0, pAM0, aura. mahattvapUrNa haiM / prakIrNakoM ke adhyayana kI dizA meM 88-saMlekhanA naM, pA0 / koI prayAsa na hone kI vajaha se inameM se adhikAMza saMkSipta nAma saMketa-sUci naSTa hone ke kagAra para haiM yA ho gaye haiM / ThA0 - ThANAMga, naM0 - nandIsUtra, vya0 - vyavahAra, AvazyakatA isa bAta kI hai ki ina prakIrNakoM ke dha0 - dhavalA, vidhi-vidhimArgaprapA, pA0 - khoja, sampAdana, prakAzana, pATha kI prAmANikatA, pAkSikasUtra hindI sahita vibhinna bhASAoM meM anuvAda tathA isa prakAra kula upalabdha aura anupalabdha (para isake gambhIra samIkSAtmaka adhyayana kI bRhad pramANasahita) prakIrNakoM kI kula saMkhyA 88 hai| yojanA banAkara isa dizA meM kArya ho / philahAla vartamAna meM zvetAmbara terApaMthI aura Agama, ahiMsA, samatA evaM prAkRta saMsthAna sthAnakavAsI sampradAya prakIrNakoM ko Agama- udayapura dvArA prakIrNakoM ke hindI anuvAda kA sAhitya ke antargata mAnya nahIM karate haiM tathA kArya hAtha meM liyA gayA hai lekina inake viSaya kI mUrtipUjaka sampradAya bhI kevala dasa prakIrNaka ko vyApakatA ko dekhate hue isa dizA meM aura bhI hI AgamoM ke antargata mAnya karatA hai / digambara prayAsa hone kI jarUrata hai jisase jaina-prAkRtasampradAya ke anusAra SaTkhaNDAgama aura sAhitya aura isa prakAra bhAratIya sAhitya ke eka kasAyapAhuDa ko chor3a zeSa AgamoM kA lopa ho pakSa ko samagratA meM prastuta kiyA jA sakatA hai / cukA hai / ina paristhitiyoM meM prakIrNaka sAhitya zramaNa/janavarI jUna 2002 saMyuktAMka 3. yaha bAta apUrNa hai |muurtipuujk sampradAya dasa prakIrNakoM ko 'Agama' ke svarUpa meM nahIM apitu '45 Agama' ke svarUpa meM svIkRta karatA hai / anya-anya prakIrNakoM ko 'Agama nahIM haiM' - aisA yaha sampradAya nahIM mAnatA / / .. 46 prakIrNaka sAhitya : eka avalokana Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAM ja prata-darzana prastuta saMpAdanamAM upayukta hastalikhita pratonA Agha-aMta pRSThonI pratikRtio ane Agha-aMta vAkyAMza ahIM ApavAmAM Avela che. AnA nirIkSaNathI kaI kaI prationo upayoga ame karyo che teno ya khyAla Avaze. amane mULa prato maLI nathI. paNa tenI jherokSa karAyela nakalo ja maLI hatI. prastuta saMzodhana ane saMpAdana paNa e jherokSa kopIonA AdhAre ja zakya banyuM che. A prato amane pUrI pADanAra DahelAno upAzraya, ela.DI. InsTITyUTa, zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (kobA), zrI hemacandrAcArya jJAnamaMdira (pATaNa), luhAranI poLa upAzraya AdinA jJAnabhaMDAro temaja graMthAlayonA vahIvaTadAro ane meLavI ApanArA pUjyo temaja suzrAvakone zrutabhaktino lAbha thayo che. temanI zruta-sevA anumodanIya che. - saMpAdaka Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradarzana Anup namAyAvaImAnAyabAlApakaTapalAvanagalapabonAna DyAniyampamavidyamampamAdamAyAvaImAnApa si maMdAvidhavAvivaInavisakavelamanyAdA moDanaravAnirvitaravAzyAmanovala nisAnavATa masuddhAya sunAmamA namAnIbAbaranDAyanodyAminadAya--2 dinapArasamArapArAvArAnaNAyamanatamiizavAya paunamAItipacakArmasI pANapakSaNakalpavavAsarANAyajammaraNaviSaye navyAmAnAmAnavatAsaraNAMvaTA napA vivabhUvinAnamAnamati ataH parityakIdAMSaviyadAma mAyAparikatAuyAtrAvAramazacanA panavAryamA madAvavAsaraNAbhAyanajayachatadAdApAyAjanAnAvimavadhamaMgalAghAvayAtavyAniyAnAvAdanAvara (paavissyaamvaayddonaamdaataanaapaayaauunhaan|| karavAcAravAmaddatavAnasiAyayavAnakAkdatA parAkAvana abasvAdanAvidhavAdADimAnAtyAdivA 2 maMgalarakSitAnavinavAna napAyAUnamanataraya parAsadAzivanArAke keka prAvalidAhivi.navavA vAraNAyana karanenaramAyAinaziSyAvAbAdhA paraMpa ricarmapavanapAniyAvarayanaMtaranadayovagamaH paraMparesabhipadayAniH aliAyayevAbAramAditAspevamaNiya nAgavAra siMbaMdhaupAyApayamAvalakSaNAnapavanarUpAyanamidAmavAlayasapAya vApatada parijJAnAmadevAdhyayanapara maekSpAnibAjanavAzayAnataMtadAdAtavamaMgalamamikSA nvnikmaalvnaatyaammkssipnaamaamaayikaadym| niyahAraNa nadoha mAmAyikAdAnAmapimaMgalarUpavAna tdeuvymNglbaanmovmNglkaarnnaacaabaagjaadi| naM.4344 saMzA.Da1 DahelAno upAzraya jJAna bhaMDAra, amadAvAda. 23mAta : namaH zrI vardhamAnAya / trailokyaprakaTa... maMta : samAptacatuHzaraNAdhyanavivaraNam cha / granthAgraM zloka-1080 / / zubhaM bhavatu kalyANamastu / / raDiyanni kAkvAtmanapamATAmadAni [mAdapatramadAnAsyAvAmAdamadArayAmadAravAdeSAnAzayati nyo ra tivAyaSitaseeDApatA pivItimAjAnavanAti yaMdAda mAdAgAdimaNa nAgiNAvimalova setAmA dATa aMtipamA yaparavamA tayANetarAmavavaMcagazyA nayA pamANamadAsavA maMdhanamuTAkavalAvaNenANenakAla patakAmisavA sakidahamipamApaNa gaDakAlAnirakhatadhammotimaMjhAramaNatADatipamAyAdAmiNa sAravallupamA varSakA DomrAyaNa damaNanANadazina kAyApAzupamA yatataH emAdamadArAevArahArapAlatavAna anusAra lopaH samaTakalpasakalpAgAmAtayaspAnaDAtImA pApakamityamA mityA athavA vArasA tyAga dhatotaMTayAvAdAdetadevAyaneyAya smavisaMdhyase .vAya kapanatamabaMdhakAramaphalakAraH kni| vINAvihAmAMkSamA varUpa najarAna mahanavAdApAnasamabarakA vijayagAsurakAupara managyu vamasurakaniti tampAniyAnAsaravAnita saravAni teSAmityadhIzvazAmrakacImamAsagamasyA gAmAyAganidhAnanAtavya tayAdi timalokhA niyamAdamadAriyAmovAranajitamamAdamadArivArasanAspaTenA diAvAkalakarAmadhyayanamAyatpAdivASaptarvavata adhyarUmaSada yAvIrajinavaramakavanavAsazramAmadhyavamizrA vAranaimAmulatavasaraNArayaMpakAmakamityA va vadamayamadasmAraMpayanAuvadamANamAmasANeUniyA ravala mAmaelayavahAvAsamAdevazaraNApayanavivaraNa vAzalAka 660 // sunanavakalyANamasa 48 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 6v naM. 145/7758/11 saMjJau. Da2 23mAta : OM namaH zrIvardhamAnAya / trailokyaprakaTa... maMta : samAptaM catuHzaraNAdhyayanavivaraNam / granthAgraM-1080 vinayarAjagaNi / DahelAno upAzraya jJAna bhaMDAra, amadAvAda. . pa6inama:ma6mAnAyaH nokaraprakaraprattAvanagaeprana honate motiryasyasabicamammamadAmAgrIna6mAnAmikA cayabAhinaviNe karvabhUtasAdAnataravaphanivitaramayaHmanAmaniranicaMzaya.mamAyanosamInamAAvAtazayanarAmANitAcye--25DipAramelA .2pAyAbharInnaralAyamanavivizeSatApratikAmenImAprabalakAmavAsarAyamaravivAtapAyAtayaR:saraNAmayanapavitra abinAzanamaniratimanaHparAsaMkAdIpavitrAmamavAparikatAjamahAmAnArAmunIraprinatArthamArthamahAcamaraNAtyanemayAtarAzepramAnanA tibaMdhamaMgalAyatimanamAniyata vicinaarthsnksaa:shissyaastvmuniishmiHpryojncaataakrkraavaamhimvnnirtiyvaadkaakNdain| sAvanaMbaracArazavidhavAra:DimAnApArivAganarahAnabenAmavipracAttamaMtrayojanamAnezmaraMparasAvadhapunarakirkakaInoledAvidhaivAnatra vaamynk'dhntryonnNshissyaavbodhHpshpvrthpvrjpraaptaaH||32ynetrtrthaavgmaaprNprmkipshaantiprtidheyNcaacaarnn nAmavanalIpyamANAnaecaupAyoyayatnAvalakSaNatarapravacanAmasApatramimivAmapananuyAyAyayaMjatararthaparatAnArabAmapanapara mamatrAlibAnapAtyAtUnarAvaMtavasaMganamattAmanAnavAnA kamanavatAsatAnamanapata sAmAyikAyAnayakArairAnavAhAtAna pAkAzanAmayimaMgalapavAvazyamaMgalabAnatAvamaMgala kAravAcAganAdimatramaMracAnatadhyAvanamAnenamarvannArthakataenavapatravi nAgazanivAkyaganakSitAganamAhAnamo'vidyArakaranetanikAzviAsASTA devataspavamAnasvAminInamaskAraNAriNatrinAyeganamAnadhanAna: bAraNa hamananaBRmAdhIrAmanAnavaniyamAvazyakApyApitrArAdhanApapIracAyakAhAyAva smcnmkrnndhuvaanjhaavishaayaansmnnkclonaamaagaahnnymyii| zrata:mAyaNakamavicArAdhanApavikrAkAmanadAdamAvatI yAMcAhAyarivAsAmAyikAcarNavadipavanammaruvAzaraNApratipamitavanAsAdAtara niyAyAha sAvalIvimanmasupAvAgavalAyamanidAvaNatAyiyabhAraNAvaramAramA jayavayanamApanavanirabhimAghA:muniyAgA:manovAkamananem mIyogAvalAvayAgAviramaNaviratalamAvisahastAkSabhisAmAyikanakripazyamAdAyakAmanamukAnanagamAvAvanitavanakriImapAtAnamA prAthAnikhimayAnagazavanAyakAnAsamAnatAkalayavAnapanApanakanakriyAnathAsthalanajiptamAnma:mAhivArakararNacanamAnnAnAnanaHkariyA mAmpasaMgamanamAnAmanivanAvikasanAbAkisAgapAtAdhArapasAbaNapyacikizAvaNabakisApanAkAyApalAyanaaammar rasAzyoparaNAralA maSabharalAgupadhAraNAmAprasAramAninapatAvatyatimayakAmatapatAmAmApikAyarthaHthanebIpalAnAmapitAmAthikArAMnA mAvAsyakavikSijattarAphAlaparaganArthIkavidizeSasvarUpAnarAnAvagAthASakSamAhAmAranammAvimAhIkArayAmAepakinarasyAmAyarogAbanaNa semalatalamAramA bamaparakIkaraNAghAritrasUtrampasUcakavAnapacAritramacAritrAcArapyaparilAhANesAritravidhampavirodhamavivAvivAztripabidhA bAritravAdhiHniyanakaitamAmAyikalanAmAenimArAgavaviyukAyamadhanatAmAlavasarapani namAyAprazikSaNapurvanAnInacArAnapavAyAeM vimA3zaratha hAdasAyanasAyanamasarana visaMdhvasaMdhmAnakatamayakAraNasaphlakAraNAkanivAranitikSitatasvarUpamevAnanamavAhiNonevasarakAI titaramAsa rakAyasanavalapavamasarakaminisyAniTanintaravAnitata khAnAkAmitpadhA pravatsAstrakamasamAsagamaspAgASApAmatiraMjJAtavyAvasAhitiharevojinapramAdamadAra prAsauvIratoninapramAdamahArivArasadastasyedaMjaravIktalakSaNamadhayanamadhkSayetyAdikAvavAdhiyarasaMpradAyamprAdAlirAvarasaMdhArabArdavAsasAniyA nAmamA vAraNArayakA kaminyachAucAudasapasaharamA pathanApatramANatyAsAkalipAkhaMsIsapaneyAsAmadhAnavivaraNavirAsasa pradarzana Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratadarzana it :samAptacatuHzaraNAdhyayanavivaraNam / / granthAgraM-1080 / / za3mAta :paDeguM pAnunathI.saMjJA. Da3 DahelAno upAzraya jJAna bhaMDAra, amadAvAda. tanisAyakatipasAnikArAvAvikaraNayAmapasamiyAkaTakarAvaNadoDakamIsaparinnapathyAvAniMdAgashiAmamarakalinadhanAkari prAmAvizvasAvaraNamAtAjAtAsvitibanikamayAmAtepratApaMkramaNapatikramaNaminikanyAhAkAvatavidhayamityAmipiDiyamatAdavaprasaMjameyapAtikama yaNapavidhImAyaNami la napranikamaNenaMtAmapiyaninavasAmAnyAparAmanotiSAmapijJAnAcArAdInAkiyanevigAhAsAgavAnasparika mapAsatajAvAkaUNazapaDikamaNakyaviDApAvaliyaralAzyalivaraNamanigaI niyanikamanivaragatigAtripadAvadhAnavararapAtigAdikI anivArapAtalotarA pranamAyAmAlanabaNatimiDalaveNeniyalAvAsAdanazmiyAtrasyabANAkalkadisAvanapAkhanibArakhAnyarupAyadAdAspalabararANaruvassanAyoparamavaraNArisamanant sAsavAsAyavadAnAyaketaspayAdhivinAyanI kArasevarupayasmatenavaNaciniyArumatamatAkAraNavAvaraNAdikAnAkarSaratAnApratikamaNenAsAnAMahAnI bAlakiyAkanakAvarasaplimeja usakAyosadhanavasAyapaainmmanAmadanirAkAraNabAtacAhiAjarakarAnatidAtopaNovikAra sahayAkA ussAgyakammAnamavadiyasaMtIsAtiaMgamegAdhyaziMdeksiNavapadAvadAmasavAyavahAnammamalasaNaegvinadasalamAsakAlamA vayakAyabAnadhvANayAuNapakvAnAdayavasAvaraNAzyAma mitAnavaraNAdayatavanakAzAvazaSmAnyataekatrajJAnanayaprAyA pAzrayAnAvika yAnayAdhAnyavinavANanavarAtyazirasitAmmAvAzanayakSaddhigayA pavanAvaupavamAvAgAvakagAyAyavADhIsANAvaNeparavarakAzanavAzyArasa pAsaNyAsAvakAramAantaepArasaMgarolAvisvArasvaganatambavAnAdhakSamApavAhadarAnAvAvAkapAzcAlApadyamApana biyAvAridhInamalyatasmAyagmIvAyasasamAcAparvakaraNamAkaraNAvAkavalajJAnAMtatadhAmAkSiAsavanAtphatArAlasyAnAMemanodhAraNenAdavarupayasponanA matAdhinasaghavizatividhinaoNvAyadAmiesadasavidasmaparakAraNAsammavApsanAvImavidasmAnahAkvimahabayAdavAralavihAsAgavanodamavidaulA gupayAkANaeesanAvIsahA'tpanenapratyArapAnenatapatrAcArativAraspabArasavidaMmivitavenpAdikasyazvavidhAniyata tihadayAvArIyAyArasmativizevagarasatipravayitpAnmAnaMtAsa tAjakriyAmavanivArthamubhAdaviyatabavAyadAdAsavaviriyaviriyavarinaviriyamamAdviviriyavayAyaviriya pitApavavihivAriyojhataspAcArAvAryAcArakA praNihiyabalavira avamAnAkamataspasAvaravivadharapitakriyatApamAnAvayAsujanabaDhekaNApayataMcahAemastitivihakaraNAvatInahaseMnikarAzaniyAvamitAbArapaMcakarA diyA sapanAvakarayagAnInagamiMganAtaMgajAdisaMdarzamAyaksahamIdapratiseyamasasidiyazrayasapanamasarasAgaravimANasavaNArayaNujayasiMhiMkagayanitAnabinajanajIvana bArahamadanadAsaMdaraMgokSArakSaNamAdausmaraMgamarajanAvalamivaMgajekalasaMthadayapatanadavanabalaparAkamanidhigarIvasAmapiyarupavitrapasamayaniyAksadaniyavavasataHkhasaha saMpAdakakadahasArasAbharosAmarepramANapatre ukgrNtprpkssptntmdaamodpNkmnnvripraadhrnnsmennymcyni||2miihaani kRpilelocanAgalaMpaDalAkasaravisaradIpa esana sTATilacapAThI kaMtaravaMyatamadhAsvalitavikramaMdhApasiMghasaMsAvayani basiseyazivAyavanikarikalasapraDasaMDAde viznakalakalazamugalA lipiyamAnahAsakamanAsanaukamaloyasAtAnitrAlAkAmayApalanInAnaMranamAvadayavidAmayAlisalasunalamakaraMdarajam jIyamalabaUlaparimalAmarasarasajyamA laphalaviyAkakArAnIvigamyamipaONmaMdaNasAdAvA'vinAekzasAhatImavAnusAvabahAalpasanapariNAmabadaviziStasyasAdhyavasAyavidhAtAbAsakAmAphakastamA karazikviAlpakAlatikAdIrghakAla kitIkaroprilpavAdavikAbaUdazakAyakarAjitadhAakhahAyaliyAyaprasAghAzanisakhAnApanarAyarasanavenpAdiyApApaparu. sarvabaMdhavAkyamAnAstAniratabaMkSasahipAkajanandaraditA:kArAtiyAbAbata satAyusapariNAmanivAsAvA anya vidhAkA-kAnividAkiAlazilpakAlapatIka rAtibAdazikAalpAvazikA:kArAninAvAsabAgaDayamevaMpariNAmayasAyuvakamAsa upAyamanikAIyAeM tavasAunikAIyAlapirinigAhAsAcAoyasamAdinavAyaramAdha kAsvasimalaphalamatvAvasparkasamakka vyaminidAyinAeyaMkAyajAhahinipisAkaleseminhochanikAlasarmaprasAkalesamisakayaphalaMdhavyAkhyAtAninasmAtakAraNAvanenArAdita bajAramAdikaviviveyocaravagatanAveniyamapisattamaMpiyAkAilpAdizasyanimibajaparmapalAlASaMgikajanayanazmisaMpanayasavatiApbAvArAcApakammanikArAgyaki yumAmidalokepiragAramayasAgapizIvayepispAdividarzayalisaMkilesaminisopArAgAghApaTilatakarjabakipamApatAparAmAyaspArinitabAlavanirikAlavisammaviSayamA samparkama bAkAyApachalasayAbasavilasammilimasakineragAvasAcagatiphalamavApavAziphalAmapaEARNsaMdhyamArAhiyajAmaDayaMDAvasAvaraNapAvabhansahAtalanivAmila elkumaapamApAmAdamadApyAApamApadamAnavAraNAdisa tavAnanispakamayemamipasAlAparaspAditidevapinAspaugotiyAdhamonakaviragamaraNamAvanavayavAMgAsabAall PromopanAratAnalabAnAvanAphapAepamAriyAsatAnAkaa-prakArahapamAninavamonitoaatraAlampamAhAdAla:kAraNAvarAnAvarakasAtata zAleyonatikAvaraMgazaraemapamahamiha rma cAra emapina tapAraMgalavAyanAmanizinarAmaralakSaNasvAgadAcanAzAvAyaTa pAranapavaralAnA mAravAdahAranadhAntamamApanakAnasyahAraNyAmAnAnazayanamAsamApunarvivaranvicAnakayaMdAbaratakaryazamiyAmavaraNahayayAmavAyarAbAnamAdhAsvapa aso vAdavAmapimAnanavaprakArAtakrinamAvizavAyanasa mAyAvaxiTTERROSHO mahimAlikakhANeyakalAmaMdaramirinarasaramAzsAnamaTakApAvapasamasta prathayAnasahAramAlApUrapamAyamahAsviIrasatamavamazyazApasamisaMbhamavaMzakAraNenihAyAsyAprakaraNIyanidinIvAmapamAyamahAvitramAdapavamahalavArayazvakA pramAdamahArayAmahArava vidhAnavAvartinotirAyavarvisanasaMpadAvadhivagItAvanAsAyAsapamAvAraMgAvizanAmiNa visAdAyasanAmAdAyaUMtipamAyaparabasAlayAnaramavaktaga pAnApamAraNamastarAsaMpannasuyakevAlAprapItAtakAlaMtakAyasavase divAnapamAegaLakAloniracayadhamtesaMsAramaNabahinipamAyAdAsarapatahAravaNyappamAyacajIpati ekharidamAnAvarile kAyayomAThayAya pramAdamadArIlAvIravArapAravAnaprasvAraleesasakAlpamispatisadakalpaeNabhanayasmAtImotaprApkabhinpam apavAsaraladAya paramAyAvAdavenarabAyarnadhAnatasArasarvastrodvanambaMdhakAraeM.maphalakAraNAkSAMnihinihItAmakSipazavarUpamejabanamAnamAnavAhiyAnayasabadukhAItiha yamArakammaparaM navaSizvamavakazititaspAnihatasAniravAnitimAmipAvazAka-samAsagamasyAMgAmAyAmaliyAnAtAnamAThiAnikalekhojinapramAdamahasvimasoparisa prakSAlanapramAdakArivArasadassaspedanAdavotalakSaNamadhayanamasayapAkSiAparavaktAmadhArUsaMpradAyamAbArajinavarasAvabaMcAsahasA madhyavanizrAbAratabasAtavaH bArAvyaprakI kamiyAvAdagdasamahAviyanAjivakSamAemAsasANaMjaniyAdavasImapAtayakAvAsamAptavalAyanavivaraNavAyA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 51 . maMta : samAptacatuHzaraNAdhyayanavivaraNam ||ch|| granthAgraM-1080 ||ch|| 23mAta : namaH zrI vardhamAnAya / trailokya prakaTa... sAmasapatamA saMsthA, abhAva.saMzA.la . eyagAnamAzrAvaImAnAyazilAkyapakAnAvazcatagelApatAgAlAtAyAniryasyasadiyavAsthamatimAzIvacemAmApachAzasihAyo yayAdivaInadi abakavaMdhADasatpAdolAjanaravachAtivitarasudheyAsamovajhalAramidamunidAyasamudAyatosamosamAdhIvAstaDAyasaDAthAminabahAyAraha vipArasaMsArapAravArAmAraNAyasatatamapiviSvagAyanautramAdhavanipacakAminITApakSaNapravahaNakalpavAsaraNATAsusmaraNavidhyAlayAcA nonayavAsaraNAdhayanapavitra nvinaamnvti|tiniierityaakaadaayvigrhaasrvsdhaaerilsaasugrhaashiiviirmdaamunaadaapsmaaiimaadhmhaash vicAraNAmAyatanagaMghAtadAdApAyAtanAsiAdhayasaMbaMdhamaMgalAdyatidhAnathAmiAyAtAviditAghevarUpAvidyAlamAyanAmAMtAnipAyAnanavAn kaMTakacAravAmadevataniratidhiyavAtakAkadaMtaparIkSAvanAsaMbadyAzavidhaghAdADimAnItyAdivatAmaMgalarakSitadhenamavizvAtAtapAyAjanmane naraparaparasadAdvikSanArAkakanIyogsedAdivivAtavacA saraNAyanakarbaranaMtarazAyAjanayiAzavAdhAparaMgaraMdharvajAnipavaryaprAptiAzrI rnnnnrNtvdhiivegmaayrNprseNpshaasitaaprtipyvaanaa| raNAditAsyavataNizumANAsAsaMbaMdhayAnapAyApayanAvalakSaNAtavazvaca nruupaapnnmidaamvaathyaanmupaayusaaeyNjtdiiprijhaan|| idaMvAzyanaMparamapadavAlibAnahakhacAtAyAvartatadArasevamaMgalamAsa dhAnachAnajAnakakSanavenInyatApradhamakSayatAsAmAdyapI niyadhAraNatadAdAsAmAyikAdInAmapimaMgalapavAsAtadazavadayamA galatavAtanAvamaMganavAgasAdinasaMdazAnanadAna dyAAjanasavanIdhanatrapatavanasavitA'tikAvoganImAyamaMgalamAhAtAnA eyAyakavalaMtAgapakArivAdanAzedavanasthavaImAnadhAminAnamacharaNahArAhanIyaMmaMgamAhAzvAcamAraNAyAtamanamAyogadhanA savAnAghaDAyacaekasyApiyArAdhanAparyAyavAtAyadAhAzrAvasmayazavasmakaraNidhuvaniyAMdAdhisAhIyAayaNakAyAAnAuArAhaNAma grAmitAghaDAvaya kamapiyArAdhanAvinarAkAmanadAdAsAvajAtAgatyAdyAhAyadikhAmAmAthikAdhIvadinaekhasamyakavanAbAragAvidhAnayAnala vanAtyAdInadoniyAyAhAsAvamAjAgaviraIvitaNayaNavadhyapaDiyannaravaliyamjhaniMdAvaNanigipuNadhArAcyApAramamadazvadyAra nayAAyanavatAnapratisAdAmahAmaMtatiAvyAgAmAnAvAkAyadyApArAsAvadhacAnayopAzciAmAvadyAyAgAviramagadhiranAratadhAvitimladirAtA sAsAmAyiAkanakriyAnazyAmadAyajakInasakIrtanAsAcaviMzanisAvanakriyAtAyugNAnAnadaniyAritrAdyAmavidhAnAyonggavaMtAstrI dAraNacAsatadhammohanAtiyAkhyanamAjazvaMsAjana pAnavAta kiMvAnakayedIddharaNAmayadhapriyajamivacallAhiyayamivAyarAnAnadhAriThahArim nAmmAsidhAravAcApiyAmamekSakAraNAsatimimananmAdimAhAmavAkavanasamAyaravadaMUdhInatAmakayAimaemadimAniyAkalAposasamayakallA pamedaragirinabAsaramA mumimahahADapADagyAziyasamapramAyAnApasaMhAramAhAzyapamAyamahArivAralatAmavamAyaNAArasanimaMzamave akAraNa nisahApovadyAradhArAiphalapakAriNatIyalistAvanAtmasapamAyamahAzikSiApramAdaNyamadottAraya mAnavAjamAdamahAzyApArikhata ghAMtahazavatinAticATayavasima saMpaDAyanAipivagalitAnAnavasatiAyadAdAvAdAsmAdhimaNamANiNAvisAdhAvasaMtAmAdAyasipamA paravamA tayagatarAmazvagamyAsabApamAevAMmahAmUrAmaMDanamayAkavalAparaNetAraNasakAlaMgharotakArya misNvtsaakishaajmipmaaynnaaNgksskaalonim| dhAmmAtisaMsAsmannihiMtipamAyAdAAmaNAsavAkhAnupAmAyaMca UpaMDizazimaNAsaNamAyAvarisekAyAvAzyAmAgyAna yozmAdamadAra egAvIrahArajAsatavAsachAsambAralAyakhattamakampamispamAladaMka lyAgAmAnayasmAddAmAmAkSasAyakamisyAmavAvIramaDAngrenyArAdhamAMne yAvadAvamavadhAyamedhyAyamArasamisaMdhAMsaMkhmayAyakarSazana madhAkAraNasaphalakAraNAkamAnavApAranAmAmAkSaztya nabamamarAnamancamavAdigotnamavaskAzatihayapurakoNa paraMnavaraMDaNaprasavasarakamitinasyAmiSTonacaravAnitaravA mitiyAmitya chApravacArava kevIsamAsagamasyogAcAyatmanivAsAtahata mAndiA pratisAlAravAnitazmAdamadAridyAtmASIrasasthamitapamAdamamArivAra sattAsyadatAdAvAlalakSaNAmadhAyanamadhamAyaspAdivAsavitAmAnArUsaMpradAyAyIvIraminavarasakavaDAsadasamAkSamAvaniyAvIzlAmA dhazarmacalatyArapArAprakahilekamimpadhArAmaMcacaudasaTAsadasmAipayamANaMcavahamAramAtmasAmaliyAvakhAmAsayAtayabuhAvarAchAmamA zavadhAraNAmAyanavivaraNoThA prayaghAyaMgaNyAlA yA pratadarzana Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20280 saranAmaparamAvimacAna popuunaavmsaarjaajnaamngrmaamaayikaadaaykaakaanaagaarmglkaaraashygNgaa| HummyWINNAMOsalavAmagArasaraNIcArayAnamA 25MayAnatA vipatibAbIpana mukaralagamAyArA mavayamA janadhanAvazAwamana ekala samAepanAmanAmanAma kamAyAlayAyAdhatA yA nAcatAmaNAvazyaka mAtrAmA pAri mahAyajapApenatimAzyA:yogAma karakApavizativavAnApArArAmA RammAvalyAgarAjArAsAmAvakArAnagavAkAbananayamanAmukAmajAmA vArasamasayADavAsananimamyAnamArakAsa ronAmikAmamizinadevalagamAvato ca kana samayamApana pani matipani mAnakanakriya sacimanoniliyAmAdhAma manAsakiya KAmApuskAnArAmamabhimAgamamA kAmakamalayAlamAnakAmanocitivAsAvArajananAMsamavalamAvi panAmavAminAvakarayAmAkAyasavA pAmagaramasagAkara bolAvilamahiekAtirakArivaandparibArabAlAmAyaNamyAnapAla bharalA nAbA' ...sAmakipA niyamAmalama muba-RRIAbalakamakamAlapAti nAmoziyA niyamazikSitaravAjagAmaniyArazivAya kAmAlAmAlakAlA vApiMpaLavAhAkAra -variSasya vAlegagaramya mArayanikavabhiROTHERnAparavAnaminamAnemA rativaraNAlikAHmarepani rArA megAdharaNAnimAlikAnamA kina manAlAnimaya jo jimasAmane mAnvayanamAkaTANTObAlamanA yo kAMnAMkaravAnAdhanikamalegamAyArAmAvayAsapANAvalArayAyayAmA kA pArAvAgaHsAyAsaMmbayAlayAmerAmanAmamAyAANAMSAINTINEMAMAntar jagArakarAMsamorAtparamamA avinAsAyAna mera gAyakakAraNa kriyamenakAyolakiDanepiyasAyamA nemaviuihimalAyazvinI khaniyamaniMdaNAvaNAnirIguruzaraNAcavArisamadhiyokeemaanadaanInAnagara matimA TITAMINATIONS- kAmAmaMdhaNakiradayAmAyabarajogAlA vAlA sevana haMsayAra vimocAraudImAya uraNasivAzyABER a mayanama paniyama niyamAvale nadimAgamaJciAlaviNamiNamariMdA nApAsAMtasaMpatraparivadhikaraNalapalautahakAramAbamRANSNArI mahilA baravA kAmAlA jAyasavaniyamAyate siMvidiNAMnA dilyAThikamAnaNapatikamaNeganasiMpiyakA emodI va mAmA nayA . yavimAna. mAzyAriyarNa mahakamavaNani gilamayeNe saksa parikamaNAsurAga'modInadakAumaNavAyuraNabharaNasana paesa kAma jAna CERI ra bAlakiNarivezapatharakANenamArasamaviriyAyAma samedivikAraramodI yavama mAvanimeyaramA mArata NAnAkA sa mpatti balAsavAna-mAlAbAsanAaamrTNsaramAgara khamANanAvamA kAmiNaniyADavinA yo mAyAmasamisraNayarachAyaMkaMpanamasara / mAgaramANanavarayAkyA miniamariMdamApana samAnI nabarAmanyAtayalAvAsakAraNAra nAradamunidariyAbaMdiumadAvAra mulAdhipusamayapazismAbhisaraNagamaNArakaragaridAkimayA karamatamyAna karatI narasAritva ke na sake namavilApa paramArabAravimAnasaMpavArajayAparadezakA ityAzivAnayazamazAmiyaramakapaNA rekhAemagAvaNavarayaMkAya zekasaladeuni arihaMtAmiha-mAha- keli kadi muhAvA yAdimanamA vAnyAyAviramAnasiMha upavAgirosAkAyanatArabAra ManagementmaramAyAmAmanAsamAsukinAvinAyo |jaya zArirIyAmamAkhanavIyapa ne nikApanA gagI mAMjarosArikabhAradarzanAmyUro rojarAkyAvaraNavArakA nAmamAyamarAvIzakunismA liekI yiAya dibiyApUkakaraNa prayoga kI kiramAnavatyevamahAnirA niyopiyanazekha mokitezyabasosArasanopazamanAebamabArabamabArabakAsabamajisanamA pUnamadhadamAmamahatyAziyanayanivAsAcA pAnijatAnaprAzaraspasamapraninikamA aaviskAna: HinIkamaviplamarAjalAmaMminamanidhanAganAmiyama mAyAmanamoenPER zyAmAMARAORADAANIMALSADARNUqrkAyogyAMmAramAanenimapani navage mojarAta yA matAvalamAraNena rahatA manaeronemaranAka ARIE vanarakInAnamAramodakapraNamAmAramaNakAlimAraNyasyAvikamAnimahamAdizkAramanAnA IMANAgastyariDNAEROSSANSAMMEmainImAnavikaraNa namyAmbAmanavAgAvAlAMARArtAIRNATANTRmAnAmadhioganinigalAnidigarammaPARkSAnArAbarakaraNa HIKARIMARdhAraNA rababAjiyAbapusmaramAnamAvikamAI samayabAhAbaESARSONAMENTagIyamAnusAparIyA apimAgappaka vinamamimanthaloch karanAranAmavasaramavAnAta 'mayamazIyAko pahicAnane yA plenIbAsanomAnAmAnAmadhAnaroM vicArasparikAmUkamakA manamAyA pani nAyikamAvikamA barISakalagAyolakAtA jamemorayAbAyanAninimAratAbA vikArAramiyaramA miramAnadiireTRAVERIYAATARmarapenabarAbarakA sampati pradarzana samAptA / bhadraM bhavatu zrIsaMghasya ||ch|| zrImahendrasUriviracitavRttyanusAreNa zrIgaccherAbhaTTArakaprabhuparamaguruzrIsomasundarasUripAdaiH kRtA'vacUrNiH aMta : idamadhyayane'tidezakaraNAdapi jJAyate'syA'pi sa eva karteti / / 84 iti zrIdharmaghoSasUriziSya 13mAta : idamadhyayanaM paramapadaprAptibIjabhUtatvAt... zrI kailAsasAgarasUri jJAna bhaMDAra, kobA, amadAvAda. smAniyoradmurtanmamanavirabinaviparimanapadegAnAgapupAdi sa ma yamolpinirI pipalAyAtrAlA pArAmaliyaneyampAme lAMARATHIlAphaNATITISARNAMATERMEMADRAPARSHITra m mameyavAsanA dhamAdhAna cAlisArasabAnamAralo eka rAdhAmaniyAbharAgamA nivegaLA hA ninAvaragonomikAkAlIkAmavinayamita parI rovinavavArIyAvirakamabArIvipAveSayumA rAmavikAsApAmayAjAzanaparAmarAmAyana vAma kAmaraNAlAlavAnAmaramapyanakA patamayamAnisamAmimocana bhaekasAramAyApamizacanarakhaeko vivAdinasamA sampanakharanAmo kosa nAulAna vAnazA gAlagane nirimokSAmanyavaH pAdapuramasamAdhAna sapakanAranAyakamanavAtamA manyUSAkA vazeSakUravAsamayakamandavitaMka mahAmAvaraNAsaMbaNemamayamAranavamAnAkAmAra ziyAkAmareapanA nigna maTanagaNanayAmAyAkanakAranAmAzyadhinazamanArasa bApUkameNAmArAyaNasAnAtihamananiyamimI kA?tA yunate ki mAninadezakA nAyinayAnamA ekapaliMgezyasAdara ke nirajabhUmi banAkaramAna pUrvamayAsminakascimamA haman karmamamamamA emayAbenAmApobhApamAnamAramadAnamA pAjAmAbAdamananaMgIhanyonyAminanokiya zayanako nitamanAye jamidyaviNyAcA mAnakAmanArAyanAnunavaniephakArakI giliyAviziSimAlimamayamA bAlanAlayAmamunarAmagAvabhavAMgIkarImanonikhanAsamarAmadamanaH niyamAnunarigaLARSHISHmanAvina mahatyamA papAcAmanagadajAlanyapaNA sarakaki vinayanmarakAmA samAnAvaradavaNaH saramadAnagI kAgenaema bhAravedarUpe lAmbaradAra mohita kazmana mUlanApamA vAmanAvaramayara gAmiyAsimyasisamanavyA tyA kAmikA rAdayovamominesAmagodo cArAkSayovau ho saMmaMkAUNamuvidiukAlaMukomaMticinnave gAvakarAmaraNAra rivi karanA MANTRA viyomAnAmarampamoramamA yasamA dinAnadAnavAyA magaerAdaramabIcamacamajaminisabaMcavIsirAmI payaMsamiyasamAmeNaMEMindi adhinamevAviSayavAna saMcalalAcata -maliyanatama naesaesa suganimAyA jasamArAdhanA nAnApAnAmadhinilasya sunAsibaMdhamayanU gadi suyajJamayo-nAdamarasmIdemagIraNavimariyacAkAmayabhiyAna to nAdAnAmaraNAne gunpojasamma bhavanApanyAsyAna nara- sAlyAnarasegA vizvamamariyaMba piDAmaNi nAmaGiER yavaraMkudhIratraNemarimAlegavimariyAkAni nacAI rampAra va hovAnini. valyA vyAja nAma pani mAlegavidhasamariyabaMpiyama riyaraMkhumAlagaNamasniANamsaramaNamayamabAre epa me paTanAhara rUpava rameSA ... vaganA jA zani manasAyacaritrasvarADokAdIubagaMsaM ..sArAmovimudhididI rimiyatayArIyoDekaNamesatA .yakAra ka HINlikAbarepapi. zAnidhimaIdhAra pasamazyA ranayara .pA._ERPAyaMkamalavisoga mizyika lemo..nikamAyamasadanamaHmUramsavamAiNAmasArapAranApamAnAmathiyAM bhAAevAmana na mana pa ramaraNAvaskAsuhaM naeyarakANaM bokAdImarakhaisakAlama dhIroyamUTasa mogakSamatANadhIrojaramamadarayunivavIravanamA niyamariyazaki resakAne tamamI bAnabhUdAndhI rorivalanANasaMpannologa mogaro disaukharyatAkA bAremA yamanItigamyamAnItaM mamAsamma nAsaMjhAnasampamitra. sUrasaMzAmpahAnAmA ..pA. ke.sA vagA puruSonimAlAmataH niSimasarArelapati 'pUrvataramazyAvalogavAti unamakAmA nimapatinAnimAciniHsanAvaca kI mAvika .namAmidA mAmArane rAmamAnisunammArapezalAnapIlAmiNaniyojayA rAjakIya robA mahAka potakarolI mAyonakara kSabamamiparvamAyakvazvezapakAra mAyabodhakAMkerana viniyamitA yA mapannaHsaMpuyazanoka pAritA samasyAmAdikalyANakezarayo coronamevamA lokamAne yonekapAlisamabhArakhenama bhinnaIRateI karovAravimAmaDAramA nAma yAkAmI maki mahabhivyarSaH parAvarAgaMja reSazayanapaTane samAjAmAninajarAyamaraNArA ekasAgarapatikAra kamalanivAra barama nAma na pAekAlavAlalagAyAsAraNa me mInigamaraNavijayamANavakamaRIMARYbanAyAkA kamparina samAjApAnaparikSAmA manApAcagANayenelA para zAmiAnisamAcarikha rAje sApakogAlAmAmAnimAyabApAlAsamavarita PREMyatayAsapayisawNeba yAmanimAyanasAregAmApavarasamyogakapampanimAmAnyaupayogamA kAramAvatyatAriyaM budimAgacyA nArA nasarAbAdasA ripAdanAlAlirAmamAnAvara vimarativiko praNayAmadhyavininAgaritAnaMriyo nAkAramparipatyaka miniyani nedanAvara sAmAnya .yaHmAjavAdIkaripatkayo niyamAvabharamaga sAmborarUpa keralahAnapiI nApane itihAsa STmAnamArAtmoMna ne muzcinAyaka - 52 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAphaharipAkamAyAmaniranuparvavidhAHkaroni naripAkanidhanarakA nampananavabhAsatamAmaevyAktIvAdAparatAvAgu HATHEETrAmarAmA karieMgamarUpAnA manasAyabalAta. bAvikAlacinAralpakAlavitA karAtaruvAkA patra SAIsAyanamunayavizAmAyAparutAmA nimmadevAnAmamanavAta bArAsidiiphalataezvapakadhi viniyamanAnAtinammAnakAlAMtarAnaMtarAvadhArapinAyinivAravaga:nisamamAnatamapikasimasAlArogAyA ja nazyaSAMkadhIkA bAsmAdibAzayaniyanamapiphlAvAegiphalakAyanAtyAnapAvanArAyakliAbhAssita mAyaniyamAla mihalokapisabhApatiannaei nAma kArAgAMnA tasminnaragAnininikAlampAyakAlA mAnavAsampakamanAnIkAyApayuktamayA kavanAtyArAgaphanAmati: gati:gapivaruipAnyaratagatiphalatA mAravAnimittabA mammabAralA darusamAmAmukratAlayAvatavAtaMgrAmijhanepanimAta kayAminipAsukatapatra sAmAnanIyAtIlanAmanupAdisAmagrArApyA pacanAvaralAdipramAdimAnavAna mAnaTAmava32gAcayAri mAnAvanAtamingAbiyapamarammadAnAranakArapatyadharmAmahimanirutAcAhimAmAlapamahAdinikAraNavigatavi devazamudAunibaMdhAra ninAumaMdA 60 nArAyaMkAya buTinivapisakilamami ho'nikAlasamaM asaMkila samimakayupharaMgoniyamamonaka 3raMgasarAmavinakAya raMganAnaka sAhajimmA zyanAvapamAyamArivArasadAma bhaTayA mAmanimamaveja kArAvibudhamuhA tivasarasamana munimayamAgaraNAleviSakAlakamidaM pIrasuia -... TARATHPariafiaaiiananaraMgavArA mapimatImadhamAdhamarupamapinAta sAdaraMganavasanarakaniyaMgama rAmaramaNaspandocinAvaviviyara vArizcaraNAdinAnamAyanamadhyAhaya tanahAzati svadehAritadhAnI tanAmanudhyanavAsaratavotavanamahAraNavasanadharmamAnasmaznaranikAyanamAnupampa prApaDosanAmaMgAmAdAdinAraminA rAdhanAmadhamasimamayemajAmavivaphA svayamAtmAnaMgAzyaninavaraMgAraMganamayAnarUtAsAdirAmayAritaniSpalIkatamanudhvanA devAMnA piviSayamAMpAdakamA jinamatanmamahAsAdipupAdipulpAzmanamamayAnanakAragamaramati 6211vatA'bhayomAramAhazyIya06 nikakArarAnIyanihAvayAmaparaprayamavAyasmaravimamamamAtrayanisadhAkudhanavaNamA mahAsArivAghamApApanamahAnorayAvi nAzvadyazAvinAdigapAsamAdemparAmAdamarAzAvanAvAcasvadhAramajakalpamitrAnasAlApAghArutamA kAmamayamaRASni inapAvamisabasapavAdamAgahataravArasamvAdhamaparamakhampasahayAmitimAnatA tayAaavrayanamasaMva:1EHAdhakAmaphalakAraNakapAvizanamAmAna rakhAmA mAyAnapAdata mAmimAriyAmA cArama:mAyApAramakadavA sahastramA vivAnapatidetadaathamAyarasAda pAcakaHmamAsamAdhAnamukta apanajanya yamapavAranAmAkarutujJApanenaMyaMsya jinapayAtAmA vAdinavisatiyAdinAkSamAvasakarAtracanAvatavavakAlakAyapinI vinvtaaspaadijaapitrnigaamaanimaavshrnnkaalkaasvri|ini:paagdrtraamaam mudarasUriniracitAal muniMjayamAgaramAlavissyajJAnAaanan aai an a // 4 naM.4761 ch|| munijayasAgareNAlekhi svayaM jJAnArtham ||tthH||tthH|| 23mAta : idamadhyayanaM paramapadaprAptibIjabhUta... zrI DahelAno upAzraya jJAna bhaMDAra, amadAvAda. maMta : iti zrIcatuHzaraNaprakIrNakAvacUriH ||ch|| iti bRhattapAgacchapUrandarazrIsomasundarasUriviracitA damayanaMparamapadayAzivAjamAra zreyAnataM.nAna paMdhakRnmaMgatarupamAmAyikAdyAvazpakakavAnapanamanakAzAdhyamamalayAdivanAcAravAna sarvanAtaguNasmaraNazvabhAnamAdhipasyiAcAranamaskarArUpaM maMgalayamAha mAyaveniyadhavAparAyavapakrayutamavaprAyazvAsaralapratipasA kyAmpanAspAta mayapaTAvazpakamA mAlasAdimahAyacapApanavanitimAvanAHyAgamanovAkAyApArApAMvilizanamAyAmacirani:mAmAthiko kriyatezya pAhAryakAbhimAnakAnAmAvaviyanitaMdanakiyA mulAzAnadAnavArizrAdyAnaviyatayavasalavatAezvAsapAtratinati guNavanipatimA. danakananiyana sabanavitAnA nivArApAdanasatidananidAnapunaHkariyAmAniyasapammamApanikanakriyatamAnAvArarUpanAepavikchiA nikAsapAmAkAthAzarmilakiyata gumAvimyAdayomUNatarasapAnapAvaraharalAmAzyAvyaktiva vinAmagarasakinidinapate ' pAMmAmAyikAdInApamAqiryArivikSAdimapharavAha nArimAta nArivaNavAmitrAcArapaEARNAvirodhinavijJAvinimalatA kiyate kanAmAyikanamamanAyanasaMgama kinanimAMganivAstivAsanenAsatrazIkyAdivaninemAmAthikAdirinAkApAmasajAnAna kakSamAmAyikavAdita viyatamAsAnana mAyadyA-mapApA:svanirakyA:yayogA:kApAdivyApArA:napAyavAsayanayanArAmatanapAna nAvanAta mAvayAnIvAni samAnamA mAvAjogavirasa kinaguNapatriI rayaliyasmaniMdaNAvaraNa nirmaguruvAraNavivaracAritrasadimAhI kArazmAmA enakilara mAvImarajogANaM vAmevaNaramaNayAravimAhIvanAsAyagaNakiAya avaguNakila savAlamAridANa 3 nAgAdhyAgA nassaMpannapatrikaraNAvadeSaNa vihilAkArahamAhImasiMpi4valiyampayanasipamA vihinanidAsamakAmapana matagaNanAmanAmazvatanaviyana ninAmayAba: pAribAcAravizvavidarzanAnArAmAta madAnimAkaMnampA pArAmikiyAaafe ifalfzanagananavAnAnAmadhinAtyakriyatagamanakAsAsavAnagammamAninanakiyatanavA mAnapAnAta mavAnApanakAANTARkarAvAtravizanivanAnagarapramanilAkAthAnA gayANAmApAsavAnalAla pAmAdatpAdanakAnanArAgATagAMdagAnamAhAkSyamapAgakavinamnasasasmatIrthakarAtinAniniyAminyavaH13mIdamAnAradAnAbAnA vArammAna-ravAnAnAmyAganinAMgA50 mARTI kAlAva: alexismadAnAcArAdhArAnamana" 14.10.11.nAate-mAdifinabhAvinAviEiRgaranAmANyaRTitch:2aanApikAe.esa44 nAmAmabAgapAtayatikrinamyAkamama/amz256janatAni(munAkanavadanakanayAnAvanAvazAla pAlAnAnAgadInAnapAna..RaninyAsamAzayabhitra. . samaga--1.nitikramaNakAyamasiAMgAvAkyanAmAanupranavinaviSayamA'tikramanikAdikAmatAnA'pAva manamAnamahianAta nAnAsAnAdirAlayakAmanAnAniyAspada vAgAvAkarakAra mAnAyara yadinAmanAmanAmaniyAdivAnagaTAvinamnAdikamakAkaraNagrahAnavaprakArAmanimpayaMvadanAkaraNa sImA yatimAmAtamananaza:vImAyanikamatInidhyAta:kArAgAranikamamatAmavicAkaramAnAhiniphyAkiniyA pratadarzana Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradarzana manamaH zrIminAyAdamadhyayanaparamapadayAnivAjavatavAnazreyA utanastadArasegravasanmagalarUpama nAnapatravAyA didazAnanimAramAthikAdyAvazakAkapAzAsAvamaMgalakAraNavyamaMgalaMdanagAdizvanIvariyAsalinamAnmAnA nivArApAdAnana mAyakaparitASayAvatAvAda tAvasmaraNazvatamAnatAdhipatiprAvAsnamakaraNamayamaMgalAyamAhAsAvakAgAspadananidanAtanaH kariSyAma kidhasAmAyika navizobikriya itigaSaDAvazyaka sunasyavazAyamAraNapaniSatyAdizyAmyatAspAtapradhamaNDAvazyaka tyasyapagamanasAzatikramaNa nayAdAsAbanisAvadhA-mayA mAhAmAvakityAdisihAvayanamAyanazAnAnisAvayAHyAgA-manauvAvAyavyApArAsaMdhAnakriyANasyA'nivAraka mAnavaniravadyAdhyayogAHkA viti:niniHmAvadyAyAgavivatimAmAmAthirakanakriyAnaztyadhyAhArakA niminagAnA pisAvakhaNasyacikijhApUtIka yAdivyAvAsAnevAyamAnaramenaye kAmanAsAravAvadhAnistAvanakriyAta guNakAranivAritrAdhAstavidyAlayapanagaNavArupAsAkAAyAsathagakriyana banAmedanetAnyAMvalA sevananaH nAyaravAvadhAnavAnanaktiyaNavatatiH naHsAbaMdAnadakiyAnAsvalanasavAlamAyaNAviratyAdizyAmalA syArupAsta ghAdhAradhArA svatanamadhyAna navidhika sAvadhAnAvaLA nAjarANamA mAanALAvisaktinArayaNa uDivaliyamsAnadaNAdhakAsApratyAya nanakriyAta yAtavitAtparyANatigachapakSaraNAcavadA simsavisohI kAramAmAyaNaki vivatiya mAmadhiralaM kAcAvA ravivakSidalazyamAvaLAyAjAgANavaNAra savamans daMmAyArAsAdA bayAlaya kinakSiA patienemAmAthi kAdAnApalAma nAcArAmAhAdazanamammacauvAsAyaeNakiDAyalaya guNakiNavaNAjaNavAradApanAhindimAdhama tasyAcArAni manitAzcASTI vidhAnapavizavinirmalA kAyAvaupakasamuvyAcAravizanimnavanavitenenyAhAyasyAH sAzyA sAdhyAugulavAdAcAstyiAdicAritra vAnarAmanI jAvAnInAzAgatAsAnimAthi nAlAko yonakarAyAyeguravAMyakAlanaksaperaNaponadiyAhAkimavareMdA cAritrAcArasyavasAmaaenis sadhinAtavaHkriyateyamaaadtailsmAdiyA'pamAnamAdAdayasnAyavarA kevalinanaSAmitAvaIzatArtha karAjinavapASAmA pasyavizodhani mAnavaliAgatamyAdinikAnAcAravizakSiApradAnajJAnAcAraspavAstriAcAradarzanAcArayozvavizeSaNavidhinAkriyAvAkanasAmAyikanA dhanAcauvAmAniTininI mAdAlAgAdhyAtinANanizAnAcArakAlavinayAdyaSTakArasAmAdivAkSAtadanivAritrAcA sAmanAvalakSaNanA kilinigara nAavivazatAvanatyAyakA mAmihIkAnaMdaninAriyunaecadanakAhAnAnyA jJAnavAnapipAzvabAdivyavadAratazcAniAzyAnAzaharaminiyama yamindavAdiAipanAMdhatAnamAradAsyAna jaanaadikaa:vividhaavinnpnejhaanoN| DA.naM.93 prata naM. 4779 devakoTimadhye zrIajitanAthaprAsAdAt kalyANaM bhUyAt ||shriiH / ThaH / / vAsare / zrIaJcalagaccheza OM zrIvidyAsAgaragaNitat ziSya OM zrIvivekasAgaragaNilakhitaM / / zrI zrI DahelAno upAzraya jJAna bhaMDAra, amadAvAda. 23mAta : namaH zrIjinAya / / idamadhyayanaM paramapadaprAptibIjabhUtatvAt... maMta : iti catuHzaraNaprakIrNakAvacUriH saMvata 1663 varSe bhAdrapadamAse zukla pakSe trayodazItithau guru kanapatAvasyapunaratizayenamAnuSya poyAlpasAniranubaMdhaevaMvidhAkaroniAnAdhipAkakininavatasponarakAlenanavatAtyaHnidhAnAevayAssAbAtAbara nisapUtAtyAIMa spaHprApacAnAmavAsasvapramAdAdina mApAzvasathariNAminabadanAmadAmaMdaramA kArAnivAraNagamanAdiSThanAdhyAvasAyabalAvA nApidI mAta vacaraMgolinama memiyAnakatatpAdidilAyAdharApamAnapatya pUdamanArAdhinayamaccityamamayesaMjAna kAlasvinI:kararAzibajayadevakAlpapadezakArAtAtpakeyAMzuttAriemavAyattatA nItinirasapradizA pcvaaraagaadiktiisaadhyaamaa| vikAsayamAtmAnajIcayAnAcA:namasaMsavAnacaMdArANapratiyatyAdemahatphalaM zrataekadavaryakartavyaminiyiniAnAyagAnAivikramAyAlayAvatazrAdAnAbagAnamAsa nAmiviSayamamATAkataktimajanmavaraNAtayatadanavAsatIzaraNAdakatavyAvaravAlAnarAmavikamiyominETERTAyAvadacyAnayAvAmAnAbAnAsa smAnaniuvAtAsakayaphalaminiyAmi mahosavAdigapAdhavanasabhayAnAnavA navayavAkavAkavAlyAdibAvApAnampanayaupamalAlAyA ninevayavAkarSaki vAlyAdinI jampatiSyanayeuptamalAlAdyAmika kAryakranayanirvacana zaraNAdyapisanA cAmatAnubaMdhitatpratiphala and kamanijArAkriyamANAmihalAkaphiIyAdyupazyopamAnitanininiAdiitanivAsarogAdyatAvasvasmita sAmaya prakAreNAnIya zaraNAditsavAnAtrikAlasamAnayarUpakAla vidhAyamAnAminiSa smprgmnaavaakaayopyuktaalyaakRvmaayaavindhaaraadiprmaadaadinaa| aynvaayaa..ssrvisNthaa| nihalAvaetada tivAumaMdAu..60 tAeveyaMkAya bahinipisaMkilemi hotikAlasammAninavAdAne nAcayAtAvaraNa saMdhyAtriye'nisa baMdhArayanane ahilesamikrayakalI sodhimA nakauraMgasaraNamavicAradA nAdAniyA pamAyamahAvAravi. pramAdApasa AAMnayasyAsataraMgAdAnAdinaH no'rayAtravapravardApUrvarAdInAmA nakraya cauraMgasava nakauhAhArimAma yajAvaramAyamahArivAra kAramadhA nadina panigodAdhipugInagAvadeuvApramAdaspAta malayAmArasutisammamA kAraNamimahAgAdinidhAramAnesyAmAhAdikAraNavigatatita: neyAMpramAdamahArAvinAvAyUvAravahArA ...::.::: kA-115-16khA tiraMgazAraNamaminahAmi susarakalyaminmA anuvAralAmApA ruvAnAnakapanataMtarmaneyasmAnA kAraNasaphalakAraNAkezAninimokSaprazvAnAniniyapAminapamAdamahAriyomAvAranamaHsAdhuHzrIvAzmasAdharmarupamAminAmadhAbaraMga zanamAyApakaminpatrimabAhevapadAsahavAsAmadhyamadhyavanAnaspadAjanAtadanadadhyayanavAyatpa SHEHdcAsaharI sImadhyamadhyavanAnaspada jitanadenadadhyayanadhyAyetpAdievaM jAnakarSa:mamAsagamadhAnasaktI navampanarakatiryaganarAmaralakaNasya raTenatimaMdhanayavyAvasthAmA pacAmAyanarapavAranavasAdhusanavajAyananayaspUjinaspayAvatasAvAvinAyukyAtyAdivadhimaMtaHpratyekarIToviviziSvADiED SHISHTHAmAhitI payAvanavadhakAlakAnpapinAvatisatAtatAyinasvanAnigAdhAniyAkAraNyakAlakAvavikAsavAdanAnakatAyanatyamyAhAyAnanahA REvalAprapadamAmepalapakSetrayodazataguruvAsarAzrIvalagAyazrIvidyAsAgAragaNitaziSyakA nisvadehAritavAnInajanmamanappana vivekasAgaragalalapinAzrIdevakoTamadhyAzrItranivanAthaprasAdAtakalpAcayAvAraprI- gAvApAnavAsAmpahAraNakA 54 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unamAlAsarvazmayAkAUvAragarviSamapadavivaraNAsAvA sahapravanayApanaktazatisAvadyAyachatasyimAmanAvAvAyavyAyAsasAradyAvatavaragAha sAvadhyAgAvismaviratisavAnitisaritisAmAdikanakiyAramabArakahanAkArAsAdanitinaviyatoguNAzAnadarzanavArikAdhAra vidhaniyama guNavattApratipaktikiNaniyamiAbaMdanakanakriyatamarasanacalitamAtmanAsAnimArakamAtamyanitanidanAmpUnamAramAmAtyalphapagamanamtakamayanAka vikasanavikamAvatasthAtAvArarupajAvatrAmyavikjhiAmakAgamaNagiristyAdayeodharaNAtaghAdhAraNasApatpAgyAnaviyatisamucyataHsAmAyikAdyartha, panevAcArthacamAthApakamAyacArikAyasparikAkamAravAyacakavArasAniyavAstriAcAranyapariSakotyAdividhampadizAdhanAdhAicAstrisparcivAdhA vidizAniyatakanasAmAyikamasamanavalapanakliAtinAvanAbhyAksinAvayatizyati svaniyAmananazakyATidarzanasAvayAsapApA:ztazvaniravadyAyana recamAbaMdhatAtvateyegAsamAbadhataravAyAmapaMcanAmAnAvarjanasibatAyAvanimanataH yathAsaMnyanamamvadyAnAvaUna itarANavAmacananAvAnimi yate titAbhyAMnA sAmAyikenavAstriAvAsyamidarzanAvArahamAspadasopetAvanayAlitatyapAninatidarzanasamhanamyAnAzadarja navAra nibhamakiyApAravicaratasyavizAbidizatarAnAnajIvanAtIrtha karamacanindakanyAmacarityAsavarenabAvatyAnarUpadamana cadi03cardiA kuttaniyanalakatakarAdayAyalA taya dunivarmaneTaTavAragamanamAnAcArAdhamAkA nANAlA savilaekAlaityAdikAravimajJAnAvAsayAnAaAdivazadAtadAnAvAzva rijAcArayamakAna mAndayaghAtAnAdikAstupataevArapAitva:tapanana titajJAnAdiguNAmayantAyuktAsaMyanmAtAniyA rAmAvatamapanapatiyArakAramAdinakAzAdiyAkanaMvadankanakadhAdhanA vidhivata hAvizeSarastiyayaMcavizatyAvazyakapariyuktayAvakiyatazaciritiSAzAnAcAra zyanAja:punarapaMcAritrAcAraderzanAcArayAzAvitayArayavizaSawide nATanAMmAsyanapaTimAnAsvalikarAmabAlitamyavRtavidhyatikamAdinAmamatasyAparAdhaspatayAmAnAcAradAnAenarapipratikDikaraNalapAkaramAnaviparItapa rUpApiviganAsatrAnatikramasAyadAnadanAhamAyatarutavipassanaraskamamaTAyAdiHkaraNAnapunAkarapyAmijhardiyAkAraNArA hApamAnAvimAnaspatikamA mutiprataHkAralApratikramAnaMtoprapizAnAcAgadInA krayatazIvirAmacamamataganmatikAmativasatidAyaraMjavaraNatigAdikAtivAtipaya yadAkayadhAkanAmapaMcanAsAyadhinAdayatAmodanahinATakA:janmaNacArArupatamparA tamizatAsAmavarupayampamatenavarAvikisAnapata nasatAkAraMgadhAtapUrtikarmazinadayAnAMvAtarthacayita kAragatizAyarasacAkAmasmaraminAlAzAtAdanApayAcadAnanyAmanTana ramAimAdaniyAnayAdhamanyavAnAcAraahizyarthapaMcanAcArAvAhAmuNaguNAviratvAdayarAyAMcAgudhArataMdavarUpaMkyate / naTanAgatAridazabidhanamazavirAtividhanadApyArayanninapatrAcAzanibAraspabArasamicitavasAdikampavAsiyata yaha pahizeSatarayatipradatyA nAnaMtAsutAsakiyAsthitivAnumAldazaparapaMrAraMdAhAjanaviriyaMcaritravirisaMsanAhiviriyatAmAbAda diyatakAyaMcadivAsvikozatamyAvArI pApena vartata iti... naM. 3870 lAlabhAI dalapatabhAI saMsthA, amadAvAda. bhAta :itisaMstArakaprakIrNakAvacUriH / / kRtiriyaM zrIguNaratnasUripAdAnAm / ch||shubhN bhavatu |||shriiH|| 3ld : OM namaH zrIsarvajJAya / / aha~ / / catuHzaraNaviSamapadavivaraNam / / sAvajja0 saha avadyena taracanaMtavAsanyajanmApAtakadimamamametibahivAzazAprakArAvAsya eecueeyaar00|| rAvazaSatA sAmAjamAtAzejagadAdharamasaghaHsAdhyamamaniravazeSagraniekamanAmavizva:mayAlisamUhayuktamya sNghsy||1.2praayaasdhrmjiit piy||itpnenveklipkaarnnkaamitaanivaaddNbaayshunNksNkhyaanivskkoshnibrtuudeksmynvdhnaatimphtt yati zyAityevaMyavAtaMtavAvikAraNamsasAdhividhukAritIvedanAMsamatitAsampAvisapanAryAmakA-sUyo'nuzAstidati SonAropitavAtmaniyArAdhanAvirodhagayAhatapAdapAvagamAnaprAganAraMhitAyAmajAyaHdhAtAsatAvatyabaha kakAHguNatayAanu0pradhAnAvadAraNAprAguktAzcApadadazAgatAprapisAdhayaMtiutamAsakomasApyAra0kipukAvizanIyasaparahi tvntsnaavvaasiddaaNtkrtyaaysNgtdhaatiiroirstimnaayessaatiHkinnistiitavinistaarytpv||tthk0tyktiidhrkaash porAporAtanyorogaUrAdyAvadanA-pratphatpannAHvAtapipAsAdika sakAcakalaMkasaMgunavavarasyavadhImatanA anyo'pitarUpAruToki shnivcdhaastaaryaataauuN0|| usamAcalakAsenatigamya ti||24 ||raavidhk saMpAyaMyati ||5prvtvmvaadhaaraa saMstArakIgurIguNamarizgaravIdhArAityatyAvazeSavAratIya . navanatanivanavavAmihobayAhAraNakamarijasaragutImaghA. savAmuUrazvabhujArAkakatAsamatavaniyamApavayavakata. narutazativizeSalAeanikikaMsAmyAnna sAmAyikanArakAma! tpativAdinaHrupekhinArane pratyApitiHparikamnitimrparuSadhapratyApa tazadapaparanipAtaHprArutanamakarokiravighApahArAdimalisaMpakI nAguraNAdAkanakarutaHziravyepiranavayArutavanavAtatrAsaghAkaiSAmuzilavatInapAtAmaMzANAmapidevAnAMsadetilokamadeva manamaSisatapatinAvakitAdalajitApaviyuddhakamisAyanayanAtanapaspakaramAtAjasvamasamaranatarAvizuddhavavaH. punaHsavamAdicaritamukarapavatyAzavAhAmuvi0 saMsaMghapavAvavadAmasamuzanasavasAdimunasyAnimAnAnurAgAdidibainakamamalI yakArivAnAracaStArAvisakarAvizvAsImAranaDInnipAThAMtarezvabArabAtamakarasaDAmaSidevAnAMrsanatakanadevaniprAyavaviyudaH karmamalApagamanAtItatAsaMghamaDArAdanyA mahAnAparavahArdiktato'viharavAnimAnAriuknakampreSitAHia i vinASakAyamarIsAkAyAkvakSamaMDakapacatikararAvatapakiraNatalyapUDanavaikhivAsampapAvaDiMkAnyadhikanarupAyokavijayakurvanA yAnopayogayatAvannanavinAmatAdhivelAcabanAnAprasiMhanAnnamavilAikavarAvadhanayulajamakavasarazaMkavalajJAnarUpasamAvi sonenasamamAya:parikA unmorpaanugtrtyaav||21tvpuuvaanpukaarlmyaanitaartaasNstaark gahamArumAHsaMtaHsusama narAhivATAgar3I iskmaarhaaskhsymuktiiisurvsprmaavaaskaatimNsaarbhvaadaanimtypraanimmd53|1226timNstaarkpkaamvitriH||rutiriynaagunmaarpaayaanaa maanvbhaar| pratadarzana Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratadarzana AnaminatanAmARAzaramAnAnAsAgavAra eraNApradavinAzaraNavidhamApadavivaraNAsAvayAsahavayanayAnvItavasAvaDAbhAtazata yogAAmanovAkAyAyAyAsAvyAnateyomAmAviramaNaviratimA viNsAmAyikenakriyate'tyavAnakonikAlanAsAra vizatipragakithApAkAnadAnavArivAdhAviyAyAdhInaguNavatamaSThAviyatisakriyayAsAvadha na.kapritamAralaraMsalitamAtmanAsAnivArakaraNAtanidasyiAmapanakariSyAmaratvayAmAnAmApatikanakriyavikivAdhikisAsAraNAstIcArasayunAtha pAsyacikmiAvAsAkAAgINa kripanayAyayA viztyAdodharAsarazAniyokSAraNAsAtyAyanina kiyAvAvatisamaTAtamsUkapata sAmAyikAThamapavedhAvasA madhimAmAthikAdInAmAdhArapacayAdhizaktikaSAphalapadanidhimAdhAghamAdAvArisakA dinadinazAsanamavAvAdidIvanimasAmAyika titApAyAdha pannAvAnAkapaMdhisAmAyikazaviviniyataityAdAsAvayAsapopAstAravanizcayAdhyavAsayavasAvyAniArakatatakataroeyavAsenAnAdhidhiprakriyatazati . tAtpa1i23tAsAmAyikecAritrAmAzvavidarzanAcAraspanAzavikSampadizAdhivavidyAvAnAjAvAnIsAdhakarasavinAmavaMsakayavAyasaradhi Ram zAtyAtmanAmAkahatAztyanunAnizAthilA lokAyAtakarAdAyA ya.yuvA sUcIkIrtanAbArsanaMtanopavedhArAdisthAniIENahamAdAyatamA mAyavarAyAtikavacadhyayanasAmAnyakavalitAlAniMzAzva zAsIkaganivArazasevAmityatArthiAnimavenazAnAdhAravinaan mAvAnANAaSTavimekAnAcArATadItAcAdigaNAtAda zanacA ricAvArayahAthAtAjhiAnavAnapidavanivAzciyAyaklapavavaMdanapati pahAyAmNAyakAnItA vivAdayAnadyAvAridhazditavAtavA vyavadAratAvArizayo vitikavAvaMdanakAtheNyAzivavacanAzAnenAniAsA vAdityadhIravAraNItikonAdiyAthAsaMpannAyuktAmasapanAlayAM pratipanninanisasthAkAratasmAtAtazeSAvinayakaraNAdAkadAvidhinAvi divazihouditakyAyaMcavidhAtyAvidhAkayariyavatayAkriyAtalanetitiSakAnAcArAdInAmanarAdhIcAkhiAvAradarzanAcArayogAdhitayA riktioSNazAvanAmAvatiyAditAdaMdananakAnAdInAvinadhAmazviAdhAtAsakiMgAvAzyApratikamaNakATomaryAcyAmivAdAcaliNavaraNa vidhAyanikramAdinAsakAtAyazavAyomyAkAnAcArAdInAkSAtarapitavidhidhakaraNyAkaraNAzrakSanaviparItapasyaekadivavidhinAthavAdA mayinakatannitAprasAkSikamAtradoSAdhikaraNAtaramAhoghaDAtAbhivatatatvatikramaNAnyatAmRtAkAraNAtatapatikramaNenoNamaNilAbAcArAdInAMzitha pathidAdAlagavAnuyudhamapiDipaNetAtaDIvaDipAyaDikamaropAvyAdhijJapiTavaraNamatititikAmatisaraNAtimAsAdAya ghAvaraNAtimAdikAzacAkramaMkramapAtapradhAnAMvinaalamneaadamoomme 19a.aha ||ch| ch||shriiH|| naM. 1942 lAlabhAI dalapatabhAI saMsthA, amadAvAda, 23mAta : arham / / catuHzaraNaviSamapadavivaraNam / sAvadha saheavadyena pApena... it : saMstArakaprakIrNakAvacUrNiH / / kRtiriyaM zrIguNaratnasUrINAm / / zubhamastu sakalajagataH U-..Ressaecs-0 lA. 6. bheTa-surakSA1417 pA-1 para azvatavatasyalAsatAnA tyAdamAdyArudAlIcAvizvanAmodaryAtamAzayavaJcAsamavipAkAtatigamyataravaNyaSTavidhakarmalayAvAyadoDatAratha evaNyazvAdhArAsiMsArakeriyANarizayasvAdhIrA'tyasyavizeSapaMvAratIyatAvananiva-vitavAsiAcyAkANakarmasAkSyasaMghAsaghosukuTa izvakaTAkiMstAsaMyamataNaniyamA:evatha kanakItanakRtaprati vizeSaNalaptaktiktikAsAmyA sAmAyikaMcAvimityavItavAditanisAraniSatpavitIya rikaniItAdAztyApitvAdasAyanivAtAvArutAvanAsakArAdadhavidhAyadahArAdimANisaMgakatirapAdAmakRtakaTatA nivAravAyavinazyAlarutazca tavatriIsaMghakepImukaTotavatItyAdA saMdhANAmapiATavAnokasAdAbaMditokamahAdavamanukAsArasajyapAtitAvAlilaptapasAyazidhAkara milAyanayanAtana saMghasyakamAtratAsuAmadAskarakSitavikSavastAsuvAdighaTinakuTAgavatyAcAvAdAvipassUghapavanAvadhAnadA mukArAnavAdisukUTaspAnimAnAnurAgAdizadivenakamamalIpacayakArivAnAnadArAvisaksiyAtAmadAmAliyAnAtarakyArakhyA saghamuUmamANAmAyAdadAtAlatattasAhasAdAvAtabAgavAva vAkalApamAnAtotAnAsaMghakaTAdatyAmadAamikAsuvAditA vizuSpavAsimAnAdivatakAvayukArakhAnA zaDajhayara lAcaMdAdAtApithAbhakAlamaraNadhIlAAkavAdamaDakapamAnakA mAyaNavatapakiraNasadasazvADaalassAmyaleNavaM dikAsyadhiketakavAyAlAkavijayakavatAcamanopayogatavijanavi timanAvivaNavinAmnAvisAvanAnAmaharSiNAvika dhArAdhAvaleladhAkavalasahazaMkavalajAtarUpAsamAnatAkavalajA nisamamAyAvariyANAunnamAlayAvaratArapaNNvazAktipUkAraNAnayAsitApatoyasaMmArakagArDamArudAsatamAkhusamAnArazAda khoDAgApavamArAhAtAsadasagaravasyaktakhakhaspatasthavAsekAtiAsaMsArasAhAtpipAtiMmanamA saMsArakapakaNikAvasi rutiriyazrIguNaranasarIpAsUsamasAsakataUgataailan nan manAzA 56 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 . zakSAvidhamapadavikSaNamAkvaNamAsyabAdhanayAyanavanatatimAzAtahatiyAyAmAnAvAkAyadyAyArAthamAvadyAdhAtAyAmamAvadhAyagA virAmaviratinidhi mAmAthikanakriyAtasyAhAryavadhAnasakartimAmAcaDavaMzakSiAvana karAyalAzAnadarzanayAsciAmA vidyAtAyAtayumarvanAzayativilInIyamAvedanAkaraNayAsakta naisalinamAna mAticAravArajaspada nivAnapanakArayAmApayarAmanAmAparikagaNanAkaNavekisanavikimAviNyAsAvAiphlAvAyavikimAvaNmAkAthAbhAvIsabhAmA egAvara pAyAyAyadhasArakhAvayAbhAratAvamAdhArANAmApratyAsthAnamakaNacAvakriyajJAyatAmAkapanamAmAyivAraNanaSAghamAmapimAmAthikAthAnAnAcArapakkArakhAinaLaNaphalaka kanAzakAvAsyabahAlavAvadhamAyAvatamAhAtvAptikAdevavidhAmalagAvavAdizAnAtahazIvazcamAmAyikatilAmAyApacAvAkarSavasAmAnyAkanavArA kAkiyA bAlAghadyAmabampAnAsvAnakhadAbakSasthAnamasAvadhAnAdhanikArAbAsanAlAREINnakiyatatitAtparya lAmAmAvikamayArivAcArajahAranapadavAnAcA mAthAdasamhasyAna vayAkhAvatinavAraNAyadAdhinAma nidarzanAmamAtampakavAradarzanAcAramasvayaSTavizvazAsivajasvavAttarAtmAnAsIvAnAnAyakAramAnAmagamakA kayAsvaparAvAvAkhAmasavAmamayajJavizatyAmAnAvanAvAtamAzAjatAcaniyAyiAvAlAkAtyAnakaravAyAAyagulAmadhAkavivaryAnaMtarapAkArAkhAvyAlayAtanA pacyAtanAsAdayAnidhImAcalyamAlikAmavazayakamAmAchAkavAnamAtrayAgaMvA dazAnAyakavAnimacAradhArAvAmityarthazanAvAvaniyAvanadarzavAcAzavAhAradAnA nA vAsamma nAmAvavizvAmAnAvAsahAnazyAdivavyAvAdAsyAskimarabahAmAnAvAvapiyadhaniyArivAekaevaMdamayAvaniyAlaNyAjavajavAnabAbAyapAva dAyArAmAsvarahAdhyamAtabArAvadAratAcArivAyinikrayAvaMdanakAya mAninavadhanAnadAnagIdAnAsAvAdabazvadhAralAdevImAriyAlemiMyanAyakAnapatrA mAyalayatilispakarapAmagyAmAnavinayakaralAnAkanavaMdamasyA nAvidhanA vidhivata bArivAzayadAyarahitatyArvizatyAkSyakArakhavAsavakriyAvAvAsi sivAnArAma naravArakAcAradarzanAcArAyAnasAtamyakapIvizve paNAlAI aniNa dinAdanAkananAnAdAnAMvadimAnavAmayavinAhiMgAbAda danapaniyAmakarasyAsanakarAtAlivAtAvavatyanikamAssiAmA jAtA parAdhasthA kAnAvAsadanAMkApunarapicatiSikhakarakarAMkaranAsanaviparItapAlA vizvavipinAmyaninAmAvenazanAminIparasAkSikamasmasyAmAkaramAnajanakariyANAniAyaDuratIkaraNAtasmAADAbAnamatrivartanalanikamapaJcAyatavAra emAlanavanikamAhAnAsAmarikAnAbAyokayAtanAzayabAhAnagavAnasukSmAmayaTikkamarapANalAnajIvanazayaTikamANavAzyanihAivivAracamamaniyAna anikAmativaralatiyAnAzAyayonavarAtigAdikAyadyAmaMkamayAnanaksapAyAtanAvaNyanamvalAdanAhisAedyAkSarakAnAvapratiyA rakhAmpaphAtamAyAciniyAtratAkArasivayamAvavikSiAkarapaNAtavatIkArakAracAnAvarazA nigadikhAmokanAyakanAlandana dAnAla kiyAnAkanakAtyAmArgalAkArayAbArgamAvAnarAkAraNabAtAnAtmAnakaramanikinAraInAkhAlAvivardhanAtyakIyavinAkacharamANapakammA zAkAumANabadahiyAtanotihAmAyAsaMdariyApavarAhadikammarmaghAyanAmanAmazeliyAvarasannatAvaNAkADamANANAkA rakvahAyakAya naanaannaabaauyuvaahtymbaamvaadyphaavrnnaashkaaraannaamtytrvrsaadyaatitkaatrvivaavvdymaarktrjnyaanmyshaayaa| prayAsanavAna iyattAtrayamnakimAnayabAmavikAsamacAepazyazanivalitAprAcArajayazuddhiApaMcAkanAmadhyamAcArAvakagAyavAdAsa naM. 17882 ..naM. 358 zrI hemacandrAcArya jaina jJAna maMdira, pATaNa. maMta :saMstArakaprakIrNakAvacUrNiH / / kRtiriyaM shriigunnrtnsuurinnaam||ch|| granthAgraM / / 950 ||ch|| zAta : arham / / catuHzaraNaviSamapadavivaraNam / sAvadya0 saha avadyena pApena vartata iti... itammayAkA manasAyamanazamaskamamAyabAhArasatyAnamAmyakAmakAdhAramAvAsyAsmamAyAdAtatapazcAnayAnakamariyamaaamRA latisamaniyamithAnisasarthamanAzvanakAsyADarAvanAmacalanAyarAmAdhArasApaTIeyarakdApakAmavamadhAmanivArarAyaraNvarikhavArayAmAsthAna raNativitiyazasvayatradivasAnaMdakAyamacAganagamanakyAnayatanagamanAgamanamAzAhAnamAninanaMkalAniMnavArAnunamagaralasyAnakArI majiTizArIrAmAyaspaTakAranAzakavApakSamatAmAhAkhaNmadAkSarasamasadApimamanisvAyamanirakSamaDavikamapirAkamayAmiyama ghAtasvayagamanahapunArAmasvAyajAyammarasavasAjIvaenouzyaztyAvamazvakapakArapAkAmitasvirasAijaMgayaravanakarmaprasArathayAlivalakAkA nada kasamasyavidyAvAtirapATyaniyazavavaMyavartanadhAdivArissiAvAviprakAzigAvadanAnamanizcatirasthAvidhAyanAnimakAnvAbhAniMdadatizyAyapinAma niyAmAvAsniAsAyaniyamamalayAdAmAyaNamAmiridhAzavAhitIvaramAlAyAlayAhAtAsAmAvayavadAkakSa guNasyA mAnavihAriNabAyakavAyadadezAgata zApisAvaMkanamAsakAmalAdAlavivAvimA vAyasarahitatvamanakAvavAsiddhItakratyAksaMganajAnIyevaradinamAnasyapAtikamAnayatavArapanaravakSyAcyA rAtArArAdyAkdabAghalpAyanADAyapAsAvarakaramavakarakakalazacammutavavajAsatAnAhavAhassAyAlAyAkAzAnakvanAsAvyatimawaamana tivi vidhakarmadhalapAyayavanimayayayasvAbArA-samAsa koraNagarizurAdhArAyaspacizamavAdinastAvamAmavAsimhA solAra pAsavANsAghATavyAkijamAsayamamAyAlayamAravayakamaka banakatavidhiyanaklinikAsAmyApsAmAyikecAritramityAnayAdisidhArantriA prAtyApine parivamiInediSazyAmayinavAsthayAniyAnaprAzatAvanA kArAhiAravidyAyakArAmaNimayakIna bAyakavakakajAkhisnAyapijazyA FRIE kATAvaratItyAsaMdrAsAmapidivAnI phasAda batislAkamAyAravamajAmulasamrapiinasAyarasUla-simapannArikhakarmamanA pAyasamadhamAjamAdhanADAmAkamghAmanarAkhaDadhvayamasuvapadaghAtakasvAvadhIkyAnsamavazvamasisAlamAkATAan pAkissyAtimAnAcArAgAdizathAhazavanatamamasmabhyayayakAravADaARASkSibAnAmadAmamAyARamAHMES aacsmAmATAvAtamArAvatavikkamamalAyamamAnAmamAsaghajagadAdhAmadAnApayukAvaNAdilAtvaharavAsimAnAvizadamananAmAMkana dreamnAkAstamerakhAlamyAkabandhanimaDajAyanAnskAbhayalivaraparakarakhAmadayAcADanAvADAbAmAzAjyasyeDikArapazikamakA jimanAvAvAgAvalanaklinaganAvAnaNAcananAmAprAsAdalAyanamavAvalambaikApAyalalanavAlA labhariyamamAdhyasviINAmalarayAganarassAepapattAvakArAmacArajanAtA SOMmAAvarasampayazAcatavakAAraNamayAlanAmutAmsanArakagAnamAradAmanAsamora savAsasvapahicasvasthasasasyabAsekroniAsArakhAkAmiSTatyavAsimamadAnApakakambAkAvavAmiAzyAeravIbhaEM pradarzana Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvipattAmAthikanakiyAraztyanudAnakArsanamukkAnA sAvadhardiyatibadana kiyaNasaNAzAnadarzanArivAdyAsavidhAtAyadhAnapAvatAmaSAMpatipani nizApasAvaMda nAkanakitaghAyapAdirasyAsvarananasadalitamAtmanaHsAtivArakaraNAmasAniMdananiMdAnadhanAkariSyAmIkapagamanAsApatikamAenakkiyacikisanacikimarAyaNasthAnIvANa rUpalAvaNasyacikimAvaNsAkAyAmANikittaghAyaNAviratyAdayAdharIkSArayAtiSAkSaraNAkSaravAsApyArayAtnanarvivAdAvanisamuzAyAsakAmakapana sAmAyikatArtha ekAcavAzaraNaviSamapadavivaraNAsAdimAgamahAvAdyanapApenavardhanaranisAvadyAyutazatiAyAmAsamAnAvAkAyadyApArAsAvadyAvattAyAgAzcamAJcayogA eetavASanAmapisAmayikAdImAmAcArapaMvakavizvahinayAphana nArtharkiviziSakharUpatagAnAdhegAvASakamApAcArizapAzadagnizamAnanazAkyAdidazAnAnavani asAmayika titApAyAbhapyakhavAnAkavaramAmAyikamavizadhiniyatazyAhAsAvadyA saNApAmAravAniravadyAyadhAsaMginasAvadhAmAMva natAzlarANAzAsavanAtAvivaza ipaNAkagharAgAdijayAjinAmApazAnAmAvhAdayatakAMmAsyavarAyAtikarmavazayanasAmAna cArAdarzanAcArasasyavikSyavivAdhicardibAtAsmAnajIvAmAtIrdhaka rasaMbaMdhinAratavanasvakiyAtayavasavarvizatyAlAmavAsanavarvizatyAtadhuvAvakiyAtanA dibatisAvanadarzanAcAravizvahiridAnIzAsAcAradhAdimAhAnAepavilaya nicA rimayaNapakrapavavaMdanarupatipaniyAgyazyanAmadedadhipAzvaskhAdAyAsvAdhAravara dhinanakriyatazatitAtpIIsArakhavasAmAyikaMgavAribAdAracariSadarzanAcAravadimAhAdasAyAvazvanuyAtayadhApamitataMvarUpaepadAvaratanetidarzanAsamekanasAyA hisathAnAtaghAdyavahAramacAriviSpAvisijhavAvaMdanakAAyAgyAjinadavanAbadakSa ninAdayanAtAvAdispIcaravakSaramAninAdiyAgasapamAyakAyazapamAnavAnapajalAnI savAtkArAMtasmAnAtabhapAvinayakaraNAtAkamadanAkanAvidhivAvidhikRtahAvidyAparahitattayApacaviMzatyAvazyakaparivahatayAcakiyAnAvyaviritinizAnAradAnA tipAdilAcaMdanAkanakAnAdInAzvadipanAsakhAmavacivASAtAvadiMgAghAdAyanapratikamAekA pyAsacyAemavAdaramipAcarayAbasaviSAyatikamAdinAsakAtAparAdhAjJAnAdArAvImAMkAnapipatiSidakaraNatyAkaraNAzradakSanaviparInarupaNAdizAvAda nIcatAmaMdarAimAyamarutamitiAparasAphikamAtmAdASAvikArAmapunakariSyAmIsiAyaMrarIkaraNAtasmAddASanAtAnicalanetatikamaNamudyAvAcatAkAraNAjanatika mAegAvadhAmapijJAnAcArAdInAM kiyAnAdhiAyadAharanagavAnarAdhApamikamapaNetInakAvakipatrapamikamANapazyavidyApiThAvaraNamaligativikAtiva ratAvigavatadhAdAyakAtavaraNAtigAdikamAyaghAkamekamaprAnanapacamapAyazciAnanAvaNaNyasAcAlAvanAkSapAtapaDadyakhaNa karakAzinAvabapativAravAlparUpa avyayAnizAyislapalapakAdhAnakarAdAyAyazapAsaSAkarminAdasanaMta vidalinAmASAmizAzvazAstrIyakarADinavAraMDAsaSAmityAvajakAda jAdhArAyavhIsamApradipavyAtAdamicAritrAcArayAvAyAnAkAnavAnapida upunarAdhIcArivAcAradarzalAcArAyAtabAdhitAyArapivizASaNAdhanA kaTarasthAvanyAzavAhAsaviSamasaMghAvamuvidhAhAmArAmajIdakasyAsyAnimAnAnurAgAdiradihibAvanakarmamAlApavayakArivAnADasvahArA visAdA pravisAdAnAmahAmajAmAjiApAThAnArAvayAkhyAsaMghamuUsAhANAmapiAdavAnApurlanatarAmAdAvaniSAgavatAvizvakarmamanApagamAnAvAsatAsaMthasaUrAda lAmAnapisakaTAmuvadizAtAviSvAievAsimAnAdihAvanakAmIpavayakArivAnAmagaMvAnAgAcaMdaNadAnApiyImAkAnamaraNazilAyAMkatrinimaka kapavanikAsAyaralavanapakiraNasahasavAmanAcoDANavAsAmyAlazyAca DikAtyakSikanakaSAyAnAkavijayaUnAkSAnApAyAgayukkacinanakninimanAcivala vicanAnAdhisiAhanAnyanamahArpaNAvaMdakAvartharAdhAvidhaMDalatalavAkavalasarazIkavalacanarUpAsamAunakavalajJAnanavasamamAyu parikSAAunamAlazya sugatarazaevaMjhAklipakAraNamayAniSTutAsutAsambArakagAUMDamAradAsataH musamAnAraMdAkSiApAdAgAUMDakaMdhamArAhaMtimuhasaMgasukhampamuktimukha sAzcAttasyavAsekAtisaMsAraravAhAni:styaSAnimamadavArasastArakapakAsakAvajhUmArutiriyazrIyaNaranasUrIyAmAnavataHkalyANamasALA garamaNUkaprAtrAgadAvamalahanadirApapanyAghanAvamalagAeAvAvAvamalatAhAvamalapaThanAI luhAranI poLa, upAzraya - jJAna bhaMDAra, amadAvAda. 23mAta : arham / / catuHzaraNaviSamapadavivaraNam / / sAva0 saha avadyena pApena varttanta iti... saMta : saMstArakaprakIrNakAvacUrNiH / kRtiriyaM zrIguNaratnasUrINAm ||ch|| zubhaM bhavatu / . kalyANamastu / ch|| paramaguruzrIANaMdavimalasUriziSya paM. zrI dhanavimalagaNizivavimalasIMhavimalapaThanArtham / / . 58 pratadarzana Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 . naM.248-22 maMta : iti prakIrNakAvacUriH zrI guNaratnasUrikRtA ||shrii||shubhN bhavatu / / kalyANamastu / / 23mAta : / / arham / / catuHzaraNaviSamapadavivaraNam sAva0 saha avadyena pApena varttanta iti... zrI nityavinaya jIvanamaNI vijayajI jaina pustakAlaya, cANasmA ||6||ahoctuHshrnn viSama pAra vivaragaM sAba. saha-avadhena pApena vartata iti sAvadhAH mujate iti yogAH manovA kAyavyApArA: sAvadyAthyate yogAzvasAvayayogAH viramaraMga viranisteSAMnasAmAyikena kiyata ityadhyAhArya-utkIrtanamutkIrtanA sA caturiMza tistavenaki. guragAH tAnadarzanacAriyAdyA vidyanayeSAMte gaNanAsteSAM pratipatti bhItarAMga. sAvandana kenaki. nayA savalana sabavitamAtmanaH sAnicAsvAragaMtaspaniMdananidAna puna: kariSyAmItyupagamanaM sApratikramaNenaki.kitsanaM cikitsA pragaspA nIcArarUpA bhAvagrasya cikitsAkA sAkAyogiki. tathAegA:niratyAdayo dharaNaM dhAraNa teSAM dhAraNA gugadhAraNA sA pratyAravyAnanaki zisamucaye uktaM saMkSepAta: sAmApikAH eSAM palagA mapisAmAyikA rInA mAcAra paMcaka visasikSaNa pasapadarzanAdivihidopasvarUpanArtha gAyApahamAra cArita haida janazAsanAmAdirItarIne sAmApika rati bhASAyA appamAvAn kapaMcaM sAmAyikena vidhiH kriyAna ityAha sAvadhA: sapApAH itareca niravayAH yathA yathAsaMrasana sAvadyAnAM janataH itarAegA tyA mevanatorizodhistena kiyata ratitAtparyArtha:2uktAsAmAyikanacAritrAcArazuddhiH apadarzanA cArazahimAha raMsa0 sapane vabudhyate yathA'vasthitatatvasvarUpeNa padArthA bhanenenidarzanaM sampanaI tasya AcAro darzanAcArastasya paravidhasyavidhiH catavizate rAtmanAM jIrAnAM tIrthaMkarasaMbaMdhinI staranaM svaraHkriyate yatra sarvizatyAtmasvaraH tena turtha zatyAtmastavena kiMbhUtena pratyastA atizAyinosokodyotakarArayo ye guNasteSAMkIrtanaM varNanaM naTrapeNa keSAM rAdijayA ni nA upazAMtamAtAdayaH teSAMmadhye varA ghAtikarmacatazyAyega sAmAnyakevalinasteSAmantrAva inAstIkarA jinavaraMdrAsleSAmi naretyeve vyAravyA saMghamukaraH sevAgamapidevAnAMdumakAra ke sadaivetiprAvazikSAkarmamAlAsaganAratastataH saMyamukurAdanyAmahAnapinukuMTa: bAdikRtIvisara evAbhimAnAdihetuvinakarmApacayakAritvAt 1 lIgacaMdarapAtopiyAme kAlamaraNazilAyAM karaniti maMDakapabanikA sapaNevanapa:kiraNasahassaparenaDeNeva saumpaleyAdrikA umpadhikenakaSAyalokavijayaMkatA dhyAnopayogaprayuktacittena vibhUtimatAcitraNacitra nAmbA prasiDenAnpana maharSiAcaMdrakavedhyaM rAdhAdhedhanaMmaMsa kevalasAzakevalajJAnarUpaMsamadhati kevalajJAnenasamamAyuHparikSINamuttamasezyA gatIra evaMpUrvottaprakAregamayAmitA:stutAHsaMstArakagajeMdramAsa:tasusama nareMdrAdi prIThAgateMdrasvaipamArohaMti susaM0 suravaspa muktipuraba sya zubhasyavAsaMkrAMtiH saMsAraduHravAenimatyaprAsiM madanu 122 atiprakIrNAvari:oralasanikatA ||shrii mubhabhaga // kalyANamastu / pratadarzana Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratadarzana nivAImaSa dhamapATaka naM. 15887 bAlAvabodhanI traNa prato aMta :zrIkIrtivijayavAcakaziSyopAdhyAyazrIvinayavijayena eSa catuHzaraNArthoracito bAlavabodhAya / / 1 / / 23bhAta : OM natvA catuHzaraNa prakIrNaka ziromaNeH / ... mA.zrI. 8||ss||2||2suur zAna maMdira, bA, sahA. INESnAmazaraNaprakrIkaziromaNebAlanadhArAbAliprolouma vIranAdavanApa vIranAdevanAvaupahajArammineranAkIvadAnArapatrAaSavAjenIkararAijenulapazidharanesnatetalamalekabuddhapratyekavanAkIsaMtetalAyamAnAmAMki ra tApakAlipimAramaMgalIkakarA. vAIkaraNAta zikaNArAanAcAra mAmAyikAMkarImAvayayoganiviratibanImakIrjimanAkInanAdhAra monAlizAyA nishaaii|| kAsimarakarI pratidhAranIya "sAvadhAjAgaviraIvittaeAgupacapaDivatA racalyissanidaeAvA ti ropAvanI pacamAmAIkarIvita pahilIpAImAravayakavasvarupakahInAlistArAmAnAvapaLavApasakA kAlApatramAra parajAyasagaronodhAraNAyAtamAdhimaramtamarvayArAbhavAnakAjalarAjamaNigramaNadhajAepavinyaprabhAtahI. MovomA cAyanAmbAranA dimadhikaI mAmAthikalInika papIninasAmananAvara mAvaemAgAnA chagupadhAraNAracava caritarasavitAhI kIrai sAmAi eNa kilaiyaM sAvadheyarajAma niraviyogAnabarna anivaDaneyakAvAya yogavarnamaninippayayogaleteparvatamAmA bavAsokahA~jhAloga prAjinavareMdranAmanimase ''sAhodavAnAdhArakA vimodisakakovaLavImaghakasaka ati acUta gAvayAsevAlAI 2 dasaeyAravisohI cavIsArakhaeekina aJcala guNakIrtanApazvIsamotAnAmamakinanimanAeanAyomAnArikAmnAcAna raniracAritrahItAnAdikAlane mArTitriNabArako kAryalA viruDAnimAniepakiniziepritanobAlaboliNivAphacarIralAI niziyAramabAnI gapA kImanagavaM rUpa bninvrenaa|| natimA lamyApakarma tyAcamA mahAmaMganIjanemapisilAmAkAmAvarayA Itnabaaniivaangiivnsaanaakistiimaanaa| agaekittae sAvajiegavariMdA 3mAgAImANam tassaMpannapaDivRtikaraNAre karamapanarmAmAmAmInIvAramaMganIyanaI hatAramahAvIradevartimamakArakarImAnmamariMdarieegAyAdhImAhInidhImaraNayAnukAbumAmaharimAvazyakannA bhAyika racanIaora baLamavazyakatrI-muMbhAvarakamAebolAvazyakaThikamAeMdhAyacau~mAvaramaskAusayAnmAvazyakapanakhArAma empAvaramakanAnAsanazrAvazakacanApanApanerujamAraparapAkakhAno adhikArIhoInemArTipahilAmAvaramakavaThapakaraMbA mmsaabtthr'eiilaalaamaanycniitlkssmiiy'mkaanunsulli| 1. nirajIvata 3 pabamparamadhyayana nidhikAla maphalaka ma . ekaprakAra he pramAvarUpane moTAvArI jIva nehanajItavAna bhumara prayajIvapamAyamadArivIra natameyamantraya kAesutisaMvamava kAraNenidhura shraaiitijiyvaackaashiyomaadhyaashriivinyvinyen| mukharnu . ekA shrnn/rcirtaavaalaavbodhaay| sahAeM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ....yAnalAvasaraNAprakAryakaziromaNabAlabAdhAyasavAlimpatilAka nAyayAzAra nasAvaLasaraNayallAnITabolokanAbAliSIvAzrI mahAvAradevanAcanadarujArasivyatirunAkAcavadarujArayannAathavAjetArtha karanejitalAzivyatirutatetanA prtyekbutprtyekbudhnokaatitliiyshlaa| temAmAdizrIvAstavamunIzvaravaThasaraNyazlaMkaratAthakAbilivAra mNgliikkrai| sAmAyikeMkarIsAvA vanavAsaghaMkA vAdaNekarIguNavaMtanIj ghayoganI viratAthA jinanAkInanA) jAlagatAthA nAthAzana gayAsAvAjogavihInacinAyugavanapaDivanArada naM.7551 bhaMta :zrIkIrtivijayavAcakaziSyopAdhyAyazrIvinayavijayena eSa catuHzaraNArthoracito bAlAvabodhAya / / 23Ata : OM natvA catuHzaraNa prakIrNaka ziromaNeH / ... mA.zrI. sAsasAgarasUra, zAnabhAhara, bA, amahAvAha / 4 . / ekA jAtavA dasatra yamArivArAnaitameyamazayaNamA mikSA kinidinayavAcakazidhyAyAdharAyalA nizsukANedAitighavaHvAraNayakAsamA pratadarzana pazyanA-yApADavaselivitAdI sudAmA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shriijinaaynaamitshraaechiinyvijygnnishissygnnibhaabhshriimtpvit jttaagnnigurunyaanmH|| ttvaavnaakaarnnaaprkaarkishiromnnH| bAlabokSavaSTa iilayyatilokanAyaTayA zrImahAvIratAvAdadajAraziSyatatAkAdhAvAda jaaren| athavAjatAkaratAjetalAzitadanatitakSApratyekabutipratyeka budhanAkAkSatetalAyamAtimAhilIvAsta'sunAzvasvausaraNakaratAyakAdhirAvArama galIkakarAjamATevANivArakAdhUkAyAAvidadhAjJAnimadeivagurunaiMpradakSiNa ghinnideiijnyaatnaamaalaavodhinnivaarjvraashnimraajaavNdhivaarkhNcvnphrenvH|| temAbiAvazyakakarmajhiyAnalimATemahAmaMgalAkomATepahiloAvazyakAkA yavadhAegabaibIjIvAramaMgalAtAzrItArthakaratImAtAplAyupanadiyazatava usuyananInAmakahisyAvAjAvAramaMgalIkaratazrImalavAravinaznamarakAraka zanIamariMdanariMdaegAyAyAmAmIiMcausaraNayaTAkarakhumAmaspazapaliyAvA ieksaamaattaakaavvviisii|shbaajuuNaavshykaavaajuuyaavshykdaadaavoyu| 3 // lanakAhinAkyAvarUpamATAkyA ..cahaninanApradAzi kAraNa mohAnAmukha sarAphAlguNayupidine vyArAtirUyasasArato. nakasyotevadAdAdyAhATAdava samAdanAmadAvArIpadavIcAralainAma esutisaMgamadema kAraNa nivarasuhAgAva kelyAepamA mAnanA zrI avasaraNakaratene posAyokahi yAvarjarenavanAkAmadAdArijamasyADIpamATaramadAriza mahADanAzaraenaledosarAnA zrikAralA sakA ||itishrii kAraNavakAkisamAptama saMvata844IphAlgu ||shraakaaniciyaavaavkaaliyaadhyaayvinyvijynaaer suridin|| zrIrastemA bhAkalyaMgAmasvaomaa lihArImANa samAjanamA jIvadayAtadhammasAvayajAmogurAgayaTAtalI eyarayaNakavadApurameMhiM karaNamAkaraNAracUnAmavismukaH . shrepricitoglgobhyaa|| djaae| vInatamevamena bApalikAnagaremikatA dhAraka vigaanaaati|| zrI hemacandrAcArya jaina jJAnamaMdira, pATaNa pravartaka zrI kAntivijayajI jaina jJAna, bhaMDAra. naM. 10845 DA. 231 23mAta : zrIjinAya namaH paNDitazrI pU. zrInayavijayagaNiziSyagaNizrIsatyavijayagaNigurubhyo nmH| OM natvA catuHzaraNa... maMta : zrIkIrtivijayavAcakaziSyopAdhyAyavinayavijayena / eSa catuHzaraNArtho racito bAlAvabodhAya / / 1 / / saM. 1844 varSa phAlguNa sudi-2 dine zrI pallikAnagare likhIkRtaH / / zrIrastu / / zrI kalyANamastu / / zubhaM bhavatu ||shriiH|| . pratadarzana Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamazrIcatuHzaraNaprakIrNakam | khaNDa - 1] - ajJAtakartRkabRhadvivaraNayutaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakam Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cattAri maMgalaM, arihaMtA maMgalaM, siddhAma maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevalipannatto dhammo maMgalaM / / cattAri loguttamA, arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, . kevalipannatto dhammo loguttamo / cattAri saraNaM pavajjAmi arihaMte saraNaM pavajjAmi, siddha saraNaM pavajjAmi, sAhU saraNaM pavajjAmi, kevalipannattaM dhammaM saraNaM pavajjAmi / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / sarvavAJchita-mokSaphalapradAyaka-zrIzalezvara-cintAmaNipArzvanAthAya namo namaH / / / / namo'tthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa / / trailokyabIjaM parameSThibIjaM, sajjJAnabIjaM jinarAjabIjam / yatrAma coktaM vidadhAti siddhiM sa gautamo yacchatu vAJchitaM me / / / / zrIvIravibhuhastadIkSitavIrabhadragaNine namaH / / / namAmi nityaM gururAmacandram / / / / aiM nmH|| zrIcirantanAcAryaviracitabRhadvivaraNasametaM zrIvIrabhadragaNipraNItaM . catuHzaraNaprakIrNakasUtram [ zArdUlavikrIDitavRttam ] trailokyaprakaTaprabhAvazubhagaM bhUSNuprabhaM zobhate, jyotiryasya sa vizvazasyamahimA zrIvardhamAnaH prabhuH / siddhArthAnvayavArdhivardhanavidhurbandhUkabandhUlasatH pAdAmbhojanakhadyutirvitaratu zreyaH satAM vatsalaH / / 1 / / . [anuSTubvRttam ] nistandramunicandrAya, samudrAya zrutAmbhasAm / namaH zrIvIrabhadrAya, bhadrA''dhyAsitabuddhaye / / 2 / / . iha hi apArasaMsArapArAvArottaraNAya satatamapi vizeSata uttamArthaM pratipattukAmaivyaiH pravaNapravahaNakalpacatuHzaraNAdyanusmaraNaM vidheyam / tacca yAthAtathyena catuHzaraNAdhyayanapavitrasUtraM vinA na bhavati iti / ataH parityaktadoSavigrahaH sarvasattvoparikRtA'nugrahaH zrIvIrabhadro munIndraH prabhUtA'rthasArthamahArthaM catuHzaraNAdhyayanaM jagrantha / - tadAdau prayojanA-'bhidheya-sambandha-maGgalAdyabhidhAtavyAni, yato'viditArthasvarUpAH ziSyAstadadhyetuM notsahante niSprayojanatvAt kaNTakazAkhAmardanavat, nirabhidheyatvAt kAkadantaparIkSAvat, asambaddhatvAd dazavidhatvAd dADimAnItyAdivat, maGgalarahitatvena savighnatvAt / tatra prayojanamanantaraparamparabhedAd dvidhA, punarekaikaM kartRzrotRbhedAd dvidhaiva, tatra catuHzaraNAdhyayanakarturanantaraM prayojanaM ziSyAvabodhaH, paramparaM tvrthmpvrgpraaptiH| zroturapyanantaraM tadarthAvagamaH hai rottAraNAya-la, 2. vizeSeNa tata-la, 3. tamadhyetuM-la, 4. dvividhaiva-la, 5. anantaraprayojanaM- Dara, 6. tvapavargaprAptiH-la, tvarthapavargaprAptiHGa-3 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-1 paramparaM muktipadaprAptiH / abhidheyaM catuHzaraNAdiH, tasyaiva bhaNiSyamANatvAt / sambandhazca upAyopeyabhAvalakSaNaH, tatra pravacanarUpApannamidamevA'dhyayanamupAyaH, upeyaM tu tadarthaparijJAnam / idaM cA'dhyayanaM paramapadaprAptibIjabhUtatvAt zreyobhUtam, tadArambhe ca maGgalamabhidhAtavyam / taccAnekadhA bhavatItyataH prathamaM sakSepataH sAmAyikAdyarthanirNayadvAreNa tadAha, sAmAyikAdInAmapi maGgalarUpatvAt / tadanu ca dravyamaGgalabhUtatvAt, bhAvamaGgalakAraNatvAd vA, gajAdisvapnasandarzana-tavyAvarNanavyAjena 'sarvatIrthakRta etatsvapnasaMsUcitA' iti vAkyagarbhaM dvitIyaM maGgalamAha / tato'pi ca zAstrakarturanantaropakAritvAdabhISTadaivatasya vardhamAnasvAmino namaskaraNadvAreNa tRtIyaM maGgalamAha / athavA catuHzaraNAdhyayanena uttamArthArAdhanA bhavati, SaDAvazyakasyA'pyArAdhanAparyAyatvAt / yadAha - . * "AvassayaM avassakaraNijjeM, dhuva niggaho visohI ya / ajjhayaNachakkavaggo, nAo ArAhaNA ya maggo" / / [anu.dvA. sU. 29] ataH SaDAvazyakamapyArAdhanArUpaM vivarItukAmastadAdau 'sAvajjajoga' ityAdyA''ha, yadi vA sAmAyikArthavedina eva samyak catuHzaraNAdipratipattirbhavatItyAdau tadarthanirNayAyA''ha - "sAvajajogaviraI, uktittaNa guNavao ya paDivattI / khaliyassa niMdaNA, vaNatigiccha guNadhAraNA ceva / / 1 / / [anu.dvA. sU. 73] sAvadyayogaviratirUtkIrtanaM guNavatazca pratipattiH / skhalitasya nindanA vraNacikitsA guNadhAraNA caiva / / 1 / / . sahAvayena pApena vartante iti sAvadyAH, yujyanta iti yogAH mano-vAk-kAyavyApArAH, sAvadyAzca te yogAzca sAvadhayogAH / viramaNaM 'viratisteSAM viratistadviratiH, 'sA sAmAyikena kriyate ityadhyAhAryam / utkIrtanam utkIrtanA sA caturviMzatistavena kriyate / guNA jJAna-darzana-cAritrAdyAste vidyante yeSAM te guNavantasteSAM pratipattirbhaktiH guNavatpratipattiH sA vandanakena kriyate / tathA skhalanaM skhalitamAtmanaH, sA'ticArakaraNam, tasya nindanaM nindanA 'na punaH kariSyAmi' ityabhyupagamanam, sA pratikramaNena kriyate / cikitsanaM cikitsA, vraNasyA'ticArarUpabhAvavraNasya cikitsA vraNacikitsA, sA kAyotsargeNa kriyate / tathA guNA viratyAdayaH, dharaNaM dhAraNA, teSAM dhAraNA guNadhAraNA, sA pratyAkhyAnena kriyate / ceve ti samuccaye / uktaH saGkhapataH sAmAyikAdyarthaH / / 1 / / atha teSAM SaNNAmapi sAmAyikAdInAmAcArapaJcakavizuddhilakSaNaphalapradarzanArthaM kiJcidvizeSa 1. vitarItukAma0 la, 2. sAmAyikAdyarthaHDara, 3. 'sA' iti Da1, Dara, pratyo nAsti, A-B pari02 / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-2, 3 svarUpabhaNanArthaM ca gAthASaTkamAha - cArittassa visohI, kIrai sAmAieNa kila IhayaM / sAvajjeyarajogANa, vajaNA''sevaNattaNao / / 2 / / cAritrasya vizodhiH kriyate sAmAyikena kila ihaiva / sAvadyetarayogAnAM varjanA''sevanAtaH / / 2 / / cayasya riktIkaraNAccAritram, sUtrasya sUcakatvAt cAritrasya cAritrA''cArasya / paNihANa ityAdi aSTavidhasya zodhanaM vizodhiH, cAritrasya vizodhizcAritravizodhiH kriyate / kena ? sAmAieNaM ti sAmAyikena samo rAgadveSaviyukto yaH sarvabhUtAnyAtmavat pazyati tasyA''yaH pratikSaNamapUrvApUrvajJAnadarzanacAritraparyAyANAM nirUpamasukhahetubhUtAnAmadhaHkRtacintAmaNikalpadrumopamAnAM lAbhaH samAyaH sa prayojanaM yasya kriyAkalApasyeti sAmAyikaM tena sAmAyikena samabhAvalakSaNena, .. ___"jo samo savvabhUesu, tasesu thAvaresu ya / .. tassa sAmAiyaM hoi, II kevalibhAsiyaM" / / [Ava. ni. 798] iti vacanAt / . kileti sambhAvanAyAm, kiM sambhAvayati ? ihayaM ti ihaiva jinazAsane, na zAkyAdidarzane, taddarzaneSu 'sAmAyika' iti bhASAyA apyabhAvAt / kathaM ca sAmAyikena vizodhiH kriyate ? ityAha sAvajeyara tti sAvadyAH sapApA itare ca niravadyAH, sAvadyAzca itare ca sAvadyetarAH te ca te yogAzca sAvadyetarayogAsteSAM varjanA ca AsevanA ca varjanA''sevane, tAbhyAM varjanA''sevanAtaH, yathAsaGkhyena sAvadhAnAM varjanata itarANAM [itareSAM] tvAsevanato vizodhistena ca kriyata iti tAtparyArthaH / / 2 / / uktA sAmAyikena cAritrAcArazuddhiH, atha darzanA''cArazuddhimAha - daMsaNAyAravisohI, cauvIsAyatthaeNa kajaI ya / aJcanmayaguNakittaNarUveNaM jiNavariMdANaM / / 3 / / darzanAcAravizodhizcaturvizatyAtmastavena kriyate ca / atyadbhutaguNakIrtanarUpeNa jinavarendrANAm / / 3 / / 1. ihaI-pu0, ihaya-Da, Da2, 2. mapUrvajJAna-Da2, 3. samayoHDa, Dara, Da, 4. iyaM-la, 5. daMsaNayAra-Da, 6. cauvIsAitthaeNa-Da,Da2,C / pri-2| Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-4 dRzyante'vabudhyante yathAvasthitasvarUpeNa padArthA aneneti darzanaM samyaktvam, tasyAcAro darzanAcAraH, "nissaMkiye"tyAdyaSTavidhastasya vizodhiH cauvIsAyatthaeNaM ti caturviMzaterAtmanAM jIvAnAM tIrthaGkarasambandhinAM stavanaM stavaH kriyate yatra sa caturviMzatyAtmastavastena caturviMzatyAtmastavena / cauvIsAetthaeNaM ti pAThe caturviMzatiHstavena kriyate - yadAha - __"cauvIsatthaeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? - cauvIsatthaeNaM dasaNavisohI jaNayai" [uttarA. adhya. 29 sU. 9] tti / kimbhUtenetyAha - aJcanmaya tti atyadbhutA atizAyino lokodyotakarAdayo ye guNAsteSAm, yadutkIrtanaM varNanaM tadrUpeNa, keSAM tad ? ityAha - jiNavariMdANaM ti rAgAdijayAjjinAH, upazAntamohAdayasteSAM madhye varAH ghAtikarmacatuSTayakSINena [kSayeNa] sAmAnyakevalinasteSAmindrA iva indrAstIrthaGkarA jinavarendrAsteSAmityarthaH / / 3 / / ... uktA caturviMzatistavena darzanAcArazuddhiridAnI jJAnAcArazuddhimAha - nANAIyA u guNA, tassaMpatrapaDivattikaraNAo / vaMdaNaeNaM vihiNA, kIrai sohI u tesiM tu / / 4 / / jJAnAdikAstu guNAstatsampannapratipattikaraNAt / vandanakena vidhinA kriyate zodhistu teSAM tu / / 4 / / nANa tti sUcanAt "kAle viNae" ityAdiko'STavidho jJAnAcAroM gRhiitH| Ai tti AdigrahaNAt darzanAcAracAritrAcAragraho yato jJAnavAnapi darzanacAritraguNayukta eva vandanakapratipattiyogyaH yena jJAnavanto'pi pArzvasthAdayo'vandyAzcAritrarahitatvAt, tathA vyavahArAt cAritriNo'pi nihnavA vandanakA'yogyA jinavacanA'zraddhAnena darzanA'bhAvAdityarthaH / jJAnamAdau yeSAM te jJAnAdikAH, turavadhAraNArthaH, ete eva guNA ityarthaH, tatsampanna tti tairjJAnAdiguNaiH sampannA yuktAstatsampannAsteSAM pratipattirbhaktistasyAH karaNam, tasmAt tatsampannapratipattikaraNAd vinayakaraNAdityarthaH / kena ? vandanakena, katham ? vidhinA vidhivat, dvAtriMzaddoSarahitatayA paJcaviMzatyAvazyakaparizuddhatayA ca kriyate, zodhiriti tesiM tu tti teSAM jJAnAcArAdInAM tuH punararthe, cAritrAcAradarzanAcArayoH zodhitayorapi vizeSeNa zodhanArthaH / yato vandanakapradAnAdevaM guNA'vAptirbhavati / 1. yathAvasthitatattvarUpeNa-la, 2. tassaMpuna-Da, Dara, 3. vandanapradAnA-la, D pari-2 / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-5, 6 "viNayovayAra mANassa, bhaMjaNA pUyaNA gurujaNassa / / titthayarANa ya ANA, suyadhammArAhaNA'kiriyA" / / [A. ni. 1215] iti pratipAditA vandanakena jJAnAdyAcAratrayazuddhiH / / 4 / / punasteSAmeva trayANAM vizeSato gAthAdvayena pratikramaNakAyotsargAbhyAM tAmAha - khaliyassa ya tesi, puNo vihiNA jaM niMdaNAipaDikamaNaM / teNa paDikkamaNeNaM, tesi pi ya kIrae sohI / / 5 / / skhalitasya ca teSAM punarvidhinA yannindanAdipratikramaNam / tena pratikramaNena teSAmapi ca kriyate zodhiH / / 5 / / caraNAiyAiyANaM, jahakkama vaNatigiccharUveNaM / paDikamaNAsuddhANaM, sohI taha kAusaggeNaM / / 6 / / caraNAtigAdikAnAM yathAkramaM vraNacikitsArUpeNa / pratikramaNAzuddhAnAM zodhistathA kAyotsargeNa / / 6 / / * skhalitasya vrataviSaye'tikramAdinA saJjAtasyA'parAdhasya tesi tti jJAnAcArAdInAm / katham ? puNo tti, punarapi pratiSiddhakaraNa-kRtyA'karaNA-'zraddhAna-viparItaprarUpaNAdiSu vidhinA sUtrA'natikrameNa / jaM niMdaNAya tti yat nindanA, prAkRtatvAt nindanaM duSTaM mayaitatkRtamiti, parasAkSikamAtmadoSAviSkaraNam / yadAha - "maNasA micchAdukkaDa-karaNaM bhAveNa iha paDikkamaNaM / sa carittapacchayAvo, niMdA garihA gurusamakkha tti" || [ ] 'na punaH kariSyAmi' iti yadurarIkaraNam, tasmAddoSajAtAnnivarttanam, tatpratikramaNamucyate, pratIpaM kramaNaM pratikramaNamiti vyutpatteH, keSAJcit tadvidheyamityAha - micchattapaDikkamaNaM, taheva assaMjame paDikkamaNaM / - kesAyANa paDikkamaNaM, jogANa ya appasatthANaM" / / [A. ni. 1250] ityAdi / ataH kAraNAttena pratikramaNena tesi pi yatti na kevalaM sAmAnyAparAdhAnAm, teSAmapi jJAnAcArAdInAM kriyate zodhiH / yadAha bhagavAn sudharmA - 1. niMdaNai Da, Da2, 2. vyutpattiH la, 3. keSAM ca Da3, 4. micchita-la, Da, 5. kaSAyA paDi-Dara, E-F pari-2 / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-7 "paDikkamaNeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? paDikkamaNeNaM vayachiddAI piheI..." [uttarA. 29/11] tti / / 5 / / caraNAiya tti caraNamatigacchantyatikrAmanti caraNAtigAste Adau yeSAM te caraNAtigAdikAH aticArA dRzyante, teSAm / yathAkrama kramaprAptena paJcamaprAyazcittena, vaNatigiccharUveNaM ti dravyabhAvabhedena dvidhA vraNastatra dravyavraNaH kaNTakAdiH, bhAvavraNastvaticArazalyarUpaH / yadAha - H"mUluttaraguNarUvassa, tAiNo paramacaraNapurisassa / avarAhasallapabhavo, bhAvavaNo hoi nAyavvo" / / [Ava. ni. 1424 anta. gAthA] tasya yA cikitsA pratIkAraH saiva rUpaM yasya sa tena vraNacikitsArUpeNa tatpratIkArakAraNatvAt / caraNAtigAdikAnAM kathambhUtAnAm ? pratikramaNenAzuddhAnAmardhazuddhAnAM vA / 'sohI taha' tti tathaiva zuddhiH kriyate / kena ? 'kAussaggeNaM' tti utsarjanaM tyajanaM utsargaH [kAyasya utsargaH] kAyotsargaH, tena te zodhyanta ityarthaH, kAyotsargasya mahannirjarAkAraNatvAt, tathAhi - "jaha karagao nikitai, dAruM iMto puNo vi vaJcaMto / iya kaMtaMti suvihiyA, kAussaggeNa kammAI" / / [Ava. ni. bhASya-237] ' "kAussagge jaha, suTThiyassa bhajati aMguvaMgAI / . iya midaMti suvihiyA, aTThavihaM kammasaMghAyaM" / / [Ava. ni. 1551] K"tamhA u nimmameNaM, muNiNA uvaladdhasuttasAreNa / , kAussaggo uggo, kammakkhayaTThA ya kAyavvo" / / iti [Ava. ni. 1554] nanu 'nANAIyA u guNA' ityatra jJAnAdaya ityuktam, 'caraNAiyAiyANa'mityatra caraNAdaya iti tatko'tra vizeSaH ? ucyate - ekatra jJAnanayaprAdhAnyAzrayaNena jJAnAdaya iti uktamaparatra kriyAnayaprAdhAngavivakSaNena caraNAdaya iti / / 6 / / varNitA''cAratrayazuddhirgAthApaJcakenA'tha caturthapaJcamAcArAvekagAthayaivA''ha - guNadhAraNarUveNaM, paJcakkhANeNa tavaiyArassa / viriyAyArassa puNo, savvehi vi kIrae sohI / / 7 / / 1. sAdhyanta-la, dd3| sodhyanta-Da, 2. caraNAiyANam Dara, Da3, la, 3. uktaM paramatra-la, 4. vicakSaNena-Da, la, Da3, G-H-1-J-K-pari-2 / * vyAkaraNoktasAmAnyaniyamenAtra 'mahAnirjarAxx' padaM sambhAvyate / kintUpalabdhAsu sarvAsu pratiSu mahannirjarAxx' padameva labhyate, tasmAdArSa iti nyAyena tadeva svIkRtam - sampA0 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-8 guNadhAraNarUpeNa pratyAkhyAnena tapo'ticArasya / .. vIryAcArasya punaH sarvairapi kriyate zodhiH / / 7 / / guNAH viratyAdaya uttarottaraguNAH, [virateH] AzravadvArasthaganam, tat sthaganAJca tRSNAvyavacchedastRSNAvyavacchedAcAtulopazamastasmAJca pratyAkhyAnazuddhistacchuddhezca cAritranairmalyaM tasmAJca karmavivekastasmAccApUrvakaraNam, apUrvakaraNAJca kevalajJAnam, tatazca mokSo bhavatItyuttarottaraguNAsteSAM guNAnAM dhAraNaM guNadhAraNaM tadeva rUpaM yasya, tenAnAgatAdidazavidhena saptaviMzatividhena vA yadAha cUrNikRt - 1 "eyassa dasavihassa paJcakkhANassa savvassa vA sattAvIsaivihassa, . taM jahA - paMcamahavvayA, duvAlasaviho sAvagadhammo, dasavihaM uttaraguNapaJcakkhANaM ee sattAvIsahA" [Ava. cUrNi. patra-311] ityanena pratyAkhyAnena tapa AcArAticArasya "bArasavihami vi tava" ityAdikasya zuddhiH kriyate iti hRdayam / vIriyAyArassa'tti vizeSeNeraMyati pravarttayatyAtmAnaM tAsu tAsu kriyAsviti vIryamutsAhavizeSastaJca paJcadhA, yadAha - . . "tavaviriyaM guNaviriyaM, carittaviriyaM samAhiviriyaM ca / ... AyaviriyaM 'piya tahA, paMcavihaM vIriyaM hoI" / / [ ] tasyA''cAro vIryAcAraH "aNimUhiyabalavirio" ityAdikastasya sarvarapi SaDbhirapi zuddhiH kriyate ityarthaH / yadAha - "Avassaesu jaha jaha, kuNai payattaM ahINamairittaM / tivihakaraNovautto, taha taha se nijarA hoi" / / [Ava0 ni. 1214] iti / / 7 / / vyAvarNitAcArapaJcakazuddhiratha sarvatIrthaGkaraguNotkIrttanagarbha maGgalabhUtaM gajAdisandarbhamAha - .. gaya vasaha sIha abhiseya, dAma sasi diNayaraM jhayaM kuMbhaM / paumasara sAgara vimANa-bhavaNa rayaNuJcaya sihiM ca / / 8 / / [kalpa.sU.] gajaM vRSabha siMham abhiSekaM (zriyaH), dAma zazina dinakaraM dhvajaM kumbham / padyasaraH sAgaraM vimAna-bhavanaM, ratnoJcayaM zikhinaM ca / / 8 / / - chedAt tRSNopazama-Da, 2. pi tahA Da2 / -pari-2 / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-8 gaya tti tatra jinajananI caturdantaM, prakSaranmadanadIsundaraM, gokSIradhArAsodaramuJcaistaraM, jaGgamaM rajatAcalamiva gajakalabhaM yadapazyat tadatulabalaparAkramanidhiM, garIyasAmapi guruM, pavitraM putraM sUcayati / vasaha tti yaJca varNataH zaGkhasuhadaM, prauDhakakudaM, hambhArambhAsvarabhAsuraM, pramANato bRhattaraM kakudyantamapazyat tanmahAmohapakamagnadharmarathadhuroddharaNakSamaM tanayaM sUcayati / sIha 'tti kapilalocanayugalaM, caTulakesarAvisaraM, dIrgharasanaM, pucchacchaTA''cchoTitabhUpIThaM kaNThIravaM yaddadarza tad sarvatrA'skhalitavikrama, zUraM, dhIraM, puruSasiMhamudvahaM sambhAvayati / abhiseya tti pArzvadvayavarttikarikalabhapracaNDazuNDAdaNDavidhRtakalakalazayugalA'bhiSicyamAnamUrti, kamalAsanAM kamalAM yadadrAkSIt tat trailokyasAmrAjyalakSmInAthaM nandanamAvedayati / dAma ya tti ucchalanmaJjulamakarandarajaH puJjAm, amalabahulaparimalA''kRSTabhramarabharabhajyamAnAM, paJcavarNakusumastomAM mAlAM yadavalokayat tat trijagato'pi mAlAmiva zirovAhyazAsanaM nandanaM darzayati / sasi tti kumudAkarAmodakaM pArvaNendu yad dRSTavatI tatribhuvanajananayanacakoracamatkRtikArakaM dArakamAvedayati / diNayaraM ti astatamonikaraM, lokodyotakaraM dinakaraM yadIkSAmAsa tanihatakumatolUkatatiM, trijagadullAsakamati, vikSiptamahAmohAndhakArasthitiM sutaM prathayati / jhayaM ti saratnasantativiDambitaM, kiGkiNIsahasraparimaNDitaM mahAdhvajaM yadavalokayAmAsa tannijavaMzaprAsAdazirodezasya dhvajavibhrAjivaibhavamAtmasambhavaM sambhAvayati / kuMbha ti yaJca kamalaparidhAnaM, prabhUtaratnanidhAnaM, zAtakumbhamayaM kumbhamavalokitavatI tat sakalAtizayazAlinaM, nijakulaprAsAdasya kalazasadRzaM putra prakAzayati / paumasaraM ti yacca pAlIparyantAyAtasalilakusalIsaGkulaM, padmakhaNDamaNDitaM padmasaro dRSTavatI tat saMsArakAntAraparibhramaNazrAntasamastajanasantApA'pahAriNaM, guNakAriNaM putraM prakaTayati ' / sAgaraM ti yaJca pracuraparimajjajjalacarajantuvisaraM bhUriratnAkaraM vyalokayat tad garimagambhIrimAramyaM, paratIrthibhiragamyaM, sAgarAntamedinIjanA'nuSThitazAsanaM nandanaM kathayati / vimANa tti anekaratnamayastambhazatA''kIrNaM, kSudraghaNTikAmandaTaNatkAramukharitadigantaraM, jayajayArAvasundaraM vimAnaM yadapazyat tad vaimAnikasurANAmapi sevyaM tanUdbhavamudbhAvayati / bhavaNaM ti vimAna-bhavanayorAkArakRto vizeSaH / kiJca tIrthakRto hi narakadevalakSaNagatidvayAdeva samAyAtA bhavanti / tatra narakagaterAdyapRthvItrayAdeva, devagaterapi bhavanapativyantarajyotiSkavarjitebhyo vaimAnikebhya eva, tatra yastIrthakRt vimAnavAsibhyaH samAyAti tajjananI vimAnaM pazyati, yastu narakAtsamAyAti tajjananI bhavanamiti / rayaNuJcayaM ti yacca 1. dhArAsundaramu-Dara, 2. kukudamantamiti pATho la, Da, Da3 pratiSvasti / kintu sa azuddhaH pratibhAsate / 3. stomaM-Da-Dara, la, pratiSvazuddhaH pATha AbhAti 4. pidhAnaM-Da, 5. 'guNakAriNam' iti pATho 'Dara' Adarza nAsti / 6. 'pracura' iti pATho-la, Dara, Adarza nAsti / 7. nASTita-Da, 8. sevyamadabhAvayati iti la, Da2 pratyoH paattho'sti| 9. nArakAta-la, Dara / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-9 pratihatatamastomaMtejaHpuJjAkIrNaM, paJcavarNaM ratnarAzimapazyat tadatyadbhUtaguNaratnavrajamAtmajamAvedayati / sihi ca tti caH samuccaye yacca vigatadhUma, jvalajjvAlAmAlA''kulaM jvalanaM vilokitavatI tadanyatejasvitejo'pahAriNaM putraM sUcayati / tadebhizcaturdazabhirmahAsvapnaiH sUcyate caturdazarajjvAtmakasyA'pi lokasyoparivartI putro bhaviSyatIti / / 8 / / iti niveditaM sarvatIrthakRdguNavyAvarNaga) maGgalam / athA''sannopakAritvAt zrImanmahAvIrasya namaskaraNadvAreNa punastadAha - amariMda-nariMda-muNiMdavaMdiyaM vaMdiuM mahAvIraM / kusalANubaMdhi baMdhuramajjhayaNaM kittaissAmi / / 9 / / amarendranarendramunIndravanditaM vanditvA mahAvIram / ... kuzalAnubandhi bandhuramadhyayanaM kIrtayiSyAmi / / 9 / / upakramakRtenA'pi mRtyunA na mriyante ityamarAsteSAmindrAH [amarendrAH], narANAmindrA narendrAH, munInAmindrA munIndrAstato dvandvastairvanditaM, vandiuM tti vanditvA, mahad vIryaM yasyA'sau mahAvIrastam / yadAha cUrNikRt "mahAvIro nAma guNanipphanaM" ti mahantaM vIriyaM yasya sa bhavati. mahAvIraH, "savvadevA vi NaM aMguTThaeNaM paMDukaMbalasilAe avaTThiyaM titthayaraM uppilijA na sakaMti uppilleuM evaM sakalarayaNappabhAi puDhavI mekaimi ghittUNa, . satta vi puDhavIo sAhaNittA aloe pakkhivijjA erisaM vIriyaM sA ya aIva laNhA uccA ya tato mahAviriyajutto" iti mahAvIro tti nAma itti [Ava. cUrNi] / kuzalo mokSastamanubaghnAtItyevaMzIlaM kuzalA'nubandhi bandhuraM manojJam / adhIyate jJAyate paricchidyate'rthasamudAyo'smAditi adhyayanaM zAstraM kIrtayiSyAmi varNayiSyAmi / / 9 / / 1. "meruM' iti pATho la, Dara pratyorasti / 2. ADa2/Da3, 3. khivijjA-Dara, 4. nAmamitti iti pATho 'la' pratau naasti| 5.varNayiSyAmi iti pATho 'Da2/Da3' pratyoH nAsti / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-10, 11 atha varNanIyAdhyayanA'rthA'dhikArAnAha - causaraNagamaNa, dukkaDagarihA sukaDANumoyaNA ceva / esa gaNo aNavarayaM, kAyavvo kusalaheu tti / / 10 / / [yo0za050] catuHzaraNagamanaM, duSkRtagarhA, sukRtAnumodanA caiva / eSa gaNo'navarataM karttavyaH kuzalaheturiti / / 10 / / caturNAmarhat-siddha-sAdhu-dharmANAM zaraNaM gamanaM catuHzaraNagamanaM, tadiha prathamo'rthA'dhikAraH / duSTaM kRtaM duSkRtaM tasya gardA gurusAkSikamAtmadoSakathanaM sa dvitIyo'rthA'dhikAraH / zobhanaM kRtaM sukRtaM, tasyA'numodanA bhavyaM mayaitat kRtamiti, sa tRtIyo'rthA'dhikAraH / caiva samuccaye, eSa ayaM yo bhaNitumArabdhaH, gaNa strayANAM samudAyaH, anavarataM satataM kartavyo'nusaraNIyaH / kuzalo mokSaH tasya hetuH kAraNamiti kRtvA / / 10 / / * atha catuHzaraNamiti prathamAdhikAraM varNayitumAha - arihaMta siddha sAhU, kevalikahio suhAvaMho dhammo / ee cauro caugaiharaNA, saraNaM lahai dhanno / / 11 / / . arhantaH, siddhAH, sAdhavaH, kevalikathitaH sukhAvaho dharmaH / ete catvArazcaturgatiharaNAH, zaraNaM labhate dhanyaH / / 11 / / , devendrAdikRtAM pUjAmarhantItyarhantaH / yadAha - "arihaMti vaMdaNa-namaMsaNANi, arihaMti pUyasakAraM / siddhigamaNaM ca arihA, arihaMtA teNa vucaMti" / / [Ava. ni. 915] te'rhantaH prathamaM zaraNam / tathA siddhyanti niSThitArthA bhavantIti siddhAH, sitaM dhmAtaM vA'STaprakAraM karma yaiste siddhAH / tathA ca - ""dIhakAlarayaM jaM tu, kama se siyamaTThahA / siyaM dhaMtaM ti siddhassa siddhattamuvajAyaI" / / [Ava. ni. 947] 1. guNo Da, Dara, Da3 / M-N pari-2 / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-11 kiM ca-"siddha tti ya buddha tti ya pArage"tyAdi tad dvitIyaM zaraNam / sathA nirvANasAdhakAn yogAn sAnuvanti kurvantIti sAdhavaH, 0"nivvANasAhae joge, jamhA sAhati sAhuNo / . samA ya savvabhUesu, tamhA te bhAvasAhuNo" / / [Ava. ni. 1004] ityAdi tattRtIyaM zaraNam / dharati durgatau prapatantaM prANinamiti dharmaH, kimbhUtaH ? kevalibhirjAnibhiH kathitaH pratipAditaH kevalikathita ityanena svamatiprakalpitAnyatIrthikadharmanirAsamAha / punaH kathambhUtaH ? sukhamAvahatyanubadhnAtIti sukhAvahaH / anenehaloke'pi mithyAdRSTidharmasya bhairavapatananadIplavanaziraHkrakacadApanA[di]duHkhAkIrNatvAt paratra ca bhavabhramaNakAraNatvAt taniSedhaM cAha, ayaM caturthaM zaraNam / ete catvArazcaturgatiM naraka-tiryag-narA-'maralakSaNAM harantIti siddhilakSaNapaJcamagatiprApaNena caturgatiharaNA yasmAdityarthaH / iha hi janmajarAmaraNavividhA''dhi-vyAdhi-bhaya-zokeSTaviyogA'niSTasamprayogadAridrya-daurbhAgyAdizvApadasandohadurgAm, bahUpasargAm, nirnAsitasadbodhAm, atyantaprabalakrodhAdikrudhyatkirAtakRtasanmArgarodhAm, durgacaturgatigartAsaGkaTAM bhavATavImaTantaH spaSTaduSTASTakarmacaraTairaTantaH zaraNarahitA nIyante durgatau prANinaH / uktaJca - [AryAvRttam ] "dhammarahiyANa tijae, saraNavihUyANa dukkhataviyANaM / maraNabhayapIDiyANaM, saraNaM cia natthi saMsAre" / / [ ] kiJca - (zikhariNIvRttam) "piturmAtu_tustanayadayitAdeca purataH, .. prabhUtA''dhivyAdhivrajavidhuritAH karmacaraTeH / raTantaH kSipyante yamamukhaguhAntastanubhRtoH / ha hA kaSTaM lokaH zaraNarahitaH sthAsyati katham ?" / / 1. patantaM-Da, 2. vihUNAla-Da, 3. nigaDitAH prava.sAro.mu., 0-pari-2 / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-12 zArdUlavikrIDitavRttam] "ye jAnanti vicitrazAsravisaraM ye mantratantrakriyAprAvINyaM prathayanti ye ca dadhati dyotiH kalAkauzalam / te'pi pretapateramuSya sakalatrailokyavidhvaMsanavyagrasya pratikArakarmaNi na hi prAgalabhyamAbibhrati" / / "nAnAzAsraparizramodbhaTabhaTerAveSTitAH sarvataH, gatyuddAmamadAndhasindhurazataiH kenA'pyagamyAH kvacit / zakrazrIpaticakriNo'pi sahasA kInAzadAsairbalAdAkRSTA yamavezma yAnti hahahA visrANatA prANinaH" / / [prava. sAro. 67 dvAra, 573 gAthAyA AntarazlokA-1,2,3] atha kathamapi bahukSINeSvazubhakarmasu, prAgjanmopAttazubhakarmavazAJca yugasamilAnyAyena kathaJcanApi mAnuSatvAdyavAptistato'pi dezaviratisarvaviratilAbhastallAbhe'pi sati dhanyaH sukRtakarmA evArhatsiddhasAdhudharmAn zaraNaM kathaJcana labhate zaraNatvena pratipadyata iti gAthArthaH / / 11 / / atha yathAvidhinA etAn zaraNaM pratipatsyati tathA Aha - aha so jiNabhattibharuccharaMtaromaMcakaMcuyakarAlo / paharisapaNaummIsaM sIsammi kayaMjalI bhaNai / / 12 / / atha sa jinabhaktibharocchaladromAJcakaJcakakarAlaH / . praharSapraNayonmizraM zIrSe kRtAJjalirbhaNati / / 12 / / atha sa zaraNapratipattau caturvidhasaGghasyAnyatamo jIvaH kathambhUtaH ? jineSu bhaktirjinabhaktistasya bharastasmAjjinabhaktibharAdavastRNatrudayaM gacchannasau romAJcaH sa eva kaJcuko romAJcakaJcakastena karAlo'ntaraGgazatrUNAM bhISaNaH / tathA praharSAd yat praNataM praNAmastenonmizraM vyAkulaM bhavatyevam / yadivA praharSavazAd yo'sau praNaya AnandAzru gadgadasvarastena zIrSe mastake kRtakarakuDmalaH san bhaNati / / 12 / / 1. kriyAH Dara, la, 2. veSTitaH Dara, la, 3. mahasA-Da, 4 hahA la, Dara, Da3, 5. nistrANatA prava.sAro, mu, 6.,pratipattA-Da, 7. gacchan yo'sau-Da, 8. 'pravazAda' ityAkArakaH pATho'samIcInaH bhAti / 9. 'zIrSe' iti pAThaH la. Da2 pratyo sti / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-13, 14 yadasArhaccharaNamurarIkurvan bhaNati tad gAthAdazakenA''ha - rAga-ddosArINaM haMtA kammaTThagAiarihaMtA / visaya-kasAyArINaM arihaMtA huMtu me saraNaM / / 13 / / rAgadveSArINAM hantAraH karmASTakAdyarihantAraH / / viSayakaSAyArINAmarhanto bhavantu me zaraNam / / 13 / / dravya-bhAvabhedAd dvedhA rAgaH, tatra dravyarAgo haridrAdiH, bhAvarAgastridhA-dRSTirAgaH, viSayarAgaH, sneharAgaH / tatra dRSTirAgo yathA svargAdAgatasya kapilasya Asure ramase ramase ityevaM bhaNataH / viSayarAgaH sukumArikAyAM 'devagatirAjasyeva / sneharAgo nAma yo yasmin bhAve mUrchitaH, yathA arhanakapatnI arihamitre'dhyupapannA / athavA mAyAlobhabhAvenA'bhiSvaGgamAtraM rAgaH / dveSaH paradrohA'dhyavasAyaH madhudevapippalAdayorivAthavAnabhivyakta krodhamAnasvarUpamaprItimAtraM dveSaH / madamatsarA'haGkArANAM tajjAtIyAnAM rAgadveSAvupalakSaNam, tatasta evA'rayo rAga-dveSArayasteSAM hantAraH / karmASTakaM pratItam, AdizabdAt parISahavedanopasargagrahaH, tataH karmASTakAdyevA'rayaH karmASTakAdharayo luptaSaSThIvibhaktitvAtteSAM hantAraH zabda-rUpa-gandha-rasa-sparzA viSayAH, krodha-mAnamAyA-lobhAzcatvAraH kaSAyAH, punarekaikazo'pi anantAnubandhyapratyAkhyAna-pratyAkhyAnAvaraNasajjavalanabhedAJcaturdhA / viSayAzca kaSAyAzca iti dvandvasta evA'rayasteSAM hantAro'rhanto jinA me mama apArasaMsArakArAgRhaparicaGkramaNabhayA''turasya prabalarAgAdiduSTapApiSThaguptipAlAniSTakadarthanAtrAsavitrastamanasaH samAzvAsanasthAnakalpaM zaraNaM paritrANaM bhavantvityarthaH / / 13 / / rAyasirimavakasittA tava-caraNaM dusaraM aNucarittA / kevalasirimarihaMtA arihaMtA hutu me saraNaM / / 14 / / rAjyazriyamapakRSya tapazcaraNaM duzcaramanucarya / kevalazriyamarhanto'rhanto bhavantu me zaraNam / / 14 / / rAjyazriyaM rAjyalakSmImapakRSyA'vadhUya, tapyate karmamalA'panayanenA''tmA suvarNamivA'gninA aneneti tapastasya caraNaM sevanam, kathambhUtam ? duzcaraM sAmAnyasAdhubhiH kartumazakyam, tathA ca - 1. bhAvAd-Da2, 2. iti-Da2, 33 pratyAH nAsti / 3. devarati-Da, 4. 'yo' iti pATha Dara, Da3, la pratiSu nAsti / 5. dhyopapannA-la, Dara, 6. svabhAvena-Da,7. mAyAlobhakodhamAna svarupa-5,8. rAgadveSAnupalakSaNaM la, Dara, Da3, 9. 'teSAM hantAraH' iti pAThaH Dara,la pustake nAsti / 10. kaSAyAzca itipAThaH Da2, la pustake nAsti / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakamH zloka-15, 16 "saMvaccharamusamajiNo, chammAsA vaddhamANajiNacaMdo / iya vihariyA nirasaNA, jaijja eyANumANeNa" / / ityAdi [upadezamAlA-3] tattapo'nucarya Asevya ye kevalazriyaM kevalajJAnavibhUtimarhantastasyA yogyA bhavanti [te] arhantastIrthakRto me zaraNaM paritrANaM bhavantviti satra yojyam / athavA ye rAjyazrImapakarSayantastyajantaH, tathA tapazcaraNaM duzcaramanucarantaH kevalazrIM cA'rhantaH prApnuvanto ye, me zaraNam, etena yadyapi zakrAdayo garbhasthamAtramapi jinaM namaskurvanti, tathA'pi gRhavAse teSAmapyaviratatvAt sAdhUnAM tisRSvavasthAsu te namaskaraNayogyA iti darzitam / yaJcA'nAgatajinA namaskriyante tatte'pi cAritrAvasthAsthA eveti bhAvaH / / 14 / / [dravyajinAnAM namaskaraNIyatAyAM sarvaviratAnAM sAdhu-sAdhvInAM dezaviratAnAmaviratAnAM ca zrAvaka-zrAvikANAM kidRzaH kiyad vA'dhikAro varttata ityevAtra samAdhiprApaNAya pU. upAdhyAyapravarazrIdharmasAgaragaNisaMdRbdhapravacanaparIkSAyAH pU. mahopAdhyAyazrI yazovijayagaNiviracitapratimAzatakasya saMTaGka ullekhaH sUkSmabuddhyA'valokanIyo jijJAsubhiH / dvAvapyullekhau pariziSTa-11 madhye saMkalayya mudritAvasmAbhiH- sampAdakaH] thuya-vaMdaNamarihaMtA amariMda-nariMdapUyamarihaMtA / sAsayasuhamarahaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 15 / / stutivandanamarhanto'marendranarendrapUjAmarhantaH / zAzvatasukhamarhanto'rhanto bhavantu me zaraNam / / 15 / / thuya-stutiH stavaH "savvannu somadaMsaNa" ityAdi, vaMdaNaM-kAyikapraNAmastAvarhantastayoogyA ityarthaH / amarendranarendrANAM pUjAM samavasaraNAdikAM samRddhi marhantastasyA api yogyA bhavantu ityarthaH / zazvad bhavaM zAzvatam, taJca tat sukhaM ca zAzvatasukhaM nirvANAnantaraM tdpyrhntiityrthH| zeSaM tathaiva / / 15 / / paramaNagayaM muNittA joiMda-mahiMdajhANamarihaMtA / dhammakahaM arihaMtA arihaMtA tu me saraNaM / / 16 / / paramanogataM jAnanto yogIndramahendradhyAnamarhantaH / dharmakathAmarhanto'rhanto bhavantu me zaraNam / / 16 / / pareSAmAtmavyatiriktAnAM manAMsi paramanAMsi teSu gataM sthitaM cintitamityarthaH, 'muNat' pratijJAne [siddhahemadhAtupAThe tasya 1365 - dhAtvaGka] taM muNanto jAnantaH / yadAha - 1. 'jiNa'-Da pratyAM nAsti / 2. rAjyazriya-Dara, la, 3. te-Da, 4. taH tattasyA-Dara, 5. bhavantu' Dara nAsti / 6. gaiM-Da,P-pari-2 / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-17 "davvamaNojoeNaM maNanANINaM aNuttarANaM pi / __ . saMsayavoccheyaM kevaleNa nAUNa sayaM kuNai" / / ityAdi, [Ava.hA.vR0dhyA0 za.1] yogIndrA gautamAdayaH, mahendrAH zakrAdayasteSAM dhyAnaM sthirAdhyavasAyarUpaM tadarhantIti / tathA cAha - "paDivanacaramataNUNo aisayalesaM pi jassa davaNaM / savahuttamaNA jhAyaMti jogiNo taM jiNaM namaha" / / [ ] tathA - "bahubhattibmaranibbharahiyayA davaNagaNa gabmavAse vi / sakkAiyA jiNidaM thuNaMti vaMdati jhAyaMti" / / tathA dharmakathAM dAna-zIla-tapo-bhAvanAdikAM kathayitumarhantastasyAH kathanayogyA jJAtAra ityarthaH / uktaJca - . ___"kujjA jiNAipUyA pariNAmavisuddhiheuo nicaM / dANAdao ya maggappabhAvaNAo ya kahaNaM ca" / / [vi0 A0 bhA0 3247] chadmasthAvasthAyAM tu jinAnAM dharmakathanA'narhatvAt / zeSaM tathaiva / / 16 / / savvajiyANamahiMsaM arihaMtA saJcavayaNamarihaMtA / baMbhavvayamarihaMtA 'arihaMtA hutu me saraNaM / / 17 / / sarvajIvAnAmahiMsAmarhantaH satyavacanamarhantaH / brahmavratamahanto'rhanto bhavantu me zaraNam / / 17 / / -jIveti [jIvanti] dazavidhaprANadhAraNena tiSThantIti jIvAH sUkSma-bAdara-trasa-sthAvarAH / sarve ca te jIvAzca sarvajIvAsteSAM na hiMsanamahiMsA rakSA tAmahantaH / tathA satAM hitaM satyam, taJca tad vacanaM ca / uktaJca - ___ "yad bhUtahitamatyantaM tat satyamitaraM mRSA / ... na tathA vacanaM satyamatathyavacanaM na ca" / / [ ] asatyabhASaNaheturAga-dveSa-moharahitatvAt teSAM tadevArhantaH brahmavratamaSTAdazavikalpamAsevituM prarUpayituM vA'rhantaste / zeSaM tathaiva / / 17 / / pratyeka pratiSu vRttipATho'kramikaH / tato'tra 1. guNANo-Da2, la, 2. tathaiva ca-la, Da2, 3. savvaM-la, Da3, 4. arahaMtA-Da, . cArurupeNa grathito mayA / Q-pari-2 / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-18 osaraNamuvasarittA cautIsaM aisae nisevittA / dhammakahaM ca kahittA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 18 / / samavasaraNamupasRtya catustriMzato'tizayAn niSevya / dharmakathAM ca kathayitvA, arhanto bhavantu me zaraNam / / 18 / / sam sAmastyenA'vazriyate gamyate saMsArabhayodvigne vairiti samavasaraNam / 'AtmAGgulena yojanapramANabhUbhAgaM prathamataH saMvartakavAtA'panItatRNakacavarAdyazubhamalapaTalam, tadanu surabhigandhodakapuSpavarSaNA bhiSiktabhUbhAgam, maNiratnatapanIyasantatiparikarmitahaimakuTTimatalam, vaimAnikajyotiSkabhavanapativinirmitAbhyantaramadhyabAhyamaNiratnasvarNakapizIrSakopazobhitaratnakAJcanarUpyaMnicayacaturdAraprAkAratrayam, caturdigvyavasthApitasahasrAradharmacakracatuSTam, kuDbhIsahasropazobhitayojanasahasrocchritaratnamayadharmadhvajacatuSTayam, jalasthalajapaJcavarNapuSpaprakaropahArasAram, kRSNAguruprabhRtidhUpadhUmogArasAraprakaTavajraghaTIsurabhitadigantam, spaSTASTamAGgalikatilakitasacchatravicitraghaNTAprakaTacalacArucAmaravisaram, vizAlazAla-bhaJjikAvirAjitakarimakarasiMhagaruDadhvajAdikalitavajravaiDUryendranIla pramukharatnotkarakarburitamaNimayastambhasanniviSTehAmRrgavihagaturagakuJjararurusarabhavRSabhavanalatApadmalatAvibhaktivyaktIkRtacArucamatkArasAratoraNopazobhitacaturdAram,' tanmadhyabhAgavinyastaprazastaratnamayapITham, tadupariparikalpitadevachandakam, taduparyazokataruviracitaramaNIyamadhyadezam, azokavRkSoparisthitacaityaviTapiprakaTitAtizayam, caityavRkSopari sphuracchatrAtichatratritayam, azokavRkSasamIpopanyastasthApitasacaraNapIThasiMhAsanacatuSTakam, AgneyAdidigvyavasthitamunivaimAnikasundarI-zramaNI-bhavanapati-vyantara-jyotiSkAmarI-vaimAnikasura-nara-nArIvizadadvAdazaparSadupazobhamAnam, evaMvidhaM yat samavasaraNam, tadupasRtya alaGkRtya tathA catujhiMzato buddhA'tizayAn niSevya, upalakSaNatvAJca paJcatriMzadvacanA'tizayAMzcopayujya / . te cA'mI buddhA'tizayAH - cautIsaM buddhAisesA pannattA, taM jahA 1-avaTThie kesamaMsa-roma-nahe, 2-nirAmayA, niruvalevA gAyalaTThI, 3-gokkhIrapaMDure maMsa-soNie, 4-paumuppalagaMdhie UsAsanIsAse, 5-pacchanne AhAranIhAre adisse maMsacakkhuNA, 6-AgAsagayaM cakkaM, 7-AgAsagayaM chattaM, 8-AgAsagayAo seyavaracAmarAo, 9-AgAsagayaM phalihAmayaM sapAyapIDhaM sIhAsaNaM, 10-AgAsagao kuDbhIsahassa 1. "AtmA...bhUbhAgaM" iti pAThaH spaSTaH na bhAti la, Da, Dara pratiSu / 2. pavana-la, Dara, 3. vajra-la, Da2; 4. tottamahaima-Dara, 5. maNimaya-Dara, la / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-18 parimaMDiyAbhirAmo indajjhao purao gacchai, 11-jattha jattha vi ya NaM arahaMtA bhagavanto ciTuMti ThAyaMti tattha tattha vi ya NaM takkhaNAdeva saMcchannapatta-puSphapallavasamAulo sajjhao [sacchatto] saghaMTo sapaDAo asogavarapAyavo abhisaMjAyai, 12-isiM piTThao mauDaThANaMmi teyamaMDalaM abhisaMjAyai, aMdhakAre vi ya NaM dasa disA pabhAsei, . 13-bahusamaramaNijje bhUmibhAge, 14-ahosirA kaMTayA bhavaMti, 15-uDUvivarIyA suhaphAsA bhavaMti, 16-sIyaleNaM suhaphAseNaM surabhiNA mArueNa joyaNaparimaMDalaM savvao samaMtA saMpamijija itti, 17-juttaphusieNa meheNa nihayarayareNuya kijai, 18-jalathalayabhAsurapabhueNaM biMTaThAiNA dasaddhavaNNeNaM kusumeNaM jANussehapamANamitte. puSphovayAre kijjai, 19-amaNunANaM sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhANa avakariso bhavai, pAThAntareNa kAlAguru-kuMdarukka-turukka-dhUvamaghamaciMta gaMdhujhyAbhirAme bhavai, 20-[pAThAntareNa] ubhao pAsiM ca NaM arahaMtANaM. bhagavaMtANaM duve jakkhA kaDaya-tuDiya-thaMbhiyabhuyAo cAmarukkhevaM kariMti, 21-maNunANaM sadda-pharisa-rasa-rUvagaMdhANaM pAuppabhAvo bhavai, 22-paJcAharao vi ya NaM hiyayagamaNIo joyaNanIhArIsaro, bhagavaM ca NaM addhamAgahIe bhAMsAe dhammamAikkhai, 23-sA vi ya NaM addhamAgahI bhAsA mAsijjamANI, tesiM savvesiM AriyamaNAriya-dupaya-cauppaya-miya-pasu-pakkhisarIsivANaM appaNo hiyasivasuhayabhAsattAe pariNamai, 24-puvvabaddhaverA vi ya NaM denA'sura-nAga-suganna-jakkha-rakkhasa-kinnara-kiMpurisa-garUla-gaMdhava-mahoragA arahao pAyamale pasaMta cittamANasA dhammaM nisAmiti, 25-anautthiyA pAvayaNIyA vi ya NaM AgayA vaMdaMti, 26-AgayA samANA arahao pAyamale nippaDivayaNA bhavaMti, . 27-jao jao vi ya NaM arahaMto bhagavaMto viharaMti tao to vi ya NaM joyaNapaNavIsAeNaM iI na bhavai, 28-mArI na bhavai, 29-sacakaM na bhavai, 30-paracakaM na bhavaha, 31-aivuTThI na bhavai, 32-aNAvuTThI na bhavai, 33-dubmikkhaM na bhavai, 34-puvvuppaNNA vi ya NaM uppAiyA vAhI khippAmeva uvasamiti / [samavA.sU. 34] eteSAM viSayavibhAga; kathyate dvitIyAdikamatizayacatuSTayaM janmapratyayam, paJcAharao ityArabhya ye abhihitAste bhAmaNDalaM ca [yaavt| karmakSayakRtAH zeSA bhavapratyayebhyo'nye devakRtAH / 1-tathA paNatIsaM vayaNAisesA pannattA-saMskAravattvaM saMskRtAdilakSaNayuktatvam, 2-udAttatvamujhervRttitA, 3-upacAropetatvamagrAmyatA, 4-gambhIrazabdatvaM meghasyeva, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-18 5-anunAditvaM pratiravopetatA, 6-dakSiNatvaM saralatvam, 7-upanItarAgatvaM mAlavakaizikyAdi grAmarAgayuktatvam, ete sapta zabdA-pekSayA'tizayAH, ete tvarthApekSayA tatra, 8-mahArthatvaM bRhadabhidheyatA, 9-avyAhatapUrvAparatvaM pUrvA'paravAkyA'virodhaH, 10-ziSTatvamabhimatasiddhAntoktArthatA vaktuH ziSTatAsUcakatvaM vA, 11-asandigdhatvamasaMzayakAritA, 12-apahatAnyottaratvaM paradUSaNA-viSayatA, 13-hRdayagrAhitvaM zrotRmanoharatA paracittA''hAdakatvam, 14-dezakAlA'vyatItatvaM prastAvocitatA, 15-tattvAnurupatvaM vivakSitavastusvarUpAnusAritA, 16-aprakIrNaprasRtatvaM susambaddhasya sataH prasaraNam, athavA'sambaddhAdhikAritvAtvistarato'bhAvaH, 17-anyonyapragRhItatvaM paraspareNa padAnAM vAkyAnAM vA sApekSatA, 18-abhijAtatvaM vaktaH pratipAdyasya vA bhUmikAnusAritA, 19-atisnigdhamadhuratvaM ghRtaguDAdivatsukhakAritvaM, 20-aparamamavedhitvaM paramarmAnuddhaTTanasvarUpatvam, 21-arthadharmA'bhyAsAnapetatvamarthadharmapratibaddhatvam, 22-udAratvama-bhidheyA'rthasyA'tucchatvaM gumphaguNavizeSo vA, 23-paranindAsvotkarSaviyuktatvaM pratItameva, 24-upagatazlAghyatvamukta-guNayogAt prAptazlAghyatA, 25-apanIta(doSa)tvaM kAraka-kAla-vacana-liGgAdivyatyaya rUpavacanadoSApetatA, 26-utpAditAcchinnakautUhalatvaM svaviSaye zrotRNAM janitamavicchinnaM kautUhalatvaM yena tattathA tadbhAvastattvam, 27-28-adbhUtatvamavilambitatvaM ca pratItameva, 29-vibhramavikSepa-kilakiJcitAdiviyuktatvaM vibhramo-vaktRmanaso bhrAntatA vikSepastasyaivAbhidheyatvaM pratyanAsaktatA kilikiJcitaM roSabhayA'bhilASAdi-bhAvAnAM yugapadvA sakRtakaraNamAdizabdAnmanodoSAntaraparigrahaH tairvipramuktaM yattattathA tadbhAvastattvam, 30-anekajAtisaMzrayAd vicitratvaM, iha jAtaMyo varNanIyavastusvarUpavarNanAni, 31-AhitavizeSatvaM vacanAntarApekSayA DhaukitavizeSaNatvam, 32-sAkAratvaM vicchinnavarNapadavAkyatvenA''kAraprAptatvam, 33-sattvaparigRhItatvaM sAhasopetatA, 34-aparikheditvamanAyAsasambhavaH, 35-avyucchevitvaM vivikSitArthasamyasiddhiM yaavdvyvcchinnvcnprmeyteti| [samavA0sU0 35] evamete paJcatriMzadvacanAtizayAstAnapyAsevya upayujyetyarthaH / tathA dharmakathAM ca kathayitvA ye muktiM yAnti yAsyanti yAtA ityadhyAhAryam / pUrva dharmakathanayogyA ityuktavacanato dharmaM kathayitveti na paunaruktayam / tathA'trA'dhyayane yatra kutrA'pi paunaruktyasambhavastat tat stutyupadezarUpAditvena tatparihAraH kAryaH uktaJca - HTHHAL Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-19 upadeza-stuti-dhyAna-tapo dAnauSadhAdiSu guNastave / zrutA'dhyAye paunaruktayaM na gaNyate arhantaH / / [ ] zeSaM tathaiva / / 18 / / egAe girANegaM saMdehaM dehiNaM samucchittA / tihuyaNamaNusAsittA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 19 / / ekayA girA'nekAn sandehAn dehinAM samucchedya / tribhuvanamanuzAsayanto'rhanto bhavantu me zaraNam / / 19 / / ekayA girA vAcA ekenA'pi vacanena anekeSAM dehinAM prANinAmanekaprakArasandehaM saMzayaM samucchedya saMzayatruTiM kRtvetyarthaH / / uktaJca - "ribhiyaM paya'kkharasabalA, micchitaratiricchasigirapariNAmA / maNanivvANI vANI joyaNanIhAriNI kiM ca" / / "egAe aNegesiM saMzayavoccheyaNami apaDihayA / na ya nivijjai soyA tippai savvAueNaMpi" / / [ghyA.za.vR. 1] nanu kathamarhagIrekA'pi yugapatpratiprANisaMzayavyavacchedAya bhavati ? ucyate, ekasyAmapi bhagavadbhASAyAM sarghAkSarasaMyogaH kathamapyasti / sa ca zrotRzravaNapudgalaspRSTaH san vyaktIbhavati / tathAhi - arhadbhASAdalikAni nAma sandehavatAM zrotRNAM karNakoTaraM praviSTAni, tatastat zravaNapudgalasaMyogataH svakIyAM sarvAkSarasannipAtalakSaNAM zaktiM vyaktIkurvanti tatastaduttararUpatayA'nekazaH pariNamanti / dRzyate ca dravyAntarasaMyogena dravyA'nyathAbhAvaH, yathA haridrAyAzcUrNasaMyogenArUNatvaM nIlIsaMyogena nIlatvamityAdi / atrA'rthe zrI bhadrabAhuguravo'pyAhuH - Q"vAsodagassa va jahA vannAi huti bhAyaNavisesA / savvesi pi sabhAsA jiNabhAsA pariNamai evaM" / / [Ava0 ni0 577] ata ekApi gIH saMzayavatAM nijanijabhASAtvena pariNamantI, sarveSAmapi saMzayavyavacchedikA bhaktIti sustham / tathA tribhuvanamanuzASya zikSayitvA anuzAsayanto vA samyaktva-dezaviratisarvaviratilakSaNazikSApradAnena te / zeSaM tathaiva / / 19 / / 1. pariNamanto-la, Da, Dara, Da3 pariNamanti avacUryAm / 2. cUrNaka-la, Dara, Da3 / Q-1-pari-2 / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakamH zloka-20, 21 vayaNAmaeNa bhuvaNaM nivvAvittA guNesu ThAvittA / jiyaloyamuddharittA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 20 / / vacanAmRtena bhuvanaM nirvApya guNeSu sthApayitvA / jIvalokamuddhRtyA'rhanto bhavantu me zaraNam / / 20 / / vacanamevA'mRtaM vacanA'mRtaM kSut-pipAsA-pIDAdidoSanirasanasamarthatvAt / uktaM ca - "savvAUyaM pi soyA khavija jaivi hu sayayaM jiNo kahai / sIuNhakhuppivAsAparissamabhae avigaNaMto" / / [Ava. ni. 579] ... kiJca - "naragatiriyamaNuyasuragaNasaMsAriyasavvadukkharogANaM / jiNavayaNamigamosahaM, apavaggasuhikkakayaphalayaM" / / [dhyA0za0 45 vR0 ] tena vacanAmRtena bhuvanaM lokaM nirvApya tasya tRptimutpAdya nirvApayanto vA prINayantaH / tathA guNeSu uttarottaraguNasthAnakeSu samyaktvaviratAviratapramattApramattAdikeSu bhuvanameva sthApayitvA sthApayanto vA sadupadezavazAt tAni prApayanta ityarthaH, tathA jIvalokaM bhavyajIvalokama, abhavyAstu tIrthaGkaropadezenA'pi nA'vabudhyante yasmAditi / "titthayareNa vi kahie abhavvajIvA na bujhaMti" iti vacanAt tamuddhRtya uddharanto vA bhavAndhakUpAditi gamyatvAt, tasmAt svavacanarajjunA''karSayanta ityarthaH ye te'rhantaH / zeSaM tathaiva / / 20 / / athAtItA'nAgatArhatzaraNadvAreNa tannigamayannAha - . aJcanmayaguNavaMte niyajasasasaharapasAhiyadiyaMte / niyayamaNAiaNaMte paDivanno saraNamarihaMte / / 21 / / atyadbhutaguNavato nijayazaHzazadharaprasAdhitadigantAn / niyatamanAdyanantAn pratipannaH zaraNamarhantaH / / 21 / / atyadbhutaguNA buddhAtizaya-vacanAtizaya-prAtihAryalakSaNAste vidyante yeSAM te tathA, tAn 1. guNehi-Da, 2. taM loka-Dara/la, 3. mavasthA-Da, 4. kakie-Da, Dara, la, 5. sasihara Da, 6. prAptiprAtihArya-la, Dara iR-pari-2 / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-22, 23 atyadbhutaguNavataH, tathA 'nijayaza eva zazadharo nijayazaHzazadharastena prasAdhitA maNDitA dhavalIkRtAH digantA yaiste tAn nijayazaH zazadharaprasAdhitadigantAn / niyataM zAzvataM vA, yathA bhavatyevaM ne Adi na cAnto yeSAM te'nAdyanantAstAnarhato'haM zaraNaM pratipannastAnAzrita ityarthaH, etena kAlatrayabhAvino'pi jinA gRhItAstathA ca - "sattarisayamukkosaM vIsa jahanneNa vaTTamANajiNA / tIyA'NAgayakAleNaM tA savve vi gahiyA u" / / [ ] / / 21 / / atha kRtA'rhatzaraNo vizeSeNa teSAM namaskAramAha - ujhiyajara-maraNANaM samattadukkhattasattasaraNANaM / tihuyaNajaNasuhayANaM arahaMtANaM namo tANaM / / 22 / / ujjhitajarAmaraNebhyaH samastaduHkhArtasattvazaraNebhyaH / tribhuvanajanasukhadebhyo'rhanyo namastebhyaH / / 22 / / .. jarAmaraNakAraNakarmarahitatvAdujjhitAni tyaktAni jarAmaraNAni yaiste tebhyaH, samAptAni sampUrNAni samastAni vA yAni duHkhAni tairA" rUtA vA pIDitAste ca te sattvAzca samAptaduHkhArttasattvAH samastaduHkhArtasatvAH vA teSAM zaraNyAstebhyaH / tathA tribhuvanajanAnAM sukhaM dadatIti te, tathA tebhyaH, "bhagavaMti vaddhamANe tilukkasuhAvahe. jAe" iti vacanAt, "chaTThI vibhattIi bhannai cautthI" iti prAkRtabalAt sarvatra caturthyarthe SaSThI, tena tebhyo'rhadbhyo namaH namaskAro'stu / yato'rhanamaskArasya mahatpuNyahetutvAt / uktaJca - _ "arahaMtanamukkAro, jIvaM moei bhavasahassAo / . bhAveNa kIramANo, hoi puNo bohilAbhAe" / / [Ava. ni. 923] ityAdi / / 22 / / atha yathAvidhi dvitIyaM zaraNaM karoti tathA tadAha - arahaMtasaraNamalasuddhiladdhaparisuddhasiddhabahumANo / paNayasiriraiyakarakamalaseharo saharisaM bhaNai / / 23 / / 1. nijayaza eva zazidharo nijayazazazidharo, nijayazazazadharastena-Dara, Da, la, Da3 / nijayaza eva zazadharo nijayazaH zazadharastena iti pATho'vacUryAm / 2. na cAnto iti azuddhaH pAThaH Da, Dara,Da3, la / na Adi navAMto'vacUryAm / R-pari-2 / .3.. arihaMtANaM-Da, 4. arihaMta-Da, S-pari-2 / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 catuHzaraNaprakIrNakamaH zloka-24 arhatcharaNamalazuddhilabdhaparizuddhasiddhabahumAnaH / praNataziroracitakarakamalazekharaH saharSa bhaNati / / 23 / / arhaccharaNena yA malasya karmarajasaH zuddhistayA labdhaH parizuddho nirmala: siddhAn prati bahumAno bhaktiryena sa tathA, kimbhUtaH ? praNataM bhaktivazAnnamrIbhUtaM yacchirastatra racitaH kRtaH karakuDmala eva zekharo yena sa tathA, saharSa sAnandaM yathA bhavatyevaM bhaNati / / 23 / / yaccAyaM bhaNati, tad gAthASaTkenA''ha kammaTThakkhayasiddhA sAhAviyanANa-dasaNasamiddhA / savvaTThaladdhisiddhA te siddhA hu~tu me saraNaM / / 24 / / karmASTakakSayasiddhAH svAbhAvikajJAnadarzanasamRddhAH / sarvArthalabdhisiddhAste siddhA bhavantu mama zaraNam / / 24 / / karmASTakakSayeNa siddhAH te siddhAH prasiddhAste ca tIrthasiddhAdibhedena paJcadazadhA / punaH kathambhUtAH ? svAbhAvike nirAvaraNe anavacchinnapravAhe 'ye jJAna-darzane tAbhyAM saMmRddhAH sphItimantaH / tathA ca - "asarIrA jIvaprANA, uvauttA daMsaNe ya nANe ya / sAgAramaNAgAraM, lakkhaNameyaM tu siddhANaM" / / "kevalanANa(Nu)vauttA, jANaMtI savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti savvao khalu, kevala diTThIhiM'NaMtAhi" / / [Ava. ni. 977-978] tathA arthyante'bhilaSyante ityarthAH, teSAM labdhayaH prAptayaH / sarvAzca tA arthalabdhayazca, kRtakRtyatvAt sarvArthalabdhayo dAnAdyAH siddhA niSpannA yeSAM te tathA / uktaJca - . "siddhANi savvakajjANi jANa na ya se asAhiyaM kiMci / vijjAsuhaicchAI tamhA siddha tti se saddo" / / [ te siddhA mama zaraNaM bhavantu ityarthaH / / 24 / / 1. jIvaghaNA-Da, T-U-pari-2 / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-25 tiyoyamatthayatthA paramapayatthA aciMtasAmatthA / maGgalasiddhapayatthA siddhA saraNaM suhapasatthA / / 25 / / trailokyamastakasthAH paramapadasthA acintyasAmarthyAH / - maGgalasiddhapadArthAH siddhAH zaraNaM sukhaprazastAH / / 25 / / trailokyasyAdhastiryagU lokalakSaNasya caturdazarajjvAtmakalokasya yanmastakaM sarvoparivartisthAnaM paJcacatvAriMzallakSavistIrNamISatprAgbhArAkhyaM siddhikSetram, tasyA'pyuparitanayojanasya yo'sau krozastasyA'pi ya SaDbhAgarUpa AkAzadezastatra tiSThantIti / uktaJca - "paNayAlalakkhajoyaNa vikkhaMbhA siddhasilaphaliha vimalA / taduvarigajoyaNaMte, logaMto tattha siddhaThiI" / / [bRhatsaMgrahaNI 55] iti, tathA - "IsIpabmAragae uvari khalu, joyaNassa jo koso / . kosassa ya chanmAe, siddhANogAhaNA maNiyA" / / [Ava. ni. 965] iti / / tathA paramapadaM muktipadaM tadarthatvAt / nizitataravAridhArAcaGkramaNakalpacAritrAdikaSTakalApastatra tiSThantIti te tathA / tathA anantacatuSTayopetatvAt acintyasAmarthya jIvazaktivizeSo yeSAM te tathA, tathA duSTASTaprabalakarmAripravijayena pravarazivapurapravezato maGgalarUpAH siddhAH sampannAH padArthAH yeSAM te tathA, athavA sAMsArikaduHkhavirahitaM maGgalabhUtaM yat siddhipadaM tatra tiSThantIti te tathA, te siddhAH zaraNaM bhavantu / punaH kathambhUtAH ? nistIrNasarvaduHkhajAtijarAmaraNatvAdAbAdhArahitatvAJca sukhena muktiprabhavena prazastAH avyAkulAH / tathA ca - W"nicchinnasavvadukkhA, jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / avvAbAhaM sukkhaM, aNuhavaMti sAsayaM siddhA" / / [Ava. ni. 988] iti prazastasukhA ityarthaH / / 25 / / * IsIpabbhArAe sIAe joaNaMmi jo koso ! Ava.hA.vRttau gAthA-965 pUrvArdhaH / 1. ti tathA - Dara, Da3, 2. karmaripuvajayena-Da, v,w-pari-2 / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 catuHzaraNaprakIrNakamaH zloka-26, 27 mUlakkhayapaDivakkhA amUDhalakkhA sajogipaJcakkhA / sAhAviyattasukkhA siddhA saraNaM paramamukkhA / / 26 / / mUlotkhAtapratipakSA amUDhalakSAH sayogipratyakSAH / / svAbhAvikAttasukhAH siddhAH zaraNaM paramamokSAH / / 26 / / mUlasya saMsArahetukarmabandhamUlasya mithyAtvA-'virati-kaSAya-yogarUpazatrusaGghAtasya [ut prAbalyena] kSaye kartavye pratipakSA iva vairiNa iva tajjayaM kRtavanta ityarthaH, mUlotkhAtakarmapratipakSAH vA, athavA kevalajJAnAtmakatvAjjIvasya mUlaM nirmalatA kevalajJAnaM tasya kSayaH karmabhirAcchAdanam, tasya punaH prakaTIkaraNasvarUpasthApane pratipakSA vairiNa ityarthaH / tathA lakSye draSTavyapadArthe na mUDhA amUDhalakSyAH sadopayuktatvAtteSAm tathA zeSajJAninAmaviSayatvAt sayoginAmeva sayogikevalinAM pratyakSA dRzyAH / tathA sadA'pi sukhasampUrNatvena tRptatvAt svAbhAvikamAttaM gRhItaM sukhaM yaiste / tathA ca - x"iya savvakAlatittA, aulaM nivvANamuvagayA siddhA / sAsayamavvAbAhaM, ciTuMti suhI suhaM pattA" / / [Ava. ni. 986] punaH kiM viziSTAH ? paramaH prakRSTo atyantavigamAt karmabhiH saha mokSo viyogo vikaTIbhAvo yeSAM te tathA yadi vA paramamokSayogAtparamamokSAH te siddhAH zaraNaM bhavantu ityarthaH / / 26 / / paDipilliyapaDaNIyA samaggajhANaggidaDabhavabIyA / ' joIsarasaraNIyA siddhA saraNaM samaraNIyA / / 27 / / pratipreritapratyanIkAH samagradhyAnAgnidagdhabhavabIjAH / yogIzvarasmaraNIyAH [zaraNIyAH] siddhAH zaraNaM smaraNIyAH / / 27 / / karmopAdhiyuktatvAt pratipreritAH kSiptA anAdRtAH pratyanIkAH zatravo yaiH samazatrumitratvAt / yadi vA pratipreritA nirAkRtAH pratyanIkA abhyantarazatravo rAgAdayo yaste, tathA samagraM sampUrNa yad dhyAnaM paramalayaH tadevAgniH, yadAha - 1. lakSAH-Da3, 2. zeSajJAnAnAm-Dara, 3. samazatrusiddhatvAt la, Dara, Da3, 4. pratyanIkA abhAvazatravo Da, 5. rAgAdyAH Da, x-pari-2 / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-28, 29 ___ "jaha cirasaMciyamiMdhaNamanalo pavaNasahiyo duyaM dahai / - taha kammiMdhaNamamiyaM, khaNeNa jhANAnalo Dahai" / / [Ava. ni. dhyA. za. 101] tena dagdhaM bhasmasAt kRtaM bhavabIjaM jJAnAvaraNIyAdi yaiste, tathA yogIzvarairgaNadharaizchadmasthatIrthakarairvA tatsukhamabhilASubhiH smaraNIyA dhyeyA: zaraNIyA vA'nugantavyAH zaraNatvena te aiva guNagariSThAH siddhAH zaraNatvena trisandhyamapi smaraNIyA ityarthaH / / 27 / / pAviyaparamANaMdA guNanIsaMdA vidiNNabhavakaMdA / lahuIkayaravicaMdA siddhA saraNaM khaviyadaMdA / / 28 / / prApitaparamAnandAH guNaniSyandAH vidIrNabhavakandAH / laghukIkRtaravicandrAH siddhAH zaraNaM kSapitadvandvAH / / 28 / / sadA muditatvAt prApitaH AtmajIvaM prati DhaukitaH, prAkRtatvAd vA prAptaH, paramAnandaH paramollAsavizeSo yaiste, tathA guNAnAM jJAna-darzana-cAritrarUpANAM paripAkaprAptatvAniSyandaH sAro yeSAM te tathA, tathA karmocchedanAt vidIrNo dAritaH sphATito bhavasya saMsArasya kando yaiste tathA, tathA kevalodyotena laghukIkRtau alpaprabhAvIkRtau ravicandrau yairyatastadudyotasya yojanapramitatvAt, tathAhi - "raviNo udayatyaMtara caunavaisahassa paNasaya chabbIsA / bAyAlasaTThibhAgA kakkaDasaMkati diyahami" / / [bRhatsaMgrahaNI 116] etat, jambUdvIpamAzrityoktam, tathA - "lakkhehiM ikkavIsAi, sAiregehiM pukkharaddhammi / . udae picchaMti narA, sUraM ukkosae divase" / / [vi. A. bhA. 345] iti / / siddhAstu kevalajJAnajyotiSA lokamapi prakAzayantItyarthaH / tathA niSkaSAyatvAt kSapitaM kSayaM nItaM dvandvaM saGgrAmo yaiste tathA, te evaMvidhAH siddhAH zaraNaM bhavantu / / 28 / / uvaladdhaparamabaMbhA dullahalaMbhA vimukkasaMraMbhA / bhuvaNagharadharaNakhaMbhA siddhA saraNaM nirAraMbhA / / 29 / / * 1. sa ca bIjam Dara, Da3, 2. evaM-Da2, Da3 / Y-z-pari-2 / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-30 upalabdhaparamabahmANaH, durlabhalAmA vimuktasaMrambhAH / bhuvanagRhadharaNastambhAH siddhAH zaraNaM nirArambhAH / / 29 / / .. upalabdhaM prAptaM paramabrahmajJAnaM yaiste upalabdhaparamabrahmANaH avagatakevalA ityarthaH / tathA sarvalAbhAgresaratvAt tallAbhasya durlabho lAbho muktiprAptilakSaNo yeSAM te tathA, durlabhalAbhatvamevA''virbhAvyate / tathAhi - "jassaTThAe kIrai naggabhAve, muMDabhAve, anhANayaM adaMtavaNayaM, kesaloo, baMbhaceravAso, acchattagaM, aNovAhaNagaM, bhUmisijjA, phalahasijjA, . kaTThasijjA, paragharapaveso, laddhAvaladdhaM, parehiM hIlaNAo niMdaNAo, .. khisaNAo, garihaNAo, tAlaNAo, tajjaNAo, parihavaNAo, paJcahaNAo, uccAvayA gAmakaMTagA, bAvIsaM parIsahovasaggA ahiyAsijjaMti, tamaDhe ArAhiyante" / [ ] tathA viyuktaH parityakta itikarttavyatA padArtheSu saMrambha ATopo yaiste, niSpannasarvaprayojanatvAt teSAm, tathA muvanaM tribhuvanam, tadeva gRhaM tasya dharaNamavaSTambhanam, tatra stammA iva stambhA, bhuvanasya siddhazaraNapratipannalokasya durgatau patataH sthirA''dhArabhUtatvAt teSAmityarthaH, tathA nirgatA bahirbhUtA ArambhebhyaH kRtyaprayojanebhyo ye te tathA, te evaMsvarUpAH siddhAM mama zaraNamAlambanaM bhavantu ityarthaH / etena siddhAkhyaM dvitIyaM zaraNamabhihitam / / 29 / / idAnIM sAdhuzaraNaM pratipitsuryad vidhatte tadAha - siddhasaraNeNa nayabaMbhaheusAhuguNajaNiyaaNurAo / meiNimilaMtasupasatthamatthao tatthimaM bhaNai / / 30 / / siddhazaraNena nayabahmahetusAdhuguNanitAnurAgaH / medinImilatsuprazastamastakaH tatredaM maNati / / 30 / / nayA naigamAdayastairupalakSitaM yad brahma zrutajJAnaM dvAdazAGgam, 'nayabhaMgapamANagamagahaNa miti vacanAt tasya nayabrahmaNo ye hetavaH kAraNabhUtAH sAdhuguNA [iti nayabrahmahetusAdhuguNAH] vinayAdayaH / vinayaguNasampannasyaiva yenA'nyonyaguNA'vAptistathAhi - 1. AvibhAvyate-la, 2. ahanhANayaM-Dha2, 13, 3. vAhaNagA-Da, 4. kaMTakA-la, 5. pratipatlokasya-Da, 6. kRtaprayo-la. ddr| Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-31 1.23 "vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM cA''zravanirodhaH / / saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam / / yoganirodhAd bhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / - tasmAt kalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH" / / [prazamarati 72-73-74] kiJca - "viNayajuyassa guNiNo diti suyaM sUriNo kimacchariyaM / ko vA na dei bhikkhaM ahavA sovanie thAle" / / [ ] ityAdi teSu naya-brahma-hetuSu sAdhuguNeSu janita utpAdito anurAgo bahumAno yasya saH - nayabrahmahetusAdhuguNajanitAnurAgaH zaraNapratipattA, kenA'syA'nurAgaH kRtaH ? ityAha - siddhazaraNena / tathA medinyAM milat luThatsuprazastaM bhaktibharabhAsuraM mastakamuttamAGgaM yasya sa medinImilatsuprazastamastakaH gurupAdA'rpitamastaka ityarthaH; sa evaMvidhaH sAdhuguNAnurAgI bhUtalanyastamastakaH jhatat prastAveTa idaM vakSyamANaM bhaNati / / 30 / / yadayamAcaSTe tannavabhirgAthAbhirAha - jiyaloyabaMdhuNo kugaisiMdhuNo pAragA mahAbhAgA / nANAiehiM sivasukkhasAhagA sAhuNo saraNaM / / 31 / / jIvalokabandhavaH kugatisindhoH pAragA mahAbhAgAH / jJAnAdikaiH zivasukhasAdhakAH sAdhavaH zaraNam / / 31 / / jIvalokasya prANIvargasya SaDnikAyAtmakasya bAndhavA iva bAndhavA ye vartante teSAM trividhaM trividhena rakSAkaraNAt, tathA kutireva sindhuH kugatisindhurnadI samudro vA, tasyAstasya vA, pAraM tIraM gacchantIti pAragAstIravartinaH, kaTAkSIkRtasugatitvAt, yadAha - "ArAhaNovautto kAlaM kAUNa suvihio samma / ukosaM tini bhave gaMtUNaM lahai nivvANaM" / / [AturapratyA. 61] iti, * 1,2,3-4-pari-2 / 1. bAndhavA vartante yeSAM-la, Da-2, Da / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-32 . tathA bhAgo atyantazakti mahAnbhAgaH, atizayavizeSo yeSAM te tathA, tathA jJAnAdibhireva jJAna-darzana-cAritraiH zivasukhaM mokSasukhaM sAdhayantIti nirvarttayanti ye te zivasukhasAdhakAH, etena - [zAlinIvRttam] "mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA bhaktaM madhye pAnakaM cAparAhne / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArdharAtre, mokSazcAnte zAkyaputreNa dRSTaH" / / [SaDdarzana0 4 bRha.va.] iti, tathA / "hatvA jIvasahasrANi, kRtvA pApazatAni ca / snAtvA gaGgAjale pUte, yAnti jIvAH zivAlayam" / / [garuDapurANa-25] ityAdinA yaducyate tIrthAntarIyaistannirAsaH kRtaH / te evaMvidhAH sAdhavo mama zaraNaM bhavantu / / 31 / / atha sAdhavo ye pratyakSajJAnAdisampadupetAstAn sArdhagAthayA Aha - kevaliNo paramohI viulamaI suyaharA jirNamayammi / Ayariya-uvajjhAyA te savve sAhuNo saraNaM / / 32 / / kevalinaH paramAvadhayo vipalamatayaH zratadharA jinamate / AcAryopAdhyAyAste sarve sAdhavaH zaraNam / / 32 / / kevalamasahAyaM matyAdijJAnA'napekSaM sarvadravyasarvaparyAyAdiviSayaM jJAnaM vidyate yeSAM te kevalinaH, tathA ca - "kasiNaM kevalakappaM, logaM jANaMti taha ya pAsaMti / kevalacarittanANI, tamhA te kevalI hoti" / / [Ava0 ni. 1091] . te ca sAmAnyena yadyapyavadhyAdayo'pi bhaNyante, tathApIha sayogikevalino grAhyAH, anyeSAmagrato bhaNiSyamANatvAt, te ca utkRSTakAle navakoTIpramANAH prApyante, jaghanyatastu koTIdvayam / 'paramohi 'tti, avadhirmaryAdA rupidravyeSu paricchedakatayA pravRttirupAdupalakSitaM jJAnamapyavadhiH, paramazcAsAvadhizca paramAvadhiH, sa ca kSetrato lokapramANA'saGkhyeyAlokakhaNDapramANaH, kAlato'sa 1. rAtrau-Dara, Da3, 2. mokSazcAntye-Da, la, Dara, Da3, 3. vimalamaI-la / 4. kevalikappaM-Dara, Da3, 5-pari-2 / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-32 GkhyeyotsarpiNyavaMsarpiNIviSayaH, dravyato rUpidravyaprabhRtiyAvatparamANudarzI, bhAvataH sAmAnyato'nantaparyAyaparicchedako vizeSataH paramANorapi catuSparyAyanirNayakArI, paramAvadhizcA'vazyamantarmuhUrtena kevalI bhavati / "paramohinnANavio kevalamaMtomuhutteNaM" (vi. A. bhA. 689) ti vacanAt, tad yogAt sAdhavo'pi paramAvadhayaH, utkRSTAvadhisAdhubhaNanena jaghanyamadhyamAvadhayo'pyantarbhAvitA jJeyAH / 'viulamaI' tti mananaM matiH, vipulA mati yeSAM te vipulamatayaH, atrA'pi vipulamatibhaNanena Rjumatayo'pyanta vitAH, etau ca manuSyakSetrAntarvatisaMjJipaJcendriyamanodravyaviSayau, tathAhi - "taM saMjayassa savvappamAyarahiyassa vivihariddhimao / samayakkhittanmaMtarasannimaNogayaparitrANaM" / / [vi. A. bhA. 812] tathA atIte bhaviSyati ca palyopamA'saGkhyeyabhAgarUpe kAle yeSAM manodravyANAmatItA'nAgatAzca cintitAnuguNAH paryAyAstAMzceti / vipulamatiH sampUrNasamayakSetram, Rjumatistu sA GguladvayahInaM pshyti| RjumatiH sAmAnyena vipulamatirazeSavizeSaizca, tathAhi - : "riju sAmannaM tammattagAhiNI riumaI maNonANaM / .. pAyaM visesavimuhaM, ghaDamittaM ciMtiyaM muNai" / / "viulaM vatthuviseseNamANaM, taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusarai ghaDaM, pasaMgao pajavasaehiM" / / [vi. A. bhA. 784-785] iti, tathA zrutaM kAlikotkAlikAGgapraviSTA'naGgapraviSTAdilakSaNaM dharanti, yogyaziSyapradAnena tasyA'vasthitiM kurvanti iti zrutadharAH pravacanavyAkhyAnanipuNAH, tathA ca - "suttatthaheukAraNavAgaraNasamiddhacittasuyadhArI / porANaduddharadharo suyarayaNanihANamiva puno" / / [vyava. bhA. 1495] - "dhAraya-guNiya-samIhiya-nijavaNA-viulavAyaNa samiddho / -pavayaNakusalaguNanihI pavayaNA'hiyaniggahasamattho" / / [vyava. bhA. 1496] te evambhUtAH zrutadharAH / 1. sAmAnyena-Dara, Da3, 2. avadhijJAnabhaNanena-la, Dara, Da3, 6-pari-2 / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-33 tathA Acaryate Asevyate jJAnArthibhirityAcAryaH, upetyAdhIyate yasmAdityupAdhyAya ityanayA vyutpatyA laukikA''cAryopAdhyAyAH kalAcAryAdayo'pi labhyanta iti, tad vyavacchedAya Aha - 'jiNamayammi' tti jinamate jinazAsane ye AcAryopAdhyAyAH, etena mukhyAnAM grahaNAt pravartakasthavira-gaNAvacchedino'pi jJAtavyAH / tatra - "paJcavidhAcArakartA, praNetA ca sUtrArthobhayavedI / gacchAlambanabhUtaH, gAmbhIryAdilakSaNasAraH" / / [ ] upAdhyAyAdinikSiptagacchAdibhAraH, arthavyAkhyAnanirataH prazastadezAdiguNavAnAcAryaH / tathA jJAna-darzana-cAritrasampannaH, sUtrArthobhayaniSpannaH, AcAryocchAsanikaH, dvAdazAGgasUtrA'dhyApakaH upAdhyAyaH / / tathA tapaHsaMyamavyApAreSu yogyeSu ziSyeSu pravartanAsahanivarttanAdakSaH, gaNataptikaraNapravaNaH pravartakaH / pravartakavyApAritArtheSu sIdamAnAn sAdhUn sthirIkurvantaH sthavirAH / . AcAryopadiSTaziSyAdiprayojanoddhAvena [xxxnoddhAvanena] kSetropadhisampAdanena gaNamodI sUtrArthavedI gaNAvacchedI / tathA'tra - "ikArasaMga suttadhAragA navamapuvvakaDajogI / . bahussuya bahuAgamiyA, suttatthavisArayA dhIrA" / / [ "eyaguNovaveyA, suyanihasA nAyagA mahANassa / , .. Ayariya uvajjhAyA, pavatti therA aNunAyA" / / [ ] te ca sarve kevaliprabhRtisAdhavo mama zaraNaM bhavantvityarthaH / / 32 / / .. caudasa-dasa-navapuvvI duvAlasikkArasaMgiNo je ya / jiNakappA'hAlaMdiya parihAravisuddhisAhU ya / / 33 / / caturdazadazanavapUrviNaH dvAdazaikAdazAGgino ye ca / jinakalpikA yathAlandikAH parihAravizuddhikasAdhavazca / / 33 / / . 1. gacchAlaGkArabhUtaH-la, Dara, Da3, 2. gacchApabhAraH Dara, Da3, 3. vyAkhyAne nirataH-la, 4. nipuNaH-laM, Dara, Da3, 5. yogye'pi ziSye-pra, Da,6. pravacanamAsahani-Dara, Da3, 7. pravartakavyApAritArthasArthapravartakaH, sIdamAnaH sAdhaHsthirakaraNaruciraH sthvirH| Da,la / pravartakavyApAritArthapravartakaH...Dara, Da3,8. zikSAdiprayojanodyAvanapradhAvanakSetro-Da, Dara, Da3 / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-34 33 khIrAsava mahuAsava saMbhinnassoya kuTThabuddhI ya / cAraNa-veuvvi-payANusAriNo sAhuNo saraNaM / / 34 / / kSIrAzravamadhvAzravasamminnazrotasaH koSThabuddhayazca [buddhizca] / cAraNavaikriyapadAnusAriNaH sAdhavaH zaraNam / / 34 / / pUrvazabdasya tRtIyapadasthasyA'pi pRthag yojanAt caturdazasaGkhyAni pUrvANyutpAdapUrvA''grAyaNIyavIryapravAdA-'stipravAda-jJAnapravAdA-(satyapravAdA)''tmapravAda-karmapravAda-pratyAkhyAnanAmadheyavidyAnupravAdAdyavandhya-prANAvAya-kriyAvizAla-lokabindusArAbhidheyAni vidyante yeSAM te caturdazapUrviNaH zrIbhadrabAhusvAmina iva, tathA tAnyevAdyAni daza yeSAM te dazapUrviNaH zyAmAryasUraya iva / nanu caturdazapUrviNAmanantaraM kimiti trayodaza-dvAdazaikAdazapUrviNo vimucya dazapUrviNaH pratipAditAH ? ucyate ete trayo'pi caturdazapUrviSu vidyamAneSveva vidyante, na pazcAt yato'nyAni catvAryapi pUrvANi samuditAnyeva vyavacchidyanta iti dazapUrviNo'bhihitAH, kiJca ete eva pramANapuruSA iti, tathA navapUrviNaH zrIAryarakSitagurava iva / tathA duvAlasa tti aGgazabdasya pratyekamabhisambandhAd dvAdazAGginaH / iha caturdazapUrviNo dvAdazAGginazcaikArthA iti na vAcyam, yato dvAdazatamAGgasya * dRSTivAdalakSaNasya paJcaprasthAnAtmakatvAt, tathAhi - "parikamma suttAI puvvagayANugao cUliyAo ya / eso paMca vigappo, diTThIvAo muNeyavvo" / / [ ] iti, pUrvANi ca caturdazA'pi pUrvagatamadhye santi, tAni dvAdazatamAGgasyaikadezabhUtAnIti tayoH pRthagarthasiddheH, tathA ekAdazAGginazca ye cA'sya bhinnakramArthatvAt / nanu aGgagAthAprastAvanAyAM pratyakSajJAnino daya'nta ityuktam / tatra kevali-paramAvadhi-vipulamatayaH pratyakSajJAnina eva / uktaJca - - "AgamavavahArIvajaNAo paJcakkhanANiNo ee / kevali-maNohidaMsI caudasa-dasapuvvI navapuvvI" / / [ ] idAnIM ye vizeSAnuSThAnino vizeSalabdhisampannAzca tAn sArdhagAthayA darzayati / jinakappA gAthArdhakhIrAsavamAhu- 'jiNakappa' tti ekAkitvaniSpratikarmazarIratayA "jinasyeva kalpo yeSAM te jinakalpikAH / tathA ca - 1. samucitAni eva la, Dara, Da3, 2. paJcasthAnA-Dara, Da3, 3. puvvagayANuoga-Da2, Da3, 4. jinasyaiva-Dara, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-34 "dhIbaliyA tavasUrA nitI gacchAu te purisasIhA / balavIriyasaMghayaNA uvasaggasahA abhIrU ya" / / [ ] teSAmayaM vidhiH - pratipannajinakalpo yatra grAme mAsakalpaM cAturmAsakaM vA kariSyati, tatra SaDbhAgAn kalpayati, tatazca yatra bhAge ekasmin dine gocaracaryAyAM hiNDati, tatra saptamadivase paryaTati, eSaNAdiviSayaM muktvA na kenA'pi sArdhaM jalpati, ekasyAM vasatau yadyapi utkRSTataH sapta jinakalpikA vasanti, tathApi parasparaM na bhASante / "amamatta aparikammA niyamA jiNakappiyANa vasahio / ___ emeva yA varANaM mUttUNa pamajaNaM ikka" / / [vi.A.bhA. 7 vR.] . . yApavizati tadA niyamAdutkaTa eva, na tu niSadyAyAma, auparigrahikopakaraNasyaivAbhAvAt, pratipadyamAnakaH sAmAyikacchedopasthApanayoH, pUrvapratipannaH sUkSmasamparAyayathAkhyAtacAritrayorupazamazreNyAmavApyate / pratipadyamAnAnAmutkRSTataH zatapRthaktvam, pUrvapratipannAnAM sahasrapRthaktvaM jinAnAm / jinakalpikAH prAyo'pavAdaM nAsevate, jaGghAbalakSINastvaviharamANo'pyArAdhaka eva, AvazyakInaiSedhikI-mithyAduSkRta-gRhiviSaya-pRcchopasampallakSaNAH paJca eva - [sAmAcAryaH] [anye tvAhuH tisra eva] ArAmAdinivAsina oghataH pRcchAdInAmapyabhAvAt, locaM cA'sau nityameva karoti, vihAro bhikSA ca tRtIyapauruSyAmeva / ahAlaMdiya tti yathAlandikAH, teSAM svarupamidam-udakArdraH karo. yAvatA kAlena zuSyati, tata ArabhyotkRSTataH paJcarAtrindivalakSaNasya utkRSTalandasyA'natikrameNa carantIli yathAlandikAH, paJcako gaNo'muM kalpaM pratipadyate, grAmaM ca gRhapatirUpAbhiH SaDbhirvIthIbhirjinakalpikavat parikalpayanti, kintvekaikasyAM vIthyAM paJca paJca dinAni paryaTanti ityutkRSTalandacAriNo yathAlandikA ucyante, ete ca pratipadyamAnakA jaghanyataH paJcadaza bhavantyutkRSTataH sahasrapRthaktvam, pUrvapratipannAstu jaghanyata utkRSTatazca koTipRthaktvaM bhavati / tathA parihAravisuddhisAhu ya tti, parihAravizuddhikAzca te sAdhavazca parihAravizuddhikasAdhavaH, te ca dvidhA nirvizamAnakA nirviSTakAyikAzca, tatra yathoktatapasa AsevakatvAt nirvizamAnakA ucyante, anuparihArikA vihitavakSyamANatapaso nirviSTakAyikA iti, tatra navAnAmayaM kalpo bhavati, grISmaziziravarSAsu pRthak pRthak jaghanya-madhyamotkRSTabhedaM tapaH kurvanti, tatra grISme caturthaSaSThASTamAni zizire 1. apamatta-Dara, 2. jinakalpikAnAmiti-Ti0, 3. apavAdamAsevate-Da, 4. nAmapyantarbhAvAt-Da, Da3, .5. divasa-Da3, 6. landabhAriNo, 7. visuddha-Dara, Da3, 8. vizuddhasAdhavaH-Dara / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-34 SaSThASTamadazamAni. varSAsu aSTamadazamadvAdazamAni, pAraNake cA''cAmlam, paJcAnAM bhikSANAM yathA dvayorabhigrahaH, tatra prathamaM catvAro yathoktaM tapaH kurvanti, catvAro'nupahArikatvamekazca kalpasthitatvam / ete ca paJcA'pi pratidinaM SaNmAsAn yAvat AcAmlabhojinaH, SaNmAsAnantaraM vyUDhatapaso ['nupArihArikatvam,] anupArihArikAzca pArihArikatvam, kalpasthastathaivAste, yAvad dvitIyaSaNmAsastato dvitIyaSaNmAsAnantaraM kalpasthaH tapaH karoti, teSAM vyUDhatapasAmaSTAnAM madhyAdekaH kalpastho bhavati, saptA'nupArihArikA bhavanti, aSTAvapi SaNmAsaM yAvat pratidinamAcAmlabhojinaH, aSTAdazabhirmAsaiH pUrNakalpo bhavati, kalpasamAptau punastameva vA jinakalpaM vA pratipadyante, gacchaM vA samAyAnti, pratipattizca jinasamIpe sevakapArzve vA - kiJca - "sesA u niyayabhattA pAyaM bhattaM ca tANaM AyAmaM / hoi naMvaNhaM vi niyamA na kappae sesayaM savvaM" / / [vi. A. bhA. 1274] ete ca sahasrArAntameva yAnti / / 33 / / tathA khIrAsava tti cIrNagranthiparNakAdivizeSasya cakravartisambandhino golakSasyA-rdhArdhakrameNa pItagokSIrasya paryante, yAvadekasyAH goH sambandhi yat kSIraM tadiha gRhyate, tadiva yasya vacanaM navarasamAdhuryamAzravati muJcatIti, sa kSIrAzravaH, tathA ca AvazyakacUrNiH "khIrAsavo nAma jahA cakkavaTTissa lakkho gAvINaM. . tANaM taM khIraM addhaddhassa dijai tathA cAurakaM evaM khIrAsavo bhavai / mahuyAsava tti madhuzarkarAdi madhuradravyam, tad rasatulyaM yasya vacanaM sa madhvAzravaH, upalakSaNatvAt sapirAzravazca, uktaJca - "khIra-mahu-sappisAovamANa vayaNA tayAsavA huMti" / [vi. A. bhA. 799 pUrvArdhaH] saMbhinnasoya tti ye sarvaiH zarIrAvayavaiH zrRNvanti jAnanti ca, bhinnAn vA cakravartiskandhAvArabahalakolAhalajazabdasandohAn ayametasyA'yametasya ityAdivyaktayA pRthak pRthak vyavasthApayanti iti sambhinnazrotasaH / uktaJca "jo suNai savvao, muNai savvavisae ya savvasoehiM / suNai bahue va sadde, bhinne saMbhinnasoe so" / / [vi. A. bhA. 783] 1. sahakSArAnta meva paryante -la, Da3, 2. parNakAdivizeSasya-Dara, Da3, 3. vacanarasamAdhurya-Dara, Da3, vacanaM rasamAdhuryam-Da, la, 4: bhinnA-Da, la, Dara, Da3, 5. vyaktA-Da, la, Da2, 7-8-pari-2 / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-34 kuTThagabuddhI ya tti nIrandhradhAnyakoSThakakSiptadhAnyavad ye sunizcitasthirasaMskArasUtrArthAste koSThakabuddhayaH / uktaJca - "kuTThayadhanasuniggalasuttatthA kuTThabuddhiyA" / [vi. A. bhA. 799 uttarArdhaH] cAraNa tti atizayacaraNAJcAraNAste ca dvidhA jaGghAcAraNA vidyAcAraNAzca - "aisayacaraNasamatthA, jaMghAvijAhiM cAraNA muNao / jaMghAhiM jAi paDhamo, nIsaM kAuM ravikare vi / / eguppAeNa gao, ruyagavaramI tao paDiniyatto / bIeNaM naMdissaraM, ihaM tao ei taieNaM / / paDhameNa paMDagavaNaM, bIyoppAraNa naMdaNaM ei / ei ihaM taIeNaM, jo vi jaMghAcAraNo hoi / / paDhameNa mANusuttaranagaM, sa naMdisaraM tu bIeNaM / ei ihaM taIeNaM, kayaceiyavaMdaNo "sAhU / / . . paDhameNa nandaNavaNaM, bIyuppAraNa paMDagavaNammi / / ... ei ihaM taieNaM, jo vijAcAraNo hoi" / / [vi. A. bhA. 786-790] tathA'nye'pi bahuprakArAzcAraNAH sAdhavo bhavanti, tadyathA - AkAzagAminaH, paryAvasthAniSaNNAH kAyotsargasthazarIrA vA pAdotkSepanikSepakramAd vinA vyomacAriNaH / kecit tu jalaphala-puSpa-patra-zreNya-gnizikhA-nIhArA'vazyAya-meghavAridhArAmarkaTatantujyotirazmipatanAyA''lambanagatipariNAmakuzalA vApI-nimnagAdijale tajjIvAnavirAdhayanto bhUmAviva 'pAdotkSepanikSepakuzalA bhuva upari caturaGgulapramite AkAze vikSepotkSepanipuNA jaGghAcAraNA iti / veuvi tti vaikriyalabdhimantaH sAdhavasteSAM nAnArupairasaGkhyeyadvIpasamudrAbharaNaviSayA vaikriyazaktirbhavati / jambUdvIpaM tu stryAdirUpairbibhratyapi / payANusAriNo tti ye pUrvAparapadAnusAratatruTitapadamanusaranti, pUrayanti iti sUtrArthaH / te padAnusAriNo vajrasvAmina iva, uktaJca - 1. nikhinnA-Da, la, Dara, Da3, 2. sadyavA-Da, 3. pAdotkSepakuzalA-Da2, * ihaI pATho vi.A.bhA. mudrite / 8-pari-2 / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-35, 36 ___ "jo suttapaeNa bahuM suyamaNudhAvai payANusArI so" / [vi.A.bhA. 800 pUrvArdhaH] ___ iha ca ye'tizayaddhisampannAH sAdhavo noktAste'pyupalakSaNatvAjJayAH / ete ca ye jinakalpikAdayaH padAnusAriparyantAste sAdhavaH zaraNaM bhavantu iti sArdhagAthArthaH / / 34 / / - atha sarvasAdhAraNaguNA ye sAdhavastAngAthApaJcakenA''ha - ujjhiyavairavirohA nizcamadohA pasaMtamuhasohA / abhimayaguNasaMdohA hayamohA [gayamohA] sAhuNo saraNaM / / 35 / / ujjhitavairavirodhA nityamadrohAH prazAntamukhazobhAH / abhimataguNasandohA hatamohAH sAdhavaH zaraNam / / 35 / / cirakAlaM prabhUtakAlajaM vairam, zrIvIrajinaM prati tripRSThabhavanihatasiMhajIvabrAhmaNabaTukapilasyeva, virodhaH kutazcit kAraNAt tatkAlasambhavo'prItivizeSaH / pratimAnimittaM udAyanacaNDapradyotayoriva / tatra vairANi ca virodhAzca, ujjhitAstyaktA vairANi virodhAzca yaiste / tathA vairahetavo vA virodhAH, vairavirodhAstato bahuvrIhiH / nitvaM sarvadaiva, yata evojjhitavairavirodhAH, ata evAdrohAH paradrohavarjitAH, vairavata eva paradrohAbhiprAyaH syAt, yata evAdrohAH, ata eva prazAntAH prasannA mukhazobhA vadanacchAyA yeSAM te tathA / paradrohiNo hi vikarAlamukhazobhA bhavantIti, yatazcaivaMrUpA ata evAbhimato'nugataH sahacArI guNasandoho, guNanikaro yeSAM te tathA, evaMvidhAnAM ca jJAninAM ca jJAnAtizayo bhavatIti / hato moho ajJAnaM yaiste, tathA jJAnina ityarthaH, te zaraNaM sAdhavo bhavantu / / 35 / / khaMDiyasiNehadAmA akAmadhAmA nikAmasuhakAmA / sapurisamaNAbhirAmA AyArAmA muNI saraNaM / / 36 / / khaNDitanehadAmAno'kAmadhAmAno nikAmasukhakAmAH / supuruSamano'bhirAmA AtmArAmA munayaH zaraNam / / 36 / / khaNDitAni troTitAni sneharUpANi dAmAni rajjavaH, ArdrakumAreNevAtmano dhyAtRRNAM ca hastina iva yaiste khaNDitasnehadAmAnaH chinnasnehanigaDA ityarthaH, tathA na vidyate. kAmo viSayAbhilASo dhAmAni gRhANi yeSAM te tathA, athavA na vidyante kAmadhAmAni smaramandirANi viSayAsaktihetUni yeSAM te tathA / 1. bhavanti-Dara, 2. sarvasAdhusA-Dara, Da3, 3. tripRSThabhave hatasiMha-Dara, Da3, 4. vairata eva-la, Dara, Da3, 5. abhigamato'nurAgatoDara, Da3, 6. reNa vA-Da, 8,-pari-2 / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-37 bhavAnniSkAmo nirviSayo, mokSasukhe kAmo abhilASo yeSAM te tathA mokSAbhilASiNa ityarthaH / tathA iGgitAkArasampannatvAt satpuruSANAmAcAryopAdhyAyAdInAM vandAruNAM damadanteneva yudhiSThirAdInAmiva manAMsi Anandayanti abhirAmayanti iti satpuruSamanobhirAmAH, kathaM tanmanaprItirityuktairdarzayati - "kAle sikkhai nANaM jiNamaNiyaM paramabhattirAeNaM / daMsaNapabhAvagANi ya sikkhai satthAI kAlammi" / / "kAle ya bhattapANaM gavesae sayaM ca dosaparisuddhaM / AyariyA INaTThA pavayaNamAyAsu uvautto" / / ... "evaM samAyaraMto kAle kAlaM visuddhapariNAmo / . asavattajogakArI salAhaNijjo ya bhuvaNammi" / / "sayalasurAsurapaNamiyajiNagaNaharamaNiyakiriyavihikusalo / . ArAhiUNa sammattanANacaraNAI paramAI" / / [ "satta'TThabhavaggahaNaM'nmaMtara kAlammi kevalaM nANaM / uppADiUNa gacchai vihUyamalo sAsayaM sukkhaM" / / , "tattha ya jara-jammaNa-maraNa-roga-tanhA-chuhA-bhayavimukko. / sAi-apajjavasANaM kAlamaNaMtaM suhaM lahai" / / [ ] tathA tyaktA'nyakRtyatvAdAtmAnaM tAsu pravacanoktakriyAsu, A sAmastyena rAmayanti krIDayanti AtmAnamityA''tmA''rAmA, yadi vA viziSTasaMyamasthAne niyojanenA''tmAnaM krIDAsthAnaM puranivAsilokasyodyAnayAtrAsthAnamiva yeSAM te, tathA AcAraM vA paJcaprakAramamanti gacchanti AzrayantIti AcArAmAH, manyante budhyante lokasya kAlatrayAvasthAmiti munayaH sAdhavaH te zaraNaM bhavantu / / 36 / / milhiyavisaya-kasAyA ujjhiyaghara-gharaNisaMgasuhasAyA / akaliyaharisa-visAyA sAhU saraNaM vihuysoyaa||37|| milhitaviSayakaSAyA ujjhitagRhagRhiNIsaGgasukhasvAdAH / akalitaharSaviSAdAH sAdhavaH zaraNaM vidhRtshokaaH||37|| .. 1. sayaladosa-Dara, Da3, 2. nANaM caraNAimAi-Dara, Da3, la, 3. tappADiUNa-Dara, Da3, 4. gayapamAyA-la, Dara, Da3 / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-38 millitA apAstA viSayA zabdAdyAH, kaSAyAH krodhAdyAH yaiste tathA, viSayakaSAyarahitA ityarthaH, tathA gRhagRhiNyoH saGgaH sambandhaH, tasmAd yaH sukhAsvAdaH sukhalezyAvizeSaH, ujjhitaH parihato yaiste tathA niSparigrahA nirjIgISavazcetyarthaH / tathA na kalitau na gaNitau na Azritau harSaviSAdau pramoda-vaimanasye yaiste, tathA samadhyAnavyavasthitatvAd / yadAha - "vaMdijjamANA na samukkasaMti hIlijjamANA na samujjalaMti / / daMteNa citteNa caranti dhIrA muNI samugghAiyarAgadosA" / / [ ] tathA vidhRtAni zrotAMsi AzravadvAralakSaNAni yairyadivA vidhRtaH kSiptaH zokaH cittakhedo yaiste tathA vidhRtA asaMyamasthAnA gatazokA ityarthaH / te sAdhavo mama zaraNaM syurityarthaH / / 37 / / hiMsAidosasunnA kayakArunnA sayaMbhurUppanA / ajarAmarapaha[bahu]khunnA sAhU saraNaM sukayapunA / / 38 / / hiMsAdidoSazUnyAH kRtakAruNyAH svayambhUrukprajJAH / ajarAmarapatha[bahukSuNNAH sAdhavaH zaraNaM sukRtapUrNAH / / 38 / / hiMsAdi - hiMsA AdizabdAt alIkabhASaNa-parasvApahAra-strIsevA-parigrahasaGgrahaH / hiMsAdidoSaiH zUnyAstavirahitA ityarthaH / tathA kRtaM vihitaM kAruNyaM duHkhaprahANecchAdirupa ArdrabhAvaH sarvasatve yaste kRtakAruNyAH kRpAkavacitacetasa ityarthaH / tathA jIvAjIvAdipadArthAnAM zAsane yathA praNItatvena rocanaM mananaM zraddhA ruk samyaktvaM prajJAnaM prajJA buddhiH svayaM bhavatIti svayambhUH ruk prajJA buddhi yeSAM te svayambhUrukprajJA, yadi tat svayambhUrucA samyaktvena pUrNA svayaMbhUrukpUrNA dUrIkRtamithyAtvA ityarthaH / svayambhUsamudratulye vA vistIrNe rukprajJe yeSAM te tathA, athavA kasyA'pyanizritatvAt "vAme haste do duJciyA" ityAdinA yena svayambharA AtmanirvAhakA upapannA vyavasthitA svayambharotpannAH / tathA na vidyate jarAmarau vRddhatva-nidhane yatra tadajarAmaraM nirvANam, tatropadeSTavye varNayitavye ca bahu prabhUtaM yathAbhavatyevaM kSuNNAH nipuNA mokSasvarUpajJAtAra ityarthaH, yadA tu 'paha' iti pAThastadA ajarAmara-pathadezakatvAt pravacanazAstrANyapi ajarAmarapathastatra nipuNAH samyak tasya vedina ityarthaH, te sAdhava zaraNaM bhavantu / punaH kiMviziSTAH ? suSvatizayena kRtaM puNyaM cAritraprAptilakSaNameSyadbhavayogyam, svargAdilAbhalakSaNaM vA yaiste sukRtAH, tairtapaHprabhRtibhirvA pUrNA tAH, saJcitaprabhUtatapasa ityarthaH, iti gAthArthaH / / 38 / / 1., milhitA-Dara, Da3, 2. gRhiNyAH-Dara, Da3, 3. samabhAvavya-Dara, Da3, 4-5-6. vidhUtAni, vidhUtaH, vidhUtA-Dara, Da3, 7. zokA . vA Dara, Da3, 8. duHkhaprahANecchAdayayA Ardra-Dara, Da3, 9. satveSu-Dara, Da3, 10. prajJA samyaktva-Dara Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-39 kAmaviDaMbaNacukkA kalimalamukkA vivikkacorikkA / pAvarayasurayarikkA sAhuguNarayaNacaJcikkA / / 39 / / kAmaviDambaNacyutAH kalimalamuktA viviktacoryAH / pAparajaHsuratariktAH sAdhuguNaratnadIptimantaH / / 39 / / kAmyate'bhilaSyate viSayArthibhiriti kAmaH, sa ca samprAptA'samprAptabhedena dvidhA, tatra samprAptazcaturdazadhA, asamprApto dazadhA, yadAha - "kAmo cauvIsaviho saMpatto ceva taha ya asaMpatto / . .. saMpatto caudasahA dasahA puNa hoasaMpatto" / / 10"tattha asaMpattecchA 1 ciMtA 2 taha saddha 3 saMbharaNameva 4 / ... vikkavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabmAvo 9" / / . 11"maraNaM 10 ca hoi dasamaM saMpattaM pi ya samAsao vucchaM / diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA ya saMbhAso 2" / / 12 "hasiya 3 laliya 4 uvagRhiya 5 daMta 6 nahanivAya 7 cuMbaNaM 8 ceva / AliMgaNa 9 mAdANaM 10 kara 11 sevA 12 saMga 13 kIDA 14 ya" / / . [daza. ni. hAri. vRtti 259-262] tasya kAmasya smarajanitavikArasya caturviMzatividhasya yA viDambanA kadarthanA madonmattasyeva nAnAvikriyAbhiH pariveSTanam, tasyAH kAmaviDambanAyAH cukka tti prAkRtatvAt cyutAH, tayA virahitAH, vijJAtaparamArthatvAt tAM tyaktavanta ityarthaH / tathA kalimalaM pApaM tena muktAstad vivarjitAH, pavitracAritranIrapUreNa taM prakSAlitavanta ityarthaH / tathA vivikka tti viviktamadattAdAnaparihAreNa AtmanaH pRthak kRtaM caurikyaM cauryaM yaiste, tathA svAmi-jIva-jina-gurvAjJA'nujJAtabhaktapAnAdigrahaNena sarvathA'pi tatparihatavanta ityarthaH, tathA pAvaraya tti, pAtayati durgatau jIvAniti pApam, tasya rajaH kazmalam, pAparajazca tat surataM maithunam, tena riktAstat tyAgino navaguptisanAtha-brahmavratacaraNAt, yata evambhUtA ata eva sAdhUnAM guNAH sAdhuguNA vrataSaTkAdayasta eva ratnAni, taiH caJcika tti dIptimantastairmaNDitA ityarthaH, te sAdhavaH zaraNamiti / / 39 / / THEIR 1. gurvAdyanujJAta-Dara,Da3, 2. sarvatrA'pi-la,Da3, 3. pApaH-la,Da3, 4. kazmala:-Dara,Da3, 9-10-11-12-pari-2 / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-40, 41 __pUrvaM 'Ayariya-uvajjhAyA' ityanena yadyapyAcAryAdayaH zaraNatvena''zritAstathA'pi sAdhubhyo jyeSThapadavartinaste kathaM tad grahaNena gRhyante ? ityatra yo vitarkastasyApanodAya Aha - sAhuttasuTThiyA jaM AyariyAI tao ya te sAhU / sAhubhaNieNa gahiyA te tamhA sAhuNo saraNaM / / 40 / / sAdhutvasusthitA yadAcAryAdayaH tatazca te sAdhavaH / sAdhubhaNitena gRhItAH tasmAt te sAdhavaH zaraNam / / 40 / / sAdhutve sAdhusvarupe samabhAve parasAhAyya-paropakAralakSaNe suSTu atizayena sthitA adhyavasitA vyavasthitA tadhetorAcAryAdaya AcAryopAdhyAya-pravartaka-sthavira-gaNAvacchedinaste paJcA'pi sAdhavastakAryakaraNAt sAdhubhaNitena sAdhusatkoccAreNa gRhItA grahaNamAgatAstasmAt te sarve'trAdhikAroktaguNagariSThAH, atItA'nAgatavartamAnakAlabhAvino, atIta'nAgatayoranantA vartamAnotkRSTakAle navakoTIsahasramAnA, jaghanye tu koTIsahasradvitayapramANAH, uktaJca - _ navakoDisahassAI muNINa ukkosayammi kAlammi / - duni ya koDisahasse jahannakAlammi vaMdAmi" / / [ ] te sAdhavo mama zaraNaM bhaveyuriti tAtparyArthaH / / 40 / / uktaM tRtIyaM zaraNam, atha caturthazaraNapratipAdanAya Aha - paDivanasAhusaraNo saraNaM kAuM puNo vi jiNadhammaM / paharisaromaMcapavaMcakaMcuciyataNu bhaNai / / 41 / / pratipannasAdhuzaraNaH zaraNaM kartuM punarapi jinadharmam / praharSaromAJcaprapaJcakaJcakAJcitatanurbhaNati / / 4 / / sa sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA'nyatamo jIvaH pratipannasAdhuzaraNo'GgIkRtamunizaraNaH, punarathazabdArtho bhinnakramaSTA, tataSTA punarathAnantaraM jinadharmaM zaraNaM kartuM pratipattumAzrayitumicchanityadhyAhArArtham / kiM viziSTo'sAvityAha - paharisa tti tatra vadanavikArAdicihnagamyamAnasaH prItivizeSo harSaH, prakRSTo harSaH praharSaH, 1. samabhAva-parasAhAyya-Da3, 2. bhavantu iti-la, Dara, 3. caturthaM zaraNaM-Da2 / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-42 tadvazena romAJcaprapaJco romoddharSa utkarSaH sa eva kaJcakazcolakastenAJcitA vibhUSitA tanuH zarIraM yasya sa praharSaromAJcaprapaJcakaJcakAzcitatanuH pramodapUritAGgaH sannidaM vakSyamANaM bhaNatyabhidadhati / / 41 / / yacca brUte tadAha - . pavarasukaehiM pattaM pattehi vi navari kehi vi na pattaM / taM kevalipannattaM dhamma saraNaM pavano haM / / 42 / / pravarasukRtaiH prAptaM pAtrairapi punaH kaizcinna prAptam / ... taM kevaliprajJaptaM dharma zaraNaM prapanno'ham / / 42 / / pravarasukRtairviziSTapuNyaiH prAptaM labdhaM samyaktva-dezavirati-sarvaviratirUpaM jinapraNItaM dharmamiti sambandhaH, yato jIvasyA'nAdibhavA'labhyastairmithyAtvAdibhirhetubhiH sadaivA''vRttatvena tatprApteratizayena durlabhatvAt / yadAha - 13 "aMtimakoDAkoDIe savvakammANamAuvajANaM / paliyAsaMkhijjaime bhAge khINe havai gaMThI" / / [vi. A. bhA. 1194] 14"apavveNa tipuMjaM micchattaM kuNai kuddavovamayA / . aniyaTTIkaraNeNa u so sammaiMsaNaM lahai" / / [vi. A. bhA. 1218] 15 "sammattammi ya laddhe, paliyapuhatteNa sAvao hunjA , caraNovasamakhayANaM, sAgarasaMkhaMtarA huMti" / / [vi. A. bhA. 1222] yAvatyAM karmasthitau samyaktvaM labdham, tanmadhyAt .palyopamapRthaktvalakSaNe sthitikhaNDe kSapite dezavirato bhavet, tato'pi saGkhyAteSu sAgareSu kSapiteSu cAritramityAdi kiyatsu bhaveSvevaM lAbha ityAha - 0"evaM aparivaDie sammatte deva-maNuya-jammesu" / ___ saMsaraNaM kurvato'nyonyamanujabhave dezaviratyAdilAbhaH / "annayaraseDhivajaM egabhaveNeva savvAI" / / [vi.A.bhA. 1223] tIvrazubhapariNAmavazAt, ato'nalpapuNyairavApyata ityarthaH / kiJca, [mAlinIvRttam] 1. dezaviratirbhavet-Dara, Da3, 13, 14, 15, 16-pari-2 / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-43 43 "prabalabaladazAha zrIradInatvavRttiH, khacara-vara-vibhUtizcakravartitvalakSmIH / sakalasurapatitvaM labhyate sarvameko; niravadhibhavavArdhA durlabho jainadharmaH" / / [ ] vitatamatisamRddhaH siddhasArasvato vA, nikhilasubhagagAtraH pAtramaudAryatAyAH / bhavati bhavasamudre yAnapAtrA'bhirAmo; nirupamasukhaheturdurlabho jainadharmaH" / / [ ] puNyavadbhiH prApyata ityuktam, tatra kiM sarvairapi tairlabhyata ? ityAha - pattehi tti pAtrairapi bhAgyavadbhirapi kaizcid brahmadattacakrayAdibhiriva navari punarna prAptaM nA''sAditam, pAtratvaM ca brahmadattasya cakritvalAbhAt, devendracakravartyAdikarmaNAM bandho bhavyAnAmevokta iti / tamevambhUtaM kevalibhiH kevalopalabdhasamastatatvaiH prajJaptaM dezitaM zrutadharmacAritradharmarUpaM zaraNaM prapanno'hamiti / / 42 / / dharmasyaiva mAhAtmyamupadrzayan tameva zaraNaM pratipitsurAha - patteNa apatteNa ya pattANi ya jeNa nara-surasuhAI / mokkhasuhaM pi ya patteNa navari dhammo sa me saraNaM / / 43 / / pAtreNApAtreNa ca prAptAni yena nara-surasukhAni / : mokSasukhaM punaH pAtreNeva kevalo dharmaH sa me zaraNam / / 43 / / - pAtreNa jJAti-kula-rupa-saubhAgyAdiguNayuktena, na kevalaM pAtreNa, apAtreNA'pi guNaviyuktena dAridryAdhupahatena prAptAni labdhAni yena kAraNena nara-surasukhAni manujadevasamRddhayaH, tatra pAtreNa RjutvAdiguNavatA varuNasArathimitreNeva narasukhaM videheSu sukulotpattyAdikaM yathA prAptam / apAtreNa dausthyAkrAntena kauzAmbyAM AryasuhastipravAjitasampratirAjajIvadramakeNeva, pAtreNa surasukhaM sarvArthasiddhisambhavaM zAlibhaMdreNeva, apAtreNa surasukhaM vasudevapUrvabhave nandiSeNeneva, apeH punararthatvAt mokSasukham, punazcasya bhinnakramAvadhAraNArthatvAt, pAtreNaiva cAritradharmAdhArabhUtabhavyatvaguNalakSaNena prApyate, athavA prAptenAprAptenA'pi labdhenA'labdhena, yathA yena jainadharmeNa narasurasukhAni prAptAni, tatra prAptena yathA labdhasamyaktvalAbhena dhanasArthavAhena narasukhaM mithunikasukham, aprAptenA'pi tenaiva tasminneva bhave samyaktvalAbhAt pUrvam, prAptena narasurasukhaM vIrajIvabalAdhipeneva, aprAptena surasukhaM "caragaparivvAyaga baMbhalogo jA" ityuktena bahUbhiH kapilAdibhiriva, mokSasukhaM punaH prAptenaiva prApyate yena dharmeNa, yaJca marUdevIprabhRtayo'labdhenA'pi tena tadavApnuvan tat te'pi bhAvataH prAptacAritra-pariNAmA iti, navari punaH, sa dharmo me mama zaraNaM bhavatu / / 43 / / 1. uktastatra-Dara, Da3, 2. atha dharma-Dara, Da3, 3. jAti-la, Dara / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-44, 45 niddaliyakalusakammo kayasuhajammo khalIkayakuhammo / pamuhapariNAmarammo saraNaM maha hou jiNadhammo / / 44 / / nirdalitakaluSakarmA kRtazubhajanmA khalIkRtakudharmaH / . pramukhapariNAmaramyaH zaraNaM me bhavatu jinadharmaH / / 44 / / nirdalitAni vidAritAni tatkartRjanebhyaH kaluSANi malinAni karmANi yena dharmeNa sa, tathA nidhItasarvapApa ityarthaH, yata eva nirdalitA'zubhakarmA, ata eva kRtaM zubhaM karma janma vA, sevakajanebhyo gaNadharatIrthakaratvAdipadavIprAptilakSaNaM yena sa kRtazubhakarmA jhkRtazubhaTa janmA vA, yata eva kRtazubhajanmA ata eva khalIkRtaH zatruvanirdhATito niHsAritaH kudharmo mithyAdharmaH, samyaktvatattvavAsitebhyo yena sa tathA, mithyAdRSTidharmasyArambhe'pyAdAvapi paJcAgnitapaHprabhRtyAdermahAkaSTahetutvenA'sundaratvAt, pariNAme ca mithyAtvarupatvena durgatimUlatvAt / ayaM tu jinadharmaH, pramukhe AdAvihaloke'pi dhammilAdInAmiva, paripAkaprAptairbhavAntare dAmanakAdInAmiva ramyo manojJaH, kiJca - "dhaNao dhaNatthiyANaM kAmatthiNaM ca savvakAmakaro / saggApavaggasaMgamaheU jiNadesiyo dhammo" / / [ ] sa evaMvidho dharmo mama zaraNaM bhavatu / / 44 / / kAlattae vi na mayaM jammaNa-jara-maraNa-vAhisayasamayaM / amayaM va bahumayaM jiNamayaM ca saraNaM pavano haM / / 45 / / ... kAlatraye'pi na mRtaM janmajarAmaraNavyAdhizatazamakam [sumRtm|| amRtamiva bahumataM jinamataM ca zaraNaM prapanno'ham / / 45 / / kAlatraye'tItA-'nAgata-vartamAnarupe na mRto na vinaSTastaM na mRtam, videheSu nairantaryeNa 'tat sadbhAvAt, kAlatraye'pi dharmo vidyata evetyarthaH, tathA janma ca jarA ca maraNaM ca vyAdhayazca janma-jarAmaraNa-vyAdhayasteSAM zatAni, suSTu atizayena mRtAni niSThitAni vinaSTAni yasmAt sa tathA tam, athavA janma-jarA-maraNa-vyAdhizatAnAM zamakaH, siddhipradAnena tannivArakastaM tathA amayaM va tti cAruvarNa-gandharasopetaM varNa-bala-saubhAgya-puSTijananam, sarvaroganAzanamanekaguNasampannamamRtam, tadiva sakalaloka-syA''nanda-tuSTi-puSTijanakatvAd bahumataH, sarvasyA'pi. atizayenA'bhISTa 1. kaluSitAni-Da2 2. tatra-Dara, 3. siddhapadapra-Dara, Da3 / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-46, 47 ityarthaH / taM kiM bahumatamiti cet ? 'prakramA''yAtaM jinadharmameva, na kevalaM jinadharmama, jinamataM ca pravacanaM dvAdazAGgamityarthaH, tadapyevaMguNameva, tatra kAlatraye'pi videheSu, tathA - "sammattassa suyassa ya, paDivattI chavvihaMmi kAlammi" / [vi.A.bhA.gA. 2708] ityuktezca, sadaiva tasyA'pi prAptestadapi na mRtamiti zAzvatamityarthaH, evaM zeSANyapi vizeSaNAni sahetukAni yojyAni, etadguNasundaraM jinadharmaM jinamataM ca zaraNatvenAhamAzrita iti tAtparyArthaH / / 45 / / jinadharmabhAvitamatezca kAmaviraktatA bhavatItyataH prAha - pasamiyakAmapamohaM diTThA'diDhesu na kaliyavirohaM / sivasuhaphalayamamohaM dhamma saraNaM pavano haM / / 46 / / prazamitakAmapramohaM dRSTAdRSTeSu na kalitavirodham / zivasukhaphaladamamoghaM dharma zaraNaM prapanno'ham / / 46 / / prazamitaH, 8"sallaM kAmA, 'visaM kAmA kAmA AsIvisovamA / kAme patthemANA akAmA jaMti duggaiM" / / [zrI utta0sUtra adhya. 9, 53] ityAdi tadvipAkavarNanenopazamaM nItaH kAmasya prakRSTo moha unmAdo yena sa tathA, nivAritakAmodreka ityarthastam, tathA dRSTAzcAdRSTAzca dvandvaH dRSTAdRSTA jIvAH, tatra dRSTA bAdaraikendriyadvIndriyAdayaH dRSTiviSayatvAt teSAm, adRSTAH sUkSmapanakasUkSmaikendriyAH sarvalokavartino'tizayajJAnigocarAH; teSu dRSTAdRSTeSu jIveSu na kalito na kRto virodho viparItaprarUpaNArUpo yena sa tathA, taM kevaliprajJaptatvAt yathAvasthitasvarUpA''vedakamityarthaH, tathA zivasukhameva phalaM taddadAtIti zivasukhaphaladaH taM zivasukhaphaladam, ata eva na mogho'mogho'vandhyaH sArthaka ityarthaH, tamevamprakAraM dharma zaraNamahaM prapanna iti / / 46 / / . pUrvaM siddhisukhaphaladamityuktam, tadavAptau ca narakAdigatirodho bhavati, ata Aha - narayagaigamaNarohaM guNasaMdohaM pavAinikkhohaM / nihaNiyavammahajohaM dhamma saraNaM pavano haM / / 47 / / 1. prakramAdAyAtam-Da2, Da3, 17-18-pari-2 / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-48 narakagatigamanarodhaM guNasandohaM pravAdiniHkSobham / nihatamanmathayodhaM dharma zaraNaM prapanno'ham / / 47 / / pApakArinarAn kAyantyAhvayantIti narakAH, ratnaprabhAdiSu sImantakAdyAstatra gamanaM tad ruNaddhi nivArayati narakagatigamanarodhastam, tathA guNAnAM kSAntyAdInAM ca sandohaH samudAyo yatra sa tathA taM tathA prakarSavanto vAdinastriSaSTyAdhikatrizatIsaGghayopetAH / uktaJca - "asiyasayaM kiriyANaM akiriyAvAINa hoi culasII / __ annANI sattaTThI veNaiyANaM ca battIsaM" / / [zrIAcA0zru01 adhya01 vR0] 'nir' zabdasya niSedhArthatvAt, taiH pravAdibhirnirna kSobhyata iti pravAdiniHkSobhyastam, athavA kSobhaNaM kSobhaH, pravAdibhyo nirgato rahitaH kSobhazcAlanaM yasya sa, tathA sarvajJadezitatvAt atyadbhUtamahApuNyabandhubandhuratvAcca / yadAha - "samattadesavirayANa samaNANa sAvagANa suvihiyANaM / tesiM parapAsaMDA sayasaM pi kalaM na agghaMti" / / [ atastaM dharmaM pAkhaNDibhirakhaNDyazAsanamityarthaH / tathA navaguptiracanAcirakavacakavacitatvena nirjitaH, pratihato nAzaM nIto manmathayodhaH kAmasubhaTo yena sa tathA, taM dharma zaraNaM prapadye'hamiti / / 47 / / iti kRtadharmazaraNaH, punastasyaiva cAritrazrutarupasya nidhyupamayA namaskAramAha / bhAsurasuvapnasuMdararayaNAlaMkAragAravamahagdhaM / nihimiva dogaJcaharaM dhammaM jiNadesiyaM vaMde / / 48 / / bhAsvarasuvarNasundararacanAlaGkAragauravamahAgham / / nidhimiva daurgatyaharaM dharma jinadezitaM vande / / 48 / / bhAsvaragatihetutvAt cAritradharmasya, 'bhAsvaraH' zobhano varNaH zlAghA - 17 "devA vi taM namasaMti jassa dhamme sayA maNo" / / [daza vai0 a01 - 1] ityAdi guNotkIrtanarUpo yasmAt sa suvarNaH, tathA sundarA manojJA itikartavyakriyAkalApaizcitrA 'icchAmicchA' ityAdirUpA yA racanA parikalpanA, tasyA yathA'vasaramalaGkaraNAdalaGkAraH, 1. narakagamana-Da3 2. vayaNA-la, 3. bhAskaraH la, Da2, Da3, 4. dhammo maMgalamu...dazavai-1-1, 19-pari-2 / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-48 sundararacanA'laGkAraH, gauravahetutvAd gauravam, mahAna| mAhAtmyavizeSo yasya sa mahAghastato dvandvaH, zrutadharmapakSeSu - 'suyadhammo sajjhAo' iti vacanAt - zrutaM dvAdazAGgam, tatra bhAsvarajJAnibhiH kevalibhiruktatvAt bhAsvarama, zobhanA varNA akSarANi yatra tat suvarNam, tataH suvarNAnAmakSarANAM yA sundarA racanA padapaGktyA viracanam, tasyA dvAtriMzatsUtradoSaparihAreNa'STaguNAlaGkaraNena vA'laGkAro vibhUSaNaM suvarNasundararacanA'laGkArastasmAJca gauravo gurutvam, tathA ekaikasyA'pi sUtrasyAnantArthatvAt, yadAha - "savvanaiNaM jA hunja vAluyA savvodahINaM jaM udayaM / itto vi aNaMtaguNo attho egassa suttassa" / / [kalpasUtra. vR.] tato mahAnarghaH AdhikyapUjA'tizayo vA yasya, tathAhi - savve vi ya siddhatA sadavvarayaNAsayA sa tiullukA / jiNavayaNassa bhagavao na tulla taM aNagdheyaM" / / [Ava.hAri.va.] kiJca - - "jIvAivatthuciMtaNa kosallaguNeNa'NannasariseNa / seyavayaNehiM ajiyaM jiNiMdavayaNaM mahAyasayaM" / / [Ava.hAri..] yaM (ja) yaM (yad) "savvasurAsurakiMnaravaMtarajoisasuthuiyaM nANaM / .. teNeha gaNaharANaM chuhiMti cunne suriMdA vi" / / [dhyAna.za.vR. 45] tato bhAsvarasuvarNA sundararacanA gauravaM ca mahAbhuM ca bhAsvarasuvarNasundararacanAlaGkAragauravamahAgham / atazcopamIyate nidhimiva mahAnidhAnamivetyarthaH / ... kiMviziSTam ? duSTA gatiH durgatiH, kudevatva-kumAnuSatva-tiryag-narakalakSaNA, tasyAH durgate vo daurgatyam, zrutadharmapakSe tvajJAnatvaM taddharatIti, tatra nidhIyante poSyante'rthA yeSviti nidhayaste ca navadhA paJcadhA ca, navadhA - 20"nesappe paMDuyae piMgale savvarayaNa mahApaume / kAle a mahAkAle mANavaga mahAnihI saMkhe" || [sthA. sU. 673-1] 1. vacanA-la, Da2, Da3, 2. bhAsvaraM-Da1, 3. tvajJAnaM-Dara, Da3, 20-pari-2 / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam : zloka-49, 50 ityAdikA prasiddhA eva, paJcadhA eva 21"paMca nihIo pannattAo taM (jahA) puttanihI, mittanihI, sippanihI, dhaNanihI, dhananihI" ti / [sthA. sU. 448] tadatra nidhirapyuktavizeSeNa eva / tathAhi - 'bhAsvaraM' dIptimat 'suvarNaM' kanakam, 'suMdarANi' rucirANi 'ratnAni' padmarAgAdIni 'alaGkArAhArAdyAbharaNavizeSAstaiH, gauravaH sampUrNatA, tena ca 'mahA?' bahumUlyaH, ata eva durgatasya daridrasya bhAvo daurgatyaM dAridryaM tad haratIti daurgatyaharaH dAridryApahArakRdityarthaH, evaMvidho yo nidhiH, tatkalpaM jinopadiSTaM dharma vande namaskurve iti gAthArthaH / / 48 / / uktaM caturthaM zaraNam, tadbhaNitena cA'bhihito'syA'dhyayanasya sa . prathamo'rthAdhikAraH atha dvitIyA'rthAdhikAraM bibhaNiSurAha - . . causaraNagamaNasaMciyasucariyaromaMcaaMciyasarIro / / kayadukkaDagarihA'suhakammakkhayakaMkhiro bhaNai / / 49 / / catuHzaraNagamanasaJcitasucaritaromAJcAJcitazarIraH / kRtaduSkRtagarhayA'zubhakarmakSayakAGkSI bhaNati / / 49 / / catuHzaraNagamanena catuHzaraNAGgIkaraNena saJcitaM rAzIkRtaM yat sucaritaM puNyaM, tena yo'sau romAJcaH sollAsastenAJcitaM bhUSitaM zarIraM yasya sa tathA dharmazaraNagamanA'rjitasukRtavazAt kaNTakitagAtra ityarthaH, tathA kRtAni vihitAni yAni duSkRtAni azubhAcArAsteSAM garhA gurusamakSaM 'hA duTu kayaM' ityAdi nindA, tayA kRtaduSkRtagarhayA, yo'sAvazubhakarmakSayaH pApakarmApagamastatra kAGkSira AkAGkSAvAn bhaNati, duSkRtagarhAto yaH pApApagamo bhavati, tamAtmAnaM samabhilaSannevaM vakSyamANaM vadatItyarthaH / / 49 / / yaJca bhaNati tadAha - ihabhaviyamanabhaviyaM micchattapavattaNaM jamahigaraNaM / jiNapavayaNapaDikuTuM duTuM garihAmi taM pAvaM / / 50 / / . 1. sampUrNabhAvena ca-Dara, Da3, 2. tadbhaNanena-Dara, Da3, 3. samAlikhannevaM-Dara, Da3, 21-pari-2 / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-51 ihamavikamanyabhavikaM mithyAtvapravarttanaM yadadhikaraNam / . jinapravacanapratikruSTaM duSTaM garhAmi tatpApam / / 50 / / ihA'smin bhave yat kRtaM tadihabhavikam, anyasmin bhave bhavamanyabhavikamatItabhaviSyadbhavasambhavamityarthaH, mithyAtvapravarttanaM kutIrthikadAnasanmAnam, taddevA'rcanam, taJcaityakArApaNAdyadhikaraNamanyadapi cAdhikaraNaM bhavana-vanA-''rAma-taru-pura-prAkArAdi-khaDga-dhanurAdizastrA-'gni-yantra-gantrI-halodUkhalamusalAdi tathA'nyaJca yat kimapi jinapravacane pratikruSTaM nirAkRtaM bhavatIti hetutvAt duSTaM tat pApaM garhAmi jugupsAmItyarthaH / / 50 / / uktamevA'rthaM vizeSeNA''ha - micchattatamaMdheNaM arihaMtAisu avanavayaNaM jaM / annANeNa viraiyaM iNDiM garihAmi taM pAvaM / / 51 / / mithyAtvatamo'ndhenArhadAdiSvavarNavacanaM yat / ajJAnena viracitamidAnI garhAmi tatpApam / / 51 / / tatrA'bhigrahikA-'nAbhigrahikA-'bhinivezika-sAMzayikA-'nAbhogikabhedAt paJcadhA mithyAtvam, dazadhA ca tathAhi - dasavihe micchatte pannatte taM - 1-ahamme dhammasannA, 2-dhamme ahammasannA, 3-ummagge maggasannA, 4-magge vimaggasannA, 5-ajIvesu jIvasannA, 6-jIvesu ajIvasannA, 7-asAhUsu sAhusannA, 8-sAhUsu asAhusannA, 9-amuttesu muttasanA, 10-muttesu amuttasannA [zrI sthAnAGgasUtra-734] iti, mithyAtvameva tamo'ndhakAra, tadrUpaM pAtakaM vA, tena mithyAtvatamo'ndhena mithyAtvazAstro'pahatabhAvacakSuSA satA jIvenA'haMdAdiSu arhat-siddhA-''cAryopAdhyAyAdiSu bhakti-pUjA-bahumAnAdyarheSu, uktaJca - titthayara dhamma Ayariya vAyago thera kula gaNa saMghe saMbhoiya kiriyAe mainANAINa tahA ceva / / [daza. niryu.] kAyavvA puNa bhattI bahumANo taha vanavAo ya / arahaMtamAiyANaM kevalanANA'vasANANaM / / 1. umaggasannA-la, Dara, Da3, 2. apunnesu punnasannA, punnesu apunnasannA-la, Dara, Da3, asuttesu suttasannA, suttesu asuttasannA-Da, 22-pari-2 / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 catuHzaraNaprakIrNakamH zloka-51 'avannavayaNaM jaM' ti avarNavAdavacanamasadoSakathanaM yadajJAnena jinazAsanabAhyena tadarthA'vabodhavivekazUnyena vA uktamiti zeSaH / tatrArhatAmavarNavAdo yathA na santyarhantaH, santo vA jJAnatrayeNa bhogavipAkaM jAnanto'pi kathaM gRhavAse bhogAn bhuJjanti ? kevalotpattau ca kathaM samavasaraNAdivibhUtiM vratasthA apyupajIvanti ? kiM ceSTA'niSTaviSayena tajjJAnena ? uktaM ca - "sarvaM pazyatu vA mA vA iSTamarthaM tu pazyatu / / kITasaGkhyAparijJAnaM tasya na kvopayujyate" / / [syAdvAdamaJjarI-1 vRttau]ityAdi / siddhA'varNavAdo yathA - na santi siddhA nizceSTAzca, upayoge sati rAgadveSasadbhAvAt, kathaM vA kevala-jJAnadarzanayosteSAM yugapadupayogo nAsti ? azarIriNAM kathaM nirupamaM sukham ? ityAdi / AcAryA'varNavAdo yathA "Daharo akulINa tti bahumoho damagamaMdabuddhi tti / avi appalAbhaladdhI sIso paribhavai AyariyaM" / / [ ] kathaM vA te svayaM bhikSAyAM na hiNDanti ? tathA kathaM pareSAM vaiyAvRtyAdyupadizati ? zaktimantopyAtmanA na kurvantItyAdi / / upAdhyAyAnAM yathApramANAnAmamahatA adhyApane tvaritagatayo virUpane pazcAttApa ityAdi / sAdhUnAM yathA - parasparasAraNazikSAdibhiH krodhAdikarmabandhavardhakA ityAdi / sAdhvInAM yathA kalahakAriNyobihUpakaraNAH zramaNopadravakAriNya ityAdi / zrAvaka-zrAvikANAM yathA - ArambhakaTamaddevatAM kutasteSAM sugatirityAdi ? / deva-devInAM vikurvaNAM vinA te na kimapi kartuM samarthAH kAmagRhAzca anuttaravAsino'pi nizceSTAH sAmarthyayoge'pi kimiti pravacanaprabhAvanAM na kurvantItyAdi / evamihalokaparalokayorapi viparItaprarUpaNA'sadoSApAdanena jJeyA / kevaliprajJaptadharmasya zrutacAritrarUpasya yathA - "pAyayabhAsanibaddhaM ko vA jANai paNIya keNedaM / kiM vA caraNeNaM tad vANeNa viNeha bhavai tti" / / [ ] ityAdi / . sadevamanujA'suralokasyA'nyathA prarUpaNam (yathA) sapta dvIpAH, sapta samudrAH, prajApatikRtaM sarvamityAdi / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-52 sarvaprANa-bhUta-jIva-sattvAnAM yathA taiH sUkSmaisrasasthAvarairvyaktavedanatvena hatairapyalpa eva karmabandho bhavatItyAdi / kAlasya yathA - kiM kAlagrahaNena yathA'vasaraM pratyutpekSaNAdikriyayA vetyAdi / / zrutasya yathA - "ko Aurassa kAlo mailaMbara dhovaNe ya ko kAlo / __jai mukkhaheu nANaM ko'kAlo tassa kAlo vA" / / [ ] ityAdi / zrutadevatAyA yathA - nAsti sA, akiJcitkarI vA kAmagardabhItyAdi / vAcanA''cAryasya yathA - sa nirduHkhasukho bahUn vArAn vandanaM dApayati ityAdi / evaM 'jaM vAiddhaM' ityAdiSvapi jJeyam - "eka vA cauhiM ThANehiM jIvA kibbisiyattAe kammaM pakariti taM arahaMtANaM avanaM vayamANehiM arahaMtapannattassa dhammassa avanaM vayamANe Ayariya-uvajjhAyANaM avanaM vayamANe cAuvanassa saMghassa avanaM vayamANe iti" / [ ] tathA anyadapi mithyAtvamohitamatinAM paradeva-paratIrtha-paradharma-kuzAstra-devakula-vApI-kUpA''rAmasaraHprabhRtiviracitaM kRtaM kAritamanumataM vA'tItA'nAgatavartamAnakAle idAnImavagataparamArthaH san tatpApaM garhAmi nindAmi gurusamakSamAlocayAmi, gurubhirdattaM tapaHkarma samyak pratipadye'hamiti gAthArthaH / / 51 / / . abhihitArthamapi punaH prapaJcayannA''ha - suya-dhamma-saMgha-sAhusu pAvaM paDiNIyayAe jaM raiyaM / ___ anesu ya pAvesuM iNDiM garihAmi taM pAvaM / / 52 / / .. zruta-dharma-saGghasAdhuSu pApaM pratyanIkatayA yadracitam / anyeSu ca pApeSvidAnI garhAmi tat pApam / / 52 / / * zrutaM ca dharmazca saMghazca sAdhavazca zruta-dharma-saGgha-sAdhavasteSu pApaM pratyanIkatayA vidviSTabhAvena 1. cAtItA-53 / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 catuHzaraNaprakIrNakamH zloka-52 yad racitam / tatra zrutasya dvAdazAGgarUpasya tadadhyApakAdhyetRRNAM ca, yat pratyanIkatayA pApaM racitam 'ajJAnameva zobhana miti bhaNatA azakaTApitreva pUrvabhave jJAninAM ceva ityukteriti / dharmapratyanIkatA kavilA ! itthaM pi ihayaMpI ti bhaNatA marIceriva / tathA guNaratnapAtrabhUtaH sattvasamUhaH saGgha / uktaJca - "savvo vi nANa-dasaNa-caraNaguNavibhUsiyANa samaNANaM / samudAyo puNa saMgho guNasamudAU tti kAUNa" / / [ ] kiJca - "tava niyama-nANavelo jayai sayanANa-vimalapunnajalo / heusayalaviulavego saMgha samuddo guNavisAlo" / / [ ] evaMvidhasya saGghasya pratyanIkatA sagarasuta. jiSNukumArAdijIvapUrvabhavacaurANAmiva sammaitazailazikharaM prati tIrthayAtrAyAM gacchataH saGghasya viloDakAnAm, [vilopakAnAm] sAdhupratyanIkatA gajasukumAraM prati somilasyeva / . tathA sarveSAM zrutadharmA'rhadA''cAryopAdhyAyasAdhUnAM namuci-datta-gozAlakAdayaH pratyanIkatAyAM jJeyAH / kiJca - . "ANAe avasa'taM jo avahija jiNavariMdANaM / , titthayarassa suyassa ya saMghassa ya paJcaNIo so" / / [darzanazuddhi-195] tathA kiJca - "guNINa aNatthaM jo mohavimohio naro kuNai / so'Natthajalasamudde appANaM khivai dhuvameyaM" / / tathA vizeSeNa saGghapratyanIkatAyAM doSo darzyate tathAhi - "patto tADaNa-baMdhaNa-avamANa jaNiya vivihadukkhAI / saMghAvamANaNA taruvaissa kusumuggamo eso" / / [ ] "naraya tiriya kumANusa-kudeva-gai gamaNa-saMkaDApaDio / / jamaNaMtabhave bhamihisi taM puNa virasaM phalaM hohI" / / [ ] Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-53 sAra "jo avamaNNai saMghaM pAvo thevaM pamAyamacalitte / so appANaM bolei dukkhamahAsAgare bhIme" / / [ ] "siri samaNasaMgha AsAyaNAe pAviMti jaM duhaM jIvA / taM sAhio samattho jai pari bhagavaM jiNo hoi" / / [ ] tathA anyeSvapi pApeSu aSTAdazasu prANAtipAtAdiSu viSayabhUteSu yat kimapi pApaM jIvavyaparopaNAdi kRtaM tadapyadhunA garhAmIti gAthArthaH / / 52 / / yaJcoktam - 'annesu ya pAvesuM' tadeva vyaktIkurvannA''ha - anesu ya jIvesu ya mittI-karuNAi goyaresu kayaM / pariyAvaNAidukkhaM iNhi garihAmi taM pAvaM / / 53 / / / anyeSvapi jIveSu ca maitrIkaruNAdigocareSu kRtam / . paritApanAdiduHkhamidAnI garhAmi tatpApam / / 53 / / / : anyeSvapi jIveSu tIrthakarAdivyatirikteSu-tadyathA pRthivyaptejovAyusAdhAraNavanaspatiSu sUkSmabAdaraparyApta jhaaparyAptaTa bhedena caturvidheSu sarvamIlane viMzatiSu tathA pratyekavanaspati-dvIndriya-trIndriyacaturindriyeSu paryAptA'paryAptabhedenASTasu / tiryagpaJcendriyeSu jalacara-sthalacara-khacara-uraparisarpabhujaparisapeSu paJcasu saMzyasaMjJibhedena dazasu / paryAptAdinA viMzatisaGkhyeSu / tathA nArakeSu pRthvIbhedena saptasu paryAptAdinA caturdazasu tathA karmAkarmabhUmijA'ntaradvIpajamanujeSu paJcadazatriMzatSaTpaJcAzatsaGkhyeSu paryAptA'paryAptabhedena dviruttarazatadvayamAneSu saMjJimanuSyeSu etadvAntAdibhavA'paryApteSu asaMjJimanuSyeSu ekottarazatamAneSu, dazavidhabhavanapatiSu, paJcadazavidheSu paramAdhArmikayukteSu paryAptA'paryAptA''dinA SaTsaGkhyeSu .. navalokAntikeSu paryAptAdinA'STAdazamAneSu / eteSu jIveSu pRthivyAdiSu lokAntikaparyanteSu sarveSu sarvasaGkhyayA triSaSTyadhikapaJcazatasaGkhyeSu / kathambhUteSu ? maitrIkAruNyAdigocareSu maitrI-kAruNya-mAdhyasthya(sya) vidheyatayA gocaro viSayo yeSAM te tathA teSu kRtaM niSpAditaM 'pariyAvaNA' iti paritApanAdiduHkham, paritApanAdimadhyapadagrahaNAt tulAdaNDanyAyenA'bhihatAdibhirdazabhisteSu jIveSu yat kimapi duHkhaM kaSTaM kRtamidAnIM tadapi pApaM garhAmi AlocayAmi iti yAvat iti gAthArthaH / / 53 / / 1. paryAptinA-Dara, Da3, 2. dvIpamanujeSu-Dara, Da3 / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 catuHzaraNaprakIrNakamaH zloka-54, 55, 56 athopasaMhAramAha - jaM maNa-vaya-kAehiM kaya-kAriya-aNumaIhiM AyariyaM / dhammaviruddhamasuddhaM savvaM garihAmi taM pAvaM / / 54 / / yat manovacanakAyaiH kRtakAritAnumatibhirAcaritam / dharmaviruddhamazuddhaM sarva garhAmi tatpApam / / 54 / / yat pApamakRtyaM manovAkAyaiH rAgadveSamohAjJAnahetubhUtaiH kRtakAritA'numatibhirAcaritaM vihitaM dharmasya jinadharmasya viruddhaM pratikUlaM sUtraniSiddhamata eva sadoSaM sarva samastamapi tat pApaM garhAmi apunaHkaraNenA'GgIkaromi gurusannidhAvAlocayAmI iti tAtparyArthaH / / 54 / / ukto dvitIyo'rthAdhikAraH, adhunA tRtIyo'rthA'dhikAraH [taM] pratipAdayannA''ha - aha so dukkaDagarihAdaliukkaDadukkaDo phuDaM bhaNai / sukaDANurAyasamuinnaputrapulayaMkurakarAlo !!55 / / atha sa duSkRtagarhAdalitotkaTaduSkRtaH sphuTaM bhaNati / sukRtAnurAgasamudIrNapuNyapulakAGkurakarAlaH / / 5 / / athA'nantaraM sa sAdhuprabhRtiko jIvaH / kathambhUto ? duSkRtagarhayA duzcaritanindanena dalitAni cUrNIkRtAni utkaTAni duSkRtAni yena sa dalitotkaTaduSkRtaH pratihatamahApAtakanikara ityarthaH sphuTaM prakaTaM bhaNati / punaH kaiH guNaiH ? ityAha sukRtA'nurAgeNa sucaritabahumAnena samutpannAH samudIrNAH saJjAtA vA puNyabandhahetutvAt puNyAH pavitrAH ye pulakAGkurAH romodgamavizeSAstaiH karAlo bhISaNaH karmavairiNaM pratItizeSa iti gAthArthaH / / 55 / / / yadbhaNati tad gAthAdvayenA''ha - arihattaM arihaMtesu, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyAraM Ayariesu, ujjhAyattaM uvajjhAesu / / 56 / / arhattvamarhatsu, yaJca siddhatvaM ca siddheSu / AcAramAcAryeSu, upAdhyAyatvamupAdhyAyeSu / / 56 / / 1. pApaM kRtaM-Dara, Da3, 2. mohAjJAnaiH hetubhUtaiH Dara / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-57 sAhUNaM sAhucariyaM, desaviraI ca sAvagajaNANaM / 'aNumane savvesiM, sammattaM sammadiTThINaM / / 57 / / sAdhUnAM sAdhucaritaM ca, dezaviratiM ca zrAvakajanAnAm / .. anumanye sarveSAm, samyaktvaM samyagdRSTInAm / / 57 / / arhattvaM tIrthakaratvaM yojanapramANavANyA bhavikanikarapratibodhakatvaM samavasaraNAdimahimopabhoktRtvamityAdi / uktaJca - "titthayaranAmakammakhayaTThA tahaya ceva sA mavvA / dhammaM kahei arihA pUrva vA sovae taM ca" / / ____"aNulomaheu tassIlayA ya je mAvatitthameyaMttu / ____ kuvvaMti pagAsaMti ya te titthayarA hiyatthakarA / / [vi.A.bhA. 1047] iti / . teSu tIrthakareSvarhatsu .tadanumanye'hamiti sambandhaH / yaJca siddhattaM sadA kevalajJAnopayuktatvam, sarvakarma-vimuktatvaM nirupamasukhabhoktRtvamityAdi siddheSvanumanye iti / tathA AcAraM jJAna-darzanacAritra-tapovIryarUpaM paJcavidhamAcAryeSvanumanye iti / tathA upAdhyAyakatvaM siddhAntA'dhyApakatvamupAdhyAyeSvanumanye iti / uktaJca - "tesi namo. tesi namo bhAveNa puNo puNo'vi tesi namo / - aNuvakayaparahiyaparA je nANaM biMti bhavvANaM" / / [paJcavastu-1600] sAhUNatti sAdhUnAM sAmAyikAdiviziSTa-pramattAdi-pulAkAdi-jinakalpika-pratimAkalpikayathAlanda-kalpika-parihAravizuddhikasthitakalpikA'sthitakalpika-kalpAtIta-pratyekabuddhasvayaMbuddhabuddhabodhitabhedAnAM suSamAdikAlavizeSitAnAM sAdhucaritaM caraNa-karaNAdikriyAkalApaM jJAna-darzanacAritradhAritvaM samabhAvitvamasahAyasahAyatvamityAdyanumanye / tathA samyaktvANuvrataikAdazopAsakapratimAdirUpAM dezaviratiM ca zrAnti pacanti tattvArthazraddhAnaM niSThAM nayantIti zrAH, vapanti guNavat saptakSetreSu dhanabIjAni kSipantIti vAH, kiranti kliSTakarmarajo vikSipantIti, kAH zrAzca vAzca kAzca zrAvakAste ca te janAzca zrAvakajanAsteSAM janAnAM zrAvakatvamanumanye ityarthaH / uktaJca - "sammamaNuvvaya-guNavvaya-sikkhAvayattaM uvAsagapaDimA / eyAi desavirayattapAlagA sAvagA dhannA" / / [ ] 1. zivatvaM sadA-Dara, Da3, 2. je eyaM diti jIvANaM mudritapaJcavastuke / 23-24-pari-2 / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakamaH zloka-58, 59 tathA sarveSAM samyak tattvaM samyaktvaM jinoktatattvazraddhAnarUpam, uktaJca - "jiyarAga-dosa-mohehiM bhAsiyaM jamiha jiNavariMdehiM / taM ceva hoi tattaM iya buddhI hoi sammattaM" / / [ ] tadetat samyaktvamanumanye anumodayAmi, keSAmiti ? samyagaviparyastA dRSTidarzanaM yeSAM te samyagdRSTayasteSAM samyagdRSTInAmaviratAnAmapi devairapyacAlyasamyaktvAnAM zreNikAdInAmivetyarthaH / / 57 / / atha kiyantyanumodanAsthAnAnyucyante iti sarvasaGgrahamAha - ahavA savvaM ciya vIyarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / ... kAlattae vi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM / / 58 / / athavA sarvameva vItarAgavacanAnusAri yat sukRtam / kAlatraye'pi trividhamanumanyAmahe tatsarvam / / 58 / / athavA savvaM ciya tti ciya evA'rthe, tataH sarvameva vItarAgavacanA'nusAri jinamatA'nuyAyi yat sukRtaM kiJcid dRzyate tat - tathA . . _ jiNabhavaNa-biMbakAraNa paiTThasiddhaMta putthayallihaNaM / . .. raha- titthajatta-muNidANa-saMghavacchallagAiyaM" / / [ ] annaM ca - "nANa-dasaNa-uvahANapahANaviNayacaraNaguNo / , jiNasAsaNappabhAvaNa uvasamasaMvegamAiyaM" / / [ ] iti evamAdyanyadapi jinazAsanoktaM puNyabandhaprabandhajanakaM kAlatraye'pi trividhaM mano-vAk-kAyaiH kRtaM kAritamanumoditamanumodayAmo anumanyAmahe tatkaM sarvamiti gAthArthaH / / 58 / / tadayamabhihitaH sukRtAnumodanAlakSaNastRtIyo'rthA'dhikAraH / atha catuHzaraNAdikurvato yad bhavati tad gAthAdvayena darzayannA''ha - suhapariNAmo nizcaM, causaraNagamAi AyaraM jIvo / kusalapayaDIo baMdhai, baddhAu suhANubaMdhAo / / 59 / / .. zubhapariNAmo nityaM catuHzaraNagamanAdirAcaran jIvaH / kuzalaprakRtIvaghnAti, baddhAH zubhAnubandhAH / / 59 / / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-60 maMdaNubhAvA baddhA, tivvaNubhAvAo kuNai tA ceva / asuhAo niraNubaMdhAo, kuNai tivvAo maMdAo / / 60 / / mandAnubhAvA baddhAH, tIvrAnubhAvAH karoti tA eva / azubhA niranubandhAH karoti tIvrAzca mandAH / / 60 / / zubhapariNAmaH prazastapariNAmo nityaM sadaiva catuHzaraNagamanAdi catuHzaraNagamanaduSkRtagarhAsukRtA'numodanAnyAcaran kurvan sAdhuprabhRtiko jIvaH kuzalaprakRtIH puNyaprakRtIjcatvAriMzatsaGkhyA badhAti, tAzcemAH "sA uJjagoyamaNuduga-suradugapaMciMdijAi paNadehA / AititaNuNuvaMgA, AimasaMghayaNasaMThANA" / / "vanacaukkAgurulahuparaghAussAsaAyavujoyaM / sumakhagainimiNatasadasasuranaratiriyAu titthayaraM" / / [zrInavatatvaprakaraNa 15-16] [iti] mUlaprakRtIzca baghnan saptavidhabandhako vA SaDvidhabandhako vA ekavidhabandhako vA bhavatIti / tadAha - 25 "sattavihabaMdhagA huMti, pANiNo AuvajiANaM tu / taha suhumasaMparAyA, chavvihabaMdhA viNidiTThA" / / 26 "mohAuyavajANaM, payaDINaM te u baMdhagA bhaNiyA / uvasaMtakhINamohA, kevaliNo egavihabaMdhA" / / za "te puNa dusamayaTTiigassa baMdhagA na uNa saMparAyassa / selesIpaDivanA abandhagA hu~ti vineyA" / / [zrIpaJcAzaka 40-41-42] tathA tAzca prakRtIrbaddhAH satI viziSTA'dhyavasAyavazAt zubhAnubandhA zubhottarakAlaphalavipAkAH karotItigamyamityarthaH / / 59 / / maMda'NubhAvA baddhA iti tA eva 'zubhaprakRtIrmandAnubhAvA baddhA alpazubhapariNAmA baddhAviziSTatarazubhAdhyavasAyavizeSAttIvrAnubhAvA atyutkaTarasAH karoti / 31. mandAnubhAvabaddhA Dara, Da3, 2. TatamAH Dara, Da3 / 25-26-27-pari-2 / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakamaH zloka-61, 62 kiJcA'lpasthitikA dIrghakAlasthitiH karotyalpapradezikA bahupradezikAzca karoti / tathA asuhAutti yAzcA'zubhA. dvayazItisaGkhyA: nANaM'tarAya dasagaM [navatattva pra. gA. 18] ityAdikAH pApaprakRtIH pUrvaM baddhA athavA baddhyamAnAstA niranubandhAstadvipAkajananaduHkharahitAH karoti / ' tathA tIvrAzca tAH satIH zubhapariNAmenaiva mandAnubhAvA alpavipAkAH karoti, kiMJca dIrghakAlasthiti-ralpakAlasthitiH karoti / bahapradezikA alpapradezikAH karoti / uktaJca - 28 "savvapagaINamevaM pariNAmavasA duvakkamo bhaNio / / pAyamanikAiyANaM tavasA u nikAiyANaM pi" / / [vi.A.bhA.2046] iti gAthAbhAvArtha: / / 60 / / yasmAdetaJcatuHzaraNAdyuktahetubhirmahAphalamatazcAvazyameva kartavyamiti darzayannA''ha - tA eyaM kAyavvaM buhehiM nicaM pi saMkilesammi / hoi tikAlaM sammaM asaMkilesammi sugaIphalaM / / 61 / / tasmAdetatkarttavyaM budhaiH nityamapi saGkleze / . bhavati trikAlaM samyakasaGkleze sugatiphalam / / 1 / / tA iti tasmAt kAraNAdetadanantaroditaM catuHzaraNAdi karttavyaM vidheyaM budhairavagatatattvainityamapi satatamapi yathA karSakaiH zAlyAdizasyanimittaM bIjamuptaM sat palAlAdyAnuSaGgikaM janayan zasyasampattaye bhavatyevaM catuHzaraNAdyapi karmanirjarAyai kriyamANamihaloke'pi rogAdyupasargopazAntaye'pi syAditi darzayati saMkilesammi tti saMkleze rogAdyApadi nirantaraM karttavyam, kriyamANaM tadupazamAya syAditi tathA bhavati trikAlaM trisandhyaM vidhIyamAnaM samyak manovAkkAyopayuktatayA 'asaMkilesammi' tti asaMkleze rogAdyabhAve sugatiphalaM svargApavargagatiphalamityarthaH / uktaM ca - . "ukkosaM davvatthaya-mArAhiyaM jAi anuyaM jAva / bhAvatthaeNa pAvai, aMtamuhutteNa nivvANaM" / / [darzanazuddhi0 82] iti bhAvArthaH / / 61 / / atha yo'tIvadurlabhAM mAnuSatvAdisAmagrImavApyA'pi pramAdAdinA na catuHzaraNAdikRtavAn tasyAntyasamaye manasi pazcAttApaH syAditi darzayannA''ha - cauraMgo jiNadhammo na kao, cauraMgasaraNamavi na kayaM / . cauraMgabhavacche o na kao, hA ! hArio jammo / / 6 / / 28-pri-2| Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-1 : zloka-63 caturaGgo jinadharmo na kRtaH, caturaGgazaraNamapi na kRtam / . caturaGgabhavasya chedo na kRto hA ! hAritaM janma / / 2 / / catvAri dAna-zIla-tapo-bhAvanArUpANyaGgAni yasya saH caturaGgaH dAnAdicatuHprakAra ityarthaH, jinadharmo'rhaddharmo na kRto na vihita AlasyamohAdibhiH kAraNairvigatavivekatvAt / tathA na kevalaM caturaGgadharmo na kRtaH, kintu caturaGgazaraNamapyarhat-siddha-sAdhu-dharmazaraNamapi na kRtam / tathA caturaGgabhavasya naraka-tiryak-narA-'maralakSaNasya chedo vinAzo viziSTacAritratapazcaraNAdinA na kRta iti / hA iti khede, hAritaM vRthA nItaM janma mAnuSabhavaH, tasya hAraNaM cA'kRtadharmatvenA'tizayena mAnuSabhavasya punaH dusspraaptvaat| kiJca - "na kayaM dINuddharaNaM, na kayaM dhammiajaNammi vacchallaM / hiyayammi vIyarAo, na dhArio hA hArio jammo" / / [ArAdhanApatAkA-774] tathA devA apyanenaiva prakAreNA'kRtajinajanmAdimahotsavAzcyavanasamaye khedaM kurvantIti - :: "na kayAi mae mahimA; jiNakallANesu sukayakallANa / - maMdaragirinaMdIsaramAIsu nisaDhakuDesu" / / [ArAdhanApatAkA-775] ityAdi / / 62 / / .. atha samastA'dhyayanopasaMhAramAha - iya jIya ! pamAyamahArivIrabhadaMtameyamajjhayaNaM / jhAesu tisaMjhamavaMjhakAraNaM nivvuisuhANaM / / 63 / / iti jIva ! pramAdamahArivIraM bhadrAntametadadhyayanam / dhyAye trisandhyamavandhyakAraNaM nirvRtisukhAnAm / / 3 / / ityuktaprakAreNa jIya tti he jIva ! Atman ! pamAyamahAri tti pramAdA eva mahAnto'rayaH zatravaH pramAdamahArayaH, mahAritvaM caiSAM tadvazavartino'tizayaddhizrutasampadupetA api ca 'durgatibhAjo bhavantIti yadAha - __ "AhAragA vi maNanANiNo vi savvovasaMtamohA vi / huti pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiyA" / / [hitopadeza-489] 1. mAnuSatvasya Da3 / 2. caturgatibhAjo-Da3 / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakamH zloka-63 tathA - "pamAeNaM mahAsUrI saMpunasuyakevalI / aNaMtANaMtakAlaM tu 'NaMtakAyaMmi saMvase" / / [ ] kiJca - "jesiM tu pamAeNaM, gacchai kAlo niratthao dhammo / te saMsAramaNaMtaM, hiMDaMti pamAyadoseNa" / / "tamhA khaluppamAyaM, caIUNaM paMDieNa puriseNa / dasaNa-nANa-caritte, kAyavvo appamAo ya" / / [uttarA0 sU- 526-527] tataH pramAdamahArINAM vIravadvIraM prAkRtatvAdanusvAralopaH subhaTakalpamityarthaH bhadraM kalyANamante yasmAt tadbhadrAntaM mokSaprApakamityarthaH athavA vIrabhadrAntaM antyArAdhanAntaM yAvadaivetadadhyayanaM dhyAyan smaran trisandhyaM sandhyAtraye kathambhUtamavandhyakAraNaM saphalakAraNam, keSAm ? Nivvui suhANaM nirvANaM nirvRtirmokSa ityarthaH / tatsvarupamevam - "jattha na jarA na maJcU na vAhiNo neya savvadukkhAI / tihuyaNasukkhAo paraM navaraM puNa aNuvamaM sukkhaM" / / iti - tasyA nirvRteH sukhAni tatsukhAni teSAmityarthaH / atha ca zAstrakartuH samAsagarbhamasyAM gAthAyAmabhidhAnaM jJAtavyam / tathAhi - itirullekho jitapramAdamahArizcAsau vIrabhadrazca jitapramAdamahArivIrabhadrastasyedaM tadevoktalakSaNamadhyayanaM dhyAyetyAdi zeSaM pUrvavat / atha gurusampradAyaH - zrIvIrajinavarasatkacaturdazasahasrasAdhumadhyavartizrIvIrabhadrasAdhukRtaM catuHzaraNAkhyaM prakIrNakamityarthaH / / uktaJca - "caudasasahassAI payannANaM tu vaddhamANassa / / sesANa jattiyA khalu sIsA patteyabuddhA vA" / / [vyava. bhA0 4671] - / / samAptaM catuHzaraNaprakIrNakavivaraNam / / / / grnthaagrshlok-1080|| / / / zubhaM bhavatu kalyANamastu / / // vaikramIye 2064 tame varSe vijayakIrtiyazasUriNA saMzodhitaM sampAdita daM zrIcirantanAcAryaracitabRhadivaraNAnvitaM zrIvIrabhadragaNipraNItaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakaM samAptam / / 1. samAptacatuHzaraNAdhyayanavivaraNaM / granthAgraM-1080 / vinayarAjagaNi-Dara / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama zrIcatuHzaraNaprakIrNakam khaNDa - 2 - pU.AcAryazrIsomasundarasUrikRtAvacUriyutaM, pU.AcAryazrIguNaratnasUrikRtavRttisahitaM ca 0 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svakRtaM duSkRtaM garhan, sukRtaM cA'numodayan / nAtha ! tvaccaraNau yAmi, zaraNaM zaraNojjhitaH / / 1 / / manovAkkAyaje pApe, kRtAnumatikAritaiH / mithyA me duSkRtaM bhUyA-dapunaHkriyayAnvitam / / 2 / / yatkRtaM sukRtaM kiJcid, ratnatritayagocaram / tatsarvamanumanye'haM, mArgamAtrAnusAryapi / / 3 / / sarveSAmarhadAdInAM, yo yo'rhattvAdiko guNaH / anumodayAmi taM taM, sarva teSAM mahAtmanAm / / 4 / / tvAM tvatphalabhUtAn, siddhAM-stvacchAsanaratAn munIn / tvacchAsanaM ca zaraNaM, pratipanno'smi bhAvataH / / 5 / / zrIvItarAgastotre kalikAlasarvajJapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvarAH Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImattapAgacchapurandarazrIsomasundarasUriviracitAvacUriyutaM tArkikaratnapUjyapAdAcAryadeva zrImadguNaratnasUrikRtavRttisahitaM zrIkuzalAnubandhyadhyayanarUpaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakam soma0 idamadhyayanaM paramapadaprAptibIjabhUtatvAt zreyobhUtam / atastadArambhe granthakRnmaGgala rUpasAmAyikAdyAvazyakArthakathana-bhAvamaGgalakAraNadravyamaGgalabhUtagajAdi14svapnoccAravyAjasarvatIrthakRdguNasmaraNa-vartamAnatIrthAdhipatizrIvIranamaskaraNarUpaM maGgalatrayamAha'sAvajje 'ti, athavA SaDAvazyakayutasyaiva prAyazcatuHzaraNapratipattyAdiyogyatA syAdataH prathamaM SaDAvazyakamAhaguNa0 namaH zrIsarvajJAya / sAvRjajogaviraI uklittaNa guNavao ya paDivattI / khaliyassa niMdaNA vaNatigiccha guNadhAraNA ceva / / 1 / / soma0 'sAvajje 'tyAdi, sahAvadyena pApena vartante iti sAvadyAH yogA manovAkkAyavyApArAsteSAM . viratinivRttiH sAvadyayogaviratiH sA sAmAyikenaiva kriyate ityadhyAhAryam 1, utkIrtanaM jinaguNAnAmutkIrtanA, sA caturviMzatistavena kriyate 2, guNA jJAnadarzanacAritrAdyAste vidyante yeSAM te guNavanto guravasteSAM pratipattirbhaktirguNavatpratipattiH sA vandanakena kriyate 3, skhalanaM skhalitaM Atmano'ticArApAdanaM tasya nindanaM nindanA na punaH kariSyAmItyabhyupagamanaM sA pratikramaNena kriyate 4, cikitsanaM cikitsA vraNasyAticArarUpabhAvavraNasya cikitsA pratIkArarUpA sA kAyotsargeNa kriyate 5, guNA viratyAdayo mUlaguNottaraguNarUpAsteSAM dhAraNaM dhAraNA sA pratyAkhyAnena kriyate 6, ceve ti SaNNAmapi samuJcaye / / 1 / / guNa sahAvadyena pApena vartanta iti sAvadyAH, yujyanta iti yogA manovAkkAyavyApArAH, sAvadyAzca te yogAzca sAvadhayogAH, viramaNaM viratisteSAM viratistadviratiH, sAmAyikena kriyate ityadhyAhAryam / utkIrtanamutkIrtanA sA caturviMzatistavena kriyate / guNA jJAnadarzanacAritrAdyAste vidyante yeSAM te guNavantasteSAM pratipattirbhaktirguNavatpratipattiH, sA vandanakena Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 khaNDa-2 kriyate / tathA skhalanaM skhalitamAtmanaH sAticArakaraNaM tasya nindanaM nindA na punaH kariSyAmItyabhyupagamanaM sA pratikramaNena kriyate / cikitsanaM cikitsA vraNasyAticArarUpabhAvavraNasya cikitsA vraNacikitsA, sA kAyotsargeNa kriyate / tathA guNA viratyAdayaH, dharaNaM dhAraNA teSAM dhAraNA guNadhAraNA, sA pratyAkhyAnena kriyate / ceveti samuccaye / / 1 / / soma0 atha kiJcidvizeSata eteSAM sAmAyikAdInAM SaNNAmapi svarUpaM cAritravizuddhyAdirUpaM phalaM cAhaguNa0 uktaH sarvopataH sAmAyikAdyarthaH, eteSAM SaNNAmapi sAmAyikAdInAmAcArapaJcakavizuddhilakSaNaphalapradarzanArthaM kiJcidvizeSasvarUpabhaNanArthaM gAthASaTkamAha cArittassa visohI kIrai sAmAieNa kila ihayaM / sAvajeyarajogANa vajaNA''sevaNattaNao / / 2 / / soma0 'cAritte'tyAdi, cAritrasya cAritrAcArasya paJcasamititriguptirUpasya vizodhanaM vizodhinirmalatA kriyate, kena ? sAmAyikena samabhAvalakSaNenaM 'kile 'ti satye 'ihayaMti ihaiva jinazAsane nAnyatra zAkyAdidarzane, teSu sAmAyikaparibhASAyA apyabhAvAt / kathaM sAmAyikena vizodhiH kriyate ? ityAha-'sAvaje ti sAvadhAH sapApA itare ca niravadyA ye yogAH kAyAdivyApArAsteSAM yathAsaGkhyena ye varjanAsevane tAbhyAM varjanAsevanataH sAvadyAnAM varjanata itarANAM [itareSAM] tvAsevanatazca tena vizodhiH kriyate iti tAtparyArthaH / / 2 / / . guNa0 cayasya riktIkaraNAJcAritram, sUtrasya sUcakatvAt cAritrasya cAritrAcArasya, "paNihANe"tyAdi aSTavidhasya vizodhanaM vizodhiH, cAritrasya vizodhizcAritravizodhiH kriyate, kena ? sAmAyikena samabhAvalakSaNena kile ti sambhAvanAyAm / kiM sambhAvayati ? 'ihayaM tti ihaiva jinazAsane, na zAkyAdidarzane, tadarzaneSu sAmAyika iti bhASAyA apyabhAvAt / kathaM ca sAmAyikena vizodhiH kriyate ? ityAha-sAvadyAH sapApA itare ca niravadyAzca itare ca [sAvadyAzca] sAvadyetarAste ca te yogAzca sAvaghetarayogAsteSAM varjanA ca AsevanA ca varjanAsevane, tAbhyAM varjanAsevanataH yathAsaGkhyena sAvadyAnAM varjanataH, itarANAM [itareSAM] tvAsevanato vizodhistena kriyate iti tAtparyArthaH / / 2 / / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam soma0 uktA cAritrAcAravizuddhiH, atha darzanAcAravizuddhimAhaguNa-uktA sAmAyikena cAritrAcArazuddhiH, atha darzanAcArazuddhimAha dasaNAyAravisohI cauvIsAyathaeNa kanjaI ya / aJcanmayaguNakittaNarUveNaM jiNavariMdANaM / / 3 / / soma0 'daMsaNe'tyAdi, darzanaM-samyaktvaM tasyAcAro-nizzaGkitetyAdyaSTavidhastasya vizodhinirmalatA caturvizaterAtmanAM-jIvAnAM tIrthaGkarasambandhinAM stavaH kriyate yatra sa caturvizatyAtmastavo "logasse"tyAdirUpastena kriyate, 'cauvIsAitthaeNe ti pAThe jinAnAM caturviMzatyAH stavenetyarthaH / cakAro dvitIyAvazyakasamuJcayArthaH / caturviMzatistavaina kimbhUtenetyAha-'aJcanmua' ityAdi, atyadbhutAH-sarvAtizAyino lokodyotakarAdayo ye guNAsteSAM yadutkIrtanaM-varNanaM tadrUpeNa / keSAM tadityAha"jinavariMdANaM' ti jinA rAgAdijayAdupazAntamohAdayasteSAM madhye varAH-kevali nasteSAmindrA iva indrAstIrthaGkarA jinavarendrAsteSAmityarthaH / / 3 / / guNa0 dRzyante'vabudhyante yathAvasthitatattvarUpeNa padArthA aneneti darzanaM samyaktvam, tasyAcAro darzanAcAraH, "nissaMkiye"tyAdyaSTavidhastasya vizodhizcaturviMzaterAtmanAM jIvAnAM tIrthaGkarasambandhinAM stavanaM stavaH kriyate yatra sa caturviMzatyAtmastavastena caturvizatyAtmastavena, kimbhUtena ? atyadbhutA atizAyino lokodyotakarAdayo ye guNAsteSAM yadutkIrtanaM varNanaM tadrUpeNa, keSAm ? rAgAdijayAjjinAH upazAntamohAdayaH teSAM madhye varAH ghAtikarmacatuSTayakSayeNa sAmAnyakevalinasteSAmindrA iva indrAstIrthaGkarA jinavarendrAste SAmityarthaH / / 3 / / soma0 uktA caturviMzatistavena darzanAcArazuddhiridAnI jJAnAcArasya cAritrAcAradarzanAcArayozca .. vizeSeNa zuddhimAhaguNa0 uktA caturviMzatistavena darzanAcAravizuddhiridAnI jJAnAcArazuddhimAha - nANAIyA u guNA, tassaMpannapaDivattikaraNAo / vaMdaNaeNaM vihiNA kIrai sohI u tesiM tu / / 4 / / soma0 'nANAIA' iti 'nANa'tti jJAnAcAraH kAlavinayAdyaSTavidhaH, AdizabdAddarzana Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 cAritrAcAragraho, jJAnadarzanacAritrayukta eva vandanakA) nAnyaH / jJAnavAnapi pArzvasthAdirvyavahAratazcAritravAnapi nihnavAdiriti jJApanArthaH / jJAnamAdau yeSAM te jJAnAdikAH, tuH avadhAraNe, ete jJAnAdikA eva guNA ityarthaH, tairjJAnAdiguNaissampannA yuktAstatsampannA guravasteSAM pratipattirbhaktistasyAH karaNaM tasmAt tatsampannapratipattikaraNAdvinayakaraNAdityarthaH / kena ? vandanakena, katham ? vidhinA dvAtriMzadoSarahitatayA paJcaviMzatyAvazyakavizuddhatayA ca / tesiM tu tti teSAM jJAnAcArAdInAM tuH punararthe cAritrAcAradarzanAcArayoH prAkzodhitayorapi punarvizeSeNa zodhiH kriyate ityarthaH / / 4 / / . guNa0 "kAle viNae" ityAdiko'STavidho jJAnAcAro gRhItaH, AdizabdAd darzanAcAra cAritrAcAragrahaH, yato jJAnavAnapi darzanacAritraguNayukta eva vandanakapratipattiyogyaH / yena jJAnavanto'pi pArzvasthAdayo'vandyAzcAritrarahitatvAt / tathA vyavahAratazcAritriNo'pi nihnavA na vandanakayogyA jinavacanAzraddadhAnena darzanAbhAvAdityarthaH / turvdhaarnne| jJAnamAdau yeSAM te jJAnAdikA ete eva guNA ityarthaH, 'tassaMpanna 'tti tairjJAnAdiguNaiH sampannA yuktAstatsampannAsteSAM pratipattirbhaktistasyAH karaNaM tasmAttatsampannapratipattikaraNAdvinayakaraNAdityarthaH / kena ? vandanakena, katham ? vidhinA vidhivada dvAtriMzaddoSarahitatayA paJcaviMzatyAvazyakaparizuddhatayA ca kriyate zodhiriti / teSAM jJAnAcArAdInAm, tuH punararthe cAritrAcAradarzanAcArayoH zodhitayorapi vizeSeNa zodhanArthaH / / 4 / / soma0 uktA vandanakena jJAnAdyAcAratrayazuddhiH, samprati pratikramaNakAyotsargAbhyAM gAthAdvayena tAmAhaguNa0 pratipAditA vandanakena jJAnAdInAM zuddhiH / punasteSAmeva vizeSato zuddhirgAthAdvayena pratikramaNakAyotsargAbhyAmevAha khaliyassa ya tesi puNo vihiNA jaM niMdaNAi paDikamaNaM / teNa paDikkamaNeNaM tesi pi ya kIrae sohI / / 5 / / . soma0 skhalitasya vrataviSayasyAtikramavyatikramAdiprakArasaJjAtAparAdhasya tathA 'tesiM'ti teSAM jJAnAcArAdInAM punaH pratiSiddhakaraNakRtyAkaraNAzraddhAnaviparItaprarUpaNAdiprakAra Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 67 saJjAtAticArasya ca vidhinA sUtroktaprakAreNa 'jaM niMdaNAi' iti yannindanaM nindanAduSTaM -mayaitatkRtamiti, AdizabdAd gardAdigrahaH, gurusAkSikamAtmadoSAviSkaraNaM garhA, evaMprakAreNa skhalitasya yannindanAdikaraNaM tasmAddoSajAtAnnivarttanaM tatpratikramaNamucyate iti zeSaH, pratIpaM kramaNaM pratikramaNamiti vyutpatteH, ataH kAraNAttena pratikramaNena 'tesi pi yatti na kevalaM sAmAnyato vratAdiviSayAparAdhAnAm, kintu teSAmapi jJAnAcArAdInAM kriyate vizodhirnirmalateti / / 5 / / guNa0 skhalitasya vrataviSaye'tikramAdinA saJjAtasyAparAdhasya teSAM jJAnAcArAdInAm, katham ? punarapi pratiSiddhakaraNakRtyAkaraNAzraddadhAnaviparItaprarUpaNAdiSu vidhinA sUtrAnatikrameNa yannindanaM-duSTaM mayaitatkRtamiti parasAkSikamAtmadoSAviSkaraNam, na punaH kariSyAmIti yadurarIkaraNam, tasmAddoSajAtAnnivarttanaM tatpratikramaNamucyate, ataH kAraNAttena pratikramaNena teSAmapi ca jJAnAcArAdInAM kriyate zodhiH yadAha - bhagavAn sudharmA - paDikkamaNeNaM maMte jIve kiM jaNai ? paDikkamaNeNa vayachiddAi pihei / / 5 / / [uttarAdhyayane 29 a0] caraNAiyAiMyANaM jahakkama vaNatigiccharUveNaM / paDikamaNAsuddhANaM sohI taha kAusaggeNaM / / 6 / / soma0 'caraNAiya'tti caraNaM cAritramatigacchantyatikrAmantIti caraNAtigA aticArA iti . . dRzyam, te Adau yeSAM te caraNAtigAdikAH-sarve'pyaticArAsteSAM caraNAtigAdikAnAm / kathambhUtAnAm ? pratikramaNena-prAguktenAzuddhAnAmarddhazuddhAnAM vA zuddhistathaiva prAguktaprakAreNa kriyate / kena ? kAyotsargeNa, kimbhUtena ? jahakkama vaNatigiccha tti yathAkramaM kramaprAptena "AloaNa paDikamaNe" itigAthoktadazavidhaprAyazcittamadhye paJcamaprAyazcittena vaNa tti dravyabhAvabhedena dvidhA vraNam, tatra dravyavraNaH kaNTakabhaGgAdijanito bhAvavraNastvaticArazalyarUpastasya bhAvavraNasya cikitsA pratIkAraH / saiva rUpaM yasya kAyotsargasya, sa vraNacikitsArUpastena kAyotsargeNAticArAH zodhyante iti bhAvaH, mahannirjarAkAraNatvAt [mahAnirjarA...] tasya / prAk "nANAIA" ityatra jJAnanayaprAdhAnyAzrayaNAt jJAnAdaya ityuktam, * "caraNAiA" ityatra tu kriyAnayaprAdhAnyAzrayaNAcca vivakSayA caraNAdaya iti / / 6 / / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 guNa0 caraNamatigacchantyatikrAmantIti caraNAtigAste Adau yeSAM te caraNAtigAdikA aticArA iti dRzyam teSAM yathAkramaM kramaprAptena paJcamaprAyazcittena dravyabhAvabhedena dvidhA vraNastatra dravyavraNaH kaNTakAdiH bhAvavraNastvaticArazalyarUpastasya yA cikitsA pratIkAraH saiva rUpaM yasya saH, tena vraNacikitsArUpeNa tatpratIkArakAraNatvAt, caraNAtigAdikAnAM kathambhUtAnAm ? pratikramaNena azuddhAnAmardhazuddhAnAM vA tathaiva zuddhiH kriyate, kAyotsargeNa te zodhyanta ityarthaH, kAyotsargasya mahanirjarAkAraNatvAt [mahAnirjarA...] tathAhi - jaha karagao nikiMtai, dAruM iMto puNo vi vaccaMto / iya kaMttaMti suvihiyA, kAussaggeNa kammAI / / [Ava.ni. 237] kAussagge jaha, suTThiyassa bhajjati aMguvaMgAI / iya bhiMdati muNivarA, aTThavihaM kammasaMghAyaM / / [Ava.ni. 1551] tamhA u nimmameNaM, muNiNA uvaladdhasuttasAreNa / kAussaggo uggo, kammakkhayaTThAya kAyavvo / / [Ava.ni.1554] nanu "nANAIA u guNA" ityatra jJAnAdaya ityuktam / "caraNAiANami"tyatra caraNAdaya iti tatko'tra vizeSaH ? ucyate- ekatra jJAnanayaprAdhAnyAzrayaNena jJAnAdaya ityuktam / aparatra kriyAnayaprAdhAnyavivakSaNena caraNAdaya iti / / 6 / / soma0 evaM gAthApaJcakenAcAratrayasya zuddhiruktA, atha tapovIryAcArayostAmAhaguNa0 varNitA AcAratrayazuddhirgAthApaJcakena, atha turyapaJcamAcArAvekagAthayaivAha guNadhAraNarUveNaM paJcakkhANeNa tavaiyArassa / viriyAyArassa puNo savvehi vi kIrae sohI / / 7 / / soma0 'guNadhAraNe'tyAdi, guNA viratyAdaya uttarottarA yathA viraterAzravadvArasthaganaM tatsthaganAttRSNAvyavacchedastadvyavacchedAdatulopazamastasmAtpratyAkhyAnazuddhistacchuddhezcAritranairmalyaM tasmAtkarmavivekastasmAdapUrvakaraNamapUrvakaraNAtkevalajJAnaM tatazca mokSo bhavatIti, teSAM guNAnAM dhAraNaM guNadhAraNaM tadeva rUpaM yasya tena pratyAkhyAnena"aNAgayamaikvaMtaM" ityAdidazavidhena / athavA paJcamahAvratadvAdazazrAddhavratanamaskArasahitAdidazapratyAkhyAnarUpasaptaviMzatividhena vA tapaAcArAticArasya Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam "bArasavihaM mivi tave" iti gAthoktasya zuddhiH kriyate iti saMTaGkaH / 'viriyA'yArassa'tti vizeSeNerayati pravarttayatyAmAnaM tAsu tAsu kriyAsviti vIryaM tapovIryaguNavIrya-cAritravIrya-samAdhivIrya-AtmavIryabhedabhinnaM paJcavidhaM tasyAcAro vIryAcAraH "aNigUhiabalavirie" ityAdikastasya sarvarapi pUrvoktaiH SaDbhirapyAvazyakaiH zuddhiH kriyate, anyUnAdhikAvazyakakaraNaprayatnena vIryAcArazuddhirbhavatyeva, mahAkarmanirjarA-hetutvAt / / 7 / / guNa0 guNA viratyAdaya uttarottaraguNAH / AzravadvArasthaganam, tatsthaganAcca tRSNAvyavaccheda stRSNAvyavacchedAccAnupamopazamastasmAcca pratyAkhyAnazuddhistacchuddhezca cAritranairmalyaM tasmAcca karmavivekastasmAccApUrvakaraNamapUrvakaraNAcca kevalajJAnam, tatazca mokSo bhavatItyuttarottaraguNAsteSAM guNAnAM dhAraNaM guNadhAraNaM tadeva rUpaM yasya tena anAgatA-didazavidhena saptaviMzatividhena vA pratyAkhyAnena tapaAcArAticArasya, "bArasavihaMmivi tave"ityAdikasya zuddhiH kriyate iti hRdayam / vizeSeNerayati pravartayatyAtmAnaM tAsu tAsu kriyAsviti vIryamutsAhavizeSastacca paJcadhA, yadAha tavaviriyaM guNaviriyaM, carittaviriyaM samAhiviriyaM ca / Ayaviriyapi ya tahA, paMcavihaM vIriyaM hoi / / 1 / / : tasyAcAro vIryAcAraH, "aNigUhiye" tyAdikastasya sarvarapi SaDbhirapi zuddhiH ". kriyate ityarthaH yadAha - Avassaesu0 / / 7 / / soma0 uktA AcArapaJcakazuddhiH, atha sarvajinaguNotkIrttanagarbha maGgalabhUtaM gajAdi svapnasandarbhamAhaguNa0 atha vyAvarNitAcArapaJcakazuddhiratha sarvajinaguNotkIrtanagarbha maGgalabhUtaM gajAdi. svapnasandarbhamAha gaya vasaha sIha abhiseya dAma sasi diNayaraM jhayaM kuMbhaM / paumasara sAgara vimANa-bhavaNa, rayaNuJcaya sihiM ca / / 8 / / soma0 gAthA sugamA, navaraM 'abhise atti caturthasvapne pArzvadvayavartikarikalabhazuNDA- daNDavidhRtakalazayugalAbhiSicyamAnAM lakSmI jinamAtA pazyati, "vimANabhavaNa'tti Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 .khaNDa-2 dvAdazasvapne devalokAgatatIrthakRjjananI vimAnaM pazyati, narakAgatajinajananI tu bhavanam, vimAnabhavanayorAkAramAtrakRta eva vizeSaH, gajadarzanAtsvAmyapi tadvadatulaparAkramanidhirbhAvI, vRSabhadarzanAt mahAmohapaGkamagnadharmarathadhuroddharaNakSamo bharate dharmabIjavApanimittaM ca bhAvIti 14svapnairapi jinaguNAH sUcyante, catudarzasvapnasaMkhyayA tu caturdazarajjvAtmakasyApi lokasyoparivartI putro bhAvIti nivedyate iti sarvatIrthakRd guNavyAvarNanarUpaM 14svapnamaGgalamuktam / / 8 / / guNa0 tatra jinajananI caturdantaM prakSaranmadanadIsundaraM gokSIradhArAsodaramuccaistaraM jaGgamaM rajatAcalamiva gajakalabhaM yadapazyattadatulabalaparAkramanidhiM garIyasAmapi guruM pavitraM putraM sUcayati / / 1 / / yacca varNataH zaGkhasuhRdaM prauDhakakudamevamAdi / tadetaizcaturdazabhirmahAsvapnaiH sUcyate caturdazara jjvAtmakasyApi lokasyoparivartI putro bhaviSyatIti / / 8 / / soma0 atha zrIvIranamaskArarUpaM tRtIyaM maGgalaM prastutAdhyayanaprastAvanAM cAha- . guNa0 iti niveditaM sarvatIrthakRdguNavyAvarNanagarbha maGgalam / athAsannopakAritvAt zrImanmahAvIrasya namaskaraNadvAreNa punastadAha amariMda-nariMda-muNiMdavaMdiyaM vaMdiuM mahAvIraM / . kusalANubaMdhi baMdhuramajjhayaNaM kittaissAmi / / 9 / / soma0 'amariMdanariMda'tti upakramakRtenApamRtyunA na. mriyante ityamarAsteSAmindrA amarendrAH narANAmindrA narendrAH, munInAmindrAH munIndrAH, dvandvaH, tairvanditaM 'vaMdiuMti vanditvA, kaM ? 'mahAvIraM' mahadvIryaM yasyAnantabalatvAddevakRtaparIkSAyAmapi manAgapyakSubhitatvAJca mahAvIrastaM 'kusalAnubaMdhi'tti kuzalo mokSastamanubadhnAti paramparayA dadAtItyevaMzIlaM kuzalAnubandhi, tathA bandhuraM manojJam, jIvAnAmaihikAmuSmikasamAdhihetutvAt, kim ? adhIyate jJAyate paricchidyate'rthasamudAyo'smAdityadhyayanaM zAstram, ahaM kIrtayiSyAmi kathayiSyAmIti sambandhaH / / 9 / / / guNa upakramakRtenApamRtyunA na mriyanta ityamarAsteSAmindrAH amarendrAH, narANAmindrAH narendrAH, munInAmindrAH munIndrAH / amarendranarendramunIvanditaM vanditvA mahadvIryaM yasya sa mahAvIrastam, kuzalo mokSastamanubadhnAtItyevaMzIlaM kuzalAnubandhi bandhuraM manojJam / adhIyate jJAyate parichidyate'rthasamudAyo'smAditi adhyayanaM zAstraM kIrtayiSyAmi / / 9 / / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam soma0 atha prastutAdhyayanArthAdhikArAnAhaguNa0 atha varNanIyAdhyayanAdhikAramAha causaraNagamaNa dukkaDagarihA sukaDANumoyaNA ceva / esa gaNo aNavarayaM kAyavvo kusalaheu tti / / 10 / / soma0 'causaraNa'tti caturNAmarhatsiddhasAdhudharmANAM zaraNaM gamanaM prathamo'dhikAraH, duSTaM kRtaM duSkRtaM tasya gardA gurusAkSikamAtmadoSakathanaM dvitIyo'dhikAraH, zobhanaM kRtaM sukRtaM tasyAnumodanA, bhavyaM mayaitatkRtamiti tRtIyo'dhikAraH, ceve ti samuJcaye, eSo'yaM gaNaH trayANAM samudAyo'navarataM satataM karttavyo'nusaraNIyaH kuzalo mokSastasya kAraNa mayamitikRtvA / / 10 / / guNa0 caturNAM arhatsiddhasAdhudharmANAM zaraNaM gamanaM catuHzaraNagamanaM tadiha prathamAdhikAraH / duSTaM kRtaM duSkRtaM, tasya gardA gurusAkSikamAtmadoSodghaTTanam, sa dvitIyo'rthAdhikAraH / zobhanaM kRtaM sukRtam, tasyAnumodanA, bhavyaM mayaitatkRtamiti sa tRtIyo'rthAdhikAraH / caH samuccaye, eSa ayaM yo bhaNitumArabdho gaNatrayANAM samudAyaH, anavarataM satataM kartavyo'nusaraNIyaH kuzalo mokSastasya hetuH kAraNamitikRtvA / / 10 / / soma0 atha catuHzaraNarUpaM prathamAdhikAramAhaguNa0 atha catuHzaraNarUpaM prathamAdhikAramAha arihaMta siddha sAhU kevalikahio suhAvaho dhammo / ee cauro caugaiharaNA saraNaM lahai dhanno / / 11 / / soma0 arihaMte'tyAdi, 1-devendrAdikRtAM pUjAmarhantItyarhantaH / 2-tathA sidhyanti niSThitArthA bhavantIti siddhAH / 3-tathA nirvANasAdhakAn yogAn dharmavyApArAn sAdhayanti kurvantIti sAdhavaH / 4-tathA durgatau prapatantaM prANinaM dharatIti dhrmH| kimbhUtaH ? kevalibhiH jJAnibhiH kathitaH pratipAditaH kevalikathita iti, anena svamatikalpitAnyatIrthikadharmanirAsamAha / punaH kathambhUto dharmaH ? sukhamAvahati paramparayA caTatprakarSaM prApayatIti sukhAvahaH, anena . ihaloke'pi mithyAdRSTidharmasya bhairavapatanaziraHkrakacadApanAdiduHkhAkIrNatvAt paraloke bhavabhramaNakAraNatvAttanniSedhamAha / ete'rhatsiddhasAdhudharmAzcatvArazcatasRNAM gatInAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ' khaNDa-2 samAhArazcaturgati-narakatiryagnarAmaralakSaNaM haranti siddhilakSaNapaJcamagatiprApaNeneti caturgatiharaNAH, yasmAditi gamyam / ata etAn bhavATavyAmaTan zaraNarahitaH kazciddhanyaH sukRtakarmA eva zaraNaM labhate, zaraNatvena pratipadyate ityarthaH / / 11 / / guNa0 devendrAdikRtAM pUjAmarhantItyarhantaH / te'rhantaH prathamaM zaraNam / tathA siddhyanti niSThitArthA bhavantIti siddhAH / sitaM dhmAtaM vA'STaprakAraM karma yaiste siddhA dvitIyam / nirvANasAdhakAn yogAn sAdhayanti kurvantIti sAdhavaH tRtIyam / dharati durgatau prapatantaM prANinamiti dharmaH / kimbhUtaH ? kevalibhirjAnibhiH kathitaH pratipAditaH / anena svamatiprakalpitAnyatIrthikadharmanirAsamAha / kathambhUtaH ? sukhamAvahatyanubadhnAtIti sukhAvahaH / anenehaloke'pi mithyAdRSTidharmasya bhairavapatana-nadIplavana-ziraHkrakacadApanAdiduHkhAkIrNatvAt paratra ca bhavabhramaNakAraNatvAt taniSedhamAha, ete catvArazca caturgatiM harantIti siddhilakSaNapaJcamagatiprApaNena caturgatiharaNAH / zaraNatvena labhate dhanyaH sukRtakarmA etAniti gAthArthaH / / 11 / / soma0 atha yathAvidhinA etAn zaraNaM prapadyate tathA''haguNa0 atha yathAvidhinA etAn zaraNaM pratipatsyati tathA''ha aha so jiNabhattibharuccharaMtaromaMcakaMcuyakarAlo / paharisapaNaummIsaM sIsammi kayaMjalI bhaNai / / 12 / / soma0 'aha so 'tti, atha sa zaraNapratipattA caturvidhazrIsaGghasyAnyatamo jIvaH, kathambhUto ? jineSu bhaktistasyA bharaH prAbalyaM tasmArjinabhaktibharAt 'uccharaMta tti avastRNannudayaM gacchan yo'sau romAJcaH sa eva zarIrAvArakatvAtkaJcako romAJcakaJcakastena karAlo'ntaraGgazatrUNAM bhISaNaH / tathA prakRSTo harSaH praharSastasmAdyatpraNataM praNAmastena unmizraM vyAkulaM yathA bhavatyevam, yadvA praharSavazAdyo'sau praNaya AnandAzrugadgadasvarastenonmizram, kriyAvizeSaNa metat / tathA zIrSe mastake kRtAJjaliH kRtakarakuDmalaH san maNati / / 12 / / .. guNa0 atha sa zaraNaM pratipattA caturvidhasaGghasya anyatamo jIvaH, kathambhUtaH ? jineSu bhaktirjinabhaktistasyA bharastasmAtjinabhaktibharAdavastRNannudayaM gacchan yo'sau romAJcaH sa eva kaJcuko romAJcakaJcakaH, tena karAlo'ntaraGgazatrUNAM bhISaNaH, tathA praharSAt / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam yatpraNataM praNAmastenonmizraM vyAkulaM yathAbhavatyevaM yadi vA prakarSavazAdyo'sau praNayAnandA zrugadgadasvarastena zIrSe mastake kRtAJjaliH kRtakarakuDmalaH san bhaNati / / 12 / / soma0 arhaccharaNamaGgIkurvan yadasau bhaNati tadgAthAdazakenAhaguNa0 yadasau arhaccharaNamurarIkurvan bhaNati tad gAthAdazakenAha rAga-ddosArINaM haMtA kammaTThagAiarihaMtA / visaya-kasAyArINaM arihaMtA huMtu me saraNaM / / 13 / / soma0 rAgaddosA' iti, rAgastridhA dRSTirAgakAmarAgasneharAgabhedAt, dveSaH paradrohAdhyavasAyaH / athavA'bhiSvaGgamAnaM rAgaH, aprItimAtraM dveSaH, etayorupalakSaNatvAt madamatsarAhaMkArANAM grahaH, ta evArayo rAgadveSArayasteSAM hantAro rAgadveSArihantArastathA karmaNAM jJAnAvaraNAdInAmaSTakaM karmASTakaM tadAdau yeSAM te karmASTakAdayaste ca te'rayazca karmASTakAdharayaH, AdizabdAtparISahavedanopasargAdigrahaH, teSAM hantAraH, SaSThIlopo'tra draSTavyaH / tathA viSayAH zabdarUpagandharasasparzAH kaSAyAH krodhamAnamAyAlobhA anantAnubandhyAdibhedAsta eva jIvAnAmanarthakAritvAdarayasteSAM' hantAraH, pAzcAtyaM "haMtA" iti padamatrApi sambadhyate / athavA viSayakaSAyANAM vinAzakatvenArayastIrthakarA vissykssaayaaryH| Namiti vAkyAlaGkAre, evaMvidhA arhanto jinA me mama zaraNaM paritrANaM bhavantvityarthaH / / 13 / / guNa0 dravyabhAvabhedAd dvidhA rAgaH, tatra dravyarAgo haridrAdiH, bhAvarAgastridhA dRSTirAgo viSayarAgaH sneharAgaH, dveSaH paradrohAdhyavasAyaH, ta evArayo rAgadveSArayasteSAM hantAraH, kamASTakAdyevArayaH karmASTakaM pratItam, AdizabdAtparISahavedanopasargagrahaH, tataH karmASTakAdharayo luptaSaSThIvibhaktitvAt teSAM hantAraH, zabdarUparasasparzagandhA viSayAH, krodhAdayaH kaSAyAsta evArayasteSAM hantAro'rhanto jinAH me mama apArasaMsArakArAgRhaparicaGkramaNabhayAturasya samAzvAsanasthAnatulyaM zaraNaM paritrANaM bhavantvityarthaH / / 13 / / rAyasirimavakasittA tava-caraNaM ducaraM aNucarittA / kevalasirimarihaMtA arihaMtA iMtu me saraNaM / / 14 / / soma rAyasiritti, rAjyazriyaM rAjyalakSmImapakRSya avadhUya tyaktvetyarthaH, tathA tapyate Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 . khaNDa-2 karmamalApanayanenAtmA suvarNamivAgninA'neneti tapastasya caraNamAsevanam, kathambhUtam ? duzcaraM sAmAnyasAdhubhiH kartumazakyaM vArSikaSaNmAsAdirUpamapramattatAmaunakAyotsargAdikriyAvizeSitamajalaM ca tattapo'nucaryAsevya ye kevalazriyaM kevalajJAnavibhUtimahantastasyA yogyA bhavantItyarthaH / te'rhantaH tIrthakRto me zaraNaM bhavantviti sarvatra yojyam, athavA prathamAntAnyeva padAni yojyAni / rAjyazriyamapakarSayantaH tyajantastathA tapazcaraNaM duzvaramanucarantaH kevalazriyaM cArhantaH prApnuvanto ye te zaraNam, etena pUrvoktena rAjyazrItyAgatapazcaraNakaraNakevalazrIprApaNarUpAvasthAtrayazaraNagamanapratipAdanena yadyapi zakrAdInAM sarvAsvapyavasthAsu jinA namaskArArhAstathApi te gRhavAsasthAH sAdhUnAM na namaskArArhA aviratatvAditi darzitam, yaccAnAgatajinAH sAdhubhirnamaskriyante te'pi cAritrAvasthAsthA eveti bhAvaH [dravyajinAnAM namaskaraNIyatAyAM sarvaviratAnAM sAdhu-sAdhvInAM dezaviratAnAmaviratAnAM ca zrAvaka-zrAvikANAM kidRzaH kiyad vA'dhikArovatata ityevAtra samAdhiprApaNAya pU. upAdhyAyapravarazrIdharmasAgaragaNisaMdRbdhapravacanaparIkSAyAH pU0 mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNiviracitapratimAzatakasya saMTaGka ullekhaH sUkSmabuddhyA'valokanIyo jijJAsubhiH * sampA.] / / 14 / / guNa rAjyazriyaM (rAjyalakSmI) apakRSyAvadhUya tathA tapyate ' karmamalApanayanenAtmA suvarNamivAgninA aneneti tapastasya caraNaM sevanaM duzcaraM sAmAnyasAdhubhiH kartumazakyam, tattapo'nucarya Asevya ye kevalazriyaM kevalajJAnavibhUtimarhantastasyA yogyA bhavantIti, arhantastIrthakRto me zaraNaM paritrANaM bhavantviti sarvatra yojyam / athavA ye rAjyalakSmImapakarSayantastyajantaH / tathA tapazcaraNaM duzcaramanucarantaH / kevalazrIM cArhantaH prApnuvanta ye te shrnnm| etena yadyapi zakrAdayo garbhasthamAtramapi jinaM namaskurvanti / tathApi gRhavAse teSAmapyaviratatvAt sAdhUnAM tisRSvavasthAsu te namaskaraNayogyA iti darzitam / yattvanAgatajinA namaskriyante tatte'pi cAritrAvasthAsthA eveti bhAvaH [dravyajinAnAM namaskaraNIyatAyAM sarvaviratAnAM sAdhu-sAdhvInAM dezaviratAnAmaviratAnAM ca zrAvaka-zrAvikANAM kidRzaH kiyad vA'dhikAro vartata Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 75 ityevAtra samAdhiprApaNAya pU0 upAdhyAyapravarazrIdharmasAgaragaNisaMdRbdha pravacanaparIkSAyAH pU0 mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNiviracittapratimA-zatakasya saMTaGka ullekhaH sUkSma buddhyA'valokanIyo jijnyaasubhiH| 0sampA.] / / 14 / / thuya-vaMdaNamarihaMtA amariMda-nariMdapUyamarihaMtA / sAsayasuhamarahaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 15 / / soma0 thuyavaMda 'tti, stavaH 'thui' pAThe stutirvA sadbhUtaguNotkIrtanaM vandanaM kAyikaH praNAmaH, to arhantaH tayoryogyA jagato'pIti zeSaH / amarendranarendrANAM pUjAM samavasaraNAdikAM samRddhimahantastasyA api yogyA bhavantaH, tathA zazvat bhavaM zAzvataM tacca tatsukhaM ca zAzvatasukhaM nirvANAdanantaraM tadapyarhanti tasyA'pi yogyA bhavantItyarhantaH, zeSaM pUrvavat / / 15 / / guNa stutayaH "savvannusomadaMsaNe"tyAdi vandanaM kAyikapraNAmastamarhantastadyogyA ityarthaH / amarendranarendrANAM pUjAM samavasaraNAdikAM samRddhimarhantastasyA api yogyA bhavantaH zazvadbhavaM zAzvataM tacca tad sukhaM ca zAzvatasukhaM nirvANAnantaraM tadapyarha tItyarthaH / zeSaM pUrvavat / / 15 / / paramaNagayaM muNittA joiMda-mahiMdajhANamarihaMtA / .. dhammakahaM arihaMtA arihaMtA hu~tu me saraNaM / / 16 / / soma0 'paramaNa'tti, pareSAmAtmavyatiriktAnAM manAMsi paramanAMsi teSu gataM sthitaM cintitamityarthaH tanmuNanto jAnantaH 'muNat pratijJAne' iti dhAtuH, etena anuttarasurANAM manaHsaMzayaparijJAnataducchedasamarthA jinA na gautamAdaya ityuktam / tathA yogino munayasteSAmindrAH gautamAdayaH mahAntazca te indrAzca mahendrAH zakrAdayasteSAM dhyAnaM sthirAdhyavasAyarUpaM tadarhantIti yogiindrmhendrdhyaanaarhaaH| tathA dharmakathAM dAnazIlatapobhAvanAdikAM kathayitumarhantastasyAH kathanayogyAH sarvajJatvena sarvabhASAnuyAyiyojanagAmivAgatizayatvena ca, chadmasthAvasthAyAM tu maunAvalambitvena dharmakathanAnarhatvAjinAnAm, zeSaM prAgvat / / 16 / / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 guNa0 pareSAmAtmavyatiriktAnAM manAMsi paramanAMsi teSu gataM sthitaM cintitamityarthaH, tanmuNanto jAnantaH / yogIndrAH gautamAdayaH, mahendrAH zakrAdayasteSAM dhyAnaM sthirAdhyavasAyarUpaM tadarhantIti / tathA dharmakathAM kathayitumarhantastasyAH kathanayogyA jJAtAra ityarthaH chadmasthAvasthAyAM tu jinAnAM dharmakathAnahatvAt, zeSaM tathaiva / / 16 / / savvajiyANamahiMsaM arihaMtA saJcavayaNamarihaMtA / baMbhavvayamarihaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 17 / / soma0 'savva' tti sarve sUkSmabAdaratrasasthAvarA ye jIvAsteSAM na hiMsA ahiMsA rakSA tAmarhantaH, tathA satAM hitaM satyaM taJca tadvacanaM ca tadevArhanto'satyabhASaNaheturAgadveSamoharahitatvAtteSAm, tathA brahmavratamaSTAdazabhedam / "divyaudArikakAmAnAM" ityAdi zloko ktamAsevituM prarUpayituM cArhantaH, zeSaM tathaiva / / 17 / / guNa0 sarve ca te jIvAzca teSAM na hiMsanamahiMsA rakSA tAmarhantaH / tathA satAM hitaM satyaM tacca / tadvacanaM ca asatyabhASaNaheturAgadveSamoharahitatvAtteSAM tadevArhantaH, brahmavratamaSTAdazavikalpamAsevituM prarUpayituM cArhantaste, zeSaM prAgvat / / 17 / / . . . osaraNamuvasarittA cautIsaM aisae nisevittA / dhammakahaM ca kahittA arihaMtA hu~tu me saraNaM / / 18 / / soma0 'osa'ti avasriyate gamyate saMsArabhayodvignai vairityavasaraNaM samavasaraNamityarthaH, tadavasRtyA'laGkRtya, tathA catustriMzato janmajakarmakSayajasurakRtAn yathAkrama caturekAdazaikonaviMzatisaGkhyAprasiddhAnatizayAniSevya, upalakSaNatvAtpaJcatriMzadvacanAtizayAMzca, tathA dharmakathAM kathayitvA ye muktiM yAnti yAsyanti yAtA ityadhyAhAryam / 'kahaMtA' iti pAThe dharmakathAM kathayanto ye vartante te zaraNam, pUrva dharmakathanayogyA ityuktamatra tu dharmakathAM kathayanta eveti na paunaruktyamatra cAdhyayane'nyatrApi yatra kutracit paunaruktyasambhavastatra stutyupadezarUpatvena na doSa iti jJeyam, yata uktaM 'sajjhAyajjhANatavosahesu uvaesathuipayANesu / saMtaguNakittaNesu a na huMti punaruttadosA u / / zeSaM tathaiva / / 18 / / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam guNa sAmastyenAvasriyate gamyate saMsArabhayodvignai vairiti samavasaraNamavasRtyAlaGkRtya . caturiMzato buddhAtizayAniSevya upalakSaNatvAcca paJcatriMzadvacanAtizayAMzcopayujya dharmakathAM ca kathayitvA ye muktiM yAnti yAsyanti yAtA ityadhyAhAryam / pUrva dharmakathanayogyA ityuktam, nanu tAM kathayitveti na paunaruktyam ? uktaJca upadezastutidhyAnatapodAnauSadhAdiSu / guNastave zrutA'dhyAye, paunaruktyaM na gnnyte|| arhantaH zeSaM prAgvat / / 18 / / egAe girANegaM saMdehaM dehiNaM smucchittaa| tihuyaNamaNusAsittA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 19 / / soma0 'egAi gira 'tti ekayA girA ekenApi vacanenAnekaprakArAn sandehAn saMzayAn, keSAM ? dehinAM surAsuranRtiryagrUpANAM samaM samakAlameva chittvA saMzayatruTiM kRtvetyarthaH 'samucchitte 'ti pAThe samucchidyeti jJeyam / tribhuvanamanuzAsya zikSayitvA anuzAsayantau vA samyaktvadezaviratisarvaviratilakSaNazikSApradAna, mokSaM yAntIti yogaH / zeSaM tathaiva / / 19 / / guNa ekayA girA vAcA ekenApi vacanena anekeSAM dehinAM prANinAmanekaprakAraM sandehaM saMzayaM samucchidya saMzayatruTiM kRtvetyarthaH, nanu kathamarhadgIrekA'pi yugapatpratiprANisaMzayavyavacchedAya bhavati ? ekasyAmapi bhagavadbhASAyAM sarvAkSarasaMyogaH kathamapyasti / sa ca . zrotRzravaNapudgalaspRSTaH san vyaktIbhavati / tathAhi - arhadbhASAdalikAni nAnAsandehavatAM zrotRNAM karNakoTaraM praviSTAni, tatastad zravaNapudgalasaMyogataH svakIyAM sarvAkSarasannipAtalakSaNAM zaktiM vyaktIkurvanti, tatastaduttararUpatayA anekazaH pariNamanti / dRzyate ca dravyAntarasaMyogena dravyAnyathAbhAvaH yathA haridrAyAzcUrNasaMyogenAruNatvaM nIlIsaMyogena nIlatvamityAdi / atrA'rthe zrIbhadrabAhuguravo'pyAhuH "vAsodagassa"... ataH ekApi gIH saMzayavatAM nijanijabhASAtvena pariNamantI, sarveSAmapi saMzayavyavacchedikA bhavatIti sustham / tribhuvanamanuziSya zikSayitvA anuzAsayanto vA samyaktvadezaviratisarvaviratilakSaNazikSApradAnena te, zeSaM prAgvat / / 19 / / vayaNAmaeNa bhuvaNaM nivvAvittA guNesu ThAvittA / jiyaloyamuddharittA arihaMtA hutu me saraNaM / / 20 / / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 khaNDa-2 soma0 'vayaNA' iti vacanamevAmRtaM vacanAmRtaM kSutpipAsApIDAdidoSApahArakatvAt tena vacanAmRtena bhuvanaM lokaM nirvApya tasya tRptimutpAdya nirvApayanto vA prINayanta ApyAyanta ityarthaH / tathA guNeSu uttarottaraguNasthAnakeSu samyaktvadezaviratipramattApramattAdikeSu prAguktaM bhuvanameva sthApayitvA sthApayanto vA sadupadezavazAttAni prApayanta ityarthaH / tathA jIvalokaM bhavyajIvalokamabhavyAstu tIrthakaropadezenApi nAvabudhyante, tamuddhRtya uddharanto vA bhavAndhakUpAt svavacanarajjunA''karSayanta ityarthaH / zeSaM pUrvavat / / 20 / / guNa0 vacanamevAmRtaM vacanAmRtaM kSutpipAsApIDAdidoSanirasanasamarthatvAt, uktaM ca "savvA0" / tena vacanAmRtena bhuvanaM lokaM nirvApya tasya tRptimutpAdya nirvApayanto vA prINayantaH / tathA guNesu uttarottaraguNasthAnakeSu samyaktvaviratAviratapramattApramattAdikeSu bhuvanameva sthApayitvA sthApayanto vA / tathA jIvalokaM bhavyajIvalokam, abhavyAstu tIrthakaropadezenA'pi nAvabudhyante / tamuddharanto bhavAndhakUpAditi gamyatvAt / tasmAt svavacanarajjunA karSayanta ityarthaH / zeSaM prAgvat / / 20 / / soma0 athAtItAnAgatArhaccharaNadvAreNa tannigamayannAha- . guNa0 atItAnAgatArhaccharaNamAha aJcanmayaguNavaMte niyajasasasiharapasAhiyadiyaMte / niyayamaNAiaNaMte paDikno saraNamarihaMte / / 21 / / soma0 'aJcanmutti atyadbhutA anyeSvasambhavino ye guNAH prAtihAryAdilakSaNA anye vA rUpAdayaste vidyante yeSAM te atyadbhutaguNavantastAn, tathA nijayaza eva zazadharazcandrastena prasAdhitA vibhUSitA digantA dikparyantA yaistAn / 'payAsitti pAThe prakAzitA vA yaistAna, niyataM zAzvataM yathA bhavatyevaM sadaivetyarthaH, na Adirna cAnto yeSAM te'nAdyanantAstAn zaraNaM prapannastAnAzrita ityarthaH / etena kAlatrayabhAvino'nantA api jinA gRhItAH / / 21 / / guNa0 atyadbhutaguNA buddhAtizayavacanAtizayaprAtihAryalakSaNAste vidyante yeSAM te tathA tAna, atyadbhutaguNavataH / nijayaza eva zazadharo nijayazaHzazadharaH tena prasAdhitA maNDitA dhavalIkRtA digantA yaiste, tAn nijayazaHzazadharaprasAdhitadigantAn / niyataM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam zAzvataM vA yathAbhavatyevaM na Adirna cAnto yeSAM te anAdyanantAstAn arhato'haM - zaraNaM pratipannastAnAzrita ityarthaH / etena kAlatrayabhAvino'pi jinA gRhItAH / / 21 / / soma0 atha kRtArhaccharaNo vizeSeNa teSAM namaskAramAhaguNa0 atha kRtArhaccharaNo vizeSeNa teSAM namaskAramAha ujjhiyajara-maraNANaM samattadukkhattasattasaraNANaM / tihuyaNajaNasuhayANaM arahaMtANaM namo tANaM / / 22 / / soma0 'ujjhitti, ujjhitAni tyaktAni jarAmaraNAni yaistatkAraNakarmarahitatvAtte ujjhi tajaramaraNAstebhyaH / samastAni sampUrNAni yAni duHkhAni tairArtA RtA vA pIDitA ye satvAH prANinasteSAM zaraNyAH zaraNe sAdhavastebhyaH, yadvA samAptaM niSThAM gataM duHkhaM yeSAM te samAptaduHkhAH, tathA ArtA janmajarAmaraNAdiduHkhaiH pIDitA ye sattvAsteSAM zaraNyAH, samAptaduHkhAzca te ArtasattvazaraNyAzceti vizeSaNakarmadhArayastebhyaH / tathA tribhuvanajanAnAM sukhaM dadAti nijAvatAreNeti tribhuvnjnsukhdaastebhyH| sarvatra caturthyarthe SaSThI "chaTThI vibhattIi bhaNNai cautthI" iti prAkRtasUtrabalAt, tebhyaH pUrvoktaguNebhyo'rhadbhyo namo namaskAro'stu / / 22 / / guNa0 jarAmaraNakAraNakarmarahitatvAdujjhitAni tyaktAni jarAmaraNAni yaiste tebhyaH samAptAni sampUrNAni samastAni vA yAni duHkhAni tairArtA rujA vA pIDitAste ca te sattvAzca samAptaduHkhArttasattvAH samastaduHkhArtasatvA vA teSAM zaraNyAstebhyatribhuvanajanAnAM sukhaM dadAtIti te tathA tebhyaH, sarvatra caturthyarthe SaSThI, tena tebhyo'rhadbhyo namo namaskAro'stu / / 22 / / soma0 atha dvitIyaM zaraNaM yathA pratipadyate tathA''haguNa0 yathAvidhi dvitIyaM zaraNaM karoti tadAha - arihaMtasaraNamalasuddhiladdhaparisuddhasiddhabahumANo / paNayasiriraiyakarakamalaseharo saharisaM bhaNai / / 23 / / soma0 arihaMtatti arhatAM zaraNamarhaccharaNaM tena pUrvoktena yA malasya karmarajasaH Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 zuddhistayA labdhaH parizuddho nirmala: siddhAn prati bahumAno bhaktiryena sa tathA, 'suvizuddha 'tti pAr3he suSThu atizayena vizuddho nirmala ityrthH| punaH kimbhUtaH ? praNataM bhaktivazAnnamrIbhUtaM yacchirastatra racitaH karakamalAbhyAM zekharo yena sa tathA, evambhUtaH san saharSa bhaNati / / 23 / / guNa0 arhaccharaNena yA malasya karmarajasaH zuddhistayA labdhaH parizuddho nirmala: siddhAn prati bahumAno bhaktiryena sa tathA, kimbhUtaH ? praNataM bhaktivazAnnamrIbhUtaM yacchirastatra racitaH kRtaH karakuDmala eva zekharo yena sa tathA saharSa sAnandaM yathA bhavatyevaM bhaNati / / 23 / / soma0 yaccAyaM bhaNati tadgAthASaTkenAhaguNa0 yaJcAyaM bhaNati tadgAthASaTkenAha kammaTThakkhayasiddhA sAhAviyanANa-daMsaNasamiddhA / savvaTThaladdhisiddhA te siddhA huMtu me saraNaM / / 24 / / soma0 'kammaTThatti, karmASTakakSayeNa siddhAH prasiddhAste ca tIrthasiddhAdibhedena paJcadazadhA, [tAnAha 1-tIrthasiddhAH prasannacandrasanatkumArAdayaH 2-atIrthasiddhA marudevyAdikAH 3-gRhaliGgasiddhAH puNyADhyAdikAH 4-anyaliGgasiddhA valkalacIryAdikAH 5-svaliGgasiddhA jambUsvAmyAdikAH 6-strIliGgasiddhA' rAjImatyAdikAH 7-narasiddhA bharatAdikAH 8-kRtrimanapuMsakasiddhAH guNasenAdikAH 9-pratyekabuddhasiddhA namirAjAdikAH 10-svayambuddhasiddhAH samudrapAlAdikAH 11-buddhabodhitasiddhAH trikAdhikapaJcadazazatatApasAdikAH / 12-ekasiddhAH gajasukumAlAdikAH 13-anekasiddhA bharataputrAdikAH 14-ajinasiddhAH puNDarIkagautamAdikAH 15-jinasiddhA AdinAthAdikAH / ] punaH kathambhUtAH ? svAbhAvike nirAvaraNe ye'navacchinne jJAnadarzane tAbhyAM samRddhAH sphiitimntH| tathA'rthyante'bhilaSyante ityarthA sarve ca te'rthAzca teSAM labdhayaH prAptayaH siddhAH niSpannAH sarvArthalabdhayo yeSAM te tathA, siddhasarvakAryAH prAptasarvasukhajJAnAdibhAvAH kRtakRtyA * kauMsagataH pAThaH pUrvamudritau pratau dRzyate, na tu hastalikhiteSvAdazeSu / saM. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam ityarthaH, ArSatvAt siddhazabdasyAgre nipAtaH, sarvArthalabdhibhiH siddhA niSThitA ityevaM vA samAsaH / te siddhA mama zaraNaM bhavantu / / 24 / / guNa0 karmASTakakSayeNa siddhAH prasiddhAste ca tIrthasiddhAdibhedena paJcadazadhA / punaH kathambhUtAH ? svAbhAvike nirAvaraNe'navachinnapravAhe ye jJAnadarzane tAbhyAM samRddhAH sphItimantaH / arthyante'bhilaSyante ityarthasteSAM labdhayaH prAptayaH, sarvAzca tA arthalabdhayazca kRtakRtyatvAt sarvArthalabdhayo dAnAdyAH siddhA niSpannA yeSAM te siddhAstathA te siddhA. mama zaraNaM bhavantvityarthaH / / 24 / / tiyaloyamatthayatthA paramapayatthA aciMtasAmatthA / maGgalasiMddhapayatthA siddhA saraNaM suhapasatthA / / 25 / / soma0 'tialoya'tti, trailokyasya caturdazarajjvAtmakasya yanmastakaM sarvoparivartisthAnaM paJcacatvAriMzallakSayojanavistIrNeSatprAgbhArAkhyasiddhazilAyA uparitanayojanasatkoparitanacaturviMzatitamabhAgarUpa AkAzadezastatra tiSThantIti trailokyamastakasthAH, tathA paramapadaM muktipadaM sarvakarmarahitatvarUpaM taddhetutvAJcAritrAdikriyAkalApasya tatra tiSThantIti te tathA, tathA'cintyamanantatvAt sAmarthya jIvazaktivizeSo balaM yeSAM te tathA / tathA maGgalarUpAH siddhAH sampannAH padArthA yeSAM te tathA, yadvA sAMsArikaduHkharahitaM maGgalabhUtaM yat siddhapadaM tatra tiSThantIti te tathA, te siddhAH zaraNaM bhavantu, punaH .. kathambhUtAH ? sukhena janmajarAmaraNakSuttRSAdyAbAdhArahitena muktiprabhavena prazastA avyAkulA anantasukhA ityarthaH / / 25 / / guNa trailokyasya caturdazarajjvAtmakalokasya yanmastakaM sarvoparivartisthAnaM siddhikSetraM tasyApyuparitanadeze tiSThantIti paramapadaM muktipadaM taddhetutvAJcAritrAdikriyAkalApastatra tiSThantIti te / tathA anantacatuSTayopetatvAt acintyasAmarthya jIvazaktivizeSo yeSAM te / tathA duSTASTa prabalakarmaripuvijayena pravarazivapurapravezato maGgalarUpAH siddhAH sampannAH padArthA yeSAM te tathA, athavA sAMsArikaduHkhavirahitaM maGgalabhUtaM yattatsiddhipadaM tatra tiSThantIti te tathA te siddhAH zaraNaM bhavantu, nistIrNasarvaduHkhajAtijarAmaraNatvAdAbAdhArahitatvAJca / sukhena muktiprabhavena prazastA avyAkulAH prazastasukhA ityarthaH / / 25 / / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 mUlukkhayapaDivakkhA amUDhalakkhA sajogipaJcakkhA / sAhAviyattasukkhA siddhA saraNaM paramamukkhA / / 26 / / soma0 'mUlukkhayatti, mUlAdutkhAtA unmUlitAH pratipakSAH karmarUpA yaiste tathA, samUlanirmUlitakarmANa ityarthaH / 'mUlakkhae'tti pAThAntare'yamoM mUlasya saMsArahetukarmabandhamUlasya mithyAtvAviratikaSAyayogarUpasya zatrusaGghAtasya kSaye kartavye pratipakSA iva vairiNa iva tajjayaM kRtavanta ityrthH| tathA lakSye draSTavyapadArtha na mUDhA amUDhalakSAH sadopayuktatvAtteSAm / tathA sayoginAM sayogikevalinAmeva pratyakSA dRzyAH, zeSajJAninAmaviSayatvAt siddhAnAm / tathA svAbhAvikamakRtrimamAttaM gRhItamAptaM prAptaM vA sukhaM yaiste tathA / punaH kiMviziSTAH? paramaH prakRSTo'tyantaM vigamAtkarmabhiH saha mokSo viyogaH pRthagbhAvo yeSAM te. tathA, te siddhAH zaraNaM bhavantu / / 26 / / guNa mUlasya saMsArahetukarmabandhamUlasya mithyAtvAviratikaSAyayogarUpazatrusaGghAtarUpasya kSaye kartavye pratipakSA iva vairiNa iva tajjayaM kRtavanta ityarthaH, mUlotkhAtakarmapratipakSA vA / tathA lakSe draSTavyapadArthe na mUDhA amUDhalakSAH sadopayuktatvAtteSAm / tathA zeSajJAninAmaviSayatvAtsayoginAmeva sayogikevalinAM pratyakSAH dRzyAH sadApi sukhasampUrNatvena tRptatvAt / svAbhAvikamAttaM gRhItaM sukhaM yaiste tathA paramaH prakRSTo'tyantaM vigamAtkarmabhiH saha mokSo viyogo vikaTIbhAvo yeSAM te tthaa| yadivA paramamokSayogAtparamamokSAH siddhAH zaraNaM bhavantvityarthaH / / 26 / / paDipilliyapaDaNIyA samaggajhANaggidaDabhavabIyA / joIsarasaraNIyA siddhA saraNaM samaraNIyA / / 27 / / soma0 'paDipilliatti, pratipreritAH kSiptA anAdRtA ityarthaH, pratyanIkAH zatravo yaiH samazatrumitratvAt / yadvA pratipreritA nirAkRtAH pratyanIkA rAgAdyAntarazatravo yaiste tathA / tathA samagraM sampUrNaM yayAnaM paramalayaH zukladhyAnamityarthaH, tadevAgnirvahnistena dagdhaM bhasmasAtkRtaM bhavasya saMsArasya bIjaM jJAnAvaraNIyAdikarma yaiste tathA, yogIzvarA gaNadharAzchadmasthatIrthakarA vA taiH zaraNIyA AzrayaNIyA namaskaraNadhyAnAdinA / tathA smaraNIyA dhyeyA mokSasukhAbhilASukANAM bhavyAnAmiti zeSaH, evaMvidhAH siddhAH zaraNaM bhavantu / / 27 / / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam -tu guNa0 karmopAdhimuktatvAtpratipreritAH kSiptA anAdRtAH pratyanIkAH zatravo yaiH, samazatrumitratvAt / athavA pratipreritA nirAkRtAH pratyanIkA abhyantarazatravo rAgAdyA yaiste / tathA samagraM sampUrNaM yad dhyAnaM paramalayastadevAnistena dagdhaM bhasmasAtkRtaM bhavabIjaM jJAnAvaraNIyAdi yaiste / tathA yogIzvarairgaNadharaizchadmasthatIrthaMkarairvA tatsukhamabhilASubhiH smaraNIyA dhyeyAH zaraNIyA vA anugantavyAH zaraNatvena te / evaM guNagariSThAH siddhAH zaraNatvena trisandhyamapi smaraNIyA ityarthaH / / 27 / / pAviyaparamANaMdA guNanIsaMdA vidiNNabhavakaMdA / lahuIkayaravicaMdA siddhA saraNaM khaviyadaMdA / / 28 / / soma0 'pAvitti, prApita AtmajIvaM prati DhaukitaH prAkRtatvAdvA prAptaH paramAnando yaiH sadA muditatvAtte tathA / tathA guNAnAM jJAnadarzanAdInAM paripAkaprAptatvAnniHsyandaH sAro yeSu te tathA, sarvasArajJAnAdiguNA ityrthH| vidIrNo vidAritaH sphATito bhavasya saMsArastha mohanIyAdikarmarUpaH kando yaiste / tathA lokAlokaprakAzakakevalodyotena laghukIkRto alpaprabhAvIkRtau ravicandro yaiH, tadudyotasya parimitayojanaprakAzakatvAtte / tathA kSapitaM kSayaM nItaM dvandvaM saMgrAmAdirUpaM yaiste tathA, sarvathA niSkaSAyatvAt / te evaMvidhAH siddhAH zaraNaM bhavantu / / 28 / / guNa0 sadAmuditatvAt prApita AtmajIvaM prati DhaukitaH paramAnando paramollAsavizeSo ... ' yaiste / tathA guNAnAM jJAnadarzanacAritrarUpANAM paripAkaprAptatvAniSyandaH sAro yeSAM te / tathA karmocchedanAdvidIrNo vidAritaH sphATito bhavasya saMsArasya kando yaiste / tathA kevalodyotena laghukIkRto alpaprabhAvIkRtau ravicandro yairyatastadudyotasya yojanapramitatvAt te / tathA niSkaSAyatvAt kSapitaM kSayaM nItaM dvandva saMgrAmo yaiste tathA / ete evaMvidhAH siddhAH zaraNaM bhavantu / / 28 / / / uvaladdhaparamabaMbhA dullahalaMbhA vimukkasaMraMbhA / bhuvaNagharadharaNakhaMbhA siddhA saraNaM nirAraMbhA / / 29 / / soma0 'uvaladdhatti, upalabdhaM prAptaM paramabrahma prakRSTaM jJAnaM yaiste upalabdhaparamabrahmANaH, ... samavAptakevalajJAnA ityrthH| tathA durlabho lambho lAbho muktipadaprAptilakSaNo yeSAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 - khaNDa-2 sarvalAbhAgresaratvAttallAbhasya, sarvacAritrAdikriyANAM tallAbhe eva sAphalyAca / tathA vimuktaH parityaktaH karaNIyapadArtheSu saMramma ATopo yaiste tathA, niSpannasarvaprayojanatvAtteSAm / tathA bhuvanaM tribhuvanaM tadeva gRhaM tasya dharaNamavaSTambhanaM tatra stambhA iva stambhAH, bhuvanalokasya durgatau patataH svazaraNapratipattuH sthirAdhArabhUtatvAtteSAm tathA nirArambhA nirgatA bahirbhUtA ArambhebhyaH sarvakRtyaprayojanebhyo ye te tathA kRtakRtyatvAtteSAm / te evambhUtAH siddhA mama zaraNamAlambanaM bhavantu / etena siddhAkhyaM dvitIyaM zaraNamabhihitam / / 29 / / / guNa upalabdhaM prAptaM paramabrahmajJAnaM yaiste tathA, avagatakevalA ityarthaH / sarvalAbhAgresaratvAt tallAbhasya durlabho lAmo muktiprAptilakSaNo yeSAM te tathA durlbhlaabhtvmevaarthairbhaavyte| vimuktaH parityakta itikartavyatApadArtheSu saMramma ATopo yaiste, niSpannasarvaprayojanatvAtteSAm, tathA muvanaM tribhuvanaM tadeva gRhaM tasya dharaNamavaSTambhanaM tatra stammA iva stambhA bhuvanasya siddhishrnnprtipttuloksy durgatI patataH sthiraadhaarbhuuttvaattessaamityrthH| tathA nirArambhA nirgatA bahirbhUtA ArambhebhyaH kRtyaprayojanebhyo ye te tathA / te evaMsvarUpAH siddhA mama zaraNaM bhavantu / / 29 / / soma0 atha sAdhuzaraNaM pratipitsuryadvidhatte tadAhaguNa0 etena siddhAkhyaM dvitIyaM zaraNamabhihitam / adhunA sAdhuzaraNaM pratipitsuryadvidhatte tadAha - siddhasaraNeNa nayabaMbhaheusAhuguNajaNiyaaNurAo / meiNimilaMtasupasatthamatthao tatthimaM bhaNai / / 30 / / soma0 "siddha 'tti, nayA naigamAdayastairupalakSitaM yadbrahma zrutajJAnaM dvAdazAGgarUpaM 'nayabhaGga pramANagamagahana miti vacanAttasya nayabrahmaNo ye hetavaH kAraNabhUtAH sAdhuguNA vinayAdayo, vinayAdiguNasampannasyaiva zrutAvApteH, teSu nayabrahmahetuSu sAdhuguNeSu janita utpAdito'nurAgo bahumAno yasya sa nayabrahmahetusAdhuguNajanitAnurAgaH zaraNapratipattA sAdhvAdiH / kenAsyAnurAgaH kRtaH ? ityAha-siddhazaraNena pUrvoktena / punaH kathambhUtaH saH ? medinyAM pRthvyAM milat luThat suprazastaM bhaktibharabhAsuratvAnmastakaMmuttamAGgaM yasya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam sa medinImilatsuprazastamastakaH / evaMvidhaH sa sAdhuguNarAgI bhUtalanyastamauliH san tatra prastAve idaM vakSyamANaM bhaNati / / 30 / / guNa0 nayA naigamAdayastairupalakSitaM yad brahma zrutajJAnaM dvAdazAGga 'nayabhaGgapramANa gamagahana mitivacanAt tasya nayabrahmaNo ye hetavaH kAraNabhUtAH sAdhuguNA vinayAdayo vinayaguNasampannasyaiva yenAnyAnyaguNAvAptiH, . vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / / jJAnasya phalaM. virativiratiphalaM cA''zravanirodhaH / / teSu nayabrahmahetuSu sAdhuguNeSu janita utpAdito'nurAgo bahumAno yasya sa nayabrahmahetusAdhuguNanitAnurAgaH, sa zaraNaM pratipattA, kenAsyAnurAgaH kRtaH ? ityAhasiddhazaraNena / tathA medinyAM milat luThat suprazastaM bhaktibharabhAsuraM mastakaM yasya sa medinImilatsuprazastamastakaH gurupAdArpitamastaka ityarthaH / sa evaMvidhaH sAdhuguNarAgI bhUtalanyastamauliridaM vakSyamANaM bhaNati / / 30 / / soma0 yadayaM bhaNati tanavabhirgAthAbhirAhaguNa0 yadayamAcaSTe tannavabhirgAthAbhirAha jiyaloyabaMdhuNo kugaisiMdhuNo pAragA mahAbhAgA / nANAiehiM sivasukkhasAhagA sAhuNo saraNaM / / 31 / / soma0 'jiyaloya'tti, jIvalokasya prANivargasya SaDjIvanikAyAtmakasya trividhaM trividhena - rakSAkAritvAt bAndhavA iva bAndhavA ye / tathA kutsitA gatiH kugatiH narakatiryagAdirUpA saiva sindhuH mahAnadI samudro vA tasyAstasya vA pAraM tIraM gacchantIti pAragAstIravartinaH sugatigAmitvAdeva sAdhUnAm / tathA mahAn bhAgo'tizayavizeSo yeSAM te tathA'nekalabdhisampannatvAtteSAm / tathA jJAnAdimirjJAnadarzanacAritraireva zivasaukhyaM mokSazarma sAdhayanti ye te zivasaukhyasAdhakAH, etena tIrthAntarIyairyatsnAnAdikriyAbhirmokSasAdhanamuktaM tannirAsaH kRto draSTavyaH / te evaMvidhAH sAdhavo mama zaraNaM bhavantu / / 31 / / guNa0 jIvalokasya prANivargaSaTTinakAyAtmakasya bAndhavA iva bAndhavA ye vartante teSAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 trividhaM trividhena rakSAkaraNAt / kugatireva sindhuH kugatisamudro vA tasyAstasya vA pAraM tIraM gacchantIti pAragAstIravartinaH kaTAkSIkRtasugatitvAt / bhAgo'cintyA zaktirmahAn bhAgo'tizayavizeSo yeSAM te / tathA jJAnAdibhireva jJAnadarzanacAritraiH zivasukhaM sAdhayanti ye te zivasukhasAdhakAH, hatvA jIvasahasrANi kRtvA pApazatAni ca / snAtvA gaGgAjale pUte yAnti jIvAH zivAlayam / / ityAdinA yaducyate tIrthAntarIyaistannirAsaH kRtaH / te evaMvidhAH sAdhavo mama zaraNaM bhavantu / / 31 / / soma0 sAdhubhedAnAhaguNa sAdhava eva ye pratyakSajJAnAdisampadupetAstAn sArdhagAthayA-''ha kevaliNo paramohI viulamaI suyaharA jiNamayammi / Ayariya uvajjhAyA te savve sAhuNo saraNaM / / 32 / / soma0 kevalamasahAyaM matyAdijJAnAnapekSaM sarvadravyaparyAyAdiviSayaM jJAnaM vidyate yeSAM te kevalinaH / 'paramohi 'tti avadhirmaryAdA rUpidravyeSu pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH, paramazcAsAvavadhizca paramAvadhiH yadutpatteranantaramavazyamantarmuhUrtena kevalI bhavati utkRSTamavadhijJAnamityarthastadyogAtsAdhavo'pi paramAvadhayaH, utkRSTAvadhisAdhubhaNanena jaghanyamadhyamAvadhayo'pi sAdhavo'ntarbhAvitA jJeyAH / 'viulamaitti manaHparyAyajJAnaM dvidhA RjumativipulamatibhedAt, tatra vipulA matiryeSAM te vipulamatayaH, vipulamatigrahaNena Rjumatayo'pi gRhItA jJAtavyAH, dvayeSAmapyeSAM manuSyakSetrAntarvatisaMjJipaJcendriyamanodravyaparicchedakatvAt, bahvalpaparyAyagrahaNAdinaiva vizeSAt / tathA zrutaM kAlikotkAlikAGgapraviSTAnaGgapraviSTAdilakSaNaM sUtrArthobhayarUpaM dharanti yogyaziSyapraziSyAdipradAnenAvyavacchinnaM kurvantIti zrutadharAH / sAmAnyataH sarve'pi vizeSeNa tu Acaryante Asevyante mokSArthibhirityAcAryAH paJcavidhAcAradhAriNaH sUtrArthobhayavedino gacchAvalambanabhUtAH SaTtriMzadguNavanto'rthavyAkhyAnakAriNaH / upetyA''gatya adhIyate yebhya ityupAdhyAyAH sUtrArthobhayavedino dvAdazAGgasUtrAdhyApakA upAdhyAyAH / ete ca AcAryopAdhyAyAH sAmAnyato laukikAH kalAcAryAdayo'pi Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam labhyante iti tadvyavacchedAyAha- 'jiNamayaMmitti jinamate jinazAsane ye AcAryopAdhyAyAH, etadgrahaNaM copalakSaNam, tena pravartakasthaviragaNAvacchedakA apyatra gRhItA jJAtavyAH / sarvaziSyAn tapaHsaMyamavyApAreSu pravartayanto gaNataptikarAH pravartakA ucyante / pravartakavyApAritArtheSu sIdamAnAn sAdhUn sthirIkurvantaH sthavirAH / gacchayogyakSetropadhyAdisampAdanArthaM navanavakSetravihArakAriNo gaNAvacchedakAzca / te ca sarve kevaliprabhRtisAdhavaH zaraNaM bhavantu / / 32 / / guNa0 kevalamasahAyaM jJAnaM matyAdijJAnAnapekSaM sarvadravyasarvaparyAyAdiviSayaM jJAnaM vidyate yeSAM te kevlinH| avadhirmaryAdA rUpidravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH, paramazcAsAvavadhizca paramAvadhiH, sa ca kSetrato lokapramANAsaGkhyeyAlokAkAzakhaNDapramANaH, kAlato'saMkhyeyotsarpiNyavasarpiNIviSayaH, dravyato rUpidravyaprabhRti yAvatparamANudarzI, bhAvataH sAmAnyenAnantaparyAyaparicchedako vizeSataH paramANorapi catuSparyAyanirNayakArI, paramAvadhizcAvazyamantarmuhUrtena kevalI bhavati, tadyogAtsAdhavo'pi paramAvadhayaH, utkRSTAvadhisAdhubhaNanena jaghanyamadhyamAvadhayo'pyantarbhAvitA jJeyAH / vipulA matiryeSAM te vipulamatayaH, atrApi vipulamatibhaNanena Rjumatayo'pyantarbhAvitAH, etau ca manuSyakSetrAntarvatisaMjJipaJcendriyamanodravyaviSayau / zrutaM kAlikotkAlikAGgapraviSTAnaGgapraviSTAdilakSaNaM dharanti yogyaziSyapradAnena tasyAvasthitiM kurvantIti zrutadharAH pravacanavyAkhyAnanipuNAH, te evambhUtAH zrutadharAH / tathA Acaryate Asevyate jJAnArthibhirityAcAryaH / upetyAgatya adhIyate yasmAdityupAdhyAyaH / ityanayA vyutpattyA laukikAcAryopAdhyAyAH kalAcAryAdayo'pi labhyanta iti tadvyavacchedAyAha - jinamate jinazAsane ye AcAryopAdhyAyAH, etena mukhyAnAM grahaNAtpravartakasthaviragaNAvacchedino'pi jJAtavyAH / te ca sarve kevaliprabhRtisAdhavo mama zaraNaM bhavantvityarthaH / / 32 / / caudasa-dasa-navapuvvI duvAlasikArasaMgiNo je ya / jiNakappA'hAlaMdiya parihAravisuddhisAhU ya / / 33 / / soma0 tathA caturdaza pUrvANi vidyante yeSAM te caturdazapUrviNaH zrIprabhavAdayaH / dazAnyeva pUrvANi vidyante yeSAM te dazapUrviNaH shriiaarymhaagiryaadyH| antyAni catvAri pUrvANi prAyaH samuditAnyeva vyavacchidyante iti caturdazapUrvyanantaraM dazapUrviNo'bhihitAH / tathA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 navapUrviNaH zrIAryarakSitAdayaH, pUrvIzabdaH sthAnatraye'pi sambadhyate / tathA. 'duvAlasa'tti agretanAGgazabdasambandhAt dvAdazAGginaH / nanu caturdazapUrviNAM dvAdazAGginAM ca ko bhedaH ? ucyate dvAdazatamamaGgaM dRSTivAdaH, sa ca parikarma 1 sUtra 2 pUrvagata 3 anuyoga 4 cUlikA 5 bhedAtpaJcabhedaH, pUrvANi ca caturdazApi pUrvagatabhedamadhye santi dvAdazatamAGgasyaikadezabhUtAnyeveti puurvdhrdvaadshaanggdhrbhedsiddhiH| tathA ekAdazAGginazca ye ca, cakAro bhinnakramasUcakaH / samprati vizeSAnuSThAnina Aha-'jiNakappaM 'tti ekAkitvena niSpratikarmazarIratayA ca jinasyeva kalpa AcAro yeSAM te jinakalpikA duSkarakriyAkAriNaH / ahAlaMditti udakAH karo yAvatA kAlena zuSyati tat jaghanyaM landaM tata ArabhyotkRSTaM paJcarAtrindivalakSaNaM landam, tadatra gRhyate, utkRSTalandasyAnatikrameNa carantIti yathAlandikAH, paJcako gaNo'muM kalpaM pratipadyate, mAsakalpakSetraM ca gRhapaGktirUpAbhiH SaDbhirvIthibhirjinakalpikavat parikalpayanti, ekaikasyAM ca vIthyAM paJca paJca dinAni paryaTanti, jinakalpikAstvekameva dinam / saptama eva dine punastasyAM vIthyAM samAgacchanti ityeteSAM bhedaH / tathA parihAravizuddhikAzca te sAdhavazca parihAravizuddhasAdhavaH / .. - nava sAdhavo'muM kalpaM pratipadyante, teSAM madhye SaNmAsAn yAvaccatvArastapaH kurvanti, catvAro'nupArihArikatvamekazca kalpasthitatvaM gurutvamityarthaH, ete paJcApi nirlepAcAmlabhojinaH, pArihArikANAM ca grISme caturthaSaSThASTamarUpaM zizire SaSThASTadazamarUpaM varSAsvaSTamadazamadvAdazamarUpaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedaM tapaH, pAraNake ca teSAM nityamAcAmlam, dvitIyaSaNmAsAnanupArihArikAH pArihArikatvaM pArihArikAzcAnupArihArikatvaM pratipadyante, tRtIyaSaNmAsAn kalpasthitaH pUrvoktaM pArihArikatapaH, apare'STApi nirlepAcAmlAditapaH kurvanti, evamaSTAdazabhirmAsairayaM kalpaH pUrNo bhavati, tatsamAptau ca tameva kalpaM jinakalpaM vA pratipadyante gacchaM vA samAyAnti / caH sarveSAM samuccaye / / 33 / / guNa0 pUrvazabdasya tRtIyapadasthasyApi pRthakyojanAt caturdazasaGkhyAni pUrvANi vidyante yeSAM te caturdazapUrviNaH zrIbhadrabAhusvAmina iva / tAnyevAdyAni daza yeSAM te dazapUrviNaH zyAmAryasUraya iva / navapUrviNaH zrIAryarakSitagurava iva / aGgazabdasya pratyekamabhisambandhAt dvAdazAGginaH, iha caturdazapUrviNo dvAdazAGginazcaikArthA iti na vAcyam, yato dvAdazatamAGgasya dRSTivAdalakSaNasya paJcaprasthAnAtmakatvAt, ekAdazAGginazca ye, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam casya bhinnakramArthatvAt, ye vizeSAnuSThAnino vizeSalabdhisampannAzca tAn sArdhagAthayA * darzayati-jiNakappA- gAthArdham, khIrAsavamAhuH ekAkitvaniSpratikarmazarIratayA jinasyeva kalpo yeSAM te jinakalpikAsteSAmayaM vidhiH pratipannajinakalpo yatra grAma mAsakalpaM cAturmAsakaM vA kariSyati tatra SaDbhAgAn kalpayati, tatazca yatra bhAge ekasmin viSaye gocaracaryAM hiNDati, tatra saptama eva divase paryaTati / eSaNAdiviSayaM muktvA na kenApi sArdhaM jalpati, ekasyAM ca vasatau yadyapi utkRSTataH sapta jinakalpikA vasanti tathApi parasparaM na bhASante, yApavizati tadA niyamAdutkaTa eva, na tu niSadyAyAma, aupagrahikopakaraNasyaivAbhAvAt, pratipadyamAnakaH sAmAyikachedopasthApanayoH pUrvapratipannasUkSmasamparAyayathAkhyAtacAritrayorupazamazreNyAmavApyate pratipadyamAnAnAmutkRSTataH zatapRthaktvam, pUrvapratipannAnAM sahasrapRthaktvaM jinAnAm, jinakalpikAH prAyo'pavAda nAsevante, jaGghAbalakSINastvaviharamANo'pyArAdhaka eva, AvazyikInaiSedhikImithyAduSkRtagRhiviSayapRcchopasampallakSaNAH paJca sAmAcAryaH, natvicchAdayaH, locaM cAsau nityameva karoti, vihAro bhikSA ca tRtIyapauruSyAmeva / yathAlandikAsteSAM svarUpamidam-udakAH karo yAvatA kAlena zuSyati tata Arabhya utkRSTataH paJcarAtriMdivalakSaNasya utkRSTalandasyAnatikrameNa carantIti yathAlandikAH, paJcako gaNo'muM kalpaM pratipadyate grAmaM ca gRhapaGktirUpAbhiH SaDbhirvIthIbhirjinakalpikavatparikalpayanti, kintvekaikasyAM vIthyAM paJca dinAni paryaTanti / ityutkRSTalandabhAriNo yathAlandikA ucyante, ete ca pratipadyamAnakA jaghanyataH paJcadaza bhavanti, utkRSTataH sahasrapRthaktvaM, pUrvapratipannAstu jaghanyata utkRSTatazca koTipRthaktvaM bhavanti / parihAravizuddhikAca te sAdhavazca parihAravizuddhikasAdhavaH, nirvizamAnakA nirviSTakAyikAzca te, tatra yathoktatapasa AsevakatvAnnirvizamAnA ucyante, anupArihArikA vihitavakSyamANatapaso nirviSTakAyikA iti, tatra navAnAmayaM kalpo bhavati, grISmaziziravarSAsu pRthakpRthak jaghanyamadhyamotkRSTabhedaM tapaH kurvanti, tatra grISme caturthaSaSThASTa mAni, zizire SaSThASTamadazamAni, varSAsu aSTamadazamadvAdazamAni, pAraNake cAcAmlam, paJcAnAM bhikSAnAM dvayorgraho dvayorapyabhigrahaH, tatra prathamaM catvAro yathoktaM tapaH kurvanti, catvAro'nupArihArikatvamekazca kalpasthitatvam, ete ca paJcApi pratidinaM SaNmAsAn yAvadAcAmlabhojinaH, SaNmAsAnantaraM vyUDhatapaso'nupArihArikatvaM anupAri Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 hArikAzca pArihArikatvam, kalpasthastathaivAste yAvad dvitIyaSaNmAsAH, tato dvitIyaSaNmAsAnantaraM kalpasthaH tapaH karoti, teSAM vyUDhatapasAmaSTAnAM madhyAdekaH kalpastho bhavati, saptAnupArihArikA bhavanti, aSTAvapi SaNmAsaM yAvatpratidinAcAmlabhojinaH, aSTAdazabhirmAsaiH pUrNakalpo bhavati, kalpasamAptau punastameva vA jinakalpaM. vA pratipadyante gacchavAsamAyAnti, pratipattizca jinasamIpe sevakapAdhai vA, ete ca sahasrArAntameva yAnti / / 33 / / soma0 vizeSalabdhisampannAn sAdhUnAha khIrAsava mahuAsava saMbhinnassoya kuTThabuddhI ya / cAraNa-veuvvi-payANusAriNo sAhuNo saraNaM / / 34 / / soma0 'khIrAsava'tti cakravartisambandhino golakSasya bhakSitekSukSetrAdivizeSasyA cakrameNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyA goH sambandhi yatkSIraM tadiva yeSAM vacanaM mAdhuryarasamAzravati muJcatIti kSIrAzravAH / madhuzarkarAdi madhuradravyaM tadrasatulyaM yeSAM vacanaM te mdhvaashrvaaH| upalakSaNatvAtsarpirAzravA api gRhyante, te ca sugndhighRtrstulyvcnaaH| tathA 'saMbhinnassoya'tti ye sarvaiH zarIrAvayavaiH zrRNvanti jAnanti ca, cakravartiskandhAvArasatkamanuSyatiryagkolAhalazabdasandohAn ayametasyAyametasyetyAdivyaktyA pRthak pRthak bhinnAn vyavasthApayantIti vA smbhinnshrotsH| 'kuTThabuddhIya'tti nIrandhrakoSThakakSiptadhAnyavad ye sunizcitasthirasaMskArasUtrArthAste koSThabuddhayaH / 'cAraNa'tti atizayacaraNAJcAraNAH, te dvidhA jaGghAcAraNA vidyAcAraNAzca / tatrAdyA ekotpAtena rucakavaradvIpaM yAnti, tataH pratinivRttA dvitIyotpAtena nandIzvare tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, UrdhvadizaM tvAzritya te prathamotpAtena pANDukavanaM dvitIyotpAtena nandanavanaM tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, tapolabdheH prayujyamAnAyA haasbhvnaat| vidyAcAraNAstu prathamotpAtena mAnuSottaranagaM dvitIyotpAtena nandIzvaraM tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti; UrdhvaM tu prathamotpAtena nandanavanaM dvitIyotpAtena pANDukavanaM tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, vidyAyAH prayujyamAnAyA vRddhibhavanAt / tathA'nye'pi bahuprakArAzcAraNAH sAdhavaH bhavanti, tadyathA-AkAzagAminaH, paryaGkAvasthAniSaNNAH, kAyotsargasthazarIrA vA pAdotkSepakrama Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam vinA'pi vyomacAriNaH, kecittu phalapuSpapatrahimavadAdigirizreNiagnizikhAnIhArAvazyAyameghavAridhArAmarkaTatantujyotIrazmipavanAdyAlambanagatipariNAmakuzalAH / tathA vApInadyAdijale tajjIvAnavirAdhayanto bhUmAviva pAdotkSepanikSepakuzalA jalacAraNAH, tathA bhuva upari caturaGgulapramite vyomni pAdotkSepanikSepanipuNA jaGghAcAraNA iti / 'viuvvi'tti vaikriyalabdhimantaH sAdhavaH, te ca vaikriyazaktyA nAnArUpairasaGghayeyAnapi dvIpasamudrAn pUrayanti, jambUdvIpaM tu stryAdyanyatararUpairbibhrati / 'payANusAri 'tti ye pUrvAparapadAnusArataH svayaM truTitapadamanusaranti pUrayanti te padAnusAriNaH / iha copalakSaNatvAdAmoSadhyAdilabdhisampannAH sAdhavo'tra jJeyAH, ete evaMvidhabhedabhinnAH sAdhavo me zaraNaM bhavantu / / 34 / / guNa0 cIrNagranthiparNakAdivizeSasya cakravartisambandhino golakSasyArdhArdhakrameNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyA' goH sambandhi yatkSIraM tadiha gRhyate, tadiva yasya vacanarasamAdhuryamAzravati muJcatIti sa kssiiraashrvH| madhuzarkarAdimadhuradravyaM tadrasatulyaM yasya vacanaM sa mdhvaashrvH| upalakSaNatvAtsarpirAzravazca / ye sarvaiH zarIrAvayavaiH zrRNvanti jAnanti ca, bhinnA vA cakravartiskandhAvArabahalakolAhalajazabdasandohAn, ayametasyAyametasyetyAdivyaktyA pRthakpRthak vyavasthApayantIti sNbhinnshrotsH| nIrandhradhAnyakoSThakakSiptadhAnyavad ye sunizcitasthirasaMskArasUtrArthAste kosstthbuddhyH| atizayacaraNAccAraNAste ca dvidhA jaGghAcAraNA vidyAcAraNAzca / 'viuvvi'tti vaikriyalabdhimantaH sAdhavasteSAM ca nAnArUpairasaGkhyeyadvIpasamudrAbharaNaviSayA vaikriyazaktirbhavati, jambUdvIpaM . * putryAdirUpairbibhratyapi / ye pUrvAparapadAnusAratatruTitapadamanusaranti pUrayantItyarthaste padAnusAriNo vajrasvAmina iva / iha ca ye'tizayarddhisampannAH sAdhavo noktAste'pyupalakSaNatvAd jJeyAH / etena ye jinakalpikAdayaH padAnusAriparyantAH sAdhavaste zaraNaM bhavantu / / 34 / / soma0 atha sarvasAdhAraNaguNA ye sAdhavastAn gAthApaJcakenAhaguNa0 atha sAdhAraNaguNA ye sAdhavastAn gAthApaJcakenAha ujjhiyavaira-virohA nizcamadohA pasaMtamuhasohA / abhimayaguNasaMdohA hayamohA sAhuNo saraNaM / / 35 / / soma0 vairaM prabhUtakAlajaM zrIvIrajinaM prati tripRsstthbhvnihtsiNhjiivhaalikbraahmnnkpilsyev| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 virodhaH kutazcitkAraNAttatkAlasambhavo'prItivizeSaH, pratimArthe udAyanacaNDapradyotayoriva, athavA vairahetavo virodhAH, ujjhitAstyaktA vairANi virodhAzca yaiste tathA / yata evojjhitaveravirodhA ata eva nityaM satataM adrohAH paradrohavarjitAH, vairavata eva paradrohAbhiprAyasadbhAvAt / yata evAdrohA ata eva prazAntA prasannA mukhazobhA vadanacchAyA yeSAM te tathA, paradrohiNAM hi mukhaM vikarAlaM syAditi / yata evaMrUpA ata evAbhimataH prazasyaH, pAThAntare'bhigatassahacArI vA guNasandoho guNanikaro yeSAM te tathA / evaMvidhAnAM ca jJAnAtizayaH syAditi, hato moho'jJAnaM yaiste tathA jJAnina ityrthH| te sAdhavaH zaraNaM bhavantu / / 35 / / guNa0 vairaM prabhUtakAlajam, tatkAlajo virodho'prItivizeSaH, tatazca vairANi ca virodhAzca, ujjhitAstyaktA vairANi virodhAzca yaiste, tathA - nityaM sarvadaiva / yata eva ujjhitavairavirodhA ata evAdrohAH paradrohavarjinaH, vairata eva paradrohAbhiprAyaH syAt / yata evAdrohA ata eva prazAntA prasannA mukhazobhA vadanacchAyA yeSAM te tathA, paradrohiNo hi vikarAlamukhazobhA bhavantIti / yatazcaivaMsvarUpA ata evAbhigato'nugataH sahacArI guNasandoho guNanikaro yeSAM te tathA / evaMvidhAnAM ca jJAnAtizayo bhavatIti / hato moho'jJAnaM yaiste tathA jJAnina ityarthaH / te zaraNaM sAdhavo bhavantu / / 35 / / khaMDiyasiNehadAmA akAmadhAmA nikAmasuhakAmA / supurisamaNAbhirAmA AyArAmA muNI saraNaM / / 36 / / soma0 khaNDitAni troTitAni sneharUpANi dAmAni rajjacaH, ArdrakumAreNevAtmano hastino vA yaiste khaNDitasnehadAmAnaH chinnasnehanigaDA ityarthaH / na vidyate kAmo viSayAbhilASo dhAmAni ca gRhANi yeSAmathavA na vidyante kAmadhAmAni viSayagRhANi yeSAM te tathA, viSayAsaktiheturamyamandirarahitA ityrthH| yadvA na kAmasya dhAma sthAnamakAmadhAmAH, prAkRtatvAtpuMstvam, niSkAmaM nirviSayaM yatsukhaM mokSasambandhi tadviSayo'bhilASo yeSAM te tathA, mokSasukhAbhilASiNa ityarthaH / tathA satpuruSANAmAcAryAdInAmiGgitAkArasampannatvAdinA svavinayena vandArUNAM vA svazAntatvAdinA damadanteneva yudhiSThirAdInAM manAMsyAnandayanti abhirAmayantIti stpurussmno'bhiraamaaH| tathA tyaktAnyakRtyatvAdAtmAnaM tAsu tAsu pravacanoktakriyAsu rAmayanti krIDayantItyAtmArAmAH, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam yadvA ArAmamiva bhavyajIvAnAM krIDAsthAnamivAtmA yeSAM harSahetutvAtte tathA, athavA''cAraM * paJcaprakAramamanti gacchantyAzrayantItyAcArAmAH manyante budhyante jagataH kAlatrayAvasthAmiti munayaH sAdhavaste zaraNaM bhavantu / / 36 / / guNa khaNDitAni troTitAni sneharUpANi dAmAni rajjavo yaiste, ArdrakumAreNevAtmano dhyAtRRNAM ca khaNDitasnehadAmAnazchinnasnehanigaDA ityarthaH / na vidyante kAmo viSayAbhilASo dhAmAni ca gRhANi yeSAM te tathA / athavA na vidyante kAmaghAmAni smaramandirANi viSayAsaktihetUni yeSAM te tathA / niSkAmo nirviSayo mokSasukhe kAmo'bhilASo yeSAM te tathA mokSAbhilASiNa ityarthaH / tathA iGgitAkArasampannatvAt satpuruSANAmAcAryopAdhyAyAdInAM vandArUNAM ca damadanteneva yudhiSThirAdInAM manAMsyAnandayantyabhirAmayanti stpurussmno'bhiraamaaH| tathA tyaktAnyakRtyatvAdAtmAnaM tAsu tAsu pravacanoktakriyAsu A sAmastyena rAmayanti krIDayantyAtmAnamiti AtmArAmAH, yadivA viziSTasaMyamasthAnaniyojanena AtmAnaM krIDAsthAnaM puranivAsilokasyodyAnayAtrAsthAnamiva yeSAM te tathA / AcAraM vA paJcaprakAramamanti gacchanti AzrayantItyAcArAmA munayaH zaraNaM bhavantu / / 36 / / milhiyavisaya-kasAyA ujjhiyaghara-gharaNisaMgasuhasAyA / - akaliyaharisavisAyA sAhU saraNaM vihuysoyaa|37|| soma0 'milhi atti milhitA apAstA viSayAH zabdAdyAH kaSAyAzca krodhAdyAzca yaiste tathA, viSayakaSAyarahitA ityarthaH / tathA gRhamagAraM gRhiNI kalatraM tayoH saGgaH sambandhastasmAdyaH sukhAsvAdaH saukhyAnubhava ujjhitaH parihato yaiste tathA niSparigrahA nissaGgAzcetyarthaH / tathA na kalitau nAzritau harSaviSAdau pramodavaimanasye yaiste tathA, samabhAvavyavasthitA ityarthaH / tathA gataH pramAdo yebhyaste tathA'pramattA ityarthaH / 'vihu asoA' iti pAThe tu vidhUtAni zrotAMsi AzravadvAralakSaNAni yaiH / yadvA vidhutaH kSiptaH zokaH cittakhedo yaiste tathA, vidhUtA'saMyamasthAnA gatazokA vetyrthH| te sAdhavaH zaraNaM bhavantu / / 37 / / guNa millittA apAstA viSayAH zabdAdyAH kaSAyAzca krodhAdyAH yaiste tathA viSayakaSAyarahitA . ityrthH| gRhagRhiNyoH saGgaH sambandhastasmAdyaH sukhAsvAdaH sukhalezyAvizeSa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-2 ujjhitaH parihato yaiste ujjhitagRhagRhiNIsaGgasukhAsvAdA niSparigrahA nirjigISavazcetyarthaH / na kalito na gaNitau nAzritau harSaviSAdI pramodavaimanasye yaiste tathA samabhAvavyavasthitatvAt / 'vihU asoA' iti pAThAntaram- vidhUtAni zrotAMsi AzravadvArANi yairyadivA vidhUtaH kSiptaH zokazcittakhedo yaiste tathA vidhUtAsaMyamasthAnA gatazokA vetyarthaH / te sAdhavaH zaraNaM syuH / / 37 / / hiMsAidosasunnA kayakArunnA sayaMbhurUppanA / ajarA'marapahakhunnA sAhU saraNaM sukayapunnA / / 38 / / soma0 hiMsA AdiryeSAM te hiMsAdayaH, te ca te doSAzca, AdizabdAdalIkabhASaNaparasvApahAra strIsevAparigrahAdInAM grahaH / hiMsAdidoSaiH zUnyAH taivirahitA ityrthH| tathA kRtaM vihitaM kAruNyaM duHkhaprahANecchA sarvajIveSu yaiste tathA sarvajIveSu kRpArdracetasa ityarthaH / tathA jIvAjIvAdipadArthAnAM jinoktAnAM yathAvasthitatvena rocanaM mananaM zraddhAnaM ruk samyaktvamityarthaH, prajJAnaM prajJA buddhiH samyagjJAnamityarthaH, svayaM bhavatIti svayambhUH, svayambhUvau rukprajJe samyaktvajJAne yeSAM te svymbhuurukprjnyaaH| yadi vA svayambhurUcA svayambhUtasamyaktvena kSAyikAdinA pUrNAH, dUrIkRtamithyAtvA ityrthH| 'punnA' iti pAThe iyaM vyAkhyA / yadvA svayambhUzabdena svayambhUramaNaH samudra ucyate tattulye vistIrNe ityarthaH, rukprajJe yeSAM te tathA / athavA 'svayaMbhurUppannA' iti pAThe svayambharA AtmanirvAhakAH kasyApyanAzritatvenotpannA vyavasthitAH svayambharotpannAH / tathA na vidyete jarAmaraNe yatra tadajarAmaraM nirvANaM tasya. patho mArgastadupadarzakatvAtpravacanazAstrANItyarthaH, tatra kSuNNAH nipuNAH, samyak tasya vedina ityarthaH / kSuNNaH punaH punaH parizIlanenAsevito'jarAmarapatho mokSamArgo jJAnadarzanacAritralakSaNo yaiste tathA, prAkRtatvAt kSuNNazabdasya prnipaatH| 'ajarAmarabahukhunnA' iti pAThe tu ajarAmare nirvANe varNayitavye bahu prabhUtaM yathA bhavatyevaM kSuNNAH samyagmokSasvarUpaprarUpakA ityarthaH / te sAdhavaH zaraNaM bhvntu| punaH kimbhUtAH ? suSThu atizayena kRtaM puNyaM cAritraprAptilakSaNameSyadbhavayogyaM svargAdilAbhalakSaNaM vA yaiste sukRtapuNyAH, sukRtaiH tapaHprabhRtibhirvA pUrNAH bhRtAH saJcitaprabhUtatapasa ityarthaH / / 38 / / . guNa hiMsAdidoSaiH zUnyAstaivirahitA ityrthH| kRtaM vihitaM kAruNyaM duHkhaprahANecchA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam dayayArdrabhAvaH sarvasattveSu yaiste kRtakAruNyAH kRpAkavacitacetasa ityarthaH / tathA jIvAjIvAdipadArthAnAM zAsane yathApraNItatvena rocanaM mananaM zraddadhAnaM ruk samyaktvam, prajJAnaM prajJA buddhiH svayaM bhavatIti svayambhUH, svayambhuvau rukprajJe samyaktvabuddhI yeSAM te svayambhUrukprajJAH, yadivA svayambhUrucA samyaktvena pUrNA svayambhUrukpUrNA dUrIkRtamithyAtvA ityarthaH / svayambhUsamudratulye vA vistIrNe rukprajJe yeSAM te / tathA na vidyete jarAmarau vRddhatvanidhane yatra tadajarAmaraM nirvANaM tatropadeSTavye vyAvarNayitavye ca bahu prabhUtaM yathA bhavatyevaM kSuNNA nipuNA mokSasvarUpajJAtAra ityarthaH / yadA tu 'paha' iti pAThastadA ajarAmarapathadezakatvAt pravacanazAstrANi tatra nipuNAH samyak tadvedina ityarthaH / te sAdhavaH zaraNaM bhavantu / suSThu atizayena kRtaM puNyaM cAritraprAptilakSaNaM yaiste sukRtpunnyaaH| sukRtaistapaHprabhRtibhirvA pUrNA bhRtAH saJcitaprabhUtatapasa ityarthaH / / 38 / / kAmaviDaMbaNacukA kalimalamukkA vivikkacorikA / pAvarayasurayarikA sAhUguNarayaNacaJcikA / / 39 / / soma0 kAmyate abhilaSyate viSayArthibhiriti kAmastasya kAmasya smarajanitavikArasya yA viDambanA nAnA vikriyAbhiH pariceSTanaM tasyAH 'cukka'tti prAkRtatvAjhyutAstayA rahitA jJAtaparamArthatvAt tAM tyaktavanta ityarthaH / tathA kalimalaM pApaM tena muktAH pavitracAritranIreNa taM prakSAlitavanta ityrthH| tathA 'vivikka 'tti viviktamadattAdAnaniyamenA'.'tmanaH pRthak kRtaM caurikyaM cauryaM yaiste tathA svAmijIvatIrthakRdgurvanujJAtabhaktapAnAdigrahaNena sarvathA'pi taM parihatavanta ityarthaH / tathA pAtayati durgatau jIvAniti pApaM tadeva rajaH pAparajaH tatkAraNatvAt pAparajazca tatsurataM maithunaM ca pAparajaHsurataM tena riktAH tattyAgino, navaguptisanAthabrahmavratadharaNAd, evaMvidhAH sAdhavaH zaraNam, kimbhUtAH sAdhavaH ? guNA vrataSaTkAdayasta eva ratnAni taiH caJcikatti dIptimantastairmaNDitA ityrthH| yadvA sAdhUnAM guNAH sAdhuguNA ityevaM 3. kAryam, prAkRtatvAddIrghatvam, sAdhava iti vizeSyaM tu prastAvAdeva labhyate / / 39 / / guNa0 kAmyate'bhilaSyate viSayArthibhiriti kAmastasya smarajanitavikArasya yA viDambanA kadarthanA madonmattasyeva nAnAvikriyAbhiH pariveSTanaM tasyAH kAmaviDambanAyAH: Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . khaNDa-2 cukkati prAkRtatvAd cyutAstayA virahitA vijJAtaparamArthatvAttAM tyaktavanta ityarthaH / kalimalaH pApastena muktAstadvivarjitAH pavitracAritranIrapUreNa taM prakSAlitavanta ityrthH| viviktaM adattAdAnaparihAreNAtmanaH pRthakkRtaM caurikyaM cauryaM yaiste, tathA svAmijIvajinagurvAdyanujJAtabhaktapAnAdigrahaNena sarvathA'pi tatparihatavanta ityarthaH / pAtayati jIvAniti pApam, tasya rajaH kazmala: pAparajazca tatsurataM maithunaM tena riktAstattyAgino navaguptisanAthabrahmavratacaraNAt / yata evaMbhUtA ata eva sAdhUnAM guNAH sAdhuguNA vrataSaTkAdayasta eva ratnAni taizcaccikkatti dIptimantaH, tairmaNDitA ityrthH| te sAdhavaH zaraNamiti / / 39 / / soma0 nanvatra sAdhuzaraNAdhikAre jyeSThapadavartitvenAcAryAdayaH kathaM gRhyante ? iti saMzayApanodAyAha sAhuttasuTThiyA jaM AyariyAI tao ya te sAhU / sAhubhaNieNa gahiyA te tamhA sAhuNo. saraNaM / / 40 / / soma0 sAdhutve sAdhusvarUpe samabhAvaparasAhAyyadAnamuktisAdhakayomasAdhanAdilakSaNe suSchu atizayena sthitAstatsevina ityarthaH / yadvA sAdhutvena susthitAH samAhitAH sAdhutvasusthitAH yad yasmAtkAraNAdAcAryAdayaH paJcApi tatazca te paJcApi sAdhava ucyante, tatkAryakaraNAt / tasmAtsAdhumaNitena sAdhusatkoccAreNa gRhItAste sarve'pyatItAnAgatavartamAnakAlabhAvino'trAdhikAre mama zaraNaM bhaveyuriti / / 40 / / guNa sAdhutve sAdhusvarUpe samabhAvaparasAhAyyaparopakAralakSaNe suSThu atizayena sthitA adhyavasitA vyavasthitA yad yasmAddhetorAcAryAdayaH AcAryopAdhyAyapravartakasthaviragaNAvacchedinastataste paJcApi sAdhavastatkAryakaraNAt sAdhubhaNitena sAdhusatkAreNa gRhItA grahaNamAgatAstasmAtte sarve'pyatrAdhikAroktaguNagariSThA atItAnAgatavartamAnakAlabhAvino'tItAnAgatayoranantA vartamAnotkRSTakAle navakoTIsahasram, jaghanye tu koTIsahasradvayam, te sarve sAdhavo mama zaraNaM bhaveyuH / / 40 / / soma0 uktaM tRtIyaM zaraNamatha caturthaM zaraNamAhaguNa0 caturthazaraNapratipAdanAyAha Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 17 . paDivanasAhusaraNo saraNaM kAuM puNo vi jiNadhammaM / ___ paharisaromaMcapavaMcakaMcuyaMciyataNU bhaNai / / 4 / / soma0 sAdhuzrAvakAdyanyatamo jIvaH pratipannasAdhuzaraNaH san punarapi jinadharma zaraNaM kartuM pratipattumicchannityadhyAhAryam, idaM vakSyamANaM bhaNati / kiMviziSTo'sau ? prakRSTo harSaH praharSaH vadanavikAzAdicihnagamyo mAnasaH prItivizeSastadvazena yo romAJcaprapaJcaH sa eva kaJcakastenAJcitA vibhUSitA tanuH zarIraM yasya sa praharSaromAJcaprapaJcakaJcakAJcitatanuH, pramodapUritAGgaH sannityarthaH / / 1 / / guNa0 sa sAdhusAdhvIzrAddhazrAvikAnyatamo jIvaH pratipannasAdhuzaraNo'GgIkRtamunizaraNaH punarathazabdArtho bhinnakramazca, tatazca punarathAnantaraM jinadharma zaraNaM kartuM pratipattumAzrayitumicchanityadhyAhAryam / kiMviziSTo'sAvityAha-'paharisatti tatra vadanavikAzAdicihnagamyo mAnasaH prItivizeSo harSaH praharSaH prakRSTo harSaH praharSastadvazena romAJcaprapaJco romoddharSa utkarSaH sa eva kaJcukazcolakaMstenAJcitA vibhUSitA tanUH zarIraM yasya sa praharSaromAJcaprapaJcakaJcukAJcitatanuH pramodapUritAGgaH sanidaM vakSyamANaM bhaNati / / 4 / / soma0 sa yad bhaNati tadAhaguNa0 yacca brUte tadAha pavarasukaehiM pattaM pattehi vi navari kehi vi na pattaM / taM kevalipanattaM dhamma saraNaM pavano haM / / 42 / / soma0 pravarasukRtairviziSTapuNyaiH prAptaM labdhaM samyaktvadezaviratirUpaM dharmamiti sambandhaH, . ardhapudgalaparAvarttAbhyantarIbhUtabhavaireva bhavyajIvairAsannasiddhikaiH prApyamAnatvAt, tathA pAtrairapi bhAgyavadbhirapi brahmadattacakrayAdibhiriva kazcit navarIti punararthe na prAptaM nAsAditam, pAtratvaM brahmadattasya cakritvalAbhAt, devendracakravartyAdipadAni hi bhavyAnAmeva bhavantIti / tamevambhUtaM kevalibhiH kevalajJAnopalabdhasamastatattvaiH prajJaptaM dezitaM dharma zrutadharmacAritradharmarUpaM zaraNaM prapanno'hamiti / / 42 / / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 . khaNDa-2 guNa pravarasukRtaiH viziSTapuNyaiH prAptaM labdhaM samyaktvadezaviratisarvaviratirUpaM jinapraNItaM dharmamiti sambandhaH, yato jIvasyAnAdibhavA'labhyastaimithyAtvAdibhirhetubhiH sadaivAvRttatvena tatprApteratizayena durlabhatvAt, yadAha aMtima-koDAkoDIe, savvakammANamAuvajjANaM / / paliyAsaMkhijjaime, bhAge khINe havai gaMThI / / 1 / / [vi.A.bhA. 1194] apavveNatti puMja, micchattaM kuNai kuddavovamayA / aniyaTTIkaraNee u, so sammaM daMsaNaM lahai / / 2 / / [vi.A.bhA. 1218] sammattammiya laddhe, paliyapuhutteNa sAvau hujjA / / .. caraNovasamaikhayANaM, sAgarasaMkhaMtarA huMti / / 3 / / [vi.A.bhA. 1222] yAvatyAM karmasthitau samyaktvaM labdhaM tanmadhyAtpalyopamapRthaktvalakSaNe sthitikhaNDe kSapite dezavirato bhavet, tato'pi saGkhyAteSu sAgareSu kSapiteSu cAritramityAdi, ato nAlpapuNyairavApyata ityarthaH, puNyavadbhiH prApyata ityuktam / tatra kiM sarvairapi tairlabhyata ityAha 'pattehiM tti pAtrairapi bhAgyavadbhirapi kaizcid brahmadattacakrayAdibhiriva navari punarna prAptaM nAsAditam, pAtratvaM ca brahmadattasya cakritvalAbhAt, devendracakravartyAdikarmaNAM bandho bhavyAnAmevokta iti / tamevambhUtaM kevalibhiH prajJaptaM dezitaM dharma zrutadharmacAritradharmarUpaM zaraNaM prapanno'hamiti / / 42 / / soma0 atha dharmasyaiva mAhAtmyamupadarzayannAha- . guNa0 atha dharmasyaiva mAhAtmyamupadarzayan tameva zaraNaM pratipitsurAha patteNa apatteNa ya pattANi ya jeNa nara-surasuhAI / mokkhasuhaM pi ya patteNa navari dhammo sa me saraNaM / / 43 / / soma0 prAptenAprAptenApi labdhenAlabdhenApi, kena ? yena jainadharmeNa narasurasukhAni prAptAni, tatra prAptena yathA labdhasamyaktvena dhanasArthavAhena narasukhaM yugalikasukhaM prAptam, aprAptenApi ca yathA tenaiva tasminneva bhave samyaktvalAbhAt pUrvam, prAptena dharmeNa surasukhaM bahubhirapi zrIvIrajIvanayasArAdibhiH / aprAptena dharmeNa surasukhaM "tAvasa jA joisiA caragaparivvAya baMbhalogo jA" ityAdhukterbahubhiH kapilAdibhiriva labdhaM, yadvA anekaiH bhavyaiH prAptena dharmeNa narasurasukhAni labdhAni, abhavyaizca aprAptenApi tena, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam teSAmapyAgame kevalakriyAdibalenA''navamagraiveyakaM gamanazravaNAt / mokSasukhaM punaryena dharmeNa prAptenaiva prApyate, nAnyathA, marudevIprabhRtayo'pi bhAvatazcAritrapariNAmaM prApyaiva mokSaM jagmuriti, navari punaH sa dharmo me mama zaraNaM bhavatu / atha vyAkhyAntaraM-pAtreNa jJAtikulasaubhAgyAdiguNayuktena tathA apAtreNApi guNaviyuktena dAridryAdhupahatenApi prAptAni labdhAni yena kAraNena narasurasukhAni manujadevasamRddhayaH, tatra pAtreNa RjutvAdiguNavatA varuNasArathimitreNeva narasukhaM videheSu sukulotpattyAdikaM yathA prAptamapAtreNa dauHsthyAkrAntena kauzAmbyAmArya-suhastipravrAjitasampratirAjajIvadramakeNeva, pAtreNa surasukhaM sarvArthasiddhisambhavaM zAlibhadreNevApAtreNa surasukhaM vasudevapUrvabhave nandiSeNeneva prAptam, ca evakArArtho bhinnakramazca pAtreNetyatra yojyate, tato'yamarthaH / navaraM kevalaM mokSasukhaM punaH pAtreNaiva cAritradharmAdhArabhUtatathAbhavyatvaguNalakSaNenaiva prApyate, nAnyatheti, yasya dharmasya prAptyaiveti zeSaH, sa dharmo mama zaraNaM bhavatu / / 43 / / guNa0 pAtreNa jJAtikularUpasaubhAgyAdiguNayuktena, na kevalaM pAtreNa, apAtreNApi guNaviyuktena dAridryAdhupahatena prAptAni labdhAni yena kAraNena narasurasukhAni manujadevasamRddhayaH, tatra pAtreNa RjutvAdiguNavatA varuNasArathimitreNeva narasukhaM videheSu sukulotpattyAdikaM yathA prAptam, apAtreNApi dauHsthyAkrAntena kauzAmbyAmAryasuhastisUripratAjitasampratirAjajIvadramakeNeva, pAtreNa surasukhaM sarvArthasiddhisambhavaM zAlibhadreNeva ca, apAtreNa surasukhaM vasudevapUrvabhave nandiSeNeneva prApa / apeH punararthatvAnmokSasukhaM punaH, casya bhinnakramatvAt pAtreNaiva, cAritradharmAdhArabhUtabhavyatvaguNalakSaNenetyarthaH, prApyate / athavA prAptenAprAptenApi labdhenAlabdhenApi yena jainadharmeNa narasurasukhAni prAptAni, tatra prAptena yathA labdhasamyaktvalAbhena dhanasArthavAhena narasukhaM mithunakasukhamaprAptenApi tenaiva tasminneva bhave samyaktvalAbhAtpUrvaM prAptena narasukhaM vIrajIvabalAdhipeneva, aprAptena ca surasukhaM "caragaparivvAya baMbhalogo jA" ityukterbahubhiriva mokSasukhaM punaH prAptenaiva prApyate yena dharmeNa yacca marudevIprabhRtayo'labdhenApi tena tadavApnuvan, tatte'pi bhAvataH prAptacAritrapariNAmA iti, navari punaH sa dharmo me mama zaraNaM bhavatu / / 43 / / niddaliyakalusakammo kayasuhajammo khalIkayakuhammo / pamuhapariNAmarammo saraNaM maha hou jiNadhammo / / 44 / / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 khaNDa-2 soma0 nirdalitAni vidAritAni tatkartRjanebhyaH kaluSANi malinAni karmANi yena dharmeNa sa tathA, nirdhUtasarvapApa ityrthH| yata evaMvidho'ta eva kRtaM zubhaM janma karma vA sevakajanebhyo gaNadharatIrthakaratvAdiprAptilakSaNaM yena sa kRtazubhajanmA kRtazubhakarmA vaa| yata evaMvidho'ta eva khalIkRtaH zatruvanirghATito nissArito'dharmo kudho vA samyaktvavAsitAntaHkaraNebhyo yena sa tathA / tathA'yaM jinadharmaH pramukhe AdAvihaloke'pi ramyo dhammilAdInAmiva pariNAme paripAkaprAptau bhavAntare'pi dAmanakAdInAmiva ramyo manojJaH, mithyAdRSTidharmastu naivaMvidhaH, tasyArambhe'pyAdAvapi paJcAgnitapaHprabhRtyAdermahAkaSTahetutvena pariNAme paraloke ca mithyAtvarUpatvAdurgatimUlatvena cAsundaratvAt / viSayasukhasya tvAdau sundaratve'pi pariNAma zanaiH zanairihaloke paralokepi ca kaTuvipAkatvAcca, jinadharmastvAdau pariNAme'pi ca ramya eva, sa evaMvidho dharmo mama zaraNaM bhavatu / / 44 / / guNa nirdalitAni vidAritAni tatkartRjanebhyaH kaluSANi malinAni karmANi yena dharmeNa sa tathA nidhItasarvapApa ityrthH| yata eva nirdalitAzubhakarmA ata eva kRtaM zubhaM karma janmA vA sevakajanebhyo gaNadharatIrthakaratvAdipadavIprAptilakSaNaM yena sa kRtazubhakarmA janma vA / ata eva khalIkRtaH zatruvannirghATito niHsAritaH kudharmo mithyAdharmaH samyaktvatattvavAsitebhyo yena sa tathA / mithyAdRSTidharmasyArambhe'pyAdAvapi paJcAgnitapaHprabhRtyAdermahAkaSTahetutvenAsundaratvAt pariNAme ca mithyAtvarUpatvena durgatimUlatvAd, ayaM tu jinadharmaH pramukhe AdAvihaloke'pi dhammillAdInAmiva pariNAme paripAkaprAptau bhavAntare dAmanakAdInAmiva ramyo mnojnyH| sa evaMvidho dharmo mama zaraNaM bhavatu / / 44 / / kAlattae vi na mayaM jammaNa-jara-maraNa-vAhisayasamayaM / amayaM va bahumayaM jiNamayaM ca saraNaM pavano haM / / 45 / / soma0 kAlatraye'pyatItAnAgatavartamAnarUpe na mRto na vinaSTastaM na mRtaM bharatairAvateSu vyavacchedasadbhAve'pi mahAvideheSu kAlatraye'pi dharmasya nairantaryeNa sadbhAvAt / tathA janma ca jarA ca maraNaM ca vyAdhayazca janmajarAmaraNavyAdhayasteSAM zatAni zamayatIti janmajarAmaraNavyAdhizatazamakaH, siddhipadapradAnena tannivAraka ityarthaH, tam / 'sumaya' miti pAThe tu janmajarAmaraNavyAdhizatAni suSThu atizayena mRtAni vinaSTAni sthitAni Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 101 yasmAtsa tathA / tathA sadvarNagandharasopetaM varNabalasaubhAgyapuSTijananaM sarvaroganAzanaM vastu amRtamucyate tadiva sakalalokasyAnandatuSTipuSTijanakatvAd / bahumataH sarvasyApyatizayenAbhISTa ityarthaH, taM prakramAyAtaM jinadharmam / na kevalaM jinadharmam, jinamataM ca jinapravacanaM dvAdazAGgarUpaM pUrvoktaguNasundaraM zaraNatvenAhaM prapanna Azrita ityarthaH / / 45 / / guNa0 kAlatraye'tItAnAgatavartamAnarUpe na mRto na vinaSTastaM na mRtaM videheSu nairantaryeNa tatsadbhAvAt kAlatraye'pi dharmo vidyata evetyarthaH / janma ca jarA ca maraNaM ca vyAdhayazca janmajarAmaraNavyAdhayasteSAM janmajarAmaraNavyAdhInAM zatAni tAni suSTu atizayena mRtAni sthitAni vinaSTAni yasmAt sa tathA tamathavA janmajarAmaraNavyAdhizatAnAM zamakaH siddhipadapradAnena tannivArakastam 'amayaM vatti cAruvarNagandharasopetaM varNabalasaubhAgyapuSTijananaM sarvarogazamanamanekaguNasampannamamRtaM tadiva sakalalokasyAnandatuSTi puSTijanakatvAt, bahumataH sarvasyApyatizayenAbhISTa ityarthaH / taM kiM bahumataM iti cet - prakramAyAtaM jinadharmameka, na kevalaM jinadharmaM jinamataM ca pravacanaM ca dvAdazAGgamityarthaH tadapyevaMguNameva, zeSaM prAgvat / / 45 / / pasamiyakAmapamohaM diTThA'diDhesu na kaliyavirohaM / . sivasuhaphalayamamohaM dhammaM saraNaM pavano haM / / 46 / / soma0 prakarSaNa kaTuvipAkatAdarzanenopazamaM nItaH / kAmasya prakRSTo moha unmAdo moho vA yena sa tathA, nivAritakAmodreka ityarthaH, jinadharmabhAvitamateH kAmanivRtteH sdbhaavaat| tathA dRSTAdRSTaviSayA ye bAdaraikendriyadvIndriyAdayo jIvAH pudgalaskandhAdayo'jIvAzca, tathA'dRSTAH sarvalokavatisUkSmaikendriyAdayo jIvA dharmAdharmAstikAyAdayo'jIvAzca / svarganarakAdayo vA ye'tizayajJAnigocarAsteSu dRSTAdRSTeSu padArtheSu na kalito na prApto virodho viparItaprarUpaNArUpo yena sa tathA tam, kevaliprajJaptatvAt ythaavsthitsvruupaavedkmityrthH| tathA zivasukhameva phalaM zivasukhaphalaM taddadAtIti zivasukhaphaladastam, ata eva na mogho'mogho'vandhyaH saphala ityarthaH / tamevaMprakAraM dharma zaraNaM prapanno'hamiti / / 46 / / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 khaNDa-2 guNa prazamitaH "sallaM" ityAdi tadvipAkavarNanenopazamaM nItaH kAmasya prakRSTo moha unmAdo yena sa tathA nivAritakAmodreka ityarthastam / dRSTAzca adRSTAzca dRSTAdRSTA jIvAH, tatra dRSTA bAdaraikendriyadvIndriyAdayaH dRSTiviSayatvAtteSAmadRSTAH sUkSmapanakasUkSmaikendriyAH sarvalokavartino'tizayajJAnigocarAsteSu dRSTAdRSTeSu jIveSu na kalito na kRto virodho viparItaprarUpaNA yena sa tathA tam, kevaliprajJaptatvAd yathAvasthitasvarUpAvedakamityarthaH / zivasukhameva phalaM taddadAtIti zivasukhaphaladastaM zivasukhaphaladam / ata eva na mogho'mogho'vandhyaH sArthaka ityarthastamevaMprakAraM dharma zaraNamahaM prapannaH / / 46 / / narayagaigamaNarohaM guNasaMdohaM pavAinikkhohaM / nihaNiyavammahajohaM dhamma saraNaM pavanno haM / / 47 / / soma0 pApakAriNo narAn kAyantyAhvayantIti narakA ratnaprabhAdiSu sImantakAdyAsta eva gamyanta iti gatistatra yadgamanaM tad ruNaddhi nivArayatIti narakagatigamanarodhastam, tathA / guNAnAM kSAntyAdInAM sandohaH samudAyo yatra sa lathA tam, tathA prakRSTA vAdinaH pravAdinaH, nirzabdo niSedhArthaH, taiH pravAdibhiH nir na kSobhyate iti,pravAdinikSobhyastama, athavA pravAdibhyo nirgataH kSobhaH kampanaM yasya sa tathA, yadvA pravAdinAM nir nitarAM kSobho yasmAtsa tathA tam, suyuktiyuktatvena zrIsarvajJoktatvena ca vAdibhiH kSobhayitumazakya ityrthH| 'nihaNiya'tti nihato nAzaM nIto manmathayodhaH kAmasubhaTo yena sa tathA, navaguptiracanArucirabrahmakavacAJcitatvAt dharmasya, taM dharma zaraNaM prapanno'hamiti / / 47 / / guNa narakagatigamanarodham, narakA ratnaprabhAdyAstatra gamanaM taM ruNaddhi nivArayatIti / guNAnAM kSAntyAdInAM ca sandohaH samudAyo yatra sa tathA tam / prakarSavanto vAdinaH pravAdinastriSaSTyAdhikatrizatAnAM saGkhyopetAH, niHzabdasya niSedhArthatvAt taiH pravAdibhirna kSobhyata iti pravAdinikSobhyastaM pravAdiniHkSomyam / navaguptiracanArucirakavacakavacitatvena nirjitaH pratihato nAzaM nIto manmathayodhaH kAmasubhaTo yena sa tathA taM dharma zaraNaM prapadye'ham / / 47 / / soma0 atha nidhAnopamayA dharmasya namaskAramAhaguNa0 kRtadharmazaraNaH punastasyaiva cAritrazrutarUpasya nidhyupamayA namaskAramAha Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 103 bhAsurasuvanasuMdararayaNAlaMkAragAravamahagghaM / nihimiva dogaJcaharaM dhammaM jiNadesiyaM vaMde / / 48 / / soma0 devAdibhAsvaragatihetutvAd bhAsvaraH zobhano varNaH zlAghA guNotkIrtanarUpA yasmAtsa suvarNaH, cAritravatAmindrAdibhirapi zlAghanIyatvAt, tathA sundarA manojJA yA kriyAkalApaviSayA icchAmicchetyAdidazavidhasAmAcAryAdirUpA yA racanA vividhakalpanA saiva tayA vA'laGkAraH zobhAvizeSo yasya sa sundararacanAlaGkAraH, tathA gauravaM mahattvaM taddhetutvAddharmo'pi gauravaM tathA mahAna| mAhAtmyavizeSo yasya sa mahAghaH, cAritravatAmAmoSadhyAdyanekamAhAtmyavizeSasambhavAt, tataH paJcAnAmapi vizeSaNAnAM karmadhArayaH / athavA zobhano varNaH zlAghA tena sundarA yA sAmAcAryAdiracanA saivAlaGkAro yasyetyekameva kAryam, cAritrapakSe'yaM puurvokto'rthH| zrutadharmapakSe tu bhAsvarajJAnibhiH kevalibhiruktatvAd bhAsvaraH zobhanA varNA akSarANi teSAM yA sundarA racanA padapaGktyA viracanA tasyA yo'laGkAro dvAtriMzatsUtradoSaparihAreNASTaguNadhAraNena ca zobhAvizeSastasmAd yadgauravaM gurutvamanantArthatvAdirUpaM tena mahAnargha AdhikyaM pUjAtizayo vA yasya sa tathA, tato vizeSaNadvayakarmadhArayaH, athavA bhAsvareti varNavizeSaNaM kAryam, yadvA bhAsvarasuvarNasundararacanAlaGkAreNa gauravaM gurutvaM yasya sa tathA, mahArghamiti pRthakkRtvA samasyate / nidhipakSe punarbhAsvaraM dIptimat suvarNa kanakaM sundarANi yAni kanakAni ratnAni alaGkArA hArAdyAbharaNavizeSAstaiauravaM sampUrNatA. tena mahA? bahumUlyaH / 'dogacca ti cAritradharmapakSe duSTA gatirdurgatiH kudevatvakumAnuSatvatiryagnarakalakSaNA tasyA durgarbhAvo daurgatyam, zrutadharmapakSe tu "gatyarthA jJAnArthA dhAtavo"'to gatirjJAnaM duSTA gatiH durgatirajJAnamityarthaH taddharatIti daurgatyaharam, nidhAnapakSe tu durgatasya daridrasya bhAvo daurgatyaM dAridryaM taddharatIti daurgatyaharaM daaridryaaphaarkRdityrthH| evaMvidhaM nidhAnopamitaM dharma zrIjinaH zrIsarvajJairdezitamupadiSTaM jinopadiSTaM vande namaskurve'hamityarthaH / / 48 / / guNa0 bhAsvaragatihetutvAJcAritradharmasya mAsvaraH zobhano varNaH zlAghA "devA vi taM namasaMtItyAdi" guNotkIrtanarUpo yasya yasmAtsa suvarNaH, tathA sundarA manojJA ___itikartavyakriyAkalApaizcitrA icchAmicchAdidazabhedarUpA yA racanA parikalpanA tasyA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 khaNDa-2 yathAvasaramalaGkaraNAdalaGkAraH sundararacanAlaGkAraH, gauravahaitutvAt gauravam, mahAna? mAhAtmyavizeSo yasya sa mahAghaH, tato dvandvaH, zrutadharmapakSe tu "suyadhammo sajjhAo" iti vacanAt, zrutaM dvAdazAGgaM tatra bhAsvarajJAnibhiH kevalibhiruktatvAt bhAsvaram, zobhanA varNA akSarANi yatra tatsuvarNam, tataH suvarNAnAmakSarANAM yA sundarA racanA padapaGktiviracanam, tasyA dvAtriMzatsUtradoSaparihAreNASTaguNAlaGkaraNena cAlaGkAro vibhUSaNam, suvarNasundararacanAlaGkArastasmAJca gauravo gurutvam, tathA ekaikasyApi sUtrasyAnantArthatvAt, yadAha-"savvanaINa..." tato mahAnargha AdhikyaM pUjAtizayo vA yasya / atazcopamIyate nidhimiva mahAnidhAnamivetyarthaH, kiMviziSTam .? duSTA gatirdurgatiH kudevatvakumAnuSatvatiryagnarakalakSaNA, tasyA durgate vo daurgatyam, zrutadharmapakSe tu ajJAnatvam, tad haratIti, tatra nidhIyante poSyante'rthA yeSu iti nidhayaH, bhAsvaraM dIptimatsuvarNaM kanakaM sundarANi rucirANi ratnAni padmarAgAdIni alaGkArA hArAdyAbharaNavizeSAstaiauravaH sampUrNatA tena ca mahA? bahumUlyaH, ata eva durgatasya daridrasya bhAvo . daurgatyaM dAridryaM taddharatIti daurgatyaharaH dAridryApahAra-kRdityarthaH, evaMvidho yo nidhistatkalpaM jinopadiSTaM dharma vande / vyartheyaM gAthA / / 48 / / soma0 uktazcatuHzaraNarUpaH prathamo'dhikAraH / atha duSkRtagarhArUpaM dvitIyamadhikAramAhaguNa0 uktaM caturthaM zaraNam, tadbhaNanena cAbhihito'syAdhyayanasya prathamo'rthAdhikAraH / dvitIyArthAdhikAramAha causaraNagamaNasaMciyasucariyaromaMcaaMciyasarIro / kayadukkaDagarihA'suhakammakkhayakaMkhiro bhaNai / / 49 / / soma0 catuHzaraNagamanena catuHzaraNAGgIkAreNa saJcitaM rAzIkRtaM yatsucaritaM puNyaM tena yo'sau romAJco romollAsastenAJcitaM bhUSitaM zarIraM yasya sa tathA, catuHzaraNagamanArjitasukRtavazAtkaNTakitagAtra ityarthaH / tathA kRtAnIhabhave'nyabhave ca vihitAni yAni duSkRtAni pApakRtyAni teSAM garhA gurusamakSaM "hA duhu kaya"mityAdi nindA, tayA yo'sAvazubhakarmakSayaH pApakarmApagamastatra kAkSira AkAGkSAvAn bhaNati, duSkRtagarhAto yaH pApApagamo bhavati tamAtmanaH samabhilaSannevaM vakSyamANaM bhaNati vadatItyarthaH / / 49 / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 105 guNa0 catuHzaraNagamanena catuHzaraNAGgIkaraNena saJcitaM rAzIkRtaM yatsucaritaM puNyaM tena yo'sau 'romAJco romollAsastenAJcitaM bhUSitaM zarIraM yasya sa tathA, zaraNagamanArjitasya sukRtasya vazAtkaNTakitagAtra ityrthH| kRtAni vihitAni yAni duSkRtAni azubhAcArAsteSAM garhA gurusamakSaM "hA dukkayami"tyAdi nindA, tayA kRtaduSkRtagarhayA yo'sAvazubhakarmakSayaH pApakarmApagamastatra kAGkira AkAGkSAvAn bhaNati duSkRtagarhAto yaH pApApagamo bhavati tamAtmanaH samabhilaSannevaM vakSyamANaM vadatItyarthaH / / 49 / / soma0 yaJca bhaNati tadAhaguNa0 yaJca bhaNati tadAha ihabhaviyamanabhaviyaM micchattapavattaNaM jamahigaraNaM / jiNapavayaNapaDikuTuM duTuM garihAmi taM pAvaM / / 50 / / soma0 ihAsmin bhave yatkRtaM tadihabhavikam, anyasmin bhave bhavamanyabhavikamatItabhaviSya dbhavasambhavamityarthaH, mithyAtvapravarttanaM kutIrthikadAnamAnasanmAnataddevArcanatacaityakArApaNAdyadhikaraNamanyadapi cAdhikaraNaM bhavanArAmataTAkAdikAraNadhanuHkhaDgAdizastrayantragantrIhalodUkhalazRGkhalAdividhApanadAnAdirUpaM yatkRtamiti zeSaH, tathA'nyaJca jinapravacane yatpratikruSTaM pratiSiddhaM duSTaM tatpApaM garhAmi jugupsAmItyarthaH / / 50 / / guNa0 ihAsmin bhave yatkRtaM tadihamavikamanyasmin bhave bhavamanyabhavikamatItabhaviSyadbhava sambhavamityarthaH, mithyAtvapravartanaM kutIrthikadAnasanmAnataddevArcanatatvetyakArApaNAdyadhikaraNamanyadapi ca puraprAkArAdikhaDgAdiyantragantrIhalodUkhalAdi tathA'nyadapi yad jinapravacane pratikruSTaM nirAkRtaM bhavatIti hetutvAd duSTaM tatpApaM garhAmi .. jugupsAmi / / 50 / / soma0 uktA sAmAnyena duSkRtagarhA, samprati vizeSeNa tAmAha micchattatamaMdheNaM arihaMtAisu avanavayaNaM jaM / annANeNa viraiyaM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 51 / / soma0 mithyAtvameva tamo'ndhakAraH tenAndhastena mithyAtvatamo'ndhena, mithyAzAstropahata Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ' khaNDa-2 bhAvacakSuSA jIveneti zeSaH, arhadAdiSu arhatsiddhAcAryopAdhyAyAdiSu pUjAbahumAnArheSu avaNNavayaNaM jaM ti avarNavAdavacanamasaddoSakathanamavajJAvacanaM vA hIlArUpaM yadajJAnena vivekazUnyenoktamiti zeSaH, tathA viracitaM kRtaM kAritamanumataM cAtItAnAgatavartamAnakAle, yaJcAnyadapi jinadharmapratyanIkatvavitathaprarUpaNAparadevadharmasthApanAdirUpamidAnImavagata paramArthastatpApaM garhAmi nindAmi gurusamakSamAlocayAmItyarthaH / / 51 / / .. guNa mithyAtvameva tamo'ndhakAraM tadrUpaM pAtakaM vA tena mithyAtvatamo'ndhena mithyA zAstropahatabhAvacakSuSA satA jIvenArhadAdiSu arhatsiddhAcAryopAdhyAyAdiSu avarNavAdavacanamasaddoSakathanaM yadajJAnena jinazAsanabAhyenoktamiti zeSaH / tathAnyadapi mithyAtvamohitamatinA viracitaM kRtaM kAritamanumataM vA atItAnAgatavartamAnakAle, idAnImavagataparamArthaH san tatpApaM garhAmi nindAmi gurusamIpe AlocayAmi, gurubhirdattaM tapaHkarma samyak pratipadye'ham / / 51 / / suya-dhamma-saMgha-sAhusu pAvaM paDiNIyayAe jaM raiyaM / / anesu ya pAvesuM iNDiM garihAmi taM pAvaM / / 52 / / soma0 zrutaM ca dharmazca sayazca sAdhavazca zrutadharmasaGghasAdhavaH teSu pApamAzAtanArUpaM pratyanIkatayA vidviSTabhAvena yadracitaM, tatra zrutasya dvAdazAGgarUpasya tadadhyetradhyApakAnAM vA upari yadarucyabahumAnAdicintanam "ajJAnameva zobhana"miti bhaNataH pUrvabhave mASatuSasyeva / dharmapratyanIkatA "kavilA itthaMpi ihayaMpI"ti bhaNato marIceriva / saGghapratyanIkatA sammetazailayAtrAgacchatzrIsaGghaviloDakAnAM [vilopakAnAM] sagarasutajIvapUrvabhavacaurANAmiva / sAdhupratyanIkatA gajasukumAlaM prati somiladvijasyeva / tathA sarveSAM zrutadharmArhadAcAryopAdhyAyasAdhUnAmupari pratyanIkatA namucidattagozAlakAdInAmiva jJeyA / tathA'nyeSvapi pApeSvaSTAdazasu prANAtipAtAdiSu yat kimapi pApaM jIvavyaparopaNAdikaM kRtaM tadapyadhunA garhAmItyarthaH / / 52 / / guNa0 zrutaM ca dharmazca saGghazca sAdhavazca zrutadharmasaGghasAdhavasteSu pApaM pratyanIkatayA vidviSTabhAvena yadracitamanyeSvapi pApeSvaSTAdazasu prANAtipAtAdiSu viSayabhUteSu yatkimapi pApaM jIvavyaparopaNAdikaM kRtaM tadapyadhunA garhAmi / / 52 / / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 107 soma0 yaJcoktaM "annesu ya pAvesu"tti tadeva vyaktIkarotiguNa0 yaJcoktaM "annesu ya pAvesu" tadeva vyaktIkurvannAha __ annesu ya jIvesu mittI-karuNAi goyaresu kayaM / . pariyAvaNAidukkhaM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 53 / / soma0 anyeSvapi jIveSu tIrthakarAdivyatirikteSu ekendriyAdisarvabhedabhinneSu maitrIkAruNya mAdhyasthyAni vidheyatayA gocaro viSayo yeSAM te tathA / teSu kRtaM niSpAditaM 'pariAvaNAi'tti paritApanAdiduHkhaM paritApanArUpamadhyapadagrahaNAttulAdaNDanyAyenAbhihatAdibhirdazabhiH padaisteSu jIveSu yatkimapi duHkhaM kaSTaM kRtamidAnIM tadapi pApaM garhAmi jugupsAmyAlocayAmItiyAvat / / 53 / / guNa0 anyeSvapi jIveSu tIrthakarAdivyatirikteSu pRthivyAdilokAntaparyanteSu / kathambhUteSu maitrIkAruNyAdigocareSu / kRtaM paritApanAdiduHkhaM paritApanAdimadhyapadagrahaNAt tulAdaNDanyAyenAbhihatAdibhirdazabhiH padaisteSu jIveSu yatkimapi duHkhaM kaSTaM kRtamidAnI tadapi pApaM garhAmi / / 53 / / soma0 athopasaMhAramAha jaM maNa-vaya-kAehiM kaya-kAriya-aNumaIhiM AyariyaM / dhammaviruddhamasuddhaM savvaM garihAmi taM pAvaM / / 54 / / soma0 yatkiJcit pApamakRtyaM manovAkkAyai rAgadveSamohAjJAnavazAt kRtakAritAnumati bhirAcaritaM vihitaM dharmasya jinadharmasya viruddha pratikUlamata evAzuddha sadoSaM sarva ... samastamapi tatpApaM gamyipunaHkaraNenAGgIkaromi gurusannidhAvAlocayAmi / / 54 / / guNa0 yatpApamakRtyaM manovAkkAyaiH rAgadveSamohAjJAnahetubhUtaiH kRtakAritAnumatibhirAcaritaM vihitaM dharmasya viruddhaM pratikUlaM sUtraniSiddhamata evAzuddhaM sadoSaM sarva samastamapi tatpApaM garhAmi gurusannidhAvAlocayAmIti tAtparyArthaH / zeSaM prAgvat / / 54 / / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 khaNDa-2 soma0 ukto duSkRtagarhArUpo dvitIyo'dhikAraH / adhunA sukRtAnumodanArUpaM tRtIyA dhikAramAhaguNa0 tRtIyAdhikAramAha aha so dukkaDagarihAdaliukkaDadukkaDo phuDaM bhaNai / sukaDANurAyasamuinapunapulayaMkurakarAlo / / 55 / / soma0 athAnantaraM sa sAdhvAdiko jIvaH, kathambhUtaH ? duSkRtagarha yA duzcaritranindanena dalitAni cUrNIkRtAni utkaTAni prabalAni duSkRtAni pApAni yena sa tathA, duSkRtagarhayA pratihatamahApAtakanikara ityarthaH / evaMvidhaH san sphuTaM yathA syAdevaM bhaNati / punaH sa kimbhUtaH ? sukRtAnurAgeNa sucaritabahumAnena samudIrNAH saJjAtAH puNyabandhahetutvAt puNyAH pavitrA ye pulakAGkurA romodgamavizeSAstaiH karAlo vyAptaH karmavairiNaM prati bhISaNo vA / / 55 / / / guNa0 athAnantaraM sa sAdhuprabhRtiko jIvaH / kathambhUto ? duSkRtagarhayA duzcaritanindanena dalitAni cUrNIkRtAni utkaTAni duSkRtAni yena sa dalitotkaTaduSkRtaH pratihatamahApAtakanikara ityarthaH / tathA sphuTaM prakaTaM bhaNati / punaH kiMguNa ? ityAhasukRtAnurAgeNa sucaritabahumAnena samutpannAH saJjAtAH puNyAH pavitrA ye pulakAGkurA romodgamavizeSAstaiH karAlo bhISaNaH karmavairiNaM pratIti zeSaH / / 5 / / soma0 yadbhaNati tadgAthAdvayenAha arihattaM arihaMtesu, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyAraM Ayariesu, ujjhAyattaM uvajjhAesu / / 56 / / soma0 arhattvaM tIrthakaratvaM pratidinaM dvirdharmadezanAkaraNabhavyanikarapratibodhanatIrthapravarttanAdi rUpam, keSu ? arhatsu tIrthakareSu tadanumanye'hamiti smbndhH| yaJca siddhatvaM sadA kevalajJAnopayuktatvasarvakarmavimuktatvanirUpamasukhabhoktRtvAdirUpaM siddheSvanumanye / tathA''cAraM jJAnAcArAdirUpaM paJcavidhamAcAryeSvanumanye / tathA * upAdhyAyatvaM siddhAntAdhyApakatvarUpamupAdhyAyeSvanumanye iti / / 56 / / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam guNa0 arhattvaM tIrthaMkaratvaM yojanapramANavANyA bhavikanikarapratibodhakatvaM samavasaraNAdi ca, keSu ? tIrthakareSu tadanumanye'hamiti sambandhaH / yacca siddhatvaM sadA kevalajJAnopayuktatvaM sarvakarmavimuktatvaM siddheSvanumanya iti / tathA AcAraM jJAnadarzanacAritratapovIryarUpaM paJcavidhaM AcAryeSvanumanya iti / tathA upAdhyAyatvaM siddhAntAdhyApakatvamupAdhyAyeSvanumanya iti / / 56 / / sAhUNa sAhucariyaM, desaviraiM ca sAvagajaNANaM / aNumanne savvesiM, sammattaM sammadiTThINaM / / 57 / / soma0 tathA sAdhUnAM sAmAyikAdicAritravatAM pulAkabakuzAdibhedabhinnAnAM jinakalpika pratimAdharayathAlandikaparihAravizuddhikakalpAtItapratyekabuddhabuddhabodhitAdibhedairanekavidhAnAM sarvakAlasarvakSetravizeSitAnAM sAdhucaritaM caraNAdikriyAkalApaM jJAnadarzanacAritradhAritvasamabhAvatvAsahAyasahAyatvAdirUpaM cA'numanye / 'sAhukiriyamiti pAThAntare tu sAdhukriyAM srvsaadhusaamaacaariiruupaamityrthH| tathA dezaviratiM samyaktvANu* vrataguNavratazikSAvrataikAdazapratimAdirUpAm, keSAm ? 'zrAM pAke' zrAnti pacanti tattvArthazraddhAnaM niSThAM nayantIti zrAH, 'TuvapI bIjasaMtAne' vapanti jinabhavanAdisaptakSetreSu nijadhanabIjAnIti vAH, kRt vikSepe' kiranti vikSipanti kliSTakarmaraja iti kAH, zrAzca vAzca kAzca zrAvakAste ca te janAzca zrAvakajanAsteSAM zrAvakatvamanumanye / tathA sarveSAM samyaktvam, samyaktvaM jinoktatattvazraddhAnarUpaM "tameva saJcaM nissaMkaM jaM jiNehiM paveiami"ti nishcylkssnnmnumnye| keSAm ? samyag aviparyastA dRSTiH darzanaM yeSAM te samyagdRSTayaH, teSAM samyagdRSTInAma viratAnAmapi surairapyacAlyasamyaktvAnAM zreNikAdInAmivetyarthaH / / 57 / / guNa sAdhunAM pramattapulAkAdibuddhabodhitabhedAnAM sAdhucaritaM caraNakaraNAdi, dezaviratiM ca zrAvakajanAnAM zrAvakatvamanumanye ityarthaH, sarveSAM samyaktvaM samyagdRSTInAmaviratAnAM zreNikAdInAmiva / / 57 / / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 khaNDa-2 soma0 atha sarvAnumodanArhasaGgrahamAha ahavA savvaM ciya vIyarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / ____ kAlattae vi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM / / 58 / / soma0 athaveti sAmAnyarUpaprakAradarzane 'cia' evArthe, tataH sarvameva vItarAgavacanAnusAri jinamatAnuyAyi yat sukRtaM jinabhavanabimbakAraNatatpratiSThAsiddhAntapustakalekhanatIrthayAtrAzrIsaGghavAtsalyajinazAsanaprabhAvanAjJAnAdyupaSTambhadharmasAnnidhyakSamAmArdavasaMvegAdirUpaM mithyAdRksambandhyapi mArgAnuyAyi kRtyaM kAlatraye'pi trividhaM manovAkkAyaiH kRtaM kAritamanumataM ca yadabhUt bhavati bhaviSyati ceti / 'takat' iti tatrazabdAt 'tyAdisarvAdiH svareSvantyAditi sUtreNa svArthe'kapratyaye rUpam, tadityarthaH, tat sarva niravazeSamanumodayAmo'numanyAmahe, harSagocaratAM prApayAma * ityrthH| bahuvacanaM cAtra pUrvoktacatuHzaraNAdipratipattyA upArjitapuNyasambhAratvena svAtmani bahumAna sUcanArtham / / 58 / / guNa0 athavA 'ciya' evArthe tataH sarvameva vItarAgaMvacanAnusAri jinamatAnuyAyi yatsukRtaM jinazAsanoktaM kiJcit dRzyate kAlatraye'pi trividhaM manovAkkAyaiH kRtaM kAritamanumoditamanumodayAmo'numanyAmahe takaM sarvam / / 58 / / soma0 tadevamuktaH sukRtAnumodanArUpastRtIyo'dhikAraH / atha catuHzaraNAdikaraNe yatphalaM syAttadgAthAdvayenAhaguNa0 catuHzaraNAdIn kurvato yadbhavati tadgAthAdvayenAha suhapariNAmo nizcaM, causaraNagamAi AyaraM jIvo / kusalapayaDIo baMdhai, baddhAu suhANubaMdhAo / / 59 / / soma0 zubhapariNAmaH prazastamano'dhyavasAyaH san nityaM sadaiva catuHzaraNagamanAdi catuHzaraNa gamanaduSkRtagarhAsukRtAnumodanAnyAcaran kurvan sAdhuprabhRtiko jIvaH kuzalaM puNyaM tatprakRtIH "sAuJcagoamaNuduge"tyAdigAthoktAH dvicatvAriMzatsaGkhyAH badhnAti, zubhAdhyavasAyabadhyamAnatvAttAsAm, tathA tAzca prakRtIrbaddhAH satIH zubhAdhyavasAyavazAcchu bho'nubandha uttarakAlaH phalavipAkarUpo yAsAM tAH zumAnubandhA evaMvidhAH karotItyarthaH / / 59 / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam guNa0 zubhapariNAmo nityaM sadaiva catuHzaraNagamanAdyAcaran kurvan sAdhuprabhRtiko jIvaH kuzalaprakRtIH puNyaprakRtIdvicatvAriMzatsaGkhyA badhnAti, tathA tAzca 'prakRtIrbaddhAH satIviziSTAdhyavasAyavazAt zubhAnubandhAH zubhottarakAlaphalavipAkAH karotIti gamyamityarthaH / / 59 / / maMdaNubhAvA baddhA tivvaNubhAvAo kuNai tA ceva / asuhAo niraNubaMdhAo, kuNai tivvAo maMdAo / / 60 / / soma0 tathA tA eva zubhaprakRtIH prAgmandAnubhAvAd baddhAH svalpazubhapariNAmavazAnmandarasA baddhA viziSTatarazubhAdhyavasAyavizeSAttIvro'nubhAvo raso yAsAM tAstIvrAnubhAvAH atyutkaTarasAH karoti, upalakSaNAdalpakAlasthitIH dIrdhakAlasthitIH karoti, alpapradezakA bahupradezakAzca karotItyapi jJeyam / tathA 'asuhAutti yAzcAzubhA "nANaMtarAyadasagam"ityAdigAthoktA dvayazItisaGkhyAH pUrvaM baddhAH syustA nirgato'nubandha uttarakAlaphalavipAkarUpo yAbhyastAH niranubandhAH evaMvidhAH karoti, tadvipAkajanitaM duHkhamuttaraMkAle tasya na bhavatItyarthaH / tathA tA eva yAstIvAstIvarasAH prAktIvrAzubhapariNAmena baddhAstA mandA mandarasAH karoti, catuHzaraNagamanAdirUpazubhAdhyavasAyabalAd / atrApi dIrghakAlasthitIralpakAlasthitIrbahupradezakA alpapradezakAzca karotItyapi jJeyam, zubhapariNAmavazAdazubhaprakRtInAM sthitirasapradezAnAM hAsasambhavAt / / 60 / / guNa0 tA eva zubhaprakRtIrmandAnubhAvabaddhAH svalpazubhapariNAmabaddhAH viziSTatarazubhA dhyavasAyavizeSAttIvrAnubhAvA atyutkaTarasAH karoti, kiJcAlpakAlasthitikA dIrghakAlasthitIH karoti, alpapradezikA bahupradezikAzca karoti / tathA'zubhAdvaryazItisaGkhyAH "nANaMtarAye "tyAdikAH pApaprakRtIH pUrvaM baddhA azubhA niranubandhAstadvipAkajanitaduHkharahitAH karoti, tIvrAzca tAH satIH zubhapariNAmenaiva mandAnubhAvA alpavipAkAH karoti, kiJca dIrdhakAlasthitIralpakAlasthitIH karoti, bahupradezikA alpapradezikAH kroti||60 / / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 khaNDa-2 soma0 uktaM catuHzaraNapratipattyAdermahatphalam, ata eva tadavazyaM karttavyamiti darzayati tA eyaM kAyavvaM buhehiM niJcaM pi saMkilesammi / ... hoi tikAlaM sammaM asaMkilesammi sugaIphalaM [sukayaphalaM] / / 61 / / soma0 'tA' iti tasmAtkAraNAt 'eyaM' ti etadanantaroktaM catuHzaraNAdi kartavyaM vidheyaM budhaiH avagatatattvairnityamapi satatamapi / kasmin ? saMklezo rogAdyApadrUpaM tasmin, etena yathA karSakaiH zAlyAdibIjaM zasyaniSpattaye uptamapi palAlAdyAnuSaGgikaM kAryaM janayatyevaM catuHzaraNAdyapi satataM karmanirjarAyai kriyamANamihaloke'pi rogAdyupasargopazAntiM tanotIti darzitam / tathA asaMklezo rogAdyabhAvastasmin catuHzaraNAdi bhavati trikAlaM sandhyAtrayarUpakAle vidhIyamAnamiti zeSaH / / samyagmanovAkkAyopayuktatayA, kathambhUtaM bhavatItyAha-'sugaIphalaM ti zobhanA gatiH sugatiH svargApavargarUpA saiva phalaM yasya tatsugatiphalam, svargamokSaprAptiphalamityarthaH / samyakcatuHzaraNAdikRtAM sAdhUnAmutkarSato mokSaM yAvat zrAddhAnAmacyutaM yAvaJca gateH zrIsiddhAnte uktatvAt, 'sukayaphala miti pAThe tu sukRtaM puNyaM zubhAnubandhi tatprAptiphalaM bhavatItyarthaH ___|61 / / guNa0 tasmAtkAraNAdetadanantaroditaM catuHzaraNAdikaM kartavyaM vidheyaM buddhairavagatatattvainityamapi / yathA karSakaiH zAlyAdisasyanimittaM bIjamuptaM satpalAlAdyAnuSaGgikaM janayan zasyasampattaye bhavatyevaM catuHzaraNAdyapi karmanirjarAyai kriyamANamihaloke'pi rogAdyupasargopazAntaye'pi syAditi darzayati / saGkleze rogAdyApadi nirantaraM kartavyam, kriyamANaM tadupazamAya syAditi / tathA trikAlaM trisandhyaM vidhIyamAnaM samyagmanovAkkAyairUpayuktatayA asaGkleze rogAdyabhAve sugatiphalaM svargApavargapradam / / 61 / / / soma0 atha yo'tIvadurlabhAM manuSyatvAdisAmagrI prApyApi catuHzaraNAdi pramAdAdinA na kRtavAn taM zocayati cauraMgo jiNadhammo na kao, cauraMgasaraNamavi na kayaM / . cauraMgabhavacche o na kao, hA ! hArio jammo / / 62 / / soma0 catvAri dAnazIlatapobhAvanArUpANyaGgAni yasya sa caturaGgo dAnAdicatuSprakAra ityarthaH Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUrivRttisahitaM catuHzaraNam 113 jinadharmo'rhaddharmo na kRto na vihitaH, AlasyamohAdibhiH kAraNairgatavivekatvAt, tathA na kevalaM caturaGgajinadharmo na kRtaH, kintu caturaGgaM zaraNamapyarhatsiddhasAdhudharmarUpamapi na kRtam, tathA caturaGgabhavasya narakatiryagnarAmaralakSaNasya che do vinAzo viziSTacAritratapazcaraNAdinA na kRto yenetyadhyAhAryaM tena / 'hA' iti khede hAritaM vRthA nItaM janma manuSyabhavaH, prAkRtatvAtpuMstvam, tasya hAraNaM cA'kRtadharmasya jIvasya punaratizayena mAnuSyasya duSprApatvAd / athavA sa eva pramAdAdinA pUrvamanArAdhitajinadharmo'ntyasamaye saJjAtavivekaH svayamAtmAnaM zocayati-caturaGgo jinadharmo mayA na kRta ityAdi hA mayA hAritaM niSphalIkRtaM manuSyajanma / devA api viSayapramAdAdakRtajinajanma mahotsavAdipuNyAzcyavanasamaye anenaiva prakAreNa khedaM kurvanti / / 62 / / guNa0 catvAri dAnazIlatapobhAvanArUpANyaGgAni yasya sa caturaGgo jinadharmo'rhaddharmaH, . na kRto na vihitaH, AlasyamohAdibhiH kAraNairvigatavivekatvAt / tathA na kevalaM caturaGgadharmo na kRtaH, kintu caturaGgazaraNamapyarhatsiddhasAdhudharmazaraNamapi na kRtam / tathA caturaGgabhavasya naraMkatiryagnarAmaralakSaNasya chedo vinAzo viziSTacAritratapazcaraNAdinA na kRta iti / 'hA' iti khede hAritaM vRthA nItaM janma mAnuSabhavastasya hAraNaM cAkRtadharmatvenAtizayena mAnuSatvasya punaH duSprAptatvAt / / 62 / / soma0 atha prastutAdhyayanopasaMhAramAha... iya jIya ! pamAyamahArivIrabhadaMtameyamajjhayaNaM / jhAesu tisaMjhamavaMjhakAraNaM nivvuisuhANaM / / 63 / / soma0 iti uktaprakAreNa he jIva ! he Atman ! etadadhyayanaM dhyAya smara trisandhyaM saMdhyAtraye iti sambandhaH, kathambhUtam ? pamAyamahArivIraM pramAdA eva mahAnto'rayaH zatravaH, caturdazapUrvadharAdInAmapi nigodAdidurgatipAtahetutvAtpramAdasya, teSAM pramAdamahArINAM vinAzAya vIravadvIraM subhaTakalpamityarthaH, prAkRtatvAdanusvAralopaH, punaH kathambhUtam ? bhadramante yasmAttad bhadrAntaM mokSaprApakamityarthaH / athavA he vIra ! he bhadreti sambodhanapadadvayaM jIvasyotsAhavRddhihetuH / 'aMta'miti jIvitAntaM yAvadevaitadadhyayanaM dhyAyetyarthaH, punaH kimbhUtam ? avandhyakAraNaM saphalakAraNam, keSAm ? nirvRttimokSastatsukhAnAmiti / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ____ khaNDa-2 'jia' iti pAThe tu jitapramAdamahAriyo'sau vIrabhadraH sAdhuH zrIvIrasatkacaturdazasahasrasAdhumadhyavartI, tasyedaM jitaM tadetadadhyayanaM dhyAyetyAdi, evaM zAstrakartuH samAsagarbhamabhidhAnamuktamasya cAdhyayanasya vIrabhadrasAdhukRtatvajJApanena / yasya jinasya yAvantaH sAdhavo vainayikyautpattikyAdibuddhimantaH pratyekabuddhA api tAvanta eva prakIrNakAnyapi tAvanti bhavantIti jJApitaM bhavatIti gAthArthaH / / 63 / / / vaikramIye 2064 tame varSe vijayakIrtiyazasUriNA saMzodhitaM sampAditaJcedaM / sUripurandarazrIsomasundarasUriviracitAvacUrisahitaM zrIcatuzaraNaprakIrNakaM samAptam / / guNa0 iti uktaprakAreNa he jIva ! Atman ! pramAdA eva mahAnto'rayaH zatravaH pramAdamahArayaH, mahAritvaM caiSAM tadvazavartino'tizayaddhizrutasampadupetA api ca durgatibhAjo bhavantIti / tataH pramAdamahArINAM vIravadvIraM subhaTakalpamityarthaH, prAkRtatvAdanusvAralopaH / bhadraM kalyANamante yasmAttadbhadrAntaM moksspraapkmityrthH| etadadhyayanaM dhyAya smara trisandhyaM sandhyAtraye'vandhyakAraNaM praphalakAraNam, keSAm ? nirvANaM nivRttirmokSa ityarthaH, tasyA nivRtteH sukhAni tatsukhAni teSAmityarthaH / athavA zAstrakarturnAma iti ullekha:- jitapramAdamahArizcAsau vIrabhadrastasyedaM tadevotkRSTamadhyayanaM dhyAyetyAdi, zeSaM pUrvavat / / 63 / / / / vaikramIye 2064 tame varSe vijayakIrtiyazasUriNA saMzodhitaM sampAditaJcedaM tArkikaratnAcAryazrIguNaratnasUrikRtavRttiyutaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakaM samAptam / / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamazrIcatuHzaraNaprakIrNakam khaNDa - 3 -pariziSTaH-1 (1) AcAryazrIguNaratnasUrikRtaTippaNakam / / (2) ajJAtakartRkasaGkSiptAvacUriH / (3) mahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNiracito bAlAvabodhaH / - pariziSTaH-2 bRhadvivaraNA'ntargatoddharaNagAthAnAmupalabdhavRttayaH / - pariziSTaH-3 gurjarAnuvAdasahitaMzrIcatuHzaraNam / - pariziSTaH-4 saMskRtachAyA-gurjarAnuvAdasahitaM zrIlaghucatuHzaraNaprakIrNakam / -pariziSTa:-5 munizrIpuNyapAlavijaya (hA. AcArya...) racita "cattArizaraNaM pavajjAmi" / - pariziSTaH-6 gurjarAnuvAdayutaM saTIkazrIpaJcasUtram - pariziSTaH-7 prathamapaJcasUtrasya saMskRta-gurjarabhASAyAM padyAnuvAdaH / - pariziSTaH-8 bRhadvivaraNA'ntargatavyAkhyA'kArAdikramaH / -pariziSTaH-9 (1) granthagAthA'kArAdikramaH / (2) zAstrasandarbhagAthA'kArAdikramaH / (3) granthoktadraSTAntA'kArAdikramaH / (4) granthoktoddharaNagAthA'kArAdikramaH / - pariziSTaH-10 catuHzaraNaprakIrNakaprakaTasAhityasAraNI / -pariziSTaH-11 samAlocanA / -pariziSTaH-12 ArAdhanApatAkA'ntargatacatuHzaraNaduSkRtagarhAsukRtAnumodanAH / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. paMDita zrIrUpavijayajIkRta pIstAlIsa AgamanI moTI pUjA zrI causaraNapayannA sUtra pUjA duho II zratadhara vIrajigaMdanA, cauda sahasa aNagAra; pratyekabuddha teNe racyA, paIlA cauda hajAra III. saMprati paNa varate ghaNAM, paNa dazano paDaghoSa; te Agamane pUjato, kare puNyano poSa ||rAAM | jagajIvana jagavAla ho - e dezI ||. cAritra zuddha ArAdhanA, sAmAyikathI thAya lAla re; sAvaghayogane chAMDatAM, pAtaka dUra palAya lAla re...cA...// II darzanAcAranI zuddhatA, cauvIsantha thAya lAla re; guNa gAtAM jinarAjanA, samakita dUSaNa jAya lAla re...cA...//rA jJAna darzana cAritranA, ArAdhaka gururAya lAla re; dvAdazadhA vaMdana karI, pUje zrIgururAya lAla re...cA./I3II atikrama vyatikrama vratataNAM, darzana caraNane nANa lAla re; tehanAM dUSaNa cheDIye, paDikkamaNuM te jANa lAla re..cA...jA.. vraNa rujhe jema paTTie, tima kAusage doSa lAla re; paDikkamatAM bAkI rahyA, karIe tehano doSa lAla re...cA.1pA guNadhAraNa karavA bhaNI, karaje daza paccakhANa lAla re; vIryAcAra vizuddhatA, karI saghale suhajhANa lAla re...cA...li6II cauzaraNe jinarAjanI, pUjanA karaze jeha lAla re; jina uttama pada padmanI, rUpavijaya lahe teha lAla re...cA...II7nA. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 // zrIjinAya namaH / / ||aiN namaH / / tArkikaratnAcAryaguNaratnasUrikRtaTippaNasahitam-1 ajJAtakartRkAvacUriyutam-2 mahAmahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNiracitabAlAvabodhAnvitam-3 / / / catuHzaraNaprakIrNakam / / sAvajajogaviraI ukttiNa guNavao ya paDivattI / khaliyassa niMdaNA vaNatigiccha guNadhAraNA ceva / / 1 / / Ti. sAmAyikaH-1 utkIrtanA 24 jinastavena-2 jJAnAdiguNavantapratipattiH-3 khali0 prtikrmnnm:4| vaNa0 kAyotsargaH-5 guNAH0 viratyAdayaH-6 iti SaDAvazyakasUcA / / 1 / / ava. prathamaM SaDAvazyakanAmAni / sAvadyayogaviratiH sAmAyikamucyate / utkIrtanA guNotkIrtanA caturviMzatistavaH / guNavanto'dhikArAt sAdhoH pratipattirvandanakam / skhalitasya nindanA garhaNaM pratikramaNam / vraNasya cAritrAtmano'parAdharUpasya cikitsA spheTanaM kAyotsargam / upacitakarmamokSArthamanazanopoSitAdiguNAnAM pratyAkhyAnamityarthaH / / 1 / / bAlA. paNDita zrI pU. nayavijayagaNiziSya gaNi zrI 5. zrI satyavijayagaNigurUbhyo namaH / / OM natvA catuHzaraNaprakIrNakaziromaNeH / . bAlabodhAya zabdArtho, likhyate lokabhASayA / / 1 / / OMkArane namInaiM causaraNapainnAno Tabo lokabhASAe likhIi chaI / zrI mahAvIra deva nA caudahajAra ziSya, tehanA kIdhAM caudahajAra painnAM / athavA je tIrthaMkaranai jetalA ziSya tehanaiM tetalA pratyekabuddha / te pratyekabuddhanAM kIdhAM tetalAM painnAM / temAMhi zrI vIrabhadramunIzvara causaraNa painnuM karatAM thakA triNivAra maMgalIka karaI hu~ / je mATe triNivAra kIbUM kArya avihaDa thAi / jima deva gurUnaiM pradakSiNA triNi deII / vratano AlAvo triNivAra ucarIiM / jima rAjAnuM triNavAranuM vacana phire nahI / . temAhiM cha Avazyaka karmakSayanA hetu mATai mahAmaMgalIka te mATe pahilA cha AvazyakanuM svarUpa vakhANaI cha / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 bIjIvAra maMgalIkane heta; zrI tIrthaMkaranI mAtA caudasa supana dekhaiM, te caudai supananA nAma kahisyai / trijIvAra maMgalIkane hetaiM zrI mahAvIra devanai namaskAra karInaI 'amariMda nariMda' e gAthAthI mAMDInaiM causaraNa payannuM karavU mAMDasyai / pahilu Avazyaka sAmAyika-1 bIjUM Avazyaka cauvIsattho-2 trIjUM Avazyaka vAMdaNA-3 co) Avazyaka paDikamaNu-4 pA~camu Avazyaka kAussagga-5 chaThe Avazyaka paccakkhANa-6 e cha. AvazyakanAM nAma / cha Avazyaka svarUpa jANe teha ja cyAra saraNano adhikArI hui / te mATaI pahilA cha Avazyaka svarUpa kahaI chaI / sAmAyikeM karI sAvadyayoganI virati thAiM, covIsatthe karI jinanI kIrttanA thAI, vAMdaNe karI guNavaMtanI bhagati thAiM, paDikkamaNe karI aticAranuM niMdavU thAI, kAussage karI atIcAranI zuddhi thAi / auSadhaneM pATeM karI cAMdAnIpari vraNacikitsA pacakhANe karI viratirUpa guNanI dhAraNA thAiM jima pathya bhojaneM karI rUdhe cA~dai, puSTi thAiM / / pahilI gAthAi saMkhepaI cha Avazyakanu svarUpa kahIneM vistAre cha gAthAI cha AvazyakanuM svarUpa kahe che, je mATaI cosaraNa uttama artha ArAdhavAne kAjeM bhaNavU aneM uttama artha Avazyaka jANyAM vinA sadhAi nahi / / 1 / / cArittassa visohI kIrai sAmAieNa kila ihayaM / sAvajeyarajogANa vajaNA''sevaNattaNao / / 2 / / ' Ti. ihaiva jinazAsane nAnyatra / / 2 / / ava. iha jagati, kileti satye sAmAyikena cAritrasya vizodhiH kriyate sAvadyayogAnAM varjanatvAt itareSAmasAvadyayogAnAmAsevanatvAt / / 2 / / bAlA. cAritrAcAranI visodhi sAmAyikaI karI nizcayai karIiM / e jinazAsananai viSe yoga kahatAM mana vacana-kAyA nA yoga-3 kahIi sAvadya yoga ane niravadya yoga tehanuM varjaq ane sevaq te thakI sAvadya yoganUM varjavaM anaiM niravadya yoganUM sevavU te sAmAyika jANavAu / / 2 / / dasaNAyAravisohI cauvIsAyatthaeNa kajaI ya / aJcabmayaguNakittaNarUveNaM jiNavariMdANaM / / 3 / / Ti. caturviziterAtmanAM jIvAnAM jinasambandhinAM stavaH kriyate yatra sacaturvizatyAtmastavena / / 3 / / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 pariziSTa-1 ava. caturvizatyAdistavena darzanAcArasya vizodhiH kriyate / jinavarendrANAmatyadbhUta[guNa]___ . kIrtanarUpeNa / / 3 / / bAlA. darzana kahetAM samyaktva kahIi darzanAcAranI vizuddhiH cauvIsattho kahatAM logassa kahIi, cauvIsatthe karIi zrI jinavareMdranA ati adbhUta guNa kIrtanarUpa cauvIsattho bhaNatAM samakita nIrmala thAI, e artha jANavo / / 3 / / nANAIyA u guNA, tassaMpannapaDivattikaraNAo / vaMdaNaeNaM vihiNA kIrai sohI u tesiM tu / / 4 / / Ti. AdizabdAd darzanacAritrAcaraNagrahaH / tatsaMpanna0 jJAnAdiguNayuktaH, bhaktikaraNAt / jJAnavAnapi darzanacAritraguNayukta eva vandanakapratipattiyogyaH / vidhinA 32 doSa 25 AvazyakazuddhiH kriyate / teSAM jJAnAcArAdInAm, tuH punararthe / / 4 / / ava. jJAnAdayo guNAstaiH sampUrNasya guroH pratipattikaraNAt / vandanakena vidhinA teSAM jJAnAcArAdInAM zodhiH kriyate / / 4 / / bAlA. jJAnAdika kahetAM jJA-1 darzana-2 cAritra-3 kahIi jJAnAdika guNa kahayAM / / te jJAnAdika guNaiM karI saMpUrNa je AcArya upAdhyAyAdika tehanI pratiprati kahetAM bhagati tehano karavAthI vAMdaNAM devai vidhai karInai te jJAnAdika guNanI paNi vizuddhi kAjai jJAnAdika guNavaMtanI bhagati karatAM vAMdaNA detAM jJAnAdika guNa nirmala thAi ane jJAnAcAra darzanAcAranI ArAdhanA thAi vizuddhi thAi / e vAMdaNAMno lAbha jANavo / / 4 / / khaliyassa ya tesi puNo vihiNA jaM niMdaNAi paDikamaNaM / - teNa paDikkamaNeNa tesi pi ya kIrae sohI / / 5 / / Ti. skhalitasyAtikramAdinA sajAtAparAdhasya teSAM jJAnAcArAdInAM punaH pratiSiddhakaraNAd yainindanA "duSTaM mayetat kRtaM" iti parasAkSikamAtmadoSAviSkaraNam / tena jJAnA cArAdInAM pra0 / / 5 / / ava. teSAM jJAnAcArAdInAM skhalitasya vidhinA yA nindanA garhaNA tatpratikramaNam / tena pratikramaNena teSAM jJAnAcArAdInAmapi zodhiH kriyate / / 5 / / bAlA. jJAnAcAra darzanAcAra cAritrAcAra tathA vratasaMbadhi sakhalita je atIMcAra tehanUM vAraMvAra vidhe karI je niMdavU ityAdika paDikamaNuM kahIi teNaI paDikamaNaiM karI te atIcAranI karIi sodhi / e paDikamaj sAlanA kADhavA sarikhu jANavU jima sAla kADhe thakai cAMdu zuddha thAi tima paDikamaNA thI vrata AcAra zuddhi thAi / / 5 / / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 caraNAiyAiyANaM jahakkama vaNatigiccharUveNaM / paDikamaNAsuddhANaM sohI taha kAusaggeNaM / / 6 / / Ti. caraNamatikrAmanti caraNAtigAste Ado yeSAM te caraNAtigAdikA aticArAH / yathAkramaM kramaprAptena paJcamaprAyazcittena, pratikramaNenAzuddhAnAmardhazuddhAnAM vA / jJAnanayaprAdhAnyam / kriyAnayaM prAha / / 6 / / ava. Ayena nivRttamAyikaM caraNAdikamAdo yeSAM te caraNAyikAdikA teSAM yathAkramaM vraNa cikitsArUpeNa kAyotsargeNa pratikramaNAzuddhAnAM zodhistathA bhavati / / 6 / / bAlA. cAritra saMbaMdhi yA je aticAra yathAkrame anukrameM cAMdAnI cikitsA sarikhai paDikamaNu karatAM je zuddha na thayAM, tehanI sodhi tima kAusagmeM karI thAya / kAusagga te vraNacikitsA sarikho karI jANavo jima cAMdA mAhithI sAla kADhyA pachI valI kAMi vikAra rahyo hoi te TAlavAne kAjai auSadhano pATo bAMdhIi teNeM karI vikAra rahyo hoi teTalai / / tima paDikamaNuM karatAM je kAMi aticAra rahyo hoi te kAusaggeM karI zuddha thAi / te mATe kAusagga te cAMdAnI cikitsA sarikho jANavo / / 6 / / guNadhAraNarUveNaM paJcakkhANeNa tavaiyArassa / viriyAyArassa puNo savvehi vi kIrae sohI / / 7 / / Ti. viratilakSaNena / bhavaguNacaritrasamAdhyAtmabhedAtmakasya vIryasya sarvaH SaDbhirapyAvazyakaiH / / 7 / / ava. guNadhAraNarUpeNa pratyAkhyAnena tapaso'ticArasya zodhiH punarvIryAcArasya sarvarapi zodhiH kriyate / / 7 / / bAlA. guNa je viratirUpa tehanUM je dharavu te svarUpa paccakkhANe karI tapa AcAranAM aticAranI sodhi vIryAcAranI sodhi vAraMvAra / chai AvazyakeM karI sarve karI karIi sodhi / virati, Azravanirodha, tRSNA-uccheda, atula-upazama, paccakkhANavizuddhiH, cAritranuM nirmalapaNu, karmano viveka, apUrvakaraNa, kevalajJAna, mokSa evaM 10 [daza] uttaraguNa jANavA / / 7 / / ava. yathA svapnaH sUcitaH san tIrthakaro jAyate / tathA SaDvidhAvazyakasUcitaH sa catuHzaraNAdiyogyo bhavati / atra caturdazasvapnagAthA klyaannaarthm| / gaya vasaha sIha abhiseya, dAma sasi diNayaraM jhayaM kuMbhaM / paumasara sAgara vimANa-bhavaNa, rayaNuJcaya sihiM ca / / 8 / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 pariziSTa-1 Ti. sarvajinaguNotkIrttanagarbhamaGgalabhUtaM gajAdisvapnasandarbhamAha / / 8 / / bAlA: hivai bIjIvAra maMgalAcaraNa karavAM naiM kAjai codasa supananA nAma kahai chaI / / gaja-1, vRSabha -2, kesarI siMha-3, zrI devatAno abhiSeka-4, phUlamAla-5, caMdramA-6, sUrya-7, dhvaja-8, pUrNa kalasa-9, padamasarovara-10, khIrasamudra-11, je tIrthaMkara devaloka thI AvyA hoi tehanI mAtA devavimAna dekhai je tIrthaMkara naraka mAhithI AvyA huvai tehanI mAtA bhavanapatinuM bhavana dekhai-12, ratanano rAzi aMbAra-13, nidhUma agani dekhai -14 / / 8 / / amariMda-nariMda-muNiMdavaMdiyaM vaMdiuM mahAvIraM / kusalANubaMdhibaMdhuramajjhayaNaM kittaissAmi / / 9 / / Ti. kuzalo mokSaH / / 9 / / ava. kuzalasya puNyarUpasyAnubandhI nirantaratA dhanasArthavAhasyeva sukhaparamparA tena kuzalAnubandhena bandhuraM manoharamadhyayanaM kIrtayiSyAmi / kiM kRtvA ? mahAvIraM vanditvA / kathambhUtaM ? amarendranarendramunIndravanditam / / 9 / / bAlA. hivai trIjIvAra maMgalAcaraNa zrI mahAvIraneM namIneM causaraNa payannuM AraMbhe chai / devatAnAM iMdra rAjA munIzvaraM teNaI vaMdita vAMdi naiM zrI mahAvIra pratai kuzala kahetAM mokSa tehaD kAraNa manohara ehaq e .' adhyayana cosaraNa nAmaiM zAstra kahIsyuM / / 9 / / causaraNagamaNa dukkaDagarihA sukaDANumoyaNA ceva / esa gaNo aNavarayaM kAyavvo kusalaheu tti / / 10 / / Ti: ' eSa gaNaH samudAyaH / / 10 / / ava. catuHzaraNagamanaM karaNamityarthaH / duSkRtasya gardA, sukRtasyAnumodanA / etatritayaM guNarUpamanavarataM nityaM kuzalasya hetave mokSahetave kAryam / / 10 / / bAlA. arihaMta-1, sidhdha-2, sAdhu-3, dharma-4, e cyAra- saraNa karavU pApanI gardA niMdA karavI punyakAryanI anumodanA karavI nizcai etale zAstranAM triNa dvAra kahyAM cyAranAM saraNa paDivajavAM vakhANIsyai e pahilaM dvAra-1, pApanI niMdA e bIju-2, dvAra puNyanI anumodanA e trijuM dvAra-3, mokSanuM hetu ehavaM jANInai e triNa guNakArI sarvadA karavAM / / 10 / / arihaMta siddha sAhU kevalikahio suhAvaho dhammo / ee cauro caugaiharaNA saraNaM lahai dhanno / / 11 / / ava. arhantaH, siddhaH, sAdhuH, kevalikathito dharma ete catvAraH caturgatiharaNAH / dhanyaH zaraNaM labhate / / 11 / / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 122 bAlA. hivai pahilA dvAranAM cyAra pratidvAra kahai che zrIarihaMta-1, zrIsidhdha-2, zrIsAdhU-3, kevalIno bhASyo, sukhano karaNahAra zrI jinadharma-4, e cyAra devagati-1, naragati-2, tIryaMcagati-3, narakagati-4, e cyAragati jANavI / cyAra gatinA haraNahAra / / e cyAranuM zaraNa pAmeM dhanya hoi te panoto hoi te pAmai / / 11 / / aha so jiNabhattibharuccharaMtaromaMcakaMcuyakarAlo / paharisapaNaummIsaM sIsammi kayaMjalI bhaNai / / 12 / / Ti. jinamaktibharAdavastRNanudayaM gacchan tena karAlaH bhAvArINAM bhISaNaH praharSAd __ yatpraNataM praNAmastenonminaM kriyAvizeSaNam / / 12 / / ava. atha sajIvaH jineSu bhaktistasyA bharo jinabhaktibharastasmAdavastRNannudayaM gacchan romAJca eva kaJcakastena karAlo'ntaraGgazatrUNAM prati bhISaNaH / praharSavAn praNatena praNAmenonmizraM yathA bhavati / zIrSe kRtAJjalibhirvakSyamANaM sa bhaNati / evaMvidhaH san / / 12 / / bAlA. hivai te cyAra zaraNano karaNahAra prANI jinanI bhagati tehano bhara kahetAM prAgbhAra teNiM karInai ullasatAM je romaMca kahetAM auThakoDiromarAya / te rUpIo je kaMcUo teNeM karI karAla kahetAM manohara athavA karma vayarI prati bhayaMkara / utkRSTo je harisa kahetAM harSa AnaMda anai paNaya kahetAM prema teNeM karI sahita hui tima mastakanaiM viSai hAtha joDInaI kaheM chai / / 12 / / rAga-ddosArINaM haMtA kammaTThagAiarihaMtA / , visaya-kasAyArINaM arihaMtA hutu me saraNaM / / 13 / / Ti. karmASTakAdharihantAraH / NaM vAkyAlaGkAre / / 13 / / ava. rAgadveSAdharINAM hantA, karmASTaghAti hantA, karmASTaghAtimahantaH, viSayakaSAyAnAmarayaH vairiNaH / evaMvidhA arhanto bhagavantaH me mama zaraNaM iMtu bhUyAt / / 13 / / bAlA. kAmarAga-1, saneharAga-2, dRSTirAga-3, e triNi rAga / rAga ane dveSa te rUpIyA vairInA haNanAra / nANAvaraNI-1, daMsaNavaraNI-2, vedanI-3, mohinI-4, AukhuM-5, nAmakarma-6, gotrakarma-7, aMtarAya-8 e ATha karma / ATha karma pramukha vayarInA haNanAra / viSaya-5 kaSAya-4 te rUpi yA vayarInA haNanAra ehavA zrI arihaMtanuM mujaneM zaraNa hovo (zabda-1, rUpa-2, rasa-3, gaMdha-4, pharisa-5, e pA~ca viSaya, krodha-1, mAna-2, mAyA-3, lobha-4 e cyAra kaSAya) / / 13 / / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 pariziSTa-1 rAyasirimavakamittA tava-caraNaM dusaraM aNucarittA / - kevalasirimarihaMtA arihaMtA hutu me saraNaM / / 14 / / Ti. rAjalakSmImapakRSya tyaktvA / tapazcaraNaM duzcaraM sAmAnyasAdhubhiH kartumazakyamanucaryA ''sevya / ye kevalajJAnavibhUtimarhantastasyA yogyAH / / 14 / / ava. rAjyazriyaM rAjyalakSmImapakRSya tyaktvA, duzcaraM duSkaraM tapazcaraNam, aNucarittA AcaritvA kRtvA, kaivalyazriyamarhantaH vAJchayantaH / evaMvidhA arhantaH0 / / 14 / / bAlA. rAja lakSmI chAMDInai, tapa ane cAritra duSkara AcarInaiM, kevalajJAnarUpa lakSmI prataiM pAmyA / te zrIarihaMta ho jo mujanai zaraNa / / 14 / / thuya-vaMdaNamarihaMtA amariMda-nariMdapUyamarihaMtA / sAsayasuhamarahaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 15 / / Ti. yatInAM triSvapyavasthAsu namana yogyAH, indrAdInAM gRhavAse'pi / / 15 / / ava. stutivandanayorarhantaH yogyAH,. amarendranaredrANAM pUjAmarhanto yogyA ityarthaH / zAzvata : saukhyamarhanto vAJchayantaH / evaMvidhA arhantaH / / 15 / / bAlA. stuti anaiM vaMdanA tehanai yogya, devatAnA iMdra rAjA tehonai pUjAnaiM yogya, zAzvatAM mokSanAM je sukha tehoneM yogya / ehavA zrI arihaMta hojo mujaneM zaraNa / / 15 / / . paramaNagayaM muNittA joiMda-mahiMdajhANamarihaMtA / dhammakahaM arihaMtA arihaMtA iMtu me saraNaM / / 16 / / Ti. pareSAM manogatim / / 16 / / / ava. paramanogataM munanto jAnantaH / joiMdamahiMda yogIndramahendrAdIndrAdayasteSAM dhyAnaM sthirAdhyavasAyarUpaM tadarhantIti te dhyAyamAnA ityarthaH, dharmakathAM ca kathayanto'rhantaH arhanto mama zaraNaM bhUyAt / / 16 / / bAlA. pArakA mananI gati prataiM jANatA, yogIzvara anai moTA iMdra tehaneM dhyAna karavAnai yogya, dharmakathA - kehavAnai yogya ehavA te zrIarihaMta hojo mujaneM zaraNa / / 16 / / savvajiyANamahiMsaM arihaMtA saJcavayaNamarihaMtA / baMbhavvayamarihaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 17 / / Ti. . brahmavratamAsevayituM prarUpayituM vA / / 17 / / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 124 ava. sarvajIvAnAmahiMsA dayAmarhantaH, tathA brahmavratamahantaH / evaMvidhA mama0 / / 17 / / bAlA. sarva jIvanI ahiMsA taNo upadeza detA, satyavacanano upadeza detA, brahmavrata cothu vrata maithunaviramaNa tehano upadeza detA / / ehavA zrI arihaMta hojo mujaneM zaraNa / / 17 / / osaraNamuvasarittA cautIsaM aisae nisevittA / dhammakahaM ca kahittA arihaMtA hutu me saraNaM / / 18 / / .. Ti. avasRtya prApya / / 18 / / ava. osaraNaM samavasaraNamupasRtyopavizya catustriMzadatizayAnniSevya Asevya dharmakathAM ca kathayantaH / evaMvidhA0 / / 18 / / bAlA. samosaraNanai viSai besInai, cotrIsa atizaya pAmInai, dharmakathA pratiM kahatA ehavA zrI arihaMta hojo mujaneM zaraNa / / 18 / / zrI tIrthaMkaranA cautrIsa atizaya likhii chaiM / zrIjinanI kAyA adbhUtarUpa, adbhUtagaMdha, roga. rahita, mela parasevai rahita hoi etalai eka atizaya-1 zrI bhaMgavaMtano sAsa phUla sarikho sugaMdha hoI -2 lohI mAMsa gAyanA dUdha sarikhaM hoi-3 AhAra nihAra koI dekheM nahIM-4 e cyAre atizaya janamathI mAMDIne hoI / eka joaNanA samosaraNamAMhi devanaratIryaMcanI koDAkoDi samAiM paMNi sAMkaDu na thAiM-1 zrI jinanI vANI joaNagAmiNI devanaratIryaMca sahu koi samajai-2 mastaka pAchaleM bhAmaMDala hoI-3 savAso yojana mAMhi roga na hoi-4 vaira na hoI-5 uMdarAdika iti na hoi-6 mAri na hoi-7 ativRSTi na hoi-8 durbhikSa na hoI-9 avRSTi na hoI-10 svacakra paracakrano bhaya na hoI-11 e agyAra atizaya kevalajJAna upanA pachI upajai / AkAzai dharmacakra cAleM-1 AkAzeM cAmara cAleM-2 pAdapITha sahita siMhAsana AkAzaiM cAleM-3 triNa chatra AkAzaiM cAleM-4 hajAra joyanano uMco ratanameruno maheMdra dhvaja Agali cAleM-5 jihAM zrIbhagavaMta pagalA ThaveM tihAM devatA aSTa (nava) sovananA kamala ThavaiM-6 sonA rUpA ratananA tIna gaDha devatA racai-7 samosaraNaiM cyAra rUpa cyAra mukha bhagavaMtane hoi-8 azokavRkSa joaNa sudhI chAyA kareM-9 kAMTA uMdhA thAi-10 vATaiM taruara namai-11 devaduMdubhi vAje-12 vAyu anukula vAI-13 / zakuna sava(gha)lAM thAi-14 / sugaMdhajalanI vRSTi thaai-15| paMcavarNaphUlanI vRSTi thAI-16 / dIkSA lIdhAM pachI keza-roma nakha vAdhai nahiM-17 / thoDA tohaI cyAranikAyanA koDi devatA sadAi sevA kare-18 cha e Rtu pA~ceMdriyanA viSaya anukUla huveM-19 e ugaNIsa atizaya devatAnA kidhA / evaM cyAra igyAra anaiM ugaNIsa etale cautrIsa atizaya thayA / chaH / zrI / zrIH / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 pariziSTa-1 egAe girANegaM saMdehaM dehiNaM samaM chittA (smucchittaa)| tihuyaNamaNusAsittA arihaMtA hutu me saraNaM / / 19 / / Ti. samaM samakAlam / / 19 / / ava. ekayA girA vANyA dehinAM prANinAmanekAn vividhaprakArAn sandehAn samucchedya nirAkRtya tribhuvana manuzAsya anuzAsayantaH zikSayantaH, arthavazAdvibhaktipariNAmaH / evaMvidhAH arhantaH / / 19 / / bAlA. eka ja vANIi vacanaI karI aneka saMdeha aneka jIvanA samakAle chedInaI triNi jaganeM hitasIkha / sIkhavatA ehavA zrIarihaMta hojo mujaneM zaraNa / / 19 / / vayaNAmaeNa bhuvaNaM nivvAvittA guNesu ThAvittA / .. jiyaloyamuddharittA arihaMtA hu~tu me saraNaM / / 20 / / Te. guNeSu uttarottaraguNasthAnakeSu / / 20 / / ava. vacanAmRtena bhuvanaM svargamartyapAtAlarUpaM tribhuvanaM nivvAvittA nirvApya prINayitvA jiivlokmuddhrntH| evaMvidhA0 / / 20 / / pAlA. vacanarUpa amRtai karI jaga prataiM ThAratA guNanai viSe thApatA jIvaloka prataiM udharatA ehavA zrI arihaMta hoyo mujaneM zaraNa / / 20 / / aJcanmayaguNavaMte niyajasasasiharapasAhiyadiyaMte / niyayamaNAiaNaMte paDivano saraNamarihaMte / / 21 / / Ti. niyatama'nAdhanantAn / / 21 / / bhava. atyadbhutaprakRSTamayaguNavantaH nijaka AtmIyayazaH zazidharazcandramA tena prasAdhitA dhavalIdigantAthAkAzA yaistAna, atyadbhutaguNavantaH nijakayazaH zazidharaprasAdhitA dhavalIkRtAH digantAn / niyataM zAzvataM yathA bhavati yasya bhagavato Adirna anto na tAnevaMvidhAnahantaH zaraNaM pratipannaH / / 21 / / mAlA. ati adbhuta guNeM virAjamAMnA potAno yaza te rUpIoM caMdramA teNaI karI sohAvyA chai jeNaiM cyAre dizinA aMta nizcayeM, Adirahita tathA aMtarahita paDivajyo huM zaraNa zrIarihaMtanuM / / 21 / / ujjhiyajara-maraNANaM samattadukkhattasattasaraNANaM / tihuyaNajaNasuhayANaM arahaMtANaM namo tANaM / / 22 / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 . 126 Ti. sukhadAnAm / / 22 / / ava. ujjhita-tyakta-nirAkRtajarAmaraNAnAM samagra-samastaduHkhenAtasatvaprANinaH zaraNAnAM tribhuvana svargamartyapAtAlasatkajanAnAM lokAnAM sukhadAnAM teSAmarhatAM bhagavatAM namoH namaskAraH / / 22 / / bAlA. chADyAM chiM jarA anai maraNa jeNai, samasta duHkhiM pIDyA prANInai zaraNa AdhAra, tribhuvananA lokaneM sukhadAyaka ehavA zrIarihaMtanai mAharo namaskAra hoye / / 22 / / arahaMtasaraNamalasuddhiladdhaparisuddhasiddhabahumANo / paNayasiriraiyakarakamalaseharo saharisaM bhaNai / / 23 / / Ti. namrIbhUtaziraH / / 23 / / ava. arhatAM zaraNena yA malazuddhistayA labdhaH prApitaH parizuddho nirmala: siddhabahumAno yena sa praNataH namaskRtaH / siri-mastake racito nivezitakarakamalazekharo mukuTarUpassaharSa sapramoda bhaNati / / 23 / / bAlA. te zrIarihaMtanaiM zaraNa paDivajave karI thai je pApanI sodhi teNi karI pAmyo ati vizuddha zrIsiddha upari bahumAna bhaktibhAva jeNai namAvyu je mastaka tehane viSai joDayA hAtharUpiyAM kamalano mugaTa jeNe ehavo bhavya jIva harSa sahita kahai chaiM / / 23 / / kammaTThakkhayasiddhA sAhAviyanANa-dasaNasamiddhA / savvaTThaladdhisiddhA te siddhA hutu meM saraNaM / / 24 / / Ti. sarvArthasiddhilambhaniSThitArthAH / / 24 / / ava. karmASTakSayeNa siddhAH svAbhAvikajJAnadarzanasamRddhAH sarvArthalabdhayo dAnAdayaH siddhAH / te siddhA mama zaraNaM bhUyAt / / 24 / / bAlA. rogadosArINaM e gAthAthI mADInai dazagAthAiM zrIarihaMtanUM zaraNa paDivajiuM havaiM zrIsidhdhanuM zaraNa paDivaje chai / / ATha karmano kSaya karInai siddhyA, svAbhAvika AvaraNarahita jJAna ane darzana teNe karI saMpUrNa, sarva padArathanI pAmI chai siddhi jeNeM / / te zrIsidhdha hojo mujaniM zaraNa / / 24 / / tiyaloyamatthayatthA paramapayatthA aciMtasAmatthA / / maGgalasiddhapayatthA siddhA saraNaM suhapasatthA / / 25 / / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 . pariziSTa-1 Ti. paramapadaM muktistaddhetutvAccAritrAdikriyAkalApaH / anantasAmarthyAH / maGgalarUpAH / siddhAniSpannAH padArthAryeSAm / atha maGgalabhUtasiddhapadasthAH / / 25 / / ava. trailokyamastakasthA paramapadaM mokSaM tatra tiSThatIti / acintyasAmarthyAH ! maGgalarUpaH siddhaH niSpannaH padArtho yeSAmathavA maGgalAya siddhapadasthAH prazastaprakRSTasukhA / evaMvidhA siddhA mama zaraNaM bhUyAt / / 25 / / bAlA. caudarAjalokanA agranai vi siddhisilA te upari joaNa 1 (eka) tehano cotho kosa tehaneM chaThe bhAge aloka ne aDIne sidhdha rahyA cha / triNi lokanA mastakane viSai rahyA paramapadanai viSai rahyA, ciMtavI na sakIi ehavI samarthAi chai jehanI, maMgalika rUpa je sidhdha pada tehanai viSai rahyA te zrI sidhdha saraNa hojo / anopama je sukha teNiM karI prazaMsanIka / / 25 / / mUlakkhayapaDivakkhA amUDhalakkhA sajogipaJcakkhA / - sAhAviyattasukkhA siddhA saraNaM paramamukkhA / / 26 / / Ti. mUlAdutkhAtapratipakSAH / svAbhAvikaM AttaM Atve vA gRhItaM saukhyam / / 26 / / ava. mUlasya saMsArasya kSaye pratipakSA vairiNaH / lakSe dhyAne, amUDhA amUDhalakSAH / sayoginAM yogadhArakANAM pratyakSAH / svAbhAvikamAttaM gRhItaM saukhyaM yaH / evaMvidhAH siddhAH / punaH kimbhUtAH ? paramo mokSo yeSAM te paramamokSAH / / 26 / / bAlA. mUlathI khapAvyA karma rUpI yA vairI jeNai, sadAiM sopayoga, kevalajJAnInai pratyakSa, svAbhAvika . AtmAnuM sukha chai jehanai ehavA zrI sidhdha saraNa hojo utkRSTo karma no mokSa che jehane / / 26 / / paDipilliyapaDaNIyA samaggajhANaggidaDabhavabIyA / joIsarasaraNIyA siddhA saraNaM sumaraNIyA / / 27 / / Ti. yogIzvarAH gaNadharAH / / 27 / / ava. pratipreritA nirAkRtAH pratyanIkAH pratipakSA vairiNo yaiH / samagradhyAnAgnidagdhabhavabIjAH zaraNIyAH / yogIzvaraiH smaraNIyAH / siddhA mama zaraNam / / 27 / / bAlA. namAvyA bAhya aura aMtaraMga verI jeNe, saMpUrNa je dhyAna rUpIu agni teNai karI bAlyu saMsAranUM bIja mohanI karma jeNe, yogIzvara je gaNadharAdika tehaneM samaraNa karavA yogya ehavA zrI sidhdha saraNa hojo smaraNa karavA yogya / / 27 / / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 ___. 128 pAviyaparamANaMdA guNanIsaMdA vidiNNabhavakaMdA / lahuIkayaravicaMdA siddhA saraNaM khaviyadaMdA / / 28 / / Ti. jJAnAdiguNasArAH / vidIrNaH- vidAritaH- kSINaH, saMsArakandAH dvandvAH / / 28 / / . ava. prApitaparamAnandA prakRSTAnandAH pramodAH / bhavinAM bhaktivatAM puruSANAM guNAnAM nisyandaH samUho yeSAM te guNanisyandAH / vidIrNa-vidAritabhavakandAH / laghukIkRtaravicandrAH mahasA somygunnen| kSapitA-nirAkRtadvandvAH tyaktendriyasaGgrAmA yaH / / 28 / / bAlA. pAmyo parama ANaMda jeNe, lAdho guNano sAra jeNe, vidArayo saMsArano kAMdo jeNe, lahuDA kIdhA jItyA sUrya aura caMdramA jeNe ehavA zrIsidhdha saraNa hojo khapAvyA daMda kalesa chaiM jeNeM / / 28 / / uvaladdhaparamabaMbhA dullahalaMmA vimukkasaMraMbhA / . bhuvaNagharadharaNakhaMbhA siddhA saraNaM nirAraMbhA / / 29 / / Ti. durlabho lambho lAbho muktiprAptilakSaNo yeSAm / karaNIyapadArtheSu tyaktasaMrambhaH ATopaH / bhuvanagRhasya durgatikUpoddharaNastambhAH / ArambhebhyaH kRtyaprayojanebhyo nirgatA bahirbhUtAH / / 29 / / ava. upalabdhaM prAptaM paramaM pradhAnaM kaivalalakSaNaM brahma yaiH / durlabho lambho lAbho yeSAM te / vimukta tyakta-saMrambhAsambhramAH / tribhuvanagRhadharaNe stambhA iva stambhAH / nirgatA ArambhAH / / 29 / / bAlA. pAmyuM chai parama brahmajJAna jeNe, durlabha che pAmabuM jehanUM, mukyuM chai utsukapaNuM jeNe, jagarUpIuM je ghara tehaneM thobhavAne thaMbha sarikhA ehavA zrIsidhdha saraNa hojo AraMbharahita / / 29 / / siddhasaraNeNa nayabaMbhaheusAhuguNajaNiyaaNurAo / meiNimilaMtasupasatthamatthao tatthimaM bhaNai / / 30 / / Ti. nayaH negamAdyarUpalakSitaM yad brahma zrutajJAnaM tasya ye hetavaH kAraNabhUtAH sAdhuguNAH vinayAdyAH ||30|| ava. nayA naigamAdayasteSAM nayanaM yat bahma tasya brahmaNo hetavo ye sAdhuguNAsteSu janitaH kRto'nurAgo yasya sa / kena ? siddhazaraNena / medinyAM dhAtryAM milatsuprazastamastako tatredaM bhaNati / / 30 / / bAlA. naigama-1, saMgraha-2, vyavahAra-3, RjUsUtra-4, zabda-5, samabhirUDha-6, evaMbhUta-7 e.sAte nayanAM nAma / sidhdhane smaraNa karInai je naigama saMgrahAdika teNai saMyukta je baMbha kahetAM zrutajJAna tehanuM hetu kAraNa ehavA je sAdhunA guNa vinayAdika tehanai viSe jaNiya kahetAM upajAvyo aNurAga kahetAM bhagatirAga Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 pariziSTa-1 jehaneM meINI kahetAM bhUmi te sAthiM lAgUM chai supasattha kahetAM bhagatiM bhAve suMdara / mastaka jehaD ehavo - tattha kahetAM te samaya isyo bhavya jIva ehavaM kahe chaI / / 30 / / "kammalukkhayasiddhA" e gAthAthI mAMDIniM cha gAthAiM zrIsidhdhanuM zaraNa kIbUM / hivai zrIsAdhunuM zaraNa kahai chai . jiyaloyabaMdhuNo kugaisiMdhuNo pAragA mahAbhAgA / . nANAiehiM sivasukkhasAhagA sAhuNo saraNaM / / 31 / / Ti. kugatisamudrapAragAH / mahAn mAga atizayo yeSAm / / 31 / / ava. jIvalokabandhavaH / kugati-durgati sindhavaH gajAH / pAragA pAraM gatA mahad bhAgyavantaH jJAnAdibhiH zivasaukhyasAdhakAH / sAdhavo mama zaraNaM bhUyAt / / 31 / / bAlA. jIvalokanA bAMdhava, durgatirUpIyA samudrano pAra pAmyA, mahAmahimAnA dhaNI, jJAnAdikaI karI mokSasukhanA sAdhaNahAra ehavA zrI sAdhu zaraNa hojo / / 31 / / kevaliNo paramohI viulamaIsuyaharA jiNamayammi / - Ayariya uvajjhAyA te savve sAhuNo saraNaM / / 32 / / Ti. paramAvadhiyuktAH / / 32 / / ava. kevalinaH / paramAvadhayaH yAvat dRSTAH / vimala-nirmalamatayaH / jinamate zrutadharAH / AcAryA upAdhyAyA te sarve sAdhavaH zaraNaM bhUyAt / / 32 / / bAlA. kevalajJAnI, je avadhijJAna upanA pachI meM ghaDIiM kevalajJAna upajai te paramAvadhijJAna kahIi te paramAvadhijJAnanA dhaNI, je jJAneM karI aDhIdvIpa mAhilA sanni yA paMceMdriyanA manogata bhAva jANe te vipulamatimanaHparyAyajJAnanA dhaNI, suyaharA kahetAM sakalazrutanA dharanAra, jinazAsananai viSai ___ AcArya, upAdhyAya te sarvasAdhu mujaniM zaraNa hojo / / 32 / / caudasa-dasa-navapuvI duvAlasikkArasaMgiNo je ya / jiNakappA'hAlaMdiya parihAravisuddhisAhU ya / / 33 / / Ti. pUrvebhyo navaiva pUrvANi / / 33 / / ava. caturdazadazanavapUrvadharA ye sAdhavaH / dvAdazaekAdazAGgAn dhArakAH ye sAdhavo ... ' jinakalpihArindaka[yathAlandika] parihAravizuddhakasAdhavaH / / 33 / / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 bAlA. caudasapUrvadhArI, dasapUrvadhArI, navapUrvadhArI, bAra aMganA bhaNanAra, igyAra aMganA bhaNanAra jea kahetAM valI, jinakalpi, yathAlaMdakalpanA dhaNI, parihAravizuddha cAritranA dhaNI / / 33 / / khIrAsava mahuAsava saMbhinnassoya kuTThabuddhI ya / ... cAraNa-veubvi-payANusAriNo sAhuNo saraNaM / / 34 / / Ti. saM0 labdhiH ekendriyeNA'pi sarvendriyArthasAdhinI / / 34 / / ava. kSIrAzravamadhukAzravasambhinnazrotolabdhi'STaspheTane buddhiH / cAraNalabdhivaikriyalabdhayaH __ padAnu-sAriNo labdhivantaH / evaMvidhAH sAdhavaH zaraNaM bhUyAt / / 34 / / . . bAlA. jehano dUdha sarikho vacanarasa hui athavA jehaneM pAtre paDiA annano dUdha sarikho rasa hoi te khIrAzrava kahIi, jehano madhu sarikho vacanarasa hoi athavA jehaneM pAtre paDiyA annano madhu sarikho savAda hui te madhuAzrava kahIyai / je ekaiMdrIyaiM athavA avayavaiM dekheM saMbhinnazrotalabdhivaMtA / saMbhinna zrotalabdhivaMtA koSThabuddhinA dhaNI jaMghAcAraNa vidyAcAraNa vaikriyalabdhinA dhaNI / eka pada AvaDe jehaneM aneka pada AgilA pAchilA AvaDe te padAnusArI kahIi ehavA zrIsAdhu mujaneM saraNa hojo / / 34 / / . jeNai parihAravizudhdha tapa Acarayo havai te pAsaiM athavA tIrthaMkara pAsaI e tapa lIdho kalpai / e pUro thai koi jinakalpa AdareM / koi pAchA gacchamAM Avai / nava yati gacchathI alagA thai parihAravizudhdha tapa Adare / te yati jaghanyathI nomA pUrva trIjUM vastu bhaNyA huvai / utkarSathI uNAM dasa pUrva bhaNyAM huI / te nava yatI mAMhi cyAra parihAravizudhdha tapa kareM / cyAra viyAvacca kare / eka AcArya thAi / te parihAratapanA karaNahAra unAle jaghanyato cauttha madhyama chaTha utkRSTo aThama / sIAle jaghanya to chaTha madhyama aThama utkRSTo dazama / varasAle jaghanya to aThama madhyama to dazama utkRSTo duvAlasa tapa kareM / pAraNe niralepa AMbila kare / veyAvacI tathA AcArya nitye niralepa AMbila kare / ima cha mAsa thayAM pachI tapanA karaNahAra veyAvaca kare te veyAvacI tapa kareM te cha mAsa pUrA thayA pachI AcArya tapa kare / AThe veyAvaca karai / ima aDhAra mAsano tapa tehanUM cAritra te parihAravizuddha cAritra kahIi / jetalI velAi bhInI hAthanI rekhA sUkAi te jaghanya laMda kahIye / ane pA~ca divasano utkRSTa laMda te laMdakalpAnaM aNaatIkamInaiM pravarttai te yathAlaMdakalpI kahIi / te yathAlaMdakalpa pA~ca yatino samUdAya Adare / ekekI vIthAi pA~ca pA~ca dina bhamai / . / / saMbhinnasoyetyasya padasyArtho vistAreNa / / AlaMbai dekhai / ima pAMca iMdrIyanA viSaya jANe / athavA cakravartinAM kaTakanA kolAhala mAMhi A amukano zabda ima je vigatai zabda jAMNai te sAMbhinnazrotalabdhi kahIi / jima koThA mAhiM dhAlyuM dhAna Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 viNase nahIM tima jehanaI sUtra artha bhaNyA hui te vIsare nahIM te koSTha buddhi kahii / shrii| - jaMghAcAraNa labdhinA dhaNI jaMghAnai balaI ekaI utapatavai sattara sahasa joaNa ucA utpatInai trIMchA rUcakainai nAmai teramaI dvIpeM jAiM tihAM caitya vAMdaI tihAMthI AvatAM AThameM nadIzvaradvIpeM vIsAmo lIiM / tihAMnAM caitya vAMdaI tihAMthI ihAM AvaiM / ihAMnAM caitya vAde / ucI gati ekai utpatave che merUneM mathAlaiM paMDakavanaiM jAi / tihAMnAM caitya vAMdaI / tihAMthI valatAM naMdanavane vIsAmo lai tihA caityavAMdai tihAMthI ihAM Avai / ihAMnAM caitya vAMdai / vidyAcAraNa labdhi nA dhaNI sattara sahasa joaNa ucA utpattI ekaI utpatavai ihAMthI mAnuSottara parvataI jAiM / tihAM caitya vAMdaI / tihAthI naMdIzvaradvIpeM jAiM / tihAMnAM caitya vAMdai / / tihAMthI ekaI utpatave ihAM Avai / ihAMnAM caitya vAMdai ucI gate ihAMthI naMdanavanaiM jAi tihAM vIsAmo lIi / tihAthI paMDakavanaiM jAiM / tihAM caitya vAMdIiM / tihAMthI ekeM utpataveM ihAM Avai ihAMnA caitya vAMdaI / jaMdhAcAraNanI anukrameM zakti ghaTai te mATai jAtAM - vIsAmo na le AvatAM ghIsAmo lye / anaiM vidyAcaraNanI zakti anukrameM vAdhe te mATe jAtAM vIsAmo le AvatAM vIsAmoM na leM / ujjhiyavaira-virohA nizcamadohA pasaMtamuhasohA / abhimayaguNasaMdohA hayamohA sAhuNo saraNaM / / 35 / / Ti. vairaM prabhUtakAlajam, tatkAlajo virodho'prItivizeSaH, yata eva ujjhitaH vairahetavo virodho vA / ata evAdrohAH / ata eva prazAntaH, drohiNAM karAlaM mu0 / moho'jJAnam / / 35 / / ava. ujjhita-nirAkRtavairavirodhAH / nityaM nirantaramadrohA droharahitAH / prazAnta upazAnta muhasohA mukhazobhAH / abhigatA jJAtA guNasandohAH samUhAH / hata vinAzitamohAH yaiH / evaMvidhAH / / 35 / / bAlA. ujita kahetAM chAMDyAM 3 vaIra virodha jeNi, sadAi drohi rahita te mATai je upazamavaMta mukhanI zobhA che jehanI, pAmyA che guNa kahetA guNano samUha jeNiM, haNyo che moha jeNaiM ehavA zrI sAdhu zaraNa hojo / / 35 / / khaMDiyasiNehadAmA akAmadhAmA nikAmasuhakAmA / sapurisamaNAbhirAmA AyArAmA muNI saraNaM / / 36 / / Ti. smarasagratyaktAH viSayAsaktihetusmaramandirarahitA vA / athavA na kAmadhAma ___ kAmasthAnam / niSkAme nirviSaye sukhe / satpuruSANAmAcAryAdInAM vandArUNAM manAMsi saparivAra Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 . abhirAmayantyAnandayanti / AtmAnantAsu tAsu kriyAsu rAmayantyAcAraM vA rAmayanti / / 36 / / ava. khaNDitAni cheditAni snehadAmAni dAmaNAni yaiH / kAmaH smaraH dhAma gRhaM tAbhyAM rahitAH / nikAme nirgate vigate smarasukhe siddhisatke kAmo'bhilASo yeSAm / satpuruSAn bharatAdIn manasi [a] bhirAmayantazcAritrANi dhyAyantItyarthaH / AtmA eva ArAmaM yeSAM te / / 36 / / bAlA. chedI chai sneharUpI sAMkala jeNiM, nathI kAma kahetAM viSayAbhilASa ani dhAma kahetA ghara jehaneM, nikAma kahetAM atyaMta sukha je mokSanA sukha tehanA vAMchaNahAra, satpuruSanAM manane AnaMdakArI, jJAnakriyAnaiM viSai AtmArne ramADe te munIzvara zaraNa hojo / / 36 / / milhiyavisaya-kasAyA ujjhiyaghara-gharaNisaMgasuhasAyA / akaliyaharisa-visAyA sAhU saraNaM vihuysoyaa||37|| ... Ti. saGgasukhAsvAdAH / na kalito na gaNito harSaviSAdau yaiste / padAnte 'vihUasoA' pApazrotAMsi AzravadvArANi vighUtazokA vA / / 37 / / ava. millitA tyaktA viSayakaSAyA yaiH / ujjhita-tyaktagRhagRhiNIsaGgasukhasvAdAH / akaliya akalitaharSaviSAdAH / sAdhavaH zaraNaM bhUyAt / vidhUtAni nirmalIkRtAni zrotAMsi Azrava dvAralakSaNAni yaH, evaMvidhAH / / 37 / / bAlA. melyA che viSaya kaSAya jeNai, chAMDyA chai gharagharaNInA saMgamanA sukha savAda jeNai, nathI kidhA harSa vikhavAda jeNe, gayo che pramAda jehathI ehavA zrIsAdhu zaraNa hojo / / 37 / / hiMsAidosasunnA kayakArunA sayaMbhurUppannA / ajarA'marapahakhunnA sAhU saraNaM sukayapunnA / / 38 / / - Ti. svayambhUrucA svayambhUsamyaktvena / pUrNApannA iti pAThe svayambhUdadhitulye vistIrNe rUkprajJe yeSAmiti ajarAmarapathaH pravacanazAsrANi tatra kSunnA dakSA / / 38 / / ava. hiMsAdidoSazUnyA rahitAH / kRtakAruNyAH dayAbhAvAH / svayaM bhavatIti svayambhUH, rUk rUciH samyaktvaM prajJA medhA svayambhuve rUkprajJe yeSAmathavA svayambhurUcA samyaktvena pUrNAH / ajarAmarapathe mokSapathe kSuNNAH / sukRtapUrNAH puNyaparipUrNAH, evaMvidhAH / / 38 / / bAlA. hiMsAdika doSaiM rahita, kIdhI chai karuNA jeNaI, svayaMbhUramaNasamudra jehavI moTI che rUka kahetAM kAMti ane pannA kahetAM buddhi jehanI, ajarAmara patha kahetAM mokSa mArga tehanai viSai nipuNa, ati ghaNAM kIdhA che puNya jeNeM ehavA zrIsAdhu zaraNa hojo / / 38 / / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 kAmaviDaMbaNacukkA kalimalamukkA vivikkacorikA / pAvarayasurayarikkA sAhU guNarayaNacaJcikkA / / 39 / / . Ti. kaH pApamalaH / viviktaH pRthakkRtaM caurya yaiH / paaprjHprvrtksurtmuktaaH||39|| bhava. kAmaviDambanAnAM prati cukkA- iti tatkSaye pravRttAH / kalamalena pApena muktAH / - tyktcauryaaH| pAparajaHsuratariktAH / maithunazUnyAH / caccikazabdAdAdezyo ... maNDitazabdArthaH / sAdhunAM guNaratnamaNDitAH / / 39 / / bAlA. kAmanA viDaMbaNAthI chUTA, kaleza pApa teNaiM rahita, choDI che corI jeNai, pAparaja saMyukta je surata kahetAM maithuna teNe rahita sAdhU guNarUpIAM ratana teNaI maMDita chaI / / 39 / / sAhuttasuTThiyA jaM AyariyAI tao ya te sAhU / ... sAhubhaNieNa gahiyA te tamhA sAhuNo saraNaM / / 40 / / Ti. sAdhutvena (sAdhutve) suSTu sthitAH sAdhutvena samAhitA vA / / 40 / / ava. sAdhutvena susthitAH ye sAdhavaH / tataH tasmAdAcAryAdayaH sAdhavaH sAdhumaNitena gRhItAH te . sAdhavaH zaraNam / / 40 / / bAlA. sAdhUpaNai bhale AcaraiM rahyA te sAdhU je bhaNI AcArya pramukha te paNi sAdhU kahIi / sAdhU kahetA te AcArya upAdhyAya pramukha sarvasAdhUmAMhi AvyA te te mATaiM sarva sAdhU zaraNa hojo / / 40 / / ... paDivanasAhusaraNo saraNaM kAuM puNo vi jiNadhamma / paharisaromaMcapavaMcakaMcuciyataNU bhaNai / / 4 / / ava. pratipannaH sAdhuzaraNaH punarapi jinadharma zaraNaM kRtvA praharSaromAJcaprapaJcakacakAJcitatanu bhaNati / / 41 / / / bAlA. iNeM prakAriM paDivajyu cha sAdhunUM zaraNa jeNai ehavo bhavyajIva zaraNa karavAni kAjai valI zrI .. jinadharmanuM / utkRSTo je harSa teNe karA ullasyA auTha koDi romarAya tehano je vistAra te rUpIu je kAMcUu teNaiM karI zobhita zarIra meM jehanUM ehavo bhavyajIva kahe chai / / 41 / / 'jialoa baMdhuNo' e gAthAthI mADI dazagAthAi zrI sAdhunuM zaraNa kIdhuM have zrI jinadharmanuM zaraNa karaI chii| Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 pavarasukaehiM pattaM pattehi vi navari kehi vi na pattaM / taM kevalipannattaM dhamma saraNaM pavano haM / / 42 / / Ti. kartuH pAtrairapi / navari punaH / kaizcinna prAptaM yathA brahmadattaH pAtratvaM cakritvalAbhAt / sa bhavyAnAmeva / dharma zruta-cAritrarUpam / / 42 / / ava. pravara-prakRSTasukRtaH prAptam / pAtrairapi kaizcit na prAptaM brahmadattAdibhiH / tatkevaliprajJaptaM dharma zaraNaM prapanno'ham / / 42 / / bAlA. moTai puNye karI pAmyo pAtra kahetAM bhavya jIveM, paNi vizeSai keTaleke nathI pAmyo, te zrI kevali bhAkhyA dharma prateM zaraNa paDivajyo chu huM / / 42 / / patteNa apatteNa ya pattANi ya jeNa nara-surasuhAI / mokkhasuhaM pi ya patteNa navari dhammo sa me saraNaM / / 43 / / Ti. pAtreNa kulasaubhAgyAdiguNayuktena / pAtreNa ca yathA - RjutvAdiguNavatA varuNasAra thimitreNa narasukhaM videheSu apAtratve dramakajIvasaMpratyudAhatiH / itthaM surasukhe zAlibhadro nandiSeNazca sa vasudevajIvaH / mokSasukhaM pAtreNaiva cAritradharmAdhArabhUtabhAvyatvaguNalakSaNe nAtha prAptena / / 43 / / ava. yena dharmeNa prAptenAprAptena vA narasurasukhAni jIvena prAptAni / mokSasukhaM punaryena dharmeNa prAptenaiva prAptam / navaraM kevalam / sa dharmo mama zaraNaM bhUyAt / / 43 / / bAlA. jAti kula rUpAdi guNa- pAtra ehaveM jIvai athavA jAtyAdi guNa- apAtra guNa rahita jIvai, pAmyAM je dharmaiM karI manuSya devanAM sukha, mokSanAM sukha valI cAritrAdi guNa pAtraM pAmyAM e vizeSa dharma te mujaneM zaraNa hojo / / 43 / / niddaliyakalusakammo kayasuhajammo khalIkayakuhammo / pamuhapariNAmarammo saraNaM maha hoi jiNadhammo / / 44 / / Ti. pramukhe Ado ihaloke, tatra dhammilladraSTAntaH / pariNAme paripAke bhavAntare / ityarthaH tatra dAmannakAkhyAnam / / 44 / / ava. nirdalitAni kaluSakarmANi yena / kRtaM zubhasvajanma yena / khalIkRto nissAritaH kudharmo yena / pramukha AdiH pariNAmo'ntaM AdAvante ca ramyaH / jinadharmo0 / / 44 / / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 pariziSTa-1 bAlA. TAMlyAM chai melAM karma jeNiM, dIdhA chaiM bhalA avatAra jinagaNadharAdika padavIrUpa jeNaiM, nirdhATiu ___ adharma jeNaiM, pramukha kahetAM Adai anai pariNAMmeM kahetAM aMtaiM paNii ramaNika, zaraNa mujaneM hojo ehavo zrIjinadharma / / 44 / / ava. na kevalaM jinadharmaM zaraNaM prapanno'haM kintu jinamatamapItyAha- kAlattae vi na mayaM jammaNa-jara-maraNa-vAhisayasamayaM / amayaM va bahumayaM jiNamayaM ca saraNaM pavano haM / / 45 / / Ti. jinamataM pravacanaM dvAdazAGgam / / 45 / / ava. kAlatraye'pi na mRtaM na vinaSTam, videheSu sarvadA sadbhAvAt / janmajarAmaraNarUpANi vyAdhizatAni. sumRtAni vilayaM gatAni yatra / amRtamiva bahumataM jinamataM zaraNaM prapanno'ham / / 45 / / bAlA. atIta anAgata vartamAna e triNa kAlane viSe nAza nathI pAmyuM, janama jarA maraNarUpa virAdhi tehanA saikAM tehaY samAvanAra, amRta sarikhu, sarvanaiM abhISTa vallabha ehavaM zrI jinazAsana anaiM dharma te prateM zaraNa paDavajyo DuM huM / / 45 / / pasamiyakAmapamohaM diTThA'diDhesu na kaliyavirohaM / sivasuhaphalayamamohaM dhammaM saraNaM pavanno haM / / 46 / / Ti. kAmapramohaH kAmonmAdaH / dRSTAdRSTeSu bAdarasUkSmajIveSvakalito virodho viparItaprarUpaNA yena / / 46 / / ava. prazamita-upazamitakAmapramoham / dRSTAdRSTeSubAdarasUkSmeSu jantuSuna kalito na kRto virodho yena / zivasaukhyaphalaM dadAti / amoghaM niSpApaM dharmaM zaraNaM prapanno'ham / / 46 / / Tabo. atyaMta samAviu kaMdarpa kAmano vyAmoha jeNiM, dIThA padArtha je bAdara pRthavIkAya pramukha adIThA padArtha, je sUkSma pRthvIkAya pramukha tehane viSaM nathI kIdho virodha kahetAM viparIta parUpaNA jeNiM, mokSa sukharUpa phalano dAyaka, sadAi saphala te zrI jinadharma prateM zaraNa paDivajyo chu huM / / 46 / / narayagaigamaNarohaM guNasaMdohaM pavAinikkhohaM / nihaNiyavammahajohaM dhamma saraNaM pavano haM / / 47 / / . Ti. pravAdibhirnikSobhyo kSobhayitumazakyaM nirgatakSobhaM vA nitarAM kSobho yasmAt teSAmiti vA / / 47 / / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 . * 136 ava. narakagatigamanasya rodho niSedho yatra / guNAnAM sandoho yatra sandohaH samUhaH / pravAdibhyo nirgataH kSobho yatra / nihita-vinAzitayodhaM manmathayodhaM / ahaM dharma zaraNaM prapannaH / / 47 / / bAlA. narakagatinaiM viSaM gamana jAvU tehano vAraNAra, guNa te jJAnAdika tehano samavAya che jihAM, pavAI kahetAM traNaseM treSaThi savi pAkhaMDI teNeM khobhAvI na sakIi, atyaMta haNyo kAma kaMdarparUpa subhaTa jeNaiM ehavA zrIdharma prateM zaraNa paDavajyoM chu huM / / 47 / / bhAsurasuvanasaMdararayaNAlaMkAragAravamahagcha / nihimiva dogaJcaharaM dhammaM jiNadesiyaM vaMde / / 48 / / Ti. vyartheyaM gAthA / suvarNaH zlAdhyo guNotkIrtanarUpastena sundarA racanA / icchAmicchA didazabhedaparikalpanA tasyAM tayA vA yathAvasaram / alaGkAraNAt gauravahetuH mahAgha mAhAtmyaM vizeSo yasya sa tathA / cAritradharmapakSe kRtam / ' bhAsvarasuvarNAnAmakSarANAM * racanA padapaGkatyA viracanaM yasyAH 32 sUtradoSatyAgenA'STaguNAlaGkaraNena alaGkArastasmAt gauravaM gurutvaM tena mahAgham / . nidhipakSe mAsvaraM dIptimat svarNa kanakaM sundararatnAni alaGkArAH AbharaNavizeSAstai IravaH sampUrNatA tena mahA| bahUmUlyaH / prathamapakSe daurgatyaM kudevAdilakSaNam / dvitIyapakSe daurgatyamajJAnam / tRtIyapakSe dAri vyam / / 48 / / ava. jinadezitaM jinAdiSTaM dharma vande / paraM nidhimiva / kIdRzo nidhiH? bhAsuraM dedIpyamAnaM suvarNa hemaM sundarANi ratnAni padmarAgAdIni alaGkArA AbharaNavizeSAsteSAM gauraveNa mahArghyaH / dharmaH kIdRg ? bhAsuragatihetutvAd bhAsura devamanuSyANAM bhAsuragatiH / tiryazcanArakyorabhAsuragatiH / zobhano varNaH zlAghA yatra sa suvarNaH / sundarA manoharA racanA dvividhacAtuvidhadazavidhatvAdAdiprarUpaNA lakSaNaM yasya sa bhAsurasuvarNasundararatnAlaGkArairabhayadAnadAkSiNyAdibhizca gauravaM yatra sa bhAsuraH / gauravo mahArghaH pUjAvizeSaH / daurgatyaharaM dAridrayaharaM nidhiM zrutadharma pratyajJAnaharaM cAritradharma prati durgatiharam / / 48 / / / bAlA. dharma kahevo cha / bhAsura kahatAM dedIpyamAna, suha kahetAM zobhAyamAna, varNa kahetAM yazavAda che jehano anaiM suMdara che racanA sAmAcArInI thiti jihAM / samartha paNe karavao che jehano gArava pUjA teNiM karI bahu mUlya ehavo zrIjinadharma varNavyo athavA dharma kahetAM zrIjina siddhAMta khii.| te kehavo bhAsura kahetAM dIpatA su kahetAM sArA je varNa kahetAM akSara tehanI je racanA gAthAnA AlAvAnA baMdha ani alaMkAra je yamaka upamA pramukha tehanuM gaurava teNai karI bahu mUlya te dharma nidhAna sarikho chai nidhAna Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 pariziSTa-1 kahevU bhAsura kahetAM dIpatAM suvanna kahetAM sonUM anai suMdara je ratana ane alaMkAra kahetAM AbharaNa - tehanUM je gorava teNe karI bahumUlya chaiM / nidhAna sarikho dAridrano haraNAra dharma zrI jinano bhAkhyo vAMdu chu / / 48 / / causaraNagamaNasaMciyasucariyaromaMcaaMciyasarIro / . kayadukkaDagarihA'suhakammakkhayakaMkhiro bhaNai / / 49 / / Ti. kAGkSAparaH / / 49 / / ava. catuHzaraNagamanasaJcitasucaritena sucAritreNa yo romAJcastenAJcitaM zarIraM yasya saH / kRtaduSkRta duHpApa garhan san, azubhakarmakSayaM kAGkSanidaM vakSyamANaM bhaNati / / 49 / / bAlA. cyAra zaraNanaI karave karI saMciuMje sucarita kahetAM puNya teNaiM karI ullasyAM je romarAya teNaiM karI zobhita che zarIra jehanuM kIdhI je pApanI gurU samakSa niMdA gardA teNi karI azubhakarmono kSaya karavA vAMchato bhavyajIva kahechai / / 49 / / / pavarasukaehiMpattaM e gAthAthI mAMDI A sAta gAthAiM jinadharmanuM zaraNa kIbUM etale cyAra zaraNanuM dvAra pUrUM thayu. havai pApagardA rUmIu bIjU dvAra kahe chaI. / / ihabhaviyamanabhaviyaM micchattapavattaNaM jamahigaraNaM / jiNapavayaNapaDikuTuM duTuM garihAmi taM pAvaM / / 5 / / Ti. pratiSiddham / / 50 / / bhavaH iha-asmin mave'nyabhave vA yat mithyAtvapravarttanaM yaccAdhikaraNaM yat jinapravacanapratikruSTaM tad duSTaM pApaM garhAmi / / 5 / / pAlA. A bhavanai viSai anya bhavaneM virSe je mithyAtva pravarttavyu hoi valI je je adhikaraNa kIbUM karAvyu hoi / zrIjinasiddhAMtaneM viSe niSedha duSTa gurUnI sAkhi niMdu chu te pApa / / 50 / / micchattatamaMdheNaM arihaMtAisu avannavayaNaM jaM / . annANeNa viraiyaM iNhi garihAmi taM pAvaM / / 51 / / 2. avarNavacanamavajJAvacanaM vA / / 51 / / va. mithyAtvatamasAndhena yadvA prakRSTaM mithyAtvaM mithyAtvatamaM tenArhadAdiSvavarNavacanIyatAM ' yadajJAnena viracitam / idAnIM tatpApaM garhAmi / / 51 / / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 . 138 bAlA. mithyAtvarUpiuMje aMdhArUM teNeM karI aMdha thai arihaMtAdika arihaMta AcArya upAdhyAya sAdhUnaI viSaiM avarNavAdanuM bolavU je ajJAnapaNe karI kIrcha hoi / hamaDAM garahuM chu te pApa / / 51 / / suya-dhamma-saMgha-sAhusu pAvaM paDiNIyayAe jaM raiyaM / ... annesu ya pAvesuM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 52 / / Ti. anyeSvapi pApeSu 18 pApasthAnakeSu / pApaM prANavyaparopaNAdikam / / 2 / / ava. zrutadharmasaGghasAdhuSu yatpApaM pratyanIkatvAdracitam / tathAnyeSvapApasthAneSu caityapuNyazAlAdiSu yatpApaM kRtaM tatpApamidAnI garhAmi / / 52 / / bAlA. sUtra sidhdhAMta dharma caturvidha saMgha sAdhUna viSe pApa pratyanIkapaNA pramukha je kIrcha hoi, bIjAI aDhAra pApasthAnakamAhiM je pApa karayuM hui te pApa / havaDAM gurUnI sAkhi niMdu chu te pApa / / 52 / / anesu ya jIvesu mittI-karuNAi goyaresu kayaM / pariyAvaNAi dukkhaM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 53 / / Ti. jIveSu jinAdivyatirikteSu maitrIkAruNyAdigocareSu / gocaro viSayaH / paritApanayA iti madhyapadagrahaNenAbhigrahatAdi[abhihatAdi]dazAnAmapi padAnAM grahaNam / garhA[mi] jugupsAmIti AlocayAmi / / 53 / / ava. anyeSu jIveSvarhadAdivyatirikteSu maitrIkaruNAmAdhyasthavidheyatayA gocaro viSayo yeSAM teSu maitrIkaruNAkRpAdigocareSu paritApanAdi upadravAdi yaduHkhaM kRtaM tatpApamidAnIm / / 53 / / bAlA. bIjAi jIvanai viSai maitribhAva karUNA pramukha karavA yogya te jIvanaiM viSai kIbUM paritApanAdika duHkha havaDAM garahuM chu te pApa / / 53 / / jaM maNa-vaya-kAehiM kaya-kAriya-aNumaIhiM AyariyaM / dhammaviruddhamasuddhaM savvaM garihAmi taM pAvaM / / 54 / / . Ti. sugamA / / 54 / / ava. manovacanakAyadehaiH kRtakAritAnumitibhirAcaritaM kRtaM dharmavirUddhaM dharmAsadRzamazuddha garhaNIyaM yatpApamAcaritaM kRtaM tatpApaM sarvam / / 54 / / / bAlA. jemanai vacanai kAyAi kIdhU karAvyu hoi anumodiuM hui Acariu hoi / dharmathI virudha azudhdha khoTuM / havaDAM garahuM chu te pApa / / 54 / / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 pariziSTa-1 atha nUtanaH sambandho jJeyaH / aha so dukkaDagarihAdaliukkaDadukkaDo phuDaM bhaNai / sukaDANurAyasamuinapunapulayaMkurakarAlo / / 5 / / Ti. sucaritabahumAnena samudIrNAH puNyabandhahetutvAt pavitrAH / ye pulakArAstaiH karAlo vyApto bhAvArINAM bhISaNo vA / / 55 / / ava. athAnantaraM sa jIva duSkRtagarhayA dalitAni utkaTAni duSkRtAni yena sa sphuTaM prakaTaM sukRtA sat puNyAnurAgasamutpanna-utpannapuNyapavitrapulakaromAJcakAGkureH karAlo bhISaNaH karmazatrUn prati / ityevaMvidhaH san bhaNati / / 55 / / bAlA. have te bhavyajIva pApanI garhAiM karIne niradalyAM utkaTa pApa jeNeM ehavo thako pragaTa kahe chai / punyanai . atirAgaI karI ullasyA jei pavitra auTha koDi romarAyanA aMkurA teNiM karI zobhAyamAna / / 55 / / arihattaM arihaMtesu, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyAraM Ayariesu, ujjhAyattaM uvajjhAesu / / 56 / / sAhUNa sAhucariyaM, desaviraiM ca sAvagajaNANaM / aNumanne savvesi, sammattaM sammadiTThINaM / / 57 / / Ti. sugamA / / 56 / / aNumanne'numodayAmi / / 57 / / bhava. arihanteSu yadarhatvaM ca anyat siddheSu yat siddhatvam, AcAryeSu yadAcAryatvam, upAdhyAyeSu yadupAdhyAyatvam, sAdhuSu sAdhucaritam, sAvadhayogAnAM dezaviratama, sarveSAM samyagdRSTinAM ninanijaguNayuktAnAmarhadAdInAM samyaktvamanumanye / / 56-57 / / bAlA. je arihaMtapaNuM chai zrIarihaMtanai viSe ! je valI sidhdhapaNuM che zrI sidhdhane viSai ! AcAra jeM chaiM AcAryanaiM viSai ! upAdhyAyapaNuM che upAdhyAya ne viSe / / 56 / / sAdhunI je sAdhucaryA sAdhuno AcAra jJAnAcArAdika pAMca bhede, dezaviratI valI je zrAvakalokanI / e sarva anumodu chu sarvanuM / dayA, kSamA, vairAgya, svadoSanindA, AsthA, samakita samyagdRSTinuM etale mithyAtvI saMbaMdhiyAM dAnarUci vinItapaNuM ityAdika guNa anumoduM chauM / / 57 / / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 140 ahavA savvaM ciya vIyarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / kAlattae vi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM / / 58 / / Ti. sugamA / / 58 / / ava. athavA sarvamapi vItarAgavacanAnusAreNa yad sukRtaM kAlatraye'pi trividhaM manovAkAyaiH kRtaM tadanumodayAmaH / / 58 / / bAlA. athavA saghaluMi nizcayeM vItarAganAM vacanane anusaratu je sukRta kahetAM puNya kArya triNakAlanai viSe pUrve je kIbUM havaDA je karUM chu Agali je karIsa mane vacane kAyAi je kI-- anumodUM chu te huM sarva / / 58 / / etale 'arihaMta' ihAMthI triNa gAthAiM punya anumodanAnuM dvAra pUru thayuM / suhapariNAmo niJcaM, causaraNagamAi AyaraM jIvo / . kusalapayaDIo baMdhai, baddhAu suhANubaMdhAo / / 59 / / maMdaNubhAvA baddhA tivvaNubhAvAo kuNai tA ceva / / asuhAo niraNubaMdhAo, kuNai tivvAo maMdAo / / 60 / / Ti. nityaM catuHzaraNagamanAdi Acaran jIvaH sAdhuprabhRtikaH / baddhAH prakRtIH viziSTA___dhyavasAyavazAt zubhAnubandhAH zubhottarakAlaphalavipAkAH karoti / / 59 / / tA eva kuzalaprakRtayaH mandarasAH tu punaH pUrvabaddhA'zubhAH / pApaprakRtIH niranubandhAsta dvipAkajanyaduHkharahitAH karoti / / 60 / / . . ava. zubhapariNAmaH san catuHzaraNamAcaran samAcaran jIvo nityaM kuzalaprakRtIrbadhnAti / tAsAM kuzalaprakRtInAM baddhAnAmanubandho rasaH zubhaH karoti / / 59 / / tA ceva tAzcaiva kuzalaprakRtayo mandAnubhAvabaddhA tIvrAnubhAvAH kroti| azubhapApaprakRtIrmandAnubhAvabaddhA niranubandhAH karoti / tIvrAnubhAvabaddhA mandAH karoti jIvaH zaraNena / / 6 / / bAlA. havai triNa gAthAiM causaraNano mahimA varNave chai / bhalo AtamAno pariNAma thAi nityai sadAI cyArasaraNanuM karavU pApa, nidavU puNyanUM anumodavU ityAdika Adarato bhavya jIva tIrthaMkaranAma uccairgotra ityAdika zubha karmanI prakRti uparAjai / ani je zubha karma prakRti bAMdhi chai tehano zubharasa vadhArai / lIbaDAnA rasa mAMhiM pANI bhelatAM jima lIbaDAnAM maMda rasa thAi tima azubha prakRtino zubha pariNAmaI karI maMda rasa thAi / / 59 / / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 pariziSTa-1 alpa zubha pariNAmaI karIne je zubha karmaprakRtino maMda rasa bAMdhyo hoya te utkRSTa zubha pariNAmeM karI 'causaraNa bhaNatA thiko te zubha karmaprakRtino ati tIvra rasa upajAveM jima selaDIno rasa kaDhatAM tIvra rasa thAi tima zubha pariNAmeM tIvra rasa thAi / jJAnAvaraNIya nIcairgotrAdika azubha karmaprakRti che te rasa rahita kareM aneM tIvra azubha pariNAme karI azubha karmaprakRtino tIvra rasa bAMdhyo hui te causaraNa bhaNato maMdarasa karai / / 60 / / tA eyaM kAyavvaM buhehi nicaM pi saMkilesammi / hoi tikAlaM sammaM asaMkilesammi sukayaphalaM [sugaiphalaM] / / 61 / / Ti. saGkleze rogAdyApadi nityaM kriyamANaM tadupazamAya syAt / samyagmanovAkkAyaH kriyamANaM svargApavargapadam / / 6 / / bhava. budhairapi saGkleze'pi nityaM tA etat catuHzaraNaM kAryam / saGklezarahite'pi trikAlaM samyak / asaGkleze'pi sukRtaphalaM bhavati / / 6 / / bAlA. te mATaiM e cauMsaraNa karavU paMDitaI sadAi rogAdika saMkalesa Avai valI vizeSe karavu hoi / saMkalesa : no haito triNa kAla samyag prakAriM bhaNatAM thakAM puNyaphala thAi, eTale caucaraNa trikAla gaNatAM roga soga ApadA sarva nAseM ane ApadA kasI no haiM to ghaNuM puNya thAi / / 61 / / cauraMgo jiNadhammo na kao, cauraMgasaraNamavi na kayaM / cauraMgabhavacche o na kao, hA ! hArio jammo / / 2 / / Ti. catuH prakAraH / / 62 / / ava. yena jIvena caturaGgo jinadharmo na kRtaH / caturaGgazaraNamapi na kRtam / yena caturaGgabhava saMsArachedo na kRtaH / tena purUSaNa, hA iti khede janma hAritaH / / 2 / / bAlA. dAna-1, zIla-2, tapa-3, bhAvanA-4, e caturaMgaH zrI jinadharma jeNaiM na karayo / arihaMta-1, sidhdha-2, sAdhU-3, ane dharma-4, e cyAranUM zaraNa paNi jeNi na karayuM / / cyAra gatirUpa saMsArano - cheda jeNiM na karayo teNiM hArayo mANasano janama te khedAi hAya hAya havai je causaraNa na kareM tehaneM pachatAvo kahe che / / 62 / / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNaprakIrNakam khaNDaH-3 iya jIya ! pamAyamahArivIrabhadaMtameyamajjhayaNaM / jhAesu tisaMjhamavaMjhakAraNaM nivvuisuhANaM / / 3 / / Ti. he jIva ! Atman vIraM subhaTakalpam / bhadraM ante yasmAt bhadrAntaM mokSaprApakam / etadadhyayanam / jIa iti pATho jitapramAdamahArivIrabhadrasyedaM tadeva / uktasAdhoH lakSaNamadhyayanamiti / / 63 / / ava. he jIva ! pramAda eva mahAri mahAn ariH vairIstasya vIrajIpanazIla he pramAdamahAri / vIrabhadraM kalyANamante yasmAt tadevAdhyayanamevaMvidhaM trisandhyaM dhyAya ekacittayAdhyayanasyArtharahasya cintaya / iyaM he jIva ! pramAdamahArivIrabhadra ! tamevAdhyayanaM dhyAyata / yata etadavandhyaM kAraNaM saphalaM nivRttisukhAnAM muktisukhAnAM kAraNaM saphalamityarthaH / / 63 / / iti avacUriH / / bAlA. eNiM prakAriM he jIva pramAdarUpa je moTA vayarI tehaneM jItavAnaI subhaTa pramAdano mahAvayarI ehavo vIrabhadranAmeM mahAmunIzvara etale cosaraNanA karaNanA karaNAra- nAma sUciuM mujanaiM bhadrathAu ane he jIva ! tuM e mokSanA sukhanuM saphalakAraNa (a) causaraNa adhyayanaM triNakAla dhyAi / / 63 / / // iti zrI catuHzaraNaprakIrNakaM samAptam / / zrIkIrtivijayavAcakaziSyopAdhyAyazrIvinayavijayena eSaH catuHzaraNArtho racito bAlAvabodhAya saM. 1844 rA varSe phAlguNa sudi 2 dine / / zrI pallikAnagare likhIkRtaH / / zrIrastuH / / / / zrI kalyANamastuH / / zubhaM bhavatu / / zrIH / / jIvadayA jiNadhammo, sAvayajammo gurA(rU)NapayabhattI / / eya rayaNakacaukkaM, puNNehi viNA na pAvaMti / / 1 / / / / vaikramIye 2064 tame varSe vijayakIrtiyazasUriNA saMzodhitaM sampAditajyedaM TippaNAvacUribAlAvabodhasahitaM zrIcatuHzaraNaprakIrNakaM samAptam / / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-2 / / bRhadvivaraNAntargatoddharaNapAThAnAmupalabdhavRttayaH / / A anu.dA.sU. 29 [catu. gA0 1 vR.]. AvassayaM 1, avassakaraNijjaM 2, dhuva-Niggaho 3, visohI ya 4 / ajjhayaNachakkavaggo 5, nAo 6, ArAhaNA 7, maggo 8 / 2 / / Ava00AvassagaM0 gAhA AvassagakaraNijjaM jaM taM AvAsaM / ahavA guNANamAdhArattaNato AvAsa iva AvAsaM / ahavA A majjAyAe vAsaM karei tti AvAsaM / ahavA jamhA taM AvAsayaM jIvaM AvAsaM kareti saNa-NANa-caraNaguNANa tamhA taM AvAsaM / ahavA takkaraNAto NANAdiyA guNA AvAseMti tti AvAsaM / ahavA A majjAyAe pasatthabhAvaNAto AvAsaM / ahavA A majjAtAe, vasa AcchAdane [pA0 dhA0 1023, kA0 dhA0 4/47] pasatthaguNehi appANaM chAdetIti AvAsaM / ahavA suNNamappANaM taM pasatthabhAvehiM AvAsetIti AvAsaM / kamma'TThavihaM dhuvaM, kasAyA iMdiyA vA dhuvA, imeNa jamhA tesiM Niggaho qajjati tamhA dhuvaNiggaho / avassaM vA niggaho dhuvaNiggaho / kammamaliNo AtA visohijjatIti visodhI / sAmAdikAdi gaNyamAnAni SaDadhyayanAni samUho vaggo / NAyo yuktam / abhipretArthasiddhiH ArAdhaNA / mokkhassa savvapa satthabhAvANa vA laddhINa vA paMtho, mArga ityarthaH / / 2 / / hAvR0 avazyakriyAnuSThAnAdAvazyakam, guNAnAM vA AvazyakamAtmAnaM karotItyAvazyakam / avazyakaraNIyamiti mokSArthinA niyamAnuSTheyamiti / dhruvanigraha iti - atrAnAditvAt prAyo'nantatvAcca dhruvaM karma tatphalabhUto vA bhavaH, tasya nigraho dhruvanigrahaH, nigrahahetutvAnnigrahaH / tathA karmamalinasyA''tmano vizuddhihetutvAd vizuddhiH / adhyayanaSaTkavargaH sAmAyikAdiSaDadhyayanasamudAyaH / samyag jIvakarmasambandhavyavahArApanayanAd nyAyaH / mokSArAdhanAnibandhanatvAd ArAdhanA / mArgaH panthAH zivasyeti gAthArthaH / he030 zramaNAdibhiravazyaM kriyata iti nipAtanAdAvazyakam, athavA jJAnAdiguNA mokSo vA A samantAdvazyaH kriyate'nenetyAvazyakam, athavA A samantAdvazyA indriyakaSAyAdibhAvazatravo yeSAM te tathA, taireva kriyate yat tadAvazyakam, athavA samagrasyApi guNagrAma Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pariziSTam 2-B syAvAsakamityAvAsakamityAdyaparamapi svadhiyA vAcyam, pUrvamapi ca vyutpAditamidam / tathA mumukSubhirniyamAnuSTheyatvAdavazyakaraNIyam / tathA dhruvanigraha iti, atrAnAditvAt kvacidaparya-vasitatvAcca dhruvaM karma tatphalabhUtaH saMsAro vA, tasya nigrahahetutvAnnigraho dhruvanigrahaH / tathA karmamalinasyA''tmano vizuddhihetutvAdvizuddhiH / tathA sAmAyikAdiSaDadhyayanakalApAtma-katvAdadhyayanaSaDvargaH / tathA'bhipretArthasiddheH samyagupAyatvAt nyAyaH athavA jIvakarmasambandhApanayanAnnyAyaH, ayamabhiprAyaH-yathA kAraNikairdaSTo nyAyo dvayorarthipratyarthinobhUmidravyAdisambandhaM cirakAlInamapyapanayatyevaM jIvakarmaNoranAdikAlInamapyAzrayAzrayibhAvasambandhamapanayatItyAvazyakamapi nyAya ucyate / tathA mokSArAdhanAhetutvAdArAdhanA / tathA mokSapuraprApakatvAdeva mArga iti gAthArthaH / / 2 / / B anu.dA.sU. 73 [catu. gA. 1] Avassagassa NaM ime atthAhigArA bhavaMti / taM jahAsAvajjajogaviraI 1, ukkittaNa 2, guNavao ya paDivattI 3 / khaliyassa niMdaNA 4, vaNatigiccha 5, guNadhAraNA 6 cev||6|| anu050 sIso pucchati - kahaM chavvihamAvassayaM ti ? bhaNNati - 'jato sAmAdiyAdiyANa sAvajjavajjaNAdi chavviho atthaNibaMdho, ime ya te atthA - sAvajjajoga0 gAdhA / paDhame sAmAdiyajjhayaNe pANAtivAyAdisavvasAvajjajogaviratI kAtavvA / bitie darisaNavisohiNimittaM puNo bohilAbhatthaM ca kammakhavaNatthaM ca titthakarANAmukkittaNAkatA / tatie caraNAdiguNasamUhavato vaMdaNa-NamaMsaNAdiehiM paDivattI kAtavvA / catutthe muluttarA-varAdhakkhalaNAe kkhalito paccAgatasaMvego visujjhamANabhAvo pamAdakaraNaM saMbharaMto appaNo jiMdaNagarahaNaM kareti / paMcame vraNasAdhammovaNaeNa dasavidhapacchitteNa caraNAdiyAravraNassa cigicchaM kareti / chaTTe jahA mUluttaraguNapaDivattI niratiyAradhAraNaM ca jadhA tesiM bhavati tadhA atthaparUvaNA / hA vR0 Aha - kiM punaridamAvazyakaM SaDadhyayanAtmakam ? iti, ucyate - SaDAdhikAraviniyogAt / ka ete'rthAdhikArAH ? iti tAnupadarzayannAha - Avassagassa NamityAdi / sAvajja gAhA, vyAkhyA - sAvadhayogaviratiH sapApavyApAraviramaNaM sAmAyikAAdhikAraH / utkIrtaneti sakaladuHkhavirekabhUtasAvadyayogaviratyupadezakatvAdupakAritvAt sadbhUtaguNotkIrtanakaraNAdantaHkaraNazuddheH pradhAnakarmakSayakAraNatvAd darzanavizuddhiH (ddheH) punarbodhilAbhahetutvAd bhagavatAM jinAnAM yathAbhUtAnyAsAdhAraNaguNotkIrtanA caturviMzatistavasyeti / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 145 he0vR0 guNavatazcapratipattyarthaM [vandanA] vandanAdhyayanasya / tatra guNAH mUlaguNottaraguNavrata - piNDavizuddhayAdayo guNA asya vidyanta iti guNavAn, tasya guNavataH pratipattyarthaM vandanAdilakSaNA [pratipattiH] kAryeti / uktaM ca - pAsatthAdI [Avazyaka ni0 1108] gAhA / cazabdAt puSTamAlambanamAsAdyA'guNavato'pItyAha / uktaM ca - pariyAya0 [Avazyakani0 1128] gAhA / skhalitasya nindA pratikramaNArthAdhikAraH, kathaJcit pramAdataH skhalitasya mUlaguNottaraguNeSu pratyAgatasaMvegavizuddhayamAnAdhyavasAyasya pramAdakaraNamanusmarato'kAryamidamatIveti bhAvayato nindA''tmasAkSikIti bhAvanA / vraNacikitsA kAyotsargasya, iyamatra bhAvanA - nindayA zuddhimanAsAdayata vraNasAdhopanayenA''locanAdidazavidhaprAyazcittabhaiSajena caraNAticAravraNacikitseti guNadhAraNA pratyAkhyAnasyArthAdhikAra iti, ayamatra bhAvArthaH- yatheha mUlaguNottaraguNapratipattiH niraticArasandhAraNaM ca tathA prarUpaNamarthAdhikAra iti / cazabdAdanye cApAntarAlArthAdhikArA vijJeyA iti / evakAro'-vadhAraNa iti gAthArthaH / eSAM ca pratyadhyayanamAdhikAradvAra evAvakAzaH pratyetavyaH / Aha - nanvAvazyake kimiti SaDadhyayanAni ? atrocyate, SaDAdhikArayogAt / ke punaste ityAzaGkaya tadupadarzanArthamAha - Avassagassa NamityAdi / Avazyakasya ete vakSyamANA arthAdhikArA bhavanti, tadyathA - sAvajjajoga gAhA / vyAkhyA - prathame sAmAyikalakSaNe adhyayane prANAtipAtAdisarvasAvadyayogaviratirAdhikAraH 1 / uklittaNa tti dvitIye caturviMzatistavAdhyayane pradhAnakarmakSayakAraNAtvAllabdhabodhivizuddhihetutvAt puna-rbodhilAbhaphalatvAt sAvadyayogaviratyupadezakatvenopakAritvAcca tIrthakarANAM guNotkIrtanA'rthAdhikAraH / guNavao ya paDivatti tti, guNA mUlottaraguNarUpA vratapiNDavizuddhayAdayo vidyante yasya sa guNavA~stasya pratipattirvandanAdikA kartavyeti tRtIye vandanAdhyayane'rthAdhikAraH / cazabdAt puSTAlambane'guNavato'pi pratipattiH kartavyeti draSTavyam / uktaM ca - pariyAya parisa purisaM khettaM kAlaM ca AgamaM nAuM / kAraNajAe jAe jahArihaM jassaM jaM joggaM / / 1 / / [Ava0ni0 1128] ti 3 / khaliyassa niMdaNa tti skhalitasya mUlottaraguNeSu pramAdAcIrNasya pratyAgatasaMvegasya jantorvizuddhayamAnAdhyavasAyasyA'kAryamidamiti bhAvayato nindA pratikramaNe'rthAdhikAraH 4 / vaNatigiccha tti vraNacikitsA kAyotsargAdhyayane'rthAdhikAraH / idamuktaM bhavati - cAritrapuruSasya yo'yamaticArarUpo bhAvavraNastasya dazavidhaprAyazcittabheSajena kAyotsa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 pariziSTam 2-C,D,E dhyayane cikitsA pratipAdyate 5 / guNadhAraNA ceva tti guNadhAraNA pratyAkhyAnAdhyayane arthAdhikAraH / ayamatra bhAvArthaH - mUlaguNottaraguNapratipattistasyAzca niraticAraM sandhAraNaM yathA bhavati tathA pratyAkhyAnAdhyayane prarUpaNA kariSyate 6 / cazabdAdanye'pya pAntarAlArthAdhikArA vijJeyAH, evakAro'vadhAraNa iti gAthArthaH / / C Ava0ni0 798 [catu. gA0 2 0] jo samo savvabhUesu tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi, II kevalibhAsiyaM / / 128 / / / hAvR0 jo samo gAhA, yaH samaH tulyaH sarvabhUteSu sarvajIveSu, bhUtazabdo jIvaparyAyaH, trasyantIti prasAH dvIndriyAdayasteSu, tiSThantIti sthAvarAH pRthivyAdayasteSu ca, tasya sAmAyikamityAdi pUrvavat / tasyetthambhUtasya sattvasya sAmAyikaM bhavati / itizabdaH sArapradarzanArthaH, etAvat kevalibhASitamiti gAthArthaH / / 128 / / he0vR0 jo samo ityAdi, yaH samaH sarvatra maitrIbhAvAt tulyaH sarvabhUteSu sarvajIveSu traseSu sthAvareSu ca tasya sAmAyikaM bhavatItyetadapi ke vaMlibhASitam, jIveSu ca samatvaM saMyamasAnnidhyapratipAdanAt pUrvazloke'pi labhyate, kintu jIvadayAmUlatvAd dharmasya tatprAdhAnyakhyApanAya pRthagupAdAnamiti / / 128 / / D uttarA adhya0 29, sU. 9 [catu. gA0 3 vR0] cauvIsatthaeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? daMsaNavisohiM jaNayai / / 9 / / sAmAyikaM ca pratipattukAmena tatpraNetAraH stotavyAH, te ca tattvatastIrthakRta eveti tatsUtramAha - caturvizatistavena etadavasarpiNI prabhavatIrthakRdutkIrtanAtmakena darzanaMsamyaktvaM tasya vizuddhiH / tadupaghAtikamAMpagamato nirmalIbhavanaM darzanavizuddhistAM janayati / / 9 / / E Ava0ni0 1215 [catu0 gAthA0 4 va.] gataM saprasaGgaM doSavipramuktadvAram, adhunA kimiti kriyata iti dvAram, tatra vandanakaraNakAraNAni pratipAdayannAhaviNaovayAra mANassa maMjaNA pUyaNA gurujaNassa / titthayarANa ya ANA suadhmmaaraahnnaa'kiriyaa||1215 / / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 147 + vinaya evopacAro vinayopacAraH kRto bhavati, sa eva kimartha ityAha-mAnasya ahaGkArasya bhaJjanA vinAzaH, tadarthaH, mAnena ca bhagnena pUjanA gurujanasya kRtA bhavati, tIrthakarANAM cA''jJA'nupAlitA bhavati, yato bhagavadbhirvinayamUla evopadiSTo dharmaH, sa ca vandanAdilakSaNa eva vinaya iti, tathA zrutadharmArAdhanA kRtA bhavati, yato vandanapUrvaM zrutagrahaNam, 'akiriyatti pAramparyeNAkriyA bhavati, yato'kriyaH siddhaH, asAvapi pAramparyeNa vandanalakSaNAd vinayAdeva bhavatIti, uktaM ca paramarSibhiH tahArUvaM NaM bhaMte ! samaNaM vA mAhaNaM vA vaMdamANassa pajjuvAsamANassa kiMphalA vaMdaNapajjuvAsaNayA ?, goyamA ! savaNaphalA, savaNe NANaphale, NANe viNNANaphale, viNNANe paccakkhANaphale, paccakkhANe saMjamaphale, saMjame aNaNhayaphale, aNaNhae tavaphale, tave vodANaphale, vodANe akiriyAphale, akiriyA siddhigaigamaNaphalA" / tathA vAcakamukhenApyuktam 'vinayaphalaM zuzrUSI guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM cAzravanirodhaH / / 1 / / saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmAkriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam / / 2 / / yoganirodhAdbhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH / / 3 / / ' ____ iti gAthArthaH / / 1215 / / FAva0ni0 1250 [catu. gA0 5 vR.] . micchattapaDikkamaNaM taheva assaMjame paDikkamaNaM / . ...... kasAyANa paDikkamaNaM jogANa ya appasatthANaM / / 1250 / / AvahAvR0mithyAtvamohanIyakarmapudgalasAcivyavizeSAdAtmapariNAmo mithyAtvaM tasya pratikramaNaM tatpratikrAntavyaM vartate, yadAbhogAnAbhogasahasAtkAraimithyAtvaM gatastatpratikrAntavyamityarthaH, tathaiva asaMyame asaMyamaviSaye pratikramaNam, asaMyamaH-prANAtipAtAdilakSaNaH pratikrAntavyo vartate, kaSAyANAM prAgnirUpitazabdArthAnAM krodhAdInAM pratikramaNam, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 pariziSTam 2-G,H kaSAyAH pratikrAntavyAH, 'yogAnAM ca' manovAkAyalakSaNAnAm 'aprazastAnAm' azobhanAnAM pratikramaNam, te ca pratikrAntavyA iti gAthArthaH / / 1250 / / G uttarA0 29/11 [catu, gA0 5 va.] paDikkamaNeNaM maMte ! jIve kiM jaNayai ? paDikkamaNeNaM vayachiddAI pihei, pihiya vayachidde puNa jIve niruddhAsave asabalacaritte aTThasu pavayaNamAyAsu uvautte apuhutte suppaNihie viharai / / 11 / / etadguNasthitenApi madhyamatIrthakRtAM tIrtheSu skhalitasambhave pUrvapazcimayostu tadabhAve'pi pratikramitavyamiti pratikramaNamAha - pratikramaNena aparAdhebhyaH pratIpanivarttanAtmakena vratAnAM prANAtipAtanivRttyAdInAM chidrANi - aticArarUpANi vivarANi vratacchidrANi pidaghAti sthagayati apanayatIti yAvat / tathAvidhazca kaM guNamavApnotItyAhapihitavratacchidraH punarjIvaH niruddhAzravaH sarvathA hiMsAdyAzravANAM niruddhatvAt, ata evAsabalaM sabalasthAnairakarburIkRtaM caritraM yasya sa tathA, aSTasu pravacanamAtRSu uktarUpAsu upayuktaH avadhAnavAn tata evAvidyamAnaM pRthaktvaM prastAvAtsaMyamodyogebhyo viyuktasvarUpaM yasyAsau apRthaktvaH sadA saMyamayogavAn, (a) pramatto vA pAThAntarAt; tathA supraNihitaH suSThu saMyame praNidhAnavAn, pAThAntarato vA suSThu praNihitAni asanmArgAt pracyAvya sanmArge vyavasthApitAnIndriyANyaneneti supraNihitendriyaH viharati saMyamAdhvani yAti / / 11 / / H Ava0 ni0 1424 [catu0 gA. 6 vR.] ava0 evaM tAvad dravyavaNastaccikitsA ca pratipAditA, adhunA bhAvavraNaH pratipAdyate muluttaraguNarUvassa tAiNo paramacaraNapurisassa / avarAhasallapabhavo bhAvavaNo hoi nAyavyo / / Ava0hA0kR0 muluttaraguNasvarUvassa' gAhA, iyamanyakartRkI sopayogA ceti vyAkhyAyate, mUlaguNAH-prANAtipAtAdiviramaNalakSaNAH piNDavizuddhyAdayastu uttaraguNAH, ete eva rUpaM yasya sa mUlaguNottaraguNarUpastasya, tAyinaH, paramazcAsau caraNapuruSazceti samAsaH tasya aparAdhAH-gocarAdigocarAH ta eva zalyAni tebhyaH prabhavaH-sambhavo yasya sa tathAvidho bhAvavraNo bhavati jJAtavya iti gAthArthaH / / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 149 vi0A0mA0 237 [catu0 gA0 6 va.] jaha karagao nikiMtai dArUM iMto puNo vi vaccaMto / iya kaMtaMti suvihiyA kAussaggeNa kmmaaii||237|| JAva0 ni0 1551 [catu. gA0 6 va.] kAThassagge jaha suTTiyassa bhajjati aMgumaMgAI / iya bhiMdaMti suvihiyA aTThavihaM kammasaMghAyaM / / 1551 / / AvahAvR0 yathA karagatotti karapatraM nikRntati-chinatti vidArayati dAru-kASThaM, kiM kurvan ? Agacchan punazca vrajanityarthaH, iya evaM kRntanti suvihitAH-sAdhavaH kAyotsargaNa hetubhUtena karmANi-jJAnAvaraNAdIni, tathA'nyatrApyuktam-. "saMvareNa bhave gutto, guttIe saMjamuttame / saMjamAo tavo hoi, tavAo hoi nijjarA" / / 1 / / "nijjarAe'subhaM kamma, khijjaI kamaso sayA / Avassaga(geNa) juttassa, kAussaggo visesao" / / 2 / / ityAdi, ayaM gAthArthaH / / 237 / / atrAha-kimidamitthamityata Aha-kAussagge gAhA vyAkhyAkAyotsarge susthitasya sataH yathA majyante aGgopAGgAni 'iya' evaM cittanirodhena bhindanti vidArayanti munivarAH-sAdhavaH aSTavidha-aSTaprakAraM karmasamAtaM. jJAnAvaraNIyAdilakSaNamiti gAthArthaH / / 1551 / / KAva0 ni0 1554 [catu0 gA0 6 vR0] tamhA u nimmameNaM muNiNA uvaladdhasuttasAreNaM / kAussaggo uggo kammakkhayaTThAya kaayvyo||1554 / / yatazcaivaM tamhA' gAthA / tasmAt tu nirmamena-mamatvarahitena muninA sAdhunA, kimbhUtena ? upalabdhasUtrasAreNa vijJAtasUtraparamArthenetyarthaH, kiM ? kAyotsargaH uktasvarUpaH ugraH - zubhAdhyavasAyaprabala: karmakSayArtha na tu svargAdinimittaM kartavya iti gathArthaH / / 1554 / / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 pariziSTam 2-L, M,N L Ava0 ni0 1214 [catu. gA. 7 va.] Avassaesu jaha jaha kuNai payattaM ahINamairittaM / tivihakaraNovautto taha taha se nijjarA hoi||1214|| AvazyakeSu avanatAdiSu doSatyAgalakSaNeSu ca yathA 2 karoti prayatnam ahInAtiriktaM na hInaM nApyadhikam, kimbhUtaH san ? trividhakaraNopayuktaH, manovAkkAyai-rupayukta ityarthaH, tathA 2 'se' tasya vandanakartunirjarA bhavati-karmakSayo bhavati, tasmAJca nirvANaprAptiriti, ato. doSaparizuddhAdeva phalAvAptiriti gAthArthaH / / 1214 / / M Ava0ma0vR0 921 [catu. gA0 11 vR.] arihaMti vaMdaNanamaMsaNANi arihaMti pUyasakAraM / siddhigamaNaM ca arihA arihaMtA teNa vujhNti||921|| 'arha pUjAyAm' arhanti vandananamaskaraNe, tatra vandanaM zirasA, namaskaraNaM vAcA, tathA siddhyanti-niSThitArthA bhavantyasyAM prANina iti siddhiH-lokAntakSetralakSaNA, vakSyati-'ihaM boMdi caittANaM tattha gaMttUNa sijjhai' tadgamanaM ca prati arhantItyarhA:-yogyAH 'aca' ityaca, tena kAraNenArhanta ucyante, arhantaH / / 921 / / N Ava0ni0 947 [catu. gA0 11 va.] atha karmakSayasiddhameva prapaJcato niruktavidhinA pratipAdayannAhadIhakAlarayaM jaMtu kammaM se siyamaTThahA / siyaM dhaMtaM ti siddhassa siddhattamuvajAyai / / 947 / / vyAkhyA-dIrghaH saMtAnApekSayA'nAditvAt sthitibandhakAlo yasya tad dIrghakAlam, nisarganirmalajIvasyAnuraJjanAd mAlinyApAdanAd rajaH, athavA, snehena bandhanayogyaM bhavatIti sAmyAd rajaH, sUkSmatvasAmyAd vA raja iti karmaNa eva vizeSaNam, dIrghakAlaM ca tad rajazceti dIrghakAlarajaH, 'jaMtu kammaM ti' dIrghakAlarajorUpaM yat karma dIrghakAlasthitikaM rajorUpaM yat karmetyarthaH, etaccaivaMvidhaM karma, tuzabdasya vizeSaNArthatvAdatra bhavyasya saMbandhi gRhyate, nAbhavyasya, tasya vakSyamANadhmAtatvAyogAt / athavA, bhavyasaMbandhitvamiha karmaNo dhmAtatvasAmarthyAdeva labhyate / yacchabdo'pi sAkSAdupAtte karmANi na tathAvidhaM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 sAphalyamanubhavatiH, ataH 'jaMtukamma' ityetadanyathA vyAkhyAyate-jantu vastasya karma jantukarma / anenAbaddha-karmavyavacchedamAha- baddhaM yat karmetyarthaH / kathaMbhUtaM yat karma jantukarma vA ? ityAha- 'se siyamaTThaha tti' jJAnAvaraNAdyaSTaprakAraiH pUrva 'se' tasya sitaM baddhamityarthaH / athavA, 'se siyaM ti' anAbhoganirvartitayathApravRttakaraNena samyagjJAnAdhupAyatazca krameNa zeSitaM zeSaM kRtaM sthitya'nubhavAdibhiralpIkRtamityarthaH / tad dIrghakAlasthitikaM rajorUpaM bhavyasya saMbandhi yatkarma jantUkarma vA pUrvamaSTadhA baddhaM tat krameNa zeSitaM sat kim ? ityAha-'siyaM dhaMtaM ti tti' sitamitthaM baddhaM dhmAtaM tIvradhyAnAnalena dagdhaM kSapitaM mahAgninA lohamalavadasyeti siddha iti niruktiH / evaM ca karmadahanAnantaraM siddhasyaiva sataH siddhatvamupajAyate nAsiddhasya, 'neraiesu uvavajjai' ityAdinicayanayamatAzrayaNAditi / upajAyati iti sadAtmanaH svAbhAvikaM satsiddhatvamanAdikarmAvRtaM tadAvaraNavigamenAvirbhavatyeva, na punarasadupajAyata iti pratipattavyam, asataH kharaviSANasyeva janmAyogAditi / athavA siddhasya siddhatvaM sadbhAvarUpa-mupajAyate, na tu pradIpanirvANakalpamabhAvarUpamiti / evaM nayamatAntaravyavacchedArthametat / tathA cAhureke "dIpo yathA nivRtimabhyupeto nevAvaniM gacchati nAntarikSam / dizaM na kAzid vidizaM na kAzcit snehakSayAt kevalameti nAzam / / 1 / / jIvastathA nirvRtimabhyupeto nevAvaniM gacchati nAntarikSam / dizaM na kAzcid vidizaM na kAJcit snehakSayAt kevalameti zAntim / / 2 / / " ityAdi / evaMvidhAsiddhAbhyupagame dIkSAdiprayAsavaiyarthyAt; niranvayakSaNabhaGgasya cAghaTamAnatvAditi / athavA 'dIhakAlarayaM ti' etadanyathA vyAkhyAyate-rayo vegazceSTAvizeSaH, phalam, anubhava. ityanarthAntaram / tatazca saMtAnenAnubhUyamAnatvAd dIrghakAlo'nubhavo yasya tad dIrghakAlarayaM yad bhavyakarma jantukarma vA / tathA 'sesiyaM ti' etadapyanyathA vyAkhyAyatelezyAvizeSAzleSitaM vahanyayogolakanyAyAjjIvena saha saMzleSamupagatam / aSTadhA sitamityAdi tu tathaiva / / iti niyuktizloka sakSepArthaH / / 947 / / 0 Ava0ni0 1004 [catu. gA. 11 va.] samprati bhAvasAdhUn pratipAdayatinivvANasAhae joge, jamhA sAhati sAhuNo / samA ya sababhUesu, tamhA te bhaavsaahunno||1010|| Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 pariziSTam 2-P, Q,Q-1 nirvANasAdhakAn yogAn-samyagdarzanAdipradhAnAn vyApArAn sAdhayanti sAdhavaH, vihitAnuSThAnaparatvAt, samAzca sarvabhUteSu, etacca yogaprAdhAnyakhyApanArthamuktam, tasmAt bhavanti bhAvasAdhavaH / / P upa0 mA0 3 [catu. gA0 14 va.] saMvaccharamusamajiNo, chammAsA vaddhamANajiyacaMdo / ia viharIyA nirasaNA, jaijja eovamANeNaM / / 3 / / vyAkhyA-'saMvaccharetti' saMvatsaraM varSaM yAvad RSabho jinaH zrIprathamatIrthaMkaraH, SaNmAsAn yAvat zrIvarddhamAnajinacandro varddhamAnAbhidhAnastIrthaMkaraH, sarvaguNaiH pradhAnatvAjninacandra iti padaM dattam / anayA rItyA etau dvAvapi tIrthaMkarau vihariyA iti vihatau paryaTitau, nirazanI bhojanarahitau upoSitAviti yAvat, ziSyaM pratyupadezamAha-jaijjaetti yateta tatra karmaNi yatnaM kuryAt, bhagavadRSTAntena vIravadanyenApi tapaH karttavyam / / 3 / / vi0A0mA0 3247 [catu. gA0 16 vR0] .. kujjA jiNAipUyA pariNAmavisuddhiheuo niccaM / dANAdao ya maggappabhAvaNAo ya kahaNaM c||3247|| kAryA nityaM jinAdipUjeti pratijJA, svapariNAmavizuddhihetutvAditi hetuH, dAnAdivaditi dRSTAntaH / athavA kAryA nityameva jinAdipUjA, mokSamArgaprabhAvakatvAt, dharmakathanavaditi / / 3247 / / / Q-1 Ava0 ni0 577 [catu. gA0 19 vR0] vAsodayassa va jahA vaNNAdI hoti bhAyaNavisesA / / savvesipi sabhAsA jiNamAsA pariName evaM / / 577 / / varSodakasya vA vRSTayudakasya vA, vA zabdAt anyasya vA, yathaikarUpasya sataH varNAdayo bhavanti, bhAjanavizeSAt kRSNasurabhimRtikAyAM svacchaM sugandhaM rasavacca bhavati USare tu viparItam, evaM sarveSAmapi zrotRNAM svabhASayA jinabhASA pariNamata iti gathArthaH / / 577 / / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 153 R Ava0ni0 580 [catu. gA0 20 va.] savvAuaMpi soyA khavejja jai hu sayayaM jiNo kahae / sIuNhakhuppivAsAparissamabhae avignneto||579 / / vyAkhyA-bhagavati kathayati sati sarvAyuSkamapi zrotA kSapayet bhagavatsamIpavatyeva, yadi hu satatam anavarataM jinaH kathayet / kiMviziSTaH sannityAha-zItoSNakSutpi pAsAparizramabhayAnyavigaNayanniti gAthArthaH / / 579 / / s Ava0 ma0 vR0 923 [catu. gA0 22 va.] idAnImamoghatAkhyApanArthamapAntarAlikaM namaskAraphalamupadarzayatiarihaMtanamukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilaabhaae||923 / / arhatAM namaskAro'rhanamaskAraH, iha arhacchabdena buddhisthA arhadAkAravatI sthApanA gRhyate, namaskArastu namaHzabda * eva, bhAvena-upayogena kriyamANaH, anena nAmasthApanAdravyabhAvalakSaNazcaturvidho yadyapi namaskArastathA'pyatra bhAvanamaskAro draSTavya ityuktaM veditavyam, jIvam-AtmAnaM mocayati-apanayati bhavasahasrebhyaH, yadyapi sahasrazabdo dazazatasaGkhyAyAM vartate tathA'pyatrAdinantasaGkhyAyAmavagantavyaH, anantabhava mocanAnmokSaM prApayatItyuktaM draSTavyam / Aha-na sarvasyaiva bhAvato'pi namaskArakaraNe ... tadbhava eva mokSaH tatkathamucyate-jIvaM mocayatItyAdi ? ucyate, yadi tadbhava eva mokSAya na bhavati, tathApi bhAvanAvizeSAdbhavati punarbodhilAbhAya, bodhilAbhazcAcirAdavikalo mokSaheturityato na doSaH / / 923 / / vi0A0mA0 3009 idAnImamoghatAkhyApanArthamapAntarAlikaM namaskAraphalamupadarzayatiiha nAma-sthApanA-dravya-bhAvalakSaNanamaskArazcaturvidho gRhItaH / tatrArhacchabdena buddhisthA arhadAkAsvatI sthApanA gRhyate, tasyA namaskAraH sthApanAnamaskAra iti vyutpattyA sthApanAnamaskAraH saMgRhItaH / namokkAro tti ityanena nAmanamaskAraH / kIramANo tti aJjali-pragrahAdinA kriyamANa ityanena dravyanamaskAraH / bhAveNa tti anena tu bhAvanamaskAra iti / tatrArhannamaskAraH kriyamANo jIvaM mocayati bhavasahasrAt Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 pariziSTam 2-T-U prastAvAdanantabhavebhya ityarthaH / anantabhavamocanAJca mokSa prApayatItyuktaM bhavati / yadyapi ca kAMzcit tadbhava eva mokSaM na prApayati tathApi bhAvenopayogavizeSeNa kriyamANo bhAvanA vizeSata evAnyasminnapi janmani punarapi bodhilAbhAya bhavati / bodhilAbhazca nizcito'cirAd mokSaheturiti / evaM bAhyAbhyantareNa nAmAdicaturvidhavidhAnena namaskAraH kriyamANo jIvaM bhavAd mocayati, punarbodhibIjaM ca jAyate / / iti niyukti gAthArthaH / / 3009 / / T Ava0ma070 977 [catu. gA0 24 va.] sAmprataM siddhAneva lakSaNataH pratipAdayatiasarIrA jIvaghaNA uvauttA daMsaNe ya NANe ya / . sAgAramaNAgAraM lakkhaNameyaM tu siddhANaM / / 977 / / avidyamAnazarIrA azarIrAH, audArikAdipaJcavidhazarIrarahitA ityarthaH, jIvAzca te ghanAzca zuSirApUraNAt jIvaghanAH, upayuktA darzane ca-kevaladarzane jJAne ca-kevalajJAne / iha sAmAnyasiddhalakSaNametaditijJApanArthaM sAmAnyAlambanadarzanAbhidhAnamAdAvuktam, tathA ca sAmAnyaviSayaM darzanaM vizeSaviSayaM jJAnam, tat sAkArAnAkAraM-sAmAnyavizeSarUpaM lakSaNaMtadanyavyAvRttaM svasvarUpam etadanantaroktam, tuzabdo nirupamasukhasaJcayArthaH, siddhAnAMniSThitArthAnAmiti / / 977 / / U Ava0ni0 978 [catu. gA. 24 vR.] kevalanANuvauttA jANaMtI savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti sabao khalu kevaladiTThIhiM'NaMtAhiM / / 978 / / kevalajJAnenopayuktAH kevalajJAnopayuktAH na tvantaHkaraNena, tadabhAvAditi, kim ? jAnanti avagacchanti sarvabhAvaguNabhAvAn sarvapadArthaguNaparyAyAnityarthaH, prathamo bhAvazabdaH padArthavacanaH dvitIyaH paryAyavacana iti, guNaparyAyabhedastvayaM sahavartino guNAH kramavartina; paryAyA iti, tathA pazyanti sarvataH khalu khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt sarvatta eva, kevaladRSTibhiranantAbhiH kevaladarzanairanantairityarthaH, anantatvAt siddhAnAmiti, iha cA''dau jJAnagrahaNaM prathamatayA tadupayogasthAH siddhyantIti jJApanArthamiti gAthArthaH / / 978 / / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 155 v Ava0ma0vR0 965 [catu. gA0 25 vR.] tathA cAhaIsIpabmArAe uvariM khalu joaNassa jo koso / kosassa ya chanmAe siddhANogAhaNA bhnniaa||965|| ISatprAgbhArAyAH pRthivyA upari yat khalu yojanaM tasya yojanasya uparitanaH krozogavyUtaM tasya krozasyoparitane bhAge siddhAnAmavagAhanA tIrthakaragaNadharaipitA, 'lokAgre ca pratiSThitA' iti vacanAt / / 965 / / W Ava0ma0vR0 988 [catu. gA0.25 vR.] sAmpratamupasaMharatinicchinnasavvadukkhA jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / avvAbAhaM sokkhaM aNuhavaMtI sayA kAlaM / / 988 / / nistIrNamatikrAntaM sarvamazeSaM duHkhaM yaiste nistIrNasarvaduHkhAH, jAtiH-janma, jarAvayohAniH, maraNaM-prANatyAgaH bandhana-saMsArabandhaheturaSTaprakAraM karma taivimuktAH , avyAbAdhaMvyAbAdhArahitaM saukhyaM sadAkAlamanubhavanti / / 988 / / x Ava0ni0 986 [catu. gA0 26 va.] iya savvakAlatittA, aulaM nivvANamuvagayA siddhaa| sAsayamavvAbAhaM, ciTuMti suhI suhaM pattA / / 986 / / 'ia' evaM sarvakAlatRptAH svasvabhAvAvasthitatvAt, atulaM nirvANamupagatAH siddhAH, sarvadA sakalautsukyavinivRtteH, yatazcevamataH zAzvataM sarvakAlabhAvi avyAbAdhaM vyAbAdhAparivarjitaM sukhaM prAptAH sukhinaH santaH tiSThantIti yogaH / sukhaM prAptA ityukte sukhina ityanarthakam , na, duHkhAbhAvamAtramuktisukhanirAsena vAstavasukhapratipAdanArthatvAdasya, tathAhiazeSadoSakSayataH zAzvatamavyAbAdhaM sukhaM prAptAH sukhinaH santastiSThanti na tu duHkhAbhAvamAtrAnvitA eveti gAthArthaH / / 986 / / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 pariziSTam 2-Y-z Y Ava0ni ghyA za0 101 [catu. gA0 27 va.] jaha cirasaMcimiMdhaNamanalo pavaNasahio duyaM dahai / taha karmedhaNamamiyaM khaNeNa jhANANalo Dahai / / 101 / / vyAkhyA-yathA cirasazcitaM prabhUtakAlasaJcitam indhanaM kASThAdi analaH agniH pavanasahitaH vAyusamanvitaH drutaM zIghraM ca dahati bhasmIkaroti, tathA duHkhatApahetutvAt karmavendhanaM karmendhanam amitam anekabhavopAttamanantaM kSaNena samayena dhyAnamanala iva dhyAnAnalaH asau dahati bhasmIkarotIti gAthArthaH / / 101 / / z vi0A0mA0 345 [catu0 gA0 28 vR0] lakkhehiM ekavIsAe sAiregehiM pukkharaddhammi / udaye pecchaMti narA sUraM ukkosae divase / / 345 / / nayaNiMdiyassa tamhA visayapamANaM jahA sue bhihiyaM / A ussehapamANaMgulANa ekkeNa vi Na. juttaM / / 346 / / nanu puSkaravaradvIpasya mAnuSottaraparvatadvidhAkRtasyA'rvAgbhAgavartinyadhaiM mAnuSottarasaMnidhAvutkRSTe divase karkaTakasaMkrAntyAmudaye, upalakSaNatvAdastamayasamaye ca narA manuSyAH sUramAdityaM pazyanti-avalokayanti / kiyadraM vyavasthitam ?, ityAhasAtirekairekaviMzatilauyojanAnAm / etaduktaM bhavati- . "sIyAlIsasahassA do ya sayA joyaNANa te baddhA / egavIsasaTThibhAgA kakkaDamAimmi peccha narA" / / 1 / / itivacanAd yathA'tra karkasaMkrAntAvutkRSTe divase etAvati dUre vyavasthitaM sUryaM manuSyAH pazyanti, tathA puSkarArdhe'pi mAnuSottarasamIpe pramANAGgalaniSpannaiH sAtirekairekaviMzatiyojanalakSairvyavasthitamAdityaM tatra dine tannivAsino lokAH samavalokayanti / tatra bhramitibAhulyAt, sUryANAM ca zIghrataragatitvAt; uktaM ca "egavIsaM khalu lakkhA cautIsaM ceva taha sahassAI / taha paMca sayA bhaNiyA sattattIyAe aharittA / / 1 / / iti nayaNavisayamANaM pukkharadIvaddhavAsimaNuANaM / puvveNa ya avareNa ya pihaM hoi nAyavvaM" / / 2 / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 157 ityAdi / tasmAd nayanendriyasya sAtirekayojanalakSasvarUpaM viSayaparimANaM yathA zrute prajJApanAdike'bhihitam, tathA tena prakAreNA''tmAGgulotseghAGgulapramANAalAnAmekenApi gRhyamANaM na yuktam, pramANAgulaniSpannasyApi yojanalakSasya tanniSpannasAtirekaikaviMzatiyojanalakSebhya ekaviMzatitamabhAgavartitvena bRhadantaratvAt / tasmAdekatra sAtirekaM lakSam, anyatra tu sAtirekaikaviMzatilakSANi yojanAnAM nayanasya viSayapramANaM bruvataH zrutasya pUrvAparavirodhaH / iti parasyA''kUtam / / itigAthAdvayArthaH / / 345 / / 346 / / 1 prazama0 pra0 72 [catu. gA0 30 vR.] samprati vinayasya pAramparyeNa paryantavati mokSAkhyaM phalaM darzayannAhavinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM caashrvnirodhH||923 / / vinayasya phalaM zuzrUSA zrotumicchA yadAcArya upadizati tat samyak zuzrUSate zrutvA cAnutiSThati / guroH sakAzAdAkarNya kiM phalamihAvApyate'ta Aha-guruzuzrUSAyAH phalaM zrutajJAnamAgamajJAnalAbha'ityarthaH / jJAnasya kiM phalaM ? viratirAzravadvArebhyo nivRttiH / virateH phalamAzravadvArasthaganam / viratau satyAmAzravadvArANi sthagitAni bhavanti / tatazcAzravadvArasthaganAt saMvaro jAyate phalabhUtaH saMvarAtmA bhavati apUrvakarmapraveza nirodhH||72|| 2 prazama0pra0 73 [catu. gA0 30 vR0] saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAkriyAnivRttiH kriyaanivRtteryogitvm||73 / / saMvarasya phalaM tapo'nuSThAnaM prAktanakarmakSapaNArtham / tapasi balaM tapobalaM tapasi kartavye zaktivizeSaH / tapasastu nirjarAphalaM karmaparizATanam / tasmAt karmApagamAt kriyA nivartate saiva phalaM nirjarAyAH / kriyAnivRtternirUddhayogaH syAt ayogitvAt / / 73 / / 3 prazama0pra0 74 [catu. gA0 30 vR.] yoga nirodhAdbhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / ... tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinyH||923 / / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 pariziSTam 2-4 yoganirodhasya phalaM janmajarAmaraNaprabandhalakSaNAyA narakAdibhavasantaterAtyantikaH kSayaH / janmAdisantatikSayAJca mokSAvAptiH / aikAntikAtyantikAdiguNayuktaM svAtmanyavasthAnaM mokSaH / tasmAtpAraMparyadvAreNa sarvakalyANAnAM bhAjanamAzrayo vinayaH sarvaguNarUpo (sarva-kalyANarUpo) mokSaH / athavA guruzuzrUSAdi kalyANaM yAvadayogitvaM bhavasantatikSayazca / sarvANyetAni kalyANAni / eSAM phalaM mokSa iti / / 74 / / 4 prazama0pra074 [catu. gA0 31 vR.] ArAhaNovautto kAlaM kAUNa suvihio samma / ukkosaM tini bhave gaMtUNaM lahai nivvANaM / / 62 / / ArAdhanopayuktaH kAlaM kRtvA suvihitaH samyak / utkRSTatanIn mavAn gatvA labhate nirvANam / / 62 / / .. ArAdhakasya kiM phalaM 'ArA'0 ArAdhanayA uttamArthapratipatyA upayuktaH udyataH kAlaM . kRtvA suvihitaH susAdhuH samyak utkRSTato'tizayena samyagArAdhanAM kRtvA trIn bhavAn gatvA labhate nirvANaM mokSamityarthaH / etaduktaM bhavati / yadi paramasamAdhAnena kAlaM karoti samyak / tatastRtIye bhave avazyaM sidhyati / / 62 / / a0 atha ArAdhakasya kiM phalamityAha - ArAhaNA0 ArAdhanayA uttamArthapratipatyA''rAghanAyAM vopayukta udyataH sAvadhAna ityarthaH kAlaM maraNaM kRtvA suvihitaH susAdhuH samyag zuddhabhAvanotkRSTata utkRSTArAdhanAbalAt trIn bhavAn gatvA labhate nirvANaM mokSamityarthaH, yadi paramasamAdhinA kAlaM maraNaM karoti tatastRtIye bhave'zyaM sidhyatIti bhAvaH / atrAha ziSyaH-granthAntare utkRSTato nirantaramaSTabhavArAdhanayA jaghanyatastvekabhavArAdhanayA'pi sidhyatItyuktam / atra tu tRtIyabhave sidhyatIti tadetatrApyutkRSTaM nApi jaghanyaM tatazca kathaM na virodhaH ? ucyate / yAvadekaineva bhavena sidhyatItyuktaM tad vajraRSabhanArAcasaMhananamAzritya etacca sevArttasaMhananamaGgIkRtyocyate sevArttasaMhanano hi yadyutkRSTArAdhanAM karoti tatastRtIye bhave sidhyatIti utkRSTazabdazcAtrAtizayArthaH, ArAdhanAvizeSaNaM ca draSTavyaH na tu bhavAnaGgIkRtya, bhavAGgIkAre punarukRSTato'STabhireva bhavaiH sevArttasaMhananaH sidhyatIti na virodhaH / / 62 / / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 152 5 Ava0ni0 1091 [catu. gA0 32 va.] kasiNaM kevalakappaM logaM jANaMti taha ya pAsaMti / kevalacarittanANI tamhA te kevalI huNti||1091 / / kRtsnaM sampUrNaM kevalakalpaM kevalopamaM, iha kalpazabda aupamye gRhyate, uktaM ca- "sAmarthya varNanAyAM ca, chedane karaNe tathA / aupamye cAdhivAse ca, kalpazabdaM vidurbudhAH / / 1 / / " lokaM paJcAstikAyAtmakaM jAnanti vizeSarUpatayA, tathaiva sampUrNameva, cazabdAsyAvadhAraNArthatvAt, pazyanti sAmAnyarUpatayA, iha jJAnadarzanayoH sampUrNalokaviSayatve bahu vaktavyam, tattu nocyate, granthavistarabhayAt, kevalaM 'nirvizeSaM vizeSANAM, graho darzanamucyate / / viziSTagrahaNaM jJAnamevaM sarvatragaM dvayam / / 1 / / ' ityanayA dizA svayamevAsyUhyaM, dharmasaGgahaNI-TIkA ca paribhAvanIyA, yatazcaivaM kevalacAritriNaH kevalazAninaca tasmAtte kevalino bhavanti, kevalameSAM vidyate iti kevalinaH iti vyutpatteH, aho'trAkANDa eva kevalacAritriNa iti kimarthamuktaM ?, ucyate, kevalacAritraprAptipUrvikA niyamataH kevalajJAnAvAptiriti nyAyadarzanArthamityadoSaH / 6 vi0A0mA0 689 [catu. gA0 32 vR.] * atha vineyAnugrahArthaM prAsaGgikaM kiJcidabhidhitsurvakSyamANaM ca sambandhayitumAha paramohinANavio kevalamaMtomuhuttamitteNa / maNuyakkhaovasamio bhaNio, tiriyANa vocchaami||689|| paramAvadhijJAnena vettIti paramAvadhijJAnavit tasya paramAvadhijJAnavidaH paramAvadhau samutpanne sati kilAntarmuhUrtenAvazyameva kevalajJAnamutpadyate / kevalajJAnasUryasya hyudayapadavImAsAdayataH prathamaprabhAsphoTakalpaM paramAvadhijJAnam, atastadanantaramavazyaM bhavatyeva kevalajJAnabhAskarodaya iti / tadevaM maNito manuSyasambandhI kSAyopazamiko'vadhiH / idAnIM tirazcAmamuM vakSyAmi / / iti gAthAcatuSyArthaH / / 689 / / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 pariziSTam 2-7,8 7 vi0A0mA0 1274 [catu. gA. 33 vR.] nanu parihArikAstAvadidamuktasvarUpaM tapaH kurvanti, anuparihArika-kalpasthitAnAM tu kA vArtA ? ityAhasesA u niyayabhattA pAyaM bhattaM ca tANamAyAma / hoi navaNhaM vi niyamA na kappae sesayaM savvaM / / 1274 / / zeSAH punaranuparihArika-kalpasthitAH paJcApi prAyo niyatabhaktA nityabhojino bhavanti / prAyograhaNAd nijecchayA kadAcidupavAsamapi kurvanti / bhaktaM ca teSAM sarvadaivA'nuparihArikakalpasthitAnAM pAraNake parihArikANAM ca sarveSAmAcAmlameva bhavati / zeSaM tu. vikRtilepakRdAdikaM vastu sarva navAnAmapi niyamAd na kalpata iti / / 1274 / / 8 vi0A0mA0 799-800 [catu. gA0 34 vR.] ata evAha bhASyakAra:khIra-mahu-sappisAovamAuvayaNA tayAsavA hoti / koTThayadhannasuniggalasuttatthA kohbuddhiiyaa||799 / / jo suttapaeNa bahuM suyamaNughAvai payANusArI so / jo atthapaeNatthaM aNusarai sa bIyabuddhI u / / 800 / / cIrNagranthiparNakAdivanaspativizeSasya cakravartisambandhino golakSasyA'rdhArdhakrameNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyA goH sambandhi yat kSIraM tadiha gRhyate / madhvapi kimapyatizAyizarkarAdimadhuradravyam / evaM sarpirapi kimapyatizAyi draSTavyam / evaMbhUtakSIramadhusarpiSAM ya AsvAdastadupamApyAyakavacanA ye tIrthakaragaNadharAdayaste tadAzravA mantavyAH, kSIra-madhu-sarpirAzravA ityarthaH, vacanena yathoktakSIrAdIniva te sravantaH sakalajanaM sukhayanti / makArasya dIrghatvam, ukArazcA'lAkSaNikaH / tathA, koSThakadhAnyavat sunirgaloavismRtatvAcirasthAyinau sUtrArthoM yeSAM te koSThakadhAnyasunirgalasUtrArthAH koSThabuddhayaH / yastvadhyApakAdekenApi sUtrapadenA'dhItena bahvapi sUtraM svaprajJayA'bhyUhya gRhNAti sa padAnusArilabdhiH / "utpAda-vyaya-dhrauvyayuktaM sat" ityAdivadarthapradhAnaM padamarthapadaM tenaikenApi bIjabhUtenA'dhigatena yo'nyaM prabhUtamapyarthamanusarati sa bIjabuddhiriti / / 799 / / 800 / / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 161 9 daza0ni0 259 [catu. gA0 39 vR0] sAmprataM kAmamAhakAmo cauvIsaviho saMpatto khalu tahA asaMpatto / . saMpatto caudasahA dasahA puNa hoasNptto||259|| kAmazcaturvizatividhaH oghataH, saMprAptaH khalu tathA asaMprApto vakSyamANasvarUpaH, saMprAptaH caturdazadhA-caturdazaprakAraH, dazadhA punarbhavatyasaMprApta iti gAthAsamAsArthaH / / 259 / / vyAsArthaM tvAha, tatrApyalpataravaktavyatvAdasaMprAptamAha10 dazani0 260 [catu. gA0 39 vR.] tattha asaMpatto attho 1 ciMtA 2 taha saddha 3 saMsaraNameva 4 / vikkavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabmAvo 9 / / 260 / / tatrAsaMprApto'yaM kAmaH, arthe 'ti arthanamarthaH, adRSTe'pi vilayAdau, zrutvA tadabhiprAyamAtramityarthaH, tatraivAho rUpAdiguNA ityabhinivezena cintanaM cintA, tathA zraddhAtatsaGgamAbhilASaH, saMsmaraNameva-saMkalpikatadrUpasyAlekhAdidarzanam, viyogataH punaH punarativiklavatA-tacchokAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA, lajjAnAzo-gurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanam, pramAdaH--tadarthameva sarvArambheSvapi pravartanam, unmAdo-naSTacittatayA AlajAlabhASaNam, tadbhAvanA-stambhAdInAmapi tadbuddhyA''liGganAdiceSTeti gAthArthaH / / 260 / / 11 daza0ni0 261 [catu. gA0 39 va.] maraNaM 10 ca hoi dasamo saMpattaM pia samAsao vocchaM / diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA ya saMbhAso 2 / / 261 / / maraNaM ca-zokAdyatirekeNa krameNa bhavati dazamaH asaMprAptakAmabhedaH / samprAptamapi ca kAmaM samAsato vakSya iti, tatra dRSTeH punaH sampAtaH strINAM kucAdyavalokanaM dRSTisevA ca-bhAvasAraM tadRSTedRSTimelanam, saMbhASaNam-ucitakAle smarakathAbhirjalpa iti gAthArthaH / / 261 / / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 pariziSTam 2-12-13, 14 12 dazani0 262 [catu. gA0 39 va.] hasia 3 lalia 4 uvagUhia 5 daMta 6 nahanivAya 7 cuMbaNaM 8 hoi / AliMgaNa 9 mAyANaM 10 kara 11 sevaNa 12 saMga 13 kiDDA 14 a||262 / / hasita-vakroktiga) pratItaM lalitaM-pAzakAdikrIDA upagahitaM-pariSvaktaM dantanipAtodazanacchedyavidhiH nakhanipAto-nakharadanajAtiH cumbanaM caiveti-cumbanavikalpaH AliGganam-ISatsparzanam AdAnaM kucAdigrahaNaM 'karasevaNaM'ti. prAkRtazailyA karaNAsevane, tatra karaNaM nAma-nAgarakAdiprArambhayantram AsevanaM-maithunakriyA anaGgakrIDA ca-asyAdAvarthakriyeti gAthArthaH / 13 vi0A0bhA0 1194 [catu. gA0 42 va.] aMtimakoDAkoDIe savvakammANamAuvajjANaM / paliyAsaMkhijjaime bhAge khINe bhavai gNtthii||1194 / / yadA kila kSapyamANAnAmAyurvarjasaptakarmaNAM - sthiterantyA sAgaropamakoTAkoTI avatiSThate, tadA tanmadhyAdapi palyopamAsaGkhyeyabhAge kSapite granthirAvirbhavati / / 1194 / / 14 vi0A0bhA01218 [catu. gA. 42 vR.] kena punaH kAraNena madanakodravasthAnIyaM mithyAtvaM zodhayati ?, ityAhaapuvveNa tipuMja micchattaM kuNai koddavovamayA / aniyaTTIkaraNeNa u so sammadaMsaNaM lhi||1218 / / iha yathA kasyacid gomayAdiprayogeNa zodhayatastridhA kodravA bhavanti; tadyathA-zuddhAH, ardhavizuddhAH, avizuddhAzceti; tathA'pUrvakaraNena mithyAtvaM zodhayitvA jIvAH zuddhAdibhedena tribhiH purvyavasthApayanti / tatra samyaktvAvArakakarmarasaM kSapayitvA vizodhitA ye mithyAtvapudgalAsteSAM puJjaH samyag jinavacanaruceranAvArakatvAdupacArataH samyaktvamucyate / ardhazuddhapudgalapuJjastu samyagmithyAtvam / avizuddhapudgalapuJjaH punarmithyAtvamiti / tadevaM puJjatraye satyapyanivartikaraNavizeSAt samyaktvapuJjameva gacchati jIvaH, netarau dvau / yadApi pratipatitasamyaktvaH punarapi samyaktvaM labhate, tadA'pyapUrvakaraNena puJjatrayaM kRtvA'nivartikaraNena tallAbhAdeSa eva kramo draSTavyaH / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 163 nanu tadA'pUrvakaraNasya pUrvalabdhasyaiva lAbhAt kathamapUrvatA ? iti cet / satyam, * kintu 'apUrvamivA'pUrvaM stokavArameva lAbhAt' iti vRddhAH, saiddhAntikamataM ca sarvamapyetat, kArmagranthikamatena tu- 'mithyAtvasyAntarakaraNaM karoti, tatpraviSTazcopazaMmikaM samyaktvaM labhate, tena ca mithyAtvasya puJjatrayaM karoti, tataH kSAyopazamikapuJjodayAt kSAyopazamika samyaktvaM labhate' ityalaM vistareNeti / / 1218 / / 15 vi0A0mA0 1222 [catu. gA0 42 va.] nanUktaM itthaM samyaktvalAbhaH, atha dezaviratyAdilAbhaH katham ? ityAhasammattammi u laddhe paliyapuhatteNa sAvao hojjA / caraNo-vasama-khayANaM sAgara saMkhaMtarA hoti||1222 / / yAvatyAM karmasthitau samyaktvaM labdhaM tanmadhyAt palyopamapRthaktvalakSaNasthitikhaNDe kSapite zrAvako dezavirato bhavet / tato'pi saGkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSu cAritramavApnoti / tato'pi saGkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSUpazamazreNI pratipadyate, - tato'pi saGkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSu kSapaka zreNirbhavatIti / / 1222 / / 16 vi0A0bhA0 1223 kiyatsu bhaveSvevaM dezaviratyAdilAbho bhavati ? ityAhaevaM aparivaDie sammatte deva-maNuyajammesu / aNNayaraseDhivajjaM egabhaveNaM va svvaaii||1223 / / evamapratipatitasamyaktvasya deva-manuSyajanmasu saMsaraNaM kurvato'nyonyamanuSyabhave dezaviratyAdilAbho bhavati / yadivA tIvrazubhapariNAmavazAt kSapitabahukarmasthiterekasminnapi bhave'nyatarazreNivarjANyetAni sarvANyapi bhavanti / zreNidvayaM tvekasmin bhave saiddhAntikAbhiprAyeNa na bhavatyeva, kintvekaivopazamazreNiH, kSaghakazreNirvA bhavatIti / / tadevamabhihitaM kramadvAram / / 1223 / / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 pariziSTam 2-17-18 17 vi0A0mA0 2708 [catu. gA0 45 vR0] sAmprataM kAladvAramabhidhitsurAhasammattassa suyassa ya paDivattI chavihe vi kAlammi / ... viraI virayAviraI paDivajjai dosu tisu vaavi||2708|| samyaktvasya zrutasya ca dvayorapyanayoH sAmAyikayoH pratipattiH SaDvidhe'pi suSamaduHSamAdike kAle sambhavati / pUrvapratipannakAstvanayorvidyanta eva / viratiM samagracAritralakSaNAM tAm, tathA, viratAviratiM dezacAritrAtmikAM pratipadyate kazcidutsarpiNyAM dvayoH kAlayoH duHSamasuSamAyAm, suSamaduHSamayAM ceti; avasarpiNyAM tu triSu kAleSu suSamaduHSamAyAm, duHSamasuSamAyAm, duHSamAyAM ceti / pUrvapratipannastviha vidyata eva / apizabdAt saMharaNaM pratItya pUrvapratipannakaH sarvakAleSveva sambhavaMti / pratibhAgakAleSu tu triSu samyaktvazrutayoH pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannastvastyeva, caturthe ca pratibhAge caturvidhasyApi sAmAyikasya pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannastu vidyata eva / bAhyadvIpasamudreSu tu kAlarahiteSu trayANAM sAmAyikAnAM pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannastvastyeva, caraNasyApi nandIzvarAdau vidyAcAraNAdigamane pUrvapratipannaH sambhavati / / iti niyuktigAthArthaH / / 2708 / / 18 uttarA09/53 [catu. gA0 46 vR.] salaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisopamA / kAme patthemANA, akAmA jaMti duggaI / / 53 / / / zalati-dehAntazcalatIti zalya-zarIrAntaHpraviSTaM tomarAdi zalyamiva zalyam, ke te ? kAmyamAnatvAt kAmAH-manojJazabdAdayaH, yathA hi zalyamantazcaladvivighabAghAvidhAyi tathaite'pi, tattvata eSAmapi sadA bAghAvidhAyitvAt, tathA veveSTi-vyopnotIti viSaMtAlapuTAdi, viSamiva viSaM kAmAH, yathaiva hi tadupabhujyamAnaM madhuramityApAtasundaramivA''bhAti, atha ca pariNatAvatidAruNamevamete'pi kAmAH, tathA kAmAH Asyo-daMSTrA stAsu viSamasyetyAzIviSastadupamAH, yathA hyayamajJairavalokyamAnaH sphuranmaNiphaNAbhUSita iti zobhana iva vibhAvyate, sparzanAdibhiranubhUyamAnazca vinAzAyaiva bhavati tathaite'pi kAmAH, kiM ca-kAmAn prArthayamAnA abhilaSanto'pizabdasya luptanirdiSTatvAt prArthayamAnA api akAmA iSyamANakAmAbhAvAt yAnti gacchanti durgati duSTAM narakAdigatim, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 tadanena na kevalaM zalyAdivadanubhUyamAnA evAmI doSakAriNaH, kintu prArthyamAnA apItyuktaM bhavati / tathA ca-'yaH sadviveko nAsau prAptamaprAptakAGkSayA' ityAdau sadvivekatvamanaikAntiko hetuH, na hyayamekAntaH yathA prAptamaprAptArthe na parihiyate, prAptasyApyapAyahetoH taducchedakAprApyarthaM vivekibhiH parihriyamANatvAd, anabhyupagato-pAlambhazcAyam, mumukSUNAM kvacidAkAGkSAyA evAsambhavAt, uktaM hi- 'mokSe bhave ca sarvatra, niHspRho munisattamaH' iti sUtrArthaH / / 101 / / 19 dazava0sU0 1 [catu. gA0 48 vR0] dhammo maMgalamukkiTTha, ahiMsA saMjamo tavo / devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo / / 1 / / tatrAskhalitapadoJcAraNaM saMhitA, sA pAThasiddhaiva / adhunA padAni-dharmaH maGgalam utkRSTam ahiMsA saMyamaH tapaH devAH api taM namasyanti yasya dharma sadA manaH / tatra "dhRJ dhAraNe" ityasya dhAtormapratyayAntasyedaM rUpaM dharma iti / maGgalarUpaM pUrvavat / tathA "kRS vilekhane" ityasya dhAtorutpUrvasya niSThAntasyedaM rUpamutkRSTamiti / tathA "tRhi hisi hiMsAyAm" ityasya "idito num dhAto." (pA0 7-1-58) iti numi kRte srayadhikAre TAbantasya napUrvasyedaM rUpaM yadutAhiMseti / tathA "yamu uparame" ityasya dhAtoH saMpUrvasyAppratyayAntasya saMyama iti rUpaM bhavati / tathA "tapa santApe" ityasya dhAtorasunpratyayAntasya tapa iti / tathA "divu krIDAvijigISAvyavahAradyutistutisvapnakAntigatiSu" ityasya dhAtoracpratya-yAntasya jasi devA iti bhavati / apizabdo nipAtaH / tadityetasya sarvanAmnaH puMstvavivakSAyAM dvitIyaikavacanaM tamiti bhavati / tathA namasityasya prAtipadikasya "namovarivazcinnaGaH kyac" (pA0 3-1-19) iti kyajantasya laT kriyAntAdezastatazca namasyantIti bhavati / tathA yaditisarvanAmraH SaSThayantasya yasyeti bhavati / dharmaH pUrvavat / sadeti sarvasmin kAle "sarvekAnyakiMyattadaH kAle dA" (pA0 53-15) iti dApratyayaH "sarvasya so'nyatarasyAM di" (pA0 5-3-16) iti sa AdezaH sadA / tathA "mana jJAne"ityasya dhAtorasutpratyayAntasya mana iti bhavati / iti padAni / sAmprataM padArtha ucyate-tatra durgatau prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH, tathA coktam - "durgati prasRtAn jIvAn, yasmAddhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAd dharma iti smRtaH / / 1 / / " Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 pariziSTam 2-20 maGgayate hitamaneneti maGgalamityAdi pUrvavat, utkRSTaM pradhAnam, na hiMsA ahiMsA prANAtipAtaviratirityarthaH, saMyamaH AzravadvAroparamaH, tApayatyanekabhavopAttamaSTaprakAraM karmeti tapaH- anazanAdi, dIvyantIti devAH krIDantItyAdi bhAvArthaH apiH sambhAvane devA api manuSyAstu sutarAM, ta mityevaMviziSTaM jIvaM, namasyantIti prakaTArtham, yasya jIvasya kim ?-dharme prAgabhihitasvarUpe sadA sarvakAlaM mana ityantaHkaraNam / ayaM padArtha iti / padavigrahastu parasparApekSasamAsabhAkpadapUrvakatveneha nibandhanAbhAvAna pradarzita iti / / 20 sthAnAGga sU. 673-1 [catu. gA0 48 vR.] egamege NaM mahAnidhI NaM Nava Nava joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNatte egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa nava mahAnihao paM0 taM0 - "Nesappe 1 paMDuyae 2 piMgalate 3 savvarayaNa 4 mahApaume 5 / kAle ya 6 mahAkAle 7 mANavaga 8 mahAnihI saMkhe 9 / / 1 / / NesappaMmi nivesA gAmAgaranagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDaMbANaM khaMdhArANaM gihANaM ca / / 2 / / gaNiyassa ya bIyANaM mANummANassa jaM pamANaM ca / dhannassa ya bIyANaM uppattI paMDute bhaNiyA / / 3 / / savvA AbharaNavihI purisANaM jA ya hoi mahilANaM / AsAMNa ya hatthINa ya piMgalaganihimi sA bhaNiyA / / 4 / / rayaNAI savvarayaNe coddasa pavarAI cakkavaTTissa / uppajjati egidiyAI paMciMdiyAI ca / / 5 / / . vatthANa ya uppattI nippattI ceva savvabhattINaM / raMgANaM ya dhoyANa ya savvA esA mahApaume / / 6 / / kAle kAlaNNANaM bhavvapurANaM ca tIsu vAsesu / sippasataM kammANi ya tini payAe hiyakarAI / / 7 / / lohassa ya uppattI hoi mahAkAli AgarANaM c| ruppassa suvanassa ya maNimottisilappavAlANaM / / 8 / / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 167 jodhANa ya uppattI AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / savvA ya juddhanItI mANavate daMDanItI ya / / 9 / / naTTavihI nADagavihI kavvassa cauvvihassa uppattI / saMkhe mahAnihimmI tuDiyaMgANaM ca savvesi / / 10 / / cakkaTThapaiTThANA agussehA ya nava ya vikkhaMbhe / bArasadIhA maMjUsasaMThiyA jahnavII muhe / / 11 / / veruliyamaNikavADA kaNagamayA vividharayaNapaDipunnA / sasisUracakkalakkhaNaaNusamajugaMbAhuvataNA ta / / 12 / / paliovamaTTitIyA NihisariNAmA ya tesu khalu devA / jesiM te AvAsA akkijjA AhivaJcA vA / / 13 / / ee te navanihao pabhUtadhaNa-rayaNasaMcayasamiddhA / je vasamuvagacchaMtI savvesiM cakkavaTTINaM / / 14 / / (sU0 673) "egamege' ityAdi sugama, navaraM "nesappe 1 paMDuyae 2 piMgale 3 savvarayaNa 4 mahApaume 5 / kAle a6 mahAkAle 7 mANavagamahAnihI 8 saMkhe 9" / / 1 / / (naisarpaH pANDukaH piMgalaH sarvaratnaH mhaapdmH| kAlaca mahAkAla: mANavakaH zaGkha iti nava mahA nidhayaH / / 1 / / ) "nesappaMmi gAhA, iha nidhAnatannAyakadevayorabhedavivakSayA naisappo devastasmina sati tata ityarthaH, nivezAH-sthApanAni abhinavagrAmAdInAmiti, athavA cakravatirAjyopayogIni dravyANi sarvANyapi navasu nidhiSvavataranti, nava nidhAnatayA vyavahriyanta ityarthaH, tatra grAmAdInAmabhinavAnAM purAtanAnAM ca ye sannivezAnivezanAni te naisanidhau varttante, naisanidhitayA vyavahriyanta iti bhAvaH, tatra grAmo-janapadaprAyalokAdhiSThitaH, Akaro yatra sanniveze lavaNAdhutpadyate, na karo yatrAsti tanakaraM pattanaM-dezIsthAnaM droNamukhaM-jalapatha-sthalapathayuktam maDaMbaMavidyamAnapratyAsannavasimaM skandhAvAraH-kaTakanivezo gRhaM-bhavanamiti / / 1 / / 'gaNita'gAhA, gaNitasya-dInArAdipUgaphalAdilakSaNasya, cakArasya vyavahitaH Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 pariziSTam 2 sambandhaH sa ca darzayiSyate, tathA bIjAnAM-tannibandhanabhUtAnAM tathA mAnaM setikAditadviSayaM yattadapi mAnameva dhAnyAdi meyamiti bhAvaH, tathonmAnaM-tulAkarSAdi tadviSayaM yattadapyunmAnaM khaNDaguDAdi dharimamityarthaH, tato dvandvasamAhAraH kAryastatastasya ca, kimityAha-yatpramANam, cakAro vyavahitasambandha eva, tathaiva darzayiSyate, tatpANDuke bhaNitamiti liGgapariNAmena sambandhaH, tathA dhAnyasya-vrIhyAdebIjAnAM ca-tadvizeSANAmutpattizca yA sA pANDuke-pANDukanidhiviSayA, tadvyApAro'yamiti bhAvo, maNitA-uktA jinAdibhiriti 2 / 'savvA' gAhA kaNThyA 3 / 'rayaNa'gAhA, akSaraghaTanaivaM-ratnAnyekendriyANi cakrAdIni sapta paJcendriyANi. senApatyAdIni sapta utpadyante-bhavanti yAni cakravartinastAni sarvANi 'sarvaratne' sarvvaratnanAmani nidhau draSTavyAnIti 4 / 'vatthANaM'gAhA, vastrANAM vAsasAM yotpattiH sAmAnyato yA ca vizeSato niSpattiH siddhiH sarvabhaktInA-sarvavastraprakArANAM sarvA vA bhaktayaH- prakArA yeSAM tAni tathA teSAm, kiMbhUtAnAM vastrANAmityAha-ragANAMraGgavatAM raktAnAmityarthaH, dhautAnAM-zuddhasvarUpANAM, sarvavaiSA mahApadmamahApadmanidhiviSayA 5 / kAlegAhA, kAle kAlanAmani nidhau kAlajJAnaM kAlasya zubhAzubharUpasya jJAnaM varttate, tato jJAyata ityarthaH, kimbhUtamityAha-bhAvivastuviSayaM bhavyaM purAtanavastuviSayaM purANaM, cazabdAd vartamAna-vastuviSayaM varttamAnaM, 'tIsu vAsesa'tti anAgatavarSatrayaviSayamatItavarSatrayaviSayaM ceti, tathA zilpazataM kAlanidhau varttate, zilpazataM ca ghaTa 1 loha. 2 citra 3 vastraM 4 nApita 5 zilpAnAM pratyekaM viMzatibhedatvAditi, tathA karmANi ca kRSivANijyAdIni kAlanidhAviti prakramaH, etAni ca trINi kAlajJAnazilpakarmANi prajAyAH-lokasya hitakarANi nirvAhAbhyudayahetutveneti 6 / 'lohagAhA, lohasya cotpattirmahAkAle nidhau bhavati-varttate, tathA AkarANAM ca lohAdisatkAnAmutpattirAkarIkaraNalakSaNA, evaM rUpyAdInA-mutpattiH sambandhanIyA kevalaM maNayaH-candrakAntAdayaH muktAmuktAphalAni zilAH-sphaTikAdikAH pravAlAni-vidrumANIti 7 / 'jo gAhA yodhAnAM-zUrapuruSANAM yotpattirAvaraNAnAM-sannAhAnAM praharaNAnAM-khaDgAdInAM sA yuddhanItizca-vyUharacanAdilakSaNA mANavake nidhau nidhinAyake vA bhavati, tataH pravarttata iti bhAvaH, daNDenopalakSitA nItirdaNDanItizca-sAmAdizcaturvidhA, ata evoktamAvazyake-'sesA u daMDanII mANavaganihIu hoi bharahassa'tti 8 / 'naTTa' Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 169 gAhA, nATyaM-nRtyam, tadvidhiH-tatkaraNaprakAraH, nATakaM-caritAnusAri nATakalakSaNopetaM tadvidhica, iha padadvaye dvandvaH, tathA kAvyasya caturvidhasya dharmArthakAmamokSalakSaNapuruSArthapratibaddhagranthasya 1 athavA saMskRta-prAkRtApabhraMzasaGkIrNabhASAnibaddhasya 2 athavA samaviSamArddhasamavRttabaddhatayA gadyatayA ceti 3 athavA gadyapadyageyavarNapadabhedabaddhasyeti utpattiH-prabhavaH zo mahAnidhau bhavati, tathA tUryAGgANAM ca-mRdaGgAdInAM sarveSAmiti 9 / 'cakka 'gAhA, cakreSvaSTAsu pratiSThAnaM pratiSThA-avasthAnaM yeSAM te tathA, aSTo yojanAnyutsedhaH-ucchrayo yeSAM te tathA, nava yojanAnIti gamyate viSkambhe-vistare nidhaya iti zeSaH, dvAdazayojanAni dIrghA maJjUSAH-pratItAH tatsaMsthitAH-tatsaMsthAnAH, jAhnavyAHgaGgAyA mukhe bhavantIti / 'veruliya'gAhA, vaiDUryamaNimayAni kapATAni yeSAM te tathA, mayazabdasya vRttyA uktArthateti, kanakamayAH-sauvarNA vividharatnapratipUrNAH pratItaM zazisUracakrAkArANi lakSaNAni-cihnAni yeSAM te tathA anusamAH-anurUpA aviSamAH 'juga'tti yUpaH tadAkArA vRttatvAddIrghatvAJca bAhavo-dvArazAkhA vadaneSu-mukheSu yeSAM te tathA tataH padatrayasya karmadhAraye zazisUracakralakSaNAnusamayugabAhuvadanA iti, caH samuJcaye / 'pali' gAhA, 'nihisarinAma'tti nidhibhiH sadRk-sadRkSaM nAma yeSAM devAnAM te tathA, yeSAM devAnAM te nidhayaH AvAsAH-AzrayAH, kimbhUtAH ?- akreyA akrayaNIyAH, sarvadaiva tatsambandhitvAt, AdhipatyaM-svAmitA ca teSu yeSAM devAnAmiti prakramaH, 'ete te' gAhA, kaNThyA / 21 sthAnAMga sU. 448 [catu. gA0 48 va.] paMca nihIo pannattAo taM (jahA) puttanihI, mittanihI, sippanihI dhaNanihi, dhannanihI' tti|| .. . atha laukikaM nidhilakSaNaM nizrAsthAnaM paJcadhA pratipAdayannAha-'paMca nihIM' tyAdi sugamam, navaraM nitarAM dhIyate-sthApyate yasmin sa nidhiH-viziSTaratnasuvarNAdidravyabhAjanaM tatra nidhiriva nidhiH putrazcAsau nidhizca putranidhiH, dravyopArjakatvena pitronirvAhahetutvAdata eva svabhAvena ca tayorAnandasukhakaratvAJca, atroktaM paraiH Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 pariziSTam 2-22 "janmAntaraphalaM puNyaM, tapodAnasamudbhavam / santatiH zuddhavaMzyA hi, paroha ca zarmaNe" / / 1 / / . iti, tathA mitraM-suhattaJca tannidhizceti mitranidhi-rarthakAmasAdhakatvenAnandahetutvAt, taduktam ___ "kutastasyAstu rAjyazrIH, kutastasya mRgekSaNAH / yasya zUraM vinItaM ca, nAsti mitraM vicakSaNam ?" / / 1 / / zilpaM-citrAdivijJAnaM tadeva nidhiH zilpanidhiH, etacca vidyopalakSaNam, tena vidyA nidhiriva puruSArthasAdhanatvAda, atroktam "vidyayA rAjapUjyaH syAdvidyayA kAminIpriyaH / / vidyA hi sarvalokasya, vazIkaraNa-kArmaNam" / / 1 / / . iti, tathA dhananidhiH-kozo dhAnyanidhiH-koSThAgAramiti / anantaraM nidhiruktaH, sa ca dravyataH putrAdirbhAvatastu kuzalAnuSThAnarUpaM brahma / 22 sthA0sU0 734 [catu. gA0 51 vR0] pArAJciko mithyAtvamapyanubhavedato mithyAtvanirUpaNAya sUtram- . dasavidhe micchatte paM0 taM0-adhamme dhammasaNNA dhamme adhammasaNNA amagge maggasaNNA magge ummaggasannA ajIvesu jIvasannA jIvesu ajIvasannA asAhusu sAhusannA sAhusu asAhusaNNA amuttesu muttasannA muttesu amuttasaNNA (sU0 734) tatra adharme-zrutalakSaNavihInatvAdanAgame apauruSeyAdau dharmasaMjJA-AgamabuddhirmithyAtvam, viparyastatvAditi 1 dharme-kaSacchedAdizuddhe samyak zrute AptavacanalakSaNe'dharmasaMjJA sarva eva puruSA rAgAdimanto'sarvajJAzca puruSatvAdahamivetyAdipramANato'nAptAstadabhAvAttattadupadiSTaM zAstraM dharma ityAdikuvikalpavazAdanAgamabuddhiriti 2 tathA unmArgo nirvRtipurI prati apanthAH vastutattvApekSayA viparItazraddhAnajJAnAnuSThAnarUpastatra mArgasaMjJA-kuvAsanAto mArgabuddhiH 3 tathA mArge'mArgasaMjJeti pratItaM 4 tathA ajIveSu-AkAzaparamANvAdiSu jIvasaMjJA 'puruSa eveda'mityAdyabhyupagamAditi tathA 'kSitijalapavanahutAzanayajamAnAkAzacandra-sUryAkhyAH / iti mUrtayo mahezvarasambandhinyo bhavantyaSTo / / 1 / / " iti 5, Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3 171 tathA jIveSupRthivyAdiSvajIvasaMjJA yathA na bhavanti pRthivyAdayo jIvAH ucchvAsAdInAM prANidharmANAmanupalambhAd ghaTavaditi 6 tathA'sAdhuSu SaDjIvanikAyavadhAnivRtteSvauddezikAdibhojiSvabrahmacAriSu sAdhusaMjJA, yathA sAghava ete sarvapApapravRttA api brahmamudrAdhAritvAdityAdi vikalparUpeti 7 tathA sAdhuSu-brahmacaryAdiguNAnviteSu asAdhusaMjJA, ete hi kumArapravrajitA nAstyeSAM gatiraputratvAt snAnAdivirahitatvAdvetyAdivikalpAtmiketi 8 tathA'mukteSu-sakarmasu lokavyApArapravRtteSu muktasaMjJA, yathA. 'aNimAdyaSTavidhaM prApyazvayaM kRtinaH sadA / modante nirvRtAtmAnastIrNAH paramadustaram / / 1 / / " ityAdi vikalpAtmiketi 9 tathA mukteSa-sakalakarmakRtavikAravirahiteSvanantajJAnadarzanasukhavIryayukteSu amuktasaMjJA, na santyevedRzA muktAH, anAdikarmayogasya nivarttayitumazakyatvAdanAditvAdeva AkAzAtmayogasyeveti, na santi vA muktAH muktasya vidhyAtadIpakalpatvAdAtmana eva vA nAstitvAdityAdi vikalparUpeti 10 / 23 vi0A0mA0 1047 [catu. mA0 57 va.] tadevaM tIrthaM pratipAdya tIrthakarasiddhimAhaaNuloma-he u-tassIlayA ya je bhAvatitthameyaM tu / kuvaMti pagAsaMti ya te titthayarA hiyatthakarA / / 1047 / / __hetu tAcchIlyA-''nulomyato ye bhAvatIrthametat kurvanti, guNataH prakAzayanti ca, te tIrthakarAH / tatra heto saddharmatIrthakaraNahetavaH "kuJo hetu-tAcchIlyA-''nulomyeSu" ityAdinA TapratyayavidhAnAt sIrthakarAH, yathA yazaskarI vidyetyAdi / tAcchIlye-kRtArthA api tIrthakaranAmakarmodayataH samagraprANigaNAnukampAparatayA ca saddharmatIrthadezakatvAt tIrthakarAH, bharatAdikSetre prathamanaranAthakulakarAdivaditi / Anulomye-strI-puruSa-bAlavRddha-sthavira-kalpika-jinakalpikAdInAmanurUpotsargA-'pavAdadezanayA'nulomasaddharmatIrthakaraNAt tIrthakarAH, yathA vacanakara ityAdi / evaMbhUtAstIrthakarAH, ata eva sarvAsumatAM hitasya mokSArthasya karaNAt hitArthakarAH / tAn, 'vande' iti kriyAsambandhAt sarvatra karmaprAptiH / dvitIyAbahuvacane ca praakRttvaadekaaraanttvmiti||1047|| . Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 pariziSTam 2-24, 25, 26 24 paJcavastu01600 [catu. gA0 57 vR.] tesi Namo tesi Namo, bhAveNa puNo puNo'vi tesi Namo / aNuvakayaparahiarayA, je eyaM diti jIvANaM / / 1600 / / tebhyo namaH tebhyo namaH bhAvena antaHkaraNena punaH punarapi tebhyo nama iti trirvAkye, anupakRtaparahitaratA guravo yata etaddadati jIvebhyo dharmayAnamiti gAthArthaH / / 1600 / / 25 paJcAzaka0 16-40 [catu. gA0 59 vR0] yadAhustadeva darzayan gAthApaJcakamAhasattavihabaMdhagA hoti pANiNo AuvajjiyANaM tu / taha suhumasaMparAyA chavvihabaMdhA vinnihitttthaa||40|| vyAkhyA-saptavidhabandhakAH saptaprakArakarmopArjukAH / bhavanti syuH / prANino jIvAH / AyurvarjitAnAM tvAyuHkarmarahitAnAmeva / zeSANAM jJAnAvaraNAdInAm / taddhi ekatra bhave sakRdeva badhyate / tatheti samuJcaye / sUkSmasaMparAyA dazamaguNasthAnavartinaH / SaDvidho bandho yeSAM te tathA / vinirdiSTA uktA aagme||40|| 26 paJcAzaka0 16-41 [catu. gA0 59 vR.] kathaM SaDvidhabandhA ityAhamohAuyavajjANaM pagaDINaM te u baMdhagA bhaNitA / / uvasaMtakhINamohA kevaliNo egvihbNdhaa||41|| . vyAkhyA-mohAyurvarjAnAM mohanIyAyuSkavarjitAnAm / prakRtInAM karmabhedAnAm / te tu sUkSmasaMparAyAH punaH / bandhakA avarjakAH / maNitA uktAH / tathA upazAntaH sarvathAnudayAvastha; kSINAzca nirjIrNo moho mohanIyaM karma yeSAM te tathA / kevalinazca sayogikevalinaH / ekavidhabandhA vyktmiti||41 / / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 27 paJcAzaka0 16-42 (catu. gA0 59 va.] te puNa dusamayaTThitiyassa baMdhagA Na puNa saMparAyassa / selesIpaDivaNNA abaMdhayA hoMti vinnnneyaa||42|| vyAkhyA-te. punasrayo'pi dvau samayau bandhodayaviziSTau sthitiravasthAnaM yasya taMdvisamayasthitikaM yogapratyayaM sAtavedanIyamityarthaH, tasya / bundhakA arjakAH / na tu na punaH / saMparAyasya kaSAyapratyayasya, upazAntakSINakaSAyatvAtteSAm / tathA zailezyayogyavasthAsambhavaH karaNavizeSastAM pratipannA AzritA yete tathA te / abandhakAH karmabandharahitAH / bhavanti syuH / vijJeyA jJAtavyA iti||42|| 28 vi0A0bhA02046 [catu. gA0 60 vR0] nanvevamupakramaH kimAyuSa eva bhavati, AhosvidanyAsAmapi jJAnAvaraNAdiprakRtInAm ? iti vineyapraznamAzaGkayAhasavvapagaINamevaM pariNAmavasAduvakkamo hojjA / pAyamanikAiyANaM tavasA u nikAiyANaM pi||2046|| na kevalamAyuSaH, kintu sarvAsAmapi jJAnAvaraNAdiprakRtInAM zubhAzubhapariNAmavazAdapavartanAkaraNena yathAyogaM sthityAdikhaNDanadvAreNApavartyamAnAnAmupakramo bhavati / sa ca prAyo nikAcanAkaraNenAnikAcitAnAM spRSTa-baddha-nidhattAvasthAnAmeva bhavati / prAyo grahaNasya phalamAha-tIvraNa tapasA punarnikAcitAnyapi karmANyupakramyanta eva / yadi punaryathA baddhaM tathaivAnupakrAntaM sarvamapi karma vedyate, tadA muktigamanaM kasyApi na syAt, tadbhava-siddhikAnAmapi niyamena sattAyAmantaH sAgaropamakoTIkoTIsthitikasya karmaNaH sadbhAvAt / etacca svata eva vakSyati / tAyuSa eva kimityatropakramakAla ukto na zeSakarmaNAm ? iti cet / ucyate-loka AyuSkopakramasyaiva prasiddhatvAt tadupakramakAla eveha proktaH, upalakSaNavyAkhyAnAccheSakarmopakramakAlo'pi draSTavya iti / / 2046 / / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 pariziSTam-2 29 29 ni0mA050 10 [catu. gA0 51 vR0] ityAdi codago bhaNatiko Aurassa kAlo, mailaMbaradhovaNe vva ko kAlo / jadi mokkhahe u nANaM, ko kAlo tassa'kAlo vA / / 10 / / ko kaH / Aturo rogI / kalanaM kAlaH, kalAsamUho vA kAlaH, teNa vA kAraNabhUtena davvAdicaukkayaM kalijjatIti kAla:- jJAyata ityarthaH / "ko" kArasaddAbhihANeNa ya Na koI kAlAkAlobhivArijjai, yathAnyatrApyabhihitaM-"ko rAjA yo na rakSati" / malo jassa vijjati taM mailaM aMbaraMvatthaM / tassa ya mailaMbarassa dhovaNaM prati kAlAkAlo na vidyate / bhaNiyA diTuMtA / iyANi diTuMtito attho bhaNNati evaM jati jaitti abbhuvagame / savvakammAvagamo mokkho bhaNNati / tassa ya heu kAraNaM-nimittamiti pajjAyA / jJAyate anena ati jJAnaM / yadyevamabhyupagamyate jJAnaM kAraNaM mokSasyAto kAlo tassa akAlo vA . kaH kAlaH / tasseti tassa NANassa akAlo vA bhA bhavatutti vakkasesaM / 30 ni0mA0cU0 6210 [catu. gA0 51 vR.] AyariyapAribhAsI imoDaharo akulINo tti ya, dummeho damaga maMdabuddhI ya / avi ya'ppalAbhaladdhI, sIso paribhavati AyariyaM / / 6210 / / ime DaharAdipadabhAvesu juttaM AyariyaM koi Ayabaddho sUyAe asUyAe vA bhaNati / tattha sUyA parabhAvaM attavavadeseNa bhaNaMti-jahA ajja vi DaharA amhe, ke Ayariyattassa joggA ? asUyA paraM hINabhAvajuttaM phuDameva bhavati / jahA ko vi vayapariNato ti pakkabuddhI DaharaM guruM bhaNAti-ajja vi tumaM thaNaduddhagaMdhiyamuho ruvaMto bhattaM maggasi, kerisamAyariyattaM te ? evaM uttamakulo hINAhiyakulaM, mehAvI maMdameha, Isaro pavvatio dariddapavvattiyaM, buddhisaMpaNNo maMdabuddhi, laddhisaMpaNNo maMdaladdhi / dAraM / / 6210 / / / / iti bRhadvivaraNagatoddharaNapAThAnAmupalabdhavRttayaH / / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -3 catura zaraNa prakIrNaka-bhAvAnuvAda cha Avazyaka : graMthakAra zrI vIrabhadragaNI cha AvazyakonI stuti dvArA prAraMbhamAM maMgaLa karatAM kahe che ke - sAvajajogaviraI ukvittaNa guNavao ya paDivattI / khaliyassa niMdaNA vaNatigiccha guNadhAraNA ceva / / 1 / / gAthArtha H 1-sAvadya eTale pAparUpa vyApAranI virati (sAmAyika), 2-covIza tIrthakaronI stavanA (cauvisattho), 3-guNavaMtano vinaya (vaMdana), 4-bhUlonI niMdA (pratikramaNa), pa-aticArorUpI ghAnI cikitsA (kAyotsarga) ane 6-guNono svIkAra (paccakakhANa) e che AvazyakonuM svarUpa nAmamAtrathI jaNAvyuM.-1. have te-te AvazyakathI zuM prApta thAya? te jaNAve che. cArittassa visohI kIrai sAmAieNa kila ihayaM / sAvajeyarajogANa vajaNA''sevaNattaNao / / 2 / / gAthArtha: sAmAyika dvArA sAvadya yogonA tyAgathI ane niravaghayogonA sevanathI nice A zAsanamAM deza-sarva viratirUpa ubhaya cAritranI zuddhi karI zakAya che.-2. cAritrae muktinuM anaMtara kAraNa che, tenI zuddhi e tattvathI AtmAnI zuddhi che ane AtmAnI jeTalA aMze zuddhi teTalA aMzamAM mukti thAya che. saMpUrNa zuddhithI saMpUrNa muktinI prApti thAya che. mATe sAmAyika avazya kartavya-Avazyaka che -2. dasaNAyAravisohI cauvIsAyatthaeNa kajaI ya / aJcanmayaguNakittaNarUveNaM jiNavariMdANaM / / 3 / / gAthArtha : arihaMta paramAtmAnA ati addabhuta-svabhAvarUpa zreSThatama guNonI stavanA karavArUpa caturvizatistava (logassa sUtra)thI darzanAcAranI vizuddhi thAya che-3. tattvathI jIvone je kaMI sukhanI prApti thAya che, te arihaMtadeve sthApelA zAsanano prabhAva che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcatuHzaraNaprakIrNakam ethI zAsanasthApaka arihaMtadevo jIvamAtranA anaMta upakArI che. upakArInA guNonI stuti e kRtajJatA che ane kRtajJatA apekSAe samyagdarzana che, tethI temanA guNakIrtanathI samyagdarzananI zuddhi thAya che mATe te Avazyaka che. nANAIyA u guNA, tassaMpannapaDivattikaraNAo / vaMdaNaeNaM vihiNA kIrai sohI u tesiM tu / / 4 / / gAthArtha ? jJAnAdika AtmAnA guNo che, te guNone pAmelA guruonI vidhipUrvaka vaMdanA dvArA vinaya-sevA karavAthI potAnAM te guNonI zuddhi (vRddhi) thAya che.-4 guNo e AtmAnuM sAcuM dhana che. dhana meLavavA dhanikanI sevAnI jema guNaprApti mATe guNInI sevA, vinaya, bahumAna anivArya-avazya kartavya che, mATe tene Avazyaka kahyuM che.-4. khaliyassa ya tesi puNo vihiNA jaM niMdaNAi paDikamaNaM / teNa paDikkamaNeNaM tesi pi ya kIrae sohI / / 5 / / gAthArtha : punaH te jJAnAdi guNomAM je skUlanA (aticAra), tenI vidhipUrvaka niMdA-ga karavI, te pratikramaNa che. A pratikramaNa dvArA te guNonI paNa zuddhi karAya che.pa. anAdi ajJAna ane mohanA kAraNe prasthane alanA thavI saMbhavita che, pratikramaNa dvArA ajJAna mohano pakSa tUTe che. sAmAnya niyama che ke jenI niMdA karIe teno saMbaMdha tUTe. e nyAye niMdAgarharUpa pratikramaNa dvArA moha-ajJAna vagereno pakSa tUTe che, ethI punaH tevI alanA thatI nathI, eTaluM ja nahi, pratikramaNathI guNano pakSapAta (anubaMdha) thAya che, tethI guNonI zuddhi ane vRddhi thAya che. mAtra e pratikramaNa vidhipUrvaka upayoga ane pApane tajavAnI buddhithI thavuM joIe, e rIte thAya to te aImuttA muninI jema aMtarmuhUrtamAM zuddhi kare che ane prasannacaMdrarAjarSinI jema aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna ane mokSa paNa ApI zake che, mATe te avazya karaNIya-Avazyaka che.-5. caraNAiyAiyANaM jahakkama vaNatigiccharUveNaM / paDikamaNAsuddhANaM sohI taha kAusaggeNaM / / 6 / / gAthArthaH pratikramaNathI zudhdhi nahi thayelA cAritrAcAraAdinA aticAronI, zarIra ghAnI cikitsAnI jema krame karIne kAryotsarga dvArA zuddhi thAya che--ka. . daza prakAranAM prAyazcitto paikI pratikramaNa bIjuM ane kAyotsarga pAMcamuM prAyazcitta che. keTalAMka pAponI pratikramaNathI zuddhi thAya che, paNa pratikramaNathI zuddha na thAya tevAM paNa pAponI zuddhi mATe Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAiDDa-3/pariziSTa-3 277. kAyotsarga karaNIya che. atyaMtara cha prakAranA tapamAM prAyazcittane prathama ane kAyotsargane chello sarvotkRSTa tapa kahyo che. tapa nikAcita karmone paNa toDavA samartha che, ema kahyuM che. tethI kAyotsarga sarvotkRSTa tapa che.tattvathI kAyAnI mAyA ja nahi. paNa teno sarvathA saMbaMdha toDavo te pUrNa kAyotsarga che. caudamA guNasthAnake je zailezIkaraNa kahyuM che, te sarvotkRSTa kAyotsargarUpa che ane tenAthI aMtarmuhUrtamAM mukti thAya che. e sarvotkRSTa kAyotsarganI prApti mATe vividha anuSThAnomAM karAtA kAyotsargo abhyAsarUpe avazya kartavya hovAthI Avazyaka che -6. guNadhAraNarUveNaM paJcakkhANeNa tavaiyArassa / viriyAyArassa puNo savvehi vi kIrae sohI / / 7 / / gAthArthaH vratAdiguNane dhAraNa karavA rUpa paccakakhANathI tapAcAranI ane sarva AvazyakomAM baLavIryano upayoga thato hovAthI te chae Avazyako vaDe vIryAcAranI zuddhi thAya che.-7. vibhAvanA tyAga mATe karAtA parUpa paccakkhANathI vibhAvamAMthI mukta thaI svabhAvamAM sthira thavAya che; svabhAva e AtmaguNarUpa che, mATe paccakhANa guNonA AdhArarUpa tapa che, paccakhANathI tapAcAranI zuddhi thAya che, mATe te avazya karaNIya Avazyaka che ane sAmAyikAdiSTaemAM mana-vacana-kAyAnuM baLa-vIrya-parAkrama phoravavuM ja paDe che, mATe te chaethI vIryAcAranI zuddhi thAya che, ema cha Avazyaka rUpa maMgaLa karyuM.-7. have sarva tIrthakaronI stuti mATe cauda svapnanuM nAmamAtra kIrtana kare che. va, vasaha, sada, mase, rAma, sati, livara, rAya, / paDanAra, sAra, vimAna-avaLa, pujaya sihaM ja pATA gAthArthaH hAthI, vRSabha, siMha, zrIdevI-abhiSeka, puSpamALA, caMdra, sUrya, dhvaja, kaLaza, padmasarovara, kSIrasAgara, devavimAna athavA bhavana, ratnarAzi ane nirdhama agni.-8. A cauda svapnone tIrthakaro jyAre mAtAnI kukSImAM avatare che, tyAre temanA tIrthaMkarapaNAnA prabhAve tenI mAtA juve che. te prabhAva tIrthaMkara nAmakarmano-tIrthakarapaNAno hovAthI svapno paNa pUjya gaNAya che. mATe tenA nAmakIrtanathI ahIM sarvakALanA sarva tIrthakaronuM smaraNa karavA rUpa maMgaLa karyuM che. mAtra emAM eTaluM vizeSa che ke urdhvalokamAMthI AvelA tIrthakaronI mAtA devavimAnane ane adholokathI AvelA tIrthakaronI mAtA bhavanane dekhe che.-8. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam have Asanna upakArI hovAthI zrI vIra paramAtmAnI stutirUpa vizeSa maMgala kare che. amariMda-nariMda-muNiMdavaMdiyaM vaMdiuM mahAvIraM / kusalANubaMdhibaMdhuramajjhayaNaM kittaissAmi / / 9 / / gAthArtha: devonA idro, manuSyonA idra cakravartI ane munionA iMdra gaNadharo, zrutakevaLIo Adie pUjelA zrI mahAvIra prabhune vaMdana karIne kuzaLanI paraMparAne karanAruM (mokSa sAthe joDanAra) ane tethI ja suMdara evA adhyayanane huM kahuM chuM. (9). anubaMdha eTale pravAha-paraMparA. je puNyanA udayathI punaH nirmaLa puNyabaMdha thAya, tevuM puNyAnubaMdhI puNyano baMdha karAvanAruM ane te dvArA paraMparAe AtmAne mokSa sudhI joDanAru zrI catuH zaraNa prakIrNaka nAmanuM adhyayana kahIza. ema maMgaLapUrvaka jaNAvyuM.-9. have teno prAraMbha karatAM kahe che ke - causaraNagamaNa dukkaDagarihA sukaDANumoyaNA ceva / esa gaNo aNavarayaM kAyavvo kusalaheu tti / / 10 / / gAthArtha H cAra zaraNono svIkAra, potAnAM duSkRtyonI gartA ane sva-para sukRtyonI anumodanA,A traNa kuzaLa eTale mokSanuM kAraNa hovAthI teno abhyAsa satata karavo joIe. (10) jagatamAM sarvazaktimAna arihaMta devo, siddha bhagavaMto, muktimArganA pathika sva-para upakArI sAdhuo ane jinakathita dharma sivAya zaraNa karavA lAyaka koI nathI.zeSa sarva azaraNa-asamartha che. zaraNa vinA A gahana saMsAra aTavIno pAra pAmavo duzakaya nahi azakaya che, mATe zaraNa karavA yogya e cAranuM zaraNa karavuM joIe. samagra Agamono sAra athavA jIvanadhana je kaho te A traNe kartavyo ja che. enuM AlaMbana lenAra zIdhrAtizIdhra saMsAra samudrane pAra kare che. jJAna ane samagra kriyAnuM aMtima lakSya A traNa che, mATe e kartavya rUpa che. e ja vAta graMthakAra pote jaNAve che-10. cAra zaraNano adhikAra arihaMta siddha sAhU kevalikahio suhAvaho dhammo / . paNa caro vaDedarA sara da6 thano aa2aa. gAthArtha : zrI arihaMto, siddho, sAdhuo ane sukhanA AdhArabhUta kevalI bhagavaMta kathita dharma, A cAra cAre gatino nAza karanArA che, tenuM zaraNa dhanya AtmA pAme che-11. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gu6-3/pariziSTa-3 179 uttama vastunI prApti mATe yogyatA joIe. daridrane tyAM kalpavRkSa na Uge, nirbhAgIne ciMtAmaNi na maLe, tema A vizvamAM uttamottama cAranuM zaraNa paNa dhanya puruSa ja prApta karI zake. vizvamAM rAjyasana ke indrAsana durlabha nathI, arihaMtAdinuM zaraNa durlabha che.-11. have teonuM zaraNa kevI rIte levuM? te kahe che. aha so jiNabhattibharuccharaMtaromaMcakaMcuyakarAlo / paharisapaNaummIsaM sIsammi kayaMjalI bhaNai / / 12 / / gAthArtha: have jinezvara pratyenI bhaktinA samUhathI unnata banelA rUMvATA rUpa bakhtarathI (aMtaraMga zatruo mATe) bhISaNa ane atyaMta harSa-snehathIyukta evo te (dhanyAtmA) mastakane vize be hAtha joDavA svarUpa aMjalI karIne bhaNe che-12. bhavya jIvane prabhunA upakAronuM, temanI nirmaLatA vagerenuM jJAna thatAM temanA pratye bahumAnabhaktinA pariNAma pragaTe che. temAM paNa aMdhane cakSanI prApti jevo AnaMda ullAsa pragaTe che, zarIranI romarAjI paNa vikasvara thAya che, bhAvathI prArthanA karatA, ghaNAM karmo paNa khape che.-12. arihaMta zaraNaH rAga-ddosArINaM hetA kammaTThagAiarihaMtA / visaya-kasAyArINaM arihaMtA hutu me saraNaM / / 13 / / gAthArtha rAgadveSarUpI zatruone haNanArA, ATha karmorUpa arine haNanArA ane viSaya-kaSAyorUpa zatruone haNanAra ema sAnvartha nAmavALA arihaMto mane zaraNa bano. (13) mArA anaMtAnaMta duHkhonA mULakAraNa bhUta rAga-dveSAdi zatruo che, ane pote tenA parAbhavane pAmelo che; ema jyAre AtmA jANe che, tyAre nidhana dhanavAnanuM ke rogI vaidyanuM zaraNa zodhe tema jIva paNa zatruono nAza karanArA-karAvanArA zaraNane zodhe che, ane evA zaraNya maLyA paNa zaraNa mATe sahaja prArthanA kare che-13. rAyasirimavakamittA tava-caraNaM duJcaraM aNucarittA / kevalasirimarihaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 14 / / gAthArtha: rAjyalakSmIno tyAga karIne ane duzcara (AkarI) tapazcaryAne AcarIne kevaLajJAna kevaLadarzanAdi lakSmIne yogya bananArA (prAptakaranArA) arihaMto mane zaraNa thAo.-14. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam sAdhanA jIvananuM prathama caraNa dravya saMsArano tyAga che. rAjyalakSmIno tyAga sUcavavA dvArA e prathama caraNanuM AcaraNa paramAtmAe potAnA jIvanamAM karela che, te darzAvyuM che. jyAre atyaMtara saMsArarUpa karmono toDavA kaThora tapazcaryA e sAdhanA jIvananuM bIju caraNa che. A caraNa dvArA paramAtmA jIvanamAM siddhirUpa kevaLajJAna-darzanane prApta kare che.-14. thuya-vaMdaNamarihaMtA amariMda-nariMdapUyamarihaMtA / sAsayasuhamarahaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 15 / / gAthArtha : stuti ane vaMdana karavA yogya, devendra ane narendranI pUjAne yogya ane zAzvata nirupacarita) sukhane yogya arihaMto mane zaraNa thAo.-15. guNavaMta vyakti ja vaMdanIya - stavanIya bane che. paramAtmA kevaLajJAna ne pAmavA dvArA anaMtaguNanA svAmI bane che. tethI ja vaMdanIya-stavanIya pAtromAM paramAtmA ziramora sthAne che. nirmaLa avadhijJAnanA svAmI evA indro ane cakravartIo paNa sarvajJatA ane vItarAgatAnA guNathI AkarSAI pUjA-bhakti kare che. e parAkASTAnA kevaLajJAnAdi guNo ja temanI zAzvata sukhanI yogyatAne pragaTa kare che. paramaNagayaM muNittA joiMda-mahiMdajhANamarihaMtA / dhammakahaM arihaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 16 / / gAthArtha : anya sarvenA manogata bhAvone jANatA yogIndro eTale viziSTa jJAnAdiyogabaLane pAmelA zrI gaNadhara bhagavaMto vagerene tathA mahendro eTale svarganA iMdrone dhyAna karavA yogya evA dharmanI kathA-upadeza karavAne yogya evA, arihaMto mane zaraNa thAo.-16. savvajiyANamahiMsaM arihaMtA saJcavayaNamarihaMtA / baMbhabvayamarihaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 17 / / gAthArtha H sarva jIvonI ahiMsA pALavAne samartha, satya vacananI yogyatAvALA ane saMpUrNa brahmacaryane dharanArA arihaMto mane zaraNa thAo.-17. osaraNamuvasarittA cautIsaM aisae nisevittA / dhammakahaM ca kahittA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 18 / / gAthArtha : samavasaraNamAM suvarNaracita siMhAsane besIne, jinanAmakarmarUpI atizAyI puNyanA prabhAve cotrIsa atizayanI mahARddhine jagatanA kalyANa mATe bhogavatA ane bhavasamudrane tAranArI dharmakathAne karatA evA arihaMtadevo mane zaraNa thAo.-18. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g-2/pariziSTa-3 181 egAe girA NegaM saMdehaM dehiNaM samaM chittA (smucchittaa)| tihuyaNamaNusAsittA arihaMtA iMtu me saraNaM / / 19 / / gAthArtha : eka ja vacana dvArA eka sAthe aneka prANIonA vividha saMdehano (saMzayono) cheda karIne traNe lokanA jIvonuM (dharmazikSA vaDe) anuzAsana karatA arihaMto mane zaraNa thAo.-19. vayaNAmaeNa bhuvaNaM nivvAvittA guNesu ThAvittA / jiyaloyamuddharittA arihaMtA huMtu me saraNaM / / 20 / / gAthArtha : vacanarUpI amatRthI (rAgadveSa-mohanA tApathI tapelA) jagatane tRpti pamADatAM ane guNomAM - joDatA (sthira karatA) ane prANI samUhano e rIte (saMsAra samudrathI) uddhAra karatA arihaMto mane zaraNa thAo-20. aJcanmayaguNavaMte niyajasasasiharapasAhiyadiyaMte / niyayamaNAiaNaMte paDivanno saraNamarihaMte / / 21 / / gAthArtha : ati addabhuta (AzcaryakArI) guNavALA ane tethI potAnA caMdrasamAna ujjavaLa yazathI (diganta5) samagra vizvane zobhAvanArA ane zAzvata evA traNe kALanA sarva arihaMtonuM huM zaraNa svIkAruM chuM.-21. A eka arihaMta sAMdi-sAMta hoya che, zAzvatapaNuM pravAhathI sarva jinone AzrIne ghaTe che. ujjhiyajara-maraNANaM samattadukkhattasattasaraNANaM / tihuyaNajaNasuhayANaM arahaMtANaM namo tANaM / / 22 / / gAthArtha ? jarA-maraNano jeone nAza thayo che evA, samasta duHkhathI pIDAtA (saMsArI) prANIonA zaraNabhUta, traNe lokanA jIvone sukha denArA arihaMta bhagavaMtone (mAro) namaskAra thAo. (22) ema arihaMta bhagavaMtonuM teonA viziSTa guNonA kIrtana dvArA zaraNa svIkArIne have siddhonuM zaraNa svIkAravA namaskArapUrvaka kahe che ke - arahaMtasaraNamalasuddhiladdhaparisuddhasiddhabahumANo / paNayasiriraiyakarakamalaseharo saharisaM bhaNai / / 23 / / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam gAthArtha : arihaMtanA zaraNathI thayelI karma (pApa) maLanI zuddhithI pragaTa thayuM che, sidhdha bhagavaMtone viSe ativizuddha bahumAna jene evo (bhavyajIva), namelA mastaka para be hAtha joDavA rUpa kamaLanI mALAno mugaTa racIne harSapUrvaka kahe che.-23. arihaMtanA zaraNanA svIkAra mAtrathI paNa pApamaLano nAza thAya che ane pApano nAza thavAthI "stradA Todo pavaThTha" e nyAye siddha bhagavaMtanuM paNa bahumAna vadhe che, tenA harSathI siddha bhagavaMtone mastaka namAvI be hAthe aMjalI joDI have temanA zaraNano svIkAra karatAM kahe che ke - siddhazaraNaH kammaTThakkhayasiddhA sAhAviyanANa-daMsaNasamiddhA / savvaTThaladdhisiddhA te siddhA huMtu me saraNaM / / 24 / / . gAthArtha (saMsAranA kAraNabhUta) ATheya karmonA kSayathI (siddhara) kRtakRtya,svAbhAvika (sAyika bhAvanA) jJAnadarzana (vagere anaMta) guNothI samRddha ane sarva prayojanonI prApti jeoe siddha karI che, te siddho mane zaraNa thAo. (mane teonuM zaraNa thAo.)-24. tiyaloyamatthayatthA paramapayatthA aciMtasAmatthA / maGgalasiddhapayatthA siddhA saraNaM suhapasatthA / / 25 / / gAthArtha : traNe lokanA mastake - siddhazilAnI upara rahelA, paramapada (mokSa)ne pAmelA, ane aciMtya sAmarthyavALA,maMgaLarUpa siddhapadane pAmelA, prazasta (anaMta avyAbAdha) sukhane pAmelA, siddho mane zaraNa thAo.25. mUlukkhayapaDivakkhA amUDhalakkhA sajogipaJcakkhA / . sAhAviyattasukkhA siddhA saraNaM paramamukkhA / / 26 / / gAthArtha H rAgadveSa-ajJAna vagere bhAva zatruone mULamAMthI ukheDI nAkhanArA, zuddha (Atma) lakSyavALA, sajogI kevali bhagavaMto ja jeone pratyakSa joI zake tevA, svabhAvarUpa zuddha AtmaramaNatAnA sukhane pAmelA ane parama muktine pAmelA siddho mane zaraNa thAo.-29. paDipilliyapaDaNIyA samaggajhANaggidaDabhavabIyA / joIsarasaraNIyA siddhA saraNaM samaraNIyA / / 27 / / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g3-/pariziSTa-3 183 gAthArthaH rAgadveSAdi pratyenIkonuM apamAna-anAdara karanArA, dhyAnarUpI agni dvArA samagra saMsAranA (karmorUpa) bIjane bALI nAMkhanArA, yogIzvarone paNa zaraNa karavA yogya ane satata smaraNa (dhyAna) karavA yogya evA siddho mane zaraNa thAo.-27. pAviyaparamANaMdA guNanIsaMdA vidiNNabhavakaMdA / lahuIkayaravi-caMdA siddhA saraNaM khaviyadaMdA / / 28 / / gAthArtha : paramAnaMdane prApta karAvanArA athavA pote paramAnaMdane pAmelA, guNonAM sArabhUta, saMsAranA mULarUpa mithyAtvAdi pApono cheda karanArA potAnA jJAnaprakAzathI sUrya ane caMdrane paNa jItanArA ane rAga-dveSa, puNya-pApa sukha-duHkha vagere paraspara virodhI DhaMDhono kSaya karanArA evA siddho mane zaraNa thAo.-28. uvaladdhaparamabaMbhA dullahalaMbhA vimukkasaMraMbhA / . bhuvaNagharadharaNakhaMbhA siddhA saraNaM nirAraMbhA / / 29 / / gAthArthaH paramabrahma eTale kevaLajJAnane pAmelA, jenI prApti (sAmAnya jIvone) durlabha che, athavA durlabha evA mokSa)ne pAmelA, azubha pravatti rUpI saMraMbhathI mukta, traNa bhuvanarUpI gharane dhAraNa karavAmAM staMbha sarakhA ane nirAraMbhA-sarvakAryomAMthI nivRtta thayelA evA siddho mane zaraNa thAo.-29. . e pramANe siddhonA te te viziSTa guNonI stuti dvArA zaraNa svIkArIne have sAdhunA zaraNano svIkAra karavA kahe che kesiddhsrnnenn nayabaMbhaheusAhuguNa jaNiyaaNurAo / meiNimilaMtasupasatthamatthao tatthimaM bhaNai / / 30 / / gAthArtha : siddha bhagavaMtonA zaraNathI zrutajJAnanA heturUpa vinaya vagere sAdhuonA guNo (sAdhutA) pratye jene bahumAna athavA anurAga pragaTyo che tevo bhavya AtmA pRthvI sAthe uttama mastane A joDIne pRthvI sudhI mastakane namAvIne) teonA viSayamAM A pramANe kahe che-30. sAdhuzaraNaH jiyaloyabaMdhuNo kugaisiMdhuNo pAragA mahAbhAgA / ke nApha sivasulAha sAduLo sara para Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam gAthArtha : samagra jIvonA baMdhu, durgatirUpa samudrano pAra pAmelA ane mahAbhAga-moTA mahimAvALA tathA jJAna-darzana-cAritra vagere guNo vaDe zivasukhanA sAdhaka evA sAdhuo mane zaraNa thAo.-31. ema sAmAnyathI sAdhunAM zaraNane svIkArIne have vividha prakAranA cAritranA ArAdhaka te sarva sAdhuonA zaraNa mATe kahe che ke - kevaliNo paramohI viulamaI suyaharA jiNamayammi / Ayariya uvajjhAyA te savve sAhuNo saraNaM / / 32 / / gAthArtha : sAmAnya kevaLajJAnIo, jenAthI aMtamuhUrtamAM kevaLajJAna thAya tevA paramAvadhijJAnavALA, jenAthI niyamA kevaLajJAna thAya tevA vipulamati mana:paryava jJAnavALA, zrutakevaLIo ane bIjA paNa jinazAsanamAM je AcAryo, upAdhyayo vagere te sarvasAdhuo mane zaraNa thAo !-32. caudasa-dasa-navapuvvI duvAlasikkArasaMgiNo je ya / jiNakappA'hAlaMdiya parihAravisuddhisAhU ya / / 33 / / gAthArtha caudapUrvIo, dazapUrvIo, navapUrvIo, dvAdaza aMgane dharanArA agiyAra aMgadhAraka ane nirapavAda, svAzrayI cAritrarU5 jinakalpane svIkAranArA sAdhuo, yathAsaMdika cAritravALA tathA parivAra vizuddhi cAritravALA sAdhuo-33. tathA - khIrAsava mahuAsava saMbhinnassoya kuTThabuddhI ya / cAraNa-veuvvi-payANusAriNo sAhuNo saraNaM / / 34 / / gAthArtha : kSIrAzrava labdhivALA, madhvAzrava labdhivALA, saMbhinna-zrota labdhivALA, koSTha buddhivALA ane cAraNazramaNo, vaikriyalabdhivALA, padAnusArI labdhivALA e sarvasAdhuo mane zaraNa thAo! arthApattie anya vividha labdhidhArI sAdhuonuM paNa mane zaraNa thAo-34. ujjhiyavaira-virohA nizcamadohA pasaMtamuhasohA / abhimayaguNasaMdohA hayamohA sAhuNo saraNaM / / 35 / / gAthArtha : vaira-virodhanA tyAgI, nitya adrohI, prasanna mukhakAntivALA, anumodanIya guNonA bhaMDAra athavA sva-para guNasamUhanI anumodanA karanArA ane moharUpI ajJAnano nAza karanArA sAdhuo, mane zaraNa thAo-35. * * 99: HvA - Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hav6-3/pariziSTa-3 185 khaMDiyasiNehadAmA akAmadhAmA nikAmasuhakAmA / supurisamaNAbhirAmA AyArAmA muNI saraNaM / / 36 / / gAthArtha snehanI sAMkaLa (baMdhanane) toDanArA, kAma-bhoganA sthAnano tyAga karanArA, niSkAmamokSa sukhanI icchAvALA, satparuSonA cittane prasanna karanArA, AtmArAmI (sadAsvabhAvamAM ramanArA) evA munio mane zaraNa thAo !-36. milhiyavisaya-kasAyA ujjhiyaghara-gharaNisaMgasuhasAyA / akaliyaharisa-visAyA sAhU saraNaM vihuysoyaa||37|| gAthArthaH viSaya kaSAyonA tyAgI, ghara-strInA saMgathI thatA sukha-zAtAno parihAra karanArA,harSa-viSAda rahita ane zoka rahita evA sAdhuo, mane zaraNa thAo!-37. hiMsAidosasunnA kayakArunnA sayaMbhurUppannA / ajarA'marapahakhunnA sAhU saraNaM sukayapunA / / 38 / / gAthArthaH hiMsA, asatya vagere doSothI rahita, karuNAne karanArA svayaM jemaNe samyakatva ane prajJAne prApta karI che tevA, jyAM vRddhatva ane maraNa nathI tevA mokSanA mArgamAM nipUNa ane atizaya puNyane karanArA sAdhu bhagavaMto mane zaraNa thAo-38. kAmaviDaMbaNacukkA kalimalamukkA vivikkacorikkA / pAvarayasurayarikkA sAhUguNarayaNacaJcikkA / / 39 / / gAthArtha H viSaya icchAnI viDaMbanA rahita pApathI mukta,cAre prakAranA adattAdAnathI rahita, pApakarmanA baMdhamAM kAraNabhUta maithunakrIDAthI mukAelA,guNarUpI ratnothI vibhUSita evA sAdhuo (mane) zaraNa thAo !-39. have 'sAdhuo' zabdathI AcAryAdino paNa svIkAra karavA kahe che. sAhuttasuTThiyA jaM AyariyAI tao ya te sAhU / sAhubhaNieNa gahiyA te tamhA sAhuNo saraNaM / / 40 / / mAthArtha: AcArya-upAdhyAya-gaNI pravartaka vagere sarva sAdhutAmAM susthita rahelA) che, tethI teo paNa ahIMsAdhu zabdathI grahaNa thAya che. tethI (tRtIya caturtha ane paMcama pade vartatA) te sarva sAdhuo mane zaraNa thAo ! (40) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam ema traNa zaraNathI paMca parameSThi bhagavaMtonA zaraNano svIkAra karIne have kevalikathita dharmanA zaraNa mATe kahe che ke - paDivanasAhusaraNo saraNaM kAuM puNo vi jiNadhammaM / paharisaromaMcapavaMcakaMcuyaMciyataNU bhaNai / / 41 / / / gAthArtha : svIkAryuM che sAdhu zaraNa jeNe evo, atiharSathI vikasita romarAjInA vistArarUpa kaMcukathI vyApta-zarIravALo bhavya AtmA zrI jinadharmanuM zaraNa karavA punaH paNa kahe che.-41. dharmazaraNaH pavarasukaehiM pattaM pattehi vi navari kehi vi na pattaM / taM kevalipannattaM dhamma saraNaM pavano haM / / 42 / / gAthArthaH utkRSTa puNya vaDe prApta thato keTalAka puNyavaMtone paNa prApta nahi thayelo, evo je kevali bhagavaMtoe kahelo dharma, tenuM zaraNa svIkAruM chuM.-42. patteNa apatteNa ya pattANi ya jeNa nara-surasuhAI / mokkhasuhaM pi ya patteNa navari dhammo sa me saraNaM / / 43 / / gAthArtha : je dharmanI prAptithI ane prApti vinA paNa manuSyapaNAnAM ane devapaNAnAM sukho to prApta thayAM, paNa mokSanuM sukha ke je kevali prajJapta dharmanI prAptithI ja prApta thAya, te dharma mane zaraNa thAo !-43. niddaliyakalusakammo kayasuhajammo khalIkayakuhammo / pamuhapariNAmarammo saraNaM maha hoi jiNadhammo / / 44 / / gAthArthaH pApakarmono saMpUrNa nAza karanAra, zubhakarmone (janma) pragaTa karanAra, athavA sukhane janma ApanAra adharmano tiraskAra karanAra, prAraMbhamAM ane aMtamAM (pariNAme) paNa sukha ApanAra evo jina dharma mane zaraNa thAo !-44. kAlattae vi na mayaM jammaNa-jara-maraNa-vAhisayasamayaM / amayaM va bahumayaM jiNamayaM ca saraNaM pavano haM / / 45 / / gAthArtha H traNe kALamAM paNa nAza nahi pAmanAro zAzvata tathA janma-jarA-maraNa-vagere seMkaDo Atmarogone zAMta karanAra ane amRtanI jema atyaMta mAnya evA jinadharmanuM zaraNa huM svIkAruM chuM.-45. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaU6-2/pariziSTa-3 187 pasamiyakAmapamohaM diTThA'diDhesu na kaliyavirohaM / sivasuhaphalayamamohaM dhamma saraNaM pavano haM / / 46 / / gAthArthaH kAmanA unmAdane prazAMta karanAra, jenA pratyakSa ane parokSa bhAvonA nirUpaNamAM virodha visaMvAda jovA paNa na maLe tevAM mokSa sukharUpI phaLa denArA ane amogha (saphaLa) evA dharmanuM huM zaraNa svIkAruM chuM.-43. narayagaigamaNarohaM guNasaMdohaM pavAinikkhohaM / nihaNiyavammahajohaM dhamma saraNaM pavano haM / / 47 / / gAthArtha H naraka (vagere duSTa)gatinI prAptine rokanAra, guNano samUha, prakRSTa vAdiothI paNa parAbhava nahi pAmanAra, kAmarUpI mahAyoddhAne haNanAra evA dharmanuM zaraNa huM svIkAruM chuM.-47. bhAsurasuvannasuMdararayaNAlaMkAragAravamahagcha / nihimiva dogaJcaharaM dhammaM jiNadesiyaM vaMde / / 48 / / gAthArtha : dedIpyamAna suvarNa ane suMdara ratnanA alaMkAranA gauravathI mahAkiMmatI evA nidhAnanI jema daurgatya-durgatino nAza karanAra evA jinezvaroe kahelA dharmane huM vAMduM chuM.-48. have duSkatanI gaha dvArA azubha karmono kSayanI icachAthI kahe che. causaraNagamaNasaMciyasucariyaromaMcaaMciyasarIro / kayadukkaDagarihA'suhakammakkhayakaMkhiro bhaNai / / 49 / / gAthArthaH cAra zaraNonA svIkArathI ekaThA thayelA sadAcAra (puNya)nA prabhAve romAMcita thayelI kAyAvALo duSkatonI gaha vaDe azubhakarmono kSaya karavAnI icchAvALo bhavya jIva kahe che-49. duSkRtagartA: ihabhaviyamanabhaviyaM micchattapavattaNaM jamahigaraNaM / jiNapavayaNapaDikuTuM duhu~ garihAmi taM pAvaM / / 50 / / gAthArtha H A bhavasaMbaMdhI ane anya bhavo saMbaMdhI mithyAtvane pracAravArUpa je pApa, tathA ghara,bagIcA, killA, zastro, yaMtro vagere je adhikaraNo karyA te rUpa je jinavacanamAM niSiddha athavA jinavacana virodhI duSTa pApa karyuM hoya, tene huM gaNuM chuM. (gurusASie niMduM .)-50. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam micchattatamaMdheNaM arihaMtAisu avanavayaNaM jaM / annANeNa viraiyaM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 51 / / gAthArthaH mithyAtvarUpa aMdhakArathI aMdha evA meM ajJAnathI arihaMtAdino je avarNavAda (niMdA apakIrti-avajJA anAdara) vagere karyuM, te pApane vartamAnamAM huM gaNuM chuM.-51. suya-dhamma-saMgha-sAhusu pAvaM paDiNIyayAe jaM raiyaM / / anesu ya pAvesuM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 52 / / gAthArthaH kRta (jinAgama), dharmacaturvidha zrIsaMgha ane sAdhuo pratye pratyanIkapaNAthI (zatrupaNAthI) je pApa karyuM, ane bIjA paNa vividha pApomAM je koI pApa karyuM (te sarva) pApane vartamAnamAM huM gahuchuM.-para. annesu ya jIvesu mittI-karuNAi goyaresu kayaM / pariyAvaNAi dukkhaM ihiM garihAmi taM pAvaM / / 53 / / gAthArtha H maitrI karuNAdi karavA yogya anya paNa jIvone meM je paritApa (saMtApa-saMkaleza) vagere duHkha ApyuM hoya, te pApane vartamAnamAM gaNuM chuM.-53. ' jaM maNa-vaya-kAehiM kaya-kAriya-aNumaIhiM AyariyaM / . . dhammaviruddhamasuddhaM savvaM garihAmi taM pAvaM / / 54 / / gAthArthaH dharma viruddha je kaMI pApane mana, vacana, kAyAthI meM svayaM karyuM, anya dvArA karAvyuM, ke anya karanAranuM pApa anumoDyuM hoya, te sarva pApane huM gaNuM chuM.-54. sukRta-anumodanAH have sukRta anumodanA mATe kahe cheah so dukkaDagarihAdaliukkaDadukkaDo phuDaM bhaNai / sukaDANurAyasamuinaputrapulayaMkurakarAlo / / 55 / / gAthArtha : have duSkata gahathI utkaTa duSkRtyono (pApono)nAza karyo che. jeNe, tathA sukRtanA anurAgathI pavitra thayelI romarAjanA vikAsathI zatruo mATe bhISaNa evo AtmA pragaTa kahe che. (55) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gv6-3/pariziSTa-3 189 arihattaM arihaMtesu, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyAraM Ayariesu, ujjhAyattaM uvajjhAesu / / 56 / / sAhUNa sAhucariyaM, desaviraI ca sAvagajaNANaM / aNumane savvesiM, sammattaM sammadiTThINaM / / 57 / / gAthArtha : arihaMta devonuM vizvopakArarUpa arihaMtapaNuM, siddha bhagavaMtonuM je siddhapaNuM, AcArya bhagavaMtonA paMcAcAra pAlana vagere je AcAro ane upAdhyAya bhagavaMtonuM je (ziSyAdine sUtra paThana pAThanAdi) upAdhyAyapaNuM-59. sarva sAdhuonuM je caraNasittarI karaNa sittarI rU5 uttama cAritra ane zrAvakonI je dezavirati tathA sarva samakita-daSTionuM je samyaktvanuM pAlana vagere, te sarva guNonI huM anumodanA karuM chuM.-57. ahavA savvaM ciya vIyarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / kAlattae vi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM / / 58 / / gAthArtha athavA sarva je kAMI paNa vItarAga vacanane anusaratuM, traNe kALamAM thayeluM, thatuM ane thanAruM athavA manathI vacanathI ke kAyAthI karyuM, karAvyuM ane anumoDyuM hoya, ema traNa prakAranuM je je sukRta te sarvanI huM anumodanA karuM chuM.-58. phaLa nidarzanaH have upasaMhAra karatAM kahe che kesuhprinnaamo nizcaM, causaraNagamAi AyaraM jIvo / kusalapayaDIo baMdhai, baddhAu suhANubaMdhAo / / 59 / / maMdaNubhAvA baddhA tivvaNubhAvAo kuNai tA ceva / asuhAo niraNubaMdhAo, kuNai tivvAo maMdAo / / 60 / / gAthArtha : ema zubha pariNAmathI jIva nitya cata zaraNano svIkAra duSkata gaI ane sukata anumodanAnuM AcaraNa karato (navI) zubha (puNya) prakRtione bAMdhe. bAMdhelI (azubha anubaMdhavALIne) zubha anubaMdhavALI kare.-59. ane maMda rasavALI bAMdhelI puNya prakRtione tIvra rasavALI kare. temaja azubha karmaprakRtio bAMdhI hoya tene niranubaMdha (anubaMdha vinAnI) kare ane tIvrarasavALIne maMdarasavALI kare.60. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam tA eyaM kAyavvaM buhehiM nicaM pi saMkilesammi / hoi tikAlaM sammaM asaMkilesammi sukayaphalaM [sugaiphalaM] / / 61 / / gAthArtha H te kAraNe puNyAnubaMdhI puNya phaLa che. jenuM evuM A (catuH zaraNa svIkAra vagere) paMDita puruSoe saMklezanA prasaMge vAraMvAra karavuM ane saMklezanA abhAve paNa samyagu prakAre dararoja trikALa karavuM joIe.-61. cauraMgo jiNadhammo na kao, cauraMgasaraNamavi na kayaM / . cauraMgabhavacche o na kao, hA ! hArio jammo / / 62 / / gAthArtha ? jeNe dAnAdi cAra prakArano dharma na karyo, arihaMtAdi cAranuM zaraNa (tathA upalakSaNathI dukRtaniMdA ane sukuta anumodanA rUpa ArAdhana) paNa na karyuM. ane cAra aMga (narakAdi gati) vALA saMsArano ucchedana karyo, tethI kheda karavA yogya che ke ciMtAmaNi tulya manuSyano janma te hArI gayo. arthAt tena saMsAra nAza thato nathI, mATe mAnavajanma pAmIne A ArAdhanA avazya karavI joIe.-62. iya jIya ! pamAyamahArivIrabhadaMtameyamajjhayaNaM / . jhAesu tisaMjhamavaMjhakAraNaM nivvuisuhANaM / / 63 / / gAthArtha : ema jIvanA mahAzatru pramAdane jItavAmAM eka vAra subhaTa tulya (samartha) ane kalyANakArI, evuM A "causaraNa pannA'nuM adhyayana ke je nivRtti (mokSa) sukhanuM avaMdhya (saphaLa) kAraNa che, tenuM traNa saMdhyAe dhyAna kara !-63. | zrI catudazaraNa prakIrNakano bhAvAnuvAda saMpUrNa | Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-4 lahu-causaraNapainnayaM (laghucatuHzaraNa prakIrNakam) (gA. 1. atthAhigArA-arthAdhikAraH) m. causaraNagamaNa dukkaDagarihA sukaDANumoyaNA ceva / ___esa gaNo aNavarayaM kAyavvo kusalaheu tti / / 1 / / chA. catuHzaraNagamanaM duSkRtagardA sukRtA'numodanA caiva / / eSa gaNo'navarataM kartavyaH kuzalaheturiti / / 1 / / a. 1-cAra zaraNano svIkAra, 2-duSkata gaha ane 3-sukRta anumodanA A traNano samUha ja akhaMDapaNe karavo joIe. kema ke, e kuzala (puNyAnubaMdhI puNya)nI prAptinuM kAraNa che // naM -1. (gA. 2-6. 1. causaraNagamaNaM catuHzaraNagamanam) . (thA 2-5 yAra 024|no svI412.) m. parihINarAga-dosA savvaNNU tiyasanAhakayapUyA / tihuyaNamaMgalanilayA arahaMtA majjha te saraNaM / / 2 / / chA. parihInarAga-dveSAH sarvajJA-stridazanAthakRtapUjAH / tribhuvanamaGgalanilayA arhanto mama te zaraNam / / 2 / / sa. bhae saMpU[55 22, dveSano nAza yo cha, he sarva cha, vona nAtha (sndrI) dvArA jemanI pUjA karAyelI che, jeo traNe lokanA maMgalanA sthAnarUpa che. tevA zrI arihaMta paramAtmAo mane zaraNarUpa thAo. gAthA naM-2. ma. niTThaviyaaTThakammA kayakizyA sAsayaM suhaM pattA / tiyaloyamatthayatthA siddhA saraNaM mahaM iNhiM / / 3 / / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcatuHzaraNaprakIrNakam chA. niSThApitASTakarmAH kRtakRtyAH zAzvataM sukhaM prAptAH / trilokamastakasthAH siddhAH zaraNaM mamedAnIm / / 3 / / . a. jemaNe ATha karmone khapAvI dIdhA che, je kRtakRtya banyA che, jeo zAzvata sukhane pAmyA che, jeo traNe lokanA mastaka para sthita thayelA che tevA zrI siddhi paramAtmAo mane have 125535 thAmI. thAna-3.. mU. paMcamahavvayajuttA samatiNa-maNi-liTTha-kaMcaNA virayA / ___ suggihiyanAmadheyA sAhU saraNaM mahaM nicaM / / 4 / / chA. paJcamahAvratayuktAH samatRNamaNileSTukAJcanA viratAH / sugRhItanAmadheyAH sAdhavaH zaraNaM mama nityam / / 4 / / a. jeo pAMca mahAvratothI yukta che, jeo ghAsa ane maNio, mATInAM DhephAM ane sonuM jevA padArthomAM samAna buddhivALA che, jeo pApathI virAma pAmelA che, jenuM nAma sArI rIte smaraNa karAyeluM che, tevA zrI sAdhu bhagavaMto mane haMmezA zaraNarUpa thAo. gAthA naM-4. mU. kammavisaparamamaMto, nilao kallANa-aisayAINaM / , ___ saMsArajalahipoo saraNaM me hou jiNadhammo / / 5 / / . chA. karmaviSaparamamantro nilayaH kalyANAtizayAnAm / saMsArajaladhipotaH zaraNaM me bhavatu jinadharmaH / / 5 / / a. karmarUpI viSane haravA mATe zreSTha maMtra jevo, kalyANa ane atizayonA AvAsa rUpa, saMsArarUpI sAgarane taravA mATe jahAja samAna evo zrI jainadharma mane zaraNarUpa thAmI. ||nN-5. mU. iya causaraNagao haM sammaM niMdAmi dukkaDaM iNDiM / sukaDaM aNumoemo savvaM ciya tANa paJcakkhaM / / 6 / / chA. iti catuHzaraNagato'haM samyag nindAmi duSkRtamidAnIm / sukRtamanumode sarvameva teSAM pratyakSam / / 6 / / a. A rIte cArenAM zaraNane pAmelo huM have mArAM duSkatonI samyaka prakAre niMdA karuM chuM; temaja teonI (mari yArenI) sAme (sAkSA) madha 4 suitanI menumohn| dhuM. 2||thaa naM. 7. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTa-4 . - (gA. 7-17. 2 dukkaDagarihA-duSkRtagarhA) mU. saMsArammi aNaMte aNAimicchattamohamUDheNaM / ___jaM jaM kayaM kutitthaM taM taM tiviheNa vosiriyaM / / 7 / / chA. saMsAre'nante'nAdimithyAtvamohamUDhena / yadyatkRtaM kutIrtha tattat trividhena vyutsRSTam / / 7 / / a. anaMta evA A saMsAra cakramAM anAdikAlIna mithyAtva ane mohanA kAraNe mUDha banelA evA meM je je kutIrtha pravartAvyuM hoya (mithyA dharmono pracAra-prasAra karyo hoya, te mArA pApane huM trividha35 vosisa (tya9) cha. ||thaa naM-7. mU. jaM maggo avalavio, jaM ca kumaggo ya desio loe / jaM kammabaMdhaheU saMjAyaM taM pi niMdAmi / / 8 / / chA. yanmArgo'palapito yacca kumArgo'pi dezito loke / ___yatkarmabandhahetuH saJjAtaM tamapi nindAmi / / 8 / / a. je meM mukti mArgano apalApa karyo hoya, e ja rIte je meM kumArgano jagatamAM upadeza Apyo na hoya ane je mArA karmabaMdhanuM kAraNa banyuM hoya tenI paNa huM niMdA karuM chuM. gAthA naM-8. mU. jaM jIvaghAyajaNayaM ahigaraNaM kaha vi kiM pi me raiyaM / ____taM tivihaM tiviheNaM vosiriyaM aja me savvaM / / 9 / / chA. yajjIvaghAtajanakamadhikaraNaM kathamapi kimapi mama racitam / tat trividhaM trividhena vyutsRSTamadya me sarvam / / 9 / / a. jIvonI hiMsAne karanAruM je koIpaNa thoDuM-ghaNuM paNa adhikaraNa (zastra) meM banAvI mUkyuM hoya te badhuM ja Aje huM trividha trividha prakAre vosirAvuM (juM) chuM. 9 mU. jA me vayaraparaMpara kasAyakaluseNa asuhaleseNaM / jIvANaM kahavi kayA sA vi ya me savvahA cattA / / 10 / / chA. yA mayA vairaparamparA kaSAyakaluSeNa azubhalezyena / jIvAnAM kathamapi kRtA, sA'pi ca mayA sarvathA tyaktA / / 10 / / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam A. kaSAyothI malina banelA ane azubha lezyAvALA meM jIvonI sAthe koIpaNa rIte je vairanI paraMparAnuM sarjana karyuM te vairanI paraMparAne meM choDI dIdhI che. gAthA naM-10. mU. jaM pi sarIraM iTuM kuDuMbauvagaraNarUvavinnANaM / jIvovaghAyajaNayaM saMjAyaM taM pi niMdAmi / / 11 / / chA. yadapi zarIramiSTaM kuTumbopakaraNarUpavijJAnam / jIvopaghAtajanakaM saJjAtaM tadapi nindAmi / / 11 / / ma. mA zarIra, ghaTa, kuTuMba (parivA2), 65429 // (sAdhana sAmagrI),35 mane vijJAna sAmAna kAMI paNa jIvonA nAzanuM kAraNa banyAM hoya te badhAMnI paNa huM niMdA karuM chuM. gAthA naM-11. mU. gahiUNa ya mukkAI jammaNa-maraNehiM jAI dehAiM / ___pAvesu pasattAI tiviheNaM tAI cattAI / / 12 / / . chA. gRhItvA ca muktAni janma-maraNaiH yAni dehAni / pApeSu prasaktAni trividhena tAni tyaktAni / / 12 / / a. janma ane maraNonI paraMparAthI pApamAM joDAyelA (pApamAM pravartelA) evAM mArA jeTalAM paNa zarIro meM grahaNa karIne mUkI dIdhelAM hatAM te badhAM ja mArA vaDe trividhe tyajI devAyAM cha. (posAvI hI .) uthA naM-12. . mU. AvajjiUNa dhario attho jo loha-mohamUDheNaM / ____ asuhaTThANapautto maNa-vaya-kAehiM so catto / / 13 / / chA. AvarNya dhRto'rthaH yaH lobhamohamUDhena / azubhasthAnaprayukto manovacaskAyaiH sa tyaktaH / / 13 / / a. lobha ane mohanA kAraNe mUDha banelA mArA vaDe je dhana-saMpatti kheMcIne pakaDI rakhAI ane azubha sthAnomAM prayojAI, te meM mana-vacana kAyAthI Aje choDI dIdhI che. gAthA naM-13. mU. jAI ciya geha-kuDuMbayAI hiyayassa aiva iTThAI / jamme jamme cattAI vosiriyAI mae tAI / / 14 / / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTa-4 chA. yAni eva gRhakuTumbakAdIni hRdayAyA'tIveSTAni / janmani janmani tyaktAni vyutsRSTAni mayA tAni / / 14 / / a. hRdayane atizaya ISTa (priya) evA je paNa gRha-parivAro meM bhavobhavamAM mUkyA hatA te ___ yA maa2| 43 vosi|vii vAyA'cha. ||thaa naM-14. mU. ahigaraNAiM jAiM hala-ukkhala-sattha-jaMtamAINi / __karaNAIhiM kayAiM parihariyAI mae tAI / / 15 / / chA. adhikaraNAni yAni halokhalazastrayantrAdIni / karaNaH kRtAni parihatAni mayA tAni / / 15 / / a. je kAMI haLa, ukhaLa, zastra, yaMtra vagere adhikaraNo (jIvaghAtaka sAdhano) mArA vaDe karAyAM did i bhaa2| 43 5o 425 // (1295, 42111 / , anumohana)thI vosi|vii hevAyAM cha. .. thAna-15. mU. micchattabhAvagAiM jAI kusatthAI pAvajaNagAI / ... kuggahakarAI loeM niMdAmi ya tAI savvAI / / 16 / / chA. mithyAtvabhAvakAni yAni kuzAstrANi pApajanakAni / * kugrahakarANi loke nindAmi ca tAni sarvANi / / 16 / / a. mithyAtva-bhAvane pedA karanArAM, pApane utpanna karanArAM je kuzAstro jagatamAM kugraha (kadAgraha, khoTI pakkaDa, mithyAmatano abhiniveza) karAvanArAM che te mArA vaDe pariharAyAM -- (chorI devAyai) cha. 2||thaan-17. ma. annaM pi ya jaM kiMci vi annANa-pamAya-dosamUDheNaM / pAvaM pAveNa kayaM taM pi hu tiviheNa paDikaMtaM / / 17 / / . . chA. anyadapi ca yad kiJcidapi ajJAnapramAdadoSamUDhena / - pApaM pApena kRtaM tadapi hu trividhena pratikrAntam / / 17 / / a. ajJAna, pramAdAdi doSanA kAraNe mUDha banelA pApI evA mArAthI A sivAyanuM anya paNa je kAMI thoDuM paNa pApa karAyuM hoya te paNa mArAthI trividha pratikrAMta karAyuM che. (tenuM meM (pratikramaNa karyuM che.) 17 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcatuHzaraNaprakIrNakam (gA. 18-26 3 sukaDANumoyaNA - sukRtAnumodanA) (Pu // 18-27 sustAnubhonA) ma. jaM puNa dehaM saMyaNaM vAvAraM daviNa nANa kosalaM / vaTTai suhammi ThANe taM savvaM aNumayaM majjha / / 18 / / chA. yatpunardehaM svajanaM vyApAraM dravya-jJAna-kauzalyam / vartate zubhe sthAne tatsarvamanumataM mama / / 18 / / sa. vaNI sva4 (parivAra), vyApAra, artha (dhana), zAna, zalya mAthI zubha sthAna vaparAI rahyuM che; te badhuM ja mane anumata che. (arthAt te badhAnI huM anumodanA karuM chuM.) thA naM-18.. ma. jaM ciya kayaM sutitthaM saMta (? tA) IdesaNA suhaM kiJcaM / jIvANaM suhajaNayaM tiviheNaM bahumayaM taM pi / / 19 / / chA. yadeva kRtaM sutIrtha sadAdidezanA zubhaM kRtyam / / ___ jIvAnAM sukhajanakaM trividhena bahumataM tadapi / / 19 / / a. je kAMI mArAthI suMdara tIrtha nirmANa (jaina darzananI prabhAvanA Adi), satpadArthonI prarUpaNA, ane jIvone mATe sukhane ApanAra zubha kArya thayuM te paNa mane trividha bahumata che. arthAt tenuM huM khUba bahumAna karuM chuM. gAthA naM-19. m. guNapagarisaM jiNANaM parovayAraM ca dhammakahaNeNaM / mohajaeNaM nANaM aNumoemo ya tiviheNaM / / 20 / / chA. guNaprakarSa jinAnAM paropakAraM ca dharmakathanena / ___ mohajayena jJAnamanumode ca trividhena / / 20 / / a. zrI jinezvara devono guNono prakarSa, dharmanI dezanA karavA dvArA karAyelo paropakAra ane mohano vijaya karavA dvArA prApta thayela kevaLajJAna A badhAnI huM trividha anumodanA karuM 7. gAthA naM-20. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTa-4 127 ma. siddhANa siddhabhAvaM asesakammakkhaeNa suhabhAvaM / dasaNa-nANasahAvaM aNumoemo ya tiviheNaM / / 21 / / chA. siddhAnAM siddhabhAvamazeSakarmakSayena zubhabhAvam / darzanajJAnasvabhAvamanumode ca trividhena / / 21 / / a. zrI siddha bhagavaMtono sarva karmanA kSayathI utpanna thayelo siddhabhAva, (arthAt siddhatva), zubha ____mA bhane zana-zAna35 svabhAvanA hu trividha anumoin| cha. yA naM-21. ma. AyariyANA''yA paMcapayAraM ca jaNiyakallANaM / aNuogamAgamANaM aNumoemo ya tiviheNaM / / 22 / / chA. AcAryANAmAcAraM paJcaprakAraM ca janitakalyANam / ____ anuyogamAgamAnAmanumode ca trividhena / / 22 / / che. zrI AcArya bhagavaMtono kalyANane janmAvanAro pAMca prakArano AcAra, tathA Agamono mnuyo| (artha vyAyAna) trivi manumA . 2||nN-22. ma: ujjhAyANa'jjhayaNaM AgamadANeNa diNNamaggANaM / uvayAravAvaDANaM aNumoemo u tiviheNaM / / 23 / / chA. upAdhyAyAnAmadhyayanamAgamadAnena dattamArgANAm / upakAravyApRtAnAmanumode tu trividhena / / 23 / / . AgamonuM dAna karavA dvArA, muktimArganuM dAna karanArA ane upakAra karavAmAM otaprota banelA zrI upAdhyAya bhagavaMtonA adhyayananI huM trividha anumodanA karuM chuM. gAthA naM-23. m.. sAhUNa sAhukiriyaM mukkhasuhANikkasAhaNovAyaM / .. samabhAvabhAviyANaM, aNumoemo u tiviheNaM / / 24 / / kA. sAdhUnAM sAdhukriyAM, mokSasukhAnAmekasAdhanopAyAm / samabhAvabhAvitAnAmanumode tu trividhena / / 24 / / che. mokSa sukhanA eka mAtra sAdhanopAya (meLavavAno eka mAtra upAya) ne sAdhanArA, samabhAvathI " , bhAvita banelA zrI sAdhu bhagavaMtonI sAdhukriyAnI huM trividha anumodanA karuM chuM. gAthA naM-24. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam mU. sAvayagaNANa sammaM vayagahaNaM dhammasavaNa-dANAI / annaM pi dhammakiJcaM, taM savvaM aNumayaM majjha / / 25 / / chA. zrAvakagaNAnAM samyag vratagrahaNaM dharmazravaNadAnAdi / anyadapi dharmakRtyaM tad sarvamanumataM mama / / 25 / / a. zrAvaka saMghanA samyaka prakAranA vrata grahaNa, dharma zravaNa, dAnAdi ane anya paNa je dharmakArya hoya, te badhuM ja mane anumata che. arthAt meM tenI anumodanA karI che. gAthA naM-25. mU. annesiM sattANaM bhavvattAe u hou kAmANaM / ___maggANurUvakiriyaM, taM savvaM aNumayaM majjha / / 26 / / chA. anyeSAM sattvAnAM bhavyatvena tu bhavitukAmAnAm / . mArgAnurUpakriyAM tAM sarvAmanumataM mama / / 26 / / .. a. bhavyatva paNAnA kAraNe jeo mukti meLavavAnI IcchA dharAve che. tevA anya sarva jIvonI muktimArgane anurUpa (mArgAnusArI) evI kriyA mane anumata che. arthAt meM tenI anumodanA rI. cha. ||thaa naM-27. .. (gA. 27 uvasaMhAro-upasaMhAraH) . . . (u. 27 64saMDAra) mU. eso causaraNAI jassa maNe saMThio sayAkAlaM / so iha-paraloyaduhaM laMgheuM lahai kallANaM / / 27 / / chA. eSa catuHzaraNAdi yasya manasi saMsthitaM sadAkAlam / sa ihaparalokaduHkhaM lavayitvA lamate kalyANam / / 27 / / a. A "catu zaraNAdika jenA manamAM haMmezA sthApita rahe che, te A loka temaja paralokanuM .5 mINAne bhokSa-supane pAme cha. ||thaa naM-27. / / causaraNapaiNNayaM sammattaM / / 14 / / || vijayakIrtiyazasarikRtasaMskRtachAyAgurjarAnuvAdasahitaM cirantanAcAryaracitaM zrIlaghucatuHzaraNaprakIrNakaM samAptam / / / // zrI laghu yatuHza-el aslelsjo lAvAnuvAI sabhAta // . * mudrite 'hAi kammANaM' iti pATho dRzyate parantu paJcasUtrAnusAreNa 'hAu kAmANa' iti pAThaH samyag jJAyate; tatastasyAna svIkAraH / - sampAdakaH Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-5 catuzaraNa prakIrNaka AdhArita cattAri zaraNaM pavanajAmi kartA pravacana pradIpa pU.A.bI.vijayapuNyapAlasUrIzvarajI mahArAja (harigIta) bhUmikA? A jagatamAM rAya-raka savine eka AdhAra ja sadA, arihaMta-siddha-sUrIza-vAkyaka sAdhusaMga jage sadA, kevaLI kathita bhavasiMdhutAraka dharma eka ja nAva che, tenuM zaraNa svIkArI bhavijana pApathI mukAya che. 1 A jIvanamAM jANye ajANye je thayAM te pApanuM, niMdana kharA aMtaHkaraNathI je kare teha bhavyanuM, . thayuM zalya aLaguM pAmyA bhavatara kApI baMdhana bhavataNAM, AlocanAno guNa anaMtA varNave jagapati ghaNAM. 2 bhUta-bhAvine vartamAna kALe je thayA guNanidhi ghaNAM, teha sarvanAM jinavacana anurUpa suphato jagamAM ghaNAM, teha sarvanI mana-vacana-kAye prazaMsA jeha Adare, vare zivaramaNI jo harSabharapUra hRdayathI guNa uccare. 3 jagamAMhi ciMtAmaNi svarUpa catuH zaraNanA svIkArane, azubha karelAM pApakarmonI sadA gaha kare, sukRtataNA zubha gaMja khaDakI je thayAM sukRta ghaNAM, anumodI, bALI karmavanane bhare puNyanidhi ghaNAM. 4 cAra zaraNAMno svIkAra arihaMta zaraNaH jeNe jagatane heya-zeyAdika tattvo upadigyA, jIvanamahIM apanAvI muktimArga jeNe upadizyA, devataNA je deva che anaMtaguNa rayaNAyaruM, trividha trividha zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM : 5 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam saMsAra-vardhI rAgadveSAdika rUpa zatru haNyA, mohanIya Adi aSTasaMkhyaka karmamallone haNyA, bhavavRddhikArI viSaya drayane mULathI jeNe haNyA, tehavA trividha zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM ! . tyajI dhana-kanakane kaNataNA bhaMDAravALI lakSmIne, tyajI gaja-rathAdi sainya parijanayuta mahIpati lakSmIne, dustara tapI tapa caraNane kevalyazrIne je varyA, tehavA trividhe zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 7 traNa lokataNI stuti-pUjana ne vaMdanAne yogya che, amarendrane baLadeva-vAsudeva-nRpane pUjya je, zAzvata ane janmAdi vyAdhi rahita sthAne sthita che, tehavA trividhe zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 8 savi jIvanA savi manataNA jeha bhAvane jANe sadA, jyotiSa ane vaimAnikonA indra jehane dhyAvatA, bAra parSadAmAM samavasaraNa para dezanAne ApatA, tehavA trividha zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 9 savi jIva karuM zAsanarasika eha bhAvanAthI opatA, cotrIza vara atizAyI atizaya samUhathI je dIpatA, jehane jaghanyathI kroDa devo sevya mAnI sevatAM, tehavA trividhe zrI jinacaraNe zaraNe grahIne huM namuM. 10 pazu-pakSI-mAnava-deva-dAnava-manataNAM saMzaya hare, ukhADI taru mithyAtvarUpane bodhibIja vAvaNI kare, tribhuvana mahI savi bhavikajaMtutaNuM anuzAsana kare, tehavA trividha zI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 11 vacanAmRtonI bahulavarSAthI bhuvanane ThAratAM, dunta doSo kADhI janamAM guNa anaMtA sthApatAM, jIvalokano uddhAra karIne muktimArge sthApatAM, tehavA vividha zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 12 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa6-3/pariziSTa - 201 anaMta atyadbhuta guNonA svAmI jagatamAM jeha che. nija dhavala-kIrti yaza thakI indu samA jaga jeha che, anaMtajJAnataNI prabhAthI loka baMdhu jeha che, tehavA trividha zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 13 jarA-janma-vyAdhi Adi duHkho jehanAM dUre gayAM, haLukarmI jIvo jehanA zaraNe jaI sukhIyA thayA, tribhuvana janonA eka niSkAraNa jagatabaMdhu thayA, tehavA trividha zrI jinacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 14 Hddha zaraNa : bhukko karI nija karmadaLano jJAna-darzana-yukta je, artho thayA saMpUrNa jehanA sarva labdhi saMyuta je, traNa lokanA mastaka upara je muguTa sama sthitine varyA, tehavA trividhe siddhacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 15 paramoccatAnA zikhara para ArUDha thayA je vizvamAM, tethI ja bhavya aciMtya zaktizALI je che vizvamAM, maMgala-mahAmaMgala-padArtho siddha jene vizvamAM, tehavA trividha siddhacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 19 saMyogI kevaLI lakSmIdharane je sadA pratyakSa che, sAhajika Atmika saMgavarjita sukhanidhi ullasita che, jehanuM sadAye dhyAna bhavine muktisukha denAra che, tehavA trividha siddhacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 17 - varazukala dhyAnarUpI analamAM bALyAM bhavabIja sarvane, smaraNIya che ke lakSya che, yogI-mahIpati-vargane, nija teja ne vaLI zaityathI gALyAM ravi-zazI garvane, tehavA vividha siddhacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 18 nirmaLa ane atyu paramAnaMda lakSmIne varyA, bhavabhada-rAgadveSarUpa-bhAvakaMda jehanA nircaryA, zAzvata ane anaMta guNanidhi jehane vege varyA, tehavA trividha siddhacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 19 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam sAdhu zaraNa : cidAnaMdarUpa parabrahmanI jeha lakSmIne vege varyA, samAraMbha-AraMbha doSa varjita je nirAraMbha guNa varyA, bhuvanarUpI ghara dhAravA je staMbhanI upamA varyA, tehavA trividha siddhacaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 20 samasta jIvanA baMdhu tulya sadAya che je vizvamAM, duHkhotaNA sAgarataNo jeha pAra pAmyA vizvamAM, ratnatrayIthI muktisukhanA sAdhako je vizvamAM, tehavA trividha sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 21. ' paramAvadhi-vipulamatine kevaLI je munivaro, jinazAsane bahuzrutadharA AcArya Adika munivaro, daza caudane nava pUrvadhArI guNanidhi je munivaro, tehavA trividha sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 22 agyAra aMga upAMga bAraha cauda pUrvo dhAratAM, , jinakalpanI tulanA karIne karmavanane bALatAM, parihAra vizuddhi nAma saMyamadhArI saMyamI jagatamAM, tehavA trividhe sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 23 kSIrAzravI-madhu AzravI-saMbhinnazrotrI munivarA, cAraNa vaLI vaikriyalabdhi-kuDha-buddhi munivarA, padAnusArI labdhidhArI jeha sarve munivarA, tehavA trividhe sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 24 tyAgI dIdhA che vaira Adi sadAya doSarahita che, prazAMta-phulla vadanataNI atizAyI zobhAsahita je, mahArNa guNanA svAmIne vaLI moha-mallanuM baLa haryuM, tehavA trividha sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 25 jagamAMhI jeNe jinavacanathI snehanI beDI haNI, niSkAma sukhanA svAmI banIyA kAmarUpa subhaTa haNI, . sapuruSa mananA vAsI Atama guNa mahIM rame cittaDuM, tehavA trividha sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 27 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAiDa-3/pariziSTa - 203 mUkyA che viSaya kaSAya manathI vaLI vanitA saMgane, sukhamAM ke duHkhamAM nathI karyo jarA harSa ke viSAdane, rahI apramattapaNe sadA jinaANamAM cittaDuM TharyuM, tehavA trividha sarvamunine zaraNa grahIne huM namuM. 27 hiMsAdi doSarahita nirmaLa jIvana che jaga jehanuM, savi jagatanA jaMtu upara kRpALu manaDuM jehanuM, zAzvata-sukhodadhi-mukti paMthe jehanuM mana doDatuM, tehavA vividha sAdhucaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 28 sAdhujIvananA guNa rayaNanA eka ratnAkara samA, kalikAlamAM paNa pApakAryothI sadA dUra bhAgatA, bahu pApakArI bhoganI lIlAthI dUra mana jehanuM, tevA vividha sAdhucaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 29 dIse jagatamAM jehane savi nArIo nAgaNa samI, tethI ja artha ne kAmane vamI nIkaLyA saMyama bhaNI, guNa varNavA kema tehanA je guNarayaNa rayaNAyarU, tehavA trividha sAdhucaraNe zaraNa grahIne huM namuM. 30 kevaLIkathita bhavasiMdhutAraka nAtha bhavijana tAravA, draSa-rAga-moha-ajJAna Adi arisamUhane mAravA, kAma, krodha Adi viSaya dAvAnaLa taNA dava ThAravA, zrI jinapraNIta varadharmane huM atIva namrapaNe namuM. 31 jehanI kRpAthI raMka paNa rAjA thaIne dIpatA, jehanA ja nAmasmaraNathI devendra paNa sevaka thatA, tIrthakaro paNa jehane namI dezanAne ApatA, ehavA zrI jinavaradharmane huM atIva namrapaNe namuM. 32 vAsudeva ne baLadeva-cakrI ardha cakrI lakSmIne, zakendrane ahamindra Adi sarva bhautika lakSmIne, pAmyA anaMtA pAmaze vaLI pAmatAM bhavi jehathI, ehavA zrI jinavaradharmane huM atIva namrapaNe namuM. 33 dharma zaraNaH Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam muktitaNI eka AzathI je dharmane seve sadA, puNyAnubaMdhI puNya zubhakArI saMpatti de sadA, aMte apAvI mokSane zAzvata sukho je arpatA, ehavA zrI jinavaradharmane huM atIva namrapaNe namuM. 34. mArI haThAve pApakarmo janmane saphaLo kare, kApI adharma sudharma sthApI zubha vicAro mana bhare, jarA-janma-vyAdhi, maraNa Adi jehathI dUre TaLe,. ehavA zrI jinavaradharmane huM atIva namrapaNe namuM. 35 . dUra thAye jehanA nAmathI kAmAdi AMtara zatruo, . jenA smaraNathI bhAgatA savi ApadA ne zatruo, saMpUrNa ArAdhanataNuM phaLa mukti aMtima jehanuM, ehavA zrI jinavaradharmane huM atIva namrapaNe namuM. 37 uparokta rIte akhila jagaciMtAmaNirUpa, cArane, namI bhAvathI zaraNuM grahI karI harSanirbhara hRdayane, jeNe svIkAryuM zaraNa ehanuM tehane zI ciMta che, devendra paNa duHkha daI zake nA, anyanI zI bIka che? 37 A bhavamahIM ke anya bhavamAM jinavacanathI viruddha che, karyA pApa tehanI niMdanA karuM jina samakSe zubha mane, mithyAtvanA aMdhakAramAM pAmara banelA mujathI, thaI jina AdinI AzAtanA huM niMdu tehane cittathI. 38 zrutadharmane zrI saMgha sAdhu Adi bahuguNI jana viSe, AzAtanAdi mana-vacana-kAyA thakI kIdha bhava viSe, je anya paNa pApo kyAM ajJAna AdinA vaze, tehanI sadAye niMdA gaha jina samaye huM karuM. 39 je maitrI Adi bhAvanAne yogya jIva taNe viSe, tADana ane bhedanAdi duHkho ApyAM bahu meM bhava viSe, AvAM bahu duHkho daI je pApa bAMdhyAM cIkaNAM, niMdA ne gaI rotI AMkhe jina samaze karuM. 40 duSkRta-niMdA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha6-3/pariziSTa - 205 je mana vacanane kAyathI karI kAravI anumodIne, pApo karyA je Aja sudhI bhavavane khUba rAcIne, je dharmathI viruddha nAnAM moTAM sahuye pApanI, tehanI sadAye niMdA gaha jina samakSe huM karuM. 41 sukutAnumodanA arihaMtanA arihaMta padanI huM karuM anumodanA, vara sarva siddhAMtaNA karuM siddhapadataNI anumodanA, AcAryanA AcAra paMcakanI karuM anumodanA, upAdhyAyanA upAdhyAya-padanI paNa karuM anumodanA. 42 aNagAranA cAritranI zrAvakataNI virati taNI, saMmakita dRSTi jIvanI samyaktarUpa vara bhAvanI, anumodanA huM trividha trividha sadA guNInI uccaruM, traNa kALanA savi paMca parameSThi taNAM padane huM namuM. 43 athavA zrI jinavara ANa anusarI kuzalakArI je ghaNAM, traNe kALanA savigatitaNAM jIvavarganAM sukRto ghaNAM, teha sarvanI anumodanA huM ullasita haiye karuM, so vAra, zvAsozvAsa mAMhI tehanA caraNe namuM. 44 Avo manuSyabhava pAmIne navi cAranuM zaraNuM dharyuM, dAna-zIla-tapane bhAvadharma rayaNa navi ArAdhIyuM, cAre gatino aMta thAya evI sAdhanA navi karI, te jIva hArI gayo janamane puNya mUDI pUrI karI. 45 A cAranuM zaraNuM sadAye ghaDI ghaDI paLa bAvajo, niMdA ne gaha pApanI karI azubha pApo TALajo, jinavacana anurUpa sukRto karanAranI anumodanA, karI puNyapuMja bharI sadAye sAdhajo sukha muktinAM. 47 Darazo na vyAdhithI jarI hasate mukhe te veThajo, pApotaNAM baMdhana kapAze jo samAdhi rAkhazo, mamatA taNAM sahu baMdhano karajo sadAye vegaLAM, jethI thaze AMtara ripugaNa tumataNA bahu vegaLAM. 47 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam prazasti H paramopakArI carama jinavara vIra ziSya je karyuM, "vIrabhadranAma gaNivare" je "cauzaraNa" nAme racyuM, tenA AdhAre alpa buddhe meM racyuM tama hitathI, savi karmanA maLa kADhavA muja AtmanI hitabuddhithI. 48 trikALa karIne paThana AnuM doSa sahu dUra kADhajo, nirmaLa karI A hRdayapaTane guNa anaMtA sthApajo, ratnatrayInI bhavobhave ArAdhanA karI zAmajo, bhavanA virahane eha che, zubha Aza te citta lAvajo. 49 puNya sthaMbhana kSetramAMhi pArthaprabhunI kRpA thakI, tapagaccha-gagane sahasarazmi premasUri kRpA thakI, tasa paTTa pradIpaka sUrIzvara zrI rAmacaMdra kRpA thakI, anaMta upakArI suguNa nidhi mahAbaLa kRpA thakI. 50 be hajAra paccIsa sAlamAMhI poSa sudi pUnama dine, eha prakIrNaka pUro thayo suvrata pasAthe zubha kSaNe, ajJAna buddha siMdhumAMthI biMdurUpa A uddharyuM, bhavavirahanI eka AzathI "muni puNyapAle" gUMthiyuM. 51 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II pariziSTa-d II samarthazAstrakAraziromaNiAcAryapravarazrIharibhadrasUriviracitavyAkhyAsamalaGkRtaM cirantanAcAryaviracitaM paJcasUtram * || kam || || OM namo vItarAya || taghatha VLI paramAtmAne, mahAvIra vinezvaram | paramAtmA mahAvIra jinazvarane namaskAra karIne satyazasUtravyAdhyA, samAna vithI te T9TI |paMcasUtrakanI samyagu vyAkhyA saMkSepathI karAya che. (karu chuM.) kAda-vibhivaM pasUtravaM nAma ? prazna ? A paMcasUtraka zuM che? | uttaraH pApapratighAtaguNabIjAdhAna vagere pAMca sUtrone pApapratipAtALavInAdhAnasUtrAhIni.sUtroveva, paMcasUtraka kahevAya che. te A pramANepApapratipAta muvI nAdhAnasUtram 9, (1) pApane haNavApUrvaka guNarUpI bIjanA AdhAnane batAvanAra sUtra te pApapratighAtaguNabIjAdhAnasUtra sAdhudharmaparimAvanAbUtram 2, (2) sAdhudharmanI paribhAvanAne jaNAvanAra sUtra te sAdhudharmaparibhAvanA sUtra. ke pravrAjhadavidhisUtram 3, (3) dIkSA grahaNa karavAnI vidhine darzAvanAra sUtra te pravrajyAgrahaNavidhisUtra. pravrathA paripATanAsUtram 4, (4) dIkSAnA samyagu pAlanane batAvanAra sUtra te pravajyAparipAlanAsUtra. pravrakhyAkhrasTaphUtram 1 ti(5) dIkSAnA phaLane batAvanAra sUtra te pravajyAphalasUtra. - HdamirthamevametevAmupacAsa ti | praba? zA mATe A pAMca sUtronokrama A pramANe che? -| uttara H A praznanA uttararUpe jaNAve che ke, tivarcavameva taMto bhAva rUti sthApanArtha A pAMce sUtromAM batAvAyelA bhAvo paramArthathI A kramathI ja pragaTa thAya che te jaNAvavA mATe pAMca sUtro A kramamAM ApavAmAM Avela che.) Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 paJcasUtram-1 di prA: pApatiyAtena kuLavInIdhA vinA prAyaH karIne pApone haNavApUrvaka guNarUpI bIjanA tattvatattarRddhAvaUroDa, AdhAna (AropaNa) vinA tAtvika rIte guNonI zraddhAno pariNAma pragaTa thato nathI, ane na vAsatyasjina sAdhudharmaparimAvanA, guNonI zraddhAno pariNAma pragaTa thayA vagara sAdhudharmathI bhAvita thavuM zakya nathI, ane vAparibhAvitasAdhudharmasya pravrakhyAmaeLavidhAdhAra, | sAdhudharmathI abhAvita jIvano dIkSA grahaNanI vidhimAM adhikAra nathI, ane na vApratipanastAM tatvAnA thatate, te dIkSAne nahi grahaNa karanAra jIva dIkSAnA pAlana mATe prayatna karato nathI, ane na thApA patamAnotIti pravacanasAra: |A dIkSAnA (zramaNadharmanA) pAlana karyA vagara (jIva) dIkSAnuM phaLa prApta karI zakato nathI. Us saMjJAna-kriyAyo I| A pramANe samyajJAna ane samakriyAno yoga thato hovAthI A pAMce sUtronI kramika prApti e ja pravacanano - jainazAsanano sAra che. anyathA anAmiti saMsAre yathAvacikanekaza. atre batAvAyelA kramathI ja A bhAvo utpanna thAya che. tevuM ttistrAH cAtatva sarvasattAnAneva na mAnIe to, anAdi evA A saMsAramAM A kramane choDIne anekavAra dIkSA grahaNa karI hovAthI sarva jIvone ja A pravajyAnuM phaLa maLavuM joIe ? - ra vaitavam, sarvasattvanAM siddhapAvat | paNa pravajyAnuM phaLa sarva jIvone maLe che tevuM nathI. kAraNa ke, sarva jIvo siddhi avasthAne pAmI zakatA nathI. siddhi pradhAne karuM pravracArapAnaca pravajyA paripAlananuM mukhyaphaLa siddhi - mokSa che. jyAre, mAnuSa tu tudevatvADhi sudevatva (sumAnuSatva) vagere AnuSaMgikaphaLa svarUpe che. paramAtmAnA vAnanA prAmANyathI A sUtramAM batAvAyelA yathAcinevaza tatkAryAdri vAnaprathA, krama vinA pravrajyAnI prApti vagere jIvane anekvAra prApta thayela sarvasattAnAne prANo zreyadhvanantakA 355tti . che. kAraNa ke, "sarva jIvo ja prAya: karIne raiveyakamAM anaMtIvAra utpanna thayA che. evuM zAstravacana saMbhaLAya che ane na sAthukriyAntareSata: | sAdhupaNAnA AcAronuM pAlana karyA vagara raiveyakamAM utpanna thaI zakAtuM nathI.. na ra sA reSAddhapuru52vartAskRdhivo bhava jyAre samyagdaSTi jIvano saMsAra ardha pudgala phati mAnIyametatuM ! = nejha parAvartakALathI adhika hoto nathI. A pramANe A padArthanuM bhAvana karavuM joIe, arthAt sarva jIvo raiveyakamAM anaMtIvAra gayA che te A graMthamAM batAvAyelA kramathI pravajyAnuM pAlana karIne nahi paNa krama rahitapaNe pravajyAnuM pAlana karIne. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAiDa-3/pariNa-6 201 tathvinazaiva kriyAtrisTa nA prAptiritti tethI, te jIvono guNanA pakSapAta svarUpa bIja vagaranI ja nibattalthaka pravajayAnI mAtra kriyAno svIkAra che, ema svIkAravuM joIe. savInAyAM tu tayAM na rIkItyam | vaLI, guNanA pakSapAtasvarUpa bIjathI yukta evI privrayA prApta thatAM dIrgha saMsAra thaI zakato nathI. gata pataIrcavameva tattvo bhAva ti sthitamU | AthI, A graMthamAM batAvela padArthono A graMthamAM je krama darzAvavAmAM Avyo te rIte ja tAtvikabhAva che, ema siddha thayuM. ' sarva tirAkhI paMcasUtrano A krama atigaMbhIra che. na bhavAbhinandibhiH kSauvyAdhupaghAtAt pratipattumapi zakyate, | * zudratA vagere doSothI tatvarucino upaghAta thato mattAM punaH jIiitta hovAthI bhavAbhinaMdI jIvo vaDe svIkAravI paNa zakya nathI. to AcaraNa karavAnI vAta to dUra ja rahI. , sarvekAnetannAlyAri | sarvajIvone A krama mujaba pravajayAnI prApti vagere to yathAvattavoSAmAva: thatI nathI. AthI, yathoktadoSano (anaMtIvAra pravajyAnuM tyaruM vistare pAlana karavA chatAM mokSa prApta thayo nathI.) abhAva che. ahIM vistArathI sayuM. phuda vevamavisUtra A paMcasUtramAM A prathamasUtra che. - Namo vItarAgANaM savvaNNUNaM deviMdapUiyANaM jahaTThiyavatthuvAINaM . . teodavu daMtA maciMtA 9T vItarAga - rAga-dveSa rahita, sarvajJa - jagatanA jIva - ajIvAdi pratyeka bhAvone jANanArA, devalokanA IndothI pUjAyelA, je vastu jevI hoya tevI rIte ja kahenArA, traNe lokanA gurupade birAjamAna, aruha - saMsAramAM pharIthI nahi janmanArA, evA zrI jinezvara bhagavaMtone amArA namaskAra thAo ! -1 jamo vItarAmacari namo vItarAgyaH || vItarAga paramAtmAne namaskAra karuM chuM. tatra rajateganeneti rA:, rAvenIyaM karma, | vItarAgazabdamAM rAgazabdano artha jaNAvatAM kahe che ke, AtminaH rimiMkriparimApanAn | jenA vaDe jIva raMjita thAya che te rAga, AtmAne koIka padArthamAM lAgaNInA bhAvo utpanna karAvanAra hovAthI rAganuM saMvedana karAvanAra karmane rAga kahevAya che. rajane vA rA:, athavA, AtmAne raMjana kare te rAga, Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 paJcasUtram-1 rAghavenIyama drito mAvoDamiMWrina iva | rAganuM saMvedana karAvanAra karmathI utpanna thayelA bhAva abhivaMga (lAgaNI-kheMcANa-AkarSaNa) svarUpa AtmAno je pariNAma te ja rAga kahevAya che. vIto'peto rAgo yeSAM te vItarAgAH, tebhyo namaH / dUra thaI gayo che rAga jeono te vItarAga kahevAya che, tevA vItarAga paramAtmAne namaskAra thAo ane puta vItA-moho kSaNa, A vItarAgazabda vItadveSa ane vItamoha zabdane jaNAvanAra che. vIta regyo vItano dekhyaH || arthAt vatadveSa (Sa vagaranA) tathA vItamoha (moha vagaranA) paramAtmAne namaskAra thAo. ' taMtra divyateDaneneti :, lepavenIvuM , gAtmanaH vItazleSazabdamAM dveSazabdano artha jaNAvatAM kahe che ke, svarirItiriTIHIThanatta jenA vaDe jIva krodha pAme te dveSa, AtmAne koIka padArthamAM aprItinA pariNAma utpanna karAvanAra hovAthI krodhanuM vedana karAvanAra karmane dveSa kahevAya che. teSavi vA veSa:, telavenIyA drito mAvoparIti- athavA, AtmAne krodhita kare te dveSa, vaiSanuM vedana . riVITH Ug ||karAvanAra karmathI utpanna thayela bhAva - aprIti (aruci aNagamo-krodha) svarUpa AtmAno je pariNAma te ja TreSa kahevAya che. purva muhyateDaneneti moda:, mohanavuM varSa, Atmi: A pramANe, jenA vaDe AtmA muMjhAya te moha. AtmAne vijJAnapariSaTmAnita koIka padArthamAM ajJAnano pariNAma utpanna karAvanAra ne |hovAthI mohanuM vedana karAvanAra karmane moha kahevAya che. mohanaM vA moda:, modavenIyamaparito mAvoSjJAna athavA, AtmAne mohita kare te moha. mohanuM vedana pariNAma va karAvanAra karmathI utpanna thayela bhAva-ajJAna svarUpa AtmAno je pariNAma te ja moha kahevAya che. patadupakSari vItarAT'pradaUTY | vItadveSa ane vItamoha zabdane paNa upalakSaNathI jaNAvanAra vItarAga zabda che. tathA cAha- 'savvaNNUNaM,' sarvajJebhyaH ane te pramANe kahe che - vItarAgazabdanA grahaNathI vitadveSa ane vatamoha zabdanuM grahaNa kaI rIte thAya che te jaNAve che. "sarvajJa bhagavaMtone namaskAra karuM chuM." na hyavItarAgA iva avItadveSAdayaH sarvajJA bhavanti / kharekhara, jema avItarAga sarvajJa na hoI zake. tema avatadveSa vagere AtmAo paNa sarvajJa hoI zakatA nathI ja. (A rIte mULasUtramAM vItarAgazabda pachI sarvajJazabda grahaNa karela hovAthI vItarAgazabda vItaSa ane vItamoha vizeSaNane jaNAvanAra che tema samajavuM) Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ as-2/varAra-6 rI saMI nAnattIti sarvajJA:, tebhyo namaH | sarva bhAvone je jANe che te sarvajJa kahevAya che, AvA - sarvajJa paramAtmAne huM namaskAra karuM chuM. da-vItarI te sarvajJAti tirtha vizeSa, prazna ? je vItarAga che te sarvajJa ja hoya che mATe 'sarvajJa' vizeSaNano artha jaNAI jato hovAthI te |kahevAnI jarUra nathI ? - na, 95thavItarAmasarvajJatvAn || uttara - evuM na kahevuM, kAraNa ke, vItarAga AtmAo paikI jeo chadmastha vItarAga che. (bArame guNasthAnakavALA AtmAo) teo asarvajJa che.temanuM grahaNa na thAya te mATe sarvajJa vizeSaNa che. thavuM 'sarvoz tAjevAtu, prazna ? jo A pramANe che - chapasthItarAga asarvajJa mAruM vItarAga' pradaLona.Iche, to "sarvagra:' ATaluM vizeSaNa ja kahevuM joIe paNa 'vItarAga' vizeSaNa kahevAnI jarUra nathI. , vItarI IITma sa travidyAmuvArei sarvajJa- uttara - evuM na kahevuM, sarvazAstrane jANanAra vyavadArasittavicchavAI vItarA'mmiti | avItarAgono paNa upacArathI sarvajJa tarIke vyavahAra thato hovAthI teonuM (avatarAganuM) grahaNa na karavA mATe vItarAga' vizeSaNanuM grahaNa karyuM che. pazivanAvAda-viMvanitA' hendragisepa: 1 | A paramAtmAne ja vizeSaNathI vizeSita karavA mATe . kevendrA. zA ., taiH pUnitAH samaggarvitA, kahe che, devendro vaDe pUjAyelA paramAtmAne, devendra - zukra tevo vagere Indro vaDe samyapha rIte pUjAyelA paramAtmAne namaskAra hiM- je vItarI : sarvajJAdI te vevendrapUnatA prati prazna ? jeo vItarAga che ane sarvajJa che teo devendro nAganena vizeSona,vaDe pUjAyelA ja hoya che. mATe "devendrapUjita' vizeSaNanI sArthakatA jaNAtI nathI. , muzkevecchikRtInAM vevAritu uttara - ema na kahevuM, muMDakevali vagere keTalAka kevalI '' taskULatatvAnaBy: IbhagavaMto vItarAga ane sarvajJa hovA chatAM devendrapUjita nathI. (tethI jo devendrapUjita vizeSaNa kahevAmAM na Ave to muMDakevali grahaNa thaI jAya.) * tannA Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 paJcasUtram-1 tharva kendranA tahevAtu, aruM vItarA|i praba? jo A pramANe che arthAt muMDakevalinuM grahaNa na ghana karavA mATe devendrapUjita vizeSaNa che to mAtra "apUnata' vizeSaNa ja kahevuM joIe. paNa "vitarAga' vagere vizeSaNo na kahevA joIe. R, vItaraIkInAre dharatInAM revendrapUjita- uttara - nahi, avItarAga evA paNa gaNadhara bhagavaMto siddhadyavaccheTI vItarAphijhadafmatti devendrothI pUjita hovAthI temanA vyavaccheda mATe vItarAga vigere vizeSaNo kahevAmAM AvyA che. tadizeSAvAda nahativadhuvAvI, A paramAtmAne ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, pasthitavastuvAgni: yathAsthita vastune jaNAvanArA paramAtmAne namaskAra karuM vasthitamAthAnamAkhyatvatinA prajArena sthita abhilApya ane anabhilAkha vagere svarUpavALI vastu varituM zAstraH yathAsthitavastuvAni:, teyo nama: vastune te svarUpe ja kahevAnA svabhAvavALA evA yathAsthita-vastuvAdI paramAtmAne namaskAra karuM chuM. bAda: vItarI : sarvajJA: revendrapUnitI te yathA- pragna ? jeo vItarAga che, sarvajJa che, devendro vaDe sthitavattavArina tti vicina vizeSona, pUjita che teo yathAsthitavastuvAdI ja hoya che. mATe A yathAsthitavastuvAdI' vizeSaNa nirarthaka che. * , mayumavyavacchatArthatvAna !! uttara - ema na kahevuM, kAraNa ke, khoTI mAnyatAnA vyavaccheda mATe yathAsthitavavAdI' vizeSaNa che tathAdityevaMvidhoDanaSNupama: - viru vItara | te A pramANe - dayo'pi na yathAsthitavastuvAdinaH, vastu vAghAma tovara: (){ AvA prakAranI khoTI mAnyatA che ke kharekhara, vItarAga kutti vavanAtta vagere paNa yathAsthita vastune kahenArA nathI. kAraNa ke, "vastu * e vANIno viSaya banI zakato nathI." evuM vacana che. thavuM 'yathAsthitavastuvAHi ' phancetAvaveva varu, jo yathAsthitavavAdi' vizeSaNa Avazyaka che nA vItaraWrijhona to te ja vizeSaNa rAkho. paNa anya "vItarAga' vagere " vizeSaNo grahaNa karavAnI kAMI jarUra jaNAtI nathI. na, sAti: pUrvadhAre yathAsthitavastuvArita uttara - evuM na kahevuM, kAraNa ke, pUrvadhara mahApuruSo tadvyavacchedArtha vItarAgAdigrahaNamiti / # paNa sarvajJa bhagavaMtonI jema yathAsthitavastu kahenArA hovAthI pUrvadharonA vyavaccheda mATe vItarAga vagere vizeSaNo grahaNa karavAmAM AvyA che. H Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sada-3/pAiraH-6 213 thavachaMdoda 'rvatra pukharSavAnuM tavAI tti taghu ahIM vyavaccheda A mujaba che. tatsampAdane tadantargataguNAnAM tatsampAdanameva' / sarvatra guNaprakarSavALA stutine yogya che. AthI guNa prakarSavALAnI stuti karavAmAM te guNakarSavALA mahApuruSamAM rahelA guNonI stuti thAya ja che. (arthAt eka be guNa paNa jemanAmAM hoya te paNa stavanIya che.) tti vyavasthApanArthamiti, A nyAya jaNAvavA mATe A sUtramAM te te vizeSaNo vaDe gaNadhara bhagavaMto vagereno vyavaccheda karavAmAM Avela che. (2) nirAjhiraparvameva che paNa teo stutine yogya nathI e svarUpe nirAkaraNa | mATe vyavaccheda nathI. ebhiSTAtubhirvizeSaNapadairanAyApagamAtizayAdayaSTAtvAro| - A cAra vizeSaNapado vaDe apAyApagamAtizaya mUlyatizaya 3vattA hitAH || vagere cAra mULa atizayo kahevAyelA jANavA. na tathA te A pramANe - - pAvApamatizaya: 1, (1) apAyApagamAtizaya jJAnatizaya: 2, (2) jJAnAtizaya * pUgatizaya: rU, (3) pUjAtizaya vAtizayadA 4, (4) vacanAtizaya codezameva kitavya., ane naiva meLahteSAM mAvA | A cAre atizayo je pramANe kahevAmAM AvyA che te | ja pramANe jANavA. kAraNa ke, A ja kramathI.A cAre atizayo pragaTa thAya che. tathI te A pramANe - vItarAgo 1 bhUtvA. sarvajJo 2 bhavati, sarvajJasya ca vItarAga thaIne (1) sarvajJa thAya che, (2) ane pUjJAttizayasambhava: rU tana gharmazinA 4 ti ane sarvazane pUjAtizaya saMbhave che, (3) te pachI dharmadezanA Ape che. A rIte A kramathI ja A cAre atizayo krameNaiteSAM bhAva iti / utpanna thAya che. etadavinAbhAvinaSTAnye'pi dehasaugandhyAdayaH prabhUtA ane A cAre atizayonI sAthe avazya thanArA kitathA: (avinAbhAvi) evA anya paNa sugaMdhI zarIra vagere ghaNA atizayo pragaTa thAya che ema jANavuM. tataSTA 'catustriMzadatizayasamanvitebhyaH paramAtmabhyo ane tethI coMtrIza (34) atizayothI yukta evA nama:' rUtyutte bhavati | arihaMta paramAtmAne huM namaskAra karuM chuM e pramANenuM kathana kahevAyuM che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 paJcasUtram-1 kata va savizeSapadAdi "teoozai AthI ja, have sarva vizeSaNonA arthanA upasaMhAmohaMtAnuM kavitA Ri |ka-tAM jaNAve che ke, traNalokanA gu- evA ahiMta bhagavaMtone (huM namaskA- karu chuM.) trocapuNya, vaiznavayavasisanTro kRtti. traNe lokamAM -henane jIvone je zAstranA arthane zAnnAIjiri nairoyala jaNAve che te traNalokanA guru evA 5-mAtmAne huM namaskA |ka chuM. tapunadhitvatitanInanI tvAkA, tebhyo namaH | | kA- ke, 5-mAtmA traNe lokanA jIvo ka-tAM adhika guNavAna che athavA traNe lokanA jIvo mATe 5-mAtmA atyaMta mAnanIya che. tAva savizvanenAnvarthanAnASSE-dekhyo - A traNAlokanA guru evA 5-mAtmAne je kA-pUrvaka - vaya ti sArthaka nAma vaDe jaNAvatAM kahe che ke, na rohanti na mavA romAnti vInA- . saMsA-mAM pharI nahi janma pAmanA- tathA samagra aizvarya mAviita kadA:, tega: AdithI yukta evA 5-mAtmAne namaskA- kuM chuM.) karmarUpI bIjano abhAva hovAthI jeo saMsA-rUpI aMkunAnA udayane pAmatA nathI tevA 5-mAtmAne, viviziSTaca: ? : samasthAni ., na vidyate. vaLI, 5-mAtmA kevA vizeSaNathI viziSTa che? kahe che zeSAM te bhavantaH, tebhyo bhavandriyo na ni [ke, bhaga - saMpUrNa aizvarya Adi svarUpa guNasaMpatti jeone vidyamAna che te bhagavAnuM temane huM namaskA- karuM chuM. parvabhUtAI te adhikRtatizayamAnI rahasthA , ane AvA prakA-nA te 5-mAtmA ghaNA atizayo-vALA tato vittamA nansApharokathAmAvatti ca-mazIna paNa che, chatAM te pachI mukti prApta thaye chate janmarUpI aMkuno udayano abhAva hovAthI 5-mA-tmAne ['aha' kahevAmAM AvyA che. ___je evamAikkhaMti- iha khalu aNAijIve, aNAijIvassa bhave aNAi- kammasaMjogaNivvattie, dukkharUve, dukkhaphale, dukkhANubaMdhe / / 2 / / te arihaMta bhagavaMto kahe che ke - kharekhara A jagatamAM jIva anAdikALathI che. jIvano saMsAra paNa anAdikALathI che jIvano te saMsAra anAdikALathI cAlyA AvatA karmonA saMyoganA kAraNe utpanna thayelo che. te saMsAra duHkharUpa che, duHkharUpI phaLane ApanAra che ane duHkhanI paraMparAne karanAra che.-2ll Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasa- rApara-2 pvAda UtakartAIputrInavane vamaDalauM. paramAtmA kevA atizayavALA che te batAvyuM. AthI ja A |kahe che ke, paramAtmAe kahela arthane sUtrarUpe anuvAda 'tIti | karanArA graMthakAra kahe che ke, "je paramAtmA A pramANe kahe parva nirena pratyenevatAnamAra: anuvAda- ane A pramANe paramAtmAe kahela arthano anuvAda rAja zreSomatarvina takArakhe vinavinAyo-kiravo e paNa zreyobhUta-kalyANakArI hovAthI graMthanA 'prAraMbhamAM vinA samUhanI zAMti mATe, pUrvanA graMtha vaDe zAnta marcartha kavanto vitavya: |nano vItarAja.jAvaMtA) karAyela ISTadevatAno namaskAra maMgala mATe kahevAyelo jANavo. je vItarI vizeSaviziSTa pAvara gete zatarAga vagere vizeSaNothI viziSTa evA ja ____ vakSyamANam AcakSate atyartha vyaktamabhidadhati / . paramAtmA have je kahevAze e pramANe atyaMta spaSTa kahe che. kevI rIte kahe che ? * * vana? yA te A pramANe kahe che - ' " vahu saphaLI, rUTha uttvanAkinIvaH i. ahI arthAtu A lokamAM, iha loke, khaluzabdo'vadhAraNArthaH, loke eva nAloke, haju zabda avadhAraNArthaka che. eTale ke, lokamAM ja paNa alokamAM nahi. anAdiH satata sarvasthitI nI AtmA, jIva - AtmA, anAdi che - satata samavasthita che - hiMmezAM vidyamAna che. sarvathA'sataH sattA'yogAt, atiprasaGgat A vAtamAM hetu jaNAvatAM kahe che ke, pUrvamAM sarva prakAre avidyamAna evo AtmA pachIthI vidyamAna thaI zakato nathI. ane jo tema mAnavAmAM Ave to "zazazcaMga - sasalAnuM ziMgaDuM' vagerenI paNa vidyamAnatA mAnavI paDaze. A viziSTa-vasiddhaH || AtmAmAM koI viziSTa zaktinI siddhi na hovAthI avidyamAna evo AtmA vidyamAna thaI zakato nathI. tathA phijhIvasa bhave,' kanArinIvasya bhava: | | tathA jIvano saMsAra anAdikALano che. avabhana vazarvArjinaH prAni tti bhava: saMsAra: | karmane vazavartI evA jIvo AmAM utpanna thAya che te bhava-saMsAra kahevAya che. vikRtoDayam ? rUtyAda- A saMsAra zenA vaDe karAyelo che? to kahe che ke, 'maphinmano vyakti, anAdisaMyoni- anAdi evo je karmano saMyoga che tenA vaDe karAyelo che. tiH | nAdirAsI karmasaMyoTEA, taskRta rUtya: kamara na = jya (karmasaMyoga anAdino che temAM kAraNa batAvatA jaNAve che Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 'parasUtra-1 ___ virodhAta nAnyathA karmasaMyoja, muvattA vaksa toIIT, | jo karmasaMyoga anAdikAlIna na hoya to karmasaMyoga thaI zake nahi, kAraNa ke, muktaAtmAnI jema karmasaMyogathI rahita zuddha AtmAne karmano yoMga hoI zakato nathI. hetutvAntaH || (karmarahita zuddha AtmAne karmasaMyoga mAnavAmAM Ave to) ahetukatvanI Apatti Avaze - karmabaMdhanA kAraNa vagara karmabaMdha thayo ema mAnavuM paDaze. tattvaDa pravAditattathavidhADhavA naritA-(karma anAdi che ema mAnavAmAM Ave to jIva karmane | kare che ema na kahI zakAya ane jo jIva karmane kare che ema mAnavAmAM Ave to karmane anAdi kaI rIte kahevAya ? A praznanA uttaramAM jaNAve che ke, ' , karma jIva vaDe karAvA chatAM paNa kALa jema pravAhathI anAdi che. tema karma paNa pravAhathI anAdi che temAM koI virodha nathI. gameva vizeSate A saMsAranA ja svarUpane vizeSaNothI vizeSita karatAM jaNAve che ke, kumA, kurA , suvavadhe, A saMsAra duHkharUpa che, duHkhaphalaka che, dukhAnubaMdhaka che. du:varUpo, du:o , du:llAnuvA : | tatra du:varUpa:, ganma-nara-marI-roga- zotu, A traNa vizeSaNo paikI saMsAra duHkharUpa kaI rIte che te teSAM ja du:utthAna jaNAvatAM kahe che ke, A saMsAra e janma, ghaDapaNa, maraNa, roga, zoka svarUpa che ane A janma vagere duHkha svarUpa hovAthI saMsAra e dui:kha svarUpa che. - tathA du:58:, Y=tyantareDa inanmAddhimAvati | anya bhavamAM paNa janma vagere thatAM hovAthI A saMsAra duHkhaphalaka che. tathA du:svAnuvazvaH, ane mavavenIyarmAvahatvAt | | aneka bhavamAM vedavA yogya karmane baMdhAvanAra hovAthI A saMsAra duHkhAnubaMdhaka che - duHkhanI paraMparAnuM sarjana karanAra che. kastasya pratIkAraH ? ityAha (jo saMsAranuM AvuM svarUpa hoya) to pachI A saMsArano - pratikAra zuM? teno uttara ApatAM jaNAve che ke, eyassa NaM vocchittI suddhadhammAo / suddhadhammasaMpattI pAvakammavigamAo / pAvakammavigamo tahAbhavvattAibhAvAo / / 3 / / A saMsArano viccheda - nAza (mokSa) zuddha dharmathI thAya che. zuddha dharmanI saMprApti pApa-karmono vinAza thavAthI thAya che. pApa-karmono nAza tathAbhavyatAdinA paripAkathI thAya che.-3. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -2/pariNa-6 zas "yasa naM vocchiI suSmaNo'. A saMsArano nAza zuddhadharmathI thAya che. - tasya mavastha, rUti vAvAsAreahIM '' avyaya vAkyanA alaMkAra svarUpa che. A vyachittiH uttiH saMsArano viccheda - nAza zuddhadharmAt jJAna-tana-vAritravat goviyena sAtatyAM aucityapUrvakanA sAtatya - satkAra- vidhisevanathI yukta sAra-vidhivitat evA jJAna-darzana-cAritra svarUpa zuddhadharmathI thAya che. artha = zrAvAmipradAnena phola:, omaprada ane A zuddhadharma zrAvaka vagerene paNa abhigrahanA mAvaca sAtatyena mAvAritti /pAlana vaDe jANavA yogya che. kAraNa ke, abhigrahanA 'bhAvamAM sAtatyano bhAva rahelo che. zuddhadharmasaMpratiH kRtaH ? tyAda- zuddhadharmanI prApti zenAthI thAya che ? to kahe che - - " su saMpattI pAvavibhAgo' ! zuddhadharmanI prApti pApakarmonA nAzathI thAya che. - zuddhadha yathotiH || zuddhadharmanuM svarUpa pUrvamAM kahevAyuM che. (aucitya pUrvakanA sAtatya-satkAra-vidhisevanathI karAyelA jJAna darzana-cAritrarUpa dharmane zuddhadharma kahevAyo che.) (Aca sabhya prAtaH saMprApti mAvaprAptirityartha: | | te zaddhadharmanI samakaprApti arthAta bhAvathI dharmanI prApti. pApaM varSa mithyAtvanodanIyAki, tatha vimo viziSTa mithyAtva mohanIya vagere pApakarma svarUpa che teno - ama:, gapunarvazvarutvena pRthabhAva ti yAvata, viziSTa prakAre viyoga te pApakarmavigama arthAt tAt pavit ; ja apunabaMdhakapaNA vaDe karI jIvathI karmanuM vikhUTApaNuM. te * 'pAparUpakarmanA vigamathI (zuddhadharmanI prApti thAya che.) aya puna vRta tyA- "pAvalammavimo tahImantra- A pApakarmanuM vigamana zenAthI thAya che ? to kahe che tAmiAva(vA)to - pApavimAna: yathotiH || pApakarmanuM vigamana tathAbhavyatvAdibhAvathI thAya che. pApakarmano vigamano artha pUrvamAM kahevAI gayo che. * tathAbhavyatvarimAvAn || tathA bhavyatva vagere bhAvathI. baLavaM nAma siddhi manomineTriparimiko siddhigamananI yogyatA rUpa jIvanA anAdi mAvaH pariNAmikabhAvane bhavyatva kahevAya che. tathaHvyatvati viziSTatA, viziSTa evA bhavyatvane tathAbhavyatva kahevAya che. rAmeTenAtmanA vInasaddhimAvat | kAla vagerenA bhedathI AtmAnI bIjasiddhi hovAthI dareka AtmAnuM bhavyatva viziSTa che ane te bhavyatva te te jIvanuM tathAbhavyatva che. zazita phrAniti-rmapuruSAraparipradai: | | tathAbhavyatvAdi padamAM AdizabdathI kAla, niyati, karma, puruSArthanuM grahaNa karavAnuM che. madhyafdhakatpatvAti tathAbhavyatvaca vidhavidhanA- tathAbhavyatva e sAdhyavyAdhi svarUpa hovAthI tenA cahi-vipAkanA sAdhanone kahe che - Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 paJcasUtram-1 tassa puNa vivAgasAhaNANi-causaraNagamaNaM, dukkaDagarihA, sukaDAsevaNaM / ao kAyavvamiNaM houkAmeNaM sayA suppaNihANaM, bhujjo bhujjo saMkilese, tikAlamasaMkilese / ' -1-(arihaMtAdi) cAra zaraNano svIkAra, 2-(potAnA) duSkatonI gaha (niMdA) ane 3-(va-paranA) sukRtonI anumodanA rUpa AcaraNa karavuM. mATe mokSa meLavavAnI IcchA dharAvatA pratyeka bhavya prANIe, haMmezA mana, vacana ane kAyAnI ekAgratAthI A traNe bAbato AcaravA yogya che. emAM paNa jyAre jyAre citta rAga-dveSAdinA kAraNe saMkalezaasamAdhimAM hoya tyAre tyAre A kArya vAraMvAra karavuM ane evI saMkleza-asamAdhinI paristhiti na hoya tyAre sAmAnya saMyogomAM) savAra, bapora ane sAMja ema traNe kALamAM karavuM.-4. 'tasa puLa vivAhivja," tA puna: tathALa- te tathAbhavyatvanAM vipAkanAM - anubhAvanAM kAraNo kayA - tattva viSasiTdhanani manamavachAranA to kahe che ke - kAni tAni ? ityaahvaDasaramavi," tuvmaI-siddha-sAdhu-vebrijJa-| catu zaraNagamana-arihaMta paramAtmA, siddha bhagavaMto, HdhanAM zaramane pradhAnazaroma rUtyaH | sAdhu bhagavaMto ane kevali bhagavaMte prarUpelA dharmanuM zaraNa svIkAravuM. arthAt pradhAnapaNe-bhAvathI zaraNa svIkAravuM. mahAna pratyAre parirakSalopAyaH | bhavabhramaNasvarUpa ApattimAM rakSaNano A mahAna upAya tathA "sula rijhA,' suSyida-paramavachUteSu mA tathA duSkatanI gaha - A bhava ane parabhavamAM karAyelA kartavyavRddhisArA varasakSavedI tathanivevanApratipatti-duSkRtanA viSayamAM duSkata pratye tIvra akartavyAnI buddhi ane parasAlika tevA prakAranA pApano svIkAra e duSkatagaI che. pratidate vanuvazvAniyane tti varNavyA || karmanA anubaMdhane toDavAmAM A duSkatagaI apratihata che - koInAthI na haNAya tevI che, mATe A duSkRtagartA karavI joIe. tathA "suzAsevi,' sukRtasya ti viveH niyata- tathA sukRtanuM Asevana - viveka hote chate niyata-bhAvi bhAvinodaggmAvaliH paravRtAnumonarUpA sevana (cokkasa thanArA) evA sukRtanA akhaMDabhAvanI siddhi : - sutAlevanam | hovAthI anyoe karela evA sukRtanA anu-modanarUpa suphatanuM Asevana, te sukRta Asevana che. maheta kuzAzanivanthanIti rimAvanIyam | | A suphatanuM Asevana mahAna kuzala AzayanuM kAraNa che, e pramANe paribhAvana karavuM joIe. kRtta-vAritA-Danumatiefmane di puSya-pare ! karaNa - karAvaNa ane anumodanAnA bhedavALAM puNya ane pApa che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gog-3/pari :-6 fmastaraMthAvAmAMvyatu sAdhyavyAdhivat rathamavyatve A catudazaraNagamana, duSkatagaI ane suphatanI ne nna anumodanA vaDe tathAbhavyatvano paripAka thAya che. kAraNa ke, sAdhyavyAdhinI jema tathAbhavyatvano tevA prakArano svabhAva che. thata vi "ko vAyabyamii doDAne' | smA- je kAraNathI upara kahyA mujaba tathAbhavyatvanA paripAka yuvatavadhakRtatattvasiddhi: svarUpa adhikRtatatvanI siddhi thAya che. ataH smAt kArat rtavyam hUM vakSyamAM A kAraNathI A je AgaLa kahevAze te mokSArthI evA bhavitAbena mokSArthinI bhavya-sarvena bhavya jIve karavA yogya che. varSa jIvyam ? tyAda- "sA sukhadA | navA kaI rIte karavA yogya che? to kahe che ke, haMmezAM suMdara sarvachAruM supradhAnam, zokhane prAdhAne praNidhAna vaDe karavA yogya che. nAtra chAe niyacate, vintu sudhAiita, yava thA ahIM 'sadA' zabda kahevAthI kALanuM niyamana-niyaMtraNa jiyate tA tA sudhAne kartavyanitya: IkarAtuM nathI. paNa supraNidhAnanuM niyamana karAya che. ethI jyAre jyAre karAya che tyAre tyAre supraNidhAnathI karavuM joIe. supraNidhAnasya phalasiddhau pradhAnAGgatvAt / uktaM ca- kAraNa ke, supraNidhAna e phaLasiddhimAM pradhAna kAraNa svarUpe che kahevAyuM che ke, pradhAnataM * mataM tIvravipAzavat praNidhAnathI karAyeluM karma tIvravipAkavAnuM kahevAyuM che. sAnuvazvananivamAkumAMrAcaireva tad I sAnubaMdhano niyama hovAthI ane zubhAMza hovAthI A praNidhAna ja (phaLaprAptinA kAraNabhUta) karma che - kriyA che" ane phultha vaidIkartavyama tyAda- "jo majjo A rIte A (catuH zaraNagamana vagere) saMkalezamAM vikase, jhaghAivAraMvAra karavuM joIe. mU mUvaH punaH punaH saMvaruM rati tIvarAtrinI tIvarAga vagerenA saMvedana-svarUpa saMkaleza thaye chate danarUpe, aratAvutpannAyAmiti yAvat / / arthAtuM grahaNa karelA vratamAM aratino bhAva utpanna thaye 'chate A vAraMvAra karavuM joIe. jAvajjIvaM me bhagavaMto paramatiloganAhA aNuttarapuNNasaMbhArA khINarAga dosamohA aciMtaciMtAmaNi bhavajalahipoA egaMtasaraNNAarahaMtA saraNaM / / 5 / / bhagavAna, paramocca kakSAnA traNe lokanA nAtha, sarvotkRSTa kakSAno puNyasamUha dharAvatA, rAga, dveSa ane moha (ajJAna)thI rahita, aciMtya ciMtAmaNi ratna samAna, saMsAra sAgara pAra karavA mATe jahAja jevA, ekamAtra zaraNa karavA yogya evA, zrI arihaMta paramAtmAo mane jIvanabhara zaraNarUpa thAo ! -pa. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 paJcasUtram-1 tathA " timavisa' triAddha trisalluM kartavya- tathA, svAbhAvikarIte kALa pasAra thato hoya to trikALamikanuM asaMsTezo pratyA kAmane saritriNe saMdhyAmAM (catuHzaraNagamana vagere karavA yogya che.) thatuM kartavyaM tavAda- je karavA yogya che te kahe che, "nAvagnIva ne mAvaMto karatA saranaM ti yor: I | jAvajjava sudhI mane arihaMta bhagavaMta zaraNabhUta che. yavannIvaM yavaknIvita che mama bhavantaH samatharyA|i jIvanaparyata sudhI mane samagra aizvarya vagerethI yukta - yuvattA: IntaH zaranuM ti yor: arihaMta bhagavaMto zaraNarUpa che, A rIte joDANa karavuM. satra pablIvam' ti kArimALa varato marja ahIM jAvajIvazabdathI je kALanI maryAdA rAkhavAmAM mayAd, 7 punaravadhitvena, pattoDadhikRtazarAjo- AvI che te maraNa pachI bhaMganA bhayanA kAraNe che, paNa avadhirUpe nathI. kAraNa ke, zaraNa lenAra jIvane parabhavamAM paNa adhikRta evA arihaMta bhagavaMto vagerenuM zaraNa ISTa ja che. Uta vi vizeSyanta-'gharatistronATA,' paramAI te A ja paramAtmAne vizeSita karatAM jaNAve che ke, kutimayasaMrakSana trionAthANuM || parama traNalokanA nAtha evA arihaMta bhagavaMtanuM huM zaraNa svIkAruM chuM. . | | durgatinA bhayathI rakSaNa karanArA hovAthI bhagavAna paramanAtha che. * tra triograhona trisTovesino hevAya: ahIM triloka zabdanA grahaNathI traNe lokamAM vasanArA parihAnta devatA vagerenuM grahaNa thAya che. - pata va vizeSyanta purapuvsaMbhArA' || A arihaMta bhagavaMtonI anya vizeSatA jaNAve che ke, anuttara: sarvottamadetU puSyasaMbhAra tIrthakara- sarvottama evA puNyarUpa hetuno utkarSa hovAthI nAmarmakSo ceSAM te tathA tIrthakara nAmakarma svarUpa puNyasaMbhAra-puNyasamUha jeone che tevA anuttarapuNyasaMbhAravALA (arihaMta bhagavaMto zaraNa bhUta che.). 7 gva vizeSyanta-"vIrAvosamoTA'vaLI, te arihaMta bhagavaMto kevA che ke, zILA T-s-moha madhyaIiSItyajJAnarukSa veSa abhimpaMgasvarUpa rAga, aprItirUpa dveSa ane e te tathA ajJAnarUpa moha jeoe nAza karyA che tevA (arihaMta ||bhagavaMto mane zaraNabhUta che.) a gva vizeSyanta "ciMtaciMtAma'. te arihaMta bhagavaMto, ciMtAthI rahita evA mokSanA rikverittAnag: ApanArA hovAthI aciMtya ciMtAmaNI samAna (arihaMta 'bhagavaMto mane zaraNabhUta che.) : cintAtikrAntApavargavidhAyakatvena / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAiDa-3/parirASTa-6 221 - a gva vizeSyanta-bhavanadiporA' || te arihaMta bhagavaMto bhavarUpI samudrathI jahAjanI jema mavanathapotAH, tattAratvena pAra utAranArA hovAthI bhavarUpI samudramAM jahAja samAna (arihaMta bhagavaMto mane zaraNabhUta che.) a gva vizeSyanta-"tasara' | te arihaMta bhagavaMto Azrita sarvajIvonuM hita karanArA prAntazarathA, sarvAzritaditatvena hovAthI ekAMte zaraNa karavA yogya (arihaMta bhagavaMto mane zaraNabhUta che.) 4 rvabhUtA ? vi vA te? rUAha-"saraDhaMtA saraLa, AvA prakAranA koNa che? - upara je vizeSaNonuM varNana - antaH zaram IIkaryuM tevA koNa che ? athavA A arihaMto zuM ? to kahe che ke, AvA prakAranA vizeSaNathI zobhatA arihaMta bhagavaMto zaraNabhUta che. tatrAza vAghaEhAprAtihAryahRkSa pUnAmardantItva- azokavRkSa vagere ATha mahAprAtihAryasvarUpa pUjAne je Inta te mane zaramAzraya ti yogya che te arihaMta bhagavaMta che. teo mane zaraNarUpa che - teono Azraya huM karuM chuM. - tahA pahINajarAmaraNA aveyakammakalaMkA paNaTThavAbAhA kevalanANadaMsaNA siddhipuravAsI niruvamasuhasaMgayA savvahA kayakiccA siddhA saraNaM / / 6 / / e ja rIte.. vRddhAvasthA ane mRtyuthI rahita, karmarUpI kalaMkane dUra karanArA, pIDAono praNAza karI cUkelA, kevaLajJAna pAmelA (sarvaza), kevaLadarzana pAmelA (sarvadarzI), siddhipurI (mukti-mokSa)mAM rahetA, upamArahita sukhamAM vilasatA, jemanA sarva kAryo paripUrNatAne pAmyA che tevA zrI siddha paramAtmAo mane zaraNarUpa thAo ! -ka. 'ttA dInarAmarA' siddhA sara rUti yoH | | tathA prakarSe karIne ghaDapaNa ane maraNano jeNe nAza karyo che evA siddha bhagavaMto zaraNabhUta che, A pramANe joDANa karavuM. tathA ra vevamaIntaH, vinu siddhA: zarati kriyA mAtra arihaMta paramAtmA ema nahi paNa siddha bhagavaMto paNa zaraNabhUta che e pramANe kriyA samajavI. kriviSTiArUM ? hi-prInaraT-mara: | teo kevA vizeSaNathI viziSTa che? to kahe che ke - prakSINe sadA'punarbhAvitvena jarA-maraNe yeSAM te tathA, janma vagere bIjano abhAva hovAthI haMmeza mATe pharI janmAdibIjAbhAvAt / |utpanna na thavA rUpe ghaDapaNa tathA maraNane jeoe nAza karyA 'che tevA (siddha bhagavaMto zaraNarUpa che.) ta va vizeSyanta-vecazmA ' | A siddha bhagavaMto ja vizeSita karatAM kahe che ke, Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 paJcasUtram-1 pe ja :,/ apetakarmakalaMka - dUra thayuM che kamarUpI kalaMka jeone tevA petaH karmo veSAM te tathavidhA, prakAranA che arthAt sarvathA karmathI rahita (siddha bhagavaMto | sarvathA vargaditA phuI zaraNarUpa che.) tti vi vizeSyanta-"pakivavAdA' kanaSTavyavadhA:, | A siddha bhagavaMto ja vizeSita karatAM kahe che ke, pravarSe naSTa kSINa thAvAdhA reSAM te tathA, sarvavyA- prakarSe karIne vyAbAdhA-pIDA jeonI nAza pAmI che te vAdhAvatA rUti mAva: ||arthAt sarvavyAbAdhAthI rahita evA (siddha bhagavaMto zaraNarUpa che.) pata va vizeSyanta-vanA vaMsaT' I| A siddha bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve varujJAnadarzanA..che ke, saMpUrNa jJAna ane saMpUrNa darzana jeone vidyamAna che chevaTe saMpUrve jJArzane veSa te tathavighA sarvajJAti arthAt sarvajJa ane sarvadarzI evA (siddha bhagavaMto sarvarjIna rUlya: zaraNarUpa che.) pta gva vizeSyane siddhipuravAsI,' siddhipuravAsinaH, A siddha bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, siddhipure rojAnta vatuM zI reSAM te tathA, kutti-| siddhinagaramAM rahenArA, cauda rAjalokanA aMte vAsina ti : vasavAno svabhAva jeono che tevA arthAtu muktipuramAM visanArA evA (siddha bhagavaMto zaraNarUpa che.) ta gva vizeSyanta-vimamudaiAyA'. nirupama| A siddha bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, - avasarjatA, nirUpamasukhathI yukta che, nirupamasuvenavimAnonTekSe saMtA rUti samAsa: | | jenI koI upamA vidyamAna nathI evA nirUpamasukhathI sAMyojibrAnandaghuttA rUtya: yukta che. arthAt saMyoga rahitanA AnaMdathI je yukta che tevA, (siddha bhagavaMto zaraNarUpa che.) parva vizeSyanta "saMdhyA vidyA'! sarvathA A siddha bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve kRtakRtyA, che ke, sarvathA kRtakRtya che, sarva prakAre kRtya jeonA vaDe sarvathA sarvaprakAre kRtaM kRtyaM vairta tathA, nikhitAthI karAyuM che tevA arthAt badhA prayojano jene siddha thayela che ti bhAva: | evA (siddha bhagavaMto zaraNarUpa che.) : 4 gvaMbUta: ? hiMda vA re ? tyAi sikkA sara, AvA prakAranA koNa che? athavA A siddha bhagavaMto zuM? tahA pasaMtagaMbhIrAsayA sAvajjajogavirayA paMcavihAyArajANagA parovayAranirayA paumAiNidasaNA jhANajjhayaNasaMgayA visujjhamANabhAvA sAhU saraNaM / / 7 / / e ja rIte... prazAMta ane gaMbhIra bhAvavALA, pAparUpa kAryothI virAma pAmelA, jJanAcArAdi pAMca prakAranA AcAranA jANakAra, paropakAra karavAmAM atyaMta rata, kamaLa vagerenI upamAthI zobhatA, dhyAna ane adhyayanathI yukta bhAvonI vizuddhine sAdhatA evA zrI sAdhu mahAtmAo mane zaraNarUpa thAo ! -7. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36-3/pariziSTa-6 223 siddhA: rasthamAM to kahe che ke, siddha bhagavaMto zaraNarUpa che. jeo sinti ma siddhA: paramatatvarUpa:. te zara siddha thayA che te siddha - paramatatvarUpa che te siddha bhagavaMto mane zaraNarUpa che - teono huM Azraya karuM chuM. mAzraya ti | 'ta vasaMtakabIrAsA' sAdhu sara thaTH | | tathA prazAMta ane gaMbhIra AzayavALA sAdhu bhagavaMto |mane zaraNarUpa che, A pramANe joDANa karavuM. tathA na varlDa siddhAH zaram, vintu sAdhavaH zara-1 tathA mAtra siddha bhagavaMto zaraNarUpa che ema nahi. paNa niti kriyA sAdhu bhagavaMto paNa zaraNarUpa che. hiviziSTate ? rUtyAda- teo kevA prakAranA che ? to kahe che ke, kSamAnA yogathI kAntaH kSattiyoti janmIroDa tathA rAtti-prazAMta ane agAdhatAne kAraNe gaMbhIra che cittanA rino roSa te TSTnArA pariNAma svarUpa Azaya jeono tevA prazAMta giMbhIra AzayavALA (sAdhu bhagavaMto mane zaraNarUpa che.) Uva vizeSyantasAvajhmanovirA'' nahAvaghena A sAdhu bhagavaMtone vizeSita karatAM jaNAve che ke, sAvadyaH sapApo yogo vyApAraH kRtAdirUpaH, sAvadyayogathI virAma pAmelA che. pApathI yukta evo karavuM 'vagere rUpa vyApAra te sAvadyayoga ane tenAthI virAma tamAratA: sAvaghayo varatA:pAmelA, (sAdhu bhagavaMto mane zaraNarUpa che.) pta , vizeSyanta-vidAyAranA IT' I. A sAdhu bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, paJcavidhamAcAraM jJAnAcArAdibhedabhinnaM jAnate iti paJca-1. - pAMca prakAranA AcArane jANanArA-jJAnAcAra vagere 'bhadavALA pAMca prakAranA AcArane jeo jANanArA che te vidhAvArajJA |(sAdhu bhagavaMto mane zaraNarUpa che.) ta va vizeSyanta-"parovAniyA' || A sAdhu bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, paropakAre ()ttirAntivarUpe nirata: paropa- ekAMta jIvonuM hita thAya tevA ekAMtika tathA jemAM ja jIvonA sarvaduHkhono aMta Ave evA AtyaMtika 'paropakAra karavAmAM jeo tatpara che tevA sAdhu bhagavaMto mane zaraNarUpa che.) pta jIva vizeSatte "pamAnisA 'I' A sAdhu bhagavaMtone ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, kamaLa vagerenA dAMtathI oLakhAtA, pAlIni potpatti-nasthitimADI tasparzane jema kamaLa kAdavamAM utpanna thAya - pANImAM rahetuM hoya jAmakhorApekSavaivameva mAva ti nidarzanAni ceSAM te chatAM paNa baMnenA sparzathI alipta rahe che te rIte kAma ane . bhogonI vacce rahevA chatAM paNa tenAthI alipta rahenAra padyAdi-niTa sAdhu bhagavaMto che. AvA prakAranA dRSTAMtathI oLakhAtA, (sAdhu bhagavaMto mane zaraNarUpa che.) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 paJcasUtram-1 rilAcharatnAijhida: || ahIM kamaLa vageremAM Adi zabdathI nadInuM vahetuM pANI vigere upamAonuM grahaNa karavuM. ta gva vizeSyanta vAnsiyasaMDAyA'A sAdhu bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, dhyAnASdhyayanAkhyAM vintanirodhasvAdhyAya- dhyAna ane adhyayanathI yukta che, ekAgraciMtA-nirodha kSaUTTSNa saMpati: dhyAnaISdhyayanakSatA: svarUpa dhyAna ane paMcavidha svAdhyAya svarUpa adhyayanathI je yukta che evA sAdhu bhagavaMto mane zaraNarUpa che.) pata gva vizeSyanta-vimuddAmAmAvA' | A sAdhu bhagavaMto ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, vizudhyamano viditAnAnena mAvo zeSAM te vizudhdha-vizuddha thatA bhAvavALA, bhagavAna vaDe vihita anuSThAna vaDe jeono adhyavasAya vizuddha-vizuddhatara thaI rahyo che. mAnAmAvA: | nA: 'evA (sAdhu bhagavaMto mane zaraNa-rUpa che.) ja mUtA: ? kiM vA te ? rUAda "sAhU sarakha" | AvA prakAranA koNa che ? athavA A sAdhu bhagavaMto zuM? to kahe che ke, sAdhu bhagavaMto zaraNarUpa che. tatra sacaddarzanarikrama: siddhi sAdhyantIti sAdhavA, samyagudarzana vagere vaDe jeo siddhinI sAdhanA kare che te munI rUtya: sAdhu bhagavaMto - muni bhagavaMto mane zaraNarUpa che - huM te mama zaraNAzraya ti teono Azraya karuM chuM. tahA surAsuramaNuyapUio, mohatimiraMsumAlI, rAgadosavisaparamamaMto, heU saMyalakallANANaM, kammavaNavihAvasU, sAhago siddhabhAvassa, kevalipaNNatto dhammo jAvajjIvaM me bhagavaM saraNaM / / 8 / / e ja rIte sura, asura ane manuSyo dvArA pUjA pAmelo, moharUpa aMdhakArane haThAvavA mATe sUrya samAna, rAga ane dveSarUpa viSane haranAra zreSTha maMtrarUpa, saghaLAya kalyANonA kAraNarUpa, karmarUpa vanane bALavA mATe agni jevA, siddhabhAva - mokSane meLavI ApanAra, kevalajJAnI prabhue prarUpelo dharma ane jIvanaparyata zaraNarUpa thAo ! -8. tadAM surasuramagyapUno 'vittio dhammo tathA sura-asura ane manuSyothI pUjita kevali nAvinnIvaM ne mAva sarapa' ri ro: bhagavaMtoe kahelo bhagavaMta evo dharma jAvajajIva mane zaraNarUpa che, A pramANe joDANa karavuM. tathA varda sAdhavaH zaram, vinta strijJato gharma tathA mAtra sAdhu bhagavaMto zaraNarUpa che ema nahi paNa gtti saMkalpa kevali bhagavaMte prarUpelo dharma paNa zaraNarUpa che, A pramANe saMbaMdha che-joDANa karavuM. iivaziSTa: ? rUtyAdi-| A dharma kevA prakArano che? to kahe che ke, - surAsuramanune. pUnitaH surAsuramanunapUnita: | sura-asura ane manuSyo vaDe pUjAyelo che. jyaoNtiSa ane surA siddhA-vaimanakA: | masurA cantaramavana-vimAnikanA devone sura kahevAya che, . tivaH | mananA: puruSa-vidyAdharA | vyaMtara ane bhavanapatinA devone asura kahevAya che, puruSo tathA vidyAdharone manuSya kahevAya che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ has-3/parirASTa-6 225 3yanaiva vizeSyo-"modatimiraMtumAstrI' che A ja dharmane vizeSita karatAM jaNAve che ke, monnilivi motimira sadarzanAvaratvena, tasya-| moharUpI aMdhakAra mATe sUrya samAna che, samyagdarzanane zumAchIvAMzumATI, tapanayanAhityanta: ||aTakAvanAra hovAthI moha e aMdhakAra svarUpa che, aMdhakArane jema sUrya dUra kare che tema mohane dUra karanAra hovAthI A dharmane sUryanI upamA ApavAmAM AvI che, A dharma mane zaraNarUpa che. layameva vizeSyate-"rAvosavilaparamato | A dharmane ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, rA-kevI viSameva rAdevavim, tasya paramamatra, rAga ane dveSa jhera samAna che ane te baMneno nAza - takSatitveneti bhava: IkaranAra hovAthI paramamaMtra samAna, A dharma mane zaraNarUpa che. yameva vizete-de sayAja' || A dharmane ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, detu: chAramAM pravartatvavinA savajyApuInAM sudeva-| sarva kalyANonuM hetu che, sudevatva vagere sarva kalyANonuM , vAlInAmuM | pravakatva vagere vaDe kAraNa svarUpa evo dharma mane ' zaraNarUpa che. athava vite-"mevavidyAvihU'. A dharmane ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, pharmavanasya jJAnAvarIyAkisamudayarUpasya vibhAvakuri-| karmarUpI vana mATe agni samAna che, jJAnavaraNIya vagere - vaniriva, taSThitvena 1| karmanA samudAyarUpI vanane bALanAra agni samAna evo ||(dharma mane zaraNarUpa che.) yameva vizeSyate-"sIdo siddhamAva'. A dharmane ja vizeSita karatAM jaNAve che ke, sAdhava: nirvatteja: siddhAvastha siddhatvaca, tathA siddhabhAvano sAdhaka che, siddhatvane prApta karAvanAra tatkrapavitvena hovAthI siddhabhAvano sAdhaka evo (dharma mane zaraNarUpa joDavameva %i vetyAdi vi0i5iUtto ghammo' | AvA prakArano koNa che ? athavA A dharmanuM zuM? to prajJataH britiH gharSa: zrutAviSa: kahe che ke, kevali bhagavaMte prarUpelo zrata vagere svarUpano dharma. rAvaknIve che evuM,' 'yavablIvam' rUti pUrvavat me mane samagra aizvaryAdi guNothI yukta evo dharma jAvajIva mAvAnuM samagrezvarijIyuvataH "zaram' gAzra: mane zaraNarUpa che - huM temanA zaraNe rahelo chuM. tabdhatu zaramanam pArthasAdhatvena prabhUtA- A cArenuM paNa zaraNa svIkAravuM te ekArthane ja-mokSane nAmaviruddhameva ja siddha karAvanAra hovAthI anekanuM paNa je zaraNuM svIkAryuM che te aviruddha ja che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 pazcasUtram-1 saMta tuva paramArtha(f)- AthI ja (cAranA zaraNAMne svIkAravA mATe) parama Apta puruSanuM vacana che ke, vAri sara pavanjhAmi-marahaMte sarapa pavaMAma, siddha "huM cAranuM zaraNa svIkAruM chuM, arihaMta bhagavaMtonuM saranuM pravajJAna, sAdu saranuM parvajJAti, pittazaraNa svIkAruM chuM, siddha bhagavaMtonuM zaraNa svIkAruM chuM, gharma saranuM vijJAna (bhAva. 4) ti sAdhu bhagavaMtonuM zaraNa svIkAruM chuM, kevali bhagavate " 'prarUpelA dharmanuM zaraNa svIkAruM chuM." (Ava. 4) saraNamuvagao ya eesiM garihAmi dukkaDaM-jaNNaM arahaMtesuvA, siddhesuvA, AyariesuvA, uvajjhAesuvA, sAhUsu vA, sAhuNIsu vA, annesu vA dhammaTThANesu mANaNijjesu pUyaNijjesu, tahA mAIsu vA, piIsuvA, baMdhUsu vA, mittesu vA, uvayArIsu vA, oheNa vA jIvesu, maggaTThiesu, amaggaTThiesu, maggasAhaNesu, amaggasAhaNesu,jaMkiMci vitahamAyariyaM aNAyariyavvaM aNicchiyavvaM pAvaM pAvANubaMdhi suhamaMvA bAyaraMvA maNeNa vA vAyAe vA kAeNa vA kayaM vA kAriyaM vA aNumoiyaM vA rAgeNa vA doseNa vA moheNa vA, ettha vA jamme jammaMtaresu vA, garahiyameyaM dukkaDameyaM ujjhiyavvameyaM viANiyaM mae kallANamittagurubhayavaMtavayaNAo, evameyaM ti roiyaM saddhAe, arahaMtasiddhasamakkhaM garahAmi ahamiNaM 'dukkaDameyaM ujjhiyavvameyaM / ettha micchAmi dukkaDaM, micchAmi dukkaDaM, micchAmi dukkaDaM / / 9 / / A cArenA zaraNane pAmelo huM mArA duSkatanI gaha (niMdA) karuM chuM. je duSkata (pApa) meM arihaMtonI bAbatamAM, siddhonI bAbatamAM, AcAryonI bAbatamAM, upAdhyAyonI bAbatamAM, sAdhuonI bAbatamAM, sAdhvIonI bAbatamAM, e sivAya paNa dharmasthAnonI bAbatamAM, mAnya ane pUjya AtmAonI bAbatamAM, mAtAonI bAbatamAM, pitAonI bAbatamAM, bhAIbhAMDuonI bAbatamAM, mitronI bAbatamAM, upakArIonI bAbatamAM sAmAnyapaNe mokSamArgamAM rahelA (samakitI vagere) jIvonI bAbatamAM, mokSamArgane nahi pAmelA (gADha mithyAtvI vagere) jIvonI bAbatamAM, mokSamArganA sAdhanonI bAbatamAM, saMsAramArganA sAdhanonI bAbatamAM, je kAMI khoTuM AcaraNa karyuM hoya, nahi karavA jevuM, nahi icchavA jevuM pApanI paraMparAne sarjanAruM nAnuM ke moTuM pApa, manathI, vacanathI agara kAyAthI, rAgathI, dveSathI agara to moha (ajJAna)thI A bhavamAM ke gatajanmomAM karyuM hoya, karAvyuM hoya agara to anumoghuM hoya, te badhuM pApa garlA-niMdA karavA yogya che, e kharAba kArya che, e choDI devA yogya kArya che, evuM meM kalyANamitra, guru ane bhagavAnanA vacanathI jANyuM che. A vAta sAcI ja che" evI zraddhAnA kAraNe mane A vAta khUba gamI gaI che. mATe arihaMta ane siddha bhagavaMtanI sAkSIe huM e sarva pApanI gaha - niMdA karuM chuM. A kharAba kArya che, choDI devA yogya kArya che - ema huM mAnuM chuM. A duSkatonI bAbatamAM mAruM duSkata mithyA-phoka thAo ! mAruM duSkata mithyA-phoka thAo ! mAruM duSkata mithyA-phoka thAo -9. :zaramanAnantaraM sukRta evatA || cAra zaraNAnAM svIkAra bAda duSkatonI gaha kahevAyelI tAmAi-sarapakuvo 2 mitkArinA-| have tene kahe che, arihaMta bhagavaMto vagerenA zaraNe rahelo evo huM duSkatanI niMdA karuM chuM. ziramupati sannateSAmahaMvArInAM haiM sukRtam | | kevA duSkatanI ? to kahe che ke, je arihaMta bhagavaMto pratye viviziSTam ? hinna karate vA tyAre vigere. ahIM vat sarvanAma duSkatane jaNAvanAra che. Dha avyaya thata ri tucchanirveza:, na tti vavicAru re | viAkyanA alakAra svarUpa che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha-3/parirASTra:-6 227 Ityu vA maISi vA || arihaMto pratye athavA arihaMta viSayaka, (je duSkRta - thayuM hoya) parva siddhapu vA, A pramANe siddha bhagavaMto pratye, AcAryeSu vA upAdhyAyeSu vA, AcArya bhagavaMto pratye athavA upAdhyAya bhagavaMto pratye sAdhu bhagavaMto pratye athavA sAdhuSu vA, sAdhvISu vA, sAdhvIjI bhagavaMto pratye vA dharmasthAneSu sAmAnya puifdhapu, sAmAnya rIte guNathI adhika evA anya dharma sthAna pratye * mananIpu DUnanIyeSu || potAne mATe mAnanIya ane pUjanIya pAtro pratye tathA mAtRpu vA, pitRpu vA, tathA mAtAo pratye tathA pitAo pratye ane nAlaM vahuvAnam | ahIM aneka janmanA mAtA-pitAonI apekSAe bahuvacana karavAmAM Avela che. vadhu, vA, mitrevu vA, baMdhuo pratye, mitro pratye, upakAriSu vA, upakArIo pratye, oghena vA jIveSu, sAmAnyathI sarva jIvo pratye mAsthitapu sIddarzanAriyuvatey,. samyagdarzanAdithI yukta evA mArgamAM rahelA jIvo pratye mAsthitapu padviparIteSu, AnAthI viparIta - mithyAtva vagerethI yukta evA amArgamAM rahelA jIvo pratye mArgasAdhaneSu pustakAdiSu, pustaka vagere mArganA sAdhana pratye amArgasAdhaneSu, khaGgAdidiSu, talavAra vagere amArganA sAdhana pratye yatkiJcid vitathamAcaritaM avidhiparibhogAdi / / avidhithI paribhoga vagere svarUpa je kAMI viparIta AcaraNa karyuM hoya, te anAvaritavya kriyA || kriyA vaDe te AcaravA yogya nathI anekhavya manasA | mana vaDe IcchavA yogya nathI. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 paJcasUtram-1 HTG THEvakAratvena, TTInuvanci, tathAvivamAna | pApanuM kAraNa hovAthI pApa svarUpa che tathA vipAka-phaLa ApavA svarUpe pApAnubaMdhi-pApanI paraMparA sarjanAra che. sUkSma vA bAdaraM vA svarUpataH / / svarUpathI sUkSma hoya ke bAdara hoya, thatavAritam ? tyAdimanasA vA vA vA| kaI rIte A AcaraNa karyuM hoya ? to kahe che ke, mana . vAyena vA vaDe, vacana vaDe ke kAyA vaDe. kRtaM vAtmanA 9, chArita vAgyeH 2,/ svayaM karyuM hoya, anyo pAse karAvyuM hoya athavA anyae anumoDhita vA parakRtam rU kareluM anumodana karyuM hoya, pata iroga vA tevena vA| A duSkata paNa rAgathI, dveSathI ke mohathI karyuM hoya, mohena vA / atra vA janmani, | A janmamAM karyuM hoya ke bhUtakALanA janmomAM karyuM hoya. . janmAntareSu vA atIteSu / garhitametat kutsAspadam / A duSkata niMdanIya che - durgachAnA sthAnabhUta che. duSkRtametat saddharmabAhyatvena / samagdharmathI bAhya hovAthI A duSkata che-kharAba kArya svarUpa che. ujjitavyameta deyatiyA | heya buddhi vaDe A tyAga karavA yogya che. vijJAti mayA nyAmitramumAvanAt | kalyANamitranA vacanathI, gurubhagavaMtanA vacanathI tathA paramAtmAnA vacanathI mArA vaDe A jaNAyuM che. mavidvAnaWptI praNa rumanapUrvIphlevamupanyAsa: | prAya: karIne bhagavAnanA vacananI prAptimAM A AnupUrvI che - krama che, mATe A pramANe rajUAta karela che. avatadviti vitaM zraddhA tathavidharmakSayopaza- A duSkata niMdanIya che - tyAga karavA yogya che e manavA pramANe tevA prakAranA karmanA kSayopazamathI utpanna thayela zraddhA vaDe mArA vaDe ruci karAya che.. tataH vim ? rUAda- natsiddhasamakSa tAtya te pachI zuM ? to kahe che ke, arihaMta ane siddha rAIDamidaM vakatsAmItyartha: //bhagavaMtone AMkha sAme rAkhI huM A duSkatanI niMdA karuM chuM. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36-3/pattira:-6 229 thana ? sutsada-duSkRtameta unnatavyatita | kaI rIte ? to kahe che ke, A duSkata che, A choDavA yogya che. atra vyatikare micchAmi dukkaDaM 3, vArAtrayaM pAThaH / | A duSkatanI gahanA prasaMgamAM traNavAra "micchAmi dukkaDano pATha bolavo. vyAkhyA cAsya arthavizeSatvAt prAkRtAkSaraireva nyAyyA, niryuktikAranA vacananA prAmANyathI A "micchAmi niyuktikAravacanaprAmANyAt / / dukkaDa' zabdano artha vizeSa hovAthI A zabdanI vyAkhyA prAkRta akSaro vaDe ja karavI ucita che. Aha ca niyuktikAraH micchAmi dukkaDa' zabdanA vizeSa arthane jaNAvatAM niryuktikAra kahe che ke, mi tti miumaddavatte ccha tti ya dosANa chAyaNe hoi / | micchAmi dukkaDa'mAM rahela mi' zabda mUdu - mArdavapaNAnA arthamAM che, cchA' zabda doSanA DhAMkavAnA arthamAM che, mi tti ya merAe TThio du tti dugacchAmi appANaM / / | mi' zabda maryAdAmAM rahelo evo huM arthamAM che, 'du' zabda duSkRtavALA AtmAnI durgachA karuM chuM, evA arthamAM che, katti kaDaM me pAvaM Da tti ya Devemi taM uvasameNaM / - "ka' zabda meM pApa karyuM che evA svIkAranA arthamAM che, ane - "Da' zabda upazama vaDe te pApanuM ullaMghana karuM chuM e arthamAM che. THo bichAvuDalevaulyo tamAre paNa A micchAmi dukkaDa' padanAM akSarono saMkSepArtha che. (nAva. ni. 686-687). (Ava.ni. 387-687) hou me esA sammaM garihA / hou me akaraNaniyamo / bahumayaM mameyaM ti icchAmo aNusaddhiM arahaMtANaM bhagavaMtANaM gurUNaM kallANamittANaM ti / hou me eehiM saMjogo / hou me esA supatthaNA / hou me ittha bahumANo / hou meio mokkhabIyaMti / pattesu eesuahaM sevArihesiyA, ANArihe siyA, paDivattijutte siyA, niraiArapArage siyA 10 ' karelI pAponI niMdA sAcA bhAvapUrvakanI thAo ! e pApo huM pharI na karuM evo mane niyama thAo ! A be ya saMkalpo mane managamatA che. mATe ja huM zrI arihaMta bhagavaMto guruo ane kalyANamitronA anuzAsanane IcchuM chuM. mane zrI arihaMta bhagavaMto, guruo ane kalyANamitrono samAgama thAo ! mArI A prArthanA saphaLa thAo ! A prArthanA pratye mane khUba AdarabhAva pragaTo ! A prArthanAthI mane kalyANanI paraMparAne ApatA mokSabIjanI prApti thAo ! zrI arihaMta bhagavaMto, guruo ane kalyANamitrono yoga mane maLe tyAre huM emanI sevA karavA mATe lAyaka banuM; emanI AjJA meLavavA mATe lAyaka banuMemanI AjJA pALavA mATe lAyaka banuM, emanI ja AjJAne niratisAra doSarahitapaNe pALavAvALo thAuM -10. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 paJcasUtram-1 atreta sundaraFAtrIsa minacamana bhAda- A duSkata gaI suMdara hovAthI tene atizayita karavA je AgaLa kahevAze te ucita che tevuM mAnanAra graMthakAra kahe che ke, "dIla kSiA sanma "ratyAdi | A pUrve kahevAyelI duSkata gaha mane bhAva svarUpa mavatu ivA anantarohita sAI mavarUpa samyagU gaha svarUpa thAo. matu kavaraniyama: cUime varavadhUT:, graMthibhedanI jema pApanA saMbaMdharUpa duSkatanI gaI viSaya ti samarthana viSayaka akaraNano niyama mane prApta thAo. e prakAre kathananuM tAtparya che. vadurta mA yim rUkSmadvicchAmi anuzAti A baMne IcchAo mane atyaMta mAnya che. AthI tiHpacavInaSkRtAma |kahevAyelA duSkRtagartAnA ane pApanA akaraNaniyama svarUpa prapaMcanA (vistAranA) bIjabhUta evA anuzAsanane huM icchuM chuM. SAnuM ? tyAda-| konA anuzAsanane Icche? to kahe che ke, markatAM bhavitA, arihaMta bhagavaMtonA, tathA gurUnAM kanyA mitrAti | tathA gurubhagavaMtonA tathA kalyANamitronA (anuzAsanane huM IcchuM chuM.) prativatratattvanAM pudhividha pravRttiryaMcyA phatyeva- svIkArelA tatvavALAnI guNAdhika viSayaka ja pravRtti mukhyA: 1|ucita che, mATe A pramANe upanyAsa che. dhyantaramAdaroha me haiM saMyo'' bhavatu mane anya praNidhAnane kahe che ke, mane A arihaMta bhagavaMto fma: dalifma: saMyojaka, vito yo tyartha vigere sAthe ucita saMbaMdha prApta thAo. matu maauSA suprArthanA gardasiMho viSA | arihaMta AdinA saMbaMdha viSayaka mArI prArthanA suprArthanA thAo. mavA mAtra vahuna: prArthanAthAm arihaMta AdinA saMbaMdha viSayaka prArthanAmAM mane bahumAnabhAva prApta thAo. matu mane rUta: prArthanAto mokSavInaM suvarNa saMsthAnI A prArthanAthI suvarNaghaTasthAnIya. pravAhathI kuzalano pravAhata: zatranunthi khaityartha: anubaMdha karAvanAra karmasvarUpa mokSabIja prApta thAo. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-6 231 tathA, pattesu eesu ahaM sevArihe siyA, tathA mA bhArata bhagavaMta, subhAta, tyA mitra prApteSa -eteSa ahaMdAdiSa ahaM sevAhaH syAma arha-prApta thaye chate huM mArata to vagairenI sevAne yogya thA. dAdInAmeva, AjJArhaH syAm eteSAmeva, bhArata mAtA karenI bhAzAne yo25 thA. pratipattiyuktaH syAm eteSAmeva, // sarita to nA 4 mA svii||2ne yogya thA. niraticArapAragaH syAmetadAjJAyAH / / sarita to vo 3 mAzAna nitiyAra pArane pAmanAra thAuM. evaM sAnuSaGgAM duSkRtagarhAmabhidhAya sukRtAsevanamAha | // prabhArI bana pradhAna35 bhAnuSaM 15 thanapUrva saMviggo jahAsattIe sevemi sukaDaM tItyAdinA-tAna TIne ve suitanA mAsevanane 43 cha. saMviggo jahAsattIe sevemi sukaDaM (ti ?) aNumoemi savvesiM arahaMtANaM aNuTThANaM, savvesi siddhANaM siddhabhAvaM, savvesi AyariyANaM AyAraM, sabvesiM uvajjhAyANaM suttappayANaM, savvesiM sAhUNaM sAhu-kiriyaM / savvesiM sAvagANaM mokkhasAhaNajoge, evaM savvesiM devANaM savvesi jIvANaM houkAmANaM kallANAsayANaM maggasAhaNajoge / / 11 / / mokSanI IcchAne dharAvato huM, mArI zakti mujabanA sukata (dharmakArya)ne sevuM chuM. huM badhA ja arihaMtonA anuSThAnane anumoduM chuM. huM badhA ja siddhonA siddhabhAvane anumoduM chuM. huM badhA ja AcAryonA jJAnAdi AcArane anumoduM chuM. huM badhA ja upAdhyAyonA sUtrapradAna (zAnadAna)ne anumoduM chuM. huM badhA ja sAdhuonI sAdhupaNAnI kriyAne anumoduM chuM. huM badhA ja zrAvakonA mokSane ApanArAM vaiyAvacca vagere dharmayogone anumoduM chuM. huM IndrAdi devonI, sAmAnyapaNe badhA ja lakSukama bhavyAtmAonI ane zuddha bhAva dharAvanAra AtmAonI mokSamArganI sAdhanAne anumoduM chuM. -11. saMvignaH san yathAzakti, kim ? ityAha-seve sukRtam / / savina po huM yathAzati sutirnu mAsevana 2 chu. etadevAha-anumode'hamiti prakramaH / // suitane 4 tAta 53 cha , huM anumohanA pucha. sarveSAmarhatAm anuSThAnaM dharmakathAdi / sarva ati matAnA dharmA pore manuSThAnanA tathA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 paJcasUtram-1 purva sarve jillAnA siddhapavin bacavAghApim | sarve siddha bhagavaMtonA avyAbAdha vagere svarUpanA siddha bhAvanI, tathA parva sarvekSAmAm vAraM jJAnAvarAphikSaNam II sarve AcArya bhagavaMtonA jJAnAcAra vagere svarUpa AcAranI, purva sarvevAmupAdhyAyAnAM sUtrakavAnuM sadhivat | | sarve upAdhyAya bhagavaMtonA samyagu vidhipUrvakanA sUtrapradAnanI tathA vaM sarvevAM sAdhUnAM sAdhujiyAM atyAdhyAyapim | sarve sAdhu bhagavaMtonA samyagu svAdhyAya vagere svarUpa sAdhvAcAranuM tathA purva sarveSa zrAvavA mokSadhanayonuM vaiyAvRgi?)| sarve zrAvakonA vaiyAvacca vagere mokSane pamADanArA cAlIna yogonuM tathA pUrva sarveSa TevAnAm rUdmAvInAmu, Indra vagere sarve devonA sarveSAM gIvAnAM sAmAncaneva sAmAnyathI ja sarve jIvonA bhavitukAmAnAmAsannabhavyAnAM mukti pAmavAnI IcchAvALA AsabhavyajIvonA kalyANAzayAnAM zuddhAzayAnAm, vizuddha AzayavALA eteSAM kim ? ityAha- A jIvonuM zuM? to kahe che ke, masAdhanona sAmenTena kuzavyApArIna, (A jIvonA) mokSamArgane siddha karanAra sAmAnyathI anumoTe rUti kriyAnuvRtti: ||kuzaLa vyApAronuM huM anumodana karuM chuM. hou me esA aNumoyaNA sammaM vihipubbigA, sammaM suddhAsayA, samma paDivattirUvA, sammaM niraiyArA, paramaguNajuttaarahaMtAisAmatthao / aciMtasattijuttA hi te bhagavaMto vIyarAgA savvaNNU paramakallANA paramakallANaheU sattANaM / mUDhe amhi pAve aNAimohavAsie, aNabhiNNe bhAvao hiyAhiyANaM abhiNNe siyA, ahiyanivitte siyA, hiyapavitte siyA, ArAhage siyA, uciyapaDivattIe savvasattANaM, sahiyaMti icchAmi sukkaDaM, icchAmi sukkaDaM, icchAmi sukkaDaM / / 12 / / paramaguNavaMta evA zrI arihaMta vagerenA prabhAvathI meM karelI A sukata anumodanA... samyapha vidhipUrvakanI thAo ! samyaka zuddha bhAvapUrvakanI thAo ! samyaka svIkArapUrvakanI thAo ! samyaka niraticAra (doSarahita) thAo ! kAraNa ke te zrI arihaMtAdi bhagavaMto sAce ja aciMtya-zaktivALA che, vItarAgI che, sarvajJa che, parama kalyANane karanArA che, jIvo mATe teo parama kalyANanA kAraNarUpa che. chatAM paNa huM mUDha (jaDa-mUM) ane pApI chuM, huM anAdikALathI mohanI vAsanAvALo chuM, hita zuM? ane ahita zuM? e aMgeno paramArtha jANavA mATe huM ajJAna chuM. e paramArthane huM jANanAra thAuM, sarva jIvo pratye aucitya sAdhI ahitane choDI hitane AcarI ArAdhaka thAuM, kAraNa ke temAM ja mAruM hita che. huM sukatane IcchuM chuM. huM sukRtane IcchuM chuM. huM sukRtane IcchuM chuM. -12. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gu9-3/pariziSTaH-6 233 bhavanti caitevA imAsAdhano , miththarInA mithyAdaSTi jIvonA paNa guNasthAnakano svIkAra JhovAthI A jIvone paNa mokSamArgane sAdhanArA yogo hoya che. sanamaprade lati vizuddhimAha- durAgrahano tyAga kahe chate praNidhAnanI zuddhi kahe che. A pUrvamAM kahevAyelI mArI anumodanA thAo bhavatu manaivADanumodanA anantarovattA (A mArI anumodanA) sUtrAnusAre samyagu vidhipUrvaka (thAo) sadhipUrtiA, mUtrAnusArega / karmanA vigamanathI (A mArI anumodanA) samyaka zuddhAzaya, vimena zuddhAzayavALI (thAo) sagapratipattirUpA, kriyApA | kriyArUpe mArI A anumodanA samyapha svIkArarUpa thAo. sanitivArI, tridaLona | samyapha rIte pAlana karavA dvArA mArI A anumodanA niraticAra pAlanavALI thAo. * to bhavatu ? phucAha- konA baLathI thAya ? to kahe che ke, paramANuvattAIvArisAmarzataH | AdizadvAn siddhA-| parama-zreSTha guNathI yukta evA arihaMta bhagavaMta vipariprada: vigerenA sAmarthyathI, "Adi' zabdathI siddha bhagavaMtonA vagerenuM grahaNa karavuM. prArthanAthA: viSayatAnAdi | prArthanAnI saviSayatAne kahe che - vinyavistayuvA di te bhavantoDaeAya: te arihaMta vagere bhagavaMto aciMtya zaktithI yukta che, vItara : sarvajJA, vItarAga che, sarvajJa che. prArA sAvalInAmanvetakItarAditvamastItvevana- prAya: karIne AcArya vageremAM paNa A vItarAga vagere - mithAnamu, taddhizeSAsaM vAda-bhAvo rahelA che. mATe A pramANenuM kathana che - bhagavaMta zabdathI arihaMta, siddha, AcArya vagere sarva vItarAga vagere che. te mujabanuM kathana che. vaLI, AcArya vagerenI vizeSa apekSAne kahe che ke, paramenyAnA mAvAyoDari, AcArya vagere paNa parama kalyANa svarUpa che. paramajyA detavaH sattvanAM tairtA : sarva prarvate | A arihaMta vagere sarva ja te te upAye karIne jIvonA parama kalyANanA kAraNarUpa che. mUDhaEAbhi pApa teSAM viziSTa pratipatti prati || A arihaMta vagere sarvanI viziSTa sevA vagere mATe huM mUDha chuM, pApI chuM. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ' paJcasUtram-1 anAdimohavAsitaH saMsArAnAditvena / / saMsAra MututhI &quthI manamo'pAsita chu. anabhijJo bhAvataH paramArthataH, 52mAthI hita-atithI ma chu, hitAhitayorabhijJaH syAmahametatsAmarthyena / marihata nA samayathA hita bhane mastino jANakAra thAuM, tathA tathA'hitanivRttaH syAm, atirI pravRttimAthI nivRtta. thA, tathA tathA hitapravRttaH syAm |utArI pravRttimA pravRtta thA evamArAdhakaH syAmucitapratipattyA sarvasattvAnAM sarva saMdhI yita vyavahA2. 42vA 43 saa2|55 . saMbandhinyA / thA. kim ? ityAha- svahitamiti / 125 / 3, svahita cha - mAmAne tarI che. icchAmi sukRtaM 3 evaM vArAtrayaM pAThaH / / suitane 72 dhuM. mA prabhAe vAra 416 che. uttamametat sukRtAsevanaM vizeSataH pRthagjanAnAM vanacche- sAmAnya soDIne vanana 40531 chenAra, paNana bhane tR-baladeva-mRgodAharaNAt paribhAvanIyam / haraNanA udAharaNathI vizeSa karIne A sukRtanuM Asevana uttama che, A pramANe paribhAvana karavuM joIe. evameyaM sammaM paDhamANassa suNamANassa aNuppehamANassa siDhilIbhavaMti parihAyaMti khijjati asuhakammANubaMdhA / niraNubaMdhe vA'suhakamme bhaggasAmatthe suhapariNAmeNaM kaDaga-baddhe viya vise appaphale siyA, suhAvaNijje siyA, apuNabhAve siyA / / 13 / / uchaLatA bhAvathI A sUtrane bolanAranA sAMbhaLanAranA artha-ciMtana karanAranA azubha karmonA anubaMdho (azubha karmonI paraMparA) DhIlA paDI jAya che, mAMdA paDI jAya che ane kharI jAya che. agara to emanA haiyAnA zubha bhAvothI e azubha karmo mAyakAMgalA banI jAya che. kaMkaNamAM maMtrabaLe bAMdhI dIdhelA viSanI jema ja te azubhakarmo paNa khUba alpa phaLa ApanArAM bane che, sahelAIthI dUra karI zakAya - evAM bane che, pharIthI na baMdhAya - evAM bane che. -13. sUtrapAThe phalamAha- sUtrano pA 42vAmAM ne cha , 'evameyaM samma paDhamANassa' evametat sUtraM samyak paThataH // 5 // 2 mA sUtrane atyaMta saMvemAvapUrva saMvegasAram, bolanA2nA, tathA tathA 'suNamANassa' zrRNvataH AkarNayataH anyasamI- anya pAthI sabhya zata artha AiHTHERnA, tathA pAt, tathA 'aNuppehamANassa' anuprekSamANasya arthAnusmaraNa- artha- mnusm25||puurv sabhya rIta anuprekSA dvAreNa || 52nAranA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-6 235 kim ? ityAha-'siDhilIbhavaMti' thIbhavanti, manda- zuM ? to 4 cha , vipAna mN55||35 zithila thAya vipAkatayA / cha, tathA tathA 'parihAyaMti' parihIyante, pudgalApasaraNena / bhagabAnA 2 thA 43 nA pA cha, tathA 'khijjati' kSIyante nirmUlata evAzayavizeSA- zayavizeSapUrva sabhyAsa dvaa2| bhUgathI 4 nAza pAme bhyAsadvAreNa / che. ke ? ityAha- 'asuhakammANubaMdhA' azubhakarmAnubandhA in ? to cha , bhA135 athavA bhavizeSa35 bhAvarUpAH karmavizeSarUpA vA / azubha nA anudhA (zithIla thAya che vagaire...) / tataH kim ? ityAha-'niraNubaMdhe vA'suhakamme tanAthI | thAya cha ? to cha 3, 8 zeSa 4zuma-bha niranubandhaM vA'zubhakarma yaccheSamAste sattAmA che te azubhama niranubaMdha thAya che. 'bhaggasAmatthe suhapariNAmeNaM' bhagnasAmarthya vipAka- pUrvamA 38 // sUtranA prabhAva 43 rIne yatA zulma pravAhamaGgIkRtya shubhprinnaamenaanntroditstrprbhven| parama 43, 4 mazuma bhanI manu05 zeSa cha te vipAka pravAhane AzrayIne bhagna sAmarthyavALo thAya che. kimiva ityAha- 'kaDagabaddhe viya vise appaphale siyA, nIma ? to cha 3, maMtra sAmathyathA 1250 kaTakabaddhamiva viSaM mantrasAmarthyenAlpaphalaM syAta, dhAye viSanI se sasya iNavAyuM thAya che. .... alpavipAkamityarthaH tathA 'suhAvaNijje siyA,' sukhApaneyaM syAt saMpUrNa- zeSa sazulmabhano manuSya saMpU[ 2535 4 sume rIne svarUpeNaiva / (2 thAya che. tathA apuNabhAve siyA,' apunarbhAvaM syAt karma, punasta- te 4 4 3rI nA dhAvana svabhAvANu thAya thA'bandhakatvena / cha. evamapAyaparihAraH phalatvenoktaH / / prabhArI - azuma anumai sii nAza pAmecha. te rIte apAyano parihAra kahevAyo. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 - paJcasUtram-1 tahA Asagalijjati pariposijjaMti nimmavijjati suhakammANubaMdhA / sANubaMdhaM ca suhakammaM pagiTuM pagiTThabhAvajjiyaM niyamaphalayaM suppautte viya mahAgae suhaphale siyA, suhapavattage siyA, paramasuhasAhage siyA |ao appaDivaMdhameyaM asuhabhAvaniroheNaMsuhabhAvabIyaM ti suppaNihANaM sammaM paDhiyavvaM soyavvaM samma aNuppehiyavvaM ti / / 14 / / e ja rIte uchaLatA bhAvathI A sUtrane bolanAranA sAMbhaLanAranA artha-ciMtana karanAranA zubha (puNya) karmonA anubaMdho (zubha karmonI paraMparA) AkarSita thAya che, puSTi pAme che, pUrNa-saphaLa bane che, prakRSTa bhAvathI upArjita kareluM sAnubaMdha (paraMparAvALuM) zubha karma nakkI ja prakRSTa phaLane Ape che. e sAnubaMdha zubhakarma kuzaLapaNe sevela akasIra auSadhanI jema zubha phaLane Ape che, zubhanI paraMparAne pravartAvanAra thAya che, paraMparAe aMte paramasukharUpa mokSane ApanAra thAya che. A sUtrano Avo aciMtya mahimA hovAnA kAraNe A sUtrane niyANA vinA bhaNavuM, A sUtranuM azubhabhAvone rokIne bhaNavuM, A sUtrane zubhabhAvanAnuM bIja che, ema mAnIne atyaMta ekAgratAthI zAMta aMkaraNathI bhaNavuM, e rIte ja sAbhaLavuM, meza 4 anAthI mAvita-auvita thaj -14. idAnIM sadupAyasiddhilakSaNametadabhidhAtumAha- | 4, mA sUtrano 516 bhokSamA[na sAyA upAyAne prApta karAvanAra che te vAta jaNAvavA mATe kahe che. 'tathA AsagalijjaMti' ityAdi / AsakalIkriyante, (zuma dhanA manudhal) mAkSe5 42 / 5 cha - prAma AkSipyante ityarthaH ||2|ch. tathA 'pariposijjaMti,' paripoSyante bhAvopacayena / | Gttama mApAno saMyaI thavAthI paripo55 72 / 5 che. tathA 'nimmavijjaMti,' nirmApyante, parisamAptiM nIyante / / parisamAptine prApta karAya che. ke ? ityAha-'suhakammANubaMdhA,' zubhakarmAnubaMdhAH, in ? to 4 cha , zumAnA - 15onA kuzalakarmAnubaMdhA iti bhAvaH / manuSAMdhI, tataH kim ? ityAha-'sANubaMdhaM ca suhakamma' sAnubandhaM ca te pachI zuM ? to 3 cha , sAnuSya meM zuma zubhakarma AtyantikAnubandhApekSam / mokSamA vizrAMta thAya te mAtyAta anusaMdhavANu thAya che. kiMviziSTaM kim ? ityAha-'pagiTuM' prakRSTaM pradhAnaM sAnui 5 341 ranu cha ? to 8 cha 4, pradhAna 'pagiTThabhAvajjiyaM' prakRSTabhAvArjitaM zubhabhAvArjita-cha - praSTa zumamAthI 60Thita . mityarthaH, "niyamaphalayaM' niyamaphaladam, prakRSTatvenaiva / pradhAna pAne // 294 nizye 31ne mApanA2 che. tadevaMbhUtaM kim ? ityAha-'suppayutte viya mahAgade'| mata lyaae|ne 42 / 2 / mevA suprayuta mahAmoSadha suprayukta iva mahAgadaH ekAntakalyANaHj cha. 'suhaphale siyA' zubhaphalaM syAdanantaroditaM karma / pUrvamA pAyera sAnu75 zuma zuma31ne 25-2 thAya cha: Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-6 237 tathA 'suhapavattage siyA,' zubhapravartakaM syAdanubandhena / / mnussy-5252|| 43 zumanuM pravartana 22 thAya che. evaM 'paramasuhasAhage siyA,' paramasukhasAdhakaM syAt, 555thA ni35 52masumanu sa45 thAya che. pAramparyeNa nirvANAvahamityarthaH / , yata evam 'ato 'appddibNdhmeyN'| 124thI // sUtrana 16 4thI zumanA ato'smAta kAraNAta apratibandham etata manuSadhA 5252 // bhokSa sA54 cha. mAthI mA maprati - pratibandharahitam, anidAnamityarthaH / / cha - bhanidhAna che.. 'asuhabhAvaniroheNa suhabhAvabIjaM ti' azubhabhAva- azuma anubaMdhana niro5 43 zumamApana 54 cha. nirodhena azubhAnubandhanirodhenetyarthaH, zubhabhAvabIja-mA prabhArI viyArIne yA sUtra miti kRtvaitat sUtraM 'suppaNihANaM' supraNidhAnaM zobhanena praNidhAnena suMdara pradhAnapUrvaka 'sammaM paDhiyavvaM soyavvaM aNupehiyavvaM ti'| samyak AtmAne AyothI in gl Hyuqaa yoya che. prazAntAtmanA paThitavyam adhyetavyam / 'zrotavyama-nvAkhyAnavidhinA || samAnI (vyAyAna) viSayI Airman yogya cha, anuprekSitavyaM paribhAvanIyamiti / / sUtronA bhAvothI AtmAne bhAvita karavA yogya che. na ca 'hou me esA aNumoyaNA sammaM vihipubvigA' 'bhArI mA anumoina sabhya vidhipUrva thAyo' ... . ityAdinA nidAnapadametaditi mantavyam, sa re pAyo 43 mA sUtra nidhana 56 cha. mena bhAnapuM. 125 // kliSTabandhahetorbhavAnubandhinaH saMvegazUnyasya maharddhi-mAnadivA mevA monI ddhimA pati madhyaqyane 3, BASTa dhana tu35, mavAnuvandhi, saMvega-zUnya, bhogagRddhau adhyavasAnasya nidAnatvAt ||DEL pAya che. . .. asya ca tallakSaNA-yogAt || A vacanaprayogane nidAnanuM lakSaNa ghaTatuM nathI, ane anIdRzasyacAnidAnatvAt / / mApA 2i (nihAnanu dakSa deg45uvyuM tavA 2nu) nathIta nidhana 135 nathI, mane ArogyaprArthanAderapi nidAnatvaprasaGagAt / / tanAj (nihananA sakSamai deg45uvyuM tavA prakAranuM) na hoya tene paNa nidAnapaNe svIkAravAmAM Ave to ArogyanI prArthanA vagerene paNa nidAnarUpe svIkAravAno prasaMga Avaze. tathA cAgamavirodhaH- mane te pramANa mAnavAmA ArAma sAthe viza5 mAze. AroggabohilAbhaM samAhivaramuttamaM ditu / / "mAya, allucAma bhane uttama mevI zreSTha samAthi (logassa0 ) Apo." (posa-5) ityAdivacanazravaNAdityalaM prasaGgena || ItyAdi yoga sUtra bore sUtrAnuM vayana saMmapAtuM salthI, (mAyanI prArthanAne nAnI zena8.) | prasaMga 43 sayu. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 namo namiyanamiyANaM paramaguruvIyarAgANaM / namo sesanamokkArArihANaM |jyu savvaNNusAsaNaM / paramasaMbohIe suhiNo bhavaMtu jIvA, suhiNo bhavaMtu jIvA, suhiNo bhavaMtu jIvA ||15||iti pAvapaDighAyaguNabIjAhANasuttaM satti 19T. devo ane maharSio (munivRMda)thI namaskAra pAmelA, sarvazreSTha guru evA, zrI vItarAgI AtmAone namaskAra thAo ! namaskAra karavA yogya evA bAkInA (AcAryo vagere guNavaMto) AtmAone namaskAra thAo ! zrI sarvajJa-zAsana (jainadharma) jaya pAmo ! zreSTha jainadharma-samyakatvane meLavIne jagatanA jIvo sukhI thAo ! jagatanA jIvo sukhI thAo ! jagatanA jIvo sukhI thAo! -15. atraparisamatAvavAnamamada- | sUtranI samAptimAM aMtima maMgalane kahe che - namo namayanAmithAItyAdi namo natanaoNmya, lokothI namaskAra karAyelA evA devo ane RSithI phevarSivaniteSya sutvaH namaskAra karAyelA evA paramAtmAne huM namaskAra karuM chuM. vezya: ? tyAdi paramavIrA'I' paramAvIta- kone ? to kahe che ke, jeNe klezono nAza karyo che tevA rAmyA, kSIvisTempsa tti cAvaMta paramaguru vItarAga paramAtmAne namaskAra karuM chuM.) "namo sesanamozArariAja' | nama: zeSanArAekhya paramaguru vItarAga paramAtmAthI bhinna guNathI adhika evA kAvAryAdrio zudhivemya ti bhava: ||AcArya bhagavaMto vagerene namaskAra karuM chuM.. jaya sadgavsAsa' natu sarvajJazAsanaM - anya darzanIonA parAbhava nhe sarvajJa paramAtmAnuM pAdena zAsana jaya pAmo! paramaHvohI zuTio gavaMtu bIvA ti' paramavo-dhinA parama saMbodhi vaDe-zreSTha evA samyaktanI prApti vaDe varodhima0A vino bhavatta mithyAtviroja-mithyAtvarUpI doSanI nivRttithI jIvo sukhI thAo. "jIvo sukhI nivRttyA jIvA; prANina iti / asya vArAtrayaM pAThaH / / thAo' A vAkyane sUtramAM traNavAra jaNAvavAmAM AvyuM che. pavarAyajIvInALA sutta samatta' ! (duSkata gartAthI) akuzala evA karmanA anubaMdharUpa pApatighAtena kuzAnunyAzrayavyavaskena kuLa-Azravano vyavaccheda-nAza thAya che. je pApanA pratighAtarUpa vInAdhAna mAvataH pratipaviramanimittanyA.. |che ane (sukatanI anumodanAthI) bhAvathI prANAtipAta ||(hiMsA)nA viramaNanA nimittano AtmAmAM nyAsa thAya che je guNabIjAdhAna svarUpa che. tathADanuvadhUto vicitravivivarmAdhAmitva | tathA-te prakAranA anubaMdhathI vicitra vipAkavALA evA karmanuM AtmAmAM AdhAna thAya che. pataMjUrva sUtra pIpapratiSAtadharmakuLavInAdhAnasUtra A bhAvane jaNAvanAra sUtra samAptamiti / pApapratighAtaguNabIjAdhAnasUtra' samApta thayuM. paJcasUtrakavyAkhyAyAM prathamasUtravyAkhyA samAptA / / 1 / / paMcasUtrakanI vyAkhyAmAM prathamasUtranI vyAkhyA samApta thaI. (1) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-7 saMskRta-gurjarapadyAnuvAdasahitaM prathamapaJcasUtram prathamaM guNabIjAdhAnasUtram samAdhi-saritA kartA : pa.upA. zrI bhuvanacandra vi.ma.sA. _sil : 5.pU.zrI mokSa vi.ma.sA. ... (vasantatilakAvRttam) devendrapUjita ! yathAsthitavastuvAdin ! / | zrI vItarAga jinendrane ho koTi koTi vaMdanA, arhan ! prabho ! tribhuvanaikaguro ! jinendra ! / | rI cha bhoDa-2-dveSanI All, sarvajJa ! muktipathasArthapate ! munIndra ! devendrahita The yathAsthita vastunA nA2 cha, he vItarAga ! bhagavan ! bhavate namo'stu / / 1 / / | saMsArasA12 paa2||mii xit-dasst2 cha. 1 sAdhanAno sanmArga : AtmA hyanAdirayamityuditaM jinendraiH | te paramatAraka prabhu kahe che ke - anAdikALathI, karmAnuSaGgajanitaM bhramaNaM tathaiva / | che AtamA A vizvamAM ne te anAdikALathI, duHkhArtta-duHkhaphala-duHkhamayAnubandhe bhISaNa anaMtAnaMta duHkhothI bharelA bhavavane, bhrAmyatyaho ! bhavavane'yamanAdikAlAt / / 2 / / | 251 2yo cha bhn| saMyogathI 525555o. 2 vyucchittirasya bhavacakragateH sudharmAt te bhIma bhavanano kinAro zuddha dharma thakI maLe, pApavyapohasulabhaH khalu dharmalAbhaH / te zuddha dharma sahaja maLe, mithyAtva jo dUra TaLe, pApiSThakarmavigamastu tathAvidhAyAH udyama tathAbhavyatvanA paripAkano jyAre phaLe, pAkena sambhavati jaivikabhavyatAyAH / / 3 / / tyAre TaLe mithyAtva ne samyaktva tyAre jhaLahaLe. 3 pUjyAtipUjyajina-siddha-susAdhu-dharmA karavA tathAbhavyatvanA paripAkanI zubhasAdhanA, etaccatuSkazaraNagrahaNaM pavitram / traNa vastunI ullAsathI pratidina karo ArAdhanA, duSkRtyagarhaNamatho sukRtaprazaMsA (1) sh29||gti-2vii12 ne (2.) hukRtyani-bhAvanA tadbhavyatAsuparipAkanibandhanAni / / 4 / / (3) satyanI anumohana- // cha bhakhAna . 4 zuddhAzayairbhavitukAmajanainikAla praNidhAnapUrvaka zAMtacitte zAMta pAvana sthalamahIM, metattrayaM nijahadi praNidheyamuccaiH / traNa kALa to niyamitapaNe A sAdhanA karavI rahI. klezAbhibhUtamanasi praNidhAnametat jyAre vaLI jAge duHkhamAM, arati ne sukhamAM rati, kArya punaH punarapi svahitapravINaiH / / 5 / / tyAre avAranavAra karajo ! sAdhanA A bhAvathI. 5 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 padyAtmakapazcasUtram / / catuHzaraNagamanam / / zaraNAgati svIkAra : (sragdharAvRttam) puNyaprAgbhArapUrNA bhavajalataraNe potarUpA acintya- tribhuvanata // 52maprabhu svAmI Rells puyanA, cintAratnopamAnAstribhuvanaguravo vItarAgA vimohAH / | saMbhA-2-dveSa vihita ligaDa 12.4yana, sarvajJAH kSINadoSAH sakalaguNayutA vizvavAtsalyasArA | viyitya yiMtAmaNi mane sNsaart|25 ti:29; arhanto vizvapUjyAH zaraNamabhimataM | arihaMta zrI bhagavaMta jAvajIva ho mAre zaraNa. 9 ___ santu me sarvakAlam / / 6 / / prakSINAzeSadoSA nirupamasukhino dhUtakarmaprapaJcAH na 42 amara vibhuta s8isthI sahA, rUpAtItasvarUpA avikalavilasaddarzana-jJAnarUpAH / / 52nA2 avyApA5 shaan-shnn| sahA, nirbandhA naSTabAdhA ajanimRtijarAH siddhisaudhAdhirUDhAH | sujana mahAsA2ma 8 bhana nitya ni2|1251, siddhAH saMsiddhasAdhyAH zaraNamabhimataM te siddha zrI bhagavaMta jAvajIva ho mAre zaraNa. 7 santu me sarvakAlam / / 7 / / paJcAcArapravINAH parahitaniratAstyaktasAvadyayogA gaMbhIra dhIra prazAMta bhAve sarvavirati pALatAM, dhyAnasvAdhyAyalInA varakamalanibhAH zAntagambhIrabhAvAH / naSpA5 5yAyA2thI 4Atane mAtA, niHsaGgAH zudhyamAnasvarasazucihado vizvakalyANakAmAH | 52|5|2nirt vizuddhAtmA 72. dhyAnadhyayana, sambuddhAH sAdhavaste zaraNamabhimataM santu me sarvakAlam / / 8 / / zrI bhuni mata ins(r) bhAre 125. 8 trailokye mAnanIyaH suranaramahitaH sarvamAGgalyahetuH |mshaanmNdhaa| ve jagaNe se sUrya sama, sanmantro duSTarAgoragaviSazamane karmakASThaudhavahniH / sup| nepadveSanA viSane 47 le mantrasama, mithyAtvadhvAntabhAnuH zivapadavaradaH sarvavidbhiH praNIto | iyArI siddhipahAya.. prANe bhavana, dharmo'yaM zarmadAtA zaraNamabhimataM me bhavet sarvakAlam / / 9 / / nAyita zrIdharma 14%9qTo mAre 2255. 8 / / duSkRtagahoM / / (vasantatilakAvRtam) svIkRtya pAvanamidaM zaraNaM caturNAM prakSAlayAmi mama saJcitakalmaSANi / yatkiJcidapyanucitaM mayakA kRtaM syAd garhAmi duSkRtamidaM na punarbhajAmi / / 10 / / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-7 ___(zAlinIvRttam) huta nier: arhatsiddhAcAryasadvAcakeSu je mokSanAM sAdhana ane je mokSapatha sthApana kare, sAdhuvrAte sarvasAdhvISu kiM vA / je mokSamAM pahoMcyA ane je mokSapathamAM saMcare, anyeSUccaiH pUjanIyeSu dharma te sarva aMge tana-mana ane vacanathI je AcaryuM, sthAneSu syAd dRSkRtaM me yadeva / / 11 / / aNachAjatuM re ! re ! badhuM te khUba meM khoTuM karyuM. 10 mAtApitrorbandhumitropakAri "mA 5 chakRtya cha" mevI 52masama049 bhane, loke mArgonmArgasaMsthe janaudhe / lAthI mahAkaruNAnidhi kalyANamitra guru kane, sanmArgasyA''rAdhake cetare vA . arihaMtasiddha samakSa Aje pApanI niMdA karuM, yatkiJcit syAd duSkRtaM me vitathyam / / 12 / / muja pApa te mithyA thajo, e bhAvanA haiye dharuM. 11 TALe mahAsAmarthyathI, je pApanA saMtApane, janmanyasmin pUrvajanmAntare vA | haiye vahAvuM Aja huM te punita pazcAttApane, kRtvA bADhaM kArayitvA'numatya / | manamAMya sthAna nahIM dauM, A pApane kadi paNa have, sthUlaM sUkSmaM kAyavAGmAnasotthaM duHkhane nimaMtraNa patrikA sama pApa na have pAlave. 12 rAgAd dveSAnmohadoSAt punarvA / / 13 / / jAtaM pApaM pApakarmAnubandhi garhAmyeSo'nicchanIyaM niSiddham / etajjJAtaM sadgarUNAM vacobhiye vai satyaM vizvakalyANamitram / / 14 / / __ (caturbhiH kulakam) mahyaM caitad ocate sadgurUktaM tyAjyaM sarvaM duSkRtaM garhaNIyam / garhAmyarhatsiddhasAkSye tathaiva mithyA me syAd duSkRtaM sarvameva / / mithyA me syAd duSkRtaM sarvameva mithyA me syAd duSkataM sarvameva / / 15 / / samyagrUpA syAnmameyaM tu gardA nA'haM kuryAmAyatau tatpunazva / iSTaM ceti prArthaye'trA'nuzAstiM zrIarhadbhyaH sadgurubhyazca bhUri / / 16 / / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 padyAtmakapaJcasUtram bhUyAdebhiH saGgamo me'pi bhUyo bhUyAdeSA prArthanA zuddharUpA / bhUyAd bhUyAnAdaraH prArthanAyAM bhUyAdasyA mokSabIjaM mameti / / 17 / / prApteSu syAM sevanAo'pyamISAM saMpUjyAnAmarhatAM sadgurUNAm / AjJArhaH syAM takriyAvAnapi syAM nirdoSaM syAM pAragazcA'pi tasyAH / / 18 / / suhata-manubhonA : .... | jima sUrya-candra prakAzatAM, jima vAdaLAM jaLa-varasatAM, saritA vahe jima jina taruvare phUlane phala prasaratAM, tima vizva para upakAra karavAne ja je vibhu vicaratA, | AnaMda ubharAye ure, te jinavarone samaratAM. 13 karmo prajALI ATha ATha guNo pragaTa jeNe karyA, | avinAza avyAbAdha ne anupama sukho jeNe varyA, visase s135-ti-priyA sAthe, sahA 4 zivapure, te siddhanI anumodanA AnaMda ubharAve ure. 14 / / sukRtAnumodanam / / ___(upajAtivRttam) pramodabhAvAdamanumodayAmi yadeva kiJcit sukRtaM jagatyAm / seve yathAzakti yathocitaM ca saMvegapUrNaH sukRtaM prazasyam / / 19 / / jinezvarANAmanumodayAmi svAnyopakArapravaNaM pumartham / siddhAtmanAM cinmayasiddhabhAvamAcAramAcAryagaNasya zasyam / / 20 / / sUtrArthadAnaM kila pAThakAnAM sAdhukriyAM sAdhugaNasya zuddhAm / upAsakAnAM varamuktimArgasaMsAdhakAn sarvasudharmayogAn / / 21 / / mAGgalyalAbhAya samutsukAnAM zubhAzayAnAM sanarAmarANAm / mArgAnukUlAcaraNaM sucAru sarvAtmanAM sarvamahaM prazaMse / / 22 / / (tribhi : kulakam) jenAM nayana dharmIjanone prIti upajAve ati, | jenuM smaraNa pApIjanone bhIti upajAve ati, je mohanA sAmrAjyamAM AkraMda upajAve ati, te sUrinI anumodanA AnaMda upajAve ati. 15 jeo jinAgamanAM rahasyone sadA samajAvatA, sanmArga-lakSmI zramaNane jeo ahoniza ApatAM, | ajJAnanA dAridrayane jeo haNe jima suramaNi, te zrI upAdhyAyo taNI stuti ApatI mati atidhaNI. 17 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u-rU/pariziSTa-7 243 eSA prazaMsA vidhipUrvakA syA | je pAMca Indriya vaza kare, ja pAMca mahAvrata Adare, cchuddhAzayA satpratipattiyuktA / | je pAMca samiti dhare sadA, je pAMca Azrava dUra kare, anuttarAnanyaguNArhadAdi je pAMcamI gati pAmavA, pAMce pramAdo parihare, divyAnubhAvAd gatadUSaNA syAt / / 23 / / te pAMcamA parameSThI mArA hRdayane pAvana kare. 17 ye vItarAgA viditAkhilArthA saMpatti-sattA-suMdarInA saMgamAM duHkha dekhatA, acintyasAmarthyayutA jinezAH / saMyamataNA svIkAra ne AcAramAM sukha dekhatA, zivAtmakAH sarvazivaGkarAzca jinadeva ne gurudevane je trikaraNa-samarpaNa kare, yacchantu te me sukRteSu zaktim / / 24 / / anumodatAM te sAdhuvarane harSa haiye Ubhare. 18 mohAbhibhUto'hamanAdikAlAnmUDho'smi pApo'smi suduHkhito'smi / hitAhitAnAmanabhijJa eva / vedanA saMvedanA: sujJo bhaveyaM bhagavatprasAdAt / / 25 / / parameSThIonA guNagaNo gAtAM hRdayamAM je bharyo, tyaktvA samagrAmahitapravRttiM / AnaMda te AMsu banIne AMkha vATe Ubharyo, maneyamunce svahitapravRttim ! ' AvI amolI zubha ghaDI kyAreya na mane sAMpaDI, sarvatra kurvanucitopacAra Aje paramapuNya mane kalyANanI keDI jaDI. 19 micchAmi kartuM sukRtAni samyak / / icchAmi kartuM sukRtAni samyak / ajJAta chuM hita ne ahitanA bhedathI cirakALathI, rUchAmi tuM sutAni sI gAradA doSo ane durito bharyA che, dilamahIM cirakALathI, (vasantatilakAvRttam) paNa A parama ArAdhanAthI paramapita pAmIza huM, sUryodaye jima timiranAza ane ujAsa jano sahu. 20 parva tArA- nina-kIrtanAnAM zrutyA sphuTaM paThanataH parizIlanena / arihaMta paramAtmA ane kalyANamitra gurutaNo, pApAnubandhiniMcayAH zithilIbhavanti janamojanama maLajo samAgama ne manoratha mokSano, hAnaM kramAdupagatAH kSayamApnuvanti / / 27 / / / kuzalAnubaMdhI karma je che mokSanAM kAraNasamA, pApAni bADhamanubandhavinAkRtAni maLajo mane te, ko nathI bIjA gamA ke aNagamA. 21 niHzaktabhAvamadhigamya zubhAzayena / AjJA ja tAraNahAra che, AjJA ja pAlaNahAra che, alpaM phalaM dadati baddhaviSaM yathA vA AjJA ja sukhadAtAra che, AjJA ja paramAdhAra che, gatvA sukhena vilayaM na punarbhavanti / / 28 / / AjJAtaNo svIkAra karavA, sajja huM kyAre banuM, aticAra-rahita banI, jinAjJA pALavA huM thanaganuM. 22 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 padyAtmakapaJcasUtram puNyAnubandhanicayAzca dRDhIbhavanti | saMvegapUrvaka ekatAna banI mahAzraddhA vaDe, puSyanti te'pyabhinavAzca samudbhavanti / zrI pacasUtrataNA prathama A sUtrane je nara smare, utkRSTabhAvajanitaM ca zubhAnubandhaM te bhAvikanAM karmo azubha anubaMdhathI virahita bane, ne mokSadAyaka kuzala karmo AvatAM tenI kane. 23 karma prakRSTaphaladaM bhavati prabhUtam / / 29 / / zrI vItarAga jinezvarone koTi koTi ho namana, samyakprayuktazubhabheSajavacca sAnu AcArya Adi munIzvarone koTi koTi ho namana, bandhaM nu karma niyamena phale zubhaM syAt / jayavaMta jinazAsana raho, jagamAM yugonA yuga sudhI, evaM viziSTatarapuNyapathapravRttyA jagajIva sau thAo sukhI thAo sukhI thAo sukhI. 24 prAnte'pyanuttaravimuktisukhAvahaM syAt / / 30 / / (prabhu ! tu vAyo... pustabhAMthI sAmA2). etat paraM malinabhAvanirodhanena proccaiH zubhAzayavivRddhikaraM subIjam / nirbandhabhAvamiti satpraNidhAnamevaM samyak paThecca zRNuyAcca vicintayecca / / 31 / / vandyottamAn jinavarAn praNamAmi zAstRn zeSAnapi praNamanIyajanAn namAmi / sarvajJazAsanamidaM jayatAjjagatyAM sarve bhavantu sukhino varabodhilAbhAt / / sarve bhavantu sukhino varabodhilAbhAt / sarve bhavantu sukhino varabodhilAbhAt / / 32 / / nandanavanakalpataruprakAzanam-3 paJcasUtram- sAbhAra / Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / pariziSTaH-8 / / / / bRhatvRttyantargatavyAkhyA'kArAdikramaH / / artha arhatva adhyayana - adhIyate jJAyate paricchidyate'rthasamudAyo'smAdityadhyayanaM zAstram / / 9 / / amara ___ - upakramakRtenA'pi mRtyunA na mriyante ityamarA devAH / / 9 / / - arthyante'bhilaSyanta ityarthAH / / 24 / / - tIrthakaratvaM yojanapramANavANyA bhavikanikarapratibodhakatvaM samavasaraNAdi mahimopabhoktRtvamityAdi / / 57 / / arhat * devendrAdikRtAM pUjAmarhantIti / * arihaMti vaMdaNa-namaMsaNANi, arihaMti pUyasakAraM / siddhigamaNaM ca arihA, arihaMtA teNa vuccaMti / / 11 / / AcAra - jJAna-darzana-cAritratapovIryarUpam / / 57 / / AcArya - Acaryate Asevyate jJAnArthibhirityAcAryaH / / 32 / / - upAdhyAyAdinikSiptagacchAdibhAraH, arthavyAkhyAnanirataH, prazastadezAdi guNavAn / / 32 / / upAdhyAya - - upetyAdhIyate yasmAdityupAdhyAyaH / / 32 / / ____ - jJAna-darzana-cAritrasampannaH, sUtrArthobhayaniSpanna;, AcAryocchAsaniko dvAdazAGgasUtrA'dhyApakaH / / 32 / / upAdhyAyatva - siddhAntA'dhyApakatvam / / 57 / / kAma - kAmyate'bhilaSyate viSayArthibhiriti / / 39 / / * vyAkhyAnAM aMte je naMbara che te zrI catuzarAnI mULa gAthAnA che. upAdhyAya Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam kAyotsarga - utsarjanaM tyajanamutsargaH / kAyasya utsargaH kAyotsargaH / / 6 / / kAruNya - duHkhaprahANecchAdirUpa ArdrabhAvaH / / 38 / / kevalin - kevalamasahAyaM matyAdijJAnA'napekSaM sarvadravyasarvaparyAyAdiviSayaM jJAnaM vidyate yeSAM te / / 32 / / koSTakabuddhi - nIrandhradhAnyakoSThakakSiptadhAnyavad ye suniSTiAtasthirasaMskArasUtrArthAste / / 34 / / . kSIrAzrava - cIrNagranthiparNakAdivanaspativizeSasya cakravartisambandhino golakSasyArdhArdha krameNa pItagokSIrasya paryante, yAvadekasyAH goH sambandhi yat kSIraM tadiha gRhyate, tadiva yasya vacanaM navarasamAdhuryamAzravati muJcatIti sa kSIrAzravaH / / 34 / / gaNAvacchedin - AcAryopadiSTaziSyAdiprayojanodbhAvena kSetropadhisampAdanena gaNamodI sUtrArthavedI / / 32 / / guNavat - guNA jJAna-darzana-cAritrAdyAste vidyante yeSAM te / / 1 / / guNadhAraNA - guNA viratyAdayaH, dharaNaM dhAraNA, teSAM dhAraNA / / 1 / / caturdazapUrvin - caturdazasaGkhyAni pUrvANi - utpAdapUrvAgrAyaNIyavIryapravAdA'stipravAdajJAna pravAdA''tmapravAda-karmapravAda-pratyAkhyAnanAmadheyavidyAnupravAdAdyavandhya - prANAvAya-kriyAvizAla-lokabindusArAbhidheyAni vidyante yeSAM te / / 33 / / catuHzaraNagamana - caturNAmarhat-siddha-sAdhu-dharmANAM zaraNaM gamanam / / 10 / / cAritra - cayasya riktIkaraNAccAritram / / 2 / / jinakalpika - ekAkitvaniSpratikarmazarIratayA jinasyeva kalpo yeSAM te / / 33 / / jIva - jIvanti dazavidhaprANadhAraNena tiSThantIti jIvAH sUkSma-bAdara-trasa-sthAvarAH / / 17 / / tapas - tapyate karmamalA'panayanenA''tmA suvarNamivA'gninA'neneti / / 14 / / darzanAcAra - dRzyante'vabudhyante yathAvasthitasvarUpeNa padArthA aneneti darzanaM samyaktvam tasyAcAro darzanAcAraH / / 3 / / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-8 247 durgati - duSTA gatiH durgatiH kudevatva- kumAnuSatva-tiryag-narakalakSaNA / / 48 / / duSkRtagardA - duSTaM kRtaM duSkRtaM, tasya gardA gurusAkSikamAtmadoSakathanam / / 10 / / dezavirati - samyaktvANuvrataikAdazopAsakapratimAdirUpA / / 57 / / daurgatya . - durgarbhAvo / / 48 / / . - paradrohA'dhyavasAyaH, anabhivyaktakrodhamAnasvarUpamaprItimAtram / / 13 / / dhanya - sukRtakarmA / / 11 / / dharma - dharati durgatau prapatantaM prANinamiti / / 11 / / dharmakathA - dAnazIlatapobhAvanAdikA / / 16 / / dhyAna - sthirAdhyavasAyarUpam / / 16 / / naraka - pApakArinarAn kAyantyAhRyantIti / / 47 / / nidhI . - nidhIyante poSyante'rthA yeSviti / / 48 / / paramAvadhi - avadhirmaryAdA rUpidravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpAdupalakSitaM jJAnamapyavadhiH, paramaSTAAsAvadhiSTA paramAvadhiH / / 32 / / pApa : pAtayati durgatau jIvAniti / / 39 / / pratikramaNa - 'na punaH kariSyAmi' iti yadurarIkaraNam, tasmAddoSajAtAnnivarttanam, pratIpaM kramaNaM pratikramaNamiti vyutpatteH / / 5 / / pravartaka ___- tapaHsaMyamavyApAreSu yogyeSu ziSyeSu pravartanAsahanivarttanAdakSo gaNataptikaraNa pravaNaH / / 32 / / mahAnargha - AdhikyapUjA'tizayaH / / 48 / / muni - manyante budhyante lokasya kAlatrayAvasthAmiti munayaH sAdhavaH / / 36 / / yathAlandika - udakAH karo yAvatA kAlena zuSyati, tata ArabhyotkRSTataH paJcarAtrindiva lakSaNasya utkRSTalandasyA'natikrameNa carantIti / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcatuHzaraNaprakIrNakam zaraNa - yujyanta iti yogA manovAk-kAyavyApArAH / / 1 / / - mAyAlobhabhAvenA'bhiSvaGgamAtram / / 13 / / vandana __- kAyiMkapraNAmaH / / 15 / / vipulamati ___ - mananaM matiH, vipulA mati ryeSAM te vipulamatayaH / / 32 / / virodha - kutaSTiAt kAraNAt tatkAlasambhavo'prItivizeSaH / / 35 / / vIrya - vizeSeNerayati pravarttayatyAtmAnaM tAsu tAsu kriyAsviti vIryamutsAha vizeSaH / / 7 / / vaira - cirakAlaM prabhUtakAlajam / / 35 / / . . vraNa-cikitsA - cikitsanaM cikitsA, vraNasyA'ticArarUpabhAvavraNasya cikitsA / / 1 / / - apArasaMsArakArAgRhaparicaGkramaNabhayA''turasya prabalarAgAdiduSTapApiSTha guptipAlAniSTakadarthanAtrAsavitrastamanasaH samAzvAsanasthAnakalpaM zaraNaM paritrANam / / 13 / / zAzvatasukha - zazvad bhavaM zAzvatam, taJca tat sukhaM ca / / 15 / / - zrAnti pacanti tattvArthazraddhAnaM niSThAM nayantIti zrAH, vapanti guNavat saptakSetreSu dhanabIjAni kSipantIti vAH, kiranti kliSTakarmarajo vikSipantIti kAH / zrASTA vApTA kATA zrAvakAH / / 57 / / zrutadhara - zrutaM kAlikotkAlikAGgapraviSTA'naGgapraviSTAdilakSaNaM dharanti, yogyaziSya pradAnena tasyA'vasthitiM kurvantIti / / 32 / / saGgha - guNaratnapAtrabhUtaH sattvasamUhaH / / 52 / / satyavacana - satAM hitaM satyaM tacca tad vacanaM ca / / 17 / / samavasaraNa - sam sAmastyenA'vazriyate gamyate saMsArabhayodvignairjIvairiti / / 18 / / samyaktva - samyaktattvaM, jinoktatattvazraddhAnarUpam / / 57 / / zrAvaka Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-8 249 sambhinnazrotaH - ye sarvaiH zarIrAvayavaiH zrRNvanti, jAnanti ca, bhinnAn vA cakravartiskandhAvAra bahalakolAhalajazabdasandohAn ayametasyA'yametasyetyAdivyaktyA pRthaka pRthak vyavasthApayantIti / / 34 / / sAdhu - nirvANasAdhakAn yogAn sAdhnuvanti kurvantIti / nivvANasAhae joge, jamhA sAhati sAhuNo / samA ya savvabhUesu, tamhA te bhAvasAhuNo / / 11 / / sAdhucarita - caraNa-karaNAdikriyAkalApaM, jJAna-darzana-cAritradhAritvaM, samabhAvitvaM, asahAyasahAyatvamityAdi / / 57 / / sAmAyika - samo rAgadveSaviyukto yaH sarvabhUtAnyAtmavat pazyati tasyA''yaH pratikSaNa mapUrvApUrvajJAna-darzana-cAritraparyAyANAM nirUpamasukhahetubhUtA nAmadhaHkRtacintAmaNikalpadrumoSamAnAM lAbhaH samAyaH / sa prayojanaM yasya kriyAkalApasyeti sAmAyikam / / 2 / / jo samo savvabhUesu tasesu thAvaresu ya / / tassa sAmAiyaM hoi II kevalibhAsiyaM / / 2 / / sAvadha . - sahAvadyena pApena vartanta iti / / 1 / / - kevalajJAnopayuktatvam, sarvakarmavimuktatvam, nirupamasukhabhoktRtvamityAdi / / 57 / / siddha - siddhyanti niSThitArthA bhavantIti siddhAH, sitaM mAtaM vASTaprakAraM karma yaiste siddhAH / tathA ca dIhakAlarayaM jaM tu kammaM se siyamaTThahA / .. siyaM dhaMtaM ti siddhassa siddhattamuvajAyaI / / 11 / / siddhikSetra - adhastiryagUrvalokalakSaNasya caturdazarajjavAtmakalokasya sarvoparivartti sthAnaM paJcacatvAriMzallakSavistIrNamISatprAgbhArAkhyaM siddhikSetram / / 25 / / siddhatva Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam sukRtAnumodanA - zobhanaM kRtaM sukRtaM tasyA'numodanA bhavyaM mayaitat kRtamiti / / 10 / / skhalana - skhalitamAtmAnaH, sA'ticArakaraNam / / 1 / / skhalita - vrataviSaye'tikramAdinA saJjAtamaparAdham / / 5 / . skhalitanindanA - vrataviSaye'tikramAdinA saJjAtasyAparAdhasya nindanaM duSTaM mayaitatkRtamiti parasAkSikamAtmadoSAviSkaraNam / / 5 / / sthavirA - pravartakavyApAritArtheSu sIdamAnAn sAdhUna sthirIkurvantaH / / 32 / / harSa - vadanavikArAdicinhagamyamAnasaH prItivizeSaH / / 41 / / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-9 I granthagAthA'kArAdikramaH aJcanbhUyaguNavaMte / / 21 / / khIrAsava mahuAsava / / 34 / / |pavarasukaehi pattaM / / 42 / / annesu ya jIvesuM / / 53 / / khaMDiyasiNehadAmA / / 36 / / paDivannasAhusaraNo / / 41 / / amariMda-nariMda / / 9 / / | gaya, vasaha, sIha / / 8 / / paDipilliyapaDiNIyA / / 27 / / arihattaM arihaMtesu / / 56 / / | guNadhAraNarUveNaM / / 7 / / patteNa apatteNa ya / / 43 / / arihatta siddha sAhU / / 11 / / | caudasa-dasa-navapuvvI / / 33 / / / pAviyaparamANaMdA / / 28 / / arihaMtasaraNamalasuddhi / / 23 / / cauraMgo jiNadhammo / / 62 / / |bhAsurasuvannasuMdara / / 48 / / aha so dukkaDagarihA / / 55 / / causaraNagamaNasaMciya / / 49 / / maMdaNubhAvA baddhA / / 60 / / aha so jiNabhatti / / 12 / / | causaraNagamaNa / / 10 / / micchattatamaMdheNaM / / 51 / / ahavA savvaM ciya / / 58 / / | caraNAiyAiyANaM / / 6 / / milhiyavisaya-kasAyA / / 37 / / iya jIva ! pamAya / / 63 / / | cArittassa visohI / / 2 / / mUlukkhayapaDivakkhA / / 26 / / ihabhaviyamannabhaviyaM / / 50 / / | jaM maNa-vaya-kAehiM / / 54 / / rAga-ddosArINaM / / 13 / / uvaladdhaparamabaMbhA / / 29 / / | jiyaloyabaMdhuNo / / 31 / / . rAyasirimavakamiMtA / / 14 / / ujjhiyajara-maraNANaM / / 22 / / | tA eyaM kAyavvaM / / 6 / / vayaNAmaeNa bhuvaNaM / / 20 / / ujjhiyavaira-virohA / / 35 / / tiyaloyamatthayatthA / / 25 / / savvajiyANamahiMsaM / / 17 / / egAi girA Nege / / 19 / / thui-vaMdaNamarihaMtA / / 15 / / / sAvajjajogaviraI / / 1 / / osaraNamavasaritA / / 18 / / | daMsaNayAravisohI / / 3 / / | sAhuttasuTThiyA jaM / / 40 / / kammaTThakkhayasiddhA / / 24 / / | narayagaigamaNarohaM / / 47 / / sAhUNa sAhucariyaM ca / / 57 / / kAmaviDaMbaNacukkA / / 39 / / | nANAIyA u guNA / / 4 / / siddhasaraNeNa / / 30 / / kAlattae vi na mayaM / / 45 / / niddaliyakalusakammo / / 44 / / suya-dhamma-saMgha / / 52 / / kevaliNo paramohI / / 32 / / | paramaNagayaM muNitA / / 16 / / suhapariNAmo niccaM / / 59 / / khaliyassa ya tesi / / 5 / / | pasamiyakAmapamohaM / / 46 / / hiMsAidosasunA / / 38 / / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam II zAnasandarbhagranthA'kArAdisUciH (1) anuyogadvAra-sUtram / / (12) darzanazuddhiprakaraNam / | (23) bRhatsaMgrahaNI / (2) AcArAGgasUtram / / (13) dazavaikAlikasUtram / | (24) vyavahAraniyuktiH / (3) AturapratyA0 prkii0| / (14) dazavainiyu0vR0 / | (25) vyavahArabhASyaH / (4) Atura-pratyAkhyAnacUrNiH / / (15) dharmabinduprakaraNam / | (26) vizeSAvazyakabhASyaH / (5) AvazyakacUrNiH / (16) dhyAnazatakam / (27) samavAyAGgasUtram (6) Avazyaka-niyuktiH / (17) navatattvaprakaraNam / (28) sthAnAGgasUtram / (7) ArAdhanApatAkA / (18) nizIthabhASyaH / (29) syAdvAdamaJjarI / (8) uttarAdhyayanasUtram / (19) paJcavastuprakaraNam / | (30) sambodhaprakaraNam / (9) upadezamAlA / (20) paJcAzakasUtram / (31) SaDdarzanasamuJcayasUtram / (10) kalpasUtram (21) pravacanasAroddhAraH / (32) hitopadezamAlA / (11) caityavandanamahAbhASyaH / (22) prazamaratiprakaraNam. / gAthA 92 __52 dRSTAntaH arhannakapatnI azakaTApitA AryarakSitaguruH udAyana-caNDapradyotI kapilaH kapilaH gajasukumAla: gozAlakaH dattaH III granthoktadRSTAntA'kArAdikramaH / gAthA ___ dRSTAntaH gAthA | dRSTAntaH dAmannakaH 44 | marudevI devagatirAjA 13 yudhiSThirAdiH dhanasArthavAhaH varuNasArathimitraH 35 dhammilAdiH vIrajinapUrvabhavaH nandiSeNaH vIrajIvabalAdhipaH namuciH zAlibhadraH bahmadattacakrI sampratirAjA bhadrabAhusvAmI sagaracakrisutaH madhudeva-pippalA somila: 36 / marIciH 13 damadantaH 52 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-9 253 gAthA ___ IV granthoktoddharaNagAthAkArAdikramaH AdhacaraNaH catuHzaraNaH mUlagranthaH / AdhacaraNaH catuHzaraNa mUlagranthaH gAthA aisayacaraNa 34 [vi0A0bhA0] eyassa dasavihassa' 7 [Ava0cU0] aNulomaheu tassI 56 [vi0A0bhA0] | evaM aparivaDie 42 [vi0 A0bhA0] aMtima koDAkoDIe 42 [vi.A0bhA0] | evaM samAyaraMto kAle 36 [ ] apuvveNa tipuMjaM 42 [vi.A0bhA0] kasiNaM kevalakappaM 32 [Ava0 niyu] amamatta aparikammA 33 [ ] kAussagge jaha 6 [Ava0 niryu] arahaMta namukkAro . 22 [Ava0niyu0] kAmo cauvIsaviho 39 dazahAri0vR0] arihaMti vaMdaNa 11 [Ava0niyu0] kAyavvA puNa bhattI ___51 [ni0bhA0] asarIrA jIvaprANA 24 [Ava0niryu kAle ya bhattapANaM - 36 [ ] asiyasayaM kiriyANaM 47 . [AcA0 sU0] kAle sikkhai nANaM 36 [ Agama vavahArI 33 [ ] kujjA jiNAipUyA 16 [vi0A0bhA0] ANAe avaTuMtaM jo .52 . [ darza0zu0pra0] kuTThayadhanna suniggala 34 [vi0A0bhA0] ArAhaNAvautto 31 [Atura pratyA0] | kevala nANuvauttA 24 [Ava0 niryu] Avassaesu jaha jaha 7 [Ava0 niryu.] ko Aurassa kAlo 51 [ni0bhA0cU0] AvassayaM avassakaraNi 1 [Ava0 niyu] khIra-mahu-sappisA 34 [vi.A0bhA0] AhAragA vi maNa 63 hitopadeza] khIrAsavo nAma jahA' 34 [Ava0 cUrNi0] ikkArasaMga suttadhAragA 32 [ ] gaya vasaha sIha 8 [kalpasUtra iya savvakAlatittA 26 [Ava0niryu.] guNINa aNatthaM jo 52 [ IsIpabbhAragae uvari 25 [Ava0 niyu0] | caudasasahassAIM 63 vyava0 bhASya] ukkosaM davvattha 6 1 [darzaHzu0pra0] cautIsa buddhAisesA' 18 [samavA0 sUtra upadeza-stuti-dhyAna 18 [ ] cauvIsatthaeNaM bhaMte 3 [uttarA0 sU0] * eka vA cauhi~ 51 [ jattha na jarA na 63 [ ] egAe aNegesiM .. 19 [dhyA0za0vR0] jassaTTAe kIrai nagga' 29 [ eguppAraNa gao 34 [vi.A0bhA0] |jaha karagao nikiMtai 6 vi0A0bhA0] eyaguNovaveyA 32 [ ]jaha cirasaMciyamiMdhaNa 27 [Ava0 niryu] (* etAdRkphullikAviziSTAni sUtrANi gadyapAThAtmakAni jJeyAni - sampA0) Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam AdhacaraNaH catuHzaraNaH mUlagranthaH | AdhacaraNaH catuHzaraNa mUlagranthaH gAthA gAthA jiNabhavaNa-biMba 58 [ ] dhIbaliyA tavasUrA 33 [ ] jiyarAga-dosa-mohehiM 57 [ ] na kayaM dINuddharaNaM 62 [ArA0 patAkA0] jIvAivatthuciMtaNa 48 [Ava0 hAri0] na kayAi mae mahimo 62 [ArA0 patAkA0] jesiM tu pamAeNaM 63 . [uttarA0 sU0] naragatiriyamaNuya 20 [ ] jo avamaNNai saMghaM 52 [ ] naraya tiriya kumANu 52 [ ] jo samo savvabhUesu [Ava0 niyu0] navakoDi sahassAi 40 . [ ] jo suNai savvao 34 [A0niryu0] nANa-daMsaNa-uvahANa . 58 / jo suttapaeNa bahuM 34 [A0niryu0] nAnA zAstra parizramo 11 [prava0sAro0] Daharo akulINa 51 [ni0bhA0] nicchinnasavvadukkhA 25 [Ava0 niryu] tattha asaMpattecchA ___39 [dazahAri0vR0] nivvANasAhae joge 11 [Ava0 niyu0] tattha ya jara-jammaNa 36 [ ] nesappe paMDuyae piMgale; 44 [sthA0sU0673] tamhA u nimmameNaM 6 [Ava0niyu] paMca nihIo pannattAoM 44 [sthA0sU0488] tamhA 63 [uttarA0 sU0] paJcamahavvayA, duvAlasa , [ ] tava niyama-nANavelo 52 [vi.A0bhA0] | paJcavidhAcArakartA 32 [.. ] titthayara dhammA 51 [daza0 niyu] paDikkamaNeNaM bhaMte jIve 5 [uttarA0 sU0] titthayara nAma kamma 56 [ ] paDivannacaramataNUNo ,16 [ ] titthayareNa vi kahie 20 [ ] paDhameNa paMDagavaNaM 34 [vi.A0bhA0] te puNa dusamaya paJcA0sU0] paDhameNa mANusuttaranagaM. 34 [vi0A0bhA0] tesi namo tesi namo 57 [paJcA0sU0] paDhameNa nandaNavaNaM 34 - [vi0A0bhA0] te saMjayassa savva 32 [vi0A0bhA0] paNatIsaM vayaNAisesA' 18 . [sama0sU0] davvamaNo joeNaM [dhyA0zavR0] paNayAla lakhajoyaNa 25 . [bRhatsaMgra0]] dasavihe micchatte 51 [sthA0 sU0] | patto tADaNa baMdhaNa 52 [ dIhakAlarayaM jaMtu 11 [Ava0 niyu0] |pamAeNaM mahAsUrI 63 / devA vi taM namasaMti 48 [daza0 mU0] paramohinANa 32 [vi0 A0bhA0] dhaNao dhaNasthi 44 [dharma0bi0] parikammaM suttAI 33 . [ ] dhammarahiyANa tijae 44 [ ] pAyayabhAsanibaddhaM 51 [ dhAraya-guNiya samIhiya 32 vyava0 bhA0] |piturmAturdhAtu 11 [prava0sAro0] Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTaH-9 255 AdhacaraNaH catuHzaraNaH mUlagranthaH | AdhacaraNaH catuHzaraNa mUlagranthaH gAthA gAthA prabalabaladazAha zrI 42 [ ] sattavihabaMdhagA huMti 60 [paJcAzaka0] bahubhattibbhara 16 [ ] sattarisayamukkosaM 21 [ ] bhagavaMti vaddhamANe 22 [ ] samattadesavirayANa 47 [vi0A0bhA0] bhavaviriyaM guNaviriyaM 7 [ ] sammattammi ya laddhe 42 [vi0A0bhA0] maNasA micchAdukkaDa 5 [ . ] sammattassa suyassa ya 45 [vi0A0bhA0] maraNaM ca hoi dasamaM 39 [dazahAri0vR0] sammamaNuvvaya 57 [ ] micchattapaDikkamaNaM 5 [Ava0 niryu] saMvaccharamusabha . 14 [upadezamAlA mUluttaraguNaruvassa 6 [Ava0 niryu.] saMvaraphalaM tapo 30 [prazamarati] mRdvI zayyA prAta 32 [SaDda. samu0vR0] sayalasurAsurapaNamiya. 36 [ ] mohAuyavajjANaM 60 [paJcAzaka0] savvadevA vi NaM . 9 [Ava0cU0] yad bhUtahitamatyantaM 17 [ ] savvanaiNaM jA hujja 48 [kalpasUtra vR0] ye jAnanti vicitrazAstra 11 [pravaca0 sAro0] | savvapagaINamevaM 60 [vi0A0bhA0] yoganirodhAd bhava 30 prazama rati savvasurAsurakiMnara 48 [ ] raviNo udayatyaMtara 28 [bRhatsaMgra0] | savvAUyaM pi soyA 20 [Ava0 niryu.] riju sAmannaM tammatta / 32 . [vi.A.bhA.] | savve vi ya siddhaMtA 48 [Ava0 hAri0] ribhiya paya'kharasabalA 19 [dhyA0zavR0] savvo vi nANa-daMsaNa 52 [ ] lakkhehiM ikkavIsAi [vi.A.bhA.] sarvaM pazyatu vA mA. 51 [syAd maJjarI] vana caukkAguru 59 [navatattva0] sallaM kAmA,visaM 46 [uttarA0 sUtra] vaMdijjamANA na. 37 [Ava0 ni0 sA uccagoya. 59 navatattva vAsodagassa va jahA 19 [Ava0niyu] | sAvajjajogaviraI 1 [anu.sU0] viulaM vatthuviseseNa 32 [vi0A0bhA0] | siri samaNasaMgha AsAyaNAe52 [ ] viNayajjuyassa guNiNo 30 [ ] siddhANi savvakajjAMNi 24 [ ] viNayovayAra mANassa 4 [Ava0 niyu] sutatttha heu kAraNa 32 vyava0bhA0] vitatamatisamRddhaH 42 [ ] sesA u niyayabhattA 34 [vi0A0bhA0] vinayaphalaM zuzrUSA 30 [prazamarati] hatvA jIva sahasrANi 31 [garuDa purANa0] satta'TTha bhavaggahaNaM 36 [ ] hasiya laliya uvagUhiya 39 daza0niyu0] Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam svakRta suphata anumodanAnuM phaLa "niyasucariyaaNumoyaNeNa niddaliyapAvayabmAho" (nijasucaritA'numodanena nirdilitapApaprAgbhAraH) bhAvArtha potAnA dvArA thayelA - AcarelA suMdara dharmakRtyonI anumodanAthI ArAdhaka AtmA pApanA mahAbhArane daLI denAro bane che. AdhAra pUjya zrI ciraMtanAcAryajI racita ArAdhanA patAkA mahAgraMtha - gAthA 350mAMthI paramAtman ! tArA zAsananI sukRta, anumodanA mane prApta thAo 118) rema.. R Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citudazaraNa prakIrNaka pragaTa TIkA Adi sAhitya (saMskRta) kama Adyapada svarUpa | kartA prakAzaka saMpAdaka prakAzana vi.saM. 1. trivaprada mAtrAmAM.. | bRhad vivaraNa | ajJAta sanmArga prakAzana pU. A. kIrtiyazasU... | 2014 2 | adhyayana paramapati | avacUrNi. | A somasundarasU. Agama gruta prakAzana | munizrIdIparatnasAgarajI| 2017 parva adhyayane paramapati | avacUrNi. Aso sudarasUna | zrI harSa puSyAmRta pU.A. jinendra su.ma. | 2052 graMthamALA, jAmanagara harva adhyayana parama prata...avacUrNi. | A somasundarasU. zrI devacaMda lAlabhAI graMthamALA, surata pUrva adhyayana paramAta... | avacUrNi. | A.somasundarasU. | sanmArga prakAzana | pU. A. kIrtiyazasU... | 2014 3 nahAvana pAna ane Iti | viSamapada | A.guNaratnasU. | zrI hIrAlAla haMsarAja 1999 vivaraNa vRtti jAmanagara. sAvajona vartanta ti | viSamapada | A guNaratnasU. | sanmArga prakAzana | | pU.A.kIrtiyazasU.ma. | 2014 vivaraNa vRtti 4 sAmayika: 3InA.. TippaNa | A.guNaratnasU. | sanmArga prakAzana pU.A.kIrtiyazasU.. | 2014 5 kathana paDAyanAni... | avasUri | ajJAta sanmArga prakAzana pU.A.kIrtiyaza sUmi. | 2014 pariziSTaH-10 . catuHzaraNaprakIrNakaprakaTasAhityasAraNI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuzaraNa prakIrNaka pragaTa TabA Adi sAhitya (gujarAtI) 258 Adyapada svarUpa kartA prakAzaka saMpAdaka sAla (prakAzana) 2014 9 | zrI ArAdhanA saMgraha mULagAthAnuM | mu. bhadraMkara | zrI dhArmika tattvajJAna | bhASAMtara vijayagaNI | pAThazALA muMbaI 7 nitya thaturA .....* Tabo | maho.zrI vinayavi.ma. sanmArga prakAzana pU.A.kIrtiyazasUma. amadAvAda, 8 | catudazaraNa Atura pra. bhASAMtara | mULa bhASAMtara jaina tattva vive. sabhA amadAvAda. 9 | ArAdhanA sAra. mULa bhASAMtara | mu. kanaka vi.ma. | zrI siddhisUri graMthamALA 1957 1997 khaNDa-3 pariziSTa-10 : prakaTasAhityasAraNI - A sivAya bIjAM ghaNAM mULagAthAnAM bhASAMtaro pragaTa thayelAM che. jenI noMdha mUkela nathI. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-11 samAlocanA 'prastutaprakIrNakasya caturdazagAthAyA bRhadvivaraNAdimadhye vyAvarNitapadArthabodhanirNayAya sUkSmaikSikayAvalokanIyo'yaM pariziSTo vidvadvabhiH / - sampAdakaH .. pratimAzatakam zloka-2 vRttiH / dravyanikSepArAdhyatA ca sUtrayuktyA sphuTava pratIyate tathAhi-zrIAdinAthavArake sAdhUnAmAvazyakakriyAM kurvatAM caturviMzatistavArAdhane trayoviMzativyajinA evArAdhyatAmAskandeyuriti / na ca RSabhAjitAdikAle ekastavadvistavAdiprakriyApi katuM zakyA zAsvatAdhyayanapAThasya lezenApi parAvRttyA kRtAntakopasya vajralepatvAt / na ca nAmotkIrtanamAtre tAtparyAdavirodho'rthopayogarahitasyotkIrtanasya rAjaviSTisamatvena yogikulajanmabAdhakatvAt, ata eva dravyAvazyakasya niSedhaH sUtre 'anupayogazca dravya' miti zataza udghoSitamanuyogadvArAdau arthopayoge tu vAkyArthatayaiva siddhA dravyajinArAdhyateti / TIkArtha :- dravyanikSepArAdhyatA...evArAdhyatAmAskandeyuriti / ane dravyanikSepanuM mArAdhya5j sUtrayuktithI spaSTa rIte ja pratIta thAya che, te A pramANe - - zrI AdinAtha bhagavAnanA kALamAM sAdhuone AvazyakakriyAne karatAM caturvizati stavanI ArAdhanAmAM trevIsa dravyajino ja ArAdhyapaNAne pAme. vizeSArtha : - ahIM vizeSa e che ke, yadyapi vartamAnamAM paNa covIsa tIrthaMkaro bhAvatIrthaMkararUpa nathI, paraMtu siddhAvasthAne pAmelA hovAthI dravyatIrthaMkararUpa ja che; to paNa dravyanikSepAnI siddhi arthe vartamAnamAM pracalita caturvizatistavane grahaNa karatAM prathama tIrthapatinA kALane ja ahIM grahaNa karela che. tenuM kAraNa vartamAnamAM covIsa tIrthaMkaro siddhAvasthAmAM hovAthI dravyajina hovA chatAM vartamAnamAM guNasaMpattiyukta che, kema ke siddhAvasthAmAM paripUrNa guNayukta che; jyAre RSabhadeva bhagavAnanA kALamAM anya tIrthakaro yAvatuM ekendriyAdimAM paNa hoI zake che, ane te bhUmikAmAM mokSane anukULa saMpUrNa guNasaMpattino abhAva paNa hoi zake che; Ama chatAM teo ArAdhyapaNAne pAme che, te vastu kAraNa avasthArUpa dravyanipAnI ArAdhyatAne batAve che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam TIkArya - .... patnIt ane RSabha-ajitAdikALamAM eka stava, dvistavAdi prakriyA paNa karavI zakaya nathI, kema ke zAzvata adhyayanapAThanI lezathI paNa parAvRtti karavAthI kRtAMtakonuM vajalapapaNuM che. vizeSArtha : caturvizatistava zAzvata adhyayana pATha che, ane tene eka stava, be stavAdi prakriyA karIe to parAvRtti thAya, ane te usUtrabhASaNarUpa hovAthI dIrdhasaMsAranuM kAraNa bane che. ahIM vizeSa e che ke, dareka covIsImAM tIrthakaro bhinna bhinna thAya che to paNa caturvizatistava zAzvata che; phakta te te covIsImAM te te nAmo yukta caturvizatistavanI gaNadharo racanA kare che. tethI prastuta nAmavALuM caturvizatistava zAzvata nahi hovA chatAM caturvizatistavarUpe zAzvata che. TIkArya - ....nAthAta, ane nAma utkIrtanamAtramAM tAtparya hovAne kAraNe avirodha che ema na kahevuM, kema ke arthanA upayogarahita evA utkIrtananuM rAjaviSTiirAjAnI veTha, samapaNuM hovAne kAraNe yogakuLamAM janmanuM bAdhakapaNuM che. vizeSArtha - pUrvapakSInuM e kahevuM che ke, RSabhadeva bhagavAnanA kALamAM caturvizatistavanI ArAdhanA thAya che tyAM, covIse tIrthakaronA nAmamAtranuM utkIrtana karavAmAM tAtparya che; tethI trevIsa tIrthapatione dravyanikSepA ArAdhya che evo artha te stavathI prApta thAya nahi, tethI avirodha che iMdra nikSepo na svIkArIe to paNa vAMdho nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che ke, avirodha che ema na kahevuM, kema ke arthanA upayogarahita je nAmamAtranuM utkIrtana che te rAjAnI veTha samAna che, ane te yogIkuLanA janmanuM bAdhaka che. AthI karIne ja dravyaAvazyakano niSedha zAstramAM karela che. ahIM vizeSa e che ke A rIte arthanA upayogarahita utkIrtana yogIkuLanA janmanuM bAdhaka kahIe to, bahulatAe sarvanI kriyAo arthopayogarahita thavAnI saMbhAvanAne kAraNe anartharUpa prApta thAya. kahevAno Azaya e che ke, je jIva arthano tIvra spRhAlu hoya, ane zaktinA abhAvane kAraNe ke tathAvidha pramAdane kAraNe arthamAM yatna na karato hoya, to paNa arthane prApta karavAnI tIvra spRhA hoya, tethI ja potAnA pramAdanI vAraMvAra niMdA karato hoya, ane tene dUra karavA mATe kAMIka yatna paNa karato hoya; te jIvano te drakriyAmAM vartato doSa niranubaMdha hoya che, tethI te dravya AvazyakapaNuM bhAvanA kAraNarUpa bane che. paraMtu je jIvane arthapUrvaka karavAnI vRtti ja nathI, Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahada-3/pariziSTa-26 261 ane tevI vRtti pedA thAya tema paNa nathI, ane tevo jIva aprajJApanIya bhUmikAvALo che; tethI tenI te sarvakriyAo yogIkuLamAM janmanI bAdhaka che. jyAre prajJApanIya jIva ke potAnI truTine dUra karavAnI icchAvALo jIva, je kAMi dravyakriyA kare che, te viziSTa yogIkuLamAM janmanI prAptinuM kAraNa nahi hovA chatAM, sarvathA yogIkuLanA janmanI bAdhaka banatI nathI ane jeo A saghaLI kriyAo arthanA upayogapUrvaka kare che, temanI te kriyAo uttama koTinA yogIkuLanA janmanI prAptinuM kAraNa bane che. paraMtu laMpAka svIkAre che tema logassa sUtra nAmamAtranA utkIrtanarUpa svIkArIe to zAstra ja arthanA upayoga vagara caturvizatistava bolavAnuM kahe che, tema mAnavuM paDe. ane tema mAnIe to arthanA upayoga vagara ja bolavAnI ruci paNa thAya, je viparyAsarUpa che, tethI yogIkuLamAM janma thAya nahi; mATe nAmamAtra bolavAmAM tAtparya svIkArI zakAya nahi. TIkArca - ata niSaH | AthI karIne ja pUrvamAM kahyuM ke arthaupayogarahita evA utkIrtananuM rAjAnI veThasamapaNuM hovAne kAraNe yogIkuLamAM janmanuM bAdhakapaNuM che. AthI karIne ja, dravya Avazyakano niSedha cheSazAstramAM apradhAnadravya Avazyakano niSedha che. utthAna - ahIM prazna thAya ke, dravya Avazyakano zAstramAM niSedha che, paraMtu arthopayogarahita utkIrtana dravyaAvazyaka che te kevI rIte nakkI thAya? tethI kahe che - TIkArya : sa ... dhyatti I ane sUtramAM anupayoga dravya che, e prakAre anuyogadvArAdimAM seMkaDo vakhata udghoSita che-kaheluM che, ane vaLI arthopayogamAM vAkyarthapaNAthI ja dravyajinanI ArAdhyatA siddha thAya che. vizeSArtha: caturvizatistavamAM arthopayogapUrvaka pravRtti karavAthI te te nAmathI vAcya evA dravyajinanI upasthiti thAya che, ane tenuM utkIrtana hovAne kAraNe drajinanI ArAdhyatA siddha thAya che. TIkA - etena dravyajinasyArAdhyatve karatalaparikalitajalaculukattijIvAnAmapyArAdhyatvApattisteSAmapi kadAcijjinapadavIprAptisaMbhavAditi, zAsanaviDaMbakasya lumpakasyopahAso nirasto dravyajinatvaniyAmakaparyAyasya tatrAparijJAnAt / . Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam TIkArya - - nitinAt | AnA dvArA arthopayoga hote chate vAkyarthapaNAthI ja dravajinanI ArAdhyatA siddha thAya che AnA dvArA, vakSyamANa evo lupAkano upahAsa nirasta jANavo, ane te upahAsa A pramANe che - dravyajinanuM ArAdhyapaNuM hote chate hAthamAM rahelA pANInA khobAvartI jIvonI paNaArAdhyatAnI Apatti che, kema ke temAM paNa kyAreka jinapadavInI prAptino saMbhava che, e pramANe zAsanaviDaMbaka luMpAkano upahAsa paNa nirasta jANavo. kema ke dravyajinatva-niyAmaka paryAyanuM tyAM khobAvartI pANImAM, aparijJAna che. vizeSArtha : na'nA kathanathI lupAkanA upahAsano parihAra A rIte dUra thAya che - arthanA upayogapUrvaka nAmanA utkIrtanathI drajina ArAdhya che, e rIte upasthiti thAya che, jyAre khobAvartI pANImAM koI jinano jIva che, e prakAre upasthiti thatI nathI. tethI te pANInI ArAdhyatA siddha thatI nathI. paraMtu te pANImAM tIrthaMkarano jIva che e rIte upasthiti thAya, to ja te ArAdhya che e prakAre mAnavuM paDe. TIkA ___marIcistu svAdhyAyadhyAnaparAyaNo mahAtmA bhagavato nAbhinandasya candanapratimayA girAparikalitatAdRzaparyAyaH pulakitagAtreNa bhaktipAtreNa bharatacakravartinA vandita eveti prasiddhamAvazyakaniyuktI purazcakAca vandananimittaM dravyajinaparyAyam, na tvAdayikabhAvam / tathApti - 'Navi te pArivajjaM vaMdAmi ahaM Na te ihaM jammaM / jaM hohisi titthayaro, apacchimo teNaM vaMdAmi ||tti|| TIkArya : nacitta..... vimAtram | vaLI bhagavAna nAbhinaMdananI caMdana sarakhI vANI vaDe karIne jANyo che. tAdaza paryAya jemano evA, svAdhyAya ane dhyAnaparAyaNa mahAtmA marIci, bhaktipAtra hovAne kAraNe, pulakita gAtravALA bharata cakravartI vaDe vaMdana karAyA che, e pramANe AvazyakaniryuktimAM prasiddha che; ane vaMdananimittaka drajinaparyAyane AgaLa karela che, paraMtu audayikabhAvane nahi. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gi-rU/parASTa-17 263 tathahi....tti ! te A pramANe - huM tArA parivrAjakapaNAne vaMdana karato nathI, tArA A janmane vaMdana karato nathI; je kAraNathI te chello tIrthaMkara thaIza tethI huM vaMdana karuM chuM. tti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. TIkAH pApiSThastvAcaSTa - uktamidaM niryukto paraM na sUtra iti, niyuktikameveti tasya duSTasya zirisi RSabhAdivArake caturvizatistavasUtrapAThAnupapattireva prahAraH, yadi dravyajinatAM puraskRtya bharatena marIciH vanditaH kathaM na sAdhubhirityatrAnuviziSyavandane tadvyavahArAnupapattireva samAdhAnam, sAmAnyatastu 'je aiyA siddhA' ityAdinA''gatameva / TIkArca - * paSaSThasnAyada...anupattira prahAra, AvazyakaniryuktimAM A kaheluM che, paraMtu sUtramAM AgamamAM kahyuM nathI, e hetuthI A vAta dravya jina vaMdanIya che e vAta, yuktirahita ja che, e pramANe vaLI pApiSTha kahe che; te duSTanA mastaka upara RSabhAdinA vArAmAM caturvizatistavapAThanI anupapatti ja prahAra che. ditya nADa tameva | ahIM koI zaMkA karatAM kahe che ke, jo dravyajinapaNAne AgaLa karIne marIci bharata vaDe vaMdana karAyA, to sAdhuo vaDe kema vaMdana na karAyA? e prakAre zaMkAviSayaka anuviziSyanA vaMdanamAM sAdhu karatAM nIcalI bhUmikAmAM rahelA gRhasthaveSamAM rahelA, marIcinA vaMdanamAM, tenA vyavahAranI sAdhunA vyavahAranI, anupapatti ja samAdhAna che ane vaLI sAmAnyathI ne adanA sitA' ItyAdi vaDe Agata ja che-sAdhuo vaDe marIcine vaMdana Agata ja che. vizeSArtha: pUrvamAM kahela ke, jo bharata vaDe marIci vaMdana karAyA to sAdhu vaDe kema vaMdana na karAyA? tenA samAdhAnarUpe kahela ke "ne mA sitA' ityAdi vaDe sAmAnyathI vaMdana thAya che, ane anuviziSyanA vizeSavaMdanamAM sAdhunA vyavahAranI anupapatti ja che, e ja samAdhAna che. kahevAno Azaya e che ke, RSabhadevanA sAdhuo marIcine vaMdana karatA na hatA, kema ke marIci parivrAjaka veSamAM che. tethI tyAM tevA prakAranA vyavahAranI asaMgatatA ja kAraNa che. TIkA - .' atha dravyatvasya dravyasaMkhyAdhikAre'nuyogadvArAdiSu ekamavikabaddhAyuSkAbhimukha Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam nAmagotrabhedabhinnasyaivopadezAd bhAvajinAdativyavahitaparyAyasya marIce vyajinatvameva kathaM yuktamiti cet ? satyam, AyuHkarmaghaTitasya dravyatvasyaikamavikAdermedaniyatatve'pi phalIbhUtabhAvArhatpadajananayogyatArUpasya prasthakAdidRSTAntena dUre'pi naigmnyaabhipraayennaashrynnaat| yogyatAvizeSe ca jJAnivacanAdinAvagate doSamupekSyApi teSAM vandanavaiyAvRttyAdivyavahAraH saMgacchate / ata evAtimuktakavIracanAdbhAvibhadratAmavagamya sthaviravrataskhalitamupekSyAglAnyA vaiyAvRttyaM nirmame / TIkArca - atha vyasthAzrayet pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che ke, dravyatvanuM anuyoga dvArasUtramAM dravyasaMkhyAdinA adhikAramAM ekabhavika, baDhAyuSka ane abhimukhanAmagotranA bhedathI bhinnano upadeza hovAthI, bhAvajinathI ativyavahita ativyavadhAnavALo=atidUra, paryAya che. jeno evA marIcine, dravyajinapaNuM ja kaI rIte yukta che? teno siddhAMtakAra javAba Ape che ke, tArI vAta sAcI che, (anuyogavArasUtranA kathana pramANe marIcinA bhavamAM dravya jinapaNuM kahI zakAya nahi, paraMta) AyuSyakarmaghaTita evA dravyatvanuM, ekabhavikAdi bhedathI niyatapaNuM hovA chatAM paNa, phaLIbhUta evA bhAvaahatupada-jananayogyatArUpa dravyatvanuM, prasthAdi daSTAMta vaDe dUramAM paNa naigamanayanA abhiprAyathI AzraNa thAya che. vizeSArtha : anuyogadvArasUtramAM dravya-saMkhyAdi adhikAro che, tyAM dravya kone kahevAya e kathanamAM traNa prakAranA dravyanuM kathana karyuM che. (1) ekabhavika, (2) baddhAyuSka ane (3) abhimukhanAma gotra ane te traNe dravyatIrthaMkaramAM A rIte prApta thAya che - bhagavAna je bhavamAM tIrthakara thavAnA hoya enA pUrvabhavamAM je deva ke narakabhavamAMthI Ave che te deva ke narakabhavamAM, te tIrthaMkarano jIva che te ekabhavika dravyatIrthakara che, ane te bhavamAM jyAre caramabhavanuM AyuSya bAMdhe tyAre te baddhAyuSka dravyatIrthakara kahevAya che, ane chellA bhavamAM bhAvatIrthaMkara thavAne abhimukha-pariNAmavALo hoya tyAre eka aMtarmuhUrta pahelAM abhimukhanAmagotrarUpa dravyatIrthakara kahevAya. tethI e prApta thAya che, tIrthaMkarabhavanA pUrvabhavamAM AyuSya bAMdhyA pUrve ekabhavika dravyatIrthakara che, caramabhavanuM AyuSya bAMdhe tyArathI mAMDIne kevalajJAnanI prAptinA aMtarmuhUrta pahelAM sudhI baddhAyuSka dravyatIrthakaMra che, ane bhAvatIrthaMkara thavAnA aMtarmuhUrta pahelAM tIrthaMkaranAmakarmane abhimukhanAmagotravALA te dravyatIrthakara che, A traNane ja tyAM dravyarUpe svIkArela hovAthI, tenA pUrvanA bhavamAM te dravyatIrthakara kahI zakAya Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rai-3/ rASTa-22 265 nahi; ema kahIne pUrvapakSIne e kahevuM che ke, marIci to tIrthakara thavAnA atidUravartI hovAthI temane dravyajina kahI zakAze nahi; mATe drajinarUpe marIcine vaMgha svIkAravA ucita nathI. pUrvapakSInA ukta kathanano uttara graMthakAra 'satya' thI ApatAM kahe che ke, tArI vAta sAcI cheanuyogadvArasUtramAM A traNa prakAranA dravyatvano svIkAra karyo che e rIte, marIci dravya jina svIkArI zakAya nahi; kema ke, te traNe AyuSyakarmathI ghaTita dravyasvarUpa che, ane te ekabhavikAdi traNe tIrthaMkara thavAnA ati Asanna hoya tevA tIrthakarane dravyatIrthakararUpe grahaNa karela che. to paNa dravyatIrthakaranA phaLabhUta je bhAvatIrthaMkarapada, tenI jananayogyatArUpa dravyatIrthakapaNuM, prakAdi daSTAMtathI naigamanayanuM AzramaNa karIne dUramAM paNa saMbhavI zake che. kahevAno Azaya e che ke, bhAvatIrthaMkaranI ati najIka evA AyuSyakarmathI ghaTita ekabhavikAdi marIcimAM nathI, tethI te apekSAe marIcine dravyatIrthakara kahIne upAsya mAnI zakAya nahi; to paNa bhAvatIrthakara thavAthI yogyatA marIcimAM dUravartI che, ane azuddhanagamanaya prasthakAdi daSTAMtathI dUravatI yogyatAne svIkAre che; te rIte azuddhanagamanayanuM alaMbana laIne marIcimAM paNa bhAvatIrthaMkaranI yogyatA che, tene sAme rAkhIne dravyatIrthaMkararUpa ArAdhyatA svIkAravAmAM koI doSa nathI. TIkArca - - yotibiroSa.saMcha | ane jJAnInA vacanathI avagata-jaNAyelI, yogyatA vizeSamAM doSanI upekSA karIne paNa teonA vaMdana-vaiyAvRtyAdino vyavahAra saMgata thAya che. vizeSArtha: - koIne zaMkA thAya ke, vastuta: marIcimAM dravyajinapaNuM ghaTatuM nathI; kema ke anuyogadvArasUtramAM traNa prakAranuM dravyatva kahyuM che. A zaMkAnuM samAdhAna karIne sthApana karyuM ke, marIcimAM dUravartI paNa dravyatva che; tethI tyAM sAmAnyathI vaMdanavyavahAra saMgata che; ane jJAnInA vacanathI evI yogyatA vizeSa jaNAye chateiAsannakALamAM siddhapadaprApti thavAnI che athavA tIrthaMkara thanAra che te prakAranI yogyatAvizeSa jaNAye chate, avirati Adi doSanI upekSA karIne paNa teonA vaMdanavaiyAvacyAdimAM vyavahAra saMgata thAya che. TIkArya - mata .ni | AthI karIne ja vIravacanathI atimuktaRSinI bhAvibhadratA jANIne vratammalitanI upekSA karIne sthaviro vaDo aglAnithI vaiyAvRtya karAyuMutsAhapUrvaka veyAvRtya karAyuM. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam vizeSArtha : doSano abhAva hoya ane yogyatAvizeSa jaNAya to avazya vaMdanavyavahAra thAya che, paraMtu doSanI upekSA karIne paNa yogyatAvizeSa jaNAya to vaMdanavyavahAra saMgata thAya che. AthI alita evA-snelanA pAmelA evA, aImuttAmuninI pramAda ke AkuTTipUrvaka karAyelA doSanI upekSA karIne sthaviroe vaiyAvacca karI. sthAna : dravyanipAnuM ArAdhyapaNuM bIjI rIte batAvatAM kahe che - TA : kiJca - 'Namo suassa' ityAdinApi dravyanikSepasya ArAdhyatvaM supratItama, akSarAdizrutabhedeSu saMjJAvyaJjanAkSarAdInAM mAvazrutakAraNatvena dravyazrutatvAt, patrakapustaka-likhitasya ca 'davvasuaM jaM pattayapotthayalihiaM' ityAgamena dravyazrutatvaprasiddheH / bhAvazrutasyaiva vaMdhatvatAtparye ca jinavAgapi na namanIyA syAt, kevalajJAnena dRSTAnAmarthAnAM jinavAgyogena nisRSTAyAstasyAH zrotRSu bhAvazrutakAraNatvena dravyazrutatvAt, tadArpam - (A0 ni0 78) ___ kevalanANeNatthe NAu, je tattha pannavaNajogo / te bhAsai titthayaro, vayajogo suaM, havai sesaM / tti / tasya vAgyogaH zrutaM bhavati / zeSam-apradhAnaM dravyabhUtamiti turIyapAdArthaH / bhagavanmukhotsRSTava vANI vandanIyA, nAnyeti vadaMstu svamukhenaiva vyAhanyate kevalAyAstasyAH zravaNAyogyatvena zrotRSu bhAvazrutAjananAd dravyazrutarUpatAyA apyanupapatteH, mizrAyAH zravaNe'pi vizreNisthita evAgateH, parAghAtavAsitAyA grahaNe ca jinavANI prayojyAyA anyAyA api yathAvasthitavAca ArAdhyatvAkSateH / . ToDArtha : kiJca......dravyazrutatvAt, ane vaNI Namo suassa' tyAhi 43 55 dravyanikSepArnu ArAdhyapaNuM supratIta che. kema ke akSara Adi RtabhedomAM saMjJAkSara ane vyaMjanAkSara AdinuM bhAvazrutanuM kAraNa paNuM hovAthI dravyazrutapaNuM che. sthAna : ahIM prazna thAya ke sattAkSara ane vyaMjanAkSara jema bhAvazrutanuM kAraNa bane che, tema matijJAnanuM 59 // 25 // bane cha, tethI 'Namo suassa' ityAhithI saMzAkSara bhane vya4 nAkSarane ahe| 42vA na joIe; paraMtu bhAvazrutane grahaNa karavuM joIe, evI zaMkAnA nirAkaraNamAM kahe che - Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra66-/pariziSTa-22 267 TIkArca - patra....sile ane je patraka-pustaka-likhita che (te) dravyazruta che e prakAranA Agama vaDe karIne patraka-pustaka-likhitanI dravyakRtapaNAnI prasiddhi che. vizeSArthaH 4i thI siddhAMtakAra "mo sumasa' ityAdi AgamapAThanA baLathI dravyanikSepAnuM ArAdhyapaNuM batAve che. tyAM zrutanA je cauda bhedo kahela che temAM akSarAdi bhedo che, ane akSarAdi zrutanA bhedonA saMjJAkSara ane vyaMjanAkSara paNa prApta thAya che; je bhAvathutanuM kAraNa hovAthI dravyazrutarUpa che ane tene namaskAra karavAmAM Ave che, tethI dravyanikSepo ArAdhya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke, no suga' zabdathI cauda prakAranA zrutane grahaNa karavuM yukta nathI, paraMtu bhAvakRtane ja grahaNa karavuM yukta che. kema ke akSarAdi dhRtarUpa ja nathI, kema ke te bhAvathutanuM kAraNa che. tema matijJAnanuM paNa kAraNa che. AthI ja pustakAdimAM likhita akSarone joIne cakSurAdikRta matijJAna paNa thAya che. tethI siddhAMtakAra kahe che ke, AgamamAM patra ane pustakalikhita dravyazruta che e pramANe prasiddha che, tethI tene matijJAnanA kAraNarUpe kahIne dravyamati kahI zakAya nahi. tethI "jano suga' thI cauda prakAranA zratane namaskAra karavAmAM thAya che, mATe dravyanikSepo ArAdhya che. TIkArtha: kAvazatAva zutA, - "mo sumasa' e vacana dvArA cauda prakAranA zratane ArAdhya na mAnIe ane bhAvathutane ja ArAdhya mAnIe to, bhAvazrutanA ja vaMghapaNAnA tAtparyamAM jinavANI paNa namanIya nahi thAya. kema ke kevalajJAna vaDe daSTa evA arthone bhagavAnanA vacanayoga vaDe karIne nikRSTa nIkaLatI evI, tenuM jinavANInuM, zrotAmAM bhAvazrutanuM kAraNa paNuM hovAthI dravyadyutapaNuM che. (tethI bhagavAnanI vANI paNa dravyahyutarUpa hovAne kAraNe namanIya nahi thAya.) " tArSamaturIyAnArthaH | tenuM mArka (A pramANe che) pUrvamAM kahyuM ke bhagavAnanI vANI dravyadbhuta che tenuM ArSa A pramANe che - kevalajJAna vaDe arthone jANIne je artho tyAMsupadezamAM, prajJApanane yogya che prajJApanIya che (ane zrotAne lAbha karavA mATe yogya che,) tene tIrthakara kahe che, (te) vacanayoga zeSa zruta thAya che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam zeSa apradhAna=dravyabhUta e pramANe Avazyaniyukti gAthAnA cothA pAdano artha che. tethI zeSano artha apradhAna zrutadravyazrata thAya che ane te dravyazrutathI pradhAna dravyazruta grahaNa karela che, paraMtu apradhAna dravyazruta grahaNa karavAnuM nathI.) vizeSArthaH ahIM vizeSa e che ke bhAvakRta che te pradhAnazrata che, ane je dravyadbhuta che te apradhAnazruta che. te apekSAe zeSano artha apradhAna=dravyabhUta che, e prakArano karela che. paraMtu apradhAnadravyazruta che evo artha zeSano karavAno nathI, kema ke bhagavAnanI vANI e apradhAnadravyazrata nathI, paraMtu pradhAnadravyazrata che. A artha AvazyakaniryuktinI TIkA pramANe karela che. : * bhAvakRtaHpradhAnazruta, dravyazruta-apradhAnazrata. Ama chatA bhAvakRtanuM kAraNa te pradhAnadravyazruta che ane je bhAvazrutanuM kAraNa nathI, te apradhAnadravyazruta che. utthAna : ahIM pUrvapakSI kahe ke bhAvazruta ja vaMdanIya che ane dravyazruta vaMdanIya nathI mATe bhagavAnanI vANI dravyazruta hovAthI vaMdanIya nathI, paraMtu bhagavAnanA mukhamAMthI nIkaLelI che mATe vaMdanIya che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che - DhIkArya : - pavana...gaNanupattiH bhagavAnanA mukhamAMthI nIkaLelI ja vANI vaMdanIya che, anya nahi; e pramANe bolato vaLI (9pAka) svamukhathI ja haNAya che, kema ke kevala evI tenuM=bhagavAnanA mukhamAMthI nIkaLelI ja vANInuM, zravaNaayogyapaNuM hovAne kAraNe zrotamAM bhAvakRtanuM ajanana thavAne kAraNe dravyakRtarUpapaNA vaDe paNa anupapatti che. * kavyakRta-patAyA kathanapada' ahIM pa thI e kahevuM che ke, bhAvazrutapaNArUpe to anupapatti che, paNa dravyazratapaNA vaDe paNa anupapatti che. tethI te vANI bhAvazrutarUpa paNa nathI ane dravyazruta paNa nathI. tethI te upakAraka nathI. mATe laMpAkanA mata pramANe anupakAraka tevI vANI vaMdanIya che, paraMtu ema kahevuM te paraspara virodharUpa che, tethI lupAka svamukhathI haNAya che. utthAna : ahIM pUrvapakSI samAdhAna kare ke, kevala bhagavAnanI vANImAM zravaNa-ayogyapaNuM hovA chatAM mizravANI zravaNayogya che, tethI te bhAvazrutanuM kAraNa mAnI zakAze ane tethI te vANI upakAraka che, tema kahI zakAze, mATe koI virodha nathI. tethI kahe che - Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAi-2/parirASTa- 269 TIkArya -- * nizrAya: strAH | mizra evI vANInA zravaNamAM paNa vizrosisthitaivizreNimAM rahelA, evA zrotAmAM ja te vANInI agati =aprApti che. (tethI te zrotAne bhagavAnanI vANIthI vAsita evI anyavANI dvArA ja upakAra thAya che, tethI teo mATe anyavANI paNa viMdanIya bane. Ama lupAkanuM vacana svamukhathI ja haNAya che.) utthAna : ahIM pUrvapakSI kahe ke, bhagavAnanI mizravANI ane parAghAtavAsita vANI vaMdanIya che=bhagavAnanA vacananA parAghAtathI vAsita thayelI vANI vaMdanIya che, anya nahi. tenA samAdhAnarUpe kahe che - * ahIM mizravANI eTale sAkSAt bolAyela zabda ane tenAthI vAsita thayelI zabda pudgalorUpa vANI, je saMmukha beThelAne saMbhaLAya che. ane parAghatavAsita vANI eTale sAkSAt bolAyela zabdonA parAghAtathI vAsita thayelA zabdo mAtra hoya che, je saMmukha beThelA nathI temane saMbhaLAya che. * TIkArca - parIvAta ...mAdhyatkiAliH parAghAtavAsita vANInuM grahaNa karAve chate jinavANIthI prayojya anya paNa yathAvasthita vANInA ArAdhyapaNAnI akSita che. vizeSArtha : bhagavAnanI vANI, bhagavAnanA mukhamAMthI nIkaLelI nahi hovA chatAM parAghAtathI vAsita thayelI vANI, zrotAne upakAraka hovAthI vaMdanIya che, ema pUrvapakSIne abhimata hoya to, chabastha paNa je bhagavAnanAM vacanono yathArtha nirNaya karIne temanA vacanAnusAra ja bole che, temanuM vacana akSarAdirUpa dravyahyutarUpa che, ane bhagavad vacanAnusArI hovAthI padArthanA yathAvasthita svarUpanuM prarUpaka che; tethI te paNa ArAdhya che ema mAnavuM joIe. TIkAH__eten siddhAcalAderArAdhyatvamapi vyAkhyAtam, jJAnadarzanacAritrarUpamAvatIrthahetutvenAsya dravyatIrthatvAdanantakoTisiddhisthAnatvasyAnyatrAvizeSe'pi sphuTapratIyamAnatadbhAvena tIrthasthApanayaivAtra vizeSAt, anubhavAdinA tathAsiddhI zrutaparibhASAmAvasyAtantratvAdanyathA caturvarNazramaNasaMghe tIrthatvaM tIrthakare tu tadbAhyatvamityapi vicArakoTiM nATIketa / vyavahAravizeSAya tathA tathA paribhASaNamaparibhASaNaM ca na vyAmohAya vipazcitAmiti sthitam / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam TIkArca - partana...davyatIrthatyAt AnA dvArA pUrvamAM kahyuM ke bhAvadyutanuM kAraNa hovAne kAraNe akSarAdirUpa dravyazruta paNa ArAdhya che AnA dvArA, siddhAcalAdinuM ArAdhyapaNuM paNa vyAkhyAna karAyuM. kema ke jJAna-darzana-cAritrarUpa bhAvatIrthanuM hetupaNuM hovAne kAraNe AnuM siddhAcalAdinuM dravyatIrthapaNuM che. vizeSArtha : AtmAne saMsArathI tAre te tIrtha" A vyutpattithI jJAna, darzana ane cAritra jIvane tAranArAM che. mATe bhAvatIrtha che; ane tenuM kAraNa siddhAcalAdi che, tethI te dravyatIrtha che. kema ke samyagu bahumAnapUrvaka siddhAcalAdinI yAtrA karavAthI ratnatrayano prAdurbhAva thavAmAM prabaLa kAraNabhUta siddhAcalAdi che, tethI te dravyatIrtha che. utthAna : ahIM prazna thAya ke, anaMta jIvo jema siddhAcala upara siddha thayA che, tema anyatra paNa siddha thayA che. tethI tenA kAraNe jo siddhAcala dravyatIrtha hoya to aDhIdvIpamAtra anaMtasiddhonuM sthAna hovAthI dravyatIrtha prApta thaze. tethI kahe che - TIkArca - anantari...... vipatti, anaMtakoTi siddhasthAnapaNAnuM anyatra avizeSa hovA chatAM paNa skuTa pratIya mAna spaSTa jaNAtA. tabhAvane kAraNe=bhAvatIrthanA hetupaNAne kAraNe, (siddhAcalAdimAM) tIrthanI sthApanA hovAthI ja ahIM siddhAcalAdimAM, vizeSa che. tethI ja siddhAcalAdi ja dravyatIrtha che, anya kSetra nahi. vizeSArtha - aDhI dvIpamAtramAMthI anaMtA siddha thayelA che, Ama chatAM siddhAcalane avalaMbIne anya kSetro karatAM anya siddha adhika thayA che. yadyapi mahAvidehakSetramAM tenAthI adhika siddhonI prApti thaI zake che, kema ke mahAvidehakSetramAM siddhigamana satata cAlu che; jyAre siddhAcalAdimAM mahAvidehakSetranI apekSAe alpa saMkhyAnI prApti thAya; to paNa siddhAcala zAzvata tIrtha che, ane tenA ja prabaLa nimittathI ratnatrayInI prApti thAya che; tethI yogya jIvane ratnatrayInI prAptimAM je rIte siddhAcalAdi kAraNa bane che, te rIte mahAvidehakSetra banatuM nathI. tethI ja kahela che ke skuTa Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -/pariziSTa-12 271 pratIya mAnatabhAva hovAne kAraNe spaSTa rIte jaNAtA ratnatrayInA hetapaNAne kAraNe, tIrthanI sthApanA karavAmAM AvI che. tethI ja anya kSetra karatAM siddhAcalAdimAM vizeSa che, tethI ja siddhAcalanuM ArAdhyapaNuM siddha thAya che. utthAna - - ahIM prazna thAya ke tIrthakara tIrtha kare che, ane te tIrtha traNa prakAranAM zAstramAM kahela che - (1) prathama gaNadhara, (2) pravacana ane (3) caturvidha saMgha - ane A tIrthane ja tIrthakara kare che; paraMtu siddhAcalAdine tIrthakaro karatA nathI, tethI siddhAcalAdine tIrtha kahevuM asaMgata che. tenA nirAkaraNarUpe kahe che - TIkArca - manuvAtinA nadIta | anubhavAdithI te prakAre siddha thaye chate=bhAvatIrthanA kAraNarUpa siddhAcalAdi che te prakAre siddha thaye chate, zrutaparibhASAnA abhAvanuM ataMtrapaNuM che. anyathA zrutaparibhASAnA abhAvanuM ataMtrapaNuM mAnavAmAM na Ave ane zrutaparibhASA pramANe traNane ja tIrtha svIkAravAmAM Ave to, caturvarNa zramaNa saMghamAM tIrthapaNuM prApta thAya, ane tIrthaMkaramAM tasbAhyatva=tIrthabAhyatva, prApta thAya, e paNa vicArakoTimAM saMgata thatuM nathI svIkAravuM ucita lAgatuM nathI. vizeSArtha: anubhavathI ane zAstravacanathI e siddha che ke, siddhAcalAdine prApta karIne jIvamAM jJAnadarzana-cAritranI prApti thAya che, ke prApta thayelAM hoya to te atizayita thAya che ane tAranAra evA ratnatrayIrUpa bhAvatIrthanA kAraNarUpa hovAne kAraNe emAM dravyatIrthapaNAnI siddhi thaye chate, zrutaparibhASAno abhAva tyAM niyAmaka nathI=zrutanI traNa prakAranA tIrthamAM je paribhASA che, te paribhASAthI siddhAcalAdi tIrtharUpe kahI zakAya nahi, to paNa bhAvatIrthanA heturUpe dravyatIrtha mAnavAmAM koi doSa nathI. anyathA zrutaparibhASAne avalaMbIne ja tIrthapaNuM jo nakkI karavAmAM Ave to, siddhAcalAdine tIrtha mAnI zakAya nahi, te ja rIte tIrthakarone paNa tIrtha mAnI zakAya nahi, paraMtu tasbAhya ja mAnavA paDe. paraMtu tema mAnavuM ucita gaNAya nahi, kema ke tIrthabAhya anyatIrthiko che, paraMtu tIrthakaro nathI. ' ahIM vizeSa e che ke, bhAvatIrtha e ratnatrayI che; ane jema siddhAcalAdi dravyatIrtha che tema 1 caturvidha zramaNasaMgha, prathama gaNadhara ane tIrthakara e paNa dravyatIrtha che. phakta siddhAcalAdi sthAvaratIrtha che ane caturvidha zramaNasaMghAdi jaMgamatIrtha che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 zrIcatuHzaraNaprakIrNakam utthAna : ahIM prazna thAya ke, zratanI paribhASA caturvidha zramaNasaMgha, prathama gaNadhara ane tIrthakara e traNamAM ja karela che, paraMtu siddhAcalAdimAM karela nathI. tethI zAstranA vacanamAM vicAra karanArane vyAmoha thAya ke, zAstramAM traNa prakAranAM tIrtha kahela che tethI siddhAcalAdine tIrtha kahI zakAya nahi. tethI kahe che - TIkArya : vyavahAra.....sthitam | vyavahAravizeSa mATe te te prakAranuM paribhASaNa ke aparibhASaNa buddhimAnone vyAmoha mATe nathI, e pramANe sthita che. vizeSArtha - tIrthakaro tIrthane kare che e batAvavA arthe traNa prakAranAM tIrtho grahaNa karela che. kema ke tIrthakaro siddhAcalAdarUpa tIrthane karatA nathI, paraMtu traNa prakAranAM tIrthone ja kare che. tethI tIrthane karanArA te tIrthakara che, e rUpa vyavahAravizeSane batAvavA mATe, A prakAre paribhASA karela che, e vastu buddhimAno samajI zake che, tethI teone vyAmoha thato nathI. TIkA - bhAvanikSepe tu na vipratipattiriti caturNAmapi siddhamArAdhyatvam / / 2 / / TIkArca - mAna.........mAreTSyatva | vaLI bhAvanipAmAM vipratipatti nathI, ethI karIne cAre paNa nikSeponuM ArAdhyapaNuM siddha thayuM. rA. pravacanaparIkSA - aSTamavizrAmagAthA-114 evaM arihanarassavi bhAvajiNo uttamaMgamavasesaM / ThavaNappamuha jiNiMdA nianiakiriAsu sAvikkhA / / 114 / / evaM-prAguktaprakAreNArhanarasyApi-nAmAdicaturvidhasyApi jinendrasya vivakSayA samudAyena narasya bhAvajino hi uttamAGgakalpaH, avazeSAH-sthApanApramukhAH nAmasthApanAdravyarUpA arhantaH zeSAvayavakalpAH iti gamyam, Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTa-11 273 nijanijakriyAsu sApekSA ityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-nAmasthApanAdravyabhAvaizcatubhirapi nikSepaiH sAmAnyata eka-evArhan kalpyate, tatra bhAvArhan uttamAGgakalpaH, zeSAstrayo'pi tadavayavakalpAH , parasparamanugatAH svasvakAryeSu sApekSAH, apekSA caivaM-sAmAnyato'rhan vizeSata RSabho'jita ityAdinAmabhirvinA bhAvArhato'pi samyagjJAnadhyAnAderasaMbhavaH, sthApanAM vinA ca bhAvArhato'pyAkRtyAdidarzanAsaMbhavaH, AkRtyAdidarzanAbhAve ca dhyAnAvalambanAbhAvaH sarvakAlamarhadviSayakapUjAdividherasaMbhavazca syAt, dravyamantareNa bhAvArhato'pyasaMbhavaH, 'dravyaM hi bhAvakAraNa' mitivacanAd, evaM nAmasthApane api bhAvArhantaM vinA kasya kriyete ?, sthApanAyAmapyabhidhAnaM bhAvArhatsaMbaMndhyeveti nAmasthApanayorapi bhAvArhato'pekSA, dravyAhattvamapi bhAvArhadapekSayaiva vaktuM zakyate, yadi marIcijIvo'pi bhAvI bhAvArhanAbhaviSyattarhi dravyAhadvaddhyA bharatacakravartI 'jaM hohisi titthayaro apacchimo teNa vaMdAmI'tyAdi (Ava0 428) vacobhiH-svAbhipretaM bhaktivandanaM kathaM prAkaTiSyat ?, kathaM vA'STApade tatpratimAmapyakArayiSyat, kAritavAMzca tatpratimAM, yadAgamaH "thUbhasaya bhAuANaM cauvIsaM ceva jiNahare kAsI / savvajiNANaM paDimA vaNNapamANehi niaehiM / / 1 / / " - zrIAva0 ni0 bhASye (45) kiMca-AstAmanyatra, bhAvArhannapi samavasaraNe catUrUpaH san dharmadezanAM kurvANo nijapratirUpakasApekSa eva, tatra trINi pratirUpakANi, tAni tu devakRtAnyeva, yadAgamaH" "je te devehiM kayA tidisiM paDirUvagA jiNavarassa / .. tesipi tappabhAvA tayANurUvaM havai rUvaM / / 1 / / " iti zrIA0 ni0 (557) * tAni ca pratirUpakANi tathA vastusvAbhAvyAt svalpakAlasthitikAnyapi jinabimbAnyeva, tadabhAve ca samavasaraNaracanAyA evAsaMbhAvat, tathAtve ca tIrthakRnnAthakarmajanyapUjAsvAdAsaMbhavAt, tadabhAve ca tIrthakRtkarmaNo bhogAbhAvena muktayanavApteH, kiMca-prAcInadigvyatiriktAsu tisRSu dikSu sthitAnAM devAdInAM tIrthakarAbhimukhatvAbhAvena dharmazravaNasyApyanucitatvAd, yadAgamaH.. "na pakkhao na purao, neva kiJcANa piThThao / na juMje UruNA Uru, sayaNe no paDissuNe / / 1 / / " iti zrIutta0 (18-5-380-) iyaM ca yuktistIrthavyavasthAnAvizrAme lumpakavizeSasyAJcanasAdhyacakSurogasyAJjanatayoktetyAdyanekaprakAreNaM parasparasApekSatA yojyetigAthArthaH / / 14 / / . Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra zaraNa arihaMta kI zaraNa ho mujhe, siddha zaraNa ho / munirAja kI zaraNa ho mujhe, dharma zaraNa ho / Atama kI karUM zuddhi, arihaMta zaraNa se, ... ho zuddha merI buddhi, bhagavaMta varaNa se, .. pAvana dharUM ye paMtha, samakita-zuddha ho...1 hue siddha buddha deva, zivapura-nivAsI, haiM ajara amara akalaMkI, aura udAsI, ... karo - amIdRSTi, avikArI. nayana ho...2 .. jina-AjJA kI bhAla pe, dhAraNa kie, haiM, mana vacana aura kAya se saMyama lie haiM, ... saMyama zUra sAdhu-jIvana hameM bhI ho...3 saMsAra dAvAnala meM to, jala bhI rahe hama, saMmoha ke sAgara meM to, Duba rahe hama, jinakevalI kahe vo, saddharma zaraNa ho...4 hama karate haiM svIkAra, zubha cAra zaraNa ko, . sUri-rAmacandra guNa-kIrti, yazakara vacana ko, kahe ratnayaza mujhako samAdhi-maraNa ho...5 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 pariziSTaH-12 - ArAdhanApatAkA'ntargata catuHzaraNaduSkRtagardA-sukRtA'numodanA caussaraNaM AroviyavayapAro saMvegaparo pauttavaraviNao / ghaugaibhavabhayabhIo cauro saraNe aha karei / / 234 / / arahata siddha sAhU' dhammo jiNamAsio hame ghauro / ghaThagaiduhanihalaNe saraNaM pAvei sukapatye / / 5 / / arahata-saraNa : arahatANaM saraNaM bhavabhayaharaNaM kareha saMviggo / sirakamalaraiyakarakamalakorao sahAresaM sago // 36 / / ganmaTTiyatibhANA ne suravaibihiyacavaNakalANA / karasamiNasUiyANaNA saraNaM te haMta jagasaraNA IR37 // ghuvamaDvarattajammA chappanakumArivihiyasuikammA / suravAvavizyaNammAbhiseyakammA giNA saraNaM / 238 / / logatiyapaDibohiyakayavaccharadANagahiyavaracaraNA / bayasamagajAyamaNapajnabA jiNA hutu me saraNaM IR39 / / haNiThaM visaya"-kasAe, jiNi idiya parIsahe pusa / mahiyAsiya SepaNAmo', sahau~ dibbAiksagge" IR40 / / mAratta sabajhANa, ciThaM sagacatta ghAipayaDIo / payaDiyakevalanANA bharSatu me saraNamarihattA IRRI osariyasamosaraNe paDiseMbiya pATiheravarapUrya / seSiya buddhAisae SayaNAisae pa paNatIsaM 242 / / kAThaM tityapavitti, ghauhA dhamma kahittu parisAe / chittumasaMkhaniyANaM saMdehe egaSayaNeNa / / 24 / / aDasahasalakkhaNadharA, aTThArasadosarahiya suramahiyA / mukkhasuI arahaMtA arihaMtA hutu me saraNaM IR44|| sikhasaraNaM : arihatasaraNavaraNalapakkhAliyapAvapakasuhagato / sirahayapANikamalo paDiyannA misaraNa ti IR45 / / haDakammaghaNakahasaMcayaM subamANamalaNeNa / dahiUNa sirva patA saraNaM me te sivA IR46|| 'bINamAnANavaraNAiehi' AvA 'ma-kIha pamuhehiM / igatIsAe guNehi samiddha sibA samA araNe Rsti prANa-tavamuggareNaM cagaisaMsAradhAragAgAraM / maMjiya paMcamagAmaNupattA sidA mama saraNaM Inweal je'NatanANa-dasaNa-cauriya-sahalavANatacaThasahiyA / bhavadukkha-sukkharahiyA loyaggaThiyA, arihamahiyA IR41| sAIapajjavasiyA, titthA'tityAipaMcavasameyA / siddhA liNiMdamaNiyA, tiloyacUDAmaNI saragaM IR50|| jatya na jarA, na macca, ma vAhiNo, neva paribhavo, na mayaM / na ya tanhA, meva chuhA, na pAravasa, nacohArga IR59|| na ya doNayA, na sogo, ma piyavimogo, na'NisaMjogo / na ya sIyaM, na ya uha, na ya satAyo, ma pAli / 5 / / tatya sive ne pattA tIya-paDappaNNa-'NAgayA sabve / niruvamasuhA, bhadehA, te siddhA hutu me saraNaM / 253 / / sAhusaraNa: sidasaraNabudhArAnibyAviSapAvakammavaNadAvo / miliyauttamaMgo parivAnA. mahaNo saraNaM // 24 // dukharapaMcamahabbayanuttA, 'samiIsa saha upauttA / navabaMbhAtiguttA, sataramavihamajamuNNutA // 355 / / vigahA kasAyacatA, dasavinAdhammapAlaNapasattA / channIvavahaviratA, sivasukaratA mahAsattA 56 / / samatiNamaNi-arimitA, pasaMtacittA sayA vi apamatA / hAinimmamattA, tigutigutA muNI saraNaM / / 5 / / kayanakkappavihArA, madhyasasIlaMgasahasaguNadhArA / gahiyasagavatadUsaNasukhAhArA guNI saraNaM / / 8 / / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 ArAdhanApatAkA kAmabhaDadappadalaNA, vahAiaTThadasadosapariharaNA / tivvaparIsahasahaNA, sagavIsa'NagAraguNabhavaNA // 259 / / paMciMdiyasaMvaraNA, visaya-mayaTThANavihiyaramaNA / nivvaDiyacaraNa-karaNA, saraNaM te haMtu mama saraNA / / 260 / / Amosahi-vipposahi-khelosahipamuhaladisaMpanA / jiNakappiya-'hAlaMdiya-parihAriya-paDimapaDivatrA / / 261 / / kevaliNo maNapajjavanANadharA ohiNo ya puSvadharA / sUri-uvajhAyapamuhA ya sAhuNo huMtu me saraNaM / / 262 / / dhammasaraNa: isa sAhusaraNacaMdaNaraseNa nivvAdhikaNa appANaM / pakarei dhammasaraNaM dharaNIyalamiliyabhAlayalo / / 263 / / jo nivaDate satte bhavaMdhakUvammi pAvakammavasA / dhArei, jiNAbhihio so dhammo hujja saraNaM me / / 264 / / . mamANatimirasUro, visayakasAyaggisamaNajalapUro / duggaiduhamasamUro sivapayakappahumaMkUro / / 265 / / viNaya-ahiMsAmUlo, vivega-sama-dANa-saaNukulo / paMcamahavyaya-'NuvvayadhUlo, pAsaMDipaDikUlo / / 266 / / titthayara-gaNaharattAiNegavaraladiviyaraNe sajjo / kammaTThaSAhivijo, tiyasA'suraviMdanamaNijI / / 267 / / . saMsAra'NNavapavahaNa-sivapahasatyAha-mahanihANasamo / ciMtAmaNi-kAmagavI-kappahuma-bhaikuMbhavamo // 268 / / nihayanara-maraNa-jammo, jinnmggpvndinnsivsmmo| desiyadhammA'dhammo, mayaNasarapahAravaravammo // 269 / / nimmahiyapAvakammo, jIvAipayatthapapaDaNe rammo / niMdiyamahammakammo, lahukammaNiNAya abhigammo / / 270 // nimnAsiyamicchatto, papaDIkayadeva-dhamma-gurutatto / saraNaM me jayavitto, dhammo tityayarapannatto / / 271 / / / dukkaDagarihA iya ghaThasaraNamaNagdhaM kAuM bhavatikkhadukkhasaMtatto / duggaiduvArapharihaM dumaDagarihaM kare iNDiM / / 272 / / anANagheNa mae mAmalahateNa kahavi jiNasamae / itthamave anesa ya bhavesa je kei saMThaviyA / / 273 / / Asi kudeva-guruNo kumamgadesaNa-kudhammakahaNAI / tityuccheya-kRtitthayanimmANaI amANAI / / 274 / / nANAhamamgalovo jo ko vikao, tahA kutattAI / jAI parUviyAI tAI savvAI garihAmi / / 275 / / joisa-vigmayasatyANa sauNasatyANa kAmasatthANaM / vatyUvijlAINaM taha dhaNuvijjAiyANaM pi / / 276 / / lakkhaNa-chaMdo'laMkAra-bharahanADaya-pamANa-nIINaM / emAikusatyANa nimmANaM tamiha garihAmi // 277 / / jiNa-sUri-vAyagANaM saMghassa ya jaM kayA mayA'vanA / satteNa dhammakajjaM jaM na kayaM taM pi gArihAmi / / 278 / / jiNapravaNapADaNaM vivarmanaNaM taha ya vivagAlaNayaM / biMba-kalasAi-putthayavikiNaNaM jaM ca kaha vi kayaM / / 279 / / cezya-gurupayadavvaM uvikkhiyaM bhakkhiyaM ca mUDheNaM / AyANANaM jaM lovarNa ca vihiyaM tavaM niMde / / 280 / / maNAyaro kamo. jo ya pamAmo avihI ya ja / dhammassuppAiyA khisA, ussuttaM ca parUviyaM / / 281 / / caritte IsaNe nANe aiyAro ya jo kao / nAloio ya muDheNaM pAyacchittaM ca no karya / / 282 / / savvahA vitahAyAraM sarAmi na sarAmi jaM / niMdAmi tamahaM pAvaM, tassa micchA mi dubaDaM / / 283 / / hari-kari-karahA, vasahA naranivahA juvA-daviNa-gehAI / AmaraNa-vatthamAI ahigaraNakarA mae cattA / / 284 / / taha gAmA''garA-nagarA''sama-paTTaNa-kheDa-kavvADa-maDaMbA / doNamuha-sanivesA nigamA ya sarAyahANIyA / / 285 / / aya-taba-tauya-sIsAgarA ya nANavihA ya ArAmA / ke kArAviya roviya iha'bhajamme vi te garihe / / 286 / / khittagulabAuvADI taha saNakhittAI guliyakhittAI / dhammatya tarurovaNapamuha garihAmi tiviheNaM / / 287 / / pava-sama-kRva-sarovara-sAraNi-pukkhAraNi-viMkuya-kusiddhA(?) / arahaTTaya-pAvaTThA je ke vi kayA cae te viM / / 288 / / hala-daMtAla-maIe ghANA ghANI ya tiNi gharahe / nIsAhukkhala-musale culhI culihattae vi cae / / 289 / / Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaNDa-3/pariziSTa-12 277 - pAsAya-haTTa-khaTTA-paTTA-sIhAsaNAI sijjAo / cAvara-masUra-mahAsaNAI vivihAI racchAI (2) // 290 / / sukkhAsaNANi vAhiNi-raha-rahakala-silla-vA (ravo) liyA gatI / laMdhi-vahillippamuhe jaMte yathae tihA sakae / / 291 / / jalajatAe pavahaNa dunnI beDA vahI ya koTiMbe / kharakuyapamuha aNege caemi tiviheNa ahigaraNe / / 292 / / pAyAra-mAra-goya(ura-khAiya-vijjArI (?) ya toraNayA / Tikuliya-jaMta-sayarI-sayagdhiyA-silla-malA ya / / 293 / / taravAri-kuMta-savvala-kaDatala-sabalI ya adacaMdA ya / nArAya-gayA-lauDI-moggara-kaTAriyA-khaggA / / 294 / / bhatthA-bhatthI-siMgiNi-dhaNu-tomara-mali-Thauliya-maDAlA / vAraNi-pharI-pharAo oDaNapamuhA u AvaraNA / / 295 / / pakkhara-pallANa-guDA-sanAhI-gahi-siraka-vajjagI / aMgarakhIya-amAI kAhala-nIsANa-dammAvA // 296 / / kuhAla-parasa-kaMkasa-saMDasa-pArAi-kusi-kuhADIo / kuMTI-ahigaraNi-ghaNA vijhaNa-vasulla-karavattA // 297 / / taha viDisa-jAla-vaggura-makkhala-pAse ya taha va ahillA / hajIra-naula-saMkala-haDimAi aNegamahigaraNA / / 298 / / vihiyA iha'majamme je ke kAriyA aNumayA ya / te savve tiviheNa bhAveNaM vosire samma // 299 / / atrANi jANi kANi vi jiNaANAbAhirANi vihiyANi / micchatakAraNANi ya tesi micchukaDaM iNi / / 300 / / . sukaDANumoyaNA Aha dukADagarihAnalamAmiyakammiMdhaNo puNo kuNai / sukaDANumoyaNaM tivyasaddhapulayaMdhiyasarIro / / 30 / / parakayasukaDANumoyaNA: ghautIsa bukhamahasaya ahamahApADihera dhammakahA / titthapavattaNapabhiI aNumoemI jiNidANaM // 302 / / siddhattamaNatANi ya varadasaNa-nANa-sukkha-viriyANi / igatIsaM siddhaguNe maNumane savvasiddhArNa / / 303 / / paMcavihaM AyAraM desa-kulAIguNe : u chattIsaM / sissesu atthamAsaNapamuha sUrINa aNumoe // 304 / / aMgANaM urvagANaM pahanasuya-cheya-mUlagaMthANaM / uvajhAyaNaM anjhAvaNAi- savvaM samaNumane // 305 / / samiI-gutti-mahavyaya-saMjama-jAdhamma-gurukulanivAsa / ujjayavihArapamuhaM aNumoe samaNa-samaNINaM / / 306 / / sAmaiya-posahAI aNuvvayAI jiNiMdavihipUrva / ekArapaDimapabhiI aNumane saDDa-saDDINa // 307 / / jiNajammAisa UsavakaraNaM taha maharisINa pAraNae / NiNasAsaNammi bhattIpamuI devANa aNumane / / 308 / / tiriyANa desaviraI pajjaMtArAhaNaM ca aNumoe / sammAsaNalabha aNumane nArayANa pi // 309 / / seMsANaM jIvANaM. dANaruittaM sahAvaviNiyattaM / taha payaNukasAyattaM parovagArita bhavyataM // 310 / / dakkhina-dayAluttaM piyamAsittAivivihaguNanivaI / sivamaggakAraNaM naM taM savvaM aNumayaM maNjha // 31 / / svakayasakaDANumoyaNA : iya parakapasukayANa bahUNamaNumoyaNA kapA evaM / aha niyasucariyaniyaraM saremi saMvemaraMgeNaM / / 12 / / dhano mi jeNa pattA timi ya sanANa-dasaNa-carittA / paripAlaNA ya vihiyA samma caraNassa karaNassa / 33 / / . Ayariya-vAyagANaM vAyaNasUrINa thera-sehANaM / khavagANa gilANArNa veyAvarDa karya naM 394|| samiNi guttINaM sattarasavihassa saMjamassa mae / paripAlaNaM ca vihivaM navaguttisaNAharbamassa ||15|| sattaNha maMDalINaM karaNaM, gahaNaM ghaThaNha kAlANaM / samAyassa vihArNa viNayammI meM samAhANaM // 396|| kAliyasyassa guNaNaM, aMgA'NaMgasuyajogavahaNaM jaM / aNahiya-ahINakaraNaM paDilehAvasmayAIrNa // 397 / / taha cakavAlayasavihasAmAyArIe pAlaNaM sayayaM / siridhammadesaNAe vakkhANassa ya vihANAI // 38 // paDiboho bhavvANaM auvvasatyAvagAhaNaM sayayaM / sehAiyANa paripADhaNaM ca agilANapAe ya / / 19 / / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ArAdhanApatAkA / siddhatavAyaNAe gahaNaM taha gAhaNaM ca sissANaM / nimmANamaThavyANaM supasatthANaM ca satyANaM / / 320 / / vittIrNa cunnIrNa karaNaM kayapukhyasarigaMthANaM / sammatta-savyaviraIe desaviraIe Arovo // 321 / / niyamA'bhiggahagahaNaM sarpa parehi gahAvaNaM vihiNA / parigahapamANakaraNaM sabhaMgayaM saDDa-saDDINaM / / 322 / / paDimArovo tesiM taheva AlopaNApayANaM gha / niSphAyaNaM ca viNaovayAraniThaNANa sissANaM / / 323 / / AyariyANaM uvajhAyayANa samahattarANa papaThavaNaM / thera-'bhiseya-pavattiNa gaNavacchINaM ca gANaM / / 324 / / navakappehi vihAro samattavatyUsu apaDibaMdhattaM / udesiyAjhyANaM cAgaM tevaThANANaM / / 325 / / taha bArasaha karaNaM sabmitaravAhirANa ya tavANaM / AyArapaMcagassa ya taheba paripAlaNA paramA / / 326 / / maladhAraNamavaNIe sapaNaM, bAso ya gurukulammi sayA / nissaMgayA ya nippaDikammattaM jayaNa sayakAlaM / / 327 / / uggaparIsahasahaNaM, pamANauvaveyavesasaMdharaNaM / bAyAlIsesaNadosavajjiyaM piMDagahaNaM ca // 328 / / 'kesudaraNaM dusaha, iMdiyagAmassa jaM vasIkaraNaM / paMcaNha vi agNha vi parihAro vi ya pamAyANaM / / 329 / / . ummagganivAraNayaM sammaggaTThAvaNaM ca bhavyANaM / emAI jaM vihiyaM aNumoe haM tamappahiyaM // 330 / / AyariyANa muNINa vi esA sukaDANumoyaNA bhaNiyA / navaraM puNa nANattaM sUrINaM paMcahi paehiM / / 3 / / sAvayakayasukaDANumoyaNA: aha sAvago vi koI dhano ArAhaNaM kuNemANo / sukaDANumoyaNeNaM appANaM bhAvae evaM / / 332 / / . dhano haM jeNa mae micchattaM tiSihamao vi paricattaM / saMpattaM sammattaM aciMtaciMtAmaNisamANaM // 333 / / lakho siriNiNadhammo rammo tijae vi daliyAsammo / vAriyapAvapaveso saNioM sugurUNa uvaeso / / 334 / / vinAyA nissesA jIvAjIvAhatattayavisesA / vihiyA ya titthajattA gurujattA taha ya rahajattA / / 335 / / kArAviyAI cehayaharAI pavarAI siriNiNidANaM / maNaharapaDimA tesa ya paTThiyA tijayapujnAo / / 336 / / vihiyA ya saMghapUyA asaI paDilAbhiyA mahAmuNiNo / sAhammiyavacchAlaM bahuso vi karya taha mahalaM / / 337 / / supasatyaputthayAI, tahA aNegA pa putthiyAo ya / mae bharAviya vihiyA suyanANapavA bahujaNANaM / / 338 / / navabiMbANa paveso saputthayANaM karASio bahuso / tikAlamatraNAI sirijiNabiMbANa vihiyAI // 339 / / paDiboho mavvANaM, susAhu-sagurUNa pajjuvAsaNayA / phulakANa payANaM pavvajjAbhimuhasaDANaM / / 340 / / niya'vacAIyANaM pavyajAe visajjaNaM taha ya / pavvajjaucchavANaM karAvaNe varavibhUIe // 341 / / rAo jiNNoddhAro, posahasAlANa taha pa kAravaNaM / parigahapamANagahaNaM, vihiyA uciyAidANavihI / / 342 / / mahAINa tavANaM karaNaM siddhata-satyavRttANaM / ujjAvaNaM ca tesiM taha jiNagihalakkhapUyAo / / 343 / / sirivaTha-tilaya-maThaDAiyANi paDimANa AbharaNagANi / vihiyAI, tahA''jammaM sAmAiyamubhayasaMjha pi / / 344 / / pavvesu posahAI, dauNa-aNAhANa dutthipanaNANaM / udaraNaM, taha dhammipanaNaSacchalAikaraNAI // 345 / / vihipaM taha sAhajja bhattIe meM gilANasAhaNaM / dhariyA niyahiyayammI Ajamma deva-gurubhattI / / 346 / / micchattahANANaM vivajjaNaM jaM mae tiSihativihaM / vihiyaM, suNiyaM ca tahA vakkhANaM samayasattArNa / / 347 / / rahamao parovayAro taheva viNeyArihesa viNao vi / karuNA ya pANivaggesu pakkhavAo guNasa / / 348 / / emAI abhaM pi pa jiNavaracayaNANusAri naM sukarDa / kaya kAriyamaNumoiyamahayaM taM savvamaNumoe / / 19 / / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRti saMskRta-prAkRta graMthamALA RIDIEOLLPEECAN SESEARRIECIte BEPERHeech USS yAyAvara PratanAyavAlAdApavATapatA vAdinadezavAvalamatyAda namAnasAyanavAdyAmacA RUE FIRayampavAyacA mAnanavAnamAlAritAkAdAvara TownpanigatamA bAyAjA aenaataamaabaavaadd'naa| pAnamasAmadimAyAvatamAnapAna Iclola prakALi PERCEPREETA SUBJPageeltellucELINALLAc eetalla R mAdAramanA pavAyalA mAnavAniTavidizAmA ISBN-81-8763-99-2 vinitA