________________
शीलव्रत उपर शीलवतीनी कथा आवी उद्घोषणानो पटह कोईए स्पर्यो नहीं; तेवामां स्पष्ट बुद्धिवाळा अजितसेने आदरथी ते गजेंद्रनुं माप करवा कबूल कयुं अने पटहनो स्पर्श कर्यो. पछी तेणे ते हाथीने वहाण उपर चडावी जलनी बहार रेखा करी. पछी गजेंद्रने वहाण उपरथी उतारी लीधो अने ते वहाणमां पाषाणो मूक्या. पेली जळमां करेली रेखा प्रमाणे वहाण बुड्युं, एटले ते पाषाणो लई लीधा अने तेओनो तोल करी ते उपरथी गजेंद्रनुं माप काढ्युं अने ते राजानी आगळ जाहेर कयु. तेथी संतोष पामी राजाए ते अजितसेनने पोतानो मुख्य मंत्री बनाव्यो. राजाओ, सद्य फल आपवाथी देवताओ करतां पण अधिक लेखाय छे. कुमार अजितसेन मंत्रीश्वरना बुद्धिबळथी राजा अरिदमने घणां अहि-शत्रुओ, दमन करी राजाओना समूहमां प्रताप वडे पोता अरिदमन ए नाम सार्थक कयु.
आ अरसामां ते देशनी अंदर कोई गाममां कोई एक दुर्बळ खेडूत रहेतो हतो. ते श्रीमंतलोकोना आश्रयथी पोतानी आजीविका चलावतो. एक वखते ते खेडूत कोईनी पासेथी बे सारा बळदो लई लांबो वखत खेतर खेडीने संध्याकाळे पोताने घेर आव्यो. ते बळदोए भांभरवा मांड्युं, एटले तेमने पेला तेमना धनवान् धणीने घेर ते लई गयो. ते वखते ते धनवान् कोई काममा व्यग्र थईने लागेलो जोवामां आव्यो, एटले ते खेडूते तेने बंने बळदो सोंप्या नहीं. ते खेडूतना पापोना समूहथी तेज रात्रे चोरोए आवी ते बंने धोळा बळदो हरी लीधा. पूर्वना सत्कर्मथी । रहित एवा ते खेडूतने पेला धनवान् पुरुषे आवी बळदोने माटे पकड्यो, तेमां मोटो कजीयो थयो, एटले ते गरीब खेडूत नाशी गयो. गरीबोनुं बळ राजा छे. एम जाणी ते राजानी पासे जवा नीकन्यो.।।२००।। ते राजा पासे नंदननगरमां जतो हतो, तेवामां कोईए रस्तामां तेने का के, "आ मारो घोडो नाशी जाय छे, तेने लाकडी मारीने पाछो वाळ." ते सांभळी ते खेडूते ते घोडा उपर लाकडीनो घा कर्यो. मर्मस्थळमां घा लागवाथी ते घोडो तत्काळ मरी गयो, तरत ज ते घोडाना धणीए पण तेने विशेषपणे पकड्यो. परस्पर कजीयो करतां तेमने घणी वेळा थई गई. पछी तेओ बधा एक वडना वृक्ष नीचे सूई गया. त्यां एक नटलोकोनुं अद्भुत पेडु आगळथी रहेलुं हतुं. ते नाट्य करी सूई गयुं हतुं अने निद्रा लेतुं हतुं. जवा आववाना श्रमने लीधे बीजा सर्वने गाढनिद्रा आवी गई परंतु ते खेडूतनुं मन क्षुधा, तृषानां दुःखना भारथी दबाई गयेलं होवाथी तेने निद्रा आवी नहीं, तेथी तेणे आ प्रमाणे चिंतववा मांड्यु, "आ जगतमां निर्धन अने मरेला माणसनी वच्चे कांई तफावत नथी. निर्धन माणस जे (काय) चेष्टा करे छे ते प्राणवायुने श्री विमलनाथ चरित्र - द्वितीय सर्ग
89