Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ X ALRAO YOG DXXOXOK HOGYORKAR M AOORVY zrImad jJAnasAgarasUri kRta NARALA zrI vimalanAtha prabhu nuM caritra ACK KO6000 OrdinaronAhaOM saMpAdaka mu. zrI jayAnaMdavijayajI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ NRane sAta // zrI vimalanAthAya namaH // / prabhu zrImad vijaya rAjendrasUrIzvaragurubhyo namaH / / zrImad jJAnasAgarasUri kRtazrI vimalanAtha prabhunuM caritra bhASAMtara (jemAM dharmano prabhAva, bhedo, zrAvakanA vratono adhikAra vagere jaina dharmanA zikSaNano suMdara upadeza vividha kathAo sahita ane prabhunu caritra pUrvabhava sAthe vistArapUrvaka ApavAmAM Avela che.) :AzIrvAda: AcAryadeva zrI vidyAcaMdrasUrIzvarajI munirAja zrI rAmacaMdravijayajI saMpAdaka munirAja zrI jayAnaMdavijayajI prAptisthAna zA. devIcaMda chaganalAlajI | zrI AdinAtha rAjendra jaina peDhI sumati darzana, neharU pArka ke sAmane, sA~thU - 343026 mAgha kolonI, bhInamala-343029 (rAja) jilA : jAlora (rAja.) _phona : (02969) 220387 phona : 02973 - 254221 zrI vimalanAtha jaina peDhI bAkarA gA~va- 343025 (rAja.) phona : 02973-251122/9413465068 |zA. nAgAlAla vajAjI khIMvasarA mahAvideha bhInamAla dhAma gopIpurA, kAjI kA maidAna taleTI hastigiri, liMka roDa, zAMtivilA apArTamenTa, surata, (gujarAta) pAlItANA-364270 phona : 2422650 phona : (02848)243018
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ :prakAzaka: zrI guru rAmacaMdra prakAzana samiti, bhInamAla, rAja : saMcAlaka : 1. sumeramala kevalajI nAhara, bhInamAla, rAja. 2. mIliyana grupa, sUrANA, rAja. muMbaI, dillI, vijayavADA 3. ema.Ara. impeksa, 16-e hanumAna Teresa, dUsarA mAlA, tArA Tempala lena lemIgTana roDa, muMbaI-7, phona-26801086 4. zrI zAMtidevI bAbulAlajI bAphanA cerITebala TrasTa, muMbaI, | mahAvideha bhInamAladhAma, pAlItAnA, 364270 5. saMghavI jugarAja, kAMtilAla, mahendra, surendra, dilIpa, dhIraja, saMdIpa, rAja, jainama, akSata beTA potA kuMdanamalajI bhutAjI zrI zrImALa vardhamAna gautrIya Ahora (rAja.) kalpataru jvelarsa, 305 sTezana roDa, saMghavI bhavana, thAnA, (5)9 6. dozI amRtalAla cImanalAla pAMcazo vorA, tharAda pAlItAnA meM upadhAna karAyA usakI sAdhAraNa kI Aya meM se / 7. zatrujaya tIrthe navvANuM yAtrA ke Ayojana nimitte zA. jeThamala, lakSmaNarAja, pRthvIrAja, premacanda, gautamacaMda, gaNapatarAja, lalItakumAra, vikramakumAra, puSpaka, vimala, pradIpa, cirAga, niteSa beTA-potA kInAjI saMkalecA parivAra meMgalavA, pharma-arihanta novelhaTI, GF3 AratI zopIMga senTara, kAlupura TaMkazAlA roDa, ahamadAbAda. 8. tharAda nivAsI bhaNazALI madhubena kAMtilAla amulakha bhAI parivAra 9. zA kAMtilAla kevalajI gAMdhI siyAnA nivAsI dvArA 2062 meM pAlItAnA meM upadhAna karavAyA usa samaya sAdhAraNa kI Aya se / 10. lahera kuMda grupa, zA jeThamalajI kuMdanamalajI meMgalavA (jAlora)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11.2063 meM cAturmAsa evaM upadhAna karavAyA usa samaya padmAvatI sunAne ke upalakSa meM zA caMpAlAla, jayaMtilAla, surezakumAra, bharatakumAra prinkeza, kenita, darzita, cunnIlAlajI makAjI kAsama gautra tvara parivAra gur3A bAlotAn 'jaya ciMtAmaNI' 10-543 saMtApeTa nellUra (A.pra.) 12. pU. pitAzrI pUnamacaMdajI mAtuzrI bhurIbAI ke smaraNArthe putra pukharAja, putravadhu lIlAbAI pautra phuTaramala, mahendrakumAra, rAjendrakumAra azoka kumAra, mithuna, saMkeza, somIla, beTA potA parapotA zA pUnamacaMdajI bhImAjI rAmANI guDAbAlotAn nAkoDA golDa, 70 kaMsArA cAla, bIjA mAle ruma naM. 67, kAlabAdevI muMbaI 13. zA sumeramala, mukezakumAra, nitIna, amIta, manISA, khuzabu beTA potA perAjamalajI pratApajI ratanapurA boharA parivAra, modarA (rAja.) rAjaratana golDa proDa., ke.vI.esa. kompalekSa, 3/1 aruMDalapeTa, gunTUra. 14. eka sad gRhastha, dhANasA 15. gulAbacaMda rAjakumAra chaganalAlajI koThArI amerIkA, Ahora (rAja.) 16. zAMtirupacaMda ravIndracaMdra, mukeza, saMjeza, RSabha, lakSita, yaza, dhruva, akSaya | beTA potA milApacaMdajI mehatA, jAlora-beMgalora. 17. vi. saM. 2063 meM Ahora meM upadhAna tapa ArAdhanA karavAyI evaM padmAvatI zravaNa ke upalakSa meM pitAzrI thAnamalajI mAtuzrI sukhIdevI, bhaMvaralAla, ghevaracaMda, zAMtilAla, pravINakumAra, manISa, nikhila, mittula,AzISa, harSa, vinaya, viveka beTA potA kanAjI hakamAjImuthA zA. zAMtilAla pravINakumAra eNDa ko. rAma gopAla sTITa,vijayavADA 18. bAphanA vADI meM jina mandira nirmANa ke upalakSa meM mAtuzrI prakAzadevI caMpAlAlajI kI bhAvanAnusAra pRthvIrAja, jitendrakumAra, rAjezakumAra, ramezakumAra, vaMza, jainama, rAjavIra, beTA-potA caMpAlAlaja sAMvalacandajI bAphanA, bhInamAla. navakAra TAima, 59,nAkoDA sTeTa nyU boharA bilDIMga, muMbaI - 3.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. zrImatI sakudevI sAMkalacaMdajI nethIjI hukamANI parivAra, pAMtheDI, rAja. rAjendra jvelarsa, 4 rahemAna bhAI bi.esa.jI. mArga, tADadeva, muMbaI-34. 20. sva. hastImalajI bhalAjI nAgotrA solaMkI smRti meM haste parivAra bAkarA (rAja.) 21.zA dUdhamala, narendrakumAra, ramezakumAra beTA botA lAlacaMdajI mAMDota parivAra | bAkarA (rAja.)maMgala ArTa, dozI bilDIMga 3-bhoIvADA,bhUlezvara,muMbaI 2 22.kaTArIyA saMghavI lAlacaMda ramezakumAra,gotamacaMda,dinezakumAra, mahendrakumAra, ravIndrakumAra beTA potA sonAjI bherAjI dhANasA (rAja.) zrI supara spearsa, 11-32-3e pArka roDa, vijayavADA, sikandrabAda. 23.zAzAMtilAla, dIlIpakumAra, saMjayakumAra, amanakumAra, akhIlakumAra beTA potA mUlacaMdajI umAjI talAvata Ahora (rAja.) rAjendra mArkeTIMga, po.bo. naM. 108, vijayavADA. 24.zA samarathamala sukarAja, mohanalAla mahAvIrakumAra, vikAsakumAra,kamaleza anila, vimala, zrIpAla bharata pholA muthA parivAra sAyalA (rAja.) aruNa enTaraprAIjesa, 4 lena, brADI peTha, gunTUra-2. 25. zA narapatarAja, lalItakumAra mahendra, zaileSa, nileSa, kalpeza, rAjeza, mahIpAla, dikSIta, AzISa, ketana, azvIna, sIMkeza, yaza beTA potA khImarAjajI thAnAjI kaTArIyA saMghavI Ahora (rAja.) kalAMjalI jvelarsa, 4/2, brADI peTha, gunTUra-2. | 26.zA tIlokacaMda mayAcaMda enDa kaM. 116, gulAlavADI, muMbaI - 4. 27.zA lakSmIcaMda, zeSamala, rAjakumAra, mahAvIrakumAra, pravINakumAra, __ dIlIpakumAra, ramezakumAra beTA potA pratApacaMdajI kAlujI kAMkarIyA, modarA (rAja.) gunTUra. 28. eka sadgRhastha (khAcarauda)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29. zA bhaMvaralAla jayaMtilAla, surezakumAra, prakAzakumAra, mahAvIrakumAra, zreNikakumAra, pritama, pratIka, sAhila, pakSAla beTA potA - parapotA zA samarathamalajI sogAjI duragANI bAkarA (rAja.) jaina sTorsa, sTezana roDa, aMkApAlI - 531001. 30. zA.gajarAja,bAbulAla,mIThAlAla,bharata,mahendra,mukeza,zaileSa,gautama, nIkhIla, manISa, hanI beTA potA, ratanacaMdajI, nAgotrA solaMkI sA~thU (rAja) phUlacaMda bhaMvaralAla, 108 govIMdappA nAyaka sTrITa, cennaI-1 31.zeTha mA~gIlAla, manoharamala, bAbulAla jayaMtilAla juThamala beTA potA sumeramalajI kundanamalajI luMkaDa gola umedAbAda (rAja.) 32. saMghavI bhaMvaralAla mAMgIlAla, mahAvIra nIleza, banTI, beTA potA harakacaMdajI zrI zrImAla parivAra AlAsanarAjeza ilekTrIkalsa 48, rAjA bilDIMga, tirunelavelI - 627001 33. bhaMsAlI bhaMvaralAla, azokumAra, kAMtilAla, gotamacaMda, rAjezakumAra, rAhula, AzISa, namana, AkAza, yogeza, beTA botA lIlAjI kasanAjI mu. sarata. maMgala motI senDIkeTa, 14/15 esa. esa. jaina mArkeTa, ema.pI. lena cIkapeTa krosa, beMgalora - 53. 34.sva. mAtRzrI mohanadevI pitAjI zrI gumAnamalajI kI smRti meM putra kAMtilAla jayantilAla, sureza, rAjeza solaMkI jAlora praviNa eNDa kaM. 15-8-110/2, begama bAjAra, haidarAbAda - 12.. 35. zA. kAntIlAlajI, maMgalacandajI haraNa, dA~sapA, mumbaI 36. golDa meDala inDasTrIsa prA. lI., revataDA, mumbaI, vijayavADA, dillI 37. rAja rAjendrA TeksaTAIlsa eksaporTasa limITeDa ___101, rAja bhavana, daulatanagara, borIvalI (IsTa), mumbaI, modharA nivAsI 38. saMghavI pukharAjajI nekAjI, dhANasA nivAsI saMghavI ilekTrIkalsa, 130, opanakArAsTrITa, koimabaTUra - 641 001. |
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyaM sahAyaka zrI bAkarA nagare zrI vimalanAthajI, zrI ajitanAthajI Adi jina biMba aura zrI puMDarIka gaNaghara zrI gautama gaNadhara zrI rAjendra surIzvarajI, zrI dhanacaMdra sUrIzvarajI guru biMbo kI aMjanazalAkA evaM pratiSThA vi. saM. 2059 mahA sudi 6 ke dina pU. munirAja zrI jayAnaMda vijayajI Adi ThANA kI nizrA meM sAnaMda saMpanna huI usa pratiSThA ke upalakSa meM sAdara puSpa prakAzita | zrI bAkarA jaina saMgha zrI vimalanAtha jaina per3hI bAkarA 343025 prata 1000
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAthajI zrI saMbhavanAthajI zrI mahAvIrasvAmIjI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ALM zrI caMdraprabhujI zrI ajitanAthajI mu. dravya sahAyaka bAkarA nagare zrI vimalanAtha, zrI ajitanAtha Adi jinabiMba kI aMjanazalAkA-pratiSThA evaM dAdAgurudeva zrImad vijaya rAjendrasUrIzvarajI zrImad vijaya dhanacandrasUrIzvarajI gurumUrti kI pratiSThA 2059, mAgha zuklA 6, ke dina zrI jayAnaMdavijayajI Adi ThANA kI nizrA meM sAnaMda saMpanna huI usa samaya kI sAdhAraNa kI Aya se lakSa zrI vimalanAthajI sAdara puSpa prakAzana zrI bAkarA jaina saMgha bAkarA (jAlora) prata : 2000
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya sahAyaka zrI guru rAmacaMdra prakAzana samiti bhInamAla, rAja prata 1000
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA saMskRta ane mAgadhI bhASAmAM prAcIna mahAtmAo, kavioe 'janasamUhanA kalyANa mATe aneka jAtanA pravartano karelAM che, je cAra anuyogamAM vartamAnakALe ApaNI dRSTie paDe che. jemAM bIjA anuyoga karatAM caritAnuyogane prAdhAnyapaNuM ApavAnuM kAraNa eja che ke, tenAthI bALa jIvo saralatA temaja sahelAIthI, sadAcAra ane sadbodhanA zikSaNo meLavI zake che, ane jeTalI asara kathAnuyogathI thAya che teTalI bIjAthI thatI nathI. AvA pUrvAcAryonA saMskRta prAkRtamAM gadya padyAtmaka, racelA caritro sarala bhASAmAM janasamUhanI sAme mUkavAmAM ghaNA lAbho samAyelA che. te vakhatanA dharma bhAvanAnA adbhuta ane samRddhizALI tattvo, jJAna, darzana, cAritra ane tapa ke dharmArAdhanAnA phaLarUpe je te samaye prasiddhi pAmyA hoya tenuM mAhAtmya vartamAna kALamAM AvA graMthorUpe pragaTa karavAthI tenA vAMcako - jijJAsuonI dharmazraddhA vRddhi pAmavA sAthe vyavahArika unnatinA kAraNabhUta nItinA mArganuM anusaraNa athavA digdarzana uttama prakAre thAya che. jaina kathAnuyogamAM tyAgI mahAtmAo, tathA saMsArI jIvo vagere aneka uttama puruSonAM caritro Ave che, temAM paNa jinezvaro - tIrthaMkaro mahArAjAonAM caritro to uttamottama hoya che. vartamAna samaye A kSetramAM jinezvara bhagavAnano abhAva hovA chatAM AvA pavitra puruSonI pratimAnA AlaMbana vaDe seMkaDo bhavyAtmAo bhavajaLa tarI gayA che; tevA uttama mahApuruSa tIrthaMkaranA mahAna padane prApta karavAmAM tevA puruSoe pUrve kevA kevA prakAranI dharmArAdhanA karI, karmanirjarAnA vipula maMtrone kevI rIte sAdhIne tIrthaMkara nAmakarma upArjana karI siddha paramAtmA thaI zakyA. anAdi kALathI AtmAne lAgelA karmarUpI kAdavane dUra karI kevI jAtanA Atmabhoge parama pada meLavI zakyA tenuM digdarzana ane anubhava thavA mATe AvA mahAna puruSonA caritro jIvonI dRSTi maryAdAmAM AvavA joIe ane tevA hetune laIne ja A sabhA mukhyatve karIne vartamAna covIsInA tIrthaMkara prabhunAM pUrvAcAryo racita caritronuM zuddha gujarAtI bhASAMtara karAvI samAja sAme mUke che. pUrvAcAryakRta caritAnuyogathI bIjA paNa lAbho che; te e ke bhUtakALamAM thaI gayela te te mahAn puruSonA vidyamAna vakhate te samayamAM dezanI sAmAjika, naitika, rAjakIya ane dhArmika pravRtti kevI hatI, tenI jANa thavA sAthe vartamAna kALamAM te te paristhitione samayAnusAra keTalI baMdhabesatI sthiti che, kevuM ane i
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTaluM bhavya jIvone anukaraNa karavU zakya che sAthe vartamAna kALamAM heya, jJeya ane upAdeya keTaluM che teno paNa anubhava thAya che. tIrthakara caritranuM zravaNa kalpasUtradvArA paryuSaNa parvamAM jaina prajAne sarvathA sAdhya hoI dara varSe niyamita taka maLe che. vaLI triSaSThizalAkApuruSacaritra je ke pUrvAcArya racita che te vageremAM paNa paramAtmA devonA caritra upalabdha thAya che ke jemAMthI vadhatA ochA aMze paNa vAcaka teno lAbha meLave che, paraMtu AvA devAdhidevanAM caritro haju paNa mULa-saMskRta prAkRta bhASAmAM bahuvidha upakAraka ane vistRta eTalA badhA che ke, vartamAna kALamAM ApaNo samudAya te bhASAno abhyAsI na hovAthI te te mahApuruSonA guNabhaMDAro- ajANapaNuM rahI javA pAme che; vaLI eka ja graMthamAM aneka mahA puruSonA caritra hovAthI te saMkSiptamAM paNa hoya tethI eka eka tIrthaMkara bhagavAna- caritra saMpUrNa aMze, vividha aneka upadezaka, aMtargata kathAo sahita, pratibhAzALI, manohara rasagaurava zailIthI alaMkRta karela hoya ane te prAcIna mahAtmAnI kRtinuM hoya, jethI tevA caritramAthI tattva prAptino janasamudAya alabhya lAbha meLavI zake. tethI tevA ja tIrthaMkara prabhunA caritronuM gujarAtI bhASAmAM sarala bhASAMtara karI pragaTa karavAno zubha prayatna hovAthI Avo prabaMdha keTalAka vakhatathI sabhAe zaru karyo che; jemAMthI zrI neminAtha prabhu tathA zrI supArzvanAtha prabhunAM caritro pragaTa karelAM che, jeno lAbha sArI rIte jana samAje lIdhelo hovAthI ane sabhAnI A pravRtti prazaMsanIya sAhitya sevArUpa hovAthI ane te cAlu rAkhavAnI ghaNI mAMgaNI ane sUcanAo keTaleka sthaLethI thatI hovAthI, tenAja prayatnarUpe A zrI jJAnasAgarasUri racita zrI vimalanAtha prabhunA caritranuM gujarAtI bhASAMtara karAvI jaina samAjanI sevAmAM mUkIe chIe. hajI tevo ja vizeSa prabaMdha zaru hovA tarIke zrI caMdraprabhu caritra tathA carama tIrthaMkara zrI mahAvIradevanuM caritra (je ke prAkRta ghaNuMja prAcIna, rasika ane tattvajJAnanI vividha hakIkato ane kathAo sAthenuM che) ke jenA bhASAMtaro taiyAra thaI gayelAM che, te paNa Arthika sahAya maLatAM pragaTa karavAno zubha prayatna A sabhAno che. AvA jaina kathAnuyogarnu parizIlana karavAthI bIjA karatAM te samAja upara vizeSa mahAna upakAra karI zake che. A graMtha paNa tevo ja hoI te sAthe temAM Avela kramavAra kathAonI alaukika racanA, chUpAyelo tAttvikabodha asAdhAraNa gauravazALI hoI A kathAgraMtha sarva mumukSuone sarva rIte upayogI thaI paDaze, tema anubhavatAM teno anuvAda karAvI tenI sArthakatA thavA Aje jijJAsuonI AgaLa mUkavA prayatnazIla thayela chIe.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha racavAno hetu - pUrvAcAryanI kRtikAnA AvA aneka graMthomAMthI A zrImAn jJAnasAgarasUrinI kRtirUpa zrI vimalanAtha caritra eka advitIya jIvanacaritranA zikSArUpa bodhaprada graMtha che. A caritranA racavAmA mukhya uddeza prayojana e che ke bhavyAtmAo dharmarUpI kalpavRkSanuM svarUpa samajI teno prabhAva jANI teno Adara karI mokSa meLave. graMthakAra mahAtmAno paricaya - zrI sthaMbhatIrtha-khaMbhAtamAM vyavahAra-vyApAramA kuzaLa zrI haripati nAmanA saMghapati hatA. jemaNe saMvata 1452nI sAlamAM saMgha laI ke je saMghamAM sAta jinamaMdiro hatA, te sAthe zrI zatrujaya tIrthanI yAtrA karI hatI ane teoe zrIratnasiMhasUri ane sAdhvIvargamAM ziromaNi zrI ratnacUlA sAdhvI mahArAjanA pagalA padharAvyA hatA. te saMghapati haripati zeThanI nAmalade nAmanI supatnIthI sajjanasiMha nAme putra thayo, te sajjanasiMha zeThanI kautubhadevI nAmanI strIthI zANarAja zeTha thayA, ke jeNe zrI zatrujaya tathA zrI giranAra tIrthanI saMgha sahita 24 devAlayanI sAthe utsava sahita vidhipUrvaka yAtrA karI hatI. te zANarAja zeThanA AgrahathI ja A graMthanA kartA zrImAn jJAnasAgarasUrie A graMtha saMvata 1517nA zrAvaNa mAsanI kRSNa paMcamIne divase zrI sthaMbhatIrthamAM bhavya jIvonA upakAra mATe lakhyo che. zrImAn jJAnasAgarasUri zrI ratnasiMhasUri mahArAjanA ziSya che ema graMthanI chevaTe graMthakAra mahArAje saMkSiptamA jaNAvela che. A graMtha racavAno uparokta hetu sAthe graMthanI zaruAtamAM graMthakartAe paNa jaNAvelo che ke. zANarAja zeThe zrI ratnasiMhasUrIzvara mahArAjanA upadezathI raivatAcala (giranArajI) tIrtha upara eka jinAlaya karAvyuM hatuM, jenA dvAra upara zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha ane ciMtAmaNi gaNadhara baMne kAusaggane dhAraNa karI birAjamAna che ane jyAM pavitra kAMtivALu samavasaraNa sphurAyamAna thaI zobhAveluM che. je jinAlayamAM bIjI suvarNanI pratimAo paNa hovAthI kAMcanabalAnaka evaM gauravazALI nAma ApeluM che. AvA bhavya te jinAlayamAM mULanAyaka zrI vimalanAtha prabhu (ke je A graMthamAM jemanuM caritra Avela che. te) jaya pAme che. eTale ke zANarAja zeThe zrI giranAra tIrtha upara zrI vimalanAtha prabhunuM maMdira karAvI devabhakti karelI hovAthI teja tIrthaMkara bhagavAnanuM caritra racavA zrIjJAnasAgarasUrijIne vinaMtI karI hoya ane A graMthanI racanA tevA hetuthI thaI hoya te hakIkata paNa sapramANa che. A hakIkata graMtha saMbaMdhe jaNAvI have A graMthamAM zuM zuM hakIkato che te saMkSiptamA jaNAvIe chIe.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthasaMkSepa prathama sarga dAnadharmAdhikAra peja naMbara 1 thI 74 prathama zrI RSabhadeva bhagavAna, zrI zAMtinAtha mahArAja, zrI nemIzvara jinadeva, zrI pArzvanAtha prabhu, zrImahAvIrasvAmI ane caritranAyaka zrI vimalanAtha prabhune namaskAra karavArUpa maMgalAcaraNa karI, zrI puMDarIka ane gautama gaNadharane vaMdana karI, sarasvatI devI ane gurunI stuti karatAM caritrAraMbha kare che. graMthanI zaruAta have ahiMthI thAya che. prathama graMtha saMbaMdhI vivecana karI dharmano mahAna prabhAva jaNAve che. jemAM paNa paropakAra dharma che te sarvathI zreSTha che, te paropadeza rUpa paropakAra dharma jenI tulanA koI paNa rIte thaI zakatI nathI, tethI ja hitopadezane arthe te paropakAradharma viSe kAMI kahevAno hetu graMthakAra mahArAja ahiM batAve che. caritrAraMbha - AgaLa graMthakartA mahAtmAno paricaya batAvela che temAM jaNAvyA mujaba zANarAja nAmanA gRhasthe zrI ratnasiMhasUri mahArAjanA upadezathI zrI giranAra parvata upara eka suMdara jinAlaya karAvyaM hatuM, jemAM mULa nAyaka tarIke birAjamAna thayelA teramA jinezvara zrI vimalanAtha prabhu hatA jethI te uttama zrAvaka varyanI vinaMtIthI zrI jJAnasAgarasUrijI kahe che ke huM zrI vimalanAtha prabhunuM caritra kahuM chaM. prathama tiryaglokanI aMdara Avela meruparvata ane arihaMtonuM Agamana je aDhIdvIpa sivAya bIje thatuM nathI, te aDhIdvIpanaM tenI aMdara Avela karmabhUmi (15) akarmabhUmI (30) tathA aMtaradvIponuM varNana, tathA jaMbUdvIpanuM varNana ApavAmAM Avela che. tyArabAda dhAtakIkhaMDanuM varNana ApatAM temAM Avela prAgvideha nAmanA kSetramA rahela tIrthaMkaro ane anya manuSyonI sthiti prakRtinuM vivecana karI, zruta kevIe kahelA pUrvavidehanI aMdara bharata nAme eka vijaya Avelo che. temAM mahApurI nAme iv
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka nagara che, tenI oLakha ApI te nagarImA eka padmasena nAme rAjA rAjya karato hato. te rAjA eka vakhate rAtrine challe pahore vicAra karavA lAgyo ke, manuSyane guru sivAya mokSapadanuM sthAna thatuM nathI, mATe koI mAre dharmaguru hoya to vadhAre sAlaM! prAtaHkALa thatAM kacerImA AvatAM tenA bhAgyayoge te nagarInI bahAra zrI brahmagupta nAmanA eka sUrijI ziSyonA parivAra sahita padhAre che, jemanI vadhAmaNI vanapAlake rAjAne ApatAM parivAra sahita rAjA zrI sUri mahArAjane vaMdanA karavA te vanamAM Ave che, jyAM sUrimahArAjane vidhipUrvaka rAjA vaMdanA karI, potAne ucca ane nirbhaya karavA vinaMti kare che. AcArya mahArAje rAjAne upadeza ApatAM jaNAvyuM ke, karmo ane jIvo kALathI anAdi che. jIva prAyaH karIne vanaspatimAM rahe che, tyAMthI caDatAM bAdara, nigoda, pRthvIkAya vikalendriyamAM pachI paMcendriyamAM Ave che; te rIte tenuM temaja vyavahArarAzI, avyavahArarAzI tathA nArakI vagere jIvonI kAyasthiti tathA AyuSya- vivecana karI, sarva prakAranI AzAne puranAro, daza dRSTAMtothI durlabha evo ciMtAmaNi samAna manuSyabhava ane tenI upayogItAnuM varNana karavAmAM Ave che; te saMkSiptamAM hovA chatAM jANavA yogya che. manuSyabhavamAM ja dharmarUpI rAjA maLI zake che. je dharma nirdhanane dhana ane asahAyane sahAya karavAmAM zreSTha che. dharmathI sArA kuLamAM janma thAya che, dharmathI sarva prakAranI saMpattio maLe che, dharmathI prabhupaNuM, iMdrapaNuM, tIrthaMkarapaNuM prApta thAya che. A trailokyamA je je zubha vastu che, te sarva dharmanA prasAdathI prApta thAya che. te dharma subuddhimaMtrIne zreSTha ane sakhAvatI kema sahAya thaI paDyo tenI avAMtara kathA prathama ahIM ApavAmAM AvI che, sAthe pakaDyuM che te choDavU nahiM tevA kadAgrahathI kulapatraka jenA aMgo bhAMge che te dRSTAMta Ape che. A banne viSayo upara subuddhi maMtrIe potAnA rAjA jitazatrune Apela upadeza tathA dharmanA ArAdhanathI subuddhi chevaTe mokSa lakSmIne kema prApta thayo te A kathAmAM Apela che. kathA eTalI badhI rasika che ke jenA mananapUrvaka vAMcanathI bALajIvo dharmanI sanmukha thAya che. dharmarUpI kalpavRkSanuM mAhAtmya ane te dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra zAkhAvALo che, jemAM dAnadharma e mukhya che. te guNathI bIjA sarva guNo prakAzamAna thAya che, paNa bIjA guNothI dAnaguNa prakAzamAna thato nathI; temaja bIjA guNothI mAtra tenuM ArAdhana karanAra saMsAra samudra tare che tyAre dAnaguNathI dAtA ane dAna grahaNa karanAra baMne saMsAra samudra tarI jAya che; tethI sarvathI dAnaguNa adhika che. vagere dAnaguNano mahimA ane dAna ApavAthI kIrti, mahattAne AtmakalyANanI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApti ratnacUDakumArane kema thaI, te kathA dAnanA prakAro sAthe zrImAn brahmaguptasUri zrI padmasena rAjAne kahI saMbhaLAve che; je vAMcavAthI koIpaNa prANI dAnadharma guNa prApta karavAnI IcchAvALo thayA sivAya raheto nathI. ahiM dAnadharmAdhikAra nAmano prathama sarga pUrNa thAya che. dvitIya sarga zIladharmAdhikAra pAnA naMbara 75 thI 142 A sargamAM AcArya mahArAja dharmarUpI kalpavRkSanI bIjI zAkhA zIladharmAdhikAra viSe upadeza kare che, je manuSya zIlanu pAlana kare che tene vipattio saMpattimAM palaTAI jAya che. zatru svajana thAya che, jaMgalamA maMgaLa bane che, surAsuro Icchita ApanAra thaI jAya che, hiMsaka prANIo vairabhAva bhUlI jAya che, eTale ke sarva vratomAM uttama evaM zIlavata Astika manuSyoe sadA pALavA yogya che. zIla vrata pAlana karavAthI AlokamAM kIrti ane paralokamAM svarga tathA mokSa, satI zIlavatInI jema prApta kare che. zIlanA mAhAtmya upara zIlavatInI kathA ahiM ApavAmAM Ave che. je kathA rasika, bodha levA lAyaka ane gaurava yukta che. tapa nAmanI dharma kalpadrumanI trIjI zAkhAnuM vyAkhyAna sUrimahArAja have Ape che. harIkezIbaLa vagere je lokottara maharSio hInakulamA utpanna thayelA chatAM, prabhutA ane devatAovaDe sevita thaI, A vizva upara vikhyAta thaI gayA, te taparnu ja phaLa che. uttama puruSone tApa utpanna kare tevA mahA pApo lAgI gayAM hoya, tevA pApono kSaya tapathI kSaNa mAtramA thaI jAya che. te tapa bAra prakAre che. te tapavaDe yuddha karavAthI sarva zatruone manuSya pUrNa rIte jItI le che tema tapavaDe vigraha-zarIra khapAvato kSamAdhArI puruSa caMdrAhAsa-caMdranA prakAza jevA tejane dhAraNa karato nirdhana chatAM aMtara sarva zatruone pUrNa rIte jItI le che. dehanI aMdara annapAnano praveza aTakAvAya nahiM tyAM sudhI te dehanA killAmA rahelA karmarUpI zatruo para vijaya thaI zakato nathI. tapanA ArAdhanathI A lokamAM labdhio maLe che ane paralokamAM zivasaMpatti prApta thAya che. pUrve duSkRtyo kAM hoya to paNa jo prANI AdarathI duSkara tapa Acare che to te nirbhAgyanI jema uMcA prakAranAM sukho bhogave che. ahiM padmasena rAjAe nirbhAgya koNa hato, te pUchavAthI zrIbrahmaguptasUrijI vi
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirbhAgyanI kathA kahe che. te nirbhAgya duHkhathI kaMTALI parvata parathI paDI ApaghAta karato hato, jevAmAM tyAM zrImAnadeva kevaLI bhagavaMtanA darzanano lAbha tenA bhAgyayoge thAya che. ane kevaLI bhagavaMta tene upadeza ApI (teno pUrvabhava kahI) ApaghAta karatAM aTakAve che. dharma pamADe che; e upadezamAM avAMtara zrI jinezvara devanI pUjA upara devapALanI kathA devatattvanuM svarUpa, gurutattvanuM varNana sAthai zreSThI putra mugdhanI kathA, sAthe dharmatattvanA vivecana sAthe amarasiMha tathA pUrNakaLazanI kathA ane te kathAno upanaya ghaTAvI chevaTe pUrNakaLaza rAjAe dIkSA grahaNa karI, jJAna, darzana, cAritranuM ArAdhana karatAM kaSAyajaya, indriyajaya, aSTakarmasUdana, sarvAMgasuMdara, paMcamahAbhUSaNa vagare nAmanA aneka taponuM vidhi sahita ArAdhana karI, savArthasiddha vimAnamAM jaI, tyAMthI AyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM uttama kuLamAM janma laI, dIkSA grahaNa karI, uttama tapathI karmano kSaya karI siddhine pAmaze. e vagere aneka uttama kathAo ApI graMthakartA zrI bIjo sarga pUrNa kare che. A sargamAM Avela kathAo ati prabhAvazALI ane rasayukta che, jenA vAMcanathI AtmAne zAMti prApta thAya che. tRtIya sarga bhAvAdhikAra pAnA naMbara 143 thI 218 dharmakalpadrumanI cothI zAkhA bhAva teno adhikAra zrImAn brahmaguptasUri mahArAja zrI padmasena rAjAne saMbhaLAve che. dAna, zIyaLa, tapathI manuSyane kevaLajJAna utpanna thatuM nathI paraMtu bhAva nAmanI zAkhAthI ja mokSa meLavavAnI mahAna zakti utpanna thAya che. pariNAma rahita manuSyane bhAvarUpI zAkhAthI jema dharmanI puSTi thAya che. jema rasoI lavaNa nAkhavAthI rasavALI thAya che, bhojana ghI var3e tAkAta ApanAruM thAya che, tema sarva guNanA nidhAnarUpa dharma bhAvanAthI ja saMpUrNa bane che. dAnAdi vagere dharmamAM bhAvadharma hoya to ja sonuM ane sugaMdha manyA jevuM thAya che. dayAdAna karavuM te sukha ApanAruM che; paraMtu kaLIyugamAM ghaNuM duSkara che, kAraNa ke A yugamAM prANIo AraMbha samAraMbhamAM tatpara hoya che. vaLI dharmopaSTaMbha dAna karavA kahela che, paraMtu kALa tathA pAtra vagereno yoga thavo durlabha che. zIla to muktirUpI lakSmInI lIlAvALaM che, paraMtu tenuM pAlana karavuM ghaNuM muzkela che. tapa A saMsAramAM saMtAparUpa taDakAmAM chAyAdAra vRkSanA jevuM che, paraMtu tenI aMdara vii
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMdriyono jaya karavo sugama nathI, jethI sukhathI sevI zakAya evI A dharmanI cothI zAkhA rUpa bhAva bhavyajIvone dhAraNa karavA jevo che, ke jenAthI caMdrodarane thoDA vakhatamAM siddhi prApta thaI. ahiM guru mahArAja caMdrodaranI kathA kahe che ane kathAno upanaya ghaTAve che. sAthe paMcaparameSThi maMtrano mahimA jaNAvI teno vidhi paNa A kathAmAM batAve che, je jJeya ane upAdeya che. eka vakhate jJAnathI yukta evA dharmaghoSa nAmanA AcArya ghaNA ziSyonA parivAra sahita udyAnamAM AvI caDyA. te khabara sAMbhaLI caMdrodara rAjA gurune vaMdana karavA Avyo vidhipUrvaka vaMdana karI Asana upara beTho. pachI AcAryamahArAja bhAvadharma mATe upadeza ApatAM jaNAve che ke, dAna cittane anusAre, zIla buddhine anusAre, zAstra tathA kAyAne anusAre tapa tyAMsudhI manuSya harSathI sukhadAyaka evA dharmakarmane kapaTa vinA karI zake che. jyAM bIjI zakti na hoya to kevaLa bhAvanA ja karavI. te upara zAstramA aneka dRSTAMto baLadeva RSi ane rathakAranAM mojuda che. je vacananI vRttithI ane lokonI stutithI je bhAva darzAve che, te pramANe zakti chatAM na karI zake to te bhAva sAco kahevAto nathI. te uparathI zrI dharmaghoSasUrijI dhana- ahiM dRSTAMta Ape che ane teno pUrvabhava sAthe jaNAve che. sUrimahArAjano upadeza sAMbhaLI rAjA caMdrodara saMsArano tyAga karI bhAvanA bhAvavA lAgyo; e pramANe bhAvanA bhAvatAM rAjAne kevaLajJAna prApta thayu. pachI vihAra karI dharmanI prabhAvanA karI chevaTe siddhipadane pAmyA. A pramANe caMdrodaranI kathA bhAvadharmAdhikAra mAre graMthakAra mahAtmAe jaNAvelI che, je AkhI kathA mananIya hoI paThanapAThana karanArane cittane zAMti utpanna karanArI che. tyArabAda zrI brahmaguptasUrie padmasena rAjAnI vinaMtIthI A saMsAramA dharmanI je yogyatA che te upadeza ApatAM prathama zrAvakadharma, pAlana karavA ane pachI vidvatAvALI dIkSA grahaNa karavA jaNAvatAM rAjAne dezaviratinuM dAna Apyu; pachI AcArya mahArAja vihAra karI gayA. rAjA potAnA nagaramAM Avyo. pachI guru upadezane potAnA AtmAmAM uttama rIte niraMtara citavana karato, moTAM jinamaMdiro karAvyAM. suvarNanI jina pratimAo karAvI, uttama siddhAMtanA pustako lakhAvyAM, niraparAdhi trasajIvone trAsa maTADavAnuM kArya karyu, sAdhu, sAdhvI mahArAjanI anna, vastra, pAtro vagerethI bhakti karI, zrAvakazrAvikAonuM vAtsalya rAjyabhAga choDI daI karavA mAMDyu, svadArA saMtoSa vrata, bAra prakAranAM tapapUrvaka bAra bhAvanA bhAvavA lAgyo ane trikALa pUjA karanArA te rAjAe zrAvakanI agiyAra paDimA viii
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha hRdaye vahana karI. pachI cAritra levAnI IcchA thaI, jevAmAM te ja vakhate pharI zrI brahmaguptasUrIzvarajI tyAM padhAryA. teozrIne vaMdana karavA jatAM rAjAe aNagArapaNAnI guru pAse mAgaNI karI ane aNagAra thayA. sUrimahArAje kaDaM ke daza kanyAo paraNIza temAM tAro prema thaze, tyAre tane haM dIkSA ApIza. rAjA te sAMbhaLI vismaya pAme che, jethI gurumahArAja cetanA sahita daza kanyAocaM varNana kare che. je svAMtahRdaya nAme nagara, rucira adhyavasAya rAjA tenI ghaNI strIo che, jemAM zAMti nAmanI strIne kSamA nAme putrI, ruci nAmanI strIne dayA nAme putrI, vinayatA nAme strIne mRdutA nAme kanyA, samatA nAme strIne satyatA nAme putrI, zuddhatA nAme strIne RjutA putrI, pApabhirutA strIne avairatA kanyA, nirAgatA nAmanI strIne brahmarati putrI, nirlobhatA strIne muktatA putrI, prajJA nAmanI strIne vidyA nAme putrI ane dazamI virati nAme strIne nirIhatA nAme kanyA. e daza kanyAogeM upadezamaya kathana AcAryamahArAje kahI rAjAne kaDaM ke A kanyA, pANI grahaNa karI pachI dIkSA le. tyArapachI te daza kanyAonI prAptinA upAyo AcArya mahArAje rAjarSine varNavI batAvyA. pachI pAMca samiti ane traNa gupti maLI ATha pravacana mAtAnI sevA karavAno rAjAne upadeza ApatAM IryAsamiti upara varadattanI kathA, bIjI bhASAsamiti upara saMgata sAdhunI kathA, trIjI eSaNAsamiti, varNana ane tenA upara dhanazarmA ane dharmaruci muninI kathA, cothI AdAna samiti upara somIlAcAryanI kathA ane pAMcamI utsarga samiti upara dharmaruci muninI kathA temaja managupti upara jinadAsanI kathA, vacanagupti upara guNadatta sAdhunI kathA ane kAyagupti upara mArge cAlatA eka sAdhunI kathA, e aSTa pravacananI samaja ane te upara kathA te sAthe bIjo keTaloka upadeza padmasena munine AcArya mahArAja Ape che je mAnanIya, suMdara ane grAhya che. tyArabAda padmasena munie sarva siddhAMtanuM avalokana kayuM ane pachI te munie potAnA pUrvanA duSkarmono kSaya karavA tapa karavA mAMDyu. bAvIsa pariSaho ane devo tiryaMca ane manuSyoe karelA cAra prakAranA upasargo potAnA hita mATe samatAbhAve sahana karyA. pachI koI vakhate gurunI AjJA laI gaNamAMthI judA nIkaLI sAdhunI bAra pratimA vahana karI ane zubha vAsanAthI vAsita thayela te vairAgyavAna muni padmasene vidhipUrvaka vIsa sthAnakanI ArAdhanA karI. ahiM vIsasthAnakathI ArAdhanA A munivarye kevI rIte karI tenuM sphUTa ane jANavA lAyaka varNana zrIjJAnasAgarasUri mahArAje bahu ja suMdara zailIthI Apela che. jenuM
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ manana karavAthI saMsAramA paritApa pAmela AtmAne zAMti prApta thAya che. __ A pramANe dharmadhyAnamAM tatpara evA te padmasena muni AyuSyano kSaya thatAM mRtyu pAmI sahasrAra devalokamAM devarUpe utpanna thayA. A padmasena muni teja ke A caritramA jenuM varNana karela che, te devAdhideva teramA tIrthaMkara bhagavAna A caritranAyaka zrI vimalanAtha prabhuno Agalo trIjo bhava che ke jemaNe munidharmamAM vIsa sthAnakanuM ArAdhana karI tIrthaMkara nAmakarma upArjana kayu. te mahAna puruSe te devalokamAM devatA sukha bhogavI AyuSya pUrNa karI zrI tIrthaMkara prabhu tarIke janma le che te have pachI cothA sargamAM kahevAmAM Ave che. caturtha sarga zrI vimalanAtha prabhunA janma, dIkSA ane kevaLjJAna varNana ___ pAnA naMbara 219 thI 289 A sargamAM vimalanAtha prabhu, cyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna e cAra kalyANakonuM varNana ApavAmAM Ave che. jaMbUdvIpamAM AvelA bharatakSetramA kAMpilyapura nagaramAM kRtavarma rAjA che, jene zyAmA nAme rANI che. have padmasena rAjAno jIva sahasrAra devalokamAM devasukha bhogavI vaizAkha mAsanI zukla bArasanA divase caMdra uttarASADhA nakSatramA AvatAM tyAMthI cyavIne rANInI kukSimAM trajJAna sahita avataryo. rANI cauda sapanA juve che ane iMdro svargamAMthI tyAM AvI prabhanI stuti karI mAtAne cauda sapanAnu phaLa uMca svare jaNAve che. tyArabAda ATha mAsane ekavIsa divaso vyatIta thatAM mAghamAsanI zukla tRtiyAnA divase caMdra uttarAbhAdrapada nakSatramA AvatAM zyAmA mAtAe varAhanA cihnavALA suvarNanI jevI kAnti dharanArA putrane janma Apyo. (zrI vimalanAtha prabhu janamyA). Asana kaMpathI prabhuno janma thayo jANI chappana digkumArikoo vaimAnika devo, tenA iMdro tathA bhavanapati ane vyaMtarAdi devo ane tenA iMdroe prabhuno janma mahotsava ane janmAbhiSeka bhAvanA ane bhaktipUrvaka karI potapotAnA sthAnomAM jAya che. tyArabAda prAtaHkALamAM prabhunI mAtA suMdara putrane joI khuzI thAya che pitAne vadhAmaNI pahoMce che. prabhunA pitA paNa janma mahotsava karI putranuM nAma vimalakumAra pADe che. anukrame yauvana vayane prApta kare che tyAre pitA kRtavarmarAjA putrano utsavapUrvaka rAjyAbhiSeka karI rAjyagAdI soMpI, pote cAritra le che. uttama rIte vimalanAtha prabhu rAjya pAlana kare che. daramyAna prabhune mahAbhAgya putra prApta thAya che. tenuM nAma arimardana pADavAmAM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che. prabhune rAjyanu pAlana karatAM trIsa lAkha varSo vahI gayA pachI ane temanuM bhoga phaLa karma kSINa thatAM dIkSA levAno vicAra thatAM ja AsanakaMpathI prabhune dIkSA levAno yogya avasara jANavAmAM AvatAM, brahmaloka nivAsI devo tyAM AvI dharma tIrtha pravartAvavA vijJapti kare che, pachI prabhu varasIdAna Ape che. eka varSamAM traNaso aThAsI kroDa aMsIlAkha suvarNatuM dAna kare che. pachI tyAM Avela bIjA vaimAnika devo ane iMdro sugaMdhI tIrtha jaLa lAvI prabhune snAna karAve che. divyacaMdana carcI devaduSya vastra ane alaMkArothI vibhUSita kare che, pachI devadattA nAmanI zibikA upara prabhu ArUDha thAya che ane yAcakone dAna ApatA sahasrAmra vanamAM padhAre che. tyAM azokavRkSa nIce utarI AbhUSaNo vagere tathA badhA parigrahano tyAga karatAM kezono-paMcamUSTi loca karI (mAghamAsanI zukla caturthInA roja) pAchalA pahore chaTThano tapa karI prabhu dIkSA le che, ke tarata ja cothaM manaHparyavajJAna prabhune utpanna thAya che. iMdro ane devo naMdIzvara dvIpanI yAtrA karI svasthAne jAya che. bIjA divase prabhu dhAnyAkaMTa nAmanA najIkanA gAmamA prathama pAraNAne mATe jAya che. tyAMnA jayarAjAnA prAsAdamA praveza karI nirdoSa AhAra grahaNa kare che. devaduMdubhI devatAo vagADe che ane rAjAne tyAM suvarNanI vRSTi thAya che. pachI prabhu tyAMthI anya sthaLe vihAra karI jAya che. e arasAmAM jaMbUdvIpanI aMdara aparavideha kSetrane viSe AnaMdakarI nAmanI / nagarI che, tyAMnI naMdisumitra nAme eka rAjA che. tyAM suvrata nAmanA koI eka AcArya padhAryA. rAjA AcArya mahArAjane vaMdana karavA gayo jyAM AcArya mahArAja dharmadezanA Ape che. tethI vairAgyathI rAjAno AtmA raMgatAM rAjA cAritra le che. uttama rIte saMyama pALatAM rAjA paMcatva pAmavAthI pAMca anuttara vimAnamAM mahAna devarUpa utpanna thAya che. __A jaMbUdvIpanA bharatakSetramA zrAvastI nAme nagarI che, teno dhanamitra nAme rAjA che. eka vakhate teno mitra balIrAjA tyAM Ave che. baMne mitro potapotAnA rAjyano dAva mUkI jugAra ramatAM dhanamitra potAnuM rAjya hArI jAya che. jethI dhanamitrane balIrAjA rAjyamAMthI kADhI mUke che. tenI rANIo paNa potAnA pIyara jAya che. rAjA dhanamitra bahAvaro banI gayo che ane vanamAM bhamatAM bhamatAM eka divasa supAtra munine joyA ane munizrIne vaMdanA karI munie tene dharmopadeza ApavA mAMDyo. munirAja pAMca prakAranA puruSonuM dRSTAMta tenA upanaya sAthe Ape che, jethI rAjAe potAne rAjya maLaze ke nahiM te pUchatAM jJAnI muni jJAnathI joI rAjya nahIM
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLe tema jaNAvatAM rAjAne vairAgya utpanna thatAM muni dhanamitrane dIkSA Ape che ane pachI munirAja upadeza Ape che ke he ziSya! te cAritra grahaNa kayuM che mATe have tuM rAgadveSa karIza to lakSmIdhara vagerenI jema saMsAra tarI zakIza nahiM. ahiM kRpALu muni lakSmIdhara vagerenI kathA kahe che. ahiM lakSmIdhara, suMdara, arhaddatta ane naMda e cAra bhAIo ke je varuNa nAmanA zrAvaka zeThanA putro che. tenA gharamAM cAritranA siddhAMta vagere sainyoe tenA gharamAM vAsa karelo jANI moharAjA ciMtAtura thAya che ane varuNazeThanA cAre putrone dRSTirAga, sneharAga ane viSayarAga prathama traNa putrane ane chellA naMdane dveSa kuMjara potAnI jALamAM phasAve che. pachI varuNazeTha tenA putrone jinezvara bhagavAna ane tenA dharma upara rAga karavA ane saMsAra upara rAga nahiM karavA prathama putrane upadeza kare che. te mAnato nathI, pachI suMdara nAmano bIjo putra rAgI puruSone zuM sukha hoya che, tenA upara lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA kahe che. avAMtara suMdara sUrarAjAnA putra jayacaMdranI kathA kahe che. paraMtu te putra rAgane choDato nathI, pachI varuNazeTha trIjA putrane paNa rAga choDavA upadeza Ape che. te paNa mAnato nathI, pachI zeTha cothA putra naMdane dveSa tyAgavA upadeza kare che te putre paNa dveSane tajyo nahIM. jethI varuNazeThane saMsAra upara abhAva utpanna thAya che. jevAmAM udyAnamAM zrI vijayakevaLI gurumahArAja padhAryA, temane vaMdanA karavA varuNazeTha tyAM Ave che. varuNazeTha potAnI azAMti (anitivALA putro)nI hakIkata kahI saMbhaLAve che. kevaLI bhagavaMta varuNazeThane potAnA gharamAM moharAjA che teja temanA putrone kubuddhi Ape che. te moharAjAno badho vRttAMta kevaLIbhagavaMta varuNazeThane jaNAve che. ahiM cAritra dharma ane moharAjAnuM svarUpa (rAgadveSanuM svarUpa) ane varuNazeThanA te cAre putro upara kevI asara kare che te vivecana che, je rasayukta, suMdara, bodha levA lAyaka ane avazya manana karavA jevaM che. varuNazeTha kevaLI mahArAjano upadeza sAMbhaLI ghera jaI sAta kSetramA dhana vAparI potAnI strI sAthe te * kevaLI bhagavaMta pAse cAritra grahaNa kare che. A pramANe guruvaDe zikSA pAmela dhanamitra munie eka vakhate karmanI vicitratAthI gurue vAryA chatAM, A tapasyAthI huM balIno vadha karanAro thAuM tevU niyAj bAMdhyu. pachI krodhavaDe zarIrane damana karIne anazana laI mRtyu pAmI acyuta devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. have balIrAjA paNa dIkSA laI cirakALa pAlana karI mRtyu pAmI uttama devalokamAM devapaNe utpanna thayo. tyAM devatAnAM sukho bhogavI AyuSyano kSaya thatAM. tyAMthI cavI A bharatakSetramA naMdana nAmanA nagaramAM samarakezarI rAjA thayo. te suMdarI xii
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmanI rANInI kukSIe balIno jIva devalokamAMthI AvI utpanna thayo. jenuM nAma rAjAe meraka pADyuM. sATha dhanuSyanI kAyA ane sATha lAkha varSanA AyuSyavALo meraka prativAsudeva traNa khaMDano bhoktA thayo. A arasAmAM dvArikA nAme nagarImAM rudra nAme rAjA hato, tene suprabhA ane pRthvI nAme be uttama rANIo hatI. pelo naMdisumitrano jIva anuttara vimAnamAMthI cyavI suprabhArANInI kukSImAM putrapaNe AvatAM baLadevanA janmane sUcavanArA cAra mahA svapno rANIe joyAM ane zubha divase kAMtithI ujvala evA putrano janma Apyo. tenuM nAma pitAe bhadra pADyuM. dhanamitrano jIva acyuta devalokamAMthI cyavI rudrarAjAnI bIjI rANI pRthvInA garbhamAM Avyo. vAsudevanA janmane sucavanArA sAta mahA svapnA rANIe joyAM. avasara prApta thatAM pRthvIrANIe zubha lakSaNothI yukta putrano janma Apyo. jenuM nAma svayaMbhU rAjAe pADyuM. ahiM baLabhadra, bhadra ane svayaMbhU vAsudeva anukrame moTA thavA lAgyA. ekadA udyAnamAM jatAM moTuM kaTaka juve che, je zazisaumya rAjAe prativAsudeva merakane daMDarUpe mokaleluM moTuM kaTaka juve che, te jotAM potAnA ugra subhaTone te kaTakamAM jeTaluM hoya teTaluM badhuM baLAtkAre laI levA hukama kare che, jethI subhaTo badhuM laI le che. meraka prativAsudevanI AgaLa te vRttAMta jAhera thAya che, jethI meraka krodhAtura bane che, teno maMtrI, rudrarAjAnA putro bhadra ane svayaMbhUe baLAtkAre laI lIdhAnI khabara Ape che. potAnA maMtrIne rudrarAjAnI rAjadhAnImAM mokale che, maMtrI rAjAne samajAvI lIla pAThuM meLavavA prayatna kare che. meraka sAme nakAmuM vaira na utpanna karavA ane merakane bamaNo daMDa ApavA jaNAve che, jethI svayaMbhU te sAMbhaLI krodhe bharAya che ane merakano tiraskAra karI pAThuM na ApavA jaNAve che. maMtrI merakane A sarva vRttAMta jaNAve che. jethI meraka krodhe bharAya che| ane laDavA sainya taiyAra kare che; maMtrIo nahiM laDavA mATe vAravA chatAM meraka dvArikA tarapha cAlavA lAgyo. sAmethI tene Avato sAMbhaLI potAnA baMdhu bhadra sahita svayaMbhU vAsudeva paNa lazkara sAthe taiyAra thaI sImADA upara ubho rahe che. bhAvibhAva baLavAna che. vAsudeva prativAsudevane haNI traNakhaMDa pRthvInA dhaNI thAya che tevo acala niyama che, te mujaba svayaMbhUne merake mUkeluM cakraratna hastamAM prApta thatAM meraka upara te choDatAM merakanuM mastaka chedI nAMkhe che. pachI svayaMbhU vAsudeva bharatArddhane sAdhI koTI zilA upADI tyAM pAchI mUkI potAnI dvArikA nagarImAM Ave che; pachI rudre potAnA putra bhadranI sAthe svayaMbhUne vAsudevapaNAno abhiSeka kare che. VIII
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ A arasAmAM be varSa sudhI vihAra karI prabhu zrI vimalanAtha bhagavAna vicaratAM vicaratA potAnA dIkSA sthAnamA punaH Ave che. prabhu sahasrAmravanamAM padhArI jaMbUvRkSanI nIce zuddha sthAnamAM cha? tapa karI, sthira thaI pratimAne vahana karI, kAusaggadhyAne rahetAM thakAM apUrva karaNamA rahI kSapakazreNIne prApta thayelA prabhue kSINa mohano aMta karI ghAtI karmono uccheda karyo; ane zukladhyAne rahetAM poSa mAsanI zukla SaSThIne divase caMdra uttarAbhAdrapada nakSatramA AvatAM kevaLajJAnane prApta thayA. IndronA Asana calAyamAna thatAM tyAM AvI samavasaraNanI racanA karI. jethI prabhu samavasaraNamAM javAne padhAryA. caityavRkSanI pradakSiNA karI prabhu tIrthAya namaH ema kahI siMhAsana upara birAjyA ane deva, manuSya, tithaMca vagere potapotAnA sthAne birAjyA. (A samavasaraNanI racanA devo kevI rIte kare che tenuM vistArapUrvaka varNana ahiM jANavA lAyaka che.) ahiM sarvajJanA putra arimardana prabhune kevaLajJAna upajyuM jANI tyAM Ave che ane prabhune stuti ane vinaMtI karI potAnA ucita sthAne bese che. pachI jagadguru amRtatulya samyakjJAna, darzana, cAritra vagere ja mokSa mArga che te upara dezanA Ape che je manana karavA lAyaka che. je upadezathI aneka jIvoe zuddha dIkSA grahaNa karI, pachI prabhue potAnA ziSyo paikI maMdara vagere chappana sAdhuone gaNadhara padavI ApI. ahIM prabhunA atizayano mahimA ane varNana jaNAvI graMthakartAzrI cotho sarga pUrNa kare che. paMcama sarga zrI vimalanAtha prabhunI dezanA, gaNadharadezanA, mokSagamana ane prabhujIno parivAra pAnA naMbara 290 thI 347 A chellA sargamAM zrI jJAnasAgarasUrIzvarajI mahArAja prabhunI tathA gaNadharadezanA, mokSagamana ane parivAra varNana jaNAve che. zrI vimalanAtha prabhune kevaLajJAna prApta thayA pachI prANIonA upara upakAra karavA aneka kSetromAM vihAra karavA lAgyA. ane upadezAmRta varasAvavA lAgyA. mukhya mukhya sthAnomAM puNya prApta karavAmAM tatpara tevA caturvidha devatAoe pUrva tIrthaMkara bhagavAnanI jema samavasaraNa racatA hatA. eka vakhate prabhu dvArikAnagarImAM padhAryA, jyAM devatAoe samavasaraNanI racanA karI. udyAnapAlakoe nagaramAM jaI svayaMbhU vAsudevane prabhu padhAryAnI vadhAmaNI ApI. vAsudeva svayaMbhU potAnA baMdhu bhadrane sAthe laI parivAra xiv
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahita samavasaraNamAM Avyo ane jinezvarane namI iMdranI pAchaLa prabhunI dezanA sAMbhaLavA beThA. prabhue svayaMbhUne uddezIne bolyA, he bhadra! cAritra levAnI tArI yogyatA nathI. tethI zrAvaka dharma sAMbhaLI pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata e bAra vrata samakita sahita potAnI zakti pramANe pAlyA hoya to te devatA ane manuSyanA sukhavaDe prauDha evA sAta ATha bhave siddhi ApanArA thAya che. te bAravratamAthI pahelA vrata zraddhAthI aMgIkAra kare te zrAvaka sadAne mATe niraparAdhI evA trasa jIvone jANI joIne vadha karato nathI, temaja parva divasomAM vizeSapaNe sthAvara jIvone tathA anya sAparAdhI jIvono paNa vadha karato nathI je uttama puruSa parvane viSe paNa zuddha dayA pALe che te nRpazekhara rAjAnI jema bhavobhava sukhI thAya che ahiM prathama vrata upara nRpazekhara rAjAnI kathA ApavAmAM Avela che. je manana karavA lAyaka che. mArgAnusArI evo paNa jo puruSa nirAdhAra mRSAvAda kare to tene pagale pagale ghAta thAya che. kanyAlika vagere asatyo nahiM bolanAra bIjuM vrata pALanAra kahevAya che. e asatyonI aMdara thApaNa oLavavAno doSa to bIjAno nAza karanAra gaNAya che ane te doSa karanArane be traNa vratAno bhaMga thAya che. uttamajano vimalanI jema asatya bolanAra manuSyano kadI pakSapAta karatA nathI tema kamaLanI jema satya bolanAra rAjamAnya, svajanothI pUjita ane mahattvanI kIrtivALo thAya che. ahiM . vimala ane kamaLanA dRSTAMto ApelA che. je bodhadAyaka che. adattAdAna virati vrata mATe prabhu upadeze che ke, je manuSyoe pUrve pArakA harelA dravyothI potAnA hAthane bAlyo nathI, te puruSanA uttama hRdayane agni paNa bALato nathI. je levAthI A cora che ema loko kahe che tevI adatta vastu leto nathI te suradattanI jema A pRthvImAM zlAghanIya che. ane tevI vastu grahaNa kare che te kamaLasenanI jema niMdanIya thAya che. A kathA paThana karavA yogya che. AcAravALI potAnI strImAM saMtoSa rAkhavo ane strIe potAnA patimAM saMtoSa rAkhavo e gRhastho mATe vidvAnoe cothu vrata kahela che. je puruSo roSa vagara potAnI strIno paNa tyAga kare che, teone yuktivaDe yatiothI paNa adhika . jANavA. jo ke evA manuSyo thoDA jovAmAM Ave che paraMtu sarva janoe parvonA divasamAM to strI saMga sadA varjita karavo joIe. kliSTa buddhivALA je puruSo parastrInI abhilASA kare che te puruSo yAvaccaMdra sudhI caMdranI jema avazya duHkha pAme che. ane je puruSo AdarathI svadAra saMtoSa rAkhe che, teo surendradattanI jema XV
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha tathA saubhAgya pAtra bane che. cothA vrata uparanI A kathA rasika ane bodhadAyaka che. pAMcamuM vrata parigraha pramANa che. je manuSya IcchAvaDe dhanadhAnya vagere parigrahanuM pramANa kare che tene pAMcamuM parigraha parimANa vrata kahevAya che, e vrata grahaNa karavAthI sarvano niyama thato hovAthI samyaktva mULa bAra vratotuM grahaNa paNa thAya che. e vrata vidhipUrvaka pALavAthI devadattanI jema sukhI thAya che ane e vrata laI tenI virAdhanA kare che te jayadattanI jema maraNAdi duHkha pAme che. daze dizAomAM javAne mATe je pramANa karavAmAM Ave che tene prathama guNavrata kahevAmAM Ave che. ane te grahaNa karI jeo tene pALe che teo rauhiNeyanI jema sva ane parajIva- rakSaNa kare che ane te grahaNa karI pramAda ane lobhathI virodhe che, te rauhiNeyanA pitAnI jema nAza pAme che. je bhogopabhoganI vastuomAM varjavA yogya hoya te varji zakAya tevI na hoya to tenI aMdara amuka saMkhyAno niyama karavo te sAtamu (bIjuM guNavrata) bhogopabhoga viramaNa vrata kahevAya che. tene aMgIkAra karI tenuM pAlana karatAM svarNazekharanI jema dIrgha AyuSya ane paralokamAM sadgatine pAme che. ane laI tenI virAdhanA kare che te mahendranI jema alpa AyuSya ane paralokamAM durgatine pAme che. jethI manuSyane artha prayojana vinA karmarUpI rAjA dharmarUpI dravya harIne daMDa Ape che tethI te anarthadaMDa kahevAya che. je puruSo anarthadaMDano tyAga kare che teo A pRthvImAM vIrasenanI jema sarva mAnya ane prazaMsanIya thAya che. ane anarthadaMDane jeo Acare che teo padmasenanI jema moTuM duHkha pAme che. zrI jinezvaroe digvirati vagere traNa vrato guNanI prAptine laIne bhavya zrAvakonA guNavrata kahelA che. yationuM suMdara sAmAyikavrata be prakAre kahela che, te sadA pALavA che. ane zrAvakone sAmAyika traNa prakAracaM kaheluM che ane be ghaDI pALavAnuM che. A sAmAyika zuddha pALavAthI manuSya mokSane pAme che. jethI eka lAkha suvarNa jeTaluM dAna tenI pAse kaI gaNatrImAM nathI. sAmAyika vratano Azraya karanAra kadi tiryaMca hoya to paNa eka vAnaranI jema devapaNAne pAme che. ahi eka vAnaranI kathA ApavAmAM Avela che. dezAvakAzika vrata e dazamuM vrata che. je divase ane rAtrinA sacitta vagereno saMkSipta karavAmAM Ave che tene kavIzvaroe mukhyapaNe A bIjuM zikSAvrata kahela che. hAla to zAstramA vyavahAra mATe vikhyAta evaM digviratinA saMkSepane Xvi
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezAvakAzika vrata kare che. A vrata laI je puruSa tenI virAdhanA kare che te puruSa kAkajaMghanI jema A loka tathA paralokamAM duHkha pAme che; kAkajaMghanI kathA ahiM Apela che. jJAnImahArAje jinAgamamAM kaDaM che ke cAra parvomAM pratimAdhara zrAvakoe sarvathI cAra prakAra, pauSadhavrata pALavU ane bAkInA sazakta zrAvakoe eja pramANe pauSadha vrata sarvathI pALavU tathA dezathI alpazaktivALA zrAvakoe dezathI cAra prakArac pauSadhavrata pALavaM. sarva gRhastha zrAvakoe parvane divase zakti pramANe pauSadha grahaNa karavU joIe; je puruSo karmarUpI rogamAM auSadha rUpa evA suMdara pauSadhane pALe che teo malayaketunI jema devatAone prazaMsanIya thAya che. malayaketunI A kathA ghaNI ja rasika ahiM ApavAmAM Avela che. __ chelluM ane coeM zikSA (zrAvaka) vrata atithI saMvibhAga nAmanuM che. koI atithine kAMIpaNa ApIne pachI jamavU te bhojana kahevAya. kadApi te pramANe hamezAM na bane to vivekI puruSoe pauSadhanA pAraNAnA divase to pAtrane bhojana ApIne ja jamavU joIe. je puruSa A vratanuM ArAdhana kare che te zAMtimatInI jema avazya sukhanuM pAtra bane che. ane je tenI virAdhanA kare che te padmalocananI jema A loka tathA paralokamAM duHkha pAme che. ahiM A vrata upara zAMtimatI ane padmalocanAnI kathA ApavAmAM Avela che. A pramANe pUrve kahelA bAra prakArano zrAvakano dharma bAra devalokane ApanAro che ane sUryanI jema samyagdRSTi manuSyanA aMdhakArane haranAra che. jema sarva rasavatI rucIthI uttama puSTi ApanAra che tema sarva kriyA paNa rucIthI saMvarapuSTi ApanAra che. uttama puruSane cAritra vagerenI sAmagrI hoya paNa te puruSa jo samyagdarzanathI rahita hoya to tene akSayapada-mokSanuM darzana thatuM nathI. jema nAyaka vinAno hAra, jinezvara vinAno prAsAda ane ghI vinAno AhAra A pRthvI upara zobhAne prApta thato nathI. tevI rIte samyag vinAno dharma sukha samUhane karanAro thato nathI. tethI te samyaktva kuladhvajanI jema manuSyoe sadA pALavaM joIe. ahiM samyaktva upara kuladhvajanI kathA Apela che. __ bhagavAna vimalanAtha svAmInI A pramANe dezanA sAMbhaLI keTalAka bhavya puruSoe cAritra lIdhuM, keTalAeke zrAvaka vrata lIdhA. svayaMbhU vAsudeve samyaktva grahaNa kayu. evI rIte eka pahora dezanA ApyA pachI zrImaMdara gaNadharamahArAje eka pahora sudhI dezanA ApI. pachI deva, asura ane manuSyo vagere potapotAnA sthAne cAlyA gayA. xvii
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhu kevalajJAna thayA pachI be varSa uNA paMdaralAkha varSa sudhI pRthvI upara vihAra karatAM prabhune A pramANe parivAra thayo. 68,000 sAdhuo, 1,008,00 sAdhvIo, 1,100 cauda pUrvadhArI, 4,800 avadhijJAnI, 5,500 manaHparyavajJAnI, 5,500 kevaLajJAnI, 9,000 vaikriya labdhivALA, 3,200 vAdIo, 2,08,000 zrAvako ane 4,34,000 zrAvikAo. potAno nirvANa samaya jANI prabhujI zrI sametazikhara giri upara gayA, tyAM cha hajAra munionI sAthe anazana vrata aMgIkAra kayu, ekamAsa sudhI anazana prabhue pAnyu. aSADha mAsanI kRSNa saptamIne divase caMdra revatI nakSatramA AvatAM kAyotsarge rahelA ane zuddha zukladhyAnathI virAjatA zrI vimalanAtha prabhu cha hajAra munio sAthe mokSamAM padhAryA. te vakhate rAjA ane iMdro kheda karatA tyAM AvyA. pachI prabhuno nirvANa mahotsava bhaktipUrvaka karyo. je hakIkata ahiM ApavAmAM Avela che, te vAMcavAthI bhakti pragaTa thAya che. prabhuno nirvANamahotsava karI devatA, manuSya vagere svasthAne jAya che. prabhu kumArapaNAmAM ane vratamAM paMdara paMdara lAkha varSo, rAjyamAM trIsa lAkha varSoM maLI sATha lAkha varSatuM temanuM AyuSya hatuM. svayaMbhU vAsudeva potAnu sATha lAkha varSanuM AyuSya bhogavI pApakarmanA yogathI chaTThI narake gayo. bhadra baLadeva municaMdra muninI pAse dIkSA laI potArnu pAMsaThalAkha varSatuM AyuSya pUrNa karI mokSamAM gayA. upara pramANe graMthakAra sUrijI mahArAja pAMcamA sarga sAthe A caritra paNa pUrNa kare che. chevaTe prazasti Apela che. jemAM potAnA gurumahimAnU varNana karI gurubhakti darzAvela che. ane A graMtha racavAno hetu temaja kayA kSetramAM kaI sAlamAM kayA mahinA, tIthivAranA roja graMtha pUrNa karela che te jaNAvI prazasti pUrNa karela upara pramANe saMkSiptamAM amoe A graMthano sAra vAcakanI sugamatAnI khAtara ApavAmAM Avela che. A mahAna uttama puruSanA caritrano graMtha paThana pAThana karavA jevo, ati AnaMda utpanna karanAra, jJAna, darzana, cAritranA prabhAvane pragaTa karanAra ane dharmane mahAmaMgaLa prApta karAvanAra hoI tethI AtmabhAvanA, AtmajAgRti ane Atmika AnaMda pragaTa karanAra anupama ane manahara racanA A graMthanI che, ema vAcakavargane jaNAyA sivAya raheze nahi; tema jANI A teramA jinezvara zrI vimalanAtha prabhunA xviii -
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrano graMtha pragaTa karavAmAM Ave che. chevaTe paramAtmAne prArthanA karIe chIe ke A graMthanA vAMcana, manana ane zravaNathI aneka bhavyAtmAo tevA padanA adhikArI banI akSaya amarapada pAmo. A graMthanI zuddhi mATe yathAzakti prayatna karavAmAM Avela che, chatAM dRSTidoSa ke presadoSa ke evA koI pramAdanA kAraNe koI sthaLe skhalanA jaNAya to mithyAduSkRtapUrvaka kSamA mAMgIe chIe ane amone jaNAvavA vinaMtI karIe chIe. AtmAnaMda bhavana, vasaMta paMcamI saMvata 1985 Atma saMvata 33 gAMdhI vallabhadAsa tribhuvanadAsa do zabda rAjasthAna prAntanA jAlora jillAmAM bAkarAnagaramA 2059nA mAhAsuda 6nA maMgalamaya divase maMgalamaya zreSTha muhUrtamAM mUlanAyaka zrIvimalanAtha bhagavaMta Adi jina pratimAonI aMjanazalAkA ane pratiSThA mahotsave sAnaMda sollAse bhavyAtibhavya jinAlayamAM birAjamAna karyA. te zrI vimalanAtha bhagavaMtanA jIvana caritranuM bhASAMtara AhoranA jJAna bhaMDAramAMthI laIne A caritrane saMzodhana karIne chapAvavAmAM Avela che. jJAna pipAsu AtmAonI jJAna rUpI pyAsa bujhAvavA mATe zrI jJAnasAgarajIe A graMtha saMskRta bhASAmAM padya rUpe racela che. graMthamAM je che te 'graMtha saMkSepa'nI aMdara darzAvela che. te vAMcavAthI graMtha vAMcavAnI utkaMThA jAgaze. pAThako jJAnArjana karI cAritra grahaNa karI vahelAmAM vahelAM muktisukhane pAme eja abhilASA. 2064 jAlora 5 zubhaM bhavatu jayAnaMda xix
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama krama viSaya paSTa . . .. . . .. .. .. .. . ... . .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 5 .. . .. . .. .. .. .. . . .. .. .. . . . . . (1) prathama sarga (2) dvitiya sarga | (3) tRtIya sarga (4) caturtha sarga (5) paMcama sarga (6) graMtha kartAnI prazasti ................ ......... 210
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / Namo arihaMtANaM / / zrI vimalanAtha caritra prathama sarga (dAnadharmAdhikAra) maMgalAcaraNam svastizrIvRSabhaM svarNavaNaM varNaniSevitam / dharmakarmavidhAtAraM vande zrIvRSabhaprabhum / / 1 / / kalyANanI lakSmIthI zreSTha, suvarNanA jevA varNavALA, sarva varNoe sevelA ane dharmanA ane karmonA racanArA zrIRSabhadeva prabhune huM vaMdanA karuM chu. 1 brAhmImataH kalAdhArazchAyAbhRd vRttatAspadam / gomaNDalayuto jIyAnmRgalakSmA jinaH sadA / / 2 / / 'brAhmIe mAnelA, kalAonA dhAraNa karanArA, kAMtine dharanArA, sadvRttasaccAritranaM sthAnarUpa ane go (bhA) maMDaLe yukta evA mRganA lAMchanavALA zrI zAMtinAtha prabhu sadA jaya pAmo. 2 zivAnandakaraizvaryaM samudravijayodbhavam / .. zrImannemIzvaraM naumi senAnIgaNapUjitam / / 3 / / jemanu aizvarya zivAdevI mAtAne AnaMdakAraka che ane jeo samudravijayanA putra che, evA senApationA samUhathI pUjAyelA zrImAn nemIzvara prabhune huM namaskAra karuM chu. 3 sanAtano ruceH sthAnaM padmAkarajarAjitaH / sudevo'stu tamohantA zrIpArzvaH puruSottamaH / / 4 / / sanAtana, kAMtinA sthAnarUpa, padmAkarathI thayelA kamalothI virAjita ane puruSomAM uttama evA zrI pArzvanAtha devAdhideva ajJAnarUpI aMdhakArane nAza karanArA thAo.4 1. ahi bIjo artha caMdrapakSe thAya che. brAhmImata eTale brahmapakSe mAnelo kalAone dhAraNa karanAra. chAyA-kAMtivALo ane vRttatA goLAkRtirUpa ane gomaMDaLa-kiraNonA maMDaLavALo mRganA lAMchanathI yukta evo caMdra jaya pAmo. zleSAlaMkAra. 2. ahiM zleSa-alaMkArathI Izvara eTale mahAdevanA pakSe evo artha thAya che "jeoneM aizvarya zivA-pArvatIne AnaMdane ApanAeM che ane jeo mudrA sahita pArvatIne paraNanAra che tathA senAnI-kArtikasvAmI ane gaNagaNapati athavA gaNothI jeo pRjita che.'' 3. ahiM puruSottama-viSNupakSe evo artha nIkaLe ke, sanAtana che ane tenA hastamAM padmA-lakSmI athavA kamaLa che ane te jarA nAmanI rAkSasIne jItanAra che ane tamoguNa (aMdhakArane) nAza karanArA thAya che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalAcaraNa zrIvIraM guNa gambhIraM dharaM dhIrajitAmaram / samIraM nIraM santApe seve sIraM bhayAvaneH / / 5 / / guNothI gaMbhIra, dhAraNa zaktivALA, buddhivaDe devatAone raMjana karanArA, A saMsAranA saMtApane haravAmAM pavana tathA jalarUpa ane bhayarUpI pRthvIne kheDavAmAM haLarUpa eTale abhaya karanArA evA zrI mahAvIra prabhune hu~ sevaM chu. 5 __ kevalajJAnavibhavaH samahAH saguNAlayaH / vimalo dadatAM harSa tIrtharAjastathA pare / / 6 / / kevalajJAnanA vaibhavavALA, tejasvI ane sadguNonA sthAnarUpa, evA zrIvimalanAtha prabhu ane bIjA tIrthaMkaro mane harSa Apo. 6 / zrIpuNDarIkapramukhAH pramukhA gaNadhAriNAm / yacchantu puNDarIkAdripuNDarIkopamAM mama / / 7 / / sarva gaNadharomAM pramukha evA puMDarIka vagere gaNadharo mane puMDarIka-girinA puMDarIkanI upamA Apo. eTale puMDarIkagiri upara jema puMDarIka gaNadhara mokSa gAmI thayA, tema mane mokSagAmI banAvo. 7 zrIgautamaM gaNadharaM zivAnandaM janArcitam / naumyahaM bhAvataH sarva maGgalAnandadAyakam / / 8 / / kalyANanA AnaMda svarUpa, lokoe pUjelA ane sarva maMgaLanA AnaMdane ApanArA evA zrI gautama gaNadharane huM bhAvathI namaskAra karuM chu. 8 sarasvatImahaM staumi bhudhaa'nyopkaarinniim| ghanAgamapradAM nityaM varSevAmRtavarSirNIm / / 9 / / huM varSARtunA jevI sarasvatI devInI stuti karuM chu. jema varSARtu bahu dhAnyane upakAra karanArI che, tema je sarasvatI devI bahudhA bahu prakAre anya janano upakAra karanArI che jema varSARtu ghanAgama-meghanA Agamanane ApanArI che, tema sarasvatI devI ghana-ghaNAM Agama zAstrone ApanArI che ane jema varSARtu nitya amRta-jalane varSAvanArI che, tema je sarasvatI devI vANI rUpI amRtane varSAvanArI che. 9 jJAnadIpAzca sUrIndrA : prasannA me bhavantu te / yattejaseha lakSyante gahanAgamakUpakAH / / 10 / / jeonA tejathI gahana evA AgamarUpa kUvAo joi zakAya che, evA te jJAnanA dIpakarUpI sUrivaro mane prasanna thAo. 101 1. ahiM sarasvatInI stuti pachI gurunI stuti eja vAtane siddha kare che ke sarasvatI eTale jinavANI. devalokanI devInI stuti sRrivaronI pUrve hoI zake ja nahIM. - saMpAdaka zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmano prabhAva graMthakAra mahArAjanuM graMtha saMbaMdhe vivecana huM (jJAnasAgara sUri) A caritranuM eka vacana kahevAne paNa asamartha chu, chatAM paNa je huM kahuM chu, tenuM kAraNa mArA guru ja che. brahmatvane jANanArA te gurunI kRpAthI ja huM A graMtha racuM chu. A lokamAM durjana puruSo bANanI jema sarvadA durjaya kahelA che. teo koipaNa mANasanA 'guNAropane joine rahI ja zakatA nathI. te durjana puruSo jo bIjAnA dUSaNono uddhAra karavAmAM (doSa kADhavAmAM) kuzaLa che, to teo bIjAnA racelA graMthanI nirmaLatA ApavAthI satpuruSone sadguNa karanArA che. jeo sUryanI jema pote doSAbhAva (doSA-rAtrI-rajanI-aMdhakAra samAnadoSa-avaguNano abhAva-tiskAra)ne karanArA che, tevA satpuruSone aMjali joDIne prAthanA karuM chu ke, zukrAcAryanI jema sarvadAnavasadguru eTale jema zukrAcArya sarvadAnavonA guru che, tema A kAvya sarvadA-navIna sadguru rUpa banavAvALu che ane jema zukrAcArya kRtAMtajanaka-sUryano aMta karanAra-nAza karanAra che, tema A kAvya kRtAMta janavidvAn lokone kAMta-manohara che. tevA A kAvyanA pratyeka pada upara te sajjanoe dRSTi ApavI. Apa sajjanonI dRSTithI thayelI A kAvyanI adhika zuddhinA prabhAvathI tenAmAM bamaNuM teja Avaze, tethI tenI eTale kAvyanI ane zukrAcAryanI guru karatAM / paNa adhika mAnyatA thai paDaze. dharmano prabhAva dharmathI pAMca iMdriyono saMyama thAya che, lakSmIno baMdhurUpa manuSyabhava maLe che, zubha ApanAra Arya deza prApta thAya che, sukRta-puNyanI AzAothI vyApta evaM kula prApta thAya che, SaTkAya jIvanI rakSA kare tevI kAyA maLe che, mAnasarovaranA je, gaMbhIra mana thAya che, koinI pratAraNA na kare tevA vacano bolAya che, dAna apAya tevU dhana meLavAya che. udAra hRdayavALI strI prApta thAya che, vizALa gRhanI zAlAo maLe che, ati zreSTha evA varadAno maLe che, satpuruSone AnaMda Ape tevA putro maLe che, uMcI jAtanA vastra prApta thAya che, jemane aneka devatAo name tevA deva maLe che, tattvajJAnane jANanArA guru maLe che, sarva bhUmine pAlanAra mahAna rAjA thavAya che, madanA sugaMdhathI unnata evA gajeMdro maLe che, lakSmInA vaibhavavALA maMdiro 1. jema bANa guNa-dhanuSanI dorI upara caDavAthI chUTayA vagara rahI zakatA nathI, tema durjano bIjAnA guNane joi tenA doSa kahyA vagara rahI zakatA nathI. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmano prabhAva prApta thAya che, vegavALA azvo prApta thAya che, lAbhathI bharapUra udyoga maLe che, sarva sagAo sajjana maLe che, dayAvALu hRdaya thAya che, khuzAmata vagaranuM vANI- cAturya prApta thAya che ane badho samaya sukhamaya thAya che. tethI karIne kalyANanA arthI evA puruSe tevo sukhadAyaka zreSTha dharma Acaravo joie. paraMtu hAla te dharma jarA akhaMDa pAkhaMDathI khaMDita thai gayo che tethI sArA hRdayavALA puruSe potAnA hRdayamAM vicAra karIne te dharma sadA Acaravo. kAraNa ke je kArya vicArathI karavA yogya hoya te kArya zreSTha puruSoe aTakAvatuM na joie.1 te dharmamA je paropakAra dharma che, te sarvathI zreSTha che. jema badhA parvomAM dIvALInU parva, devatAomAM sarasvatI devI, guruomAM gautama svAmI, maMtromAM oMkAra, tIrthomAM ujjayaMta parvata, grahomAM caMdra ane vidyAomAM sarva lokoe mAnya karelI adhyAtmavidyA zreSTha che, tema sarva dharmonI aMdara SaTdarzanoe darzAvelo paropakAra dharma zreSTha che ane tene satpuruSoe A saMsAramA sArarUpa kahelo che. A pRthvI upara vizvanA AdhArarUpa te paropakAra dharma aneka prakAre kahelo che, paraMtu tenI aMdara je paropadezarUpa paropakAra dharma che, tenI tulanAne koipaNa prakAre prApta karI zakato nathI, tethI huM mArI alpabuddhi vaDe hitopadezane arthe te paropakAra dharma viSe kAMi kahevAnI icchA rAkhuM chu. kAraNa ke bAlaka je kAMi bole te pUjya puruSone harSanuM kAraNa thAya che. kadi koi zaMkA kare ke, pUrva puruSoe karelA vistAravALA siddhAMtanA graMtho ghaNA che, chatAM A graMthanI kRti karavAnuM zuM kAraNa che? vaLI A graMthamAM tenA kartAnI vANI thoDI ane zlokonA arthane ApanArI che, tethI sUkSma evA padArthonuM jJAna AvA graMthathI zI rIte thaI zake? AvI zaMkA lAvI kahevU na joIe, kAraNa ke moTA dvAravALA gharamA prakAza paDato na hoya to paNa tenI uparanA nAnA chidramAMthI sUryanI je thoDI kAMti Ave te vaDe jevU sUkSma reNu vagere darzana thAya che, tevU darzana sUryanI ghATI kAMtithI thatuM nathI. vaLI pUrve maNio rAtrinA je aMdhakArane dUra karatA hatA, te aMdhakArane hAla dIvAo pragaTAvI dUra karavAmAM Ave che, tevI rIte hAlanA jamAnA pramANe huM A graMtha kahuM chu. pUrvakALe bIjA utkRSTa puruSoe siddhAMtanA aMga tathA upAMgo racI upakAra karelo che, to te huM pUrva puruSonA kAryane anusarI mArA AtmAne upakAra karuM chu. 1. ato vicArya kAryo'sau, svahadA suhRdA sdaa| vicArasAraM yatkArya, tanna vArya parairnaraiH / / 24 / / zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrAraMbha caritrAraMbha zrI zANa nAmanA gRhasthe zrI ratnasiMhasUrinA uttama upadezathI raivata giri (giranAraparvata) upara eka jinAlaya karAvyuM hatuM. jene sevana karavAne samaye je navIna suvarNanI kAyAno Azraya kare che, (to paNa) vidvAn puruSo jene kharekhara vizvarUpa kahe che, jenI aMdara sura, asura tathA manuSyone pUjavA yogya ane suvarNanA jevI kAMtivALA zrI vimalanAtha svAmI prabhutAne Azrita thaI jaya pAme che, jemAM zrI ajitasvAmIe zrI maMDapamAMthI AvI potAnA AtmAne suvarNarUpa banAvI (nihALI) suvarNamaya zarIrane dhAraNa kayuM hatuM. jenA dvAra upara caMdranI kAMtine jItanArA zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha ane ciMtAmaNi gaNadhara baMne kAyotsarga dhAraNa karIne rahyA che, jyA saMsArano bhaya rAkhanArA prANIone zaraNarUpa ane sarva prakAranI lakSmIonuM sthAna rUpa eveM pavitra kAMtivALu samavasaraNa sphUrAyamAna thai zobhI rahyaM che. jenI aMdara badhuM samavasaraNa samAI javAnI vAta to zI karavI? paNa jenI madhye samasta sauMdaryavALI pRthvI paNa rahelI che ane jenI aMdara bIjI suvarNavarNI pratimAo hovAthI vidvAnoe jenu kAMcanabalAnaka evaM nAma ApeluM che, tevA te sarva jina prAsAdone jItanArA uttama prAsAdane prApta karI kayA puruSo saMpUrNa prasannatAne bhajatA ke utpanna karatA nathI? tevA te prAsAdanI aMdara mUlanAyakapaNAne prApta thayelA teramA tIrthaMkara zrIvimalaprabhunu caritra kahuM chu. / / 44 / / tiryaglokanI madhya bhAge sAdhunI jema meru parvata zobhI rahyo che. sAdhu jema vRttapezala eTale sadvarttanathI komaLa hoya che, tema te vRtta-goLAkAra tathA komaLa che. sAdhu jema puNya-AcAra pALavAmAM tatpara hoya che, tema te puNyanA AcaraNa karanArAne prApta thAya tevo che, athavA te puNyanA AcArathI pradhAna che. jema sAdhu hamezAM kSamAdhara-kSamAne dhAraNa karanAra hoya che, tema te zAzvata kSamApRthvIne dhAraNa karanAra parvata che. asaMkhya buddhimAn vidvAno je kahe che ke, te parvatane AzrayIne asaMkhya dvIpa samudro rahelA che. te moTA AzvaryanI vAta che. teonI 'aMdara manuSyonI utpatti ane vinAza (janma maraNa) thatI nathI. kAraNa ke aDhIdvIpa sivAya bIje arihaMtonuM gamana nathI thatuM. tyAM grahono cAra (paribhramaNa) parvato ane nadIo nathI, tyAM megha vRSTi thatI nathI, dhAnya ugatAM nathI, bAdara1. ( aDhIdvIpa, samudra sivAyanA bIjA asaMtryAtadvIpa samudronI aMdara.) zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrAraMbha agni hoto nathI ane tyAM khANo paNa nathI. tenA madhya bhAge viSNunI jema aDhIdvIpa Avelo che, jema viSNu sudarzana cakra dhare che, tema te sudarzana-sArAM darzanavALA devatAonA cakra-samUhane dhAraNa karanAra che. jema viSNu kamalAlakSmInA kara-hAthathI suzobhita thayelo che. tema aDhIdvIpa laMbAI ane vistAramA pIstALIza lAkha yojana che ane te sadAkAla cAre tarapha mAnuSottara parvatathI vITAyelo che. / / 5 / / temAM jeTalA manuSya saMkhyAnA AMka che, teTalA 'jaghanyathI che ane utkRSTathI koTAnukoTInA aMko che. A (aDhI dvIpa)mA utkRSTathI ekaso sittera (170) bhagavaMto thAya che ane jaghanyathI vIsa jina bhagavaMto hoya che. tathA ahIMyA graha cArAdika hoya che. tyAM rahelA loko adhika harSa pAme che ane koI azubhane prApta thatuM nathI. tyAM uttama sAdhuo suzobhita jJAna rasane Ape che, tyAM potAnA moTA kiraNane aMdhakAramAM paDelA joi sUrya potAnA bIjA kiraNone lai AkAzamAM bhame che ane tenI pAchaLa rAjA-caMdra anusare che. te aDhI dvIpanI aMdara paMdara karmabhUmi, trIsa akarmabhUmi ane chappana aMtaradvIpo AvelA che, temAM trIsa akarmabhUmimAM kalpavRkSanA phalano AhAra karanArA tathA aMtaradvIpamA rahenArA aMtaradvIpavAsI yugalIka manuSyo rahe che. tevA te aDhIdvIpanI aMdara yogInI jema lAkha yojananA pramANavALo prathama jaMbUdvIpa Avelo che. jema yogI yoga sahita hoya che, tema te dvIpa aga-parvata sahita che, jema yogI puruSo ardhya-pUjavA yogya che, tema te dvIpa paNa moTA puruSone pUjavA yogya che. jema yogI sadA-hamezAlaya eTale dhyAnavALo hoya che, tema te dvIpa sat-sArA Alaya-sthAnavALo che. te dvIpanI aMdara cha akarmabhUmi ane traNa karmabhUmio rahelI che. ane jaMbu-jAMbu vRkSanA nAma uparathI tenuM nAma jaMbUdvIpa paDeluM che, tenI aMdara sAta varSo, (kSetra) cha varSadhara parvato, ADatrIsa vaitADhya parvato ane cauda mahA nadIo AvelI che. tenA madhya bhAge daza hajAra yojana vistAravALo ane eka lAkha yojana uMco suvarNanA varNavALo meru parvata Avelo che. tenI AsapAsa lAkha yojana vistAravALo lavaNa samudra vITAine 1. jaghanya aMka (A aMka pAMcamo varga che) A mujaba kahyo che. (18446744072709551616) utkRSTa manuSyono aMka paNa nIce java darzAvavAmAM Avelo che. (79228162514264327593543950336) ( aTIdvIpanA nakazAmAM pRSTa 134 ane pRSTha 132) ATalI badhI manuSya saMkhyAno aDhIIpamA samAveza zI rIte thAya tenuM samAdhAna karavAnI icchAvALAe aIdvIpanA nakazAnI bukamAM pAne 135 joI javaM. 2. puruSa karatAM strInI saMkhyA 27 gaNI vadhAre dAvI che. strI yonimAM utkRSTa 1 lAkha garbhajamanuSyanI utpati thAya che ItyAdi. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrAraMbha rahelo che. tenI aMdara AvelA sarva aMtaradvIpo yugalIA manuSyothI yukta che. tenI pachI cAra lAkha yojananA pramANavALo hita karanAro dhAtakIkhaMDa Avelo che tenI aMdara cha karmabhUmio ane bIjI bAra akarmabhUmio rahelI che. tenI pachI ATha lAkha yojana vistAravALo kAlodadhisamudra che, temAM teTalA ja pramANavALo ardhapuSkaradvIpa Avelo che. te dvIpanI aMdara paNa karma ane akarmabhUmio dhAtakIkhaMDanA pramANe rahelI che. eka jaMbUdvIpa sivAya bIjA dvIpamA je je pramANe kahela che, tene vidvAnoe ekatra meLavI bamaNuM pramANa karavaM ane tenI aMdara jaMbUdvIparnu je lakSa pramANe che te meLavaq. eTale badhuM maLIne pIstAlIza lAkhanuM parimANa saMpUrNa thai zakaze. / / 6 / / akhaMDa zobhAthI virAjita evo te dhAtakIkhaMDa vanakhaMDanI jema zobhato hato. jema vanakhaMDa patra-pAMdaDAthI vyApta hoya tema te patra-vyApta hato jema vanakhaMDa sat zrI-sArI zobhAvALo hoya tema te sat-satpuruSonI zobhAvALo hato. jema vanakhaMDa zrIphala-nAlIkeranA phalavALo hoya, tema te zrI-lakSmInA phalavALo hato. jema vanakhaMDa sumana-puSponI zreNIthI yukta hoya tema te sumanavidvAno athavA devatAonI zreNIthI yukta hato, jema vanakhaMDa suvaya-sArAM pakSIothI Azrita hoya tema te suvaya-sArI avasthAvALA-yuvAna lokoe Azrita karelo hato. jema te vanakhaMDa putrAga-nAga kezaranA vRkSonA samUhathI saMyukta hoya tema te. uttama puruSonA samUhathI saMyukta hato. jema vanakhaMDa azokanA vRkSovALo hoya tema te azoka-harSavALo hato. jema vanakhaMDa vRSa-baLada e sahita hoya, tema te vRSadharme karIne sahita hato. jema vanakhaMDa kuMjarAsana-latAgRhomAM kAmadeva saMbaMdhI AsanothI saMpUrNa hoya tema te kuMjara-gajeMdronAM AsanothI saMpUrNa hato. jema vanakhaMDa kanakanI kAMtivALA agni-dAvAnalathI aMkita hoya tema te kanaka-suvarNanA moTA bhArathI aMkita hato. jema vanakhaMDa dhAtrInA vRkSothI yukta hoya tema te dhAtrI-dhAvya mAtAothI yukta, jema vanakhaMDa karuNa nAmanA vRkSothI yukta hoya tema te karuNAdayAthI yukta hato; jema vanakhaMDa satpUga-sArI sopArInA vRkSothI yukta hoya tema te sat-sajjanonA pUga samUhathI yukta hato. jema vanakhaMDa kamala puSponA samUhavALo hoya tema te kamaLA lakSmInA DhagalAvALo hato. jema vanakhaMDa vaMza-vAMsanA vakSoe sahita hoya tema te vaMza-kulanI vRddhie sahita hato, jema vanakhaMDa suvizALa1. dhAtrI-AMbalInA vRkSo. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrAraMbha sArA ane vizeSa zALa vRkSavALo hoya athavA sArI rIte vizALa hoya tema te sArI rIte vizALa hato. jema vanakhaMDa sArI zAkhAvALA 'dhanadavRkSonuM sthAnarUpa hoya tema tenI aMdara sArI rIte dhana ApanArA lokonA sthAna rUpa hato, jema vanakhaMDa sArI rIte saMtApane haranAro hoya tema te sat - puruSonA saMtApane haranAro hato. jema vanakhaMDa 2 vajra ane rathadrumanAM vRkSothI yukta hoya tema vajra-hIrA, ratha ane paravAlAthI yukta hato. dhAtakInA khaMDathI maMDita evA te dhAtakI khaMDanI aMdara be mahAvidehakSetra, be bharatakSetra, be auravatakSetra ane be sumeru parvato AvelA che. evA te dhAtakI khaMDanI aMdara 12 kSetradhara, parvatoe Azraya kareluM prAgvideha nAmanuM kSetra zobhI raheluM che. tenI aMdara tIrthaMkaro ane bIjA puruSA pAMcaso dhanuSyanA dehavALA, pUrvakoTI AyuSyavALA ane atula balane dhAraNa karanArA hoya che. tyAM rahenArA manuSyo, lakSmIthI navIna, pramadAo utkRSTa madavALI ane jaMgama ( vihAra karatA ) ane ajaMgama (sthira - nizcaLa dhyAna Asanane sevanArA) evA sAdhuo sAkSAt sAdhanA karanArA che. tyAM sUtradhAro sUtrone dhAraNa karanArA, azvo siMha jevA, luhAro bahuloha - bahu tarka karanArA ane mAlIo paNa buddhithI zreSTha che. tyAM senA svAmIvALI, strIo saMtAnavALI, pRthvI - bhUmi rasakasavALI, gAyako gaMdharvonA jevA ane vano jalAzayavALA che. tyAM bhUbhRt-parvato rAjAovALA, khANo paNa ratnonI khANavALI, asvAro azvonA samUhavALA ane sarva prakAranI kalAo rahelI che, tyAM kamalAkara - sarovaro be prakAre kamalAkara che, eTale kamalA-lakSmIthI ane kamalothI bharapura che. tyAM kamalothI bharapura che. tyAM priyA (strIo ) priya (svAmI) vALI balavaMta puruSo kSamA sahita ane saMvaro (jaLAzayo) saMvara (matsya) vALA che. / / 78 / / zrutakevalIe kahelA evA pUrva videha kSetranI aMdara bharata kSetranA jevo bharata nAme eka vijaya Avelo che. jenI aMdara vaitADhya parvate kSetrano vibhAga karI temAMthI U~cA prakAranI dhAnyasaMpattine lai badhA parvatomAM pote rAjA tarIke thavAne mATe jANe potAno abhiSeka karyo hoya, tevuM dekhAya che jeNe vijaya prApta karelo che evA te bharata nAmanA vijayamAM amarapurIne jItanArI mahApurI nAme eka vikhyAta nagarI che. te nagarInI aMdara corI vagerenA klezathI rahita ane jemanA dvAra upara pratihAro rahelA che, evA moTA 4 vihAro ane 'pratimAonA samUhathI prakAzamAna evA sAdhuonA vihAro zobhatA hatA. be prakAre aMga tathA upAMgane jANanArA, 1. eka jAtanAM jhADa. 2. eka jAtanuM vRkSa. 3. te nAmanuM vRkSa. 4. vihAra- prAsAdo ane sAdhupakSe upAzrayo 5. pratimAo caityapakSe UMcA jinabiMbo. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 8
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmasena rAjAnuM caritra samyag darzanavALA, gaMbhIra pavitra ane veSTana sahita evA munio te nagarImAM birAjatA hatA. alaMkAra ane lakSaNovALA, sArA sAhityavALA, smRtiyukta ane purANamatIne dharanArA be prakAranA 'vibudho tyAM vasatA hatA. te nagarImAM satpuruSonAM mana ane gADAo athavA sarovaro mArgagAmI, sat cakrothI yukta ane UMcI jAtanA jinAlayothI yukta hatA. potAnA svAmIne sadA vaza rahelI ane tIrthakaranI janmabhUmine laine sura-asuroe namana karavA yogya evI te prazaMsanIya mahApurI nagarImAM padmasena nAme rAjA hato te viSNunI jema sadAnaMdakara ane balayukta lakSmIne vahana karanAro hato. viSNu jema sadA-hamezAM naMda nAmarnu khaDga karahAthamA rAkhanAra che, tema te sadA-hamezAM AnaMdakara-AnaMda ApanAra hato. viSNu jema balayukta-baladevanI sAthe yukta ane lakSmIne vahana karanArA che, tema te balayukta-balavALo ane rAjyalakSmIne vahana karanAro hato. te rAjA caMdranI jema 'kaLA, saumya ane sadAcAravaDe yukta thayelo chatAM paNa te doSAkara ane rAkAgamana karavAmAM AdaravALo na hato. te rAjA padmasenano pratAparUpI sUrya kara-kiraNonA prakara-samUhathI prakAzamAna hato, paNa te potAnA svajanone choDIne bIjA zatrujanane nava saMkhyAvALA-navA dehane karato te tene ghaTita hataM. te mahArAjAno yaza caMdranA jevo ujjavaLa hato; chatAM teNe zatruone cakradhara, viSNunA jevA zyAma karyA hatA ane potAnA svajanone haladhara-baladevanA jevA pILA raMganA karyA hatA, e ghaTita na hatuM. teNe zatruonA samUhane jItelA tethI te zatruomAM svadRSTithI / 1. vibudha eTale devatA ane vidvAn devatAo alaMkAravALA, sArA lakSaNovALA, uMcA sAhityasAmagrIvALA, smaraNazakti ane purANa-prAcIna buddhivALA ane vidvAno alaMkArazAstra, lakSaNa-vyAkaraNa, sAhitya, smRtio ane purANone buddhithI jANanArA. 2. satpuruSonA mana mArgAnusArI, sajjanonA cakra-samUha tarapha rahenAra ane jinAlaye-jinabhagavAnamAM laya pAmanArA. ane gADAo mArge cAlanArA, saccakra-sArA paiDAvALA, ane upara jinAlayane vahana karanArA. 3. sarovaro sarasa cakravAka (Adi) pakSiovaDe vyApta ane uttuMga (uMcA) jina prAsAdothI yukta. 4. jema caMdra kaLA yukta, saumyayukta, (zItaLa) ane sadAcAra hamezA gati karanAra hoya che; tema rAjA kaLA, jJAna, saumya (priyadarzana) ane sArA AcAravALo hato. caMdradoSAkara-rAtrine karanAro ane rAkA-pUrNimA tithimAM gamana karavAmAM AdaravALo hoya che paNa te rAjA doSa- durguNono Akara-khANarUpa na hato ane rAkA eTale navIna RtuvALI strI, teNInI sAthe gamana-saMga karavAmAM AdaravALo na hato. 5. tenA pratApanA bhayathI ja zatruo mRtyu pAmI navA deha dhAraNa karatA hatA. 6. ahiM virodhAlaMkAra che. kahevAno Azaya evo che ke, te rAjAno yaza sAMbhaLI tenA zatruo kALA banI jatA ane svajano pILA-tejasvI banI jatA hatA. te virodhano evo paNa parihAra che ke, te rAjAno yaza sAMbhaLI tenA zatruo cakradhara-kuMbhAranA jevA thai jatA ane svajano haladhara-kheDuta jevA banI jatA hatA. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmasena rAjAnuM caritra kodaMDa dhanuSyane daMDanA jevuM ane mArgaNa - bANane mArgaNa - yAcakanA jevuM koNa na mAnatuM? arthAt prajAjano zatrunA dhanuSya-bANane sAmAnya kASTha ane yAcaka samAna mAnatA hatA. te lokone nyAya Apato ane guruone vinaya Apato (vinaya karato hato). te jANe te loko ane guruoe tene adalo badalo karIne nyAya ane vinaya ApyA hoya, tema lAgatuM hatuM. jyAre te rAjA pRthvI upara rAjya calAvato tyAre daMDa to chatramAM ja hato, +-trAsa maNione ja thato hato, kara pIDana vivAhamAM ja thatA, bhaMganI vAta sonAne ghasavAnI kasoTImAM athavA khAravALI jamInamAM ja thatI hatI. audArya, gAMbhIrya, dhairya ane vIrya vagere ujjavaLa guNothI yukta evo te rAjA padmasena eka vakhate rAtrine chelle pahore potAnA manamAM A pramANe vicAra karavA lAgyo"dRSTivALA manuSyane svasthatAvALI dRSTi hoya te chatAM paNa sUrya vinA sArI rIte tene adbhuta darzanazakti AvatI nathI. bharapUra jaLa bharyuM hoya te chatAM ratnAkara samudrane caMdra sivAya tenA ghATA jaLamAM moTI bharatI AvatI nathI, pASANarUpane prApta thayeluM suvarNa agni sivAya lokamAM kalyANa nAmavALaM gaNAtuM nathI. ane kukaDA tathA kakubhapakSInA baccAMnI AMkho 'kRSNacitraka sivAya UghaDatI nathI, ema lokomAM kahevAya che. tevI rIte mANasa vidvAna hoya to paNa te guru sivAya mokSapadanuM sthAna thato nathI, tethI mAre paNa jo koI dharmaguru hoya to vadhAre sAraM." A pramANe rAjA potAnA cittamAM dharmane mATe navI ciMtA pragaTAvI ane prAtaHkALanuM kRtya karIne te potAnA sabhAsthAnamAM Avyo. / / 100 / / tevAmAM te rAjAnA manorathonI sAthe ja te nagarInI bahAra brahmagupta nAmanA eka sUri ghaNAM sAdhuonA parivAra sAthai AvI caDyA. kAraNa ke puNyavAn puruSonuM manamAM ciMtaveluM kArya tatkAla phalIbhUta thAya che. te brahmaguptasUri pAMca iMdriyonA saMvarane dhAraNa karanArA, nava prakAranI brahmacaryanI guptie yukta, cAra kaSAyothI nirmukta, pAMca prakAranA AcArane pALanArA, paMcamahAvratamAM tatpara, traNa prakAranI guptithI pavitra, pAMca samitine vahana karanArA, dharmanA dhuraMdhara ane chatrIza guru guNa tathA bIjA guNothI yukta hatA. tatkAla vanapAle AvI mahArAjA padmasenane vijJapti karI ke, "deva, sadbhAgye Apa gurunA AgamanavaDe vRddhi pAmo cho" A vadhAmaNI sAMbhaLI te vidvAn rAjAe harSa ane utkaMThAne vaza thai aMga upara romAMcarUpa kavaca dhAraNa karIne te vadhAmaNI ApanArA vanapALane ghaNuM dravya inAmamAM ApyuM. pachI tatkAla te rAjA hAra, ardhahAra, mugaTa ane kaDAM vagerethI vibhUSita thai zreNIbaMda azvArothI 1. arthAt temanA dhanuSyo daMDa lAkaDInA jevA ane bANo yAcakanA jevA nirmAlya banI gayA. 2. trAsa vedha. 3. vivAhapakSe karapIDana - pANigrahaNa ane rAjApakSe karanI pIr3A. 4. kRSNacitraka eka jAtano velo thAya che. 5. "puNyavatAM puMsAM zIghraM phalati cintitam" 10 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmasena rAjAnuM caritra zobhita banI eka moTA gajeMdra upara besI pradhAno, maMtrio, sAmaMto, zeThIAo ane senApatithI yukta thai, aMtaHpurano parivAra ane pAyadala senAnI paMktio sAthe rAkhI ane gaMdharvonA gIta, saMgIta sAthe vArAMganAono samUha lai cAraNonA ghoSa sAthe uttama prakAranA vAjiMtronA nAda karAvato ane dIna yAcaka vagerene dAna Apato, sAro pozAka paherI yuktipUrvaka gurune bhaktithI vaMdanA karavAne vanamAM Avyo. tyAM gurunA darzana thatAM pote rAjAe be cAmara, chatra, mugaTa, zastra ane vAhanane choDavArUpa pAMca abhigama karyA. tyAM koi dhyAna karatA, koI bhaNatAM, koi bhaNAvatA ane koi kAyotsarga karI rahetA ema vividha kriyA karanArA vidvAn ane sadAcArI sAdhuone joI rAjAne atyaMta harSa utpanna thai Avyo. pachI jANe jaMgama kalpavRkSa hoya tevA te gurune traNa pradakSiNA karI rAjAe Adara pUrvaka vidhithI vaMdanA karI, te pachI rAjA bIjA pavitra munione harSathI namana karIne te yogyasthAne beTho. tyArabAda AzAtanAthI bhayapAmanArA rAjAe ucita sthAne besIne gurune A pramANe vijJapti karI-"jaina guru nigraMtha-parigraha rahita hoya che chatAM paNa 'ratnasahita suvarNanA samUhane Ape che ane jagatprabhu jinezvara bhagavAn mAtra zeSA Ape che tethI Apa mAre te prabhuthI paNa adhika cho. huM Apay gurutva jANIne ApanI vasati-vAsasthAne Avyo chu, tethI have Apa Adara sahita thai mane satvara Ucca ane nirbhaya karo." / / 116 / / guru bolyA- "he rAjA sAMbhaLa, tuM tejanuM sthAnarUpa kavi che; tethI kheda pAmIza nahIM tuM devagurunI AgaLa besIjA sArA vaMzamAM thayelA guru sArA vAMsanI jema mauktika sukhane Ape che. jema vAMsa paDI jatA evA prANIonA samUhane AdhArabhUta che, tema guru narakamAM paDatA prANIonA AdhArarUpa che. jema vAMsa guNa-dorInuM sthAna tathA dharmanA UpakaraNonuM sAdhana che, tema guru sArA guNonA sthAnarUpa evA dharmanuM sAdhana che, jema vAMsa parvagraMthinI sthitivALo che, tema guru dharmanA parvanI sthiti-maryAdAvALA athavA parva nimitte sthiti karanArA che. he rAjA, sAMpratakAle tamAre je sArA vaMzanI prApti thayelI che, tevI prApti pRthvI upara tenA arthI evA jIvone thavI durlabha che. he rAjA, A saMsAramA jIva ane karmo kALathI anAdi che, jo koi kahe ke, "jIva ane karmo, te banemA prathama koNa?" to tene pUchayU~ ke, "kukaDo ane iMDu temAM prathama koNa?" jema mRttikA (mATI) ane suvarNano saMyoga anAdi che, tema te jIva 1. ahiM virodhAbhAsa alaMkArano parihAra evI rIte cha ke-guru ratna-cAritra rUpI ratnane ane suvarNa-sArA varNa-akSara-jJAnanA samUhane Ape che. 2. jyAM gurutva bhArepaNuM hoya tyAM uccatA prApta thAya che. 3. gurupakSe mauktika eTale mukti saMbaMdhI sukha ane vAMsapakSe muktAphalanuM sukha-vAMsamAM muktAphala utpanna thAya che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 11
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmasena rAjAnuM caritra ane karmano saMyoga anAdi che. jema agninA saMyogathI suvarNa mRttikAmAMthI juIM paDe che, tema dhyAnarUpI agninA baLathI jIva karmathI judo paDe che. A jIva prAye karIne kAyanI sthiti-maryAdAvaDe anaMta utsarpiNI tathA avasarpiNI kALa sudhI niraMtara vanaspatimAM rahe che. tyAM rahI te anaMta pudgaLa parAvartoMne pUre che te pudgala parAvarto dravya, kSetra, kAla ane bhAva-evA bhedothI cAra prakAranA che. temAMthI te avyavahAra rAzino jIva akAma nirjarAnA yogavaDe mAMDa mAMDa bahAra nIkaLI anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNI kAlasudhI bAdara nigodamAM rahe che. pRthvIkAyAdikamAM asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNI kALa sudhI rahe che. vikalendriyomAM saMkhyAtA varSo sudhI ane paMcendriyomA sAta ATha bhavo (1000 sAgaropama jhAjhero. paraMtu paMcendriya tiryaMca ane manuSyanI apekSAe sAta pUrva koTi ane traNa palyopama utkRSTa AyuSya sAta ATha bhava- hoya che.) sudhI rahe che. e rIte sarve prANIonI utkRSTa kAyasthiti jANavI. tyArapachI te te kAyavartI jIvonuM anyakAyamAM parArvatana thAya che-vyavahArarAzimAM AvelA jIvonI A sthiti kahI che. avyavahArarAzi jIvonI to nigodamAM ja sarvadA sthiti jANI levI. pRthvI pramukha pAMce sUkSma jIvo samasta jagatamAM varte che ja. paraMtu sUkSma vanaspatinA jIvo sUkSma nigoda saMjJA aMkita jANavA. bAdara (sthUla) pRthvyAdika jIvo traNa bhuvanamAM yathAsthAne hoya che. bAdara nigoda saMjJA to phakta sAdhAraNa vanaspati kAyane ja jANavI, eka zvAsozvAsa jeTalA kAlamAM 17 karatAM adhika bhava nigodanA thavA pAme. bAkI pRthvIkAyarnu utkRSTa AyuSpa 22 hajAra varSamuM, apkAyarnu sAta hajAra varSanuM ane vanaspati, daza hajAra varSanuM jANavU. vAyukAya, traNa hajAra varSamuM, agnikAyarnu traNa divasa, tathA be indriyanuM bAra varSanu utkRSTa AyuSya samajavU. teiMdriyajIvanI bhavasthiti ogaNapacAsa divasanI tathA cauridriya jIvanI cha mAsanI ane paMceMdriya jIva traNa palyopamanI bhavasthitivALA hoya che. ema vidvAno e jANavU. ane devatA tathA nArakI jIvonI bhavasthiti tetrIza sAgaropamanI che. evI rIte jIvonI utkRSTa bhavasthiti AgamamAM kahelI che. devatA tathA nArakI jIvonI bhavasthiti jaghanyapaNe/dazahajAra varSanI che ane te sivAya bIjA jIvonI bhavasthiti jaghanyapaNe aMtarmuhUrttanI che. vAraMvAra sthiti ane gamanAgamana karato jIva sarva maLIne corAzI lAkha jIvAyonine pUrI kare che. te badhI jIvAyoniomAM prANIone sarva prakAranI AzAone pUranAro ane daza draSTAMtothI durlabha evo manuSya bhava che. / / 136 / / temAM paNa vRkSonI jema kalpavRkSa ane maNiomAM jema ciMtAmaNi tema anAryadezonI bahulatAne laine Aryadeza prApta thavo durlabha che. temAM paNa dharmakAryone karAvanArA sArA kulanI prApti thavI durlabha che. kAraNa ke manuSyone 12 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA kula pramANe zIla (sadAcAra)nI prApti thAya che. "kulapramANaM ca zIlaM bhavati bhUspRzAm" temAM paNa gurunA nivAsathI pavitra evA nagaramAM vAsa thavo, te harSane ApanAro thai paDe che. kAraNa lokamAM kahevAya che ke, "jevo vAsa tevo abhyAsa" te sarvanA karatAM paNa buddhithI devaguru-bRhaspatine jItanArA, paropakArI kArya karanArA ane jJAnalakSmIthI mahAn evA guruno yoga agaNita puNyathI ja prApta thai zake che. tenAthI kaTu-doSathI rahita evI pAMca iMdriyonI paTutA prApta thavI durlabha che. tenAthI zravaNa-karNane amRtapAna pAraNuM karavArUpa evaM dharmopadezanuM zravaNa durlabha che. tenAthI jainamata upara parama zraddhA thavI te durlabha che. tenAthI dharma karmane karavAnA upAyarUpa evI nirogI-akSata kAyA maLavI durlabha che ane tenA karatAM prANIonA saMbaMdhamAM Alasya vagereno tyAga karavo te durlabha che. A pramANe dharmarUpI rAjAne meLavavAmAM tera 'kAThIyA kahelA che. A saMsArarUpa samudrane tAranArI dharmakaraNI karavAnI vAta dUra rahI, paraMtu jo dharma upara phakta pakSapAta rAkhavAmAM Ave to paNa te pakSapAta duHkhamAM sukhadAyaka thai paDe che. te dharma, subuddhinI jema nirdhanane dhana ApanAro ane asahAya prANIne sahAya karavAmAM zreSTha sakhA (mitra) rUpa evo avazya thai paDe che." ||146 / / rAjA padmasene vacce prazna karyo ke, "bhagavan, te subuddhi koNa hato?" tyAre brahmaguptasUri bolyA subuddhinI avAMtara kathA rAja tejathI suzobhita evaM pRthvIbhUSaNa nAme eka nagara che. te nagaranI aMdara rahenArA loko udAra chatAM anudAra hatAM, sAMgaja chatAM anaMgaja hatA, dhanada chatAM adhanada hatA, pAvaka chatAM apAvaka hatA, kuzaLa chatAM akuzaLa hatA ana nItijJa chatAM anItijJa hatA, to paNa teo avirodhI gaNAtA hatA. lakSmIthI pravara-zreSTha ane tethI laMkApurIne jItanArA evA te nagaramA varSAkALanA jevo 1. 1. pramAda, 2. moha, 3. nidrA, 4. ahaMkAra, 5. krodha, 6. kRpaNatA, 7. zoka, 8. lobha. 9. bhaya, 10. rati, 11. arati, 12. ajJAna, 13. kutuhala A tera kAThIyA dharmaprAptimAM vighnarUpa thAya che tethI tene samajIne dUra karavAnI khAsa jarUra kahelI che. 2. ahiM virodhAbhAsa alaMkAra che teno parihAra A pramANe che-teo udAra hatA tema anudAra eTale anu-anusaranArI che dArA-strIo jemane evA hatA. arthAt anukUla strIvALA hatA. teo sAMgaja-aMgaja-putra sahita hatA ane anaMgaja-kAmadevanA jevA svarUpavAn hatA. teo dhanada-dhanane ApanArA dAtAra hatA, chatAM dhanada-kUbera na hatA. teo pAvaka-pavitra karanArA hatA, chatAM apAvaka-agni jevA na hatA. teo kuzaLa-catura hatA ane ku-naThArA zahasvabhAvavALA na hatA. teo nItija-nItine jANanArA hatA ane anIti eTale anAvRSTi vagere sAta iti (upadravo) thI rahita hatA. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 13
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI aghAMtara kathA jitazatru nAme rAjA hato. jema varSAkALa AsAradhArAvRSTie sahita hoya che, tema te rAjA AsAra-vizALasenAsainya sahita hato. jema varSAkAla paMka-kAdavane karanAro hoya che, tema te rAjA paMkapApane cheda karanAro hato. jema varSAkALa kaMdala-aMkurone sphurAyamAna karanAro hoya che, tema te kaMdalane-yuddhane phoravanAro hato ane jema varSAkAla durdina-aMdhakAravALA ghanaghora divasane karanAro hoya che, tema te durdinanaThArA samayana khaMDana karanAro hato. paraMtu jema varSAkALa jIvana-jala meLavavAnA upAyarUpa hovAthI lokomA mAnya thAya che, tema te rAjA sarvane jIvana-AjIvikA meLavavAnA upAyarUpa hovAthI prajAmAM mAnya thai paDyo hato. te rAjAne cAra prakAranI buddhinA bhaMDArarUpa, cAra prakAranA dharmanA marmane sArI peThe jANanAra ane maMtra-vicAraNA karavAmAM catura evo subuddhi nAme eka maMtrI hato. te maMtrInA buddhinA balathI ja rAjA potAnuM moTe rAjya calAvato hato. kAraNa ke lokomA sarva baLanA karatAM buddhinuM baLa moTuM gaNAya che. te rAjAnA rAjyamAM loko daMDano bhaya jANatA jana hatA ane lokone teno kara sahelo thai paDyo hato ane pIDA ApanArI cora lokonI to koi vAta ja jANatuM nahIM. te rAjA sarpothI vITAyelA vRkSanI jema pote krUra chatAM paNa potAnA guNI sevakone sukharUpa thato ane pote saumya chatAM paNa duSTa sevakone duHkharUpa thato hato. teno maMtrI subuddhi-sArI buddhivALo hovAthI hamezAM rAjAnI pAse dharmavArtA karato hato. eka vakhate rAjA sabhAmAM beTho hato, tyAre te maMtrIe A pramANe dharmanI vizeSa vArtA kahevAno AraMbha karyo. ""parvanI jema suguNa ane zreSTha vaMzamAM thayelA dharmane prApta karI puruSo zatruo upara roSa lAvyA vagara paNa parAkramavALA, puruSomAM uttama ane vizva upara moTaM bala dharAvanArA thAya che ane jeo dharma-baLavagaranA nirbaLa che, teo pASANanA jevI kAyA dharAvatA hoya to paNa teo parAkramane yogya nathI. vaLI dharmathI sArA kulamAM janma thAya che, dharmathI sarva prakAranI saMpattio maLe che, dharmathI prabhupaNuM, iMdrapaNuM ane tIrthakarapaNuM prApta thAya che. A sthAvara jaMgama sahita evA trailokyamAM je je zubha vastu che, te sarva ApaNane dharmanA prasAdathI prApta thAya che."||160 / / sabaddhi maMtrInA AvAM vacano sAMbhaLI rAjA bolyo; "maMtrin, tame je kahyaM te badhuM khoTuM che; A traNa lokamAM je je uttama vastu che, te te pApathI ja prApta thAya che. juone, huM pote ja jIvone mAruM chu, mRSA boluM chu ane bIjA dravya 1. parva eTale vAmanI graMthi te zreSTha vaMzamAM-sArA vAMsamAM thAya che. dharma paNa sArA vaMza-kulamAM prApta thAya che. 14 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA balAtkAre kheMcI lauM chu, te chatAM mArA rAjyanI vRddhi-AbAdi thAya che, te uparathI siddha thAya che ke, pApa karavAthI sAruM thAya che." rAjAnA AvAM vacano sAMbhaLI subuddhi maMtrIe kaDaM, "mahArAjA, kadi sUrya pazcimamAM uge ane agni zItaLa thAya, to paNa pApathI sAraM thAya nahiM. tame jIvahiMsA vagere karo cho, te chatAM tamArA rAjyanI je AbAdi thAya che, te tamArA pUrvanA pApAnubaMdhIpuNyanA prabhAvathI ja thAya che, puNyAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhI puNya e ubhaya prakAre rAjyanI prApti thAya che, paNa te baMne prakAre prApta thayeluM rAjya chevaTe narakane ApanAeM thaI paDe che.' cora kadi corI karavAthI ghaNuM dhana prApta kare, te tenuM phala sAruM dekhAya, paNa temAMthI tenuM mAdhuM paNa kapAya." rAjAe prazna karyo, "maMtrin, tamArA gharamAM je sadA saMpatti rahe che, te konA prasAdathI rahe che te kaho." maMtrIe uttara Apyo. "te dharmanA prasAdathI" tatkAla rAjA bolyo, are. te saMpatti mArI ApelI che, chatAM tuM dharme ApelI kahe che, to tuM have te mArI saMpatti mane ApIne ahiMthI satvara bIje sthaLe cAlyo jA. mArA dezamAM tAre na rahevaM, kaMi karIyAj na ja kharIdavaM, koinI paNa pAse yAcanA na karavI, phakta dharmathI ja lakSmI pedA karavI. he utama puruSa, jo te saMpatti pApathI prApta thayelI che, ema kabUla kara, to tuM sukhe rahe; eTaluM ja nahIM paNa huM tane hamaNAM ja ulaTo bamaNI saMpatti ane mAru ardha rAjya Apu." rAjAnA AvAM vacano sAMbhaLI maMtrI bolyo, 'rAjan, dhananA lAbhanI khAtara huM anya saMbaMdhe asatya boluM nahIM to pachI A moTA dharmanI bAbatamAM asatya kema boluM? dehavaDe karelA brahmahatyAdi pAponI zuddhi tIrthe javAthI ane tapasyAthI thai zake che, paraMtu je kudharma, adharma ane duSkarmone pratipAdana karavAthI thayelA vAcika pApo che, tenI zuddhi to koI rIte thatI nathI. chadmastha tIrthaMkaro pRthvI upara kAyikIkriyA kare che, paNa teo niyamita mauna dharIne rahe che. tethI je kAyikadoSa che, te 'zAmaka che ane je vAcika doSa che, te prAye karIne zAmaka nathI. lokomAM paNa koi vacana kahevAyuM hoya te pAchaLathI cAlyA kare che ane vyApaka thai rahe che. to he rAjA, tame mAruM sarvasva lai lyo. pApathI meLaveluM te dravya zA kAmanuM che? huM paradezamA jaine dharmamArge varttatAM dravya upArjana karIza." A pramANe kahI maMtrI subuddhi potAnA ghara- sarvasva rAjAne ApI, jinabhagavAnane namI ane potAnA kuTuMbane sArI zIkhAmaNa ApIne 1. puNyAnubaMdhi puNyathI maLeluM rAjya narakane ApanAraM kA te laukika apekSAe kA che. 'rAjezvarI te narakezvarI' A sUtranI apekSAe. 2. vacana saMbaMdhI. 3. [lAITa, mAIka ane leTrInano upayoga karavo joIe evaM kahenArAonI zI hAlata thaze?] 4. zarIra saMbaMdhI. 5. zamI-zAMta thAya tevU. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 15
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA gharamAMthI cAlI nIkalyo. te dharmanA prasAdathI rastAmAM kSudhA, tRSAnA klezane nahIM jANato ane parameSThi mahAmaMtra- smaraNa karato cAlavA lAgyo. rAjAnI AjJAthI te potAnA rAjAnA dezane choDI bIjA dezamAM gayo ane tyAM prasannatAne utpanna kare tevo koi eka jina prAsAda tene prApta thayo te prAsAdamAM vidhithI naiSedhikI vagere daza uttama 'triko sAcavIne te A pramANe prabhunI stuti karavA laagyo.||179 / / sura, asura ane manuSyonA svAmIvaDe pUjelA, guNothI yukta, doSa rahita ane sarvenA hitakArI evA ahaMta prabhune huM stavaM chaM. he adhIza! jo tame zaMkara ho to bhavAnInA hita karanArA thAo. ane tame zaMkara chatAM anaMgane aMgayukta karo cho, te adbhuta vArtA che. he jina! tame jo viSNu athavA jagannAtha ho to te bhale ho, paraMtu te chatAM tame janArdana ane jalAzAyI nathI, te AzcaryanI vAta che. he prabhu, tame jo svayaMbhU brahmA ho to sarvasura-devatAomAM jyeSTha thAo. he zaMbho! tame je mArA bhavano aMta-nAza karatA nathI, te tamane zobhatuM nathI. he jineza! tame zUnyane choDanArA cho, chatAM iMdre nAkhelA 4cIvaravastrane choDI ane zUnyapaNAne Azrita evA aMbaranuM dhyAna kema karo cho? he vibha, je upAdhi (tIrthaMkarapaNAne yogya punya prakRti)thI tame prApta thayA cho, te upAdhine 'hrasva karo nahI. jo tame hrasva karo to (samasta ghAti-aghAti karma) upAdhine chedI nAMkho ke jethI huM chadmastha na rahUM. he Iza! tamArA saMtAnamAM pUrva evA akarmI puruSoe tamArI pAsethI sarvasva (mokSapada) meLaveluM che to hu~ 'sakarmI sakarmI chato kevaLalakSmIne kema na meLavU? huM to ajJAnI tamAro saMstava-paricaya ane stava-stuti karavI jANato nathI ane tame to sarvajJa paNa cho ane dAtAra paNa cho, tema chatAM mane je priya che te kema ApatA nathI? he prabhu! tame aMtaranA cha zatruone haNo cho to A bahAranA 1. dazatrikono savistara adhikAra devavaMdana bhASyAdikathI jANI zakAze. (juo bhASyatraya) 2. zaMkara bhavAnI-pArvatInA hita karanAra che ane zrI jina prabhu bhava-saMsAranA anIhita anicchita karanArA che. zaMkara aMgayukta evA kAmadevane anaMga-aMgavagarano karanAra che ane zrI jinabhagavAna anaMga-azarIrI evA siddhasvarUpane vacana dvArA batAve che. athavA anaMga sUtrAMga rahita evA puruSane sUtrAMgavALA kare che. viSNu jagatanA nAtha kahevAya che, paNa te . janArdana-lokone pIDanArA ane jalazAyI-jalamAM sUnArA che. ane zrI jina bhagavAn to lokone pIDanArA nathI ane jalamAM sUnArA nathI. 3. zaMbhu-eTale sukha karanArA. je sukha karanArA hoya te A du:kharUpa saMsArano nAza kare tyAre sukha karanArA kahevAya che. 4. je cIvara (uttama vastra-alaMkArAdika) no tyAga kare te prabhu, indre khabhA upara sthApita karela vastranuM kema cintavana-dhyAna kare! te dekhItA virodhano parihAra (samAdhAna) A rIte thaI zake che ke prabhRzUnya-doSa rahita (jAgratapaNe) zRnayatA Azrita evA aMbara-AkAzanuM (nirAlaMbana) dhyAna-cintavana kare che. 5. hrasva eTale TuMkI. tame A saMsAranI upAdhi chedI nAMkho to hu~ chadmastha-saMsArI na rakheM. arthAt nirUpAdhi svarUpavALo banI jAuM. 6. akarmI-karma rahita. 7. sakarmI-karma sahita. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA zatruonI kema upekSA karo cho? athavA tenuM kAraNa mArA jANavAmAM evaM AvyuM che ke tame mArelA aMtaranA cha zatruonA teo kiMkaro che. kiMkararUpa rAMkaDA jANI Apa samartha temane haNatA nathI ane upekSA ja karo cho. jeo tamArA aciMtya svarUpane jANanArA che, teo tamane bhale vItarAga kahe, paNa A vizvane raMjana karavAnA kAraNane laIne huM to tamane sarAga-rAgavALA kahuM chaM. tamoe pUrve 2 yogono nirodha karIne zuM yogano aMgIkAra karyo che? jethI rAya (dhana) ne kalyANa sahita (vArSika dAnamAM saphaLa) karIne kalyANa (mokSa) ne kema bhajo cho? he jagatprabhu ! tame puNyavAn prANIone puNya ApanArA cho ane pApI prANIonA pApane haranArA cho, to huM tamArI prajArUpa chaM. tenI tarapha tame madhyasthabhAve kema raho che? tame 'vara saMvaranA dAnathI be prakAre savitA - sUryarUpa cho, to tame mane tamArA gobharathI videhakSetra batAvo . keTalAeka tamone ina - svAmI kahe che, bhale kaho paNa tame be prakAre jayazIla cho, to A mArI stutithI tame mArA mohane harI lyo. he parameSThi, tame trikAlajJAnI cho, chatAM A bhAvI evI prajAne kema jANatA nathI? kemake huM to ubho ja thai rahyo chaM ane tame pote haMsagatie vicarI rahyA cho. A vizvanI aMdara 'vibudho sumanavaDe tamArI pUjA kare che, teomAM tame ekane siddhi Apo cho. A pramANe zrI subuddhi maMtrIe kaheluM zrI jinabhagavAnanuM prazasta stavana ane bIjAone paralokamAM samRddhi Apo cho. te zuM? huM tamArI upara je rAga rAkhuM chaM, te jo tamane pasaMda na hoya to mane tame samatA Apo ke jethI huM tamArI tulyatA dhAraNa karUM. samastabuddhinA sthAnarUpa A sAdhAraNa jinastavana je bhaNe che, tene 1. raMjana karavuM te rAgano dharma che. to tame sarva vizvane tamArA prabhAvathI raMjana - rAjI karo cho, to tame vItarAga-rAgarahita kema kahevAo? 2. mana, vacana ane kAyano yoga. 3. madhyasthabhAve-taTasthapaNe savitA - sUryavara- zreSTha evA saMvara - prakAzanuM dAna karI athavA zreSTha varadAna ApI potAnA gobhara - kiraNonA samUhathI kSetrane batAve che. prabhu vara - zreSTa saMvaranA dAne potAnA gobhara - vANInA samUhathI videha - deharahita evA kSetra paramapadane darzAve che. 4. je parameSThi - brahmA hoya te bhaviSyanI prajAne jANI zake ane haMsanA vAhanathI vicarI zake. jinapakSe bhaviSyanA janmane jANI zake che ane haMsa- AtmAvaDe te vicare che. 5. vibudhodevatAo sumana - puSpothI pUjA kare che ane vibudha - vidvAno sumana - sArA manathI dhyAna kare che. arthAt vibudho - jJAtatattva suvivekIjano temaja devatAo sumana prasanna mana tathA puSpa puSpAdika uttama dravyovaDe prabhupUjA karanArA deva mAnavAdika prabaLa punya yoge bhavAntaramAM bhAre samRddhi meLavI zake che deva manuSyagati saMbadhI vizALa bhoga sAmagrIno joga pAmI zake che; paraMtu samyagdarzana jJAna, cAritrarUpa ratnatrayIne prasannacittathI ArAdhI je bhavyajano bhAvapUjA uparAMta pratipatti pUjAnA lAbhane pAme che te mahAnubhAvo aMte siddhabuddha thai mukta thAya che-: - sakaLa karmano aMta karI siddhivadhUne vare che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 17
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA zrIjinapadanA kAraNarUpa eTale tIrthaMkara nAmakarmanI padavI prApta thavI ati dUra nathI. A stutine sAMbhaLI tyAM rahela adhiSTAyaka deva harSa pAmI gayo ane teNe te stutikartArnu kaSTa chedavA mATe potAnA manamAM A pramANe ciMtavyu-"A koNa puruSa sarvajJa bhagavAnanI stuti kare che?" Aq ciMtavIne te sarvajJanI stutino viSaya jANavAne mATe teNe avadhijJAnano upayoga Apyo. AthI te be prakAre 'vibudhanA jANavAmAM Avyu ke, A stuti karanAra 'be prakAre subuddhi che ane te dharmavidhimAM dhIra ane zrI vIranA kramane sevana karanAro che. Aq jANI vicAra karavAmAM catura evA te devatAe zrI jinazAsananI unnatine arthe te maMtrIne harSathI eka nirmala kAmakuMbha Apyo. maMtrIe te kAmakuMbha laine vicAra karyo ke-"A vizvanI aMdara pApIjanone durlabha evo A kAmakuMbha huM mArA rAjA jitazatrune batAvI dharmanI prabhAvanA kruN||203|| jethI karIne lokonI dharma upara have sthiratA thAya." Aq vicArI te subuddhi maMtrI potAnA pRthvIbhUSaNanagara tarapha pAcho pharyo. ati utsukatAne laine te rAtre paNa musApharI karato, tethI te vakhate chalane zodhanAro koI nizAcara (rAkSasa) tene maLI Avyo. komaLatA vagaire pratyakSa guNavALo te kRtArtha maMtrI te nizAcarane joi bhoLavAi gayo ane teNe 'he mAmA!' ema kahI juhAra karyA. nItizAstramA kayuM che ke "jeo mRdutAthI namratAdharIne bIjAnA paritApane hare che, tevA vRkSone dhAraNa karIne paNa nadInuM pUra teone pADI ja nAkhe che." have te mAyAvI nizAcara bolyo, "bhadra, A samaya naThArI nItino nathI. arthAt nItino samaya che, tethI huM satya kahuM chu ke, mArA peTamAM kharekharI kSudhA vyApI che, tethI mane puSkaLa mAMsa arpaNa kara." tenuM Aq vacana sAMbhaLI maMtrI hRdayamAM dayA lAvIne bolyo-"are bhAI, sArI kIrti karavA yogya evaM zukapakSI eka halakuM prANI che, chatAM paNa te mAMsa bhakSaNa karatuM nathI. ane tame devapaNAne laine amRtanA bhakSaka cho; chatAM kukarmane laine mAMsanA bhakSaka rAkSasa thayA cho. A lokamAM prANIonA nAma temanA karma-pramANe paDe che. te mAMsa sadA apavitra ane ati pApakArI che; to tenA AhArane tame choDI do. kAraNa ke tame 1. be prakAre vibudha eTale vidvAn ane deva. 2. be prakAre subuddhi eTale sArI buddhivALo ane nAmathI paNa subuddhi. 3. zrI vIrabhagavAnanA krama-caraNane sevanAra ane pakSe zrIvIrapuruSanI rItine dhAraNa karanAra. 4. jema vRkSo komaLa ane phaLonA bhArathI namI potAnI zItaLa chAMyAthI bIjA-sarva musApharonA paritApane haranArA che. temane kAMThA upara dhAraNa karI rAkhelA che; chatAM paNa nadInu pUra tevA upakArI vRkSone pADI nAMkhe che. tevI rIte durjana puruSa potAnI pAse AvelA upakArI sajjana puruSono adhaHpAta karI nAkhe che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA puNyajana deva jAtinA cho. jo tamane kSudhAnI ghaNI bAdhA thatI hoya to tenI zAMtine mATe huM ApuM te icchita - divya AhArane tame harSathI grahaNa karo." maMtrInA A vacano sAMbhaLI te rAkSase vicAra karyo ke, "A jAte manuSya che, to te mane priya evo icchita AhAra satvara zI rIte ApI zakaze? jo te nahIM ApI zake, to pachI huM tene chaLamAM pADI daIza." AvuM ciMtavI te rAkSasa bolyo - "bhale, jo tema karavuM hoya, to mane priya evo AhAra Apa, paNa jo tuM te nahIM ApI zake to huM tane avazya khAI jaIza. " maMtrI uccasvare bolyo - "hA, bhale tema karaje." pachI te rAkSase je-je AhAranI durlabha vastuo mAgI te te maMtrIe pelA kAmakuMbhanA prabhAvathI pUrI pADI. te pachI te rAkSasa prAtaHkALe Azcarya pAmIne bolyo- 'bhadra! tuM eka mAnavajAti che, chatAM teM A kAma konA prabhAvathI karyu? kAraNa ke tArAthI svAbhAvika rIte AvuM kAma thaI zake nahIM." AthI te maMtrIe rAkSasanI AgaLa potAne prApta thayelA lakSmInA sthAnarUpa evA kAmakuMbhanuM svarUpa kahI batAvyuM. te sAMbhaLI nizAcara bolyo - "mArI pAse eka prabhAvika daMDa che, te daMDa je sthAne mokalavo hoya te sthAne potAnI meLe jAya che ane tyAM pote zatruno jaya karI pAcho potAne mokalanArA dhaNInI pAse AvI hAjara thAya che. te sivAya kArya karavAnI icchAvALA puruSane bIjAM koI pracaMDa kArya karavuM hoya, to te kArya paNa akhaMDapaNe karI pAcho te daMDa potAnI meLe svasthAnamAM Ave che. mATe he vidvAn, tame mane tamAro kAmakuMbha Apo ane mArI sAthai sanmaitrI joDo. tenA badalAmAM A mAro daMDa tame grahaNa karo ane te vaDe lokonuM rakSaNa karo. tyArapachI tamArA zreSThanagaramAM cAlyA jAo" nizAcaranA A vacana uparathI te maMtrIe potAno kAmakuMbha tene Apyo ane pote teno daMDa lIdho. pachI acaLa puNyavALo maMtrI cAlato thayo . AgaLa keTaloka mArga cAlyA pachI te maMtrIe pelA daMDane kahyuM. "hai daMDa! tuM Aje te rAkSasane jItI lai mAro kuMbha lAvI Apa." tatkALa daMDe te pramANe karI ApyuM. pachI te maMtrI tyAMthI AgaLa cAlI eka nagarapAse Avyo. te nagaranI bahAra koi moTo saMgha vAsa karIne paDyo hato. te saMgha nirbhaya thaI tyAM suto hato, tevAmAM luMTArAonuM eka ToLaM tyAM AvI caDayuM. te vakhate saMghanA rakSako tenA bhayathI nAsI gayA. te ToLAe saMghane luMTavA mAMDyo. te joI A buddhimAn maMtrIe te daMDane mokalI badhA corone mArI saMghanA lokone harSita karI dIdhA. pachI prabhAtakAle te maMtrIe sarva uttama saMghane AmaMtraNa ApI bhaktithI bhojana karAvyaM ane vastro ApyA. tethI saMghano svAmI khuzI thaI gayo ane apUrva zrI vimalanAtha caritra prathama sarga 19 -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA kAMtivALA te saMghapatie maMtrI subuddhine 'vraNasaMrohiNI nAmanI auSadhi mAnapUrvaka arpaNa karI. kAmakuMbha, daMDa ane vraNasaMrohiNI - e traNa vastu laIne maMtrI potAnA nagaramAM Avyo ane tyAM potAnA gharamAM dharmadhyAnamAM tatpara thai sukhe rahevA lAgyo / / 229 / / rAjA jitazatrue keTalAeka mANasonA mukhathI jANyuM ke, maMtrI subuddhi kAmakuMbha vagere vastuo laIne potAne ghera Avyo che; paNa teNe pelA rAkSasane pIDAvyo che, e vAta jANI nahI. tatkAla rAjAe tenA dharmanI parIkSA karavA mATe be bIjorAnA phaLo maMgAvyA. ane temAM eka phaLanI aMdara ratna nAkhyuM. pachI te baMne phaLo barAbara sAthe rAkhI zAkapIThanI aMdara eka dAsI haththu chupI rIte varhecavAne mokalyAM. tevAmAM subuddhimaMtrInI dAsI zAkapIThamAM zAka levAne AvI. teNIe te baMne bIjorAnA phaLomAMthI peluM ratnavALaM phaLa alpa mUlyathI kharIdI lIdhuM. ane je bIjuM ratna vagaranuM phaLa hatuM, te rAjAnI dAsInA bhayathI koie lIdhuM nahIM. pachI rAjAnI dAsIe te phaLa sAyaMkALe rAjAne pAThuM ApyuM. te phaLane ratnavagaranuM khAlI joine rAjA dAsIne pUchyaM ke, "bIjuM phaLa koNe kharIdhuM che?" tyAre dAsIe kahyuM ke, "te phaLa subuddhimaMtrInI dAsI lai gai che." dAsInuM A vacana sAMbhaLI rAjA kAMi bolyo ja nahIM; te mauna dharIne ja rahyo. ahiM maMtrI subuddhie rAtre kAmakuMbhanA prabhAvathI eka mahela ubho karyo. te mahelanI upara sonerI kaLazo rahelA hatA. tene ekavIza mALa hatA. dvAraparanI koNI ane oTalAthI te mahela atyaMta zobhato hato, temAM cArebAju gokha zobhI rahyA hatA. upara racelI agAzIthI te mahela mAnanIya thai paDyo hato. temAM vicitra citro karavAmAM AvyAM hatAM; tenI aMdara judI judI kriyAo karavAnA sthAno goThavyAM hatAM ane te vizALa, vicitra tathA ratnothI saMpUrNa hato. AvA te mahelanI aMdara te niSkapaTI maMtrI svastha - zAntacitte rahevA lAgyo. AvA te mahAna mahelanA tejathI sarva nagaramAM udyota thai rahyo, tethI rAjA ane lokonA hRdayamAM meruparvatanI athavA iMdrajALanI zaMkA thaI AvI. rAjA te joI vicAra karavA lAgyo ke, "pRthvImAM meruparvata to nizcala che, to zuM A iMdrajALa haze ? jo iMdrajALa hoya, to te thoDA vakhata sudhI TakI zake ane Ato lAMbo kALa Takela che. to A zuM haze? te kAMi sArI rIte jANavAmAM AvatuM nathI. athavA to koi adbhuta devatAnI racanA haze." A pramANe rAjA ciMtavana karato hato; tevAmAM 1. jakhamane rujAvI zake tevI auSadhi 20 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ subuddhinI avAMtara kathA sUryodaya thatAM ja maMtrI subuddhi ratnonA samUhano eka thALa bharI rAjamahelanA dvAra AgaLa Avyo. pratihAre rAjAne tenA khabara ApyA, eTale rAjAe Azcarya pAmIne tene praveza karAvavAnI AjJA ApI. maMtrIe rAjasabhAmAM AvI rAjAnA caraNakamaLamAM namana karI, tenI AgaLa te ratnonA samUhathI bharelo caLakato thALa mUkyo. rAjAe 'A zuM che?' ema kahyuM, eTale maMtrIe javAba Apyo ke, "rAjeMdra ! siddhine ApanAruM A puNyanuM phaLa jANI lyo. " rAjAe punaH puchyuM; eTale teNe potAno sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI rAjA hRdayamAM camatkAra pAmI gayo. pachI jenA hRdayane lobhe dabAvyuM che, evA rAjAe maMtrIne kahyuM ke, "gRhasthanA gharamAM AbhUSaNarUpa evo A kAmaghaTa mane Apo" maMtrI bolyo, "rAjan, kalpavRkSa vigere padArtho pApIjanonI dRSTie paNa AvatA nathI, to pachI temanA gharamAM zI rIte rahe?" rAjAe kahyuM, "maMtrI! tame tamArI buddhithI kalpelo vicAra zA mATe darzAvo cho? tame mane A kAmakuMbha satvara Apo eTale pachI AgaLa upara sarve sArAvAnA thaze." rAjAno Avo durdhara durAgraha jANI maMtrIe tene potAne ghera AmaMtraNa kayuM. pachI satvara ghera bolAvI ane jamADI rAjAne te kAmakuMbha arpaNa karyo. rAjA te kAmakuMbhane moTA utsavathI potAnA gharamAM lAvyo ane ugra subhaTone rAkhI tenI AdarathI rakSA karavA lAgyo. prabhAtakAla thatAM ja maMtrI zatruone nAza karanArA pelA daMDavaDe te kAmakuMbhane AdarathI pAcho potAnA gharamAM lAvyo. A vakhate rAz2Ae potAnA hRdayamAM vicAyuM ke, "maMtrInuM te pavitra vacana satya thayuM ane mArA subhaTono nakAmo kSaya thayo . have je subhaTo ghAyala thayelA che, teo jo kadi jIve to sAruM thAya." A pramANe hRdayamAM vicArI teNe maMtrIne potAnI pAse bolAvyo ane teNe banelo sarva vRttAMta jaNAvyo upakAra karavAmAM tatpara evA maMtrIe pelI saMrohiNI auSadhinA yogathI jeo ghAyala thayelA hatAM, te sarvene sajja karI dIdhA. eka vakhate te subuddhi maMtrIe potAnA hRdayamAM vicAyuM ke, "kadi bIjo je ajJa ane alpa buddhivALo mANasa hoya, paNa jo te potAnA mitrane kukarmothI bacAve che to te mANasane dhanya che, to huM buddhimAna maMtrI thaine tevuM kema na karuM ?" A pramANe ciMtavI sthira maitrIvALA ane puNyadAnanA arthI evA te maMtrIe punaH rAjAne kahyuM ke " he gopALa ! sAro vAMsa paNa jo dharma vagarano hoya to te 1. gopALa. go-pRthvInA pAlaka. sAro vAMsadharma- dhanuSya tenAthI rahita hoya te lAkaDI rUpa gaNAya che ane te lAkar3I rUpa vAMsa gogaNa-gAyonA samUhane pIDAkArI thai paDe che. rAjA suvaMza - sArA vaMzamAM thayelo hoya paNa jo tenAmAM dharma na hoya to te gogaNa - prajA samUhane pIDAkArI thai par3e che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 21
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA lAkaDInA jevo gaNAya che ane te gogaNane pIDAkArI thai paDe che. teno vicAra karo ane vaMzaja dharma prApta thayo hoya paNa jo te jIvAropathI rahita hoya to tethI mANaso vigrahanI aMdara rahelA zatruono jaya karI zakatA nathI. he rAjA, tame pRthvImAM bhUbhRtpaNuM ucca prakAre dhAraNa karanArA cho; tethI tamArAmAM jo dharma nahIM hoya to dharmanA AdhArarUpa evI A prauDha pRthvI tamAre AdhAre zI rIte rahI zakaze? ane he rAjA, jo te pRthvI tamArI pAse nahIM hoya, to tamArA vaMzanuM sthAna kyAM raheze? tethI tamAre vicAra karI anAryane varjita karanAro dharma ja svIkAravo joie. he rAjA, tame atyaMta pApano Agraha choDI do. bhAvanArUpa jalanA pUrathI dayArUpa vRkSa siMcana karo ane duSTabuddhino dUrathI tyAga karo. A vizvanI aMdara zvetavarNano, maMDaladhArI, kaumudIno svAmI ane kalAdhAra evo rAjA paNa 'tamanA grahaNathI niSkala thai jAya che. he nRpa! je pakaDyuM te mUkavU nahIM," evI jo tamArI mAnyatA hoya to kulaputrakanI jema tamArA aMgo atyaMta bhAMgI jaze. / / 264 // kulaputrakanI kathA koi gAmamAM eka mAtRmukha (mAvaDIo) thai gayelo kulaputraka raheto hato. eka vakhate tenI mAtAe tene evI zIkhAmaNa ApI ke, "he putra! je pakaDI rAkhyuM hoya te choDavU nahIM." mAtAnI AvI zIkhAmaNathI te putra evo kadAgrahI thayo ke, te hamezAM je kAMi satya ke asatya vacana grahaNa kare, tene kadi paNa choDe nahIM. tenA AvA durAgrahI svabhAvathI lokoe tenI upekSA karI dIdhI, koipaNa mANasa tene bolAve paNa nahIM eka vakhate teNe koi eka unmatta baLadane joi tenuM puMchaDuM pakaDyu. lokoe ghaNo vAryo paNa teNe pakaDelu puMchaDu choDyuM nahIM. tethI te baLadanI pAchaLa ghasaDAyo ane tenA aMga bhAMgI gayA. he rAjA! tenI jema tame paNa kadAgrahI na thAo. 1. vaMzaja-vAMsamAMthI thayelo dharma prApta thayo hoya eTale vAMsanuM dhanuSya banAvyuM hoya paNa jo te jIvAropa-eTale paNacathI rahita hoya to tethI mANaso vigraha-yuddhanI aMdara zatruono jaya karI zakatA nathI. pakSe vaMzaja-kula janita dharma prApta thayo hoya arthAt sArA kulamA janma thayo hoya paNa jo te zarIra jIvAroparahita-jIvavagara- hoya to tenAthI vigraha-zarIranI aMdaranA kAma krodhAdi cha zatruono jaya karI zakAto nathI. 2. pRthvI vagara vAMsa paNa rahI zakato nathI. 3. rAjA zvetavarNano, maMDala-dezamaMDalane dhAraNa karanAra, kaumudI-pRthvIno svAmI ane kalAono jJAtA hoya che ane pakSe rAjA-eTale caMdra te zvetavarNano maMDala dhArI, kaumudI-jyotsnAno svAmI ane kalAdhara hoya che. 4. jo tama-tamo guNa ane caMdrapakSe rAhuno grAsa thayo hoya to niSkala-rAjA vikala thaI jAya che ane caMdra kalA rahita thai jAya che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 22
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA he rAjA! uparanA dRSTAMta uparathI tame kadAgrahane choDI do. ane pratyakSa dharmathI utpanna thayelA A pratItivALA kula-saMtAna upara vidhi bhASaNavaDe tame pakSapAta karo. manuSyone je sukRta upara pakSapAta che, te kharo pakSapAta che ane je pApa upara pakSapAta che, te to ulaTo pakSano pAta karavA rUpa che arthAt pakSane toDanAro che. maMtrInA evAM vacana sAMbhaLI sAkSAt magazaila paththaranA jevo rAjA pharIvAra bolyo, "maMtrI, kadI tane 'ghuNAkSara nyAyathI ekavAra saMpatti prApta thaI, tethI tuM evo garviSTa thaI gayo che ke je mane paNa zIkhAmaNa Ape che ane temAM kahe che ke, "tArI zikSAthI huM ATalI samagra samRddhi pAmyo chu." maMtrI tuM kahe che ke, "mane kAmakuMbha vagerenI prApti dharmathI thaI che." paNa te vAtamAM sAkSI koNa che? kadi tuM koi chaLa ke baLa karIne A saMpattito nathI lAvyo? have jo tuM tArA gharasarvasva mane ApI phakta tArI strIne sAthe laI cAlyo jA ane pharIvAra tevI bIjI saMpatti lAva, to huM tane ane dharmanA phalane satya mAnu" maMtrI bolyo, "he rAjA, bhale tema karUM" A vRttAMta purohitanA jANavAmAM Avyo, eTale sarva zAstromAM pravINa evA purohite AvI rAjAne A pramANe AgaLa upara hitakArI evAM vacano kahyAM, "he rAjA! nAstika puruSo paNa pratyakSa pramANane mAne che, to tame kSamAbhRtrAjA thaine paNa dharmarnu pratyakSa pramANa kema mAnatA nathI? he pRthvIpati! jo tame hajupaNa dharmane mAnazo, to kAMi bagaDI gayuM nathI, tethI ulaTuM satpuruSomAM tamAeM kAMika mahattva thaze. avibudha saMpUrNa ane sUtradhAranI samIpa rahela hoya, paNa jo tenI pratiSThA thaI na hoya, to te sumanasathI pUjAto nathI. je mANasa potAnuM pANI choDe, tene koI sazo ke mitra hoto nathI. kamaLane te (pANI)no tyAga karavAthI 'mitra paNa amitra thaI paDe che. amRtanA sAgaranuM atyaMta mathana karavAthI ghaNuM ugra evaM kAlakUTa-jhera utpanna thayuM hatuM. jenuM pAna karIne maheza-mahAdeva nIlakaMThapaNAne prApta thayo. tethI he rAjA, tame maMtrI subuddhine je videza javAnI AjJA ApavA iccho cho, te sAraM thatuM nathI. durlabha evA te manuSya ratnane to ahiM ja rAkhavA yatna karo. daityarUpI zatruoe mathana karIne ratnonA samUha laI lIdho, te pachI 1. ghuNa nAmano eka kIDo ajANye lAkaDAmAM akSara kotarI kADhe che. tevI rIte. 2. kSamApRthvI athavA kSamAguNane dhAraNa karanAra. 3. vibudha-deva saMpUrNa pratimAvALA hoya ane te sutradhAra-kArIgaranI pAse rahela hoya, paNa jo tenI maMdiramA pratiSThA thaI na hoya to te sumanasa-puSpothI athavA vidvAnothI pUjAtA nathI. pakSe vibudha-vidvAn saMpUrNa vidyAvALo ane sUtradhAranI pAse rahelo hoya paNa jo tenI pratiSThA-AbarU vadhI na hoya to tene sumanasa sArA puruSo pUjA-mAna ApatA nathI. 4. mitra-sarya, amitra-zatra. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA ratnAkara A pRthvI upara caMdranA jevU durlabha ratna meLavI zakyo nathI. caMdra ghanAzrayane meLavI sadAne mATe nakSatrono svAmI thayo che, to paNa te samudra AkAzamAM rahelA te caMdraratnane punaH levAne mATe potAnI taraMga rUpI bhujAo pasAryA kare che tathApi te samudranI pAse Avato nathI. jo kadi te Ave, to te ja caMdra kalAonA samUhathI saMpUrNa evo rAjA bane. A dRSTAMta uparathI dIrgha vicAra karI tamAre te buddhinA bhaMDArarUpa maMtrIne rAjyamA rAkhavA joIe. pAchaLathI tame kahezo ke mane koIe kahuM nahi" Ama kahetAM paNa rAjAe jyAre zvAnanA pucchanI jema potAnI vakratA choDI nahIM, tyAre te purohita mauna dharI rahyo, te pachI maMtrI subuddhi kAmakuMbha vagere padArtho chUpAvI ane bIjuM sarvasva rAjAne ApI daI sthiratAthI prakAzamAna thato potAnI patnI sAthe cAlI nIkalyo. Aq banavAthI nagaranA sarva lokoe vicAra karIne rAjAnuM gauNa chatAM paNa guNa vagara kubuddhi evaM nAma pADyu. / / 288 / / svabhAvathI gaMbhIra evo te maMtrI subuddhi anukrame page cAlato-cAlato gaMbhIra nAmanA koI nagaramAM AvI pahoMcyo. te nagaramAM koI dANa lenAra puruSanI sAthe teno melApa thayo, teNe tenuM sanmAna kayu. pachI maMtrI teNe rahevA ApelA eka gharamAM potAnI priyA sAthe rahyo. have pavitra ane satIjanamAM zreSTha evI maMtrInI strI dANalenArane ghera hamezAM chAsa tathA athANuM levAne AvatI hatI. eka vakhate te dANa lenAre teNInI tarapha kudRSTi karI eTale tatkAla te bhUmi upara paDI gayo. kAraNa ke satI strInuM caritra adbhuta hoya che. te divasathI pelo mANasa aMdha banI gayo, tevU bane temAM kAMI Azcarya ja nathI. ane teNInA netranuM tevU cAturya hoya, temAM paNa kAMI Azcarya nathI. maMtrInI strI te tattva samajI gaI eTale te pachI te tene ghera kadi paNa jatI nahIM; paraMtu te duSTa puruSa teNIne meLavavAne mATe bhaya-kaSTavALA vividha upAyo citavavA lAgyo. eka vakhate teNe ciMtavyu ke, "jayAM sudhI maMtrI ahiM hAjara haze, tyAMsudhI mAruM kArya siddha thaze nahIM" Aq citavI teNe maMtrIne bIje gAma javAnI AjJA ApI. saraLa svabhAvavALA maMtrIe te AjJA kiMcit svIkArI lIdhI. pachI ghera AvIne teNe potAnI patnIne kahyu ke, "mAre grAmAMtara javAnuM che, 1. ratnAkara-ratnonI khANarUpa samudra. 2. ghanAzraya-ghana-moTo-Azraya athavA ghana-meghano AzrayarUpa AkAza. 3. rAjApakSe kalAono jANanAra rAjA eTale caMdra. 4. gauNa eTale guNa niSpanna ane gauNa halakuM. 24 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA tethI bhojana satvara taiyAra kara." tyAre strIe prathama banelo vRttAMta tene kahyo, te uparathI maMtrI potAnI tabIyatanuM bahAnuM batAvI vakrapaNe gharamAM ja rahyo. A arasAmAM te nagaramA sAgaradatta nAme eka zreSThI raheto hato. te ghaNo dhanavAna hato, paNa lobhanuM te sthAna ja hato. / / 300 / / te uMcI jAtanI vastuothI eka vahANa bharI ratnadvIpamA javAnI icchA rAkhato hato. te vAjiMtro vagADato dANa lenAranA vAsasthAnamAM Avyo. teNe levaDa-devaDa karavA potAno vRttAMta tene nivedana karyo. tyAre te dANa lenAre tenA kAnamAM haLavethI badhuM kahI ApyuM ane jaNAvyaM ke-"tamAre kAMi dANa ApavAnI jarUra nathI, paraMtu A koI paradezI mANasa che, tene tamArI sAthe dezAMtaramAM lai jAo." teNe kaDaM ke, "mArA vahANa para tene laI Avo, pachI huM tene saMbhALI laiza. tamAre te mANasanI phIkara rAkhavI nahIM." pachI te dANa lenAre dANa levAnuM bahAnu karI maMtrIne te vahANa upara mokalyo. te vahANa upara caDyo ke tarata tene vahANamAM purI dIdho. prAtaHkAle pAchaLanA pavanane laine jANe tenI spardhA karatuM hoya tema te vahANa AgaLa cAlyu ane thoDA divasomAM to te uttama ratnadvIpamAM AvI pahocyu. tyAM sAgaradatta zreSThI vahANa uparathI utarI harSathI te dvIpanA rAjAne manyo. rAjAe ghaj thoDu dANa laI tene mAna Apyu, pachI te vahANa uparathI badho mAla utArI tyAM utAro karI rahyo, tyAM tatkALa koi vezyAmAM te Asakta thai gayo. AthI pote nizciMta rahevA mATe pelA maMtrI subuddhine badhuM dravya sauMpI dIdhuM. temaja kharIdavAnI ane vaheMcavAnI badhI zikSA paNa ApI. sarva kaLAmAM catura ane vepAramA tatpara evA te maMtrIe lAbhathI ghaNuM navaM dravya upArjana kayu. judA-judA dezono mAla puNyanI jema kharIdI dravya, kSetra, kALa ane bhAva temaja Avaka ane kharca barAbara tapAsI potAnI mUDInA pramANamAM te maMtrI vepAra calAvavA lAgyo ane dANa corI karyA sivAya teNe ghaNI lakSmI meLavI. tyAM tene ghaNI vezyAo kSobha pamADavA lAgI, to paNa svadArAsaMtoSavratane dhAraNa karanAra te maMtrI zuddha bhAvathI kSobha pAmyo nhiiN.||313|| eka samaye tyAM rAjA taraphathI eka moTuM sarovara khodAtuM hataM, te khodatAM temAMthI vicitra jAtanA akSarovALA tAmrapatro nIkaLI AvyA. khodanArAoe te vicitra akSarovALA tAmrapatro rAjAne ApyA. tyAM rAjAno koi paNa mANasa temAM lakhelI lipIne ukelI zakyo nahIM. tethI rAjAe potAnA nagaramAM paTaha vagADanArA mANasonI pAse sArA nAdavALo paTaha vagaDAvyo; paraMtu te lipi vAMcI zakAya tevI caturAInA abhAvane laine koie te paTahano sparza karyo nahIM. A paTaha subuddhi zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 25
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA maMtrInA sAMbhaLavAmAM Avyo, tyAre teNe te paTahavALA mANasane pUchyu ke, "A zuM che!" teNe javAba Apyo ke, "rAjA taraphathI eka sarovara khodAya che, temAMthI akSarovALA tAmrapatro nIkanyAM che, paNa te lipine jANanAro koi maLato nathI. je puruSa te lipi jANanAro hoya te puruSane rAjA utsavathI rAjakanyA sAthe potAnuM adhuM rAjya Ape che." A vacano sAMbhaLI aDhAra lipionA jANanArA te maMtrIe spRhA sAthe te paTahano sparza karyo. tatkAla te rAjAne jAhera karavAmAM Avyu. tatkAla rAjAe te maMtrIne potAnI pAse bolAvyo ane pelA tAmrapatro batAvyAM. maMtrIe te tAmrapatronI aMdara je lakheluM te sphuTa rIte vAMcI saMbhaLAvyu. temAM lakhyu hatuM ke, "A tAmrapatravALI bhUmimAM agiyAra hAtha nIce sArA varNanuM sADIbAra karoDa suvarNa rahelaM che." rAjAe te pramANe tapAsa karatAM Azcarya karanArUM teTalaM suvarNa temAMthI nIkaLI Avyu. pachI potAnA TharAva pramANe rAjAe maMtrIne ApavA mAMDayuM, tyAre te maMtrIe potAnA manamAM A pramANe vicAra karyo, "jo huM ardhaM rAjya laiza to mAre ahiM rahePS paDaze ane tema karavAthI lokomA dharmanI khyAti nahIM thAya. tethI ardhArAjyanI kImatanA pramANamAM ratno ane vAhano laI rAjA jitazatrune batAeM ke je uparathI tenI buddhi dharma tarapha vaLe" A pramANe vicAra karI maMtrIe rAjAne karvA ke, "he rAjA, mAre ardhaM rAjya joituM nathI. bIjuMje kAMi Apane ruce, te mane Apo." pachI rAjAe rAjakanyAsahita ratna, suvarNa ane uMcI vastuothI bharelA potaka (nAnAM hoDakAM) sahita ATha vahANo maMtrIne ApyAM. te sarva grahaNa karI rAjakanyA sAthe vivAha karI krayavikraya-vepAra karato te maMtrI tyAM niraMtara sukhe rahevA lAgyo. eka divase potAne javAno avasara Avyo eTale rAjAnI AjJA meLavI pelA ATha vahANone uMcI jAtanI vastuothI bharI, potAnA zeTha ane rAjakanyAne sAthe lai, suMdara parivAra ane lakSmI sahita, ratnonA dIpakarUpa evA te ratnadvIpamAMthI cAlI nIkalyo. dayALu ane sArI vAsanAvALA te maMtrIe potAnA zeTha sAgaradattane ghaNuM mAna ApI potAnA vahANonA rakSaNane mATe rAkhyo. sarva vahANono samUha cAlato thayo, tyAre sAgaradatta zeThe manamAM vicAryu ke "eka sAmAnya mANasa chatAM A maMtrI sAkSAt svAmI samAna dekhAya che, to jo huM tene A samudramAM nAkhI dauM to bhAgyayoge mane hitakaranArI evI A lakSmI ane priyA bhogasahita prApta thaze. Aq vicArIne te jaDabuddhivALA sAgaradatte aMdhArI rAtre kAi miSa karIne maMtrIne samudramA nAkhI dIdho. te vakhate te 'kSaNadA-rAtri te baMnene 1. kSaNadA eTale kSaNa ApanArI, maMtrIne kSaNadA eTale alpa samaya kaSTa ApanArI thai ane sAgaradattane kSaNadA eTale utsava ApanArI thai. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 26
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA kSaNadAyaka thai paDI. temAM ekane (maMtrIne) te rAtri 'triyAmA thai ane bIjAne (sAgaradattane) sukhe zayana maLavAthI te yAminI thai, te maMtrIe samudramAM paDatI vakhate zrI jina bhagavAna, ane zrIjinabhagavAne kahelA dharmanuM zaraNa lIdhuM. tethI tatkAla te maMtrIne samudramAM eka vahANa pATIyuM hAtha Avyu. ratnAkara-samudranA pArane ApanArA te pATIyAne gurunA vacananI jema grahaNa karI bAhuzrutinA baLathI teNe potAnA dayALu hRdaya upara dhAraNa kayu, te pATIyAnA baLathI eka pahoramAM ja samudrane tarI jai vividha prakAranA vanathI suzobhita evA koi pRthvInA bhAga upara utarI paDyo. / / 338 / / tyAM tama ne nAza karanArA ane tejane phoravatA evA haMsane joI, jaDatAnu duHkha choDI ane sudRSTi prApta karI mArge lAgI gayo. eka samaye AgaLa jatAM potAnA paTunetrathI pRthvIpara rahelA sthAvara-jaMgama padArthone joto joto te maMtrI koi eka ujjaDa nagaramAM AvI pahoMcyo. tyAM te maMtrI pote azUnya puravALo chatAM te zUnya nagaramAM rahI mAnava chatAM paNa amAnava evI vastuonA samUhane jovA lAgyo. badhA nagaranuM avalokana karyA pachI te rAjabhavanamAM Avyo. tyAM rAja mahelanA sAtamA mALa upara teNe eka sAMDhaDIne dIThI. te jotAM ja teNe manamAM vicAryu ke, "A sAMDhaDI mahelane sAtame mALe zI rIte caDI haze!" AIM vicArI teNe te sAMDhaDInA sarva aMgo jovA mAMDyAM. aMgo jotAM te sAMDhaDInA netronI aMdara meghanA jevU kALu ghATu kAjaLa AMjeluM dekhI teNe ciMtavyu ke, "A . kAjaLa AMjavAna zaM kAraNa haze?" pachI teNe vismaya pAmI badhuM sthAna tapAsyu, tevAmAM zveta ane kRSNa raMganA kAjaLathI bharelI be kuMpikA tenA jovAmAM AvI. temAMthI zveta aMjana lai teNe te sAMDhaDInA be netromAM AdarathI AMjyu. tevAmAM te aMjananA prabhAvathI te sAMDhaDI mAnuSI strI banI gai. te strIe prazaMsanIya puruSonA 1. maMtrI rAtrine eka pahore samudramAM paDelo tethI tene rAtri triyAmA traNa pahoravALI thai ane sAgaradatta tene pADI sukhe suI rahyo, tethI rAtri yAminI badhA pahoravALI thaI. 2. ahiM vahANanA pATIAne gurunA vacananI sAthe sarakhAvyuM che. gururnu vacana ratnAkara-saMsAra samudranA pArane ApanAruM che. te bAhuzruta-bahuzruta-AgamanA baLathI hRdaya upara dhAraNa karyu hoya, to tatkAla te nAnA-avana virAjita eTale vividha prakAranI jIvarakSAno upadeza karanArA vipulAdeza-vistAravAlA Adeza pratye lai jAya che, pATIyA pakSe-bAhuzruti-hAtha tathA zravaNanA baLathI vipalA-pRthvInA deza- bhAgatarapha AvI pahoMce che. 3. tama-aMdhakArano nAza karanArA haMsa-sUryane joi te jaDatA (zaradI)mAMthI mukta thai mArge lAgyo. pakSe tamaajJAnano nAza karanArA tejasvI haMsa-AtmAnuM jJAna prApta karI jaDatA (ajJAna) choDI sanmArge lAgI gayo. 5. maMtrI azUnya puravALo che chatAM A zUnya-ujjaDa nagaramAM mAnavalakSmIthI navIna ane amAnava-manuSya vagaranI vastuo jovA lAgyo. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 27
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA ziromaNi rUpa evA te maMtrIne Asana vagere ApI vinaya karyo ane mAnanIya evA tenuM sanmAna kayu. pachI te aMjali joDIne bolI, "bhadra! huM parAdhIna thai ahiM rahI hatI, paraMtu mArA A sthAnamAM Apa kevI rIte AvyA?' maMtrI bolyo, ahiM tArI sthitine aTakAvavAnuM kAraNa zuM che?" te strI pachI potAnA doSane darzAvanArI vANIthI gadgad svare bolI, "A nagaranuM nAma dhArAvAsa che. ahiM brAhmaNo vedone bolatA hatA. mArA mahIpALa nAmanA pitA A nagaranA eka sAhasika rAjA hatA. pUrve devapUjA karanArA tathA kukarmathI sArI rIte mukta thayelA ane pUrNa rIte lakSmIne utpanna karanArA evA te mArA pitAe eka vakhate harSathI koi eka aviveka tapasvIne mAsakSamaNane pAraNe bhojanane mATe AmaMtraNa kayu. te tapasvIroM ghaNuM mAna karavA temaNe pirasavA mATe mane rAkhI. te vakhate te tapasvI mArI upara ghaNo rAgI banI gayo. AkAra-ceSTA vigerethI tene ati vikArI jANI mArA pitA-rAjAe tenI ghaNI kadarthanA karI mArI nAkhyo. eTale svabhAve krodhI evo te tapasvI bAla tapasyAnA prabhAvathI tatkALa vijJAnI puruSone paNa bhaya upajAve tevo rAkSasa thayo. avadhijJAnathI potAno vadha karanAra koNa che; te jANI ajJAna buddhivALA ane ghaNA krodhI evA teNe AvIne mArA pitAne mArI nAkhyA. A banAva joi zaheranA keTalAeka loko zoka karatAM karatAM rAtre nAsI gayA ane keTalAeka saMkaTa thavAnA ane bhaviSyamAM mRtyu thavAnA bhayathI divase ekadama nAsI gayA. koi putra potAnA pitAne ane pitA putrane choDI cAlyA gayA. koi vadhUne, koi bhAI bahenane to koi bahena bahenane ane koi potAnA gharanA sArarUpa sarvane choDI cAlyA gayA. evI rIte sarva loko cAlyA gayA pachI pUrvanA mohane vaza thayelA te rAkSase mane ekalIne ahiM rAkhI have te kAmI ane kadrUpo rAkSasa mane paraNavAnI icchA rAkhe che. tethI he sajjana, tame A sthAnamAMthI utAvaLe pagale satvara cAlyA jAo, nahIM to te jIvahiMsaka rAkSasa tamane mArI nAkhaze" maMtrIe kahyu. "atyAre te pApI kyAM che?" te strI bolI, "he vidvadvarya! te vivAhanA upakaraNo levAne mATe kyAMka gayelo che. jyAre te ahiMthI koI ThekANe jAya che, tyAre te avizvAsI rAkSasa mArA netromAM kRSNa aMjana AMjIne mane sAMDhaDI banAvI de che ane jyAre pAcho ahiM Ave che tyAre te nirdaya mane zveta aMjana AMjIne pAchI strI banAvI de che." te rAjakanyAnA AvAM vacano sAMbhaLI maMtrIe vicAyu ke, "mAMsa bhakSaka rAkSasane dayA nathI ane A abaLA strIne baLa nathI e svAbhAvika che. puruSapaNuM ja dharma tathA sukhanA kAraNarUpa che. jo puruSatva na hoya to dharma tathA sukha kyAthI zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 28.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA hoya ! bIjAnuM rakSaNa karatAM jo kadi prANa jatA hoya to bhale jAya, paNa tema karavAthI dharmanI unnati thAya nahi, mATe huM evaM karUM ke, jethI mArA prANa paNa bace, rAkSasano parAbhava thAya ane A bALA sukhI thAya. bIjA kAryanuM zuM kAma che? / / 367 / / jo prANinuM hita karanAruM sattva hoya, siddhinI samRddhine ApanArI buddhi hoya ane zarIrane yauvana ApanArI dayA hoya, to ja e sarva vAta banavAno saMbhava che. e sarva arthanI siddhi ane kalyANanI prApti dharmathI thavAnI che, to huM A vakhate samyak prakAre dharma Azraya karUM; ke jethI mane samyaktva prApta thAya. tevA samyaktvane dhAraNa karanArA puruSa AgaLa gaMdharva ( gavaiyo) zuddha gaMdharva bane che, pAvaka - agni pAvaka - pavitra karanAra bane che ane koza ( zastra) koza (suvarNa) rUpa bane che. vadhAre zuM kahevuM; paNa te samyaktvadhArI naranI pAse mAMsabhakSI rAkSasa puNyajana (yakSa) banI jAya che, yamarAja dharmarAja banI jAya che, pizAca kubera jevo thai jAya che, caMDALa bhadra-sArI jAtino thaI jAya che, sarpa 2 bhogI thai jAya che. kezarI siMha hari (azva) thai jAya che ane citaro citrakAya (citrarUpa sthaMbhita) banI jAya che. evI rIte satya parAyaNa puruSanI AgaLa sarva padArtho satya thaI jAya che ane asatyaparAyaNa puruSanI AgaLa te ja padArtho 4 asatya thaI jAya che. te uparathI sAbita thAya che ke; samyaktva siddhine ja ApanAruM che. ahiM je A padArtho che te mukhya ane gauNa arthavALA hovA joie. te padArthoMno jyAM sudhI kharo marma samajAya nahIM tyAM sudhI artha siddhi thatI nathI. tethI huM prathama A rAjakanyAnI vANInuM barAbara svarUpa jANI lauM pachI mArI buddhinA baLathI vicAra karI lokonuM kalyANa thAya tevuM kArya AgaLa karIza. " AvuM vicArI te maMtrIe rAjakanyAne te rAkSasanI kAMi vizeSa hakIkata pUchI, eTale te bhaya pAmelI rAjakanyA Adara tathA gaurava sAthe A pramANe bolI, "bhadra! te rAkSasa A daMDanI AgaLa rahIne haMmezAM kAMika maMtra jape che, te avasare ane bhojanane avasare te mauna dhAraNa kare che; te vakhate jo tame A daMDa tamArA hAthamAM grahaNa karazo, to te rAkSasa tamane kAMi karavAne, te harI levAne samartha thai zakaze nahIM. vaLI tenI pAse eka khATalo ane bekaNeranI soTIo che. te traNa vastuo prabhAvavALI che. te laine ja tamAre tene choDavo; te sivAya choDavo nahIM. temAM je kALA raMganI soTI che, te khATalA upara pachADavAthI te khATalo dhArele sthAne jai pahoMce che ane je rAtA raMganI soTI che, te pachADavAthI pelo khATalo svecchA pramANe dhArele sthAne rahe che. mArI upara rAgI 1. devayoni vizeSa 2. bhogavAn ane sarpapakSe phaNAyukta. 3. satya zubha 4. asatya - azubha. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 29
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA thayelA te rAkSase je potAnI badhI gupta vAta hatI te mArI AgaLa prakAzita karI te meM tamArI AgaLa niSkapaTapaNe spaSTa rIte kahI ApI che. prathama tame mane sAMDhaDI banAvIne rAkho. te pachI ahiM rahelI A be kuMpikA grahaNa karajo ke jethI te rAkSasanA manamAM zaMkA na Ave" rAjakanyAnAM AvAM vacano sAMbhaLI te maMtrIe ciMtavyu ke "A rAjakanyAe mArI AgaLa marmanI vAta jaNAvI, tethI have teNInA bhAgyayoge te pApIno avazya parAbhava thavAno ja. Aq ciMtavI maMtrIe pelA kRSNa aMjanathI teNIne punaH sAMDhaDI banAvI ane pote svastha ane gupta sthAnamAM saMtAi rahyo. pachI jyAre rAtri paDI eTale yamarAjanA jevo te rAkSasa hAthamAM daMDa laIne tyAM Avyo ane zveta aMjanathI te sAMDhaDIne kanyA banAvI te svasthapaNe tyAM rahyo. tevAmAM tene nAsikA dvArA mANasanI gaMdha AvI, eTale te bolyo ke, "are rAjakanyA! A gharamAM koI manuSya che? je hoya te mane satvara kahI de." rAjakanyA bolI. "are! huM pote ja mAnuSI chaM. te viSe kAMi kheda karo nahIM. rAjakanyAnA A vacana uparathI te pApI manamAM nizcaya karI maMtra jApa karavA beTho. A vakhate maMtrI kaTIbaddha thai ane potAnA pracaMDa bhujadaMDamAM pelo daMDa laI te rAkSasa pratye bolyo, "are pApI, jIvahiMsA karavAmAM tatpara evA tane rAkSasane mAre zuM karavU? kAraNa ke jIvarakSA karanArA prANIone tAro sparza karavo paNa yukta nathI. jo tuM A ujjaDa nagarane vasAve, A rAjakanyAne sukha saMpattinuM kAraNarUpa evaM muktidAna (chuTakAro) Ape ane mane khATalo vigere traNa vastuo Ape, to tAro chuTakAro thaze, te sivAya kalpAMtakAle paNa nahIM thAya." maMtrInA AvAM vacana sAMbhaLI pApanA prasaravAthI haNAI gayelA te pApIne te maMtrI sAme uttara ApavAnI paNa buddhi sUjhI nahIM, paNa teNe A pramANe ciMtavyuM. "A koI manuSya nathI paNa nizce koI daitya lAge che, te sivAya A puruSamA AvaM sAmarthya kevI rIte saMbhave! lokomA kahevAya che ke "daityo devatAthI ghaNAM ja balavAna hoya che." athavA A pRthvI upara rAkSasono paNa upAya karanArA vaidyo che. vaLI A mANasa-parokSa gupta rahelI mArI vastuono jJAtA che, tethI e koI sarvajJanA jevo dekhAya che, mATe jo huM A mANasanA vacana- apamAna karIza to koIpaNa rIte mAro chUTakAro thaze nahIM." A pramANe manamAM lAMbo kALa ciMtavI te rAkSase maMtrIe kaheluM sarva kabUla kayuM. A lokamAM jIvitane mATe kAMIpaNa kabUla koNa na kare? pachI te rAkSase te nagaramAM ghaNA lokone zokarahita lAvI vasAvyA, pavitra rAjaputrane rAjya upara besADyo ane pelI khATalo vigere traNa vastuo ane be kuMpikA maMtrIne Ape. te zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 30
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA pachI vANIthI niyaMtrita thayelo te rAkSasa potAne yogya sthAne cAlyo gayo. / / 398 / / A sarva vRttAMta jANyA pachI rAjAe maMtrIne kAM. "bhadra! AtmabaLathI meLaveluM A rAjya grahaNa karo ane mArI upara anugraha karo. athavA tamane rAjya arpaNa karavAmAM mAro zo adhikAra che? je vastu jenI hoya tene ja maLavI joie, mAM dAna karavAnI pradhAnatA zI rIte hoya?" maMtrI bolyo, "he rAjan, tamArA puNyanA prabhAve gayeluM rAjya pAThuM AvyuM che, tethI tamo harSathI A rAjya bhogavo. paraMtu eTaluM yAda rAkhajo ke, tamAre puNyane choDavuM nahIM, potAnuM karttavya kArya karavuM nyAyamArge vartta ane zrI jinazAsananuM smaraNa karavuM." rAjAe te vAta kabUla karI, maMtrInA baMne caraNamAM namI ane vANIthI spRhA sAthai stuti karI rAjakanyAne zaNagArI dravya sAthe te maMtrIne arpaNa karI. te pachI eka vakhate maMtrIe kAryavaza thai rAjAne kahyuM ke, "have ahiM rahevuM mane rucatuM nathI, paNa ahIMthI prayANa karavuM ruce che." A uparathI rAjAe tene vidAyagirI ApI, eTale tatkALa te potAnI priyA sAthai pelA khATalA upara beTho ane pelI soTI laI te khATalA upara pachADI bolyo ke, "he khATalA, tuM ahiMthI gaMbhIranagaramAM jA." tatkALa te khATalo vizALa AkAzamAM uDavA lAgyo. jyAre te gaMbhIranagaranI najIka AvI pahoMcyo, eTale teNe tenI upara rAtI soTI pachADI ke tarata ja te tyAMja sthira rahI gayo. te vakhate teNe potAnI priyAne kahyuM, "he priyA, huM A nagaramAM jai AvuM, tyAMsudhI tame ahIM raho. huM A nagaranuM vRttAMta jANIne punaH ahiM AvIza. " A pramANe kahI potAnI priyAne bahAra rAkhI te nagaramA gayo. tevAmAM pAchaLathI tyAM je banyuM te sAMbhaLo-- maMtrI vahANa upara Ava, vahANanuM pavanathI purAvuM, upalakSaNathI vahANanuM haMkArAI ja e badhA khabara kAnamAM amRta reDAvAnI jema sAMbhaLIne te dANIe maMtrIzanI strI vinayasuMdarIne chUpI rIte ( oLakha na paDe tema) zAMtithI samajAvI potAnA ghera bolAvI. vinayasuMdarI teno hetu samajI gaI tethI te tene ghera AvI nahIM, tyAre te pApI - aparAdhI A pramANe vicAyuM. "te maMtrInI strIe je mAro IrAdo jANI lIdho, te viparIta banyuM maMtrIne vahANa upara mokalyo te meM sAruM kartuM nahIM. AzAmAM baMdhAelI e strI pArAnI jema tApane sahana karaze. have jo te maMtrI tyAMja rahe athavA koIrIte mRtyu pAme, to ja tenI strI mAre AdhIna thAya, te sivAya kadi paNa nahIM thA. have jyAre te vahANa pArchu Avaze, tyAre badhuM jANI zakAze. zrI vimalanAtha caritra prathama sarga 31
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA tyAMsudhI udAsInapaNe besI rahe; kAraNa ke sArI rIte vicArIne karelu kArya arthasAdhaka bane che." A pramANe te pApI ciMtavato hato, tevAmAM te vahANa AvI pahoMcyu. eTale te dANa lenAre AvI te vahANavaTI zeThane teno vRttAMta pUchayo, eTale te tenA caraNamAM namIne bolyo ke, "pelA maMtrIne samudramAM pheMkI dIdho che." A khabara sAMbhaLI te harSa pAmyo ane te ja samaye te balAtkAra karavAne maMtrInI strI pAse Avyo. te strI gharanA kamADa vAsI aMdara besI rahI hatI. te pApI vAraMvAra prArthanA karI, to paNa teNIe gharanuM dvAra ughADyuM nahIM ane ati ciMtAtura thaI koIne uttara paNa Apyo nahIM. A vakhate pavitra buddhivALo maMtrI tyAM Avyo. tevAmAM dvAra baMdha joI te khedAtura thaI gayo ane hRdayamAM vicAra karavA lAgyo, "are! mArI priyA kAI amaMgaLa to nahIM thayuM hoya? athavA teNI potAnA pitAne ghera gaI haze? kahevAya che ke nirAdhAra abalA vinAza pAme che." A pramANe citA jevI ciMtA karatA maMtrIne ghaNo paritApa thayo. pachI teNe tyAM rahelA koi puruSane pUchyuM ke, "he caturanara, pahelA ahiM eka paradezI suMdara strI rahetI hatI, te hamaNAM dekhAtI kema nathI? te mane satvara kaho." te bolyo, samudramAM sAthavAnI muSTinI jema A moTA zaheramAM tevI strInuM gamana-Agamana konA jANavAmAM Ave?" / / 423 / / te puruSanA AvA vacana sAMbhaLI te maMtrI kheda pAmI jevAmAM bahAra Avyo tevAmAM keTalIka vezyAo AvI te rAjasutAne chetarIne potAne ghera lai gai. tapAsa karatAM te sthAne potAnI strI jovAmAM AvI nahIM, tevAmAM tyAM rahelA koI puruSa pAsethI tene te vezyA saMbaMdhI khabara manyA. eTale te hRdayamAM ati saMbhrAMta thaI gayo. mAMsa ane matsya banethI bhraSTa thayelA zIyALanI jema te ubhayabhraSTa thaI gayo ane 'have zuM karavu evA vicAramA mUDha banI kSaNavAra tyAM besI rahyo. pAchaLathI sadbuddhivALA ane vicAravALA maMtrIe dhIraja pakaDI te strInA zIlanuM rakSaNa karavA hRdayamAM cirakAla citavana karI nizcaya karyo ke, ."have huM kusaMgamAM paDelI te strInI prathama yatnathI saMbhALa karUM. kAraNa ke prANIne guNa ane avaguNa saMsargathI ja thAya che." A pramANe ciMtavI te uttama maMtrI vezyAonA pADAmA gayo. tyAM koIeka vezyAnA gharamAM ghaNI vezyAo jovAmAM AvI. evAmAM koI eka vArAMganA tyAM jatI hatI, tene te buddhimAn maMtrIe pUchyu ke. "atyAre A vezyAnA gharamAM sarva vezyAo kema jAya che? teNInA gharamAM to harSa ane zoka- kAMIpaNa cihna pratyakSa dekhAtuM nathI, jo tame tenu kAMI paNa kAraNa jANatA ho to mane kaho, jethI mArA kAna tRpta thaze." te vRttAMtane sArI rIte zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA jANatI te vezyA maMtrI pratye bolI, "bhAI, A vezyAnA gharamAM koI eka vivekI strI memAna thaIne AvelI che, te aMdaranA oraDA- dvAra tarata baMdha karIne besI gaI che. kAMI paNa pUchatAM te uttara ApatI nathI ane mauna vrata dharIne rahI che. teNIne jovAne ane pUchavAne A sarva vezyAo jAya che, te koIne potAnuM darzana ApatI nathI tema javAba paNa ApatI nathI." A sAMbhaLI maMtrIe jANI lIdhuM ke, te strI mArI patnI ja che ane ahiM trAsa pAmelI dekhAya che. have teNIne hAtha karavI, te saMzaya bhareluM che. eka tarapha A vezyA halakI strI jAti, temAM paNa vaLI ati kAmane Azrita thayelI, temAM paNa vaLI nirlajja ane tethI paNa vadhAre bezarama hoya che. vezyAmAM Asakata rahenArA puruSo budha hoya to paNa teo 'lakSmIne baMne rIte vRthA gumAvI de che. teo saumanasa-puSponA ApIDa-zIrobhUSaNa (mukuTamugaTa)ne dhAraNa kare che. teo guru-vaDilajanone saMtApa karanArA che. teo sadA udvega karanArA hoya che; teo madhu-madirAmAM Asakta rahe che. tevA puruSo te vezyAonA ugra ane krUra (khoTA DoLa)ne sukhanA AbhAsarUpa mAnI bese che. have mAre paNa tevo khoTo DoLa batAvavo ke jethI mArA kAryanI siddhi thaze. dunIyAmAM paNa kAMTAthI ja kAMTAno uddhAra thAya che eTale kAMTAvaDe ja kAMTo nIkaLe che. juvo, dhanuSya ane paNaca-te baMnemAM vastusvabhAve saraLatA rahelI che; paraMtu jyAre kAryasiddhi karavI hoya, tyAre te baMnemAM vakratA thAya che." A pramANe manamAM ciMtavI tatkAla . teNe nimittiyAno veza dhAraNa karyo ane jamaNA hAthamAM pothI laI te vezyAnA gharamAM gayo. tyAM zikhA sahita (pote) AziSa ApI, teNIe ApelA Asana upara beTho. jema madhane makSikAo vIMTAI vaLe tema vezyAo tenI AsapAsa vIMTAI vaLI. te vezyAomAM je vezyAe te strIne gharamAM lAvI hatI te vRddha akkA bolI; "he akAraNabaMdhu! kaho, tame zuM zuM nimitta jANo cho?" te bolyo, "he akkA, sAMbhaLo--huM ruSTa thayelAne saMtuSTa karUM chu, avaza manuSyane vaza karI zakuM chu ane je dUra rahela hoya tene pAse lAvU chu; eTalaM ja nahIM paNa vRddhane yuvAna, rogIne nIrogI, muMgAne sAro vaktA, kurUpIne surUpI, abhAgIne subhAgI ane paMgune sArA pagavALo banAvI zakuMchaM. vaLI te sarvene jevA hoya tethI ulaTA paNa icchA pramANe karI zakuM chu." tenA A vacano sAMbhaLI te akkA khuzI thaI ane teNIe kahyu ke, "mAro eka prazna che tenuM nirAkaraNa karo." nimittiyAe kahyu. "zubhe, eka koI jAtanaM phala satvara lAvo." akkAe tarata ja eka phala lAvI Apyu. pachI te dhyAna 1. dravyalakSmI-dhana, bhAvalakSmI-jJAna, darzana ane cAritra. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA karIne punaH bolyo. "tamArA manamAM koI jIva saMbaMdhI ciMtA che ane te ciMtA manuSyajIva saMbaMdhI che." A vacano sAMbhaLI te akkAne vizvAsa AvI gayo. teNIe khullI rIte kahyu ke, "mAre eka putrI che, te mauna dharIne rahI che. te tevI rIte zAmATe rahI che? te kAMI jANavAmAM Avatu nathI. teNIne kAMIka chaLa che ane te chaLa utpAtathI thayelaM hoya ema lAge che. to tame kAMIka evo upAya karo ke, jethI te dvAra ughADe ane bole." // 450 / / A sAMbhaLI maMtrIe kahyu ke-"mane te sthAna batAvo ke jyAM huM teno yogya upAya karUM." vezyAe tene te oraDo batAvyo. eTale jANe 'darzanane ucita evaM muktidvAra hoya tevA te agharahita dvAra AgaLa maMtrI satvara Avyo. tyAM AvI teNe kaDaM ke, "A sarva vezyA- one A sthAnamAMthI kADhI muko, kAraNa ke jo teo arhi rahe to temane paNa kAMIka chaLa thaI Avaze." te akkAe te pramANe kayuM, eTale te maMtrIe dvAra upara caMdananuM maMDala karI ane "huM phaT svadhA svAhA" evo maMtra uccArI A pramANe kartuM, "dhArAvAsa nagaramAM mahIpALa nAme rAjA che ane subuddhi nAme pradhAna che, te rAkSasane jItanAra ahiM Avyo che. meM tane A saMketa kahyo che, te uparathI have dvAra ughADa, harSathI ahiM Ava ane uMce svare bola." ATaluM kahetAM ja teNI yathArtha bhASaNavaDe potAnA patine oLakhI satvara AvI ane teNIe vizvAsathI te dvAra ughADyuM. pachI te maMtrIe teNInA kAnamAM jaNAvyu ke-"huM tane kAMI paNa karuM te badhuM tArA hitanI khAtara karuM chu, patimAM bhaktivALI evI tAre te mAro aparAdha kSamA karavo." te strIe svIkAyuM, eTale maMtrI teNIne kezathI pakaDI bahAra lAvyo. pachI maMtrInI zIkhavaNIthI te strI bolI, are, mArA peTamAM kSudhA bahu lAgI che, tethI hu~ rahI zakatI nathI, to mane modaka apAva." pachI buddhimAn maMtrIe tatkALa akkAne bolAvI uMcI jAtanA modaka maMgAvyA ane te vaDe teNIne bhojana karAvyu. pachI teNIne pAcho oraDAmAM laI gayo. tyAM dhIme svare kahyu ke-"bhadre! A akkA tane ahiM zI rIte lAvI? te bolI, svAmin, tame mane choDIne jyAre bahAra gayA, tyAre A vRddha vezyA mArI pAse AvI ane mane kaDaM ke, "tuM koNa che? konI mehamAna che ane kyA sthAnamAMthI Ave che? bhoLapaNane laIne meM teNIne mAro sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te uparathI teNIe mane kA ke, "bhadre, huM tane teDavA AvI cha ane tArA svAmIe mane mokalI che. tethI jaladI mAre ghera Ava." 1. mukti dvAra darzanocita eTale samyag-yathArtha darzana ucita ane agharahita-pAparahita che ane . te gharanuM dvAra darzanocita-darzana karavAne yogya ane duHkha rahita che. 34 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA teNInA A vacana uparathI hu~ khATalA sahita teNInI sAthe ahiM AvI. meM ahiM tamone joyA nahIM paNa badhuM viparIta joyuM, eTale tatkALa mArA zILanu rakSaNa karavA oraDAnA baMne kamADa baMdha karI huM aMdara rahI." potAnI priyAno A vRttAMta sAMbhaLI maMtrIe kahyu, "he priyA, have tuM keTaloka vakhata ahiM ja sthira rahe. pachI badhuM rAjAnI samakSa sAraM thaze" A pramANe sUcavI te maMtrI bahAra Avyo, eTale teNIe pAchA kamADa baMdha karI dIdhA. akkAe nimittiyAne pachayaM ke-"he pApa rahita puruSa! A strIne kayo doSa lAgu paDyo che? nimittio bolyo, "A strIne zAkinI vaLagI che, tethI tamAre tenAthI dUra rahevU, paraMtu tamAre teno bhaya rAkhavo nahI; kAraNa ke te zAkinI mAre sAdhya che. chevaTe badhuM sAraM thaI jaze. meM te doSa dUra karavA mATe maMtranI pUrNa sevA karI che. have tenI uttara sevA karI pAcho hu~ cAlyo AvIza" A pramANe kahI te gaMbhIra maMtrI gharanI bahAra gayo tevAmAM teNe batAvelA camatkAranI pratIti joI rAjI thayelA loko tyA ekaThA thaI gayA. maMtrI pote koIne ghera jato nathI ane koInI sAthe bolato nathI, tyAMthI bahAra nIkaLI ghaNA lokothI vITAyelo te pelA dANa lenArA adhikArInA ghara AgaLa Avyo. te dANa adhikArIe lokone pUchyuM ke, A zuM che?' tyAre lokoe te vezyAno adbhuta vRttAMta mULathI mAMDIne tene kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI te dANalenAra jyAM tenI priyA mauna dharIne rahI hatI, tyAM tene sanmAnapUrvaka laI gayo. teNIne paNa pUrvanI jema saMketa karI bolAvI. pachI ratnadvIpanA rAjAnI putrI ke je te maMtrInI priyA hatI. te sAmaradatta zeThanA bhayathI dvAra baMdha karIne jyAM beThI hatI te sthAne ghaNA lokothI vITAIne maMtrI gayo. teNIne paNa sAgaradatta zeThanA kahevAthI bolAvI. pachI teNe vicAryu ke, "meM vijJAnathI mArI traNe strIonA ThekANAM sAkSAt jANI lIdhAM paNa rAjAnA hukama vinA te strIo laI zakAze nahIM." AIM vicArI te pAcho vezyAne ghera Avyo. ane tyAM icchita goSThI karato kapaTathI rahevA laagyo.||477|| ___ eka vakhate te akkAe tene A pramANe kahyu-"he vidvAn, A lokamAM sarva prANIne vRddhAvasthA vizeSa viDaMbanA karanArI che. tene mATe kayuM che ke, prANIne 'lopanI jema mRtyu sarvApahArI che. te vAta to dUra rAkho, paNa jarAvasthA 1. jema vyAkaraNamAM. jyAM lopa thAya che, tyAM te sarvApahArI eTale zabdanA sarva rUpano nAza kare che, tevI rIte mRtyu mANasanA rUpano sarva rIte nAza karI de che. vyAkaraNamAM jyAM Adeza thAya che, tyAM te zabdanuM rUpa badalAI jAya che; tevI rIte jarAvasthAthI mANasanuM rUpa badalAI jAya che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 35
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA to AdezanI jema rUpane judI ja rIte karI de che. te jarAvasthA rAjA, maMtrI. vaidya ane yatine alaMkArarUpa che, paraMtu vezyA, malla, gavaiyA ane sevakone viDaMbanArUpa che, tethI tame prasanna thaIne mane tatkAla sarva rIte yauvanavayavALI banAvI dyo." A pramANe teNInA kahevAthI te maMtrIe pelA kRSNAMjanavaDe tene sAMDhaDI banAvI ane pachI te upara palANa karIne te cauTAmAM Avyo. tyAM kaThorapaNe cAbukhanA mArathI teNIne mAravA mAMDI. te vakhate te vezyAno badho parivAra tenI cAre tarapha bhamato pokAra karavA lAgyo, paNa cittamAM cintAyukta evA te maMtrIe kAMI paNa uttara ApyoM nahIM pachI "A bhAIsAhebane rAjA sivAya bIjo koI zikSA ApavA samartha nathI." AvaM ciMtavI te badho vezyAvarga rAjAnI pAse Avyo. te vezyAoe rAjAnI pAse AvI AkhA nagaramAM prasiddha thayelo te sarva vRttAMta nivedana karyo, eTale rAjAe te maMtrIne potAnI pAse bolAvyo ane sAMDhaDIne cAbakhAvaDe tADana karatA evA tene aTakAvyo. pachI teNe sAMDhaDI uparathI utarI te vezyAna ane tenI sAthe pelA dANanA adhikArI ane sAgaradatta zeThanuM badhuM akArya rAjAne jaNAvyu. te sAMbhaLI rAjA camatkAra pAmyo. potAnA gharamA rahelI tenI prathamanI priyA, vezyAnA gharamA rahelI bIjI priyA ane zreSThInA gharamA raheluM potAnuM ratna tathA suvarNa vigere dravya tathA priyA te badhuM rAjAnA mANaso pAse levaDAvI pote rAjAnI samIpa lAvyo. rAjAe te zreSThI, sarva laI lIdhuM ane teno vadha karavAnI AjJA karI. je viSayo amRtanuM bhakSaNa karanArA devatAone paNa temanuM darzana, zravaNa, smaraNa ane sparza karavAthI mRtyu ApanArA che, te viSane sAthe 'yakAra maLavAthI viSathI paNa adhikatA pAmyA che. pachI maMtrInA AgrahathI te krodhI zreSThIne rAjAe jIvato choDI mUkyo, jethI e zreSThI maMtrI upara phIdA phIdA thaI gayo (harSaghelo banI gayo). pachI rAjAe pelA dANanA adhikArIno yathAyogya daMDa karyo ane tene citta ane dravyane anusAre DahApaNabharI (teno sudhAro thAya tevI vyAjabI) zikSA ApI. pelI vezyAne zveta-aMjanavaDe pAchI strI karAvI rAjAe pote teNIno paNa yogya daMDa ko. tyArabAda rAjAe te maMtrIneM AvaM bhAgya ane saubhAgya joI potAnI kanyA ghaNAM dravya sAthe tene arpaNa karI. te pachI maMtrI tyAM keTalAeka divasa sudhI rahyo. eka vakhate teNe rAjAnI pAse AvI potArnu pUrva- saghaLu dharmanA prabhAvanuM varNana kahI saMbhaLAvyu. te sAMbhaLI dharma-karmanA sArA marmane jANanArA te rAjAe tene kahyu ke-"have tamAre je kAMi nyUna hoya te pUrNa karo." maMtrI bolyo, "rAjan! dharmanA prabhAvathI mAre kAMi paNa nyuna nathI. have jo pUrva saMketita rAjA punyane mAnya kare to huM sadA sukhI thAuM." 1. vitra zabdamAM yakAra maLatAM viSaya zabda bane che ane te viSa karatAM paNa adhika du:khadAyaka banavA pAme che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 36
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA : te pachI vahANamAM ANelA ghoDAone maMtrIe potAnI vastuothI kharIda karyA. te ghoDAone laI ane rAjAno hukama meLavI, cAra priyAone sAthe lai ane ATha koTI suvarNa meLavI, dhArAnagarathI sAmA AvelA potAnA mitra senApatie sevelo, tyAMnA rAjA ane mitronA samUhe mokalelA agaNita sainyathI yukta thayelo, caLakatA sainyanA baLathI pRthvIne calAyamAna karato, ThekANe ThekANe sArA rAjAono pracaMDa daMDa leto ane durmada rAjAono nigraha karato te maMtrI anukrame potAnA nagara najIka AvI pahoMcyo. tyAM rAtre pelA khATalA upara besI tatkALa potAne ghera Avyo. tyAMthI pelA daMDa ane kAmakuMbhane nItinA baLayukta evo potAnA lazkaramAM te lai Avyo. / / 500 / / pachI prabhA yukta evA prabhAtakAle teNe senApatine pUchyuM ke, "have mAre A rAjAno bheda karavo ke daMDa karavo? te kaho, "senApati bolyo, "he vibhu! anyAyathI vartanArA A rAjAno to hamaNA daMDa karavo ghaTita che, athavA marmane bhedanAro bheda karavo paNa ghaTita che." senApatinA vacana sAMbhaLI te guNI maMtrIe loka vRttAMtane jANanArA eka dutane vizeSa zikSA samajAvI satvara rAjAnI pAse mokalyo. dvArapALe khabara ApyA eTale rAjAe te dUtane potAnI pAse bolyo. dRte rAjAne praNAma karI prathama potAnA svAmInA ghaNA guNo kahI saMbhaLAvyA. pachI te prajApatinA 'baMne prakAre balanA bheda jaNAvyA. te sAMbhaLI rAjA ghaNo gusse thayo ane krodhathI yuddha karavA tatpara thaine bolyo, "are! je subuddhi pUrve mAro eka nokara hato te sukha sahita, karma karI kAMIka dravya meLavI ane te dravyanA balathI keTaluka sainya meLavI ahiM Avyo che, te atyAre mArI pAse daMDa mAMge che. je nirdhana mANasa hoya te dhana meLavI jagatane tRNavat mAne che, paNa tene khabara nathI ke jema jihvA dAMte cAvelI vastune sukhe grahaNa kareche, tema huM potAnI meLe AveluM tenuM sarvasva sukhethI grahaNa karI laIza." rAjAnA A vacano dUte AvI maMtrIne kahyAM, tyAre jagatamAM eka ja subhaTa evo senApati A pramANe zreSTha vacana bolyo, "A jagatamAM sarvatra dharmathI jaya thAya che. te dharmane rAjA mAnato nathI, to e rAjAno parAjaya thavAno ja A bAbatamAM sUrya sAkSI che. bIjo paNa koi dveSI manuSya hoya, tene rAjAe potAnA baLathI tatkALa chedI nAkhavo joIe, to A rAjA pote dharmano dveSI che ane tethI karIne AkhA vizvano zatru ane anyAyI che. tene zA mATe chedavo nahIM? AcAra zabdamAM cA akSaranA ziranuM chedana karI temAM eka pAMkhaDI vadhAratAM te raNazUrA subhaTone lekhamAM batAvela AcAra te AdhArarUpa thai 1. bala eTale sAmarthya ane sainya te baMne prakAre. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 3
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA paDe che. A pramANe senApatinuM nyAya yukta vacana sAMbhaLI te nyAyI ane zreSTha evo maMtrI vizvanI rakSA karavAnI khAtara yuddhane mATe taiyAra thai gayo . have zuddhi vagarano ane kubuddhivALo te rAjA potAnuM sainya taiyAra karI apazakunoe vAryA chatAM paNa potAnA nagaranI bahAra nIkalyo. A vakhate hRdayamAM bane prakAre sadaya evA subuddhi maMtrIe A pramANe vicAra karyo. A yuddhamAM bIjA ghaNA puNyavALA ane sArA mANaso marAze, tethI mane mahA pApa lAgaze. to te sarvene nakAmA zA mATe mAravA ? mAtra pApI ane duSTabuddhivALA A yuddhamAM udyata thayelA rAjAne svabuddhithI samajAvaM. " AvuM vicAra prabhAtakALe dInatA vagara caDI AvelA sainyamAM jamaNA hAthamAM pelo daMDa laI te rAjA pAse AvI A pramANe bolyo, "are rAjA ! jo tuM dharmane mAnato hoya to hRdayamAM dharmane dhArI rAkha; nahIM to A yuddhamAM tArA hAsya rahita mukhamAM lIluM tRNa (taraM) tArI rakSA karanAruM thaze." maMtrInAM vacana sAMbhaLI dharma rahita evo te rAjA jANe adhogatinA mArgane sAkSAt joto hoya, tema adhomukha thaI ubho rahyo. te pachI saMpUrNa puNyavALA maMtrIe upekSA karelo te adhama rAjA potAne priya evA pApane laIne te pApathI utpanna thayela alakSmI (nirdhanatA) ne prApta thayo. pachI 2 rAjya dharmathI bhraSTa thayelo ane A saMsAramAM rakta thayelo te jaDAzaya dvija dAMte tRNa lai karmaphala meLavavAne vanamAM cAlyo gayo. rAjA gayA pachI te sabuddhi maMtrIno moTo utsava sAthe nagaramA praveza thayo . senApatie teno vidhipUrvaka paTTAbhiSeka karyo. te samaye alakSmIrUpa parvanA nikaLavAthI ane lakSmInA AvavAthI lokomAM dIpotsavI parvanA jevo utsava thaI rahyo. eka vakhate zrIgurunA mukhathI dvAdaza vrata laI te maMtrI jainazAsanano prabhAvaka parama zrAvaka banI gayo. dharmavaDe saudharmadevalokanA karatAM paNa vadhAre sukha ApanArA mahAna rAjyane prApta karI te maMtrI dharmanA sAmrAjyane ekachatravALuM ka. / / 525 / / sattvanI rakSAthI ramaNIya ane guNothI bharapUra evA zrIjinabhagavAnanA 1. sadaya eTale dayA sahita ane sat-aya zubha pariNAmavALo - sadbhAgI te baMne prakAra. 2. ahiM evo artha paNa thAya che ke je dharmathI bhraSTa thayelo ane saMsAramAM rakata thayelo koi jar3a - hRdayavALo mithyAtvI puruSa brAhmaNone hAthe tRNa-darbha laI karma - kriyAnuM phala meLavavAne vAnaprastha thai vanamAM jAya che. 3. dIvAlI parvamA loko alakSmIne kADhe che ane lakSmIne bolAve che. 4. sattvanI rakSA eTale jinapakSe prANirakSA ane rAjApakSe balarakSA. 38 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA ujjavaLa prAsAdo jANe dharmarUpI rAjAnA mahelo hoya tevA racAvyA. 'vizALa dAnasahita, tripadIyukta ane duSTa vAraNanA zabdone ApanArI pauSadhazALAo te dharmarUpI rAjAnI hastizALAnA jevI teNe racAvI. saMghane sAthe laI, jinamaMdira sahita tathA sAdhuonI bhaktipUrvaka te pApathI bacavA mATe prati varSa yAtrA karato hato. jANe pAparUpI rAjAnA sAta aMgo hoya tevA durvyasanone teNe nivAryA ane tene ThekANe tatkALa sAta kSetrone sthApyA. anItinI jema mArIno sarvathA teNe aTakAva karyo ane amArInA paTahanI ane nyAyaghaMTAnI ghoSaNA karAvI. A pramANe te subuddhi rAjA dharmaparAyaNa thatAM rAjyanA tamAma loko paNa dharmadhuraMdhara thai gayA. te sarva rIte ghaTe che. kahevAya che ke, "yathA rAjA tathA prajA" eka vakhate te nagaranI bahAra dharmaghoSa nAmanA sUri AvI caDyA. vanapAlanA mukhathI te khabara jANI rAjA subuddhi caturaMga senA sahita, chatra tathA cAmarathI suzobhita banI ane aMtaHpuranA parivArane sAthe lai te gurune vaMdana karavAne gayo. pAMca abhigama karI ane gurune vidhithI vaMdanA karI rAjA yogya Asane beTho, eTale guru A pramANe dharma saMbhaLAvavA lAgyA-"A jagata upara je iMdra vagere rAjAo banelA che te badhA dharmathI ja banelA che. jo dharma karyo na hoya to temane rAjyanI prApti kyAMthI thAya? jeo A jagatamAM dharmarUpI mahArAjAnI zuddha AjJA uThAve che, teone te karmarAjAno bhaya kadi paNa lAgato nathI ane jeo te mahArAjAnI AjJA mAnatA nathI, temanA rAjyano kSaya thaI jAya che ane sadA mRtyunA bhayane ApanAro vanavAsa karavo paDe che. zuddha rAjAmAM doSAraMbha hoya paNa te tene be ghaDIvAra ruce che, tethI zuklapAkSikatA karavI joIe, to he rAjA, tame zuklapAkSikatAne vadhAro. te dharma yatidharma ane zrAvakadharma ema be prakAre kahelo che. te baMne dharmo meruparvata ane sarSavanA dANA tulya gaNAya che.' .. dharmaghoSasUrino A upadeza sAMbhaLI subuddhi rAjAno bhAva harSathI yatidharma upara thaI Avyo. prauDha puruSonI buddhi prauDha vastune grahaNa karavAmAM ja pravarte che. pachI te rAjA subuddhie potAnA pavitra putranI upara rAjyano mahAna bhAra AropaNa 1. pauSadhazALA dAna sahIta ane duSTavAraNa eTale duSTajanone nivAravA dharmazikSaNa, dAna tathA pauSadhanA-e traNa sthAnayukta zabdone ApanArI hoya che ane gajazALA. dAna-mada sahita. tripadI-gajabaMdhanathI yukta ane duSTa evA vAraNa-hAthIone vaza karavAnA zabdone ApanArI hoya che. 2. rAjApakSe-doSano AraMbha karavAmAM Ave to paNa te tene be ghaDIvAra ruce ane zuklapAkSikatA eTale zubha-zuddha kriyA ruci tene vadhAre. rAjA-caMdrapakSe-doSAraMbha-rAtrino AraMbha be ghaDI rahe ane zuklapakSa kare. 3. yatidharma meruparvatanA jevo che ane zrAvakadharma sarSavanA dANA jevo che. te baMnemAM teTalo taphAvata che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA karI dravya, dAna ApI te guru pAse vidhipUrvaka dIkSA grahaNa karI. teNe rAjyano tyAga karyo, to paNa te 'kSamAne dhAraNa karato, zuddha aMtaHpura sAthe yukta thato, sadasi prItine vahana karato potAnA hRdayamAM 'taMtra, mitra, namaskAranA maMtrane saMbhArato, duraMtanI jema 5aMtaraMga-arinu citavana karato, traNa zaktinI jema prasiddhine ApanArI ratnatrayIne dhAraNa karato, 'senAnA cAra aMgonI jema dharmanA cAra bhedane darzAvato, SaTguNonI jema SaTkAyo, bhAvathI pAlana karato ane sAta aMgonI jema sAta tattvone jANato te A pRthvI upara zobhato hato. teNe samagra viSaya saMyukta zatruvargane jItI laI anaMta kevaLajJAnanI lakSmI saMpAdana karI. te pachI teNe keTalAekane hitakArI 11sAdhutva, keTalAekane 12amUlya ratno, keTalAekane nAnA deza (vividha Adeza) tathA kSamA, bhavya prANIone kalyANa, abhavya prANIone zoka, keTalAekane ghaNuM mAna ane keTalAekane zuddhi ApanAruM sthAna Apyu. A pramANe te potAnuM AyuSya pUrNa karI avyayapada-mokSane prApta thayo. ane tyAM anaMta sukhano bhoktA tathA jJAnIono ziromaNI banI gayo." brahmagusasUri kahe che, "he rAjA! A vArtA uparathI tamAre samajavAnuM che ke, dharmano phakta pakSapAta karavo, te puruSone A loka tathA paralokamAM sukhadAyaka thAya che. to pachI te dharma AcaravAthI zuM na thAya? 13chAyA karanAra, lokonA AdhArabhUta ane 14sumanaH zreNIthI suzobhita evo dharmarUpI kalpavRkSa vAMchita 1. rAjApakSe kSamA-pRthvI munipakSe kSamAguNa. 2. rAjApakSe zuddha aMta:pura ane munipakSe zuddha hRdayapradeza. 3. rAjApakSe sadasi prIti-sat-asi-sArA khaDga upara prIti ane munipakSe sadasi-parSadAmAM prIti. 4. rAjApakSe taMtra-yukti, mitrone namaskAra ane maMtra-vicAraNA, munipakSe taMtra (zAstra) yukti, mitra-maitrI ane namaskAra maMtra-navakAra maMtra. 5. rAjApakSeaMtaramA potAnA dezanA zatruornu citavana. munipakSe-aMtaraMga zatru-aMtaranA kAma krodhAdi zatruornu citavana. 6. rAjApakSe traNa zakti-prabhutA, maMtra ane utsAha. munipakSe jJAna, darzana cAritrarUpa traNa ratno. 7. hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadala-e senAnA cAra aMgo ane dAna, zIla, tapa ane bhAva-e dharmanA cAra bhedo. 8. rAjApakSe saMdhi vagere cha guNa. munipakSeghaTkAya jIva- pAlana. 9. rAjApakSe sAta aMgo. (rAjyanA AdhArabhUta zreSThI purohita pradhAnAdika saptAMga) munipakSe (jIva ajIvAdi) sAta tattvo. 10. rAjApakSe-viSayasaMyukta-potapotAnA dezo sahita. munipakSe viSaya sahita zatruo. 11. rAjApakSe sajjanapaNuM ane munipakSe sAdhupaNuM. 12. rAjApakSe amUlya ratno ane munipakSe jJAnAdi ratno. 13. jema kalpavRkSa chAyA karanAra che, tema dharma chAyA-krAMti athavA zAMtinI zItalatA ApanAra che. 14. kalpavRkSa sumanaH zreNI-puSyonI paMktithI suzobhita che. dharma sumanaH zreNI-vidvAno athavA devatAonI zreNIthI suzobhita che. 40 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ maMtrI subuddhinI avAMtara kathA phaLane Ape che. te dharma suMdara zAla-vRkSa dAnAdika bhedathI 'catuHzAla (cAra zAkhAvALo) che ane te sakaLa sarvajJa prabhuonA vyAkhyAna samaye saMtApane vAranAro che. te (cAra paikI) eka zALa (dAnAdi eka prakAranI) dharmanI vizALatAnuM varNana karavAne koNa samartha thaI zake tema che? ke te mArge cAlanArA anaMta prANIo paramapada-mokSane pAmyA che. te vairAgya sahita dharmanA sarva puruSArtha vaDe siddhine ApanArA che, te chatAM paNa dAtArapuruSano hAtha te sarvanI upara AvI zake che. A jagatamAM prathama sarvathI moTo meruparvata che. tenAthI moTI pRthvI che. pRthvIthI moTo samudra che. samudrathI moTo agasti che. agastithI moTu AkAza che. AkAzathI moTo sUrya che. sUryathI moTo aMdhakAra che. aMdhakArathI moTuM sudarzana cakra che ane tenAthI moTo viSNuno hAtha che. te hAtha paNa dAtAranA hAthanI nIce Ave che. ema lokomAM saMbhaLAya che. 4A vizvanI aMdara sarva guNonA AdhArarUpa evA puruSarnu parAkrama tyAga-dAnane anusarelA mArgaNonA samUhanA mukhathI vikhyAti pAme che. jema dIpathI aMdhakAramA rahelo paNa vastuono samUha prakAzamAna thAya che, tevI rIte eka dAnanA guNathI bIjA sarva guNo prakAzamAna thAya che. paNa dAnano guNa bIjA guNothI prakAzamAna thato nathI. jema varSARtumAM jyAM varasAda varSe tyAM te varasAda zasyanI saMpattine mATe thAya che. tevI rIte pRthvImAM jyAM dAna apAya tyAM te dAna zasyasaMpattine mATe thAya che. jema vRkSomAM kalpavRkSapaNuM, gAyomAM kAmadhenupaNuM, maNiomAM ciMtAmaNipaNuM ane kuMbhomAM kAmakuMbhapaNuM raheluM che teonI te yazovRddhi potapotAnI jAtimAM dAnane laIne thayelI che. tevI rIte manuSyone paNa svajAti ane parajAtimAM dAnane laIne yazovRddhi thAya che. je manuSya zIla vagere guNone dhAraNa karanAro hoya te ekalo-pote ja A saMsAra samudrane tarI jAya che ane dAnanA guNathI to dAtA ane dAna grahaNa karanAra baMne A saMsAra samudrane tarI jAya che. tethI sarvathI dAnadharma adhika che. dAnathI vipattio dUra thAya che ane pagale pagale 1. jema vizALa zAla-vRkSa cAra zAkhAvALo hoya che. tema dharma-dAna, zILa, tapa ane bhAva e cAra bhedavALo hoya che. 2. jema vizALa zAla-vRkSa tenI chAyAmAM rahelA prANIonA saMtApane hare che tema dharma, prANIonA saMsAra saMbaMdhI saMtApane haranAro che. 3. cau zAladAna zIla tapa ane bhAva paikI game te eka zAla-bheda-prakAra. 4. puruSatuM parAkrama tyAgane anusarelA eTale choDelA mArgaNa-bANonA samUhI vikhyAta thAya che. dAtArapakSe jemane dAna ApavAmAM Ave tevA mArgaNo-yAcako te dAtAranI vikhyAti kare che. 5. varasAda zasyasaMpatti dhAnyanI saMpattine mATe thAya che ane dAna zasya-saMpatti-prazaMsanIya saMpattine mATe thAya che. 6. niHsvArthapaNe dAna denAro temaja lenAro sAdhu baMne janma maraNano aMta karI zake che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 41
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA saMpatti prApta thAya che temaja dAnathI zatru mitra thaI jAya che ane je viSama-saMkaTa hoya te sama-zAMta thaI jAya che. dAna ApavAthI ratnacUDakumAranI jema kIrti, mahattA ane AnaMda avazya prApta thAya che te sAthe A samagra jagata paNa vaza thaI jAya che. / / 564 / / ratnacUDakumAranI kathA A bharata kSetramAM madhyakhaMDane viSe AbhUSaNarUpa tAmalinI nAme eka uttama nagarI samudranA tIra upara AvelI hatI. tenI aMdara satpuruSonA manorathanA jevI uMcI jAtanA, vibudhonA AdhArarUpa ane bahu prakAre sudhAthI ujjvaLa AvA prasAdo AvelA hatA. 2kamalAmodathI uttama ane suvRttavaDe yukta evI havelIo ane jalathI bharelA sarovaro tyAM rahelA hatA. kalpalatAnI jema sumana - jananA sarva arthane sAdhanArI ane sAdhupuruSoe stavelI bajAro te nagarImAM zobhatI hatI. 4 yaMtramAM zobhatA devanI jema cotarapha koThAvALo ane akSaronI prakRtivaDe prakAzamAna evo killo tenI AsapAsa rakSaka tarIke rahelo hato. te nagarImAM ajitasena nAme 'sArthakanAmavALo rAjA hato. te 'viSNunI jema A pRthvImAM lakSmIvALo ane prajAnI rakSA karanAro hato. te rAjA raNamAM 7 zUra, namelA mANasomAM soma, vAMkAnI AgaLa vakra, budha- vidvAn AgaLa budha, vANImAM bRhaspati, kAvyamAM kavi ane nahIM karavA yogya kAryomAM maMda hato. te chatAM paNa keTalAeka tene 'Ina - svAmI 1. satpuruSonA manoratha uMcI jAtanA, vibudha - vidvAnonA AdhArarUpa ane bahuprakAre sudhAamRtanA jevA ujjavala hoya che nagarInA prAsAdo U~cA, vibudha-devatAonA AdhAraAzrayarUpa ane bahu prakAre sudhA- cuno lagADavAthI ujjavaLa hatA. 2. havelIo kamalAlakSmI ane moda - harSathI uttama ane suvRtta - goLAkAra athavA sadAcArathI yukta hatI. sarovara pakSe-sarovara kamalAmoda- kamaLonI khuzabothI yukta ane suvRtta - goLAkAra hatA. 3. kalpalatAsumanojana - devajanonA sarva arthane sAdhanArI hoya che bajAra sumana - vidvAnonA athavA sajjanonA sarva arthane sAdhanArI arthAt dareka padArthone meLavI ApanArI hatI. 4. devatAne mATe sthApana karavAmAM Ave che. te sthApanA yaMtrAkAre goThavAya che. tenI AsapAsa koThAkhAnA karavAmAM Ave che, tethI te cotarapha koThAvALo hoya che ane te koThAmAM akSaro racavAmAM Ave che. tethI te akSaronI prakRti U~cI jAtanI kRti racanAthI prakAzamAna hoya che. killApakSe killAne AsapAsa koThA hoya che ane te akSara prakRti - eTale khare nahIM tevI prakRtithI prakAzamAna arthAt paDe nahIM tevo majabUta killo hato. 5. ajitasenajenI senA jItI zakAya nahIM tevo hato tethI sArthaka nAmavALo 6. viSNu lakSmIvALA ane sarva prajAnA rakSaka kahevAya che. 7. zUravIrapakSe sUrya, soma-zAMtapakSe caMdra. vakra- vAMko pakSe maMgaLa. budha - DAhya pakSe budhagraha. kavi - kavitA karanArapakSe zukra, maMda- zithilapakSe zani. 8. Inano artha sUrya paNa thAya che. 42 zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA kahetA. keTalAeka rAjA-caMdra kahetA, keTalAeka budha-vidvAn kahetA ane keTalAeka kavi kahetA hatA, paNa tene sarva grahamaya kahetA na hatA. te nagarInI aMdara ratnAkara nAme eka prakhyAta zreSThI raheto hato. te bahAra ane aMdarathI 'ratnAkara-samudranA jevo hato. jema ratnAkara-samudra rAjaprasAdathI eTale 'caMdranI prasannatAthI saMpannasaMpattivALo che, tema te zreSThI rAjAnA prasAdathI saMpanna hato. jema samudra kamalodayathI eTale kamalA-lakSmInA udayathI prakAzamAna che, tema te zreSThI paNa lakSmInA udayathI prakAzamAna hato. jema samudra vidhu-caMdra upara rAgI che, tema te vidhidharmanI vidhi-kriyAmAM rAgI hato. jema samudra jina-viSNu upara Asakta hoya che, tema te zreSThI zrIjinabhagavAnmAM Asakta hato. jema samudra gaMbhIra-UMDo hoya che. tema te gaMbhIra svabhAvano hato. jema samudra pota-vahANothI yukta hoya che, tema te pota-bALakothI yukta hato. jema samudra maNi tathA muktAphaLothI vyApta hoya che, tema te zreSThI paNa maNio tathA muktAphaLothI bharapUra hato. te zreSThInA gharamAM vividha jAtanA ratno hatA. tathApi te guru pAsethI meLavelA jJAna, darzana ane cAritrarUpI traNa ratnone hRdayamAMthI choDato na hato. te ratnAkara zreSThIne jANe dehadhArI sarasvatIdevI hoya, tevI zIlaguNathI ujjvala ane vicAro karavAmAM catura evI sarasvatI nAme priyA hatI. kAma nAmanA puruSArthane sarakhI rIte sevana karatA evA te ratnAkara zeThane dharma tathA arthane upArjana karatAM karatAM keTaloeka samaya vItI gayo. ____eka vakhate zeThANI sarasvatI saMdhyAkALanA pratikramaNanI kriyA vidhipUrvaka karI sukhe sutI hatI. tevAmAM svapnanI aMdara eka ratnono rAzi teNInA jovAmAM Avyo. tatkAla te dharma karmamAM tatpara thaIne jAgatI rahI; kAraNa ke phalanI icchA rAkhanArA manuSye zubha svapna joyA pachI, suduM na joIe. prAtaHkAla thatAM te zeThANIe te svapnanI vAta potAnA patine kahI. te sAMbhaLI zreSThIe kaDaM, "he bhadre, A svapnane laIne ApaNA banenuM kAMI paNa zubha thaze" te pachI zreSThI ratnAkare te svapnanA jJAnano vizeSa bodha thavA mATe koI svapnazAstrane jANanArA joSIne ghera jaI U~cI jAtanA phalAdikanI bheTa dharI svapnazAstra viSe prazna karyo. eTale te svapnavettAe kahyu, "he zreSThin, svapna nava prakAranA thAya che. 1. ciMtAthI, 2. vikArathI, 3. anubhavathI, 4. svabhAvathI, 5. sAMbhaLavAthI, 6. 1. ratnAkara-samudra bahAra ane aMdara ratnonI khANarUpa che. tevI rIte te zreSTI ghaNAM ratnono svAmI hato. 2. caMdranA kiraNone laIne samudramAM bharatI thAya che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 42
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA jovAthI, 7. dharma karma (punya)thI, 8. pApathI ane 9. devatAdikanA upadezathI ema nava prakAre saMkSepathI svapna utpanna thAya che. temAM pahelA cha prakAre utpanna thayelA sarva svapno nirarthaka che. ane pAchaLanA traNa prakAre utpanna thayelA svapno zubhaazubha phalane ApanArA che. rAtrine pahele pahore AveluM svapna eka varSe phala Ape che, bIje pahore AveluM svapna ATha mAse phala Ape che, trIje pahore AveluM svapna traNa mAse phala Ape che, cothe pahore AveluM svapna eka mAse phala Ape che, aruNodaye AvelaM svapna daza divase phala Ape che ane sUryodaya vakhate AvelU svapna tatkAla zubhAzubha phala Ape che. je mAlA svapna eTale UparA Upara svapna jovAmAM Ave che. te malamUtra vagerenA pIDAthI utpanna thAya che tethI te nizce kAMI paNa phala ApanAeM thatuM nathI. je prathama zubha svapna Ave ane pAchaLathI azubha svapna Ave athavA pahelaM azubha ane pAchaLathI zubha svapna Ave to je pAchaLay svapnuM Ave te pramANe phala maLe che. eTale paheluM svapna nirarthaka thAya che. svapnAmA vRkSa, baLada, hastI, parvata, mahela ane azva upara caDavA- thAya, viSTAno lepa thAya, rudana ane maraNa thAya, te svapna zubha gaNAya che. je mANasa svapnAmAM suvarNa, rAjA, hastI, azva, baLada ane gAyane juve che, te mANasane kuTuMbamAM uttama prakAranI vRddhi thAya che. jo svapnAmAM tAMbUla, motI, zaMkha, vastra, dahI, caMdana, kuMda tathA borasalInA puSpa ane kamaLa jovAmAM Ave to dhananI vRddhi thAya che. je mANasa svapnAmAM mahela upara, kamaLanA patra upara athavA sarovaramAM besI bhojana kare ane be bhujAthI samudrane tarI jAya te mANasa rAjA thAya che. je svapnAmAM kanyA, chatra, pAkeluM phala, dIvo, anna eTale bhogya vastu (bhAtaodana) moTI dhvajA ane anna meLavI zake, te mANasane ciMtavelA kAryanI siddhi thAya che. je manuSya svapnAmAM upAnaha (pagarakhAM) cAkhaDI ane nirmala khaDga juve che, tene grAmAMtara javU paDe che. je svapnAmAM prathama vahANa upara caDe ane pachI te vahANa bhAMgI paDatAM utarI paDe; te mANasane musApharI karavI paDe che ane musApharImAthI ghaNuM dravya laIne te pAcho Ave che. svapnamAM jenA dAMta paDI jAya athavA mukhamAM saDI jAya tene dhanano kSaya thAya ane tenA zarIramA pIDA utpanna thAya che. jo svapnamAM zayyA ane dvAranI bhugaLa (AgaLo) bhAMge tevU jovAmAM Ave, to te puruSanI strI- maraNa thAya che ane jo svapnAmAM aMganuM chedana jovAmAM Ave, to mAtA, pitA ane putrano kSaya thAya che. jo svapnamAM sAMDhaDI ane bheMsa upara besI dakSiNa dizAmAM javAnuM dekhAya to dehamAM vyAdhi utpanna thAya che ane zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 44
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA " gadheDA tathA UMTanI savArI karI dakSiNa dizAmAM javAnuM dekhAya, to mRtyu thAya che. jo svapnamAM zarIre tela coLavAnuM jovAmAM Ave to roga thAya che ane jo zIMgaDAvALA ane dADhAvALA prANIo upadrava karatA dekhAya, to rAjakula taraphathI bhaya utpanna thAya che. je mANasa svapnamAM pILA vastrane dhAraNa karanArI ane pILA caMdananA lepavALI strIne AliMgana kare to te mANasane koI hatyA lAge che. / / 600 / / je mANasane svapnamAM kALA tathA rAtA vastrane dhAraNa karanArI ane kALA tathA rAtA caMdananA lepavALI strI AliMgana kare, te mANasanuM mRtyu thAya che. je svapnamAM zveta vastra tathA zveta (puSpanI) mAlAne dhAraNa karanArI strIne AliMgana kare tene lakSmI prApta thAya che, jo svapnamAM vizeSa bhAge dhoLo sarpa athavA bIjI jAtano sarpa karaDe; temaja jaLo ke vIMchI karaDe to, te manuSyane vijaya tathA dravyano lAbha thAya che. je zubha AzayavALo puruSa svapnAmAM kukaDI, ghoDI ke kroMcapakSInI mAdAne juve te puruSane ghera kanyAnI utpatti thAya athavA tene priya strI maLe che. jo rogI mANasa svapnamAM caMdra ke sUryanuM maMDaLa juve to tenA roganI zAMti thaI jAya che ane te nIrogI thaI lakSmIno svAmI bane che. devatAo, pitRo, gAyo, rAjAo ane sArA tyAgI puruSo svapnamAM AvIne je kahe che, te pramANe thAya che. je mANasane svapnAmAM dahIMno lAbha thAya, to tenAmAM dayA utpanna thAya che, ghIno lAbha thavAthI jaya thAya che, jo svapnAmAM ghInuM dAna kare to kleza utpanna thAya che ane dahI~nuM bhakSaNa kare, to yaza vadhe che. je mANasa svapnAmAM dUdha, madirA ane rudhiranuM pAna kare, to tene dravyano saMcaya thAya che ane jo sUryanuM darzana kare, to avazya vijayI thAya che. je mANasa svapnAmAM vikarALa, vikaTa ane muMDa evA kALA puruSane juve athavA pILA nagnapuruSane hasato juve, te mANasanuM mRtyu thAya che. je svapnAmAM potAnuM Asana, vastra, ghara ane zarIrane agnithI baLatuM juve, te mANasane sarvane saMmata evI lakSmI prApta thAya che. svapnAmAM kapAsa, bhasma, chArA ane asthi sivAyanI badhI dhoLI vastuo zubha samajavI ane baLada, azva, hAthI, deva ane RSi sivAyanI badhI kALI vastuo azubha samajavI. A pramANe kahI te svapnazAstrAno vettA bolato baMdha thayo eTale ratnAkara zreSThI bolyo, "he vidvAn, mArI strI svapnAmAM ratnono rAzi joyo che, tenuM phaLa kaho." te punaH bolyo, "he zreSThI, tenuM phaLa sAMbhaLo. he mahAzaya, zAstramAM badhAM maLIne boMtera svapno kahelAM che. teomAM beMtALIza svapno meM kahyAM ane trIsa mahAsvapno che. ema zAstravettAo kahe che. teomAM tIrthaMkara tathA cakravartInI mAtA zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 45
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA cauda mahA svapno juve che, vAsudevanI mAtAo sAta ane baLadevanI mAtAo cAra svapno juve che. te cauda svapnomAM maMDalikanI mAtA eka svapna juve che. tamArI patnIe rAjamAtAnI jema te svapno mAMthI ratnarAzi rUpa teramuM svapna joyuM che. te zubha svapna che. tethI tamAre rAjAnA jevo putra thaze, e niHsaMzaya che." svapnavettAnA A vacana sAMbhaLI ratnAkara zeTha potAnA hRdayamAM saMtuSTa thaI gayo ane tene saMtoSakArI dAna ApI AdarapUrvaka potAne ghera Avyo. tyAM teNe potAnI patnIne te sarva vAta zAMtapaNe nivedana karI. zeThANI sarasvatI te sAMbhaLI potAnA hRdayamAM adhika harSa pAmI. have te divasathI sarasvatIe harSita hRdaye garbha dhAraNa karyo ane jema jema teNIno garbha vadhavA lAgyo. tema tema teNIno harSa paNa vadhavA lAgyo. jyAre trIjo mAsa beTho, tyAre teNIne dAnadharma karavAno dohada utpanna thayo. aMga upara romAMca kaMcukane dhAraNa karanArA zreSThIe teNIno te dohada pUro karyo. zeThANI sarasvatI garbhane pathya ane puSTikAraka evA AhAra vihAra garbhanA hitanI icchAthI karavA lAgI. anukrame nava mAsa ane sADAATha divaso pUrA thatAM azleSA, mUla ane DAMgayoga varjita ane zubha lagnanA baLavALA zubha divase sarasvatIe eka uttama putrane janma Apyo. te samaye ratnAkara zeThe eka vidvAn joSIne bolAvI A pramANe pUchayuM, "he kuzala joSI, A putra kevo thaze? te kaho." joSIe te samayanA lagnAdikanuM uttama phaLa kahI saMbhaLAvyuM. te pachI zeThe harSathI dAna ApI svajanonI sAkSI te putranuM ratnacUDa evaM nAma pADyuM. ati yatnathI pAlana karAto te putra mAtApitAnA manorathonI sAthe vadhato vadhato ATha varSano thayo. te pachI pitAe zubha divase moTA utsavapUrvaka kalAono samUha zIkhavavA mATe tene pAThazALAmAM mokalyo. te catura bALaka jANe pUrve bhaNelI hoya tema sarva kaLAo potAnA sArA guru pAsethI sahelAIthI zIkhI gayo. kAraNa ke " yad jJAnaM gurusAkSikam " gurunI sAkSI jJAna meLavavuM joIe. mAtApitAnA prasAdathI sarva icchAo prApta karato te bALaka sarvatra mitronI sAthai svecchAthI krIDA karavA lAgyo. / / 630 / / eka samaye te ratnacUDa ahaMkArapUrvaka bajAramAM jato hato, tevAmAM eka saubhAgyamaMjarI nAmanI catura vezyAnA jovAmAM Avyo, te vezyAe tenuM uttarAsaMga vastra pakaDIne komalatAthI pUchayuM ke, "he catura ! kahe, tuM Avo dravyano ahaMkAra kema rAkhe che? satya puruSo to dravya vadhe tyAre phala vadhavAthI vRkSonI jema ane jala vadhavAthI meghanI jema ulaTA namra thaI jAya che; paNa garviSTha thatA nathI. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 46
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara - ratnacUDakumAranI kathA lokomAM kahevata che ke, pRthvI ane vaNika te bane A pRthvI upara dravyane jIravI zake che; te kahevata teM hAla mithyA karI che. tema vaLI je mANasa potAnA bAhuthI atula dravya meLavI dAna tathA bhoga kare. te mANasa kadi ahaMkAra rAkhe to te ghaTita che, paNa he anagha! tuM je pitAnA meLavelA dravyathI ahaMkAra rAkhe che, te ahaMkAra aghaTita che. mATe he uttama! tAre atyAre ahaMkAra na karavo joIe " ATaluM kahI te vezyA cAlI gaI. pachI ratnacUDe potAnA hRdayamAM vicAryaM ke, "aho ! sArI buddhivALI A vezyAe je kahyuM te satya che. havethI jyAre upArjana kareluM ghaNuM dravya mArI pAse thaze ane te dravyamAMthI huM dAna bhoga karIza tyAre mAre ahaMkAra rAkhavo, te sivAya rAkhavo nahIM." A pramANe vicArI teNe potAnA mitrone bolAvIne pUchyuM ke "mitro, lakSmI kyAM rahe che?" mitroe kahyuM, "lakSmI kamaLamAM rahetI nathI, paNa moTA vepAramAM rahe che." A sAMbhaLI tenA hRdayamAM vepAra karavA mATe dezAMtara javAnI icchA thaI ane te viSenI ciMtA karato te potAne ghera gayo. tene vyagra thayelo joI pitAe kahyuM, "he putra ! kahe, tArA manamAM kAMI 'Adhi che ke tAre zarIre kAMI vyAdhi che ? athavA koI kanyAe tArA cittamAM vAsa karyo che? athavA koI mitre athavA rAjaputre tAro parAbhava karyo che? athavA tArA zarIra uparanuM AbhUSaNa Aje kyAMka paDI gayuM che? tuM ciMtAtura jevo kema dekhAya che?" zreSThIe A pramANe pUchayuM, to paNa jyAre te mauna dharIne rahyo tyAre zeThe gADha AgrahathI punaH tene kahyuM, "putra, tArI AvI mauna rahevAnI ceSTAthI mAruM hRdaya Aje ghaNuM kheda pAme che tethI tuM yathArtha kahI de ke huM teno upAya karuM." pachI potAnA pitAne thatuM duHkha dUra karavA mATe ratnacUDe aMjali joDI jaNAvyuM. "he tAta, dravya upArjana karavA mATe dezAMtaramAM javAnI mArI icchA che." putranuM A vacana sAMbhaLI te uttamazeTha bolyo, "he vatsa, ApaNA gharamAM ghaNuM dravya che, tenAthI tuM tArI icchA pUrI kara. videzamAM janArA manuSyone humalo karanAra, cora, zatru, rAjA ane dhUtArA lokothI sarva prakAranA bhaya utpanna thAya che. vaLI tuM zarIre sukumAra che ane videza to kaThaNa mANasane priya thAya che. tuM mugdhabuddhivALo (bhoLo) che ane paradeza luccA lokothI bharapUra che. pRthvI upara sUvuM, ekAsaNuM karavuM, brahmacarya pALavuM ane TADha vagere sahana karavA e upadravo musAphara ane munine sarakhA che. paraMtu musApharane adharmathI ane munine dharmathI hoya, eTalo temAM taphAvata che. he vatsa, tethI musApharane thatA duHkha ane adharmane 1. mananI pIr3A Adhi kahevAya che... zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 47
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA jANI evI icchAne choDI de." putra pharIvAra bolyo, "he pUjya, mAruM vacana sAMbhaLo, huM videzamAM jaI navo vaibhava meLavIne AvIza, tyAre ja huM dAna bhoga karIza. te sivAya karIza nahIM." pitA bolyA, "he vatsa, jo tAre videzamA jarbu hoya, to haM tane je zikSA ApuM, te ekAMta cittathI saaNbhl-||653|| prathama cAlavAno krama A pramANe che : . chate udyame koI ThekANe kAma vagara javU nahIM. cAlatAM cAlatAM eka tAMbula sivAya bIjuM kAMI khAvU nahIM. sArI buddhivALA musAphare potAnA dehanI ane jaMtuonI rakSA karavA mATe yugamAtra dRSTi rAkhI pagale pagale jotAM cAlavU, kAryane arthe cAlanArA mANase potAnA sthAnathI cAlatAM je nADI cAlatI hoya, te nADI taraphano paga prathama upADavo ke jethI karIne icchita kAryanI siddhi thAya che. DAhyA mANase rogI, vRddha, aMdha, pUjya, bALaka, gAya, rAjA, bojAvALo mANasa ane garbhiNI strI jo sAme maLe, to temane rasto ApIne cAlavU. tyAga karela nirmAlya, thuka, nhAvA, pANI, rudhira, viSTA, baLato agni, maDanUM, baLakho, mUtra, hathIyAra, sarpa; vyaMtara vagairenI zeSA, dhAnya, puSpa ane phaLa vagere jo coka vageremA paDyA hoya to zrImAn puruSe tene oLaMgIne cAlavU nahIM. kuzaLanI icchAvALAe rAtre vRkSanA mULamAM Azraya karavo nahIM. gharamAM utsava cAlato hoya te pUrNa thayA pahelAM ane sUtakamAM dUra dezAMtara javAne nIkaLavU nahIM. dUdha pIne, ratikrIDA karIne, gharanI strIne mArIne, snAna karIne, vamana karIne, thukIne, ugra evA naThArA zabdane sAMbhaLIne, azrupAta karIne, muMDana karAvIne ane sArA zukanane abhAve kadipaNa grAmAMtara javU nahIM. nadIne sAmetIrathI, dUdhavALA vRkSathI ane jaLAzayathI pAchaLa vaLAvavA AvatA svajanone pAchA vALIne pachI cAlavU. rastAmAM AvatA ajANyA gharamAM vAsa karavo nahi ane gADha nidrA levI nahIM. hitanI icchA rAkhanAra musAphare koIno paNa vizvAsa karavo nahIM, sadbuddhivALA musAphare bhAtA vagara, koInI sahAya vagara, vagara oLakhItAnI sAthe madhyAhne ane rAtre mArge cAlavU nahi. lakSmIne icchanAro zrImAn puruSa zubhane prApta thayo hoya to paNa pADA, gadheDA, UMTa ane bela (baLada) upara savArI karavI nahIM. hastIthI eka hajAra hAtha, gADAthI pAMca hAtha ane ghoDAthI tathA zIMgaDAvALA prANIothI daza hAtha dUra cAlavU. jIrNa thaI gayelA vAhana upara caDavU nahIM, nadImAM ekalA pesa nahIM ane sahodara baMdhunI sAthe kadipaNa raste cAlavU nahIM. sArA hRdayavALA musAphare rastAmAM zramita thayA chatAM potAnu kartavya karma cUkavU nahIM; temaja potAne zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA pALavA yogya evA niyamo pALavA; nahi to te puruSa bhraSTa thaI jAya che. / / 669 / / musApharane jovA yogya ane nahIM jovA yogya vastu viSeno krama : musAphare tIrtha, deza, vastuo, prAtaHkALe potAno hAtha, prauDha puruSo, zukano ane chAyApuruSa (paDachAyo) vilokavA. vidvAn puruSe hamezAM sUryacaMdranuM grahaNa, jaLa varasavAne vakhate moTo kUvo ane saMdhyAkALe AkAza jovU nahi. kanyAnI yoni, pazuonI krIDA, adbhuta rUpavALI nagna strI, saMbhoga ane citkAra jovAM nahi. jaLa, tela, hathIyAra, mUtra ane rUdhiranI aMdara vidvAn puruSe potAnuM mukha jovU nahI, kAraNa ke tethI AyuSyano kSaya thAya che. vizeSa upadezano krama : | he vatsa, prati varSe potAnA dravyane anusAre svaguru, jJAtinA vRddha mANaso ane sAdharmika baMdhuonI bhakti karavI, vivekI puruSe prativarSe tIrthayAtrA karavI ane sadgurunI samakSa AlocanA levI. he putra, jyAM bAlarAjAnu, strIroM, be rAjAnuM ane mUrkha rAjAnuM rAjya cAlatuM hoya, tyAM raheQ nahi. he putra, je rAjyamA rAjA sAro hoya, vepArIo sArA hoya ane badhA loko vyavahAra parAyaNa hoya, tevA rAjyamAM tAre rahe. , ATaluM kahyA pachI ratnAkara zeTha pharIthI bolyo, he vatsa, meM tane je A zikSA ApI che, te sarva mANasone sarakhI rIte lAgu paDe tevI che. have tane khAsa vizeSapaNe kahuM chaM te sAMbhaLa. samudranI aMdara badhA maLIne savAlAkha dvIpo che, (laukika apekSA e kathana che) tenI aMdara keTalAeka pragaTa che ane keTalAeka apragaTa che. temAM pragaTa evA dvIponI aMdara citrakUTa nAmano eka dvIpa che, te dhUtArA lokonA sthAna rUpa che. temAM anItipura nAma vistAravALu nagara che, te nagaranI aMdara anyAya nAme rAjA, avicAraka nAme maMtrI, sarvagrAhi nAme koTavALa ane azAMti nAme purohita che, vaLI te nagaramAM gRhIta bhakSaka nAme nagarazeTha mUlanAzaka nAme teno putra, yamaghaMTA nAme akkA ane raNaghaMTA nAme tenI putrI vezyA rahe che. A pramANe rAjA vagere sarva tyAM potapotAnA nAma pramANe guNavALA che. te sivAya cora, jugArI ane dhUtArA loko tyAM ghaNA che. jo koI ajANyo mANasa te nagaramAM kadi AvI caDe. to tyAMnA loko tenuM sarvasva laI le che. he vatsa, tAre te nagaramAM jaq nahi. te sivAya bIje sthaLe javU. he zuddha buddhivALA putra, te bIje sthaLethI lAbha meLavIne tAre pAchA satvara AvavaM. zeThanA A vacano kabUla karIne ratnacUDa koTI suvarNanA zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 49
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA mUlyanI sArI vastuothI eka moTuM vahANa bharI videzamAM javAne taiyAra thaI gayo. jyotiSane jANanArA joSIe ApelA zubha caMdranA baLavALA sAre muhUrte maMgaLa sahita, lokothI vITAyelA ratnacUDe prayANa kayu. jyAre te cAlyo tyAre jalathI bharelo ghaDo, darpaNa, dahIM, vadhAmaNA, mRttikA, ghI, vastra, dhvaja, matsya, phala, hAthI, azva, rAjA, gAya, vatsa, mitra, vINA ane madha e vastuo tene sanmukha maLI. te vakhate tenI DAbI tarapha vinAyaka, garUDa, gadheDo, UMTa, durgA (kAlI devacakalI), khaccara, azva, baLada, sArasa ane pherU (ziyALa)nA zabdo thayA. te mahAzayane jamaNI tarapha vRddha vinAyaka (garUDa) AgaLa hastI ane pAchaLa gIdhapakSI bolyo. kALIyAra mRga, zvAna, madhura svaravALo kAgaDo, tenI jamaNI taraphathI DAbI tarapha thayAM. bhamarA, hariNo, durgA, noLIyo, bapaiyo ane khaMjana pakSI tenI DAbI taraphathI jamaNI tarapha gayA. AvA zubha zukanothI harSavAn thayelo teno pitA thoDeka dUra sudhI ratnacUDane vaLAvIne kSIra vRkSa pAsethI pAcho ghera Avyo. kA che ke, "pitA, sadguru, mitra, putra, ziSya ane bAMdhava teomAMthI jenuM satvara pAchu Agamana icchaq hoya to tenI pAchaLa dUra sudhI vaLAvAne javU nahi." te pachI putra ratnacUDa pAMca zabdavALA vAjiMtra, chatra, patAkA aMne cAmara sahita vahANa upara besI potAnA nagaramAMthI cAlyo. sArA pavanane laIne zIghra cAlatA evA vahANa vaDe te ratnacUDa keTaleka divase samudranA koI dvIpamA jaI pahoMcyo. te dvIpane jotAM ja vahANanA sarva utArUo khuzI thaI gayA. pachI khalAsI te vahANane kAMThA upara lAvyo. / / 700 / / tyAM ratnacUDakumAra te vahANane jaLamAM rAkhI te uparathI nIce utarI paDyo. pachI kAMThAupara eka taMbu nakhAvIne rahyo. tevAmAM subuddhikumAre eka puruSane samIpa rahelo dekhI pUchyu ke, "A dvIparnu zuM nAma che? A nagaranuM zuM nAma che ane temAM rAjA koNa che?" tenuM A vacana sAMbhaLI te puruSa bolyo, "he suMdara, mAruM vacana sAMbhaLo, A dvIparnu nAma citrakUTa che ane nagaranuM nAma anItipura che. A nagaramA vizvamAM vikhyAta evo anyAya nAme rAjA che." te puruSanA vacano sAMbhaLI kumAre hRdayamAM ciMtavyuM ke, mArA pitAe mane jyAM javA mATe nA kahI, te ja sthaLe huM daivayoge AvI caDyo. tathApi mane ahiM ghaNo lAbha thaze, temAM koI jAtano saMzaya nathI. kAraNa ke huM jyAre cAlyo tyAre mArA hRdayamA utsAha, sArA zukano ane samudramAM anukULa pavana e sarva zubha sUcana thayu hatuM. A pramANe hRdayamAM ciMtavI te ratnacUDakumAra vicAra karato hato, te sthale nagaramAMthI cAra vepArI vaNiko AvyA. ratnacUDe te zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 50
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA cAre vaNikono Asana tathA mAna vagerethI ghaNo satkAra karyo, te pachI dhUrta buddhinA bhaMDAra rUpa evA te cAre vaNiko madhura AlApathI A pramANe bolyA, "he kumArendra, tame kyAMthI AvyA? tamArA pitA koNa che ane temanuM nAma zuM che? te kaho amone te jANavAnI ghaNI utkaMThA che. tamArA darzanathI amArA cittamAM aciMtita sneha utpanna thayo che. tenuM kAMI kalyANanA sthAnarUpa kAraNa hovU joIe." kumAra ratnacUDe te sarvanA nAma mitranI mAraphata sphuTa rIte kahevaDAvyAM. kAraNa ke vivekIpuruSe potAnuM nAma jAte na kahevU joIe. tene mATe kayuM che ke, "potA nAma, guru (vaDila)nuM nAma, strI nAma ane kRpaNa, nAma levAthI dravya ane AyuSyano kSaya thAya che." te mahAnubhAva kumAranI sarva vArtA sAMbhaLI te cAre vaNiko bolyA-"amArA hRdayamAM tamAre mATe sneha utpanna thayo che. te yukta che, kAraNa ke tame amArA 'svajana cho. tame laghuvayanA cho, tethI hamaNAM tamo oLakhatA nathI, to paNa hAla je tame ahIM AvyA te bahu sAraM thayu. he kumArendra, uTho, ApaNe ghera jaIe. tamArA jevA svajano pUrvanA bhAgyathI ja prApta thAya che." A pramANe vizvAsa pamADI teo ratnacUDane eka gharamAM laI gayA ane tyAM snAna, bhojana tathA mAna vagerethI tenuM gaurava kayu. bhojana karAvyA pachI te dhuraMdhara dhutArAoe kumArane kaDaM, "he kumAra, tamAruM zarIra ghaNuM komaLa che ane A vepArano vyavasAya kaThora zarIrathI sAdhI zakAya tevo che, e vyavasAyane laIne samaya pramANe bhojana tathA zayana paNa nahI thAya? Avo vyavasAya karatAM tamArA dehanI svasthatA raheze nahi. jo tamArI tabIyata bagaDe to pachI ratnAkarazeThane amo zo uttara ApIe? have tamArA vahANamAM je kAI hoya, te badhuM amone sauMpI dyo. amo icchita vastuothI te tamAruM vahANa pUrNa karI daIzaM. A pramANe sAMbhaLI kumAre kaDaM ke, vahANamAM jeTalaM hoya te badhuM laI jAo. pachI te cAre vaNiko harSathI tenuM sarvasva laI gayA. te grahaNa karIne sarva potapotAne ThekANe cAlyA gayA. A vakhate temanuM saujanya kyAM gayuM, te kAMI jANavAmAM AvyuM nahiM. ___bIje divase kumAra ratnacUDa te nagaranA rAjAne maLavA cAlyo, teve vakhate koI pAdukA karanAra puruSe AvI be pAdukA tene bheTa karI, kumAre te kArIgarane kayu ke, "A baMne pAdukAnI kImata zuM che? te kaho." tyAre teNe kaDaM ke, "tamane khuzI karavA mATe meM A pAdukA tamane bheTa karI che." kumAra bolyo, "jo ema hoya to hu~ tane khuzI karIza." ema kahI kumAra AgaLa cAlyo, jevAmAM 1. sagA. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 51
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA te keTaleka AgaLa cAlyo tevAmAM koI dhUrtabuddhivALo kANo jugArI tenI pAse AvI A pramANe bolyo. "kumAra, mArI hakIkata sAMbhaLa. pUrve tAro pitA ahiM Avyo hato. te vakhate huM jugAramA eka hajAra so naiyA hArI gayo. te samaye jema divase kAgaDAo ghuDane gherIne pajave, tema badhA jugArIo maLI mArI AsapAsa ekaThA thaI kaDavAM vacanothI mane pajavavA lAgyA. tyAre tArA pitAnI pAse AvIne meM dravyanI mAgaNI karI. tArA pitAe mane kahyu ke, "kAI paNa cIja gharANe mUkIne ghaNuM dravya laI jA." meM temane punaH kAM ke, "jugAranA vyasanathI ghara, suvarNa ane Dhora vagere badhuM meM gumAvyuM che to have tamane huM zuM ApI zakuM?" tArA pitAe kaDaM, "jo ema hoya to cAlyo jA, huM tane kAMI paNa ApIza nahIM." pachI pelA jugArIo mane mAravA lAgyA. te vakhate meM vicAyu ke, "A jugArIo mane mArI nAkhaze. tethI mArA zarIramAMthI koI paNa aMga gharANe mUkIne huM te upara dravya laDaM. be paga ane be hAtha sivAya to kAMI paNa kAma thAya nahI." evaM vicArI meM mArI eka AMkha gharANe mUkI. ane tArA pitA pAsethI dravya lIdhuM. te zeTha jyAM sudhI A nagaramA rahyA, tyAM sudhImAM mane dravya manyu nahIM. pachI tArA pitA mArI eka AMkha laIne potAne vatana cAlyA gayA, have mArI pAse dravya thayuM che. to te dravya laI mane mAru netra satvara soMpI de, kAraNa ke eka netra vinA mAru mukha zobhatuM nathI." te dhUrttanA AvAM vacana sAMbhaLI ratnacUDe potAnA manamAM A pramANe ciMtavyu-"A mANase je kA, tevU meM kadi paNa sAMbhanyuM nathI, to have zuM karavaM? athavA AvI ciMtA zA mATe karavI? je bhAvI haze te thaze. hamaNAM prApta thayeluM A dravya zA mATe choDI devU joIe?" Aq manamAM ciMtavI teNe te dravya grahaNa karI pelA dhutArAne kA ke, "kAle savAre tamAre mAre utAre Avaq." te pachI ratnacUDa kumAra cauTAmAM pharato hato, tene joI bIjA cAra dhUrta vaNiko A pramANe vAda-vivAda karavA lAgyA. teomAM eke kA ke, "samudranuM jaLa ane gaMgAnadInI veLu mApI zakAya che paNa strIceM caritra mApI zakAtuM nathI." bIjAe kaDaM, "he mitra, ema na bolavU. jevU strIcaritra mApI zakAya tevU nathI, tevU ja samudranuM jaLa ane gaMgAnadInI retI paNa mApI zakAya tema nathI." trIjAe kA, "are! Ama ucchRkhaLapaNe kema bole che? tuM prAcIna vidvAnonA karelA subhASito jANato nathI. karvA che ke, "jeo sukha, duHkha, jaya, parAjaya, jIvita ane maraNa jANI zake che, tevA tattvavettAo paNa strInA caritranI aMdara jarUra muMjhAI jAya che. apAra samudrano pAra meLavI zakAya che, paNa svabhAve vakra evI zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 52
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA strIonA duSTa caritrano pAra meLavI zakAto nathI. tethI samudranA jaLanA ane gaMgAnadInI retInA mApanA pAraMgata evA keTalAeka buddhimAn satpuruSo A pRthvI upara rahelA che. paNa strIcaritranA pAraMgata vidvAno maLatA nathI." te vakhate cothA mANase kA, "juvo, A koI buddhimAn AvyA che. te ApaNA saMdehane dUra karI Apaze. have uddhata vAda-vivAda karazo nahIM." pachI pelA traNa vaNikoe sAthe maLIne cothA vaNikane pharIvAra kahyu ke, "jo te amArUM kaheluM mApa kahI Ape, to te kharA buddhimAn kahevAya." cothA vaNike kA, "tamAre je mApa karavAnI ruci che, te mApa A puruSa potAnI buddhithI karI Apaze. buddhinI AgaLa muzkela zuM che?" pachI te traNe vaNiko bolyA, gaMgAnadI to ahIMthI dUra che. tethI te viSe zuM kahevU? paraMtu A samudra to samIpe rahelo che. tenA jaLanuM mApa A puruSanI pAse karAvI de." pachI te cothA mANase kumAra ratnacUDane eTalo badho caDAvyo ke jethI teNe samudranA jaLanuM mApa karI ApavA kabUla kayu. eTale cArejaNA eka thaI bolI uThyA ke, "jo tuM samudranA jaLanuM mApa karI ApIza to amArI badhI lakSmI tArI, ane jo tuM nahIM karI zake to amo badhA tArI lakSmI grahaNa karIzaM." A pramANe kahI te zaTha hRdayavALA vaNikoe te viSe sAkSIo karyA. te samaye ratnacUDe vicAryu ke, "mArA pitA ratnAkara zeThe pUrve A nagaranA loko jevA kahyA hatA, tevA ja teo nIvaDyA. have huM mAre utAre jAuM. A nagarano rAjA paNa tevo ja che. jo kadi te rAjA paNa mane saMkaTamAM nAMkhaze, to pachI mArI zI gati thaze?" A pramANe ciMtavI te saraLahRdayavALo ratnacUDa potAne sthAne Avyo ane tyAM te AvelA saMkaTamAthI potAno mokSa (chuTakAro) zI rIte thAya? teno A pramANe vicAra karavA lAgyo." / / 755 / / kahevata che ke, jema dAvAnaLano upAya sAmo dAvAnaLa lagADavAthI thAya che, tema A dhUrta lokono parAbhava ati dhUrtabuddhivALA mANasathI thaze ane te ati dhUrtabuddhinuM sthAna vezyAnuM ghara hoya che." AIM citavI te raNaghaMTA nAmanI vezyAne ghera gayo. pelA jugArIe ApelA hajAra saunaiyA teNe vezyAne arpaNa karyA. tethI saMtuSTa thayelI vezyAe tenuM ucca prakAre sanmAna kayu. krIDAnA kautukathI rahita evA tene joIne raNaghaMTA vezyA bolI ke, "he svAmin! tame ciMtAtura kema dekhAo cho? tenuM kAraNa kaho." pachI ratnacUDe badhI yathArtha vAta kahI teno uttara pUchyo, tyAre dAnane vaza thayelI vezyAe tene A pramANe satya vAta jaNAvI. "he suMdara puruSa, sAMbhaLo-kadi daivayoge koI paradezI mANasa A nagaramAM AvI caDe, to tenuM dhana e dhUtArAo avazya paDAvI le che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA te paDAvelA dhanamAMthI eka bhAga rAjA laI le che, bIjo bhAga maMtrIne maLe che. trIjo bhAga nagarazeThane maLe che, cotho bhAga koTavALane maLe che, pAMcamo bhAga purohita le che ane teno chaTTho bhAga mArI mAtA (akkA)ne maLe che. kArANa ke te teone sarva prakAranI buddhi ApanArI che. have tamAre strIno veza paheravo. pachI ApaNe baMne mArI mAtA pAse jaIe. tyAM rahyA chatAM tame mArI mAtAnA uttara sAMbhaLazo." pachI ratnacUDe strIno veza paheryo. vezyA raNaghaMTA tenI sAthe rAtre potAnI mAtAnA gharamAM gaI. te strIveSa dhArI ratnacUDane dekhI yamaghaMTA bolI-"putrI, A bALA koNa che?" raNaghaMTA bolI, "mAtA, A bALA rUpavatI nAme zrIdatta zreSThInI putrI che, te mArI sakhI che. e mane anekavAra maLe che. Aje te mane divase maLI na hatI, tethI atyAre rAtre maLavAne AvI che. teNIne laIne huM tamArI pAse AvI chaM." A vakhate jemaNe kapaTa karI ratnacUDanuM sarva karIyA| laI lI, hatuM. te pelA cAra dhUrta vaNika yamaghaMTAne ghera AvyA. temane uttama Asana upara besADI yamaghaMTAe pUchyuM, "he vaNiko, mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke koI videzI vahANavaTI vepArI ahIM Avyo che?" teoe uttara Apyo, "hA, Avyo che." yamaghaMTA punaH bolI, "to tenAthI tamone lAbha thayo ke have thavAno che? te kahI Apo." teo bolyA, haju lAbha thayo nathI." vezyAe kaDUM, "zI rIte?" pachI teoe potAnuM sarva kapaTacaritra kahI saMbhaLAvyu. te sAMbhaLI yamaghaMTA bolI, ethI to tamone avazya hAnI thaze." teoe pUchyuM, "zI rIte hAni thaze?" yamaghaMTA bolI, "te gupta vAta atyAre rAtre na kahevAya. kaDuM che ke, divase chupI vAta barAbara tapAsIne bolavI ane rAtre to bolavI ja nahIM. kAraNa ke mahAna dhUrtaloko rAtre pharyA kare che. te viSe vaDanA vRkSa nIce rahelA eka vararuci nAmanA mANasane vItI hatI." tathApi te dhuutoe ati Agraha karyo, eTale yamaghaMTA cotarapha joIne bolI, "tamoe icchita vastuothI te musApharanuM vahANa purI devA kabUla kayuM che, tethI tamone moTI hAni thaze." te dhUrta bolyA, "amArA gharamA ghaNI khoTI vastuo che. tenAthI tenA kahevA pramANe tenuM vahANa amo puruM karI daIzuM." buddhivALI yamaghaMTA bolI, "jo te mANasa maccharanA asthithI potA vahANa puravAyU~ kaheze, to tame zuM karazo?" teo bolyA, "tenAmAM evI buddhi kyAMthI Avaze? kAraNa ke, te haju bALaka che. lokamAM vRddha mANasone buddhi hoya che. kaDuM che ke, "eka vRddha mANasa jeTalaM jANe che. teTaluM koTI yuvAno paNa jANatA nathI. kadi koI rAjAne lAta mAre, to paNa te mANasa vRddha vAkyathI pUjAya che" akkA yamaghaMTA pharI zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 54
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathAntargata rohakanI kathA bolI, "te vAta ekAMte samajavI nahIM. koI bALaka paNa buddhimAn hoya che. pUrve eka rohaka nAmano buddhimAna bALaka hato. " / / 779 / / ' te rohaka koNa hato?' ema te dhUrta vaNiko pUcha eTale te vezyA bolI-- rohakanI kathA ujjayinI nagarInI pAse naTa nAmanuM eka gAma che tenI aMdara kuzIlava nAme eka naTa raheto hato. tene premavatI nAme strI hatI. temane rohaka nAmano eka bhAre buddhizALI putra hato. te rohaka bALapaNAne laIne sadA vividha jAtanI krIDA karato hato. te bhojana vakhate Avato, tyAre tenI mAtA tene kahetI ke he vatsa, tuM veLAsara ghera Avaje, nahIM to tane bhojana ApIza nahIM, to paNa te asUro AvyA karato; tathApi chevaTe mAtA tene bhojana ApatI. ekadA A saMsAranI anityatAne laIne tenI mAtA mRtyu pAmI. tyAre teno pitA kuzIlava rukmiNI nAmanI kanyAne paraNyo. pUrvanI jema krIDA karI asUro AvatA rohakane joI te aparamAtAe paNa tene tenI sagI mAtAnI jema kahyuM. rohaka potAnI sagI mAtAnA jevo vizvAsa rAkhI pUrvanI mAphaka asUro Avyo; paraMtu te aparamAtA to bhojana veLA vItI jatAM dvAra baMdha karIne bahAra cAlI gaI ane tene bhojana na ApyuM. evI te te. rohaka bALakane koIvAra savAranuM bhojana ane koIvAra sAjanuM bhojana na maLavAthI te zarIre durbaLa thaI gayo. eka vakhate tene durbaLa thayelo joI tenA pitAe. pUchyuM ke, "vatsa, zuM tuM tArI mAtAne saMbhAre che? ke jethI tuM durbaLa thayelo dekhAya che." rohaka bolyo, "he tAta, satya bhASaNa karanArI mAtA prApta thatAM have asatya bhASaNa karanArI mAtAnuM smaraNa zI rIte icchAya?" pitAe kahyuM, "tArI A mAtA satya bhASaNa karanArI zI rIte che? te kahe." rohaka bolyo, "he tAta, mArI te pUrvanI mAtA 'huM tane bhojana ApIza nahIM' evaM kahIne paNa te mane bhojana ApatI hatI, tethI te asatya bolanArI hatI ane A mAtA 'tane bhojana nahIM ApuM.' ema kahane pachI te mane bhojana ApatI nathI, tethI A mAtA satya bhASaNa karanArI che." putranA A vacana sAMbhaLI te kuzIlava rohakane potAnI sAthai bhojana karAvA lAgyo. te pachI te aparamAtA snAna mAna vagerethI rohakano Adara karatI nahi. eka vakhate potAnI aparamAtAnuM apamAna karAvAne rAtre asUrA AvelA pitAne rohake kahyuM ke, 'juo, juo, koI A puruSa gharamAMthI cAlyo jAya che." rohakanuM te vacana sAMbhaLI kuzIlava te navI strI rUkmiNInI upara rAgarahita thaI gayo. potAnA pati rAgarahita thavAnuM kAraNa jANI te rUkmiNIe rohakane kahyuM ke, zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 55
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA "he vatsa, tuM hamaNAM mane tArA pitAnuM mAna apAva." rohaka bolyo, "jo tuM mArI barAbara baradAsa kare, to hu~ tane pitA- mAna apAvaM. te sivAya kadi paNa nahIM." tyAre rUkmiNIe kahyu, "vatsa, huM tane hamezAM divase traNavAra bhojana ApIza ane ekavAra snAna karAvIza. jo tema na karUM, to mane devanA sogana che." te pachI potAnI aparamAtAne mAna apAvavA rohake eka vakhate potAnA pitA pratye paDachAyAne uddezIne kahyu ke, "juo, A koI puruSa Avyo che." te sAMbhaLI pitA kuzIlave vicAyu ke, "A putre prathama je puruSa darzAvelo te paNa Avo ja puruSa haze. tethI mArI priyA rUkmiNI sarva rIte nirdoSa che." / / 800 / / Aq vicArI tyArathI kuzIlava potAnI priyA rUkmiNI upara rAgI thayo. buddhine vaza thaI gayelI rUkmiNI te pachI rohakanI bhakti karavA lAgI. eka vakhate rohaka potAnA pitAnI sAthe ujjayinI nagarI jovAne gayo. tyAM pitAe tene jaNAvyu ke, "he vatsa, ujjayinI nagarImAM mane ghaNI veLA lAgaze, tethI tAre pAchA vaLatAM siprA nadInI vacce rokAvU." rohaka te pramANe kabUla karI ati vizALa evI ujjayinI nagarI joI pitAnI rAha jovAne siprA nadImAM jaIne beTho. te nadImAM bALakrIDAne vaza thaI teNe badhI nagarI nadInI retIvatI banAvI. pachI jevAmAM tyAM te rahyo hato, tevAmAM arikezarI nAme rAjA tyAM AvI caDyo. rAjAne najIka Avelo joI rohaka kSobharahita thaIne bolyo, "he nAtha, jANe anAtha hoya tevI A mArI nagarIne kema bhedI nAkho cho?" rohakanuM AvaM udAra vacana sAMbhaLI rAjAe AgaLa joyu. tyAM retInI banAvelI potAnI ramaNIya nagarI tenA jovAmAM AvI. te rohakanuM sArthaka vacana sAMbhaLI ane tenuM adbhuta vijJAna joI 'A bALaka buddhimAna che' ema jANI te cittamAM camatkAra pAmI gayo. pachI rAjAe potAnA sevakone pUchyuM ke, "A bALaka koNa che ane kono putra che?" sevakoe kA ke, "A kuzIlava nAmanA naTano rohaka nAme putra che." pachI rAjA bIje mArge jaI ane bahAra krIDA karI harSa pAmato potAnI nagarImA gayo ane te bALaka rohaka paNa potAne gAma gayo. rAjA arikesarIne cAraso ane navANuM maMtrIo prathamathI hatA ane have te eka mahAmaMtrIne rAkhavA icchato hato. cAlAka rAjAe te rohakanI buddhithI parIkSA karavA mATe koI eka sevakane naTagAmamAM mokalI tyAMnA lokone A pramANe kahevaDAvyu. "amAre nivAsa karavA mATe eka vastuno banelo vistAravALo, uMco ane staMbha vagarano eka prAsAda karAvo." Avo rAjAno azakya Adeza mAnI naTagAmanA badhA loko zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 56
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA ekaThA maLI vicAra karavA lAgyA, paNa koIne tevI buddhi sUjhI nahIM; te vakhate rohake AvI potAnA pitAne kahyuM ke, "he pitA, bhojana karavA uTho, moDuM thaI jAya che." kuzIlave kahyuM, "vatsa, tane bhojana sAMbhare che, paNa mane sAMbharatuM nathI, kAraNa ke rAjAe A gAmanA vAsIone aghaTita Adeza karelo che. rohake pUchayuM, "he tAta, rAjAno kevo Adeza che? ke jethI A gAmanA badhA loko ciMtAtura jevA dekhAya che." pachI kuzIlave rAjAno te Adeza kahI batAvyo. te sAMbhaLI rohake sarva lokone kahyuM ke, "tame sarve prathama bhojana karI lyo, pachI huM tamone teno upAya kahIza. " AthI sarva lokoe bhojana karI lIdhuM. bhojana thaI rahyA pachI rohake pelA rAjAnA mANasane javAba Apyo ke, "A parvata upara tevI lAMbI ane uMcI zilA che, te zilAthI rAjAnA kahevA pramANe prAsAda thaI zakaze; paraMtu tevo mahela banAvavAmAM je dravya vagere sarva vastuo joIze, te rAjAe ApavI paDaze." te rAjasevake AvIne A sarva vAta rAjAne kahI. punaH eka vakhate rAjAe eka gheTo rohakanI pAse mokalyo ane kahevaDAvyaM ke, "kAryane jANanArA tamAre A gheTAnuM pratidina poSaNa karavuM, paNa te gheTo zarIre jADo thavo na joIe." rohaka te pramANe te gheTAnuM poSaNa karavA lAgyo ane sAthai tene varU batAvavA lAgyo, AthI te gheTo jADo thaI zakyo nahIM. A vRttAMta jANI rAjAe pharIvAra rohakanI pAse kukaDo mokalyo ane kahevaDAvyaM ke, "te kukaDo bIjA kukaDA vagara ekalo yuddha kare tema tamAre karavuM." kRtajJa ane kalAvAn rohake te kukaDAnI sanmukha darpaNa dharyu. potAnA dehanuM pratibiMba joI te kukaDo ekalo ja ghaNo vakhata yuddha karavA lAgyo. pachI eka vakhate rAjAe eka talanuM gADuM bharI mokalAvyaM ane kahevaDAvyaM ke, "A talane pIlI tenuM tela karI amone arpaNa karo; paraMtu tamAre A talanA dANA uMdhe mApe grahaNa karavA ane savaLe mApe tenuM tela ApavuM." rohake darpaNanA pAchalA bhAgathI tala laI savaLe bhAge tenuM thoDuM tela ApyuM. pachI rAjAe eka mAMdo paDelo hAthI mokalAvI kahevaDAvyuM ke, jyAre A hastInuM mRtyu thAya, tyAre mane kahevuM nahIM, tema AdarathI kahyA vagara paNa rahevuM nahIM." te hastI mRtyu pAmyo tyAre te buddhimAn rohake rAjAne vijJapti karI ke, "he svAmin! Ape mokalAvela hAthI ghAsa khAto nathI, pANI pIto nathI ane zvAsa- ucchvAsa paNa leto nathI." rAjA bolyo, "tyAre zuM mRtyu pAmyo che?" rohake kahyuM, "e to Apa bhale kaho, paNa huM mArA mukhe kahenAra nathI." A pramANe kahIM rohaka potAne ghera cAlyo gayo. bIje divase zrI vimalanAtha caritra 57 -- prathama sarga
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA rAjAe rohaka~ne eka retInI moTI vATa banAvavAne kahyuM. rohake te banAvavI azakya jANI rAjAne kahyuM ke, "pUrvanI junI vATano eka khaMDa ( kaTako) mokalAvo ke jethI tenA anumAnathI huM navI vATa banAvuM." punaH rAjAe eka mANasa mokalI rohakane kahevaDAvyuM ke, "amArA nagaramAM mIThA jaLano kUvo nathI to tamArA gAma mAMthI koI mIThA jaLano kUvo ahiM mokalAvo." rohake vicArIne te rAjasevakane uttara Apyo ke, "amArA gAmaDAnA kUvAo nagarImAM lAvatAM teo bhayathI pAchA vaLe che, to tame nagarIno eka kUvo prathama ahiM mokalo ke jethI gAmaDAno kUvo tenI sAthe bAMdhIne huM tamArI nagarImAM lAvuM." rohakanAM A vacano sAMbhaLI rAjAe vicAryaM ke, "A rohaka kharekhara buddhimAna che." eka vakhate rAjAe paraspara viruddha evI vyavasthAvaDe rohakane potAnI pAse satvara bolAvyo. tene kahevaDAvyuM ke, "teNe bhukhyA AvavuM nahIM, tema bhojana karIne paNa AvavuM nahIM, tarSyA AvavuM nahIM, tema jaLapAna karIne paNa AvavuM nahIM, malina zarIre AvavuM nahIM, tema snAna karIne paNa AvavuM nahIM, koI vAhanamAM besIne AvavuM nahIM, tema page cAlIne paNa AvavuM nahIM, amArge AvavuM nahIM, te mArge paNa AvavuM nahIM, rAtre AvavuM nahIM, tema divase paNa AvavuM nahIM, kRSNapakSa ke zuklapakSamAM paNa AvavuM nahIM, chAMye ke taDake paNa AvavuM nahIM ane khAlI hAthe ke hAthamAM bheTa laIne paNa AvavuM nahIM." rAjAnA mANasa pAsethI A sarva vacano sAMbhaLI te rohaka zItaLa phaLano svAda karI kSudhA ane tRSAnI bAdhAthI rahita thaI, dUdha pI, zrIkhaMDa caMdana coLavAthI nirmaLa banI, gheTA upara caDI be page pRthvIno cotarapha sparza karato jemAM caMdra dekhAto nahI evI zuklapakSanA paDavene divase saMdhyAkALe mastaka upara cAlaNI rAkhI ane hAthamAM mRttikA laI rAjAnI pAse Avyo. tenI AgaLa mRttikA joI rAjAe pUchayuM ke, 'A zuM che?' rohake kahyuM, "jenA tame pati cho, te A mRttikA huM bheTa tarIke lAvyo chaM." pachI rAjA rohane laI potAnA vAsagRhamAM gayo. tyAM gaMgAnA taTanA jevI komaLa zayyA upara rAjA sUI gayo. pachI rohaka nidrAne pAmelA rAjAnA caraNa cAMpato cAMpato zAMtapaNAne ane bALapaNAne laIne nidrAne AdhIna thaI gayo. thoDIvAra pachI rAjAe jAgrata thaI tene bolAvA mAMDyo to paNa te bolyo nahIM, eTale tene lAta mArIne jagADyo. pachI rAjAe kahyuM, "tuM kema suI gayo hato?" rohake kayuM, "huM suto ja nathI." rAjAe kahyuM, "tyAre te mane uttara kema na Apyo?" rohaka bolyo, "huM te vakhate ciMtAtura hato, tethI meM uttara Apyo nahiM." rAjAe kahyuM, "tAre 58 zrI vimalanAtha caritra prathama sarga
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA zI ciMtA hatI?" rohaka bolyo, "he rAjA, sAMbhaLo mane evI ciMtA thaI ke, bakarInA udaramAMthI lIMDI nIkaLe che, te koNa bAMdhe che?" rAjAe kaDaM, "teno khulAso tuM pote ja kara." rohaka bolyo, "te bakarInA udaramAM saMvartaka nAmano vAyu che. tethI he rAjA, tenI viSTA goLAkAra thaI jAya che." pachI rAtrine bIje pahore paNa prathamanA pahoranI jema banyu eTale rAjAe tene cUMTI bharIne jagADyo. jAgrata thayA pachI rAjAe rohakane ciMtA- kAraNa pUchyuM, eTale rohaka bolyo, "hAthI koThA AkhaM phala khAI jAya che ane te pArcha AluM ne AluM choDI de che, paNa te phaLanI vacceno sAra (gara) pachI dekhAto nathI. te kyA jAto haze? e ciMtA mArA hRdayamAM thAya che." rAjA bolyo, "tenuM kAraNa teM sArI rIte jANyuM che, mATe tuM pote ja kahe." rohaka bolyo, "hAthInA udaramA rahelA agnithI te sarva pacI jAya che" pachI trIje pahore paNa te rohaka prathamanI jema suI gayo. rAjAe tene vastranI jhApaTa mArI jagADyo, te vakhate teNe ciMtAnuM kAraNa pUchatAM kA ke, "he rAjeMdra khaTAzane dekhI ujjavaLa dADhomAMthI pANI chUTe che, tenuM zuM kAraNa haze?" rAjAe kaDaM, "tenuM kAraNa tuM pote ja kahe." rohake kA, "dADho dUdhamAMthI utpanna thayelI che, tethI te khaTAzane joIne jaLa choDe che." evI rIte cothe pahore paNa rohakane nidrA AvI. rAjAe tene zabdathI tarachoDIne jagADyo. pachI ciMtAnuM kAraNa pUchatAM rohaka bolyo, "he rAjA, tamAre keTalA bApa che? te viSe mane ciMtA thAya che." te sAMbhaLI rAjA khedAtura thaI bolyo, "are! A zuM bole che?" rohaka bolyo, "he rAjA, tamAre pAMca bApa che. jo tame khoTuM mAnatA ho, to te viSe tamArI mAtA ja pramANarUpa che." rAjAe pUchyuM, te pitAo kayA? tyAre rohaka bolyo, "pahelo kuMbhAra, bIjo vIMchI, trIjo dhobI ane cotho azvazALAno pALaka." pachI rAjAe jaIne potAnI mAtAne pUchyuM ke, "mAre keTalA bApa che, te kaho." rAjamAtA bane kAne hAtha daIne bolI, "vatsa, teM A zuM kAM? jagatamAM mAnya evA tAre eka ja pitA hatA." mAtAe A pramANe kA, to paNa rAjAe kadAgraha choDyo nahIM, eTale teNIe tene karvA ke, "RtusnAna karyA pachI mane kuMbhakAra vagerenuM darzana thayuM hatuM." A sAMbhaLI te camatkAra pAmyo. pachI teNe punaH AvIne rohakane pUchyuM ke, "teM e zI rIte jANyu?" rohake kA ke, "tamoe cAre pahore mane lAta vagere mArIne jagADelo, te uparathI meM te cArenuM anumAna kayu. lokapALanI jema uttama, sarva dizAonA svAmI ane pRthvI upara prakhyAta evA zrI jitazatru rAjA te tamArA pAMcamA pitA hatA." rohakanA A vacana zrI bimalanAtha caritra - prathama sarga 59
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA, somazarmAnA pitAnI kathA sAMbhaLI rAjAe te rohakane potAnA sarva maMtriomAM mukhya maMtrI banAvyo ane rAjyanI sarva ciMtA tenI upara Aropita karI, maMtrI rohakanI buddhinA baLathI te rAjAe moTA prauDha rAjAone paNa sahelAIthI sAdhya karI lIdhA tethI "zauryAdbuiddhibalaMvaram" zauryanA karatAM paNa buddhinuM baLa zreSTha che. vezyA yamaghaMTA kahe che. "A dRSTAMta pramANe keTalAeka bALako paNa buddhinA baLavALA thAya che. tethI tamAre bALakamAM mugdhatA hoya, ema ekAMte mAnavU nahiM." A pramANe vezyA yamaghaMTAnA vacana sAMbhaLI te cAre dhUtArAo jevAmAM uThIne cAlatA thayA, tevAmAM ja pelo pAdukA karanAro kArIgara tyAM harSa pAmato Avyo. yamaghaMTAe pUrvanI jema tene pUchyuM. eTale teNe potAno sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. pachI yamaghaMTA bolI ke, "tane to lAbha thayo dekhAto ja nathI." te kArIgare kaDaM, "mane to AmAM ghaNo lAbha thaze. kAraNa ke tenuM sarvasva grahaNa karavAthI mane to harSa ja thavAno." yamaghaMTA bolI, "tArA jevA hInajAtinA mANasane AvI vadhAre paDatI vAMchAthI ulaTo mULamAMthI ja vinAza thaze. tevI rIte somazarmAnA pitAne thayuM hatuM." teNe pUchyuM, "te somazarmA koNa hato? ane tenA pitAno mULamAMthI nAza zI rIte thayo?" yamaghaMTA bolI-te dRSTAMta kahuM te sAMbhaLa. / / 877 / / somazarmAnA pitAnI kathA pUrve eka moTA gAmamAM khuzAmatIA vacana bolanAro eka baTuka brAhmaNa pharato hato. eka vakhate navA sAthavAnA parvane divase tene ghaNo sAthavo laI sAyaMkALe koI kuMbhArane ghera gayo. tyAM te sAthavAno eka ghaDo bharIne pote suI gayo. teNe sutA sutA vicAra karyo ke, "ATalo badho sAthavo vaheMcIne huM eka kukaDI laIza. te kukaDIne thoDA vakhatamAM ghaNAM baccAo utpanna thaze. pachI te baccAo vaheMcIne eka gAya laIza. te gAyane vAcharaDAMo thaze, te vaheMcIne eka ghoDI laIza, te ghoDImAthI mAre ghaNA ghoDAo thaze, pachI te badhA ghoDAone vecavAthI mane ghaNuM dravya prApta thaze. te dravyavaDe harSa Ape tevU eka suMdara ghara karAvIza. pachI zuddha brAhmaNanA vaMzamAM utpanna thayelI rukmiNI nAmanI kanyAne paraNI teNInI sAthe utsAhathI viSayasukha bhogavIza. tyArabAda koI sArA puNyayoge mane zreSTha putra utpanna thaze. te putranuM nAma utsava sahita somazarmA pADIza. te kALe ghoDAnA kraya-vikrayanA vepArane laIne mane rAjAnuM mAna maLaze. tene laIne loko paNa mArI bhakti karaze. AvI rIte badho kALa sukhamaya thatAM koIvAra mArA 60 ... zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA, subuddhinI kathA priya bALaka somazarmAne roto joI haM mArI priyAne kahIza ke. are A bALakane kema rovaDAve che? tyAre te mane A pramANe kaheze ke, "jo e bALaka tamane vahAlo hoya, to hAla tame ja tene rAkho." teNInA AvA vacana sAMbhaLI mane jarUra krodha utpanna thaze. pachI huM mArI priyAne pagathI pATu mArIza. te duSTabuddhivALA baTuke prathamanA badhA manoratho cittamAM ja ciMtavyA paNa je strIne pagathI pATu mAravAyU~ hatuM, te teNe pratyakSa karI batAvyuM, tethI pelA sAthavAnA bharelA ghaDAnA so kakaDA thaI gayA. temAMthI keTaloeka sAthavo pavane uDADI dIdho ane keTaloeka bhasmarUpa thaI pRthvInI rakSA (rAkha)mAM paDyo. evI rIte teno badho sAthavo lobhanA mULane lIdhe samULago nAza pAmI gayo. he kArIgara! tArI paNa e be pAdukA have javAnI ja samajaje kAraNa ke, tane te baMne pAdukA upara ghaNo lAbha thayelo che." vezyA yamaghaMTAnAM A vacano sAMbhaLI te kArIgara bolyo-"jo te mane khuzI karIne mArI pAdukA leze to mane ghaNo lAbha thaze." yamaghaMTA bolI, "are! te mANasa hamaNAM te tane eka ja vAkyathI khuzI karaze. kAraNa ke-hAla ApaNA anyAya rAjAne ghera putrano janma thayo che. eTale te mANasa tane eTaluMja pUchaze ke, "rAjAne ghera putra thavAthI tuM khuzI che ke nahIM?" te vakhate tAre khuzI ja batAvavI paDaze. yamaghaMTAnA A vacana sAMbhaLI te kArIgara potAne ghera gayo. tevAmAM pelo jugArI Avyo. yamaghaMTAe pUchavAthI teNe potAno vRttAMta jaNAvI dIdho. te sAMbhaLI yamaghaMTA bolI, "are! tArI krUrabuddhi che. to paNa te te mANasane je dravya ApI dIdhuM. te yogya na kayu." jugArI bolyo, "meM to tenuM sarvasva laI levAno kolakarArarUpe TharAva karyo che." yamaghaMTA bolI, "te tAruM dravya gayuM samajaje." jugArIe kaDaM, "A samagra bhuvanamA hu~ koI evo manuSya joto nathI ke je mAru dravya laI zake." yamaghaMTAe kA-"are! tuM Avo mahAn garva zA mATe rAkhe che? A pRthvI upara je buddhimAn puruSa che. te vidhi (vidhAtA)nI lakSmIne paNa laI zake che. eka subuddhi nAmanA puruSe potAnI buddhithI tevU kAma kayuM htuN."||901|| jugArIe pUchyuM, "te subuddhi koNa hato?" yamaghaMTA bolI subuddhi maMtrInI kathA "pRthvIbhUSaNa nAmanA nagaramAM pRthvIcaMdra nAme eka rAjA hato. tene sadbuddhinA samUhathI prakAzamAna evo subuddhi nAme maMtrI hato. te hamezAM rAjyanI ciMtA karanAro ane rAjA tathA prajAne priya thaI paDyo hato. eka samaye rAjAne ghera putrajanma thatAM moTo utsava. pravartI rahyo. te kumAranI SaSThI (chaTThI)nuM jAgaraNa zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 61
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA, subuddhinI kathA AvatAM, te maMtrI tenuM bhAgya jovAne gayo. tyAM tAMbula ApI ane dhavala-maMgaLa karI strIvarga suI garyo, tyAre AkAzamAM A pramANe dhvani thayo." "A rAjakumAra keTaloka kALa gayA pachI eka zikArI bhIla thaze ane te sadA eka jIvane mArI zakaze," Avo dhvani sAMbhaLI te subuddhimaMtrIe potAnA hRdayamAM ciMtavyu ke, "A kumAra rAjAne ghera janmyo che, paNa te rAjyane yogya dekhAto nathI." te pachI punaH rAjAne ghera bIjo kumAra janamyo. tenI SaSThI jAgaraNa AvatAM paNa te subuddhi maMtrI rAtre tyAM hAjara rahyo. te vakhate teNe AkAzamAM A pramANe dhvani sAMbhalyo. "A rAjakumAra koLI thaze ane tene ghera sadA eka baLada raheze." Avo dhvani sAMbhaLI te maMtrIe hRdayamAM ciMtavyu ke, "A kumAra paNa bhAgyavAn nathI." te pachI eka samaye rAjAne tyAM putrIno janma thayo. teNInA SaSThInA jAgaraNamAM paNa subuddhimaMtrI hAjara rahyA. tyAM teNe A pramANe AkAzamAMthI zabda sAMbhanyo. "A rAjaputrI anukrame vezyA thaze ane teNInI pAse pratidina eka puruSa Avaze." A dhvani sAMbhaLI maMtrIe vicAyu ke, "jo AvI rIte sarvanI dazA thaze, to rAjyano kSaya thaI jaze." AvI ciMtA karato te maMtrI gaMbhIrahRdaye rahyo hato, tevAmAM akasmAt 'paracakra caDI AvyuM. te samaye rAjA pRthvIcaMdrane sevako thoDA hatA, tethI te lAMbokALa yuddha karI dhArAtIrthane vaza thaI ekalo paMcatvane prApta thayo. te kALe baMne rAjakumAro maMtrI ane keTalAeka nagarajano jIva laIne cAre dizAmAM nAzI gayA. tevAmAM ucchRkhaLa mANasoe bALapaNAne lIdhe rAjaputrIne pakaDI lIdhI ane koI bIjA nagaramAM jaI jAhera mArge teNIne vecavA mUkI. ati adbhutarUpavALI te rAjaputrIne dekhI eka vezyAe ghaNuM dhana ApI teNIne AgrahathI kharIda karI. pelA nAzI gayelA baMne rAjakumAro zikArI ane koLInA jevAM karma karanArA thaI paDyA. mANaso duHkhe pUrAya evaM udara bharavAne mATe zuM nathI karatA? kA che ke "duHkhe purAya tevA udarane puravA mATe mANasa zuM zuM nathI karato? tene mATe te mAna choDI de che, zatrune seve che, dIna vacana bole che. kAryAkAryano vicAra karato nathI, naThArA kAmanI upekSA karato nathI, bhAMDAI kare che ane nAcavAnI kaLAno paNa abhyAsa kare che." te pachI keTaleka divase subuddhimaMtrIe potAnA sarva kuTuMbane meLavI hRdayamAM A pramANe ciMtavyu ke, "have mAre bane rAjakumAro ane rAjakumArInI zodha karavI ghaTe che ane tene mATe yogya upAya levo joIe." Aq ciMtavI potAnA kuTuMbane koI uttama nagaramAM rAkhI te zahero, gAmaDAo, droNo, kheDUtonA 1. zatruono hallo. 2. dhArAtIrtha-khaDganI dhAra. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 62
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA, subuddhinI kathA gAmo ane kasbAomAM pharavA lAgyo. eka vakhate te koI nagaramAM gayo. tyAM jIrNavastra dharanAra ane durbaLa zarIravALA moTo rAjakumArane dekhI te sukhI tathA duHkhI banI gayo. te kumAra paNa tene joI lajjAthI namramukha thaI gayo. pachI subuddhimaMtrI tenI pAse AvIne bolyo, "he rAjaputra, tamArI AvI durAvasthA kema thaI gaI?" te bolyo, "daivayoge mArI buddhi mUDha banI gaI ane tethI meM bIjA badhAM kAma choDI zikArInuM kAma karavA mAMDyu. daiva ghaNu baLavAn che. temAM paNa hUM hamezAM divase eka jIva mAruM chu, bIjo jIva mArato nathI. te karmathI mArI AvI viSama durAvasthA thaI che. pachI bIje divase maMtrI subuddhi tenI sAthe bahAra gayo. tevAmAM te rAjakumAra eka sasalAne joI tenI upara bANa choDavAne taiyAra thayo. maMtrIe tene aTakAvyo. tevAmAM ati prauDha evA hariNa vagere tenA jovAmAM AvyA, eTale punaH temane mAravAne te taiyAra thayo. maMtrIe tene pharI paNa aTakAvyo. evI rIte jyAre jyAre te hiMsA karavA taiyAra thato, tyAre tyAre maMtrIe tene aTakAvyo. ema karatAM saMdhyAkALa thayo. eTale tyAM eka hAthIonuM yutha (ToLu) AvI caDyu. te joI subuddhi maMtrIe tene karvA ke, "A hAthIomAM je vRddha hAthI hoya, tene pADI de." teNe potAnA 'amogha bANathI prathama te vRddha hastIne mArI nAMkhyo. pachI te hAthInA kuMbhasthaLamAMthI muktAphaLa laI te bane ghera AvyA. subuddhi maMtrIe te muktAphaLomAMthI eka muktAphaLa vecyuM ane tenA dravyathI sAruM bhojana ane vastro kharIda kAM. bIje divase paNa te rAjakumAre agAunI jema vRddha hAthIne mArI nAkhyo. pachI subuddhi maMtrIe kAM, "he vatsa, huM tArA baMdhune zodhavA zahera vageremA jAuM chu, tyAre ahiM rahIne hamezA tevA hAthIno zikAra karI nirvAha karavo." . pachI subuddhi maMtrI pRthvImAM pharavA lAgyo. tyAM koI nagaramA sAthe eka baLada rAkhI ghAsane mATe jatAM rastAmAM pelA bIjA rAjakumArane joyo. te pachI vidhipUrvaka paraspara vArtAlApa karI-oLakhI ghera jaI subuddhi maMtrIe tene AdarathI A pramANe kaDaM, "vatsa, A baLadane vecI tenA dravyathI ghebara sahita bhAta-dALa vagere sAraM bhojana gharamAM lAvo." maMtrI- A vacana sAMbhaLI rAjakumAre potAnA hRdayamAM A pramANe vicArya. "A maMtrI uMcI jAtanaM bhojana khAIne kyAMya cAlyo jaze paNa baLada vagara mAre zira bojo upADavAnuM AvI paDaze. mahemAno pArakI pIDA jANatA nathI. e satya che. kA che ke, "cora, bALako, durjana, vaidya, 1. kadi khAlI na jAya tevU. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 63
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA, subuddhinI kathA brAhmaNa, mahemAna, nAcanArI, dhUrta ane rAjA pArakI pIDA jANatA nathI." tathApi A puruSa- vacana mAre ullaMghana karavU na joIe. kAraNa ke te eka rIte zreSTha maMtrI che ane vaLI bIjI rIte Aje mAre ghera e abhyAgata (paroNo-mahemAna) thaIne Avela che." A pramANe vicArI te rAjakumAre tenA kahevA pramANe badhuM kayu. eTale te baLada vaheMcI dIdho. bIje divase te ja baLadane potAnA ghera Avelo joI rAjakumAra vismaya pAmI gayo. te mugdha buddhivALA kumAre maMtrIne te vAta jaNAvI. eTale maMtrIe kahyu ke, "A baLadane vecI dyo." rAjakumAre te pramANe kayu. pachI maMtrIe tene A pramANe zikSA ApI, "vatsa, je baLada ahiM Ave tene tamAre vecI devo." rAjakumAre tema karavAnuM kabUla kayu. te pachI maMtrI pelI rAjakumArInI tapAsa karavAne gayo. koI vezyAonA gharanI zreNImAM te rAjakumArI tenA jovAmAM AvI. teNInuM svarUpa sArI rIte jANI maMtrIe kaDaM, "he vatse, tuM koNa che ane konI putrI che? teNIe kA, "huM rAjAnI putrI chu. koI karmayoge zatrunA subhaToe mane pakaDIne vecatAM A vezyAoe mane harSathI kharIdI che, tethI huM AvI banI gaI cha. to paNa mane eka ja mahAdurbhAgI puruSa prApta thAya che." eTale 'A rAjaputrI che.' evo nizcaya karI subuddhimaMtrIe tene A pramANe zikSA ApI, "he vatse, je puruSa lakSadravya Ape tyAre gharamAM dAkhala karavo." A pramANe subuddhi maMtrI potAnA rAjAnA traNe saMtAnonI sArI AjIvikA karI sukhI thayo. eka vakhate te maMtrI rAtre nidrAvaza thaI suto hato. tevAmAM vidhie tene jAgrata karyo. / / 950 / / te jAgrata thayo to paNa teNe jyAre kAMI uttara na Apyo, tyAre vidhie kaDaM, "are! tane hAla AvI gADha nidrA kema AvI che?" te bolyo, "hamaNAM huM nizciMta hRdayavALo thayo chu, tethI suI gayo. he suMdara, tame koNa cho ane zA mATe ahiM AvyA cho?" teNe kaDaM, "he bhadra, mane mahAna vidhAtA samajI le. huM atyAre tArI buddhinA baMdhanamAMthI mukta thavAne Avyo chu." maMtrI subuddhi bolyo, "tamArA kahevA pramANe mArA rAjAnA bALakone bhale phaLa maLe." vidhie kAM, "te kharuM che, paNa mAre temane mATe hAthI vagere banAvI devAnaM zI rIte karyA karavaM?" maMtrIe kahyu, jyAre tame amone rAjya Apazo, tyAre te saMkaTamAMthI tamAro mokSa (chuTakAro) thaze, te sivAya kadI paNa nahIM thAya." vidhie jaNAvyu, "tuM pelA moTA rAjakumAranI pAse jA ane tene prApta thayelA zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 64
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA, subuddhinI kathA muktAphaLono samUha vecIne temAMthI eka sainya ubhaM kara. hAthI, ghoDA, ratha ane paidala-ema caturaMga senA laI tArA nagaramAM laI jaI te zatruone sadya nasADI mUkI punaH tArA rAjyane grahaNa kara." vidhie kahelAM A vacano sAMbhaLI maMtrI subuddhi hRdayamAM harSa pAmyo ane teNe te pramANe karI punaH rAjyane prApta kayu. pachI tyAM svajana vagere sarve ekaThA malyA. teoe maLI rAjAnA moTA kumArano rAjya upara paTTAbhiSeka karyo. ema teNe subuddhi maMtrInI buddhithI lAMbo vakhata rAjya kayu. ___ yamaghaMTA kahe che, "he jugArI, evI rIte buddhimAn puruSo vidhinI lakSmIne paNa baLAtkAre laI zake che, to pachI tuM zA hisAbamAM? tAruM dravya gaju ja che. vaLI daive tAraM eka netra pahelAM harI lIdhuM che ane AvI tArI dhUrtabuddhithI tAruM bIjuM netra paNa jaze." jugArI bolyo, "have mAruM bIjuM netra zI rIte jaze?" yamaghaMTA bolI, "te mANasa ema kaheze ke, te jevI rIte mAre eka ghera eka netra gharANe mUkyuM che tevAM bIjAM ghaNAM netro mAre tyAM gharANe mUkAyelAM che, to tAraM A bIjuM netra mane Apa, ke je huM tenI sAthe toLI ane meLavIne tane tAruM te netra soMpI dauM." tethI mAre kahevU paDe che ke, A tArI khoTI yojanA vRthA thavAnI che." te pachI 'vezyA yamaghaMTAnI A buddhi satya nathI." ema mAnato te jugArI cAlyo gayo. te arasAmAM pelA cAra dhUrta vaNiko satvara tyAM AvyA. temane paNa yamaghaMTAe pUrvanI jema pUchyaM, eTale teoe te musApharanI sarva hakIkata nivedana karI. yamaghaMTA hRdayamAM vicArI temanI AgaLa A pramANe bolI, "tamoe tamArA gharanuM sarvasva haTha karIne phogaTa gumAvI dIp." teo bolyA, "samudranA jaLageM mApa koI paNa rIte thaI zake ja nahi. tethI te musApharanI lakSmI amArA gharamAM have prAsa thavAnI samajI lejo." yamaghaMTA bolI, "te musAphara potAnI buddhithI samudranA jaLanuM mApa karyA sivAya paNa tamArI lakSmI laI leze." teo bolyAM, "evI te kevI buddhi hoya?" yamaghaMTA bolI, "te mANasa tamane ema kaheze ke, meM pUrve samudranA jaLanuM mApa karavAneM kabUla kayu che paNa te sAthe nadInA jaLay mApa karavAnI pratijJA karI nathI, to tame tamArI zaktithI prathama nadIonuM jaLa jUdaM karI Apo, te pachI huM kevaLa samudranA jaLageM mApa karI ApIza.' te ema kaheze to tame nadIonuM jaLa jUduM karI zakazo nahIM, eTale samudranA jaLanuM mApa karyA vagara te tamArI lakSmI laI. leze." teoe kahyu, "te bAliza-mUrkha musAphara puruM bolI paNa jANato nathI, to tenAmAM evI samRddhidAyaka buddhi kyAthI hoya?" zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 65
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA - zeThANI ane soDhInI kathA yamaghaMTA bolI, "vidvAn puruSo ati vAcALa mANasanI sAthe vAda-vivAda karatA nathI, paNa teo potAnI sadbuddhivALI vANIthI te ati vAcALa mANasane paNa satvara jItI le che; tethI te zrImAn puruSa buddhivaDe zuddha evA thoDA vacanathI tamone harAvI deze. jema eka zeThANIe soDhIne jItI lIdhI hatI." teoe pUchayuM, "te zeThANI koNa hatI ane teNIe soDhIne zI rIte jItI lodhI?" yamaghaMTA bolI, "te viSe huM je kahuM, te sAMbhaLo zeThANI ane soDhInI kathA susIma nAmanA gAmamAM sadA kajIyAkhora ane pApa upara prItivALI soDhI nAmanI eka pracaMDa raMDA rahetI hatI. te koInI sAthe kajIo thAya, tema cAlatI, bolatI ane jotI hatI. koInI sAthe kajIyo karyA sivAya teNIne anna pacatuM nahIM. svagRhamAM, paragRhamAM trivATe ke covATe je koI manyuM, tenI sAthe te haMmezAM avazya kajIyo karatI hatI. AthI te gAmamAM te kajIyAthI ja prakhyAta gaNAtI hatI. tenI rADathI bhaya pAmIne te aparAdha kare; to paNa koI mANasa tene bolAvatuM nahIM. kahyuM che ke, "udyamIne dAridra hotuM nathI, japa karanArane pApa lAgatuM nathI, maunathI kajIyo thato nathI ane jAgRta rahenArane bhaya lAgato nathI." / / 980 / / te soDhIne kajIyo karyA sivAya bIje kyAMya paNa prIti thatI na hatI, tethI te vaDhavADa karavAne ghaNIvAra bIjA gAmomAM paNa jatI hatI. eka vakhate te kalahakAriNI soDhI eka baLada upara palANa nAkhI paragAma javAne mATe taiyAra thaI ane te vakhate teNIe dAsIne A pramANe AjJA karI. "are ! dAsI, bhojanane mATe eka mANuM vaDImAM pAMca mANA lUNa nAkhIne tene rAMdhI nAkha. " A vakhate paDakhe pADozIne ghera koI strI mahemAna thaIne AvI hatI, te A kajIyAkhora soDhInuM svarUpa jANatI na hatI, tethI te sAMbhaLIne teNee soDhIne A pramANe kahyuM, "bahena, tamoe annano pAka kadi karyoM nahIM hoya athavA joyo nahIM hoya, paNa zuM koIvAra sAMbhavyo paNa nathI ke jethI AvuM bolo cho?" te mahemAna strInA A vacana sAMbhaLI soDhIe dAsIne kahyuM, "dAsI, have bahAra gAma vaDhavA javAthI saryu. ApaNuM kArya ahiM ja siddha thayuM. tuM satvara svastha thA ane A baLada upara nAkhela palANa utArI le." A pramANe kahI te soDhI kUkaDAnI jema zikhA uMcI karI prahAra karavA uchaLI, dAMta pIsavA lAgI, vAghaNanI jema krUra dekhAva karI lapaDAka ugAmI doDavA lAgI, bheMsanI jema AgaLa ane pAchaLa vAraMvAra javA lAgI, nRtya karavAmAM Asakta evI naTInI jema dehane halAvA lAgI, jANe durgaMdha AvatI hoya zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 66
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA-zeThANI ane soDhInI kathA tema nAsikA maraDavA lAgI, zirapara mArelI kUtarInI jema jaladI cItkAra zabdo karavA lAgI ane deDakInI jema ThekatI ThekatI vAraMvAra paDavA lAgI. jANe karaDavA AvelI sarpiNI hoya, nakhavALI 'nakulI hoya ane jANe gAMDI thaI hoya tema te rudana karatI ane aphaLAtI A pramANe bolI, "are rAMDa, zuM mArA gharanI paMcAta meM tane soMpI che? loko potAnI paMcAta choDIne bIjAnI paMcAta ja karavA jAya che. haraDe, eraMDAnI jema lAMbI thaI pArakA gharamAM pesIne rahI zakatI nathI ke jethI vRddhAnI jema mane paNa zIkhAmaNa Ape che. jenuM mAdhuM bhAMgyuM che. evI he bhuMDI rAMDa, tuM paMDitAnI jema mane zikSA Ape che, paNa aMdara kIDA paDavAthI saDI gayelI tArI jIbhane ja zikSA Apa. je tuM Aq bole che, to Aje huM tAruM mukha bhAMgI nAkhIza, dAMta pADI nAkhIza ane tALavAmAMthI jIbha kheMcI laIza. are cAvaLI, potAnA AtmAne paMDita mAnanArI evI teM pahelA aneka bhoLA lokone tarachoDyA haze, paNa ahiM to huM soDhI chu. kadi teM mane joyelI nahIM hoya, paNa lokonI vArtAthI mArUM nAma paNa zuM nathI sAMbhanyu? jethI tuM bIjA sAmAnya mANasanI jema mane paNa tarachoDavAnI icchA kare che? dareka rAphaDe gho hotI nathI, koI ThekANa sarpa paNa hoya che." soDhInAM AvAM kaTuvAkyothI te mahemAna strI bhaya pAmI. te pachI te soDhInA pagamAM paDIne te strI A pramANe bolI, "bahena, mAro A eka aparAdha mApha kara, have huM AQ kadi paNa bolIza nahi." / / 1000 / / te vakhate vaDhavADa karanArI soDhI krodhathI te strIne majabUta pATu mArIne bolI, "are lavAro karanArI raMDA, tuM mane bahena kahIne kema bolAve che? huM tArA bApathI utpanna thayelI chu, ema teM hAla zI rIte jANyu? tuM mane nAgaripaNAnI yuktithI lokonI AgaLa mAnI jaNI bahena kahIne bolAve che, paNa dhUrttanA lakSaNothI meM tane oLakhI lIdhI che ke tuM gAyanA mukhavALI vAghaNa che. tArI jema ame paNa zuMdaMbha nathI zIkhyA? are mUDhA, prathama mane gALathI vaDhIne have khamAvavAne Ave che, to tuM pahelAM pANI pIne pachI ghara pUche che." AvAM malina vacanothI soDhIe teNInI sAthe vAraMvAra vaDhavADa karavA mAMDI. eTale te mahemAna strIe potAnA hRdayamAM A pramANe vicAyu, "A strI agnino bhaDako joI bhaDakelI gadheDInI jema pravarte che. te gadheDI AgaLa dAMtathI karaDe che ane pachavADe pagathI pATu mAre che. tethI A bAInA mukhamAM to jo viSTAe bhareluM saLagatuM uMbADIyuM nAkhyuM hoya, to tethI te prathama baLe ane pachI viSTAthI lIpAya. A lAja vagaranI bAInI sAthe kajIyo 1. noLIyAnI mAdA. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 67
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara - ratnacUDakumAranI kathA - zeThANI ane soDhInI kathA karI zakAya tema nathI. loko bhAMDathI bItA nathI, paNa bhAMDanA caritrathI bIve che. kajIyo zamAvavA mATe A strIne je zAMtinuM vacana kahIe chIe, te vacana to ene ulaTuM tapelA ghImAM pANI nAkhyA jevuM thAya che. tene mATe kahyuM che ke, 1" krodhI mANasane je zAMtinAM vacano kahevAmAM Ave, te tapelA ghImAM nAkhelA jaLanA biMdunI jema ulaTA krodhane uddIpana karanArAM thAya che." tethI muninI jema mauna dharIne rahevuM sAruM che. A pramANe vicArI te strI manamAM kacavAIne mauna dharI besI rahI. pelI soDhI lAMbo vakhata kUtarInI jema bhasatI bhasatI potAnI meLe zAMta thaI gaI. "svayameva sthitA vahnirnAzameti nirindhanaH " IMdhaNAM vagarano agni enI meLe ja zamI jAya che. tyArathI te dezamAM koI paNa te vaDhakaNI soDhIne bolAvatuM nahI, tethI zarIre jANe 2kauMcAnA phaLa lagADyA hoya, tema teNIne vaDhavADa vinA cena paDatuM nahIM. jANe arucino roga thayo hoya, tema kajIyA vinA teNIne khorAkamAM svAda Avato nahIM ane jANe moTo roga thayo hoya, tema rAtre nidrA paNa AvatI nahIM. eka vakhate te soDhI baLada upara caDI mahArASTra dezamAM prakhyAta ane teNInA svabhAvathI ajANyA evA pratiSThAnapuramAM gaI. tyAM rAjadvAramAM baLadane ghAsa ane jaLa mUkI rAjAnI pAse AvI teNIe A pramANe kahyuM, "huM kajIyAkhora soDhInA nAmathI oLakhAuM chaM. bIjA sarva dezomAM kalaha karavAmAM kuzaLa evA sarva janone meM jItI lIdhA che. have A nagarane vIrakSetra jANIne huM kajIyo karavA AvI chaM. tamArA nagaramAM jo koI kajIyo karavAmAM zaktimAn hoya, to te A sabhAsthAnamAM mArI sAthai kajIyo karavA Ave. jo koI tevuM na hoya, to ame badhA ghAsano AhAra karI atyaMta pANI pInArA cho, arthAt pazu jevA cho, ema samajavuM." soDhInA A vacano sAMbhaLI rAjAe A pramANe ciMtavyuM, "A pratiSTAnapuramAM A vaDhakaNI strIne yogya evaM koI haze kharaM, paNa vaDhavADa karavA mATe koIne kahI zakAya nahIM, tethI jo nagaramAM paTaha vagADavAmAM Ave, to teno zabda sAMbhaLIne nATyamAM kuzaLa evA naTanI jema koI pratyakSa thaI bahAra Avaze." AvuM vicArI rAjAe AjJA karI, eTale paTaha vAgyo ane te vAgato vAgato puNyasiMha nAmanA koI vepArInA dvAra AgaLa Avyo. paTahano vRttAMta jANI te puNyasiMha vepArInI putravadhUe tarata ja te paTahano sparza karyo. jethI paTaha vagADanArA 1. sAmavAdA: sakopasya, tasya pratyutadIpakAH / prataptasyeva sahasA, sarpiSasteya bindvH|| 1010 // 2. kauMcAnA phaLa zarIre lAgavAthI caTapaTI upaDe che. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 68
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA puruSoe te vAta rAjAne jAhera karI. te sAMbhaLI rAjA khuzI thaI gayo. tarata ja teNe puNyasiMha zeThane rUbarU bolAvI madhura vANIthI kAM, "zeTha, tamArI vadhUe paTahano sparza karyo che. to teNIne arhi vaDhavAne mATe bolAvo." puNyasiMha zeThe kaDaM, "svAmI, A zuM kaho cho? mArI putravadhU to uMce svare bolI paNa jANatI nathI. koIe Apane nizce khoTuMja jAhera kayu che." rAjAe kahyu, "zeTha, jo tamone mArA vacana upara pratIti na hoya, to hamaNAM ghera jaI tamArI putravadhUne pUcho ane pachI tene ahiM lAvo." pachI puNyasiMha zeTha ghera Avyo ane teNe potAnI putravadhUne rAjAnA kahevA pramANe pUchyu, tyAre teNIe kabUla kayu. te sAMbhaLI puNyasiMha bolyo, "vatse, teM anartha karanArA rAjAnA paTahano sparza kema kyoM? vadhu bolI ethI jarApaNa anartha thaze nahiM." pachI puNyasiMha zeTha potAnI putravadhUne laI rAjasabhAmAM Avyo. rAjAe teNIne pUchyuM ke, "tuM A kajIyAkhora soDhInI sAthe vAdathI vaDhI zakIza?" te vadhU zAMta svare bolI, "mahArAjA, Apa prathama A strIne pUcho ke, "kajIyAnA keTalA bheda che ane te kajIyAnI utpatti kevI rIte thAya che?" pachI rAjAe tevI rIte soDhIne pUchyuM eTale soDhI bolI ke, "AvA vikalpanI vAta to meM pUrve sAMbhaLI ja nathI. have haM hArI gaI. have Apa te kajIyAnA prakAracaM gUDha tattva teNInI pAse kahevaDAvo." pachI rAjAe AjJA karI, eTale te vaNikavadhUe kajIyAnA prakAra viSe vistArathI kahevA mAMDyu, "prathama kalaha-vaDhavADa cAra prakArano che. eka daivasikI (eka divasa pahoMce tevI), bIjI SaNmAsikI (cha mAsa sudhI cAle tevI), trIjI vArSikI (eka varSa sudhI cAle tevI ane cothI yAvajjIvikA (jIve tyAM sudhI cAle tevI). A saMsAramA te caturvidha vaDhavADanI utpatti kevI rIte thAya che, te tamArA hRdayano saMdeha dUra karavA kahuM chu, te sAMbhaLo-'he rAjA, jo eka sAthe gADA- bhAIM karIe, temAMthI je vaDhavADa thAya, to te eka divasa sudhI cAle che eTale te daivasikI kahevAya che. te gADAmAM beThelI eka strI kaheze ke, "teM eka paga lAMbo karyo che, tyAre bIjI kaheze ke, teM badhuM gADu rokI pADyuM che.' A pramANe rastAmAM kajIyo thAya che ane jyAre te baMne ThekANe pahoMce che, tyAre punaH teonI vacce pAchI prIti thAya che. jo koInI sAthe khetaramA a? bhAga karIe, to temAMthI SaNmAsikI vaDhavADa thAya che. jyAre khetaramAMthI dhAnya laI levAmAM Ave tyAre punaH banenI vacce prIti thaI jAya che. he rAjA, jo koI kAmano a? 'paTTo sAthe 1. konTrAkTa-kaMtarATa.. zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA-puruSanAM batrIsa lakSaNo levAmAM Ave, to te baMnenI vacce jyAMsudhI varSa cAle tyAM sudhI vArSikI vaDhavADa cAle che. he rAjA, bane sapatnI (zokya) vacce je vaDhavADa hoya che, te yAvajjIvikAjIve tyAM sudhI cAle tevI hoya che." kajIyAnA A cAra prakAra sAMbhaLI rAjA camatkAra pAmI gayo. pachI te vadhUnI buddhithI rAjI thayelA teNe puNyasiMha zeThano tenI putravadhU sAthe vastrAlaMkArothI satkAra karI temane ghera mokalyA. ema vadhUe te ghAsa tathA pANI soDhInA ja gaLA upara mUkAvyAM. pachI rAjAe te soDhIne bAMdhIne potAnA dezamAthI bahAra kADhI mUkI." / / 1044 / / yamaghaMTA kahe che "A uparathI samajavAnaM che ke jema soDhI vAcALa hatI, to paNa teNIne te vaNikavadhUe thoDI vANIthI jItI lIdhI, tema te musAphara tamone thoDI vANIthI jItI leze emAM koI jAtano saMzaya rAkhazo nahIM." A pramANe yamaghaMTAnA vacano sAMbhaLI te cAre dhUrta vaNiko mAna sahita potapotAnA ThekANe cAlatA thayA. kumAra ratnacUDe strIveze gurunA vAkyanI jema te badhuM hRdayamAM dhAraNa karI lIdhuM. pachI ratnacUDa tyAMthI uThI raNaghaMTA sAthe teNIne maMdira Avyo ane tyAM raNaghaMTAnI rajA laI te potAnA sthAnamAM Avyo. tyAM nizciMta hRdaye teNe nidrA lIdhI. pachI prAtaHkALe pelA badhA dhartajano AvyA. temane ratnacUDe sAmavAkyothI ghaNIvAra samajAvavA mAMDyA; tathApi teo samajyA nahIM. eTale teone laI ratnacUDa rAjasabhAmAM Avyo. ratnacUDane batrIsa lakSaNavALo joI rAjA vismaya pAmI gayo. puruSanAM batrIsa lakSaNo je puruSa zarIre traNa aMgomAM vizALa, traNamAM gaMbhIra cha aMgomAM uMco, cAramA DhUMko, sAtamA rAto ane pAMcamAM lAMbo tathA sUkSma hoya, te puruSa batrIsa lakSaNavALo rAjArUpa gaNAya che. puruSanI chAtI, mukha ane lalATa-e traNa vizALa hoya te vakhaNAya che. nAbhi, sattva ane svara-e traNa gaMbhIra hoya to vakhANavA yogya che. kaMTha, pRSTa, liMga ane be jaMghA-e cAra je puruSanAM TuMkA hoya, te puruSa hamezAM pujAya che. jemanA AMgaLInA parva (agrabhAga) keza, nakha, dAMta ane tvacAe pAMca sUkSma hoya te manuSya dIrghajIvI (lAMbI AvaradAvALA) thAya che. je puruSane be stanono tathA be netrono madhyabhAga, baMne bhujA (hAtha), nAsikA ane haDapacIe pAMca lAMbA hoya te puruSa uttama ane dhanya gaNAya che. nAsikA grIvA (Doka), nakha, kAkha, hRdaya ane mukha-e cha jenA unnata hoya, te manuSya sadA unnativALo thAya che. netronA khUNA jIhvA, tALavaM, nakha, hoTha ane paganA taLIyA-e sAta zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 70
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ , dAna Upara-ratnacUDakumAranI kathA rAtA hoya to siddhi mATe thAya che." / AvA batrIsa lakSaNavALA te ratnacUDe rAjAnI AgaLa pelA sarva dhUrtajanonI pAse potapotAno vRttAMta mULathI te aMta sudhI kahevaDAvI yamaghaMTA vezyAe kahelI sArI yuktithI temane jItI lIdhA. te vakhate pelo jugArI nAsIne kyAMka cAlyo gayo. pelo pAdukA karanAro kArIgara ke je 'hu~ khuzI chu.' ema uMce svare bolatAM paNa te zyAmavadana thaI jevo Avyo. tevo ja cAlyo gayo. pelA vahANanI sarva vastu lenArA dhUrta vaNiko pahelA tyAM hAjara thayA na hatA, temane rAjAnA mANaso mokalI bolAvyA ane pachI teNe temane potAnI buddhivaDe harAvI dIdhA. te vakhate rAjAnA kahevAthI cAra lAkha dravya laI te dayALu ratnacUDe temane saMkaTamAMthI mukta karyA. AthI rAjA jo ke anyAya karavAmAM tatpara rahenAro hato, to paNa teNe ratnacUDane ucca svare kA ke, "tArI vaya karatAM vadhAre buddhi joI huM tArI upara saMtuSTa thayo chu, tethI mArI pAse kAMI paNa tuM vara mAgI le." ratnacUDa bolyo, "svAmI, jo Apa mArI upara khuzI thayA ho, to A tamArA nagaramAMthI lakSmI nAzanA kAraNarUpa evI anItine satvara tajAvI dyo. kAraNa ke kayuM che ke, 1"nIti vagarano rAjA, vinaya vagarano ziSya, zIla vagarano yati, prazama vagarano sAdhu, jIva vagarano deha, puNya vagarano jIva ane dravya vagarano gRhastha kAMIpaNa hIsAbamAM gaNAto nathI." je mANasa nyAyathI pravarte che, tene tiryaca paNa sahAya Ape che ane je kumArge cAle che, tene sago bhAI paNa chor3I de che. sarpanA mukhamAM rudhira hotuM nathI, nirjIva kalevaramAM zabda hoto nathI ane duSTa adhikAravALA rAjA ane prajAmAM dravya hotuM nathI." A pramANe aneka kavionA racelA suvAkyothI teNe evo pratibodha Apyo ke jethI rAjAe nyAya aMgIkAra karavA kabUla kayu. pachI punaH rAjA bolyo, "kumAra, meM je nyAya karavAnuM kabUla karyu, tethI to mAru ja hita thayuM, paraMtu tArA potAnA hitane mATe kAMI kahe." tyAre ratnacUDa bolyo, "jo mAruM hita karavU hoya to mane A raNaghaMTA vezyA arpaNa karo." pachI rAjAnA kahevAthI te raNaghaMTA vezyA ratnacUDanI uttama patnI thaIne rahI. . have kumAra ratnacUDe te nagarImAM rahI thoDA ja divasomAM ghaNuM dravya upArjana kayu. pachI ghaNI vastuothI potAnuM vahANa bharI te kuzaLatAthI potAnI 1. nayane netI vinayena ziSyaH zIlena liGgI prazamena sAdhuH / - jIvena dehaH sukRtena dehI vittena gehI rahito na kiJcit // 1063 / / 2. na ca sarpamukhe raktaM, na ca zabda: kalevare / na prajAsu na bhUpAle, vittaM durdhikaarinni||1065|| zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 71
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDakumAranA pUrvabhavanI kathA. nagarImAM AvI pahoMcyo. te samaye teno pitA vagere sarva svajanavarga ati harSa pAmyo. pelI vezyA saubhAgyamaMjarI paNa harSathI tene maLavA mATe AvI. teNIne ratnacUDe satkArapUrvaka A pramANe kA, "he bhadre, meM je A ghaNuM dravya upArjana karyu, tenuM kAraNa tAruM vacana ja che." te vezyA bolI, "uttama zeThajI, tamoe je ghaNuM dravya upArjana kayu, tenuM mULa kAraNa tamAruM sadbhAgya che, paNa have rAjAnI AjJAthI huM tamArI gRhiNI thaIza." pachI ratnacUDe moTI bheTa ane buddhithI rAjAne khuzI karI dIdho. jethI rAjAe tene mukhya nagarazeTha banAvyo ane te saubhAgyamaMjarI vezyA tene arpaNa karI. eka vakhate caturjJAnI evA dharmaghoSasUri sAdhuonA parivAra sAthe bahAranA udyAnamAM AvI caDyA. tyAM rAjA vagere sarva jano temane vaMdanA karavAne AvyA. ratnAkara zeTha paNa potAnA ratnacUDa putrane sAthe laIne udyAnamAM gayo. teNe vaMdanA karI samaya joI gurune A pramANe pUchyuM, "bhagavan kayA puNyathI mAro ratnacUDa saMkaTamAM paDyA chatAM temAMthI bacIne ghaNI lakSmI laI Avyo?" gurue uttara Apyo, "zeTha, tamArA A bhAgyavAn putrane pUrvabhave karelA puNyathI vipatti paNa saMpatti rUpa thaI che." ratnAkara zeTha bolyo, "he pUjya eno pUrvabhava kevo hato?" A pramANe pUchavAthI gurue ratnacUDakumAranA pUrvabhavanI kathA kahevA mAMDI. ratnacUDakumAranA pUrvabhavanI kathA ___ naMdigrAmamA pUrve eka vRddhaDozI rahetI hatI te ghaNI ja garIba sthitinI hatI. tene sthAvara nAme eka putra hato. eka vakhate koI parvano divasa Avyo. te vakhate gAmamAM ghera ghera sArA bhojana thatAM joI te sthAvare potAnI mAtA pAse tevA bhojananI mAgaNI karI. vRddha mAtAe kaDaM, "vatsa, dravya vagara sAruM bhojana kyAthI thAya? tethI he putra, sadA saMtoSa pAmIne rahe." mAtAe A pramANe kartuM to paNa bAlapaNAne laIne te puDhe Agraha karavA mAMDyo, tyAre te vRddha strI rudana karavA lAgI. kAraNa ke strIono evo svabhAva hoya che. teNInu rudana sAMbhaLI be paDozaNo tenI pAse AvI ane rovA, kAraNa jANI teo bane paNa duHkha pAmI, pachI eka paDozaNa bolI, "he zubhe, mArA gharamAM uMcI jAta, ana che te tame grahaNa karo." bIjI bolI, "mAre ghera ghaNuM ghI che, te lyo." A pramANe kahI teo baMne potapotAne ghera AvI ane tatkALa temaNe potAnI jAte te bALakane mATe uMcI jAta, dhAnya ane zreSTha jAta, ghI harSathI lAvI Apyu. te joI te dravyanA lAbha vagaranI vRddhamAtA citta jarA harSita thayuM ane teNIe potAnA putrane mATe zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 72
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDakumAranA kathAno upanaya tenuM pakavAna banAvyu. putra sthAvara te pakavAna jamavAne jevAmAM besato hato, tevAmAM koI mAsopavAsI muni pAraNAne mATe tene ghera AvI caDyA. te bALake munine joI A pramANe hRdayamAM ciMtavyuM, "are! mAre AveM bhojana kyAthI? ane AvA muni paNa kyAMthI? guNanA vistAravALo evo hu~ dAtA ane bhojana e baneno yoga prApta thayo che, have tenI aMdara mArA cittane satvara joDI dauM. huM A pAtrane dAna ApuM ke jethI traNano yoga thAya. kAraNa ke dAtA dAna ane pAtra-e traNano yoga ghaNo durlabha che. Aq cittamAM vicArI teNe te munine nidAna-niyANA rahita thaI te dAna ApI dIdhuM. munie te zuddha anna jANI tenA AgrahathI grahaNa karI lIdhuM. pelI be paDozaNoe ghI tathA anna dAnanA anumodanathI puNya upArjana karyu, paNa te baMnene eka vakhate jAtimada thaI Avyo, dAnanA prabhAvathI te sthAvaranA gharamAM kAMIka dravya vagairenI prApti thaI AvatAM teNe pharIvAra paNa pAtradAna Apyu hatuM. he ratnAkarazeTha, pachI te sthAvara AyuSyano kSaya thatAM tyAMthI cyavIne tamAro A ratnacUDa putra thayo che. pelI je be paDozaNa strIo hatI, te jAtimada karavAthI, be mahAvezyA thaI che. pUrvanA dAnanA puNyanA prabhAvathI te ratnacUDane vipattino Azraya thatAM paNa saMpatti thaI che. dharmanA mAhAtmyathI zaM thatuM nathI? tene mATe kA che ke, "dharmathI sArA kuLamAM janma zarIre Arogya, saubhAgya, AyuSya ane baLa prApta thAya che, dharmathI nirmaLa yaza, vidyA, artha ane saMpatti thAya che. dharma moTA . jaMgalamAMthI ane moTA bhayamAMthI sadA bacAvI le che. samyak prakAre ArAdhelo dharma svarga tathA mokSane ApanAra thAya che." bIjI rIte A ratlayUDanI kathA upara upanaya ghaTAye che "he ratnAkarazeTha, je A tamAro putra ratnacUDa che, te saMsArI jIva samajavo, je upadeza ApanArI vezyA che, te sarva karmonI aMdara preraNA karanArI karmaprakRti samajavI. je ratnacUDanuM vahANa upara caDavU, te jIvano garbhAvAsamAM praveza jANavo. je anItinagaranI prApti te hInakulamAM janma samajavo. je sarvasvane laI lenArA cAra dhUrta vaNiko kahyA, te dharmarUpI dravyane harI lenArA krodhAdika cAra kaSAyo jANavA. je pelo pAdukA karanAro kArIgara te rAga samajavo. je jugArI hato te dveSa samajavo. je cAra vAda-vivAda karanArA hatA, te cAra prakAranI vikathA samajavI. je raNaghaMTA vezyA hatI, te potAnI (bhavyajIvanI) sArI buddhi smjvii||1100|| ane je yamaghaMTA akkA te kapaTanA sthAnarUpa mithyAdRSTi samajavI. evI rIte sarva vRttAMta aMtaraMgarUpe paNa samajavAno che. e ratnacUDarUpa zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga 73
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnacUDakumAranA kathAno upanaya jIvane vikaTa evI yamaghaMTA raNaghaMTA dvArA sakhIrUpa banI je satyamaya thaI hatI, te pUrvanA puNyanA prabhAvathI ja thaI hatI. kAraNa ke jIvane jo anukUla buddhi utpanna thAya, to te mithyAdRSTi hoya; to paNa prAye karIne samyagdRSTi thaI jAya che. te pachI jIva te sarva jIvone jItI laI ane punaH anaMtalakSmI prApta karI ratnacUDanI jema vizvamAM sanmAnya thaI sukhI thAya che." A pramANe dharmaghoSa guru pAsethI A vRttAMta samyaka prakAre sAMbhaLI ratnAkara zeTha viSayabhoga upara virakta thaI gayo ane teNe potAnI strI sarasvatInI sAthe dIkSA grahaNa karI ratnacUDa paNa samyaktva mUla gRhasthanA bAra vrato grahaNa karI potAnA janmane saphaLa mAnato ghera Avyo. tyArathI ratnacUDa sAta kSetronI aMdara ghaNuM dravya vAvato duHkhI tathA dInajanone harSathI dayA dAna karavA lAgyo. te baMne vakhata zuddha Avazyaka kriyA, trikALa devapUjA ane parvanA divasomAM pauSadha vidhivata AcaravA lAgyo. te prati varSe saMghayAtrA, saMghabhakti ane prAyazcittanI zuddhi sarvadA karato hato. evI rIte dharma, artha ane kAmanI ArAdhanA karatAM te ratnacUDane eka putra thayo, eTale caturthavarga-mokSa sAdhavA mATe teNe dIkSA grahaNa karI. te pachI sArI rIte saMyamanI ArAdhanA karI ane dRSTivAdano abhyAsa karI chevaTe ratnacUDamuni kALa karI sAtamA devalokamAM iMdranA sAmAnika devarUpe utpanna thayA. tyAM teo utkRSTa bhoga tathA utkRSTa sthiti bhogavI tyAMthI cyavI ucca kulamAM janma pAmIne chevaTe mokSe jaze." zrI brahmagusasUri padmasena rAjAne kahe che, he rAjA, meM tane A annanA dAna viSe dRSTAMta ApI darzAvyuM tema bIjA vasati vagerenAM je dAna che, te jinazAsanamA sAta prakAranAM kahelAM che. koI ThekANe pAtradAna, abhayadAna, dayAdAna, kIrtidAna kahelA che ane koI ThekANe jJAnadAna vagere paNa kahelA che. teomAM abhayadAna ane satpAtradAna ApavAthI mokSa thavAno saMbhava che ane anukaMpA vagere dAno pUrNa rIte svargAdi phaLane ApanArAM che. jeoe 'RNa satvara chedI nAkhyu' evI vANI varNonI aMdara satya karI hatI, jemanuM suvarNatuM dAna vidvAnoe kalpavRkSa vagerenA jevU pUrNa kaheluM che ane jemaNe kAMIpaNa chedana karyA vagara adbhuta rIte sadvarNano nAza karyo hato, evA nirmaLa vANIvALA zrI vimalanAtha prabhu tamone sadA harSane mATe thAo. / / 1116 / / || iti zrI tapogaNanAyakazrIratnasiMhasUrinA ziSya bhaTTAraka zrI jJAnasAgarasUrinA racelA .. zrI vimalanAtha caritra mahAkAvyano dAnadharmAdhikArarUpa prathama sarga samApta (graMthAna 1127) / 74 . zrI vimalanAtha caritra - prathama sarga
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA dvitiya sarga (zIladharmAdhikAra) A pramANe zrI dharmarUpI kalpavRkSanI dAnazAkhA kahevAmAM AvI, have tenI zIlazAkhA kahevAmAM Ave che te sAMbhaLo- je manuSyo AzcaryapaNe zIlanu pAlana kare che, temane 'suMdara suMdara thAya che, vipattio saMpatti thaI jAya che, zatrupakSa svajana thaI rahe che, kAnana-jaMgala jana-manuSyonuM sthAna thAya che, devatAo devapaNAne ApanArA thAya che. asuro asu-prANa tathA rAjya ApanArA thAya che, zvApada-zikArI prANIo sva-potAnI ApattimAM AdhArarUpa thaI paDe che pradhanayuddha pradhana-utkRSTa dhanane ApanAruM thAya che, pitRgRha-smazAna pitRgRha-pitAnA gharanA jevU thAya che, vibhAvasu-agni vibhAvasu thAya che ane ratnagarbhA-pRthvI ratnagarbhA-ratnone ApanArI bane che. jema nirmaLa sUrya ekalo ja sarva aMdhakAranA samUhano nAza kare che. jema zUravIra ekalo raNabhUmimAM rahelA zatruonA samUhane jItI le che ane jema ekalo siMha hAthIonA ToLAne pUrNa rIte harAvI de che, tema nirmaLa zIla ekaluM ja sarva kAryone karanAruM thAya che. tene mATe kAM che ke, "tejano pati sUrya ane suzIla manuSya-e banenuM teja samAna che. je tejathI bIjA tejornu ane aMdhakAranuM nimIlana thaI jAya che." pahelAM ahiMsA vratamA saMgha vagerenA kAryamAM jIvonI hiMsA karavAmAM koI prakAre saMmati ApI che. bIjA mRSAvAda parityAgamAM jIvarakSA karavA vagerenA kAmamA mRSA bolavA paNa kAM che. trIjA adattAdAnamAM rAjAo laI le che ane Ape che temAM zatruonA hRdayamAM temane mATe mahattva rahetuM che. pAMcamA aparigrahavratamAM gRhasthone parigraha rAkhavAmAM ekAMte niSedha karelo nathI, tema dizAgamana tathA bhogopabhoga paNa niMdelo nathI ane dAkSiNyatA rAkhavAmAM anarthadaMDa paNa aMgIkAra karelo che. paraMtu cothA brahmavratamAM to parastrIno saMga vividha zAstromAM sarva prakAre niSiddha karelo che, ethI sarva vratomAM uttama evaM zIlavrata Astika manuSyoe sadA pALavA yogya che. pizuna-cADIyo 1. suMdara eTale kAma. 2. vibhAvasu-zItaLa hAra athavA vizeSa kAMtirUpa dravyane ApanAra thAya che. 3. AcchAdana. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 75
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA manuSya paNa jo ( nAradanI jema) suzIla hoya, to paramapadane pAme che ane kharAbasvabhAvanI strI paNa jo mahAsatI hoya to te paramapadane pAme che, tethI sadA zIlano Azraya karavo. zIla pALavAthI puruSo ane strIo 'akAma-kAmarahita hoya, to paNa satkAma- sArI kAmanAe yukta thAya che, 2apriya hoya te sapriya thAya che ane rogI hoya te nIrogI thAya che. je zIla vagarano hoya te zUra hoya to paNa maMda tejavALo thaI jAya che, zaMbhu hoya, to paNa aMganA bhaMgavALo thAya che. 'rAjA paNa kalaMkita thaI jAya che ane 'hari paNa kudRSTivALo thAya che. jeo zIlavatInI jema sadA harSathI zIla pALe che, teone AlokamAM kIrtti ane paralokamAM svarga tathA mokSa prApta thAya che. / / 15 / / rAjA padmasene prazna karyo, "bhagavan, te zIlavatI koNa hatI?" tyAre gurue nIce pramANe kAM - zIlatInI kathA dIpakanI jema suvRttapAtrarUpa evA zrI jaMbUdvIpamAM kSetranA jevuM bharatakSetra AveluM che. kSetra jema sIri- haLavALA kheDUta tathA vRSa - baLadothI virAjita hoya che, te bharatakSetra sIri-sUrya jevA vRSa - dharmanI athavA uttama puruSothI virAjita che. kSetra jema kauTuMbika - kaNabI lokothI yukta hoya che, tema bharatakSetra sArA kuTuMbavALA lokothI yukta che ane kSetra jema kRSikarma karanArAne upayogI hoya che. tema bharatakSetra ATha prakAranA karmoM karanArA prANIothI yukta che. tevA bharatakSetramAM naMdanavananA jevuM naMdana nAme eka nagara che. jema naMdanavana vibudha - devatAonA AdhArarUpa che, tema te nagara vibudha - vidvAnone AdhArarUpa hatuM. jema naMdanavana raMbhA sahita apsarAonuM sthAnarUpa che, tema te nagara saraMbhA - kadalI sahita tathA sajaLa sarovaronA sthAnarUpa hatuM ane naMdanavana jema sArI chAyAvALaM che, tema te nagara sArI kAMtithI yukta hatuM. te nagaramAM punnAga- uttama puruSo gajeMdranA jevA bhadra jAtinA "hatA. jema gajeMdro dAzAlI - madathI zobhAvanArA hoya che, tema te puruSo dAnakarma 1. jemanA kAma - icchAo pUrI na thAya tevA athavA niSkAma. 2. puruSapakSe apriya - priyA rahita ane strIpakSe priya rahita. 3. zUra eTale zUravIrapakSe sUrya. 4. zaMbhu- zaMkara 5. caMdrapakSe rAjA. 6. hari - viSNu athavA iMdra. 7. dIpakapakSe suvRttapAtrarUpa eTale sArA goLAkAra pAtrarUpa. jaMbUdvIpapakSe - suvRtta - sArA AcaraNavALA puruSonA pAtrarUpa-sthAnarUpa. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 76
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA karavAthI zobhatA hatA. paNa temAM eTaluM Azcarya hatuM ke, temanI strIo paNa dAnakarA hatI. te naMdana nagaramAM aridamana nAme rAjA hato, te caMdranI jema kanakaprabha-vigrahavALo, jagatane priya ane premanuM pAtra hato... te rAjAno yazarUpI rAjahaMsa mAnasamAM vasato paNa te dUdha ane jaLanI ekatA karato te ghaTita na hatuM. teno 'pratAparUpI sUrya varSAkALamAM pradIpta thaI potAnA kiraNothI zatruonA nagaramA rahelA kIlAlana zoSaNa karato, e AzcaryanI vAta hatI. te nagaramAM sArI sthiti jene priya che, evo ritnAkara nAme eka zeTha rahato hato. je ratnAkare veLA prApta karI avanaghananI utkaMThAno sArI rIte Adara ko hato. te zeThane lakSmInA jevI zrI nAme strI hatI. jema lakSmI pradyumna nAmanA kumAravaDe yukta hoya che, tema te pradyumna-suvarNa-dhana athavA sArA varNavaDe yukta hatI, lakSmI jema nAlIka-kamaLanA guru-moTA nivAsavaDe zobhatI hoya che. tema te nAlIka-na-alIka-asatya rahita evA guru samIpe vAsa karI zobhatI hatI ane lakSmI jema jina-viSNunI bhakti karavAmAM tatpara hoya che, tema te jina bhagavAnanI bhakti karavAmAM tatpara hatI. te zeThane zrIdevI priyA hatI, temAM koI jAtanuM Azcarya mAnavAnuM nathI, kAraNa ke lakSmI aMgajA che, to paNa tene vividha jano bhogave che. paraspara rAgI ane viyoga rahita evA te ratnAkara zeTha ane zrIdevI zeThANI-banene dharma, artha tathA kAmane sevana karatAM zramane haranArA zubha divaso nirgamana thatA hatA. evI rIte sukhamaya ane dharmamaya keTaloeka samaya gayA pachI eka vakhate ratnAkara zeTha rAtre jAgrata thaI A pramANe citavana karavA lAgyo"mArA vAsasthAnamA ghaNA sevako che, mArI pAse zobhAnA kAraNarUpa lakSmI che,. mAre zIlaguNavaMtI patnI che, ujjvaLa mukhavALA mAre svajano che, sArA nagaramAM 1. hastIonI strIo hAthaNIone dAna-mada jharato nathI chatAM paNa te dAnakarA kahI, te virodha che, paNa punnAga-uttama puruSarUpI gajeMdronI strIo paNa dAna karatI hatI, tethI virodhano parihAra thAya che. 2. caMdra kanakaprabha-sonerI prabhAvALA zarIravALo, jagatane AlhAda vagere dharmothI priya ane premapAtra hoya che. rAjA suvarNakAMti zarIravALo hato. 3. rAjahaMsa mAnasa sarovaramAM rahe che ane dUdha tathA jaLane judAM kare che. A rAjAno yazarUpI rAjahaMsa mAnasahRdayamA raheto ane dUdhanA jevro ujjavaLa ane jaLanA jevo nirmaLa hato. arthAt teno yaza sarva janonA hRdayamA rucato ane ujjvaLa tathA nirmaLa hato 4. sUrya varSAkALamAM jhAMkho hoya che ane nagaranA jaLone zoSato nathI. ane A rAjAno pratApabhAnu sadA pradIpta raheto ane kara-kiraNothI-hAthathI zatruonA pura-zarIramAMthI kIlAla-rUdhirane zoSI raheto hato. 5. ratnAkara-samudra veLA-maryAdAne prApta karI vanaghana-jaLavRSTi karavAnI utkaMThA dhare che. A ratnAkara zeTha veLA-sAro vakhata prApta karI avana-jIvarakSA mATe dhanavRSTi karavAnI utkaMThA dharAvato hato. 6. aMgajA-svazarIre utpanna karelI pakSe aMgamAMthI utpanna thayela putrIrUpa che, chatAM loko bhogave che e virodha. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 77
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA mAro vAsa che, guNomAM mAro abhyAsa che ane moTo udyoga paNa che, paraMtu jema teja vinAno rAjA, ghI vinAnuM bhojana, netra vinAnuM mukha, maMtrI vinAnuM rAjya, rAjA vinA rAjyanA sAta aMgo, dharma vinA manuSya, dAna vinA dhana ane zIla vinA strI zobhe nahIM, tema eka putra vinA mAru kuLa zobhatuM nathI." prabhAtakALe e rAtrinI ciMtAthI zyAma mukhavALA potAnA svAmIne joI priyA zrIdevIe pUchyu. "svAmI, zuM tamAro koI suvarNano bhaMDAra aMgArAmaya thaI gayo che? zuM tamArA hAthamAthI amUlya athavA ghaNAM mUlyavALu ratna paDI gayuM che? | copaDAmAM koI- nAmuM lakhatAM bhUlI gayA cho? zuM tamArA hRdayamAM koI kanyA vasI che? athavA koI jAtanA vyavasAyamAM paDyA cho? ke jene laIne svajAtimAM vikhyAta evA tame ciMtAtura banI gayelA lAgo cho." priyAnAM A vacano sAMbhaLI ratnAkara zeTha bolyo, "bhadre, mane ciMtA thavAnuM bIjuM kAMI paNa kAraNa nathI, paraMtu mane hAla satputranA viSayanI ciMtA thaI AvI che." te sAMbhaLI zrIdevI bolI, "svAmin, e ciMtA to ApaNe baMnene sarakhI che. to tame patranI prAptine mATe koI bIjI kanyA paraNo." te sAMbhaLatAM ja kAne hAtha daIne zeThe kAM, "he pAparahita priyA, A teM zuM kaDaM? mAre putra thAo ke na thAo, paNa huM evaM kadi paNa karavAno nathI." pachI patinI ciMtA dUra karavA mATe zrIdevI gadgad svare bolI, "he nAtha, tame ajitasvAmInI sevikArUpa ajitabalA nAmanI yakSiNInI ArAdhanA karo. te yakSiNI saMtuSTa thaI ApaNane sukhadAyaka ane kuLanAyaka evo adbhuta putra Apaze. kAraNa ke te yakSiNI aputrone putra ApanArI, duHkhI janone sukha ApanArI, AMdhaLAne AMkha ApanArI ane nirdhanane dhana ApanArI che." zrIdevInA A vacana sAMbhaLI ratnAkara zeThe pUrva dizAnI sanmukha rahI dAtaNa kayu, pazcima dizA tarapha rahIne snAna kayuM ane jaLamAM rahIne ja pavitra dhotIyA paheryA pachI potAnA gharamAM jaI DAbI taraphanA bhAgamA rahelA ane sADIpAMca zAkhA pramANe uMcA pUjelA devamaMdiramAM te pUrvAbhimukhe beTho. pachI uttara dizA tarapha gharamA rahelI pratimAone AdarathI vidhipUrvaka jaLavaDe teNe snAna karAvyuM. te pratimAone hRdaya, kaMTha, udara ane lalATa vagere nava aMge caMdana tathA puSpo vaDe teNe arcA karI. te pratimAnA vAmabhAge dhUpa, dakSiNabhAge dIpa ane agrabhAge akSata vagere arpaNa kA~. citta, vastra, vANI, kAyA, pUjA, bhUmi ane sthitinI zuddhi karI bhavya alaMkAro dhAraNa karI te devagRha (caitya) mAM gayo. tyAM caitya (praveza) dvAramA prathama naiSedhikI kriyA . 78 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA karI teNe aMdara praveza karyo. te samaye teNe bIjA karmonI ciMtA choDI daI prAsAdanI ciMtA karavA mAMDI. pachI garbhadvArA-gabhArAmAM jaI punaH naiSedhikI karI vidhipUrvaka jina pratimAnI harSavaDe vizeSa pUjA karI. tyAMthI pAchale page garbhagRhanA dvAra AgaLa AvI, naiSedhikI karI, sATha hAtha yogya sthAne rahI ane yogamudrA karI zrI ajitabalA yakSiNI sahita zrIajitasvAmInI teNe nIce pramANe stuti karavA maaNddii-1||50|| ___"devatAonA iMdroe stavelA, janasamUhe mAnya karelA, divya prabhAvathI yukta, vidvAnonA vRMdoe namelA, mahodayavALA, prauDhaprabhAvathI adbhuta, nitya zobhAyukta, manuSyoe pUjelA, sarva doSothI rahita ane hitakArI A zrIprAsAdamA rahelA sarvajJa zrI ajitasvAmIne huM stavaM chu. kalyANanI lakSmInA sukhane ApanArA, rogono nAza karanArA, sadbrahma (brahmacarya athavA tattvajJAna) rUpajalanA draharUpa, agaNita harSa ApanArA, samasta prANIonA mitrarUpa, mokSanA sthAnane prApta karanArA, atyaMta madano tyAga karanArA, svabhAvathI ujjvaLa, samagra Apattione haNanArA, zAzvata pUjya (arhat) padane dharanArA, ajJAnarUpa zatrune chedanArA, duSTa ATha karmone bhedanArA, sukhanI zreNInA sadanarUpa, kAmadevane parAsta karanArA, moharUpI gajeMdrane haNavAmAM siMharUpa, asArarUpa dravyane choDI denArA, maraNane aTakAvanArA, saMtoSane sArI rIte jIvADanArA, aneka janone prasanna karanArA, samatArUpa vRkSonA vanarUpa, traNa jagatane pavitra karanArA, asatne dUra karanArA athavA pApa rahita ane saMsArIjIvonuM rakSaNa karanArA evA zrI ajitaprabhune huM vaMdanA karuM chu. aMtaranA kAmakrodhAdi zatruone jItanArA, sAtanayanI prarUpaNA karanArA, jIvone abhaya ApanArA, apAralaya dhyAnane prApta karanArA, dayAno prakAza karanArA, sadjJAnarUpI bhAnuno udaya karanArA, kAMtinA samUhathI caLakatA, zuddha siddhAMta prarUpanArA, puSTa evA darpa-ahaMkArane dUra karanArA, sarva atizayavALA, prasiddhinA sthAnarUpa, vividha vyAdhine TALanArA, bhavya prANIone AnaMda karanArA, AzritonA bhayane haranArA, vijJAnanA samudrarUpa, pAponI pravRttine haranArA, kalyANanA udayane dharanArA, puNyavaMta prANIonI dRSTie AvanArA, saMsArarUpI samudrane taranArA ane tAranArA, utkRSTa kevalI bhagavAnomAM zreSTha, traNa vizvane pragaTa karanArA, aneka devatAoe namelA, pIDAonA samUhane haNanArA, cAre tarapha prasarelA ajJAnarUpa aMdhakArane haravAmAM sUryarUpa, caMdranI kaLAnI jema caLakatA, kalaMkarahita, uttama kevaLajJAnane prApta karanArA, zreSTha anaMta balane dharanArA, ajita baLano Azraya karanArA, iMdrone sArI zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 79
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA rIte prasanna karanArA, AnaMdanA mala-doSane choDanArA, yuddhano nAza karanArA, saMpUrNa vizvamAM upamA rahita, prANIonA phalane prApta karanArA, mAMsabhojanano niSedha karanArA, apAra sukhathI ujjvaLa, akhaMDa saMsArane khaMDita karanArA, sarva prakAranA kalyANa karanArA, kalyANakArI stavanavAlA, krodharUpI dAvAnalane zAMta karanArA, puNyathI adbhuta zabda bolanArA, sArA manuSyone tRpti ApanArA, sva-AtmAno anubhava karanArA, jagatanA jIvone navIna dekhAtA, sarva prakAranA gauravano tyAga karanArA, tIrthonI utpattinA sthAnarUpa sura tathA asuroe stavelA, sadA upadravono nAza karanArA, sadA hasate mukhe rahenArA, caMdra jevA mukhavALA, dharmanI dezanA ApavAmAM sanmukha rahenArA, kAmadevano dhvaMsa karanArA, aruNodaya jevA rakta nakhavALA, vANI bolavAmAM durmukha evA vAdIono nirodha karanArA, syAdvAdIomAM pramukha, sarvadA iMdriyone jItanArA, devatAo jenI pAse atyaMta namratA kare che, tathA kezarIsiMha ApanI pAse bho cATe che evA ane sama tathA viSama sthitivALA sukhI duHkhI sahunA mitrarUpa evA zrI jineMdra bhagavAnane huM sukhe sevaM chu." ||58 / / ___A pramANe zrI jinezvaranI stuti karI ane tevI jarIte yakSiNI ajitabalAnI paNa stuti karI ratnAkara zeTha be hAtha joDI te devInI AgaLa A pramANe harSathI bolyo; "he devi, jo tamArA prasAdathI mAre ghera putranI utpatti thaze to huM mArA mukhathI te putranuM suMdara nAma tamAre nAme pADIza. tema vaLI he kRpAvatI, tamAro eka navIna prAsAda karAvIza ane tenI aMdara hamezAM puSpa vagerethI tamArI vividha prakAranI pUjA karIza, tamAro prAsAda karavAthI tamArI gurutA (mAhAtmya) sarva sthaLe vadhaze. nahIM to prabhAvavagaranA amArA banenI sAthe tamAro prabhAva paNa-hIna gaNAze." ema karatAM jina pUjAnA prabhAvathI ane te devInA anubhAvathI te ratnAkara zeThane ghera thoDA ja samayamAM zubhadivase putrano janma thayo. te sukhazALI zeThe putra janmano utsava karyo ane dAna tathA sanmAnapUrvaka potAnA kulano AcAra * paNa karyo. te pachI jyAre te putrane harSanA sthAnarUpa evo eka mAsa thayo eTale te putrane laI teNe saraLa hRdayathI devInuM suMdara vardhApana (vadhAmaNuM) kayu. bhagavAn jinezvara ane devInI pUjA karI tathA svajanavargane saMtoSI zeThe potAnA putranuM nAma ajitasena pADyu. harSanA utkarSane dhAraNa karanArA teNe potAnA dravyano kharca karI eka prAsAda karAvyo ane temAM te zeTha hamezAM vidhithI pUjA karavA lAgyo. dhAvyamAtAothI pAlana karAto ane sarva janothI lAlana karAto putra ajitasena mahAn bhAgyavAn thaI mAtApitAnA manorathanI sAthe vadhavA lAgyo. jema zukla zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA pakSano caMdra navIna kalA grahaNa kare, temane 'kAkapakSane dhAraNa karato te chatAM paNa divase divase bhavyakalAne grahaNa karavA lAgyo. __ anukrame te saubhAgyanA samUhathI prakAzamAna evA yauvanavayane prApta thayo, te yauvanavaya puNyavAn athavA kRtArtha manuSyornu svAbhAvika dehabhUSaNa kahevAya che. putrane tevA yauvanavayavALo joI koTI janomAM catura gaNAto ratnAkara zeTha vicAra karavA lAgyo ke, "have A pRthvI upara putrane yogya evI koI dhanya kanyA maLavI joIe. jeNInuM zIla jAgrata hoya, sadAcAra vaDe atula evaM kula hoya, yogya rUpa hoya, dharmakarmamAM tatparatAM hoya, vaya tathA vidyAno yoga hoya, zarIra mAna guNonuM sthAnarUpa hoya, lajjA ane vinayathI namratA hoya ane viSadoSa vagereno tyAga hoya, tevI kanyA jo maLe to teNInI sAthe vivAha karavo uttama che. nahIM to nizce mArA putranA baMne bhava bagaDI jAya tethI A putrane mATe mAre nItipUrvaka tevI sadguNI kanyA koI sthaLethI zodhI kADhavI joIe." ratnAkara zeTha A pramANe vicAra karato hato, tevAmAM eka vaNikano putra tyAM AvI caDyo. teNe A pramANe kaDaM. 'zeThajI, ApanI AjJAthI huM kRtAMgalA nAmanI nagarImA gayo hato tyAM huM sthira hRdaye vepAra karato rahyo hato tevAmAM te sthaLe jinadatta nAmanA eka vepArInI sAthe mAre vepAra karavAno prasaMga Avyo, tethI koIvAra teNe mane bhojana karavAnuM AmaMtraNa kayuM huM tenA ghera gayo. tyAM eka divyarUpavALI uttama kanyA mArA jovAmAM AvI. teNIne joI meM te zeThane pUchyuM ke, "A konI putrI che ane teNInuM zuM nAma che?" te zeTha bolyo, "A kanyA mArI putrI che. te sarva lakSaNothI yukta che. pIMgaLa, vyAkaraNa, sAhitya ane alaMkAra vageremAM te ghaNI pravINa che. kSetrasamAsamAM kahelAM kSetra, saMgrahiNIno saMgraha, karmonI prakRtinA svarUpa ane bIjAM tene lagatAM zAstrone e jANe che. te uparAMta nimittajJAna ane lokoe mAnelI likhanathI mAMDIne pakSIonA zabdo oLakhavA sudhInI kalAo e jANe che. e kumArI sarasvatInI jema hAthamAM pustaka dharanArI sadA kamaLahastA ane vicAra karavAmAM catura hRdayavALI che. enuM nAma zIlavatI ane e arthathI paNa zIlavatI satI che, paraMtu A pRthvI upara ene yogya evo koI vara mArA jovAmAM 1. kAkapakSa-kezanI zobhA-kAnazIyA pakSe kAka-pakSa-kAgaDInA pAMkho arthAt kRSNapakSa ahiM virodhAbhAsa alaMkAra che. zuklapakSa ane kAkapakSaka-kRSNapakSano yoga sAthe na hoya, e virodha. 2. sarasvatI hastakamaLa-hAthamAM kamaLa rAkhanArI che ane A kumArI kamaLanA jevA komaLa hAthavALI che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA Avato nathI. tethI mArA hRdayamAM ciMtArUpI citA hamezAM baLyA kare che, tenA saMtApathI tapta thayelo huM hRdayamAM zAMti meLavI zakato nathI." te jinadattanA AvA vacana sAMbhaLI meM hRdayamAM dayA lAvI A pramANe kA, 'he catura zeThajI, jo bAhubaMdha AbhUSaNa hoya, to pachI hAthanA AbhUSaNanI zI ciMtA hoya? te kaho. 'kaumudInI jema sitAMzukA evI A putrI ratnAkara zeThanA putranuM pANigrahaNa karI, harSita thaI tamArA saMtApane dUra karaze." "te ratnAkara zeTha koNa che? ane teno prakhyAta putra kevo che?" A pramANe jinadattanA pUchavAthI meM tenI AgaLa badho vRttAMta yathArtha rIte nivedana karyo. adhiSNayanA madhyabhAge rahelI, sadvitIya ane sthira evI A kanyA te ratnAkaranA putranI sAthe maLIne tamone siddhiyoga karo. mArA A vacana sAMbhaLI tattvabuddhinI saMpattionA bhaMDArarUpa evo te jinadatta zeTha AdarathI potAnA hRdayamAM te zubha pariNAmano A pramANe vicAra karavA lAgyo." e ratnAkara zeThano nivAsa zaheramA che. tenuM kuLa nirmaLa che, tenI pAse dravya ghaNuM che, tenuM hRdaya uttama vicAro karavAmAM catura che potAnI strI tarapha tenI udAratA che, tenAmAM saMtoSa, utkRSTa, dayA ane paropakAripaNuM rahe che ane teno vyavahAra zuddha che. vaLI teno kumAra ajitasena yuvAna, sArI iMdriyovALo, ati catura, vivekI, svabhAve suzIla, mAtApitAvALo, zrImAn, dehanA dUSaNothI rahita, vidyA tathA vinayathI saMpanna, nItijJa ane be rIte 'sakaLa zAstramA je varanA ucca lakSaNo kahyAM che, te vaDe yukta, zreSTha ane te kAmadevanA jevA rUpavALo che, ema sAMbhaLavAmAM Ave che. kAraNa ke kayuM che ke, jene sAraM zarIra zIla, kuLa, dravya, vaya ane vidyA hoya ane je sanAtha hoya, tene kanyA ApavI ane je mUrkha, nirdhana, dUra dezamA rahenAra, (laDavaiyo), mokSanI icchAvALo ane kanyA karatAM traNagaNA vadhAre varSanI vayano hoya, tevA varane kanyA ApavI nahiM." A pramANe hRdayamAM ciMtavI jinadatta zeThe mane vinayathI kaDaM, "bhadra, teM 1. kaumudI-caMdrakAMti. 2. sitAMzukA-sita-ujjvaLa-aMzu-kiraNovALI hoI manuSyanA tApane potAnI zItaLatAthI TALe che. kanyApakSe sita-ujjvaLa-aMzuka-vastrane dharanArI ane ciMtAnA saMtApane TALanArI thaze. 3. rohiNI nakSatra dhiNya-nakSatronA madhyabhAge rahela che ane te sthirasvabhAvI che te sadvitIya-dvitIyA-bIjane divase Ave to siddhiyoga thAya che. kanyApakSe te dhiSNya-gRhanA madhyabhAge rahela che ane sthira eTale Tharela prakRtivALI che, te ajitasenanI sAthe maLe-vivAhita thAya to te sadvitIya-joDI banI jinadattazeThanA kAryanI siddhino yoga utpanna kare. 4. eka rIte sakala-kalAsahita ane bIjI rIte sakaLa-sarva prakAre paripUrNa. 5. sanAtha-mAthe dhaNIvALo. ahiM mAtApitAvALo ema samajavU. 82 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga -
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA mane dustara evA ciMtAnA sAgaramAMthI satvara pAra utArI dIdho che. have tuM mArA putra jinazekharane te vivAha saMbaMdha joDavA mATe sAthe laI avilaMbe tArA nagaramAM jA." pachI huM te jinazekharane sAthai laI ahiM Avyo chaM. have je AjJA hoya te kaho." ratnAkara zeTha tenA A vacana sAMbhaLI harSita thaI A pramANe bolyo, "A pRthvImAM tArA jevA vaNikaputro sAre bhAgye ja maLI Ave che. tane eka kArya karavA mATe mokalyo hato. temAM tuM aneka kAryoM karI Avyo. have tArI sAthe AvelA te jagatanA mitra jevA zeThanA putra jinazekharane satvara ahiM lAva. vivAhanA kAmamAM vilaMba karavo te yukta nathI. " / / 100 / / 1 zeThanA kahevA uparathI te nizekharane bolAvyo. eTale te gharamAM Avyo ane yogya vinaya karI sAre sthAne beTho. ratnAkara zeThe hRdayamAM AnaMda pAmI tene Asana ApavA vagerenuM mAna ApI jinadatta zeThanA gharanI kuzaLatA pUchI. jinazekhare te badhuM kahyA pachI potAnA pitAe kahelI ane mAnelI vivAha saMbaMdhanI vAta nivedana karI. te sAMbhaLI tarata ratnAkara zeThe potAnA svajanavargane ekaTho karI tenI sAthe te vivAha saMbaMdhI vicAra karyo. pachI sarvanI saMmati meLavyA bAda teNe joSIne bolAvI ane janmapatrI batAvI te baMne varakanyAnA lagna lIdhA. sArA cAritravALo zreSThiputra jinazekhara pachI potAnA nagaramAM gayo ane te zreSTha hRdayavALA putre te badho vRttAMta potAnA pitAne kahI saMbhaLAvyo. tenuM kaheluM AdarathI spaSTa rIte sAMbhaLI jinadattazeThe vyagra mane ( utAvaLe) vivAhanI sarva sAmagrI taiyAra karI dIdhI. jyAre lagnano divasa najIka Avyo, eTale ratnAkara zeTha jinadattazeThanA nagaramAM (jAna laIne) Avyo. svajanonI sAthai vivAhanA sarva kAma harSapUrvaka thayAM. lokomAM vivAhano prasaMga haMmezAM AnaMda sahita ja varNavAya che. pachI ratnAkarazeThe, jinadattazeThe ApalI amRtamAMthI thayelI lakSmI (paherAmaNI) grahaNa karI, tathApi te 2 kalithI rahita thayo e AzcaryanI vAta che. evI rIte potAnA putrano harSa sahita vivAha karI ratnAkarazeTha potAnA nagaramAM Avyo. ane zubha divase putrane gRhapraveza karAvyo. kumAra ajitasena te zIlavatI vadhUnI sAthe rahI pRthvImAM viSNunI jema zeSabhogIthI 1. mUlamAM zloka naM. 99 be vakhata chapAyela che. 2. lakSmI amRtamAMthI utpanna thayelI kavAya che, paNa jyAM lakSmI hoya, tyAM kali- kalaha utpanna thAya che. paNa ahiM ratnAkarazeThe paherAmaNInI lakSmI lIdhI, to paNa te kalahathI rahita hato. 3. viSNu-zeSa bhogI - zeSanAgathI yukta thaI ratnAkara - samudranA sthAnamA rahelA che kumAra ajitasena zeSabhogIavazeSa bhogavALA puruSothI athavA padArthothI yukta thaI ratnAkarazeThanA gharamA rahelo che. te sarva rIte ghaTe che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIyasarga 83
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA yukta thaI ratnAkaranA sthAnamA gayo, te tene sarvathA ghaTe che. pachI ratnAkara zeTha potAnA putra ajitasena upara gharanA badhA vyApArano bhAra mUkI pote nItino Azraya karI manamAM nizcaya rAkhI zrI jainadharma AcaravAmAM tatpara banI gayo. te ekacitte zrI jinabhagavAnanuM dhyAna karato, be vakhata Avazyaka (pratikramaNa) kriyA karato, trikALa jinapUjA karato, caturvidha dharmane Acarato, pAMca prakAranA zuddha AcArane pALato, SaTkAyajIvonI rakSA karato, sArA dravyarUpI jaLanA purathI sAta kSetrone purato, ATha prakAranA madano saMsarga choDato, nava tattvono jJAtA thato, daza prakAranA yatidharma upara zraddhA rAkhato, cittane samAdhimAM rAkhato, zrAvakanI agiyAra pratImAne vahana karato, gRhasthanA bAra vratone ane bIjA ugra niyamone pALato (te ratnAkara zeTha) kharekhara uttama zrAvaka banI gayo. eka vakhate rAtre kuTuMba badhu potapotAnA kAmamA atizaya lAgelaM, te vakhate zIlavatI madhyarAtre eka ghaDo laI koI ThekANe cAlI gaI. ghaNI veLA sudhI bahAra rahI te pAchI potAne ghera AvI. te kALe jAgrata thayelA ane bahAra dRSTi karanArA ratnAkara zeThanA te jovAmAM AvI. tene jatAM ja teNe vicAyu ke, "A vadhU kuzIlA-durAcArI lAge che, mATe teNIne havethI gharamA rAkhavI yogya nathI. kAraNa ke kayuM che ke, "kuLane mATe ekano tyAga karavo, gAmane arthe kuLano tyAga karavo, dezanI khAtara gAmano tyAga karavo ane potAnI khAtara pRthvIno tyAga karavo." tema vaLI AvI halakI vAta bIjAnI AgaLa paNa kahi zakAya nahIM. tene mATe prAcIna kavioe kahyu che ke, "dravyanI nukasAnI, hRdayano paritApa, gharamAM banelAM naThArAM AcaraNa, vaMcanA-chetarAmaNa ane apamAna eTalAM vAnAM buddhimAn puruSe pragaTa karavAM nahIM." have A vRttAMta putrane jaNAvI huM teNIne gharamAMthI bahAra kaDhAvaM." A pramANe vicArI ratnAkara zeThe rAtrino badho vRttAMta putrane jaNAvyo. te sAMbhaLI zreSThiputre A pramANe vicAyu, "jo A pRthvI upara caMdranI kaLAmAMthI aMgArAnI vRSTi thAya, amRtamAthI ugra jhera utpanna thAya, pazcima dizAmAM sUryano udaya thAya, samudra maryAdA mUke ane kulaparvatonI zreNi calita. thAya to A zIlavatI kuzIla bane. paraMtu gurunI jema A pitAnuM vacana ameya (akaLa-na kaLI zakAya evaM) ane ullaMghana karI na zakAya evaM che, tethI hAla mAre mauna rAkhIne raheq yukta che. jo huM A strIno pakSapAta karIza, to mArA pitA lajjAne dhAraNa karanArA evA mane strInA mukhane jonAro arthAt teNIne vaza thaI gayelo (bAyalo) jANaze. jema zIlasevanathI sumanas-puSpone glAni thAya che; zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 84
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA paraMtu sumanas-devatAone glAni thatI nathI. tevI rIte sumanas-sArA manavALA manuSyone paNa zIlathI kyAMya glAni thatI nathI ja. suvarNane jema tapAve (tApa Ape, to paNa te potAnA vAnano satvara Azraya kare che, tema suvarNa-sArA varNakuLamAM utpanna thayelo manuSya saMsAramA kaSTa-tApa pAmye chate potAnA kSamArUpI svarUpane prApta thAya che." Aq vicArIne kumAra ajitasena mauna dhArIne rahyo. pachI ratnAkara zeTha bahAra gayo ane ghaNIvAre bahArathI AvI teNe potAnI strIne A pramANe kaDaM-"priye, Aje kRtAMgalA nagarIthI eka mANasa Avyo che, teNe mane eka duHzrava saMdezo kahyo." strIe kA "e kevo saMdezo che?" tyAre ratnAkara zeThe kAM ke, jinadatta zeThane zarIre maMdavADa che ane teNe potAnI putrI zIlavatIne bolAvI che." strIe kahyu "bhale tyAre tema karo." te uparathI ratnAkara zeTha putravadhU zIlavatIne laI rAtre cAlyo. zIlavatI te kAraNa samajI gaI paraMtu te kAMI bolI nahIM. thoDeka dUra mArge cAlyA pachI rastAmA eka nadI AvI tyAre zeThe vadhUne kAM, "tamArA pagamAMthI upAnaha utArI nAkho." paNa zIlavatIe upAnaha utAryA nahIM. te vakhate ratnAkara zeThe ciMtavyu ke "A vadhUmAM eka to kuzIlapaNuM che ane vaLI avinaya paNa che." "eka to rAba kohI gaI ane vaLI temAM kaMsArIo paDI." e kahevata A vadhUne mATe satya TharI. jo huM A ekalIne kAMI kahuM to mane lokApavAda lAge, mATe enA pitAne ghera jaI hu~ ene tyAM satvara mUkI Aq." Aq vicArI ratnAkara zeTha AgaLa cAlyo, tyAM eka magarnu khetara pAkelaM jovAmAM AvyuM, te khetarane joI ratnAkara zeTha bolyo. "A khetaramA ghaNAM mUDA maga thaze." te sAMbhaLI zIlavatI bolI. "A maga jo khAI javAmAM nahIM AvyA hoya to (tema) thaze, paraMtu jo te khAI javAmAM AvyA haze, to e kheDutanA gharamAM kaI Avaze nahIM." vadhUnAM A vacano sAMbhaLI ratnAkara zeThe kheda pAmI potAnA hRdayamAM vicAyu ke "A vadhU pratyakSa rIte khoTA bolI che, have teNIne vadhAre zuM kahe?" te pachI ratnAkara zeTha tyAMthI AgaLa cAlyo, tyAM eka sArA nivAsa sthAnoe sahita eka nagara jovAmAM Avyu. te joI zeThe ati harSa pAmIne kA ke, "aho! A nagaramAM ghaNAM loko che." zIlavatI bolI. "A to zUnya nagara che." to paNa ratnAkara zeThe temAM vAsa karavAne praveza karyo, paraMtu te nagaranA lAkoe tene utAro Apyo nahi. pachI ratnAkara zeTha AgaLa cAlatAM eka jhADa nIce beTho ane zIlavatI khullI jagAmAM dUra beThI. prabhAtakALe tyAMthI AgaLa cAlatAM zastronA ghAthI aMkita thayelo koI eka puruSa ratnAkara zeThanA jovAmAM zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 85
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA Avyo. tene joI zeThe kAM ke, "A koI subhaTa spaSTa rIte cora lAge che." zIlavatIe kahyu, "e cora (subhaTa) nathI paNa koIe ghAyala karelo che." pachI tyAMthI ratnAkara zeTha koI eka gAmamAM Avyo. tyAM thoDA lokone joI zeThe kaDaM ke, "A gAma ujjaDa lAge che." zIlavatI bolI, "A gAma ujjaDa nathI paNa ahiM sAta 'pADA sAthe loko vase che." tyAMthI AgaLa cAlatAM zIlavatI ratnAkara zeThane te gAmamAM AvelA potAnA mAmAne ghera laI gaI. tyAM ratnAkara zeTha svasthapaNe rahyo ane tyAM jamavAne bhojana manyu. mozALanA lokoe snAna, tathA mAna ApavAne zIlavatIne te divase rokI. bIje divase cAlatI veLAe teNIne karaMbAnuM bhAtuM Apyu. mArgamAM kUvA pAse AvelA eka vaDanI pAse AvI te bhAtu khAvAne beThI. tevAmAM vaDanI upara rahelo eka kAgaDo A pramANe bolyo. "jo tuM mane A karaMbAnA bhAtAmAMthI kAMIka Ape, to hu~ tane dravyanA bhaMDAranI bhUmi batAvU." kAgaDAnA A zabdo sAMbhaLI te guNonA sthAnarUpa zIlavatI A pramANe bolI-"eka aparAdhane laIne mane gharanI bahAra kADhavAmAM AvI, have jo haM bIjo aparAdha karUM to mArA pitAnA gharane paNa meLavI zakuM nahIM, tethI he kAgaDA, tuM mauna dharI le, pharIvAra bolIza nahIM. jyAM guNa tathA avaguNano vicAra na hoya, tyAM rahetuM na joIe. kadi koI karmayoge tevU sthAna maLe, to tyAM mauna rAkhaq vadhAre sAraM che. kAraNa ke tevA sthAnamAM satpuruSonA guNa paNa nizce avaguNarUpa thaI jAya che." zIlavatInAM AvAM vacana sAMbhaLI ratnAkara zeThe kAM. "vadha, tame e zuM kA?" "je meM kartuM che, te satya ja che ane tevU mArAmAM pratyakSa jovAya che." zIlavatIe uttara Apyo. vizeSamAM jaNAvyu ke, "zukapakSI vANI bolavAnAvaDhavAnA guNathI pAMjarAmAM purAya che, ratnonA guNane laIne ja ratnAkara-samudranuM maMthana devatAoe paNa kayu hatuM; agaru caMdana sugaMdhanA guNane laIne agnino saMtApa pAme che, teja guNane laIne caMdananuM vRkSa ati chedana tathA gharSaNa pAme che ane muktAphaLa paNa guNane laIne ja lokamAM vIMdhAya che, tevI rIte prANI paNa guNane laIne parAbhava pAme che. mane paNa jJAnaguNane laIne ja anAdarapaNuM prApta thayu, kAraNa ke rAtre huM sutI hatI, tevAmAM zIyAlaNIno zabda mArA sAMbhaLavAmAM Avyo. temAM kaDaM ke, "nadImAM eka suMdara strI- alaMkAra sahita maDaduM taNAtuM jAya che, te maDa, kheMcI tenA AbhUSaNo laI, pachI te maDaIM mane Apo." A pramANe sAMbhaLI huM ghaDo laIne gaI ane vegathI meM te maDadAne kheMcI te zaba zIyAlaNIne ApyuM ane 1. pADo-mahelo. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 86
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zIlavrata upara zIlavatInI kathA alaMkAro meM laI lIdhA. te guNane laIne tamArA jevAe mane A sthitie pahoMcADI. vaLI A kAgaDo paNa kahe che ke, "tame mArI pAsethI dazalAkha suvarNano bhaMDAra grahaNa karo ane A karaMbo mane Apo." te uparathI huM A kAgaDAne nivedana karuM chu ke, "huM te suvarNanA bhaMDArane grahaNa karIza nahIM, kAraNa ke A zeThe mane vinA aparAdhe sthAna-gharano tyAga karAvyo che. kA che ke, 'ekavAra aparAdha karanAra sarvane (sudhAravAnA sAdhanarUpa) sthAna Apaq. dAMta bIjIvAra paDe che, tyAre temane mukha paNa choDI de che." vadhU zIlavatInAM A vacano sAMbhaLI jenAM aneka rUMvADAM khaDAM thayAM che evo te ratnAkara zeTha A pramANe bolyo, "vatse, tame je rAtrIno vRttAMta kaho cho, te zuM satya che?'' zIlavatI bolI, "hA, te satya ja che. jo tame te mAnatA na ho, to A kAgaDAnA vacananI khAtrI karo, jethI tamone pAchaLanA vRttAMtano paNa nizcaya thAya." pachI ratnAkara zeThe te kAgaDAne karaMbo Apyo, eTale te pakSIe jyAM bhaMDAra hato, te bhUmi batAvI. te pRthvImAMthI khodI kADhelo dravyano nidhi zeThe harSita hRdaye grahaNa karI lIdho. pachI jANe lakSmI hoya athavA potAnI kuLadevI hoya tevI zIlavatIne mAnato ratnAkara zeTha teNIne rathamAM besADI cAlato thayo ane teNe rastAmA prathamanA saMzayo pUchyA. zIlavatIe te badhA saMzayonA khulAsA A pramANe karyA. "je gAmamAM ApaNe baMnene bhojana vagairenI badhI sAmagrI maLI, te gAmane ujjaDa kema kahI zakAya? je ghAyala thayelA puruSane tame cora kahyo hato, te puruSa kuTAyelo hato. kAraNa ke je puruSa bhayathI palAyana kare che, tevA sattvahIna puruSanA pRSTa upara prahAro lAge che. tethI tevo puruSa kuhita-kaTAyelo kahevAya che. je nagarane meM ujjaDa kaDaM hatuM, tenuM kAraNa te nagaramAM svajano na hovA, hatuM. jyAM koI svajana na hoya, tyAM vAsa karavo na joIe. tame vRkSa nIce rahyA hatA, paNa DAhyA puruSe rAtre vRkSa nIce rahevU na joIe. kAraNa ke tyAM rahenArA mANasone prAye sarpa ane cora vagereno bhaya utpanna thAya che. pelA kheDutanA saMbaMdhamAM evaM hatuM ke, jo kheDuta vadhAro ApavAnA TharAvathI dhAnya laIne khetaramAM vAve, to tenuM khetara bhakSita thaI gayeluM samajavU. temAthI kAMI dhAnya utpanna thayeluM mAnavU nahi. pelI nadImAM meM mArI pAdukA pagamA utArI na hatI, tenuM kAraNa e hatuM ke, nadImAM pagane pIDe tevA kAMTA tathA kAMkarA rahelA hoya che." vadhU zIlavatInA A khulAsA sAMbhaLI vidvAn ratnAkara zeThe A pramANe ciMtavyu ke, "vadhU sAmAnya nathI, paNa mAna ApavAne yogya che. ane jANe koI judI ja (vilakSaNa guNavALI) thaI gaI hoya tema mane khAtrI pUrvaka lAge che." pachI te zeTha zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA ghare Avyo tyAM zIlavatIe tene pelA alaMkAro batAvyA. te alaMkAro sonAnA joI ratnAkara zeTha madhura akSare bolyo, "vatse, cakravartIne gaMgAnadInI jema tuM mane svacchatAthI pavitra karanArI ane navanidhine ApanArI thaI cho, paNa te gaMgAnadI jaDa (la) vALI che ane tuM jaDa rahita che, eTalaM tArAmAM vizeSa che. sumanasthI zobhatI evI tuM mArA gharamAM kalpavallInI jema sadA satvara phaLa ApanArI thaI. have tuM sArA sthAnamAM sthira thaIne rahe. he nirdoSa vadhU, avicArI kAma karanArA meM utsukatAne vaza thaI je kAMI tArI viruddha kayuM che te kSamA karaje." pachI ratnAkara zeThe potAnI strI ane ajitasena putranI AgaLa rastAmAM je vRttAMta banelo te kahI saMbhaLAvyo, te sAMbhaLI teo bane potAnA hRdayamAM parama AnaMda pAmyA, vadhUnA guNothI manamAM rAjI thayelA te sAsu sasarAe dravyanA bhaMDArane ApanArI zIlavatIne gharanI mukhya nAyikA karI. te drAkSAnI jema komaLa, rasavALI, tApane vAranArI, svaccha ane laghu chatAM paNa lokone sadA svasthatA ApanArI thaI paDI. te pachI keTaleka divase ratnAkara zeTha potAnuM AyuSya pUrNa karI vidhithI anazana laI, kSAmaNA karavAmAM AdaravaMta thato paMcanamaskAramAM prItivALo thaI, deva tathA gurunu smaraNa karato ane vratoccAra karavAmAM sAvadhAna thato paramazAMta thaI svarge gayo. patinA viyogathI vidhura thayelI zrIdevI vizeSa zreSTha AcAravALI thaI ane dharma karI thoDA ja divase tenI pAchaLa mRtyu pAmI. jyAre 3bhoktA dIrghanidrAne pAme che, tyAre nityatAthI bhraSTa thayelI arthAt anitya thayelI zrIparalokane jaladI pAme, e strIono svabhAva ja che. / / 185 / / tyArathI kumAra ajitasena paNa A saMsAranI asAratA jANI hamezAM jainadharmamAM tatpara rahI parama zrAvaka banyo. A samaye rAjA aridamananA manamAM vicAra Avyo ke, A nagaramAM je puruSa buddhimAn hoya, "tene huM mAro mukhya maMtrI banAvaM." Aq vicArI teNe tevA puruSanI parIkSA karavA cauTAnI vacce eka moTo gajeMdra bAMdhI AkhA zaheramAM A pramANe A ghoSaNA karAvI ke, "je koI uttama puruSa A gajeMdrane toLI tenuM mApa satvara karI de, te puruSanI upara rAjA potAnA rAjyanI ciMtA mAnapUrvaka AropaNa karaze-arthAt tene potAno mahAn maMtrI banAvaze." 1. sumanasa-sArA mananathI ane kalpalatApakSe-puSpothI. 2. drAkSA laghu-nAnI ane zIlavatI paNa gharamAM sarvathI nAnI che. 3. zrI-lakSmI jyAre teno bhoktA dIrghanidrA-ati pramAdaALasane vaza thAya che tyAre te anitya-asthira chatAM paraloka-anyajanane prApta thAya che. zrIdevI pakSe dIrgha nidrA-mRtyu paraloka svargAdi strI paNa pAme che. 88 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA AvI udghoSaNAno paTaha koIe sparyo nahIM; tevAmAM spaSTa buddhivALA ajitasene AdarathI te gajeMdranuM mApa karavA kabUla kayuM ane paTahano sparza karyo. pachI teNe te hAthIne vahANa upara caDAvI jalanI bahAra rekhA karI. pachI gajeMdrane vahANa uparathI utArI lIdho ane te vahANamAM pASANo mUkyA. pelI jaLamAM karelI rekhA pramANe vahANa buDyuM, eTale te pASANo laI lIdhA ane teono tola karI te uparathI gajeMdranuM mApa kADhyuM ane te rAjAnI AgaLa jAhera kayu. tethI saMtoSa pAmI rAjAe te ajitasenane potAno mukhya maMtrI banAvyo. rAjAo, sadya phala ApavAthI devatAo karatAM paNa adhika lekhAya che. kumAra ajitasena maMtrIzvaranA buddhibaLathI rAjA aridamane ghaNAM ahi-zatruo, damana karI rAjAonA samUhamAM pratApa vaDe potA aridamana e nAma sArthaka kayu. A arasAmAM te dezanI aMdara koI gAmamAM koI eka durbaLa kheDUta raheto hato. te zrImaMtalokonA AzrayathI potAnI AjIvikA calAvato. eka vakhate te kheDUta koInI pAsethI be sArA baLado laI lAMbo vakhata khetara kheDIne saMdhyAkALe potAne ghera Avyo. te baLadoe bhAMbharavA mAMDyuM, eTale temane pelA temanA dhanavAn dhaNIne ghera te laI gayo. te vakhate te dhanavAn koI kAmamA vyagra thaIne lAgelo jovAmAM Avyo, eTale te kheDUte tene baMne baLado soMpyA nahIM. te kheDUtanA pAponA samUhathI teja rAtre coroe AvI te baMne dhoLA baLado harI lIdhA. pUrvanA satkarmathI / rahita evA te kheDUtane pelA dhanavAn puruSe AvI baLadone mATe pakaDyo, temAM moTo kajIyo thayo, eTale te garIba kheDUta nAzI gayo. garIbonuM baLa rAjA che. ema jANI te rAjAnI pAse javA niiknyo.||200|| te rAjA pAse naMdananagaramAM jato hato, tevAmAM koIe rastAmAM tene kA ke, "A mAro ghoDo nAzI jAya che, tene lAkaDI mArIne pAcho vALa." te sAMbhaLI te kheDUte te ghoDA upara lAkaDIno ghA karyo. marmasthaLamAM ghA lAgavAthI te ghoDo tatkALa marI gayo, tarata ja te ghoDAnA dhaNIe paNa tene vizeSapaNe pakaDyo. paraspara kajIyo karatAM temane ghaNI veLA thaI gaI. pachI teo badhA eka vaDanA vRkSa nIce sUI gayA. tyAM eka naTalokonuM adbhuta peDu AgaLathI raheluM hatuM. te nATya karI sUI gayuM hatuM ane nidrA letuM hatuM. javA AvavAnA zramane lIdhe bIjA sarvane gADhanidrA AvI gaI paraMtu te kheDUtanuM mana kSudhA, tRSAnAM duHkhanA bhArathI dabAI gayelaM hovAthI tene nidrA AvI nahIM, tethI teNe A pramANe ciMtavavA mAMDyu, "A jagatamAM nirdhana ane marelA mANasanI vacce kAMI taphAvata nathI. nirdhana mANasa je (kAya) ceSTA kare che te prANavAyune zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 89
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA jalaIne tethI mArA AyuSyano kSaya ja thavo joIe. vaLI ghaNI rIte anyAya karanAra evA mane rAjA vividha jAtanA kevA kevA vadhathI herAna karIne mAraze, te kAMI jANavAmAM AvatuM nathI, mATe A vaDanI zAkhA upara mArA zarIrane pAzavaDe bAMdhI koI dhaNI sivAya rakSaNa vagaranA mArA prANano huM tyAga karI dauM." A pramANe ciMtavI avicArI, buddhivagaranA te kheDUte gaLe phAMso nAkhyo. tyAM bhAra lAgavAthI phAMsInuM vastra tUTI gayuM, tethI nIce sutelA koI naTanI upara te paDyo ane tethI te naTa dabAIne mRtyu pAmyo. eTale tatkALa te bIjA ugranaToe te zaraNarahita, niMdanIya kAma karanAra ane baMdhu vagaranA kheDUtane bAMdhI lIdho. prAtaHkALa thayo eTale pavana jema AkaDAnA rUne laI jAya tema te vinIta evA paNa kheDUtane baLAtkAre teo rAjAnI sabhAmAM laI gayA. te vakhate badhAe maLIne potapotAnI prakhyAta banelI hakIkata jaNAvI, tyAre temano vAda dUra karavA mATe rAjAe maMtrI ajitasenanI sAme joyuM. eTale duHkhI jananA AdhArarUpa, dayALu, paranI pIDAne chedanArA, vicAravALA ane sadAcArI evA ajitasene A pramANe ciMtavyuM, "jema kAgaDAo aMdha banelA evA ghUvaDapakSIne pajave, tema ajJAnarUpa aMdhakArathI aMdha banelA A bicArA garIba kheDUtane A ghaNA lAko pajave che, e nakkI che. dInavadanavALA, pApanI zaramanA sthAnarUpa ane kSudhAthI durbaLa peTavALA A mANasanI rakSA huM hamaNAM ja mArI sadbuddhithI karuM " AvuM vicArI teNe prathama pelA baLadanA dhaNIne pUchayuM. "tArA te bane baLado dRSTithI joyA hatA ke nahIM?" teNe kahyuM, "hA, meM dRSTithI joyA hatA." ajitasene kahyuM "tyAre tuM tene dRSTi ApI tArA baMne baLado laIjA." pelA ghoDAvALAne pUchyuM ke, "teM A kheDUtane 'ghoDAne mAra' ema kahyuM hatuM ke nahIM?" teNe hA kahI eTale kahyuM ke, "he mArgane jANanArA, tuM te kheDUtane tArI jIbha ApIne ghoDo mAgI le." pachI pelA naTa lokone kahyuM ke, "tamArAmAM koI sAro mANasa hoya te gaLe majabuta phAMso bAMdhI A kheDUtane vaDanI nIce suvADI tenI upara paDe, eTale tamAruM vaira levAze ane tamAro sAro yaza kahevAze." A vacano sAMbhaLI te naTaloko ane bIjAo mAna mUkIne potAne yogya sthAne cAlyA gayA. AvI rIte bIjA paNa nyAya cUkavato maMtrI ajitasena rAjyanI dhurAne dhAraNa karavA lAgyo . / / 221 / / eka vakhate rAjA aridamananA rAjyanI paDozamAM rathI evo eka siMharatha nAme zatru rAjA hato. tenI upara rAjA aridamana moTuM kaTaka laIne cAlyo. te vakhate maMtrI ajitasena viyoganA duHkhathI ciMtAtura thaI gayo. tene ciMtAtura joI zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 90
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA satI zIlavatIe pUchyuM, "svAmI, tamArA hRdayamAM zI ciMtA che?" ajitasene kAM, "he prANavallabhe, Aje rAjA nagaramAthI cAle che, to mAre tenI sAthe jarbu paDaze. he bhadre, jo hu~ tane sAthe laIne jAuM, to ghara zUnya thaI jAya ane tane gharamAM mUkIne jAuM, to mane zAMti rahe nahIM, 'te eka tarapha nadI ane bIjI tarapha vAgha' enA jevo nyAya banyo che. tethI ja huM ciMtAtura thayo chu. te sivAya bIjuM kAMI paNa kAraNa nathI." patinAM A vacano sAMbhaLI zIlavatI bolI, "svAmin, huM ahiM gharamA rahuM, to Icchita phaLane ApanArI 'nirvRtti tamane kema na rahe?" ajitasena bolyo, "he priyA, mArA gharamAM bIjuM koI vRddha ke nAnuM mANasa nathI, to tArA jevI nAnI vayanI strI kadi vinAza pAmI jAya. kA che ke, "je vRkSo nadIne kAMThe rahyA hoya, je strI nirAzraya-ekalI rahI hoya ane je rAjAo maMtrI vagaranA hoya, te lAMbuM AyuSya bhogavI zakatA nathI." he zubhe jema pAkI gayela anane bagaDatAM vAra lAgatI nathI, tema strIne bagaDatAM vakhata lAgato nathI. tethI svIone A loka ane paralokamAM hAni thAya che ane puruSone glAni thAya che. ethI karIne hamaNAM mArA manamAM ciMtAno saMtApa thAya che." A sAMbhaLI zIlavatI bolI, "svAmI, A tamArI vAta taddana vRthA che. sItA rAkSasanA gharamA hatA, tyAre tyAM teno rakSaka koNa hato? he prANanAtha rAjImatI, damayaMtI, mRgAvatI, kaLAvatI, naMdA, bhadrA, subhadrA ane malayasuMdarI evI aneka mahAsatIo A pRthvI upara thaI / gaI che. temano rakSaka koNa hato? teno tame vicAra karo. je strIonuM mana zuddha ane vizeSa prabodhavALu che, tevI strIo vikaTa evA saMkaTamAM paNa potAnA zIlanu pAlana kare che ane jo teornu mana azuddha hoya che, to teo potAnA zIlanu khaMDana karI nAkhe che. kAraNa ke te zIla pALavU ane na pALavU, tenuM mukhya kAraNa mana che. ane te manamAMthI kAmadeva utpanna thAya che. trizUlane dhAraNa karanArA zaMkare potAnA jaTAjUTamAM gaMgAne kabajAmA rAkhI che, to paNa te viSNunA caraNamAM jAya che tenuM kAraNa te svabhAvathI nimnagA-nIcI tarapha janArI che. brahmAe lakSmInuM sthAna kamaLa banAvyuM ane te kamaLa eka staMbhavALA jaLanA killAmA rAkhyuM ane potAnA (cAra mukhavaDe) tenI rakSA karI, to paNa te lakSmI rAtre kamaLane choDI bIje cAlI jAya che. tethI DAhyA puruSo paNa je strI caMcaLa hoya tenI rakSA zI rIte karI zake?" 1. sukhazAMti. 2. nadItaTe ca ye vRkSA, yA ca nArI niraashryaa| mantri hInAzca rAjAno, na bhavanti ciraayussH||229|| zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 91
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA zIlavatInAM A vacano sAMbhaLI ajitasena bolyo, "priye, te je hita karanArI mahAsatIo kahI, teonI sAthe bIjI strIo spardhA kare, to te mAnanI glAnine ja pAme te nakkI samajavU. sukha prApta thatAM caNoThI paNa suvarNa sAthe tulanAne pAme che, paraMtu jo te agnino saMtApa prApta kare, to te bhasma thaI jAya." zIlavatI bolI, "he svAmi, tame je kaDaM, te upamAna che, paNa jo tene upameya sAthe tapAvIe to te 'amAna kahevAya che. eka to mArA pitAe mane Apela che ane bIjI tame mane Apela che. e rIte amUlya ratnano yoga thavAthI mArAmAM be rIte suvarNatA rahelI che. je viSagarbhA che. jenuM mukha kALu che, bIje badhe jenAmAM raktatA che ane jADyarakSAne mATe vA-naronI sAthe jenI saMgati che, tevI caNoThI mArI samAna hoI zake nahIM. arthAt mane caNoThInI upamA ghaTe nahIM. jema zeSanAganI phaNAmAMthI ratna levAne samartha koNa che? tema mArA aMgano sparza karavAne samartha koNa che? lakSmInA lAbhavALA ane sukha samRddhine anubhavatA evA tamAre e viSe zarIrane sadA pIDA ApanArI phIkara karavI nahIM. he vibhu satpuruSa evA tamane jo mArI vANI upara vizvAsa Avato na hoya; to A eka vizALa puSpamALA grahaNa karo. jo satsUtra ane sumanasne Azrita evaM mAruM zIla glAni vagaranu-akhaMDita raheze, to A mALA paNa glAni vagaranI-karamAyA vagaranI ja tamArA kaMThamAM sadA raheze." A pramANe kahI sadA zIlamAM amlAna ane azIlamAM mlAna thanArI te mALA zIlavatIe potAnA svAmInA kaMThamAM paherAvI dIdhI. pachI kaMThamA rahelI te amlAna puSpamALAthI jeno deha alaMkRta che evo maMtrI ajitasena nizciMta thaI rAjAnI sAthe cAlI nIkalyo. rAjA aridamana keTaleka divase 'pratyaMta dezanI pAse Avyo. te dezamAM jAti vagerenAM puSpo thatAM na hatAM. eka vakhate maMtrI ajitasenanA kaMThamAM amlAna puSpamALA joI rAjAe pUchyuM, "maMtrin A caMpA vagere puSponI 1. amAna-mAna rahita athavA apramANa. 2. suvarNa sArovarNa-raMga athavA uMcI jAta. kahevAno Azaya evo che ke, huM pitA taraphI paNa sArA varNa-uMcA kuLavALI chu ane tamArA taraphathI paNa sArI kuLavALI chu. te baMne rIte mArAmAM suvarNatA che. pakSe suvaNa-sonApaNuM che. te amUlya ratnanI yuktithI eTale amUlya ratnarUpa evAM tamArI sAthe joDAvAthI mArI suvarNatA sArthaka thaI che. ratnanI sAthe suvarNa jaDAya che. 3. caNoThI-viSagarbhA-aMdara jheravALI che. tenuM mukha kALa che ane bIje badhe rAtI hoya che, vAnara-vAMdarAo jADya rakSA-TADhamAMthI potAcaM rakSaNa karavAne tene agnirUpa dhArI tene pAse tApavA Ave che, pakSe je strI aMdara hRdayamAM viSagarbhA-jheranA jevI, kALu moDhuM karanArI ane bIjA naranI upara rakta thaI potAnI jaDatA rAkhavAne saMgati karanArI che, tevI strInA jevI huM nathI. 4. pratyaMtadeza-paDozano deza. ( najadIkano deza) zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 92
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA mALA tame kyAMthI meLavI? meM ghaNI zodha karAvI to paNa A dezamAM koI ThekANethI mane tevAM puSpo manyA nahIM ane tamArA kaMThamAM te puSponI mALA dekhAya che tenuM zaM kAraNa?" ajitasena bolyo, "rAjeMdra, A dezamAM AvA bhavya puSyo maLatAM nathI; paraMtu jyAre meM gherathI prayANa kayu, te divase mArI patnIe A puSpo mArA kaMThamAM AropyAM che." "maMtrin te divasanA puSpo amlAna kema rahyAM che?" rAjAe punaH prazna karyo. "mArI patnInA, vizvanA manane haranArA zIlanA prabhAvathI te amlAna rahyAM che." ajitasene uttara Apyo. A sAMbhaLI rAjAe vicArya ke ahA! jarUra te strI devatA hovI joIe, te 'sakSamAcAraNA che. paraMtu surAlayasvargathI dUra rahenArI che. rAjA aridamanane tenA utkRSTa rAjyanI aMdara seMkaDo maMtrIo rahelA che. paraMtu teonI aMdara cAra maMtrIo catura kahevAtA hatA te cAremA buddhi vaDe ajitasenathI caDIyAto pahelo maMtrI kAmAMkura, bIjo lalItAMgada, trIjo ratikeli ane cotho azoka hato. te vakhate kArya karanArA rAjAe te cAra maMtrIone ekAMte bolAvI jANe pote vAdI hoya tema A pramANe kaDaM, "sAhasika ane kaThora evA hajAro puruSo che, paraMtu teo kAmadevanA prasaMgamAM abaLAo AgaLa paNa nirbaLa dekhAya che; ApaNA maMtrI ajitasenane evI patnI che ke je sArtha-samUha vagaranI che, te chatAM te kAmadevarUpI yoddhAthI jItI zakAtI nathI. aho! keva' Azcarya!" te cAre maMtrIo bolyA, "kAmadevarUpI yoddhAthI te ajitasenanI strI kema na jItAya? jaLanI aMdara kadi mAchaluM rahyaM hoya to tene koNa jANI zake? te viSe pratyakSapramANa hoya to amo mAnIe. je anumAnapramANa che, te pratyakSapramANane anusarIne rahetuM che, ema kahevAya che." te cAre maMtrIonAM AvA vacana sAMbhaLI vidvAnanI zobhAne dhAraNa karanAra ane gaurava-mAnanA sthAnarUpa evo rAjA A pramANe bolyo-"e ajitasenanI strI kalyANakArI pratyakSa lakSaNa e che ke, teNInA zIlanA prabhAvathI sadA amlAna rahenArI puSpamALA te maMtrI ajitasenanA suMdara kaMThamAM uMce prakAre rahelI dekhAya che." eka dravya taraphanI abhilASAne laIne ajitasena upara zatrubhAva karanArA te cAre maMtrIo bolI uThyA ke, "strIjAtinI viSamatA koNa jANI zake?" te pachI teomAMthI cotho azoka maMtrI bolyo ke "A sphurita buddhivALA traNe maMtrIo ahiM rahe ane hu~ 1. je devatA hoya te kSamAcAraNA pRthvI upara cAlanAra na hoya ane te svargathI dUra na hoya, paraMtu A strI sakSamAcAraNA-pRthvI upara cAlanArI pakSe kSamAnA AcaraNavALI che ane svargathI dUra rahenArI che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 93
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA ekalo javA-AvavAnuM kaSTa sahana karIza. jo ke huM azoka chaM. te chatAM te baMne rIte sumanasne glAni pamADI daIza. mATe tame mane harSa karavAmAM hitakArI evI AjJA aapo."||268|| azokanAM A vacano sAMbhaLI rAjAe te kautuka jovA mATe tene AjJA ane dravya baMne ApyAM. pachI te AjJA ane dravya meLavI azoka maMtrI AtmAne vaza rAkhanArI strInI tarapha tyAMthI cAlyo. keTaleka divase bhavyajanone AnaMda ApanArA naMdananagaramAM AvI pahoMcyo. tyAM parivAra sahita ane saMtApathI mukta thaI divya alaMkAro paherI ane U~cI jAtanA vastrothI maMDita thaI zIlavatInA gharanI najIka eka zUnya gharamAM teNe vAsa karyo. tyAM rahI hamezAM gokha upara besI anurAgavALI dRSTithI zIlavatIne joto joto U~ce svare madhura gAyana gAvA lAgyo ane hAvabhAvavALI vividha jAtanI ceSTA karavA lagyo; tathApi vaiDUryamaNinI jema te zIlavatInuM mana jarA paNa bhedAyu nahi. viduSI zIlavatIe te azoka maMtrInuM vitta ane citta tenI vikArabharelI ghaNI ceSTAothI jANI laI potAnA cittamAM A pramANe vicAravA lAgI-"puSpano aMkura akhaMDita hoya tyAre nirlajja zIla dhAraNa kare che paNa jyAre tene khaMDita karavAmAM Ave tyAre te pAcho svAbhAvikapaNe utpana thaI Ave che te adbhuta vArtA che. A saMsArapaNuM vikArathI ja utpanna thAya che ane te puruSomAM svAbhAvika rIte hoya che. je A saMsAra anaMta kahevAya che te sadvartananA abhAvathI ja che." A pramANe ciMtavI zIlavatIe jeNe potAnu citta to svecchAe arpaNa karI dIdhuM che evA azokanuM vitta haravA mATe potAnI durlabha evI dRSTi ekavAra tenI upara nAkhI. te azokane je zIlavatI samyagdRSTi ApanArI thaI. temAM Azcarya nathI. kAraNa ke te satI kudRSTivALAne sadAkALa samyag dRSTi ApanArI ja hatI. zIlavatIe dRSTidAna kayu, te uparathI te azoka maMtrI pUrvajoe niSiddha kareluM paNa te potA, kArya siddha thaI cUkyuM, ema mAnato 4aMdhanI jema satvara harSane prApta thayo. pachI teNe eka khuzAmata karanArI dUtIne zIkhaDAvI zIlavatInI pAse mokalI. dUtIe te pApa bharelI vAta zIlavatIne nivedana karI. te vAta sAMbhaLI satI zIlavatIe dUtIne A pramANe kaDu"gRhavAsIone samyaktva mUla evA bAra sthUlavrato kahelAM che. te prANAtipAta 1. je azoka-zoka rahita hoya te koIne glAni pamADe nahIM chatAM A azoka maMtrI kahe che ke, huM nAma azoka chu chatAM sumanas-mALAnA puSpone ane pakSe sArA manavALAne glAni pamADI daIza. 2. zIla eTale svabhAva artha paNa thAya che. 3. zIlavatI kudRSTivALAmithyAtvIne samyag dRSTi kare tevI che. 4. aMdhane dRSTidAna ApavArthI te harSa pAme che. 94 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA virati pramukha badhAM bAravrato meM zrI gurunAM mukhathI buddhi vaDe grahaNa karyA che. te vratomAM bAkInA bIjA vratono bhaMga thAya to te vratoMnI pratikriyA eTale zuddhi thaIne te vrata saMdhAyI jAya che. paNa bhAMgelAM kAcanA ghaDAnI jema tenuM zIlavratanuM saMdhAna thaI zakatuM nathI. temAM khAsa karIne zeSanAga jema pRthvIne dhAraNa kare che, tema strIoe te zIlavrata potAnA aMgavaDe satata dhAraNa karavU joIe. nahIM to temanA sarva vratono nAza thaI jAya che. vaLI te zIlavrata bhAMgavAthI pApa moTuM lAge che ane tema karavAthI tathA prakArano koI artha sarato nathI. mlecchalokonA pADAmAM praveza karIe ane tyAM mAMsavaDe tRpti na thAya to te zA kAmarnu? tethI huM kadi anarthadaMDa karIza nahi ja kAraNa ke evI rIte baMne vratono nAza thatAM mArAM bane bhavano paNa nAza thaI jAya." zIlavatInA A vacano sAMbhaLI te dUtIe vicAyu ke, "jo A strIne sva dravya arpaNa karavAmAM Ave to te sva-potAne eTalepotAnI kAyA arpaNa kare, kharI rIte ghaTe che ke, je ApIe, teja laIe," A pramANe vicArI dUtIe azoka maMtrInI pAse AvIne te sarva hakIkata jaNAvI. mAnanA bhaMDArarUpa evo azoka te sAMbhaLI potAnA hRdayamAM A pramANe ciMtavavA lAgyo. dravyathI kAmanI siddhi thatI hoya, to temAM mAre zuM nukasAna che? ethI karIne kIrtinI vRddhi thaze ane rAjA vageremAM mArI vikhyAti thaze. loko potAnA hoDakoDa pUrA karavA mATe dhanano saMcaya karI rAkhe che. jo tene mATe dravyano kharca na thAya, to te dhana saMcaya dhAraNa karI rAkhavo te duHkhaD kAraNa bane che. lokamAM dharma, artha ane kAmano anukrama che ane tema karatAM mAruM parAkrama kahevAze ke dharma, artha ane kAmane mATe mANasa potAnu mAthu paNa Ape che." A pramANe vicArI maMtrI azoke dUtIne kA, "tuM te zIlavatIne sarvasva arpaNa kara ane A upasthita thayevaM pachI, kArya je moTuM ane kaSTa sAdhya che, te bajAva." azokanI AvI AjJA thatAM ja dUtI zIlavatI pAse AvIne bolI, "tamAre keTaluM dravya levAnI khuzI che?" zIlavatIe uttara Apyo, "mAre ardhA lAkha dravya joIe chIe." hRdayamAM khuzI thaIne te dUtI teNInI dravyanI AzA pUrI karavAne ane azokanI kAmapIDA haravAne satvara maMtrInI pAse AvI. azoke acitta evaM teTaluM dravya citta sahita arpaNa karyu. zIlavatIe khuzI thaIne potAne ghera AveluM 1. jo sva-dravya ApavAmAM Ave to sva-potAnI kAyA arpaNa kare, je sva Ape tene sva maLavU ja joIe. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 95
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zIlavrata upara zIlavatInI kathA te sarva dravya svIkArI lIdhuM ane azokane kahevaDAvyuM ke, "tAre AjathI pAMcame divase rAtrine pahele pahore mAre ghera Avaq." te sahRdaya azoke zIlavatInuM te vacana vaMcanA rahita mAnI cAra divaso duHkhathI nirgamana karyA. teTalA divasomAM zIlavatIe potAnA eka sArA oraDAmAM puruSonI pAse mAnane khaMDana karavA mATe eka kUvA jevo uMDo khADo chUpI rIte khodAvyo. pachI teNIe mukhe tathA nIce cAre tarapha vizALa evA te aMdhakUpa jevA khADA upara saDelI taLAIvALo eka palaMga goThavyo. cAra divasonI aMdara maMtrI azoke potAnu hita sAdhavA mATe potAnA parivArane koI koI ThekANe mokalI dIdho ane pote ekalo rahyo. / / 300 / / jyAre pAMcamo divasa Avyo eTale te divasanI rAtrino prathama pahora jatAM azoka zIlavatIne ghera Avyo. zIlavatIe pelA gharamA rahelI zayyA tene batAvI te azoka oraDAmAM pesI jevAmAM te zayyA upara beTho ke turata te taLAInI sAthe ja nIce khADAnI aMdara paDI gayo tyAM cetanA sahita azoke prathama 'zUnyapaNAno anubhava karI pachI pote sarva zUnya Azrita thayelo che chatAM te hRdayamAM A pramANe ciMtavavA lAgyo, "A strIe mAruM sarvasva laI lIdhuM ane mane mArI icchA pramANe Apyu nahIM. Ato baMne hAtha dAjhyA ane pahuvA gayA; tenA jevU banyu, e kevA khedanI vAta! mUrkha evA meM balAtkAre be prakAranI lakSmIno nAza karyo ane mAro potAno zatru banI janasamUhamAM mAruM azoka evaM nAma vyartha karI dIdhuM. koI pUrvanA kukarmanA vipAkathI A lokamAM to meM A kuMbhIpAka narakanA jevU sthAna meLavyu. have paralokamAM zuM thaze? te huM zuM kahI zakuM? A zIlavatI jinadharmamAM tatpara evI parama mahAsatI che, te jo mArI upara kopa karaze to te mane bhasma karI nAkhaze." A pramANe citavana karatAM azokane te sthAne varSanI jevA lAMbA divaso pasAra thavA lAgyA. dayALu zIlavatI te sthaLe tene khAvA- pahoMcADatI hatI, paraMtu te khAvA- dora sAthe bAMdhelA zarAva (rAmapAtra)mAM mUkIne ApatI; paNa potAnI prazaMsA nahIM karanArA arthAt niMdA karanArA tene te aMdhakUpanI bahAra kADhatI na hatI. azokane gaye traNa mAsa pUrA thayA, eTale rAjAe pelA traNe maMtrIonI AgaLa jaNAvyu ke, "ATalA badhA divasa thayA to paNa azoka kema Avyo nahIM?" te samaye ratikeli-krIDAnI kaLAvaDe uddhata ane utsuka evo trIjo 1. zUnyapaNAno tucchapaNAno. 2. dravyarUpa lakSmI ane zobhArUpa lakSmI-ema be prakAranI. 3. azoka-zoka rahita hato, te azoka-zoka sahita thayo tethI. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 96
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA ratikeli maMtrI garvathI rAjA pratye bolyo, "he prabhu azoka eka vRkSa che te uMcA bhUbhRtne Azrita thaI uccatAne pAmelo che; paraMtu tene eka vazA bhAMgI nAkhe che. khaMDita karelA sumanasnI zrIthI varjita thayelo, zAkhA rahita ane niSphaLa thaI gayelo te azokavRkSa nAza pAmI jAya to te konA jANavAmAM Ave? he pRthvIpati, have mane mokalo, huM sarva samakSa teNIne kAmavaza karI mArA ratikeli evA nAmane sArthaka karI batAvU." te pachI pRthvI AjJAne pravartAvanAra rAjA-aridamane tene yogya dravyanI sAthe AjJA ApI, eTale te capaLa maMtrI tyAMthI satvara cAlyo, te paNa prathamanI jema nagaramAM jaI tyAM rahI AdarathI eka lAkha dravya ApI pelA khADAmAM paDyo. te eka lakSa dravya ApI vilakSa thaI gayo ane zIlavatI salakSa thaI, temAM kAMI Azcarya pAmavAnuM nathI, paraMtu te baMne maMtrIo paNa 'vilakSa thaI gayA, e adbhuta vArtA che. maMtrI azoka ane ratikeli bane khADAmAM paDI phALane cUkI gayelA be cIttAnI jema paraspara potapotAnI vArtA karavA lAgyA. maMtrI ratikelinI hakIkata jANI azoka maMtrIne jarA sukha thayu. kAraNa ke teNe jANyu ke, ratikelinu eka lAkha dravya gayuM che ane potAnuM to ardha lAkha dravya gayu che. vaLI "mArI eka AMkha phUTI ane bIjI AMkha rahI che." e nyAya pramANe mUrkha azoka maMtrI potAne jarA vighna rahita mAnavA lAgyo. maMtrI ratikelino yoga thavAthI maMtrI azokane je sukha thayuM; te ghaTita che, paraMtu maMtrI ratikeli azokathI zokavAn thayo, te ghaTita na thayu. satI zIlavatI te ratikeline paNa pUrvanI rIti pramANe annadAna ApavA lAgI. jeo jinadharmamAM tatpara hoya temane sarva prANI upara dayA ja hoya che. A tarapha rAjA aridamane pUrvanI jema bAkInA be maMtrIone karvA eTale trIjo lalitAMgada maMtrI bolyo-'he janAdhipa! te ratikeli svabhAvathI ja sadA strIne vaza rahenAro hato. te strIe tene avazya potAno dAsa banAvI dIdho haze, tethI te ApaNane bhUlI gayo che. jeo strIvaza hoya temane mAtApitAnu smaraNa hotuM nathI. have huM tyAM jAuM ane pAcho tamArI pAse kArya karIne jaladI AvaM, mATe mane AjJA Apo," te pachI rAjAe maMtrI lalitAMgadane keTaloka dravyano samUha ApIne mokalyo. zIlavatIe prathamanI jema tenI pAsethI doDha lAkha dravya laIne tene paNa 1. bhUbhRt eTale parva maMtripakSe bhUbhRt-rAjA. 2. vazA-strI ane vRkSapaNe vazA-hAthiNI. 3. sumanas-puSyo ane vidvAno. 4. rati-viSayamAM keli-krIDA karanAra. 5. vilakSa-lakSalAkha vagarano pakSe vilakSa-vilakho thaI gayo. 6. zIlavatI salakSa-lAkha dravyavALI pakSe lakSa-dhyAnavALI. 7. vilakSa lAkha vagaranA ane vilakhA. 8. azokanA bheTo thayA chatAM. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 97
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA teja khADAmAM nAkhyo. tevI rIte rAjAe pelA kAmAMkura maMtrIne mokalyo. tene paNa be lAkha dravyano vyaya karAvI tevI ja rIte khADAmAM nAkhyo. te cAre maMtrIo maLI te aMdhakUpamAM bhayAkuLa thaIne rahevA lAgyA. ___ have rAjA aridamana potAnA zatru siMharatha rAjAne jItI maMtrI ajitasenanI sAthe potAnA zreSTha nagaramAM pAcho Avyo. pelA aMdhakUpamAM paDelA kAmAMkura vagere maMtrIoe zIlavatIne jaNAvyu ke, "he satI kArAgRhane ApanArA ahaMkArane laIne amone vedanA thaI che. A jagatamAM tamArA zIlarUpI uMcA parvatane bhedavAne vajrapANi iMdra paNa pote zaktimAna nathI. to pachI amo zI gaNatrImAM? have amArI upara dayA karo ane garbhAzayanA jevA ane cotarapha jaLavALA kUvArUpa A khADAmAMthI amone bahAra kADho. AjathI amo tamArI AjJAne uThAvanArA sevaka thaIne rahIzuM." zIlavatI bolI, 'are maMtrIo, jo tame mArA kahevA pramANe karo, to huM tamone bahAra kADhIza te e ke "jyAre huM kahuM tyAre tamAre 'thayu' ema kahevU." teoe tenuM vAkya kabUla kayu, pachI zIlavatIe potAnA svAmI ajitasenanI AgaLa te maMtrIonI hakIkata jAhera karI ane tenI pAse potAne ghera AvavA rAjAne AmaMtraNa karAvyu. ahIM zIlavatIe chUpI rIte bhojananI uttama sAmagrI taiyAra karAvI, pachI je sthAne te cAre maMtrIone rAkhyA hatA, te sthAne te bhojananI sAmagrI gupta rIte rAkhI mUkI. jyAre rAjA aridamana zIlavatIne ghera Avyo tyAre teNIe Adara-mAna ApyuM, paraMtu kAMIpaNa bhojananI sAmagrI rAjAnA jovAmAM AvI nahIM te vakhate rAjAe ciMtavyu ke, "A strIe mane parivAra sahita bhojana karavA bolAvyo che, paNa bhojananI sAmagrI vinA teNI mAruM apamAna to nahIM kare? rAjA A pramANe ciMtavato hato, tevAmAM zIlavatIe puSpa vagerethI pelA garbhadvAranI pUjA karI ane kahyu ke, "kema rasoI taiyAra thaI?" pelA khADAmAMthI cAre maMtrIo bolyA, "hA sarva rasoI thaI gaI che." pachI zIlavatIe pote te oraDAmAthI taiyAra rasoI bahAra lAvI rAjAne jamADyo. ane senApati sahita te rAjAne puSpa tAMbUla vagerethI satkAra karI peluM maMtrIo pAsethI lIdheluM badhuM dravya tene arpaNa kayu. te joI rAjA vismaya pAmI gayo ane teNe ciMtavyu ke, "kharekhara! A satI che ke jeNI devatAnA sAnidhyathI adRzya rIte kArya karI zake che. A satInuM svarUpa ane caritra varNana karavAne koNa samartha che? jeNInA mAtra vacanathI ja sarva saMpAdana thAya che." Aq ciMtavI rAjAe zIlavatIne pUchyuM, "he satI tamone A kevI siddhi prApta thaI che?" zIlavatIe kaDaM, "meM cAra yakSo sadAne mATe sAdhyA zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA che." rAjA bolyA, tyAre te yakSo mane Apo, jethI mane manavAMchita samRddhio prApta thAya." koI zubha muhUrtamAM te cAre yakSone tamAre ghera mokalI ApIza. " zIlavatIe uttara Apyo. pachI rAjA aridamana potAne ghera gayo eTale bIje divase zIlavatIe te cAre maMtrIone khADAnI bahAra kADhyA, pachI temane jaLathI snAna karAvI, sugaMdhI caMdana vagerethI carcita karI ane kaMDIAmAM mUkI vArjitronA nAda sAthe te rAjAnA sthAnamAM laI gaI. rAjAe teNIne mAna ApyuM. pachI e mahArAjAe harSathI akhaMDa zobhAnA sthAnarUpa te kaMDIA mANaso pAse rasoDAmAM mUkAvyA. te divase rAjA rasoyAne rasoI karavAnI nA kahI ane jyAre bhojananI veLA thaI eTale rAjA jamavAne Avyo. te kaMDIyAnI puSpa vagerethI pUjA karI rAjAe pUcha ke - " rasoI taiyAra thaI?" teoe kaMDIyAmAMthI "thaI" ema kahyuM, paNa rasoI jovAmAM AvI nahIM. tethI rAjA ciMtavyaM ke, "te zIlavatInA vacanathI A yakSoe sarva prakAranI rasoI ApI hatI, paraMtu teo hamaNAM mane kema ApatA nathI? mATe A kaMDIyAnA dvAra ughADI te yakSanI samIpa pratyakSa rIte pUchu ke, "temaNe zIlavatIne rasoI ApI ane mane te kema na ApI ? " / / 350 / / AvuM ciMtavI rAjAe te kaMDIyA khullA karyAM, tevAmAM jemanA aMga upara asthi - carma avazeSa rahyuM hatuM ane jemanI AkRti ghaNI bIbhatsa dekhAtI hatI tevA te rAkSasanA jevA cAre jaNA jovAmAM AvyA. tatkAla rAjAe potAnA mANasone kahyuM ke-- "A pratyakSa rAkSasone mArI nAkho, nahIM to teo ApaNo avazya nAza karaze." rAjAnA A vacana sAMbhaLI teo bhayabhIta thaIne namra paNe bolyA ke, "amo sAkSAt rAkSasa nathI, paNa kAmAMkura vagere tamArA maMtrIo chIe." rAjAe Azcarya pAmI pUchyuM, "tamArI AvI avasthA kema thaI?" teoe zIlavatIe karelI pUrva vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvyo. tatkALa rAjAe zIlavatIne maMdahAsyapUrvaka A pramANe ucca svare kahyuM ke - "he bhadre ! lokamAM vidvAno kahe che ke, 'strI abaLA che.' te kathana tame A sabaLa puruSone jItI laI mithyA karI batAvyuM. prAye karIne buddhi sarvanA karatAM moTI che, ema vidvAno kahe che. tema saMtoSa ane toSavALA cho, chatAM vAma - viSamabuddhinA svabhAvane laIne A cAre puruSonuM dhana grahaNa kayuM, tenuM zuM kAraNa che? te kaho." zIlavatI bolI, "rAjeMdra, tamoe A cAre nirdhana puruSone ghaNuM dravya ApyuM tethI teo madabharelA ane ghaNAM anarthone karanArA thaI paDyA. adhama puruSo potAnI buddhithI dravya vaDe anartha sAdhe che, madhya puruSo arthane ja sAdhe che ane uttama puruSo paramArthane sAdhe che. A cAreno zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 99
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA mada haravAne ane mAruM zIla sAcavI rAkhavAne meM mArI buddhithI teonA anarthanA mUlarUpa dhanane laI lIdhuM." zIlavatInA A vacana sAMbhaLI rAjA bolyo, "he kSamAnidhi, A to meM ja tamArI upara anartha karyo, te mAro aparAdha kSamA karo." zIlavatI bolI, "he narAdhIza! A tamAro aparAdha nathI, tema A maMtrIono paNa aparAdha nathI; kAraNa ke saMsArI jIvo ja evA hoya che. aMtaranA cha zatruonA vargamAM kAmane prathama mAnelo che; kAraNa ke tene laIne bIjA krodha vagere utpanna thAya che. kA che ke, kAma, krodha, lobha, mAna, harSa ane mada e aMtaranA cha zatruono je varga che, teno tyAga karavAthI mANasa sukhI thAya che. je bahAranA zatruo che tenAthI e aMtaranA zatruo balavAn che. 'vyAkaraNamAM paNa bahiraMga vidhithI aMtaraMga vidhi balavAn che. ema kardA che ke dharmathI artha dravya nAmano putra utpanna thAya ane te artha dravyanA mUlamAMthI kAmarUpI putra utpanna thAya che te kAmane laIne teno pitA artha dravya kSaya pAme che ane pachI teno pitAmaha pitAno pitA dharma paNa kSaya pAme che. puruSa svadArA (strI) saMtoSI thavAthI zuddhane saune bacAvanAra thAya che ane parastrImA prItivALo thavAthI te A vizvanI aMdara nirdhana, nirbaLa ane rati vagarano thaI rahe che." ItyAdi vividha vAkyo vaDe zIlavatIe rAjA aridamana ane te cAre maMtrIone pratibodha ApI utkRSTa evI zIlavatInI saMpattine prApta karanArA karI dIdhA. te pachI kAmAMkura vagere te maMtrIoe zIlavatIne karvA ke, "tamoe amone dharmadAna ApyuM che, tethI tame AjathI amArA gurUNI cho. pASANanA jevA amone uMce prakAre saMtApa ApyA sivAya amArI atyaMta kalyANatA ane vizvamA zrRMgAratA kyAMthI prApta thAya? "pachI rAjAe te vakhate potAnI bahenanI jema zIlavatIne mAna ApI ane vastra alaMkArothI satkAra karI teNIne ghera pahoMcADI. / / 371 / / rAjA aridamana vagere loko potapotAnA dharmamAM tatpara thaI varttatA hatA, tevAmAM damaghoSa nAmanA sUri ghaNAM sAdhuonA parivAra sAthe tyAM AvI caDyA. te khabara jANI rAjA, cAra maMtrIo, maMtrIrAja ajitasena ane zIlavatI satI te sarva zrI gurune vaMdanA karavA gayA gurue hitakArI ane nirmala evo dharmopadeza Apyo. 1. vyAkaraNamAM zabdanuM rUpa siddha karavAmAM je niyamo lAge che. temAM je niyama zabdanA aMdaranA bhAgane lAgu paDe te aMtaraMga vidhi ane bahAranA bhAgane lAgu paDe te bahiraMga vidhi kahevAya che. jyAM te baMne niyamo lAgu paDatA hoya tyAM aMtaraMga niyama baLavAn thaIne lAgu paDe che. 2. kalyANatA-suvarNatA athavA maMgalikatA ane vizvamAM zRMgAratA. pASANane saMtApa-tapAvavAthI temAMthI suvarNa nIkaLe che ane te vizvamA zRMgArarUpe vaparAya che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 100
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA pachI rAjAe karakamaLanI aMjali joDI A pramANe kahyuM, "A zIlavatI 'vAmA chatAM pote zIlavALI kema thaI ? temaja te buddhivALI 2 pramadA che, chatAM pramadautkaSTa madathI yukta kema nathI?" guru bolyA, "rAjan, A zIlavatIe pUrvabhave zILano Azraya karelo, tethI A bhavamAM paNa teNIe zIlanI lIlA dhAraNa karI che." rAjA bolyo, 'bhagavan, A zIlavatIno pUrvabhava kevo hato?" ghaNA saMkalpa-vikalpane jANanArA guru bolyA, "kuzapura nAmanA eka zreSTha nagaramAM vidura nAme eka rAjA hato, te 'pradaranI prAptimAM paNa aMdara ane suMdara dehane dhAraNa karanAra hato, te nagaramAM pApakarma karavAmAM maMda, sukhanI lAlasAvALo, mUrkhapaNAne tyaz2anAro ane puNyanI lakSmInA kalazarUpa sulasa nAme zrAvaka raheto hato. suyazA nAme eka strI hatI. te sphurAyamAna yazavALI, patine vaza rahenArI gatithI hAthaNIne jItanArI ane suMdara strIonA vargamAM ziromaNirUpa hatI. tene ghera svabhAvathI rucinA pAtra rUpa ane dayAdharmamAM tatpara evo durgama nAme eka sevaka hato tenI patnInuM nAma durgilA hatuM, eka vakhate paryuSaNaparvamA suyazA zrAvikAe durgilAne sAthai laI sAdhvInI samIpe pauSadhavrata grahaNa kayuM. tyAM utsava thato joI durgilAe caMdana nAmanI pravarttinIne pUchayuM ke, "Aje kayuM parva che?" pravarttinIe te bhadrika strIne kahyuM, "jema devomAM sarvajJa prabhu, akSaromAM OMkAra, dAnamAM abhayadAna, guNomAM vinaya, tIrthomAM zatruMjaya, vratomAM brahmacarya, niyamomAM saMtoSa sarva tapamAM zama, tattvomAM sadRrzana ane maMtromAM parameSThimaMtra- navakAramaMtra uttama kahela che, tevI rIte parvonI aMdara paryuSaNa parva moTuM kaheluM che. A paryuSaNa parvamAM jinAlayamAM ke potAnA ghare aSTAhnikA utsava karavo, nirbhaya jIvadayA karavI, brahmacarya pALavuM, koInI sAthe kalaha karavo nahiM, kukarmavALA vyApAro choDI devA, amArI pravartAvavI, yazAzakti tapasyA karavI, vividha jAtanA abhigraho levA, be vakhata pratikramaNa karavuM, trikAla devapUjA karavI, pAMca divasomAM AdarathI kalpasUtra sAMbhaLavuM, bhAvanA sahita uttama prabhAvanAo karavI, aSTama tapa karavuM ane zrI jinezvaranuM dhyAna dharavuM temAM Ajano mukhya adbhuta divasa che, tene mATe to zuM kahevuM ?" durgilA bolI, "meM Aje prAtaHkAle dAtaNa kartuM che, te chatAM jo upavAsa thato hoya to mane karAvo." pravarttinI bolyA, "te sacitta 1. vAmA eTale suMdarI ane pakSe viSama. 2. je pramadA prakRSTa madavALI hoya te pramadaprakRSTamadI rahita na hoya - e virodha. 3. pradara eTale utkRSTa bhaya, tenI prAptimAM aMdarabhaya vagarano ane suMdara dehavALo hato. ahiM virodhAbhAsa letAM pradara roganI prAptimAM paNa adara-dara vagarano ane suMdara dehavALo hato. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 101
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA jalavaDe dAtaNa kartuM che, tethI tane upavAsa kalpato nathI, paraMtu tAre Aje ekAsaNuM karavuM ane nirmala zIla pALavuM." A sAMbhaLI teNIe zIlanuM paccakhANa lIdhuM ane te pramANe AdayuM. te pachI durgilA te sAdhvInA saMgathI parapuruSane varjita karanAruM ane parva divase svapatinA tyAgarUpa zILa atyaMta vidhipUrvaka pALavA lAgI. eka vakhate teNIe potAnA pati durgamanI AgaLa te niyama viSe nivedana kayuM, tethI teNe paNa manamAM saMtuSTa thaIne sAdhunI pAse jaI te vrata grahaNa ka. te bane strIpuruSa bIjAnuM apriya na karanArA tathA bhayane haraNa karanArA ane samyaktvadhArI thaI anukrame AyuSya pUrNa karI saudharma devalokamAM parama sukhI devatA thayA. te durgamano jIva saudharmadevalokamAMthI AvIne A ajitasena thayo che ane durgilAno jIva tyAMthI AvIne A satI zIlavatI thayela che. teNIe parvanA divase vizeSa jJAnabhakti karI hatI, tethI te A zIlavatI jJAna tathA vijJAnanuM pAtra banI che." gurunA mukhathI A vRttAMta sAMbhaLI ajitasena ane zIlavatIne tatkAla uMcA prakAranuM jAti smaraNa thaI AvyuM ane tethI gurue je pramANe kayuM, tepramANe te kAle temanA jovAmAM pratyakSa AvyuM. guru bolyA, "je zIla dezaviratithI pALavAmAM AvyuM hoya, te paNa ahiM guNakArI thayuM, to jo te sarva viratithI (sarvathA) pALavAmAM Ave to tenuM kevuM (uttama) phala thAya ? " || 400 / / 2 jagata tarapha ekAgra buddhivALA uttamavANIvALA ane bRhaspatinA jevA te gurune te bane daMpatIe kahyuM, "bhagavan amone zikSA samAna (jevI Ape kahI tevI yathArtha) dIkSA Apo ke jethI brahmacaryanI navaguptine dhAraNa karanAruM parama brahmacarya amo sarvathA pALIe." pachI gurue te banene dIkSA ApI ane rAjA aridamane tathA kAmAMkura vagere maMtrIoe te vakhate svadArA saMtoSavrata grahaNa karyu. pAMca prakAranA AcArane jANanArA, pAMca samitine Azrita thayelA ane paMcamahAvratanA AdhArarUpa thayelA te ajitasena ane zIlavatI banee vratanuM pAlana kayuM. brahmacaryane vizeSapaNe dhAraNa karatAM teo bane mRtyu pAmIne jJAna sahita sAthai ja brahmadevalokamAM gayA. (utpanna thayA.) te baMnenuM puNya paNa adhika che, te kAraNane laIne teo bane brahmadevalokamAM sthita thayA. vaLI teo banene brahmacarya sadA priya hatuM, tethI temaNe 1. parapuruSa tyAga ane svapati saMtoSarUpa vrata kAyamane mATe ane parvadivase svapati sAdhe paNa viSaya bhogano tyAga karavArUpa vrata AdarathI laI tene yathArtha rIte teNIe pALeluM saMbhave che, e vAta tyAra pachInI hakIkata uparathI samajAya che. tenA patie paNa evaM ja vrata AcaryaM che. 2. AmAM paNa mUlamAM 99mI gAthA naMbara ve vAra ApyA che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 102
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavrata upara zIlavatInI kathA te brahmalokamAM ja vAsa karyo. kAraNa ke mANasane Icchita sthAna prApta thayA pachI te tyAMthI eka pagaluM paNa AgaLa cAlato nathI. te brahmalokamAM sukhano anubhava karI tyAMthI cyavI punaH manuSya janma pAmI ane karmono kSaya karI te ajitasena ane zIlavatI baMne zAzvata brahma-mokSapadane pAmaze." "A pramANe uMce prakAre zIlavrata pALIne aneka vivekI manuSyo svarga tathA mokSanA saMsargathI suMdara banI gayA che, evI rIte meM tamane dharmarUpI kalpavRkSanI bIjI zIlarUpI zAkhA kahI, have he sadjJAnI rAjA. huM tamane tapa nAmanI trIjI zAkhA kahuM chu, te sAMbhaLo," A pRthvImAM jeTalAM laukikatIrtho ane lokottara tIrtho prakhyAta thayelAM che, te badhA tapathI ja thayelAM che. vAlmIkI ane vyAsa pramukha je laukika maharSio ane harikezI baLa vagere je lokottara maharSioM hInakulamAM utpanna thayelAM chatAM prabhutA ane devatAo vaDe sevita thaI A vizvaupara vikhyAta thaI gayA che, te tapanuMja phaLa samajajo. jeone mlecchonA saMsargathI kadi mlecchatA thaI gaI hoya tevAone paNa tapathI sArA varNoe varNana karelI zuddhi thaI jAya che, uttama hRdayavALA puruSone tApa kare tevA brahmahatyAdi mahA pApo lAgI gayA hoya, tevA pApono kSaya tapathI kSaNa mAtramA thaI jAya che. kutapa-naThAruM tapa paNa A lokamAM mithyA guNasthAne rahelA mANasothI pUjAya che, to pachI uttara guNasthAne rahelA manuSyo sArA tapane kema mAna na Ape? te tapanA bAra bheda che ane 'dvAdaza bhedavALA sUryanI jema te doSApaha, rucikara ane saccakra yogane karanAra thAya che. jema caMdrahAsa-khaDgavaDe tejanA vilAsane dhAraNa karato, samAbhRt-rAjA koza-khajAnA vagarano hoya to paNa tapa vaDe vigraha-yuddha karavAthI sarva zatruone pUrNa rIte jItI le che, tema tapavaDe vigraha zarIra khapAvato kSamAdhArI puruSa caMdrahAsa-caMdranA prakAza jevA tejane dhAraNa karato kozahIna-nirdhana chatAM paNa aMtaranA sarva zatruone pUrNa rIte jItI le che. jyAM sudhI dehanI aMdara annapAnano praveza aTakAvAya nahIM, tyAM sudhI te dehanA killAmA rahelA karmarUpI zatraono 1. sUryanA dvAdaza svarUpa che, ane doSApaha-doSA-rAtrino nAza karanAra, rucikara-prakAza ApanAra ane sArA cakravAka pakSInA joDalAne yoga-meLApa karanAro che, tapa pakSe tapadvAdaza bhedavALU, doSApaha-doSano nAza karanAra, rucikara-teja athavA zraddhA karanAra ane satpuruSonA cakrasamUhano yoga karanAra thAya che. 2. killAmAM bharAyelA zatruone mATe jyAre khorAka tathA pANI aTakAvavAmAM Ave tyAre te hArI jAya che. tethI jyAM sudhI dehamAM anna pANI levAmAM Ave arthAt upavAsa pramukha tapa karavAmAM na Ave, to karma rUpI zatruono vijaya karI zakAto nathI. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 103
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa upara nirbhAgyanI kathA vijaya thaI zakato nathI. jyAre sUrya uttara dizAno Azraya kare che, tyAre te tejano nidhi bane che ane teja sUrya jo dakSiNAzA-dakSiNa dizAne bhaje che, to te A lokamAM vasuhIna thaI jAya che. A lokamAM tapasyAthI AkAza gAminI zakti vagere labdhio maLe che ane paralokamAM zivasaMpatti prApta thAya che. pUrve duSkRtyo karyA hoya to paNa jo jIva AdarathI duSkara tapa Acare che, to te nirbhAgyanI jema uMcA prakAranA sukhone bhogave che." A vakhate rAjA padmasene prazna karyo ke, "te nirbhAgya koNa hato? teNe keyU~ tapa kayuM hatuM? ane te kevI rIte sukha pAmyo?" / / 423 / / zrI brahmagupta guru bolyA nirbhAgyanI kathA ahiM dhAtakI khaMDamAM prAgvideha nAme (pUrvamahAvideha) kSetranA AbhUSaNarUpa acaLa nAme eka gAma che, temAM siMha nAme eka te grAmanI ciMtAkaranAra-nAyaka hato tene zIla vagere guNothI zobhatI siMhalA nAme patnI hatI. te siMhane sukharUpI jaLanI nIkanA jevo ghaNo kALa gayo nahIM teTalAmAM to (alpa samayamA ja) tenA durbhAgya yoge tenI patnI sagarbha thaI, tyAM koI naThArA karmayoge zatruoe AvI te bALakanA pitAne mArI nAkhyo ane tenA gharanI sArarUpa vastuone harI lIdhI. A banAvathI siMhalA naThArI sthitimAM AvI gaI. duHkha ApavAthI vikarALa evo samaya AvatAM siMhalAne putra janamyo. te samaye vivekI lokoe vikhavAdathI vicAra karyo ke, "A putra garbhamAM AvatAM ja teno pitA dravya sAthe vinAza pAmyo, tethI kalyANanA vistArane choDAvanArA A putranuM nAma nirbhAgya rAkho." tevA viSama nAmathI te lokomA prakhyAta thayo. mAtA siMhalA loka nItine laIne te putrane ucheravA lAgI. ane bALaka nirbhAgyane harSa rahita AThamuM varSa beThe, tyAre tenI mAtA mRtyu pAmI gaI. pachI te bALaka potAnA prANa- gujarAna karavA "mArga rahita bhikSA mAgavA lAgyo. abhAgyayoge guNonA samUhathI rahita evA tene gAmamAM koIpaNa bhikSA ApatuM na hatuM tethI te kaMgALa te gAmamAMthI nIkaLI pRthvI upara bhamavA lAgyo. koI devagrAma nAmanA gAmamAM AvI caDatAM te tenA pitAnA datta nAmanA koI mitranA jovAmAM Avyo. teNe tene karvA ke, "tuM sArA AcaraNathI 1. uttara kASTA-utkRSTa tapa. 2. dakSiNAzA-dakSiNa dizA ane pakSe dakSiNA-dravyadAnanI AzA. . 3. vasuhIna-kiraNa rahita pakSe dravya rahita. 4. ciMtA karanAra-saMbhALa rAkhanAra-rakSaNa karanAra. 5. mArga rahita eTale unmArge, athavA jyAM maLe tyAMthI. 104 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa upara nirbhAgyanI kathA mAre ghera rahI A mArI bheMsone cAra ane tArA pUrvanA dustara duHkhane aTakAva." te dattanA gorasanuM pAna karI te durbhAgye potArnu ja kRSNatva choDI dIdhuM, tathApi teNe gopAlapaNuM meLavyuM, tenuM kAraNa guru sneha ja che. ___ eka vakhate dUrathI coroe AvI te nirbhAgyane bheMsonI sAthe pakaDyo ane lIlI vAdharIthI tene bAMdhI eka vRkSa nIce mUkI dIdho. tyAM te kSudhA, tRSA ane bhayathI Akula-vyAkula thaI sAta rAtri sudhI rahyo. pachI bhavitavyatAne yoge tene zarIre bAMdhelI vAdharIne koI zIyALa AvIne khAI gayuM, eTale te be prakAre mutkala-mokaLo thaI gayo. pachI tyAMthI chuTIne gAmamAM Avyo. tyAM potAnA hRdayamA rahelo corono vRttAMta dattane nivedana karyo. pachI manohara varSAkAla Avyo, eTale datte te nirbhAgyanI pAse ghAsanI khetI karAvI, paNa te samaye varasAda ja Avyo nahIM, eTale pRthvIpara ghAsa paNa thayu nahIM. eka vakhate datte tene kapAsa levAne mATe koI sArA zaheramAM mokalyo, tyAMthI pAchA vaLatAM vikaTa mArge agni lAgavAthI tenu gAIM ja baLI gayu. pachI te nirbhAgya keTaleka divase dattanI pAse Avyo. pharIvAra datte tene dravya ApIne samudra mArge mokalyo. pramAdane laIne tenuM vahANa samudranI aMdara bhAMgI gayuM. tyAM eka vahANa pATIyu meLavI sAta divase te samudrane kAMThe AvI pahoMcyo. jyAre deha sAro thayo, eTale te anukrame tyAMthI vyAghranagaramAM AvI pahoMcyo. tyAM rAtre koI nirjana devAlayamAM suI rahyo. te arasAmAM zarIranI zobhAthI suMdara evA te nagaranA vyAghradamana rAjAne atulya rasavALA vaMdhyanagaranA samarasena rAjAnI sAthe vigraha cAlato hato, tethI talArakSakapolIsa lokoe te sutelA nirbhAgyanI upara eka herUnI zaMkA lAvI tene pakaDI lIdho. rAjAnI AjJAthI teoe tene balAtkAre kAragRhamAM nAkhyo. te niraparAdhI hato to paNa majabuta beDIothI tenA paga bAMdhyA. tyAM te eka varSa sudhI rahyo. kAragRhamAM tene koIvAra mAse ke pakhavADIe AhAra maLato, tethI te muvA jevo thaI gayo. kArAgRhanA cokIdAro tene marI gayelo jANI smazAne lAvIne mUkI gayA. tyAM zItala pavanane laIne tenAmAM jarA cetana AvyuM. daivayoge tene karaMbhAthI 1. gorasa-go-vANIno rasa prApta karI durbhAgye potAnuM kRSNatva-du:khanI kALAza choDI dIdhI ane teNe gopAlapaNuM-gAya sone pAlana karavApaNuM prApta kayuM, arthAt te gopAla banyo. gorasa-gAyanuM dUdha, dahIM vagerenuM pAna karavAthI zarIranI kALAza dUra thaI jAya che. tema nirbhAgyane banyu, virodhapakSe gorasanuM pAna kare te kRSNarUpatAne choDI gopAla nAma dhAraNa kare. gurusneha-moTA bhAgyavaMta sAthe sneha prIti pakSa guru-vadhAre, sneha-dUdha, dahIM pramukha snigdha-rasakasavALU bhojana. 2. mutkala-mokalo ane harSita. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 105
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa upara nirbhAgyanI kathA bhareluM eka rAmapAtra maLI gayu. teno AhAra karI te tyAMthI AgaLa cAlato thayo. mArgamAM cAlatA tene vicAra Avyo ke, "jyAre huM garbhamAM hato tyAre mArA pitA pUrve mRtyu pAmyA ane gharamAMthI badhuM dhana nAza pAmyu. bAlyavayamA ja mArI mAtA marI gaI, vaLI mArA pitAnA mitre mane je je udyoga karAvyA, te te mAro udyoga niSphaLa thayo. je udyogathI sarvene saMpattio thAya che, te udyogathI mane ulaTI vipatti thaI AvI. jene amRta viSarUpa thaI jAya, tene mATe bIjo zo upAya? A lokamAM ghaNA mANaso hajAro mANasonA peTa bharanArA hoya che, tyAre mAru ekanuM peTa bharavAmAM paNa vidhie mane vaMcita rAkhyo. keTalAeka divya alaMkAra paheranArA ane suMdara AkRtivALA uttama puruSo A lokamAM rahelA che tyAre mane nirAdhAra ane apAra kArAgAra vagerenI pIDA thaI paDI che. have dharma, artha ane kAmathI rahita evA A jIvitathI sayuM, tethI huM kaI upAya karIne mArA prANano tyAga karI duN"||455|| A pramANe mArgamAM vicAra karato nirbhAgya cAlato hato, tyAM AgaLa eka mahAn parvata Avyo. te joI bhRgupAta karavA mATe te parvata upara pote caDyo. tevAmAM sugaMdhi pavana vAyo, sugaMdhI jalanI ane puSponI vRSTi thaI ane cela-vastro uDatAM jovAmAM AvyAM. teja samaye uttama vRkSovALA mahAn parvata upara AkAzanA gahvaramAMthI duMdubhino dhvani saMbhaLAyo. tarata ja te vismaya pAmI jevAmAM tyAMthI AgaLa cAle che tevAmAM kamaLa upara beThelA, deva dAnavoe sevelA ane sAdhuonA samudAya parivAra vaDe yukta evA zrImAnadeva kevalI munine teNe avalokyA. kevalI tene joI A pramANe bolyA, "are! tuM duHkhane laIne maravAne Icche che, paraMtu pApathI utpanna thayeluM A duHkha to tAre mRtyu vaza thayA chatAM paNa rahevAnuM che. te jaDabuddhithI pUrve munine dAnAMtarAya karma kayuM hatuM, tethI te lAMbhAtarAya nikAcita bAMdheluM che tene laIne tane koI paNa ThekANe paNa lAbha thaze nahIM." kevalInA AvA vacana sAMbhaLI te durbhAgya bolyo. "bhagavan, 'mAro pUrvabhava kaho' kevalI bolyA, puSkarArdha dvIpanA bharata kSetramA rathapura nAme nagara che. te nagaramAM caMdrApIDa nAme rAjA hato. tene te samaye jagadvara nAme samAna vayano mitra hato. te jagadvara mithyA dRSTi kuzAstronA samUhamAM kuzaLa ane akuzaLano Azrita hato. eka vakhate te udyAnamAM gayo tyAM dharmezvara nAmanA uttama surine joI temane upahAsathI praNAma karIne karvA ke, mane kaMIka dharmano upadeza karo." guru bolyA, "manuSyoe durlabha evaM manuSyatva meLavIne zubhavAsanAmAM tatpara rahI deva, guru ane dharmanA 1. bhRgupAta-zikhara uparathI paDavU te. tene loko bhairava japa athavA jhaMpApAta paNa kahe che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 106
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinezvaradevanI pUjA upara devapALanI kathA tattva upara zraddhA rAkhavI temAM sarvajJa, sarva pUjita, aDhAra doSothI rahita ane atizayonA samUhathI yukta evA zrI vItarAgane deva samajavA, je puruSo bhaktithI zrI jinezvarane name che ane zaktithI temanI pUjA kare che, teo devapALanI jema adbhuta kalyANa prApta kare che..... . deyapALanI kathA jaMbUdvIpamA AvelA bharata kSetranA madhyakhaMDanI aMdara hastI ane azvothI virAjita evaM hastinApura nAme nagara che, temAM siMhanA jevo baLavAn siMharatha nAme rAjA hato. te nagaramAM jinadatta nAme eka bhAvika zrAvaka hato tene ghera devapALa nAme eka govALa raheto hato te bhadrika svabhAvano hato. eka vakhate varSAkAla AvatAM devapALa gAyone laIne eka ghATA vanamAM gayo. te vakhate nadInA pravAhavaDe moTo vikaTa kAMTho par3I gayo. temAMthI yugAdidevanI prabhAvika pratimA pragaTa thaI. te pratimAne joI devapALa harSa pAmyo ane tatkAla te pratimAne jalavaDe snAna karAvI teNe mRttikAnuM eka uMcaM pITha karI tenI upara tene sthApita karI pachI sugaMdhI puSpa, patra vagere Adara sAthe te pratimAnI teNe pUjA karI, te vakhate teNe ciMtavyu ke, "huM kevo dhanya ke jene zrI arihaMta prabhue potAnI meLe darzana Apyu! joke mArI pAse. kaI dravya nathI paraMtu huM cittane sthira karI mArI zakti pramANe temanI pUjA karUM" tyArathI te devapALa pratimAnI utkaMThAthI pUjana karIne ja sadA khAnapAna vagere leto . hato, te sivAya kadipaNa leto nahi. eka vakhate sAta divasa ane rAtri sudhI satat vRSTi thaI. tene laIne devapALa nadIne kAMThe jaI zakyo nahi. te prabhunI pUjA karyA vinA kadipaNa bhojana karato nahI tethI tenA zeTha jinadatte tene pUchyuM ke, "tuM bhojana kema karato nathI?" devapALe kartuM "devapUjA karyA vinA huM bhojana karato nathI." zeThe kA, "kahe, te tArA deva kevA che?" teNe uttara Apyo, "zeThajI, jevA tamArA deva che tevA ja te mArA deva che paNa te nadIne sAme kAMThe che." "te devanI prApti tane zI rIte thaI?" zeThe pUchyuM, eTale teNe te devanI utpattinI vAta kahI ane potAno nizcaya paNa jaNAvyo. zeTha bolyA, "jo tAre niyama hoya to tuM ahiM rahelA devanI pUjA kara! tenI pUjA karavAthI te devanI pUnA thayelI nizce gaNAze," devapALa bolyo. "je mANasa bhojana kare teja tRpta thAya, tenA bhojanathI bIjo tRpta thAya nahIM, tethI hu~ to te devanI pUjA karyA sivAya nizce jamavAno nathI." A pramANe AThamo divasa thayo eTale nadInA jalanuM pura utarI gayuM tyAre devapAla sAme kAMThe zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 107
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI jinezvaradevanI pUjA upara devapALanI kathA gayo ane teNe puSpothI te jina pratimAnI pUjA karI tathA atyaMta praNAma karI harSathI te prabhunI stuti karI. te samaye te prabhunA adhiSThAyaka deve AkAzamAM rahIne kA ke, "tuM Icchita vara mAga," devapAle kAM. 'mane rAjya Apo,' adhiSThAyaka deve kaDaM, "tArI icchA pramANe thaze." te pachI thoDAka divase siMharatha rAjA aputrIo maraNa pAmyo. te rAjyanA maMtrIoe pAMca divya karyA, te pAMca divyo nagaranI vacce pharIne anukrame nagaranI bahAra AvyA, jyAM pelo devapAla govAla vaDanI chAyA nIce sukhanidrAthI suto hato. tyAM te pAMce divya gayA tyAM hastIe zabda ko. azve heSArava karyo. be cAmaro calAyamAna thayA ane chatra adhara U~cuM thayuM. pachI hAthIe kalazathI devapAlane navaDAvIne potAnA skaMdha upara besADyo eTale maMtrio e AbhUSaNothI vibhUSita karyo pachI nItine jANanArA vivekI evA maMtrIo tene senA sAthe nagaramAM laI gayA ane vidhithI teno paTTAbhiSeka karyo. te devapAlanA mitra evA bIjA govALo tatkAla tenA daMDa tathA kAMbaLa vagere laI jinadattane soMpI dIdhA have te rAjyanA sImADAnA rAjAo, sAmaMto ane bIjAo govAlarUpe avajJA karI, te devapALanI AjJAne mAnatA na hatA, teNe jinadattazeThane bolAvyo, te paNa garvathI tenI pAse Avyo nahIM, AthI rAjA devapAle vicAra karyo ke, "AjJA cAlyA vinA rAjya hamezAM niSphala che, to pachI haM pUrve jevo govAla hato, tevo hamaNAM paNa govALa ja chu. AjJA cAlavI eja vizeSa che, to pachI AvaM rAjya zA kAmarnu? mATe jeNe mane rAjya Apyu che, tenI AgaLa jaI huM tene vijJapti karuM ke A rAjyanI saMbhALa te pote ja karI le." A pramANe vicArI te zrI AdinAtha prabhunI pAse jaI temanI pUjA ane namana karI teNe A pramANe vijJapti karI. "he prabhu, tame mane AjJAmAM cAle tevA aizvaryana varadAna Apo, nahIM to tame ApelaM A potAnuM varadAna pAchU laI lyo. kAraNa ke AjJA sivAya hAthI tathA ghoDA vagerenuM A rAjya mane eka nATakanA rAjya jevU thayaM che." devapAla govALana AvaM vacana sAMbhaLIne pelA vyaMtare AkAzamAM rahIne kaDaM ke, "he govALa, tuM kheda pAmIza nahi, nirbhayapaNe rAjya kara. / / 500 / / eka mATIno zreSTha hastI karAvI tene AkhA nagaramAM pheravI rAjyapATikAmAM rAkhaje, mArA prasAdathI te hastI tArA mananI icchA pramANe karaze ane tene joIne te sImADAnA rAjA vagere tAruM kartuM karaze." adhiSThAyaka devanA A vacano sAMbhaLI te devapALa sukha pAmato potAne ghera gayo, pachI kuMbhArone bolAvI tevo hastI banAvavA teNe AjJA ApI. te kuMbhAroe te rAjAne mATe tevo moTo hastI karavA zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 108
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinezvaradevanI pUjA upara devapALanI kathA mAMDyo te sAMbhaLI pelA maMDalika vagere rAjAo vizeSa hAsya karavA lAgyA ane kahevA lAgyA ke, "A kharekharo govALa ja lAge che, je potAnA pUrvanA AcArane laIne eka mATIno hastI banAvI rAjapATa karavAnI icchA rAkhe che." kuMbhAroe mATIno hastI karI pakAvyo, pachI tene citrakAronI pAse cItarAvyo ane pachI loko pAse te upara tripadI vagerenuM kAma karAvyuM, te sivAya (rAjyanA) bIjA hastIo taiyAra karAvyA, ghoDAo upara palANa naMkhAvyA, sarva subhaTone sajja karAvyA ane ratho paNa taiyAra karAvyA. pachI pelA jinadatta zeThane bolAvI chala tathA baLane vaza thaI teno veza svayaM potAnA jevo karAvyo, pachI zubhamuhUrte rAjA devapAle 'rAjapATikA karI. te apUrva kautuka jovAne sarva bAjuethI janasamUha ekaTho thayo ane (mATInA hAthIne cAlato) te joIne vismaya pAmI gayo. lokoe rAjAne joI ciMtavyu ke "zuM A viSNu pote AvyA che? athavA deva ke koI vidyAdhara Avyo che?" evI rIte cAlatA rAjAne ThekANe ThekANe sAraM nATaka ane pagale pagale mAMgalika upacAro tathA vArjitro vAgavA lAgyA, te joI sarva sAmaMto camatkAra pAmI gayA ane kramane jANanArA te zreSTha rAjAnA baMne caraNamAM namI paDyA, pachI rAjA mahelanA dvAra AgaLa Avyo tyAre teNe jinadattazeThane aMkuza ApIne kAM ke, "A hastIne tene sthAna laI jAo." te mRttikAnA hAthIe DagalaM bharyu nahiM, eTale tene pagavaDe saMjJA karI to paNa te cAlyo nahIM, eTale tenI upara aMkuzano ghA karyo te ghAne laIne te hAthInA kuMbhasthaLanA be bhAga thaI gayA, AthI zreSThI upahAsya- sthAna thayo ane teno ahaMkAra utarI gayo. tyArathI mAMDIne sarva rAjavarga zokarahita thaI tenI AjJAne devanI zeSAnI jema mastaka para uThAvavA lAgyo ane rAjAoe dravya sAthe potapotAnI ghaNI kanyAo tene ApI. rAjA devapAle pachI zrI yugAdi bhagavAnano prAsAda karAvyo ane tenI aMdara nitye jinapUjA karavAne, pUrva- pApa haravAne ane navaM puNya meLavavAne mATe te janasamUhanI sAthe javA lAgyo. eka vakhate devapALa jinapUjA karI potAnI paTarANI sAthe gelerImA prazaMsApUrvaka beTho hato, tevAmAM tenI paTarANI kSaNamAM mUrchA pAmI. zItaLa upacArothI teNInAmAM caitanya AvyuM, eTale te nIce pramANe padya bolI ____ aDa viM patI naiM, jalatoi na vuDhA hattha / jo u eukabADI yaha, ajjavi sAu avattha / / 1 / / 1. rAjapATikA-savArI. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 109
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatattva- svarUpa arthAt - jenI sAthe mAre pUrve patino saMbaMdha hato te A majUra (daridra mANasa) che ane tenI Aje paNa e ja daridra avasthA varte che. eTale jaMgalamAM nadI prApta thayA chatAM tenA nirmaLa jaLamAM hAtha paNa palAnyA nahi. A gAthA sAMbhaLI rAjA bolyo, "priyA, te e zuM kaDaM?" te bolI "Aje A puruSane joIne mane jAtismaraNa thaI AvyuM che,": "pUrvabhave kaI jAti hatI?" rAjAe pUchyuM, tyAre te bolI, "he rAjan, pUrve A nagaramAM huM ane bIjo je A puruSa vRkSanI chAyA nIce beTho che, te amo baMne kASThanA bhArA upADanArA garIba mANaso hatA, amo baMne jaNA A nagaranI najIka rahetA hatA. A ThekANe kASThano bhAro choDI daI vizrAMtine mATe dharAmAM snAna karI kamaLa pramukha laI meM zrI bhagavAnnI pUjA karI, Ane meM ghaNuM kartuM to paNa A puruSe pramAdathI jinapUjA karI nahIM. pachI AyuSyano kSaya thatAM mRtyu pAmIne huM rAjakuLamAM putrIrUpe avatarI ane tamArI patnI thaI chu. ane te A puruSa haju paNa tevI ja sthitimA rahyo che. tethI A lokamAM manuSyone dharma sivAya duHkhano kSaya thato nathI." pachI zreSTha vicAravALA rAjAe te paDelA garIba puruSane bolAvI pUchyuM, eTale te puruSe te pramANe badho pUrvano vRttAMta kahI saMbhaLAvyo te sAMbhaLI rAjA devapAle vicAyu ke "jema mane A lokamAM jinapUjAnuM phaLa manyuM che, tema A rANIne pUrvajanmamAM karelI jinapUjArnu phala manyuM che. ajJAnI ane vizeSe karIne nirdhana evA amo baMnee pUrve alpa evI paNa je dravya pUjA karI hatI, te amo banene rAjya ApanArI thaI, to je prAjJa puruSo A lokamAM utkRSTha evI dravya pUjA kare che. teo sukha vaDe suMdara evA acyuta devalokane pAme che tyAMthI cyavIne te loko Aryadeza vagerenI sAmagrI prApta karI ane bIjA kAryabhArane siddha karI chevaTe guNI banI siddhine pAme che. teo cothe, pAMcame, chaTe athavA sAtame bhave siddha thAya che, teo A lokamAM chevaTe AThamA bhavanuM ullaMghana karatA nathI, sarvathA aMtarmuhUrta sudhI karelI bhAvapUjA vaDe teja bhave siddhinI prApti thAya che, temAM koI jAtano saMzaya nathI. je manuSya hRdayamAM sarvajJanuM dhyAna kare che, te sarvajJa thAya che ane je puruSa hRdayamAM vItarAganuM dhyAna kare che. te vItarAga thAya che, je jinapaNuM meLavavAne mATe jina- dhyAna kare che tenuM kahevU ja zuM? 'puruSottama paNa nitye mRtyuno uccheda karavAne tenuM dhyAna kare che. je sAkSara chate jinanuM dhyAna kare te akSarapadanemokSane pAme ja, tene mATe A loka ke paralokamAM kAMI Azcarya pAmavAnuM nathI te 1. puruSottama-puruSomAM uttama pakSe viSNu. 2. sAkSara eTale vidvAn. 110 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurutattva varNana viSe sAMbhaLo ke, jina arcA- pUjAne karanAro gopALa potAnA gopALapaNAno tyAga karatAM chatAM paNa sarva zubha-arthane ApanArA evA ucca 2 gopALa padano Azraya kare ja triviSTapa prabhu jIva viSTapaprabhunI pUjA karatAM akSara (akSayaakhaMDa) padane upArjana karanAra thAya, temAM kAMIpaNa Azcarya nathI. 'jina asaMkhyarUpI che, chatAM koI rIte arUpI paNa kahevAya che ane savarga-saghaLe vyApaka che chatAM te lokAgrane prApta thayelA kahevAya che. 'sphaTika maNinI jema te jina bhagavAn svabhAvathI nirmaLa che, paraMtu saMgane laIne te tevA svarUpatAne pAme che. AtmA paNa jalanI peThe svaccha che, chatAM rajanA kAdavane laIne gotranA AdhAra paNAne prApta thaI kaluSatAne pAme che, paNa te ' katakacUrNanI jema zrI jinabhagavAnane prApta karI pAcho potAnA zuddha svabhAvane prApta kare che. tethI he bhavya jano, sadA zrI jinabhagavAnuM dhyAna karo. je manuSyo siddha thayA che, siddha thAya che ane have siddha thavAnA che, te sarva manuSya zrI vItarAga prabhunA aparimita dhyAnanI dhurAne dhAraNa karanArA hoya che." A pramANe devatattva samajavuM. / / 544 / / gurutattva varNana guru bolyA, "maiM tamArI AgaLa kAMIka devatattva prakAzita kartuM che. have thoDuM gurutattva sAMbhaLo-loko guru vinA kyAre paNa kRtya jANI zakatA nathI, tethI gurunuM vacana (AjJA ) laIne ja sarva kriyAo karavI joIe. lokamAM je mukhyatve tattvane jaNAve che guru kahevAya che. temAM je te vizeSapaNe kriyAyukta hoya to te sonAmAM sugaMdhanA jevo che. kavio vANImAM gurupaNAne laIneja zAstrAne paNa vakhANe che. kAraNa ke loko tenAthI ja satata kAryAkAryane jANI zake che. guru vinA zAstranuM svarUpa koNa nirupaNa karI zake? tethI guru pAsethI te zAstrane sArI rIte jANIne pachI kArya AcaratuM te gurunA vacananuM mahat tattva buddhinA guNothI ja jANI zakAya che. te sivAya jo bahAranI buddhithI jANavA mAge to mugdhanI jema duHkha prApta thAya che. 1. ahIM gopALa - devapALa athavA pakSe viSNu te potAnA gopALapaNAno tyAga karIne gopAlago-vANInApAla- prarUpaNA karanAra evA parabrahmanA padano Azraya kare ja. 2. go = pRthvI tenuM pAlana karanAra rAjApaNAnA pada. 3. triviSTapa prabhu-traNalokanA svAmI - viSNurUpa jIva. 4. viSTapaprabhu - jagatpati jinabhagavAn. 5. jina-AtmA. 6. jema sphaTikamaNimAM judA judA raMganA pratibiMba paDavAthI te judA judA raMgano jaNAya che, paNa vastutAe pote zuddhasvarUpI che, te pramANe AtmA samajavo. 7. gotraparvata athavA gotrApRthvI. 8. katakacUrNa nAkhavAthI je jala zuddha thaI jAya che, tevI rIte AtmA zrI jinezvaranA dhyAnathI zuddha thAya che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 111
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThiputra mugdhanI kathA zreSThiputra mugdhanI kathA: rAjAovALA A jaMbUdvIpamAM bharatakSetranA khaMDanI aMdara padmapura nAme nagara che. temAM padmaratha nAme rAjA hato. te nagaramAM padma nAme eka zreSThI hato, tene padmazrI nAme priyA hatI. mugdha nAme putra ane naMdA nAme putravadhU hatI. eka vakhate padma zeThe svasthatAthI paralokamAM jatAM jatAM potAnA putra mugdhane vividha vacano vaDe A pramANe zikhAmaNa ApI " he vatsa, tAre miSTAnna jamavuM, sukhanidrAe sUvuM, ApeluM pAThThe mAgavuM nahIM ane vadhU sAthai strIne mAravI, gAmegAma ghara karavuM ane tene carmanI vADa karavI ane jyAre dravya khUTe tyAre tene meLavavAne gaMgA nadInuM taLIyuM khodavuM. tuM jo samaje nahIM to pATalIputra nagaramAM soma nAme mAro eka mitra che, tene tAre A badhI bAbatamAM pUchavuM." A pramANe upadeza ApI padmazeTha paralokamAM gayo ane pAchaLathI kALa AvatAM tenI mAtA padmazrI paNa dharmadhyAna sahita paralokavAsI thaI. te baMne mAtApitAnuM uttara kArya karI te mugdhe potAnA hRdayamAM vicArya ke, "have pitAe je judI judI AjJA ApI che, te badhI vidhipUrvaka karUM." pachI te kSudhA ane tRSA vinA paNa nitye miSTAnna tevuM khAdya ane svAdya pAna satata khAvA pIvA lAgyo, ethI vyAdhio rasamUla hovAthI tene roga lAgu paMDyo. tema vaLI te puSpazayyAmAM atinidrAthI suvA lAgyo, tethI ghaNI nidrAne laIne cora vageree AvI tenuM dravya harI lIdhuM. tema te koInI pAsethI ApeluM dravya mAgato nahIM. eka vakhate teNe vadhU sahita strIne vadha tathA baMdhana vaDe mArI, tethI vadhU ghara choDIne potAnA pitAne ghera cAlI gaI, pachI teNe gAmegAma ghara karAvyuM ane tene carmanI vADa karAvI. evI rIte pUrve karelA prakArothI tenA sarva dravyano kSaya thaI gayo. pachI te bIjAnI pAsethI niSkapaTapaNe vyAje dravya laI gaMgA nadIne kAMThe gayo ane te kAMThAne teNe AdarathI te loko pAse khodAvyo. temAM paNa dravyanI nukasAnI thaI te kAMThAmAMthI eka kANI koDI paNa nIkaLI nahIM. AthI te mugdha vilakho thaIne potAne ghera cAlyo gayo. tyArathI koI tenI AjJA mAnatuM nahI, temaja tene dhana ane mAna paNa ApatuM nahIM, tethI te atyaMta duHkhI thaI gayo, pachI te khedAtura thaI potAnA pitAnA soma nAmanA mitranA uttama nagaramAM Avyo. soma tene duHkhI ane naThArI sthitimAM AvI paDelo joI A pramANe komaLatAthI bolyo, "he tuccha buddhi vatsa, tArA cittamAM zenI ciMtA che? athavA tArA dhanano kSaya thaI gayo che ke jethI tuM vilakho dekhAya che?" mugdhe pachI potAno viSama vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI soma bolyo "are tuM tArA pitAnI vANInuM zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 112
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThiputra mugdhanI kathA kharaM tattva samajyo nathI, je teNe tane miSTAna jamavAyU~ kahelaM, te dravyanI je Avaka hoya te khAvAnI samajavI. je sukhe sUI rahevAnuM kahelaM, te je vairI vagara suvA- te sukhe suvAnuM samajavU. je ApeluM dhana mAgavU nahIM, te je dravya vadhAre kImata, ghareNuM (AbhUSaNa) laIne bIjAne dhIravAmAM Ave tevU dravya ApIne mAgavU nahIM ema samajavU. je vadhUsahita strIne mAravAyU~ kaheluM che, te jyAre strI vadhU sAthe hoya tyAre tene mAravI paNa vadhUne mAravI nahIM. carmanI vADa karavAyU~ kahelaM, te svajanone pAse rAkhavA ema samajavU. je gAmegAma ghara karavAyU~ kahelaM, te dareka gAme koInI sAthe mitratA karavI ke jethI te mitratA potAnA gharanI jema sukhadAyaka thaI paDe. jyAre dravya khUTe tyAre gaMgAne taLIe khodavAnuM je kahelaM. te tAre ghera je gaMgAnA jevI ujjvaLa ghoDI che, tenI nIce dhanano bhaMDAra che te samajavaM." A pramANe potAnA pitAnA mitra somanAM vacana sAMbhaLI te mugdha ghera gayo ane te ThekANe pRthvI khodI temAMthI lAkha suvarNa nIkanyu, te meLavI mugdha pharI pAcho dhanavAn thaI gayo. / / 574 / / guru kahe che, he jagadvara, je somanA kahevA pramANe badhuM karavAthI te mugdha sadA sukhI thayo te kathA kahevAmAM AvI. te kathAno upanaya A pramANe che te sAMbhaLa-"je mugdha kahevAmAM Avyo te puSTa jaDatAvALo jIva samajavo. je padmazreSThI te zAstrono samUha jANavo ane je soma hato te suguru jANavA. je miSTAnna bhojana te rucIthI saddharmanu sevana samajavaM. je ApeluM mAgavU nahI, teno nirNaya sAMbhaLa--yatie upadeza ApIne kAMIpaNa (dravyAdi) mAgavU nahIM ane gRhasthe dAna ApIne badalAmAM kazuM pArcha levU nahiM ke mAgavU nahi. je manuSyo aMtaranA kAmakrodhAdi zatruono jaya karI samaye suve che te sukhazayana samajavU athavA muninI je yoganidrA te sukhazayana samajavU. je vadhUsahita strIne mAravI, te A kSamA sahita zarIranI mUrttine taparUpI agnithI tapAvavI ema jANavU. je gharanA rakSaNa mATe carmamaya vADa kahI te tattvanA nizcaya rakSaNa karanArI vyavahAravRtti samajavI. je gAmegAma sthiti karavA mATe ghara karavAnuM kA, te pratyeka dhyeya vastumA AtmAne sthira karavAnuM samajavU. jyAre nirdhanapaNuM Ave tyAre gaMgAne taLIe je khodavA kaDaM, te jyAre durghaTa artha AvI paDe tyAre ati buddhithI arthano saMgraha karavo ema samajavU. A pramANe mugdha buddhivALo paNa saMsArI jIva jo gurunA kahevA pramANe kare, to te Aloka tathA paralokamAM pavitrAtmA thaI sadA / sukhI thAya." / / 584 / / zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 113
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dharmatattva upara amarasiMhanI kathA deva tattva sujJeya che, kAraNa ke te deva eka sarvajJa ja che. ane gurutattva aneka veSane dhAraNa karanAruM hovAthI jANavU durghaTa che, tethI ahiM suguru- kAMIka svarUpa kahevAmAM Ave che. puruSa taddana guru vagarano sAro paNa te kuguruvALo sAro nahi. je dravya, kSetra, kAla, bhAva, vyavahAra, nizcaya, utsarga, apavAda Avaka ane kharca jANe che, je zuddha paMca mahAvratadhArI, pAMca samitine dhAraNa karanAra, pAMca prakAranA AcArane pALanAra ane traNa guptithI virAjita che, je sthira, kaSAyothI mukta, rAgadveSarahita, abhigrahadhArI dhIra, apramAdI ane hitakArI che, je hamezA Upadeza ApavAmAM tatpara, siddhAMtarUpa samudranA pAragAmI, anya zAstronA jJAtA ane buddhinI vRddhithI yukta che, jenuM vacana grahaNa karavA yogya che, je saumya, avasaranA jANa, guNovaDe Azrita, vaktA, smaraNa zaktivALA ane ekavAra joyelAne oLakhI lenAra che, je smaraNa vagerethI yukta, kRtajJa komaLa vANI bolanAra, catura, pUrNa evI pAMca iMdriyonA AdhArarUpa, vicAro jANanAra ane nirbhaya che ane je gaMbhIra, 'apratizrAvI, bahAranA saMgane choDAvanAra, graMthakAra, dayALu, yuktimAn ane viSayomA virakta che. ItyAdi guNothI yukta, sarva prakAranA kadAgrahothI rahita ane tattvajJa evA gurune svahitane IcchanArA puruSoe AnaMdathI sevavA. A pramANe gurutattva samajavU. evI rIte meM tamone draSTAMta sAthe kAIka gurutattva kaDuM che. dayAmUla evA dharmatatva- sthUla svarUpa ucca prakAranA sukhanA kAraNarUpa evA jIvadayAmaya dharmane Acarato jIva / amarasiMhanI jema be prakAraceM ziva-kalyANa prApta kare che. amarasiMhanI kathA jaMbUdvIpamAM AvelA bharatakSetranA madhyabhAge raheluM ane amarapurInA jeQ suMdara amarapura nAme nagara che. te nagaramAM sugrIva nAme rAjA hato. te rAjAne judI jadI rANIthI utpanna thayela samarasiMha ane amarasiMha nAmanA be kumAro hatA. rAjA sugrIva paralokavAsI thatAM teno jayeSTha putra samarasiMha rAjA thayo. paNa te zikAranA vyasanane laIne te rAjya- kArya karato na hato. bIjo kumAra amarasiMha dayA tathA dAkSiNyavALo ane paropakAra karavAmAM tatpara rahI potAno kAla nirgamana karato hato. / / 600 / / eka vakhate amarasiMha lokonI sAthe udyAnamAM krIDA karavAne 1. kAMIpaNa AlocanAdika saMbaMdhI guhya vAta jemanI pAsethI bahAra nIkaLI na jAya evA gaMbhIra-sAvadhAna. 114 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dharmatattva upara amarasiMhanI kathA gayo, tevAmAM koI brAhmaNe lAvelo bakaro tenA jovAmAM Avyo. potAnI bhASAmAM beM beM karato te dInamukhavALo bakaro joI guNothI uttama evA amarasiMhe tene brAhmaNa pAnethIM choDAvyo. to paNa te bakaro prathamanI jema meM beM karavA lAgyo, tyAre kumAre te brAhmaNane pUchyuM ke "tuM A bakarAne kyA laI jAya che?" brAhmaNe uttara Apyo ke, "A bakarAne yajJanA kAma mATe laI jAu chu." "te karavAthI tane suM phaLa maLaze?" kumAre pUchyu. "te yajJa karavAthI mane svarga maLaze." brAhmaNe tema uttara Apyo. te sAMbhaLI rAjaputra punaH bolyo, "jo jIvavadha karavAthI svarga maLe, to pachI keQ kAma karavAthI naraka maLe?" brAhmaNe kaDaM-"vedamAM kahelI hiMsA svargane mATe ja thAya che." A arasAmAM koI eka muni tyAM AvI caDyA. munine dekhI amarasiMhe kayuM, "he munirAja, amAre banene vAda thayo che, teno nirNaya Apa karazo." brAhmaNa bolyo, "te barAbara che, benI vacce thayelA vAdane trIjo mANasa ja patAvI zake che, paNa jo A bakaro pote ja aMdhANI Ape tevU jJAna mArI AgaLa kaheze to ja te patI zakaze." pachI te jJAnI munie pratibodha ApavAnI icchAthI te bakarAno pUrva bhava jANI laI tene A pramANe kA, "are! teM ja khADA khodAvyA hatA, vRkSo paNa te ja ropAvyA hatA ane 'yajJa karavAthI svarga maLe che.' e paNa teja kaDaM hatuM. have atyAre zuM joIne tuM beMbeM kare che?" te muninA AvA A vacano sAMbhaLI te bakaro mauna dharIne rahyo. te joI / amarasiMha bolyo ke, "tamArA vacanathI A bakaro mauna dhArIne kema rahyo?" anagAra bolyo, "he rAjakumAra, A bakaro Aja brAhmaNano rudrazarmA nAme pitA hato, teNe A sarovara khodAvyuM hatuM. tenI pALa upara vRkSo ropAvyA hatA ane 'yajJo prarUpyA hatA. te adhama mRtyu pAmIne A bakaro thayo che. temaNe pUrve yajJamAM bakaro mAryo hato, tethI te potAnA karelA karmathI aparAdhI thaI pAMca vakhata AvI rIte bakaro thayo che. A chaTThA bhavamAM akAma nirjarA thavAthI tene jAti smaraNa thaI AvyuM che, tethI duHkhavaDe dagdha thayelo te A potAnA putrane kahe che ke, he putra, tuM mane zA mATe mAre che? haM tAro pitA DUM, jo tane pratIti na AvatI hoya, to tArI parokSe jamInamA dATelA dravyano nidhi tane batAq." muninA A vacana sAMbhaLI te brAhmaNa bolyo, "jo tame kaho cho, te satya hoya to huM AjathI hiMsA choDI dauM ane tamAro zrAvaka thaI jAuM." brAhmaNanA A vacana sAMbhaLI munie te bakarAne uddezIne kayuM, "he pazu, tuM te dravyano bhaMDAra batAva ane A saMsAra 1. yajJa karavAthI svarga maLe che, evaM mugdhajanone samajAvyu hatuM. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga :115
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dharmatattva upara amarasiMhanI kathA sAgaramAMthI tArA putranI rakSA kara." A sAMbhaLI te bakaro tyAMthI cAlIne te dravyanA nidhinI bhUmi batAvI, temAMthI nIkaLelA nidhAnane joI te brAhmaNa dayALu zrAvaka banI gayo. have te bakaro pachI anazana vrata laI mRtyu pAmIne deva thayo. pachI te amarasiMha kumAranuM satata hita karavAne tenA sAMnidhyamA AkvA lAgyo. eka vakhate te devatAe rAtre AvI kumAra amarasiMhane kAM ke, "tAro baMdhu samarasiMha tane mArI nAkhavAnA upAyoM ciMtave che, tethI tuM A nagarane choDI bIje sthaLe cAlyo jA. samaya Avye tane rAjya maLaze, paNa atyAre tAre ahiM rahe, ghaTita nathI. huM tArA te baMdhuno nigraha karI tane rAjya upara besADIza, paraMtu videza javAmAM tane lAbha ane pratiSThA maLaze." te devatAnA AvA vacana sAMbhaLI kumAra amarasiMha teja vakhate vimala nAmanA eka maMtrInA putrane sAthe laI kuMDina . nagaramAM cAlyo gayo. te samaye tyAM kuMDinapuramA azivarUpa rogacALAnI utpatti thayelI, tenI zAMti karavAne bhAnu nAmano tyAMnI rAjA devatAnI AgaLa bakarAM ane pADAnI hiMsA karAvato hato te joI amarasiMhe te hiMsakonI AgaLa AvI A pramANe kA ke, "are! tameM jIvone mAro nahIM." te hiMsako bolyA, "amo tArA vacanathI baMdha rahevAnA nathI, kAraNa ke amone evI rAjAnI AjJA che." A pramANe kahI teo hiMsA karavAne pravRta thayA, tevAmAM pelA bakarArUpa devatAe tatkALa te badhAne staMbhita karI dIdhA. pachI te vRttAMta te nagaranA rAjA bhAnunI AgaLa nivedana karavAmAM Avyo, eTale rAjA bhAnu pote Azcarya pAmIne devAlayamAM Avyo, tyAM devakumAranA jevA amarasiMha kumArane joI te vismaya pAmI gayo. kumAre rAjAne praNAma karIne kA, "A pazuo zA mATe mAravAmAM Ave che?'' rAjAe uttara Apyo ke, "roganI zAMtine mA." kumAra bolyo, "jIvahiMsA karavAthI zAMti zI rIte thAya? zAMti mATe to tame jIva dayA karo."rAjAe kahyu "jo A devatA pote mane tevI prarUpaNA kare to huM tamArA kahevA pramANe A hiMsA choDIne jIvadayA karUM." rAjAnA AvA vacano sAMbhaLI amarasiMha kumAre kaDaM, "koI eka kumArIkAne satvara ahiM lAvo, huM teNInI pAse te pramANe bolAvU." tatkALa rAjAe eka kumArIkA bolAvI maMgAvI. pachI kumAre teNIne maMDaLamAM sthApita karI maMtranA prabhAvathI te kumArIkA A pramANe bolI-"jenA 'mAnasamAM kalahaMsInI jema jIvarakSA rahelI hoya tenA caraNanA prakSAlana jalathI ahiM zAMti thaI jaze." te sAMbhaLI rAjA bolyo, "tevo ucca puruSa kevI rIte jANavo?" 1. mAnasa-mana pakSe mAnasa sarovara. 116 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiMsA upara amarasiMhanI kathA kumAre kaDaM. "samasyAnA pada uparathI hRdayano Azaya jANI zakAya che; tethI tame sarve darzanavALAone bolAvo; pachI ApaNe samasyA- pada ApI parIkSA karIe." pachI rAjAe tatkALa mANaso mokalI sarva darzanIone bolAvyA kumAra amarasiMhe teonI AgaLa samasyAnA be pado nIce pramANe kahyA. purA bhramantyA api vAravadhvAH sa-kuNDalaM vA vadanaM na vetti / arthAt - koI vArAMganA AgaLa ja pharatI hatI, to paNa teNInuM ja vadana kuMDaLavALU che ke nahi? te jANavAmAM AvyuM nahIM. A vAkya sAMbhaLIne koI vidvAne te samasyA nIce pramANe pUrNa karIcakSUniviSTaM stanamaNDale'syA stenaiva na jJAtamidaM hi samyak / / te vArAMganAnA stanamaMDaLa upara teNe potAnA cakSu sthApita karelA tethI potAnI AgaLa pharatI evI vArAMganAnuM vadana kuMDaLavALu che ke nathI te sArI rIte teNe jANyu nahIM. bIjA anyadarzanIoe te rAjakumAranI AgaLa tevI rIte zrRMgArarasa virAjita evI te samasyA rasanA AvezathI kahI saMbhaLAvI A vakhate koI bhavitavyatAnA yoge pelA bakarAnA pUrva bhavane jANanArA dayALu uttama muni tyAM AvI caDyA. amarasiMha kumAre temanI AgaLa te samasyAnAM pada pUchayAM, eTale samatArUpI amRtanA sAgaramAM krIDA karavAmAM gajeMdra samAna te mahAmunie te samasyAnI pUrti nIce pramANe kahI saMbhaLAvI. mArge'tra tu sthAvara jIvarakSA vyAkSipta cittena mayA na dRSTam / puro bhramantyA api vAravadhvAH sa-kuNDalaM vA vadanaM na vetti / / 1 / / .. "A mArgamAM sthAvara jIvonI rakSA karavAmAM mAruM hRdaya evaM Atura hatuM ke, jethI mArI AgaLa pharatI evI vArAMganAnuM vadana kuMDaLavALu che ke nahIM, te mArA jovAmAM AvI zakyuM nahIM." A sAMbhaLI kumAre kA, "he rAjA, A muninA caraNanA dhovaNajaLathI roganI zAMti thaze, temAM saMzaya nathI." pachI te bhAnu rAjAe potAnI jAte te sAdhune uttama Asana upara besADI tenA baMne caraNa prAsuka jaLathI dhoyA. 'bhAnunA karasparzathI sAdhunuM caraNakamaLa je lakSmIvALaM thayu, te ghaTe che, paraMtu te upara jaLaY siMcana thatAM paNa te paMka-kAdavane haranAru 1. bhAnu sUryanA karasparzathI-kiraNonA sparzathI kamaLa lakSmI (zobhA) vALu thAya, te ghaTita che. paraMtu te jaLanA siMcanathI kamaLa kAdavane haranAruM na thayu. pakSe bhAnu rAjAnA karasparzathI-hastasparzathI muninu caraNakamaLa suzobhita banyuM ane te caraNapaMka-pAparahita che, eTale tethI jaLavaDe paMkane dhovAnuM kAMI hatuM ja nahIM. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 117
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dharmatattva upara amarasiMhanI kathA na thayu, te ghaTatuM nathI. te jaLanA yogathI bhAnunA baMne kara-hAtha kRtArtha thayA, paraMtu te 'rAjAnA karo anya koInA saMtApane haranArA na thayA. tenuM zuM kAraNa? pachI te jaLanA siMcanathI tatkALa nagaramAM roganI zAMti thaI gaI. te joI rAjAe vismaya pAmIne pUchyuM ke, "A rAjakumAra koNa che?" te samaye maMtrIputra vimaLakumAre amarasiMhano kuLa, nAma vagere badho vRttAMta rAjAnI AgaLa kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI bhAnu rAjAe kumAra amarasiMhane sanmAnapUrvaka potAnI kanakAvatI nAme putrI ane adhuM rAjya arpaNa kryu.||650|| keTaloeka kALa sarva sukhamaya gayA pachI amarapura nagaramAMthI AvelA keTalAkaeka puruSoe kumAra amarasiMhane khabara ApyA ke, "deva, tamo nagaramAthI gayA pachI pAparddhinA vyasanathI vyApta thayelA evA rAjA samarasiMhe lokone zatruthI utpanna thayelI pIDAnI ciMtA-darakAra karI nahi, tethI zatruonA upadravathI loko duHkhI thayA, te joI maMtrIonI sAthe zubha pariNAmano vicAra karI senApatie mRgayA karavA gayelA te rAjAne mRganA bahAnAthI bANano ghA karIne mArI nAkhyo che. vyasana anartha karanAruMja che. he prabhu, have tame satvara Avo, rAjyano svIkAra karo, lokone pALo ane duSTa lokono nigraha karo." teonAM AvAM vacana sAMbhaLI kumAra amarasiMhe rAjA bhAnunI AgaLa te hakIkata nivedana karI caturaMga senA sAthe laI harSathI potAnA nagaramAM AvI pahoMcyo. bhImakAnta guNavALA ane nItimArge cAlanArA kumAra amarasiMhano senApati vagaire maMtrIoe rAjya upara abhiSeka karyo. dayAnA guNane laIne amarasiMha vayamAM nAno hato, to paNa tene rAjya manyuM ane moTA samarasiMhane jIvahiMsAne lIdhe zarIrano kSaya thaI gayo. rAjA amarasiMhe rAjya meLavI potAnA dezamAM dayAdharma pravarttAvyo, tethI tene rAjya tathA prajAnI AbAdi thaI ane teno mahimA adbhuta thayo. pelA devatAnA sAMnidhyathI rAjA amarasiMha cirakAla rAjya lakSmI bhogavI chevaTe potAnA putrane rAjya ApI dIkSA grahaNa karI nirmaLa hRdayavALA te amarasiMha muni sarva rIte dayA pALI aMte kevaLajJAna meLavI avyaya-avinAzI evA mokSane prApta thayA. / / 661 / / je sadbuddhimAn manuSya A pRthvImAM samyak prakAre jIvadayA pALe, je anyane pIDA karavA mRSAvAda bole nahi, adattAdAna (corI) kare nahIM, brahmacarya 1. rAjA je prajA upara kara nAkhe che, te jema jema vadhAre pramANamAM hoya che, tema tema te saMtApane haranArA thatA nathI, paNa saMtApamAM vadhAro karanAra thAya che, te yukta che. 2. duSTano nigraha karavAvaDe bhIma ane sajjano upara anugraha karavAvaDe kAnta. 118 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanuM svarUpa dhAraNa kare, potAnA bhAvathI parigrahanuM pariNAma kare, digvirati, bhogopabhogarnu mAna, anarthadaMDanI virati ane sAmAyika vrata grahaNa kare, hamezAM jIvarakSAthI dezAvakAzika, pauSadhavrata ane atithi saMvibhAga vrata dhAraNa kare, A pRthvImAM jIvadayA e dharmarUpI kalpavRkSa- mULa che. jo te mULa hoya, toja te vRkSanI zAkhAo TakI zake che ane te mULa naSTa thaI jAya to te (dharmarUpI kalpavRkSa) TakI zakatuM nathI. je pApa pApabuddhithI karavAmAM Avyu hoya te pApanI zuddhi thai zake che. paNa dharma buddhithI je pApa karavAmAM AvyuM hoya, tenI zuddhi thatI ja nathI.' tethI sarva darzanoe mAnelo ane sarva sukhone ApanAro dayAdharma tattvajJa puruSa hamezAM harSathI karavo joIe. je manuSya te dharmano eka eka mArga grahaNa kare che, tene Aloka tathA paralokamAM sukha sahita ziva-kalyANane prApta thAya che. e pramANe dharmatattva kahevAmAM Avyu. ___ A pramANe gurue kahelA deva, guru ane dharmanA tattvo sAMbhaLI te jagadvara UlaTo vadhAre matsara-dveSavALo thayo. je cora hoya tene caMdranI kAMti rucatI nathI. ___eka vakhate teNe caMdrApIDa rAjAne karvA ke, "potAnA matane ja sthApana karanArA A loko potAnA matamA uddhatta thaI bIjAonA darzanane mAnatA nathI. teone mATe bIjuM zuM karavU? phakta teono khorAka baMdha karo eTale teo potAno deza choDIne bIje kyAMya cAlyA jaze." te rAjAno mAnito hato, tethI tenA kahevA pramANe tatkALa rAjAe ucca prakAre haTha karI paTaha vagaDAvI potAnA dezamAM temano khorAka baMdha karAvyo. AthI te kALe madavaDe uddhata evA te rAjAe sAdhuone bhikSAdAnano aMtarAya karavA vaDe lAbhAMtarAyanuM nibiDa karma bAMdhyu. / eka vakhate jeno upAya karanAra vaida phAvI zake nahIM tevo gUDha visUcikA (jhADA)no doSa thaI Avyo che tethI te rAjA paMcatvane pAmI pahelI nArakImAM gayo. tyAMthI nIkaLI sarIsUpa-(sApa) thaI bIjI nArakImAM gayo. tyAMthI pakSI thaIne trIjI nArakImAM gayo. tyAMthI siMha thaIne cothI nArakImAM gayo. tyAMthI sarpa thaIne pAMcamI nArakImAM gayo. tyAMthI nIkaLI te strI thaI chaTThI nArakImAM gayo ane tyAMthI matsya thaI sAtamI nArakImAM gayo. tyAMthI ekeMdriya vageremAM ghaNA bhavonI aMdara jJAna tathA vijJAna rahita bhamatAM bhamatAM teNe niraMtara dehanAM duHkha sahana kayAM. evI rIte sarva sthaLe kSudhA ane tRSAnA duHkhathI yukta eMvA ane jIvanane 1. pApabuddhayA'tra yatpApaM, tasya zuddhi pravartate / dharmabuddhayA tu yatpApaM, tasya zuddhirna vidyate // 667 / / zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 119
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA . dhAraNa karato nArakI tathA tiyaMcomAM vividha prakAranI ghaNI vedanA bhogavato te tuM karmayoge A gAmanI ciMtA-saMbhALa karanAranA gharamAM hamaNAM putrapaNe utpanna thayo che, tethI karIne tane lAbha nathI." A sAMbhaLI te nirbhAgyane jAtismaraNa thaI AvyuM ane tatkALa saMvega pAmI teNe gurune pUchyuM ke, "evo koI paNa upAya che ke jethI mArA karmano kSaya thaI jAya?" kevaLIe kahyu, "jaMtune tapa karavAthI nikAcita evA paNa karmano kSaya thaI jAya to pachI spaSTabaddha pramukha karmono kSaya thaI jAya, temAM kAMI Azcarya nathI. he nirbhAgya, tAruM karma anaMta bhave vedAya te, kaThora che, tethI jo tuM dustapa evaM tapa tapIza, to A bhavamAM ja tArI zuddhi thaI jaze." nirbhAgye munine kA, "jo huM dIkSAne lAyaka houM, to mane dIkSA Apo ke, je dIkSAne laIne hu~ ucca prakAre tapa karIza." pachI nirbhAgyane yogya jANI munie tene dIkSA ApI ane zikSA paNa ApI. dIkSA ApatI vakhate teNe A pramANe abhigraha lIdho, "AjathI mAre mAse mAse AhAra karavo, paraMtu huM bIjA sAdhune arthe sadA bhikSA levAne jaIza." A pramANe eka lAkha varSa sudhI dIkSA tathA abhigrahane pALI aMte samAdhithI mRtyu pAmI te nirbhAgya sahasrAra devalokamAM gayo, tyAM utkRSTha sthitimA rahI ane tevI jAtanA bhoga bhogavI, AyuSyano kSaya thatAM tyAMthI cyavIne pratiSThAnapuranA rAjA malayaketunI priya rANI satI suvilAsavatInA garbhamAM te bhAgyayoge putrapaNe utpanna thayo. te vakhate rANI suvilAsavatIe harSathI aparimita pramANavALo pUrNa kalaza mukhamA praveza karato svapnamAM joyo, te ja vakhate pUrva puruSoe rAkhelAM ane koTI ratnothI bharelAM ATha mahAnidhAna pragaTa thayAM. anukrame suvilAsavatIe zatruone nivAranArA putrane janma Apyo te samaye harSathI vividha jAtanA mahotsavo vidhipUrvaka karavAmAM AvyA. mAtApitAe svapnane anusAre sarva svajanonA samUhane saMtoSI te putranuM nAma pUrNakalaza pADyu. zuklapakSanA caMdranI jema te pUrNakalaza netrone AnaMda Apato divase divase 'tApane haranArI kaLAnI vRddhi pAmavA lAgyo. anukrame te parAkrama, audArya ane gAMbhIrya guNane vasavAnA sthAnarUpa ane yuvati janane harSadAyaka evaM zubha yauvanavaya pAmyo. ___eka vakhate yuvAna pUrNakalaza potAnA bhavanamA rahyo hato, tevAmAM pratihAre nivedana karelo koI buddhimAn puruSa tyAM Avyo. te praNAma karI yogya sthAne beTho. pachI kumAre tene pUchyuM ke, "tame kyAthI Avo cho? ane ahiM AvavAnuM 1. jema caMdra tApane haranArI kaLAnI vRddhi pAme che. tema A pUrNa kalaza paritApane haranArI kalAjJAnanI vRddhine pAmyo hato. 120 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA zuM kAraNa che?" te bolyo, "vRkSothI suzobhita evI zrAvastI nAme nagarI che temAM zrI jinabhagavAnmAM bhaktivALo jinadatta nAme zrAvaka rahe che. te jinadattano mitrasena nAme huM mitra chu. ane huM te ja nagarIno rahevAsI chu. eka vakhate divya sugaMdhanA samUhathI prakAzatA te jinadattane dekhI meM tene pUchyuM ke, "Avo divya sugaMdha tane kyAMthI prApta thayo?" teNe kA, / / 700 / / "sarvAnubhUti nAmano eka yakSa mAro mitra che. teNe mane AkAzagAminI vidyA ApI che, te vidyAnA baLathI zAzvata evA naMdIzvarAdi tIrthomAM huM jAuM chaM. tyAM devatAo paNa Ave che. tyAM divya pUjAnA upahArathI hu suvAsita aMgavALo thAuM chu, tene lIdhe mArAmAM Avo divya sugaMdha rahelo che." pachI meM tene kAM ke, "tuM mane te maMtra Apa, ke jethI bhuvanane viSe adbhuta evI puSkaradvIpamAM javA AvavAnI zaktio mane prApta thAya." tatkALa teNe mane maMtra Apyo. meM te maMtranI pUrva sevA karI che, have huM tenI uttara sevA karavA dhAruM chu, paNa temAM mane sahAya karanAra koI nathI. batrIza lakSaNavALo, parAkramathI prakAzita, sAhasI baLavAn ane moTA bhayathI nahIM DaranAro koI vidvAna, dhIra, vIra ane gaMbhIra hRdayavALo puruSa jo mane sahAya kare, to te maMtra siddha thAya." A sAMbhaLI kumAre kaDaM, "hu~ tAro uttarasAdhaka thAuM. tuM tAruM kArya satvara kara. tane temAM vighna thaze nahiM." pachI kRSNacaturdazIne divase moTo upaskara (sarasAmAna) laI te kumAranI sAthe rAtre smazAnamAM gayo. sAdhake eka . maMDaLa ALekhyuM ane tenI puSpothI pUjA karI. pachI te kumAra maMDaLane grahaNa karI dhIra hRdaye rahyo. pachI tyAM eka kSatavagaranuM zaba lAvI tenA mukhamAM agni saLagAvI te sAdhaka harSathI maMtra bhaNI AhUti ApavA lAgyo. te vakhate bhUtoe AvI kalakala zabda koM, vetALoe nRtya karavA mAMDyuM ane rAkSasoe hasavA mAMDyuM, chatAM paNa te sAdhaka kSobha pAmyo nahIM. pachI te zaba bercha thaI potAnI kAkhamAM sAdhakane laI dUra cAlyuM, kumAra paNa tenI pAchaLa cAlyo; tathApi te zabe sAdhakane choDyo nahIM; eTale kumAre zaba tarapha hAka mArI. tethI te zaba sAdhakane mUkI daIne paDI gayu. te vakhate sarvAnubhUti yakSa pratyakSa thaI kumAra pratye bolyo, "huM tArA sAhasathI saMtuSTa thayo chu," kumAre kaDaM, jo tuM mArI upara saMtuSTa thayo hoya to A sAdhaka- icchita pUrNa kara. yakSe kA- "te sAdhakamAM yogyatA nathI, huM tAro Adeza karanAra thaIza, paNa sAdhakano nahIM thAuM. tene tArI samIpa rAkhavo eTale te sadA sukhI thaze." A pramANe kahI te yakSe banene tatkALa hastInA skaMdha upara besADyA. ane kahyu ke, "he kumArendra akSaya evA vidarbhadezamAM kuMDinapura zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 121
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA nagara che, temAM potAnI dezanI bhUmine taMtrathI rakSaNa karanAra damitAri nAme rAjA che. te rAjAne kamaLAlakSmInA jevI harSadAyaka kamaLAdevI nAme rANI che ane maMtrataMtramAM catura evo jJAnagarbha nAme maMtrI che. jinazAsananA bhakta rAjA damitArie eka vakhate municaMdra gurunI pAse bhAvasahita samyaktvane grahaNa karyu. keTalekakALe tenI rANI kamaLAdevI sagarbhA thaI ane koI viSamabhAgye rAjAne roga utpanna thaI Avyo. te rAjAne mRtyu vakhate koI adharma karmanA yoge samyaktvane dUSita karanAro zaMkAkaMkhAno doSa thaI Avyo. tethI te yakSa thayo. aho! anyathA ( jo samakita dUSita - malina na kayuM hoya) to jaghanyathI paNa saudharmadevalokamAM zrAvakano sukhadAyaka utpAta thAya. arthAt zuddha samakitavaMta vadhAre nahi to saudharmadevalokamAM to utpanna thAya ja; pachI maMtrIoe sagarbhA kamaLAdevIne putra thaze, evI buddhithI teNIne rAjyano bhAra sauMpyo. tathApi putra thayo nahIM, paraMtu putrI thaI, AthI te rANI ati duHkha pAmI. maMtrIe teNIne dhIraja ApI kahyuM ke, "he rAjapriyA, tame kheda karazo nahi, ema karavAthI A prakhyAta ane hitakArI rAjya cAlyuM jaze. mATe tame A putrIne putrano veSa paherAvI pAlana karo. " pachI maMtrIe AkhA zaheramAM putra janmano utsava karyo. te putranuM nAma kAmasena pADyuM ane anukrame vadhavA lAgyo. te damitAri rAjAnA jIvarUpe huM yakSa thayo chaM ane meM avadhijJAnathI badhuM joyuM che. have te rAjakanyA hamaNAM chUpAvI zakAya nahi tevA utkRSTa yauvanavayane prApta thaI che. he mahAzaya, tuM hamaNAM tyAM jA ane te rAjakanyAnuM pANigrahaNa kara ane tyAMnuM mahArAjya bhogava." kumAre tema karavAne kabUla kartuM eTale te yakSa AdarathI potAnA hAthamAM aMkuza laI te gajeMdrane AkAzamArge calAvyo. kuMDinapuranI pAsenA udyAnamAM AvIne sAdhaka sahita kumArane satvara hAthI uparathI utAryA pachI te yakSe rUpane pherave tevI vidyA ApI A pramANe kayuM, "he kumAra, strInuM rUpa laI te kuMvArI kanyAne avazya paraNI le." pachI kumAre vidyAnA prabhAvathI kanyAnuM rUpa dhAraNa kayuM. ane yakSe hAthI, ghoDA vagerenuM vaikriya sainya ubhuM karyu. pachI yakSe sAdhakane barAbara zIkhavI jJAnagarbha maMtrInI pAse mokalyo. teNe AvI maMtrIne A pramANe kahyuM, "he maMtrin, siMhaladvIpanA rAjAe potAnI pUrNakalazI nAmanI svayaMvarA kanyA kAmasena kumArane mATe mokalI che, to te baMnenA jevI rIte nyAya sahita vivAha thAya, tevI sarva prakAranI uttama sAmagrI satvara taiyAra karo . " maMtrIe tenuM sarva vacana tenI AgaLa svIkArya, pachI tene vidAya karI pote rANInI pAse Avyo ane svayaMvarA thaI AvelI kanyAno sarva vRttAMta rANIne nivedana karyo. te sAMbhaLI zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 122
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA rANI ghaNI ja khedAtura banI gaI. tatkALa maMtrIe kAM, "he nRpavallabhe, tame hAla kheda karazo nahi, hamaNAM Avelo vakhata pasAra karI devo. kAraNathI AvI paDelu A pANigrahaNaneM kAma karAvI levU, pachI haM mArI buddhinA baLathI samayane ucita evI badhI kriyA karIza. jo ApaNe hamaNAM A rAjakumArInI hakIkata pragaTa karIe to ApaNA zatruo ApaNane upadrava karavA taiyAra thAya ane te anyAyI loko ApaNo grAsa karI jAya." A pramANe kahI teNe kAmasenAne ekAMtamAM bolAvIne sUcavyu ke, "vatse, tAre puruSano veSa paherIne rAjakanyAne paraNavI." maMtrInaM A pariNAme suMdara evaM vacana sAMbhaLI kAmasenAe te nirbhayapaNe svIkArya. pachI maMtrIe vivAhotsava karavA mAMDyo. te sAdhake A sarva vRttAMta yakSanI AgaLa nivedana karyo, eTale yakSe vivAhanI sarva uttama sAmagrI taiyAra karI dIdhI. te kRtajJa-maMtrIe nagarImA chAyAne mATe vidhipUrvaka uMcI jAtanA maMDapa vagere racAvyA. jyAre hastameLApano samaya Avyo, tyAre kAmasene puruSanA hAtha uparathI te kanyA kSaNavAramA puruSa rUpe jANI lIdhI. pUrNakalazI to yakSanA prasAdathI pahelethI ja te kanyAnuM sarva svarUpa jANatI hatI, tethI tene ciMtA zenI hoya? vivAha thaI rahyA pachI puNyavaDe prauDha evA varavadhUne hAthI upara besI mArge cAlatAM joI loko potAnA hRdayamAM A pramANe ciMtavavA lAgyA, "je strI che. te puruSAkAra che ane je vara che, te vanitAkAra che, tethI rUpanA kAraNarUpa evaM A saMsAra-nATaka jANavAmAM AvatuM nathI." vaLI koIe kahyu ke, "A vanitA nathI paraMtu deva che, te A svecchAthI Aq rUpa laI ahiM krIDA karavAne Avela che. bIjAe kAA zrImAn dAnava to nahIM hoya, enI krIDAne koNa jANI zake? te A puruSane laIne kyAMya cAlI jAya che." A pramANe loko vAto karatA hatA, tevAmAM kulakramathI cAlyoM Avato AcAra karavAmAM tatpara ane ghaNA sukhanA samUhathI yukta evA te baMne potAnA mahelamAM AvI pahoMcyA. Akho divasa moTA sukhamAM pasAra karI pachI maMtrI tathA senApati vagere sevakonA samUhane vidAya karI kumAra pUrNakalaza hAsya karIne bolyo, "he mugdhe, ATalA divasa sudhI mugdha buddhivALA bhoLA lokone teM chetaryA che, paraMtu je dakSa caturajana che, te bIjAthI chetarI zakAto nathI. mATe have puruSano veza choDI de ane mane satvara bhajI le." te sAMbhaLI kAmAtura evI kAmasenA bolI, "tyAre tame paNa strIno veSa choDI dyo ane mArI upara amRtanuM siMcana karo." kumAra pUrNakalaza vismaya pAmIne bolyo, he bhadre, he mRgAkSi, he jJAnadhare, kahe, huM puruSa chu, ema te zI rIte jANyu?" kAmasenA bolI, zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 123
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA "jyAre tame pUrve vivAhamAM mArI sAthe karasparza karelo tyAre meM jANI lIdhuM hatuM ke tame puruSa cho." te sAMbhaLI kumAre ciMtavyuM ke, "A bALA che, chatAM ghaNI viduSI che." pachI kAmasenA bolI, "tame mane strI tarIke zI rIte jANI?"" kumAre kahyuM, "te tAro sarva vRttAMta mane yakSe kahyo hato. " pachI te baMne potapotAno veSa harSathI aMgIkAra karyo ane bane paraspara rUpa joIne janmanI saphaLatA mAnavA lAgyA. temaNe vividha jAtanA sukhothI te rAtri AnaMdamaya karI. prabhAtakALe kAmasenAe kumArane A pramANe kahyuM, "svAmI, pharIvAra tamAruM uttama strIrUpa banAvI dyo. huM mArI mAtAnI pAse jaI A sarva vRttAMta teNIne jaNAvuM." pachI kumAre tema kayuM. eTale kAmasenA poteM strIveSa sAthai potAnI mAtA pAse AvI. teNIne strIveSavALI joI mAtA atyaMta camatkAra pAmI gaI. pachI teNIne ekAMte bolAvI pUchyuM ke, "putrI A zuM karyu?" pachI kAmasenAe badhI hakIkata potAnI mAtAne kahI saMbhaLAvI. rANI khuzI thaI ane teNIe potAnI putrIno te vRttAMta maMtrIne nivedana karyo. pachI rANI, maMtrI ane rAjaputrI traNe kumAra pUrNakalazanI pAse AvyAM. tyAM kumArane strInA rUpamAM joI rANIe putrIne kahyuM, "vatse, pahelAM teM je kahyuM hatuM, te to atyAre dekhAtuM nathI." pachI rAjaputrInA kahevAthI pUrNakalazakumAre potAnuM kharuM rUpa pragaTa karyaM te joI rAjapatnI harSathI utkaMThAvALI banI gaI. teNIe maMtrIne kayuM, "he vidvAn, juvo, zuM A AzcaryanI vAta nathI?" te sAMbhaLI uttama zAstromAM catura evo maMtrI bolyo, "he devI, temAM AzcaryanI vAta zI che? dharmathI zuM na thAya ? / / 769 / / dharmathI kalyANane prApta thanArA manuSyone pRthvI dravyanA bhaMDAravALI thAya che, sarva rAjya svarAjyanA jevuM bane che, devatAo haMmezAM sevaka thaIne rahe che, daityo manuSyanA jevA thaI jAya che, duSkALa sukALa thaI jAya che. durgama sugama thaI paDe che, khaMDa-vana akhaMDa nagara rUpa thAya che. durjana sajjana thaI jAya che, videza svadezanA jevo bane che, viSama susama bane che, roga bhogapaNAne pAme che, duHkha uttama sukharUpa banI jAya che, kAlakUTa jhera amRta thaI jAya che, saMkaTa lakSmIne nikaTa banI jAya che, nidhana - mRtyu athavA nirdhanatA dhanikatA rUpe thAya che, paraloka svalokanI peThe thaI paDe che, lakSmI haMmezAM lakSmI (zobhA) ApanArI thAya che. zAradA - sarasvatI - keLavaNI zAradA - sArane ApanArI thAya che ane pote karela sukRta vadhI jAya che." A. samaye pelo yakSa te rANI vagerenI AgaLa pragaTa thaIne bolyo, "huM pUrve damitAri rAjA hato, meM zaMkAdi doSathI samyaktvanI jarA zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 124
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA virAdhanA karI hatI. te samyaktvanI zuddhi vinA bIjo dharma mAnya thato nathI. te doSane laIne huM A yakSa thayo chaM, tethI he vijJe! haMmezAM zuddha samyaktva dhAraNa karavuM ane temAM zaMkA vagere moTA doSo karavA nahIM. meM ATalo vakhata rAjyane sahAya ApavA rUpa hita kareluM che. chevaTa pratiSThAnapuranA svAmIpaNAthI suzobhita zrI malayaketu rAjAno A kumAra rAjyanI rakSA karavA mATe kAmasenAnA vivAha arthe (tamane) arpaNa karyo che. A pUrNakalaza nAmanA kumArano rAjyAbhiSeka karI tame AdarathI tenI AjJA mAnajo." yakSanAM A vacano sarvee aMgIkAra karyAM, pachI yakSe kaMdarpanA jevA dehavALA te kumArane ati harSathI kahyuM, "he pUrNakalaza, sadvRtta, patra yukta, ghanarasanuM pAtra sumanas sahita ane artha ApanAra evo tuM jaya pAma. dharmathI tArA kAryanI siddhi thaze temAM koI jAtano saMzaya rAkhIza nahi, to paNa koIvAra karttavya karavAnI icchA thAya, to mane avasare saMbhAraje." A pramANe kahI te dhairyavAn yakSa potAnA sthAnamAM cAlyo gayo. "devA ghanaM dAnavA vA, tiSThanti na narAntike" / / 784 / / devatAo ane dAnavo manuSyanI samIpe ghaNIvAra sudhI rahetA nathI. pachI senApati ane maMtrI vagere te kumArano paTTAbhiSeka karyo, nItine jANanAra ane zUravIra evA puruSane kayo manuSya rAjA na banAve? pachI kumAre pelA sAdhaka mitrasenane harSathI eka dezano svAmI banAvyo. kAraNa ke "saMtohyAzritavatsalAH" satpuruSo potAnA Azritajana upara vAtsalya dharanArA hoya che. jJAnagarbha maMtrIe te joIne potAnI putrI mitrasenanI sAthe paraNAvI. "nRpamAnyo'rcyate janaiH" rAjAno mAnIto thayelo puruSa lokothI pUjAya che. rAjA pUrNakalaza puNyAnubaMdhI puNyathI rAjyane prApta karI haMmezAM sarala hRdaye pavitra puNya AcaravA lAgyo. te samaya pramANe virodha na Ave tevI rIte sadA dharma, artha ane kAmane sAdhato, temAM Azcarya nathI, kAraNa ke rAjadharma evo ja che. te apUrvautkRSTa (vyakti) mAM utkRSTa, madhyamamAM madhyama ane jaghanyamAM jaghanya Adara rAkhato hato kAraNa ke te kramavettA hato. te lakSmIe yukta hato chatAM paNa 2 jinadharmane choDato nahIM, te Azcarya hatuM. paraMtu tethI paNa vadhAre Azcarya e hatuM ke 1. pUrNakalaza sadvRtta - sAro goLAkAra, patra yukta- pallavothI yukta, ghanarasa- jaLanuM pAtra ane sumanas puSpothI yukta hoya che ane te artha- dravyane ApanAra che. kumAra pUrNakalaza sadvRttasArA AcaraNavALo, patra- vAhane yukta dhanarasa - jJAnanuM pAtra ane sumanas - vidvAnonI sAthe sAthe rahenAra ane artha sAdhaka hato. 2. jana- vItarAgano dharma pALavAmAM lakSmI (nI garaja ) na hovI joIe chatAM te lakSmI yukta thaI jinadharmane pALato. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 125
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA te 'janArdana na hato. te rAjA potAnA rAjadharmathI jinadharmane sadA uttama mAnato. tethI te jinadharmanuM kArya karyA pachI rAjadharmanuM kArya karato hato. evI rIte gRhastha dharmarUpI vRkSatuM sarasa phala grahaNa karatA evA te rAjAne rAjyanA sarva aMgonI puSTi thaI ane pachI tenA 2aMgajjanano udaya thayo. kAmasenA rANIthI vIrasena nAme sadbuddhi putra utpanna thayo. te aneka lokoe namelo ane vivekI puruSone mAnanIya thayo. eka vakhate kumAra pUrNa kalaze potAnA mitra mitrasenane kahyu ke, "hamaNAM mArA hRdayamAM A pRthvInuM kautuka jovAno vicAra thayo che." teNe mitrarUpe rAjAne jaNAvyu. "he vibho, bhale jevI tamArI icchA, paraMtu pelA yakSanA sAnnidhyathI ApaNe jaIe." tenA vacana uparathI rAjAe te yakSa- smaraNa kayu, eTale te mananI sAthe ja kSaNavAramA AvIne ubho rahyo. devatA vilaMba karatA nathI. rAjAe tenI AgaLa potAnI kharI hakIkata kahI, eTale yakSe kahyu ke, "tamo baMne satvara gajeMdra upara caDI jAo, pachI te kumAra pUrNakalaza ane sAdhaka baMne yakSanA sAnidhyathI sAdhuomAM uttama banI yakSanA gajeMdra upara caDI AkAza mArge cAlyA. vividha kautukathI bharapura evI pRthvIne vilokatAM te baMne kAMcananA samUhathI virAjamAna evA kAMcanapuramAM AvI pahoMcyA. / / 800 / / je kAMcanapura uttama evA AzcaryAne dhAraNa karatuM hatuM; suvarNanA killAthI suzobhita hatuM, prAsAdonA samUhathI vyApta hatuM, havelIonI zreNI vaDe yukta hatuM. dukAnonI paMktimA rahelI sArI vastuothI bharapura hatuM, nATaka tathA ramatagamatothI yukta hatuM, ghaNAM dhanika lokonA AvAso tyAM AvelA hatA ane te dhanadhAnyathI pUrNa hatuM. te nagara vyAkaraNanA jevU barAbara dekhAtuM hatuM. jema vyAkaraNa catuSkavaDe yukta hoya che, tema te catuSka-cAra staMbhavALA maMDapothI yukta hatuM, jema vyAkaraNa 'utsarga tathA apavAda vidhivaDe unnata hoya che, tema te nagara utsarga-tyAga karavAnA apavAdanI vidhithI unnata hatuM. jema vyAkaraNa AkhyAta kRtya ane taddhitanA pratyayo ane varNo-akSarothI yukta hoya che, tema te nagara vikhyAta evA kRtya-kAryone karanArA ane taddhita-tenA hitanI pratIti-khAtrI ApanArA evA varNa-cAre varNanA lokothI yukta hatuM. vyAkaraNa 1. je janArdana-viSNu hoya te lakSmIe yukta hoya ja, A pUrNakalaza lakSmIe yukta hato, jinadharmano pAlaka hato ane janArdana-jana-lokone-ardana-pIDA karanAra na hato e Azcarya, 2. aMgajjana-rAjyanA aMgonA mANasono udaya pakSe aMgaja-putra janano udaya. 3. vyAkaraNamAM catuSka pratyaya darzaka che. 4. vyAkaraNamA utsarga ane apavAda vidhi Ave che. 5. AkhyAta-dhAtu prakriyA, kRtya-kRdaMta prakriyA ane taddhita prakriyA Ave che. 126 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA jema 'guNa tathA vRddhithI yukta hoya che, tema te nagara guNavRddhi-guNothI vRddhivALU hatuM. paraMtu vyAkaraNa jema upasarga, nipAta, nyAsa ane lopavALu hoya che, tema te nagara upasarga-upadrava, nipAta-paDavU ane nyAsalopa-thApaNanuM oLava. teTalAthI varjita hatuM. Aq nagara joI kumAra harSathI prakAzamAna thaI gayo ane teNe yakSane kA ke, "rAjA sahita evaM A nagara amone darzAvo." pachI yakSe gajeMdranA skaMdha uparathI te banene utAryA ane kahyu ke, "jyAre kAma paDe tyAre mane yAda karajo." te baMne pachI nagaramAM peThA ane Akho divasa pharIne temaNe dRSTine sukha Ape tevA vividha kautuko joyAM. jyAre sUrya asta thayo, tyAre vAjiMtravaDe gAjI UThelA kAmadevanA maMdiramAM jaI teo baMne sUI gayA. ___A arasAmAM te kAMcanapuramA sUrasena nAme rAjA te vizALa rAjya calAvato hato. tene vasaMtazrI nAme rANI hatI. teNInA udarathI ratinA jevI prItivALI ane kaLAkelimAM premavALI madanazrI nAme uttama putrI thaI hatI. latAnI jema phaLadAyaka ane sukhasaMpattithI yukta evI kAmalatA nAme eka senApatinI putrI te madanazrInI sakhI hatI. bIjanA caMdranI kalAnI jema nirmala ane lokoe pUjelI zazikalA nAme maMtrInI putrI tenI bIjI sakhI hatI. jANe jaMgama evI madhu-vasaMtanI zrI zobhA hoya tevI sumanobhU ane 'kokilasvarathI virAjita evI nagarazeThanI madhuzrI nAmanI putrI teNInI trIjI sakhI hatI. puNya-pavitra evA aMganA avayavothI suMdara evI te cAre sakhI vidhAtAe devagatimAMthI sAra vastu laIne nirmANa karelI hatI. tyAM vidyAnaMdana nAme eka catura buddhivALo zikSaka hato, te lokomA prazaMsA tathA kalyANa karanAro hoI potAnA nAma pramANe guNa dharAvato hato. mUrttimAn cAra prakAranI buddhinA jevI te cAre sakhIo samaya pramANe te vidyAnaMdana zikSakanI pAse niSkapaTapaNe kalAono abhyAsa karatI hatI. te nagaramAM ghaNo dhanavAn sAgaradatta nAme eka sArthavAha hato. tene rUpa tathA lAvaNyanuM pAtrarUpa, yuvAna, kulIna, vidvAn dhanavAn, subhAgI ane sukhI evo samudradatta nAme putra hato. te kaLAono 1. vyAkaraNamAM svarone guNa tathA vRddhi thAya che. te nagaranA lokomAM guNonI vRddhi thatI hatI. 2. vyAkaraNamAM upasargo, nipAta, nyAsa ane varNa vagereno lopa thAya che. te nagaramAM lokomAM upasarga-upadrava, nipAta-paDavU; ane nyAsalopa-thApaNanuM oLavaq thatuM nahIM. vyAkaraNamAM 'ane te nagaramAM teTalo taphAvata hato. 3. vasaMtaRtunI zrIpakSe sumanobhU iTale puSpone utpanna karanArI ane rAjakanyApakSe sumanobhU-sArA mananI bhUmirUpa. 4. vasaMtazrI kokilAnA svarathI virAjita evI rAjaputrI kokilAnA jevA svaravALI (temaja kAmadevathI virAjita evo paNa artha ghaTe che.) zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 127
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ * dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA abhyAsa karavA tatpara banI te cAreno sahAdhyAyI hato. hamezanA sahavAsathI, eka vidyAgurunA ane sarakhA svabhAvanA yogathI samudradatta upara te cAre bALAono vizeSa rAga thayo. eka vakhate te cAre bAlAoe vicAra karyo ke, "ApaNAmAM gaLInA raMganI jema paraspara uMcI jAtano bharapura sneha jAmI gayo che. jo ApaNA pitAo potAnI buddhi pramANe ApaNo vivAha judA judA nagarImA karaze, to ApaNane viyoga thaze. tethI ApaNe badhI rUpa, guNa ane sadvidyA vagere sarakhA guNothI maLatA evA samudradattanuM pANigrahaNa karIe." Aq vicArI temaNe samudradattane kaDaM ke, "tamAre sAyaMkAle kAmadevanA maMdiramAM AvI avazya amAruM pANigrahaNa karab." karNamAM amRta jevaM te kanyAogeM A vacana sAMbhaLI hRdaya ane kAnamAM durbala evo samudradatta khuzI thaI gayo ane teNe te kAle temanuM te vacana svIkArI lIdhuM. A samaye daivayoge kuraMga nAmano eka sevaka tyAM hAjara hato, teNe A badhuM sAMbhALI lIdhuM ane tatkALa teNe jaIne tenA pitA sAgaradattane te hakIkata kahI dIdhI. jyAre saMdhyAkALa thayo eTale rAja kanyA madanazrI rAjAnA cokIdAronI najara cUkavI, eka catura dAsIne sAthe laI ane vivAhanI badhI uttama sAmagrI grahaNa karI pelA kAmadevanA prAsAdamAM AvI. evI rIte pelI cAre kanyAo paNa jyAM kumAra pUrNa kalaza sAdhakanI sAthe sukhe suto hato tyAM harSabhera AvI. prathama teoe puSpothI kAmadevanI pUjA karI je kAmadeva 'anaMga che. chatAM paNa sevA karavAthI aMgaja-saMtatine Ape che. ahiM zreSThI sAgaradatte vicAyuM ke, "jo mAro putra samudradatta e sarva kanyAone paraNaze, to tethI mAre anartha utpanna thaze. kadi te nAnI vayano che, tene laIne samajUtIthI mAruM vacana nahIM mAne, to pachI huM vegathI bhedanI yuktithI tene A kArya karato aTakAvU." Aq vicArI sAgaradatte tene koI kAmarnu bahAnuM batAvI gharanI aMdara mokalyo pachI tarata te gharane tALu daI dIdhuM ane tenA mananI icchA toDI pADI. ahiM kAmadevanA maMdiramAM te prazaMsanIya evI sarva bAlAoe te samudradattane ghaNo vakhata avalokyo, paraMtu pUrvanA kAraNane laIne te jovAmAM Avyo nahIM. - samudramA maNinI icchA rAkhanArane jema ciMtAmaNi maLI Ave, tema samudradattanI zodha karatI te bAlAone pelo ISTa pUrNakalaza kumAra maLI Avyo. 1. kAmadeva-anaMga-aMga vagarano che, chatAM paNa te aMgaja-putranI saMtatine ApanAra che. 2. tenA pitA sAgaradatte gharamAM tALu vAsI pUryo che. te kAraNane laIne. 128 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA tene joI madanazrI tarata bolI ke, 'zuM A kAmadeva?' tyAre kAmalatA bolI, "kAmadeva to anaMga che ane Ato suMdara aMgavALo che" zazikalA bolI, "jarUra A puruSottama-viSNu ja che, paNa viSNu to janArdana-loka pIDaka che ane Ato janone koI AnaMda ApanAra che." madhuzrI bolI, "jarUra A zaMkara ja che, paraMtu he sakhI, te zaMkara 'virUpAkSa che ane Ato kamaLalocana che." madanazrI bolI, "tyAre Ane iMdra jANI lyo. joke te iMdra kAmarUpI che, paNa hajAra netrothI dUSita che. to pachI bIjA sarvene mAnya evo A anya puruSa che, ema mane kaho. paNa A puruSa ApaNA zreSTha AnaMdanI icchA karato. nathI." te bAlAonA AvA vacano sAMbhaLI temanI zaMkAne dUra karavA pelo sAdhaka bolyo. "A kAmadeva vagere mAMhelo koI nathI paraMtu te pratiSThAnapuranA rAjA zrI malayaketuno pavitra puNyanI bhUmirUpa ane strIonA kAma tathA arthane karanAra pUrNakalaza nAme putra che." A sAMbhaLI te sarva uttama kanyAo vismaya pAmI gaI ane paraspara kahevA lAgI ke, "saMtuSTa thayelA A kAmadeve ApaNane Avo svAmI Apyo che." pachI sarvee maLIne sAdhakane kayu ke, "A varane satvara jAgrata karo, kAraNa ke atyAre varavAne yogya evo samaya che." pachI sAdhake te kumArane uThADyo. te bAlAone joI pUrNakalaze sAdhakane kA, are bhAI! zaM A pAtAlanI nAgakanyAo che? athavA vidyAdharanI strIo che? ke surAMganAo che? te kAI barAbara samajAtuM nathI." kumAranA A zabdo sAMbhaLI rAjaputrInI vicikSaNA nAme dAsI bolI, "he suMdara evA vikalpanA bhASaNo karavAthI basa thayu. je kharI hakIkata che te sAMbhaLo. A pahelI anupama kanyA che, te sUrasena rAjAnI putrI che. bIjI senApatinI putrI che, trIjI maMtrInI putrI che ane A cothI nagarazeThanI putrI che. A cAre Apane varavAne AvelI che. hamaNAM zubha lagnache tethI e cArenuM satvara AdarathI pANigrahaNa karo." pachI teNInA kahevAthI kumAra pUrNakalaze kAmadevanI samIpe jaIne gAMdharva vivAhavaDe temanuM pANigrahaNa kayu. te pachI madanazrI vagere sarva bAlAoe kumAra pUrNakalazane A pramANe kA, "svAmina, tame A jagatanA dezomAM pharavAne mATe ati Adara ane icchAvALA cho, tathApi tamAre potAnA mANasonI vizeSapaNe saMbhALa levI joIe. he prabho, kamalinInI zobhA jala vagara hotI nathI. kA che ke, "anAtha strIone temano baMdhu paNa parAbhavane mATe thaI paDe che. sUryano udaya na thatAM jalamAMthI thayelI kamalinIne jalamAMthI thayelo caMdra baMdhu chatAM paNa temanA 1. virUpAkSa-traNa netrone laIne zaMkara virUpa netravALA che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 129
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA parAbhavane mATe thaI paDe che." A pramANe kahI te badhI pota potAne sthAne cAlI gaI ane pUrNakalaza kumAra potAnA mitra citrasena sAdhakanI sAthe tyAM zAMtithI rahyo. A avasare evaM banyu ke, eka gajeMdra khIlo ukheDIne chUTo thaI nagaranA prAsAdo ane vividha jAtanI havelIo pADavA lAgyo ane te krodhathI yoddhAone paNa mAravA lAgyo to pachI bIjAonI zI vAta karavI? te bhadrajAtinA gajeMdrone paNa gaNakArato na hato. e gajeMdra svabhAvathI tophAnI hato. tema chUTo thavAthI ane madathI utkRSTa (unmatta gAMDo) banavAthI te vadhAre tophAnI thayo hato. te sAthe te rAjAne priya hato. te gajeMdranA naThArA kAmone laIne tenI niMdA thaI, temAM kAMI Azcarya na hatuM. A pRthvImAM 'mAtaMgonI nizce evI ja rIte niMdA thAya che. A banAva joI rAjAe jAhera karAvyu ke "je puruSa A gajeMdrane vaza kare, tene icchA pramANe dhananI sAthe huM mArI putrI madanazrI ApIza." rAjAnI A jAherAta sAMbhaLI mahAvato kSatriyakumAro ane vividha jAtanA yoddhAothI hathIAro ugAmI krodhathI te gajeMdrane vaza karavAne doDavA lAgyA paraMtu koI te gajeMdrane vaza karI zakAyu nahi. tethI rAjA ane sarva loko duHkhI thavA lAgyA. A samaye kumAra pUrNakalaza te gajeMdrano zabda sAMbhaLI zUrapaNAthI tejanA puMjathI vyApta chato satvara tyAM Avyo. gajazikSAne vizeSa jANanArA te kumAre te gajeMdrane ghaNIvAra sudhI ragaDAvyo. pachI prajAne mAranAro ane parvatanA jevo tene vaza karI lIdho. pachI zuddha buddhivALA te kumAre te gajeMdrane vegathI baMdhana sthAnamA lAvI khIle bAMdhI dIdho. tethI zoka rahita thayelA lokoe te vAta rAjAnI AgaLa nivedana karI. / / 863 / / A tarapha prAtaHkAla thayo, eTale rANIe potAnI putrI madanazrIne vivAhanA upaskaravALI joIne pUchyuM, "vatse, A zuM thayu?" madanazrI lajjAthI mauna dharIne rahI. kAraNa ke "maunaM sarvArthasAdhanam" "mauna dharavU, e sarva arthane sAdhanArUM che." te jANavAne ati Atura thayelI mAtAnI AgaLa vicakSaNA dAsIe te badho vRttAMta mAMDa mAMDa nivedana karyo. pachI rANI vicakSaNAne laI rAjAnI pAse AvI ane teNIe te rAtrino badho vRttAMta vidhipUrvaka rAjAne kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI rAjA bolyo, "pahelethI mAro manoratha paNa evo ja hato ke, huM te kumArane rAjaputrI ApIza. paraMtu utkaMThAne vaza thaIne mArAthI evo TharAva thaI gayo che ke, "je puruSa gajeMdrane vaza kare, tene putrI ApavI." have aMgIkAra karelI te pratijJA 1. mAtaMga eTale hAthI ane caMDALa. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 130
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA hu~ kevI rIte pUrI karI zakIza? kAraNa ke puruSonI vANI ciMtita kAryathI paNa vadhAre gaNelI che, A pramANe rAjA ciMtA karato hato. tevAmAM zreSTha parAkramavALo kumAra rAjAnA AMgaNAmAM Avyo. te kumArane joIne rAjA hRdayamA vicAra karavA lAgyo ke, "rUpavAn vinayI dakSa ane bhoMtera kalAone dhAraNa karanAra A uttama nara koNa haze?" te vakhate yuktivALA vacana bolavAmAM vicakSaNa evI vicakSaNA bolI. "teja A ApanA jamAI parAkramI zrI pUrNakalazakumAra" te sAMbhaLI maMtrIo bolyA. "A satya cha, juo A kumAranA zarIra upara vivAha cihna darzanIya dekhAya che." te sAMbhaLI rAjAe kahyu ke, "A bahu sAraM thayuM, mArI pratijJA pUrNa thaI ane mane Icchita jamAI paNa prApta thayo." pachI rAjAe keTalAeka pagalAM sAme jaI praNAma karI rahelA te kumArane bheTI Asana upara besADyo. pachI rAjAe deha tathA gharanI kuzaLatA pUchI kahyu ke, "amAru ghara hatuM te chatAM tame . atulya evA devAlayamAM kema suI gayA? he prAjJa, tame je tamAruM Agamana jaNAvyu nahi. te sarva kalAone jANanArA mahAn puruSono svabhAva ja che. sUrya jyAre udaya pAme che tyAre te zuM bIjAone potAno udaya jaNAve che? paraMtu te potAnA kiraNothI bIjAonA tejano nAza kare che. varasAda jyAre Ave che, tyAre te zuMbIjAone kahe che? paraMtu potAnA amRtajaLavaDe bIjAnA saMtApano nAza kare che. siMha jyAre Ave che tyAre te zuM bIjAone jaNAve che? paraMtu te potAnA parAkramothI mahImata-parvato ane rAjAonA gajeMdrone trAsa Ape che. caMdra jyAre udaya pAme che, tyAre te zuM bIjAone jAhera kare che? paraMtu te potAnA vizvamA dekhAtA kiraNothI aMdhakAranA samUhane dUra kare che." kumAra pUrNakaLaza bolyo, "he svAmI, A vakragatie cAlanAra 'nAgane meM staMbhita karI dIdho, tenu kAraNa sAkSAt nareMdra ja che. je ratha sUryanA sAkSAt maMDalane vasurahita karI de che, te mahAbaLano ja prabhAva jANavo." rAjAe kaDaM, "kamalinI je haMsano aMgIkAra karavA Adara kare che tenuM kAraNa zuM pitA che? temAM to prIti ja pramANarUpa che. baMdhupaNAmAM paNa mukhya kAraNa prIti ja che. kumudane bIjA ghaNAM sahaja baMdhuo che, paNa kumuda bAMdhava to caMdra ja kahevAya che; paraMtu mAtra nimitta kAraNarUpe huM vivAha karuM chaM. kAraNa ke gurue ApelI 1. nAga eTale hAthI ane bIje pakSe nAga eTale sarpa-hAthI unmattapaNe vakragativALo ane sarpa svabhAve vakragatie cAlanAro che. kumAra rAjAne kahe che ke, meM je A hAthIne vaza karyo, tenuM kAraNa Apa nareMdra cho. sarpapakSe-nareMdra eTale gArUDI. 2. vasu-tejathI rahita pakSe vasudhanathI rahita. 3. vidyApakSe guru-zikSaka, kanyApakSe guru-pitA athavA vaDIla. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 131
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmatattvanA svarUpa upara pUrNakaLazanI kathA putrI ane vidyA sadA zubhadAyaka thAya che." A pramANe kahI rAjAe sarva jananI sAkSIe pozAka, hastI, ghoDA ane ratna sahita potAnI putrI kumAra pUrNakalazane ApI. te khabara jANI sArA mukhavALA senApati vageree paNa potapotAnI putrIo suvarNa tathA vastra sahita te kumArane tarata arpaNa karIH rAjAe sarva vastuothI pUrNa karI sAtamALano eka uttama mahela tene vAsa karavA mATe sanmAna pUrvaka arpaNa karyo. cAra prakAranI buddhino nidhirUpa kumAra pUrNakalaza duHkha rahita ane svastha manavALo thaI te cAre priyAonI sAthe tyAM rahevA lAgyo. eka vakhate rAjA sUrasene AkAzamAM vAdaLa joyu. te koI ThekANe siMdUranA raMga jevaM, koI ThekANe nIlamaNi jevaM, koI ThekANe sonerI raMganuM, koI ThekANe zuklapakSInA pIchA jevaM, koI ThekANe sphaTikanA jevaM ane koI ThekANe garjanA sAthe vidhutnI kAMtivALu jovAmAM Avyu. te joI vismayathI netrano vikAsa karato jevAmAM te juve che, tevAmAM to pracaMDa pavana vaDe AkaDAnA rUnI jema te vIkharAI gayeluM mAluma paDyu satkAla rAjA sUrasene vicAryu ke, "jevI rIte A meghamaMDaLa nAzavaMta che, tevI rIte dravya, zarIra ane strI vagaire badhuM nAzavaMta che. mArI nagarI harizcaMdranI nagarInI jema cAlI javAnI che. mArA svajano nATakamAM lAvavAmAM AvelA aneka rUpI pAtronA jevA che. mAruM kaTaka-sainya kAMTAvAlA sthAnanA jetuM che. mAruM maMdira yamarAjanA maMdiranA jevU bhayaMkara che. AM 'kSiti kSatinA jevI che. A kamaLA-lakSmI kamaLamAM utpanna thayelI che ane kamaLane Azrita che, te kamaLamAM paNa je sthira rahetI nathI, to pachI bIjI kone alaMkRta karIne sthira rahe? kAmanA ArAmavaDe suMdara evI te strI to kAmane ja anusaranArI che, nahIM to te kAma-icchAomAM ja ArAma karanArI thAya che. tethI strInI pakaDa muzkelIthI choDI zakAya tevI che. saMpattiono ane strIono tyAga karavo sAro che ane A pRthvI upara je bhoga che te bhoganA jevA ja che, tenAthI sparza thayelo puruSa pote ziSTa hoya to paNa te kaSTane ja pAme che, / / 900 / / jeo A lokamAM yuddha karIne zatruono nigraha kare che, teoe bIjAono sAra meLavyo paNa temanA pradhAna puruSa (puruSArtha-dharma) no kSaya thAya che. tethI jo mane hamaNAM ja dharmane karanArI gurunI prApti thaI Ave, to huM A rAjyano bhAra choDI daI samyak prakAre saMyamano Azraya karUM." A pramANe rAjA sUrasena vicAra karato hato, tevAmAM udyAnapAle AvI prasanacaMdra sUrIzvaranA AvavAnA khabara ApyA. tarata ja rAjA te 1. kSiti-pRthvI. 2. kSati-kSaya. 3. bhoga-sarpanI phaNA. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 132
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA, viSNuzarmA brAhmaNanI kathA udyAnapAlane aparimita yogya dAna ApI vAhana upara besI asahya (bhAre) senAne sAthe laI te gurune vaMdana karavA cAlI nIkalyo. te sUrIzvarane vidhipUrvaka vaMdanA karI rAjA potAne yogya evA sthAne sAvadhAna thaI beTho eTale gurue A pramANe dezanA ApavA mAMDI. "he rAjan, A bharatakSetramA badhA maLIne batrIsa hajAra dezo che, teomAM sADI pacIsa Arya deza che. aMga, baMga (baMgALa), kaliMga, kozaLa, jAMgaLa, kuru, paMcALa (paMjAba), magadha, siMdhu, kAzI, bhaMga kuNAlaka, dazArNa, lATa, zAMDilya, vatsa, accha, vayarATaka, surASTre (soraTha), malaya, cedI, sUrasena, videha, vata, kuzAta ane artho kekeyI-ema sADI pacIsa Aryadeza vidvAnoe jANI levA. te sADI pacIsa dezomAM ja triSaSThizalAkA puruSo janme che. tevA dezomAM ratna jevU durlabha manuSya janma prApta karIne jeo pramAda kare che, teo eka viSNuzarmA brAhmaNanI jema duHkhI thAya che. viSNuzarmA brAhmaNanI kathA pratiSThAnapuramA viSNuzarmA nAme eka brAhmaNa hato. tene zIlanuM lAlanapAlana karavAnI icchAvALI zIlavatI nAme patnI hatI. te viSNuzarmA cauda vidyA jANanAra hato, to paNa te lakSmIthI rahita hato, "prAyo yatra bhavedvidyA lakSmIstatra na dRzyate / / 912 / / " prAye karIne jyAM vidyA hoya, tyAM lakSmI hotI nathI. tene . mATe kayuM che ke, "lakSmI jala jaMtuonA bhaMDAra rUpa evA samudranuM eka matsya cha, ema kahevAmAM koI jAtano vivAda ja nathI, kAraNa ke jema matsya dhIvara DhImarothI Dare che ane jaDa-jalamAM DUbI jAya che tema lakSmI paNa dhIvara-vidvAnothI Dare che ane jaDa puruSomAM DUbI jAya che-magna rahe che. vaLI karvA che ke, "he rAjan! jema mRgalI guNI-pAza dharanArA mANasane dekhI potAne baMdhana thavAnI zaMkAthI dUra dUra nAzI jAya che, tema lakSmI guNI mANasane dekhI potAne baMdhana thavAnI zaMkAthI dUra dUra nAzI jAya che. brAhmaNa viSNuzarmA ane zIlavatI te baMnene dAridrya to eka hatuM ja, paNa temAM vaLI temane ghaNI dIkarIo thaI te dAMjhelA para phollo thavAnA jevU banyu hatuM. eka vakhate ghaNI kanyAothI ane dravyanA abhAvathI duHkhI thayelI priyA zIlavatIe madhura vacanothI potAnA patine A pramANe kaDaM, "gRhastha dhanavAn ane muni nirdhana hoya to e baMne pUjavA lAyaka che, paNa jo tethI ulaTuM hoya eTale gRhastha nirdhana ane muni dhanavAn hoya, to banenI mAnyatA lokomAM thatI nathI. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 133
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA, viSNuzarmA brAhmaNanI kathA 'viSNupadano Azraya karanAra, saccakrano baMdhurUpa ane zUra evo mitra jo vasu rahita hoya, to tene mArge cAlanAro mANasa paNa mAna Apato nathIM to pachI bIjo koNa mAna Ape? -kozADhya evo puruSa baddhamuSTi hoya, to paNa te pRthvIno svAmI thAya che. hathIAro ghaNAM hoya, paNa pRthvI to khaDganI ja che. AgaLa to ApaNe baMnene game te (sAdhana) vaDe saMtoSa hato; paraMtu have to vidhiyoge sadA manane pIDA ApanArI kanyAo thaI paDI che. he svAmI! have vicAra karo ATalI badhI A kanyAonA vivAha, AbharaNa ane poSaNa dravya vagara zI rIte thaI zakaze?" priyA zIlavatInA A vacana sAMbhaLI te zuddha buddhivALA viSNuzarmAe manamAM vicAryu ke, "A priyA je kahe che, te sarva satya che; kAraNa ke A pRthvImAM mAtaMga thakI paNa dAridra (adhika) lekhAya che. e nizcaya che ane tenAthI malinatA adhika thAya che, jethI svajana paNa teno sparza karato nathI; tethI hu~ vividha udyama karI ane dezAMtara jaI ghaNuM dhana laI AIM ane manoratha pUrA karUM." Aq manamAM ghaNIvAra ciMtavI te eka dizA tarapha cAlyo ane te potAnI nirdoSa vidyA vaDe uttama janone saMtoSa ApavA lAgyo. teNe rAjAone rAjI karavA mAMDyA, paNa koI ThekANethI dravya prApta thayu nahi. pachI teNe koI eka vRddha brAhmaNane pUchyuM ke, "are bhAI, dravya kyAM cha?" te vRddha brAhmaNa bolyo, ratnonI khANarUpa evA ratnadvIpamAM ratnavatI devI che. teNInI sevA karavAthI te yatna karanArA satpuruSone ratna Ape che." vRddhanA A vacana uparathI jyAM te ratnonI khANanI devI hatI, tyAM te gayo ane teNe tenI vidhipUrvaka AdarathI ArAdhanA karavA mAMDI. zarIra upara uttarAsaMga vastra rAkhI sArA pavitra vastro paherI suMdara caMdananA lepathI ane pUrNa khIlelAM sArAM puSpo tathA uttama kamaLothI tenI pUjA karI ane namaskAra karI te aMjali joDI A pramANe bolyo1. ahiM mitrano artha sUrya ane snehI thAya che. mitra viSNupada-AkAzano Azraya karanAra che. saccakra-sArA cakravAka pakSIono baMdhurUpa che ane tenuM nAma sUra che. te vasu-kiraNothI . rahita hoya, to mArge cAlanAro musAphara paNa tene gaNato nathI. mitra-snehI viSNupadano Azrita eTale vaiSNava hoya, saccakra-sArA puruSonA cakra-samRhano baMdhurUpa hoya ane zUravIra hoya, paNa jo te vasu-dhanathI rahita hoya to tene koI mAna ApatuM nathI. 2. kozADhyaeTale dhanavAn evA puruSa baddhamuSTi-eTale bAMdhI muThI rAkhanAra-lobhI hoya to paNa te pRthvIno dhaNI thAya che. pakSe kozADhya-myAnavALo ane baddhamuSTi-mUThavALo khaDga jenA hAthamAM che, evo puruSa pRIno svAmI thAya che. 3. mAtaMga eTale lakSmInI tANa-nyunatA. pakSe mAtaMga eTale caMDALa karatAM paNa dAridraya vadhAre kharAba che kemake nirdhanane svajano paNa sparzatA nathI svajano tenAthI aLagA rahe che. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 134
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA, viSNuzarmA brAhmaNanI kathA "he ratnone ApanArI devI, dAridrya rUpa samudramAthI mane tArI lyo." A pramANe ekavIsa divasa sudhI sevA karatAM te viSNuzarmAne devIe pratyakSa thaI kheda sAthe kA, 'te pUrve kAMIpaNa sukRta kayu nathI, tethI tane dhana kyAMthI maLe? mATe tuM mArA maMdiramAMthI cAlyo jA. nahIM to huM tane samudramAM pheMkI daIza." devInAM AvAM vacana sAMbhaLI te khedAtura thaIne bolyo, "jo sukRtadharma karavAthI mane dhananI prApti thatI hoya, to pachI tArI sevA karavAnuM phala zuM? jo rogI pathya pALavAthI nirogI banato hoya, to pachI temAM vaidyanI vidyA zI kahevAya? jJAnadRSTivALA puruSane sUryanA prakAzanI zI jarUra che? ciMtAmaNi vagere acetana padArtho paNa ciMtita arthane ApanArA che te kevA sArA gaNAya? tame vibudha (deva ane jJAnI) cho, chatAM paNa mArI icchA pramANe kema ApatA nathI?" te sAMbhaLIne devI bolyAM, "are! te cetanA vagaranA ciMtAmaNi vagere satpuruSone vAMchita Ape che paNa te cetAvI zakatA nathI. temaja uttara pariNAma jANI zakatA nathI ane je vibudha-vidvAn devatAo che, teo potAnu ane para hita sArI rIte jANI zake che, tethI hu~ tane kAMIpaNa ApatI nathI." te brAhmaNe kaDaM, "devI, mAruM uttara pariNAma keq che? te mane hamaNAM ja kahI Apo." devI bolyAM. "haM tane je ApIza, te tArI pAse rahI zakaze nahIM," brAhmaNe kaDaM, "he devI, temAM tamAre zA mATe ciMtA rAkhavI? mane Icchita vastu Apo, jo pAchaLathI te badhuM huM gumAvIza, to pachI temAM tamAro doSa nathI." pachI devIe tene ciMtAmaNi Apyo. te vidvAn brAhmaNe tethI hRdayamAM saMtoSa pAmIne pAraNuM kayu. te pachI viSNuzarmA vahANamAM besI te suMdara maNi sAthe laI potAnA nagaramAM satvara javAnI icchAthI jaLamArge cAlyo. eka vakhata pUrNimAnI rAtre AkAzamAM caMdrane joI teNe vicAra karyo ke, "A mAro maNi vadhAre prakAzamAna che ke caMdra vadhAre prakAzamAna che? tethI haM te maNine caMdranI sAthe sarakhAvI joI mArA manano saMdeha dUra karUM. artha kArya sukhe sadhAya ema hoya chatAM ahIM kayo mANasa potAnA hRdayamA saMzayane dhAraNa kare?" evaM citavI samudranA jaLamAM jyAM caMdranuM pratibiMba paDeluM che, tyAM te jaDabuddhi brAhmaNe saheje (vagara mahenate) ciMtAmaNiratna yukta potAno hAtha karyo tyAM caMdranA biMbamAM kalaMka ane potAno maNi niSkalaMka joI te khuzI thaI gayo, paraMtu teNe hRdayamAM kAMI vicAyuM nahIM, tevAmAM pramAdane laIne te maNi tenA hAthamAMthI samudranI aMdara paDI gayo. tethI tatkALa pote acetana thaIne vahANamAM mUrchita thaI paDyo. A vakhate vahANanA svAmIe tene karvA ke, "are! kahe, tane A zuM thayu?" pachI teNe zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 135
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA, viSNuzarmA brAhmaNanI kathA, kathAno upanaya aMtaHkaraNane atyaMta bhedI nAkhe tevo svavRttAMta tene jaNAvyo. te sAMbhaLI te vahANapatie potAnA parivArane jaNAvyu ke, "samudramAMthI AzcaryakArI evo vaDavAgnino moTo saMtApa utpanna thaI Ave che."||948|| A kathAno upanaya prasannacaMdrasUri kahe che, he rAjeMdra, tame sAvadhAnapaNe A kathAno paramArtha (upanaya) sAMbhaLo. je viSNuzarmA brAhmaNa kahelo che, te A saMsArI jIva samajavo. tenI je zIlavatI strI te buddhi samajavI. je ratnadvIpa te aDhIdvIpa jANavo. je pelo vRddha brAhmaNa upadeza ApanAra manyo hato, te guru samajavA. je ratnasurI devI te zubha karmanI prakRti jANavI ane je ciMtAmaNi te manuSya bhava jANavo. A saMsAra te samudra samajavo. jema pramAdathI hAthamAM grahaNa karelo ciMtAmaNi cAlyo gayo, evI rIte prANIno manuSya bhava pramAdathI cAlyo jAya che. te punaH maLavo durlabha thaI paDe che. he rAjA! jeo cauda pUrvadhArI hoya, paNa jo teo pramAdane vaza thAya che, to teo anaMtakAla sudhI nigodamA rahe che. evI rIte Rjumati manaHparyava jJAna sahita aneka jIvo (pramAdavaze patita thayelA) satata sUkSma nigodamAM prApta thAya che, to pachI bAkInA viSe to kahevU ja zuM? tethI pramAdane choDI daI zrI jinabhagavAnane kahelA dharmarnu AcaraNa karo. prANIo vRddhAvasthAmAM dIkSAne yogya nathI tene mATe kayuM che ke, "bALaka, napuMsaka, vRddha, klIba (puruSArthahinabAyalo). jaDa, juMgita (khoDavALo) rogI, rAjadrohI, cora, AMdhaLo, kAma karanAra (majUra), gAMDo, mUrkha, duSTa, baMdhanamAM paDelo, sevaka, karajadAra ane 'zaiSyaniSpheTaka e aDhAra prakAranA puruSo dIkSAne yogya nathI. ane upara kahelA aDhAra prakAranI sAthe nAnA chokarAvALI ane garbhiNI ema vIsa prakAranI strI dIkSAne yogya nathI. trIjA vedavALA napuMsakane dIkSA koI vakhate ApavAnI kahI che, paNa te kAraNane laIne paNa ApI zakAtI nathI. he rAjA, tame saMyamane prApta karI mokSa mArgane prApta karo. tiyaco paNa niyamavALA hoya, to devaloke jAya che. kAraNa ke deva ane nArakIne manuSya tathA tiryaMcagati prApta thAya che. tithaMco mokSa sivAyanI cAra gatine prApta kare che. ane manuSyo pAMca gatine prApta kare che. sarvathI uttama evA manuSyo mokSamA utpanna thAya che. ane te mokSa vinA manuSyo dInajanamAM pazuothI paNa halakA kahevAya che. he rAjA, tame A madhyama vayamAM jJAna, darzana ane cAritra prApta karo, kAraNa ke te sAmagrI prApta thavI durlabha che." 1. ziSyane bhagADanAra ke ApasamAM bheda karAvanAra, AjJA vagara dIkSA ApavI. 136 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA sUrivarano A upadeza sAMbhaLI rAjAe ghera AvI kumAra pUrNakalazane balAtkAre rAjya ApI gurunI pAse uttama prakAre dIkSA grahaNa karI. te avasare pUrNakalaze gurune nivedana kayuM ke, 'jo huM yogya houM to mane gRhasthanA bAra vrato pUrNa rIte Apo." guru bolyA, "jaina siddhAMtamAM zrAvakanA ekavIsa guNo kahelA che, te guNothI yukta evA puruSa dharmane yogya thAya che. je 1. kSudra-halako na hoya, 2. rUpavAn, 3. saumya, 4. vinayI, 5. pApathI DaranAra, 6. akrUra, 7. zaThatArahita, 8. madhyastha, 9. guNarAgI, 10. dIrghadarzI, 11. lakSa bAMdhanAra, 12. kRtajJa, 13. bIjArnu hita karavAmAM AdaravALo, 14. (su)dAkSiNyavAn, 15. vizeSajJAtA, 16. dayALU, 17. sArI kathA karanAra, 18. (su)pakSayukta, 19. lajjAvAn, 20. vRddhabhakta ane 21. lokapriya-e ekavIsa guNavALo puruSa dharmane yogya thAya che. teomAMthI sAta ATha guNavALo hoya, to te paNa sAmAnya rIte dharmane yogya thaI zake che. he rAjA, tame to tevA aneka guNonA nivAsasthAna cho, to tamArAmAM dharmanI yogyatA kema na hoI zake?" A pramANe kahI gurue te kALe tene zrAvakano dharma Apyo. pachI rAjA sUrasene munIzvara thaI gurunI sAthe vihAra karyo ane pUrNakalaze guNothI upArjana kareluM rAjya karavA mAMDyu. anukrame priya rANI madanazrInA udarathI bhAgyasaMpattine dhAraNa karanAra madanavarmA nAme eka mukhya kumAra utpanna thayo. eka vakhate kuMDina nagaramAMthI mANaso tyAM AvyA ane temaNe rAjA zrI . pUrNakalazane namaskAra karI A pramANe vijJapti karI, "he deva, devapuranA svAmI narasiMha rAjAe haTha karI jJAnagarbha maMtrIne kahevaDAvyuM che ke, "te chaLa karIne keTaloka vakhata kanyAne putrano veSa paherAvI rAjya karAvyuM, paNa te mArA jANavAmAM AvyuM nahi. hamaNAM koI pRthvImAM kAmadeva jevA kumAranI pAse te kanyA thakI putra utpanna karAvI tuM tenI pAse rAjya karAve che. te zI vAta kahevAya? havethI jo tuM rAjyano bhAra rAkhavAne Icchato ho to tuM mane daMDa Apa athavA yuddha karavAne raNabhUmimAM Ava." te lokonA AvAM vacana sAMbhaLI maMtrIe javAba Apyo, "he dUta tAre tArA svAmIne AvI rIte kahevU ke, 'teM damitAri rAjAnI pAse te vakhate daMDa mAgyo nahIM ane have daMDa levAnI icchA kema kare che?' tuM bALaka, rAjya jANIne have je daMDa levAnI icchA kare che, tethI tuM narasiMha nathI, paNa narazvAna che." A pramANe kahIne maMtrIe te dUtane svasthAne mokalyo che. pachI maMtrI jJAnagarbhe hitane mATe amone ahiM mokalyA che. have e pachI rAjyanA rakSaNanemATe Apa ja pramANa rUpa cho-ApanI je icchA hoya tema karo." kumAra pUrNakalaze kA, "tame zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 137
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA satvara jAo ane tamAre maMtrI jJAnagarbhane kahevU ke, 'koIno bhaya rAkhazo nahiM huM jaladI zatrune zikSA ApIne tyAM AvIza.' tenuM A vacana sAMbhaLI teo nirbhaya thaI potAnA nagara tarapha cAlI nIkalyA." pachI kumAra pUrNakalaze tyAM rAjyanI sArI vyavasthA karI sarva saMpattine ApanArA pelA sarvAnubhUti yakSa- smaraNa kayu. tatkALa te yakSa tyAM Avyo ane tene potAnA gajeMdra upara caDAvI jyAM narasiMha rAjA sainya sAthe rahyo hato, tyAM pahoMcADyo. A tarapha pelA dUtano saMdezo sAMbhaLI narasiMha rAjA prathamathI ja potAnA nagaramAMthI nIkaLI kuMDinapura tarapha prayANa karato hato. gajeMdra upara rahelA pUrNakalazane AkAzamArge Avato joI rAjA narasiMha potAnA manamAM Azcarya pAmI vicAra karavA lAgyo ke, "zuM A aurAvata hAthI upara iMdra pote Ave che? ke koI vidyAdhara Ave che? manuSyanI zakti AvI hoya nahi." A pramANe te rAjA ciMtavato hato, tyAM to kumAra pUrNakalaza tenI samIpe AvI pahoMcyo. tene jotAM ja te 'narasiMha hato, chatAM paNa te kALe te kAryamUDha banI gayo. kumAra pUrNakalaza bolyo, "tuM je bhujAnA baLathI jJAnagarbha maMtrInI pAse daMDa mAge che. te tArI bhujAnuM baLa mane hamaNAM ja batAva. je mAro sevaka hoya, teno huM sadA pUrNakalazarUpa pUrNakalaza kumAra chu, paraMtu je mAro zatru che, teno to huM kumAra-naThArI rIte mAranAro cha." AvA vacana sAMbhaLI rAjA narasiMhe potAnA ugra subhaTone kahyu ke, "are! A narAdhama puruSano nigraha karo, nigraha karo." rAjAnuM A vacana sAMbhaLI te ugra subhaTo hAthamAM hathIyArono samUha laI 'mAro, mAro' ema bolatAM yuddha karavA ubhA thayA. te vakhate pelA yakSe jANe citramA ALekhelA hoya tema teone staMbhita karI dIdhA. nirbhAgya manuSyonI vAMchA kyAMthI pUrI thAya? te kALe rAjA narasiMha chatAM paNa evo thaI gayo ke te staMbhane bhedIne zatruno nAza karI zakyo nahIM. te samaye kumAra bolyo "are? tuM zA mATe ciMtA kare che? A bIjA sevakonI zaM jarUra che? ApaNe baMneja sAmasAmA yuddha karIzuM." te sAMbhaLI rAjAe manamAM ciMtavyu ke, "A kumAre mane yuddha karavA bolAvyo, te chatAM jo huM yuddha nahIM karUM, to mAruM narasiMha e nAma mithyA thaze. tethI mAre yuddha karavU joIe." Aq ciMtavI naSTa buddhi te rAjAe kumAranI sAthe lAMbo vakhata aghaTita saMgrAma karyo ane sAthe guNagrAma paNa aghaTita karyo. pachI 1. narasiMha-puruSomA siMharUpa hato. chatAM paNa kAMI kAma na sUjhe. tevo mRDha banI gayo. 2. viSNunA narasiMha avatAre staMbha bhedIne hiraNyakazipu nAmanA daityane mAryo hato. tevI rIte A narasiMha rAjA staMbha-aTakAyatane bhedI zakyo nahIM. 138 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI kathA . kumAre te rAjAne ati kheda pamADI eka bAlakanI jema bAMdhI lIdho. te kAle pelA yakSe sArA jala sAthe puSponI vRSTi karI. pachI badhA subhaTone chUTA karyA eTale teo kumAra pUrNakalazane zaraNe AvyA ane rAjA narasiMha paNa tene zaraNa thaI gayo. rAjAne teNe baMdhanamAMthI choDyo eTale divase ghuvaDapakSInI jema te nIcuM mukha karI ubho rahyo. te joI kumAra pUrNakalaza bolyo, / / 1000 / / "narasiMha, tAro raNamAM parAjaya thayo, tene mATe tuM kheda karIza nahIM. siMhikAno putra phakta mastakarUpe che, chatAM te zuM lokothI pUjAto nathI? tuM rAjya kara, prajAnu rakSaNa kara ane AdarathI tArA sthAnamAM cAlyo jA." A pramANe kahI satkAra pAmelo rAjA narasiMha bolyo, "mane raNano bhaMga thayo tene mATe zarama lAgatI nathI paraMtu AvI tamArI AkAzagAminI ane staMbhana karavAnI zakti jotAM chatAM paNa huM samajyo nahi, tene mATe mane zarama Ave che. have tame sarva viSayonA sthAnarUpa, sadguNI ane aMganI sAthe maLelI mArI rAjyalakSmIne ane putrIne satvara aMgIkAra karo. te sAMbhaLI kumAra bolyo, he rAjan! huM tamArI putrIne grahaNa karIza. kAraNa ke lokomAM kahevAya che ke "putrI che te to pArakA gharane zobhAvanArI che." paraMtu sva bhujAthI meLavelI tamArI potAnI rAjyalakSmI to tame ja bhogavo." rAjA bolyo "kumAra, pRthvI to khaDganI ja che tethI have A rAjyalakSmI to tamArI ja che." A pramANe kahI rAjA narasiMha te kumArane potAnI putrI tathA uttama jayalakSmI ApI tatkALa siMhanI jema pote vanamAM cAlyo gayo. pachI kumAra pUrNakalaze rAgazrI priyAnI sAthe rAjya karavA mAMDyuM ane prajAne sukha tathA dezamAM cAlatI avyavasthAnI naThArI sthitino nAza karI dIdho. be prakAre viSayanA bhogane bhogavatA kumAra pUrNakalazane rAgazrI rANInA udarathI devasiMha nAme eka sadbuddhivALo putra utpanna thayo. ____ A arasAmAM kumAranA pitAe mokalelA keTalAeka puruSo pratiSThAna nagaramAthI AvI A pramANe vijJapti karavA lAgyA-"sevako tarapha vAtsalya dharanArA Apa sAheba kahyA vagara sthAnamAthI cAlyA gayA, tethI mahArAjA zrImalayaketu ghaNAM duHkhI thaI gayA temAM devI vilAsavatInA duHkhanI to zI vAta karavI? kAraNa ke mAtA, pitAnA karatAM snehamAM hajAra gaNI adhika che. hAlamAM mahArAjA 1. rAjyalakSmI pakSe sarva viSayo eTale sarva dezothI yukta. sAro guNa karanArI ane rAjyanA sAta aMgothI banelI, putrIpakSeno artha to sphuTa ja che. 2. be prakAre viSayanA bhogane eTale viSaya-deza ane viSaya-vilAsanA baMne prakAranA bhogane. zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 139
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - pUrNakaLazanI dIkSA ane tapazcaryA pote rogI thaI gayA che ane tame te rAjyanA dhAraka cho, tethI tamane teDI lAvavAne mATe amone mokalyA che." A sAMbhaLI kumAra pUrNakalaza khedAtura thaI gayo ane tarata ja teNe pelA yakSa, smaraNa kayu. yakSe tatkALa AvI kumArane nagaramAM pahoMcADI dIdho. tyAM kumArano moTo utsava pUrvaka nagaramA praveza karAvyo. pachI pitA malayaketue zubha muhUrtamAM tene potAnA rAjya upara besADyA. te pachI rAjA malayaketu pote paMca namaskAra maMtranA smaraNathI pApa rahita ane niHspRha thaI sukhe devalokamAM gayo. A pramANe pUrNakalaza anukrame cAra rAjyono svAmI thayo ane sAdhaka mitrasena senApatine mokalI bIjA ghaNAM rAjyo paNa teNe sAdhya karAvyA. pUrve je vivAhita strIo putra sahita rahelI hatI, teone potapotAnA sthAnamAMthI bolAvI lIdhI. pachI bIjI paNa ghaNI guNavatI patnIone te paraNyo anukrame te bIjI rANIone paNa nItimAna bhuvanamAM ajeya ane potAnA baLathI rAjAone tAbe karanArA putro thayA. mahArAjA pUrNakalaze pRthvI upara sarva sthaLe zrI jinadharmane sthApita karyo, nyAya pravarttAvyo ane dayAdAna vizeSapaNe pravartAvyu. dharma, artha ane kAmanI ArAdhanA karatAM ane prajAnuM pAlana karatAM pote ghaNAM lAkho varSo sukhamAM prasAra kAM. eka vakhate rAjA pUrNakalaza vanakrIDA karI pAcho pharato hato. tevAmAM mAsakSamaNane pAraNe bhikSA pharatA eka munIzvara tenA jovAmAM AvyA. te muninA sarva aMgo tapathI zoSAI gayAM hatA. temanA vastro jIrNa hatAM, te IryAsamiti vaDe yukta hatA ane dRSTine AnaMda upajAvatA hatA. temane jotAM ja rAjA pUrNakalaze azva uparathI jaladI nIce utarI te munine bhaktithI praNAma kAM. munie svabhAva pramANe tene dharmalAbhanI AziSa ApI. te muninuM svarUpa sArI rIte ane vizeSapaNe nIrakhI rAjA pUrNakalaza potAnA hRdayamAM A pramANe ciMtavavA lAgyo, "prazaMsA ApanAruM, puNyane utpanna karanAruM ane sajjanone ghaNo AnaMda ApanAeM Aq rUpa meM pUrve kyAMya paNa joyuM che." Ama vicAratA evA teNe jAtismaraNathI jANyu ke, "AvaM munirUpa to pUrvabhave mAruM ja hatuM." te pachI mane svarganuM sukha thayuM hatuM ane pachI hAla A rAjya manyuM che, tethI jenuM puSTaphaLa pratyakSa jovAmAM AvyuM che, evaM tapa have huM karIza." Aq ciMtavI te mahArAjAe munine kAM ke, "bhagavan, tamArA dayALu guru kyAM che?" muni bolyA, "prabhAsa nAmanA te mArA AcArya uttama ziSyonI sAthe sumasAra nAmanA udyAnamAM samAdhipUrvaka rahelA che." te zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 140
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanI dIkSA ane tapazcaryA sAMbhaLI rAjA pUrNakalaze sarvanI saMmati laI potAnA pUrNakuMbha nAmanA putrane ghaNA sukhavALA rAjya upara besADyo. pachI sarva jinAlayomAM aTThAI utsava karAvyo, saMgha, vAtsalya ane zAsananI prabhAvanA karI ane cAre tarapha amArI paTahanI udghoSaNA karAvI. dInajanone dAna ane svajanonA samUhane teNe mAna Apyu. pachI moTI samRddhi sAthe zrIprabhAsa AcAryanI pAse jaI teNe dIkSA ane mokSanA sukhane ApanArI zikSA harSathI grahaNa karI. / / 1034 / / prathama tapa phala jANI ane te tapathI karmano kSaya mAnI te rAjarSi tenI aMdara vizeSapaNe udyukta thayA. teNe niraMtara sevelA traNa traNa upavAsothI jJAna, darzana ane cAritranuM ArAdhana kayu, anukrame ekAzana, nirvikRti (nIvI) AMbela ane anazana karI soLa divase kaSAyajaya nAmano teNe tapa karyo. purimaDDa, ekAzana, pratyeka iMdriye nIvi, AMbela tathA upavAsa vaDe temaNe IMdriyajaya nAmano tapa karyo. mana, vacana ane kAyAnA traNa yoga pramANe nIvi, AMbela tathA upavAsavaDe yogasiddhi karavAnI icchAthI temaNe yogasiddhi nAmano tapa Acaryo. upavAsa, ekAzana, ekasikatthaka, eka sthAna, ekadatti nIvI, AMbala ane aSTakavala ema eka-eka karma pratye karI te kRtArtha munie aSTakarmasUdana nAmano tapa karyo. zuklapakSamA ATha upavAsa ane AMbelanA ATha pAraNA-ema soLa divase temaNe sarvAMgasuMdara nAmano tapa karyo. evI ja rIte kRSNapakSamAM glAna muninI zuzrUSA karavAmAM tatpara evA te munie karmarUpI rogane . chedavAne nIruk nAmano tapa karyo. ekAMtarA batrIsa AMbelavaDe temaNe harSa ane utsAhathI paMcamabhUSaNa nAmano tapa ko. eka paDave be bIja ane traNa trIja ane baMne pakhavADIyAnI bIjI paMdara pUrNimA sudhInI tithionA upavAso vaDe temaNe sukhasaMpatti nAmano tapa karyo. e tapane loko vRddhavRkSopavAsanA nAmathI kahe che. kevalI bhagavaMtone nava padma hoya che. te pratyeka padme ATha upavAsa karavA vaDe temaNe padmottara nAmano tapa ko. jemanu bhaviSyamAM bhadra-kalyANa thavAnuM che evA te saMyamIe paMcotera upavAsa ane pacavIsa pAraNA vaDe bhadra nAmano tapa karyo. ekaso channu upavAsa ane ogaNapacAsa pAraNAthI temaNe mahAbhadra nAmano tapa karyo. ekaso paMcotera upavAsa ane pacavIsa pAraNAthI temaNe bhadrottara nAmano tapa karyo. traNasone bANuM upavAsa ane ogaNapacAsa pAraNAthI temaNe sarvatobhadra nAmano tapa ko. ekAMtarA sADatrIsa upavAsa ane Adi ane aMtamAM aTThama karI temaNe dharmacakravALa nAmano tapa karyo. temaNe mokSanA sukhanI icchAthI channu upavAsa ane cosaTha pAraNA vaDe vargatapa karyo. Adi tathA aMte aSTama karI ekAMtare sATha zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga 141
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNakaLazanuM svargagamana upavAsa ane cosaTha pAraNA vaDe vargatapa karyo. Adi tathA aMte aSTama karI ekAMtare sATha upavAsa karavAthI temaNe karmacaturtha nAmano tapa karyo. cArasone sAta upavAsa ane toMtera pAraNAthI temaNe guNaratnasaMvatsara nAmano tapa karyo. ekasopacAsa divasanA upavAsa ane teMtrIsa pAraNAvaDe temaNe laghusiMhanIkrIDIta nAme tapa karyo. cArasosattANuM upavAsa ane ekasaTha pAraNAvaDe temaNe mahAsiMhanikrIDita nAme tapa karyo. te sivAya AMbela, varddhamAna, ekAvaLI, kanakAvalI, nyUnodara (uNodarI) ane pratara vagere tapa temaNe AcaryA hatA. te pachI AyuSyano kSaya thatAM te munie sarvArtha siddhivimAnamAM jaI tyAM teMtrIsa sAgaropama sudhI mahAsukha saMpAdana kayuM. te pachI mahAvideha kSetranI aMdara nirmala ane anupama evA kulamAM janma laI, dIkSA grahaNa karI ane uttama tapathI karmano kSaya karI te zuddha hRdayavALA muni anaMta catuSTayane siddha karI, siddhanA ekatrIsa guNo yukta thaI ane karmothI mukta thaI siddhine pAmaze. he rAjA, evI rIte yatanA karavAmAM tatpara evA jIvo aneka prakAranA tapa vaDe sarvArthasiddhi vimAnane prApta karI siddhine pAme che. vidvAn puruSo jeo atyaMta nirviSayI che chatAM paNa temane vizvanA prabhu kahe che, jeo nirguNatAne prApta thayela che, chatAM paNa temane saguNa kahe che, jeo puNya che chatAM paNa apuNya kahe che ane jeo sadA tapathI yukta che chatAM paNa temane koI 2 tapasvI kahetuM nathI, e AzcaryanI vAta che, tevA jJAnAdi ratnonI khANarUpa zrI vimalanAtha prabhune huM praNAma karUM chaM. / / 1063 / / / / iti zrI tapogaNanAyaka zrIratnasiMha sUrinA ziSya bhaTTAraka zrI jJAnasAgarasUrinA racelA zrI vimalanAtha caritrarUpa mahAkAvyanI zIla tathA tapanA adhikAranA varNana karavA rUpa A bIjo sarga samApta thayo || iti dvitIya sarga 1. apuNya - prArabdha rahita 2 tapasvI garIba-nirmAlya. 142 zrI vimalanAtha caritra - dvitIya sarga
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattva upara caMdrodaranI kathA tRtIya sarga ( bhAvAdhikAra ) brahmaguptasUri kahe che he rAjA padmasena! meM tamone zrI dharmarUpI kalpavRkSanI trIjI tapa nAmanI zAkhA kahI. have tenI cothI bhAva nAmanI vizALa zAkhArUpa zAkhA kahuM, te sAMbhaLo-kevaLa dAna, zIla ane tapathI manuSyone kevaLa jJAna thatuM nathI, paraMtu bhAva nAmanI ekalI zAkhAthI ja atyaMta mahAn zivabhakti-mokSa meLavavAnI zakti prApta thAya che. jema nIrogI mANasane rucI pramANe ghaNuM anna maLavAthI puSTi thAya che, tevI rIte dharmanI aMdara paNa 'mAtrAhIna evA puruSane te bhAvanI zAkhAthI dharmanI puSTi thAya che. 2 janmAkSaramAM graho bIjA sthAnomAM rahyA hoya, to paNa te te bhAvanI rAzinuM phala Ape che, paraMtu jo teo vakra ke aticArane pAmyA hoya to te phaLa ApatA nathI. he jano! jema rasoI lavaNa nAkhavAthI rasavALI thAya che, jema bhojana ghI vaDe sabaLa zakti- tAkAta ApanAruM thAya che, jema vastramAM paTavAsa (paDopAMdaDI) nAkhavAthI ja teno sAro raMga dekhAya che ane jema cUrNane bhAvanA ApavAthI te rasikone priya thaI paDe che, tema sarva guNavALo dharma bhAvanAthI saMpUrNa bane che, tethI he bhavyo ! tamo sarvadA bhAvayukta evA dharmanuM AcaraNa karo. dAna vagere dharmanI sAthe jo bhAvanA hoya, to te 'bhAvatuM hatuM ne vaidye kahyuM' tenA jevuM thAya che ane te sonuM ane sugaMdha maLyAnA jevuM che, jJAnanuM dAna karavuM, te aneka guNonA sthAnarUpa che, paNa jo te sArI rIte vicAryA vagara bIjAne ApavAmAM Ave to te zubha gaNAtuM nathI, je dayAdAna karavuM te sukhane ApanAruM che, paraMtu te kaMliyugamAM ghaNuM duSkara che, kAraNa ke kaliyugamAM badhA prANIo AraMbhamAM tatpara hoya che. vaLI dravyano vyaya karI dharmopaSTaMbha dAna karavAnuM kahyuM che, paraMtu temAM paNa kALa tathA pAtra vagereno yoga thavo durlabha che. dharmanI bIjI zAkhA je zIla che, te muktirUpI lakSmInI lIlAvALu che, paraMtu tenuM pAlana karavuM ghaNuM muzkela che, kAraNa ke te zIla brahmacaryanI nava guptio - vADa 1. mAtrAhInano artha nIrogI pakSe auSadhInI mAtrAthI rahita ema thAya che ane dharma pakSe pariNAma rahita ema thAya che. 2. kahevAno Azaya evo che ke, janmagraho bhAvamAM hoya to ja phala Ape che tema bhAva hoya to ja dharmanuM phaLa maLe che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 143
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattva upara caMdrodaranI kathA kahelI che. tenA pAlanathI thAya che, te ghaNuM ja kaThIna che.dharmanI trIjI zAkhA je tapa che, te A saMsAranA saMtAparUpa taDakAmAM chAyAdAra vRkSanA jetuM che. paraMtu tenI aMdara jihvA-Idriyano jaya karavo sugama mAnelo nathI. tethI he bhavyo, tame sukhathI sevI zakAya evI te dharmanI cothI zAkhArUpa bhAvanAne dhAraNa karo. jethI karIne caMdrodaranI jema thoDA vakhatamA ja siddhi prApta thAya. .... caMdrodaranI kathA ___laMkAnA jevI hastIpurI nAme eka nagarI che. jema laMkA suvarNamaya hatI, tema te suvarNa-sArA cAre varNonA lokothI vyApta hatI jema laMkA yakSa, rAkSasothI vyApta hatI, tema te nagarI puNyavaMtajanothI bharapura hatI jema laMkA maMdodarIrAvaNanI strInA vAsasthAnavALI hatI, tema te maMdodarI-kRza udaravALI strIonA vAsathI yukta hatI. te nagarImA vizvamAM vikhyAta rAmanA jevo rAma nAme rAjA hato. rAma jema kSamA prajA-pRthvInI prajAnA pati hatA te kSamA ane prajAno svAmI hato. rAma jema cittAnaMdI-cit caitanyabhAvane athavA cittane AnaMda ApanArA hatA, tema te cittane AnaMda ApanAro hato. rAma jema kuzaLavarddhita-kuza tathA lava nAmanA putrothI samRddhivAn thayelA hatA, tema te kuzaLatAvaDe vRddhi pAmelo hato. te rAjA utkRSTa evA saMgrAmanI aMdara 'zatruomAM ajIvane jIvavALA ane sajIvane jIvarahita karato te AzcaryanI vArtA hatI. te rAjAne jayanI senAnI jema jayAvaLI nAme rANI hatI. jema jayanI senA apsarAomAM krIDA karanArI hoya che, tema te rANI apsara jalanA sarovaramAM krIDA karanArI hatI. jema jayanI senA ghanavAhana-ghaNAM vAhanothI yukta hoya che, tema te rANI paNa ghaNAM azvAdi vAhanothI yukta hatI ane jema jayasenA jayavatI hoya che, tema te paNa sadA jaya pAmanArI hatI. eka vakhate te rANI jayAvaLI koI kAmanAne mATe thoDo parivAra laI potAnA pati vagara kAmadevanI pUjA karavA mATe vanamAM gaI tyAM puSpothI kAmadevane pUjI potAnA kAmasvarUpI svAmInAM darzana karavA utsuka hRdaye vegathI pAchI vaLI. tevAmAM mArge ghaNAM baccAMo sAthe laI AgaLa pharatI eka kukaDI teNIne dRSTie paDI. teNIne jotAM ja te mAnarahita ane saralatAvALI rANI jayAvaLI potAnA 1. te rAjAnA tApa-pratApathI jemanA hoza-prANa ur3I gayA hoya ane dInapaNe tenA zaraNe Ave che-tenI ANa mAne che, tene te abhaya ApI uddhare che ane je anerA abhimAnayukta banI tenArthI vimukhatA-vipakSatA-zatrutA dhAre che temano parAbhava karI temane yazamAna-kIrtirUpa prANarahita kara che athavA to temane yamanA atithi banAve che arthAt abhimAnI zatruornu abhimAna gALI nAMkhe che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 144
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattva upara caMdrodaranI kathA hRdayamAM ciMtavavA lAgI ke, "aho! A vananI ajJAna evI kukaDIne paNa dhanya che ke jeNI A saMsArarUpI vRkSanI saphaLatA karanArA potAnA jIvatAM baccAMone sadA sneha bharelI dRSTithI harSa sahita juve che. vaLI jeNI potAnA be caraNovaDe pRthvIne AdarathI ukheDI pAchaLa ane paDakhe rahelA te baccAone kaNa vagere khavaDAve che. ane huM saubhAgyanI zreNithI yukta chatAM kevI maMdabhAgyavALI ke je netrone AnaMda ApanArA putrane jotI nathI. huM juInA vRkSanI jema kulIna chatAM paNa phaLa (saMtAna) rahita chu ane te juI to puSpavatI thaI rAjAne bhogadAyaka cha ane huM 'puSpavatI chatAM bhogadAyaka (putravatI) thaI zakatI nathI. jema rAjahaMse sevana karelI ane kAdavamAthI thayelI padminI rAjA-caMdrano prasAda prApta karatAM paNa sukhathI mukhavikAsa karatI nathI, tema huM rAjArUpI haMse sevelI chu ane mArI upara rAjAno prasAda che, chatAM paNa sukhathI mukhavikAsa karatI nathI. pRthvI upara zyAma evI paNa rAtri rAjA-caMdrano prasAda meLavI nirmaLa thaI jAya che, paraMtu jyAre teja rAtrine aMdhakAra prApta thAya che, tyAre te koIvAra kRSNatA-kALAzavALI banI jAya che." A pramANe vicArI te rANI jayAvaLI nisteja banIne eka moTA AmravRkSanI chAyAne prApta karI pApane laI nirAza thaIne beThI. zvAsozvAsane rUMdhatI ane potAnA AtmAnA svarUpane viparItapaNe ciMtavatI te viyogavALI thaI vanavAsamAM rahI. __ ahiM manohara ane rAgI rAma rAjA teNInA viyogathI Atura thaI sabhA . visarjana karI tatkALa aMtaHpuramAM Avyo. tyAM jema jIva vagaranuM zarIra hoya ane svajana vagaranuM nagara hoya tevU rANI jayAvaLI vagaranuM aMtaHpura te mAnavA lAgyo. aMtaHpuranA rakSakanA jAra lokoe rAjAne rANIno vRttAMta jaNAvyo, eTale potAnI priyAne meLavavAne mATe tarata sakAma thaI te kAmadevanA maMdira pratye cAlyo. tyAM rastAmAM AMbAnA vRkSa nIce beThelI potAnI priyAne dIna thayelI joI te paNa teNInA jevo ja ajJa hRdayavALo thaI gayo. rAjA pAse Avelo paNa te prAjJa strInA jANavAmAM Avyo nahIM. kAraNa ke te vakhate teNI ciMtavana karavAmAM Asakta thaI rahI hatI. rAjA kSaNavAre sthira thaIne potAnI priyA pratye bolyo, "bhadre! Aje tane Aq abhadra zuM thayuM che? ke jethI tuM judI tarehanI thaI gaI che." A sAMbhaLI rANI bhAnamAM AvI ane jevAmAM uMce jue che tevAmAM teNIe te dayALu rAjAne joyo, tatkAla teNIe A pramANe vicAyu, "are mArA svAmI pratyakSa AvyA, to paNa meM 1. puSpavatI rANIpakSe rajavatI ane juIpakSe puSpa-phUlavALI. 2. zItaLa kiraNovaDe amRta siMcana. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 145
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattva upara caMdrodaranI kathA temane yogya (ucita satkAra-vinayAdi) kAMI kayuM nahIM. A to eka tarapha mALa uparathI paDaq thayuM ane bIjI taraphathI mastaka upara lAkaDIno prahAra paDyo, tenA jevU thayu." Aq vicAryu paNa zaramane lIdhe teNIe te hita kArya karavAmAM tatpara evA rAjAne jANyA chatAM teno Adara karyo nahiM. rAjAe vizeSa komaLatAvALI vANIthI tene bolAvI, 'he kuzale, tArA zarIramAM zuM akuzaLa che? tArA piyaramAM kAMI amaMgaLa to banyaM nathI? he bhadre, sarva rIte tane kalyANa che? tema meM paNa tAro aparAdha ko nathI, he manohare, vipattine karanArI koI sapatnI paNa tAre nathI te chatAM tArAmAM je moTuM duHkha pratyakSa dekhAya che, tenuM kAraNa huM joI zakato nathI. he mAninI, tethI tuM je hoya te kahI de." rAjAnAM AvAM vacana sAMbhaLI sakhIothI cAre tarapha vIMTAyelI te rANI rAjAno saMtApa zAMta karavA mATe dhArAgRha (jaLavRSTi) karatI hoya tema atyaMta gADha rudana karavA lAgI. pachI svaccha hRdayavALA rAjAe potAnA be hAthe karI teNInAM baMne netro luchI teNInA duHkhe duHkhI thaI pharIvAra pUchyuM, eTale dhairyane dhAraNa karI ane potAno AkAra gopavI teNI bolI, "svAmI, huM putra rahita chu. te ja mane moTuM duHkha che."||45|| rAjA bolyo, "he devI, e mahAn ugra duHkha mArA hRdayamAM paNa zalyanI jema sadA khaTake che, paraMtu A pRthvImAM kayA jIvanuM evaM bhAgya hoya ke je baMne rIte 'sadaya ane priya evo tAro putra thaI avatare? he bhadre, te chatAM tuM kheda karIza nahi, vividha evA dustapa tapavaDe tAre putra thaI zakaze. tapa karavAthI prANIonA nikAcita evA aMtarAya karmo paNa kSaya pAmI jAya che. to pachI bIjAM karmo kSaya thAya temAM zuM kahe?" A vakhate te AmravRkSanA zikhara upara beThelo eka zukapakSI A pramANe bolyo, "he nRpapriye, dhIraja rAkha, tAre putranI utpatti thaze." sAraM ane zravaNane sukhakArI te zukapakSInuM A vacana sAMbhaLI teo baMnenA hRdaya harSita thaI gayAM ane teo utsuka banI gayAM. teo baMne AkAza tarapha zukapakSIne jotA hatA, tevAmAM AkAzanI aMdara vicaratA, kSamA vagere daza prakAranA dharmane dhAraNa karanArA, bhavyajanone tAranArA ane vismaraNa thayelA zravaNane smaraNa karAvanArA vinayaMdhara nAmanA eka cAraNa zramaNamuni tarata temanA jovAmAM AvyA. te kSamAdhArI muni kSaNamAM pRthvI upara sthita thayA, eTale rAjAe temane traNa pradakSiNA karI vaMdanA karI. te munie durgatine bhedanArI dharmalAbhanI AziSa ApI, pachI rAjA aMjali joDI A pramANe bolyo, "bhagavAn, A je tamArA samAgamathI A mArI pRthvI 1. baMne rIte sadaya eTale sat-aya-sArA pariNAmavALo ane sadaya-dayA sahita. 146 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA utsavavALI thaI, mAruM dezamaMDaLa pRthvInA kuMDalarUpa thayu, mArI purI dharmarUpI rAjAnI suzIla aMtaHpurInA jevI thaI, mAro janma bhAgyanA janmarUpa thayo, A varSa harSadAyaka thayu, A mAsa ramaNIya ramA-lakSmInA vAsarUpa thayo, AjathI mArA duHkhano adbhuta nAza thayo, A pakhavADIyuM zatrune nAza karanAra thayu. A divasa dharmathI prakAzamAna thayo, A pahora kAma-icchA pUravAthI suMdara banyo ane A kSaNa paNa kSaNa-utsava ApanAra thayo, kAraNa ke sAdhu puruSonuM darzana manuSyone bhAgya yoge ja thAya che. he prabhu, mitra-sUryano udaya thAya to paNa aMdha manuSyane tenAM karmane lIdhe ISTa vastunuM darzana thatuM ja nathI. phaLa tathA patrone ApanAra vasaMta Rtu Ave to paNa keraDAnA vRkSane puSpo AvyA chatAM paNa patro AvatAM nathI. sarva prakAranA dhAnyone upakAra karanAra varasAda AvatAM paNa javAsAnA jhADa kSamAne-bhajanArA thayA, chatAM paNa durbhAgye sukAI jAya che. he dayAnidhi, tevI rIte tamAruM Agamana thatAM paNa mAruM duHkha na jAya, temAM mArA karmano ja doSa che, bIjA koIno doSa nathI. tathApi ALasu lokonI vacce gaMgA nadI AvI maLI, to te sarvanA pApane haNanArI thatI nathI, paNa te sarvanA saMtApane to haNanArI thAya che." A vacano sAMbhaLI muni bolyA, "he prAjJa, cirakALa dhyAnarasavALA tArA hRdayamA je saMtApa thAya che, tene mATe mane kautuka thAya che. kaLAonA kalApavaDe yukta ane 'gosvAmI evA rAjArUpa tamArAmAM AvI uMcA prakAranI ane vAmapaNAne anusaranArI moTI malinatA hoya e AzcaryanI vAta che. zuddhapakSanA udayanA adhyakSarUpa evA he rAjA! tamArA gobharavaDe sarva prANIono saMtApa nAza pAme che, to A zuM banyu? te tamArA hRdayanI vAta jaNAvo." rAjA bolyo, "bhagavan, mane duHkha thavAcaM kAraNa mArI aputratA che, kAraNa ke laukika AgamamAM kartuM che ke, "je aputra hoya temanI sArI gati thatI nathI." mahAvratadhArIomAM mugaTarUpa evA muni bolyA, "he rAjan, khedAtura thaIza nahIM. tane lAgelo badho mela cAlyo jaze, te viSe aMtaHkaraNane komaLa kare tevU eka dRSTAMta sAMbhaLa rAgI puruSone AnaMda ApanAeM durapAra nAme eka nagara che. kavIzvaro je bhUmigRha (bhoyarA) ne adholoka pAtALa kahe che, zirogRha-agAzIne urdhvaloka kahe che ane madhya bhUmI-vacalA mALane madhyaloka kahe che. sarva bhuvanane vaza karanAra ane bhavanamAM udaya pAmelo ugrazAsana nAme vikhyAta rAjA te nagaranuM 1. gosvAmI-pRthvInA svAmI pakSe jalanA svAmI. 2. gobhara-vANIno samUha ane jaLano samUha. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 147
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA pAlana karato hato. jANe te saMtuSTa thato hoya tema teNe sumanasane uccapada arpaNa karyaM hatuM ane jANe rUSTa thato hoya tema dvijihvone adhaHsthAna arpaNa kayuM hatuM. te rAjA ugrasenane vizvamAM vikhyAta evo zuddhabuddhi nAme eka maMtrI hato. te tenA nagaranA apAra mahAn vyApAronA bhArathI prakAzamAna hato. rAjAnI AjJAthI nagaramAM sarvaM tarapha pharatA evA te maMtrIne akya karanAra puruSAzraya nAme eka mitra maLI Avyo. te nirmaLa evA saMvarathI te zuddhabuddhinA moTA saMtApane vArato, paraMtu potAnA saMtApane kadi paNa vArato nahIM. te zuddha yogavaDe tenI duHkhadAyaka jaDatAne harSathI harI leto. paraMtu jenuM mana mohathI mohita thayeluM che, evo te potAnI jaDatAne harato nahIM. te 2 sArAguNavALA, satsUtrovALA ane svastha evA uttama nAnAMbara - vividha vastra dharanArA dharmaguruonI sAthe teno nitye saMgama karAvato ane pote zvetAMbara - munionI sAthe paNa saMgama karato nahIM. te sadA guruthI utpanna thayelA sArA vAsathI tene AdarapUrvaka suvAsita karato, paraMtu gaMdharahita ane prakRtimAM Asakta evA potAnA AtmAne suvAsita karato nahiM. te 4 vizuddha ane arthanI siddhine ApanArA suvarNothI tene vibhUSita karato, paraMtu pote te AbhUSaNamAM vicakSaNa chatAM potAnA rUpane virUpa rUparahita rAkhato hato. te tene anitya chatAM paNa potAnA cittamAM mAnapUrvaka nityarUpe ciMtavato, paraMtu bhAvayatirUpe potAnA AtmAne tevo bhAvato nahiM. te parama harSathI 'sumanasavaDe tenI pUjA karato, paraMtu te kAmayukta chatAM eka paNa sumanasathI potAne pUjato nahiM. te sArA mukhane priya lAge tevA sarasa, 'sanmodaka ane bahu dhAnyavaDe tene AptajananI paMktimAM yojato, 1. jyAre te saMtuSTa thato tyAre sumanasa- devatAne pakSe vidvAnane uccapada Apato ane jyAre te rUSTa thato tyAre dvijihna - sarpone pakSe luccA puruSone adhaH sthAna- pAtALa ane pakSe nIca sthAna Apato hato (nigraha karato hato). 2. dharmaguru pakSe sArA guNavALA, sArA sUtrone jANArA ane vividha vastra dharanArA eTale zvetAMbarI, raktAMbarI, pItAMbarI vagere dharmaguruonI sAthe teno samAgama karAvato ane pote zvetAMbarI guruono samAgama karato nahIM bIje pakSe te sArA guNa-dorAvALA ane sArA sUtra - sUtaravALA vividha - aMbara vastrono yoga karAvato ane pote zvetavastrono paNa yoga karato nahIM. 3. dharmaguru pakSe sadA - haMmezA gurue nAkhelA suvAsa - vAsakSepathI tene suvAsita karato ane pote gaMdharahita ane prakRti- mAyAnA padArthomAM Asakta rahI suvAsita thato nahIM, pakSe sadA haMmezAM aguru-caMdanathI utpanna thayelA sArA vAsa - sugaMdhathI tene suvAsita karato ane pote gaMdharahita eTale garvarahita thaI suvAsita to nahIM. 4. suvarNapakSe vizuddha cokhA, artha-dravyanI siddhine ApanArA arthAt mUlya upaje tevA ane suvarNa eTale sArA varNo pakSe vizuddha-vyAkaraNa zuddha arthanI siddhi eTale sArA arthavALA zabdonA akSaro tene samajAvato. 5. sumanasa-puSpo ane vidvAno. 6. sanmodaka* sArA lAi pakSe satpuruSone AnaMda ApanArA. 7. bahu dhAnya - bahudhA - bahu prakAre - anya - bIjA bahu-ghaNAM dhAnyo. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 148
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA paraMtu pote rucivALo chatAM tenI aMdara pote yojAto nahiM. te 'labdhavarNa evA tenA zarIramAM aMgarAgavaDe uMcI jAtanA varNonI yojanA karato, paraMtu potAnA AtmAne varNa vagaranA ane sArAvarNa-akSaranA jJAnavALA kaviothI rahita rAkhI temAM tevI yojanA karato nahi. te sadApattra ane ghanasAra evA citro tenI zayyAmAM harSathI dhAraNa karAvato, paraMtu potAnI zayyAmAM kadi paNa dhAraNa karato nahiM. te sukhadAyaka, zuddha, kASTa sahita, palaMgavALA ane lAkho dIvAvALA sArA maMdiramAM tene rAkhato, paraMtu pote raheto nahIM. te kAMtAnA rAgane laIne tene tevo yoga meLavI Apato, paraMtu pote potAne mATe tevo yoga meLavato nahi. tenAmAM to teno abhAva ja jovAmAM Avato hato. te aMdhakArane hare tevA moTA mUlyavALA ratnonA samUhathI tene mithyA alaMkRta karato paNa gurue ApelA jJAnadarzana ane cAritrarUpI traNa ratnothI tene alaMkRta karato nahIM, tema potAne paNa tevI rIte alaMkRta karato nahIM. te 'gorasavaDe tenA aMgo tathA upAMgonaM satata poSaNa karato, paNa te vaDe potAnA aMgo tathA upAMgo poSaNa karato nahi. tethI te lokomAM durbaLa thato hato. te lajjAthI dUra rahelA ane viSTAthI pUrNa thayelA evA tene sArApaNAthI joto, paraMtu potAnA malina AtmAne tevI dRSTithI joto nahiM. te 'saguNa evA sArA muktAphaLothI tene AnaMdano yoga karI Apato, paraMtu pramAda ane pramadAthI yukta evA potAnA AtmAne tevo yoga na karato. A pramANe te maMtrI mohane laIne te jaLavaDe pavitra evA brAhmaNa mitranuM vividha prakAra, hita karato hato. te mitra paNa te maMtrIne potAnA pada upara sthApita karI aharniza potAne hAthe tene bhojanAdika khavaDAvato hato. temaja te tenI upara premanA samUhane darzAvavA sAthe ja zayana karato, sukha duHkha spaSTa rIte bhogavato jAgato ane jato Avato hato. evI rIte nitya Asakta rahenArA te mitrane joI lokoe tenuM nAma nityamitra pADI dIdhuM. eka vakhate vizvahita nAmano koI puruSa tene maLI Avyo. zuddhabuddhine ApanArA te puruSe tene praNAma kAM. pachI zANA vizvahite vicAryu ke, "A mANasa mAruM vacana mAne ke na mAne to paNa huM to tene zuddhabuddhi Ape tevU vacana kahevAno ja." AvaM ciMtavI vizvahita bolyo, "bhadra, je tAro A mitra che, te koIne paNa mAnya karavA 1. labdhavarNa eTale zarIranA uMcA varNavALA pakSe labdhavarNa eTale kIrtimAn. 2. sadA Apattra-ApattimAMthI bacAvanAra pakSe sadA patravALA ghanasAra-ghaNAM zreSTha, pakSe ghanasAra karpUra. 3. mithyAtvathI yukta karato. 4. gorasa eTale gAyanA dUdha, dahIM vagere rasa pakSe gorasa-eTale upadeza vANIno rasa. 5. saguNa-guNavALA sanmauktika-satpuruSarUpI motIno yoga karI AnaMda Apato pakSe saguNa eTale dorIvALA motInA hAra paherAvI AnaMda Apato. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 149
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA yogya nathI. tuM tenI upara jevo rAgI che, tevo te tArI upara rAgI nathI. A aMdara taddana azuddha che ane bahAra zuddha dekhAya che, te teno satkAra karelo che, paNa teno kadi paNa vizvAsa karIza nahIM. jo tuM tene bhojana ApIza nahIM ane tene snAna karAvIza nahIM, to te tAro nirmaLa kAryabhAra karaze nahIM. / / 10 / / he vidvAn A tAro mitra vidhura che. mATe tuM tene choDI koI bIjA uttama mitrane kara ke, je mitra tane kaSTamAM sahAya kare." A pramANe te hitakArI vizvahita puruSanAM nahIM chetare tevAM badhAM vacano sAMbhaLI tene kAMIka bhAna AvyuM ane tatkAla teNe vicAyu ke, "A vizvahite je kAMI kA, te sAraM jaNAya che. tethI have huM kRtajJa nAmano koI yogya mitra karUM." Aq ciMtavI teNe kRtajJa nAmano mitra ko. te mitrane thoDI bhakti batAvI maMtrI dareka parvane divase AvI anna tathA tAMbUla vagerethI saMtoSa ApavA lAgyo, te joI badhA loka tene parvamitranA nAmathI olakhavA lAgyA. kAraNa ke lokono evo svabhAva che ke jevU najare dekhe tevU kahe. A pramANe zuddhabuddhi nityamitra tathA parvamitranI sAthe rahelo hato, tene joI lakSmInA sthAnarUpa ane yathArtha nAmavALo vizvahita tenI pratye bolyo, "he maMtrI, A tamAro je parvamitra che, tamArA duHkhano jarA bhAgIdAra bane che, paraMtu tevA mitrane huM tamAro sArI rIte hitakArI kahI zakato nathI. je mitra sarva duHkhano haranAro, ziva sukhano karanAro ane namaskAra, stuti ane saMgatithI saMtuSTa rahenAro hoya, tevo mitra uttama buddhivALo ane hitakArI che, ema mAnu chaM." vizvahitanAM AvAM vacana sAMbhaLI maMtrI zuddhabuddhi A pramANe bolyo, "tyAre evo vizvahita mitra A saMsAramA kyAM maLI zakaze?" vizvahita bolyo, "tevo eka lokanAtha nAmano mitra koI sArA sthAnamA rahelo che, tenuM jarA svarUpa kahuM te sAMbhaLo ane tamArA saMzayone dUra karo. jenuM mukha samyagjJAnathI ujjvaLa che, jenI dRSTi saumya che, jenuM hRdaya sarala che, je sadAcaraNathI yukta che, je nIca kAma karavAmAM virakta che, je sadA vizvajananA AdhArarUpa che ane je aMga tathA upAMgamAM pratiSThita che, tevo koI sArA hRdayavALo mitra tamAre karavo." / vizvahitanAM AvAM vacana sAMbhaLI zuddha buddhi maMtrI bolyo, "evA koI puruSane huM koIvAra jinAlayamAM jouM chu, koIvAra upAzrayamAM jouM chu ane koIvAra satpuruSonA gharamAM jouM chu. paraMtu tevA uttama puruSane joI huM nAzI jAuM chu. have tamArA kahevAthI huM tevA puruSane maLIza." pachI te koIvAra potAnA sthAnamAM, zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 150
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA koIvAra rastAmAM ane koIvAra aparimita evA tenA sthAnamAM jaI te tene namaskAra karavA lAgyo. tene tema karato joI loko tene praNAmamitra kahevA lAgyA. te paNa manamAM saMtuSTa thaI tene manavAMchita ApavA lAgyo. A pramANe maMtrI zuddhabuddhi te traNe mitronI sAthe rahI ugrazAsana rAjAnA sarva vyApAranA bhArane keTaloka kAla dhAraNa karavA lAgyo. eka vakhate maMtrIrAja potAnA nityamitranI sAthe eka zayyAmAM nidrA laI jevAmAM jAgrata thaIne beTho thayo, tevAmAM sarva tarapha sarvane luMTanArA, svAmIe prerelA ane kALapuruSanA jevA duSTa yoddhAo hathIyAra ugAmI AvatA tenA jovAmAM AvyA. temane joI maMtrIe kaghuM, "tame ahiM zA mATe AvyA cho?" teoe javAba Apyo ke, "amo amArA svAmI ugrazAsananI AjJAthI ahiM AvyA chIe ane dUSita kArya karanArA vA tane Aje amo tatkALa kUvAmAM nAkhavAnA chIe." te yoddhAonA AvA vacana sAMbhaLI maMtrI bolyo, "mAro evo kayo aparAdha che?" teoe kahu~, "tamAro zo aparAdha che, e vAta rAjA ugrazAsana jANe. amo kAMIpaNa jANatA nathI. amAre to temano kaThora Adeza karavAno che." te sAMbhaLI maMtrI zuddhabuddhi potAnA pelA nityamitrane kahyuM, he ISTa mitra, mArI upara rAjA ugrazAsana krodha pAmelA che, to tuM uTha ApaNe kyAMya eve sthaLe cAlyA jaIe, ke jyAM rahevAthI mane teno bhaya lAge nahIM. jema aMdhakAra thavAthI loko sUryanuM avalokana Icche che. tema jyAre kaSTa AvI paDe che, tyAre mANasa potAnA mitranA mukhanuM avalokana kare che. dAtAranI parIkSA duSkALamAM thAya che, priyAnI parIkSA nirdhanapaNAmAM thAya che, subhaTanI parIkSA raNasaMgrAmamAM thAya che ane mitranI parIkSA vipattimAM thAya che. jalathI paripUrNa evA sarovaranI jema jyAre samRddhi hoya che, tyAre saghaLaM sarakhuM lAge che, paNa te sarovara jyAre sUkAya che, tyAre jema UMcaM ane nIcuM varttAI Ave che. tema jyAre nirdhanatA Ave che, tyAre potAno ane pArakAno bheda dekhAyI Ave che. "he mitra! pitA, mAtA, putra, bhAI ane sanmitrathI paNa meM tane vadhAre rAkhyo che - pAlyo che, to A vakhate he DAhyA ane jagatpriya mitra, durvAra evA rAjA ugrazAsananA bhayathI ekavAra tuM mane balAtkAre bacAvI le." maMtrIe A pramANe kahyuM, to paNa te nityamitre tenuM vacana sAMbhalyuM nahIM. tema netrothI tenI sAmuM joyuM nahiM. te paDakhe hato to paNa tene oLakhato na hoya tema rahyo pachI sarva saraLa ane vidvAn lokoe tene mAMDa mAMDa samajAvyo, eTale te nityamitre maMda thaI gayelA maMtrIne A pramANe kahyuM, "ApaNA baneno saMga kevI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 151 "
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA rIte che? te samaja, tuM maMtrI che ane huM prakRti rUpa chu. karmano karttA ane bhoktA tuM pote ja che, mATe te pote karelA karmane tuM pote ja bhogava. te je annapAna vagere mane ApyuM che, te jema loko potAnA mAtApitAne saMtoSavA arthe bIjane sAraM bhojana Ape, tema tArA potAnA hitanI khAtara ApyuM che. saMyoganA saMbaMdhamAM je kartA hoya te ja karmanuM phala bhogave che, bAkI iSTa janone to kevaLa ciMtAno ja saMtApa thAya che. je hAtha anyAya kare te ja hAtha te anyAyane sahana kare che. je caraNa anyAya kare, te caraNa ja anyAyane sahana kare che. mArI AgaLa A vAta jo teM pahelAM kahI hota to hu~ baLavaDe caraNa vagerethI te rAjA pAsethI tAro chUTako karAvata, paNa have mArAthI kAMI thaI zake nahIM. tethI tAre mArUM paDadma choDI devU, nahIM to tuM duHkhI thaIza." nityamitranAM AvAM vacana sAMbhaLI te zuddhabuddhi maMtrIe rudana karavA mAMDyu. tevAmAM tyAM pelo parvamitra satvara Avyo. teNe tene duHkhI joyo. maMtrIe te parvamitranI AgaLa potAno sarva vRttAMta nivedana karyo, te sAMbhaLI parvamitra bolyo, "he vayasya, tuM bhaya pAmIza nahIM, huM sarvasva arpaNa karIne paNa tArI rakSA vegathI karIza." A pramANe kahI tene svastha karyo. eTale te kSaNavAra nirbhaya thaIne rahyo. tevAmAM pelA nityamitre AvI gaLe pakaDI tene bahAra kADhyo, eTale rAjA ugrazAsananA duSTa karavALA te sevakoe te maMtrIne hAthe pakaDI lIdho. te joI pelA parvamitre teno satkAra karyo ane te rAjAnA sevakone kA ke, "tame dayALu thaI tene ThekANe mane laI jAo." te parvamitranuM vacana mAnyu nahIM ane te rAjasevako tene laI gayA. tethI te parvamitra duHkhI thayo ane pelo nityamitra jANe dIkarIno vivAha karIne nIrAMte suto hoya tema nizciMta banI gayo. pachI rAjasevako te dIna evA zuddhabuddhi maMtrIne eka kUvAnI pAse laI gayA. te kUvo jotAM ja te bhayabhIta thaI manamA kheda pAmI vicAravA lAgyo, "are! pelA vizvahite mane vizvane hitakArI vacana kaDaM hatuM ke, duHkhane vakhate lokanAtha puruSa ghaNI mAnasika pIDAmAMthI tArI rakSA karaze. atyAre mane evo ja duHsahakALa prApta thayo che, tethI have mane te bhagavAn lokanAtha ja zaraNa rUpa thAo." A pramANe te maMtrI zuddhabuddhi ciMtavato hato, tevAmAM te lokanAthanI AjJAthI caMdrahAsa khaDgane dhAraNa karanArA keTalAeka puruSo uttara dizAmAMthI AvI pahoMcyA temaNe te maMtrInI samIpe AvIne pelA ugrazAsana rAjAnA yoddhAone haThathI kaDaM ke, "A puruSane choDI dyo tame hathIAro ugAmI ahiM zA mATe rahyA cho? athavA amArI sAthe yuddha karo. ame satpuruSoe mAnelA lokanAthanA puruSo chIe A maMtrIne levAne zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 152
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA ane tenuM rakSaNa karavAne AvyA chIe." AvAM vacano sAMbhaLI te rAjAnA yoddhAo kopanA ADaMbarane vaza thaI pRthvIne cAre tarapha dhrujAvatAM - dhrujAvatAM yuddha karavA sAme dhasI AvyA, / / 150 / / pelA lokanAthanA subhaToe baLavaDe teomAMthI keTalAekane pRthvI upara pADI nAkhyA, keTalAekane haThathI loTAvI dIdhA ane keTalAekane dIna banAvI dIdhA, pachI tatkALa keTalAeka nAzI gayA, keTalAeka zastro choDI dIdhA, keTalAeka adhomukha karIne rahyA ane keTalAeka prayANa karI gayA; pachI teo maMtrInI pAse AvI A pramANe bolyA, "maMtrin ! tamone tamAro praNAma mitra satvara bolAve che." kAnamAM amRta reDavA jevuM A vacana sAMbhaLI te maMtrI ghaNo harSavALo ane (divya - devatAyI) sukhavALo thaI gayo pachI teo te maMtrIne tenA sthAnamAMthI laIne eka sarvAMgasuMdara nAmanA prAsAdamAM harSathI laI gayA; te prAsAda divya ullocathI yukta hato, tenI bhUmi suvarNamaya hatI temAM uMcI jAtanI divAlo rahelI hatI. sarva prakAranI vastuothI te vibhUSita hato ane temAM uMcA staMbhonI zobhA dekhAtI hatI. te prAsAdanI aMdara teNe potAnA praNAma mitra lokanAthane joyAM temanA mastakapara caMdramaMDaLanA jevuM suMdara chatra hatuM, svarga gaMgAnA jevA cAmara vIMjAtA hatA, nakSatramALAnA hArathI te aMkita hatA, suvarNanA uttama Asana para te beThA hatA. sura, asura ane manuSyo temanI stuti karatA hatA, chatAM paNa ahaMkArathI rahita hatA. teo keTalAekane pRthvI upara aneka koTI game ratno ApatA hatA, keTalAekane suvarNano samUha, keTalAekane gajendronI lakSmI ane keTalAekane (rUDo managamato) saMbaMdha, keTalAekane azvono samUha, . keTalAekane vizALa AvAso ane keTalAekane vastrono jaththo ApatA hatA. te lokanAthane jotAM ja te maMtrInuM hRdaya jANe sudhAsiMdhumAM magna thaI gayuM hoya tema banI gayuM ane teNe potAnA prathamanA pApanA saMtApane zAMta karI dIdho ane moTA praNAmathI te mahAzayane namana kayuM. te praNAma mitre tene beTho karI suMdara Asanapara besADyo, jyA maMtrI zuddhabuddhi svastha thayo, eTale teNe tene duHkhI thavAnuM kAraNa pUchyuM; maMtrI ugrazAsana rAjAno bhaya prakAzita karyo, te sAMbhaLI praNAma mitra lokanAthe kahyuM, "bhadra, mane Azrita thayelA evA tane have koI jAtano bhaya nathI." sUryane Azrita thayelA prANIne kadipaNa aMdhakArano bhaya hoto nathI. " meM praNAma karyA sivAyanuM bIjuM kAMIpaNa kArya A mitranuM kartuM nathI, tethI te mAruM kArya zuM karaze." evo vicAra tAre manamAM lAvavo narhi; je uttama puruSo che, te praNAma karavAthI paNa sadA harSita thAya che. kAraNa ke teomAM sarva prakAranI saMpattinA heturUpa saMtoSa zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 153
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA rahelo che. huM jIvatAM tane sarvArthanI siddhi ApIza ane mRtyu pAmatAM vizeSa paNe sadA amRta-mokSa ApIza. A mAruM vacana tAre satya mAnavaM. tuM mArI pAse sukhe rahe ane mana vAMchita artha mAgI le. kAraNa ke kalpavRkSa vagere to mAre ghera kAma karanArA sevaka rUpe che. jo tArA manane rAjya gamatuM hoya athavA vAsudeva pada, cakravartipaNuM ke iMdrapaNuM gamatuM hoya to te kahe tane je ISTa hoya te huM tane ApuM." A pramANe praNAmamitra lokanAthanA vacanarUpa amRtanuM pAna karI tApa rahita thayelo te maMtrI bolyo ke, "e sarvamAM rAjA ugrazAsananI koIpaNa AjJA pravarte che?"teNe kA, "jyAre huM pramAdI thAuM chu, tyAre te mArI samyag dRSTine chetarI mANasane potAno sevaka banAvI de che." zuddhabuddhi bolyo, "jo tema hoya to ahiM sukha chatAM paNa huM rahIza nahi, jyAM te ugrazAsana- nAma paNa na hoya teve ThekANe mane laI jAo." lokanAthe kaDaM, "phakta eka sthAna sivAya bIje sarva sthAne koI koIvAra teno bhaya to che." maMtrI bolyo, "he prabhu tevA koI pradhAna evA mahAsthAnamAM mane laI jAo ke, jyAM huM tamArA prasAdathI nirbhaya thaIne rahUM." lokanAthe kaDaM, "te mahAsthAna nirvRtipurI che. tyAM mArI sAthe cAla. huM tane prazastapurInuM dvAra batAvaM. paraMtu tenA mArgamAM baLato dAvAnaLa Ave che, temAM jo tuM praveza karIza to pachI huM tAro rakSaka thaI zakIza nahi. tenI AgaLa eka parvata che, te viMdhyAcalanI jema vadhato jAya che, jo tyAM tuM lAMbo kALa rahIza to pachI nagarImA jaI zakIza nahi. tethI tAre jaladI te uparathI utarI javaM. tenI AgaLa eka vAMsanI jALI che, teno mArga ADo avaLo gupila (a) saraLa che, tethI tAre te kSaNamAMja oLaMgavI. tenI AgaLa eka khAI Ave che, te khAI AgaLa laghu che ane pAchaLathI moTI che. tenI samIpe eka vipra (manoratha bhaTTa vase) che, te kahe che ke, "A khAIne bharIne AgaLa cAlo." paraMtu tuM jo hitane Icchato ho to te vipranuM vacana mAnyA vagara tAre AgaLa cAlavaM, nahIM to tArA badhA janma cAlyA jaze, to paNa te khAI purAze nahi. te ThekANe tAre kSudhA ane tRSAnI pIDA sahana karavI paNa tyAM rahelAM pakvaphalo khAvA nahIM ane svAdiSTa jala pIyU~ nahi. kAryane jANanArA evA tAre tyAM svAdarahita ane nIrasa evAM phala tathA jala laI sadA prANavRtti karavI. tyAM bAvIsa cora rahelA che, teothI yatnavaDe cetatA rahevU, nahiM to prathama meLaveLu tAruM sarvasva te grahaNa karI leze. tyAM eka vAgha ane eka siMha ema be prANIo che, tenAthI tAre sAvadhAna ane zubhadhyAna rAkhIne dUra raheQ." lokanAthanA A vacano te maMtrIe kabUla kayA~ pachI tene te zubha sthAnamA zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 154
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA laI javAmAM Avyo. je sthAnane prApta karI zuddhabuddhi maMtrI sadA sukhamaya banIne rahyo, pachI te bhavya prANIone manavAMchita phala ApanAro lokanAtha paNa pote lokone mokSanI prApti karavAne mATe potAnA sthAnamAM cAlyo gayo. / / 186 / / ( muni kahe che) he rAjan, e lokanAtha nirdhana janone dhana ApanAra, saMtAnarahita janone saMtAna ApanAra ane A vizvano nAyaka che. te rAjyanA arthIone rAjya ApanAra, duHkhI janonA duHkhano nAza karanAra, durbhAgIne subhAgI banAvanAra ane lokone tAranAro che. sUryanI jema kAkapakSIonA tApanI paire te lokonA saMtApane haranAro, sadbuddhine vadhAranAro ane koTI lokoe namelo che. vaLI te ISTa karanAra, kaSTa haranAra ane paDatA puruSono uddhAra karanAra che. tevA lokanAthanI tuM paNa ArAdhanA kara ke jethI tane sarva prakAranI siddhio prApta thaze." te sAMbhaLI rAjAe prazna karyo, he muni te lokanAtha koNa che? temanuM apUrva evaM badhuM pUrva svarUpa mane kahI saMbhaLAvo, ke jethI huM pazcAttApano bhAra choDIne pachI te svAmInI sevA karUM. svarUpa jANyA vagara sevA karI zakAtI nathI." muni bolyA, "he catura rAjA, meM je kathA kahI che, teno tuM aMtaraMga buddhithI vicAra karaje. kathAno upanaya ghaTAve che : he rAjA, je dUrapAra nAmanuM nagara kahyuM, te A apAra saMsAra samajavo. utkRSTa AjJAvALo je ugrazAsana rAjA kahyo te karmabaMdha samajavo. je zuddhabaddhi maMtrI te AtmA jIva jANavo. teno je nityamitra te zarIra samajavuM. je parvamitra te mAtApitA ane priya strI vagere svajanavarga samajavo. je vizvahita nAmano puruSa te uMcA prakArano guruno upadeza samajavo. jenI zikSAthI praNAma nAmano mitra AdaravALo thayo hato. je. lokanAtha te lokonuM pAlana karavAthI dharma samajavo. jene mAtra praNAma karavAthI te uttama manavALA prANIone Icchita phala Ape che. je pelA yoddhAo AvyA hatA, teo duSkarmathI prerAyelA roganA rAzi jANavA. 'temaNe grahaNa karelA jIvanuM rakSaNa deha kadi paNa karI zakato nathI. te jIva temAM ja sapaDAIne rahe che, eka pagaluM paNa cAlI zakato nathI. te vakhate tenA svajana pokArathI raDe che paNa tenI rakSA karavAne samartha thaI zakatA nathI. je kUvo kahyo te naraka samajavI. je bIjA puruSo bacAvavAne AvyA hatA, teo sukRtanA adhyavasAya samajavA. je dharmanuM zubhasthAna te viveka samajavo. / / 200 / / sukhano 1. rogovaDe gherAyelA jIvane zarIra ulaTaM pIDAkArI bane che. sahAyakArI thaI zaka nathI. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 155
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA nAza karanAra karmo puruSone narakanI samIpa laI jAya che, chatAM paNa smaraNa karelA sukRtanA adhyavasAyarUpI yoddhAo temanuM rakSaNa kare che. te zuddhabuddhirUpa jIvane dRSTinA dAnathI je keTaloka kALa sukhe rAkhyo hato, te samyaktvanA dAnathI saudharma vagere devalokamAM tenI sthiti samajavI. pachI je tene mArgavaDe nirvRtipurImAM pahoMcADyo, te yati dharmanA mArgavaDe pAMcamI gatimAM gayo, ema samajavaM. je te mArge dAvAnaLa kahevAmAM Avyo, te krodha, parvata kahyA te ahaMkAra mAna ane vAMsanI jAla kahI te duHkha zreNIne ApavAmAM samartha evI mAyA samajavI. je khAI kahevAmAM AvI te pUraNa (lAbha)thI bharelo chatAM duHkhe purAya tevo lobha samajavo ane je dvija kahyo te manoratha hato, ema vidvAne sadA samajavU. he rAjA, je svAdiSTa phaLo ane madhura jala kahyA hatA, te azuddha annapAna samajavAM. je bAvIsa coro kahevAmAM AvyA, te bAvIsa pariSaho jANavA. je be vAgha ane siMha kahyA te rAga ane dveSa samajavA. je nIrasa kahyaM te kalpa-anna (prAsuka ane nirdoSa bhojana) samajaq. dehano abhAva thavAthI ziva-kalyANarUpa thavAya che. te pachI jarA, vyAdhi, maraNa bhaya, parAbhava ane mAnasika pIDAthI utpanna thayelI bAdhA thatI nathI phakta praNAma karavAthI jeNe AvaM sukha banAvI Apyu, tevo lokanAtha rUpa dharma jo sarvathA ArAdhyo hoya, to A lokamAM zuM na Ape?" A sAMbhaLI rAjA bolyo, he sAdhu, priyA sahita evA mane tame dharmadhyAnanI zikSA Apo ke jethI haM tene AdarathI karUM. / / 210 / / muni vicAra karIne bolyA, "he rAjan! A saMsAramA sArarUpa evA dharmakarmanA hajAro udAra prakAro che, teonI aMdara paMcaparameSThI pratye namaskArano prakAra sarvathI sugama ane utkRSTa che. te namaskAra maMtra A loka tathA paralokamAM Icchita phala ApanAra ane sarva maMtrono nAyakarUpa che; te maMtrathI sarva vipattio laya pAmI jAya che. sarvasaMpattio prApta thAya che ane aMtarAyo kSaya pAmI jAya che, temAM koI jAtanI bhrAMti nathI." he suMdara! tuM priyA sAthe te paMcanamaskAra maMtraAdarathI smaraNa kara ke jethI pApane haranAro te maMtra tane priya vastuo Ape. prathama pavitra thaIne pavitra sthAnamA sthira Asana upara besa. aMgane dhoyelAM vasrothI DhAMkatuM ane pUrva athavA uttara tarapha mukha rAkhaQ. baMne hoTha bhegA rAkhI ane potAnA netro nAsIkAnA agra bhAga upara TharAvI pramAda rahita thaI mauna dharI dAMtavaDe dAMtano sparza karyA sivAya AMgaLInA agra bhAgane 'merunA ullaMghanane ane 1. nakha aDakAyA vagara ane merunu ullaMghana karyA vagara zuddhabhAvI sUtranI navakAravALI vaDe jApa karI zakAya. temaja hRdayamA navapadanI sthApanA karI temAM sthira dRSTi rAkhIne paNa karI zakAya che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 156
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA Arta tathA raudra dhyAnane choDI subuddhi puruSe te maMtrano japa karavo. te maMtraprathamapada zveta che, bIjuM pada kuMkumavarNI che, trIjuM pada suvarNa raMgI che, cothaM pada nIlaraMganuM che ane pAMcamuM pada kRSNavarNI che, zAMtika pauSTinA kAryamAM zvetavarNI pada, vazIkaraNa tathA AkarSaNamAM raktavarNI, staMbhanamAM pItavarNI, mokSane arthe vyoma-AkAza rUpa nIlavarNI ane uccATananA kAma vakhate kRSNavarNI pada dhyAvA. ane te te varNanI japamALA vastrAdikanI sAthe grahaNa karavI evI rIte pAMca prakAraceM dhyAna e maMtramAM darzAveluM che, he rAjA, te jevo avasara hoya te pramANe tAre tenaM dhyAna karavaM. jo kadi japamALA na hoya to naMdyAvata vagerethI navakAra maMtra gaNavo paNa te gaNavAno nizcaya choDI devo nahIM. jayane ApanArA te navakAra maMtranA japathI saMgrAma, samudra, jaMgala, zAkinI, bhUta, sarpa, siMha, vAgha, agni vyAdhi, asamAdhi, zatrusamUha, vikAra ane dAridrathI utpanna thayelo A lokano bhaya prApta thato nathI. jo puruSa e maMtrano eka akSara paNa ekAgrapaNe dhyAve, to te sAta sAgaropamanA 'AyuSyano nAza karI zake che. vaLI te subuddhipuruSa manamAM zraddhA lAvI navakAramaMtra paikI eka samagra padavaDe pacAsa sAgaropamanuM ane samagra-saMpUrNa navakAramaMtravaDe to te pAMcaso sAgaropamanuM AyuSya zIghra nAza karI zake che. ___ A pramANe kahI te muni, rAjA ane rANIne te paMcaparameSThi maMtra ane teno vidhi batAvI cAlyA gayA ane pachI rAjA potAne ghera Avyo. munie kahelA pavitra maMtranuM smaraNa karatAM te rAjArANInuM duSTa aMtarAya karma atyaMta halakuM thaI gayu. te pavitra rAjAne namaskAra maMtranA prabhAvathI ane sAtmyabhAvathI (temAM sAte dhAtu raMgAI javAthI temAM zraddhA pariNati jAgavAthI) rAjyanI vRddhi, kAryanI siddhi ane sarva dizAomAM prasiddhi thaI gaI. eka vakhate rAtre rAjA jAgrata thaI A pramANe ciMtavavA lAgyo-"mAre navakAramaMtranA prabhAvathI sarva zubha thayuM, paraMtu so varadAnanI prAptirUpa mAruM kArya haju siddha thayuM nathI. te kArya haju paNa mane saMtApakArI ane duHkhakArI lAge che." rAjA A pramANe ciMtavato hato, tevAmAM daivayoge bhogasahita (svahitakArI ane cakora) rANI svapnAmAM trAsa (bhaya-kalaMka) rahita evA pUrNacaMdranuM pAna karI gaI. je putrane mATe A sanAtana navakAra maMtranuM smaraNa kare che, te svapnAmAM (paNa) sasalAnA cihna-lakSaNa yA kalaMka sahita caMdranuM pAna karato nathI rANIe amRtanA 1. naraka nIca gati saMbaMdhI. 2. paNa kalaMkarahita ja caMdrana pAna kare evo artha-dhvani nikaLato jaNAya che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 157
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA / jevI vANIthI te svapnAnI vArtA rAjAne kahI 'jevU bhojana tevo ja oDakAra Ave che rANIno paritApa je caMdranA pAnathI zAMta thaI gayo, te ghaTe che, paNa rAjAne mATe te AzcaryanI vAta che. athavA te banenI ekatA che. jenI abaLA strI paNa rAjAne gaLI jAya che. to pachI te rAjA akhaMDa nizciMta kema na rahe? A pramANe ciMtAnA saMtApathI mukta thayelI rANIne rAjAe harSathI karvA "bhadre! tane rAjA-caMdranI jema kalA kalApathI yukta evo putra thaze. he bhAminI! svapnAmAM jo strI lIMga jovAmAM Ave, to prAye karIne strI avatare che, puliMga jovAmAM Ave to puruSa avatare che ane napuMsaka liMga jovAmAM Ave to napuMsaka avatare che. jo zubha svapna jue to bhavya putra thAya ane azubha svapna jue to tethI viparIta putra thAya che, tane zubha svapna thayuM che, tethI tAre sAro putra thaze, temAM koI jAtano saMzaya nathI." rAjAnA AvAM vacana sAMbhaLI rANI evaM thAo! (ApanuM vacana pramANa) ema kahI potAnA AvAsamAM cAlI gaI. te rAjA ane rANI baMnene pratyakSa khAtrI thayAthI teo pachI hamezAM harSathI navakAramaMtra- smaraNa karavA lAgyA. have jyAre garbhane trIjo mAsa beTho, tyAre rANIne eka manohara dohada utpanna thayo jevo pRthvImAM kaMda hoya tevo ja aMkura utpanna thAya che. rAjAe te dohada pUro karyo ane duSkRtyano cUro karyo. pachI svecchA pramANe (sAnukuLa) AhAra vihAranA sukhothI garbhanI puSTi thavA lAgI, lakSmIne ApanAro pUrNa kAla prApta thayo. tyAre jema pUrNimA pUrNacaMdrane janma Ape, tema rANIe netrone AnaMda ApanArA uttama adbhuta kumArane janma Apyo. je mANase A putra janmanI vadhAmaNI rAjAne kahI, te mANasane rAjAe harSathI adhika dAna Apyu. sarva prakArano potAno kulAcAra vidhipUrvaka karyA pachI jyAre sUtaka nivRtta thayuM eTale sarva svajanonA samUhane jamADI ane vastra vagerethI temano satkAra karI, kArya jANanArA rAjAe svapnane anusAre te kumAranuM nAma caMdrodara pADyuM. caMdrodara jyAre ATha varSano thayo, tyAre rAjAe tene kalAcAryane soMpI dIdho. anukrame caMdrodara A pramANe boMtera kalAo zIkhyo. / / 247 / / 1. lekhana, 2. gaNita, 3. gIta, 4. nRtya, 5. vAdya, 6. rasAyana, 7. jyotiSa, 8. paThana, 9. chaMda, 10. nirukta (zabda vyutpatti), 11. gArUDa, 12. 1. rANIe amRtamaya caMdranuM pAna karyu hatuM, tethI teNInI vANI amRtanA jevI nokaLe. 2. caMdranA yogathI paritApa zAMta thaI jAya che. rAjAno artha caMdra thAya che tyAre gaNI caMdra rAjAne pI gaI ane rAjA zAMta thayo, te AzcaryanI vAta che. 3. rAjA eTale caMdra. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 158
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA smRti, 13. vyAkaraNa, 14. kAtyAyana, 15. zikSA, 16. vijJAna (sAyansa), 17. Agama, 18. kAvya, 19. alaMkAra, 20. hAsya, 21. saMskRta, 22. prAkRta, 23. vidhi, 24. veda, 25. ItihAsa, 26. purANa, 27. amarI kalA, 28. khecarI kalA, 29. paizAcika bhASA, 30. apabhraMza, 31. nakhathI koravAnI kalA, 32. patrakotaravAnI kalA, 33. maMtra, 34. yaMtra, 35. rasa, 36. svapna, 37. vaidaka, 38. viSa parIkSA, 39. nAca, 40. gaMdha parIkSA, 41. vAda karavAnI kalA, 42. zakuna jANavAnI kalA, 43. dhurta vidyA, 44. vazIkaraNa, 45. jugAra, 46. citra, 47. kASThanI kArIgarI, 48. carmanI kRti, 49. pASANanI kRti, 50. dhAtukriyA, 51. AlekhavAnI kalA, 52. kAcanI kalA, 53. hAthI upara caDavAnI kalA, 54. ghoDA upara caDavAnI kalA ane hAthI, ghoDAnI zikSA, 55. deza bhASA jANavAnI kalA, 56. siddhAMta, 57. kevalividhi, 58. yaMtrathI rasoI karavAnI kalA, 59. pAtALa siddhi, 60. vaidakanI siddhi, 61. iMdrajALa, 62. hathIyArano abhyAsa, 63. mahela banAvavAnI kalA ane lakSaNa jJAna, 64. ratna parikSA, 65. nighaMTu auSadha koza, 66. kASThanI yojanA karavAnI kalA, 67. prayoganA upAyo jANavAnI kalA, 68. kapaTa kalA, 69. darzanano saMskAra, 70. vRkSonI cikitsA, 71. " sarvakAriNI kalA ane 72. sAmudrika. A pramANe sarva kalAonI krIDAnA maMdira rUpa, suMdara AkRtivALI ane / ratinI prItivALo te caMdrodara rati prItivALA kAmadevanA jevo zobhato hato, je caMdrodarano jIva lekhazALAmAM jatAM vibudhAcArya thAya te ghaTe che. paraMtu te kalAvAn thayo eTaluM Azcarya che. kumAranA kalAcArya uttama brAhmaNane rAjAe maMDaLa (deza)nA dAnathI evo satkAra karyo ke jethI te nAmathI ane dhAmathI kharekhara kalAcArya banI gayo hato. ____eka vakhate rAjAe jenuM bala anekamAM pravarte che evA potAnA matisAra nAmanA maMtrIne te kumAra hitazikSAne mATe soMpI dIdho. te buddhimAn maMtrIe satpuruSone paNa mAnavA yogya ane kAmadevanA jevA suMdara evA te kumArane A pramANe kA "he uttama buddhivALA vatsa, huM tane ucca zikSA ApuM chu. te zikSA sarasvatInI eka lekhazALA kahevAya che athavA tane zikSA ApavI te pUrNa caMdrane kalA ApavA jevaM, sUryane teja ApavA jevU ane deva, guru, bRhaspatine zikSaNa ApavA jetuM che; tathApi vidvAn ane mAnI evA puruSoe rAjAnI AjJA mAnya karavI joIe, ema dhArIne hu~ tane je kAMI kahuM, te tAre hitarUpe dhAraNa karavU. he zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 159
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatatvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA vatsa! ciMtAmaNi ratnanA jevo A manuSya janma prApta karIne tuM nizciMta rahIza nahiM. te ratnamAMthI ciMtita padArthane zodhI leje. ghaNAM puruSo anane mRtikA ane suvarNa rUpe varNave che. tevA annamAMthI zarIra baneluM che tethI te zarIra tatsamAna mRttikA tathA suvarNa samAna che, jeonA mRttikA rUpa zarIra che, te mRttikA vageremA jAya che ane jemanA zarIra suvarNarUpa che, teo suvarNapaNAne pAme che. he kumAra! tuM pUrNa kalAdhArI thayo che, to have tAre suvRtapaNuM dhAraNa kara, ane tamanuM grahaNa nivAravaM. kAraNa ke te tenA kalaMkarUpa che. uttama puruSo gurupAsethI sUtra meLavI potAnA yauvana vayanA karmane sAdhe che, paraMtu strIrUpa pApanAM vanane sAdhatA nathI. jeo taMtrane prApta karI (zAstra-vidyA prApta karI) mAna dharIne te mAnano nAza karatA nathI, te puruSa viSayomA rahIne ane pramAdamAM paDIne kSaya pAmI jAya che. budha, guru, kavi, vakra, kalAvAn ane zUra evA paNa puruSa vAruNInA saMgathI nIce jAya che ane asta pAmI jAya che. to pachI bIjAnI zI vAta karavI? je A lakSmIrUpI rasoI che, te aMgane puSTi ApanArI mAnelI che, paraMtu te bhogavavAthIkhAvAthI caitanyane ApanArI thatI nathI. kAraNa ke te 'sAgaramAMthI utpanna thayelI che. udyamavALA puruSa- dIrgha evaM zAstra zatruone jItI le che, paraMtu pramadAne ane pramAdane vaza thayelA puruSa- te zAstra tevU thatuM nathI. krodha vagere yoddhAo bahAra athavA raNabhUmimAM rAkhavA joIe. jo teo aMtaHpuramA (hRdayanI aMdara) pesI gayA, to teo viparIta kArya kare che, he vatsa! tuM guru-vaDIlonI AgaLa namra thaIne raheje ke jethI tArI gurutA thaze, kAraNa ke je stabdha (akkaDa) rahe che, te chaMdanA akSaranI jema A pRthvI upara laghutAne pAme che. je prANI potAne 10jIvana ApanAra mANasane namana karato nathI, te sarovaranI pALa upara rahelA vRkSanI jema adhomukha thaIne narakamAM paDe che. tuM hamezAM 1 samudra thaIne raheje. kAraNa ke tuM lakSmIno janaka utpAdaka che. buddhimAna hoya, paNa jo amudra-12mudrArahita hoya to 1. caMdrarUpa thayo che. 2. suvRtta eTale sAraM varttana caMdrapakSe sArI goLa AkRti. 3. tama ajJAna- grahaNa na karavaM caMdrapakSe tama-rAhunuM grahaNa na kara. 4. budha DAhyo pakSe budhagraha. guru-moTo pakSe gurugraha, kavi-kavitA karanAra pakSe zukra, vakra, vAMko pakSe maMgaLagraha, kalAvAn-kalAvALo pakSe caMdra, zUra zUravIra pakSe sUrya. 5. vAruNI-madirA pakSe pazcima dizA. 6. nIca graho thAya che. 7. sAgara eTale viSa sahita pakSe samudra. 8. gurutA-moTAI. 9. chaMdano akSara stabdha eTale padane aMte hoya to guru chatAM laghu gaNAya che. 10. sarovaranI pALanA vRkSane jIvana ApanAra jala che jIvanano artha jaLa ane jIvita thAya che. 11. samudra-mudrA chApa cAritra-sadvartana sahita pakSe sAgara. 12. mudrA chApa-rahita hoya te nANuM cAlatuM nathI pakSe sadvartana rahita. 160 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA te lakSmIne utpanna karanAra thato nathI. (huM 'uttamapuruSa chaM) evaM tuM samajIza nahIM, tema vizvAsa rAkhIza nahIM. paraMtu paranI apekSAe tuM 2 madhyama puruSa thaIne raheje. jo tArA vacanane AgaLa karavAnI tArI icchA hoya, to tuM manohara bhASaNa kahevAmAM AgaLa paDaje, paNa bIjAnI AgaLa to karIza nahIM. 'huM A vizvamAM 'salakSaNa chu' evo garva choDI deje. kAraNa ke eka ariSTa padavaDe te badhuM niSphaLa thaI jAya che. jo tArI icchA 'Atmane pada eTale tAre potAne mATe pada dhAraNa karavAnI hoya to tuM 'sukarmabhAvano Azraya karaje. nahIM to karttA parasmaipada- eTale bIjAne mATe pada ApanAra thaI paDaze jyAre ' upasarga Ave che, tyAre prAyeH karIne dhAtuo svArthasAdhaka thatA nathI. tethI e dhAtuovaDe prathama satkriyA sAdhI leje. / / 281 / / lakSaNamAM je hrasva hoya, tene 'dIrghasUtrathI hrasvapaNuM thAya che. te joIne tenI prAptine mATe tuM dharma karmamAM tevo thaIza nahiM, je 10 svarahIna hoya te sarvatra AgaLa javAthI pRSTe-pAchaLa ghoSaNA karanArA omAM kyAreka zUnyatAne prApta thAya che. tuM "vRddhivaDe mahattAne prApta karI hRdayamAM mAna lAvIza nahIM. kAraNa keM vyAkaraNa vageremAM vRddhithI guNanI hAni thAya che. 12 aMtya varNa paNa jo padastha hoya to te gurutAne pAme che ane te aMtya vagarano hoya to arthavAn chatAM paNa te nAma mAtra kahevAya che, pAzcAtyane 13 gurutA ApavAne tuM varNa saMyogane sevaje. svaravALo 1. vyAkaraNamAM pahelo puruSa pakSe uttama prakArano puruSa. 2. vyAkaraNamAM bIjo puruSa te madhyama puruSa pakSe sAdhAraNa puruSa. 3. salakSaNa - vyAkaraNa bhaNelo athavA sArAlakSaNavALo. 4. ariSTapadanA yogathI lakSaNo niSphaLa thaI jAya che. vyAkaraNamAM paNa ariSTapada azuddhapada AvavAthI vAkya niSphaLa thaI jAya che. 5. Atmanepada vyAkaraNapakSe Atmanepada dhAtu . 6. sukarmabhAva - sArA karma karavApaNuM pakSe vyAkaraNamAM karma vibhakti. 7. vyAkaraNa pakSe parasmaipadI dhAtu. 8. dhAtunI AgaLa upasarga lAgavAthI tenA arthamAM pheraphAra thaI jAya che. pakSe upasarga aMtarAya pIDA AvavAthI zarIranI dhAtuo bagaDe che. tethI te vaDe satkriyA karI levI pakSe satkriyA kriyApadano artha 9 lakSaNamAM vyAkaraNamAM je hrasva svara hoya tene dIrghasUtra dIrgha karavAnA sUtrathI hrasvapaNuM thAya che, pakSe tuM dharma kAryanA lakSaNamAM dIrghasUtra kAma karavAnI maMdatA laIne hrasva-Tuko thaI jaIza nahi. 10. svarahIna - svara vagarano varNa zUnya thaI jAya che. pakSe tuM kaMThanA svara vagarano thaI zUnya thaIza nahiM. 11. vyAkaraNamAM je svaranI vRddhi thAya che. teno guNa thato nathI pakSe tuM vRddhi - AbAdIthI mAna karIza nahIM, nahIM to tArA guNanI hAni thaI jaze 12. piMgaLamAM evo niyama che ke je padane aMte akSara Avyo hoya te hrasva chatAM guru gaNAya che. pakSe tuM aMtya chello rahIza paNa jo padastha padavImAM haze to tAruM gaurava thaze. 13. piMgaLamAM joDAakSaranI pAseno hrasva akSara paNa guru thAya che. te pramANe upadeza pakSe pAzcAtya - pAchaLa rahelAne gurutA ApavAne mATe varNa saMyoga - uMca varNano samAgama karaje. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 161
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA paNa ekalo jema gAyanane gaurava ApI zakato nathI, tema te bIjAne gaurava ApI zakato nathI. he vatsa, tuM tArA 'lakSaNamA samAna puruSonI sAthe tArI ekatA joIne parano lopa karI eka dIrghatA karIza nahIM, jo tArI icchA kAryanI siddhi karavAnI hoya, to kRtya pratyaya dhAraNa karaje, kAraNa ke kRta ane taddhita vaDe te siddhi thavAnI che, bIjAthI thavAnI nathI. he vatsa! nAma 15rakSAne mATe sArI rIte vibhaktino tyAga karIza nahiM. e vibhaktithI suzabdone padanI prApti thAya che. "haM sAlaMkAra chaM. ethI mAre 'chaMdavRtta vagere sadguNonI zI jarUra che?" ema tAre ciMtavaq nahiM. kAraNa ke sarva prakAranuM sAhitya sarvaguNavALu kaheluM che. he vatsa! tuM tArA hAthamA myAna vagaranuM paNa khaDga rAkhaje. kAraNa te bIjAne lakSmI arpavAmAM AkAra rahita nahiM thAya. je potAnA vairIone bhaya Ape che. potAnA svAmIne guNa kare che ane vigraha-yuddhamAM pRSTa Ape che, tene dharmamA joDaje. "badho pakSa mAro che, tethI huM sadA pakSavALo chu." ema harSa karIza nahiM kAraNa ke te jo vipakSa-avaLo pakSa.thaI jAya to te viparIta banI jAya che. "huM kSamAbhRt chu, tethI mane viSayothI zaM thavAnuM che?" evaM citavana karIza nahi kemake, strIone netronA viSayamAM levAthI te viSayone rasto maLe che. ema kahevAya che. he vatsa! 1tuM kSamAbhRtnA padane yogya che. tethI tuM guruguNo saMpAdana karaje, tAre zakti vaDe 11aMga upAyathI potAnI jAte sadA 12gaNa rakSA karavI. sadbuddhivALA puruSe jo bIjo mANasa potAno guNa grahaNa kare to harSa karavo nahi, tema doSa grahaNa kare 1. vyAkaraNamAM samAna svaranI sAthe paraspara eka dIrghatA thAya che, tyAre ekano lopa thAya che. upadeza pakSe tuM tArI samAna evA lokonI sAthe ekatA karaje. paNa koIno lopa-abhAva karIza nahiM. 2. kRtya pratyaya-vyAkaraNanA kRdaMta pratyaya pakSe kRtya-kArya upara pratyayavizvAsa rAkhaje. 3. kRta-kRdaMta, pakSe karela. 4. taddhita pratyayapakSe tenuM hita. 5. vyAkaraNamAM vibhakti lagAivArthI nAmanI rakSA thAya che ane vibhaktithI zabdonI padasaMjJA paDe che. pakSe sAdhu puruSonI vibhakti-vizeSabhakti choDavI nahiM. tenAthI sArA zabdovALAmadhurabhASI evA puruSone sArA padanI prApti thAya che. 6. sAlaMkAra-alaMkAre sahita pakSe arthAlaMkAra sahita. 7. chaMdavRtta-sArA chaMdavRtta, pakSe chaMda-svabhAva-vRtta-sadAcaraNa vagere guNo. 8. gatakoza myAna vagaranuM pakSe dhanakoze rahita. 9. kSamAbhRt eTale rAjA pakSe muni muni kSamAdhArI che. paNa jo viSayo tarapha pravarte to te bhraSTa thaI jAya che. rAjA paNa jo viSaya tarapha pravarte to te rAjyabhraSTa thaI jAya che. 10. kSamAbhRt rAjA ane muni-rAjA pakSe guruguNo eTale moTA guNA ane muni pakSe gurunA guNo. 11. aMga-zarIra athavA rAjyanA aMga-muni pakSe Agama. 12. rAjA pakSe gaNa rakSA eTale samUhanI rakSA muni pakSe potAnA sAdhu samudAya saMghADAnI rakSA. 162 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA to dveSa karavo nahi, kAraNa ke 'sthiti ane prasthitinI icchA rAkhavI. huM sadUpa chaM evaM mAna kadipaNa karIza nahi. akSarone paNa svarUpathI evI rIte pheraphAra thaI jAya che. tuM jo evo thaI jaIza, to pachI tane tattvono nirNaya thaI zakaze nahi. bALako paNa prANAyAmanI kalAnI pratIkSA karatA nathI. he bhadra! gurue kahelA pratyakSa ane parokSa e be pramANone tuM sadA mAnya karaje, jethI tuM samadarzI thaI zakIza. tuM zlokanA kartAnI jema varNavibhakti, yatisadguNa, guru ane laghune yathAyogya padamAM sthApana karaje. / / 300 / / he vatsa! tAre sadA nyAyamArge rahe, uttama manavALA pAtrane dAna Apaq, devatattvaneM harSathI dhyAna karavU, zrI gurunA varNana, gAna karavU; sadA vyasanano tyAga karavo, siddhAMtanA sadvacananuM pAna karavaM, gurue kahelA tattvane mAnavaM, je jItavA yogya hoya tene jItI levU, paropakAra karavo, pApamAM harSa na karavo, potAnA abhigraha- smaraNa karavU, dharmane uMce prakAre dhAraNa karavo. zAstranuM ciMtavana sadA karavU, mitranA hRdayane chetaravU nahi, samaya pramANe sUrbu, kuTuMbane jamADavU, utAvaLathI kArya karavU nahi, gurunA vacanane hRdayamA dhAraNa karavaM, kukarmane aTakAva, potAnA sukRtyathI duHkha samudrane tarI javU, duSTano saMga choDavo. kukarma karanArano tiraskAra karavo, guNa samUha meLavavo, manano mela dhoI nAkhavo, lIdhenuM vrata pALa, zarIra- bahu lAlana karavU nahi, svIkArelA niyamathI calita thaq nahi, caraNavaDe nirmAlyano sparza karavo nahiM, dharmarnu kArya choDavU nahi, svajananI sAthe bhojana karavU, manane krodhamA joDavU nahiM ane potAnA AtmAnuM hita karavaM. he DAhyA vatsa! kAmI, sarpa, vezyA, durjana, zatru, roga, jala ane agnino vizvAsa karIza nahi. brAhmaNa strI, gAya, bAla, vRddha, tapasvI zaraNe Avela rogI ane zastra vagaranA mANasane mArIza nahi. tuM kadI kAnano kAco thaIza nahi, tema vizvAsaghAtI paNa thaIza nahi, guNo meLavavAmAM saMtuSTa na thaje ane kevaLa bahirmukha thaIza nahi. satsaMgavALo potAnI strImAM 1. sthiti prasthiti eTale raheQ ane cAlyA javaM. 2. akSaromAM paNa vyAkaraNanA niyamothI pheraphAra thayA kare che. 3. bALakone prANAyAmanI kalA svAbhAvika rIte hoya che. 4. zlokano karttA chaMdanA niyama pramANe varNa-akSara, vibhakti, yativirAma vagere guNone ane guru tathA laghu svarone tenA yogya padamAM goThave che tema ahiM evo bodha Ape che ke, tuM varNabrAhmaNAdinA vibhakti-vibhAga pramANe temanI mAthe varttaje. yati sadguNa-eTale munionA sadguNo jANI temaja guru moTA ane lava-nAnAne temane lAyaka evA padamAM rAkhaje(yathocita sAcavaje). zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 163
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA kAmadeva jevo, nirvikArI aMga dharanAro puruSa puNyavAn hoya che ane evo puruSa sArI pratiSThAne pAme che. je sukRta-puNya rUpI vRkSanA kyArA rUpa nyAya mArgamAM haMsa jevo ane zatru vargamAM vikarALa hoya, te rAjA varNana karavA yogya thAya che. je kRtajJa, sarvajJa prabhune pUjanAra, vizeSa jANanAra, vivekI, potAnI pratijJAne pALanAra ane vidvAna hoya, te puruSa dhanya gaNAya che. je rAjA rAjanIti rUpa latAnA aMkura rUpa, mitra janane AnaMda ApanAra, jJAnane phoravanAra, pApa karavAmAM maMda rahenAra ane ADaMbara rahita hoya, te sAro rAjA gaNAya che. audArya, dhairya, gAMbhIrya, zaurya ane vIrya vagere je bIjA guNo A jagatamAM vikhyAta che, te guNothI tuM vikhyAta thje."||316|| A pramANe maMtrInA vacananI yuktithI (cAturIthI-kuzaLatAthI) kumAra caMdrodara prasanna thaI gayo; pachI te sArI vayamAM rahIne potAnI yuvAvasthAno samaya pasAra karavA lAgyo. ____eka vakhate rAjA sabhAmAM beTho hato ane rAjakumAra caMdrodara tenI pAse rahyo hato, te vakhate pratihAre AvI rAjAne A pramANe kA, "svAmI, zrIkAMpilyapuranA rAjA ratnasenano eka dUta Avyo che, tene bahAra rokyo che. tene mATe zI AjJA che? te kaho" rAjAe kaDaM, "tene aMdara praveza karAva." pachI teNe te dUtane aMdara praveza karAvyo, eTale dUte rAjAnI pAse AvI praNAma karyo. rAjAe pUchA, "he dUta, rAjA ratnasenanA kuzaLa samAcAra Apa. potAnA hitane IcchanArA te rAjAe tane zA mATe ahiM mokalyo che?" dUta bolyo, "tamArA mitra ratnasenane kuzaLa che. je kAraNe temaNe mane mokalyo che?" te sAMbhaLo. "rAjA ratnasenane ratnasuMdarI nAme rANI che, teNInI kukSithI kalAvatI nAme putrI utpanna thaI che. eka vakhate te kalAvatI sabhAnI aMdara rAjAnI pAse AvI hatI. teNIne yogya joIne rAjAe maMtrIone pUchyuM ke, "A kumArIne mATe yogya vara koNa che?" maMtrI vagere vicAra karI jevAmAM kAMIka kahetA hatA. tevAmAM te kumArI bolI ke, "mAre vivAha karAvavo nathI." te sAMbhaLI rAjA ciMtAtura banI gayo, teNe kaDaM, "he vatse, tuM vivAha karAvavAmAM vimukha kema thAya che? mane tenuM kAraNa satvara kahe; jo tuM tArA ahiMnA-piyaranA svajana vargane choDI devA IcchatI na ho, to hu~ tane gamatA evA puruSane ahiM ja meLavI ApuM. puruSa avivAhita rahI zake che paNa strI avivAhita rahI zakatI nathI, tethI he dhanye, tuM svajanone rAjI karanArA vivAhane kabUla kara." rAjAe A pramANe kA, to paNa te guNavaMtI putrI kalAvatI kAMIpaNa bolI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 164
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA nahi. eka vakhate teNInI mAtA ratnasuMdarIe teNIne ekAMte pUchyuM, tyAre teNIe potAnA hRdayamA rahelA vicArane amRta jevI vANIthI jaNAvyo, "mAtA, vivAhanI vAta kone na game? paNa mAre mATe je kAraNa che, te sAMbhaLa. je puruSa rAdhAvedha karI sake tevo hoya ane eka ja patnImAM premI rahe tevo hoya, tevA puruSane huM vara karavAne IcchaM chaM. te sivAya kadi iMdra hoya to paNa huM tene vara karavA IcchatI nathI. evI jAtanA vidvAn ane prauDha puruSa upara mAruM mana ruce che, paraMtu tevo koI puruSa hu~ jotI nathI, eTaluM huM saMtoSa dharIne beThI chaM." putrI kalAvatIno A vicAra rANI ratnasuMdarIe rAjAne jaNAvyo, te uparathI rAjA ratnasena jarA khuzI thayo ane cetanavALo banyo. pachI teNe potAnA cittamAM lAMbo kALa vicAra karyo ke, "sadbuddhivALo caMdrodara kumAra rAdhAvedhanI kRtine sArI rIte jANe che, tenA jevo koI sadAcAravALo kumAra A pRthvI upara bIjo nathI, tathApi svayaMvaranI aMdara bIjA pravINa rAjakumAro beThA hoya, te vakhate rAdhAvedhane sAdhavAthI kumAra caMdrodaranI pratiSThA thAo." AvaM vicArI rAjAe suvicArI lokonI sAthe ekamata thaI rAjakumArone bolAvavAne sarva sthaLe ghaNA dUto mokalyA che. ane mane bheTa sAthe ApanI pAse mitrabuddhithI mokalyo che. tethI kAmadevane jItanArA evA ApanA kumArane jaladI tyAM mokalo." dUtanA A vacana sAMbhaLI rAjA harSano utkarSa pAmI gayo ane tarata ja teNe lAkho dakSapuruSomAM ziromaNirUpa evA caMdrodara kumArane AjJA karI. rAdhAvedha karI pANigrahaNa karavAmAM utkaMThAvALo paNa pitAnA vacanathI jarA zaramAyelo caMdrodara kumAra sainya sAthe cAlI nIkalyo. anukrame uttama dravyanA samUhathI bhAre evI pRthvIne oLaMgato nirvighne kAMpilyapara nagaranI samIpe AvI pahoMcyo. rAjA ratnasena pote dUra sudhI sAmo AvI ane AdarathI mAna ApI kumArane varanI yogyatA pramANe mAna ApyuM. iMdranA jevA parAkramavALA bIjApaNa rAjaputro dUtonA bolAvavAthI madasahita (harSa prakarSa pUrvaka) tyAM AvI pahoMcyA. rAjAe kalazonI zreNIthI yukta ane toraNamAlAe suzobhita evo eka maMDapa AdarathI karAvyo. te maMDapanI aMdara udAra, zRMgAra karelA baLavALA ane manohara koTI game kumAro AvI zubha Asana upara beThA, temanI vacce rahelo aneka kalAvALo caMdrodara kumAra caMdranI jema zobhavA lAgyo ane bIjA kumAro tenI pharatA tArAonI jema prakAzavA lAgyA, te maMDapamA eka yaMtra zaNagArIne rAkhavAmAM AvyuM hatuM. temAM be cakro banAvelA hatA, te cakrone ATha ArA hatA ane te staMbhanI sAthe bAMdhyA hatA, te vAma dakSiNa pharatA hatA, tenI upara eka zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 165
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA bhamatI kASThanI pUtaLI rAkhavAmAM AvI hatI. tenI nIce eka tela- ghaNuM morTa pAtra rAkhavAmAM AvyuM hatuM. te pachI rAjAnI AjJAthI pratihAra te kumAronI AgaLa potAno hAtha uMco karI A pramANe sphuTa akSaroe bolyo; "A AkAzamArge be cakro che, tenI aMdara bANa pheMkIne nIce telanI aMdara pratibiMbita thayelI putaLI tarapha dRSTi rAkhI te putaLInA DAbA netranI kIkIne je bhedaze, te amArI kanyAne varaze." / / 350 / / pratihAranAM A vacano sAMbhaLI 'hu~ pahelo thAuM, huM pahelo thAuM' ema karatAM keTalAeka kumAro beThA thayA ane keTalAeka Asana upara rahIne te rAdhAvedhanA yaMtrane jovA lAgyA. teomAMthI eka rAjaputra utAvaLe pagale satvara yaMtranI pAse Avyo ane teNe AkAzamArge bANa choDyu. te guNa vagaranuM 'mArgaNa lakSane cukelaM joI, sthUla lakSavALo te kumAra vilakSa (bhoMTho) thayo, paNa spRhAvAMchArahita banI gayo. te ThIka na thayuM, bIjo koI kumAra bANa choDatI vakhate harSavALo thayo paNa jyAre te bANa AkAzamAM cAlyuM gayuM, te joIne te pachI khedAtura banI gayo. koI kumAra cakrane vIMdhAyekheM sAMbhaLI Urdhvamukha thayo, paraMtu te bANa AkAza tarapha gayeluM jANIne te pachI namramukha-nIcaM moDhuM karIne ubhI rahyo. zilImukha bIje sthaLe gayA pachI sajjAti, sumana ujjvaLa hatuM, chatAM kRSNapaNAne prApta thayu; e lokone AzcaryakArI lAgyu. koI kumAra potA- bANa jarA cakrane lAgyuM paNa te zUnya thayeluM joI pote kSAtradharmane Azraya karanArA hatA, chatAM zUnya banI gayo. koI potAnA sthAna uparathI uThyo ja nahi, koIe kahyu ke, mArAmAM cAturya nathI' ane koIe kahyu ke 'to phakta jovAne Avyo chu. kAMI lobhathI Avyo nathI, AvI rIte keTalAeka kumAro kheda pAmIne besI gayA, te vakhate rAjA ratnasene AvIne uttama evA caMdrodara kumArane kA, "he sat puruSone ISTa ane sArI pratiSThAvALA kumAra! A badhA rAjakumAro potAnA gurunI sAkSIe badhI kalAo zIkhyA che, paraMtu te kalAono temane abhyAsa nathI, tethI te kalAo nakAmI thaI gaI che. mATe tame ubhA thAo ane netrone AnaMda ApanArI A rAdhAvedhanI kalA darzAvo." A vacano sAMbhaLI sthira tejavALo, asAdhAraNa 1. mArgaNa eTale bANa ane yAcaka. bANa guNa-paNaca vagaranuM lakSa-nizAna cUke che ane guNa vagarano yAcaka paNa lakSa cUke che. te joIne sthULa lakSavALo puruSa vilakSa-vilakho banI jAya che. 2. zilamukha eTale bANa ane bhamaro sajAti eTale sArI jAtano puruSa pakSe sArI jAti-juI sumana eTale sAraM mana ane pakSe puSya. jema sArI jAtinA puSya uparathI bhamaro bIje sthaLe cAlyo jAya, tyAre puSya kRSNa-kALu-nisteja banI jAya che, tema te bANa vyartha thavArthI te sArI jAtinA kumAra- mana lobha pAmI gayuM. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 166
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA kAMtiyukta ane zramane jItanAro kumAra caMdrodara utsuka thayo nahi ane abhimAnI banyo narhi. te tarata ja Asana uparathI ubho thayo, dhanuSya ane bhAthuM laI yaMtranI pAse ANI te caMdrodara kumAre nirbhaya thaIne harSathI rAdhAvedha karI dIdho. te pachI rAjA ratnasene manohara hRdayavALA te kumArane sarva parivAra sAthe utsavapUrvaka nagaranI aMdara praveza karAvyo. rAjAnuM sarva kuTuMba vivAha vidhinI icchAthI harSAkuLa banI gayuM, paraMtu rAjakanyAnuM mukha zyAmavarNI thaI gayuM, te joI rAjAe kahyuM. "vatse, Aja pUrNImAne ThekANe amAvasyA kema dekhAya che? sarva kaSTone nAza karanArI tArI pratijJA jeNe pUrI karI che, te A dhanya caMdrodara kumAra che, te kumAra saujanya guNanuM pAtra, paropakArI, kalAvAn, surUpI, kulIna, dhanavAn, parAkramI, nItimAn, saumya, vidyAvAn ane vinayI che. he zubhe, tevo priya maLatAM tArA mukha upara zyAmatA kema rahe? jo tArA hRdayamAM sapatnI thavAnI zaMkA rahetI hoya, to te viSe ciMtA karavI nahIM, kAraNa ke A kumAra puNyavAn che" rAjAnA A vacano sAMbhaLI te kanyA bolI, mane sapatnInI ciMtA thatI nathI, paraMtu mArI pratijJA pUrNa thaI nahIM, tenI ciMtA thAya che. mArA hRdayamAM je rAdhAvedhanI pratijJA che, rAdhAvedha judo ja che." te sAMbhaLI teNInI mAtA ratnamaMjarI vismaya pAmIne bolI - "putrI! te buddhithI kalpelo te rAdhAvedha kevo che?" teNI bolI-"te rAdhAvedha aMtaraMga (aMtarano) ane siddhine ApavAmAM kAraNarUpa che. sAMbhaLo, rAdhAvedhamAM satkarma ane duSkarma rUpI be cakro che. te vivekIpuruSe jANavA yogya che. A sRSTi ane saMhArane bhajanAra te dunIyArUpI temAM ArA che. je sRSTirUpI ArA che. te sukhe vedanIya che ane je saMhAra rUpI ArA che, te duHkhe vedanIya che. temAM saMdehanA samUharUpa yaMtranI sAthai sUkSma lakSyarUpe paratattva raheluM che. je puruSa vicAra rUpI bANa vaDe te lakSyane bhedI zake te mAro priya che. bahAranA rAdhAvedhane karanArA to ghaNA puruSo che, temanI sAthe mAro prayojana nathI. ' A pramANe mahelanA gokha upara rahela te baMne mAtA ane putrI vArtA karatAM hatAM, tevAmAM te rAjamArge cAlyo jato koI puruSa A pramANe zloka bolyo"rAjaputrIno zuddha ane priya evo A rAdhAvedha caMdrodara kumAra jANe che. bIjo koI jANato nathI. e nizcaya che." A upazruti jevo zloka sAMbhaLI rANI ratnamaMjarI ane rAjaputrI harSathI te gokhanI jALImAMthI dRSTi nAMkhI. tyAM mArgamAM baMdIjananA vRMda sAthe caMdrodara kumArane jato joyo. rUpa vagerethI potAnI putrInI sAthe tenI sarva te samAnatA joI rANI khuzI thaI ane eka dAsIne AjJA karI ke, "jA te kyAM zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 11 167
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA jAya che, te joI Ava." rANInA kahevAthI te dAsI tyAM gaI ane tenA vacce rahelA eka puruSane teNIe pUchyuM ke, "A rAjakumAra hamaNAM A raste kyAM jAya che?" te puruSa bolyo "maMtrIzvaromAM ziromaNirUpa evA matisAra maMtrInA kahevAthI A kumAra nagaranA caityamAM deva pUjA karavA mATe jAya che," zuddha, uttama puNya upara rucivALA, pavitra, kalAkalApathI yukta ane zveta azva upara virAjamAna evA caMdrodara kumArane joI mahelanA agrabhAga upara rahelI rAjakumArI harSabharita thaI tenuM pANIgrahaNa karavAne tatpara thaI, te ghaTita che. te pachI jeNInu hRdaya harSanA bhArathI vyApta thayeluM che. evI rANI rAjAnI pAse AvI ane teNIe vRttAMta rAjAne jaNAvyo. te sAMbhaLI rAjAe ciMtavyu ke, "caMdrodara kumAre je putrInI pratijJA pUrNa karI, te bhAvatuM hatuM ane vaidye batAvyu, dUdhamAM sAkara paDI ane khIcaDImAM ghI DhoLAyA jevaM mAre banyu. have huM te baMneno kulanI rIta pramANe vivAha karUM." te pachI vicArane jANanArA rAjAe samagra svajanone bolAvI vRddhonA vacanathI vivAhanA vidhino AraMbha karyo. vAdya vAgavA lAgyA, naTo gIta tathA nRtya karavA lAgyA ane parama harSathI baMdIjano (birUdAvaLI) bolavA lAgyA. te samaye lajjAthI avanata-nIce joI rahelA ane svajanoe sanmukha karelA vara kanyAnI tArAmaitrI thaI, eTalAmAM moTo kolAhala thaI rahyo. te kolAhala sAMbhaLI rAjA ane kumAra caMdrodara paNa cAre tarapha dizAomAM dRSTi pheravavA lAgyA. tevAmAM eka puruSe AvI A pramANe kA, "he svAmin, sAta sthAnomAMthI jharatA mada jalanA jharAothI yukta, parvatanA khaMDa jevA moTA kuMbhasthaLathI virAjamAna, zilAonA jevA aMga tathA paDakhAvALI ane kRSNa varNano eka viMdhyAcaLanA jevo gajeMdra ahIM Avyo che. A cAra dAMtavALo ane jenI AsapAsa bhamarAo guMjArava karI rahyA che evo je gajeMdra lokone bhaya upajAve che. te gaMdha hastInA bhayathI ApaNI gajazAlAmAM rahelA hastIo AlAna-sthaMbha ukheDIne palAyana karI gayA che. jANe sAta azvavALA sUryane AThamo azva arpaNa karato hoya tema pragaTa 'dAna-madathI virAjamAna evI suMDhavALo thaI ApaNA azvane uchALe che, he svAmI, jema ghuvaDa pakSI sUryane joI zake nahIM, tema koIpaNa te hAthIne jovAne samartha thato nathI. Apa have zuM joIne besI rahyA cho? te gajeMdra hamaNAM ja ahIM Avaze.' te puruSa A pramANe kaheto hato, tevAmAM to te gajeMdra tyAM AvI pahoMcyo tathA kumAra caMdrodara ane 1. je potAne hAthe bhAre-uttama dAna Ape te azvanuM (paNa) dAna ApI zake cha hastI pakSe dAna eTale mada. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 168
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA rAjAe (sevake) jevo kahela, tethI paNa vadhAre (madonmatta thayela) tene joyo. rAjAnA sainyane daLI nAkhato, lokomAM kalaha upajAvato ane pedaLanI paMktine toDI pADato te gajeMdrane joI rAjAe A pramANe kA, "prajAonA samUhane pIDanArA A adbhuta gajeMdrane potAnA bhujabaLathI vaza karI zake tevo koI kSatriyathI thayelo puruSa che?" / / 400 / / A pramANe kahI rAjA je je kSatriyanA mukha upara potAnA netro nAkhato, te te kSatriyanara dhairya choDIne nIcuM mukha karavA lAgyA. te kALe ghaNA lokone mAratA te unmatta gajeMdrane joI rAjAe nivAryA chatAM kumAra caMdrodara parama kSAtra tejane dhAraNa karato AdarathI rAjakanyAnI sAthe bAMdhelI cheDAcheDI choDI daI te gajeMdranI sAme Avyo. teNe prathama kAnamAM ugra lAge tevo siMhanAda ko. te sAMbhaLI te gajeMdra paNa kSaNavAra bhayAkula banI ubho rahyo, pachI jyAre teNe potAnI AgaLa manuSyane joyo eTale krodhathI uddhata thaI potAnA vegathI pRthvIne kaMpAvato te gajeMdra kumAra tarapha doDI Avyo. gajeMdra DAbI tarapha vegathI vaLI zakato nathI, ema jANI te balavAn kumAra te bhAga tarapha Azraya karI ubho rahyo. svabaLathI ane chaLathI duSTa jItI zakAya che, te pramANe caMdrodara kumAre te bhayaMkara gajeMdrane tAbe karI lIdho gajArohaNanI kalAmAM catura evo kumAra te gajeMdra upara caDI gayo. te joI samagra rAjavarga harSita thaI gayo. tevAmAM te gajeMdra pakSInI jema te kumArane laI AkAzamA uDyo. te joI lokonA netro vismaya pAmI gayAM. madanA jalane cotarapha varasAvato garjanAnA samUhathI gAjato ane kumAranI kAMtirUpa vidyutne dhAraNa karato te gajeMdra meghanI jema AkAzamAM cAlavA lAgyo. jyAre kumAra cauTAnu ullaMghana karI gayo, eTale kalAvatI ciMtavavA lAgI ke, "huM maMda bhAgyavALI AvA patine yogya thaI nahIM. mArA hAthamAMthI ciMtAmaNi cAlyo gayo, AMgaNAmAMthI kalpavRkSa gayaM, gharamAMthI kAmakuMbha gayo ane mukhamAM Avelo koLIo paDI gayo. huM anaMta pApavALI kyAM? ane puNyathI utpanna thayela te prabhu kyA? mAro tevA puruSanI sAthe saMgama kyAMthI thAya? kAraNa ke puNya ane pApane vaira che. parve vidvAnoe mane 'mAtaMgagati rUpe varNavelI hatI, tethI mArA hAthanA sparzathI mArA pati mAtaMganI saMgativALA banI gayA. padminI kharekhara paMkajA-kAdavamAMthI thayelI che, te ina-sUryanA karagocara thavAthI zubha divase prakAzane pAme che paraMtu 1. mAtaMgagati eTale gajagAminI-hAthInA jevI cAlavALI pakSe mAtaMga-caMDALanI gativALI, tethI mArA karamparzathI A kumAra mAtaMga saMgati-caMDALanI saMgativALA thayA. pakSe mAtaMgahAthInI saMgativALA thayA. 2. karagocara-hamtagocara pakSe kiraNagocara. ina-sUrya pakSe inasvAmI. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 169
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA te 'doSodayamAM prakAzane pAmatI nathI, pUrve lalATanA akSara (vidhi) yogathI hu~ varNinI varNavALI kahevAtI hatI, te atyAre tenA viparItapaNAthI avarNanIyapaNAne prApta thaI cha. vivekI puruSe matsyanI pAsethI tenuM eka svAbhAvika zikSaNa levA yogya che ke je matsaya potAnuM pANI gayA pachI jIvitano tyAga karI de che. arthAt mANase potAnuM pANI utarI gayA pachI jIvaq na joIe. 'A strI akarmI che' ema mane loko kaheze. kAraNa ke e svInA hastanA saMyogathI teNIno pati ghaNo duHkhI thaI gayo. vaLI viraharUpI agni nArakInAM uSNa pradezanA jevo kahelo che. tenI AgaLa citAno agni to sAkSAt zItaLa ane sukhakArI che. mATe te mArA avarNavAdane ane virahanA duHkhane chedavAnuM huM citAgnimAM praveza karIza, huM laghutAne sahana karIza nahi." A pramANe hRdayamAM ciMtavI teNIe potAnI mAtA pAse te vicAra jaNAvyo. mAtAe kahyu. jevI tArI buddhi thaI che tevI ja mArI buddhi che. te vicAra rAjAe ane rAjavarge paNa aMgIkAra karyo. te joI nagaranA sarva lokoe paNa te pramANe kabUla kayu. lokamAM kahevata che ke, "A vizvamA sarva vidvAnonI eja buddhi thAya che," te kahevata A nagaramAM satya thaI. pachI lokoe tarata ja potapotAnI citA karavA mATe ThekANe-ThekANe pRthvInA akhaMDa khaMDo khaDaMganA AkarSaNathI jadA-judA karyA. zatru ane mitra sahita sarva janasamUhe suvarNanA mUlyavALA uttama kASTothI tyAM citAo khaDakI. pachI badhA loko ghAsanA pulAmAM agnine nAkhI mukhanA pavanathI AdarapUrvaka tene saLagAvavA lAgyA, paraMtu te zokAtura evA sarvenA agnimAMthI jvAlA pragaTI nahiM tethI rAjA vagere sarve 'AnuM zaM kAraNa haze' ema vicAramAM paDI gayA, tevAmAM rAjakumArI kalAvatIe dizAomAM potAnI dRSTi nAMkhI, tevAmAM kAyotsarge rahelA eka zAMta muni teNInA jovAmAM AvyA. tarata ja teNIe ciMtavyu ke "A muninA prabhAvathI ja agni saLagato nahIM hoya. mATe e munine namaskAra karI huM mArA janmane saphaLa karUM." A pramANe ciMtavI rAjaputrI rAjA vagere lokonI sAthe tyAM gaI ane munine namana karI avasarane yogya evaM vacana bolI / / 430 // "he dayAnidhe, tame tamArA tapathI A baLatA agnino rodha zA mATe karyo che? hAla duHkhI thayelA A sarva 1. doSodaya-doSano udaya pakSe doSA-rAtrino udaya. kahevAno Azaya evo cha ke, padminI(lakSmI) paMkajA-(pAparUpa) kAdavamAMthI pedA thayelI che, paNa te dharmarUpa sUryanA kiraNanA saMgI zubha divase prakAza pAme che, paNa doSodayamAM-pAparUpa rAtrinA udayamAM prakAzane pAmatI nI. 2. arthAt ame paNa tArI sAthe baLavA taiyAra chIe. 170 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA janane zuM tame jANatA nathI?" te uttama muni kAyotsarga pArIne A pramANe bolyo-"bhadre, tuM tattvane jANanArI che chatAM mugdhAnA jevI kema dekhAya che? jIvane bhRgupAta, agni, kSudhA, tRSA kaMThapAza ane jala vagerethI mRtyu pAmavaM, jainAgamamA niSidha che. ethI utpanna thayelA maraNovaDe puNyavAn manuSyane paNa lokomAM avagatinA jevI vyaMtaronI gati prApta thAya che. vidvAnoe sarva ThekANe AtmahatyAno niSedha karelo che. hamaNAM je A karavAmAM Ave che, te sadbuddhithI rahita che. tethI tuM kadAgraha choDI de ane jinadharmanuM pAlana kara. jethI tane A loka tathA paralokamAM adbhuta sukha prApta thAya." muninAM AvAM vacana sAMbhaLI rAjakanyA bolI, "muni, mane dIkSA Apo ke jethI mane A saMsAramA ubhaya lokamAMthI bhraSTatA prApta thAya nahi." munie kaDaM, "bhadre, tAre haju bhoga phalavALu sukhadAyaka karma bhogavaq vadhAre bAkI che, tethI tAre dIkSA levI ucita nathI. tuM gRhasthAvAsamAM ja rahIne zAsananI prabhAvikA thaIza. je puruSane mATe te A AraMbha karelo che, te puruSa cothe divase Avaze." A samaye rAjAe pUchyuM, "bhagavan, te caMdrodara kumArane koNa laI gayela che ane te zI rIte Avaze?" muni bolyAM"vaitADhya parvata upara mallikA nAme eka nagarI che. temAM uttama vidyAomAM kuzaLa evo ratnAgaMda nAme rAjA che. te rAjAne lIlAvatI nAme rANI che. teNInA udaramAMthI utpanna thayelI tene rUkmiNI nAme eka kanyA che. gaIkAle te rAjakanyAne yogya vayanI joI rAjA ratnAMgade potAnA sabhAsadone kahyu ke, "A kanyAne yogya evo koI vara che ke nahIM? te kaho." tyAre teoe jaNAvyuM ke, "hAla kAMpilya nagaramAM zrIrAma rAjAno caMdrodara nAmano kumAra che. te A kanyAthI caDhIyAto che. temanAM AvAM vacana sAMbhaLI te ratnAMgada rAjAe potAnI putrInA vivAhane mATe tArA jamAIne gajeMdranA rUpavALA eka vidyAdharanI pAse haraNa karAvyo che. hRdayamAM AnaMda pAmatA evA te vidyAdhara rAjAe te caMdrodara kumArane vivAhane arthe AmaMtraNa kayu. te vakhate svabhAvathI saMtuSTa rahenAro ane kAmadevanA jevo suMdara evo te kumAra muninI jema sAra ane udAra vacana bolyo, "strInA yogathI je pANipIDanapANigrahaNa thAya che, te puruSone prANIpIDana-prANIne pIDA karavArUpa thAya che, 1. bhRgupAta-bhairavajaMpa-zikhara uparathI paDavU. 2. gRhastha puruSa ekalo eka ja kanyA sAthe joDAI (lagna karI) zuklapakSanA bIjanA caMdramAnI pere vRddhi pAmato jAya che paraMtu eka kanyAno saMyoga chatAM eTale joDeluM chatAM lobhavaze jo puruSa bIjI kanyA sAthe lagna kare, to te kRSNapakSanA caMdranI jema dina dina kSINa thato jAya che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 171
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA tethI huM te pANigrahaNa karIza nahi, gRhastha puruSathI eka strI vinA kadi paNa gRhakArya karI zakAya nahIM. kAraNa ke gRhiNI eja ghara kahevAya che. Izvara paNa eka patnIvrata laIne mahAvratI kahevAyo che, te jyAre bIjI strImAM Asakta thayo eTale te mahAna kavAyo catura ane vivekane jANanArI evI puruSane jo eka ja strI hoya to pachI manohara evI bIjI strInI zI jarUra che? jyAre 2 puruSa advitIyaekalo hoya, tyAre te caMdranI jema vRddhi pAme che ane jo te sadvitIya thAya che, tyAre te adhika kSaya pAme che. be strIo, mArgamAM lIdheluM khetara, virodha, zatrutA karavI, nArA mitro karavA ane ajIrNamAM bhojana karavuM e pAMca doSa potAnA ja karelA hoya che. / / 452 / / je puruSa be strI vALo hoya, te kuTa-khoTuM bhASaNa karavAne laIne sAkSI gaNAto nathI, to pachI rAjakulamAM tevuM pANigrahaNanuM kAma zA mATe karavuM?" pachI vidyAdhara aMjali joDI vinayathI bolyo - "he rAjakumAra ! mahAzaya puruSo bIjAnI prArthanAno bhaMga karatA nathI. mArI putrI 'kumudinI jema tamArA suMdara karanuM grahaNa karIne atyaMta harSavALI thaze. tethI satvara tame A kanyAnuM pANigrahaNa sArI rIte karo. jethI pachI svaccha ( rUDA) AzayavALI A kanyAnuM koI anerI strI nAma na de - parAbhava na kare. AvAM vividha vAkyothI Agraha karI te vidyAdhare te kumArane vivAhita karyo che. te have ahiM strI sahita Avaze. anarthadaMDamAMthI rakSA karavAne mATe ja meM A agnine aTakAvyo che. he rAjan, tethI zoka choDIne dayAmaya dharmanuM pAlana kara." A pramANe kahI te jaMgama tIrtharUpa muni AkAza mArge cAlyA gayA. pachI rAjA vagere sarva maMtrIsahita loko tyAM ja rahyA hatA. "amo rAjakumAra caMdrodarane laIne ja nagaramAM jaIzuM, te sivAya nahIM jaIe." ema nizcaya karI kArya samUhane choDI daI teo tyAM ja paDAva nAkhIne rahyA. jyAre cotho divasa Avyo, tyAre paNa kumAra AkAzamAMthI Avyo nahIM eTale te loko zokAtura thaI paraspara A pramANe kahevA lAgyA - "are! bhAIo, te mAyAvI munie ApaNane sarvene chetaryA che, mATe pharIvAra citAo karo ke jethI duHkha jovAmAM Ave nahiM." teono punaH tevo udyama joI rAjakumArIe te lokone kahyuM ke, "kalpAMta kAle paNa te muninuM sarva vacana phare - phAraphera thAya nahIM.' 1. Izvara eTale zaMkara te mahAnaTa kahevAya che. 2. eka strIno yoga-saMyoga-saMbaMdha chatAM anya strI sAthe je saMbaMdha karavo. 3. kumudinI - poyaNI caMdranA kara-kiraNane grahaNa karI harSavALI-thAya ja. kumAra paNa caMdrodara . 11 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 172
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA AvI rIte dhIraja ApelA te loko rAjakumArInA vacana upara dRDha thaIne rahyA ane pradhAna vagere to rAtre paNa sAvadhAna thaIne jAgavA lAgyA. jyAre AzA rahita nizA thaI tevAmAM AkAzamAM koI be puruSono moTo avAja A pramANe sAMbhaLavAmAM Avyo teomAMthI eka ja bolyo "are! A mArI Icchita kanyAne paraNI tuM kyAM jAya che? huM tArI pAsethI teNIne balAtkAre laIza pRthvI vIra puruSone bhogya che." tyAre bIjo bolyo, "huM teNIne paraNyo chu tene kheMcI levAne tuM kema Icche che? tuM satvara mArI pAse Ava eTale tAruM mastaka chedI nA." A sAMbhaLI te lokonA citta saMbhrAte thaI gayA, AkAzamAM dRSTi pheravavA lAgyA ane kAnane dussaha lAge tevA temanA khaDagonA khaTakArA AkAzamAM sAMbhaLavA lAgyA te sAMbhaLI loko bolavA lAgyA ke, "A puruSomAM ApaNA kumAra hazo nahIM ane jo te hoya to teno jaya thAo ke jethI sarva prANIone sukha thAya." A pramANe sarva loka kahetA hatAM tevAmAM kiraNonA samUhathI dizAone prakAzamAna karato koI prANa rahita puruSa AkAzamAMthI paDyo "he nAtha, caMcaLa jIvitano tyAga karI tame devAMganAne varyA hazo paraMtu tamArA vinA huM ugra duHkhane zI rIte sahana karI zakIza?" A pramANe AkAzamAM vilApa karatI koI strI rudana sAMbhaLI badhA loko zokAkula banI gayA pachI rAjAe dIpaka maMgAvI te paDelA puruSane mRtyu pAmelo joyo te kumAra caMdrodarane oLakhI teNe rudana karavA mAMDyu, rAjakumArI paNa kumArane mRtyu pAmelo jANI ghaNI zokAtura banI gaI ane teNI sevakonI pAse citA pravezanI sAmagrI karAvA lAgI. rAjA rANI ane sarva loko paNa te karma karavA lAgyA pachI rAjakumArI kumArane citAmAM AropaNa karI snAna karI, ArAdhanAno vidhikarI ane paMca namaskAranu smaraNa karI jevAmAM jhaMpApAta karavA / jAya che, tevAmAM kumAre AkAzamAthI AvI potAnI priyAne kA sAhasa kara nahIM sthira thA, kAraNa ke sthiratAvALAmAM lakSmIno saMbhava che.' pachI sarva lokonI sAthe rAjakumArIe uMcuM joyuM tyAM uttama parAkramavALA kumArane ghaNA harSathI joyo ane kumAra vimAnamAMthI tarata utarI bhUmicArI thayo. rAjA tene joI saparivAra harSita vadana banI gayo. rAjakumAra rAjAne namI sArA sthAna upara beTho pachI rAjAe najare joyelo AkAzanA yuddha viSe sArI rIte pUchyuM eTale kumAra bolyo, "koI duSTa devIe kareluM te chaLa haze." A pramANe teo bhASaNa karatA hatA tevAmAM pekheM maDaIM AkAzamA uDIne cAlI gayuM te samaye sarva lokone ane kumArane purnajanma prApta thayo, teja vakhate moTo utsava thayo ane sarva lokono nagaramAM sukharUpa zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 173
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA praveza thayo; temAM paraNIne AvelA rAjakumArano to vizeSa sukharUpa praveza thayo, rAjAe harSathI vivAhanA karatA paNa adhika utsava karI rAjakumArane lakSmIthI yukta evaM eka uttama maMdira Apyu. rAjakumArane tyAM potAnA gharanA karatA adhika sukha hatuM chatAM paNa tene cena paDatuM na hatuM kAraNa ke vAsaHzvasuragehe yanazobhAyai mahAtmanAM / / 485 / / mahAn puruSone sasarAne ghera vasavU e zobhA mATe thatuM nathI. ___eka vakhate mAtApitAnA caraNa kamaLamAM bhramarUpa evA kumAre harSathI potAnA vatana tarapha cAlavAne mATe rAjAnI AjJA mAgI tyAre kArya jANanArA rAjAe tene vadhU sahita javA mATe AjJA ApI ane teja samaye harSathI hAthI, ghoDA vagere kumArane arpaNa kayA~; potAnI putrIne vastrAbharaNathI sanmAna karI rAjAe A pramANe kA, "vatse tAre kadipaNa jina bhagavAnanuM dhyAna choDavU nahi, dAna pUrvaka bhojana karavaM, abhakSya evA anaMtakAya vagereno tyAga karavo, nyAyathI meLaveluM ghaNuM dravya sAta kSetromAM vApara. ruce teTalu vakhatasara bhojana karavU, svAbhAvika rIte udayanA kAraNarUpa evo Aryajanano saMsarga rAkhavo. brahmacaryarUpI rAjAnA rakSaNa mATe killo banAvavA naThArI strIono saMga karavo nahiM. sadA samakita dhAraNa karavaM, kukarma varjI devaM, krodhane niSphaLa karavo ane sapatnIjana (zokaya) upara matsara karavo nahiM." A pramANe rAjAnI vividha zikSA sAMbhaLI rAjaputrI bolI. "tAta, Ape kahela sarva nirdoSa zikSaNa meM sAMbhanyuM, paraMtu prAye karIne abaLAne buddhi hotI nathI, temAM vaLI bAlAnA hRdayamAM to te vizeSapaNe hotI nathI, mATe yathArtha nAmavALA dharmaruci nAme je ApaNA maMtrI che, temane mArI sAthe mokalo ke je mane sadA dharmano upadeza kare." A sAMbhaLI rAjAe vicAyu ke, "putrI- A vacana ghaNuM suMdara che. paraMtu mAre rAjakumArane te kahevU joIe." A pramANe vicArI rAjAe kumArane kaDaM, "rAjakumAra, A mAro maMtrI dharmaruci sadA brahmacArI ane dharmano upadezaka che, tethI tamArI AjJAthI huM tene mArI putrInI sAthe mokaluM chaM." kumAre teno svIkAra karyo, eTale te maMtrI kumAranI sAthe cAlI nIkalyo. rAjakumAra sainyanI sAthe keTaleka divase potAnA nagaramAM AvI pahoMcyo. tenA pitAe duSTakarmathI rahita evA putrane be strIo sAthe Avelo jANI ati harSathI teno pravezotsava ko. pachI rAjArAma kumAra caMdrodaranI upara rAjyano moTo bojo mUkI pote gurunI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI guNothI rAjI thayelo te caMdrodara rAjA rAjyanI ciMtA maMtrInI upara AropaNa karI pote pavitra rAjaputrI upara anurAgI thaIne rhyo.||500 / / pelI vidyAdharanI putrIne to dRSTithI paNa joto nathI, A khabara jANI rAjaputrI 174 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA kalAvatIe potAnA hRdayamAM ciMtavyu ke, "e vidyAdharanI putrI mArI bahena che. vaLI te kulIna ane paraNIne AvelI che, tethI nyAyamArge jotAM te teNInu apamAna thAya te yukta nathI. rAjAne aMtaHpuramAM jeTalI rANIo hoya, teone vArA pramANe mAna Apaq joIe. temanuM ullaMghana karavU na joIe, evI maryAdA che. A pramANe thAya to ja nyAya kahevAya nahIM to anyAya kahevAya. huM rAjAne samajAvU, ke jethI mArA svAmI rAjAne pApa na lAge." A pramANe citavI eka samaye avasarano lAga Avyo, eTale kalAvatIe komaLa vANIthI kaDaM, sAmI, rAmarAjAnI upamA sarva sthaLe kIrtana thAya che. tame te rAmarAjAnA sthAna upara beThA cho ane zubha karmathI uttama cho, tathApi ajJAnathI mUDha evI mAre Apane kAMIka pUchavAnuM che." rAjA bolyo-"bhadre, je icchA hoya te khuzIthI pUcho. te bolI, "prabho rAjAne ghaNI rANIo hoya che, to teonI gati vArA pramANe hoya ke rAjAnI svecchA pramANe hoya? rAjAe kAM, "tenI gati vArA pramANe thAya, evo sahaja nyAya kahelo che. vaLI vizeSapaNAne laIne tenA aneka prakAra paNa che. te Avaka ane kharcano vicAra karI vivekI puruSe potAnI meLe ja jANI levA." pachI rAjaputrI bolI"prabho, A mArI bahena je vidyAdharanI putrI che, te kulIna ane guNavatI che. teNIne vAro kema maLato nathI?" te sAMbhaLI rAjA bolyo-"bhadre tuM bhadrika hRdayanI che. ane guNarahita jIvomAM paNa guNa jonArI che. jema barapha bahArathI zItala che, paNa te aMdara dAha karanAruM che, tevI rItanI e vidyAdharanI putrI che. mATe huM teNIne bhajato nathI, he vicakSaNa vanitA, tAre paNa teNIno saMga dAsInI jema bahArathI karavo, paNa kadi aMtarathI karavo nahi. je mANasa uttama janonI sAthe saMgati, paMDitonI sAthe vArtAlApa ane nirlobhI-udAra janonI sAthe maitrI kare, te duHkhI thato nathI. je avaMza-sArA vaMza vagarano hoya paNa jo te 'guNanI prApti kare che, to te pRthvI upara dharmapaNAne prApta thAya che ane suvaMza-sArA vaMzavALo hoya paNa jo te guNa rahita rahe che, to te daMDapaNAne pAme che. zerInuM jala gaMgA saMgathI mahAdevane paNa mAnya thAya che ane dUdha madirAnA pAtranA saMsargathI lokomA mAnya thatuM nathI." rAjA caMdrodaranA AvAM vacana sAMbhaLI rANI kalAvatI bolI "svAmI game tevI te paNa tamArA AzrayathI mAre mAnya che. kANI dRSTi AMkha paNa bIjI nirmaLa AMkhanA AzrayathI mAnanIya thAya che. caMdra doSAkara che 1. guNa eTale sArA guNa ane pakSe dorI. 2. sArA vAMsane jo guNa-dorI bAMdhavAmAM Ave to te dhanuSyanA dharmavALo thAya che. nahIM to daMDa-lAkaDIrUpe vaparAya che. 3. doSAkara-doSonI khANarUpa pakSe doSA-rAtrine kara karanAra.. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 175
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA ane vAMkA zarIravALo, paraMtu zaMkare potAnA mastaka upara dharyo che. tethI je potAnuM Azrita thayuM hoya, tenA doSano vicAra na karavo joIe. mATe he deva, have prasanna thaIne teNIne vAro Apo." rAjA caMdrodara bolyA-"are, tuM duSTa sarpane potAnuM dUdha pAya che." pachI teNInA vacanathI rAjA caMdrodare ruci sivAya te vidyAdhara putrIne vAro Apyo, kAraNa ke pavitra-AcaraNavaDe te kalAvatI rANInuM vacana ullaMghana karI zakAya tema na hatuM. jyAre vidyAdhara putrI rukmiNIno vAro hato, te rAtre kalAvatI zrIjina bhagavAnanuM dhyAna dharI beThI ane jarApaNa krodha lAvyA vagara devalokathI paNa adhika sukha mAnavA lAgI! rANI kalAvatI maMtrI dharmarucinI sAthe saMtoSanA poSaNavALI thaI, dharma saMbaMdhI vicAra aharniza karatI hatI. vidhine jANanArI te rANI samyaktva mULa ane guNonA sthAnarUpa uttama zrAvaka dharmanA karmane vizeSa AdarathI karatI hatI. bAlyAvasthAthI brahmacArI, chaTTha tathA aTThama tapa karavAmAM tatpara, daza prakAranA dharmamAM rucivALo ane sadA zuddha evo dharmaruci maMtrI rAjaputrI kalAvatI, potAnI putrInI jema bahu mAna karato hato. kAraNa ke samyaktvadhArI manuSyone potAnA sAdharmibaMdhu baMdhuthI paNa adhika thAya che. evI rIte cetanAvALI kalAvatI hamezAM potAnA cittamAM evaM ciMtavatI ke, "jo mArA pati rUkmiNI upara prema kare, to vadhAre sAru, kAraNa ke pachI haM sadA aharniza samAhita (zAMta) thaIne dharma ja AcarUM." A pramANe ciMtavatI kalAvatI potAnA samaya nirgamana karatI hatI. vidyAdharanI putrI rukmiNI ke je mukhe mIThI ane aMtaramAM dveSI hatI, teNI potAnA hRdayamAM evaM ciMtavatI ke, "saMpattinA zaraNarUpa evaM mArI sapatnI kalAvatInuM maraNa kyAre thaze." Aq citavana karatI rukmiNI rati sukhamAM paNa duHkha pAmatI naThArA vicArothI vikarALa evo kAla nirgamana karatI hatI. ___ eka vakhate rAjA caMdrodara teNIne vAre teNInA gharamAM Avyo hato. te vakhate gokhanI jALIthI dharmaruci maMtrIne dekhI te A pramANe harSathI bolyo-"A samagra vizvamA ghaNA mANaso dharmadhyAna rUpI dhanavALA haze paraMtu maMtrI dharmarucinA jevo to koI jovAmAM Avato nathI." A vacana sAMbhaLI rukmiNIe potAnI sakhIonA mukha sAme joI nIce mukhe hAsya kayu, tarata ja tethI rAjAne zaMkA utpanna thaI. te sarva strIonA mukhano vikAra joI uttama buddhivALA rAjAe kahyu ke, "zuM te dharmarucinA dharmano lopa tamArA jovAmAM Avyo che?" teomAMthI eka tarata bolI, "e dharmarucinI dharmamAM kevI sArI ruci che, te joI che." tamArA paTarANI 176 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA kalAvatIne mukhe (mukhathI to) putrI kahe che, paNa maMtrI citta judI ja rItanuM che. A pramANe teNI kahetI hatI, tevAmAM rUkmiNIe te sakhIne bhrakuTIno IsAro karI aTakAvI dIdhI. strIomuM-kapaTa utkaTa hoya che, rAjA bolyo, aho! te maMtrI upara AvA doSano leza je pragaTa karavo, eto zaMkAtura hRdayavALA mANasone amRtamAM viSanI zaMkA pedA karavA jetuM che." tevAmAM roSathI hoThane pharakAvatI bolI-"je jemAM lIna thayo hoya, te temAM ja kSINa" evI lokavANI satya che. je puruSa jemAM Asakta thayo hoya te puruSa temAM guNa ja juve che. vAghaNa potAnA putrane saumya ane bhadrika mAne che. A mArI sakhIe je kA che, te tamane tarata ja batAe~, paraMtu tethI tamAro kalAvatI uparanoM ghaNo rAga niSphala thaI jAya." rAjA bolyo, "jo tAruM kahevU yukta haze, to huM teNIne tenuM phala batAvI ApIza." rukmiNI bolI, "to Ajeja sAyaMkALe te banenI ceSTA jovI." A pramANe kahI te chala karavAmAM tatpara banI. have mugdha buddhivALI rANI kalAvatI e saMdhyA vakhate vidhithI zrI arihaMtanI pUjA karI dharmaruci maMtrInI pAse potAnA kezano aMboDo baMdhAvyo, rANI rukmiNIe te rAjAne gokhanI jALImAMthI batAvyu. te jotAM ja rAjA kSaNamAM krodhAMdha thaI gayo. ane tarata ja teNe khaDga kheMcI rANI kalAvatInA coTalAne ane maMtrI dharmarucinA baMne hAthane vicAra karyA vagara chedI nAkhyA. "pachI are! rANI tuM satIpaNAnA chaLathI ane are maMtrI, tuM dharmanA chaLathI mArA gharane pAyamAla kare che." ema kaheto kaheto rAjA bahAra nIkaLI gayo. te vakhate ciMtAnA saMtApathI bharelI kalAvatI potAnA cittamAM ciMtavavA lAgI ke, "meM pUrve kareluM kaThora karma udayamAM AvyuM, klezanI jema duHkhathI saciMta karelA A mArA keza svAmIe tarata chedI nAkhyA, te to bahuM sAraM kayu, paraMtu mArA nirmala ane atula evA kulane A patie je mithyA kalaMkita kayu, te duHkha mane khaTake che. vaLI A kSamAbhRt-rAjA chatAM teNe sAdhu evA dharmarucinA karanuM je chedana kayu, tethI mAruM citta citAnI jema baLe che. A maMtrI dharmaruci sadAcArI, guNadhArI, niraMtara nirvikArI, suvicArI, pRthvImAM sArarUpa ane mUrtimAn dharmanA jevA che teone je A kalaMka lAgyuM, te dharmane ja kalaMka lAgyuM che. jinadharmahIlanAto'nantasaMsAratA nRNAM / / 551 / / manuSyone jinadharmanI hIlanA karavAthI anaMta saMsArapaNuM prApta thAya che. jagatamAM manuSyo ajJAnathI aMdha che ane daityo duSTa hRdayavALA che, paraMtu je devatAo che, te ja phakta vijJAtA che. to hamaNAM A jinazAsanano adhiSThAtA ane pAlaka koI deva haze ke nahIM, ke jeNe AvIne A zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 177
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA kaSTavALA puruSanI rakSA karI nahIM. vivekI manuSyone sarva pApone haranArA zrI sarvajJa deva to muktine mATe sevya che ane bAkInA badhA devo A lokanA kArya mATe mAnya che. te devatAo parama dharmane dhAraNa karanArA A maMtrIne jo sahAya nahIM kare, to pachI A pRthvI upara prabhunI bhakti ane temanI zakti pragaTa nahIM thAya. " A pramANe dharmanA hitavALI ane dhyAna rUpI dhanavALI kalAvatI ciMtavatI hatI, tevAmAM teNIe potAnI dRSTie ati sphurAyamAna evaM eka teja joyuM. te joI A zuM haze? ema te nRpakAMtA saMbhrAMta thaI gaI. pelo dharmaruci maMtrI to dharmakarmamAM vizeSa sajja thaI beTho. te vakhate tarata divyarUpane dhAraNa karanAra devatAe pratyakSa thaI kalAvatIne kahyuM, "vatse tuM zA mATe saMzaya kare che? zrI jinazAsananA devatAo moTA prabhAvavALA che ane teo pragaTa thayelA jina bhaktonI sAnnidhyamAM Ave che. ( sahAya kare che.) jina bhaktimAM parAyaNa ane jina bhaktonA zoka tathA saMtApane haranArI huM padmAvatI nAme devI chu, tamArA sAnnidhyamAM rahIne zAsananI prabhAvanA karavA samIpa AvI chaM. huM evo yatna karIza ke jethI tamArA banenuM uttama mahattva traNa lokamAM tatkAla jaNAI Avaze." A pramANenAM vacanothI temanA hRdayanA maLane kSAlana karatI ane temanA duHkhane haranArI te dayAthI ujjvaLa evI devI aMtardhAna (alopa) thaI gaI, A samaye daivayoge rAjA caMdrodarane bhoga rahita ane prANane harI le tevI akasmAt pIDA thaI AvI. te kAle Ayurvedane jANanArA evA vividha jAtanA vaidyo khAtrIvALA auSadho vaDe tenI vidhipUrvaka cikitsA karavA lAgyA. iMdrane paNa AkarSavAne samartha evA maMtra, yaMtra ane taMtrane jANanArA catura mAMtriko paNa teno upacAra karavA lAgyA. nimittiAo paNa pagale-pagale potAnuM nimitta darzAvatA maMtrapUrvaka grahazAMtino prayoga satya rIte karavA lAgyA to paNa tyAM ahorAtra buMbArava thavA lAgyo. maMtrI vagere badhA duHkhI banI gayA ane rAjAne vizeSa pIDA thavA lAgI A samaye sarva maMtrIoe ekaThA maLI hRdayamAM ciMtavyuM ke, "vAta, kapha ane pittane zamAvanAra auSadhothI ulaTI vadhAre pIDA thAya che ane maMtra vagerethI paNa zAMti thatI nathI, tethI A koI sAdhya vyAdhi nathI, paNa devatAe karelI pIDA che. to devatAoe karelI pIDA devatAothI ja zamI jAya che. ghoDAe pakaDelI vastu ghoDAthI ja calita thaI zake che." AvuM vicArI teo bolyA, "he sarva devatAo tame sAMbhaLo, jenAthI A roga jAya tevuM hita kaho." te vakhate pelI zAsana devI padmAvatI te maMtrIonI AgaLa AkAzamAM adRzya rUpe rahI uMce svare bolI, "je strI mana, vacana ane kAyAthI zuddha zIla dhAraNa karatI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 178
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA hoya, tevI prazaMsanIya strInA kezanA snAna jalavaDe jinapUjAmAM tatpara niSkapaTa brahmacarya pAlanArA puruSane hAthe rAjAne snAna karAvo to roganI zAMti thaI jAya " te sAMbhaLI maMtrIoe zaheramA rahenArA sarva satI strIonA vargane ane brahmacaryavALA puruSonA samUhane tarata bolAvyo. pachI temaNe rAjAnA zarIra upara brahmacArI puruSanA hA satI strInA kezanA snAnajaLanuM ghaNIvAra siMcana karAvyuM, paNa tethI ulaTI rAjAne nArakInA jevI vedanA thavA mAMDI tethI te maMtrIonA hRdayamAM kSaNavAra vizeSa ciMtA thaI. pachI teomAM keTulAeka maMtrIo bolI uThyA ke, "AkAzavANI mithyA thaI kAraNa ke rAjAno doSa hamaNAM samyo nahIM." te vakhate temanI AgaLa sarva maMtrIomAM moTo jinadAsa nAmano maMtrI catura vANIthI bolyo ke, "AkAzavANI mithyA thatI nathI, paraMtu mahAsatI strIo ane bAlyavayathI brahmacarya pALanArA tathA jinapUjA karanArA puruSo ghaNA thoDA che, tethI A roganuM upazamana thatuM nathI." pachI teNe kSaNavAra vicArIne kaghuM. "hAthamAM ciMtAmaNi rahyo che ane gharane AMgaNe kAmadhenu che, te chatAM ApaNe bahAra zodhavA januM, e kevuM kaheMvAya? ApaNAM gharamAM ja paTarANI kalAvatI ane maMtrI dharmaruci rahelA che, te chatAM zaharamAMthI bIjI satI strI ane brahmacArI puruSane zA mATe lAvavA joIe?" maMtrInAM A vacana sAMbhaLI rAjA bolI uThyo. "temanuM to nAma ja lezo nahiM. kAraNa ke te banenuM caritra evaM sAruM nathI. bahAra dRSTi upara amRtane jharato caMdra jANyo paNa te gharanI aMdara karane uSNa sparza karanAro pradIpta - agni jevo jaNAyo che." A vakhate vivekI ane lAkho dakSapuruSonA ziromaNirUpa evA maMtrI jinadAse rAjAnI samIpe AvI nivedana kayuM. "rAjan, caMdra adyApi amRtamaya che ane agnidAha karanAra che. teone viparIta kaho nahI kavIzvaro je pratIti- khAtrI karavI tene jJAnanA sArarUpa kahe che, to te Aje tarata prApta thayela che, kAraNa ke AkAzavANI paNa evIja che. jo te rANI kalAvatI ane maMtrI dharmaruci bane sAcA haze, to tamane roganI zAMti thaI jaze; nahiM to tethI viparIta-azAMti thaze. te ApaNane hamaNAMja jaNAI Avaze." rAjA bolyo. "meM rANIno kezapAza ane maMtrI dharmarucinA bane hAtha chedI nAkhyA che. to have satya-asatyanI parIkSA zI rIte thaze?" A sAMbhaLI maMtrI bolyo. "are rAjA, tame e zuM karyu? avicArIpaNe je karAya che, te sAraM gaNAtuM nathI. tamArA aMgamAM je A pIDA thaI che te eja karmathI thaI che. atyugrapuNyapApAnAmihaiva phalamaznute / / 592 / / ati ugra evA puNya tathA pApanuM phaLa A lokamAM ja maLe che. have "pRthvI upara lapasI gayelA paganuM avalaMbana zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 179
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA pRthvI ja che." e nyAya pramANe tamAro vyAdhi e baMnethI ja cAlyo jaze. chedana karatAM bAkI rahelA te rANInA kezanA duHkha hArI zAMti-jaLathI ane te maMtrInA chedelA evA paNa baMne hAthathI tamAruM zreya (sukha zAMti) karavA mATe huM yatna karIza." A pramANe kahI bevaDo duHkhI thayelo te guNavAn maMtrI rANI kalAvatInI pAse jaI aMjali joDI bolyo. "devI, potAnA tamoguNamaya doSane lIdhe rAjA vegathI ghaNI pIDA pAmyA che. tathApi tame tamArA guNathI temane sAjA karo. aho! devI, tamArA zIlanuM mAhAtmya kevu moTu che, ke jethI tamArA mastaka upara A navo kezapAza dekhAya che. manuSyone zIlathI agni jala aI jAya che. sarpa rajjunA jevo thAya che, kAlakUTa viSa amRtanA jevU thAya che ane zatru mitra banI jAya che. he prabhAvanA gRharUpadevI! tamArA zAMtijaLanA jevA kezajalathI rAjAno roga hamaNAM ja dUra thaI jAo." pachI te maMtrI jala lAvI te vaDe keza dhoI, te jala suvarNanA kalazamAM mUkI dharmaruci maMtrInI pAse Avyo. / / 600 / / tyAM tenA baMne hAtha akSata ane pUrvanA chedelA hAtha paDelA joI te harSathI bolyo-"aho! tamAraM zIla devone paNa durlabha che, sArA bhAvathI utpanna thayelo tamAro devapUjAno prabhAva adbhuta che, jethI suvarNa puruSanI jema tamArA chedAyelA baMne hAtha navA thaI gayA. satpuruSo upakAra karavAmAM ane asatpuruSo apakAra karavAmAM tatpara hoya che. te satpuruSonA dRSTAMta rUpe caMdana, agarU, karpUra ane zelaDI che. he svaccha hRdayavALA puruSa, tame vidvAn cho, tethI rAjAnI pAse Avo ane te 'doSAkara che chatAM tenuM tamograhathI hamaNAM ja rakSaNa karo." A sAMbhaLI maMtrI dharmaruci satvara uThIne rAjAnI pAse Avyo ane teNe potAnA hAthathI te amRtarUpa jalavaDe rAjAnA saMtApane chedI nAMkhyo. rAjA paritApa rahita thayo chatAM paNa te pazcAttApamAM parAyaNa thaI gayo. rucithI dharmarucine khamAvI te A pramANe stuti karavA lAgyo-"he maMtrIn, kAMtAne moThe kalaMka ApanArA ane pavitra evA dharmaruci maMtrIne doSa dRSTithI doSa rUpe jonArA A caMdrodarane oLakhI lyo. A karmathI mAruM mukhya upamAna satvara cAlyuM gayuM che, tethI sAre divase paNa mane sUryathI adhika tApa thayo che." rAjAnA AvA vacana sAMbhaLI maMtrI bolyo, "rAjA, saMtApa karo nahIM. he Iza! rAjA to lokonA kara samUhane chede che paNa te devatAne laIne pAchA 'sukara 1. doSAkara-doSonI khANarUpa pakSe doSA-rAtrine karanAra caMdra. 2. tamograha eTale annAna rUpa tama-aMdhakArano graha-grahaNa pakSe tamograha eTale rAhu. 3. kara samUha eTala rAjya taraphathI levAtA karano samUha pakSe kara samUha-hAthano samUha. 4. devatAnA prasAdI pAchA sArA karahAtha maLe che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 180
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA sArA kara thAya che. tapana-agnimAMthI utpanna thayelo saMtApa manuSyonI 'jaDatAne haranAro thAya che." pachI rAjA rukmiNInI sAthe satI kalAvatI rANIne ghera gayo ane moTI bhaktithI namI paDyo satI kalAvatIe vinayathI pUjA karI. te adhika zaramAIne jANe pRthvImA praveza karavAnI icchAthI AdaravaDe mArga mAgato hoya, tema nIcuM mukha karI ubho rahyo. rAjAne tevI sthitimA rahelo joI gauravarnu sthAnarUpa rANI kalAvatI bolI, "svAmI, jevI rIte tame A rANI rukmiNInA pati cho, tevA ja mArA pati cho. tethI he prabhu, tamane praNAma karI rahelI evI mane paNa juvo kSamAnA adhipati sadA samatA dharanArA hoya che." rANI kalAvatInA AvA vacana sAMbhaLI rAjA bolyo. "huM vicAra jANanAro chu, chatAM paNa avicArI kAma karavAne laIne huM mArA sArA nAmane nAza karanAro thayo chaM. tamArA bhadrAkaraNathI mArAmAM pati paNuM ghaTatuM nathI paNa 'nApita paNuM ja ghaTe che ane kSamAdhIzapaNuM ghaTatuM nathI." A vakhate maMtrIe kaDaM, "jo rAjA hRdayathI ja kalAvatInI parIkSA na kare to pachI bIjo koNa kare? lakSaNavALA A kalAvatI ane dharmarucie pUrve utsargane choDIne balavAn evo apavAda vidhi sevyo che. tethI tamoe tene te apavAda Apyo hato, zAstramA samAna zIlavALAnI sAthe saMsarga karavo e uttama kahelo che tethI yoganI jema A tamAro yoga mahAna-AnaMdane karanAro thAo." pachI rukmiNI kalAvatInA baMne caraNamAM paDI netramA azru lAvI sarvanI samakSa A pramANe bolI, "he devI pUrve meM mAre mATe balAtkAre tamArA patirnu haraNa karAvyu, AkAzamAM yuddha karAvyuM ane tenuM maDaIM batAvyuM hatuM. tamAeM mRtyu karavA mATe ja e badhuM karavAmAM AvyuM hatuM. ane hamaNAM A pApa- kAraNarUpa evaM mithyA kalaMka Apyu. AvI rIte tamArI upara ja meM hamezAM virUpa citavana kayu che. he hitakArI mahAsatI dayA lAvI tenI mane kSamA Apazo?" pachI kalAvatI bolI "bahena temAM tAro koIpaNa doSa nathI. sarva prANI potAnA karmanuM phaLa bhogave che bIjo to temA mAtra nimittarUpa thAya. te vakhate punaH tevU na bane tema niHzalya guNanA 1. jaDatA eTale jaDapaNuM pakSe TADhathI thayelI jaDatA. 2. kSamA mAphI ApanAra svAmI pakSe pRthvInA svAmI. 3. bhadrAkaraNa eTale bhadra-kalyANa, akaraNa-na karavU pakSe bhadrAkaraNa eTala hajAmata karI nAkhavI. 4. nApitapaNuM hajAmapaNuM rAjAno kahevAno Azaya evo che ke meM tamAraM abhadra-akalyANa karyu che. tethI huM pati nathI paNa nApita hajAmanA jevo chu. 5. kSamA eTale mAphI ane pakSe pRthvI. 6. je kalAvatI strI hoya tenI parIkSA rAjAz2a kare che bIjo na kare. 7. lakSaNa-vyAkaraNa pakSe sArA guNo vyAkaraNamA utsarga ane apavAda vidhi cha temAM apavAda vidhi balavAn che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 181
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA kAraNarUpa evaM mithyA duSkRta te sarve e AdarathI Apyu. ema sarve potapotAnI sthiti pramANe garva rahita ane uttama sukhavALA thaI kAla nirgamana karavA lAgyA. ___eka vakhate jJAnathI yukta evA dharmaghoSa nAmanA AcArya ghaNAM ziSyonA parivAra sAthe udyAnamAM padhAryA. te khabara udyAnapAla pAsethI jANI rAjA caMdrodara te udyAnapAlane dravya ApI zibikAmAM besI gurune vAMdavA-pUjavAne mATe Avyo. tyAM gurune vidhithI vaMdanA karI rAjA yogya sthAne beTho, eTale gurue bhavyajananA hRdayane harSa ApanArI dezanA A pramANe ApI jyAM sudhI bhAvanAne anusarI jIvo "dravyane anusAre dAna, cittane anusAre zIla, buddhine anusAre zAstra ane kAyAne anusAre tapa Acare che, tyAM sudhI teo harSathI sukhadAyaka evA dharma karmane kapaTa vinA karI zake che. jyAM bIjI zakti na hoya to kevaLa bhAvanA ja karavI te upara baLadeva RSi ane rathakAranA dRSTAMto prakhyAta che. je vacanathI vRttithI ane lokonI stutithI je bhAva (jano) darzAve che, te bhAva (pramANe) zakti chatAM na karI zake to te bhAva sAco kahevAto nathI. - kSitipratiSThita nagaramAM dhana nAme eka zreSThI hato. tenI pAse dravyano samUha hato, chatAM tenAmAM dAna karavAno guNa na hato. tene vivekI, udAra jJAtimAM zrRMgArarUpa, svabhAve rAjyanA AdhArarUpa evA dhanadatta vagere putro hatA, paraMtu teo potAnA pitAnA bhayathI garIbone dAna ane uttama janone mAna ApI zakatA na hatA. kAraNa ke putro cAra prakAranA hoya che. keTalAeka putro pitAthI caDhIyAtA hoya che, keTalA eka pitAnA jevA hoya che, keTalAeka pitAthI utaratA halakA hoya che ane keTalAeka kuLamAM aMgArArUpa hoya che. evI rIte ziSyo paNa cAra prakAranA thAya che. eka vakhate koI guNavAna guru AvI caDyA, tyAre te putroe vicAryu ke, "ApaNe hamaNAM pitAne gurunI pAse mokalIe; ke jethI gurunA upadezanuM vacana sAMbhaLI temanAmAM dravya kharcavAnI buddhi utpanna thAya. kAraNa ke pRthvImAM guruornu vacana grAhya thAya che. jala svabhAve sadA nIce mArge jAya che, paNa jo guNavALaM pAtra hoya to te jalane kyAreka uMce laI jAya che." AvaM vicArI te putro e potAnA pitAnA koI mitrane kahyu ke, "tame amArA pitAne guru pAse laI jAo ke jethI gurunuM vacana sAMbhaLI temane pratibodha thAya." pachI te mitra dhanazreSThIne 1. pakSe guNa eTale dorI. dorIthI bAMdheluM pAtra kRvA vageremAMthI jalane uMce lAve cha zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 182
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA laI gurunI pAse laI gayo. tyAM dhanazreSThI sUrine namaskAra karI beTho, eTale gurue upadeza ApavA mAMDyo. vidvAnoe guruomAM e upadeza ApavAno guNa mukhya kahelo che. guru bolyA "dAtA kadi pApa kartA hoya, to paNa tenI naraka gati thatI nathI, kAraNa ke dAnanuM phala je bhoga, te nArakImAM hotuM nathI. zIlane pALanAro prANI tiryaMca ane naraka gatimAM jato nathI, tapasyA karanAro manuSya rAjA thAya che athavA devaloke jAya che ane bhAvanA bhAvanAro manuSya bhava-saMsArano nAza kare che." guruno evo upadeza sAMbhaLI dhanazreSThI potAne ghera Avyo. te zeThe potAnA manamAM vicAra karyo ke, "dAna karavAmAM dravyano kharca thAya che, zIla pALavAmAM strInA saMgano tyAga karavo paDe che ane tapa karavAmAM rasanA rAgane choDavo paDe che, tethI sugama ane uttama evI bhAvanA bhAvU ke jethI mane sukhe mokSapadano samAgama thAya." te pachI rAtre nItimAn putroe AvI pitAne pUchyuM ke, "tAta tame sukhane ApanAro dharma kevo sAMbhanyo?" dhanazreSThI bolyo, "meM prItipUrvaka dharmanuM pAna kayuM che. he vatso, have ApaNe zubha divase sAdharmikavAtsalya karavAtuM che, temAM ghaNAM vAtsalyathI svajanono samUha ekaTho karavAno che. / / 650 / / to kaMbikAthI caDhIyAtA ame mApathI sAta mUDA jeTalA komala khAjA karAvo. lokonA cittane moda AnaMda ApanArA ane rucine preranArA moTA siMhakezarIA lADu tarata banAvo, bIjA mukhya ane prasiddha evA sAtajAtanA pakavAno harSathI karAvo. khajUra, khAreka, drAkSa, nALIyeranA zreNI baddha phaLo, rasa bharelI kerIo, kelAno samUha, sugaMdhIzALa, maganI chaDI dALa. jAta jAtanA zAka, cIkaNA dahI, vicitra pAna sopArI ane aneka jAtanA rezamI vastro sAdharmIjanane mATe lAvo. guruo tathA saMghanI pUjA mATe bhairavI pramukha vastro ane sugaMdhI ghI satvara maMgAvo." A pramANe putrone vividha zikSA ApI te zreSThI nidrAvaza thaI gayo. pachI badhA putroe vicAyu ke, "gurunI vANI kevI guNakArI che? ApaNA pitAe je pUrve sAMbhaLeluM ane gurunA mukhathI apUrva sAMbhaLeluM te gRhasthane ghaTe tevU Aje pitAnA mukhamAMthI bahAra nIkaLI AvyuM che. have A dharmanA kAryamAM vistAra mATe vilaMba karavo ghaTita nathI. vilaMba thavAthI bAhubali potAnA pitA RSabhadeva prabhune vaMdanA karI zakyo na hato. mATe ApaNe AvatI kAle ja harSathI saMgha, vAtsalya karIe. jeo mAtApitAnA manoratha pUre che, teo ja kharA putro kahevAya che." Aq vicAryA pachI teoe satvara svajanone bolAvI sAmagrI taiyAra karAvavA mAMDI. te kolAhala sAMbhaLI pitA dhanazreSThI jAgI uThyo teNe jANyu ke, mArA gharamAM dhADa AvI tethI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 183
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA potAnA ISTathI rahita evo te zreSThI ati pokAra karavA lAgyo. te sAMbhaLI putro doDI AvyA ane pUchavA lAgyA ke, "pitAjI, tamane zuM thayu?" zeThe kaDaM, "hamaNAM A gharamAM kolAhala zeno thAya che?" satpuruSoe mAnelA ane bhaktivALA putro pitAne kahevA lAgyA ke, "amo saMghavAtsalyanA kAryane mATe AraMbha karIe choe." dhanazreSThI bolyo, are putro kaSTa ApanAra dravyano kharca karavo nahIM, paraMtu phakta tenI bhAvanA ja bhAvavI. mArI dAnanI vAto to tamAre sAMbhaLavI ja nahIM. A sarva lokone bahAra kADhI mUko nahIM to mAruM dhana-dhAnya vagere phogaTa cAlyA jaze. athavA kajIyo karaze." zeThanA AvA vacano sAMbhaLI sarva svajano tatkALa potapotAne sthAne cAlyA gayA ane te putro paNa nirAza thaIne potAnA gharamAM sUI gayA. je A dhanazreSThIe sAdharmionI bhaktirUpa kathA karI te kharI bhAvanA samajavI nahIM; zakti chatAM je karavAmAM Ave te bhAvanA gaNAya ja nahiM. zakti hoya to satkarmanu sevana karavaM. ane zakti na hoya to zubha bhAvanAnu citavana karavU, tene ja zAstramA bhAvanA kahelI che. pachI kalAvatIe avasara jANI gurune pUchat ke, "he prabhu kayA karmathI mArA kezapAzano cheda thayo? ane maMtrI dharmarucinA hAtha aparAdha vinA kama kapAyA? temaja amArI upara rUkmiNIno dveSa zA mATe thayo?" guru bolyA-he bhadre, paripAkane pAmelA potAnA karelA karmanuM zubhAzubha phala sarva prANIo bhogave che. A saMsAra samudramAM dharmamAM tatpara rahenArA chatAM paNa tamArA baMnenuM pUrve je karma atyaMta banelaM te tamo baMne sAMbhaLo zrIpura nagaramAM jitazatru nAme rAjA hato, tene prazaMsanIya guNonA pAtra rUpa dhAriNI nAme rANI hatI. te rANInA svarUpathI raMjita thayelo te jitazatru rAjA bIjI koIpaNa rAjakanyAne bhajato nahIM, te rANImAM ja pUrNa premane vahana karato hato. eka vakhate koI nirdoSa evI dAsI tarapha rAjAe sneha dRSTithI joyuM, te jotAM ja rANI dhAriNIne roSa utpanna thaI Avyo. teNIne datta nAmanA koI nAjaranI sAthe prIti hatI tethI tenI mAraphata eka nApitane bolAvyo ane te dAsInI kezaveNI chedavAne mATe kahevAmAM Avyu. nApite kaDaM ke, "rAjAnI AjJA vinA huM chedI zakIza nahi." tyAre te datta nAjara bolyo, "tuM A kArya kara. jo nahIM kare to hu~ tArA hAtha kApI nAkhIza. pachI nApite te kAma kayu. te dAsI te vakhate ghaNI ja duHkhI thaI gaI. tyAM teNIno rakSaka koNa hoya? pAchaLathI A khabara rAjAne paDI, eTale teNe AvI potAnI strIne karvA ke, "A zuM karyu?" teNIe kahyu, "tame nIcano saMga choDI do, kAraNa ke tevo saMga zarama upajAvanAro che." pachI 184 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA baMnee roSa choDIne pelI dAsIne atyaMta khamAvI chevaTe teo sarve dharma karI anukrame AyuSyano kSaya thatAM cyavIne je jitazatru rAjA hato te A caMdrodara rAjA thayo che. pelo je datta nAmano nAjara hato, te A maMtrI dharmaruci thayo ane je dhAriNI rANI hatI, te tuM satI kalAvatI thaI. pelI dAsI dharmakarmane lIdhe mRtyu pAmIne rUkmiNI thaI che, tethI jIva je zubhAzubha kare, bole ane ciMtave, te karma tevI ja rIte bIje bhave vede che. je karma duSTa abhiprAyathI bAMdhyu hoya, te anaMta bhava vedanIya thAya che ane je madhyama adhyavasAyathI bAMdhyu hoya, te asaMkhyabhava vedanIya thAya che. jo prANI tapa na kare, to te (pApa karma vipAke-phaLa vedatAM) jaghanyapaNe dazagaNuM thAya che. tapathI, kSAmaNAthI ane niMdAthI te karmano kSaya thaI jAya che. te karma prakRti, sthiti, pradeza ane rasanA baMdhanathI cAra prakAranuM che, temaja kaSAya, yoga mithyAtva ane aviratinA pratyayathI cAra prakAra- che. temAM karmanA baMdhanuM mukhya kAraNa rasa ja dekhAya che. te zubha tathA azubha vibhAgavaDe be prakArano che. te paNa sthUla buddhivALAone eka sthAna vagere bhedothI cAra prakArano che. vaLI anaMta adhyavasAyo karmanA baMdhanuM kAraNa che. te karma paNa spaSTa ane baddha vagere 'bhedathI cAra prakAra- thAya che ane jIvone mUlaprakRtithI te ATha prakAraceM . thAya che. tenA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra ane aMtarAya karma evAM nAma che. temAM jJAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI nava, vedanIyakarmanI be, mohanIyanI aTThAvIza, Ayu karmanI cAra, nAmakarmanI ekaso traNa, gotranI be ane aMtarAyanI pAMca, baMdhamAM ekasovIsa ane udaya tathA udIraNAmAM ekaso bAvIsa uttara prakRtio kahevAya che. sattAmAM sarvajJa bhagavAne ekasone aTThAvana prakRtio kahelI che. A viSe vadhAre karmagraMthamAMthI vidvAnoe jANI levaM. he nRpati! tuM te karmabaMdhanA kAraNone hamaNAM ja choDI de ke jethI tane kadipaNa navIna pApa lAgaze nahiM ane tArA pUrvanAM ghaNAM pApa karmo haze, te kSaya pAmI jaze. lokomAM kahevata che ke, "Avaka vagara samudra paNa sUkAI jAya che." tuM aMtaranA moha-mamatA mUrchAne choDI de. kAraNa ke te bahiraMga bahAranA saMganA karatAM baLavAn che. A lokamAM aMtaraMga saMgano tyAga karavAthI bahiraMga saMga vighna karanAra thato nathI. para-bIjAnI ciMtA karanArA bIjA seMkaDo uparAMta mANaso che; paraMtu svAtmaciMtA karanAra koIka ja hoya che. tethI tuM paramAtmasvarUpane jANanAra thaI, svAtmaciMtAno Adara kara." / / 700 / / 1. nidhatta ane nikAcanA. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 185
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA A pramANe sadbuddhivALo rAjA caMdrodara tattvarUpI amRtanuM pAna karI, gurune AdarathI namI, potAnA sthAnamA jaI, AnaMdathI priyA vageremAthI prema choDI daI ane potAnA putrane rAjya ApI pote dhyAna vidhi karI niyamonA AdarathI suMdara banI saMyamano AcAra pALavAmAM lIna thaI gayo. zubha-Asana upara potAnA aMgane dhAraNa karI prANAyAmamAM tatpara banI, pratyAhArathI nirvikArI thaI dhAraNAne dhAraNa karavAmAM samartha thayo. pachI zukladhyAnane karanAro e rAjA samAdhinA bhArathI prakAzamAna thaI ekAMta prApta karI A pramANe bhAvanA bhAvavA lAgyo raktanetravALo-kukaDo bAlyavayamAM ariSTa-naThArAno saMsarga kare che, pachI jyAre te sapakSa-pAMkhovALo thAya che, tyAre te saMga choDIne vanavAsa kare che. A haMsa jaDa buddhivALo banI nitye mAnasanuM vRthA sevana kare che, ke jene laIne te rajasne bhajanAro thAya che, kAraNa ke te mAnasamAM paMkaja-kamaLonI zreNIo rahelI che. he haMsa, jaDa jaLanA samUhavALA evA te mAnasarUpa mAnasano tuM tyAga kara ke jenAthI tArA deha-paMkano nAza thaI jaze. jyAre megha-jAla Ave. tyAre mAnasa malina thAya che, tethI tyAM rahelI vastu lokothI sArI rIte jANI zakAtI nathI. ghana-meghamAMthI nIkaLelA 'tamanI aMdara sthiti karanArA evA meM potAnI ja jAte sudivase paNa dhikkAra bhareluM. durdinapaNuM kartuM che. he AtmA, lokone hAsya karAve tevA naTa samAna samagraveSone grahaNa karavAnuM tuM zA mATe rAkhe che? have to tuM tArA svarUpane bhaja. A deha 'kAkapakSane dhAraNa karanAro che. ane tuM haMsa pote niraMjana che, to nIcanA saMganA doSathI tuM zA mATe mRtyu pAme che? keTalAMeka karma rajarUpa che ane keTalAeka maLarUpa che. ane tuM nIraja ane nirmaLa rUpavALo che. to aho, tuM evA karmonI sAthe kema maLI jAya che? are AtmA, tuM mArI samIpa rahelo che. chatAM meM tane oLakhyo nahIM, paNa have ApaNa banenI ekatA thaI che, to have tuM mArI pAsethI kema jAya che? jyAre rUpamA rUpano praveza thAya che ane potAnAmAM jIva-AtmAnuM darzana thAya che, tyAre citta ane AtmAnA svarUpono eka zeSa thaI 1. haMsa eTale haMsa pakSI ane pakSe AtmA. haMsa-AtmA jaDabuddhivALo ane haMsa pakSI jaDa jaLanI buddhivALo banI mAnasa eTale AtmApakSe mana ane haMsa pakSe sarovara. haMsapakSI paMkaja-kAdavamAMthI thayelA kamaLonI zreNIne laIne sarovaramA rajas-rajavALo thAya che ane AtmA mAnasa-manamAM karmarUpa paMka-maLane laIne rajasa-rajoguNavALo thAya che. 2. meghajALa-vAdaLAnuM jAla car3I Ave tyAre mAnasa sarovara malina thAya che ane me-mArA ava-pApa karmanuM jAla cI Ave tyAre mana malina thaI jAya che. 3. ghana-ghATA megha-mArA pApa karmamAthI nIkaLelA. 4. tama eTale aMdhakAra pakSe ajJAna. 5. durdina eTale vAdaLArthI chavAyelo divasa. (pakSe durbhAgya). 6. arthAt AtmA-jIve aneka yonimAM avatAra levA rUpa veSo kADhyA che. 7. kAkapakSI eTale kAgaDAnI pAMkha pakSe kezanA kAnazIA. 8. ekazeSa-ekarUpa. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 186
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA jAya che." A pramANe bhAvathI prakAzamAna evo caMdrodara rAjA ujjvaLa evA kevaLajJAnane prApta thayo, te samaye najIkanA devatAoe tene muniveza arpaNa karyo ane kevaLajJAnano mahimA karavA suvarNa- kamaLa banAvyu, te kamaLa upara besI kevaLI caMdrodara munie vidhithI dezanA ApI. tethI aneka manuSyo prakAzamAna thaI mArgAnusArI thaI gayA. rANI kalAvatI, maMtrI dharmaruci tathA jinadAsa ane bIjA dhanya lokoe harSathI tapasyA grahaNa karI. ghaNA loko dezaviratine ane bIjAo samyaktvane prApta thayA. pachI te caMdrodara kevaLIe vihAra karI dharmanI prabhAvanA karI; chevaTe anazana laI dehano tyAga karI te caMdrodara kevaLI A pRthvI upara zuddhAtmA thaI siddhine prApta thayA. brahmaguptisUri kahe che, he rAjA padmasena! evI rIte bhAvanAne bhAvanArA aneka jIvo sukhadAyaka mokSapadane pAmyA che ane bIjAo pAmaze tethI tame bhAvanA bhAvo. he rAjA evI rIte zrI dharmarUpI kalpavRkSanI sarva vizvane chAyA karanArI cothI bhAvanA rUpI uttama mahAzAkhA meM temane kahI. e cAre zAkhAomAM tuM yathAyoga pramANe sthiti kara ke jethI tArA janmamAM tane A saMsArano saMtApa thAya nahIM." A (prakAranI dezanA) sAMbhaLI rAjA padmasena gauravatAthI guru pratye bolyo. "bhagavan, tamArA vacananuM yathA vidhi ArAdhana karavAthI devatAo paNa namaskAra kare che. have vicAra karavAmAM catura hRdayavALA Apa mane A saMsAramA je dharmanI yogyatA hoya teno upadeza Apo." guru bolyA, "he pRthvIpati, A ujjvaLa evA manuSyabhavamAM pApano nAza karanArI sarva dharmonI yogyatA rahelI che temAM tamArA jevA sadguNI samyagdRSTi puruSonI vizeSa yogyatA che. paraMtu anukrame caDavAthI paDI javAya nahi, mATe prathama tame zrAvaka dharmanuM pAlana karo. pachI vidvatAvALI dIkSA grahaNa karajo." A pramANe kahI te dayALu rAjAne gurue AdarathI samyaktva sahita hitakArI evI dezavirati dAna ApyuM. rAjA padmasena 'sudarzanavaDe yukta ane sArA guNavALo jinadharmane prApta karI ghaNo khuzI thaI gayo e ghaTe che. pachI rAjA potAnA sthAnamA gayo ane gurue paNa vihAra karyo. jJAnavAn rAjA padmasene potAnA hRdayamAM A pramANe vicAyu "gAyo jyAre gocaramAM jAya. tyAre te potAnI ruci pramANe sarasa ane nIrasa evaM vividha prakAraceM yogya ghAsa ghaNuM khAya che, pachI te potAnA sthAnamAM AvI je pote potAnI zakti pramANe prApta kayuM hoya te potAnA saMvaranI vRddhine mATe 1. sudarzana-sAraM darzana-samyagdarzana pakSe sudarzana cakra. 2. suguNa-sArA guNa pakSe sArI dorI. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 187
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA lAMbA vakhata sudhI vAgoLe ane temAMthI thayelA gorasavaDe sarva prANIonA saMtApane hare che. ane temanA aMga-upAMgane aho puSTi Ape che. tevI rIte je manuSya guru pAsethI prApta thayelA zAstranI potAnI buddhinA guNothI vicAraNA karato nathI te manuSya te pazuonA karatAM paNa pazu halako che." Aq ciMtavI te sadbuddhivALA rAjAe gurue kahelA upadezanA vacanano hRdayamAM vicAra karI muktirUpI vadhUnA hAra jevA moTA jina vihAro-maMdiro karAvyAM ane pApa karmano nAza karanArI ane lokonA tApane haranArI zrI jina bhagavAnanI suvarNavarNI uttama pratimAo karAvI. te kRtArtha rAjAe uttama siddhAMtanAM pustako ane sArAM zAstro upakAra karavAne mATe sArA dravyo-padArthothI lakhAvyA. te kSamAbhRt evA rAjAe niraparAdhI trasa jIvone trAsa maTADavA je kArya kayu, temAM jarApaNa Azcarya pAmavAnuM nathI. teNe sAdhu sAdhvione kalpatA sArAM aneka vastro, pAtro ane anna pANI ApavA mAMDyAM. teNe sArI zraddhAvALA zrAvako ane zrAvikAonuM vAtsalya rAjyabhAga choDI daIne karavA mAMDyuM. dIna vagere lokone kIrti karanAruM yogya dAna nidAna-nIyANA vagaranuM kayu. te svadAra saMtoSa vratadhAraka banyo, yathAzakti (bAra prakAra-) tapa AcaravApUrvaka bAra prakAranI bhAvanA bhAvavA lAgyo. trikAla jinapUjA karanArA ane zuddha samyaktvane dhAraNa karanArA te rAjAe pahelI darzana pratimA eka mAse karI. aNuvratane dhAraNa karanArA ane dayArUpa dharmanI sAthe joDAyelA te rAjAe sarva vidhie yukta thaI be mAsa vaDe bIjI pratimA karI. samaya pramANe cha-Avazyaka kriyA karanArA te rAjAe traNa mAsa vaDe trIjI pratimA vahI ane tethI te janmanI saphaLatA mAnavA lAgyo. catura rAjAe cAra parvanA divasomA ahorAtra sarva rIte pauSadha laI cAra mAsavaDe cothI pratimA vahana karI. cAra prakAranA upasargo prApta thatAM paNa aDaga rahenArA te rAjAe samAdhithI pAMca mAsavaDe pAMcamI pratimA vahana karI. teNe brahmacaryamAM tatpara rahI cha mAsavaDe chaTThI pratimA vahana karI. sacittano tyAga karI sAta mAsavaDe teNe sAtamI pratimA vahana karI. potAnI jAte sarva AraMbhano tyAga karI teNe AThamI pratimA ATha mAsavaDe vahana karI. te AraMbhano bIjAo pAse tyAga karAvI nava mAsavaDe teNe navamI pratimA vahana karI. uddezIne kareluM prAsuka bhojana paNa choDI daI teNe pAchaLanI vidhi sAthe daza mAsavaDe dazamI pratimA vahana karI. sArA sAdhunI jema sarva saMga choDI daI sAdhunA liMga dhAraNa karI loca karI phakta pAMca grAsa AhAra laI teNe agiyAramI pratimA vahana karI. A pramANe agiyAra pratimAonuM vahana 188 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA karI jethI rAjA padmasenanI icchA dIkSA levAnI thaI, tevAmAM daivayoge guru brahmaguptasUri AvI caDyA. udyAnapALa pAsethI te khabara jANI rAjA harSathI guru pAse gayo ane vidhithI te vaMdanIya gurune vaMdanA karI teNe A pramANe vijJapti krii-||754|| "he kSamApati, sukhanA khoTA AbhAsa rUpa evA gRhAvAsa upara mane nirveda utpanna thayo che, mATe sukha dharmanA kAraNa rUpa evaM anagArapaNuM mane Apo." guru bolyA-"mahAbhAga, tuM prathama daza kanyAone paraNIza ane te kanyAomAM tAro premabaMdha thaze, tyAre huM tane dIkSA ApIza, te sivAya nahi ApuM." te sAMbhaLI rAjA vicAramAM paDI gayo ke, "gurue A zuM kaDaM? sAdhuone Aq vAkya kahevU ghaTita nathI, kAraNa ke teo to vAda nivAraNa karIne nivRtti mArge ja cAlanArA che." A pramANe vividha vicAro karI rAjAe gurune kaDaM, "hu~ AgaLa paraNelI strIone choDI devA Icchu chu, to pharI bIjI strIone kema para[?" guru bolyA, "rAjan, e cetanA sahita daza kanyAo tAre hAtha AvI haze, to ja tArI dIkSA saphala thaze. rAjA mArA kahevAno bhAvArtha kahuM te sAMbhaLa te jANavAthI ja mANasa zarIre paNa sukhI thAya che. puNya karmathI evA A manuSya kSetra rUpI zarIramAM jemAM ratnoe aMdhakArano nAza karelo che. evaM svAMta-hRdaya nAme eka nagara che te svAMtahRdaya nagaramAM rucira-adhyavasAya-zubhadhyavasAya nAme eka lokasamahane priya evo rAjA che. te rAjAne ghaNI priya strIo che, teonI sAthe te anukrame krIDA kare che. teomAM zAMti nAmanI eka strI che, teNIne kSamA nAme putrI che, bIjI ruci nAmanI / strI che. teNIne dayA nAme putrI che. trIjI vinayatA nAme strI che, tene mRdutA nAme kanyA che. cothI samatA nAme strI che, teNIne satyatA nAme putrI che. pAMcamI zuddhatA nAme strI che, teNIne RjutA nAme kanyA che. chaTThI pApabhIrutA nAme strI che, teNIne avairaratA nAme putrI che. sAtamI nIrAgatA nAme strI che teNIne brahmarati nAme kanyA che. AThamI nirlobhatA nAme strI che, teNIne muktatA nAme kanyA che. navamI prajJA nAme strI che, teNIne vidyA nAme putrI che. ane dazamI virati nAme strI che, teNIne nirIhatA nAme kanyA che. he rAjA, jo tArA hRdayamAM hamaNAM dIkSA levAnI abhilASA hoya to tuM e daza kanyAo pANigrahaNa kara." A sAMbhaLI rAjA bolyo- "he zrI guro! tamArA prasAdathI meM te kanyAonA sthAna ane temanA mAtApitAnAM nAmo jANyAM che, have tame te kanyAonI prAptino upAya kaho ane temano prabhAva kaho. jethI hu~ tamArA prasAdathI viSAda rahita thAuM." guru bolyA, "rAjA, tAre te kanyAonA pitAne prathama tArA hRdayarUpI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 189
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA nagaramA rAkhavAM, eTalAthI saMtuSTa thaIne te tane vAMchita phaLa Apaze. vaLI vivAhanA kAmamAM puruSo svabhAvathI ja strIonA kahyA pramANe cAlanArA thAya che, tethI tAre prathama te kanyAonI mAtAone vaza karI levI. teomAM sArI kSamAne IcchanArA evA tAre prathama je zAMti nAmanI mAtA che, teNInuM to sadA mAna karavU. sarva sAthe sArI maitrI karavI, parAbhava sahana karavo, apakAra karanAra zatrune paNa upakArI tarIke ciMtavavo, kAraNa ke te karmono kSaya karavAmAM sahAya rUpa che. koInI upara kopa karavo nahiM. karmone doSa Apavo, matsaracaM mardana karavU. sahasra malla pramukha munionuM hRdayamAM ciMtana karavU, narakAdikanI pIDAne zithila karavAnI cIvaTa rAkhavI ane potAnu markaTanA jevU caMcaLa mana sthira karavaM. A pramANe hamezAM karavAthI tArA e guNovaDe jeNInuM hRdaya AkarSAyuM che evI kSAMti nAmanI kanyA tArI samIpe svayaMvarA thaIne Avaze. sArI dayArUpI kanyAne IcchatA evA tAre pavitra evI rucine sadA mAnya karavI. pApI evA paropatApane vizeSapaNe choDI devo. "mithyAzAstrANi no karNe kartavyAni kdaacn|" mithyAtvInAM zAstro kadIpaNa kAne sAMbhaLavA nahi. mana, vacana ane kAyAthI SaTkAya jIvanI virAdhanA karavI nahiM. abhakSya-anaMtakAya vagere padArthono vizeSapaNe tyAga karavo. sarva prANIone hRdayamAM Atmavat ciMtavavA, paropakAra karavo. AraMbhane AdarapUrvaka varjavo, pApa karmomAM pracaMDa evo anarthadaMDa choDI devo. sadA pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana karavU. bIjAnuM duHkha joIne kadi paNa hasavU nahiM. A pramANe nitya karavAthI tArA te guNovaDe jeNInuM hRdaya AkarSAyuM che evI dayA nAmanI kanyA tArI samIpe svayaMvarA thaIne Avaze. mRdubhAvanI icchA rAkhanArA evA tAre sadA vinayatAne mAna Apaq. temAM vidvAnoe dhikkArelo anArya ane asAra evo ahaMkAra nivAravo. jo brAhmaNa vagere varNomAMthI thayelI jAtimAM janma thayo hoya, to te ucca jAtino mada karavo nahiM. kAraNa ke dvaitanA abhAvathI pUrve sarva eka varNa ja hato. tene mATe bIje sthaLe lakhyuM che ke "he yudhiSThira rAjA, prathama A sarva eka varNavALu hatuM. kriyA karmanA vibhAgathI cAre varNonI vyavasthA thaI che. brahmacaryavaDe brAhmaNo thayA che. hAthamAM hathIyAro rAkhavAthI kSatriyo thayA che. vepArathI vaizyo thayA che. ane preSaNa-sevA karavAthI zudro thayA che. prathama janmavaDe zUdra utpanna thAya che. pachI saMskAra karavAthI dvija kahevAya che. jyAre te veda bhaNe tyAre vipra kahevAya che ane brahmane jANe tyAre brAhmaNa kahevAya che. je zrImALIupakeza vagere je jAtio thaI che te te grAmanA nAma uparathI thaI che. ema vidvAnoe zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 190
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA sadA jANI levaM. kadi te jAti ucca mAtAthI utpanna thayelI hoya, to paNa mada karavo yogya nathI. kAraNa ke te jAtimAMthI utpanna thayelA sarve samAnazIla hotA nathI. te viSe lakhyuM che ke, eka ja udaramAMthI utpanna thayelA ane eka ja nakSatramAM janmelA manuSyo boraDInA kAMTAnI jema samAna zIlavALA hotA nathI. kuzaLa puruSoe kulano mada paNa na karavo joIe. kAraNa ke jAti ane kuLanI sthApanA pachavADethI thayelI che. kadi te kuLa ucca pitAthI prApta thayuM hoya, to paNa teno mada karavo ucita nathI. buddhimAn puruSe lAbhano mada paNa karavo nahIM, kAraNa ke lAbhAMtarAya karma zrIjina bhagavAnane paNa choDI zakatuM nathI. jyAre lAbhAMtarAya karmano kSaya thAya tyAre ghaNuM dhana prApta thAya che ane jyAre teno udaya thAya che tyAre dhanavAnane dhana maLatuM nathI. buddhimAn puruSe aizvaryano mada paNa karavo nahi. A pRthvI upara rAjA paNa muMjanI jema rAMka banI jAya che. A lokamAM bAhubali vagerenA ugra baLano vicAra karI buddhimAn puruSe baLano mada karavo nahi. sanatkumAra vagerenA rUpanI anityatA sAMbhaLI buddhimAn puruSe AlokamAM rUpano mada karavo nahi. zrI vIra prabhunA naMdana bhava- ucca tapa sAMbhaLIne buddhimAna puruSe tapano mada karavo nahiM, buddhimAn puruSe zruta-zAstrajJAnano mada karavo nahi, kAraNa ke cauda pUrvIo paNa pramAdathI patita thaI jAya che. / / 800 / / manuSyonA sarva mado zrutazAstravaDe jItAya che. te zAstra vaDe ja je mada kare che, tene bIjA bhavamAM te te vastunI hInatA prApta thAya che, tethI e AThe madano tyAga karavo, tattvono vicAra karavo, arihaMta vagere daza (pada)no sadA harSathI vinaya karavo. potAnA hRdayane navanItanA piMDa jevaM mRdu karavU ane laghu vayavALA pAsethI paNa hamezAM vinayapUrvaka jJAna saMpAdana karavaM. evI rIte nitya karavAthI tArA te guNoe jeNInu hRdaya AkaSyu che, evI mRdutA nAme kanyA svayaMvarA thaI tArI pAse Avaze. satyatAne IcchanArA evA tAre sadA samatAnu sevana karavU. krodha, lobha, bhaya ane hAsyano yatnathI tyAga karavo. jenAthI bIjAne duHkha thAya, evI vANI kaThora gaNAya, jethI niMdA ane pizunatA (cADI cUgalI) thAya tevU vacana bolavU nahi. vicakSaNa puruSe satyAmRSA-sAcI khoTI, asatya, bIjAno ghAta karanArI vakra ane marma bharelI bhASA bolavI nahi. evI rIte hamezAM karatA evA tane tArA guNothI jeNI, hRdaya kheMcAyuM che, evI satyatA nAme kanyA svayaMvarA thaI tArI pAse Avaze. RjutAsaralatAne IcchatA evA tAre zuddhatAnuM sadA ArAdhana karavU. sarvathA kuTilatAno tyAga karavo, saralatA rAkhavI, vaMcanA vagaranuM bolavU, hRdaya nirmaLa rAkhavU, koI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 191
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA ThekANe mAyA karavI nahI, temAM dharmanA kAryamAM vizeSe (khAsa karIne) na karavI. paDelu ghAsa tRNa paNa tAre levU nahI. lobhavRtti tajI devI ane saMtoSavRttine bhajavI ane bIjAne avagraha (vasati-sthAna) mATe pUchI rajA laIne rahe. evI rIte nitya karavAthI acauratA nAmanI kanyA tArA guNothI jeNInuM hRdaya AkarSAyu che, evI thaI tArI pAse svayaMvarA thaIne Avaze. he rAjA, brahmarati nAmanI kanyAne arthe tuM tArA cittamAM nIrAgatAne dhAraNa kara. deva, manuSya ane tithaMcanI strIone mAtA samAna gaNaje. strIonA vAsa sthaLamAM rahevU nahIM, strI saMbaMdhI kathA karavI nahi, strIonI beThaka sevavI nahi, temanI iMdriyone jovI nahI, dIvAlanAM AMtarAmA rahelA gRhasthonAM joDalAMne jovA nahIM ane manamAM kadi paNa sarva ratinuM sukha ciMtavaq nahi. praNIta AhArano temaja atizaya AhArano tyAga karavo ane zarIranI adhika zobhAne yatnathI choDI devI-A pramANe nitye karavAthI tArA guNothI jeNI- hRdaya AkarSAyuM che evI brahmarati nAmanI kanyA tArI pAse svayaMvarA thaIne Avaze. muktatAne IcchanArA evA tAre nirlobhatAnu sevana karavU, hRdayamA viveka dhAraNa karavo, anAryano saMgama choDI devo, bAhya ane abhyaMtara evA be prakAranA parigrahathI potAnA AtmAne judo karavo, svabhAvavaDe graMtha-parigrahanI tRSNA samAvI devI, bahAra aMdara anAsakta evaM aMtaHkaraNa rAkhavU, kamaLanI jema nirlepa rahevU ane ziSTAcAramA tatpara rahe. he caturarAjA, A deha vagere sarva pudgala vastuo saMbaMdhI AtmAne yogya evI anityatAnu citavana karavaM. evI rIte nitya karavAthI tArA guNothI jeNInuM hRdaya AkarSAyuM che, evI muktatA nAmanI kanyA tArI samIpe svayaMvarA thaIne Avaze. suvidyAnI icchA rAkhatA evA tAre prajJA rANInuM sadA ArAdhana karavU, sadA zAstrAbhyAsa karavo, pramAdane vAravo-TALavo, jJAna ane jJAnavALAonI harSathI bhakti karavI. sadA zAstranuM smaraNa karaIM ane sadgurunA vacana sAMbhaLavA, e pramANe karavAthI tArA sadguNothI jeNI- hRdaya AkarSAyuM che, evI vidyA kanyA svayaMvarA thaI tArI pAse vegathI Avaze. nirIhatA nAmanI kanyAne mATe tuM lobhano tyAga kara. tArA hRdayamAM sarva vastuonA svarUpano vicAra kara. A deha duHkhanA upabhogane mATe che, dhana baMdhananuM kAraNa che, icchA hRdayane tApa ApanArI che. janma mRtyunuM kAraNa che, priyAno saMga-athavA priya vastuono saMga viyoga mATe che. saMgraha klezane mATe thAya che ane bhogano abhilASa rogane mATe thAya che, tethI teonI aMdara prItine choDI de, mamatvane choDI denArA evA tArI pAse tArA guNothI zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 192
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvatattvanA svarUpa upara caMdrodaranI kathA AkarSAyelI nirIhatA nAmanI kanyA satvara Avaze." A pramANe gurunAM vacana sAMbhaLI rAjA bolyo, " bhagavan sarvajanone sukha karavAne mATe kanyAno meLApa guru (gora) ja karAve che, to tame mane dIkSA rUpI kanyA Apazo eTale zubha pariNAma rUpI rAjA pote ja potAnI e badhI kanyAo mane Apaze, mATe Apa zubha lagnamAM dIkSA ApI mArA para kRpA karo. dharmanA kAryamAM vilaMba karavo yukta nathI." pachI gurue dIkSita karelo te rAjA padmasena manuSyanA puruSArthAdi guNothI yukta thaI moha karmI mukta thaI gayo tyAre guru bolyA, "he muni, tAre have mAtAnI sevA karavI mAtA sivAya AlokamAM ane paralokamAM caraNa na rahe. prAye karIne kanyA paraNyA pachI putro sahAya karanArI mAtAne mAnatA nathI ema kahevAya che. mAtAnA citta-nagaramAM moharAjA rAjya kare che, te bahu kAle AvelA sevakone joI roSa pAme che. pachI temane karmarUpI sevakonI pAse maLamUtra vagerethI bharelA garbharUpI kArAgRhamAM nIcAM mukha ane uMcA paga rakhAvI keda karAve che, pachI mohanA virodha vinA potAnA AhAramAMthI te mAtA temanuM poSaNa kare che ane potAnI sAthai suvADe che tathA jagADe che. jyAre teone buddhi utpanna thAya che, tyAre teo mastaka upara be hAtha joDI duHkhI thaI moharAjAne A pramANe uMce svare vijJapti kare che- 'he rAjA, amo ajJAnathI aMdha ane sadgatithI rahita chIe. ame jyAM rahIzuM, tyAM tamArI AjJAne tAbe thaIne rahIzuM." temanI A vinaMtI sAMbhaLI te rAjA zAMta thaI temane te garbharUpI kArAgRhamAMthI choDe che. guptipAlarakSakoe hAthamAM pakaDelA teo te vakhate nirbala thaI rovA lAge che, pachI dayALu hRdayavALI e mAtA temane suvarNa vagere ApI teone mukta kare che, pachI teo potAne ghera cAlyA jAya che. rUpa badalAI javAthI koI temane oLakhatuM nathI, tethI temane pANI ke bhojana kAMI ApavAmAM AvatuM nathI te kALe temane kSudhA tRSAthI pIDita evA joI te mAtA temane dUdha pAya che ane viSTA vagerethI aMge lIMpAyelA temane zUga lAgyA sivAya sApha kare che. jo teo abhakSya khAya che, to temane vAre che ane yogyamArge calAve che, sArAM vastrAbharaNothI nitya zaNagAre che ane temanA zarIranuM poSaNa karAve che. patinA AdarathI temane nizALe bhaNavA mokale che ane dravyano sAro kharca karI temane vidhithI paraNAve che, pachI jyAre kanyA Ave che, tyAre te putro roganI pIDA thayA sivAya te mAtAnuM nAma paNa letA nathI, bIjuM vadhAre zuM kahevuM ? "he rAjA, eka kanyA AvatAM AvuM thAya che, to pachI jo dasa 1. caraNa - cAritra ane paga. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 193
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ varadattanI kathA kanyAo Ave, to tenI zI vAta karavI? paraMtu tuM A vizvamAM uttama che, mATe te daza kanyAogeM sadA ArAdhana kara." te sAMbhaLI vismaya pAmelo rAjA gurupratye bolyo-"bhagavAn, mAtRbhakti gRhasthone karavI ghaTe che. kAMI yogIone karavI ghaTatI nathI. / / 851 / / lokazAstramA brahmANI pramukha sAta mAtAo kahelI che. temaja mitrapatnI vagere pAMca mAtAo kahelI che. eTale sAta ane pAMca mAtAo kahelI che. te mAtAonI bhaktimAM mAjhaM mana che, paraMtu te sAta ane pAMca mAtAo mAre pUratI che, tathApi gurunu vacana ullaMghana karavAne huM samartha nathI kalpavRkSanA jevA guruo tattvane kahe che, to mana kalpita evA te arthane spaSTa karavA mane teno tattvArtha hamANaM ja kaho." siddhAMtanA rahasyane jANanArA guru bolyA, "he rAjA, aMgane puSTi ApanArI ATha mAtAo sAdhuone mAnanIya che." rAjAe pUchyuM, "te ATha mAtAo kaI?" tyAre guru bolyA, "he rAjA, pAMca samiti ane traNa gupti-e ATha (pravacana) mAtAo che. teo cAritrarUpI gAtranI poSaka ane rakSaka che. munioe sevana karelI te mAtAo aMte mokSaphalane ApanArI thAya che. jenI bhUminA bhAgane sUryanA kiraNono sparza thayo che ane jenI upara loko cAle che, evA mArgamAM yugamAtra (dhuMsarI pramANa) dRSTi rAkhI potAnA netrovaDe pagale-pagale bhUmi-mArga zodhatA sAvadhAna rahI je muni mauna dharIne cAle che, tevI pahelI IryA samiti jaMtuornu rakSaNa karanArI che, tethI sAdhue te samitine bhajavI joIe. je muni e zuddha IryA-samitine pALe che, tenI prazaMsA varadattanI jema iMdra paNa devatAonI AgaLa kare che. varadattanI kathA pUrve svaccha evA gacchamAM varadatta nAme eka munIzvara hatA. te gurubhaktivALA muni manuSya janmanA sArarUpa niraticAra cAritrane parama bhaktithI pALatA hatA, temAM khAsa karIne te kRtArtha muni jIvarakSAne mATe pahelI IryAsamiti vizeSa pALatA hatA. eka vakhate hInakarma rahitaM evo saudharmeMdra sabhAmAM beTho hato, teNe avadhijJAnathI jaMbUdvIpa tarapha avalokana kayu; tevAmAM IryA samitivALA mahAmuni varadattane joI teNe tyAM beThAM beThAM tene namaskAra karyo. te joI vismaya pAmelA sarva devatAoe kaDaM, "svAmin, hamaNAM Ape kone namaskAra karyo?" iMdra bolyo, "he devatAo, je prazaMsanIya buddhivALAnI sarva rAjAo sevA kare che, tevA varadatta nAme eka muni pRthvI upara rahelA che, te cAritraguNanA gauravavALA, IryAsamitivaDe yukta ane durdhyAna rUpI zatruthI mukta che, temanA guNo pUjanIya che, tethI teo mAre paNa zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 194
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ varadattanI kathA mAnanIya che ane teo tyAM bhUmi upara rahyA chatAM huM ahiMthI temane namaskAra karUM chaM. je potAnA jIvitano tyAga kare paNa uttama evI IryAsamitino tyAga na kare, tevA potAnA karmathI nirdoSa evA sAdhu kone vaMdanIya na hoya?" iMdranAM AvAM vacana sAMbhaLI samyaktvane dhAraNa karanArA devatAoe paNa te varadatta munine iMdranI jema mana, vacana ane kAyAvaDe vaMdanA karI. A vakhate koI eka mithyA dRSTi deva hato, teNe jinanA dharma vacananI jema iMdranA te vacanane satya mAnyuM nahiM. teNe citavyaM ke "A lokamAM potAnuM jIvita kone ISTa nathI? je jIvitane mATe manuSyo mAna choDIne zuM nathI karatA? A pRthvI upara koIpaNa jIvane jenAthI kadipaNa tRpti thatI nathI, tevA jIvitane kITa, pataMga vagere jaMtuone mATe koNa choDI de? A pRthvI lokamAM rahelA sarva prANIonA prANa, dhana, jIvita strI ane AhAranA karmonI aMdara cAlyA gayA che, cAlyA javAnA che ane cAlyA jAya che. jeo svAmI thaI beThA che, teo marajI mujaba bole che; paraMtu hRdayamAM bIjAnI zaMkAne kadi paNa lAvatA nathI." A pramANe te mithyAtvI deva ciMtavato hato, tene iMdre kahyuM, "jo tArA hRdayamAM zaMkA hoya, to tuM pRthvI upara jarUra jA. jo tArA hRdayamAM kheda thato hoya, to je kArya bhUta ane bhaviSyanuM hoya te saMbaMdhI to vicAraNA - mImAMsA karI zakAya. paNa je kArya pratyakSa hoya temAM zo visaMvAda virodha karavAno hoya? (tema chatAM) tuM jaIne te muninI parIkSA kara ane tArA manamAM dhIraja dhAra (samAdhAna karIne manane saMtoSa Apa) jo potAnuM suvarNa cokhkhuM hoya, to pachI parIkSakano bhaya hoto nathI. " iMdranA AvAM vacana sAMbhaLI te deva jyAM kSAMti vagere daza prakAranA dharmanA dhAraka ane janatAraka varadatta muni rahyA hatA tyAM Avyo. te vakhate varadatta muni Thalle jatA hatA, tyAM te devatAe mArgamAM mAkhIonA jevI vaikriya deDakIo utpanna karI ane temanI pAchaLa AdarathI madajharato, sUMDha uchALato ane gatithI pavanane jItI le tevo eka duSTa hAthI vikurvyo. "he yati, satvara bhAgI jA ane tArA jIvitanuM rakSaNa kara. jo A tArI pAchaLa yamarAjanA jevo hAthI Ave che." A pramANe bolatA lokasamUhane paNa banAvyo. devatAone kAryanI siddhi manathI ja thAya che. te varadatta munie siMhAvalokanathI paNa pachavADe joyuM nahIM. te catura muni upayoga rAkhI IryAsamitie cAlavA lAgyA. te munie hRdayamAM ciMtavyaM ke, "A krodha pAmelo hAthI mane ekane mAraze ane jo huM doDIne cAluM to ghaNA jIvono nAza karUM tethI mArA ekanuM rakSaNa karavAne huM ghaNA jIvone mArIza nahiM. A pRthvI upara sarva prANIone zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 195
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ varadattanI kathA jIvita vahAlaM hoya che. tene mATe kA che ke, apavitra-viSTAmA rahelA kIDAne ane svargamA rahelA iMdrane jIvavAnI AkAMkSA sarakhI ja hoya che ane te baMnene mRtyuno bhaya paNa sarakho ja hoya che. IryA (samiti)ne pALatAM mane je thavA- hoya te bhale thAya. dharmavALA uttama puruSane jIvita ane mRtyu sarakhA hoya che."1 A pramANe ciMtavato te muni jevAmAM haLave haLave jatA hatA tevAmAM pelA hAthIe doDIne temane sUMDhavatI pakaDyA. pachI temane AkAzamAM dUra uchAlyA. te vakhate nIce paDatAM temaNe vicAyu ke, "mane dhikkAra che ke, mArA zarIra nIce deDakIo kacaDAIne marI jaze. cAritradhArI munie sarvathA nitye jIvadayA pALavI joIe. eka sUkSma paNa jIvanI hiMsA na karavI joIe to pachI paMceMdriya jIvonI hiMsA zI rIte thAya? gRhastha zrAvako paNa niraparAdhI trasa jIvone haNatA nathI to pachI huM muni thaI jANatAM chatAM jo tevA jIvone haNuM to mAro janma, dIkSA ane tevI zikSA sAkSAt niSphaLa thaI jAya, tema ja je huM zAstra bhaNyo te paNa tenI mAphaka vRthA thAya." A pramANe ciMtavavA munine jJAnathI jANI laIne devatAe paDatA jhIlI lIdhA. ane potAnuM svarUpa pragaTa kayu. teNe munine namI A pramANe stuti karI. "he mahAmuni, dRDha dharmavALA evA tamane, tamArA gotrane ane mAtApitAne dhanya che. vaLI amArA svAmI iMdra devasabhAmAM tamArI prazaMsA kare che, to bIjAo, zuM kahevU? A yatidharma ja balavAn ane jayavaMta che." ItyAdi vacanothI stuti karI te devatAe kahyu ke "upayoga sahita evA tame kAMIpaNa Icchita vara mAMgI lyo." varadatta muni bolyA-"he surottama, tame vicAra karo ke, sarva saMgano tyAga karanArA evA mane game tevo zreSTha vara zA kAmano che?" deva bolyo-"devanaM darzana niSphala thatuM nathI, mATe tame mArI pAsethI kAMI uttama vara jaladI mAgI lyo." muni bolyA- "he deva, jo tamAre vara ApavAno Agraha hoya, to hu~ evo vara mAgu chu ke, tame mithyAtvane choDI samyaktvano Azraya karo. kAraNa ke tame traNa jagatamAM vibudhanA nAmathI prasiddha cho." / / 900 / / muninA A vacanathI te devatAe potAnA hRdayamAM samyaktvane dhAraNa kayu ane munine temanA baMne caraNamAM vaLagI khamAvyA. pachI te deve roSa choDI svargamAM jaI te munIzvara- sarva caritra . saharSa thaI iMdrane nivedana kayuM." ___ A pramANe sarva sthaLe samatAyukta ane zubha dhyAnarUpI jalathI siMcana thayelA te varadatta munie iMdrAdika devoe vaMdana karyA chatAM paNa mada na karyo. he 1. amedhyamadhye kITasya, surendrasya murAlaye / samAnA jIvitAkAGkSA, tulyaM mRtyubhayaM dvyoH||887|| zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga / 196
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgata sAdhunI kathA munIzvara, tevI rIte tamAre paNa IryAsamiti pALavI ke jethI Aloka tathA paralokamAM tamArA nirmala karamAM kalyANa prApta thAya. bIjI bhASA samiti je jarUrI kAryane vakhate nirdoSa bhASA bole, suvicAravAn thaI kAraNa vagara mauna dharI rahe, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa ane bhayathI thayelI ane vAcALatA, hAsya ane niMdAthI yukta evI bhASA jarUrI kAryamAM paNa bole nahi, tevI uttama bIjI samiti potAnA 'vAcaMyama nAmane satya karanArA sAdhue sadA pALavI joIe ane zrI jina bhagavAnanI kahelI vANInuM ja lAlanapAlana karavU joIe. sArI buddhivALA munie lokasthitine ane jina pravacanane virodha na Ave evaM vacana saMgata sAdhunI jema bolavU joIe. saMgata sAdhunI kathA koI eka guNavALA gaNa-gacchanI aMdara AgamanA samUhane jANanArA ane bIjI bhASA samitithI prakAzamAna evA saMgata nAme sAdhu hatA. svIkAra karelAne pALavAmAM parvatathI paNa dhIra evA te saMgata muni potAnA gurunI sAthe vihAra karatA karatA koI nagaramAM AvyA. tyAM gurue jJAnathI jANyu ke, "keTalAeka divasomAM A nagaramAM sarpathI paNa mahAvakra evaM paracakra Avaze. te A nagarane toDaze nahI, paNa tenAthI moTo rodha thaI paDaze, mATe ahiM keTalAeka divasa sudhI raheq ucita nathI." Aq jANI te guru glAnapramukha munionI vaiyAvaccanA kAmane mATe saMgatamunine tyAM mUkI pote anyasthaLe vihAra karI gayA. te pachI keTaleka divase te nagara upara zatru sainya caDI Avyu tethI javA AvavAno nirodha thatAM lokone duHkha utpanna thayuM, tyAM pathya vagereno abhAva thavAthI rogI munine sIdAtA joI te saMgata muni bIje divase bahAra sainyano samUha paDelo chatAM mAMDamAMDa te nagaramAthI nIkaLI bhikSA mATe pharavA lAgyA. tevAmAM te muni senApatinI dRSTie paDI gayA. senApatie pUchyuM ke, "tame ekAkI kyAthI Avo cho?" muni bolyA, "huM nagaramAMthI Aq chu." senApati bolyo, "sAdho, rAjAno zo abhiprAya che? te kaho" munie uttara Apyo ke, "munio rAjAnI vArtA karatA nathI." teNe kA, "tyAre tyAMnA lokono abhiprAya zo che? te kaho, ke jethI ame tene anusAre kArya karIe." muni bolyA, "lokono abhiprAya koNa jANI zake? kAraNa ke muMDe muMDe (mastake mastake) judI judI buddhi hoya che, ema zAstramA kartuM che. he senApati jemanuM citta kevaLa zAstranI sAthe baMdhAyeluM che ane jeo vAcaMyama 1. vANIne niyamamAM rAkhanAra. 2. zatru sainya. 3. magaje magaje. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 197
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgata sAdhunI kathA kahevAya che, tevA amAre kAMIpaNa sAMbhaLavAno ane kahevAno adhikAra nathI." senApatie pharIvAra pUchyuM, "A nagaramAM vasanArA rAjAne hAthIo, ratho, ghoDAo ane pedala keTalAM cha?'' muni bolyA, "senApati, huM te barAbara jANato nathI, jo huM temanI saMkhyA kahuM to mArI bhASA satyAmRSA (sAcIkhoTI) thAya." senApati bolyo-"are muni, tame A pRthvI upara sarvajJanA putra tarIke prakhyAta cho, tethI amone kaho ke, keTale divase amAro jaya thaze? muni bolyA-"dIkSA vagere lenAra yatinuM nimittAMga-jyotiSanuM jJAna ghaNA anarthone ApanArA evA saMsArane arthe na hoveM joIe." te sAMbhaLI te senApati aMtaramAM to khuzI thayo, paNa bahArathI krodhane dhAraNa karIne bolyo-"are! tuM koI herU che; te veSa badalo karIne ahiM kyAMthI Avyo che? amo rAjAnA maMtra-vicArone jANanArA lAkho rUpavALA chIe." muni bolyA-"amo duSkarmarUpI rAjAnA marmane prakAza karanArA chIe. A lokamAM je uttama puruSa che, te asatya vacana bolato nathI. te zaddha ane satya vacanane ja mAne che. A lokamAM krodhI, be jIbhavALo sarpa ane sarvabhakSI agni paNa sadA satyane mAne che, to pachI bIjA prANIonI zI vAta karavI? jenAthI potAne ane parane jarA kleza thAya ane kajIyo paNa thAya, tevU parane pIDAkArI vacana munio bolatA nathI." pachI A pramANe bIjI zuddha bhASA samitine pALanArA te saMgatamunine senApatie mAna ApyuM ane temanI pAsethI Aheta dharma svIkAryo. A pramANe tamAre bIjI bhASAsamiti vivekathI dhAraNa karavI, jethI Aloka tathA paralokamAM tamArI pUjyatA thAya. / / 931 / / trIjI eSaNA samiti che. AhAra, upadhi ane zayyA vagerene udgama, utpAdana ane eSaNA-icchAnA doSathI rahita grahaNa kare, te munine trIjI eSaNA samiti hoya che. te A pramANe je gRhastho SaT jIvanikAyane haNI sAdhune mATe azana vagere kare te AdhAkarmI kahevAya che. athavA sarva bhikSukone dAna ApavAne arthe je karavAmAM Ave, te zuddhabuddhivALA yatioe auddezika kaheluM che. je sAdhune arthe ane potAnA gharane arthe karavAmAM Ave, te AdhAkarmInA avayava bhAgavALu pUtikarma kahevAya che. tene mizra kahe che. je sAdhu nimitte judu rAkhe, te sthApanA kahevAya che. je gurue AvyA chatAM ke aNa AvyA chatAM pahelAM (AgaLathI) zrAvaka vizeSa (AhArAdikanI taiyArI) kare te prAbhRtikA kahevAya che ane je ApavAnuM (aMdhArAmAMthI ajavALAmAM lAvI) pragaTa kare, te prAduSkaraNa kahevAya che. je sAdhune mATe mUlya ApIne levAmAM Ave te krItadoSavALu kahevAya che ane 198 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgata sAdhunI kathA je sAdhunA mATe udhAre lAvavAmAM Ave, te prAmRtya doSavALu kahevAya che. je adalAbadalI koI pAsethI laI ApavAmAM Ave, te parivartita kahevAya che ane je upAzrayamAM lAvIne ApavAmAM Ave, te abhyAhRta kahevAya che, je DabbA ke ghaDArnu dvAra ughADI ne Ape te udabhitra doSavALu kahevAya che. te doSa sAdhuone varjita che. mAla vagere uparathI je utArekheM, te mAlApahRta kahevAya che. sevaka vagerenI pAse odALeluM (jorAvarIthI khaMcavI lIdhelu) te Acchedya kahevAya che. sarva sAmAnya vastu ekalo ja Apa mukhatyArIthI Ape nisRSTa kahevAya che. kAraNa ke sarvanI saMmatithI ApelaM annAdi zAstramA zuddha kaheluM che. je prathama potAnA gharane mATe ane pachI muni vagerene mATe kAMIka annAdi umeravAmAM Ave, te adhyavapUraka kahevAya che. A pramANe soLa udgamadoSa kahelA te gRhasthajanane Azrita doSa che. have bIjA soLa utpAdanadoSa kahelA che, te munine AzrayIne kahelA che. je gharanA bALakone ramADIne levaM, te dhAtrIdoSa kahevAya che. saMdezA laI javA lAvavAthI preSyakarma karavAthI levU te dUtidoSa kahevAya che. lokone nimitta aMga jyotiSa phaLAdi jaNAvIne levU te pApanA saMtApane karanAro nimittadoSa kahevAya che. je loko jAti vagerenA madavALA hoya, temane temanI uccajAti kahIne je potAnI bhikSA meLavavI te AjIvikAdoSa kahevAya che. jeo anya darzananA bhakto hoya, temanI AgaLa pote te darzanano bhakta che, ema jaNAvI je sAdhu anna vagere . meLave che, te vanIpakadoSa kahevAya che. roga vagerenA upAya batAvIne je piMDa levA te cikitsApiMDa kahevAya che. krodha, mAna, mAyA ane lobhanA doSathI je levU te te nAmanA doSo kahevAya che. dAna ApyA pahelA athavA dAna ApyA pachI je dAtAnI stuti karI sAdhu vastune grahaNa kare, te saMstavadoSa kahevAya che. je vidyA bhaNAvIne grahaNa kare te vidyApiMDa kahevAya che ane je maMtravaDe grahaNa kare, te maMtrapiMDa kahevAya che. je netromAM aMjana vagere lagADI grahaNa kare, te cUrNadoSa kahevAya che ane je page lepa vagere lagADI grahaNa kare te saMyogadoSa kahevAya che. je sAdhu mUlIyA vagere (jaDI buTI) ApI anna pramukhano saMcaya kare te mUlakarmadoSa kahevAya che. saMvegI munio te doSane pAparne kAraNa kahe che. A pramANe gaveSaNAnA badhA maLIne batrIsa doSa kahelA che. temaja grahaNeSaNAnA daza doSa sAdhu ane gRhastha e ubhayathI utpanna thatA kahelA che. je AhArAdi zuddha hoya paNa jo AdhAkarmAdi doSanI zaMkAthI grahaNa karavAmAM Ave to te muninI eSaNA samitimAM 1. garbha dhAraNa karavA ane nAza karavA saMbaMdhita je auSadhi Adi batAvavI te mULakarmadoSa che. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 199
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgata sAdhunI kathA zaMkitadoSa kahevAya che. je AhArAdi vastu loka tathA Agame niMdelI vastuothI kharaDAyelI hoya tevI ApavAmAM Ave to he muni, tene spRzita doSa jANI lejo; je sacita pRthvI pramukha upara mUkelaM hoya te nikSipta kahevAya che. ema vicArajo, je sacitta vastuothI DhAMkelaM hoya te nihita kahevAya che, te hitakArI nathI. temaja je sacittanI aMdara bIjuM ayogya azanAdika khAnapAnAdika nAkhI pachI te pAtravaDe Ape te saMhRta kahevAya che. vRddha, aMdha, matta, rogI, napuMsaka ane chedAyelA hAtha pagavALo, khAto, pIjato tathA cha kAyano sparza karato dAtA varjavo. khAMDatI, vALatI, dANAdaLatI, garbhiNI ane nAnA bALakavALI vagere (dAtA) strIne paNa varjavI. vivekI munie bIjA paNa dAtAnA doSo potAnI meLe jANI levA, temAM sacitta, mizra ane unmizra AhArAdi prayatnathI varjita karavaM. je dAna vagere velA-vagaranuM hoya, te apariNata kahevAya che ane je dahIM vagere lepavALu hoya tene zrIjinabhagavAne lipta kaheluM che. sArA vivekI munioe te AhArAdi oghathI (sAmAnya rIte, khAsa kAraNa vizeSa vagara) grahaNa karavU nahi, je pRthvI upara veratAM veratAM ApavAmAM Ave te chardita kahevAya che. A pramANe gRhastha tathA sAdhune AzrayIne daza doSa kahelA che have grAsa-eSaNAthI utpanna thanArA pAMca doSa sAMbhaLo. je ghI tathA khAMDa sAthe bheLavIne kSIra-dUdhAdika svAdiSTa karavAmAM Ave, te rasa tathA gorasathI thayelI saMyojanA kahevAya che, apramANa evaM AhArAdi anivAra ane ghana evA be prakAracaM che. je vAraMvAra khAvAmAM Ave, te anivAraka kahevAya che. je eka ja veLAe batrIsa koLIAthI adhika khAvAmAM Ave te ghana kahevAya che. ema siddhAMta-AcAranA vidvAnoe kaheluM che. jeTalo AhAra karavAthI potAnA uttama saMyamano nirvAha cAle, teTalA pramANano AhAra jinabhagavAne sAdhuone mATe kahelo che. (vadhArAno AhAra pramANAtirikta jANavo.) je AhArAdi rAgathI karavAmAM Ave, te munine aMgAradoSa kahevAya che ane je AhArAdika dveSathI karavAmAM Ave, te munione dhUmradoSa kahevAya che. kSudhAnI pIDA zamAvavA, prANa, zubha dhyAna ane saMyamanI rakSA mATe, IryAsamiti sAcavavAne mATe ane gurvAdikanuM vaiyAvacca karavA mATe-e cha kAraNothI je prAsuka bhojana karavAmAM Ave te sakAraNa jANavU. bAkI- badhuM akAraNa che. mohanA udayamAM, rogamAM, upadravamAM, jIvarakSAmAM, tapamAM ane aMtakAle zarIra choDavAmAM (anazana AdaratAM) bhojana choDI devU. A pramANe suDatALIza duSTa doSathI rahita, zayyAtara AhAra vagerethI varjita evaM anAdi je sAdhu vApare che te zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 200
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanazAnI kathA lokamAM eSaNAsamitine sadA pALanAro che ane te sivAya, je vApare che, te sAdhu virAdhaka che. aTavI, roga tathA dukALanA bhaya vageremAM teonI aMdara kadi aticAra hoya che, to tenI AlocanA karavAthI (jJAnI guru mukhe AloyaNa levAthI) pavitra thavAya che. jala, anna, khAdya ke svAdya jo sacitta hoya, to te dhanazarmAnI jema prANano aMta thAya, to paNa muni grahaNa karatA nathI. / / 976 / / dhanazarmAnI kathA __ujjayinI nagarImA pUrve dhanamitra nAme eka zrImAn uttama vaNika raheto hato. tene zatruothI rahita evo dhanazarmA nAme putra hato. eka vakhate gurunI pAsethI A saMsArane asAra jANI te satkarmathI prakhyAta thayelA dhanamitre potAnA putra dhanazarmAnI sAthe dIkSA lIdhI. eka samaye te sAdhu dhanamitra putra sahita gacchanI sAthe bhayaMkara grISmaRtumAM pRthvI upara vihAra karatA karatA koI aTavImAM teo AvI paDyA, tyAM sarva sAdhuo kSudhA tathA tRSAthI AkuLavyAkuLa thaI gayA. teomAM sarvathI laghu dhanazarmA vizeSa pIDA pAmavA lAgyo. tRSAne laIne teno kaMTha sukAI gayo. te rastAmAM cAlI zakyo nahi, tethI te pAchaLa rahI cAlavA lAgyo. teno pitA dhanamitra putranA mohathI tenI sAthe rahyo. te kSullaka muni jema maMdamaMda cAle tema teno pitA tenI AgaLa cAlato, kAraNa ke tene te putra prANathI paNa vadhAre vallabha hato. tevAmAM nirmaLa jaLavALI eka nadI rastAmAM AvI. jema rogI amRtanA saMcayane joI khuzI thAya, tema sAdhu te nadIne joI khuzI thayo. muni dhanamitre kayuM, "vatsa jala pI, ke jethI tArA prANa bace ane hamaNAM ja tuM munionA sAthamAM cAlavAne samartha thaI zake." A pramANe kahI muni dhanamitra nadIne pele pAra jaI jhADanI othe chUpAI rahyA. kAraNa ke jethI potAno putra muni dhanazarmA nadInuM jaLa pItAM zaramAya nahi. pachI muni dhanazarmA nadImAM peTho ane aMjalimAM jaLa lIdhuM, tevAmAM tene A pramANe vicAra Avyo-"A jaLanA eka biMdumAM jinezvaradeve kahelA asaMkhyAtA jIvo sadA hoya che ane temAM ghaNAM trasa jIvo pratyakSa rahyA che. he jIva, tuM hAla prANAtipAta viratinuM vrata laI tArA eka jIvane mATe te asaMkhyAtA jIvone kema mAre che? are AtmA AQ akRtya-naThAru kAma karavAthI kAMI kalpAMta sudhI jIvAtuM nathI ane grahaNa karelA vratanuM khaMDana karavAthI kalpAMta to thAya ja che. mArA snehamUDha pitA jo ke jala pIvAnI AjJA Ape che paraMtu sarvajJa, vacana ullaMghana karavU nahiM." A pramANe bhAvanA bhAvI muni dhanazarmAe aMjalImAMthI jaLa choDI dIdhuM ane pachI te nadIne bIje tIre gayA. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 201
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanazAnI kathA tyAM kSaNavAramA te prANa mukta thaI gayA. zubha bhAvane laIne te vaimAnika devatA thayA. muhUrta mAtramA avadhijJAnathI pUrvabhava jANI teNe potAnA hRdayamA vicAryu ke, "munione mArA maraNathI kheda na thAo" Avo vicAra karI teNe potAnA zarIramAM adhivAsa karyo, tatkAla zIghra gatithI teNe cAlavA mAMDyu. A putre pANI pIdhuM, ema mAnatA muni dhanamitrane tethI ghaNuM sukha utpanna thayu. pachI kSudhA tathA tRSAthI pIDita evA bIjA munione jANI teNe ThekANe ThekANe vaikriya gokula banAvI dIdhAM. parama kharA arthane nahi jANanArA te munioe te gokulamAMthI chAsa vahorI tenuM sArI rIte pAna kayuM. "santaH saralabuddhayaH" satpuruSo saraLa buddhivALA hoya che. pachI potAnuM svarUpa oLakhAvavA mATe te devatAe koI sAdhunI upadhi najIkanA gokulamAM bhUlAvI dIdhI. te muni jyAre gAma tarapha gayA; tyAre teNe munionI AgaLa jaNAvyu ke, "A najIkanA gokulamAM mArI upadhi paDI rahI che, tethI huM te laI Aq tyAM sudhI tame ahiM mArI rAha juo" A pramANe kahI te gokulamA gayo, tyAM potAnI phakta upadhi jovAmAM AvI paNa gokula jovAmAM Avyu nahiM / / 1000 / / teNe AvI te samAcAra munione kahyA tyAre teoe te gokula devatAe nirmANa kareluM jANI mithyA duSkRtya Apyu, pachI pelA dhanazarmA devatAe pragaTa thaI potAnA pitA sivAya bIjA munione bhAvanA yukta thaI vidhipUrvaka vaMdanA karI, te vakhate te uttama sAdhuoe pUchyuM ke, "tame koNa cho?" tyAre teNe kA ke, "hu~ kSullaka dhanazarmA muni chu. munioe prazna karyo-to pachI tamoe hamaNAM A tamArA potAnA pitAne vaMdanA kema na karI?" teNe kaDaM, "A mArA pitAe mane pUrve pApa buddhi ApI hatI. tethI ahiMsA vrata- khaMDana karanArA te pitAne meM vaMdanA na karI" "ema zI rIte banyu?" munioe punaH prazna karyo eTale teNe potAnA pitA ane potAnA saMbaMdhamAM prathama je hakIkata banelI te badhI kahI saMbhaLAvI. te samaye dhanamitra muni bolyA, "he muni, mAruM mithyA duSkRta ho ane je meM siddhAMtanI viruddha kayu, te kSamA karo." devatAe kahyu, "havethI je zrI jina bhagavAne kaheluM hoya, te rAgathI ke dveSathI tamAre virAdhaq nahIM, kAraNa ke te anaMta saMsAra, kAraNa thAya che." pachI dhanazarmA deva khAmaNA pUrvaka munione namI svargalokamAM cAlyo gayo. he muni, evI rIte tamAre kadipaNa aprAsuka AhArAdi grahaNa karavA nahi. eSaNAsamitivALA muni dharmaruci nAmanA muninI jema dravya, kSetra, kAla ane bhAvavaDe viruddha evaM azanAdi grahaNa karatA nathI. 202 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaruci maninI kathA dharmaruci muninI kathA koIeka gacchamAM nAmathI ane guNathI dharmaruci nAmanA muni hatA. temanuM hRdaya sadAcArano vicAra karavAmAM catura hatuM. teo grISmaRtumAM aTThama vagere tapa karI abhigrahane grahaNa karavAmAM AdaravALA thaI ane iMdriyono jaya karI pariSahonA samUhathI potAnA AtmAne AtApanA ApatA hatA. eka vakhate bIje gAma vihAra karI jatA evA teo koI jaMgalamAM AvI caDyA. tyAM kSudhA ane tuSAnI bAdhAthI temanA prANa kaMThe AvI gayA. A vakhate te jaMgalamAM koI vyaMtarI vanadevIe be vaikriya puruSo utpanna karyA. teomA ekanA hAthamAM kAMjIthI bhareluM tuMbaDuM vikuvyu, te puruSe bIjA puruSane kA, "are bhAI, A kAMjI pIjA" "huM tRSAtura nathI" ema teNe javAba Apyo. pachI te bolyo "A kAMjIno bhAra koNa upADaze?" tyAre pelAe kaDaM "A sAdhune ApI de athavA jamIna upara pheMkI de, mAre pharIvAra te kAMjInu kAMI kAma nathI." te sAMbhaLI teNe dharmaruci munine kA, "jo tamAre kAma hoya to A kAMjI lyo. A tRSa (chAllA)nuM pANI che, jethI tamAre choDI dIdhelA bhikSAnA AhAra jevU thaze." pachI te munie tene upayoga ApI joI te keva' dravya che, teno vicAra karyo. tatkALa munie vicAryu ke, "A kAMjImAM khuzabo Ave che, tethI te kAMjI nathI vaLI grISmaRtumAM puSpikA vagara Abu kAMjIka maLavU muzkela che." AIM vicArI teNe te baMne puruSonuM dRSTithI . AdarapUrvaka avalokana kayu. tyAM te baMne naro 'animeSa dRSTivALA ane jemanA caraNa jamInane lAgelA nathI evA jovAmAM AvyA. te uparathI abhyAhRta vagere doSano munine bhaya lAgyo. eTale te temaNe grahaNa kayu nahi. te samaye te vyaMtarI pratyakSa thaI ane teNIe munine karvA ke, "jeNe pipAsAno parISaha jItyo che, evA tamane dhanya che." A pramANe muninI stuti karI ane namaskAra karI te devI adRzya thaI gaI, pachI te dharmaruci muni ahaMkAra rahita thaI pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. he vicakSaNamuni, AvI rIte eSaNA samiti pALavI ke jethI zuddha AhAranA sevanathI tamArI kAyAnI zuddhi thAya. je vastu dRSTithI joIne ane pachI rajoharaNa vagerethI puMjIne levAmAM Ave ane mUkavAmAM Ave, te cothI AdAnasamiti kahevAya che. te AdAnasamitine nahIM pALavAthI jevA doSa thAya che, tema tene pALavAthI tevA guNa thAya che, te somilAnA dRSTAMta uparathI sAdhue tarata ja jANI levU joIe. 1. AMkhanA palakArA na thAya tevI dRSTi. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 203
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ somilAryanI kathA somilAryanI kathA pUrve koIeka nagaramAM somilArya nAmanA brAhmaNe potAnA pApanI zuddhine mATe gurunI samIpe dIkSA grahaNa karI. eka vakhate tenA AcAryagurunI vihAra karavAnI icchA thaI AvatAM temaNe somilAryane kahyu ke, "pAtrAM-upakaraNo satvara bAMdhI taiyAra karIle." te somilArya munie gurunA kahevA pramANe karI lIdhuM. tevAmAM koI kAryane laIne guru rokAI gayA. pachI jyAre pauruSI (porasI) AvI eTale gurue te munine tarata karvA ke, "hamaNAM vidhithI te pAtra upakaraNo vagerenI yathAvidhi-anyunAdhika evI pratilekhanA pharIvAra kara. te pratilekhanAno vidhi A pramANe karavAno che. vastranI pratilekhanAmAM eka dRSTie nava pratilekhanA che. te AkhoTaka prakhoTaka ane purima e cha kahelI che. dehanI pratilekhanA mastaka, mukha, hRdaya ane caraNamA pratyekane traNa traNa ane pRSTa bhAge cAra pratilekhanA che. pAtrane bAhara bAra ane madhye bAra pratilekhanA kahelI che. ane hAthanA sparzathI eka-evI rIte traNemAM badhI maLIne paccIsa pratilekhanA thAya che. prabhAta kAle mukhavastrikA, rajoharaNa, be niSadyA, colapaTTa, traNa kalpa, saMthAro ane uttarIyavastra-ema daza pratilekhanA thAya che. AnA saMbaMdhathI rAIpratikramaNano samaya samajI levo. sUryodaya pahelAM prAtaHkAle pratikramaNano vakhata vidvAnoe jANI levo. eka pAye UNI pauruSI hoya, tyAre prathama muhapattI, gucchaka, doro, pachI paTala, pachI pAtronA kezarIA, pAtraka, pachI mAtraka, rajasrANa, pAtrabaMdha (jhoLI) ane te pachI pariSThApanaka, mukhavastra, colapaTTo, vasati, gucchaka, pachI pariSThApanaka, pAtrAnA kezarA, pAtrAnuM baMdhana, paTaLa (paDalAM), rajasrANa, mAtraka, pAtraka, pachI sUtaranA ane unanA traNa kalpa, pachI uttama saMthAro, kAjo lenAra sAdhue avaLI rIte dAMDo ane colapaTTo paDilehavA. upavAsa hoya te divase to chelle pahora dAMDo ane colapaTTAnI cheDe (bIjI pratilekhanA kIdhA pachI) pratilekhanA karavI." gurunAM AvA vacana sAMbhaLI teNe gurune kaDaM, meM hamaNAM ja agAu pratilekhanA karI che, to punaH vRthA zA mATe karavI joIe? guru bolyA, "are muni, zrI kevaLI bhagavAnane te pratilekhanA, vastrAdika jaMtuo vaDe saMsakta hoya to karavAnI hoya che ane chadmasthone te asaMsakta ane saMsakta ubhayathI karavAnI hoya che. te padArthomAM madhye kadAcit nizcaye kalIba-napuMsaka jIva hoya, tethI chadmastha munioe to te pratilekhanA satata karavI ja joIe." AthI te munie hRdayamAM roSa lAvIne gurune uMce svare kaDaM, "zuM te zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 204
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaruci muninI kathA padArthonI madhye sarpa haze?" guru bolyA, "hA, vakhate sarpa paNa hoya." pachI te muni gurunAM vacananA baLathI roSa dharI babaDato babaDato sIkuM (jhoLInI gAMTha) choDavA lAgyo ane nAka maraDavA lAgyo. tevAmAM zAsanadevIe te padArthomAM eka vaikriya sarpa nAkhI dIdho. tene jotAM ja te muni saMbhrama pAmI gurunA zaraNe Avyo. teNe potAnA pragaTa aparAdhane AdarapUrvaka khamAvA mAMDyo. te samaye devI paNa pragaTa thaI tene Thapako Apyo. pachI saMvegane prApta thayelA te somilArya munie gurune AdarathI jaNAvyu ke, "bhagavan, have AjathI huM pramAda karIza nahiM. ApanI pAse je sAdhuo Avaze temanA dAMDAne huM grahaNa karIza ane Asana ApIza." pachI somilArya muni AcAryanI pAse je ghaNA sAdhuo Ave temanI sanmukha javA lAgyo ane temanA caraNone pujavA lAgyo. temanA dAMDAne laI, nIce tathA upara puMjI sAre sthAne mUkavA lAgyo ane pote manamAM duHkha kaMTALo lAvyA vagara temane mAna ApavA lAgyo. jyAre RNarahita puNyavAn sAdhuono gaNa jaMgalamAM Avyo hoya, to tyAM paNa te nitya vinaya karato ane AdAnasamiti pALato hato. kRtArtha somilArya muni te samitinA prabhAvathI karmano kSaya karI, kevalajJAna prApta karI mokSane prApta thayA. evI rIte he muni, tame paNa sadA cothI samitine dhAraNa karo ke jethI karmathI mukta thaI zako. / / 1052 / / je Thallo (vaDInIti), mUtra (laghunIti), aneSaNIya (sadoSa-akalpya), AhAra vagere jJAnIe batAvelA nirdoSa sthAnamA paraThave te pAMcamI utsarga samiti kahevAya che. jyAM lokonI AvajAva na hoya, koI juve tevU na hoya, strI, napuMsaka ane pazuthI je varjita hoya ane je nirjIva, chAyAvALu ane dara rAphaDA vagaranuM zuddha sthAna hoya, tevA sthAnamAM dizA, gAma, sUrya ane pavanane sanmukha varjIne ane avagraha (bhUmi)nI anujJA laIne sadbuddhimunie Thallo karavo joIe. je munie pAMcamI samitine utkRSTa zaktivaDe sadA pALe che. te dharmaruci muninI jema saMyamanI zuddhivALo thAya che. dharmaci muninI kathA koI eka gacchamAM mUla guNa tathA uttara guNothI agraNI thayelA ane siddhAMta bhaNavAmAM udyogI rahenArA dharmaruci nAme eka pavitra muni hatA. eka vakhate saMdhyAkAle svAdhyAya karavAmAM vyagra hRdayane laIne temanAthI mUtra karavAnI bhUmine lagatuM sthaMDila zodhI zakAyuM nahIM, tethI temanuM peTa sthUla thaI gayuM ane kukSimAM zula utpanna thaI Avyu. te samaye zItakALamAM hAjatanA vegane dhAraNa karavAthI te zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 205
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadAsanI kathA muni Akula-vyAkula banI gayA. tathApi te bhavabhIru muni zarIra ciMtA karatA nathI. aho! meru parvata kalpAMtakAle paNa potAnI maryAdA choDato nathI. vizeSamAM te munie ulaTo potAnA AtmAne upadeza ApavA mAMDyo. vicAravAn manuSya ziSTalokane ucita ja kArya kare. "are jIva, tuM A saMsAramA pramAdane laIne navAnavA bhavamAM bhamyo che, chatAM tuM tethI thAkI gayo nathI ke hamaNAM paNa tevU ja kare che? jyAre tuM A ThallA-mAtrAnA nirodhathI Akula-vyAkula banI gayo, to pachI jo tArI gati nigodamAM thaze, to tyAM te nigodanuM duHkha zI rIte sahana karI zakIza?" A pramANe bhAvanA karatAM te munine jANI koI devatAe tenI pIDA satvara nAza karavAne khulluM prabhAta banAvI dIdhuM. pachI te munie sthaMDilanI pratilekhanA karI jevAmAM mutrotsarganI kriyA karI rahyA, tevAmAM svAbhAvika rIte pArcha aMdhakAra thaI gayu. tethI temaNe te devanI mAyA jANI mithyA duSkRta Apyu ane devatAe pratyakSa sAnidhya kayu, chatAM paNa teNe garva karyo nahiM. he muni, A pramANe tamAre pAMcamI samiti dhAraNa karavI ke, jethI uttama evA munine tatkALa saMsArano kSaya thaI jAya. vikalpanI kalpanAthI mukta ane samatArUpI amRtathI siMcita thayeluM je mana hoya, tene kuzaLa puruSoe manogupti kahelI che. koparahita puruSonAM mugaTarUpa ane zraddhAne dhAraNa karanAro koI zrAvaka jinadAsanI jema bAdhAothI parAbhava pAmyA chatAM paNa e manoguptine dhAraNa karI rAkhe che. jinadAsanI kathA caMpA nagarImAM zrAvakanI pratimAne dhAraNa karanAra, zuddha hRdayavALo ane sadA dayALu jinadAsa nAme eka zrAvaka hato. te AThama vagere zubha parvanA divasomAM ekAMta gRhanI aMdara nirvikAra thaI vizeSapaNe pramANavALI pratimA vaheto hato. eka vakhate te caudazane divase pauSadha laI potAnA gharanI najIkanA koI gharamAM rAtre pratimA (kAusagga mudrA)ne prApta thayo hato. te ja rAtre tenI strI potAno palaMga laI parapuruSanI sAthe daivayoge tyAM AvI. aMdhakAravaDe dRSTi ruMdhAI javAthI teNIe 'prakRtivaDe pArzvaga evA potAnA dhaNIne tyAM rahelo joyo nahIM. jenA cAre pAyAmAM loDhAnA khIlA jaDelA tethI nizcala evo te sAthe ANelo palaMga teNIe vegathI tyAM pachADIne mukyo. tyAM kAyotsarga rahelA jinadAsanA caraNamAM teno eka khIlo 1. prakRti-svabhAvavaDhe pArzvaga-paDane ( sthira rahelA pakSe svabhAvarthI ja) pArzva-pArzvanAtha prabhune anusaranAra. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 206
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadAsanI kathA AvI gayo, te caraNane bhedI jamInamAM pesI gayo. potAnI strIne AvI durAcaraNI jANyA chatAM caraNamAM utpanna thayelI navI pIDAne sahana karatAM paNa te jinadAsanA hRdayamAM kheda utpanna thayo nahiM. bhAvanAnA samUhathI prakAzamAna evA te bhavya AtmAe potAnA hRdayamAM A saMsAra- viSama svarUpa bhAvavA mAMDyu.- "he AtmA, te pUrve anaMta anAcArI strIo bhogavIne choDI dIdhI che, A strIne paNa teo mAMhelI eka bIjI gaNI leje vidvAnoe zAstramA strIone AvI ja kahelI che. lIMbaDo potAnI kaTutA darzAve, temAM Azcarya zu! jema jala nIcI (jamIna) tarapha jAya che, sarpa vakragatie cAle che ane agni tApa karanAra hoya che, tevI rIte lokomA vAmA-strIo paNa vAmA viSama ja hoya che. jo, tuM tArA nIcagAmI cittane evI bAbatamAM vyApAra karAvIza, to te citta tane jarUra anartha ja karAvaze. jevAM karmo bIjo mANasa kare che, tevAM ja karmo manavaDe karIne ja (bIjo) bAMdhe che; aho! cetana! tethI tuM tArA caLa-asthira cittane sthira kara. sukha ane duHkha cittane AdhIna che. cittano vyApAra karatAM te sukha duHkha pravarte che ane cittano nirodha karavAthI te sukha duHkhano rodha thAya che, mATe cittano rodha karaje. te pUrve narakamAM anaMtagaNI pIDAo bhogavI che, temAM tane eka nimeSa mAtrapaNa sukha thayu nathI. A mana to pApa karIne dUra cAlyuM jaze, pachI kharI rIte tuM ekalo A duHkhane sahana karIza." A pramANe bhAvanA bhAvato jinadAsa mRtyu pAmIne vikhyAta kIrtivALo vaimAnika devatA thayo. ahiM jyAre potAnA svAmIno deha pRthvI upara paDelo joyo, eTale te strI saMbhrama pAmI gaI. pachI e badho vRttAMta jANavAmAM AvatA teNInA hRdayamAM kheda utpanna thaI Avyo. A vakhate jinadAsa devarUpe avadhijJAnathI potAnI strInI sthiti jANI tyAM Avyo ane teNIne ane pelA parapuruSane pratibodha ApI dIkSA apAvI. dUdha zelaDIno rasa ane jalanI jema svabhAve zItaLa evA satpuruSo koI tApita (pIDita) thayA hoya, chatAM vikriyA (roSa) karatA nathI. anyanA aparAdhane pragaTa jANyA chatAM gRhastho paNa jo evI rIte manano (atyaMta) nigraha karI zake che, to pachI munionI zI stuti karavI? je satata mauna dhAraNa kare athavA vANInI vRttino saMvara kare, te sAdhu jina zAsanamAM vAggupti-vacana guptino dhAraka kahevAya che. / / 1090 / / A vakhate padmasena munie prazna karyo ke, "bhASAsamiti ane vAgaguptie banemAM zo taphAvata che? te (kRpA karI) kaho." guru bolyA-"je sAdhu bhASA samitivALA hoya te vAggupti vALA avazya hoya che, paNa je vAgguptivALA hoya, zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 207
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNadatta sAdhunI kathA te bhASAsamitivALA hoya yA na hoya. kuzaLa-DahApaNa bhayuM jayaNAyukta vacana uccarato muni vacana guptivaMta kahevAya, paraMtu kevaLa maunadhArI rahenAra (tathA prakAranA lakSa vagara) bhASAsamitine pAmI na zake, eTalo taphAvata che. je muni guNadatta sAdhunI jema vAgguptine dhAraNa kare che, te muninI AjJAne cora loko paNa mastaka para uThAve che. guNadatta sAdhunI kathA koI eka nagaramAM sArIjJAtinI vikhyAtivALo ane guNonI zreNIthI vibhUSita guNadatta nAme eka kumAra hato. eka vakhate te 'viyoga rahita hato, chatAM paNa puNyanA prasAdathI yogano kAraNarUpa gurunA uttama saMyoga thaI Avyo tethI te guNadatta kumAre saMsAra, vaibhava, catura mAtApitA ane uttama svajana vargane choDI daI te guru pAse vrata grahaNa kayu. anukrame te gItArtha thayo. eka vakhate paramArtha (paropakAra) karavAnI icchAthI svajanone bodha ApavA te mArge vihAra karato hato, tevAmAM koIvAra aneka uttama zaherIone luTanAra, krura hRdayavALA, anyAyI ane svecchA pramANe AhAra karanArA mleccha coro tene manyA. te munine nigraMtha dhArI temaNe choDI mukyA. paraMtu teomAMthI eka mukhyacore karvA ke "A mArge coro che," ema tamAre koIne kahevU nahi. / / 1100 / / munie te kabUla kayu. pachI teo keTaleka mArge cAlyA, tyAM potAno mAtA pitA vagaire sarva svajanavarga yAtrA karavAne mATe nIkaLelo te temane sAme manyo. te bhaktimAn svajanoe vinaMtI karI munine pAchA vAlyA eTale teo temanI sAthe mArge pAchA cAlavA lAgyA. tevAmAM pelA coroe AvI temane pakaDyA ane temanuM sarvasva luMTI lIdhuM. temanI sAthe sAdhuomAM ziromaNirUpa te munine joyA, eTale coro bolyA ke, "ApaNe je munine choDI mUkelo te ja muni A che. teNe ApaNA bhayathI koIne ApaNI vAta jaNAvI nathI." coronAM A vacana sAMbhaLI sarvanI sAthe pakaDAyelI te muninI mAtAe krodha pAmI te coronI senAnA svAmIne kA, "tamo mane satvara charI Apo, jenAthI huM mArA peTane cIrI tenA be bhAga karUM." corapatie kaDaM, "zA karaNathI ema kare che?" muninI mAtA bolI, "jene meM navamAsa peTamA rAkhyo, te A putra kuputra thayo, mATe tene dhAraNa karanAra peTane mAre cIrI nAkhavU joIe." "te kuputra zI rIte thayo?" corapatie pharIthI pUchyuM, muninI mAtA bolI-"te tamo ahiM 1. saMsArapakSe (kuTuMba-lakSmI pramukhanA) viyoga rahita-saMyogI hato. 2. yoga eTale mana, vacana ane kAyAnA yogane sAdhavAnuM kAraNa saMyama. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 208
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNadatta sAdhunI kathA rahelA cho, evaM pote jANato hato, chatAM teNe amone te vAta kahI nahI, tethI e mAro kuputra che." te sAMbhaLI corapatie munine kAM, "jo A tArI mAtA hatI, to teM teNIne amArA khabara kema na ApyA? zuM te amArA bhayane laIne nathI ApyA ke?" muni bolyA-"dharma karma karatAM zrI vItarAga prabhunA vacana- khaMDana thaI jAya te sivAya vadhAre Akaro bIjo bhaya mane lAgato nathI. vANIne niyamamAM rAkhanArA munione siddhAMtamA je vAggupti karavA kaheluM che, te vAggupti sarvajJa prabhunI AjJAne pALanArA sarva yatioe pALavI joIe. je sarva be kAne saMbhaLAya ane be netrothI jovAya, paNa jo te sAvadya-dUSita hoya, to sAdhuoe koIne kahe, na joIe." corapati bolyo-"are muni, e kharuM che, paNa tevU bIjAonI AgaLa na kahevAya, paNa potAnA mAtA vagere svajanone to temanuM hita thAya tevU kahevU joIe." vANIne niyamamA rAkhanArA munie javAba Apyo, evI rIte kahevaM, e gRhasthonI sthitimAM kharaM, paNa jeo sarvasaMgano tyAga karanArA munio che, temane to sarva sthaLe samAnabhAva rAkhavo joIe. aho! A je mArI mAtA che, te pUrve anaMtavAra mArI mAtA thayelI che ane anaMtavAra huM paNa tenI mAtA thayela hoIza. je mAtA vagere svajana varga che, te sarva rIte hitakArI che, tathApi durgatimAM paDanAra puruSone te sahAyakArI thato ja nathI. jema ghaNAM sahAyako chatAM paNa atizaya thayelA roga vagere bhogavavA paDe che, tema ghaNA sahAyako hoya, to paNa jeNe je karma kayu te tene bhogavaq ja paDe che." muninI AvI dezanAthI te corasvAmI pratibodha pAmI gayo ane teNe kA ke, "jenI AvI buddhi che, evA Apane dhanya che ane A pRthvI upara Apa agaNya puNyavALA cho. Aje mane paNa tarata pratibodha thaI gayo che, have AjathI huM corIno dhaMdho kadipaNa karIza nahiM." pachI te corapatie muninI kulIna mAtAne potAnI mAtAnA jevI mAnI teNIno satkAra karyo ane pote je lUTyuM hatuM, te badhuM teNIne sarvathA-zuddha udAra (bhAvathI) pAchu ApI dIdhuM. ujjvaLa hRdayavALA te kRtajJa corapatie potAnA svajanarUpa bIjA corone corI karavAnA pApathI rahita ane zrI jina bhagavaMtanI AjJA tathA AcArane dhAraNa karanArA karI dIdhA. / / 1120 / / he muni! evI rIte guNothI zobhatA evA tamAre satata vAggupti dhAraNa karavI, jethI pachI tamArI vANI anyathA judI rItanI ke vRthA-phogaTanI zI rIte thAya? arthAt na ja thAya. je dayAne laIne kAcabAnI jema potAnA aMga tathA upAMga saMkocI kAyotsarga vageremAM rahe, te muni kAyagupsino dhAraka kahevAya che. je manuSya zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 209
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavanuM vRttAMta potAnA hRdayamAM viveka rAkhI e kAyaguptine dhAraNa kare che, teNe duHkhamAM paNa mArge cAlatA eka sAdhunI jema te pALavI joIe. mArge cAlatA eka sAdhunI kathA koI vidvAna uttama sAdhu sArthanI sAthe cAlatAM mArge pRthvIkAya vagere jIvonuM sadA sAvadhAna thaI rakSaNa karatA hatA. te sArtha svAbhAvika rIte jyAM jalavALo pradeza hoya tyAM vasato hato ane tevA pradezamA sahaja rIte lIlotarImAM ghaNAM trasa jIvono saMbhava hoya ja; tyAM te vicakSaNa muni sarva rIte ati jayaNAthI bhUminA bhAgane zodhIne rahetA hatA. sAdhuo prAye karIne dayALu ja hoya che. eka divase te sArtha jemAM ghaNAM trasa jIvo ane haritakAya-lIlotarInA jIvo hatA, tevA bhAgamA rahyo, tyAM te sAdhune zuddha vAsa sthAna manyu nahiM. phakta eka paga mukI zakAya teTalo chakAya jIva vagarano koI bhUmino bhAga temane daivayoge vAsa karavAne mATe ghaNI muzkelIthI maLI zakyo. te bhAgamAM eka paga mUkI te sAdhu lokone camatkAra upajAvatA ane hRdayamAM navakAra maMtra saMbhAratA kAyotsarge rahyA. A .samaye iMdre jJAnathI jaMbUdvIpa, avalokana kayu, tyAM te kaSTathI zarIrane TakAvI rAkhI rahelA muni tenA jovAmAM AvyA. tyAre iMdre harSathI temane praNAma karyo ane stuti karI. te vakhate pUrvanI jema koI mithyAdRSTi deva tyAM Avyo. teNe siMhanuM rUpa laI te munine kAyotsargamAMthI pADI nAkhyA, munie mithyA duSkRta kahI punaH kAyotsarga dhAraNa karyo ane te potAnA hRdayamAM A pramANe ciMtavavA lAgyA"are! jIva, tuM eka page rahetAM tane thoDaM duHkha thayuM haze, paNa tArA paDavAthI bIjA ghaNAM jIvono kSaya thAya che. tuM kAyotsarga rahetAM tArA aMga tathA upAMga je bhAMge che, te bahAra vRttithI bhAMge che, paraMtu tArA aMtaraMgo to AtmAnI puSTine mATe thAya che. he sattama, je A koI siMha- rUpa dharIne Ave che, te pote baMdhubuddhithI tArA karmano kSaya kare che, tethI tene mAna Apaje. vyAdhine haranAra sAro vaidya kaDavA auSadha Ape ane aMgano cheda kare, to paNa te vaidyane ghaNuM dravya ApavAmAM Ave che." A pramANe bhAvanA bhAvatA te munine pelA devatAe uttama jJAnanA baLathI jANI lIdhA. pachI pRthvInA mala (azuci) rahita evA potAnA (divya) svarUpane teNe pragaTa kayu. pachI te munine namaskAra karI ane iMdrane te vRttAMta jaNAvI te devatA prathama karelA abhimAnane choDI potAne sthAne cAlyo gayo. ane sarva sArthanA lokoe bhaktipUrvaka praNAma karelA te sAdhue potAnA bhAvathI jinadharmanI 210 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavatuM vRttAMta prazaMsA karI. A pramANe he muni, tamAre paNa yatnathI kAyaguptinuM pAlana karavU, jethI tamAruM prathama vrata sarva prakAre zuddha thAya. vaLI kA che ke, "sAdhupuruSa paNa jo 'bhagnasUtra thAya, to te anya pAsethI artha meLavI zakato nathI. tethI tamAre sanmAnanA vyavasAyathI te sUtranuM rakSaNa karavaM. je puruSo sadAcArI ane dhruva darzanavALA hoya che te uttarakASThAne bhaje che, paNa apara bIjI pUrvAzAne bhajatA nathI. je vizvamA RSi thaIne paNa dakSiNadizAne choDatA nathI, te kSamAdhArI thaI vRddhi pAmatA nathI. paNa aMdara khAro ane lakSmIno janaka thAya che. je traNa jagatanA jIvonI jema mAruM tAruM karato nathI-samasarvatra samabhAvane dhAraNa kare che. tevA (samabhAvI)nuM 'darzana thatAM loko AtmAne sArI rIte jANanArA thAya che, e AzcaryanI vAta che. je A lokamA muktine seve nahIM tene paralokamAM te mukti kyAthI hoya? kAraNa ke loke sevana karelI vAmA paralokamAM sAthe rahenArI thAya che. he muni, ahiM tuM kSamAbhRt thayo che to have atulya evI 'kSamAne dhAraNa kara. "sugotranA arthane dhAraNa karanArA sAdhuo- pada ucca che. je vikrama choDavAmAM Ave te mokSamArgamAM 10vikramarUpa bane che, tethI te vikrama mana, vacana ane kAyAnA yogamAM yojI jina nAmane arthe 1. sAdhupakSe bhagnasUtra-eTale sUtranA abhyAsano bhaMga karanAra (maMda) thAya to bIjA zAstra saMbaMdhI artha-meLavI zakato nathI, tethI guru vagerenA sanmAnI sUtranA abhyAsatuM rakSaNa karavU, sAdhu-sAhukArapakSe je bhagnasUtra eTale vyavahArano bhaMga karanAra thAya che, to anya-bIjA pAsethI tene artha-dravya maLatuM nathI. tethI sAhukAre sArA mAnathI potAnA vyavasAya dhaMdhAnuM rakSaNa karavaM. 2. sadAcArI eTale sArA AcAravALA ane dhruva-nizcaLa darzanavALA hoya, te uttarakASThA uMcI dizA-sthitine bhaje paNa bIjI pUrvAzA-pahelAnI AzA rAkhatA nathI. je sadAcAra sadA gati karanAra dhruvanA tArAnuM darzana uttarakASThA-uttara dizAmAM thAya che, pUrva dizAmAM thatuM nathI. 3. je RSimuni thayA pachI dakSiNAzA-dakSiNA levAnI AzA rAkhe che te kSamAdhArI kSamAne dharanAra sAdhu thayA chatAM vRddhi pAmato nathI pakSe je RSinA tArA dakSiNa dizAmAM uge che. te kSamAdhArI pRthvI upara AvavAthI vRddhi pAmatA nathI. AgaLa vadhatA nathI. paNa te aMdara khAro-khArA jaLavALo ane lakSmIno pitA-samudra bane che. 4. arthAt je traNa jagatamAM koIne potAnuM ke pArakuM jANato nathI, tevA mahAtmAnA darzanathI bIjA loko paNa AtmabhAva-parabhAva jANI zake che, e AzcaryanI vAta che. 5. upasargasahaM dehaM, ya: kuryAttasya nAsukhaM anAvRtaM sadA vatraM, zItAdisahate khalu // 1152 / / 6. je A lokamAM muktine saMtoSa-nirlobhatA-niSparigrahatAne seve che-Adare che, tene paralokamAM mukti-mokSa maLe che. A lokamAM sAthe rahelI strIo paralokamAM paNa sAthe rahenArI thAya che. 7. kSamAbhRtakSamAne dhAraNa karanAra pakSe parvata. 8. kSamA-kSamAguNa pakSe pRthvI. 9. sugotra-sAraM gotra kula pakSe parvata. 10. vikrama-vizeSa pravRtti. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 211
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavanuM vRttAMta (nirAzI bhAve niHspRhapaNe) karavo. he muni, dravya vagereno pratibaMdha choDI tamAre vihAra karyA karavo. kAraNa ke pratibaMdha rAkhavAthI zarIrane kleza thAya che ane pApano leza prApta thAya che. utkRSTa guNomAM ane bIjAnA guNomAM matsara karazo nahIM. tema svaguNa-AtmAnA guNano ane potAnA guNano utkarSa jaNAvazo nahiM." A pramANe gurunAM vacanone grahaNa karI te padmasena munie thoDA divasomAM pAThathI ane arthathI sarva siddhAMtanuM avalokana kayu. te dayALu hRdayavALA munie potAnA pUrvanA duSkarmano kSaya karavAne caturtha, SaSTha ane aSTama vagere zuddha vividha tapa karavA mAMDyuM. 'je potAno deha upasargone sahana karI zake evo kare che, tene duHkha thatuM nathI. kharI vAta che ke ughADaM mukha sadA zIta vagerene sahana karI zake che. te muni e 1. kSudhA, 2. tRSA, 3. zIta, 4. uSNatA, 5. daMza, 6. acela, 7. arati, 8. strI, 9. caryA, 10. niSadyA, 11. zayyA, 12. Akroza, 13. vadha, 14. yAcanA, 15. alAbha, 16. roga, 17. tRNasparza, 18. mala, 19. satkAra, 20. prajJA, 21. ajJAna, 22. samyaktva ema bAvIsa parISahone sahana karavA mAMDyA. AtmasaMvedanIya-pote anubhave tevA deva, tiryaca ane manuSye karelA cAra prakAranA upasargo teNe potAnA hitane mATe sahana kA. - eka vakhate vivekathI gurunI AjJA laI gaNamAMthI judA nIkaLI temaNe sAdhuonI A pramANe pratimA vahana karI-azana tathA pAnavaDe eka eka dattine grahaNa karatA te munie eka mAsa sudhI pahelI pratimA vahana karI, gacchamAM AvyA pachI evI rIte mAsanI dattine vadhAratAM vadhAratAM sAtamAsavaDe sAtamI pratimA vahana karI. pachI ekAMtarA upavAsa, AMbelanA pAraNAvaDe pAna (jaLa) rahita gAmanI bahAra uttAna zayana karI nizcaLa rahI sAta divasa sudhI ugraupasargane sahana karatAM AThamI pratimA vahana karI pachI te gaNI gacchamAM AvyA. pachI evI rIte moTA kaSTovALA munie utkaTikAsane rahI vidhipUrvaka sAta divasavaDe navamI pratimA karI, e ja niSThA upara rahI virAsane dhyAnamAM nizcala banI sAta divase dazamI pratimA vahana karI. pachI ahorAtri bahAra rahI SaSTha (chaTTha) tapa karI be bhajAo laMbAvI rAkhI agiyAramI pratimA vahana karI. pachI aSTama karI hAtha laMbAvI rAkhI dhyAnamAM lIna thaI ane potAnI dRSTi siddhazilA tarapha rAkhI eka rAtrinI bAramI pratimA vahana karI. 1. vikrama parAkrama. 2. eka sAthe akhaMDa-eka dhArathI je anna ke jaLa maLe te tenI eka datti lekhAya-kahAya te pachI te pramANamAM vadhAre hoya ke alpa kaNamAtra ke biMdumAtra alpa hoya. 212 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavanuM vRttAMta pachI eka samaye teNe potAnA hRdayane zubha vAsanA bhAvanAthI vAsita karI zuddha vidhipUrvaka vIsa sthAnakanI A pramANe ArAdhanA karI. nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanA bhedavALA zrI arihaMta prabhunI namaskAra tathA stavana vagerethI teNe harSathI bhakti karI. ekatrIsa guNonA AdhArarUpa, niraMjana, nirAkAra, sarvasAmAnya ane asAmAnya evA siddha bhagavaMtone potAnA hRdayamA dhAraNa kayA. te catura munie caturvidha saMghanI sanmAna, dAna, vinaya ane vividha prakAranA sevanathI pUjA karI. AzAtanAnA tyAgathI, AjJAnA pAlanathI, bahumAna ane niHspRhabhAvathI teNe gurubhakti karI. saMyama-AcArane dhAraNa karanArA vayovRddha maharSionI vizrAmaNA vagerethI teNe zuzrUSA karI / / 1170 / / vizuddhabuddhivALA te munie dvAdazAMgIne dhAraNa karanArA vidvAn upAdhyAya vagere vargonI vizeSapaNe bhakti karI. chaTThaaSTama vagere tapa tapatAM dehane dhAraNa karavA pAraNuM karanArA tapasvIonuM teNe sadA vAtsalya kayu. te uttama munie pUrve bhaNelA prakhyAta zAstranI vicAraNA karI jJAnano upayoga karyo. mohathI rahita karmono kSaya karanAra ane mokSa ApanAra evA tattvazraddhArUpa lakSaNavALA samyaktvamA potAnu mana nizcaLa kayu. vratadhArI puruSono sarva guNonAM mUlarUpa evo vinaya karI teNe lokamAM vizeSa mahattva prApta kayu. karmono kSaya karanArA ane saMsAra sAgaramAMthI tAranArA Avazyaka kAryonA aticArono temaNe tyAga karyo. cittarUpI pazune bAMdhavAnA khIlArUpa, vivekI puruSoe mAnelA ane dharmanA sArarUpa evA zILa upara te akAmI munie kharI dRDhatA dhAraNa karI. eka lava pramANa kSaNanA paNa kALamAM pramAdarahita thaI teNe potAnA hRdayane dhyAna vadhAravAmAM sadA tatpara rAkhyu. krodha ane lobhano tyAga karI ane mamatA choDI, karmano kSaya karanAra bAra prakAra- tapa kayu. sArI buddhivALA te munie potAnI labdhithI je kAMI vividha vastra, ana tathA pAtrAdi prApta thatuM, te harSathI sanmAnapUrvaka sAdhuone arpaNa karI dIdhuM. atulya vAtsalyanA bhArathI prakAzamAna evA te munie bALa, glAna ane tapasvI munionI vaiyAvacca potAnI nirmaLa icchAthI karI. be prakAranI upAdhivALI upadhino tyAga karI samAdhi karI ane te sAkSAt asamAdhivALA para-zatru upara paNa samAdhi karI batAvI. teNe guruno vinaya karI sArI buddhivaDe zravaNa tathA adhyayana karI apUrva jJAna saMpAdana kayuM. jJAnanA aticArano tyAga parihAra karI, jJAnanI unnati karI, bIjAne paThana karAvIne paNa jJAnanI bhakti karI. uttama vyAkhyAno ApI, anya matanA vAdIone jItIne, te vijJAnI muni zAsananA prabhAvaka thayA hatA. A pramANe vIsa sthAnako sevavAthI karmarUpI-roganA auSadharUpa zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 213
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhava- vRttAMta evaM tIrthaMkara nAmakarma temaNe upArjana kayu. pachI vidhipUrvaka vizeSa saMlekhanA karI AyuSyane aMta samaye temaNe A pramANe ArAdhanA karI (catuH zaraNa) - __ "janasamUhe stavelA ane zukla dhyAnarUpI dhanavALA atIta, anAgata ane vartamAna evA pradhAna jina bhagavaMtonuM mAre zaraNa hojo. sarvajanoe mAnelA, yogIoe namelA, dhyAnathI gamya ane guNothI ramaNIya evA sanAtana prasiddha siddha bhagavaMtonuM mAre zaraNa hojo. jeo vANIne niyaMtraNamA rAkhanArA ane saMyamane pALanArA aneka prakArane niyamadhArI munio che, temanuM mAre zaraNa hojo. kalyANanA heturUpa, dayAmaya, nayamaya ane zrI jinabhagavAne kahelo prakhyAta dharma atyAre mAre zaraNa rUpa hojo. duSkRtya garhA - je kAla vagere ATha aticAro jJAnamA lAgyA hoya te sarvamAM mana, vacana ane kAyAthI mArUM mithyA duSkRtya hojo. darzanamA zaMkA vagere ATha aticAro lAgyA hoya, te sarvamAM mana, vacana ane kAyAthI mAru mithyA duSkRta hojo. cAritramA pravacana mAtAne anusaratAM je ATha aticAro lAgyA hoya te sarvamAM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. pRthvI vagere je ekeMdriya jIvo mArAthI haNAyA hoya, te sarvamAM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. kRmi, zaMkha, chIpa vagere je be iMdriya jIvo mArAthI haNAyA hoya, te sarvanaM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. lIkha, mAMkaDa ane jU vagere je teIdriya jIvo mArAthI haNAyA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mArUM mithyA duSkRta hojo. mAkhI, bhamarA ane pataMga vagere je cAra iMdriyavALA jIvo mArAthI haNAyA hoya, te sarva- mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. jaLa, sthaLa ane AkAzacArI je paMceMdriya jIvo mArAthI haNAyA hoya, te sarva- mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. / / 1200 / / krodha, lobha, bhaya ane hAsyane vaza thaI mArAthI je mithyA vAkya bolAyuM hoya, te sarvamana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. koTI bhavomAM kapaTa karIne je meM pArakuM ghaNuM dhana lIdhuM hoya, te sarva- mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. anaMta bhavomAM tiryaMca, deva ane manuSya saMbaMdhI je meM maithuna sevyu hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. meM pUrve pratyeka bhavamAM dhana, dhAnya ane suvarNa vageremAM mamatva kayuM hoya, te sarvanuM mana, vacana zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 214
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavatuM vRttAMta ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. gRhasthapaNAmAM pahelA aNuvratane AzrayIne vadha karavA vagere je aticAro mArAthI thayA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. bIjA aNuvratane AzrayIne rahelA mithyAupadeza pramukha je aticAro mArAthI thayA hoya, te sarva- mana, vacana ane kAyAthI mAru mithyA duSkRta hojo. trIjA aNuvratane AzrayIne je corIthI lAvavAnA prayoga vagaire aticAro mArAthI thayA hoya, te sarva- mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. cothA aNuvratanA je aparigrahita kanyAdika (vidhavA-vezyA) ItvaraalpakALa mATe rakhAyata pratye gamana-viSaya sevana vagere aticAro mArAthI thayA hoya, te saknuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. pAMcamA aNuvratanA baMdhana vagerethI dhana pramukha navavidha parigraha saMbaMdhI je aticAro mane lAgyA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. chaTThA aNuvratanA dizA parimANa vismaraNa pramukha je aticAro mArAthI thayA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. sAtamA aNuvratamAM bhojanathI ke karmathI je aticAro mArAthI thayA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. AThamA aNuvratamAM adhikaraNa tathA yojana vagere je aticAro thayA hoya, te sarva- mAruM mithyA duSkRta hajo. navamAM aNuvratamAM mananuM naThAraM ciMtavana vagere je aticAro mArAthI thayA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. dazamAM vratamAM preSaNa prayoga vagere je aticAro lAgyA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. agiyAramA aNuvratamAM tapAsa karyA vagara maLa utsarga karavA vagaire je aticAro thayA hoya, te sarva- mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. ane bAramA aNuvratamA sacitta vastu kSepaNa karavA vagere je aticAro lAgyA hoya, te sarvanuM mana, vacana ane kAyAthI mAruM mithyA duSkRta hojo. rAtribhojana viramaNa vagere niyamonI aMdara je kAMI mArI skhalanA thaI hoya, temanuM mithyAduSkRta hojo. bAhya ane aMtaraMga maLI bAra prakAranA tapane zakti chatAM meM kayu na hoya, te viSe mAruM mithyA duSkRta hojo. mokSanA mArgane sAdhanArA yogomAM je meM mArA vIryane satata phoravyuM na hoya, te viSe mAruM mithyA duSkRta hojo. zrI gurunA mukhathI meM je vrato aMgIkAra karelA che, te vrato mAre pharIvAra aMgIkAra hojo. je prANIone meM pUrve pIDA karI hoya, te sarva prANIo mane kSamA Apo ane te ghaNA prANIonI sAthe mArI sadA maitrI raho. prANAtipAta, asatya, adattAdAna, zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 215
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavanuM vRttAMta maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, (bIjApara ALa caDAvaq) paraparivAda, rati arati, mAyA-mRSAvAda ane mithyAdarzanazalya e aDhAra pApasthAnono mAre sadA tyAga hojo. temAM hAla to vizeSa tyAga hojo. svarga tathA mokSane ApanAra zrI jina dharmano mArga DhAMkI daI je kumArga pragaTa karavAmAM Avyo tenI huM hamaNAM AtmasAkSIe niMdA gardA karUM chu. je meM devanI corAzI AzAtanAthI duSkRta kayuM hoya ane gurunI teMtrIsa AzAtanAthI duSkRta karyu hoya te mAruM duSkRta mithyA hojo. je devadravya, gurudravya ane sAdhAraNa dravyabhakSaNa thatAM upekSA karI hoya te mAruM duSkRta mithyA hojo. sAmarthya chatAM arthane hArI jaI zAsananI niMdA karanArAone meM vAryA na hoya te mAruM duSkRta mithyA hojo. meM dharmamAM udyama karyo na hoya ana pApamAM udyama pragaTa karyo hoya, athavA pApanA sAdhana meLavyAM hoya, te mAruM duSkRta mithyA hojo. meM mithyAtvathI mohita thaI A loka ane paralokamAM kutIrtha- sevana kareluM hoya; te mAruM duSkRta mithyA hojo. je abhakSya-anaMtakAya pramukha ane nahIM kalpe evaM anna ke jala meM pUrve bhakSaNa karyu hoya, te mAruM duSkRta mithyA hojo. pRthvIkAyamAM AvIne DhephA ke loDhArUpe thaI meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAruM duSkRta mithyA hojo. apkAyamAM AvIne pANInA purarUpe thaI je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. agnikAyamA AvIne anapAka tathA dAvAnaLa rUpe thaI je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. vAyukAyamAM AvIne vaMTALIyo ke jhaMjhAvAtarUpe thaI je meM jIvonA samuhane duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. vanaspatikAyamA AvIne dhanuSyanA daMDa ke bANarUpe thaI je jIvonA samUhane meM duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. vikaleMdriyonA bhavomAM bhramaNa karatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAraM mithyA duSkRta hojo. paMceMdriya jalacara prANIonA bhavamAM bhramaNa karatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. paMceMdriya sthaLacara prANIonA bhavamAM bhramaNa karatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAru mithyA duSkRta hojo. paMceMdriya-AkAzacArI jIvonA bhavamAM bhramaNa karatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. paMdara karmabhUminA ane trIsa akarmabhUminA bhavamAM bhamatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAruM mithyA duSkRta hojo. aMtaradvIpanA manuSyonA ane vyaMtara, asura tathA kudevanA bhavamAM bhramaNa karatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, te mAru zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 216
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavanuM vRttAMta mithyA duSkRta hojo. duHkhathI pIDita evA nArakInA bhavomAM bhamatAM meM je jIvonA samUhane duHkhI karyA hoya, tenI hu~ gardA karuM chu.||1247|| sukRta anumodanA - pUrve jo meM sAtakSetromAM dravya, bIja traNa prakAranA 'karaNayoge vAvyu hoya, tenI anumodanA karuM chU. pUrve jo meM jJAna darzana ane cAritranuM traNa prakAranA karaNayoge pAlana kayu hoya tenI huM anumodanA karuM chaM. sAmAyika vagerenA vidhithI traNa prakAranA karaNayoge jo meM Avazyaka karyu hoya, tenI huM anumodanA karuM chu. pUrve meM je sudeva tathA sugurunI bhakti traNa prakAranA karaNayoge AdarathI karI hoya, tenI huM anumodanA karuM chu. je mArA zarIravaDe traNa prakAranA karaNayoge zrI jina pUjA ane jinacaityo thayA hoya, tenI huM anumodanA karuM chu. mArge cAlatAM thAkI gayelA saMghane mArI vAyurUpa kAyAthI traNa' prakAranA karaNayoge je kAMI sukha thayu hoya, tenI huM anumodanA karuM chu. mArI vanaspati kAyAvaDe traNa prakAranA karaNayoge zrI jinapUjA thaI hoya tenI huM anumodanA karuM chaM. mArI trasarUpa kAyAthI traNa prakAranA karaNayoge je kAMI jinadharmano upakAra thayo hoya tenI huM anumodanA karuM chu. jenA bhojana karavAthI koIne kyAreya paNa tRpti thatI nathI, .. tevA caturvidha AhArano huM saMvara karuM chu. uttama cAritra, dAna, zILa, tapa ane bIjuM je kAMI zubha karma jenA vinA niSphala thaI jAya che, tevo te zubha bhAva mane / prApta thAo. jenAthI sarva pApono kSaya thAya ane maMgaLano saMcaya thAya, tevA navakAramaMtranuM dhyAna mane hamaNAM ja prApta thAo." A pramANe dharma dhyAnamAM tatpara evA te padmasenamuni AyuSyano kSaya thatAM mRtyu pAmIne sahasrAra devalokamAM iMdrasAmAnika devatArUpe utpanna thayA. tyAM pahelA (samacaturasra) saMsthAnamA rahI paryAptapaNe paTu zarIravALA banI (yauvana) vayamAM AvelA puruSanA jevA thaI rahyA. pachI aMtarmuhartamAM zayyAne AcchAdAna choDI daI ghaNAM AbhUSaNothI vibhUSita, sugaMdhI zvAsavALo ane sAta dhAtuothI varjita evo te deva pragaTa thaI Avyo te samaye devo tathA devIono gaNa jaya jaya zabda bolato tyAM Avyo. ane be kara joDI te A pramANe vANI bolyo- "svAmI, tame pUrvajanmanA kayA puNyathI devabuddhivaDe sarva vANInA samUhane jANanArA devatArUpe A devalokamAM utpana thayA? avadhijJAnathI jANI te devatAe cAritravaDe upArjana kareluM pUrva- sarva puNya temanI AgaLa kahI Apyu. pachI te divya palaMgamAMthI uThI 1. mana, vacana. ane kAyAnA yogavaDe karavU, karAvaq ane anumodaq thayuM hoya. zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga 217
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhu, cyavana tathA janma devadevIonI sAthe gIta tathA nRtyano vinoda karatA krIDA vApI (vApI)mAM gayA. te vApikAmAM snAna karI potAnA sthAnamA AvI zAzvata arhatanI pUjA karI. pachI te devatAe vidhi yukta uttama pustako vAMcyA. tyArabAda manavAMchita siddhivALA te devatAe siMhAsana upara besI nATaka vagerenuM avalokana kayu. pachI devIone sAthe laI temaNe koIvAra jinayAtrAmAM, koIvAra naMdanavanamA ane koIvAra ramaNIya vApikAomAM pharavA mAMDyu. evI rIte iMdranA jevA te devatAe navanavA devalokanA sukhane sevatAM keTaloeka kALa nirgamana karyo. devatAo A pRthvI upara gamanaAgamana vagere je kArya kare che, te uttara vaikriyarUpathI ja kare che. teone keza vagere karavAnu kArya kadAcit saMbhave che, paraMtu keza tathA asthi (hADa) vagere temane svAbhAvika hotA nathI. jeo pUrve saMsArane prApta karI cAritranA bhajanathI aMge suMdara ane uttama devatArUpe thayA hatA ane jeo jinAgamamAM vidvAn ane uttama bhAvanAvALA banyA hatA. tevA guNonI prAptimAM svAmI rUpa evA rUpAdikavaDe prabhAvanA karanArA ane vizALa lakSmIvALA jagatprabhu zrI vimalanAtha svAmI tamone maMgaLa Apo. / / 1271 / / | iti zrI tapogaNanAyakazrIratnasiMhamUrinA ziSya bhaTTAraka zrI jJAnasAgarasUrie racelA zrI vimalanAtha caritra mahAkAvyano zrI vimalanAtha prabhunA pUrvabhavanA varNanarUpa trIjo sarga saMpUrNa thayo / / iti tRtIya sarga 218 zrI vimalanAtha caritra - tRtIya sarga
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM cyavana tathA janma caturtha sarga rAjAnI jema suvarNagotranI zobhAthI bharapUra, maMDala lakSmIthI yukta ane chAyA sahita evo jaMbUdvIpa zobhI rahyo che. e dvIpanI aMdara AvelA SaT varSadhara parvatone siddhAMtamAM kuzala evA paMDito prauDha kSamAdhara, bahu AyuSyavALA ane zAzvata kahe che, e AzcaryanI vAta che. te atizaya laghu chatAM lakSa yojananA pramANathI vibhUSita che, ane sadA vRttanA yogathI potAnI jAtanA dvIpomAM mukhyapaNAne prApta thayo che. te jaMbUdvIpamAM sanmArge cAlanArAone netrarUpa evaM bharatakSetra AvekheM che, jenI aMdarano A madhyakhaMDa tenA netranI uttama kIkInA jevo dekhAya che. tenI vacce paDIne vaitADhya parvate jene be khaMDavALu karela che, je akhaMDa lakSmIthI maMDita ane "buddhivaDe paMDita che. himAlayathI vahana karanArI ane dhanya evI gaMgA tathA yamunA nadIe potAnA jalanA saMgrahathI te bharatakSetra pratyeka traNa khaMDavALaM banelaM che. jenI aMdara padmadrahamAM thayelI navIna padminInA jevI nirmala gaMgA AvelI che, je gaMgAe mahezanA mastakane vibhUSita kareluM che. e gaMgAno prabhAva sAMbhaLo-'jenA napuMsaka gAMgeya putra sarvenA cittane hare che, chatAM e putranA kAraNarUpa che. ziva-zaMkara tathA mAdhava-viSNuthI rahita evI yamunA nadI kRSNavarNavALI che, 1. rAjA pakSe suvarNa-ucca jAti ane gotra-uccakulanI zobhArthI bharapUra hoya che; maMDala lakSmI-dezamaMDalanI lakSmIthI yukta ane chAyAe yukta hoya che. tevI rIte jaMbUdvIpa suvarNagotra-suvarNanA (meru). parvatanI zobhAvaDe bharapUra ane maMDalalakSmI tathA chAyAthI yukta che. 2. SaT varSadhara-eTale cha (kSetra maryAdA karanArA) parvato prauDha moTI kSamA-pRthvIne dharanArA ane zAzvata hoya che. SaT varSadhara-cha varSane dhAraNa karanArA cha varSanA hoya te prauDha kSamAguNane dhAraNa karanArA bahu AyuSyavALA-zAzvata kema hoI zake? e Azcarya. 3. laghu-nAno hoya te lakSa yojananA pramANavALo kema hoya? e virodha. 4. vRtta-sAraM AcaraNa pakSe vRtta-goLAkAra je sArA AcaraNavALo hoya. te potAnI jAtamAM mukhya thAya che. 5. arthAt jemAM buddhimAn paMDito rahelA che. 6. gaMgA nadI padminInA jevI nirmala jaLavALI che. ane te zaMkaranA mastaka upara rahelI che. padminI paNa maheza-mahAna-IzapuruSanA mastaka upara rahe che. 7. gAMgeya-e gaMgAnA putra bhISmapitA temaNe napuMsakanA jevU brahmacarya vrata lIdhuM hatuM chatAM paNa te gaMgAno prabhAva putra thavAmAM kAraNarUpa bane che. 8. yamunA nadImAM zaMkara tathA viSNuDhaM sthAna nathI ane nIca-ku-pRthvInA saMgathI malina thaIne te sAgara pratye gamana karanArI che. je strI ziva kalyANanI mA-lakSmInA dhava-svAmIthI rahita hoya. te strI nIca puruSanA saMgI malina thaI parapuruSanI sAthe gamana karanArI thAya che. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 219
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM cyavana tathA janma thI te nIca kusaMgathI malina thaIne sAgara pratye gamana karanArI che. zatruono varga jeno daMDa karI zakyo nathI evA madhyakhaMDamAM kAMpilyapura nAme eka nagara AveluM che; te guNono Adara karanAruM ane sArI upAsanA karanArA lokonA sthAnarUpa che. je nagara 1 zUra sahita, 2 baMgamaMDaLathI maMDita; 'budhAzrita, 'surAcArya, tathA kavinA dhAmathI vibhUSita, 'zanezvara RSivaDe saMyukta, sarvadravya yukta ane 'anaMta evaM zobhe che, paraMtu kadipaNa zUnya rahetuM nathI je kAMpilya nagaramA rahelA 'tAra ane 'sasAra AgAra-gRhone joI zuM divase paNa 10 gupta - AkAravALA tArAo rahetA hatA? ane rAtre te zUnya - AdaravALA cararUpe dekhAtA hatA? je nagaramAM 11 vaMzanI vRddhi, 12 sumanasUno vividha varNamaya samUha ane bAhera tathA aMdara suMdara "padmAkaravALI pRthvI hatI. tevA te kAMpilya nagaramAM kRtavarmA nAme rAjA hato. te ghaNAM sukhavALo, zubha karma karanAro, zatruonA marmane jANanAro, jinadharmamAM AdaravALo ane sArI buddhivALo hato. je 14 rAjA samiti pradhAna chatAM paNa sadA adaya thaI dharmadhurAthI cyavelA 15 sapakSa. 16 mArgaNAne zatrunA nagaramAM mokalato hato. ane te zatruo potAnA hRdayamAM saMsakta thayelA te mArgaNone satvara dhAraNa karatA, topaNa teonA 17 guNane kadipaNa grahaNa karatA na hatA paraMtu teo tenI bhujAnA baLanuM raNabhUmimAM varNana karatA hatA evo te kRtavarmA rAjA A pRthvI upara varma -kavacane dhAraNa karanAro hato. te A pRthvI upara pratApasahita 18 Ina - svAmI thaI rAjya karato hato, topaNa sarva lokone tenI chAyA hatI, e AzcaryanI vAta hatI. kAmane Adara 1. zUra - zUravIra puruSa pakSe zUra - sUrya. 2. baMgamaMDala - baMgadeza pakSe AnaMda tathA maMgaLathI maMDita pakSe rAtA raMgavALA maMgaLa grahathI maMDita. 3. budha - vidvAnothI Azrita, pakSe budhagrahI Azrita 4 sura-deva- AcAryo tathA kavionA dhAmathI vibhUSita pakSe surAcArya - bRhaspati, kavi - zukranA dhAmI vibhUSita 5. zanaizvara- haLave haLave - IrSyApathikIthI cAlanArA munio yukta pakSe zanaizvaragraha. 6. aMnata - aMtarahita. 7. zUnya khAlI pakSe AkAza. 8. tAramoTA pakSe tArA. 9. sasAra-sAravALA- AgAra gharo. 10. gupta-AkAravALA- - chupAveze pharanArA cara bAtamIdAro. 11. vaMza -kula pakSe vAMsanI vRddhi 12 sumanasa - vidvAno kSe puSpo - temano vividhavarNa-raMgamaya samUha. pakSe brAhmaNa kSatriya vagere varNa. 13. padmAkarapadmonI khANa pakSe sarovara 14 te samiti pALanAro hato. adaya nirdaya - pakSeadhika lAbhavALo 15 sapakSa-pAMkhovALA pakSe sahAyavALA. 16. mArgaNo- bANo pakSe yAcako. 17. guNa pakSe dorI. 18. ina sUrya hoya tyAM chAyA hovI na joIe, chatAM chAyA hatI e virodha. 220 zrI vimalanAtha caritra -
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM cyavana tathA janma ApanArA te rAjAne 'sutArA, uttama nakSatramALAthI zarIrane maMDana karanArI zyAmA nAme rANI hatI te brAhmInI jema brahmasaMyukta hatI, lakSmInI jema 'jinapriya hatI. 5sItAnI jema rAmane abhirAma hatI. zivAnI jema zivamArge cAlanArI hatI, kuMtInI jema 'sadharmaputrA hatI. rohiNInI jema vidhumAM tatpara hatI. ane damayaMtInI jema naThArI sthitimAM paNa je priya (a) naLane saMgata thaIne rahelI hatI. ___ have padmasena rAjAno jIva sukhathI sArarUpa evA sahasrAra devalokamAM lAMbaM jIvita bhogavIne vaizAkha mAsanI zukla bAraza tithi ke je atithi abhyAgatonuM mAna karavAne yogya che, te divase caMdra uttarASADhA nakSatramA AvatAM tyAMthI cyavIne avadhijJAna vaDe lakSmInA bhavana rUpa evU potAnu cyavaIM mAnI mati vagere traNajJAnavaDe yukta thaI zyAmA rANInI kukSimAM avato. jemAM sugaMdhI dravyothI sAro pavana Avato hato, evA vAsabhuvanamAM talAI vagerethI sajja karelI sukhazayyAmAM te zyAmAdevI sutAM hatAM. te rAtrine samaye Adhi tathA vyAdhithI rahita evA zyAmAdevIe gajeMdra vagere cauda zubha svapnoM joyAM. te ja vakhate Asana calita thavAthI Alasa rahita thaIne iMdro tyAM AvyA10 ane garbhamAM AvelA jinaprabhune namaskAra karI teo A pramANe kahevA lAgyA- "he prabhu, anyanA bIjA devatAo pRthvImAM koI sthaLe bhale hoya, paraMtu devAdhidevapaNAthI to tameja amArA deva thavAne yogya cho. jema meghamaMDalamA rahelo sUrya aMdhakArane haNe che. tema garbhanI aMdara rahelA tame paNa traNa jagatamAM prasarelA aMdhakArane haNo cho, jema pRthvInI aMdara rahela nidhAna dravyanI samRddhine ApanAra hoya che, tema tame garbhanI aMdara rahelA cho, chatAM paNa tenI vRddhine karanArA cho. he svAmI, amo devatAonI eka evI rIti cAle che ke, jyAre amo devalokamAMthI samAdhi vaDe ahiM AvIe chIe, tyAre te devalokamAM amArA traNe jJAnane mUkIne A bhUmi upara AvIe chIe ane baLavaDe zobhatAM evA 1. sutArA-sArI-tArA-kIkIovALI pakSe sArA tArAvALI. 2. nakSatramALA-tArAonI zreNI pakSe nakSatramALA eka jAtaveM AbhUSaNa. 3. jema brAhmI brahma sAthe yukta hoya che. tema te rANI brahmajJAna athavA zIlathI yukta hatI. 4. jema lakSmI jina-viSNune priya che, tema teNIne zrI jinabhagavAn priya hatA. 5. sItA rAmane priya che, tema te rAmA-strIomAM abhirAma-zreSTha athavA rAmA zobhA vaDe suMdara hatI. 6. zivA pArvatI zaMkarane mArge anusarI cAlanArI che. temane ziva-kalyANane mArge cAlanArI hatI. 7. kuMtI dharma-putra-yudhiSThire sahita che, te rANI sadharma-sAdharmi baMdhurUpa putravALI athavA dharmIputravALI hatI. 8. vidhucaMdra. 9. jema damayaMtI naThArI sthitimAM naLarAjA sAthe rahI hatI. tema te naThArI sthitimAM anala-agni sAthe rahe tevI hatI. 10. muktatandrAstadA cendrAstatrAgatya claasnaaH| garbhasthitaM jinaM natvA vaktuMmeva DuDhaukire / / 28 / / zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 221
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunaM cyavana tathA janma tamo to te traNe jJAnone ahiM sAthe lAvyA cho; topaNa amo tenI IrSyA karatA nathI. paraMtu amoe hRdayamAM ciMtavyu che ke prabhavo yacca kurvanti tatsarvaM jJApyameva vai / / "je prabhu-samartha puruSo kare, te badhuM jJApya-samajavA lAyaka ja che." e vAta to eka tarapha rahI, paraMtu tamoe amArA Asanone hamaNAM calAyamAna kA~, te kevI rIte? te uparathI tamAruM bala vacanathI kahI zakAya nahIM tevU cha; arthAt jo tamAeM bala vacanathI kahI zakAya nahIM tevU na hoya; to tame amArA Asanone calAyamAna kema karI zako? he suMdara svaravALA prabhu, to paNa tame puruSa rUpe thaI bAhara pragaTa thAo. samyagdRSTinA baLathI amoe tamone oLakhI lIdhA che. "he mokSadAyaka prabhu, jyAM sudhI tamo amane kevaLajJAna Apazo nahi, tyAM sudhI amo tamAhaM paDaYa choDIzuM nahi. jeo nyAyamA pravRtti karanArA che, teo tamArA yogya sevaka jevA che, tethI teonI vANInI vRtti A pRthvImAM evI ja hoya che. A pramANe sarva AraMbhane choDanArA zrIjagatpatine vijJapti karI, pachI te caturaiMdroe zyAmAdevIne praNAma karI A pramANe uMce svare kahyu,-"zubha vacana bolanArA ane garbhamAM ratnane dhAraNa karanArA he devI, amo tamane namaskAra karIe chIe. kAraNa ke rohaNagiri ratnagarbha hovAthI sarva parvatomA mAnya gaNAya che. jema lokomA sUryane janma ApanArI pUrvadizA pUjyatAne pAmI che, kalpadrumavaDe atulya evI bhUmi jema devatAone sevavA yogya thaI che ane jenA garbhamAM mukatA (motI) che evI chIpane jema loko yatnathI rAkhe che, tema tame garbhanA prabhAvathI lokamAM sarvottama thayelA cho. he devI, tamone AvelA pahelA gajeMdranA svapnathI tamArA putra 'rAjamAnya, sadA uttama, bhadrajAti ane dAnakara thaze. bIjA vRSabhanA svapnathI tamArA putra 'mArgagAmI kSamAbhArano uddhAra karanArA, atulabaLathI ujjvaLa ane zubhadarzana vALA thaze. trIjA siMhanA svapnanAdarzanathI tamArA putra aneka parAjine jItanAra, 'vanasevI, sAhasamAM agraNI ane degsahAya rahita kAryane karanArA thaze. 1. gajeMdra rAjAone jema mAnya che, tema tamArA putra sarvarAjAone mAnya thaze. 2. gajeMdra bhadra jAti-ucca jAti hoya che. tema tamArA putra bhadrikajAtinA thaze. 3. gajeMdra dAnamadane karanAra hoya che. tema tamArA putra dAnakara-dAna ApanArA thaze. 4. vRSabha baLada mArgayAyI-mArge cAlanAra hoya che. tema tamArA putra mArgAnusArI thaze. 5. baLada pakSe kSamA-pRthvInA bhArane vahana karanAra arthAt upADanAra ane prabhu pakSe kSamA guNanA bhArathI prANIono uddhAra karanAra. 6. siMha pakSe aneka gajeMdronI rAja-zreNIne jItanArA prabhu pakSe aneka parazatruonI Aji-raNa bhUmimAM vijaya meLavanAra. 7. siMha pakSe vana-jaMgalamAM vAsa karanAra. prabhu pakSe paNa jaMgalamAM vAsa karanAra. 8. agraNI-mukhya. 9. koInI sahAya vagara kArya sAdhanAra. 222 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM cyavana tathA janma cothA lakSmIne abhiSeka karavAnA svapnane jovAthI tamArA putra A pRthvI upara lakSmI rUpa athavA sarvane sanmAna karavA lAyaka ane 'sanaMdana thaze. pAMcamA puSpamAlAnA svapnanA darzanathI tamArA putra guNasaMsarga vaDe baddhAtmA, gaMdhabaMdhura baMdhaka ane 'svavAsathI AvAsane vAsita karanArA thaze. chaTThA caMdra darzananA svapnathI tamArA putra gosamUhathI vizvanA saMtApane haranArA "saMyogI janane sukha ApanArA ane 'kalAkalApathI yukta thaze. sAtamA sUrya darzananA svapnathI tamAro putra paMkahartA, mArgadarzaka 10samyagdRSTine ruci ApanAra ane anya lokone 1'durnirIkSya thaze. AThamA dhvaja darzananA svapnathI 12ratna koTezvaranA dhAmarUpa vaMzanAM agrabhAge tamArA putra prAsAdanA dhvajanI jema caDaze. navamA kuMbhadarzananA svapnathI tamArA putra 13suvRttavaDe zobhanArA, 14sumanasnI zreNIthI suzobhita zarIravALA ane 15amRtathI anyane tRpta karanArA thaze. dazamA padmasarovaranA svapnanA darzanathI tamArA putra aneka suvayasne saMtoSa karanArA,1'kamalAvalithI zobhatA ane 18tApane haranArA thaze. agiyAramA samudradarzananA svapnathI tamArA 1. sanaMdana satpuruSone AnaMda ApanAra ane satputra. 2. puSpamAlA pakSe guNa-dorAnA saMsargathI buddhAtmA eTale jenuM svarUpa baMdhAyeluM che ane putra pakSe guNothI jemano AtmA baMdhAyelo che. 3. puSpamAlA pakSe gaMdha sugaMdha vaDe baMdhura UnnatapaNe baMdhaka-baMdhavALI putra pakSe gaMdha garvathI baMdhura-Unnata evA puruSone baMdhaka-aTakAvanAra. 4. puSpamAlA pakSe svavAsI potAnI khuzabothI AvAsa gRhane vAsita-khuzabodAra karanAra putra pakSe svavAsathI-potAnA vAsathI nivAsathI AvAsa-gRhane vAsita vAsanAyukta karanAra. 5. caMdra pakSe gosamUha-kiraNonA samUhathI vizvanA saMtApane haranAra putra pakSe gosamUha vANInA samRhI-dezanAthI vizva saMtApane haranAra. 6. caMdra pakSe saMyogI-saMyogavALA sarva padArthone sukha ApanAra putra pakSe saMyogIsamyag yogavALA (svajanAdikane temaja) mahAtmAone sukha ApanAra. 7. caMdra pakSe kalAkalApa kalAsamUha-putra pakSe vividhakalAono samUha. 8. sUrya pakSe-paMka-kAdavane haranAra. putra pakSe paMka-pAparUpa kAdavane haranAra. 9. sUrya pakSe-mArgadarzaka-prakAzathI mArga darzAvanAra, putra pakSe mArga-dharmamArga darzAvanAra. 10. sUrya pakSe samyag-sArI rIte dRSTine ruci-kAMti ApanArA putra pakSe samyag dRSTi samyag darzana vALAne ruci upajAvanArA. 11. sUrya-durnirIkSya-duHkhe joI zakAya tevo putra pakSe teja vaDe muzkelIthI joI zakAya tevA. 12. dhvajapakSe ratnakoTIzvara-koTI ratnonA svAmInA dhAmarUpa-gRharUpa. evo vaMza-vAsa pakSe vaMza-kula. 13. kuMbhapakSe suvRta-sArA goLa-AkArathI zobhanAra. putra pakSe suvRta-zubha AcaraNathI zobhanAra. 14. kuMbhapakSe sumanasa-puSponI zreNIthI suzobhita svarUpavALo putrapakSe-sumanas-deva athavA vidvAnonI zreNIthI suzobhita zarIravALo. 15. kuMbhapakSe amRtathI anya bIjAne tRpta karanAra. putra pakSe amRta-mokSathI anya-jIvone tRpta karanAra athavA jJAnarUpI amRtathI tRpta karanAra. 16. padmasarovara pakSe aneka suvayam-sArA pakSIone saMtoSa karanAra. putra pakSe aneka sArI vayavALA-yuvAna puruSone saMtoSa karanArA. 17. padmasarovara pakSe kamalAvali-kamaLa zreNIthI zobhatA. putra pakSe kamalAvali-lakSmInI zreNIthI zobhatA. 18. tApa-garamI pakSe saMsArano tApa. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 223
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava putra 'dhIvarapuruSone satata sevavA yogya; ratnonA sthAnarUpa. aparimita pramANavALA, ane sadA vidhumAM pritivALA thaze. bAramA vimAnadarzananA svapnathI tamArA putra devatAonA nRtya tathA gItathI yukta ane iMdronA sAnnidhyavALA thaze. teramA ratnarAzinA svapnanA darzanathI te aneka varNavALA ratnothI yukta ciMtita arthane ApanArA nAyakarUpa thaze. ane caudamA agninA svapna darzanathI tamArA putra pratApathI dizAonA samUhane AkramaNa karanArA, devatAonA pramukha, pavitra. jaDatAne haranArA ane zuddhi karanArA thaze. A pramANe zyAmAdevIne kahI ane jina bhagavAnne namI te iMdro naMdIzvara (dvIpe) gayA ane tyAM aTThAIutsava karI potapotAnA sthAnamAM cAlyA gayA. pachI zyAmAdevIe potAnA pati-rAjA pAse jaI te svapnanI vAta kahI. je sAMbhaLI rAjA harSanA bhArathI priyA pratye bolyo "devI, tame je svapno joyAM che, te zubha ane uttama putrane ApanArA che. te viSe meM pUrve zAstramAthI sAMbhanyuM che. have ApaNe banene sarva prakAranI saMpatti thaze, kadipaNa vipatti thaze nahIM. putranI utpatti thaze, guru upara bhakti thaze, sarvajana sevaka banaze, rAjyanI vRddhi thaze, utkRSTa buddhi prApta thaze, kAryasiddhi thaze, sarva lokomA prasiddhi thaze ane uttama vastunI samRddhi maLaze." iMdranA kahevAthI prathamathI e artha te jANanArI rAjapatnI zyAmAdevIne patinA A vacanathI bamaNo harSa prApta thayo. jyAre suMdara prabhAta kALa thayo, eTale sarva kArya samUha karyA pachI rAjAe mANaso mokalI svapnanA lakSaNone jANanArA viddhAnone bolAvyA. potAnI rANIne samIpamAM paDadAmA rAkhI prathamathI goThavI rAkhelA Asano upara te svapnapAThakone anukrame besADI ane temanI AgaLa phaLa puSpano samUha mUkI rAjA A pramANe bolyo- "he viddhAno mArI rANIe gajeMdra vagere cauda svapno spaSTa rIte joyA che, to teonuM mane zuM phaLa prApta thaze? te nivedana karo." te sAMbhaLIne te zAstra kovido paraspara vicAra karavA lAgyA. jyAre teno kharo artha samajavAmAM Avyo, tyAre teomAM mukhya evo eka dakSa puruSa bolyo"rAjan, devIe e svapno spaSTa rIte joyAM che, tethI tamAro putra tIrthakara thaze. jo te svapno spaSTa jovAmAM na AvyAM hoya to cakravartI thAya che. sAta svapno jovAmAM Ave to vAsudeva thAya che, cAra svapno jovAmAM Ave to baladeva thAya 1. samudrapakSe dhIvara eTale DhImara puruSo ane putrapakSe buddhimAna puruSo. 2. samudrapakSe vidhu caMdra ane putrapakSe vidhikriyA. 3. agnipakSe pratApa-ghaNo tApa ane putrapakSe pratApa-teja. 4. agnipakSe jaDatA eTale TADhathI akaDAvaM te ane putrapakSe jaDatA jaDapaNuM. 224 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava che. ane eka svapna jovAmAM Ave to rAjA thAya che." temanA A vacano sAMbhaLI rAjA parivAra sAthe saMtuSTa thayo. teNe zarIramAM romAMca rUpa kavaca dhAraNa kayuM ane harSAzrunA bhArathI te prakAzamAna thaI rahyo. pachI vastra vagerenA zirapAvathI saMtoSa pamADI te svapnavAcakone temane ghera mokalyAM ane pachI teNe mahArANIne te sarva vRttAMta jaNAvyo, tethI teNInA hRdayamAM nizcaya thayo. pachI harSathI puSTa thayelI zyAmAdevIe be hAtha joDI rAjAne kaDaM. "svAmI, kalyANanA vistArane karanAra mAre tIrthaMkara putra ja thAo." saMtAnanA vAkyanI saMtatithI sukhamAM nimagra rahenArA ane adhika adhika harSane dhAraNa karanArA te baMne daMpatInA divaso vegathI pasAra thavA lAgyA. / / 72 / / te garbhanA prabhAvathI rAjAnA nagaramAM, aMtaHpuramA ane svadezamAM ane paradezamA Adhi, vyAdhi ke pIDAnI vAta rahI ja nahiM. te samaye iMdranI AjJAthI pavitra kArya karanArA uttama vAyukumAra devatAo harSathI zyAmAdevInA mahelanA AMgaNAne sAphasupha karavA lAgyA, meghakumAra devatAo sugaMdhI jalathI siMcana karavA lAgyA, cha RtuonI devIo sukara kusumanA samUhanI vRSTi karavA lAgI. vyaMtaradevIo temanA zarIranI zuzrUSA karavA lAgI ane jyotiSkadevIo zyAmAdevIne ratnamaya darpaNa dekhADavA lAgI. jyAre jinarAja prabhu zyAmAdevInA udare avataryA, tyAre sarva lokone rAjApaNuM pragaTa thaI AvyuM ane RturAja vasaMta prasaravA lAgyo, prabhu bhUlokamAM AvatAM sarva vRkSo yogyatA pramANe khIlI manuSyone patro, puSpo ane phulo ApavA lAgyAM, samudra jinaprabhunu sAmIpya prApta karyA chatAM paNa grISmaRtu AvatAM rAjaprasAda meLavI veLA maryAdA mUkavA lAgyAM, paraMtu zyAmAdevI evAmA chatAM paNa dharma karma karavAmAM maryAdA choDI nahIM, paraMtu ulaTI teNIne te upara (vizeSa) zraddhA thaI. bahAranA pragaTa jina bhagavAn ane aMdaragarbhagata jina bhagavAnnI aMdara mahat aMtara hoya che. kAraNa ke sAmAnya kevaLI ane jinezvara bhagavAn e be vacce atizaya vaDe moThaM aMtara taphAvata hoya che. aSADha mAsa ardhA jatAM trIje mAse zyAmAdevIne jagata pUjita evo sukRtano dohada utpanna thaI Avyo. te uparathI Aje paNa strIomAM ghaNI dharmazraddhA jovAmAM Ave che. jemAM mahAjana pravarte te mArga kahevAya che jema jinadRSTi vaDe uttama zrAvakonoM ane aMtaradRSTivaDe satpuruSono prasarelo tApa zamI jAya che. tema varSARtu AvatAM 1. rAjaprasAda eTale rAjA rUpa prabhuno prasAda pakSe caMdrano prasAda. 2. vAmA eTale vakrapakSe vAmA-suMdarI virodhAbhAsa. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 225
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava megha vRSTivaDe grISmaRtuno prasaralo tApa zamI gayo. 'ghana rasavALA ghanameghane ghaNA janone tRpta karato joI dAnarahita evo sUrya zAMta thaI gayo. zrIjinaprabhune niSpApa jANI ane potAne agastamunie aMjalimAM pIvAelo jANI samudra jalanA garvathI utpanna thayelI potAnI UllolatA choDI dIdhI. te samaye zyAmAdevInA sImaMtanuM kAma karavAne zaradaRtu haMsaka sahita zukapakSInI paMktinI suMdara toraNamALAne laI harSathI satvara tyAM AvI pahoMcI. jinamAtAno te bhavya ane navIna sImaMtotsava thatAM agnie paNa potAnI zyAmatA harSathI choDI dIdhI. sarvajJa prabhu garbhamAM AvatAM pRthvI upara 4paMkano nAza thaI gayo. 'durdinano pralaya thaI gayo ane hiMsavicAra paNa thavA lAgyo; te samaye zrI sarva hitakArI prabhunA prasAdathI sarva pRthvI khIlI rahI, 'RSigaNano udaya thayo ane dhAnya hajAragaNuM utpanna thayu. agAra ghara vagaranA anagAra-muniono paNa vihAra hemaMtaRtumAM thAya che, to dehanA garbharUpI gharamA rahelA prabhunA te vihAranI siddhi kema na thAya? sUrya paNa parvaNIne divase potAne tamathI graselo joIne ane zrI jina prabhune sadA tamane haNanArA joIne te kAle maMdatejavALo banI gayo. e samaye aneka kSetro dRSTinI puSTine karanArA thayA to sarvajJa prabhunA e janma prasaMge temanuM poSaNa thAya, emAM zuM kahevU? "amArA samayamA prabhunuM garbhAdhAna thayu, janmasnAtra ane mahotsava thayo ane prabhunI mAtA amArA nAmanI sAthe maLatA che." AvaM vicArI rAtrioe prauDhatA dhAraNa karI. aho thoDA sukhamAM paNa pramadAonI vRddhi thAya e saMbhavita che. te samaye 1 jaDA(lA)zayo paNa prabhune laIne 1nIco mArga choDI barapha rUpa banI pRthvImAM sthira thaI gayA. te kAle jaDatA thayA chatAM paNa jIvone 1. megha ghana ghaNo athavA ghATA rasavALo che. ane jalanuM dAna karI ghaNA prANIone tRpta karanAro che. evaM joI dAnaguNa vagarano sUrya zAMta thaI gayo. dAtAne dekhI adAtA zAMta thaI jAya che. 2. ullolatA-capalatA uchAMchaLApaNuM, pakSe UMcA mojAne uchALavApaNuM. 3. arthAt agni ujjvaLatAthI jvalita thavA lAgyo. 4. paMka kAdava, pakSe pApa. 5. durdina vAdaLAthI chavAyelo divasa, pakSe naThAro divasa te zabha nirmala banI gayo. 6. haMsa vicArahaMsapakSIno saMcAra zaradaRtamAM haMsa pakSIo pAchA pragaTa thAya che pakSe haMsa-AtmAno jIvano vicAra. 7. RSigaNa munigaNa, pakSe tArAgaNa. 8. sUrya parvaNI-amAvAsyAne tama-rAhuthI graselo thAya che. arthAt sUrya grahaNa vakhate tema bane che ane prabhu to sadA tama-ajJAna aMdhakArane haNanArA che. te joI sUrya maMda pI gayo. hemaMtaRtumAM sUryana teja maMda thAya che. 9. arthAt hemaMtamAM rAtrio moTI thaI. rAtrinuM nAma paNa zyAmA che, tethI te zyAmAdevIne maLatA nAmavALI che. 10. jaDAzaya-jaDa-Azaya hRdayavALA manudhyo e artha bIje pakSe levo. 11. nIco mArga jalAzaya pakSe nIce mArge jaq te ane bIje pakSe nIce raste cAlavaM te. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 226
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava pavitra 'ruci thatI hatI. tenuM kAraNa jinabhagavAnano saMsArane nivAranAra janma ja che, ema huM mArnu chu. te samaye vRddha strIoe AvI hitakArI AhAra, AcchAdana, Asana ane mAMcaDAthI sarva RtuomAM te garbhanuM je pathya hatuM te kayuM. ATha mAsa ane ekavIsa divaso vyatIta thayA pachI mAgha mAsanI zukla tRtIyAne divase rAtre zubha samaye caMdra uttarAbhAdrapada nakSatramA AvatAM ane bIjA graho ucca sthAnamA rahetA zyAmAdevIe varAhanA cihnavALA suvarNanA jevI kAMti dharanArA, traNa jJAnavALA, dhIra, samudrathI paNa gaMbhIra ane tejanA puMjathI virAjita evA putrane janma aapyo.||100|| te samaye vikhyAta jagatprabhuno janma thatAM dizAo AkAzanI sAthe prakAzavALI ane kAzaDAnA puSponA jevI ujjvaLa banI gaI. kSaNavAra nArakIone paNa sukha thayu; pRthvI ucchvAsavALI (aMkurita) banI gaI. jala nirmala thayu, agninI jvAlA dakSiNa tarapha baLavA lAgI, vAyu sugaMdhI vAvA lAgyo ane vRkSo puSpita thaI gayA. A pRthvI upara zrI jina bhagavAnanuM mAhAtmya sadA aciMtya ja hoya che. AkAzamAM gaMbhIra dhvanivALA duMdubhi (devavAjiMtro vAgavA lAgyAM. sugaMdhI jala tathA puSponI vRSTi thavA mAMDI.) eve samaye Asana kaMpavAthI avadhijJAnano upayoga jemaNe karyo che evI ' zubha hRdayavAlI dikkumArIo satvara potapotAnA sthAnamAMthI satvara tyAM AvI. bhogaMkarA, bhogavatI, subhogA, bhogamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, puSpamAlA ane aniMditA e ATha adholoka vAsI dikakumArikAo sUtikAgRhamAM AvI tyAM temaNe jinaprabhune ane temanI mAtAne namaskAra karI kahyu ke, "jagatmAtA, tamAre bIvU nahIM. amo prabhuno janmotsava karavA AvyA chIe" A pramANe kahI te sUtikAgRhanI cAre tarapha eka yojana sudhI bhUmine sArAvAyuthI zodhI temanI samIpe Asana karI, jina prabhunA gIta gAvAmAM tatpara thaIne rahI. te pachI prayANa karavAnA AdarathI suMdara evI urdhvalokamAM rahenArI ATha dikkumArIo bhuvanapati-jina prabhunA bhuvanamAM AvI. teonA nAma meghaMkarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, toyadhArA, vicitrA, vAriSeNA ane balAhakA evAM hatAM, teoe jinane ane jinamAtAne praNAma karI yojana sudhInI pRthvI upara sugaMdhI jala vaDe siMcana karI puSponI vRSTi karI. prabhune ane temanI mAtAne namaskAra karavo, potArne kAma pragaTa karavU, gItagAna karavU ane pachI (potapotAnI dizAmAM maryAdAsara ubhA) rahePS e dikakumArIono vidhi hoya che. te pachI pUrvarucaka parvatanA sthAnamAMthI ATha 1. ruci-icchA pakSe kAMti. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 227
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava dikkumArIo darpaNa laIne AvI, tyAM AvI potAno AcAra sAcavI te suMdarIo potAnI dizA tarapha ubhI rahI. naMdA, uttarAnaMdA, AnaMdA, naMdivardhanA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA evA temanAM nAma hatAM. dakSiNarucakamAMthI vidhine jANanArI ane maryAdAvALI ATha dikkumArIo hAthamA jhArIo laIne AvI. suprahArA, supradattA, saprabuddhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA ane vasuMdharA evA temanAM nAma hatA. mahAmArI, Adhi, ane vyAdhithI rakSaNa karanArI ATha dikkumArIo hAthamAM paMkhA laIne pazcimarucakamAMthI AvI. IlAdevI, surAdevI, pRthivI, padmavatI, ekanAsA, navamikA, sItA ane bhadrA-evAM temanAM nAma hatAM. uttara vaikriyane karanArI ATha dikkumArIo hAthamAM cAmara laIne uttararucakamAMthI AvI, teo jina ane jinamAtAne namaskAra karI potAnI dizAmAM UbhI rahI. alaMbusA, mizrakezI, puMDarIkA, vAruNI, hAsA, sarvaprabhA, zrI ane hrI-evAM temanAM nAma hatAM. citrakanakA, suterA, citrA ane sautrAmaNI nAmanI cAra dikakumArIo hAthamAM dIpaka laI vidikrucakamAMthI AvI. rUpAsikA, surUpA, rUpA ane rUpakAvatI nAmanI cAra dikakumArIo madhyarucakamAMthI AvI. teoe cAra AMgaLa choDI prabhunuM nAbhinALa chedI pRthvImA khADo khodIne tenI aMdara padharAvyu. pachI te uttama khADAne divya ratnothI pUrI, te upara pIThikA bAMdhI temAM dronA aMkurA Aropita karyA. pachI sUtikAgRhathI pUrva dakSiNa ane uttara dizAomAM traNa kadalIgRha banAvI tenI aMdara corasa zALAmAM siMhAsano goThavyAM. pachI te kumArIoe zrI jinabhagavAnane ane temanI mAtAne dakSiNa taraphanA gharamAM laI jaI tyAM catuHzAla upara rahelA ratnamaya siMhAsana upara sthApita karyA. tyAM divya telathI coLI udvarttana karI tarata ja temane pUrvadizAnA kadalIgRhamAM lAvI, tyAM pAdapITha-bAjoTha-vALA bhavya siMhAsana upara besADI banene nirmala jalathI snAna karAvI vibhUSita karyA. pachI temane uttaranA divyaratnavALA catuHzAlanA pITha upara. lAvI kSudra himAcala saMbaMdhI gozIrSa caMdana Abhiyogika devatAonI pAse maMgAvIne mathana karelA araNinA kASThanA agnithI te go-caMdana bALI te banenA hAthamA (tenI) rakSApoTTalikA bAMdhI, pachI "tame parvatanA jevA dRDha AyuSyavALA thAo" ema prabhunA kAnamAM kahI be pASANanA goLAne anyoanya aphaLAvyA. tyArabAda jinabhagavAnne ane temanI mAtAne sUtikAgRhamAM laI jaI te dikakumArIo zrI arihaMta prabhunA ghaNAM guNone gAtI gAtI temanI AsapAsa ubhI rahI. A samaye prabhu pRthvI upara padhAratAM sarva iMdronA acaLa Asano ekI vakhate calAyamAna 228 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava thayAM.' tatkAla avadhijJAnathI prabhuno janma jANI te sarve indroM ghaNAM AnaMdathI puSTa banI gayAM ane suMdara AdarathI prabhunA janmanI dizA tarapha sAta-ATha pagalAM cAlI namana karI ane prabhunI stuti karI potapotAnA Asano tarapha pAchA AvyA. pachI saudharma iMdre potAnA senApati naigameSI devane bolAvIne kAM ke, "sarva devatAone bolAvo." pachI iMdranI AjJAthI te naigameSI devatAe nAmathI ane arthathI yogya evI sughoSA nAmanI eka yojana pramANavALI ghaMTAne traNavAra vagADI. tenI sAthe ja eke UMNA batrIza lAkha vimAnonI aMdara ghaMTAonA prati dhvanio thaI rahyA. te sAMbhaLI sarva devatAo tatkAla sAvadhAna thaI gayA. jyAre te ghaMTAono nAda vizrAMta thayo, tyAre senApati naigameSIe A pramANe kartuM. "he devatAo, Aje zubhaparvano divasa che, kAraNa ke zrI jina bhagavAnno janma thayo che. tethI iMdra pote tyAM javAnA che, mATe tame paNa satvara taiyAra thai jAo." senApatinAM A vacana sAMbhaLI sarve samyakatvadhArI devatAo ruci-kAMtine dhAraNa karatAM tatkAla harSathI gamana karavA mATe sAvadhAna thaI gayA. keTalAeka iMdranI AjJAnA baLathI, keTalAeka vacananA baLathI, keTalAeka te mahotsava jovAnI icchAthI ane keTalAeka potAnI strInA vazathI-ema sarva devatAo (atitvarAyukta) sarva rIte vividha vAhanone laI tyAM javAne utsuka banI gayA. te kAle iMdranI AjJAthI pAlaka nAmanA devatAe pAMcaso yojana uMcuM, lAkha yojana vistAravALu, . aneka staMbhavALu, vAgatI ghugharIothI zobhatuM ane toraNanI zreNIthI virAjamAna pAlaka nAma- eka pradhAna vimAna banAvyaM. tenI aMdara saudharmeMdrane mATe pAdapITha, ulloca ane ratnamaya pIThikAe sahita evaM eka ramaNIya siMhAsana banAvyu. iMdranA sarakhA devatAo, devIo, sabhAsado ane aMgarakSakone mATe bIjA ghaNAM pIThaAsano tyAM nirmANa karyA. pachI svahita karanAra saudharma iMdra parivAra sAthe potAne yogya Asane beTho. te kALe devatAoe gAyana karavA mAMDyu. pachI prayANa karavAmAM catura evo iMdra batrIza lAkha vimAnavAsI devatAothI vIMTAIne uttara dizAne mArge tijhe cAlI asaMkhya dvIpornu ullaMghanakarI naMdIzvara dvIpamAM Avyo ane te (sad) vAsanA yukta saudharmedre tyAM potAnuM vimAna saMkSipta kayu. pachI sarva dvIpone oLaMgI nagaramAM jaI teNe prabhunA janmagRhane uMce prakAre traNa pradakSiNA karI. te gRhanI IzAna dizAmAM potA vimAna rAkhI pote sUtikAgRhamAM gayo ane tyAM jinabhagavAnne ane temanI mAtAne namaskAra karI A pramANe bolyo "mAtA, 1. athAsanAni sarveSAM, samakAlaM biDaujasAM / acalanisvalAnyuccairacalAbhAjini prabhau // 134 / / zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 229
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava tamAre bhaya rAkhavo nahIM, amaMgaLa dUra karavU, tamArA putrano janmotsava karavAne mATe huM ahiM Avyo chu." pachI zyAmAdevIne avasvApinI nidrA ApI te bhakti karavAmAM catura evA iMdre potAnA pAMca svarUpa banAvyA. mAtA pAse anya pratibiMba (prabhu tulya pratimA) sthApana karI potAnI eka mUrtie gozIrSa caMdanavALA baMne hAthamAM prabhune grahaNa kAM. eka rUpe chatra, be rUpe be cAmara ane eka rUpe duSTone nivAranAruM vajra lIdhuM. pachI bIjA devatAonA samUhe yukta thaI jinazAsanano bhakta evo te iMdra vidhipUrvaka prabhune meruparvata upara laI gayo. te parvatanI cUlikAnI dakSiNa tarapha AvelA pAMDuka nAmanA vanamAM atipAMDukabalA nAmanI zveta kAMtivALI zilA upara Avyo. tyAM snAna karavAne yogya evA siMhAsana upara te iMdra prabhune utsaMgamAM rAkhI tarata pUrvAbhimukhe beTho. te vakhate jenA hAthamAM trizUla che, jene vRSabhanuM vAhana che ane puSpaka nAmanA atiprauDha pramANavALA vimAna upara je rahelo che evo IzAna-iMdra aThyAvIza lAkha vimAna vAsI utkRSTadevatAonI sAthe bIjA kalpamAMthI utarI tirchA dakSiNa dizAne mArge naMdIzvara dvIpamA AvI tyAM potAnA vimAnane saMkSipta karI ghaNA parivAra sahita te meruparvata upara Avyo. bAra lAkha vimAnonA zreSTha devatAothI vITAyelo sanatkumAra iMdra sumana nAmanA rUDA vimAnamAM Avyo. ATha lAkha vimAna pati devatAothI parivRta thayelo mAheMdra iMdra zrIvatsa nAmanA vimAnamAM besI prabhunI samIpe Avyo. cAra lAkha vaimAnika devatAoe yukta thaI brahmadevalokano pati iMdra naMdyAvartta vimAnamAM besIne prabhunI pAse Avyo, pacAsa hajAra vimAnapati devatAonI sAthe lAMtaka iMdra kAmagava nAmanA vimAnamAM besIne tyAM Avyo. cAlIza hajAra vimAnavAsI devatAonI sAthe zukrapati prItigava vimAnamAM besIne harSathI tyAM Avyo. cha hajAra vimAnavAsI devonI sAthe sahasrAra devalokano iMdra manorama nAmanA vimAnamAM besIne tyAM Avyo. Anata-prANata pati iMdra cAraso vimAnavAsI devatAonI sAthe vimala nAmanA vimAnamAM besI harSapUrvaka tyAM Avyo. AraNAcyuta pati iMdra traNaso vimAnavAsI devatAonI sAthe sarvatobhadra nAmanA vimAnamAM besIne tyAM Avyo. A samaye ratnaprabhA nAmanI pRthvImAM ghaNI saMkhyAe vasanArA bhavanapati ane vyaMtareMdronAM Asano kaMpAyamAna thayAM. avadhijJAnathI jANI teonA camara ane bali nAmanA be iMdro, dharaNeMdra ane bhUtAnaMda nAme be nAgeMdro, veNudArI ane veNudeva nAme be suparNonA iMdro, hari ane harisena nAme be vidyutkumAronA iMdro, agnimANava ane agnizikha nAme be agnikumAronA iMdro, pUrNa ane vasiSTha nAme be dvIpakumAronA zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 230
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhuno janma mahotsava iMdro, jalakAMta ane jalaprabha nAme be udadhikumAronA iMdro, amita ane amitavAhana nAme be dikakumAronA iMdro, velaMba ane prabhaMjana nAme be vAyukumAronA iMdro, mahAghoSa ane sughoSa nAme be stanitakumAronA iMdro, kAla ane mahAkAla nAme be vyaMtaronA iMdro, surUpa ane pratirUpa nAme be bhUtonA iMdro, mANibhadra ane pUrNabhadra nAme be yakSonA iMdro, bhIma ane mahAbhIma nAme be rAkSasonA iMdro, kiMpuruSa ane kinnara nAme be kiMnaronA iMdro, mahApuruSa ane satpuruSa nAme be kiMpuruSonA iMdro, atikAya ane mahAkAya nAme be mahoraga gaNanA iMdro, ane gItayazA ane gItarati nAme be gaMdharvonA iMdro, tyAM AvI pahoMcyA. aprajJapti (aNapatrI) ane paMcaprajJapti (paNapannI) vagere apara aSTanikAyonA soLa iMdro paNa tyAM AvI pahoMcyA. temAM saMnihita ane samAnika nAme be aprajJapti (aNapatrI) nA iMdro, haridhAtA ane vidhAtA nAme be paMcaprajJapti (paNapanI) nA iMdro, vRSi ane kRSipALa nAme be RSivAditikanA iMdro, Izvara ane mahezvara nAme be pUtavAditikanA iMdro, suvatsa ane vizALaka nAme be kraMditikanA iMdro, hAsa ane hAsarati nAme be mahAkraMditikanA iMdro, zveta ane mahAzveta nAme be kuSmAMDonA iMdro, paMcaka ane paMcakapati nAme be paMcakonA iMdro ane asaMkhya caMdra sUrya jyotiSkonA be iMdro-ema sarva maLIne cosaTha iMdro te vakhate meruparvata upara ekaThA malyA. te pratyekanA sevaka devatAoe suvarNanA, rUpAnA, ratnamaya, suvarNamaNimaya, suvarNarUpuM tathA maNimaya ane maNimAMthI banAvelA, maNirUpuM ane suvarNamAMthI banAvelA ane mRttikAmAMthI banAvelA yojana pramANa unmukha (uMcA nALavAvALA) pratyeka eka hajArane ATha kalazo iMdranI AjJAthI uttama pudgalo grahaNa karIne vikuA . avirata puruSonuM e ja uttama phaLa che. pachI kinnaro madhurasvare gItagAnakaratAM, aparimita deva tathA devIonA gaNo nRtya karatAM, nAdasahita vAjIMtro vAgatAM, uttama sura-asuro cAmaro vIjatAM, maMgala pAThako susvare maMgaLapATha karatAM ane cAraNa-zramaNo bhAvathI stuti karatA acyuteMdra bIjA bAsaTha iMdroe yukta thaI ane devagaNothI vITAI harSa sAthe prabhune vidhithI snAtra abhiSeka karyo. pachI teNe caMdana carcI sugaMdhI puSpothI prabhunI parama bhakti ane zakti vaDe pUjA karI. prathama iMdre pote prabhune snAna ane pUjana karyA nahI, tene mATe pote sukRta kayuM nathI, ema teNe mAnyu nahI. pachI saudharmeMdranI jema IzAneMdre potAnA pAMca rUpa karyA. eka rUpe prabhune utsaMgamAM laI uttama siMhAsana upara beTho. bIje rUpe chatra ane bIjA be rUpe be cAmara dhAraNa kayAM. pachI eka rUpe puNyarUpI vRkSanA mUlarUpa evaM trizUla uchALavA mAMDyu. pachI sadbuddhivALA saudharmee tenI cAre dizAomAM jANe mUrtimAn vRSa-dharma hoya tevA sUryakAMta maNimaya cAra vRSabho zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 231
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA banAvyA. temanAM zIMgaDAMmAMthI nIkaLatI ATha jaLadhArAo vaDe teNe kalyANalakSmI pAtrarUpa prabhune snAna karAvyu. pachI' zrIkhaMDacaMdana ane puSpa vagerethI prabhunI pUjA karI, maNimaya bAjoTha upara rUpAnA akSatavaDe aSTamaMgala AlekhyA. pachI prabhu pAse kapUra tathA agarucaMdanathI mizra evo dhUpa karI uMce prakAre AratI tathA maMgaLadIpa karI kalyANa karanArI ane taMdrAne choDAvanArI yogamudrA racI, te mAyArahita iMdra A pramANe prabhunI stuti karI. / / 201 / / ___ "kalyANane ApanArA lakSmIthI vibhUSita kalyANakovaDe suzobhita, kalyANarUpa varNavALA ane kalyANapadane ApanArA tamone huM stavaM chaM. he prabhu, tamAruM navIna stavana karanAra budhajana ke brAhmIno putra bhale hoya, paraMtu te ja gurutAne pAme che, te ghaNuM AzcaryakArI che. jagatanA prabhu ane zaMbhu evA tamone jANIne huM Azrita thayo chu, tathApi huM bIjAothI je harAI jAuM chu tenuM kAraNa tamArI upekSA che. he svAmin, je vidhie mArA zarIrane hajAra netravALu banAvyu, te vidhi ghaNI sArI buddhivALo che, nahIM to tamAruM A suMdararUpa haM zI rIte nIrakhI zakata? paraMtu te vidhie mane tamArI stuti karavAne samartha evA zatamakha ne badale zatamukha na banAvyo, tethI te vidhi jaDajathI utpana thayelo che, ema huM mAnuM chu. tamAro janmotsava prApta karI pUrve huM varNathI arjuna hato, paraMtu atyAre A pUjA karavAne vakhate te hu~ hajAra hAthane dhAraNa karanAro nathI, he svAmI! tamArA kalyANaka prasaMge ziva kalyANanI icchAthI Avelo haM A vakhate gaMgAjalane 1. kalyANa eTale suvarNa. 2. gurutA-bhArepaNuM, pakSe gurupada. 3. zaMbhu-eTale sukha karanAra / je sukha karanAra hoya teno Azraya lenAra bIjAoI harI zakAya nahIM. 4. 'zatamakha' e iMdranuM nAma che. teNe so vAra makha-jina pUjArUpa yajJa karela, te uparathI te nAma paDyuM che. anya matavALAo makhano artha yajJa ja kare che. zatamukha eTale so mukhavALo. 5. vidhi-brahmA jaDaja-jalaja-kamaLamAthI utpanna thayela che. Tu ane la akSara sarakhAM gaNAya che: te uparathI 'jaDaja' paNa hoI zake. je jaDajamAMthI utpanna thAya, te jaDaja hoya. tethI zatamakhane badale zatamukha nAma ApyuM nahIM. vidhi-eTale karma paNa thAya che. jaina mata pramANe sRSTikartA vidhi-brahmA hoI zake nahIM. tethI laukikapakSe te artha ghaTAvI zakAya. 6. arjuna-eTale zveta, pakSe pAMDava arjuna varNathI raMgathI ane jAtithI huM pahelA arjuna hato paNa atyAre huM tamArI pUjA vakhate hajAra hAthane dhAraNa karanAra nathI, eTalI dIlagIrI mRtlamAM 'do sahastradhara' evaM pada che, teno evo artha paNa thAya ke hu~ tamArI pUjA karavAthI hajAra doSavALo rahyo nathI. 7. ziva eTale kalyANa, pakSe ziva-mahAdeva je mahAdeva thavAnI icchA kare, te gaMgAjalane dhAraNa kare ane ghanavAhana thAya. iMdra pakSe-iMdra zivakalyANanI icchAthI Avelo che. te snAtrane mATe gaMgAjalane dhAraNa karanAro che ane traNa prakAre ghanavAhana thayo che eka prakAra ghana ghaNAM vAhanavALo, bIjo prakAra ghana-megha vAhanavALo ane trIjo prakAra tenuM ghanavAhana nAma che te. 232 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA dhAraNa karI traNa prakAre ghana vAhana thayo chaM, tamone 1 kSamAdhAranA svAmI mAnI hUM varAhane Azrita thayo, paNa tamo e amArA acalane lakSmIza karyo ane uMce prakAre tenuM zira dabAvI dIdhuM, tethI have ghaNo lAMbo prasAda karo ane tethI te parvata suvarNa daMDano dAtA ane rAjAoe ane sAdhujanoe namelo ane stavelo che, "he prabhu, tamArA janmotsavane prApta karI A 2 kSaNadA sogaNI thayelI che. ane A saMsAranA dAnathI te rAtrinuM doSA evaM je nAma che, te tamone zuM ISTa nathI thayuM ? svabhAvathI puNyarUpa evaM A jala tamArA saMgathI varNane prApta thayuM che, te tamArA suvarNa sArAvarNavALA aMganA saMyogathI kone pavitra na kare arthAt sarvane pavitra ja kare che." A pramANe zrI vimalanAtha prabhune snAtra karavAne avasare indre karelI stuti je manuSya bhaNe che, te manuSya satpuruSone sevavA yogya thAya che. A pramANe stuti karI saudharmeMdra pUrvanI jema pAMca rUpa karI prabhune laI sUtikAgRhamAM Avyo, tyAM zyAmAdevInI avasvApinI nidrA ane prabhunI pratikRtine dUra karI zyAmAdevInA aMgane sukha ApanArA te prabhune temanI paDakhe mUkyA. pachI bhakti karanArA iMdre jinaprabhune ozIke be divya vastro ane kuMDaLa mUkyA ane prabhunA aMguThAmAM amRta mUkyuM pachI iMdranI preraNAthI kubere te rAjAnA gharamAM prAtaHkAle sonA, rUpA ane ratna vagerenI vRSTi karI. iMdranA AdezathI Abhiyogika devatAoe cAre prakAranA nikAyomAM A pramANe A ghoSaNA karI - "je koI A jina bhagavAn ane temanI mAtAnuM potAnA hRdayamAM azubha ciMtavaze, tenA mastakanA sAta kaTakA thaI jaze." te pachI iMdra tyAM dhAtrIkarma karavA mATe pAMca apsarAone rAkhI pote naMdIzvaranI yAtrA karI potAne sthAne cAlyo gayo. bIjA paNa iMdro meruparvatathI ja naMdIzvara dvIpamAM gayA ane tyAM aTThAI utsava karI potapotAne sthAne 1. kSamAdhara kSamAdhArI munionA svAmI mAnIne varAha uttama ahaMbhAvane Azrita thayo ane tamoe amArA acala meru parvatane jAte padhArI lakSmIza- zobhAno dhaNI banAvyo ane tenA zira upara car3I beThA. have tenI upara prasAda karo. kRpA karo meru parvata suvarNano dAtA che ane tamArA paMdhAravAthI rAjAo ane sAdhu puruSoe te namelo che ane stavelo che, pakSe anyamationA varAha avatArano artha paNa nIkaLe che je viSNune kSamAdhara - zeSanAganA svAmI mAnIne varAhano Azraya karyo, paNa te viSNue varAhane lakSmIpati banAvyo ane tenuM mastaka dabAvI dIdhuM. te varAha acala-na calAyamAna thAya tevo majabUta ke ane suvarNa daMDano dAtA ane rAjAo ane sAdhu puruSoe namelo tathA stavelo che. 2. kSaNadA eTale rAtri pakSa kSaNa-utsava ApanArI 3 prabhune saMsAramAM lAvanArI tethI saMsAra ApanArI kahI che. 4. varNa eTale raMga- sonerI raMga. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 233
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA cAlyA gayA. te samaye sarva dikkumArIoe pota-potAnuM kAma hAthamAM laI gharane yogya evaM prabhunA janmasaMbaMdhI kArya kayu ane iMdrAdika devatAoe bahAra utsava karyA te uparathI putra janmano badho vyavahAra adyapi lokomA pravarte che tema vaLI saudharmeMdranI jema jene jevo adhikAra te pramANe te kAle satvara AvIne gamanAgamana kare che. jyAre sukhakArI prAtaHkAla thayo eTale zyAmAdevI potAnA kAmadeva jevAM suMdara putrane joI eTalA badhA khuzI thayA ke te putra vagaranA svargane eka tRNanA jevU paNa gaNatA nahIM. 'zyAmA putranA mukharUpI caMdrane joIne ghaNI ja ujjvaLa thaI. te ghaTita ja thayuM, paraMtu mitranA udayamAM te tejasvI hatA. te ghaTita na hatuM. zyAmAdevIno parivAra paNa te ziva-kalyANayukta putrane joI gItagAna vagerethI harSano kolAhala karavA lAgyo. te pachI te parivAre ahaM purvikAthI ghaNo harSa pAmI rAjAne putrajanmanA vRttAMtanI vadhAmaNI ApI. rAjAe A pahelo ane A pachIno-ema krama rAkhyA sivAya potAnI ruci pramANe dravyanI vRSTi karI. rAjAno evo ja dharma che. "A dayALu prabhu prANIone saMsArarUpI kArAgRhamAMthI choDAvaze." ema dhArI rAjAe kArAgRhamAMthI kedIone choDI mUkyA. utsavadina jANI bAraNe dhoMsarUM (zakaTa-muzala) vagere uMcA karI dIdhA. toraNa zreNI bAMdhavAmAM AvI ane harSanA sthAnarUpa motIonA coka puravAmAM AvyA, svastikonI zreNI racavAmAM AvI. rAjAe gItagAna, dAna, svajanavarga- sanmAna ane harSapradhAna bhojana dAna karAvyA te vakhate suMdara vastranA poSAkathI bharelA ane puSpothI yukta evA goLa-akSatapAtro rAjamaMdiramAM AvavA lAgyA. evo kulAcAra karyA pachI jyAre sUtaka nivRtta thayu eTale rAjAe svajanonA samUhanuM sanmAna karI temanI AgaLa A pramANe kartuM. "jyAre A kumAra garbhamAM hato, tyAre tenI mAtAnI buddhi nirmaLa thaI hatI, te uparathI A putranuM nAma vimala pADavAmAM Ave che. kSamAdhAranA samUhano svAmI ane tuSTipuSTivALo A bAlaka payodharanuM paya pIto (stanapAna karato) nathI, tenuM kAraNa dhAtrIno doSa che. te prabhu iMdranA aMguThAmAMthI amRta pIve che, tethI vicArane 1. pakSe zyAmA eTale rAtri caMdranA darzanathI ujjvaLa thAya e ghaTita che. paNa te caMdra mitra sUryanA udaya vakhate tejasvI rahe e aghaTita che. A prabhurUpI caMdra mitronA udayathI paNa tejasvI hato. 2. 'hu~ pahelo jAuM, hu~ pahelo jAuM' ema karavU te. 3. kSamAdhara-parvatonA samUhano svAmI-mahAn parvata tuSTipuSTi karanAra che ane te je payodhara meghanuM paya-jala pIto nathI tenuM kAraNa dhAtrI pRthvIno doSa che. eTale te parvatanI evI pRthvI che, ke je meghanuM pANI pItI nathI. prabhu pakSe-kSamAdhara-munionA svAmI-payodhara-stananuM paya-dUdha. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 234.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA jANanArA ane sadjJAnamaya cittavALA vidvAno tene 'amRta rUpa kaho. huM to te sarvajJa prabhunA mukhane amRtano kuMDa kahuM chu, kAraNa, te prabhu tApa vageremAM AvIne ulaTA te amRtanuM pAna kare che. jo kadi bhagavAn so varSa sudhI vyAkhyAna kare, to tyAM sudhI tenA zrotAne kSudhA tathA tRSAnI pIDA duHkha lAge nahIM, tevI te sarvajJa mukhanI vANI temAM pramANa rUpa che, te uparathI siddha thAya che ke jo te mukhamAM amRta na hoya, to tevI vANI zI rIte hoI zake? bIjAonA mukhamAM paNa sadA amRta rahe che, jenA rasathI dAdara vagere rogono upazama thAya che, A pRthvImAM pazuonI jIbhamAM paNa amRta che, teonI jIbha jyAre temanA deha upara lAge che, tyAre temanA roganI zAMti pratyakSa dekhAya che. vaLI jina bhagavAnoe lakSmInA gRha rUpa potAnA mukhamAM aMguTho nAkhelo e uparathI bAlyavayamAM bAlakono tevo svabhAva adyapi lokamAM pravarte che. jemanI kAyA nirogI ane pasInA-maLa vagerethI rahita hoya che, jemano zvAsa sugaMdhI hoya che, jemanAM rUdhira-mAMsa zveta hoya che ane jemanA AhAra-nihArano vidhi (carma cakSuvALAne) samIpamAM jovAmAM Avato nathI tevA jagatpati jina prabhune te cAra atizayo sahabhAvI (janmathI ja) hoya che. lokomAM kahevata che ke, 'je bAMdhI muThI rAkhe tene lAkhono lAbha thAya che.' te uparathI ja prabhu bAlyavayamAM te lAbha meLavavAne mATe bAMdhelI muThI rAkhatA hatA. vaLI te garbhayogIMdra prabhune yogIo adRzya thaI pUche che ke, 'he prabhu, muktinuM / sukha kyAM che?' tyAre prabhu kahe che ke, "te muktinuM sukha mArI muThImAM che." temaja te yogIo te sarva hitakArI prabhune kahe che, "tyAre te muktinuM sukha amone Apo." tyAre prabhu bAlasvabhAvane laIne temane aMguTho batAve che, pachI teo roSa lAvIne balAtkAre prabhunA aMguThAne kadi coLI nAkhe, tethI prabhu te aMguTho vAraMvAra potAnA mukhamAM nAkhe che. athavA moharUpI malla je A traNa jagatane duHkhI karI rahyo che. tene joI prabhu muSTi ane lAtathI tene mAravA dhase che. kAraNa ke pote jina bhagavAn che. jyAre prabhunA hAtha paga te moharUpI mallanI sAthe yuddha karavAthI zrAta thaI jAya che. tyAre prabhu potAnA mukharUpI amRtanA kuMDamAMthI temane amRtanuM pAna karAve che. jyAre traNa jagatanA prabhu moha upara jaya meLave che, tyAre teo harSita thaIne hAtha tALI Ape che. moha kSayanA bhayathI vyagra thayelA mAtA pitA vagere prabhune nIce utAre che, tyAre jANe te sukhathI tarI jatAM hoya tema dekhAya che. potAnI meLe taratA kalazane koI adhomukha kare che, tyAre te prabhu vizeSa paNe 1. Thallo. 2. amRtarUpa-mokSarUpa. 3. saMsAranA tApa vageremAM AvIne eTale saMsArI banIne. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 235
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA bIjAone paNa tAre che. te prabhu kSamA-pRthvI upara rahelA chatAM jANe taratA hoya tema dekhAya che, te uparathI teo jaNAve che ke, kSamAthI A saMsAra rUpI sAgara tarI zakAya che. pAraNAmAM sutelA prabhu caMdranA udaya tarapha potAnI dRSTi rAkhI ane aMgane lIna karI kSaNavAra rahe che, te jANe kAyotsarge rahyA hoya tevA dekhAya che. prabhu je te padArtha upara eka dRSTi rAkhI rahe che, te vakhate teo bAlapaNAmAM paNa kharekharI sarvajJanI saMjJAne prApta kare che. vaLI koIvAra prabhu potAnAM jevA muktAmaya, suvRtta, saguNa ane sadA layamA rahelA daDA tarapha joI rahe che. caraNanA uMcA prakAranA vyApAramA te prabhu baddhamuSTi che, chatAM paNa kSamAdhArIonI aMdara caMdranI kiraNanA jevU ujjvaLa yaza prApta karavAnA che. koIvAra 4anAhata svaramAM lIna thayelA ane dhAraNAe yukta evA te prabhu devatAnA cakrathI maMDita evA aMtaHpurane juve che. pAlaNAmAM urdhva bhAge rahelA prabhune devatAnI strI dorI laIne hIMcoLe che, tyAre prabhu teNInA pAse hIMcatA Ave che paNa teo kASTA-dizAno Azraya choDatA nathI ane pAchA uMcA guNa-dorI sAthe maLI pote pAchA svasthAnamAM Ave che evI rIte prabhu jina hovAthI paralokane arthe gamanAgamana kare che. tyAM pATiyAnI vyUha racanA karI rAkhelA prauDha tArakane joI loko kahe che ke, "aho! A bAlaka pAMjarAmAM purAyelo che" koIvAra prabhu avyakta-na samajAya evo zabda kare che, te uparathI teo lokone jaNAve che ke, "mAruM svarUpa Aq cha arthAt avyakta cheajJeya che." traNa jJAnane dhAraNa karanArA prabhu 'he! mA' evI vANI paNa barAbara bolI zakatA nahIM, topaNa huM mArnu ke, avasare jevU bolAya te mIThu lAge che.||265|| "devatAo ane devIo prabhune ramADe che," ema kahevU te taddana mithyA che, kAraNa ke prabhu teonI sAthe ceSTAthI krIDA karatA lAge che, paNa teo pote to AtmArAmamAMja ramanArA che. je deva vagerene mokalavAmAM AvyA che, te badhI iMdranI bhakti che, paraMtu te parameSThI prabhune to te badhuM snAtra vagere kriyA karavA barAbara thAya che. prabhu mahelanI aMdara page rIkhatA cAlIne potAnA baMdhuone kahe 1. kSamA eTale pRthvI ane sahanatA. 2. daTTA pakSe muktAmaya-motIe bharelo suvRtta-goLAkAra, saguNa-dorIvALo ane sadAlaya-sArA sthAnamA rahelo ane prabhu pakSe prabhu mukta-AmayarogathI mukta suvRtta-sArA AcaraNavALA, saguNa-guNI ane sadA hamezA laya-dhyAnamA rahela. 3. kSamAdhArI-munio. 4. anAhata-svara-eTale samAdhi pakSe anAhata cakramAthI pragaTato svara prabhu pakSe cokho avAja dhAraNA-yogAMga pakSe dhairya aMta:pura-janA- pakSe AMtara hRdaya pradeza. 5. pAraNe hiMcavAmAM uMce nIce javAya re te upara utprekSA che. 236 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA che ke, "" samyak caraNanA baLathIja zubha mArge gamana thaI zake che; tethI gRhasthora kAMIpaNa potAnA caraNanuM baLa karavuM joIe ane jethI tamArI sadgati thAya, tevrI rIte ? hAtha paNa laMbAvavo joIe." prabhu potAnA paga vagerene hAthano AdhAra ApI mArge cAlatA hatA, te uparathI teo anagAra- munione ceSTAthI upadeza ApatA ema, "yAM sudhI yathAkhyAta kramavaDe vIryano samUha prApta na thA, tyAM sudhI. buddhimAn munie AlaMbanasahita vihAra karavo, nahi to kramano bhaMga thaI jAya, athavA kSiti-pRthvI upara paDI javAya, tethI te vivekI munie gurukulano nivAsa choDavo nahiM." vaLI te 4 bhagavaMtanI vANI te samaye bIjAonA samajavAmAM AvatI na hatI, to pAchaLathI 'heya ane aheya (upAdeya) svarUpavALI te vANI zI rIte jANI zakAya ? te bALa prabhu 'bolAvyA na hoya, topaNa AvatA ane bolAvyA hoya, tyAre AvatA nahIM, te jina bhagavAnnuM eka cAritranuM aMga che, vidvAno kahe che. prabhu je maMdamaMda pagalAM bharI cAlatAM saMpattine ApatA hatA, te kSamAdharomAM pramukha evA jinezvarone mATe kAMI AzcaryakArI na hatuM. te prabhu jai bAlakonI vacce rahI pote sanmArge cAlatA, te 'pravacananI mAtAnA saMgathI sAdhuonI . bacce rahI cAlavAnuM darzAvatA hatA. ghaNI gopAMganAoM bhrAMtithI ekI vakhate hAthanI tALIo ApI prabhune nacAvatI hatI paraMtu te bodhavALA prabhu nRtya karatA na hatA. uttama evI kAtyAyanI - pArvatIdevIe mahAdevane jaTAdhArI, nagna ane potAnA ardhAaMganA saMgI banAvyA hatA; paraMtu zrI jina prabhu tevI rIte ardhA aMgavALA thatA na hatA. 'prabhu je koI vastu najare paDatI temAM zraddhALu thaI tenI zodha karavAmAM tatpara banI jatAM tema karavuM, te jina bhagavAnne ucita hatuM. prabhunA baMne caraNamAM paherAvelA mANeka tathA rUpAnA ghugharAo suvarNanA kamaLa upara 1. samyak caraNa - samyag AcaraNanA baLathI zubha mArge javAya che eTale mArgAnusArI thavAya che. pakSe samyak - sArI rIte caraNa-paganA baLathI sAre mArge calAya che. 2. eTale hAthe karI kriyA ke dAna karavA joIe. 3. prabhu bIjAnA hAthano Teko laIne cAle che, te upara A kalpanAka che. jyAM sudhI muni potAnA guNanA vIryathI lAyaka na thAya, tyAM sudhI teNe koI vaDA muninA AlaMbanathI eTale temane Azrita thaIne vihAra karavo ane vaDIla gurunI sAthai ja vasavuM. 4. prabhu totaDuM bolatA eTale koIthI te vANI samajAtI nathI. 5. heyatyAga karavA yogya ane Adeya eTale grahaNa karavA yogya. 6. muni zrAvakane ghera bolAvyA vagara Ave che. bolAvyA AvatA nathI. 7. pravacananI mAtAo samiti vagere kahela che. 8. bAlaka koI vastu juve che, to tene levAnuM kare che. te ceSTA upara A kalpanA che. jina bhagavAn dareka padArthanI zodha karI nirupaNa karanArA hoya che. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 237
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA beThelA haMsonI jema zobhatA hatA. ghaNAM arthavALu ane suvarNathI yukta evaM kaTisUtra dhAraNa karatAM prabhu "sAdhuone sadA Aq sUtra zIkhavAnuM che," ema jaNAvatA hatA, tamanA samUhane haranAra ane ratna yukta evA aMgada-bAhubaMdhane dhAraNa karanArA prabhu "lokoe AvA guru potAnI bhujAmA rAkhavA" ema prarUpaNA karatA hatA. sumanasnI zreNIthI yukta evA be kuMDalane dhAraNa karatA prabhu bhavya prANIne evo upadeza kare che ke, "he bhavya tuM Aq vacana kAne sAMbhaLaje.". zrIjina bhagavAnne aMganI zobhA mATe alaMkAro dhAraNa karavAnI jarUra na hatI; paraMtu mAtA vagerene tema karavAthI harSa thato hato. je prabhunA aMganA varNanI sAthe vivAda karatuM suvarNa kAbarUM banI gayuM ane loha paNAne laIne te 'suvarNano zabda pRthvI upara adyapi thato nathI. A pramANe putranuM pAlana karavAmAM tatpara evo rAjA kRtavarmA rAjya karato hato. tevAmAM eka vakhate koI sAmudrika zAstrane jANanAro vidvAn tyAM AvI caDyo rAjAnI AjJAthI te vidvAnno praveza thayo ane te rAjAnI pAse AvIne beTho! te vakhate prabhune utsaMgamAM laI beThelA rAjAne joI te joSIe potA mastaka dhUNAvyuM rAjAe tenuM kAraNa pUchyuM. tyAre uttama lokone priya evo vidvAn joSI bolyo-"rAjan, loka zAstramA puruSonA batrIza lakSaNo kahelAM che, paraMtu lakSmInA gRharUpa ane sarva prANIonI icchA pUranArA evA A tamArA kumAranA deha upara to eka hajArane ATha lakSaNo dekhAya che. tethI A koI lokottara puruSa thaze. kAraNa ke sarva zubha ke azubha bhAvI lakSaNo uparathI jANI zakAya che. A kumAranA caraNa ane hastanA taLIyAmAM daMDa, cakra, khaDga, bANa, dhanuSya, zakti ane gadAnA jevI rekhAo che, tethI te zastrone dhAraNa karanAra uttama puruSa thaze. tenA hAthanI tarjanI AMgaLImAM gRhabaMdhanI aMdara AvelI rekhA uparathI 1. kaTIsUtra pakSe ghaNA artha-kiMmatavALaM suvarNa-sonAthI yukta ane sUtra pakSe-ghaNA artha zabdArthavALu ane su-sArA varNa-akSarovALu. 2. aMgada bAhubaMdha pakSe-tama-aMdhakArane haranAra ane ratna yukta-ratnothI jaDita, guru pakSe tama-ajJAnane haranAra, ratna-jJAna, darzana cAritra rUpa ratnothI yukta ane aMgada dvAdaza-aMgane ApanAra-upadeza karanAra, bhujAmAM rAkhavAno artha evo che ke. bAhubaMdha AbhUSaNa-bhujA upara baMdhAya che. ane gurune bhujAmAM rAkhavA eTale potAnI pAse rAkhavA. 3. kuMDala pakSe-sumanas-puSyorthI yukta ane vacana pakSe sumanas-sArA manathI yukta athavA vidvAnothI yukta eTale vidvAnoe kahela vacana kAne sAMbhaLavU. 4. suvarNa prabhunA aMganA varNanI sAthe vAda karavA gayuM tethI te kAbaraM banI gayu ane lohanI jema teno avAja paNa thato nathI. bIjA dhAtunI jema sonAno raNakAra lAgato nathI. 238 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA / te sukhe kAladharma pAmanAra thaze ane anAmikA AMgaLInI nIce urdhva rekhA che, te uparathI A kumAra dharmavAn thaze. temanI badhI AMgaLIo suvRtta-goLa-aMguThAnI sAthe barobara maLelI ane sarakhI che, tethI te paramAtmAnA caraNano saMsarga pAmaze, e yuktivALu che. A kumAranA hAtha paganA nakha 'rakta che, te uparathI AkhaM jagat temanI upara rakta thaze. temanA paganA phaNA unnata che, tethI te unnata svAmI thaze. temanA phaNA gUDha che, tethI te A pRthvI upara gUDha svarUpavALA thaze, ane temanI jaMghA (pIDI) sAraMga-haraNanA jevI che, tethI temanI vANImAM vacanathI kahI na zakAya tevo sAra raheze. he rAjA, A kumAranA be DhIMcaNa mAMsathI bharelA ane snigdha-cIkAzavALA che, te uparathI A jagatamAM temana mana sarva prANIomAM snigdha-snehavALu ane puSTa dekhAze. temanA baMne sAthaLa vistAravALA ane goLAkAra che, tethI teo vistAravALA vRtta-AcaraNane darzAvanArA thaze temanI kaTI ISTakAiMTanA jevI che, te uparathI teo ISTa kAryane karanArA thaze. temanuM madhya zarIrano madhyabhAga vajranA jevo che, te uparathI teo vajrane dhAraNa karanArA iMdroe pUjelA thaze. temanuM udara varSAbhU deDakAnA udaranA jevUche, tethI teo varSAbhU-varSARtunI bhUminI jema zasyazrI thaze. temanI nAbhi ane kukSi-udara gaMbhIra che, tethI teo gaMbhIra hRdayavALA thaze. temano pRSThabhAga kAcabAnA pRSThabhAganA jevo che, tethI te utkRSTa evA kSamAbhArane dhAraNa karanArA thaze. he rAjA, temanA baMne stananuM aMtara vizALa che, tethI teo vizALa hRdaya (udAra Azaya) vALA thaze. emanA baMne bAhu saraLa che, tethI teo sarva prANIo tarapha saraLa rahenArA thshe.||300|| temanI Doka zaMkhanA jevI che tethI temano yaza zaMkhanA jevo ujjvaLa thaze. temanuM mukha pUrNa che, tethI te saMpUrNa vaktA thaze, temanA dAMta DolaranI kaLi jevA che, tethI temanuM hAsya DolaranI kAMtinA jevU ujjvaLa thaze . temanI jIbha kamaLanA patra jevI che, tethI te prabhu lokAgra upara javAnI icchA karanArA lokonI kamaLa patro vaDe pUjA prApta karaze, temanA netromAM sneha-cIkAza che, tethI te prabhu upara kayA puruSo sneha nahiM kare? temanI nAsikA unnata che, tethI teo sadAkALa unnata bhAve raheze. temanA kAna AvartavALA che, tethI temanA ziSyo paNa prAye karIne ghaNA manuSyone Avartaka vaMdana vaDe vaMdAvaze, temanuM lalATa ardhacaMdranA jevaM che, tethI teo 'caMdrabhogane prApta 1. rAtA. 2. Asakta. 3. varSARtupakSe zasya-dhAnyanI zrI-zobhAvALI bhUmi ane prabhu pakSe zasya-prazaMsA karavA yogya-zrI-zobhAvALA. 4. kUrmapRSTa-kSamA pRthvInA bhArane dhAraNa karanAra ane prabhu kSamAne dhAraNa karanArA. 5. caMdrabhoga divyabhoga. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 239
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA karanArA thaze. temanuM 'uttamAMga chatrAkAre che, tethI temanA mastaka upara chatra dharAze . temanA keza (AvA) komaLa zyAma ane snigdha che, tethI teo vAsudeva vagerenI pUjA aparimita hRdaye prApta karaze. vaLI A kumAranA mauli - mastakanA bhAgamAM uSNISa - zikhA che, eTaluM vizeSa che, tethI teo A traNe jagatamAM 2 trizRMga-traNa zikharathI yukta thaze. AtraNa bhuvanamAM sarvane prazaMsanIya evA A kumAranI sAthe je kaMI sarakhAvavAmAM Ave, te hIna upamAvALaM jANavuM arthAt A traNe bhuvanamAM temanI upamAne yogya koI paNa nathI. A pramANe te joSInA vacano sAMbhaLI jANe jaMgama kalpavRkSa hoya tevA rAjAe harSita thaIne te joSIne UMcI jAtanuM pAritoSika ApyuM. prabhu vimalakumAra sATha dhanuSya pramANa U~cA, bhavya evA prathama saMsthAna ane Adya saMhanana ( saMghayaNa) vALA thaI yauvana vayane prApta thayA. sUrya grISmaRtunA AzrayathI tejasvI hoya che, paraMtu prabhu to svabhAvathI ja tejasvI hatA. caMdra pUrNimAnA yogathI amRtamaya kAMtivALo ane svaccha hoya che ane prabhu to svabhAvathI amRtamaya kAMtivALA ane svaccha hatA. AmravRkSa vasaMtaRtunA yogathI sArI chAyAvALo hoya che ane prabhu svabhAvathIja sArI chAyA- kAMtivALA hatA. kSetrabhUmino deza zaraRtuthI zasya - dhAnyane utpanna karanAra hoya che ane prabhu to svabhAvathI ja zasya - prazaMsanIya kAryone utpanna karanArA hatA. jagatpati prabhu sadAkALa rUpanI lakSmIthI yukta to hatA, paNa te pAparahita prabhu yauvanathI vizeSa zobhAne prApta thayA hatA. pachI te prabhu bhogyakarmanA samUhane haravAne ane pitAnuM vacana mAnya karavAne bAhyavRttithI rAjakanyAonuM pANigrahaNa kayuM. prabhue se vivAha mana vagara karyo hato, kAraNa ke gRhasthone svadAra saMtoSa e moTuM vrata gaNAya che. jema koI moTo mANasa sArA nagaramA Ave, tyAre sarvajano tene bhojana karavAnuM nimaMtraNa Ape che, te vakhate te moTo mANasa dhanyAtmA thaI potAne sthAne javA mATe rasagaurava vinA be RNa ghare bhojana kare che, to paNa te mANasanI niMdA thatI nathI; paraMtu ulaTI prazaMsA thAya che, tevI rIte jina bhagavAnno bhoga paNa karmanA kSayane mATe hoya che. eka divase dharma, artha ane kAmanI ArAdhanA karavAmAM tatpara ane mokSamArgamAM Adara karanArA kRtavarmA rAjAe bhaviSyamAM sukhanI icchAthI potAnA guNI putrane A pramANe kahyuM, "vatsa, laghupaNAmAM puruSane patizabda zobhe che, paraMtu gurupaNAmAM tene te bhArarUpa thAya che ane svargalokano vyaya karAve che. he vatsa, 1. mastakavagereno bhAga. 2. traNa ati ucca jJAna, darzana ane cAritrarUpa zikharavALA thaze. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga A 240
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA jarAvasthA rUpI rAkSasI prANIonuM mAMsa khAI jAya che ane te duSTa AzayavALI jANe madirA pinArI hoya tema rudhiranuM pAna karI jAya che. prathama to te AvatAMja tarata lokonA dAMta pADI nAkhe che, buddhi laI jAya che, bhaya Ape che ane te zaraNe AvelAnuM rakSaNa karatI nathI. te samagra baMdhuvargane avaza kare che, prAye karIne sAthe rahelI kAyAne pheravI de che, mANasane vikaLa banAvI de che, netronuM teja harI le che, mastaka dhuNAve che ane hAtha paga vagere aMgone kaMpAve che, pachI jyAre te durbala thAya eTale tene vistAra pAmelA rogo pIDe che. durbala thayelI naThArI vADane chidra pADavAmAM zI vAra lAge? pachI te rogo ghAtakI coranI peThe bhAre vaira lAvIne prANIo citta sahita AyuSya rUpI dravya tatkALa harI le che. tethI jyAM sudhImAM sArI kAMtivALA ane saMpUrNa iMdriyovALA A dehanI aMdara te jarA rUpI rAkSasI nathI AvI, tyAM sudhImAM huM ApaNA pUrvajoe kareluM Atmahita sAdhI lauM." potAnA pitA kRtavarmA rAjAnAM AvAM vacana sAMbhaLI prabhue potAnA pitAne kahyu ke, "tamAruM vacana satya che ane tamAre te yogya evaM hita karavU." rAjAe potAnA nyAyI putrane punaH kahyu, "jyAM sudhI rAjyano moTo bhAra hoya, tyAM sudhI mArge cAlavU muzkela che, tame jina bhagavAn cho, tethI zatruone jIto, A . pRthvInuM pAlana karo ane sadA sukha sAgaranA madhyamAM rahI lakSmI yukta thAo. govarddhanano uddhAra karavAmAM samartha evA tamAre viSe A pRthvIne sthApita karI / kAcabAnI jema iMdriyone gupta karI haM bIjI uttama pRthvIno Azraya karIza." prabhu bolyA, "he rAjA A loka tathA paralokamAM sukha karanArA ane kalyANa karanArA zrAvakanA bAra vrato che. anartha daMDathI rahita, guNasahita, zakti vaDe yukta ane jIva rakSA karanArA te vratone ane uttara evI te rAjyanI dhurAne dhAraNa karo, ema karavAthI gRhastha dharma sacavAze ane sukha thaze. mAre rAjya- kAMI prayojana nathI. kAraNa ke mAre potAne nija baLa vaDe AtmAne tAravo che. he narezvara, rAjyanI aMdara atyaMta ciMtA hoya che, ane haM hamaNAM nizciMta chu, tamAre to teno abhyAsa che, tethI tamAre mATe te sAruM che." / / 335 / / rAjA bolyA he vatsa, tame pote apatya zabdano artha jANo cho, chatAM A lokamAMthI mAro uddhAra kema karatA nathI? zyAmAnA tamane haranArA tejasvI ane zUra evA tamo chatAM, mAre bIjAne rAjya dAna karavU, te hAla yukta na kahevAya. zrAvakano AcAra pALatAM ane bAra vrato dhAratAM manuSyone sugati thavAno saMbhava che, paraMta mAre te vrato, kAMI prayojana nathI. mAru mana to sadA sukharUpa ane sanAtana evA mokSamA ja ramI raheluM che. je gRhastha zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 241
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA zrAvako siddha thaI zake, te lokamAM AzcaryakAraka kahevAya che, he vatsa! tamAre jyAre putra thAya tyAre tene rAjya soMpIne tame sarva rIte mokSa sukhane ApanArI dIkSA grahaNa karajo. putrane viSe rAjyano bhAra mUkI pitA dIkSA le evo ApaNA kulano dharma pUrvajoe sadA Acarelo che. he vatsa! jo tamAre nikAcita sAtA vedanIya karma hoya, to A rAjya grahaNa karo ane te tame pote jJAnathI avalokana karo." pitAnA AvAM vacana sAMbhaLI prabhue avadhijJAna yojIne joyuM tyAM potAnuM sAtA kdanIya karma ghaNuM jovAmAM Avyu, eTale teo bhAvathI mauna dhAraNa karIne rahyA. pachI rAjAe svajana varga ane rAja vargane ekaTho karI prabhuno utsava sahita paTTAbhiSeka karyo. prabhu paMdara lAkha varSo sudhI kumAra-avasthAmA rahyA hatA pachI 'taimaNe pitAnA vacanathI rAjyano bhAra aMgIkAra karyo; te kAle guruno yoga thatAM rAjA kRtavarmAe pote dIkSA laI lIdhI. tevA puruSo yogya kArya karavAmAM vilaMba karatA ja nathI. prabhue je evA moTA rAjyane prApta karIne paNa prajAone karapIDA karI na hatI. te AzcaryakArI kahevAya, athavA je soma-caMdra hoya. te evo ja hoya che. jema caMdrano udaya thatAM, cora vagere duSTa karma karI zakatA nathI ane sAdhu puruSono varga potAne mArge pravarte che, tevI rIte sarvajJa ane sarvadarzI evA prabhu sAmrAjya karatA kukarmonI nivRtti ane zubha karmonI pravRtti thatI hatI. pUrve iMdre mokalelA sevAkArI devatAo prabhunA zatru vargano nigraha ane sevaka vargano anugraha karatA hatA. bIjA rAjAo potAnA mastaka upara te prabhunI AjJArUpI chatra ahorAtra dhAraNa karatA te yukta hatuM, kAraNa ke e prabhu sadA udaya pAmanArA 'InasvAmI hatA. naThAro vyaya karavAmAM kRpaNa ane buddhimAM nipuNa evA pradhAno pote mAnelA rAjyanI ciMtAmAM sAvadhAna rahetA hatA. A pRthvImAM satpuruSo svabhAvathI sadAcAra rUpI dhanavALA bhale hoya, paNa jeo AvA svayaMbuddha vagere che tevA puruSo to pRthvImAM koIka ja hoya che. lokomAM vikhyAta evA te svaMyabuddho uttama puruSo che ane jeo upadezathI vikhyAta che, teo madhyama puruSo che, tevA thoDAeka sAdhu, zrAvaka vagere paNa kharekhara kIrtivALA hoya che, bAkI bIjA je ghaNA loko teo paNa rAjyanA parama zAsanathI adharmano tyAga karatA hatA. kAraNa ke rAjAnI AjJA ghaNI baLavatI hoya che. te samaye keTalAeka sajjano ghaNAvizALa evA suvarNanA thALo pUrIne prabhunI AgaLa harSathI dharavA lAgyA, keTalAeka vastronA samUhane keTalAeka uttama varNa-vALAnA samUhane, keTalAeka puSponA 1. Ina eTale sUrya paNa thAya che. 242 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI kumAra avasthA jaththAne, keTalAeka madhura phalonI zreNIne, keTalAeka gorUMcaMdanane, keTalAeka AbhUSaNonA DhagalAne, keTalAeka navIna caMdaravAne ane keTalAeka dhvajAne ema te zoka rahita evA lokamAM je kAMI suMdara vastu hatI, te badhI te te zuddha hRdayavALA loko svecchA pramANe prabhune arpaNa karatA hatA keTalAeka bhaktithI prabhunI upara pavitra chatra dharavA lAgyA ane keTalAeka cAmara vIjavA lAgyA, keTalAeka saheje ullasitabhAve gIta gAtA hatA. keTalAeka nRtya karatA hatA ane keTalAeka vAjiMtro vagADatA hatA. "A mANasano daMDa karo", "A mANasane mAro" ane "A mANasane dezamAthI kADhI mUko." evI rIte purohita nyAya Apato, paraMtu prabhu pote evo nyAya ApatA na hatA. eka samaye te vimaLaprabhune mahAbhAgyavAn putra thayo. svajanoe tenuM nAma arimardana pADyu. A.pramANe pRthvInuM rakSaNa karatAM prabhune trIzalAkha varSo cAlyA gayA. have temanuM bhogaphala karma kSINa thayuM ane sukhakAraka sAtAvedanIya karma samApta thayuM, eTale te sarvajJa prabhue potAnA cittamAM A pramANe ciMtavyu-"hu~ have je A gRhavAsamA rahyo chu, te huM pote ja mArA netro mIMcIne satvara aMdhakAra karUM chu, A pRthvI upara je ajJAnI che te bAlakanI jema smRti vagarano thaI je karma kare che, tene tenuM alpa phala maLe che, paraMtu huM traNa jJAnane dhAraNa karanAra ane uttama saMvara sahita chatAM dIkSA leto nathI, te aghaTita cha. meM mahAn pIDAne ApanArA rogonI jema A bhavamAM ghaNA bhogo bhogavyA chatAM mananA saMtoSathI meM temane choDI dIdhA nahIM. A rAjya lakSmI uttama puruSane zrIkarI-zobhA karanArI ane chAyAnA jevI che. paraMtu te puNyarUpI dravyane haranArI, bahAra sAravALI ane aMtara sAra vagaranI che. A zarIra keraDAnA kASThanI jema 'vipatra rakSaNa na karI zake tevU ane lokanA skaMdha upara ugeluM che, te chevaTe agninA kAryane mATe thavA che. arthAt bhasma banavAnuM che. strIo kArAgRharUpa che ane chokarAo mArAnA jevA che (svArtha) lubdha ane stabdhamaya evA teone meM A saMsAramA anaMtI vAra meLavelA che, tethI e sarvamAM sadA kRSNa-kALI evI tRSNAne choDI ane sarva saMsArane asAra jANI kAmadevano jaya karI huM vratano Azraya karUM." A pramANe prabhue vicAryu teTalAmAM ja Asana kaMpavAthI avadhijJAna vaDe prabhunA dIkSA levAno yogya evo samaya jANI ekI sAthe sArasvata, gardatoya, Aditya, varuNa, tuSita, maruta, ariSTa, avyAbAdha ane vahni e brahmaloka nivAsI ekAvatArI ane uttama sAravALA guNI nava 1. patra rahita pakSe azaraNa. 2. arthAt agnimAM bhasma thavAnaM che. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 243
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM vratagrahaNa lokAMtika devatAo tyAM AvI pahoMcyA. sarva prANIomAM vairane choDI samatA rUpa ramaNIya sudhAmAM mana thayelA ane tattvArthano nizcaya karavAmAM lagna thayelA te jinezvarane namI sarala buddhivALA te devatAoe vijJapti karI ke, "he prabhu, tame tIrthakara cho, mATe dharma tIrthane pravartAvo." vaLI kaDaM ke, "A kALe kheda UpajAve tevo dharmano uccheda thaI gayo che, tene pAcho satvara sAMdhI do. kAraNa ke tame guNonA dhAraka cho. jema bAhya tIrtha-rUDA pANInA ArA sivAya nadImAM utarI zakAtuM nathI, tema dharmatIrtha sivAya saMsArasAgara utarI zakAto nathI." jema koI pote svasthAne jato hoya tene vaLI koI preraka maLI Ave tevI rIte prabhu prathamathI ja dIkSArthI hatA, teo te devatAonA AvAM vacana sAMbhaLI vizeSa dIkSArthI thaI gayA. pachI prabhue uMcI jAtanA vArSikadAna ApavAno AraMbha karyo. kAraNa ke sarva dharmonI aMdara dAnane mukhya kaheluM che. kuberanI AjJAthI tiryak juMbhaka nAmanA devatAoe dhaNI vagaranA pradhAna bhaMDAro ane jemanA dhaNIno uccheda thayo hoya evA ghasemAMthI ghaNu dravya prabhunI pAse hAjara kayu. kAraNa ke puNyavAnne pagale pagale dravyanA bhaMDAro rahelA hoya che. kalpavarta veLA thAya, teTalAmAM prabhu eka karoDa ane ATha lAkha suvarNatuM dAna pratidina ApatA hatA. eka varSamA prabhue traNaso aThyAsI karoDa ane aMzI lAkha suvarNatuM dAna kayu. zrI sarvajJarUpI megha varasatAM yAcakarUpI sarovaro bharapUra thaI gayA ane kSamA-pRthvI tAparahita thaI gaI. e ghaj ja sAraM banyu ema huM mAnuM chu. prabhu hiraNyano varasAda varasAvatA 'hiraNyavarNanI AzA lokomA vikhyAta thaI zAMta thaI gaI, e adbhuta vArtA sAMbhaLavAmAM AvI. prabhunA dIkSAnA kalyANakamAM suMdara AkRtivALA kayA iMdro tyAM na AvyA? arthAt sarve AvyA hatA. A jagatamAM dAtArano Azraya koNa na kare? te samaye iMdroe devatAonA samUhane sAthe rAkhI svaccha ane sugaMdhI tIrthajala lAvI te vaDe prabhune snAna karAvyu. svabhAvathI nirmala evA prabhune sarva devatAoe je abhiSeka karyo, te temanI zakti sahita bhakti ja hatI. jema pRthvI upara sudhAkara-caMdravaDe suMdara evA gaMgAdhara-zaMkarane lokonI zreNIo kUvAnA jalathI snAna karAve che, sUryanI AgaLa jema dIvo dharavAmAM Ave che ane sevako jema rAjAne bhojana karavA nimaMtre che, tema traNa jagatanA svAmI evA prabhune evI rIte yogya kAryano vidhi karavAmAM Avato hato. kAraNa ke gayelo avasara punaH kadi paNa maLato nathI. pachI saudharma vagere 1. hiraNyavarNA-lakSmI. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 244
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM vratagrahaNa iMdroe te vizvanAyaka prabhunA aMgane divya caMdanathI lipta kayuM, devadUSya vastrothI temane vibhUSita karyA, kalpavRkSanA puSponI zreNIno mugaTa paherAvI virAjita banAvyA ane hAra, ardhahAra, bAhubaMdha, tathA kuMDaLa vagerethI suzobhita karyA. pachI iMdre karelI deva, dAnava ane mAnavoe harSathI vahana karavA yogya evI devadattA nAmanI zibikA upara prabhu ArUDha thaI gayA. sUrya jema pUrvagirine alaMkRta kare, tema prabhu temAM rahelA ratnamaya ane tejanA samUhane dhAraNa karanArA siMhAsanane alaMkRta kayuM. prabhunI ne bAju devatAoe dhAraNa karelA be cAmaro jANe tIrthaMkarane sevavAne bhUmi ane svargarUpa be strIo AvI hoya tema zobhatA hatA. prabhunI upara jANe ziva-mokSanI chAyA karanArA mUrta- aparimita zukaladhyAna hoya tevuM sphurAyamAna dharmamitra chatra zobhI rahyuM hatuM. pachI naTIo nRtya karatAM, gIto gavAtAM, baMdivRMda pATha karatAM, vArjitro vAgatAM ane yAcakone cotarapha dAna ApatAM prabhu parivAra sAthai sahasrAmra vanamAM gayA. / / 401 / / tyAM zibikAmAMthI utarI azoka vRkSa nIce jaI potAnA bhoga karmanA yoga rUpa AbhUSaNono samUha prabhue choDI dIdho. samatA rUpa amRtanA samudra rUpa evA prabhue harSathI bIjo badho parigraha ane caturvidha pratibaMdha paNa tyajI dIdho. 1 arihaMta prabhue pachI jANe kAlA kleza hoya tevA kezono pAMca muSTivaDe loca karyo. iMdra te locanA keza grahaNa karI lIdhA. pachI mAgha mAsanI zukla caturthIne divase aparAhnakAle ( pAchalA pahore) janmanA zubha nakSatramA indra dvArA kolAhala aTakAvyA pachI 'namaH siddhebhyaH' ema uccAra karI chaTTha tapavALA prabhue bhagavat zabda vagaranuM ane AgamamAM sArarUpa evaM sAmAyika traNa vAra ucayuM. te vakhate sadbhAvanAnA sthAna rUpa evA iMdre prabhunA skaMdha upara devavastra padharAvyuM. tyArathI lokomAM vastrapUjAnI pravRtti thaI che. pachI prabhune manaHparyava jJAna utpanna thayuM, iMdra prabhunA keza kSIrasAgaramA padharAvyA. satkarmathI pavitra evA eka hajAra rAjaputro prabhunI pAchaLa vivekavALI dIkSA grahaNa karI. pachI bhaviSyamA jemanuM kalyANa thavAnuM che ane jemanI mukhamudrA harSita thaI che evA iMdra prabhune namI amRtanA jevI madhuravANIthI A pramANe vijJaptikarI "he prabhu, AtraNa bhuvanamAM tamAruM cAritra yathArtha rIte vikhyAta che, te ghaNA prANIone mokSadAyaka thAo. A pRthvI upara loko saMsAranI pravRttine potAnI meLe ja jANe che, dhAvavuM ane rovuM, e bAlakane koNa zIkhaDAve che? anArya dezamAM paNa loko vividha prakAranA vijJAnane jANe che, paraMtu jyAM tame pote 1. dravya, kSetra, kAla ane bhAvano pratibaMdha. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 245
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM vratagrahaNa rahelAM cho, tyAM heya-tyAga karavA yogya ane upAdeya-grahaNa karavA yogya vastunI prarUpaNA karanAruM jJAna raheluM che. jema bAlaka guru vinA gALa jANe che ane Ape che paraMtu te zAstrane ane dAnAdika dharmane guru vinA jANI zakato nathI. tame hAla mauna dharIne rahyA cho, tenuM kAraNa ame jANIe chIe, jyAM sudhI kevaLajJAna thayu nathI tyAM sudhI bIjAne zikSA ApavI nahi, evI tamArI icchA haze. he prabhu, have ghina-meghanA Azraya jevo vihAra karI amArA tApane zamAvo. megha gAjato na hoya, topaNa te zuM prANIone jIvana nathI Apato? sarva prANIo tamArA darzanathI paNa nizce nivRttine pAme che. dravyano bhaMDAra jovAthI paNa te zaM lokone harSa nathI upajAvato? jema ratnAkaramAM guNonA samUhavALo ciMtAmaNi paNa durlabha che, tema A pRthvI upara prANIone tamArA caraNanI prApti durlabha che." A pramANe iMdroe vividha zuddha vacano dvArA prabhunI stuti karI, te pachI kahI zrI vimalanAtha prabhunA putra arimardanane rAjya upara besADyA, pachI te sarve iMdro devatAonI sAthe parimita vimAnomAM besI naMdIzvaranI yAtrA karI potapotAne sthAne cAlyA gayA. bIje divase jyAre pRthvI upara sUryano udaya thayo, tyAre prabhu dhAnyAkaMTa nAmanA eka najIkanA puramAM pAraNAne mATe vahoravA gayA. tyAM zoka rahita eMvA sarva loko ThekANe-ThekANe prabhune AhArane mATe prArthanA karavA lAgyA. kalpavRkSane gharamAM lAvavAnuM koNa na kare? keTalAeka loko temanA pagamAM paDavA lAgyA, keTalAeka pRthvI upara ALoTavA lAgyA ane keTalAeka be hAtha joDI temanI AgaLa ubhA rahevA lAgyA. durgatimAM paDavAnA bhayathI keTalAeka vijJapti karavA lAgyA ke, "he prabhu tamo tamArA AgamanathI amArA sarva kalyANone ApanArA thAo." bIjA keTalAeka zaherIo kahevA lAgyA ke, "he mamatA rahita prabhu, Aje samyag dRSTi ApIne amArA kulane nirmala karo." ghaNA saMkalpovALA keTalAeka loko prabhunI AgaLa ema paNa kahevA lAgyA ke "he prabhu, amArA gharamAM kalpato AhAra che, mATe te zuddha-nirdoSa AhAra svIkAro" e sarva gRhasthonI gharamA rahelI strIo harSanA romAMcathI aMkita thaI cittamAM A pramANe ciMtavavA lAgI "amArA svAmIo gajeMdranA jevI gativALA potAnA svAmI vimaLa prabhune jyAre ghera lAvaze, tyAre amo temanI sAme jaIzaM, mastakathI temane namIzaM uttama dAna ApIzaM, te prabhunA gIta gAIzaM ane janmanuM phala meLavIzaM." keTalIeka strIo prabhune vadhAvA 1. bIjo artha evo paNa thAya ke, "ghana-ghaNAM-Azraya sthAnomAM vihAra karI.'' 2. jIvana eTale jIvita ane jala. 246 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunuM vratagrahaNa lAgatI, keTalIeka ovAraNA letI ane keTalIka dhanya strIo potAnA gRhadvAramA svastika vagere mAMgalika karatI hatI. e priyadarzana prabhu jenI samIpe AvatA, te mANasa mitranI jema atiharSa dhAraNa karato hato ane mahAn utsavo Acarato hato. ane e prabhu satvara jene choDI detA hatA, te mANasa tarata kRSNa banI jato hato. aho, lokone 'kRSNapaNuM prApta karavU durlabha che, emAM zo saMzaya che? pachI prabhue koInA gharamAM praveza ko nahI, paraMtu jayarAjAnA prAsAdamAM praveza karyo. lakSmIvALA prAsAdane choDI prabhu zuM chAparAmAM vase? evaM dhArIne te prabhu sarvenA gRho choDI te rAjAnA prAsAdamAM gayA hatA. prabhune jotAM ja sArA mukhavALo jayarAjA vegathI siMhAsana choDI ane chatra vagere rAjacihnono tyAga karI prabhunI sanmukha Avyo. romAMcarUpa kavacane dhAraNa karatA te jayarAjAe potAnA kezavaDe prabhunA caraNa kamaLane mArjita karI harSanA azruvaDe tenuM kSAlana kayu. pachI beThA thaI te rAjAe aMjali joDI A pramANe prabhune vijJapti karI- "he bhagavan, Aje mAro janma saphaLa thayo che, mArUM ghara kAmakuMbhanA jevU banyuM che, vAdaLA vagaranI vRSTi thaI che, vAvyA vagara kalpavRkSa ugyuM che, aNaciMtavyo ciMtAmaNi manyo che, icchA karyA vagara kAmadhenu AvI caDI che ane akasmAt aNadhAryo sAro vyavasAya-lAbha prApta thayo che, tethI Apa prasanna thaIne mArA gharano ucca AhAra svIkAro." pachI prabhue te AhArane nirdoSa dhArI potAnA prANanA nirvAhane mATe be hAtha prasArI te jayarAjAnA gharano AhAra vahoryo. te vakhate je duMdubhino nAda thayo. temAM kAMI jarApaNa Azcarya na hatuM, kAraNa ke sarva ThekANe dAtArane mATe sAro zabda avazya thAya che. te vakhate ghanavAhana devatA taraphathI je suvarNanI vRSTi thaI te paNa tapanA aMtakAle thavI ja joIe. rAjA ane prabhunI e svAbhAvika sthiti-maryAdA che. koI bIjo rAjA Ave tyAre sarva vibudha-vidvAno celotkSepa (dhajA-vAvaTA caDhAvavAnu) harSathI kare che, to pachI traNa jagatanA svAmI Ave tyAre sarva-vibudha-devatAo celotkSepa kare temAM zuM Azcarya? sumanas-devatAoe te kAle pRthvI upara sumanas-puSponI je vRSTi karI te jagatamAM bodhi ApanArA prabhu padhAratAM thAya temAM kAMI Azcarya pAmavAnuM nathI. te vakhate devatAoe sugaMdhI amRta-jalanI vRSTi karI, tenAthI pRthvI upara annane ApanArA dhAnyanI saMpatti 1. ahiM evo artha paNa thAya ke, lokone kRSNarUpa banavU te durlabha che, e vAta ni:saMzaya che. 2. tapa eTale tapasyA ane vRSTi pakSe unALo. 3. sumanasa-eTale vidvAno. sumanas-sArA mananI vRSTi kare eTale sArA manobhAva pragaTa kare. prabhu pakSe sumanas eTale puSyo. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 247
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra utpanna thaI, pachI jemane zatru ane mitra sarakhA che evA sadbuddhi jina bhagavAne tyAMthI anya sthaLe vihAra karyo. sarvajJa bhagavaMto caMdra sUryanI jema eka sthaLe rahetA nathI. "A prabhunA pAraNAnI bhUmine koIpaNa caraNano sparza na karo." eq dhArI jayarAjAe te ThekANe eka pITha karAvyu. / / 447 / / vAsudeva caritra e arasAmAM A jaMbUdvIpanI aMdara satata dayAdharmI lokothI yukta evA uttama aparavideha kSetrane viSe sadguNovaDe sarvane gAvA yogya ane aparimita sukhanA vistAravALI AnaMdakArI nAme yathArtha nAmavALI eka nagarI che. te nagarImAM mitranI jema janapriya, bahu tejasvI ane kamaLAmoda karanAra naMdisumitra nAme eka * rAjA hato. eka vakhate devatAoe jemanuM prAtihArya (sevana-sAnnidhya) kareluM che ane paravAdIothI jeo ajeya che evA suvrata nAme koIeka guNothI mAnavA lAyaka AcArya tyAM AvI caDyA. udyAnapALa pAsethI temanA khabara jANIne rAjA naMdisumitra temane vaMdanA karavA gayo. kalpavRkSa prApta thatAM tenuM phaLa koNa grahaNa na kareM? rAjAe pAMca abhigama sAcavI jJAnIone sugama evA te AcAryane vidhipUrvaka utkRSTa vaMdana vaDe vaMdanA karI. pachI upayogavALo ane buddhinA guNothI yukta evo te rAjA yathAyogya bIjA sAdhuone vaMdanA karI potAne ucita evA Asana upara beTho. tyArabAda avasara prApta thatAM gurue AdarathI dezanAno AraMbha karyo. zrAvakano yoga thatAM dezanA ApavI-eja guruornu atulya phaLa che.. "he rAjA, A manuSyabhavanI zobhA rAjyathI kAMI maLatI nathI. AgaLa ane hamaNAM vAnarAone paNa rAjApaNuM prApta thayeluM sAMbhaLavAmAM Ave che. varNathI pradhAna evo mANasa paNa jo sAvadhAna na rahe, to lakSmI tene zAkinInI jema chaLe che, tethI te pachI ghelo banI jAya che. kaDuM che ke, "lakSmIvALA puruSo dezakAlane ghaTe tevI kriyA karavAnuM jANI zakatA nathI. viSNu lakSmIvALA che, tethI grISmaRtune choDI varSARtumAM kSIrasamudranI aMdara suI jAya che. sarva prANIne lakSmI-zobhA ApanArI thatI ja nathI, kAraNa ke te lakSmIthI vaira thAya che ane puNyano kSaya thAya che. saMgraha karelI lakSmIthI manuSyapaNuM kadipaNa saphaLa thatuM ja nathI. te viSe karoLIo ane sugRhI pakSI- dRSTAMta anupama jovAmAM Ave che. pADA vagere jIvo 1. mitra eTale sUrya pakSe-kamalAmoda-kamaLapuSpone harSa karanAra ane rAjA pakSe-kamaLA lakSmIthI-Amoda-harSa karanAra. 2. varNathI pradhAna eTale ucca varNano. 3. lakSmIvanto na jAnaMti. dezakAlocitAM kriyAM / grISmaM tyaktvA hariH zete, varSAsu kSIranIradhau / / 458 / / zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 248
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra A pRthvI upara yuddha karyA kare che, te uparathI jaNAya che ke manuSyapaNuM dharmathI ja saphaLa thAya che. "he rAjA, te dharmane vidvAnoe A vizvamAM aneka prakArano kahelo che, temAM sarvaviratidharmanI tulanAne koIpaNa dharma prApta thato nathI." gurunI A dezanA sAMbhaLI vicAra karavAmAM catura hRdayavALo te rAjA bolyo, "he vidvAn guru jyAM sudhI huM (ApanI samIpe) vrata grahaNa karuM, tyAM sudhI Apa kRpA karI sthiratA karo." zrI guru bolyA, "rAjan, temAM have vilaMba karIza nahIM kAraNa ke vidvAn puruSe saMsAra para roSa lAvIne A saMsArano uccheda satvara karavo joIe." te pachI rAjAe potAnA nagaramAM jaI putrane rAjya ApI ane sAta kSetromAM dravyarUpI bIja vAvI vrata grahaNa kayu. pachI jJAnadarzanavALA te rAjarSie keTalAeka varSo sudhI saMyama pAlana kayu. pachI guru pAsethI zikSA meLavI pAMca prakAranA AcArano vicAra karatA, paMcamahAvrata dhAraNa karatA, pAMca samiti pALatA, 'cAritranA pAMca bheda, pAMca gati, pAMca astikAya ane pAMca jJAnanA bhedane jANatA te rAjarSi paMca namaskAra maMtrane japatA-japatA paMcatvane pAmI gayA ane pAMca anuttara devatAomAM mahAn devatArUpe utpanna thayA. A zobhAyamAna jaMbUdvIpamAM bharakSetranA AbhUSaNarUpa ane lokonI zreNIthI virAjita zrAvastI nAme nagarI che. temAM nyAyarUpI jalathI pavitra ane vikhyAti pAmelo dhanamitra nAme rAjA vizALa rAjyavALo thaI pRthvInuM pAlana karato hato. eka vakhate tenA mitra balI nAme koI rAjA tenA nagaramAM AvI caDyo, tene te dhanamitre vadhAre snehane laIne potAnA nagaramAM vAsa karAvyo. te baMne rAjamitro sAthe bhojana, gamana, vanagamana, Agamana, zayana ane krIDA karatA hatA. jema caMdra kalAonA kalApathI yukta che, chatAM tene lAMchana che. kamaLa lakSmInA vAsathI uttama che. chatAM temAM kAMTAo che. samudra gaMbhIra che, chatAM tenuM jala khArathI dUSita che, sUrya aMdhakAranA samUhane haranAra che, chatAM tenAmAM tApa che, tevI rIte dhanamitra rAjA chatAM tenAmAM jugAra ramavA vyasana hatuM, te tenAmAM eka moTo avaguNa hato. daiva ratnane dUSita karanAro ja che. A jugAranA vyasanane laIne rAjA dhanamitra ane balI baMne satkRtyathI vimukha thaI koIvAra ghaNA dravyano, koIvAra uMcI jAtanA azvono, koIvAra sArA hastIono, ane koIvAra pAtronA samUhano dAva mukI jugAra ramavA lAgyA. dyutavyasanAsaktAnAM, sukRtAcaraNaM kutaH / / 478 / / dyUtanA vyasanamAM Asakta thayelA 1. cAritradharma. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 249
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra puruSone sukRtanuM AcaraNa kyAMthI hoya? eka vakhate te baMne rAjamitro potapotAnA rAjyano dAva karI jugAra ramyA, tevAmAM abhAgyane laIne rAjA dhanamitra sarva lokonI sAkSIe potAnuM rAjya hArI gayo. rAjya vagarano thaI rahelo te rAjA jala vagaranA matsyanI jema dIna banI gayo, parAdhIna ane parivAra vagaranA te rAjAno bIjAo tiraskAra karavA lAgyA. pachI balavAn evA balIrAjAe tene nagaramAMthI kADhI mUkyo. te rAjyabhraSTa thayelo rAjA rAMkanI jema potAnuM mukha laIne nAsI gayo. A duniyAmAM jyAM sudhI svArtha siddha thAya, tyAM sudhI ja mitratA che, paraMtu jyAre svArtha siddha na thAya to te ja vakhate mitra hoya te paNa lokomAM sadAne mATe zatru ja thaI paDe che. jyAre dhanamitrane nirdhanapaNuM AvyuM, tyAre balIrAjAe tenI mitratA choDI dIdhI, te uparathI tenuM dhanamitra evaM nAma kRtArtha thayuM. te rAjA dhanamitrano svajana varga have balIrAjAnI sevA karavA lAgyo, vivekI evA paNa loko ugatAne vaMdanA kare che, e vAta spaSTa che. je 2 aparimita dAna karanAra ane balI hoya tenI sevA koNa na kare? lakSmInA pati, lokonA AdhAra rUpa ane janarakSaka viSNu paNa balIrAjAnA dvArapALa thaIne rahyA che. rAjA dhanamitranA aMtaHpuranI strIo pachI potapotAnA pitAnA gharamAM cAlI gaI, strIone jyAre duHkha Ave che, tyAre teone pitAnuM gharaM zaraNarUpa thAya che, ema vidvAno kahe che. sUrya jeno rasoyo hato ane je satya pratijJAvALo kahevAto hato, evo naLarAjA paNa dyUtanA vyasanathI vipattine pAmyo hato. satyavAdI yudhiSThira paNa eja vyasanane laIne bhIma tathA arjuna vagerenI sAthe yukta thaI rAjya choDIne vanamAM vasyo hato. evI rIte A pRthvImAM vikhyAta evA aneka rAjAo paNa dyUtanA vyasanathI duHkhI thayelA che to pachI bIjA rAjAonI zI vAta karavI ? nIti zAstramAM kahyuM che ke, "vaira, 4 vaizvAnara, vyAdhi, vAda ane vyasana e pAMca vakAra jo vadhyA hoya to te mahAn anartha karanArA thAya che.' yUthamAMthI bhraSTa thayelA mRganI jema kaI dizAmAM jAvuM, ema bahAvaro banI vanamAM bhamatA te dhanamitre vivekI ane amRtanA nidhi jevA eka munine joyA. jema khArA samudramAM mIThA jalanA sthAnane meLavI tRSAtura mANasa harSita thAya, tema te munine joIne harSita thayo. kahyuM che ke, A saMsAra rUpI 1. dhanano ja mitra arthAt dhanane laIne ja mitravALo. 2. balIrAjAe vAmana rUpa viSNune pRthvInaM dAna kareluM te uparathI viSNu prasanna thaI tenA dvArapALa banyA hatA. 3. naLarAjAnI rasoI sUryanA tApathI thatI hatI. 4. vaizvAnara - agni 5. vairavaizyAnaravyAdhiM vAdavyasanalakSaNAH / mahAnarthAya jAyante, vakArAH paJcavarddhitAH || 490 || zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 250
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-kathAno upanaya dAvAnaLathI dagdha thayelA puruSone saMtAna, strI ane satsaMga-e traNa vizrAmanI bhUmio cha,' te dhanamitre kheda choDI te muninA baMne caraNamAM vidhithI vaMdanA karI. munie tene harSadAyaka dharmalAbhanI AziSa ApI. pachI te rAga rahita thaI muninI AgaLa beTho, eTale munie tene dharmopadeza ApavA mAMDyo. kAraNa ke satpuruSo dayALu hoya che ___ "jeo prANIone dharmamAM aMtarAya kare che, teone manuSyabhavanA sukhamAM aMtarAya thAya che. jema A samagra pRthvI upara bIja vAvyA vagara dhAnya utpanna thatuM nathI, tema A saMsAramA dharma vinA kadipaNa sukha thatuM nathI. temAM devatAnA bhavamAM dharmanI utpatti nathI, nArakInA bhavamAM to dharmanI vAta ja nathI ane tiryaMcanA bhavamAM to kadipaNa dharma hoto nathI, phakta (A kathana sarvaviratinI apekSAe che.) manuSya bhavamAM dharma che. temAM paNa Aryadeza vagerenI sAmagrI prApta thavI lokamAM durlabha che, kAraNa ke te sAmagrI guNotpanna hovAthI ghaNI thoDI che. kadi te sAmagrI prApta thAya, to paNa puNya upArjana karavU ghaNuM muzkela che, kAraNa ke A pRthvI upara pAMca prakAranA pAMca puruSo thAya che. / / 500 / / te viSe A pramANe kathA che-koI vyApAra udyoga karavAnI icchAvALA pAMca puruSo dravyanI mUDI laI koI sArA zaheramAM dhana kamAvAne gayA. te pAMcenI aMdara eka ghaNo pApI hato, te vyasana- sevana karato hato, tethI tene rAjAe pakaDyo ane tenI mUDI kabaje karI tene eka aMdhArA kUvAmAM nAkhI dIdho. bIjo puruSa mUrkha hato, te nagaranA khoTAbolA luccAoe khoTI cIjo arpaNa karavAvaDe vaza karI laI tenuM sarvasva dravya dhana paDAvI lIdhuM. trIjo puruSa pramAdI hato, te potAno nirvAha cAle, teTalaM navaM dhana kamAto paNa kAI vadhAre kamAyo nahIM, tethI tenI mUDI bacI gaI. cotho puruSa sAro udyamI hato, tethI teNe ratna vagairenI kharIdI karI, AthI te mUDInuM rakSaNa karanAra puruSane temAMthI ghaNo aparimita lAbha thayo. pAMcamo puruSa bhAgyane jANanAro ane vastu tattvane samajanAro hato tethI teNe potAnI mUDInA mUlyathI Adara pUrvaka eka tejasvI ciMtAmaNi prApta karyo. kathAno upanaya he suMdara dhanamitra, A kathAno nyAyavALo upanaya sAMbhaLa. "je mUDI 1. saMsAradavadagdhAnAM tino vizrAmabhUmayaH / apatyaM ca kalatraM ca, satAM saGgastathaiva c||453|| 2. guNothI utpanna thAya tevI athavA guNavALI. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 251
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSmIdharAdinI kathA kahevAmAM AvI te manuSyabhava samajavo. je zaheramAM teo vepAra karavA gayelA te zahera Aryadeza samajavo. je rAjAe eka puruSane pakaDyo te karma pariNAma ane je vyasano te pApo samajavAM. je aMdhAra kUvo te naraka samajavU, te tenA Azritane pIDA karanAra che. je khoTuM bolanArA luccA loko kahyA, te durbuddhivALA mithyAdRSTi samajavA. je khoTI vastu te mithyAtva jANavU, jenAthI tiryaMcanI gati prApta thAya che. je trIjA puruSane lAbha thayo te manuSyabhava samajavo ane je cothA puruSane lAbha thayo, te svarganI prApti jANavI ane je pAMcamA puruSane ciMtAmaNinI prApti thaI te mokSagatinI prApti jANavI." A pramANe A upanayano lAMbo kALa vicAra karI tuM zubha kAma karaje. munino A upadeza sAMbhaLI dhanamitre potAno sarva pUrva vRttAMta munine kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI munie vyasanonu naThAruM pariNAma jaNAvyu. pachI dhanamitre punaH pUchyuM, "he prabhu, mane pharIvAra rAjya maLaze ke nahIM?" muni bolyA, "tArA puNyano kSaya thayo che, tethI tane pharIvAra rAjya maLaze nahIM." te sAMbhaLI teNe kahyu ke, "tyAre mane dIkSA Apo, ke jethI A saMsAramA mAro manuSyabhava vRthA na thAya." pachI munie tene dIkSA ApI ane A pramANe zikSA ApI-"he vatsa, teM A saMsAramAM durlabha evaM cAritra svIkAryu che, tethI jo tuM have A avasthAmAM rAgadveSa karIza, to lakSmIdhara vagerenI jema A saMsArasAgarane tarI zakIza nahIM." pachI munirAje te kathA kahevA mAMDI. lakSmIdhara vagerenI kathA 'vidhyagirinI jema guNavALu, gaja-hAthIothI bharapUra, aneka muniothI yukta ane nizAcarothI rahita viMdhyapura nAme moTu nagara che. te nagaramAM varuNanA jevo pracetA, ratnAkara-sthAnavALo varuNa nAme eka zeTha raheto hato, chatAM te pRthvImAM jalapati na hato. tene zrIkAMtA ane vijayA nAme be strIo hatI. te baMne jainadharmamAM tatpara ane pApakarmathI virata hatI. rati prItirUpa te baMne strIonI sAthe rahelo ane rucira aMga vivarjita chatAM zivAkAMkSI te pradyumnanI jema zobhato 1. viMdhyagiri paNa hAthIo, munio ane guNothI yukta ane nizAcarothI rahita hoya che. 2. varuNarnu nAma pracetA che. zrAvaka varuNa pakSe pracetA eTale utkRSTa cittavALo varuNa jalano deva che teI te ratnAkara samudramA rahenAra che ane varuNa zrAvaka ratnAkara-ratnonA samRhavALA sthAnamA rahenAra che. varuNa jalano pati che ane A zrAvaka jala-jaDano pati na hato. 3. ziva eTale mokSa. pradyumna kAmadevano avatAra hovAthI te potAne bALanAra zivanI AkAMkSA na rAkhato ane anaMga hato ane varuNa zeTa zivanI icchA rAkhanAra ane suMdara aMgavALo hato. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 252
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lakSmIdharAdinI kathA hato. te gaNapatinI jema siddhibuddhivaDe yukta, lokone lAbha karanAra ane 'gurumodaka upara ruci dharanAra thaI sadA zobhato hato. te varuNa zeThanI zrIkAMtA nAmanI strIne lakSmIdhara, suMdara ane arhaddatta nAme traNa patro thayA ane vijayAne naMda nAme eka patra thayo. lokonA mananI kAmanAne pUranArA ane guNavALA te cAre putro jANe dharmanA cAra rUpa hoya tevA zobhatA hatA. . te arasAmAM anAdibhava nAme eka sanAtana nagara che tenI aMdara atula baLavALo moha nAmano rAjA rAjya karato hato. eka vakhate te moharAjA sabhAnI aMdara dIna vadane beThelo joI rAgakezarI nAmanA tenA putre tene vinayathI A pramANe kaDaM-'he pitAjI, prauDha evA tame jyAre krodha karo cho tyAre badhuM vizva ciMtAtura thaI jAya che, tevA tamArA cittamAM Aje je ciMtA dekhAya che, te mane apUrva lAge che. devatAo, kiMnaro ane puruSo tamArI AjJAne dharanArA che, A jagatamAM tamArI sevA na kare tevo koI paNa puruSa nathI. jeo tamArI AjJAne mAnya karatA nathI, te nagna, muMDita ane annapAna vagaranA thaI ekAkI vanamAM bhamyA kare che ane jeo tamArA bhakto che, teo rAjyakartA, suMdara mahelamA rahenArA, aharniza jamanArA, strIonA samUhanI sAthe rahelA. nitya snAna karanArA, abhimAna dharanArA, vividha vAhanomAM Adara karanArA ane bhogano saMyoga karanArA jovAmAM Ave che. tema chatAM Apa pUjya pitA hAla ciMtAtura dekhAo cho, to temAM je satya hoya te mArI AgaLa satvara kaho." putra rAgakezarInAM AvAM vacano sAMbhaLI moharAjA hRdayamAM ghaNo khuzI thaI gayo. teNe tarata prasannatAthI mukhane ujjvaLa karI putrane kahyu"vatsa, mAruM evaM kAMI kArya nathI, ke je tArI AgaLa na kahevAya. kAraNa ke tuM mAro vizvane raMjana karanAro putra che. mAre mATe teM kahyaM te sarva rIte satya che, paraMtu atula baLavALo ane moTA pakSavALo mAro eka zatru che." rAgakezarI bolyo, "evo kayo zatru che?" moharAjAe kaDaM, 'cAritradharma nAme eka mAro zatru che, te kAmadevanA parAkramathI paNa ajita che. jenA sainyamA rahelI je strI ekalI ja mArI sarva senAne jItI le tevI che. te strIne zuM tuM bhUlI gayo che? ke jethI tuM Aq bole che. kaDuM che ke, ahaMkAra buddhine kahe che ke, tuM sutA paramAnaMdane jagADa nahIM. jo te paramAnaMda jAgrata thaze, to pachI hu~, tuM ane A jagata eke raheze nahIM. 'huM karmanA sainyamAM subhaTa chu.' evo ati ghaTATopa rAkha nahIM. kAraNa ke kSamArUpI strI tane 1. gaNapati gurumodaka-moTA lADuvALo ane zeTha guru tarapha modaka-harSa pAmanAra hato. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 253
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lakSmIdharAdinI kathA ramatamAM ja jItI le che. moharAjAnAM A vacana sAMbhaLI rAgakezarI kSaNavAra mauna karI rahyo pachI teNe kaDaM, "pitAjI, te cAritradharma zatrue tamone zuM kartuM che ke jethI tame ATalA badhA duHkhI thaI gayA cho?" moharAjA bolyA-"vatsa, viMdhyapura nagaramA eka varuNa nAme zrAvaka che, tene lakSmIdhara vagere cAra putro che, cAritra nAmanA rAjAnA siddhAMta vagere sainikoe te varuNanA putronA gharamAM vAsa karyo che, tethI tyAM mAruM badhuM nAma ja lopAI gayuM che, to paNa haju jyAM sudhI te cAritrarUpI rAjAe te cArene potAnA tAbAmAM lIdhA nathIM, tyAM sudhImAM jo teo ApaNA pakSamA AvI jAya, to pachI ApaNo varga balavAn thAya. jo te siddhAMta sainikono rAga balavAn thaI temane chetarIne cAritra dharmanA pakSamA laI jaze, to pachI ApaNA varganA baLano kSaya thaI jaze. hAla mArA hRdayamAM e moTI ciMtA lAgI che. A kAma koI ApaNA utkRSTa subhaTathI bane tevaM che. kAraNa ke tenA gharamAM cAritrarAjAnA mANaso pharyA kare che tethI temanA dekhatAM tenA Azritone pakaDavA e muzkelI bhareluM che." pitAnAM AvAM vacana sAMbhaLI rAgakezarI potAnA baLano garva karIne bolyo-"bIjA badhAo bhale nizciMta thaIne rahe, huM ekalo ja temane vaza karI laIza. kAraNa ke mArA traNa moTAM rUpa che ane je bIjA sUkSmarUpa che, te to asaMkhya che. dRSTi, sneha ane viSayAnurAga e mArA moTAMtraNa rUpothI vaza karelA varuNanA traNa putro to jarUra tamArI sevA karaze ja." putranA AvAM vacana sAMbhaLI moharAjAe potAnA hRdayamAM ciMtavyu ke-"aho mArA putra rAgakesarInI zakti A pRthvImAM ghaNI moTI lAge che. putra rAgakezarI jo cAhe to lokonI pAse zUnya nagarone strIothI vasAvI de ane bIbhatsarUpa vAlI e strI puruSone ratisthAnamAM yojI de. vaLI te lokonI pAse putrane pitA kahevaDAve, putrIne mAtA kahevaDAve, kudevane uttamadeva kahevaDAve, kudharmane zuddha dharma kahevaDAve; kuguruone suguruo kahevaDAve ane abhakSyane bhakSya tathA apeyane peya kahevaDAve ane vaLI A vizvamA sura, asura ane manuSyone mArI AjJAne AdhIna karI de-tema karavAthI mArA gharamAM moTI Avaka thaI paDe. te vakhate dveSa kuMjara nAmano putra uThIne pitA pratye bolyo ke, "te varuNa zrAvakanA cothA naMda nAmanA putrane huM tamAre vaza karI daIza." te sAMbhaLI moharAjAe harSathI potAnA manamAM ciMtavyu ke, "jeo pUrve sarvane mAnya evI mArI AjJAnI avagaNanA karI vanamAM jaI pUrvakoTIthI meLavelA potAnA tapathI A traNe bhuvanamAM tapodhana tarIke vikhyAta thayelA che, teo sarvenU taparUpI dravya eka muhUrta mAtramA harI laI temane durgatimAM pADI de evo kopakuMjara zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 254
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lakSmIdharAdinI kathA nAme mAro putra che, je putra pitAne zatru, mAtAne vairiNI, suhRda vagerene tethI ulaTA ane zIkhavyA vagara gALI utpanna karI zake che, temaja je agni vinA bALe che, rAgIne virAgI, dekhatAne aMdha ane mauna dharanArane bahubhASI kare che, tethI te mAro nirdaya kopakuMjara putra sAmAnya nathI. pitAnA cittane anusaranArA putro sadbhAgye ja prApta thAya che." / / 561 / / A pramANe ciMtavI pachI moharAjAe te baMne putrone kahyu, "he vatso, tamo baMne svaccha (hozIyAra) cho, vaLI pArake ghera jaI zatruone jItavA tamAre javAnuM che, to tamAre baMnee duHsthitimAM paraspara sAnidhyamA rahe: huM ahiM rahIne tamArA banenuM hita karIza." pachI rAgakezarI ane te dveSakuMjara baMne pitAne praNAma karI pelA varuNa zrAvakanA gharamAM gayA. prathama dRSTirAga nAmanA putre varuNanA pahelA putramA praveza karyo, snehAnurAga nAmano putra varuNanA bIjA putrane manyo ane viSayarAga putre trIjA putrane pakaDyo. evI rIte rAgakezarIe potAnuM kAma karyu. pachI dveSakuMjare varuNanA cothA putra naMdane potAnA rUpamaya karI dIdho. evI rIte temanA Azrita thavAthI te varuNanA cAre putro sarva sthaLe krIDA karavA lAgyA. temanA pitA vagerene lajjA-maryAdA mUkIne pIDA-upadrava karavA lagyA. varuNa zrAvake te cAreno harSathI vivAha karyo, to paNa temaNe potAno capaLa svabhAva choDyo nahi. ___eka vakhate koI eka tApasa tyAM Avyo, te eka mAse tapanuM pAraNuM karato . hato. te tApasa sadA japa karato karato varSAkALamAM AkAzane zItakALamAM jalAzayane ane uSNakALamAM paMcAgni, sevana karato hato. evA ajJAna tapathI teNe sarvalokone potAnA zAsanamAM daDha karyA hatA, tethI loko tenI uttama bhakti karatA hatA. eka vakhate teja vanamAM varuNa zrAvakano putra lakSmIdhara mitrone laIne ramavA gayo, tevAmAM tyAM potAno suhRdgaNa jato hato, tene teNe pUchyuM ke, "hAthamAM caMdana, puSpa laI A loko kyAM jAya che?" teoe kahyu, "are lakSmIdhara, raktavastrane dhAraNa karanArA eka tApasanI pUjA karavAne A loko jAya che." te sAMbhaLatAM ja dRSTirAgathI prerAyelo lakSmIdhara te tApasanI pAse gayo. te tApasanA tapa ane vacanathI raMjita thayelo lakSmIdhara tenI prazaMsA karavA lAgyo. tyArathI te pratidina tenI pAse jaI lAMbo vakhata rahevA lAgyo ane bhAvathI tenuM vacana sAMbhaLI te pramANe varttavA lAgyo. te vaLI lokonI AgaLa te tApasanA guNo kaheto ane vividha prakAre bhakti karatA, parama bhaktibhAvathI te tenI AjJA vicAra karyA vagara pALato hato. pachI jJAtijananA mukhathI varuNe putrano A vRttAMta zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 255
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lakSmIdharAdinI kathA jANyo, eTale tene bolAvI AdarapUrvaka varuNa A pramANe tene zikSA ApavA lAgyo-"vatsa, apUrva kSIrasamudra pAse hoya, te chatAM khADA, khAraM ane DoLu pANI kema pIve che? hAthamAM dIpaka chatAM kUvAmAM zA mATe paDe che? ane hAthamAM ratnanuM darpaNa chatAM kAMsAmAM mukha kema juve che? jeo zrI vItarAgane choDI bIjA devane name che, teo ciMtAmaNine choDI kAcanA kaTakA kharIde che. jeo nigraMtha gurune choDI bIjA guruono Azraya kare che, teo kAmakuMbhane choDI gaLInA ghaDAo grahaNa kare che. jeo kSAMti vagere daza prakArano dharma choDI bIjA dharmone Acare che, teo kalpavRkSane choDI bAvaLa vagerene seve che ane jeo ujjvaLa siddhAMtane mUkI pApazAstro sAMbhaLe che, teo amRtanA pAnane choDI ugra viSane pIve che. he vatsa, e tApasa vastra vaDe gaLyA vagaranA jIvavALA jalanA pUramAM snAna kare che ane tenI aMdara vastro dhUve che. te hamezAM zaucane arthe sacitta mRttikAne seve che ane agnikAya jIvanI virAdhanA kare che. te tApasanA pAraNAne mATe gRhastho Adu vagerenA zAka ane dUdhapAka vagere rAgathI kare che. jaLa vagairemAM trasajIvono samUha spaSTa dekhAya che, to teno nAza karanAra te tApasamAM pahelA vrata rUpe sarvamAnya evo dayAdharma kyA rahyo? te mithyAtvanI prarUpaNA karanAra che, to tenAmAM bIjuM amRSAnuM vrata cha ja nahIM. tenI pAse yAcanA vagara parigraha Ave che athavA keTaluM eka te grahaNa kare che, to trIjuM asteya vrata paNa nathI. temane strIonA saMghaTTa vagere karavAmAM zaMkA ja hotI nathI, to pachI tenA zAsanamAM cothu brahmacarya- zuddha vrata hotuM nathI ane te gAMThe dravya rAkhe che, to pAMcamu aparigraha vrata paNa nathI tethI evA tApasanI sevA karavI nahi. uttama puruSonI ja saMgati karavI. A jagatamAM guNa ane avaguNa saMgathI ja thAya che. vaLI kartuM che ke, jemano dharma hiMsA che, jemanuM tIrtha jala che, jemane namavA yogya gAya che, jemanA guru gRhastha che, jemano deva agni che ane jemanA dAna pAtra kAgaDA che, tevA mithyAtvionI sAthe zo paricaya rAkhavo? samyakatvanA je zaMkA vagere pAMca dUSaNo che. te badhA dUSaNonA tenA saMsargathI sArA dharmIone paNa lAge che. jyAre samyakatva sthira thAya, tyAre dharma paNa sthiratAne pAme che. pAyo majabUta hoya to ja prAsAda majabUta rahe che. mRtyuloka svarga ane mokSa ApanAruM samyakatva prApta thayuM hoya, to A jagatamAM manuSyone naraka ane tiryaMcanI gati thatI nathI. je bIjA devo che, te kAmasevAmAM tatpara, zastrone dharanArA calita, nRtya-gAyana karanArA, ajJAnI, strI putravALA ane rAgI hoya che. he vatsa! ApaNA gharamA je deva che, te sarvajJa, sarva doSone zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 256
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lakSmIdharAdinI kathA jItanArA; ATha karmono kSaya karanArA ane sura, asura tathA manuSyoe pUjelA bhagavAn che. ApaNA guru paMca mahAvrata AcaranArA. nava tattvone jANanArA ane rAga, dveSa, kaSAya vagere doSonA samUhane choDI denArA che. ApaNo dharma jIva dayA mUla, ratnarUpa bAra vratavALo ane dAna, zIla, tapa ane bhAva-e bhedothI aneka prakArano che. "he putra! AvA deva, guru ane dharmanA tattvo ApaNA potAnA gharamAM che te chatAM tene mATe tAre bIje sthaLe javU sAruM na gnnaay;||600|| tethI tuM svagRhamAM rahIne ja zrI jinezvara devanI pUjA kara, sAdhu gurune vaMdanA kara ane dayAmUla dharmanuM pAlana kara." A vakhate tyAM rahelA krodha kuMjarane potAnA pitA moharAje pUrve kaheluM vacana yAda AvyuM, teNe kayuM hatuM ke-tamAre paraspara sahAya karavI, te uparathI krodha kuMjare te lakSmIdharanA zarIramA praveza karyo, ethI lakSmIdhara vadhAre uzkerAI gayo, eka to vAnara, tene vaLI vIMchIe karaDyo, tarata teNe bhagavaMtanA dharmanI niMdA karavA mAMDI ane anya laukika dharmanI prazaMsA karavA mAMDI, te sAthe jevA tevA bhASaNothI potAnA pitAne gALo devA mAMDI. te vakhate varuNa zeThe potAnA dayALu ane nirbhaya hRdayamAM ciMtavyu ke "yogyo hitopadezasya, nAyaM dRgrAgadUSitaH" 'dRSTi rAgathI dUSita thayelo A putra hitopadeza ApavAne lAyaka nathI.'' kahyu che ke, "mulne upadeza Apavo te temane zAMtine mATe thato nathI paraMtu ulaTo kopane mATe thAya che. sarpone dUdha pAvaM te viSane vadhAranAruM ja thAya che."1 pachI varuNa zeThe te putranI upekSA karI dIdhI eTale te kRSNa vagere anya devono vizeSa bhakta thayo ane jalajaMtunI jema vadhAre maryAdA choDavA lAgyo. punaH dvidhAcitta thayelA varuNa zeThe potAnA hRdayamAM A pramANe ciMtavyu, "A putra jina bhagavAnno ane sadguruono niMdaka che, tethI tenI sAthe vAsa karavo te kevaLa doSa sAthe vAsa karavA jetuM che. je pApanA samUhavALo hoya teno tyAga karavo joIe ane puNyamAM AdaravALo hoya, tene Adara Apavo joIe A putra che, chatAM jo te ApaNA atula kuLamAM raheze, to tethI dharmano kSaya thaI jaze jenAthI kAna tuTe te sonU paNa zA kAmarnu? suvarNanI charI hoya, paNa zuM te peTamAM marAya che? te paNa pIDA kArI ja thAya che, tevI ja rIte A mAro putra che, paNa te zA kAmano? puSpa jaMgalamAM thAya che, paNa te guNavALu hovAthI mastaka upara dharAya che. ane maLa potAnA zarIramAMthI thayelo che, paNa loko tene bahAra tyajI de che, 1. upadezo hi mUrkhANAM, prakopAya na zAntaye / paya: pAnaM bhujaGgAnAM, kevalaM vissvrddhn||606|| 2. be citta thayelA arthAt ciMtAtura. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 257
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra - lakSmIdharAdinI kathA jo potAno hAtha saDI gayo hoya, to zuM te chedAto nathI? jo tenuM chedUna karavAmAM na Ave, to tethI AkhA zarIranA aMga tathA upAMgano kSaya thaI jAya che. nAgaka (taMboLI) saDI gayelA patrane bIjA patromAMthI bahAra kADhI nAkhe che, jo te saDeluM patra vacamAM rahe to tethI bIjA sArAM patrono vinAza thaI jAya che. kayo sadbuddhimAna puruSa baLatI gADarane potAnA gharamAM pezADe? tethI A kudRSTi ane krodhI putrane huM mArA gharamA rAkhIza nahIM A pramANe ciMtavI varuNe te lakSmIdhara putrane gharamAMthI bahAra kADhyo pachI te lakSmIdhara potAnI strI sAthe judA gharamA rahevA lAgyo, tyAM te chUTI rIte rAtri bhojana karavA lAgyo, abhakSya anaMtakAya vagerene khAvA lAgyo ane sajjanone niMdavA lAgyo. evI rIte kudRSTinA rAgathI moha pAmelo te thoDA vakhatamAM to hitavarjita thaI sarva kriyAthI bhraSTa banI gayo. have varuNa zeThane bIjo je suMdara nAme putra hato, te ajJAna dRSTivALo hato. tene karoDo mAnatA karavAthI eka putra thayo hato. te moMghA putra upara suMdarano snehAnurAga vizeSa pragaTa thaI Avyo pratidina dhAvyamAtAonA jevAM kAma karI tenuM te sArI rIte pAlana karato. rAtri ke divasa te kadipaNa tenI pAsethI khasato nahiM. sadAkALa te chokarAne utsaMgamAM rAkhato ane mastaka upara cuMbana karyA karato hato. asaMbaMdha vacana ullApanavaDe te tene hulAvato ane zreSTha mANasane pasaMda na paDe tevI hAsya karavA yogya ceSTAo karato hato. chokarAnA dhyAnathI ane sneharAgathI aMdha thayelA te suMdare vRddhajanonI zarama choDI dIdhI ane bIjI badhI vastuonI ciMtA paNa choDI dIdhI. pote jAte zuga lAvyA sivAya te chokarAne sApha karato, jAte khavaDAvato ane tenI mUtra viSTA paNa jAte ja sApha karato hato. te chokarAnI thoDI paNa phIkara tenI mAtA na rAkhatI chatAM paNa te suMdara jarApaNa kacavAto nahiM. te bhojananA samayamAM bhojana nahoto karato, bhojana ThaMDu ke garama paNa joto nahoto. dhaMdhAmAM dhyAna nahIM, dharma karavo to ekatarapha rahyo, paNa te dharmanI vArtA paNa karato nahiM. zrAvakane karavA yogya Avazyaka kArya paNa nahoto karato. devagRhamAM paNa jato nahiM. maMtromA moTA evA navakAramaMtranuM dhyAna paNa hoto karato. koI khAsa moTA kAmane mATe tene mokalavAmAM Avato tyAre paNa te chokarA vinA ekalo jato nahiM. jyAre putra mAMdo paDato, tyAre te bhojana karato nahi ane tenI upara paDI AMsu pADato zoka karato hato. te suMdarane Avo joI tenA pitA varuNe tene A pramANe kahyuM - "vatsa, putra upara tAro ghaNo sneha kema dekhAya che? kahyuM che ke, "lobhanuM mULa pApa che, zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 258
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra - lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA roganuM mULa rasa che ane snehanuM mULa duHkha che, mATe te traNene choDI sukhIthA.''1 are putra, sAMbhaLa, putranA atyaMta mohathI rAjA dazarathane prANano aMta karanAruM ati duHkha thayuM hatuM. putra janmatAM ja strIne hare che, moTo thAya, tyAre te bhojana hare che ane samartha thAya, tyAre dravya hare che, tethI putranA jevo koI zatru nathI. 2 A saMsArarUpI araNyamAM bhamatA evA prANIoe pUrve anaMtavAra ghaNI strIo meLavI che ane anaMtavAra ghaNA nirbhaya putro meLavyA che; paraMtu putro narakanA khADAmAM paDatA evA pitAone bacAvyA nathI. A saMsAramAM paDatA evA prANIne phakta eka dharma ja bacAvI zake che. tethI he putra, jineMdra bhagavAn ane brahmacArI evA guruonI aMdara tAre aMtarvRttithI rAga karavo ane putrAdikanI aMdara bahirvRttithI rAga karavo. tuM putra upara Avo atirAga kare che, te tane koIpaNa rIte yogya nathI. zrI arihaMta bhagavAnmAM paNa atimoha karavAthI manuSyone kevaLajJAna thatuM nathI. atizaya sevana karavAthI sAruM kArya paNa vyasanarUpa bane che, tethI vidvAno kahe che ke "ati sarvatra varjayet" atizaya mIThA padArthoM khAvAthI paNa lokone roga thAya che, tethI ghaNA rasavALA dezamAM bahuroga jovAmAM Ave che. he vatsa, ghaNA loko A loka tathA paralokanuM kArya avasare kare che, to te zobhe che, avasara gayA pachI te zobhatuM nathI. vaLI nItizAstramAM "lAlanAdbahavo doSA" "chokarAne lADa karAvavAthI ghaNA doSo thAya che, ema kaheluM che, tethI he putra, tuM A vyasana choDIne dharmakArya karavAmAM tatpara thA. " pitA varuNanA AvA vacana sAMbhaLI suMdara bolyo "he pitA, nAthI rAgI puruSane sukha maLe che, tevA putranuM darzana devatAone paNa durlabha che. je gharamAM putro hoya, te dharmanuM phaLa che, tethI phaLanI avajJA karavAthI dharmanI avajJA karelI gaNAya che. kAMIpaNa svArthanA kAma vinA pazuo ane pakSIone paNa temanA baccA vhAlAM hoya che, to pachI manuSyone vhAlAM hoya temAM zuM kahevuM ? lobhAkara ane lobhAnaMdInI adbhuta kathA tame zuM nathI sAMbhaLI ? ke jethI tame mArI AgaLa A viSe atyaMta kahyA karo cho. lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA zubhakarmathI pavitra evA A bharatakSetramAM caMdrAvatI nAme nirdoSa ane 1. lobha mUlAni pApAni, rasamUlAzca vyAdhayaH / snehamUlAni duHkhAni trINi tyaktvA sukhI bhavaM // 631|| 2. jAto harati kalatraM, varddhito bhojanaM haret / arthaM samartho gRhNAti, nAsti putrasamo ripuH || 633 || zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 259 "
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA ramaNIya nagarI che. te nagarImAM vIradhavaLa nAme rAjA hato. te nagarInI aMdara lobhAnaMdI ane lobhAkara nAme be vaNika rahetA hatA. temAM je lobhAkara hato, tene guNavarmA nAme sadbuddhivALo putra hato ane lobhanaMdI putra vagarano hato, tethI lokomA te dIna thaI raheto hato. eka vakhate te baMne vaNika hATe beThA hatA, tevAmAM bhadrika AkRtivALo ane vivekI koI eka ajANyo puruSa tyAM AvI caDyo. te puruSane tejasvI vagere sadguNothI lakSmIvAn jANI te baMne vaNikoe tene ati-Adara Apyo. "lakSmIvAn kutra nArcyate" lakSmIvAn puruSa kyAM na pUjAya? te pachI vizvAsapAtra banelA te puruSe koIvAra te baMne vaNikone kahyu ke, "mAruM A tuMbaDuM che te tame yatnathI tamArI pAse rAkho. mAre A nagaramAM keTalAeka divasa lAgaze, te pachI jyAre mAre ahiMthI kuzalatAthI cAlavAnuM thaze, tyAre huM tamArI pAsethI te tuMbaDaM pArcha laIza." te baMne vaNikoe te tuMbaDaM laI tene dorIthI majabUta bAMdhI dukAnanI vacamAM svAbhAvika rIte uMce bAMdhyu. te tuMbaDAmAMthI gaLI gaLIne rasanAM biMduo paDavA lAgyAM. tethI nIce paDelI loDhAnI kuza (koza) suvarNamaya banI gaI, te joI te baMne lubdha banelA vaNikoe te tuMbaDAne gopavI dIdhuM. pachI jyAre te puruSa pharIvAra mAMgavA Avyo, tyAre temaNe A pramANe uttara Apyo, "are bhAI, uMdaroe dorIno baMdha karaDI khAdho tethI tamAraM tuMbaDu jamIna upara paDyuM ane tenA so kaTakA thaI gayA je utpanna thAya teno nAza ja thAya che." temanA AvAM vacana sAMbhaLI teNe kA, "jo tema thayuM hoya to tame tenA kaTakA batAvo ke jethI mAro saMzaya maTI jAya."te pachI teoe bIjuM tuMbaDaM lAvI tenA kaTakA karI tene batAvyA. te joI te puruSe vicAryu ke, "A baMne vaNiko te tuMbaDAmA rahelA siddharasane jANI gayA, tethI te baMnene lobha thayo, te uparathI hamaNAM A baMne lobhAkara ane lobhanaMdI e nAmanA arthathI satya thayA lAge che. jo huM rAjA AgaLa pharIyAda karUM, to e rAjA ja te rasa kabaje karI le, tethI A baMnene kahevAthI vakhate te rasa pAcho maLI zake." A pramANe cittamAM vicArI teNe kA, "tamo baMne zA mATe khoTo javAba Apo cho? mane mArUM tuMbaDaM tarata sauMpI dyo jo kadi tamArA hRdayamAM lobha hoya to temAMthI hu~ thoDo rasa tamane ApaM. mAre mArA nagaramAM javAnuM che jema mArA badhA rasano nAza karavo, e mane muzkela che, tema tamane paNa badho rasa pacAvI pADavo e jarUra muzkela thaze, jarA hRdayamA vicAra to karo nItizAstramA paNa kartuM che ke, "ati lobha karavo nahIM tema taddana lobhane choDI devo nahiM. ati lobhathI parAbhava pAmelA mANasanA mastaka upara cakra bhame zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 260
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA che."1 teNe AvAM vacano kahyAM to paNa te lobhI vaNikoe tene tuMbaDaM pAchu Apyu nahIM, pachI te temane tyAM staMbhita karI daI mAna sahita potAnA sthAna tarapha cAlyo gayo.. A vakhate lobhAkarano putra guNavarmA grAmAMtara gayelo te tyAM AvI caDyo. teNe te badhI vAta sAMbhaLI ane te baMne vaNikone tevI rIte staMbhita thayelA najare joyA, te pachI teNe pelA puruSane zaheranI aMdara zodhyo; paNa te tene manyo nahi. pachI teNe zaheramA rahelA badhA maMtravAdIone bolAvyA. temaNe potapotAnA maMtrono upacAra karyo; paraMtu tethI ulaTI pIDA vadhavA lAgI. lobhathI jarA paNa guNa thato nathI, paNa ulaTo avaguNa thAya che. pachI te putre vicAra karyo ke, "yasmAdutiSThate vahnistasmAdevopazAmyati" "jemAMthI agni uThe, tenAthI ja te agni zame che, tethI huM te puruSane ja manAvIne zodhI lAvU. paraMtu te puruSa kyAM cAlyo gayo haze ane kyAM rahelo haze, te jANavAmAM nathI. tathApi huM pUchatopUchato mALava dezamA jAuM ane je mANasa tene oLakhato hoya, tene sAthe lauM." A pramANe vicArI teNe tene oLakhanArA eka mANasane sAthe lIdho ane te tenI zodha karavA cAlyo. mArgamAM vizrAMti lIdhA vagara cAlato pelo mANasa mAMdo paDI gayo. pachI pote te mANasane choDI ekalo zyAmamukha banI duHkhI thaI cAlavA lAgyo. rastAmAM AgaLa cAlatAM eka moTuM nagara jovAmAM Avyu. paraMtu te nagara / nirjana hatuM, tethI teNe Azcarya pAmI temAM praveza ko. tyAM koI pradezamAM eka suMdara puruSa tenA jovAmAM Avyo. teNe 'sakhedabuddhivALo tuM koNa che?' ema prazna karyo. te puruSa bolyo. "hu~ eka sAhasika videzI puruSa chu. mArgamAM cAlatAM A nagara joI meM temAM hamaNAM ja praveza karyo che." teNe pUchyuM. "A kayuM nagara che. te zUnya kema che ane tuM ahiM ekalo kema rahyo che?" te puruSa bolyo. "A nagarano vRttAMta prathamathI sAMbhaLo." nAgarikothI manohara, zatrunA gaNe nahIM joyelu ane ramaNIya lakSmInA vAsasthAnarUpa A kuzavarddhana nAme suMdara nagara che. A nagaramAM nAmathI ane baLathI zUra nAme dAnI rAjA hato. tene jaya ane vijayacaMdra nAme be putro hatA. kALakrame rAjA zUra kAladharmane pAmyo, eTale moTo bhAI jaya pitAnA rAjya upara Avyo. te rAjAno bIjo putra vijayacaMdra te huM pote ja chu. huM ahaMkArane laIne te vakhate A mArA nagaramAMthI nIkaLI gayo. bhamato-bhamato hu~ eka vakhata caMdrAvatI nagarInA udyAnamAM AvI caDyo. tyAM vidyAsiddha evo koI vidvAn puruSa 1. atilobho na kartavyo, lobhaM naiva parityajet / atilobhAbhibhRtasya, cakraM bhamati mstk||663|| zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 261
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra - lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA mArA jovAmAM AvyA. te atisAranA rogathI pIDita thaI pRthvI upara paDyo hato. pUrvanA agaNita puNyane lIdhe utpanna thayelI dayAne laIne meM te puruSano evo upAya karyo ke jethI te te ja vakhate nIrogI thaI gayo. AthI saMtuSTa thaI teNe mane pUcha ke, "tame koNa cho?" meM tene mAro vRttAMta yathArtha kahyo. pachI teNe mane be vidyAo ApI. eka staMbhana karanArI ane bIjI vaza karanArI. pAThathI siddha thanArI te baMne zubha vidyA mane prApta thaI. pachI teNe satpuruSone mAnya thAya tevuM eka rasa bhareluM tuMbaDuM ApyuM. be vidyA ane tuMbaDuM e traNa vastu arpaNa karI teNe mane pharIvAra kahyuM ke, "A traNa ratno mahodaya karanArA che teomAM je A tuMbaDuM che, te samyaktvanI jema rasathI bhareluM che. tenA rasathI lokomAM parvatanA jeTaluM suvarNa thaI zake che, A siddhi ApanAruM tuMbaDuM tAre jevA tevA mANasane ghera ApavuM nahiM, nahIM to anaMta lobhane laIne teno nAza thaI jaze . tema A je be vidyAo che, teno upayoga paNa kadi nirarthaka (khAsa kAraNa vagara) karavo nahiM. koI kAraNe karavAthI kAryasiddhi thAya che. nahi to vagara kAraNe karavAthI ulaTo pApano paritApa thAya che." A pramANe kahI vidyAsiddha ane prasiddha evo te uttama puruSa tarata zrI parvatAM cAlyo gayo. evA puruSo cirakALa TakI rahetA nathI. pachI huM prasanna hRdaye tyAMthI nIkaLI caMdrAvatI nagarImA Avyo. tyAM pharato-pharato lobhAkara ane lobhanaMdI nAmanA be vaNikonI dukAne gayo. te vaNikoe satkArapUrvaka baradAsa karI mane evo to vaza karI lIdho, ke jethI mArA manamAM temano vizvAsa AvI gayo ane bIjA koIe mane jANyo nahiM. nagarInI zobhA jovAnI icchAthI tyAM sthiti karI meM yogya vicAra karI te tuMbaDuM temanI dukAne mukyuM pachI meM keTalAeka divasa rahIne nagarInI zobhA joI. pachI mArI mAtAne namana karavAnI icchAne laIne huM mArA nagaramAM javA utsuka thayo jyAre huM vatana javA taiyAra thayo, te vakhate meM te baMne vaNikonI pAse te tuMbaDuM pArchu mAgyuM. tuMbaDAnA prabhAvanuM svarUpa jANI gayelA te baMne vaNikoe te mane pAThuM ApyuM nahiM. pachI huM mArI vidyAnA prabhAvathI temano yogya upAya karI arthAt staMbhita karI ahiM Avyo tyAM mAruM nagara lokothI zUnya thayeluM joI mane kheda utpanna thayo. A pramANe vRttAMta sAMbhaLI guNavarmAe vicAyuM ke, "mArA pitA ane kAkAne potAnI vidyAthI staMbhita karanAra Aja mANasa che. paNa jyAM sudhI tenuM svarUpa barAbara mArA jANavAmAM na Ave, tyAM sudhI mAre khullA thavuM nahIM." AvuM vicArI guNavarmA bolyo - "kaho, te pachI zuM banyuM ?" vijayacaMdre punaH potAnI zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 262
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA vAta AgaLa calAvI-"pachI svajana vagaranA huM A zUnya nagaramAM cAre tarapha pharI rAjadvAramA gayo. rAjamahelanA sAtamA mALa upara caDyo, tyAM mArA moTA baMdhunI vijayA nAmanI strIne meM ekalI rahelI joI. teNIe Asana vagere ApIne mAro vinaya karyo. pachI meM teNIno vRttAMta puchyo, eTale tenA netromAM anu lAvI A pramANe bolI-"pUrve pavanathI pavitra evA A zaheranA upavanamAM mAse mAse upavAsa karanAro koI eka tApasa Avyo hato. // 700 / / eka vakhate tamArA baMdhue tene pAraNAne mATe AmaMtraNa ApyuM, rAjAnI AjJAthI te jamavA beTho tyAre meM tene pavana nAkhavA mAMDyo, te vakhate prathamathI ja nahiM damana kareluM tenuM hRdaya tarata mArI upara bhamavA lAgyu. jemaNe brahmasvarUpa jANyuM na hoya tevA puruSo evA ja hoya che. vaLI kA che ke, "nirAhAra manuSyanA viSayo nivRtta thAya che ane A vyaktino rAga mAtra zuSka vyaktine joine naSTa thAya che [paNa rasavAna vyaktine joine punaH pragaTa thAya che" te ja rAtre te viSayI tApasa gho nAMkhavAno prayoga karI mArA mahelamAM caDI Avyo, kAmAndhAnAM kuto lajjA, dharmo yamaniyame tapaH / / kAmAMdhane lajjA kyAthI hoya? tapamA yamaniyama hoya to ja dharma kahevAya che. teNe kAmanI icchAthI sAmadaMDanA vacanothI mane kahevA mAMDyu, meM te pApIne ghaNo samajAvyo chatAM paNa teNe potAno adhyavasAya choDyo nahiM. A vakhate mArA svAmI dvAra upara AvI caDyA. teNe te badhuM sAMbhaLI te adhama tApasane pakaDIne majabUta bAMdhI lIdho; pachI potAnA AjJAkArI mANasonI pAse vividha prakAre tene viDaMbanA pamADI coranI jema marAvyo. tenA evA karmanuM phaLa evaM ja hoya. te tApasa mRtyu pAmIne tevA naThArA karmathI rAkSasa nikAyamAM vyaMtara thaI avato. prAye karIne tevA mANasonI gati evI ja hoya che. te rAkSase vibhaMga jJAnane laIne potAno pUrvabhava jANyo eTale teNe jAte AvI tamArA baMdhuno nAza karyo. te joI te duSTanA kaSTanA bhayathI Akula-vyAkula banelI sarva prajA jIva laIne nAsI gaI, tene laIne A tamAruM nagara hAla zUnya thaI gayuM che. huM paNa pRthvI upara paDatI-paDatI nAsatI hatI, tevAmAM te rAkSase mane dhIraja ApavA kahyu ke, "tuM ahiM rahe tAre bhaya rAkhavo nahiM jo tuM mArI buddhithI mane choDIne bIje sthaLe jaIza, to huM tane pakaDIne ahIM lAvIza tethI tuM ahiM nirAkuLa thaI rahe." tenAM AvA vacana uparathI hu~ ekalI ahIM rahI chaM. te rAkSasa divase kyAMya jAya che ane rAtre pAcho punaH Ave che. evI rIte mArA divaso cAlyA jAya che. meM mArI bhAbhIne kaDaM ke, "tame te rAkSasanI kAMI marmanI vAta hoya to te mArI AgaLa prakAzita karo, jethI zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 263
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA huM mArA bhAIrnu pUrva- vaira laUM." vijayA bolI-"jyAre te rAkSasa nidrAne AdhIna thaI suto hoya, tyAre jo tenA caraNa upara ghI- mardana thAya to te rAkSasanI nidrA dIrghanidrA banI jAya che. paraMtu jo puruSane hAthe ghI- mardana thAya to ja tene nidrA Ave che, strIne hAthe mardana thavAthI nidrA AvatI nathI. temAM jo potAnA caraNanA mardananI pahelAM te rAkSasa manuSyane jANIle, to pachI te mANasanA caraNane yuddha karIne bhAMgI nAkhe che." A pramANe teNIe prathamathI mAMDIne kaheluM nagarInuM vRttAMta mArA jANavAmAM AvI gayuM che. paraMtu e kAryanI siddhi koInI sahAya vinA thaI zake tema nathI. evaM dhArIne koI uttama sahAya meLavavAne mATe huM ahiM rAha joto hato tevAmAM kramane jANanArA tame ahiM mane maLI AvyA cho, tethI tame sahAya karo ke jethI mAruM moTuM rAjya pArcha Ave ane pRthvInuM rakSaNa karanArA mArA baMdhunuM vaira hamaNAM ja levAya." te sAMbhaLI guNavarmAe vicAra karyo ke, "A mANasathI mAraM kArya siddha thavAnuM che, to hu~ garvarahita thaI tenuM vacana kabUla karuM kAraNa ke 'upakAra ane apakAra sahaja rIte potAnAthI bane che. jevU bIja vAvIe, tevA ja phaLano udaya thAya che." A pramANe ciMtavI te prazaMsanIya buddhivALA puruSanuM vacana guNavarmAe mAnya kayu. "taptayorlohayorloke, kA velA milane laget / " baMne loDhA tapelA hoya, to temane maLI jatAM zI vAra lAge?2 je potAnuM kArya ane agni te baMne uSNa gaNAya che ane bIjAroM kArya ane jaLa te baMne zItaLa gaNAya che. vijayacaMdra bolyo, "to have tamAre te rAkSasanA bane caraNa upara ghInuM mardana karavU ke jethI tene nidrA Ave. pachI huM pAparahita thaI ekahajAra maMtrano jApa karI thoDA . vakhatamAM tene avazya vaza karI laIza." guNavarmAe te kabUla kayu. eTale teo baMne badhI sAmagrI ekaThI karI te rAjamahelamAM gayA ane tyAM chUpI rIte rahyA. jyAre mahAghora aMdhakAra thayo, tyAre te rAkSasa mahelamAM Avyo. tarata teNe vijayAne kardA ke, "mane Aje manuSyanI gaMdha Ave che." vijayA bolI-"ahiM to hu~ eka ja manuSya chaM. bIjUM koI mANasa nathI. mada bharelo gajeMdra hoya, tyAM bIjo koNa sthiti karI zake?" teNInA A vacana uparathI te rAkSasa nizciMta thaIne suto. tevAmAM guNavarmAe AvI vadhUnA miSathI nirbhaya thaI ghI vaDe tenA caraNa ghasavA mAMDyA. pharIvAra tene mANasanI gaMdha AvavAthI te jevAmAM beTho thavA Icchato hato, tevAmAM sAhasI guNavarmAe vadhAre caraNamardana karavA mAMDyu. te vakhate vijayacaMdre karavA 1. upakArApakarau tu sahajainAtmasambhavo / yAdRgAropyate bIjaM, tAdRgeva phalodayaH / / 723 / / 2. AtmIyakArya vahnizca dvAvimAvuNNakSaNau / parakAryaM ca pAnIyaM, de ime zItale smRte // 725 / / zrI vimalanAtha caritra-caturtha sarga 264
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA mAMDelA aciMtya prabhAvavALA ane tatkALa phaLa ApanArA vazIkaraNa maMtrano jApa pUrNa thaI gayo. tarata ja te baMnee uThIne te rAkSasano tiraskAra karyo ane tene vaza karIne evo raMka karI dIdho ke jethI te kAI paNa karI zakyo nahIM. pachI rAkSasa bolyo. "hu~ tamArA baneno kiMkara chu, mATe mane koI kArya batAvo ke te kArya huM AdarathI karUM." te sAMbhaLI kumAra vijayacaMdra bolyo. "tuM A mArA nagarane killo karI Apa. ratnonA samUhathI ane suvarNanA jaththAthI bhAMDAgAra bharI de, koThAramA jaththAbaMdha dhAnya pUrI de ane mane sukhI kara. ane jyAre huM saMbhAlaM, tyAre tuM hAjara thaje. ema karIza, to tAro chUTakAro thaze, te sivAya nahiM thAya." rAkSase vegavaDe namra mastake te badhuM svIkAryu. pachI kumAranA kahevA pramANe badhuM karI ApI rAkSasa potAnA sthAnamAM cAlyo gayo. pachI teNe badhI prajA nagaramAM vasAvI. maMtrI vargane ane te rAjyane Azrita evA tAbAnA rAjAone satvara potapotAne sthAne niyukta karavAmAM AvyA. pachI mULa maMtrIoe harSathI vijayacaMdrano rAjya upara paTTAbhiSeka karyo. rAjA vinA rakSaNa thaI zakatuM nathI. rAjA vijayacaMdre potAne sukha karanAra guNavarmAne kaDaM, "he mitra, meM je A rAjya meLavyuM, temAM badhuM kAraNa tame pote ja cho. tethI A rAjya tame pote grahaNa karo ane mane anRNI karo. "duHkhe sAhayyakartA ya-dvismRti naiva gacchati / / 742 / / " je duHkhamAM kharI sahAya karanAra hoya che, tenuM vismaraNa kadIpaNa thatuM nathI." guNavarmA bolyo, "he rAjA, tamoe pUrve caMdrAvatI nagarImAM je be vaNikone staMbhita karelA che, teo mArA pitA ane kAkA thAya che. to tame prasanna thaIne temane baMdhanamAMthI mukta karo, eTaluM karavAthI ja mane mArA kAmanI saphaLatA prApta thaze. jo ke teo baMne kharekhara akArya karavAmAM udyata thayelA hoI aparAdhI banelA che, to paNa tame temanI upara prasanna thAo. santaH praNatavatsalAH satpuruSo praNatajana upara vAtsalya dharanArA hoya che." guNavAnAM A vacana sAMbhaLI rAjA bolyo. "aho, te vaNikamAMthI tamAro janma thayo e to kAlakuTa jheramAMthI amRta ane dhaturAmAMthI AmraphaLa thavA jevaM che. tame je kArya mane batAvo cho, te kArya to kAMI hisAbamAM ja nathI. huM te tamAruM sarva kArya karIza; paraMtu temAM eka upAya che, te sAMbhaLo. A nagaranI pAse ekazrRMga nAme eka moTo parvata che. temAM devatAthI adhiSThita evI eka kupikA (vAva) che. te kupikAnuM mukha netrapuTanI jema ughaDe che ane mIMcAya che. te kupikAnI aMdara praveza karIne tenA jaLanuM yatnathI AkarSaNa karavU. paraMtu tyAM sAvaceta rahevA che. jo te jaLa lenAro mANasa bhaya pAme, to tenuM mRtyu thaI jAya zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 265
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA che. jeno putra te jaLa kheMcI lAve, te pitAne guNakArI thAya che. to tame te jaLa laI samIpa AvI pitAne harSathI traNavAra chAMTazo, eTale teno baMdhamAMthI mokSa thaI jaze, te sivAya so varSe paNa thaze nahIM. rAjAnuM A vacana sAMbhaLI guNavarmAe ka, "huM mArA pitAne mATe te kArya karIza. kAraNa ke "yanmAtApitarau vizve, duHpratikArako smRtau / / 752 / / " A vizvamAM mAtApitAno badalo vALI zakAya tema nathI.' pachI guNavarmA jayacaMdranI sAthe sarva sAmagrI laI te kupikAnA mukha AgaLa gayo. tyAM dorI sAthe eka mAMcI bAMdhI jyAre te kupikAnu mukha vikAsa pAmyuM, eTale rAjAe guNavarmAne mAMcImAM besADI kupikAnI aMdara nAkhyo. jyAre kupikAnuM mukha pArcha vikAsa pAmyuM, eTale tene jaLanI sAthe bAhara kheMcI lIdho. te vakhate vijayacaMdra rAjAe pelA rAkSasane yAda karyo. rAkSasa hAjara thayo ane teNe guNavarmAne vigrahavALA lobhAkara ane lobhanaMdInA gharamA kSaNavAramA pahoMcADI dIdho. tyAM guNavarmAe te kupikAnuM jaLa chAMTI potAnA pitA lobhAkarane satvara mukta karyo. eTale lobhAkara kSaNavAramAM taiyAra thaI gayo. ane ekalo lobhAnaMdI tevI ja rIte staMbhita thaI naThArI sthitimA rahyo. puruSone putra vinA baMdha mokSa zI rIte thAya? pachI zreSThI putra guNavarmAnA AgrahathI vijayacaMdre lobhanaMdIne gharanI aMdara rAkhyo, paNa tyAM te dInavadane rudana karavA lAgyo. vijayacaMdre punaH guNI evA zreSThI putrane kahyu ke, "mArI pAsethI koI bhavya deza lyo athavA AdarathI koI vyApAra svIkAro." teNe tevU kAMI paNa lIdhuM nahIM, eTale rAjAe vastrAbharaNathI satkAra karI tenI AgaLa peluM tuMbaDu bheTa tarIke dharyu AthI rAjA vizeSa saMtuSTa thayo ane te tuMbaDuM tene pArcha arpaNa karI dIdhuM. "tAdRzAnAM puMsAmucitaM yAti na kvacitam / / tevA puruSonI karelI yogyatA kyAMya paNa nakAmI jatI nathI. pachI guNavarmAnA pitAe je pote thApaNa oLavavAno doSa ko hato, tene mATe rAjAnI kSamA mAgI. pachI rAjA potAne nagara cAlyo gayo. suMdara potAnA pitA varuNane kahe che ke, he pitA, evI rIte zUrarAjAnA putra vijayacaMdre potAnuM gayevaM rAjya pArcha vAnyuM ane bAMdhavanuM vaira lIdhuM, temaja potAnI prajAne sukhI karI. guNavarmAe paNa mRtyune aMgIkAra karIne paNa potAnA pitA lobhAkarane baMdhanamAMthI choDAvyo ane je lobhanaMdI putra vagarano hato, te kSaya pAmI gayo. "he pitA, jeo evA puNyathI pavitra, ujjvaLa ane yogya putro thAya che, tevA putro kema mAnanIya na kahevAya?" A sAMbhaLI varuNa zeTha bolyA. "vatsa, haM ekAMte ema kaheto nathI ke, satkarmathI prakhyAta evA putro mAnanIya zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 266
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA nathI; paraMtu pitAe ane mAtAe manuSya jAtine ghaTe tevU putro hita kALane anasarIne karavaM joIe. nahiM to te putro ucherIne moTA zI rIte thAya? kRpALU puruSo pazuornu paNa pAlana karavAmAM artha ApanArI ane uttama evI sAravAra kare che, to pachI potAnA bALaputranI kema na kare? paraMtu te pahelAM kahyu ke, "dharma karavAthI putro thAya che, to jo te putrono anAdara karIe to dharmano paNa anAdara thAya." e vAta taddana asatya che, kAraNa ke dharma karavAthI to rAjya paNa maLe che, paNa jo te rAjyamAM ati Asakti rAkhavAmAM Ave, to puruSone narakanI prApti thAya che. vaidakamAM pANIne jIvana ane amRta kartuM che, paNa jo te ghaNuM pIvAmAM Ave, to tethI roganI utpatti thAya che. vaLI kAM che ke, "putra, bhAI ane pazu vagere sarve RNa saMbaMdhe AvI maLe che ane jyAre RNano kSaya thAya che, tyAre temano kSaya thaI jAya che. to pachI temane mATe zo aphasosa karavo? A vakhate moharAjAnA kopakuMjara nAmanA putre te suMdara putramA jarA praveza karI dIdho, eTale te suMdara jema tema bolavA lAgyo. varuNa zeThe tene paNa gharathI judo karyo. tatkALa niraMkuza thayelo te suMdara lajjA choDI ane dharmano tyAga karI sneharAgavALo thaI hamezA potAnA putranuM ja dhyAna karavA lAgyo. __ have varuNa zeThano trIjo putra je arhaddatta hato, te jyAre yauvana vayane prApta thayo, tyAre kAmAnurAge tenA manane AkuLavyAkuLa karI dIdhuM. te potAnI strIne ja phakta mAnavA lAgyo. te potAnA pitA, mAtA, baMdhuvarga, bahena, vRddho ane gotrIone mAnato na hato. teNe jagatamAM adbhuta evaM eka juIM bhavana banAvyu ane AsapAsa vATikA ane vividha jAtanA citrothI te yukta kayu. te kapuranA pUravALu tAMbUla adhuM cAvIne pheMkI deto ane pRthvI upara yakSakardamanI gAra karAvato hato, te dhUpathI dhUpita karelA gharamAM puSpanI zayyAmAM suto ane tyAM satata saMgIta karAvato ane dravya uDAvato hato. rAjA pramukhanI sAthe spardhA kare tevo teno kAmarAga vadhI paDyo. judA-judA zreSThIo, maMtrIo, sArthapatio ane vepArIonI bIjI eTalI kanyAo paraNyo ke jemanI saMkhyA pAMcasonI pUrepUrI thaI hatI, to paNa tene saMtoSa thayo na hato. tathApi te madathI yukta thaI parastrIno saMga karato hato. A khabara jANI tenA pitA varuNe tene A pramANe kaDaM-"are! teM A zuM mAMDyuM che? sAmAnya kuLamAM thayelA ghaNA manuSyo paNa parastrIgamanarUpa dAruNa karma kadi paNa AcaratA nathI, to tuM mArA ucca kuLamAM utpanna thaI A pramANe parastrImAM Asakta zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 267
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA rahe che to tuM avazya nArakI thaIza. temAM koI jAtano saMdeha nathI. bhadrajAtino gajeMdra sadAna ane guru sanmAnavALo hoya che, te chatAM te parastrInI vizeSa AsaktithI baMdhananA naThArA saMkaTamAM AvI paDe che. je puNyajana paNa parastrIgamananI icchA kare che, tene rAmAnI Asaktine laIne uttamAMgano kSaya thaI jAya che, are! mUrkha, tAre suMdara guNasamUhathI yukta evI pAMcaso strIo che, teTalI strIothI paNa jo tane saMtoSa thato na hoya, to pachI e parastrIothI saMtoSa zI rIte thaze? tethI svadArAmAM saMtoSa dhAraNa kara ane parastrIno tyAga kara, jethI A saMsAramA ane paralokamAM tane sukha thaze," pitAnAM AvAM vacana sAMbhaLI arhaddatta bolyo-"he pitA, tame bhoga bhogavI lIdhA che eTale tamane have bhoga rucatA nathI, paNa amArA jevA yuvAnone to haju bhogamAM sukha lAge che. aho! ekeMdriya jIvo paNa sparza sukhano anubhava kare che ane devatA paNa sparza sukhano anubhava kare che, to pachI mArA jevAne temAM zeno doSa hoya? saMsArI jIvonI to cotarapha evI ja pravRtti dekhAya che ane nagna, muMDa ane rAMDelA hoya temane kavacit e nivRtti hoya che. je mArge ghaNA loko gamanAgamana kare, te ja rAjamArga kahevAya che. bAkInA bIjA mArgo to coramArga ja che." "he pitA, tame dharma karo cho to tenAthI tamane svargaloka maLaze, paraMtu te svargalokamAM paNa devatAone to viSayasukha raheluM che. je pratyakSa evA viSayasukhane choDI parokSa evA svarga sukha tarapha najara karI rAkhavI te varasAdane caDelo dekhI potAnI pAse rahelA pANIthI bharelA ghaDAne phoDI nAkhavA jevU che. ane strIne sagarbhA dekhI keDa upara rahelA bALakane choDI dIdhA jevU che. tamane sATha varSa thayA che, tethI tamArI buddhi nAza pAmI lAge che." arhaddattanAM AvA vacana sAMbhaLI varuNa zeTha bolyo-"are vatsa, haM tane sarva strIono tyAga karavAyU~ kaheto nathI, phakta parastrIne tyAga karavAnuM kahuM chu. huM je dharma karuM chu, te viSayone mATe kadipaNa karato nathI; paraMtu karmono kSaya karavAne ane bodhi lAbhane mATe ja dharma karUM chu. teM kahyu ke, je mArge ghaNA loko gamanAgamana kare che, te rAjamArga kahevAya che, te tArUM kahevU satya che. je mArge rAjAo jAya che, te rAjamArga kahevAya che, ane je mArge thoDA loko jAya che, te coramArga kahevAya che, te tAruM kahevaM taddana asatya che. je (bAhya baMdhana muktirUpa) mokSasukhane ApanAro 1. hAthI pakSe-bhadrajAti-sArI jAtino, sadAna-madasahita ane guru-moTuM sat-sAraM mAna pramANavALo. bIje pakSe sadAna-dAna karanAra ane sadagurunu mAna rAkhanAra. 2. yakSajana. 3. rAmA-strI ane lakSmI. 4. uttamAMga-mastaka. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 268
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA mArga kahyo, te bAhyamArga jANavo. tethI huM karma mArgane choDI karma rahita evA mArge cAlanAro chU." // 800 / / arhaddatta bolyo-"jemAM khAvAna, svAda levAnaM, pAna karavA ane strIo hoya nahIM, tevA mokSa mAre kAma nathI." putranAM AvA vacana sAMbhaLI varuNa zeThe vicAryu ke, "A putra kharekharo nAstika banI gayo che. AvA duSTanI sAthe saMga karavo, te kadipaNa prazaMsanIya nathI." Aq cittamAM lAMbo kALa vicArI varuNa zeThe tene paNa gharamAMthI judo karyo. "kumAnuSeNa saMsargaH, sarvatra parivarjitaH" naThArA mANasano saMga sarvathA varjita che. pachI niraMkuza thayelo arhaddatta matta banelA hAthInI jema zaheramAM madonmatta thaI bhaTakavA lAgyo ane duSTa hRdayano banI dravya uDAvA lAgyo. have cotho putra je naMda hato, tene potAnA baMdhu lakSmIdhara vagerenI sAthe saMga karato dekhI varuNa zeThe tene madhura zabdothI A pramANe kaDaM, "he vatsa, lakSmIdhara vagere je putro guNa vagaranA ane satkarma karavAthI rahita evI buddhivALA thayA, tethI meM temane dUra karyA che to tuM temano saMga kare che ane temane tyAM javA AvavA rAkhe che, te sArA mANasone niMdavA yogya hovAthI khoTuM che, mATe tuM temano saMga choDI de. A pRthvI upara doSa ane guNa saMsargane laIne thAya che ane te upara parvata, zaMku, puSpa ane popaTa pakSInA dRSTAMto prasiddha che." pitAnAM AvA vacana sAMbhaLI naMde javAba Apyo. "pitA, A saMsAramA guNa ane avaguNa saMsargathI thatA nathI, sarpanI dADhamAM jhera rahe che ane tenI ja phaNA upara maNi rahe che. temAM maNinA guNa viSamAM AvatA nathI viSanA doSa maNimAM AvatA nathI; te uparathI siddha thAya che ke guNa ane avaguNa saMsargathI thatA nathI." varuNa zeTha bolyo-"are putra, dravyo be prakAranA che, bhAvuka ane abhAvuka. temAM keTalAeka dravyo 'bhAvuka hoya che ane keTalAeka abhAvuka hoya che. temAM je vaiDUrya maNi che te paradravyothI abhAvuka che, eTale te sarpanA maNine viSano doSa saMsargathI lAgato nathI, paraMtu jo te sarpanI dADhane maNino yoga thAya to ulaTI te dADha viSarahita thaI jAya che. paNa tevo yoga thavo durlabha che. temAM je jIvadravya che te bhAvuka che. tethI tenAmAM bIjAnA guNa ane avaguNa saMsargathI Ave che, tethI jyAre tane kahevU paDe che. vaLI puSpAdikamAM prAyaH jevI sugaMdha hoya tevI ja sugaMdha tila saMbaMdhI telamAM saMkrAMta thAya che, paNa eka tuMbI bIja so bhAra guDano pragaTa vinAza kare che. 1. bhAvuka eTale jene bIjA dravyonI asara lAge tevA ane abhAvuka eTale tethI ulaTA samajavA. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 269
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra-lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA malinanA saMsargathI ujjvaLa guNavALAne malinatA thaI Ave che. caMDALanA saMsargathI brAhmaNa apavitra thaI jAya che. jaLa pavitratAne karanAruM che, chatAM paNa jo te caMDALanA gharamA rahyaM hoya, to te lokamAM apavitra ane niMdanIya gaNAya che. jema zveta vastra maSI vagere vastunI sAthe maLavAthI tatkALa kALu thaI jAya che, paNa maSI te zveta vastranI sAthe maLavAthI dhoLI thatI nathI. gaLo vagere kaDavA padArthonA yoge sAkara kaDavI thaI jAya che, paNa sAkaranA yogathI te padArtho mIThA thatA nathI, tethI durjananA saMsargathI sajjanomAM dUSaNa thavAno saMbhava che. A lokamAM ghaNI rIte uttamanA saMgathI avazya guNa ja thAya che mATe "he putra, tuM A durjanono saMga dUra choDI de, nahIM to tane dUSaNanI prApti thayA vagara raheze nahiM." varuNa zeThanAM A vacano jANI laI moharAjAnA dveSakuMjara nAmanA putre naMdane gADha rIte preryo, eTale naMda badalAI gayo ane tenAmAM pitA tarapha dveSabuddhi utpanna thaI AvI. teNe pitAne A pramANe kaDaM , "are duSTa pitA, teM mArA niraparAdhI bAMdhavo pAsethI sAra vastu laI gharanI bAhara zuM joIne kADhI mukyA che? mane paNa AvA khoTA doSanAM bhASaNo karI gharanI bAhara kADhavA Icche che, paNa nakkI samajaje ke jevaM pArake ghera citavIe tevU potAne ghera AvI paDe che. have tuM cUpa raheje. hamaNAM tAruM baLa che ane tethI tuM Avo pralApa kare che, paNa huM to A tAruM badhuM bhakSaNa karI jaIza. naMdane AvAM aniSTa vacano kaheto. joIne keTalAeka sajjanoe tene sArA saMmata vacanothI vArIne A pramANe kA, "are bhAI, bIjAone paNa kadi kaThora vAkya kahevU na joIe, to jeo uttama hitavacana kahenArA pUjya hoya temane to vizeSapaNe evaM kaThora vacana na kahevU jAIe." A sAMbhaLI kopanA ATopane vaza thayelo naMda bolI uThyo ke, "A pitA pUjya nathI, paNa mArA pUrva janmano vairI che." Aq vacana sAMbhaLI lAbhAlAbhano vicAra karanArA te lokoe varuNa zeThane kahyu ke, "hitazikSApi no deyA, yasya tasya tvayA nayAt" / / 829 / / "tamAre nyAyathI jevA tevAne hitazikSA paNa ApavI nahIM." tene mATe kayuM che ke, "jevA tevA mANasane upadeza Apavo nahIM, kemake vagara vicAryA upadezathI eka mUrkha vAnare sugRhI (sugarI) nAmanA pakSIne ghara vagaranuM ko hatuM." A pramANe sajjanoe vArela varuNa zeTha mauna dhAraNa karI potAnA gharamAM ja besI rahyo ane hRdayamAM duHkha sahana karavA lAgyo. jyAre pitAe te naMda putranI upekSA karI eTale duSTa hRdayavALo, pApathI puSTa thayelo ane nirdaya evo te naMda lokonI sAthe hamezAM kalaha karavA lAgyo. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 270
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra - lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA eka vakhate varuNa zeThe potAnA hRdayamAM A pramANe vicAyuM - "mAre cAra putro che paraMtu teo cAra kaSAyanA jevA che. teomAMthI eka paNa putra mane sukhadAyaka thayA nahiM je gRhavAsamAM AvA kuputro thayA, te gRhavAsa have mAre zA kAmano che? have to huM mArA sarva baLathI paralokanuM hita sAdhuM," A pramANe vikhyAta yazavALo varuNa zeTha ciMtavato hato, tevAmAM nagaranI bahAranA udyAnamAM zrI vijayakevaLI guru AvI caDyA. gurunA AgamananI khabara sAMbhaLI upAdhi ane saMsAranA aMtane ApanArA temanA vasati - sthAnamAM varuNa zeTha mitronI sAthe AvI pahoMcyo athavA vibudha - vidvAnonA AcArya evA guru potAnA kAryathI namavA yogya thAya che. tevA te gurune bhaktithI praNAma karI varuNa yogya sthAne beTho, gurue upadeza ApI tene tenA dharma karmanI kuzaLatA. pUchI. nirmala hRdayavALA puruSono evo prathama prazna hoya che. varuNa zeTha bolyo, "bhagavan hAla mAre dharma sAdhavAno yoga bahirvRttithI che, paNa aMtaradRSTithI nathI." kevaLI bhagavan bolyA "zreSThI, dharmane vAranAruM ane kalyANane haranAruM evaM zuM kAraNa banyuM che?" zeThe punaH jaNAvyuM, "bhagavan, mAre anItivALA putro che, tethI mane zAMti nathI ane zAMti vinA dharma karavAnuM mane smaraNamAM AvatuM nathI." kevaLIe pUchyuM, "zeTha, ta tamArA te putrono doSa zA mATe kADho cho? tamArA gharamA rahelA ja mANaso teone vinaSTa kare che." zeThe kahyuM bhagavan, teone kubuddhi Ape tevo koI paNa mANasa mArA gharamA che ja nahi." pachI kevaLIe te varuNa zeThanI AgaLa moharAjano badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLatAM ja varuNa zeTha hRdayamAM bhayabhrAMta thaI gayo ane tene A pramANe kahyuM, "he prabhu, he svAmI, e moharAjanA anuyAyIo mArA putrone haju AthI vadhAre duHkha Apaze ke kema te kaho?" kevaLI bolyA, zeTha, haju to teoe eka sarSavanA aMza jeTaluM ja duHkha ApyuM che; paraMtu AgaLa jatAM to teo meruparvatanA jevaDuM duHkha Apaze, e khAtrIthI mAnajo. dRSTirAga vagerethI duSTa thayelA teo mRtyune pAmI jaze ane pachI paralokamAM duHkhanI paraMparAne ApanArI prauDha durgatine prApta thaze." gurunAM A vacano sAMbhaLI varuNa zeTha bolyA, "prabhu, have koI evo upAya che ke jethI teo vedanArUpa evA saMsArarUpI kUvAmAM paDe nahIM." kevaLI bhagavAn bolyA, "he zraSThI, vaidyothI jema asAdhya vyAdhi maTato nathI tema teoe bAMdheluM nikAcita karma hAla amArAthI jaze nahIM. tame zIghra svahita karo. nakAmI teonI ciMtA karavAthI zuM vaLavAnuM che? potAno AtmA potAthI ja tArI zakAya che. bIjo to phakta nimittarUpa bane che, " jJAnI gurunuM zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 271
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsudeva caritra - lobhAkara ane lobhAnaMdInI kathA AvuM vacana sAMbhaLI varuNa zeThe tema karavA svIkAyuM. pachI tarata ja ghera jaI teNe potAnuM dravyarUpI bIja sAta kSetromAM vAvI dIdhuM, pachI potAnI strI sAthe teNe kevaLI bhagavAnanI pAse dIkSA lIdhI ane te vicAravAn varuNa muni niHsaMga thaI A pRthvInA pITha upara vihAra karavA lAgyA. A tarapha varuNa zeThanA lakSmIdhara vagere putro moharAjAnA putrone vaza thaI gayA. teo e ghara tathA vaibhavane vaheMcI lIdhA, teomAM dRSTirAgane dhAraNa karanAra lakSmIdharanuM sukha vagaranuM maraNa kevI rIte thayuM, te sAMbhaLo - tenA gharamAM traNasone tresaTha navA-navA pAkhaMDIo AvavA lAgyA. kudRSTinA rAgane vaza thayelo lakSmIdhara onI pAse jato hato ane temano navo navo prabhAva joI temAM rucivALo thaI jato hato. have je pelo teno mULa guru thayelo tridaMDI svAmI hato, tenA jANavAmAM AvatAM te potAnA hRdayamAM IrSyAthI AkuLavyAkuLa thaI A pramANe vicAra karavA lAgyo, "A lakSmIdhare mokSane ApanAro kuladharma choDI dIdho ane keTaloeka vakhata mAro bhakta thaIne rahyo, have iMdra jALanA jevo kAMIka camatkAra joI te 'cittane calAyamAna karI bIjAno bhakta banI gayo che have mArI sAthai vAta paNa karato nathI, to pachI e vaMcaka mArI bhakti karavAmAM dUra rahe emAM zuM kahevuM ? to have durnayanuM phaLa mAre tene batAvavuM joIe." AvuM ciMtavI te tridaMDI eka darbhanuM putaLaM banAvyuM. te putaLAne maMtrelA loDhAnA khIlAothI vIMdhI ane kaDavA akSarothI zApanA zabdo lakhI pRthvInI aMdara dATI dIdhuM, te ja divasathI moTI zayyAmAM sUI gayelo lakSmIdhara uThatAM ja gatibhaMga thaI gayo ane tenA aMga tathA upAMgamAM evI vyathA thaI ke tene bIjuM kAMI kAma sUjyuM nahi. ArttadhyAnamAM tatpara thayelo te mRtyu pAmI nigodamAM gayo ane tyAM te mUDha buddhivALo jeno duHkhe aMta Ave evA anaMta kALa sudhI raheze, te pachI lAMbo vakhata avyavahAra rAzimAM bhaTakaro. ema jANIne dRSTirAgano yatnathI sadA tyAga karavo joIe. A tarapha varuNa zeThano bIjo putra suMdara sneharAgathI sadA harSa vaDe putranuM dhyAna dharI rahyo hato. te putra jyAre yauvana vayane prApta thayo, tyAre suMdare tene ghaNuM dravya kharcI paraNAvyo. te paNa potAnI priyAmAM Asakta banI gayo, tethI te pitAno anAdara karavA lAgyo. pitAe chUpAvI rAkheluM dravya meLavavAne mATe te pitAnA cittane saMtoSa ApavA upara uparathI kAMIka vinaya karato hato. mUDha buddhivALA suMdare te putrano AcAra suMdara jANI bhUmimAM rahela nidhAna vagerenuM sarva chUpuM dravya tene batAvI ApyuM. eka vakhate putra vadhUe potAnA patine ekAMtamAM A pramANe 272 zrI vimalanAtha caritra -
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSa karavA upara varUNazeThanA cAra putronI kathA kahyu, tamArA kaMpatA karavALA pitAe mAruM ghara bagADI mukyuM che. te rAtre vAraMvAra jhADo pizAba karavAne mATe durvAra evA gharanA dvArane sadA khakhaDAvyA kare che, gharanI jamIna upara kapha nAkhyA kare che ane suve, tyAre ghUrpUra avAja karI muke che. teno evo gADha zabda thAya che, ke mane tethI nidrA AvatI nathI. jo tamArA gharamA e Doso na hoya, to sAraM thAya, tene gharamAMthI bahAra kADhIe, to pachI ApaNe baMne spaSTa rIte nakkI sukha bhogavIe." te puDhe teNInuM sarva vacana harSathI kabUla kayu. pachI teNe suMdarane gharanI bahAra kADhavA mAMDyo, paNa te ghara bahAra nIkanyo nahIM, tyAre eka vakhate putre potAnI strI AgaLa teno vRttAMta jaNAvyo, eTale te strI bolI ke, "jo te ghara bahAra na nIkaLe to huM tene sAraM ane puSkaLa bhojana ApIza nahIM, tenAthI te durbala thaI jaze. pachI tamAre te anArya pitAne gaLe aMguTho dabAvI mArI nAkhavo, te sivAya bIjo upAya nathI." Aq vicArI te baMne strIpuruSe tema kayuM, pachI te mRtyu pAmIne te ja gharamAM kUtaro thaI avataryo. he vijJa, A dRSTAMta jANI tamAre sneharAga choDI devo. have varuNa zeThano trIjo putra arhaddatta hato. te zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM ati lubdha banI rasavaDe divaso nirgamana karato hato. eka vakhate te arhaddattane jeNIno pati paradeza gayelo hato evI koI kSatriya jAtinI strInI sAthe duSTa roganA jevo eka bhAvathI yoga thaI Avyo. te strIne svAda lAgavAthI te arhaddattane potAnA gharanI bahAra nIkaLavA detI na hatI, tethI arhaddattane mana rAtri divasa moTI pratikULatA lAgatI hatI. judI judI vanitAne bhogavavAmAM rAgI banelo te arhaddatta eka vakhate teNInA gharamAMthI nIkaLavA lAgyo, tyAM teNIe kopa karI balAtkAre chUrIthI tene ghAyala karyo. te ghAtanI pIDAthI atiduHkhI thayelo te nAsIne potAne ghera Avyo, tyAM tenI strIoe pUchyuM ke, "tamane Aq viparIta kyAM thayuM?" jyAre teNe sAcI hakIkata kahI nahI, tyAre te saghaLI strIoe vicAryu ke, "A puruSa svecchAthI jyAM tyAM niraMtara bhaTakato phare che ane pUchIe chIe tyAre satya kaheto nathI, to pachI Avo pAparUpI pati zA kAmano? mATe A sadA saMtApa karanArA patine satvara mArI nAkhIe." AIM vicArI te strIoe tene lAgelA ghA upara ugra jhera nAkhyu, tethI te duSTabuddhinA zarIra upara ativedanA thaI AvI. te mRtyu pAmIne koI caMDALane ghera napuMsaka thaI avataryo tyAMthI cyavIne trIjI nArakImAM nArakI thayo. te pachI tiryaMcanI yonimAM jaI te punaH nArakI thaze. evI rIte te tiryaMca ane nArakI ghaNIvAra thayA karaze. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 273
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSa karavA upara varuNazeThanA cAra putronI kathA varuNa zeThano cotho putra naMda dveSathI ghaNA mANaso sAthe kajIyA karato hato. eka vakhate paDozamAM rahelA koI dukAnadAranI sAthe teNe kajIyo karyo. te dukAnadAre loDhAnA daMDathI tenA mastaka upara evo ghA karyoM ke jethI te mRtyu pAmI gayo ane krodhathI pahelI narakamAM nArakI paNe utpanna thayo. A pramANe rAgadveSane vaza thayelAM te varuNa zeThanA cAre putro mRtyu pAmI gayA. AthI kAMIpaNa Azcarya pAmavAnuM nathI paNa vivekI puruSe to teno vicAra karavAno che. rAga ane dveSane laIne moTA yatIMdro; sureMdrI, cakravartIo ane nareMdro paNa durgatimAM jAya che, to pachI bAkInA bIjAnI zI vAta karavI ? te AgaLa paNa A duHsahaanaMta saMsAramAM bhamyA karaze, tethI kAryavettA puruSe haMmezAM rAgadveSa karavA nahI - rAgadveSathI aLagA rahevuM joIe. A pramANe guru zikSA ApelA teNe (dhanamitre) te upadeza aMgIkAra karI sthira hRdaye lAMbA kALa sudhI cAritra pAlyuM. keTalAeka zubha kALa cAlyo yo ane jyA vikarALa kALa Avyo tyAre teNe eka vakhate bhavAMtaranA abhyAsathI ane karmanI vicitratAthI gurue vAryA chatAM paNa evaM niyANuM bAMdhyuM ke, "huM A tapasyAthI balIno vadha karanAro thAuM" jyAM sudhI hRda pUrve suvarNavALo che tyAM sudhI hRdane eTale suhRdne stavaM chaM. paraMtu jyAre te suvarNa apUrva thAya eTale a akSara pUrve che evo thAya tyAre te asuhRt (zatru) thaI jAya che. pachI te krodhavaDe zarIrane damana karI aMtakAle anazana laI mRtyu pAmI acyuta devalokamAM devatArUpe utpanna thayo. balI paNa dIkSA laI tenuM cirakALa pAlana karI sukhanI zayyA rUpa evA uttama devalokamAM devatA thayo. tyAM baMne prakAranA sukha bhogavI AyuSyano kSaya thatAM tyAMthI cyavIne A bharatakSetramAM AvelA naMdana nAmanA nagaramAM yathArtha nAmavALo samarakezarI nAme rAjA hato. suMdara AkRtine dhAraNa karanArI suMdarI nAme tene patnI hatI teNInA udaramAM balino jIva avataryo, te janamyA pachI anukrame pitA samarakezarIe potAnA mukhathI tenuM nAma meraka pADyaM / / 900 / / te anukrame sATha dhanuSyanI kAyAvALo, sATha lAkha varSanA AyuSyavALo ane rAjAone namADanAro prativAsudeva thayo. traNa khaMDono bhoktA ane saMpattine joDanAro te prativAsudeva meraka potAnA doSonA samUhane choDI eka chatravALaM ane sanmitrovALaM kSatriya rAjya karavA lAgyo. A arasAmAM AzcaryonA vilAsavALA A bharatakSetramAM zatruothI namAvI zakAya nahIM tevI dvArikA nAme nagarI hatI. tenI aMdara kalyANonA vilAsa zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 274
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ svayaMbhU vAsudevanuM caritra karanAro rudra nAme mahAn rAjA hato. tene suprabhA ane pRthivI nAme be uttama strIo hatI. pelo je naMdisumitra hato teno jIva anuttara vimAnamAMthI cyavIne uttama prabhAvatI suprabhA rANInI kukSimAM avato. te samaye catura suprabhA rANIe baladevanA janmane sUcavanArA, duHkhane vAranArA ane arthane ApanArA cAra mahAsvapno avalokyA. pachI anukrame te suprabhA rANIe uttama lagra pramukhanA yogavALA zubha divase pavitra ane kAMtithI ujjvaLa evA putrane janma Apyo. rudra rAjAe te putranuM nAma bhadra pADyuM. rudra mAthI bhadra utpanna thAya e ahiM Azcarya banyuM hatuM. pelo je dhanamitra hato teno jIva janamitranA snehane laIne acyuta devalokamAMthI cyavIne rudra rAjAnI bIjI pRthvI rANInA garbhamAM Avyo. sukhe sutelI pRthvI rANIe vAsudevanA janmane sUcavanArA ane duHkhamAMthI mUkAvanArA sAta mahAsvapno joyAM. samaya prApta thatAM pRthvI rANIe zyAma aMgavALA, zubha lakSaNothI yukta ane uttama cAturya bharelA aizvaryathI prakhyAta evA eka putrane janma Apyo. rudra rAjAe harSa pAmI sajjanone rAjI karyA ane vidhivaDe te putranuM nAma svayaMbhU pADyu. lIlA ane pILA vastrone dhAraNa karanArA te bhadra ane svayaMbhU baMne putro harSavaDe dhAtrIo (dhAvyo)thI pAlana thatAM ane lokothI lAlana pAmatAM ucharI moTA thavA lAgyAM. zveta ane kRSNa varNavALA te baMne ciraMjIvI gaMgA ane yamunAnA pravAhonI jema hamezAM sAthe rahetA hatA. ___eka vakhate tADa ane garuDanA cihnavALA te baMne baMdhuo nagaranI bahAra AvelA udyAnamA sAthe gayA. tyAM ghaNAM dravyothI bharapUra eka moTA lazkaranI chAvaNI temanA jovAmAM AvI. te joI bhadra baLabhadre potAnA bhAI svayaMbhU vAsudevane kartuM, "baMdhu, juvo, A koI rAjAnu ratnayukta, suzobhita ane vibhUSita zarIravALu moTuM kaTaka paDelu che." A sAMbhaLI svayaMbhU vAsudeve kahyaM "phakta ghAsanA AhAra upara Azraya lenArA lokomA A vananI aMdara AQ kaTaka kornu haze? te kAMI samajAtuM nathI." svayaMbhUnAM A vacana sAMbhaLI maMtrIno putra tenI badhI khabara meLavI lAvyo ane teNe vAsudevane A pramANe kAM, "zazisaumya rAjAe prativAsudeva merakanI upara hAthI, ghoDA vagerenuM A moTuM sainya eka moTA daMDarUpe mokalyuM che." te sAMbhaLI svayaMbhU vAsudeve te maMtriputrane ka, ""kSamAdhArIonA karamAM daMDa zobhAne prApta kare che." te sAMbhaLI maMtriputre punaH jaNAvyuM, "aho! rAjakIya 1. ahiM evo artha che ke. je kSamAdhArI-rAjAo hoya che, temanA karamAM daMDa-zikSA zobhI uThe che. bIjo artha-je kSamAdhArI-munio hoya che. temanA karamAM daMDa-dAMDo zobhe che. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 275
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaMbhU vAsudeva caritra vyApAramAM thayelo A cakravartIono daMDa paNa zobhAne ApanAro thAya che, to pachI ApaNe pote ja rAjApaNuM ane cakravartIpaNuM grahaNa karI laIe. AvA AvI paDelA A daMDano tyAga zI rIte karI zakAze?" maMtriputranAM A vacano sAMbhaLatAM ja tarata te baMne bhadra ane svayaMbhUe potAnA ugra subhaTone A pramANe AjJA karI ke, "A sainyamAM jeTaluM hoya, te badhuM baLAtkAre laI lyo." temanI preraNAthI nirodha vagaranA te yoddhAo krodha lAvI vividha prakAranA hathiyAro laI evA chUTyA ke teoe sAme yuddha karavA AvelA subhaTone bAMdhI lIdhA ane harSathI te sainyanuM sarvasva kheMcI lIdhuM. teomAMthI keTalAeka mukhya puruSo jIva laIne nAsI gayA ane temaNe AvIne meraka prativAsudevanI AgaLa te vRttAMta jAhera karyo. te sAMbhaLI prativAsudeva meraka krodhAtura banI potAnA tAbAnA rAjAone A pramANe kahevA lAgyo, "are rAjAo, Aje sutA siMhane baLAtkAre koNe jagADyo? athavA A sutelA sarpanA mukhamAM koNe lAkaDI nAkhI? ane nirAMte beThelA vAghanI pAse jaI 'he vatsa! ema koNe kaDaM? je puruSe sthAnamA rahelA evA mane sukhe bheTa dharavAnI A yojanA karI che; te puruSe potAnuM sarva ahita ja kayuM che, jema kIDIone pAMkho Ave te temanA mRtyunuM kAraNa thAya che, tevI ja rIte mAro daMDa grahaNa karavA mATe te puruSa, A parAkrama banyuM che." prativAsudeva merakanAM AvAM vacano sAMbhaLI maMtrI bolyo, "mahArAjA, evo to koI buddhino bhaMDAra rudra rAjA jAgyo che. 'dvijihva puruSothI yukta evo te rudra kyAM? ane budhajanothI yukta evA tame kyAM? te rudrane be putro che ane tamAre aneka vivekI putro che. e rudra pitRgRhamAM sthAyI rahenAro che ane tamAro vAsa sarva sthaLe che. te rudra viSAdI che ane tame pramodI cho. te rudra hara che ane tamo ramAkara cho ane te rudra tapasvI che ane tame nareza cho, tethI tamArA baMnenI tulyatA thaI zakatI nathI. jo parAkrama batAvaq hoya to je potAno samovaDa hoya tene batAvaq paNa je potAnAthI adhika 1. dvijihna eTale sarpo, pakSe bolyuM pheravanArA durjano. rudra-mahAdeva sarpothI yukta hoya che, pakSe rudrarAjA durjanothI yukta che. 2. ahiM rudrano bIjo artha mahAdeva lAgu pADayo che. rudramahAdevane gaNeza ane kArtikeya nAme be putro che. rudrarAjAne paNa be putro che. rudra-mahAdeva pitRgRha-smazAnamA sthAyI rahenAro che. rudrarAjA potAnA pitAnA gRhamAM-rAjyamAM sthAyI rahenAro che ane tamAro vAsa sarva sthaLe che eTale tame moTA rAjyanA bhAgamAM vyApI rahyA cho. rudra-mahAdeva viSAdI-viSane bhakSaNa karanAra che, rudrarAjA viSAdI-khedAtura rahenAra che ane tame pramodI-harSavALA cho. rudra-mahAdeva hara-haraNa karanAra che ane tame ramAkara ramAlakSmInA-Akara-khANarUpa cho athavA ramA che kara-hAthamAM jene tevA cho. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga' 276
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaMbhU vAsudevanuM caritra hoya tene batAvaq nahi. siMha potArnu parAkrama mRga upara batAve che, paNa te aSTApada upara batAvato nathI. lokonA AdhArarUpa evo megha caDI AvatAM tenI sAme potA parAkrama batAvanAro aSTApada prANI tevI durbuddhithI mRtyu ja pAme che. hAthInI sAthe potAnA zarIranuM mApa karanArA siMhanI jema je puruSa alpavIryavALo thaI vIryavaDe adhika mAnanI icchA rAkhato hoya tene aTakAvavo joIe, tethI huM prathama tyAM jaIne temanA cittanI parIkSA karI lAvaM, te pachI Apane Adara pUrvaka je yogya lAge, te kArya karavU; kadi teNe ajJAnane laIne athavA krIDAne laIne tamArI bheTa lIdhI haze, to huM tethI bamaNI bheTa pAchI lAvI zakIza. jo kadi goLa ApavAthI maraNa pAmato hoya, to tene viSa ApI zA mATe mAravo? zAstra paNa kahe che ke, "yuddhanI gati viSama che" koIvAra eka ThIkarIthI paNa ghaDo bhAMgI jAya che. rAhu kevaLa mastaka rUpa che, chatAM sUrya ane caMdrano grAsa kare che. kAM che ke, 1"je mANasa potA sAmarthya jANyA vagara zatrunI sAthe vera bAMdhe che, te eka TITor3A pakSIthI samudranI jema parAbhavane pAme che; tethI he rAjeMdra! e baMne rAjAo kAMIka parAkramI che; ema lokomA saMbhaLAya che, paraMtu jyAM sudhI huM mArI dRSTie jouM nahIM, tyAM sudhI mane pratIti Ave nahi mATe Apa hRdayamAM dhIraja rAkho ane mane AjJA Apo; "vimRzya kAryakaraNaM, zaraNaM sarvasampadAm" vicArIne karelu kArya sarva saMpattionuM zaraNa rUpa bane che." AvAM vacana sAMbhaLI merake potAnA teja mukhya maMtrIne rudrarAjAnuM badhuM baLa jANavAne dvArikA nagarImAM mokalyo. tattvono sArarUpa ane guNono AdhAra rUpa te Adeza gurunI jema prApta karI maMtrI dvArikA nagarImAM gayo. tyAM pratihAre praveza karAvelo te maMtrI bhadra ane svayaMbhU sAthe rahelA rudra rAjAne namI yogya sthAne beTho. pachI rAjAnA pachavAthI te A pramANe bolyo, "rAjan, rAjA zazisaumye hita rUpa bheTa mokalI che. bahAranA bhayane laIne tene madhye lAvavAmAM AvI teTaluM sAraM kayu, paraMtu hAla ardhacakrI meraka rAjya kare che, tethI jo koI anyAya kare, to te anyAyane sahana karI zake tema nathI, kadi koI potAnA gharamAM rahI anyAya kare, tethI zuM tha? A pRthvI upara zvAna paNa potAnA gharamAM balavAn thAya che, paraMtu tenA gRhasthAnamAM hariNone koI dAkhala kare ane kadi te pAcho potAnI mAtAnA udaramA pravezI jAya to tyAM paNa te rahI zakavAno nathI, kAraNa ke merakanA nAmathI garbhiNI strIonA garbha paNa gaLI jAya che, tenI pAse vegavALu hariNa paNa nAsIne jaI zake tema nathI. tenA 1. zatroH sAmarthyamajJAtvA, vairamArabhate'trayaH, sa parAbhavamApnoti, samudraSTiTiTAdiva // 140 / / zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 277
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaMbhU vAsudeva- caritra bhayane laIne puruSo kyAM jaIne nizciMta rahI zake tema che? kAraNa ke juvo, te mahArAjA meraka ardhacakrI thayelA che. kadi jo koI potAnA mananI kalpanAnA garvathI tenI sAme thAya to te jarUra samudramA sAthavAnI muSTinI jema chinnabhinna thaI jAya che. maMtra tathA taMtramAM catura evA te merakane joIne 'dvijihva-sarpa paNa potAnuM mukha phADavAne samartha thaI zakato nathI, tethI ApanA A rAjya upara koIpaNa anyAyI rAjA AvI zake nahi, tevA lAbhane mATe Apa zaMkA choDI daI amArA rAjA merakane bamaNo daMDa Apo." AvAM vacana sAMbhaLI svayaMbhUe te uttama maMtrIne A pramANe kaDaM, "are! tuM je kahe che, te uparathI tuM vadhAre bolako lAge che, tethI tuM jaDa hRdayavALo che. jo tAre ThekANe koI bIjo hota, to huM tene zikSA Apata; paNa tuM dUta, paNa tuM dUtarUpe viziSTa rUpa che, tethI hamaNAM tuM vadha karavAne yogya nathI. are! amArA pitAne mATe zuM kahevU? paraMtu amo e ja badhuM grahaNa karI lIdheluM che, kAraNa ke rAjaputrone evo kuLa krama cAlyo Ave che. tuM sthira thaIne jo ke, amoe keTaluM chInavI lIdhuM che? haju amo to badhI pRthvI laI le|, kAraNa ke A pRthvI vIrabhogyA che. vanamA jema ekalo paNa siMha gajeMdronA yuthane haNe che ane sUrya paNa graha vagerenA uttama tejanA samUhane TALI nAkhe che, tevI rIte hu~ ekalo paNa raNabhUminA AMgaNAmAM sarve svecchAcArI zatruone haNI nAkhIza. to jo mArI sAthe bhadra hoya to tenI zI vAta karavI? mArA pitA ane mArA jyeSTha baMdhu jene mATe potAnaM svAbhAvika baLa darzAve tevo meraka to zA hisAbamAM che? svayaMbhU to pote pIDA rahita banI A pRthvInA bhArane potAnI jAte ja grahaNa karI le tevo che. koI paNa vaDila vagere dayA lAvIne tene Ape ema nathI. A bharatArddha pUrve paNa tenA bApadAdAnuM na hatuM, teNe potAnI bhujAnA baLathI lIdhuM che, huM paNa tevI ja rIte grahaNa karI laIza. deDakAnA jevA bIjA aneka puruSone mAravAnI zI jarUra che? huM to te sarpanA jevA eka rAjAne ja bhujabaLathI mArI nAkhIza." AvA tenAM vacano sAMbhaLI maMtrI bhayabhrAMta hRdayavALo thaIne tatkALa tyAMthI cAlato thayo. agninI pAse vAgha paNa rahI zakato nathI. A sarva vRttAMta te maMtrIe ekAMte AvI potAnA rAjA merakane kahyo, AthI te pavanavaDe agninI jema krodhathI prajvalita thaI gayo. tarata ja teNe nizAnano nAda karI prasthAna maMgaLa kayu. pradhAnoe ghaNo vAravA mAMDyo to paNa te dvArikA upara cAlato thayo. A samaye harSathI yuddhamA javA taiyAra thayelA potAnA 1. dvijihva-sarpa pakSe durjana. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 278
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaMbhU vAsudevanuM caritra putrane koI mAtA kahevA lAgI ke, "putra, huM pUrve vIrapatnI kahevAtI to tuM have mane vIra prasU-vIra putrane janma ApanArI kara." koI premI patnI potAnA patine kahevA lAgI ke, "svAmI, jagatnI strIone Azcarya karanArI huM vIraputrI to chu, have tamAre raNabhUmimAM evaM kAma karavU ke jethI mArI khyAti eka vIrapatnI tarIke thAya. tamAre gharanI kAMIpaNa ciMtA karavI nahiM. tRSNAne haranArI, hAthamAM amRta dharanArI ane saMtApano samUha nivAranArI thaIne huM jIvitamAM ane maraNamAM paNa tamArA pRSTane choDIza nahi." A vakhate koI vRddha pitA raNabhUmimAM javAnI icchA karatAM tenA yuvAnaputre aMjali joDIne A pramANe tene kardA, "tAta! AvA vRddhapaNAmAM raNabhUminI dIkSA levI muzkela che, tethI Apane ghera ja rahevU ThIka che. hu~ sazakta hovAthI yuddhamA jaIza." koI pitAe putrane kayuM ke, "vatsa, tArI vArtA to rahI, paNa ApaNA badhA kuLanI lAja ANaje-rAkhaje." raNabhUmimAM kAyara thayelA koI baMdhune tenA baMdhue kahyu ke kSatriyone 'dhArAtIrtha ja tenA pApone haranAruM che. strInA mohane laIne ghera rahevAnI icchA karanArA koI puruSane bIjAe kahyu ke, "e abaLA strI koNa mAtra che? raNabhUmimAM maravAthI svarganI ghaNI strIo tane varaze." dravyanA mohathI ghara choDavAne azakta evA koI puruSane bIjAe kahyu ke, "e dravya to najIbuM che, yuddhamAM to tane divyalakSmI prApta thaze." A pramANe vividha-AlApothI prerAyelA subhaTo potAnA ghara choDI yuddha karavAne mATe rasavaDe ekAgra manavALA thaI cAlatA thayA. kuMbhasthaLarUpa gaMDazailavALA ane madanA jharaNAthI manohara evA aneka gajeMdro jANe jaMgama parvato hoya tevA dekhAvA lAgyA. phINa sahita vividha prakAranA AvarttavALA vegathI pRthvI upara vyApta thatA evA ghoDAo jANe samudranA taraMgo hoya tema pRthvImAM prasaravA lAgyA. ghoTaka-ghoDAnI AlI-zreNIvaDe yukta ane uttama-ajirathI vibhUSita evA ratho jANe cAlatA gharo hoya tema tatkALa cAlavA lAgyA. 'phalanI icchAvALA, zAkhA sAthe maLelA ane stokalobhI evA pedalo vAnaranI jema uchaLatA cAlavA lAgyA. A pramANe AvatA meraka rAjAne herUlokonA kahevAthI jANI laI 1. khaDganI dhAra upara maravU te dhArAtIrtha. 2. gaMDazaila eTale parvata pakSe moTA patharA. 3. parvatapakSe pANInA jharaNAM. 4. Avata-eka jAtanI ghoDAnI zarIraparanI nizAnI athavA yALa. taraMgapakSe Avarta eTale ghumaTI. 5. ghoTaka-ghoDA ane barapakSe oraDA. 6. ajiraraNabhUmi ane gharapakSe AMgaNuM. 7. pedalapakSe vijayana phaLa. 8. pedalapakSe TukaDI. vAnarapakSe DALIo. 9. stoka-thoDaM vAnarapakSe guccha. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 279
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaMbhU vAsudevanuM caritra svayaMbhU vAsudeva potAnA baMdhu bhadrakanI sAthe tenI sAme sukhe caDI Avyo. te potAnA dezanA sImADA upara jaIne bala sahita ubho rahyo. te vakhate potAnA sainyane prerato meraka paNa tyAM Avyo. te samaye sabhAmAM ghaNo Adara pAmanArA dhIra naroe vIranI AjJAthI zatruono kSaya karavA devanI sAkSIe raNabhUmino Azraya karyo. baMne sainya kali (raNa) karmavaDe yukta thaI ekaThA malyA. tevAmAM zatruoe jemAM durjanatA batAvI che evaM potAnu keTalUka sainya dInatA pAmelaM joI vicakSaNa evA svayaMbhUe pote potAnI sujanatA darzAvanAro zaMkha phukyo. te sAMbhaLatAM ja siMhano bubArava sAMbhaLI jema sarva gajeMdro trAsa pAme, tema merakanA yoddhAo raNAMgaNathI trAsa pAmI gayA. te vakhate devatA jevo ati balavAna evo meraka te yuddhamAM sarva zastro sAthe ekalo TakI rahyo. svayaMbhU ane merakanI vacce daMDAdaMDI, khaDgakhaDgI, kezAkezI ane zarAzari yuddha cAlyu. tathApi ati balavAn svayaMbhUno yuddhamAM bhaMga na thayo; tyAre ardhacakrIe potAnA zatruno nAza karanArA cakranuM smaraNa kayu. tenA pApano udaya thatAM paNa kAMtinA pAtra rUpa ane zatruonI uttama lakSmIne chedanAraM te cakra smaraNa karatAM ja tarata tenA hAthamAM AvI hAjara thayu. vairIonA cakrane bhaya ApanAruM te cakra hAthamAM AveluM joI harSa pAmelA merake balavALA svayaMbhUne kahUM, "are! tane 'baMne rIte bALaka jANIne meM ATalI vAra phakta krIDAmAtra yuddha kayuM hatuM, have sAcuM yuddha karuM chu. Aje huM tAruM mastaka chedI nAkhIza, tethI tuM tatkALa nAzI jA. bALakone ane corone nAsavAmAM zI lAja hoya?" svayaMbhU bolyo, "jo teM krIDAyuddha kayuM hoya, to tuM pote ja bALaka Tharyo. kAraNa ke krIDA karavI e bALakanuM kArya che ane kAraNamAMthI kArya thavAno saMbhava che. zatruonI lakSmIne grahaNa karanArA dhIra puruSo jo cora kahevAtA hoya, to tuM cora paNa che. kAraNa ke tane koNe lakSmI ApI che? tethI tuM A cakra choDIne cAlyo jA. pAchaLathI jaI zakIza nahiM. Aja cakra jyAre huM choDIza, tyAre tAro aMta AvI jaze. kadi e cakrano tane manamAM ghaNo garva hoya to te choDa ke jethI ApaNA baMnenaM balAbaLa jANavAmAM Ave." A vacano sAMbhaLI merake rAjyane ApanArA 'svacakranI jema hAthamA raheDhaM te cakra svaMyabhUno vadha karavA mATe pheravIne choDyu. / / 1000 / / te chuTeluM cakra svayaMbhUnA hRdayamA lAgyuM, te ghaTita ja thayu. kAraNa ke sat-puruSone ISTajanano prathama meLApa thatAM ema ja bane che eTale ISTajana prathama hRdayamAM lagna thaI jAya che. te cakra kaThora hovAthI svayaMbhUne te 1. vayathI ane ajJAnapaNAthI ema be rIte bALaka. 2. svacakra eTale potAno pakSa. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 280
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. svayaMbhU vAsudevanuM caritra lAgatAM kSaNavAra mUrchA AvI gaI. jema zreNika rAjAno melApa thatAM zAlibhadrane mUrchA AvI hatI, athavA te mUrchA na hatI paNa svayaMbhUe potAnA be netro mIMcIne evaM dhyAna kayuM hatuM ke, "aho A cakra keva' adbhuta che?" evo vicAra karI rAjAe te cakrane potAno jamaNo hAtha Apyo ane te baMnee yAvajjIvita hitakArI sahRdbhAva aMgIkAra ko. te pachI svayaMbhUe cakrane kayuM ke, "jyAM sudhI tuM zatrunA sainyamAM jaI kAMI paNa kArya na kare tyAM sudhI mane tAro vizvAsa hRdayamAM Avato nathI." te sAMbhaLI cakre uttara Apyo, "svAmin, huM jyAre zatrunA sainyamAM jaI tenA mukhya rAjAnuM mastaka chedI tenuM sAta aMgavALU rAjya lAvI ApuM, tyAre tame mane kharaM mAnajo, paraMtu have mane jaladI mokalo. "zatruchede vilambo na, gadito nyAya kovidaH / / " nyAya pravINa puruSoe zatrune mAravAmAM vilaMba karavo ThIka kahelo nathI." cakranAM AvAM vacano sAMbhaLIne DAhyA rAjAe potAnA hRdayamAM vicAyu ke, "A mArA zatrubhaMjana cakrane have ekavAra to mokalaM." pachI svayaMbhUe merakane kaDaM ke A cakra tane prANa priya che, tethI te tArI pAse Avyu che, te tArA prANa laIne Avaze. mATe tuM jIva laIne dUra cAlyo jA, zA mATe vRthA mRtyu pAme che? potAnI jAtane mATe pRthvIne paNa choDI devI, ema satpuruSoe kahelaM che. hamaNAM tArA prANa mArA hAthamAM che, jo huM jIvAhUM to ja tuM jIvI zake, te sivAya jIvI zake nahiM." svayaMbhUnAM AvA vacana sAMbhaLI meraka bolyo-are! tuM vicAra kara ke jo A cakra mAruM na hoya to pachI tAruM zI rIte thaze? je strIo potAnA patine vaza rahetI nathI, te strI bIjA jAra puruSane vaza thaI zI rIte sukhadAyaka thAya? tethI tuM A cakra mArI upara choDI de. anyathA kalpanA karIne kheda pAmIza nahiM." merake A vacano kayAM, eTale svaMyabhUe pheravIne te cakra AdarapUrvaka choDI dIdhuM. tatkALa teNe merakanA mastakarUpI kamaLane chedI nAkhyu. te ja vakhate svayaMbhUnI upara AkAzamAthI puSpa vRSTi paDI ane merakanuM dhaDa pRthvI upara paDyu. merakanI senAe pachI svayaMbhUno Azraya lIdho. jAna to eja rahI, paraMtu phakta teno vararAjA bIjo thayo. te pachI svayaMbhU te cakrane anusarI tenI pAchaLa cAlyo ane teNe bharatArddhane sAdhI lIdhuM. jyAre te magadha dezamAM gayo, tyAM koTI manuSyothI upADI zakAya tevI eka koTizilA tenA jovAmAM AvI. iMdranA jevA parAkramavALA te svayaMbhUe eka yojana pahoLI ane vistAravALI te koTi zilAne potAnA DAbA hAthavaDe ramatamAM upADI lIdhI. punaH baLavAnone potA atula baLa darzAvatA te zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 281
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhune prApta thayela kevaLajJAna svayaMbhU vAsudeve te zilAne pAchI tyAM mUkI dIdhI ane pachI thoDA divase te dvArakAmAM AvI pahoMcyo. tyAM cakra, khaDga, dhanuSya, zaMkha, vanamALA, gajeMdra ane maNi-e sAta prabhAvI ratno tene pragaTa thayA; te sivAya bIjI cakravartInI ardha samRddhi paNa tene prApta thaI kAraNa ke "puNyAnusArato lakSmIrjIvAnAM jAyate" jIvone puNyAnusAre lakSmI prApta thAya che. pachI sarva rAjAothI vITAyelA rudre potAnA baMdhu bhadranI sAthe te svayaMbhUne vAsudevapaNAno abhiSeka karyo. jANe jaMgama nidhAna hoya tevA teNe koIne dAna ApyuM, koIne dAna tathA mAna ApyA, koIne AdarathI sthAna Apyu ane koIne jaMgama nidhAna jevaM pradhAna vAhana Apyu. kharekhara! je ISTadAna che, te sarvenuM mukhya vazIkaraNa che. vAsudeva svayaMbhUe rAjadharmathI lokonA ane jinadharmathI dharmIonA anyAyane dUra karI sAro yaza prApta ko. A arasAmAM be varSa sudhI vihAra karI zrI vimalanAtha prabhu vicaratA vicaratA te potAnA dIkSAsthAnamA punaH AvI caDyA. te prabhu mamatA rahita, ahaMkArathI varjita, krodharUpI yoddhAno tyAga karanAra mAyArUpI strIthI rahita, lobhanA kSobhathI varjita, moha, droha tathA mada vagaranA, hAsya, lAsya, rati, arati, zoka, avirati ane bhItithI mukta, lIlA, pramIlAvaDe viSama evA kAma ratimAM anAsakta, pratibaMdhanA tyAgI, virAgI, niHspRha, sahana karanAra, jugupsA, krIDA, kalaha, ane dveSanA yogathI rahita, kheda, pramAda, Artasvara, vivAda ane svAdane varjanArA, maunadhArI, jJAnI, sadAdhyAnI, suMdara saMtoSanA poSaka, apramAdI janone AnaMda ApanAra, parISahone jItanAra, aSTAMgayoga sahita, bhavavAsathI viyukta, zatru tathA mitramA samAna cittavALA, zubhakarmamAM pravartelA ane jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, kSamA, dayA, mArdava, saraLatA, vairAgya, mukti, satya, parAjaya, zauca, aparigraha, brahmacarya, saMyama, buddhi, bhAvanA, saMvara, udAratA ane nirjarA vagere je anuttara guNo kahevAya che, te vaDe potAnA AtmAne bhAvanArA hatA. tevA vimalanAtha prabhu sahasrAmravanamAM padhArI tyAM AvelA eka jaMbUvRkSanI nIce zuddha sthAnamA chaTTha tapa karI sthira thaI pratimAne vahana karatA (kAussaggadhyAne) rahyA. tyAM apUrva karaNamA rahI kSapaka zreNIne prApta thayelA prabhue kSINamoha guNasthAnano aMta karI ghAtikarmono uccheda karyo. pachI zukladhyAne rahelA prabhu pauSa mAsanI zukla SaSThIne divase caMdra uttarAbhAdrapada nakSatramA AvatAM kevaLajJAnane prApta thayA. have te jagatpati prabhu sarvajJa ane sarvadarzI thayA, tethI teo trikALa viSayane zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 282
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhune prApta thayela kevaLajJAna jANanArA ane lokAlokane prakAza karanArA thayA. devAdhideva prabhu bhUmi upara rahe ane iMdro Asano upara rahe te ghaTita nathI, tethI te samaye iMdronA Asano kaMpAyamAna thayA. te pachI ghaMTAonA nAdathI sarva devatAone jANa karI uttama iMdro prabhune namavA mATe AdaravALA thayA. saudharmeMdre smaraNa karyu eTale arAvaNadeva tarata gajeMdra thaIne tenI pAse hAjara thayo. teno suMdara deha eka lAkha yojanano hato. teno varNa zveta hato. sonerI paTTAvALA jemanA lalATa che evA ATha vadano teNe dhAraNa kayA~ hatA. te dareka vadana upara ATha-ATha daMtUzaLa hatA. dareka daMtUzaLa upara ATha-ATha vAvaDIo hatI. dareka vAvaDI upara teTalA kamaLo ane dareka kamaLa upara ATha-ATha dala (patro) ane dareka dala upara ATha-ATha nATako thatA hatAM. te dareka nATakamAM batrIza-batrIza pAtro hatA. saudharmeMdra te harSanA sthAnarUpa suMdara uMcA hAthI upara parivAra sAthe ArUDha thayo. pachI te gajeMdra deva gaganamArge cAlyo. jene joIne loko manamAM kailAsaparvatanI zaMkA karatA hatA. anukrame potAnA dehane pUrvanA pAlaka vimAnanI jema saMkSipta karato te prabhunA saMgathI pavitra evA sahastrAmravanamAM Avyo. sphurAyamAna evA moTA pradhAna zRMgAranA samUhane dhAraNa karanAro saudharmeMdra pramAda rahita thaI te garjArava karanArA gajeMdra uparathI utarI paDyo. bIjA paNa bhadrika iMdro nRtya ane gAyanathI prakAzita evA bIjA devatAonI sAthe potapotAnA vAhanothI tyAM AvyA. te samaye vAyukumAra devatAoe sva maryAdA mujaba potAnI manovRttinI jema tyAM yojana pramANa bhUmine zuddha karI. pachI uttama meghakumAra devatAoe vizvane pavitra karanArA sugaMdhI jaLavaDe potAnI jema chaMTakAvathI 'rajane zAMta karI dIdhI. pachI ucca AkRtivALA ane vikAronI zreNIthI rahita evA vyaMtaradevatAoe ratna jaDita suvarNavaDe te pRthvIne bAMdhI lIdhI. ane vicitra varNanI zobhAvALA ane sarasa evA khIlelA unmukha puSpovaDe te bhUmine zaNagArI. pachI vaimAnika, jyotiSI ane bhuvanapatioe anukrame ratna, suvarNa ane rUpAnA traNa vapra (gaDha) kA~. uMcI jAtanA traNa ratnonA AzrayarUpa evA te traNa vaprone viSe anukrame maNimaya, ratnamaya ane suvarNamaya evI jAtanA kAMgarAo thayA te dareka vaprane cAra-cAra daravAjAo zobhI rahyA. te daravAjAnA dareka dvAre dhUpaghaTI pUrNakuMbha ane dhvaja, temaja bhUpITha upara aSTamaMgaLa, jalathI bharelI vApikAo ane putaLIonA samUhathI yukta evA uttama toraNo paNa zobhI rahyAM. rUpAnA vaprane daza hajAra ane pavitra evA suvarNa ane ratnonA vaprane pAMca-pAMca hajAra sopAna 1. raja eTale pakSe rajoguNa. zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 283
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhune prApta thayela kevaLajJAna hatA ratnamaya vapranA pUrva dvAramA sonerI varNanA be vaimAnika uttama devatAo pratihAra thaIne zubhabhAvathI ubhA rahyA hatA. dakSiNa dvAramAM be zuklavarNanA vyaMtara devatAo, pazcima dvAramAM be raktavarNanA jyotiSka devatAo ane uttaradvAramA be kRSNavarNanA bhuvanapatidevatAo dvArapALa thaIne rahyA hatA. suvarNa vAmAM anukrame pUrvAdi cAra dizAonA dvAramAM jayA, vijayA, ajitA ane aparAjitA nAme cAra devIo hathIyAra ugAmI rahI hatI. rUperI vapramA pratyeka dvAre khaTvAMga, tuMbarU, jaTA, kirITa ane mALAne dhAraNa karanAra nRzIrSa devatAo dvArapALa thaIne rahyA hatA. te samavasaraNanI vacce vyaMtaradevatAoe sAtaso ne vIsa dhanuSyanA pramANavALu eka caityavRkSa kayu, tenI nIce eka maNipITha ane te pIThanI upara eka chaMdaka racI te para cAra suMdara siMhAsano kayA~ hatAM. te siMhAsano pAdapIThavALA ane traNa chatrovALAM hatA. te upara cAmaronI zreNI sAthe ATha yakSo rahelA hatA. suvarNanA vapranI madhyabhAge IzAna dizAmAM prabhune vizrAMti levAne mATe vyaMtaradevatAoe eka devachaMda ko hato. te pachI cAra prakAranA koTAkoTI devatAonI sAthe prabhu saMsArano bhaya rAkhanAra prANIone zaraNarUpa evA te samavasaraNamAM javAne cAlyA. te vakhate devatAoe te dharmanA cakravartI evA prabhunI AgaLa jANe sAkSAt navanidhAna hoya tevA nava kamaLo sthApita kayAM. prabhu cAlatAM-cAlatAM te babe kamaLonI upara pAdanyAsa karatA hatA ane devatAo bhaktithI te kamaLone AgaLa-AgaLa dharatA hatA. sUrya jema tejasvI thaI aMdhakAranA samUhane bhedavAne AkAza pradezamA praveza kare, tema prabhue pUrvadvArathI ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhane bhedavAne samavasaraNamAM praveza karyo. te kAle pUrvAbhimukhe thaI caityavRkSanI pradakSiNA karI prabhu 'tIrthAya namaH' ema kahI siMhAsana upara beThA. te samaye vyaMtara devatAoe zrI sarvajJaprabhunA prabhAvathI bIjI traNa dizAomAM prabhunA traNa pratirUpo racyAM. temanA mastaka upara bhAmaMDaLa zobhavA lAgyu. AkAzamAM duMdubhino nAda thayo ane teonI AgaLa ratnadhvaja ane dharmacakra birAjamAna thayu. bAkI, je kAI kArya kayu hatuM. te sarva kArya vyaMtaroe karI batAvyuM hatuM. vibudha devatAo potAnA yogya kAryamAM kadipaNa ALasa karatA nathI. AvI rIte je samavasaraNa karavAmAM Ave, te to eka svAbhAvika sthiti-maryAdA che. nahIM to bhaktimAn evo eka ja devatA e sarva paNa karI zake che. te pachI devAMganAonI ghaNI strIo pUrva dvArathI AvI traNa pradakSiNA ApI tIrthane ane prabhune namaskAra karI agni dizAmAM sAdhu sAdhvione mATe 284 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI dezanA adbhuta sthAna rAkhI tenA aMtaranA bhAgamAM aMjali joDI harSathI sukhe beThI, jyotiSI, bhuvanapati ane vyaMtaronI uttama strIoe dakSiNa dvAre praveza karI nairRta dizAmA potAno vAsa karyo. devatAo pazcima dvArathI samavasaraNamAM AvI vAyavya dizAmAM jinanA dhyAnamAM tatpara thaIne rahyA. kalpanA devatAo ane puruSo tathA strIo uttara dvAre praveza karI anukrame IzAna dizAmAM sthiti karIne rahyA. siMha, vAgha vagere prANIo matsarabhAva choDI daI ane zrI jinavANImAM Adara karI suvarNanA vapramAM rahyAH rUpAnA vapramAM uttama deva, dAnava ane manuSyonA vAhano sthiti karI. temanI e sthiti (maryAdA) sadAne mATe e ja hoya che. saMsArapakSe prabhuno putra arimardana rAjA udyAnapAla pAsethI prabhune kevaLa jJAna upajeluM jANI parivArasahita tarata tyAM Avyo. te samavasaraNamAM uttara dvAre praveza karI ane prabhu namaskAra karI teNe potAnI buddhi pramANe prabhune A pramANe vijJapti karI - / / 1084 / / - "svAmI, je jala pazupakSionA gaNoe ucchiSTa kareluM ane kAdava upara rahenAruM che, tevA jalavaDe nirmala evA ApanI kema pUjA thAya? je puSpa bhamarAoe sugheluM, jIvaDAonA samUhathI yukta ane malina aMgavALA mALIoe vADImAMthI lAveluM hoya te puSpa Apane yogya kema gaNAya? je raMgarAga sAmAnya lokonA hAthathI apavitra thayelo ane je svabhAvathI ja satvara durgaMdhI banI jAya tevo hoya che, te aMgarAga uttama kema hoya? je dhUpa badho dhUmADo rUpa, agnimAMthI utpanna thayelo ane gaMdhanI rajarUpa agaruno banI sarva lokone sarakho hoya che te dhUpa ApanI pAse uMco kema gaNAya? traNa jagatamAM udyota karanArA evA tamArI AgaLa dIvAnuM zuM kAma hoya che? je dIvo pAtrane AdhAre rahe che ane tamo uMcA prakAranA pAtranA adhIza cho. vaLI loko Apa prabhunI AgaLa apUrva vastunI bheTa dhare che, paraMtu A jagatamAM tevuM kAMI nathI ke je tamAre na hoya, he prabhu! mAruM hRdaya sadA rAgadveSathI AkrAMta che ane tame pote vItarAga cho, to pachI mAre tamAruM dhyAna kyAM karavuM ? asat guNonuM AropaNa karavuM tevI stutI to koIthI na thAya ane tamArAmAM to tevA anaMta guNo che, to pachI asat guNone koNa kahe? huM malamUtrAdivALI kAyAvALo chaM ane tame nirmala cho, to pachI huM tamone zI rIte sevI zakuM ? he prabhu, phakta huM to tamArI AjJA mArA uttamAMga- mastakavaDe vahana karIza. tamArA AgamamAM gRhasthone dravyapUjA karavAnI kahelI che, to te lokomAM zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 285
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI dezanA tamArI AjJAthI ja saphaLa thAya che. tamArA vacana pALavAthI tamArI bhAvapUjA thAya che, te sAdhune prazaMsanIya che ane gRhastha zrAvakone to sthApanA-prabhunI pUjA, puSpa vagerethI prazaMsanIya che. A pramANe kahI te arimardana iMdranI pachavADe potAne yogya sthAne beTho. _ pachI jagadguru prabhu uttama amRtane jharanArI vANIthI A pramANe bolyA"he bhavyo, A saMsAramA bhamatA evA tamoe A ucca bhavamAM dravyAdika uttama sAmagrI kaMI meLavI nathI? prathama saMhanana, prathama saMsthAna, bharatakSetra, madhyakALa ane zubhabhAva tame prApta karyo che, tethI pramAdano tyAga karIne tame mokSano sanmArga sevo. te sivAya prApta kareluM sarva niSphaLa thaI jAya che. jJAna, darzana ane cAritra e ja mokSamArga kahevAya che. jo te samyag na hoya, to te mokSano mArga kahevAto nathI. / / 1100 / / daza pUrvadhArI vageree, pratyeka buddhoe ane gaNadharoe je karelu (racekheM-guMthelu) te samyak zruta kahevAya che. te sUtramAthI jANI levU. kadAcit koI sthAne zrotA ane vaktA vagerenI apekSAe temAM arthathI viparyAsa-pheraphAra thaI jAya che, tethI jo zrotA ane vaktA baMne satya hoya, to te samyak zruta kahevAya che. anyathA pote karelAmAM paNa teno viparyAsa thavAno saMbhava che. nimitta vagerene laIne te kayu hoya ane zruta sAMbhanyuM hoya, paNa jo te viparIta thaI jAya, to tenAthI sukhane ApanAro mokSa thato nathI; paraMtu je tattvanA vicAra sAthe zruta sAMbhanyuM hoya tevA zrutathI siddhi thAya che, tethI tamAre zrutano Azraya karavo. je tevA zrutanA eka paNa padanI upara zraddhA rAkhato nathI, te A lokamAM mithyAtvI jANavo, tethI tevA zrutanA vacana upara tamAre zraddhA rAkhavI. je puruSa te zrutano viparyAsa jANatAM chatAM paNa jo te pramANe kare che, to te avazya anaMta saMsArI thAya che, tethI manuSyoe rAgadveSamaya graMthino bheda karavo ke jethI samyaktva prApta thAya. jo teno viparyAsa thAya, to samyaktva prApta thatuM nathI. jyAre je jIvane AyuSya sivAyanA sAta karmo utkRSTa sthitivALA hoya che, tyAre te jIvane kadi paNa graMthibheda thato nathI. jyAre e karmo koTA-koTI sAgaropamathI kiMciuNa sthitinA hoya che, tyAre jIvo cAra sAmAyika prApta kare che. je manuSya potAnA hRdayamAM eka aMtarmuhUrttamAtra samyaktvane dhAraNa kare che, teno saMsAra ardhapudgala parAvarta pramANa thaI jAya che. bIjA samyaktvathI paNa manuSyone devatAnI gati prApta thAya che. jo te samyaktva utkRSTa kSAyika hoya, to tene te ja bhave siddhi thAya che. jo te pUrvabaddhAyuvALo hoya, to 286 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI dezanA devatA ane nArakInA aMtare traNa bhave siddhi thAya che ane jo manuSya yugalIyo thAya, to te devatA thaI pachI manuSya thAya che ane e rIte jaghanyapaNe paNa kSAyika samyaktvavaDe cAra bhave siddhi thAya che, tethI te sAte karmonI vizeSa sthitino kSaya karI sAMpratakALe te samyaktvano Adara karo. e samyaktva chatAM paNa jo cAritra na hoya to kadi saMsArI jIva nArakI paNa thaI jAya che. tethI he bhavyo! tame cAritrane bhajo. A pRthvI upara nizcayanaya vaDe evo mata siddha thayo che ke cAritrano vadha karavAthI jJAna ane samyaktvano vinAza thaI jAya che. sarvArthanI siddhine ApanArA te cAritranA ghaNA bhedo che temAM yathAkhyAta cAritravaDe manuSyone avazya siddhi prApta thAya che. je samyagjJAnavALo thaI sadAcArane aMgIkAra karI svAbhAvika rIte yathoddiSTa cAritra Acare-pALe te yathAkhyAta cAritra kahevAya che. A cAritrAdika ratnatrayIvaDe jIva baLelI dorInA jevA cAra aghAti karmovALo ghanaghAtikarmothI mukta banI zuddhine dhAraNa karI kevaLajJAnane prApta kare che. pachI te sarvajJa ane sarvadarzI thaI keTaloka vakhata A lokamAM rahe che. pachI te vedanIya, AyuH, nAma ane gotrakarma kSINa thatAM gatinA prayogavaDe eraMDInA bIjanI jema urdhvaloke caDe che. tyAM samazreNI vaDe lokAgramA jaIne rahe che. AkAza vidyamAna chatAM je te (lokAgrathI AgaLa) urdhvabhAge jatA nathI tenuM kAraNa e che ke, lokAgrathI AgaLa alokamAM dharmAstikAya dravyano abhAva che. te siddha jIva sarvadehathI rahita, anaMta catuSTayane prApta karanAra ane prANa, rasa, sparza, gaMdha ane varNathI rahita hoya che. te cAritrI nathI tema acAritrI nathI, te asaMjJI nathI tema saMjJI paNa nathI, te potAnA zarIranA trIjA bhAge uNA evA AkAzanA avagAhanane prApta thayela che. mRtyukALa vakhatanI nijakAyA pramANa jIvapradezane bhajavAvALA hoya che. jJAnarUpI AdarzamAM rahelI sarva vizvanI vastuonA svarUpane te jANe che. te anaMta siddhothI yukta che tenI sthiti sAdI ane anaMta che. te sthira, cidAnaMdanA sukhanA svAdathI suMdara ane bhaya rahita che. "aho jano! he bhavyo! jaina zAsanamAM je satsAdhanavaDe jIva Avo siddha buddha bane che; te samyag jJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa ratnone tame aMgIkAra karo. jo kadi te ratna sarva thakI levAnI zakti na hoya, to tame prathama teno dezathI Adara karo, ke jenAthI tamAro manuSya janma niSphaLa na thAya. te dezathI grahaNa karavAmAM dvAdaza vratanI aMdara zuddha hRdayavALA zrAvakone SaTbhaMgI pramukha AgAravALA aneka prakAra che. je vrata pAlavAnI jevI zakti hoya te pramANe zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 287
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI dezanA tevA bhAMgAthI te vrata grahaNa karo, jethI sAta-ATha bhave tamArI mukti thaze. zuddha sAdhu, zrAvaka ane saMvegI pakSane anusaranArA e traNe mukti mArge janArA kahyA che ane mutkaLa gRhI, kevaLa dravya lIMgI ane kuliMgI e traNe saMsAra mArge janArA kahyA che. tethI he bhavyajano! A saMsAranA asAra saMcAranA prakArone choDI daI vicAra sahita evA sadAcAranA bhAvane bhajo." A pramANe zrI vimalajinanI pAMtrIza guNavALI vANI sAMbhaLIne sarva jIvo harSavALA ane sukha zAtAne prApta karanArA thaI gayA. prabhunI A dezanAthI pratibodha pAmelA keTalAeke zuddha dIkSA grahaNa karI, keTalAeka zrAvakadharmane prApta thayA ane keTalAeka samyaktvane prApta thayA. te prabhue potAnA ziSyomA maMdara vagere chappana sAdhuone gaNadhara padavI ApI hatI. teoe pratyeke tatkALa utpAda, vigama ane dhrauvya nAmanA traNa pado grahaNa karI akhaMDita evI dvAdazAMgI racI hatI. te samaye eka yojana pramANa kSetramA paNa koTIgame, deva, dAnava, mAnava ane tiryaco potapotAnA vAhano sahita samAI gayA hatA. teonI bhASA pramANe prabhunI vANI eka yojana sudhI saMbhaLAtI hatI. prabhunA mastakanA pRSThabhAge bhAmaMDaLa AvI rahyu hatuM. prabhunA karmonA kSayathI agiyAra atizayo utpanna thavAthI savAso yojana pramANa dezamA roga, vaira, mArI, TIDa pramukha, ativRSTi, anAvRSTi, svacakra bhaya, paracakra bhaya ane dukALa thatA nahIM. AkAzamAM dharmacakra, U~co iMdradhvaja, caraNa nyAsamAM kamaLo, caturmukha aMga, traNa vapra, cAmaro, caityavRkSa, pAdapITha sahita siMhAsana, traNa chatro, ratnamaya dhvaja, duMdubhino U~co dhvani, kAMTAo adhomukha, paMkhIo prabhune pradakSiNA detAM phare, vRkSamAthI atizaya puSpavRSTi, sugaMdhI jaLano varasAda, 'pArzvabhAge jaghanyapaNe cAra prakAranI devakoTI, sadA anukULa pavana ane gocara-arthane ApanArI (sAnukULa) cha Rtuoe sarve ogaNIza atizayo deva nirmita hoya che. A pramANe cotrIza atizayothI yukta ane kevaLajJAne sahita evA te vimalanAtha prabhu samagra vizvane harSadAyaka thayA. mayuranA vAhanavALo, dakSiNa bhujAomAM khaDga, pAza, bANa, phaLa, cakra ane akSasUtra dharanAro, vAma bhujAomAM abhaya, nakala, dhanuSya, Ara phalaka ane aMkuzane dharanAro SaNmukha nAmano zvetavarNI yakSa te prabhunA zAsanano sevaka deva thayo. haritALanA jevA varNanI, padmanA AsanavALI, be dakSiNa bhujAmAM 1. prabhunI sevAmA ochAmAM ochA cAre nikAyanA kroDa devo rahe che. 2. ghaTRtuo samakALe phaLe che. 288 zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vimalanAtha prabhunI dezanA pAza ane bANa dharanArI ane be suMdara vAmabhujAmAM nAga ane dhanuSya rAkhanArI viditA nAmanI devI te vimalanAtha prabhunI zAsanasevikA devI thaI. jemanA janma samaye iMdroe meruparvata upara mahotsava ko hato, jemanA dIkSA samaye gRhamAM ane kevaLajJAna vakhate vanamA utsava karyo, temAM kAMI paNa Azcarya nathI. kAraNa ke e krama paraMparAthI cAlyo Ave che. paNa tenI pUrve suMdara suvarNanI vRddhithI vyApta thayelA lokamAM utsava thayo, te lakSmIne Azrita evA zrI vimalanAtha prabhu sarva sthaLe tamone lakSmIne arthe thAo. // iti zrI tapogaNanAyakazrIratnasiMhasUrinA ziSya bhaTTAraka .. zrI jJAnasAgarasUrinA racelA zrI vimalanAthacaritra mahAkAvyamAM zrI vimalanAtha prabhunA janma, dIkSA ane kevaLajJAnanA varNanarUpa cotho sarga samApta thayo / iti caturtha sarga zrI vimalanAtha caritra - caturtha sarga 289
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama vrata upara nRpazekharanI kathA paMcama sarga sUrya, caMdra ane meghanA jevA samadarzI zrI vimalanAtha prabhue vizvano upakAra karavAne mATe 'ghanAzrayomA gamana kayu. pratyeka mukhya mukhya sthAnomAM puNya meLavavAmAM tatpara evA caturvidha devatAoe pUrvanI jema samavasaraNa kayu. te samaye AkAzamAM duMdubhinA nAda thatA, devatAo prabhunA mastaka upara traNa chatro, baMne bAju cAmaro ane AgaLa kamaLone dhAraNa karatA hatA. A pramANe prAtihAryanI lakSmIvALA vizvanAyaka prabhu vihAra karatA ane pRthvIne pAvana karatA eka vakhate dvArakAmAM padhAryA. AtmAnA hitane IcchanAra devatAoe tyAM samavasaraNa kayu. temAM prabhu pUrvadizA tarapha mukha rAkhI siMhAsana upara sukhe beThA. te samaye udyAnapAlakoe jaIne vAsudeva svayaMbhUne te khabara ApyA. svayaMbhUe teone sADIbAra koTI rUpuM vadhAmaNImAM Apyu. pachI svayaMbhU potAnA bhAI bhadrane sAthe laI parivAra sahita samavasaraNamAM Avyo. temAM uttara dvAre praveza karI pradakSiNA karI jinezvarane namI harSathI prabhunI vANI sAMbhaLavAne iMdranI pAchaLa beTho. zrI vimalaprabhu svayaMbhUne uddezIne bolyA, "bhadra, cAritra levAnI tArI yogyatA nathI, tethI tuM zrAvakadharma sAMbhaLa. pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata-ema zrAvakanA bAra vrato kahelA che. e bAra vrata samyaktva sahita potAnI zakti pramANe pAlyAM hoya, to te devatA ane manuSyanA sukhavaDe prauDha evA sAta-ATha bhave siddhi ApanArAM thAya che. je zrAvaka e bAra vratomA pahelA vratane zraddhAthI aMgIkAra kare che, te zrAvaka sadAne mATe niraparAdhI evA trasa jIvono jANI joIne vadha karato nathI, temaja parva divasomAM vizeSapaNe sthAvara jIvono tathA anya sAparAdhI jIvono paNa vadha karato nathI. je uttama puruSa phakta parvane viSe paNa zuddha dayA pALe che te nRpazekhara rAjAnI jema bhavobhava sukhI thAya che. nRpazekhara rAjAnI kathA udyAnavALA dhanada nAmanA gAmamAM sadbuddhi, pavitrAtmA ane bhadrika bhAvanAvALo rAmabhadra nAme eka rAjaputra hato. eka vakhate svastha hRdayavALA 1. meghapakSe ghanAzraya eTale AkAza ane prabhupakSe ghanAzrayo-ghaNAM Azrayo kSetro. 290 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama vrata upara nRpazekharanI kathA dharmaghoSa nAmanA sUrie te gAmamA ghaNA ziSyonI sAthe cAturmAsa kayu. tevAmAM caumAsInA divase gRhidharmane pALanArA sthiratA vagere guNothI zobhatA ane zraddhAvALA evA zrAvakoe pauSadhavrata grahaNa kayu. te joI rAmabhadra rAjaputre gurune pUchyuM, "he pUjya deva, jinezvare pUjelaM | Aje kAMI parva che?" gurue kahyu, "bhadra, Aje parvonA garvane haranAruM cAturmAsika parva che, tethI A zrAvako dharma kare che. keTalAeka caturvidha AhArano tyAga karI sarvathI pauSadha le che ane keTalAeka dezathI pauSadha le che. keTalAeka puruSo hRdayamAM dhyAna dharI kaSTarahita thaI ane jinazAsanamAM Asakta banI snAtra mahotsava kare che ane keTalAeka upavAsa karIne Avazyaka kriyAmAM tatpara rahe che. e pramANe A cAturmAsamAM potAnI zakti pramANe sadbhakti ane yuktithI Avo AcAra pravarte che." sUrinAM AvA vacana sAMbhaLI rAmabhadra bolyA, "he sadbuddhinA nidhAna guru evAM kAryomAM mArI zakti nathI, tethI mane kAMIka sarala dharmakRtya batAvo." te sAMbhaLI guru bolyA, "bhadra, tuM jIvadayA pALa, jethI tuM A bhavamAM ane parabhavamAM sukhI thaIza." tarata ja teNe jIvadayA pALavAnuM prathama vrata grahaNa kayu ane samRddhinA samUhane ApanAruM ghaNaM sukRta saMpAdana kayu. tyArathI te parvane divase te vrata pALavA lAgyo. ane saMsArarUpI samudramAM sArarUpa evA navakAra maMtrane zIkhyo. e pramANe pUrNa AyuSya bhogavIne IzAna devalokamAM devatAonI zreNIe sevelA iMdrano samAnika devatA thayo. ____ A arasAmAM potana nAmanA nagaramAM arimardana nAme rAjA hato. tene guNavatI caMdrakAMtA rANI hatI. te rAmabhadrano ati dayALu ane dveSa rahita jIva puNya avazeSa rahetAM IzAnadeva lokamAMthI cyavI te caMdrakAMtAnI kukSimAM avato. rAjA arimardanane te lakSmImaya samayamAM putra Avyo. "prAyeNottamajIvasyotpattiruttamajAtiSu / " prAyaH karIne uttama jIvanI utpatti uttama jAtimAM ja thAya che. pitAe zubha divase te kumAranuM nAma nRpazekhara pADyu. kalAonA kalApathI yukta thaI te caMdranI jema vRddhi pAmyo. eka samaye rAjAe tene yuvarAjapada upara sthApita karyo, to paNa te pitA vagere vaDIlonA vinayarnu ullaMghana karato na hato. ___ eka samaye koI vidyAdhara sabhAmAM Avyo. tene joI nRpazekhara kumAre teno vinaya karI pUchyuM ke, "tame kyAMthI Avo cha?" vidyAdhara bolyo"vaitADhya parvata upara AvelA rathanupura nAmanA suMdara nagaramA rahenAra kanakacUDa nAme huM mukhya vidyAdhara chu. meM mArA nAdathI aneka lokonA hRdayone prasanna kA zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 291
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama vrata upara nRpazekharanI kathA che, aneka sadvidyAone sAdhelI che. huM nirdoSa jaina dharmane pALanAro chu.' huM gaIkAle Avazyakavidhi karI ane paMcanavakAra- smaraNa karI dharma dhyAna dharato sUto hato, jyAre rAtrino chello pahora thayo, tevAmAM gAMdhArI vagere devIoe AvI mane kaDaM ke, "are bhAI! tAruM AyuSya alpa che, tethI tuM potanapuranA rAjA. nRpazekharane amone niHzaMka thaI ApI de ane amArA hRdayamAM harSa utpanna kara." tethI he sadbuddhinA nidhAna, tamo te mArI sarva vidyAo grahaNa karo. "supAtre yojitA vidyA, dvayorapizubhapradAH / / 39 / / " satpAtramA ApelI vidyA ApanAra ane lenAra baMne zubhadAyaka thAya che. pachI kumAra nRpazekhare te vidyAo grahaNa karI ane bahAra jaIne te sAdhI lIdhI. jevAmAM te vidyA sAdhIne ghera Avato hato, tevAmAM sUrya asta thaI gayo, eTale nagarano mukhya daravAjo baMdha thaI gayo. pachI te kumAra bahAra AvI eka vRkSanA mUlamAM sAvadhAna hRdayavALo thaI jAgato beTho, te vRkSamA rahelA eka pretanA mukhathI A pramANe zabda sAMbhaLavAmAM Avyo. "zrIkuMDanapuranA rAjA narakezarIne kalAomAM kuzala saubhAgyamaMjarI nAme putrI che, teNIne netronI pIDA thaI che, tethI te agnimAM praveza karaze." A vakhate te pretanI strI te sAMbhaLI zokAtura thaIne bolI-"svAmI A pRthvI upara netranI pIDAne haranArUM auSadha zuM nahiM hoya ke jethI te bIcArI maravA taiyAra thaI?" prete kaDaM, "priye! A pRthvI upara evAM ghaNAM auSadho che, paraMtu tene jANanArAo durlabha che. jo A vRkSanA patro AMkhe bAMdhavAmAM Ave, to netronI khedakAraka pIDA tarata ja nAza pAmI jAya." A vacano sAMbhaLI strI bolI-"kAMta! tame te rAjaputrInA netro upara A patro bAMdho ke jethI teNInA netronI pIDAno kSaya thaI jAya." preta bolyo "priye! hIna jAtine laIne mArAthI lokono upakAra thaI zakato nathI. sarva prANI upara uttama puruSo ja upakAra kare che ane adhamaloko je apakAra kare che, te te temanA varNa jAtinuM phala che." A pramANe te preta daMpatinuM vacana sAMbhaLI upakAra karavAnI icchAthI te kumAre yatna karI te vRkSanAM patro lIdhAM. pachI te vidyAnA balathI satvara kuMDinapuramA AvI pahoMcyo, tyAM teNe vAgatA paTahanI udghoSaNA A pramANe sAMbhaLI. "je koI puruSa rAjaputrI saubhAgyamaMjarIne nIrogI kare, tene rAjA te putrI sahita potAnuM adhuM rAjya Apaze." A sAMbhaLI te catura kumAre harSathI paTahano sparza karyo paropakArI puruSo kaMI chAnA rahetA nathI. pachI rAjapuruSo tene tarata rAjamaMdiramA laI gayA, tyAM agnimAM praveza karavA taiyAra thayelI 1. uttamairupakAro yatkriyate sarvajantuSu / adhamairapakArastu tadvarNajanitaM phalam // 49 / / zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 292
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama vrata upara napazekharanI kathA / saubhAgyamaMjarI vakhata gumAvI zakatI na hatI. te kumArikAnA netra upara patro bAMdhI teNIne teNe Akhare sAjI karI dIdhI. "vibudhAnAM vaco niSphalaM naiva jaayte||" devatAonuM vacana kadIpaNa niSphaLa thatuM nathI. pachI narakesarI rAjAe e vicitra guNavALA rAjaputrane ardhA rAjya sahita potAnI putrI harSathI arpaNa karI. pachI kumAra nRpazekhara rAjAnI rajA laI hAthI tathA azvothI yukta thaI potAnI patnI sAthe potanapura javA nIkalyo. pitA arimardane putrano purapravezotsava karAvyo ane te prakhyAta putrane potAnA adbhuta rAjya upara sthApita karyo. pachI pote tarata ja cittane svasthatA ApanArI dIkSA lIdhI. "mahAnto hi prakurvanti, sadA kAlocitAM kriyAM / / 59 / / " mahAn puruSo hamezAM samayane ghaTe tevI kriyA kare che. rAjA nRpazekharane kanakasAgara nAme maMtrI hato. tene eka maMgaLa nAme 'vakrarUpavALo putra hato. tenI Doka UMTanA jevI, dADhI mUMcha bakarAnA jevA, paga sUpaDAnA jevA, peTa zvAnanA jevU , mukha DukkaranA jevU ane dAMta uMdaranA jevA hatA. AvA kurUpathI te pRthvI upara hAsyanuM sthAna thaI paDyo hato. ethI rAjA paNa tenI vizeSa avajJA karato hato. eka vakhate rAjAe te maMgaLane gadheDA para besADI ane AkhA nagaramAM pheravI duHkhI karI vanamAM kADhI mUkyo. tyAM teNe koI tApasanA AzrayamAM jaIne tApasIdIkSA lIdhI. duHkhathI vairAgyane pAmelA ane vanamAM uttama tapa karavA lAgyo. te maMgaLanuM vakrapaNuM ane zUnya vAsa tyAM thayo. kSamAnA putranI te sthiti lokomA hAsyakAraka thaI paDI. te keTaleka vakhate mRtyu pAmI vAyukumAra devatAmAM utpanna thayo, dharma sarva sthitimAM sukhadAyaka ja thAya che. eka vakhate nRpazekhara rAjA mahelanA gokha upara beTho hato, tevAmAM teNe harSathI caityaparipATI karatA sarva saMghane joyo. tatkAla teNe potAnI pAse rahelA eka mANasane pUchyuM ke, "Aje kevo divasa che ke jethI A nirdoSa saMgha utsavavaDe devatAone pUje che?" teNe kaDaM, "deva! Aje uMcI jAtanuM cAturmAsika parva che, tethI A zrAvako jagatamAM ramaNIya evI jinapUjA kare che." tenAM AvAM vacano sAMbhaLI rAjAne jAtismaraNa thaI Avyu. tethI te te divase jIvarakSA karavAmAM vizeSa tatpara banyo. "huM sAgAra chu, to paNa A cAturmAsanA parvamAM trasa 1. pakSe maMgaLagraha paNa vakrarUpI kahevAya che. 2. maMgaLagrahamAM vakrapaNuM che ane te zUnya AkAzamAM vAsa karanAro che, te kSamA-pRthvIno putra chatAM hAsyajanaka sthitine pAme che. A maMgaLa vakra ane zRnya sthaLe vAsa karanAro hato ane kSamA-sahana zIlatAvALo thayo. tApasa thayo te paNa hAsyakAraka sthitivALo thayo hato. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 293
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama vrata upara nRpazekharanI kathA jIvone haNIza nahIM." evo niyama vicAravAna rAjAe manathI grahaNa karyo. A vakhate pelo devatA thayelo maMgaLano jIva pUrvajanme karelI potAnI viTaMbanAne saMbhArato te rAjAnI pAse Avyo. teNe vajranA jevA mukhavALA maMkoDA vagere kSudra jIvo utpanna karyA, teo rAtre cAre bAju rAjAnA dehane karaDI khAvA lAgyA. sarva prANI upara dayALu ane niyamadhArI te rAjAe marI javAnA bhayathI te jIvone potAnA zarIra uparathI judA karyA nahiM. te jIvoe Akhare rAjAnA prANa lIdhA. rAjA mRtyu pAmI prANatakalpamA agaNita puNyanA sthAnarUpa iMdranA jevo devatA thayo. vratanA samUha upara Adara karanAro ane suMdara hRdayavALo te devalokamAMthI cyavI videhakSetramA manuSyano bhava prApta karI pachI mokSe jaze. A pramANe jema nRpazekhara rAjAe pahelaM ahiMsAvrata AdarathI pAnyu, tema mokSane mATe bIjA puruSoe paNa te vrata pALavaM. / / 7 / / / iti prathamaMvratam jema aMdhapuruSa mArge rahyo hoya, to paNa teno pagale-pagale pRthvImAM pAta athavA ghAta thAya che, tema mArgAnusArI evo paNa jo puruSa nirAdhAra mRSAvAda kare, to tene pagale-pagale pAta athavA ghAta thAya che. je gRhastha 'kanyAlIka vagere asatyone bole nahIM te gRhastha bIjuM vrata pALanAra kahevAya che. e asatyonI aMdara thApaNa oLavavAno doSa bIjAno nAza karavAne mATe gaNAya che. e doSa karavAthI puruSone betraNa vratano bhaMga thaI jAya che. asatyavAdI puruSa jo deva vagerenA ghaNAM sogana khAya che, to sarpa kareDalA koI juThA bhAMDanI jema tenuM vacana koI mAnatuM nathI. brahmA paNa jo asatyavAdI hoya, to loko tenI paNa pUjA karatA nathI ane eka kAgapakSI jo satyavAdI hoya che, to bIjAo tene atithinI jema pUje che. mArge rahelA musApharo ghuvaDane rAjA kahe che, tetara pakSIne vinAyaka kahe che ane cIbarIne durgAdevI kahe che, te satyavAdIpaNAnuM ja phaLa che. uttama svajano paNa asatya bolanAra vimalanI jevAM manuSyano kadI paNa pakSapAta karatA nathI. je puruSa satyavAdI che, te kamaLanI jema rAjamAnya, svajanothI pUjita ane mahattvanI kIrtivALo thAya che. 1. kanyAne mATe khoTuM bolavU te. 2. jyAre kAgaDo bole che, tyAre koI priya atithi ghera Ave che, ema loko mAne che ane tethI kAgaDA pUjAya che. 294 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA vrata upara kamalazeThanI kathA vimala ane kamalanI kathA / __ A bharatakSetramA vijaya nAme nagara che. temAM nAmathI ane arthathI kalAnidhi nAme rAjA hato. te nagaramAM kamalazrI nAme strI ane vimala nAme putranI sAthe kamala nAme eka prakhyAta zeTha raheto hato. te vimala nAmathI ja hato, tejathI ane karmathI vimala na hato. sAcA nAmane laIne loko tene vimala kahI bolavatA hatA. eka vakhate dravya upArjana karavAmAM tatpara banI te vimala karIyANuM laI acala nAmanA moTA zaheramAM vepAra karavA mATe gayo. tyAMthI pAchA pharatAM mArge jaLanI vRSTi thavAthI te aTakIne lokonI zreNithI virAjamAna evA ratnapura nAmanA nagaramAM rokAI gayo. tevAmAM vijayanagarano rahevAsI sAgara nAmano eka vaNIka. ghaNI vastuo laI tyAM AvI caDyo. pote eka sthAnanA nivAsI hovAthI vimale te sAgarane potAne utAre utArI jamADyo ane teNe tenA kuTuMbanI kuzaLa vArtA kahI. prathama varasAda viramyA pachI potAnA nagara pratye javAnI icchA dharAvatA evA te catura sAgarane te lobhI vimale vinaMtI karI eka pakhavADIyA sudhI rokayo. pachI sAgare kayu ke, "to have tuM mAro mAla vecI nAkha kAraNa ke te juno mAla hovAthI have lAMbo vakhata TakI zakaze nahiM." tethI teNe teno mAla vecI nAkhyo, paraMtu tenuM kAMIka dravya dago karIne laI lIdhuM; kAraNa ke te (vimala) pote drohI hato. pachI teo baMne tyAMthI sAthe cAlatA thayA ane anukrame potAnA nagaranI / pAse AvI pahoMcyA. te khabara jANavAmAM AvyAthI kamala tenI sAme gayo. traNe rastAmAM manyA. te vakhate buddhinA bhaMDArarUpa sAgare vimalane kaDaM. "bAMdhava, eka mAruM vacana sAMbhaLo. eka AMbAnu gAIM raste cAle che. teno hAMkanAra eka koDhIo brAhmaNa che, te gADAnI DAbI taraphano baLada kANo che ane jamaNI taraphano baLada gaLIo che, tenI pAchaLa cAlanAro eka mAtaMga caMDALa che ane tenI eka ruSTa strI pAchaLa cAlI Ave che. te duHkhI strI hamaNAM ja eka putrane janma Apaze." te sAMbhaLI vimale kA, "te A badhuM khoTuM kartuM che." sAgara bolyo, munivANIva vaco me niSphalaM na hi / / 10 / / "muninI vANInI jema mAruM vacana niSphaLa nathI sAcuM che." vimala bolyo, "jo A tAruM kahevU satya hoya, to jeTalI mArI lakSmI che, te tArI thAya ane khoTu hoya, to jeTalI tArI lakSmI che, te mArI thAya." sAgare tenuM te sarva vacana kabUla kayuM ane te baMnee temAM uttama zeTha kamalane sAkSI rAkhyo. pachI te traNe utAvaLA cAlyA tyAM pelU gAIM sAme manyu. 1. nAmathI kalAnidhi ane kalAono nidhi-bhaMDAra e arthathI paNa hato. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 295
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA vrata upara kamalazeThanI kathA sAgaranA kahevA pramANe badhuM tyAM jovAmAM Avyu. dravyanA nAzanA bhayathI vyagra thayelA ane hRdayamAM paritApa pAmatA mUDha vimale tarata potAno mAla gopavI dIdho. ane teNe potAnA pitA kamalane kA ke, "tame sAkSI cho, to tamAre have mAro pakSapAta karavo kAraNa ke tame mArA bApa cho." A samaye kamala sthira mana rAkhI mauna rahyo. pachI vimala ane sAgara baMne vivAda karatA satvara baLAtkAre darabAramA pharIyAda karavA gayA. te banee potAno vRttAMta rAjAnI AgaLa nivedana karyo. te sAMbhaLI rAjAe kA ke, "tamAro koI sAkSI che?" te vakhate sAgara bolyo, "prabhu, A vimalano pitA sAkSI che." pachI rAjAe kamalazeThane bolAvI pUchyu, eTale teNe rAjAnI AgaLa spaSTa rIte sAcesAcuM kahI Apyu ke, "rAjan, sAgara jItyo che ane mAro putra hAryo che. huM dravyanA lobhathI khoTuM nahiM boluM." rAjA saMtuSTa thayo ane teNe kamalazeThane bahu mAna Apyu, tatkALa devatAoe AkAzamAMthI puSpavRSTi karI. pachI rAjAe vimalane potAnA dezamAMthI kADhI mUkyo ane harSathI sAgarane pUchyuM ke, "teM e hakIkata zI rIte jANI?" sAgara bolyo, "gaMdhathI ane AMbAnA paDavAthI meM AMbAnuM gADaM jANyuM ane zauca-AcArathI tenA hAMkanArane brAhmaNa jANyo. jyAM hitanI icchA karanAra hAMkanAre paga dhoyelA, tyAM ghaNI mAkhIo bhegI thayelI joI te uparathI me tene koDhIo ciMtavyo. pRthvI upara vAraMvAra paDavAthI tenA eka baLadane gaLIyo ane retI upara paganI vAMkI rekhAo jovAthI bIjA baLadane lulo jANyo. te hAMkanAra brAhmaNe AMbAnA phalone DhAMkavAne mATe chedelAM tenA patro ane nIrasa phala kADhI nAkhelA te khAvA uparathI meM tenI pAchaLa cAlanArane caMDALa jANI lIdho hato. kAMTAvAlA vRkSanI upara rAtA taMtuo vaLagelA te uparathI pAchaLa AvanArI strI dhArI hatI ane pharIne jovAthI te rUSTa thayelI jANavAmAM AvI. "koI mane manAvAne Ave che ke nahIM," ema jovAne mATe te pAchI Doka karI jotI hatI, ema tenAM pagalA uparathI jANyuM ane te dehaciMtA pIzAba karI hAthano Teko laIne ubhI thaI, te uparathI zarIranA bhArathI maMda thayelI te garbhiNI che ema jANyuM teNIno jamaNo hAtha jorathI jamInamAM pezI gayo, te uparathI tenA garbhamAM putra che ane duHkhathI teno prasava hamaNAM ja thaze ema jANI lIdhuM." sAgaranAM A vacano sAMbhaLI rAjA ghaNo khuzI thayo ane tarata ja tene potAno mukhya maMtrI banAvyo. jeo "dhIdhanAnAM hi sarvatra, pUjyate jAyate jne||120||" buddhirUpI dhanavALA che, teonI lokomA sarva ThekANe pUjA pratiSThA thAya che. rAjAe ane anya janoe satyabhASaNane laIne kamalazeThane mAna Apyu 296 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA vrata upara suradatta ane kamalasenanI kathA . ane asatyavAdI vimalane te rAjAe ane anya janoe dezamAthI bahAra kADhyo. kamala 'brahmAnI jema kamalAvAsa, haMsAdhAra ane patrapUgathI yukta thaI adhika zobhato hato. rAjAe potAnI gothI kamalane je prasAdatA ane 'vimalane kALAza ApI, tethI lokomAM te AzcaryakArI banyu. kamalazeTha amRSAvAda nAme bIjuM vrata ArAdhI nirmala udayavALo thaI AyuSyano kSaya thatAM mRtyu pAmIne saudharmadevalokamAM devatA thayo. satyanA yogathI kamala lakSmIne prApta thayo ane asatyanA yogathI vimala duHkhI thayo, tethI vivekI janoe hamezAM satya bhASaNa karavaM. je satya bhASaNa karavAthI mahattva, khyAti ane satkIrti vagere guNo prApta thAya che. / / 126 / / iti dvitIyaMvratam je manuSya pArakuM paDelu dravya sarpanA jevU mAne che, tene kSudhA ane krodha vagerethI yukta evo sarpa paNa mAna Ape che. je puruSoe pUrve pArakA harelA dravyothI potAnA hAthane bolyo nathI, te puruSonA uttama hRdayane agni paNa bALato nathI. je levAthI 'A cora che' ema loko kahe che, tevI adatta vastune vivekI puruSoe grahaNa karavI nahIM, paNa tene choDI devI. je adatta vastune leto nathI, te suradattanI jema A pRthvImAM zlAghanIya thAya che ane je tevI vastu grahaNa kare che, te kamalasenanI jema niMdanIya thAya che. suradatta ane kamalasenanI kathA jaMbUdvIpanI aMdara zatruoe nahIM kaMpAvelI caMpA nAme nagarI che. temAM haricaMdra nAme eka sattvaguNI rAjA hato. nagarImA suradatta nAme eka zeTha raheto hato. eka samaye te zeTha sArtha (sAtha) laIne vepAra karavAne mATe dezAMtara javA cAlyo. rastAmAM krUra evA coroe teno moTo sArtha lUMTI lIdho. te samaye 'have kaI dizAmAM jaI ema hRdayamAM akaLAIne te tyAMthI nAsI gayo. te mAnarahita sUryapuranagaranA udyAnamAM Avyo. tyAM kAla mukhavALo koI puruSa tenA jovAmAM Avyo. suradatte 1. brahmA kamalAvAsa-kamalamAM vasanAra. haMsa-AdhAra-haMsanA vAhananA AdhAravALA ane patrapUga jJAnanA graMthothI yukta che. kamalazeTha kamalA-lakSmInA AvAsa-sthAnarUSa, haMsa-paramahaMsayogIjanonA AdhArarUpa ane patrapUgavAhanonA samUhavALo che. 2. gothI-vANIothI. 3. kamala-vikAzI che tene prasannatA ApI te Azcarya. 4. vimala nirmala che tene kALAza ApI te Azcarya. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 297
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA vrata upara suradatta ane kamalasenanI kathA tene pUchyuM ke "tuM koNa che ane kyAMthI Avyo che? tArI AvI sthiti kema che? tAruM svarUpa mane kahe." te bolyo, "A sUryapuramA vimala nAme eka zeTha hato, teno dhanaMjaya nAme huM putra chu. dhana meLavavAne mATe huM paradeza gayo hato. pAchaLathI mArA pitA mRtyu pAmI gayA ane mArA ghara- dravya rAjyamAM dAkhala thayuM ane paradezamAM meM navu dravya upArjana karyu nahi tethI huM duHkhI chu" suradatta bolyo, "tAre dravyanA nidhAno zuM nathI?" dhanaMjaye kA, "hA. nidhAno che, paNa temanuM pratyakSa ThekANuM huM jANato nathI" suradatta bolyo, "he nirdoSa baMdhu, jo tuM mane ardhA bhAga Ape to haM tane nidhAnonuM ThekANuM batAvaM." dhanaMjaye te vAta kabUla karI. pachI te suradatta tene ghera gayo ane tyAM jaI jamIna upara eraMDAnA bIja vAvyA. tatkALa te bIjamAMthI aMkura pragaTelo joI teNe te ThekANuM batAvyu. pachI te sthaLanI pRthvI khodI tyAMthI bhareluM eka nidhAna nIkanyu, te baMnee tenI aMdara cAra koTI suvarNa joyuM teoe temAMthI be be koTI suvarNa vaheMcI lIdhuM. pachI suradatta potAne ghera cAlyo gayo. . A arasAmAM te suradattano pitrAI bhAI kamalasena nAme hato, te hamezA suradattanI sAthe dveSathI varttato hato. te suradattanI prazaMsA sahana karI zakato nahi ane hamezAM tenA chidro ja joyA karato hato; paraMtu puNyanA prabhAvathI suradatta sadA sukhI rahyA karato hato, eka vakhate te devapUjA karavAne mATe jato hato. tyAM rastAmA yatna vagara eka mudrAratna tenA jovAmAM Avyu. tarata ja te kSaNavAre pAcho vaLI gayo tene satvara pAcho Avelo joI kamalasene pUchyuM ke, "bhAI, tuM satvara kema cAlyo Avyo?" suradatte anarthadaMDa jANIne kAMI paNa uttara Apyo nahIM. pachI kamalasene tyAM jaI AdarapUrvaka te mudrAratna laI lIdhuM. pachI khoTI buddhithI te nahiM sahana karanAro kamalasena suradattane ghera Avyo. suradatte yogyatAthI tene jamADyo ane gharanI aMdara suvADyo. "huM Ane rAjA pAse zikSA karAvaM," ebuM ciMtavI. teNe te mudrAratna tenA gharanI peTImAM gupta rIte nAkhI dIdhuM. rAjAe zaNagAra paheratI vakhate te mudrAratna jovA mAMDyuM ane lokonA samUhe paNa jovA mAMDyu, paNa te koI ThekANe jovAmAM AvyuM nahi. rAjAe talArakSa-koTavALane bolAvIne A pramANe AjJA ApI-"bhadra! tuM hamaNAM ja zaheranI aMdara te mudrAratnanI zodha kara." teNe zodha karI, to paNa te ratna manyu nahiM. pachI paTaha vagADI jaNAvyuM ke, "je koI mudrAratna rAjAne soMpI deze, teno gunho mApha karavAmAM Avaze ane jo pAchaLathI teno gunho jANavAmAM Avaze, to rAjA tene daMDa Apaze." A sAMbhaLI zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 298
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA vrata upara suradatta ane kamalasenAnI kathA suradatte kamalasenane kayuM, "baMdhu, tuM te mudrAratna rAjAne soMpI de." kamalasena bolyo, "meM te kyAM lIdhuM che?" suradatte kayuM, "pelA devamArgamAMthI teM lIdhuM che." te sAMbhaLI kamalasena bolyo, "tuM A badhuM khoTaM bole che." pachI kamalasene rAjAnI pAse jaIne kahyuM ke, "suradatte tamAruM mudrAratna spaSTa rIte lIdhuM che." rAjAe pUchyuM, "kaye ThekANethI lIdhuM che?" kamalasena bolyo, "devagRhanA rastAmAMthI." te sAMbhaLI rAjAe koTavALanI mAraphata tene rUbarU teDAvyo ane kahyuM, "te devamArgamAMthI ja ratna lIdhuM che te lAva, amAro paNa eja mArga che." "meM te mudrAratna lIdhuM nathI." suradatte kahyuM. rAjA bolyo ke, "tArA bhAI kamalasene mArI AgaLa AvIne te vAta kahI che." te ratna potAnA bhAI kamalasene lIdhuM hatuM, ema suradatta jANato hato, tathApi te pApabhIru suradatte rAjAnI AgaLa kAMIpaNa kahyuM nahiM. suradatte kahyuM ke, "to pachI te kamalasena te ratnanuM ThekANuM jANato haze." kamalasene kahyuM ke "te peTImAM che." pachI suradatte te peTI tapAsI, paNa temAMthI te nIkalyuM nahiM. te vakhate kamalasene AvI jyAM pote te ratna nAkheluM te ThekANethI te ratna kADhI rAjAne batAvyuM, AthI rAjA suradatta upara ghaNo ja nArAja thayo. ane bolyo, "are! A pramANe pavitra kIrtivALA badhA lokone tuM dharmanA kAryamA chalathI kema chetare che?" rAjAnAM A vacana sAMbhaLI potAnA karmanI sthitine jANato suradatta mauna dharIne ubho rahyo. tarata ja rAjAe teno vadha karavAnI koTavALane AjJA karI. pachI eka gadheDAne maMgAvI te upara tene caDAvyo. besUravALA vArjitro ucca svare vAgatAM vAgatAM tene vadhyabhUmi upara laI jatAM joI tenI priyA rUkmiNIne ghaNuM duHkha thayuM. tarata ja teNIe zAsanadevatAne uddezIne kAyotsarga karyo. kSaNavAre zAsanadevI tenI AgaLa pragaTa thaI. tene praNAma karI rUkmiNI bolI, ''devi! jo mAro pati pavitra hoya, to tene sahAya karo, ke jethI zAsananI unnati thAya." te sAMbhaLI zAsanadevI satvara atula evA rAjadvAramAM gaI ane tyAM sarva prakArano AkAra adRzya karI dIdho ane zaheranI upara eka moTI zilA racI. bAMdhI lIdhelA purarakSako rAjAnI AgaLa AvyA ane badhu nagara te vakhate AkulavyAkula thaI gayuM. rAjA tRSAtura thayo, koI ThekANethI pANI maLe nahiM. kAraNa ke te devIe prathamathI caturvidha AhAra paNa adRzya karyo hato. rAjA potAnA maMtrInI AgaLa A vRttAMta kahyo, eTale teNe kahyuM ke, "rAjan A badhuM devatAe kayuM che." pachI tyAM vidhipUrvaka balipUjA vagere karavAmAM AvatAM devatAe pratyakSa thaIne rAjAne A pramANe kahyuM, "are rAjA, niraparAdhI suradattane zA mATe zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 299
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdra ane sureMdradattanI kathA vRthA herAna kare che? ati krUra hRdayavALo pApI kamalasena ja cora che. teNe mudrAratna laIne suradattanA gharamAM chUpAvyuM hatuM." te sAMbhaLI rAjA ane maMtrI bane sAthe maLI AvI devInA caraNamAM paDyA ane A pramANe bolyA, "devi! ekavAra amAro aparAdha kSamA karo. pharIvAra evaM avicArI kAma nahiM karIe." pachI devI suradattane vimAnArUDha karI utsava sahita rAjamaMdiramA laI AvI ane zahera uparathI zilA dUra karI, nagara rakSakone teNe baMdhanamAMthI mukta karyA, caturvidha AhAra pragaTa karyo ane pelA kamalasenanuM mukha pAchaLa karI dIdhuM. "mahAbalA hi marutaH, svabhAvena prakIttitAH / / 178 / / " devatAo svabhAvathI mahA baLavALA hoya che. pachI rAjAe suradattane pozAka paherAvI tene ghera mokalyo ane kamalasenane krodhathI smazAnamAM mokalyo. tyAM rAjAnA puruSAai tene vividha mArathI mArI nAMkhyo, te mRtyu pAmIne nArakI thayo. aho! ugrakarma tatkALa phala Ape che. avasara AvatAM suradatte sAta kSetramA sarva dhana kharca karI potAnI patnI sAthe guru samIpe vrata lIdhuM ane te patni rUkmiNInI sAthe gADha tapa karI karmano kSaya karI kevaLajJAna pAmI mokSane prApta thayo. A pramANe adattAdAnane choDavAthI ane te grahaNa karavAthI je sArAM ane mAThAM phala thAya che, te jANIne trIjA vratane aMgIkAra karo. / / 183 / / iti tRtIyaMvratam AcAravALI potAnI strImAM saMtoSa rAkhavo ane strIoe potAnA patimAM saMtoSa rAkhavo, e gRhasthone mATe vidvAnoe cothu vrata kaheluM che. je puruSo roSa vagara te potAnI strIno paNa tyAga kare che, teone yuktivaDe yatiothI paNa adhika jANavA. A pRthvI upara evA loko thoDA jovAmAM Ave che; paraMtu sarva janone parvanA divasomAM to strIno saMga sadA varjita karavo joIe. kliSTa buddhivALA je puruSo parastrInI abhilASA kare che, te puruSo yAvaccaMdra sudhI caMdranI jema avazya duHkhane pAme che ane je puruSo AdarathI svadAra saMtoSa rAkhe che, teo sureMdradattanI jema sukha tathA saubhAgyanuM pAtra bane che. caMdra ane sureMdradattanI kathA A bharatakSetramA nivAsI janone sukhadAyaka evI mithilA nagarImAM caMdra zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 300
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothA vrata upara caMdra ane sureMdradattanI kathA ane sureMdradatta nAme be sagA bhAIo rahetA hatA. eka vakhate caMdranI vAhanazALAmAM munioe jemAM strIo rAsakrIDA karI rahI hatI evaM varSA cAturmAsa kayu. te munioe tyAM brahmacarya vratanI dezanA ApI te sAMbhaLI caMdra ane sureMdradatte parastrIno tyAga aMgIkAra karyo. eka vakhate koI eka vyaMtara devI te baMnenA zIlanI parIkSA karavAne strI- rUpa laI prathama caMdrane ghera gaI. rAtre udyota karatI ane sarva AbhUSaNothI vibhUSita evI te strIne dekhI caMdra hRdayamA jAgrata thaI vismaya pAmI gayo 'dhiSNyanA madhyabhAge rahelI tArArohiNInI rUpa saMpattine joI caMdra moha pAme emAM kAMI paNa Azcarya na hatuM. caMdre teNIne kA, "suMdarI! tuM koNa che?" te bolI "huM rAjaputrI chu" caMdre kaDaM, "zA mATe AvI che?" te bolI, "tamArA rUpathI moha pAmI hu~ kAmArthI thaI ahiM Avu chu." te sAMbhaLI caMdra potAno parastrItyAgano niyama choDI daI kSaNamAM ja te strImAM Asakta banI gayo. te suMdarIe caMdranuM vacana harSathI svIkAryu, paraMtu teNIe kahyu ke, "to tame mArA manamA rahelo mAro eka dohada pUro karo" "tArA manamAM zo dohada che? te hamaNAM ja kahe, huM te jaladI pUro karUM" caMdre AturatAthI pUchyuM, te sAMbhaLI te bolI, "mane tame tamArI nAsikA Apo." mohita thayela caMdre tarata chedIne potAnI nAsikA teNIne ApI. "nA'kRtyaM mUDha cetasAm" mUDha hRdayavALA puruSone kAMIpaNa akRtyaM hotuM nathI. te nAsikA laIne te vyaMtarI aTTahAsya karatI AkAzamAM cAlI gaI. kAraNa ke te tenI parIkSA karavA mATe ja AvI hatI. / / 20 / / "have hu~ savAre lokone zI rIte mukha batAvIza." ema hRdayamAM ciMtavato caMdra pachI jIbha kApIne mRtyu pAmI gayo. parastrInA abhilASathI te ghora narakamAM paDyo. tethI zuddha hRdayavALA puruSoe parastrInI icchA paNa na karavI joIe. caMdragraha paNa bRhaspatinI strInA saMgathI kalaMkita thayelo A vizvamAM vikhyAta che, te viSe koI jAtanuM Azcarya mAnavAnu nathI.. te vyaMtarI pachI te ja rAtre vizeSa suMdara avayava banAvI sureMdradattanA navIna AnaMdadAyaka bhavanamAM gaI. tyAM sureMdradatte tene pUchyuM, eTale teNIe ghaNo sneha darzAvatAM prathamanI jema potA svarUpa kaDaM. te sAMbhaLI sureMdradatta bolyo, "prANIone snehane laIne tAva Avyo hoya ernu avazya duHkha thAya che, juvone dIvo paNa snehane laIne tatkALa pote bujhAI jAya che. kadi te sneha karavo hoya, to gRhasthoe potAnI strI vageremAM karavo, paraMtu jJAnazALI puruSoe to parastrIno 1. dhiSaNa eTale nakSatra ane pakSe sthAna. 2. sneha eTale tela. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 301
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothA vrata upara caMdra ane sureMdradattanI kathA sneha na ja karavo. vaLI meM gurunA mukhathI parastrItyAganuM vrata lIdhuM che tethI gurunA vacanavaDe huM te vratano bhaMga nahiM karuM, tAre paNa e vrata pALaq joIe. e vrata pALavAthI sarva jAtiomAM abaLA kahevAtI evI strIo- eja baLa vikhyAta gaNAya che." vyaMtarI bolI, "svAmI, tamane pAkhaMDIoe chetaryA che kAraNa ke pratyakSa sukhano tyAga karAvI saMzaya bharelA sukhamAM lalacAvI nAkhyA che. jo tamArA hRdayamAM 'svarga mokSa che' evo nizcaya hoya, to te paraloke javA sivAya malavAnA nathI, to A pratyakSa sukha ahiM bhogavI lyo." sureMdradatta bolyo, "kadi huM te muniothI chetarAyo hoIza, to bhale, temAM tAre zuM che? tuM to tAre sthAne cAlI jA ane tArA hRdayane svastha kara." A pramANe kahI maryAdA jANavAmAM catura evo sureMdradatta mauna dharI ubho rahyo, pachI te vyaMtarI teno dRDha nizcaya jANI tenI guNazreNIthI rAjI thaI be kuMDaLa mUkIne potAnA sthAnamAM cAlI gaI. evI rIte ujjvaLa evo dharma paNa bIjAone raMjita kare che. 'doSAzraya chatAM jenI dRSTi tamathI lepAtI nathI, teno vAma svara paNa dhuvaDapakSInI jema siddhi ApanAro thAya che. sureMdradatta te veLAe harSathI svAdhyAya dhyAna karavA lAgyo ane te vyaMtarInA dehanA svarUpane hRdayamAM bhAvavA lAgyo. te Avazyaka kriyA karI jevAmAM potAnI zayyA juve, tevAmAM te zayyA upara rahelA be kuMDalo tenA jovAmAM AvyAM. A tarapha caMdranA gharamAM tenI strI potAnA priya patine marelo dekhI ghATA svarathI pokAra karavA lAgI. strIono e svabhAva che. te pokAra sAMbhaLI nagaranA madhyamAM rahelo sarva svajana samUha ekaTho thaI gayo, teomAM sureMdradatta vadhAre zoka karavA lAgyo. sureMdradatte potAnA bhAInuM badhuM mRtakArya kayu, A pRthvImAM ati muzkela kArya AvI paDe tyAre baMdhu ja ubho rahe che. ___eka vakhate koI jJAnI sAdhune joI sureMdradatte caMdranA mRtyuno ane pelA be kuMDalono vRttAMta pUchyo. tyAre te munie vyaMtarIe racelo pUrvano saMbaMdha tene kahI saMbhaLAvyo. potAnA baMdhuno evI rIte nAza sAMbhaLI sureMdradatta vairAgyavAn thaI gayo. chevaTe sarva saMgano parityAga karI teNe te ja sAdhunI samIpe vrata grahaNa kayuM ane 1. dhuvaDapakSe doghAzraya eTale doSA-rAtrino Azraya. arthAt dhuvapakSI rAtre dekhe che. pakSe doSono Azraya, 2. tama dhuvaDhapakSe aMdhakAra ane pakSe ajJAna. 3. vAma svara eTale dhuvaTapakSe naThAro avAja athavA DAMbI taraphano avAja jo rAtre dhuvaDapakSI DAbI tarapha bole to kAryanI siddhi thAya che ema kahevAya che. 302 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamA vrata upara devadatta ane jayadattanI kathA uttama tapa Acayu. akhila siddhAMtanuM adhyayana karI aMte anazana laI te mRtyu pachI devatAomAM uttama maheMdra thayo. A pramANe jeo sureMdradattanI jema brahmacarya dhAraNa kare che, teo manuSya chatAM paNa devatA ane dAnava vagerene pUjanIya thAya che.||225|| iti caturthavratam je puruSa icchAvaDe dhanadhAnya vagere parigrahanuM pramANa kare che, te zramaNopAsaka puruSane pAMcamuM parigrahaparimANavrata kahevAya che. e vrata grahaNa karavAthI samyaktvamUla bAra vrato grahaNa paNa thAya che, kAraNa ke ethI sarveno niyama thaI Ave che. je sadbuddhivALo puruSa vidhivaDe parigrahapramANa- vrata pALe che, te puruSa devadattanI jema sukhI thAya che, je puruSa e vrata grahaNa karI pachI tenI virAdhanA kare che, te jayadattanI jema maraNAdi duHkha pAme che, tethI vivekI puruSe tenI virAdhanAno tyAga karavo. devadatta ane jayadattanI kathA priyaMkara nAme eka gAmamAM devadatta nAmano eka vaNika hato, tene chAyAnI jema daridratA sAthe rahetI hatI. tene jayadatta nAme eka mitra hato, te paNa tenA jevo ja nirdhana hato. kAraNa ke A pRthvImAM samAna zIlamAM maitrI thAya che. eka vakhate devadatta sAthe bhAtuM laI dhana meLavavA mATe grAmAMtara jato eka bhayaMkara aTavImAM AvI caDyo. tyAM koI nadInA tIra upara te bhAtuM khAvA beTho, tevAmAM koI eka strI vanamAMthI tyAM AvI. teNIne joI vismaya pAmI jevAmAM te kAMI kahevA jato hato tevAmAM te strI bolI, "baMdhu! mAruM vacana sAMbhaLa-atyAre kSudhAthI mArA svAmInA prANa jAya che ane tuM jame che te tane ghaTita nathI. meM je kadyaM teno vicAra kara. kSudhAnA jevo bIjo koI roga nathI, kAraNa ke tenAthI prANa jAya che ane ananA jevU auSadha nathI ke, je khAvAthI kSudhAno roga tarata cAlyo jAya che." "te mAro banevI kyAM che?" devadatte pUchyuM, "tuM mArI pAchaLa cAla, tane te batAvU." te strIe kahyu, te pachI te devadatta tenI pAchaLa cAlyo, keTaleka gayA pachI bhUkhyo, tarasyo, zrAMta, bhrAMta ane saMpatti rahita te puruSane teNe pRthvI para paDelo joyo, teNe potAno hAtha lAMbo ko eTale devadatte tene bhAtuM ApyuM, pachI pelI strI bolI, "he sajjana, have jala lAvI ApI mArA patine sAjo karI de." zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 303
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamA vrata upara devadatta ane jayadattanI kathA teNe pUchyuM, "ahiM jala kyAM che?" "ahiM pAsenA eka khADAmAM jala che." te strI kahyuM. te pachI devadatta teNInI pAchaLa tyAM gayo. te khADAmAMthI devadatta jala kheMcavA lAgyo, tevAmAM te kapaTI strIe tene khADAmAM haDaselI nAkhyo, paNa te paDatAM paDatAM vacce AvelI eka vRkSanI zAkhAne vaLagI rahyo, te zAkhA upara rahetAM te khADAnI dIvAlanI aMdara eka vivara tenA jovAmAM AvyuM. tarataM ja te zAkhAne choDI daI te zuddha hRdayavALo devadatta nirbhaya thaI te vivaramAM peTho. temAM AgaLa jatAM pelI strInI sAthe rahelo ane anya duHkhonA bhArathI mukta thayelo eka vidyAdhara siMhAsana upara beThelo tenA jovAmAM Avyo. devadatte te strIne praNAma karIne kahyuM, "bahena A zuM banyuM ? tuM ahiM kyAMthI AvI? ane A agraNI puruSa koNa che?" te bolI - "he amRtanA siMdhu baMdhu, amArA baneno saMbaMdha sAMbhaLa, vidyAdharothI virAjita evA ramaNIya vaitADhya parvata para rathanUpura cakravALa nAme nagara che. te nagaramAM A ratnacUDa nAme mArA svAmI sadA rAjya kare che. te vaitADhya parvatamAM mukhya bhavanarUpa evaM A amArA bannenuM krIDA sthAna che. kAraNa ke vidyAdharone ane devatAone eka krIDA sthAna hoya che. eka vakhate amo bane eka dAruNa aTavImAM krIDA karavA AvyA. tyAM caMdrazarmA nAmanI eka vyaMtarI Azrita kareluM ghATuM AMbAonuM vana hatuM. temAM eka AMbAnA vRkSane phaLeluM joI mArA pati khuzI thayA. te vananA devatAnI rajA lIdhA sivAya temaNe te AMbAnAM phalo grahaNa karyAM. tatkALa krodha pAmelI te devIe mArA patine bAMdhI lIdho. pachI huM eka charI kheMcI mAruM mastaka chedavAne taiyAra thaI, te devIe AvI mAro hAtha pakaDyo ane kahyuM ke, "vatse ! AvuM sAhasa kema kare che? tuM Icchita varadAna mAgI le." meM kahyuM, "mAre to mAro je 'vara che, te vara ja ho. bIjA varonI kAMI jarUra nathI. te mArA varane baMdhanamAMthI choDI dyo ane vegathI potAnA amRtarasathI tenI upara siMcana karo. " devIe kahyuM, "huM tenA baMdhano mokSa to karIza, paNa jyAre te koI musApharanA bhAtAnuM bhojana karaze, tyAre te taddana sAjo thaze. pachI tAre te musApharane hAthanI cAlAkIthI kUvAmAM nAkhI devo." te devatAnA kahevAthI mUDha buddhivALI evI meM tane kUvAmAM nAkhyo. he baMdhu, te bhrAMtithI thayelA mArA navA aparAdhane tuM kSamA karaje. upakAra karanArA puruSano apakAra karavo e moTuM pApa che. have mArI upara prasAda karI tuM vaitADhya parvata upara Ava ke jethI amo banene tArA samAgamanuM sukha prApta thAya. pachI hRdayane harSita karanArA te baMne daMpati te 1. varadAna athavA pati. 304 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamA vrata upara devadatta ane jayadattanI kathA kRtArtha evA devadattano upakAra karavA mATe potAnA parvata upara mAna pUrvaka laI gayA ane tyAM tene harSathI aneka nirdoSa vidyAo ApI, tethI te vidyAdhara banI gayo. duHkhI sthiti vakhate dAna ApavAthI moTu phala thAya che. tene mATe kadyaM che ke. "saMpattimAM niyama, zaktimAM sahanatA yauvanavayamAM vrata ane dAridryamAM dAna e ghaNuM alpa hoya to paNa tethI moTo lAbha thAya che."1 pachI tyAM devadatta vidyAdharonI uttama kanyAone paraNyo ane teNe potAnA nagaramAMthI potAnA mitra jayadattane tyAM bolAvyo, jeo ghaNuM dhanadhAnya prApta karI bIjA potAnA pakSavAlAne bolAvatA nathI, teonAthI to svapakSIone bolavanAro kAkapakSI paNa uttama gaNAya che. je bhojana mitrasahita karAya che, te puNya- kAraNarUpa che ane je mitra rahita bhojana che, tene zuddha dRSTivALAoe tamomaya bhojana kaheluM che. eka vakhate avadhijJAnI labdhivALA ane svahita sAdhavAmAM tatpara evA koI cAraNa muni tyAM AvyA. te sAMbhaLI sadbhAvathI bharelo devadatta jayadattane sAthe laI temane namavAne ane potAnA karmanA bhArane haNavAne gayo. teNe gurune pradakSiNA karI ane namI je pUrve vyaMtarIe karelo, te potAno sarva vRttAMta pUchyo. te sAMbhaLI muni bolyA-"te vyaMtarI pUrvabhave tArI bahena hatI. te duHzIlA thavAthI teNIne te krodhathI gharanI bahAra kADhI mUkI pachI te tApasI thaI haThathI tapa karI mRtyu pAmIne vyaMtarI thaI. tArAmAM sattvaguNa hovAthI te tane kAMI paNa karI zakI nahiM, paraMtu teNIe vidyAdharI vaDe tAruM bhojana levaDAvyuM ane tAro vadha karavA tane kUvAmAM nakhAvyo. jaMtune pUrva- vaira bhavobhava rahe che. koI sArA bhAgye tane te kUvAmAM vRkSanI zAkhA maLI AvI. "pUrvapuNyaM duHkhe sAhAyyaM kuruteMginAm" prANIone pUrva puNya duHkhamAM sahAya kare che" devadatte punaHgurune pUchyuM, "narakanI prApti zAthI thAya?" gurue kaDaM, rAjyathI svabhAvika rIte narakanI prApti thavAno saMbhava che. kAraNa ke prANIne A pRthvI upara moTA parigrahane laIne AraMbha thAya che ane te AraMbhathI jIvahiMsA thavAthI ane jIvahiMsAthI narake javAno saMbhava che." te muninAM AvAM vacano sAMbhaLI te baMne bhAIoe hRdayamAM bhAvanA bhAvI pApano nAza karanAro rAjyagrahaNa na karavAno niyama grahaNa karyo. te uparAMta teoe dhana dhAnya vagere potAnA nava prakAranA parigrahano icchA pramANano bIjo paNa niyama aMgIkAra karyo. 1. sampattau niyamaH zaktau, sahanaM yauvane vrataM / dArine dAnamatyalpamapi lAbhAya bhUyase / / 259 // . 2. mitra eTale sUrya arthAt sUryano udaya hoya tyAre (sUryanI sAkhe) svajana mitro sAthe. 3. tamomaya-aMdhakAramaya pakSe tamoguNI. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 305
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaTTA vrata upara rauhiNeyanI kathA tevAmAM eka samaye AyuSyano kSaya thatAM ratnacUDa vidyAdhara aputra mRtyu pAmyo. pachI vidyAdharoe AvI devadattane AdarathI A pramANe kardA, "tame AraMbhavALA prANIone sArarUpa evA amArA rAjyano bhAra grahaNa karo." devadatte kA, "rAjyano saMgraha karavAmAM mane gurue niyama Apyo che, tethI mArAthI te nahIM levAya." pachI teoe te pramANe jayadattane kaDaM, jayadatte te sarva mAnya karI rAjya aMgIkAra karyu. je prANI 'Azravane rokato nathI, te suvRta hoya, to paNa jaDanA AzrayathI ghaTI pUrI thavAne aMte jema te DUbI jAya che, tema te alpa samayamAM ja DUbI jAya che. te vakhate ghAtakI evA gotranA lokoe jayadattane rAtre mArI nAkhyo. te marIne ghora narakane ane lokonA apavAdane prApta thayo. temaja pAMcamAM parigraha parimANa vratane pALavAthI devadattane A loka ane paralokamAM parama sukha prApta thayu. te bAramA devalokane pAmyo. 'sukASTha. alpasaMgavALo ane Azravane rokanAro puruSa vahANanI jema pote tare che ane bIjA "guNavALAne tAre che. tethI uttama puruSoe te pAMcamuM parigraha parimANa vrata pALavaM joIe. e vrata pALavAthI bIjA sarva vratotuM pAlana thAya che. dayA (ahiMsA) vagere A pAMcavrato paMcamahAvratonI apekSAe gRhasthonA pAMca aNuvrata kahevAya che. / / 283 / / iti paMcamavratam ___ daze dizAomAM javAne mATe je pramANa karavAmAM Ave, tene paheluM dikparimANa nAme guNavrata sadbuddhivAn puruSo kahe che. A digvirati nAme paheluM guNavrata grahaNa karI jeo tene pALe che, teo rauhiNeyanI jema svajIva- ane parajIvonuM rakSaNa kare che. ane jeo te vrata aMgIkAra karI pramAdathI athavA lobhathI tene virAdhe che, teo te rohiNeyanA pitAnI jema nAza pAmI jAya che. rohiNeya ane tenA pitAnI kathA . potana nAmanA nagaramAM mRgAMkamukha nAme eka rAjA hato. tene nItighaTa nAme eka maMtrI hato. te maMtrIne rohiNI nAme priyA hatI. eka vakhate rohiNI sagarbhA thaI, tyAre te maMtrIe eka joSIne pUchyuM ke, "A strIne zuM Avaze?" joSIe kahyu, putra thaze, paNa tene vIsavarSa sudhI yatnathI chUpo rAkhavo jo chUpo nahIM rAkho, to te tamArA kuTuMbano kSaya karaze, te vIsa varSa pachI sAraM karaze, emAM koI jAtano 1. Azrava eTale karmanI Avaka. ghaTIpakSe jalanI Avaka. 2. suvRtta-sArI vartaNUka ghaTI pakSe goLAkAra. 3. jaDapakSe jala. 4. sukASTha-sArA lAkaDAnu. 5. guNavALA pakSe dorIvALA. pakSe sArI dizAvALu. 306 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaTTA vrata upara rauhiNeyanI kathA saMzaya nathI. have tamane yogya lAge te tamAre vicArIne karavuM." maMtrI nitighaTe joSInAM A vacano sAMbhaLI tene ghaNuM dravya ApyuM. pachI yogya samaye sthiratAvALI rohiNIe eka putrane janma Apyo. maMtrIe te putrane tenI mAtA sAthe bhUmigRha (bhoMyarA) mAM rAkhyo ane rohiNInI bahene tyAM rahI tenuM sUtikAkarma kayuM. te putrane chUpo rAkhavAthI pitAe tenuM nAma paNa pADyuM nahiM. mAtA rohiNInA putra paNAthI te rauhiNeya evA nAmathI oLakhAvA lAgyo. te bhUmigRhamAM rahIne ja vRddhi pAmyo. pitAe tyAM upAdhyAyanI pAse zAstronA samUhanuM adhyayana karAvyuM. te maMtrInA gharanI sAme ratnamALA nAme eka viduSI kanyA rahetI hatI. eka vakhate teNIe te paMDitane AgrahathI pUchayuM ke, "tame haMmezAM ahiM kyAM jAo cho?' te satya kaho." te paMDite rauhiNeyane bhaNAvA javAno navIna vRttAMta kahI dIdho. buddhinA bhaMDArarUpa evI te kanyAe tyAM javAne eka suraMga karAvI ane te raste jyAM te catura rauhiNeya hato, te bhUmigRhamAM AvI. teNIne dekhI rauhiNeye pUchyuM, "tuM koNa che ane ahiM zA mATe AvI che?" te kanyA bolI - "huM dhanadattanI kautukapriyA putrI chu, 'kaLAvAnane priya ane ? budha evo tuM rohiNIno putra bhUmimAM vAsagRha karI rahelo che tene AdarathI jovAne koNa na Ave? jo hRdayamAM A nagara jovAnI tArI icchA hoya to mArI sAthe Ava huM tane badhuM nagara batAvuM." / / 300 / / pachI te rauhiNeye teNInI sAthe jaI rAtre badhuM nagara avalokana karyu. koI bIjA pradezamAM jatAM tene koI vidyAsiddha yogI malyo. teNe teno vidhipUrvaka yogya vinaya karyo. tethI te yogI hRdayamAM harSa pAmI gayo. mAna e moTA puruSonuM dhana che. te yogie rauhiNeyane adRzya thavAnI vidyA ApI. "vidyAsau vinayo yena, mukhyo pAyo nigadyate" vidyA meLavavAmAM mukhya upAya vinaya kahevAya che. te vidyApAThathI siddha karI, eTale tenAthI te avArita 'gati thayo. maNi, maMtra ane auSadha vagereno prabhAva acintya ja che. eka vakhate rauhiNeya te dhanadattanI putrIne paraNyo ane teNe tene te bhUmigRhanA eka bhAgamAM sthiti rahitapaNe rAkhI. pachI teNe pelA upAdhyAya pAsethI navIna adhyayana levuM baMdha kayuM. jyAMsudhI bIjuM vyasana na lAge tyAM sudhI ja vidyAnuM vyasana rahe che. eka vakhate te rauhiNeya vidyAnA balathI corI karavA mATe cAlyo, 1. kalAvAn pakSe caMdra. 2. budha rohiNIno putra che. 3. jene koI jatAM AvatAM rokI na zake evo. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 307
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaTTA vrata upara rauhiNeyanI kathA joSInu vacana prANIone mATe anyathA thatuM nathI. vidyAnA prabhAvathI loko jene sAva dekhI zakatA nathI evo te sarvanA ghara mUkIne rAjAnA gharamAM gayo ane rAjAne ozIkethI khaDgaratna DhALa, churI ane darpaNa laI te punaH potAne ghera cAlyo Avyo. teno pitA kharekhara tenuM Aq caritra zIghra jANato na hato. kAraNa ke "gUDhahRdAM puMsAM, jJAyate no viceSTitam" gUDha hRdayavALA puruSonuM caritra jANavAmAM AvatuM nathI. prAtaHkAle rAjAe jAgrata thaIne sarva joyu, tyAM te khaDga vagere cAra vastuo tenA jovAmAM AvI nahi; pachI rAjAe paheregIrone bolAvI krodha lAvI A pramANe kaDaM, "are! tamo hamezAM mAruM ghaNuM dravya khAI jAo cho ane mArA sarvasvane coranArA chatAM nirbhaya rahenArA coralokone kema pakaDatA nathI? zuM tamArAmAM kAMI dama nathI?" teoe rAjAnI AgaLa A pramANe kA, 'rAjan! ame jAgatA rahIe chIe, to paNa coranuM darzana thatuM nathI, to te moTA corane ame zaM karI zakIe?" te vakhate maMtrIe kA he svAmI, te cora koI vidyAsiddha puruSa che, to te parAkramathI sAdhya thaze nahiM, paNa koI upAyathI sAdhya thaze, tethI te corAyelI cAra vastuo tamAre hAtha Avaze." rAjA bolyo, "maMtrI, evo upAya zo che? te kaho." maMtrIe kAM, "prabhu! rAjamArgamAM eka mahela karAvo. pachI te mahelanI aMdara tamArI putrI vAsavadattAne rAkho. te siddha puruSa tamArI putrIne vaza thaIne tyAM Avaze. te potAnA bAhya ane abhyaMtara baMne svarUpane viSaya rasane laIne gopavI zakaze nahi, tethI te pragaTa thaI Avaze. pachI pAchaLathI badhuM thaI Avaze." maMtrInA kahevA pramANe rAjAe kayu. rAtri thatAM rauhiNeya tyAM Avyo. rAjakumArIne jotAM ja mohita banI gayo ane tethI teNe potAnuM zarIra rAjakumArIne batAvyu. kAmadevane jItanArUM tenuM aMga ane pelI khaDga vagere cAra vastuone dekhI te suMdaramAlAthI zobhatI rAjakumArI vAsavadattA kAmAtura thaI gaI. teNIe pUchyuM, "tame koNa cho?" rauhiNeye uttara Apyo, "jeo rAtre pArakA gharomAM pharanArAM che, te mAMhelo huM chu, te vicArI lyo." rAjakumArI bolI, "A tamArI pAse khaDga vagere vastuo che, te tame kyAthI meLavI che?" teNe kaDaM, "te meM rAjAnI pAsethI harI lIdhI che." rAjaputrI bolI, "tamArAmAM evI kaI siddhi athavA adbhuta buddhi che ke jenAthI tame askhalita paNe sarvatra Avo cho ane jAo cho? te kaho." pachI rauhiNeye potAnuM anupama kuLa ane vidyAnI prAptinI badhI vArtA kahI saMbhaLAvI. "abhyarthitaH striyA ko na, sarva guhyaM nivedayat" strInI prArthanAthI kayo puruSa guhya vAta na kare? pachI kAmane vaza thaI teNe te sarva rAjaputrIne arpaNa zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 308
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaTTA vrata upara rauhiNeyanI kathA karI dIdhuM ane dIpakanA agninI sAkSIe teNI- pANI grahaNa karyu. tyArabAda rauhiNeya potAnA bhUmigRhamAM jaI sukha nidrAye suI gayo. ahIM rAjakumArI khaDga vagere cAra vastuone laI rAjAnI pAse AvI. potAnA khaDga vagerene joI rAjAe kaDaM, "vatse! A cAra vastuo tane kyAthI prApta thaI? te kahe." rAjakumArI bolI; "mahelamAM AvelA cora pAsethI mane A cAra vastu maLI che." rAjAe kA, "tuM te corane ahiM kema lAvI nahiM? athavA te cora bhaya pAmIne kyAMka cAlyo gayo haze." "pitAjI, huM te corane tamArI pAse lAvIza." putrIe uttara Apyo. A pramANe kahI te vAsavadattA zarIre suzobhita thaI maMtrIne ghera gaI. teNIe maMtrIne karvA ke, "mArA pitA tamArA putrane bolAve che." te sAMbhaLI maMtrI bolyo, "mAre putra ja nathI." pachI vAsavadattAe rAtrino badho vRttAMta maMtrIne kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLatAM ja maMtrI saMbhrama pAmI gayo. pachI teNe potAnA putrane pUchyuM eTale teNe pitAnI AgaLa sarva satya hakIkata kahI ApI. pachI maMtrI nItighaTa rAjaputrI vAsavadattAne sAthe laI rAjamaMdiramAM Avyo. rAjaputrIe potAnA pitA AgaLa kaDaM ke, "A maMtrInA putre adRzya vidyAthI tamArA khaDga vagere corI lIdhAM." te sAMbhaLI rAjAe zaraNe AvelA maMtrIne kA ke, "tamArA putre corI karI che, mATe have tene maraNane ja zaraNa thavAnuM che." maMtrI namana karIne rAjA pratye bolyo, "rAjan! te mAro putra Apano jamAI thayo che, mATe te kadi paNa vadha karavAne yogya nathI." Azcarya pAmelA rAjAe potAnI putrIne pUchyuM eTale putrIe badhI yathArtha vAta jaNAvI. rAjAe punaH karvA "to paNa maMtrI! tamArA putrane ahIM lAvo." pachI maMtrIe pelA joSInI vAta pragaTa karI. jyAre samaya pUrNa thayo, eTale maMtrIe potAnA putra rauhiNeyane bhUmigRhamAMthI bahAra kADhyo. rauhiNeya moTI samRddhi sAthe rAjAnI AgaLa Avyo. rAjAe potAnA jAmAtAnA (jamAInA) mohane laIne tene adhuM rAjya Apyu. ane pelA joSIne ghaNuM dAna ApI sanmAna kayu. koI vakhate maMtrI nItighaTe potAnA putra rauhiNeyanI sAthe gurunI pAse jIvadayA sahita peluM digvirati vrata aMgIkAra kayu. ___ ekadA sImADAnA zatru rAjAonI sAthe rauhiNeyane yuddha thayuM, temAM te rAjAone rauhiNeye jItIne nazADI mukyA. pitAnI preraNAthI rohiNeya temanI pAchaLa doDyo. ghaNe mArge jaI rauhiNeye potAnA pitAne karvA ke, "ApaNe nagarathI ahIM kaTele raste AvyA?" "ApaNe so yojana AvyA chIe." maMtrIe uttara Apyo. te sAMbhaLI rauhiNeya tyAM ja sthira rahyo. pitAe kahyu, 'vatsa, tuM ahIM kema sthira zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 309
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaTTA vrata upara rauhiNeyanI kathA rahyo?" te bolyo "pitAjI ApaNe digvirati vrata lIdhuM che, tenA bhaMganA bhayathI huM ahIM rokAyo chu." pitAe jaNAvyuM, "vatsa! sukha thAya tevI rIte niyama pALavo ghaTe che, tethI te vrata AgAravALu kahevAya che." rauhiNeya bolyo, "janaka! jo puruSa paravaza hoya, to tene mATe AgAra kahelA che, paraMtu jo te svavaza hoya temaja prathama saMghayaNa hoya to tene mATe AgAra kahelA nathI." pitAe kaDaM, "vatsa! A zatruone choDavA na joIe, mATe AgaLa cAla." "haM kadi paNa niyamano bhaMga karIza nahi" puDhe kA, pitAno krUra ati Akaro Agraha chatAM paNa te rauhiNeya krUra na thayo. 'rauhiNeya saumya hato, eTale te krUra na thAya. je rauhiNeya krUra thAya, to te jyotiSazAstrathI viruddha gaNAya. pachI rauhiNeyano pitA nItighaTa tenA putre ghaNo vAryo, chatAM te mUDhabuddhivALo dveSI thaI keTaluMeka sainya laI zatruonI pachavADe cAlyo. tene joI zatruoe jANyu ke, "A mANasanI pAse sainya thoDaM che ane vaLI te vANIyo che, to ApaNane zaM karI zakaze?' AvaM ciMtavI te zatruo baLathI pAchA vanyA. ane teoe maravAno nizcaya karI te maMtrIne yuddhamAM mArI nAkhyo. je manuSyo nItidharmanA dveSI bane che, teornu zubha thatuM nathI. vaLI karvA che ke, "DAhyA puruSoe bIkathI nAzI jatA zatrunI pAchaLa jaq nahi. jo te maravAno nizcaya kare-maraNIyo thAya, to tenAmAM zaurya kadAcit pragaTa thaI Ave. jyotiSInA dveSIonuM kuzaLa thatuM nathI, vaidyonA dveSIone jIvita TakatuM nathI, nItinA dveSIone lakSmI rahetI nathI ane dharmanA dveSIone to kuzaLa, AyuSya ane lakSmImAMthI eka paNa rahetuM nathI."2 pitAnA mRtyunA khabara sAMbhaLI rauhiNeya parama vairAgyane pAmI gayo. pachI potAnA putrane rAjya upara besADI pote dIkSA grahaNa karI, te vrata pALI aMte anazana laI mRtyu pAmI sukha saMpattimAM caDhIyAtA evA acyuta devalokamAM gayo. A pramANe rohiNeya digvirati vrata pALavAthI sukhI thayo ane teno pitA nItighaTa te vrata bhAMgavAthI zatruone hAthe mAryo gayo. maMtrI nItighaTa doSAkara ane rauhiNeyathI ja varjita rahyo tethI teno deha tamathI grasta thayo, e avazya ghaTita ja thayu. te baMnene Aloka ane paralokamAM 'parAbhUti thaI hatI, te uparathI A chaTuM vrata pALavU joIe ke jenAthI kaSTa na thAya. / / 358 / / iti SaSThavratam 1. rauhiNeyano artha budha graha thAya che. tene jyotiSamAM saumyagraha kahelo che. 2. na nimittadviSAM kSemo, na AyurvedyakavidviSAM / na zrInItidviSAmekamapi dharmadviSAM na hiM / / 5 / / 3. nItighaTanItino ghaTo hoya te (ajJAna-mithyAtva yoge) doSAkara doSanI khANarUpa thAya athavA caMdra ane rauhiNeya budhathI varjita hoya, to te tama-rAhuthI grasta thAya che. pakSe tama-ajJAna. 4. ekane parAbhRti-moTI samRddhi ane bIjAne parAbhUti-parAbhava thayo hato. 310 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA vrata upara svarNazekharanI ane maheMdranI kathA je bhogopabhoganI vastuomAM varjavA yogya hoya te varjavI ane je varjI zakAya tevI na hoya, to tenI aMdara amuka saMkhyAno niyama dhAravAmAM Ave, te bIjuM guNavrata kahevAya che. te bIjA bhogopabhoga nAmanA guNavratane je dharmaparAyaNa puruSo nitye aMgIkAra karI pALe che, teo svarNazekharanI jema dIrgha AyuSya ane paralokamAM sadgatine prApta thAya che ane je puruSo te vrata laI tenI virAdhanA kare che, teo maheMdranI jema alpa AyuSya ane paralokamAM durgatine prApta thAya che. svarNazekhara ane maheMdranI kathA caMdana nAmanA nagaramAM zaMkhanA jevA ujjvaLa yazavALo zaMkha nAme eka rAjA pUrve thayo hato. te nagaramAM yazodhavala nAme eka zreSThI raheto hato. te zeThane maheMdra ane svarNazekhara nAme be putro hatA. te baMne yuvAna vayane prApta thatAM eka vakhate zreSThIe temane pUchayuM ke, "tame bane tamArA kuTuMbano nirvAha zI rIte karazo?" te sAMbhaLI teomAM moTA pavitra putre pitAne kahyuM ke, "huM uttama dezAMtare jaI vepAra karI mArA kuTuMbano svakuLanI yogyatA pramANe nirvAha karIza." bIjA putre kahyuM ke, "huM be rAjaputrIone paraNI rAjA zaMkhane zaheramAMthI bahAra kaDhI mUkI rAjA thaIne mArA kuTuMbano ane bIjAno nirvAha karIza. pitAjI, tamAre tenI zI ciMtA che?" nAnA putranAM AvAM vacana sAMbhaLI pitAe krodhathI kayuM, "are vAcALa ! AvuM amaMgaLa ane ayogya pratyakSa kema bole che? tuM mAruM ghara choDI de, nahIM to tAro deha raheze nahIM. tuM amAruM duHkha laIne dUra thA ane tevI jarI tArA kulanuM rakSaNa kara." A pramANe tarachoDIne pitAe tene baLAtkAre kADhI mukyo. te tyAMthI nIkaLIne sArA matavALA nAgapura nAmanA nagaramAM gayo. tyAM lekhazALAmAM rahelA cauda vidyAomAM catura evA pAThakane praNAma karI teNe A pramANe kahyuM, "upAdhyAyajI, Apa mane ghaNI uttama kaLAo bhaNAvo." te sAMbhaLI upAdhyAye kahyuM ke, "vatsa mArI pAse khuzIthI adhyayana kara." pachI adhika buddhivALA tene upAdhyAya AdarapUrvaka bhaNAvA lAgyA. te joI bIjA abhyAsIo tenI upara matsarabhAva darzAvA lAgyA. paNa te temanA manane saMtoSa ApavA mATe tenI darakAra karato nahiM. lokomAM kahevata che ke, "samavAyo jayAvahaH " samavAya saMpa che, te ja jaya ApanAro thAya che. te pAThazALAmAM lakSmIpati rAjakumAra sadA vidyAabhyAsa karavA Avato. tenI pAse jaIne e svarNazekhara vividha jAtanuM jJAna sAMbhaLato hato. teNe sarva lipio ane vizvamAM vikhyAta evI aneka bhASAo jANI lIdhI. gurunA prasAdathI zuM na thAya? zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 311
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA vrata upara svarNazekharanI ane maheMdranI kathA A arasAmAM magadha dezamAM caMdra nAme eka rAjA hato. te rAjAne dhAriNI nAmanI rANInI kukSithI mRNAlinI nAme eka putrI thaI hatI. te yauvanavayane prApta thaI. teNInA jevo koI jAtimA prakhyAta vara maLato na hato. tethI rAjA ciMtAtura raheto hato. tene te putrI ciMtA ApanArI thaI paDI. eka vakhate rANIe rAjAne ciMtAtura joI pUchyuM, "svAmI, tamane zuM kAMI pIDA che?" te sAMbhaLI rAjAe kA, "mane putrI hamezAM mAnetI che, paraMtu teNIne yogya evo vara jovAmAM Avato nathI, tethI mane duHkha thAya che." te sAMbhaLI rANIe ciMtavyu ke, "aho! caMdrane 'mRNAlinI priya hoya che, paNa A to teno savitA che tethI tenA prabhAvathI tene duHkha thAya e ghaTita che." rANI bolI-"ApaNA maMtrInA putrane te putrI Apo, to te sukhe rahe, kAraNa ke te sukumAra che. eTale kadi bAhara Avato nathI, te sAMbhaLI rAjAe eka vakhate maMtrIne bolAvIne kaDaM ke, "tamArA putranI sAthe mArI putrIno vivAha karIe." te sAMbhaLI maMtrIe potAnA manamA zaMkA lAvIne vicAryu ke, "mAro putra koDhIo che. tethI te coranI jema ekAMte ja rahe che. meM te vAta chUpAvavA lokomA judI rIte vAta calAvI che. have A rAjA taraphathI mAre vikaTa saMkaTa AvI paDyu. jo te sAcI vAta hamaNAM ja karIza, to tethI nukasAnI thaze, mATe hAla to vakhatano vilaMba karavA rAjAnA vacanane mAnI lauM." Aq vicArI teNe rAjAnuM vacana kabUla karyu. sukRta vinA tevI saMkaTamAMthI mukta thavAnI buddhi utpanna thatI nathI pachI ghera AvIne potAnI patnIne te svarUpa kahyu. teNI e kahyu ke he nAtha! Ape A ghaNuM ja viparita kayuM che. maMtri e kahyu ke tuM kheda na kara. duSkara kArya karanArI gotradevInI ArAdhanA karIne sarva uttama karIza. vidhi pUrvaka gotradevInI ArAdhanA karI. gotradevIe kahyu. nAgapura nagaramAM vanamA rahelA uttama (svarNa zekhara) kumArane tArA mANaso mokalIne lAva. tenA kahevAthI teNe potAnA mANaso mokalyA. te avasaramAM te paNa krIDA karavA vanamAM Avelo. teoe tene ghoDA upara besADIne potAnA sthAnamAM zIghra AvyA. "bhAgyodaye nRNAM yena, sarva bhavati suMdaraM" bhAgyodayathI puruSoMne sarva kArya suMdara thAya che. pachI maMtrie vidhipUrvaka zRMgAra karAvIne. hAthInA skaMdha upara besADIne rAjAnA maMdiramAM (mahelamAM) laI gayA. zubhamuhUrttamAM mahotsavapUrvaka rAjAnI putrIno hAtha grahaNa karyo eTale paraNAvI. te avasaramAM te kumAre rAjAnI putrInA hAthamAMthI mudrAratna (aMguThI) laIne potAnI aMgulImAM paherI lIdhI. vivAha kArya pUrNa thayA pachI je mANaso tene laIne AvyA 1. mRNAlinI-poyaNI. 2. savitA-pitApakSe sUrya.. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 312
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA vrata upara svarNazekharanI ane maheMdranI kathA hatA teoe tene pAcho nAgapuramA choDI dIdho. kAraNake 'dhUrtA AtmIyakAryagAH" dhUrta puruSo svArthane sAdhanArA hoya che. te pachI te ciMtAtura thayelo kyAMya paNa sukha pAmato nathI, jyAM tyAM bhojana kare che ane jyAM tyAM zayana kare che. eka vakhata deva kulikAmAM sutelA te svarNa zekhare lokonA moDhAthI sukhakArI prItikara vacano sAMbhanyAM ke magadhadezamAM zveta ghoDAono mAlika caMdrarAjA che. teNe khodatA sarovaramAMthI keTalAMka patro prApta karyA che. / / 400 / / paraMtu hamaNAM te patronI lIpine koI vAMcI zakatuM nathI. tethI teNe paTaha vagaDAvyo che. ke je vidvad ziromaNi puruSa A patrone vAMcaze tene potAnI rAjaputrI ane adhuM rAjya arpaNa karaze. paraMtu hajI sudhI te paTahane paMDitomA uttama hIrA jevA koIe sparza karyo nathI. te sAMbhaLIne te svarNa zekhara tyAM cAlyo. tyAM jaIne teNe te paTahane hAthathI sparza karyo. rAjapuruSoe tene rAjaprAsAdamAM laI gayA. tenu sanmAna karIne rAjAe te sabhAmAM te patro tene batAvyA. teNe paNa te zIghra potAnA nAmanI jema vAMcyA. temAM A pramANe lakhela hatuM. A patro jyAM nIkalyA tyAMthI daza hAtha upara bhUmimAM 13 / / sADI tera kroDa suvarNa dATeluM che. rAjAe te sthAna para jaIne joyuM ane te suvarNa manyuM. rAjAne paNa te nidhi joIne atyaMta harSa thayo. rAjAe je svIkArela te pramANe tene ardha rAjya ane kanyA ApI. vivAha pachI copATa khelavAnA samaye eka vakhata kanakamaMjarI rAjaputrIe potAnA patinA hAthamAM potAnI moTI benanA nAmanI mudrikA joIne Azcarya pAmIne pati pAsethI te laIne te rAjAnI pAse gaI. rAjAnI Agana te mukI. rAjA paNa te joIne Azcarya pAmyo ane pUchyuM A te kyAM prApta karI? tyAre te putrIe kahyaM tamArA jamAInA hAthamAMthI. rAjAe jamAIne bolAvIne pUchyuM jamAIe kahyu ke karamelApanA samaye meM haraNa karI hatI. te pachI te mudrikAne chupAvIne rAjAe moTI putrIne bolAvI kazaaMgavAlI te tyAM AvI pitAnA caraNomAM namaskAra karIne zoka sahita kRSNa mukhI thai rAjAnI Agala te beThI. rAjAe pUchyuM he vatsa! tArI A dazA zA kAraNathI thaI? teNe paNa maMda-maMda svarathI je banyuM te potAnA pitAne kaDaM. je mane paraNanAra hato te bIjo hato. A maMtrIputra nahoto. teNe tyAre mAruM mudrikAratna haraNa kareluM che. kyAreya paNa A maMtrIputranA hAthamAM te mudrikAratna dRSTine sukhakArI jovAmAM AvatuM nathI. tethI tene huM (maMtriputrane) bhAInI jema mArnu zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 313
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA vrata upara svarNazekharanI ane maheMdranI kathA chu. ane te ciMtAnA kAraNe durbalatA mArAmAM AvI che. pachI rAjAe svarNa zekharane bolAvIne pUchyuM. he vidvad! A mudrikA tArA hAthamAM kyAMthI AvI? tyAre teNe te pUrvano sarva vRttAMta nirvivAda rIte rAjAnI Agala kahyo. tyAre rAjA te jamAI upara khuza thayo. pachI maMtrI ane maMtrI putrane zIghra bolAvyA. makSikAnA puMjathI yukta malelI nAzikAvAlo, kuSTarogathI grasita, uttama jano dvArA niMdanIya te putrane joIne rAjA gUDha kopathI bolyo. he maMtrI! tArA putranI AvI avasthA kema dekhAya che? tyAre te maMtrI bolyo. vivAhanA samayathI AnI AvI avasthA thaI che. kAraNa ke vivAhanA samayamAM Ape ane sarva lokoe Ane joyelo che. hamaNAM je parAvarta thayuM che te ApanI putrInA saMparkathI thayela che. tyAre rAjAe rAjAnI putrIne bolAvI tyAre teNe sva kuladevatAne uddezIne karvA ke jo A maMtrinA vacana satya hoya to mane paNa AnA jevI kara ane jo A mRSAvAdI hoya to sarva lokonA dekhatAM pApakArI evA A maMtrI putranA mastakanA so TukaDA thAya. ane teja samaye tenA mastakanA so TukaDA thaI gayA. kAraNa ke "satInAM vacanaM sadyaH satyaM saMjAyate bhuvi / " pRthvI para sationA vacana zIghra satya thAya che. te maMtrI putra marIne durgatimAM gayo. saparivAra maMtrIne rAjAe potAnA dezamAthI nirvAsita karyo kAraNa ke rAjAo "tatkAla phaladA nRpAH" rAjAo tarata phala ApanArA hoya che. te pachI mRNAlinI potAnA patine meLavIne harSIta thaI. te paNa banne patnionI sAthe bhautika sukhane bhogave che. te pachI te zaMkharAjAne jItavA mATe rAjAnA AdezathI maMtrionI sAthe sainyathI paravarelo cAlyo. te svarNazekhara rAjAne Avato sAMbhaLIne zaMkharAjA potAnA caMdanapurane choDIne palAyana karI gayo. te pachI nagaramAM janatA dvArA kRta mahotsava pUrvaka svarNa zekhare praveza karyo. "puNyAta sarvatra mAnyatA" paNyathI sarva sthAnake mAnyatA thAya che. rAjA svarNazekhara AvyA pachI zaMkha rAjAe je 'kaMkaNatA choDI didhI te ghaTIta che. jevo saMga tevo raMga thAya te yukti paNa ema ja dekhAya che. vanavAsamAM paNa zaMkhane guNasaMgraha na thAo temAM paNa tene jIvana na hatuM. e moTuM Azcarya kAraka banyu. yaza zreSThi ratnathI bharelA srvaNa thAla prAbhRtanA bheTaNAnA rUpamA mukIne 1. kaMkaNa zaMkhanA bane che ane zaMkhe kaMkaNatA-kaMkaNapaNuM choDayuM te Azcarya. 2. zaMkhane vanavAsamAM-jalavAsamAM ja guNasaMgraha thavo joie. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 314
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA vrata upara svarNazekharanI ane maheMdranI kathA potAnA putra sahita rAjAnA caraNamAM namyo. te avasare svarNazekhara rAjAe svaccha manathI te zreSThine pachyaM. he zreSThina! mane oLakho cho? teNe karkhA Apane koNa na oLakhe! vyavahArathI vyavahArI evA mane oLakho cho arthAt huM rAjA chu e pramANe oLakho cho. paraMtu potAnA putra svarNazekharanA rUpamAM nathI oLakhatAMne! te sAMbhaLIne zreSThi potAnA mahendra nAmanA putranI sAthe Azcarya pAmyo. to paNa zaMkIta manavALo thaIne mauna dharIne ubho rahyo. bhAgyathI pradhAna evA te svarNazekhare potAnA pitAno satkAra karIne potAno sarva vRttAMta kahyo. ane potAnA bhAIne pradhAna ane zreSThipada para potAnA pitAne sthApita karyA.. eka vakhata bhAInI sAthe rAjA naMdana udyAnamA rahelA dharmaghoSanAmanA sUri bhagavaMtane vaMdana karavA Avyo. guru bhagavaMte bAra vrata para dezanA ApI ane temAM bhogopabhoga vrata para vizeSa vivecana kayu. he rAjan! A vrata svIkAra karanAre prayatna pUrvaka bAvIza abhakSya choDavA, vivekione madyamAMsAdimahAvigaIyo choDavI. batrIza anaMtakAya kaMdamULAdi choDavA, jaMtu yukta phala, patra, puSpa, dhAnya choDavA. paMDitoe pAparnu mULa jemAM che evA paMdara karmAdAna kharakarma Adi paMdara karmAdAno choDavA. te sAMbhaLI saMsAramA dharmane ja sArabhUta gaNIne rAjAe bhAInI sAthe te vratane grahaNa kayu. vasaMtaRtunA samaye te potAnA bhAInI sAthe eka vakhata udyAnamAM potAnA suMdara parivAra sAthe gayo. tyAM vanapAlake suMdara phaLo rAjAnI AgaLa mUkyAM. te phaLo joIne rAjAe teone pUchyuM ke he bhAIo! A phaLonuM nAma zaM che? tyAre udyAnapAlake kahyu ke he rAjan! A phaLonuM nAma ame jANatA nathI. paNa ati manohara apUrva phaLone joIne ame lAvyAM chIe. rAjAe kayuM huM AnuM nAma ane guNa na jANavAthI kyAreya khAvAno nathI. kAraNa ke mAre ajJAta phaLa na khAvAno niyama lIdhela che. mahendre te phaLa rasano arthi banIne khAdhA. te viSavRkSanA phaLonA kAraNe kSaNabharamAM maraNane prApta thayo. te mahendra marIne vyaMtara nikAyamAM deva thayo. potAnA bhAIne maraNa pAmelo joIne potAnA putrane rAjya upara sthApana karIne svarNazekhare yazodhara gurunI pAse dIkSA grahaNa karI. cAritranuM pAlana karI AyuSya pUrNa karIne uparanA grevaiyakamAM te utpanna thayo. A pramANe bhogopabhoga vrata pAlana ane apAlanathI mAnavo A saMsAramA sukha duHkhane prApta karanArA thAya che. "A pramANe sAtamuM vrata khuuN."||451|| iti saptamaMvratam zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 315
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamA vrata upara vIrasena ane padmasenanI kathA pIrasena ane padmasenanI kathA kAraNa vagara je jano karmarAjAthI daMDAya che. dharmadravyanuM apaharaNa karavU te anartha daMDa kahevAya che. madyamadirA jevA rasavALA pIvAnA padArtho na khAvA te jANIne te choDavAthI trIjuM guNa vrata thAya che. je puruSo A pRthvI para anartha daMDane taje che. teo vIrasenanI jema dhanya puruSo pApa karmathI vivarjita sarvamAnya thAya che ane jeo kUTamaMtrAdi vaDe kliSTa buddhivALA thai khoTAvicAro vagerethI anarthadaMDane seve che. teo padmasenanI jema mahAduHkhane pAme che. jema ke vIrasena ane padmasenavI kathA malaya nAmanA nagaramAM vimala nAmano rAjA, vIrasena nAmano zreSThi ane tenI vIramatI nAmanI patnI hatI. tenI kukSIthI padmasena nAmano putra thayo hato. te huSTa buddhivALo maMtrataMtranA prayogamA AdaravALo hato. ekavakhata zruta samudranA pAragAmI puNyadAyinI tenI vAhana zAlAmAM zrutasAgara sUri rahelA hatA. tyAre vIrasenanI sAthe padmasena namaskAra karIne gurunI sAme ucita sthAnake beThA. te samayamAM koI vyaMtara sUri bhagavaMtanI najare Avyo tene uddezIne hitakArI upadeza AcArya bhagavaMte Apyo. ke he deva! tuM nirarthaka pApa zA mATe upArjana kare che. 'vibudhajano to jarUra hoya to paNa jIvaghAta karatA nathI ane tuM svArtha siddhi vinA je jIvaghAta kare che sAruM nathI. te zabdo sAMbhaLIne vIrasena zreSThie pUchyuM. Apa A upadeza kone Apo cho? AcArya bhagavaMte kaDaM vyaMtarane Apu . teNe pUchyuM 'kyAM che?' sUrijIe kahyu tArA putranI DAbI bAju ubho che. vIrasene kIdhuM amane kema dekhAto nathI. gurue kahyu. tamArA jevAone e dRSTi pathamAM na Ave. tyAre vIrasene pUchyuM ahiM ANe zuM anartha karyo che. tyAre guru emane arthano nirNaya karAvavA mATe bolyAM. vijaya nAmanA nagaramAM arimardana nAmaka rAjA che. tene siMha samAna vikramazALI subuddhinAmano maMtrI che. te maMtrIne vijaya nAmano putra che. ekadA rAja sabhAmAM koI kRtajJa pUNyazALI nimittajJa Avyo. rAjAne AzIrvacana daIne Asana upara beTho. tenI sAme phaLa mukIne rAjA tenA prati bolyA. he nimittajJa! tame zaM nimitta jANo cho? jo jANatA ho to hamaNAM bolo. nimittiyAe paNa kayuM he rAjan! huM bhUta, bhaviSya ane vartamAnanA banAvo jANuM chu. rAjAe kahyu bhUtakALanA 1. vibudha-devatA ane vidvAna. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 316
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamA vrata upara vIrasena ane padmasenanI kathA nimittane jANavArnu kAMI prayojana nathI. he vidvad ziromaNi! bhaviSyanA kAMIka nimittane tame kaho. teNe kartuM he svAmin! maMtri kuTuMba sahita maMtrino AjathI sAtame divase (kSaya) nAza thaze. rAjAe kahyaM ahiM vizvAsa zaM? he rAjan! hamaNAM Apano hAthI staMbha ukhADIne ahiM Ave to mArA vacanane satya mAnajo. A pramANe te bole che tyAM to te hAthI tyAM AvI gayo. te joIne rAjA viSAda khedane prApta thayo. jema koI zApathI kheda pAme tema. rAjAne khedita joIne maMtri bolyo. he rAjan! Apa kheda zA mATe karo cho. huM AnI pratikriyA karIza. te pachI te maMtrIe te nimittajJane ghare laI jaIne pUchyuM kyA hetuthI mArA kulano nAza thaze! teNe kadyu tamArA putrathI. maMtrIe pUchyuM zuM karavAthI mArA kulano kSaya thaze? teNe kaDaM rAjAnA ghare anyAya karaze tethI tArA kulano nAza thaze. maMtrIe teno satkAra karIne tene rajA ApI. pachI putrane ekAMtamAM bolAvIne kA ke he putra! tArAthI ApaNA sarva kuTuMbano kSaya niyamA thaze. teNe kaDaM he tAta! to huM hamaNAM ja marI jaIza. huM ApaNA kuTuMbano saMhAra koI paNa hisAbe nahIM karUM. maMtrIe kahyu tArA maravAthI kuTuMbane jIvADu to mAruM vicAromAM caturatA bhayuM buddhizALIpaNuM zA kAmarnu? tane ane ApaNA kuTuMbane jIvADu tyAre mArI buddhi siddhikaranArI jANavI. A mATe tAre mAruM vacana svIkAra. teNe kardA AmAM ApanuM zuM vacana che? maMtrIe kahyaM tuM A moTI maMjuSA (peTI) mAM praveza kara. tethI tAruM ane kuTuMba- jIvita raheze. puDhe hA pADavAthI pakavAna, pANI sAthe te putrane nirupadrava rIte peTImAM pUryo. ane te peTIne rAjasabhAmAM laI jaIne rAjAne kahyu. he svAmin! naimittikanA vacana jo satya thAya to AmAM rahela mAruM sarvasva grahaNa karavU. na thAya to mane Apaq. paraMtu A peTI te divasa na Ave tyAM sudhI ApanI najara samakSa rAkhavI. ___ ema kahIne te peTI nRpanA jotA tALA sahita tyAM mukI ane cAbI rAjAnA hAthamAM ApI. rAjAe paNa tene surakSita sthAne mukAvI. te pachI maMtrI ghare jaIne gharane suvyavasthita karIne paMca namaskAranu manamAM dhyAna karato rahyo. sAtame divase maMtriputre rAjakanyAnA mahelamAM jaIne rAjakanyAnI pAse anucita yAcanA karI teNe na svIkArI. tyAre te teno veNI pAza kApIne laI gayo. nUpaputrIe bhayAkUla thaIne buMbArava kaoN. subhaTo doDyA. te maMtrIputra veNI sahita nAsIne maMtrInA ghare gayo. subhaToe rAjAne te vAta kahI. rAjAe senApati caMDasenane maMtrinA kuTuMbane putra sahita mAravA mATe mokalyo. caMDasena senA sahita tyAM gayo. maMtrie potAnA gharanuM dvAra baMdha karIne senApatine Adara sahita kahyu. amArA prANo zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 317
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamA vrata upara vIrasena ane padmasenanI kathA nimittika vacanathI pUrve paNa ApelA che. paraMtu ekavAra mane rAjAnI pAse hamaNAM laI jAo ane huM rAjAne ekavAra amRta jevI sArabhUta vijJapti karUM. maMjuSAmAM rahela amAru ratnAdidhana huM pote rAjAne parIkSA pUrvaka ApuM. anAyAse karela kArya pAchaLathI pazcAttAparnu kAraNa bane che tethI vicArIne A kArya karavU nahi to uMdarane mAravA mATe eka moTA parvatane khodavA jevA anarthanA mATe thAya. te sAMbhaLIne senApatie rAjAnI AgaLa te vAta kahI. rAjAe maMtrIne bolAvyo. maMtrIe peTI maMgAvIne kholAvI. temAM maMtrIputranA DAbA hAthamAM veNipAza. jamaNA hAthamAM chUrikA joIne rAjA vismaya pAmyo ane maMtrine pUchyuM. A zuM che? teNe kartuM. rAjan! A mArI buddhinI kalpanA. rAjAe pUchyuM. to A kezapAza enA hAthamAM kyAMthI? maMtrIe kahyu. he rAjan! A ceSTA koI vyaMtaranI karelI che. ema jANuM chu. tyAM to te vyaMtara paNa chUrikA veNi sahita aTTahAsya karato AkAzamArgamAM gayo. rAjAe rAjakanyAne bolAvIne pUchyuM. tAre zuM thayu.? teNe paNa je lokoe joyuM te ja kahyu. / / 500 / / rAjAe maMtrine putra sahita sanmAnita karyo. te vyaMtara hamaNAM ahiM Avyo che tene meM hamaNAM upadeza Apyo ke A anartha daMDa vyarthanA pApa pradAyaka che te na karavo. te sAMbhaLIne zreSThiputra sahita te vyaMtara pratibodhita thayo. teNe anarthadaMDano tyAga karIne vyaMtara potAnA sthAne gayo. vIrasena ane padmasena bannee gurune kamu. suvratonI sAthe amane paNa A vrata Apo. sadgurue te sAMbhaLIne kaDaM. tamane A vrata duSkara che. gRhasthe te vrata svIkAryA pachI apadhyAna na karavaM. pApa kAryono upadeza na karavo. hiMsAnA sAdhana koIne na ApavA. auSadha maMtra AdinA viSayamAM koIpaNa jAtanA zabdo na kahevA. pramAda na karavo. deva gurunI AzAtanA na karavI. aticAronuM sevana na karavU. te sAMbhaLIne zreSThi bolyo. ApanA AdezathI yathAzakti hu~ pAlana karIza. tyAre gurue tene vrata Apyu. padmasena to bhagnabhAvavALo thayo paNa pitAnA Adeza AgrahathI bAhyavRttithI sAMbhaLIne gurunA vacanane svIkAryu. ___eka vakhata te nagaramAM koI dhUrta puruSa Avyo te maMtrayaMtrAdi vaDe lokone sAdarapUrvaka ThagavA mAMDyA. padmasena rasapUrvaka te dhUrtanI rAtadivasa sevAmAM rahevA lAgyo. tenA pitAe viziSTa rItithI ucita bhASAmAM tene samajAvyo ke "mAyAvI, ThagavAmAM Asakta, duSTa liMgavALAono kyAreya tAre saMga na karavo joIe. temAM paNa maMtrayaMtra mATe vizeSa tayA kyAre paNa na karavo. dharma kriyA karanArAe anarthadaMDanI 318 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamA vrata upara vIrasena ane padmasenanI kathA viratI karela che tethI Ano saMga tAre sarvathA varjavo. pitAe vicAravA yogya ghaNA vacanoM vaDe nA pADayA chatAM pitAnA sArA vicArone tarachoDIne padmasene tenI saMgata na choDI. rAtadivasa enI saMgatamAM ja rahevA lAgyo. ___eka vakhata ratnacUDa nAmano eka mitra tene malyo teNe paNa tenI pAse rahela maMtra pATha zikhyo. te pachI teNe pUchyuM. tArI pAse maMtro che te maLaze. teNe kaDaM ke teNe mane kuTamaMtrAdi ApIne Thagyo che. padmasena te sAMbhaLIne tenA prati bolyo. jo A pramANe hoya to mane auSadhAdi maMtra kahyA che te sarva satya ja che. tuM mArI pAsethI vaMdhyAkalpa grahaNa kara. kAraNa ke strIone putrAdinI prApti nizcayathI thAya che ane ApaNuM mahatva vadhe che. tethI ratnacUDe te grahaNa karyo. te pachI teNe rAjarANInA upara te prayoga karyo. utkuTa auSadhanA prayogathI te maraNAvasthAne prApta thaI rAjAe potAnA puruSo dvArA tene ratnacUDane bolAvIne mayurabaMdhathI baMdhAvyo. ane lokomAM tenI niMdA thaI. rAjAe kayuM. re adhama! te A zuM karyu hamaNAM mArI patnI zeSa jIvitavALI thaI gaI che. jethI mArI hamaNAM zI sthiti thaI che. teNe kA. mane padmasene vaMdhyAkalpa Apyo hato te meM niSputrIdevI upara prayoga karyo. rAjAe tene niraparAdhI mAnIne choDyo. pachI padmasenane bolAvIne kopasahita tene kahyu ke te ratnacUDane vaMdhyAdoSane haraNa karanAra khoTo kalpa kema zikhavADyo? te vakhate padmasene kahyu. ke huM tene oLakhato nathI. te sAMbhaLIne rAjAe vicAyuM / A kUTabhASI che emAM saMzaya nathI. krodhathI jAjvalyamAna rAjAe kahyu ke tArA potAnA doSathI jo mArI patnIne kAMI viruddha thaI gayuM to nizcayathI tAro ziracheda karAvIza. rAjAnA te vacana sAMbhaLIne bhayabhrAMta thayelo te hRdaya phATavAthI marIne cothI narakamAM gayo. vIrasena pApa saMtApathI dUra rahIne potAnA lIdhela vratane sArI rIte pALIne AyuSyapUrNa karIne IzAna devalokamAM deva thayo. potAnA AtmAnu hita IcchanArAe A pramANe anarthadaMDanA niSedhathI ane AdarathI prApta sukhaduHkhane jANIne A anarthadaMDa nivAraNa karavaM. A pramANe aSTam vrata kahyu. AzAnI viratI jemAM mukhya che evA A traNa guNavratoMnA svarUpane bhavyAtmA zrAvako mATe jagadgurue kahyA. / / 530 / / iti aSTamaMvratam zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 319
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA vrata upara vAnaranI kathA vAnaranI kathA sAdhuo mATe sAmAyika vrata sadAkALanA mATe ane zrAvako mATe be prakArathI traNa prakArathI be ghaDI paryaMta mATe kahela che. A sAmAyika vratanI zuddhatAthI paripAlanA karanAra mAnava ziva sukhane pAme che. to lAkha suvarNanA dAnanI AnI sAme zuM kiMmata? samatA yukta sAmAyika vratanI paripAlanA tiryaMcayonino jIva paNa devattvane prApta kare che. jema vAnara devalokamAM gayo. zaktimatI nagarImA pUrve eka siddha nAmano auSadhIno jJAtA vaidharAja hato te lobhI thaIne muniyoMne choDIne mAnavone Thagato hato. ArtadhyAnathI marIne aMte te vAnaranA rUpamA janamyo. mAnavothI rahita vanamA vAnariyoMnA yuthanA nAthanA rUpamA parAkramI vAnara thayo. eka vakhata sArthathI cUkIne sAdhuo te araNyamAM AvyA. temAM eka sAdhu bhagavaMtanA pagamAM duHsaha evo kAMTo pesI gayo. te munie puNyazALI tapodhana evA sAdhuone kahyu ke mArAthI cAlI zakAya ema nathI tame AgaLa cAlo. te sarve tenI pAse kSamApanA karIne gayA. te vedanAthI pIDita tyAM rahyo. te samaye vAnarayutha tyAM Avyu. sAdhune joIne krodhita thaIne yoddhAnI jema tenI sAme mAravA mATe te vAnaro doDyA. teTalAmAM te vAnarono adhipati vAnara tyAM Avyo. muninA darzanathI tene jAti smaraNa jJAna thayu. te pachI teNe munighAta karavA udyata thayelA te vAnarone rokyA. yatine praNAma karIne vizalya auSadhInA prayoga vaDe temane nizalya karyA ane vraNarohiNI auSadhI vaDe nivraNa karyA. te pachI te vAnaranI AMkho AMsuthI bharelI joIne munie kahyu upakAra karIne paNa tuM duHkhI kema che? te pachI te vAnare potAnA pUrvabhavanuM varNana saMkSepamAM bhUmi upara akSaro lakhIne batAvyu. svastha thayelA muni bhagavaMte paNa tene pratibodha Apyo. ArttaraudradhyAna na karavU. zubhadhyAnathI vivarjIta evA te ArtadhyAnanA kAraNe pUrvano manuSyabhava hArIne tiryaMcapaNuM prApta kayuM che. raudradhyAnathI narakanI prApti thAya che. A kharAba dhyAnane choDIne kalyANakArI sAmAyika vratane grahaNa kara. jethI svarga apavarganI prApti thAya. teNe paNa muni bhagavaMtanuM vacana sAMbhaLI te sadbuddhi vAnare te muninA pAse bhAva sAmAyikano abhigraha dhAraNa karyo. pachI te sAdhu saMmeta zikhara parvata upara jaIne potAnA gurune manyA. te vAnare anyadA parvata upara sAmAyika Adaryu. bhAvibhAvanA yoge tyAM koI eka siMha AvI caDyo. tyAM te vAnara Arta tathA raudradhyAnano parihAra karIne sthira rahelo tene te siMhe bhakSaNa karI lIdho; te mRtyu pAmI jinazAsananuM sAnnidhya karanAro maharddhika ane dhArmika vyaMtara zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 320
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA vrata upara vAnaranI kathA devatA thayo. tyAM ghaNA sukha bhogavI kAla pUrNa thatAM tyAMthI cyavIne te yathArtha nAmathI vikhyAta maNimaMdira nAmanA nagaramA rAjA maNizekharanI patnI maNimALAnA udaramA utpanna thayo. rAtre zubha svapnAthI sUcita ane yogya kriyAvALo te pUrNasamaye putrarUpe utpanna thayo. tenuM nAma aruNadeva pADavAmAM Avyu. te anukrame kalAkalApathI yukta yauvanavayane prApta thayo. eka vakhate te sumati nAmanA amAtyanI sAthe vanamAM gayo, tyAM vacamAM eka strIne hIDoLA upara beThelI joI. te yuvatinA kaTAkSothI vIMdhAyelo te teNInI pAchaLa cAlyo tyAM te strI tatkALa adRzya thaI gaI. / / 555 / / te samaye koI vidyAdhara tenI AgaLa pragaTa thayo ane teNe kopanA ATopathI ati Akula thaI te kumArane A pramANe kaDaM, "are! meM grahaNa karelI A strInI tuM icchA kare che, jo tenI icchA karavI hoya, to mArI sAthe yuddha kara." A pramANe kahI te kumAranI sAthe teNe yuddha kayu. vidyAdhara kumArathI haNAIne vRthA paraloke gayo (maraNa pAmyo). te vakhate nATyonmatta nAmanA te vidyAdharanA baMdhue AvI te kumArane ane sumatimaMtrIne upADI AkAzamAM pheMkyA. teo baMne paDatAM paDatAM eka kUvAmAM paDyA. kUvAmAMthI ghonuM pUchaDu avalaMbI teo baMne bahAra nIkalyA. te vakhate tRSAtura thayelA kumAre maMtrIne kAM ke, "maMtrI tame ahiM raho. mane tRSAnI ati bAdhA thaI che, to hu~ gAma vageremAM jaI koI jalanA sthAnanI tapAsa karUM." A pramANe kahI maMtrIne tyAM mUkI kumAra be koza AgaLa gayo, tyAM kAMgarAvALo eka kIllo tenA jovAmAM Avyo. tenI aMdara teNe praveza karyo, tyAM lakSmIdevInuM eka maMdira joyu. te maMdiramAM kSobha pAmyA vagara te dAkhala thayo, tevAmAM te narakuMjarakumAre eka duHkhI strIne ane azoka vRkSanI zAkhA sAthe bAMdhelA puruSane avalokyo. kumAre te duHkhI strIne pUchyuM , "bAI! tuM duHkhI kema dekhAya che? ane A puruSane koNe bAMdhyo che? te mane kahe." te strI bolI, "amAro vRttAMta sAMbhaLo, A lakSmIramaNa nAme lakSmIdevInuM purAtana krIDodyAna che. pRthvImA jo koI puruSa A udyAnanA puSpAdika grahaNa kare to te puruSano lakSmIdevI tarata vegathI nigraha kare che. A mArA svAmIe A udyAnanA puSpAdi grahaNa kayA~, te uparathI lakSmIdevIe temane A azokavRkSanI zAkhA sAthe bAMdhela che, tethI hamaNAM huM duHkhI chaM. tame koI paropakArI zUravIra puruSa cho, to A mArA svAmIne devI pAsethI tatkALa mukta karAvo." kumAre te vAta kabUla karI. pachI teNe tyAM rahelI eka vApikAmAM sukhane mATe jalapAna ane snAna kayu. pachI potAnA pelA sumati maMtrIne tyAM lAvI kumAra lakSmIdevInA maMdiramA gayo. tyAM zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 321
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA vrata upara vAnaranI kathA puSpa vagerethI devInI pUjA karI teNe A pramANe stuti karI- "he kamale! tame sArI zobhAvALA kamalanA puSpa upara sthiti karo cho, tethI te kamaLa devatAomAM paNa lakSmI meLave che, 'kamalAkara paNa ethI lokonI tRSNA ane paritApa hare che, zAradA paNa tene potAnA hAthamAMthI kadipaNa choDatI nathI, sUrya paNa tenI sAthe ja maitrI kare che. bIjAnuM zuM kahevU, bhagavAn vItarAga paNa tenI upara potAnA caraNo dhare che. zAstramA sarva dharmomAM dAnane pradhAna kaheluM che, te dAna jenA gharamAM tame ho, tenAthI ja ApI zakAya che." A stuti sAMbhaLI lakSmIdevI prasanna thayAM ane tene vara Apyo. kumAre devIne kA ke, "jo tame prasanna thayA ho to A bAMdhelA vidyAdharane choDI mUko." te sAMbhaLI lakSmIdevI harSita thaIne bolI, "e to bIjAnuM kArya che, paraMtu tAruM potAnuM kAMI kArya hoya te kahe." kumAra bolyo, "je puruSa bIjArne kArya na kare ane lokomA potA hita kare, te puruSa zA kAmano? mATe A vidyAdharane mukta karo." pachI tenA vacanathI lakSmIdevIe te vidyAdharane mukta karyo. jethI vidyAdhara bhakti yukta thayo ane kumArane strIe vidyAdhara- aizvarya Apyu. te vakhate lakSmIdevIe vidyAdharane pavitra vacana kA ke, "tAre A kumAranI sadA sevA karavI, te tAro svAmI thaze. pachI teo vanamAM pharavA lAgyA, tevAmAM lakSmIdevIe nirmelo hitakArI zrIzAMtinAtha prabhuno maNimaya prAsAda temanA jovAmAM Avyo. tyAM zAMtinAtha prabhune vidhithI namaskAra karI te kumAra maMDapamAM Avyo, tyAM sarasvatIdevInaM tene darzana thay. tatkALa teNe sarasvatIdevInI A pramANe stuti karavA mAMDI-"he sarasvatI! tame A saMsArarUpa kSArane dhonArA sarasvatI nadI rUpa cho, duHkhanA tApane zAMti ApanArA tame zarIra dhArI sarasvatI cho. haMsa paNa tamArA saMgathI vivekI thayo che, to pachI bIjA kema na thAya? jethI zuddha ubhaya pakSavALo te haMsanI ruci 'mAnasa upara thAya che manuSyo tamArA baLathI, dRSTithI agocara evA padArthone pratyakSa pramANa juve che. anyathA tamArA sivAya te sahaja aMdha jevA rahe che. vAdI jano ekasone cha bhedavaDe bIjA devatAone judA judA mAne che, paraMtu tame to hamezAM sarvane saMmata cho. janasamUhe namelA mahAdeva vagere devatAo paNa tamane bhaktithI vaMdanA kare che, to pachI bIjA budha-vibudhonI zI vAta karavI?" A pramANe stuti karyAthI saMtuSTa thayelI sarasvatIe saMtuSTa thaI te kumArane eka hajAra vidyAo ApI ane zAMtimatI nAme 1. kamalAkara-sarovara. 2. dRdha ane jalane jueM karavAno viveka haMsamAM hoya che. 3. zuddha zveta ubhaya pakSa-baMne pAMkho. 4. mAnasa-mana ane mAnasa sarovara. 322 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA vrata upara vAnaranI kathA eka vidyAdharanI putrI paNa ApI. pachI "mArI upara devIno moTo prasAda thayo" ema kahI kumAra gokha upara beTho. tevAmAM vajravega nAmanA vidyAdharanI putrI zAMtimatI devInI pUjA karavA mATe tyAM AvI te suMdara kumArane joI harSa pAmI gaI. tatkALa teNIe potAnI pratihArIne kumAranI samIpa mokalI. teNe kumArane A pramANe sadvacana kaDaM, "bhadra! jyAM sudhImAM rathanUpura nagaramAMthI vajravega vidyAdhara ahiM Ave, tyAM sudhI ziSTajanone priya evA tame ahiM rahejo, jethI te potAnI zAMtimatI putrI tamane utsava sahita Ape." kumAra tyAM sudhI rokAyo tevAmAM vajravega vidyAdhara ghaNI sAmagrI ane ghaNI bheTo sAthe laIne tyAM Avyo. teNe potAnI putrI sAthe kumArano vivAha karyo te vidyAdharanA putre harSathI potArnu rAjya paNa kumArane Apyu. pachI tene potAnA nagaramAM laI javAmAM Avyo tyAM vistAravALI samRddhithI prasanna thayelo ane janasamUhe pUjelo te kumAra nItithI rAjya karavA lAgyo. eka vakhate kumAre vajravega vidyAdharane A pramANe kA, "je nATyonmatta vidyAdharane mane mArA maMtrInI sAthe kUvAmAM pADyo hato, tenI upara caDAI karIne mAre tene jItI levo che." vajravege te vAta kabUla karI ane eNe vidyAo sAdhI lIdhI, pachI kumAra caturaMga senA sAthe laI tenA nagaramA gayo te samaye nATyonmatta vAyuvega nAmanA vidyAdharanA zaraNe gayo. kumAra aruNadeve eka dUtane mokalyo. te dUte jaI nATyonmatta ane vAyuvegane kahyu ke, "tamo baMne tarata kumAra aruNadevane zaraNe Avo athavA yuddhabhUmimAM Avo." / / 600 / / dUtanAM A vacano sAMbhaLI baMne vidyAdharo yuddhane mATe taiyAra thaI nagaranI bahAra AvyA. baLavALA kumAre te banene jItI lIdhA pachI sarva vidyAdharoe maLIne kumAra aruNadevane vidyAdharonA aizvarya, pada Apyu. eka vakhate potAnA rAjyane vyavasthita karI kumAra vidyAdharonI sAthe potAnA maNimaMdira nagaramAM Avyo, tenA pitAe mahAn utsava karI tene purapraveza karAvyo ane hRdayamAM harSa lAvIne potAnuM samRddhivALa rAjya tene soMpI dIdhuM. pachI hRdayamA pratibodha pAmI pote gurunI pAse dIkSA lIdhI. aruNadeva tyArathI traNa khaMDano adhipati thayo. eka vakhate vArjitronA samUha sAthe jinezvarano uttama ratha nagaramA pharato pharato rAjadvAra AgaLa Avyo. aruNadeva tene namaskAra karavAne satvara Avyo tyAM eka devane ane eka munine joI tene mUrchA AvI gaI, jAtismaraNa thaI zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 323
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dasamA vrata upara kAkajaMghanI kathA AvatAM rAjAe prathama devane namIne munine ane pachI gurune vaMdanA karI, te vakhate sUri pote A pramANe bolyA, "rAjan! teM viparIta vaMdanA kema karI? pahelA te devane, pachI sAdhune ane pachI mane vaMdanA karI e tArA karmathI tuM niMdAya che." rAjAe gurune kA, "svAmI! huM pUrvabhave vAnara hato, tyAre A devatAe mane sAmAyika vrata uccarAvyuM hatuM, te puNyathI hu~ alpa AyuSyavALo vyaMtara thayo hato, tyAMthI cyavIne A janmamAM huM aruNadeva nAme rAjakumAra thayo chu. e kAraNane laIne meM gurubuddhithI prathama tene vaMdanA karI che." gurue pachI sAmAyika vrata saMbaMdhI dezanA ApI. gurunI dezanA sAMbhalyA pachI rAjA aruNadeve potAnA putra padmazekharane rAjya upara besADI pote dIkSA grahaNa karI. muni aruNadeve samatA sAthe zuddha sAmAyikanuM pAlana karatAM tIrthaMkara nAma karma upArjana kayu. aMtakAle anazana laI prANa tyAga karI vIsa sAgaropamanA AyuSyavALo prANata devalokano iMdra thayo. tyAMthI cyavIne videhakSetramA manuSyabhava prApta karI te A lokamAM saMsAranA tApathI rahita tIrthakara thaze. A pramANe sadbhAvanAvALaM sAmAyika vrata pALavU ke jethI tamAruM A loka tathA paralokamAM kalyANa thAya. / / 618 / / __ iti navamaMvratama je divase ane rAtre sacitta vagereno saMkSepa karavAmAM Ave tene kavIzvaro mukhyapaNe dezAvakAzika vrata kahe che. hAla to zAstramA vyavahAramate vikhyAta evaM digviratinA saMkSepane dezAvakAzikavrata kahe che. je puruSa te dezAvakAzikavrata laIne tenI virAdhanA kare che, te puruSa kAkajaMghanI jema A loka tathA paralokamAM duHkha pAme che. kAkajaMghanI kathA .sopAraka nagaramAM kokAsa nAme eka dAsIputra raheto hato. ane te ja nagaramAM somila nAme eka rathakAra paNa raheto hato. somila rathakAra potAnA putrane vividha kalAo bhaNAvato paNa koI naThArA karmane yoge tene eka kalA paNa AvaDatI na hatI. tenI pAse dAsIputra kokAsa paNa jato, te badhI kalAone buddhithI bhaNI zakato hato. anukrame sArI buddhivALo kokAsa rathakAre kaheluM sarva zIkhI gayo. pitAe putrane jAte ApelI hitakArI eka paNa vidyA AvaDI nahi. "sarvatra kAryasaMsiddhirna karmopakramau vinA" karma ane udyoga sivAya sarva sthaLe zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 324
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamA vrata upara kAkajaMghanI kathA kAryasiddhi thatI nathI. somila nirveda pAmI gayo. te dharma karI AyuSyano kSaya thatAM mRtyu pAmI paraloke gayo. "kalAbhirno gatikSayaH" kalAothI paNa gatino kSaya to thato nathI. rAjAe somilane ThekANe kokAsanI sthApanA karI. "kalAvato yato mAnaM, sadAnaM bhuvi dRzyate" A pRthvI upara kalAvAnanuM dAna sahita mAna thAya che.. A arasAmAM mAlava dezamAM vizALA nAma nagarI hatI. te nagarImAM vicAradhavaLa nAme parama Arhata rAjA hato. te rAjAnA rAjyamAM bhaMDArI, rasoIyo, zayyApALa ane aMgamardaka-ema cAra nararatno hatA. je bhaMDArI hato tene hAthe bhaMDAramA ekaTho thayelo vastasaMcaya kadipaNa kSaya pAmato nahi, evI tenAmAM prasiddha labdhinI siddhi hatI. je rasoIyo hato, te SaTrasavALI evI rasoI karato ke je jamavAthI mANasone cha mAse kSudhA lAgatI hatI. je zayyApAla hato. te evI pathArI pAtharato ke jemAM je rogI hoya athavA jene nidrA na AvatI hoya tevA mANasane paNa nidrA AvI jatI hatI. je aMgamardana hato te jyAM sudhI telavaDe khUba aMgamardana kare, tyAM sudhImAM te telane roganI sAthe bahAra kADhI zakato hato. rAjA vicAradhavala te cAra ratnonI sAthe rahI samyag ratnatrayanI icchA rAkhato divasa nirgamana karato hato. paNa tene putra na hovAthI te dayA lAvI rAjya calAvato, kAraNa ke pAchaLa anAtha evI pRthvIne duSTaloko duHkhI kare che. A vakhate pATaliputranA rAjA jitazatrue AvIne te vizALA nagarIne evo ghero ghAlyo ke jethI lokonA Agama tathA nirgama (avara javara) aTakAvI dIdhA. AvA zatrunA sainyanA AvavAthI rAjA vicAradhavalanA udaramA ugrazUla utpanna thayuM ane tethI tatkALa tenuM mRtyu thayu. teno dIkSA levAno manoratha hato, tethI te devalokamAM gayo, "vAJchApi kila dharmasya, bhUribhAgyAtprajAyate" 'dharmanI icchA paNa ghaNA sArA bhAgyathI ja thAya che.' pachI nagarajanoe rAjadvArano daravAjo bhayathI tarata ughADyo, eTale jitazatrurAjA aMdara jaI rAjya upara ArUDha thaI gayo. teNe pelA rAjAnA cAra puruSaratnonI parIkSA karI. eka vakhate aMgamardake rAjAnA aMgarnu komaLa mardana karyu ane sarva aMgamAMthI tela AkarSI lIdhuM, paNa bIjAnI parIkSA levAne mATe teNe rAjAnI eka jaMghAmAMthI tela khecyu nahiM pachI te aMgamardake kaDu ke, "A pRthvImAM je koI buddhimAn puruSa A jaMghamAMthI tela kheMcI le, teno huM kiMkara thaIne rahe." koIpaNa puruSa te jaMghAmAMthI tela kheMcI zakyo nahi. pachI te jaMghA moTI sthUla banI gaI. te uparathI zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 325
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamA vrata upara kAkajaMghanI kathA te rAjAnuM nAma kAkajaMgha evaM paDyu. rAjA jitazatru have tyArathI kAkajaMghanA nAmathI sarvatra prakhyAta thayo. koIpaNa tenuM mukhya nAma kahetuM nahi. pelA cAre nararatno yati thaIne guNI banI mokSe gayA. eka vakhate sopAraka nagaramAM dukALa paDyo. tethI kokAza potAnu kuTuMba laIne vizALA nagarImAM Avyo, paraMtu te samaye tyAM koIpaNa svajana tenA jovAmAM Avyo nahiM. te rAjAno meLApa karavAnI icchAthI bahAra dezakuTI parNakuTImAM rahyo. rAjAnI aTArImAthI zAlanA dANA lAvavA mATe teNe kASThanA pArevA banAvI tene khIlAonA yaMtra prayogathI mokalavA mAMDyA. te pArevA te zAlanA dANA lAvIne tenI parNakuTImAM pAchA AvatAM ane tethI te potAnA kuTuMba- bharaNapoSaNa karavA lAgyo. eka vakhate zAlinA rakSakoe te pArevAne joyA. teo pArevAnI pAchaLa lAgu thaI gayA. tyA sarva ceSTA temanA jovAmAM AvI pachI teoe jaIne rAjAne te vAta jAhera karI, te uparathI rAjAe kokAsa rathakArane potAnI pAse bolAvyo. ane pUchyuM ke, "tuM Aq jema navIna vijJAna jANe che, tevU bIjuM kAMIpaNa jANe che ke?" rathakAre kA, "huM sarva jaNuM chu." pachI eka vakhate sukRtI rathakAre kASThano garuDa banAvyo. rAjA potAnI yazomatI rANI sahita te rathakArane laI te upara ArUDha thayo ane pharavA cAlyo. ayodhyA, tAmalipsi, caMpA, dvArikA ane laMkA vagere nagarIo tene nAma ApIne batAvI temaja aSTApada, giranAra ane zajaya vagere parvato ane samudra pramukha paNa batAvyA. eka vakhate teo AkAzamarge cAlI koI sAdhunI pAse gayA. sAdhue teone zrAvakano bAra prakArano dharma saMbhaLAvyo. pachI te baMnee te sAdhunI pAse dezAvakAzika vrata grahaNa kayu. temAM evo niyama lIdho ke, "divasamAM so yojanathI vadhAre javU nahi." ___ eka vakhate vijayA nAmanI rANIe potAnA manamAM vicAyu ke, "rAjA potAnI yazomati rANIne ja sAthe le che, mane to kadi paNa sAthe letA nathI, tethI huM evaM kAMI kAma karUM ke jethI teo baMne svataH (saheje) saMkaTamAM paDe." AvaM vicArI te vijayAe bIjA koI zilpIne bolAvI eka bIjI yaMtra khIlI karAvI ane je vaDe pAchA avAya. te yaMtra khIlIne teNIe kyAMka chupAvI dIdhI ane tenA sthAnamAM bIjI taiyAra karAvelI yaMtra khIlI mUkI dIdhI. rAjA yazomatI rANInI sAthe garuDa upara caDyo ane tyAM sAthe rahelA kokAse garuDane calAvyo. AkAzamArge jatAM rAjAe potAnA vAhaka kokAsane pUchyuM ke, "ApaNe keTalA yojana AvyA?" zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 326
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamA vrata upara kAkajaMghanI kathA teNe kayuM, "ApaNe so yojana AvyA chIe." rAjA bolyo, "to pachI garuDane pAchovAlo ke jethI ApaNA banenA niyamano bhaMga na thAya. " pachI je khIlInA yaMtrathI pAluM AvI zakAya te khIlI tene mAravA mAMDI to paNa garuDa pAcho vanyo nAhi, eTale rAjA kahyuM ke, "garUDa pAcho kema vaLato nathI?" vAhake jaNAvyuM ke, " ahiM khIlInA yaMtramAM kAMI pheraphAra thaI gayo che." tevAmAM to garuDanI pAMkha bhAMgI gaI ane garuDa paDI gayo paNa sArA bhAgye te koI sarovaramAM paDyo eTale teo badhA tarata ja tarIne bahAra nIkaLI gayA; daiva atizaya baLavAn che. te vakhate rAjAe rathakArane pUchyuM ke, "A kayuM nagara che?" rathakAre kahyuM, "A kaliMga dezanA rAjAnuM nagara che." pachI rathakAra khIlI levAne mATe nagaramAM utAvaLo gayo ane rAjA tathA rANI te sarovaranI pAla upara beThA. rathakAre koI suthArane ghera jaI khIlI karavAne mATe uttama kASThanI mAgaNI karI, teNe tevuM kASTha sarva sthaLe jovA mAMDyuM, tevAmAM kokAse tevuM cakra ghaDI dIdhuM. vidyA ane koDha lokomAM DhAMkyA ja rahetA nathI. te cakra joI sUdhAra potAnA cittamAM vicAravA lAgyo ke, "jarUra A pote ja kokAsa che. A vizvamAM AvI UMcI kalA bIjAmAM che ja nahiM." tarata teNe rAjabhuvanamAM jaI rAjAne jaNAvyaM ke, "zatruvargane Azrita thayelo tamAro ahitakArI kokAsa ahiM Avelo che." pachI rAjA potAnA mANasone mokalI kokAsane ane kAkajaMgha rAjAne rANI sAthe tyAM bolAvyA, pUrvanA vairane laIne teNe temane bAMdhI kASThanA pAMjarAmAM pUrI dIdhA, pachI maMtrIo rAjAne kahyuM ke, "A eka kalAvAn puruSa che, tethI tenI pAse kAMI paNa kAma karAvI ane pachI tene mArIe to sAraM." maMtrIonA kahevAthI rAjAe kokAsane dRDha baMdhanamAMthI mukta karI potAnI pAse bolAvIne kahyuM ke, "tuM bIjuM kAMI jANe che?" kokAsa bolyo, "deva! huM sarva suMdara vijJAna jANuM chaM. paNa koI karAvanAra nathI." rAjAe kayuM, "tuM tArI buddhithI so pAMkhaDIvALA kamaLanI karNikAmAM mAre lAyaka eka bhavana kara ane tenI pAMkhaDIomAM bIjA UMcI jAtanA bhavano satvara karI de." te buddhimAn kArIgare tarata kamaLAkAra bhavana karavA mAMDyaM. te vakhate kaliMga dezanA rAjAno gupta vicAra tyAM dIvI jhAlanArA mANase kokAsane ekAMte kahyo ke, "jyAre te bhavana pUrNa thaze tyAre A kaliMgano rAjA tane tathA tArA rAjAne mArI nAkhaze." pachI kokAse eka uttama mANasane mokalI kAkajaMgha rAjAnA putra vijayane potAno te vRttAMta jaNAvyo, tevAmAM te bhuvana pUrNa thayuM tenI aMdara praveza karavA mATe teNe eka khIlI goThavI. rAjA potAnA putranI zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 327
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA sAthe te bhuvanamAM dAkhala thayo, pachI kArIgare kaDu ke, "sarve potapotAnA sthAnamA praveza karo, kAraNa ke khIlI ApavAthI A badho mahela uDaze." sarvee tema kayuM tyAM rathakAra pote bahAra nIkaLI gayo. pachI teNe matsara bhAvathI te khIlI dIdhI, eTale badho prAsAda maLI gayo. te prAsAda saMpuTanA jevo thaI jatAM lokoe hAhAkAra karyo, tevAmAM vijaya AvIne zatrunA nagaramAM dAkhala thaI gayo, badhuM nagara teNe luMTI lIdhuM ane potAnA mAtApitA je kAkajaMgha ane tenI rANI temane pAMjarAmAMthI bahAra kADhyA pachI rAjA kokAsane sAthe laI potAnA nagaramAM cAlyo gayo. ___ eka vakhate guruno yoga thaI AvatAM rAjA kAkajaMghe potAnA putrane rAjya ApI kokAsanI sAthe dIkSA grahaNa karI. teNe karmayoge aticAra sahita vrata pAlyuM tethI te saudharmadevalokamAM devatA thayo ane kokAse lAMbo kALa aticAra rahita vrata pAlyuM, tethI te maheMdradevalokamAM uttama devatA thayo tethI puruSoe dezAvakAzika vrata pALavU ke jethI duHkha na thAya temaja jaMtuone pIDA paNa na thAya. / / 688 / / iti dazamaMvratam prAjJajanoe jinAgamamAM kA che ke, cAra parvomAM pratimAdhara zrAvakoe sarvathI cAra prakAracaM pauSadhavrata pALavaM. ane bAkInA sazakta zrAvakoe e ja pramANe pauSadhavrata sarvathI pALavU tathA dezathI-alpa zaktivALA zrAvakoe dezathI cAra prakAra- pauSadhavrata pALavaM. gRhastha zrAvakone dezathI pauSadha karavAmAM zI harakata Ave? kAraNa ke pUrva puruSoe tevo ja zrAvakadharma kahelo che, paraMtu jo te pauSadhavratanuM pAlana na kare, to vratano bhaMga thAya che, mATe sarva gRhastha zrAvakoe parvane divase te zakti pramANe grahaNa karavo joIe. jema hamaNAM pauSadhamAM zarIrano (dezaMthI) satkAra karavAmAM Ave che, tema IrSyArahita (madhyastha) sAdhuoe AhArano saMbaMdha paNa tevo ja jANI levo. je puruSo karmarUpI rogamAM auSadharUpa evA suMdara pauSadhane pALe che, teo zrI malayaketunI jema devatAone prazaMsanIya thAya che. zrI malayaketunI kathA bhuvana nAmanA nagaramAM malayaketu nAme rAjA hato. tene naya nAmano buddhina pAtra eka maMtrI hato. eka vakhate teo baMne bahAranA udyAnamA pharavA gayA. tyAM jJAnathI AcArano upadeza karanArA eka dhyAnI muni temanA jovAmAM AvyA. te zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 328
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA munino upadeza sAMbhaLI te baMnee potAnA pApano tyAga karI gRhasthadharma aMgIkAra karyo. temAM vizeSapaNe pauSadhavrata svIkAryu. eka vakhate rAjAe maMtrInI sAthe pauSadhavata grahaNa kayu. eka pahora (prahara) svAdhyAya karyA pachI rAjAe maMtrIne kaDaM ke, "mane koI dharmakathA kaho." maMtrIe kaDaM, "kAMcana nAmanA nagaramA vasaMtasena nAme rAjA hato. tene anaMgasenA nAme patnI hatI. te strInI kukSithI rUpa ane saubhAgyathI yukta ane varanI icchA rAkhanArI vasaMtazrI nAme eka putrI thii.||700|| te nagaramAM buddhithI zreSTha haribala nAme eka dhIvara raheto hato. eka vakhate te dhIvare sAdhu pAsethI dayAdharma sAMbhalyo. te uparathI teNe vicArya ke, "sarva ThekANe sarva jIvadayAmaya dharma sAMbhaLavAmAM Ave che, paraMtu kharo jIvadayAmaya dharma to jaino ja pALe che. mArA kulamAM to prANIonA vadha upara ja sadA prANavRtti (AjIvikA) cAle che, tethI huM dayA zI rIte pALI zakuM? je potAno vyavasAya choDI de te mUrkha gaNAya che, tathApi "mArA kAMTAmAM (jAlamAM) je pahelo matsya Avaze tene huM sadAne mATe choDI mUkIza." evo teNe niyama lIdho. eka vakhata te matsya levAne nadImAM gayo tyAM kAMTo (jAla) nAkhyo, tevAmAM eka moTo matsya te kAMTA sAthe AvI lAgyo, te matsyane koDI bAMdhI tene nirmaLa jaLamAM choDI mukyo. pachI pharIvAra kAMTo nAkhatA daivayoge pAcho te ja matsya Avyo tene pharI pAcho choDI mukyo evI rIte saMdhyAkALa sudhI teno te ja matsya Avyo ane tene tyAM sudhI choDI mukyo. prAMte te matsye dhIvarane kA ke, "huM tArA sattvathI prasanna thayo chu, mATe Icchita vara mAgI lo." haribale kAM, "tame koNa cho?" teNe kA ke, "haM jala devatA chaM." haribale kAM, "evo haM vara mAgaM chaM ke, jyAre mana kaSTa Ave, tyAre tamAre mAruM rakSaNa karavU." tenuM vacana svIkArI jaladevatAe kahyu ke, "mArA prasAdathI lokomAM tAruM uttama svarUpa thaze." pachI te devatAnA prasAdathI haribala divya rUpavALo thaI gayo. te tyAMthI potAne ghera gayo nahi paNa eka kAmadevanA maMdiramA jaIne rahyo. ___A vakhate rAjAnI putrI vasaMtazrI divya zarIravALo vara meLavavAnI icchAthI te maMdiramAM kAmadevanI pUjA karavAne AvI. te haribalane divyarUpI joI harSa pAmI ane haribala paNa teNIne joI khuzI thayo. baMnee tyAMthI gamana karavAnI icchAthI saMketa karyo. te ja rAtre te prauDha strI puruSa harSathI gAMdharva vivAhavaDe lagna kriyA karI azvArUDha thaI cAlatA thayA. teo vizALa nagaramAM AvyA. tyAM haribala eka ghara bhADe rAkhI rAjAnI nokarImA rahyo. te nagaranA rAjA nAma zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 329
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA madanavega hatuM. te rAjA te haribalane kSatriya jAtimAM thayelo jANato hato, tethI eka vakhate rAjAe haribalane strI sahita bhojanane mATe AmaMtraNa ApyuM. tyAM rAjA vasaMtazrIne joI atyaMta moha pAmI gayo, paraMtu haribala sAthe hato, eTale teNIne meLavI zakyo nahiM, pachI rAjAe haribalane bolAvI tenI AgaLa jaNAvyaM ke, "mArI putrIno vivAha moTA utsava sAthe thavAno che. laMkAnA rAjA bibhISaNanI sAthe mAre adbhuta mitratA che, tethI te bibhISaNane te utsavamAM bolAvI lAvavA tArA sivAya bIjo koI tyAM jaI zake tema nathI." rAjAnAM AvA vacanane haribale kabUla kartuM ane te tarata samudranA tIra upara gayo, paraMtu laMkAnuM vahANa manyA sivAya te tyAM jaI zakato na hato. ahiM rAjAeM potAnI dAsIdvArA vasaMta zrIne bolAvI mAgaNI karI, tyAre vasaMta zrIe kahyuM ke, "jo mArA pati nahiM Ave, to pachI huM tamAruM sarva vacana mAnya karIza." tai sAMbhaLI rAjA madanavega jarA hRdayamAM khuzI thayo. sAma vacanathI sarva kArya siddha thAya che. samudra tIra rahelA haribale pelI jaladevInuM smaraNa kayuM, eTale te devI hAjara thaI, je vacana vibudha - devatAo kahe che, te barAbara pALavAmAM ja Ave che. jaladevIe kahyuM, "vatsa! te mane hamaNAM zA mATe yAda karela che?" haribale kahyuM, "he kRpAnidhi devI! mane tatkALa laMkAmAM pahoMcADo." pachI devIe tarata ja tene laMkAmAM pahoMcADyAM. haribala laMkAmAM jaI ekAeka zUnya gRhamAM svastha mane rahyo . tyAM eka tuMbaDuM laTakatuM jovAmAM AvyuM. temAMthI amRta laI teNe eka rakSA (rAkha) nA DhagalA upara nAkhyuM, tebAmAM temAMthI eka strI pragaTa thaI ane teNe haribalane kahyuM ke, "tuM koNa che? ahiM kyAMthI ane zA mATe Avyo che?" teNe kahyuM, "mAruM nAma haribala che. huM rAjAno sevaka chaM, vizALa nagaramAMthI ahiM Avyo chaM ane tyAMnA rAjA madanavege laMkApati bibhISaNane AmaMtraNa karavA mane ahiM mokalyo che. have hAla tamAruM AzcaryakArI caritra sAMbhaLavAne huM IcchaM chaM." te strI bolI, "mAro svAmI bibhISaNa rAjAno zastrapAlaka che. teno mArI tarapha avizvAsa che, eTale te mane ahiM gharamAM rakSA banAvIne rAjAnI pAse jAya che. pAcho ahiM Ave, tyAre A tuMbaDInA amRtanA biMduthI te rakSA upara chAMTI mane navIna banAve che, A pramANe te haMmezAM karyA kare che. have huM mArA te nitye mRtyu ApanArA patithI kaMTALI gaI chaM. to ApaNe baMne eka khaDgaratna ane A tuMbaDuM laIne svecchAthI cAlyA jaIe. he svAmI, tamArA rAjA madanavege je A bibhISaNane zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga t 330
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA AmaMtraNa ApavAno prasaMga karyo che te paNa viparIta che, mATe tamAre A sthAna choDI devU joIe." pachI haribala jenuM nAma kusumazrI hatuM, tevI te strIne ane khaDgaratna tathA tuMbaDAne laI samudranA tIra upara Avyo ane tyAM pelI jaladevIsmaraNa kayu. smaraNa mAtramA te devIe AvI te baMnene temanA uttama vizALa nagaramAM tarata pahoMcADyA ane te jaladevI mAna sahita svasthAne gaI. ___ haribala koI priyA sAthe ghera Avyo, evA khabara jANI rAjAe tene bolAvyo. teNe AvI rAjAnI AgaLa peluM khaDgaratna mUkI praNAma karyo, pachI rAjAe tene vRttAMta puchyo. eTale te A pramANe kahevA lAgyo, "rAjan, huM muzkelI bharelA mArgAne oLaMgI samudranA sajala tIra upara gayo, paraMtu tyAM javAnuM vahANa manyu nahiM, eTale mArAthI tyAM zI rIte jaI zakAya? te laMkAno mArga zUnya hovAthI tenAM vahANo cAlatAM nathI. pachI meM hRdayamAM vicAyu ke "jeo mitra, svAmI ane jinezvaranuM vacana aMgIkAra karI teno nirvAha karavAne asamartha thAya che, teone to avazya maraNanuja zaraNa levU joIe.1 te vakhate tyAM sura-asurone meM nimaMtraNa vagere jaNAvI kaDaM ke, "hu~ ahiM baLIne marIza, pachI mArI rAkha paNa tamAre kAryasiddhine mATe laMkAmAM pahoMcADavI." mArA A vacanane sAMbhaLI koI rAkSasa jevAmAM mArI pAse Avyo, tevAmAM huM agninI citAmAM peTho ane kSaNavAramA bhasma thaI gayo. pachI te rAkSase mArI rAkha laMkAmAM jaIne bibhISaNane ApI ane mAro vRttAMta kahyo. bibhISaNe pachI mane amRta chAMTIne sajIvana ko ane mAru sattva jANI mane harSathI potAnI putrI ApI ane te kAryanI aMdhANI tarIke A eka khaDgaratna mArI sAthe mokalAvyu. vaLI temaNe mane kA ke, "hAla mAre moTaM kAma che, tethI hu~ tArI sAthe nahiM AIM paraMtu jyAre vivAhano samaya Avaze, tyAre jarUra AvIza." A pramANe kahI teNe mane samudra utArIne ahiM mukyo che." rAjA madanavege AvA ucca balavALA haribalane jANI te adbhuta kAma karanAra tene paritoSika Apyu. __.. eka vakhate haribale potAnI baMne priyAone ekAMte kayu ke, "ApaNe ghera rAjAne bhojana karAvA mATe gauravathI AmaMtraNa ApIe." bane strIoe kahyu, "svAmI! te rAjAne ghera bolAvavo na joIe. kAraNa ke te ghera AvavAthI jarUra anartha thaze." to paNa haribale AdarathI rAjAne parivAra sAthe ghera bolAvyo. samartha puruSothI paNa zuM hAthI kAne jhAlyo rahe? pachI te baMne strIoe kA ke, 1. aGgIkRtya vaco yetra, muhRtsvAmijinoditaM / tannirvAhA'mahAsteSAM. maraNaM zaraNaM dhruvN||639|| zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 331
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA "jo tamo rAjAne ghera bolAvo, to tene amAro sparza ke darzana karAvaq nahiM." chatAM te haribale suMdara veSa paherAvI te baMne priyAnI pAse rAjAne bhojana pIrasAvyu. bhavivyatA balavatI che. (balinI bhavitavyatA) rAjA madanavega te baMne strIone joI hRdayamAM mohita banI gayo. zAstramA (mahilA mohanavallayo) mahilAone mohanI vallIo kahelI che. pachI haribale rAjAne satkArapUrvaka tene ghara vidAya karyo, paraMtu rAjAe to te haribalane mAravAno ja vicAra karavA mAMDyo. teNe potAnA maMtrIne bolAvIne pUchyuM ke, "A haribala maraNa zenAthI thAya?" maMtrIe kA, "tenuM maraNa agnithI thaI zakaze." rAjA bolyo, "e to citAmAM baLIne jIvato thayo che." maMtrIe kaDaM, "narAdhipa! e khoTaM bole che. jo te mArI samakSa agnimAM pesI jIvato bahAra nIkaLe, to hu~ sAcuM mArnu paraMtu tenA bhASaNathI sAcuM mAnato nathI." pachI maMtrIe haribalane bolAvI mRdu bhASAthI kahyu ke, "amArA rAjyamAM tArA jevo koI moTA kAma karanAro puruSa nathI, tethI mArI AjJAthI tuM yamarAjAne bolAvAne satvara jA, kAraNa ke have vivAha- lagna najIka Ave che." haribale kA, "hu~ kaye mArge thaIne jAuM?" maMtrIe kaDaM, "agninI citAne mArge jA." haribala te vacana kabUla karIne ghera Avyo ane te vRttAMta potAnI priyAonI pAse kahyo. te vakhate te strIoe kahyu, "svAmI! tamoe rAjAne ghera bolAvyo, tenuM A phaLa che." te samaye kusumazrI bolI, "svAmI, dhIraja choDazo nahiM huM tamone gharamA rahelA pelA amRtanA siMcanathI punaH jIvatA karIza." pachI maMtrInA kahevAthI rAjAe citA taiyAra karAvI ane tenI aMdara te sattvavAn haribale sarvanI samakSa praveza karyo. te vakhate lokoe hAhAkAra ko. te haribala kSaNamAM to bhasma thaI gayo. pachI rAjA madanavega manoratha siddha thaI maMtrInI sAthe potAnA dhAmamA gayo. rAtre aMdhakArano samUha prasaratAM kusumazrI peluM tuMbaDaM laIne citAnI bhUminA bhAga upara AvI. tenI upara teNIe amRta chAMTyuM tyAM temAMthI haribala pragaTa thaI Avyo ane te potAne ghera Avyo. pRthvImAM moTA puruSone paNa caDatI paDatI thAya che. A marI gayelo jIvato kema thayo? ema Azcarya pAmavAnu nathI kAraNa ke marelo deDako meghanA jalathI jIvato thAya che. jema gaLo sukI gaI hoya, paNa te jalathI anaMta jIvavALI thAya che; evI ja te nirjIva evA kASThAdika paNa lokonI samakSa sajIva thayelA jovAmAM Ave che. tilakanuM vRkSa aMgArAmAMthI pragaTI nIkaLe che, evaM paNa kvacit saMbhaLAya che. jyAre jalano yoga thavAthI ema bane che, to pachI amRtanI zI vAta karavI? athavA teonA bIjarUpe avayava rahe 332 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA che, tethI temAM koI jAtano bAdha Avato nathI temaja jinAgamamAM paNa teno bAdha Avato nathI, kAraNa ke ahiM je citAmAMthI manuSya prANInI utpatti kahelI che, te lokarUDhIthI kahelI che. jina bhASAthI kahelI nathI. ahiM haribala ane tenI be strIo ema traNe maLIne jyAM vArtA karatA hatA, tevAmAM rAjA tyAM Avyo te vakhate kusumazrIe kahyu ke, "he svAmI, dvAra upara rAjA Avyo che tethI tame adRzya rahI amAjhaM svarUpa juo, ke jethI rAjAne paNa tamArI jANa na thAya" pachI haribale tema karyu eTale kusamuzrIe gRhadvAra ughADyu. rAjA ekAkI pApabuddhithI gharamAM peTho. kusumazrIe rAjAne Asana ApI pUchyuM ke, "atyAre rAtre Aparnu Agamana zA mATe thayuM che?" rAjAe kA "tamo baMne yuvatione bolAvAne mATe." kusamazrI bolI, "Apa rAjAne te ghaTatuM nathI. atizaya rUpavALI prajA paNa tamAre prajApatinI jema prajArUpa ja hovI joIe. tamo temAM mohita na thAo." A pramANe tene samajAvI vAryo chatAM paNa jyAre teNe Agraha choDyo nahiM, tyAre teNIe pharIvAra kayaM ke, "Ajano divasa rAha juo, kAraNa ke amAre pati maraNano zoka che. jo zoka na pALIe to loko niMdA karaze." tenI AvI vANI sAMbhaLI rAjA te divase potAne ghera gayo pachI haribale pelI jaLadevInu smaraNa kayuM, eTale te AvIne hAjara thaI teNe tene te vRttAMta jaNAvyo, te uparathI te eka deva ane divya AbhUSaNo ApI cAlI gaI. prAtaHkALa thayo, eTale te haribala . divya veSa dhAraNa karI. bIjA daMDadhArI devane sAthe laI harSa pAmato rAjAnI pAse Avyo. pratihAre khabara ApatAM rAjA ane maMtrI sivAya badhI sabhA harSita banI gaI. teNe rAjAne namaskAra karyo, rAjAe pUchyuM ke, "yamarAjane ghera kuzaLa che?" teNe kaDaM, "he vibhu, yamarAjane ghera kuzaLa che." rAjAe pelA devane joIne pUchyuM ke "A koNa che?" "A yamarAjAno dUta che." teNe uttara Apyo. pachI te dUta rAjA pratye bolyo, "rAjan! A haribale tamArA kahevA pramANe yamarAjane kahyu, te uparathI teoe hRdayamAM harSa pAmIne mane mokalyo che ane mAre mukhe kahevaDAvyu che ke, "tame harSathI sarva uttama parivAra laIne eka vakhata mAre ghera Avazo to pachI ame sarvanI bhakti karavA tamAre ghera AvIzaM." A sAMbhaLI rAjAe savattithI maMtrInA mukha sAme joyuM, maMtrI sarva divya AbhUSaNothI vibhUSita evA haribalane joI lobhAIne bolyo- "deva ApaNe cAlo yamarAjane ghera jaIe. kAraNa ke para ghera javA AvavAthI maitrI vadhe che." pachI rAjAnI AjJAthI rAjapuruSoe moTI citA taiyAra karI, tenI aMdara praveza karavAne rAjA maMtrI vagerenI sAthe harSathI zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 333
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramA vrata upara malayaketunI kathA cAlyo, pahelAM tenI aMdara yamarAjAno dUta paDyo, pachI maMtrI paDyo pachI jevAmAM rAjA temAM paDavAne utsuka thayo, tevAmAM haribale tene hAtha pakaDI rAkhyo ane karvA ke, "rAjan, tame paDazo nahiM" rAjA bolyo, "zA mATe huM na paDu?" haribale kaDaM, "he rAjA kyAre paNa agnimAM paDelA zuM jIve che? A to mArI buddhinI ceSTA che. A maMtrIe tamane khoTI salAha ApI hatI, tethI teno nAza karavAmAM Avyo che; paraMtu huM svAmidroha kadipaNa karIza nahiM. mATe tame tamArA AvAsamAM satvara cAlyA jAo. vRthA mRtyu pAmo nahiM." tenAM AvAM vacana sAMbhaLI rAjAe ciMtavyu ke, "aho! A sAmAnya puruSa nathI. pUrve meM e niraparAdhI chatAM enuM prANAMta sudhInuM viparIta ciMtavyuM hatuM, aparAdhI evA mArA upara paNa atyAre dayALu thayo tethI kharekharo 'kSamAbhRt to Aja puruSa che ane huM to eka sAmAnya gRhastha paNa nathI, tethI mAruM rAjya A puruSane ApI huM anagAra thAuM" Aq ciMtavI rAjAe ghera jaI te haribalane potAnI putrI ApI ane pANimocanane samaye potAnuM rAjya ApI dIdhuM, pachI pote dIkSA lIdhI. - eka vakhate haribale potAnA manamA harSathI ciMtavyu ke, "jo A vakhate mArA jJAnI pUrvaguru Ave, to vadhAre sAraM" daivayoge teTalAmAM ja te buddhi catura guru AvI caDyA. haribala te khabara jANI saparivAra AnaMdayukta thaI gayo. gurunI samIpe jaI temanA caraNa kamaLamAM namI ane dezanA sAMbhaLI te gRhastha zrAvakadharmane prApta thayo. ||800||pchii jyAre putra thayo, eTale tene rAjya upara sthApita karI pote cittamAM saMtoSanuM poSaNa karI dIkSA grahaNa karI. teNe te mahAvrata aticAra rahita lAMbo kALa pAnyuM ane chevaTe kevaLajJAna prApta karI samAdhivaDe te siddhine prApta thayo. .. A pramANe maMtrIe niyama saMbaMdhI adbhuta kathA kahI. te pachI pauSadhAlayanI madhye gayo ane tyAM AvazyakakriyA ane svAdhyAya dhyAna karIne te sadbuddhivALA rAjAe bIjA pahoramAM kAyotsarga karyo. te vakhate koI mithyAdRSTi devatAe tene dharmaparAyaNa jANIne upadrava karavA mAMDyo, to paNa te dhyAnathI calita thayo nahiM, tyAre te devatAe pragaTa thaIne tene ghaNI stuti karI. paraMtu tethI bhUta doSane ApanArA rAgadveSa tene thayA nahi. chevaTe tene vastrAbharaNo ApI devI AkAzamA cAlI gaI, rAjA prabhAte pauSadhane pArI potAne ghera Avyo evI rIte te malayaketu rAjA sadAkALa parvanA divasomAM pauSadha karavA lAgyo. aMte mRtyu pAmIne te sarvArthasiddha 1. kSamAbhRt rAjA pakSe muni. 2. karamocana eTale hathaLevo choDAvavo te vakhate. 334 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAramA vrata upara zAMtimatI ane padmalocananI kathA vimAnamA uttama devatA thayo, AvI rIte anya dhanya janoe paNa e pauSadha vratanI ArAdhanA karavI ke jethI bhavobhava sarva arthanI siddhi thaay.||809|| iti ekAdazaMvratam koI atithine kAMI paNa ApIne pachI jamavaM, te bhojana kahevAya che. te sivAya to A lokamAM kAgaDA vagere paNa potAnA udaranuM poSaNa kare che. kadi te pramANe hamezAM na thAya, to vivekI puruSe pauSadhanA pAraNAne divase to pAtrane bhojana ApIne ja jamavU joIe. je puruSa te atithisaMvibhAga nAmanuM vrata ArAdhe che. te zAMtimatInI jema avazya sukhanuM pAtra bane che ane je tenI virAdhanA kare che, te padmalocanAnI jema A loka tathA paralokamAM duHkhane pAme che. zAMtimatI ane padmalocanAnI kathA saMpattimAM vizALa ane bharatakSetranA maMDanarUpa vizALa nAmanA nagaramAM zrAvakanA zuddhaguNavALo sAdhAraNa nAme zrAvaka raheto hato. tene eka zAMtimatI nAme putrI hatI, te bALavidhavA hatI ane bIjI padmanA jevA locanavALI padmalocanA nAme putrI hatI, te sadhavA hatI eka vakhate te baMne bahenoe gurunI pAse harSathI gRhastha dharma aMgIkAra karyo ane temAM atithisaMvibhAganuM vrata vizeSapaNe grahaNa kayu. te uttama baMne baheno sukhathI vrata pALatI hatI, tevAmAM eka vakhate varSARtu AvI. temAM niraMtara vRSTi thayA karatI hatI. te kAle apkAya jIvono vadha thavAnA bhayathI munio bhikSATana karatA nahiM. kAraNa ke tapasvionI evI maryAdA che. tene laIne te baMne bahenoe pAMca divasa sudhI upavAsa kAM. pAMcamA divasanI rAtrine aMta bhAge padmalocanAe potAnA hRdayamAM vicAyu ke, "zAMtimatIne gaLe baMdhAyelI huM kSudhArnu kaSTa zA mATe vercha? jene mATe bIjA dehano saMdeha rahe evA A dehamAM huM atyaMta duHkhI thAuM chu." A pramANe citavI teNIe prabhAtakALe chUpI rIte ghaNuM bhojana karI lIdhuM. kSudhAnA jevI bIjI vedanA nathI. tene mATe gAMdhArInuM A pramANe vacana che. "he vAsudeva! jarAvasthA, nirdhanatA, vidhavApaNuM ane putrano zoka. e badhA kaSTonA karatAM paNa kSudhArnu kaSTa vadhAre che."1 mAtA pitAe mAnya, dAtAra ane zAMtivALI potAnI satI putrI zAMtimatIne kaDaM, "he nirmaLa vatse! tuM 1. yato gAMdhArIvAkyaM vAsudeva! jarA kaSTaM, kaSTaM dhanaviparyayaH / vaidhavyaM putrazokaM ca, kaSTAtkaSTatarI kSudhA / / 822 / / zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 335
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAramA vrata upara zAMtimatI ane padmalocananI kathA yogya bhojana kema karatI nathI? anna vagara tArA prANa AdhAra vagaranA (nirAdhAra) thaI hamaNAM ja cAlyA jaze." zAMtimatI bolI, "mAtApitA, meM bAramuM atithisaMvibhAga vrata lIdhuM che, tethI koI paNa atithine kAMIka bhojana ApIne huM jamuM chaM. hAla varasAdane laIne ahiM sAdhuo AvatA nathI tethI huM te vratane kAraNe upavAsa karUM chu." te sAMbhaLI mAtA pitA bolyA, "vatse! to tuM gherathI bhojana laI upAzraye jaI sAdhuone jaladI ApI Ava." zAMtimatI bolI, "sAdhuo tevo sAmo lAvelo AhAra letA nathI." mAtApitAe kaDaM, "to pachI anna vinA tAruM jIvita zI rIte raheze?" te bAlA pharIvAra bolI, "mAtApitA! tamArA prasAdathI meM e vrato Aja sudhI hamezA pAnyAM che, to have teno bhaMga kema karUM? jeo potAnA jIvitane mATe vratano bhaMga kare che teo kalpAMta sudhI jIve athavA svarge jAya to paNa te zA kAmanuM che? kadi mAro jIva jAya, to bhale jAya, paNa huM mArA niyamane choDIza nahiM." teNIe vicAravALI buddhithI Avo nizcaya karyo. . pelI padmalocanA, ati bhojana karavAthI rAtre visUcikA (kaoNlerA)no roga thaI Avyo ane te divase mRtyu pAmI gaI. te ati prAjJa hRdayavALI paNa vratanA bhaMgathI vyaMtarI thaI. pachI be divase bhAre meghavRSTi zAMta thaI gaI. sArI vAsanAvALA sAta divasanA upavAsane aMte te munio gurunI vANIthI nija dezamA vihAra karavAne ekaThA maLIne cAlyA, je dayALu munio pharatA-pharatA tyAM gocarIe padhAryA, temane bhikSA ApI zAMtimatIe pAraNuM karyu. A pramANe te niraticAra atithisaMvibhAga vratane bhAvathI ArAdhI aMte anazana laI bIjA devalokamAM gaI. tyAMthI cyavI mahAvidehamAM janmI harSathI vrata AdarI aMtakAle zAzvata mokSane pAmaze. evI rIte prAjJa manuSyoe sadA A vrata pALavU ke jethI mahAsukhadAyaka ane guNothI pragaTa thanAro mokSa prApta thAya. / / 838 / / iti dvAdazaMvratam A pramANe pUrve kahelA cAra vratothI zrI guruno saMyoga thAya ane pachI lokomA tenI zikSA pravarte te uparathI e zikSAvrata kahevAya che. A bAra prakArano zrAvakadharma bAra devalokane ApanAro che ane sUryanI jema samyagdRSTi manuSyanuM sarva tama-aMdhakArane haranAro che. jema sarva rasavatI 'rucithI uttama puSTi ApanArI ane 1. ruci-icchA. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 336
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA anaMta baLa karanArI thAya che, tevI rIte sarva kriyA rucithI saMvara puSTi ApanArI ane anaMta baLa ApanArI thAya che. jema uttama puruSane caraNAMga vagairenI sAmagrI hoya. paNa jo te puruSa adarzana dRSTi rahita hoya to tene akSara-abAdhita padasthAnanuM darzana thatuM nathI, tevI rIte uttama puruSane jo caraNAMga-cAritra-aMga vagerenI sAmagrI hoya, paNa jo te puruSa samyag darzanathI rahita hoya, to tene akSayapada-mokSanuM darzana thatuM nathI. satpota-sAruM vahANa prauDha hoya ane guNazreNIdoranI paMktithI yukta hoya, paNa tene dhruva darzana-dhruvanA tArAnA darzanane AdhAre ISTa sthAnanI prApti thAya che, tevI rIte satpota-sAro bALaka prauDha thayo hoya ane guNonI zreNI teNe saMpAdana karI hoya, paNa jo tene dhruva darzana-nizcala evA samyag darzananI prApti hoya, to te ISTa sthAna mokSanI prApti karI zake che. AlokamAM jevI rIte suvarNa zuddhinuM kAraNa kaheluM che, paraMtu jo te amUlya ratnathI yukta hoya, to te mahodaya, kAraNa thAya che, tevI rIte suvarNa-jJAna, zuddhina kAraNa che, paNa jo te amUlya-cAritra ratnathI yukta hoya, to te mahodaya-mokSa- kAraNa thAya che. jema 'nAyaka. vinAno hAra, jinezvara vinAno prAsAda ane ghI vagarano AhAra A pRthvI upara zobhAne prApta thato nathI, tevI rIte samyaktva vinAno dharma sukhasamUhane karanAro thato nathI, tethI te kuladhvajanI jema manuSyoe sadA samyaktva pALa, joIe. kuladhvajanI kathA A jaMbUdvIpamAM bharatakSetranI madhye rahelI ayodhyA nAmanI nagarI che. temAM zaMkha nAme rAjA hato. tene dhAriNI nAme rANI hatI ane kuladhvaja nAme putra hato. eka vakhate kuladhvaja subhaTone laI vanamAM krIDA karavAne gayo, tyAM te kumAra puSpo cuMTavA lAgyo. tevAmAM darpaNanA jevA nirmaLa ane vRkSa taLe beThelA eka sUri tenA jovAmAM AvyA. meghane dekhIne jema mayUra khuza thAya, tema te sUrine dekhI khuzI thayo ane pachI guruguNavALA te gurune teNe vaMdanA karI. potAnA hRdayamAMthI mAnane dUra karI te yogya sthAne beTho eTale dharmadhuraMdhara guru A pramANe bolyA"je manuSyo pavitra manuSyapaNuM meLavIne pAMcamI gati meLave che, teornu jIvana saphala kaheluM che. zrI jina bhagavAnoe samyag darzana, cAritra ana jJAnane sarva mArgane darzAvanAro te (mokSa)no nirAbAdha upAya kahelo che. teomAM dharma, artha 1. nAyakena vinA hAro, vihAro jinapaM vinA / ghRtaM vinA yathAhAro, na zobhA zrayati kSatau / / 845 / / 2. mokSa-gati. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 337
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA ane kAma e trivargamAM jema dharma zreSTha che. tema darzana zreSTha che, tethI kAryane jANanArA (kuzaLa) puruSe haMmezAM te darzananI aMdara citta joDavuM te darzanasamyaktvane vidvAno eka prakAre, be prakAre traNa prakAre, cAra prakAre ane pAMca prakAre jaNAveluM che. eka prakAre te samyaktva pavitra tattvaruci nAme che. dravya ane bhAvathI, nizcaya ane vyavahArathI ane upadeza ane nisargathI ema be prakAranuM samyaktva jinAgamamAM kaheluM che. kAraka, rocaka ane dIpaka tema kSAyika, kSAyopazamika ane aupazamika- ema traNa prakAre kaheluM che. aupazamika, sAsvAdana, kSayopazamika ane kSAyika ema cAra prakAre kaheluM che. temAM vedaka nAma vadhAravAthI te samyaktva pAMca prakAranuM kahevAya che. e samyaktvane pAMca lakSaNa, pAMca bhUSaNa ane pAMca dUSaNo kahelAM che." guruno Avo upadeza sAMbhaLI kuladhvaje sarvanI samakSa rAgadveSane nirAkaraNa karanAruM samyaktva grahaNa kayuM. jyAre teNe samyaktva aMgIkAra kayuM, tyAre suvicArI guru bolyA - "bhadra! tAre have pachI ( AjathI mAMDI) haMmezAM paMcaparameSThInA svarUpanuM cintavana karavuM, sugurunI ArAdhanA karavI, jIvadayAmaya dharma pALavo, sadA kaSAyone choDI devA, uttama puruSono saMga karavo, nitya svadArA saMtoSa rAkhavo, koIno doSa grahaNa karavo nahiM, navatattva upara ruci rAkhI ane sAdhudharma tarapha vRtti rAkhavI. ItyAdi varttana karavAthI tAruM sarva zubha thaze." Avo upadeza sAMbhaLI kuladhvaja potAne ghera javA mArge cAlato thayo, vAmAM koI be strIo paraspara kalaha karatI joI temane rAjakumAre kalaha karavAnuM kAraNa pUchyuM, teomAMthI eka bolI, "rAjakumAra ! huM lohakAranI strI hyuM ane A rathakAranI strI che. mArA mastaka upara pANIno moTo ghaDo che ane A strInA mastaka para khAlI ghaDo che, chatAM teNe mane javA mATe rasto Ayo nahiM. mArA patinI kArIgarInA jevuM jJAna sadbuddhivALA kayA puruSamAM che?" te sAMbhaLI kumAra bolyo, 'tArA patimAM kArIgarInuM jJAna ketuM che?" te bolI, "mAro pati loDhAnuM mAchaluM banAvI tene AkAzamAM uchALI samudramAMthI ratno ane motIo ANI Ape che, tethI A rathakAranI strInI sAthe mArI tulanA karavAnI nathI." te sAMbhaLI pelI rathakAranI strI bolI, "mAro pati lAkaDAno azva banAvI AkAzamAM phare che ane te vaDe cha mAsamAM badhI pRthvIne joI pAcho potAnA nagaramAM Ave che, tethI A lohakAranI strInA karatAM huM vadhAre caDhIyAtI chaM." pachI rAjakumAra te baMne strIone laI rAjAnI pAse Avyo. rAjAe te baMneno vRttAMta pUchayo eTale kumAre te sarva kahI saMbhaLAvyo. pachI rAjAe temanA svAmI lohakAra ane rathakArane zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 338
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA potAnI pAse bolAvyA. temAM prathama lohakArane mAchaTu banAvavAne loDhuM Apyu. vijJAnazALI lohakAre loDhA, mAchaluM banAvyu ane te laIne te rAjAnA oraDAmAM Avyo, te rAjA sAthe harSathI oraDAmA rahyo ane te mAchalA upara pavananA saMdohane dhAraNa karanArI yaMtramaya khIlI mArI ke tarata ja te mAchalaM pavana vege AkAzamA uDyuM ane samudramAM jaI ratnone gaLI pAchu Avyu. te joI rAjAe cittamAM camatkAra pAmI tene pUchyuM ke, "tane AvI kalA kyAthI prApta thaI?" te bolyo, "deva! mane devatAe varadAna Apela che." tevAmAM pelA rathakAre kASThano azva banAvyo; te buddhimAn suthAre te azva lAvI rAjAnI AgaLa dharyo. tyAre kumAra bolyo, "A azvanI parIkSA to huM jAte karUM." rAjAe rathakArane kA ke, "A azva pAcho keTale divase ahiM Avaze?" rathakAre kA, "te cha mAse pAcho Avaze." pachI rAjAnI AjJA laI kumAra te azva upara caDI (yaMtramaya) khIlInA prayogathI AkAza mArge uDyo. te pRthvInuM avalokana karato hato. tyAM eka suMdara nagarI jovAmAM AvatAM tyAM rahevAnI icchAthI teNe yaMtranI khIlI pAchI kheMcI. eTale tenA AghAtathI azva pRthvI upara paDyo. kumAra te uparathI vismaya pAmI utarI gayo. te azvanA judA khaMDa karI potAnA mAthA AgaLa rAkhIne rAjakumAra eka chAyAthI suMdara evA AmravRkSanI taLe suI gayo. te vakhate koI mALI tyAM Avyo. te AmranI chAyAmAM suI gayelA kumArane joI vismaya pAmyo. jyAre kumAra nidrAthI mukta thayo, tyAre tene namI ane sanmAna ApI te mALI potAne ghera laI gayo. tyAM tene jamADI vAsasthAna Apyu. pachI kumAra te mALIne ghera azvane mUkI lIlAvaDe nagaramAM pharavA nIkalyo. tevAmAM netrone AnaMda ApanAeM eka jineMdra bhavana tenA jovAmAM AvyU. te maMdiramAM pesI arhataprabhune namI jevAmAM te prabhunI stuti bhaNato hato, tevAmAM te maMdiramAM eka pratihArI AvI. teNIe jinAlayamAMthI sarva puruSone bahAra kADhyA. kumAra te jovAnI icchAthI maMdiranA eka khUNAmAM saMtAI rahyo. te vakhate strIothI parivRta thayelI rAjakumArI jinAlayamAM AvI, tyAM nRtya karI ane prabhune namI potAne ghera cAlI gaI. pachI kumAre bahAra nIkaLI koI puruSane pUchyu ke, "A kayuM nagara che ane te putrI konI che?" te puruSe kaDaM, "vibhu! sAMbhaLo, "A nagaranuM nAma ratnapura che. temAM vijaya nAme rAjA che, teNe A jinacaitya karAveluM che. A kanyA bhavanamaMjarInAme te rAjAnI putrI che. vijayarAjAe eka vakhate potAnA maMtrIone kaDaM ke, "A kanyAne yogya kayo vara che?" te samaye e kanyAe rAjAne karvA ke, zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 339
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA "je koI puruSa bhUcara chatAM potAnI zaktivaDe AkAzamAM cAlI zake tevA puruSane huM varIza. A Na jagatamAM mAnya evA bIjA koIne paNa varIza nahiM." te sAMbhaLI rAjA ciMtavyaM ke, "A putrIe durghaTa pratijJA karI, have huM tenI pratijJA zI rIte pUrI zakIza?" AvI rIte te kanyAno samaya vIte che, adyapi tene tevo yogya vara maLato nathI. tethI te haMmazAM ahiM AvI jinaprabhunI pAse nRtyagIta kare che." A vAta sAMbhaLI rAjakumAra rAtre pelo azva taiyAra karI jyAre ardharAtri thaI, tyAre uDIne te rAjakanyA bhavanamaMjarInA bhuvanamAM Avyo, tyAM teNInA palaMga upara adhuM cAveluM tAMbUla mUkI pAcho svasthAne AvI teNe te azvane vIMkhI nAkhyo. rAjakumArI prabhAtakALe potAnA palaMga upara te tAMbUla joI Azcarya pAmatI manamAM vicAravA lAgI ke, "rAtre A tAMbUla koNe nAkhyuM haze ?" bIje divase te rAtre khoTI nidrAthI sutI, tevAmAM pahelA divasanI jema rAjakumAra AkAza mArge Avyo. / / 900 / / prathamanI jema teNe ardhaM cAveluM tAMbUla palaMga upara mUkI jevAmAM cAlavA mAMDyaM, tyAM rAjakumArIe vegathI tenA vastrano cheDo majabUta pakaDI rAkhyo ane pUchayuM ke, "tame koNa cho? kaI rIte ane kyAMthI AvyA cho? te kaho. " rAjakumAre pachI potAno sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. tenuM sarva vRttAMta sAMbhaLI rAjakumArIe potAnA hRdayamAM vicAyuM ke, "A kumAre mArI durghaTa pratijJA pUrI karI, have huM A AkAzagAmI rAjaputrane varuM." AvuM ciMtavI teNIe potAnA hRdayano bhAva jaNAvyo, eTale rAjakumAra teNIne paraNyo. te kumAra rAtre rAjakumArInA bhavanamA ane divase nagaramA rahevA lAgyo. bhuvanamaMjarInA aMgono vikAsa joI tenI sakhIoe tenI mAtAne sarva jaNAvI dIdhuM ane te mAtAe rAjAnI AgaLa jaNAvyuM. rAjA chUpo krodha karIne rahyo, tevAmAM koI eka vezyA parivAra sAthe tyAM AvI. potAne vakhatano lAga maLavAthI teNIe nRtya zarU kayuM ane pUrve nahIM joyelI evI koI navIna adbhuta kaLA batAvI, to paNa rAjAe te vezyAne yogya kAMI ApyuM nahiM. te uparathI vezyAe rAjAnuM mana ciMtAtura che ema jANI lIdhuM, pachI teNIe ekAMte rAjAne AgrahathI pUchayuM eTale rAjAe potAnI sarva bInA kahI ApI. pachI vezyAe rAjAnI AgaLa kahyuM ke, "te chUpA mANasane huM pragaTa karIza. " catura vezyAe rAtre jaI chUpI rIte rAjakanyAnA bhuvananA AMgaNAne tela mizrita siMdUrathI lIMpI potAne ghera cAlI gaI. pachI prabhAte rAjapuruSone sAthe laI te cauTAmAM gaI. tyAM jugAra ramavAne ThekANe siMdUrathI lIMpAyelA caraNavALo te kumAra teNInA jovAmAM Avyo. tarata ja vezyAnI AjJAthI rAjapuruSo tene pakaDI zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 340
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA lIdho ane tene rAjAnI hajuramA lAvavAmAM Avyo. rAjAe tene zULIe caDAvI devAnI AjJA ApI. rAjapuruSo tene zULIe caDAvA laI jatAM pelA mALInA gharanI pAse AvyA, tyAre teNe rAjapuruSone kahyu ke, "have mAro kALa Avyo che, mATe mArI kuladevI ahiM che, jo tamArI icchA hoya, to huM te devIne namaskAra karI lauM." te rAjapuruSo devInA bhakta hovAthI temaNe te vIra ziromaNi puruSanuM vacana mAnya kayu. kumAre mALInA gharamAM jaI potAno pelo yAMtrika azva taiyAra karyo pachI teonA dekhatAM kumAra te azva upara besI AkAzamA uDI gayo, rAjapuruSo rojhanI jema uMcA mukha karI zUnya hRdaye ubhA-ubhA joI rahyA, kumAra tyAMthI gokha upara rahelI potAnI priyA bhuvanamaMjarIne laI siMdhumAM AvelA eka beTamAM AvI pahoMcyo. tyAM azva uparathI utarI sukha nidrAe suI rahyo. tevAmAM koI mithyAtvI deva tyAM AvI caDyo. kumAranAM darzana, AcAra ane rucino nAza karavA mATe teNe tenI patnI ane azvane kSaNavAramA adRzya karyA ane kumAranA zarIramA asAdhya roga utpanna karyo. te roganI vedanAne laIne tenI nidrA cAlI gaI. teNe potAnI patnIne bolAvI. paNa te tenA jovAmAM AvI nahiM. pachI pelA azvane jotAM, te paNa adRzya thayelo mAluma paDyo. karmathI nirjita evo kumAra ciMtAtura banI gayo. tevAmAM te devatAe koI eka nimittio banAvI tyAM mokalyo. teNe pAse AvI kumArane A pramANe kaDaM, "tArA manamAM gatavastunI ciMtA che, paNa jo tuM mArA vacana pramANe kare, to te sarva vastu tAre hAtha Ave, nahiM to A tAro deha paNa cAlyo jaze, to pachI bIjAnI zI vAta?" te sAMbhaLI kumAra bolyo, "tAruM zuM vacana che?" te bolyo, ___ "te je vItarAga deva aMgIkAra karela che, te deva satpuruSonI rakSA ane duSTa puruSone zikSA kadipaNa na karI zake. je cittamAM rAgadveSa dhAraNa kare nahiM ane sarvatra samatAne dhAraNa kare, te deva pUjavAthI zubhAzubha zI rIte ApI zake? je deva kAraNane laIne lokone AdhArarUpa evo avatAra dhAraNa na kare, te deva balathI laI le nahIM, Ape nahi, kAMI kahe nahiM ane rakSaNa paNa kare nahiM, bIjA sAmAnya puruSanA hAtha jo zastradhArI hoya, to te rakSaNa karanArA thAya che. to te devanA hAtha zastra vagaranA che. tethI te dIna, halakA ane baLavagaranA che. te devanI pAse lakSmIne ApanArI lakSmI nathI, temaja je kartA tathA hartA nathI, jene potAno ane pArakAno bheda nathI, tenAthI kheda zI rIte nAza pAme? te tAro deva pote vAhana vagarano che, to bIjAnA vAhanane kema sahana karI zake? tene patnI nathI, to zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 341
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA te tArI patnIne ane tene rUpa nathI, to te tArA rUpane paNa kema sahana karI zake? mATe vAhanavALA, lakSmI, strI ane zastravALA ane adhika avayavavALA bhaktavatsala devano tuM Azraya kara. vaLI he sattama! je guru tArA manamAM niraMtara rahyA kare che, te guru paNa koInaM rakSaNa vagere karI zake tevA nathI. mATe je guru ariSTanI zAMti kare, jyotiSa joI Ape, roga hoya to vaiduM kare, veda pramANe vyavahAra kare, bIjAne zApa Ape, potAnA janano anugraha kare, kAma vakhate jAye Ave, bhaktonA pApa pote le ane jenA manamAM jevU ruce tevU hitakArI bole, tevA mamatA mohavALA gurune bhaja. tAro sarvajJa deva ke je sarvano hitakArI chatAM pote vAMchAthI rahita ane dayAe sahita che tene tuM tAro potAno hitakArI mAne che, paNa tenAthI tAruM hita zI rIte siddha thAya? jemAM brAhmaNa vagerene sarvanuM dAna, yajJa vageremAM somarasanuM pAna, jalanA pramANa vagaranuM tIrtha ane putrAdi saMtAna-e svargane ApanAruM che jemAM marelA pitRone paNa putro tRpta kare che, bhojananI veLAe kAgaDAo pAtra gaNAya che ane vRkSa, sarpa tathA gAya vagairenI pUjA karavI kahelI che, jemAM patnIvALA paNa gurune loko AdarathI mAne che, sAmAnya devadevIone potAno jIva paNa apAya che ane jemA aDhAre varNo rahelA che, tevA dharmanuM tuM AcaraNa kara" te nimittiyAnAM AvAM vacano sAMbhaLI kumAra bolyo, "mArA hRdayamAM sarvajJa deva, niHsaMga guru ane jIvadayAthI ramaNIya dharma ja vasI rahyA che. AkAzamAM gati karanAro mAro azva, hRdayane priya evI strI ane rakSaNa rahita A mArA prANa jo jatA hoya, to te bhale jAya, paNa huM nizcala ane nirmala evA mArA samyaktvane tyajIza nahiM." Avo kumArano dRDha nizcaya jANI te mithyAdRSTi deva mizradRSTi (madhyastha) banI gayo. tatkALa teNe azva ane tenI strI pragaTa karI ane teno AdarathI satkAra karI pachI te deva potAne sthAne cAlyo gayo. kumAra paNa potAne sthAne gayo. teNe anukrame rAjyane prApta karI A pRthvI upara samyaktvanuM sthApana kayu. kAraNa ke prajA rAjAne anusaranArI thAya che. te cirakALa rAjyane ane vidhi pramANe samyaktvane pALI chevaTe dIkSA laI mokSane prApta thayo. evI rIte je manuSyo potAnA hRdayamAM sadA aticAra rahita samyaktvane dhAraNa kare che, te manuSyo dhanya ane sukRtI (punyazALI) AtmAomAM gaNanIya thAya che. / / 948 / / iti samyaktvam zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 342
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadhara dezanA ane prabhuno parivAra bhagavAn zrI vimalanAtha prabhunI upara pramANe dezanA sAMbhaLI keTalAeka puruSoe dIkSA lIdhI ane vivekI evA zirabhRt pramukhe zrAvaka vrato aMgIkAra karyA. vAsudeva svayaMbhUe samyaktvane grahaNa kayuM ane bIjA paNa avirata janoe te grahaNa kayu. prabhue eka pahora sudhI dezanA ApyA pachI bIje pahore maMdira gaNadhare A pramANe dezanA ApI. 'he bhavijano! A saMsAra eka duHpAra (duHkhe pAra pAmI zakAya evA) khArA samudranA jevo che. janma, mRtyu, jarA ane rogarUpI capaLa kallolothI te virAjita che. krodharUpI vaDavAgnithI te yukta che, tenI aMdara garvarUpI parvatano vAsa che. mAyArUpI tenI 'velA che, lobharUpI gaMbhIra Avata ghumarIothI te dustara che. jIvayonirUpa magaranA samUhathI te cAre tarapha vyApta che. AzravadvArarUpa nadIonA kAdavavALA jalathI te pUrAyelo che. hAsyarUpI phINathI te prasarelo che. dveSarUpI pracaMDa pavanavaDe te duHsaha che, kudarzanarUpI durvAra jalavaDe te bharelo che. te hamezAM tRSNAnI vRddhi karanAro, jalajaMtuothI yukta, nIca tathA ucca gotrothI saMkalita ane jemAM aneka manuSyo kAdavamAM khucI gayelA che. jenuM sthAna samyaktva che, jemAM vratarUpI phalaka pATIyA che, jemAM guNanA samUharUpa doraDAM che, nizcala rUpI jemAM Dola che, jemAM zukla dhyAnarUpI zveta dhvaja che, gururUpa jenA khalAsI che, sArA niyamarUpI jenA saDho che, kSamArUpI jemA halesAM che, jemAM jJAnarUpI dhruvano tAro che, jemAM saMtoSarUpI aTALI che, jemAM tapanA . bhedarUpI 4pauliMda che. ane jemAM dayArUpa nAlikA che, evaM uttama vahANa je puNyavAn narane prApta thAya che, te puruSa te saMsAra samudrane tarIne mahAnaMda mokSarUpI uttama nagaramAM avazya jAya che." A pramANe bIjo pahora pUrNa thatAM mukhya gaNadhara maMdira svAmI dezanAthI virAma pAmyA. pachI deva, asura ane manuSyo potapotAne sthAne cAlyA gayA. evI rIte sevA karanArA uttama devatAo zrI vimalaprabhurnu sukhasaMpattine zaraNe ApanAruM samavasaraNa sthAne sthAne karatA hatA. kevalajJAna thayA pachI be varSa uNA paMdara lAkha varSa sudhI pRthvI upara vihAra karatAM zrIvimalanAtha prabhune A pramANe parivAra thayo hato. aDasaTha hajAra (68,000) sAdhuo, eka lAkha ane AThaso (1,008,00) sAdhvio, agiyAraso (1,100) cauda pUrvadhArI. aDatALIzaso (4,800) avadhijJAnI, paMcAvanaso (5,500) manaHparyavajJAnI, teTalA ja (5,500) kevalajJAnI, nevUso (9,000) vaikriya labdhivALA, traNa hajAra 1. maryAdAtaTa. 2. tRSA ane pakSe vAsanA. 3. uMcA nIcA gotro pakSe parvato. 4. vahANana baMdhAraNa. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 343
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva upara kuladhvajanI kathA ane baso (3,200) suprasAdI evA vAdIo, be lAkha ane ATha hajAra zrAvako ane cAra lAkha ane cotrIsa hajAra (4,34,000) zrAvikAo. prabhu potAno nirvANa samaya jANI saMmetagiri upara gayA ane tyAM cha hajAra munionI sAthe teoe anazana vrata aMgIkAra kayuM. te pavitra kAMtivAlA prabhu eka mAsa sudhI anazana pAlyuM. ASADha mAsanI kRSNa saptamIne divase caMdra revatI nakSatramAM AvatAM kAyotsarge rahelA ane zuddha zukla dhyAnathI virAjatA zrI vimalanAtha prabhu cha hajAra munionI sAthe nirvANane pAmyA. te samaye rAjAo ane iMdro kheda karatA tyAM AvyA. temaNe prathama khedano bhAra darzAvI, pachI svocita kRtya karavA mAMDyuM. iMdranI AjJAthI Abhiyogika devatAoe gozIrSa caMdana lAvI pUrva dizAmAM prabhunI goLAkAra citA racI, IkSvAku sAdhuonI uttara dizAmAM trikoNa citA racI ane bIjAonI pazcima dizAmAM corasa citA racI hatI. iMdre pote prabhune kSIrasamudranA jalathI snAna karAvyuM ane ghATA uMcI jAtanA caMdanathI lepa karyo. ane bIjAone te pramANe devatAoe kayuM. te pachI iMdre devaduSya vastrathI prabhunA aMgane AcchAdita kartuM ane kalpavRkSanA sugaMdhI puSpothI vibhUSita karyu. te vakhate devatAoe traNa zibikAo vikurvI, temAMnI mULa zibikAmAM iMdre namaskAra karI prabhune padharAvyA ane bIjI be zibikA omAM devatAoe bIjA munionA zarIrone yogyatA pramANe Aropita karyAM. "sumanaso naucityollaMghanaspRzaH " devatAo ucita kAryanuM ullaMghana karatA nathI. pachI eka hajAra mANaso vahana karI zake tevI prabhunI zibikA iMdre pote upADI ane bIjAonI zibikAo bhaktinA bhAravALA devatAoe upADI. te zibikAnI AgaLa devatAonI strIo rasathI rADA letI hatI. devatAono gaMdharva varga nRtya, gIta ane vAdyo vagADato hato keTalAeka devatAo AgaLa dhUpa karatA hatA, keTalAeka prakAzamAna thaI chaDIo dharI cAlatA hatA, keTalAeka puSponI vRSTi karatA ane keTalAeka sarva doSone haranArI zeSA ( prasAdI) ne letAM hatA, tevI rIte thatAM pUrvadizAnA pati iMdre pUrvanI citAmAM prabhune padharAvyA ane bIjA sAdhuonA zarIro bIjI be citAmAM devatAoe sthApita karyAM. te ja samaye citAnI aMdara agnikumAra devatAoe agni vAyukumAra devatAoe pavana ane deveMdro karpUrano samUha pragaTAvyo. agnithI asthi sivAya badhA dhAtuo baLI gayA pachI meghakumAra devatAoe kSIrajalavaDe te citAne bujhAvI dIdhI. te vakhate saudharma iMdre AvI pUjavAne mATe prabhunI jamaNI dADha grahaNa karI ane IzAneMdre DAbI dADha grahaNa karI. camereMdre nIcenI jamaNI dADha ane 344 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadhara dezanA ane prabhano parivAra baliiMdre DAbI dADha grahaNa karI, bAkInA iMdroe yogyatA pramANe prabhunA dAMta grahaNa kAM, bIjA devatAo prabhunA asthinA khaMDa laI gayA ane brAhmaNoe navA agninA bhAga lIdhA. tyArathI te agninI pUjA pravartI che ane te pUjanArA brAhmaNo agnihotrI tarIke prakhyAta thayA che. rAjA vagere te prabhunI rakSAnI poTalI karIne bAMdhI, te pravAharUpe adyapi rakSAne rakSA karanArI mAne che. keTalAeke te prabhunI rakSAne vaMdanA karI ane keTalAeke te rakSAneM zarIre mardana kayu, te uparathI rAkha coLavAno vidhi adyapi paNa lokomA dekhAya che. keTalAeka lokoe tyAMthI eTalI badhI raja lIdhI ke jethI tyAM moTo khADo thaI gayo. pachI devatAoe tyAM upara ratnamaya stUpa banAvyo, tyAra bAda sarva iMdro naMdIzvaranI yAtrA karI potapotAne sthAne cAlyA gayA. devatAonI sarvadA e ja maryAdA che. bhagavAn zrI vimalaprabhune kumArapaNAmAM paMdara lAkha varSo, vratamAM paNa paMdara lAkha varSo ane rAjyamAM trIsa lAkha varSa-ema sarva maLIne sATha lAkha varSatemanuM AyuSya hatuM. zrI vAsupUjya svAmInA nirvANa pachI trIsa sAgaropama vItyA bAda zrI vimalanAtha prabhunuM nirvANa thayu. svayaMbhU vAsudeva potAnuM sATha lAkha varSanuM AyuSya bhogavI pApakarmanA yogathI chaTThI narake gayo. te vAsudevane kaumArapaNAmAM bAra hajAra varSa dezAdhipatinA padamAM bAra hajAra varSa, nevU hajAra varSa digvijayamAM ane arthane sAdhanArA vAsudeva padamAM ogaNasATha lAkha paMcotera hajAra ane navaso daza varSa thayAM hatAM. pachI bhadrabaLadeve municaMdra muninI pAse jaIne dIkSA lIdhI. potA pAMsaTha lAkha varSatuM AyuSya pUrNa karI ane karmono kSaya karI te parama padane prApta thayo. zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 345
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha karttAnI prazasti graMtha kartAnI prazasti guNonA samUhathI pavitra evA triSaSThizalAkA puruSonAM caritromAMthI cAra zalAkApuruSonAM caritro meM ahiM mArI buddhi pramANe kahyAM che. dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa caturvidha dharmanA A bhedo nirmala evA zrI saMghane vidyA, sukha ane kalyANanI saMpattio Apo. A graMthamAM kAMI Agama viruddha kavidharmathI viruddha ke chaMda tathA vyAkaraNAdikathI viruddha lakhAyuM hoya, to te uttama vidvAnoe zodhI levaM. A lokamAM vibudhajanonI zreNimAM zobhatA, vANI tathA uttama dharmathI adhika udyotavALA ane arthonA samUhane ApanArA zrI ratnasiMha sUrIMdra jaya pAme che. mahAvratane dhAraNa karanArA, sarva maMgaLavaDe suMdara ane munigaNathI yukta evA zrIudayavallabhasUri AnaMda pAmo. jema manuSyone nitye caMdrasUryanA prasAdathI padArtho nitye pragaTa thAya che, tema te baMne sUrivaronA prasAdathI mane sarva padArtho pragaTa thayA. mArA jevA bAlane 'padanyAsa karavAnuM sAmarthya kyAMthI hoya? paraMtu zuddha hRdayane laIne je kAMI thayuM che, te guruonI ja pravINatA che. sarasvatInI jema suvarNa lakSane pragaTa karanArI, pravINA ane vidhisaMyukta evI ati mahAn zrI dharmalakSmI jaya pAmo. jyAM staMbha paNa tIrthanI jema sadAlayanuM kAraNa, uccagativALo ane 'sukASThodbhU thayo, tethI e staMbhatIrtha kahevAyuM che. tevA tIrthapaNAne laIne ratnAkara paNa jenI sevA karavA mATe be vakhata bharatInA velAnA miSathI pRthvI upara ALoTato maheMdrI sAthe AvyA kare che, tevA staMbhatIrtha-khaMbhAtamAM kalpavRkSanA jevA zrImALa kulanI aMdara vyavahAra-vepAramA prakAzamAna thayelA haripati nAme 1. padanyAsa-bAla pakSe pagalAM bharavAM te ane graMthakartA pakSe vAkyano nyAsa karavo te. 2. sarasvatI pakSe suvarNalakSa lAkho sArA varNo-akSaro. ane lakSmIpakSe lAkhasuvarNa. sarasvatI __pakSe pravINA-prakRSTa vINAnI vidhi. lakSmI pakSe pravINatAno vidhi-prakAra. 3. staMbhapakSe sadAlaya eTale sArA sthAna, kAraNa tIrtha pakSe sArI gati, kAraNa. 4. staMbha-sukASThodbhu-sArA kASTamAthI banelo tIrtha pakSe su-sArI kASThA-dizAmAM thayela. 346 zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha karttAnI prazasti saMghapati rahetA hatA. jeoe saMvat 1452nA nirdoSa varSamA sAta devAlayonI sAthe zatrujaya vagere tIrthonI yAtrA karI hatI ane jeoe tyAM zrIratnasiMhasUrinA ane sAdhvI vargamAM ziromaNi rUpa evA zrI ratnacUlA sAdhvInA pagalA padharAvyAM hatAM. te harapati zeThanI nAmalade nAmanI patnIthI sajjanasiMha nAme putra thayo. te sajjanasiMhanI kautukadevI nAmanI strIthI zANa nAme jayavaMta putra thayo, jemAM A caritra graMthanI racanA thaI; te varSamAM zANarAja zeThe zajaya tathA giranAra tIrthanI covIsa devAlayonI sAthe utsava sahita vidhipUrvaka harSathI yAtrA karI hatI. e zANarAjanA AgrahathI te ramaNIya staMbha nagaramAM saMvata 1517nA varSamAM zrAvaNa mAsanI kRSNa paMcamIne divase caMdra azvinI nakSatramA AvatAM ratnanA siMhAsana upara rahelA zrIstaMbhatIrthapati pArzvanAtha prabhunA ane jJAnanA ratnAkararUpa zrImAn udayavallabha gurunA prasAdathI meM A graMtha racyo che. dharmalakSmI ane zrIjinabhASita evA jJAna, darzana ane cAritra rUpa ratnonI lakSmIthI yukta evo A graMtha lokomAM hamezAM jayavaMta thAo. iti paMcama sarga samApta zrI vimalanAtha caritra - paMcama sarga 347
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 Sex 3)(k) ) (0 (Ge)aA3%a eSt\r cchara 556e5Ah aecchkraangwal Mesco Prints : 080-22380470