________________
सुबुद्धिनी अवांतर कथा
कांतिवाळा ते संघपतिए मंत्री सुबुद्धिने 'व्रणसंरोहिणी नामनी औषधि मानपूर्वक अर्पण करी. कामकुंभ, दंड अने व्रणसंरोहिणी - ए त्रण वस्तु लईने मंत्री पोताना नगरमां आव्यो अने त्यां पोताना घरमां धर्मध्यानमां तत्पर थइ सुखे रहेवा लाग्यो ।। २२९ ।।
राजा जितशत्रुए केटलाएक माणसोना मुखथी जाण्युं के, मंत्री सुबुद्धि कामकुंभ वगेरे वस्तुओ लईने पोताने घेर आव्यो छे; पण तेणे पेला राक्षसने पीडाव्यो छे, ए वात जाणी नही. तत्काल राजाए तेना धर्मनी परीक्षा करवा माटे बे बीजोराना फळो मंगाव्या. अने तेमां एक फळनी अंदर रत्न नाख्युं. पछी ते बंने फळो बराबर साथे राखी शाकपीठनी अंदर एक दासी हथ्थु छुपी रीते वर्हेचवाने मोकल्यां. तेवामां सुबुद्धिमंत्रीनी दासी शाकपीठमां शाक लेवाने आवी. तेणीए ते बंने बीजोराना फळोमांथी पेलुं रत्नवाळं फळ अल्प मूल्यथी खरीदी लीधुं. अने जे बीजुं रत्न वगरनुं फळ हतुं, ते राजानी दासीना भयथी कोइए लीधुं नहीं. पछी राजानी दासीए ते फळ सायंकाळे राजाने पाठुं आप्युं. ते फळने रत्नवगरनुं खाली जोइने राजा दासीने पूछ्यं के, "बीजुं फळ कोणे खरीधुं छे?" त्यारे दासीए कह्युं के, "ते फळ सुबुद्धिमंत्रीनी दासी लइ गइ छे." दासीनुं आ वचन सांभळी राजा कांइ बोल्यो ज नहीं; ते मौन धरीने ज रह्यो.
अहिं मंत्री सुबुद्धिए रात्रे कामकुंभना प्रभावथी एक महेल उभो कर्यो. ते महेलनी उपर सोनेरी कळशो रहेला हता. तेने एकवीश माळ हता. द्वारपरनी कोणी अने ओटलाथी ते महेल अत्यंत शोभतो हतो, तेमां चारेबाजु गोख शोभी रह्या हता. उपर रचेली अगाशीथी ते महेल माननीय थइ पड्यो हतो. तेमां विचित्र चित्रो करवामां आव्यां हतां; तेनी अंदर जुदी जुदी क्रियाओ करवाना स्थानो गोठव्यां हतां अने ते विशाळ, विचित्र तथा रत्नोथी संपूर्ण हतो. आवा ते महेलनी अंदर ते निष्कपटी मंत्री स्वस्थ - शान्तचित्ते रहेवा लाग्यो. आवा ते महान महेलना तेजथी सर्व नगरमां उद्योत थइ रह्यो, तेथी राजा अने लोकोना हृदयमां मेरुपर्वतनी अथवा इंद्रजाळनी शंका थई आवी. राजा ते जोई विचार करवा लाग्यो के, "पृथ्वीमां मेरुपर्वत तो निश्चल छे, तो शुं आ इंद्रजाळ हशे ? जो इंद्रजाळ होय, तो ते थोडा वखत सुधी टकी शके अने आतो लांबो काळ टकेल छे. तो आ शुं हशे? ते कांइ सारी रीते जाणवामां आवतुं नथी. अथवा तो कोइ अद्भुत देवतानी रचना हशे." आ प्रमाणे राजा चिंतवन करतो हतो; तेवामां 1. जखमने रुजावी शके तेवी औषधि
20
श्री विमलनाथ चरित्र - प्रथम सर्ग