________________
दसमा व्रत उपर काकजंघनी कथा ते राजानुं नाम काकजंघ एवं पड्यु. राजा जितशत्रु हवे त्यारथी काकजंघना नामथी सर्वत्र प्रख्यात थयो. कोईपण तेनुं मुख्य नाम कहेतुं नहि. पेला चारे नररत्नो यति थईने गुणी बनी मोक्षे गया.
एक वखते सोपारक नगरमां दुकाळ पड्यो. तेथी कोकाश पोतानु कुटुंब लईने विशाळा नगरीमां आव्यो, परंतु ते समये त्यां कोईपण स्वजन तेना जोवामां आव्यो नहिं. ते राजानो मेळाप करवानी इच्छाथी बहार देशकुटी पर्णकुटीमां रह्यो. राजानी अटारीमाथी शालना दाणा लाववा माटे तेणे काष्ठना पारेवा बनावी तेने खीलाओना यंत्र प्रयोगथी मोकलवा मांड्या. ते पारेवा ते शालना दाणा लावीने तेनी पर्णकुटीमां पाछा आवतां अने तेथी ते पोताना कुटुंब- भरणपोषण करवा लाग्यो. एक वखते शालिना रक्षकोए ते पारेवाने जोया. तेओ पारेवानी पाछळ लागु थई गया. त्या सर्व चेष्टा तेमना जोवामां आवी पछी तेओए जईने राजाने ते वात जाहेर करी, ते उपरथी राजाए कोकास रथकारने पोतानी पासे बोलाव्यो. अने पूछ्युं के, "तुं आq जेम नवीन विज्ञान जाणे छे, तेवू बीजुं कांईपण जाणे छे के?" रथकारे का, "हुं सर्व जणुं छु." पछी एक वखते सुकृती रथकारे काष्ठनो गरुड बनाव्यो. राजा पोतानी यशोमती राणी सहित ते रथकारने लई ते उपर आरूढ थयो अने फरवा चाल्यो. अयोध्या, तामलिप्सि, चंपा, द्वारिका अने लंका वगेरे नगरीओ तेने नाम आपीने बतावी तेमज अष्टापद, गिरनार अने शजय वगेरे पर्वतो अने समुद्र प्रमुख पण बताव्या.
एक वखते तेओ आकाशमर्गे चाली कोई साधुनी पासे गया. साधुए तेओने श्रावकनो बार प्रकारनो धर्म संभळाव्यो. पछी ते बंनेए ते साधुनी पासे देशावकाशिक व्रत ग्रहण कयु. तेमां एवो नियम लीधो के, "दिवसमां सो योजनथी वधारे जवू नहि."
___ एक वखते विजया नामनी राणीए पोताना मनमां विचायु के, "राजा पोतानी यशोमति राणीने ज साथे ले छे, मने तो कदि पण साथे लेता नथी, तेथी हुं एवं कांई काम करूं के जेथी तेओ बंने स्वतः (सहेजे) संकटमां पडे." आवं विचारी ते विजयाए बीजा कोई शिल्पीने बोलावी एक बीजी यंत्र खीली करावी अने जे वडे पाछा अवाय. ते यंत्र खीलीने तेणीए क्यांक छुपावी दीधी अने तेना स्थानमां बीजी तैयार करावेली यंत्र खीली मूकी दीधी. राजा यशोमती राणीनी साथे गरुड उपर चड्यो अने त्यां साथे रहेला कोकासे गरुडने चलाव्यो. आकाशमार्गे जतां राजाए पोताना वाहक कोकासने पूछ्युं के, "आपणे केटला योजन आव्या?"
श्री विमलनाथ चरित्र - पंचम सर्ग
326