________________
૧૦૫૬
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રાય જ
જ અહીં રહે છે. જે ભાગ્યવાન્ પ્રાણીઓનાં મનમાં એ નિઃસ્પૃહતા વેદિકા વસી ગઇ હાય છે તેમને પછી દેવતાઓની દરકાર નથી, ઇંદ્રનું પ્રયાજન નથી, રાજાની ખુશામત નથી અને કોઇની પણ આશિયાળ કે દરકાર નથી. એ વેદિકાને પણ વિધાતાએ આ સુંદર મહારાજાને બેસવા માટે જ બનાવી છે.
જીવવીર્ય સિંહાસન
“ એવી રીતે ચિત્તસમાધાન મંડપમાં મૂકેલી નિઃસ્પૃહતા નામની વેદિકાનું તારી પાસે વર્ણન કરી બતાવ્યું. એ વેદિકા ઉપર જીવવી નામનું સિંહાસન મૂકવામાં આવ્યું છે તેની હકીકત તને હવે કહી સંભળાવું છું. જે પ્રાણીઓનાં મનમાં આ જીવવીર્યની સ્ફુરણા થઇ આવે છે તેમને સુખના જ અનુભવ થાય છે, તેવાઓને પછી દુઃખના પ્રસંગ પડવાનું કાંઇ કારણ રહેતું જ નથી. એ આસન ઉપર બેઠેલા આ રાજા ઘણા જ સુંદર અને તેજસ્વી શરીરવાળા છે, એમના ચાર સુંદર મુખ છે, એ સર્વ જગા બંધુ અને સર્વને અત્યંત આનંદ આપનાર છે, એ રાજાને જે આ બહુ સુંદર પરિવાર દેખાય છે, તથા એ રાજાનું જે આ સુંદર મહાન રાજ્ય તેની સંપત્તિ, તેનું મહત્ત્વ અને તેજ દેખાય છે તે સર્વનું કારણ આ જીવવીર્ય સિંહાસન છે. એ સિંહાસન સંબંધી તને કેટલી વાત કહું ? ટુંકામાં કહું તે અહીં જે આ સાત્ત્વિકમાનસપુર દેખાય છે, તેમાં રહેનારા લોકો દેખાય છે, વિવેકપર્વત દેખાય છે, તેનું અપ્રમત્તત્વ શિખર દેખાય છે, તેમાં જૈનપુર દેખાય છે, તેમાં રહેનારા લોકો દેખાય છે, આ મંડપ દેખાય છે અને વેદિકા દેખાય છે, વળી પેાતાના સૈન્ય સાથે આ મહાન રાજા પણ અહીં દેખાય છે, તેમજ આખા ભુવનમાં સર્વથી સુંદર મનેારાજ્ય અહીં દેખાય છે તે સર્વ એ જીવવીર્ય સિંહાસનના પ્રતાપ છે એમ તારે સમજવું. હુકીકત એવી છે કે આ જીવવીર્ય નામનું સિંહાસન અહીં નહાય તે આ આખા મંડપ ઉપર મહામેાહ વિગેરે રાજાએ ચડાઇ લઇ આવે
૧ જીવીયેઃ પ્રાણી પેાતાની શક્તિ ફારવે ત્યારે જ ખરા વિકાસ કરી શકે છે. આ જીવવીર્ય સિંહાસન સાથે મેાહરાનનું વિપર્યાસ સિંહાસન સરખાવવું. એની હું. કીકત માટે જુએ પૃ. ૮૦૯,
૨ પ્રાણીમાં શક્તિ તેા અનંત છે, પણ તેને ઉપયોગ ન કરે, ખેસી રહે અથવા વિભાવમાં પડી જાય તે આખું મને રાજ્ય અપ્રશસ્ત મહામેાહના કબૂજામાં પડી જાય છે. તેટલા માટે પ્રાણીએ વીર્યસ્ફુરણા કરવાની જરૂર છે. ચે M ઉપર ચિત્તની સમાધાનીને અને મનેવિકારના નિગ્રહના આધાર રહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
