________________
सुबुद्धिनी अवांतर कथा
सूर्योदय थतां ज मंत्री सुबुद्धि रत्नोना समूहनो एक थाळ भरी राजमहेलना द्वार आगळ आव्यो. प्रतिहारे राजाने तेना खबर आप्या, एटले राजाए आश्चर्य पामीने तेने प्रवेश कराववानी आज्ञा आपी. मंत्रीए राजसभामां आवी राजाना चरणकमळमां नमन करी, तेनी आगळ ते रत्नोना समूहथी भरेलो चळकतो थाळ मूक्यो. राजाए 'आ शुं छे?' एम कह्युं, एटले मंत्रीए जवाब आप्यो के, "राजेंद्र ! सिद्धिने आपनारुं आ पुण्यनुं फळ जाणी ल्यो. " राजाए पुनः पुछ्युं; एटले तेणे पोतानो सर्व वृत्तांत कही संभळाव्यो. ते सांभळी राजा हृदयमां चमत्कार पामी गयो. पछी जेना हृदयने लोभे दबाव्युं छे, एवा राजाए मंत्रीने कह्युं के, "गृहस्थना घरमां आभूषणरूप एवो आ कामघट मने आपो" मंत्री बोल्यो, "राजन्, कल्पवृक्ष विगेरे पदार्थो पापीजनोनी दृष्टिए पण आवता नथी, तो पछी तेमना घरमां शी रीते रहे?" राजाए कह्युं, "मंत्री! तमे तमारी बुद्धिथी कल्पेलो विचार शा माटे दर्शावो छो? तमे मने आ कामकुंभ सत्वर आपो एटले पछी आगळ उपर सर्वे सारावाना थशे." राजानो आवो दुर्धर दुराग्रह जाणी मंत्रीए तेने पोताने घेर आमंत्रण कयुं. पछी सत्वर घेर बोलावी अने जमाडी राजाने ते कामकुंभ अर्पण कर्यो. राजा ते कामकुंभने मोटा उत्सवथी पोताना घरमां लाव्यो अने उग्र सुभटोने राखी तेनी आदरथी रक्षा करवा लाग्यो. प्रभातकाल थतां ज मंत्री शत्रुओने नाश करनारा पेला दंडवडे ते कामकुंभने आदरथी पाछो पोताना घरमां लाव्यो. आ वखते राज़ाए पोताना हृदयमां विचायुं के, "मंत्रीनुं ते पवित्र वचन सत्य थयुं अने मारा सुभटोनो नकामो क्षय थयो . हवे जे सुभटो घायल थयेला छे, तेओ जो कदि जीवे तो सारुं थाय." आ प्रमाणे हृदयमां विचारी तेणे मंत्रीने पोतानी पासे बोलाव्यो अने तेणे बनेलो सर्व वृत्तांत जणाव्यो उपकार करवामां तत्पर एवा मंत्रीए पेली संरोहिणी औषधिना योगथी जेओ घायल थयेला हतां, ते सर्वेने सज्ज करी दीधा.
एक वखते ते सुबुद्धि मंत्रीए पोताना हृदयमां विचायुं के, "कदि बीजो जे अज्ञ अने अल्प बुद्धिवाळो माणस होय, पण जो ते पोताना मित्रने कुकर्मोथी बचावे छे तो ते माणसने धन्य छे, तो हुं बुद्धिमान मंत्री थइने तेवुं केम न करुं ?" आ प्रमाणे चिंतवी स्थिर मैत्रीवाळा अने पुण्यदानना अर्थी एवा ते मंत्रीए पुनः राजाने कह्युं के " हे गोपाळ ! सारो वांस पण जो धर्म वगरनो होय तो ते 1. गोपाळ. गो-पृथ्वीना पालक. सारो वांसधर्म- धनुष्य तेनाथी रहित होय ते लाकडी रूप गणाय छे अने ते लाकड़ी रूप वांस गोगण-गायोना समूहने पीडाकारी थइ पडे छे. राजा सुवंश - सारा वंशमां थयेलो होय पण जो तेनामां धर्म न होय तो ते गोगण - प्रजा समूहने पीडाकारी थइ पड़े छे.
श्री विमलनाथ चरित्र - प्रथम सर्ग
21