________________
૬૪૨
જેનરત્નચિંતામણિ
(૨) ચૂલિકાઓ
મહાગિરિ, આર્યશ્યામ, આર્ય સમુદ્ર આર્યમંગુ, આર્યન (૧) નંદી (૨) અનુયોગ દ્વાર-નંદિસત્રની ગણના શિહોરત, અંદલાચાર્ય નાગાર્જુન, ભૂતદિન્ન વિગેરેનો અનુગદ્વાર સાથે કરવામાં આવે છે. નદીસૂત્રમાં ૬૦
ઉલેખ મળે છે. પદ્યાત્મક ગાથાઓ અને પ૬ સૂત્ર છે. શરૂઆતની ગાથાઓમાં આ ઉપરાંત કાલિક શ્રત અને ઉત્કાલિક શ્રત ને ભેદમહાવીર, સંઘ અને શ્રમણાની રસ્તુત કરવામાં આવી છે. પ્રદ બનાવ્યા છે. જ્ઞાનના પાંચ ભેદ વર્ણવ્યા છે. દ્વાદશાંગ ગલિપટક ગ્રંથોને ઉલ્લેખ અહીં મળે છે. નંદીસૂત્રમાં શ્રતના બે ભાગ પડવામાં (૨) અનુગદ્વાર આવ્યા છે. (૧) ગમિકકૃત (૨) આમિકશ્રત, ગમિકશ્રતમાં દષ્ટિવાદ અને આગમિકમાં કાલિકશ્રુતનો સમાવેશ કરવામાં
આ ગ્રંથ આર્ય રક્ષિત સૂરિકૃત માનવામાં આવે છે ભાષા આવ્યો છે. શ્રતસાહિત્યના બે ભેદ પાડયા છે. અંગબાહ્ય
અને વિષય જોતા આ ગ્રંથ અર્વાચીન લાગે છે. આના પર અને અંગપ્રવિર્ષ ટીકાકારની મતે પ્રવિષ્ટની રચના ગણધરોએ
જીનદાસગણિમહત્તર ની સૂણી, હરિભદ્ર અભયદેવના શિષ્ય અને અંગબાની રચના સ્થવિરો એ કરેલી છે. અંગબાહ્યના
માલધારી હેમચંદ્રની ટીકાઓ મળે છે. આની શૈલી પ્રશ્નોત્તરી
છે. આમાં પ્રમાણ – પલ્યોપમ, સાગરોપમ, સંખ્યાત, પણ બે ભેદ, આવશ્યક અને આવશ્યક વ્યતિરક્ત એમ
અસંખ્યાત અને અનંતના પકારો નયનું સ્વરૂપ બતાવ્યું પાડવામાં આવ્યા છે. આના પણ પ્રભે પાડયા છે. ૭૨
છે. નામના દસ પ્રકાર, કાવ્યરસના પ્રકાર, મિથ્યાશાસ્ત્ર કલા અને સાંગોપાંગ ચાર વેદોનો ઉલ્લેખ મળે છે. આના રચયિતામાં મતભેદ છે. કેટલાકને મતે દેવવાચક છે. કેટલા
વરોના નામ સ્થાન, તેના લક્ષણ, ગ્રામ, મૂછના વિગેરેનું
વર્ણન મળે છે. આગમલે૫, પ્રકૃતિ અને વિકારનું પ્રતિપાદન કને મતે દેવર્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણ છે. કેટલાંક બંનેને એક જ
કરતા વ્યાકરણ સંબંધી ઉદાહરણે છે. આ ઉપરાંત આમાં માને છે. પરંતુ દેવવાચક અને દેવર્ધિગણિના ગરછ જુદા જુદા હતા આ ગ્રંથ પર જીનદાસગણિની ચૂણ, ભદ્રબાહુની
આવશ્યક કૃતરકંધના નિક્ષેપ, ઉપક્રમાધિકાર, અનુપૂવી
પ્રમાણુદ્ધાર અધિકાર, નિક્ષેપ અધિકાર અનુગમ અધિકાર અને મલયગિરિની ટીકાઓ ઉપલબ્ધ છે.
અને નય ને અધિકાર છે. આમાં મહાભારત, રામાયણ આ ઉપરાંત આ સૂત્રમાં વિરાવલિમાં ભદ્રબાહુ, સ્થૂલભદ્ર, કૌટિલ્ય, ઘાટકમુખ વિ.ને ઉલેખ મળે છે.
પ્રભુ મહાવીર દેવ પરમાત્માના નિર્વાણથી ૧૦૦૦ વર્ષ સુધીમાં થયેલ
આગમ વાચનાઓની ટૂંક માહિતી ક્રમાંક નામ કોણે કરી
કયાં થઈ
ક્યારે થઈ? ૧ શ્રી પાદશાંગશ્રત
પૂ. આ. શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીજી નેપાલ દેશમાં વીર નિ. સં. ૧૫૫ સંકલન વાચન પૂ. શ્રી રસ્થૂલભદ્ર સ્વામીજી
પાટલીપુત્રમાં ૨ શ્રી આગમ સંરક્ષણવાચના પૂ. આર્ય સુહસ્તિસૂરિજી
ઉજજૈનમાં
વીર નિ. સં.
સમ્રાટ સંપ્રતિની વિનંતિથી ૨૪૫ થી ૨૯૧માં ૩ શ્રી એકાદશાંગ સંકલનવાચના પૂ. આ શ્રી સુસ્થિતસૂરિજી કલિંગ દેશમાં ઉદયગિરિ વીર નિ. સં. પૂ. આ. શ્રી. સુપ્રતિબદ્ધસૂરિજી પર્વતે સમ્રાટ ખારવેલની ૩૦૦ થી ૩૦૩
વિનંતિથી ૪ શ્રી ચતુરનુગવિભાગ વાચના પૂ. આય રક્ષિતસૂરિજી મ. દલપુર (અંદર) નગરે વીર નિ. સં. ૧૯૨ ૫ શ્રી આગમાનુયોગ વાચના પૂ. આ. શ્રી. કંદિલસૂરિજી મ. મથુરાનગર વલ્લુભીપુર નગરે વીર નિ. સં. પૂ. આ શ્રી નાગાર્જુનસૂરિજી મ.
૮૩૦ થી ૮૪૦ ૬ શ્રી પુરતકારોહણવાચના પૂ. આ. શ્રી દેવદ્ધિગણીક્ષમાશ્રમણ વલભીપુર નગરે વીર નિ. સં. ૯૮૦
(મનાંતરે ૯૯૩)
Jain Education Intemational
Interational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org