________________
૧૨૨
જંગલ કાપવાવાળા સાથે લઈ આવ્યે ને ગઢ પરિસ્થિતિમાં મૂકાયેલ જેમાં તેમણે પિતાના બતાવ્યો. ગ્રહરિપુએ ગઢ પિતાના કજામાં ચુનંદા માણસની મદદથી શિયાળબેટ પર લીધો ને તેને જુનાગઢ તેવું નામ આપ્યું. હલે કરી વીરમદેવને માર્યો અને રા કવાતને કેપ્ટન હિલે આપેલ આ દંતકથાનું એ તહાસિક છેડાવ્યું. પણ રે કવાતને છેડાવતાં વાળા મહત્ત્વ નથી, પરંતુ સંભવ છે કે ગ્રહરિપુએ ઉગાથી ભૂલમાં તેના પગ પર ઈજા પહોંચાડવાયવનકાળના તુષાફ વગેરેના કેઈન સમયના માં આવી ત્યારે પિતાને છોડાવ્યાને આભાર જના મળી આવેલા કિલ્લાબંધ શહેરને ફરીથી માનવાને બદલે રા કવાને વાળ ઉગા પાસેથી વસાવ્યું હોય. આ ગ્રહરિપુને હરાવીને મૂળરાજે બદલો લેવાની પ્રતિજ્ઞા કરીને પાછળથી પિતાનું સૌરાષ્ટ્રને કેટલાક વિસ્તાર કજે કર્યો હશે. તૈન્ય લઈ વાળા ઉગા પર ચડાઈ કરી ને તેને કારણ કે તેણે ઉત્તરમાંથી વેદત્તા પવિત્ર બ્રાહ્ન- માર્યો. આ રે કવાતનું ઈ. સ. ૧૦૦૩માં
ના કૂળને સિદ્ધપુરમાં જેમ વસાવ્યા તેમ મૃત્યુ થયું ને તેની પછી રા દયાસ ગાદીએ સૌરાષ્ટ્રમાં પણ તેમને સિહોર(ભાવનગર જીલ્લામાં) બેઠે. ગુજરાતના દુર્લભરાજે પોતાની રાણી વગેરે સ્થળોએ વસાવી તેમને તે જમીન દાનમાં યાત્રાએ નીકળેલી ત્યારે તેની સાથે અણછાજતું દીધી. આ બધા ઔદિચ્ય બ્રાહ્મણોના કુળના વર્તન કરવાને બદલે લેવા રા દયાસ પર વંથળી ઇતિહાસનું વર્ણન કરતા “ઔદિચ્ય પ્રકાશ” માં ઈ.સ. ૧૦૧૦માં ચડાઈ કરી. વંથળી પડયું. ગ્રંથમાં તે બધી વિગતે આપી છે. ૨ જુનાગઢમાં ભરાયે. દુર્લભરાજે તેને ત્યાંથી
પણ ભગાડ્યો ને રાએ ઉપરકોટને આશ્રય લીધે રા’ ગ્રહરિપુ પહેલાનું ઈ. સ. ૯૮૨માં દુર્લભરાજે ઉપરકોટ પણ લઈ લીધે ને ર ને મૃત્યુ થતાં તેની જગ્યાએ રાકવાત ગાદીએ માર્યો. ત્યારપછી પિતાને સામંત મૂકી રાજ્ય આવ્યું. આ રા'કવાતના સમયની ને તે પછીની વ્યવસ્થા તેના હસ્તક મૂકીને અણહિલવાડ ગ. ઘણી કથા ચારણી સાહિત્યમાં મળે છે પણ તેમાંના કેટલીક અતિશક્તિ ભરેલી જણાય રા દયાસની પત્ની પિતાના પુત્ર નેઘણુ છે. શિયાળ બેટમાં રહી ત્યાંથી પિતાની ધાક (નવઘણને લઈને નાસી છૂટેલી. તેણે દેવાયત બેસાડી રહેલા વીરમદેવ પરમારને એક વિચિત્ર નામના આહેરને ત્યાં આશ્રય લીધે. આહેર પ્રકારને શેખ હતું. તે જુદા જુદા રાજાઓને, ચુડાસમા રાજવીઓના વફાદાર ભક્ત હતા. સુબાઓને ગમે તે રીતે પકડી શિયાળ બેટ દેવાયત આહેરને વાસણ નામને પુત્ર હતા ને પરના લાકડાના પિંજરામાં પૂરી દેતા. તેણે જાસલ નામની પુત્રી હતી અને નાનાં નાનાં લગભગ આવા છત્રીસ રાજાઓ, રાજકુમારે, ધાવણ હતા. નવઘણ પણ આહેરાણીનું દૂધ સામત વગેરેને પકડ્યા હતા. તે રા” કવાતતે પી મેટો થવાં વાગ્યે. દુર્લભરાજ સોલંકીના પણ પકડવા માગતો હતો. એકવાર તેણે કપટ સામંતને ખબર પડી કે દેવયાત ને ત્યાં રા કરીને રા'કવાતને પ્રભાસપાટણમાંથી પકડી દયાસને કુંવર નવઘણ માટે થાય છે. તેમણે શિયાળ બેટમાંના લાકડાના પિંજરમાં કેદ દેવાયતને પકડી બોલાવ્યો. દેવાયતે સમયે સ્વીકર્યો. રા' કવાતના મામા તળાજામાં રહી કાર કર્યો કે નવઘણ પોતાને ઘેર જ ઉછેર પિતાનું નાનકડું રાજ્ય ચલાવતા હતા. હવે, પણ પિતે તે સોલંકીઓને સોંપી દેવા તેમનું નામ વાળા ઉગા હતું. વાળા ઉગાને જ ઉછેરતા હતા. સોલંકીઓએ પિતાના રાકવાતની સાથે ઘણા સમયથી અણબનાવ માણસો સાથે આહેરાણ પર સંદેશ લખી હતું. પરંતુ પિતાના ભાણેજને આવી લાચાર નવઘણને બોલાવી લેવા કહ્યું. દેવાયતે સરકી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
