Book Title: Dashvaikalikam
Author(s): Samaysundar Upadhyay
Publisher: Mumbai Khambhat Shree Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020302/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir LORRIYAR atha dIpikAvyAkhyAsametaM zrIdazavaikAlikaM prArabhyate // rasita nayaNGRE - --- - SC/ REATREGARGERDERMATORE/AGAkasikatzrIkilAsAgarapi mAnaCiARobe iasha For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie // zrIjinAya namaH // zrImatsamayasundaropAdhyAyaviracitadIpikAvyAkhyAsametaMzrIdazavaikAlikasUtraM praarbhyte| stambhanAdhIzamAnamya gANiH samayasundaraH / dazavaikAlike sUtre zabdArtha likhati sphuTam 1 dhamma iti-dharmo dug| tiprapatajantudhAraNAlakSaNa utkRSTaM pradhAnaM maGgalaM vartate, ko dharma ityAha-ahiMsA, na hiMsA ahiMsA jIvadayA prANAtipAtaviratirityarthaH, punaH saMyamaH paJcAzravaviramaNaM, paJcendriyanigrahaH catuHkapAyajayaH, daNDatrayaviratizceti saptadazabhedaH, ityevaMrUpaH,punastapaH dhammo maMgalamukiTaM ahiMsA saMjamo tvo| devA vi taM namasati jassa dhamme sayA maNo 1. "aNasaNamUNoriA vittIsaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlI--NayA ya vajjho tavo hoI 1 pAyacchittaM viNao veAvaccaM taheva sajjhAo // jhANaM ussaggo vi ya abhitario tavo hoI 2" iti bAhyAbhyantararUpaM dvAdazadhA. atha dharmakaraNe mAhAtmyamAha--devA api, apiHsaMbhAvane, taM dharmakArakaM jIvaM namasyanti, manuSyAstu sutarAM, taM kaM ? yasya dharma dharma / For Private and Personal use only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya01. daza dIpi karaNe sadA manontaHkaraNam iti prathamagAthArthaH // 1 // atha yatInAmAhAragrahaNe vidhimAha-jaheti-yathA yena prakAreNa dumasya vRkSasya puSpeSu bhramaro rasaM makarandamApibati, paraM na ca naiva puSpaM kAmayati pIDayati sa ca bhramara AtmAnaM prINayati rasenAtmAnaM santoSayati. 2. ayaM dRSTAnta uktaH, dArTAntikamAha-evamanena prakAreNa ete zramaNAstapasvinaH te ca na tApasAdayaH, ata Aha-kIdRzAH zramaNAH ? muktAH vAhyaparigraheNa AbhyantaraparigraheNa ca, muktAH, tatra bAhyaparigraho dhanadhAnyA dirUpo navavidhaH,Abhyantaraparigrahazca-"micchattaM veatigaM hAsAiyaM chakkagaM ca nAyavvaM / kohAINa caukkaM caudasa amitarA jahA dumassa pupphesu bhamaro Aviyai rasaM / Na ya puppha kilAmei so a pINei appayaM 2, emee samaNA vuttA je loe saMti saahunno| vihaMgamA va pupphesu dANabhattesaNe rayA 3. gaMThI1."ityAdirUpastAbhyAM rahitaH, ete ke ? ye zramaNA lokatRtIyadvIpasamudraparimANe santi vidyante. punaH kIdRzAHzramaNAH? sAdhavo jJAnAdisAdhakAH, punaH kIdRzAH vihaGgamA iva bhramarA iva puSpeSu dAnabhaktapaNe ratAH, dAnagrahaNAd gRhasthairdattaM gRhanti paraM nAdattaM, bhaktagrahaNAttadapi dattaM pAsukaM gRhanti, na AdhAkarmAdi, eSaNAgrahaNena gaveSaNAditrayaparigrahaH, eSu triSu sthAneSu MalratAH saktAH 3. atra ko'pyAha 1 emae, iti kvacisAThaH / 2 kvacitpakAraghaTitaH kvacicavakAra ghaTitaH pAThaH / / For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Kol-nanu sAdhavo dAnabhaktapaNe ratA ityuktaM, yatazcaivaM tata eva loko bhaktyAkRSTacittastebhyaH sAdhubhya AdhAkarmAdi dadAti, tasya grahaNe jIvAnAM hiMsA syAt AhArasyAgrahaNe tu svavRtteralAbhena svadehadhAraNaM na syAt. atrocyate-vayamiti - pavayaM ca vRttiM lapsyAmaH prApsyAmastathA yathA na ko'pyupahanyate, tathA yathAkRteSu gRhasthairAtmArtha niSpAditeSvAhArAdiSu sAdhavo rIyante gacchanti puSpeSu yathA bhramarAH 4. atha yena prakAreNa sAdhavastathA cAha-mahugAreti-yatazcaivamataste madhukarasama. bhramaratulyAH sAdhavaH, punaH kiMbhUtAH ? buddhAjJAtatattvAH, evaMbhUtAye bhavanti bhramanti vA, punaH kimbhUtAH ? anizritAH, kulAdi PI vayaM ca vittiM lapbhAmo na ya koi uvahammai / ahAgaDesu rIyaMte pupphesu bhamarA jahA 4. mahagArasamA buddhAje bhavaMti annissiyaa| nANApiMDarayA daMtA tena buccaMti sAhuNo ti bemi5. puphiyajhayaNaM sammattaM1. pvapratibaddhAH, punaH kimbhUtAH ? nAnApiNDaratAH, nAnA nAnAprakAro'bhigrahavizeSAtpratigrahamalpAlpagrahaNAcca piNDa AhArAdirantaprAntAdirvA, tasminnAnApiNDe ratA udvegaM vinA sthitAH, punaH kimbhUtAH ? dAntA indriyanoindriyadamanena, upalakSaNavAdI yAdisamitAca. tatazcAyamartha:-yathA bhramaropamayA eSaNAsamitI yatante, taryAdiSvapi basasthAvarabhUtahitaM yatante, tena "sAdhavaH paramArthataH sAdhava ityucyante. itizabdaH samAptI. vImyahaM, paraM na svabuddhyA, kintu tIrthakaragaNadharANAmupadezena. 5 iti zrIdazavakAlikazabdArthavRttI zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM dumapuSpikAkhyaM prathamamadhyayanaM samAptam. 1 lapsyAmaha iti vaktavyepIdaM mUlasthaM padamiti mantavyam / 2 indriyANica noindriyaM ceti kgrihaH / 3 hite iti bhAti / For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza0 adhya0 1 dIpi. // 2 // - -- |-prathamAdhyayane dharmaprazaMsA uktA, sA cehaiva jinazAsane. iha tu adhyayane jinazAsaneGgIkRte sati mAbhUnnavadIkSitasya saMyame- zAdhRtirato dhRtimatA bhAvyamityetaducyate, ityanena sambandhanAyAtamidamadhyayanaM vyAkhyAyate-kahamiti-kathaM kena prakAreNa, nuiti kSepe, yathA kathaM nu sa rAjA yo na rakSati prajA, kathaM nu sa vaiyAkaraNo yo'pazabdaM prayuGkte, tathA kathaM nu kuryAt zrAmaNyaM zramaNabhAvaM, yaH kAmAna nivArayati ? kAraNamAha-zrAmaNyasyAkaraNe pade pade sthAne sthAne viSIdan viSAdaM prApnuvan saMkalpasya vazaM gataH, na kevalamayamadhikRtasUtrokto yathoktazrAmaNyAbhAvenAzramaNaH, kintu AjIvikAdibhAvena prabajitaH sakliSTacitto vyakriyA atha zrAmaNyapUrvakAdhyayanaM prArabhyate. kahaM nu kujjA sAmaNNaM jo kAme na nivArae / pae pae visIdaMto saMkappassa vasa gao 1. vacchagaMdhamalaMkAraM icchIo sayaNANi ya / acchaMdA je na bhuMjaMti na se cAI tti buccai 2. kurvannapyazramaNa eva. 1. ayogya eva kathaM ? yata Aha-vaccheti-vastrANi cInAMzukAdIni, gandhAH koSTapuTAdayaH, alaGkArAH kaTakAdayaH, anusvAro'lAkSaNikaH, striyo'nekaprakArAH, zayanAni paryAdIni, cazabdAdAsanAdIni. etAni vastrAdIni kim ? acchaMdA asvavazA ye kecana na bhuJjate nAsevante, na sa tyAgItyucyate, na sa zramaNa iti. asatrayavicitratvAdahuvaca nepyekavacananirdezaH.) 2. yathA ca zramaNo bhavati tathA kathayitumAha - // 2 // For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir je iti ya eva kAntAn zobhanAn priyAn iSTAn bhogAn zabdAdiviSayAn labdhAn sataH, 'vipiTTi kuvvaitti ' ko'rthaH ? vividhamanekaprakAraiH zubhabhAvanAdibhiH pRSThataH karoti parityajati na bandhanena baddhaH proSito vA, kintu svAdhInaH, na parAyattaH, svAdhInAneva parityajati bhogAn tatazca ya IdRzaH, huzabdo'vadhAraNArthe, sa eva tyAgItyucyate bharatAdivat. 3. samAIti - samayA AtmaparatulyayA prekSayA dRSTayA parivrajataH pari samantAd vrajato gacchataH, gurorupadezadAnena saMyamayogeSu vartamAnasya, evaMvidhasya tyAgino'pi syAtkadAcidacintyatvAt karmagatermanontaHkaraNaM nissarati bahirdhAvati, kena ? bhuktabhoginaH je kaMte pie bhoe ladhdhe vipiTTi kuvvai / sAhINe cayaI bhoe se hu cAitti buccai 3. samAi pehAi parivvayaMto siyA maNo nissaraI bahiddhA / na sA mahaM nAvi ahaM vi tIse icceva tAo viNaija rAgaM 4. pUrvakrIDitasmaraNAdinA, abhuktabhoginaHzca kutUhalAdinA, bahirdhA saMyamagehAihirityarthaH, tadA so'zubho'dhyavasAyaH, prazastAdhyavasAyena sthaganIyaH, kenAlambanena ityAha-yasyAM rAga utpannastAM prati cintanIyaM nasA mama madIyA, nApyahaM tasyAH, pRthakkarmabhujo hi prANina ityevaM, tatastasyAH sakAzAdvayapanayedvAgaM, tattvadarzino hi saMnivartanta eva 4. evaM tAvadAntaro manonigrahavidhiruktaH, na cAyaM vidhivamiMtareNa kartuM zakyate, ato bAhyavidhividhAnArthamAha 1 vAmeneti bhAvaH / For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya0 1. daza dIpi. AyAvayAhIti-'AyAvayAhI' tvaM saMyamagRhAnmanaso'nirgamanArthamAtApaya ? AtApanAM kuru ? upalakSaNatvAdyathAnurUpamU Ke nodarikAditapo'pi kuru ? tathA tyana saukumArya sukumAratvaM parityaja ? yataH sukumAratvAtkAmecchA pravartate, yoSitAM ca prArthanIyo bhavati, evamubhayAsevanena kAmAn kAma ullaGmaya ? yatastaiHkAmaiH kAntairduHkhaM kAntameva bhavati,atra vaNija udAharaNaM jJeyaM vRttitaH, athAntarakAmakramaNavidhimAha-chindhi devaM ? vyapanaya rAgaM ? samyagjJAnabalena vipAkAlocanAdinA, evaM kRte phalamAha-evamanena prakAreNa pravartamAnaH san sukhI bhaviSyasi kva ? saMparAye saMsAre yAvanmokSaM na prApsyasi tAvatsukhI | AyAvayAhI caya sogamalaM kAme kamAhI kamiya khudukkhaM / chiMdAhi dosaM viNaeja rAgaM evaM suhii| hohisi saMparAe 5. pakkhaMde jaliyaM joiM dhUmakeuMdurAsayaM / necchaMti vaMtayaM bhottuM kule jAyA agaMdhaNe 6. bhaviSyasi 5. saMyamagRhAnmanasa evAnirgamArthamidaM cintayet-pakkhaMda iti-praskandanti Azrayanti, ke ? jyotiSamagniM, kiMviziSTaM jyotiSa ? jvalitaM jvAlAmAlAkulaM, na tu murmurAdirUpaM, punaH kiMviziSTaM jyotiSa ? dhUmaketuM, dhUmacihna dhUmadhvajam, na ulkAdirUpaM, punaH kiMviziSTaM jyotiSa ? durAsadaM durabhibhavaM, cazabdalopAna ca icchanti vAntaM bhoktuM parityaktaM viSamiti zeSaH, ke ? nAgA iti zeSaH, te kiMviziSTA nAgAH ? kule jAtAH samutpannAH, kiMbhUte kule ? agandhane, nAgA dedhAH gandhanA agandhanAzca. tatra ye gandhanAste-Dasie maMtehiM AkaviA, taM muhao ApiaMti. agaMdhaNA puNa avi maraNamajjhavassaMti For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie na ya vaMtaM ApiaMti. upasaMhArastu-yadi tAvattiryaJcopyabhimAnAjIvitaM parityajati, na ca vAntaM bhujate, tatkathamahaM jinavacaMinAbhijJo vipAkadAruNAna viSayAn vAntAnapi bhokSya iti. atrArthe rathanemidRSTAntastathAhi-jayA kila arihanemI pavvaio, tayA rahanemI tassa jiThabhAo rAImaI uvayarai, jai nAma esA mama hoi, sA ya bhagavaI nibinakAmabhogA nAyaM ca tiie| jahA eso mama ajjhovavaNNo, aNNayA ya tIe. mahuvayasaMjuttA pejA pIA, rahanemI Agao, mayaNaphalaM muhe kAoNa tIe vaMtaM | bhaNiyaM ca, peja piyAhi, teNa bhaNiya kahaM vaMtaM pijjai. tIe bhaNio jai na pijai, tao ahaMpi ariTThanemisAmiNA vaMtA| kaha piviumicchasi. 6. athAdhikArApannamevArthamAha-dhigatyu iti-tatra rAjimatI kila evamuktavatI rathanemi prati-dhigastu dhigatthu te jasokAmI jo taM jiiviykaarnnaa| vaMtaM icchasi AveuM seyaM te maraNaM bhave 7. bhavatu te tava parAkramamiti zeSaH. he yazaHkAmin ! kIterabhilASin ! iti roSeNa kSatriyAmantraNam. athavA akAraprazleSAt | he ayazaHkAmin ! dhigastu bhavatu tava, yastvaM jIvitakAraNAdasaMyamajIvitahetorvAntamicchasi ApAtuM bhagavatA parityaktAM bhoktumicchasi, ataH zreyaste tavAtikrAntamaryAdasya maraNaM bhavet, zobhanataraM tava maraNaM, na punaridamakarmAsevanaM, tao dhammo se kahio. saMyuddho pabbaio a rAimaI vi taM bohi Uga pavvaiA annayA kayAi so rahanemI vAravaio bhikkhaM gahiUNa sAmisagAsaM AgacchaMto vAsavaddalapaNa abhAhao ega guhaM paviTTho, rAimaI vi sAmiNo |vaMdaNAra gayA, vaMdittA paDissayamAgacchaMtI ya aMtarA varisieNa bhinnA ayANaMtI tameva guhaM agupaviTThA jattha sorahanemI, diTThA For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi* // 4 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ya teNa sohagA esA vacchANi apasAriANi, tAhe tIse aMgapacaMgANi diTThANi, so rahanemI tIe azovavanno diTTho, aNAe aMgiAgArakusalAe NAo a asohaNo bhAvo eassa. 7. tataH sA tamidamavAdIt-- ahamiti - ahaM va bhogarAjJa ugrase nasya tu puttrIti zeSaH, tvaM cAsi andhakavRSNeH samudravijayasya putra iti zeSaH, ataH kAraNAnmA ekaikapradhAnakule AvAM gandhanau bhUva, ataH kAraNAtsaMyamaM sarvaduHkhanivAraNaM kriyAkalApaM nibhRtaH sannavyAkSiptaH san cara kurvityarthaH 8. jaIti - yadi tvaM kariSyasi bhAvamabhiprAyaM prArthanArUpaM ka ? yA yA drakSyasi nArIH striyaH tAsu etAH zobhanAH, etAzca zobhanatarAH, (seva) ahaM ca bhogarAyassa taM caMsi aMdhagavihniNo / mA kule gaMdhaNA homo saMjamaM nihuo cara 8. jai taM kAhisi bhAvaM jA jA dicchasi nArio / vAyAvidhdhuvva haDo ahiappA bhavissasi 9. tIse so vayaNaM socA saMjayAi subhAsiyaM / aMkuseNa jahA nAgo dhamme saMpaDivAio 10. ityevaMbhUtaM bhAvaM yadi kariSyasi tato vAyAvidva iva vAtaprerita iva haDo'baddhamUlo vanaspativizeSaH asthitAtmA bhavivyasi ko'rthaH 1 sakaladuHkhakSayakArakeSu saMyamaguNeSvabaddhamUlatvAtsaMsArasAgare pramAdapavanaprerita itazcetazca paryaTipyasi. 9. tIse iti tasyA rAjimatyA asau rathanemirvacanaM pUrvoktaM zrutvA kiMviziSTAyA rAjimatyAH ? saMyatAyA gRhItadIkSAyAH, kiMviziSTaM 1 cAsIti kvacit pA, For Private and Personal Use Only adhya0 1. // 4 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vacanaM ? subhASitaM saMvegajanakaM, kiMvat 1 aGkuzena yathA nAgo hastI, evaM dharme sampratipAdito dhameM sthApita ityarthaH 10 evamiti - evaM kurvate kurvanti, ke ? saMbuddhA buddhimantaH, athavA samyagdarzanasahitena jJAnena jJAtaviSayasvabhAvAH samya dRSTaya ityarthaH punaH kiMviziSTAH ? paNDitA vAntabhogAsevanadoSajJAH punaH kiMviziSTAH ? pravicakSaNAH pApabhIravaH, kiM kurvanti te ityAha- nivartante dUrIbhavanti, kebhyaH ? bhogebhyo viSayebhyaH ka iva ? yathAsau puruSottamo rathanemiH, ziSya Aha- nanu kathaM tasya puruSottamatvaM yo hi gRhItadIkSo'pi viSayAbhilASI jAtaH ? ucyate - tathAvidhe'bhilASe jAte'pi nAsau pravRttaH, kApuruSastu evaM karaMti saMbuddhA paMDiyA paviyakkhaNA / viNiyati bhogesu jahA se purisuttamo tivemi 11. sAmannapubviyajjhayaNA saMmattA 2. saMjame suThiyappANaM vippamukkANa tAiNaM / tesimeyamaNAinnaM niggaMthANa mahesiNaM 1. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadanurUpaM ceSTata eveti iti pUrvoktaprakAreNa bravImi na svabuddhayA, kintu tIrthakaragaNadharANAmupadezena. 11. iti zrIdazavaikAlikazabdArthavRttau zrIsamayamundaropAdhyAyaviracitAyAM dvitIyamadhyayanaM samAptam / vyAkhyAtaM zrAmaNyapUrvakArUyaM dvitIyamadhyayanaM kSullakAcArakathAkhyamatha tRtIyamadhyayanamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - dvitIyAdhyayane ityuktaM navadIkSitena saMyame'dhRtAtpannAyAmapi dhRtimatA bhAvyam atra tu sA dhRtirAcAre kAryA, na tvanAcAre, ayamevAtmasaM For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya01. daza dIpi0 | yamopAyaH. uktaM ca-"tasyAtmA saMyato yo hi sadAcAra rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharma-stasyaiva hi jinoditaH1." ityanena | sambandhanAyAtamidamadhyayanaM vyAkhyAyate-tatrasUtram-saMyameiti saMyame susthitaH zobhanaprakAreNa siddhAntarItyA sthita AtmA yeSAM || KA teSAM, kiMviziSTAnAM? vipramuktAnAM vividhamanekaprakAraiH prakarSeNa saMsArAnmuktAnAM, punaH kiMviziSTAnAM ? tAyinA, vAyaMte AtmAnaM paramubhayaM ca ye te trAtArasteSAma, AtmAnaM pratyekabuddhAH, paraM tIrthakarAH, ubhayaM sthavirAH, teSAmidaM vakSyamANalakSaNamanAcIrNa || manAcaritamakalpaM, keSAmityAha-nirgranthAnAM sAdhUnAM, kiMviziSTAnAM? maharSINAM mahatAM yatInAm 1. sAMprataM.yatpUrvoktamanAcaritaM |tadevAha-uddesiyamiti-sAdhumuddizyArambhaNa bhavamIdezikaM-(1) krayaNaM sAdhvAdinimittaM krItaM tena kRtaM nirvartitaM krItakRtaM. uddesiyaM kIyagaDaM niyAgamabhihaDANi ya / rAibhatte siNANe ya gaMdhamalle ya vIyaNe 2. (2) niyAgamAmaMtritasya piNDasya grahaNaM. (3) abhihaDaM svakIyagrAmAdeH sAdhunimittamabhimukhamAnItamabhyAhRtaM, bahuvacanaM svagrAmaparagrAmanizIthAdibhedakhyApanArtha. rAtribhuktaM rAtribhojanaM, divasagRhItaM divasabhuktaM rAtrI sannidhirakSaNena, divasagRhItaM rAtribhuktaM, rAtrau gRhItaM divasabhuktaM, rAtrau gRhItaM rAtrau bhuktam, iti bhedacatuSTayalakSaNaM. snAnaM dezasarvabhedabhinaM, tatra deza| snAnaM zaucAtirekeNAkSipakSmaprakSAlanamapi. sarvasnAnaM tu pratItameva. gandhamAlyaM ca gandhagrahaNAtkoSTapuTAdiparigrahaH mAlyagrapANAJca prathitaveSTitAdeAlyasya parigrahaH, vIjanamuSNakAle lAlavRntAdinA, idamanAcaritaM. doSAzcehArambhapravartanAdayaH svayaM buddhayA vAcyAH. 2. punaridamanAcaritam // For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri K asagarsuri Gyarmandie --- - saMnihIti-sannidhIyate'nenAramA durgatAviti sannidhiH, guDaghRtAdInAM saJcayakaraNaM, gRhamatraM ca gRhasthabhAjanaM, rAjapiNDazca nRpAhAraH, kimicchasItyevaM yo dIyate sa kimicchakaH, rAjapiNDonyo vA sAmAnyena, tathA saMbAdhanamasthimAMsatvagromasukhatayA caturvidhaM mardanaM, dantapradhAvanaM cAgulyAdinA mukhakSAlanaM, saMpraznaHsAvadyo gRhasthaviSayaH, zobhArtha kIdRzo vAhamityAdirUpaH, dehapralokanaM cAdarzAdI, anAcaritadoSAzca sannidhiprabhRtiSu parigrahaprANAtipAtAdayaH svabuddhayA vAcyAH 3. kiJca aTThAvaya iti-aSTApadamityaSTApadaM gatamarthapadaM vA gRhasthamadhikRtya nimittAdiviSayamanAcaritaM, tathA nAlikA ceti ___saMnihigihimatte ya rAyapiMDe kimicche| saMbAhaNaMdaMtapahoyaNA ya saMpucchaNe dehapaloyaNA ya 3. aTThAvae ya nAlIe chattassa ya dhAraNahAe / tegicchaM pAhaNAppAe samAraMbhaM ca joiNo 4. tavizeSalakSaNA, yatra mAbhUtkalayAnyathA ? pAzakapAtanamiti nAlikayA pAtyanta iti, iyaM cAnAcaritaM. chatrasya dhAraNamAtmAnaM paraM vA prati anAyati. AgADhaglAnAdyAlambanaM muktvAnAcaritaM, prAkRtazailyAtrAnusvAralopaH, akAraNakAralopI ca dRSTavyau, tathA zrutiprAmANyAditi. 'tegicchati' cikitsAyA bhAvazcaikitsya vyAdhipratikriyArUpamanAcaritam. upAnahI | pAdayoranAcarite, pAdayoriti sAbhiprAyakaM, na tvApatkalpaparihArArthamupagrahadhAraNena. samArambhazca samArambhaNaM jyotiSo vahe. doSAzcASTApadAdInAM sugamA eveti. 4. - For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpio // 6 // www.kobatirth.org sijjeti - zayyAtarapiNDo'pyanAcaritaH zayyA vasatistayA tarati saMsAramiti zayyAtaraH sAdhUnAM vasatidAtA tasya piNDaH, AsaMdakaparyaGkaGkau lokaprasiddhAvanAcaritau tathA gRhAMtaraniSadyA gRhameva gRhAntaraM gRhayorvA apA (vA) ntarAlaM. tatropavezanaM. cazabdAtpATakAdiparigrahaH tathA gAtrasya kAyasyodvartanAni paGkApanayanalakSaNAni cazabdAdanyasaMskAraparigrahaH 5 gihiNo iti- punargRhiNI gRhasthasya vaiyAvRttyaM, vyAvRttasya bhAvo vaiyAvRtyaM gRhasthaM pratyannAdisaMpAdanamityarthaH tathA sijjAyarapiMDaM ca AsaMdIpaliyaMkae / gihiMtaranisijA ya gAyassuvvaTTaNANi ya 5. gihiNo veAvaDiyaM jA ya AjIvavattiyA / tattAnivvuDabhoittaM AurassaraNANi ya 6. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA cAjIvavRttitA jAtikulagaNakarmazilpAnAmAjIvanamAjIvaH, tena vRttirAjIvavRttiH, tasyA bhAva AjIvavRttitA. jAtyAderAjIvanenAtmapAlanamityarthaH taptA nirvRtabhojitvaM, taptaM ca tadanirvRtaM taptAnirvRtaM, atridaMDoddhRtaM ceti samAsaH udakamiti zeSaH, tasya bhojitvaM mizrasa cittodakabhojitvamityarthaH tathA AturasmaraNAni ca kSudhAdinAturANAM pIDitAnAM pUrvopabhuktasmaraNAni . athavA doSAturANAmAzrayadAnAdIni. 6. 2 idaM nirvRttimityasyAgre draSTavyam / samAso vigrahaH / For Private and Personal Use Only adhya0 1. // 6 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Nadhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlae iti-punarmUlako loke pratItaH, zRMgaveramAIkaM, ikSukhaMDaM ca lokapratItam, anivRtagrahaNaM sarvatrAbhisaMbaDhyate, ikSukhaNDaM cApariNataM dviparvAntaM yadvartate, kando vacakandAdiH, mUlaM ca saTTAmUlAdi sacittaM, phalaM karkaTayAdi, tripuSAdi, bIjaM ca tilAdi, jiviziSTaM bIjam ? AmakaM sacittam. 7. sovaccale iti-punaH sauvarcalaM, saindhavaM parvataikadezajAtaM, lavaNaM ca sAMbharalavaNaM, rumAlavaNaM ca khAnilavaNaM, etatsarvamAmakaM sacittamanAcaritaM, sAmudaM lavaNameva, pAMzukSArazcoparalavaNaM, kRSNalavaNaM parvataikade mUlae siMgabere ya icchukhaMDe anivvuDe / kaMde mUle ya saccitte phale vIe ya Amae 7. sovaccale siMdhave loNe romAloNe ya Amae / sAmudde paMsukhAreya kAlAloNe ya Amae 8. dhUvaNetti vamaNe ya bacchIkammavireyaNe / aMjaNe daMtavaNNe ya gAyAbhaMgavibhUSaNe 9. savvameyamaNAinnaM niggaMthANa mahesiNaM / saMjamammi ya juttANaM lahabhUya vihAriNaM 10. zajAtaM, sarvamAmakaM jJeyama. 8. dhUvaNeti-dhUpanamAtmavatrAdeH saugandhyanimittamathavA'nAgatavyAdhinivRttinimittaM dhUmapAnamityanye vyAkhyAnayaMti, vamanaM ca madanaphalAdinA vAntiH, tathA bastikarma puNDhakeNAdhiSThAne snehadAnaM. virecanaM dantyAdinA, tathAJjanaM rasAJjanaM. dantakASThaM ca pratItameva. tathA gAtrAbhyaGgastailAdinA. vibhUSaNaM gAtrANAmeva. 9. atha kriyAsUtramAhasavvamiti-sarvametatpUvakticatuHpaMcAzadbhedabhinnamaudezikAdikaM yadanantaramuktaM tatsarvamanAcaritaM jJAtavyaM. keSAmityAha For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie www.kobatirth.org daza dIpi Nell nirgranthAnAM maharSINAM sAdhUnAmityarthaH. kiMbhUtAnAM ? cazabdAttapasi yuktAnAM, punaH kiMbhUtAnAM ? laghubhUtavihAriNA, laghubhUto TH adhya01. vAyustadvadaprativaddhatayA vihAro yeSAM te. 10. kimityanAcaritaM yatasta evaMbhUtA bhavantItyAha-paMcAsaveti-kiMbhUtAste sAdhavaH ? paMca ca te AzravAzca paJcAzravA hiMsAdayaH, pari samantAdjJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA pratyAkhyAtA yaiste paJcAzravaparijJAtAH, yataH kAraNAtta evaMbhUtAH, ataeva triguptA manovAkkAyaguptibhirguptAH, punaH kiMbhUtAH ? chasu saMjayA SaTsu jIvanikAyeSu pRthivyAdiSu sAmastyena yatA yatnavaMtaH, punaH kiM0 1 paMcanigrahaNAH, paMcAnAmidriyANAM nigrahaNA nirodhakartAraH, paMcAsavapAraNNAyA tiguttA chasa sNjyaa| paMcaniggahaNA dhIrA niggaMthA ujjudaMsiNo 11. AyAvayaMti gimhesu hemaMtesu avAuDA / vAsAsu paDisaMlINA saMjayA susamAhiyA 12. punaH kiMbhUtAH ? dhIrA buddhimantaH sthirA vA, punaH kiMbhUtAH sAdhavaH ? RjudarzinaH, RjumekSi prati RjutvAtsaMyamastaM pazyanti upAdeyatayA iti RjudarzinaH saMyamapratibaddhAH. 11. te RjudarzinaH kAlaM prastAvamadhikRtya yathAzakti evaM kurvanti, tathAhi-- va Ayeti-AtApayantyUlasthAnAdinA tApanAM kurvanti, kadA? grISmeSaSNakAleSu, punaH kIdRzAH? hemanteSu zItakA-] / leSvaprAvRtAH prAvaraNarahitAstiSThanti, tathA varSAsu varSAkAleSupratisaMlInA ekAzrayasthA bhavanti, saMyatAH sAdhavaH, punaH kiMbhUtAH susamAhitA jJAnAdiSu yatnaparAH. 12. For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie parIti-punaH kimbhRtAH ? parIpahA eva ripavaste dAntA upazamaM nItA yaiste, punaH kiMbhUtAH ? dhUto moho'jJAnaM yaste, punaH kiMbhUtAH 1 jitendriyAH zabdAdiviSayeSu rAgadveSarahitAH, ta evaMvidhAH sarvaduHkhakSayanimittaM prakrAmanti pravartante. kiMbhUtAH ? maharSayaH 13. arthateSAM phalamAha-dukkareti-evaM duSkarANyaudezikAdityAgAdIni kRtvA, tathA dussahAnyAtApanAdIni sahiravA keciddevalokeSu saudharmAdiSu gacchantIti zeSaH. kecana siddhayanti, tenaiva bhavena siddhi prApnuvanti. kiMbhUtAH ? nIrayA nirgataM rajo'STavidhaM karma yebhyaste'STavidhakarmavipramuktAH, na svekendriyA iva karmayuktAH. 14. ye caivaMvidhAnuSThAnato devalokeSu gacchanti ! parIsahariodaMtA dhUamohA jiiMdiyA / savvaduktvapahINaTTA pakkamati mahesiNo 13. dukkarAI karittANaM dussahAI sahettu ya / keittha devaloesu kei sijjhati nIrayA 14. khavvittA puvvakammAiM saMjameNa taveNa ya / siddhimaggamaNuppattA tAiNo pariNivvuDe tibemi 15. ii khuDDuyAyArakahajjhayaNA taiA 3. tepi tatazyutvAryadeze sukule janma prApya zIghra siddhyanyeva. etadAha-khavitteti-te devalokAt kSapayitvA karmANyavaziSTAni, kenetyAha-saMyamenoktarUpeNa saptadazabhedena, punastapasA dAdazavidhena siddhimArga samyagdarzanAdilakSaNamanuprAptAH santastrAtAra ) AtmAdInAM parinivAnti siddhi prApnuvanti. iti bravImi na svabuddhayA kintu tIrthakaragaNadharANAmupadezena. 15. iti zrIdazavakAlikazabdArthavRttI zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM kSullakAcArakathAkhyaM tRtIyamadhyayanaM samAptam. For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dajha dIpio || 2 || www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyAtaM kSullakAcArakathAkhyaM tRtIyamadhyayanam - atha caturtha SaDjIvanikAyAkhyamadhyayanaM vyAkhyAyate - pUrvoktAdhyayanenAsyAdhyayanasyAyaM sambandhaH - pUrva sAdhunAcAre dhRtiH kAryA navanAcAra ityuktam-ayameva cAtmasaMyame upAyaH, sa cAcAraH SaDjIvanikAyagocaraH, ataH SaDjIvanikAyAH procyante - tatra sUtram suamiti zrutamavadhAritaM me iti mayA atra zrImudharmasvAmI jambUsvAminaM / prAha-he AyuSman ! AyurasyAstItyAyuSmAn tasya saMbuddhi:, tena jagatprasiddhena bhagavatA samatraizvaryAdiyuktena zrIvardhamAnasvAminaivaMprakAraM vakSyamANamAkhyAtaM, kevalajJAnenopalabhya kathitam athavA 'AusaMteNaMti' samagraM bhagavato vizeSaNaM, kiMbhUtena bhagavatA ? suaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM iha khalu chajjIvaNiyA nAmajjhayaNaM samaNeNaM bhAgavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA suakkhAyA supannattA seaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhammapannattI. 'AusaMteNaM ' AyuSmatA cirajIvinA ityarthaH maGgalavacanametat athavA 'AvasaMteti pAThe mayetyasya vizeSaNaM, kiMbhUtena mayA ? AvasatA gurupAdamUlasevinA. athavA 'AmusaMteti pAThe kiMbhUtena mayA ? AmRzatA bhagavatpAdAravindayugalaM mastakena, anena guruvinayapratipattiruktA. kiMbhUtena bhagavatA AkhyAtamiti pRSTe Aha-eSA khalu SaDjIvanikAnAmAdhyayanaM zramaNena mahAtapasvinA bhagavatA samagraizvaryAdiyuktena mahAvIreNa kaSAyAdivairijayAnmahAsubhaTena. kiMbhUtena ? kAzyapena kAzyapagotreNa praveditA jJAtA, na kutazcidAkarNya jJAtA, kintu svayameva kevalajJAnena prakarSeNa viditA jJAtA punaH svAkhyAtA, suSThu dvAdazapa For Private and Personal Use Only adhya0 1. // 8 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir panmadhye AkhyAtA, tathA suprajJaptA, yathaiva vyAkhyAtA tathaiva sUkSmaparihArAsevanena prakarSaNa samyagAsevitetyarthaH. tAM caivaMbhUtAM pajIvanikA zreyo me mamAdhyatuM, zreyaH pathyaM hitaM paThituM zrotuM bhAvayituM. kuta ityAha-adhyayanaM dharmaprajJaptiH, " nimittakAraNihetuSu sarvAsAM prAyo darzanam' iti vacanAt hetau prathamA, adhyayanatvAdadhyAtmAnayanAccetaso vizuddhyApAdanaM, cetovizuddhyApAdanAcca zreya Atmano'dhyetumiti. anye vyAcakSate-adhyayanaM dharmaprajJaptiriti pUrvamupanyastasyAdhyayanasyaivopAdeyatayAnuvAdamA kayarA khalu sA chajjIvaNiyA nAmajjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA suakkhAyA supannattA seyaM me ahijiuM dhammapannatI. imA khalu sA chajjIvaNiyA nAmajjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA suakkhAyA supannattA. seyaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhamma pannattI. taM jahA-puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA tasakAiyA tram. 1. tataH ziSyaH prAha kayarati-uktArthameva. anenaitaddarzayati-mAnaM tyaktA saMveginA ziSyeNa sarvakAryeSvevaM guruH praSTavyaH. atha ziSyeNa prazne kRte gururAha-'imeti' etatsUtramapi uktArthameva, anenApyetadarzayati-guNavate ziSyAya guruNApi upadezo dAtavya eva. atha par3ajIvanikAyamAha For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dajha adhya0 1, dIpi va tadyatheti-udAharaNe, pRthivIkAThinyalakSaNA pratItA, saiva kAyaH zarIraM yeSAM te pRthivIkAyAH, pRthivIkAyA eva pRthivIkAyikAH Apo dravAH pratItA eva, tA eva kAyaH zarIraM yeSAM te'pkAyA apkAyA eva apkAyikAH, teja uSNasparzalakSaNaM pratItaM, tadeva kAyaH zarIraM yeSAM te tejaHkAyAH tejAkAyA eva tejAkAyikA vAyuzcalanadharmaHpratIta eva, sa eva kAyaH zarIraM yeSAM te vAyukAyAH, vAyukAyA eva vAyukAyikAH, vanaspatilatAdirUpaHpratItaH, sa eva kAyaH zarIraM yeSAM te vanaspatikAyAsta eva vanaspatikA puDhavi cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annaccha sacchapariNaeNaM. Au cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annaccha sacchapAraNaeNaM. teu cittamaMtamaksvAyA aNegajIvA puDhosattA annaccha sacchapariNaeNaM. vAu cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annaccha sacchapariNaeNaM vaNassaI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annaccha sacchapariNaeNaM yikAH. evaM vasanazIlAstrasAH pratItA eva, ta eva kAyAH zarIrANi yeSAM te trasakAyA, sakAyA evaM trasakAyikAH. iha ca| sarvabhUtAdhAratvAtpRthivyAH prathamaM pRthivIkAyikAnAmabhidhAnaM.. vipratipattinirAsArtha punarAha- puDhavI cittmNtmkkhaayaa| pRthivI cittaM ca jIvalakSaNaM, tadasyA astIti cittavatI sajIvetyarthaH pAThAntaraM vA--'puDhavI cittamattamakkhAyA, ' atra mAtrazabdaH stokavAcI, yathA sarSapatribhAgamAtra, pRthivI cittamAtrA stokacittA ityarthaH. tathA ca prabalamohodayAtsarvajaghanyaM | - For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caitanyamekendriyANAM, tadadhikaM dvIndriyANAmiti. AkhyAtA sarvajJena kathitA, kiMviziSTA pRthivI ? anekajIvA aneke jIvA yasyAM sA anekajIvA, na punarekajIvA yathA vaidikAnAM pRthvI devatA ityevamAdivacanaprAmANyAditi. tathAnekajIvApi kaizcidekabhUtA|tmApekSayA manyate. yadAhureke-"eka eva hi bhUtAtmA bhUte bhUte vyvsthitH| ekadhA bahudhA caiva dRzyate jalacandravat 1. ata evAha-kiMbhUtAHpRthivI ? 'puDhosattA' pRthaksattvAH prANino yasyAM sA pRthaksattvA agulasyAsaMkhyeyabhAgamAvAvagAhanarainakaiH pArthivajIvaiH samAzriteti bhAvaH Aha-yadyevaM jIvapiNDarUpA pRthivI, tadA tasyAmuccArAdikaraNena niyamatastanmaraNAdahiMsAyA anutpattiH syAt, tathA ca sati sAdhudharmasyAsaMbhavaH syAt. ato'vAha--anyatra zastrapariNatAyAH, zastrapa|riNatAM pRthivIM vihAyAnyA pRthivI, cittavatyAkhyAtA ityarthaH pRthivyAH zastraM vidhA--svakAyazastraM, parakAyazastraM, tadubhayazastraM, ca tatra svakAyazastraM yathA-kRSNamRd nIlAdimRdaH zastram, evaM gandharasasparzasaMbhedepi zastrayojanA kAryA. parakAyazastraM yathA-aptejaHprabhRtInAM pRthivI, athavA pRthivyA aptejaHprabhRtayaH. tadubhayaM yathA-kRSNamRdudakasya pANDumRdazca | parasparasparzagandhAdibhiH. yadA kRSNamRdA kaluSitamudakaM bhavati tadaiSA kRSNamRdudakasya pANDumRdazca zastraM bhavati. evaM ca pariNatAyAM pRthivyAmuccArAdikaraNe'pi nAsti tanmaraNaM, tato'hiMtAdharmaH sAdhUnAM saMbhavatyeva. evamApazcittavatya AkhyAtAH, tejazcittavadAkhyAtaM, vAyuzcittavAnAkhyAtaH, vanaspatizcittavAnAkhyAta ityAdyapi draSTavyam 4 idAnIM vanaspatijIvAnAM vizeSabhedapratipAdanArthamAha For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 10 // www.kobatirth.org tamiti - ayaM bIjaM yeSAM te'vIjAH koraNTakAdayaH, evaM mUlaM bIjaM yeyAM te mUlavIjA utpalakandAdayaH, parva bIjaM yeSAM te parvavIjA ikSvAdayaH, skandho bIjaM yeSAM te skandhabIjAH zallakyAdayaH, bIjAdrohantIti bIja ruhAH zAlyAdayaH, saMmUrcchantIti saMmUchimAH prasiddhavIjAbhAvepi pRthivIvarSAdisamudbhavAH, te tathAvidhAstRNAdayaH, na caite na saMbhavanti dagdhabhUmAvapi sambhavAt tathA tRNalatA vanaspatikAyikA ityatra tRNalatAgrahaNaM svagatAnekabhedasandarzanArthe. vanaspatikAyikagrahaNaM sUkSmavAdarAdikAnekavanaspati taM jahA -- aggavIyA mUlabIyA porabIyA khaMdhabIyA bIyaruhA saMmucchimA taNalayA vaNassaikAiyA sabIyA cittamaMtamakhAyA aNegajIvA puDhosattA annaccha sacchapariNaeNaM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhedasaMgrahArtham etena pRthivyAdInAmapi svagatA bhedAH sUcitAH kathamityAha - pRthivyAH zarkarAdayaH, Apo'vazyAyamihikAdayaH, amayoGgArajvAlAdayaH, vAyavI jhaJjhAmaNDAle kAdayaH, ete'gravIjAdayaH savIjAzcittavanta AkhyAtAH kathitA iti etena pUrvakathitA vizeSAH sajIvAH svasvanibandhanAzcittavanta Atmavanta AkhyAtAH kathitAH / ete cAnekajIvA ityAdikadhruvagaNDikA pUrvavat idAnIM trasAdhikAramAha For Private and Personal Use Only adhya0 1 // 10 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se iti-sezabdo'thazabdArthaH, atha ye punaramI bAlAdInAmapi prasiddhA aneke dIndriyAdibhedena bahava ekaikasyAM jAtautrasAH pANinaH, vasantIti trasAHprANA ucchvAsAdayo yepAM te prANinaH,te ke ityAha-eSa khalu SaSTho jIvanikAyastrasakAya iti procyata iti yogaH. tatrANDAjAtA aNDajAH pakSigRhakokilAdayaH, potAdivajAyanta iti potajAste ca hastivalgulIcarmajalaukAdayaH, , jarAyubhiveSTitA jAyanta iti jarAyujA gomahiSyajAvikamanuSyAdayaH, rasAjAtA rasajA AranAladardhitemanAdiSu prAyaH kRmyAdayo'tisUkSmA bhavanti,saMsvedAjAtA iti saMsvedajAmatkuNayUkAdayaH, saMmUrchanAjAtAH saMmUrchimAH zalabhapipIlikAmakSikA se je puNa ime aNege bahave tasA pANA. taM jahA-aMDayA poyayA jarAuyA rasayA saMseimA samucchimA upbhiyA uvavAiyA. jesiM kesiMci pANANaM abhirakaMtaM paDikkaMtaM saMkaciyaM pasAriyaM syaM bhaMtaM tasiyaM palIiyaM AgaigaivinnAyA, je ya kIDapayaMgA. jA ya kuMthupipIliyAM, savve beiMdiyA zAlUkAdayaH, udbhedAjanma yeSAM te udbhedajA pataGgakhaJjarITapAriplavAdayaH, upapAtAjAtA upapAtajAH upapAte vA bhavA aupapAtikA devA nArakAzca.eteSAmeva lakSaNamAhU-yeSAM keSAMcitsAmAnyenaiva prANinAM jIvAnAmabhikAntaM bhavatIti zeSaH. abhikramaNamabhikrAntaM prajJApakaM pratyabhimukhaM kramaNamityarthaH, evaM pratikrAntaM prajJApanAtpratIpaM kramaNamiti bhAvaH saGkucanaM saGkucitaM gAtrasaMkocakaraNaM, prasAraNaM gAtravitatakaraNaM, ravaNaM,rutaM zabdakaraNaM bhramaNaM bhrAntamitastatazca gamanaM,basanaM trastaMduHkhodejanaM, palAyitaM kutazcinnAzanaM, 1-udbhedAjjAyanta iti vigrahaH sAdhuH / For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 11 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA AgateH kutazcitvacidgatezca kutazcitkacideva vinAyA iti vijJAtAraH nanvabhikAntamatikrAntAbhyAmAgatigatyorna adhya01. | kazcidbhedaH tadA kimarthaM bhedenAbhidhAnamucyate ? vijJAnavizeSajJApanArtha. kimuktaM bhavati ? ya evaM vijAnanti yathA vayamabhitramAmaH pratikramAmo vA ta evAtra trasAH na tu vRtiM pratyabhikramaNavanto'pi vallyAdaya iti. nanvevamapi dvIndriyAdInAM trasatvaprasaGgaH | abhikramaNapratikramaNabhAve'pyevaMvidhajJAnasyAbhAvAnnaivametat hetusaMjJA'vagaterbuddhipUrvakamiva chAyAta uSNamuSNAdvA chAyAM na caivaM vallyAdInAmabhikramaNe'pyoghasaMjJAyAH pravRtteH athAdhikArAgatatrasabhedAnAha - ye ca savve iMdiyA savve cauriMdiyA savve paMcediyA savve tirikkhajoNiyA savve neraiyA, savve pratikramaNAdibhAvAt, Asavve devA savve pANA paramAhammiA. eso khalu chaTTo jIvanikAo tasakAuti pavaccai. kITapataGgA ityatra kITAH kRmayaH, ekagrahaNe tajjAtIyAnAmapi grahaNamiti dvIndiyAH zaGkhAdayo'pi gRhyante. pataMGgAH zalabhA atrApi pUrvavaccaturindriyA bhramarAdayo'pi gRhyante tathA yacca kunthupipIlikA ityanena zrIndriyAH sarve'pi gRhyante ataevAha sarve dvAndriyAH kRmyAdayaH sarve trIndriyA kunthvAdayaH sarve caturindriyAH pataGgAdayaH atrAhananu ye ca kITapataGgA ityAdI uddezavyatyayaH katham ? ucyate-vicitratvAtsUtragateH atantraH sUtrakrama iti jJApanArtha. sarve paJcendriyAH sAmAnyato vizeSataH punaH sarve tiryagyonayo gavAdayaH, sarve nArakA ratnaprabhAnArakAdibhedabhinnAH sarve manujAH For Private and Personal Use Only // 11 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmabhUmijAdayaH, sarve devA bhavanavAsyAdayaH, sarvazabdo'trAnyasamasta devabhedAnAM sattvakhyApanArthaH sarva evaite trasAH, na tvakendriyA iva sAH sthAvarAzceti. uktaM ca-' pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH, tejovAyU dvIndriyAdayazca trasAH ' iti sarve'pi prANinaH paramadharmANa iti sarva ete prANino dvIndriyAdayaH pRthivyAdayazca paramadharmANaH paramaM sukhaM taddharmANo duHkhadveSiNaH sukhAbhilASiNa ityarthaH yataH kAraNAdevaM tato duHkhodayAdiparihAravAJchayA eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnAM naiva svayaM daNDaM aiesiM chaNhaM jIvanikAyANaM neva saMyaM daMDaM samAraMbhijjA, nevannehiM daMDaM samAraMbhAvijjA. daMDaM samAraMbhaMtevi anne na samaNujANijA jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi, karaMtaMvi anne na samaNujANAmi, tassabhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi. samArabha iti yogaH, SaSThaM jIvanikAyaM pUrNa kartumAha-' eso khalu chaTTo jIvanikAo tasakAotti uccai iccesiM chahUM jIvanikAyANaM neva sayaM daMDaM samAraMbhijjA' ityAdi. eSa khalu pUrva yaH kathitaH SaSTho jIvanikAyaH, pRthivyAdipaJcakApekSayA SaSThatvamasya, trasakAya iti procyate taiH sarvaireva tIrthakaragaNadharairiti. eesimiti - eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnAmiti, atra 1 iccesiM ityapi pAThaH | 2 samajANAmi, iti kvacitpAThaH / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 12 // www.kobatirth.org saptamyarthe SaSThI, tata eteSu SaTsu jIvanikAyeSu pUrva kathitasvarUpeSu naiva svayamAtmanA daNDaM saGghaTTanaparitApanAdilakSaNaM | samArabheta pravartayet tathA naivAnyaiH preSyAdibhirdaNDamuktarUpaM samArambhayet kArayedityarthaH daNDaM samArabhamANAnapi anyAn prANino na samanujAnIyAt, nAnumodayediti vidhAyakaM bhagavadvacanaM yatazcaivaM tato yAvajjIvamityAdi yAvadvayutsRjAmi yAvajjIvaM yAvatprANadhAraNaM tAvadityarthaH kimityAha -trividhaM trividheneti tisro vidhAH kRtAdirUpA yasyeti trividho daNDa iti gamyate. taM vividhena karaNena. etadeva darzayati-manasA vAcA kAyenaiteSAM svarUpamevam - asya ca karaNasya karma uktalakSaNo daNDaH, taM ca vastuto niSedharUpatayA sUtreNaiva darzayati-na karomi svayaM na kArayAmyanyaiH kurvantamapyanyaM naH samanujAnAmIti tasya hai bhadanta ! pratikramAmIti tasya iti adhikRto yo'sau trikAlaviSayo daNDastasya sambandhenAtItamavayavaM pratikramAmi, na vartamAnamanAgataM vA. atItasyaiva pratikramaNAt. bhadanteti gurorAmantraNam, bhadanta bhavAnta bhayAnta iti sAdhAraNI zrutiH, anenaivaM jJApitaM - vratama tipattirgurusAkSikyeva, pratikramAmIti bhUtadaNDAdahaM nivarta ityuktaM bhavati, tasmAcca nivRttiryadanumaterviramaNam tathA nindAmi garhAmi, tatra nindA AtmasAkSikI, gardA parasAkSikI, jugupsA ca AtmAnamatItadaNDakAriNamazlAghyam vyutsRjAmIti vizeSeiNa bhRzaM ca tyajAmi ayaM cAtmapratyayo daNDaH sAmAnyavizeSabhedAddedhA, tatra sAmAnyena pUrva kathitaH sa eva vizeSeNa mahAvratarUpatayA Aha sUtrakrameNa - For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya0 1. // 12 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie padama iti-prathame, bhadaMta he guro! mahAvate. mahacca tad vrataM ca mahAvrataM mahatvaM cAguvatApekSayA, tasmin mahAvrate prANA-! tipAtAdviramaNe, prANA ekendriyAsteSAmatipAtaH prANAtipAto jIvasya mahAduHkhotpAdanaM, na tu jIvAtipAta eva tasmAdira-19 maNaM nAma samyagjJAnazraddhAnapUrvakaM sarvathA nivartanaM bhagavatA kathitamiti zeSaH yatazcaivamata upAdeyamiti nizcitya sarva he bhadanta ! paDhame bhaMte mahavvae pANAivAyAo beramaNaM. savvaM bhaMte pANAivAyaM paccakkhAmi. se sahama vA bAyaraM vA tasaM vA thAvaraM vA neva sayaM pANe aivAijjA, nevannehiM pANe aivAyAvijA, pANe aivAyaMte vi anne na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemina kAravami, ___ karataM vi (pi) anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi. paDhame bhaMte mahavvae uvAhaomi savvAopANAivAyAo veramaNaM. 1. prANAtipAtaM pratyAkhyAmIti. sarva samastaM, na tu paristhUlameva. he bhadanta he guro ! prANAtipAtavyAkhyAnaM pUrvavat pratyAkhyAmi niSedhayAmi. atha prANAtipAtaM pratyAkhyAmItyuktaM tadvizeSato vaktumAha-se zabdo mAgadhIbhASAprasiddho'thazabdArthaH. tadyathAsakSma vA bAdaraM vA vasaM vA sthAvaraM vA. atra sUkSmo'lpaH parigRhyate, na tu sUkSmanAmakamAMdayAtsUkSmaH, kathaM ! tasya kAyena For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org daza adhya04 dIpi0 vyApAdanasyAbhAvAt. bAdaro'pi sa caikaiko dvivA, trasaH sthAvarazca, tatra trasaH sUkSmaH kunthvAdiH, sthAvaraH sUkSmo vanaspatyAdiH bAdarastraso gavAdiH, bAdaraH sthAvaraH pRthivyAdiH, etAn naiva sayaM pANe aivAijjatti' naiva svayaM prANino'tipAtayAmi, naiva anyaiH prANino'tipAtayAmi, prANino'tipAtayato'pyanyAnna samanujAnAmi, yAvajjIvamityAdi pUrvavat, vratapratipatti pUrNA ahAvare ducce bhaMte mahavvae musAvAyAo veramaNaM. savvaM bhaMte musAvAyaM paJcakkhAmi, se kohA vA lohA vA bhayA vA hAsA vA neva sayaM musaM vaijA, nevannahiM musaM vAyAvijA, musaM vayaMtevi anne na / samaNajANAmi jAvajIvAe tivihaM tivihaNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi, karataM vi (pi) anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi, | ducce bhaMte mahavvae uvaDiomi savvAo musAvAyAo veramaNaM 2. OM kurvannAha-prathame bhadanta ! mahAvrate upasthito'smi, upa sAmIpyena tasya pariNAmasyApattyA sthitaH ita Arabhya mama sarvasmA prANAtipAtAdviramaNam 1. uktaM prathamamatha dvitIyaM vratamAha-ahAvare iti-athAparasmin dvitIye bhadanta ! mahAvrate mUSAvAdAdviramaNaM. sarva he bhadanta ! mRSAvAdaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-krodhAnnaiva mRSAvAdaM vadAmItyuktiH, evaM For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie lobhAdA, " AdyantayorgrahaNe madhyasyApi grahaNam" iti nyAyAnmAnamAyayohaNaM, tato mAnAdA, mAyAyA vA, punarbhayAdA hAsAdA, upalakSaNatvAtpremato vA dveSato vA abhyAkhyAnAdito vA naiva mRSA svayaM vadAmi, naiva mRSAnyairvAdayAmi, naiva mRSA vadato'pyanyAn samanujAnAmi yAvajjIvamityAdi pUrvavat. 2. uktaM dvitIyaM vratamatha tRtIyaM vratamAha ahAvare tacce bhaMte mahavvae AdinnAdANAo veramaNaM. savvaM bhaMte adinnAdANaM paccakkhAmi, se gAme vA nagare vA raNe vA appaM vA bahu vA aNu thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM AdinnaM giNhijjA, nevannahiM AdinnaM gihAvijjA, adinnaM giNhatevi anne na samaNajANAmi, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi karataMvi (pi) anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi, tacce bhaMte mahavvae uvaDiomi savvAo adinnAdANAo veramaNaM 3. ahAvare iti-athAparAsmaMstRtIye he bhadanta ! mahAvrate dattAdAnAdviramaNaM, sarva he bhadantAdattAdAnaM pratyAkhyAmItyAdi pUrvavat. tadyathA-grAme vA nagare vAraNye vA, upalakSaNatvAt kSetre vA prasiddhAnyetAni.tathAlpaM mUlyata eraNDakASThAdidravyaM, bahu vA mUlyato mA For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya04 pavitrAdivyaM, aNu vA pramANato vanAdidavyaM, sthUlaM vA eraNDakASThAdidravyam etacca cittavadA sacetanam, acittavadvA acedIpikatanaM, naiva svayamadattaM gRhAmi, naivAnyairadattaM grAhayAmi, naivAdattaM gRhvato'pyanyAn samanujAnAmi yAvajjIvamityAdivyAkhyAnaM pUrvavat. 3. uktaM tRtIyaM vratamadhunA caturtha vratamAha-ahAvare iti-athAparasmin caturthe he bhadanta ! mahAvrate maithunAdriramaNaM. ahAvare cautthe bhaMte mahavvae mehuNAo veramaNaM, savvaM bhaMte mehuNaM paccavasvAmi, se divvaM vA mANussaM vA tirikkhajoNiyaM vA, neva sayaM mehuNaM sevijA, nevannehiM mehuNaM sevAvijA, mehuNaM sevaMtevi anne na samaNujANAmi, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravami karataM vi anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi. cautthe bhaMte mahavvae uvaDiomi savvAo mehuNAo veramaNaM. 4. sarva he bhadanta ! maithunaM pratyAkhyAmi, tadyathA-maithunaM tredhA-daivaM vA, mAnuSaM vA, tairyagyaunaM vA, tatra devAnAmidaM devaM devadevI-| sambandhi, evaM mAnuSaM tairyagyonikaM ca jJAtavyaM; na svayaM maithuna seve, na cAnyamaithunaM sevayAmi, naiva maithuna sevamAnAnanyAn| samanujAnAmIti. yAvajjIvamityAdi vyAkhyAnaM pUrvavat. 4. uktaM canurthaM vrataM, sAmprataM paJcamaM mahAvrata ( mucyate ) mAha | // 14 // For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ahAvare iti - athAparasmin paJcame he bhadanta ! mahAvrate parigrahAdviramaNaM. sarva he bhadanta ! parigrahaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, ahAvare paMcame bhaMte mahatvae pariggahAo veramaNaM savvaM bhaMte pariggahaM paccakkhAmi, se appaM vA bahu vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM pariggahaM parigipihajjA, nevannehiM pariggahaM parigiNhAvijjA, pariggahaM pariggiNhaMtevi anne na samaNujANijjA, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karomi na kAraveomi, karaMtaM vi anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi, paMcame bhaMte mahavvae uvaDiomi savvAo parigAo veramaNaM. 5. tadyathA--naiva svayaM parigrahaM parigRhNAmi, naivAnyaiH parigrahaM parigrAhayAmi, parigrahaM parigRhNato'pyanyAnna samanujAnAmi . | ityetadyAvajIvamityAdi ca vyAkhyAnaM ca pUrvavat. 5. uktaM ca paJcamaM mahAvratamadhunA SaSThaM vratamAha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir || adhya04. daza dIpi. aheti--athAparasmin SaSThe vrate rAtribhojanAdviramaNaM. sarva he bhadanta ! rAtribhojanaM pratyAkhyAmi, tadyathA-azyata iti azanamodanAdi. pIyate tatpAnaM drAkSApAnAdi, khAdyata iti khAdyaM jambUkAdi, svAdyaM tAmbUlAdi, naiva svayaM rAtrau suLe, ahAvare chaThe bhaMte vae rAibhoyaNAo veramaNaM. savvaM bhaMte rAibhoyaNaM paccakkhAmi, se asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA, neva sayaM rAI bhuMjAijjA, nevannahiM rAiM bhuMjAvijA, rAiM bhuMjate vi anne na samaNujANijjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karomi na kAraghami karataM vi anne na samaNujANAmi, tasta bhaMte paDikamAmi niMdAmi gArahAmi appANaM vosirAmi. chaThe bhaMte vae uvAhiomi savvAo rAibhoyaNAo veramaNaM 6. icceyAiM paMcamahavvayAiM rAibhoyaNaveramaNachaTThAiM attahiyaTTiyAe uvasaMpajittA NaM viharAmi. naivAnyai rAtrau bhojayAmi, rAtrau bhunAnapyanyAnna samanujAnAmi, ityetadyAvajIvamityAdi pUrvavat. 6. icce iti-patacca rAtribhojanaviramaNaM prathamacaramatIrthaGkaratIrthayoH RjujaDavakrajaDapuruSApekSayA mUlaguNatvakhyApanArtha paJcamahAvratopari paThitaM, - 1 khajUrAdIti hai| // 15 // For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie www.kabalirth.org madhyamatIrthakaratIrtheSu punaH RjuprAjJapuruSApekSayottaraguNa iti. samastavratAnAmaGgIkArakaraNakathanArthamAha-ityetAni pUrva kathitAni paJca mahAvratAni rAtribhojanaviramaNaSaSThAni. kimityAha-AtmahitAya. Atmahito mokSastadarthamupasampadya | se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA.se puDhaviM vA bhittiM vA silaM vA lehaM vA sasarakkhaM vA kAyaM vA sasarakkhaM vA vacchaM hatyeNa vA pAeNa vA kaTTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA silAgae vA silAgahattheNa vAna AlihijjA, na vilihijjA, na ghahijjA, na bhiMdijjA annaM na AlihAvijA, na vilihAvijjA na ghaTTAvijA, na bhiMdAvijA, annaM AlihaMtaM vA vilihaMtaM vA ghaTTataM vA bhiMdaMtaM vA na samaNujANAvijA, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaMmaNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravami karataM vi anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi. 1. sAmIpyenAGgIkRtya vratAni viharAmi susAdhuvihAreNa. uktazcAritradharmaH sa ca yatanayA syAt. ato yatanArthamAhasa iti-se iti nirdeze, sa yo'sau mahAvratayukto bhikSurvA bhikSukI vA ArambhatyAgAt, dharmakAyapAlanAya bhikSaNazIlo 1 jANAma, iti kvacitvAThassa ca prakaraNapratikulaH / For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kallassagarsuri Gyarmandie Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org adhya . . daza dIpi. bhikSureva bhikSukyapi, puruSottamo dharma iti bhikSurvizeSyate, tadvizeSaNAni bhikSukyA api jJeyAni. bhikSuvizeSaNAnyAha|saMyataviratapratihatapratyAkhyAtapApakarmA, tatra sAmastyena yataH saMyataH saptadazaprakArasaMyamasahitaH punarvividhamanekaprakAratayA | dAdazavidhe tapasi rato virataH punaH pratihatapratyAkhyAtapApakarmA pratihataM sthitehIMsAd granthibhedena pratyAkhyAtaM hetvabhAvataH punaKe vRddherabhAvena pApaM pApakarma jJAnAvaraNIyAdi yena saH tataH karmadhArayaH sa tathAvidho divA vA, rAtrI vA, ekako vA pariSa-] gato vA, supto vA, jAgratA, rAtrau supto divA jAgrat, kAraNika ekaH zeSakAlaM paripadgata idaM vakSyamANaM na kuryAt. kiM| tadityAha-pRthivI loSTAdirahitA bhittirnadI taTI, zilA vizAlaH pASANaH leSTuH prasiddhaH saha rajasAraNyapAMzulakSaNena vartate | yaH sa sarajaskaH kaH ? kAyo dehastaM. sarajaskaM vA vastraM colapaTTakAdi. ekagrahaNena tajjAtIyagrahaNamiti nyAyApAtrAdipari-) Mail grahaH, etAni kimityAha-hastena vA pAdena vA. kASThena vA kiliJcena vA kSudrarUpeNa vA agulyA vA zalAkayA vA loha zala kArUpayA. zalAkAhastena zalAkAsamUharUpeNa vA, kiM na kuryAdityAha-na Alikhet, A ISatsakRdA lekhanaM na svayaM kuryAt, na vilikhet, nApi svayaM nitarAmanekazo vA lekhanaM kuryAt, na ghaTTayet, na svayaM ghaTTanaM cAlanaM kuryAt, na bhindyAt, na * svayaM bhedaM vidAraNaM kuryAt. tathAnyamanyena, vA nAlekhayet, na vilekhayet, na ghaTTayet, na bhedayet. tathAnyaM svata evAlikhantaM | vA vilikhantaM vA ghaTTayantaM vA bhindantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat. 1. tathA punaH pUrvavata sa kiM na karyAdityAha-| For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / sa iti-sa bhikSurudakaM vA zirApAnIyam, avazyAyaM vA snehaM, himaM vA styAnodakaM, mihikA vA dhUmarikA, karakAM |vA kaThinodakarUpAM, haratanukaM vA bhuvamudbhidya tRNAgrAdisthitaM. zuddhodakamAkAzodakaM, udakAI vA kAyamudakAI vA vastraM, udakAtA ca galadindurUpA grAhyA. sasnigdhaM vA kAyaM saha snigdhena snehana vartate yaH sa sasnigdhaH, sa cAsau kAyazca tamevaM se bhikkha vA bhikkhaNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA ego vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se udagaM vA osaM vA himaM vA mahiyaM vA karagaM vA hastaNugaM vA suddhodagaM vA udaullaM vA kAyaM vA udaullaM vA vatthaM sasiNiddhaM vA kArya sasiNiddhaM vA vatthaM na AmusijjA, na saMphusijA, na AvilijA na pavilijA, na akkhoDijA, na pakkhoDijjA, na AyAvijA, na payAvijA, annaM na AmusAvijA, na saMphusAvijA, na AvIlAvijA, na pavIlAvidha kArya, evaM sasnigdhaM vA vastraM, sasnigdhatA ceha vindurahitA jJeyA. etakimityAha-nAmusijjA sakRdIpadA sparzanamAmarSaNaM na svayaM kuryAt, na saMkusijjA tato'nyatsaMspazanaM na kuryAt. evaM nAvIlijjA sakRdISadA pIDanaM, na pavAlijjA tato'nyatprapIDanaM, na akkhoDijA sakRdIpadAsphoTanaM, na pakkhoDijA tato'nya prasphoTanaM, nAyAvijA evaM nAvelijA sakRdISadAtApanaM, II For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza dIpi0 // 17 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na payAvijjA prakarSeNa tApanaM pratApanam, etAni sarvANi svayaM na kuryAt tathAnyamanyena vA nAmarpayet na saMsparzayet nApIDa- adhya0 4. yet na prapIDayet nAsphoTayet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet tathAnyaM svata evAmRSantaM vA saMspRzantaM vA ApIDayantaM vA prapIDayantaM vA AsphoTayantaM vA prasphoTayantaM vA AtApayantaM vA pratApayantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat 2. vijjA, na akkhoDAvijjA, na pakkhoDAvijjA, na AyAvijjA na payAbijjA, annaM AmusaMtaM vA saMphusaMtaM vA AvItaM vA pavIlaMtaM vA akkhoDaMtaM vA pakkhoDataM vA AyAvaMtaM vA payAvaMtaM vA na samaNujAvajIbAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karomi, na kAravema karataMvi annena samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi . 2. bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutne vA jAgaramANe vA. se agaNiM vA iMgAle vA mummuraM vA aciM vA jAlaM vA sa iti - ihA lohapiNDAnugataM vA jvAlArahitamaGgAraM viralAmikaNarUpaM, murmuraM mUlAbhivicchinnAM jvAlAM, acirmulAbhipratibaddhAM jvAlAmalAtamulmukamindhena rahitaM zudvAtriM gaganAbhirUpAmulkA, etatkimityAha - bhikSuretanna kuryAt kiM tadAha1 atrApi jANAmItipAThaH pUrvavat / evaM sarvatra / For Private and Personal Use Only // 17 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie no uJjejA no utsiJcet, uJjana mutsecanaM no kuryAt, no paTTijA. ghaTTanaM sajAtIyAdinA cAlanaM, na ujjAlijA ujjvAlanaM vyajanAdibhivRddhayApAdanaM, na nivvAvijjA nirvApaNaM vidhyApanaM. etAni na svayaM bhikSuH kuryAt, tathAnyamanyena vA notsecayet. na ghaTTayet nojjvAlayet na nirvApayet. tathAnyaM svata eva usiJcantaM vA ghaTTayantaM vA ujjvAlayantaM vA nirvApayantaM vA alAyaM vA suddhAgaNiM vA ukaM vAna uMjejA, na ghaTTejA, na bhiMdejjA, na ujjAlejjA, na pajjAlejjA, na nivvAvejjA, annaM na uMjAvejjA, na ghaDAvejjA, na bhiMdAvejjA, na ujAlAvejA, na pajAlAvejjA, na nivvAvejjA, annaM uMjaMtaM vA ghaTTataM vA bhiMdaMtaM vA ujjAlaMtaM vA pajjAlaMtaM vA nivvAvaMtaM vA na samaNujANAvijA, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravami karataM vi anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi.3. se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA / cana samanujAnIyAdityAdi pUrvavat. 3. se iti-se bhikkhu0 ityAdivyAkhyA pUrvavat. punaH sitena vA cAmareNa, vidhuvanena vA vyajanena, tAlavRntena vA tenaiva madhyagrahaNacchideNa dvipuTena, patreNa vA padminIpatrAdinA, patrabhaGgena tasyaikadezena, zAkhayA vA! For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya04. daza | dIpi0 // 18 // vRkSaDAlayA, zAkhAbhaGgena vA zAkhAdezena, pihuNeNa vA mayUrAdipicchena, pihuNahatyeNa vA mayUrAdipicchasamahena, cailena vA vastreNa, cailakarNena vA vasyaikadezena, hastena vA kareNa, mukhena vA vadanena, ebhiH kRtvA kimityAha-Atmano vA kAyaM svadeha parisAgao vA sutne vA jAgaramANe vA, se sieNa vA vihuNeNa vA tAliaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pihuNeNa vA pihuNahatyeNa vA celeNa vA celakanneNa vA hattheNa vA muheNa vA appaNo vA kArya bAhiraM vAvipuggalaM na phumejA. na vIejjA, annaM na phumAvejA, navIAvejA, annaM phumaMtaM vA vIaMtaM vA na samaNujANijjA, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi karataM vi anne na samaNujANAmi, tassa bhaMte paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi. 4. mityarthaH, bAhyaM vA pudgalamuSNodakAdi, etatkimityAha-na phumijA na svayaM phUtkuryAt, mukhena dhamanaM na kuryAt, na vIijA na / | vIjayaccAmarAdinA. tathAnyamanyena vA na phUtkArayet, na vojayet. tathAnyaM svata eva phutkurvantaM vA vyajantaM vA na |samanujAnIyAdityAdi pUrvavat. 4. For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se iti-tathA pUrvavadIjeSu vA zAlyAdiSu bIjapratiSThiteSu vA AsanazayanAdiSu rUDheSu sphuTitabIjeSvaGkuriteSu, rUDhaprati SThiteSvAsanazayanAdiSu. jAteSu vA stambIbhUteSu. jAtapratiSThiteSu vA AsanazayanAdiSu, hariteSu vA dUrvAdiSu. haritapratiSThiteSu se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vAsutte vA jAgaramANe vA, se bIesu vA bIyapaihesu vA rUDhesu vA rUDhapaiTesu vA jAesu vA jAyapaihesu vA hariesu vA hariyapaihetu vA chinnesu vA chinnapaihesu vA sacittesu vA sacittakolapaDinissiesu vA na gacchejjA na ciDejA na nisIijjA na tuadRjjA, annaM na gacchAvejjAna ciTThAvejA na nisIyAvejA na tuaTTAvijjA, annaM gacchetaM vA ciTuMtaM vA nisIyaMtaM vA tuataM vA na samaNujANAvijA jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravami karataM vi anne na samaNujANAmi, tassa bhate paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi 5. vA AsanazayanAdiSu, chinneSu vA parazupramukhapraharaNachinnavRkSAtpRthaksthApiteSu, AdeSvapariNateSu. chinapratiSThiteSu vA chinnapratiSThitAsanazayaneSu, sacitteSu vA aNDakAdipu. sacittakolapratinizriteSu. sacittakolo ghuNastatpratinizriteSu taduparivartiSu dA For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org daza adhya0 4. dIpi0 // 19 // diSu, teSu kimityAha-na gacchet na tiSThet na niSIdet na tvagvartayet. etatsarva na svayaM kuryAt. tathAnyameteSu na gamayet na sthApayet na niSAdayet na svApayet. tathAnyaM svata eva gacchantaM vA niSIdantaM vA svapantaM vAna samanujAnIyAdityAdi pUrvavat. sa iti-kITaM vA dvIndriyaM pataGga vA kunthu vA trIndriyaM pipIlikAM vA, kimityAha-haste vA pAde vA bAhau vA UruNi| se bhikkha vA bhivakhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA, se kIDaM vA payaMgaM vA kuMthu vA pipIliyaM vA hatthaMsi vA pAyaMsi vA bAhuMsi vA UraMsi vA udaraMsi vA sIsaMsi vA vacchaMsi vA paDiggahasi cA kaMbalaMsi vA pAyapaMchaNAsa vA rayaharaNaMsi vA gocchagaMsi vA uMDagaMsi vA daMDagaMsivA pIDhagaMsi vA phalagaMsi vA sejasi vA saMthAragaMsi vA annayaraMsi vA tahappagAre uvagaraNajAe tao saMjayAmeva paDilehia paDilehia pamajia pamajia egaMgamavaNejjA. no NaM saMghAyamAvajejjA 6. vA udare vA zirasi vA vastre vA pAtre vA kambalake vA pAdapoJchanake vA rajoharaNe vA gocche vA uMdake mAyake sthaNDile vA| daNDake vA pIThake vA phalake vA zayyAyAM vA saMstArake vA anyatarasmin vA tathAprakAre sAdhakriyAyA upayogini upakaraNa For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAte teSu sthAneSu kITAdirUpaM vasaM kathaJcidApatitaM santaM saMyata eva satprayatnena vA pratyuprekSya pratyupekSya paunaHpunyena, samyakpa-! mRjya pramRjya paunaHpunyena. samyakkimityAha-ekAnte yatra sthAne tasya kITAderupaghAto na bhavati tatrApanayet parityajet, paraM nainaM sayAtamApAdayet. nainaM vasaM saDyAtaM parasparagAtrasaMsparzapIDArUpamApAdayet prApayet. anena kathanena paritApanA-1 dipratiSedha ukto jJAtavyaH. ekasya karaNasya grahaNenAnyakAraNAnumatyorapi pratiSedhaH 6. sAmpratamupadezamAhaajayamiti-ayataM caran yatnaM vinA gacchaniryAsamitimulladdhya, kimityAha-prANibhUtAni hinasti, prANino dvIndriyA ajayaM caramANo a pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM 1. ajayaM ciTThamANo a pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM 2. ajayaM AsamANo a pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM 3. dayaH, bhUtAni ekendriyAstAni hinasti, pramAdenAnAbhogena ca vyApAdayati, tAni hiMsan banAti pApakaM karma, akuzalapariNAmAdAdatte kliSTaM jJAnAvaraNIyAdi. tatpApakarma se tasyAyatnacAriNo bhavati kaTukaphalamazubhaphalaM bhavati. mohAdihetutvena vipAkadAruNamityarthaH 1. ajayamiti-evamayataM tiSThannUlasthAnenAsamaMjasaM hastapAdAdikaM vikSipan, zeSaM pUrvavat. 2. ajayamiti-evamayatamAsIno niSaSNatayA anupayuktaH sannAkuzcanAdibhAvena, zeSa pUrvavat, 3. For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza 0 evamayataM dIpa praNItaM // // 20 // www.kobatirth.org svapanna samAhito divase prakAmazayyAdinA, zeSaM pUrvavat 4. - evamayataM bhuJjAno niSprayojanaM / zRgAlabhakSitAdinA zeSaM pUrvavat 5. ajayamiti - evamayataM bhASamANo gRhasthabhASayA niSThuramantarabhASA - dinA, zeSaM pUrvavat 6. atha ziSya Aha-- kahamiti yadyevaM pApakarmabandhastataH kathaM caredityAha -kathaM kena prakAreNa caret Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ayaM sayamANo apANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM 4. ajaya bhuMjamANo a pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM 5. ajayaM bhAsamANo a pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM 6. kahaM care kaha ciTTe kahamAse kahaM sae / kahaM bhuMjato bhAsato pAvaM kammaM na baMdhai 7. jayaM care jayaM ciTTe jayamAse jayaM sae / jayaM bhujaMto bhAsato pAvaM kammaM na baMdhai 8. kathaM tiSThet kathamAsIta kathaM svapet, kathaM bhuJjAno'nnaM kathaM bhASamANaH pApakarma na badhnAti ? 7. atrAcArya uttaramAhajayamiti yataM caret sUtrasyopadezena IryAsamityAdisamitaH san yataM tiSThetsamAhitaH san hastapAdAdInAM vikSepeNa 1 svapyAditi sAdhuH / 2 kacididaM padannAsti / For Private and Personal Use Only // adhya0 4. // 20 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinA, yatamAsIta upayuktaH sannAkuJcanAderakaraNena, yataM svapet samAdhimAn san rAtrau prakAmazayyAdiparihAreNa, yataM bhuJjAno'praNItaM siMhabhakSitAdinA, evaM yataM bhASamANaH sAdhubhASayA tadapi mRdu kAlapAptaM ca, evaM kurvan sAdhuH pApaM karma kliSTamakuzAlAnubandhi jJAnAvaraNIyAdi na badhAti, katham ? AzravarodhanAt sAdhvAcAratatparatvAcca. 8. sabveti|kizcaivaMvidhasya sAdhoH pApaM karma na badhyate. tasya sAdhoH pApakarmavandho na bhavatItyarthaH, kiMbhUtasya sAdhoH ? sarvabhUtepvAtmabhUto ya AtmavatsarvabhUtAni pazyati tasya, kiMkurvataH sAdhoH ? samyagvItarAgakathitena vidhinA bhUtAni pRthivyA savvabhUyappabhUassa sammaM bhUyAi paaso| pihiAsavassa daMtassa pAvaM kammaM na baMdhai 9. paDhamaM nAgaM tao dayA evaM ciTThai savvasaMjae / annANI kiM kAhI kiMvA nAhI cheapAvagaM 10. / dIni pazyataH, punaH kiMbhUtasya sAdhoH ? pihito niruddhaH sthagita AzravaH prANAtipAtAdirUpo yena sa tasya, punaH kiMbhUtasya sAdhoH ? dAntasya damitendriyanoindriyavyApArasya, evaM sati kiM bhavati ? sarvabhUtadayAvataH pApakarmabandho na bhavati.9.ziSyaH pAha-paDhamamiti-ityanena kimAgataM ? sarvaprakAreNa dayAyAmeva yatitavyaM. kiM prayojanaM jJAnAbhyAsena ? gururAha-mA evaM bhramaM kuru ? yataH prathamamAdau jJAnaM jIvasvarUparakSaNasyopAyaphalaviSayaM, tatastathAvidhajJAnAtpazcAddayA saMyamaH, evamanena prakAreNa jJAnapUrvakadayApratipattirUpeNa tiSThatyAste sarvasaMyataH sarvo'pi sAdhuvargaH paraM yaH punarajJAnI jJAnarahitaH sa kiM kariSyati ? - 1 svayAditi sAdhIyAn / - For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza 0 dIpi0 // 21 // www.kobatirth.org sarvatrAndha tulyatvAtpravRttinimittasyAbhAvAt kiM vA kurvan jJAsyati chekaM nipuNaM hitaM kAlasyocitaM pApakaM vA chekAdviparItaM, tatkaraNaM bhAvatoHkaraNameva samastanimittAnAmabhAvAdandhapradIptapalAyana guNAkSaravat. ata evAnyatrApyuktaM - "gIaccho avihAro bIo gIacchamIsio bhaNio / itto taiavihAro nANunnAo jiNavarehiM 1." ato jJAnAbhyAsaH kArya eva. 10. yata Ahasocceti zrutvA jAnAti kalyANaM dayAkhyaM saMyamasvarUpaM zrutvA ca jAnAti pApakaM hiMsAkhyamasaMyamasvarUpam ubhayamapi soccA jANai kallANaM soccA jANai pAvagaM / ubhayaMpi jANae soccA jaM seyaM taM samAyare 11. jo jIve vinayANei ajIve vi na yANai / jIvAjIve ayANaMto kaha so nAhIi saMyamaM 12. jo jIve viviyANe ajIve vi viyANai / jIvAjIve biyANaMto so hu nAhIi saMyamaM 13. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMyamAsaMyamasvarUpaM zrAvakopayogi zrAvakayogyaM jAnAti zrutvA nAzrutvA yatazcaivamata itthaM vijJAya yacchekaM tat samAcarettatkuyadityarthaH 11. uktameva spaSTIkurvannAha - jo iti- yo jIvAnapi pRthivIkAyAdInna jAnAti, ajIvAnapi saMyamasyopadhAtino maNisvarNAdIna jAnAti, evaM jIvAjIvAnajAnan kathamasau jJAsyati saMyamaM tatsamvandhijJAnasyAbhAvAt 12. jo iti-tatazca yo jIvAnapi vijAnAti; ajIvAnapi vijAnAti, jIvAjIvAn vijAnan sa eva jJAsyati saMyamamiti / upadezAdhikAraH samAptaH 13. sAMprataM dharmasya phalamAha For Private and Personal Use Only adhya04. // 21 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jayeti - ' jayA ityAdi ' yadA yasmin kAle jIvAna jIvAn dvAvapyetau vijAnAti, anena prakAreNa jAnAti, tadA tasmin kAle gatiM narakagatyAdirUpAM bahuvidhAmanekaprakArAM sarvajIvAnAM jAnAti yathAvasthitajIvAjIvAdiparijJAnaM vinA gatiparijJAnasyAbhAvAt. 14. atha uttarottaraphalavRddhimAha - jayeti yadA gatiM bahuvidhAM sarvajIvAnAM jAnAti tadA puNyaM ca pApaM ca bahuvidhagatinibandhanaM tathA bandhaM jIvakarmayogaduHkhalakSaNaM. mokSaM ca jIvakarmaviyogasukhalakSaNaM jAnAti 15. jayA jIvamajIve a do vi ee viyANai / tayA gaI bahuvihaM savvajIvANa jANai 14. jayA gaI bahuvihaM savvajIvANa jANai / tayA punnaM ca pAvaM ca baMdhaM mukkhaM ca jANai 15. jayA punnaM ca pAvaM ca baMdhaM mukkhaM ca jANai / tayA nivviMdae bhoe je divve je a mANuse 16. jayA nivviMda bhoge je divye je a mANuse / tayA cayai saMjogaM sabhiMtara bAhiraM 17. jayeti yadA puNyaM ca pApaM ca bandhaM ca mokSaM ca jAnAti, tadA nirvinte mohAbhAvAtsamyagvicArayatyasAraduHkharUpatayA, kAn ? bhogAn zabdAdIn yAn divyAn yAn mAnuSAn, tebhyo vyatiriktAH zeSAH paramArthato bhogA eva na bhavanti. 16. jayeti yadA nirvinte bhogAn divyAn mAnuSAn tadA vyajati saMyogaM sambandhaM sAbhyantarabAhyaM, krodhAdirUpamAbhyantaraM svarNAdirUpaM bAhyaM sambandhamityarthaH 17. For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza0 dIpi. |jayeti-yadA tyajati saMyoga sAbhyantaraM bAhyaM tadA muNDo bhUtvA dravyato bhAvatazca pravrajati prakarSaNa brajati mokSamanagAraM adhya04. davyato bhAvatazcAvidyamAnAgAramityarthaH 18. jayeti-yadA muNDo bhUtvA pravrajatyanagAraM tadotkRSTaM saMvaradharma sarvaprANA|tipAtAdinivRttirUpaM cAritradharma spRzatyanuttaraM samyagAsevata ityarthaH. 19. jayeti-yadA saMvaramutkRSTaM dharma spRzatyanuttaraM, jayA cayai saMjogaM saGitarabAhiraM / tayA muMDe bhavittA NaM pavvaie aNagAriaM 18. jayA muMDe bhavittA NaM pavvaie aNagAriaM / tayA saMvaramukiTaM dhammaM phAse aNuttaraM 19. jayA saMvaramukiTaM dhammaM phAse aNuttaraM / tayA dhuNai kammarayaM abohikalusaMkaDaM 20. jayA dhuNai kammarayaM abohikalusaMkaDaM / tayA savvattagaM nANaM dasaNaM cAbhigacchai 21. jayA savvattagaM nANaM dasaNaM cAbhigacchai / tayA logamalogaM ca jiNo jANai kevalI 22. tadA dhunAti, dhAtanAmanekArthatvAtpAtayati, ki ? karmarajaH karmaivAtmaraMjanAdana iva karmarajaH, kiMbhUtaM karmarajaH, abodhikluss-IN||22|| kRtamavAdhikaluSeNa mithyAdRSTinA upAcamityarthaH. 20. jayeti-yadA dhunAti kamarajovodhikalupakRtaM, tadA sarvatra jJAnamaze-| SajJeyaviSayamazeSaM darzanaM cAdhigacchati, AvaraNasyAbhAvAdAdhikyena prApnoti. 21. jayati-yadA sarvatragaM jJAnaM darzanaM For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAdhigacchati, tadA lokaM caturdazarajjurUpamalokaM cAnantaM jino jAnAti kevalI. 22. jayeti-yadA lokamalokaM ca jino| jAnAti kevalI, tadA ucitasamayena yogAn niruddhaya manoyogAdIn zailezoM pratipadyate bhavopagrAhikA~zakSayArtham. 23. jayeti-yadA yogAniruddhaya zailezoM pratipadyate, tadA karma kSapayitvA siddhiM lokAntakSetrarUpAM gacchati, kiMbhUtaH ? nIrajAH jayA logamalogaM ca jiNo jANai kevalI / tayA joge nilaMbhittA selesiM paDivajai 23. jayA joge nilaMbhittA selesiM paDivajai / tayA kammaM khavittA NaM siddhiM gacchai nIrao 24. jayA kammaM khavittA NaM siddhiM gacchai nIrao / tayA logamatthayattho siddho havai sAsao 25. / suhasAyagassa samaNasta sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahoassa dullahA sugai tArisagassa 26. karmarajomuktaH. 24. jayeti-yadA karma kSapayitvA siddhiM gacchati nIrajAH, tadA lokamastakasthastrailokyasyoparivartI siddho al bhavati zAzvataH, karmabIjAbhAve na punarutpadyate. 25. ukto dharmaphalanAmA SaSThodhikAraH, atha dharmaphalasya durlabhatvamAha suheti-sukhAsvAdakasya prApteSu zabdarasAdibhogeSu sukhopabhogakartuH. evaMvidhasya zramaNasya vyataH prabajitasya, punaH kiMbhU For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpi // 23 // tasya zramaNasya ? zAtAkulasya bhAvisukhArtha vyAkSiptacittasya, punaH kiMbhUtasya zramaNasya ? nikAmazAyinaH, nikAmamatyarthaM adhya04. sUtrArthavelAmatikramya zayAnasya, punaH kimbhUtasya zramaNasya ? utsIlanayA udakasyAyatanayA prakarSaNa dhAvati pAdAdizuddhi karoti yaH sa tathA tasya, kiM syAdityAha-dulabhA duSpApA sugatiH siddhiH, tAdRzasya bhagavata AjJAlopakAriNaH.26. atha dharmaphalasya sulabhatAmAha-tavoguNeti-tAdRzasya bhagavata AjJAkAriNaH sugatiH siddhiH sulabhA suprApA bhavati, kiMvidhasya tAdRzasya ? tapoguNapradhAnasya SaSThASTamAditapoguNavataH, puna: kiMbhUtasya tAdRzasya ? RjumatemokSamArgapravRttabuddha, tavoguNapahANassa ujjumai khtisNjmryss| parIsahe jiNaMtassa sulahA sugai tArisagassa 27. pacchAvi te payAyA khippaM gcchNtymrbhvnnaaii| jesiM pio tavo saM-jamo a khaMtI a baMbhaceraM ca 28, punaH kiMbhUtasya ? zAntisaMyamaratasya. zAntipradhAnasya saMyamasya sevina ityarthaH, punaH kiMbhUtasya ? parISahAn kSutpipAsAdIna jayataH parAbhavataH. 27. mahArthA SaDjIvanikAyikA iti vidhinA upasaMhAramAha-paccheti-pazcAdapi vRddhAvasthAyAmapi te prayAtAH prakarSaNa yAtA avirAdhitasaMyamA api sanmArga prapannA drutaM gacchantyamarabhavanAni devavimAnAni, te ke ityAha-Ilal yeSAM priyaM tapaH saMyamaH kSAntiH brahmacarya ca. 28. // 23 // 1-atra " virAdhitasaMyamA api" iti pAThaH sAdhIyAniti bhAti. iti TippaNaM cintya saMyamakAlasyAlpatayA vRddhAnAM tatparipAkAbhAvena siddhabhAvAnavA |sAvapi svargaprAptau tathAvidhasyApi tasya kSamatvamiti vRddharapi paryante saMyamavirAdhanA na kAryeti sUtratAtpIt / For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org iti pUrvaprakAreNatAM SaDjIvanikAyikAmadhikRtAdhyayanapratipAditArtharUpAM na virAdhayediti yogaH ka ityAha- samyagdRSTijIvaH sUtrazraddhAvAn kiMbhUtaH ? sadA yataH sarvakAlaM yatanAparaH kimityAha- durlabhaM labdhvA zrAmaNyaM sAdhutvaM SaDjIvanikAyasaMrakSaNaikarUpaM karmaNA manovAkkAyakriyayA pramAdena na virAdhayet. apramattasya tu yadyapi kathaJcid dravyavirAdhanA syAttathA icceaM chajjIvaNiaM sammaddiTThI sayA je| dullahaM lahittu sAmannaM kammuNA na virAhijjAsi tti bemi29. cautthaM chajjImaNiANAmajjhayaNaM sammattaM / pyasau na virAdhakaH etena - "jale jIvAH sthale jIvA AkAze jIvamAlini / jIvamAlAkule loke kathaM bhikSurahiMsakaH" 1. ityetatpratyuktaM tathA sUkSmajIvAnAM virAdhanAyA abhAvAcca bravImIti pUrvavat 29. iti zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM dazavaikAlikavRttau SaDjIvanikAdhyayanaM samAptam / zrIrastu / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobalbirth.org Acharya Se Kailassagarsur Gyarmande daza dIpi // 24 // - saMpatta iti-iha pUrvAdhyayane sAdhorAcAraH kathitaH, sa cAcAraH kAyasya sati svAsthye bhavati, svAsthyaM cAhAraM vinA na bhavati. Indadhya02 sa cAhAraH zuddho grAhyaH tato'nena sambandhenAyAtamidamadhyayanamAhArazuddhipratipAdakaM vyAkhyAtaM taccedama, evaMvidhaH sAdhubhaktapAnaM, gaveSayet, yatInAM yogyamodanAranAlamanveSayedityuktiH, ka sati ! bhikSAkAle bhikSAsamaye saMprApte zobhanena prakAreNa svAdhyAyakaraNAdinA prApte sati, kiMbhUtaH sAdhuH ? asambhrAnto'nAkulaH, yathAvidhi upayogAdi kArya kRtvA, punaH kiMbhUtaH atha paMcamAdhyayanaM prArabhyate / saMpatte bhikkhakAlaMmi asaMbhaMto amucchio| imeNa kamajogeNa bhattapANaM gavesae 1. se gAme vA nagare vA goaraggagao muNI / care maMdamaNuvviggo avvakkhitteNa ceasA 2. sAdhuH ? amacchito na zabdAdiviSaye piNDe vA mUcchitaH, punaH kiMbhUtaH sAdhuH ? agRddho na piNDAdAvAsaktaH, anena vakSyamANalakSaNena kramayogena paripATIvyApAraNa. 1. yatra yayA gaveSayettathAha-se iti-sosambhrAnto'mRcchito muniH caregacchet, paraM mandaM zanaiHna drutaM, kutra caret ? grAme vA nagare vA. upalakSaNatvAtkavAdI vA. kiMbhUto muniH ? gocarAgragataH, gauriva caraNaM gocara uttamamadhyamAdhamakuleSu gagadveSau tyaktvA bhikSATanam agraH pradhAna AdhAkAdidoSarahitastadgatastadvatI. For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiMbhUto muniH ? anudinaH, nodinaH prazAntaH parIpahAdibhyo na bhayaM kurvannityarthaH, kena ? cetasA cittena, kiMbhUtena cetasA ? avyAkSiptenAhArasyaiSaNAyAmupayuktenopayogavatetyarthaH 2.(atha)yathA carettathA(thaivA)ha-pura iti-evaMvidhaH sana munirmahIM caredyAyAta. paraM na zeSadizAM vilokaneneti zeSaH. kiM kurvANaH ? kuto'gratto yugamAtrayA zarIrapramANayA dRSTayeti zeSaH. prekSamANaH prakarSaNa pazyana, pRthivIM prekSamANa eva kevalaM na, kintu bIjaharitAni pariharana. punaHprANino dvIndriyAdIn punarudakamakAyaM punarmRttikA |pRthvI kAyaM cazabdAttejovAyU ca pariharana iti saMyamavirAdhanAyAH parihAraH kathitaH.3. athAtmasaMyamayoddhayorvirAdhanAparihAramAha-| parao jagamAyAe pehamANo mahi care / vajaMto vIyahArayAI pANe a dagamahiaM3. ovAyaM visamaM khANuM vijalaM parivajae / saMkameNa na gacchijA vijamANe parakkame 4. ovAyamiti-sAdhuratat (sarva) parivarjayet pariharet. etakimityAha-avapAtaM gartAdirUpaM. viSamaM nIcotratasthAnaM. sthANumUrdhva | kASThaM vijalaM vigatajalaM kardama. punaH sAdhuH saMkrameNa jalagAMdiparihArArtha pASANakASTharacitena kRtvA na gacchet. katham? AtmasaMyamayordayorvirAdhanAyAH sambhavAt, apavAdamArgamAha-vidyamAne parAkrame'nyamArge satItyarthaH, asati tu tasmin prayojanamAzritya yatanayA gacchet, 4. athAvapAtAdau dopamAha For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 25 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pavaDamiti - evaM kurvan sAdhuH prANibhUtAni hiMsyAt, prANino dvIndriyAdIn bhUtAnye kendriyAdIniti etadevAha - trasAnayavA sthAvarAn prapAtenAtmAnaM cetyevamubhayavirAdhanA jJAtavyA. 5. yatazcaivaM tataH kiM kAryamityAha-mheti saMyataH sAdhuH tasmAtkAraNAttenAvapAtAdimArgeNa na gacchet. kiMbhUtaH saMyataH ? susamAhito bhagavata AjJAvartI, kka sati, anyasmin mArge sati. atra sUtratvAtsaptamyarthe tRtIyA vibhaktiH. apavAdamAha -asatyenyasmin mArge tu tenaivAvapAtAdinA yatameva yatnenAtmasaMyamayo pavate va se tattha pakkhalaMte va sNje| hiMseja pANabhUyAiM tase aduva thAvare 5. tamhA teNa na gacchinA saMjae susmaahie| sai anneNa maggeNa jayameva parakkame 6. iMgAlaM chAriyaM rAsiM tusarAsiM ca gomayaM / sasarakkhehiM pAehiM saMjao taM na ikkame 7. virAdhanAyAH parihAreNa yAyAditi. 6. athAtraiva vizeSataH pRthivIkAyayatanAmAha - iGgAlamiti - saMyataH sAdhuH aGgArANAmayamAGgAraH. AGgAraM rAziM sarajaskAbhyAM sacittapRthivIrajoguNDitAbhyAM pAdAbhyAM nAkramet, yatastasyAkramaNe sacittapRthivI rajovirAdhanA bhavet evaM rAzizabdasya pratyekaM sambandhAt kSArarAziM tuSarAziM gomayarAziM ca sarajaskapAdAbhyAM nAkramet. 7. athASkAyAdiyatanAmAha- 1- asati tasminniti ka0 pu0 For Private and Personal Use Only adhya0 5 / / 25 / / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir neti-sAdhuvarSe varSati na gharet, pUrva bhikSArtha praviSTo'pi varSe varSati pracchannasthAne tiSThet, tathA mihikAyAM vA patantyAM na caret, sA ca mihikA prAyo garbhamAseSu bhavati, tathA mahAvAte vAti sati na caret. anyathA mahAvAtena samutkhAtasya Kallsacittarajaso virAdhanA bhavet. tathA tiryasampatantIti tiryaksampAtAH pataGgAdayaH, teSu satsu vA na caret. 8. uktaivaM prathamavratayatanA, sAmprataM caturthavratasya yatanocyate--neti-evaMvidhaH sAdhuH vezyAsAmante gaNikAgRhasamIpe na caret na gacchet, kiMviziSTe vezyAsAmante ? brahmacaryavazAnayane, brahmacarya maithunaviratirUpaM vazamAnayati AyattaM karoti darzanAkSepAdineti brahmacarya na careja vAse vAsaMte mahiyAe paDaMtie / mahAvAe va vAyaMte tiricchasaMpAimesu vA 8. na careja vesasAmaMte bNbhcervsaannue| vaMbhayArissa daMtassa hujja taccha visuttiA 9. aNAyaNe carantassa saMsaggIe abhikkhaNaM / hujA vayANaM pIlA sAmannaMmi asaMsao 10. vazAnayanaM tasmin ko doSastatra gamanata ityata Aha-brahmacAriNaH sAdhordAntasya indriyanoindriyadamAbhyAM bhavattava vezyAsAmante visrotasikA. katham ? tadrapadarzanasmaraNenAzubhadhyAnakacavaranirodhataH jJAnazraddhAjalojjhanena saMyamazasyazoSaphalA cittavikriyA bhavati. 9. atraikavAraM vezyAsAmantasaGgato doSa uktaH sAmpratamihAnyatra ca vAraMvAragamane doSamAhaaNAyaNa iti-sAdhAranAyatane sthAne vezyAsAmantAdau carato gacchataH saMsargeNa sambandhenAbhIkSNaM punaH punarbhaved vratAnAM For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 26 // www.kobatirth.org prANAtipAtaviratyAdInAM pIDA bhAvavirAdhanA. kathaM ? yatastadAnIM sa sAdhustadAkSiptacitto bhavati punaH zrAmaNye zramaNabhAve dravyato rajoharaNAdidhAraNarUpe bhUyo bhAvato vratapradhAna hetau saMzayaH kadAcidunniSkrAmatyeva. 10. atha nigamayannAha - tamhetiyasmAdevaM tasmAnmuniH vezyAsAmantaM vezyAgRhasamIpaM varjayet / kiM kRtvA ? doSaM pUrvoktaM vijJAya kiM bhUtaM doSaM ? durgatervardhanaM. kiMbhUto muniH ? ekAntaM mokSamAzritaH ziSyaH prAha - nanu prathamavratavirAdhanAnantaraM caturthavratasya virAdhanAyAH kathamupanyAsaH / ucyate-anyavratavirAdhanA hetutvena caturthavratasya virAdhanAyAH prAdhAnyakhyApanArtha tacca lezato darzitameva. 11. atha atraiva vize tamhA eaM viANittA dosaM duggaivaDDhaNaM / vajjae vesasAmaMtaM muNI egaMtamassie 11. sANaM iaM gAvaM dittaM goNaM hayaM gayaM / saMDipbhaM kalahaM juddhaM dUrao parivajae 12. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SamAha-sANamiti - sAdhuretAni dUrato dUreNa parivarjayet kAni tAnItyata Aha-vAnaM prasiddhaM sUtAM gAM navaprasUtAM dhenuM, tathA dRptaM darpitaM goNaM balIvarda, dRptazabdaH sarvatra sambadhyate, tato dRptaM hayamazvaM, punardRptaM gajaM hastinaM, tathA saNDibbhaM bAlakrIDAsthAnaM. kalahaM vAkpratibaddhaM yuddhaM khaDgAdijAtaM, kathametAni varjayedityata Aha-sUtagoprabhRtibhya AtmavirAdhanA syAt, vAlakI - | DAsthAne vandanAgatapatanabhaNDanaluThanAdinA saMyamavirAdhanA syAt, sarvatrAtmapAtrabhedAdinA ubhayavirAdhanApi syAt. 12. athAtraiva vidhimAha For Private and Personal Use Only adhya0 5. // 26 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie aNunneti-sAdhurevaM caredgacchet. kiMbhUto muniH ? anunnataH, na unnataH anunataH, dravyato nAkAzadarzI, bhAvatastu na jaatyaadii-!|| nAmabhimAnakartA, punaH kiMbhUto muniH? nAvanataH, na avanataH dravyato na nIcakAyA. bhAvatastu nAlabdhyAdinA dInaH, punaH kiMbhUto muniH ? aprahRSTo lAbhAdI sati na harSavAn. punaH kiMbhUto muniH ? anAkulaH na AkulaH krodhAdinA rahitaH, kiM kRtvA munizcaredityata Aha-indriyANi sparzanAdIni yathAbhAgaM yathAviSayamiSTeSu sparzAdiSu pravartamAnAnyaniSTebhyaH sparzAdibhyo nivartamAnAni damayitvA rAgadveSarahitazcaredityarthaH. viparIte nu prabhUtA doSA prakaTIbhaveyuH 13 punarAha aNunnae nAvaNae appahihe annaaule| iMdiANi jahAbhAgaM damaittA muNI care 13. davadavassa na gacchejjA bhAsamANo a goare / hasaMto nAbhigacchijjA kulaM uccAvayaM sayA 14. AloaMthiggalaM dAraM saMdhi dagabhavaNANi a|crNton vinijAe saMkaTANaM vivajae 15. |davadavassetti-drutaM dataM munina gacchet tu punarbhASamANo gocare na gacchet, tathA hasannAbhigacchet. kulamuccAvacaM sadA ucca dravyato dhavalagRhAdi. bhAvato jAtyAdiyuktam, evamavacaM dravyataH kuTIrakavAsi, bhAvato jAtyAdihInama, ubhayavirAdhanAlokopaghAtAdayo doSAH syuH. 14. punaratraiva vidhimAha-Aloamiti-muniH caran bhikSArya gacchannetAni na vinidhyAyet. vizeSeNa na pazyet, kAnyetAnItyata Aha-AlokaM niryahakAdirUpaM, thiggalaM bhittidvArAdi, sandhiH kSAtraM, dakabhavanAni pAnIya For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya daza dIpi 27 // gR hANi, etadAlokAdInAmavalokanaM zaGkAsthAnamato vivarjayet, kathaM ? naSTAdI tatra zaGkana upajAyate. 15. ratna iti-punaH kiMbhUto muniH ? rAjJazcakravAdeH gRhapatInAM zreSThiprabhRtInAM ca rahasyasthAnAdi varjayet. ArakSakANAM ca daNDanAyakAnAM rahaH sthAnaM guhyApavarakamantargrahAdi saiklezakaraM asadicchApravRtyA mantrabhedairvA karSaNAdinA dUrataH parivarjayet 16. paDIti-kiJca sAdhurevaMvidhaM kulaM na pravizet. kiMbhUtaM kulaM ? pratikuSTaM lokaniSiddhaM malinAdi dvividhamapi niSiddhamitvaraM sUtakayuktaM yAvatka ranno gihabaINaM ca rahassArakkhiyANaya / saMkilesakaraM ThANaM dUrao parivajjae 16. paDikuTuM kulaM na pavise mAmagaM parivajae / aciattaM kulaM na pavise ciattaM pavise kulaM 17. sANIpAvArapihiaM appaNA nAva paMgure / kavADaM no paNullijjA uggahaMsi ajAiA 18. thikaM ca niSiddhamabhojyaM. kuto na pravizet ? zAsanalaghutvaprasaGgAt, punarmAmakamatrAhaM gRhapatirmA kazcinmama gRhamAgacchatu, etad gRhaM varjayet, kutaH ? bhaNDanAdiprasaGgAt. punaH aciattaM kulama. aprIti kulaM yatra pravizadbhiH sAdhubhiraNItirutpadyate, na ca kA nivArayati kutazcinimittAntarAdetanna pravizet. tathA ciattaM kulaM pUrvoktAdviparItaM kulaM pravizet, tadanugrahaprasaGgAt. 17. sANIti-kiMca sAdhurevaMvidha, gRhamiti zeSaH. AtmanA svayaM nApavRguyAt nodavATayet, kiMbhUtaM gRhaM ? zANIprAvArapihitaM, 1 ityarganaSiddha ka. .dhu0 pAThaH / 2 rutpAdyata iti sAdhIyAn pAThaH / 3 tadapIti g.| / For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie zANI zaNAtasIvalkajA paTI, pAvAraH pratItaH, kambalAdInAmupalakSaNametat. ityAdibhiH pihitaM sthagitama, alaukikatvena ca | tadantargatabhujikriyAdikAriNAM pradveSaprasaGgAt tathA kapATaM dvArasthaganaM na prerayeta, pUrvoktadoSaprasaGgAta, kimavizeSato netyAhakiM kRtvA ? avagrahamayAcitvA gADhaprayojanenanujJApyAvagrahaM vidhinA dharmalAbhamakRtvA. 18. vidheH zeSamAha-goareti-sAdhugocarAgrapraviSTastu vA mUtraM vA na dhArayet, kintu avakAzaM prAsukaM jJAtvAnujJApya ca vyutsRjet, asya vAmUtratyajanavidheviSaya opaniyuktito vRddhasaMpradAyAcca jJAtavyaH 19. NIti-punaH kizca sAdhunIMcadvAraM nIcanirgamapravezaM parivarjayet, na tatra bhikSA goaraggapaviTTho a vaccamuttaM na dhaare| ogAsaM phAsu naccA aNunnavia vosire 19. NIaduvAraM tamasaM kuTugaM privje| acakkhuvisao jattha pANA duppaDilehagA 20. jattha pupphAiM bIAI vippainnAI kuTTae / ahuNovalitaM ullaM daTTaNaM parivajae 21. grahIyAta, evaM tamasaM tamovantaM koSThakamapavaraka parivarjayet, sAmAnyApekSayA sarva evaMvidho bhavatItyata Aha-acakSurviSayo yatra na cakSurvyApAro bhavedyavetyarthaH, tatra ko doSa ityAha-prANino duSpratyupekSIyA bhavanti, IryAzuddhirna bhavati. 20. jattheti|kizca sAdhuretAni parivarjayed dUrata eva, na tu tatra dharmalAbhaM kuryAt, saMyamasyAtmanazca virAdhanAprAptaH, etAni kAnItyAhapuSpANi jAtipuSpAdIni, vIjAni zAlicIjAni, kiviziSTAni ? viprakIrNAnyanekathA vikSiptAni, parihartumazakyAnI For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir daza dIpi0 // 28 // tyarthaH. kutra ? koSThaka kASThakadvAre vA, tathA kiM kRtvA ? adhunA upaliptaM sAmpratamupaliptamAIkamazuSka koSThakamanyadvA dRSTvA. 21.. elagamiti-punaH kizca saMyataH sAdhurelakaM meSa, dArakaM bAlakaM, zvAnaM maNDalaM, vatsakaM vApi kSudavRSabhalakSaNaM koSThake ullainthya padyAM na pravizeta, vyUhya vA prerya na pravizeta, AtmasaMyamavirAdhanAdoSAllAghavAccati. 22. atraiva vizeSadoSamAhaasaMsattamiti-asaMsaktaM na pralokayet, yoSidRSTadRSTiM na mIlayet, rAgotpattilokopaghAtadoSAta, tathA nAtidaraM pralokayet, elagaM dAragaM sANaM vatthagaM vA vi kuTThae / ullaMghiA na pavise viuhitANa va saMjae 22. asaMsattaM paloijA naidarA valoae / upphullaM na vinijjhAe niadvija ayaMpiro 23. aibhUmi na gacchejA goaraggagao muNI / kulassa bhUmi jANittA mizra bhUmi parakkame 24. dAyakasyAgamanamAtrapradezaM pralokayeta, caurAdikazaGkAdopAt, tathotkulaM vikasitalocanaM na vinijjhAe na nirIkSeta gRhaparicchadamapi, adRSTakalyANa iti lAghavotpatteH, tathA nivarteta alabdhepi sati, paraM kiM kurvan ? ajalpan dInavacanamanuccara-| IM // 28 // niti. 23 aibhUmimiti-punarapi muniratibhUmirgRhasthairyA nAnujJAtA,yatrAnye bhikSAcarA na yAnti tAmatibhUmi na gacchet,kiMbhUto muniH ? gocarAgrapraviSTaH / anena kathanena anyadA gocarI vinA taba gamananiSedhamAha-kiM tarhi kuryAt ? kulasya bhRmimuttamAdi For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabalirth.org Acharya Shri Kailasagarsur Gyarmandie rUpAmavasthAM jJAtvA mitAM bhUmi gRhasthairanujJAtAM parAkrameta, yatra teSAmaprItirna jAyate. 24 vidhizeSamAha-tattheti munistatraiva tasyAmeva mitAyAM bhUmau sUtroktavidhinA bhUmibhAgamucitabhUmipradezaM pratyupekSeta tatra ca tiSThat, kiMbhUto muniH ? vicakSaNo vidvAn, etadvizeSaNena kevalAgItArthasya bhikSATananiSedhamAha-gunaH snAnasya tathA varcasA sallokaM parivarjayet, ayaM paramArthaHsnAnabhUmikAyikyAdibhUmisandarzanaM pariharet, kutaH ? pravacanalAvavaprasaGgAt aprAkRtastrIdarzanAcca rAgAdisambhavAt. 25/ tattheva paDilehijA bhUmibhAgaM viakkhnno| siNANassa ya baccassa saMlogaM parivajae 25. dagamaTTiaAyANe bIANi hariaNi a / parivajaMto cihijjA savidiasamAhie 26. tattha se ciTThamANassa AhAre pANabhoaNaM / akappina geNhijjA paDigAhija kapiaM27. dageti-punaH kimbhUto muniH ? etAni parivarjayastiSThet pUrvokta ucitapradeze, kAni ? udakamRttikayorAnayanamArga, punavIjAni zAlyAdIni, haritAni dUrvAdIni, cazabdAdanyAnyapi sacetanAni, kiMbhUto muniH? sarvendriyasamAhitaH zabdAdibhiravyAkSiptaH 26 tattheti-tatrocitabhUmau se tasya sAdhostiSThataH sato gRhIti zeSaH, pAnabhojanamAharedAnayat, tatrAyaM vidhiHakalpikamaneSaNIyaM na gRhIyAna icchet, pratigRhIyAt kalpikam, etaccArthApannamapi kalpikagrahaNaM dravyataH zobhanamazobhanamapi For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 29 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etadavizeSeNa grAhyamiti darzanArthaM sAkSAduktamiti 27. AhArantIti - agArI, bhikSAmiti zeSaH, AharantI AnayantI syAtkadAcittatra deze parizAdayetsikyAdi, itazvetazca vikSipedrojanaM vA pAnaM vA tataH kimityAha- dadatIM tAM striyaM pratyAcakSIta, kathaM pratyAcakSItetyata Aha-na me mama kalpate tAdRzaM parizAdanAsahitaM siddhAntoktadoSaprasaGgAt, doSAMzca bhAvaM ca jJAtvA kathayenmadhuvindUdAharaNAdinA 28. saMmadeti sammardayantIM padbhyAM samAkrAmantI, kAnItyata Aha-prANino dvIndriyAdIna, AhAraMtI siA tattha parisADijja bhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappar3a tAri 28. saMmaddamANI pANANi bIANi hariANi a / asaMjamakAreM naccA tArisiM parivajjae 29. sAha nikkhivittANaM sacittaM ghaTTiyANiya / taheva samagaTTAe udagaM saMpaNulliyA 30. AgahaittA calaittA AhAre pANabhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappar3a tArisa 31. bIjAni zAlivIjAdIni haritAni dUrvAdIni asaMyamaka sAdhunimittamasaMyamakaraNazIlAM jJAkhA tAdRzIM parivarjayet, dadatIM pratyAcakSIteti. 29. sAheti saMhatyAnyasmin bhAjane dadAti tathA adeyaM bhAjanagataM SaDjIvanikAyeSu nikSipya dadAti tathA sacittamalAtapuSpAdi ghaTTayitvA saJcAlya ca dadAti tathaiva zramaNArthI yatinimittamudakaM pAnIyaM sampraNudya bhAjanasthaM prerya dadAti tadA sAdhuH kiM karoti ? tadvidhimagAthAyAM vakSyati. 30. Agaheti tathA varSAsu gRhAGgaNasthitaM jalamavagAdyodaka For Private and Personal Use Only adhya0 // 29 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / | mevAtmano'bhimukhamAkRSya karAdibhizcAlayitvodakameva dadAti. udake niyamAdanantavanaspatiriti prAdhAnyakhyApanArtha sacittaM | ghaTTaittANam ityukte'pi bhedenopAdAnam, asti cAyaM nyAyaH-yaduta sAmAnyagrahaNe'pi prAdhAnyakhyApanArtha bhedenopAdAnaM, yathA brAhmaNA AyAtA vaziSThopyAyAta iti. tatazca udakaM cAlayitvA AharedAnIya dadyAt, kiM tadityAha-pAnabhojanamodanAranAlAdi, taditthaMbhUtaM dadatI pratyAcakSIta, na me mama kalpate tAdRzam 31. purekammeti-puraHkarmaNA hastena sAdhunimittaM pUrva |kRtasacittapAnIyatyajanabyApAraNa, tathA dA DovasadRzayA, bhAjanena vA kAMsyabhAjanAdinA dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate purekammeNa hattheNa davvIe bhAyaNeNa vaa| diti paDiAikve na me kappA tArisaM 32. (eva) udaulle sasiNiddhe sasarakkhe mahiAose / hariAle hiMgulae maNosilA aMjaNe loNe 33./ geruavaniaseDia-sorahiapiTTakukusakae / ukiTTamasaMsaDhe saMsaha ceva bodhavve 34. tAdazam 32. udaulla iti-punarapyevamudakAi~Na galatpAnIyabinduyuktena hastena, evaM sasnigdhena ISatpAnIyayuktena hastena 2, evaM sarajaskena pRthivIrajovaguNDitena hastena 3. evaM mRdgatena kardamayuktena hastena 4. evaM USaH pAMzukSArastadyuktena hastena, tathA haritAlahiigulakamanaHzilA ete sarve pArthivA varNakabhedAH, aJjanaM rasAJjanAdi, lavaNaM sAmudrAdi, tato haritAlAdiyuktena hastena. 33. gerueti-tathA gairiko dhAtuH varNikA pItamRttikA, seTikA khaTikA, saurASTrikA tuvarikA, piSTamAmatandulakSodaH, For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 30 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kukusAH pratItAH, kRteneti ebhiH kRtena, ebhyaH kharaNTitena, hastenoti zeSaH, tathA utkRSTa iti, utkRSTazabdena kAliGgAlAbutrapusaphalAdInAM zastrakRtAni zlakSNakhaNDAni bhaNyante, ciJciNikAdipatrasamudAyo vA udUkhalakaNDita iti tathA asaMsRSTo vyaJjanAdinA'liptaH saMsRSTazcaivaM vyaJjanAdinA lipto boddhavyo hasta iti vidhiM punaratrordhva svayameva vakSyatIti. 34. asaMsaMTTheti-asaMsRSTena hastena annAdibhiraliptena, tathA dargyA bhAjanena vA dIyamAnaM necchena gRhNIyAt kiM sAmAnyena netyAha- pazcAtkarma yatra bhavati darvyAdau, zuSkamaNDakAdi tadanyadoSarahitaM gRhNIyAditi 35 saMsadveti-saMsRSTena hastenAnnAasaMsaNa hattheNa davvIe bhAyaNeNa vA / dijjamANaM na icchijA pacchA kamma jAheM bhave 35. saMsaNa ya hattheNa davvIe bhAyaNeNa vA / dijjamANaM paDicchinA jaM tatthesaNiyaM bhave 36. duhaM tu bhuMjamANANa ego tattha nimatae / dijjamANa na icchijA chaMda se paDilehae 37. dilliptena, tathA dargyA bhAjanena vA dIyamAnaM pratIcched gRhNIyAt kiM sAmAnyena netyAha-yattatreSaNIyaM bhavati tadanyadoSarahitamityarthaH 36 duNhamiti kiJca dvayorbhuJjatAH pAlanaM kurvatorekasya vastuno nAyakayorityarthaH, ekastatra nimantrayettaddAnaM pratyAmantrayet, tadIyamAnaM necchedutsargataH, apitu chandamabhiprAyaM se tasya dvitIyasya pratyupekSeta netravaRvikAraiH kimasyedaM dIyamAnamiSTaM na veti, iSTaM ca gRhNIyAnno cetreti evaM bhuJjAnayorabhyavahAra udyatayorapi yojanIyaM yato bhujidhAtuH pAlane For Private and Personal Use Only adhya0 5. // 30 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhyavahAre ca vartata iti. 37 duNhamiti tathA dvayostu pUrvavabhuJjatorbhuJAnayoAvapi tatrAtiprasAdena nimantrayeyAtAM tatrAyaM vidhiH-dIyamAnaM pratIccheda gRhIyAt, yattatraiSaNIyaM bhavettadanyadoSarahitamiti. 38 vidhivizeSamAhagumviNIe iti-gurviNyA garbhavatyopanyastamupakalpitaM, kiM tadityAha-vividhamananekaprakAraM pAnabhojanaM drAkSApAmakhaNDakhAdyAdi tatra bhujyamAnaM tayA vivarjayet. mA bhavatu tasya bhojanagrahaNe'lpatvena tasyA anivRttiH, anivRttau ca garbhapAtadoSaH duNhaM tu bhuMjamANANaM do vi tattha nimaMtae / dijamANaM paDicchijjA jaM tatthesaNiyaM bhave 38. gubviNIe uvaNNathaM vivihaM pANabhoaNaM / bhuMjamANa vivajijjA bhuttasesaM paDicchae 39. siA ya sabhaNahAe guThivaNI kaalmaasinnii| uhiA vA nisIijjA nisannA vA paNaTTae 40. taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akppiaN| ditiaM paDiAikkhe na me kappai tArisaM 41. syAt, atha ca bhuktazeSa bhuktoddharitaM tu pratIcchet, yatra pAnabhojane tasyA abhilASo nivRtto bhavet. 39 kiJca sieti-evaMvidhA gurviNI strI syAtkadAcicchamaNArtha sAdhunimittaM sAdhave dAnaM dadAmIti buddhayotthitA satI niSIdeta, vAthavA |niSaNNA satI svakAyavyApAreNa punaruttiSThet, tadA sAdhustadIyahastAdAhAraM na gRhNIyAditi, kiMviziSTA gurviNI? kAThamANS siNI kAlamAsavatI, garbhAdhAnAnavamamAsavatItyarthaH. 40 tamiti-tAdRzo dIyamAna AhAraH sAdhUnAmakalpika,bhatastAdRzamA - For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dajha dIpi. // 31 // Ka hAraM dadatI ca gurviNI prati sAdhuH kiM vadettadAha-tadbhaktapAnaM tu niSIdanenotthAnena ca dIyamAnaM saMyaMtAnAM sAdhUnAmakalpika adhya05. bhavedagrAhyaM syAt, iha cAyaM saMpradAya-yadi sA gurviNI niSIdanamutthAnaM ca na karoti, yathAvasthitA ca satyAhAraM dadAti, tatsthavirakalpikAnAM sAdhUnAM kalpate, jinakalpikAnAM sAdhUnAM tu na kalpate, yato jinakalpikaH prathamadivasAdArabhya | gurSiNyA dIyamAnamAhAraM na gRhAtIti. yatazcaivamAcArastato gurviNI tAdRzamAhAraM dIyamAnAM pratyAcakSIta vadet, kiM vadet ? tAdRzaM bhaktapAnaM mama na kalpate. 41 punaH kathaM na gRhNIyAdityAha-yaNagamiti-evaMvidhA strI yadi yA pAnabhoja namAhareddadyAttadA sAdhuna gRhNIyAt, kiM kurvatI ? dArakaM bAlaka dArikAM ca bAlikA, vA zabdAnapuMsakaM | thaNaga pijamANI dAragaM vA kumAriaM / taM nikkhivittu roaMtaM AhAre pANabhoaNaM 42. stanaM pAyayaMtI, kiM kRtvA ? tahArakAdi rudatsad bhUmyAdau nikSipya, ayamatra sampradAyaH gacchavAsI sAdhuryadi bAla-11 kAdiH stanajIvI bhavati stanaM ca pivana vartate, sa rudannarudana vA bhavatu, paraMtaM bAlakAdikaM bhUmyAdau nikSipyAhAraM dadyAttadAna gRhIyAt atha bAlakAdiH stanyaM pibati, anyadbhojanamapi karoti, paraM nikSipyamANo roditi, tadApyAhAraM dIyamAnaM na gRhIyAt, atha no rodanaM karoti tadA gRhNIyAt, atha stanajIvI vartate, paraM tatsamaye nikSipyamANaH stanyapAnaM na kurvANo'sti, paraM nikSipyamANo rodanaM karoti, tadApi striyA dIyamAnamAhAraM mo gRhIyAt, atha na kurvANo'sti tadA gRhIyAt, athAnamAhartumA For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org khyo'sti paraM svanyaM pivannasti, tadA rodanaM karotu vA mA vA sAdhurna gRhNIyAt, athApivannapi yadi roditi tadApi na gRhNIyAt atra ziSyaH prAha - evamAhAragrahaNe ko doSaH ? gururAha- kharahastairbAlikAderbhUmyAdau nikSipyamANasya asthiratvena paritApanAdoSo bhavet, mAjIro vA taM bAlAdikamapaharet. 42. tamiti evaM dIyamAnAM striyaM prati pratyAcakSIta sAdhuH, kiM vadedivyAha-tadbhaktapAnaM tu pUrvoktaM saMyatAnAmakalpikamakalpanIyaM yataH kAraNAdevaM tato dadatIM striyaM prati pratyAcakSIta vadet, na mama kalpate tAdRzamiti 43. kiMbahunA ? upadezasya sarvarahasyamAha - jamiti yadbhaktapAnaM tu kalpakalpayoH kalpanIyA taM bhave bhattapANa tu saMjayANa akappiaM / diMtia paDiAikkhe na me kappai tAri 43. jaM bhave bhattapANaM tu kappAkappaMmi saMkiaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappai tArisaM 44. dagavAreNa pihiaM nIsAe pIDhaeNa vA / loDheNa vA vi leveNa sileseNa vi keNai 45. kalpanIyayorviSaye zakitaM bhavenna vayaM vidmaH kimidamudgamAdidoSayuktaM kiMvA neti zaGkAsthAnaM syAt taditthaM bhUtaM kalpanIyanizcaye jAte satyazanAdi dIyamAnAM striyaM prati sAdhuriti pratyAcakSIteti vadet kiM ? na mama kalpate tAdRzamiti. 44. punaH kIdRzamAhAraM na gRhNIyAdityAha - dageti yadazanAdi bhAjanasthaM dakavAreNa pAnIyakumbhena pihitaM sthagitaM bhavet, tathA nIsAetti nissArikayA peSaNyA. pIThakena kAlapIThAdinA. loDhena vApi zilAputrakeNa, tathA lepena vA mullepAdinA zleSeNa vA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dajha adhya05. // 32 // kenacijatusikthAdinA pihitaM bhavet 45 tatkiM kuryAdityAha-tamiti-punaH taccaitaiH pUrvoktaiH sthagitaM liptaM vA zramaNArya nAtmArthaM sakRdudbhidya dAyako dadyAt, taditthaM bhUtaM dadatI striyaM sAdhurvadeva mama kalpate tAdRzamiti.46. punaH kIdRzaM na gRhNIyAdityAha-asaNamiti-azanaM mudgAdi, pAnakaM vA AranAlAdi, khAdimaM laDDukAdi, svAdimaM harItakyAdi sAdhuryajAnIyAtsvayamAmantraNAdinA vAthavAnyataH zRNuyAt, kiM, ? yadidamazanAdikaM, 'dANaTThApagaDaM' ko'rthaH ? ko'pi vaNigdezAntarAdAyAtaH taM ca upbhidiA dijA samaNahA eva dAvae / ditiaM aDiAikkhe na me kappai tArisaM 46. asaNaM pANagaM vA vi khAimaM sAimaM thaa| jaM jANijja suNijjA vA dANahA pagaDaM imaM 47. tArisaM bhattapANaM tu saMjayANa akappia / ditiaM aDiAikkhe na me kappai tArisaM 48. sAdhunimittaM dadAti, athavA avyApArapAkhaNDibhyo dadAti, tadapyazanAdikaM na gRhNIyAt 47. taki kuryAdityata Aha-| tArisamiti-tAdRzamazanAdikaM dadatI striyaM prati sAdhuH, kiM vadedityAha-tadbhaktapAnaM sAdhupAkhaNDidAnArthaM yatprakalpitaM tatsaM| yatAnAmakalpikaM na kalpate grahItuM, yataH kAraNAdevaM taddadatI striyaM pratyAcakSIta vadetsAdhuryanna mama kalpate tAdRzamiti. 48. For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dasaNa mityAdi pUrvavat 49. punaH kIdRzaM na gRhIyAdityAha-taM bhava iti-sAdhuH puNyArtha prakRtaM na gRhIyAta, ko'rthaH ?sAdhuvA dAnaGgIkAreNa yatpuNyArtha prakRtaM, 50. asaNamiti-vanIpakArtha, vanIpakAH kRpaNAH, zeSaM vyAkhyAnaM pUrvavat. 51-52 punaH __ asaNaM pANagaM vA vi khAima sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA puNNaThA pagaDaM imaM 49. taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akppi| ditiaMpaDiAikkhe na me kappai tArisaM 50. asaNaM pANagaM vA vi khAimaM sAimaM thaa| jaM jANijja suNijjA vA vaNimaTThA pagaDaM ima 51. taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe na me kappai tArisaM 52. asaNaM pANagaM vA vi khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA samaNahA pagaDaM imaM 53. taM bhave bhattapANa tu saMjayANa akppi| ditiaM paDiAikkhe na me kappai tArisaM 54. kIdRzaM na gRhIyAdityAha-asaNamiti-sAdhuH zramaNArtha prakRtamazanAdi na gRhIyAt,zramaNA nirgranthAH zAkyAdayastannimittaM kRtaM,zeSa vyAkhyAnaM pUrvavat.-53punaH kIdRzaM na gRhIyAdityAha-tambhavaiti-spaSTam 54. - For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza adhya05. dApi uddesIti-udizya sAdhunimittaM kRtamaudezikaM 1, krItakRtaM dravyabhAvabhedakreyakItaM 2, pRtikarma saMbhAvyamAnAdhAkarmAvayavaiH saMmizram 3, abhyAhRtaM sAdhunimittaM grAmAderAnIyamAnaM 4, tathA adhyavapUrakaM svArthamUlAdahaNe sAdhunimittaM prakSeparUpaM 5, prAmittyaM sAdhunimittamucchidya dAnalakSaNaM 6, mizrajAtaM cAdita eva gRhasthasaMyatayonimittaM mizramupasaMskRtam 7, etAdRzaM sarvamazanAdi sAdhurvarjayet, paraM na gRhNIyAt. 55. athodgamAdidoSasya sandehadUrIkaraNAyopAyamAha--uggameti-saMyataH sAdhuH zuddha uddesiaM kIagaDaM pUikammaM ca aahddN| abbhoarapAmiccaM mIsajAyaM vivajae 55. uggama se a pucchijjA kassaTTA keNa vA kddN| saccA nissaMkiaM suddhaM paDigAhija saMjae 56. asaNaM pANagaM vA vi khAima sAimaM thaa| pupphesu huja ummIsaMbIyesu hariesu vA 57. |mazanAdi nidoSa sat pratigrahIyAta, kathaM ? pUrva tatsvAminaM karmakaraM vA se tasyAzanAdeH zaGkitasyodgamaM taniSpattirUpaM pRcchet, | yathA ka yArthameta kena vA kRtametata, tataH kiM kRtvA? iti tadvacaH zrutvA, itIti kiM na bhavadarthamidamazanAdi kRtaM, kinvanyArthamiti niHzaGkitaM zaGkArahitam 56 punaH kIdRzaM na gRhNIyAttadAha-asaNamiti-azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA puSpai. 1 dravyabhAvakrayakrotamedamiti pAThAntaram / - - For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jatipATalAdibhivIjairharitairvA yadi unmizraM bhavettadA saMyato na gRhNIyAt..57. dadatIM ca kiM vadettadAha -- tamiti - pUrvavat 58. punaH kIdRzaM na gRhNIyAdityAha asaNamiti azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA yadi udake sacittapAnIyopari, athavA | uttiMgapanakeSu kITikAnagareSu nikSiptaM bhavettadA sAdhurna gRhNIyAt. 59 dadatIM ca kiM vadedityAha - tamiti - pUrvavat 60. punaH taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappai tArisaM 58. asaNa pANagaM vA vikhAimaM sAima tahA / udagaMmi hujja nikkhittaM uttiMgapaNagesu vA 59. taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akappiaM / ditiaM aDiAikkhe na kappai tArisaM 60. asaNaM pANagaM vA vikhAimaM sAimaM tahA / teummi hujja nikkhittaM taca saMghaTTiA dae 61. taM bhave bhattapANa tu saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappar3a tArisaM 62. kIdRzaM na gRhNIyAdityAha -- asaNamiti - azanaM pAnakaM khAdyaM svAdyaM yadi tejasi amau nikSiptaM bhavettaM saMghaTya bhikSAM dadyAttadA sAdhurna gRhNIyAt kutaH dAtrI saMghaTTanaM kuryAttatrocyate-ahaM yAvadbhikSAM dadAmi tAvatA mA bhUttApAtizayenodvartiSyata iti. 61 tadA dadatIM prati sAdhuH kiM vadedityAha - tamiti - pUrvavat 62. punaH kIdRzamazanAdi na gRhNIyAdityAha - For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 34 // www.kobatirth.org evamussikkiA iti yAvadbhikSAM dadAmi tAvanmAbhUdvidhyAsatI yutsicya dadyAt 1, evamossakkiA ityavasarpya ati-dAhabhayAdulmukAnyutsAryetyarthaH 2, evamujjAliA pajjAliA, ujjvAlyArdhavikhyAtaM sakRdindhanaprakSepeNa 3, prajvAlya punaH punaH, evaM nivvAvi, nirvApya dAhabhayAdineti bhAvaH 4, evamu siMciA, nissiciA utsi cyAtibhRtAdubbhanabhayena, tato vA dAnArtha tImanAdi niSicya tadbhAjanAdvahitaM dravyamanyatra bhAjane na dadyAt, udvartanAbhayena vAdvahitamudakena niSicya dadyAt 5 eva evaM ussikkiyA, osakkiyA, ujjAliA, pajjAliA, nivvAviyA, ussiciyA, nissiciyA, ovattiyA, oyAriyA dae 63. taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappar3a tArisa 64. hujja kahaM silaM vA vi iTTAlaM vA vi ekayA / ThaviaM saMkamaTTAe taM ca hojja calAcalaM 65. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muvattiA oAriyA, apavartya navamAnAkSaptena bhAjanena, anyena vA dadyAt, tathAvatArya dAhabhayAddAnArthaM vA dadyAt; tadanyacca sAdhunimittayoge na kalpate. 63 atha kadAcitpUrvoktaprakAreNa tAdRzaM kAciddadAti tadA tAM prati sAdhuH kiM kathayedityAha -- tamiti -- pUrvavat 64. punagocarAdhikAra eva gocarIpraviSTasya sAdhoH ko vidhirityAha- hujneti - evaMvidhaM For Private and Personal Use Only adhya0 5. // 34 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kASThaM zilA vA 2 iSTakAzakalaM vA bhavet, kiMviziSTaM kASThAdi, ekadA ekasmin kAle varSAkAlAdau saGkamArtha sukhena calanArtha sthApitaM tadapi ca calAcalamapratiSThitaM bhavet, na tu bhavet sthirameva. 65. tAdRzena calAcalena kASThAdinA sAdhuH kiMna kuryAdityAha-Neti-tena kASThAdinA bhikSurna gacchet, kathamityAha-tatra kASThAdau gamanesaMyamo dRSTaH, kathaM ? kASThAdicalane pANinAmupamardasaMbhavAt. tathA evaMvidhamanyadapi kASThAdi pariharetsAdhuH, viziSTaM kASThAdi ? gambhIramaprakAza, punaH zuSiramaMtaH ___Na teNa bhikkhU gacchijjA diTTo tattha asaMjamo / gaMbhIraM jhasiraM ceva savvidiasamAhie 66. nisseNiM phalagaM pIDhaM ussavittA NamAruhe / maMcaM kIlaM ca pAsAyaM samaNaTThA eva dAvae 67. durUhamANI paDivajjA hatthaM pAyaM va lasae / puDhavijIve vi hiMsijjA je a tannissiyA jage 68. sArarahitaM, kiMviziSTaH sAdhuH ? sarvendriyasamAhitaH zabdAdiSu rAgadveSAvakurvANaH. 66. punaH kIdRze prakAre na gRhNIyAdityAhanisseNimiti-dAtA zramaNArtha sAdhunimittaM prAsAdaM yadyAroheta, tadA sAdhubhikSA na gRhNIyAta, kiM kRtvA prAsAdamArohet ? nizreNi phalakaM pIThaM maJcaM kIlaM cotsRjyodhaM kRtvA. 67. kathaM na gRhNIyAt ! tathA grahaNe doSamAha-durUheti-nizreNipramukhamArohantI strI prapatet, prapatantI ca hastaM vA pAdaM vA lUpayet svakIyaM, svata eva khaNDayeta, punarapi kathaJcittatra sthAne. For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya0 5. daza dIpi0 pRthivIjIcAn vihisyAt, punarapi yAni tanizritAni pRthvInizritAni jaganti prANinaH tAnapi hiMsyAt. 68. tataH sAdhavaH kiM kurvata ityAha-eArisa iti-etAdRzAn pUrvoktAn mahAdoSAn jJAtvA maharSayaH sAdhavaH, yasmAddoSakAriNIyaM bhikSA, tasmA nmAlApahRtAM mAlopanItA bhikSA na pratigRhanti, kiMviziSTA maharSayaH? saMyatAH, samyaksaMyame yatanAM kurvANAH. 69. punaH kiM kiM kIdRzaM kIdRzaM na gRhanti tadAha-kaMdamiti-sAdhuH kandaM sUraNAdi varjayet' ityuktiH sarvatrAlApanIyA 1, tathA mUlaM piNDA eArise mahAdose jANiUNa mhesinno| tamhA mAlohaDaM bhikkhaM na paDigiNhati saMjayA 69. kaMda mUlaM palaMsaM vA AmaM chinnaM ca sanniraM / tuMbAgaM siMgaberaMca AmagaM parivajjae 70. taheva sattucunnAiMkolacunnAiM aavnne| sakkuliM phANiaMpUaM annaM vA vi tahAvihaM71, dirUpaM 2, pralamba vA tAlaphalAdi3, AmaM chinnaM ca sanniraM, sanniramiti patrazAkaM 4 tumbAkaM tvagmajjAntavA, tulasImityanye 5, zRGgavaraM cAdakam 6, ca AmakaM sacittaM 70 punaH kIdRzaM parivarjayedityAha-taheveti-tathaiva saktucUrNAn saktUn 1, kolacUrNAn badaracUrNAn 2. ApaNe vIthyAM tathA zaSkuliM tilavarpaTikA 3, phANitaM dravaguDaM 4, pUpakaM kaNikA |dimayam 5, anyadA tathAvidhaM modakAdi.71 tatkimityAha For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viketi-evambhUtaM saktucUrNAdikaM dIyamAnamapi sAdhurna gRhIyAdityarthaH 72 punaH kiM kiM kIdRzaM kIdRzaM dIyamAnamapi na gaDIyAttadAha-bahiti-sAdhuH pudgalAdikaM dIyamAnamapi na gRhIyAdityuktiH pudgalaM mAMsaM, kiMbhUtaM pudgalaM ? bahvasthika, tathA animiSaM vA matsyaM, kiMbhUtamanimiSaM ? bahukaNTakam, ayaM kila kAlAdyapekSayA grahaNe pratiSedhaH, anye tvabhidadhati vanaspatyadhikArAttathAvidhaphalAbhidhAne ete iti. tathA cAha-asthikamasthikavRkSaphalaM, tindukaM tindurukIphalaM, bilvamikSakhaNDaM caitad / vikkAyamANaM pasaDhaM raeNaM priphaasi| ditiaMpaDiAikkhe na me kappai tArisaM 72. bahuaTTiyaM puggalaM aNimisaM vA bahukaMTayaM / asthiyaM tiMduyaM billaM ucchakhaMDa va siMbaliM 73, appe siA bhoaNajAe bhuubbhiydhmmie| ditiaM paDiAikkhe na me kappai tArisaM 74. tahevuccAvayaM pANaM aduvAvAradhoaNaM / saMseimaM cAulodagaM ahuNAdhAaM vivajae 75 dayamapi prasiddhaM, zAlmalI vA vallAdi phaliM ca.73. etadgrahaNe doSamAha-appe iti-bahuaTThiapuggalAdike bhakSite satyalpa syAdojanajAtaM. tathaitahaSbhanadharmakaM ca, yatazcaivaM tato dadatI prati sAdhurvadet namama kalpate tAdRzamiti.74. ukto'zanavidhiH, atha pAnavidhimAha-taheti-evaMvidhaM pAnaM gRhIyAt, kiMvidhaM pAnaM ! tathaivoccAvacaM, tathaiva yathAzanamuccAvacam, uccaM varNAdyupetaM For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya06 dIpi. dAkSApAnAdi, avacaM varNAdihIne pUtyAgnAlAdi, athavA vArakadhAvanaM guDaghaTadhAvanAdi dhAnyasthAlIkSAlanAdi, saMsvedajaM piSTodakAdi, etadazanavadutsargApavAdAbhyAM sAdhurrahIyAditi vAkyazeSaH. tandulodakamadhunAdhautamapariNataM sAdhurvivarjayet. 75. atraiva vidhimAha-jamiti-sAdhuryattandulodakamevaM jAnIyAttad gRhIyAditi zeSaH, kiMviziSTaM tandulodakaM ? cirAdghautaM, kathaM jAnIyAdityAha-matyA tadgrahaNAdikarmajayA, tathA darzanena vA varNAdipariNatasUtrAnusAreNa vA, kiM kRtvA ? iti gRhasthaM pRSTvA itIti kiM ? kiyatI velAsya dhautasya jAteti, ca punariti zrutvA gRhasthAt, itIti kiM ? mahatI velA jAtAsya dhautasyeti. jaM jANejja cirA dhoyaM maIe daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa succA vA jaMca nissaMkiaM bhave76. ajIvaM pariNayaM naccA paDigAhijja sNje| aha saMkiyaM bhavijjA AsAittA Na roae 77. evaM ca yanniHzaGkitaM bhavati tad gRhIyAditi. 76 athoSNodakAdividhimAha-ajIvamiti-saMyataH sAdhurevaMvidhamuSNodaka gRhIyAdityuktiH, kiM kRtvA ! ajIvaM prAsukaM, tathA pariNataM tridaNDotkalitaM, caturtharasamapyapUtyAdi dehopakAraka matyA darzanena vA jJAtvAtha zaGkitaM bhavetpUlyAdibhAvena, tataH tatpAnIyamAsvAdya rocayadinizcayaM kuryAt. 77 atha kena vidhinA| vinizcayaM kuryAdityAha // 36 // For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thoveti-sAdhurdAtAraM pratyevaM vadet, evaM kiM ? me mama haste AsvAdanArtha stokaM pAnIyaM prathamaM dehi ? yadi sAdhorupabhogyaM tato| grahISye, mA me mama atyamlaM pUti tRSApanodAya nAlaM samartha, tataH kimanenAprayojaneneti. tata AsvAditaM sacca tatsAdhuyogya cedbhavati tadA gRhyata eva, no cettadA'grAhyam 78. atha kadAcit strI tadatyamlamapi dadAti tadA tAM dadatI prati sAdhuH kiM vakti tadAha-tamiti-taccAtyamlaM pUti nAlaM samartha tRSNAM vinetuM, tato dadatI prati vakti na mama kalpate tAdRzamiti. 79. thovamAsAyaNahAe hatthagaMmi dalAhi me / mAme accaMbilaM pUaM nAlaM tinhaM viNittae 78. taM ca accaMbilaM pUyaM nAlaM tinhaM viNittae / ditiaM paDiAikkhe na me kappai tArisaM 79. taM ca hoja akAmeNaM vimaNeNa pddicchi| taM appaNA na pibe no vi annassa dAvae 80. egaMtamabakkamittA acittaM pddilehiaa| jayaM parihavijjA paridRppa paDikkame 81. athAkAmAdinA kadAcittadatyamlAdikaM gRhItaM tadA ko vidhistadAha-tamiti-evaMvidhamatyamlAdi sAdhunA kadAcidakAmenA-| mahavazena vimanaskenAnyacittena pratIcchitaM gRhItaM bhavettadApi tatsAdhuna pibetkAyasyApakArakamityanAbhogadharmazraddhayApi, nApi anyebhyo dApayet, ratnAdhikenApi svayaM dAnasya pratiSedhajJApanArtha dApanagrahaNam iha ceyaM bhAvanA-savvattha saMjamaM saMjamAo appANaM ceva rakkhijjA' iti. 80. nanu svayaM tAdRzaM na pibedanyasya na pAyayettarhi kiM kuryAdityAha-egamiti-sAdhustatpUrva For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailasagarsur Gyarmandie daza0 dIpi gRhItamatyamlAdikaM pratiSThApayedvidhinA vyutsRjet, kiM kRtvA ? ekAntaM sthAnamavakramya gatvA acittaM dagdhapradezAdisthAna pratyupekSya cakSuSA, pramRjya ca rajoharaNena sthaNDilamiti zeSaH, kathaM pratiSThApayet ? yatamatvaritaM na zIghraM. pratiSThApanAnantaraM kiM kuryAdityAha-pratiSThApya vasatimupAzrayamAgataH san pratikrAmedIryApathikIm, etacca bahirAgataniyamakaraNasiddhaM pratikramaNamabahirapi pratiSThApya pratikramaNaniyamajJApanArthamiti. 81. evamannapAnagrahaNavidhi kathayitvA bhojanavidhimAha-sieti-bAlAdiH sAdhuH pipAsAdyabhibhUtaH syAt kadAcidgocarAgragato grAmAntaraM bhikSArtha praviSTaH san paribhoktumicchettadA tatra vasatirnAsti. siA a goyaraggagao icchijjA paribhuttuaM / kuTTagaM bhittimalaM vA paDilehitA Na phAsuaM82. 9. aNunnavittu mehAvI paDhicchannaMmi sNvuddN| hatthagaM saMpamAjatA tattha bhujijja saMjae 83. tadA koSThakaM zUnyaM ca maThAdi bhittimUlaM vA kuDyaikadezAdItyAha 82. aNunneti-saMyataH sAdhustatra sthAne vakSyamANena vidhinA rAgadveSarahitaH san bhuJjIta, kiM kRtvA ? tatsvAminamavagrahamanujJApyAdezaM gRhItvA sAgArikaparihArato vizrAmaNavyAjena. kiMbhUtaH saMyataH ? medhAvI sAdhusAmAcArIvidhijJaH, kiMbhUte koSThakAdisthAne ? praticchanne, upari tRNAdibhirAcchAdite, nAkAze, kiMbhUtaH saMyataH ? saMvRta upayuktaH sannIryApratikramaNaM kRtvA, tato hastakaM mukhavastrikArUpamAdAyeti zeSaH, tena // 37 // For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vidhinA kArya sampramRjya bhuJjIta 83. atha tatra bhuJjAnasya sAdhorasthi vA kaNTakAdi vA syAttadA sAdhuH kiM kuryAdityAhatattheti tatra koSThakAdau se tasya sAdhorbhuJjAnasyAsthi vA kaNTako vA syAt, anye vadanti - kathaJcidagRhiNAM pramAdadoSAtkAraNagRhIte pudgala eva, tRNaM vA kASThaM vA zarkarA vA syAt, anyadvApi tathAvidhaM cadarakaNTakAdi vA syAt 84. tamiti sAdhuH tadasthyAdikamutkSipya hastena yatra kvacinna nikSipet, tathAsyena mukhena nojjhet, mAbhUdvirAdhaneti hetoH, api tu kiM kuryAt ? tattha se bhuMjamANasya aTTiaM kaMTao siA / taNakaTThasakaraM vA vi annaM vA vi tahAvihaM 84. taM ukkhavitu na nikkhive AsaeNa na chaDae / hattheNa taM gaheUNa egaMtamavakkame 85. etamavakkamittA acittaM paDilehiA / jayaM parihavijjA pariTThappa paDikkame 86. siAya bhikkhU icchijjA sijAgammabhuttuaM / sapiMDapAyamAgamma uMDuaM se paDilehiA 87. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hastena tadasthyAdikaM gRhItvaikAntaM nirvyaJjanaM sthAnamavakrAmedgacchet 85. tatra gatvA kiM kuryAdityAha - egaMtamiti - sAdhustadasdhyAdikaM yatamatvaritaM pratiSThApayet, kiM kRtvA ? ekAntamavakramya gatvA, punaH kiM kRtvA 1 acittaM prAzukaM pratyupekSya cakSuSA, rajoharaNena pramArNya ca pariSThApya ca pratikrAmedIryApathikImiti 86. atha vasatimadhikRtya bhojanavidhimAha - sieti - syAtkadA - For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // adhya06. daza dIpi0 // 38 // cittadanyakAraNAbhAve sati bhikSuricchet zayyAM vasatiM, kiM kRtvA? Agamya tatrAgatya, kimartha ? paribhoktuM bhojananimittaM,tatrAyaM vidhiH-sapiNDapAtaM piNDapAtena vizuddhasamudAnenAgamya, vasatimiti zeSaH, bahirevoNDukaM sthAnaM pratyupekSya vidhinA tatrasthaH piNDapAtaM vizodhayet. 87 tataH pazcAtkiM kuryAdityAha-viNayeNamiti-sAdhustatrAgato gurusamIpaM pratikAmetkAyotsarga kuryAt, kiM kRtvA? gurusagAse iriyAvahiaM AyAya gurusamIpe IryApathiko 'icchAmi paDikkamiDaM' ityAdi pATharUpAm AyAya paThitvA, punaH kiM kRtvA ? 'viNaeNa pavisittA' pUrva piNDaM vizodhya bahirvinayena naiSedhikInamaH kSamAzramaNebhyoJjalikaraNa viNaeNaM pavisittA sagAse guruNo muNI / iriyAvahiyamAyAya Agao a paDikkame 88. AbhoittA Na nIsesaM aiAraM jahakkama / gamaNAgamaNe ceva bhatte pANe ca saMjae 89. ujjupanno aNuviggo avvakhitteNa ceasA / aloe gurusagAse jaM jahA gahiaMbhave 90. lakSaNena, vasatimiti zeSaH pravizya. 88. tataH kiM kuryAdityAha-AbhoIti-sAdhuH kAyotsargasthastamaticAraM hRdaye sthApayet, kimbhUtamaticAraM ? niHzeSa yathAkramaM paripATayA, kiM kRtvA ? tatra kAyotsarge AbhogayitvA jJAtvA, kubetyAha-gamanA|gamanayo gamane gacchata Agamana AgacchataH, punaH bhaktapAnayoH, bhakte pAne ca. 89. kAyotsarge pArite ca kiM kuryAdityAhaujjviti-sAdhurazanAdi yathA yena prakAreNa hastapradAnAdinA gRhItaM bhavettadgurusamIpe Alocayedguronivedayediti For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvaH, kena ? evaMvidhena cetasA, kiMbhUtena cetasA, avvakkhitteNa, avyAkSiptenAnyatropayogamagacchatA, kiMbhUtaH sAdhuH ? RjuprajJo'kuTilamatiH, punaH kiMbhUtaH sAdhuH ? anudvimaH, sarvatra kSudAdijayAtpazAntaH 90. tataH kiM kuryAdityAha-neti-sAdhustasya sUkSmAticArasya yatpUrva kRtaM tatpura-karma, yatpazcAtkRtaM tatpazcAtkarma sUkSmaM na samyagAlocitaM bhavet, kutaH ? ajJAnAdanAbhogenAnanusmaraNAdA, tatsarva punarAlocanAnantarakAlaM pratikAmet, kiM kRtvA ! 'icchAmi na sammamAloiaM kujjA puTviM pacchA va jaM kddN| puNo paDikame tassa vosaTTho ciMtae imaM 91. aho jiNehiM asAvajA vittI sAhUNa desiaa| mukkhasAhaNaheussa sAhudehassa dhAraNA 92. NamukkAreNa pAritA karittA jiNasaMthavaM / sabbhAyaM paThavittA NaM vIsameja khaNaM muNI 93. |paDikkamiDaM goaracariAe' ityAdi sUtraM paThitvA, tato vyutsRSTaH kAyotsargastha idaM vakSyamANaM gAthArUpaM cintayet. 91. kiM |cintayettadAha-aho iti-aho iti vismaye jinastIrthakaraiH sAdhUnAM vRttirdarzitA dezitA vA, kiMbhUtA vRttiH ? asAvadyA apApA,kasmai ! sAdhudehasya dhAraNAya dhAraNArtha, kiMbhUtasya sAdhudehasya? mokSasAdhanahetoH mokSasAdhanaM jJAnadarzanacAritrarUpaM, tasya hetoH. 92 tataH kiM kuryAdityAha-NamukkAreti-muniH kSaNaM stokakAlaM vizrAmyet, kiM kRtvA ? namaskAreNa namo ari For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie adhya05. daza dIpi hantANamiti kathanarUpeNa kAyotsarga pArayitvA, punaH kiM kRtvA ? jinasaMstavaM logassujoyagare ityAdirUpam,kRtvA ato yadi na pUrva prasthApitastataH svAdhyAyaM prasthApya maNDalyupajIvakastaM svAdhyAyameva kuryAta, yAvadanye Agacchanti, yaH punastadanyaH kSapakAdiH so'pi prasthApya vizrAmyet. 93. punaH sAdhurvizrAmAnantaraM kiM kuryAdityAha-vIseti-sAdhurvizrAmyannidaM hitaM | kalyANamApakamarthaM vakSyamANalakSaNaM cintayet, kena ? cetasA pariNatena manasA, kiMbhUtaH sAdhuH ? lAbhena nirjarAdinArtho'-| syeti lAbhArthikaH sana, kathamityAha-yata evaM jAnAti yadi me mama sAdhavo mayAnIto yaH prAsukaH piNDastasya grahaNe vIsamaMto imaM ciMte hiyama laabhmhio| jaime aNuggahaM kujjA sAhU hujjAmi tArio 94. sAhavo to ciatteNaM nimantija jahakkama / jai tattha kei icchijjA tehiM saddhiM tu bhuMjae 95. nAnugrahaM prasAdaM kuryustadAhaM tArito bhavasamudrAtsyAM bhavAmi, evaM cintayitvocitavelAyAM sAdhurAcAryamAmantrayet, yadyAcAryoM grahAti tato bhavyaM, kadAcitsa svayaM na gRhNAti tadA tasya vAcyaM-'he bhagavan ! dehi kebhyazcit ' ityukte yadi sAdhuH kiM dAtavyaM kasyApi dadAti tadA sundaram, athAcAryoM bhaNati tvameva dehi. 94 tadA kiM kuryAdityAha-sAhava iti-sAdhustato guNAnujJAtaH san yathAkrama yathAratnAdhikatayA grahaNaucityApekSayA bAlAdikrameNetyanye vadanti,sAnimantrayet, kena? ciatteNa For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org manaHprItyA, tato yadi kecana dharmabAndhavA iccheyuraGgIkuryustadA taiH sArdhamucitasaMvibhAgadAnena sAdhurbhuJjIta. 95 atha ko'pi | necchettadA kiM kuryAdityAha -- Aheti -- atha ko'pi sAdhurnecchettadA sAdhurekAkI rAgAdirahito bhuJjIta, kathaM bhuJjItetyAhaAlokabhAjane makSikAdInAmapohAya prakAzapradhAne bhAjana ityarthaH yataH prayatnena tatropayuktaH, kiM kurvan ? aparizAtayana, hastamukhAbhyAM kaNamAtramapi na tyajana. 96 atha bhojyamAzritya vizeSamAha - tittagamiti saMyata evaMvidhamapyazanAdi madhughRtamiva madhughRtasamAnaM mRSTamiti jJAtvA bhuJjIta, kiMviziSTamazanAdi ? tiktaM vA elukavAlukAdi, kaTukamAItImanAdi, aha koi na icchA tao bhuMjija ekkao / Aloe bhAyaNe sAhU jayaM apparisADiyaM 96 - tittagaM va kaduaM va kasAyaM aMbilaM va mahuraM lavaNaM vA / ealaddhamannattha pauttaM mahu ghayaM va bhuMjijja saMjae 97. asaM virasaM vAvi sUiaM vA asUiaM / ulla vA jai vA sukka maMthUkummAsabhoaNaM 98. kaSAyaM vallAdi, ambilaM vA amlaM takrAranAlAdi, madhuraM kSIradadhyAdi, lavaNaM vA prakRtikSAraM, tathAvidhazAkAdi anyadvA lavaNotkaTam, etallabdhaMmAgame uktena vidhinA prAptaM, punaH kIdRzam ? anyArthaprayuktam, anyArthamakSopAGganyAyena dehArthaM paramArthato hi tatsAdhakamiti kRtvA mokSArthaM prayuktaM, paraM na varNAdyartham 97 punaH kIdRzamazanAdItyAha- arasamiti -- etAdRzaM bhojanaM vartate, tasyAgrimagAthayA saha yojanA kAryA, kiMbhUtamazanAdi bhojanam ? arasaM rasavarjitaM hiMgvAdibhirasaMskRtaM, punaH For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dajha* dIpi0 // 40 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiMbhUtaM ? virasaM vA vigatarasaM purANamodanAdi, pu0 kiMbhUtaM ? sUcitaM vyaJjanAdiyuktaM, vAthavA amUcitaM vyaJjanAdirahitam, anye tvevayarthaM kurvanti mUcitaM kathayitvA dattam, amUcitamakathayitvA vA dattaM punaH kiMbhUtam ? AI pracuravyaJjanaM, yadi vA zuSkaM stokavyaJjanaM kiMbhUtaM tadityAha - manthukummAsabhojanaM mandhu badaracUrNAdi, kulmASAH siddhamASAH, kecidvadanti kulmASA yavamASAH 98 etadbhojanaM kimityAha - uppaNNamiti evaM pUrvoktamarasAdikamazanAdi sAdhurbhuJjIta, paraM nAtihIlayet sarvathA na nindet kiMbhUtamazanaM ? vidhinA prAptamalpaM bhavettadA naivaM jJAtavyaM vaktavyaM vA yatkimetadalpamAtraM na dehapUrakamapi, tathA uppaNNa nAi hIlijA appaM vA bahu phAsaaM / muhAladdhaM muhAjIvI bhuMjijjA dosavajjiaM 99. bahu vAsAraprAyaM kimanenAsAreNa, kiMbhUtamazanaM ? phAsUaM prAsukaM, yasmAtprANA gatA nirjIvaM jAtam anye tvAcAryA itthaM vyAkhyAM kurvati - alpazabdAdvirasAdi vA bahu prAsukaM sarvathA zuddhaM nAtihIlayet, api tvevaM bhAvayet - yadeveha lokA mamAnupa- | kAriNaH prayacchanti tadeva zobhanamiti kiMbhUtamazanaM 1 sudhA labdhaM mantratantrAdinA aprAptaM kiMbhUtaH sAdhuH ? mudhAjIvI sarvathA'nidAnajIvI, anye vadanti jAtyAdinA na jIvI, evaMvidhamazanAdidoSavarjitaM saMyojanAdidoSavarjitaM sAdhurbhuJjIta. 99 For Private and Personal Use Only adhya05. // 40 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , mudhAjIvIti durlabhametaddarzayati-dullaheti-durlabhA evaMvidhA dAtArastathAvidhabhAgavatavat . muMdhAjIvino'pi durlabhAstathAvidhace llakavat, etayoH kathAnake vRttito jJeye. amISAM phalamAha-mudhAdAtAro mudhAjIvinazca dvAvapyetau sugatiM siddhigatiM gacchanti. || kadAcittasminneva bhave kadAcidevalokasumAnuSatvapratyAgamanaparamparayA. bravImIti pUrvavat. 100. iti zrIdaMzavakAlikamabasya zabdArthavRttau zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM piNDaiSaNAdhyayanasya prathamoddezakaH samAptaH 1. dullahAo muhAdAI muhAjIvI vi dullhaa| muhAdAI muhAjIvI do vi gacchati suggaiMti vemi 100 piMDesaNAe paDhamo uddeso sammatto 1. ___ atha piNDaiSaNAyAH prathamoddeze yadupayogi noktaM, tad dvitIyodezake darzayannAhapaDiggahaM saMlihitANaM levamAyAi saMjae / dugaMdhaM vA sugaMdhaM vA savvaM bhuMje na chaDDae 1. sejjA nisIhiyAe samAvanno agoare / ayAvayahA bhuccA NaM jai teNa na saMthare 2. paDiggahamiti-saMyataH sAdhurdurgandhi vA mugandhi vA bhojanajAtaM sarva samastaM bhuJjItAzrIyAt paraM nojjJat, atra gandhagrahaNaM rasAdInAmupalakSaNaM, kuto nojjJet ? ucyate-saMyamavirAdhanAbhayAt, kiM kRtvA ? pratigrahaM pAtraM sa~llihya pradezinyA niravayavaM kRtvA, kayA? lepamaryAdayA AlepaM sallihya. 1. vizeSamAha-sejeti-yadi kSapako glAnAdi tena bhuktena na saMstarena yApayituM For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 41 // 6 www.kobatirth.org samarthaH, tadA dvitIyavelAmapi gocare bhaktapAnaM gaveSayedityagrimagAthAyAH sambandhaH kiMbhUtaH kSapakAdiH ? 'sejjA nisIhiyAe samAvanno' zayyAyAM vasatau naiSedhikyAM svAdhyAyabhUmau athavA zayyaivAsamaJjasaniSedhAnnaiSedhikI tasyAM samApannaH san kiM kRtvA ? ayAvadarthaM bhuktvA, na yAvadarthamaparisamAptamityarthaH NaM vAkyAlaGkAre. 2. yadyekavAraM bhuktena na saMstarettadA kiM kuryAdityAhatao iti -puSTAlambanaH sAdhustataH kAraNe vedanAdAvutpanne dvitIyavAramapi bhaktapAnaM gaveSayedanveSayet, anyathA yatInAmekavArameva bhaktagaveSaNamuktaM, kena ? vidhinA, kiMbhUtena vidhinA, pUrvoktena, samprApte bhikSAkAla ityAdinA ca punaH anena vakSya tao kAraNamuppaNNe bhattapANaM gavesae / vihiNA puvvautteNa imeNaM uttareNa ya 3. kAle nikkhame bhikkhU kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajjittA kAle kAlaM samAyare 4. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | mANalakSaNenottareNa. 3. tadeva vakSyamANalakSaNamAha- kAleNeti - bhikSuH sAdhurvasateH sakAzAdvikSAyai niSkrAmet, kena ? kAlena karaNabhUtena, kaH kAlaH 1 yo yasmin grAmAdau bhikSAyAmucitaH punarbhikSuH kAlena tenaiva yAvatA svAdhyAyAdi niSpadyate tAvatA pratikrAmennivarteta, punarbhikSuH kAle bhikSAvelAyAM kAlaM bhikSAM samAcaret, kiM kRtvA ? akAlaM ca varjayitvA, ko'kAlaH ? yena kAlena svAdhyAyAdi na sambhAvyate sa kilAkAlaH, svAdhyAyAdIni hi svAdhyAyavelAyAmeva kriyante, 4. akAle gocarIgamane doSamAha For Private and Personal Use Only adhya0 5. u0 2 // 41 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akAla iti-kopi sAdhurakAle bhikSArthaM praviSTaH, athAkAlacAritvena bhikSA na labdhA, tadAnyena kenApi sAdhunA pRSTaH, bho bhikSA tvayA prAptA na veti ? tadA sa vadati kuto'tra sthaNDilasanniveze bhikSAprAptiH ? tadAnyaH sAdhuH pRcchAkRttamakAla-| cAriNaM vadati, he bhikSo ! tvamakAle carasi, kasmAt ? pramAdAt svAdhyAyalobhAdA,punastvaM kAlaM kimayaM bhikSAkAlo na vetyA|dirUpaM na pratyupekSase na jAnAsi, ca punastvakAlacaraNenAtmAnaM kAmayasi dIrghabhramaNenonodaratAbhAvena ca, ca punaH saniveza grAmAdikamavarNavAdena garhasi, tato bhagavata AjJAlopena dainyapratipattyA ca tava mahAn doSaH sambhAvyate, tasmAdakAlATanaM na! akAle carisI bhikkhU kAlaM na piDilehiAsa / appANaMca kilAmesi saMnivasaMca garihasi 5. | *sai kAle care bhivakhU kujjA puriskaari| alAbhuti na soijjA tavRtti ahiAsae 6 zreya iti. 5. tataH sAdhuH kiM kuryAdityAha-saIti-bhikSuH kAle sati bhikSAkAle jAte sati caredbhikSArtha gacchet. anye punaH | |'saikAle' ityasyaivamartha kurvanti-smRtikAlo bhikSAkAlo yatra bhikSuH smaryate, tasmin punarbhikSuH puruSakAraM javAbale sati vIryAcAraM na laDpayet, tatra cAlAbhe sati bhikSAyA aprAptau satyAM bhikSurna zocayet kintvevaM bhAvayet-mayA bhikSA na labdhA paraM vIryAcArastvArAdhitaH, vIryAcArArthamapi bhikSATanaM na kevalamAhArArthameva, ato na zocayet, api tu tapa ityadhisaheta, ana For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza adhya05. dIpi. // 42 // zanamUnodaratAdi vA tapo'pi bhaviSyatIti sampagvicintayet. 6. kAlayatanoktA, atha kSetrayatanAmAha-taheti-bhikSustadRjukaM teSAM prANinAmabhimukhaM saMmukhaM na gacchet, teSAM keSAM ? ye prANAH prANino bhaktArthaM balimAbhRtakAdiSu samAgatA bhavanti, kathaM ? teSAM santrAsenAntarAyadoSo bhaveta, tarhi kiM kuryAt ? yatameva parAkrAmetteSAmuddhegamanutpAdayan, kiMbhUtAH prANinaH, tathaivoccA haMsAdayaH, avacAH kAkAdayaH, zobhanAzobhanabhedena nAnAprakArAH.7 punargocarIgataH sAdhuH kiM na kuryAdityAha-goareti-sAdhu tahevuccAvayA pANA bhattahAe samAgayA / taMujjua na gacchijjA jayameva parakkame 7. goaraggapaviTTho ana nisIija ktthii| kahaM ca na pabaMdhijjA cihittA Na va saMjae 8. aggalaM phalihaM dAraM kavADaM vA vi saMjae / avalaMviA na ciTThijA goaraggagao muNI 9. // gocarAgrapraviSTastu bhikSArthaM praviSTaH san na niSIdenopavizekvaciddevakulAdau, yatastatra niSIdane saMyamasya ghAto bhavati, ca punaH kathAM dharmakathAdirUpAM na pravadhIyAtprabandhena na kuryAt, anenaikavyAkaraNe ekadRSTAntakathane cAnujJAmAha, aitadevAha-kiM kRtvA ! |sthitvA, kAlaparigraheNa saMyato yatirevaM ca kriyamANe aneSaNAdveSAdidoSaprasaGgo bhavet. 8. kSetrayatanoktA, atha dravyayatanAmAha-aggalamiti-saMyato yatirargalA gopurakapATAdisambandhinI, parighaM kapATakAdisthaganaM, dvAraM zAkhAmayaM, kapATaM dvArayantraM 1 ataevAheti ka. pu.| For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAvalambya na tiSThet, kathaM ? evamavalambane lAghavavirAdhanAdoSo bhavet. kiMbhUtaH saMyataH ?. gocarAgragato bhikSAyAM praviSTaH. 9. || uktA dravyavirAdhanA, bhAvavirAdhanAmAha-samaNamiti-saMyataH sAdhuH zramaNaM nirgranthAdirUpaM, brAhmaNaM dhigjAtIya, kRpaNaM vA piNDolakaM, vanIpakaM daridrameteSAM caturNA madhyonyatamamupasaGkrAmantaM sAmIpyena gacchantamAgacchantaM vA, kimartha bhaktArtha pAnArtha || vA. 10. uktA yojanAmagrimagAthayAha-tamiti-saMyataH pUrvagAthAyAM ya uktastaM zramaNAdikaM caturbhedaM pUrvoktamaMtikramyollathya na samaNaM mAhaNaM vA vikiviNaM vA vnniimgN| uvasaMkamaMtaM bhattahA pANahA eva saMjae 10. tamaikkamittu na pavise na vi ciTTe ckkhugoare| egaMtamakkamittA tattha cihija saMjae 11. vaNImagassa vA tassa dAyagassubhayassa vA / appattiaM siA hujjA lahuttaM pavayaNassa vA 12. paDisehie va dinne vA tao tammi niyattie / uvasaMkamija bhattahA pANahAe va saMjae 13. / vizet, nApi tebhyaH samudAne dIyamAne cakSurgocare tiSThet tarhi kiM kuryAdityAha-ekAntamavakramya tatra tiSThetsaMyataH11. anyathaite Ka doSA bhavanti, tAnAha-vaNIti-vanIpakasya vA tasya, upalakSaNatvAtpUrvoktasya zramaNAdezca dAturvA ubhayo, aprItiH kadAcitsyAt, kAmItiraho ete laukikavyavahArasyAjJAtAra ityAdirUpA, tathA pravacanasya laghuttvaM syAt, antarAyadoSo'pi syAt. 12, tasmAdevaM pUrvoktaM na kuryAttarhi kiM kuryAdityAha-paDisota-saMyataH sAdhuH pratiSiddha vA datte vA tataH sthAnAttasmin vanIpakAdau For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie adhya0 daza dIpi. u02 nivartite sati upasakAmedbhatArtha pAnArtha vA. 13. parapIDAdhikArAtpunaridamAha-uppalamiti-utpalaM nIlotpalAdi, padmamara-1 vindaM, kumudaM vA gardabhakaM vA, magadantikAM mettikA, mallikAmityanye, tathA'nyadA puSpaM sacittaM zAlmalIpuSpAdi, tacca sa~llucyApanIya chittvA dadyAt. 14. tadA kimityAha-tamiti-tataH saMyato dadatIM pratIdaM vadet-he stri tAdRzaM bhaktapAnaM saMyatAnA uppala paumaM vA vi kumuvA mgdNti| annaM vA pupphasaccittaM taM ca saMlaMciA dae 14. | taM ( tArisaM ) bhave bhattapANaM tu saMjayANa akppiaN| ditiaMpaDiAikkhe na me kappai tArisaM 15. uppalaM paumaM vA vi kumuaMvA magadaMtiaM / annaM vA pupphasaccittaM taM ca saMmadiA dae 16. taM bhave bhattapANaM tu saMjayANa akppiaN| diti paDiAikkhe na me kappai tArisaM 17. makalpano,yaM tato me mama na kalpate. 15. punaH kIdRzaM na kalpata ityAha-uppalamiti-taccotpalAdikaM pUrvoktaM saMmRdya dAtA dadyAt, tadApi saMyato na gRhIyAt, sammardanaM nAma parvacchinnAnAmevApariNatAnAM mardanam. 16 tataH kimityAha-tamitiarthalApanikA pUrvavat. 17 punaH kiM kiM varjayadityAha-- For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sAluamiti - zAkaM vA utpalakandaM virAlikAM palAzakandarUpAM parvavallipratiparvakandamityanye, kumudotpalanAlA prasiddhau, tathA mRNAlikAM padminIkandotthAM sarSapanAlikAM siddhArthamaJjarIM, tathA ikSukhaNDaM, etacchAlUkAdisaptakaM kiMbhUtaM ? anirvRtaM sacittaM, 18. punaH kiM kiM tadAha - taruNeti - vRkSasya cizciNikAdervA, tRNasya vA madhuratRNAdeH, anyasyApi haritasyArjakAdezva, taruNakaM vA pravAlamAmakamapariNataM sacittaM saMyataH pUrvagAthoktaM zAlUrAdi saptakaM ciJciNikAditrayasya taruNapravAlaM ca sAlu vA virAliaM kumuaM uppalanAliaM / muNAliaM sAsavanAliaM ucchukhaMDaM anivvuDaM 18. taruNagaM vA pavAlaM rukkhassa taNagassa vA / annassa vA vi hariassa AmagaM parivajjae 19. taruNiaM vA chivADiM AmiaM bhajiaM saI / diMtiaM paDiAikkhe na me kappar3a tArisaM 20. tahA kolamassinnaM keluaM kAsavanAliaM / tilapappaDagaM nImaM AmagaM parivajjae 21. sacittaM parivarjayet, 19. punaH saMyataH kiM kuryAttadAha - taruNIti -- bhikSurevaMvidhAM striyaM pratIti vadet, itIti kiM ? na me mamaitAdRzaM bhojanaM kalpate, kiM kurvatIM striyaM ? chivADiM mudgAdiphaliM, kiMviziSTAM chivADiM ? taruNaM vA asaMjAtAM, tathA punarbharjitAM punaH kiMbhUtAm ? AmAmasiddhAM sacetanAM sakRdekavAraM dadatIm 20. punaH sAdhuH kiM varjayettadAha-taheti sAdhuH kolaM badaraM parivarjayet, kiMbhUtaM kolam ? asvinnam, asvinnamiti, padasyArthaH sarvatra yojyaH, punastilaparpaTakaM piSTatilamayaM, tathA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie adhya05. dIpi daza nImaM nImaphalam, etatsarvamAma parivarjayetsAdhuH 21. punaH kiM varjayetsAdhustadAha-taheti-saMyatastathaiva tAndulaM piSTaM lomi- IHaltyarthaH, tathA vikaTaM vA zuddhodakaM, tathA taptanirvRtaM kathitaM, satthItIbhUtaM taptAnivRtaM vA yat tridaNDotkalitaM na jAtaM, tathA tilapiDheM tilaloSTa, tathA pUti piNyAkaM sarSapakhalam, etattAndulaloSTAdi paJcakaM kIdRzam ? AmakamapakkaM, tatsarva privrj||44|| yet . 22. punaH sAdhuH prArthayenmanasApi na, tadevAha-kavIti-sAdhuretadane vakSyamANaM manasApi na prArthayet, kiM tadAha-kapityaM taheva cAulaM piTTa viaDaM vA tittanivvuDaM tilapiDapaipinnAgaM AmagaM parivajae 22, kaviDhe mAuliMgaM ca mUlagaM mUlagattiaM / AmaM asatthapariNayaM maNasA vi na patthae 23. taheva phalamaMthUNi bIamaMthUNi jANi a / bihelagaM piyAlaM ca AmagaM parivajae 24. samuANaM care bhikkhU kulamuccAvayaM syaa| nIyaM kulamaikamma Usada nAbhidhArae 25. kapitthaphalaM, mAtuliGga ca bIjapUrakaM, mUlakaM sapatrajAlakaM, mUlakartikA mUlakandacakkam, AmAmapakkA, punaH kIdRzIm ? aza-| svapariNatAM svakAyazastrAdinA avidhvastAm, anantakAyakatvAdgurutvakhyApanArthamubhayaM manasApi na prArthayet . 23. punaH sAdhuH [kiM varjayettadAha-taheveti-tathaiva phalamanthUna badaracUrNAn, bIjamanthUna yavAdicUrNAn jJAtvA siddhAntavacanAt, tathA vibhItakaM vibhItakaphalaM, priyAlaM ca priyAlaphalam etatphalamanthupramukhacatuSTayamapiAmamapariNataMsAdhurvarjayet. 24. atha gocaraNavidhimAha For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shei Kailassagarsuri Gyarmandie samviti-sAdhuH samudAnaM zuddha bhaikSyaM samAzritya caredracchet , kutretyAha-kulamuccAvacaM paraM sadA agarhitatve sati, uccaM prabhUta-| dhanApekSayA pradhAnam avacaM tucchadhanApekSayApradhAnaM yathA paripATyeva caretsadA sarvakAlaM, paraM nIcaM kulamatikramyollaGghya vibha-1 vApekSayA prabhUtataralAbhArthamutsRtamRddhimatkulaM nAbhidhArayenna niSIdena yAyAt, kasmAt ? abhiSvaGgalokalAghavAt. 25. atha kIdRzaH kiM kuryAtsAdhustadAha-adINa iti-paNDitaH sAdhuvRtti prANavartanameSayet, paraM na viSIdedalAme sati na viSAdaM kuryAt, kiMbhUtaH paNDitaH? adIno dravyadainyamaGgIkRtyAmlAnavadanaH. punaH kiMbhUtaH paNDitaH bhojane mUrchito'gRddhaH, punaH kiMbhUtaH adINo vittimesijjA na visiijja paMDie / amucchio bhoaNaMmi mAyaNNe esaNArae 26. bahuM paraghare asthi vivihaM khAimasAimaM / na tattha paMDio kuppe icchA dija paro na vA 27. paNDitaH ? lAbhe sati mAtrAjJa AhAramAtrA prati, punaH kiMbhUtaH ? eSaNArataudgamotpAdanaiSaNApakSapAtI. 26. tata evaM ca paribhAvayettadAha-bahumiti-paragRhe'saMyatAdigRhe bahu pramANataH prabhUtamasti, kiM tat ? khAdyaM svAyaM ca, kimbhUtaM ? vividhamanekaprakAram upalakSaNatvAdazanAdikamapi prabhUtamasti, tatsarva sadasti, paraM na dadAti tadA paNDito na kupyenna ropaM kuryAdadAturupari, kintvevaM cintayet-yadIcchA syAttadA phro dadyAt, na syAttadA na dadyAt, paramanyatkimapi na cintayet kutaH ? sAmA For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpio // 45 // www.kobatirth.org yikabAdhAt. 27. etadeva vizeSeNAha - sayaNeti - saMyataH zayanamAsanaM vastraM bhaktaM pAnakaM vA'dadatastatsvAmino na kupyedadAtu - ruparina kopaM kuryAt ka sati? tatsvAminaH zayanAsanAdau pratyakSe'pi ca dRzyamAne. 28. itthiyamiti - punaH kiMca sAdhuH striyaM vA puruSaM vA, apizabdAnnapuMsakaM vA, DaharaM taruNaM vA, mahallakaM vRddhaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, vandamAnaM santaM bhadrako'yamiti jJAtvA na yAceta, kathaM? yAcane teSAM vipariNAmo bhavati, yatInAmupari bhAvabhaGgo bhavati, annAdInAmabhAve sayaNAsaNavatthaM vA bhattaM pANaM va saMjae / adiMtassa na kuppijjA paJcakkhe vi adIsao 28. itthiaM purisaM vA vi DaharaM vA mahalagam / vaMdamANaM na jAijA no aNaM pharusaM vae 29. jena vaMde na se kuppe vaMdio na samukkase / evamannesamANassa sAmaNNamaNuci 30. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAcitasyAdAne na cainaM paruSaM kaThoraM brUyAt, kiM paruSaM? vRthA te vandanaM yadi na dadAsItyAdi, pAThAntaraM vA vandamAno na yAceta, lallivyAkaraNena, zeSaM pUrvavat. 29. ja iti tathA punaH kimbhUtaH 1 yaH sAdhuryo gRhasthAdiko'pi na vandate tadA na kupyat, nAvandamAnasyopari kopaM kuryAt, tathA kenApi rAjAdinA yadi vanditastadA na samutkarSennotkarSaM kuryAt, evamuktaprakAradvayenAnveSamANasya bhagavadAjJayAnupAlayataH zrAmaNyaM yatitvamanutiSThatyakhaNDam 30 atha svapakSasteyasya pratiSedhamAha- For Private and Personal Use Only adhya0 5. u0 2 // 45 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie siyati-syAtkadAcitsAdhurekaH kazcidatyantajaghanyo labdhamutkRSTamAhAraM lobhenAhAragRddhayA vinigRhata antaHmAntAdinAhAraNa tamutkRSTamAhAramAcchAdayet. katham ? ahameva bhokSya iti, kimityata Aha-mA mamedaM bhojanajAtaM darzitaM sadIkSyAcAryAdiH svayamAdadyAdAtmanaiva gRhIyAt 31. asya sAdhordoSamAha-atteti- sa dhurevaM pUrvoktabhojane bahu pApakarma karoti, kiMbhUtaH sAdhuH ? 'attahAguruo' Atmano'rtha eva jaghanyo guruH pApapradhAno yasya sa AtmArthagurukaH, punaH kimbhUtaH sa sAdhuH ? lubdhaH siA egaio laDaM lobheNa vinnigRhi| mAmeyaM dAiyaM saMtaM dahaNaM sayamAyae 31. attahAguruo luddho bahuM pAvaM pakuvvai / duttosao aso hoi nivvANaM ca na gacchai 32. siA egaio laDhuM vivihaM pANabhoaNaM / bhadagaM bhaddagaM bhuccA vivannaM virasamAhare 33. kSudraH san, ayaM paralokadoSa uktaH, athehalokadoSamAha-punardustISazca bhavati yena kenacidAhAreNAsya kSudasya tuSTiH kartuM na | zakyate, ata eva hetoH sa sAdhunirvANaM tu mokSaM na gacchati, iha loke ca dhRti na labhate, anantasAMsArikatvAdvA mokSaM na gacchati. 32. evaM ca yaH pratyakSamapaharati sa pratyakSahara uktaH, adhunA yaH parokSamapaharati sa parokSahara ucyate-sieti-ekaH ko'pi lubdhaH san syAtkadAcidvividhamanekaprakAraM pAnabhojanaM, tatra bhikSAcaryAyAM gata eva bhadrakaM bhadrakaM bhavyaM vRtapUrAdikaM __ 1 dRSTveti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org daza adhya. dIpi // 46 // bhaktvA bahireva kApi yadvivarNamamlakhalAdi virasaM vigatarasaM zItodanAdyAharet 33. kimarthamevaM kuryAdityAha-jANamiti-sa labdhaH sAdhurevaM jAnAti, evaM kiM ? zramaNAH zeSasAdhavastAvadAdI mAM jAnantu yathAyaM muniH sAdhurAyatArthI mokSArthI, punaH kIdRzaH ? santuSTo lAbhelAme ca samaH san prAntamasAraM sevate, kimbhUtaH muniH rUkSavRttiH saMyamavRttiH, punaH kiMbhUtaH ? sutoSyo yena kenacittopaM nIyata iti. 34. etadapi kimarthamevaM kuryAdityAha-pUaNeti-evaMvidhaH sAdhurvahRtipracuraM pApaM pradhAna| kezayogAtprasUte nirvarttayati tadagurutvAdeva samyaDnAlocayati, tato mAyAzalyaM ca bhAvazalyaM karoti, kimbhUtaH sAdhuH | jANaM tu tA ime samaNA AyayahI aya muNI / saMtuTTo sevae pataM lahavittI sutosao 34. pUaNaTThA jasokAmI mANasammANakAmae / bahuM pasavaI pAvaM mAyAsallaM ca kuvvai 35. suraM vA meragaM vA vi annaM vA majjagaM rasaM / sasakkhaM na pive bhikkhU jasaM sArakkhamappaNo 36. pUjArtha yazAkAmI, evaM kurvato mama svapakSaparapakSAbhyAM sAmAnyena pUjA bhaviSyatIti yazAkAmI, aho'yamiti pravAdArthI vA, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? mAnasaMmAnakAmukaH, mAno vandanAbhyutthAnalAnimittaH, saMmAnazca vastrapAtrAdilAbhanimittaH, tayoH kAmuko vAJchakaH. 35. punaH pratiSedhAntaramAha-suramiti-bhikSuH surAdi na pivet, tatra surAM vA piSTAdiniSpannA, merakaM vApi prasannAkhyam, anyaM vA surAprAyogyadravyaniSpannaM madyasambandhinaM rasaM sIdhvAdirUpaM na pibet. yataH kIdRktat ! sasAkSi sadA For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org parityAge sAkSiNaH kevalyAdayo yasya tat sasAkSi kevalipratiSiddhamityarthaH, anena sarvathA pratiSedha uktaH sadA sAkSibhAvAt, kimiti na pivedityAha sa bhikSuH kiM kurvan ? Atmano yazaH saMyamaM saMrakSan, anye tvAcAryA etatsUtraM glAnApavAdaviSayamalpasAgArikavidhAnena vyAcakSate. 36. surAdipAcaiva doSamAha - piyeti - eko dharmasahAparahita ekAntasthito vA ko'pyadharmI pibati, kimbhUta ekaH ? caura, bhagavatA yantra dattaM tasya grahaNAdanyopadezayAcanAdA, punaH kiM kurvan ! na mAM ko'pi jAnAtIti vibhAvayatriti zeSaH tasyetthaMbhUtasya bho ziSyA yUyaM doSAnihalokasambadhinaH paralokasambandhinazca pazyata 1 piyae egao teNo na me koi viANai / tassa passaha dosAI niaDiM ca suNeha me 37. I DiA tassa mAyA mosaM ca bhikkhuNo / ayaso a anivvANaM sayayaM ca asAhuA 38. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca punarnikRtiM mAyArUpAM zRNuta mama kathayata iti zeSa: 37, punastasya kiM bhavati tadAha - bahaIti tasya bhikSoH) | zauNDikAtyantAbhiSvaGgarUpA vardhate, punarmAyAmRSAvAdaM ca mAyA ca mRSAvAdazca tasya vardhate, pratyupalabdhasyApalA penedaM ca bhavaparamparA heturanubandhadoSAt, tathA ayazazcaM svapakSaparapakSayormadhye tathA tasyAlAbhe'nirvANamatRptiH duHkhaM satataM vardhate, ca punarasAdhutA vardhate loke vyavahArataH cAritrapariNAmavAdhanena paramArthataH 38. punastasya kiM syAdityAha - For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya daza dIpi0 niccviti-sa ityaMbhUto bhikSurnityodvinaH sadAprazAntaH syAt. yathA stenazcauraH, kai? AtmakarmabhiH svakIyaduzcaritaiH kimbhUto bhikSuH ? durmatidurmuddhiH, tAdRzaH san saikliSTacitto maraNAnte'pi saMvaraM cAritraM nArAdhayati sadaivAkuzalabuddhyA tasya saMvarabIjAbhAvAt. 39. punastasya ke syAdityAha-Ayati-tAdRzo bhikSurAcAryAnnArAdhayatyazuddhabhAvatvAta, tathA zramaNAnapi nArAdhayatyazuddhabhAvAdeva, gRhasthA apyenaM duSTazIlaM garhanti kutsanti, kimiti yena kAraNena jAnanti tAdRzaM niccaviggo jahA tego attakammehiM dummii| tAriso maraNaMte vina Arohehi saMvaraM 39. Ayarie nArAhei samaNe Avi tAriso / gihatthA vi NaM garihati jeNa jANaMti tArisa 40. evaM tu agraNappehI guNANaM ca vivajae / tAriso maraNate viNa ArAhahi saMvara 41. tavaM kubai mehAvI paNIaM vajae rasaM / majappamAyavirao tavassI aiukkaso 42. duSTazIlAmati. 40. punastasya kiM syAdityAha-evamiti-evamuktaprakAreNAguNaprekSI aguNAn prekSata ityevaMzIlaH, punaH kimbhUtaH ! guNAnAM cApramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM ca pradeSakaraNena vivarjakastyAgI, tAdRzaH kliSTacittapariNAmo maraNAntApi nArAdhayati saMvaraM caritram 41. yatazcaivamatastadoSaparihAreNa sAdhuHkIdRzaH syAttadAha- tavamiti-medhAvI maryAdAvartI sAdhustapaH karoti, praNItaM snigdhaM rasaM ghRtAdi varjayati, na kevalametatkaroti, Api tu madya // 47 // For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org virato bhavati, kiMbhUto meghAvI ? tapasvI, punaH kiMbhUta ? atyutkarSo'haM tapasvItyutkarSarahitaH 42. evaMbhUtasya tasya kiM syAdityAha tasseti-tasya sAdhoritthaM bhUtasya yUyaM kalyANaM guNAnAM saMpadrUpamarthAtsaMyamaM pazyata ? kiMbhUtaM kalyANaM ? anekaiH sAdhubhiH pUjitaM, ko'rthaH ! sevitamAcaritaM punaH kiMbhUtaM kalyANaM ? vipulaM vistIrNa vipulamokSAvahatvAt punaH kiMbhUtaM kalyANaM ! arthasaMyuktaM tucchatAdiparihAreNa nirupamasukharUpaM kathaM ! mokSasAdhakatvAt, yUyaM zRNuta mama kathayata iti zeSaH 43. tassa parasaha kallANaM aNegasAhupUiaM / viulaM atthasaMjuttaM kittaissaM suNehame 43. evaM tu guNappehI aguNANaM ca vivajjae / tAriso maraNaMte vi ArAhei saMvaraM 44. Ayarie ArAhei samaNe Avi taariso| gihatthA vi NaM pUyaMti jeNa jANaMti tArisaM 45. evaMvidhazva sa sAdhuH kiM karotItyata Aha- evamiti evaM tuktaprakAreNa sa sAdhustAdRzaH san zuddhAcAraH san maraNAnte'pi caramakAlepi saMvaraM cAritramArAdhayati sadaiva kuzalabuDyA tadvIjapoSaNAta, kiMbhUtaH sAdhuH 1 guNaprekSI guNAnapramAdAdIn prekSata ityevaMzIlo yaH sa guNaprekSI, tathA punaH kiMbhUtaH ? aguNAnAM ca pramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena vivarjakastyAgI 44 punaH sa kiM karoti taM ca gRhasthAH kiM kurvantItyAha - Ayeti tAdRzo guNavAn sAdhurAcAryAnArAdhayati zuddha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 48 // www.kobatirth.org bhavatvAt, api punaH zramaNAnArAdhayati zuddhabhAvatvAdeva, tathA gRhasthA apyana pUjayAnta, katha ! yana kAraNana ta jAnAnta tAdRzaM zuddhaM dharmam 45. puna stenAdhikAra evedamAha - taveti - evaMvidhaH sAdhurdevakilviSaM karma karoti nirvarttayatItyarthaH, kimbhUtaH sAdhuH ? tapaH stenaH, vAkstenaH, tathA rUpastenazca yo naraH, tathAcArastenaH, tathA bhAvastenazca tatra tapaHsteno nAma yaH kSapakarUpasadRza, venacitpRSTastvamasau kSapaka iti, tadA pUjAdyarthamAha ahamiti, athavA vakti sAdhavaH kSapakA eSa, athavA tUSNImAste, evaM vAksteno dharmakathakAdisadRzarUpaH ko'pi kenacitpRSTastathaivAha, evaMrUpasteno rAjaputrAdisadRzarUpaH pRSTha tavateNe vayateNe rUvateNe a je nare / AyArabhAvateNe a kuvvaI devakivvisaM 46. lakSUNa vi devattaM uvaunno devakivvise / tatthA vi se na yANAi kiM me kiccA imaM phalaM 47. stathaivAha, evamAcArasteno viziSTAcAravartisadRzarUpastathaivAha, bhAvastenastu parotprekSitaM kathaJcit zrutvA svayamanutprekSitamapi | mayA tatprapaJcenedaM carcitamityAdyAha, sa itthambhUtaH sAdhurduSTabhAvadoSAt kriyAM pAlayannapi devakilviSaM nirvartayati. 46. punastasya kiM syAttadAha- laDUNeti-asau sAdhurlabdhvApi devatvaM tathAvidhakriyApAlanavazenopapanno devakilviSe devakilvaSakAye tatrApi sa na jAnAti vizuddhasyAvadherabhAvena, kiM na jAnAti tadAha kiM kRtvA ? mamedaM phalaM kilviSadevatvaM jAtamiti. 47. punarasyaiva sAdhodoSAntaramAha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya05 u02 // 48 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie tatta iti-tato'pi devalokAccyutvApi sa sAdhurmAnuSatve elamUkatAmajabhASAnukAritvaM lapsyate, punastato'pi paramparayA narakaM| tiryagyoni vA lapsyate, tatra ca bodhiH sakalasampattikAriNI jinadharmaprAptiH sudurlabhA durApA duHkhena prApyA bhaviSyatIti.48. atha prakRtasyopasaMhAramAha eamiti-medhAvI maryAdAvartI sAdhurenaM pUrvoktaM doSaM satyapi zrAmaNye kilviSadevatvaprAptirUpaM dRSTvA tatto vi se caittANaM lapbhihI elamUayaM / naragaM tirikkhayoNiM vA bohI jattha sadullahA 48. eaMca dosaM daTTaNaM nAyaputteNa bhaasi| aNumAyaM pi mehAvI mAyAmosaM vivajae. 49. sikkhiUNa bhikkhesaNasohiM saMjayANa buddhANa sgaase| tattha bhikkha suppaNihiiMdie tivvalajaguNavaM vihArajjAsi tti bemi. 50. saMmattaM piMDeSaNAnAmajjhayaNaM paMcamaM / mAyAmRSAvAdaM pUrvoktaM vivarjayetparityajet, kimbhUtaM doSam ? Agamato jJAtaputreNa bhagavatA vardhamAnasvAminA bhASitamuktaM, kimbhUtaM mAyAmRpAvAdaM ! aNumAtramapi stokamAtramapi, kiM punaH prabhUtam ? 49. ayAdhyayanArthamupasaMharatrAha-sikkhItitatra bhiSaNAyAM bhikSurviharetsAmAcArIpAlanaM kuryAt. kiM kRtvA ? bhiSaNAzuddhiM piNDamArgaNazuddhimudmAdirUpA zikSitvAdhI For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi // 49 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tya, kebhyaH sakAzAdityAha - saMyatebhyaH sAdhubhyaH kiMviziSTebhyaH saMyatebhyaH, 1 buddhebhyo jJAtatattvebhyaH, jJAtArthebhyaH na dravyasAdhubhyaH sakAzAt, kimbhUto bhikSuH ? supraNihitendriyaH zrotrAdibhirindriyairgADhaM tadupayuktaH punaH kimbhUto bhikSuH ? tIvralajjaH, tIvrA lajjAnAcArakaraNe yasya sa tIvralana utkRSTasaMyama ityarthaH punaH kiMbhUto bhikSuH ? guNavAn pUrvoktaprakAreNa sAdhuguNaiH sahitaH, bravImIti pUrvavat. 50 iti piNDaiSaNAdhyayane dvitIyodezakaH 2. piNDaiSaNAdhyayanaM samAptam 5. nANeti vyAkhyAtaM piNDaiSaNAdhyayanamadhunA mahAcArakathAkhyamadhyayanamArabhyate, asya cAdhyayanasyAyamabhisambandhaH - ihetaH pUrvAdhyayane sAdhorbhikSAvi atha mahAcArakathAkhyaM SaSThamadhyayanaM prArabhyate / nANadaMsaNasaMpannaM saMjame a tave rayaM / gaNimAgamasaMpannaM ujjANammi samosaDhaM. 1 rAyANo rAyamaccA ya mAhaNA aduvakhattiA / pucchaMti nihuappANo kahaM me AyAragoyaro 2. zuddhiruktA, iha tu gocarapraviSTena satA svasyAcAraM pRSTenAcArajJenApi mahAjanasamakSaM tatraiva sthAne vistarato na kathayitavyam, api tUpAzraye guravaH kathayiSyantIti vaktavyam ityetaducyate-- ityanena sambandhenAyAtamidamadhyayanamiti tathAhi -- gAthA - trayeNoktimelanaM, rAjAno narapatayaH, rAjAmAtyAzca mantriNaH, brAhmaNAH prasiddhAH, 'aduvattiM' tathA kSatriyAH zreSThayAdayaH sAdhuM pratIti pRcchanti, itIti kiM ? kathaM me bhavatAmAcAragocaraH kriyAkalApaH 1 yaM prati tvaM sthitosi kimbhUtA rAjAdayaH, For Private and Personal Use Only adhya0 6 // 49 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nibhRtAtmAno'saMbhrAntA baddhAJjalaya iti dvitIyagAthAyA vyAkhyAnaM kimbhUtaM sAdhuM ? nANadaMsaNasampannaM jJAnaM zrutajJAnAdi, darzanaM ca kSAyopazamikAdi. tAbhyAM sampannaM saMyuktaM punaH kimbhUtaM sAdhuM ? saMyame paJcAnAmAzravANAM viramaNAdau tapasi cAnazanAdau ratamAsaktaM, punaH kimbhUtaM sAdhum ? udyAne kacitsAdhUnAmupabhogayogyasthAne samavasRtaM sthitaM dharmadezanArthaM vA pravRttamiti prathamagAthArthaH 1, 2. atha sa sAdhU rAjAdibhyaH pRcchakebhyaH kiM vadedityAha - tesimiti-sa gaNI sAdhustebhyo rAjAdibhya AkhyAti kathayati kimbhUtaH sAdhuH ? nibhRto'sambhrAnta ucitadharmakathAsthityA, kimbhUtaH sAdhuH ? indriyano siM so nihuo to savvabhUasuhAva ho / sikkhAe susamAutto Ayakkhar3a viakkhaNo 3. haMdidhamatthakAmANaM niggaMthANaM suNeha me| AyAragoaraM bhImaM sayalaM durahiTTi 4. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indriyadamanena punaH kimbhUtaH sAdhuH ? sarvabhUtasukhAvahaH sarvaprANihita ityarthaH punaH kimbhUtaH sAdhuH ? zikSayA grahaNAsevanA rUpayA suSThu bhavyarItyA samAyuktaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? vicakSaNaH paNDita iti gAthAtrayArthaH 3. kiM vadedityAha - haMdItihaMdItyupa (pra) darzane, he rAjAdayaH ! yUyaM dharmArthakAmAnAmAcAragocaraM kriyAkalApaM matsamIpAt zRNuta ityuktiH, dharmazcAritradharmAdistasyArthaH prayojanaM mokSastaM kAmayante vAJchanti vizuddhavihitAnuSThAna karaNeneti dharmArthakAmA mumukSavasteSAM kimbhUtAnAM dharmArthakAmAnAM nirgranyAnAM vAhyAbhyantaragranthirahitAnAM kimbhUtamAcAragocaraM ? bhImaM karmazatraNAmapekSayA raudraM punaH kimbhUtamA For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vaza0 dIpi0 // 50 // www.kobatirth.org cAragocaraM ? sakalaM saMpUrNa duradhiSThitaM kSudrasattvairdurAzrayamiti. 4. ihAnantarasUtre nirgranthAnAmAcAragocarasya yatkathanaM tasyopanyAsaH kRtaH, atha tasyaivArthato gurutAmAha - nanneti - bho rAjAdayaH ! jinamatAdanyatra kapilAdimata IdRzaM yatpUrvamuktamA| cAragocaraM vastu yalloke prANiloke paramaduzvaramatyantaduSkaraM vastu, vipulasthAnabhAjinaH ko'rthaH ? vipulasthAnaM, vipulamokSahetutvAtsaMyamasthAnaM, tadbhajate sevata ityevaMzIlo vipulasthAnabhAjI, tasya vipulasthAnabhAjinaH sAdhorna bhUtaM na bhaviSyati. 5. punaretadeva bhAvayannAha - sakhaDDeti sakSullakavyaktAnAM ye guNA vakSyamANalakSaNAste'khaNDAsphuTitAH kartavyAH ko'rthaH 9 nannattha erisaM vRttaM jaM loe paramaduccaraM / biulaTThANabhAissa na bhUaM na bhavissai 5. sakhuDDagaviattANaM vAhiANaM ca je guNA / akhaMDaphuDiA kAyavvA taM suNeha jahA tahA 6. dasa a ya dvANAI jAI bAlo varajjhai / tattha annayare ThANe niggaMthattAu bhassai 7. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saha kSullakairdravyabhAvavAlayeM vartante te sakSullakAH vyaktAzca dravyabhAvavRddhAH teSAM sakSullakavyaktAnAM savAlavRddhAnAmityarthaH, kimbhUtAnAM sakSu0 ? vyAdhimatAM cazabdAdavyAdhimatAM ca, sarogANAmarogANAM ceti bhAvaH ? kimbhUtA guNAH ? akhaNDAsphuTitAH, akhaNDA dezavirAdhanAparityAgena, asphuTitAzca sarvavirAdhanAtyAgena tat zRNuta yathA kartavyAstatheti. 6. te ca guNA aguNaparihAreNAkhaNDA askaTitAzca bhavantIti prathamamaguNA ucyante-daseti-vAlo'jJAnI yAni dazASTau aSTAdaza sthAnAnya For Private and Personal Use Only adhya0 6. // 50 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir B saMyamasthAnAni vakSyamANalakSaNAnyAzrityAparAdhyati, tatsevanayAparAdhaM prAmoti, kathamaparAdhyatItyAha-tatrAnyaMtareSTAdazAnAmasaMyamasthAnAnAM madhye ekatarasminnapi sthAne vartamAnaH pramAdena nirgranthatvAnnibhenyabhAvAbhrazyati, nizcayanayenApati, kaH ? |pUrvokto vAla iti. 7. kAni punastAni sthAnAnItyAha-vayeti-vrataSaTakaM prANAtipAtaviramaNamRSAvAdaviramaNAdattAdAnaviramaNabrAhmaviramaNaparigrahaviramaNarAtribhojanaviramaNarUpaM, tathA kAyaSaTkaM pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasakAyarUpam, akalpakaH zikSakasthApanAkalpAdirvakSyamANaH gRhibhAjanaM gRhasthasambandhikAMsyabhAjanAdi pratIta, paryar3akaH zayanI vayachakkaM kAyachakkaM akappo gihibhAyaNaM / paliyaMganisajjA ya saNANaM sohavajaNaM 8. tathimaM paDhamaM ThANaM mahAvariNa desi| ahiMsA niuNA dihA savvabhUesa saMjamo 9. yavizeSaH pratItaH, niSadyA ca gRha ekAnekarUpA, snAnaM dezataH sarvatazca dedhA. zobhAvarjanaM ca vibhUSAparityAgaH, varjanazabdaH pratyekamabhisaMvaddhayate, snAnavarjanamityAdi. 8. guNA aSTAdazasthAneSvakhaNDAsphuTitAH kartavyAstatra vidhimAhatathimamiti-tatrASTAdazavidhasthAnagaNe vrataSaTke vA mahAvIreNa bhagavatedaM vakSyamANalakSaNaM prathama sthAnamanAsevanadvAreNa dezitaM kathitaM, kiM tadityAha-ahiMsA, na hiMsA ahiMsA jIvadayA, iyaM ca sAmAnyataHprabhUtairdarzitetyata Aha, kiMbhUtAhiMsA ! nipuNA, AdhAkarmAdyaparibhogataH kRtakAritAdiparihAreNa sUkSmA nAgamadvAreNa dezitA, api tu dRSTA sAkSArmasAdhanatvenopa For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 51 // www.kobatirth.org labdhA, kimitIyameva nipuNA ityAha--yato'syAmeva mahAvIradezitAyAM sarvabhUteSu sarvabhUtaviSayaH saMyamo nAnyatrAddizya kRtAdibhogavidhAnAditi. 9. etadeva spaSTayannAha - jAvantIti yato hi bhagavata iyamAjJA yAvanto loke kecana prANinastrasA dIndriyAdayaH, athavA sthAvarAH pRthivyAdayastAn jAnan rAgAdyabhibhUto vyApAdanabuddhayA ajAnan vA pramAdapAratantryeNa sAdhustAn jIvAn na hanyAtsvayaM, na cAbhighAtayedanyairna ca prato'pyanyAn samanujAnIyAdato nipuNadRSTeti. 10. nanvahiMsaiva kathaM bhavyetyata Aha-savva iti tasmAtkAraNAnnirgranthAH sAdhavaH prANavadhaM varjayanti, kiMbhUtaM prANavadhaM ? ghorama raudraM duHkhahe jAti lopa pANA tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA na haNe No vighAyae 10. savve jIvA vi icchaMti jIviDaM na marijiuM / tamhA pANivahaM ghoraM niggaMthA vajjayaMti NaM 11. apaNA parA vA kohA vA jai vA bhayA / hiMsagaM na musaM bUA no vi annaM vayAvara 12. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tutvAt tasmAtkasmAt ? yataH sarve jIvA api sukhitAdibhedabhinnA jIvitumicchanti, na martu kathaM ? prANavallabhatvAtteSAM sarveSAM Namiti vAkyAlaGkAre. 11. uktaH prathamasthAnavidhiH, atha dvitIyasthAnavidhimAha- appeti-sAdhurmRSAvacanaM na yAt svayamAtmanA, nApi mRSA anyaM vAdayet, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAditi nyAyenAnyAn mRSA bruvato na samanujAnIyAt, kibhUtaM mRSA ? hiMsakaM parapIDAkAri, sarvameva kimarthaM na vadet ? AtmArthamAtmanimittaM katham ? aglAna eva, glAno'haM mamAnena For Private and Personal Use Only adhya0 6. // 51 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAryamityAdirUpaM,tathA parArtha vA paranimittaM vA evameva pUrvavat.tathA krodhAdvA tvaM dAsa ityAdirUpam,ekagrahaNena tanAtIyAnAM |grahaNamiti nyAyAta, mAnAta, katham ? abahuzruta evAha, bahuzruta ityAdirUpaM, mAyAto vA, kathaM ? bhikSATanasyAlasyena mama pAdapIDA vartata ityAdirUpaM,lobhAdA,kathaM? zobhanatarasyAnnasya lAbhe satyantaprAnta (syA) sthAhArasyaiSaNIyatvepyaneSaNIyamidami-| tyAdirUpaM, yadi vA bhayAt,kathaM? kizcitpApaM kRtvA prAyazcittabhayAnna kRtaM mayeti vadati,evaM hAsyAdiSvapi yojanA kAryA.12. | kimityetadeva mRSAvadanaM netyAha-museti-mRSAvAdo hi loke sarvasminneva sarvasAdhubhirgarhito nindito'sti, sarvatra tApakAri musAvAo u logammi savvasAhahiM grihio| avissAsoa bhUANaM tamhA mosaM vivajjae 13. cittamaMtamacittaM vA appaM vA jai vA bhuN| daMtasohaNamittaM vi uggahaMsi ajAiyA 14. |tvAtpratijJAtasyAparipAlanAt, punarmapAvAdAdavizvAsyo vizvasanIyazca bhUtAnAM prANAnAM mRpAvAdI bhavet, yasmAdevaM tasmAtsAdhu: maSAvAdaM vivarjayet. 13. ukto dvitIyasthAnavidhiH, sAmprataM tRtIyasthAnavidhimAha-citteti-sAdhavo'yAcitvA kadAcanApi na kimapi gRhanti, yataH sAdhUnAM sarvamavagrahayAcane gRhasthairdattaM grAhya nAnyathA, kiM tadAha-cittavad dvipadAdi, acittavadvA Mall hiraNyAdi, alpaM vA mUlyataHpramANatazca, yadi vA bahu mUlyapramANAbhyAmeva, kiMbahunA? dantazodhanamAtramapi tathAvidhaM tRNAdyapi, For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya.6 daza0 dIpi etAvatA sAdhavastRNAdyapyadattaM na gRhanti,kimanyat ? 14. punastadevAha-tamiti-saMyatAHtamiti tatpUrvoktaM cittavadacittavadAdyAtmanA svayaM na gRhanti viratatvAt, nApi paraM prati grAhayanti viratatvAdeva, tathAnyaM vA gRhantamapi svayameva na samanujAnanti nAnumanyante. 15. tRtIyasthAnavidhiruktaH, atha caturthasthAnavidhimAha-ababheti-munayo loke manuSyalokebrahmacarya pratItaM nAca ranti na sevante, kiMbhUtamabrahma ? ghora raudrAnuSThAnahetutvAt, punaH kiMbhUtamabrahma ! pramAdaM pramAdavat, kathaM ? sarvadA pramAdamUlatvAt punaH kimbhUtamabrahma ? duradhiSThitaM durAzrayaM duHsevaM viditajinavacanenAnantasaMsArahetutvAt, yatazcaivamata eva munayo taM appaNA na giti no vi giNhAvae paraM / annaM vA giNhamANaM vi nANujANaMti saMjayA 15. abaMbhacAraaM ghoraM pamAyaM durhitttthiaN| nAyaraMta muNI loe bheAyayaNavajiNo 16. mUlameyamahammasta mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggaM niggaMthA vajjayati NaM 17. brahma na sevanta ityrthH| kimbhUtA munayaH ? bhedAyatanavarjinaH, bhedazcAritrabhedastasyAyatanaM sthAnamidamabrahmacaryameva, uktanyAyAttadarjinazcAritrAticArabhIrava ityathaH. 16. atha etadeva nigamayati-mUlamiti-Namiti vAkyAlakAre, nigranthAH sAdhavastasmAtkAraNAnmaithunasaMsarga maithunasambandhaM yoSita AlApAdyapi varjayanti, tasmAtkasmAt ? yata etadabrahmasevanamadharmasya pApasya mUlaM bIjamiti paralokasambandhyapAyA, kaSTaM punaretanmahAdoSasamucchrayaM, mahatAM doSANAM cauryapravRttyAdInAM samucchrayaM // 52 // For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org saghAtavaditIhalo kasambandhyapAyaH, kaSTamityubhayalokakaSTadAtRtvAnmaithunavarjanaM yuktaM sAdhUnAm. 17. caturthasthAnavidhiH proktaH atha paJcamasthAnavidhimAha - biDamiti - sAdhava eteSAM sannidhiM na kurvanti paryuSitaM, ko'rthaH ? rAtrau rakSitaM na sthApayanti, kiM | viziSTAH sAdhavaH ? jJAtaputravacoratAH, jJAtaputraH zrIvardhamAnasvAmI, tasya vacane nissaGgatApratipAdanatatpare ratA AsaktAH keSAM sannidhiM na kurvanti tAnyAha - viDaM gomUtrAdipakkam, udbhedyaM sAmudrAdi, biMDa prAsukamudbhedyamaprAsukamityevaM dviprakAraM lavaNaM, tathA tailaM, sarpizca ghRtaM, phANitaM dravaguDaH, etacca lavaNAdyapyevaM dviprakAramanyacca rAtrau na rakSantItyarthaH 18. atha sannidhidoSamAha-loheti viDamupabheimaM loNaM tilaM sappiM ca phANiaM / na te saMnihimicchaMti nAyaputtavaorayA 18. lohassesaNuphAse manne annayarAmavi / je siA sannihiM kAme gihI pavvaie na se 19. jaM pivatthaM va pAyaM vA kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taM pi saMjamalajjaTTA dhAranti pariharaMti a 20. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lobhasya cAritra vighnakAriNazcaturthakaSAyasyaiSo'nusparza eSo'nubhAvo yaduta sannidhIkaraNamiti, yatazcaivamato manye manyante prAkRtazailyA ekavacanam, evaM tIrthakaragaNadharA AhuH anyatarAM stokAmapi yaH syAt, yaH kadAcitsannidhiM kAmayate sevate kAmI, ataH sa bhAvato gRhI gRhasthaH, nAsau pravrajitaH kasmAt ? durgatinimittAnuSThAnapravRtteH sannidhIyate narakAdiSvAtmA| neneti sannidhiriti zabdArthAta. pravrajitasya ca DhargatigamanAbhAvAditi. 19. atrAha - yadyevaM vastrAdi dhArayatAM sAdhUnAM kathaM na For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza adhya06. dIpi sannidhirityAha-jaMpIti-sAdhavo yadyapyAgamoktaM vastraM vA colapaTTAdi vA 1, pAtraM vAlAbvAdi 2. kambalaM varSAkalpAdi 3, pAdaproJchanaM rajoharaNaM 4 dhArayanti puSTAlambanavidhAnena, pariharanti ca paribhuJjate ca mUrkhArahitAH, tadapi kimartha ? saMyamalajArthaM saMyamArtha pAbAdi, tadvyatirekeNa puruSamAtreNa gRhabhAjane sati saMyamapAlanAbhAvAt, lajAyaM vastraM, tavyatirekeNAGganAdau viziSTazrutapariNatyAdirahitasya nirlajatAyA utpatteH, athavA saMyama eva saMyamalajjA, tadartha sarvameva vastrAdi dhArayantItyAdi 20. neti-yatazcaivaM tato maharSiNA zayyaMbhavena gaNadhareNa sUtra ityuktaM, itIti kiM ? jJAtaputreNa jJAtaH pradhAnaH kSAtriyaH siddhArthaH, na so pariggaho vutto nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto ia vuttaM mahesiNA 21. savvatthuvahiNA buddhA saMrakSaNapariggahe / avi appaNo vi dehami nAyaranti mamAiyaM 22. tasya putreNa vardhamAnasvAminA nAsau nirmamatvena vastradhAraNAdilakSaNaH parigraha ukto'rthataH, kasmAt ? bandhahetutvAbhAvAt, ki-| mbhUtena jJAtaputreNa ? tAiNA nAtrA, svaparatrANasamarthana, api tu kaH parigraho mahAvIreNArthataH prokta ityAha mUrchA parigraha uktaH, asatsvapi vastrAdipu laulyaM kutaH ? vandhahetutvAt. ziSyaH prAha-janu vastrAdInAmabhAvapi yadi mUchI tadA vastrAdisadbhAve sati kathaM na mUrchA ? ucyate, sAdhUnAM samyagbodhena mUrchAyA bIjabhUtasyAbodhasyopaghAtAt. 21. savvati-judrA yathAvad jJAtatatvAH sAdhavaH saMrakSaNaparigrahe saMrakSaNAya SaNNAM jIvanikAyAnAM parigrahe satyapi nAcaranti mamatvamityuktiyojanA,kena? sarvopadhinA, // 53 // For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvatra yogya kSetre kAle copadhinAgamoktana vastrAdinA, kutaH ? te parigrahe vastrAdirUpe mamatvaM na kurvantItyAha-yataste bhagavanta Atmano'pi deha Atmano dharmakAyepi mamatvamAtmIyAbhimAnaM viziSTaprativandhasaGgatiM na kurvanti vastunastattvasya jJAnAta,kibhU|nena vastrAdinA ! tiSThatu dUre tAvadanyatsarva, dehavatparigrahepi na mamatvamAtmIyAbhimAnaM viziSTapratibandhasaGgatiM na kurvanti. ||22. uktaH paJcamaH sthAnavidhiH, adhunA SaSThasthAnavidhimAha-aho iti-aho ityAzcayeM, tapaHkarma tapo'nuSThAnaM sarvatIrthakaraiva varNitaM dezitaM, kiMviziSTaM tapaHkarma ? nityamapAyasyAbhAvena guNavRddhisaMbhavAdapratipAtyeva, kiMviziSTaM tapa ityAha-yA ca vRtti aho niccaM tavo kammaM savvabuddhehiM vanni / jA ya lajjAsamA vittI egabhattaM ca bhoaNaM 23. saMti me sahamA pANA tasA aduva thAvarA / jAiM rAo apAsaMto kahamesaNiaMcare 24. / || vartanaM dehapAlanA, kimbhUtA vRttiH ? lajjAsamA lajjA saMyamastena samA sadRzI tulyA, saMyamAvirodhinItyarthaH / ca punarakaM bhaktaM bhojanamekabhaktaM dravyato bhAvatazca yasmin bhojane tattathA, tatra dravyata ekaM ekasakhyAnugataM, bhAvata eka karmabandhasyAbhAvenA dvitIyaM, tadivasa eva rAgAdirahitasya, anyathA bhAvata ekatvasyAbhAvAditi. 23. atha rAtribhojane prANAnAmatipAtasambhavena karmavandhena saha sadvitIyatAM darzayati-saMtIti-ime ete pratyakSamupalabhyamAnasvarUpAH prANinaH santi jIvA vartante, kiMviziSTAH prANinaH ? mUkSmAH zlakSNAH, ke te ? asA dvIndriyAdayaH, athavA sthAvarAH pRthivyAdayaH, yAn prANino rAtrau cakSuSA For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 54 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apazyana sAdhuH kathameSaNIyaM cariSyati bhokSyate ? asambhava eSaNIyasya rAtrau kathaM ? sattvAnAM ghAtAt. 24. evaM rAtribhojane doSaM kathayitvA grahaNagataM doSamAha - udamiti - etAnyudakArdrAdIni divA pApabhIruzcakSuSA pazyan vivarjayet, paraM rAtrau tu tatra kathaM carati saMyamasyAnuparodhena ? asambhava eva zuddhacaraNasya, kAni tAnyudakArdrAdInItyAha udakAI pUrvavat, ekagrahaNena tajjAtIyAnAM sasnigdhAdInAM grahaNaM, tathA bIjasaMsaktaM bIjena saMsaktaM mizraM tadodanAdikamiti zeSaH, athavA bIjAni pRthagbhUtAnyeva, saMsaktaM cAranAlAdyapareNa mizraM, tathA prANinaH saMpAtimaprabhRtayo mahyAM pRthivyAM nipatitAH saMbhavanti tata uda udaulaM bIasaMsattaM pANA nivaDiyA mahiM / diA tAiM vivajjijjA rAo tattha kahaM care 25. eaM ca dosaM dahUNaM nAyaputteNa bhAsiaM / savvAhAraM na bhuMjaMti niggaMthA rAibhoaNaM 26. puDhavikAyaM na hiMsAMta maNasA vayasA kAyasA / tiviheNaM karaNajoeNaM saMjayA susamAhiA 27. kArdrAdIni rAcAvanA lokanena varjayitumazakyatvena vizeSataH sAdhozcaraNAbhAvaH 25. athainamadhikAraM pUrNa kurvannAha - eamitinirgranthAH sAdhavaH sarvAhAraM caturvidhamapyazanAdikamAzritya rAtribhojanaM na bhuJjate, kiM kRtvA ? etaM pUrvoktaM prANihiMsArUpaMcazabdAdanyamAtmavirAdhanAdilakSaNaM doSaM cakSuSA dRSTvA, kiMbhRtaM doSaM ? jJAtaputreNa zrImahAvIradevena bhagavatA bhASitaM kathitaM. 26. evaM vrataSaTkaM kathitaM, atha kAyaSaTukaM kathyate, tatra pUrva pRthivIkAyamAzrityAha- puDhavIti - saMyatAH sAdhavaH pRthivIkAyaM For Private and Personal Use Only adhya0 6. // 54 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na hiMsantyAlekhanAdiprakAreNa, kena ? manasA vAcA kAyena, upalakSaNametadityAha-trividhena karaNayogena manaHprabhRtibhiH kara kAraNAnumodanArUpeNa, kiMbhUtAH saMyatAH ? susamAhitA udyuktAH. 27. atraiva hiMsAdoSamAha-puDheti-sAdhuH pRthivIkAyamAlekhanAdinA prakAraNa hiMsan tu nizcayena hinastyeva. kAnityAha-prANAn dvIndriyAdIna, kiMvidhAna ! anekaprakArAn sAna cazabdAtsthAvarAnapkAyAdIna, kiMbhUtAna prANAn ? tadAzritAn pRthivIsamAzritAn, punaH kiMbhUtAn prANAn ! cAkSuSAna puDhavikAyaM vihiMsaMto hiMsaI u tayassie / tase avivihe pANe cakkhase a acakkhusa 28. tamhA eaM viANittA dosaM duggaivaDaNaM / puDhavikAyasamAraMbhaM jAvajIvAiM vajjae 29. AukAyaM na hiMsaMti maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa saMjayA susamAhiA 30. AukAyaM vihiMsaMto hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe cakkhuse a acakkhuse31. cakSurlAhyAna kAMzcit, punaH kiMbhUtAn prANAna ? acAkSuSAn cakSurindriyeNAgrAhyAn. 28. yasmAdevaM tataH kiM sAdhunA kartavya| mityAha-tamheti-yasmAdevaM tasmAtpRthivIkAyasamAraMbhamAlekhanAdinA yAvajjIvaM sAdhurvarjayet, kiM kRtvA ? etaM pUrvoktaM doSa | H|| vijJAya pRthivyAzritajIvahiMsAlakSaNaM dUSaNaM jJAtvA, kiMbhUtaM doSaM ? durgativardhanaM saMsAravardhanam. 29. saptamasthAnavidhiruktaH, athASTamasthAnavidhiH kathyate-AukAyamiti-idaM gAthAtrayaM pRthivIkAyagAthAtrayaM yathA pUrva vyAkhyAtaM tathA vyAkhyeyaM, For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi* // 55 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navaraM tatra pRthivInAmnA, atrApkAyanAmnA 30 31 32. sAmprataM navamasthAnavidhiM kathayati - jAyeti sAdhavaH jAtatejasamatrikAyaM manaHprabhRtibhirapi jvalayitumutpAdayituM vRddhiM prApayituM necchanti, kiMbhUtaM jAtatejasaM ? pApakaM pApa eva pApakastaM kathaM ? prabhUtajIvasaMhArakArakatvAt punaH kiMbhUtaM jAtatejasaM ? tIkSNaM chedakaraNasvarUpamanyataraM zastramekadhArAdizastrarUpaM na kintu sarvato dhArazastram, ata eva sarvato'pi durAzrayaM sarvatodhAratvenAnAzrayaNIya tamhA eaM viANittA dosaM duggaivaDaNaM / AukAyasamAraMbhaM jAvajIvAI vajjae 32. aM na icchaMta pAvagaM jaliittae / tikkhamannayaraM satyaM savvao vi durAsayaM 33. pAI paDaNaM vA vi uTTaM aNudisAmavi / ahe dAhiNao vA vi dahe utarao vi a 34. bhUNamesamAghAo havvavAho na saMsao / taM paIvapayAvaTTA saMjayA kiMci nArabhe 35. mityarthaH 33. etadeva spaSTaM kurvannAha - pAiNamiti - abhiriti zeSaH / prAcyAM pazcimAyAM dizi, Urdhvam, 'aNudisAmavi' saptamyarthe SaSThI, adha ityadhodizi bhasmasAtkaroti, sarvAsu dikSu vidikSu ca jIvasaMhAraM karotItyarthaH 34. yata bhUANamiti-bhUtAnAM sthAvaratvasAnAmeSa havyavAho vahnirAghAto na saMzayaH evameva tadAghAta eveti bhAvaH, tataH kAraNAtsaMya For Private and Personal Use Only pUrvasyAM dizi tathA pratIcyAM punardakSiNatazvApi, dAhyaM vastu dahati evaM tataH kiM kartavyamityAha - adhya0 6. // 55 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir All tAstaM varjAi pradIpArtha prakAzakaraNAya pratApanArthaM ca zItanAzAya kiJcitsaGghaTTanAdinApi nArabhante sAdhudharmanAzanabhItyA. 35.17 bhayasmAdevaM tataH kiM kartavyamityAha-toti-pUrvavaduktilApanikA arthazca kAryaH, navaramanikAyanAma grAhyam. 36. iti nava masthAnavidhiH kathitaH, atha dazamasthAnavidhiH kathyate-ANilasseti-buddhAstIrthakarA anilasya vAyukAyasya samArambham vyajanAdibhiH karaNaM tAdRzamanikAyasamArambhasadRzaM manyante jAnanti, tathaivaM vAyukAyasamArambhaM sAvadyabahulaM pApabhUyiSThamiti tamhA eaMviANittA dosaM duggaivar3aNaM / teukAyasamAraMbhaM jAvajIvAiM vajae 36. aNilasya samAraMbha buddhA mannaMti tArisa / sAvajabahulaM ceaM neaM tAihiM seviaM37. tAliaMTena patteNa sAhAvihuaNeNa vA / na te vIiumicchaMti veAvaUNa vA paraM 38. jaM pi vatthaM va pAyaM vA kaMbalaM pAyapuMchaNaM / na te vAyamuIranti jayaM pariharanti a 39. kRtvA sarvakAlameva na enaM tAdRgbhirjIvarakSAkArakaiH sAdhubhiH sevitamAcaritamiti manyante buddhA eva. 37. etadeva spaSTIkurva-| vAha-tAliamiti-te sAdhavastAlavRntena patreNa zAkhAvidhUnanena vA kRtvAtmanAtmAnaM vIjituM necchanti,nApi tAlavRntAdibhiH parairAtmAnaM vIjayanti, nApi vIjayantaM paramanumanyante, tAlavRntAdInAM svarUpaM yathA SaDjIvanikAyAM vyAkhyAtaM tathA jJeyam. 38. athopakaraNAdyA virAdhanA bhavati tAM pariharannAha-jaMpIti-yadapi vastraM vA pAtraM vA kambalaM vA pAdaproJchanaM vA, eteSAM pUrva For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza* dIpi* // 56 // www.kobatirth.org vyAkhyAtArthAnAM yaddhamapakaraNaM, tenApi dharmopakaraNena te sAdhavo na vAtamudIrayanti, kayA ? ayatanayA pratikriyayA, kintu yataM pariharanti paribhogaparihAreNa dhAraNaparihAreNa ca 39, yata evAyaM susAdhuvarjito'nilasamArambhaH tataH kiM kArya tamhA evaM viANittA dosaM duggaivaDUNaM / vAukAyasamAraMbhaM jAvajIvAiM vajjae 40. vasaI na hiMsaMti maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajAeNaM saMjayA susamAhiA 41. vasaI vihiMsaMto hiMsaI a tayassie / tase a vivihe pANe cakkhuse a acakkhuse 42. tamhA eaM viANittA dosaM duggaivaDDhaNaM / vaNassaisamAraMbhaM jAvajIvAI vajjae 43. tasakAyaM na hiMsAMta maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM saMjayA susamAhiA 44. tasakAyaM vihiMsaMto hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe cakkhuse a acakkhuse 45. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mityAha tamheti pUrvavat, navaraM vAyukAyanAma grAhyam. 40 evamukto dazamasthAnavidhiH, athaikAdazasthAnavidhiH kathyatevaNassaimiti - etaddvAthAtrayavyAkhyAnamapi pUrvavad jJeyaM, navaraM vanaspatinAma grAhyam. 41 42 43. atha dvAdazasthAnavidhirucyate- taseti etadgAthAttrayasyApi vyAkhyAnaM pUrvavat kArya, navaraM trasanAma grAhyam 4445. 46. ityukto dvAdaza For Private and Personal Use Only adhya0 6 // 56 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAsthAnavidhiH, tatpratipAdanena kAyaSaTkaM kathitaM, kAyaSaTakakathanena sAdhUnAM mUlaguNA uktAH, adhunA mUlaguNAnAM vRtibhUtA ye| uttaraguNAsteSAM pratipAdanAvasaraH-jAimiti-te cottaraguNA akalpAdayaH SaT, tatrAkalpo dvividhaH-ziSyakasthApanAkalpoDakalpasthApanAkalpazca, taba yena navInaziSyeNa piNDaniyuktyAdi paThitaM nAsti sa AhAradoSAnna jAnAti, tenAnIta AhArapiNDo grahItuM sAdhUnAmakalpaH, sa ziSyakasthApanAkalpaH, akalpasthApanAkalpaM tu sUtrakAra Aha-yAni catvAryabhojyAni saMyamasya tamhA eaM viANittA dosaM duggaivaDaNaM / tasakAyasamAraMbhaM jAvajIvAI vajae 46. jAiM cattAri bhujAI isiNA hAramAiNi / tAiM tu vivajaMto saMjamaM aNupAlae 47. piMDaM sijaM ca vatthaM ca cautthaM pAyameva ya / akappina icchijjA paDigAhija kappiaM48. je niAgaM mamAyaMti kIamuddesiAhaDaM / vahaM te samaNujANaMti ia uttaM mahesiNA 49. || nAzakAritvena sAdhUnAmakalpanIyAnyAhArAdIni AhArazayyAvastrapAtrarUpANi, tAni tu sAdhurvivarjayet, saMyama saptadazaprakAramanu pAlayet, akalpanIyasyAhArAdicatuSTayasyAtyAge saMyamasyAmAvo bhavet. 47. athaitadeva spaSTaM kurvannAha-piMDamiti-sAdhuH piNDaM zayyAM ca vastraM caturthaM pAtrameva ca, etaccatuSTayaM prakaTArtham akalpikaM necchet,kalpikaM tu yathocitaM pratigrahIyAditi vidhiH. 48athAkalpike doSaM kathayati-je iti ye. kecana dravyaliGgino niyAgaM nityamAmantritapiNDaM mamAyaMti pratigRhNanti,punaH For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza dIpi0 // 57 // www.kobatirth.org kItamA~ddezikamAhRtaM ca gRhNanti, te vadhaM sthAvarAdijIvaghAtamanujAnanti dAtuH pravRtteranumodanena, kenedaM kathitamityAha - ityuktaM maharSiNA mahAmuninA zrI vardhamAnasvAminA 49 yasmAdevaM tasmAtkiM kartavyamityAha - tamheti- tasmAtkAraNAnnirgranthAH sAdhavo'zanAdikaM caturvidhamapi sadoSaM krItama, audezikam, AhataM ca varjayanti kiMbhUtA nirgranthAH 1 sthitAtmAnaH sthito nizcalatvenAtmA dharme yeSAM te sthitAtmAnaH saMyamaikajIvina ityarthaH ukto'kalpaH, akalpakathanAcca trayodazaH sthAnavidhira tamhA asaNapANAI kI amuddesiAha / vajjayaMti ThiappANo niggaMthA dhammajIviNo 50. kaMsesa kaMsapAe kuMDamosu vA puNo / bhuMjaMto asaNapANAI AyArA paribhassai 51. sIodagasamAraMbhe mattadhoaNachaDDaNe / jAI chaMnaMti bhUAI diTTho tattha asaMjamo 52. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pyuktaH. 50 idAnIM caturdazasthAnavidhimAha- kaMsesviti-sAdhurAcArAtsAdhusambandhinaH paribhrazyati, bhraSTAcAro bhavati, kiM kurvan sAdhuH ? azanapAnAdikamanyadoSarahitamapi bhuJjAnaH keSu bhAjaneSu bhuJjAna ityAha -- kAMsyeSu kaTorikAdiSu, punaH kAMsyapAtrISu tilakAdiSu, kuNDamodeSu hastinaH pAdAkAreSu mRnmayAdiSu bhuJjAnaH 51. kathaM teSu bhuJjAno bhraSTAcAro bhavedityAha - sIo iti gRhibhAjanaM kAMsyAdikaM tatra bhojane bhojanakartuH sAdhoH kevalinA so'saMyamo dRSTaH, sa kaH ? yAni tatra | bhUtAnyapkAyAdIni chidyante hiMsyante, ka ? zItodakasamArambhe sacetanenodakena bhAjanasya dhAvanArambhe kSAlanArambhe, kathaM ? For Private and Personal Use Only adhya0 6. // 57 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAMsyAdibhAjaneSu zramaNA bhIkSyante, athavA zramaNaireSu bhuktamiti heto janakSAlanaM kurvanti gRhasthAH, punaH kutra ? mAtrakadhAvanAjjhane,kuNDamodakAdipu bhAjaneSu kSAlanajalatyAge'saMyamo bhavet.52.paccheti-punaH kiJca nirgranthAH sAdhava etadarthaM pazcAtkarmapuraH karmaparihArArtha gRhibhAjane kAMsyAdike na bhuJjate, kathaM ? yataH pazcAtkarma puraHkarma ca dharmavatAM sAdhUnAM na kalpate, pazcAtkarmapuraH karmabhAvastu uktavadityeke. anye vevaM dhyAkhyAnayanti-bhuJjantu tAvatsAdhavo vayaM tu pazcAgokSyAma iti pazcAtkarma, tasmAdvi pacchAkammaM purekammaM siA tattha na kappai / eamaTuM na bhuMjata niggaMthA gihibhAyaNe 53. AsaMdIpaliaMkesu maMcamAsAlaesu vA / aNAyAraamajjANaM Asaittu saittu vA 54. nAsaMdIpaliaMkesu na nisijjA na pIDhae / niggaMthA paDilehAe buddhavRttamahihagA 55. parItaM tu puraHkarma iti. 53. gRhibhAjanadoSa uktaH, tasyAbhidhAnAccaturdazasthAnavidhirapyuktaH, sAmprataM paJcadazasthAnagata vidhimAha-AsandIti-AsandI paryaDkaH maJcazva, ete vayo'pi prasiddhAH, AzAlakastu sarvAgasamanvita AsanavizeSaH, pateSvAsitumupaveSTuMsvaptuM vA nidrA kartu vA AryANAM sAdhUnAmanAcaritaM, kathaM ? suSiradoSAt. 54. atraiva sthAne pavAdamArgamAhavAsamiti-nirgranthAH sAdhavo nAsandIparyayoHna niSadyAyAmekAdikalparUpAyAM, na pIThake vetramayAdau, cakSurAdinA apratyu 1 bhuatAmiti sAdhuH / 2 bhozyAmaha iti yuktam / For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deza adhya06. || pekSya niSIdanAdi na kurvantIti vaakyshessH| kiMbhRtA nirgranthAH? buddhottAdhiSThAtAraH, buddhanatIrthakareNa yatkathitamanuSThAnaM tatra tatpa- dIpi. rAH, iha cApratyupekSiteSvAsandIparyaRSinadyAdipITheSu niSIdanasya niSedhAddhamakathAdau rAjakulAdau pratyupekSiteSu niSIdanAdi kurvartyapi, anyathA apratyupekSiteSviti vizeSaNasyAmilanaM syAt. 55. atraiva doSamAha-gambhIreti-pate AsandIparyaDkama-1 // 58 // zcAdayaHgambhIravijayAH, gambhIro'prakAzo vijaya Azrayo yeSAM te gambhIravijayA aprakAzAzrayAH prANinAM bhavanti, tena prANina eteSu duSpratyupekSyA bhavanti, pIjyante ca teSAmupavezanAdinA, tenaitadartha sAdhubhirAsandhAdayo vivarjitAstyaktAH. 56.] gambhIravijayA ee pANA duppddilehgaa| AsaMdI paliaMko a eama vivajiA 56. goaraggapavissa nisijjA jassa kppi| imerisamaNAyAraM Avajjai abohi 57. vivattI baMbhacerassa pANANaM ca vahe vaho / vaNImagapaDigghAoM paDikoho agAriNaM 58. uktaH paryaGkasthAnavidhiH, tasya kathanena paJcadazasthAnamapyuktaM, atha SoDazasthAnamucyate-goareti-gocarAgrapraviSTasya bhikSArtha praviSTasya sAdhorniSadyA kalpate, gRha eva niSIdanaM samAcarati yaH sAdhuritibhAvaH sa sAdhuH khalvevamIdRzaM vakSyamANalakSaNamanA- cAramApadyate prAmoti. kiMbhUtamanAcAram ! abodhikama, abodhirmithyAtvaM tadeva phalaM yasya sa tam. 57. tamevAnAcAramAha-vivattIti-gRhasthagRhe niSadyAkaraNa ete'nAcArA iti sambhAvanayA brahmacaryasya vipatti zo bhavati,kutaH AjJAkhaNDanadoSAt prA na // 58 // For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org NinAM ca vadhe vadho bhavati / tathAsambandhAdAdhAkarmAdikaraNena. tathA vanIpakapratighAto bhavet / tadAkSepeNAditsAbhidhAnAdinA ca punaragAriNaH:pratikrodho bhavet / tatsvajanAnAM niSadyAyAstasyAzca tathAkSepadarzanena. 58, aguttIti- tathA punaH kiM bhavet ? sAdhostathA niSadyAkaraNena brahmacaryasyAguptirbhavet, punarutphullagallalocanAyA anubhUtaguNAyAH striyAH sakAzAcchaGkA bhavati, tataH kuzIlavardhanaM sthAnamuktena prakAreNAsaMyamavRddhikArakaM dUrataH parivarjayetparityajetsAdhuH 59. atha sUtreNApavAdamAha - tinheti-trayANAma vakSyamANAnAM madhye'nyatarasyaikasya yasya gocarapraviSTasya gRhasthagRhaniSadyA kalpate, aucityena tasya niSadyAyAH sevane na agutI baMbhacerassa itthIo vA vi saMkaNaM / kusIlavaDaNaM ThANaM dUrao parivajjae 59. tinhamannayarAgassa nisijjA jassa kappaI / jarAe abhibhUassa vAhiassa tavassiNo 60. vAhio vA arogI vA siNANaM jo u patthae / vukaMto hoi AyAro jaDho havai saMjamo 61. doSa iti vAkyazeSaH, kathaM punaH kalpata ityAha- jarayAbhibhUtasyAtyantaM vRddhasya, tathA vyAdhitasya rogavato'tyantamasamarthasya, tathA tapasvino vikRSTakSapakasya, prAya ete bhikSATanaM na kAryante, paramAtmalabdhikAdyAstu bhikSATanaM kurvanti, tadviSayaM caitat sUtraM, tata eteSAM prAyo doSA na sambhavanti, pariharanti ca vanIpakapratighAtAdIni. 60. ukto niSadyAsthAnavidhiH, tasya kathanAcca SoDa zasthAnamapyuktam, atha saptadazasthAnamAha-vAhIti - yastu sAdhuH snAnamaGgaprakSAlanaM prArthayate sevate, tena sAdhunAcAro bAhyatapo Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie www.kabalirth.org deza dIpi0 rUpo vyutkAnto bhavati, katham ? asnAnaparISahasyAsahanAt, punaH saMyamaH prANirakSaNAdikaH jahaH parityakto bhavati, kasmAt / / apkAyAdivirAdhanAt, kiMbhUtaH sAdhuH ? vyAdhito vA vyAdhigrasto vA,punararogI vA rogarahito vA, kenApi snAnaM na kartavya|mityarthaH // 61 // prAsukasthAnena kathaM saMyamaparityAga ityAha-saMtIti-santyete pratyakSamupalabhyamAnAH sUkSmAH zlakSNAH prANino dIndriyAdayaH, kAsu ? ghasAsu suSirabhUmiSu ca, punarbhilagAma tathAvidhabhUmirAjISu, ke ? yAn sUkSmaprANAn svAnaM kurvan snAna saMtime suhumA pANA ghasAsu bhilagAsu a| je abhikkhU siNAyaMto viaDeNuppilAvae 62. tamhA te na siNAyaMti sIeNa usiNeNa vA / jAvajIvaM vayaM ghoraM asiNANamahigA 63. siNANaM aduvA kakaM luddhaM paumagANi a / gAyassuvvaTTaNaTThAe nAyaranti kayAi vi 64. jalojjhanakriyayA vikRtena prAsukena jalenoplAvayati, tathA ca sati prANivirAdhanA bhavet, tatazca saMyamaparityAgaH 62. atha nigamayannAha-tamheti-yasmAdevaM doSA uktAstasmAtte sAdhavo na snAnaM kurvanti, kena kRtvA ? zItodakena vA uSNodakena vA, prAsukAprAmukena vetyarthaH, yataste sAdhavo yAvajjIvamAjanma ghoram duranucaramasnAnamAzritya vratamadhiSThAtAraH, asyaiva vratasya kartAraH 63. siNANamiti-snAnaM pUrvoktam, athavA kalkaM candanAdi, lodhaM gandhadravyaM, padmakAni ca kuGkumakesarANi, caza-IN For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bdAdanyadapyevaMvidhaM gAtrasyodartanArthamudvartananimittaM kadAcidapi yAvajIvameva sAdhavo nAcaranti 64. uktaH snAnavidhiH, tasya / kathanena saptadazasthAnamapyuktaM, sAMpratamaSTAdazaM sthAnamucyate zobhAvarjananAma-nagiNeti-zobhAyAM doSo nAsti, yato'laGkRtazcApi dharmamAcaredityAdi vacanAditi parAbhiprAyamAzaikyAha-evaMvidhasya sAdhovibhUSayA zobhayA ki kArya ? na kiJcidityarthaH, kiM bhUtasya sAdhoH ! namasya vApi kucailavato'pyupacAranagrasya, nirupacaritananasya vA jinakalpikasyati sAmAnyaviSayameva sUtra, tathA muNDasya dravyato bhAvatazca, punardoSaromanakhavataH, kakSAdiSu dIrghanakhavato jinakalpikasya, itarasya tu pramANa nagiNassa vA vi muMDassa dIharomanahasiNo / mehuNAo uvasaMtasya kiM vibhUsAi kAriaM 65. vibhUsAvattiaMbhikkhU kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsArasAyare ghore jeNaM paDai duruttare 66. vibhUsAvattiaM ceaM buddhA mannati taarisN| sAvajaM bahulaM ceaM neyaM tAIhiM seviaM67. yuktA eva nakhA bhavanti, punamaithunAdupazAntasyoparatasyati. 65. itthaM prayojanasyAbhAvaM kathayitvApAyamAhaKa vibhUseti-sAdhustatkarma vanAti, kiMbhUtaM karma ! vibhUSApratyayaM vibhUSAnimittaM, punaH kiMbhUtaM karma ? cikkaNaM dAruNaM, taki ? yena karmaNA sAdhuH saMsArasAgare bhavasamudre patati, kiMbhUte saMsAre! ghore raude, punaH kiMbhUte saMsAre! duruttArokuzalAnubandhatotyantadIce. 66. evaM bAhyavibhUSAyAmapAyamuktvA saGkalpavibhUSAyAmapAyamAha-vibhUseti-buddhAstIrthakarA evaMvidhaM cetastA For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya06. daza dIpi // 6 // dRzaM mamyante, raudaM karmabandhahetubhUtaM vibhUSAkriyAsadRzaM jAnanti, kiMbhUtaM cetaH 1 vibhUSApratyayaM vibhUSAnimittaM, ko'rthaH, evaM ca | yadi mama vibhUSA sampadyata iti tatpravRttamityarthaH, sAvadyabahulaM caitadAtadhyAnenAnugataM ceto netthambhUtaM trAtRbhirAtmArAmairAyaH sAdhubhiH sevitamAcaritaM, kuzalacittatvAtteSAM sAdhUnAm 67 uktaH zobhAvarjanAsthAnavidhiH, tasyAbhidhAnena cASTAdazapadamapyuktam, aSTAdazapadakathanena cottaraguNA uktAH, sAmpratamuktaphaladarzanenopasaMhAramAha-khavaMtIti-ya evaMvidhAH sAdhava AtmAnaM jIvaM tena cittayogenAnupazAntaM zamayojanena kSapayanti, kiMbhRtAH sAdhavaH ? amohadarzinaH, amohaM ye pazyantItyarthaH, ta eva khavaMti appANamamohadaMsiNo tave rayA saMjamaajave gunne| dhuNaMti pAvAiM purekaDAiM navAI pAvAI Kal na te karaMti 68.saovasaMtA amamA akiMcaNA savijavijANugayA jsNsinno| uuppasanne vimaleva / __caMdimA siddhiM vimANAiM urvati tAiNoti bomi 69. dhammatthakAmajjhayaNaM chaThaM. kal vizeSyante, punaH kimbhUtAH sAdhavaH ? tapasyanazanAdilakSaNe ratA AsaktAH, kimbhUte tapasItyAha-saMyamArjavaguNe saMyamAjave guNo yasya tapasastasmin saMyamaRjubhAvaguNapradhAna ityarthaH ta evaMbhUtAH sAdhavaH pApAni dhunvanti kampayanti, kiMbhUtAni pApAni ? 'purekaDAI purAkRtAni janmAntareSUpArjitAni, punaste sAdhavo navAni pApAni na kurvanti, tathApramattatvAditi.68. kiJca-saoveti-tAiNotti bAtAraH, svasya parasya cApekSayA sAdhavaH siddhi muktiM vrajanti, tathA kepi sAdhavaH zeSa // 6 // For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmANo vimAnAni saudharmAvataMsakAdInyupayAnti sAmIpyena gacchanti, kiMviziSTAH sAdhavaH 1 sadopazAntAH sarvakAlameva krodharahitAH, punaH kiM0 sAdhavaH ? amamAH sarvatra mamatvazUnyAH punaH kiM0 sAdhavaH ? akiJcanA hiraNyAdidravyeNa mithyAtvAdibhAvena ca kiJcanena muktAH punaH kiM0 sAdhavaH ? svAtmIyA vidyA svavidyA paralokopakAriNI kevalazrutarUpA, svavidyA cAsau vidyA ca svavidyavidyA, tayA svavidyavidyayA anugatA yuktAH, na punaH paravidyayA ihalokopakAriNyA, punaH kiM0 sAdhavaH 1 yazasvinaH, zuddhena paralokasambandhinA yazasA sahitAH kiM0 sAdhavaH ? Rtau prasanne pariNate zaratkAatha vAkyazuddhayAkhyaM saptamamadhyayanaM prArabhyate / caunhaM khalu bhAsANaM parisaMkhAya pannavaM / dunhaM tu viNayaM sikkhe do na bhAsijja savvaso 1. lAdau vimala iva candramAH, candramA iva vimalA ityevakalpAste bhAvamalarahitA ityarthaH, bravImIti pUrvavat 69 iti dazavekAlikasUtre dharmArthakAmAkhye SaSThe'dhyayane zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitA zabdArthavRttiH samAptA. 6. caunhamiti - vyAkhyAtaM dharmArthakAmakathA nAmakaM SaSThamadhyayanam, atha vAkyazuddhinAmakaM saptamamadhyayanaM vyAkhyAyate, asyAdhyayanasya pUrvAdhyayanenAyaM sambandhaH - pUrvAdhyayana evamuktaM, gocarIpraviSTasya sAdhoH kenApi pRSTuM tvaM svakIyamAcAraM kathaya ? tadA tena svAcAraM jAnatApi mahAjanasamakSaM vistaratastatraiva na vaktavya AcAraH, kintUpAzraye guravaH kathayiSyantIti vaktavyam, iha saptame'dhyayane For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nika adhya07 dIpi0 daza0 tu upAzrayagatenApi tena guruNA vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacanena kathayitavyamityetaducyate-uktaM ca-"sAvajaNavajANaM vayaNANaM jo na yANai visesaM / vottuMpi tassa na khamaM kimaGga puNa desaNaM kAuM 1." ityanena sambandhenAyAtamidamadhyayanaM. tava sUtraM, prajJAvAn buddhimAn sAdhuAbhyAM satyAsatyAmRSAbhyAM bhASAbhyAM vinayaM zuddhaprayogaM zikSeta jAnIyAt, turavadhAraNe, | dAbhyAmevAbhyAM tatra vinaya iti ko'rthaH ? vinIyate'nena karma iti vinayastaM vinayaM, punaDhe asatyAsatyAmRSe na bhASeta sarvazaH sarveH prakAraiH ? kiM kRtvA ? catasRNAM bhASANAM satyAdInAM parisaMkhyAya sarvaiH prakArAtvA, kiM ? svarUpamiti zeSaH khalu-IN zabdo'vadhAraNArthe, bhASAcatuSTayamevAsti, nAnyA bhASA vartate. 1. vinayamevAha-jati-prajJAvAn buddhimAna sAdhustAM bhASAM na jA a saccA avattavvA saccAmosA a jA musA / jA a buddhehiM nAinnA na taMbhAsija pannavaM 2. asaccamosaM saccaM ca aNavajamakakkasaM / samuppehamasaMdiDha giraM bhAsija pannavaM 3. |bhASeta, na itthaMbhUtAM vAcamudAharet, to kAmityAha-yA ca satyA bhASA sA yadArthatattvamagIkRtyAvaktavyA sAvadyatvenAnuccAra-1 paNIyA, yathA amutra sthitA pallAti kauzikanAmatApasabhASAvata, "tatsatyamapi na brUyAtparapIDAkaraM vacaH / tatsatyasya prasApadena koziko narakaM gataH 1." yA ca satyAmRSA sApyavaktavyA na vaktavyA, yathA 'daza dArakA jAtAH, mRSA ca bhASA saMvaiva na vaktavyA, yA ca bhASA buTTaistIrthakarairgaNadharaizca nAcIrNA, asatyAmRSA AmantraNyAjJApanyAdilakSaNA avidhipUrvakaM kharAdinA prakAreNa tAmapi na bhASeta, iti gAthArthaH 2. yathAbhUtA ca bhASA na vAcyA soktA, atha yathAbhUtA vAcyA tAmAha-asacceti // 61 // For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prajJAvAna buddhimAna, kA ? sAdhuH, evamasatyAmRSAmuktalakSaNAM giraM bhASAM bhASeta, brUyAt, kiMbhUtAM giram ? satyAm iyaM ca bhASA sAvadyApi karkazApi bhavatyata Aha, kiMbhUtAM giram ? anavadyAma, avayaM pApaM tena rahitAM puna: kiMbhUtAM giram / akarkazA kaThoravacanarahitA, kiM kRtvA bhASeta ? samutprekSya svasya parasya copakArakAriNIti buddhayA paryAlocya, punaH / kiMbhUtAM giram ? asandigdhAM spaSTAM tatkAlaM pratipattihetum 3.: sAmprataM satyAmRSAbhASApratiSedhArthamAha-eamiti-dhIrI buddhimAna sAdhurataM cArtha pUrva pratiSiddhaM sAvadyakarkazavacanaviSayaM caitajAtIyametatsadRzaM prAkRtatvAdyastu nAmayati zAzvatam, eaMca aTThamannaM vA jaMtu nAmei sAsayaM / sa bhAsaM saccamosaM ca taM pi dhIro vivajjae 4. vitahaM pitahAmuttiM jaM giraM bhAsae nro| tamhA so puTTo pAvaNaM kiM puNaM jo musaM vae 5. atra ya evaM kazcidoM nAmayati, ko'rthaH ? ananuguNaM karoti, ko'rthaH ? mokSamanukUlaM na karoti, sa zAzvataM mokSamAzritya pUrvoktabhASAbhASakatvenAdhikRto bhASAM satyAmRSAmapi pUrvoktAm, apizabdAtsatyApi yA tathAbhUtA, tAmapi bhASAM vivarjayet. 4.sAmprataM mRSAbhASAyAH saMrakSaNArthamAha-vitahamiti-yo naro vitathamasatyaM tathAmUrtyapi kathazcittasvarUpaM vastu puruSanepathyasthitavanitAdyapyaGgIkRtya yAM giraM bhASate, yayeyaM strI Agacchati gAyati vetyAdirUpAm, asAvapi narastasmAdbhASaNAdevabhUtAdbhASaNAt pUrvameva bhASaNAbhisandhikAle pApena karmaNA spRSTo baddhaH kiM punaryo mRpA prANaghAtakAriNIM vAcaM vadeta, sa For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 62 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaktAtizayena pApakarmaNA baddhyata ityarthaH 5. punaH kIdRzI bhASAM sAdhuna vadedityAha - tamheti yasmAdvitathaM tathAmUrtyapi vastvaGgIkRtya bhASamANo baddhayate pApakarmaNA, tasmAdvayaM gamiSyAma eva zva ito'nyatra vakSmAma eva zvastattadauSadhanimittamamukaM vA, no'smAkaM vasatyAdi kArya bhaviSyatyeva, ahaM cedaM locAdi kariSyAmi niyamena, eSa vA sAdhurasmAkaM vizrAmaNAdikaM kariSyatyeva. 6, tarhi kiM kartavyamityAha - evamiti - dhIraH paNDitaH sAdhurevamAdyA yA bhASA, AdizabdAtpustakaM te dAsyAmyevetyAdigrahaNam, eSyatkAle bhaviSyatkAlaviSayA bahuvighnatvAnmuhUrtAdInAM zaGkitA kimidamitthameva bhaviSyatyutAnyathetyanizci tamhA gacchAmo vakkhAmo amugaM vA Ne bhavissai / ahaM vA NaM karissAmi eso vANaM karissai 6. evamAi u jA bhAsA esakAlaMmi saMkiA / saMpayAiamahe vA taM pi dhIro vivajjae 7. aiaMmi a kAlammi pccuppnnnnmnnaage| jamahaM tu na jANijA evameaM ti no vae 8. tagocarA, tathA sAmpratAtItArthayorapi yA zaGkitA, sAmpratArthe strIpuruSayoranizcaye satyeSa puruSa iti atItArthe'pyevameva balIvardatattryAdyanizvaye tadA gaurasmAbhirdRSTa iti yApyevaMbhUtA bhASA zaGkitA, tAmapi vivarjayet, tathAbhAvanizcayAbhAvena vyabhicArato mRSAtvasyopapattervinato gamanAdau gRhasthamadhye lAghavAdiprasaGgAtsarvameva sAvasaraM vaktavyamiti rahasyam 7. aIamiti - punaH kiJca sAdhuritIte ca kAle, tathA pratyutpanne vartamAne'nAgate ca kAle yamartha tu na jAnIyAtsamyageva For Private and Personal Use Only adhya07. // 62 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie mayamiti, tamarthamaGgIkRtyaivametaditi na vadena brUyAt, ayamajJAtasyArthasya bhASaNe niSedha uktaH 8. aiaMmItisAdhuratIte kAle ca pratyutpannenAgate yatrAthai zaGkA sandeho bhavettaM zaGkitamarthamAzrityaivametaditi nizcayaM na vadeta, ayamapi niSedhaH zaGkitasya bhASaNe pratiSedharUpaH 9. tarhi kIdRzaM vacanaM vadedityAha-aiaMmIti-sAdhuratIte ca kAle, pratyutpanne vartamAnakAle, anAgate ca kAle yadarthajAtaM niHzaGkitaM zaGkArahitaM. nissandehaM bhavet, tuzabdAdyaniSpApaM ca bhavet, tadevametaditi aiaMmi a kAlaMmi paccuppaNNamaNAgae / jattha saMkA bhave taM tu evameaMti no vae 9. aimi a kAlaMmi paccuppaNNamaNAgae / nissaMkiaM bhave jaMtu evameaMta nidise 10. taheva pharusA bhAsA gurubhuuovghaainnii| saccA vi sA na vattavvA jao pAvassa Agamo 11. taheva kANaM kANatti paMDagaM paMDagatti vA / vAhi vA vi rogitti teNaM coratti no vae 12. nirdizet, anye tvAcAryA itthaM vadanti, stokaM stokamiti parimitayA vAcA nirdizet. 10. punaH kIdRzI bhASAM na vadedityAha-taheti-tathaiva sAdhunA paruSA kaThorA bhASA bhAvasneharahitA na vaktavyA, punaryA kiMbhUtA bhASA ? gurubhUtopaghAtinI meM bahuprANaghAtakAriNI bhavati, sAsarvathA satyApi vAdyArthatayA bhAvamaMgIkRtya yathA kazcitkacikulaputratvena pratItastaM pratyaya dAsa iti na vadet, yato yasyA bhASAyAH sakAzAtpApasyAgamo bhavet, punaH kIdRzI bhASAM na vadedityAha-taheveti-sAdhusta. For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 63 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thaiva kANaM bhinnAkSaM puruSaM pratyayaM kANa iti no vadet, tathA paNDakaM pratyayaM paNDako napuMsaka iti no vadet, tathA vyAdhimantaM pratyayaM rogIti no vadet, tathA stenaM cauraM pratyayaM caura iti no vadet. kutaH ? aprItilajjAnAzasthirarogabuddhivirAdhanAdidoSA anukrameNa bhavanti. 11. 12. tataH kiM kartavyamityAha - eeNeti - prajJAvAn buddhimAn sAdhustamartha na bhASeta, kiMbhUtaH sAdhuH ? buddhimAn AcArabhAvadoSajJaH, AcArabhAvasya doSAn jAnAtItyAcArabhAvadoSajJaH, tamartha kaM ? yenaitenAnyena vA uktena kathitenArthena kenacitprakAreNa paro'nya upahanyate pIDAvAn bhavati. 13. punaH sAdhuH kIdRzIM bhASAM na bhASeta ityAha-taheveti buddhimAna eeNaNa aNaM paro jeNuvahammai / AyArabhAvadosannU na taM bhAsina pannavaM 13. tava hole golitti sANe vA vasulitti a / dummae duhae vA vi nevaM bhAsijja pannavaM 14. ejie vA ammo mAusiatti a / piussie bhAyaNijjatti dhUe NattuNiatti a 15. sAdhustathaiva tAM bhASAM na bhASeta, tAM kAmityAha-hola 1 gola 2 iti, zvA 3 vasula 4 iti imaka 5 iti, durbhaga iti, iha |holAdizabdAstattaddezeSu prasiddhaniSThuratAdivAcakA aprItyutpAdakAzca, atasteSAM pratiSedhaH proktaH 14. iti strIpuruSayoH sAmAnyena bhASaNaniSedhaH kRtaH, atha striyamAzrityAha- ajjie iti / sAdhuretAni vacanAni na vadet, tAni kAni tadAha- he Arthike, he prArthike, vA he aMba, he mAtRSvasaH, he pitRSvasaH, he bhAgineya, he duhitaH, he napti, etAni vacanAni striyA AmantraNe For Private and Personal Use Only adhya0 7 // 63 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vartante tatraiSAM zabdAnAmarthastvevaM tatra mAtuH pituryA mAtA sA ArthikA, tasyA api mAtA anyA sA prArthikA, anyeSAM padArtha : sugama eva. 15. hala iti - punaH kiJca sAdhuH striyaM prati naivaM holAdizabdairAlapet. katham? evamAlapanaM kurvataH sAdhoH | svagarhatatpradveSavacanalAghavAdayo doSA bhavanti, ke te holAdizabdA ityAha- pUrva ye uktAH punaH hale hale ityevamanne iti, tathA bhaTTe svAmini, gomini, hole, gole, vasule, iti, etAnyapi nAnAdezApekSayA strINAmAmantraNavacanAni gauravakutsAdigarbhANi vartante. 16. athaivaM pUrvoktaprakAreNAlapanaM na kuryAttarhi kathaM kuryAdityAha -- nAmeti-sAdhurnAmadheyena nAnaiva hale halitti annitti bhaTTe sAmiNi gomia / hole gole vasulitti itthiaM nevamAlave 96. nAmadhijjeNa NaM bUA itthIgutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjhaM Alavijja lavijja vA 17. ajae pajae vA vi bappo culla piutti a / mAulA bhAiNija tti putte NattuNiatti a 18. kacitkAraNe etAM striyaM brUyAdyathA he devadatte iti, atha nAmno'smaraNe gotreNa vA brUyAt striyaM yathA he kAzyapagotre iti, paraM yathAyogyaM yathArhamabhigRhya vayodezaizvaryAdyapekSayA guNadoSAnAlocya tadAlapet lapedA, iSatsakRdvA lapanamAlapanaM, lapanaM vAraMvAram, ato'nyathA, tatra ca yA vRddhA madhyadeze IzvarA dharmapriyA anyathocyate dharmazIlA ityAdinA, anyathA ca yathA na lokopaghAta iti. 17. uktaH striyamadhikRtyAlapananiSedho vidhizva sAmprataM puruSamadhikRtyAha--ajjae iti / sAdhuriti naM For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya07. daza dIpi0 vadet, itIti kiM ? Aryaka: prAryakazcApi, vappaculakapitati ca, tathA mAtula bhAgineyeti, putra naptA iti ca, iha bhAvArthaH striyAmiva draSTavyaH, navaraM cullavappaH pitRvyo'bhidhIyate. 18. hebhaviti-kizca he anna ! he bhaTTa ! he svAmin ! he holAhe gola! Nehe vasuleti sAdhuH puruSaM naivamAlapediti. 19. yadi naivamAlapettarhi kathamAlapedityAha-nAmeti / vyAkhyA pUrvavat, navaraM puruSA bhilApenArthayojanA kAryA. 20. uktaH puruSamapyAzrityAlapanapratiSedho vidhizca, atha (adhunA) paJcendriyatiryaksambandhinaM hebho halitti annitti bhaTTe sAmia gomia / hola gola vasuli tti purisaM nevamAlave 19. nAmadhijeNa jaM bUA purisagutteNa vA puNo / jahArihamAbhAgajjha Alavija lavija vA 20. paMciMdiANa pANANaM esa itthI ayaM pumaM / jAva NaM na vijANijjA tAva jAi tti Alave 21. taheva mANusaM pasuM pakkhi vA vi sarIsavaM / thUle pameile vajjhe pAyamittiM a no vae 22. vacanavidhimAha-pazcindIti / paJcendriyANAM prANinAM gavAdInAM kvacid dUradeze sthitAnAmeSA strI gaurayaM pumAn balIvardaH, yAvadetadvizeSeNa na vijAnIyAttAvanmArga prabhAdau prayojane samutpanne sati jAti nimittamAzrityAlapet, asmAnorUpajAtAtkiyad-|| dUreNetyevamAdi, anyathA liGgavyatyayasambhavAnmRSAvAdasyotpattiH syAt, bAlagopAlAdInAmapi vipariNAma ityevamAdayo doSA bhavanti 21. taheveti-kiJca sAdhustathaivoktapUrva manuSyamAryAdikaM pazumanAdikaM pakSiNaM vApi iMsAdikaM sarIsRpamajagarAdikaM For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratIti na vadet, itIti kim ? ayaM sthUlo'tyantamAMsalo manuSyAdiH, tathAyaM prameduraH prakarSaNa medAsampannaH. tathAyaM vdhyo| |mAraNIyaH. ayaM pAkyaH pAkamAyogyaH, kecidvadanti-pAkyaH kAlaprApta ityevaM vacanaM na vadet, katham ? amItivyApattyAzaGkAdidoSaprasaGgAt. 22 kAraNe tUtpanna evaM vadedityAha-parIti / sAdhuH sthUlaM manuSyAdikaM pratIti vadeta, itIti kim ? ayaM parivUDho balopetaH, ayamupacitaH, ayaM saJjAtaH, ayaM prINitaH ayaM mahAkAya iti brUyAdAlapet. 23 punaH kIdRzI bhASAM na| paribUDhatti NaM buA baA uvaciAtta a| saMjAe pINie vA vi mahAkAyatti Alave 23. taheva gAo dujjhAo dammA gorahagatti a| vAhimA rahajogitti nevaM bhAsijja pannavaM 24. juvaM gavitti NaM bUA gheNuM rasadayatti a / rahasse mahallae vA vi vae saMvahaNitti a 25. videdityAha-taheveti-prajJAvAn sAdhuvaM bhASA bhASeta, evaM kimityAha-etA gAvo dohyA dohArhAH, AsAM gavAM dohanasamayo! vartata ityarthaH, ete gorathakA kalhoDakA damyAH, tathaite vAhyAH sAmAnyena ye kecittAnAzritya rathayogyAH, kuto na bhASeta ? ucyate-adhikaraNalAghavAdidoSA bhavanti, 24 prayojane tu kacidevaM bhASeta ityAha--juvamiti / sAdhuryuvA gauriti damyogauryuvA iti brUyAt, dhenuM gAM rasadA iti brUyAta, rasadA gauriti, tathA dvasvaM mahallakaM vApi gorathakaM hrasvaM vAhyaM mahallakaM vadet | For Private and Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deza0 adhya07. dIpi0 saMvahanamiti ca rathayogya saMvahanaM dhurya vadet 25. punaH kIdRzI bhASAM sAdhuna vadedityAha-taheveti / prajJAvAna sAdhurevaM bhASAM na bhASeta, kiM kRtvA ? tathaiva pUrvavadudyAnaM jalakrIDAsthAnaM gatvA, tathA parvatAn pratItAna, tathA vanAni ca, tatra vRkSAna mahato mahApramANAnutprekSya dRSTvA. 26 evaM kiM na bhASetetyAha--alamiti / ete vRkSAH prAsAdastambhAnA, tathA parighArgalA-| nAvAM tatra nagaradvAre pariSaH, gopATAdiSvargalA, naustu prasiddhA, AsAmalamete: vRkSAH, tathodakadroNInA, udakadroNyoraghaTTaja taheva gaMtumujjANaM pavvayANi vaNANi a| rukkhA mahalla pehAe nevaM bhAsijja pannavaM 26. alaM pAsAyakhaMbhANaM toraNANi gihANi a| phalihaggalanAvANaM alaM udagadoNiNaM 27. pIDhae caMgabere a naMgale maiyaM siaa| jaMtalahI va nAbhI vA gaMDiA va alaM siA 28. AsaNaM sayaNaM jANaM hujjA vA kiNcuvste| bhUovadhAiNi bhAsa nevaM bhAsija pannavaM 29. ladhArikAH, eteSAM prAsAdastambhAdInAmete vRkSA yogyA iti sAdhuna vadet 27. punarAha-pIDhae iti / pIThakAyAlamete vRkSAH, atra pIThakAdizabdeSu sarvatra caturthyarthe prathamAsti, paramarthastu caturyaiva kAryaH, tathA ca caGgaberaM kASThapAtrI, tasmai alaM, tathA-1 lAgalaM halaM tasmai, tathA mahikAya, mahikamuptabIjAcchAdanaM, tathA yantrayaSTayai vA, tathA nAbhaye vA, nAbhiH zakaTarathAGgaM, gaNDihal kAya vA, gaNDikA suvarNakArAdhikaraNasthApanI, ete vRkSA alaM samarthA evaM bhASAM sAdhuna bhASeta. 28. punarAha AsaNamiti / // 65 // For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prajJAvAn sAdhurevaMvidhAM bhUtopaghAtinIM prANisaMhArakAriNIM bhASAM na bhASeta, evaM kAmityAha - eteSu vRkSeSvAsanamAsandakAdi, zayanaM paryaGkAdi, yAnaM yugyAdi, bhavedvA kiJcidupAzraye vasatau, anyadvA dvArapAtrAdi, doSAzcAtra tadvanasvAmI vyantarAdirvA kupyet, salakSaNo vA vRkSa iti gRhNIyAt aniyamitabhASiNo lAghavaM cetyAdayaH 29. atraiva vidhimAha -- taheveti vastutaH pUrvavadeva, navaraM mahato vRkSAna vIkSyaM prajJAvAn sAdhurevaM bhASeta. 30 evaM kimityAha -- jAimantA iti - sAdhuriti vadet, itIti kim ? ete vRkSA jAtimanta uttamajAtIyA azokAdayo'nekaprakArA vA upalabhyamAnasvarUpAH, punaH dIrghA nAlikerI tava gaMtumujjANaM pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahala pehAe evaM bhAsijja pannavaM 30. jAimaMtA ime rukkhA dIhavaTTA mahAlayA / payAyasAlA vaDimA vae darisaNitti a 31. tahA phalAI pakkAI pAyakhajjAi no ve| veloiyAI TAlAI vehimAitti no vae 32. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabhRtayaH punarvRttA nandivRkSAdayaH, punarmahAlayA vaTAdayaH, punarete prajAtazAkhA utpanna DAlA viTapinaH prazAkhAvantaH punarete darzanIyA iti vadet, evamapi kadA vadet ? prayojane vizramaNatadAsannamArgakathanAdAvutpanne sati, anyadA neti 31. punaH kiM na vadedityAha -- taheti sAdhuriti no vadet, itIti kiM ? tathA phalAnyAsrAdIni pAkaprAptAni jAtAni tathA pAka1 dRDDeti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie daza dIpi0 khAdyAni baddhAsthIni gartAprakSepakodavapalAlAdinA vipAcya bhakSaNayogyAnIti, tathA velocitAni pAkAtizayato grahaNa- adhya0 7. kAlocitAni, ataH paraM kAlaM na viSahanta ityarthaH, tathA dAlAnyabaddhAsthIni komalAnIti, tathA daidhikAnIti pezIsampAdanana daidhIbhAvakaraNayogyAni veti no vadeta, doSAH punaratraite-Urdhva ca nAza evAmISA na zobhanAni vA prakArAntarabhAMgenetyavadhArya gRhipravRttyAdhikaraNAdaya iti. 32. prayojane punarmArgadarzanAdAvevaM vadedityAha-asaMthaDeti-asamarthA ete AmrA ati bhAreNa namrA na zaknuvanti phalAni dhArayitumityarthaH, AmragrahaNaM pradhAnavRkSANAmupalakSaNam, etena pakkArtha uktaH, tathA bahUni asaMthaDA ime aMbA bahunivvaDimA phlaa| vaijja bahu saMbhUA bhUarUva tti vA puNo 33. tahevosahio pakkAo nIliAo chavIi a| lAimA bhajjimAutti pihukhajatti no vae 34. / nirvatitAni baddhAsthIni phalAni yeSu te tathA, anena pAkakhAdyArtha uktaH vadevahusaMbhUtAH, bahUni saMbhUtAni rUpANi pAkAtizayato grahaNakAlocitAni phalAni yeSu te tathAvidhAH, anena velocitArtha uktaH, tathA bhUtarUpA iti vA punarvadeta, bhUtAni rUpANyavaddhAsthIni komalaphalarUpANi yeSu te tathA, anena TAlAdyartha upalakSita iti. 33. punarAha-taheti-tathaiva tenaiva prakAreNauSadhayaH zAlyAdilakSaNAH pakkA iti no vadet, tathA nIlAzchavaya iti vallacavalakAdiphalalakSaNAH, tathA lavanavatyo INSI // 66 // lavanayogyAH, bharjanavatya iti bharjanayogyAH, tathA pRthukabhakSyA iti no vadet, pRthukabhakSaNayogyA iti no vadediti padaM sarvatra For Private and Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org saMbaddhayate, pRthukA ardhapakkazAlyAdiSu kriyante, abhidhAnadoSAH pUrvavat 34 prayojane punarmArgadarzanAdAvevamAlapodityAharUDhA iti-sAdhurevamAlapet, evaM kimityAha - rUDhAH prAdurbhUtAH, bahusaMbhUtA niSpannaprAyAH, sthirA niSpannAH utsRtA iti vA upaghAtebhyo nirgatA iti vA, tathA garbhitA anirgatazIrSakAH, prasUtA nirgata zIrSakAH, saMsArAH saJjAtatandulAdisArA ityevamAlapet, pakkAdyaryayojanA svadhiyA kAryA. 35. vAgvidhipratiSedhAdhikAre'nuvartamAna idamaparamAha-taheveti sAdhuH saGghaDiM jJAtvA, eSA pitrAdinimittaM karaNIyA eveti no vadet, mithyAtvasyopabRMhaNAdoSAt, nanu saGghaDIti kaH zabdArthaH ? ucyate rUDhA bahusaMbhUA thirA osaDhA vi a / gabhiAo pasUAo saMsArAutti Alave 35. taheva saMkhaDi naccA kiccaM kajjaMti no vae / teNagaM vA vi vajjhitti sutitthitti a AvagA 36. saMkha saMkhaDiM bUA paNiavRtti teNagaM / bahusamANi titthANi AvagANaM viAgare 37. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMkhaNDayante prANinAmAyUMSi yasyAM prakaraNakriyAyAM sA saGghaDI, tathA stenakaM cauraM jJAtvAyaM vadhya iti no vadet, tadanumatestenanizcayAdidoSaprasaGgAt, tathApagA nadyaH sutIrthAH, cazabdAda dustIrNA etA iti kenApi pRSTaH sanno vadet, adhikaraNavighAtAdidoSaprasaGgAt. 36. prayojana utpanne sati punaH sAdhurevaM vadedityAha - saGghaDimiti - sAdhuH saGghaDimiti brUyAt sAdhukathanAdau saGkIrNA saGghaDItyevamAdi, paNitArtha iti tathA stenakaM vadecchaikSakAdikarmavipAkadarzanAdau, paNitenArtho'syeti paNi For Private and Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya07 daza dIpi // 67 // tArthaH, prANadyUtaprayojana ityarthaH, tathA bahu samAni tIrthAnyApagAnAM nadInAmiti vyAgRNIyAt, sAdhvAdiviSaya iti..37.1 Ke vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAha-tahati-sAdhuriti no vadet, itIti kiM ? nadyaH pUrNA bhRtAH, kathaM ? pravRttazravaNanirvartanA didoSAt, tathA kAyataraNIyAH zarIrataraNayogyA ityevaM no vadet, sAdhuvacanena no vighna iti pravartanAdiprasaGgAt, tathA naumidoNIbhistaraNIyAstaraNayogyA ityevaM no vadet,anyathAvinazaGkayA tatpravartanAt. tathA prANipeyA iti no vadet, anyathA prarvanA didoSAditi. 38. prayojane sAdhurmArgakathanAdAvevaM bhASetetyAha-bahviti-prajJAvAna sAdhurevaM bhASeta vakSyamANaM, paraM na tu tadAgata tahA naiu punnAu kAyatijatti no vae / nAvAhiM tArimAutti pANipijja tti no vae 38. bahubAhaDA agAhA bhusliluppilodgaa| bahuvitthaDodagAAvi evaM bhAsija pannavaM 39. taheva sAvajaM jogaM parassaTTA anihi| kIramANaM ti vA naccA sAvajaM na lave muNI 40. pRSTo'haM na jAnAmIti brUyAt,kathaM pratyakSamRpAvAditvena tatpradeSAdidoSaprasagAt, evaM kimityAha cahudhAbhRtAHprAyazobhRtA ityarthaH tathA agAhA iti bahvagAdhAH prAyo gambhIrAH, bahusalilotpIlodakAH pratisrotovAhitAparasarita ityarthaH, tathA bahudhA vistIdikAzca svatIraplAvanapravRttajalAzceti. 39. vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAha-taheveti-tathaiva muniH sAdhuH sAvayaM yogaM sapApaM vyApAramadhikaraNasabhAdiviSayaM parasyArthAya paranimittaM niSThitaM niSpannaM na brUyAt, tathA kriyamANaM, vAzabdAdbhaviSya Lall For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlabhAvinaM vA jJAtvA sAvadyaM nAlapetsapApaM na brUyAt. 40. tatra niSThitaM naivaM vade (bayA ) dityAha-sukADatti-muniH sAdhuriti sAvadhaM sapApamiti vakSyamANaprakAreNa varjayet, itIti kiM ? tadAha-sukRtamiti suSTu kRtaM sabhAdi. supakkaMti suSTu pakkaM sahasrapAkAdi, succhinnatti muSTu chinnaM vanAdi, suhaDitti muSTu hRtaM kSudrasya vittaM, maDeti suSTu mRtaH pratyanIka iti, atrApi | suzabdo'nuvartate, suniTThiatti muSThu niSThitaM vittAbhimAnino vittaM, sulaTThatti suSTu mundarI kanyetyevaM sAvadyamAlapanaM varjayenmuniH, sukaDitti supakkitti succhinne suhaDe maDe / suniTTie sulahitti sAvajaM vajjae muNI 41. payattapakkatti vapakamAlave payattacchinnatti va chinnamAlave / payattalahitti va kammaheuaM pahAragADhatti va gADhamAlave 42. | anumatyAdidoSaprasaGgAt, niravayaM niSpApaM tu vadet, idameva padyamarthAntareNa vyAkhyAnayati-sukaDitti suSTu kRtaM vaiyAvRttyamanena, supakkatti supakvaM brahmacarya sAdhoH, suchinnamiti suSTu chinnaM snehabandhanamanana, muhRtamiti muSTu hRtaM ziSyakopakaraNamupasarge, sumRtamiti muSTu mRtaH paNDitamaraNena sAdhuriti, atra muzabdo'nuvartate, suniSThitaM karma apramattasaMyatasya, suladvitti sundarA | sAdhukriyA ityevamAdiriti. 41. uktAnuktavidhimAha-payatteti-sAdhuglAnaprayojane prayatnapakkamiti vA prayatnapakvametat, pakkaM 1 gaurAditvAnchanISa sundarIti sAdhIyAn pAThaH / 2 sundarIti pUrvavat / For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya07. daza dIpi. // 68 // sahasrapAkAdi evamAlapet, tathA prayatnachinnamiti vA prayatnachinametaddhanAdi, sAdhunivedanAdAvevamAlapat, tathA payattalahiti vA prayatnasundarA kanyA dIkSitA satI samyakpAlanIyeti, karmahetukamiti sarvameva kRtAdikarmanimittamAlapediti yogaH, gADhaprahAramiti vA kaJcana gADhamAlapet gAThaprahAraM brUyAtkvacitprayojane, evaM hi tadaprItyAdayo doSAH parihatA bhavantIti. 42. kvaciddhyavahAre prakAnte pRSTo'pRSTo vA naivaM vadedityAha-savvukasamiti-sAdhurevaM vakSyamANaM no vadet, evaM kimityAha-etanmadhya idaM sarvotkRSTaM svabhAvena sundaramityarthaH, parArgha vA uttamA vA mahArgha krItamityarthaH, atulaM nAstIganyatrApi kvacit, | savvakkasaM paragdhaM vA aulaM natthi erisaM / avikiamavattavvaM aviattaM ceva no vae 43. / savvameaM vaissAmi savvameaMti no vae / aNuvIi savvaM savvatthaM evaM bhAsijja pannavaM 44. 'avikiaMti ' asaMskRtaM sulabhamIdRzamanyatrApi, avaktavyamityanantaguNametadeva. aviattaM vA aprItikaraM caitat, ityevaM no vadet sAdhuH, adhikaraNAntarAyAdidoSaprasaGgAditi. 43. savvamiti punaH kizca sarvametadvakSyAmIti kenacitkasyacitsandiSTe | sarvametattvayA vaktavyamiti sarvametadakSyAmIti sAdhunoM vadet, sarvasya tathA svaravyaJjanAyupetasya vaktumazakyatvAt, tathA sarvametaditi no vadeta, kasyacitsandehaM prayacchan sarvametadityevaM vaktavyamiti no vadeta, sarvasya tathAsvaravyaJjanAyupetasya vaktuma1 gaurAditvAnkIpi sundarIti sAdhuH / // 68 // For Private and Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zakyatvAt, asambhavAbhidhAne mRSAvAdAdayo yatazca doSA bhavanti, evamato'nucintyAlocya sarva vAcyaM, sarveSu kAryeSu, yathAsambhavAdyabhidhAnAdinA mRpAvAdo na bhavatyevam 44. sukkIamiti-kiJca sAdhurevaM na vyAgRNIyAt, evamiti kiM ? yadAha-mukkIamiti' kenacitkiJcikrItaM darzitaM satsukrItamiti.mogaH, tathA 'suvikkIamiti.' kiJcitkenacidvikrItaM dRSTvA pRSTaH. san suvikrItamiti na vyAgRNIyAt, tathA kenacitkrAMte pRSTekreyaM krayAhameva vA na bhavatIti na vyAgRNIKAyAt, tathaivameva kreyameva vA krayAhamiti tathedaM guDAdi gRhANa ? AgAmini kAle mahAgha bhaviSyatIti, tathedaM muJca sukkI vA suvikI akijjaM kijjameva vA / imaM giNha imaM maMca paNIaM no viAgare 45. appagdhe vA mahagghe vA kae vA vikkaevi vA / paNiaTTe samuppanne aNavajja viAgare 46. tahevAsaMjayaM dhIro Asa ehi karehi vA / sayaM ciTTha vayAhitti nevaM bhAsijja pannavaM 47. KghRtAdi ? AgAmini kAle samaya bhaviSyatIti, paNitaM paNyaM krayANaka, naivaM vyAgRNIyAt, aprItyadhikaraNAdidoSaprasabhaGgAditi. 45. atraiva vidhimAha-appagdha iti-alpAce vA mahA vA, kasminnityAha-kraye vA vikraye vApi paNitArthe vA paNyavastuni samutpanne kenacitpRSTaH san sAdhuranavadyamapApaM vyAgRNIyAt. yathA nAdhikArastapasvinAM vyApArasyAbhavAditi. 46. taheveti-punaH pica prajJAvAn buddhimAna dhIraH pANDito yatirasaMyataM gRhasthaM pratIti na bhASeta, For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza adhya07 dIpi0 itIti kiM ? tvamihaivAsvopaviza, tvamedhava, svamidaM saJcayAdi kuru, tathA nidyA tvaM zeSva, tathA tvamatra tiSTholasthAnena, tathA tvaM vraja grAmamiti. 47, bahava iti-punaH kiJca loke prANiloke prANisavAta ete bahava upalabhyamAnasvarUpA AjIvakAdayo mokSasAdhakayogamAzritya sAdhava ucyante sAmAnyena, paramasAdhu sAdhuM nAlapet, mRSAvAdaprasaGgAt, ati tu sAdhu prati sAdhumAlapet, na tu tamapi nAlapet, upabRMhaNA prazaMsA guNAnAM tasyA akaraNe ticAradoSaH syAt. 48. kiMviziSTaM bahave ime asAhU loe vuccaMti saahunno| na lave asAhu sAhu tti sAhu sAhutti Alave 48. nANadasaNasaMpannaM saMjame a tave rayaM / evaM guNasamAuttaM saMjaya sAhumAlaye 49. devANaM maNuANaM ca tiriANaM ca buggahe / amugANaM jao hou mA vA hou tti no vae 50 sAdhu sAdhumAlapedityAha-nANeti-evaMvidhaM saMyataM sAdhumAlapet, kiMbhUtaM saMyata ! jJAnadarzanasampannaM, jJAnadarzanAbhyAM sampUrNa samRddha, punaH kiMbhUtaM saMyataM ? saMyame saptadazabhede ca punastapasi dvAdazabhede rataM yathAzakti tatparam, evaM pUrvoktaguNasamAyuktaM na tu dravyaliGgadhAriNam. 49. devANamiti-kizca sAdhuriti no vadet, itIti kiM ? amukAnAM devAnAM jayo bhavatu vA mA bhavatviti no vadet, katham ? adhikaraNatatsvAmyAdidveSaprasaGgAt, ka sati ? devAnAM devAsurANAM manujAnAM ca narendrAdInAM, // 69 // For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tirazcAM ca mahiSAdInAM vigraha saGgrAme sati. 50. vAo iti.-punaH kizca dharmAdinAbhibhUto yatirevaM no vadet, adhikaraNAdidoSaprasaGgAt, vAtAdiSu satsu satvapIDAprApte, tadvacanatastathAbhavane pyArtadhyAnabhAvAdityevaM no vadet, takiM ! vAto malayamArutAdiH, vRSTaM vA varSaNaM, zItoSNaM pratItaM, kSemaM rAjavivarazUnyaM, punadhAtaM subhikSa, zivamiti vA upasargarahitaM kadA nu bhaveyuretAni vAtAdIni, mA vA bhaveyuriti. 51. kiM no vadedityAha-taheveti-sAdhustathaiva megha vA nabho vAkAzaM | vAo yuTuM ca sIunhaM khemaM dhAyaM sivaMti vA / kayA Na hujja eANi mA vA hou ti no vae 51. taheva mehaM va nahaM va mANavaM na devadeva tti giraM vaijjA / samucchie unnae vA paoe vaija vA vuTTa balAhaya tti 52. mAnava vAzritya no devadeva iti giraM vadeta, meghamunnataM dRSvotrato deva iti no vedat, evaM nabha AkAzaM mAnavaM rAjAnaM dRSTA deva iti no vadet, kathaM ! mithyAlAghavAdiprasaGgAt, kathaM tarhi vadedityAha-meghamunnataM vIkSya saMmUcchita unnato vA 1 dRSTveti ka. pu.|| For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya07 daza0 dIpi0 payoda iti vadet, athavA vRSTo balAhaka iti vedat, 52. punarAkAzamAzrityAha-aMtalikkhota-sAdhuriha nabhontarikSamiti brUyAta, guhyAnucaritamiti vA, surasevitamityarthaH, evaM kila megho'pi tadubhayazabdavAcya eva, tathA RddhimantaM sampadA sahitaM naraM dRSTvA, kimityAha-Rddhimantamiti RddhimAnayamityevamAlapat, kathaM vyavahArato mRSAvAdAdiparihArArtham. 53. tahevetipunaH kiMca mAnavaH pumAn sAdhurhasannapyevaM giraM na vadeta, kasmAt ? prabhUtakarmahetutvAt, evaM kAmityAha-tathaiva pUrvoktaprakAreNa | aMtalikkhatti NaM bUA gujjhANucariatti a| riddhimaMtaM naraM dissa riddhimaMtaM ti Alave 53. taheva sAvajaNumoaNI girA ohAriNI jA ya provghaainnii| se koha loha bhaya hAsa mANavo na hAsamANo vi giraM vaijA 54. suvakkasaddhiM samupehiA muNI giraM ca duhaM parivajae sayA / miaM aduhe aNuvIi bhAsae sayANavaje lahaI pasaMsarNa 55. muSTu hato grAma iti sAvadyAnumodinI gIrvANI bhASA, tAM no vadet, tathetyamevetyasaMzayakAriNyavadhAriNI bhASA, tAmapi Neno vadet, punaryA ca paropaghAtinI, yathA mAMsaM na doSAya, se iti tAmevabhUtAmapi no vadet, kasmAnmAnava evaMbhUtAM sapApA bhASAM vadatItyAha-krodhAdA lobhAdA bhayAdA, upalakSaNatvAtpramAdAdeA. 54. atha vacanazuddhiphalamAha-suvakketi-munidRSTI | / // 70 // For Private and Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir giraM parivarjayet, kiM kRtvA ? svavAkyazuddhiM svakIyavAkyazuddhiM sadAkyazuddhiM zobhanAM vAkyazudi vA saMprekSya samyagdRSTvA sadA sarvadA, tarhi kIdRzIM vadedityAha-mitaM svarataH pariNAmattazcAduSTaM dezakAlopapannAdi vicintya paryAlocya bhASamANaH satAM sAdhUnAM madhye prazaMsanaM prazaMsA prAmotItyarthaH. 55. yatazcaivaM tattaH sAdhuH kiM kuryAdityAha-bhAsAIti-sAdhurevaMvidhAna san hitAnulomaM hitaM pariNAmamugdasmanulomaM manohAri vacanaM vadet, kiM kRtvA ? bhASAyAH pUrvakathitAyA doSAn guNAMzca bhAsAi dose a guNe a jANiA tIse a duTTe parivajae sayA / chasu saMjae sAmaNie sayA jae vaija buddhe hiamANulomiaM 56. parikkhabhAsI susamAhiiMdie caukkasAyAvagae aNissie / sa miguNe dhunnamalaM purekaDaM ArAhae logamiNaM tahA paraM tti bemi 57. suvakasuddhI ajjhayaNaM sammattaM 7. jJAtvA, kiMviziSTaH sAdhuH ? tasyA duSTAyA bhASAyAH parivarjakaH, punaH kiMviziSTaH sAdhuH 1 chasu saMjae, SaTsu jIvanikAyeSu saMyataH, punaH kiMviziSTaH sAdhuH ? zrAmaNye zramaNabhAve cAritrapariNAmabhede sadA sarvakAlamudyuktaH, punaH kiMviziSTaH sAdhuH | buddhaH jJAtatattvaH. 56. athopasaMharabAha-parikkhabhAsIti-sa evaMvidhaH sAdhurenaM manuSyalokaM vAksaMyatatvenArAdhayati praguNI For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza adhya.. dIpika // 71 // karoti, kiM kRtvA ? dhUnamalaM pApamalaM purAkRtaM janmAntare kRtaM nidhUya prasphoTya, tathA paralokamArAdhayati nirvANalokaM yathAsambhavamanantaraM pAramparyeNa vA, kiMviziSTaH sAdhuH ? parIkSyabhASI AlocyabhASI, punaH kiMviziSTaH sAdhuH ? musamAhitendriyaH supraNihitendriya ityarthaH. punaH kiMbhUtaH sAdhuH ? apagatacatuSkaSAyaH krodhAdikaSAyanirodhakartA iti bhAvaH, punaH| kiMbhUtaH sAdhuH ? anizrito dravyabhAvanizrArahitaH pratibandhavipramuktaH, bravImIti pUrvavat. 57. iti zrIsamayasundaropAdhyAya-| viracitAyAM dazavakAlikazabdArthavRttau vAkyazuddhayadhyayanaM samAptam. zrIrastu 7. AyAreti-vyAkhyAtaM vAkyazuddhayadhyayanaM athAcArapraNidhinAmAdhyayanaM prArabhyate / AyArappaNihiM laTuM jahAM kAyavva bhikkhuNA / taM bhe udAharissAmi ANupurvi suNeha me 1. nAma saptamamadhyayanam, athAcArapraNidhinAmakamaSTamamadhyayanaM prArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-itaH pUrvAdhyayane sAdhunA vacanaguNadoSAn jAnatA niSpApaM vacanaM vaktavyamityuktaM, iha tu niSpApaM vacanamAcAre sthitasya bhavatItyAcAre yatnaH kArya ityeta ducyata iti, anena sambandhanAyAtamidamadhyayanaM vyAkhyAyate, tathAhi-zrImahAvIradevaH svakIyaziSyAn gautamAdInevamAhatamAcAramaNidhi bhe bhavadya udAhariSyAmi kathayiSyAmyAnupUrvyA paripATyA yUyaM zRNuta me mama kathayata iti zeSaH, taM kaM? ci // 71 For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yamAcArapraNidhiM labdhvA prApya bhikSuNA sAdhunA yathA yena prakAreNa vihitAnuSThAnaM kartavyam 1. atha taM prakAramAha - puDhavIti | maharSiNA zrIvardhamAnena gautamena vA ityevamuktaM, evaM kimityAha - ete jIvAH, ete ka ityAha- pRthivyudakAbhivAyavaH, punastRNavRkSAH sabIjAH, ete paJcakendriyAH pUrvavat, vasAzca prANino dvIndriyAdayaH, ete sarve'pi jIvA jJeyAH 2. yatazcaite jIvAstataH kiM kartavyamityAha - tesimiti - bhikSuNaiteSAM pRthivyAdijIvAnAmakSaNayogenAhiMsAvyApAreNa nityaM bhavitavyaM vartitavyaM puDhavidaagaNimArua taNarukkhassa bIyagA / tassA a pANA jIvati ii vRttaM mahesiNA 2. tesiM atthaNaoeNa niccaM hoavvayaM siA / maNasA kAyavakkeNaM evaM havai saMjae 3. puDhavaM bhittiMsilaM lelaM neva bhiMde na saMlihe / tiviheNa karaNajoeNa saMjae susamAhie 4. syAt, kena ? manasA kAyena vAkyena, ebhiH kAraNairityarthaH evaM vartamAno'hiMsakaH san saMyataH sambhavati nAnyaH 3 evaM sAmAnyena SaDjIvanikAyasyAhiMsAyAM saMyatatvaM kathayitvA tadgatavidhiM vidhAnato vizeSeNAha - puDhavimiti-saMyataH sAdhuH pRthivIM zuddhAM bhittiM taTIM zilAM pASANarUpAM leSTumiTTAlakhaNDaM naiva bhidyAnna saeNlikhet, tatra bhedanaM dvaidhIbhAvAdvyApAdanaM, saeNlekhanamIpallekhanaM, trividhena trikaraNayogena na karoti manasA vacasA kAyena kiMbhUtaH saMyataH ? susamAhitaH samAdhimAn zuddha ityarthaH 4. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie adhya08. daza0 muddhati-punaH kizca saMyataH zuddhapRthivyAM zastreNa yA nopahatA tasyAM pRthivyAM na niSIdet, tathA punarAsane pIThakAdI na nipI-I dIpi0 deva, niSIdanagrahaNAtsthAnatvagvartaparigrahaH kiMbhUta Asane ? sarajaske pRthivIrajovaguNDite vA, tahiM kathaM kuryAt ? ace |tanAM pRthivIM jJAtvA rajoharaNena pramRjya niSAdeta, kiM kRtvA ? avagrahaM yAcitvA, ko'rthaH ? yasya gRhasthAdeH sambandhinI // 72 // pRthivI vartate, taM gRhasthamanujJApyAdezaM lAtvetyarthaH 5. iti pRthivIkAyavidhiruktA. ayApkAyavidhimAha--sIodagamiti saMyataH sAdhuH zItodakaM pRthivItadudbhavaM saccittodakaM sacittapAnIyaM na seveta. tathA zilAvRSTiM himAni ca na seveta, aba zilA suddhapuDhavIM na nisIe sasarakvaMmi a AsaNe / pamajittu nisIijA jAittA jassa uggahaM 5. sIodagaMna sevijA silAvulu himANi a| usiNodagaM tattaphAsu paDigAhijja saMjae 6. udaullamappaNo kAyaM nevaM puMche na saMlihe / samuppeha tahAbhUaM no NaM saMghaTTae muNI 7. grahaNena karakAH parigRhyante, vRSTaM varSaNaM, himaM prasiddha, prAya uttarApathe bhavati, Aha-padyevaM tarhi kathaM sAdhuvata ityAha- uSpopadakaM kathitodakaM taptaprAmukaM taptaM satmAsukaM vidaNDodvRttaM noSNodakamA pratigRhNIyAvRtparthama, etacca sauvIrAdInAmupalakSaNam. 6. udaullamiti-punarmunirnadImuttINoM bhikSAyAM praviSTo vA vRSTihata udakAImudakabinduvyAptamAtmanaH kAyaM zarIraM sasnigdhaM. cA naiva puJchayet, vastratRNAdibhirna saMlikheta, pANinA hastenApi, kiM kRtvA ? samutprekSya nirIkSya, tathAbhUtamudakArdAdirUpaM For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kArya nainaM saMghaTTayet, manAgapi na saMspRzet. 7. ukto'kAyavidhiH, atha tejaHkAya vidhimAha-iGgAlamiti - munirAmaM pratyevaM na kuryAt, evaM kimityAha-aGgAraM jvAlArahitam, agnimayaHpiNDAtAnugaM tathArciH pradIpAderichannajvAlA, tathA alAtamulmukaM vA sajyotiH sAgnikamityarthaH kimityAha - notsiJzcenna ghaTTayet, tatrotsiJcanamutsecanaM pradIpAderghaTTanaM mithazcAlanaM, tathA nainamamiM nirvApayedabhAvamApAdayet 8. iti tejaskAya uktaH, atha vAyukAyavidhimAha-tAlIti - munirAtmanaH kAyaM na vIjayedvAhyaM vApi / iMgAlaM agaNi ahiMca alAyaM vA sa joiaM / na uMjijjA na ghaTTijjA no NaM nivvAvae muNI 8. tAliaMTe patteNa sAhAe vihuNeNa vA / na vIijja appaNo kArya bAhiraM vAvi puggalaM 9. tarukkhaM na chindijjA phalaM mUlaM ca kassaI / AmagaM vivihaM bIjaM magatA viNa patthara 10. gahana ciTThiA bIesa hariesa vA / udagaMmi tahA niccaM uttiMgapaNagesu vA 11. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pudgalamuSNodakAdi, kena na vIjayedityAha - tAlavRntena vyajanavizeSeNa, tathA patreNa padminIpatrAdinA tathA zAkhayA vRkSaDAlarUpayA vidhUpanena vyajanena vA. 9 iti vAyukAyavidhiH pratipAditaH, atha vanaspatikAya vidhimAha-taNeti-sAdhustRNavRkSaM na chindyAt, tatra tRNAni darbhAdIni, vRkSAH kadamvAdayaH, tathA vRkSAdeH kasya cit phalaM mUlakaM vA na chindyAt tathA AmakaM zastreNa yatropahatam, evaMvidhaM vividhamanekaprakAraM bIjaM sAdhurmanasApi na prArthayet kathaM punarbhakSayet 1 10. punaH kiM na kuryAdityAha - gahaNesviti For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie daza || sAdhurgahaneSu vaneSu nikuJjeSu na tiSThet, saGghaTTanAdidoSaprasaGgAt, tathA bIjeSu prasAritazAlyAdiSuvA, tathA hariteSu (vA) dUrvA-I5adhya. dIpi. |diSu na tiSTheta, udake tathA nityaM tabodakamanantavanaspativizeSaH, yathoktaM--'udae avae paNara' ityAdi, udakamevatyanye, tatra || niyamato vanaspatibhAvAt, tathA uttiGgapanakayorvA na tiSThet, tatrotiGgaH sarpacchavAdiH, panaka ullivanaspatiriti. 11. ukto| vnsptikoyvidhiH| atha basavidhimAha-tasa iti-sAdhusvaptAn prANino dvIndriyAnadIna hiMsyAt,kathamityAha-vAcA vacanena, tase pANe na hiMsijjA vAyA aduva kammaNA / ubarao savvabhUesa pAseja vivihaM jagaM 12. aTTha suhumAi pehAi (e) jAiM jANittu sNje| dayAhigArI bhUesu Asa ciTTa saehi vA 13. athavA karmaNA kAyena, manaso'pi grahaNaM kArya, tasya tayorantargatatvAt, punaH sAdhuruparataH san, keSu ? sarvabhUteSu. dUrIkRtadaNDaH san pazyedvividhaM jagatkarmaparatantraM narakAdigatirUpaM nirvedAyeti sUtrArthaH. 12. uktaH sthUlavidhiH, sUkSmavidhimAhaadveti-saMyataH sAdhuraSTau sUkSmANyagre vakSyamANAni prekSya nirIkSyopayogata AsIta tiSThecchayIta veti yogaH, kiMbhUtAni sUkSmA Hal73 // NItyAha-yAni jJAtvA saMyato jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca bhUteSu dayAdhikArI bhavati, anyathA dayAdhikAryeva na 1 banaspatividhirityapi dRzyate / For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir syAt, tAni prekSya tadahita evAsanAdi kuryAt, anyathA teSAM sAticArateti. 13. kAni punastAnyaSTAMvityAha-kayarAimiti-katarANi tAnyaSTau sUkSmANi ? yAni dayAdhikAritvasyAbhAvabhayA pRcchetsaMyataH, anena dayAdhikAriNa evaMvidheSu prayanavidhimAha-sa hyavazyaM tadupakArakANyapakArakANi ca pRcchati tatraiva bhAvapratibandhAditi, amUni ca tAnyanantaravakSyamANAnyAcakSIta vicakSaNa ityanenApyetadevAha-maryAdAvartinA tajjJena tatparUpaNA kAryA, evaM hi zrotustadupAdeyabuddhirbhavati, anyathA tu viparyaya iti. 14. siNahemiti-snehasUkSmamavazyAyahimamihikAkarakaharatanurUpaM, puSpANi tAni tadvarNAni sUkSmANIti kayarAiM aha sahamAiM jAiM pucchijja sNje| imAiM tAI mehAvI Aikvija viakkhaNo 14. siNehaM pupphasuhumaM ca pANutiMgaM taheva y| paNagaM bIahariaMca aMDasuhamaM ca ahamaM 15. na lakSyante, 'pANIti ' prANisUkSmaanuddhariH kunthuH sa hi calana vibhAvyate, na sthitaH, sUkSmatvAt, uttiGgasUkSma kITikA-1 N nagaraM, tatra kITikA anye ca sUkSmasattvA bhavanti, tathA panakamiti panakasUkSmaM prAyaH prATakAle bhUmikASThAdiSu paJcavarNasta-| vavyalInaH panaka iti, tathA bIjasUkSmaM zAlyAdivIjasya mukha mUle kaNikA, yA lokeSu tuSamukhamityucyate, haritaM ceti | haritamUkSmaM ca, tathAtyantamabhinavamudbhinaM pRthivIsamAnavarNamevANDamUkSmaM cASTamamiti. etacca makSikAkITikAgRhakokilAbAhmaNI - For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir adhya08. daza dIpi kRkalAsAdInAmaNDamiti. 15. punaH mUtra-evamiti-sAdhurnityaM sarvakAlaM yateta manovacanakAyena kRtvA jIvAnAM saMrakSaNa prati, kiM kRtvA ? evaM pUrvoktaprakAreNaitAnyaSTau mUkSmANi jJAtvA, kena ? sarvabhAvena sUtrAdezena zakteranurUpeNa, kiMbhUtaH saMyataH? saMyamavAn, punaH kiMbhUtaH sAdhuH? apramattaHpramAdanidArahitaH,pu0 kiMbhUtaHsAdhuH? sarvendriyasamAhitaHsarveSAmindriyANAM viSayeSu rAgadveSAvagacchan. 16. punaH sAdhuH kiM kuryAdityAha-dhruvamiti-dhruvaM ca nityaM ca yo yasya kAla ukto'nAgataH evameANi jANittA savvabhAveNa saMjae / appamatto jae niccaM savvidiasamAhie 16. dhuvaM ca paDilehijA jogasApAyakaMbalaM / sijamuccArabhUmiM ca saMthAraM aduvAsaNaM 17. uccAraM pAsavaNaM khelaM siNghaannjlliaN| phAsuaM paDilehittA paridrAvija saMjae 18. paribhoge ca tasmin pratyupekSata, kena ? siddhAntavidhinA, ka sati? yoge sati sAmathrye sati, kiM pratyupekSeta ityAha-pAtrakambalaM, pAtragrahaNAdalAbudArumayAdiparigrahaH, kambalagrahaNAdUrNAsUtramayaparigrahaH, tathA zayyAM vasatiM dvikAlaM vikAlamuccArabhuvaM cAnApAtavadAdi sthaNDilaM, tathAsanamapavAdena gRhItaM pIThaphalakAdi sAdhuH sarvaM yatanayA pratyupekSatetyarthaH. 17. punaH saadhuH| kiM kuryAdityAha-uccAreti-saMyataH sAdhuretAni pariSThApayedutsRjet, kiM kRtvA ? prAsukaM, sthaNDilamiti zeSaH, pratyupekSya // 74. For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org etAni kAnItyAha-uccAraM prasravaNaM zleSma siMhANajallaM ca etAni sarvANi prasiddhAni. 18. ityupAzrayasthAnavidhiruktaH. atha gocarapravezanamAzrityAha - pAvIti - sAdhuryataM yatanayA gavAkSAdi vilokanena vinA ucitadeze tiSThet kiM kRtvA ? parasya gRhasthasyAgAraM gRhaM pAnArthaM bhojanasya vA glAnAderauSadhArthaM vA pravizya punaH sAdhurbhitaM yatanayA bhASetAgamanaprayojanAdi, paraM na ca rUpeSu dAtRkAntAdiSu manaH kuryAt evaMbhUtAnyetAnIti na mano nivezayet, rUpagrahaNena rasAdayopi grAhyAH. 19. atha gocarAdigata eva sAdhuH kena cittathAvidhaM pRSTaH kiM brUyAdityAha, athavA sAdhurupadezasyAdhikAre sAmAnyenaivamAha - patrisita parAgAraM pAhA bhoaNassa vA / jayaM ciTTe miaM bhAse na ya rUvesu maNaM kare 19. bahu sui kannehiM bahu acchIhiM picchai / na ya diTThaM suaM savvaM bhikkhU akkhA umariha 20. suvA ivA dina lavijjovaghAiaM / na ya keNa uvAeNaM gihijogaM samAyare 21. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahumiti - bahvanekaprakAraM zobhanamazobhanaM ca sAdhuH zRNoti karNAbhyAM zabdasamUhamiti zeSaH, tathA vahnanekaprakArameva zobhanamazobhanaM cAkSibhyAM pazyati, rUpasamUhamiti zeSaH paraM na ca dRSTaM zrutaM sarva svasya parasyobhayasya cAhitamapi tava patnI rudatI | tyevamAdikaM bhikSurAkhyAtuM kathayituM nArhati cAritrasya ghAtAt, arhati ca svaparobhayahitaM dRSTaste ziSyo rAjAnamupazAmayana, etAdRzaM tu vacanaM kathayet. 20. punaretadeva spaSTayannAha -- sutramiti-sAdhuH zrutaM vAnyato yadi vA dRSTaM vA svayameva vA For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org / adhya dIpi0 daza etAdRzaM vacanaM nAlapenna bhASeta. kIdRzaM vacanamopavAtikamupAtena nirdhattaM tatphalaM vA aupavAtikaM yathA tvaM caura ityAdi ato'nyallapedapIti gamyate, tathA na ca kenacidupAyena sUkSmayApi bhaGgayA gRhiyogaM gRhasambandhaM tadvAlagrahaNAdirUpaM gRhivyA-I pAraM prArambharUpaM samAcaretkuryAnna ceti. 21. niTThANamiti--puna: kizca sAdhuniSThAnAdelAbhamalAbhaM ca na nirdizet, kimA-1 // 79 // zritya ? niSThAnaM sarvaguNaiH sahitaM rasanieMTametadviparItaM kadazanametadAzrityAyaM bhadrakaM dvitIyaM pApakamiti vA, kimbhUtaH sAdhuH pRSTaH kenApi kIdRglabdhamiti pRSTho na nirdizet, adya sAdhu labdhamasAdhu vA kathaM zobhanamidamazobhanaM vedaM nagarama. nidrANaM rasanijjUDhaM bhaddagaM pAvagaMti vA / puTTho vA vi apuTTo vA lAbhAlAbhaM na nidise 22. na ya bhoaNami giddho care uMchaM ayaMpiro / aphAsuaM na bhujijjA kIamuddesiAhaDaM 23. __ saMnihiM ca na kugvijA aNumAyapi saMjae / muhAjIvI asaMvaddhe havija jaganissie. 24. il22, punaH kiJca-neti-sAdhu jane gRddhaH san pradhAnavastumAptinimittaM dhanasamRddhAnAM gRhe mukhamaGgalikayA na caret, api tu uJchaM bhAvato (jJAtAjJAtamajalpanazIlaH san dharmalAbhamAtrakathakaH san caret, tavApyaprAsukaM sacittaM OM sanmizrAdikaM kathaJcid gRhItamapi na bhuJjIta, athavA krItamauddezikamAhRtaM prAsukamapi na bhuJjIta. 23. punaH kiJca sannihitamiti-saMyataH sAdhuH sannidhiM ca prAinirUpitasvarUpaM na kuryAdaNumAvamapi stokamAtramapi, kimbhUtaH saMyataH ? mudhA // 75. For Private and Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jIvI, arthaH pUrvavat punaH kimbhUtaH saMyataH ? asambaddho gRhasthairnalinIpatrAdakavat evaMbhUtaH san bhavejjagannizritazcarAcarasaMrakSaNaNapratibaddhaH 24. lahavittIti- kiMbhUtaH sAdhuH ? AsuratvaM ca krodhabhAvaM na gacchet kiM kRtvA ? jinazAsanaM zrutvA, kvaci tsvapakSAdau krodhavipAkapratipAdakaM vItarAgavacanamAkarNya kiMbhUtaH sAdhuH ? rUkSavRttiH, rUkSairvallacaNakAdibhirvRttirasyeti rUkSavRttiH punaH kiMbhUtaH sAdhuH ? susantuSTaH, yena kena santoSagAmI, punaH kiMbhUtaH sAdhuH ? alpeccha:, nyUnodaratayA AhAraparityAgI subharaH syAdalpecchatvAt evaM durbhikSAdAviti phalaM pratyekaM vA syAditi kriyAyogaH, rUkSavRttiH syAditi. 25 lahavittI susaMtu apicche suhare siA / AsurataM na gacchijjA succA NaM jiNasAsaNaM 25. kanna sukhehiM sahiM pemaM nAbhinivesae / dAruNaM kakkasaM phAsaM kAraNa ahiAsae 26. khuhaM pivAsa dussijjaM sIunhaM araI bhayaM / ahiAse avahio dehadukkhaM mahAphalaM 27. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kanneti punaH kiJca sAdhuH zabdeSu veNuvINAsambandhiSu na premAbhinivezayet na teSu rAgaM kuryAdityarthaH kiMbhUteSu zabdeSu ? karNayoH saukhyahetuSu punaH kiM kuryAtsAdhuH ? sparza prAptaM santaM kAyenAtisaheta, na tatra dveSaM kuryAt, kiMbhUtaM sparza ? dAruNaM raudramaniSTamityarthaH punaH kiMbhUtaM sparza ? karkazaM kaThinam anenAdyantayordvayo rAgadveSayornivAraNena sarvendriyaviSayeSu rAgadveSapratiSedho vaktavyaH. 26. khuhamiti - kiJca saMsAre tatsarvamadhisaheta, tatkimityAha-kSudhaM bubhukSAM, pipAsAM tRpaM duHzayyAM viSamabhU For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie adhyA daza dIpika myAdirUpAM, zItoSNaM prasiddham, arati mohanIyakarmodbhavAM, bhayaM vyAghrAdisamudbhavaM, kiMbhUtaH sAdhuH ? avyathito'dInamanAH san dehaduHkhaM mahAphalaM saJcintyeti zeSaH, tathA ca zarIre satyetad duHkhaM zarIraM vA samyagatisahyamAnaM ca mokSaphalamevedamiti. 27. atyamiti-punaH kizca sAdhurAhArAtmakaM sarvamAhArajAtaM samastamevaM sati manasApi na prArthayet, kimaGga punarvAcA karmaNA veti, evaM satIti kim ? Aditye sUrye'staMgate'staparvataM prApte'darzanIbhUte vA purastAccAnudgate pratyUpasyanudita ityarthaH. 28. divAlabhyamAnepyAhAre kimityAha-atimiti-sAdhuratintiNo bhavet, atintiNo nAma alAbhepi na yatkiJcanabhASI, tathA atthaM gayaMmi Aicce puracchA a annugge| AhAramAiyaM savvaM maNasA vi Na pacchae 28. atitiNe acavale appabhAsI miAsaNe / havija uare daMte thova laTuM na khisae 29. na bAhiraM paribhave attANaM na samukkase / sualAbhe na majijjA jaccA tavassibuddhie 30. sAdhuracapalo bhavet, sarvatra sthira ityarthaH, tathAlpabhASI bhavetkAraNe parimitavaktA, tathA mitAzano bhavet, mitabhojI syAt, . , tathA udare dAntaH, yena vA tena vA vRttizIlaH, tathA stokaM labdhvA na khisayeddeyaM dAtAraM vA na hIlayet. 29. madavarjanArtha|mAha-neti-na bAhyamAtmano'nyaM paribhavet, sAmAnyenetyambhUto'hamiti. tathA zrutalAbhAbhyAM zrutena zrutajJAnena. lAbhenAhArAdivAptyA na mAyeta, paNDito'haM labdhimAnahamiti. tathA jAtyA tApasyena buddhyA vA na mAyeta, yathAhaM jAtisampannaH, ahaM // 76 // For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / tapasvI, ahaM buddhimAnityevam, upalakSaNaM caitatkulabalarUpANAM, yathA kulasampanno'haM, balapsampanno'haM rUpasampanno'hamityevaM na mAdyatetyarthaH 30. atha oSata AbhogAnAbhogasevitamarthamAha sa iti-sAdhu natrajAnan vA Abhogato'nAbhogatazcetyarthaH AtmAnaM kSipraM bhAvato nivRttyAlocanAdinA prakAreNa saMvaret, kiM kRtvA ? adhArmikaM padaM kathaJcidrAgadveSAbhyAM mUlottaraguNavirAdhanAmiti bhAvaH; paraM na punarditIyaM tatsamAcaredanubandhadoSAt. 31. punaretadevAha-aNAyAramiti-sAdhuranAcAraM sapApayoga se jANamajANaM vA kaTU Ahammi payaM / saMvare khippamappANaM bIaM taM na samAyare 31. aNAyAraM parakkammaM neva gRhe na ninhave / suI sayA viyaDabhAve asaMtane jiiMdie 32. amohaM vayaNaM kujjA Ayariassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe kammuNA uvavAyae 33. parAkramyAsevya gurusamIpa Alocayana nigRhena nihavIteti, tatra nigRhanaM kiJcitkathanaM, nihavaH sarvathApalApaH, 'kimbhUtaH sAdhuH ? zuciH, na kaluSamatiH, sadA vikaTabhAvaH, prakaTabhAvaH / , pu0 sAdhuH asaMsaktaH aprativaddhaH katrApi kimbhUtaH punaH sAdhuH ? jitendriyo'pramAdaH san. 32. punarAha-amohamiti-sAdhurAcAryANAM vacanamidaM kurvityAdirUpamamoghaM saphalaM kuryAt, evamityaGgIkAreNa, kimbhUtAnAmAcAryANAM ? mahAtmanAM zrutAdibhirguNaistadvacanaM parigRhya vAcA evamityaGgIkAreNa karmaNA For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Nadhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya. daza dIpi. 11 77 // upapAdayakriyayA sampAdayet. 33. punarAha-adhuvamiti-sAdhubhA~gebhyaH karmabandhasya hetubhyo nivarteta, kiM kRtvA ? jIvita- madhruvamanityaM maraNAsannaM jJAtvA, punaH kiM kRtvA ? siddhimArga samyagdarzanacAritralakSaNaM vijJAya, tathA adhruvamapyAyuH parimitaM saMvatsarazatAdimAnena vijJAyAtmano nivatteta bhogebhya ityarthaH. 34. upadezAdhikAre prakrAnta idameva samarthayannAha-balamitisAdhurAtmAnaM niyojayet, kiM kRtvA ? balaM mAnasaM sthAma zArIraM prekSya vicArya, punaH zradvAmArogyamAtmanaH punaH kSetra kAlaM | adhuvaM jIviaM naccA siddhimaggaM viaanniaa| viNiaTTija bhogesu Au parimiappaNo 34. balaM thAmaM ca pehAe saddhAmAruggamappaNo / khittaM kAlaM ca vinnAya tahappANaM nijujae 35. jarA jAva na pAMDeI vAhI jAva na bdd'ii| jAvidiA na hAyaMti tAva dhamma samAyare 36. kohaM mANaM ca mAya ca lobhaM ca pAvavaDaNaM / vame cattAri dose u icchato hiamappaNo 37. ca vijJAya. 35. kiM jJAtvAtmAnaM niyojayedityAha-sAdhustAvantaM kAlaM dharma cAritradharma samAcaret, tAvantaM kiyantaM kAlamityAha-yAvajarA vayohAnirUpA na pIDayati, punaryAvadvyAdhiH kriyAsAmarthyazatrurna vardhate, punaryAvadindriyANi kriyAsAmarthyasyopakArINi zrotrAdIni na hIyante, tAvat, atrAntare prastAva iti kRtvA dharma samAcaret. 36. aba dharmasyopAyamAhakohamiti-sAdhuH krodhaM mAnaM mAyAM lobhaM ca pApavardhanaM pApasya hetavaH, yatazcaivaM tata etAMzcaturo doSAn krodhAdIn vametya-1, 77 For Private and Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Si Kailasagarsur Gyarmandie jeta, kiM kurvan ? Atmano hitamicchan, etadvamane hi sarvasampaditi. 37. avamane tviha loka eva kaSTamAha-koha iti-krodhaH |prItiM praNAzayati, krodhAndhasya vacanataH prItevicchedadarzanAta, mAno vinayanAzanaH, garveNa vinayakaraNasyAdarzanAt, mAyA mivANi nAzayati, kauTilyavato mitratyAgadarzanAta, lobhaH sarvavinAzanaH, paramArthatastrayANAmapi prItyAdInAM nAzadarzanAt. 38. yata evaM tataH kiM kartavyamityAha-uvasameNeti-sAdhuH krodhamupazamena kSAntirUpeNa hanyAt, katham ? udayanirodhodaya___ koho pAiM paNAseI mANo vinnynaasnno| mAyA mittANi nAsei lobho savvaviNAsaNo 38. uva sameNa haNe kohaM mANaM maddavayA jinne| mAyamajavabhAveNa lobhaM saMtosao jiNe 39. koho amANo a ANiggahIa mAyA a lobho a pvttttmaannaa| cattAri ee kasiNA kasAyAsiMcati mUlAI puNapbhavasya40. prAptAMphalIkaraNena, evaM mAnaM mArdavenAnutsitatayA jayet, udayanirodhAdinaiva, mAyAM ca RjubhAvenAzaThatayA jayedudayanirodhAdinaiva, evaM lobhaM santoSato nispRhatvena jayet, tadudayanirodhodayaprAptAphalIkaraNeneti. 39. krodhAdInAmeva paraloke kaSTamAha--koha iti-pate kaSAyAzcatvAro'pi punarbhavasya punarjanmavRkSasya mUlAni tathAvidhakarmarUpANi siJcanti, azubhabhAvajaleneti zeSaH, kimbhUtAH kaSAyAH ? kRtsnAH sampUrNAH kRSNA vA kliSTAH, ke kaSAyAH ? krodhazca, mAnazca, etau dvAvani For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir dazagRhItI ucchRGkhalau, mAyA ca lobhazca, etau dvau vivardhamAnau vRddhi gacchantI santo. 40. yatazcaivamataH kaSAyanigrahArthamidaM adhya08 dIpi kuryAdityAha-rAyaNiesviti-sAdhU ratnAdhikeSu ciradIkSitAdiSu vinayamabhyutthAnAdirUpaM prayuJjIta, punarbuvazIlatAmaSTA dazazIlAGgasahasrapAlanarUpAM satataM nirantaraM yathAzakti na hApayet, punaH kUrma iva kacchapavadAlInapralInaguptaH, anggaanyupaa|| 78 // KGgAni ca samyaksaMyamyetyarthaH. parAkrameta pravateta tapa-saMyame tapaHpradhAne saMyama iti. 41. niddamiti-punaH kiJca sAdhuniMdA ca na bahu manyeta na prakAmazAyI syAt; punaH sa sAdhuH prahAsamatIvahAsarUpaM vivarjayet, punaH parasparaM kathAsu rAhaspiMkISu rAyaNiesa viNayaM pauMje dhuvasIlayaM sayayaM na hAvaijjA / kummuvva allINapalINagutto parakkamijjA tava saMjamaMmi 41. nidaM ca na bahu manijjA sappahAsaM vivajae / miho kahAhiM na rame sajjhAyami rao sayA 42. jogaM ca samaNadhammami muMje analaso dhuvN| jutto a samaNadhammami ahaM lahai aNuttaraM43. na rameta, tarhi kiM kuryAdityAha-svAdhyAye vAcanAdau rataH tatparaH syAt sadA. 42. jogamiti evaM yogaM ca trividhaM mano vAkkAyavyApAraM zramaNadharma zAntipramukhalakSaNe yuJjIta, kiMbhUtaH sAdhuH ? analasa utsAhavAna, dhruvaM kAlAdInAmaucityena AAM 78 // nityaM sampUrNa, sarvatra pradhAnopasarjanabhAvana vA anuprekSAkAle manoyogam, adhyayanakAle vAgyogaM pratyupekSaNAkAle kAyayogamiti. phalamAha-yukta evaM vyApRtaH, kutra ? zramaNadharme dazavidhe labhate artha prAmotyanuttaraM bhAvArtha jJAnAdirUpamiti. 43. For Private and Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org punaretadevAha - iheti-iha loke paratra loke ca hitaM katham ? iha loke'kuzalapravRttiduHkhanirodhena, paraloke ca kuzalAnubandhata ubhayaloka hitamityarthaH, yenArthena jJAnAdinA karaNabhUtena sAdhuH sugatiM pAramparyeNa siddhimityarthaH, gacchati, athopadezAdhikAra uktavyatikarasAdhanasyopAyamAha--bahuzrutamAgamavRddhaM sAdhuH paryupAsIta seveta, taM sevamAnazca sAdhuH pRcchedarthavinizcayamapAyarakSakaM kalyANAvahaM vA arthAvitathabhAvamiti 44 hatthamiti punaH kiJca munirguroH sakAze samIpe niSIdet. 1 ihaloga pArattahiaM jeNaM gacchai suggaiM / bahussuaM pajjuvAsijjA pucchijjatthaviNicchayaM 44. hatthaM pAyaM ca kAryaM ca paNihAya jiiMdie / allINagutto nisie sagAse guruNo muNI 45. na pakkhao na purau neva kiccANa pio / na ya UruM samAsijja ciTTijA guruNaMtie 46. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apucchio na bhAsijjA bhAsamANassa aMtarA / piDimaMsaM na khAijjA mAyAmAsaM vivajjae 47. kIdRzassana AlInaguptaISallIna upayukta ityarthaH / kiM kRtvA niSIdet ? hastaM ca pAdaM cakAyaM ca praNidhAya saMyamya, punaH kiM kRtvA ? jitendriyo nibhRto bhUtvA 45 neti punaH kiM kArya ? sAdhuH kRtyAnAmAcAryANAM na pakSataH pArzvato niSIdeva, evaM na purato'grataH, nApi pRSThato mArgataH, yathAsaGkhyamavinaya vandamAnAntarAyAdarzanAdidoSAH prabhavanti, punastatra UruM samAzritya UroruparyaruM kRtvA na tiSThet, gurorantike'vinayAdidoSaprasaGgAt. 46. ityuktaH kAyapraNidhiH, atha vAkyapraNidhimAha- apucchi For Private and Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpi // 79 // o iti-sAdhurapRSTaH sanniSkAraNaM na bhASeta, punarbhASamANasyAntarApi na bhASeta. na cedamityaM taddevamiti. tathA pRSThimAMsaM paro Lel adhya08. // kSadopakIrtanarUpaM na khAdena bhASeta, punarmAyAmRSAM mAyApradhAnaM mRSAvAdaM vivarjayediti. 47. appattiamiti-punaH kizca sAdhuritthaM bhUtAM bhASAM na bhASeta, itthaM kIdRzIM? prAkRtazailyA yeneti yayA bhASayA'prItiraprItimAtraM bhavet, tathA Azu zIghra kupyedvA paroroSakArya darzayet,sarvatra sarvAsvasvasthAsu tAmIdRzI bhASAMna bhASeta,punarahitagAminImubhayalokaviruddhAna bhASeta.48. bhASaNa syopAyamAha-diTThamiti-AtmavAn sacetanaH sAdhurIdRzI bhASAM nisRjed brUyAt, IdRzIM kIdRzImityAha-dRSTAM dRSTArthaviSayAM,puna appattiaMjeNa siA Asu kuppija vA pro| savvaso taM na bhAsijjA bhAsaM ahiagAmiNiM 48. diDaM miaM asaMdiddhaM paDiputraM viaM jiaN| ayaMpiramaNuzviggaM bhAsaM nisira attavaM 49. AyArapannattidharaM diTTivAyamahijagaM / vAyavizkhaliaM naccA na taM uvahase muNI 50. mitAM svarUpaprayojanAbhyAM stoko, punarasandigdhAM zaGkArahitA, punaH pratipUrNA svarAdibhiH, vyaktA prakaTAM, punarjitAM paricitAM, |punarajalpanazIlA, na uccainai nIcairlanavilamA, punaranudinAM, nodvegakAriNImevaMbhUtAM bhASAM sAdhurcyAt. 49. atha prastutasyopadezasyAdhikAreNa idamAha-AyAreti-munistamAcArAdidharaM nopahasta, kimbhUtaM tam! AcAraprajJaptidharam, AcAradharaH strIliGgAdI-1 ni jAnAti, prajJaptidharastAnyeva savizeSaNAni,ityevaMbhUtaM, punaHbhRitaM ? dRSTivAdamadhIyAnaM prakRtipratyayalopAgamavarNavikArAdi 19 // 79 // For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - vijJaM, kiM kRtvA nopahaset ? taM tAdRzaM cAgviskhalitaM jJAtvA vividhamanekaprakArailiGgabhedAdibhiH skhalitaM vijJAya nopahaset, / kintvavaM jAnAti vadati ca, aho khalvAcArAdidharasya vacana evaM kauzalam, iha ca dRSTivAdamadhIyAnamityuktam, ata | idaM gamyate nAdhItadRSTivAdaM, tasya jJAnApramAdAtizayataH skhalanAsambhavAt, yadyevaMbhUtasyApi skhalitaM sambhavati, na caivamupahasedityupadezaH, tato'nyasya sutarAM sambhavati na cAsau hasitavya iti. 50. nakkhattamiti-punaH kiMca sAdhuzRhiNA pRSTaH sanetAni gRhiNAmasaMyatAnAM nAcakSIta na brUyAt, etAni kAnItyAha-nakSatramazvinyAdi, svapnaM zubhAzubhaphalamanu nakkhattaM sumiNaM jogaM nimittaM mNtbhes| gihiNo taMna Aikkhe bhUAhigaraNa payaM 51. annada pagaDaM layaNaM bhaija sayaNAsaNaM / uccArabhUmisaMpannaM itthI pasuvivajiaM 52, bhUtAdi, yogaM vazIkaraNAAdeM, nimittamatItAdi, mantraM vRzcikamantrAdi, bheSajamatisArAdInAM rogANAmauSadham, etat | SaTakaM kiMviziSTamityAha-bhUtAdhikaraNaM padaM, bhUtAnyekendriyAdIni saTTanAdinAdhikriyante vyApAdyante 'sminniti. tatazca tadaprItiparihArArthamidaM brUyAta, yatastapasvinAmatra nakSatrAdau nAdhikAraH. 51. annaTThamiti-puna: kiJca sAdhurevaM layanaM masthAnaM vasatirUpaM bhajet seveta, kimbhUtaM layanam ? anyArtha prakRtaM, na sAdhunimittaM kRtaM, tathA zayanAsanamapyanyAtha prakRtaM saMstArakapIThakAdi seveta, punaH kimbhUtaM layanam ? uccArabhUmisaMpannamuccAraprasravaNAdibhUmyA saMyuktaM, katham | - For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie deza INuccArAdibhUmirahite sthAne vAraMvAramuccArAdinirgamane doSA bhavanti, punaH kimbhUtaM layanaM ? strIpazuvivarjitamekagrahaNena tajA- adhya0 8. dIpikatIyAnAM grahaNamiti nyAyAt, strIpazupaNDakavivarjitaM, strIpramukhAlokanAdirahitamityarthaH. 52. taditthambhUtaM layanaM sevamAnasya" sAdhodharmakathAvidhimAha-vivitteti-sAdhuryayevaMvidhA zayyA vasatirbhavettadA nArINAM strINAM kathAM na kathayet, kathaM? shngkaa||8 // didoSaprasaGgAt yogyatAM vijJAya puruSANAM kathayet, nArINAM tvaviviktAyAM vasatau kathayedapi, kimbhUtA zayyA vasatiH ? viviktA tadanyasAdhubhirvarjitA, yatrAnye sAdhavo na santi, cazabdAttathAvidhabhujaGgaprAyaikapuruSasaMyuktA bhavet, tathApi na nArINAM vivittA abhave sijA nArINaM na lave kahaM / gihisaMthavaM na kujjA kajjA sAhahiM saMthavaM 53. jahA kukkuDapoassa niccaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa itthIviggahao bhayaM 54. cittabhittiM na nijjhAe nAriM vA sualNkiaN| bhakkhara piva daTTaNaM didi paDisamAhare 55. kathA kathayet, tathA punaH sAhisaMstavaM na kuryAt, snehAdidoSasambhavAt, sAdhubhistu samaM saMstavaM paricayaM kAle kalyANamibayogena kuzalapakSavRddhibhAvaM kuryAditi. 53. kathazcid gRhisaMstavabhAvapi strIsaMstavo naiva kartavya ityatra kAraNamAha ghaan jaheti-yathA kukkuTapotasya kukkuTabAlasya nityaM sarvakAlaM kulalato mArjArAdyaM, evaM brahmacAriNaH sAdhoH strIvigrahAt strIzarIrAdyaM, vigrahagrahaNaM mRtazarIrAdapi bhayakhyApanArtham. 54. yatazcaivaM tataH kiM kAryamityAha-cittabhittimiti-evaMvi For Private and Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhAmapi nArI sAdhurna nidhyAyenna pazyet, kimbhUtAM nArIM ? citragatAM punaH kimbhUtAM nArIM ? svalaGkRtAmalaGkAraiH zobhitAm, | upalakSaNatvAdanalaGkRtAmapi na nirIkSeta kathazcidarzanayoge'pi bhAskaramiva sUryamiva dRSTvA dRSTiM pratisamAharennivartayediti. 55. hattheti - kiM bahunA ? brahmacArI sAdhurIdRzImapi nArI vivarjayet, kimaGga punastaruNIM nArIM sutarAmeva vivarjayet, kiMviziSTAM nArIm ? hastapAdaparicchinnAM yasyA hastau pAdau chinnau vartete, punaH kimbhUtAM nArIm ? karNanAsAvikRttAM, karNau nAsA hatthapAyapalicchinnaM kannanAsavigappiaM / avi vAsasayaM nAriM baMbhayArI vivajjae 56. vibhUsA itsiMgaggo paNIaM rasabhoaNam / narassattagavesissa visaM tAlauDaM jahA 57. aMgapaccaMgasaMThANaM cArulaviapehiaM / itthINaM taM na nijjhAe kAmarAgavivaDaNaM 58. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca vikRttA yasyAstAM, punaH kimbhUtAM nArIm ? varSazatikAm, etAdRzIM vRddhAmapi varjayet, kaH kAniva ? mahAdhano yathA caurAn varjayet. 56. vibhUseti - apica narasyAtmagaveSiNa etatsarvaM vibhUSAdi tAlapuTaviSaM yathA tAlamAtravyApattikararAvapakalpaM, tatkimityAha - vibhUSA vastrAdirAThA zobhA, strIsaMsagoM yena kenacitprakAreNa strIsambandhaH praNItarasabhojanaM galatsneharasabhakSaNam 57. aMgeti punaH kiJca sAdhuH strINAmetAni na nidhyAyena nirIkSeta na pazyet, kuta ityAha1 zIghrameveti ka, pu. For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirIkSyamANaM mohadoSA-nainAzini kAnIyAha-mazakSita strINA sambandhi mAtrA daza adhya08 dIpika // 81 // kAmarAMgavivardhanamiti, etannirIkSyamANaM mohadoSAnmaithunAbhilASaM vardhayati, ata evAsya prAstrINAM nirIkSaNapratiSedhAdgatArthatAyAmapi prAdhAnyakhyApanArtha bhedenopanyAsaH kRtaH, etAni kAnItyAha-aGgAni ziraHprabhRtIni, pratyaGgAni nayanAdIni, eteSAM saMsthAnaM vinyAsavizeSaM, tathA cAru zobhanaM lapitaM jalpitaM prekSitaM nirIkSitaM strINAM sambandhi sarvam. 58. visa-IN esviti-punaH kiJca sAdhurviSayeSu zabdAdiSu prema rAgaM nAbhinivezayenna kuryAt, kimbhUteSu viSayeSu ? manojJeSvindriyANAmanukuleSu, amanojJeSu ca dveSaM na kuryAta, kiM kRtvA? teSAM pudgalAnAM tuzabdAcchabdAdiviSayasambandhinAmanityatayA pariNAma vijJAya visaesa maNunnesu pemaM nAbhinivesae / aNicaM tersi vinAya pariNAmaM puggalANa ya 59. poggalANa parINAmaM tesi naccA jahA thaa| viNIatiNho vihare sIIbhUeNa appaNA 60. jAi saddhAi nivakhaMto pariAyahANamuttamaM / tameva anupAlijjA guNe AyAraasaMmae 61. jinavacanAnusAreNa kathaM ? vijJAyate hi manojJA api kSaNAdamanojJatayA pariNamanti, amanojJA api kSaNAnmanojJatayA pariNamanti, tatastayorupari rAgadveSakaraNaM nirarthakamiti. 59. etadapi spaSTayannAha-poggalANAmiti-zItIbhUtena krodhAdInAM tyAgAtpraKazAntenAtmanA vihareta, kiM kRtvA ? teSAM pUrvottAnAM pudgalAnAM pariNAmaM yathA manojJAmanojJatayA bhavanti, tathA jJAtvA, kimbhUtaH sAdhuH ? vinItatRSNo gatAbhilASaH zabdAdiSu. 60. jAIti-punaH kiJca sAdhustAmeva zraddhAmapratipAtitayA - For Private and Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie pravardhamAnAM guNeSu mUlaguNAdilakSaNeSu pAlayet, kimbhUteSu guNeSu ? AcAryasammateSu tIrthakarAdimateSu, tAM kA ? yayA shrdyaa| pradhAnaguNasvIkArarUpayA niSkAnto'viratikardamAdIkSAsthAnamuttamaM pradhAna prAptaH. 61. athAcArapraNidhiphalamAha-tavamiti-I sAdhurevaMvidhaH san zUra iva vikrAntasubhaTa iva, alamatyarthamAtmanaH saMrakSaNAya, alaM ca pareSAM nivAraNAya bhavati, kimbhUtaH "sAdhuH? tapazcadamanazanAdi dAdazabhedarUpaM sarvasAdhuprasiddha saMyamayogaM ca pRthivyAdiviSayasaMyamavyApAraM ca svAdhyAyayogazca tavaM cimaM saMjamajogayaM ca sajjhAyajogaM ca sayA ahihie| sure va seNAi samattamAuhe alamappaNo hoi alaM paresi 62. sajjhAyasajjhANarayassa tAiNo apAbabhAvassa tave ryss| visujjhaI jaM si malaM pure kaDaM samIriaM ruppamalaM va joiNA 63. vAcanAdivyApAra ca sadA sarvakAlamadhiSThAtA tapaHprabhRtInAM kartA ityarthaH, kimbhUtaH zUraH ? senayA caturaGgabalarUpayA indriyakaSAyAdisenayA viruddhaH san samAptAyudhaH sampUrNatapaHprabhRtikhadgAyudhaH, 62. etadeva spaSTayannAha-sajjhAyeti-asya sAdhoryanmalaM karmamalaM tadvizuddhayate apaiti dUre yAtItyarthaH, kimbhUtaM malaM ? purAkRtaM. janmAntareSu upAttamupArjitaM, kena kiMvat ? yathA rUpyamalaM, kimbhUtaM rUpyamalaM ? samIritaM preritaM, kena ? jyotiSAminA, kimbhUtasya sAdhoH ? svAdhyAyasa - For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza. dIpi. adhya. // 82 // yAnaratasya, svAdhyAya eva saddhyAnaM svAdhyAyasaddhayAnaM, tatra ratasyAsaktasya, punaH kimbhUtasya sAdhoH ? vAtuH, svasya parasyobhayeSAM ca rakSaNazIlasya, punaH kimbhUtasya sAdho ? apApabhAvasya, labdhyAdInAM yA apekSA tayA rahitatayA zuddha cittasya, punaH kimbhUtasya sAdhoH ? tapasyanazanAdau dvAdazavidhe ratasya, evaMvidhasya zuddhasya sAdhoH pApaM dUre yAtIti paramArthaH. 63. tatazca sAdhuH kIdRzo bhavedityAha-sa iti-sa tAdRzaH pUrvoktaguNayuktaH sAdhurvirAjate, ka iva ? candramA iva, ka sati ? kRtsnAbhrapuTApagame samastAnAmabhrapuTAnAmapagame nAze sati, ayaM bhAvaH-yathA zaratkAle candramAH zobhate se tArise dukkhasahe jiiMdie sueNa jutte amame akiNcnne| virAyaI kammaghaNami avagae kasiNabhapuDAvagame caMdimitti bemi 64. AyArapaNihI NAma ajjhayaNaM saMmattaM 8, tathA sAdhurapyapagatakarmadhanaH samAsAditakevalAloko virAjata ityarthaH kimbhUtaH sAdhuH ? duHkhasahaH parISahapIDAsahaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? jitendriyaH parAjitazrotrAdipaJcendriyaviSayaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? zrutajJAnena yukto vidyAvAnityarthaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? amamaH sarvatra mamatArahitaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? akiJcanaH kiJcanarahitaH, bravImIti pUrvavat. 64. iti zrIdazavakAlike sUtre zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM dIpikAyAmaSTamAdhyayanaM sampUrNa. zrIrastu. // 82 // For Private and Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thaMbhati-atha vinayasamAdhyAkhyaM navamamadhyayanaM vyAkhyAyata, tasya navamAdhyayanasya catvAra uddezAH, tatra prathamoddezakamAha, iha cAyaM sambandhaH-pUrvAdhyayane niSpApaM vacanamAcAra praNihitasya samyasthitasya bhavatIti taba yatnavatA bhAvyam, ityetaduH tam, iha tvAcArapraNihito yathAyogyavinayasampanna eva bhavati, ityetaducyate, tathAhi-ziSyo guroH sakAza AcAryAda samIpe vinayamAsevanArUpaM zikSArUpaM ca na zikSate, nopAdatte, na gRhAtItyarthaH, kasmAt ! stambhAdA, kathamahaM jAtyAdimAna jAtyAdihInasya guroH samIpe zikSe! tathA krodhAtkathaJcidasatyakaraNaprerito ropAdA, tathA mAyAtaH zalaM meM bAdhata ityAdi atha vinayasamAdhyAkhyaM navamamadhyayanaM prArabhyate / thaMbhA va kohA va mayappamAyA gurussagAse viNayaM na sikkhe| so ceva u tassa abhUibhAvo phalaM va kIassa vahAya hoi 1. kapaTena, tathA pramAdAtprakrAntamucitamajAnan nidrAdInAM vyAsaGgena, stambhAdInAM krameNopanyAsazca itthamevAmISAM vinayasya vighnatAmAzritya khyApanArthaH, tadevaM stambhAdibhyo guroH samIpe vinayaM na zikSate, anye tvAcAryA evaM paThanti-guroH samIpe vinayena tiSThati, vinaye na varttate, vinayaM nAsevata ityarthaH, iha sa eva stambhAdivinayazikSAvinahetustasya jaDamaterabhUtibhAva iti, abhUterbhAvo'bhUtibhAvaH, asampadAva ityarthaH, kimityAha-vadhAya bhavati, guNalakSaNabhAvaprANavinAzAya bhavati. dRSTAnta For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 83 // www.kobatirth.org mAha - phalamiva kIcakasya kIcako vaMzastasya phalaM yathA vadhAya bhavati, tasmin sati tadvinAzanAt, tadvaditi. 1. ja itikiJca ye cApi kevaladravyasAdhavo'gambhIrA bhavanti, te dravyasAdhavo gurUNAmAcAryANAmAzAtanAM laghutApAdanarUpAM tatsthApanAyA abahumAnena kurvanti, ekasya, gurorAzAtanAyAM sarveSAM gurUNAmAzAtanA iti hetorguruNAmiti bahuvacanaM, manda iti jJAtvA, | satprajJAvikala iti jJAtvA tathA punaH kAraNAntarasthApitamaprAptavayasaM guruM pratyayaM Daharo'prAptavayAH khalvayaM, tathAyaM gururalpaAvi maMditti guruM vaittA Dahare ime appasuatti naccA / hIlaMti mitthaM paDivajamANA karanti AsAyaNa te gurUNaM 2. paIi maMdA vibhavaMti ege DaharA vi a je suabuddhovaveA / AyAramaMto guNasuTThiappA je hIliA siMhiriva bhAsa kujjA 3. zruto'nadhItasiddhAnta iti jJAtvA hIlayanti, kiM kurvanto hIlayanti ? mithyAtvaM pratipadyamAnAH, gururna hIlanIya iti tattvamanyathA jAnantaH, ato gurohalanA na kAryA ityAha. 2. pagaI iti-ye sAdhavaste gurUn pratyevaM jAnanti, prarUpayanti paraM na tu hIlayanti, evaM kimityAha - eke kecana vayovRddhAH prakRtyA svabhAvena karmavaicitryAnmandA api sadbuddhirahitA api For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya0 9. // 83 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Si Kailasagarsur Gyarmandie bhavanti, tathAnye kecana DaharA apyapariNatA api vayasA amandA bhavantIti vAkyazeSaH, kiMviziSTA ityAha-ya zrutabuddhyA AO upetAH sahitAH, tathA satyajJAvantaH, zrutena buddhibhAvena vA bhAvinoM vRttimAzrityAlpazrutA api sarvathA aacaarvnto| jJAnAdyAcArasahitAH. punaH kiMviziSTAH ? guNasusthitAtmAnaH, guNeSu suSTu bhAvasAraM sthita AtmA yeSAM te tathAvidhA na hIsanIyAH, ye hIlitAH khisitAH zikhIva apiriva indhanasamUhaM bhasmasAtkuryuH, jJAnAdiguNasamUhamapanayeyuriti. 3. atha je Avi nAgaM maharAMti naccA AsAyae se ahiAya hoi| evAyariaMpi hu hIlayaMto niacchaI jAipahaM khu maMdo 4. AsIviso vA vi paraM suruho ki jIvanAsAu paraM nu kujjaa| AyariapAyA puNa appasannA abohiAsAyaNa natthi mukkho 5. vizeSeNa Daharasya hIlane doSamAha-ja iti-yazcApi kazcidajJo nAgaM sarpa Dahara iti bAla iti jJAtvA AzAtayati kSudakASThAke dinA kadarthayati, sa nAgaH kadarthyamAnaH se tasya kadarthanAkArakasyAhitAya bhavati, bhakSaNena prANanAzanAt, eSa dRSTAntaH, athopanayaH-evamAcAryamapi kAraNato'pariNatameva sthApitaM hIlayanirgacchati jAtipanthAnaM dIndriyAdijAtimArga mando'jJaH / saMsAre paribhramati. 4, atra dRSTAntasya dAntikasya ca mahadantaramityetadevAha-AsIvisa iti-AzIviSazcApi sarpo'pi For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza AG|adhya0 9. dIpi. // 84 // paraM suruSTaH san kruddhaH san, kiM jIvitanAzAnmRtyoH paraM nu kuryAt ? na kiJcidapItyarthaH, AcAryapAdAH punaraprasannA hIlanayAnugrahAyApravRttAH, kiM kurvantItyAha-abodhi nimittahetutvena mithyAtvasaMhAta kurvanti, kathaM tadAzAtanayA mithyAtvabandhAt, yatazcaivamato gurorAzAtanayA nAsti mAkSaH, abodhisantAnabandhenAnantasaMsArikatvAditi. 5.. punarAha-jo iti-yaH kopi pAvakamagniM jvalitaM santamapakrAmedavaSTabhya tiSThati, AzIviSaM vApi bhujaGgamaM vApi kopayedoSaM grAhayet, yo vA viSaM khAdati jo pAvagaM jaliamavakkamijjA AsIvisaM vA vi hu kovaijjA / jo vA visaM khAyai jIviaTTI esovamAsAyaNayA gurUNaM 6. siA hu se pAvaya no DahijjA asIviso vA kuvio na bhakkhe / siA visaM hAlahalaM na mAre na A vi mukkho garuhIlaNAe 7. jIvitArthI jIvitukAmaH, eSA upamApAyasya kaSTasya prAptiM pratyetadupamAnamAzAtanayA gurUNAM sambandhinyA. kRtayA, tadvatkaSTa bhavatIti. 6. tatra vizeSamAha-siti-syAtkadAcinmantrAdipratibandhAdasau pAvako mirna dahati na bhasmasAkuryAt, AzI viSo vA bhujaGgo vA kupito na bhakSayenna khAdayet, tathA kadAcinmantrAdipratibandhAdeva viSaM hAlAhalamatirauda na Kel mArayenna prANAn tyAnayet, evametatkadAcidbhavati paraM nApi mokSo guruhIlanayA gurorAzAtanayA bhavatIti. 7. // 82 For Private and Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ja iti punaH kiJca yaH parvataM zirasA mastakena bhetumicchet, suptaM vA siMhaM giriguhAyAM pratibodhayet, yo vA dadAti zaktera praharaNavizeSAgre mahAraM hastena, eSA upamA AzAtanayA gurUNAm 8. atra vizeSamAha -- siyeti - syAtkadAcitkazcidvAsudevAdiH prabhAvAtizayAcchirasA mastakena girimapi parvatamapi bhindyAt syAtkadAcinmantrAdisAmathyAtsiMhaH kupito na jo pavvayaM sirasA bhittumicche suttaM va sIhaM paDibohaijjA / jo vA dae sattiagge pahAraM esovamAsAyaNayA gurUNaM 8. siyA hu sIseNa giriM pi bhiMde siA hu sIho kuvio na bhakkhe | siA na bhiMdijja va sattiaggaM na A vi mukkho guruhIlaNAe 9. AyariapAyA puNa appasannA abohiAsAyaNa natthi mukkho / tamhA aNAbAhasuhAbhikakhI guruppasAyAbhimuho ramijjA 10. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhakSayet, syAtkadAciddevatAnugrahAdinA zaktyayaM prahAre datte'pi na bhindyAt, evametatkadAcidbhavati, paraM na cApi mokSo guruhIlanayA gurorAzAtanayA bhavatIti. 9. evaM pAvakAzAtanA alpA, gurvAzAtanA mahatItyatizayapradarzanArthamAha-Ayaripati 8 For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpi adhya09. ter AcAryapAdAH punaraprasannA ityAdipadadvayavyAkhyA pUrvavat, yasmAdevaM tasmAdanAbAdhamukhAbhikArI mokSamukhAbhilASI, sAdhurmuru- prasAdAbhimukha AcAryAdInAM prasAda udyuktaH san rameta. 10. kena prakAreNa rametetyAha-jaheti-AhitAmiH kRtAvasathAdi- bAhmaNo yena prakAreNa jvalanamamiM namasyati, kimbhUtaM jvalanaM ? nAnAhutimantrapadAbhiSiktaM, tatrAhutayo pRtaprakSepAdirUpAH, | mantrapadAni 'anaye svAhA' ityevamAdIni, tairAhutimantrapadairabhiSiktaM dIkSAlaGkRtamityarthaH, evamamimivAcArya vinItaH sAdhu jahAhiaggIjalaNaM namase nANAhuImaMtapayAbhisittaM / evAyariaM uvaciTThaijI aNaMtanANovagao bi saMto 11. jassaMtie dhammapayAi sikkhe tassaMtie veNaiyaM pauMje / sakArae sirasA paMjalIo kAyaggirA bho maNasA aniccaM 12. rupatiSThevinayena seveta, kimbhUtaH sAdhuH ? anantajJAnopagato'pi, anantaM svaparaparyAyApekSayA vastu jJAyate yena tadanantaM tenopagataH, sahito'pi sana, kimaGga punaranya iti. 11. etadeva punaH spaSTayati-jassamiti-sAdhuryasyAcAryAdeH samIpe dharmapadAni 1 upAdevapUjetizAstravihitAtmanepadantvatra mUlasthapadAnukaraNatyAnnoti dhyeyam / | // 86 // For Private and Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmaphalAni siddhAntapadAni zikSetAdadyAt, tasyAcAryAderantike samIpe vinayaM prayuJjIta, vinaya eva vainayikaM, tatkuryAditi bhAvaH, kathaM vinayaM kuryAdityAha-guruM satkArayet, kena ? abhyutthAnAdinA pUrvoktena yuktaH, punaH zirasA mastakena prAJjaliH sana, tathA kAyena zarIreNa, tathA girA vAcA, 'mastakena vanda' ityAdirUpayA, bho iti ziSyasyAmantraNe, manasA bhAvapratibandharUpeNa, nityaM sadaiva satkArayet, na tu sUtragrahaNakAla eva, kuzalAnubandhacchedanaprasaGgAt, 12| lajjA dayA saMjamabaMbhaceraM kallANabhAgissa visohiThANaM / je me gurU sayayamaNusAsayati tehiM gurU sayayaM pUayAmi 13. jahA nisaMte tavaNacimAlI pabhAsaI kevalabhArahaM tu / evAyario suasIlavuddhie virAyaI suramajhe va iMdo 14. evaM ca manasi kuryAt-lajeti-lajA dayA saMyamo brahmacarya ca, etaccatuSTayaM kalyANabhAgino mokSAbhilASiNo jIvasya | vipakSavyAvRttyA kuzalapakSapravartakatvena ca vizodhisthAnaM karmamalApanayanasthAnaM vartate, tatra lajjA apavAdabhayarUpA, dayA anukampA, saMyamaH pRthivyAdiviSayaH, brahmacarya vizuddhatapo'nuSThAnam, etatkathanenaitajjAtaM, ye guravo mAM satataM nirantaramanuzAsayanti kalyANayogyatAM nayanti, tAnahametAdRzAn gurUn satataM pUjayAmi, na tebhyo'nyaH pUjAyogya iti. 13. ataH kaarnnaadete| For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya09 daza dIpi // 86 // pUjyA ityAha-jaheti-arciAlI sUryoM nizAnte rAtrerante divasa ityarthaH, kevalaM saMpUrNa bhArataM bharatakSetraM, tuzabdAdanyacca, kramaNa prabhAsayati udadyotayati, kiM kurvan arciAlI ? tapana, evamAcAryoM jIvAdibhAvAn prakAzayati, kimbhUta AcAryaH? zrutazIlavuddhikaH zrutenAgamena zIlena paradrohaviramaNena, buddhyA ca svAbhAvikyA yuktaH san, evaM ca vartamAna AcAryasAdhubhiH parivRto virAjate, ka iva ? suramadhye sAmAnikAdidevamadhye gata indra iva. 14. punarAha-jaheti-yathA candraH khaH jahA sasI komuijogajutto nakkhattatArAgaNaparikhuDappA / khe sohaI vimale abbhamukke evaM gaNI sohai bhikkhumajjhe 15. mahAgarA AyariA mahesI samAhijoge suasIlabuddhie / saMpAviukAme aNuttarAI ArAhae tosai dhammakAmI 16. Ke AkAze zobhate, kimbhUtaH ? kaumudIyogayuktaH, kArtikapaurNamAsyAmuditaH, punaH kimbhUtazcandraH ? nakSavatArAgaNaparivRtAtmA, nakSatraistArANAM gaNaivRndairyukta iti bhAvaH, kimbhUte khe ? abhramukte, punaH kimbhUte khe ? vimale, nirmale abhramuktamAkAzamatyantaM nirmalaM bhavatIti khyApanArtham,tadevaM candra iva gaNI AcAryaH zobhate bhikSumadhye.ato'yaM gurumahattvAtpUjya iti.15.mahAgaretipunaH kiJca dharmakAmo nirjarAtha, na tu jJAnaphalApekSayApi, sAdhustAnAcAryAna samprAptukAmo'nuttarANi jJAnAdInyArAdhayavinayaka // For Private and Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raNena, naikavArameva, kintu toSayedvAraMvAraM vinayakaraNena santoSaM grAhayet, tAna kAnAcAryAn? ye mahAkarAH, jJAnAdibhAvaranAnAmAkarAH, punaH kimbhUtA AcAryAH ? maheSiNo mokSaiSiNaH, kathaM mahaiSiNaH ityAha-- samAdhiyogazrutazIla buddhibhiH, samAdhiyogeddharyAnavizeSaiH zrutena dvAdazAGgAbhidhAnena zIlena paradrohaviratirUpeNa buddhayA ca autpattikyAdirUpayA, anya AcAryA itthaM vyAkhyAnayanti -- samAdhiyogazrutazIlabuddhInAmAkarA iti. 16. punarAha - - succeti medhAvI paNDitaH sAdhuH sadAcAsuccA Na mahAvi subhAsiAI susssae Ayariappamatto / ArAhaittA Na guNe aNege se pAvaI siddhimaNuttaraM ti bemi 17. viNasamAhIe paDhamo uddeso saMmatto 1. ryAn zuzrUSayet kiM kRtvA ? subhASitAni gurvArAdhanaphalAbhidhAyakAni zrutvA kiMviziSTo medhAvI ? apramatto nidrAdipramA darahitaH, ya evaM guruzuzrUSAparaH sa guNAnanekAn jJAnAdirUpAnArAdhya siddhimanuttarAM muktimanantaraM sukulAdiparamparayA vAprApnoti bravImIti pUrvavat. 17. iti zrIdarzavekAlike zabdArthavRttau zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM navamAdhyayane prathamodezakaH samAptaH 1. zrIrastu For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 87 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlAo iti-atha navamAdhyayane vinayAdhikAra eva dvitIyodezakaH prArabhyate, pUrva prathamodezake vinayasamAdhiruktaH, dvitIyo'pi vinayAdhikAravAnucyate, tatra sUtraM - dumasya vRkSasya mUlAdAdiprabandhAtskandhaprabhavaH, sthuDotpAdaH, tataH skandhAtpazcAcchAkhAstasya bhujAkalpAH samupayAntyAtmAnaM prApnuvanti, utpadyanta ityarthaH, tathA zAkhAbhya uktasvarUpAbhyaH prazAkhAstAsAmaMzabhUtA virohanti jAyante, tathA tAbhyo'pi prazAkhAbhyaH patrANi parNAni virohanti, tatastadantaraM se atha dvitIya uddezaH prArabhyate / mUlAo khaMdhappabhavo dumassa khaMdhAu pacchA samuviMti sAhA / sAhappasAhA viruti pattA taosi puSpaM ca phalaM raso a 1. evaM dhammassa viNao mUlaM paramo a se mukkho / jeNa kittiM suaM siggha nIsesaM cAbhigacchai 2. je a caMDe mie thaddhe duvvAI niyaDI saDhe / vujjhai se aviNIappA kahaM soagayaM jahA 3. tasya drumasya puSpaM ca phalaM ca rasazca. 1. evaM dRSTAntamabhidhAya dASTantikayojanAmAha - evamiti - evaM dharmasya paramakalpavRkSasya vinayo mUlamAdiprabandharUpaM parama ityagro rasaH se tasya phalarasavanmokSaH, skandhAdikalpAni tu devalokagamanasukulAgamAdAni, ato vinayaH kartavyaH, yena vinayena kRtvA sAdhuH kIrti sarvatra zubhapravAdarUpAmadhigacchati prAmoti, punaH zrutamaGgama viSTAdi, zlASyaM prazaMsAspadIbhUtaM nizzeSaM sampUrNa ca prApnoti. 2. athAvinayadoSamAha-ja iti-sAdhuretebhyo For Private and Personal Use Only adhya09. u0 2 // 87 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinayaM na karoti, sa saMsArasrotasA uhyate, kiMvat ? kASThamiva, kimbhUtaM kASThaM ? srotogataM, nadyAdivahanIpatitaM, kimbhUtaH sAdhuH 1 caNDo roSaNaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? mRgo'jJo hitamapyukto ruSyati, punaH stabdhaH jAtyAdimadonmattaH, punarduAdI apriyavaktA, punarnikRtimAn mAyAsahitaH, punaH zaThaH saMyamayogeSvAdararahitaH, punaravinItAtmA sakalakalyANakAraNena vinayena rahitaH. 3. viNayaMmIti-punaH kiJca yo naro vinayamuktalakSaNaM pratyupAyenakAntamRdubhaNanAdilakSaNenApi sambandhena codita uktaH san kupyati ruSyati, sa kiM karotItyAha-sa divyAmamAnuSIM zriyaM lakSmImAgacchantImAtmano bhavantI viNayaMmi jo uvAeNaM coio kuppaI nro| divvaM so sirimijjanti daMDeNa paDisehae 4. taheva aviNIappA uvavajjhA hayA gyaa| dIsaMti duhamehatA AbhiogamuvaDiA 5. daNDena kASThamayena pratiSedhayati nivArayati, ayaM paramArthaH-vinayaH sampadA nimittaM, tatra skhalitaM yadi kazcinnodayati sa guNaH tatrApi roSakaraNe vastutaH sampadA niSeSaH 4. avinayadoSasyopadarzanArthamevAha-taheveti-tathaiva te'vinItAtmAno vinayarahitA anAtmajJA upavAhyAnAM rAjAdivallabhAnAmete karmakarA ityaupavAhyA hayA azvA gajA hastina upalakSaNatvAnmahiSAdayazcate, kimityAha-dRzyanta upalabhyanta eva mandarAdAvavinayadoSeNobhayalokavartinA yavasAdivoDhAraH, duHkhaM sakkezalakSaNamedhamAnA ane For Private and Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya daza dIpi0 kArthatvAdanubhavanta abhiyogya karmakarabhAvamupasthitAH. 5 eteSveva vinayaguNamAha-taheveti-tathaivaite suvinItAtmAno vinayavanta AtmajJA aupavAhyA rAjAdInAM hayA gajA iti pUrvavat,ete kimityAha-dRzyanta upalabhyante sukhamAlAdalakSaNamedhamAnA anu-IN bhavanta RddhiM prAptA iti viziSTabhUSaNAlayabhojanAdibhAvataH prAptar3ayo mahAzayaso vikhyAtasadguNAH 6. athaitadeva vinayAvi u02 nayaphalaM manuSyAnadhikRtyAha-taheveti-tathaiva tiryaJca ivAvinItAtmanaH pUrvavat, lokesmin manuSyaloke, naranArya iti prakaTArtha, dRzyante duHkhamedhamAnAH pUrvavat, chAtAH kazAghAtavraNAGkitazarIrA vikalendriyA apanItanAsikAdIndriyAH pAradArikAdaya iti taheva suviNIappA uvavajjhA hayA gyaa| dAsaMti suhamehaMtA iDiM pattA mahAyasA 6. taheva aviNIappA logami nrnaario| dIsaMti duhamehantA chAyA te vigaliMdiA 7. daMDasatthaparijjunnA asambhavayaNehi a| kaluNA vivannacchandA khuppivAsapariggayA 8.. sUtrArthaH.7.daMDeti-evaMvidhAH sAdhava iha loke pUrvamavinayena gRhItAnAM karmaNAmanubhAvenaivaMbhUtAH paraloke tu kuzalasyApravRtterduHkhitatarA vijAyante, kIdRzAH ? daNDA vetradaNDAdayaH, zastrANi khagAdIni, taiH parijIrNAH,pari samantato durbalabhAvamApAditAH, HIN88 // A tathA punaH kIdRzAHasabhyavacanaizca kharakarkazAdibhiH parijIrNAH, punaH kIdRzAH ? karuNAH karuNAhetutvAt, punaH kIdRzAH? Hel vyApanachandasaH parAyattatayA gatasvAbhiprAyAH, punaH kimbhUtAH ? kSudhA bubhukSA, pipAsA tRSA, tAbhyAM parigatA vyAptAH, For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie anAdinirodhastokadAnAbhyAm. 8. atha vinayaphalamAha-taheveti-asmin loke naranAryastathaiva vinItatiyaJca iva suvinItAtmAno dRzyante, kIdRzyo naranAryaH ? sukhamedhamAnAH RddhiM prAptAH, punaH kIdRzyaH ? mahAyazasa iti pUrvavat, navaraM svArAdhitagurujanA ubhayalokasAphalyakAriNa eta iti. 9. etadeva vinayAvinayaphalamAha devAnadhikRtya-taheveti-tathaiva yathA naranAyo'vinItAtmAnastathaiva janmAntare akRtavinayA devA vaimAnikA jyotiSkA yakSAzca vyantarAzca guhyakA bhavanavAsinasta ete taheva saviNIappA logAMsa nrnaario| dIsati suhamehatA iTTi pattA mahAyasA 9. taheva aviNIappA devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti suhamehantA AbhiogamuvaDiA 10. taheva suviNIappA devA jakkhA a gujjhgaa| dIsaMti suhamehaMtA iDhei pattA mahAyasA 11. dRzyante, kena ? AgamabhAvacakSuSA, kiM kurvANAH ? duHkhamedhamAnAH, pareSAmAjJayA pareSAm RyAdidarzanena ca,kIdRzAH santaH? AbhiyogyamupasthitAH, abhiyoga AjJAdAnalakSaNaH, so'syAstItyabhiyogI, tasya bhAva AbhiyogyaM karmakarabhAvamupasthitAH prAptAH. 10. atha vinayaphalamAha-taheveti-tathaivaite devAdayaH suvinItAtmAno janmAntarakRtavinayAH, niraticAradhArAdhakA ityarthaH, dRzyante sukhamedhamAnA mahAkalyANAdiSu RdiM prAptA iti devAdhipAdiprAptasamRddhayo mahAyazaso vikhyAtasadguNA For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya09. daza dIpi0 u02 n89 // iti, evaM nArakAn vinA vyavahArato yeSu sthAneSu sukhaduHkhasambhavasteSu vinayasyAvinayasya ca phalaM kathitam.11.atha vizeSato pAlokottaraM vinayaphalamAha-ja iti-ye suziSyA AcAryANAmupAdhyAyAnAM ca zuzrUSAvacanakarAH pUjApradhAnaM yadvacanaM tasya karaNe tatparA bhavanti, teSAM puNyavartA zikSA grahaNAsevanArUpA bhAvArtharUpAH pravardhante vRddhiM yAnti, dRSTAntamAha-jalasiktA yathA pAdapA vRkSAH. 12. evaM manasyAnIya sAdhubhirvinayaH kArya ityAha-appaNadveti-ye gRhiNo'saMyatA ihalokasya kAraNamihalokani. je AyariyauvajjhAyANaM sussUsAvayaNaMkare / tesiM sikkhA :pavanti jalasittA iva pAyavA 12. || appaNaTTA paraTTA vA sippA NeuNiANi a / gihiNo uvabhogahA ihalogassa kAraNA(kAraNa) 13.| jeNa baMdha vaha ghoraM pariAvaM ca dAruNaM / siksamANA niacchanti juttA te laliiMdiA 14. mittamiti, upabhogArthamannapAnAdibhogAya, zikSanta iti zeSaH. kimarthama AtmArthamAtmanimittam, anena mamAjIvikA bhaviSya-patha tItyevaM, parArtha vA paranimittaM vA putramahametadgrAhayiSyAmItyevaM zilpAni kumbhakArakriyAdIni, naipuNyAni ca lekhAdikalAlakSa- NAni. 13.jeNeti-yena zilpAdinA zikSyamANena bandhaM nigaDAdibhirvadhaM kazAdibhiH, ghoraM raudraM paritApaM ca dAruNametajanitaM nirbhartsanAdivacanaM zikSamANA guroH sakAzAnniyacchanti prApnuvanti, yuktA iti niyuktAH zilpAdigrahaNe te lalitendriyA lI 89 // For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie lAgaMbhazvaroM rAjaputrAdayaH. 15. tevIti-topi puruSAH zikSamANastamitvaramapi guruM bandhAdikArakamapi pUjayanti sAmAnyato madhuravacanAbhinandanena, kimarthaM tasya zilpasya kAraNAt, tannimittamiti bhaavH| punastaM guruM te satkArapanti vastrAdinA, punastaM guruM namasyanti aMJjalipagrahaNAdinA, kimbhUtAste ? tuSTA iti, amuta idamaghApyata iti tuSTAH, punaH kimbhUtAste?nirdezavartina AjJAkAriNa iti. 15. kimiti-yadi tAvadete'pi taM guruM pUjayanti, tadA yaH sAdhurmokSavAcchakastena tu guravo vizeSataH te vitaM garu paaMti tassa sippassa kAraNA / sakAranti namasaMti taTTA nidesavattiNo 15. kiM puNaM je suaggAhI aNaMtahiakAmae / AyariA jaM vae bhikkhU tamhA taM nAivattae 16. nIaM sijaM gai ThANaM nIaMca AsaNANi a / nIaMca pAe vaMdijjA nIaMkujA a aMjaliM 17.IN pUjanIyA ityAha, kiM punaH ? yaH sAdhuH zrutagrAhI paramapuruSapraNItasyAgamasya grahaNe'bhilASI. punaryo'nantahitakAmukaH, mokSaM yaH kAmayata ityabhiprAyaH, tena tu guravaH sutarAM pUjanIyA iti. yatazcaivamata AcAryA yatkimapi vadanti tathA tathAnekaprakAram, bhikSuH sAdhustasmAttadAcAryavacanaM nAtivartayeAktatvAtsarvameva sampAdayaditi. 16. atha vinayasyopAyamAha-nIa-I.le miti-sAdhuguroH sakAzAcchayyAM saMstArakalakSaNAM nIcAM kuryAdityuktiH, evaM sAdhurAcAryagateH sakAzAtsvakIyAM gatiM nIcA For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 90 // www.kobatirth.org kuryAt, tasya guroH pRSThato nAtidUreNa nAtizIghraM yAyAdityarthaH evaM sthAnaM yatra sthAna AcArya Aste tasmAtsthAnAnIcaM, nIcatare sthAne sthAtavyamiti bhAvaH / punarnIcAni laghutarANi kadAcitkAraNajAta AsanAniM pIThakAdIni tasminnupaviSTe tadanujJAtaH san seveta nAnyathA tathA nIcaM ca samyagavanatamastakaH sannAcAryasya pAdau vandate nAvajJayA, tathA kvacitprabhAdau nIcaM namrakAyaM kuryAcca sampAdayeccAJjaliM na sthANuvatstabdha eveti 17. evaM kAyavinayaM kathayitvA vacanavinayamAha-saGghaTTeti-sAdhurguruM prati mithyAduSkRtapuraHsaramabhivandyevaM vadet na punariti, na cAhamevaM bhUyaH kariSyAmIti evaM kimityAha he guro mama saMghaTTattA kAraNaM tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me vaija na puNutti a 18. duggao vA paoeNaM coio vahaI rahaM / evaM dubuddhi kiJcANaM vRtto vRtto pakuvvaI 19 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mandabhAgyasyAparAdhaM doSaM kSamasva sahasva kiM kRtvA ? kAyena dehena kathaJcittathAvidhe pradeza upaviSTaM guruM saGghaTTaya spRSTvA punarupAdhinApi kalpAdinApi kathaJcitsaGghaTTa. 18 evaM sarva buddhimAn svayameva karoti, tadanyastu kathamityAha -- duggeti -- durgauriva galibalIvardavatmatodenArAdaNDalakSaNena coditaH prerito viddhaH san vahati kApi nayati ratham, evaM dugauriva durbuddhiH ziSyaH kRtyAnAmAcAryAdInAM kRtyAni vA tadabhirucitakAryANi ukta uktaH punaH For Private and Personal Use Only adhya0 9 u0 2 // 90 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir KO punarabhihita ityarthaH, prakaroti niSpAdayati prayuGkte ceti. 19. Alavanta iti-punarAcAryaH ziSyaM pratyekavAraM vakti, athavA punaH punarvakti, tadA sa ziSya Atmana Asane sthita eva vacanaM zrutvA nottaraM dadAti, kiM karoti ? Atmana AsanaM mukkA sa ziSyo vinayena dvau hastau sammIlyottaraM dadAti, kathambhUtaH saH ? dhIro buddhimAna. evaM ca kRtAnyapyamUni na zobhanAnItyata Aha-kAlamiti-sAdhustattatpittaharAdirUpamazanAdi guroH sampratipAdayedupAnayeta, kena kena ? tena tenopAyena gRhasthAnAmA. * AlavaMte lavate vA na nisijAi pddissunne| muttaNa AsaNaM dhIro sussasAe paDissaNe 20. kAla chandovayAraM ca paDilehitA Na heuhiM / teNa teNa uvAeNaM taM taM saMpaDibAyae 21. vivattI aviNIassa saMpattI viNiassa ya / jasse ya duhao nAyaM sikkhaM se abhigacchai 22. varjanAdinA, kiM kRtvA ? kAlaM zaradAdilakSaNaM, chandastasyecchArUpamupacAramArAdhanAprakArama, cazabdAdezAdikam, etatpratyupekSya jJAtvA, kaiH ? hetubhiryathAnurUpaiH kAraNaiH, tathA kAle zaradAdau pittaharAdi bhojanaM, zayyA pravAtanivAtAdirUpA, icchAnulomaM vA yadyasya hitaM rocate cArAdhanAprakAro'nulomabhASaNagranthAbhyAsavaiyAvRttyakaraNAdiH, deze'nUpadezAdInAmucitaM niSThIva iyaM kSepakagAthA bahuSu pustakeSu nopalabhyate, paraM dIpikAsaMvalitamUlapustaka upalabdhA. 1 prAcInapustakadvaye'syA gAthAyA vyAkhyAnaM viMzatitamaH kramAzva dRzyate / For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpi adhya0 TO // 91 // nAdibhihetubhiH zleSmAdyAdhikyaM vijJAya taducitaM sampAdayediti. 20.21. vivattIti-punaH prAhAvinItasya ziSyasya jJAnAdiguNAnAM vipattirbhavati, vinItasya ca ziSyasya jJAnAdiguNAnAM sammAptirbhavati, yasyaitadjJAnAdiprAptyaprAptirUpaM jJAnAdyadhigacchati | prAmoti, bhAvata upAdeyaM jJAnAdIti 22. athaitadeva dRDhayannavinItasya phalamAha--jeiti-evaMvidhasya sAdhomokSo nAsti, kathaM ? samyagdRSTazcAritravata itthaMvidhasaklezasyAbhAvAt, evaMvidhasya kasya ? yazcApi caNDaH prabajito'pi roSaNaH, punayoM matiRddhigA je Avi caMDe maiiDigArave pisuNe nare saahshiinnpsnne| / adidhamma viNae akovie asaMvibhAgI na hu tassa mukkho 23. nidesavittI puNa je gurUNaM suatthadhammA viNayaMmi koviaa| tarittu te oghamiNaM duruttaraM khavittu kammaM gaimuttamaM gaya tti bemi 24. viNayasamAhiajjhayaNe bIo uddeso sammatto 2. kha iti, RddhigauravamatiH, RddhigauravebhiniviSTaH punaryaH pizunaH pRSThimAMsakhAdakaH, naro naravyaJjanako na bhAvanaraH, punaryaH sAhasiko'kRtyakaraNaparaH, punayoM hInagurvAjJAkaraH, punayo'dRSTadharmA, samyaganupalabdhazrutAdidharmA, punarvinayakovido vinayaviSaye'paNDitaH, punaryo'saMvibhAgI, yatra kutrApi lAbhe na saMvibhAgavAn. ya itthaMbhUtastasya na mokSaH. 23. atha vinayaphalasya nAmrA upasaMharanAha-nideseti-evaMvidhAste sAdhava uttamAHgatiM siddhiM gatAH, kiM kRtvA ? karma nivarazeSa samastaM bhavopanA // 11 // For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinAmakaM kSapayitvA, punaH kiM kRtvA ! enamudAdhi pratyakSopalabhyamAnaM saMsArasamudaM duruttAraM tIA, caramabhavaM kevalitvaM ca mApyeti bhAvaH. bravImIti pUrvavat. 24. iti zrIdazavakAlike zabdArthavRttau zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitAyAM vinayasamAdhyAkhyanavamAdhyayane dvitIyodezaH samAptaH. 2. AyarIti-atha tRtIya Arabhyate, iha ca vinItaH pUjyo bhavediti darzayannAha-ya: sAdhurAcArya mUtrArthapradaM, tatsthAnIyaM cAnyaM jyeSThArya ratnAdhikaM vA pratijAgRyAt, tattatkAryasaMpAdanenopacaret, kaH komiva ? | |AhitAmiAhmaNo'mimiva, kiM kurvANaH sAdhuH AhitAmiAhmaNazca ? zuzrUSamANaH, samyaksevamAnaH pratijAgaramANazca, upAya atha tRtIya uddezaH praarbhyte| Ayaria aggimivAhiaggI sussUsamANo paDijAgArajjA / AloiaM iMgiameva naccA jo chaMdamArAhaI sa pujjo 1. mAha-punaryaH sAdhurAcAryAdInAmavalokitaM vIkSitamiGgitameva cAnyathAvRttilakSaNaM jJAtvA chando'bhiprAyamAcAryAdInAM vijJAyArAdhayati, kathamArAdhayedityAha-zIte patati sati prAvaraNAvalokane tasyAnayanena, tathegite ca niSThIvanAdilakSaNe jAte sati | zuNThyAdInAmAnayanenaivaM kuryAt, sa itthambhUtaH sAdhuH pUjyaH pUjAhaH kalyANabhAgiti. 1. punaH prakrAnta evAdhikAra Aha-- 1 bahuSu pustakeSu kAmiveti strIliGgaviziSTaH pATho dRSTidoSanibandhano gaDarikApravAhanyAyena mantavyo'nyathA''cAryazazrUSa mANayoHko vA strIliGgasambandhaH / For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / AyAreti-yaH sAdhurAcArArtha jJAnAdInAmAcArANAM nimittaM vinayaM pUrvoktaM prayukte karoti, kiM kurvANaH ? zuzrUSamANaH zrotudIpi- micchan, kimayaM gururvakSyatyevaM, tatastena guruNokte sati vAkyamAcAryAdikathitaM parigRhya, tato yathopadiSTaM, yathA guruNoktaM tathAbhikAGkSana mAyArahitaH zraddhayA kartumicchan san vinayaM karoti, paraM tato'nyathAkaraNena guruM nAzAtayati na hIlayati, sa // 92 // AyAramaTThA viNayaM pauMje sussUsamANo parigijjha vakaM / jahovaiI abhikaMkhamANo guruM ca nAsAyaI sa pujjo 2. rAyaNiesa viNayaM pauMje DaharA vi asua priaayjihaa| nIattaNe vaTTai saccavAI uvAvayaM vakkakare sa pujjo 3. pUjyA. 2. rAyaNIti-punaH kizca yaH sAdhU ratnAdhikeSu bhAvaratnairjJAnAdibhiradhikeSu vinayaM pUrvoktaM prayukte karoti, tathA KDaharA api ca ye vayasA zrutena ca jyeSThAH, punarye paryAyajyeSThAzciraprajitAH, teSu ca yo vinayaM prayukte, evaM yo nIcatve alguNAdhikAna prati nIcabhAve vartate, punaryo'pi satyavAyaviruddhavaktA,tathAvapAtavAn vandanAzIlo nikaTavartI vA, punaryo vAkyakaro For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurornirdezakaraNazIlaH, sa pUjyaH. 3. annAyeti punaH kiJca sAdhurajJAtoJchaM paricayasyAkaraNenAjJAtaH san bhAvoJchaM gRhasthoddharitAdi caratyaTitvAnatiM bhuGkte, na tu jJAtastadbahumatamiti, etadapi vizuddhamudgamAdidoSarahitaM na tadviparItam, etadapi yApanArtha saMyamabhArodvAhidehapAlanAya, anyathA samudAnaM cocita bhikSAlabdhaM ca nityaM sarvakAlaM na tUJchamapyekatraiva bahu labdhaM kAdAcitkaM vA, evambhUtamapi vibhAgato'labdhvA'nAsAdya na paridevayena khedaM yAyAt, yathAhaM mandabhAgyaH athavA nAyaM dezaH zobhana iti, vibhAgatazca labdhvA annAyauMchaM caraI visuddha javaNaDayA samuANaM ca niccaM / alaaM no paridevaijjA ladhuM na vikatthaI sa pujjo 4. saMthArasijjAsaNabhattapANe apicchayA ailAbhe vi saMte / jo evamappANabhitosaijjA saMtosapAhannarae sa pujjo 5. prApyocitaM na vikatthate na zlAghAM karoti, yathAhaM mahApuNyavAn, athavAyaM dezaH zobhanaH, yo yatirevaM pUrvoktaM kuryAtsa pUjyaH. 4. || saMthAreti - kizca yasya sAdhoH saMstArake zayyAyAmAsane bhakte pAne cAlpecchatA amUrcchayA kRtvA paribhogAdadhikasya parihAro vA bhavet, kka sati ? sati saMstArakAdInAM gRhasthebhyaH sakAzAdatilAbhe satyapi yaH sAdhurevamAtmAnamabhitoSayati, yena vA tena vAtmAnaM yApayati, kimbhUto yatiH ? santoSaprAdhAnyarataH, santoSa eva pradhAnabhAve rata AsaktaH, sa sAdhaH pUjyaH5. / For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 93 // www.kobatirth.org athendriyasamAdhidvAreNa sAdhoH pUjyatAmAha-sakketi nareNa kaNTakA idaM me bhaviSyatItyAzayA soDhuM zakyAH kimbhUtA | kaNTakAH ? ayomayA lohamayAH, kimbhUtena nareNa ? utsAhavatA, arthodyamavatA, tathA ca kurvanti kecillohamayakaNTakAstara | NazayanamapyarthavAJchayA, paraM na tu vacanakaNTakAH soDhuM zakyAH, tato nirIhaH san karNasarAn vAkkaNTakAn saheta sa pUjyaH. 6. punaretadeva spaSTayati-muDutteti - lohamayAH kaNTakA muhUrtaduHkhA muhUrtamalpakAlaM yAvad duHkhadA bhavanti, vedhakAla eva prAyo sakkA saheuM AsAi kaMTayA aomayA ucchahayA nareNaM / aNAsae jo u sahija kaMTae vaImae kannasare sa pujjo 6. muhuttadukkhA u havaMti kaMTayA aomayA te vi tao suuddharA / vAyAduruttANi duruddharANi verANubaMdhINi mahabbhayANi 7. | duHkhadAnAt, te'pi kaNTakAH kAyAtsUddharAH, sukhenaivodriyante, vraNaparikarma ca kriyate paraM vacanena yAni duruktAni tAni durudarANi bhavanti, duHkhenaivodadbhiyante, manorUpalakSavedhanAt kimbhUtAni vacanaduruktAni ? vairAnubandhIni tathA zravaNapradveSAdinA | iha loke paraloke ca vairabhAvajanakAni, punaH kimbhUtAni ? ata eva mahAbhayAni kugatipAtabhayahetubhUtAni 7. For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya0 9. u0 3 // 93 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie samAvayantati-punaH kizca vacanAbhighAtAH kharAdivacanamahArAH karNagatAH santaH prAyo daurmanasyaM duSTamanobhAvaM prANinAM jana| yanti, anAdibhavAbhyAsAt, kiM kurvanto vacanAbhighAtAH ? samApatanta ekIbhAvenAbhimukhaM patantaH, atha ca yo yatistAn | sahate, na tu tairvikAramupadarzayet, kiM kRtvA sahate ? dharma iti kRtvA sAmAyikapariNAma samApannaH san, na tvazaktyAdinA samAvayaMtA vayaNAbhidhAyA kannaMgayA dummaNi jaNaMti / dhammutti kiccA paramaggasUre jiiMdie jo sahaI sa pujjo 8. avannavAyaM ca parammuhassa paccakkhao paDiNIaM ca bhAsaM / ohAraNiM appiakAraNiM ca bhAsaM na bhAsija sayA sa pujo 9. kimbhUto yatiH ? paramAnazUraH pradhAnazUraH, punarjitendriyaH, sa pUjya iti. 8. punarAha-avanneti-yo'varNavAdamazlAghAvAdaM IN parAGmukhasya pRSThataH pratyakSatazca no bhASeta sadA kadAcidapi naivaM brUyAt, tathA pratyanIkAmapakAriNI tvaM caura ityAdirUpA, tathAvadhAriNImazobhana evAyamityAdirUpA, punaraprItikAriNI ca zrotuma'tanivedanAdirUpAM ca bhASAM vAcaM na bhASeta, sa yatiH For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobalbirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie daza- pUjya. dIpi | pUjyaH. 9. alolueM iti-tathA yaH sAdhuralolupa AhArAdiSvalubdhaH, punarakuhaka indrajAlAdikuhakarahitaH, punaramAyI kauTi- adhya09. lyazUnyaH, punarapizuno na chedanabhedanakartA, punaradInavRttirAhArAdInAmabhAvepi zuddhavRttiH, punayoM no bhAvayedakuzalabhAvanayA, u03 paraM yathAmukapuratI bhavatAhaM varNanIyaH, punayoM na bhAvitAtmA svayamanyapurataH svaguNavarNanAparaH, punarakautukazca sadA naTanartta alolue akuhae amAI apisuNe Avi adiinnvittii| no bhAvae no via bhAviappA akouhalle asayA sa pujo 10. guNehiM sAhU aguNehiM sAhU giNhAhi sAhU guNa muNcsaahuu|| viANiA appagamappaeNaM jo rAgadosehiM samo sa pujo 11. kyAdiSu, sa pUjyaH. 10. guNehimiti-kiJca sAdhurguNaiH pUrvoktairguNairvinayAdibhiryukto bhavati, tathA asAdhuraguNaiH pUrvoktaguNa | viparItairbhavati, evaM sati ca guNAn sAdhuguNAn gRhANa tvam, asAdhuguNAn muzceti zobhana upadezaH, evamadhikRtya vijJApa-| yati vividhaM jJApayatyAtmAnamAtmanA, punaryo rAgadveSayoH samo na rAgavAna dveSavAna, evaMvidho yaH sAdhuH sa pUjya:. 11.5 // 24 // For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taheveti-kizca sAdhuretAtra hIlayati, kAnityAha-tathaiva pUrvavat, DaharaM vA mahallaka vA, vAzabdAnmadhyama vA, striyaM, pumAsam, upalakSaNatvAnapuMsakaM vA, pravajitaM vA gRhiNaM vA, vAzabdAttadanyatArthikaM vA na hIlayati, nApi khiMsayati, tatra sUyayA asUyayA vA ekavAraM duSTAbhidhAnaM hIlanaM, tadeva vAraMvAraM khiMsanaM, hIlanAkhiMsanayozca nimittabhUtaM stambhaM ca mAnaM ca krodhaM roSa tyajati, sa pUjyaH. 12. ja iti-kiJca ye mAnitA abhyutthAnAdisatkAraH satataM nirantaraM ziSyAn mAnayanti zrutasyopadezaM taheva DaharaM ca mahallagaM vA itthI pumaM pavvaiaMgihiM vA / no hIlae no vi akhiMsaijA thaMbhaM ca kohaM ca cae sa pujo 12. je mANiA sayayaM mANayaMti jatteNa kannaM va nivesayaMti / te mANae mANarihe tavassI jiiMdie saJcarae sa pujo 13. pati codanAdibhiH, tathA yatnena kanyAmiva nivezayanti, yathA mAtApitarau kanyAM guNairvayasA ca sarvAsu RddhiSu yogye bhartari | sthApayataH, evamAcAryA api ziSyaM sUtrArthayovedinaM dRSTvA mahati AcAryapade sthApayanti, tatastAnevaMbhUtAna gurUn yo / mAnayatyabhyutthAnAdinA, kimbhUtAna gurUn ! mAnayogyAna mAnArhAna, sa pUjyaH, kimbhUtaH ziSyaH ? tapasvI, punaH kimbhUtaH For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpika // 95 // jitendriyaH, punaH kimbhUtaH ? satyarataH, idaM ziSyasya prAdhAnyakhyApanArtha vizeSaNadvayam. 13. punarAha-tesimiti-yo | adhya09. medhAvI paNDita evaMvidhaH san carati, kiM kRtvA ! gurUNAM teSAM pUrvoktaguNavatAM subhASitAni zrutvA, kimbhUtAnAM gurUNAM ? guNasAgarANAM guNAnAM samudrANAM, kimbhUto muniH ? paJcarataH paJcamahAvratapAlane tatparaH, punaH kimbhUto muniH ! triguptaH, manoguptivacanaguptikAyaguptisahitaH, punaH kimbhUto muniH ! catuSkaSAyApagataH, krodhamAnamAyAlobhAkhyakaSAyacatuSTayavarjitaH, sa tesiM gurUNaM guNasAyarANaM succA Na mehAvi subhaasiaaii| care muNI paMcarae tigutto caukkasAyAvagae sa pujjo 14. gurumiha sayayaM paDiaria muNI jiNamayaniuNe abhigamakusale / dhuNi rayamalaM purekaDaM bhAsuramaulaM gaI vai ti bemi 15. viNayasamAhIe taio uddeso sammatto 3. pUjyaH. 14. atha prastutaphalasya nAmrA upasaMharanAha-gurumiti-evaMvidho munirgatiM siddhirUpI brajati gacchati, kiM kRtvA / | gurumAcAryAdirUpamiha manuSyaloke satataM nirantaraM vidhinArAdhya, kimbhUto muniH ! jinamatanipuNa Agame pravINaH, punaH kimbhUto muniH ? abhigamakuzala, lokamApUrNakAdipatipattidakSaH, kiM kRtvA siddhiM yAti ? rajomalaM purAkRtaM vidhUya, aSTaprakAraM. // 95 For Private and Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie karma kSapayitvetyarthaH, kimbhUtAM gatiM ? bhAsurA jJAnatejomayI, punaH kimbhUtAM gatim, atulAm, asyAH sadRzyanyA gatinAsti, bavImIti pUrvavat, 15. iti zrIdazavakAlike samayasundaraviracitAyaryA zabdArthavRttau navamAdhyayane tRtIya uddezakaH samAptaH. 3 suamiti-catuthoM vyAkhyAyate, tatra sAmAnyena ya ukto vinayastasya vizeSeNopadarzanArthamidaM pAha-zrutaM mayA he AyuSman ! tena bhagavatA evamAkhyAtamiti, etadyathA SaDjIvanikAyAM proktaM tathaiva dRSTavyam, iha kSetra pravacane vA, khaluzabdo vA atha caturtha uddezaH prArabhyate. suaM me AusaM teNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khalu therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhihANA pannattA, kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhihANA pannattA?ime khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhihANA pannattA,taMjahA-viNayasamAhI;suasamAhI,tavasamAhI,AyArasamAhI. viNae sue a tave AyAre nicca paMDiA. 1. abhirAmayati appANaM je bhavaMti jiiMdiA 1. vizeSaNArthaH, na kevalamiha, anyatrApyanyatIrthakarapravacane sthavirairgaNadharairbhagavadbhiH paramaizvaryAdiyuktaizcatvAri vinayasamAdhisthAnAni prajJaptAni vinayasamAdhibhedarUpANi prarUpitAni, bhagavataH samIpe zrutvA granthato racitAnItyarthaH, katarANi. khala tAnItyAdipraznaH, amUni khalu tAnItyuttaradAnaM, tadyathetyudAharaNe, vinayasamAdhiH, zrutasamAdhiH, tapassamAdhiH, AcArasamA For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 96 // www.kobatirth.org vizva, tatra samAdhAnaM samAdhiH, vinaye samAdhirvinayasamAdhiH, evaM zeSeSvapi draSTavyam / uktameva zlokena saGgRhNAti - viNae iti - 'viNae ityAdi sUtram asya vyAkhyA - vinaye yathoktalakSaNe, aMtagAdau, tapasi bAhyAbhyantararUpe, AcAre ca mUlottaraguNarUpe nityaM sarvakAlaM paNDitAH samyakparamArthavedinaH kiGkurvantItyAha-abhirAmayantyAbhimukhyena vinayAdiSu yuJjata AtmAnaM jIvaM kimiti, asyopAdeyatvAt ka evaM kurvantItyAha-ye bhavanti jitendriyA jitacakSurAdibhAvazatrava evaM paramArthaH 1 atha vinayasamAdhiM kathayituM vAJchannAha - cauvviti caturvidhaH khalu vinayasamAdhirbhavati, tadyathetyudAharaNocavviA khalu viNayasamAhI, taM jahA aNusAsijjaMto sussUsai sammaMpaDivajjai, vayamArAhai, naya bhavai attasaMpaggahie, cautthaM payaM bhavai, bhavai a ittha silogo. pehiAsAsaNaM susaI taM ca puNo ahiDie / na ya mANamaeNa majjaI viNayasamAhiAyayaTTie 2. panyAsArthaH, anuzAsyamAnastatra tatra codyamAnaH zuzrUSate, tadanuzAsanamarthitayA zrotumicchati, icchApravRttitaH samyaksampra tipadyate samyagaviparItamanuzAsanaM yathAviSayamavabuddhayate sa caivaM viziSTapravRttereva vedamArAdhayati, vedyate'neneti vedaH zrutajJAnaM, tadyathoktAnuSThAnatatparatayA saphalIkaroti, ata eva vizuddhapravRtterna ca bhavatyAtmasampragRhItaH, Atmaiva sampragRhItaH samyakprakarSeNa gRhIto yenAhaM vinItaH susAdhurityevamAdinA, tathAnAtmotkarSapradhAnatvAdvinayAderna caivambhUto bhavatItyabhiprAyaH, For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya0 9 u0 4 // 96 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org caturtha padaM bhavati, tadeva sUtrakramaprAmANyAduttarottaraguNApekSayA caturthamiti, bhavati cAtra zlokaH atreti vinayasamAdhI, zlokachandovizeSaH sa cAyaM 'pehera ityAdi' sAdhurhitAnuzAsanaM prArthayata icchati, punarAcAryAdibhya ihalokaparalokayorupakAriNamupadezaM zuzrUSati, dhAtUnAmanekArthatvAdyathAviSayamavabuddhayate taccAvabuddhaH san punaradhitiSThati yathAvatkaroti, na ca kurvannapi mAnamadena garvamadena mAdyati madaM yAti vinayasamAdhI vinayasamAdhiviSaye, kiMbhUtaH sAdhuH ? AyatArthiko cavviA khalu suasamAhI bhavai, taM jahA-suaM me bhavissai tti ajjhAiavvaM bhavar3a, egaggacitto bhavissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai, appANaM ThAvaissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai, Thio paraM ThAvaissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai, cautthaM payaM bhavai, bhavai a ittha silogo / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSArthIti 2. ukto vinayasamAdhiH atha dvitIyaM zrutasamAdhimAha-tatra 'caubvihA ityAdi sUtraM ' caturvidhaH khalu zrutasamAdhirbhavati tadyathA zrutaM me AcArAdidvAdazAGgaM bhaviSyatItyanayA buddhayAdhyetavyaM bhavati, na gauravAdyAlambanena, tathAdhyayanaM kurvannekAgracitto bhaviSyAmi na viplutacitta ityadhyetavyaM bhavati, anena cAlamvanena tathAdhyayanaM kurvan jJAtadharmatattvo'hamAtmAnaM zuddhadharma sthApayiSyAmi, tathAdhyayanaphalAtsthitaH svayaM dharme paraM vineyaM sthApayiSyAmItyanena cAlambanena, caturthI padaM 9 For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 97 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati, bhavati cAtra zloka iti pUrvavat sa cAyaM zlokaH -nANamiti - adhyayanatatparasya jJAnaM bhavati, ekAgracittazca tatparatayA ekAgrAlambanazca bhavati, sthita iti vivekAddha meM sthito bhavati, sthApayati ca paramiti svayaM dharme sthitatvAdanyamapi sthApayati, zrutAni ca nAnAprakArANyadhItya rataH sakto bhavati zrutasamAdhAviti sUtrArthaH 3. uktaH zrutasamAdhiH, atha tapaHsamAdhimAhacaDaviheti - caturvidhaH khalu tapaHsamAdhirbhavati, tadyathetyudAharaNe, nehalokArthamihalokanimittaM labdhyAdervAJchayA tapo'nazanAnANamegaggacitto a Thio a ThAvaI paraM / suANi a ahijittA rao suasamAhie 3. cavvA khalu tavasamAhI bhavai, taM jahA -no ihalogaTTayAe tavamahiTTijjA, no para loga yAe tavamahidvijjA, no kittivannasahasilogaTTayAe tavamahidvijjA, nannattha nijjaraTTayAe tavamahiDijjA, utthaM payaM bhavai, bhavai a ittha silogo / dirUpaM sAdhuradhitiSThetkuryAt, dharmilavat, tathA na paralokArthaM janmAntarabhoganimittaM tapo'dhitiSThedbrahmadattavat, evaM na kIrtivarNazabdazlAghArthamiti tatra sarvadigvyApI sAdhuvAdaH kIrttiH, ekadigvyApI varNaH, arddhadigvyApI zabdaH, svasthAna eva sAdhuvAdaH zlokaH zlAyA vA, naitannimittaM tapo'dhitiSThet, akAmaH san yathA karmanirjaraiva phalaM bhavati tathAdhitiSThediti, caturthaM padaM For Private and Personal Use Only adhya0 9. u04 // 97 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati bhavati cAtra zloka iti pUrvavat. sa cAyaM-vividha iti-vividhaguNataporato hi nityamanazanAdyapekSayAnekaguNaM yattapastadrata eva sadA bhavati nirAzo niSpatyAza ihalokAdiSu, nirjarArthikaH karmanirjarArthI, sa evambhUtastapasA vizuddhena dhunotyapanayati || sAdhuH purANapApaM cirantanaM karma, navaM ca na banAtyevaM yuktaH sadA tapaHsamAdhAviti. 4. uktastapaHsamAdhiH, athAcArasamAvivihaguNatavorae niccaM bhavai nirAsae nijarahie / tavasA dhuNai purANapAvagaM jutto sayA tvsmaahie| cauvihA khalu AyArasamAhI bhavai, taM jahA-no ihalogaTTayAe AyAramahihijA no paralogaTTayAe AyAramahiTTijjA, no kittivannasadasilogaTTiyAe AyAramahijA nannattha ArahaMtehiM heUhiM AyAramahiDijA, cautthaM payaM bhavai, bhavai a ittha silogo| jiNavayaNarae atiMtiNe paDipunnAyai mAyayahie / AyArasamAhisaMvuDe bhavai a daMte bhAvasaMdhae 5. / dhimAha-cauviheti-caturvidhaH khalvAcArasamAdhirbhavati, tadyathA-nehalokArthamAcAramadhitiSThet, na paralokArthamAcAramadhitiSThet, na kIrtivarNazabdazlokanimittamAcAramadhitiSThet, nAnyavAhatairarhatsambandhibhiheMtubhirAcAraM mUlaguNottaraguNamayamadhitiSThennirIhaH san yathA mokSa eva bhavati, bhavati caturtha padaM, bhavati cAtra zloka iti pUrvavat. / sa cAyaM-jiNavayaNa ityAdi For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIpi jinavacanarata Agame saktaH, atintino naikavAraM kiJciduktaH sannasUyayA bhUyo bhUyo vaktA, pratipUrNaH sUtrAdinA, Ayata-IN mAyatArthikaH, atyantaM mokSArthI, AcArasamAdhisaMvRta ityAcAre yaH samAdhistena sthagitAzravadvAraH sa bhavati, punaH kimbhRtaH ? dAnta indrinAindriyadamAbhyAM, bhAvasandhakaH, bhAvo mokSastatsandhaka Atmano mokSAsannakArIti. 5. sarvasamAdhiphalamAha-abhigame iti asau sAdhurAtmana eva na tvanyasya padaM sthAnaM kSemaM zivaM karoti, kiM kRtvA ? caturaH samAdhIna abhigama cauro samAhio suvisaddho susmaahiappo| viulahiaM suvAvaMha puNo kuvvada a sopayakhemamappaNo 6. jAimaraNAo muccai itthaMthaM ca caei svvso| siddhe vA havaisAsae deve vA apparae mahaDie tti bemi 7. cauttho uddeso saMmatto 8. viNayasamAhI NAmajjhayaNaM saMmattaM 9. bhigamya samyagvijJAya, kimbhUtaH sAdhuH ? suvizuddho manovAkkAyena, punaH susamAhitAtmA saptadazavidhesaMyame, sa evaMbhUtaH,kimbhUtaM neen padaM ? vipulahitasukhAvahaM vipulaM vistIrNa hitaM tadAtva Ayatau ca pathyaM sukhamAvahati prApayati yattattathA. 6. etadeva spaSTayatijAIti-asau sAdhurjAtimaraNAtsaMsArAnmucyate, punaH sAdhurityaMsthaM tyajati, ko'rthaH ? idaMprakAramApannamitthama itthaM sthitami For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tthaMsthaM nArakAdivyapadezabIjaM varNasasthAnAdi sarvazaH sarvaiH prakArairapunargrahaNatayA, evaM siddho vA karmakSayAtsiddho bhavati, kiidRshH|| siddhaH? zAzvato'punarAgAmI sAvazeSakarmA devo vA bhavati, kimbhUto devaH ? alparataH kaNTraparigatakaNDUyanakalparatarahitaH, maharddhiko'nuttaravaimAnikAdiH, bravImIti pUrvavat. 7. iti caturtha uddezakaH 4. iti zrIdazavaikAlikazabdArthavRttau zrIsamayaVAsundaropAdhyAyaviracitAyAM vinayasamAdhyadhyayanaM sampUrNam 9. zrIrastu. atha dazamaM sabhivadhyayanaM prArabhyate / nikkhamma mANAi a buddhavayaNe nicaM cittasamAhio havijjA / itthINa vasaM na Avi gacche vaMtaM no paDiAyai je sa bhikkhU 1. nikkhammeti-atha sabhikSunAmakamadhyayanamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-iha pUrvAdhyayana AcArapraNihito yathocitavinayasampanno bhavatItyetaduktam, iha tveteSveva navasvadhyayaneSu vyavasthitaH sa samyagbhikSurityucyate, itpanena sambandhanAyAtamidamadhyayanaM vyAkhyAyate, taccedaM-sa bhikSubhavat, sa kaH ? yo niSkramya dravyabhAvagRhAtmavrajyAM gRhItvetyarthaH, kayA ? AjJayA, tIrthakaragaNadharANAmupadezena, buddhavacane tIrthakaragaNadharavacane nityaM sarvakAlaM cittena samAhito'tiprasanno bhavet, pravacana 1 kvacididaM padaM nAsti / For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 99 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eva abhiyukta iti garbhaH, atha vyatirekataH samAdhAnopAyamAha - punaH strINAM sarvAsatkAryanibandhanabhUtAnAM vazaM tatparatantratArUpaM na cApi gacchet, tadvazago hi niyamato vAntaM pratyApivati, ato buddhavacane cittasamAdhAnataH sarvathA strIvazatyAgAt, anenaivopAyenAnyopAyAsambhavAdvAntaM parityaktaM yadviSayajambAlaM na pratyApivati na manAgapyAbhogato'nAbhogatazca tatsevate. 1. puDhavimiti -- tathA sAdhuH pRthvIM sacetanAdirUpAM na khanati svayaM, na ca khAnayati paraiH, ekagrahaNe tajjAtIyAnAmapi grahaNAtkhanantamanyaM na samanujAnAtItyevaM sarvatra veditavyam. tathA yaH sAdhuH sacittaM pAnIyaM svayaM na pivati, na ca pAyayati parAna, puDhavina khaNe na khaNAvae sIodagaM na pie na pIAvae / agaNi satyaM jahA sunisiaM taM na jale naM jalAvae je sa bhikkhU 2. tathAbhiH SaDjIvanikAyadhAtakaH kiMvat ? yathA sunizitamujjvAlitaM zastraM jIvaghAtakaM bhavet, tatastamatriM yaH svayaM na jvAlayati, parairna jvAlayati, sa itthambhUto bhikSurbhavet, nanu SaDjIvanikAyAdiSvadhyayaneSu pUrvokteSu sarvatrAyamevArthaH kathitaH, kimartha punarapi sabhikSunAmAdhyayane'pi sa evArthaH prarUpyate ? punaruktidoSaprasadgo jAyate. atrottaramAha - SaDjIvanikAyapAlanApara 1 nAnujAnAtIti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only adhya. 10 // 99 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org | eva bhikSurucyate, nAnya iti jJApanArtha, tato na doSaH 2. anileNeti - tathA yo'nilena vAyunA vAyuhetunA celakarNAdinAtmAdi na svayaM vIjayati, nApi paraivajayati, tathA haritAni bAlatRNAdIni yaH svayaM na chinatti, na ca paraizchedayati tathA yo bIjAni haritaphalarUpANi brIdyAdIni sadA sarvakAlaM vivarjayetsaGghaTTanAdikriyayA, tathA yaH sacittaM nAhArayati kadAcidapi sabale kAraNe'pi sa bhikSuH 3. athaudezikAdiparihAreNa sasthAvaraparihAramAha-- vahaNamiti -- yasmAtkRtauanileNa na vIe na vIyAvae hariyANi na chiMde na chiMdAvae / bIANi sayA vivajjayaMto saccittaM nAhArae je sa bhikkhU 3. vahaNaM tasthAvarANa hoi puDhavItaNakaTTanissiANaM / tamhA uddesiaM na bhuMje no vi pae na payAvae je sa bhikkhU 4. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dezikAdau sasthAvarANAM vasAnAM dvIndriyAdInAM sthAvarANAM ca pRthivyAdInAM jIvAnAM vadhanaM hananaM bhavati, kiMvizeSTAnAM sasthAvarANAM ? pRthivItRNakASThaniHsRtAnAM tathA samArambhAt yasmAdevaM tasmAtkAraNAdaudezikaM kRtAdi, anyacca sAvadhaM yo na bhuGkte, na kevalametatkintu yaH svayaM na pacati, nApyanyaiH pAcayati, nApyanyaM pAcayantaM samanujAnAti sa bhikSuH 4. For Private and Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha. daza dIpi // 10 // attasame mAnAvara je sa bhikSya nne| roeiti--yaH sAdhuH SaDapi pRthivyAdijIvanikAyAnAtmasamAn manyate, kiM kRtvA ! jJAtaputravacanaM rocayitvA, jJAtaputro Ke mahAvIradevastasya vacanaM vidhigrahaNAsevanAbhyAM priyaM kRtvA, punaryaH paJcApi mahAvratAni spRzati sevate, punaryaH paJcAzravasaMvRto bhavet, sa bhikSuH. 5. cattArIti-kiJca yaH sAdhuzcaturaH krodhAdIn kaSAyAn sadA sarvakAlaM vamati tyajati, punaryoM dhruvayogI roia nAyaputtavayaNe attasame mannija chappi kAe / paMca ya phAse mahavvayAiM paMcAsavaMsaMvare je sa bhikkhU 5. cattAri vame sayA kasAe dhuvajogI havija buddhavayaNe / ahaNe nijAyarUvarayae gihijogaM parivajae je sa bhikkhU 6. sammadiTTI sayA amUDhe atthi hu nANe tave saMjame a| tavasA dhuNai purANapAvagaM maNavayakAyasusaMvuDe je sa bhikkhU 7. bhavati, ucitanityayogavAn syAt, kena ? buddhavacanena tIrthakaravacanena karaNabhUtena, tRtIyArthe saptamyatra, kimbhUtaH sAdhuH || adhanazcatuSpadAdirahitaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? nirjAtarUparajataH, nirgatara rUpya iti bhAvaH, punayoM gRhiyogaM mUrchayA gRhasthasambandha parivarjayati, sarveH prakAraiH parityajati yaH sa bhikSuH. 6. punarAha-samadiTThIti-nyaH sAdhuH samyagdRSTi // 10 // For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bharbhAvasamyagdarzanI, punaH sadA mUDhaH sadAviplutaH sannevaM manyate, astyeva jJAnaM heyopAdeyaviSayamatIndriyeSvapi, tathA tapazcAstyeva || bAhyAbhyantarakarmamalApanayane pAnIyasadRzaM. tathA saMyamazca navakarmAnupAdAnarUpaH. itthaM ca dRDhabhAvo yastapasA dhunoti purANaM pApaM bhAvasArayA pravRttyA, punaryo manovacanakAyeSu saMvRtaH, ko'rthaH ? tisRbhirguptibhirguptaH, sa bhikSuH.7, taheti-kizca tathaiva pUrva||sAdhuvat, azanaM pAnakaM ca pUrvoktasvarUpaM, tathA vividhamanekaprakAraM khAdyaM svAdyaM ca pUrvoktasvarUpameva, lalvA prApya, kimityAha taheva asaNaM pANagaM vA vivihaM khAimasAimaM lbhittaa| hohI aho sue pare vA taM na nihe na nihAvae je sa bhikkhU 8. taheva asaNaM pANagaM vA vivihaM khAimasAimaM lbhittaa| chaMdia sAhammiANa bhuMje bhuccA sajjhAyarae je sa bhikkhU 9, bhaviSyatyarthaHprayojanamananIta zvaH parazvo veti tadazanAdi na nidhatte na sthApayati svayaM, tathA na nidhApayati na sthApayatyanyaiH tathA sthApayantamanyaM nAnujAnAti yaH sarvathA sannidhiparityAgavAn sa bhikSu:. 8. taheveti--kiJca tathaiva yaH sAdhurazanaM pAnaM ca vividhaM khAdyaM svAdyaJca labdhvetyAdi vyAkhyA pUrvavat. labdhvA kimityAha-chanditvA nimavya samAnadhArmikAna, bhukte svA For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza adhya.10 dIpi // 10 // tmatulyatvAdvAtsalyasiddheH, bhuktvA ca svAdhyAyaratazca bhavet, cazabdAccheSAnuSThAnaparazca syAt, sa bhikSuH. 9. atha bhikSulakSaNAadhikAra evAha--neti-yaH sAdhugrahikI kalahapratibaddhAM kathAM na kathayati, punaryaH sadvAdakathAdiSvapi na kupyati parasya, api tu yo nibhRtendriyo'nuddhatendriyo bhavet, punaryaH prazAnto rAgAdirahita evAste, tathA saMyame pUrvoktasvarUpe dhruvaM sarvakAlaM yogena kAyavAmanakarmalakSaNena yuktaH pratibhedamaucityena pravRttaH, tathA ya upazAnto'nAkulaH kAyacApalAdirahitaH, punaryo viheThako na ya vuggahiaM kahaM kahijA na ya kuppe nihuiMdie psNte| saMjamadhuvajogajutte uvasaMte uvaheDae je sa bhikkhU 10. jo sahai hu gAmakaMTae akkosapahAratajaNAo a| bhayabheravasadasappahAse samasuhadukkhasahe a je sa bhikkhU 11. Halna kvaciducitenAdaravAn, na krodhAdInAM vizleSaka ityanye, itthambhUtaH sa bhikSuH 10. ja iti-kiJca yaH sAdhuH samyaggrAmaka-10 |NTakAn sahate, grAmA indriyANi, teSAM duHkhahetavaH kaNTakAstAna, svarUpata evAha-AkrozAn prahArAMstajanAMzcati, tatra AkrozA jakArAdibhiH, prahArAH kazAdibhiH, tarjanA asUyAdibhiH, tathA bhairavabhayA atyantaraudrabhayajanakAH zabdAH sapahAsA yasmin // 10 // For Private and Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthAna iti gamyate, tathA tasmin, vetAlAdikRtArtanAdATTahAsa ityarthaH, anopasageSu satsu samasukhaduHkhasahazca yo'calitasamatAbhAvaHsa bhikSuH. 11. etadeva spaSTayati--paDimamiti-yaH sAdhuH zmazAne pratimA mAsAdirUpAM pratipadya vidhinATagIkRtya na vibhati, na bhayaM prAmoti, kiM kRtvA ? bhairavabhayAni dRSTvA, raudabhayahetUnupalabhya vetAlAdizabdAdIni, kimbhUtaH sAdhuH ? vividhaguNataporatazca, nityaM mUlottaraguNeSvanazanAditapasi ca saktaH sarvakAlaM na zarIramabhikAGkSate, nispRhatayA vArtamAnika paDima paDivajiA masANe no bhAyae bhayabharavAI diassa / vivihaguNatavorae a niccaM na sarIraM cAbhikakhae je sa bhikkhU 12, asaI vosaTTacattadehe akuThe va hae lUsie vaa| puDhavisame muNI havijA aniANe akouhalle je sa bhikkhU 13. bhAvi ca, ya ityambhUtaH sa bhikSuH 12. punarAha---asaimiti-yo muniH pRthivIsamo bhavet, pRthivIvatsarvasahaH syAt, na punA rAgAdinA pIDayate, kimbhUto muniH ? asakRddhazrutsRSTatyaktadehaH, asakRtsarvadA vyutsRSTo bhAvapratibandhAbhAvena tyakto vi bhUSAyA akaraNena dehaH zarIraM yena sa tathAvidhaH, punarAkuSTo vA jakArAdinA, hato vA daNDAdinA, lUSito vA khagAdinA, For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhya 10 daza dIpi. // 102 bhakSito vA zagAlAdinA. kimbhUto muniH ? anidAno bhAviphalasya vAJchArahitaH. punarakutahalazca naTAdiSu ya evambhUtaH sa bhikSuH. 13. bhikSusvarUpAbhidhAnAdhikAra evAha-abhibhUeti-yo muniH kAyena zarIreNa na manovacanAbhyAmeva siddhAntanItyA parISahAnabhibhUya parAjityAtmAnaM jAtipathAtsaMsAramArgAtsamuddharatyuttArayati, kiM kRtvA ? jAtimaraNaM saMsAramUlaM viditvA, kimbhUtaM jAtimaraNaM ? mahAbhayaM mahAbhayakAraNaM, kimbhUto muniH ? tapasi rataH, tapaHkaraNatatparaH, kimbhUte tapasi ? zrAmaNye abhibhUa kAeNa parIsahAI samuddhare jAipahAu appayaM / viittu jAImaraNaM mahabbhayaM tave rae sAmaNie je sa bhikkhU 14. hatthasaMjae pAyasaMjae vAyasaMjae sNjiNdie| ajjhapparae susamAhiappA suttatthaM ca viANai je sa bhikkhU 15. zramaNAnAM sambandhini zuddha, sa bhikSuH 14. punarAha-hattheti-yaH sAdhurhastasaMyataH pAdasaMyataH iti kAraNaM vinA | kUrmavallIna Aste, kAraNe ca samyaggacchati, tathA yo vAksaMyato'kuzalavacananirodhAt, kuzalavacanasya codIraNena, kimbhUtaH sAdhuH ? saMyatendriyo nivRttaviSayaprasaraH punaH kimbhUtaH sAdhuH ? adhyAtmarataH prazastadhyAnAsaktaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? // 10 // For Private and Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | susamAhitAtmA, dhyAnApAdakaguNeSu sutarAM sthApitAtmA, punaryaH sUtrArthaM yathAvasthitaM vidhigrahaNazuddhaM vijAnAti, evambhUtaH sa bhikSuH 15. punarAha uvahimmIti yaH sAdhurajJAtoJchaM carati, bhAvazuddhaM stokaM stokamityarthaH, sa bhikSuH kimbhRtaH sAdhuH ? upadhau vastrAdilakSaNe'mUcchitastadviSaya mohatyAgena, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? agRddhaH pratibandhAbhAvena pulakaH, pula samucchraye, | pulatIti pulakaH, cAritragRddhatvAtsamucchritaH punaH kimbhUtaH sAdhuH ? niSpulAkaH, saMyamasyA sAratotpAdakA ye doSAstai mi amucchie agiddhe annAyauMchaM pulanippulAe / kavikyasaMnihio virae savvasaMgAvagae aje sa bhikkhU 16. alolabhikkhU na rasesu gijjhe uMchaM care jIvianAbhikakhI / ici sakAraNa pUNaM ca cae ThiappA aNihe je sa bhikkhU 17. rahitaH punaH kimbhUtaH sAdhuH ? krayavikrayasannidhibhyo virataH, dravyabhAvabhedabhinnakrayavikrayaparyuSitasthApanebhyo nivRttaH, punaH kimbhUtaH sAdhuH ? sarvadravyabhAvasaGgarahitaH 16. aloleti - punaH kiJca yo bhikSuruJchaM carati, bhAvoJchaM sevata iti pUrvavat, navaraM tatropadhimAzrityoktam, iha tvAhAramAzrityeti na punaruktidoSaH, tathA yo jIvitamasaMyamajIvitaM nAbhikAGkSate na vAJchati, For Private and Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie - adhya. 10 daza yadi cAmarpoSadhyAdirUpAM, tathA satkAraM vastrAdibhiH, tathA pUjanaM ca stavAdinA tyajati, naitadarthameva yatate, sthitAtmA | dIpi jJAnAdiSu, punaH kimbhUto mikSuH ? anibho mAyArahitaH, punaH kimbhUto bhikSuH ? alolo'prAptaprArthanAtatparo na, punayoM raseSu Nna gRddho na pratibaddhaH, sa bhikSurbhavati, neti--tathA yaH paraM svapakSaziSyebhyo vyatiriktamayaM kuzIla iti na vadati, tadvadane // 10 // cAprItidoSa utpadyate. svapakSaziSyaM tu zikSAgrahaNabuddhayA vadatyapi, punayanAnyaH kazcitkuSyati, na tadyo bravIti doSasadbhAvepi, na paraM vaijAsi ayaM kusIle jeNaM ca kuppija na taM vijaa| jANia patteaM punnapAvaM attANaM na samukkase je sa bhikkhU 18. na jAimatte na ya rUvamatte na lAbhamatte na sueNa satte / bhayANi savvANi vivajaittA dhammajjhANarae je sa bhikkhU 19. kimityAha-jJAtvA pratyekaM puNyapApaM nAnyasambandhyanyasya bhavati, agnidAhavedanAvat, evaM satsvapi guNeSvAtmAnaM yo na samutkarSati, na svaguNairgarvamAyAti sa bhikSuH 18. atha madapratiSedhArthamAha--najAIti-yaH sAdhurjAtimatto na bhavati, yathAha brAhmaNaH, punayoM rUpamatto na bhavati yathAI rUpavAnAdeyaH punayoM lAbhamatto na bhavati yathAhaM lAbhavAna, punayoM na zrutamatto For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati yathAhaM paNDitaH, anena kulamadAdiparigrahaH, tadevAha-madAn sarvAn kulAdiviSayAn vivartya parityajya dharmadhyAnarato bhavetsa bhikSuH. 19. paveaye iti-yo mahAmunirAryapadaM zuddhadharmapadaM paropakArAya pravedayati kathayati, punayoM dharma sthitaH paramapi zrotAraM dharma sthApayati, punayoM niSkamya gRhAniHsRtya kuzIlaliGgamArambhAdinA kuzIlaceSTitaM varjayati, punaryo hAsya paveae ajapayaM mahAmuNI dhamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajija kusIlaliMgaM na Avi hAsaM kuhae je sa bhikkhU 20. taM dehavAsaM asuiM asAsayaM sayA cae niccahiadviappA / chiMditta jAImaraNassa baMdhaNaM uvei bhikkha ApUNAgamaM gaI ti bemi 21. sabhikkhuajjhayaNaM dasama sammattaM 10. kuhako na bhavati, hAsyakArikuhakayukto na syAt, sa bhikSuH. 20. atha bhikSubhAvasya phalamAha-tamiti-bhikSurevaMvidho gati || siddhigatimupaiti, gacchati kimbhUtAM gatim ? apunarAgamA punarjanmAdirahitAM, kiM kRtvA ? jAtijarAmaraNasya bandhanaM chittvA, 1 sarvAnapIti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 104 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarbhikSurdehavAsaM sadA tyajati mamatAtyAgenaitaM pratyakSeNopalabhyamAnaM kimbhUtaM dehavAsam ? azuci, zukrazoNitamayatvAt, punaH kimbhUtaM dehavAsam ? azAzvataM pratikSaNaM kSIyamANatvAt kimbhUto bhikSuH ? nityahite mokSasAdhane samyagdarzanAdau sthitAtmA atyantaM susthitaH, iti bravImIti pUrvavat. 21. iti zrIdazavaikAlikazabdArthavRttau sabhikSunAmakaM dazamamadhyayanaM samAptam 10. zrIrastu iheti - vyAkhyAtaM sabhikSunAmakaM dazamamadhyayanam, atha cUDAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - pUrvAdhyayane bhikSuguNA artha prathama cUlikA prArabhyate iha khalu bho pavvaieNaM uppanna dukkheNaM saMjame araisamAvannacitteNaM ohANuppeohiNA aNohAieNaM caiva hayarastigayaMkusapoyapaDagAbhUAI imAI aTThArasa ThANAI sammaM saMpaDilehiavvAiM bhavati. uktAH, sa ca bhikSurevaMbhUto'pi kadAcitkarmavazAtkarmavalAcca sIdettattasya bhikSoH sthirIkaraNaM kartavyaM, tadarthaM cUDAdvayaM kathyateiha khalu bhoH pratrajitena sAdhunA, iha khalu pravacane nizcayena bho iti AmantraNe, amUni vakSyamANAnyaSTAdaza sthAnAni samya| kprakAreNa sampratyupekSitavyAni suSvAlocanIyAni bhavantItyuktiH kimbhUtAnyaSTAdazasthAnAni ? hayarazmigajAGkuSapotapatAkAbhUtAni, azvakhalinagajAGkuzavohityasitapaTatulyAni, ayaM paramArthaH yathA hayAdInAmunmArgapravRttiM vAJchatAM razmyAdayo niya1 atha cUlike, iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only cUli0 1. // 104 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manahetavastathaitAnyapi saMyamAdunmArgapravRttiM vAJchatAM bhavyajIvAnAmapi niyamanahetavaH, yatazcaivamataH samyakpratyupekSitavyAni bhavanti kimbhUtena sAdhunA ? utpannaduHkhena, saJjatazItAdizArIrastrIniSadyAdimAnasaduHkhena, punaH kimbhUtena ? saMyame pUrvavarNita svarU pe'ratisamApannacittenodvegagatAbhiprAyeNa saMyamAnnirviNNabhAvenetyarthaH punaH kimbhUtena ? avadhAnotprekSiNA, avadhAnamapasaraNaM saMyamAdutprAbalyena prekSituM zIlaM yasya sa tenAvadhAnotprekSiNotprabrajitukAmenetyarthaH punaH kimbhUtena ? anavadhAvitenaiva, anutpravrajitenaiva tamiti tatra prathamaM sthAnakamAha - tadyathetyudAharaNe, haM bho duHkhamAyAM duSprajIvina iti, haM bho ziSyAmantraNe, duHkhamAyAmadhamakAlarUpAyAM kAladoSAdeva duHkhena kRcchreNa prakarSeNodArabhogApekSayA jIvituM zIlA duSprajIvinaH, prANina iti gamyate, taM jahA- haM bho dussamAI duppajIvI 1. lahusagA ittariA gihiNaM kAmabhogA 2. bhujjo a sAyabahulAnarendrAdInAmapyanekaduHkhaprayogadarzanAt, udAra bhogarahitena viTambanAprAyeNa kugatihetunA kiM gRhAzrameNeti sampratyupekSitavyamiti prathamaM sthAnam. 1. atha dvitIyasthAnamAha - tathA laghava itvarA gRhiNAM kAmabhogAH, duHkhamAyAmiti vartate, santo'pi laghavA stucchAH prakRtyaiva tuSamuSTivadasArA itvarA alpakAlA gRhiNAM gRhasthAnAM kAmabhogA madanakAmapradhAnAH zabdAdayo viSayA vipA kakaTavazca na devAnAmiva viparItAH, ataH kiM gRhAzrameNeti sampratyupekSitavyamiti dvitIyaM sthAnam. atha tRtIyasthAnamAha - tathA bhUyazca zAtabahulA manuSyAH, bhukteSvapi kAmabhogeSu punarapi sukhAbhilASiNa eva manuSyAH, ataH kiM kAmabhogaiH sampratyupekSitavya 1 viDambaneti yuktaH pAThaH / For Private and Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir li0 1 daza dIpi. miti tRtIya sthAnam. 3. atha caturthasthAnamAha-tathedaM ca me duHkhaM na cirakAlopasthAyi bhaviSyati, idaM cAnubhUyamAnaM mama ||zrAmaNyamanupAlayato duHkhaM zArIramAnasaM karmaphalaM parISahajanitaM cirakAlamupasthAtuM zIlaM na bhaviSyati, zrAmaNyapAlanena parI SahanirAkaraNAtkarmanirjaraNAsaMyamarAjyasya prAptiH, itarathA mahAnarakAdau viparyayaH, ataH kiM gRhAzrameNeti sampratyupekSitavyamiti caturtha sthAnam. atha paJcamasthAnamAha-'omajaNapurakkhAra iti' nyUnajanapUjA, prabajito hi dharmaprabhAvAdAjAmAtyA-]] maNussA 3. ime a me dukkhe na cirakAlovaTTAI bhavissai 4. omajaNapurakAre 5. vaMtassa ya paDiAyaNaM 6. dibhirabhyutthAnAsanAJjalipragrahAdibhiH pUjyate, utprabajitena tu nyUnajanasyApi svavyasanaguptayebhyutthAnAdi kAryam, adhAmikarAjaviSaye vA veSTiprAyAtkukharakarmaNo niyamata evehaiva cedamadharmaphalam, ataH kiM gRhAzrameNeti sampratyupekSitavyamiti paJcamaM sthAnam. evaM sarvatra yojanIyam. 5. atha SaSThaM sthAnamAha-vAntasya pratyApAnaM bhuktojjhitaparibhoga ityarthaH, ayaM ca zvazRgAlAdikSudraprANibhirAcaritaH satAM nindyaH, punarvyAdhiduHkhajanakaH, vAntAzca bhogAH pravrajyAGgIkaraNena, etatpratyApAnamevaM | For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUtamevaM cintanIyAmati SaSThaM sthAnam. 6. atha saptamasthAnamAha-tathAdhogativAsopasampat, adhogatirnarakagatistiryaggatirvA, tasyAM vasanamadhogativAsaH, etanimittabhUtaM karma gRhyate, tasyopasampat, sAmIpyenAGgIkaraNaM yadetadutpravrajanamevaM cintanIyamiti | saptamaM sthAnam. 7. athASTamaM sthAnamAha-bho ityAmantraNe, gRhiNAM gRhasthAnAM dharmaH paramanirvRtijanako durlabha eva, kiM kurvatAM gRhiNAM ? gRhapAzamadhye vasatAm, atra gRhazabdena pAzakalpAH putrakalatrAdayo gRhyante, tanmadhye vasatAmanAdibhavAbhyAsAdakAraNaM snehabandhanametaccintanIyamityaSTamaM sthAnam. 8. atha navamasthAnamAha--tathA AtaGkaH sadyoghAtI vicikaadirogH| aharagaivAsovasaMpayA 7. dullahe khalu bho gihINaM dhamme gihivAsamajhe vasaMtANaM 8. AyaMke se vahAya hoi 9. saMkalpe se vahAya hoi 10 sovakese gihavAse, niruvakese pariAe 11. se iti tasya gRhiNo dharmabandhurahitasya vadhAya vinAzAya bhavati, tathAvidhavadhazcAnekavadhaheturevaM cintanIyamiti navamaM sthA-1 nam. 9. atha dazamaM sthAnamAha-tathA saMkalpa iSTAniSTaviprayogaprApteyoM manaHsambandhyAtaGkaH sa tasya gRhiNastathAceSTAyogA|nmithyAvikalpAbhyAsena pragrahAdiprAptervadhAya bhavatyetaccintanIyamiti dazamaM sthAnam. 10. athaikAdazaM sthAnamAha--gRhavAso gRhAzramaH sopaklezaH, saha upaklezena vartate yaH sa sopakkezaH, upaklezAH kRSipAzupAlyavANijyAdyanuSThAnagatAH paNDita For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazIca janagarhitAH zItoSNazramAdayo ghRtalavaNacintAdayazcetyevaM cintanIyamityekAdazaM sthAnam. 11. atha dvAdazaM sthAnamAha-INcUli 1. paryAya ebhirevopaklezai rahitaH, dIkSAparyAyo'nAraMbhI cintAparivarjitaH zlAghanIyo vidupAmiti cintanIyamiti dvAdazaM dIpi0 sthAnama. 12. atha trayodazaM sthAnamAha-tathA bandho gRhavAsaH, sadA ta tvanuSThAnAtkozakArakITavadityevaM cintanIyamiti | // 106 // trayodazaM sthAnama. 13. atha caturdazaM sthAnamAha-tathA payAyo mokSo nirantaraM karmanigaDAnAmapagamanena muktavadityevaM / / baMdhe gihavAse, mukkhe pariAe 12. sAvaje gihavAse, aNavajje pariAe 13. bahusAhAraNA gihINaM kAmabhogA 14. patteaM punnapAvaM 15.aNicce khalu bho maNukkhANa jIvie kusaggajalabiMducaMcale 16 / baha ca khalu bho pAvaM kammaM pagaDaM 17.pAvANaM ca khalu bho kaDANaM kammANaM puTviM duccinnANaM duppaDikaMtANaM. cintanIyamiti caturdazaM sthAnam. 14. atha paJcadazaM sthAnamAha-ata eva gRhavAsaH sAvadyaH sapApaH prANAtipAtamRSAvA dAdInAM paJcAnAmAzravANAM sevanAditi cintanIyamiti paJcadazaM sthAnam. 15. atha poDazaM sthAnamAha-paryAya evamanavadyo|pApo'hiMsAdipAlanAtmakatvAdetaccintanIyamiti poDazaM sthAnam. 16. atha saptadazaM sthAnamAha-bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA iti, gRhiNAM gRhasthAnAM kAmabhogAH sAdhAraNAzcorarAjakulAdisAmAnyAH, pUrvavadetaccintanIyamiti saptadarza // 16 // For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sthAnam. 17. athASTAdazaM sthAnamAha - tathA pratyekaM puNyapApamiti mAtApitRkalatvAdinimittamapyanuSThitaM puNyapApaM pratyekaM | pRthakpRthagyenAnuSThitaM tasya kartureva taditi bhAvArthaH, evamaSTAdazaM sthAnam. 18. 'bhavai a ittha silogo bhavati cAtra zlokaH, atretyaSTAdazasthAnAnAM sambandhe, uktAnuktasaGgrahapara ityarthaH, zloka iti ca jAtiparo nirdezastatazca zlokajAtiranekabhedA bhavatIti prabhUtazlokopanyAse'pi na virodhaH jayeti yadA caivamaSTAdazasu sthAneSu vyAvarttanakAraNeSu satsvapi yo vettA mukkho nasthi avettA tava sA vA jhosaittA 18 aTThArasamaM payaM bhavai, bhavai a ittha silogo / jayA ca dhammaM ajjo bhogakAraNA / se tattha mucchie bAle AyaiM nAvabujjhai 1. yA ohAvio hoi iMdo vA paDio chamaM / savvadhammaparibbhaho sa pacchA paritappaI 2. bAlo'jo dharma cAritralakSaNaM jahAti tyajati sa AyatimAgAmikAlaM nAvabuddhayate samyamAvagacchati, kimbhUto bAlaH 1 anArya iva, anAyoM mlecchaceSTitaH kimartha dharma tyajatItyAha - bhogakAraNAya zabdAdibhoganimittaM kimbhUto bAlaH 1 tatra mUrcchitaH teSu bhogeSu mUcchito gRddhaH. 1. etadeva darzayati- jayeti yadA cAvadhAvito'pasRto bhavati yaH ko'rthaH saMyamasukhavibhUteH sakAzAdutpravrajita ityarthaH, tadA indro vA devarAja iva kSamAM patitaH, svavimAnavibhavabhraMzena bhUmau patita iti bhAvaH For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza dIpi0 // 107 // www.kobatirth.org kimbhUto yaH ? sarvadharmaparibhraSTaH, sarvadharmebhyaH kSAntyAdibhyaH Asevitebhyo'pi yAvatpratijJamananupAlanAt, laukikebhyo vA gauravAdibhyaH paribhraSTaH sarvatazyutaH patito bhUtvA pazcAnmanAgmohasyAnte sa paritapyate kimidaM mayA kArya kRtamityanutApaM karoti. 2. jayeti yadA ca yaH saMyamavAn san narendrAdInAM vandyo bhavati, sa pazcAdaniSkrAntaH saMyamarahitaH sannavandyo bhavati, pazcAtsa paritapyate ca kiMvat 1 sthAnacyutA satI indravarjA devateva paritApArthaH pUrvavat. 3. jayeti yadA ca jayA a vaMdimo hoi pacchA hoi avaMdimo / devayA va cuA ThANA sa pacchA paritappai 3. jayA apUimo hoi pacchA hoi apUimo / rAyA va rajapapbhaTTho sa pacchA paritappai 4. jayA a mANimo hoi pacchA hoi amANimo / siDivva kabbaDe bUDho sa pacchA paritappai 5. pUjyo bhavati lokAnAM vastrapAtrAdibhiH kutaH 1 sAdhudharmamAhAtmyAt, sa utmavajitaH sannapUjyo bhavati lokAnAmeva, ka iva ? rAjya ( pra ) bhraSTo mahato bhogAdviyukto rAjevApUjyo bhavati, punaH pazcAtsaparitapyate ca pUrvavat. 4. jayeti yadA ca mAnyo bhavatyabhyutthAnAjJAkaraNAdinA mAnanIyaH syAcchIlAdiprabhAvena pazcAcchIlAdiparityAgenAmAnyaH syAt, kiMvat 1 zreSThivat zreSThIva, yathA zreSThI karbaTe kSipto mahAkSudrasanniveze kSipto'mAnyo bhavati, punaH pazcAtparitapyate, tadvacchIlAdipari For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cUli0 1. // 107 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tyAgyapi. 5. jayeti yadA ca sthaviro bhavati muktasaMyamo vayasaH pariNAmena, etadvizeSapradarzanAyAha- kimbhUtaH sthaviraH ? samatikrAntayauvana ekAntasthavirabhAvaH, tadA bhogAnAM vipAkakaTukatvAtparitapyate, ka iva ? matsya iva, yathA matsyo baDiza gilitvAbhigRhya tathAvidhakarmalohakaNTakaviddhaH san pazcAtparitapyata iti etadapi pUrveNa samAnam. 6. etadeva spaSTayatijayeti yadA ca kukkuTumbasya kutsitakuTumbasya kutaptibhiH kutsitacintAbhirAtmanaH santApakAriNIbhirvihanyate viSayabhogAn jayA atherao hoi samaikkaMtajuvvaNo / macchuvva galiM galittA sa pacchA paritappai 6. jayA a kuTuMbassa kutattIhiM vihammai / hatthIva baMdhaNe baddho sa pacchA paritappar3a 7. putadAraparI kinno mohsNtaannsNto| paMkosanno jahA nAgo sa pacchA paritappai 8. ahaM gaNI huto bhAviappA bahussuo / jai haM ramaMto pariAe sAmane jiNadesie 9. prati vighAtaM nIyate, tadA sa muktasaMyamaH san paritapyate pazcAt, ka iva ? yathA hastI kukkuTumbabandhanabaddhaH paritapyate 7. punarAha - putteti - muktasaMyamaH pazcAtparitapyate, hA hA kiM mayedamasamaJjasamanuSThitaM kimbhUtaH 1 putradAraparikIrNaH, viSayasevanAtputrakalatrAdibhiH sarvato vikSiptaH punaH kimbhUtaH ? mohasantAnasantato darzanamohanIyAdikarmapravAheNa santaptaH, ka iva paritapyate 1 yathA nAgo hastI paGgAvasannaH kardamamatraH san paritapyate. 8. kazcitsacetano nara evaM ca paritapyata ityAha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza0 cUli01. anjeti-ahamadya tAvadasmin divase gaNI syAmAcAryoM bhaveyaM, yadi paryAye pravrajyArUpheramiSpaM ratimakariSyam, kiMviziSTe dIpi0 paryAye ? zrAmaNye zramaNasambandhini, punaH kimbhate ? jinadezite tIrthakaraprarUpite, na zAkyAdirUpe, kimbhUto'haM ? bhAvi tAtmA, prazastayogabhAvanAbhibhASita AtmA yasya saH, punaH kimbhUtaH ? bahuzrutaH, ubhayalokahitabahvAgamayukta iti. 9. av||108|| dhAnotprekSiNaH sthirIkaraNAImAha-deveti-maharSINAM susAdhUnAM payAye saMyame ratAnAmAsaktAnAM, paryAyo devalokaptamAnaH, devalogasamANo a pariAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM ca mahAnayarasAriso 10. amarovamaM jANia sukkhamattamaM rayANa pariAiMtahArayANaM / niraovamaM jANia dukkhamuttamaM ramija tamhA pariAi paMDie 11. Kel ayamarthaH-yathA devaloke devA nATakAdivyApRtAH santo'dInamanasastiSTanti, tathA susAdhavo'pi tato'dhikabhAvataH pratyupekSa NAdikriyAvyApRtA adInamanasastiSThanti, katham ? upAdeyavizeSatvAtpratyupekSaNAdeH, tathA paryAyaratAnAca-bhAvataH sAmAcAryAmasaktAnAM, cazabdAdviSayAbhilASiNAJca, bhagavalliGgaviDambakAnAM kSudraprANinAM paryAyo mahAnarakasadRzo raukhAditulyaH, tatkAraNatvAnmAnasaduHkhAtirekAt, tathA viDambanAcceti. 10. etaccopasaMhAreNaiva nigamayannAha-amareti-paNDitaH 108 For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zAstrajJaH paryAya uktarUpe saMyame rameta saktiM kuryAt kiM kRtvA ? amaropamaM devasadRzaM sIrUpaM prazamasaurUpaM prazastaM jJAtvA vijJAya, keSAmityAha - paryAye ratAnAM dIkSAyAM saktAnAM samyakpratyupekSaNAdikriyAyaGge, punaH kiM kRtvA ? |paryAya evAratAnAM narakopamaM narakatulyamuttamaM pradhAnaM duHkhaM ca jJAtvA. 11. atha cAritrabhraSTaspehaloka sambandhidoSamAha - dhammeti-kuzIlAstatsaGgocitA lokA enamunniSkrAntaM hIlayanti patitastvamiti paGaktito'pasAraNAdinA kadarthayanti kimmU dhammAu bhahaM sirio vaveyaM jannaggi vijjhAamitrappate / haLaMtiNaM duvvihi kusIlA dADhaDriaM ghoravisaM va nAgaM 12. iva dhammo ayaso akittI dunnAmadhijaM ca pihujjaNaMmi / assa dhammAu ahammaseviNo saMbhinnacittassa ya hio gai 13. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tamenaM ? dharmAtsAdhudharmASTaM taM punaH kimbhUtamenaM 1 zriyA apetaM lakSmyA varjitaM, kamiva hIlayanti ? yajJAmimamiSTomAbanalaM, vidhyAtamiva yAgamAnte, aspatejasama, alpazabdasyAbhAvavAcinvAt, tejaHzUnyaM bhasmasadRzamityarthaH kimbhUtamenaM 1 durvihitam, unniSka praNAdeva duSTAnuSThAyinaM punaH kamiva hIlayanti ? uddhatadaMSTramutkhAtadADhaM ghoraviSamiva raudraviSamiva nAgaM sarpam. 12. evamasya bhraSTazIlasya sAmAnyata ihalokasambandhinaM doSaM kathayitvehaloka paralokasaMmbadhinaM doSamAha-iMheveti 10 For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 109 // www.kobatirth.org dharmAccyutasya dharmAdutpravrajitasyaitAni bhavanti kAnItyAha-iha loka evAdharmo bhavati. ayamadharma iti, punarayazo'parAkrameNa kRtaM nyUnatvaM bhavati, tathA kIrtiradAnapuNyaphalamavAdarUpA tathA durnAmadheyaM ca kutsitanAmadhyaM bhavati, ketyAha - pRthagjane sAmA| nyaloke'pi. AstAM viziSTaloke, kiMviziSTasya ? dharmAccyutasya adharmasaMvinaH kalacAdInAM nimittaM SaDjIvanikAyasyopa| mardakAriNaH punaH kiMviziSTasya ? sambhinnavRttasya khaNDitacAritrasya kiSTakarmabandhAdadhastAdgatirna rakeprapapAto bhavati. 13. bhuMjittu bhogAI pasajjhaceasA tahAvihaM kaTTu asaMjamaM bahuM / gaIM ca gacche aNihijjiaM duhaM bohI a se no sulahA puNo puNo 14. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athAsyaivotpravrajitasya vizeSataH kaSTamAha-bhuJjitviti--sa utprabrajita evaMvidhAM gatiM gacchati kiM kRtvA ? bhogAna muktvA, kena ? prasahyacetasA dharmanirapekSatayA prakaTena cittena, punaH kiM kRtvA ? tathAvidhamajJAnocitaphalaM bahumasantoSAtprabhUtamasaMyamaM kRpyAdyArambharUpaM kRtvA, kimbhUtAM gatim ? anabhidhyAtAmaniSTrAM, punarduHkhAM prakRtyaivAsundarAM, duHkhajananIM punarasyotpravrajitasya bodhirjinadharmaprAptirna sulabhA bhaveta, punaH punaH prabhUteSvapi janmasu durlabhA eva syAt kathaM ? pravacanavirAdhakatvAt. 14. For Private and Personal Use Only cUli0 1. // 109 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / || yasmAdevaM tasmAdutpannaduHkho'pyetadanucinya notpravrajedityAha--imasati---etaccintanana sAdhunA notpravajitavyam , etatkimityAha-asya tAvadityAtmanirdeze, Atmano nArakasya jantonarakaprAptamya palyApamaM sAgaropamaM ca kSIyate, yathA-| karmapratyayaM pUrNa bhavati. kimaGga punarmamedaM saMyamAratiniSpannaM manoduHkhaM tathAvidhaprabalavaMzavRttirahitametatkSIyata eva, kimbhUtasyAsya jantoH ! duHkhopanItasya sAmIpyena prAptaduHkhaklezavRttarekAntaklezacaMSTitasya. 15. vizeSeNaitaMdavAha-neti-me mama imassa tA neraiassa jaMtuNo duhovaNIassa kilesvttinno| paliovamaM chijjai sAgarovamaM kimaMga puNa majjha imaM maNoduhaM 15. na me ciraM dukkhamiNaM bhavissai asAsayA bhogapivAsa jNtunno| na ce sarIreNa imeNavissaI avissaI jIviapajjaveNa me 16. ciraM prabhUtakAlamidaM duHkhaM saMyamaviSaye'ratilakSaNaM na bhaviSyati, kimitItyAha -prAyo yauvanakAlAvasthAyinI bhAgAMpapAsA viSayatRSNA jantoH prANino zAzvatI, azAzvatItva eva kAraNAntaramAha--na ceccharIreNAnena viSayatRSNA apayAsyati, yadi zarIreNAnena kAraNabhUtena vRddhasyApi sato viSayecchA nApayAsyati, tathApi kimAkulatvaM ? yato'payAsyati jIvitasyA For Private and Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie daza dIpika cUli01. // 110 // pagamena maraNenetyevaM nizcitaM syAt. 16. athAsyaiva sAdhoH phalamAha--jasati--indriyANi cArAdIni, te pUrvoktaM tAdRzaM dharma nizcitaM sAdhu saMyamasthAnAna pracAlayanti na prakampayanti, dRSTAntamAha-ke kamiva ! yathotpAtavAtAH sudarzanaM giri |meruparvataM na kampayanti, taM sAdhuM kaM ! yasya sAdhArevamuktaprakAreNAtmaiva nizcito dRDhaH sa kacidinna utpanne dehaM tyajeta, paraM| na tu zAsanaM na punardharmAjJAm. 17. athopasaMhAramAha--icceveti-juddhimAnaraH samyagbuddhayA sahito mAnavaH kAyena vAcA jassevamappA u havija nicchio caija dehaM na ha dhammasAsaNaM / taM tArisaM no pailaMti iMdiA uviMti vAyA va sudaMsaNaM giriM 17. icceva saMpassia buddhimaM naro AyaM uvAyaM vivihaM biaanniaa| kAraNa vAyA adu mANaseNaM tiguttigutto jiNavayaNamahiDijAsi tti bemi 18. raivakkA paDhamA cUlA sammattA // 1 // vacanenAtha manasA tribhirapi karaNairyathApravRttastriguptibhirguptaH san jinavacanaM tIrthakarasyopadezamadhitiSTheta, yathAzakti taduktaikakriyApAlane tatparo bhUyAt, bhAvAyasiddhI tattvato muktisiddheH. kiM kRtvA ? ityevamadhyayane kathitaM duSpajIvitvAdi samprekSyAdita Arabhya yathAvad dRSTvA, punaH kiM kRtvA ? AyaM samyagjJAnAdelAbhamupAyaM ca jJAnAdisAdhanaprakAraM vividhamanekapakAraM 1 triguptigupta iti pAThAntaram / // 110 // For Private and Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAtvA bravImIti pUrvavat. 18. iti zrIdazavekAlika zabdArthavRttau zrIsamaya sundaropAdhyAyaviracitAyAM prathamacUlikA samAptA. 1. zrIrastu cUliamiti--yAkhyAtA prathamacUlikA. atha dvitIyArabhyate - pUrvacUlikAyAM sIdataH sAdhoH sthirIkaraNamuktam, iha tvavasaraprAptA viviktA caryA ucyata ityayaM sambandhaH, ahaM cUlikAM pravakSyAmi, tuzabdavizeSitAM bhAvacUDAM prakarSeNAvasaraprAptAbhidhAnalakSaNena kathayiSyAmi kimbhUtAM cUlikA ? zrutaM zrutajJAnaM, cUDA hi zrutajJAnaM varttate, kAraNe kAryasyopacArAt, etacca kevalinA bhASitam, anantara eva kevalinA prarUpitamiti vizeSaNaM saphalaM yata evaM vRddhavAdaH atha dvitIyA cUlikA. cUliaM tu pavakkhAmi suaM kevalibhAsiaM / jaM suNitta supuNNANaM dhamme uppajjae maI 1. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrUyate, kayAcidAryayA'sahiSNuH kUragaDukaprAyaH sAdhuzcAturmAsa kAdAvupavAsaM kAritaH sa tadArAdhanamA mRtaH, mRte ca tasmina sAdhyA jJAtam, ahamRSipAtikA jAtA, tata udvimA satI tIrthakaraM pRcchAmIti jAtabuddhistatastasyA guNAvarjitayA devatayA sAdhvI sImandharasvAmisamIpe muktA, tayA ca bhagavAnAlocanAmAzritya pRSTaH, bhagavAnAha - tvaM tu na duSTacittA tato'ghAtikA, tato bhagavatA calAiyaM tasyai dattaM devatayA ca tataH svasthAnamAnItA sAdhvI, ata idameva For Private and Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir www.kobatirth.org .90 li02 || vizeSyate, tat zrutvAkarNya sapuNyAnAM kuzalAnuvandhipuNyayuktAnAM prANinAmacintyacintAmaNikalpe dharma cAritradharma daza matirutpadyate bhAvataH zraddhA jAyate, anena cAritraM cAritravIja copajAyata iti, etaduktaM bhavati. 1. etaddhi pratijJAmUtrama, dIpi iha cAdhyayane caryAguNA abhidheyAstasya pravRttI mUlapAdabhUtamidamAha--aNviti-evaMvidhana sAdhunAtmA jIvaH pratistrota | eva durapAkaraNIyamapyapAkRtya viSayAdisaMyamalakSyAbhimukhameva dAtavyaH pravartitavyaH, na kSudracaritAnyudAharaNIkRtyAsanmArgapravaNaM ceto'pi kartavyam, api tvAgamaikapravaNenaiva bhavitavyaM, kimbhUtena sAdhunA ? bhavitukAmena saMsArasamudraparihAreNa aNusoapaTTiabahujaNaMmi paDisoaladdhalakkhaNaM / paDisoameva appA dAyavvo houkAmeNaM 2. aNusoasaho loo paDisoo Asavo suvihiANaM / aNusoo saMsAro paDisoo tassa uttAro 3. muktatayA bhavitukAmena, punaH kimbhUtena sAdhunA ? pratisrotolabdhalakSaNa dravyatastasyAmeva nadyAM kathaMcidevatAsAnidhyAtpratIpasrotaHprAptalakSaNa, bhAvatastu viSayAdivaparItyAkathazciprAptasaMyamalakSaNa, va sati ? bahujane tathAvidhAdabhyAsAtmabhUtalokenusrotaH prasthite sati nadIpUrapravAhapatitakASThavata, viSayakumArgavyakriyAnukUlyena pravRtte sati tathAprasthAnanodadhigAmini sati. 2. adhikRtameva spaSTayanAha-aNusoeti--anusrotaH sukho loka udakanimnAbhisarpaNavat, kathaM ? yato lokaH pravRttyA AGL // 11 // For Private and Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobalbirth.org Acharya Shei Katasagarsur Gyarmandie nukUlaviSayAdisukho gurukarmatvAt. artha pratisrota etasmAdviparItaH Azrava indriyajayAdirUpaH paramArthapezalaH kAyavAgamanovyApAraH Azramo vA vratagrahaNAdirUpaH. suvihitAnAM sAdhUnAM, athobhayaphalamAha--anusrotaH saMsAraH zabdAdiviSayAnukUlyaM | saMsAra eva, kAraNe kAryopacArAt. yathA viSaM mRtyuH,dadhitrapusI pratyakSo jvaraH. pratimrota uktalakSaNaH, tasyeti paJcamyarthe SaSThI, supA supo bhavantIti vacanAt, tasmAtsaMsArAduttAraH,uttaraNamuttAraH,hetI phalopacArAt.yathAyurghataM, tandulAna varSati parjanyaH3. tamhA AyAraparakkameNaM saMvarasamAhibahuleNaM / cariA guNA aniyamA a huMti sAhUNa daTTavvA 4. tamheti-yasmAdetadevaM pUrvoktaM tasmAtsAdhunaivaMvidhenApratipAtAya vizuddhaye ca sAdhUnAM caryA bhikSubhAvasAdhanA bAyA'niyatavAsAdirUpA, guNAzca mUlaguNottaraguNA niyamAzcottaraguNAdInAmeva piNDavizuddhayAdInAM svakAlAsevananiyogA draSThavyA bhavanti, ete caryAdayaH sAdhUnAM draSTavyA bhavanti, samyagjJAnAsevanaprarUpaNArUpeNa, kimbhUtena sAdhunA ? AcAraparAkrameNa, AcAre jJAnAdau parAkramaH pravRttirbalaM yasya sa tena, punaH kimbhUtena sAdhunA ? saMvarasamAdhibahulena, saMvara indriyAdiviSaye samAdhiranA-1 For Private and Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpika 7112 // kulatvaM bahulaM prabhUtaM yasya sa saMvarasamAdhibahulastena. 1. atha caryAmAha-animA itiRSINAmevambhUtA, vihAracaryA cUli02 viharaNasthitirvihAramaryAdA prazastA bhavati. vyAkSepasyAbhAvAt, AjJApAlanena bhAvacAritrapAlanAcca pavitrA, evambhUtA kathamityAha-aniyatavAso mAsakalpAdinA, aniketavAso vA agRha udyAnAdau vAsaH, tathA samudAnacaryA'nekatra yAcitabhikSA aniea vAso samuANa cariA annAyauMchaM payArakkayA a| appovahI kalahavivajaNA a vihAracariA isiNaM pasacchA 5. Ainnao mANavivajaNA a osnndihaahddbhttpaanne| saMsahakappeNa carija bhikkhU tajjAyasaMsaTTa jaI jaijnA 6. caraNaM, tathA'jJAte uJcha vizuddhopakaraNagrahaNaviSayaM, pairikkayA ya vijanaikAntasevitA cAlpopadhitvamanulbaNayuktastokopadhise || // 112 // vitvaM, kalahavivarjanA ca, tadvAsijanabhaNDanavivarjanaM zravaNakathAdinApi varjanamityarthaH, vihAracayA RSINAM prazastA ityu kaktam. 5. atha tadvizeSasyopadarzanAyAha--Ainneti--AkIrNAvamAnavivarjanA ca bihAracaryA:RSINAM prazastota, AkINazcA For Private and Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir KMvamAnavivarjanA ca vihAracaryA RSINAM prazastA, tatrAkIrNa rAjakula sakhaDayAdi, avamAnaM svapakSaparapakSaprAbhRtya lokAba-10 humAnAdi, asya vivarjanam, AkANe hastapAdAdilaSagadopo bhavat, avamAne lAbhAdhAkarmAdidoSo bhavet, tathotsannadRSTAhRtaM | prAya upalabdhamupanItam, utsanazabdaH prAyovRttI vartate, yathA devA osannaM sAyaM vepaNaM vayaMti, kimetadityAha--bhaktapAnamodanAranAlAdi, idaM cotsannadRSTAhRtaM yatropayogaH zuddhayati, trigRhAntarAdArata ityarthaH, evambhUtamutsannadRSTAhRtaM bhaktapAnamRSINAM / amajamaMsAsi amcchriiaa| abhikkhaNaM nivigaiM gayA a| abhikkhaNaM kAusaggakArI sajjhAyajoge payao havijA 7. - - prazastamiti yogaH. tathA bhikSuH sAdhuH saMsRSTakalpena hastamAtrakAdisaMsRSTavidhinA paredityupadezaH, anyathA purkrmaadidossH| syAt, saMmRSTameva vizinaSTi, tajAtasaMsRSTa iti, AmagorasAdisamAnajAtIyasaMsRSTe mAtrakAdI yatiyateta yatnaM kuryAta, ata-1 jAtasaMsRSTe sammAjanAdidoSaH syAdityanenASTabhaGgasUcanaM, tadyathA-saMsaTe hatthe saMsaDhe mate sAvasese dabve.' atra prathamo bhaGgaH zreyAna, zeSAH svayaM cintyAH . 6. upadezAdhikAra evedamAha--amajeti-sAdhuramadyamAMsAzI bhavedityuktiH, ko'rthaH ? amadya For Private and Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie yogAt, lokazAstrapAramA prasaGgena, akSaragamanikAya dazakApo'mAMsAzI ca syAt, ete ca madyamAMse lokAgamaprasiddha eva, tatazca yatkecana kathayanti-AranAlAdipvapi sandhAnadoSAdIdIpi. danAyapi prANyaGgatvAtyAjyamiti, tadasat. amISAM mAMsamadyatvasyAyogAt, lokazAstrayoraprasiddhatvAt, sandhAnaprANyaGgatvatulya| tvacodanaM tvasAdhvatiprasaGgadoSAta, dravyatvastrItvatulyatayA mUtrapAnamAtRgamanAdiprasaGgAdityalaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtraprakramAt. punaH sAdhuramatsarI ca syAt, na parasampadAdeSI syAt, tathAbhIkSNaM vAraMvAraM puSTakAraNasyAbhAve nirvikRtikazca | Na paDinnavijA sayaNAsaNAiMsija nisijaM taha bhattapANaM / gAme kule vA nagare va dese mamattabhAvaM na kahiMpi kujjA 8. nirgatavikRtiparibhogazca bhavet, anena paribhogocitavikRtInAmapyakAraNe pratiSedhamAha, tathAbhIkSNaM vAraMvAraM gamanA-1 gamanAdiSu vikRtiparibhoge vetyanye, kimityAha-kAryAtsargakArI bhaveta, IryApathapratikramaNamakRtvA na kizcidanyatkuryAta, tada-1 zuddhatApatteriti bhAvaH. tathA svAdhyAyayoge vAcanAdInAmupacAravyApAre AcAmAmlAdau prayato'tizayena yatnavAn bhavet, tathaiva | tasya saphalatvAda, viparyaye tRnmAdAdidoSaprasaGgAditi. 7. geti-kiJca sAdhurmAsAdikalpasamAptAvanyatra gacchan sanniti For Private and Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhasthaM na pratijJApayanna pratijJA kArayet, itIti ki ? punarAgatasya mamaitAni dAtavyAni, etAni kAnItyAha-zayanaM saMstArakAdi, AsanaM pIThakAdi. zayyA vasatiH, niSadyA svAdhyAyAdibhUmiH, tathA tena prakAreNa tatkAlavasthAyA aucityena bhaktaM / / / khaNDakhAdyAdi, pAnaM ca drAkSAdi na pratijJApayenmamatvadoSAt, atha sarvatra mamatAdoSaparihAramAha-grAme zAligrAmAdau, kule vA zrAvakakule, nagare'yodhyAdI, deze ca madhyadezAdI mamedamiti mamatvabhAvaM snehamohaM na kacidupakaraNAdiSvapi kuryAt, kuto gihiNo veAvaDina kajjA abhivAyaNavaMdaNapaaNaM vaa| asaMkiliTehiM samaM vasijjA muNI carittassajao na hANI 9. na snehaM kuryAt ! nehamUlatvA dukhAdInAmiti. 8. punarupadezAdhikAra evamAha-gihiNa iti-munihiNo gRhasthasya vaiyAvRttyaM gRhibhAvasyopakArAya tatkarmasvAtmano vyApRtabhAvaM na kuryAt, svaparAbhayAzreyaHsamAyojanadoSAt, abhivAdanaM vAcA namaskArarUpaM, baMdanaM kAyapraNAmalakSaNaM, pUjanaM vA vastrAdibhiH samabhyarcanaM gRhiNo na kuryAduktadoSaprasaGgAdeva, tathaitadoSaparihArAya evamasatigRhivaiyAvRtyAdikAraNasaIktazarahitaH sAdhubhiH samaM vasenmuniH, yato yebhyaH sAdhubhyaH sakAzAcAritrasya mUlagu For Private and Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyarmandie li02 daza dIpi0 NAdi lakSaNasya hAnirna syAt. 9. anAsakliSTaiH samaM vasedityuktaM, punarvidhivizeSamAha-Neti-sAdhuH kAladoSAdyadi katha- zcinipuNaM saMyamAnuSThAnakuzalaM sahAyaM paralokasAdhane dvitIyaM na labhet, kimbhUtaM sahAyaM ? guNAdhikaM vA jJAnAdiguNairadhikaM vA, guNaiH samaM vA, vAzabdAdguNahInamapi jAtyakAJcanakalpaM vinItaM vA, tadA kiM kuryAdityAha-tadaiko'pi saMhananAdiyuktaH pApAni pApakAraNAnyasadanuSThAnAni vivarjayana, vividhamanekaiH prakAraiH sUtroktaiH pariharana sana vihareducitavihAraNa, kiM kurvan ? kAme // 114 // Na yA labhejA niuNaM sahAyaM guNAhiaM vA guNao samaM vA / ikovi pAvAI vivajayaMto viharija kAmesu asajamANo 10 picchAkAmAdiSvasajamAnaH saGgamagacchanneko'pi viharet, paraM na tu pArzvasthAdipApamitrasaGga kuryAttasya duSTatvAt, tathAnyaira-15 pyuktaM-"varaM vidatu saha pannagarbhavecchivAtmabhirvA ripubhiH sahoSitum / adharmayuktaizca parairapaNDitairna pApamitraiH saha vartituM sakSamama 1. ihaiva hanyurbhujagA hi roSitA dhRtAsayazchidmavekSya cArayaH / asatpravRttena janena saGgataH paratra caivaha vihanyate | janaH 2. tathA--paralokaviruddhAni kurvANaM dUratastyajet / AtmAnaM yotisandhatte so'nyasmai syAtkathaM hitaH 3. tathA For Private and Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie mahatyA surApAnaM steyaM gurvnggnaagmH| mahAnti pAtakAnyAhurebhizca saha saGgatam4. ityalaM prasaGgena. 10. atha sUtrArthAvasaraHsaMvatsaramiti-sAdhoH saMvatsaraM varSAsu cAturmAsikaM jyeSThAvagrahaM vihArakAlamAha-dvitIyaM naikatra kSetre vasedapizabdAnmAsamapi paraM pramANabaddhakAle dvitIyaM, tatra kSetre na vaset, yatraiko varSAkalpaH kRtastatrotkRSTato dvitIyo varSAkalpo na kAryaH, evaM mAsakalpo'pi dvitIya ekakSetre utsargato na kArya Rtubaddhe kAle, kutaH ? gRhasthAdisaGgadoSAta, dvitIyaM tRtIyaM vA varSa mAsaM saMvaccharaM vAvi paraM pamANaM bIaMca vAsaM na tahiM vsijjaa| suttassa maggeNa carija bhikkhU suttassa attho jaha ANavei 11. vA parihRtya tatra kSetre vasedapi, kiMbahunA ? sarvatraiva sUtramArgeNa caredbhikSurAgamAdeze vartateti bhAvaH. tathApi na oghata evI yathAzrutagrAhI svAt, api tu sUtrasyArthaH pUrvAparAvirodhitantrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdagarbho yathAjJApayati niyuGkte tathA varteta nAnyathA, yathehApavAdato nityavAsepi vasatAveva pratimAsAdi sAdhUnAM saMstAragocarAdi parivarteta nAnyathA / uddhApanArAyogAdityevaM bandanapratikramaNAdiSvapi tadartha pratyupekSaNenAnuSThAnena varteta, na tu tathAvidhalokehAyAtaM parityajeta, - For Private and Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailasagarsur Gyarmandie icUli02 dIpi. // 115 // AzAtanAprasagAt. 11. evaM vizuddhaviviktacaryAvatA'sIdanaguNopAyamAha-ja iti-yaH sAdhurbhavetsa pUrvarAbApararAtrakAle / rAtrau prathamacaramapraharayorityarthaH, samprekSate sUtropayoganItyAtmAnaM karmabhUtamAtmanaiva karaNabhUtena prekSate, kathaM prekSata ityAha-ki, me kRtamiti, chAndasikatvAttRtIyAya SaSThI, kiM mayA kRtaM zakteranurUpaM tapazcaraNAdiyogasya, kiJca mama kRtyazeSaM kartavyAccheSa jo puvarattAvararattakAle saMpikkhaI appagamappageNaM / kiM me kaDaM kiccamakiccasesa kiM sakvaNijaM na samAyarAmi 12. kiM me paro pAsai kiMca appA kiM vAhaM khaliaM na vivajayAmi / icceva sammaM aNupAsamANo aNAgayaM no paDibaMdha kujjA 13. dmucitaM, punaH kiJca zakyaM vayovasthAnurUpaM vaiyAvRttyAdyahaM na samAcarAmIti, tasyAkaraNe hi tatkAlanAza iti. 12. kimiti | IG // 11 // tathA kiM mama skhalitaM paraH svapakSaparapakSalakSaNaH pazyati ? kiM vAtmA kacinmanAksaMvegaM prAptaH ? kiM vAhamoghata eva skhalitaM na vivarjayAmItyevaM samyaganupazyatranenaiva prakAreNa skhalitaM jJAtvAgamakteina vidhinA bhUyaH pazyannanAgataM na prativandhaM kuryAtsAdhuH, - - For Private and Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ya AgAmikAlaviSayaM nAsaMyamapratibandhaM karotIti. 13. kathamityAha -- jatyeveti - sAdhuryatraiva kvacitsaMyamasthAnAvasare dharmopadhipratyupekSaNAdau duSprayuktaM durvyavasthitamAtmAnamiti gamyate pazyetpazyatyuktavatparamAtmadarzanadvAreNa, kenetyAha-kAyena, vAcA, atha mAnasena. mana evaM mAnasaM karaNatrayeNetyarthaH, tatraiva tasminneva saMyamasthAne dhIro buddhimAn pratisaMharetpratisaMharati, jattheva pAse kai duppauttaM kAraNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharijA Ainnao khippamiva kvalINaM 14. jasserisA joga jiiMdiassa dhiImao sappurisassa niccaM / tamAhu loe paDibuddhajIvI so jIaI saMjamajIvieNaM 15. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yaH svAtmAnaM samyagvidhi pratipadyata ityarthaH atra dRSTAntamAha-yathA javAdibhirguNairAkINoM vyApto jAtyo'zva iti gamyate, asAdhAraNavizeSaNAt taccedaM - kSipramiva khalinaM zIghraM kavikamiva yathA jAtyo'zro niyamitagamananimittaM zIghraM khalinaM pratipadyata evaM yo duSprayogatyAgena khalinakalpaM samyagvidhi, etAvatAMzena dRSTAntaH 14. yaH pUrvarAtretyAdyadhikAropasaMhArA For Private and Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cUli.02. daza dIpi // 116 // yAha-jassaMiti-biddhAMsastaM sAdhumevaMbhUte loke prANisaMghAte nityaM sarvakAlaM sAmAyikapatipatterArabhyAmaraNaM prtibuddhjiivinmaahuH| kathayanti, ko'rthaH ? pratibuddhajIvinaM pramAdarahitajIvitazIlaM, sa evaMguNayuktaH san jIvati saMyamajIvitena kuzalAbhisaMdhibhAvAtsarvathA saMyamapradhAnajAvitena, taM sAdhu kaM ? yasya sAdhorIdRzAH svahitAlocanapravRttirUpA yogA manovAkkAyavyApArA appA khalu sai para rakkhiavvo sabidiehiM susmaahiehiN| Arakkhio jAipahaM uveI surakkhio sambadahANa muccai tti bemi 16. vivittacariA cUlA sammattA 2. iha dasaveAliaM suttaM sammattaM zubham. bhavanti, kimbhUtasya sAdho ? jitendriyasya vazIkRtasparzanAdIndriyasamUhasya, punaH kiMbhUtasya yasya ? dhRtimataH saMyame dhairyasahitasya, punaH kimbhUtasya yasya ? satpuruSasya pramAdajayAnmahApuruSasya. 15. atha zAstramupasaMharannupadezasarvasvamAha-appetievaMvidhana sAdhunAtmA, khaluzabdo vizeSaNArthaH, zaktau satyAM paro'pi satataM sarvakAlaM rakSitavyaH pAlanIyaH, paralokasambandhi For Private and Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kaSTebhyaH, kathamityupAvamAha-yataH kimbhUtena sAdhunA ? savendriyaiH sparzanAdibhiH susamAhitena nivRttaviSayavyApAraNa, arakSaNarakSaNayoH phalamAha-arakSitaH sannAtmA panthAnaM janmamArga saMsAramupaiti sAmIpyena gacchati, atha surakSitaH punarAtmA yathAgamama pramAdena suSTu rakSitaH san sarvaduHkhebhyaH zArIramAnasebhyo vimucyate, vividhamanekaiH prakArairapunargrahaNaparamasvAsthyApAdanalakSaNeKAMcyate vimucyate, bravImIti pUrvavat. 16. // iti cUlikAdvayaM vyAkhyAtam // zrIrastu // atha prazastimAha-hArIbhadrakRtA TIkA vartate viSamA param / mayA tu zIghrabodhAya ziSyAtha sugamA kRtA. 1. caMdrakule zrIkharatara-gacche jinacandasUrinAmAnaH / jAtA yugapradhAnAstacchiSyaH sakalacandragaNiH. 2. tacchiSpasamayasundara-gaNinA| ca stambhatIrthapure cakre / dazavakAlikaTIkA zazinidhizRGgAramitavarSe. 3. arthasyAnavabodhana matimAnyAnmatibhramAt / jinAjJAviparItaM yattanmithyAduSkRtaM mama. 4. mamopari kRpAM kRtvA zodhayantu budhA imAm / paropakaraNe yasmAttatparA uttamA narAH.5. TIkAkaraNataH puNyaM yanmayopArjitaM bhavet / tenAhamidamicchAmi bodhiratra paratra me. 6. zabdArthavRttiTIkAyAH zlokamAna-|| midaM smRtam / sahastranayamagre ca punaH sArdhacatuHzatam. 7. iti zrIdazavakAlikazabdArthavRttiprazastiH sampUrNA. For Private and Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra daza0 dIpi0 // 117 // www.kobatirth.org atha dIpikopasaMhAraH -- atra zrIdarzavekAlikakArakazayyaMbhavasUraMstatputramanaka munezca sambandhasUcakaM dumapuSpikAdhyayanAniryu| ktigAthAdikaM yathA-senabhavaM gaNaharaM jiNapaDimAdaMsaNeNa pIDayuddham / maNagapiaraM dasakA --liassa nijjUhagaM vaMde // | maNagaM paDucca senaM bhaveNa nijjUhiA dasajjhayaNA / veAliAi ThaviA tamhA dasakAliaM nAma 2. taccheSasaMbaMdhasUcakaM cUlikAdvayaniryuktigAthAdvikamidaM chahiM mAsehiM ahIaM ajjhayaNamINaM tu ajjhamaNageNaM / hammAsA pariAo aha kAlagao samAhIe 3. ANaMdaNaMsupAyaM kAhI sijaMbhavA tahiM therA / jasabhadassa ya pucchA kahaNA ya vicAlaNA saMghe 4. etadgAthAcatukArthaH zrIharibhadrasUriviracitavRtteravaseyaH athAtra kiJcitkathAnakamucyate-- yadA zayyabhavAcAryaH pravrajitastadA tasya gRhiNI garbhiNyAsIt. jAtazca tasyAH putraH krameNa, nAmAsya kRtaM manaka iti yadA ca so'STavArSiko jAtastadA sa mAtaraM pRcchati, ka mama pitA ? sA bhaNati tava pitA pravrajitaH tataH sa pitRsakAze gaMtumanA labdhavRttAntazcampAyAM gataH, AcAryeNa saMjJAbhUmiM gatena sa dRSTaH tena ca vandita AcAryaH, ubhayozca mithaH prekSamANayoH sneho jAtaH, AcAryaH pRcchati kastava pitA ? sa bhaNati zayyaMbhava iti, tataH sUriNA bhaNitaM kimarthamatrAto'si ? tenoktaM pravajiSyAmi, yadi yUyaM jAnItha tadA kathayata kAsti mama piteti, mUriNoktaM sa mama mitramekazarIrIbhUtaH tataH pravraja tvaM matpArzve ? pratipannaM ca tena tataH sa pramAjitastatraiva sUriNA, For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cUli0 2 // 117 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - Agatastena sahopAzraye, upayogaM dattavAnAcAryaH kiyadAyurasyeti. jJAtaM cAtaH paraM SaNmAsA Ayurasyati, utpannA ca buddhi-| rAcAryasya, asya stokAyuSaH kiM kartavyamiti, vimamarza ca-"caudasapubvI kamhiIva kAraNe samuppanne nijUhai apacchimo puNa caudasapubbI abassameva nijahai, mama vi imaM kAraNaM samuppannaM, tao ahamavi nijjUhAmi, tAhe ADhatto nijjUhiuM jAva thAvAvasaMse diase ime dasajjhayaNA nijjUDhA." uddhRtAni vikAlavelAyAM pAzcAtyacaturghaTikArUpAyAM sthApitAnyekatra kR-| tAnIti, tataH SaDabhirmAsairadhItamadhyayanamidaM dazavakAlikAkhyaH zrutaskandho manakena, tataH samAdhinA sa kAlaM gataH, tasmina | svargate ArAdhitamaneneti zayyaMbhavA AnandAnupAtamakArSuH, tatastatpradhAnaziSyeNa yazobhadreNa kAraNa pRSTe proktaM bhagavatA saMsA-1 rasvarUpam tato yazobhadrAdayo guruvahaguruputra vartitavyamiti nyAyamArgaH.sa cAsmAbhina carita iti pazcAttApaM cakruH. atha zayyabhavenAlpAyupamenamavetya mayedaM zAstramuddhRtaM.kimatra yuktamiti sapAya nivedita vicAraNA kRtA.yaduta kAladoSAtprabhUtasasvAnAmidamevopakArakamatastiSThatvetaditi nopasaMhRtaM pravacanaguruNati iti zrIsamayamundaropAdhyAyaviracitazrIdazavakAlikazabdArthavRtyupasaMhAraH saMpUrNaH, // shriirstu|| iti zrIdazavakAlikasUtra saTIkaM samAptam. For Private and Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza dIpi0 zrImuMbAIkhaMbhAtanAzrIsaMgha svaparanA zreyamATe khemarAja zrISNadAsanA zrIveGkaTezvara chApakhAnAmAM chApI prasiddha kayoM che. // samApto'yaM graMtho guruzrImavRhatkharataragacchIya zrImad zrIjinayazaH sariprasAdAt // // 118 // 118 // For Private and Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GEMES e: anganaMARAT iti dIpikAvyAkhyAsametaM zrIdazavaikAlikaM samAptam // For Private and Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only