Book Title: Karm Rahasya
Author(s): Jinendra Varni, Sunandaben Vohra
Publisher: Satshrut Seva Sadhna Kendra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005295/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrI jinendravaNajI cita karma rahasya gujara bhASAnuvAda sunaMdAbahena vahorA prakAzaka zrIsazrata sevA sAdhanA kendra zrImad rAjacaMdra AdhyAmika sAdhanA kendra kobA-382 0 09 (. gAMdhInagara ) - - - - - - - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrI jinendravaNajI racita karma rahasya gurjara bhASA anuvAda sunaMdAbahena vahorA zarIranA suMdara-asuMdara levAthI vyaktinuM vyaktitva suMdara ke asuMdara nathI hotuM. cittanA suMdara-asuMdara hevAthI vyaktinuM vyaktitva suMdara ke asuMdara hoya che. citta satya che. zarIra satya nathI. jIvanI sarva paristhitione temAM vAsa che. zarIra ke bAhya sAdhanAmAM nathI. (karma rahasyamAMthI) prakAzaka zrIsazrata sevA sAdhanA kendra zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra kebA. (jI. gAMdhInagara) (94) UG Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana vikAsa sAhitya graMthamALA puSpa-4 prakAzaka zrI caMdulAla choTAlAla mahetA pramukha, zrIsadbhuta sevA sAdhanAkendra kebA (ji. gAMdhInagara) prathama AvRtti : 1987 saMvata 2043 mahAvIra jayaMti 12-4-'87 prata : 1500 kiMmata : rU. -00 madhurama TApa-seTiMga vasa, 19, ajaya inDa. esTeTa, dUdhezvara roDa, amadAvAda-380 0 04 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya zrI satkRta sevA sAdhanA kendra dvArA tenA sthApanAkALathI ja niyamitapaNe saMskArI, vicArapreraka ane AdhyAtmika sAhitya prakAzita thatuM rahyuM che. eka adanA manuSyathI mAMDIne saMskArapriya vargane tathA AdhyAtmika rucivALA vargane - ema sau koIne kaMI kaMI upagI ane UrdhvagAmI vAcana ApavAne amAro prayatna rahyo che. jenA phaLa rUpe tera pustake tathA eka aMgrejI ane eka hiMdI pustaka khAsa vAcake mATe prakAzita karyA che. saMsthAnA AjIvana, saMrakSaka ane AzrayadAtA sabhyane saMsthAnuM mukhya vArSika prakAzana bheTarUpe ApavAnI tathA "divyadhvani mAsika AjIvana mAlavAnI amArI nItithI Apa sau mAhitagAra che. saMsthAnAM dhArAdheraNa ane zaktine anusarIne bIjA vadhu gujarAtI, hiMdI ke aMgrejI pustakanuM prakAzana karavAnI saMsthAnI bhAvanA che, jethI saMsthAnAM pustakonA vAcanamAM yuvaka yuvatIo ane saMskArapriya buddhijIvI varga paNa vizeSa sakriyapaNe rasa laI zake. A bhAvanA anusAra jIvana vikAsa sAhitya graMthamALA" saMvata 2042nA aSADha suda pUnamathI zarU karela che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthA AvAM vadhu pustaka bahAra pADe te mATe hiMda tathA paradezanA keTalAka mumukSuone Agraha hate. te mujaba (1) manamaMdiranI mahelAta, (2) puSpamALA, (3) anaMtane AnaMda bahAra paDI gayAM ane pU. zrI jinendravarNI racita hiMdI pustaka "karma rahasyane gurjara bhASAnuvAda bahenazrI. sunaMdAbahene karyo te ApanI samakSa rajU karatAM AnaMda. thAya che. agAu zrI jinendra varNae hiMdImAM lakhela pustaka zAMtipatha-darzana khaMDa-1 1985mAM tathA khaMDa-2 sana 1986mAM bahAra paDyA hatA. tene gujara bhASAnuvAda bahenazrIe ghaNuM suMdara, lekagya bhASAmAM karyo hato ane pustaka khUba Adarane pAmyAM che. A ja paddhatine anusarIne kalakattAnivAsI eka mumukSu bhAInA Arthika sahaga tathA bhAvanAne anurUpa A pustaka bahAra paDe che. A pustaka aMge temaNe lakhela prastAvanA Apa saune pustakanI upagitAne khyAla Apaze. mukhya mathaka zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhana kebA. ji. gAMdhInagara tA. 18-5-87 zrI satkRta sevA-sAdhanA kendra prakAzana samiti vatI harilAla mohanalAla zAha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsagika zAMtipatha-darzana 1 ane 2 nA gujarAtI anuvAdanA graMtha dvArA ApaNe sau sva. jinendra vIjIthI suparicita chIe. vaLI A ka rahasya' pustakanA anuvAda karavAnI preraNA maLI te mAre mATe zubhayeAga che. vIjIe A graMthamAM kevaLa karmanA siddhAMtanI mukhyatA nathI grahI paraMtu mAnavamananA sUkSma starA para kevI vyathA ane kathAnuM nATaka khelAI rahyuM che tene tAdRza karyu che. te anuvAda karatAM samajAtuM gayuM ke mananI sUkSma bhUmikA para UThatA taraMgA kevA AkAra letA heAya che. tAttvika siddhAMtane samajavA saraLa paDe tevI teenI leAkarucikara uttama zailI che. buddhivarSIka manuSyAne ke zraddhAyukta mAnavane A pustakanuM tattva sparze tevI spaSTa rajUAta karavAmAM AvI che. ane chatAM koI sAMpradAyikatA temAM jaNAtI nathI. A pustakamAM savizeSa sparze tevA viSayeA che samagratA, prAye je anya graMthamAM spaSTapaNe jANavA maLatI nathI. 'ahuM iMdra"ne jJAtArUyarUpe darzAvI ahaMne khALye che. manane akSaya khajAnA zuM che? sAtRtva, katRtva ane zvetRtvanI spaSTatA, kAma Nu-tejasa zarIranI vaijJAnika rUparekhA ane samyaktvanAM ATha aMgonuM jIvanamAM navatara sthAna, A viSaye vAcakane rucikara ane rasaprada thAya tevA che te niHzaMka che. A sarva viSayane samajavAnI bhUmikA mATe temaNe prAra'bhamAM ja aMtadRSTine khelavAnI vAta samajAvI che. jethI taLAve gayele mAnava tarasyA na rahe. aMtardaSTi Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khUlyA pachI ja karmanAM sUkSama rahasya samajAya che, ane tattvaSTi saMpanna thAya tyAra pachI atyaMtara jagatanAM darzana karAvI ApaNuM vAstavika jIvananuM Akalana karyuM che. teo jaNAve che ke samagra sattAne eka akhaMDapaNe na jatAM potAnA purANuM vicAranA pUrvagrahanA pratibaMdha dvArA jevuM te daSTine vikAra che, viSamatA che. tethI jagatamAM mAnava huM ne mAruM, ISTa-aniSTa, UMcuMnIcuM, kartavya-akartavya jevAM DhaMDhene utpanna karI sukhaduHkhane anubhave che. samagramAM AvA bheda nathI, samatA che. tAtvika dRSTie jagatamAM kaI nAnuM nathI ke moTuM nathI, strI ke puruSa nathI, bALa ke vRddha nathI. A sarve paristhiti sApekSa che. jagatanA vyavahAranI eka vyavasthA che. sarva mAM AtmA samAna che. puNyanA sArthakyamAM lakhe che ke je pApanI jema puNaya sarvathA baMdhanuM ja kAraNa hoya te uttarottara jIvane vikAsa kema thAya? puNyane kevaLa eka pakSe jevAthI tene heya gayuM che. puNyanA be prakAra che: 1. pAramArthika puNya ane 2. vivekazUnya laukika puNya. prathamanuM prAraMbhamAM upAdeya che. bIjuM vivekazUnya hevAthI tenI prAptimAM jIva nyAyaanyAyane bhUlI jAya che. chatAM saMsArI jIva prathama sAmAnya prakAranuM sevana karI pachI AgaLa vadhe che. guru game te bhUmikAmAMthI upara UThe che. je te niraMtara saMtonA samAna gamamAM sAcuM mArgadarzana pAme te puNyanI upAdeyatA ane heyatA te samaje che. jJAtRtva, kartRtva ane letRtvanI viphaLatA mATe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAve che ke vizvanI vyavasthAne svIkAra karavAne badale tene badalavA prayAsa kare te svAtaMtrya nathI. e vyavasthA ne samaje te kartutva tathA bhetRtvabhAva TaLe che. tArI kartAbhAvanI buddhie tuM temAM phasAye che. tenAthI virakta rahyo te tuM svAdhIna che. kevaLa jJAtAdraSTArUpa tAruM pAramArthika svarUpa tuM bhUlI gayA che. pUrNatA prApta karIne paNa koI kartAhartA thatuM nathI. te siddha paramAtmAne te jANe che ne? tAruM svarUpa tevuM ja che. teo jema jagatanA kartAhartA nathI tema tuM paNa nathI. tethI tuM tArA svarUpane Azraya le ane vizvanI suMdara vyavasthAmAM suMdaratAne pAma. jeNe karmagraMtha ke siddhAMtane abhyAsa na karyo hoya tene paNa A pustakamAMthI ghaNuM navIna sAmagrI maLI raheze. vAcakane A graMtha rucikara thaze tevI zraddhA sAthe viramuM chuM. aMtamAM pustikAno anuvAda karavAnI preraNA ane arthasahayoga ApavA mATe kalakattAnivAsI zrI vimaLAbahena badANa tathA mukundabhAI badANane AbhAra mAnuM chuM. prastuta pustaka chapAvI prasiddha karavA mATe prakAzana samiti, sadbhuta sAdhanA kendrane AbhAra mAnuM chuM. kenyAnI dharmayAtrA samaye jyAre jyAre samaya maLatuM tyAre rAtre ke divase A anuvAdanuM kArya AnaMdapUrvaka tyAM ja pUrNa thayuM hatuM te eka suga thaye hatuM, te e dharmayAtrAnuM saMbhAraNuM che. sunaMdAbahena voharA 16-6-86 ya seminAtha bhavana, nairobI kenyA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicaya (hiMdI parathI) karmarahasya' nAmanA A graMtha ApaNA jIvananA abhyaMtara vidhAnanuM vizada vivecana prastuta kare che. temAM vartamAna jIvananuM tAttvika digdarzana karAvavAmAM AvyuM che. ApaNuM vartamAnanuM jIvana cittane AdhIna che. mana, vacana ke zarIra dvArA ApaNe je kaMI vicArIe chIe, elIe chIe ke karIe chIe, te saCnA saMskAra ApaNI cittabhUmi para akita thAya che. ApaNI sava` kriyAe e saMskAranI preraNAthI saMcArita thAya che. e saMskAra evA citravicitra hAya che ke ApaNA jIvananI samasta pravRttie paNa sama na rahetAM viSama hoya che. viSamatAnA A vikaTa mArga para jIvana sthita hAvAne kAraNe ApaNuM bahAra tathA aMdaranuM jIvana aMdhakAramaya rahe che. jIvananA A vidhAnane jovA tathA samajavA mATe samartha tRtIyanetra arthAt tAttvika dRSTi khUlI jatAM vyaktinu jIvana aMdhakAranuM ulla'ghana karIne aMdhakAra pratyethI prakAza pratye, asat pratyethI sat pratye ane mRtyu pratyethI amRta pratye prayANa kare che. huM prabhune prAthanA karuM chuM ke ApaNane saune te divya dRSTi prApta thAya. jitendra va Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkathana (hiMdI parathI) A yugamAM mAnava jeTaluM utpIDita tathA utpIDaka che teTale kadAca pahelAM nahi hoya. manuSyanI aMdara jyAre ahaMne atireka thAya che tyAre te utpIDaka thaI jAya che, ane anya manuSya utpIDita thaI jAya che. Aje AvI sthiti thaI rahI che. traNacAra dasakA pahelAM gAMdhIjIne yuga kahevAtuM hatuM. temaNe vizvane zAMti ane ahiMsAne saMdeza ApyuM. temanA e saMdezAne vizva para keTale prabhAva paDyo te ApaNe bhale na jANIe, chatAM paNa vizvanA buddhijIvIo upara tene prabhAva avazya paDayo che. temaNe zAMti tathA ahiMsAnI sthApanAmAM pitAnuM yogadAna ApyuM che, tenI phaLazrutirUpe vizvanAM samasta rASTranuM eka saMgaThana sthapAyuM te, saMyukta rASTrasaMghanA nAme prasiddha che. te nimitte sau eka raMgamaMca para ekaThA thaI zakyA. bhAratanA prathama pradhAnamaMtrI zrI javAharalAla neharue te dizAmAM ghaNe parizrama karyo hate. ane e taTastha rASTra saMgaThanamAM ghaNuM gadAna ApyuM hatuM. te saMgaThana Aje paNa astitva dharAve che ane potAnuM kArya kare che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 chatAM zaktizALI mAnoe, temanA deze ahaMne kAraNe trAsadAyI pravRttine prAraMbha karyo che. ane tethI vizvayuddhanI. bate gaDagaDe che. AvI saMkAnta sthitimAM prabuddhavage vizvanI janatAne yuddhathI dUra rAkhavA sakriya rahevuM joIe. kaI paNa saMyegamAM mAnavajAtanI rakSA thavI jarUrI che. bhAratIya RSimaharSioe haMmezA AdhyAtmika dizAnuM pradAna karIne, pitAnA saMdezAmAM ahiMsAnA pracAra ane prasAra para adhika bhAra mUkyo che. AcArya samantabhadde te "ahiMsAne jagatavidita "paramabrahmanI upamA ApIne tenA AcaraNa para adhika bhAra mUkyo che. AcArya amRtacaMdrAcAye lakhyuM che ke pitAnAmAM anya prati rAgadveSa jevA vikArane utpanna na karavA te ja vastutaH ahiMsA che. tenuM AcaraNa thavAthI sarvatra zAMtinI sthApanA thaI zakaze. zrIjinendra vaNajI eka AdhyAtmika mahApuruSa che. temaNe A kRtimAM sarala ane sugama bhASAmAM ahiMsAnAM tane spaSTa karyA che. AjanA yugamAM mAnavatAnA uddhAra ane tenI pratiSThA mATe A pustaka atyaMta upayegI siddha thaze temAM zaMkA nathI. zikSita yuvakane temAM eka dizAnI. prApti thatAM teo kusaMgatathI bacIne sAce mArga prApta karaze. vaNajI kevaLa AdhyAtmika puruSa ja nathI, paraMtu eka uttama lekhaka, graMthakAra, pravacanakAra ane vidvAna che. temaNe Aja sudhI eka Dajhana uparAMta mahattvapUrNa graMtha racanA karIne mAnavanI supta cetanAne jAgrata karI che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mahatvapUrNa pustaka vaNajInAM 20-25 pravacanone saMgraha che. 1981nA eprilamAM bhepAlamAM A pravacane kapriya thayAM hatAM. bhepAlanA svAdhyAya premIonI preraNAthI te pravacane pustakarUpe prakAzita thayAM. temaNe artha sahaga paNa ApyuM hatuM te prazaMsanIya che. vaNajInI A racanA saune mATe Adeya ane upAdeya thaze. DaoN. darabArIlAla kaThiyA, nyAyAcArya, 4 Disembara 1981 pUvarIDara, kAzI hindu vizvavidyAlaya, paryuSaNa parva upAdhyakSa, jena samAja, kAzI, vArANasI. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayasUcI kramAMka viSaya 1. adhyAtma khaMDa 1. aMtaradaSTi 2. abhyantara jagata 1. abhyatara vistAra, 2, triloka, 3. mahAga, 4. taraMgamALA, 5. madhyaka. 3. cittadarzana 1. zabda nahi bhAva, 2. cittanuM vAgyAtha, 3. akSaya kaSa. 4. mahAmAyA 1. jJAnanuM vibhaktikaraNa, 2. ahaM Ida (jJAtA-ya), 3. mAyA. 5. samagra darzana 1. pUrNatAmAM apUrNatA, 2. pUNatA, 3. pUrNa IdaMtA (mahAsattA), 4. sAgaramAM bindu, 5. mahAsattA. ahaMkAra darzana 1. pUNe ahaMtA, 2. saMkIrNatA, 3. atRpta kAmanA, 4. bindumAM sAgara. 7. brAti darzana 1. samavasaraNa, 2. ATha bhUmikA, 3. brAnti. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. hRdaya 1. mahAtattva, 2. prema, 3. AtmasAta tanmayatA, 4. tattvAnmukhatA. 9. bhAvanA 1. pradhAnatA, 2. anuprekSA ane bhAvanAmAM aMtara, 3. bhAvanAnuM svarUpa. 10. vinaya 1. samyaktvanAM aMga, 2. sarvAMgati, 3. guru-vinaya, 4. gurumahimA. 11. dhama 13 1. cAritra e ja dhama' che, 2. samatA zamatA, 3. paramAtha, 4. daza dharmo, 13. satpuruSArtha 1. hRdayaparivatana, 2. tyAganA tyAga, 3. samanvaya. 14. vikAsa 1. rUpAMtara, 2. kharAbathI sAruM, 3. vyavahArathI ja nizcaya, 4. vyavahAranuM vamana. 2. kama khaMDa 15. kalyANanI taraphe 1. aMtamu kha lAbha, 2. jaina`nanuM zreya, 3. svataMtra bhASA, 4. adhyAtma tathA ma zAsratA samanvaya. 16. karaNAnuyAga 73 12. AgaLa vadhA 1. rASTAe nahi, AgaLa vadheA, 2. parasparopagrahA jIvAnAm. 78 1. anya anuyAga, 2. prastuta graMtha. 51. 56 60 67 83. 9 94 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 118 124 17. kama 1. kama sAmAnya, 2. trividha kRtaka karma. 18. karma-karaNa 102 1. trividha karaNa, 2. jJAnakaraNa tathA kamakaraNa, 3. bhogakaraNa, 4. aMtarakaraNa, 5. atyaMtara zAsana. 19. yoga-upaga 110 1. cetanAzaktinuM upayuktIkaraNa, 2. cetanAnuM ekatva, 3. upaga, 4. vega. 20. yogavidhAna 1. trikaraNa, 2. mana, 3. vacana, 4. kAya. 21. zarIra 1. trividha zarIra, 2. paramANu, 3. vargaNA, 4. tejasa zarIra, 5. kAmaNa zarIra. 22. kama-vidhAna 1. punarAvRtti, 2. trividha karma, 3. dravya karma, 4. narma. 23. bhAvakarma 1. sakavAya-akaSAya, 2. rAgadveSa, 3. baMdhanA hetu, 4. phaLanI AkAMkSA, 5. svArtha". 24. kAmanA 145 1. kAmanAnI vizeSatA, 2. kamaphaLa, 3. kAmanA tyAga ja kama-tyAga. 25. sAmaniSkAma karma 1. citta-baMdhana, 2. 3. kama paNa ama, 4, samanvaya. 26. baMdhana 157 1. svAmitvabuddhi, 2. citta-baMdhana, 3. svArtha tathA paramArtha, 1 32 138 145 15 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 162 171 27. jIvanmukti 1. ThaM, 2. kamukti, 3. samanvaya, 4. jIvanmukti. saMskAra. 2. dravyakama tathA bhAvakane samanvaya, 2. saMskAra paricaya, 3. saMskAra nirmANa krama, 4. saMskAra- viccheda krama, 5. saMskAra-baMdhana 29. daza karaNa 181 1. karma siddhAMta, 2. baMdha udaya tattva, 3. apakarSaNa utkarSaNa saMkramaNa, 4. upazama kSaya yopazama, 5. nidhatta nikAcita, 6. daza karaNanuM ekatva. 30. svAtaMtrya 1. pAradya paNa svAtaMtrya, 2. dizAphera, 3. puNyanuM sArthakya. 31. pAMca labdhi 1. viziSTa puNya, 2. kSayopazama labdhi, 3. vizuddhi labdhi, 4. dezanA labdhi, pa. prAyogya labdhi, 6. karaNa labdhi. 32. sahaja avasthA 219 1. atRpta kAmanA, 2. viphaLa tRtva, 3. tAtvika kama vyavasthA. 199 207 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana vikAsa sAhitya graMthamAlA pustakanuM nAma puSpa-1 manamaMdiranI mahelAte 2 puSpamALA 3 anaMtane AnaMda 4 karma rahasya kiMmata 5-00 1-00 15-00 6-00 prAptisthAna (1) zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra kebA-382009 (ji. gAMdhInagara) (2) sunaMdAbahena veherA Te. naM. 77lpa54 5, mahAvIra sesAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7 (3) haribhAI zAha Te. naM. 383445 R. 440662 dhI gujarAta Tayuba senITarI sTorsa khADIyA, cAra rastA, amadAvAda-380 001 (4) "divya dhvani mAnada pracAra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakhaMDa manabuddhi ane hRdayane vikAsa e adhyAtmane sAra che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtardaSTi bbr vbsb bsshb -chessb sessnntest shr Atamake hita hai sukha, se sukha AkulatA bina kahiye, AkulatA ziva mAhiM na tAteM, zivamaga lAgo cahiye. AtmAnuM hita te sukha che, te sukha AkuLatArahita che. aMtardaSTisaMpanna RSimunionA zaraNathI darzanazAstrani praveza thAya che. aMtardaSTi jAgrata thayA vagara uparanI A paMktinuM mUlya samajAze nahi. A jagatanA kavionI ka9panA jevA A vyartha pralA5nuM zravaNa karavA Aje koNa taiyAra che? kadAca AkAzapuSpanI prApti saMbhavita bane. paraMtu A kalpanAne svIkAra pAmatI koIe joI nathI ke jovAnI AzA paNa rAkhI zakAya tema nathI. kadAca bhaviSyamAM koI eka virala vyaktine kAkatAlIya nyAye tenI prApti thaze tevI kalpanA karI vartamAnanI AzA keNa choDI deze? uparanI paMktine pratyakSa artha choDIne Ave kA5nika artha hastagata karavAne prayAsa jaLamAMnA caMdrabiMbane hastagata karavAno prayAsa nahi te bIjuM zuM che? jene aMtardaSTi prApta thaI nathI tene mATe A taka hoI zake ? tene ApaNe mithyA paNa kahI zakatA nathI kAraNa ke indriyajagatamAM evI bhUmikA che ja kyAM? vaLI koI anyanI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya pAse zravaNa karIne ke koI graMtha vAMcIne A paMkti kaMThastha karanArAne te dRSTi prApta thaI che evuM paNa nathI. jyAM te paMktine vAcyArthI samajAya che tyAM praveza karyA vagara kevaLa A paMktine kaMThastha karI levA mAtrathI pitAne aMtara daSTisaMpanna samajI levA te svayaM pitAnI ja AMkhamAM dhULa nAkhavA barAbara che. zabda e viSaya tathA dhananI jema Idriyajagatane eka padArtha che. viSayabhegathI zabdabhega adhika hovAnI saMbhAvanA che. viSayabheganuM vartuLa kevaLa eka vyakti sudhI sImita che. zabdabheganuM vartuLa hajAro-lAkha vyaktionA bhegane pitAnI aMdara samAvI le che. viSayabhegathI dhanane lebha utpanna thAya che ane zabdabhegathI prazaMsAzravaNano lobha utpanna thAya che. baMne prakAramAM koI bheda nathI, kevaLa bahAranuM vastra badalavAthI vyakti badalAI jatI nathI. tema lobha na veza paridhAna karIne saMsAranA raMgamaMca para Ave che. AvI sUkrama pariNamanavRttine aMtardaSTivALe jANI zake che. ane tethI te e dUSaNathI bacI zake che. je e vRtti jANatA nathI, ke ajJAna seve che te bacI zakate nathI. dhana ke tevA anya bhega je prakAre vyaktinI sAthe jatA nathI te prakAre zabda ke tevA prazaMsAvAcaka prakAre paNa vyaktinI sAthe jatA nathI paNa ahIM ja rahI jAya che. e he bhavya! he mumukSu ! tuM bAhya sarva prapaMcathI vimukta thaI tArI aMdara je, ke jyAM uparokta paMktine akhaMDa japa cAlI rahyo che ane tyAM sudhI cAlaze ke jyAM sudhI huM tene. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ataSThi 5 atha-marma hastagata nahi kare. huM mahApuMDarIka ! tuM tArI mahuttAne jo, Ave kSudra na thA. zuM tane dAsatva pasaMda che? tArI svataMtratAne mATe kema prayatna karatA nathI ? are ! huM samaye ke tane tArA dAsatvanuM ja bhAna nathI. je tane bhAna heAta te! tuM sarva baMdhanane nAza karI deta. paraMtu aMtardraSTi vagara te baMdhananI pratIti thavI saMbhavita nathI. bahAramAM tuM svataM`tra jaNAya che. vyakti ke rASTranI apekSAe tuM icche te karI zake, icche te cheDI zake ke bhagavI zake che. tethI tuM mAne ke 'huM" svataMtra chuM. prabhu ! tuM mahAna bhUla karI rahyo che. tuM guruonA zaraNamAM Ava te tane samajAze ke tuM svataMtra che ke parataMtra che. vijJAne pRthvI para svarga khaDuM karyu* jaNAtuM hAya te paNa zuM te svataMtra che? ane jo hAya teA ATalI duHkhada sthiti, AvI zaMkAe zA mATe? aMtarathI vicAra kara. te sarva paristhitithI vivaza che. vyakti hA ke samAja, deza hA ke rASTra, jJAna haiA ke vijJAna, je kai prasAra kare che te sarva paristhitine vaza che. je paristhiti mAdhA na karatI hota teA mATale saMgha zA mATe ? aMdara, bahAra, vyakti, samAja, rASTra ke vizva - sarvatra saMgharSoM cAlI rahyo che. zA mATe ? uttara eka ja che ke paristhitivaza'. DAi tema ke karavA icchatuM nathI chatAM paristhitivaza karavuM paDe che. tenAthI meTuM dAsatva zuM heAI zake? paraMtu A 'paristhiti'nuM bhUta zuM che, kayAM beThuM che tenA vicAra karyo che? iMdriyajagatamAM rAcatA jIve mATe Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya tenuM samAdhAna saMbhave che? paristhitinI pratIti thAya che te paNa te paristhiti zuM vastu che tenA vicArane avakAza nathI. te pachI tenuM saMzodhana kema thAya? paristhitimAM jIvavA chatAM tene na jevI ke na jANavI te aMdhApa nathI te bIjuM zuM che? te eka vAra gurudevanA zaraNamAM Ava. teo jJAnAMjana dvArA tAruM tRtIya netra khelI Apaze. tyAra pachI tenuM svarUpa jANavA-javAnuM tArAthI zakya banaze. tyAre tuM svayaM jJAtA, draSTA ke RSi thaIza. tyAre tuM jaI zakIza ke A indriyajagatanI apekSAe tArI aMdara anaMtaguNa jagata bharyuM paDyuM che. cetanAnA e nAnAamathA raMgamaMca para kevuM vizALa jagata nRtya karI rahyuM che. tene pAra pAma muzkela che. iMdriyagata mArgamAM dekhAtuM A bAhya jagata tenI tulanAmAM khUNAmAM paDelA eka rajakaNanI jema dekhAtuM nathI. ciraparicita iMdriyanA rAjyane tyAga karIne te eka vAra - mAtra eka vAra A aMtaraMga jagatamAM praveza kara. saMpUrNa rahasya tArI samajamAM Avaze ane te cakita thaI jaIza. tene nahi jANavAthI te paristhitione dAsa banate. jAya che ane te dAsatvane ja tuM svAtaMtrya mAne che. A tAruM jIvana che. tuM je jIvana jIvI rahyo che te tAruM bAhya - nakalI jIvana che, ane jene huM 'cittanA nAmathI ullekha karuM chuM te tAruM atyaMtara jIvana che. iMdriyajagatanI daSTine kAraNe te kevaLa bAhA jIvanathI paricita che. atyaMtara jIvana ikriyethI atIta - sUkSma hovAthI AjaparyaMta te tArA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtardaSTi paricayamAM AvyuM nathI, ke te te jANavA prayatna karyo nathI. tArI paristhiti tene udarapUrtinA parizrama sivAya anya avakAza ja kyAM Ape che ke tuM tene mATe prayatna karI zake? tethI tane dAsa, lAcAra, dInahIna kahuM chuM. eka vAra tuM kevaLa atyaMtara jIvanamAM praveza kara. te pachI A bAhya jIvananuM tane kaI mUlya nahi rahe. kAcanA TukaDAomAMthI eka camakadAra TukaDe laI tuM hIre maLI gaye hoya e saMtuSTa thaI gayuM che. je tane ratna hastagata thAya te tuM te kAcanA TukaDAne phekI daIza. pahelAnI apekSAe bIju adhika satya che. bAhya jIvana ke jene tuM satya samajI beTho che te vAstavamAM asatya che, bhrama che. iMdriyothI bAhya jagata pratyakSa jaNAya che, tethI te satya jaNAya che, paNa idriyamAM enAthI vizeSa jANavAnI zakti ja nathI. sAgarane ratnAkara kahyo che. paraMtu tenuM e ratnAkaratva temAM kyAM chupAyeluM che? idri dvArA tenuM kevaLa "udadhinuM rUpa satya che. ratnAkaravALuM rUpa dazyamAna nathI. te prakAre indriyajagatamAM kevaLa bAhya jIvana ja satya che, atyaMtara jIvana nahi. je prakAre sAgaranA taLiye ratanAkAratva chupAyeluM che, tyAM javAthI tenuM satya jaNAya che, te prakAre bAhya jIvananI aMdaranA bhAgamAM aMtaraMga jIvana che, tyAM DUbakI mAravAthI satya jaNAya che. vaLI jema ratnAkara hastagata thavAthA sAgara zudra tathA niHsAra jaNAya che, te prakAre atyaMtara jIvana hastagata thatAM bAhya jIvana nimUlya ane nisAra jaNAya che. he prabhu! tuM eka vAra temAM DUbakI mAra. huM tane khAtarI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya ApuM chuM ke te pahelAnI apekSAe adhika satya, adhika sthAyI ane adhika mUlyavAna che. vAstavamAM atyaMtara jIvana bAhya jIvanane prANa che. mRtyu thatAM iMdriyagamya bAhya zarIra te rahe che, paraMtu abhyatara jIvana te cAlI jAya che, tene jagatanA leka jANe zaktA na hovAthI vyaktine marelI jANIne zivA lAge che. vAstavamAM vyaktinuM mRtyu thayuM nathI paNa zarIranuM mRtyu thayuM che. niprANa hovAnuM nAma mRtyu che. "citta'nA nAme oLakhAya che te tAruM atyaMtara jIvana che, te tene prANa che. vyaktinuM vyaktitva cittamAM nihita che, zarIramAM nahi. zarIranA suMdara-suMdara hovAthI vyaktinuM vyaktitva suMdaraasuMdara nathI hotuM. cittanA suMdara asuMdara hevAthI te suMdaraasuMdara hoya che te leke kti jagaprasiddha che. tethI paNa citta adhika satya che, zarIra satya nathI. tArI sakaLa paristhitio paNa cittamAM nivAsa kare che, zarIra athavA tene sAdhanabhUta A bAhya jagatamAM nahi. putra, mitra, kalatrAdimAM, ghara, samAja ke rASTramAM tene pratibhAsa thAya che, paraMtu te brAMti che. jyAre tuM citta nAmanA e atyaMtara lekamAM praveza karIza, tenA pratyeka bhAganuM tuM avalekana karIza tyAre tenA rahasyane samajI zakIza. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >cessaries vikas defeate 1. abhya Mtara vistAra abhyatara jagata . tuM mArI AMgaLI pakaDIne mArI sAthe Ava; huM tane e tArA abhyaMtara jagatanI yAtrA karAvuM. nahi te tuM kaI UDadhe raste caDI jaiza. A eka bhulabhulAmaNI che. temAM phaiTalAye prAMta che, te pratyeka prAMtamAM aneka nagarI che, ane nagarAne aneka dvArA che. temAM AvatI zerIo gaNI gaNAya nahi eTalI che. eka zerImAM praveza karyA pachI eka pachI eka zerImAMthI pasAra thaIne te kayAM paheAMcaze te paNa kahI zakAya tema nathI. tethI sAvadhAna rahIne cAlaje. kaI dizAnA dvArathI praveza karIne tuM kai zerImAM praveza karIza ane te kayAre pUrI thaze te sarvanuM bhAna rAkhIne A yAtrA karaje. jo A cAra rastA - cAkaDI AvI gaI. evI te keTalIye ceAkaDI Avaze. ane prAye sau A ceAkaDI para AvIne mArga bhUlI jAya che. tethI tuM mArI AMgaLI DI detA nahi. - jo, tuM A khIje dvAre AvI gayA. tenA paranA cAkIdArane jo. dareka daravAje A pramANe cAkIdAra niyukta karelA che. te sarva ati kuzaLa hoya che. huMmezAM zikAranI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya. zodhamAM rahe che. koI najare paDyuM ke te tene potAnI jALamAM phasAvavA prayatna kare che. tenI vANuM madhura che.. temAM tuM lebhAte nahi. te mahAThaga pitAnI madhura vANIthI moTAM pralebhane ApIne Thage che. keI vAra dhana, ke I. vAra kIrti, svarga, vidvattA, pAdapUjA ane bhagavAnanAM darzana jevAM prabhane dekhADe che. te praveza karatAM pahelAM ja samajI le ke te cikaDI eka bhulabhulAmaNuM che. ahIM AvIne. sarva jagatavAsI jIva bhUlA paDI jAya che, pitAnA lakSyathI calita thAya che ane lakSyanI brAMtirUpa alakSyanI dizAmAM deravAI jAya che. te vakhate bhavATavimAM bhayaMkara jaMtuonI. vacamAM te pitAnuM zira paTake che, dInahIna banI jAya cheH 2. triloka je tArA A puruSAkAra zarIranI aMdara puruSAkAra atyaMtara leka che. temAM adholeka, madhyaleka tathA Urdhaka samAyelA che. nAbhinI nIce aleka, tenI upara Urdhvaka, tathA A nAbhinA dezamAM - AsapAsa-madhyaka che. aleka tathA Urdhaka cheDIne A madhyalekamAM praveza kara. tenI racanA ghaNuM jaTila che. te eka cakravyuha che. temAM vyakti eka vAra praveza kare che, pachI prANAne paNa bahAra nIkaLI zakatI nathI. temAM eka pachI eka ema aneka dvIpa Ave che. te ekabIjAthI vizALa astitva dharAve che. parvatane gherIne rahelI moTI khAInI jema pratyeka dviIpa pitAnA sAgarethI vIMTaLAyele ane surakSita che. zatru tene ullaMghI zakatA nathI. kadAca tene ullaMghI jAya te paNa te dvIpanA dvAra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvelA daravAjAne aparAjita karI, tethI te vijaya, atyaMtara jagata para rokAI jAya che. koI pitAnI vizALa senAyukta hoya to paNa kaI tenI cAre dizAomAM AvelA daravAjAne teDI zakatA nathI, tethI te vijaya, vijayaMta, jayaMta, tathA aparAjita kahevAya che (cAre devakanAM svarganAM nAma che.) A sarva zAstragata kathana che. huM tane tenuM AdhyAtmika rUpa darzAvuM chuM. te zuM che te tuM jANatuM nathI. meM prathama jaNAvyuM hatuM ke cittanA nAnA raMgamaMca para eka vizALa jagata nRtya karI rahyuM che. tenuM rahasya tane samajAvuM chuM. 'citta e rAtadivasa tArI vANImAM vyakta thate eka sAdhAraNa zabda che. 3. mahAThaga UThatAM, besatAM, sUtAM ke jAgatAM kaI paNa avasthAmAM cittane vega zAMta thatuM nathI. sarvatra ane sarvidA deDatA rahevuM te ene svabhAva che. tene eka kSaNa paNa zAMta rahevAnI Adata nathI. eka kSaNamAM traNe lekanI pradakSiNa karavAmAM e vAmanarAja samartha che. tenI gati keNa pAmI zake che? pratikSaNa te pitAnI aMdara keTalAM jagata vasAvI. UrNanAbhi(kaLiyA)nI jema svayaM tene gaLI jAya che, te koNa jANI zake che ? te sarvane jue che. paNa jJAnIo sivAya tene koI jaI zakatuM nathI. aMdara beThe e pratikSaNa khela race che. ApaNe e khela joIe chIe paNa e khelanA racanArAne jatA nathI. sarvanI samakSa sarvadA vidyamAna hovA chatAM sarvanI AMkhathI ojhala rahevAnI tenI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 karma rahasya caturAI, tenI kalA ane mAyA vidyA che. satyane asatya ane asatyane satya manAvI te sarvane Thage che, paNa keI tene ThagI zakatuM nathI. jemaNe tene paDakAra karyo temane dhanya che. gurudevanA zaraNamAM tene jovA-jANavAnI aMtardaSTi prApta thAya che. 4. vIcimAlA -- taraMgamALA cittanuM svarUpa ane tenI kAryavidhinuM tamane digadarzana karAvuM chuM. je prakAre kaI zAMta sarovaramAM kAMkare phekavAthI temAM vartuLAkAra taraMgo utpanna thAya che te prakAre kaI paNa viSayane prApta karIne cittamAM vartuLAkAra taraMgo utpanna thAya che. je prakAre sarovaranI taraMgamALAnA aneka taraMgo malekavatI asaMkhya dvIpasamudronI jema ekabIjAne ulaMghane vistArane prApta karatA jAya che tema cittagata e vikalpa-taraMgamALAnA aneka vikalpa ekabIjAnI parikramA karIne vistArane prApta kare che. tene vistAra uttarottara dviguNadviguNa thatuM rahe che. jema sarevaranA taraMgonuM kendrabiMdu te sthaLa che ke jyAM kAMkare nAkhavAmAM AvyuM hatuM, tema cittagata sakaLa vikala te saMkalpa-biMdunI parikramA kare che, je viSayane prApta karIne bIjI kSaNe tyAM UThe che. tame tamArA oraDAmAM zAMtithI beThA che te samaye kaI bhikSAthIe tamAruM dvAra khakhaDAvyuM. tame UThIne tene pacIsa paisA ApI dIdhA, bhikSuka cAlI gaye. paraMtu tamArA citta para te aMkAI gaye. "A lekanI sudhAraNa thavI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. atyaMtara jagata joIe, vagere aneka vikalpa utpanna thaIne tamArA cittane gherI le che. te samaye tame sarva vastune bhUlI jAo cho. e prakAre ThoI paNa viSayane prApta karIne tamArA cittamAM sarvadA kaMI ne kaMI karavA athavA rokavAnI eka prathama kuraNA jAgrata thaI jAya che. A prathama phuraNAnuM nAma saMkalpa che. te saMkalpane kendramAM sthApita karIne tenI avAktara (bIja) kSaNamAM aneka vikalapa jAgrata thaI jAya che. te sarve vikapa saMkalpa nAmanA te kendrabindunI parikramA karIne vizALa kSetra prApta kare che. te kyAMthI nIkaLaze ane kayAM pahoMcaze tene keI niyama nathI. arthathI arthAtara ke viSayathI viSayAMtara thaI te dUra sudUra pahoMcI jAya che. jema ke bhikSukanI bAbatamAM tene pacIsa paisA ApIne dUra karuM, e tamArA cittamAM UThatI saMkalpanI prathama skuraNuM che. tene kendramAM sthApita karIne te pachInI kSaNemAM "A lekenI sudhAraNA thavI joIe. evI bIjI pheraNAe thAya che, te saMkalpanI pAchaLa tenI pradakSiNA karavAvALe prathama vikalpa che. vaLI tenI pradakSiNA karIne bIjI ja kSaNamAM bIjA vikalapa utpanna thAya che ke "bhAratamAM ja AvI bhIkha mAgavAnI prathA che. vaLI te bIjA vikalpanI pAchaLa trIjo vikalpa UThe che ke "A bhIkha mAgavAnuM kAraNa bhAratanI garIbI che. Ama eka pachI eka aneka vikalpa cittamAM UDyA kare che. A uparathI ApaNe samajI zakIe chIe ke eka bhikhArIne paisA ApavAnA saMkalpathI prAraMbha thayelA tamArA. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya vikalpanI kevI eka kaDIbaddha zRMkhalA utpanna thaI gaI. A prakAre prathama skUraNavALe saMkalpa madhyamAM sthApita thayA pachI tenI pradakSiNA karavAvALA dhArAvAhI vikapane piMDa e cittanuM svarUpa che. tethI tene pahelAM vartuLAkAra kahyo che. te bhAvAtmaka hovAthI vAstavamAM tene keI AkAra nathI paNa eka vikalpanI hAramALA te vartuLAkAra kahevAya che. 5. madhyaloka paraspara joDAyelA asaMkhyAta vartuLAkAra dvIpa-samudronA piMDanA sthAnane zAstramAM madhyakanuM svarUpa kahyuM che. tenA udAharaNathI ahIM taraMgamALAnuM udAharaNa ApIne vikalpanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. asaMkhyAta vikalpanA ekatra piMDarUpa A citta A zarIramAM rahelA atyaMtara zarIranI nAbhi che. ane te ja atyaMtara jagatanuM madhyaka che. vikalpanI madhyamAM acala rUpamAM sthita hovAthI saMkalpa nAmanI prathama kuraNa sumeru parvata che ane tenI pradakSiNA karatA rahevAne kAraNe vikalpa ja dvIpasamudra che, jenI saMkhyA agaNita hovAthI asaMkhyAta che. pratyeka avAMtara vikala5nuM viSaya kSetra pitAnAthI pUrvavatI vikalpanI apekSAe dviguNa-dviguNa vistArayukta che. te vAta vyaktine mATe anubhavasiddha che. prathama betraNa vikalponI pUti tene mATe tatkALa saMbhava che, ethI vizeSa nahi. tethI aDhI dvIpapramANa ene manuSyaleka che. bAhyavatI anya sakaLa vikalpanA viSayane Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyatara jagata 15 sparze athavA pUrti tene mATe koI prakAre tatkALa saMbhava na hAvAthI te sarva manuSyaleAkathI bahAra sthita tilAka che. asaMkhyAta vikalpanirmita A madhyaleAkane manuSyaleAka tathA tiya leAka ema e bhAgamAM vibhakta karavAvALI A asaMbhAvanA manuSyanI gatine avarodha karavAvALI avidha yA mAnuSAttara parvata che. A prakAre adheAleAka ane UrdhvaleAka paNa cittagata A vikalpalAkamAM joi zakAya che. paraMtu te vANIvilAsa hAvAthI enu` kathana karavuM atre iSTa nathI. tamArI aMdara vaikalpika jagata vaseluM che, jenA koI kinArA nathI. keNu jANe evAM keTalAMye jagata pratikSaNa cittarUpI sAgaramAM sarjana ke visarjana thatAM rahe che. A tamAruM abhyatara jagata che, je tamArI tadna nikaTa che ane tethI bahAranI apekSAe te satya che. ATaluM samajavuM atre paryApta che. * * Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 cittana occo 1. zabda nahi bhAva tame kema kaI khelatA nathI ? zA mATe lajjA pAme che ? mujhAe che ? tamArI aMdara sthita satyane tame Aja sudhI jANI zakayA nahiM. svayaM peAtAnI vastune ALakhI na zakayA, tamArA jIvanane jAte na joI zakayA. anyane samajAvatA rahyA, paraMtu pAte samajI na zakayA te mATe gabharA che? vAstavamAM dazA te evI ja che. Azcaya na pAme. vevo A kaMI jAdunA khela nathI paNa eka satya che. kaI jANI ke samajI na zakayA te mATe manamAM dInatA lAvavAnI jarUra nathI. je loko Aje kai paNa samaje che ke jANe che te bhUtakALamAM tamArA jevA ja hatA bhAI ! A sarva tArA vikalpa sivAya kaI nathI. tethI te tArA aMtarajagatamAM che, bahAra nathI. casadabahe citta zuM che ? temAM vikalpa kayAMthI Ave che, ane kathAM jAya che, e vikalpAnuM upAdAna tathA nimitta zuM che, je viSayane kAraNe citta pravarte che te viSaya kayAM rahe che ? vagere prazna thAya te svAbhAvika che. A sarve praznonA samAdhAna mATe cittane ati nikaTathI jANavAnI AvazyakatA che. huM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittadarzana tamane te sarva rahasya samajAvavA mAguM chuM. tame te dhyAnapUrvaka sAMbhaLaje. mArA zabdane nahi paNa tenA saMketane samajavA prayatna kare je. zabdanA Azraya vagara samajavAne ke samajAvavAne vyavahAra zakya nathI. mATe te zabdo je padArthone sUcave tene samajavA ke samajAvavA ISTa che. zabdone pakaDavA nahi. A zabda kayA zAstranA che, tenI vyutpatti zI che vagere vikalpa na karavA. mArI bhASA zAstrIya nathI paNa lekagya che. ahIM zAstrapramANanI paNa koI AvazyakatA nathI. kAraNa ke ahIM je vAta batAvavAmAM Avaze te AbAlavRddha sarvane nitya anubhavamAM Ave tevI che. je kaMI kahuM tene pitAnA anubhavathI pramANu karaje. keIne pUchaze nahi. chatAM pUchavAnI jarUra paDe te mane pUchavuM, kAraNa ke mArA abhiprAyane bIjI vyakti kadAca evI vizadatAthI samajAvI nahi zake, ane saMbhava che ke bhrAMtivaza arthano anartha thaI jAya. mArA A kathananuM rahasya tamArI aMdara sthita che. thoDI kSaNe mATe Indriyone Azraya cheDIne tamArI aMdara DUbakI mAre. tyAM tamane sarva kaMI pratyakSapaNe jaNAze. 2. cittane vAgyAtha - citta zabdane artha : citta' zabdane artha A zarIranI aMdara sthita kaI eka aMgavizeSa nathI. vikalapayukta jJAnanuM nAma citta che. tamArI samakSa vidyamAna koI paNa padArthane jANavAnI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 karma rahasya sAmAnya zakti te "jJAna" che, ane te padArtha jyAre jJAnane viSaya bane che tyAre tene re kahevAmAM Ave che. ja A ye bAhya ane atyaMtara be prakAre che. AMkhanI samakSa vidyamAna bhagavAnanI pratimA, tathA vAMcavA gya zAstronA zabdo, sAMbhaLavA ceya vidyamAna guru AdinA mukhathI nIkaLatA zabda, te bAhya ya che. AMkha baMdha karIne aMtarmanamAM te bhagavAnanI pratimA, zAstranA zabdo tathA kAna baMdha karavA chatAM aMtarmanamAM guru AdinA zabdo saMbhaLAtA pratIta thAya che te sarva abhyatara reya che. A baMne prakAranAM ne jANavA mATe ApaNe je sAdhana ke yaMtrane upayoga karavo paDe che te indriya che. tene saiddhAMtika bhASAmAM bAhya ke atyaMtara karaNa athavA sAdhana kahe che. bAhya yane jANavA mATenuM sAdhana netra tathA zrotra bAhya karaNa - sAdhana che ane atyaMtara reyane jANavAnuM sAdhana "aMtaHkaraNa che. tene citta zabda dvArA ahIM prastuta karyuM che. 3. akSaya kepa * bIjo prazna che. cittamAM A vikalpa kyAMthI Ave che ane kayAM jAya che? uparanA kathanathI e vAta te paNa thAya che ke "citta" nAmanA A prasiddha aMtaHkaraNamAM e vikalpa kaMI bahArathI AvatA ke jatA nathI. pitAmAMthI ja tenuM AvAgamana che. - trIjo prazna e che ke A vika9ponuM upAdAna kAraNa ane nimitta kAraNa zuM che? tene uttara paNa uparanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittadarzana praznamAM AvI jAya che. te cittamAMthI utpanna thatA hevAthI tenuM upadAna ane nimitta kAraNa vAstavamAM citta ja che. vaLI prazna thAya che ke padArthanI anupasthitimAM jJAnamAM ya kyAMthI Ave che? enA uttarane vistAra pachInA prakaraNamAM karavAmAM Avaze. ahIM eTaluM samajI levuM ke jJAnamAM evuM sAmarthya che ke AvazyakatA pramANe te svayaM pitAne ahaMtA ke IdaMtAnA rUpamAM baMne prakAre vibhakta karI le che. jJAna eka hovA chatAM te viSaya svayaM bane che ane viSayI paNa bane che. jJAtA bane che ane reya paNa pite ja bane che, te pramANe dhyAtA ane dhyeya, vicAraka ane vicAra, ciMtaka ane ciMtya, mantA ane maMtavya pite ja bane che. jJAnagata A dvatamAM ahaMtA tathA viSayI Adine ApaNe citta kahIzuM ane viSaya tathA citya Adine ApaNe IdaMtAnA rUpamAM svIkArI. atyaMtara jagatamAM A baMne jJAna sivAya kaMI nathI. tethI e prazna ja saMbhava nathI ke "citta vikane mATe viSaye kyAMthI prApta kare che. te jyAM sthAna dharAve che tyAM viSaya paNa che ja. viSaya ane viSayI sApekSa che. citta jJAnanuM eka vizeSa rUpa che, je pitAnA viSayane jJAnanA keSamAMthI kADhe che, ane vaLI tyAM ja sthApita kare che. jJAnane A kopa akSaya che, temAMthI anaMta viSaya nIkaLavA chatAM kyAreya samApta thatA nathI. mane vaijJAnika tene 'upacetanA kahe che. vikalparUpa udbhavatuM ane laya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : kamarahasya thatuM, je jJAna bAhya stara para pratIta thAya che te vyavahAra bhUmi para "cetanA nAmathI prasiddha che. chatAM te upacetanAnI eka kSudratama kuraNA che, tenI samakSa A cetanAnuM kaMI mUlya nathI. sAgaranuM udAharaNa laIe te vikalpanI hAramALAyukta bAhya cetanAnI tulanA sAgaranI uparanI sapATI sAthe karI zakIe, ke jemAM taraMgAvalI UThatI tathA vilIna. thatI pratIta thAya che. paraMtu upacetanAnA UMDANanI tulanA sAgaranI sAthe karI zakAya che ke jemAMthI A tarage uddabhave che. sAgaranI sapATI para tarago UThe che ane zame che tema vikapanuM samajavuM. vaijJAnikanI dRSTie UMDANavALI upacetanA samakSa A vaikalpika bAhya cetanAnuM kaI mUlya nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmAyA vddshlesh stes-estase: sisdstr m rdsstpsiy sh#sirbbai 1. jJAnanA vividha bheda (vibhaktIkaraNa) ApaNuM citta mahAmAyAvI che. je vastu nathI tene kalpanA dvArA upajAvIne jagatane darzAvI devuM te mAyA che. citta pitAnI aMdara ja kAlpanika jagatane UbhuM kare che tethI te mAyAvI che. agAu batAvavAmAM AvyuM che ke jJAna svayaM ahaMtA tathA IdaMtAnA rUpamAM athavA jJAtA tathA 3yanA rUpamAM dvidhA (be prakAre) alaga thaI javAne samartha che. tenA sAmarthyane vizeSa abhyAsa jarUrI che. ahamidaM jAnAmi (huM Ane jANuM chuM) A akAraka pratIti (ahanI) jJAnanuM sAmAnya lakSaNa che. jJAnanA A sAmAnya lakSaNamAM "a ghaTe jAnAmi (huM ghaTane jANuM chuM.) ityAdi rIte je prakAre samasta bAhya padArthonuM grahaNa (3ya - jANakArI) samAviSTa che, te prakAre "ahaM zAstrArtha jAnAmi' (huM zAstranA vAcAryane - vAkyanA arthane jANuM chuM.) A pramANe samasta zabdone vAcya-vAcaka saMbaMdha temAM garbhita rahele che. te uparAMta "ahamAtmana jAnAmi' (huM AtmAne jANuM chuM) A pramANe sarva AdhyAtmika viSayenuM grahaNa paNa samajI levuM Avazyaka che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya jJAnanA saMbaMdhamAM prastuta vicAradhArAmAM ApaNane ahaM" tathA "IdaM' arthAt "huM" ane "A", jJAtA tathA ya ema be padArthonuM darzana thAya che. "jAnAmi (jANuM chuM) te eka kriyA che, te jJAtA tathA 3ya baMnemAM madhya setunuM kAma kare che. te ahaM(jJAtA)ne Ide (ya)nI sAthe ane Idane ahaMnI sAthe joDe che. huM jANuM chuM. huM ghaDAne jANuM chuM. huM zAstranA vAcyArthane jANuM chuM. A traNe prakAramAM jAnAmi ne vAcyArtha AbAlavRddha jANI zake che. kAraNa ke jAnanarUpa (jANavAnI) kriyAnI pratIti sarva keI kare che. tethI "aha" tathA "i" e be padone vAcyArtha mananIya che, vicAravA jevuM che. - tamArA manamAM evI zaMkA thavAnI saMbhAvanA che ke jAnAmiranI jema "a" tathA "IdaM'ne artha sarvatra prasiddha che, te pachI zA mATe tenuM vyartha vivecana karavuM? A vyartha vivecana nathI. A baMne padonA vicAre dvArA ApaNe atyaMtara jJAnanI prakriyAnA eka vizeSa rahasyanuM udghATana karavAnuM che. tethI khUba sAvadha rahIne A vAtanuM zravaNa karaje, eno vicAra karaze tathA aMtaramAM sthiratApUrvaka mArA zabdasaMketenA arthanuM nirIkSaNa karatA raheje. bAhya jJAnanA viSayamAM jema ahaM (jJAtA) tathA Ida (ya) prasiddha che tema abhyatara jJAnanA kSetramAM nathI. bAhyajJAnanI prakriyAne udAharaNa tarIke laIne ja atyaMtara jJAnanI prakriyAnuM adhyayana karI zakAya che. tethI prathama ApaNe bAhya jJAnanI prakriyAnuM vizleSaNa karIzuM. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmAyA sattA .. 2. ahuM iH- huM ane A jagata (jJAtA jJeya) bAhya jJAnamAM eka te 'aDumida jAnAmi' kahevAvALe zarIradhArI rAmalAla che, te jAnanarUpa kArya karI rahyo che. ane tenAM netra samakSa vidyamAna pratimArUpI bhagavAna che, tene te jANI rahyo che. jAnanarUpa (jANavAnI) kriyAne karavAne kAraNe rAmalAla e jJAnaneA kartA che ane jANavAnI kriyAmAM AvavAvALA bhagavAna tene mATe g2aya che. jJAtA 'ahu' che tathA jJeya ida" che. te ba Mne anyAnya pRthak - svataMtra dhArI padAtha che, emanA vAstavamAM paraspara koi saMbaMdha nathI. anenAM nAma tathA rUpa pRthak che, kSetra paNa bhinna che. jJAtArUpa 'aha"nuM nAma rAmalAla che, ane jJeyarUpa 'ida"nuM nAma bhagavAna che. jJAtArUpa 'ahu'nuM rUpa tenA zarIranA AkAra che ane jJeyarUpa 'ida'nuM rUpa pratimAnA AkAra che. jJAtArUpa 'aDu"nuM kSetra rAmalAlanuM zarIra che ane zeyarUpa ida"nuM kSetra pratimAnuM zarIra che. A baMnenI A trividhapRthatA darzAvavI huM iSTa samaju chuM. ene dhyAnamAM rAkho ane mArI AMgaLI pakaDIne tamArA aMtaHkaraNamAM praveza karo. bAhya jJAnanI jema aMtaHkaraNamAM pratIyamAna atyaMtara jJAnamAM paNa ahu ida athavA jJAtA-jJeya vidyamAna che, tenuM nAma ane rUpa paNa te ja che. rAmalAla rUpane dhAraNa karanAza 'ahu" jJAtA che ane pratimAnA rUpane dhAraNa karanAruM " sUya che. jema khullI AMkha dvArA bahAramAM pratIti thAya che tema AMkha madha karavA chatAM paNa A 6) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya 24 anenI pratIti e prakAramAM thAya che. aMtaHkaraNamAM te ja rAmalAla, te ja maMdira tathA temAM sthApita bhagavAnanI pratimA spaSTa pratItinA viSaya banI rahe che. aMtaramAM rahelA e rAmalAla ahamida jAnAmi' kahenArA pratIta thAya che, te mAhya prakAramAM paNa pratIta thAya che. temAM kevaLa eTaluM ja aMtara che ke bAhya rAmalAlanuM tathA tenI samakSa vidyamAna bAhya pratimAnuM darzana je prakAre bIjI vyakti karI rahI che te prakAre abhyaMtara rAmalAlanI tathA tenI samakSa vidyamAna abhyaMtara pratimAnI pratyakSatA karavA anya vyakti samatha nathI. bAhya rAmalAla uparAMta A khIjA abhyaMtara rAmalAla tathA bAhya pratimA uparAMta A bIjI abhyaMtara pratimA vAstavamAM zuM vastu che te vicAravA jevuM che. te bhinna bhinna kSetramAM rahelA svataMtra sattAdhArI padArtha che ke kaI anya che? tamAruM aMtaHkaraNu svayaM e vAtanuM sAkSI che ke A mane vastu khAdya dRSTie svataMtra sattAdhArI padAtha nathI paNa jJAnAtmaka che. e baMne jJAnamAM kalpita AkRti sivAya kaMi nathI. e uparathI siddhAMta phalita thAya che ke abhyaMtara jagatamAM pratIta thatAM ahu' tathA I mAhya jagatanA jevAM ja nAma tathA rUpane dhAraNa kare che, chatAM te svataMtra padArtha nathI paraMtu jJAnamAM utpanna thatI kalpanA che. 3. mAyA te uparathI eka khInne siddhAMta Ape|Apa utpanna thaI jAya che ke jJAnamAM eka evuM sAmarthya che ke vastutaH Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAmAyA pa jJAtA-jJeya ekAkAra heAvA chatAM aDuM tathA ida rUpe e prakAre vibhakta thaI zake che. ekabIjAthI alaga pratIta thavA chatAM paNu ane vAstavamAM dapa NumAM jaNAtAM pratibiMbenI jema te jJAnamAM jhaLakatAM pratibimAtra che. ahIM eTalI vizeSatA che ke daNamAM pratikhikhita thatA padArtho dapaNu samakSa meAjUda hoya che. jJAnamAM AvuM ekAnta madhana nathI. bahAramAM padArtha hAjara hoya ke nA heAya te paNa te jJAnamAM pratiSi'bita thaI zake che. jema ke sametazikhara atyAre tamArI AMkho sAme pratyakSa vidyamAna nathI chatAM AMkhA baMdha karIne te sthAna jevuM che tevuM ja tamArI AMkhA samakSa tamArI aMdara pratibiMbita thaI rahe che. ane tame tene sAkSAt rUpe vadanA karatA joI zake che. eka hAvA chatAM ahuM tathA idanA rUpamAM baMnene vibhakta karanAruM A sAmarthya te ja mahAmAyA che jene kAraNe jJAnanuM peAtAnuM eka tathA akhaMDa svarUpa DhaMkAI rAkhyuM che. zAstrakArae tene 'jJAnAvaraNu karma' kahyuM che. vikalpAnA rUpamAM anekamAM vibhakta thaIne samagratAnA lepa thaI javA te tenuM svarUpa che. * Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 samagra darzana 1. pUrNatAmAM apUrNa tA paramA rUpe jJAna akhaDa che, ane tethI tenA viSaya paNa akhaMDa che. jJAna vyApaka che tethI te prakAre jJeya paNa vyApaka che. AtmA arthAt cetanA jJAnapramANa che. jJAna jJeyapramANa che. jJeya samasta lekAleka athavA vizvapramANa che. samagra vizvane yugapat (eka ja sAthe) jANavA mATe jJAna samartha che tethI te jJAna sarvagata - vyApaka che. tenI sAthe cetanA tAdAtmyane prApta karatI hAvAthI AtmA - cetanA paNa sarvAMgatuM - vyApaka - vibhu che. bhale dravya-pradezonI apekSAe tene vibhu ke sarvavyApaka na kaheA, paraMtu bhAvAtmaka jJAnazaktinI apekSAe te vibhu ke sarvavyApaka che ja. A pUrNa chaMda. e pramANe tAttvika dRSTie jotAM ane 'chaMda" paNa pUrNa che. sthita che. te temAMthI udbhaya thAya che. temAM bahuArathI kai e vAta bhUlaze nahi ke karAvI rahyo chuM huM tamane ane huM paNa .. 'ahu pUrNa che A pUrNa ahaMmAM pAme che ane temAM ja laya AvatuM ke jatuM nathI. tame abhyaMtara jagatanI yAtrA tyAM ja rahIne A sarva Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samagra darzana vAta kahI rahyo chuM. mArA A zabdone khoTI rIte samajIne ema na kaheze ke huM bAhya jagatanA indriyagrAhya padArthone eka ke akhaMDa kahI rahyo chuM. mAruM prajana kevaLa jJAnanA svarUpanuM tathA tenI vicitra zaktinuM darzana karAvavAnuM che. je "avidyA (ajJAna)ne kAraNe te pitAnI pUrNatAne bhUlIne zudra banI gaye che te avidyA para vijaya prApta karAva te mAruM mukhya prayajana che. je prakAre avidyAvaza jJAnane pUrNa athavA samagra paNe grahaNa na karIne temAM ahaM-Ide (jJAtA-ya)no bheda utpanna karIe chIe ane te prakAre tene mudra banAvIe chIe e prakAre avidyAvaze ApaNe e jJAnanA yane arthAt kalekapramANa A vizvane pUrNa ke samagrapaNe grahaNa karatA nathI. temAM A - te, ahIM - tyAM, hamaNuM - pachI, evA aneka bheda utpanna karIe chIe, ane tene zudra banAvIe chIe. je pramANe zarIrane eka ekama tarIke jotAM hAtha-paga Adi bhinna aMgeyukta A zarIra eka ane akhaMDa che paraMtu bhedadaSTie jotAM A hAtha paga Adi vividha aMgenA rUpamAM te bhinna pratIta thAya che, te pramANe eka ekamanI dRSTie jotAM anaMtA, anaMta cetana-jaDa padArtho sahita A vizva eka akhaMDa mahAsattA che, paraMtu bhedadaSTithI jotAM te padArtho bhinna bhinna pratIta thAya che. tene e prakAre bhedarUpe jovuM te avidyA che, tathA eka mahAsattA rUpe jevuM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya te vidyA che, ke je jJAnarUpe kevaLa jJAnanuM rUpa dhAraNa kare che. 2. pUrNatA "aha" tathA "IdaMA baMnene pUrNa jevAvALI vyakti sarvajJa tathA kevaLI kahevAya che. sarva padArthone yugapat (ekasAthe) jovAne kAraNe te sarvajJa che. tathA yane eka akhaMDa pUrNa tathA avibhakta joI zakavAne kAraNe te kevaLI che. "aDuM tathA IdanI A pUrNatA be prakAre dazyamAna thaI zake che. koInI sahAya vagara svayaM jJAna dvArA pratyakSa jANavAthI, tathA zAstrAdinI sahAyabuddhi dvArA nirNaya karIne te jANI zakAya che. prathama prakArane kevaLI kahe che. bIjA prakArane zrutakevaLI kahe che. vartamAnamAM ApaNe kevaLI thaI zakIe tevuM nathI paNa zuM ApaNe zrutakevaLI thaI zakIe tema paNa nathI ? temAM kadAca tamane koInI TIkAne ke vANInA kepane bhega banavAne bhaya lAgatuM hoya te huM tamane vizvAsa ApuM chuM ke je tame "aha" tathA "Idane pUrNa tathA akhaMDa svarUpane samajIne tene jovA tathA jANavAne vyavahAra te pramANe kare te tame zrutakevaLI banI zake. tyAre vANI - zAradAmAtA tamArA para kepita thavAne badale tamane AzIrvAda Apaze. je zrutajJAna dvArA AtmA ahaM ane tenA viSayabhUta ya - idane ja zuddhasvarUpe jANe che, eka akhaMDa pUrNa tathA nivika9papaNe jANe che te kAlekane pratyakSa karavAvALA kevaLI bhagavAna zrutakevaLI kahevAya che. WWW Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samagra daIna 3. pUrNa iMtA mahAsattA ahu'nI pUrNatAnuM kathana huve pachI karIza. atre prathama idanI pUrNatAnuM alpa kathana karuM chuM. tame jAgRtipUrvaka samajavA prayatna karajo kAraNa ke saMbhava che ke tame kadAca AvuM kathana kayAreya paNa zravaNu karyu* nahi hAya. tethI kaI paNa zaMkA vagara sAMbhaLavA prayatna karo. jo temAM tathya lAge teA pramANu karo. kadAca jo A kathana vyartha lAge te vyagratArahita mane bALaka samajIne kSamA karo. carmacakSu dvArA jovAthI jyAM manuSya, pazu, strI, puruSa, iSTa, aniSTa Adi bhinna bhinna padArtha dekhAya che, te tAttvika dRSTie jotAM eka akhaMDa ekama dekhAya che. eka akhaMDa pUrNa` mahAsattA, eka mahAsAgara, eka vizALa nagara, eka mahAvana, eka moTuM kArakhAnuM dekhAya che. samagrapaNe jovAvALI A sRSTine ja huM samagra kahuM chuM. 29 jema anaMta jaLarAzi sahita sAgaramAM anaMta tara`ge che, te sAgaramAMthI nIpaje che, tenA paTa para lIlA kare che, ane vaLI temAM vilIna thai jAya che, koi taraMga nAne te koi meATe hoya che, paraspara athaDAya che, tUTe che, phUTe che, garaje che, naSTa thaI jAya che; tema anata padArtho sahita A vizvamAM aneka jaDa-cetana padArtho che jenA pArasparika saMceAgothI AkRtie racAya che ane naSTa thaI jAya che. te vizvamAMthI utpanna thAya che, vizvamAM rame che, temAM ja vilIna thAya che. koI cetana che, koI jaDa che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kamarahasya koI manuSAkAra, koI pazu AkAra, kaI mahattvazALI, keI sudra; e save paraspara athaDAya che, vaNase che,. garaje che, ane naSTa thaI jAya che. - sAgaranA taraMgone ema lAge che ke te ekabIjAthI sAva vibhakta che. tema manuSyAdi AkRtione joine lAge che ke te anya vibhakta che. paraMtu je pramANe sAgarane eka pUrNa ane akhaMDa rUpamAM jatAM te sarva taraMgo eka sAgara ja che tevo anubhava thAya che ane te taraMgonI sarva prakriyA tenuM saudarya che tema jaNAya che, te pramANe vizvane pUrNa tathA eka akhaMDa mahAsattAnA rUpamAM jovAthI te sarva padArtho eka vizvarUpa jaNAya che. ane temAM thatA saMga-viyega tenuM saudarya che tema lAge che. te sauMdaryane abhAva thaI jAya te vizvanuM citra kevaLa kUTastha banI jAya che. te pachI mAruM ane tamAruM astitva paNa kyAMthI hoya? jagata ane tenA vyavahAra paNa saMbhava na heya. je prakAre jIvaMta ane caNAzIla hovAthI zarIranI suMdaratA pratIta thAya che tema vizva ceSTAzIla hovAthI tenI suMdaratA pratIta thAya che. je kevaLa phUTastha - apari. paNamanarUpa hoya te tema bane nahi. jema keI eka nagaranI zerIomAM pharavAthI kaI jagAe sarjana ane kaI jagAe visarjana, kaI sthaLe janma, kaI sthaLe mRtyu, kyAMka harSa ke zeka, koI sthaLe suMdaratA ke asuMdaratA, kyAMka mahela ke jhUMpaDI, koI sthAne Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - , rAmamAM darzana 31 suMdara upavana ke smazAna dekhAya che, te pramANe vizvanA padArthone bhinna bhinnapaNe grahaNa karavAthI sarjana-visarjana, janma-mRtyu, ISTa aniSTa Adi jaNAya che. paraMtu havAI jahAjamAM besIne amuka UMcAIethI jotAM e najaramAM sarjana-visarjana, janma-maraNa, upavana ramazAna jaNAtAM nathI paraMtu kevaLa eka akhaMDa nagara dekhAya che. te sarva draDha tenuM saudarya che. te pramANe samagra daSTi dvArA A vizvane jevAthI sarjana-visarjana, janma-maraNa Adi jaNAtAM nathI kevaLa eka akhaMDa vizva dekhAya che. ane A sakala kaMTha tenuM saudarya che te samajAya che. * je prakAre koI vananA padArthone eka eka karIne jevAthI kaI padArtho lIlA, koI sUkA, koI bhareluM vRkSa ke keI kevaLa hUM, koI jagAe suvAsita pupa ane kaI jagAe dudhita gobara-viSTa dekhAya che, te prakAre vizvamAM koI jagAe manuSya, kaI jagAe pazu, kaI jagAe brAhmaNa ke zudra, koI jagAe strI ke puruSa, ISTa ke aniSTa padArtho najare paDe che. samagra vanane yugapa (ekasAthe) jevAthI A sarva viSamatAo sahita te vana kevaLa vana ja che, te prakAre samagra vizvane yugapata jevAthI te vizva kevaLa vizva che te sivAya kaMI nathI. A jema koI kArakhAnAmAM aneka prakAranAM mazIne che, te dareka mazInamAM aneka sAmagrI che. dareka paraspara sahagathI kArya kare che. te prakAre vizvamAM aneka jaDa-cetana Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 karma rahasya padArtho che. te save paraspara sahayogathI pitapatAnuM kArya kare che. je prakAre mUlyanI daSTie koI moTuM mazIna che ane koI tene vyavasthita bAMdhavAvALI nAnI pina che, chatAM tene sthAne tenuM mUlya che, te prakAre viSayanI dRSTie jotAM A vizvamAM cetana padArtha adhika mahattvapUrNa che, ane jaDa padArtha tuccha che. chatAM jema pitAnA kAmanA mahatvanI dRSTie jotAM nAnI sarakhI pina paNa meTA yaMtranI jema mahattvavALI che te prakAre potAnA kAmanA mahatvanI dRSTie jotAM jaDa padArtha paNa cetana padArthanA eTale ja mahattvanuM che. jema moTuM yaMtra dUra karavAthI AkhuM kArakhAnuM Thapa thaI jAya che tema pinane dUra karavAthI yaMtra paNa cAlI zake nahi te kArakhAnuM Thapa thaI jAya. je pramANe cetana padArthane dUra karavAthI vizvane sarva kArabhAra Thapa thaI jAya te pramANe jaDa padArthane haTAvI levAthI AkhA vizvanI kAryavAhI paNa Thapa thaI jAya. 4. sAgaramAM biMdu aMtarabAhya ekarUpa A mahAzUnya athavA mahAAkAzamAM kyAMya paNa pratibaMdha lagAvavAthI athavA AMgaLI TekavavAthI pUrva ke pazcima dizAo utpanna thaI jAya che. paraMtu pratibaMdha dUra karavAthI tenI sattA jaNAtI nathI, kevaLa eka pUrNa akhaMDa mahA AkAza dekhAya che. te prakAre aMtarabAhya ekarUpa A mahAkAla arthAt anAdi anaMtakALanA akhaMDa pravAhamAM kyAMka pratibaMdha lagAvI devAthI ke AMgaLI rAkhavAthI bhUta, vartamAna ke bhaviSya utpanna thaI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samagra dvana 33 jAya che. paraMtu pratibaMdha dUra karavAthI tenI koI sattA rahetI nathI. kevaLa eka pUrNa tathA akhaMDa kAlapravAha ja dekhAya che. 5. mahAsat samagrane yugapat jovAthI mahAsat prathama jevuM ja jaNAya che. te tenuM dhrauvya arthAt svAyitva che. paraMtu tenI aMdara pratibaMdha lagAvIne jovAthI te mukhya che. parivartita che. kaIka ne kaIka utpanna thAya che. te tenA utpAda vyaya che, asthAyitva che. A prakAre e dRSTionA samanvaya karI levAthI dhruva tathA nitya hAvA chatAM te parivata nazIla athavA anitya che. eka hAvA chatAM aneka che. tat hAvA chatAM atat che. te abhinna tathA akhaMDa heAvA chatAM aneka padArthonA rUpamAM vibhakta che. tenuM A samagra rUpa ja 'utpAdavyayadhrauvyayukta sat' che. A vistRta kathanamAM huM e darzAvavA mAguM chuM ke chaMdane jANavAvALA aDuM tathA arjune viSaya banavAvALuM chaMda' e ane e prakAre joI zakAya che. peAtAnA sakalpavikalpane pratibadha lagAvIne jotAM baMne saMkINuM ane bhinna thaI jAya che tathA te lagAvyA vinA jovAthI mane pUrNa ane akhaMDa jAya che. tethI pratibaMdha lagAvIne jovuM te ajJAna che, jene kAraNe A--te, ahIM-tyAM, Adi rUpa dravyAtmaka, kSetrAtmaka, kALAtmaka ane bhAvAtmaka vividha krU'kra utpanna thAya che. 3 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya A dvAne kAraNe sAgaranI jema cittamAM anaMtAnaMta vikalpe utpanna thAya che, jethI citta sadA kSubdha tathA zrAMta banI jAya che. te kSeAbhanA abhAva thavAthI je vizrAMti ane samatA utpanna thAya che te ja dharma che, amRta che. tenI prAptine mATe ahuM tathA I. baMnene samagra, pUrNa tathA akhaMDapaNe jovuM te tAttvika tathA guNagrAhI daSTi che. jene vidyA tathA samyaktva kahevAya che. tenuM kalyANumAga mAM sarvoparI sthAna manAya che. 34 * * * Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMkAradarzana kkraa 179591674 0000 1. pUrNa ahatA IdaMnI pUrNatA tathA samagratAnuM kathana karavAmAM AvyuM che. ahIM ahaMnI pUrNatA tathA samagratAnuM kathana karavAmAM Avaze. jJAna eka hovA chatAM ahaM ane Ide be prakAramAM vibhakta thaI jAya che. te tenA jJAnanI athavA samagranI vyavahArabhUmi che. ahaM ane IdaMnuM ekAkAra rUpa te tenI paramArthabhUmi che. te bhUmimAM ahaM te ja I che ane Ida te ja ahaM che. temAM koI vastubheda nathI. ahaM ane IdanuM A ekAkAra paramArtha svarUpa ja AtmA tathA cetanA zabdane vArtha - uddagAra che. pahelAM te pitAne be prakAre vibhakta karavAne kAraNe te zuddha thaI jAya che, ane tene dravyAtmaka, kSetrAtmaka, kALAtmaka tathA bhAvAtmaka pratibaMdha lagAvavAthI te sUkSma aNu banI jAya che. tethI te svayaM sarvesarvA hovA chatAM te pitAne ke pitAnA mahimAne, pitAne vibhutva ke prabhutvane jANatA nathI. AtmA zabda vyAkhyAonI cAdara oDhavAne kAraNe pitAnA mULa svarUpane bhUlI gayela che ane kaMIka kAlpanika banI gayuM che. chatAM paNa A zabdanI vyutpattithI maLatuM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ka rahasya atha grahaNa karIne jo vicAra karavAmAM Ave te ene a ahu" marthAt self thAya che. jema ke 'AtmakathA' arthAt mArI peAtAnI kathA. ahu'nuM pAramArthika svarUpa jJAnAkAra che ane jJAnanuM pAramArthika svarUpa taiyAkAra che. tethI ahu, jJAna tathA jJeya e traNemAM pAramAthika bhUmikAe koi aMtara nathI. traNe eka che, pUrNa che ane akhaDa che. samajavA ane samajAvavA mATe bhale tene bhinna karIne alaga alaga kahevAmAM Ave paraMtu vAstavamAM te bhinna nathI. jJeya jJAnanuM ja kArya rUpa che, tenAthI bhinna nathI. jo tema na hoya te chaMda. temAM jaNAya nahiM. A huM abhyaMtara jJeyanI vAta kahuM chuM, bAhya svarUpanI nahi. 2. sakItA jJAnanI anata zakti che. tethI temAM jaNAtAM zaiya paNa anaMta che, leAkAlekapramANa che. mahiHkaraNa ane aMtaHkaraNanI sahAyatAthI thatA je jJAnane ApaNe jJAna mAnyuM che, te hakIkatamAM jJAnanuM pUrNa rUpa nathI. jema vaeNnTileTara dvArA eraDAmAM AvatA sUryaprakAza, sUryaprakAza sivAya khIju kAMI nathI. te pramANe bAhya abhyaMtara sAdhanA dvArA aMdara praveza karavAvALuM jJAna jJAna sivAya khIjuM kaMI nathI. chatAM paNa je prakAre sUryanA te prakAza pUrNa prakAza nathI paNa tenA alpAMza che, te prakAre sAdhanane AdhIna A jJAna paNa pUrNa jJAna nathI paNa tenA atyaM'ta alpAMza che. je pramANe sUrya prakAzanA alpa aMza venTi leTaranA sAdhana dvArA AvatA heAvAne kAraNe te tenu paramAtha Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. ahaMkAradarzana rUpa nathI. te pramANe jJAnane A alpAMza karaNe - sAdhane dvArA utpanna thatuM hovAthI te tenuM paramArtha svarUpa nathI. venTIleTarane teDI nAkhavAthI sUryane pUrNa prakAza daSTi samakSa Ave che, tema idrinAM sAdhanane Azraya cheDI devAthI jJAnanuM pUrNa rUpa dRSTi samakSa Ave che. jJAna tathA ahaMnuM saMkIrNa rUpa te "ahaMkAra che. 3. atRpta kAmanA jJAnanuM pUrNa rUpa pitAnI aMdara lekAlekane dhAraNa karIne rahyuM che, tathA A samagra vizvane AtmasAt karIne evuM che. te pitAnA svarUpa sAthe tanmaya che. samagratAne kAraNe te paramArtha che, te sarvajJatA che. aDuM IdanA rUpamAM be prakAre vibhakta na thavAne kAraNe te akhaMDa ane ekarUpa che. tethI te "kevaLa" kahevAya che. te "a" AtmAnuM paramArtha svarUpa che, jene bAhya sAdhanee saMkIrNa banAvyuM che, athavA te sAdhanone Azraya levAthI te mahAsattA saMkIrNa banI che. svayaM pUrNa hovAne kAraNe saMkIrNa avasthAmAM te saMtuSTa kevI rIte rahe? sUryane prakAza jaDa che, tethI tenA saMtuSTa asaMtuSTa thavAne prazna nathI paraMtu A mahAsattA te cetana che. venTileTaramAMthI Avato prakAza saMkIrNa hovA chatAM pUrNa thavAne prayatna karI zake nahi. paraMtu AtmA cetana hovAne kAraNe pUrNa thavAne prayatna kare che. "mArA pUrNa svarUpane jANuM, huM mArA pUrNa vaibhavane bhaktA banuM. "huM mane pUrNa karuM. ItyAdi kAmanA "a"nI paramArtha-kAmanA che ane tenI preraNAthI pitAne pUrNa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 karma rahasya jANavA pratye, pUrNa karavA pratye ane pUrNapaNe bhegavavA pratye karele puruSArtha paramArtha - satya puruSArtha che. A puruSArtha yukta "ahaM" ahaMkAra zabdane saMketa che. arthAt pitAnI pUrNatAnI prAptine mATe saMgharSarata ahaM ahaMkAra che ane pUrNa ahaM "AtmA' - jJAna che. ahaMkAranI kAmanA, prayatna tathA puruSArtha paramArtharUpe pitAne pUrNa karavA mATe che, pitAnI saMkIrNatA dUra karavA mATe che. chatAM paNa te prajananI siddhi mATe je sAdhanane Azraya teNe lIdho che te mahAAkAzanA eka chidra jevo atyaMta kSudra che. AthI ja pUrNa hovA chatAM paNa ahaMkAra mudra thaI gayo che. tenI kAmanA samagratA pratye nathI, paNa temAMthI eka alpAMza pratye arthAt dehAdhyasta pitAnA sudra vyaktitva pratye che. athavA koI eka jaDa ke cetana padArtha pratye kendrita thaI gaI che. jANavuM, karavuM, bhegavavuM e sarva puruSArtha athavA prayatna paNa samagra prati na hovAthI te zuddha pratye kendrita thaI gayuM che. samagrane tyAga karIne tenA aMgabhUta kaI eka vastu pratye kendrita thaI javAne kAraNe te svayaM, tenI kAmanA tathA puruSArtha sarve saMkIrNa thaI jAya che. "khAlI caNo vAge ghaNa", "adhUro ghaDe chalake ghaNe" te nyAye citta caMcaLa che. eka padArtha parathI bIjA padArtha para te ghUmyA kare che. te eka ekane pakaDIne potAne pUrNa thavA mAge che. paraMtu te jema jema AgaLa vadhe che tema Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahu kAra duna 39 tema pAchaLane! padArtha chUTI jAya che. anAdikALathI cittanI dazA AvI sa Mgharata hAvAthI Aja sudhI te samagratAne pAmyuM nathI, ke AgaLa vadhI zakyuM nathI. sAdhanAne Azraya levA te bhUla che e tenI samajamAM AvatuM nathI. tenI A avidyAne zAstramAM mithyAtva kahevAmAM Ave che. potAnI A bhUlane kAraNe te vikalpAnI hAramALA lagAvIne kSubdha rahe che, hu'mezA doDayA ja kare che. ghAMcInA aLadanI jema rAtridivasa cAlatA DAvA chatAM te tyAM ne tyAM ja rahe che. te samagratAthI pRthak koI eka jaDa ke cetana kSudra padAtha nI sAthe khaddha hovAthI tene ahaMkAra jANuvA, karavA ane bhAgavavAnuM satata kAya karavA chatAM paNa tRpta thatA nathI. ghAMcInA baLadanI jema te peAtAne kendramAM rAkhIne e kSudranI pradakSiNA mAtra karatA rahe che paraMtu tasubhAra paNa AgaLa vadhatA nathI te tenI atRpta vAsanA tathA niSphaLa puruSArtha che. jJAnIjanA tene jAgrata karavA mATe tenA avaLA puruSA para eka haLavethI TApalI mAre che tyAre te garajI UThe che, tenuM abhimAna ghavAya che. temAM ene doSa nathI. eka tA hArelA tathA thAkelA hatA ane AzAvAna hatA ke mane zAkhAzI maLaze ke tuM te jagatamAM mATe che. jyAre ahIM te tene khoTe TharAvavAmAM Ave che. e bicArA coMkI UThe nahi te zuM kare ? AMdhaLAne AMdhaLa kahevAthI te vakare che te prakAre asaphaLane asaphaLa kahevAthI te vI, krodhe bharAya che. te tenI atRpti ane nirAzA atAve che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 4. minduthI sAgaranI yAtrA Ava Ava prabhu, huM tane sAMtvana ApuM chuM. tane aMdha nahi paNa prajJAcakSu kahIza, tane asaphLa nahi paraMtu puruSAthI kahIza paNa kSaNa vAra mATe tuM 'huM karuM, huM karuM, huM bhAgavuM, e avAjanA tyAga karIne huM jANuM" evI bhAvanA kara. ane padArthane jANuM" evI vAsanAne tyAga karIne kevaLa 'hu jANuM" evI bhAvanA kara, iMdriyonuM zaraNu cheDIne tattvanA zaraNamAM Ava. A samagratAmAMthI tArI ruci anusAra te pRthaka pRthak koi viSaya upara mArA ke tArApaNAnA bhAvane sthApita karyA hatA tene eka vAra tArA cittamAMthI dUra kara. tenuM jevuM asala svarUpa che tevuM tuM jo. tenuM nATaka jo, tenI doDAdoDa jo. paNa tuM svayaM UchaLI nA paDIza. te tArA saphaLa puruSArtha haze. tema karavAthI samagratAne pakaDavAnI, apanAvavAnI tathA bhegavavAnI tArI kAmanA che te kSaNamAtramAM pUrI thaze. tuM aNumAMthI mahAna banI javA pAmIza. biMdumAMthI sAgara anI jaIza, ahaMkAramAMthI 'ahaM' banI jaIza. akhila vizva jyAre tArA jJAnamAM eka ja samayamAM prakAzita thaze tyAre tuM tArA vaibhavane paricaya pAmIza. eka eka padArtha nI pAchaLa doDIne tene pakaDI vaibhavazALI banavAnI tArI atRpta vAsanA vilIna thai jaze. te pachI have tAre joie paNa zuM? samagratAne prApta karavA ja tuM valakhAM mArI rahyo hatA ne? te prApta thatAM tuM apUrNAMmAMthI pUrNa tAne prApta thaI gayA. te ja tArA jJAnanuM leAkAlekavyApI ka rahasya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMkAradarzana vibhutva che. te prApta thavAthI tuM svayaM mahAna thaye. tArA ahIne vistAra thaye jANa. tArI saMkIrNatAne kAraNe te A samagramAM paraspara vibhakta evAM aneka kendro sthApita ryA hatAM, te sarva parasparamAM bhaLIne eka thaI gayAM. je prakAre potAnA kAryamAM lIna evA nAnAmoTA aneka vibhAga sahita kArakhAnuM eka akhaMDa ekama manAya che, vaLI UThatA ane zamatA aneka taraMgo sahita A mahAsAgara eka akhaMDa ekama che, te prakAre parasparamAM bhaLIne alaga thanArA ane alaga thayelA paraspara bhaLanArA A jaDacetana padArtho sahita A samagra vizva tArA mATe eka akhaMDa ekama che, jeNe sarvane pitAnI aMdara samAvI lIdhA che. A samagra sivAya vizvamAM bAkI zuM che ke jenI tane kAmanA jAge? kevaLa eka ja che ane tene te prApta che, tene kAraNe tAruM jJAna "kevaLa che ane e jJAnane svAmI "kevaLI che. te tArA jJAnane svabhAva athavA paramArtha svarUpa che. svAmitva, kartRtva tathA bhetRtvaviSayaka sakala kAmanAone tyAga karIne te akhila lekAlakane jANyuM tethI te sarvagata che, sarvajJa che. have tuM ahaMkAra nathI, "ahaM che, pUrNa "ahaM che ane tAruM "ida" have Ida nathI paNa vizva che, pUrNa Ide che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtidarzana tems dho n ested font deedless std 1. samavasaraNa cittanA svarUpane vistRta paricaya tathA tenI sAthe anaMta hAramALAyukta vaikalpika jagatane paricaya paNa Ape. ahaM ane Ida (jJAtA ane ya) baMnenI vibhakta kSudratAne tathA te baMnenI pUrNatA, samagratA, ekatA tathA akhaMDatAne paNa paricaya Ape. have huM tamane tamArA eka vaikalpika jagatanI aMdara sthita kaI eka tAtvika avasthAne paricaya karAvuM chuM. tenuM varNana joke zAstromAM ApavAmAM AvyuM che chatAM tenuM svarUpa atyaMta gahana ane sUma che. zAstramAM ahaMta bhagavAnanA samavasaraNanuM vistRta svarUpa tame vAMcyuM haze. huM caitanya mahAprabhunA samavasaraNanA rUpamAM tenuM tAttvika svarUpa darzAvuM chuM. tamArAM carmacakSuo para eka paTTI bAMdhIne tame mArI sAthe cAlavA prayatna karaje, nahi te mAruM kathana tamane aTapaTuM, vicitra lAgaze. kevaLa atyaMtara daSTithI ja tenuM darzana thavuM zakya che. ahIM asaMkhyAta paridhivALA pUrvokta vaikalpika jagatanI bhrAMti ekabIjAne gherIne rahelI ATha bhUmi che. dareka bhUmi pitAnAthI bahAranI bhUminI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtidarzana apekSAe adhika sUma tathA rahasyamayI che. te jeTalI sUma che teTale tene vistAra tenA peTALamAM paDyo che. te sarSanI aMdara madhyamAM eka kamalAsana para mArA upAsya cetana mahArAjA virAjamAna che. te kamalAsana para virAje che chatAM kamala para paDelA jaLabiMdunI jema te apRSTa rahI tenAthI cAra AMgaLa upara AkAzamAM nirAlaMba che. A AdhyAtmika jagatanI aMtaratama guhAmAM sthita te sthAna che, jyAM sAdhanAnI cAra paddhatine saMgama thAya che. zraddhApradhAna bhaktimArga, vivekapradhAna jJAnamArga, cAritrapradhAna karmamArga ane tapapradhAna saMnyAsa-A cAra mArga che. tene huM mArI bhASAmAM hRdaya-bhAva kahuM chuM. ' cAle, huM tamane e caitanya mahAprabhunAM darzana karAvuM paraMtu sAvadhAna raheje. tyAM sudhI pahoMcavuM saraLa nathI. A bhUmione parihAra karavAnuM che. je koI jagAe aTakI paDyA te jaDa jevA thaI jaze. A ATha bhUmie vAstavamAM eka philTara che, jemAMthI pasAra thavAthI kacare gaLAI jAya che ane kevaLa prajJA ja zeSa rahe che. te koI paNa bhUmimAM bhramamAM paDatI nathI. te kaMI paNa joyA vagara e cAra mArgamAMthI eka mArgane barAbara pakaDIne AgaLa cAle che. caitanya mahAprabhunA A samavasaraNamAM aneka ja praveza kare che. paNa koI viralA jIva, mahAbhAgyavAna aMtima bhUmimAM pahoMcIne temanI amRtamayI divyavANInuM pAna kare che. koI prathama bhUmimAM ke bIjI, trIjI Adi bhUmimAM rokAI jAya che. caitanya mahAprabhunI A tAtvika samavasaraNanI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 karma rahasya ATha bhUmio A pramANe che: iMdriyabhUmi, prANabhUmi, mane bhUmi, buddhibhUmi, cittabhUmi, vAsanAbhUmi, ahaMkArabhUmi ane hRdayabhUmi. 2. ATha bhUmie 1. ahaMta bhagavAnanI samavasaraNanI prathama bhUminuM nAma caityaprAsAdabhUmi che. tene sthAne ahIM IdriyabhUmi che. tenI aMdara be vibhAga che. jJAna tathA karma vibhAga. jJAna vibhAganuM kAma jANavuM ane karma vibhAganuM kArya bhAgavuM, doDavuM ke kaMI UthalapAthala karavI. jJAna vibhAganI aMtargata be sAdhana cheeka aMta:karaNa ane bIju bAhya karaNa. mana, buddhi vagere aMtaHkaraNanAM nAmone ullekha cittanA adhikAramAM karavAmAM AvyuM che. ahIM bahiHkaraNanI pradhAnatA che. temAM pAMca iMdrine samAveza che. sparza, rasa, gaMdha, varNa ane kSetra - zravaNa. karmanA sAdhanamAM pAMca indriya che. hAtha, paga, vANuM, jihuvA, gudA tathA upastha (jananendriya). A baMne prakAranI idrinA viSayapiSaNamAM saMlagna sakaLa saMsArI che A bhUmimAM aTakI jAya che. AtmakalyANanI bhAvanAvALe mumukSu sAdhanAnA kSetramAM praveza kare che te paNa pUrNa saMskAravaza A bhUmimAM aTake che. AMkhethI bhagavAnanI pratimAnAM darzana karIne, kAna dvArA zAstrAdinuM zravaNa karIne, hAtha dvArA bhagavAnanI pratimAnuM pUjana karIne, vANI ke jivA dvArA zAstrone abhyAsa karIne ane paga dvArA tIrthATana karIne saMtuSTa thaI jAya che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtidarzana 45 joke jagatavAsI o karatAM te AgaLa che. chatAM paNa teNe A bhUmikAne atikramI nathI. arthAt hajI iDhiyenI pRSThabhUmimAM ja--enA viSayamAM sthita che. tethI cetanAzaktinuM darzana thatuM nathI. tema karavAne te prayatna ja karate nathI ke jenI ti thakI jJAnendriya tirmaya che ane karmendriya karmazIla che, tene tene paricaya nathI. 2. ahaMta bhagavAnanA samavasaraNanI bIjI bhUmikAnuM nAma khAtikAbhUmi. tene sthAne ahIM prANabhUmi che. zarIramAM garamI, skUrti ke kAnti utpanna karanAra zvAsavAyu tenuM svarUpa che. iMdriyanI pAchaLa saMcArita cetanAnI zaktine sparza karyA vagara je gasAdhanAmAM lAgI jAya che te yogI A bhUmimAM aTakI paDe che. sarva haThaganI sAdhanA dvArA prANane nirodha karIne pitAne kRtakRtya mAne che. pega dvArA prApta thatI vicitra labdhio ke riddhio daihika che. te tenA ahaM. kArane puSTa kare che ane AgaLa vadhavAmAM bAdhaka nIvaDe che. 3. samavasaraNanI latAbhUminA sthAne tRtIyabhUmi mabhUmi che. idrinA mArgathI prApta thatA viSayenuM manana karatA rahevuM te enuM svarUpa che. aipriya viSayanI sAthe je sAdhaka prANAyAmane tyAga karIne prathama tathA bIjI bhUmikAne atikramI javAnI kalpanA kare che te A bhUmimAM aTakI paDe che. gurugame ke Agama dvArA mananaciMtana karavAmAM tathA carcAAdimAM saMtuSTa thaI jAya che te pitAnI sAdhanAne pUrNa mAnIne te jotinA sparzathI vaMcita rahI jAya che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya 4. ahaMta bhagavAnanA samavasaraNanI cAthI bhUmi upavanabhUmi che, tenA sthAne ahIM buddhibhUmi che. mananapUrvaka nirNaya levo te tenuM svarUpa che. tarkavitarka dvArA manana karavAne tyAga karIne je tRtIya bhUmikAne atikramavA kalpanA kare che te ahIM AvIne aTakI paDe che. zAstrIya viSayonA anubhava vagara nirNaya karIne pitAne jJAnI - sarvajJa mAne che. AMdhaLAmAM kANe rAjA manAya che, tema jagatanA ajJAnI ja pAse zAstrajJAnanI meTAI prApta karIne saMtuSTa thAya che. jJAnanA abhimAna dvArA tene ahaMkAra baLavAna thAya che. jagatamAM tene pitAnA samAna kaI jaNAtuM nathI. darekane tiraskAra ke upahAsa kare ene pitAne dharma mAne che, jenA pariNAmanuM tene bhAna nathI. pa. samavasaraNanI vrajabhUminA sthAne ahIM pAMcamI bhUmi cittabhUmi che. jJAnAbhimAnanI cothI bhUmimAMthI bahAra nIkaLyA pachI sAdhaka ahIM aTakI paDe che. vAyumAM laherAtA caMcaLa vajanI jema aMdara ne aMdara A lekaviSayaka tathA palekaviSayaka vikalpajALane gUMthato te ciMtAmAM DUbI jAya che. vaikalpika jagata vasAve che ane naSTa kare che. kalapanAmAM ne kalpanAmAM mukta hevAnuM svapna sevIne darzanathI vaMcita rahe che. 6. samavasaraNanI chaThThI bhUmi kalpabhUmi che. cittagata vikane saghana vistAra vAsanAnuM rUpa dhAraNa karI le che. e tenuM svarUpa che. tethI ahIM tene vAsanAbhUmi kahevAmAM Ave che. ahIM sAdhakane khyAla Ave che ke vAsanAothI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAMtidarzana mAruM citta gherAyeluM che, paraMtu vAsanA zuM che, te kevI rIte utpanna thAya che ane kevI rIte tenA baMdhanane naSTa karI zakAya te mATenuM karma-rahasyanuM jJAna na hovAne kAraNe te samaja vagara anya sAdhakanI nakala karIne kaThora tapazcaryA karavA lAge che. paraMtu te sarva ajJAnajanita hevAne kAraNe tene te puruSArtha vyartha jevo thaI jAya che. 7. samavasaraNanI sAtamI bhUmikAnuM nAma parSadA che. tenA sthAne ahIM ahaMkArabhUmi che. tenuM svarUpa agAu darzAvavAmAM AvyuM che. huM IdaMnA rUpamAM be prakAre vibhakta jJAnanA sarvavyApaka pAramArthika svarUpanuM zarIra, indriya, mana, buddhi, tathA cittanI bhUmikAo para baddha thaI, saMkIrNa thaI jAya te enuM lakSaNa che. e mudra vyaktitvane pUrNa mAnIne samagra tyAga karI de, athavA samagramAM pratibaMdha lagAvI ne jANavAnI vidhine pitAnI apanAvavI te A bhUmikAmAM badhA che. hadayanI AThamI bhUmimAM praveza karyA vagara A bhUmine atikramavI saraLa ke zakya nathI. 8. AThamI bhUminuM nAma hRdayabhUmi che. te bhagavAnanA samavasaraNanA zrImaMDapanA sthAne che. jemAM kamalAsana para cetana mahAprabhu virAjamAna che. prema, vinaya, bhakti, maitrI, pramAda, kAruNya, mAdhya, saMvega, vairAgya Adi rUpamAM bhAvaleka tenuM svarUpa che, je maMdagatithI vikAsane prApta karIne premathI maitrI, maitrIthI bhakti, bhaktithI samatA ema uttareuttara unnata bhUmimAM praveza karIne samagratAne hastagata karavAmAM samartha nIvaDe che. ahIM ahaMnuM zudra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 karma rahasya vyaktitva cetana mahAprabhunA mahAna vyaktitvamAM vilIna thaI svayaM mahAna thaI jAya che, pUrNa thaI jAya che, vibhu, sarvagata tathA sarvavyApaka thaI jAya che. hadayabhUmikA tathA samatAnuM vizada vivecana AgaLa ApavAmAM Avaze. ahIM te AThamI bhUmimAM praveza karatAM pahelAM sarva sAdhake kyAM aTake te samajAvavuM che. 3. bhrAMti cittanI tine anubhava karIne iMdrinA vyApArathI upekSita thaI javuM, arthAt tenA prati samatA dhAraNa karavI te indriyabhUminuM atikramaNa che. tene sthAne eNndriya viSayene mAtra tyAga karIne e bhUmine atikrama thaye che tema mAnavuM te brAMti che. samatA tathA zamatA ja vAstavikapaNe cAritradharma athavA svabhAva che. te vidhi-niSedha tathA grahaNa tyAgathI atIta che. te prakAra zarIranI aMdara prANazakti kevA prakAre kArya karI rahI che, te kevA prakAre ekeeka aMga tathA upAMgane saMkurita ane saMcArita kare che. te pramANe prANunA samasta vidhAnane pratyakSa karIne prANAyAma AdinI upekSA karavI te dvitIya bhUmikA che. tenA sthAne prANAyAma dvArA prANane rodha kare athavA prANAyAmane tyAga mAtra A bhUmine atikrama che tema mAnavuM te bhrAMti che. cittanuM kAma bhUtabhAvinI ciMtA karavAnuM che. samagrane grahaNa karavAthI bhUtabhaviSya kaI vastu zeSa rahetI nathI. tenI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtidarzana ciMtAthI mukta thaIne kevaLa vartamAnamAM zAMta rahevuM te cittabhUmine atikrama che. zAstramAM tene zamatA kahe che. tene sthAne deva-guru-zAstranA viSayenuM dhyAna karIne cittabhUmine atikramI che tema mAnavuM te bhrAMti che. koI paNa prakAre mAnasika, vAcika ke kAyika pravRttiethI saMskAranuM nirmANa thAya che. koI prakAre tenI preraNAthI punaH kAryamAM pravRtta thavAya che, ane keI prakArathI tene naSTa athavA parivartita karI zakAya che. karavA-karAvavAnA saMkalpa tathA karmo dvArA prApta thatA phaLanI kAmanA baMdhane hetu che, kAma nahi. karmasiddhAMtanA A pUrA rahasyane have vizadatAthI darzAvavAmAM Avaze. A sarva vidhAnane pitAnA jIvanamAM sAkSAtkAra karIne kartutva tathA bhestRtvanA sakaLa saMkalpathI ane sakaLa kAmanAothI upazAMta thaI javuM te vAsanA nAmanI sAtamI bhUminuM atikramaNa che. kartutva tathA bheDUtvanA saMkalpane tathA kAmanAone tyAga karIne tenA viSayane cheDIne pite vAsanAothI upazAMta thayela che tema mAnI levuM te brAMti che. dehAdhyAsane kAraNe tAvika "aha"nI saMkIrNa pratIti ahaMkAra che. tene kAraNe jagatanA padArthomAM huM ane mAruM, tuM ane tAruM evAM rUpa, ISTa aniSTa, grahaNatyAga, kartavyaakartavya, mitra-zatru jevAM vividha druddha sarvadA ApaNuM cittane gherI le che. pitAne tathA anya sarvane tAtvika Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 kamarahasya dRSTie jotAM A kaMthI upazAMta thaI javuM te ahaMkAranI bhUminuM atikramaNa che. ema thavAthI je prakAre samagratAnuM svayaM grahaNa thaI jAya che te prakAre pUrNa ahaMtAnuM saMvedana paNa sAthe sAthe svayaM thaI jAya che. tenA sthAne huM siddhonI samAna nirAkAra AtmAnAM darzana karI rahyo chuM evA kAlpanika Atmadarzanane svasaMvedana mAnI levuM te bhrAMti che. "ahamida jAnAminA rUpamAM bahAra aMdara je kaMI paNa dazyamAna che te sarve anAtmA che, te "aha"thI viparIta che. IdaM'nA rUpamAM gRhIta AtmAne aDuM ke ahaMne anubhava mAnave te bhrAMti che. jema ke prema, vinaya, bhakti, maitrI, prada, kAruNya, vairAgya, samatA AdirUpa bhAvaka ja hRdaya nAmanI AThamI bhUmikA che. mAtA je prakAre pitAnA bALakane prema kare che te prakAre anya bALakane te prema karI zakatI nathI. kadAca tema kare che te tene kevaLa abhinaya che, sAthe prema nathI. e prakAre kevaLa mastaka jhukAvI devuM tene vinaya mAnI le, bhagavAnanI dravyapUjAne bhakti mAnI levI, hAthapaga dabAvIne haiyAvRtya mAnI levuM, keI daridrane be paisA ApIne karaNA mAnI levI te brAMti che. e sarva prema, vinaya, bhakti Adi abhinaya che, sAco prema, vinaya ke bhakti nathI. hadayathI udbhava thAya che te satya che, hadayavihIna abhinayane prema, bhakti Adi mAnavuM te bhrAMti che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 acadecasada da sasasasasasasades seda desarashdad de dade de ce da da da dadadade 1 mahAtattva hRdaya zabda AbAlageApALa sudhI prasiddha che. paraMtu zAstramAM tenuM kathana ati gauNu che. tethI kadAca ahIM tenuM mahattva joine tame saMdehamAM paDI jAe tevI saMbhAvanA che. paraMtu mUkhAze| niha. jarA sAMbhaLe ane pachI niNa ya karajo. = vastu tamane nitya anubhavamAM AvI rahI che te bALakanA anubhavamAM paNa Ave che. tethI tene ullekha zAstromAM nathI, ema kahI kevaLa tene asvIkAra karave te kaI nyAyasaMgata nathI. bhale zAstromAM A zabda dvArA tattvanA ullekha karavAmAM AvyA na heAya tepaNa bhAva zabda dvArA avazya te upalabdha che. / hRdaya A zarIranI aMdara hRdaya nAmanuM eka yaMtra che ema mAnavAmAM Ave che, jenuM kArya kSetra raktanu' zeAdhana karavuM, tene dhamaNanI jema nADIemAM paheoMcADavuM te che. paraMtu je prakAre tAttvika kSetramAM mana, buddhi Adi zarIranI aMdara sthita aMgeA ke yaMtronAM nAma na heAvA chatAM kerDa abhyaMtara taravAnAM te nAmeA che, te pramANe me' jenA ullekha karyo te hRdaya koI yaMtra nathI paNa eka abhya tara tattva che jenuM grahaNa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para kama rahasya kevaLa saMvedanA dvArA thAya che. prema, darda, sahAnubhUti, karuNA vagerenI sarvajanaprasiddha pratItie ahIM saMvedanA zabdane dhAraNa kare che. 2. prema tAttvika dRSTie jotAM ApaNe hRdayane prema dvArA lakSita karI zakIe chIe, joke janatAmAM prema zabdanI vyAkhyA ghaNI saMkINa thaI javA pAmI che. paraMtu arpI teA tattvarUpe vyavasthita nirUpaNa karavAthI tene a vyApaka raheze. tenuM svarUpa jJAnAtmaka nahi, paraMtu bhAvAtmaka che. tenu' saiddhAMtika vivecana ApaNe mAtA ane zizupremanA udAharaNane lakSamAM rAkhIne saraLatAthI karI zakIzuM. mAtAne peAtAnA khALaka pratye je prema hAya che tene e zabdAMkita karI zakatI nathI. ane peAtAnA khALaka pratyenA prema jevA prema te anya bALaka pratye karI zakatI nathI. tene tema karavAnuM kahevAmAM Ave te te tenA ze javAma Ape? te ema te nahi kahe ke tame kaheA che tethI huM te bALakane mArA kheALAmAM besADIne premane abhinaya karI zakIza, paraMtu prema karavA te mArA hAthanI vAta nathI. prema thaI jAya che, karI zakAtA nathI. ApaNe jema prayatna karIne hAthapaga dvArA kAya karI zakIe chIe, je prakAre prayatna karIne tame iMdriyA dvArA viSayAne jANI zake che, tathA buddhi dvArA mananaciMtana tathA niNaeNya karI zake che, te pramANe prayatna karIne tame hRdayathI prema karI zakatA nathI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa tethI prema thAya che, karI zakAto nathI' te A viSayane mahAna siddhAMta che. 3. AtmasAta tanmayatA A viSayamAM bIjI vAta che tanmayatA ke AtmasAtvasAdhana - karaNa. mAtA pitAnA bALakane gaLe lagADIne sarva kaMI bhUlI jAya che. kAraNa ke te tenI sAthe tanmaya thaI jAya che. te bALakane pitAnA hRdayamAM samAvI levA cAhe che. tene pyAra karuM chuM e ahaM Ida rUpa bhinnatAnI pratIti te samaye tene thatI nathI. huM ane bALaka evuM dvaita tyAM nathI. huM bALaka rUpa chuM, bALaka te huM chuM. bahAranI janatAne be pRthapha jaNAya che, paraMtu mAtAnI aMdara be nathI. tenuM nAma AtmasAt karaNa athavA tanmayatA ke tAdAbhya che. kaI paNa padArthane bhegavatI vakhate jema "huM Ano svAda laI rahyo chuM e vikala5 hete nathI, kevaLa rasAsvAdana mAtra rahe che. te prakAre prema, darda, sahAnubhUti, karuNA Adi samasta saMvedanAone jANavI. e uparathI e siddhAMtano nirNaya kara ke hadayagata bhAvamAM bhinnatAnI pratIti hotI nathI. jyAM daita - bheda che tyAM jJAna che, te ja citta che ane jyAM advaita - abheda che, tanmayatA che tyAM hRdaya che. kevaLa rasAsvAdana ja tenuM svarUpa che. pachI bhale te rasa game te kema na hoya! 4. tattva-unmukhatA jagatamAM viSaye--khatAne kAraNe laukika kSetramAM hRdayanuM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 3 rahaya -- svarUpa atyaMta vikRta tathA tamAgrasta thatuM gayuM che, te ja hRdaya tattvAnmukha ane te atyaMta sAttvika tathA prakAzanA puMja che. viSayAnmukhatAne kAraNe tenuM rasAsvAdana - anubhava nimnagAmI che. te tattvAnmukha banatAM UdhvagAmI ane che, svasaMvedanazIla kahevAya che viSayAnmukhatAne kAraNe te Asakti kahevAya che, tattvAnmukhatAne kAraNe te samatA kahevAya che. viSayethI virata - vimukha thavAthI te virati, virakti, athavA vairAgya kahevAya che ane saMsArathI vita thavAthI te saMvega kahevAya che. A pramANe koi eka viSayamAM tanmaya thavAthI viSayanmukhI je hRdaya atyaMta saMkINu` tathA kSudra che, te tattvAnmukhI thavAthI samagrane AtmasAt karIne atyaMta vyApaka, mahAna tathA tribhu banI jAya che. dehAdhyasta peAtAnA saMkINu adbhu' pratye tanmaya thaIne hRdayanA je bhAva svAtha kahevAya che te saMkucita svArtha ne vizvavyApI samatAnA rUpamAM rUpAMtarita kare che. tyAre je zreNIo athavA seApAnanA atikrama karavA paDe che tene zAomAM maitrI, pramAda, kAruNya, mAdhyastha Adi nAmA dvArA eLakhavAmAM Ave che. dehAdhyasta saMkINa vyaktitva vivAhita thaIne jyAre ekane badale e thAya che tyAre tenA pUrvokta svArtha premanuM nAma dhAraNa kare che. emAM samAyeluM tenu' vyaktitva jyAre saMtAna prApta kare che tyAre traNa-cAramAM vyApta thAya che ane tene vAtsalya kahevAmAM Ave che. ane premanI apekSAe Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa vAtsalya pradhAnatA dhAraNa kare che. pAMcadasa vyaktimAM saMkaLAyeluM tenuM A kauTuMbika vyaktitva sAmAjika kSetramAM vyApta bane che tyAre te vizALa bane che. tyAre tenuM vAtsalya maitrInA rUpamAM parivartita thAya che. A maitrI samAjanA koI dhArmika ane athavA guNIjamAM sadUbhAva prApta kare che tyAre te prameda athavA guNAnudanA banI jAya che. mAtA-pitA, vRddho AdimAM te maitrI vinayanuM rUpa dhAraNa kare che. deva, zAstra tathA gurUnuM zaraNa prApta karIne te zraddhA tathA vinayanI sAthe bhakti bhaLe che. e maitrI samAjanA koI duHkhI, pIDita, dIna-hIna Adi pratye karuNAnuM rUpa dhAraNa kare che. dayA, dAna, sevA AdinA rUpamAM te abhivyakta thAya che. samAna kakSAnI vyaktio prati kareluM dAna samadatti kahevAya che, duHkhIjane pratinuM dAna dayAdatti, gurujane pratye karelI dAna-bhakti pAtradatti tathA satAna prati kareluM dAna sarvadatti kahevAya che. adhArmika, pApI tathA viparIta buddhivALI vyaktio prati A maitrI ja upekSA athavA madhyasthatA dhAraNa kare che. A prakAre sarvatra hadayanI vyAkhyAne jANavI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA 1, pradhAnatA hRdayanuM leka jagata, bhAva-leka-jagata kahevAya che. daI, zULa, vyathA, sahAnubhUti, prema, rasAsvAdana, saMvedana, Asakti, virakti, rAga-vairAgya, saMvega, maitrI, prameha, vinaya, bhakti, karuNA, dayA, madhyasthatA, upekSA Adi sarva prakAre bhAva kahevAya che. "bhAva sahita vaMde je kaI A paMktine "bhAva" zabda tathA "bhAvanA bhavanAzinI" A paMktine "bhAva" zabda vAstavamAM hRdayane saMketa kare che. jJAna ane cittane te zabda saMketa karatuM nathI. tene zAstramAM pariNAmavizuddhi athavA hadayazuddhi kahevAmAM Ave che. pAMca labdhimAM tene vizuddhi labdhinuM nAma ApavAmAM AvyuM che. ane seLa kAraNa bhAvanAomAM tene darzana-vizuddhi nAma ApavAmAM AvyuM che. bhAvazUnya ke hadayazUnya rIte thatAM samasta tyAga, tapa, zAstrAbhyAsa tathA pravacana, lekhana sarva zuSka tathA nimprANa che. zAstramAM te sarvane bALa-tapa, ajJAna, kahIne vyartha darzAvyAM che. 2, anuprekSA tathA bhAvanAmAM aMtara vyavahArabhUmimAM anuprekSAne bhAvanA kahevAmAM Ave che. paraMtu tavadaSTithI jotAM te baMnemAM AkAzapAtALanuM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 bhAvanA aMtara che. koI paNa eka viSayanuM punaH punaH ciMtana karavuM te anuprekSA che. te jJAnane eka paryAya che, ane cittanuM kArya che. bhAvanAnuM sthAna hRdaya-lokamAM che, jJAna ke cittamAM nathI. anuprekSAmAM ahaM IdaM pRthak hoya che ane bhAva kevaLa saMvedanazIla hoya che. anuprekSAne viSaya bahArane hoya che, paraMtu bhAvanA svayaM aMdaramAM ja pratIta thAya che. anitya, azaraNa Adi anuprekSA che, bhAvanAo nathI. temAM bahArane viSaya ciMtanarUpe hoya che. jyAre maitrI, pramoda, karuNu tathA mAdhyazya bhAvanAo che. anuprekSA vairAgya bhAvane preraka che, svayaM vairAgyarUpa nathI. hRdayamAM vairAgyabhAva udaya thavAthI anuprekSA, ciMtana, athavA cittanuM avalaMbana chUTI jAya che, paraMtu hRdayanuM avalaMbana chUTI jatuM nathI. anuprekSA paraMparAgata bhale bhavanAzinI hoya paraMtu bhAvanA je prakAre sAkSAt rUpe bhavanAzinI che, te prakAre te nathI. anuprekSAthI tIrthaMkaranAmakarmane baMdha thata nathI paNa bhAvanAonA nimittathI thAya che. anuprekSA tathA ciMtana karI zakAya che paraMtu bhAva thaI jAya che, te karI zakAtuM nathI. bhAva zabdanI vyutpatti kahevuM" arthamAM prayukta mU-mara dhAtuthI che. karavuM e arthamAM prayukta dhAtuthI nathI. bhale "bhAvanA bhAve, "soLa kAraNa bhAvanAo bhAvavAthI tIrthaMkaranAmakarmanA baMdha thAya che ItyAdi prakAre bhAvanAnA kSetramAM kartutvane ullekha karavAmAM Ave che paraMtu upadeza tathA preraNArUpa hovAthI te upacAra-kathana che. te prakAre soLa kAraNa bhAvanAnA lakSaNa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya paNa kriyAtmaka che paraMtu vAstavamAM te kriyA nahi paNa bhAva che. 3. bhAvanAnuM svarUpa bhAvanAno artha guNAnubhUti ke guNaabhivyakti nathI. paraMtu guNaprAptinI hArdika abhilASA che. guNaprAptine mATe hRdayamAM eka UhApoha jAge che. sela guNanI upalabdhi sAkSAt tIrthaMkara nAmakarmanuM kAraNa nathI, paNa te guNene prApta karavA mATenI hArdika abhilASA che. "e avasara kyAre Avaze ke huM e banI jAuM, evuM banI jAuM te kevuM sAruM che ! are huM ke adhama chuM! zuM mArA jevA pApIne paNa AvuM sadbhAgya prApta thaI zake ? he gurudeva, huM ApanA zaraNamAM AvyuM chuM. mArA para dayA kare, AvI prArthanAyukta abhilASA tathA jijJAsA aMdaramAM udaya pAme tathA pitAnA doSe pratye niMdA, valAni tathA ganI (guru pAse kathanayukta prAyazcitta) pratIti thAya che. pazcAttApa AdinA prakAre udaya thatI pratIta thAya che. athavA zaraNAgati rUpamAM udaya thatI pratIta thAya che, te sarva bhAvanAo che. paMcatronI je pAMca pAMca bhAvanAo kahI che te sarvanuM A ja svarUpa che. e sarvanuM sthAna hRdaya che. mana, buddhi, citta ke ahaMkAra nathI. A prakAranI bhAvanA bhAvavAmAM ke katvanI pratIti thAya che, paraMtu abhilASA pradhAna hevAne kAraNe te gauNatA pAme che. je kaMI kartutva che te anuprekSAne aMza che. tathA je kaMI abhilASAnuM rUpa che te bhAvanA che. anuprekSAmAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 bhAvanA ciMtana pradhAna che, temAM savega tathA vairAgyanA bhAva avazya hAya che. jagatanA anitya Adi padArthone vicAra karatAM saMsAra prati bhavabhIru thavuM te saMvega kahevAya che. te prakAre saMsAranI azucitAnuM ci'tana karatAM tathA aMdaranA kANu zarIranA svabhAvanuM ciMtana karatAM karmo pratye vairAgya utpanna thAya che. je prakAre hArdika abhilASAnA abhAvamAM bhAvelI bhAvanA kevaLa zAbdika pATha che, te prakAre saMvega tathA vairAgyanI sphUrtinA abhAvamAM anitya, azaraNu AdinuM ciMtana kevaLa zAbdika pATha che. ethI bhAvanA bhAvavAnI dRSTie jotAM je prakAre ApaNe bhAvanAone anuprekSA kahI zakIe chIe te prakAre saMvega tathA vairAgyabhAvanI sphuraNAnI dRSTie jotAM anuprekSAne ApaNe bhAvanA kahI zakIe. kRtrimapaNe bhAvanA bhAvavI athavA tenuM kevaLa maukhika raTaNa karavuM e bhAvanA tathA anuprekSAnA abhinaya che, niSThApUrvaka AtmakalyANu mATe prArthanApUrvaka bhAvelI e bhAvanA vAstavika ane che kharI paNa vartamAnamAM tema thatuM nathI. tene atha e nathI ke bhAvanA bhAvavI nahi. ahI saiddhAMtika satya-asatyane ni ya darzAvavAmAM AvyA che, ka vya-aka vyanA nahi. sAdhanAnA dareka kSetramAM prathamanI pravRtti kRtrima bhale hoya, para`tu te svAbhAvarUpe praveza karI zake che. ane sahuja ane che tyAre te pravRtti nahi paNa dharma kahevAya che. mATe bhAvanA avazya bhAvavI ane tene svabhAvagata karavA puruSAtha karave. * * Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya jaTA ha >> concenefitchaiews hRdayagata bhAvakanA laukikakSetramAM je sthAna vaiSayika premane prApta thAya che te sthAna A pAramArthika kSetramAM vinayane prApta thAya che. vinaya ja premanuM rUpAMtaraNa che, jenuM sthAna hRdaya che, citta-buddhi nathI. bauddhika vikAsa thavAthI, hRdayanuM dvAra UghaDI jAya tevuM Avazyaka nathI. buddhi dvArA tattvone samajavAvALI, ane potAnI bauddhika samAjamAM tatvajJatAnI bhrAMti karavAvALI vyaktinuM hRdaya zUnya rahe che. e yogyatA pragaTa thatAM pahelAM ziSTAcAra pramANe tenI pAse je adhika vinaya tathA namratA hatI tene paNa lepa thaI jAya che, ane tenuM sthAna jJAnAbhimAna laI le che. 1, samyakatvanuM aMga - abhimAnI vyakti pitAne mahAna samaje che, paraMtu paramArthataH te kSudra banatI jAya che. vinayavAna vyaktine pitAne doSa ane anyanA guNa jaNAya che. ane tethI pitAnA doSa pratye beda ane anyanA guNe pratye preraNA thAya che. tethI tenAmAM dezanI hAni ane guNonI vRddhi thaI zake che. tattvadaSTisaMpanna vyaktimAM A svAbhAvika che tethI upagRhana guNa samyagadarzananuM aMga manAya che. tenAthI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya 61 viparIta jJAnAbhimAnIne potAnA guNa tathA anyanA do. najare paDe che. tethI tenAmAM guNenI hAni ane dezanI vRddhi thatI jAya che. ethI jenAmAM vinaya nathI, jenuM mastaka koInI sAme namatuM nathI te abhimAnI che, tattvajJa nathI, tattvajJamAM ATha mada hevAnI saMbhAvanA nathI. A prakAre nirvicikitsA, vAtsalya ane sthitIkaraNa e traNa guNa tatvajJanA che, abhimAnInA nathI. pitAne moTo ane anyane nAne nathI jANate, sarvane samAna mAnate tatvajJane e guNa nirvicikitsA che. guNIjane pratye premane udaya tho tathA temanI sevA karavI te vAtsalya guNa che. temAM doSIjananA doSa tene doSarUpe nahi paraMtu rAgarUpe jaNAya che. rogI pratye glAni thatI nathI paNa sahAnubhUti thAya che. tene tatvajJa dhutkAratA nathI paNa Avakare che. tatvajJa A pramANe doSI vyakti pratye prema tathA sahAnubhUti rAkhe che. te temane vAtsalya guNa che. te tenI sevA kare che ane doSanI nivRttine mATe aneka upAye kare che. te temane sthitIkaraNa guNa che. te abhimAnImAM saMbhava nathI. samyagadarzananA A cAra guNa vinayanuM rUpAMtaraNa che. bIjA cAra aMge paraspara upakAra karatA hovAthI samatApUrNa bhAvanAne udaya thAya che. e AThe aMge vAstavamAM hadayagata prema tathA samatAnI zAkhAo che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya 2. sarvAnagati abhimAnano abhAva thavAthI je namratA pragaTa thAya che te vinayanuM svarUpa che. joke tene vyAvahArika artha gurujane prati kevaLa mastaka namAvavuM, tene pAdasparza kare te che. tAtvika dRSTie jotAM je prakAre samyakatvanA aMgamAM te namratA anugata che te prakAre saLa kAraNa bhAvanAomAM, daza dharmamAM tenI anugati jaNAya che. jema tapanA prakaraNamAM vinaya - namratAnuM sthAna abhyatara tapamAM bIje sthAne che, tema saLa kAraNa bhAvanAomAM vinayanA zabdathI tathA daza dharmamAM mArdava - namratAnA nAmathI tene bIjA naMbaranA sthAne mUkavAmAM AvyuM che. A guNanI mahattA spaSTa pratItimAM Ave che. tenA para dhyAna ApavA jevuM che. jo ke tavaMdaSTi khUlI javAthI vyakti samyagadaSTi kahevAya che. chatAM eTalA mAtrathI te vizuddha daSTivALI kahe vAtI nathI. vizuddha pariNAmane saMbaMdha jJAna, zraddhA ke pratIti sAthe nathI, tene saMbaMdha hRdaya sAthe che. hRdayanI zuddhi te pariNAmanI vizuddhi che. sampradarzananI pAMca labdhi. emAM enuM sthAna bIjA sthAne che. tavadaSTi khUlavAthI je hadayanAM dvAra khUlI jAya che te tattvadaSTi darzanavizuddhi. arthAt vizuddha tattvadaSTi kahevAya che. hRdayanI A vizuddhi ja vAstavamAM tatvane sparza kahevAya che, tene samyagadarzananuM aMtima lakSaNa mAnavAmAM AvyuM che. zraddhati, prati, ti, spati ja sa hai zu ? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya zAstra adhyayana athavA gurunA upadezathI tonI zraddhA thAya che, te uttarottara jIvamAM pariNAma pAmIne te tatvanI pratyakSa pratIti karavA lAge che. samayasArajImAM bhUtAthenAbhigatA nava tattvA kahevAmAM AvyuM che. te ja pratIti kamazaH anAtmatane (ajIva, Asava, baMdha) cheDIne AtmatattvamAM rasa levA lAge che. te samaye te Atmaruci kahevAya che. te Atmaruci jyAre sarvane tAvikadRSTithI jANe che, jue che tyAre te tatvasparza kahevAya che. ahIM hadayanA dvAranuM khUlI javuM, tene seLa kAraNe bhAvanA paikI darzana vizuddhi kahe che. A sAdhakanI dRSTi sarvAtmAmAM samAna vate che. vizuddhine prApta karIne AtmAnuM abhimAna gaLI jAya che ane tenuM sthAna vinaya le che. anya bhAvanAo vinayane vistAra che. darzanane kSetramAM e darzanavizuddhi kahevAya che, cAritranA kSetramAM te niraticAra zIlavrata kahevAya che ane tyAga tathA tapanA kSetramAM te tyAga ane tapazakti kahevAya che. AcArazAstromAM ene darzanaArAdhanA, jJAna-ArAdhanA, cAritra-ArAdhanA tathA tapArAdhanA kahevAya che. A guNe prati bahumAna hovuM te vinayanuM lakSaNa che. A caturvidha ArAdhanAnA pragaTa thavAthI citta samAhita, Azvasta tathA zAMta thaI jAya che. te sAdhu-samAdhi che. vAstavamAM ekAgraciMtA nirodha lakSaNavALAdhyAnanI ArAdhanA athavA vinaya che. e prakAre Avazyaka Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ka rahasya kriyAe sAdhujanA mATe dainika AcaraNamAM mahumAna tathA vinaya che. A guNNAnA vinaya che. huve guNIjaneAnA vinayanuM kathana karavAmAM Avaze. peAtAthI bhinna, alaga saMskAravALI vyakti pratyenA vinaya upacAra vinaya che. joke A vinaya paNa te vyaktienA guNa pratye hoya che. kevaLa vyakti pratye nathI hAtA. kAraNa ke guNurahita kevaLa zarIrane vinaya koNa kare ? jJAnIjana, gurujana ke guNIjana A traNenI sevAzuzruSA karavI te vaiyAvRtta che, je vinayanI sthULa abhivyakti che. ahu tabhakti, AcAya bhakti, upAdhyAyabhakti, sAdhubhakti, zAstraprapavacanabhakti e cAremAM yejAte bhakti zabda vinayanA zabdanA saMketa che. A prakAre sarvAMgINa vinaya dvArA dharmanI tathA guNAnI abhivRddhi thavI te te dhamanI prabhAvanA che. kAraNa ke jagata guNAthI prabhAvita thAya che, kathana ke kriyAkAMDathI prabhAvita thatuM nathI. 3. guruvinaya AtmakalyANanA pAramArthi ka kSetramAM guruvinayanuM sthAna sarvoparI manAyuM che. 'zAsra adhyayana dvArA svayaM jJAna prApta karIza, tathA aneka sthaLeAe zibira cAle che, upadeza apAya che, game te sthaLe jaI zravaNu karI sarva kaI jANI ke zIkhI laIza, mane gurunI AvazyakatA nathI.' jenI pAse peAtAnI yAgyatA nathI te gurunA caraNane seve, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya mane tevI AvazyaktA nathI-A prakAranA bhAva te ahaMkAra ke abhimAna che, te paramArthaghAtaka che. evI vyaktine zAstranuM bauddhika jJAna prApta thaI zake che paraMtu tavadaSTi prApta thaI zakatI nathI. te kathaMcit tatvanI carcA karI zake che paNa tAvika daSTithI pitAne tathA samasta vizvane jANI zake tevI gyatA tenAmAM pragaTa thaI zakatI nathI. AtmA ane deha bhinna che' evuM raTavuM mAtra tatvadaSTi nathI. bAhya tathA atyaMtara baMne jagatamAM sarvatra eka tathA akhaMDa avasthA che, sarva tene AdhIna cAle che, tyAM kaI kaIne kaMI karI zakatuM nathI, ke bhagavI zakatuM nathI. te eka akhila pravAha che. te pravAhita che ane raheze, e prakAranA tatpalekamAM praveza pAma te gurukRpA vinA zakya nathI. gurunI parIkSA karavI zakya nathI. tevI vAta karanAro abhimAnI che. vinayazIla parIkSA karavA IcchatuM nathI. te te kevaLa zaraNAgata thavAnuM ja jANe che. pitAnA samagra vyaktitvane te samarpaNa karI de che. abhimAnIne koI pitAthI moTuM athavA guNavAna jaNAtuM ja nathI. te koIne guru tarIke kevI rIte svIkAra karI zake? je guru ja nathI te parIkSA konI ? tenA magajamAM bhagavAna mahAvIra ke gurupada lakhAyuM ja nathI. je kadAca lakhAyuM hoya te te kadI vizvAsa ja nahi kare. kAraNa ke te lekhana kRtrima hoya che. je sarvane zaMkAzIla daSTithI jue che. te keInI parIkSA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya kevI rIte karaze ? abhimAnI parIkSA karI zakatA nathI ane vinayazIla parIkSA karavAnuM jANatA nathI. vAstavamAM te parIkSA peAtAnI karavI jarUrI che. vaLI parIkSA karIne jo te jANavA pAme ke huM abhimAnI chuM,' tA te peAtAnA abhimAnane teDIne vinayazIla banI jAya che, ziSya banI jAya che. tene guru paNa prApta thAya che. te guru tamArI tana nikaTa che. ziSya banavAnI kaLA jene AvaDe che tene guru prApta thAya che. vinaya dvArA ja gurunI prApti thAya che. vinaya dvArA ziSyatva Ave che, abhimAna dvArA AvatuM nathI. AtmaparIkSA dvArA ziSyatva Ave che. para-parIkSA dvArA tenI prApti thatI nathI. vinaya dvArA ziSyatva prApta thatAM gurunI prApti thAya che. ane guru dvArA dezanA labdhi utpanna thAya che. te pachI tattvaSTi khUle che. guru-vinaya vinA tattvadaSTi prApta thavI zakaya nathI. ane temanI zaraNAgati svIkAryA vinA sahajAvasthA zakaya nathI. " durlabho viSayatyAgaH durlabha tattvadarzanam / durlabhA sahajAvasthA sadguro karuNAM vinA // " * Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma phika jAma thai jaze 1. cAritta khalu dho: cAritra che te dharma che hadaya tathA premanA viSayamAM je ullekha karavAmAM AvyuM che te tathA Atmonnati ke guNaprAptinI sarva pAramArthika bhAvanAonI anugati tathA AvazyakatA darzAvI che te sarva jIvananuM ati mahimAvaMta aMtima sAratatva che. bhegAsakti jIvananuM bahirmukha ane zudra svarUpa che. maitrI, prada, karuNA tathA madhyasthatA Adi tenuM aMtarmukha AdhyAtmika svarUpa che. je bahirmukha hovAthI patananuM kAraNa bane che. te ja aMtarmukha banavAthI sAkSAt dharma banI jAya che. "vAritta raju dhamma, dha vo se soni do .. mohakkhoha vihINo pariNAmo apaNo hu samo // " cAritra e ja dharma che. vyavahArabhUmi upara azubha viSayenI nivRtti tathA zubha viSayenI pravRtti karavI tene cAritra kahe che. paraMtu vAstavikapaNe te cAritra nathI. te cAritrane hastagata karavAnAM sAdhane mAtra che ke sAdhana vagara sAdhyanI prApti thatI nathI. jema ke I mArganA joDANa vagara gaMtavya sthAna para pahoMcI zakAtuM nathI, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 kamarahasya paraMtu mArga kaMI gaMtavya sthAna nathI. sAdhyane bhUlIne kevaLa sAdhanane pakaDI rAkhavAthI sarva sAdhake tyAM aTakI paDe che. chatAM te sarvathA nirarthaka nathI. te sAdhanane vivekapUrvaka upayoga karavAthI vAsanAonuM zamana tathA vamana avazya thaI zake che. tethI te kevaLa nirarthaka che tevuM nathI ane te atyaMta sArthaka che tema paNa nathI. jema jema vAsanAo zithila thatI jAya tema tema sAdhane paNa zithila thavAM joIe. nahi te te pite vAsanAnuM rUpa dhAraNa kare che e rahasyathI ajJAna sAdhaka prAyaH jema jema upara UThe tema tema te sAdhanane vadhu vistAra kare che, ane te tenuM aTakavuM che. paraMtu nizcaya ane vyavahAranI A saMdhi evI sUkSma che ke je sAdhaka jarA paNa asAvadha rahe te vyakti jema viSayatyAgarUpa haThavAdanA kUvAmAM paDI mare che tema leza paNa asAvadha rahevAthI te pramAda tathA svachaMdanI khAImAM paDI mare che. te baMnenI madhyamAM rahevuM te ja viveka mAge che. jeNe hRdayanI bhUmimAM praveza karyo che te A samajI zake che. dharmane artha svabhAva che. te kevaLa kriyA athavA tyAga nathI. "vadhuhA dhame" cetanane svabhAva samatA tathA zamatA che. tethI te tene dharma che. dharma hovAthI te tenuM cAritra che, arthAt sahaja AcaraNa che. samatAne artha che sarva pratye samAna dRSTi, ane zamatAne artha che vikalpanI vizrAMti. WWW Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha vAstavamAM baMne ekabIjAnA pUraka che. samatAnA abhAvamAM zamatA - vizrAMti saMbhave nahi ane vizrAMtinA abhAvamAM samatA kevaLa bhrAMti che. samatAnA saMbadha samyagdarzananI sAthe che. vikalpa-vizrAMti - zamatAne saMbaMdha samyak cAritranI sAthe che. tethI mehu tathA kSeAvihIna AtmapariNAmane samatAsvarUpe kahyuM che. meAhu eTale mithyAdRSTi ane kSeAbha eTale vaikalpika dADAdoDI athavA mithyA cAritra. te baMnenA abhAvathI AtmAnuM vizuddha pariNamana pragaTa thAya che. te tenA svabhAva hAvAthI dharma che. ne jIvananA sahuja pravAha hAvAthI cAritra che. 2. samatA-zamatA samagra vizvane eka akhaMDa sattAnA rUpamAM na jotAM temAM pratibaMdha lagAvavA te viSamatA che, kAraNa ke tema karavAthI mAruM-tAruM, huM.tuM, iSTa-aniSTa, grahaNutyAga, kartavyaanya, Adi parasparavidhI dvaMdva utpanna thAya che. pratibaMdha vagara samagrane jANe! te pachI kANu manuSya-pazu, strI-puruSa, bALaka-vRddha haze? ahIM koi vidvAna nathI, koi mUkha nathI, koi brAhmaNa ke zUdra nathI, nAnuM ke meTuM nathI. te prakAre ahIM mAruM-tAruM, iSTa aniSTa ityAdi kaI nathI. sAkSIbhAvathI samagra avalekana karanArAne koI dvA avakAza ja nathI. 69 jema tAttvika dRSTie huM AtmA chuM tema sarve` AtmA che. ane jema bhautika dRSTie tame manuSya che te rIte huM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya paNa manuSya chuM. mukhathI te peAtAne AtmA kahevA ane AMkhA dvArA jagatamAM manuSya, pazu Adi, nAnA-moTA, jainaajaina, brAhmaNa-zUdra jevA vyavahAra karaveA zakaya nathI. jo ApaNI pAse sva ane parane jovAnI e bhinna dRSTie heta te A prakAranA viSama vyavahAra zakaya manata paraMtu saddabhAgye ema nathI. e AMkha che, paNa vastu eka ja jue che, tethI tAttvika leAkamAM evA viSama vyavahAra mithyA che, mADu che. Co A mehune abhAva te ja samatAnuM lakSaNa che. ahIM je brAhmaNa che te zUdra che, je jaina che te ajaina che, je strI che, te puruSa che, je grAhya che te tyAjya che; athavA te kaI che ja nahuiM, kevaLa eka mahAsAgara che, ane te sarve tenA nAnAmeATA taraMge che. tethI te sava dRzya che. ane suMdara che. mehanA abhAvamAM utpanna e samatAdiSTa ApaNA svabhAva hAvAthI dharma che. A prakAre samagrane yugapat na jotAM kramika padArthane jovA te kSeAbha che. kAraNa ke temAM jJAna eka pachI eka viSayane choDIne bhAgatuM phare che. te eka kSaNa paNa vizrAMti pAmatuM nathI, nizcaLa ke zAMta rahetuM nathI. pUrvagraharahita samagrane yugapat jovAthI A doDane avakAza rahete nathI. te zamatA, zAMti tathA vizrAMti che. jIvananuM sahu vana hAvAthI te cAritra che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma 3. paramArtha viSamarUpa mehanA abhAvamAM samatA hoya che, ane caMcaLatAmaya kSebhanA abhAvamAM zamatA hoya che. te baMnene saMgama te amRta che, nivikalpa sukha che, rasAnubhUti che. te aMtima paramArtha bhUmi che. jene zAstromAM sAmya, svA gya, samAdhi, yoga, cittanirodha, zuddhaupaga, AtmAnubhUti, mAdhyacya, upekSA, vairAgya, virAgatA, niHspRhA, atRSNA, prazama, zAMti Adi nAmethI abhivAdana karyuM che. "sAmya svAsthya samAdhizca yogazcetonirodhanam / zuddhopayoga ityete bhavantyekArthavAcakAH // mAdhyasthya samatopekSA vairAgyaM sAmyamaspRhA / vaiSya prazama zAMti rUDhyArthImidhItte - 4. dazadharma kSamA, mArdava (namratA), Arjava (saraLatA), zauca, saMtoSa, satya, tyAga, vairAgya, akiMcanya ane brahmacarya, A daza dharma vAstavamAM samatAnI vividha phuraNAo che. te sarvamAM uparyukta lakSaNe samAyelAM che tethI tene kSamA kahe che. koI aparAdhIne kSamA karavI te mAtra kSamA nathI. rAdha (guNa) ke aparAdha baMnene samAna jANI krodhane udaya ja na tha te kSama che. te pramANe zAstra vAMcIne ke sAMbhaLIne, koInA kahevAthI kevaLa ziSTAcAranA ja pAlana mATe mastaka namAvyuM te mArdava - namratA nathI. koI nAnuM ke moTuM nathI, evuM samAnatva rAkhIne dareka sAthe samAna vyavahAra kare, koInuM mAna keInuM apamAna, koI pratye pakSapAta, kaI pratye Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra karma rahasya madhyasthatA A viSama vyavahAra na kare te mArdavanamratA dharma che. vinaya tathA bhakti karatAM A mArdava vilakSaNa guNa che. samatArUpa pariNAmavALAne vyavahAra vakra heI na zake. bALakavat nirdoSa vyavahAra tene svabhAva banI jAya che. te Aryatva dharma che. koI viSayane tyAga te zauca ke saMtoSa nathI. koI prakAranA vikalpa na karavA, vidhiniSedhathI upara rahevuM te samatApUrNa saMteSa dharma che. te prakAre sarva guNone jANavA. hadayavALA prakaraNamAM premanA nAmathI je kahyuM che te ja uttarottara vikasita tathA vyApaka thaI samatAnuM rUpa dhAraNa kare che. tethI vyApaka premane samatA kahevAmAM Ave che. koI jaDa padArtho para kahevAte prema Asakti che. cetana para thate nirdoSa premabhAva te prema kahevAya che ane samagra para thate prema te samatA kahevAya che. tethI hadaya e dharmane dhAraNa kare che, mana-buddhi dharma dhAraNa karI zakatAM nathI. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AgaLa vadho n 090 6739099099706969 1. rokAo nahi, AgaLa cAle hadayanA svarUpanI tathA dhArmika kSetramAM tenA mahattvanI khabara na hovAthI vyakti samatA tathA zamatAnA svarUpane avadhAraNa karI zakatI nathI. te pachI tene AtmasAt karavAne te prazna ja kyAM che? A sarva vAte zAstrabaddha che chatAM tene samajavAne prayatna keNa kare che? joke A kALamAM AdhyAtmika carcAo ghaNI vikAsa pAmI che, te prakAre tapa tathA tyAganI carcAo paNa ghaNI vadhI paDI che, paNa samatA tathA zamatAnA viSayane carcA vicAraNAne viSaya keruM banAve che? tenA abhAvane kAraNe koI tyAga Adi bhUmi para aTakI jAya che. gurujanene samasta upadeza, zAstraracanA, prayAsa sarva mumukSuonA kalyANa mATe che, pitAnA svArthane piSavA mATe nathI. paraMtu meha tathA avidyAne aciMtya mahimA vyaktine gherI le che, tethI tenA zaraNamAM sau aTakI paDe che. te bhale veSa badale, kriyA badale, balavAnI rIta badale, carcAne viSaya badale paraMtu tAtvika dRSTie jotAM te sau aTakI paDathA che. veSAdi badalavAthI aTakaNa dUra thatuM nathI. e sarva Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya. abhinaya mAtra rahe che. bAhya veSa badalavAthI vyakti badalAtI nathI, hRdaya badalavAthI vyakti baThThalAya che.. vyaktitva badalavAthI aTakaNa dUra thAya che. 74 tame nirAza na thaze, je Aje mukta che te paNa bhUtakALamAM aTakacA hatA. AgaLa-pAchaLa thatAM AgaLa vadhatA rahyA. nadInA pravAhamAM taNAtuM pAMdaDuM kayAMka aTakatuM aTakatuM chatAM pravAhanI sAthe AgaLa vadhe che ane eka divase te sAgaramAM paheAMcI jAya che. te prakAre tame sau AgaLa vadhe. aTakAyata te sa mArgamAM Ave che, paraMtu puruSArthInuM kAma sadA prayatna karatA rahevAnuM che. sadA e prakArane saMghaSa cAlavAnA che. tame svaya AgaLa vadhI. zakatA nathI, te mArI AMgaLI pakaDIne paNa AgaLa vadhe... ane tamArI AMgaLI pakaDI mane AgaLa laI jAo. 2. paraspara-upagraha (upakAra) jIvAnAm aneka prakAranI vAta sAMbhaLIne nirAza na thazeA ke koI tamArAthI AgaLa che te joIne hatAza thaze nahi. temAMthI preraNA laine AgaLa vadhe. nirAza thaze nahi. aTakacA vagara pUrNa vizvAsa sAthe cAle. je cAlavA mAMDe che tenI pAse saphaLatA dAsI thaIne rahe che. paraMtu saphaLatAnI AkAMkSA rAkhaze! nahi. 'huM kayAre paheAMcIza' evI ciMtA na karazeA. AkAMkSA rAkhavAthI mane saphaLatA maLaze ke nahi tevI zakA satAve che. vizrva tathA aMtarAyeAnA bhaya. rahe che. jyAM AkAMkSA nathI tyAM zaMkA ke bhaya hAtAM nathI. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa vadho 75 dareka mArgamAM vizna Ave che tenAthI gabharAvAnI jarUra nathI. vIra Darate nathI, kaMI paNa karI chUTe che. te aTako nathI, cAlavA mAMDe che. temAM niHzaMkitva tathA nikAMkSitva guNa sArthakatA pAme che. A mArga upara sau cAle che. sarve yAtrika che. koI AgaLa che, koI pAchaLa che. Aje je AgaLa hoya che te kAle pAchaLa paDe che ane je Aje pAchaLa che te kAle AgaLa vadhe che. je sasalAnI jema abhimAnapUrvaka AgaLa vadhe che te kAle pAchaLa paDI jAya che. ane je kAcabAnI jema dhIraja tathA vizvAsapUrvaka dhImI paNa ekadhArI gatie. cAle che te AgaLa vadhe che. tethI AgaLa cAlanArAnI IrSA na kare, ane pAchaLanAne upahAsa na kare. paraMtu, ekabIjAne sahayoga karIne AgaLa vadhe. IrSA tathA tiraskArano tyAga karIne anya preraNAnuM AdAna pradAna kare. "parasparopagraha chavAnAma' e sthitIkaraNa aMga che. abhimAnane tyAga kare. pitAne moTo ane bIjAne nAne na gaNe, sarvane samAna mAne. koIne deSa joI tene doSI na mAne paNa te tene roga mAne. sarva saMsArI jI regI che. koIne roga thaDe che koIne vadhu che. deva darzAvavAthI vicikitsA, glAni, tiraskAranI bhAvanA thAya che. rega kahevAthI karuNA, sahAnubhUti, prema tathA sAravAranI. bhAvanAno udaya thAya che. te nirvicikitsA tathA upagUDanA ane vAtsalya guNa che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya A prakAre anyonya hAtha milAvIne AgaLa vadhe. mahaMta mAnavAne badale sevaka bane, pitAne badale mAtA bane. bIjAnI unnatimAM rAjI thAo. anyanA patanamAM tamAruM patana mAne. tethI koIne nIce mAnavAnI ke pADavAnI vRtti nahi thAya. tame svayaM upara UTho ane anyane upara uThAve. e prabhAvanA aMga che. 3, puruSArthanuM mAhAsya tame pAchaLa che te tenI ciMtA na karaze. tame jyAM che tyAMthI AgaLa vadhe. kyAMya rokAze nahi. kaMI paNa puruSArtha karyA vagara bApakamAIthI dhanADhaya thavAnI abhilASA karavA karatAM nirdhana rahevuM sAruM che. pite pitAnA sAmarthyathI pitAnA kuTuMbanuM pAlana karavuM. je janmathI adhika guNa laIne AvyuM che paNa vartamAnamAM kaMI puruSArtha karatuM nathI. evA guNavAnanI apekSAe guNahIna sAre che, ke je vartamAnamAM pitAnA doSa dUra karI upara UThavA prayatna kare che. AgaLa vadhe temAM puruSArthanuM mahattva che. puruSArthanI parIkSA kAma parathI thatI nathI. hIna zaktivALa vadhAre puruSArtha karIne ochuM meLave che ane vadhAre zaktivALo A che puruSArtha karIne vadhAre kAma karI le che. eka kIDI nAne cokhAne dANe laIne jeTalA samayamAM eka dIvAla para traNa mITara caDe che teTalI vAramAM eka majUra eka AkhI gUNa laIne traNa mALa caDI jAya che. AmAM kone puruSArtha adhika che? eka karoDapati eka lAkhanuM dAna Ape Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa vadho 77 che ne traNa divasane bhUkhe kaI raMka ghaNI muzkelIthI prApta karelA anAjamAMthI eka mUThI Ape che. tenA karatAM te zrImaMta vizeSa kaMI karatuM nathI. A kathana parathI samajavuM ke tame nAnA ke moTA nathI. tame A jagatanA eka musAphara - yAtrika che. temAM rahevAmAM tamAruM kalyANa che. pramAdavaza zaktine chupAve nahi ane ahaMkAravaza bIjAne upahAsa ke tiraskAra na kare.. mAnava bane. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sat puruSArtha 1. hRdayaparivartana AgaLa vadhe tema kahevAmAM AvyuM. paNa AgaLa kyAM vadhavuM? ahI pagathI AgaLa cAlavAnI vAta, ke adhika dhanavAna thavAnI vAta nathI. adhika guNavAna thavAnI vAta che. te guNa paNa zArIrika, mAnasika, vAcika, caitasika ke bauddhika nathI paNa hArdika guNemAM vRddhi karavAnI che. zArIrika veSaparivartana karavuM, zArIrika tapa karavuM, zarIra tathA idrinA viSayene tyAga kare te sarva zArIrika guNa che, hArdika nathI. "adhikAdhika tapa tathA tyAga karuM, adhikAdhika zAstrajJAna prApta karuM evA prakArane saMka9pa kare e mAnasika guNa che, hArdika nathI. zAstrIya bhASAmAM bolavuM, meTI sabhAone saMbodhana karavuM, janaraMjana karavuM te vAcika guNa che, hArdika nathI. zAstrIya vAtanuM mananaciMtana karavuM, dhyAna karavuM te caiitasika (citta) guNa che, hAdika nathI. zAstrIya jJAna prApta karavuM te bauddhika guNa che, hArdika nathI. hArdika guNa eTale prema, maitrI, pramada, karuNA, mAdhyaracya, saMvega, vairAgya, dayA, bhakti, vaiyAvRtya (sevA) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata puruSArtha vAtsalya, sahAnubhUti, sahAyatA, sthitIkaraNa (dharmamArgamAM sthiratA karavI-karAvavI) vagere premanI vividha skuraNuo - prakAre che. nIrakhe ane parakhe. je tamArA hadayanAM dvAra baMdha haze, te tame bhakti, pUjA, upAsanA, ArAdhanA, tapa, tyAga, svAdhyAya, carcA ItyAdi dhArmika kriyAo karIneye zuM pAmaze? je rIte mRtyu thatAM zarIra ane dhana ahIM rahI jAya che te rIte A sarva kiyAe paNa ahI rahI jAya che. hRdaya e ApaNuM jIvana ane vyaktitva che. lokomAM paNa kahevAya che ke tenuM hRdaya kALuM che. ane AnuM hRdaya pavitra che." hRdayavAna vyakti lekamAM vizvAsapAtra hoya che, hRdayahIna nahi. te mATe hadayanA mArgamAM AgaLa vadhe. tenAM baMdha dvAra khelavAne prayatna kare. hRdayake paTa khola re, tohi rAma mileMge. samatA ja ApaNuM lakSya che, e ja maMtavya ane e ja prAptavya che; e ja ApaNuM sAdhya che. te ja paramArtha dharma che. te ja paramArtha cAritra che, te ja paramArtha tapa ane svAdhyAya che. tethI nyAya-nizcayane anusarIne jema jema enI prApti thatI jAya tema tema vyavahAradharmane, vyavahAracAritrane vyavahAratapa ane svAdhyAyane tyAga tha jaIe. je rIte ruNa avasthAmAM auSadhi regIne mATe upakArI che, te rIte A sarva vyavahAra bhUmikAvALA sAdhakane mATe parama upayogI che. paraMtu jema svastha vyaktine Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya. mATe auSadhi viSa che tema samatAnI paramArtha bhUmi prApta thayA pachI e sarva vyavahAradharma viSa che. vyavahAra-samyagadarzananA kSetramAM ulikhita tattvazraddhAna, vyavahAra samyagu-jJAnanA kSetramAM nirUpita zAstrAdhyayana, vyavahAra-cAritranA kSetramAM kahelI zubhamAM pravRtti, azubhanI nivRtti, tyAga, vrata, Adi tathA vyavahAra tapanA kSetramAM ulikhita pratikramaNa (pApakarmathI pAchA vaLavuM), prAyazcitta, pratisaraNa, Alocana, AtmaniMdana, guru AjJAe deSivana (grahaNa), pariNAma-vizuddhi Adi seve vyavahArabhUmikAvALI pramAdayukta dazAmAM rahelA sAdhaka mATe amRtakuMbha kahyo che. paraMtu samatAnI paramArtha bhUmikAvALA apramatta sAdhaka mATe te viSakuMbha bane che kAraNa ke temAM kartApaNuM zeSa rahe che. "paDikamaNaM paDisaraNaM, parihAro, dhAraNA NiyattIya / jiMdA garahA sohI aTThaviho hoI visakuMbho // " 2, tyAgane tyAga AcAryonA atyaMta gaMbhIra rahasyane paricaya ne hevAthI zrotA ahIM mUMjhavaNamAM mukAI jAya che. eka bAju paramapUjya AcAryonA zabda sAme ame AMgaLI paNa UMcI karavAnI hiMmata karI zakatA nathI ane bIjI bAju vyavahArane sAkSAt virodha. sarva AcArazAstranI AjJA ane te anusAra sakaLa dharmAtmAnI pravRtti IndriyaviSayane tyAga karavAmAM ane karAvavAmAM hoya che. tethI A vivecanamAM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sat puruSA 81 te tyAganA paNa tyAga karavAnuM kahevAmAM Ave che. niSedhanA niSedhanA artha je rIte vidhi hAya che, te rIte tyAganA tyAgane artha viSayanuM grahaNa thavuM evA thAya che. (jema ke hiMsA na karavI te niSedha arthAt ahiMsA pALavI te vidhi thaI.) nirbhIya thaIne indriyaviSayAmAM pravRtti karavI ane tene amRtakuMbha kaheve - prarUpavA te spaSTa svaccha MdAcAra che. temAM kazuM kahevA-vicAravAnA avakAza ja nathI. tuM zAMta thA prabhA ! joke bAhya dRSTie jovAthI tArA AAla tadna vAstavika che, chatAM AcAryanA eve! abhiprAya nathI. teo cittazeAdhananI athavA cittamuktinI arthAt bIjA jagatanI vAta karI rahyA che. viSayanA graha-tyAganI vAta nathI; tenAthI pAra samatAnI bhUmikAnI vAta karI rahyA che, ke jyAM keAI vidhi ke niSedhano avakAza nathI. iSTaaniSTa, grahaNu-tyAga, vidhi-niSedha, dharma-adharma A sava vAstavamAM mAnasika vikalpa che, paramArthabhUmi para tenI koI sattA nathI. temAM ahaMkAranI Upaja hovAne kAraNe ahIM kevaLa te vikalpAnA tyAga-atyAganI carcA che, viSayanA tyAga-atyAganI carcA nathI. viSaya indriyAnI sAme hA ke na heA, jo cittamAM tenA prati jJAtRtva, katRtva ke bhAtRtvanI kAmanA rahI te te indriya dvArA jANe, kare ke bhagave nahi tepaNu mana citta dvArA te te viSayAne jANe che, kare che ane bhe|gavI rahyo che. tethI UlaTuM jo cittamAM te viSaye prati } - Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya jJAtRtva, katRtva ke bhAtRtvanuM abhimAna ke ahu'kAra na hAya tA te bharata cakravatInI jema bahArathI tenA svAmI hAvA chatAM te aMtaramAM tenA svAmI nathI. indriyA dvArA te tene jue ke sAMbhaLe chatAM citta dvArA te tene jote ke sAMbhaLatA nathI. 82 sevaMto vi na serUM, sevamALo vi sevano joDuM." 3. samaya A ApaNA vikAsanI caramabhUmi che. eka pachI eka uparanA sopAna para paheAMcIne pUnA sopAnanA tyAga karave te vikAsanA krama che. uparanA seApAna para paga kharAkhara Thare te pahelAM pUnA sApAnanA tyAga kare te te nIce paDI jAya ane mAthu phUTe. e prakAre nizcayabhUmine prApta karyA vagara jo vyavahArabhUmine choDI de te svaccha MdAcArI banIne nAza pAme che. vaLI nizcayabhUmine prApta karyA pachI vyavahArabhUmine tyAga na kare to vikAsanA mArga rUMdhAI jAya. baMne bhUmikAnA ekAnta khATo che. vyavahArabhUmikA para je kaI tyAga-grahaNa che te AgaLa upara tyAga karavA mATe che, tene vaLagI rahevA mATe nathI. A vAtane svIkAra karIne avalaMbana levuM temAM nizcaya tathA vyavahAra khanenA satyanA svIkAra che. * Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa tesses hajasts 1. rUpAMtara prakRtinA garbhamAM sarva padArtha vikAsazIla che. aNue ANune svataMtra vikAsa che. nigoda rAzine eka kSudra kITANu vikAsanI vividha zreNIone pAra karIne eka divasa manuSya deha pAme che. eka aMkura palavita, puSita tathA phalita thaIne vRkSa bane che. jene tame Aje deSa kahe che te eka divasa guNa banI jAya che. kaI vastune kyAreya kevaLa nAza thato nathI, phakta rUpAMtara thAya che. tenI paryAya badalAya che, zakti badalAtI nathI. tamArAmAM aneka zaktio che, te sarva tamArI saMpatti che. te sarva tamAruM ezvaryA che. avivekane kAraNe tame tene apavyaya karI rahyA che. tamArA dvArA thate e upayoga ja sAre ke bUre che. tamArI zaktimAM kaMI sAruMbU huM nathI. dhanane upayoga sAre kheTa hoya che, dhana nahi. dAnAdimAM thate vyaya sAre che ane bhegAdimAM karela vyaya bUre che. te pramANe jJAna, IrachA, prayatna tathA prema vagere mATe samajavuM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya 2. khoTuM paNa sAruM samagrane samagrapaNe na jANune eka eka karIne jANavAvALuM viSaye--khI jJAna vikane utpanna kare che tethI khoTuM che. paraMtu samagra yugapatuM grahaNa karavAvALuM jJAna tatthA--khI hovAthI samatA pradAna karanAruM hevAthI te sAruM che. viSaye--khI IcchAthI vAsanAnI vRddhi thatI. hovAthI te beTI che, samagrane AtmasAt karanArI ta khI IcchA samatAnI vRddhinuM kAraNa hovAthI te sArI che. AmAM kevaLa saMjJAbheda che. viSaye--khI IcchAne kAmanA, abhilASA vagere niMdanIya zabdo dvArA oLakhavAmAM Ave che. - bhukhI IcchAne zraddhA, ruci, aMtaH preraNA, jijJAsA vagere prazaMsanIya upanAma maLe che. viSaye prati karelA prayatna vAsanAvRddhine hetu hovAthI bUro che. paraMtu tomukhI hoya te te prayatna samatAnI vRddhinuM kAraNa hovAthI prazaMsanIya che. vinmukhI premane Asakti, rati, rAga Adi kahevAya che ane te niMdanIya manAya che. paraMtu te ja prema ta nmukhI hoya te maitrI, prada, karuNA Adi rUpa dhAraNa kare che. ane tethI vaMdanIya bane che. vAlmIki jevo lUMTAre dizAparivartanathI saphaLa sAdhu bane che. tethI zaktine tiraskAra na karatAM kevaLa dizAparivartana karavuM jarUrI che. Aje jeTalI adhika viSayAsakti che te dizA parivartita thavAthI adhika sattvAsaktirUpe pariNamaze. Aje jenI buddhi bhautika vijJAnamAM kAma Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa karI rahI che te dizA parivartana thaI AdhyAtmika kSetramAM pragati karI zake che. je Aje pitAnA saMtAnane prema kare che te dizAphera thatAM vizvane prema karaze. je prema dehAzrayI che ke kuTuMbAzrayI che te svArtha manAya che. e prema dizAphera thavAthI samasta vizvamAM vyApIne samatAnuM rUpa dhAraNa kare che. A pramANe ApaNe sarva zakti viSaye--kha hovAne kAraNe saMkIrNa ane tamograsta che. te ta nmukha thatAM vyApaka ane jatipuMja banI jAya che. 3. vyavahAra te nizcaya che. zAstramAM darzana, jJAna, cAritra, tapa, ArAdhanA, samiti, gupti, bhakti, prAyazcitta, pratikramaNa Adi pratyekanAM aneka lakSaNa che. te vAstavamAM te te aMganAM uttarottara vividha pAna che. jema ke deva-zAstra-gurunI zraddhA samyagadarzananuM prathama sopAna che. jIvanamAM sAta tanI bhUtArtha (satya) pratIti karavI te dvitIya sopAna che. anya tane choDIne kevaLa AtmAnI ruci karavI te tenuM trIjuM sopAna che, ane AtmAnubhUti thavI te tenuM cothuM saMpAna che. te pramANe zAstra-svAdhyAya samyagajJAnanuM prathama pAna che. saptatattvaviveka te bIjuM pAna che. sva-para-bhedavijJAna e trIjuM sopAna che ane AtmAnuM svasaMvedana te pratyakSapaNe cothuM sapAna che. cAritranA kSetramAM azubhanI nivRtti, zubhanI pravRtti te prathama sopAna che, jJAnadarzananI ektA dvitIya sipAna che, samatA tathA zamatA te trIjuM pAna che ane AtmasthiratA te cothuM sopAna che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya sarvatra pUrva-pUrvavatI sopAna sAdhana che ane uttarauttaravatI enuM sAdhya che. je dvitIya sopAna pahelAne mATe sAdhya che te tenAthI AgaLanA trIjAne mATe sAdhana che. trIju se pAna bIjAnuM sAdhya che, te ja cethA pAnanuM sAdhana che. prathama hovAne kAraNe paheluM sopAna sAdhana che, te koInuM sAdhya nathI. te pramANe aMtima havAthI cAmuM sapAna sAdhya ja che paNa te koInuM sAdhana nathI. vaccenAM sava sopAna sAdhana che, ane sAdhya paNa che. pitAnA pUrvavatIne mATe sAdhya che ane pitAnAthI uttaravatIne mATe te sAdhana che. siddhAMtika dRSTie sAdhana ane sAdhyamAM koI aMtara nathI. pUrvavatI paryAya sAdhana che ane uttaravatI paryAya sAdhya che. je Aje sAdhya che te kAle sAdhana banaze. AvI vyavahAra tathA nizcayanI maitrI che. vyavahAra pakSa jema jema aMtarmukha bane che tema tema nizcayanuM rUpa dhAraNa kare che. te ja jIvanane vikAsa che. 4. vyavahAranuM vamana meM kahyuM ke UThe, jAgo, AgaLa vadhe. tenuM tAtparya mAtra vikAsakama che. eka pachI eka saMpAnanI bhUmikAne kamathI atikamI AgaLa vadhI zakAya che. keI paNa saMpAna. ke bhUmikAmAM aTakI na paDatAM, mehavaza na thatAM AgaLa vadhe. AgaLanA pAna para paga sthira karIne pAchaLanuM sopAna cheDI de, je e pAnane na cheDI zake te te pachInA AgaLanA sopAna para caDavuM muzkela che. je rIte gRhasthane laukika jIvanamAM dhana kuTuMba Adi pratye mamatva la Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa rahe che te rIte sAdhanAkSetramAM tyAga, tapa, zAstra adhyayana AdinuM mamatva thaI jAya che, te te sAdhanane sAdhya mAnI levuM te mamatva che. tene cheDyA vagara te AgaLa vadhavA mAge che tene kAraNe tene kRtrimatAonuM sevana karavuM paDe che. ane tethI sAdhakanuM jIvana samAnatAne dhAraNa karavAne badale viSamatA ke vyAkuLatAne grahaNa karI le che ane temAM ja mUMjhAI rahe che. jema ke Ajane sAdhaka sAmAyika cAritrayukta sAdhunI bhUmimAM praveza karIne paNa vratatyAgavALI zrAvakanI bhUmikA jevI dazAmAM arthAt alaga prakAranA parigraha tathA janasaMparkamAM vyasta rahe che, te te vastuo ghaTavAne badale vRddhi pAme che. auSadhi regazamananuM sAdhana che te vAta sAcI che, paraMtu auSadhi svAthya nathI. te rIte sAdhana vagara sAdhyanI prApti nathI. paraMtu sAdhana ja sAdhya nathI. reganA zamana pachI paNa je auSadhane tyAga na kare te pAche te regI banI jAya. te pramANe sAdhyanI prApti thatAM sAdhana tyajI devAM Avazyaka che, nahi te jIvana bhArarUpa banI jAya che. je pramANe auSadhi grahaNa karavA chatAM te zIghratAthI tyAga karavA mATe che, te pramANe vyavahAra bhale koI paNa kSetrane hoya, darzana, jJAna, cAritra ke tapAdi kSetrane hoya, chatAM te tvarAthI cheDavA mATe che, sadA tenI sAthe cUMTI rahevA mATe nathI. AgaLa vadhe ane pAchaLanAne cheDe, te vikAsane kama che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re kamakhaMDa vyaktinA pratyeka karmane saMskAra tenI cittabhUmi para aMkita thaI jAya che. saMskArazedhana e ja adhyAtmazAdhana che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANanI dizAmAM kkkkkkkkk kkkkkkkk 1, aMtarmukha lAbha darzanakhaMDanA abhyAsa dvArA aMtardaSTi jAgrata thaI javAthI, tathA tenA dvArA AtyaMtara jagatane paricaya prApta thaI javAthI have karmarahasyane praveza prApta thAya che. prathamanuM kathana tenI bhUmikA mATe hatuM. Atamako hita hai sukha, so sukha AkulatA bina kahiye. AkulatA ziva mAMhi na tAteM, zivamaga lAgo cahi ? jagatamAM sukha mahA AkarSaka vastu che, jene kAraNe vyakti kaMI ne kaMI prayatna karyA kare che. je sukhane lebha na hota te koI paNa vyakti kaMI paNa prayatna karyA vagara jaDavat akarmaNya thaI jAta. paraMtu vyaktie zuM karavuM ane zuM na karavuM te tenA sukhanI abhilASAnA prakAra para avalaMbe che. bAhya daSTiyukta vyaktine jagatanA viSayabhega sivAya anya sukhane paricaya nathI tethI te te mane "Atamako hita hai sukha, so sukha viSayabhegase lahiye, viSayAga dhana bana nahi tArti, dhana hI dhana upajAiye. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya bAhyadaSTi jagata mATe A paMkti ucita che. paNa gurukRpA vaDe aMtardaSTi jene prApta thaI che te bhAgyazALI mATe sukhanuM lakSaNa nirAkuLatA athavA samatA che. tene mATe A paMktinI kazI kiMmata nathI. A paMktimAM darzAvela pravRttithI dUra rahIne te AtyaMtara jagatamAM pravRtta rahevAmAM tenI sahaja abhiruci che. joke te paNa sukhane AkAMkSI che chatAM te lebha tene bAhya jagatathI vimukha karI aMtaraMga pratye dore che. jyAre viSayasukhane lebha vyaktine aMdarane badale bahAra AkarSe che. Ama baMnemAM paraspara virodha che. karmarahasya tenI AtyaMtara pravRttinA atyaMta vizada dArzanika citrane prastuta kare che. temAM tenA aneka praznonuM samAdhAna thAya che. karma zuM che, jIvanamAM tenI zI pravRtti che, te kevI rIte thAya che, tene prakAra ke che, tenA tyAgane upadeza zA mATe karavAmAM AvyuM che, karmatyAgane Azaya zuM che, te tevA prakAre zakya bane, Atmahita sAthe tene zuM saMbaMdha che vagere. 2. jainadarzananuM zreya A sarva praznonA uttara darekanI bhUmikAnusAra nyAya-vaizeSika, mImAMsaka, sAMkhya-ga tathA vedAMta Adi darzanemAM paNa ApyA che. paraMtu jainadarzane A praznonA tathA anya aneka praznonA uttara anubhavasiddha, AtyaMtara vijJAna dvArA ApyA che te svayaM te ja prakAranA che. te prakAre karmasiddhAMtanuM vivecana darekanI bhUmikAnusAra anya Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANanI dizAmAM 93 sarva darzanAe karyu che. chatAM paNa A viSayanuM vizada ane vistRta vivecana jainadarzanamAM je pramANe nirUpyuM che tenI tulanAmAM te sAgara pAse biMdu jevuM nagaNya che. tenu kAraNa e che ke anya darzanA kevaLa tAttvika jJAnane meAkSanA hetu mAne che, jyAre jainadarzana tattvajJAnanI sAthe sAthe cAritra - AcaraNa para bhAra mUke che. tenI dRSTimAM tattvajJAna meAkSano paraMparAe hetu che ane cAritra sAkSAt hetu che. "carita' vahu dhammo'1 tenI tAttvika vyavasthA paNa cAritra - AcaraNane pradhAna mAnIne karI che. sAtRtva, katRtva ke bhrAtRtvanI dizAmAM ApaNe zuM karavuM ane zuM na karavuM, zA mATe karavuM ane zA mATe na karavuM te jainadarzananu mukhya pratipAdana che. A darzana anusAra vyakti karmanA nimittathI upara UThe che. ane kama dvArA nIce Utare che. tethI krama siddhAMtanI aMdara jeTale UDA praveza jainadarzanamAM prApta che teTale anya kArya darzanamAM nathI. 3. svataMtra bhASA A nAnA sarakhA pustakamAM e satra siddhAMtane samAvI devA te mArI zakti bahAranI vAta che, chatAM tenA sakSipta sAra mAtra prastuta karavAno bhAratavamAM tA anadhikRta A prayAsa che. jaTila - gUMcavALI paribhASAone cheDIne leAkabhAgya bhASAmAM rajU karavAnA prayatna che. tethI sa`bhava che ke zAstrajJAne temAM zAstrathI virAdha jevuM kaIM pratIta thAya. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya chatAM teo DI kSaNa mATe zAstrIya zabdano pakSa choDIne A paribhASAonA anubhavasiddha vAgyAthane pitAnA aMtaramAM abhyAsa karavAne prayatna karaze te mane vizvAsa che ke temanI bhrAMti dUra thaze. 4. adhyAtma tathA karmazAstrane samanvaya karmasiddhAMtane sAmAnya paricaya ApatAM e jaNAvavuM Avazyaka che ke adhyAtmazAstra tathA karmazAstranA mULa viSaya - hetumAM keI pAramArthika bheda nathI. adhyAtmazAstra je kahe che te karmazAstra kahe che. baMne zAstro bAhyAbhaMtara jagatanI tAtvika vyavasthAne paricaya Ape che. chatAM aMtara e che ke adhyAtma-zAstra kevaLa anubhava-gamya atyaMta sthaLa vastunuM vivecana karI zake che, jyAre karmazAstra tenAM sthaLa tanI aMdara UMDA UtarIne sUkSmAtisUkSama saMdhionesaMdarbhone pakaDe che. samayasAramAM bhagavAna amRtacaMdrAcArya sUkSma saMdhione vibhakta karavA mATe prajJArUpa chINI - karavatane upayoga karyo che. temAM temaNe je saMketa Ape che tenuM tAtparya kamarahasya tathA karmasiddhAMta ja che. athavA ema kahe ke samayasAra Adi zAstromAM kathita sukama saMketenA rahasyane ke arthane samajavA mATe karmarahasyanuM ane siddhAMtanuM adhyayana anivArya che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNanuM coga thai900 essengers 1. anya anuga jainAganA mULa cAra vibhAga che, jene cAra anuga kahevAmAM Ave che. prathamAnuga, karaNAnuga, caraNAnuga, tathA dravyAnuyega. AcAryoe A cArene kama je pramANe nirUpaNa karyo che te pramANe tenuM adhyayana karavuM joIe. kamanuM ullaMghana karavAthI ahaMkAra vadhe che, jIvanane vikAsa thatuM nathI. jema ema.e.(M.A.)ne viSaya meTrikamAM ke maeNTrikanA viSaye ema.e.mAM bhaNAvavAmAM Ave te vidyAthI kadAca zabdaraTaNa karaze paNa jIvanavikAsa nahi thAya, tema A cAra anuganA abhyAsa mATe samajavuM. prathamAnugamAM mahApuruSanAM jIvanacaritrenAM rahasya hoya che, je vArtA tathA navalakathAnI jema rucikara tathA jIvanapreraka hoya che. AtmakalyANanI dRSTithI tene abhyAsa karanArA vidyAthIone jIvananI preraNA maLe che. jIvanavikAsanA mArgamAM e preraNAo ghaNI kImatI che. kAraNa ke aMta:preraNuM vagara kareluM adhyayana kevaLa paMDitAInA kAmamAM Ave che. jIvanavikAsanI e aMtaH preraNA jAgrata Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ka rahasya thaI javAthI tenA hRdayamAM AbhyaMtara jIvananI tathA bAhya jagatanI vividhatAne samajavAnI sphuraNA thAya che. "jagatkA svabhAva vA saMvega vairAgyartham ' A sUtranuM sAkaya vyakti mAhyAtara jagatanI tAttvika vyavasthAone samaje. A sUtramAM 'jJAta' zabda bAhya jagata mATe che ane hAya' zabda abhyatara jagata mATe che. tAttvika vicAraNAnA kSetramAM kAya' zabdanA atha sthUla zarIra nathI paNa abhyaMtara jagatanu' sUkSma kAryaNu zarIra che, ke jemAM jagatanI sarva tAttvika avasthA nihita che. bAhya jagatanuM svarUpa jovAthI saMvega utpanna thAya che, arthAt tenuM vicitra svarUpa joI bhaya utpanna thAya che. tethI tenA pratyenuM AkaSa Nu naSTaprAya thaI jAya che. kAmeNu zarIranA svabhAvane jANavAthI viSayasega pratyenI Asakti zAMta thaI jAya che, virakti Ave che. te saMvega-vairAgya aMge adhyAtmajIvana vikAsanA khAsa aMgabhUta che. 2. prastuta graMtha karmarahasya" nAme karmasiddhAMtanuM je vivecana tamArA hAthamAM Avaze te vAstavamAM svata Mtra graMtha nathI paraMtu kama`siddhAMta' nAmanA pahelAM pragaTa thayelA graMthanA bIjo bhAga che. te graMtha prAthamika bhUmikAvALA mATe che. A graMtha kaika paripakva vidyAthI e mATe che. vizeSa abhyAsa mATe AcArya praNIta karaNAnuyAya prayeAjanIya che. prAthamika bhUmikAvALA mATe racAyelA 'karmasiddhAMta' nAmanA pahelAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNanuga prakAzita thayelA graMthanuM kathana kaMIka sthaLa che ane madhyama zreNavALA mATe racele A graMtha kaMIka sUkSma che. ane mULa graMtha te AnAthI paNa vizeSa sUkSma che. - jaTilatA dUra karavA mATe A graMthamAM gaNitane prAga nahi grahaNa karatAM AdhyAtmikatAne prAdhAnya ApyuM che. karmanA adhyAtmapradhAna A vivecananuM adhyayana karyA pachI tame je A viSayanAM mULa zAstronuM adhyayana karaze te tenA dvArA sakaLa rahasya tamArI samajamAM Avaze. A graMtha tamane "zAMtipathadazana" je ja rucikara lAgaze. keI anubhavI gurunuM zaraNuM je prApta thAya te tene jevuM uttama kaMI ja nathI, paraMtu evuM sadbhAgya prApta na thAya te satsaMgIonI sAthe adhyayana karavuM. paraspara sahagathI samAdhAna thavA saMbhava che. A abhyAsanI sAthe tame saMvega tathA vairAgyanI vRtti mATe bAhA tathA atyaMtara jagatanA svabhAvanuM ciMtana paNa jarUra karaje. A jJAna kevaLa buddhigata na rahetAM hRdayamAM dhAraNa karIne AgaLa vadhajo. jIvananuM sAkSAt utthAna buddhithI saMbhava nathI, bhAvathI saMbhava che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 1. sAmAnya ka C A siddhAMtanA sarva prathama prazna che karma'. tene saraLa arthI che kAryAM. vyavahArabhUmimAM zarIra dvArA kaMI karavuM tene kAya kahevAya che. te kevaLa cetana-zarIra dvArA thAya che. manuSyeAmAM e kArya savizeSa jovA maLe che. chatAM paNa tene saiddhAMtika artha ghaNA vyApaka che. jaDa-cetana, manuSya-jatu, sarva koI kaI ne kaI karavAmAM pravRtta che. koI paNa jaDa ke cetana padArtha eka kSaNa mATe paNa pravRttizunya nathI. tema hAvuM saMbhava nathI. ka yaH pariNamati sa kartA, yaH pariNAmo bhavettu tatkarma | yA pariNatiH kriyA, tattritayaM bhinna na vastutayA || paramAtha pratipAdaka A sUtra anusAra pratyeka padAtha mAM pratikSaNa je navI navI paryAya (dazA) utpanna thaI naSTa thAya che, te paryAya navIna utpanna thatI hAvAne kAraNe te tenuM karma ke kAya kahevAya che. saheja svAbhAvika rIte pariNamana karanArA padAtha' svayaM peAtAnI paryAyanA kartA ane che. tenI paryAya ke pariNAma te tenuM karma che ane Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama nitya navIna paryAyane prApta karavI tathA jUnI paryAyane tyAga karavAmAM udyamI rahevuM te tenI kriyA che. A prakAre kartA, karma ane kriyAnI traNe avasthA samajavA ke samajAvavA mATe alaga kahevAmAM Ave che, paraMtu vAstavamAM te pRthapha pRthaka nathI paraMtu eka ja che. lokaprasiddha arthathI viparIta kartA, karma ane kriyAnAM vicitra lakSaNone sAMbhaLI cittamAM zaMkA utpanna thAya te svAbhAvika che. jaDa tathA cetana sarva padArthamAM je sahajarUpamAM pariNamana thaI rahyuM che te karmane tyAga kevI rIte thaI zake? jo tema thaI zakatuM nathI te karmone tyAga karavAnI vAta zAstramAM zA mATe jarNavavAmAM AvI che? AvI zaMkA jyAM sudhI karmanA vividha bhedo jANavAmAM na Ave tyAM sudhI rahe te svAbhAvika che. vAstavamAM karma kRtaka tathA akRtaka ema be prakAre che. "huM A karuM" AvA saMkalpapUrvaka karelAM karmo "kRtaka" kahevAya che. ane e prakAranA saMkalpa vagara je nirapekSapaNe svataH thAya che te "akRtaka" kahevAya che. lekamAM je kaMI paNa kArya ke karma ApaNe joIe chIe te sarve saMkalpa pUrvakanAM hovAthI kRtaka kahevAya che. tethI te karmone tyAga karavAnuM zAstramAM kahevAyuM che. sahajarUpe thatAM karmane tyAga karavAnuM kahevAmAM AvatuM nathI. 2. trividha kRtaka karma huM A kAma karuM" ema saMkalpa pUrvaka je kAma karavAmAM Ave che te kRtaka kAma kahevAya che. tenA traNa prakAra che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kama rahasya jJAtRtva, kartRtva tathA bhaktatva. "huM A jANuM" e prakAranA saMkalpathI kareluM kAma jJAtRtva che. "huM A kAma karuM" e. prakAranA saMkalpathI kareluM kAma kartutva che. ane "huM Ane bhegavuM" e saMkalpathI kareluM kAma kSetRtva che. tenA avAMtara ghaNuM bheda che. Indri dvArA jeIne, sAMbhaLIne, sUMghIne, cAkhIne ke sparzIne, tathA manabuddhi dvArA mananaciMtana karIne jANavuM athavA nirNaya karavo, samaja te sarva jJAtRtvanI aMdara samAya che. hAthapaga dvArA uThAvavuM-levuM, banAvavuM ke bagADavuM, cAlavuM-pharavuM, nAcavuM kUdavuM, besavuM. sUvuM ke vacana dvArA bolavuM, bhaNAvavuM ke samajAvavuM ke sarva katRtvamAM samAya che. jJAtRtvamAM kevaLa jANavAnuM kArya thAya che. temAM halanacalana ityAdi kriyA nathI. ane kartavamAM jANavAnI nahi paraMtu halanacalana ItyAdi kiyA hoya che. jANelA ke karelA keI paNa viSayamAM tanmaya thavuM, temAM rasa le, duHkhasukha anubhavavuM, tathA harSa viSAda tha, te sarva kSetRtva kahevAya che. tanmayatApUrvaka kaIka rUpanuM Asaktisahita nirIkSaNa karavuM, svAdiSTa padArthonI sAthe tanmaya thaIne tene rasa le, strI Adine sparza kara, ke manamAM te padArthonuM ciMtavana karavuM A sarva kriyA bhakatRtvanI che. te prakAre pitAne mATe ke pitAnA dvArA banAvelAM ghara, rAcaracIluM, vastra, pAtra, AbhUSaNa, sAdhanasAmagrI vageremAM "A mArAM che" te svAmitvabhAva kara te kSetRtva che. A kAma meM kevuM karyuM, mArI kavitA keTalI suMdara che, mAruM lakheluM pustaka kevuM mAmika. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama 101 che, huM kevuM suMdara gAuM chuM, te prakAranA zarIranA tathA vacananA dvArA karelAM sarva kAryomAM garvanI pratIti karavI te katRtva che. je prakAre A sarva ISTa viSayamAM harSa athavA sukhanI pratIti thAya che te prakAre tenAthI UlaTuM aniSTa viSayamAM viSAda thAya che ke duHkha thAya che, te sarva letRtva che. je prakAre vartanamAM prApta aniSTa viSayone bhegavavAnA samaye harSa viSAda athavA sukhaduHanI pratIti thAya che, te prakAre bhUtakALamAM bhegavelA ISTaniSTa viSayenuM maraNa karavAmAM harSaviSAda ke sukhaduHkhanI pratIti thAya che, ane bhaviSyamAM tema thavuM saMbhava che. evI ISTaniSTa viSayane saMbaMdhita vartamAnamAM pratyakSa, bhUtakALanuM smaraNa ane bhavibanI kalpanA karavAmAM harSa-viSAda tathA sukhaduHkhanI pratIti thAya che, te sarva letRtva che. saMkalpapUrvaka karelA jJAtRtva, kartRtva tathA letRtva e sarva kArya-karma kRtaka kahevAya che, ane te kAraNathI te baMdhanarUpa che, sahaja hevAne kAraNe te te akRtaka karma che. je prAye jJAnIne hoya che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 karmakaraNa (sAdhana) kRssnnur'ur'ur'ur'u 1. trividhakaraNa kRtaka karma traNa prakAranuM kahevAmAM AvyuM che. jJAtRtva katRtva tathA bhakatRtva. kAraNa ane kAraNa vagara kaI paNa kArya thavuM zakya nathI. tethI A traNe kAryomAM keI ne koI karaNa avazya hovuM joIe. jenA dvArA athavA jenI sahAyatAthI kaI karma ke kArya karavAmAM Ave che tene karaNa kahevAmAM Ave che. vyAkaraNanI dRSTie tene aMtarabhAva karaNakAraka hoya che, nyAyanI bhASAmAM tene hetu kahe. che ane siddhAMtanI bhASAmAM tene sAdhana kahevAmAM Ave che. A prakAre kAraNa, karaNa, hetu tathA sAdhana e cAre ekAryavAcI che. jJAtRtva, kartRtva tathA letRtva A traNa prakAranAM karmone kSetramAM A karaNa (sAdhana) be prakAre che. bahAramAM je pratyakSapaNe jaNAya che te netra, zrotra, hAtha, paga Adi bahi:karaNa che. ane bahAramAM pratyakSa nathI jaNAtAM tevAM mana-citta te aMtaHkaraNa che. bahiHkaraNanA be prakAra che. jJAnakaraNa ane karmakaraNa. jJAtRtvanA sAdhanane jJAnakaraNa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmakaraNa (sAdhana) 103 kahevAmAM Ave che. kartutvanA karaNane karmakaraNa kahevAmAM Ave che. bhestRtvanuM sAdhana aMtaHkaraNa che. 2. jJAnakaraNa tathA karmakaraNa jJAnakaraNa pAMca prakAre prasiddha che. sparza (tvacA), jIbha, dhrANa (nAka), netra tathA zrotra (kAna). spazIne, cAkhIne, sUMghIne, joIne tathA sAMbhaLIne jANavuM te pAMca tenA pratiniyama - viSaya che. kAraNa ke tenA dvArA jANavAthI ja kAryanI siddhi thAya che. tethI tene jJAnanAM sAdhana - jJAnakaraNe kahevAmAM Ave che. jJAnakaraNanI jema karmakaraNa paNa pAMca che. te hAtha, paga, jIbha, gudA ane upastha (jananendriya). hAtha dvArA ApaNe levA-ApavAnuM, choDavAnuM ke grahaNa karavAnuM tathA banAvavAnuM ke bagADavAnuM vagere kArya karIe chIe. tathA paga dvArA cAlavA-pharavAnuM, nAcavA-kUdavAnuM vagere kArya karIe chIe. jIbhanAM be kAma che. cAkhavuM tathA balavuM. cAkhavAnI iMdriyane jihvA ke rasanA kahe che jene jJAnakaraNamAM samAveza karavAmAM Ave che. bolavAnuM kAma karavAnA samaye tene vAgindriya kahevAmAM Ave che. gudA dvArA ApaNe maLatyAga karIe chIe, upastha - guoNndriyanuM kAma mUtratyAga tathA viSayoga kare te che. A pAMce Indri dvArA kaMI ne kaMI halanacalananI kriyA thayA kare che. te kaMI paNa jANe zakatI nathI tethI tene karmakaraNa kahe che. Indra' zabda AtmAnA arthamAM prajAya che. A karaNa dvArA zarIramAM sthita AtmA athavA cetanAzaktinI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104. kamarahasya siddhi thAya che tethI te IndranAM liMga kahevAya che. liMga parathI liMgIne jANavuM, anumAna karavuM te jJAnanuM lakSaNa che. Indra arthAta AtmAnAM liMga hovAne kAraNe zAstramAM A karaNene Indriya kahevAya che. tethI jJAnakaraNene jJAnendriya ane karmakaraNane karmendriya kahevAmAM Ave che. zarIranA aMga hevAne kAraNe karmendriyanuM pRthak varNana zAstromAM nathI chatAM paNa ahIM tenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che te zAstranI viruddha nathI. 3. bhegakaraNa A dasa Indri dvArA jANelA ke karelA pitapotAnA viSaye athavA kriyAo jANavA tathA karavAnI sAthe tenA pratye tanmaya thaIne rasAsvAdana paNa pratIta thAya che. netra samakSa upasthita viSayane jANavA sAthe te pratye tanmaya thaIne rUpane nihALavuM, hAtha koI padArthane pakaDe tyAre temAM tanmaya thavuM - tenI kamaLatA ke kaThoratA vagerenI sparzathI pratIti thavI, te sUma daSTie jotAM bhegavavAnuM kArya bahiHkaraNarUpa dasa IndriyenuM nahi paNa aMtaHkaraNanuM che. jJAnendriyamAM rasanA, ghANa tathA sparzana ane kamendrimAM upastha A cAre Indriye vyavahAradaSTie bhegendriya mAnavAmAM Ave che. paraMtu sUkSma dRSTie jotAM A cAra tathA tenI sAthe anya cha Indriye vAstavamAM jJAtRtva tathA kartutvanAM karaNa che, bhakatRtvamAM nathI, te bheganAM sAdhana te avazya che paNa tenI sahAyatAthI vAstavika bhagavanAruM aMtaHkaraNa che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamakaraNa (sAdhana) 105 4. aMta:karaNa netra Adi indriyanI jema bahAramAM apratyakSa hevAne kAraNe aMtaHkaraNane zAstromAM anindriya athavA ISatuMIndriya kahevAmAM Ave che. paraMtu vAstavamAM te bahi:karaNarUpa dase IndriyanI zAsaka hovAne kAraNe te ja pradhAna Indriya che. jJAnakaraNa dvArA grahaNa karelA athavA jANelA pratyeka viSaya ane karmakaraNa tenI preraNA dvArA ja pitapatAnuM kArya karavAmAM nijita thAya che. tenA UThavA sAthe te UThe che, tenA sUvA sAthe te sUe che. tenA kriyAzIla hovAthI te save kriyAzIla rahe che. tenA zAMta hovAthI sarva zAMta thaI jAya che. sarva Idriya aMtaHkaraNanI AjJAkAriNI sevikAo che. je rIte bAhya Indriye pAMca che te rIte anindriya aMtaHkaraNanA cAra vibhAga cheH e mana, buddhi, citta tathA ahaMkAra che. joke A cAramAM koI eka paNa zabdamAM A cArene samAveza thAya che, tathA temAM pUrA aMtakaraNane samAveza thAya che chatAM ahIM tenuM cAra vibhAgamAM vizeSa rUpa darzAvavAmAM AvyuM che. darzanakhaMDamAM citta zabda dvArA jenuM vistRta vivecana karavAmAM AvyuM che te paNa vAstavamAM ekaluM citta nathI paNa A cAre prakArethI yukta aMtaHkaraNa che. zAstromAM tene mATe "mana" zabdanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. anya traNa zabdone prAga tyAM kavacita ja karavAmAM AvyuM che. tethI A cAramAM zuM bheda che teno viveka thaI zakyuM nathI tethI ahIM tenuM thoDuM adhyayana karIzuM. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 kamarahasya pa. atyaMtara zAsana aMtaHkaraNanI zAsanavyavasthA atyaMta vaijJAnika tathA paripUrNa che. enI prajArUpa Indriye tenI AjJAnuM jarA paNa ullaMghana karI zake tema nathI. mana, citta. buddhi tathA ahaMkAra e cArenI pAse pitAne akSaya kevuM hoya che, jenA AdhAre te pitapotAnI zAsanavyavasthA kare che. dase. Idrine svAmI mana che ane mananI svAminI buddhi che. buddhine svAmI citta che. ane cittane samrATa ahaMkAra che. citta tene mitra che, ane buddhi pradhAnamaMtrI che. mane e baMnene upamaMtrI che. Indriyo tene AdhIna vibhinna viSayanI adhikAriNI che. mananuM kAma manana karavAnuM che. buddhinuM kAma satyaasatyane viveka karavAnuM che. cittanuM kAma bhUtabhAvinI. ciMtA karavAnuM che. ahaMkAranuM kAma pitAnA ISTa bhegone bhegavavAnuM che. mAruM tAruM vagerenI daDha chApa mArIne ahaMkAra te viSaya para pitAnuM svAmitva sthApita kare che. have pachI A cAranI viziSTatA rajU karavAmAM Avaze. svAmIbhakta sevikAonI jema jJAnendriye pitapitAnA niyata viSayane grahaNa karIne pitAnA svAmI manane pI de che. te te viSaye prApta thayA pachI kema, zA mATe, zuM che vagere aneka vikalpanI jALa gUMthIne te mana tenuM sarva prakAre nirIkSaNa tathA parIkSaNa kare che. manana karyA pachI te viSayane cittanI pragazALAmAM mokalI de che. te Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka karaNa (sAdhana) 107 bhUtakALanI smRtinI sAthe tathA bhAvinI kalpanAe sAthe meLavIne tenI kaseATI paNa kare che, ke te kadAca mArA mitranA ahukArane hAni te! nahi pahoMcADe ? jeTaleA lAbha tene maLaveA joie. tenAthI alpa thavA na joie. lAbha ja maLavA joie, hAni na&i. peAtAnuM kArya patAvIne citta tene peAtAnA mitra ahaMkAranI prayogazALAmAM mAkalI de che. mAruM-tAruM, iSTaaniSTa Adi dvaMdvenI mudrAmAM aMkita karIne te tene aMtima niNya mATe peAtAnA ma`trI - buddhi pAse mekalI Ape che. mana tathA citta dvArA kareluM parIkSaNa tathA ahaMkAra dvArA akita karelI vicAramudrAonu punaH sUkSma nirIkSaNa tathA parIkSaNa karIne te A viSaya grahaNa karavA caiAgya che athavA tyAgavA yAgya che, katavya ke akatavya che' eve nirNaya saMbhaLAvI de che. buddhinA A niN yane sAMbhaLIne ahuMkAra jo tene anukULa lAge teA Sita thAya che ane pratikULa hoya te udAsa thaI jAya che. harSita avasthAmAM utsAhanI sAthe tathA udAsa avasthAmAM kaoNMika nAkhuza thaine te buddhinI e AjJAne citta pratye ravAnA kare che. jene prApta karIne te paNa ahaMkAranI jema Sita ke udAsa thaIne AgaLapAchaLa joyA kare che. tyAra pachI tene yAgya kAryavAhI mATe mana pAse mekalI de che. te pramANe mana kamendriyane AjJA kare che ke tarata te viSayAne gulAma anAvIne mArA darabAramAM hAjara kara Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 karma rahasya athavA tene tyAMthI uThAvIne sAgaramAM DubAvI de. athavA temAM kaI evuM parivartana karo ke je mane anukULa hoya. pitAnA svAmInI AjJA meLavIne hAthapaga Adi sarva karmendriye zIghratAthI pitApitAnA kAmamAM gUMthAI jAya che ane ghaNe parizrama uThAvIne pitAnA svAmIne saMtuSTa ane prasanna kare che. temanA kAryathI saMtuSTa thaIne mana ahaMkAranA mAdhyama dvArA buddhine tenI siphAriza kare che. buddhi prasanna thaIne pitAnA e sarva sAma tene anekAneka sanmAnanIya padethI vibhUSita kare che. jethI te uttarottara adhika utsAhathI tenI sevAmAM evA lAgI jAya che ke temane pote zuM kare che e vicAravAne paNa vakhata rahetuM nathI. enI AvI mUrkhatA para manamAM hasatA hasatA gurudeva haMmezA tene cetavyA kare che. paraMtu karavA ane bhegavavAnI dhUnamAM tene A vAta saMbhaLAtI nathI, ane kadAca saMbhaLAya te paNa tene te pasaMda AvatI nathI. kadAcit kALalabdhivaza kaI eka vyaktinA cittamAM tenI vAta sparza kare te buddhi ciMtAmAM paDI jAya che, tenA vikalpanI dizA badalIne nIcethI uparanI dizAmAM vaLI jAya che. citta badalAI javAthI mana badalAI jAya che, mana badalAI javAthI ahaMkAra, ane ahaMkAra badalAI javAthI buddhi paNa badalAI jAya che. buddhinuM parivartana thaI javAthI tenuM nirIkSaNa, parIkSaNa tathA AjJAkaraNanI sarva gatividhio parivartita thaI jAya che. tenA phaLasvarUpe Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmakaraNa (sAdhana) 109. jJAnakaraNa tathA karmakaraNanI sarva vRttio bahArathI vaLAMka laIne aMtarmukha thaI jAya che. bAhya jagatanA viSayane jANavA, prApta karavA ke bhegavavAne badale aMtaHkaraNamAM sthita tane jANavA, prApta karavA ke bhegavavA prati te umukha thAya che. aMtaHkaraNanA bahirmukha thavAthI jJAtRtva, katRtva tathA bhakatRtva baMdhanakArI che. tene aMtarmukha thavAthI te sarva virAma pAme che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 roga-upaga 1. cetanAzaktinuM upayuktIkaraNa jJAtRtva, kartutva tathA bhephtatva e trividha karmanI vAta thaI. saMkalpapUrvaka karelAM sarva kAryo kRtaka kahevAya che. pAMca jJAnakaraNa, pAMca karmakaraNa ane cAra aMtaHkaraNa A cauda karaNenI apekSAe cauda vibhAgamAM te darzAvyAM che. chatAM te sarvanI pAchaLa rahelI cetanA nAmanI prasiddha zakti je pitAnI saMkalpazakti dvArA te sarvane pitatAnAM kAryomAM niyejita kare che, arthAt vAstavamAM te eka ja che. je karaNa pratye A zakti saMcAra kare che te karaNa ja kArya kare che, te sivAyanA anya kAraNa te samaye nizca cha rahe che. joke sthUla daSTie jotAM sarva kAraNa yugapat - ekasAthe kAma karatAM hoya tevuM jaNAya che paNa vAstavamAM tema nathI. vIjaLInA jevI capaLatAthI te cetanAzakti cauda karaNemAM saMcAra karatI hovAthI te eka ja zakti cauda rUpane dhAraNa kare che. vAstavamAM eka samaye eka ja karaNa prati te upayukta hoya che, ane te samaye te eka ja karaNa kArya kare che. jema IlekTrika baeNTarImAM balaba - gaLe lAgele hAya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga-upayoga 111 che tene je kADhIne oraDAmAM khullAmAM mUkavAmAM Ave te tenA prakAzamAM oraDAnI sarva vastuo jaNAya che paraMtu jyAre te baeNTarImAM hoya che tyAre tene prakAza eka eka vastu para paDe che tyAre te vastu jovAmAM Ave che, AjubAjunI vastu jaI zakAtI nathI. te prakAre A cetanAzaktine cauda karaNanI maryAdAnI bahAra khullA AkAzamAM sthApita karavAmAM Ave che te samagra vizvane yugapat prakAzita karI tene bhegavavA mATe samartha che. paraMtu saMkalpayukta cetanA dvArA eka viSaya pratye tene upayukta karavAmAM Ave te te kevaLa eka ja viSayane jANe che ke kAryakArI thAya che. karaNe pratye e cetanAzaktine upaga be prakAre che? kartutva pakSamAM keganA rUpamAM ane jJAtRtva tathA letRtva pakSamAM upaganA rUpamAM. tvamAM jema halanacalanarUpa kiyAnuM prAdhAnya che tema jJAtRtvamAM hotuM nathI. idri dvArA gRhIta viSayenI pratIti ja e pakSamAM pradhAna che. tethI A baMne pakSamAM jAtibheda pratyakSa jaNAya che. jJAtRtva tathA kSetRtva pakSamAM A prakAranA koI jAtibheda nathI. je prakAre jJAtRtva pakSamAM viSayanI pratIti pradhAna che tema kartavamAM nathI. te prakAre bhatRtvamAM kaI viSayane AtmasAt karavAmAM tajanita harSa, viSAda tathA sukhaduHkhanI pratIti pradhAna che. 2. cetanAnuM ekatva cetanAzakti be nathI paNa eka che. jJAtRtva tathA kSetRtvanA pakSamAM viSayenI tathA sukhaduHkhanI pratIti Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kamarahasya karavAvALI cetanA keI anya, ane kartRtvamAM karavA-dharavAvALI cetanA koI anya che tevuM nathI. eka ja cetanA e baMne kArya kare che. jANavA tathA bhegavavAnA samaye te viSayanI athavA sukhaduHkhanI pratIti kare che, ane karavAnA samaye halanacalananI kriyAmAM pravRtta thAya che. viSaya tathA sukhadu:khanI pratIti karatI vakhate te "upayoga kahevAya che ane halanacalananA kAryamAM pravRtta thAya che tyAre te "ga" kahevAya che. vAstavamAM te baMne zAstrIya saMjJA che. te tenI be prakAranI zaktine nirdeza kare che. cetanA eka sAmAnya zakti che jene prakAza sAthe sarakhAvI zakAya che. tenuM kAraNa e che ke jema sUryanAM kiraNemAM prakAza ane tenI sAthe gati joI zakAya che tema, cetanAmAM jJAna ane tenI sAthe kriyA joI zakAya che. saMskRtamAM jeTalA gativAcaka dhAtuo che te sarvane jJAnavAcaka paNa mAnavAmAM Ave che. jema ke avagama, adhigama, Agama, nigama-A save gatine sUcavatA gativAcaka zabda jJAnanA vAcaka che. "mArI A viSayamAM sArI gati che." e zabdaprayoga jJAnanA viSayamAM ja thAya che. A prakAre cetanAmAM be zaktio hoya che. jJAnazakti tathA kriyA-zakti. jJAna pratye upayukta hovAne kAraNe te "upaga kahevAya che. ane kriyA pratye upayukta hoya tyAre bega kahevAya che gatiyukta hovAne kAraNe te jJAnAtmaka upayoga paNa svayaM eka kriyA che, chatAM ga zabda dvArA je kriyAno ullekha kare ISTa che te hAlavAcAlavA rUpa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga-upayoga 113 athavA eka sthAnathI sthAnAMtara thavA rUpa hoya che, jyAre upaganI kiyA eka viSayathI viSayAMtara havA rUpa che. tethI baMne kriyAmAM jAtibheda che. 3. upayoga jJAna-darzana rUpa upayoga saMjJAvALI jJAnAtmaka kriyA be prakAranI che. jJAnamAM ahaM tathA Ida, dvaita (alagapaNuM) che, jyAre darzanamAM tema nathI. jJAnendriyenA mAdhyamathI jyAre cetanA bAhya jagatanA viSayathI pratibiMbita thatI pratIta thAya che, athavA aMtaHkaraNanA mAdhyamathI jyAre te pitAne ahaM ane idaM baMne rUpamAM vibhakta thatI pratIta thAya che, tyAre te jJAna kahevAya che. baMne viSayamAM te cetanA viSayakAra hoya che. aMtara kevaLa eTaluM ja che ke prathama cetanAne viSaya bahAra che; ane bIjI cetanAne viSaya aMdara che arthAt te akSaya khajAne che. bAhya ke atyaMtara viSayamAM cetanAnuM viSayAkAra hovuM te "jJAna" kahevAya che. cetanA jyAre eka iMdriyanuM avalaMbana cheDIne bIjI iMdriyanuM avalaMbana le che tyAre pitAnA upagane badale che. tyAre te eka paLa-kSaNane mATe nirviSaya bane che. pahelI iMdriyane viSaya chUTI jAya che, ane bIjI iMdriyanA viSayane hajI grahaNa karyo nathI tevI madhyavatI te kSaNa nirviSaya hoya che. cetanA je samaye nirviSaya hoya che te upayogane "darzana kahe che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 karma rahasya letRtvanA pakSamAM cetanA gRhIta viSayamAM tanmaya thaI jAya che. tyAre aha, IdaMnI pratIti thAya che. kevaLa rasAnubhUti hoya che tethI temAM darzana upaga ja pradhAna heya che. bAhya viSayene bhaga te udAharaNa che. ahIM skUla rUpe ahaM IdaMnI pratIti bhale nA hoya chatAM te kaI rUpe tyAM upasthita hoya che. tethI bAhya viSayenuM kSetRtva jJAne pagamAM garbhita che. darzane paga nathI tenI apekSAe darzanaupayoga ati sUkSma che. temAM bAhA aMtara viSayane ke kaI kalpanAne AkAra pratibiMbita thatuM nathI. kevaLa rasAnubhUti hoya che. nirviSaya tathA zUnya cittaprakAza te samaye pratItino viSaya bane che. te paNa samajavA mATe kahevAmAM Ave che. vAstavamAM tyAM viSaya ke viSayane kaI bheda nathI. viSayAkAra thavAthI jJAna sAkAra bane che. ane nirviSaya hovAthI darzana nirAkAra hoya che. viSayathI viSayAMtara thavAthI jJAna savikalpa che. ane darzana tenAthI nirapekSa hevAthI nirvikalpa che. kALuM, pILuM Adi vizenI pratItithI jJAna savizeSa che, ane nirviSaya hovAthI darzana nirvizeSa che. ahaM IdanA rUpamAM viSayane pitAnAthI pRthapha sthApita karIne jevAthI jJAna bAhyajJAnaprakAza che. ane kevala citta-prakAza mAtranI advaita - ekarUpa pratIti hevAne kAraNe darzana aMtarajJAnaprakAza che. AtmAnuM zuddha svarUpa cinmAtra - cetanA che, tethI darzana upaga ja vAstavamAM Atmadarzana athavA AtmAnubhUti che. bhetRtva pakSamAM e AtmAne Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 ciMga-upayoga bhega che. dhyAnanI avasthAmAM huM AtmAnAM darzana karI rahyo chuM. temAM je Atmadarzana thAya che te Atmadarzana nathI paNa kalpanA che tethI te jJAne paga che, paNa darzanepaga nathI. 4. yoga prasaMgacita upaganuM kathana karavAmAM AvyuM che. chatAM karma tathA kriyAnA pakSamAM ga ja pradhAna che, upaga tenI pRSThabhUmimAM rahe che. jJAtRtva tathA bhetRtvanuM graDaNa ahIM karmanA rUpamAM karavAmAM AvyuM che. jANavAnA ke anubhavanA rUpamAM kareluM nathI. samagrane yugapat jANavuM ke AtmAne anubhava kare te jJAtRtva tathA bhetRtva che chatAM karmanA prakaraNamAM je jJAtRtva tathA letRtvane grahaNa karavAmAM AvyA che te pravRttirUpa che. samagrane pratibaMdha lagAvIne jANavuM te mAtra jJAtRtvabhAva nathI paNa jJAtRtva kiyA che. kAraNa ke e prakAranA jJAnanA viSayanI saMkrAnti svAbhAvika che. te prakAre ISTAniSTanuM Ata karIne grahaNa-tyAga karavuM te kSetRtva mAtra nahi hovAthI te kSetRtva kiyA che. katRtvanI jema e baMne kiyAe vAstavamAM pravRttirUpa che. tethI temAM ganI pradhAnatA che. "ga" zabdane vyutpattithI maLate artha padArthone pArasparika saMbaMdha che. upara kahelAM traNe kAryomAM cetanAne saMbaMdha koNenI sAthe hoya che, tethI te "ga" kahevAya che. e zabdanuM saiddhAMtika lakSaNa kiyA athavA parispaMdana che. upaganA eka viSayane choDIne bIjA viSayamAM rUpAMtara thavuM te jJAtRtvanI kriyA che. iSTa viSayane Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ka rahasya grahaNa karI aniSTa viSayanA tyAga karavA te bhrAtRtvanA pakSanI kriyA che. ane kame`ndriya dvArA kAma karavuM te katRtva pakSanI kriyA che. netrAdi jJAnendriya pUrvapUrvanA viSayAne choDIne uttarottara viSaye pratye doDatI rahe che tethI te kriyArata che. citta nAmanA aMtaHkaraNanI nAsabhAganuM citraNa vigate pahelAM ApavAmAM AvyuM che. tethI te kriyArata che. hAthapaga Adi kamendriyanuM lakSaNa kriyA karavAnuM che tethI te paNa kriyArata che. A prakAre traNa karaNa kriyArata che. A traNenI kriyA yAga kahevAya che. A sarvAM tenI skUla kriyA che. sUkSma dRSTithI jotAM tenuM parispa dana mAtra che. jyAre ApaNe kai vastune jANavAnA athavA karavAne ke bhAgavavAnA saMkalpa karIe chIe te samaye ApaNe ApaNI cetanAnI zaktinA prANavAyunI sAthe upayoga karIe chIe. tenI preraNAthI prANavAyu nasanasamAM tathA mAMsapezIomAM dabANu utpanna kare che. A dakhAva te karaNamAM vizeSa prakAre thAya che, ke jyAM te kriyA karavI iSTa hoya che. piraNAme nasAmAM tathA mAMsanI piDIemAM kaThoratA AvI jAya che. tenA yAgathI te aga peAtAnA pratiniyata kAryoMmAM niyukta thaI jAya che. zarIranA koI agamAM pIDA thavAthI je pIDA pratIta thAya che te paNa vAstavamAM cetanAnuM parispa`dana che. samagrane yugapat na jANavAthI pratibaMdha lagAvIne jANavuM te mAtRtva dRSTie yAga che. kAraNa ke upayAga eka Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAga-upayAga 117 viSayane cheDIne khIjA viSaya tarapha doDe che. samagraneA yugapat sAkSAtkAra na karIne pratibaMdha lagAvavA te AtmasAt bhAtRtva pakSanA che. samatApUrvaka samagra pratye kAma karavuM, eka eka prati kAma karavuM te katRtva pakSanA yAga che. pratibaMdha lagAvave te aMtaHkaraNa athavA saMkalpanuM kAma che. tethI aMtaHkaraNa jIvita hoya tyAre jJAtRtva, kartRtva tathA zvetRtva e traNe baMdhanarUpa che, te marI gayuM hoya tyAre nahi. * * * Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavidhAna 9 50 900 1. trikaraNa karaNonA (sAdhanonA) mAdhyamathI cetanAzaktinuM kSubdha, caMcaLa, spaMdita athavA kriyAzIla thavuM te tene vega kahevAya che. joke sAmAnya rIte jotAM tenI caMcaLatA ke paMdana ja veganuM lakSaNa che ane te eka ja prakAranuM che. paraMtu kriyA athavA karmanI apekSAe te traNa prakAranAM che. je prakAre kiyAnI apekSAe te jJAtRtva, kartRtva tathA letRtva ema traNa prakAre manAya che, te prakAre karaNanI apekSAe paNa traNa prakAra manAya che. joke A vividha kriyA ke karmanuM kAraNa sAmAnya rIte bahiHkaraNa tathA aMtaHkaraNa e be kahevAya che. AgaLa jaNAvyuM tema vizeSarUpe te cauda che. chatAM tene aMtarbhAva mana, vacana tathA kAyA ema traNa che. mana kahevAthI mana, buddhi, ahaMkAra tathA citta e cArathI pUrNa aMtaHkaraNa grahaNa thAya che. vacana kahevAthI. jillAnI vAgindriya Adi tathA kAya kahevAthI te uparAMta cAra karmendriyonuM grahaNa thAya che. jJAnendriyane aMtarbhAva Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 yogavidhAna manavALA vibhAgamAM thAya che. kAraNa ke tenA dvArA grahaNa karelA ke jANelA viSayamAM tenI mananacitanarUpa pravRtti hoya che. A traNe karaNa be rUpamAM joI zakAya che, dravyarUpa tathA bhAvarUpa. paramANuothI nirmita netra laka Adi dravyakaraNa che ane tene prati cetanAzaktinuM jJAnAtmaka tathA kriyAtmaka je upayukti karaNa che te bhAvakaraNa che. dravyAkaraNa tathA bhAvakaraNa e baMne mana, vacana tathA kAyAnA bhedathI traNa prakAre che. dravyamana, dravyavacana tathA dravyakAya ane bhAvamana, bhAvavacana tathA bhAvakAya. 2. mana mana arthAt jJAnendriye sahita pUrA aMtaHkaraNanuM grahaNa thavuM te che, tethI mananI pahelAM jJAnendriyano vicAra karIzuM. dravyendriye tathA bhAvedri ema be prakAre jJAnendriya che. paramANuothI nirmita netragalaka Adi dravyakti che. tenI pAchaLa jevA jANavAvALI cetanAzakti bhAvendriya che. tene ulekha jJAne paganA adhikAramAM karavAmAM AvyuM che. dravyamana tathA bhAvamana e mananA be prakAra che. A zarIramAM hRdayanA sthAna para sUkama prANavAhinI nADIonI eka aNadala.kamalanA AkAravALI graMthi che. yogadarzananA AcArya tene anAhata caka kahe che. jenAcAryone abhiprAye te dravyamAna che. bhAvendriyanI jema tenI pRSThabhUmimAM rahelA saMkalpa-vikalpa karavAnI tathA manana karavAnI te cetanA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 karma rahasya zakti bhAvamananuM svarUpa che. tenuM varNana karmakaraNavALA adhikAramAM karavAmAM AvyuM che. paramANuothI nirmANa thayeluM hovAthI aSTadala-kamaLavALA te cakrane dravyamana kahe che. ane cetanAne temAM upaga hovAthI saMkalpana tathA mananazakti ke bhAvamana che. je prakAre mananA viSayamAM kahevAmAM AvyuM che, te prakAre aMtaHkaraNanAM anya traNa aMgenA viSayamAM paNa kahI zakAya che. baMne bhrakuTinI madhyamAM sthita cheDaza dala-kamalanA AkAravALuM AjJAcaka dravyabuddhi che. tenI pRSThabhUmimAM sthita nirNaya karavAvALI zakti bhAvabuddhi che. kaMThasthAnamAM sthita dvAdazadala kamaLanA AkAravALuM vizuddhi caka dravyacitta che ane tenI pRSThabhUmimAM sthita ciMtana karavAvALI zakti bhAvacitta che. nAbhisthAna para sthita caturda lakamala AkAravALA maNipura cakrane ApaNe dravya-ahaMkArane sthAne samajavuM. tenI pRSThabhUmimAM sthita huM mAruM, tuM tAruM vagere draDha karavAvALI zakti bhAvaahaMkAra che. 3, vacana dravyavacana tathA bhAvavacana ema be prakAra che. kaMTha, tALavuM, jihavA tenI abhivyakti che ane kAna dvArA zabda saMbhaLAya che te dravyavacana che. tenuM kAraNa e che ke je kaMTha, tALavuM tathA jihavA dvArA A abhivyakti thAya che te paramANuo dvArA nirmANa thavAnuM kAraNa dravyAtmaka ja che. tenAM spaMdane dvArA sAMbhaLavA-jANavA te zabda vargaNA nAmanI koI vizeSa jAtinA paramANuothI nimita che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 cogavidhAna aMtarjalpa tathA bahi45 ema dravyavacana be prakAranAM che. bahArathI belAtA tathA saMbhaLAtA bahipa che, ane aMdaramAM belAtA tathA saMbhaLAtA aMtaja 5 che. bahi jaMpa prasiddha che, aMtajalapa sarvaprasiddha nathI chatAM tenI pratIti AbAlavRddha saune thAya che. ApaNe aMtaramAM mana dvArA niraMtara kaMI ne kaMI japatA ja - belatA ja hoIe chIe. tyAM bolavA ke vAta karavAvALuM ApaNuM aNuM hoya che ane sAMbhaLavAvALuM Ida hoya che. e baMne aMta:karaNa che tethI tenA dvArA belAtA ke saMbhaLAtA zabda aMtarjalpa che. bhAvavacana e manano vikalpa che, jenI preraNAthI kaMTha, tALavuM vagere kriyAzIla bane che. mananuM A vikalpana bahAramAM pragaTa karavuM te dravyavacanane uddeza che. je vikalpa hoya che tevuM vacana nIkaLe che. je te vika9pa satya heya to vacana satya nIkaLe che. ane je vikalpa asatya hoya che te vacana paNa asatya nIkaLe che. e prakAre vika9pa satyaasatyarUpa mizra hoya che, te vacana paNa tevAM mizrita hoya che. je vikalpa baMnethI rahita hoya che te vacana paNa tevA mizrita bhAvathI rahita hoya che. cetanAnA upayogarUpa hovAthI vacanaviSayaka A vikalpa ja bhAvavacana kahevAya che. 4, kAya je prakAre mananA prakaraNamAM jJAnendriyenA aMtarbhAva hoya che te prakAre kAyanA prakaraNamAM karmendriyenA aMtarbhAva hoya che. jJAnendriyanI jema karmendriya dravyarUpa tathA bhAvarUpa be prakAre hoya che. paramANuothI nirmANa thayelA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kamaraha hovAne kAraNe hAthapaga Adi dravyAtmaka ja che ane tenI pRSThabhUmimAM sthita cetanAnI te yegazakti bhAvAtmaka che. tenA dvArA te sarva ceSTA kare che. zarIranuM kriyAzIla aMga hevAthI te kAyamAM garbhita che. karmendrinI jema dravyAtmaka jJAnendriya ane dravyAtmaka aMtaHkaraNa paNa zarIranAM ja aMga che. tethI te grahaNa thAya che. dravyendriye tathA dravyaaMtaHkaraNa paNa dravyakAmAM samAya che. temAM e vizeSatA che ke upagAtmaka hevAne kAraNe tenA bhAvAtmaka pakSamAM e vizeSatA che ke upagAtmaka hevAne kAraNe tene bhAvAtmaka pakSamAM kAyamAM grahaNa hevuM saMbhava nathI. te prakAre paramANuothI nirmita karmendri jJAnendriyo tathA aMtaHkaraNa e save kAyama aMtargata che. te sarvathI yukta paramANuothI nirmita zarIra dravyakAya che, ane tenI pRSThabhUmimAM sthita cetanAnI te yogazakti bhAvakAya che, tenA dvArA zarIra tathA tenAM sarva aMgopAMga ceSTA kare che. kAya tathA tenAM aMgopAMgonI ceSTA hAthapaga vagerenI kriyAo prasiddha che jillA tathA vAgindriyanI ceSTA khAtAM tathA belatAM Amatema hAle che te bhAvakAyanI ceSTAmAM gati karI zakAya che. paraMtu tenA dvArA pragaTa thatA zabdone ApaNe kAya nahi kahI zakIe. kAraNa ke tenuM vidhAna dravya vacananA rUpamAM AvyuM che. te prakAre netrapuTanA menameSa athavA DoLA pUtaLInuM Amatema pharavuM bhAvakAyanI ceSTAmAM garbhita che. tenA dvArA je kALA pILA raMga grahaNa thAya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavidhAna 123 te bhAvakAya nathI. te prakAre tvacAnuM pharakavuM ke dhrujavuM bhAvakAyanI ceSTAmAM samAya che, tenA dvArA thatI zIta-uSNa vagere pratItio nahi. mana tathA aMtaHkaraNanuM viSayAMtara ke vikalpAMtara thavAnI je kriyA che tenuM grahaNa paNa ahIM thaI zakatuM nathI. tene aMtarbhAva bhAvamanamAM karavAmAM AvyuM che. paramANuothI nirmita zarIra tathA tenAM sarva aMge pAMga dravyakAya che tathA te sarva aMge pAMganI hAlavA-cAlavAnI sarva kiyA bhAvakAya che. dravyamana, dravyavacana, dravyakAya e traNe paramANuonI racanA che, kriyA nathI. te veganuM kAraNa che paNa pite yuga nathI. je prakAre netra rUpa grahaNavALA jJAnepaganuM karaNa - sAdhana che, paraMtu svayaM upaga nathI. ceSTArUpa hovAne kAraNe bhAvamana, bhAvavacana, bhAvakAya te trividha vega che, mana, vacana tathA kAyAmAM karmavidhAnanAM cauda karo temAM grahaNa thaI jAya che. saMkSepamAM traNa che, vistArathI cauda che. tethI zAstromAM traNa vega prasiddha che; maneyega, vacanaga tathA kAyayoga. saMkalpapUrvaka samagramAM pratibaMdha lagAve te bhAvamananuM kAma che tethI te jIvatuM hoya tyAre jJAtRtva, kartava tathA bherjIva e traNa prakAranAM kartavya-karma baMdhanakArI che, bhAvamana marI jAya tyAre nahi. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra karmasiddhAMtanA prakaraNamAM pega ane upaga evI be zaktinuM adhyayana karavAmAM AvyuM hatuM. temAM yoga mukhya che kAraNa ke jJAtRtva, kartRtva tathA letRtva kriyA ja karmanuM lakSaNa che. sAmAnya spaMdananA rUpamAM eka hovA chatAM te karaNanI apekSAe mane ga - bhAvamana, vacanaga - bhAvavacana, kAyAga - bhAvakAya ema traNe prakAra che. kAyane vicAra atre aparyApta che. karmasiddhAMtanA prakaraNamAM tenuM ghaNuM mahatva che. mana tathA vacanane vistAra anya prakaraNamAM karavAmAM AvyuM che. 1. trividha zarIra vyavahArabhUmikAmAM bahArathI dekhAtuM A sthUla zarIra ja prasiddha che. paraMtu tAtvika dRSTie jotAM tenI aMdara bIjA be zarIra che. te sUkSma hovAthI daSTigata nathI bhUla zarIrane zAstrakAroe audArika zarIra kahyuM che. tenI aMdara je be sUkSama zarIra vidyamAna che tene ullekha tejasa tathA kArmaNa e be nAmothI karavAmAM Ave che. jo ke zarIra arthAt bahAranuM sthUla audArika zarIra grahaNa thAya che. paraMtu Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra 125. siddhAMtamAM prayukta kAya zabda A traNe zarIrane yugapat grahaNa kare che. sthUla hovAne kAraNe bhale A zarIra pratyakSa dekhAya. paraMtu tAvika daSTithI aMdaranAM tejasa tathA kArmaNa zarIra tenI apekSAe adhika satya che. kAraNa ke mRtyunA avasara para A zarIrane cheDI daIne jIvAtmA vidAya le che, paraMtu sAcA mitranI jema tejasa tathA kAmaNa zarIra tene sAtha choDI detuM nathI. ane bhave-- bhava sudhI te sAtha nibhAve che. jyAM sudhI jIvAtmA svayaM tene choDavAnuM kahetA nathI tyAM sudhI te baMne eka kSaNane mATe paNa tenI sevA choDatAM nathI. 2. paramANu - traNa zarIranuM adhyayana karatA pahelAM sarva prathama jenAthI zarIranuM nirmANa thAya che te dravyanuM adhyayana karIzuM, jene ulekha paramANunA nAmathI karavAmAM AvyuM che. A vizvamAM jaDa ane cetana be padArtho che. cetana dravyane ullekha alaga karavAmAM AvyuM nathI chatAM jJAna tathA cetanazaktinA rUpamAM athavA AtmA tathA jIvAtmAnA rUpamAM tenuM kathana prasaMgocita karavAmAM AvyuM che ane AgaLa paNa, karavAmAM Avaze. je jaDa dravya che te atre prastuta che. dravyane nAnAmAM nAne bhAga paramANu kahevAya che. saMkhyAmAM aneka hovA chatAM sarva paramANu eka jAtinA hoya che. paraspara saMkSiNa ke saMbaMdha thavAthI te sUkSma tathA sthUla skaMdha bane che. temAM jAtibheda have svAbhAvika che. jagatamAM pRthvI, apa (pANI), teja tathA vAyu A cAra bhUta Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kamarahasya prasiddha che. jenA saMgathI samasta daSTa padArthonuM nirmANa thAya che. A cAre bhUta-padArtho mULamAM paramANu nAmanA eka ja jAtinA che. tathA vyavahArabhUmi para (kaparUpe) jAtibheda pratyakSa che. 3. vagaNuM - A cAra bhUta paramANuothI banelA che. temanI svataMtra sattA nathI. sAkSAtarUpe paramANuothI banelA nathI paNa paraMparAthI bane che. paramANuonA vegathI sarva prathama eka prakArane sUkSma skaMdha (molecule) bane che jene zAstramAM skaMdha kahevAmAM Ave che. evI aneka vargamAM vijJAna jene meliyUla kahe che te yogathI pRthvI Adi anya bhUta bane che. e bhUtanA yogathI sakaLa padArtho bane che. je ke paramANu eka ja jAtinA hoya che, paraMtu tene yegathI je vargaNuM bane che temAM jAtibheda utpanna thAya che. tenuM vistRta varNana padArthavijJAna athavA karmasiddhAMta nAmanA pustakamAM karavAmAM AvyuM che. vargaNa nAmane A sUkSma skaMdha pAMca prakArane che. AhAravargaNa, bhASAvargaNA, mane vargaNa, tejasa vargaNa tathA kAmaNavargaNA, e pAMce uttarottara sUkSama che. AhAravaNa te pAMcamAM ati sthUla che. tema kamamAM vargaNa adhika adhika sUkSama thatI jAya che. sarvathI adhika skUla AhAraka vargaNuonA saMleSathI dArika zarIra bane che. tethI traNe zarIramAM te adhika sthUla chepRthvI Adi je cAra bhUtene ulekha pahelAM karavAmAM AvyuM che te paNa vAstavamAM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 zarIra AhAraka vargaNAothI nirmita hevAne kAraNe audArika zarIra che temAM svataMtra kaMI nathI. bhASAvargaNAnA vegathI zabda athavA dravyavacananuM nirmANa thAya che. tethI audArika zarIranI apekSAe te sUkSama che. mane vargaNAothI nirmita hevAne kAraNe dravyamana vacananI apekSAe sUkSma che. tejasa vargaNanA yogathI tejasa zarIra tathA kAzmaNa vargaNAonA vegathI kArpaNa zarIra bane che. tethI te baMne atyaMta sUkSma che. A be zarIranI vizeSatAone jANavAne mATe ApaNe tenI mULabhUta e be vaNuonuM adhyayana karavuM paDaze. 4. tejasa zarIra tejasa zarIra tathA tenA kAraNabhUta tejasa vargaNAnuM lakSaNa zAstromAM ati gauNa che tathApi vijJAnanI daSTisAkSIe tene abhyAsa thaI zake che. vijJAnanI dRSTithI tejasa vargaNane ApaNe vIjaLInI zaktiyukta (ilekaTronika malikyula) kahI zakIe. tejasa zabdane vyutpattilabhya artha grahaNa karavAthI paNa e artha samajAya che. kAraNa ke tejanA arthamAM agninI jAtinA sarva padArtho gabhita che. jema agni dIpakanA vegathI prakAza, kelasAnA vegathI garamI ane varALanA vegathI kiyA utpanna kare che te prakAre vIjaLI paNa baba - gaLAnA yegathI prakAza, hITara, kITalI, presa jevAM upakaraNanA vegathI garamI vaLI paMkhA tathA meTaranA vegathI kiyA utpanna thAya che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 karma rahasya A jAtinI vargaNAonA saMgathI kArya thatuM hovAne kAraNe tejasa zarIramAM traNe zaktio hAvI svAbhAvika che. jene prabhAva ApaNe audArika zarIramAM nitya anubhavIe chIe. tejasa zarIrane ApaNe vijJAnanI bhASAmAM vIjaLInuM zarIra (IlekiTrakala baDI) kahIe chIe. joke zAstromAM A zarIranuM lakSaNa kevaLa audArika zarIramAM kAnti karavAnuM che, tathApi upalakSaNathI tenAM traNa kAryo grahaNa karavAmAM AvyAM che. A audArika zarIranI tvacA para je kAti athavA camaka pratyakSa kare che, peTanI aMdara udAgni (pAcana zakti)ne anubhava karIe chIe tenA vegathI AmAzayamAM bhejana pace che. ane raktasaMcAranA mAdhyamathI jenA dvArA nasenasamAM uSmA banI rahe che. je prakAre kAnti tejasa zarIra dvArA hoya che, te prakAre te ugyA paNa tejasa zarIranuM kArya che. tenA abhAvamAM mRta zarIramAM kAnti ke umA rahetI nathI. A prakAre gavALA pUrva adhikAramAM kathita zarIranAM aMgopAMganI vividha kriyAo paNa tejasa zarIranuM kArya che ema siddha cetanAnA vegathI taijasa zarIra prANavAyune nasenasamAM pahoMcADe che. tenA dvArA mAMsapezIo athavA snAyuo (muscles)mAM kaThoratA utpanna thAya che, jenA phaLarUpe hAtha, paga vagere kriyA kare che. bhAra upADatI vakhate hAthanA snAyuo, cAlatI vakhate jaMghAnA snAyuo kaDaka thAya che te anubhavayukta che, A sarva kArya vIjaLInA zarIranuM che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 zarIra yegI taijasa samuddaghAtanI dazAmAM jamaNe khabhAmAMthI jAjavalyamAna agninuM pUtaLuM kADhIne bahAranA padArthane bhasma karI de che, tevuM zAstrakathana che. te pramANe Atapa tathA udyotathI yukta zarIranuM varNana Ave che. jema ke AgiyA sivAya paNa parvatemAM aneka moTA jatuo jovA maLe che, ke jemanAM zarIra caMdranA prakAzanI jema camake che. sAgaromAM aneka mAchalIo evI hoya che ke jenA zarIramAMthI prakAzanuM kiraNa nIkaLe che. vaLI kaI mAchalIo evI hoya che ke tene sparza thatAM manuSyanA zarIrane vIjaLI jevo AMcaka lAge che. A sarva lakSaNe parathI A bahAranA sthUla audArika zarIranI aMdara eka vIjaLInA zarIranuM astitva siddha thAya che. keInA zarIramAM te vadhAre hoya che te kaImAM ochI. 5. kArpaNa zarIra tejasa zarIranI aMdara tenAthI sUkSma eka anya zarIra che jene zAstromAM kArmaNa zarIra kahevAmAM Ave che. tenuM nirmANa kArmaNanI pAMcamI jAtanI vargaNAothI thAya che. te ati sUkSama hovAthI tenuM lakSaNa koI paNa prakAranA iMdriyamArgamAM AvavuM saMbhava nathI. paraMtu viveka dvArA ApaNe tene abhyAsa karI zakIe tema chIe. AjanuM vijJAna paNa kaI prakAre temAM sAkSI che. kArpaNa vagaNane ApaNe TeparekarDaranI sAthe sarakhAvI zakIe. ApaNe je kaMI belIe chIe te sarva Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 kamarahasya jevuM che tevuM Tepa upara aMkita thaI jAya che. paraMtu TepanI paTamAM te kaMI joI zakAtuM nathI, te kevaLa plAsTikanI paTTI mAtra che. tenA para eka stara caDe che te aMkana vAstavamAM A stara upara thAya che, Tepa upara nahi. Tepa te ApaNe AMkhathI joI zakIe chIe tenA paranA starane joI zakatA nathI te pramANe audArika zarIra ApaNane dekhAya che paraMtu tenI aMdara rahelI kAmaNa vargaNAonA starane ApaNe joI zakatA nathI jene ApaNe kAzmaNa zarIra kahIe chIe. manathI, vacanathI ke kAyAthI ApaNe je kaMI sAruM beTuM vicArIe chIe, bolIe chIe ke karIe chIe te sarva saMskAra kArmANa zarIra nAmanA A stara para aMkita thaI jAya che. vivAha jevA avasaremAM gharanI bhIMta para kanyA dvArA chApA devAmAM Ave che, te prakAre ApaNuM dareka karma cittabhUmi para aMkita thatuM jAya che. A kArmaNa zarIra vAstavamAM cittane akSaya khajAno che, jene pahelAM upa-cetanA kahevAmAM AvI che. audArika zarIrane jevAthI e khyAla nahi Ave ke kAmaNa zarIra kyAM che ane tenA para zuM aMkita thAya che ane te kevA rUpamAM hoya che. jema keI vizeSa prasaMge mazInanA mAdhyamathI ApaNe Tepa para aMkita thayelA zabdo jema che tema sAMbhaLIe chIe tema vizeSa kALa prApta thavAthI mana, vacana, kAyAnA mAdhyamathI ApaNe kAmaNa zarIra para athavA temAM baddha kAmaNa vargaNAo para aMkita sarva kAMI jema che tema anubhava Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra 131 karI zakIe chIe. tenA para jevA saMskAra aMkti thAya che tevA saMskAra ApaNe mana dvArA vicArIe chIe, tevuM vacana ApaNe belIe chIe ane tevuM ja kAma zarIra dvArA karIe chIe. te ja pramANe jJAnendri dvArA ApaNe -jANIe chIe ane karmendri dvArA ApaNe karIe chIe ane aMtaHkaraNa dvArA ApaNe bhegavIe chIe. bhUta, vartamAna tathA bhaviSyamAM traNe kALe ApaNAM mana, vacana, kAyAnI tathA tenA bAhyAbhaMtara sarva aMgepAMganI, tenI samasta pravRttionI, tene yena ke upaganI, tenA jJAtRtva, kartRtva tathA bhetRtvanI vAhaka ke paricAlaka sarva kucha kArmaNa nAmanI e upacetanA che. tejasa zarIranI samasta kAryavAhI tenI preraNAthI thAya che. bhale pitAnI sUkSmatAne kAraNe upacetanA svabhAvI A kAmaNuM zarIra dazyamAna na hoya, paraMtu tenuM mahattva sarvoparI che. paramANupuMjarUpa kArmaNa vargaNathI nirmita hovAne kAraNe je ke dArika tathA taijasa zarIranI jema te jaDa che, tathApi mana, vacana tathA kAyanA saMskArane grahaNa karavAne kAraNe te e prakAre cetanavat pratIta thAya che. jema zabda vyakta karIne zravaNapAna karAvatuM Tepa che. karmaNa zarIra ja vAstavamAM aMdhakArI che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavidhAna htkkttkktrt lsstt trrrrllt tllmostasis 1 punarAvRtti bhAvAvegamAM ApaNe ghaNuM dUra nIkaLI gayA chIe tethI have eka vihaMgAvalokana karI laIe. mana, vacana tathA zarIra dvArA je kaMI ApaNe saMkalpapUrvaka vicArIe chIe, belIe chIe ke karIe chIe te ApaNuM kRtaka karma che. jene ApaNe jJAtRtva, kartRtva ane bhetRtvarUpe traNa bhAgamAM samajI zakIe chIe. netrAdi jJAnakaraNa, hAthapaga vagere. karmakaraNa ane manabuddhi vagere aMtaHkaraNa e traNa tenAM sAdhana che, jene aMtaracetanA pitAnI yoga-upayoga zakti, dvArA haMmezA saMcArita karatI rahe che. jema netrAdi jJAnakaraNa upaganA kSetramAM sAdhana che, tema mana, vacana tathA kAya ganA kSetramAM sAdhana che. te sarva sAdhana tathA karaNa dravya tathA bhAvanA bhedathI be prakAre che. netragolaka Adi rUpamAM paramANuo dvArA racita zarIranAM aMgopAMga dravyakaraNa che ane tenI pRSThabhUmimAM sthita ane saMcAra karavAvALI cetanAnI yega-upaga zakti bhAvakaraNa che athavA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavidhAna 133 bhAvasAdhana che. kAganA kSetramAM audArika nAmavALuM A sthUla zarIra dravyakaraNa che ane tenI aMdara sthita kArpaNa nAmavALuM sUkSma zarIra jeke paramANuonuM baneluM hovAthI dravyAtmaka che, chatAM kArmaNa saMskArane grahaNa karavAnI zaktiyukta hovAthI te bhAvakaraNanA rUpe grahaNa thAya che. arthAt audArika zarIra dravyakAya che ane kAzmaNa zarIra bhAvakAya che. 2. trividha karma karmasiddhAMtanA kSetramAM kArmaNa nAmavALuM A bhAvazarIra ja sarvapradhAna che, tethI tene daSTimAM rAkhIne eka vAra karmanuM punaH adhyayana karavuM Avazyaka che. je prakAre adhyAtmanA kSetramAM karmanI jAtionI apekSAe jJAtRtva AdinA bhedathI kRtaka karma traNa prakAranuM mAnavAmAM Ave che te pramANe karmasiddhAMtanA kSetramAM kAraNa-kArya-saMbaMdhanI apekSAe karma bhAvakarma, dravya karma ane nikarma ema traNa prakAre mAnavAmAM Ave che. mana, vacana, kAyAnA vegathI thavAvALI jJAtRtva, katRtva ke bhetRtva rUpa trividha pravRtti karma zabdane sAmAnya artha che. te pravRtti jyAre kaSAya athavA rAgadveSathI yukta hoya che tyAre tene bhAvakarma kahevAmAM Ave che. kAzmaNa nAmathI prasiddha je sUkSama zarIrane paricaya agAu Ape che te dravyakarma kahevAya che ane bahAranuM sthUla audArika zarIra nakarma kahevAya che. 3. dravyakarma karmaNa jAtinI je vaNAo dvArA kAryaNa nAmanI bhAvekAyAnuM nirmANa thAya che te paramANuothI nirmANa thatI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kamarahasya hovAthI jaDa che tathApi cetanA te karmasaMskArane grahaNa karavAne samartha hovAne kAraNe cetana sarakhI che. e vargaethI nirmita thatI hovAne kAraNe kAmaNa zarIranA te karmanI sAthe e ghaniSTha saMbaMdha dharAve che ke vyAvahArika kSetramAM te baMnene pRthaka karavAM saMbhava nathI. e kahevAnI AvazyakatA nathI ke mana, vANuM ke zarIra dvArA ApaNe sUtAM, jAgatAM, UThatAM, besatAM dareka samaye kaMI ne kaMI karIe chIe. te samaye je karmavargaNae grahaNa thAya che te Asava kahevAya che. te saMsAranA baMdhanarUpe pariName che. "vArma coLa ra Azrava " Azrava athavA karmapravRttinA saMskArane saMgraha karavAne mATe prakRti pratyethI koI sAdhana prApta na thayuM heta te kArya karavAnI kSaNa cUkI gayA pachI tenI sAthe karma paNa sarvathA nAza thaI jAta. ane ApaNe kaI prakAranA baMdhanamAM. Avata nahi. je kadAca evuM bane te jagatanAM sarva prANI sarvathA nirbhaya, nizcita ane svachaMda banI jAta. nyAyanIti jevI vastu zeSa na raheta. eka eka vyakti sArA jagatane nAza karavA tatpara thaI jAta. tethI ApaNe prakRtine anugraha mAnave joIe ke teNe kRtaka karmonA sarva saMskArene saMgraha karavAnuM na IcchavA chatAM pratyeka prANIne pitAnA taraphathI kAmaNa zarIra nAmanuM eka evuM sAdhana pradAna karyuM che ke tenA dvArA karelA sArAnarasA sarva karmasaMskAre kaMI ja prayatna karyA vagara svayaM aMkita thatA rahe che. ane yathA samaye udaya AvIne tene yAda Ape che ke te koI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavidhAna 135 samaye AvuM kArya karyuM hatuM tenI A sajA ke daMDa tane maLI rahyAM che. je prakAre daMDa prApta thatAM jIva raDe che tema karma karatI vakhate je vicAra kare te aMdara sthita prakRti tArA pratyeka karmanuM nirIkSaNa karatI rahe che ane tene hisAba rAkhe che. te jANavAthI tArI sarva pravRtti anuzAsita thaI jAya che. vizvavidhAtAnI vidhi acaLa che. manuSya, deva, iMdra, gharaNe, koI paNa tenI najara bahAra rahI zaktA nathI, ke bacI javA pAmatA nathI. vAstavamAM e ja jagavyApI mahAzakti ke tattva che. jene vaidika kavioe varuNadeva, yamarAja athavA dharmarAjAnA rUpamAM ullekha karyo che. jagatanI sarva karmavyavasthAnA dhAtA-vidhAtA tathA zAsaka banAvIne ApaNane tevI zraddhA karAvI che. bahAranuM A sthUla zarIra rahe ke nA rahe, paraMtu maratAM ke jIvatAM dareka samaye jIvanI sAthe te rahe che ane tenI sarva kAryavAhInuM sUkSama nirIkSaNa tathA parIkSaNa karatuM rahe che. tethI jaDa hovA chatAM te cetanarUpa - cidAbhAsI che, jJAnamaya che. cetanAnI te pravRttio pratye te kArya ane kAraNarUpa che. karmanA saMskArone grahaNa karIne sthita rahe che tethI te tenuM kArya che. te prakAre yathAsamaya phaLAdAna daIne punaH jIvane te prakAre karma karavA mATe uttejita kare che ane IcchAo ke anicchAe jIvane tenI preraNAthI karma karavuM paDe che tethI te tenI sarva pravRttinuM kAraNa che. karmapravRtti dvArA kArmaNa zarIra para saMskAranuM aMkita thavuM ane thoDA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kamarahasya samaya pachI te aMkti thayelA karmonuM jAgrata thavuM, ane tenI preraNAthI jIvanuM punaH karmomAM pravRtta hovuM-AvuM eka caka anAdikALathI cAle che. jyAM sudhI jIva gurukRpA dvArA karmanI A kAryakAraNa vyavasthAne anubhava karIne karmothI virakta nahi thAya tyAM sudhI e caka cAlu raheze. jeke karma vAstavamAM cetanapravRttinuM nAma che, chatAM tenuM kArya tathA kAraNe hovAthI kAmaNa zarIra upacArathI karma kahevAya che. temAM vizeSatA e che ke cetanapravRttinI jema e bhAvAtmaka na hovAthI ane paramANuothI nirmita hovAne kAraNe dravyAtmaka che. tethI tenuM dravyakarma' nAma sArthaka che. 4. karma je prakAre kAryamAM kAraNane, ane kAraNamAM kAryane upacAra karIne kArmaNa zarIrane "dravyakarma kahe che te prakAre bahAranA A sthUla audArika zarIrane paNa ApaNe karma' kahI zakIe chIe. chatAM sarva pravRttionuM pradhAna kAraNa hovAthI athavA jJAnendriya Adi sarva kAramAM tenuM astitva hovAthI te karma che. tathApi kAmaNa zarIranI jema te karmonA saMskArone grahaNa karavAmAM samartha nathI. tethI tene sAkSAt karma na kahetAM karma (karmane sahAyaka) athavA kiMcit karma kahe che. joke audArika zarIra kahevAthI kevaLa cetanapravRttine kAraNe A sthUla zarIra grahaNa thAya che. chatAM paNa tAtvika draSTithI jotAM jagatamAM sthUla athavA sUkSma je kaMI dazyamAna Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavidhAna 137 che te sarva temAM garbhita che. kAraNa ke sarva dazyamAna padArtha che te sarve kAM te Aje keInuM zarIra che athavA pahelAM koInuM zarIra hatA. jIvAtmA dvArA tyajAyelA e sarva bhautika athavA jaDa padArthonA rUpamAM grahaNa kare che. paraMtu tene pUrva itihAsa jevAthI patto lAge che ke te sarve pahelAM keI ne koI zarIra avazya hatA. jema ke lAkaDuM, gAdI, pharnicara vagere vanaspatinAM mRtaka zarIra che. ane mahela, makAna, ke mazIna, AbhUSaNa, vastra, peTrola vagere sarva pRthvIkAyanAM mRta zarIra che. A prakAre paMcabhautika nAmathI prasiddha je kaI padArtha ApaNuM jIvanamAM prApya che te sarve jIvatA zarIranI jema zarIra che. jJAnendriya dvArA grahaNa karelAM hovAthI tenA saMga tathA viyegane lIdhe ApaNI sarva pravRttione prAraMbha thAya che tethI ApaNI pravRttio kAraNa che. ane pravRttio kAraNa hovAthI karma che. paraMtu karma hovA chatAM paNa saMskArane saMgraha karavAmAM asamartha hovAthI ane karma kiMcit karma kahevAya che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 bhAvakarma ( 11 thI - S waya essesses - R 1. sakaSAya-akaSAya mana, vacana tathA kAyAnA vegathI thatI jJAtRtva, katRtva tathA bhetRtvarUpa ApaNuM sarva pravRttione "karma" kahevAmAM Ave che. sAmAnya dRSTithI jotAM A karma avazya che, paraMtu karmasiddhAMtanI dRSTie jotAM te pradhAna kama nathI. enuM kAraNa e che ke svayaM karmarUpa hovA chatAM e jIvane mATe baMdhanakArI nathI. tatkSaNa samApta thaI javAne kAraNe tenA dvArA bIja-vRkSa nyAyayukta pUrvokta saMskAraparaMparAnuM nirmANa thatuM nathI. saMskAraparaMparAnuM kAraNa vAstavamAM pravRtti nathI paNa te kaSAya ke svArtha che, jenI preraNAthI vyakti karmamAM pravRtta thAya che. je prakAre dhULamAM ramavAthI kapaDAM para dhULa avazya cUMTe che; paraMtu jo kapaDuM parasevAthI bhInuM na hoya te sUkA kapaDAM para paDelI dhULa cuMTatI nathI, e prakAre mana-vacana-kAyAnI pravRttithI kama avazya thAya che kharuM, chatAM je cittamAM kaSAyanI ke svArthanI kAlimAM nahi hoya te cittabhUmi para athavA kAmaNa zarIra para tenA saMskAra aMkita thatA nathI. kadAca thAya te paNa eTalA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 bhAvakarma zithila hoya che ke tarata ja vilIna thaI jAya che. jema parasevAvALA kapaDA para cUMTelI dhULa kapaDAne meluM kare che tema kaSAya athavA svArtharaMjita cittanI sAthe tAdAmya thavAthI te pravRttione saMskAra cittane meluM kare che. pachI soDA ke sAbunA prayoga vagara kapaDAno mela ja nathI te prakAre viveka ke sAdhanA vagara cittagata saMskArone mela chUTa nathI. tethI mana, vacana tathA kAyAnA mAdhyamathI bahAra dekhAtI pravRtti vAstavamAM baMdhanakArI nathI. paNa te kaSAya tathA svArtha ja baMdhanakArI che, jenI preraNAthI vyakti te karmomAM pravRtta thAya che. kaSAya ke svArthanA abhAvamAM te karma kevaLa IryApatha arthAt AvAgamana pUratuM ja rahe che. saMsAravRddhi karatuM nathI. 2. rAgadveSa "pAyathA sAghacipathAra ahaMkAranA adhikAramAM A vAta vistArathI hRdayaMgama karavAmAM AvI che, ke samagrane yugapatuM grahaNa na karavAne kAraNe zuddha ahaMkAra potAnI aMdara huM-mAruM, tuM-tAruM, ISTa aniSTa, zatrumitra, kartavya-aktavya, grahaNa-tyAga, vagere rUpa parasparavirodhI tathA viSama DhaMDhonI sRSTi racI le che ane te anusAra jagatamAM viSama vyavahAra kare che. adhyAtmazAstramAM ahaMkArano je bhAva viSama dronA nAmathI prasiddha che tene ja AcArazAstramAM rAga tathA dveSa kahevAmAM Ave che. te kaMkomAM ISTa Adi eka bhAga AkarSaka che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kamarahasya ane bIjo bhAga aniSTAdi pratikULa ke anAkarSaka che te pramANe rAgavALe bhAga AkarSaka che, keSavALe bhAga anAkarSaka che. anukULa pakSe prati AkarSaka hovuM ke tene jANavA, prApta karavA ke bhegavavA mATe pravRtta hovuM te rAga che. te prakAre pratikuLa pakSamAM vikarSita thavuM, tene dUra karavA ke tene tyAga karavA pravRtta hovuM te zreSa kahevAya che. paraspara viruddha hovAne kAraNe te samatAthI viruddha che. je prakAre samatA vizuddha hRdayane bhAva che, te prakAre viSamatA tenAthI viruddha hovAne kAraNe malina hRdayane bhAva che. tAtvika dRSTie jotAM je prakAre kSamA-mArdava Adi daza dharma samatAnI vividha skuraNue che, te prakAre tenAthI viruddha krodha, mAna Adi viSamatAnI vividha kuraNae che. samagrane AtmasAt karavAne kAraNe samatA e prema che. ane dehAdhyasta saMkIrNa ahaMkAra prati tanmaya hovAne kAraNe viSamatA svArtha che. A vAta hRdayavALA adhikAramAM jaNAvI che. rAgadveSane ghaNo moTo vistAra che. nisaMdeha vyavahAra bhUmi para tene prayoga eNndriya vinA grahaNa tyAganA arthamAM thAya che, paraMtu tAtvika daSTie jotAM vyavahAra cAritranA kSetramAM je "zubha pravRtti tathA azubhe nivRtti kahevAya che te paNa vAstavamAM rAgadveSa che te sivAya anya kaMI che nahi. be be akSaranA A be zabdonA garbhamAM kaeNdha, mAna, mAyA, lebha Adi anaMta bhedothI yukta sarva kASAyika jagata sthita che. anyane pitAthI dUra karavAnA uddezathI pravRtta hovAne kAraNe krodha tathA mAna vikarSaka zaktiyukta che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvakarma 141 tethI te zreSamAM garbhita che. ane bIjI bAju anya padArthone prApta karavAnA uddezamAM pravRtta thavuM te mAyA tathA lebha AkarSaka zaktithI yukta che, tethI rAgamAM garbhita che. te, hAsya, rati pramANe tathA traNe veda bhAva AkarSaka zaktiyukta hovAne kAraNe rAga che, ane arati, zeka, bhaya, dugachA Adi vikarSaka zaktiyukta hevAne kAraNe zreSa che. 3. baMdhanA hetu je prakAre darzanazAstramAM 'sinagdharukSatpAdu baMdha' prasiddha che, e prakAre AcArazAstramAM "rAgadveSAdda baMdha prasiddha che. ahIM rAga AkarSaNa zaktithI yukta hovAne kAraNe snigdhanA sthAna para che, ane dveSa vikarSaNa zaktithI yukta hovAne kAraNe rukSanA sthAna para che. je prakAre paramANuonA bhegA thavA mAtrathI te baMdhanane yegya nathI, temAM rahelA snigdhatva tathA rukSatvanA yugathI ja te baMdhanane prApta kare che, te prakAre karmomAM pravRtta hevA mAtrathI citta baMdhane prApta karatuM nathI. te pravRttionI pRSThabhUmimAM sthita rAga tathA dveSathI citta baMdhanane prApta thAya che. tenuM tAtparya e che ke rAgadveSavihIna kevaLa pravRtti mAtrathI je saMskAra kAmaNa. zarIra para aMkita thAya che te pachInI kSaNamAM naSTa thaI jAya che. rAgadveSa yukta pravRttivALA saMskAra ghaNe lAMbA samaya sudhI sthita rahIne cittane pravRtti karavAne mATe prere che. "ba ja vaghu vaMdho, vaMdho lakSaNo - arthAt vastuonA saMga vigathI baMdha thatuM nathI. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 karma rahasya adhyavasAna arthAt rAgadveSa rUpa kASAyika bhAvathI baMdha thAya che. bhAvAtmaka hevAne kAraNe tene bhAva baMdha kahe che. rAgadveSanA viSayamAM bheda paDI javAne kAraNe tenA dvArA thatA baMdha paNa be prakAranA thaI jAya che. eNndriya viSayanA kSetramAM vyAvahArika rAgadveSathI azubha ke pApabaMdha thAya che, ane paramArthika rAgadveSathI zubha ke puNyabaMdha thAya che. 4. phaLAkAMkSA je prakAre ApaNe citravicitra aneka vikapane ISTa-aniSTarUpa eka taMdramAM samAveza karIe chIe te prakAre krodhAdi aneka viSayene ApaNe AkarSaNa tathA vikarSaNa zaktithI yukta rAga tathA TreSa A be prakAramAM samAvI zakIzuM ane rAga tathA zreSane paNa saMkSipta karIne ApaNe tene svArthamAM gati karI zakIzuM. kalekavyApI sarvagatajJAna jyAre pitAnA samagra grAhI svarUpane tyAga karIne koI eka prakAra tarapha upayukta thAya che tyAre saMkIrNa thaIne te aha, ahaMkAra bane che. te avasthAmAM te potAnI aMdara ISTaniSTa AdirUpa vividha nI suSTi banAve che. te ja pachI rAgadveSanuM rUpa dhAraNa kare che. samagra vizvane yugapat AtmasAt karavAvALuM vizALa hRdaya athavA prema jyAre ekane tyajIne bIjAnI ane bIjAne tyajIne trIjA pratye jhaMkhanA kare che te svArtha kahevAya che. ISTanI prApti ane aniSTane tyAga kara te ja tenI pravRtti che. te sarva kaMI kare che te prajananI siddhine Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvakarma 143 mATe kare che. niSNajana koI paNa kAma karavuM te zIkhyA ja nathI. koI paNa prajana vagara kevaLa pitAnA bALakanuM manaraMjana karavAnuM mAtAnuM svarUpa che tevuM e zIkhe nathI. kAryanA prAraMbha pahelAM te vicAre che ke meM je kArya karavAne saMkalpa karyo che te prajanathI kAryanI siddhi thaze ke nahi. je te kAryathI phaLasiddhi thatI jaNAya che te te kAma kare che, nahi te karate nathI. te pramANe phaLanI AkAMkSA rAkhIne kAma karavuM te tenuM svarUpa che. svArthajanya phaLAkAMkSA ja vAstavamAM sarva kaSAye tathA rAgadveSanI jananI che. karmanA kSetramAM je prakAre kAraNanuM paNa kAraNa zodhIne ApaNe rAgadveSa upara pahoMcyA chIe te pramANe A rAganuM kAraNa zodhIne ApaNe svArtha para tathA tenI phaLAkAMkSA para pahoMcIe chIe. tethI rAgadveSane tyAga karIne have ApaNe e phaLAkAMkSAne baMdhane hetu kahIzuM ane tene ja bhAvabaMdhanuM pradhAna tathA aMtima lakSaNa kahIzuM. phaLAkAMkSAyukta svArthavRta karma sakAma kahevAya che ane tethI nirapekSa kevaLa anyanI prasannatA mATe kareluM karma niSkAma kahevAya che. jainadarzana je karmane kaSAyathI yukta ke ayukta hevAne kAraNe sakaSAya ke akaSAya kahe che tene ja anya darzanakAra phaLAkAMkSAthI yukta tathA ayukta hevAne kAraNe sakAma tathA niSkAma kahe che. baMnenuM tAtparya eka ja che. saMsAravRddhinA hetune sakaSAya athavA sakAma karma sAmparAyika kahevAya che. tene hetu na hoya te te akaSAya ke niSkAma karma (IryApathakiyA) kahevAya che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 karma rahasya | svArthamAM sarvadA kAmaganI icchA rahe che. phaLabheganI IcchArahita kArya karavuM jIva zIkhyo nathI. ISTa virSanI prAptinI saMbhAvanA jaNAya che tyAre te pravRtti kare che. tethI bhAvabaMdhane tathA rAgadveSane uparyukta sarva vistAra phaLabheganI AkAMkSAmAM gabhita thAya che. zAstramAM phaLaeganI AkAMkSAne "kAmanA' kahe che. sakaSAya karmavAcI jaina mata tathA sakAma karmavAcI anya mata, e baMnene samanvaya karavA A viSayane ahIM vistAra kare ucita che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kAmanA japatha ujaja 1. kAmanAnI vizeSatAo karma sAmAnyamAM kRtaka karma, karmavidhAna tathA bhAvakarmanuM vizada vivecana karavAmAM AvyuM che. tenuM adhika sUkSamatAthI adhyayana karavA mATe kAmanA nAmane A adhikAra prastuta che. kRtaka kama traNa prakAranuM che. tene zAstromAM jJAtRtva, tRtva tathA bhekhtava nAma ApavAmAM AvyuM che. "A vyApAra dvArA dhananI prApti karIne huM manamAnyA bhega bhegavIza" tevI AkAMkSAyukta dhanArjananuM karma sakAma kahevAya che ane koI paNa svArtha vagara kevaLa lekasaMgraha - kalyANane mATe athavA paropakArane mATe karelAM sarva karma niSkAma che. joke vyavahArabhUmi para tRSNa, Asakti, lAlasA, IcchA, AkAMkSA, kAmanA, rAga tathA vAsanA e sarva zabdo ekAryavAcI manAya che, chatAM sUkSma dRSTithI jotAM te sarvane artha uttarottara sUkSma hovA chatAM bahArathI aMdaranI dizA pratye jAya che. pUrva pUrvavatI kArya che ane uttara 10 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ka rahasya uttaravatI tenuM kAraNa che. e sanI pRSThabhUmimAM sukhAnubhUtinI te smRtinuM sthAna heAya che ke je peAtAnA viSayanA bhAgAbhyAsa dvArA utpanna saMskAronA rUpamAM cittanA akSaya koSamAM dhAraNa thayelI hoya che. te saMskAra ja aMtima kAraNa che. A saMskArane kAraNe citta para je smRtine raga caDe che te vAsanA' zabda vaDe paricita che. saMskAranA khajAnAmAMthI nIkaLIne te vAsanA jyAre chaMdanuM rUpa dhAraNa karIne citta samakSa upasthita thAya che, tyAre te rAga kahevAya che. e rAga jyAre buddhimAM praveza karIne viSayanI prAptine mATe temAM mIThAza mANe che tyAre te kAmanA' zabdathI paricita thAya che. te kAmanA jyAre ahaMkAranI bhUmimAM AvIne temAM Avega lAve che tyAre te 'AkAMkSA' kahevAya che. te AkAMkSA manamAM praveza pAmIne ke AkuLa kare che tenuM evuM te bahi:karaNanA viSayanI prApti mATe niyAjita karavAmAM eka kSaNanA vilaMba paNa sahI zakatuM nathI, tene icchA kahevAmAM Ave che. jema koI svAdiSTa padArtha joIne lelupa jIveAnA mukhamAM pANI chUTe che te prakAre jyAre indriya pAtAnA viSaya prati lAlupa bane che tyAre icchA ja lAlasA kahevAya che. viSayanI prApti thayA pachI jyAre citta tenI sAthe tanmaya thAya che tyAre ahune lepa thaIne te kevaLa IMdra rUpe zeSa rahe che. tyAre lAlasA AsaktinuM rUpa dhAraNa kare che. AsaktinA svarUpe jyAre manamAM kai viSayane nira Mtara punaH punaH prApta karavAnI icchA thAya che tyAre te 'tRSNA' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmanA 147 kahevAya che. vAsanAnI sUkSma bhUmithI IcchAnI bhUla bhUmi sudhI AvavAnA kramamAM kAmanA madhyavatI che. tethI ahIM te zabdaprayoga karavAmAM AvyA che. vyavahArabhUmi para koI eka zabda dvArA sarva artha grahaNa thAya che. tethI vividha zabdaprayogamAM kaI virodha AvatuM nathI, tene artha samajavo joIe. 2, kamaphaLa phaLa bhegavavAnI AkAMkSA sahita kama sakAma kahevAya che. phaLabheganI AkAMkSA zuM che te viSayanI ahIM spaSTatA karavAmAM Avaze. sakAma ke niSkAma baMne karmanuM phaLa avazya hoya che. karma karavAmAM Ave tenuM phaLa nahi maLe tevuM saMbhava nathI. phaLane spaSTa artha sukha ke duHkhanI prApti che. chatAM paNa duHkha pAchaLathI sukhanA heturUpa hovAthI viSayaprApti tenI paraMparAnuM phaLa kahevAya che. jo ke phaLaprApti katRtvane AdhIna nathI paNa letRtvane AdhIna che. bIja vAvyA pachI temAM niraMtara siMcana karavAnuM kAma ApaNe karI zakIe chIe. paraMtu kerInuM phaLa ApaNe utpanna karatA nathI, te ApaNuM kAryanA phaLasvarUpe yathAsamaye svayaM utpanna thAya che. ApaNe pAThanuM punaH punaH uccAraNa karavAnuM kArya karIe chIe. paraMtu yAda karavuM te ApaNuM kArya nathI. uccAraNanA phaLasvarUpe yAda rahe che. jenI yogyatA vadhu tene zIgha yAda rahe che, ane jenI a9pa gyatA hoya che tene alpa smRti rahe che. kamanuM yatheSTa (pUrNa) phaLa levuM te Avazyaka nathI. kyAreka te te Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 karma rahasya pUrNa thatAM pahelAM naSTa thaI jAya che. jema ke garbhamAM ja bALakane nAza thAya che. keI ApaNuM IcchAthI viruddha kArya bane che. jema ke rogazamana mATe lIdhelI auSadhinI viparIta asara thavAthI te auSadhi ja rogInA nAzanuM kAraNa bane che. A kathana parathI karmaphaLanA viSayamAM cAra siddhAMtano nirNaya thAya che: (1) karmanuM phaLa avazya hoya che. (2) te sarvathA ApaNI IcchAne AdhIna che tevuM nathI. te alpAdhika thaI zake che ane viparIta paNa hoI zake che. (3) karma karavAnI jema phaLanI AkAMkSA te ApaNe adhikAra nathI. (4) karma vartamAnamAM thAya che ane phaLa bhaviSyamAM maLe che. koI vAra dUra dUra samayamAM maLe che. jema Aje AMbAnI. geTalI vAvIe ane phaLa chasAta varSa pachI maLe. Aje keInA para upakAra karyo hoya ane pacAsa varSa pachI tene pratyupakAra maLe. 3. kAmanAno tyAga te karmatyAga che kAmanA kevaLa phaLa bhegavavAnI hoya che teTaluM ja nathI paNa kAmanA jANavA ane karavAnI paNa hoya che. IcchArahita kaI paNa kAmamAM pravRtta thavuM saMbhava nathI. te kAma jANavAnuM, karavAnuM ke bhegavavAnuM kaI paNa hoI zake che. laukika kAryanI vAta te ThIka che. paNa mekSamArganI pravRtti paNa mumukSatA vagara saMbhava nathI. jokasaMgraha - kalyANane arthe ke paropakArane athe karelA kAmamAM IchA avazya hoya che. pitAnA ziSyane abhyAsa karAvavAmAM pravRtta gurunA hRdayamAM paNa A IcchA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmanA 14 avazya hoya che ke te zIghratAthI abhyAsamAM uttIrNa thAya. kaI aparicita rogInI sevA karavAmAM evI IcchA avazya thAya che ke te zIdhra svAcya prApta kare. A prakAre jyAre kaI paNa karma icchA ke kAmanA vinA saMbhava nathI te pachI kaI kama sakAma ke kaI karma niSkAma kevI rIte hoI zake? - A prazna ghaNe mArmika che. te sakAma tathA niSkAmanI sUkSma rekhAnI spaSTatA karuM chuM. vAsanA AdinA kramamAM e darzAvyuM che ke kaI paNa kAryanA praveza karatAM pahelAM atyaMtaranA sUkSama jagatamAM ghaNuM kaMI banI jAya che. cittakeSamAM paDelA saMskAranI jyAre jyAre abhivyakti thAya che tyAre uttarottara skUla thatAM kAryanA rUpamAM te pariNuta thayA kare che. tethI kAyane tyAga karavAthI kamane tyAga thatuM nathI. kAraNa tyAga kare jarUrI che. DALI kApI nAkhavAthI vRkSa naSTa thatuM nathI paNa mULa kApavAthI vRkSa naSTa thAya che. jema eka DALI kApavAthI bIjI DALI utpanna thAya che tevI rIte eka kAryane tyAga karyA pachI bIju kArya tarata utpanna thAya che. tethI jJAnIjane kAryane pakaDatA nathI paNa kAraNane pakaDe che. kUtare baMdUkamAMthI nIkaLatI geLIne pakaDe che tyAre siMha baMdUkathI geLI mAravAvALAne pakaDe che. te pramANe karmatyAgane upadeza vAstavamAM karmatyAga mATe nathI paNa kAmanAnA tyAga mATe che. vAsanAtyAgane upadeza saMskArecchedane mATe che. saMskAronA ucchedane upadeza baMdhacchada mATe ke parAdhInatAnA uchera mATe che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 karma rahasya parAdhInatAnA chedane ulekha AtyaMtara duHkhedane mATe che, ane duHkhecchedane ullekha nirAkuLatA mATe che, sukhanI prApti mATe che. jema aMdhakArane vinAza tathA prakAzanI prApti baMne yugapat che, te prakAre AtyaMtara duHkhane uccheda ane nirAkuLa sukhanI prApti vAstavamAM eka ja che. gurujanene A Azaya spaSTa thaI javAthI ApaNane e kahevAmAM koI muzkelI nathI ke baMne karmomAM samAna rUpathI kAmanA vidyamAna hovA chatAM temAM kaMI vizeSatA avazya che. te vizeSatA e che ke sakAma karmanI kAmanA, phaLa bhegavavAnI AkAMkSAyukta che tethI te baMdhanakArI che. ane niSkAma karmanI kAmanA phaLabhegathI nirapekSa hovAthI, kevaLa anyanA sukha arthe hovAthI, hitArthe hovAthI, baMdhanakArI nathI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 sakAma ane niSkAma kama 1. citta-madhana che pahelAM darzAvavAmAM AvyuM che ke karmanA saMbaMdha vartamAna kALanI sAthe che ane tenA phaLanA saMbaMdha bhaviSya sAthe che. tethI jyAM kAma karavuM ja mAtra ISTa che tyAM niSkAma karmanI kAmanAne mAtra vartamAna sAthe saMbaMdha che. mULanA bhogavaTA sahita sakAma karmanI kAmanAnA vartamAnanI apekSAe bhaviSyakALa sAthe adhika saMbaMdha che. tenuM kAraNa e che ke te kAya karatA pahelAM ja bhaviSya pratye deDavA mAMDe che ane tyAM besIne eka vizALa jagatane UbhuM kare che. jema ke mAruM A kArya saphaLa thaze, mane dhana maLaze, te eka meTuM makAna baMdhAvIza, meTara gADIe thaze, dAsadAsI haze, samAjamAM mAruM sanmAna thaze. pachI mArA mitrA upara upakAra karIza ane dveSIone nIcA pADIza. jo e kArya saphaLa nahi thAya te temAM khaca karelI sarve mUDI naSTa thaI jaze, huM vamAnamAM ja adhika nIcA thaI jaIza. koIne mAM atAvavA jevuM paNa nahi rahe. ane kadAca mAre bhIkha paNa abh Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ja karatA AvA paNa te 15ra karma rahasya mAMgavI paDe. kAryane prAraMbha karatA pahelAM tathA kArya karavAnA kALamAM AvA vikalpa rahe che. kArya pUruM thayA pachI paNa te vikalpa samApta thatA nathI. kArya saphaLa thAya tyAre harSa ane niSphaLa thAya tyAre zeka baMne avasthAmAM AgAmI jIvanaviSayaka vividha kalpanAo thAya che jene keI aMta AvatuM nathI. A ja cittanuM mahAna baMdhana che. tethI mukti prApti karavA mATe phaLanI AkAMkSAne niSedha karavAmAM AvyuM che. 2. svAtha - phaLanI AkAMkSA sAthe haMmezA svAmitva, kartRtva tathA bhakatRtva A traNa vastu saMlagna che. svAmitva vinA kaI vastune bhega saMbhava nathI. anyanI vastuo jANI zakAya che, paNa tenA viSayane "huM bhegavuM' evI IcchA thatI nathI. te viSaya para svAmitva prApta karavAne mATe kartutva Avazyaka che. puruSArtha vagara koI bAhya viSaya svataH prApta thatuM nathI. tethI phaLanI AMkAkSA sAthe A traNe vAte saMlagna che. ahaMkAranA rAjyamAM te traNe bhAve svArtha mUlaka manAya che. parahitArtha hoya te te niSkAma karma svArthamUlaka nathI paNa tenAthI viparIta che. bALaka mAtApitA ke gurunI AjJA zirodhArya karIne kevaLa potAnA kartavyanuM pAlana kare che. te kAryanI lAbhahAninI sAthe ke tenA dvArA prApta thatA kaI padArtha sAthe svAmitvane bhAva nathI. je kaMI lAbhahAni ke svAmi tvanI prApti aprApti thAya che te sarva mAtApitA tathA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakAma ane niSkAma karma 153 guru sAthe saMbaMdhita che. tene mATe bALakane ciMtAmAM paDavAnI keI AvazyaktA nathI. bALaka kAma karatA pahelAM jema ramatuM hatuM tema kArya pUruM thayA pachI ramate rahe che. tene karmajanita koI harSa ke viSAda nathI. A kArya meM karyuM te ahaMkAra paNa nathI. kArya karavA samaye tenA mana para kaI bhAra na hatuM. te niSkAma karma mATenuM udAharaNa che. svArtharaMjita sakAma karmanI pravRtti kaSAyamUlaka hoya che. svArtha kevaLa potAnA viSayanI prApti pratye udyamI che. te nyAya-anyAyane vicAra karatuM nathI. tethI te aneka mAyAcAra, chaLakapaTa kare che, jUThuM bole che, cerI cugalI kare che, anyane Thage che. mArI pravRttithI anyane keTaluM duHkha thaze evI ciMtA te karate nathI. tene mATe enI pAse hRdaya ja kyAM che? vadhu prApta karavuM, saMcaya kara e ja tenuM lakSya che. puNyadayathI tenI IcchApUrti thaI jAya te tene pitAnA kartutvanuM abhimAna thaze. ane bIjI bAju prApta viSayane bhegavavAnI rati - Asakti tIvra thAya che. je azubha karmanA udayathI temAM kadAcit aMtarAya Ave te te vidma karavAvALA pratye tiraskAra, kodha, ane bIjI bAju nirAzA, zaka, arati tathA bhaya seve che. A prakAre jIvanane kaluSita karavAvALA samasta kaSA tathA tene uttejita karavAvALA samasta pApanuM eka kAraNa mAtra svArtha che. phaLAkAMkSAnI bhUmi para te lebha kahevAya che je sarva pApane bApa che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 karma rahasya 3. karma paNa akama svArtha rahita parArthe tathA paramArtha baMne prakAranAM karmomAM svArtha saMbhava nathI kAraNa ke parahitane kAraNe tathA leke pakArane kAraNe kareluM sarva kArya bALakanI jema kevaLa kartavyabuddhithI karavAmAM Ave che tema sarva pAramathaka kArya paNa karavAmAM Ave che. joke parArthe tathA paramArthamAM zIdhra saphaLatA prApta karavAnI IcchArUpa svArtha avazya hoya che, paraMtu phaLanuM sekatRtva na hovAthI te svArtha svArtha kahevAtuM nathI. tethI bahAranuM kArya karavA chatAM aMdara kaI svArthabhAva nathI. adhyAtmamArgamAM aMtaHkaraNanuM prAdhAnya che, bahAranuM kaMI vizeSa mUlya nathI. tethI tene akartA tathA tenA karmane akarma mAnavAmAM Ave che. tyaktaM yena phalaM sa karma kurute neti pratImo vayam / jJAnI kiM kurute'tha kiM na kurute, karme ti jAnAti kH|| ene artha e nathI ke tenA karmanuM phaLa sarvathA che. ja nahi ke prApta viSayanuM sarvathA sevana nathI karato. tenuM sevana te avazya kare che, paraMtu temAM bhegaviSayaka lAlasA ke Asakti na hovAne kAraNe bahAramAM sevana hovA chatAM aMdaramAM te alipta che. tenAthI viparIta e che ke bahAramAM viSayanuM sevana na hovA chatAM aMtaramAM kalapanAo seve te bhetRtva manAya che. 4. samanvaya - jJAtRtva, kartutva tathA bhatRva e traNe sakAma ane niSkAma baMne prakAre che. vyavahArabhUmi para tenA viSayamAM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakAma ane niSkAma karma 155 je kaMI paNa prasiddha che athavA dazya, zrata tathA paricita che te sarva vAstavamAM sakAma che, niSkAma nathI. hadayanI dharA para vinA praveze niSkAmatA grahaNa thatI nathI. tethI jyAre koI vaktA niSkAma karma mATe bolavA ke samajAvavA prayatna kare che paNa tene anubhava na hovAne kAraNe tathA te viSaya adazya, azruta tathA ananubhUta hovAne kAraNe thatA varganI samakSa sakAma pakSa ja pragaTa thAya che. evI paristhitimAM niSkAma karmanA viSayamAM zaMkAo upaje te svAbhAvika che. ahIM e zaMkA thaI zake che ke kAmanI jema phaLanI. AkAMkSAne sarvathA vyavahArabhUmi para abhAva thaI zake che. laukika kSetranI vAta te javA de paNa sAdhanAkSetramAM paNa pUrNakAma bhagavaMte sivAya anya keIne A sthiti prApata thavI saMbhava nathI. sAdhakanI keTalIye ucca bhUmikA kema na hoya chatAM temAM bhUmikA anusAra adhika phaLanI AkAMkSAne sabhAva avazya hoya che. bAhya kaI padArtha pratye phaLAkAMkSA bhale na hoya paNa pitAnI ucca bhUmikA pratye te ahaMkAra jarUra hoya che. ahIM sudhI te mAre vikAsa thaye che, have tenAthI AgaLa vadhIza." e pramANe kartutvaviSayaka kAmanA tathA e sthitinA rasAsvAdamAM adhika sthira thAuM tevAM jJAtRtva tathA letRtvaviSayaka sUkama kAmanA siddhAMta anusAra agiyAramA guNasthAnaka sudhI hoya che. ahIM zaMkA ucita che, chatAM A niyama che, vyavahAra nathI. siddhAMta pUrNatAnuM pratipAdana kare che. kAraNa ke Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kama rahasya svabhAvamAM pUrNa tA-apUrNatAne bheda nathI. pUrNatA-apUrNatA athavA guNasthAnanI carcA AcAra pakSamAM Ave che. tethI sAdhaka dazAmAM te siddhAMtane AMzika prayAga saMbhava che. jeTalA pramANamAM kLAkAMkSA haze teTalA aMzamAM baMdhana paNa avazya thaze. jeTalA pramANamAM tenA abhAvarUpa cAritra athavA samatA haze teTaluM baMdhana nathI. 'yenAMzena tu cAritra' tenAMzenAsya baMdhanaM nAsti / yenAMzena tu rAgastenAMzenAsya baMdhanaM bhavati // ' * * * Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhana 1. svAmitvabuddhi karma tathA kAraNonuM vivecana pUrNa thayuM. have baMdhanaviSayaka vivecana praveza pAme che. sakaSAya karma athavA sakAma karma baMdhanakArI kahevAya che. paraMtu A baMdhana zuM te ApaNe jANatA nathI. te zaMkAne vicAravA mATe ahaMkAranA svarUpanI smRti rAkhe. te adhikAra punaH vAMcI ja. samagrane AtmasAt na karatAM temAM pratibaMdha lagAvIne tene AtmasAtvarUpa mAnavuM te ahaMkAra che. pitAnA vizvavyApI rUpane tyAga karIne jJAnasvarUpa pUrNa ahaMnuM A pramANe saMkIrNa thavuM te. tenuM svarUpa che. sAdhane - karaNane Azraya laIne eka pachI eka padArthane grahaNa karIne pitAne pUrNa thavAnI kalpanA karavI te tenI atRpta kAmanA che. je Aja sudhI pUrNa thaI nathI ane thavAnI nathI. A prakAre ahaMkAra kahevAthI kAmanA ane kAmanA kahevAthI ahaMkAra a nya grahaNa thAya che. te baMne ekabIjA vagara astitva dharAvatAM nathI. "huM jANuM, huM karuM? ke "huM bhogavuM" e trividha kAmanA ahaMkAranI Upaja che. tethI te sakAma karmane baMdhanakArI kahevAya che. tenuM kAraNa e che ke A trividha kAmanAnA hetuthI ahaMkArane potAnA e karmamAM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 karma rahasya athavA tenA dvArA prApta thatAM sukhaduHkha rUpa Adi phaLamAM mamatva thavuM svAbhAvika che. mArI vastu, mAruM sukha, mAruM duHkha, mAruM karma ItyAdi mArApaNuM che te tenuM svarUpa che. jene zAstramAM svAmitvabhAva kahevAmAM Ave che. A svAmitvane kAraNe ahaMkAra te viSayamAM tanmaya thaI jAya che. te vikalapinuM rUpa dhAraNa karIne tenI pradakSiNa kare che. bahAranI kaI vastu ahaMkAra sAthe saMlagna thatI nathI ke atyaMtara jJAnanuM Ida (3ya) paNa tanmaya thatuM nathI. e vikalpa dvArA ahama ja idaM sAthe saMlagna hoya che. pitAne bhUlIne te Ide ya padArthanI upAsanA kare che. ahaMkAramAM pUrNa aMtaHkaraNanuM grahaNa thAya che. tene "citta zabda dvArA darzAvavAmAM Ave che. tethI ahaMkAra zabdane badale citta zabdano upaga thAya che. 2. cittabaMdhana jyAre citta pitAnuM ne jJAtA mAtra na rahetAM tenuM svAmI bane che tyAre tene tenI sAthe baMdhAyeluM kahevAmAM Ave che. agAu darzAvAyuM che ke be prakAre jJAnane ahaMtAvALe vibhAga cittanuM nija svarUpa che. ane tenI samakSa upasthita IvALo vibhAga tenuM reya che. jJAnAkAra hovAne kAraNe ahaMnuM rUpa che ke AdithI aMta sudhI eka ja rahe che. paraMtu saMkIrNa hovAne kAraNe tathA atRpta kAmanAne kAraNe IdanuM rUpa badalAtuM rahe che. A ja kAraNa che ke jyAM sudhI ahuM ka95nA dvArA "ahaMnI upAsanAmAM saMlagna rahe che, arthAt " Ine ahaMnA AkAramAM kapita karavAthI tenuM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhana 1pa, dhyAna karavAmAM magna rahe che tyAM sudhI tenI sAthe ekAkAra thavAthI te zAMta tathA sthira rahe che. paraMtu jyAre tenI samakSa IdaM viSayAkAra thAya che tyAre temAM tanmaya thavAne kAraNe ahaM paNa jJAnAkAra rahetuM nathI, paNa viSayAkAra banI jAya che. kAraNa ke IdanuM A rUpa eka pachI eka AkArane tyAga karI anya anya AkArane dhAraNa kare che ane AgaLa vadhatuM jAya che tethI tenI sAthe tanmaya thaIne IcchA na hovA chatAM ahaM "ahuthI uttejita thatuM hovAthI tene kSubdha thavuM paDe che. jema nadInA keI taraMgane jevAvALI daSTi taraMganI sAthe sAthe AgaLa cAle che tema "IdanI sAthe baMdhAyeluM ahaM paNa tenI sAthe AgaLa AgaLa vadhe che, te tenuM baMdhana che. bAhA ke atyaMtara A IdaM'mAM svAmitvabuddhi hovAne kAraNe cittane te pramANe tenuM anusaraNa karavuM paDe che je prakAre gAyane gaLAmAM bAdhelI rasI pramANe derAvuM paDe che. A mArI ghaDiyALa che. tene tUTavATavA sAthe mAruM citta paNa tUTavAphUTavA lAge che. je koI tene cerI jAya che to mAruM citta paNa tenI sAthe baMdhAIne tenI pAchaLa pAchaLa doDe che. te ghaDiyALa je kevaLa ghaDiyALa ja hota paNa "mArI na hota to tenA tUTavATavA ke bagaDavA sAthe mArA cittamAM evI pratikriyA UThI na zakata. tethI e vAta siddha thAya che ke citta IdaM'nI sAthe baMdhAyeluM che. tattvataH te sAkSAtpaNe tenI sAthe baMdhAyeluM che. ahaMkAra svAmitva ke mamatva sAthe baMdhAyeluM che, ane svAmitva Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 karma rahasya tathA mamatva atRpta kAmanAnI sAthe baMdhAyeluM che. ane e kAmane IdaM'nI sAthe baMdhAyelI che. A pramANe aneka kaDIbaddha e paraMparAgata zRMkhalA ja cittanuM baMdhana che. bahAranI vastu mAtra nimitta che. tenA abhAvamAM citta aMdaranI kalpanA dvArA tenuM nirmANa svayaM karI le che. tethI bahAranuM nimitta hoya na hoya baMne tene mATe samAna che. 3. svAtha tathA parAthI samagrane choDIne tenA aMgabhUta koI eka padArtha para kendrita kAmanA svayaMnI tathA ahaMkAranI tRptinA prajanathI thAya che, tethI te svArtha kahevAya che. paraMtu samagrane hastagata karavAnI kAmanA ahaMkArane pUNe-ahaMtA pradAna karavAnA prajanathI hoya che tethI te paramArtha kahevAya che. te pramANe paropakAranI kAmanA anyanA hitArthe che tethI te parArtha kahevAya che. kAmanA traNemAM samAna che. paraMtu phaLabheganI AkAMkSAyukta hovAne kAraNe svArthamUlaka kAmanA baMdhanakArI che. parArtha ke paramArtha yukta kAmanA baMdhanakArI nathI. anya padArthomAM cittanI A svAmitvabuddhi vAstavamAM kartRtva tathA bhestRtvanA kAraNathI hoya che. e padArthone prApta karavA mATe huM A kAma karuM tevI kAmanAthI prerAIne je kAma huM karuM chuM temAM A kAma meM karyuM, e ahaMkAra hoya che. tethI te kAryamAM tathA tenA dvArA prApta vastumAM mAruM svAmitva sahaja thaI jAya che. bIjI bAju je kAmane huM kevaLa bIjAnI prasannatA mATe karuM chuM temAM tathA tenA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhana 161 dvArA prApta phaLamAM mAruM svAmitva paNa hotuM nathI. potAnA svAmIne mATe karelA kAmamAM tathA temAM prApta hAni ke lAbhamAM menejaranI Atmabuddhi hotI nathI, tethI kartutvanI ahaMkArayukta kAmanA ja svAmitvabuddhinI jananI che. kaI kAma karavAnI tathA kaI padArthane prApta karavAnI athavA tenA viSayamAM jANakArI prApta karavAnI svArthanI kAmanA bhakatRtvanA kAraNathI thAya che. tethI je padArthanA bhegamAM rasa Ave che, tene jANavA tathA prApta karavA mATe huM udyama karuM chuM. tethI viparIta, je padArtha bhegavavAnI huM IcchA karatuM nathI, je mane arucikara lAge che, te jANavA ke karavAnI mane IcchA thatI nathI. vaLI te padArthane saMgraha karavAne badale tene tyAga karavAnI ke keIne ApI devAnI bhAvanA rAkhuM chuM. tethI ema siddha thAya che ke jJAtRtva tathA katvanI kAmanAnuM tathA tenA dvArA thavAvALI svAmitvanI buddhinuM ekamAtra kAraNa phaLabhega tathA sukhasaMvedana che. phaLabheganI AkAMkSArUpa te kSetRtva athavA sukhasaMvedana vAstavamAM svArtha che. tene sarva baMdhanenuM, sarva kaSAyanuM, anItionuM tathA sarva pApanuM phaLa batAvavAmAM AvyuM che. A vAta che ke nAnI lAge che chatAM te keTalI khataranAka che te jJAnIjana jANe che. tenA prabhAvane jANavAthI viveka utpanna thAya che. tethI sAdhaka asatyAdithI pitAne bacAvIne satya pratye vaLe che. 11 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvamukti 1, ThaMdra svArthanA vizvavijayI prabhAvanuM have darzana kare. tenI zakti paNa gajabanI che. te zUnyamAM suSTine race che. upAdAna vagara paNa jagatane UbhuM kare che. mATI vagara ghaDe banAve che. tethI ja aMdaramAM AvuM druddhAtmaka jagata vase che. ISTa-aniSTa, suMdara asuMdara, grahaNa tyAga, kartavya-akartavya, puNya pApa, sukha-duHkha, jIvana-maraNa, mAruM-tAruM, sajajanadujana, mitra-zatru, senuM paththara, mahela-smazAna vagere parasparavirodhI pakSa te hRddha che. je padArtha bheLavavAmAM mane rasa Ave che te mAre mATe ISTa che. te sivAyanuM sarva mane aniSTa jaNAya che. je mane ISTa che te mAre mATe suMdara che ane grAhya che. je aniSTa che te asuMdara ane agrAhya che. grAhyane prApta karavuM ane agrAhya tyAga kare te mAruM kartavya che. te sivAya mane sarva akartavya che. kartavya-karma karavuM te puNya che ane akartavya-karma karavuM te pApa che. meM mAruM kArya pUruM karyuM" evA saMteSane janaka puNya hovAthI te sukha Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanmukta 163 che. tenAthI viparIta asaMtoSa te pApa hovAthI duHkha che. sukha-saMpAdaka sAmagrI mArI che ane duHkha-utpAdaka sAmagrI tArI che, mArA sukhamAM sahAyaka hovAthI vyakti sajajana tathA mitra che, sukhavighAtaka tathA duHkhavardhaka hevAthI te durjana ke zatru che. sajajana, mitra, kaMcana tathA mahela ISTa che; durjana, zatru, pASANa tathA smazAna aniSTa che. eka eka kaMThanI zAkhA-upazAkhAo anaMta che. jema rezamane kIDe pitAnI aMdarathI ja taMtune kADhIne pitAnA ja zarIra upara vIMTALe che, te prakAre phaLabheganI AkAMkSAyukta citta paNa pitAnI ja aMdarathI ISTa-aniSTa Adi taMdva utpanna karIne temAM jakaDAIne lAcAra bane che. satyaasatyane, hita ke ahitane ane svaparane sarva viveka bhUlI jAya che. ThaMdra jyAM kheMcI jAya te dizAmAM tene javuM paDe che. basa e ja baMdhana che. parasparavidhI be pakSavALA A sarva kaMkomAM pRSThabhUmimAM sarvatra, sarvadA eka ISTa aniSTanuM bAhya draDha ja nRtya karI rahyuM che. ISTatA pratye AkarSaNa ane aniSTatA pratye vikarSaNa thavuM te svAbhAvika che. AkarSaNa rAga che ane vikarSaNa dveSa che, te rAgadveSa ja bhAvakarma che, te baMdhananuM mukhya kAraNa che. niHsaMdeha vyavahArabhUmi para "rAgadveSa zabdano prayoga sarvatra eNndriya bhege mATe prasiddha che. chatAM tenI vizALatA pAramArthika bheganI AkAMkSAne paNa pitAnI aMdara rAkhe Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 karma rahasya. che. pAramArthika sAdhanAnA kSetramAM vrata, tyAga Adine je upadeza AcArazAstromAM prasiddha che temAM paNa tAtvika dRSTie jotAM rAgadveSa te che ja. ahIM tAtvika satyanI parIkSA karavAmAM Ave che, AcArazAstrane tiraskAra nahi. ApaNe te kevaLa e jovAnuM che ke ahIM paNa kaMIka AkarSaNa che ke nahi. zubhamAM pravRtti, azubhamAMthI nivRtti. devapUjA Adi keI viSanuM grahaNa ane viSayabhega vagere koI viSane tyAga te rAgadveSa che. A sAMbhaLIne Azcarya na pAmaze. eka vAta avazya che ke bhegAkAMkSAvALA laukika rAgazreSamAM tathA AtmakalyANanI AkAMkSAvALA pAramArthika rAgahevamAM AkAzapAtALanuM aMtara che. laukika rAgadveSathI jyAM viSayAsaktinI vRddhi thAya che tyAM pAramArthika rAgadveSathI te viSayAsaktinI hAni thAya che. bhautika rAgadveSathI jyAM krodhAdi kaSAyanI utpatti thAya che tyAM pAramArthika rAga-- zreSathI tenI hAni thAya che. laukika rAgadveSathI jyAM azubha. athavA pApane baMdha thAya che ane tenA phaLasvarUpe aneka prakAranAM dukhanI prApti thAya che tyAM pAramArthika rAgazreSathI zubha athavA puNyane baMdha thAya che ane tenA phaLasvarUpe aneka sukhanI prApti thAya che. Ama chatAM paNa baMne prakAramAM rAgadveSa che ane tenA dvArA thate pApa athavA puNyane baMdha te paNa Akhare baMdha che. rAgadveSa, puNyapApa te sarva parasparavirodhI ThaMdra che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanmukti 16pa 2. kaMkamukti citta A kaMkone kevI rIte dUra kare che te samajavA jevuM che. bAhya dRSTithI jevAthI bhale te vAta asaMbhava lAge paraMtu AtyaMtara draSTithI jotAM te samajavuM kaMI kaThaNa nathI, kevaLa temAM adhyAtmano viveka jAgrata karavAnuM che. jarA te vicAre ke zuM A kaMkomAM saheja paNa satya che ke kerI kalapanA che? pitAnA nAma tathA rUpane kAraNe kaI padArtha bahAramAM astitva dharAve che te te ThIka che, paNa te ISTa che ke aniSTa te vAta kyAMthI utpanna thaI? IcchatA aniSTatA, athavA suMdaratA asuMdaratA Adi te padArthamAM kyAM vase che ? te sarva ApaNA vika9pa para nirbhara che. mArI pitAnI abhiruci dvArA tenA para eka chApa lAgI che, evuM samajI levuM paryApta che. tevuM samajI levA mAtrathI ISTatA-aniSTatA ja nAza pAme che. tyAra pachI grahaNa tyAga tathA zubhaazubha vagere vikalapa Avaze paNa kyAMthI? kaMthI mukta thavAnuM che, bAhya viSayethI nahi, te karmasiddhAMtane prANa che. tene barAbara dhAraNa na karavAne kAraNe Ajane sAdhaka e drothI chUTavAne prayatna karavAne badale adhika adhika temAM khUMpe che, ane tene zreyaskara samajI bese che. tenuM kAraNa e che ke je prakAre niyati tathA karmavAdanI vAta sAMbhaLIne laukika puruSArtha kare che. te prakAre samatAnI uttama ghoSaNAnuM zravaNa karIne sAdhakanuM cAritra e prakAre pikAra kare che. zAMta thA, prabhu ! zAMta thA. ahIM koI pakSanA haThavAdanI vAta nathI. zAstra tathA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya anubhavathI pramANita siddhAMta temAM che. tene samaje ke na samaje athavA samajIne te pramANe pravRtti kare ke na kare te tamArI IcchAne AdhIna che. e vAta satya che ke nIcenI bhUmikAomAM sAdhakane mATe A baMne Azraya le anivArya che. paraMtu tAtvika daSTithI jotAM rAgadveSAtmaka vikalpa sivAya anya kaMI nathI. tatva, vidhiniSedhathI atIta - mukta che. sAdhanAnA mArgamAM agresara rahevAvALa pathika jema jema upara UThe che, tema tema e draDha svayaM zithila thatuM jAya che. aMtima sapAna para pahoMcIne jyAre draDha niHzeSa thaI jAya che tyAre koI vidhiniSedha zeSa rahetA nathI. pratikramaNa ke apratikramaNathI uparanI A tRtIya bhUmikA che, jene jJAnIjanee amRtakuMbha kahyo che, sAkSAt sakRpa che. e paramArthasAdhanAnuM aMtima lakSya che ane e ja baMdhanathI mukti che. tattvAlakanA A jagatamAM jyAM tattva ja tattvamAM ramaNa. karatuM pratIta thAya che, te sivAya anya kaMI nahi, tyAM paramANuo tathA cetanAnA saMgaviga sivAya anya kaMI jaNAtuM nathI. tyAM ISTa ke aniSTa zuM hoya? jyAM kriyA tathA pratikriyA sivAya kaMI ja jaNAtuM nathI tyAM kartavya ke akartavya zuM hoya? tethI te bhAvasamatA kahevAya che. vaikalpika kSebha tathA bhAgadoDa zAMta thavAne kAraNe e zamatA che, te ja zAMti che, vizrAMti che, prazamarasa, amRtarasa, ke nirAkuLa sukha che, AnaMdanI anubhUti che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanmukti 167 3. samanvaya bhale vyavahArabhUmi para vidhi-niSedhamAM, grahaNa-tyAgamAM, kartavya-akartavyamAM, ke puNya-pApamAM aMtara rahe, paraMtu vikalpa-muktine adhikAra prastuta thatAM temAM kaI aMtara nahi rahe. vidhi ane niSedha baMne vikalpa che. baMne dvArA citta vikalapanI jALamAM phasAya che. aMtara kevaLa ahaMkAranA rUpamAM che. vidhi-grahaNanA pakSamAM "meM A kAma karyuM', "huM amuka padArtha para prayoga karuM chuM, e ahaMkAra rahe che. niSedha tathA tyAganA pakSamAM huM AvuM kAma nahi karuM, "meM A vastune tyAga karyo che, e ahaMkAra rahe che. baMne ahaMkAra che. je prakAre vastunA grahaNathI tenA vikalapane niSedha nathI thate te prakAre vastune tyAgathI paNa vikalpone. niSedha thatuM nathI. A rahasyane samajAvavA mATe gurue pitAnA ziSyane eka divasa Adeza ApyuM ke Aje bhajana karatI vakhate hAthInuM dhyAna karavuM nahi. ziSya jANyuM ke A vAta taddana saraLa che. bhejananA samaye to zuM paNa anya samaye paNa hAthInuM dhyAna huM to kareta ja nathI. paraMtu jyAre te bhejana karavA beTho tyAre te to AzcaryamAM garakAva thaI gayo ! A zuM? Aje hAthI ja cittasmRtimAM AvyA kare che. ane vyAkuLa thaI manamAM kahevA lAgyuM ke are hAthI ! tuM ahIMthI dUra thA. mane gurujInI AjJA che ke hAthInuM dhyAna na karavuM. meM tane bolAvyA nathI, te ja Avate paNa nathI. Aje kayAMthI nIkaLI paDyo. dUra thA, ahIMthI dUra thA. have juo Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kamarahasya hAthI kyAMthI dUra thAya? hAthI kyAM hatuM? niSedhane niSedha thavAthI hAthI svayaM dUra thaI zake. dhyAna rAkho ke meM niSedhane niSedha karavAnI vAta karI nathI, niSedhanA niSedha hovAnI vAta kahI che. niSedha kare te svayaM kartutvanI kiyA che tethI temAM vikalpa zAMta nahi thAya. vikalpathI vikalpane tyAga thatuM nathI. tenI upekSA karavI jarUrI che. hAthI hoya ke nA hoya, mane temAM kaI prayajana nathI. mAre te prajana kevaLa bhejananuM che. hAthI chUTI gaye. ziSya nirAMte bhejana lIdhuM ane gurunA rahasyAtmaka upadezane samajI gaye. ane zAstramAM upekSA-cAritranA nAmathI kahevAmAM Ave che. koI padArtha rahe ke jAya mane koI prayajana nathI" tevI upekSA ja vikalpathI mukti meLavavAnuM sAdhana che. vikalpamukti ja nirAkuLa sukha che. AtmahitArthe graMtha-prAraMbha karavAmAM Avyo che. AtmAnuM hita tathA kalyANa te ziva che ane baMdhana mukti hovAne kAraNe mokSa che. 4. jIvanmukti sarva vikapirahita avasthA te nirvikalpatA che. e avasthAmAM koI vikalpa ke kASAyika bhAva na hovAthI te dazA zUnya - mahAzUnya che. zUnyamanaskanI jema sarvathA zUnya che evuM nathI, samagra vizva yugapat AtmasAt thaI cUkayuM che tethI te vizvarUpa che, samagra che, pUrNa che. zUnya ja pUrNa che ane pUrNa ja zUnya che. aneka vRkSavallIpatrapuSpAdithI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanmukti 169 sahita vanarAjanI jema anetAne potAnI aMdara samAve che, tethI eka che, akhaMDa che. taraMgita mahAsAgaranI jema sarva anityatAne dhAraNa karavA chatAM te nitya che. te prakAre nityatva anityatva, ekatva-anekatva, anyatva-ananyatva, daitaadvaita Adi vividha kaMDhone eka akhaMDa piMDa hovAthI te ekarasa che. te samagra sivAya kaMI nathI. te ja ahaM che, te ja Ide che. tethI te kevaLa che. jJAnane pUrNa vaibhava hovAne kAraNe te jJAna che, sarvagrAhya hovAthI te sarvajJatA ke sarvagatatA che. sarvagata hovAne kAraNe te vibhu che ane samasta aizvaryane prApta hovAne kAraNe te prabhu che. samagra prApta hevAne kAraNe te siddhi che, saMsiddhi che, prasannatA - prasAda che, athavA kRpA hovAne kAraNe rAdha (nirdoSa) che. ArAdhanA paNa te ja che. karaNone (sAdhanono Azraya chUTI javAthI ahaMkAranI saMkIrNatA naSTa thAya che. ahaMkAra pUrNa ahaMtAmAM rUpAMtarita thavAthI saMtuSTa thaI gaye. samasta kRtrimatAthI para mAre trikALI svabhAva hovAthI te mAre dharma che. mAruM nija svarUpa hovAne kAraNe te AtmA che. niraMtara pitAnA rasapAnamAM magna hovAne kAraNe te rasAnubhUti che, AtmAnubhUti, nijAnubhUti, svarUpAnubhUti, svabhAvAnubhUti che. mehavihIna samatA tathA #bhavihIna zamatAmAM nitya vicaraNa thatuM hovAthI te svarUpAcaraNa che, svabhAvAcaraNa che. kaI prakAranA prayatnarahita te sahajAcaraNa che. cAlatAM pharatAM, UThatA besatAM, sUtAMnAhatAM, khAtAM-pItAM kaI paNa avasthAmAM te sahajapaNe Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ka rahasya rahe che. prayatnazunya sahujAvasthA hAvAthI e vyakti cAle che chatAM sthira che. khAle che, chatAM mauna che, kartA chatAM. akartA che. gRhastha viSaya sevatA hovA chatAM asevaka che. samagrane koI eka viSaya paratve koI pratikriyA thatI. nathI tethI te nija upayeAgamAM lIna che. upayAga athavA jJAna sivAya anya koI vAtanuM mizraNa na hovAne kAraNe. te yuddha upayeAga che. * * * Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra kirangvajajiwwww 1, dravyakama tathA bhAvakarmane samanvaya karmakhaMDamAM praveza karyA pachI karmanI tathA tenI sarva vizeSatAonuM vistArathI vivecana karavAmAM AvyuM che. tema karmanuM sAmAnya svarUpa tathA vizeSa svarUpa darzAvavA mATe tenI sAthe tenA traNa sAdhananuM, kAmaNa zarIranuM, karmavidhAnanuM vivecana tathA dravyakarma, bhAvakarma ane karmanI tAtvika AlecanA karavAmAM AvI che. tenI sAthe phaLabheganI kAmanAne kAraNe ISTAniSTa taMdvonA rUpamAM ahaMkAranI kAlpanika sRSTi vAstavamAM baMdhana che, ane te kaMthI upara UThIne samatA tathA zamatAmAM AvavuM te baMdhanamukti che, vagere vivecanA karyA pachI jeke karmarahasya nAmaka A graMthanuM pratipAdana pUrNa thaI jAta. chatAM A kathana adhyAtmanI dRSTithI karavAmAM AvyuM che tethI karmasiddhAMtanI sAthe samanvaya sthApita karavA mATe tene saiddhAMtika rUpa ApavuM Avazyaka che. tethI "karmasiddhAMta nAmanI pustikA (hiMdImAM) agAu prasiddha karavAmAM AvI che. temAM saiddhAMtika vivecana Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra karma rahasya karavAmAM AvyuM che. karmavidhAna nAmanA adhikAramAM dravya karma tathA bhAvakarmanuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. kArpaNa zarIramAM nibaddha kArmaNa vaNAo paramANuo dvArA nirmANa thatI hovAthI dravya karma kahevAya che ane jIvAtmAnA rAgaSAtmaka bhAva athavA phaLabheganI AkAMkSA bhAva-karma kahevAya che. A baMne prakAranAM karmomAM ghaniSTha saMbaMdha che, jema dhumADAne joIne agninI pratIti thAya che, athavA tharamamITara dvArA 104 DigrI banAvane pAre joIne regInA tAvanuM jJAna thAya che, te prakAre dravyakarmanI avasthAo joIne bhAvakana arthAt jIvanA bhAvenuM jJAna thAya che. te prakAre bhAvakarmanI avasthAe parathI dravyakarmanI avasthAe jANI zakAya che. dravyakarma sarvathA jaDa che ane bhAvakarma eka apekSAe cetana che. joke tavadaSTie e baMnenI vacamAM kaI prakArane saMbaMdha nathI. chatAM te baMnenI vacamAM evuM tatva sthita che ke vyavahArabhUmi para jaDane cidAbhAsI ane cetanane jaDAbhAsI banAvI de che. te tattvane huM saMskAra kahuM chuM. kArpaNa vagaNanuM svarUpa darzAvavAmAM tene ullekha karavAmAM AvyA che. karaNanuga tathA adhyAtmAnugamAM nimitta ane upAdAnamAM athavA dravya karma ane bhAvakarmamAM saMbaMdha sthApita karavAne mATe A tatvane kaMIka vizada paricaya have Avazyaka che. joke jaina zAstromAM saMskAra nAmanA koI tatvano spaSTa ullekha maLatuM nathI chatAM paNa anubhavasiddha hovAthI ahIM virodha jaNAtuM nathI. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMrakAra 173 tene AsavatattvamAM AgaLanuM vivecanamAM samAveza karavAmAM Avaze. vAmanaH rA yorH rasa kADhavaH | A sUtra A viSayamAM pramANa che. 2. saMskAraparicaya bAhya ke AyaMtara jagatamAM ApaNe je kaMI paNa kAma ke kArya karIe chIe te kAma tathA karma te ja kSaNe samApta thaI jAya che. chatAM paNa ApaNI cittabhUmi para pitAnuM padacihna aMkita karatAM jAya che. --jema mAtAnA ghara para pariNIta yugalanA hAthanA thApA che. tema A aMkana samApta thayA pachI paNa citta upara tenI asara rahe che. kadAca A vAta tamane aparicita lAge chatAM sUkSma daSTithI aMdara jotAM tenI satyatA pratIta thaze. jemAM mATInA kAcA rastA para cAlatAM ApaNe paganI chApa tenA para aMkita. thAya che tema ApaNe dareka kArya ke kama samApta thatAM pahelAM ApaNA citta para pitAnuM cihna aMkita karI le che. joke atyaMta aspaSTa hovAne kAraNe te tarata ja ApaNane pratyakSa jaNAtAM nathI. chatAM paNa samayanA vaheNa sAthe te daDha banI jatAM pratyakSarUpe pragaTa thAya che. chatAM pitAnI pUrvAvasthAmAM te atyaMta sUkSma hoya che tethI dhULamAM paDelAM pagalAM jema zIghratAthI nAza pAme che tema A saMskAra zIvratAthI nAza pAme che, chatAM samayanA vaheNamAM vaLI paripakava thaI javAthI te pASANa para spaSTa jaNAtI rekhAnI jema zIdhrapaNe nAza pAmatA nathI. kArya ke karmanAM padacihna kevaLa mATI para paDelA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 karahasya padacihna jevAM nathI. kArya ke karmane koI hAthapaga hotA nathI ke je dvArA padAti jevuM kaMI cihna banAvI zakAya. citta kevaLa mATInI bhUmi jevuM nathI. A kevaLa samajavA ke samajAvavA mATenuM udAharaNa che. citta ane karma baMne jJAnAtmaka che, tethI tenuM cihna jJAnAtmaka joIe. sAmAnya bhASAmAM ApaNe tene Teva ke Adata kahIe chIe ane zAstrIya bhASAmAM ApaNe tene dhAraNa athavA saMsakAra kahIe chIe. jema TAIpanA mazIna para keTaleka samaya abhyAsa karavAthI TAIpa karavAne mahAvare thaI jAya, jema gheDa samaya mAtAne hAtha pakaDIne cAlavAthI bALakane cAlavAnI Adata paDe che, vaLI kaI eka bhASA amuka samaya sudhI bolatA rahevAthI te bhASA bolavAnI Teva paDe che, tema sarva Teva mATe samajavuM. kArya ke karma kaMI paNa jANavA, balavA, dhAraNa karavA ke bhegavavAnuM hoya te niraMtara thayA kare che, pachI tenI eka Adata banI jAya che. te Adata ja saMskAra zabdane saMketa kare che. jANavAnI kriyAne dhAraNa athavA smRti kahe che. ane balavA, karavA athavA bhegavavAnA kSetramAM tene saMskAra kahe che. bhaktAmara vagere pAThonuM punaH punaH raTaNa karavAthI athavA koI vyakti ke ghaTanAne becAra vAra jevAthI te smRtine viSaya bane che. te jJAnagata dhAraNuM che. te prakAre garadana jhukAvIne cAlavAnI Teva pADavAthI tevI Teva paDI jAya che. punaH punaH bhAI, are, vagere zabda bolavAthI tevI Teva paDe che. zarAba, bIDI jevA vyasananI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 15 kuTeva paDe che e sarva karmagata saMskAre che. durjananI saMgati karavAthI durjananA saMskAra paDe che ane sajajananI saMgati karavAthI sajjanatAnA saMskAra paDe che e vAta jagaprasiddha che. zAstromAM mAtAnA udaramAM garbhAvasthAthI mRtyuparyata 56 saMskAronI vAta Ave che. 3. saMskAra-nirmANa kAma A uparathI saMskAra-nirmANane siddhAMta nizcita karI levuM joIe ke sArA kheTA kaI paNa kAryanI asara ApaNA citta para paDe che. kArya pUruM thaI javA chatAM citta paranI asara samApta thatI nathI. bhale te pUrvAvasthAmAM pratItine viSaya bane paraMtu tene prabhAva avazya hoya che. tene ApaNe tarka dvArA siddha karI zakIe chIe. vAsaNamAM cokhA rAMdhavA mATe agni para rAkhavAmAM Ave tyAre te prathama kSaNamAM thoDA paNa caDatA jAya che nahi? te sarvathA caDI jatA nathI. te pramANe bIjI trIjI kSaNamAM vizeSa caDatA jAya che, je tema na thAya te ekAeka vIsa ke trIsa miniTamAM cekhA caDI jAya nahi. te prakAre ApaNA citta para dareka kSaNe asara paDe che. A uparathI e siddhAMta nirdhArita thAya che ke kAryane prathama prabhAva game te maMda hoya te paNa tenI asara citta para avazya paDe che. ApaNI vaccenI pratItio atyaMta sthUla hoya che, te sthUla vastuone ja grahaNa kare che, sUkSmane grahaNa karatI nathI. je pramANe ApaNuM jJAna paramANune grahaNa karavA mATe samartha nathI te prakAre A Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kama rahasya atyaMta kSINa prathama prabhAvane paNa grahaNa karavA mATe te samartha nathI. jema aneka kSaNika pAka-samUhathI ardhA kalAkamAM caDI gayelA bhAtane sthUla pAka ApaNuM pratIti viSaya bane che; vaLI jema aneka sUkSma paramANuonA samUhathI utpanna sthUla aMdha ApaNI pratItino viSaya bane che, te pramANe eka ja kAryane punaH punaH karavAthI utpanna thatA aneka kSaNika prabhAve te sarvanA pArasparika saMgathI utpanna thUla svabhAva ApaNI pratItine viSaya banI jAya che. kArya ke karmane A sthUla prabhAva ja Adata ke saMskAra zabdane saMketa che. jema pratItimAM Avate sthUla kaMdha, pRthak pRthaka aneka paramANuonA samUha sivAya kaI nathI, athavA jema ardhA kalAka pachI pratItimAM AvatA bhAtanuM pUrNa siddha thavuM pRthak pRthapha aneka kSaNemAM caDelA bhAtanA samUha sivAya kaI nathI, e prakAre eka lAMbA kALanI pachI pratItimAM Avate saMskAra paNa vibhinna kALamAM kRta karmonA pRthaka pRthaka aneka prabhAvanA samUha sivAya kaMI nathI. tyAM pratyeka samayamAM prApta karanAra sUkSma prabhAvane ApaNe Asava kahI zakIe chIe. saMskAra ke TevanA rUpamAM aneka prabhAnuM daDha thaI javuM te baMdha tatva che. koI eka kAryanuM niraMtara athavA thoDe theDe aMtare (vacce vacce) punaH punaH raTaNa karavuM tene abhyAsa kahevAya che. saMskAranirmANamAM athavA karmabaMdhamAM tenuM pradhAna sthAna che. tethI karmagata utpanna kSINa prAraMbhane prabhAva pratyeka samaye Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 177 uttarottara ghere banatuM jAya che. jema kuvAnA kAMThA para punaH punaH ghaDe athaDAvAthI te jagAe khADo paDI jAya che pachI tene pUro kaThaNa paDe che, tema saMskAra mATe samajavuM. ka, saMskAravidane krama chatAM ene artha e nathI ke te saMskAra nAza pAmatA ja nathI, joke tene nAza thave muzkela che chatAM asaMbhava nathI. jema kUvAnA kAMThA paranA khADAne koI sAdhana vaDe samatala karI zakAya che tema anukULa cetana ke acetana sAmagrInI sahAyathI cittagata saMskArane nAza karI zakAya che ke parivartana karI zakAya che. keI eka vyaktine dareka vAtamAM gALa devAnI Adata paDI gaI che. chatAM tene pitAne tenuM bhAna nathI ke kyAre tenA mukhamAMthI evA zabda nIkaLe che. tenA koI eka mitre tenuM dhyAna doryuM, tethI tene kaMI lajajA thaI, ane pitAnA mitrane vinaMtI karI ke te tene vAraMvAra tenI smRti Apa. tyAra pachI jyAre jyAre tenA mukhamAMthI gALa nIkaLatI tyAre te mitra tenuM dhyAna dorate. mitra dvArA lakSya karAvavAthI te dareka samaye pitAnA dezane svIkAra karate, ane sAthe pazcAttApa paNa karatA. pachI mitra dhyAna na dore te paNa tenuM pitAnuM ja dhyAna te tarapha rahevA lAgyuM. bahArane mitra kaI vAra hoya ke na hoya, paNa aMdarane mitra jAgI gayuM hatuM, ane te sadA sarvadA sAthe hatuM. tenA pariNAme tenuM lakSa have mukhamAMthI zabda 12 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ka rahasya nIkaLatA pahelAM ja tene jAgrata karI detu'. krame karIne mukhamAM AvatA pahelAM huve manamAM te zabdo aTakI jatA ane aMte te e zabdo ja chUTI gayA. saMskArane teDavAne mATe A siddhAMta sarvatra lAgu paDe che. tenA mATe pAMca seApAna caDavAM paDe che H 1. karmanI svIkRtipUrNAMka tene cheDavAnA prayatna. 2. gurujane dvArA lakSya thavAthI thatA pazcAttApa. 3. gurujanAnI sahAyatA vagara paNu peAtAnuM lakSya rahevuM. 4. aMdara tenA uddaya thavA chatAM zabda bahAra na nIkaLe. 5. aMte aMdaramAM paNa te zabdanA uDDayanuM naSTa thavuM. A prakAre saMskAra parivartita karI zakAya che. zubhathI azubha ke azubhathI zubhamAM parivatata thaI zake che. bhAgAsaktinA saMskAra Atma-AsaktinA rUpamAM rUpAMtarita thaI zake che, madyapAnanA saMskAra samarasa pAnamAM rUpAMtarita thaI zake che. 5. satkAra adhana niraMtara navA navA saMskArAnI abhivRddhi thatI rahevAthI tathA jUnA saMskAronuM pirapASaNa thatuM rahevAthI tenA khajAne vRddhi pAmatA jAya che, kayAreya samApta thatA nathI. bhautika khajAnAmAMthI te kaI paNa kADhavAthI temAM ghaTADo thAya che paNa A aMdaranA khajAnA saMskAra anusAra kAma karavAthI vRddhi pAme che. darzana kha'DamAM cittagata vikalpeAnA te akSaya koSanI sthApanA karelI che, jene upacetanA kahevAmAM AvI che. temAM saMskAranA A khajAnAnA samAveza thAya che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 saMskAra darzana khaMDanA prathama adhikAramAM je vyaktine pari. sthitine AdhIna batAvavAmAM AvI che te paNa vAstavamAM e saMskArone kAraNe che. tattvaSTie jotAM bAhya jagatanI paristhitio te kaMI vastu che ja nahi. ApaNI aMdara upacetanAmAM janmajanmAMtaranA saMskAronuM te kArya che. bAhya paristhiti kevaLa tenI jAgRtimAM nimitta che. paristhiti svayaM kaMI karavA zaktimAna nathI. joke jaNAya che evuM ke paristhitio ApaNane bAMdhe che. e vAta samajI levI ke ApaNe paristhitionA nahi paNa saMskAranA dAsa chIe. prathama adhikAramAM tame prazna pUchyo hato ke pari sthiti kyAM rahelI che? te kaMI bahAra nathI, saMskAranA rUpamAM ApaNI aMdara che. te upacetanAnA akSayapAtramAM rahelI che. tene zAstrabhASAmAM baMdhatatva kahe che. A saMskArone teDavA ke badalavA e ja pAramArthika svataMtratA prApta karavAne upAya che. mumukSu, sAdhake ke gIonuM e ekamAtra lakSya hoya che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9 dasa karaNa 1. karmasiddhAMta karmasiddhAMtanA kSetramAM karaNanuga dasa karaze - adhikAronuM kathana kare che. dravyakarmanI bhASAmAM sUtrabaddha e vivecanane saMkSipta sAra "karmasiddhAMta' nAmanI puritakAmAM prastuta che. bhAvakarmanI bhASAmAM tene samajavA prathama vAcake e pustaka pahelAM vAMcI javuM joIe. chatAM tene saMkSipta sAra ahIM rajU karavAmAM Ave che. e dasa karaNanAM nAma baMdha, udaya, satva, apakarSaNa, utkarSaNa, saMkramaNa, upazama, kSaya (kSapazama), nidhatta ane nikAcita che. baMdhaH temAM prakRti, sthiti, anubhAga tathA pradeza e cAra prakAra che. vividha prakAranI rAgadveSAtmaka kAmanAo anusAra kArmaNa vargamAM te te jAtanI phaLAdAna zaktinuM utpanna thavuM te prakRti baMdha che. jenA jJAnAvaraNa Adi ATha bheda che te phaLAdAna zaktine kArmaNa vargaNa jeTalo samaya pitAnI aMdara samAvI rAkhe che te tenI sthiti che ane tIvratA-maMdatA te tene anubhAga (rasa) che. prakRtinA baMdha anusAra te phaLAdAna zaktinI jAtine nirNaya thAya che ane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brusa kara 181 anubhAga dvArA tenI tIvratA-madatAnA nirNaya thAya che. e pramANe aMnemAM bheTTha che. sthitie tenI samayamaryAdA che, je pUrI thaye kAmeNu vaNAmAM rahelI te phaLAdAna zakti kSINa thaI jAya che. kAryaNu vagA keTalA paramANuonA skaMdhathI nirmANa thaI che tenA niNaeNya pradeza baMdha kare che. prakRti, sthiti, anubhAga, tathA pradeza e cAre vikalpone kAraNe navI navI kAmeNu va NuA pratisamaya kArpaNa zarIranI sAthe saMbaMdha prApta kare che. te dravyakarmanA aMdha kahevAya che. uddaya baMdhane prApta A vaNAenuM phaLa prApta thavuM te uya che. peAtAnI prakRti tathA anubhAga anusAra te udayamAM AvIne jIvane phaLa Ape che. arthAt jJAna-darzanAdi tenI svAbhAvika zaktione bAdhita athavA vikRta kare che ane tene mATe zarIra, Ayu tathA bhegasAmagrInI vyavasthA kare che. ahIM katRtvanA artha nimittanI apekSAe samajavA, upAdAnanI apekSAe nahi. peAtAnA tIvra ke madya phaLanuM pradAna karyA pachI te kAryaNu zarIra kharI jAya che. te sarva tenA karmanA udyaya kahevAya che. sattA H eka samayamAM rAgadveSAtmaka pravRttine kAraNe jeTalI kArmaNa vaNAe kAryaNu zarIranI sAthe baMdha prApta kare che te sarva e ja samayamAM phaLa ApatI nathI. te sarva vargaNAonA AMzika bhAga ja udayane prApta karIne zeSa vaNAe kAryaNa zarIramAM rahe che. udayamAM AvIne athavA phaLa ApIne kharI gayA pachI jeTalI vaNAe kAryaNa zarIramAM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 karma rahasya zeSa rahe che te sarve maLIne te prakRti sattA kahevAya che. je prakAre tijorImAM pratidina keTaluMka dhana Ave che temAMthI pratidina amuka rakama kharca thAya che, ane zeSa dhana temAM jamA rahe che, tema samajavuM. pratisamaya e prakRti, sthiti, tathA anubhAgavALA aneka pradeze kAmaNa zarIra sAthe baMdhAyelA hoya che. te pratisamaya aneka pradeza udayamAM AvIne kharI jAya che ane je zeSa pradeze temAM sthita rahe che te zeSa rahevAvALA pradeze "sattAmAM che tema kahevAya che. nidhatta-nikAcitaH zubha-azubha kaI khAsa pari. zremane kAraNe kAzmaNa vargamAM sthita che te prakRtivALI sthitinuM tathA anubhAganuM ghaTI javuM te apAkarSaNa che. te ja pramANe zubha ke azubha pariNAmonAM vizeSa kAraNothI tenI sthiti tathA anubhAganuM vadhI javuM te utkarSaNa che. phaLAdAna zaktinI jAti tathA prakRtinuM parivartana thaI anyarUpa thaI javuM te saMkramaNanuM lakSaNa che. puSyavALI prakRtionA anubhAganuM utkarSaNa, pApavALI prakRtinA anubhAganuM apakarSaNa tathA puNya prakRtinA rUpamAM tenuM saMkramaNa thavuM te paraMparAe upazama, kSaya, athavA kSapazamanuM lakSaNa che. tene kAraNe jIvanI svAbhAvika zaktione vikAsa thAya che. je kArmaNa vargaNAo athavA karmomAM apakarSaNa, utkarSaNa, saMkramaNa, upazama, kSaya, kSaye pazama kaMI paNa saMbhava nathI evA kaThora karmane nidhatta tathA nikAcita kahe che. nidhattamAM kadAca utkarSaNa thaI zake che paraMtu nikAcitamAM utkarSaNa thaI zakatuM nathI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa karaNa 2. dha, udaya, sattva prasaMgavazAt karaNAnuyAganI bhASAmAM karmasiddhAMtanAM dasa karaNeAnA paricaya ApyA pachI huM punaH adhyAtmanI bhASA para AvuM chuM. karaNAnuyAga jyAM dravyakarmane pradhAna mAnIne vivecana kare che tyAM adhyAtma cittagata saMskArone pradhAna mAnIne kathana kare che. e bannene samanvaya karavA mATe saMskAranuM A aMkana have cittabhUmi para nahi karatAM dravyakarmo para athavA kArmaNu zarIra para karIzuM. pahelAM darzAvyuM che tema citta' koI svataMtra sattAdhArI pA nathI; be prakAre vibhakta jJAnane 'ahaM'vALA bhAga ja te zabdane saMketa che. jJAnanuM e vibhaktIkaraNa saMskArane kAraNe hAya che tethI samanvayanI dRSTie jotAM te kathanamAM virAdha lAgate nathI. kAraNamAM kAryanA upacAra karIne adhyAtmabhASAmAM bhale ApaNe cittane saMskAranu adhikaraNu kahIe paraMtu saiddhAMtika dRSTie tenuM aMkana kAryaNu zarIra para thAya che, citta para thatuM nathI. citta te tenA phaLasvarUpa jJAnanA vizvavyApI svarUpamAM udaya thaI jAya che. saMskAra tathA temAM aMkita dravyakarmamAM svarUpataH kaI ja bheda nathI. chatAM saiddhAMtika dRSTithI tene bheTTa pratyakSa che. Agamagamya hAvAthI dravyakarma tathA kArmaNu zarIra satya che chatAM anubhavagamya na heAvAthI te ApaNAthI dUra che. ane anubhavagamya hAvAthI saMskAra ApaNAthI adhika najIka che. tethI adhyAtmakSetramAM saskAranI paddhatithI vAta karavAmAM kaI anyAya nathI. 183 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama rahesya mana, vacana tathA kAyAthI jJAtRtva, kartRtva tathA bhAtRtvanA rUpamAM je kaI kArya ApaNe karIe chIe te ApaNuM karma che. pratisamaya te karmanA saMskAra dravyakarmA para athavA tenAthI nirmita kAryaNu zarIra para aMkita thAya che, samaya samayavatI thatAM te saMskAra aMkana zabda Asavane sUcave che. abhyAsavargI kramazaH tenuM dRDhatva thaI te Adata ke TevanuM rUpa dhAraNa kare che. te siddhAMtabhASAmAM 'aMdha' kahevAya che. temAM prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza evA cAra prakAra che. je jAtinA saMskAra hAya te tenI prakRti ane jeTalA kALa mATe hAya te tenI sthiti che. tIvratAmaMdatA Adi tenA anubhAga - rasa che. jeTalI kArpaNu vaNAo para tenuM aMkana thayuM te pradeza che. - ApaNe sarva kArya pratikSaNe punaH punaH karIe chIe tethI navA navA saMskAra utpanna thAya che ane jUnA saMskAra dRDha thatA jAya che. A sava saMskAra upacetanA svabhAvI kAryaNu zarIranA akhUTa khajAnAmAM supta dazAmAM paDI rahe che. bahAranuM koI nimitta pAmIne te jAgrata thAya che. kAryaNu zarIra tathA upacetanAmAM keTalI jAtinA saMskAra aMkita thayelA che te kaI kahI zakatuM nathI. te kArya samAsa thayA pachI gheADI vAramAM vistRta thaI jAya che. tethI koi eka atyaMta pradhAna kArya sivAya ApaNe e paNa jANatA nathI ke kAle ApaNe zuM zuM kArya karyuM hatuM, ke keIne zuM kahyuM hatuM ? kayAM gayA hatA ? ane zuM vicAyu hatuM ? jyAre ApaNane kAlanuM ja kAma yAda rahetuM nathI te pachI sArA 184 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUra karaNa jIvanamAM karelAM kAryo kyAMthI smRtimAM Avaze ? vaLI e saMskAra to A janmanA ja nathI. janmajanmAMtaramAM je kaMI ApaNe karatA AvyA te sarva saMskArane A akSaya khajAne che. te anaMta ja nahi paNa anaMtAnaMta che. kArpaNa zarIranA upacetanArUpa A akSaya kaSa ja siddhAMtamAM "sattA" nAmathI prasiddha che. jemAM pUrva saMcita sarva saMskAre phaLa ApavAnI pratIkSAmAM sukhadazAmAM paDyA che. sattAmAM sthita e prasupta saMskAranuM jAgrata ke phaLabhukha thavuM tene siddhAMtamAM udaya kahe che. e avasthAmAM jIvane navAM navAM kArya karavAne mATe uttejanA rahe che, ane jIvane tenuM anusaraNa karavuM paDe che. ApaNuM pratyeka kAryamAM navA navA saMskAre banavAnuM tathA jUnA saMskAra dRDha thavAnuM kArya niraMtara thaI ja rahyuM che. je kAma ApaNe vartamAnamAM karI rahyA chIe te paNa saMskArothI aspRzya rahI zakatA nathI. vAstavamAM ApaNe je kaMI karIe chIe tenI pRSThabhUmimAM saMskAra paDelA che. ApaNuM keI paNa kArya, te bAhya che ke atyaMtara he, sthUla che ke sUkSama ha, navuM hatuM ke jUnuM he, jANavAnuM che ke bhegavavAnuM che, karavAnuM che ke dharavAnuM he, zubha ke azubha he, sarva pUrva saMcita saMskAranI preraNAthI thAya che. bahiHkaraNa ke aMtaHkaraNane jyAre jevuM nimitta prApta thAya che tyAre tevA saMskAra jAgrata thaI jAya che ane ApaNane tevA prakAranuM kArya karavuM paDe che. moTA moTA yogIe paNa A vegane tAtkAlika saDana karavAne samartha nathI te pachI sAdhAraNa Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ka rahasya vyaktine mATe te kaThaNu hAya te svAbhAvika che. te e kAma karavAnI icchA na rAkhe tApaNa nimittathI e kArya karavAnI preraNAthI tene jhUkavuM paDe che. saMskArInI A jAgRtine tenA udaya kahevAmAM Ave che. kAya prati prerita hAvI te enI phaLAbhimukhatA che ane tenI preraNAthI ApaNe je kA karIe chIe te tenu phaLa che. koI eka kArya dvArA eka samayamAM baMdhane prApta saMskAra pachInI kSaNamAM udayamAM AvIne ke peAtAnu phaLa ke ApIne naSTa thai jAya tevuM nathI. jeTalI sthiti mATe tenu baMdhana che teTalI zakti sahita te utpanna thAya che. teTale samaya barAbara tene tenI preraNA prApta thatI rahe che. icchA hAya ke na hAya paraMtu teTalA samaya vyaktine tenuM anusaraNa karavuM paDe che. mana, vacana tathA kAyA dvArA navuM karma karavuM athavA te karma dvArA kArmaNu zarIra para saMskAra aMkita thavA te Asava che. abhyAsavaza te saMskAranuM dRDha thaI javuM te tene baMdha che. janmajanmAMtaramAM baMdhane prApta anaMta saMskAranu kAryaNu zarIra athavA upacetanAnA khajAnAmAM prasupta paDI rahevuM te tenu sattva che. sattAmAM rahelA e prasupta saMskAranu yathAsamaya yathAnimitta jAgrata athavA phaLenmukha thaIne jIvane navIna kArya karavAnI preraNA ApatA rahevuM te tenA udaya kahevAya che. baMdhane prApta saMskAra ja jyAM sudhI prasupta che tyAM sudhI te sattAsthita kahevAya che, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa karaNa 187 ane e jyAre jAgrata thaIne preraka bane che tyAre te udayagata che. te prakAre baMdha, udaya tathA sattvamAM ghaniSTha saMbaMdha che. 3. apakarSaNa-upakarSaNa tathA saMkramaNa jeTalA samaya sudhI udayamAM rahevAnI athavA phaLa ApavAnI zakti sahita saMskArane baMdha thAya che teTale samaya te tenI sthiti kahevAya che. te prakAre tIvra ke maMda jeTaluM phaLa pradAna karavAnI zakti sahita baMdha prApta thAya che te tene anubhAga che. saMskAravicchedanA kamane darzAvatAM A vAta prastuta karavAmAM AvI che ke svayaM karmanISanI svIkRtithI tathA tadviSayaka AtmanidA, nivedanA, pazcAttApa AdithI saMskAranI zakti ghaTADI zakAya che. guruAjJAgata kaI pariNAmavizeSa dvArA saMskAranI sthitinuM tathA anu. bhAganuM ghaTI javuM te "apakarSaNa che ane tenI vRddhi thavI te utkarSaNa che. sthitinuM apakarSaNa thayA pachI sattAmAM sthiti, karma ke saMskAra pitAnI samayamaryAdA pahelAM udayamAM AvIne kharI jAya che te tathA sthitinuM utkarSaNa thavuM te pitAnA samayanuM ullaMghana karIne ghaNe kALa pachI udayamAM Ave che. apakarSaNa tathA utkarSaNa dvArA je tathA jeTalAM karmonI athavA saMskAronI sthitimAM aMtara paDe che teTaluM udayakALamAM aMtara paDe che. te sivAya anya saMskAre sattAmAM paDyA che temAM koI aMtara paDatuM nathI. te aMtara koI nAnuM moTuM nathI. eka kSaNamAM kareDa ke abajo varSonI sthiti ghaTI zake che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamarahasya je prakAre sthitinuM apakarSaNa-utkarSaNa thAya che te prakAre anubhAganuM paNa thAya che. vizeSatA eTalI ja che ke sthitinA apakarSaNa-utkarSaNa dvArA karmo ke saMskAronA udayakALamAM aMtara paDe che. apakarSaNa dvArA tenA phaLAdAnanI zaktimAM aMtara paDe che. apakarSaNa dvArA tIvratama zaktivALa saMskAra eka kSaNamAM ati maMda thaI jAya che ane utkarSaNa dvArA atimaMda zaktivALA saMskAra eka kSaNamAM ati tIvra thaI jAya che. kusaMgati ke susaMgatine kAraNe vyaktinA saMskAra parivartana thatA joIe chIe te prakAre adhyayana-adhyApanamanana citana Adi dvArA saMskAramAM AmUla parivartana thaI zake che. abhyAsamAM ghaNuM zakti che. vyakti jevuM vicAre che ke bole che ane kare che tevuM vicAravAne, balavAno tathA karavAne abhyAsa thaI jAya che. te abhyAsa dvArA jyAM navA saMskAranuM nirmANa thAya che, tyAM sattAnA keSamAM rahelA jUnA saMskAranuM parivartana sAthe sAthe thaI jAya che. azubha saMskAra parivartita thaIne zubha thAya che ane zubha azubharUpe pariName che. pApa parivartana thaIne puNyarUpe ane puNya badalAIne pAparUpe pariName che. saMskAraparivartanane zAstranA siddhAMtamAM "saMkamaNu" zabda saMketa che. vyakti je Icache te A vidhAnane lAbha uThAvIne zIdhra aMdhakArathI upara UThI zake che, ane prakAzakamAM prayANa karI zake che, arthAt pApAtmaka jIvanathI upara UThI puNyAtmaka jIvana banAvIne kAma karIne tattvAlakamAM praveza karI zake che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa karaNa 189 yAda rahe ke apakarSaNa ke utkarSaNa dvArA saMskAronI sthitimAM tathA anubhAgamAM aMtara paDavuM tathA saMkramaNa dvArA tenI jAtinuM badalAI javuM te traNe kArya sattAmAM rahelA te te prakAranA saMskAramAM ja saMbhava che. joke udayanI pratIkSAmAM sattAmAM karmo prasupta paDelAM rahe che. udayanI samAmAM praveza thaI gayA pachI temAM kaI parivartana thavuM saMbhava nathI. jevA tathA je saMskAra udayanI sImAmAM praveza kare che tenuM phaLa avazya jogavavuM ja paDe che. arthAt te. te karmo tene pUre prabhAva prakANyA vagara dUra thatAM nathI. 4, upazama, kSaya, kSapazama je prakAre kanyAnA lagna je kaI meTe prasaMga pUrNa thayA pachI citta DI vAra mATe zAMta thAya che. athavA kaI prakAranI parIkSA ApyA pachI vidyAthI thaDA samaya mATe mukta thaI jAya che, tenA phaLasvarUpe zAMtacitta thaIne cheDI vAra vizrAma laI le che te prakAre sevA, prema, bhakti Adi kaI sAtvika kAryamAM upayukta thavAthI vyaktinA saMskAra thoDI vAra mATe zAMta thaI jAya che, athavA phaLAdAnathI mukta thaI jAya che, te samaye theDI paLe mATe jIva te saMskArathI mukti anubhave che. saMsAragata kSobha paNa tyAre kSaNika vizrAMti le che. tene zAstrIya bhASAmAM "upazama kahe che. tenI alpamAtra kALaavadhi pUrI thaI jAya che tyAre saMskAra punaH jAgrata thaI pUrvavat pitAne prabhAva prakAze che. joke upazamanI e apa kALa-avadhimAM saMskArane prabhAva dUra thavAthI jIva svayaM samatA tathA zamatAne anubhava kare che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kamarahasya joke te avadhinA pUrNa thaI javAthI citta punaH pahelAMnI jema ciMtAgrasta tathA kSubdha thaI jAya che. chatAM saMskAra udayamAM AvIne jIva para pitAne prabhAva pADavAnuM prAraMbha kare che. upazamanA kALamAM kSaNika samatAnuM je rasapAna jIve karyuM che tenI madhura smRti tene cittapaTa para aMkita thaI jAya che. jema bALake kaI divasa dUdhanI malAI jeI na hoya, mAtA tene malAI khavarAve, kadAca te khAvAnI bALakanI IcchA paNa na hoya te pitAnuM meM paNa pheravI le che te prakAre saMsAravAsI sarva prANIo jeNe Aja sudhI cittavizrAMtinuM rasapAna kyAreya karyuM na hoya te viSayabhegathI prApta sukhane tyAga karIne te rasapAna pratye sanmukha thatuM nathI. gurudevanA kahevA chatAM te pitAnuM mukha pheravI le che. jema mAtA bALakanA mukhamAM malAInI AMgaLI lagAve che, tyAre bALakane malAIno svAda Ave che ane pachI malAI na maLe te raDe che. te prakAre saMskAranA upazamane prApta samatAne kSaNika rasa AvavAthI vyakti sarva pravRttiothI svayaM umukha bane che. pachI te sadA tenuM smaraNa kare che. ane tenI prApti na thatAM mUMjhAya che. te prakAre saMsakArene upazama jeke kSaNamAtrane hoya che chatAM tenI smRti cittane evuM AkaSI le che ke tenAthI dUra thaI zakatuM nathI. upazama dvArA prApta A rasankhatA vyaktine niraMtara bAhya jagatathI dUra rAkhIne AtyaMtara jagatamAM praveza karavA mATe AkarSe che, jenA pariNAme Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dasa karaNa prasannatA prApta kare che. pitAnI sarva zaktine kAme lagAvIne te aMdaramAM sthita te rasanI pratye vaLe che paraMtu thoDIka kSaNe mATe te duSTa saMskAra dvArA punaH bahAra pheMkI de che. AvI aMdara-bahAranI kheMcapakaDamAM koNa jANe keTalA janma vItI jAya che. chatAM rasanI e prathama madhura smRtine kAraNe te punaH puruSArthamAM lAgI jAya che. joke aMdara-bahAranI e kheMcapakaDamAM te samatAne e rasa nathI Avate ke je upazamanI anubhUtinI kSaNamAM AvyuM hatuM. chatAM tene kaMIka svAda avazya Ave che. saMskAranI A nAhyalIlAne karaNAnuganI bhASAmAM "kSapazama kahe che. te avasthAmAM saMskAra tene pUrA samatArasanuM pAna karavA detA nathI ke rasAnubhUtimAM punaH punaH praveza karavA detA nathI tathA puruSArtha dvArA tene dUra karI zake tevuM sAmarthya temAM have nathI. A puruSArthane kAraNe udayamAM AvatAM pahelAM arthAta tenI pUrvavartI kSaNamAM sattAmAM rahelA saMskAranI zaktinuM athavA anubhAganuM evuM apakarSaNa thaI jAya che ke te rasAnubhUtimAM bhale kaMI paNa utpanna kare chatAM tene sarvathA lepa thatuM nathI. saMsakAranI zakti kaMI kSINa thaIne udayamAM Ave athavA ema kahe ke zakti kSINa thavAne kAraNe saMskArane pitAne pUre prabhAva pADavAne avasara prApta na thave te pazamanuM lakSaNa che. je prakAre metiyAbiMdunA kAraNe aMdha thayelI vyaktinI AMkhamAM zastrakriyA dvArA kadAcit jyoti AvI jAya te have te rAtiyAbiMdu ti " Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 karma rahasya paNa te samaye e eka kSaNathI adhika AMkha khullI rAkhavAmAM samartha nathI kAraNa ke bahAranA prakAzane sahana karavAne te samartha na hovAthI tenI AMkha svayaM baMdha thaI jAya che. te prakAre anAdi kALathI saMskArane AdhIna vyaktimAM gurukRpAthI saMskAronuM kadAcit upazamana thaI jAya, ane tenA phaLarUpe aMtaHkaraNanI rasAnubhUti thaI jAya te paNa eka kSaNathI adhika te tene dhAraNa karavAne samartha nathI. tenA tejane sahana karavA mATe samartha na hovAthI tenuM citta punaH tattvane dUra karIne bAhya jagatamAM AvI jAya che. ene e kSaNika bhAva vyaktinI bhUmikA ke rasAnubhUti tathA saMskAranI bhUmikAnusAra "upazama kahevAya che. je prakAre te regI tine vaza pitAnI baMdha AMkhane punaH punaH khele che paraMtu pUrI tine sahana karavAmAM asamartha hevAthI te AMkhane pUrI khelI zakate nathI paNa AMzika ja khelI zake che, te pramANe upazamayukta rasAnubhUtinA lebhane kAraNe vyakti punaH punaH samatA pratye TakavAno prayatna kare che paNa pUrNapaNe samatAne sahana karavA asamartha hevAthI temAM pUrNa praveza thaI zakatuM nathI. AMzika praveza maLe che. AMzika AMkha khelavAthI vyakti tine joI zake che kharI paNa pUrNa paNe nahi. te prakAre AMzika samatAne praveza vyaktine rasAnubhUti karAve che, paraMtu te pUrNa hotI nathI. upazamanI prathama kSaNamAM te jevI pUrNa hoya che tevI nahi paNa kaMIka jhAMkhI hoya che. evI jhAMkhI rasAnubhUti te vyaktine "kSapazamabhAva' kahevAya che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa karaNa 193 ane saMskAranI zakti kSINa thaIne udayamAM Ave che te kSapazama kahevAya che. saMskAranI A avasthAmAM kSaya tathA upazama baMnenuM saMmizraNa kSopazama che tethI saMjJAne sArthaka che. vartamAnamAM udaya AvavA gya saMskAranI zakti udayamAM AvatA pahelAMnI kSaNamAM atyaMta kSINa hoya che te tene kSaya hoya che, ane bhaviSyamAM udaya AvavA gya saMskAre sattAnA keSamAM jema che tema paDI rahe che. apakarSaNa-upakarSaNane prApta thatA nathI te tene upazama che. je ema na hoya te apakarSaNa dvArA pitAnA udayakALa pahelAM te udayamAM AvIne upazamane chinnabhinna karI de. jo ke ahIM upazamane sarvathA abhAva nathI. paraMtu jeTale udaya ahIM upalabdha hoya che, teTalI zakti atyaMta kSINa hoya che. tethI tenI gaNanA gauNa hoya che. je prakAre lAMbe samaya AMkha baMdha karavAthI rogInAM netraspaMdana sadAne mATe baMdha thaI jAya che, tethI svastha vyaktinI jema regI netrane pUrNa paNe khelI zakti nathI. te pramANe keTalAye janma sudhI kSApazamika bhAvathI bahAra-aMdara jhUlatuM rahevAvALuM cittaspaMdana sadAne mATe zAMta thaI jAya che ane vyakti pUrNa paNe samatAnI bhUmimAM praveza kare che. te prakAre e vyakti samatAne hastagata karIne sadAne mATe nizcitta thaI jAya che. tenuM tAtparya e che ke te avasthAmAM saMskAranuM mUlecchedana thaI jAya che. 13 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ka rahasya sattAmAM paNa te saMskAronI chAyA zeSa rahetI nathI tethI te samaye potAnA udayanA prabhAva darzAvavA mATe AMzika paNa kaI zeSa rahetuM nathI. saMskAranuM AvuM pUrNa mUlecchedana 'kSaya' kahevAya che. samatAnI dRSTie upazama tathA kSayamAM kaI aMtara nathI. te mane pUrNu che chatAM tenI kALamaryAdAnI dRSTie baMnemAM mATu aMtara che. upazamayukta samatA sadAne mATe TakI jAya che. eka vAra utpanna thayA pachI kAre paNa te nAza pAmatI nathI. saMskAranA upazama DaheALA pANInA kacarA nIce Thare tenA jevA che. vAsaNanA hAlI javAthI tarata ja nIce rahelA kacarA pANImAM vyApI jAya che ane pANI asvaccha thaI jAya che. ane kSaya te svaccha pANI jevuM che. 5. nidhatta-nikAcita nidhatta tathA nikAcita kaThora saMskAranI saMjJA che. jemAM koI paNa prakAranuM kaMI paNa parivartana thavuM saMbhava nathI. te potAnuM pUrNa phaLa ApIne nIkhare che. vyaktine tenu' phaLa avazya bhogavavuM paDe che. nikAcitanI apekSAe nizcatta kaIka kAmaLa che. temAM apakachu ke saMkramaNa thavuM saMbhava nathI, tathApi utkaSaNa avazya thai zake che. jyAre nikAcitamAM apakaSa Nu, utkaSa Nu ke saMkramaNu thai zakatuM nathI. 6. dasa karNAnuM ekatra karaNAnuyAgamAM kathita dase karaNA ke adhikAronA je prakAra siddhAMta zAstra dravyakamamAM ghaTAvI batAve che te prakAre Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - karaNa 195 adhyAtmadRSTinA saMskAramAM paNa ghaTita thaI zake che. te sarvanA ullekha kramapUrvaka AgaLapAchaLa karavAmAM Avya che. vastusthitimAM dase vAta yugapat heAya che. vicAra karavAthI samajAze ke koI paNa eka samavatI ka kriyA A dase karaNAnuM sAmUhika phaLa che. tethI temAM dase karaNAnI kAryasiddhi athavA kArasiddhi hoya che. koI paNa eka samayavatI kriyAmAM A dase vAta yugapat thita thAya che. mananI, vacananI ke kAyAnI koI paNa kriyA saMskAranA udaya vagara thavI saMbhavita nathI. ApaNI pratyeka kriyA athavA ApaNuM pratyeka pariNamana saMskAra-udayanI mAtrAnuM anusaraNa kare che. kriyA hoya paNa utkraya na hoya, athavA udaya hrAya ane kriyA na haiAya te udayanuM koI sAthakaya nathI rahetuM. kAraNa ke vyaktinAM pariNAmeAne prabhAvita karavAM athavA phaLAdAna devuM te udayanuM lakSaNa che. tethI jyAM kriyA che tyAM udaya avazya hoya che. e prakAre yAM kriyA che tyAM saMskAranI utpatti haiAya che. tethI jyAM kriyA che tyAM navA saMskAranI utpatti athavA baMdha avazya heAya che. te prakAre ApaNA pratyeka pariNAma athavA ApaNI pratyeka kriyA jyAM saMskAranA udayanuM kArya che, tyAM navA saMskAranA aMdhanuM kAraNa paNa avazya hAya che. baMdhanuM thayuM tyAM naSTa nathI thatuM paNa te sattAmAM cAlI jAya che. tethI kriyAnA te saMskAramAM baMdhanI avazya hoya che. te prakAre koI udaya tathA satra e traNe karaNA yugapat sAthe sAthe sattva paNa eka kriyAmAM baMdha, hAya che. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka rahasya ApaNI pratyeka kriyA jyAM nave baMdha, udaya tathA sattA e traNenuM kAraNu athavA kAya che. sattAmAM paDelA jUnA saMskAronuM apakarSaNa, utkaSaNu athavA saMkramaNanuM paNa kAraNu e ja che. aMdha, udaya, sattva koI anya pariNAmathI thAya. ane apakaNu Adi koi anya pariNAmathI thAya evuM nathI, tenA samaya paNa bhinna nathI. eka ja samayamAM koI eka ja pariNAmathI jyAM koI navIna saMskAranA baMdha tathA sattva nimi ta hoya che, tyAM sattAmAM paDelA jUnA saMskAranuM apaNuM, utkaSa Nu ane saMkramaNa paNa avazya hoya che. eka ja pariNAma dvArA eka ja samayamAM A cha vAta yugapat hAya che. 16 jyAM apakaSa Nu, utkaSa Nu tathA saMkramaNa hAya che tyAM upazama, kSaya, kSayApazamanuM hAvuM svAbhAvika che. kAraNa ke e traNe apaNu AdinuM kArya che. eTalI vizeSatA che ke uparyukta cha kArya eka ja samayamAM yugapat hoya che. paraMtu e traNe yugapat hAtA nathI. eka samayamAM eka ja bhAva che. upazamanA kALamAM te saMskAranA kSaya, kSacApazama thavA ke kSaya-kSaye pazamanA kALamAM te saMskAronA upazama thavA saMbhava nathI. te prakAre kSayanA kALamAM upazama, pazama thavA ke upazama kSayApazamanA kALamAM tenA kSaya thavA saMbhava nathI. koI eka saMskArane kSaya ane kAI khIjA saMskAranA kSayApazama ke upazama thavA te saMbhava che te prakAre koI eka samayamAM pariNAmanA hetuthI aMdha, udaya, sattva, apakaSa Nu, utkaSa Nu ke saMkramaNa e cha ane upazama, kSaya ke Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krUsa karNa 197 kSayeApazamamAMthI koI eka ema sAta karaNa yugapat heAya che. sahuja tathA svAbhAvika hAvAthI saMskAronA A vidhAnamAM koI prakAranA pheraphAra saMbhava nathI. nidhatta tathA nikAcita jAtinA kaThora saMskArAnA aMdha, udaya ane sattva e traNa ja karaNa saMbhave che. temAM apaNu Adino niSedha che. * * Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtaMtrya vathatha s 999 che "jo khalu saMsArattho jIvo tatto du prinnaamo| pariNAmAdo kamma', kammAdo hodi gadisugadI / / " 1, parataMtra paNa svataMtra saMsArI jIvamAM saMskAranA udayathI nitya rAgAdi pariNAma thatAM rahe che, jenA phaLasvarUpe karma ane karmonA nimittathI saMsArabramaNa thAya che. A cakra Aja sudhI barAbara cAlyuM AvyuM che. karmasiddhAMta anusAra darzAvavAmAM AvyuM che ke jIvanamAM je pariNAma hoya che tenI jevI mAtrA te baMdha hoya che. je baMdha hoya che tevI mAtrA pramANe udaya hoya che, ane je udaya hoya che, tevI ja mAtrAmAM vaLI pariNAma thayA kare che. kadAcit zaMkA thavI saMbhavita che ke je jIvanAM pariNAma ane baMdha, udaya vagerene. mAtrA sAthe saMbaMdha che te A cakane viccheda jema Aja sudhI thaye nathI tema kadApi thaze paNa nahi. je prakAre nimittanA kSetramAM acala siddhAMta che te prakAre, upAdAnanA kSetramAM tamArI svataMtratAnuM dvAra sarvadA khulluM hoya che. samanvaya e have joIe ke temAM siddhAMta Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtaMtrya 199 bAdhita na thAya, ane tamArA mArgane AvaraNa na Ave. vAstavamAM ema ja che paNa tene sUkSmatAthI vicAravuM Avazyaka che. dravyakarmone athavA saMskArane baMdha jIvanAM bhAvakarmonI mAtrAne anusare che te satya che te prakAre jIvanAM pariNAma karmodayanI mAtrAne anusare che. paraMtu saubhAgyavaza karmone udaya tene baMdhanI mAtrAne anusaro nathI. udaya tathA baMdhanI vacamAM sattAnA keSanI UMDI khAI paDI che, jemAM pratisamaye aneka parivartana thayA kare che. utkarSaNa, apakarSaNa tathA saMkramaNa nAmathI tene ullekha agAu karavAmAM AvyuM che. jeke udayanI maryAdAmAM praveza thayA pachI karma ke saMskAramAM koI paNa prakAranuM parivartana thavuM saMbhava nathI. chatAM udayanI maryAdAmAM praveza thatA pahelAM temAM parivartana thavuM saMbhava che. baMdhanA amuka samaya pachI dravyakama athavA saMskAra jIvane pitAne prabhAva batAvavAne prAraMbha te karI ja de che. chatAM sattAgata dravyanI apekSAe tenuM pariNAma ghaNuM gauNa hoya che. sattAgata sarva dravyanI sthiti eTalI lAMbI hoya che ke utkarSaNa, apakarSaNa ke saMkramaNanI vividha zreNIone pAra karatAM karatAM te udayanI maryAdAmAM praveza kare tyAM sudhImAM tenuM svarUpa keTaluMye badalAI jAya che. kema ke saMskAra jyAM sudhI udayanI maryAdAmAM praveza karatAM nathI tyAM sudhI jIvanAM pariNAme upara tene kaMI prabhAva paDa saMbhava nathI. karmasiddhAMtanA A ja tathyamAM ApaNe svataMtratA siddha che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 karma rahasya 2. dizAparivartana hitAhitanA vivekarahita sarva saMsArI che eNndriya bhegamAM atyaMta Asakta rahevAne kAraNe kyAre paNa pitAnA svAtaMtryanI dizAmAM vaLI zakatA nathI, ane kAmanAnI pakaDamAM jakaDAI jAya che, tethI bhramaNa karyA kare che. gurukRpA dvArA je kadAca koI hita pratye vaLe che ke tenA Adeza anusAra dhArmika kriyAmAM pravRtta thAya che te paNa phaLAkAMkSAne tyAga na karavAne kAraNe zubhAzubha - puNya ke pApanA keMdramAM phasAIne samatAnI bhUmikAmAM praveza prApta karavAnuM sAmarthya dharAvatA nathI. samatAmAM padArpaNa karyA vagara vyaktine pAramArthika svAtaMtrya maLavuM saMbhavita nathI chatAM koI ImAnadArIthI potAnuM hita karavA cAhe ane kAmanAnA prapamAM phasAI na jAya te pitAnA e svAtaMtryathI te pUrI rIte hitane sAdhya karI zake che. joke tIvra saMskAronA udayakALamAM vyaktimAM hitAhitane viveka tathA tevI niSThA hevI saMbhava nathI. chatAM saMskAra udayamAM Ave che tyAre je te cAhe te gurunA zaraNa dvArA viveka prApta karIne pitAnuM hita sAdhe che. chatAM tIvra bhegAsaktinA vegamAM te ema karI zakyuM nathI. maMda saMskAranA udayamAM tene je avasara prApta thAya che te paNa kaI vAra vyartha cAlI jAya che. hitenukha hovAne kAraNe evA avasara ApaNuM jIvanamAM aneka vAra Ave che. paraMtu ApaNe tenuM mUlya samajatA nathI tethI te vyartha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtaMtrya 201 jAya che. tevA avasarane sadupayoga kare te dizAparivartana thaI zake. AvA avasaranI prApti thatAM prathama pratyeka kriyA keI ne koI rUpamAM bhegAsaktiyukta hoya che. tethI sattAmAM paDelA saMskAranI sthitinuM utkarSaNa thayA karatuM hatuM. ane sAthe sAthe puNyAtmaka saMskAranuM pApAtmakarUpe saMkramaNa thatuM jatuM hatuM. pApAtmaka banIne te udayamAM AvyA karatuM hatuM. tene kAraNe jIva uttarottara adhika patananI dizAmAM jatuM hatuM. paraMtu avasarane sadupayoga karavAthI temAM parivartana Ave che. sthitimAM vadhAre thavAne badale apakarSaNa dvArA temAM ghaTADe thatuM jAya che, ane pApAtmaka saMskAra puNyAtmakanA rUpamAM saMkamita thaI jAya che. uttarattara adhika adhika puNyAtmaka thaIne te udayamAM AvavAne kAraNe jIva uttarottara uparanI dizAmAM AgaLa vadhe che. jema pahele ghaDe UMdha rAkhavAthI tenA para jeTalA ghaDA mUke te saghaLA UMdhA raheze. te pramANe eka vAra pApamukha thaI jAya te pachI baMdha, udaya, satva, apakarSaNa, utkarSaNa ke saMkramaNa sarva karaNa tenI sImAmAM pApanUkha banatAM jAya che. ane je prakAre eka pahele ghaDe sIdhe rAkhavAthI pachInA sarva ghaDA sIdhA ja heya che, te prakAre eka vAra saMskArane puNyanukha karavAthI baMdha, udaya, satva Adi sarva karaNa tenI sImAmAM puNyAtmaka thAya che. te uparAMta tenI gatimAM uttarottara vRddhi thatI jAya che. tene vijJAnanI bhASAmAM acceleration kahe che. jema nisaraNI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 karma rahasya parathI paDate manuSya uttarottara zIvratAthI paDatuM jAya che te prakAre eka vAra pApAtmaka saMskAranI adhInatA prApta thavAthI vyakti adhikAdhika zIvratAthI pApa pratye prerAya che. te ja pramANe eka vAra puNyAtmaka saMskAranI AdhInatA prApta thavAthI vyakti adhikAdhika zIghratAthI upara UThIne puNya pratye prerAya che. puNya udaya thavAthI je vyakti tene vivekapUrvaka sadupayoga kare te tenAM puNyAtmaka pariNAmane kAraNe navIna puNyane baMdha thAya che ane sAthe sAthe karmo ke saMskAro ane bIjI cAra vAtane samAveza thAya che. puNya tathA pApa baMnenI sthitinuM apakarSaNa, pApAtmaka saMsakAronA anubhAganuM apakarSaNa, puNyAtmaka saMskAronA anubhAganuM utkarSaNa ane pApAtmaka saMsakArenuM puNyanA rUpamAM saMkramaNa. Ama thavAthI vartamAna samayavatI puNyanA udayamAM dvitIya samayavatI puNyanI zakti adhika vRddhi pAme che. te pramANe. AgaLa AgaLanI kSaNamAM je saMskAra udayamAM Ave che te pitAnA pUrvavatI saMskAranI apekSAe uttarottara adhika zaktivALA hoya che. tenA phaLasvarUpe jIvananAM pariNAma uttarottara vizuddhathI vizuddhatara ane vizuddhatarathI vizuddhatama thatAM jAya che. A ja dizAparivartana che, jene kAraNe vyakti adhika adhika zIghratAthI yogya rIte upara UThe che. 3, puNyanuM sAkiya prazna tha saMbhave che ke pApanI jema puNya paNa baMdhana che te pachI tenI uttarettara vRddhithI vyaktine Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtaMtrya 203 svAtaMtrya kevI rIte maLe? puNyane kevaLa eka pakSe jevAthI ema lAge che. tene bIje pakSa jevAthI svayaM samAdhAna thaI jAya cheH puNya be prakAranuM che. pAramArthika hitathI vivekazUnya laukika puNya, tathA pAramArthika hitanA vivekasahita pAramArthika puya. prathamanuM pApAnubaMdhI che, te phaLAkAMkSAyukta hovAthI tenA dvArA prApta sukhemAM vyakti Asakta thaIne prAyaH nyAya-anyAya, hitAhitane bhUlI jAya che. bIjo prakAra puNyAnubaMdhI kahevAya che. te phaLAkAMkSAthI nirapekSa che, tathA hitAhitanA vivekathI yukta hevAne kAraNe te bhegamAM Asakta thatuM nathI. bIjI vAta e che ke baMdhanI apekSAe pApa tathA puNya baMne sarakhAM ja che, paraMtu saiddhAMtika dRSTithI baMnemAM AkAzapAtALanuM aMtara che. pApa sarvathA baMdha che, ane puNya kathaMcit baMdha che. tenuM kAraNa e che ke pApa dvArA pApa ane puNya baMnenI sthitimAM utkarSaNa thAya che, jethI saMsAranI vRddhi thAya che. ane puNya dvArA pApa tathA puNya baMnenI sthitinuM apakarSaNa thAya che, jethI saMsAranI hAni thAya che. vivekayukta athavA puNyAnubaMdhI puNya hovAthI A AkarSaNa ke saMsArahAni sAmAnya puNyanI apekSAe anaMtaguNI adhika hoya che, tethI paramArtha hitanA mArgamAM puNya atyaMta upAdeya che. A viSayamAM eka vAta vizeSa dhyAnamAM rAkhavA jevI. che ke vivekayukta puNyathI pApanI sthitine nAza hoya che, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 karma rahasya ane svayaM pitAnA Ayu (puNya)no paNa nAza thAya che. jyAre pApa sadA tene paripUrNa karavAmAM magna hoya che tyAre te svayaM pitAnA AyuSyanuM gaLuM ja TUMpe che. bIjI bAju vartamAna samayavatI puNyanA pariNAmathI trIjA samaye udaya AvavA yaMgya puNyane anubhAga ghaNe adhika vRddhi pAme che. A tRtIya samayavatI puNyanA pariNAmathI caturtha samayamAM udaya AvavA 5 puNyane anubhAga tenI apekSAe asaMkhyAtaguNe vRddhi pAme che te prakAre uttarottara samayenA puryodayathI sattA sthita puNyano anubhAga uttarattara asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNe vRddhi pAme che, ane sAthe sAthe tenI Ayu tathA sthiti asaMkhyAta asaMkhyAtaguNI ghaTatI jAya che. tenuM phaLa be prakAranuM che. eka bAju pariNAmenI vizuddhi uttara adhika adhika vRddhi pAme che, ane bIjI bAju saMsAravAsanI maryAdA uttarottara hAni pAme che. pariNAmenI vRddhigata vizuddhi dvArA vyakti adhika adhika samatAnI pratye jAya che ane saMsAravAsanI uttarettara hAnithI tene kinAre najIka dekhAya che. te kAraNe kaSAyayukta karmone zAstrabhASAmAM sAmparAyika tathA kaSAyavihInane IryApatha kahevAya che. phaLAkAMkSAthI yukta sakAma karmane baMdhanakArI ane nirapekSa niSkAma karmane abaMdha kahyAM che. kaSAyavihIna athavA phaLAkAMkSAthI nirapekSa karma ja lekenara puNya che, jenA dvArA baMdha thavA chatAM temAM kevaLa anubhAga hoya che, sthiti hotI nathI. sthiti naSTa thatI hovAthI puNya paraMparA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtaMtrya 205 rUpe mekSane hetu kahevAya che. joke laukika puNyathI sthitine nAza te thAya che paraMtu enI apekSAe te nagaNyatulya - ati alpa che. tethI kevaLa kalyANanA mArgamAM tenI carcA thatI nathI. A viSayamAM bIjI A vAta paNa dhyAnamAM rAkhavA. gya che. cittanI sthiti be prakAranI che. te sama ane viSama che. jyAM sudhI pUrNa samatA hastagata thatI nathI. tyAM sudhI viSamatAnuM rahevuM svAbhAvika che. jema jema sAdhaka upara UThe che tema tema samatA vRddhi pAme che ane viSamatA hAni pAme che. chatAM paNa te viSamatA ja che, ane tenA sadbhAvamAM viSamatAyukta karma ja saMbhava che, samatAyukta nahi. adhika viSamatAnA sadbhAvamAM adhika viSama ane hIna viSamatAnA saddabhAvamAM hIna viSama karma saMbhava che. pApakarma sakAma hoya che, niSkAma hetuM nathI, kAraNa ke bhegAkAMkSA ja vyaktine pApamAM kheMce che. puNyakarmanA be prakAre che te sakAma ane niSkAma. sakAma puNya laukika che, ane niSkAma puNya lokensara che. deva-darzana, pUjA, kIrtana, bhajana, abhyAsa, gurusevA, samAjasevA, bhakti, svAdhyAya, manana, ciMtana, saMyama, tyAga, tapa, dhyAna tathA samAdhi sarva sakAma hoya che ane niSkAma paNa hoya che. sakAma hovAthI pApAnubaMdhI che ane niSkAma hovAthI puNyAnubaMdhI che. saMsArahAninA heturUpa hovAthI niSkAma puNyane paraMparAe mekSane hetu kahyAM che, sakAma puNyane nahi. tethI huM kalyANakAmI! tuM puNyakarmane tyAga na kara, Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 kamarahasya tenAthI utpanna thavAvALI AkAMkSAne tyAga kara, kAma vyaktine vaLagatuM nathI, kAmanA vaLage che. te kAmanA e ja parigraha che, jethI pApanuM kAraNa kahyuM che. "mUcha parigrahaH " tene tyAga e ja parama tapa che. "IcachAtyAga: tapaH" AthI puNyakarma upAdeya che, tene phaLanI AkAMkSA heya - tyAjya che. niSkAma karmanuM avalaMbana avazya levuM, pachI eka divasa saMskAronI AdhInatAne uccheda karIne tuM svataMtra thaIza. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca labdhi ja karI zakAya ? 1. viziSTa puNya kalyANanA mArgamAM upAdeya je puNyAnubaMdhI puNyane ullekha pUrve karavAmAM AvyuM che tenuM saiddhAMtika svarUpa zAstromAM pAMca labdhinA nAme prasiddha che. joke sAmAnya paNe jIvanI tanmukhI pAMca pradhAna upalabdhionuM vivecana prastuta karavAmAM AvyuM che, tathApi sUkSama daSTie jotAM A pAMca vigatamAM samasta AcArazAstra tathA vizeSataH gRhasthAcAra garbhita che. joke mokSamArga samyagadarzanathI prAraMbha thAya che. tenA sivAya jJAna, cAritra, saMyama, tapa vagere sarva mithyA che. chatAM samyagadarzananI utpatti paNa kaI viziSTa jAtinA puNyanuM phaLa che. te pAMca labdhinA prakaraNamAM savizeSarUpe jaNAvI che. graMthanA aMtamAM puNyanA viSaya para huM ATaluM jora ApuM chuM temAM mAre koI pakSapAta nathI. tamAruM sarvanuM kalyANa thAo, tame sau upara UThe e ja mAtra prayajana che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 karma rahasya saMskAravaza jagatamAM aneka prakAranI bhrAMtio pracalita che. upara UThavAne saMkalapa karIne sarve A bhrAMtiomAM bhUlA paDI jAya che. keI tattvadaSTinI upekSA karIne kevaLa bAhyAcAramAM aTake che ane keI tatvadaSTinA mahimAnuM gAna karIne bAhyAcAra athavA AcArazAstronuM vismaraNa kare che! he prabhu! jInnatinA pathamAM baMne samAnadharma che, baMnenuM sarakhuM mahattva che. keI abhyAdhika nathI. joke samajavA mATe kaI eka para adhika bhAra ApIne bIjAne gauNa karavuM paDe che. paraMtu je prakAre kArakhAnAnAM mazInamAM lAgeluM caka tathA temAM lAgelI nAnI pina te baMnenuM samAna sthAna che, baMne vagara mazIna cAle nahi. te prakAre jIvanazALAnA tAtvika vidhAnamAM tattvadaSTi tathA AcaraNuM baMnenuM samAna sthAna che. chatAM tatvadaSTi jAgrata hovAthI baMnene paraspara sApekSa rAkhIne anyane sahaga hoya che. te paNa tatvadaSTi jAgrata thatA pahelAM mumukSune mATe puNya ja eka avalaMbana che. tenA vinA tavadaSTi jAgrata thavI saMbhava nathI. samyagadarzananA kAraNemAM jinapratimAdarzana, dharmazravaNa, jina mahimAdarzana, devaddhidazana, Adi je vAtane ullekha zAstramAM maLe che te sarva puNyanAM sAdhane che. te sivAya zAstrAdhyayana, tattvacarcA, tattvaciMtana, manana, upadeza vagere paNa puNyanAM sAdhane che. te uparAMta pAMca labdhimAM nibaddha puNya viziSTa prakAranuM che. prathama puNya sAdhanonI tulanAmAM A puNya samyagradarzanane paraMparAe hetu nahi Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca labdhi 209 paNa sAkSAt hetu che. tethI samyagadarzananI prApti mATe puNyanuM avalaMbana nyAyI che. pAMca labdhinA prakaraNamAM nibaddha viSaye atyaMta vaijJAnika che ane sUma daSTie jotAM pitAnI aMdara pratyakSa samajAya che. vyaktine aneka upalabdhio nitya prApta hoya che, jemAM mahadaMze bhautika hoya che ane ghaNI AdhyAtmika paNa hoya che. paraMtu bahirmukhatA hovAne kAraNe jIvanatinA kSetramAM tenuM kaMI mUlya nathI. pAMca labdhinA prakaraNamAM cetanAnI aMtarmukhI A pAMca upalabdhionuM vivecana ApavAmAM AvyuM che. te daSTine bahArathI dUra karIne krame krame aMtaraMga pratye laI jAya che. takalethI dUra karIne bhAvalekamAM laI jAya che. zarIra iMdriya, mana tathA buddhithI dUra karIne hRdaya pratye laI jAya che. vAstavamAM e pAMce mumukSu mATe prathama sapAna che, jenA dvArA te uttarottara unnata thatI jAya che, tenI daSTi tatvalokamAM praveza pAmavAne samartha bane che. tethI te puNyane viziSTa gaNyuM che. kamannata A pAMca upalabdhionAM nAma pazama labdhi, vizuddhi labdhi, dezanA labdhi, prAyogya labdhi tathA karaNalabdhi che. 2. kSayapazamalabdhi samajavAnI tathA samajAvavAnI zaktinuM prApta thavuM te "kSapazamalabdhi che. joke kITa, pataMga Adi jaMtunio sivAya sarva jIvone samajavAnI tathA samajAvavAnI 14 Tona! Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kamara hasya sAmAnya zakti prApta hoya che. chatAM tene prayoga endriya viSaye pratye hovAthI ahIM tene labdhi kahevAmAM AvatI nathI. gurujane dvArA prApta upadezane tathA zAstronA arthane buddhi dvArA dhAraNa karI le te "kSapazama labdhi che. samajavA tathA samajAvavAnI sAmAnya zaktiyukta sarva jIva pitAnI A gyatAne prayAga A dizAmAM karI zake che. chatAM mahadaMze sarva jI A mUlyavAna upalabdhine laukika viSaye samajavA-samajAvavAmAM naSTa karI nAkhe che. pUrvopArjita keI puNyanA udayathI jene kadAca ene sadupayoga karavAnI buddhi jAgrata thAya che te pitAnI e upalabdhi dvArA lAbha pAmIne zAstrAdhyayanamAM, abhyAsamAM, manana, ciMtana tathA upadezazravaNamAM pravRtta thAya che ane buddhi dvArA tane nirNaya karIne saphaLa thAya che. paraMtu ahIM bhayasthAna che, ke vyakti jJAnanA gauravathI grasita thaI pitAne kRtakRtya mAnI le che. jJAnInA upadeza anusAra AcaraNa karavAne badale te anyane upadeza ApavA lAge che, ane temAM e upalabdhinI sArthakatA mAne che. tenA pariNAme tene pitAne vikAsa thatuM nathI ane tene upadeza zravaNa karavAvALAnuM paNa parivartana thatuM nathI. "jevA guru te ziSya' -A ukti anusAra jema buddhijIvI vidvAna carcAmAM lAgI rahe che tathA "papadeze pAMDityane kAraNe pitAne vikAsa rUMdhe che. te abhimAnavaza sAcA gurunuM zaraNa svIkArI zakate nathI, kema ke te sarvatra devadarzana kare che. abhimAnane kAraNe guNadarzana karavAnuM tenuM sAmarthya pragaTatuM nathI. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca labdhi 211 3. vizuddhi labdhi pUrvopArjita kaI puNyanA udayathI athavA pUrvabhavamAM karelI sAdhanAnA saMskAravaza kaI satyazodhaka anyane upadeza ApavAne badale kSayopazama labdhine prayoga pitAnA upadeza mATe kare che te buddhinA kSetrathI upara UThIne bhAvalekamAM praveza karI zake che. vyakti mAna-pUjArUpa ke lajajA bhaya-gaurava rUpa svArtha rahita pitAnI sarva pravRttione te lekepakAramAM lagAve che. tenA phaLasvarUpe tenA hRdayanAM dvAra khUlatAM jAya che, ane tenA premano - bhAvane vikAsa thata jAya che. niHsvArtha sevA ke leke pakAravALe A sAdhAraNa prema maitrI, prada, kAruNya tathA madhyastha Adi zreNIone uttarottara prApta karIne vizuddha thatuM jAya che, jene kAraNe te sAdhakane pitAnA doSa ane anyanA guNe spaSTapaNe samajAya che. deSa joIne tyAM AtmaniMdana, gaNa (guru pAse prAyazcitta mATe deSa pragaTa karavA), pazcAttApa, prAyazcitta dvArA Atmazodhana kare che. tenAM pariNAma adhika adhika vizuddha thatAM jAya che. te svaduHkha sahiSNu hoya che ane paraduHkhe anukaMpA rAkhe che. e prakAre pariNAmonI pratikSaNe asaMkhyAtaguNI vizuddhi thatI jAya che tene vizuddhi labdhi kahe che. chatAM A dazA pachI vyakti prAyaH sva-upakAra bhUlIne ' popakAramAM ja pravRtta rahe che. sva-upakAra zuM che tene khyAla tene AvatuM nathI. paropakAravRttine kAraNe lokamAM sarvatra prema sahAnubhUti ane prazaMsA prApta thAya che, chatAM paNa te tattvadRSTi pAmatuM nathI. bAhyAbhaMtara A jagatanI Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 karmarahasya kAryakAraNa vyavasthA kevA prakAre cAlI rahI che ane temAM mAruM zuM sthAna che tenuM rahasya tenI samajamAM AvatuM nathI. joke premane vikAsa thavA chatAM te guNIjane ke gurujanene. vinaya avazya kare che. paraMtu ahaMkAra zeSa rahevAne kAraNe tenA hRdayamAM gurucaraNomAM pUrNa samarpaNabhAva jAgratA thatuM nathI. tethI gurunI upalabdhithI te vaMcita rahe che, ane kevaLa puNyane baMdha kare che paNa pAramAthaka unnati thatI nathI. tenuM A puNya hRdayathI thatuM hovAthI te rUDhigrasta sAMpradAyika puNyanI apekSAe viziSTa prakAranuM hoya che. tathApi abhimAnayukta hovAthI pApAnubaMdhInI sImAnuM ullaMghana karI zakatuM nathI. 4. dezanA labdhi chatAM paNa puNyanA vegamAM vivekanuM palluM tenA hAthamAMthI je chUTI na jAya, te te kSapazama labdhi dvArA pitAne upadeza dete rahe che. ane vizuddhi labdhi dvArA Atmazadhana karate rahe che. phaLasvarUpa pariNAma-vizuddhimAM uttarottara vRddhi thatI rahevAne kAraNe tenuM abhimAna krame kame eTaluM maMda thatuM jAya che ke gurucaraNamAM samarpaNa thavAne bhAva tenAmAM jAgrata thAya che. bIjI bAju A jagatamAM tene sarvatra svArtha ja svArtha jovAmAM Ave che jethI tene saMsAra prati saMvega Ave che, arthAt dareka vastumAM tene Dara lAge che. ajJAta bhayathI te pitAnI rakSA karavA mATe prathama gurumAM paNa zaMkAzIla rahe che. guru kaMI tenAthI dUra nathI. tenI pAse ja beThA che. paraMtu abhimAnavaza www Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 pAMca labdhi tenI AMkha baMdha hovAthI te pahelAM joI zakyuM na hatuM. gurunI prApti tene kaThaNa na hatI paraMtu ziSyatvanI prApti kaThaNa hatI. abhimAna gaLI javAthI tenA ziSyatvane udaya thavAthI tene gurunAM darzana thaI gayAM. zIdhra te gurunA caraNamAM mUkI paDe che ane temane sarvArpaNa thaI jAya che. guru sivAya have tenA para koInI sattA cAlatI nathI, ke tene have kaI kartavya paNa zeSa nathI. guru je AjJA kare te tene ziremAnya hoya che. te have upadeza nathI Apate paNa Adezane dhAraNa kare che. tenI tarkabuddhi have virAma pAmI che. gurune Adeza thAya te sudhAtRSA sahana karI le che. kUvAmAM bhUsake mAravAnuM kahe te mAre che, agnimAM kUdI paDavAnuM kahe che tema karavA tatpara thAya che. ziracheda paNa karI zake che. te ja ziSyatva che. kevaLa AjJApAlana anya kaMI ja nahi tevI tenI tatparatA che. tarka rahita hRdaya dvArA ja gurune apAra mahimA samajamAM Ave che. temane mahimA kevaLa upadeza pUrate sImIta nathI, te te zAstranA abhyAsa dvArA paNa prApta thAya che. jenI pAse hRdayabhAva jevuM kaMI nathI te A rahasya samajI nahi zake, dezanAne mAtra zAbdika upadeza samajavAvALAnI dRSTi bhautika che. dezanA kevaLa zAbdika upadezanuM nAma nathI. zAbdika upadeza hoya ke na hoya tenuM keI adhika mahatva nathI. dezanA labdhi hRdayanA bhAva dvArA prApta thAya che. gurunA hRdayamAMthI ziSya pratye AzIrvAdapUrNa saMbhAvanAo tathA preraNAe Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 karma rahasya vyakta thAya che tene ziSyanA hRdayamAM sparza thaI ja te dezanA labdhi che. je prakAre mAtA tathA zizumAM kaMI bheda nathI, te prakAre guru tathA ziSyamAM koI bheda nathI. mAtA je prakAre bALakanA hadayanA bhAvo samajI le che te prakAre. guru- ziSyane viSe samajavuM. tema hovAthI je prakAre mAtA bALakanA duHkhane dUra kare che te prakAre guru paNa pitAnA premathI ziSyanI tattvAbhimukhI abhilASAne, tenI tAlAvelIne zAMta kare che. nirAzA dUra karI tenA jIvanamAM dhArmika bhAvanA jAgrata kare che. 5. dIkSA ziSyanA hRdayanuM parivartana karavAvALI gurunI hArdika vidhine zAstramAM "dIkSA" zabdane saMketa ApavAmAM AvyuM che. joke vyavahArabhUmimAM dIkSAnuM svarUpa kevaLa vezaparivartana athavA pIchI, kamaMDalu Adi dhAraNa karavuM mAtra prasiddha che. paraMtu tenuM saiddhAMtika svarUpa atyaMta guhya ane rahasyAtmaka che. tethI tene ullekha zAstramAM AvatuM nathI. hRdayabhUmimAM praveza karyA vagara tene paricaya tha saMbhava nathI. te zAbdika vyAkhyAmAM sImita nathI. te rahasya kevaLa gurugamya che. temane upadeza mukhathI nahi paNa AMkhe dvArA hoya che. Adhunika bhASAmAM ApaNe tene hineTijhama kahIe chIe. guru jyAre ziSyanI AMkhamAM AMkha parovIne jue che ane te samaye ziSya paNa gurunI AMkhomAM AMkha meLave che tyAre mAtA-zizunA saMbaMdhanI jema temAM ekatva Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21pa pAMca labdhi sthApita thAya che. AnA mAdhyamathI guru pitAnI zaktiyukta hArdika paMdanane tathA aMtaH preraNAne ziSyanA hRdayamAM praveza karAve che, jene kAraNe eka ja kSaNamAM ziSyanAM mana, buddhi, ahaMkAra tathA cittanuM AmUla parivartana thaI jAya che. tenuM adhyayana, zravaNa, manana, ciMtana AdinI dizA sarvathA aMtamuMba thAya che. bAhya jagata jANe tenI daSTithI dUra thaI jAya che. joke dIkSAnuM A svarUpa zAstromAM prasiddha nathI paraMtu e satya che. jenI prAmANikatA prAyogya nAmanI cethI labdhimAM siddha thaI zake che. huM jANuM chuM ke tamAre mATe A vAta navI che, tethI tamane mArI vAta para vizvAsa nahi Ave. ane tamane te mATe AgraDa paNa karatuM nathI chatAM teno ullekha vagara AgaLanI labdhionI sAthe tene meLa ke saMbhava nathI. tethI ahIM meM mAtra tene saMketa Ape che. 6. prAyogya labdhi eka kSaNamAM sittera keDAcheDInI sthitine ghaTIne eka keDIkeDI sAgarapramANa rahevuM te prAgya labdhi che. zAstromAM ethI vizeSa mAhitI upalabdha nathI. samyagadarzananA abhAvamAM paNa mehanIya karmanI e sthitinA pramANunuM ghaTavuM kaMI sAdhAraNa vAta nathI. dezanA labdhinA prabhAvathI karmonI sthitinI adhikatA ghaTI jAya che. tethI dezanA labdhine artha zAbdika nahi paNa hAdika che. hRdayamAM - bhAvamAM ja AvI zakti che ke eka kSaNamAM jIvananuM parivartana karI zake che. hRdayathI dhAraNa thayelI tathA praviSTa dezanA dvArA ziSyanA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rASTra ka rahasya hRdayamAM evA vizvAsa jAgrata thAya che ke gurukRpA dvArA mAruM kalyANa zIghra ane avazya thaze. AvA . AtmavizvAsa hAvA te ja karmInI sthitinu ghaTavuM che. 7. karaNa labdhi karaNa zabdanA artha pariNAma' che. tethI uttarottara adhika pariNAma-vizuddhi ja e labdhinuM lakSaNa che, jema jema pariNAma vizuddha thatAM jAya che, tema tema karmAnuM AvaraNa dUra thatuM jAya che. athavA jema jema karmAnuM AvaraNa ghaTe che tema tema pariNAma-vizuddhi thatI jAya che. A labdhinI pUrNutA thayA pachI vyakti tattvane sAkSAtkAra karavAmAM saphaLa thAya che. tyAra pachI tenI bahAra ane aMdara sarvatra koI eka tAttvika vidhAnanAM darzana thatAM jAya che. tattvamAM ja vana-ramaNu thayA kare che. jema mazInanI kriyA sahaja che tema tAttvika vyavasthAne AdhIna A vizvamAM koi paNa prayAsa vagara sahajarUpathI svataH sAkSAtkAra hoya che. A ja tattva dRSTinI upalabdhi, guNAtmaka dRSTi athavA samyag dRSTi che. tattvAnmukhI aMtaraMga puruSArtha ja A labdhinuM svarUpa che. tethI te tattvApalabdhine sAkSAt hetu che. jyAre anya cAra labdhie temAM sAkSAt heturUpa nathI paNa paraparAe heturUpa che. pradhAna puruSArtha hAvAne kAraNe pAMce labdhimAM A sava pradhAna che. kSayApazama labdhi dvArA kevaLa tattvAne auddhika niNaeNya karavAmAM AvyA hatA. ahIM te hastAmalakavat pratyakSa thaI jAya che. jene kAraNe vyakti vyavahAra Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca labdhi 217 bhUmi para te pramANe vavAnA prayatna kare che. vizuddhi labdhinA kAraNe AtmadoSa tathA para-guNunAM darzana thAya che. jene kAraNe te pazcAttApa ke prAyazcitta dvArA AtmazeAdhana karavA mAMDe che. dezanAlabdhi prApta thayA pachI tenAM manabuddhi vagerenuM AmUla parivatana thaI jAya che, tenA pariNAme tene AtmetkarSanI anubhUti thaI jAya che. ATalI bhUmikA thayA pachI jyAre te karazulabdhi'mAM praveza kare che tyAre peAtAnA cittanI vRttione kAcabAnI jema bahArathI pAchI vALIne aMdaramAM sthApita kare che. tema thavAthI tenI sarva zaktie citta dvArA bAhya jagatamAM Amatema visphoTa thaI naSTa thatI hatI te have AtmAnusaMdhAnamAM niyAjita thAya che. zravaNa, abhyAsa, manana, ciMtana, upadeza, savA~thI zAMta thaIne te kevaLa AtmadarzananuM avalabana le che. sahajarUpe potAnA aMtaramAM jevuM jaNAya che teveA abhyAsa karatA rahe che. te prakAre tenuM zAstraadhyayana sva-adhyayanamAM rUpAMtarita thAya che. bAhya jagatanAM aindriya sukhamAM hajI joke pUrA vairAgya prApta thayA nathI, chatAM paNu gurukRpAthI dezanA labdhi dvArA tene vairAgya te jarUra pragaTayo che. tethI te bAhya viSayAne niHsAra jue che, ane tenI alpAdhika upekSA kare che. tethI pariNAme uttarAttara vRddhi pAme che. ! pariNAma vizuddhinA A vikAsane lakSamAM rAkhIne ApaNe karaNalabdhinA svarUpanuM adhyayana be prakAre karI zakIe chIe. eka jIvanI ane aneka jIvanI apekSA temAM hAya Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma rahasya che. eka jIvanI apekSAe pratikSaNa tenAM pariName adhika adhika zuddha thatAM jAya che. ane jema jema uparanI bhUmikA para Ave che tema tema vizuddhine kema vRddhi pAme che. aneka jIvonI dRSTie jotAM karaNa labdhimAM yugapat praveza karavAvALA aneka jIvamAM pariNamenI taratamatA hoya che. koInAM pariNAmanI vizuddhi a5, te koInI adhika hoya che, ane keInI samAna hoya che. jema jema te uparanI bhUmikAe pahoMce che tema tema taratamatA ghaTatI jAya che ane aMtamAM sarvanAM pariNAmonI vizuddhi samAna hoya che. AcAryoe A labdhinA svarUpane uttarottara traNa pAnamAM vibhakta karIne nirUpaNa karyuM che. adhaHkaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa. adhaHkaraNamAM vikAsanI zreNI jaghanya che, apUrvakaraNamAM madhyama che ane anivRttikaraNamAM utkRSTa che. adhaHkaraNamAM vikAsanI gati atyaMta maMda hoya che, apUrvakaraNamAM kaMIka adhika ane anivRttikaraNamAM vizeSa hoya che. adhaHkaraNamAM aneka jIvonAM pariNAmonI taratamatA ghaNI adhika hoya che, apUrvakaraNamAM ghaNI alpa hoya che ane anivRttikaraNamAM hatI ja nathI. A bhUmikAmAM yugapat praveza karavAvALA sarva jenA pariNAme samAna hoya che ane pratikSaNa vizuddhinI vRddhi karavAvALI gati paNa samAna hoya che. A bhUmikAmAM jIva zIvratAthI tatvAlaka pratye doDa lagAve che ane aMtamAM tene hastagata karIne saMsArasAgaranA kinArA najIka pahoMce che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja avasthA krukss 1. atRpta kAmanA A prakaraNamAM A graMtha-prabaMdhane samApta karuM chuM kAraNa ke vikalpone kaMI pAra nathI. pratyeka adhikAramAM aneka vikalpo UThe che. zAstrasamudrane pAra pAma kaThaNa che. A pUrA thanane sArAMza grahaNa kare ucita che. ke bahAra tathA aMdara sarvatra eka tAtvika vyavasthA che, jemAM manuSyane potAne kaMI karavAnuM rahetuM nathI. chatAM mAnava mana atyaMta saMkucita hovAne kAraNe ahaMkAra pite kartavane mAne che. jJAnane Azraya cheDIne bahi:karaNa tathA aMtaHkaraNane Azraya le e tene svabhAva che, tevI jIvane anAdinI Teva che, tene kAraNe vyApaka "aha" saMkIrNa thaIne ahaMkAra banI jAya che. karaNene AdhIna hovAthI svayaM paratatra che, chatAM pitAnA vyApaka svarUpane na jANavAthI te kUpamaMDUkanI jema e parataMtratAmAM svataMtratAnI kalpanA kare che. paraMtu pAramArthika svataMtratAne tene khyAla nathI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 karma rahasya joke vyAvahArika kSetramAM aneka avasare evA Ave che ke je jIva I che te pitAnA A pAtaMtryane pratyakSa karI zake che. chatAM paNa pitAnA saMkIrNa svabhAvavaza hiraNyakazyapanI jema gAjate rahe che ane pitAnI hArane jIta manAve che. iMdrinA mAdhyama dvArA pratibaMdha lagAvI lagAvIne samagrane jANI levA Icche che, hAthapaganA mAdhyamathI pratibaMdha lagAvI lagAvIne samagrane pitAnI vAsanAo anusAra vaza karavA Icche che. paraMtu asaMbhavane saMbhava banAvavAnuM sAmarthya tenAmAM nathI. tethI tenI A atRpta vAsanA Aja sudhI pUrI thaI nathI ane bhaviSyamAM pUrI thavAnI nathI. e kAmanAone kAraNe te vizvanA vidhAnane hiraNyakazyapanI jema pitAne AdhIna karavA cAhe che, paraMtu kalapanAnI jALamAM phasAIne tene pitAne khyAla paNa nathI ke e vAta saMbhava che ke nahi. pitAne te svayaM vicAravAne samaya nathI paNa koI tene samajAve to paNa ahaMkAra tene tema karavA detuM nathI. ane tene upakAra mAnavAne badale te tenI sAme Akreza kare che. vizvanuM vidhAna eTale svAtaMtrya. te kyAre paNa koIne AdhIna hatuM nahi, che nahi ane thaze paNa nahi. devendra, narendra, dharaNendra Adi jyAre tene pitAne AdhIna karavAne samartha nathI, devAdhideva, ahaMta ke siddha paramAtmA paNa temAM kaMI karavAnuM vicAratA nathI, tyAre vaLI A pAmara prANane mAnavIya ahaMkAra zuM karI zakavAna che? he prabhu! tuM tArI A saMkIrNatAne tyAga kara ane tArI svayaM prabhutAne paricaya pAma. vizva Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja avasthA 221 vyavasthA tAre AdhIna nathI, paNa te tene AdhIna che. tArI A atRpta kAmanA vAstavamAM vidhAnanI aMdara samAyelI che. anyathA jagatamAM tAruM keI astitva na hota. 2. viphaLa kaIva vizvavyavasthAne pitAne AdhIna karIne tene badalavAne prayatna karavAmAM tAruM svAtaMtrya nathI, vAstavikatA te emAM che ke te tenA vidhAnane sAcI rIte samajIne hRdayathI svIkAra karI ane pitAnI bhUlane kAraNe te tene AdhIna thaI gaye che, te kartava, bhetRtvabhAvathI virakta thaI tene jJAtAdraSTA banIne zAMta thA. jJAtAdraSTApaNuM tAruM tathA tArA jJAnanuM svarUpa che. te ja tAruM kartavya ane te ja tAruM bhetRtva che. pitAnA A pAramArthika svarUpane bhUlI javAne kAraNe te jagatane kartAhartA banyA che. are, prabhu! e te vicAra ke pUrNatA prApta karIne paNa tuM ene kartAhartA rahI zakate nathI, pachI apUrNatAnI sthitimAM ema kevI rIte banaze? ahaMta tathA siddhane te tuM akartA mAne che, ane tene pitAne tuM kartA mAne che. tArI A viSama kalpanA upara jarA vicAra kara. ahaMkAranI saMkIrNa paridhimAM rahIne tuM tArAM rahasyane samajI zakta nathI. eka kSaNa mATe te paridhimAMthI bahAra nIkaLa, ane tArA jJAtAdraSTAbhAvane Azraya laIne saralarUpe vizvanI A suMdara vyavasthAnuM nirIkSaNa kara. bharata cakravatI jyAre cha khaMDa jItIne AvyA tyAre vRSabhagiri upara pitAnuM nAma lakhavA gayA, paNa tyAM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *22 ka rahasya nAma lakhavA mATe jarA paNa jagA khAlI na hatI tethI nirAza thai gayA. paraMtu tarata ja temanA ahaMkAre avAja ApyA ke anyanuM nAma bhU'sIne tAruM nAma lakhI de. joke bharata cakravatI svArthIvaza tenI pakaDamAM AvI gayA, paraMtu tarata ja temane viveka jAgrata thai gayA ke tuM koinuM nAma bhUsIne tAruM nAma lakhIza te ja prakAre tArAthI pahelAM sarve cakravatI e bIjAnAM nAma bhUsIne peAtAnuM nAma lakhyuM che ane mArA pachI mAruM nAma bhUsIne bIjo peAtAnuM nAma lakhaze. e prakAre nAmane nAza thate raheze. ane vRSabhiri te yathAvat raheze. pRthvIne jItavAvALA sarve cAlyA gayA paNa pRthvI te! e ja rahI che. te pachI AvI svArthI dhatA zA mATe? tuM paNa e prakAre vivekacakSu dvArA tArA kartRtvanA Avegane joi zake te hitAvaha che. 'vRSabha' nAma dharmanuM che ane dharma nAma svabhAvanuM che. 'svabhAva' nAma vizvanI sahaja vyavasthA che. e dharmagiri para tuM sadA anyanuM kartRtva naSTa karIne tAruM katRtva sthApate AvyuM che. paraMtu jema anyanuM kartRtva tuM naSTa kare che tema tAruM kartRtva paNa sadAne mATe nAza pAmatuM rahe che. jema pUbhavAmAM sthApita tArA kartRtvanuM Aja koI astitva nathI tema Aja sthApeluM tAruM kartRtva paNa rahevAnuM nathI. vizvavyavasthA rUpa A dharmagiri ja sadAne mATe sthApita che ane rahevAnI che. e joine tathA samajIne tuM katRtvathI virakta thA ane jJAtAdraSTA rahIne vizvanI A zAzvata, svAbhAvika Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja avasthA vyavasthAne tamAzo joyA kara. tArA jevA anaMtAnaMta ahaMkAra yugapat tene badalavA mATe prayAsa karI rahyA che paraMtu Aja sudhI koI tene badalI zakayuM nathI ane badalI zakaze paNa nahi. kadAcit tuM kahIza ke "ahaMta siddha' te vItarAgI hovAthI kartA nathI. paraMtu huM te "rAgI chuM te temAM rAga kartA bane che. tuM kartA banatuM nathI. rAga ajJAna svarUpa che mATe paramArgadaSTie te mithyA che. kadAca tuM e paNa kahe ke vyavahArabhUmi para te mAruM kartA - satya ja che te vAta svIkArya che. je tAre vyavahArabhUmi para jIvana vitAvavuM hoya te tAruM kartutva mane svIkArya che. paraMtu je tAre vyavahArabhUmine tyAga karIne paramArthabhUmi para AvavAnuM ISTa heya te tAre tAruM A rAgajanya mithyA katRtva cheDavuM paDaze. huM vyavahAranI saMkIrNa dRSTithI vAta karato nathI, paraMtu paramArthadaSTithI vAta karuM chuM. jemAM tArI kaI svayaM sattA nathI tyAM kartA-akartAnI vAta zA mATe ? he ahaMkAra! tuM tArI A pAramArthika asatyatAne samaja. vizva tane AdhIna thaI zakatuM nathI, te vizvane AdhIna che. tuM samagratAne svAmI nathI, samagra tAre svAmI che. tuM samagramAM kaMI ja heraphera karI zakatuM nathI, samagra tArAmAM heraphera karI zake che. te samagrane bhegavI zako nathI, samagra tane bhegavI rahyuM che. vizvanI A avirata kArya kAraNa vyavasthAne samaja. tuM kRtakRtya thaI jaIza. he Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 kamarahasya. prabhu! tuM tArI prabhutAne saMbhALa ane kAraNene Azraya choDIne jJAnane Azraya le, tuM svaMya prabhu tathA vibhu banI jaIza. tuM sarvavyApaka sarvagata banI jaIza. jema koI meTA kArakhAnAmAM mazIna tathA tenA anya bhAge svayaM kAma karI rahyA che, temAM manuSyanI sahAya jarUrI nathI hotI. svayaM saMcAlita hoya che, tema A vizvanI vyavasthA svayaM saMcAlita che. tAre ahaMkAra ke buddhi temAM kaMI ja heraphera karI zakatAM nathI. tAruM ajJAna tathA mithyA kartAva paNa vAstavamAM te sahaja vyavasthAne AdhIna che, temAM kaMI ja bheda nathI. huM sarva kaMI chuM, huM sarva kaMI karI zakuM chuM, mArA vinA jarA paNa cAlaze nahi AvI kartutvanI daDha graMthi je tArA hRdayamAM beThI che, tenI gheSaNa je tuM ahaMkAranI saMkIrNa bhUmimAM na kare ane tene badale vizvavyApI jJAnanI bhUmimAM besIne kare te te jarUra satya bane. kAraNa ke te samaye tuM samagrane pratibaMdha lagAvIne karavAdharavAnA vikapathI rahita thaIne kevaLa tene tamAze joze tyAre tane sahajatAne anubhava thaze. ahaMkAranI bhUmimAM te darzananI saMbhAvanA nathI. he prabhu! huM tane kaI prakAranuM duHkha ApavA mAgate nathI ke tArI svataMtratAne chInavI laI tane parataMtra banAvavA mAgatuM nathI. vizvanI kAryakAraNa vyavasthAnuM tAvika svarUpa darzAvIne huM kevaLa tArAM vivekacakSu khelAvavA mAguM chuM, jethI tuM tArI bhUlane jANuM zake. tyAre tane e paNa bhAna Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja avasthA 15 thaze ke tu je saMkINu tathA mithyA katRtvane potAnA puruSArtha mAnatA hatA te vyavahArabhUmi upara puruSArtha nAmathI prasiddha che, paraMtu te paramA bhUmi para vyatha che. ane je pAramAthika sAtRtvane tuM akarmaNyatA kahe che te ja vAstavamAM tArA sAcA puruSArthaM che. te AtmasAt thavAthI tuM aNuthI mahAna banI jaiza. tArA bhavabhavane kSeAla zAMta thaze. samatA tathA zamatAnA AvirbhAva pragaTa thaze. tuM sadAne mATe kRtakRtya thai jaIza. tyAre tAre mATe kaI ja karavAnuM zeSa nahi rahe. 3. tAttvika ka vyavasthA pUrNa 'ahaM'nuM ahaMkAranA rUpamAM saMkINu thavuM athavA samagrane cheDIne eka eka pa2 AMgaLI mUkavI te ajJAna tathA avidyA che, jene anya darzanakAra mAyA kahe che. satyane asatya ane asatyane satya kahevuM-dekhADavuM, manAvavuM te tenuM kAya che. jema koI ghaDo. UMdhA mUkavAthI tenA paranA badhA ja ghaDA UdhA rAkhavA paDe che tema pUrNathI apUrNa thaI javAnA kAraNe tenI sarve pravRttie apUrNa thaI jAya che. apUNutA dvArA apUrNatAnI prAptinA sarva prayAsa nirarthaka che. tenI adyara viparIta vikalpa tathA kaSAyAnA eka mithyAbhAva nirmANa thaI jAya che, jene kAraNe vyakti nakAmI kartA-karma, kriyA athavA kArya-kAraNanI zR'khalAmAM madhAI jAya che. udayamAna vikalpa dvArA aMdaramAM mAsika janmamaraNa ane enA pariNAmarUpe mahAramAM zArIrika 15 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 karma rahasya janmamaraNa karatuM rahe che. aMdara tathA bahAra janmamaraNa rUpa A saMsaraNa ja "saMsAra" zabdane saMketa che, jenAthI mukti pAmavA mATe tuM keTalA samayathI niSphaLa prayatna karI rahyo che. karmasiddhAMtanA mAdhyamathI A vizvanI tAvika vyavasthAnuM citra prastuta karavAmAM AvyuM che. temAM keInI khuzAmata ke hastakSepa cAlatuM nathI. je A vAta samajAya te ahaMkAra zithila thaI jAya che. tyAre tuM kartutvane pakSa cheDIne bhavanatva svanA pakSane Azraya leje. karuM kare ane karAvate jevAne badale sarvatranuM astitva che. tyAM koI kartA nathI, kaI kAraNa nathI, kevaLa bhavana ja che. svayaM thatuM rahe che. koI kaMI karatuM nathI. je kare che te bhagave che, ane bhagave che te kare che. je karate nathI te bhagavate nathI, je, bhagavate nathI te karatuM nathI. jJAtAdraSTAbhAva dvArA je samagrane ane samagranI A kAryakAraNa vyavasthAne jANe che te kevaLa jANe che. kaMI karatA nathI. ane ahaMkAranA saMkIrNa kartutva dvArA je kaMI kare che te kevaLa kartA che, te kaMI jANatuM nathI. mana athavA citta eka ja che, eka ja samayamAM eka ja kArya thAya che. jANatI vakhate karavAnI ane karatI vakhate jANavAnI tema be kiyA thaI zakatI nathI. je kare che te kartA karma vagere zRMkhalAmAM baMdhAya che, je kevaLa jANe che te chUTe che. jo khalu saMsArastho jIvo tato duhodi pariNAmo / pariNAmAdo kammA kammAdo hodi gadisugadI / uona! Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja avasthA rara7 je jIva mAnasika tathA zArIrika saMsaraNarUpa pUrvokta saMsAramAM sthita che tene saMskAravaza svayaM ja rAgadveSa Adi bhAvakarma hoya che, jenA dvArA tenAmAM jJAtRtva, kartava tathA letRtva ema traNa karma hoya te svAbhAvika che. A sakaLa karma saMkalpapUrvaka hoya che tethI te kRtaka che. ane phaLabheganI AkAMkSAyukta hovAthI sakAma che. sakAma hovAthI tenA prabhAvavaza jIva che nahi te paNa narakAdi gatimAM bhramaNa kare che. kAryakAraNabhAvanI A zRMkhalAmAM vizva baMdhAyeluM che. tenI tAtvika vyavasthAmAM IMdra, caMdra, nAgendra ke jinendra koI paNa pheraphAra karavAne samartha nathI. vizvamAM je kaMI cetana-acetana padArtha che te sarva A vyavasthAne AdhIna vate che, te tathyane nizcaya karIne kartutvabhAvathI upara UThIne je jJAtRtvanA kSetramAM praveza kare che te kevaLa sAkSIbhAve A vizvane tamAze jue che. temAM phasAte nathI. bIjI bAju je e vyavasthAnuM lakSya rAkhate nathI ane pitAnI kalpanAnusAra temAM parivartana karavAno prayatna kare che te pitAnA jJAtRtva svabhAvane tyAga karIne sarvadA kartutvanI ciMtAmAM phasAya che. prathamavALe jJAtA rahIne mukta thAya che ane bIjo rtA banane pitAnA saMsAranI vRddhi kare che. A gAthAmAM AcArye vizvanI kAryakAraNanI vyavasthAnuM citra rajU karyuM che, ane bIjI bAju kartavAcya (active voice)nI jagAe karmavAcya (passive voice)ne prayoga karIne e bhAva vyakta karyo che ke A vyavasthA sahaja Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 karma rahasya ane svAbhAvika che. temAM kaI kaMI pheraphAra karI zake tema nathI. tuM paNa je kavacanI jagAe karmavAcya arthAt meM A karyuM ene badale "mArA dvArA A thayuM ema bolatAM zIkhe te tane khAtarI thaze ke tuM kaI kAryane kartA nathI; te svayaM thAya che, huM te kevaLa temAM nimitta chuM. meM karyuM" e kartavAcanI bhASAmAM ahaMkAranA bhAvane jevAthI katRtva svataMtratA pratipAdana thAya che. chatAM tAtvika vyavasthAnA pakSe te parataMtratA-pratipAdaka che. kAraNa ke meM karyuM" e vacana ahaMkAra ja jJAnane saMkIrNa karIne baMdhanamAM nAkhe che. bhAva dvArA ja te karma tathA te karmaphaLanI zRMkhalAmAM phasAya che. bIjI bAju "mArA dvArA thayuM tevI karmavAsyanI bhASAmAM kartApaNunI sthApanA na hovAthI kevaLa nimittanI sthApanA kare che. tethI te svataMtratA pratipAdaka che. temAM kartutvane ahaMkAra na hovAthI tenuM baMdhana paNa thatuM nathI. vizvanI A svAbhAvika kArya-kAraNavyavasthAne paricaya A gAthAmAM prastuta karavAmAM AvyuM che. adhyAtmapradhAna hovAne kAraNe upAdAnanI bhASAmAM hakIkata jaNAvI che. karaNanuga tenuM nimittanI bhASAmAM nirUpaNa kare che. atre tene saMkSepathI rajU karavAmAM AvyuM che. te graMthamAM tene vistArathI kahevAmAM AvyuM che. jema tharame mITaranA pArAne jaIne rogInA varanI vedanAne nizcita khyAla Ave che, te prakAre jIvanAM pariNAmane jANIne karaNAnuga kathita karmonI baMdha, udaya, satva vagere avasthAono khyAla Ave che. ane te avasthAone joIne jIvanA saMskAranuM tathA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saheja avasthA 229 taphalasvarUpa thanArAM tenAM pariNAme tathA sukhaduHkha vagerene nizcita khyAla Ave che. A prakAre ke adhyAtma-anuga tathA karaNAnuyeganuM pratipAdana eka ja che. chatAM paNa karaNanugamAM kartAkarmavALA pakSane tathA puNaya-pApavALA pakSane vistAra karavAmAM AvyuM che. tema sAdhAraNa draSTithI jotAM te baMnemAM bheda jaNAya che. e baMne pakSanuM atyaMta sthUla tathA saMkSipta vivecana adhyAtmazAstromAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. evuM temAM sUkSma vivecana ApavAmAM AvyuM che ke sAdhAraNa buddhi dvArA tenuM adhyayana mUMjhavaNa pedA kare che. chatAM paNa huM svAdhyAya premIone eka anurodha karuM chuM ke A anuyegane niSNajana na samajavuM paNa prajanabhUta samajavuM. pitAnA abhyatara vidhAnane sunizcita tathA asaMdigdha paricaya prApta karIne tathA sAthe pitAnAM pariNAmene sUphamAtisUkSma pheraphArane samajavA mATe A anuganuM adhyayana kare. nAnI nAnI pustikAomAM te mAtra tenI bhUmikA ja rajU karavAmAM Ave che, vistAra hotuM nathI. "karmasiddhAMta pustikA je pahelAM prasiddha thaI te tathA A kamarahasya pustaka baMne anya pUraka che. paraMtu anene samanvaya karaNAnuganI vistRta bhUmikA che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sedactadas de cada casa dostatocsoshsacock sodb bsd cdoch dostad thI 60 aese A to janama janamanA pherA jaya jaya are so a feesa spoon of A te janama janamanA pherA....(2) Aja ahIM te kAla na jANe, | kayAM paDaze A DerA....A te0 mAM mAnavajanma maLe ne, avasara e pAye, prabhubhakti visArI daIne, mAyA raMge mAhyo. ghaDapaNamAM prabhu vIra bhajIzuM, khyAla e mRgajaLa kere....A to0 satya, ahiMsA, sneha dharmanA, dIdhe saMdezA vIre, mAga e mahAvIra prabhune, bhulAye dhIre dhIre; tRSNA mamatA mAyA mAMhI, - pharatA bhava bhava pherA.... A tAva dodadadadadadadadada sofa sassa de a via to sa ja khas so has ifa a safasface of a sofa fasa # sap so sheesh parama dharmanA punita dIvaDe, pragaTAve jIvanamAM, milana jhaMkhe sadAya vIranuM, bhakti ho tanamanamAM; bhavobhava pherA miTAvI daIne, | mokSa taNA e DerA.... A te0 haka zukahyuM hatuM ke yUjha thai cukaDa thai che te eka chuM e ke cha cha cha Qjka ka ka Da mA thaya che ke