Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | roy prabuddha jIvana muMbaI jaina kuMvaka saMdhanuM pArmika mukhapetra chUTaka nakazA 0-75 Regd. No. MH. By South 54 :cence No: 37 'prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42 : aMka : 19 muMbaI, 1 jAnyuArI, 1980 maMgaLavAra vArSika lavAjama zuM. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 taMtrI: cImanalAla ko IrAna ane IrAnamAM amerikana rAjadUtAvAsanA 50 mANasAne keda karI bAna tarIke rAkhyAne doDha mahinAthI vadhAre samaya thaI gayo paNa temanA chUTakArAnA cihno hajI" jaNAtAM nathI. dekhItI rIte, AvuM vartana AMtararASTrIya vyavahAra ane kAyadAnuM gaMbhIra ullaghana che. amerikA jevI zaktizALI ane mahAna sattAne AvuM dhAra apamAna sahana karavuM paDe che. eka rIte joIe te zananuM A vartana mAtra amerikA sAme ja nahi paNa samasta AMtararASTrIya jagata sAme che. chatAM, tene joIe tevo virodha thayo nathI. khAsa karI, pazcimI dezo jeNe A virodhamAM AgevAnI levI joIe te pramANamAM niSkriya che. saMyukata rASTra saMghe TharAva karyo ke, IrAne A amerikanone choDI devA joIe. tene paNa 15 divasa thaI gayA chatAM te TharAvane! IrAne asvIkAra karyo che. saMyukata rASTra saMghanA mahAmaMtrIe salAmatI samitine jaNAvyuM che ke, A TharAvano amala karAvavAnA temanA prayatnone saphaLatA maLI nathI. AMtararASTrIya nyAyAlaya-InTaranezanala korTa opha jasTIsa-samakSa amerikAe phariyAda noMdhAvI. IrAne bahiSkAra karyo, korTe cUkAdo Apyo ke, IrAne badhA amerikanone tAtkAlika cheDI devA joIe, tenI kAMI asara thaI nathI. peAtAnAM nirNayane amala karAvavAnI koI sattA A korTa pAse nathI. sAviyeTa raziyA sahita, badhA dezeAe IrAnanA A vartanane vakhADI kADhayuM che. paNa AvA maukhika virodha uparAMta koI vizeSa pagalAM levAnuM vicAryuM nathI. ApaNA deze paNa mauna sevyuM che. AvuM kema banyuM? amerikA paNa jalada pagalAM kema letuM nathI? bIjA dezo zAnta kema che? presIDanTa kArTaranI dhIrajanI ekadare prazaMsA thaI che. amerikAmAM prajAmatanI ugratA ane adhirAI vadhatAM jAya che chatAM kArTaranI kadara vadhI che. kArTaranA harIpha eDavarDa keneDIe A paristhitino thoDo lAbha levA prayatna karyo paNa temane saphaLatA na maLI. kArTare keTalAMka pagalAM lIdhAM che. IrAnanuM tela kharIdavuM baMdha karyuM. IrAnanI abajo DolaranI raksa amerikana benkomAM hatI te japta karI. paNa AvAM pagalAMnA dabANanI IrAna upara asara thaI nathI. kAraNa e che ke bIjA dezoe sIdhI athavA ADakatarI rIte IrAnane A pagalAMnI Arthika bhIMsamAMthI baMcAvavA madada karI che. jApAne IrAnanuM tela meATA pramANamAM ane UMcA bhAve kharIda karyuM. jApAnIjha ane svIsa benkoe IrAnane dhIrANa cAlu rAkhyuM che. duniyAnI bIjI meATI benkoe paNa IrAnanI milakata japta karavAnA kArTaranA pagalAMnI TIkA karI che. AMtararASTrIya nANAM vyavahArane tethI khalela pahoMce che ema kahyuM che. IrAnamAMthI * * parasparavirodhI sUro Ave che. eka divasa kAMIka samAdhAnakArI sUra Ave te bIje divase Akaro sUra Ave. khAmanI eka vAta kahe, tene videzamaMtrI bIjI kahe, tophAne caDelA vidyArthIo trIjuM kye, eka samaye bAna rAkhelA amerikanA upara trAsabharyuM vartana thAya, bAMdhI rAkhe, AMkhe pATA bAMdhe to bIjI vakhata keTalAka videzIone temanI mulAkAta levA de. pramukha kAra khUba sajajana vyakti che. khUba mAnasika vyathA anubhave che. aMtima nirNaya teNe ja karavAno rahe che. bIjAonI salAha le, paNa chevaTaeN javAbadArI kArTaranI ekvAnI che. jalaMda k cakubhAi zAha amerikA pagalAMnI dhamakI Ape che, tenI taiyArI kare che paNa khUba dhIraja rAkhe che. irAna najIka amerikana naukAdaLa taiyAra che. IrAna upara bAmbamAro karavA naukA vimAno hAjara che. hamaNAM ja temanA videzamaMtrI vAnsane briTana, phrAnsa, jarmanI vigere. dezanA netAone maLyA. lazkarI pagalAM levAnI koInI salAha nathI. . : bhAre jokhama che. kArTarane kharo bhaya e che ke, koI utAvaLIyuM pagaluM bharAI jAya ane tenuM bahAnuM khArmanI ane vidyArthIene maLI jAya ane bAna rAkhela vyakitaone pheMkI mAre te asahya paristhiti UbhI thAya. peAte kAMI ja evuM kAraNa na ApavuM ema kArTaranA nirNaya jaNAya che. ane temAM zANapaNa che. Ane pratiSThAno prazna banAvI zakAya tema nathI. have, IrAna sAme Arthika pratibaMdha mukAvavA saMyukta rASTrasaMgha samakSa mAgaNI karI che. rASTra saMghanA TharAvanI IrAne avagaNanA karI che tethI Arthika pratibaMdha mUkavAno tene adhikAra che. paNa bIjA rASTrone te mATe utsAha nathI, ane raziyA kadAca potAno vITo vApare evA bhaya che. Arthika pratibaMdha mUkayA che, tyAM paNa saphaLa thayA nathI. dakSiNa AphrikA tathA raheADeziyA sAme A zastra vAparyuM, paNa lAbhI deze ane AMtararASTrIya kaMpanIoe tene mahadaMze niSphaLa banAvyuM. hAla turata amerikAe A pagaluM mokupha rAkhyuM che ane rASTrasaMghanA mahAmaMtrI IrAna jAya che. amerikA jevI mahA sAnI AvI avahelAnA ane ghera apamAna IrAna kema karI zake che? IrAnanI mAMgaNI che ke 'zAhane pAchA sAMpe - zAha tabIbI sAravAra mATe amerikA gayA te bahAnuM hatuM tema kahe che. zAhe IrAnanI prajA upara julmA ane atyAcAro karyA che te mATe zAha upara adAlatI tapAsa karavI. che ane yogya sajA karavI che. amerikA mATe dharmasaMkTa che. varSo sudhI zAhane madada karI ane Teko Apyo. zAhanA atyAcAromAM sIdhI ke ADaktarI rIte amerikA bhAgIdAra che. zAha sAthe maitrIbharyA saMbaMdho hatA. evI vyaktinA have vizvAsaghAta kema thAya? have te zAha amerikA choDI gayA che. panAmA gayA. IrAnane tethI saMtoSa nathI. kArTare ja A gAThavyuM che, tethI amerikAnI javAbadArI rahe che. gunegArone eka bIjAne soMpI devAnA paraspara karAro amerikA ane IrAna vacce nathI. AMtararASTrIya daSTie paNa rAjakIya gunegArane Azraya ApavA dezanI pharaja che. A badhI dalIlo chatAM, naitika daSTie amerikAnA kesa lule che ane tethI ja IrAna ATaluM jora kare che. A zAhane gAdIe lAvavAmAM amerikAnuM kAvatara hatuM. potAnA mUDIvAdI zohIvAdane vistAravA ane TakAvavA amerikAe duniyAnA ghaNA dezomAM rAjyapalaTA karAvyA che ane ApI baLAne Teko Apyo che, potAnI samRddhi ane lazkarI tAkAtanA abhimAnamAM, amerikAe gharaAMgaNe leAzAhI rAkhI ane duniyAmAM saramukhatyArIne peSI.. amerikana prajA, svAtaMtryapremI ane udAra che. paNa sattA ane savRddhino mada ochA nathI. vizvanI sauthI sabaLa mahAsattA tarIke khyAti meLavyA pachI, duniyAnA pachAta ane avikasita dezanuM zASaNa ghaNuM karyu che. have tenA lekhAM levAya che.. viyeTanAma, kamboDiyA, kyubA, dakSiNa amerikA #P00
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 } pravara jIvana 160 ane AphrikAnA keTalAka dezo, A sarva sthaLe have amerikAnI avahelanA thAya che. sAviyeTa raziyAnI sattA cAre tarapha viksatI gaI ane amerikAnuM kharekhara harIpha banyuM. madhyapUrvamAM soviyeTa sattA vikasanI aTakAvavA amerikAne IrAnane pAtAnuM mathaka banAvyuM. zAha, IrAna amerikAnA hathiyAra banyAM. IrAnane tela vipUla pramANamAM maLatAM, IrAnanI Avaka aDhaLaka banI gaI. zAhanuM magaja pharI gayuM. zahenazAhInA svapnAM sevavAM zarU karyA. amerikA pAsethI dareka prakAranA zastrasaraMjAma, abajo DaoNlaranA kharIdI IrAnanI jarUriyAta na hovA chatAM, IrAnamAM khaDakayAM. IrAnanuM AdhunikaraNa karavAnA prayatno AdaryA. pazcimI DhabanI raheNIkaraNInuM anukaraNa karyuM. potAnI prajAnI kharI jarUriyAto ane tenA saMskAranI avagaNanA karI, pazcimanuM AMdhaLuM anukaraNa karyuM. virodha thAya te svAbhAvika hatuM. jUnavANI varganA virodha samajAya evuM che. paNa eka navA madhyama ane pramANamAM sukhI varga pedA thaye hato. tene paNa zAhanI ApakhUdI khUMcatI hatI. A virodhane dabAvI devA zAhe tenI guptacara saMsthA 'vAka'mAraphata bahu atyAcAro karyA. hajAro mANasAne jelamAM pUryA. zAhanI mahatvAkAMkSA AsamAne pahoMcI, telanI aDhaLaka Avaka prajAnA kalyANa mATe vAparavAne badale, pote potAnA vaibhavamAM vAparI ane khAnagI milakta karI. pahelavI vaMza sAthe A zAhane koI saMbaMdha nathI chatAM jANe 2500 varSanI zahenazAhatanA pAte vArasadAra hoya tema pahelavI vaMzanI 2500 sAla dabadabAthI UjavI, deza ane prajA garIba ja rahyAM. paNa taherAnamAM gaMganacUMbI ImAratA ane meTaronA kAlA khaDakAyA, prajAnA ropa keTalA haze tenuM mApa ATalI vAta uparathI maLe che ke, khArmanI paMdara varSathI dezavaTo bhAgavatA hatA paNa IrAka ane phrAnsamAM rahI, IrAnamAM baLavA karAvI zakyA . khAaunI kahe che temAM ghaNuMnUna che. krAntimAM viveka ke samajaNa rahetAM nathI. kAntimAM vinAza pahelAM thAya che. ropa koIka bhAga mAge che. tethI zAha mATe mAgaNI che. bIjA seMkaDo mANaso ane AgevAnone mArI nAkhyA. hajAro deza choDI gayA. zAha ke zAhabAnune mArI nAkhavAthI ke 50 nirdoSa mANasanuM khUna karavAthI IrAnanI prajAnuM kalyANa thavAnuM nathI. khArmanI A ne samajatA heAya tema nathI. paNa je vaMToLa pedA karyA che tenA upara temano paNa kAbU nathI. zAhane to kensara thayuM che. bhUMDa hAle maraze. tenI abajonI dAlata barabAda thaze, tene sajA karavAnI jarUra nathI. IrAnanA nAvanuM tAparva e che ke, amerikAne bhAna thAya ke tenI samRddhi ane lazkarI tAAta aMte kAmayAba thatAM nathI. duniyAnA bIjA dezo paNa IrAna sAme lazkarI pagalAM levAya temAM saMmata nathI. IrAnanA tela upara temanA AdhAra che eTaluM ja nahi paNa muslIma moju pharIvaLyuM che. temAM bIjA Araba deza nicchAe paNa joDAze ane temanuM hathiyAra tela, eTaluM rALa che ke pazcimI dezo, jApAna vigerene namavuM paDe. Ultimately, nemesis overtakes, not in the way one expect or wish, but in its own way IzvaranA cakro dhImI gatie cAle che, paNa cAle tyAre acUka nizAna sAdhe che, ApaNe AzA rAkhIe ke khAnainI dharmaguru hovAnA dAvA kare che. eTale aMte e nirdoSa mANasAne bhAga nahi le. 25-12-79 cImanalAla cakubhAI sArAnI prazaMsA karo pitatAnA uddhAra karanAra tame koNa? tamArA ja uddhAra prathama tame karyo che ke? jayAM sudhI ekabIjAnA doSo zodhyA karaze tyAM lagI prema ane aikayanI vRddhi paNa kadI thaze nahi. gaTaramAMnA saghaLA kAdava rastA upara pAtharavAthI kAMI hitakara pariNAma AvI zakaze? kadi nahi. zAMti ane zubhecchArUpI pANInA nirmaLa pravAha vahevarAvA ke jethI saghaLA kAdava ApoApa dhovAI jaze. nAnAM moTAM sarva bALako pratye prema rAkhanArI mAtAnA jevuM aMta:karaNa banAvavuM e ja jIvana sAphalyano sAra che. dIna ane patita lokone kharI lAgaNIthI ane mAtAnA jevA premathI je jue che te kharo mahAtmA che. keTalAka mANasA vizvavyApI prema dharAvavAnA ghaNA DhoMga kare che ane te chatAM bIjAnA doSo jovAmAM mazagUla rahe che. teo potAnA bacAvamAM kahe che ke doSa jovA e to svAbhAvika che ane doSa jenAra pratye tiraskAra karavA e paNa svAbhAvika che; paraMtu vahAlA mitrA jayAM sudhI tamane koI vastumAM doSa dekhAya che tyAM sudhI tame tenA para prema karI zakatA nathI. yAda rAkhajo ke doSo jovAthI ane TIkAo karavAthI mANaso sudharI zakavAnA nathI; paraMtu utsAha vadhAranArA, AzAjanaka ane snehabharelA upadezAnI ja jarUra che. kharI keLavaNI e che ke akhila vizva pratye IzvaranI daSTithI joI zakAya; mATe huM TIkAkAra mitra ! kharAbanI niMdA karavI cheDI daIsArAnI prazaMsA kara. -svAmI rAmatIrtha tA. 1-1-80 laghu udyogathI dhabakatu gRha premaLa bhayeAtinI bahenee navembara mAsamAM uparokata gharanI mulAkAta lIdhelI. A mulAkAtathI baheno bahu prabhAvita thayAM hatAM. muMbaInA bharacaka bhulezvaranA lAmAM, latAbahena dilIpazI potAnA gharamAM laghu gRha udyoga calAve che. potAnA gharanI javAbadArInI sAthe sAthe A laghu udyoga paNa suMdara rIte saMbhALe che. nAnI jagAmAM jarUriyAtavALA baheno, temaja bhAIone TreIna kare che tema ja kAma paNa Ape che. kArIgaro, cAdara, takiyAnI kheLA--- rUmAla, nepakIna vi.- eTavAnuM temaja tenI para embroIDarI karavAnuM kAma kare che - prakhyAta milonI gAMsaDI lAvI kaTIMgathI mAMDIne pekIMga sudhInuM badhuM ja kAma A kArIgaro kare che. mahenata, jhaDapa ne samaya Ape te pramANe dareka kArIgarane vetana maLe che. kAmanI guNavA temaja cokasAI para pUratuM dhyAna apAya che. gharanI javAbadArI adA karatAM A bahena anyane preraNAdAyaka che- temane kAmano vistAra karavo che- anyane AvuM ja kAma karavuM hoya to mArgadarzana ApavuM che. potAnA gharamAM baheno AvuM jarUra kare ane anya bahenone kAma Ape evI zubhecchA dharAve che. laghu udyoganuM suMdara daSTAMta lattAbahena puruM pADe che vakatA : viSaya : nIphTena zAha kanvInara, premaLa jyoti zrI muMbai jaina yuvaka sadha sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMcAlita vidhAsatra ( varSa cothuM ) DaoN. bhAgIlAla sAMDesarA " jaina jJAnabhaMDAro ane bhAratIya sAhitya " uparokata viSaya upara traNa vyAkhyAno. samaya : sAma, maMgaLa, budha, tA. 7-8-9 jAnyuArI 1980 sAMjanA 6-00 vAge. sthaLa : inDiyana maracanTasa ceMbaranuM sabhAgRha, carcageTa pramukha : DaoN. ramaNalAla cI. zAha saune samayasara padhAravA premabharyuM nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha. ke. pI. zAha - maMtrIo
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhue jIvana saMsada vecavA kADhI nathI bhArata, eka bAja duniyAnA sauthI moTo lokzAhI deza che to bIjI bAju e jagatanA sauthI garIba dezeAmAMnA eka che. thoDAka dhaniko ane karoDo garIba vaccenI khAI eTalI paheALI che ke lokone mata ApavAno adhikAra garIbIne lIdhe pAtaLA paDI jAya che, mata ApavAno rAjakIya adhikAra che paNa mata ApavAnI Arthika zakitathI mATI audyogika kaMpanIo badhA pakSone paisA Ape. ane gAmaDAMnA niko matadAronAM moTAM jUtho upara aMkuza dharAve te parathI A vAta spaSTa thaI jAya che. tAjetaranAM varSomAM paisAnI zakitae bhayajanaka pramANa dhAraNa karyuM che. 1952mAM thayelI pahelI sAmAnya cUMTaNImAM paisAnuM prabhutva nahotuM ane tenuM kAraNa javAharalAla neharUnuM vyakitatva ane kaoNMgresa pakSanuM pracaMDa svarUpa hatuM. paNa vakhata jatAM koMgresa pakSa nabaLA paDayA ane aMkuzAnuM rAjaya, kALAM nANAMnuM sarjana ane audyogika kAcA mAla ane vaparAzI mAlanI taMgI daramiyAna e vastuo amuka thADA mANasAne phALavavAmAM rAjakIya sattAnA durupayoga - A badhAe paristhitine vadhu vakarAvI che. neharUnA vakhatamAM paNa nANAM ugharAvavAmAM AvatA hatAM paNa temAM kaMIka pramANabhAna rahetuM hatuM. zrImatI IndirA gAMdhI, vaDA pradhAna banyAM tyAre temaNe gaMjAvara rame pakSa mATe ugharAvavAnI kaLA dhIme dhIme saMpUrNa banAvI. neharunA vakhatamAM jayAM hajAro ke lAkho rUpiyAthI kAma cAlatuM tyAM have karoDothI cAlavA lAgyuM ane zrImatI gAMdhI garIbonA uddhAranI vAta karatAM rahyAM, chatAM emanA zAsana daramiyAna nANAMnI zakita ja ekamAtra agatyanI zakita banI rahI. paNa AmAM patine kuzaLatApUrvaka upayoga karavA mATe zrImatI gAMdhIne doSa devA te vAjabI nathI, dApa AkhI patinA che, tenA upayoga karanAra vyakitane nahi, Adhunika cUMTaNIo kharcALa hoya che. cUMTaNI mATe paisA kyAMkathI te meLavavA ja paDe. Akhare paisA prajA pAsethI ja Ave che. dhanika loko ke udyogapatio rAjakIya pakSAne karoDo rUpiyA Ape to paNa te rUpiyA cUMTaNInA samaye achatamAM AvI paDatI athavA kALA bajAramAM cAlI jatI aneka vastuonA UMcA bhAvarUpe loko pAsethI ja vasUla thAya che. eTale kharI rIte cUMTaNImAM nANAM sAmAnya mANasa ja pUrAM pADe che, te pachI rAjya pote ja sIdhI rIte ene mATe nANAM ApIne judAM judAM jUthonI bhraSTAcArI asara dUra kema na kare cUMTaNI mATe rAjya nANAM Ape tenI pAchaLanI pAyAnI philasUphI A che. bhAratanI cUMTaNIomAM videzI nANAM saMDovAyAne AkSepa paNa vAraMvAra thayA che. baMne mahAsattAone bhAratamAM peAtAne anukULa rAjakIya zAsana sthapAya temAM rasa che. bhAratanI cUMTaNI para asara pADavAne; Araba jevA navA nikone paNa rasa che. AMtararASTrIya kaMpanIo ane sAmyavAdI rAjyo pAse Icchita umedavArone ke pakSone karoDo rUpiyA pahoMcADavAnA aneka mArgo che. jo rAjakIya pakSone rAjya taraphathI ja nANAM pUrA pADavAmAM Ave to videzI daramiyAnagIrInI asara sAva ochI karI zakAya. duniyAmAM thoDAka dezeAmAM rAjaya ochevatte aMze cUMTaNI kharca bhAgave che. eve eka deza pazcima jarmanI che. tyAM rAjakIyapakSone cUMTaNImAM maLatA pratyeka mata dITha sADA traNa mArka maLe che. gaI cUMTaNImAM thayelA kula matadAnanA aDadhA TakA jeTalA mata meLavanAra pakSone A rakama maLI zake che. amerikAmAM veTarageTa kaubhAMDa pachI khaLabhaLI UThelA amerikana samAje niksanane padabhraSTa karyA te pachI tyAM paNa pramukhanI cUMTaNInAM nANAM rAjaye ApavA mAMDayAM. tyAM pramukhapadanA umedavArone teo je phALA ugharAve tene AdhAre rAjyanA nANAM maLe che. pahelA temaNe eka lAkha Dolarane phALe 250 DolaranAM athavA ethI nAnAM dAnarUpe meLavavA joIe. A pramANe temaNeH 20 rAjyamAMthI darekamAM ochAmAM ochA 5,000 DaoNlara ugharAvavA joie. amerikAnI sarakAra dareka dAnanA pahelA 250 DolaranI sAme 250 Dolara Ape. 1976 pachI pramukhapadanA umedavArane temanI prAthamika cUMTaNI--jhuMbeza mATe kendra sarakAranAM nANAM maLe che. A yojanA heThaLa jimI kArTarane 37 lAkha Dolara sarakAra taraphathI 3 161 maLyA hatA. 1976mAM A rIte pramukhapadanA prAthamika umedavArone kula aDhI karoDa Dolara (20 karoDa rUpiyA) sarakAra taraphathI maLyA hatA. jo A kAyado na thayA hota to jimI kArTara jevA eka dare nAno mANasa amerikAnA pramukha tarIke cUMTAI zakyA na hota. bhAratamAM janatA pakSA, koMgresa (arsa) ane leAkadaLa e traNemAM cUMTaNI DhaMDherAmAM leksabhA ane vidhAnasabhAe nI cUMTaNI mATe ane rAjakIya pakSonI vAjabI pravRttio mATe rAjaya nANAM Ape evA sudhAro karavAnuM vacana ApavAmAM AvyuM che. AmAMthI lAdaLanuM vacana pratItikara lAgatuM nathI. tenA netA zrI caraNasiMhe 1980nI cUMTaNIne sA TakA kALA nANAMnI cUMTaNImAM pheravI nAkhI che. koI paNa rAjakIya pakSane kaMpanIo koI paNa rUpe madada kare tenI upara saMpUrNa pratibaMdha mUkato vaTahukama temaNe bahAra pADayo che. ene pariNAme tamAma rAjakIya pakSo have udyogapatio ane vepArIo pAsethI rokaDamAM ja phALA ugharAve che. jayAre pazcima jarmanI ke amerikAnI jema jAhera nANAM na maLavAnAM hoya ane jayAre ka MpanIo para rAjakIya pakSane dAna ApavAnA pratibaMdha hAya tyAre cUMTaNInA kharca mATe kALA nANAM sivAya bIjo kayo rasto rahyo ? rakhevALa sarakAre lIdheluM A vadhumAM vadhu bezarama pagaluM che. zAsaka pakSe khAMDa, kAgaLa ane simenTanI tAjetaranI achatane nANAM ugharAvavA mATe pUrepUre upayoga karyo che. AkSepa to evA thAya che ke rakhevALa sarakAranA pradhAno rokaDa nANAMnuM sarjana kema karavuM te udyogapatione zIkhave che. evA AkSepa paNa thayo che ke je mANasa vagara-hisAbanA rokaDa nANAM ApavA taiyAra hoya temane A pradhAnA audyogika lAIsansa ane ayAtanI parimaTo ApAvavA taiyAra thatA hatA, athavA sthAnika kArakhAnAomAMthI amuka mAla chUTo karavAnI taiyArI batAvatA hatA. jene pariNAme pelA mANasane phALAnI rakama karatA bamaNA - tamaNA phAyadA thAya. alabatta, AmAM navuM kaI nathI. cheka pahelI sAmAnya cUMTaNIthI zAsaka pakSe aMkuzAnA evI rIte upayoga karyo che ke jethI phALo ApanArAo eTalo moTo napho karI zake ke lAkhAnA phALo Apavo temane pesAya. neharu nA samayamAM paNa A thatuM hatuM. paNa te vakhate jAhera jIvananI zuddhi mATe thoDI ghaNI ciMtA hatI, paNa have tamAma rAjakIya pakSo jarAya zarama vinA kALAM nANAM ugharAve che. AmAM sauthI vadhAre bephAma zrImatI gAMdhI che. evI aphavA phelAyelI che ke teo vaDA pradhAna hatAM tyAre temaNe bhAratIya udyogapatio ane AMtararASTrIya kaMpanIo pAsethI karoDo rUpiyA ugharAvyA hatA. navI sarakAre sauthI pahelA evA kAyadA ghaDavA joIe ke mAnya thayelA rASTrIya - ane prAdezika pakSone cUMTaNInI jhuMbeza mATe sarakAra taraphathI nANAM maLe eTaluM ja nahi paNa paNa vAjabI rAjakIya pravRtti mATe paNa A rIte nANAM maLe. ema paNa karavuM joIe ke rAjya taraphathI rokaDa nANAMne badale pesTo ane cUMTaNI jhuMbezanuM sAhitya pUrUM pADavAmAM Ave, jethI nANAMne durUpayoga ochAmAM ochA thAya. rAjaya, cUMTaNImAM nANAM Ape te pachI evo kAyado karavA joIe ke rAjakIya pakSo vyakitao ke kaMpanIo pAsethI cekarUpe ja dAna meLavI zake. A rakamanI paNa TocamaryAdA nakkI karavI joIe. te uparAMta rAjakIya pakSoe dara varSe temanA hisAba pragaTa karavA joIe ane rASTrapati tathAM sarvocca adAlatanA mukhya nyAyamUrtie saMyukata rIte nImelA oDiTaro pAse e hisAba oDiTa karAvavA joIe. traNa dAyakA daramiyAna thayelI sAmAnya cUMTaNIoe ApaNane batAvI ApyuM cheke cUMTaNI khAnagI nANAMthI karavAne pariNAme kALA nANAMnuM arthataMtra vikasyuM che ane sAthe sAthe nANAM ApanArAone jAhera nANAMkIya ane audyogika saMsthAomAM meAbhAdAra jagyAo badalArUpe ApavAnI prathA vikasI che. 1 ' dilhImAM Aje sarvasAmAnyapaNe ema bAlAI rahyuM che ke amuka ka'5nI 20 saMsadasabhyo upara aMkuza dharAve che ane amuka
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 162 atararASTrIya kaMpanInI paDakhe amuka sAMsadasabhya ke amuka pradhAna UbhelA che. 1977nA mArcamAM janatA saMsadIya pakSanA netAnI cUMTaNI vakhate khAnagI kALA nANAMnI bhUmikA nATayAtma rIte dekhAI AvatI hatI. zakitazALI audyogika hitA zrI merArajI desAInI virUddha hatAM ane navI dilhImAM te divaseAmAM saMsadasabhyonA bhAva khullekhullA bAlAtA hatA. A ahevAlAmAM thoDIka atiziyokita hoya to paNa ApaNe e svIkAravuM paDaze ke saMsadasabhya cUMTavAnI prakriyAthI mAMDI vaDA pradhAnanI cUMTaNI sudhInI ApaNI AkhIye rAjakIya vyavasthAmAM kALAM nANAM nirNAyaka bhAga bhajave che. A eka rAjakIya vAstavikatA che. jo bhAratanI lAkazAhIne nikazAhImAM palaTAI javA na devI hAya tA A vAstavikatAnI upekSA karavI nahi pAlave. 1980nA jAnyuArInI cUMTaNI pachI thanArI dareka saMsadIya cUMTaNI ke vidhAnasabhAnI cUMTaNI mATe rAjaye ja nANAM pUrA pADavAM joIe. A mATe dara varSe kendranA bajeTamAM 200 karoDa rUpiyA 'cUMTaNI sahAyaka phaMDa tarIke phALavavA joIe A sudhArAnI sAtheAsAtha pakSapalaTo aTakA vato kAyado paNa ghaDavo joIe. ATaluM thAya to nANAMzakitano bezarama upayAga karanArAone bhAratanA loko khAtarIpUrvaka kahI zake ke "bhAratanI saMsada vecavA kADhI nathI." (komarsa phIcarsa sarvisa ) vADIlAla DagalI satya uvekhyAnuM satya koI paNa mANasa, potAnuM astitva saMkelI lye, eTale ke e daihika svarUpe A lAka choDI, Atmika svarUpe vilokI banI jAya pachI, kALakrame ene bhUlI javuM e A mAnavIya jagatane sanAtana vyavahAra che. kiMtu jo e vyakitamAMnA Adarza, saMskAra, vicAro sarvahitakAraka hAya, ne enuM jIvIta jIvana paramArthI hoya ane jIva mAtranA hitaciMtaka hoya te ene janakalyANArthe sadAya jIvaMta rAkhavA joIe e sanAtana satya che! je AvI vyakitane bhUlI jaIe to, ApaNe ApaNA satyadharma cUkI gayAno aparAdha svIkArI laI, bhaviSyamAM AvA aparAdha koI kare ja nahIM, na karavA joIe evAM satyadharma AcaravA joIe ! paraMtu ghaNI vakhata to evIya karuNatA sarjAya che, ke yAda karavA jevA na hoya, ene paNa sArapa-satyane yAda karatAM karatAM ene yAda karavAno dharma AcaravA paDe che! prakAza maLatuM eka dizAmAMthI sUryajanma thAya che tyAre tyAMthI ja prApta thAya che, paraMtu tyAre sAmI dizAe kazuM nathI hotuM e paNa eka bhrama che. tyAMthI ApaNane aMdhakAra prApta thAya che, je paNa AzIrvAdarUpa che. A paNa eka sanAtana satya che: A ja vastu ApaNane e vastusthitinA nirdeza kare che, ke jo sArapanA satyane svIkAravuM hoya to, e satya svIkAratA pUrve, asatyamaya paribaLanA vivekasaha ullekha anivArya banI jAya che: kAraNa ke te ja satyanI jhaLahaLatI dizA ApaNane satya svarUpe prApta thAya che. paraMtu sAmI dizAmAMthI paNa je prApta thAya che te svIkAravuM joie. thoDAka ja divaseA pUrve, duryodhanane mAnanAro ne khUjanAro eka varga che, evuM vidhAna eka sajarjana vyaktie karyuM tyAre mane A vize lakhavAnI preraNA thaI! vizvanA ItihAsa lakhAze, tyAre vizvanA rAjanItinA vibhAgamAM hiTalarane nirdeza TALI zakAze? eka vyakita, bahusaMkhya vyakitanA mRtyunuM 'kAraNa' bane che, ene sadAsavaMdA, prasaMgApAta yAda karavAnI karuNatA-saMvedanazIla karuNatA-svIkAravI paDe che, ne? dazerA Ave tyAre, e prasaMge rAmotsava ghaNA prAMtomAM thAya chepaNa sAthe sAthe 'rAvaNa' dahananA prasaMga paNa ullekhanIya thaI jAya che!bezaka ene yAda karavA pAchaLanuM enuM peAtAnuM anartha paribaLa hatuM te che. mane eka vakhata eka bhAIe kaheluM, ke TaoNlsToye kahyuM che, ke nAmamAM zuM che? e enuM vidhAna keTale aMze satya che? tyAre meM ene kaheluM, koI paNa mahApuruSanA vidhAne sadaMtara khoTA nathI hotA tema sadaMtara satya paNa nathI hAtA! tA. 1-1-80 Aje ApaNA dezanI vAta karIe : sUtA, besatA, jamatA ane zubha kArya karatAM paNa potapotAnA 'ISTa' devanuM 'nAma' lye che! A ya eka 'nAmanuM mahattva che! ane kharA arthamAM joIe te, se'kaDe navvANuM TakA mAtra ISTa nAma levA pUratuM ja lye che- jenuM e nAma lye che enA jIvanamAMnA Adarza saMskAra ke AcaraNa karatA nathI; 'rAma'ne yAda karo, rAvaNane yAda karavA paDaze ja, 'kRSNa' ne yAda karavA hoya to, kaMsanI zakitao vIsarI pAlavaze? are, A ja sadImAM Adarza jIvana jIvI gayelAM gAMdhIjIne ApaNe keTalA yAda karIe chIe ? ne ApaNe gADasane paNa yAda karavA paDe che, ne? paNa huM ahIM eka saMvedana anubhavuM chuM. 'rAvaNa''kasa' ke 'gADase' -emanAmAMnI zakitao, bezaka vinAzaka zakita hAya tA paNae meLavavA mATe emanI je sAdhanA hatI, emanA je parizrama hato, ene vizenI vAta bhAgye ja koI paMDita karaze! emanAmAMnI e zakitae jayAre emaNe prApta karI haze tyAre, emanA Azaya emanI sAmenI 'ISTa' vyakitanA saMhAra karavA ja prApta nahotI karI! paraMtu, saMjogavazAta e zakitaone sadavyaya karavAnI, zakitanA abhimAnamAM sArAsAranA viveka tyajayA eTale je emanI zakti vinAzaka banI gaI! rAvaNe sItAnuM haraNa karyuM hatuM, paNa rAvaNe sItA pratye dAkhavelI strIbhAvanA udAta ane cAritryazIla hatI e koI kathAkAra kahe che?- nathI kahetA ! huM haMmezA eka vAta mAnato Avyo chuM ke, rAvaNa ke kaMsanI zakitaA amApa hatI. je sAkSAta IzvarasvarUpa satyane paDakArI zake che e zakita nIMgha nathI, tiraskRta nathI: sarva ze nahIM tA, alpAMze emane pakSe paNa nyAya haze ja! Aje tame koI paNa kathAkArane sAMbhaLaze to, 'rAma' ane 'kRSNa'nI prazaMsA karavA, lokomAM zraddhA upasAvavA mATe rAvaNa ane kaMsa pratye ja tiraskArapUrNa pravacana kare che, te satyathI sadaMtara vimukha che! jagatanA koI paNa dharmanI vAta karo. lokomAM zraddhA preravA, Izvarattva pratye AkarSavA, emanI sAmenA anartha paribaLane sadaMtara anartha ane sadaMtara satyathI vimukha banAvavAnuM dharmAtmAnuM AcaraNa keTale aMze satya che? Izvara sAmenA anartha ane e jo satyane pakSe paNa je kAMIka aMze satya hoya che, e jo taTasthatApUrvaka, vivekA sAthe varNave to, lokomAM Izvara pratyenI zraddhA DagI jAya eve " enA Dara ke dharmabhIrUtA che. evuM svIkAravA dharmAtmAo taiyAra hotA nathI. kAraNake dharma pratye lokonI zrAddhA thoDIka DagI jAya ne satya samaje to lokonuM kAMI anartha sarjAI javAnuM nathI, paraMtu 'Izvara'nA nAme emanA dharma-vyavasAyanA hito avazya jokhamAya jAya che! eTaluM ja nahIM, calacitra ke nATakomAM ApaNe 'kaMsa' ke rAvaNa' nA pAtrane jeTalA bhayaMkara ane vinAzaka, mahAbhayaMkara rAkSasI mAyAnA svarUpe joIe chIe te te vyavasAyI nATayakAro ne philmakAronA prekSakone AkarSavAnA eka 'sTaMTa hoya che. A jagatanA pratyeka dharmanA dharmapuruSo-je kharA arthamAM emanA dharmanA hajAro ne lAkho anuyAyIo dharAvatA hoya che tee paNa, A 'nATayakAro'ne 'philmakAro' jevA ja hAya che! jo tame mULa rAmAyaNa ane mahAbhAratanuM zAMtacitte paThana karA to, A kaMsa ke rAvaNa tamane ATalA vinAzI, bhayaMkara ane anartha rAkSasI svarUpanA nahIM ja lAge!-- tamane paNa AkhA AkhyAnamAM, emanA pakSe paNa kyAMka nyAya ke satya dekhAze ! ApaNe Izvarane, enI sarjanAtmaka zakitaone svIkArIe chIe, paNa emanI sAmenI prabaLa zakitaone tiraskAravA sudhInA pakSapAtI banazuM to ApaNu e AcaraNa satyathI kAMIka aMze vegaLuM ja lAgaze. -guNavaMta bhaTTa H
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ghAMghATa: mAnavanA adazya dumana. : "... " "maTAM udyoga-nagaro ane ati vastIvALAM zaheromAM kAra sika roga vadhAre pramANamAM thAya che, ane khAsa karIne sagarbhA strIo khAnAmAMthI utpanna thatAM jherI vAyu, rasAyaNe ane kacarAthI zaheranuM tathA bALakonA Arogya upara A avAja mAThI asara pahocADe che. vAtAvaraNa dUSita banI jAya che. pradUSaNane prazna jeTalo koyaDA- - mAtAnA garbhAzayamAM aparipakava garbha hoya che tenA upara paNa rUpa banI gayo che eTale ja koyaDArUpa prazna zaheronA kolAhale utpanna A avAjanI bUrI asara thAya che ane tenA pariNAme bALake karyo che. jherI vAyuM, rasAyaNa tathA kArakhAnAnA kacarothI havA, pANI, janmajAta kheDa sAthe janma le che. garbhAzayamAM rahelA bALakanA jJAna khetaranA pAka tathA jamIna dUSita bane che, ane A pradUSaNa mANasanA taMtra upara AvI jAtanA ghoMghATanI mAThI asara thavAne kAraNe bALaka Arogyane bhayaMkara rIte asara pahoMcADe che. moTuM thAya che tyAre tenA sAmAnya vartanamAM vikRtirmA jovAmAM Ave che - ghoMghATa dhImuM jhera che. , avAjanuM pradUSaNa ', " ghoMghATa dhIme dhIme mANasane mAre che, paNa te cokkasapaNe mAre nAca, jalasA. tathA kArakhAnAmAM thatA satata avAjathI mAnavuM che. kAraNake bahu gheDA mANasone A hakIkatane khyAla che ane tethI napuMsaka paNa banI jAya che evuM paNa saMzodhakone jovAmAM AvyuM che. ja avAjanA pradUSaNane ghaTADavA mATe kaMI paNa karavAmAM AvatuM satata avAjane kAraNe tanAvagrasta sthitimAM rahetA mAnava zarAba, nathI.. zAmaka davAo (TAMkavIlAIjharsa) ane anidrA nivAraNanI goLIone ' khAsa karIne sAmAjika jIvana jIvanArA lokone avAja gamate bhoga thaI paDe che. . hoya evuM jaNAya che. ApaNA utsa, lagna prasaMga vageremAM kolAhala rastAo upara thatA vAhana-vyavahAronA akasmAtanA kAraNenI sivAya bIjuM zuM hoya che? kAnane phADI nAkhe evA phaTAkaDA te have pAchaLa avAjanA pradUSaNa sivAya bIjuM kaMI nathI. jayAre avAjanA mAtra divALI pUratA maryAdita rahyA nathI, te te lagna prasaMgamAM, pradUSaNathI Arogya upara mAThI asara thAya che tyAre kAryakSamatA ghaTI rAjakIya cUMTaNInA vijaya vakhate athavA krikeTanI ramatanI jItamAM jAya che ane tenA pariNAme utpAdanamAM ghaTaDi jovAmAM Ave che. AnaMda vyakata karavA eka pratIkarUpa banI gayela che. AthI roganuM pramANa paNa vadhe che ane pariNAme mRtyu AMka vadhato jAhera jagyAomAM ghaMghATa , jAya che.. jAhera kAryAlaya, kacerIo ghoMghATathI mukta nathI. TeliphonanI avAjanA pradUSaNathI jayAre jJAnataMtune mAThI asara pahoMce che ghaMTaDI satata vAgatI rahe che. loko paNa eraDAnA eka cheDethI bIje tyAre gaMbhIra gunAonuM pramANa vadhI jAya che. jApAnamAM upara jaNAvela cheDe ekabIjA sAthe moTA avAjathI vAta karatA hoya che, jANe potAnI paristhitine anubhava thayela che. mAtra upasthitinI jANa mATe moTA sAde bolatA hoya evuM lAge. . avAjane kevI rIte mApa? TAIparAITaro paNa samahamAM tene vicitra avAja kADhatA hoya che, 'elekajhAnDara grehAma belanA nAma uparathI avAjanI tIvratA Akho divasa mATe te ghoMghATa karatI rastA upara cAlatI ja hoya mApavAnA" ekamane belsa (Bels nAma ApavAmAM AvyuM che. eka che, ecitA mAthA upara cIsa pADatAM vimAne paNa uDatA hoya che, belanA dazamA bhAgane 'DesIbala' decibel (DB) kahevAmAM Ave ApaNA kAna upara AvI jAtanA aneka humalA thatA ja hoya che.. che. mAnavane kAna nAnA avAjane amuka aMtarathI pArakhI zake A badhA ghoMghATanI ApaNA jJAnatuMtra upara kharAba asara thatI hoya teTalA aMtarane barAbara eka DisIbela' kahevAya che. zUnya DesIbela che. A asara dhImA jhera jevI hoya che. moTA zaheranI bajAra, e nIcAmAM nIce avAja che je mAnavInA kAna sAMbhaLI zake che.' rastAo, relave sTezane, sinemA thIeTara vagere jagyAomAM ati . kAna pAse dhImethI bolAtA zabdo (vhIspara) 10thI 12 DB mAM pramANamAM avAjanA pradUSaNanI asara jovA maLe che. mapAya che. sAmAnya vAtacIta sarAsarI 40DBmAM mapAya che, jayAre ghoMghATa mAtra kArakhAnA ke zaheramAM ja thAya che. evuM nathI. vepArI peDhIomAM saMbhaLAtA sAmAnya avAjane 50 DB mAM mapAya A ghedhATe te manoraMjananA rUpamAM gharone paNa choDayAM nathI. ApaNI che. je avAja ophisamAM 70 thI 80 DB sudhI pahoMce che. te jAhera pravRttimAM ghoMghATa, kolAhala keTalA pramANamAM hoya che tenI ghoMdhATamAM pariName che. bhAre vAhana-vyavahArathI thato avAja 70thI sImA nathI hotI. sAmAnya gharavaparAzanI cIjo jevI ke miksara, 80DB sudhI pahoMcI jAya che. moTarakAranuM bhUMgaLuM je mAtra 10 Tebala-phrena, grAInDara, reDiyo, TI. vI. vagere avAja utpanna karanArI phaTanA aMtarethI tamArA kAnane vIMdhI nAMkhe che te 1%DB sudhI vastuo che. pahoMcI jAya che. kerAvela havAI jahAje jamIna uparathI UDe che tyAre je meTo avAja kare che te 109 DB sudhI pahoMcI jAya che, avAjathI kAryakSamatA ghaTe che ' beiga 1DB ane e Tayubo lepa vimAne avAjanA ekama avAjanI mAnavanA Arogya upara ghaNI ja kharAba asara thAya * DB batAve che. moTarasAIkala 10%DB utpanna kare che. #na che. tame kAma karatA ho te jagyA, tame je sthaLe rahevA ane suvAnuM. phADI nAkhatAM jeTa vimAne 140 DB sudhI pahoMcI jAya che. 140 pasaMda karo te jagyA ane tame jayAM haravA-pharavAnuM pasaMda karaze te DB avAja je satata kAna upara athaDAya te mANasane lagabhaga sthaLa jo avAja ane ghoMghATavALuM hoya te, tamArI kAryakSamatA ghaTI gAMDo banAvI de che. - ' ' '' - il' javA pAme ane tamArA svAthyane paNa nukasAna pahoMcADe. sAmAnya avAjanAM lagabhaga 80 DesIbelsa mAnavane akaLAvI de che. avAjanA sAtatyathI paNa thoDA vakhata pUratI zravaNazakitanI jANa 140 DesIbalsa avAja zarIramAM dukhAve utpanna kare che ane thoDa thatI nathI. chevaTe zrAvaNa-zakita kAyamane mATe bagaDI jAya che vakhata pUratI sAMbhaLavAnI zakita cAlI jAya che. 17pa DesIbelasa ane tenA pariNAme amuka maryAdA bahAra bolAtA zabdo pakaDI avAje prayogamAM lIdhelAM prANIonAM mota nIpajAvyA che. zakAtA nathI. mANasa dhIme dhIme baherAzanI asara nIce evI "ghoMghATane ochA karavA mATenAM pagalAM - jAya che. je loko satata ghoMghATanI pAse rahe che tenA zarIra upara A avAjathI thatA roga, ghoMdhATanI mAThI asara thAya che. ApaNAM zahero vadhAre ne vadhAre ghaMghATa-. sAmUhika avAjanI samasyA upara saMzodhana karI rahela daza vALA banI gayA che. AnI mAThI asara mAnavanA jJAnataMtu upara rASTronI eka samitie 1978 nA me mAsamAM eka hevAla yuropanA thatI rahe che. amuka vyavasAyothI baherAza AvI javI, e te have kamizana pAse rajU karyo. vesTa jarmanInA hevAlamAM evuM sAmAnya bAbata banI gaI che. - - - jaNAvavAmAM AvyuM ke avAjanI sIdhI asara lehInA dabANa upara - moDe moDe ghoMghATanA bhayanI lokone jANa thaI che tethI kArakhAnA, thAya che. raziyAnA anveSakoe evuM tAraNa kADhayuM ke vimAnamathaka dukAno ane kAryAlayamAM ghoMdhATenI tIvratA ochI kare tevAM sAdhanone pAse rahetA loko vimAnanA ghoMghATathI AMtaraDAnAM cAMdA (alasarsa) upayoga thavA mAMDe che. have ghaNA dezomAM evAM yaMtro banAvavAmAM ane peTanA anya rogonA bhaMga thaI paDe che. AvyA che ke je cAlatI vakhate ochAMmAM ocho avAja utpanna evuM paNa jANavA maLyuM che ke kAna upara satata ghoMdhATathI mAthAne kare. niSNAte hajI Arogyane nukasAna pahoMcADatI avAjanI mAThI du:khAve, peTanI bImArI, dama, hRdayanA roge, anidrA tathA mAnasika asaramAMthI lokone mukata karavA saMzodhana karI rahyA che. kamanasIbInI asamatulA vagere vyAdhio Ave che. vAta che ke hajI sAmAnya mANase avAjanI mAThI asarathI ajJAta jeTa vimAnanA kAna phADI nAkhe evA ghoMdhATanI asara bAbata rahyo che. ' ''' , ' ', ' ', ' " " '' '' ' , }}; , ; ;tAjetaramAM saMzodhana karavAmAM AvyuM. temAM jaNAvela che ke je prade- * * vyakitagata rIte A bAbatai aMge zuM thaI zake heraka saMdurastIzamAM AvA vimAne satata UDatAM hoya che tyAM rahetA lene mAna- cAhake jANI levuM joIe ke ghedhariMthI te potAnI tabiyata bagADI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhudhdha jIvana 164 rahyo che. mAtra potAnI ja nahIM, paraMtu pAse rahetA saunI tabiyata bagADI rahyo che. ATalI samaja bAda temaNe to ghoMghATamAM vadhAro karavA na joIe. ghoMghATa ochA karavAnA prayAsathI mAnavanI kAryakSamatA vadhAravAmAM ane tenuM Arogya sAcavavAmAM madadarUpa thaze 40 ke 50 DesIbalsa AMka dharAvatA avAjamAM gaMbhIra prakAranuM kAma karavAnuM lagabhaga azakaya banI jAya che. koI paNa prakAranA kAryamAM ekAgratA rAkhI zakAtI nathI. ghoMghATathI zAnataMtunA bAje je vyakitane ghoMghATavALA vAtAvaraNamAM kAma karavAnuM AvI paDe che tyAre te kAma pAra pADavA tene vizeSa kALajI rAkhavI paDe che. AthI zAnataMtu upara bojo vadhI jAya che ane tenA dilamAM nirutsAha pedA kare che. bahAranA avAjathI kAmamAM vikSepa paDe che ane pariNAme kAryakSamatAne hAni pahoMce che. sArI rIte kAma pAra pADavA AnaMda ghoMghATanI paristhitimAM mANI zakAto nathI. amuka samaya bAda tene kAmamAM kaMTALo Ave che. A jAtanuM mAnasika parivartana Arogyane hAni pahoMcADatuM hoya che. TUMkamAM ghoMghATa kAma karavAnI kita ghaTADe che. ane svAsthyane mATI asara pahoMcADe che. jeTalI vadhAre mAMdI teTalI avAja sahana karavAnI vizeSa azakita tethI kAyamanA daradIne 25 thI 30 DesIbalsa avAjana AMka khalela pahoMcADatA hoya che. Adhunika yugamAM AvA kAyamI rogIonI kamI nathI tethI ApaNe jovuM joIe ke je sthaLe ApaNe kAma karIe chIe, jayAM ApaNe rahIe chIe, jayAM zayana karIe chIe ane jayAM harIe-phrIe chIe te sthaLa bane teTaluM zAnta hAvuM joIe. ApaNe pote ApaNA rojiMdA jIvanathI dAkhalA besADIe te AsapAsa rahetA loko zAntinI upayogItA samajI zake, ane teo paNa zAnti jALavavA sahabhAgI bane. AthI teonA Arogyane paNa sAro evo lAbha thAya. ghaNAkharo ghoMghATa, dhArIe ta aTakAvI zakAya. e bAbata jarA vicArIe, je koI vyakita gaucavastI vacce rahetI hoya ane tene AsapAsanA ghoMghATamaya vAtAvaraNathI khalela pahoMcatI hoya, to teNe vahelAsara e jagyA choDI daIne zAnta vAtAvaraNavALA sthaLe cAlyA javuM joIe. ArogyanI daSTie A parivartana ghaNu hitAvaha che. saMpUrNa zAntinI asara sAmAnya mAnyatA evI che ke saMpUrNa zAnta vAtAvaraNathI mana upara kharAba asara thAya che. A mAnyatA tadana bhUlabharelI che. Adhunika mAnava, ghoMghATa vacce jIvavA TevAyelA heAvAthI zAntimaya vAtAvaraNamAM tenA jIva mUMjhAvA mAMDe che, te becenI anubhave che. jJAnataMtune uttejanA Ape tevA vAtAvaraNathI te TevAyelA hAvAthI zAnti tene AkarI lAge che. A lekhanA lekhakane keTalAka mahinA sudhI gaMgA nadInA zAnta ane saumya vAtAvaraNamAM rahevAnA prasaMga sAMpaDayo hatA. gaMgAnA taTa upara gALelI pratyeka kSaNa tene AhalAdaka lAgelI. keTalAka varSo pahelAM dakSiNa bhAratamAM rahetA eka bhakatane tyAM AvI zAntino anubhava tene thayA hatA. bhakatanA gharamAM ghaNAM mANasA ekatra thatAM chatAM tyAM azAnti lAgatI na hatI. AkhA gharamAM eka prakAranuM daivI vAtAvaraNa phelAyeluM rahetuM hatuM. e gharanI dIvAlA upara 'zAnti'nA pATiyA lagADelAM hatAM. AvA vAtAvaraNamAM mana tadana zAnta banI jAya che, mananA udhAmA zAnta thaI jAya che. A badhuM vAtAvaraNanI asarane lIdhe jhaDapathI bane che. zAnti mATenAM vyavahAru sUcano 1. vadhArepaDatA meTA avAjathI gharamAM bolA nahIM. jarUra pUratA ja 'avAja moDhAmAMthI kADho. 2. reDiyo UMcA avAjathI vagADo nahIM. 3. kArakhAnAomAM avAjane ochA karavA mATe avAjane zoSI le tevA padArthonA upayoga karo. sAunDa ebasorbI`ga maTIrIyalsanA upayAgathI avAjanI tIvratA ghaTI javA pAmaze. 4. kAraNa vagara tamArI sAIkalanI ghaMTaDI ke mATaranuM hArna vagADo nahIM, khAsa jarUra hoya tyAre ja tenA upayoga karavA joIe. 5. gharavaparAzanA sAdhano evAM pasaMda karo ke je avAja vagaranA hAya. ahIM paNa avAjane ochA karavA mATe sAunDa ebasabIMga maTIrIyalsano upayoga karavA joIe. tA. 1-1-20 dareka ArogyacAhaka vyakitanI pavitra pharaja che ke te uparanI sUcanAno barAbara amala kare ane AsapAsanA lokone paNa te pramANe vartavA sUcanA Ape, samUhanA Arogya mATe uparanI bAbatenA amala khAsa jarUrI che. kArakhAnAmAM thatA ghoMghATane AchA karo 6. jAhera kAryakramamAM tame bhAga lyo athavA to tenuM tame Ayojana karo tyAre khAsa dhyAna rAkho ke temAM meTA avAjo na thAya. dAkhalAtarIke, ghaNI vakhata utsavAmAM kAna phADI nAkhe tevA phaTAkaDa phoDavAmAM Ave che. AnaMdanA prasaMgo avAja karyA vagara zAMtithI sArI rIte UjavI zakAya tenA dAkhalA pUro pADo. lAkho kAmadAro Arogyane hAnI pahoMcADe tevA ghoMghATamaya vAtAvaraNamAM kAma karatA hoya che. kArakhAnAnA mAliko ane sattAdhArIoe avAjanI tIvratA ghaTADavA mATe yogya pagalAM levA joIe. kAmadAronI paNa pharaja thaI paDe che ke teo paNa jema bane tema ochA avAjathI kAma karavAnuM zIkhe. jayAM jarUra hoya tyAM kAnamAM rakhAtA 'Iyara plagnanA paNa upayoga karI zakAya. - utpAdako A bAbatamAM madadarUpa thaI zake jApAna ane amerikAmAM avAjane ochA karavA mATe navI rIte apanAvavAmAM Ave che. tyAM 'avAja aMko'utpAdananI vastuo upara lagADavAmAM Ave che. tyAM khAsa karIne avAja utpanna karatAM yaMtra jevAM ke vidyuta sAdhano, moTara sAIkala, ghAsa kApavAnA sAdhano, vidyuta karavato, vIjaLIthI cAlatI sAvaraNIo, (vekyUma kalInarsa) ane AvI to keTalIye cIjo che jenA upara avAjano AMka lakhavAmAM Ave che. upara jaNAvela vastuonA utpAdako mATe A sUcana kriyAta hoya che. amerikA ane jApAnanA loko gharavaparAza mATe ane kArakhAnA mATe evAM yaMtrA pasaMda karI zake che ke je AchA avAja karatAM hoya. AvI avAjanI tIvratA dhyAnamAM laI karavAmAM AvatI ojAro ane yaMtranI pasaMdagI gharamAM ane AsapAsa avAjanA trAsa oche karavAmAM madadarUpa thAya che. avAja ghaTADavA mATe ApaNA deza upara jaNAvela yojanA apanAvI zake che. vAhanavyavahAranA avAjo ochA karI zakAya rastA upara cAlatAM vAhano avAjanAM uddabhavasthAnA che ane temAM paNa khaTArAne duzmana naMbara 1 mAnI zakAya. daza rASTronA saMzAdhana uparathI khaTArAne eka naMbarane ApaNA duzmana gaNavAmAM Avela che. vAhanavyavahArathI upajatA avAjane kAbUmAM levA TrAphika upara AkarA niyamA lAdavAnI khAsa jarUriyAta che. yAMtrika pheraphArothI AvA avAjo ghaTADI zakAya che. enjIna saraLatAthI cAlI zake te mATe yogya pagalAM laI zakAya. hileAmAM 'sAIlansarsa' lagADavAthI avAjanI tIvratA ghaTADI zakAya che. dakSiNa keliphoni yAmAM rASTrIya dhorI mArga upara DesIbala mITarsa mUkavAmAM Ave che ane tyAM mAtra ati jhaDapathI cAlatAM vAhanAne ja rokavAmAM AvatAM nathI. paraMtu 82 DesIbala avAjanA AMkathI vadhAre avAja utpanna karatAM vAhanone paNa rastAmAM niyamanA bhaMga mATe aTakAvavAmAM Ave che, avAjanA niyamana mATe ApaNe deza paNa upara jaNAvela upAya amalamAM mUkI zake che. rastAnI banne bAjue ropelAM vRkSo paNa avAjanA mAjAne aTakAvavAmAM asarakAraka ADazanI garaja sAre che. havAI-jahAjonA avAjo ghaTADI zakAya jApAnanA vimAnI mathakoe jeTa vimAnanA ati ghoMghATane che. karavA mATe yAMtrika yojanA zodhI kADhI che. AvI ja jAtanI yojanA jhurIca havAI-mathakamAM amalamAM che. ApaNAM vimAna maMthakomAM paNa AvI yojanA dAkhala karI zakAya. nAIjha-sapresarsanA upayogathI avAja AchA karI zakAya che. enjInanA utpAdana vakhate temAMthI nIkLatA avAjane dhyAnamAM laI tenI banAvaTamAM yAMtrika suvidhA dAkhala karI avAjane niyamanamAM lAvI zakAya che. A yojanAnA amalathI ghaNA dezeAmAM avAjane trAsa ghaTI javA pAmela che. kArakhAnAmAM apanAvavAmAM AvatAM pagalAM pahelAM to lokonA raheThANanI jagyAothI kArakhAnAM dUra nAkhavAM joIe. dareka kArakhAnAnI AsapAsa vRkSonuM vAvetara karavuM joIe. AvA kudaratI lIlA paTAthI avAjanuM pradUSaNa ghaTADI zakAya che. kArakhAnAmAM paNa maMtra banAvatI vakhate evAM yaMtrA banAvavA joIe ke jemAMthI AchA avAja nIkaLatA hAya. 'AthI jo ke zarUAtano kharco vadhI jAya che. avAjarahita maMtrA banAvavA jatAM kharcanuM pramANa vadhI jAya che. paraMtu lAMbe gALe Akharca moMgho paDatA nathI. A yojanAthI kAryazakitamAM vadhAro thAya che, ane kAmadAronuM Arogya jaLavAI rahe che, akasmAtanA bhaya paNa ochA thaI jAya che. majUronI kArya karavAnI zakitamAM vadhAro jovA maLe che ane tethI utpAdanamAM paNa vRddhi thatI rahe che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7- - tA. 1-1-80 'prabuddha jIvana janasamudAyane nAgarika zikSaNa Ape khAsa karIne ApaNI ajJAna prajAne avAjanA pra6 vaNathI thatA geralAbha bAbata samajaNa ApavAnI tAtI jarUra che. jayAM sudhI A prazna bAbata prajA jAgRta na bane tyAM sudhI A samasyA hala karavAmAM muzkelI naDavAnI ja, A kAma mAtra sarakAradrArAM ja thaI zake tema nathI. dareka nAgarikanI pharaja che ke te avAjathI thatAM nukasAna tarapha jAgRta bane ane potAnA rojiMdA jIvanamAM avAja upara niyamana rAkhatA rahe. A mATe keTalAMka sUcana karavAmAM Avela che tene amala thavA joIe. kAmadAroe Iyara-plajhane upayoga karavo joIe. jJAnataMtunI kSamatA vadhAravA mATe keTalAka kudaratI upacArone Azaro levuM joIe. te mATe merudaMDa snAna ghaNuM upayogI che. - svAthya mATe niyamita prANAyAma ane prArthanAnI khAsa jarUra che. AthI ApaNuM Arogya sudhare che. ApaNAM jJAnataMtumAM zakita Ave che ane avAjanI mAThI asaramAMthI mukata rahI zakAya che. pachI koIpaNa jAtanA uttejaka padArthonA sevananI jarUriyAta rahetI nathI. jJAnataMtune zAMta rAkhe tevAM zAmaka dravyonI AdatamAMthI paNa ApaNI jAtane bacAvI zakIe chIe. A mATe kudaratamaya jIvana sivAya bIjA kRtrima upAye nakAmAM che. ('lAIpha necaralamAMthI) anu: dInakararAya vaiSNava. sabase UMcI prema sagAI * prema, Izvara ane mANasa vacce hoya, pati-patnI vaccenA hAya, mA bApa vacce hoya, bhAI-bahena vacce hoya, bhAI-bhAI vacce hoya, mitra-mitra vacceno hoya, tema ja mANasa ane vatana vacceno hoya ke deza pratyene heya. A badhA premanA prakAre che. eTale pahelAM kahevAtuM "sabase UMcI prema sagAI." ApaNe, ItihAsamAM prema mATe phanA thavAnA, marI phITavAnA, dAkhalAo vAMcIe chIe tyAre tene biradAvIe chIe. aMtaranA UMDANamAMthI e sAcA premIo pratye ahobhAvano ugAro nIkaLe che, e samayamAM prema mATe mANasa potAnuM jIvana samarpaNa karI deto hato. e zuddha, sAce ane sAtvIka prema hato. prema mATe tyAre alaMkArika bhASAnA jhumakhAonI jarUra nahotI paDatI. prema mATe basa eka ja zabda "prema" e pUrata zabda gaNAto. eka vakhata "pra. zabda meDhAmAMthI nIkaLI paDayA bAda jIvataranA aMta sudhI jaLavAI rahete, game te bhege-prANanA bhAge paNa. jayAre Aje prema karanAra vyakita, mahAbhArata lakhAya eTalAM badhAM ahaMkArI vizeSaNodvArA tene vyakata karate dekhAya che. paraMtu, jyAre kharAkharIne khela Ave che tyAre te vyakita pAmara banInebhIra banIne-mANasane na zobhe-premIne na zobhe e rIte e premane nilAMjalI ApatA jarA paNa zarama ke saMkoca anubhavatA nathI. ane evA mANasane samAja paNa, zikSA karavAne badale kAyama apanAva rahyo che. bIjAnA dilane AghAta ApanAra, anyanI jidagIne daphe karanAra-e kahevAtA premI pratye samAja jarA sarakhe paNa aNagame nathI dAkhavate ane te, samAjamAM sukhacenathI-ezaArAmathI U2 mAthuM rAkhIne jIve che ane tene bhoga bananAra sAcI-nirdoSa vyakita tarapha samAja AMgaLI cIMdhe che ane tenuM jIvatara khAra vakha jevuM banAve che-Ajane samAja. - AnuM kAraNa vicAratAM samajAya che ke ApaNe satyane lagabhaga dezavaTo dIdhuM che. ApaNe sarvocca rIte saMpUrNapaNe svArthI banI gayo chIe. mAnavatA sAtheno nAte ApaNe sAva teDI nAMkhyo che. Izvarane ApaNe bhUlI gayA chIe athavA to Izvarano ane pApano Dara ApaNe have tyajI dIdhuM che. ApaNe pUrA arthamAM daMbhI banI , gayA chIe. samagra samAja daMbhanA aMcaLA nIce jIvI rahyo che. ApaNI jIbha para, Izvara-satya-pramANikatA-ahiMsA-acaurya-aparigrahavigere satata dekhA de che, paraMtu e ApaNI jAtane ane samAjane chetaravA pUratAM ja hoya che. A badhAnuM ApaNe satata raTaNa karIe chIe. paraMtu enI vira ddha vartavAnA ApaNe pramANikapaNe zapatha lIdhelA hoya che. emAM paNa ApaNe ApaNI jAta sAthe karAra karIe chIe, ke ApaNA be pUratI ja A kahevAtI pramANikatAnI vAta che, trIju koI na jANe tenI satata cIvaTa ane kALajI rAkhavAnI ane A rIte samAjanI lagabhaga dareka vyakita mahorA perIne jIvana jIvatI hoya che. mATe ja Ajane prema, zuddha gulAbanI sugaMdhI kaLI je suvAsIka ' nahi paraMtu kAgaLanA suzobhita gulAbanI suvAsarahitanI pAMdaDI je banAvaTI hoya che. AvA premanA nAmanI pAchaLa viSayAMdhatA ke svAbharI lolupatA bharI paDI hoya che. "svArtha saryo eTale vaidha verI" banI jAya evI AjaMnA premanI vAta che.. mAtA ane bALakanA zuddha premane jagatamAM jeTa nahotA maLato, temAM paNa Aje bheLaseLa mAluma paDe che. pati-patnI vaccenA zuddha premanAM, ItihAsamAM pAnAM bharIne vAMcelA dAkhalAo Aje divAsvapna jevA banI gayA che. Aje khare premano nAte te paisA sAthe, dareka mAnavIe bAMdhI lIdho che. Aje prAdhAnya paisAnuM che. bIjA badhAnuM-pati, bALaka, mA, bApa, vigerenuM sthAna tyArabAda Ave che. A rIte AjanA mAnavInA premamAM svArthanI bheLaseLa thaI gaI che. Izvara sAthenA premamAM paNa AvI ja sthiti pravarte che. pelI lokokita sAthe barAbara baMdha bese evuM jIvanaghaDatara karavAmAM AjhanA mAnavIe saphaLatA prApta karI hoya ema lAge che. jevI ke: mAro paramezvara ane bairI mArI guru, chokarA mArA zAlIgrAma, emAM sevA konI karuM?" A nirbhika Ajane mAnavI banI gayA che, ane A rItanA jIvanane-vartanane-jiMdagInuM sAcuM sukha gaNIne cAle che." A rIte Akhe yuga artha- pradhAna yuga banI gayuM che. temAM khUba ja pragati sadhAI che. khUba ja AgaLa vadhI javAyuM che. je raste AgaLa vadhavAmAM vadhu AgaLa jatAM mATI khAI Ave che. tyAM sudhI pahoMcI jaIe te pahelAM, jAgRtipUrvaka pAroThanAM pagalAM bharavAnI jarUra dekhAya che. eTale jo samayasara cetIne pAchA pharIzuM ane jAMguta thaIne Ikavaramaya, satyamaya ane premamaya sAcuM jIvana apanAvIzuM to AMtarika sukha maLavAnI zakayatA UbhI thaze. bAkI maMjhavAnAM jaLa jevAM bhautika sukhamAM ja haju paNa racyApacyA rahIzuM ane je raste prayANa cAlu che e ja raste cAlu raheze to pelI khAI ApaNane grasI javA mATe taiyAra ja che. pasaMdagIne samaya pAkI gayo che ane te ApaNe pote ja karavAnI che. Izvara ApaNane eTalI buddhi Ape evI aMtaranI prArthanA.. : -zAntilAla TI. zeTha jIvananuM rahasya jIvana e saMgrAma ane bhramaNAomAMthI chuTakArAnI lAMbI hAramALA che. jIvananuM rahasya bhaMga nathI, paNa anubhava dvArA keLavaNI che; paraMtu du:khanI vAta e che ke, ApaNe sAcuM. samajavA lAgIe chIe, tyAM te ApaNane pAchA kheMcI levAmAM Ave che. jIvana ane mRtyunuM, zubha ane azubhanuM, jJAna ane ajJAnanuM A mizraNa, mAyA athavA te prakRti kahevAya che. anaMta kALa sudhI tame sukhanI zodhamAM-A jALamAM pharyA karo; tamane khUba sukha maLaze, ane sAthe sAthe ghaNuM asukha paNa; mAtra sAruM ja maLe, narasuM nahi, AvI dhAraNA narI bAlizatA che. kAryakSetramAM praveza kare ke tarata ja ema mAne che ke madada cokkasa maLaze, evA mANase ja kharekhara kArya kare che. ' dhyAnamAM rAkhe ke jIvanasaMgrAma e te jIvanamAM mahAna upakAraka vastu che. temAM thaIne ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. jo svargamAM pahoMcavAne kaI rasto hoya, to te narakamAM thaIne che. svargamAM javAne e ja rasto che. jayAre jIvAtmA saMjogAnI sAme thaI bAjhabAjhI kare che ane mRtyunI sAme khaDo rahe che tathA e raste anekvAra mRtyune bheTe che; chatAM jarA paNa nAhiMmata thayA vinA pharI pharI AgaLa dhasavAne prayatna kare che, tyAre jIvAtmA virATa mAnava tarIke bahAra Ave che ane je AdarzanI siddhi mATe prayatna karI rahyo che te pratye hasavA lAge che; kAraNa, tene mAlUma paDI jAya che ke, Adarza karatAM te pote ja khUba moTo che. huM pote ja-mAro potAne ja AtmA, gaMtavya sthAna che. e sivAya bIjuM kaMI ja nahIM; kAraNa? mArA pitAnA AtmAnI sAthe sarakhAvI zakAya evuM bIjuM zuM che , -svAmI vivekAnaMda
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuddha jIvana tA. 1-1-'80 , AgAmI cUMTaNI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA ravivAra tA. 16 mI lokazAhI paddhatimAM pakSonuM ja mahattva che. apakSa umedavAronuM Disembare savAre muMbaInA biralA kriDA kendramAM jAyelA AgAmI A paddhatimAM khAsa sthAna nathI ema jaNAvIne siTIjhansa miTa cUMTaNI" vizenA parisaMvAdanA traNa vaktAe-zrImatI Alu dastura, phora sTendraniMga DemekasI, (lokazAhIne saMgIna banAvavA mATenI zrI harIndra dave ane zrI yazavaMta dozI-temaja parisaMvAdanA pramukha nAgarika samiti)nI rASTrIya penale AgAmI cUMTaNI mATe keTalAka zrI cImanalAla cakubhAI zAhe temanA pravacanamAM sIdhI ke ADa- apakSa umedavArane cUMTI mekalavAnI matadArone hAla karI katarI rIte nIce mujabane mata vyakata karyo hato. che te pratye temaNe asaMmati dAkhavI hatI. hAla "mitratAbharI vizvamAM dareka sthaLe saramukhatyAro, lokonA mata spardhA ne vAraMvAra ullekha thAya che tenI paNa temaNe ThekaDI meLavIne sattA para 2AvatA hoya che. paraMtu sattA para AvyA uDAvI hatI. , pachI teora ja lokamatanuM gaLuM dUdhUMTI sarvasattAdhIza banI bese gayA julAI mahinAmAM je kaMI banyuM, je rIte pakSapalaTA che. A paristhitimAM lokasabhAnI AgAmI cUMTaNImAM saramukha- thayA, tene vigate khyAla ApIne temaNe pharIvAra AvuM na bane te tyArazAhI valaNa dharAvanI koI vyakita ke pakSane lokone koI mATe dezamAM 'rASTrIya cAritrya nirmANa karavAnI jarUra para bhAra saMjogomAM mata Apavo joIe nahi.' mUkyo hato. aMtamAM temaNe matadAro AjanI paristhitine pUrepUrI samaje che ane teo gya rIte ja vartaze evo AzAvAda zrImatI Alu dastura sivAyanA vakatAmorane spaSTapaNe janatA darzAvyo hateA. pakSanI tarapheNa karI hatI ane sAtamI lokasabhA mATenI cUMTaNImAM UbhA rahelA janatA, IndirA koMgresa, lekadaLa ane kArsa koMgresa - tyAra bAda 'janmabhUmi' jUthanAM be akhabAre 'janmabhUmi e cAra mukhya pakSomAM, janatA pakSa "ochAmAM ochA aniSTa samAna' ane pravAsI' nA taMtrI ane vikhyAta sAhityakAra zrI harIndra hoI matadAroe sattAnA sUtro tenAM ja hAthamAM soMpavA joIe davee kAraNo ApIne janatA pakSanI tarapheNa karI hatI ane lokoe evo draDha abhiprAya vyakata ryo hato. zrImatI cAluM dastare AgAmI cUMTaNImAM te pakSane ja spaSTa bahumatI ApavI joIe ema janatA pakSa tUTayo te chatAM temAM 304 mAMthI 205 saMsada sabhya bhArapUrvaka kahyuM hatuM. haju pakSamAM rahyAM che tene siddhirUpa gaNI matadAronA khyAla bahAra temaNe vadhumAM kahayuM hatuM ke, "A dezamAM avAM lAkha gAmaDAM A vAta nathI ema umerI te pakSanuM ADakatara amedana karyuM hatuM. che jyAM pIvAnuM pANI nathI ane pANI levA e vibhAganI strIone sabhAmAM saMniSTha prekSaka varganI sArI hAjarI vartAtI hatI. babbe mAIlathI ya vadhu aMtare javuM paDe che. koMgresanA traNa dAyamuMbaI yunivarsiTInA rAjya zAstranA prAdhyApaka Do. zrImatI kSanA zAsanamAM AvAM 40 hajAra gAmaDAMne pIvAnuM pANI maLyuM, AlA dare parisaMvAdane AraMbha karatAM Aje dezamAM lekazAhI janatA sarakAre tenA be ja varasanAM zAsanamAM 46,000 gAmaDAMne pAMgaLI banI hovAne ke AjanuM rAjakIya citra gamagIna pIvAnuM pANI AvyuM. koMgresa zAsananI sarerAza varasanI 1533 banAve tevuM hovAne sApha InkAra karyo hato. temaNe kahyuM hatuM ke gAmaDAMnI Ave che. janatA sarakAranI sarerAza varasanA 23, 0 ApaNe lokazAhI prathAne tenI tamAma khUbIo ane khAmIo gAmaDAMnI Ave che. janatA sarakAre A eka ja kArya karyuM hoya sAthe svIkArI che, eTale kayAreka AjanA jevI guMcavADA to paNa e kAraNe te cUMTI mekalavAne lAyaka che. bharela sthiti sarjAya paNa kharI; tema chatAM ApaNA matadAronA kaTokaTImAM thoDuM kharAba thayuM hatuM te chatAM kaTokaTI sArI khyAla bahAra kazuM ja nathI. hatI," ema Aje ghaNAM buddhi jIvIo paNa chaDecoka kahe che te pratye temaNe pArAvAra du:kha vyakata karyuM hatuM. lokonI yAdadAsta zuM temaNe jaNAvyuM hatuM, "ApaNe pakSAMtara kravAnA saMsada ATalI hade kAcI hoya che ke, ATalAM TUMkA samayamAM ApaNe kaTokaTInI sabhyanA hakane mAnya rAkhyo che. briTana jevA dezamAM, carcila jevA bhayAnaka yAtanAone bhUlI gayA chIe? evo prazna temaNe netAo paNa pakSAMtara karyuM hatuM. paNa Aje ApaNA dezamAM je pakSAMtaro thaI rahyAM che te kevaLa vyakitagata svArtha mATe che. pUcho hato. ane svArthI AvAM pakSAMtarone kAraNe ja A vacagALAnI matadAra tarIke rakhApaNe zuM karavuM joIe tenI samaja ApatAM cUMTaNI ApaNI samakSa AvI paDI che. temaNe IndirArUpI saramukhatyArazAhI baLonI tarapheNa kadI zrImatI dastUre lokazAhImAM mAnatA umedavArone ja mata karI zakAya nahi, ema spaSTapaNe jaNAvyuM hatuM. lokadaLa ane koMgresa ApavuM joIe evI himAyata karIne, matadAro temaja karaze (3) e saramukhatyArazAhI baLe sAme laDavAnI tako jatI karI tethI evI AzA vyakata karI hatI. te be pakSone paNa mata apAya nahi e abhigama temAM temaNe AgAmI cUMTaNImAM rahelAM keTalAMka bhayasthAnono mata temaNe lIdho hato. mArksavAdI ane jamaNerI sAmyavAdI pakSonuM dArone vigate khyAla Apyo hato. AmAMnuM prathama bhayasthAna saMcAlana ahIMthI thatuM nathI, eTale te be pakSo mATe vicArabadhA mukhya pakSo komavAdanI ALapaMpALa karI rahyA che te che, ema vAnuM ja rahetuM nathI ema jaNAvyuM hatuM. ane uparokata tamAma pakSo cheda uDI jatAM, AjanI paristhitimAM saramukhatyArazAhI temaNe kahyuM hatuM. muslImenI traNa mAgaNIone lagabhaga badhA pakSoe siddhAMtamAM svIkAra karyo che, ema jaNAvIne temaNe umeryuM baLo sAme laDavAnI sajajatA janatA pakSamAM ja che ema jaNAvI. hatuM ke AmAMthI, alIgaDha yunivarsiTInA laghumatI svarUpane jALavI zrI harIndra davee te pakSanuM samarthana karyuM hatuM. rAkhavAnI ane zariyatanA kAyadAmAM pheraphAra nahi karavAnI mAgaNIo , svataMtratA ApaNAM manamAM vase che ane tyAM enuM mRtyu taddana komavAdI prakAranI che ne te svIkAravI teno artha komavAdanI thAya tyAre koI kAyada, kaI baMdhAraNa ApaNane svataMtratA bakSI ALapaMpALa karavI evo ja thAya che. zake nahi evI cetavaNI temaNe ApI hatI. sAMpradAyika dhoraNe cUMTaNI pracAra karavo e jo gune che to tyAra bAda trIjA vakatA, 'graMtha" nA taMtrI zrI yazavaMta dozIe koI pakSa komI vaDAne lekhita vacana Ape te gune nathI? evo matadAromAM Aje gUMcavADA uparAMta udAsInatA pravarte che ema prazna zrImatI dasture pUchayo hato. bhUtapUrva vaDA pradhAna, zrImatI jaNAvyuM hatuM. koMgresanA lAMbA samayanA zAsane ApaNane udAsIna IndirA gAMdhIe muslima komanA vaDA, dilhInA mAM majIdanA banAvI dIdhA che evuM maMtavya temaNe darzAvyuM hatuM, ImAmane ApelAM lekhita vacanono te nirdeza karI rahyAM hatAM. -1947 mAM svataMtratA maLI tyAre ane 1977 mAM kendramAM Do. zrImatI Alu dastura kendra sarakAra dvArA racAyelAM janatA pakSa satA para Avyo tyAre ... ame be prasaMgee ApaNI laghumati paMcanA eka sabhya che. pAse pAyAnuM parivartana lAvavA mATe taka hatI. e baMne vakhate temaNe evuM maMtavya vyakata karyuM hatuM ke, A vakhatanI cUMTaNIne e taka ApaNe gumAvI dIdhI hatI ema jaNAvI temaNe janatA mukhya muddo paNa saramukhatyArazAhI virUddha lokazAhI e ja che. sarakAre lokone utsAhita kare tevuM pAyAnuM kAma karavuM joItuM hatuM , A vakhate umedavAronI saMkhyA ghaNI moTI hovAthI mata ApavAnuM ema umeryuM hatuM . kArya gUMcavADAbhareluM che, paNa cUMTaNInA kendramAM rahelA prazno IndirAnA 10 varSanA zAsana karatAM janatA pakSanuM aDhI varSanuM spaSTa je che ema temaNe umeryuM hatuM. zAsane vadhu ujajavaLa hatuM ema zrI dozIe karAro ane
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-80 paka:avana 167 saMskRti, saMskAra ane zikSaNa 1 vigate sahita puravAra karyuM hatuM. temaNe evuM maMtavya vyakata karyuM hatuM ke, A siddhio ko samakSa mUkavAmAM eTale pracAranA kAryamAM ja janatA pakSa uNA utaryo hato, temAMthI AjanI paristhiti sarjAI che. * temaNe koI ja pakSa cUMTaNI DhaMDherAmAM ApelAM badhAM vacana pALI zakato nathI evI Takora karIne janatA pakSe raMTaNI DhaMDherAmAM ApelAM kayA kayA vacane satA para AvyA pachI pALyAM hatAM tenA vigatavAra khyAla Apyo hato. parisaMvAdanA pramukhasthAnethI bolatAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe kahyuM hatuM kesaramukhatyArazAhI mAnasa dharAvatA zrImatI IndirA gAMdhI 'beleTa bekarsa dvArA satA para AvavA mAge che, bIja arthamAM teo sa-nAnI kAyadesaratA puravAra karavA mAge che. kadI na thaI zake evuM ApaNe karavuM joIe. - temaNe vadhumAM kahyuM hatuM, "mane zrI jagajIvanarAmano paNa bharose paDatuM nathI. huM atyAre IndirA koMgresamAM joDAvAne nathI ema zrI jagajIvanarAma hAlamAM dhImA avAje kahe che tene badale temaNe avAja UMco karIne kahevuM joIe ke huM kyAreya paNa IndirA koMgresamAM joDAIza nahi." zrI cImanalAla cakubhAI zAhe AgrahapUrvaka jaNAvyuM hatuM ke matadArae janatA pakSanA umedavArone spaSTapaNe jaNAvI devuM joIe - dhAre ke cUMTaNIomAM kadAca tamArA pakSane bahumatI na maLe te tevA saMjogomAM, sattA para AvavA sIdhI ke ADakatarI rIte paNa janatA pakSa IndirA koMgresane sAtha nahi ja le evI khAtarI tame Ape te ja ame tamane mata ApIzuM. temaNe jaNAvyuM ke A sAmAnya cUMTaNI kahevAya che paNa hakIkatamAM te A vakhatanI cUMTaNI atyaMta asAmAnya che. evuM maMtavya vyakata karIne umeryuM hatuM ke, eziyA ane AphrikAnA saMkhyAbaMdha dezamAM lokazAhInA koTa - kAMgarA tUTI rahyA che ane bhAratamAM paNa lokazAhI raheze ke nahi te moTAmAM moTo prazna che, tyAre A cUMTaNIne sAmAnya cUMTaNI kevI rIte kahI zakAya? temaNe cUMTaNIne kAraNe phalelA phAlelA komavAda ane jJAtivAda nA sAme cetavaNI uccAratAM kahyuM hatuM ke, ApaNAM rAjapurue mate meLavavA mATe AvA nusakhAo na apanAvavA joIe. * zrI cImanabhAIe atyaMta vyathitapaNe kahayuM hatuM "kharI hakIkata e che che ke huM paNa ghaNAM lAMbA vakhata sudhI zrImatI indirA gAMdhIne eka zakitazALI netA mAnate hatuM ane temanuM samarthana karato hato. teo atyaMta zakitazALI che ane ApaNAM dezamAM temanAM jevA jA eka netA nathI te to hakIkata che. paNa 1975nA jUna mahinAnI 26 mI pachI A dezamAM je banatuM gayuM tene pariNAme mArA sahita A dezanA moTA bhAganAM lokonI temanAmAMthI zraddhA DagI gaI. ApaNane khAtarI thaI ke temane deza ke duniyAnI kaMI paDI nathI. potAne sattA para TakI rahevuM che ne bane te putrane satA para lAvavo che. kaTekTI gaI. janatA zAsana AvyuM ne gayuM. have pAchA ghaNA. badhA loko kahetAM thayAM che ke zrImatI IndirA gAMdhImAM parivartana AvyuM che. A muddAne cheDIne zrI cImanabhAIe kahyuM hatuM ke mane te IndirAjImAM koI parivartana AveluM jaNAtuM nathI. hamaNAM ja teo cUMTaNI pracAra daramiyAna kahetAM phare che ke janatA pakSe Sa bhavanAthI prerAIne mArI sAme saMkhyAbaMdha tapAsapaMca racyAM hatAM paNa A tapAsapaMcone mArI viruddha kaMI maLyuM nathI. A keTaluM moTuM juThANuM che ! eka bIjI vAta haju paNa e ja baMsIlAla, vidyAcaraNa zukalane putra saMjaya, IndirAnI bAjumAM ja che. haju cUMTaNI paMcanA vaDA jevI vyakita,vagara kAraNe agAuthI evI jAherAta kare che ke, saMjyanI cUMTaNI arajI gerakAyade nathI. haju amRta nahATA jevA mANasanuM acAnaka aMtara jAge che ke teo kahe che ke, meM saMjya virUddha je kaMI karyuM hatuM te dabANathI karyuM hatuM. A paristhitimAM IndirA gAMdhI badalAya che evuM kema mAnI zakAya? temaNe aMtamAM, jevA che tevA janatA pakSane cUMTI lAvavA matadArone bhArapUrvaka Agraha karyo hato. - saMkalana- rameza tADamanakara AcAranA svIkAranI paraMparAthI racAya che saMskAra, samUhanAM saMskArone saravALe eTale saMskRti. saMskAranI sArvatrikatAne saMkula bane che. saMskRtine nirmAtA. pachI saMskRti samUha ane vyaktinAM vicAra, darzana, vyavahAra ke AcAramAM niraMtara pragaTa thatI rahe che.. - saMskRtimAM ApaNI dhArmika mAnyatAo, ciraMtana mUlya, sAhitya-saMgIta ane kavitAne samAveza thaI jAya che. saMskRti bhASA dvArA paNa vahe che, tyAre bhASA e saMskRtinuM vAhana ke mAdhyama banI jAya che. " pratyeka saMskRtine potAnAM sohAmaNAM svarUpa che, A svarUponuM ghaDatara thAya che saMskAro dvArA. saMskRtine kheMcI lAve che saMskAro. saMskRtimAM saMrakSaronuM vaividhya, UMDANa ane udAratA hoya che. je samaye je prakAranAM saMskAra manuSya jAtinAM hRdayamAM vadhu ne vadhu uMDA sparzI gayA hoya tyAre te prakAranI saMskRti te samaye vadhu lAMbA samaya phale phAle che. vividha saMskRtione jyAre kahevAtA dhArmika loko jANe ajANe e dharma sAthe joDI de che tyAre aneka saMpradAyone janma thAya che. AvuM thAya che tyAre te saMpradAyone nathI saMbaMdha rahete kharekhara dharma sAthe ke kharekharI saMskRti sAthe saMskRti ane saMpradAyone zarUAta hamezAM cokkasa hoya che. paNa aMta anizcita, kema ke jema saMskAro parivartanazIla hovAthI teonuM svarUpa aAyamI che tema tenA anusaMdhAne pAchaLa pAchaLa cAlI AvatI saMskRti paNa cira- sthAyI kema rahI zake? saMskRti Ave che ane jAya che. tyAre tenI amITa chApa ane avazeSono ItihAsa avazya mUkatI jAya che. samayanAM eka gALAmAM eka prakAranI saMskRti hoya che. ane samayanAM bIjA gALAmAM kadAca bIjA koI prakAranI saMskRti hoI zake, kAraNa ke samaya saMskRtinuM moDhuM pheravI nAMkhe che. * parivartana ane krAMtinI navI havA jarIpUrANI ane mRta: prAya thaI cUkelI saMskRtimAM navA prANa pUre che tyAre kAM to te saMskRti khoMkhAro khAIne nUtana cetanA sAthe UbhI thAya che athavA parivartananA rAmardaya dhakkAthI haDaselAIne AdhI - pAchI thaI jAya che, tenuM sthAna bIjA prakAranI saMskRti le che. je saMskAramAM hoya che te svabhAvamAM pragaTa thAya che ane svabhAvanuM saddIkIkaraNa thAya che zikSaNa dvArA saMskRtinAM ghaDatara, saMvardhana ane saMmArjananuM mAdhyama bane che. zikSaNa. saMskRti ane sarakArane vAhaka ekama che vyakita ane vyakitanI vyakitamatAne pAMgarAve che je te samayanI saMskRtinI asara ke chAyAvALI zikSaNa paddhati. samUhanAM saMskAra ane saMskRtinI chAyAmAMthI bAkAta rahe nathI vyaktine svabhAva ke je te samUha - samAjanI zikSaNa paddhati. samUhanI apekSAonuM pratibiMba pADatuM keLavaNInuM mALakhuM vyakitane te samAjanI saMskRtinI pAchaLa doDatA karI mUke che. saMskRti pAchaLanI peDhI - dara - peDhInI AvI sAmUhika doTa vividha sAmAMjika prathA, praNAlI ane paraMparAne janma Ape che. jIvana ane kalAnA AvA kaparA kALe - keLavaNIne pitAne asala cahero dha muzkela bane che. zikSaNa ke jene saMskRti, samAja ane susaMskArone pitAnI pAchaLa doravAnA hoya che, te pote ja jyAre potAnI ja racelI prapaMcanAomAMthI bahAra AvI zakatuM nathI tyAre prajJAvAna puruSe punaH vicAraNA karatA thaI jAya che. * zikSaNa ke jene saMskRti, samAja ane susaMskAronA racayitA banavAnuM bIDuM jhaDapavAnuM hoya che te pote ja jyAre koIkanAM hAthamAM jhaDapAyeluM bIDuM banI gayeluM hoya che tyAre keLavaNInI kaparI - kasoTIne kaTokTIkALa Ave che. samasta prajAnI kalA, kalpanA ane keLavaNInI tripuTI pitAnI saMskRtinI jAtane jalatI, jIvatI ane jAgatI rAkhe che. pRthvI paranI hareka prajAne pota potAnI AgavI ane AkarSaka saMskRtinAM vividha bhAtIgaLa oDhaNAM DhayAM che. - ApaNI saMskRti tyAganI che. - eka saMte kharuM ja kahyuM che ke, paradezanI saMskRti drAkSanI che jyAre bhAratanI saMskRti rudrAkSanI che. pra. anirUddhabhAI ema. ThAkara
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40) 18 saMta ane satya prabuddha jIvana jemAM satyanA aMza che te aMta. aMtamAM satyano vikAsa thayA hoya che e khara, paNa vinobA kahe che tema, "saMto karatAM ya satya zreSTha che. satyanAzamAtrathI saMta nirmANa thayelA che.' vaLI teo potAnI 'vicArothI'mAM lakhe che tema, "satyanI vyAkhyA nathI, kAraNake vyAkhyAnanA ja AdhAra satya para che." satya eTale zuM? zrAddhAM - prajJA +- vIrya = satya. A thayuM satyanuM samIkaraNa, vaLI satya karatAM ye 'ta' caDiyAtuM che. satyAcaraNa ke satyapAlana mATe sauthI pahelAM pAyAnI bAbata te zraddhA = satyane dhAraNa karavuM, bIjuM prazA eTale AgavI buddhi, sAtvika ane nirmaLa buddhi, ane vIrya eTale zakita. zakita vagaranuM satya saMbhavI na zake. vAMjhiyuM pUravAra thAya. vaLI satya koNa bolI zake? je satya vicArI zake, te ja bolIne AcarI zake. to ja satyano krama jaLavAya. jyAre ApaNe satyanI vAta karIe tyAre svAbhAvika rIte ja ApaNI AMkha samakSa satyavAdI rAjA harizcaMdra taravare. rAjA rAma ke jeNe satya khAtara potAnI jiMdagIne hADamAM mUkI e sivAya paNa aneka dAkhalAo maLI Ave. chelle mahAtmA gAMdhI ke jeNe satya ane ahiMsAnI khAtara potAnA prANa ApyA. vedamAM paNa kahyuM che ke, ( satyaM ya--dharmam 2) vANI e satyane vahetuM mUkvAnuM mAdhyama che. satya bolavuM e mANasano bALaknA svabhAva hoya che. paNa samAjanA saMsargathI ja bALaka khoTu bolatAM ke karatAM zIkhe che. tyAre vaLI pAche tene satya bolavAno Adeza ApavA paDe che. kharI rIte te, khATuM na bAlA' ema kahevuM joIe !'khara" bAlA' emAM zuM kahevAnuM hoya ? satya ke satyanA aMza jyAre koI vyakitamAM praveze che tyAre svAbhAvika rIte ja temAM thoDI vikRtio Ave che. vaLI moTe bhAge satya, sApekSa hevAnA saMbhava kharo.' kharuM satya . nirapekSa hAvuM joIe. vaLI, rAtyanA AdhAra sthaLa ane kALa upara paNa avalaMbe che. jema ke bhAratamAM je satya haiAya te IMgleMDa ke arabastAnamAM na paNa hoI zake. vaLI narasiMha mahetAnA jamAnAnuM satya umAzaMkara joSInA jamAnAmAM parivartana pAmyuM hoya ema bane. A arthamAM saMtA pratye zrAddhA hoya, bhakita hAya, paNa zahIdI na hoya. saMta kahe te jarUra sAMbhaLIe, paNa AcaraNa karatAM pahelAM tene ApaNA gaLaNe, cAraNIe cALIe paNa, kharAM nahIM to temAM kacaro - kAMkaro rahI javAnA pUro saMbhava che. tA. 1-1-'80 phAdhara vAlesanA pustakAnI sastI-kiMmatayAjanA 14 pustakonA seTa sAthe eka bheTa pustaka ema, ekaMdara 15 pustako. A paMdara pustakonI chApelI kiMmata gR. 87-50 thAya che. A AkhA seTa jijJAsu vAcakone rU. 50-00 mAM maLaze. phAdhara vAlesanAM have pachInAM prAzanA aDadhI kiMmate jijJAsuone ApavAmAM Avaze. phAdhara vAlesanA cAhakone namra 'vipni' jema kalA khAtara kalA tema satya khAtara satyanA amala thavA jaoNIe, koI tatkAlIna lAbha ke geralAbha khAtara nahIM, vaLI, satyAcaraNanA AnaMda spontaneuos che. satya bolatAM ke karatAM je AnaMda Ave che te eTalA adbhUta ane avarNanIya hoya che ke pachI tenA phaLanI AkAMkSA rahetI ja nathI. A satya ApaNane aparigrahI ane anAsakata thatA paNa zIkhavIde che. vaLI, eka mANasa satyane anusare tenI samAjamAM eTalI badhI vyApaka ane vizALa asara thAya che ke tene cepa anyone paNa lAgavA saMbhava kharo. AvuM na thAya to paNa bIjA ghaNAM anarthAthI samAja bacI jAya che. * pratyeka cAhaka rUpiyA 100 amane bheTa mekale. AnI sAme emane za. 87.50nI chApelI kiMmatanA 15 pustakone seTa vinAmUlye maLaze. phAdhara vAlesanA mitravartuLamAM temanuM nAma mUkavAmAM Avaze. ane AgAmI prakAzanAno paNa temane lAbha maLaze. jijJAsu vAcakone rUA. 50 mAM 15 pustakono seTa maLaze. Apane phAdhara vAlesanA mitra-vartuLanA sabhya thavAnuM amAra hArdika nimaMtraNa che. rUpiyA 100 melI Apano premALa sahakAra ApavA vinaMti. [eka varSa puru thaye chApelA hisAba A vartuLa pragaTa karaze. phAdhara vAlesanAM mitra-vartuLa vatI: maphatalAla bhIkhAda za zAntilAla TI. * zeTha cImanalAla je. zAha ke pI. zAha e. je. zAha kanvInaro : maphatalAla bhIkhAcaMda zAha zAntilAla TI. zeTha saranAmuM : zAntilAla TI. zeTha 25, sundarama epArTamenTasa rAmacandra lena, malADa-vesTa, muMbaI - 400 064. Te. naM. 350296 (115 thI pA) gaNapatalAla maganalAla jhaverI chaganalAla zAha cinubhAI rasikalAla laheracaMda zAha joramala maMgaLa mahetAM zAntilAla devajI naMda subodhabhAI ema. zAha kizArabhAI baMdhAra abhyAsa-vartuLa viSaya : "mRtyu marI gayuM" vakatA : zrImatI uSA zeTha samaya : tA. 11-1-80 ne zukravAra sAMje 6-0 vAge sthaLa: paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha tAjetaramAM ja uSAbahena zeThanuM eka pustaka ara. Ara. zeThanI kahyuM. mArakta pragaTa thayuM che. jemAM temanI potAnI dikarI 'nItA' koI asAdhya roganAM kAraNe 17 varSanI vaye mRtyu pAmI, teno, mRtyu sAthenA saMgharSanA AbehUba ne hRdayadrAvaka citAra AlekhelA che. jijJAsu bhAI bahenane uparokata pustaka vAMcIne AvavA vinaMti che. lI: subodhabhAI ema. zAha kanvIra, abhyAsa vartuLa A arthamAM jyAre saMtA satyane upadeza Ape che tyAre tenA mULabhUta hetu to je satyathI potAnuM jIvana dhanya banyuM tevI dhanyatA zrotAo, prekSako, ke vAcako anubhavatA thAya e jovAnuM hoya che. Ama satyo jyAre AtmasAta thAya che tyAre tene AnaMda ja mAnavIne tenA pracAra bhaNI vALe che. Ama dhIme dhIme paNa mamatApUrvaka je satyanA pracAra ke Adara che te ja satya cira jIva bane che. satya ekAeka koIne samajAI zakatuM nathI, paNa lAMbA gALe jema jema mANasa jAte anubhava ane anubhUtinA cakramAMthI pasAra thatA jAya che, tema tema te khuda A satyanA nAmanA tattvathI AkarSAIne jema bhamarA phu la upara bero che tema madhya pradezanA dhADapADuo, jyaprakAzanuM zaraNu letA jovA maLe che. A arthamAM satyane tenI pAtAnI AgavI suvAsa thAya che, sugaMdha che. harajIvana thAnakI mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, madraka ane prakAzaka : mI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa muMbaI-400 004 Te. naM, 350299 mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpalsa presa, seMTa, muMbai - 400 001 saMdhanA sabhyAne namra vijJapti 1980 nuM navuM varSa zarU thaI gayuM che. ApanA vArSika sabhya--lavAjamanA rUA. 20) turata ja mokalI ApIApano premALa sahakAra ApavA namra vizapti. lavAjama pahoMcADavAnI agavaDa hoya to kAryAlayamAM phonathI athavA te pagathI jaNAve, mANasa mokalIne lavAjama magAvI levAmAM Avaze. kAryAlayamaMtrI ( 6
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South S4 Licence No.: 37 (ddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42: aMka : 18 . muMbaI, 16 jAnyuArI, 1980 budhavAra muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra zarSika lavAjama rU. 15, paza khaTe ziliMga : 5 ja chUTaka nA rU. 0-75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha gaNatarIpUrvakanuM jokhama - dhI gaNatarIo, badhAM anumAne ane badhI AgAhIo khoTAM thaze. evuM banyuM nathI. jJAti ane kome bhAga bhajavyo che, paNa paDayAM che. koInI kalpanAmAM na hoya tevuM pariNAma AvyuM che. dhAravA karatAM bahu ochA pramANamAM. bhASA, dharma, prAdezika vaphAdArIo, IndirA gAMdhIe athavA koI paNa rAjakIye pakSe AvuM A badhAM na Aja sudhI cUMTaNIomAM bhAga bhajavatAM AvyAM che. pariNAma dhAryuM na hatuM. sarvasAmAnya mAnyatA e hatI ke koI pakSane A cUMTaNImAM eTalA asarakAraka rahyA nathI. 1977nI cUMTaNIthI bahumatI nahi maLe. pariNAmamAM, IndirA gAMdhIne betRtIyAMza bahumatI uttara ane dakSiNanuM aMtara paDayuM hatuM te rahyuM nathI. dakSiNanAM maLI. cUMTaNI daramiyAna kayAMya IndirA mAruM na hatuM. pariNAme rAjayomAM IndirA koMgresane sauthI vadhAre vijaya maLe che. , ttAvyuM ke meTa, vAvAjheDuM hatuM. AnuM kAraNa zuM? prAdezika pakSo, amalI, eDIemake zivasenA nAmazeSa thaI gayA che. | game teTalAM kAraNo ApavAmAM Ave, paryApta nathI. kharI janasaMgha paNa nAmazeSa thaI gayo. devarAja a kAryAkTamAM, rAmacaMdrane hakIkata e che ke ApaNe zaherI buddhijIvIo ane vartamAnapatro, tAmilanADumAM, ghaNuM sAruM kAma kyuM che, te paNa bhUlAI javAyuM. gujarAtamAM morArajIbhAInI koI asara jaNAI nahi. karUNAlokamAnasane jANatA nathI, samajatA nathI. ApaNI duniyAmAM nidhie IndirA gAMdhI sAthe samajUtI karI na hota ne DIemake ApaNe rAcIe chIe. A cUMTaNInI eka vismayakAraka ghaTanA e che ke lokamAnasa chellI ghaDI sudhI ajJAta rahatuM. tenA AMtarapravAha paNa raheta nahi. janatA pakSa koI divasa eka saMgaThita pakSa koIe jAgyA nahi. bIjI Azcaryajanaka ghaTanA e che ke dezabharamAM thaze nahi, thAya tema hatuM nahi. spaSTa vicArasaraNIne dhoraNe ja rAjakIya. pakSa racAya che ane Take che. takavAdItA ke ekalA nakArAtmaka valaNathI eka ja pravAha jovA maLe. ema lAge che ke dezanA lokoe koI guptA sthaLe maLI saMketa karyo hato ane te koIne jaNAvA na de e. koI rAjakIya pakSa lAMbo samaya Take nahi. nirNaya karyo hate., jAdu kaho, camatkAra kaho, ghaTanA kharekhara rahasyamaya A cUMTaNI batAve che ke A dezamAM lokazAhI daDha che. zAMtimaya. che. dezanA koI eka bhAgamAM evuM banyuM hota to samajI zakAta. cUMTaNI e moTI siddhi che. 1977mAM IndirA gAMdhIne haTAvyAM. samasta dezamAM, kAzamIrathI kanyAkumArI ane kalakattAthI kaccha, eka janatA pakSa niSphaLa gayo te IndirA gAMdhIne pharI sattAsthAne avAja, koNe pedA karyo ? cUMTaNI pracAranuM A pariNAma nathI, lAvyo. 1977mAM IndirA gAMdhIne ane 1980mAM janatA pakSane paise khUba verAve che ane vaparA che, paNa paisAnuM pariNAma che. temanI bhUla mATe sajA karI ane sakhta sajA karI. banne nirNaya nathI. pracAranI daSTie joIe te IndirA gAMdhI viruddha pracAra lokazAhI che. kaTokaTI ke tenA atyAcAro loko bhUlI gayA tema thavAmAM bAkI nathI rahI." mAnavAne kAraNa nathI. paNa e ja vAta ghUMTayA karI, arAjaktA lAvavI lokone gamyuM nathI. kendra sarakAra nirbaLa ' thAya te dezanI * lokone A, nirNaya che, daDha nirNaya che, spaSTa nirNaya che. salAmatI ane ekatA banne - bhavamAM AvI paDe, prAdezika ane bhUlathI, aNasamajaNathI, dhAkadhamakIthI, lAMcalAlacathI thayela A vibhAjaka baLanuM jora vadhe. tethI sthira ane sabaLa sarakAra racavAne pariNAma nathI. A nirNaya khoTo hoya, e to vakhata AvyuM khabara paDaze. koI evuM tattva hatuM ke je dezabharamAM lokone nirNaya karyo . sparzI gayuM. UMDI rIte sparzI gayuM. have A sthiratA lAvavA jatAM lokazAhI Takaze ke nahi te janatA pakSanA AMtarika vikhavAdo eka kAraNa che. janatA prazna rahe che. ghaNAM lokone bhaya che ke IndirA gAMdhI pharI saramukhatyArI lAvaze ane lokazAhI tema ja svataMtratA jokhamAze pakSanI niSphaLatA bIjuM kAraNa che. pakSapalaTAo ane takyAdIpANa A bhaya khoTo pADa te IndirA gAMdhInI javAbadArI che, temane trIjuM kAraNa che. vadhatI jatI moMdhavArI, mayadA ane vyavasthAnI thaLatI sthiti ceAthuM kAraNa che. mukhya rAjakAraNI vyakitaonI eka aitihAsika taka sAMpaDI che. prajAe temanAmAM mUkela vizvAsane pAtra thavuM temane dharma che. IndirA gAMdhInI phariyAda hatI ke janatA amApa sattAlAlasA pAMcamuM kAraNa che. kadAca, vaNasatI AMtararASTrIya paristhitie kAMIka asara phrI hoya. A badhAM ane AvAM bIjA sarakAra temanI ane temanA sAthIo prati veravRttithI varyA che. teo evI ja rIte vartaze ke udAra thaze ? vipadi dharmama, keTalAMya kAraNa ApI zakAya, paNa tenAthI pUrate khulAse thatA nathI. abhyalekSamA, vipattimAM vairya rAkhavuM ane vijayamAM kSamA kaTokaTI ane tenA atyAcAro loko bhUlI gayA? IndirA gAMdhI keLavavI e satparuSanuM lakSaNa che. cacile kahyuM che, Demant sattA para Avaze te pharI saramukhatyArI Avaze e vAta loko in adversity, Magnanimous in Victory. Sleert jANatA ke mAnatA nathI? lokone lekazAhI nathI joItI? huM mAnuM itil defiant in adversity P&L E9. Magnanimous chuM, loke A badhuM jANe che, samaje che chatAM IrAdApUrvaka A in Victory bane che ke kema te jovAnuM rahe che. IndirA gAMdhI nirNaya ryo che. pAsethI je AvI udAratAnI AzA rAkhatA hoIe te bIjAe baMsIlAla, vighAcaraNa zukla, saMjaya gAMdhI, pI. sI. zeThI paNa udAra thavuM joIze. keTalAka ema kahetA ke IndirA gAMdhI mATI bahumatIthI cUMTAya e kema banyuM ? keTalAya navA, ajANyA se nA para Ave te A chellI cUMTaNI haze. prajAnI pasaMdagIthI mANasee IndirA gAMdhInA umedavAra tarIke jANItI vyakitaone sattA para AvyA che. eka ja rAjakIya pakSanuM pharI rAjya thAya moTI bahumatIthI harAvI e kema banyuM? mAvalaMkara kema hAre ? che. virodha pakSa jevuM rahyuM nathI. jo ke keTalAka mahArathIo, gatemanI sAme eka tadana ajANI vyakita hatI. zuM lokone mAvalaMkranI jIvanarAma, caraNasiha, vAjapeyI, cachANa vagere lokasabhAmAM che. sevAnI kadara nathI ? racanAtmaka valaNa laIne ghaNuM karI zake, jo teo hiMmata hArI gayA na hoya te. IndirA gAMdhInA pakSamAM koI evA nathI ke je temanA A cUMTaNInI keTalIka vizeSatAo dhyAna kheMce tevI che. upara prabhAva pADI zake ke kAbu rAkhI zake. naherune saradAra : ane - ema kahevAnuM ke jJAtivAda ane komavAdane dhoraNe moTe bhAge cUMTaNI maulAnA AjhAda hatA. saMjaya gAMdhIne bhaya che ja. potAnA sAthIo
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 prabuddha jIvana ane salAhakAronI pasaMdagImAM IndirA gAMdhIe ghaNI kALajI rAkhavI paDaze. jUnA sAthIo pratyenI vaphAdArI IndirA gAMdhIne eTalI hade na laI jAya ke prajAhita bhUlI javAya; ane prajAnA vizvAsa DagI jAya. kaTokaTI daramiyAna bhaya ane trAsanuM vAtAvaraNa hatuM. saMgrahakhoro, naphAkhAro, kAmacAro, dANacAro, bhraSTAcArIo, AvA badhAne bhaya rahe te yogya che. te IzvaranA Dara che. paNa jo prAmANika mANasAne, amaladArone, vartamAnapatrane ane nyAyAlayone bhayabhIta rahevuM paDe to bhAre aniSTa thaze. saramukhatyAronuM durbhAgya hoya che ke temane satya jANavA maLatuM nathI. khuzAmatakhAro temanI AsapAsa vIMTaLAI vaLe che. vyakita- svAtaMtrya ane vANIsvAtaMtrya jo pharI jokhamAze tA IMdirA gAMdhIne prajA mApha nahi kare. prajAe gaNatarIpUrvakanuM jokhama kheDayuM che. bhUtakALane ghUMTavA karatAM bhaviSyanA vicAra karyo che. IndirA gAMdhIe temanAM 11 varSanA zAsana daramiyAna, garIbo, pachAta vargo, harijano, musalamAnonuM kAMI asAdhAraNa bhaluM karI nAkhyuM nathI. temanI pAse koI krAntikArI Arthika kAryakrama nathI. chatAM eka zakitazALI, pramANamAM yuvAna, hiMmatavAna AgevAna tarIke prajAe temanI pharI pasaMdagI karI che. prajAe IrAdApUrvaka temane eTalI moTI bahumatI ApI che ke saphaLa pariNAma jhaDapathI na batAvavA temane koI bahAnuM raheze nahi, pariNAma taddana aNadhAryuM ane Azcaryajanaka che. chatAM tenI keTalIka sArI bAju che. anizcitatA ane asthiratAnA aMta Avaze. mULabhUta nAgarika adhikAro jokhamAze evA bhaya sevI vadhArepaDatI nirAzA anubhavavAnI jarUra nathI. meM IndirA gAMdhIne AjasudhI sakhata virodha karyo che. prajAe have nirNaya karyo che te svIkAravA rahyo. jAgrata janamata A nirNayane sArthaka banAve te jovAnI ApaNI saunI pharaja che. tA. 9-1-'80 cImanalAla cakubhAI pUraka noMdha A lekha lakhyA pachI, IndirA gAMdhIe peAtAnA maMtrI maMDaLanI racanA karI che. A pahelA tabakko che paNa temanA valaNane temAMthI aNasAra maLe che. baMsIlAla, vidyAcaraNa zukala athavA saMjaya gAMdhI temAM nathI. bahuguNA paNa nathI. junAmAMthI dhyAna kheMce tevA pI. sI. zeThI ane praNava mukarajI che. chatAM ekaMdare jUnA sAthIone dUra rAkhyA che te AvakArapAtra che. tA. 16-1-80 IndirA gAMdhInA pakSamAM temane sAcI salAha ApI zake ke temanI bhUla thatI hoya to batAvI zake evI koI vyakti nathI. khuzAmatakhorI vadhI paDI che. tevA saMjogAmAM, bhAvinA AdhAra IndirA gAMdhInI sadabuddhi upara ja rahe che. cImanalAla cakubhAI A moTA banAvanA dezabharamAM je pratyAghAtA maLyA che temAM ekaMdare prajAno nirNaya svIkArI, IndirA gAMdhIne eka taka ApavAnI vRtti rahI che. morArajIbhAI ane jagajIvanarAme kahyuM ke ame aMdhArAmAM hatA. lokamAnasa jANI na zakyA. jagajIvanarAme kahyuM, vartamAnapatrae amane aMdhArAmAM rAkhyA. vartamAnapatra ja aMdhArAmAM hatA tyAM prakAza zuM pADe, morArajIbhAI ane jagajIvanarAme apekSA rAkhI che ke IndirA gAMdhI pharI kaTokaTI nahi lAde athavA svataMtratA jokhamAya evuM kAMI nahi kare. eTalI moTI bahumatI maLI cheke evuM karavAnI IndirA gAMdhIne jarUra nahi paDe. temanI samakSa ghaNAM vikaTa prazno, AMtarika ane AMtararASTrIya, paDayA che. te hala karavA saunA sadabhAvanI IcchA rAkhete svAbhAvika che. temanA pratye IrAdApUrvaka AMdhaLo virodha ja AcaravAmAM na Ave to sadabhAvanuM vAtAvaraNa na rahevAnuM kAraNa nathI. jagajIvana rAme kahyuM che ke virodha pakSa tarIke temanuM valaNa racanAtmaka raheze. virodha pakSA hajI AghAtanI asaramAMthI mukata nathI. saMgaThita virodha pakSa racavAnA prayatnomAM ghaNI muzkelIo dekhAya che. IndirA gAMdhIe pakSa palaTAne uttejana ApavuM na joIe. te dRSTie karNATakamAM banyuM te sAruM nathI. paNa koMgresa - arsa have Take tema che ja nahi. savarNasiMha, IndirA koMgresamAM bhaLavAnI vAta kare che. eka gulAma kharI paDyu " kavi veNIbhAI purohitanA Akasmika avasAnanA samAcAra sAMbhaLI dila valAvAI gayuM ane hRdaya viSAdathI chavAI gayuM. makhamalI kavitA ane rezama jevI mulAyama vANInA e kavi hato. aphINI kalpanA ane madIlI abhivyakita dvArA veNIbhAI zreAtAjanone vagara kasuMbe kepha caDhAvatA. bhASAne zaNagAranAra ane saMskAranAra anekhA zabdacitrA racanAra, aMdhakArane paNa naze| caDhAvIne nacAvanAra e gurjara kavi Akhare poDhI gayA. saMgIta ane sAhityamAM dako mIjAja ane aMdAja rAkhanAra tAjhagI ane gajhalano IzkI zAyara eTale veNIbhAI purohita. teo khuzInI kherAta karatA, hasatA ne hasAvatA. sadA chalakatA ane chalakAvatA, evA mojIlA kavi hatA. philma ane philmI jagatanuM raMgIna ne saMgIna rasAvaleAkana kare, takhtA paranA nATako ane pAtranuM romAMcaka ne nIDara mUlyAMkana kare evA phUlagulAla kasabI hatA veNIbhAI pAnanA zokhIna ne dilanA lAlaMlAla hatA. bhASAne malAjo pALanAra gurjarI gIrAnA e gavaiyA bhASAne kevA lADa laDAvatA ? samI sAMjanA zamiyANAmAM dhImo dhIme dhUpa jale che. vhAlAM jenAM jAya cheADI, te huMguM gupacupa jale che. kavi kahetA ke kavitA lakhavI eTale baraphane TukaDe kAca toDavA. jeNe kavitA dvArA sAhityamAM kaMkunAM sAthiyAM pUryAM e kavinI keTalIka paMkitalIlA te juo: A jharaNa ramya, Asarita saumya A anila lahara, Aga zikhara A sindhu garjanA gherI. Indra dhanuSanuM dharI uparaNuM jhalaka kizorI sAMjha rame che, gherI gherI hase udAsI lIluM lIluM rUpa jale che. AmAsuM Ave ne yAda AvA tame, dilane gulAbI A gamagInI game. veNIbhAI jharaNAMnA gIta jevI jiMdagI jIvI gayA ane Akhare 'mAlika 'ne maLavA nIkaLI paDayA. 'sAMjanA zokhIna ane samaju kavi cAlyo gayo ane gurjarI devInI veNInA suvAsita puSpA karamAI gayA. eka jhiMdAdila ane mAtabara sAhityakAra vilIna thayA che. emanuM A philmI gIta jyAM sudhI gujarAtI bhASA jIvaze tyAM sudhI amara raheze. tArI AMkhano aphINI, tArA bAlane baMdhANI, tArA rUpanI pUnamanA pAgala ekalA... sAhityopavananuM eka aNamola gulAba aMte kharI paDayuM, paNa mIThI ane mAdaka suvAsa sadA mATe mUkatuM gayuM. gaNapatalAla ema. jhaverI vartamAna rAjakIya paristhiti zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 24-1-80 guruvAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye, saMghanA paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM, saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM jAhera pravacana 'vartamAna rAjakIya paristhiti' e viSaya upara rAkhavAmAM Avela che. rasa dharAvatA saune padhAravA nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha * ke. pI. zAha maMtrIo 2
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ to .. tA. 16-1-80 nA jIvana : jaina jJAnabhaMDAro ane bhAratIya sAhitya grantho moklAyA haze. A ja ke anumAno viSaya che. ApaNA eka samartha ane suprasiddha purAtattvavid, bhASAzAstrI te paNa jJAna bhaMDArone rItasara nAraMbha IsavIsananA pAMcamA tathA vidvAna saMzodhaka Do. bhegIlAla sAMDesarAne tA. 7, 8 ane saikAmAM A rIte valabhImAM thayo. ramApaNI pAse je hastaprato 9mI jAnyuArIe InDiyana maracanTasa cembaranA sabhAkhaMDamAM ane sAdhane che te chellAM hajAreka varSanAM che. A pahelAM sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatranI zrI muMbaI pustako hatAM nahi ke lakhAtAM na hotAM ema mAnavAnuM nathI. (pAMcamA jaina yuvaka saMgha Ayojita cothI vyAkhyAnamALAmAM "jaina jJAna- saukAnI bauddha hastaprato - avazeSa vagerenI - madhya eziyAbhaMDAro ane bhAratIya sAhitya" e viSaya upara traNa vyAkhyAne mAMthI maLI che te pahelAMnI sthiti joIne te jaina sAdhunAM ApyAM. te kharAM vidvattApUrNa mAhitIpracura ane rasaprada hatAM. pAMca paikI eka mahAvrata aparigrahanI vibhAvanA graMthone paNa vArtAlApa zailImAM apAyelAM rasika jJAnagoSThI mAM rame vyAkhyAna AvarI letI hovAthI graMthasaMgraha paNa dhanasaMgrahanI jema kevaLa vidrajajana ja nahi, sajanabhAgya nIvaDayAM hatAM. asaMyamarUpa lekhAte ane te badala prAyazcitta karavuM paDatuM. vidrattAnA bhArathI mukata rahIne potAnI bahuzrutatA, paraMtu jJAnasAdhanA mATe samaya jatAM pustaka Avazyaka vizALa vAcana, viziSTa telanazakita tathA viSayanA talAvagAhI gaNAyAM, medhA, avagrahaNa eTale ke samaja, dhAraNA AdinI hAni jJAnane koI paNa gahana ane kUTa viSayanA saMdarbhamAM paricaya thavAthI pAMca prakAranAM pustaka laI zakAya ane ethI saMyamanI karAvavAnI ane te paratve rasa jagAvavAnI De. sAMDesarAne sahaja vRddhi thAya che evuM vidhAna "nizItha cUNirmamAM che. ema karatAM phAvaTa che. pustaka lakhavA lakhAvavAM, jJAnabhaMDAro sthApavA sAdhu rAdhvIrone - vidyAsatranA pramukhapade hatA saMghanI kAryavAhaka samitinA te dAnamAM kApavA emAM puNya manAtuM. pahelAM prAyazcittA pachI. sabhya Do. ramaNalAla cI. zAha, saMkoca sAthe svIkAra ane pachI puNya ema parivartana kama darzAvI prathama divase zrI nirubahena zAhanAM pAMgala prArthanA ane stavana De. sAMDesarAe pustakanA aparigrahathI mAMDIne jJAna bhaMDAra bAda saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe sahunuM svAgata tathA grantha mAhAbhya sudhInA A rasaprada ItihAsanI jhAMkhI karAvI. karyuM hatuM. De. ramaNalAla zAhe De. bhogIlAla sAMDesarAne temanI pratibhA temanI bahuzrutatA, temanI tejasvI kArakirdI tathA temanA jJAnabhaMDAro aAMta mUlyavAna rAMzodhana kAryanA saMdarbhamAM vigate paricaya Apyo | siddharAja jyasiha rane hemacandra kAzmIrathI vyAkaraNa lAvyA hato. (te mATe traNaso lahiyArAne besADelA ane vyAkaraNanI vIsa - jJAnabhaMDAranI prAcInatA ane mahattva nakale kAzamIra melI) e hakIkata jaNAvIne De. sAMDesarAe kumArapAla ane vastupAle sthApelA jJAnabhAMDAra (vastupAlanA saMbhaDo. sAMDesarAe prathama saMgha pratye potAnI rajAbhAranI lAgaNI vyakata vita bhaMDAramAMnI 'jina kalcUNi vyAkhyA' nI saMvata 1284mAM karIne potAnA be vidyAguruno sva. munizrI puNyavijyajI lakhAyelI prata pATaNamAM che, tathA vastupAle saMvata 1290mAM tathA sva. munizrI jinavijyajIne sAdara samaraNAMjali rAkhyA lakhelI dharmAbhudayanI hastaprata khaMbhAtamAM che) tathA maMtrIo, bAda jJAnabhaMDAronI prAcInatA ane mahattva upara prakAza pADatA dhaniko Adie sthApelA jJAnabhaMDAra (jemake kuMbhArANAnA vakatavyathI viSayanI mAMDaNI karI hatI. temaNe prathama jJAna bhaMDA maMtrI dharaNAzAhe sthApelA jJAnabhaMDAro) uparAMta sAdhAraNa mANIe rone ItihAsa udAharaNo sahita saMkSepamAM raju karI viSayanI kIrtidhana rUpe lakhAyelAM pustaka vagere ullekha karyo hato. temaNe yogya ane jijJAsA raka bhUmikA racI hatI. temaNe dAna jaNAvyA pramANe gujarAta, rAjasthAna ane mALavAnAM aneka gAmobhaMDAro 2Tale ke jaina samAjanAM jAhera pustakAlayane bhAratIya mAM jaina zAnabhaMDAro hatA. jemAMnA ghaNAM pustako nAza pAmyAM che. sAhityanA adhyayana, adhyApana, rAMrayANa ane arvAcIna kALamAM ghaNAM baccAM paNa che. vakatAe eka khAsa vAta e rahI ke nA ronA saMzodhana prakAzana sAthe kevo nikaTa saMbaMdha che te darzAvyuM pustakAlayo mAtra jaina graMthanAM ja nathI. jaina vidvAnonA upayoga hatuM. prAcIna bhAratamAM AvAM pustakAlayo mAtra jene mATenA A sarvasAmAnya pustakAla hAI temaja eka vakhate ane bauddhonAM ja hatAM, tema bauddhadharma bhAratamAMthI lupta thatAM kheDAyelI tamAma mAnavavidyAro ane viSayonA graMthe hAI samagra nAlaMdA vikramazIlA ane valabhI jevAM bauddha vidApITho nAza bhAratIya sAhitya mATenI ramatAMnI sAmagrI viziSTa tathA aneka pAmyAM pachI madhyakAlIna ane arvAcIna bhAratamAM A prakAranAM dAkhalAkhomAM virala che. pustakAlayanI sAmAjika paraMparA mAtra jainamAM ja rahI ne hakIkata prastuta karI vakatAne bheja ane siddharAjanAM pustakAlaya tathA jJAnabhaMDAromAMnI graMthasamRddhi vIsaladevanAM bhArata bhAMDAgArane nirdeza karyo hato. ' De. sAMDesarArane bIje divase zrI zAradAbahena zAhanA stavana bAda De. bauddha pustakAlayanI vAta karatAM nAlaMdA vidyApIThamAMnAM "ratnAgara, saMDesarAne jaina bhaMDAramAM kevaLa dhArmika pustakAlayone ja samAveza "ratnodadhi" ane "ratnaraMjaka rane traNa graMthAlayone tathA thatuM haze evo khyAla khoTo hovAnuM jaNAvIne kahyuM hatuM ke, valabhInI vidyApIThanA graMthAlaya "aMtarve dI' ne ullekha karI jaina jJAnabhaMDAromAM nAgama grantho che, jenAcAryoe tathA nAlaMdA ke valabhInAM koI pustako bacyAM nathI ema jaNAvyuM hatuM. zrAvakone lakhelA graMtha che. nityanA paThanapAThananA dharmahAenasaMga valabhI ane nAlaMdAnI mulAkAte Ave tyAre vIsa viSayaka gaLyA che tema sarvasAmAnya bhAratIya sAhitya paNa che. ghoDA upara 657 pustako lAdIne laI gaye hate. tathA madhya bhAratane ranane dazaka dazake pAMgarelA gujarAtI sAhityanA grantha paNa che. zramaNa ' JpAya I sa. 6papa mAM paMdarathI paNa vadhu pustaka kevA kevA bahumUlya grantha mA chAnabhaMDAromAM che. te udAcIna laI gayA hatA vagere hakIkto para prakAza pADI De. sAMDe- haraNa sAthe varNavatAM De. sAMDesarArane madhyakAlIna saMskRta kavi sarAe jaina jJAna bhaMDArone ItihAsa TUMkamAM raju karyo hato. raane nATayakAra tathA nATaya zAstrAcArya rAmacandra vize keTalIka dhAmika AcAra vicAramAM saMjogavazAta 2nAvelA mULabhUta pala rasaprada vAta karI hatI. TAnuM udAharaNa e ItihAsamAMthI maLe che. tene tenI eka vilakSaNatA tarIke ghaTAvatAM Do. rAMDesarAne kahyuM hatuM ke e vilakSaNatA - rAmacaMdra noMdhapAtra eTalA mATe che ke, mahAvIranA samaya pachI eTale ke, rAmacandra e hemacandrAcAryanA paTTa ziSya hatA. dIkSA lIdhI te chellAM aDhI hajAra varSamAM jaina sAdhuonA rAcAromAM koI moTuM pahelAM teo cAraNa hatA. eNe potAnA gurubadhu guNaparivartana AvyuM nathI. cadra sAthe "nATayadarpaNa" nAmano nATayazAstrane grantha lakhyo che. enuM mahattva e che ke, vividha viSayonAM udAharaNo jJAnabhaMDAro AraMbha ApavA mATe rAmacandra emAM ja saMskRta nATakomAMthI avataraNa jaina zrata - AgamenI vAcanA saMkalpanAne kALakrama darzAvIne ApyAM che. emAMnuM eka te vizAkhadattAnuM "davIcandra gupta De. sAMDesarAe jaNAvyuM hatuM ke, I. sa. 454 athavA 467mAM nATaka che (hAla e aprApya che, jenAM saMkhyAbaMdha udAharaNa valabhImAM badhuM zuta lekhAdhirUDha thayuM. eka sAthe badhA "nATayadarpaNa'mAM jaLavAI rahyAM che. ane tethI guptakALanA Agamo lakhAyAM haze. bhaMDAre sthapAyA haze. judAM judAM kendromAM ItihAsa upara keTaleka navIna prakAza paDe che. rAmagupta samudra
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 mudra jIvana guptano moTo putra ane candraguptano meoTo bhAI hato. thoDA vakhata mATe e gAdIe AvyA hatA. rAmagupta kevA hatA, kevAM nIca kRtyo eNe karyAM hatAM ane chevaTe te kevI rIte bhUMDe hAle maryo e nuAMtanuM nirUpaNa "devIcandra gupta' nATakamAM karavAmAM AvyuM hatuM. paradezI zaka rAjAnA AkramaNamAMthI potAne ane potAnA rAjyane bacAvavA mATe teNe potAnI paTTarANI dhruvadevIne zaka rAjAne tyAM mokalavAnuM kabUlyuM hatuM. parantu A hINapata sahana nahIM thavAnI candragupta pAte vezamAM zakarAjAnI chAvaNImAM gayA hatA ane tyAM eNe zakarAjAnA saMhAra karyo hatA. rAmacandra ApelAM vataraNA dvArA 2elA e nATakanA TukaDAonA AdhAra laI munazIe "vasvAminI devI--eka khovAyalA nATakanuM navadarzana" e nAme aitihAsika nATaka lakhyuM che. (vadhu vIgata mATe juo Do. sAMDesarA kRta 'saMzodhananI keDI " tathA temanuM ja bIjuM pustaka'ItihAsanI keDI") 'nATayadarpaNa' mAM A avataraNo nA hota to munazI pAsethI dhruva svAminI devI'nATaka nA maLyuM hAta. gujarAtamAM lakhAyelAM aDhI Dajhana saMskRta nATakomAMthI agiyAra nATako te ekalA rAmacandra ja racelAM che. guNADhayakRta 'bRhatkathA' pRSTha DA. sAMDesarAe te pachI guNADhaya kavi kRta 'bRhatkathA' viSe khAsa karIne enA udbhAvaka baLa eTale ke kayA saMjogAmAM e hastImAM AvI te viSenI vAtanI vArtA karI, je paNa atyaMta rasaprada che. bRhat kathA e kAzmIranI prAcIna loka bhASA paizAcI prAkRtamAM racAyelA bhAratIya kathA sAhityanA eka vizALa Akara grantha hatA (junA Do. . sAMDesarA kRta'anusmRti' 131 thI 136) guNADhaya te saMskRta kavi hatA. paiThaNanA rAjA sAta vAhananA samakAlIna hatA enA ja darabAramAMnA e pratiSThita kavi hatA eNe 'bRhatkathA' jevA vizvabharanA kathA sAhityamAM virala evA grantha saMskRtane badale paizAcI prAkRtamAM kema racyA te jANavA jevI vAta Do. sAMDesarAo kharI rasajamAvaTa karI ne kahI hatI. temanA jaNAvavA pramANe (A vastu 'anusmRti'mAM ghaNA vistArathI apAI che.) rAjA sAtavAhana saMskRtathI anabhijJa hatA; jyAre tenI rANIo saMskRtajJa hatI. ekavAra eka rANIe saMskRtazabdacchala karI enA artha nahi samajatA rAjAnI badhA parivAra vacce hAMsI uDAvI eno darpabhaMga karyo. rAjAne AthI mAThuM lAgyuM. ene saMskRta zIkhavAnI laganI lAgI. guNADhaye rAjAne ekyuM sAMskRta vyAkaraNa zIkhatAM bAra varSa lAge ema kahetAM enI IrSyA karatA zarnavamAM nAmanA eka darabArIe rAjAne cha mAsamAM saMskRta zIkhavavAnuM bIDuM jhaDapyuM. eTale krughna thayelA guNAye paDakAra phekI kahyuM: "cha mAramAM tuM rAjAne saMskRta vyAkaraNa zIkhavI zake to saMskRta prAkRta ane dezI e traNe bhASAne huM tyAga karuM ." guNADhayanA paDakArane jhIlI laI zarvavarmAe bhagavAna kArtikeyane prasanna karIne sAtavAhanane cha mahinAmAM saMskRta vyAkaraNa zIkhavyuM eTale zarata mujaba guNADhaya eka be ziSya sAthe vanamAM gayA jyAM eNe kANabhUti nAmanA pizAca pAsethI puSpadaMta kathita kathAo sAMbhaLI ane teNe potAnA lAhIthI paizAcI bhASAmAM sAta lAkha zloka mAM lakhI ane e grantha eNe potAnA ziSyo dvArA sAtavAhanane moklAvyo paNa rAjAe eno anAdara karyo eTale guNADhaye khinna thaIne vanya pazupaMkhIo ne eka pachI eka vArtA kahevA mAMDI ne vArtAvALA zloka agnimAM hAmavA mAMDayo. AnI jANa thatAM ja sAMtavAhana jaMgalamAM gayA ane guNAyane potAnA zlokA agnimAM heAmata joI tene tema karatAM aTakAvyo. ane tene manAvI laI peAtAnI sAthe laI jaI darabAramAM tenI pharI pratiSThA karI. paNa tyA2e guNADhayanA sAta lAkhamAMthI cha lAkha zloko agnimAM homAI cUkyA hatA. bacelA phakata eka lAkha zloko te 'bRhatkathA'" e grantha paNa kAlagrasta thaI gayA che. have maLe che. phakata enA saMskRta saMkSepA ane eka prAkRta rUpAMtara jemAM sAmadeva bhaTTa kRta 'kathA saritsAgara'ane kSemendrakRta 'bRhatkathA maMjarI' ghaNAM suprasiddha che.' vasudevauiMDI e, e bRhRdakathAnuM dhArmika svarUpa che. be ADa bRhatkathAnI" vAta karyA pachI Do. sAMDesarAe bhAjadevakRta alaMkAra grantha 'sarasvatI ka'ThA bharaNa' upara vaNika vidrAna jaDe racelI TIkAnI vAta karI. AcArya hemacandra potAnA "prAkRta tA. 16-1-'80 vyAkaraNamAM" cUlikA paizAcInA udAharaNa rUpe be gAthAo TAMkI che, jemAMnI eka 'sarasvatI kuMThAbharaNa'mAM paNa che. AjaDe te gAthA 'bRhatkathA' nA mAMgalA caraNamAMthI hAvAnuM kahyuM che. Do. sAMDesarAo e gAthAnA hu prasannatApUrvaka ullekha karyA hatA. e gAthAnA artha A pramANe che. praNayakupita gaurInA caraNAgramAM daza nakharUpI darpaNAmAM jemanuM pratibiMba paDeluM che. evA agiyAra zarIra dhAraNa karanArA rudrane praNAma karo" paDe. sAMDesarAe A gAthA aMge peAtAne eka vidyArthI tarIke AnaMda Avyo hovAnuM jaNAvI ne 'sarasvatI kaMThAbharaNanA TIkAkAra AjDa (e jaina hatA) nI sAtheAsAtha sAtavAhana hAlakRta prAkRta muktaka saMgraha "gAthAkoza" athavA 'gAthA saptazatI' nA AjaDa je saMbhavata: Nika ke pachI kSatriya che tenI paNa vAta karI. A bIjo AjaDa potAne 'travidya' eTale ke tarka, lakSaNa ane sAhitya e traNe vidyAonA zAtA tarIke oLakhAve che. A gAthA saptazatI'ne cIle ja racAyelI AryAptazatI, bihArI satsaI, dalapata saI, dayArAma kRtIyA vagerene nirdeza karI ne Do. sAMDesarAne jaina bhaMDAromAM kevA kevA mulyavAna graMtho che tenI jhAMkhI karAvI hatI. kAvyana temaNe ullekhelA graMthomAM rAjezakhara kRta mImAMsA' (gAyakavADa oriyenTala sirIjhanuM e prathama puSpa, enI be hastaprato pATaNanA graMtha bhaMDAramAM che.) nA kauTilya arthazAstranuM sarva prathama saMpAdana (jenI nala pATaNanA vADI pArzvanAtha bhaMDAramAMthI maLI che; tathA hemacandra kAvyAnuzAsana" mAM paNa jenA eTale ke, artha zAstranA ullekha che,) bauddhasAhityanA mahAna graMtha tattva saMgraha (vADI pArzvanAthanI eka mAtra hastaprata), bhaTTa yarAzi kRta 'tatvApaplava (dhALakAmAM lakhAyelI hastaprata ane cArvAka darzananA ajJeyavAdI graMtha), mahAna bauddhika tArkika kRta pramANa vArtika (je A pahelAM mAtra tibeTana anuvAdamAMthI ja jANavAmAM hatuM ), zrI harSanA vaMza ja harihara kRta 'za'kha parAbhava 'vyAyoga (nATaka prakAramAM racAyeluM ekAMkI nATaka jenA zabdArtha che zaMkha rAjAnA parAjya." vastupAlanI AzAthI e nATaka khaMbhAtamAM bhajavAyuM hatuM. enI hastaprata devazAnA pADAnA bhaMDAramAMthI maLelI. vizeSa mAhitI mATe jurA Do. sAMDesarA kRta "saMzodhananI keDI - pRSTha 195 thI 205) kauTilyanA arthazAstranI uttara bhAratIya paraparAnA keTalAka aMzo sAcavato apUrNa graMtha 'rAjasiddhAnta', bhAjadeve racelA gaNikA jIvana vizenA daSTAnta samuccaya "zuMgAra maMjarI kyA", prAcIna marAThI bhASAne varNapradhAna gadya grantha "vaijanAtha klAnidhi," bANanI kAdaMbarInI sauthI prasiddha TIkA (je bhAnucandra ane siddhicandra e guru ziSya racI che); sarva darzana ane sAhityanA sarva prakAro upara jaina lekhakonI TIkAo, "saMgItApaniSada", tathA jayotiSa ane vaidakanA granthA ema aneka graMthono samAveza thAya che. DaoN. sAMDesarAo A graMthono nirdeza te pratyeka viSenI kaMIka ne kaMIka mahattvanI vAtanA saMdarbhamAM karIne, sAhitya, ItihAsa, vyAka karaNa, saMgIta, vaidaka, hisTarI opha meDisina, jayotiSa, arthazAstra, darzanA ema keTalI badhI mAnava vidyAonuM kheDANa thayuM hatuM te tathA koIpaNa eka viSayanuM . talAvagAhI zAna meLavavA e badhI ja vidyAonuM thoDuM thoDuM paNa jJAna meLavavuM anivArya che ane ema sala mAnava vidyA kevI eka bRhad jJAna vRkSa svarUpe tenI zAkhA prazAkhAomAM vistarelI che te tAravI ApyuM hatuM. DaoN. sAMDesarAe "tattva saMgraha"nA upalakSamAM sva. cImanalAla dalAlanI agAdha gra^thaprIti ane emanIvidvattAne aMjalI ApI hatI. * mammaTanA kAvya prakAza"mA "kAvyuM yazase arthakRte" ema vADmaya ke vidyAnuM je prayojana sUcavAyuM che, je mammaTane mate yaza uparAMta artha prAptinuM paNa che, parantu hemacandrAcAryane mate kAvyanuM prayojana kevaLa arthaprApti nahi parantu vRttionA AveganuM zamana eTale ke vizrAnti che te paNa vakatA e tAravI ApyuM hatuM. zAna bhaMDAronI samRddhi trIje divase AgalA divasanA vArtAlApanA anusaMdhAnamAM potAnuM vakatavya AgaLa calAvatAM DaoN. sAMDesarAe je jamAnAmAM vAhanonI AjanA jeTalI suvidhA nahotI tyAre paNa vidvAne, vidyA ane vidyAnA graMthonuM 'mAIgrezana" keTaluM jhaDapathI thatuM hatuM te vAta karI hatI. jJAnabhaMDArAnI samRddhinI vAta karatAM DaoN. sAMDe dha
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-80 sarAe zarUAta sa~skRta- paMcakAvyo paikI eka "naiSadhIya carita"nA nirde zathI karyA hatA. A granthanA kartA zrI harSanA vaMzamAM thayelAM harihara che. gauDa dezamAMthI harihara dhALakAmAM rAjA vIradhavalanA darabAramAM AvyA hatA ane vIradhavalanA maMtrI vastupAlane tyAM rahetA hatA. prabuddha jIvana maMtrI vastupAle enI nakla karAvI hatI. gujarAtanA vidrAnAmAM e kAvyano vyApaka pracAra thayo hato ane pariNAma 'naiSadha'nI sauthI jUnI TIkAo jevI ke vidyAdhara kRta "sAhitya vidyAdharI" ane dhoLakAnA caMDu paMDita kRta TIkA gujarAtamAM racAyela che. rAMDu paMDita dhALakAnA vedaza nAgara brAhmaNa hato. hariharanI kavitA zaiyAno guNa dharAvatI anavadya racanA tarIke jANItI che. enI kavitA eTalI badhI ucca koTinI che ke enI AgaLa madhu kahetAM zarAba ane amRtane svAda paNa Utarato lAge, harihara subhASitA ja racyAM lAge che. DaoN. sAMDesarAe AvI ghaNI rasika vAta kahI hatI. temaNe kahelI rasika vAtamAM 'DiskavarI'nI daSTie mahattvanI lekhAya evI anya vAto TUMkAmAM A pramANe che: kauTilyanuM arthazAstra racAyuM magadhamAM, tenI hastaprata maLe che dakSiNamAM. "rAja siddhAnta'nI tADapatrIya prato pATaNamAMthI maLe che. "rAja siddhAnta"mAM rAjayazAstranA siddhAntonI AmUla vicAraNA che. tenI prata pATaNanA saMghavInA pADAnA bhaMDAramAMthI maLI che. prAcIna bhAratamAM vidyAnA je je viSayo cheDAyA che, te tamAmanA graMthAnI prAcInamAM prAcIna nakale pATaNanAM graMthAlayomAM che. cArvAka e buddhivAdI ane tattvaniSTha muni hato. vahemanI sAme eNe buddhivAda - rezanAlijhama-nA pracAra o hato. e behemiyana prakRtinA nahAtA. jaina AcAryae kevaLa jainadarzana ke jaina dharma upara ja granthA nathI lakhyA. paTadarzana, tarka tathA mULabhUta vidyAo jemake jayotiSa, vaidaka, khagoLavighA, gaNita zAstra vijJAna tathA anya aneka vidyAone lagatA granthA racyA che. yatI saMsthAne abhyAsa e eka meTo sAmAjika abhyAsano viSaya che. rAjazekhare ardha aitihAsika badhAM ja darzanAne paricaya Apato eka "sarva darzana saMgraha" nAmanA graMtha ApyA che. enI prastAvanAmAM eNe eka vAkaya lakhyuM che je atyaMta sarasa ane dhyAnArha che. dhyAnArha eTalA mATe ke emAM enA dharma pratyenA udAtta abhigamano paricaya maLe che. e lakhe che "A graMthamAMnA eka paNa zabda koIpaNa dharma pratye anAdara bhAvathI lakhAyo nathI" rAjazekharamAM ramUjavRtti paNa hAvI joIe, nahi te enI pAsethI vinedakathA saMgraha maLe nahi. rAjazekhare nyAyadarzana upara eka bhASya graMtha racyo che je jeTale vidvadbhAgya che teTalA ja lAkabhAgya paNa che. rAjazekharanI paraMparAmAM thayelA vidvAnanI "auSadhIya carita" uparanI TIkA che. yIee jayAtiSa, vaidaka, vaidakamAM azvavaidaka tathA pazuvaidaka tema ja saMgItazAstrano paNa abhyAsa karI zAstragraMtho racyA che. te jamAnAmAM pazuroga nidAna ane cikitsAkSetrane jevA tevA vikAsa nahotA thayA. A uparAMta gaNikA jIvanane sparzato graMtha "kuTTa nimata " "paMcataMtra"nuM saMpAdana, "abhilakSita artha ciMtAmaNi" ema aneka graMthA jJAnabhaMDAromAM saMcita thayelA che. A uparAMta paradeza gayelA patine virahiNI patnInA saMdeza "rAMdeza rAsaka" (enA lekhaka eka musalamAna che: abda rahemAna) kapUra maMjarI copAI" (kapUra maMjarI e rudramahAlanI zAla bhaMjikA nAmanI pUtaLI che ane e zilpa vidhAna atyaMta asAdhAraNa suMdara ane saMmehaka che) A sarvanA ullekha paNa DaoN. sAMDesarAe karyo hato. pATaNanA graMtha bhaMDArAnI mabalakha samRddhinA khyAla ApyuM ja jatA DaoN. sAMDesarAe "kAnhaDade prabaMdha," "vasaMta vilAsa" vIrarasa huM kRta "uSA haraNa" "bhramaragItA", "gaNitasAra" viziSTa aukitako (jema ke mugdhAvabAdha aukitaka) pRthvIcaMdacarita bAlAvabAdhA, tathA amazataka, trivikramakRtavRttaratnAkara TIkA, kAMdabarI ane kAvya prakAza tathA tenI TIkAo, kirAtArjunIyama--kAvyAdarza, harSakRta nAgAnaMda (nATaka) bRhat saMhitA, zizu pAlavadha ane tenI TIkA ema kaiMka graMthonI nAmAvila rajU karI hatI. temaNe kahyuM hatuM : gujarAtI bhASAnA ItihAsa mATe A bhaMDAro amUlya che, keTalIye padya ane gadya kRtio evI che jenI hastaprato dara pacIsIe ke dara dasake lakhAI hoya. kartAnA, prasiddha vidrAno ke viziSTa vyakitaonA hastAkSaromAM lakhAyelI paNa puSkaLa hastaprato che. A hakIkata 173 mAtra kutUhala daSTie ja jovAnI nathI. parantu adhyayana, adhyApana ane jJAnArjananI vyApaka pravRttinI e dyotaka che. bhAratIya saMskRtinA vyApaka svAdhyAyano ja A eka bhAga che. vijJAna ane TekanolojInA A jamAnAmAM AvI mAnavavidyAonA adhyayananuM mahattva che ne te e ke koIne koI, rIte e jIvanane sparza kare che. e viSenI samajamAM umero kare che. enA koIne koI khUNAne paNa e ajavALe che tathA cittane prabhAvita temaja tejasvI kare che. DaoN. ramaNabhAInA yogya upasaMhAra tathA zrI cImanalAla je. zAhanA AbhAradarzanathI vidyAsatranI samApti thaI hatI. krUSNuvIra dIkSita premaLa jyeAtidvArA rakatadAna zikhiranuM AyeAjana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMcAlita ane khaMbhAtanivAsI sva. mahAsukhabhAI zAha prerita, premaLa jyoti drArA tA. 6-1-80 ravivAranA roja savAranA bhAgamAM jaina klinikavALA DaoN. sAMgArAmanI dAravaNI nIce kempasa kornara para Avela mahAvIra bilDIMga grAnDa parADImAM DaoN. tuSAra zeThanA davAkhAnAmAM rakatadAna zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. tyAre tyAMnA rahIzo tema ja saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhyo zrI subAdhabhAI ema. zAha tathA zrI TorasI ke. zAhe raktadAna karyuM hatuM. tenI 27 bATalA thaI hatI. je jaina klinikane ApavAmAM AvI. A prasaMge jaina klinIkavALA DA. sAMdhANIe paNa hAjarI ApI hatI. jaina klinIkane avAranavAra A rIte blaDanI jarUra paDe che. tA saMghanA sabhyo ane cAhakone vinaMti karavAnI ke je sabhyo rakatadAna karavA IcchA dharAvatA hoya temaNe peAtAnuM nAma - saranAmuM saMghanA kAryAlayamAM 350296 phona para jaNAvavuM. premaLa jyotinI pravRttidvArA thoDA samaya pahelA sADalAnI mAgaNI karavAmAM AvI hatI. tenA ghaNA sAro javAba maLyo hatA. anya saMsthAone ApavA mATe pAchI sADalAnI jarUra ubhI thaI che, te! AthI viti karavAmAM Ave che ke IcchA dharAvatA sau saMghanA kAryAlaya para saDalA mekle athavA tenA mATe paisA mekle. zAntilAla TI. zeTha kAryAlayamaMtrI preraka patra bhAIzrI cImanabhAI maMtrI, muMbaI jaina yuvaka saMgha, upakrame jaina yuvaka saMgha pratimAsa vividha vidrAnAnA vyAkhyAno goThave che, e enI eka viziSTha pravRtti che, ane ene mATe saMghane abhinaMdana ghaTe che. parantu A varSe vidyAsatrane saMghe thI bhAgIlAla sAMDesarAnA jaina grantha saMgrahAlaya vizenA traNa vyAkhyAnA yojIne eka bahu ja prazaMsanIya ane abhinaMdanIya kArya saMsthAe karyuM che. Aje gujarAta ke gujarAtI abhyAsIomAM nahi, bhAratabharanA sAhityakAro ane saMzodhana abhyAsIemAM zrI sAMDesarAnI kakSA ane gaNanA jarA paNa atizayokita vinA karI zakAya. emanA jaina dharma ane saMskRti paranA tema ja jaina, prAcina sAhitya paratvenA abhyAsa ananya lekhI zakAya. traNeya divasanA emanA pravacano mAtra abhyAsIone nahi, sAmAnya abhirUciyukata janane paNa eTalA ja rasaprada ane mAhitI abhyAsa - sabhara rahyA che. emanA A traNeya pravacane A kSetre ane A viSaya paratve rasa dharAvatA saune pracUra sAhitya - saMskAra mAhitInuM dAna karI gayA. jaina yuva saMghe A prakAranA vadhu ne vadhu pravacano - kAryakramo yojIne A kSetre 'saMgha tarIkenuM potAnuM viziSTha pradAna pratita karavuM ghaTe. tamane, saMcAlakone ane 'saMdha' ne pUrNa Adara sAthe mArA namra abhinaMdana ghaTe che. vadhu ane vadhu abhyAsIo AmAM rasa le e AjanA 'zUnyAvakAzamAM utsAhapreraka ane mArgadarzaka banI raheze. ! zAntilAla DhANI ~~
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 muja jIvana svara - svabhAva - cahera: adbhuta ne agamya A jagatanA karoDo mANasAnA caherAo juo, sarvamAM kAMIkane kAMIka bhinnatA hovAnI. be hAthanI hatheLIomAM samAya jAya evA abajo mANasAnA caherAomAM koIka na samajAya evI bhinnatAnuM agamyapaNuM mANasa pote na samajI zake tevuM che. be AMkho, nAka, be kAna, mAMphADa, hoTha, gAla, kapALa ane dADhI,ATalA yavA che. mANasanA caherAnA-paNa e pAMca-pacAsa lAkha nahi, abajo caherAo che ane sarvamAMnI bhinnatA jovA besIe to, Aro na AveanaMta ane agamya che. IzvaranI A bhinnatAnuM sarjana jema caherAomAM bhinnatA che, tevI rIte svaramAM paNa evI ja agamya bhinnatA che! jema karoDo mANasAmAM koInA caherAo maLatA nathI AvatA evI ja rIte koInA svara paNa sarakhA sAMbhaLavA nahIM maLe! koInA gherA svara koIno tINA, koInA madhura to koInA karkaza, to vaLI koIno madhura paNa tINe, te vaLI koIne ghero madhura. A svaro mANase-mANase judA ane caherAo paNa mANasemANase judA ! svara ane caherAnI A bhinnatA mANase mANase jovA maLe che ! A IzvaranI koIka evI agamya lIlA che, ke be mANasa vacce zuM caherAmAM ke svaramAM ke zuM svabhAvamAM- kazuM ja samAnatA jovA ja nahIM maLe ! koIne caheMge bharAvadAra, upaselI to koInI uMDI to pAtaLA, koInuM kapALa mATuM to paNa bhinnatA karoDo prakAranI ! koInA pAtaLA, koInI AMkho vaLI koInA hoTha jADA te koInA koInuM nAnuM. A rIte avayava eka -jo mANasa-mANasa vacce saheja jo maLatuM AvatuM hoya aNasAra aNasAranI sAmyatA mATe bhAge bApa-dIkarA ke mA-dIkarI ke dIkarAmA vacce ja jovA maLe ! paraMtu jo saMbaMdha vagarano aNasAra jovA maLe to 2) aNasAranI sAmyatAnuM jAje bhAge ApaNe mana mUlya ja nathI hotuM ! ApaNe tyAM eka kahevata paNa che! "bApa evA beTA ane vaDa tevA TeTA". "paraMtu A kahevatane kyA arthamAM ghaTAvavI e A kahevatanA sarjake spaSTIkaraNa nathI karyuM- bApa evA beTA e to ThIka, paNa TeTA vaDa jevA nathI hotA! TeTA gALa hoya che, vaDanA AkAra jAje bhAge gALa AkAranA lAge kharA, paNa TeTA jevA sAva gALa te nahIM ja! ghaNAM dIkarA bApanI aNasAra laIne janme che to ghaNA bApanA jevA jarA ya aNasAra na hoya paNa bApa jevA svabhAva kayAreka hoya paNa kharo ! caherA ane svara-bhinnatAnI vAta karI. evI rIte svabhAvanI paNa vAta karIe; svabhAvamAM paNa mAnavIe mAnavIe bhinnatA ja prApta thAya! koInA svabhAva sAru bAlavAnA to koIno svabhAva kharAba bAlavA, koInA zubha ja karavAno to koI azubha karavAmAM paNa abhimAna lye! svabhAvagata lakSaNo paNa paraMparAgata utarI AvatA hoya che. ghaNAmAM paraMparAgatathI paNa vadhu bhinnatA jovA maLe! mAnavIe manavIe AcAra-vicAra ane lakSaNomAM paNa keTalI bhinnatA hAya che? -paraMtu Izvare je kAMI bahyuM che, zubha karavA ja mATe, paraMtu mAnavane maLelI amUlyatAne sadupayoga ja nathI karato, durUpayoga paNa karatA hoya che! caherA para ghaNI vakhata mAnava evA bhAva pAthare che, ke bIjA e bhAva joIne prasanna-prasanna thaI jAya che! to vaLI koInA caherA paranA bhAva joIne ja tiraskAra upaje... ghaNIvakhata koIka mANasa eTaluM madhura bolatA hoya che, ke e sAMbhaLIne harakhAI javAnuM dila thaI Ave, jayAre koIka evuM ya bolatA hoya che jenA para phiTakAra varasAvavAnuM dila thaI jAya! tA. 16-1-80 bhinnatA ghaNA mANasAnA svabhAva bhalA, mIThA ane AvakAravALA hAya che. to ghaNAnA svabhAva ja evA hoya che, ke ene bolAvavAnuM ya mana na thAya ! mANase-mANase lAgaNInA AdAnapradAnamAM paNa bhinnatA jovA maLe. ghaNAM mANaso zubha lAgaNIthI tarabALa thaI jaIne mAnavane ane jIvamAtrane cAhatA hoya che, to ghaNAM svArthapUratA, daMbha AcarIne lAgaNI vyakata karatA hoya che: khAsa hetupUrvaka lAgaNInuM pradAna e zuddha mAnavIya lAgaNInuM lakSaNa nathI, e mAtra tuccha prakAranI lAgaNI che! Izvare mAnavane keTaluM badhuM ApyuM che! anya roDe jIvA karatAM sauthI vadhu sArA, suMdara ane ghATamaya aMga upAMgA ApyA che paraMtu IzvaranI A amUlyatAnA vArasA Izvare paraMparAgata jALavI jANyo, paraMtu mAnavIe enI paraMparAgata niSThAne nathI jALavI jANI ! A lekhano hetu, karoDo ane abajo mAnavIonAM caherA, svara ane svabhAvanI bhinnatA kevI agamyamaya che e carcavAne, che! jagatanA koI paNa pradezamAM jAva, peAtAnA jevA nakhazIkha AkAra eTale ke enA caherA jevA ja cahero jovA nahIM maLe, enA jevA ja svara sAMbhaLavA nahIM maLe, enA jevA ja svabhAva paNa jovA nahIM maLe. kyAMka ne kyAMka bhinnatA hovAnI ja! eka lAInamAM eka lAkha mANasane UbhA rAkho-pachI ekenuM nirIkSaNa karo : jAtajAtanI ane bhAtabhAtanI bhinnatA jovA maLaze ! ahIM ApaNane, kudaratanA bhinna bhinna AkAranI karAmatano khyAla Avaze! -eka sAthe nahIM, paLe paLe judA judA mAnavIone sAMbhaLA, svara--bhinnatAnA zrAvaNa prakAra sAMbhaLavA maLaze ! A badhuM joyA-jANyA ne sAMbhaLyA pachI, eTaluM to skUlavAnuM mana thAya ke, Izvara kharekhara addabhuta ane agamya klAkAra che- jenI kalAne haju sudhI koI pAmI zakyo nathI evA klAkAra --guNavaMta bhaTTa AMdhaLo sasarA ne saragaTa vahu [A lakhANa 6ThThI jAnyuArIe lakhAyela che ane 8mI tArIkhe mane maLyuM. leka Arya kanyA gurukuLa porabaMdaramAM ziphAka che sAttvika vRttinA che. temanA lakhANa avAranavAra prabuddha jIvanamAM Ave che. temanA vidhAno sAthe saMmata na hoIe to paNa lekamAnasa kevI rIte vicAratuM hatuM tenA namunA rUpe A lakhANa prakaTa karuM chuM - taMtrI zabdo che akhAnA, AkhAbolA akhAnA. Aje paNa samAjanA vAstavika citAra rajU kare eTalA mArmika ane hradayasparzI sasaro jo AMdhaLA hoya to vahue lAja kADhavAnI zI jarUra ? mULamAM to sasarAnI kudiSTa putra- vadhU upara na paDe mATe teNe lAja kADhavAnI hAya! paNa rIvAja ! gAMdhIjIe tA eTale sudhI kahyuM 'hatuM ke rIvAjanA kUvAmAM taravuM sAruM che, paNa DubavuM e to AtmahatyA ja che. Aje jyAre sAtamI madhyasatra cUMTaNInA buleTInA reDiyA para sAMbhaLI rahyo chuM tyAre vicAra Ave che ke samagra gujarAta jANe janatAzAhI - valazAhI paganI eDI nIce na kacaDAI rahyuM hoya! koMgresa - AInA umedavAronI jItamAM mane mArI jIta - mArA matanI jIta, mArA vizvAsa ane zraddhAnI jIta - saMbhaLAI rahI che. jo ke meM to 1977nI cUMTaNImAM paNa IndirA keMgresane ja mata Apyo hato. te mAre nikhAlasapaNe kabUlavuM joIe. IndirAjInA hradayamAM bhArobhAra dezaprema bharyA che, evuM haMmezAM mane lAgyuM che. temanA e prema pAchaLa, temanI pAchalI traNa cAra peDhInuM baLa che e paNa na bhUlAvuM joIe. alabatrA, temanAthI bhUlA thaI che, tenI nA nahIM, paNa bhUlA konAthI nathI 02
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16-1-80 prabuddha jIvana 175 thatI ? mANasamAtra bhUlane pAtra paNa gujarAte ke janatA pakSe hacamacI UThayA hatA ane varNana karI pote paNa eka beThake pustaka tene badanAma karavAmAM pAchuM vALIne joyuM ja nathI. aDhI varSa sudhI vAMcI gayA hatA ema jaNAvyuM hatuM. mRtyu sAme nItAe ApelI dezanA lokoe janatA pakSane sattAnI lagAma sepI chatAM koI laData, nItAnI mAtA uSAbahene potAnI vahAlasoyI putrInI karelI paNa vyakti IndirAjIne vALa paNa vAMke na karI zakI. tethI UlTe suzruSA ane nizcita mRtyu sAthe baMnee lIdhelI TakkaranA pustakamAM jene ema karavA gaya:, teno badanAma thaIne ja pAchA paDayA. karelA AlekhanathI tene khUba prabhAvita thayA hatA ane tethI . Aje gAMdhIjInA kahevAtA vArasadAro Adu khAIne tenI pAchaLa temaNe A pustakanI prate kharIdIne mitrone vAMcavA ApI hatI. paDayA che! pariNAma janatA - kaeNrTa nA bahAra paDI rahyA che. lekhikA uSAbahena zeThane paricaya ane emanA pustakane vadhu tyAre mAruM hRdaya pulakita thaI rahyuM che. saramukhatyAra IndirA leka rasAsvAda laI zake e hetuthI abhyAsa vartuLanA Azraye hatAM ke svargastha jayaprakAza nAyArANa ane tenA sAthIdAro, e zrI uSAbahenanA vArtAlApanuM Ayojana karavAmAM AvyuM che ema nakkI karavAnuM kAma itihAsakArone soMpI daIe. huM to eTaluM ramemaNe jaNAvyuM hatuM. ja samaja ke IndirAjI dAyakA sudhI ghara saMbhALIne beTho tA hatA ke saMghanA maMtrI zrI. cImanabhAI je. zAhe " mRtyu marI gayuM, jyAre tamArA janatAvALA aDhI varSa sudhI aMdaroaMdara laDayA. ' pustaka pitAnA cittahRdaya upara kevI gherI asara janmAvI hatI pariNAma, jagajAhera che. mULamAM, jayaprakAzajIne je neharu sAthe tenuM tAdazya citra rajU karI, pustakamAMthI vINelA keTalAka phakarAnuM manameLa nahote, tene badale jANe temaNe IndirAjIne badanAma karavAmAM bhAvabharyuM paThana karyuM hatuM. mAtA tarIke zrI uSAbahene bImAra dIkavALyo. saradArane thayelA kahevAtA anyAye bihAra ane gujarAta rInI kevI kALajI lIdhI hatI tema ja nAhimata thayA vinA jIvaleNa najIka AvyA. nANAM khAtuM gumAvIne dAjhelA - dubhAyelA zrI roga sAme mA - dIkarIrane kevI bAtha bhIDI hatI te paNa pustakamorArajI desAI Adi bhaLyA. pariNAme, deze 2AgaLa vadhavAne mAMnA keTalAMka aMze TAMkI jaNAvyuM hatuM. khAsa karIne nItAnA mRtyu badale vinAkAraNa pIchehaTha sahana karavI paDI. kaTokaTI IndirA pachI ekalavAyAM, hatAza ane lagabhaga bhAMgI paDelA zrI uSAjIe ne'tI lAdI. jayaprakAzajIrane ubhI karI. zuM polIsa ke lazkarane bahenane, lekhanakArya ane bIjI pravRttio pUrvavata cAlu rAkhavA sarakAranA hukamene anAdara kahevAnuM vyAjabI hatuM ? dezamAM arA nItAnI smRti - jIvana saMdeza kevI rIte prere che tenuM cittavedhaka jakatA sarjavAmAM kahevAtI 'janatAne phALe ja mukhya hato. varNana pustakamAMthI vAMcatA sabhAmAM hAjara rahelA saunA mana upara IndirajI jo kharekhara gunegAra hatA te temane jelamAM pUrIne gherI asara pedA thavA pAmI hatI. - temanI upara kAma calAvIne sajA zA mATe na karI ? e jANavAne prajAne adhikAra khare ke nahi? janatA sarakAre sattA upara AvyA zrImatI uSAbahena zeThe emanA prAstavika pravacanamAM pote pachI kevaLa be ja kAma karyA. eka IndirAjIne kheATI rIte badanAma pustaka lakhavA kema prerAyA tema ja pustaka lakhavA pAchaLa temane karavAnuM. bIjuM, mUDIvAdIrAne poSavAnuM ane trIjuM aMdaroaMdara ke hetu ane daSTi rahyAM hatAM tenuM saMkSiptamAM dhyAna ApyuM laDI jhaghaDIne dezane nabaLe pADavAnuM. ane chatAM chevaTa sudhI janatA hatuM. saMsAranI mAyAjALa ane aneka pravRttiothI vIMTaLAyelA hovA pakSavALA janatAne ja murkha banAvAtA rahyA. rASTrapati tarIke chatAM, mAMdagInA bIchAne paDelI dIkarIne emanI haMkanA sAtha ane saMjIva reDDIne pote ja besADayA hovA chatAM, jyAM sudhI potAnA hAthanI jarUra emane varatAI eTale badhuM saMkelI laIne te dIkarImAM hAthamAM sattA rahI tyAM sudhI madhathI mIThA rASTrapati, 2vizvAsanI otaprota thaI gayA hatA. mA - dIkarIe samajapUrvaka saMyukata darakhAsta pachI jevI sattA gaI ke janatAvALAne kaDavA jhera rIte kevI rIte jIvanasaMgharSa khelyo hato tenA keTalAka hRdayadrAvaka jevA lAgyA. AmAM svArthIpaNA sivAya bIjuM che zuM? prasaMge temaNe kahyA hatA. ThIka che, rAjakAraNa mAro viSaya nathI. paNa taitika daSTie zrImatI uSAbahenanA vyakatavya pachI zretAomAMthI prazna paNa je kaMI banyuM : gujarAta ane tenA AgevAne, patrakAra pUchavAmAM AvyAM hatAM, jemAM uSAbahenane jIvana pratye abhigama vageree je mArga pasaMda karyo e nAto sAce ke naheAte sAre, kevo che, bIjuM kazuM kayuM sAhitya sarjana karyuM che? nItAne sAravAra eTaluM paNa moDe moDe samajAya te ye ghaNuM. have te 'janatAno ApanAra DaoNkaTaro tema ja haispiTalane pustakamAM kema spaSTa cUkAdo lagabhaga AvI javAmAM che. jyAre zrImatI IndirAjIne ullekha karyo nathI vagere jIjJAsA ane kutUhalapreraka praznathI mAnabhera pAchA lAvIe. juAna opha cArka ke jhAMsInI rANI mAMDIne mRtyune Dara bALaka karatAM moTI uMmaranA lokone kema vadhAre tarIke temane biradAvIrane. temanI sevAnI temanI dhagazanI, ane satAve che tevA gahana prazna pUchavAmAM AvyA hatA. zrI uSA tenA traNa peDhIthI rahetA AvelA dezapremanI kadara karIne te che bahene khUba svasthatAthI A praznanA saMteSakAraka javAba ApyA ghaNuM. nahIM te ItihAsanI raDArasImAM gujarAta naguNuM gaNAze hatA jenAthI zrI uSAbahenanA vyakitatva, samaja ane jIvanadaSTine lekhAze. - chevaTe akhAnA pelA jANItA chappA sAthe ja viramIe : vadhAre paricaya zrotAjanone thayo hato. A prasaMge sabhAmAM hAjara rahelA amadAvAdanA lokaAMdhaLo sasaro ne saraMgaTa vaha, ema kyA sAMbhaLavA cAlyuM huM sattAnA patrakAra zrI hIrAbhAI zAhe mRtyu marI gayuM pustanA kahyuM kazuM ne samajavuM kazuM, AMkhanuM kAjaLa gAle ghasyuM. lekhikA zrI uSAbahenanA pratibhAsaMpanna vyakitatvane paricaya gujarAtanI putravadhU zrImatI IndirA gAMdhIe te potAnA ApatAM jaNAvyuM hatuM ke, uSAbahena kuzaLa gRhiNI hovA uparAMta aMdha sasa jevA bihAra ane gujarAta rAjyane dekhatAM karyA, sAhitya, kaLA, ane samAjasevAnAM kSetre sakriya kAmagIrI kare che. roma kahI zakAya. nItAnA bALapaNanA ucherathI mAMDIne tenAmAM saMskAra, jJAna ane porabaMdara, 6-1-80 harajIvana thAnakI kaLArUcinA saMskAra temaNe kevI rIte sicyA hatA tenA keTalAka prasaMge zrI hIrAbhAI zAhe kahyA hatA. zrI uSAbahena nItAnA kevaLa mAtA nahotA, paraMtu mAMdagInA kaparAM ane tAvaNIbharyA divase daramyAna tenA samayavayaska sakhI jevA banI gayA hatA. eka abhyAsa vartuLanA Azraye tA. 11 mI jAnyuArInI sAMje tejasvI saMskArasaMpanna ane samaja sannArIe mAtA tarIke dIka'mRtyu marI gayuM ' nA lekhikA zrImatI uSAbahena zeTha sAthe vArtAlApa yojavAmAM AvyA hatA. A prarAMge saMghanA pramukha zrI . ranI karelI sevA - sukRpAnI vAta A pustakamAM AlekhAyelI che cImanabhAI cakubhAI zAha khAsa hAjara rahyA hatA. ema kahevuM adhura che. eka honahAra, saMskAragarbha ane navodita subhAnuM kArya zarU thatAM pahelAM zrImatI ramAbahena jhaverIra tejasvI kumArikA mRtyunA mAmAM kevI rIte haDaselAI gaI ane bhajana gAI saMbhaLAvyuM hatuM. mAnavIne puruSArtha mRtyu AgaLa ke asahya nIvaDaze tenuM hRdayazarUAtamAM abhyAsa vartuLanA kanvInara zrI subodhabhAI drAvaka citra pustakanA pAne pAne jovA maLe che. pustakamAM chaloema. zAhe zrImatI uSAbahenane paricaya Apyo hato. chala karuNatA hovA chatAM tene aMtima saMdeze te prakAzane che. * tyArabAda saMghanA maMtrI zrI. cImanalAla je. zAhe kahyuM hatuM 1': zrI cImanabhAI zAhe, saune zrI uSAbahenanuM pustaka vAMcake, mRtamarI gayuM' pustaka vAMcI emanAM putrI ane patnI kevA vAnI bhalAmaNa karI hatI ane uSAbahenane AbhAra mAnyo hato. mRtyu marI gayuM...
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 Bu AMkhA che, nAnapaNamAM ame gAtA ke "AMkha vinA aMdhAruM re, sadAye mAre AMkha vinAnuM aMdhAruM." Aje vijJAne AMdhaLAne dekhatA karavA mAMDayA che, ane khUba ja pracAra thaI rahyo che ke zarIra rAkha thavAnuM che paNa e rAkha thayA pahelA AkhA ApatA jAo, anyanA jIvanamAM prakAza pAtharatA jAo. eka kALe kahevAtuM, ke pazu paMkhInA aneka aMgAnA upayoga bIjAnA lAbhArthe thaI zake che. eka mAnavI ja evA che ke jenuM kazuMye kAma AvatuM nathI, parantu vijJAne e maheNuM TALyuM che; mANasanI AMkho, kIDanI, hArTa aneka aMgA anyanA kAme Ave che ane mAnavI ApI paNa jAya che. Aje khUba ja jenA pracAra thaI rahyo che, ane ghaNA loko ApI jAya che te AMkhAnI ja vAta karavI che. eka lekha che, sanDe sTenDarDamAM, lekhaka che, aMjanA pAsarIyA lekha vicAravA jevA che mATe ja enA anuvAda ApI rahI chuM. thoDA samaya pahelA huM ja eka pracArakane kahetI hatI, ke tame AMkhAnA dAna lIyA che. e majAnuM kArya che, parantu keTalA dekhatA thayA, dekhatA thayA pachI emanAmAM kyA ne kevA bhAva jAgyA, dekhatA thatAM zuM kare che eTale ke aMdha hatA myujhIka zIkhyA, bhaNI zakayA nathI, bIjuM anya kAma karI jANyuM nathI e dekhatA thayA pachI zuM; kaI rIte jIvana gujAre che? e kaMI upayogI kArya karI zake, zIkhI zake evI vyavasthA che? dA. tIrake aMdha che, breIla lipi ja jANI che, dekhatA thayA pachI Akha baMdha karIne ja vAMcaze ke AMkhe joIne navI rIte zIkhaze! zIkhI zakaze? A badhA vicAra thayo che kharo? AnA artha e te nathI ja ke AkhA na Ape. jarUra Ape, parantu pachI zuM? e paNa pracArake vIcAravuM ja rahyuM ane aMdhane prakAza ApyA pachI e bIjI rItanA aMdhakAramAM DubI na jAya te paNa jovuM ja rahyuM. jyA2e cIna sAthe yuddha thayuM tyAre lAhInI mAMga ghaNI hatI, ghaNA lohI ApatA. parantu tyAre paNa mane yAda che ke misisa mula gAMvakara ke je enA mukhya praNetA hatA te kahetAM ke ghaNu lAhI nakAmuM ja jAya che, kAraNa ke lenAra ADedhaDa lIdhe jAya che, evuM ja kaMIka aMze kornIyAnuM thaI rahyuM che, mahAmulI AMkho aMdhAre aTavAI rahI che. tA e lakhe che, ke "Ama thavAnuM kAraNa ekabIjI saMsthA vacce saMkalana nathI." eka varSamAM potAnI IcchAthI AMkhAnuM dAna karanAra lagabhaga hajAreka korniyAnuM dAna karI jAya che parantu emAMnA keTalA korniyA barAbara rIte vaparAya che teno aMdAja nathI. A AMkhanI beMkomAM kAma karanAra DokaTaronA kahevA pramANe ghaNA korniyAno upayoga ja thatA nathI. kAraNamAM DhIla. korniyA maLe tyAre daradI na hoya, ane daradI hAya tyAre korniyA na hoya evuM bane che. nAyaramAM A mATe cAra bichAnAM che, korniyA grAphTIMga mATe ja. chatAM varSanA ghaNA mahinAo oparezana thiyeTara khAlI ja rahe che. DokaTara kahe che, ke e mATe jayAre aMdha Ave che tyAre AI be ka pAse keorniyA hotA nathI, ne jayAre emanI pAse e Ave che tyAre aMdha cAlI gayA hoya che, ne te mATe bhAge garIba hoya che, rahevAnA khAsa saranAmA ApI jatA nathI tethI pharI emane bAlAvavA lagabhaga azakya banI jAya che. 17 varSanI chekarI nAma jenuM bAlA, e AvI. lagna karavAM jevaDI ummara je aMdha banI gaI hatI, enA bhAI ane hAspiTalamAM laI Avyo. tAtkAlika enA mATe kornIyAnI jarUra hatI. aThavADiyAthI vadhu vakhata ane haspiTalamAM rAkhI, korniyA mATe dareka AI bekamAM tapAsa karI, jenI saMkhyA muMbaImAM khAsa traNa che. parantu kyAMyathI kornIyAnI prApti thaI nahi. AvuM ghaNAnI bAbatamAM banyuM che; daradI Ave, AI beMka ke je korniyA bhegA kare che, ane enA oparezana karIne grAphTa paNa ka2e che tyAM tapAsa karIe tyAre korniyA maLatA nathI, A AI beko korniyA muMbaI uparAMta kccha, IMdera, lakattA vagere jagyAe paNa mokale che. khu jIvana AnuM saMkalana thavAnI jarUra che; korniyA grAphaTIMgamAM, khAsa agatyanI vAta che samayanI, maranAranI AkhA cAra ke pAMca klAkanI aMdara levAvI joIe ne bIjAmAM enuM grAphaTIMga 48 thI 72 klAkanI aMdara thavuM joIe. jeTalA korniyA phreza teTaluM pariNAma sAruM. tA. 16-1-80 2e aMdhArAM che? jANItI mATI hospiTalamAM AI beMka che, parantu tyAM nathI enA vorDa ke nathI e jAtanA AparezananI sagavaDatA. pariNAme etA phakata kornIyA bhegA karavAnuM ane jyAM e sagavaDatA che tevI hospiTalamAM ApavAnuM kArya ja karI zake che, ane e jayAM Aparezana thAya che tyAM meAkale, parantu jo 48 kalAkamAM aMdha na maLe te e bIjI jagyAe mekalavAmAM Ave che. ane tyAM paNa jo e samaye aMdha na maLe ke lisTa para na hoya, ke lIsTa para hAya paNa saranAmuM na maLe, pariNAme DhIla thatI jAya che. AIbeMka thoDI hospiTalAmAM che, parantu AparezananA sAdhana tyAM nathI; nAyara hospiTalamAM enAM oparezana eprila 1978 thI mArca 1979 sudhImAM 25 jeTalAM thayAM, tyAMnA DaoNkaTaro kahe che, ke amArI pAse daradIo to ghaNA Ave che ne emAMnA amukane phAyado thaze ja tema lAge che, te joIne AIbeMka pAse korniyA mAgIe chIe tyAre durbhAgye korniyA maLatA ja nathI, ane maLe che tyAre e daradIno patto lAgato nathI. uparAMta AI beMka vALA taDAtaDI kare che. pUche che, joIe che korniyA che? hA ke nA jaldI kaheA. ane ema kahevAnI zakyatA nathI, kAraNa e vakhate daradI tyAM hAjara hotA nathI, ene konTre kaTa karatAM vAra lAge che ane e AIbekone paravaDatuM nathI. uparAMta oparezana karanAra DokTaro paNa korniyA grAphaTIMga karatA seA gaLaNe pANI gaLe che. korniyA tAjA che ke junA te te jANatA nathI, tethI phAyadA thavAne badale nukasAna thAya to? kharI rIte te jayAM AIbeMka che tyAM ja oparezananI sagavaDatA joIe ane jayAM AparezananI sagavaDatA che tyAM ja AIbeMka joIe. to ja enuM sAruM pariNAma AvI zake. A uparAMta AnAM oparezana mATe joItAM sAdhano paNa pUratAM nathI. opareTIMga mAIkroskopanI jarUra hoya che, jenAthI DokaTara AMkhano nAnAmAM nAnA bhAga joI zake. . koI bhAga tA vALathI paNa pAtaLA che. jo A sAdhana na hoya to e bhAga dekhAya nahi ane jo na dekhAya to Demeja thavA saMbhava UbhA thAya che te samajI zakAya che. nAyara hospiTalamAM sAta varSanI satata mahenata pachI e mATenuM Avazyaka sAdhana maLyuM, jenAthI dAtAnuM korniyA barAbara rIte laI zakAya. 'AMkho ApA' te pracAranI jema vadhu jarUra che, te ja rIte ene upayoga barAbara thAya te paNa jovAnI jarUra che. ane hA, oparezana karyA pachI khAsa saMbhALa levAnI paNa eTalI ja jarUra che. Ave che, te moTAbhAge garIba Ave che. hospiTala emane ekAda ke vadhumAM vadhu be mahinA rAkhI zake, parantu A grAphTIMga pachI lagabhaga be thI traNa mahinA enI sAra--saMbhALa levI paDe che, ane moMghI davAnI paNa jarUra rahe che. DokaTara cavhANa kahe che ke ghaNI vakhata to A daradIo AMkho vadhu kharAba laIne Ave che, kAraNa ke vadhu vakhata temanI sArasaMbhALa levAnuM azakaya che, ane e pote abhaNa hAya che tethI karavAnuM karatA nathI, pariNAme maLavuM joIe te phaLa maLatuM nathI ja. A badhuM lakhavAnA eTale ke A lekhano anuvAda karavAnA artha e nathI ja ke AMkho ApavAnuM kArya DhIlamAM paDe, enA pracAra jarUrI che ja, te sAthe je prApta thAya che te korniyA dareke dareka vaparAya, aMdhAnI duniyA ujajavaLa bane te paNa jovAnI jarUra che, ane te dizAmAM paNa have pagalAM levAM jarUrI che. garIba aMdhane AMkhA ApIe, tenAthI ja kArya pUrNa thatuM nathI, bhale thoDA korniyA bhegA thAya, parantu je bhegA karIe te badhA ja vaparAya, ane vaparAyA pachI meLavanAranI pUrI sArasaMbhALa levAya, to ja A kArya saMtoSakAraka karyuM kahevAya. bAkI to jema me' AgaLa lakhyuM ke lAhI apAya, paNa badhuM nakAmuM jAya, ane pelA ghAyalanA jAna paNa jAya eno kazeA artha nathI. tevuM ja AmAM na thAya te jovAnI paNa have jarUra ubhI thaI che. AzA rAkhIe ke ApaNA sevAbhAvI bhAIo jeTalA pracAra, AkhA mATe kare che teTalI ja dhagazathI A dizAmAM paNa kaMIka karaze ja. [A viSaya upara koI DokTare adhikArapUrvaka lakhavAnI jarUra che. - taMtrI ] - rabhAmena gAMdhI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-80. prabaddha kavana 17 ------------- - che e to huM sAva bhUlI gayo! phiTa ApaNane manuSya janma maLe che. sArA saMskArI samAjamAM ApaNe vasIe chIe. pUrato abhyAsa karavAnI paNa ApaNane taka maLI che. e kAraNe sAcuM - beTuM, satya - asatya, lAbha - nu sAna, vagere samajavAnI ApaNe kAmatA dharAvIe chIe. Apa- mane zikSaNano je lAbha maLe che enA kAraNe sughaDa kema rahevuM te vize paNa satata jAgRta rahIe chIe." ApaNe dararoja niyamita rIte braza karIne moDhe svaccha karIe chIe. snAna karIne zarIrane cokakhuM rAkhIe chIe. niyamita zeviMga karIne meTuM cacakita rAkhIe chIe. tela nAMkhIne mAthuMvALa vyavasthita rAkhIe chIe. ApaNA bUTane polIza karAvIe chIe. are kAMDA ghaDiyALa, cazmAM, pena, vigerene paNa jAgRti rAkhIne, dararoja sApha karIne svaccha rAkhIe chIe. kapaDAM paNa dararoja dhoIne IstrI karelAM paheravAno Agraha rAkhIe chIe. A badhuM karIe chIe te khoTuM nathI ja, sAruM ja karIe chIe. A badhA ApaNA tanane - zarIrane-svaccha ane sughaDa rAkhavAne laganA prayatno che, paraMtu ApaNA zarIramAM je pAyAnI vastu che. 'mana'-tene svaccha ane sughaDa rAkhavA mATe ApaNe bilakula bedarakAra rahIe chIe. tene dararoja svaccha rAkhavAno prayatna te karatA nathI, paraMtu tenA para melanA thara bAjhavA daIe chIe. ApaNA manuSya janmano mULa hetu mukita meLavavAne lagato che. te muLa vAtane ApaNe sAva vIsarI jaIe chIe ane phakata eza-ArAmamAM DUbI jaIe chIe. jema tanane sudhaDa rAkhavA mATe amuka samaya dararoja ApI chIe tema mananI taMdurastI mATe dararoja thoDo samaya to phALavavo ja joIe-enA vize ApaNe bIlakula bedhyAna rahIne ApaNe pote ApaNane anyAya karI rahyA chIe. A zarIra kSaNabhaMgura che. mRtyu. kayAre Ave tene koI mukarara samaya koInA mATe nathI hote. ApaNI hAjarInI sAme nAnAbALa paNa ghaDInA chaThThA bhAgamAM mRtyune zaraNa thatA ApaNe joIe chIe. AgalI sAMje jene ApaNe maLyA hoIe tenA viSe paNa bIjA divase acAnaka mRtyunA samAcAra ApaNane maLatA hoya che ane evA samAcArathI ApaNe AMcako ane khAghAta anubhavIe chIe, paraMtu tema chatAM ApaNe jAgRta thatA nathI. ApaNA jIvananuM je lakSya che-mukita-tenA vize ApaNe koI ja prayatna karatA nathI. Ama ne Ama jIvana pUruM thaze ane acAnaka mRtyu AvIne UbhuM raheze tyAre ApaNane Izvara pUchaze ke je kAma mATe tane mokalyo hato te kramamAM huM keTale saphaLa thayo! keTalI pragati karI? tyAre ApaNe pharajiyAta ema je javAba ApavA paDaze ne che ke "e te huM sAva bhUlI ja gayo." AnA mATe prastuta evo nIcene dAkhala vAMco : mAruM mULa vatana boTAda pAse hAmApara. vIsa varSa pahelAM tyAM TapAlanI koI sagavaDa nahatI. eTale be cAra divase koI najIkanA zaheramAM javuM hoya tenI sAthe TapAla, TapAlapeTImAM nAkhavA melavI paDe. arajanTa jarUrI TapAla lakhI hoya tyAre khAsa mANasane mokalavA paDe. eka divasa jarUrI TapAla lakhavI paDI. gAmamAM koI nahotuM, badhA majurI karavA khetare gayelA. eka moTI ummaranA paTela beThA hatA, temane vinaMtI karI ke A TapAla arajanTa nAMkhavAnI che. temaNe kahyuM ke emAM zuM, lAve huM nAMkhI AvuM". " nIMgALA " gAma amArA gAmathI 10 kilomiTara dUra. savA paTele ghaDI taiyAra karI. sAmAna nAMkhIne ghoDI para besIne taiyAra thayA. TapAla khIsAmAM nAkhI ane TapAla nAMkhavA mATe te "niMgALA" gayA. tyAM pahoMcatA gAmanA jhAMpAmAM ja koI snehIjana maLyuM ane khabara-aMtara pUchayA. cA - pANI mATe ghera AvavAno Agraha thaze - te tenA ghera gayA. DAyaro jAmyo - vAto cAlI. cA - pANI patyA eTale savA paTele, ''lyo tyAre rAma - rAma" karIne rajA mAgI. ane teo pAchA hAmApara AvyA, . . gAmane pAdara ja teo maLyA. temane pUchayuM ke, "paTela, TapAla DabAmAM nAkhI AvyA ne ?" temaNe mAthuM khaMjavALatA ane jarA jhaMkhavANA paDatA kahyuM ke: "are zeTha, e to huM sAva bhUla gayo." " are bhalA mANasa, khUba ja jarUrI kAma hatuM, e TapAla moDI pahoMce to moTuM nukazAna jAya ema hatuM eTale tamane khAsa TapAla nAkhavA malelA ane tame e ja bhUlI gayA. paTelanI bhUla to thaI - tene vIsa kIlomITarane pravAsa phegaTa go - ane amane nukasAna thayuM. te, ApaNe zuM Ama ja karavA mAgIe chIe ? je kAma ApaNane saMpavAmAM AvyuM che te zuM jidagInA aMta pahelA paNa pUruM karavAnI icchA nathI thatI? kAma pUruM tyAre thAya, jyAre ApaNe tenI zarUAta karIe. zarUAta karyA pachI satata tenI cintA sevIe. tenI pAchaLa paDIe - khUba ja jAgRti rAkhIe ane temAM tallIna thaI jaIe. * paraMtu, ahIM te haju zarUAta ja nathI karI tyAM kAma pUruM karavAnI vAta ja kayAMthI Ave ! mATe, jAgyA tyArathI savAra gaNIne, have ApaNe bedarakArI cheDIne, Izvare ApaNane sopelA kAma tarapha draSTi karIe, te karavAnI zarUAta karIe. bhale dhImI gatie karIe paraMtu karIe teTaluM khuba ja cokkasa rIte karIe. bhale dhIme dhIme AgaLa vadhAya, paraMtu niyamane na teDIe. niyama haze to bhale moDuM, paNa lakSmasthAne pahoMcAze. paraMtu varSone, ane sUkSma rIte vicArIe te yugane, ApaNo mahAvaro judo che. ApaNe bahAranI duniyAmAM ja ghumarI mArI rahyA chIe. bhautikatAne je sukha samajIne beThA chIe. gaLathuthImAM paNa e ja saMskAra ApavAmAM Ave che. mATe e dizA badalavI e ghaNI AkarI vAta che - adharI vAta che. ema chatAM jo thoDIka jAgRti ApaNAmAM haze to AvI sAcI vastu samajavA mATe ApaNe jhabakIne jAgIzuM ane e Aja sudhInI ALasane jo ApaNA manamAM saMkoca haze te jhAMjhavAnA jaLanI pAchaLa ApaNe je doTa mUkI che tyAM breka lAgaze ane ApaNe ApaNA mAhyalA sAthe anusaMdhAna sAdhavA prayatna karIzuM. ane A vAta samajANI, anusaMdhAna saMdhANuM pachI aMtarane AnaMda vadhaze. bAhya jagata mithyA lAgaze, ane jene Aja sudhI svAda cAkhavA nahotA maLe te amRtaphaLa, jevA nijAnaMdane alaukika svAda cAkhIzuM- pachI te temAM divasanudivasa pragati ja thavAnI che. mATe, ApaNA pitAnA utthAna mATe ApaNe ApaNane pitAne oLakhIe - ApaNe ApaNI potAnI sAthe thoDe cheDe samaya gALIe - aAMtaradarzana karavAno prayatna karIe - temAM saphaLatA maLe evuM dhyeya rAkhIne e dizAe satata AgaLa vadhatA rahIe -- pachI bhalene acAnaka mRtyu Ave. Izvare ApaNane pelA kAma vize javAba ApaNe ApI zakIzuM. ochAmAM chuM, e te huM rAva bhUlI gayo" ema kahIne tenA gunegAra te nahi ja banavuM paDe. - zAntilAla TI. zeTha lokazAhIno pAyo kuTuMbamAM nAnuM bALaka parAdhIna hoya che. ene mATerAMo pAsethI aneka prakAranI madada levI paDe che. ane moTerAMo ene madada tathA sArA saMskAra Ape che, to e bALaka moTuM thaIne kuTuMbane DhAMkavAnI zakita meLave che, ane kuTuMbanI AbarU paNa vadhAre che. e ja niyama AkhA samAjajIvanane lAgu paDe che. kuTuMba, prasaMga paDaye gAma mATe ghasAya, gAma tAlukA mATe ghasAya, tAluko jillA mATe ghasAya, jille, rAjya mATe ghasAya, rAjya rASTra mATe ane rASTra samagra duniyA mATe ghasAya, che. je A badhA ekame ane samagra samAja samanula vikAsa sAdhI zake. gItAmAM batAvela yAcakra cAle te ja samAjane vikAsa thAya. A yajJacakramAM svecchAe vizALa hita mATe tyAgabhAvanA samAyelI che. Aje ApaNA samAjamAM tyAgabhAvanAnI jagyAe bhegabhAvanA prabaLa thayelI dekhAya che. ethI lokazAhInAM mUlyo adazya thayelAM dekhAya che. jo kharekhara ApaNe lokazAhI sthApavA mAgatA hoIe te bhegabhAvanAnI jagyAe potAnI IcchAe tyAgabhAvanAne apanAvavI. moTA mANase evuM karaze te nAnAM emane anusaraze. babalabhAI mahetA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-80 - suMdara karIne suMdara thaIe ? te divase lAMbI rajhaLapATane pariNAme khUba thAkI-pAkI huM, evA ja koka divasanI vAta bALakonA saMskAra-dhaDatara ane ghare pahoMcI. raste koI sAme maLe to namasteya jhIlavAnI mAnavanA bhavya vArasAnI gaDamathala karatI huM ciMtAtura thaIne bahAra, jANe trevaDa nahotI rahI. AMgaNAne jhAMpe khAlI, thADuM cAlI gharanAM pagathiye beThI hatI. amuka naitika mUlyone kevI rIte bALakonI gAMThe bAraNAM khakhaDAvatAM jANe anubhavyuM ke koI atyaMta mRdu sparza mAro bAMdhI ApavAM, jethI sAva daLadara hAlatamAM paNa kazuMka to temanI baraDo pasavAre che. acAnaka mArI najara dUra jhUmatAM pelA yukelipTasa pAse rahI ja jAya. evuM evuM kaMI citavyA karatI hatI ne tyAM para najIka UbhelI boraDI para ane sAmenI badAmaDI para paDI...... acAnaka mArI najara, sAmenI DALI paranA phUla para gaI. joyuM to, - sparza te AvyA ne game, paNa e sparzanAM AMgaLAMnI chApa jANe marakamaraka e hasatuM na hoya! thoDI ThapakAbharI ane pRcchAbharI najare enI sAme ekITase joI rahI tyAre te vaLI enI DALI jANe amiTa aMkAI cUkI na hoya, tema hajI Ajeya evI tAjI ne tAjI anubhavuM chuM. AMgaLIonuM e pasarAvuM, TeravAMthI nirjharanuM jhulAvI jhulAvIne jANe comera dhUme pachI jANe hasatuM hasatuM kahe: "A mArI DALIe mane saMskAravAra ApavAne kayo kAryakrama e 'kazuMka jANe mane dUra dUra kheMcI gayuM zaizavane jharaNe, jayAre aneka vAra Avo ja mITho mRdu sparza dehanA kaNekaNane akathya zAtA paha jelo? kayAM pustako vAMcelAM, kaI pariSada bharelI?... ane chatAMya cADate hato. jo, huM pharamuM che ke nahIM, hasuM chuM ke nahIM, khINuM chuM ke nahIM..." Ama to ghaNI vAra A vRkSanI DALIe jhUlatAM pAna para ane mane yAda AvI gaI priyakAMta maNiyAranI paMkitamanemana meM mAro hAtha pasavAryo che. paNa jANe kazuMka ApI rahI "DALane na lAgato phUlane beja kadI." chuM tevI satata sabhAnatA sAthenuM e pasavAravApaNuM hatuM. eTale ane eTale ja te divase bhAratInI nAnakaDI grISmAne ramAAjanA sparzathI huM coMkI gaI. emanI sAthenA mArA saMbaMdhanuM jANe DavA gaI tyAre jANe devadarzane jatI houM tevI bharI bharI gayelI. parimeya ja badalAI gayuM. zalyAne ahalyAmAM badalavAnuM sAmarthya pRthvI paranA vAsocchavAsa sAthe hajI pahelo paricaya sAdhatuM e. dharAvanAra pAvaka sparza hate e amArA parasparanA paricayanI nAnakaDuM bALa! paNa enI AMkhamAM jANe sAta samuMdara UmaTayAM ne aneka vANadIThI kSitijo eNe vistArI mUkI. hoya! svapnono athAga mahAsAgara! enAyAsa enI mAne mArAthI AvuM ja kaMI te divase anubhavyuM, jyAre bharabapore acA kahevAI gayuM "bahena, Ane tArAM svapnAMne siddha karavAnuM mAdhyama na banAvIza. bane enI AMkhamAM relAtAM svapnone vAMcavAne naka AkAzamAM vAdaLAM gherAI gayAM ane jotajotAmAM te dharatI prayatna karaje, e ApaNA khAlI pAlavane be chalakAvavA AvI AkhI bhIMjAI gaI ane mATImAMthI UThI eka mIThI pharama! A che. e devanI dIdhela che, ApaNe pRthvInA lIdhela chIe. ene pahelAM pANI te ene ghaNuM pADyuM hatuM. grISmanA prakhara tApe e baLI- mATe vadhumAM vadhu kaMI karI zakIe te te ATaluM ja- emane mATe jhaLI UThelI, tyAre naLanuM DhagalAbaMdha pANI DhoLyA kareluM, paNa tyAre pUrNa mokaLAza saMpUrNa niraMtarAyatA!" sugaMdhanuM nAmanizAna nahIM; ne Aje? AjethI vararAtA buMdabuda dvArA ane mane yAda AvI gaI pelI raMjanA. eka divasa acA naka AvI dhrusake dhrusake raDe. zAMta pADI. du:khanuM kAraNa jANyuM tejANe mATInA kaNekaNane pheTa thato hato ane e milanamAMthI heka. - "mAra jIvana te sAva roLAI gayuM. bahena! have to huM kayAMyanI na pariNamatI hatI. pRthvI paranA koI sugaMdhI senTa asara enI le rahI ! kyAM mArI pelI yazasvI kArakIrdi ne kayAM AjanI mArI jiMdagI! na AvI zake evI adbhuta pherama!... roja paga taLe kacaDAtI ane huM zuM hatI ne zuM banI gaI..." benkanI 700-800 rU.nI nekarI choDIne toye zAtA ane mRdutAne anubhava karAvatI mATIne A navA pari ghara ane bALaka saMbhALavAnuM asahya du:kha (!) enA mAthe AvI caya hato. sugaMdha phelAvIne kazAka ajJAta sAthe jANe e bAMdhI paDe ! zuM kahyuM ene ! ophisanA Tebala para paDelI phAIlanAM pAna ne pAnAM uthalAvavAmAM jenuM jIvana aTavAI gayuM hoya tene caitanyaletI na hoya... gItAnA zrIkRSNa pRthvInI puNyasugaMdha' thavAnuM kema ne sparza-mahimAM kevI rIte gaLe utAra! gaurava ane pratiSThA svayaMpasaMda karyuM haze, enuM rahasya tyAre samajAyuM. jAta che, ene udhAra nathI ApI zakAtAM. Ama te A AkAza ne A dharatI, A vRkSo ne A pazu- " tema chatAMya, kazuM ja pUrNa satya nathI. satyanA aMza satra paMkhI ApaNI keTalI najIka che. roja ApaNe joIe, roja bhaTa patharAyelA che. kyAreka bhrama paNa satyanI najIka pahoMcADI devAmAM kAIe ane chatAMya jANe muMbaInI lokalanA nokarI karatA musApharo! nimitta banI jAya che. paththaranI mUrtimAM paramezvaranuM AropaNa e bhramaNA paNa hoI zake, paNa e ja upAsanA dvArA avyakata paramezvara AMkha jANe AMkhanuM kAma ja na kare. haiyuM to jANe palaLI gayelI sudhI kadAca pahoMcI zakAya. eTale ja amApa sRSTine e jevI sImenTanI kothaLI! kaMI nisbata ja nahI! che tevI svIkAravAnI vAta. pelA ghUghavatA sAgaranA mejo mane kahetA rahe che. kazAyano nuM asvIkAra na karIza. du:khanAya nahIM, kepaneya " paNa khekSita che. ApaNI ke hajI e saue emanI ApaNI nahIM ne haLAhaLa jheraneya nahIM !... karaNa, kayAreka dhakhadhakhatA raNane sAthenI nisbata TALI dIdhI nathI. hAtha phelAvIne bAthamAM bhIDI levA kinAro paNa bhIne maLI zake jANe tatpara e UbhAM che. ApaNA hRdayanA AnaMdaviSAdane jhIlavA kazuM ja asaMbhavita nathI evI namratApUrvakanI samaja sAthe jANe pratikSaNa e taiyAra che. sRSTinA rahasya aparaMparapAra che. utsu- pratyeka rahasyanA sauMdaryane tAga meLavatA jaIe. kayAreka vibhipikAmAM katAnI AMgaLI pakaDI rahasyamayatAnI keDIe cAlyA ja karIe, cAlyA ja aphATa sauMdarya gapAyeluM paDayuM hoya che. eLakhANa moTI khANa ja karIe ne vaLI koIka paDado khUlI jAya. aparacitatAne ghUMghaTa hoya ke na hoya. paNa oLakhANathI bhaya ocho thAya che. cAle, haThI jAya. pratyeka dhaTanAnI potAnI prasavakSaNa hoya che. e enI ApaNe saunI sAthe paricaya karIe. AkAza, pRthvI, jaLa- vAyu, meLe ja pAke. ApaNuM kAma sAda pUravAnuM. koyala TahukA upara TahukA vRkSa-nadI, pahADa-paththara saune jANI jANIne, cAhI cAhIne suMdara karyA ja kare ane ApaNe paMDitAInA thathAmAMthI mAthuM bahAra kADhI karIe eTaluM ja nahi, suMdara thaIe. premamAM bevaDI tAkAta che. ja na zakIe evA kamabhAgI na banIe. sRSTi e jIvanane artha- prema karanAra ne prema pAmanAra banne suMdaratA pAme che. jevI rIte koza che. emAM kevaLa paryAyavAcI zabdo ja nahIM maLe. nAma, rUpa, varSARtunA A AkAzane A dharatI ane parama suMdara banyAM che, gaMdha sametanA suMdara vikalpa, paryAya, prakriyAo ane ukela emAMthI evI rIte. jaDaze. - mIrAM bhaTTa ** mAlika zI muMbaI jena muvaka rAMdha, madraka ane prakAzaka : mAM cImanala je. zAhabrUkAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa muMbai-400 04 Te. naM. 350296 aNasthAna : dhI sTeTasa pIpalsa prema, koTa, muMbaI 400001
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 4 "Licence No. :"37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42: aMka : 17 prabuddha jIvana muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala rUA. 80-75 muMbaI, 19 phebru ArI, 1980 zukravara rSika lavAjama za. 15, paradeza mATe zaliMga : 45 taMtrI: cImanalAla cakubhAi zAhe prajAsattA ke AjanA 31mA prajAsattAka dinanuM viziSTa mahattva che. hamaNAM ja abhUtapUrvaka cUMTaNImAMthI pasAra thayA chIe. cUMTaNInuM pariNAma sarvathA aNadhAryuM AvyuM. keTalAke kahyuM ke AmAM lAkazAhInA vijaya che, matadAranI prauDhatA batAve che. bIjAo kahe che AmAM loka mAnasanI caMcaLatA ane ajJAnanuM pradarzana che. je hoya te vakhata jatA khabara paDaze. eka vAta spaSTa che. leAkazAhInA dIvA cAre tarapha olavAI rahyA che tyAre bhAratamAM te jayota prakAzamAna che. ane temAM bhAvinI AzA che. A jyota jaLahaLatI rahe ane atyAre temAM caMcaLatA ke ajJAnatA jaNAtI hoya to te dUra thaI, sAcI prauDhatA Ave ema IcchIe. A jayotane DhAMkI devAno ke bujhavavAno koI prayatna sahanana (e, eTalI zakita ane nIDaratA ApaNAmAM Ave. rASTrapatinA vacanamAM IndirA gAMdhInI sarakAre khAtrI ApI che ke vartatA ane nyAyataMtranI svataMtratA pUrI jaLavAze. ApaNe AzA 2 ke A khAtrIno niSThApUrvaka amala thaze. bharAkhI keTalAka kahe che, A sAcI lokazAhI nathI. 43 TakA mata meLavanAra 66 TakA beThako laI jAya temAM anyAya che. A leAkazAhImAM cUMTaNI thayA pachI, lokonA adhikAra ane sattA lupta thAya che. cUMTAyela pratinidhie pAMca varSa game tema varte tene aTakAvI zakAtuM nathI. rAjyataMtramAM lokonA satata sahayoga ane anudAna rahetA nathI. A phariyAdamAM satyano aMza che. A sIdhI lokazAhI nathI, jemAM loko pote nirNayA karatA hAya. A pratinidhivALI leAkazAhI che; Representative Democracy loko mAtra pratinidhionI pasaMdagI kare che ane te pasaMdagI paNa sarvathA mukata ane ceAgya hotI nathI. A paddhatimAM ghaNAM pheraphArane avakAza che ane jarUra che. paisAnuM jora ochuM thAya, lAkonI pasaMdagInA umedavAra hAya, lAyaka vyakita hAya, vigere ghaNuM karavAnuM rahe che. pakSapalaTAnA rogane DAmavAnA rahe che. IndirA gAMdhIe moTe pAye pakSapalaTA zarU karyA che. sAmUhika pakSapalaTAno prayoga karyo, bhajanalAla maMDaLIne sAmUhika nimaMtraNa ke lAlaca ApI eka rAjayanuM taMtra kabaje karyuM, bIjA rAjayAmAM tema karavAnA sabaLa prayatno thaI rahyA che. vartamAna cUMTaNIthI 1975 pahelAnI sthitie pharI AvyA chIe. IndirA gAMdhInuM zAsana pharI zarU thAya che. kaTokaTInA 18 mahinA ane janatA zAsananA 27 mahinA nATakanA vacagALAnA samaya jevA lAge, chatAM eka meTro phera che. vartamAna leAsabhA judA prakAranI che, tenuM svarUpa nirALuM che. IndirA gAMdhInA pakSanA 350 sabhyomAM 150 jeTalA navA che, temanA netA saMjaya gAMdhI che. temanuM sabhyapada ane astittva IndirA gAMdhI ane saMjaya gAMdhIne ja AbhArI che. temanI vaphAdArI judA prakAranI, vyakitagata haze. koI siddhAMta ke nIti upara racAyela te vaphAdArI nathI. lAkasabhAnI A cAra divasanI beThakamAM saMjaya gAMdhI ane temanA sAthIdArone mijAja joI lIdhA. A sabhyoe svAtaMtryanI laDatamAM bhAga lIdhA nathI, tyAga-balidAna joyA nathI, gAMdhIyuga temane mATe bhUtakALa che. temanuM dhyeya saphLatA che, koIpaNa mAge, koIpaNa sAdhanathI. navI peDhI che, temanAM mUlyo jo kAMI hoya to, judA che. . dina vadhumAM vadhu rAjyo upara peAtAnI sattA jamAvavA IndirA gAMdhI saghaLA prayatno karaze. 1974 sudhI kendramAM ane meTA bhAganA rAjyomAM koMgresanI sattA hatI. tevI paristhiti thaze. tattvata: temAM khATuM nathI. rAjakIya draSTie ema lAge che hajI pakSapalaTA ane navA joDANA thaze. keTalAka rAjyomAM navI cUMTaNIo thaze. bane tyAM sudhI 1971mAM baMgalA dezanA yuddhamAM vijayI thayA tyAre prajAe temane meATI bahuti ApI. 1972mAM rAjya vidhAnasabhAomAM mATI bahumati maLI. garIbI haTAvavAno nAro Apyo hato. 1974 sudhI temAM asarakAraka saphLatA maLI na hatI. balke Arthika sthiti vaNasatI rahI. 1975mAM temanI sattA upara sIdhuM AkramaNa AvyuM. alhAbAda hAIkorTanA cukAdAthI ane jayaprakAzanAM AMdolanathI tyAre temanI prakRtinI bIjI bAju saramukhatyAranI prakaTa thaI. pharIthI moTI bahumati maLI che. temanI sattAne AMca Ave evA koI saMjogA hAla nathI. eTale temanI zakita dezanAM Arthika ane bIjA prazno hala karavAmAM kAme lAge evI AzA rAkhI zakIe. A prazna ati vikTa che ane temanI baMdhI zakita mAgI le che. AjanA prajAsattAka dine, rASTrapati, vaDA pradhAna, rAjyAnAM garvanaro ane mukhya maMtrI, saue prajAne udbodhana karyuM che, prajAnA sahakAra mAgyo che ane zraddhA ane vizvAsa, khaMta, dharma ane mahenatanI apekSA rAkhI che. udabodhana karanAranA jIvanamAM AmAMnuM aMzata paNa haze te tenI koIka asara thAya. sattAnA sUtro saMbhALyA pachI IndirA gAMdhIe yogya kahyuM che ke tAtkAlika dhyAna mAgI le tevA be prazna che: kAyado ane vyavasthA tathA bhAva vadhAro, moMghavArI ane phugAvA kAyado ane vyavasthA ghaNAM kathaLI gayA che. ghaNAM zaheromAM ane meTA bhAganA gAmaDAomAM guMDAonuM rAjya thayuM che. peAlIsa taMtra sarvathA zithila ane bhraSTAcArI che. bhAvavadhAro, moMghavArI ane phugAvA mATe kaDaka pagalAM levAM paDaze. atyAre keTalIka vastuonA bhAvA ghaTayA che te kaDaka pagalAM sivAya, lAMbA vakhata Takaze nahi. utpAdana ghaTayuM che, majura AMdolana haDatALa ane tene kAraNe tALAbaMdhI-vadhyA che. 6 gAvAnA ghaNAM kAraNe che. kolasA, vIjaLI, vigerenI sakhta taMgI, peTrolIyama ane khanIja telAnA bhAva vadhAro, nikAsamAM ghaTADo vigere. A badhA tAtkAlika asarakAraka pagalA mAge che. AMtararASTrIya paristhiti phugAvAnuM eka kAraNa lazkarI kharcamAM vadhAro banI rahevA saMbhava che., samAjavAdanI, garIbI haTAvavAnI vAto ghaNI karI che. hakIkatamAM, garIba, tadvaMgara vaccenI khAI vadhAre UMDI ane paheALI thaI che. Arthika ane sAmAjika racanA pAyAnA pheraphAra mAge che. IndirA gAMdhI pAse 20 muddAnA kAryakramane pharI sajIvana karavA sivAya bIjo koI kAryakrama dekhAto nathI. kadAca saMjaya gAMdhInAM pAMca muddA temAM umerAze, mIlakata ane AvakanI bhayaMkara asamAnatA ochI karavI hoya to tenA upara sIdhuM AkramaNa karavuM paDaze. milkata ane AvakanI TocamaryAdA bAMdhavI paDe. rAjakAraNI vyakitaonI sattAlAlasAne vakhoDIe chIe te ApaNA lAbhane thobha svIkAravA joIe. svecchAe karIe teTaluM asarakAraka thAya. gAMdhIjIe TrasTIzipanuM kahyuM te AkAzI vAta nathI, sarakAra mATA karaverA nAkhe te mArga nathI, sarakArI taMtramAM bhraSTAcAra, durvyaya, pakSapAta bhArobhAra bharyA che. saMgrahakhorI, naphAkhArI, karacArI, vigere aTakAvavA, aTakAyatI dhAro karyo che. kAyadAthI A
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 prabuddha jIvana ..' . 1-2-80 thavAnuM nathI. kAyadAmAM durUpayogane bhaya sadA rahe che. rAjakIya hetuMthI tene upayoga thAya tevI badhI zakayatA rahe che. aMte, rASTrIya cAritrane prazna che. AgevAna vyakitaomAM bhaNacAra ane apramANikatA bharyA haze te temanA udabodhanathI prajAne koI asara thavAnI nathI. temanA jIvanamAM sAdAI ane pramANikatAne abhAva chevaTa temane niSphaLatA Apaze. dhanavAnamAM temanA dhananuM bhUMDuM pradarzana-samAraMbhamAM ane anyathA-joIe chIe te sAme prajAno roSa tha joIe. ApaNI eka TI rASTrIya phAti kAmacerI che. zaheromAM saMgaThita majura saMgaThanenuM eka valaNa, ochAmAM ochuM kAma karI vadhumAM vadhu vaLatara meLavavuM rahyuM che. tene cepa badhe lAge che. AvI vRttinuM eka kAraNa AvakanI moTI asamAnatA che. baddhizALI vaLe ane mUDIvAdIo temanI mahenatanA pramANamAM ati ghaNI Avaka kare che tethI ISa pedA thAya che. pachI badhA dhananI pAchaLa doTa mUkatA thAya che. A badhAmAM mAnasapalaTa karavAnuM kAma saMta puruSo ane samAjanA koSTha purU sarasa rIte karI zake. mAtra upadezo ane pravacanathI te thavAnuM nathI. tethI jIvana parivartana nathI thatuM. paisAdAra ane sukhI vargane mAnasika saMtoSa levAnuM sAdhana che. kAryAnvita na thAya tyAM sudhI mithyA che. sAdhu saMtoe lokonI vacce jaI besavuM joIe. lokonA sukhadu:khanA bhAgIdAra thavuM joIe. prajAsattAka dine AvuM koIka AtmanirIkSaNa karIe. 26-1-90 - cImanalAla cakubhAI aphaghAnistAna aphaghAnistAna upara raziyAnA AkramaNathI AMtararASTrIya kSetre visphoTaka paristhiti utpanna thaI che. raziyA AkramaNa karyAna InakAra kare che ane kahe che, aphaghAna sarakAranA AmaMtraNathI raziyana lazkara, aghaphaghAnistAnanA bacAva mATe gayuM che. A kathana narALa juThANuM che. A banAvanA sauthI vyApaka pratyAghAto amerikA upara paDayA che. raziyAe yojanApUrvaka AkramaNa karyuM che. aphaghAnistAnanuM lazkara che-65000-tenA karatAM vadhAre lakara-85000raziyAnuM aphaghAnistAnamAM gayuM che. zastrasaraMjAma moTA pramANamAM khaDakayo che. A deza lagabhaga kabaje karyo che. pUrI pUrvataiyArI vinA A zakaya nathI.' ' atyAra sudhInA, raziyA ane aphaghAnistAnanA saMbaMdhe vicAravA jevA che. te saMbaMdhe dIkALathI gADha rahyA che. aphadhAnistAna ghaNI rIte raziyAnI madada upara AdhAra rAkhatuM rahyuM che. 1973mAM raziyAnI sahAyathI aphaghAnistAnanA rAjA jhAkIra zAhane haTAvI, janarala dAudakhAna sattA para AvyA. paNa 1976-78 mAM dAudakhAne nIti badalAvI, IrAna, pAkistAna, sAudI arebiyA, IjIpta vigere deze sAthe saMbaMdha bAMdhyA ane raziyAthI dUra gayA. raziyA AthI cetyuM. muslima rAjA najIka Ave ane temAM aphaghAnistAna sAmela thAya te raziyAne bhayarUpa hatuM. aphaghAnistAnamAM eka tarapha sAmyavAdI pakSa ho bIjI tarapha mullAM hatAM. IslAmIka pavana jorathI phAkAte hato. sAmyavAdI pakSanA AgevAna tarAkI ane kamale maLIne eprilanA 1978mAM janarala dAudane haTAvyA. raziyAne A pheraphAra AvakArapAtra hatuM. tyAra pachI raziyana lAgavaga ane hAjarI ghaNI vadhI. chellA 20 mahinAmAM traNa rAjyapalaTA thayA. tarAkIne haTAvI amIna AvyA. amIna sAmyavAdI hatA paNa raziyAne pUrA vaphAdAra na lAgyA. eTale amInane dUra karI raziyAe karamalane sattA para mukyA. mullAone virodha A badhA samaya daramiyAna cAlu rahyo che ane vadhyo che. raziyAe chevaTe nirNaya karyo ke A virodha ane mullAone samULagA dUra * karavA ane dezane saMpUrNa kabajo le te mATe AkramaNa karyuM. A banAvathI pramukha kArTarane AghAta lAgyo che. raziyA sAthenA saMbaMdhe sudhAravA kArTare khUba prayatna karyA. raziyAe dago dIdhe evuM have kArTarane lAge che. amerikAnI pratiSThAne ane amerikAnA AMtararASTrIya hita - khAsa karI madhyapUrvanA - ne moTA dhakako pahoMce che. paNa karTarane gata ghA lAgyo che. tenI samagra videzanItimAM parivartana lAvavuM paDe tevuM banyuM che. raziyAe AvuM kema karyuM ane badhA dezo karatA amerikAne sauthI vadhAre AghAta kema lAge che? - bIjA vizvayuddha pachI raziyA ane amerikA vacce varSo sudhI ThaMDuM yuddha cAlyuM ane sAmyavAdane duniyAmAM phelAte aTakAvavAnI nIti (Policy of Containment) amerikAe apanAvI pachI te valaNa badalAvI, sahaastitvanI nIti svIkArI. zastronI AMdhaLI doTane rokavA karAra karyA - vyApArI saMbaMdho sudhAryA. vaijJAnika kSetre paraspara sahAyanI nIti svIkArI - raziyA have e badhuM phagAvI detuM hoya tema amerikAne lAge che ane pharI ThaMDA yuddhanuM vAtAvaraNa pedA thayuM che. AphrikAnA keTalAka dezo-eMgelA, IthiyopiyA vigere-mAM sIdhI rIta ane kyubA mAraphata raziyAe pitAnI lAgavaga vadhArI che. have madhyapUrvamAM pakaDa jamAvavI che. madhyapUrvamAM IjIpta, IjharAyala sAudI arebIyA, jorDana vagere deze amerikAnI asara taLe che. IrAka, dakSiNa yamana vigere dezamAM raziyAnI lAgavaga che. IrAnanI krAntie paristhitimAM moTo palaTo Aye. khaumenI amerikAne virodha kare che. sAthe sAmyavAdane paNa virodhI che. IslAmane AkamaNanuM mojuM cAre tarapha pharI vaLyuM che. aphaghAnistAnamAM tenI asara thAya ane raziyAnA madhya eziyAmAM traNa karoDa muslimAne che tene paNa asara thAya. raziyAne A koI vAte pisAya tema nathI. eTale aphadhAnistAnane kabajo laI, pitAnA varcasva nIcenuM eka rAjya vacce khaDuM karavuM. vaLI IrAnamAM khaumenInuM taMtra game tyAre tUTI paDe ane arAjakatA thAya te te paNa kabaje karavuM. tyAMnA sAmyavAdI pA mAraphata raziyAne IrAnanA akhAtamAM ane tyAMthI arebIyana samudra ane hiMdI mahAsAgaramAM sIdho baMdarI praveza maLe evI mahattvAkAMkSA dIrdhakALathI che. paNa te badhA uparAMta telanA badhA cho upara kAbU meLavavA e paNa lAMbAgALAnI nema jaNAya che. amarikA koI vAte A sahana kare tema nathI. raziyAnI lazkarI tAkAta ghaNI vadhI che. viyeTanAmanA parAjaya pachI amerikA pAchuM paDayuM che. kArTaranI nIti zAtinI rahI che. raziyA tene lAbha uThAvavA mAgatuM hoya tema lAge che. amerikAnI tAkAta raziyA karatAM jarAya ochI nathI. tene UbhI karatAM vAra lAge che. paNa e virATa jAge tyAre tenI sAme thAvuM saheluM nathI. kArTara bhAre roSe bharAyA che. raziyAnA AkramaNane rokavuM ja joIe. daDhanizcayI lAge che. paNa tema karavAmAM amerikAne ghAe sIbata che. raziyA ane aphaghAnistAnane moTI sAmAnya sarahada che eTale lazkara mekalI zake che. amerikA mATe te zakaya nathI. vaLI amerikA hajI yuddha karavA IcachanuM nathI. yuddha karyA sivAya, raziyA upara dabANa lAvavuM che. AMtararASTrIya lokamata jAgrata karavA eka mArga che. rASTra saMghamAM bahumatIthI raziyana akamaNane vakhADavAmAM amerikAne saphaLatA maLI che.yuddha sivAya. bIjA Arthika ane nAkAbaMdhInA pagalAM levA bIjo mArga che. paNa temAM duniyAnA dezone sahakAra joIe. badhA deze evo sahakAra Ape tema nathI kArTarane potAnI videza nItimAM keTalAka pAyAnA pheraphAra karavA paDayA che. kArTara naitika siddhAMtomAM ane mAnavIya adhikAronA raNamAM daDhapaNe mAne che. te sAthe aNuzastrone vikAsa aTakAva ane zastra utpAdana ane vecANanI maryAdA bAMdhavI e paNa temanI siddhAMta che. pAkistAna sAthenA saMbaMdha A siddhAMtane kAraNe bagaDayA hatA. have pAkistAnane moTA pramANamAM lazkarI ane bIjI sahAya karavA pharaja paDe che. keTale darajaje A mArga saphaLa thAya te vize zaMkA che, chatAM bIjo upAya nathI. atyAra sudhI cIna ane raziyA sAthe samAna dhoraNe amerikAnA saMbaMdha hatA. have cIna sAthe vadhAre maitrI keLavavI paDe che. cInane meTI sahAya karavAno nirNaya karyo che. amerikAnA rakSaNamaMtrI cIna jaI AvyA. amerikA, raziyAne moTA pramANamAM anAja pUruM pADe che te tatkALa baMdha karyuM. amerikAnA kheDUtone moTuM nuksAna thaze. amerikAnA arthataMtrane dhakako pahoMcaze. bIjA pagalAM paNa lIdhA che. AvA pagalAM bahu saphaLa thatA nathI. bIjA dezo mAraphata raziyA meLavI leze. paNa mUMge moDhe sahana karyuM nathI ema batAvavuM joIe. amerikAne mitronA pUro sahakAra nathI. maukhika rIte raziyana AkramaNa vakhoDe che. paNa phrAnsa, jarmanI, jApAna vagere deze Arthika pratibaMdha ane nAkAbaMdhI karavA taiyAra nathI. briTanane pUro sAtha che. AphrikA ane eziyAnA dezone sAtha che paNa te bahu asarakAraka nivaDe nahi. raziyA, sattAnuM nagna tAMDava khelavA taiyAra thayuM che. pAkistAna ane IrAnane paNa bhaya che. aphaghAna zaraNArthIo lagabhaga cAra lAkha pAkistAna gayA che. aphaghAnistAnamAM raziyA sAme virodha che, paNa saMgaThita nathI. AgevAna nathI - A virodhIone : pAkistAna Azraya Ape che evuM bahAnuM kADhI, raziyana lazkara pAkistAnamAM jAya te azakaya nathI. balucIo ane punuM paThANAne uzkere ane balucistAnane juduM pADe. janarala jhIyA lokapriya te nathI ja,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-80 IrAnanI sarahada upara raziyAe mATI lazkarI jamAvaTa karI che. IrAnamAM paNa keTalAka pradezamAM khaumenI sAme baLavA che. IrAnane amerikA mATe sadbhAva nathI - Araba rAjyo dridhAmAM che. pazcimamanAM deza, khAsa karI, phrAnsa ane jarmanI, raziyA sAthenA saMbaMdhA bagADavA taiyAra nathI, temane te vepAra vadhe ane lAbha thAya -raziyA kahe che. We know capitalism better. temane naitika mUlyA naDatA nathI. keTalAkanA abhiprAya che ke aphaghAnistAna sadA raziyAnA varcasamAM rahyuM che. It has been in Russian Sphere Of influence bhAratamAM briTiza rAjya hatuM tyAre braTine be vakhata yuddho karI, raziyAnI mahAtvAkAMkSA upara aMkuza mUkavA prayatna karyo paNa saphaLatA na maLI, pezAvara aTakI gayA. atyAre banyuM che te akasmAta nathI. temAM vadhAre paDatuM mAnI levAnI jarUra nathI. phrAnsa, jarmanI, jApAna vigere mAne che ke kArTara vadhAre paDatA akaLAyA che. Carter has over-acted. eDavarDa keneDIe paNa kArTaranI AvIja TIkA karI che. bIjo mata evo che ke raziyA 500 varSathI sAmrAjyavAdI rahyu che. jhAra hoya ke sAmyavAdI hoya, banne vistAravAdI che. yuropamAM ane eziyAmAM, pazcime ane pUrvamAM ghaNA vistAra karyo che. have dakSiNamAM AkramaNa zarU karyuM che. A AkramaNane nahi rokie to raziyAnI sattA lAlasA duniyAne bharakhI jaze. aradhuM yuropa ane aradhuM eziyA rokIne beThuM che. amerikSamAM A varase pramukhapadanI cUMTaNI che. tenA paDadhA paNa A banAvamAM paDatA dekhAya che. A cUMTaNIne anulakSI phorTa khUba makkama dekhAvA prayatna karyo che. keneDI kArTarane bhIDavavA taiyAra thayA che. paNa amerikana prajA kArTara sAthe lAge che. tethI amerikAmAM tenI pratiSThA vadhI che. paNa amerikA yuddha mATe taiyAra nathI. yuddha kare paNa kevI rIte ? cAre tarapha lazkara, naukAdaLa, vAyudaLa gAThavyA che. IjIptamAM, TarkImAM, emanamAM, sAmAliyAmAM, pAkistAnamAM ane bIjA aneka sthaLoe. prabuddha jIvana ApaNe kayAM UbhA chIe ? vIsa divasamAM IndirA gAMdhIe paraspara virodhI nivedana karyAM che. koI paNa rAjyamAM videzI dakhalagIrI thAya e amane mAnya nathI evA siddhAMtanuM pratipAdana karyuM. paNa raziyAe aphaghAnistAnamAM dakhalagIrI karI che ema nathI kahyuM. balke ema kahyuM ke, aghAnistAnanA AmaMtraNathI raziyana lazkara tyAM AvyuM che ane aphaghAnistAnanI IcchA haze tyAre pAchuM jaze ema raziyA kahe che te na mAnavAne amAre koI kAraNa nathI. pAkistAnane moTA pramANamAM zasro apAya che tene ApaNe sakhta virodha karyo che. tethI bhAratane bhayarUpa che e vAta sAcI che. amerikA, cIna ane pAkistAna traNe ApaNI viruddha thAya ane raziyA eka mitra rahe evI paristhiti UbhI thaI che. 1962mAM cInI AkramaNa samaye amerikAe ApaNane moTI sahAya karI hatI. baMgalA dezanA yuddha vakhate, nikasana kisinjarane kAraNe amerikA ApaNu virodhI rahyuM ane raziyAnI sahAya na hota to ApaNe musIbatamAM mUkAta. pariNAme raziyA sAthe maitrIkarAro karyA. paristhiti visphoTaka che, paNa yuddhanuM jokhama levA koI taiyAra nathI. acAnaka saLagI UThe te judI vAta che. A saMjogAmAM 50 amerikanA bAna tarIke IrAne pakaDI rAkhyA che te prazna gauNa banyA che. atyAranA banAvAmAM sAcA-khoTAnI prazna nathI, sattAno khela che. sAmyavAda ane mUDIvAdano paNa rAMgharSa nathI. cIna ane amerikA eka thayA che. je mukhya pAtro AmAM bhAga bhajavI rahyA che, kArTara, brejhaneva, khaumenI, bIjA dezanA vaDAo - temane paNa khabara nahi hoya ke A badhuM kyAM jaI aTakaze. badhA kALanA ramakaDA hoya tema lAge che. niyatinA dhakelyA khela khele che. be vizvayuddho AvI rIte ja phATI nIkaLyA hatA. trIjuM vizvayuddha thAya to te mahAvinAzakArI haze e bhaya ja saune rokI rahyo che. cImanalAla cakubhAI 27-1-80 zrI kasturabhAI lAlabhAI zrI. kastUrabhAI lAlabhAInuM 86 varSanI paripakava vaye avasAna thayuM. temanuM jIvana badhI rIte saphaLa hatuM. meATA udyogapati hatA, khAsa karI mila udyogamAM agrasthAne hatA. temanI vyavasthAzakita, vyavahArakuzaLatA, nirNayazakita, draDha manobaLa vagere guNonA anubhava temanA paricayamAM AvanAra dareka vyakitane thato. jaina samAjanA teo agragaNya netA hatA. temanAmAM vArasAgata dhArmika saMskAro hatA. ANaMdajI kalyANajIthI peDhInA pramukha tarIke ; 72. 181 temaNe zvetAmbara jaina tIrthonI suMdara sevA karI che. A badhA tIrthonA vahIvaTa svaccha, vyavasthita ane Adarza banAvyo. tIrthomAM yAtrALuo mATe aneka suvidhAo karI, sAcA yAtrAdhAma banAvyA. kasturabhAIne zIlpa-sthApatyanI sArI samajaNa ane anubhava hatA. teno lAbha tIrthanA jIrNoddhArane maLyo. jaina dharmamAM temanI avicaLa zraddhA hatI. amadAvAdamAM lAlabhAI dalapatabhAI InsTiTayuTa opha InDolAjI, saMzeAdhananI namUnedAra saMsthA che. zrI kasturabhAIe lAkhA rUpiyAnA dAna karyA che. ane potAnA prabhAvathI karoDo rUpiyAnA dAna meLavI aneka saMsthAo racI che ane sevAnA kAryo karyA che. gujarAtamAM rela saMkaTa AvyuM tyAre saradAranI preraNAthI temaNe suMdara sevA ApI. tyAra pachI, rASTranI dareka kudaratI ApattimAM rela, duSkALa, dharatIkaMpa, temanI zakitano ane dAnanA dezane lAbha maLyo che. mane kasturabhAInA aMgata paricaya, bhagavAna mahAvIra nirvANa mahAtsava prasaMge thayA ane pAMca varSa temanI sAthe kAma karavAnI mane taka maLI. A mahAna prasaMga deza ane duniyAbharamAM bhavya rIte ujavAya e jovA huM utsuka hateA. temAM jainonA badhA phirakAonA saMpUrNa sahakAra jarUrI hato. zrI kasturabhAInI AgevAnI sAMpaDe ta saphaLa kAma thAya ema saune lAgyuM. paNa zvetAmbara, digambara vacce tIrthonA jhaghaDA eka sadIthI cAle che temAM AvA sahakAra ane AgevAnI meLavavA saheluM na hatuM. sad bhAgyuM, tenI prathama miTIMga zrI zreyAMsaprasAda jainane tyAM maLI tyAre zrI kasturabhAI AvyA ane nikhAlasatAthI sahakAra Apyo ane pramukhapada svIkAryuM. zrI zAntiprasAda jaina, zrI zreyAMsaprasAda, zrI lAlacaMda hIrAcaMda ane anya digambara AgevAnoe paNa AdarapUrvaka zrI kasturabhAInI AgevAnIne svIkArI ane A mahAna prasaMga bhavya rIte ujavAyo. matabhedone bhUlI jaI eka thaI kAma karavAnA A prasaMgamAM AgevAnAnuM zANapaNa hatuM. mUrtipUjaka samAjanA keTalAka munio ane temanA anuyAyIono virodha hatA tene kAraNe zrI kasturabhAIne sArIpeThe sahana karavuM paDayuM paNa teo makkama rahyA. A pAMca varSa zrI kasturabhAInA paricayamAM huM ThIka rahyo. teo mitabhASI hatA. patravyavahAramAM paNa mudAsara lakhANa hAya. bahu carcA karavI temane pasaMda na hatI. potAnA abhiprAya jaNAvI de ane bIjA te svIkAraze ema apekSA rAkhe. spaSTa vakatAM hatA, keTalIka vakhata khoTuM lAgI jAya eTalI hade. chatAM, khulluM mana rAkhatA ane bIjAnA abhiprAyano Adara karatAM, pAMca varSamAM matabhedanA koI prasaMga Avyo na hato. mArI evI chApa rahI ke zrI kasturabhAIne leAkasaMparka ochA hatA. lokasaMparka temane bahu pasaMda paNa na hatA. chatAM temanAM pratye lokono Adara hatA, eTale temanI AgevAnI svIkAratA. zrI kasturabhAImAM eka moTo guNa meM joyA ke teo ekavacanI hatA. eka vakhata kahyA pachI temAM draDha rahetA. niyamitatAnA AgrahI hatA. temanI sAthe kAma karatAM thoDo saMkoca rahetA; aMtara rahetuM. paNa jenAmAM vizvAsa mUke tene kAmanA puro avakAza ApatA. sAMpradAyika bhAva keTaleka aMze hato paNa mananI udAratA hatI ane vadhu te vyavahArakuzaLatA ane DahApaNa hatuM eTale nibhAvI letA. A pAMca varSa daramyAna zvetAmbara-digambara AgevAno sArI peThe najIka AvyA ane tethI tIrthanA jhaghaDAno aMta Avaze evI AzA baMdhANI, tene mATe sArA evA prayatna paNa thayA. zrI kasturabhAI paNa i tejAra hatA. durbhAgye e prayatnone saphaLatA na maLI. kasturabhAI karI zakata e bIjA koI zvetAmbara mUrtipUjaka AgevAna karI zake ema lAgatuM nathI. kasturabhAI dhArmika bAbatomAM keTaleka darajaje rUDhicusta hatA, chatAM jAgrata hatA. sAdhu-sAdhvIonA zithilAcArathI cintita hatA. tenI tapAsa mATe temanA pramukhapade samiti nImAI hatI ane coMkAvanArI vigato temanI samakSa AvI hatI. paNa durbhAgye, bIjuM dabANa vadhArepaDatuM AvyuM ane samiti visarjana karavI paDI. kasturabhAI jevI samartha vyakita paNa A bAbatamAM kAMI karI na zakyA e khedanI vAta che. kasturabhAInA prabhAvanuM ane temanI pratyenA AdaranuM mukhya kAraNa temanuM cAritrabaLa hatuM. dharma pratyenI zraddhA, jIvanamAM sAdAI ane nItimattA, khAnadAnI ane sAmAjika javAbadArInuM tIvra bhAna, temanA guNA hatA. temanuM jIvana badhI rIte dhanya hatuM. zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha vatI ane mArA vatI zrI kasturabhAIne huM zrAddhAMjali ardhuM chuM. 26-1-80 cImanabhAi cakubhAI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 * prabuddha jIvana zramaNI vidyApITha muMbaI, ghATakoparamAM ATha varSathI sthAnakavAsI mahAsaMgha taraphathI zramaNI vidyApITha cAle che. sAdhvIjIo ane dIkSArthI bahena abhyAsa kare che. pAMca varSano abhyAsakrama che. vidvAna paMDite mAraphata zikSaNa apAya che. jaina darzananA badhA aMgo, te sAthe hindI tathA aMgrejIno abhyAsa karAvAya che. sthAnakavAsI samAjamAM sAdhuo karatAM sAdhvIjIonI saMkhyA ghaNI vadhAre che. keTalAka vidvAna ane prabhAvazALI sAdhvIjIo che. bIjA moTI saMkhyAnAM sAdhvIjIone AvA abhyAsanI jarUra hatI eTale zramaNI vidyApITha zarU karyuM. ATha varSamAM saMkhyAbaMdha sAghvIjIo ane dIkSArthI bahene vidyApIThamAM abhyAsa karI jJAnaprApti karI che. jene gurupade sthApavA che temanAmAM zAna hovuM Avazyaka che. ApaNe dIkSA devA jeTalA i tejAra chIe tenA pramANamAM dIkSArthInI yogyatAnA vicAra karatA nathI. mAtra vezapalaTo karavAthI gurupada prApta thatuM nathI. ApaNI daDha mAnyatA che ke gurUvinA jJAna nathI. ahIM zAnanA artha AtmajJAna che, bhautika jJAna nahi. bhagavAna mahAvIre kahyuM che. paDhamama nANama tavA dayA, pahelA zAna pachI dayA. eTale ke sAcuM jJAna na hoya ta sAcI saMbhavatI nathI. dharmanA bIjo artha dayA che. eno marma samajavA jJAna Avazyaka che. dayA ApaNe veza ane bAhya kriyAne vadhAre mahattva ApIe chIe. jJAna vinAnI kriyA mAtra jaDa kriyA banI rahe che. bhagavAne kahyuM che, jJAnakriyAmyAma mAlA; jJAna ane kriyA banne joIe. jaDa kriyA athavA zuSka jJAna banne niSphaLa che, jaina samAjamAM sAdhu sAdhvIo pratye anahada Adara ane bhakita che. dareMka dharmamAM dharmaguru pratye zraddhA bhakita hoya che. jaina samAjamAM savizeSa che kAraNa ke, jaina sAdhu sAdhvIono tyAga ane vairAgya anupama che. bhagavAna mahAvIre 2500 varSa pUrve jaina muni mATe AcAra dharma ghaDayo te hajI jaLavAI rahyo che. paNa temAM zAnanI ghaNI UNapa AvI che. eka samaya hato ke, jyAre guru peAtAnA ziSyone jJAna ApatA. have samaya badalAyo che. dIkSA ApatA pahelAM, zAnano pAyo baMdhAya te jarUranuM che. dIkSA pachI paNa zAnanI upAsanA jIvana bhara cAlu rahe che. rahevI joIe. jaina sAdhu - sAdhvIone mAtra jaina darzana ke AgamAnuM ja zAna hoya te paryApta nathI. anya bhAratIya darzane ane duniyAnA bIjA dharma tathA vartamAna vicAra pravAhothI teo paricita hoya te jarUranuM che. aMte te dharma jIvananA badhA vyavahAramAM mArgadarzaka bhAmiyA banavA joIe ane to ja dharmanI sArthakatA che. tethI vartamAna jIvananI samazyAo ane tene pahoMcI vaLavAnA upAyanI UMDI samajaNa na hoya te dharmanA upadeza asarakAraka athavA jIvanamAM upayogI banato nathI. dharma ane vyavahArane tadana judA pADI daI, dharmanI Adarza vAta ja karIe te sAMbhaLavAmAM sArI lAge, paNa vartanamAM UtaratI nathI. A daSTie ApaNA munio ane sAdhvIo sAcA arthamAM dharmaguru - jIvananA mArgadarzaka bhAyimA - bane ema IcchatA hAIe to temane A badhuM jJAna jeTalA vizALa pramANamAM haze teTale darajaje te sArthaka thaze. zramaNI vidyApIThanI kAMIka AvI kalpanA che. sAdhuo mATe paNa evI vidyApIThanI eTalI ja jarUra che. kharI rIte, e niyama hAvA joIe ke, dIkSA letA ke ApatA pahelAM, ochAmAM ochA amuka abhyAsa hovA joIe. jaina samAje A dizAmAM durlakSa sevyuM che. sthAnakavAsI samAjanI zramaNI vidyApITha muMbaImAM 8 varSathI cAle che. paNa ghaNA sAdhvIe ane dIkSArthI bahenA muMbaI AvI zakatA nathI. kacchamAM sthAnakavAsI sAdhvIo ane dIkSArthI bahenonI mATI sAMkhyA che. tethI kacchI bhAIoe AvI eka zramaNI vidyApITha kacchamAM zarU karavAno nirNaya karyo. tenuM udaghATana karavA 22 mI jAnevArIe huM kaccha gayo hato. lokomAM ghaNA utsAha hatA ane hajAronI saMkhyAmAM bhAI- baheno hAjara hatA. sAdhvIjIo 100 jeTalA saMmelanamAM hAjara hatA. temanAmAM paNa utsAha hatA ane zramaNI vidyApIThane AvakAra Apyo. kacchI bhAIoe hAla te mATe pAMca lAkha rUpiyA ekaThA karyA che. kacchamAM tA. 12-80 sthAnakavAsI saMpradAyamAM paNa traNa vibhAga che. cha koDhI, ATha koTI moTo pakSa ane ATha koTI nAnA pakSa. huM AzA rAkhuM chuM ke A traNe vibhAga sAthe maLI kAma karaze. kharI rIte samagra jaina samAje AvA vidyApITha, sthApavAnI jarUra che. A vidyApIThomAM grahastha paMDitA lAvavA paDe tenA karatAM, vidrAna munie ane sAdhvIo temAM adhyApana karAve te vadhAre AvakAradAyaka thAya - sAthe anya viSayonuM jJAna ApavA vidvAno hoya. zve. mUrtipUjaka samAjamAM, apavAda sivAya, sAdhvIjIo vyAkhyAna vAMcatA nathI athavA temane vAMcavA devAmAM AvatA nathI, A bAbata punavicAraNA mAge che, ghaNAM vidrAna sAdhvIjIo haze ane aneka kSetrAne lAbha ApI zake. mUrtipUjaka samAjamAM vidrAna munie ghaNAM che. temanA jJAnano lAbha samasta samAjane maLe evuM vicArI zakAya, digambara samAjamAM paMDitA sArI saMkhyAmAM che. paNa mATe bhAge paraMparAgata junavANI vicAranA hoya che. terApaMthI samAjamAM AcArya tulasIo temanA sAdhu-sAdhvIomAM ghaNI sArI zAnanI upAsanA zarU karI che ane sArI saMkhyAmAM vidrAna sAdhu - sAdhvIo thayA che. have vizvabhAratI saMsthA zarU karI che. jaina samAja sAthe maLI, saunA sahakArathI kAma karatA haju zIkhyo nathI. darekanA coko judo che. dharmane jIvanamAM sAcI rIte utAravA hAya ane ugatI peDhIne dharmAbhimukha banAvavI hoya to samagra jaina samAje A badhI bAbato gaMbhIrapaNe vicAravI paDaze. 27-1-80 cImanalAla cakubhAI jijJAsunA prazna su. zrI. cImanabhAI, "anAsakta bhAve sarjA karavAthI tenA phaLasvarUpa gati sArI maLatI hAya ane te ja raste mukita saMbhavatI heya. te - te rIte jIvana jIvanAra vyaktionA dAkhalAmAM pUjya gAMdhIjI, AlbarTa svAITajhara vigerene TAMkI zakAya ane jemane ApaNe mukti pAmelA vA tarIke oLakhatA nathI. bIjI bAju ema kahevAmAM Ave che ke prabhubhakita, dhyAna, ArAdhanA, pUjA - pATha vagere kriyAo karavAthI mukita maLe che ane e rIte, ApaNA tIrthaMkara bhagavaMtA, zrImad rAjacaMdra vagerene ApaNe mukita pAmelA jIvA tarIke jANIe chIe. te, mukita meLavavA mATe A bemAMthI sAceA raste kyA? anAsakatabhAve satkarmo karavAthI sArAM phaLa ane sArI gati maLe te dalIlamAM tarka raheluM che. jyAre prabhubhakti, dhyAna, ArAdhanA vigere kriyAothI muktinI vAtamAM zrAddhAnI jarUra che. te ahIM zrAddhA ane aMdhazrAddhA vacceno taphAvata kema jANI zakAya? uparanA praznano javAba mArA jevA aneka jijJAsuone saMtApa Apaze, te yogya karavA vinaMti. dhIrajalAla phUlacaMda bhAIzrI dhIrubhAI, tamArA tA. 27/11 no patra maLyA che. tame jaNAve che. te be mArgamAM virodha nathI. anAsakata bhAve satkAryo karavAmAM IzvarasamarpaNabhAva samAyelA che. peAte nimIttamAtra che ema mAne tyAre ja sAcA anAsakatabhAva Ave. prabhubhakti, tapazcaryA ke ArAdhanAmAM aMta:kcchA, prANImAtra pratye maitrIbhAva vigere na hoya te sAcI prabhubhakita nathI. banne mAAmArga che, ekamAM, AtmakalyANa sAthe lAkakalyANanI pravRttimAM vyakita jaoNDAya che. bIjAmAM AtmakalyANa mATe vadhAre nivRtimAgI rahe che. AtmArtha bannemAM che. keTalAkane temanI prakRti pravRttimArga pratye laI jAya che, keTalAka nivRtimArgI rahe che. sAmAnya mANasa, meTebhAge potAnA svArthanI pravRtimAM rahe che. te sAthe paramArtha bane teTalA vadhAre tA AtmakalyANa thAya. svArtha ane prabhubhakita sAthe TaktA nathI. tyAM prabhubhakitane nAme svArtha DhAMkvAnA prayatna hoya che. vadhAre vicAraoN. li. cImanalAla cakubhAI.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhuddha ne C seviTa netAgIrI mAnava jAta mATe bhayarUpa" "dhI prejhanTa De soviyeta liDarazipa Ijha e menesa Tu atre vAcakane saheje prazna thAya ema che, ke seviyeta raziyAe menakAInDa - AjanI seviyeta netAgIrI samagra mAnava jAta driAbineTanI pravRtti aATalo vakhata paNa cAlavA kema dIdhI? AnuM mATe bhayarUpa che." kAraNa e che, ke duniyAbharanI manovijJAnazAstrIonuM eka pratiSThita jANe che. A udagAra konA che? e udagAra Andra I * maMDaLa jenuM nAma varDa sikAyaTrIka esosiyezana che, teNe hanukUvAmAM sAkhArAvanA, raziyAnA hAIDrojana boMbanA janakanA, duniyAnAM gaye varase bharAyelI vArSika beThakamAM eka TharAva karIne, raziyo maneeka agraNI ANuvijJAnInA ane raziyAe jemane dezadrohI vaijJAnika cikitsAne bhayaMkara durUpayoga kare che, tenI sAme kaDaka kahIne, methI 250 ki mITara dura AvelAM gorakI nAmanA TIkA karI hatI ane mAnava hakakonI pratiSThA aMgenI pramukha kArTaranI sthaLe dezanikAla karyA che te bhaDavIranA che. A bhaDavIrane dezanI jhuMbezanA saMdarbhamAM A TIkAne je prasiddhi maLI hatI tethI raziyA bahAra kADhI mUkavAnI paNa raziyAnI taiyArI hatI paNa eNe potAnA pAbineka sAme pagalAM letAM acakAnuM hatuM. paNa chellA thoDA mahine dezamAM ja "sarahada nikAla' thavAnuM pasaMda rma ane bahAdarInI ' nothI raziyA pachuiM tAlinavAda tarapha namatuM hovAno aNasAra rUpe sImA te tyAM AvI ke gorakI pahoMcyA pachI emanI ane bIjA jANe oralAva ane pebineTanI dharapakaDa karavAmAM AvI hatI ane keTalAka mAnava - hakkavAdI vizAnIonI sahI sAthe bahAra paDelAM podrAbinekanA kAryAlaya para dhADa paNa pADavAmAM AvI hatI. paMcanA eka nivedanamAM, seviyetanI vartamAna netAgIrI samagra mAnavajAta aka sabhyanI paNa gaye varase dharapakaDa karavAmAM AvI hatI. ane mATe bhayarUpa hovAnI ghoSaNA karavAmAM AvI ! raziyAnA mAMdhA- pAbinekane kahevAmAM AvyuM hatuM, ke tuM dezamAMthI cAlyo jate hoya tAo sAthe A rIte laDavuM e te jAna hatheLImAM laIne pharavA te tene dezanikAla karIe paraMtu pabineka paNa bhaDane dIkse. barAbara che. eNe paNa sAkhAvanI jema deza choDIne cAlyA javAnI nA pADI raziyAnA mAMdhAtAo, sAkhArovane gArakImAM kevI sAravAra pabineTa para deza choDI javA mATenuM dabANa lAvavA mATe enA Apaze e kharekhara cintAone viSaya che. gerakImAM videzI patra- bhAInI dharapakaDa paNa karavAmAM AvI ane tene be varSanI sakhata kArone javA devAmAM AvatA nathI eTale sAkhorovanuM zuM thayuM kedanI sajA karavAmAM evI paNa padripabika DagyA nahi. Akhare enI khabara to duniyAne raziyAnA samAcAra mAdhyama dvArA ja ene paNa pakaDayA, Ama chatAM pelAM tapAsa paMcane kaMI sabhya Dage paDaze; ane e khabaromAM satyano aMza keTalo haze ene ApaNe nahi, Dage nahi eTaluM ja nahi paNa eNe potAnI tapAsanuM krama saheje kalpI zakIe ema chIe. cAlu rAkhyuM ane manovaijJAnika trAsanA je je dAkhalAonI raziyAmAM, sAkhAva jevA "DisiDanTasa " eTale ke sara- e tapArA karavuM tenI keIsa hisTarI AvatI "sAmIja dAta" nAmanI kAranI nItine mAnya na karanArAone "mAnasika sAravAra " apAya aka patrikA paNa prasiddha karavAnuM eNe baMdha na karyuM briTananA che evI phariyAda vAraMvAra thatI rahI che. "mAnasika sAravAra " eTale jANItA manovijJAnazAstrI Do. gerIna lo biyara, A tapAsa paMcake, sarakAranA virodhIonA manane, davAo vaDe ane bIjI rIte nA sabhyo sAthe gADha saMparkamAM rahetA ane varaseka pahelAM te, raziatyaMta nabaLuM karI nAkhavA mATenI sAravAra. AvI sAravAra pUrI yAmAM mane vaijJAnika cikitsAnA thatA durupayoganI jAta tapAsa mATe thayA pachI, sAravAra lenArane dhoLe divase paNa ema kahevAmAM teo mesko paNa gayA hatA. e samaye mAnava hakko (Ayumana rAITasa) Ave ke ahAhA zI cAMdanI khIlI che. te te paNa kaheze ke hAM, aMge duniyAmAM ThIka ThIka uhApoha cAlatuM hatuM. eTale De. mevInacAMdanI kharekhara zItaLa lAge che !(A bAbatamAM Arthara komplaranuM nI mulAkAta zakya banI hatI. paNa Aje jo teo raziyA javA mAge DArkanesa eTa nRna" nAmanuM pustaka vAMcavA jevuM che. keslara te temane paravAnagI maLe ke kema te zaMkAspada che. kAraNa ke razipate eka vakhata eka sAmyavAdI hate.) yonI valaNa have, mAnava hakakonI mAgaNI karanArAo sAthe laDI. sAkhorovane jema atyAre sarahadanikAla karavAmAM AvyA levAnI banatI jAya che. e nirdeza pAbikanI dharapakaDa parathI che tema daseka mahinA pahelAM emanA jeTalA ja vikhyAta aNu maLe che. ane enI je AvI ja valaNa hoya te pelA tapAsa vizAnI yurI oralevane zAsana sAme Andolana calAvavA mATe paMcanA bIjA sabhyanuM te AvI ja banyuM samajavuM. vaLI khAnagImAM sAta varSanI sakhata majarI sAthenI kedanI ane te pachI pAMca varSanI e tapAsa paMcane sahAya karanArAone zodhI kADhavAne paNa prayatna sarahada nikSalanI sajA pharamAvavAmAM AvI hatI. A vijJAnI bAra karavAmAM Ave ane temane dabAvavAne paNa prayatna karavAmAM Ave varSa pachI makata thaze tyAre tenI mAnasika sthiti kaivI haze tenI evuM banavAnI paNa pUrI saMbhava che. 95nA rasaheje thaI zake che. (yAda karo sejhenitsinane). - raziyA sAthe, aNuzastraniyamana aMge thayelI saMdhinA anuane ravane je divase sajA thaI te ja divase eleka saMdhAnamAM raziyAmAM mAnava hakakonA rakSaNanI paristhiti kevI che. jhAnDara pedrAbineka nAmanA eka bIjA tabIbI vijJAnIne pakaDavAmAM tenI tapAsa rAkhavA helasiTI khAte eka moniTarIMga gra pa- pagere AvyA ane enI sAme seviyeta saMghane bhAMDavA (enTi seviyeta kADhanAruM jUtha- nImavAmAM AvyuM hatuM. rAva vagerenI dharapakaDathI plenDara | Aropa mUkavAmAM nA. A jathanI kAryavAhImAM moTo vikSepa paDayo hato. kAraNa ke A jatharaA podrAbikanI dharapakaDanI eka vizeSa agatya che. ne samAcAra Ape evA saMparko ja tUTI gayA hatA. have damAskoupara meM je mAnasika sAravArano ullekha karyo che te tattvata: to mAM sthapAyelA padrabineka tapAsa paMcanI paNa Aja dazA thaI virodhIrajAnA mana bhAMgI nAkhavA mATenI trAsajanaka sAravAra ja rahI che. che eTale enI tapAsa karavA mATe khuda viyeta raziyAmAM, sAkhA - ane have sAkhAva jevA eka mahAna vijJAnInI dharapakaDa rAva jevA bhaDavIra viInIoe eka paMca nImyuM hatuM. e paMcanuM thaI che. enA parathI to ApaNe eTalo niSkarSa kADhIe ke mAnava nAma ApavAmAM AvyuM hatuM: kamizana Ta IriTageITa dhI yujha hakko mATenA AMdolanane kacaDI nAkhavA mATe have raziyAe kamara opha siyeTrI phora poliTikala parapajhIjha." kasI che. je sAkhAro, pitAnA jAnane khataro hovA chatAM raziyA choDavA -eTale ke rAjakIya hetu mATe thatA mane vaijJAnika cikitsAnA taiyAra nathI eNe agatyanI mAhitI videzIone ApI daIne dezaupayoga aMge tapAsa karanAruM paMca, ane A paMcanA adhyakSA kahe droha karyo che ema kahevuM e to duniyAnI AMkhamAM dhULa nAkhavAnA te adhyakSa ane saMcAlaka kahe te saMcAlaka pAdrabineka hatA. A prayAsa samAna che. dezadrohIte briTanane aNavijJAnI De phaksa hato. paMcanI sthApanA be varSa pahelAM eTale ke 1977 nA jAnyuArImAM je agatyanI vaijJAnika mAhitI ceArIne raziyA bhAgI gayo hato. moskomAM thaI hatI ane pAMca vijJAnIe emAM jAhera rIte joDAyA ane e mAhitIne AdhAre raziyAe aNuboMba viksAbhe have, hato. bIjI ghaNI badhA jeo potAnuM nAma pragaTa thavA devA mAMgatA sAkhAve to pAchaLathI. e kSetramAM dekhA dIdhI hatI. nahotA teo khAnagI rIte paMcane madada karatA hatA. amAM jANItA manovillnazAstrIo paNa hatI. e lokoe, mAnasika trAsane ane sAkhArovanI gerakamAM kevI dazA karavAmAM AvI che te bhega banelA kahevAtA saMkhyAbaMdha kesanI svataMtra tapAsa jAnanuM paNa jANavA jevuM che. gArakImAM emane cAra rUmanA eka phleTamAM jokhama kheDIne karI hatI. A badhI tapAsane niceDa kADhIne podrA- rAkhavAmAM AvyA che. paNa A cAra rUmamAMthI eka rUmamAM kahevAtI bineTe gaye varase "myuniTiva meDisIna - zikSAtmaka sAravAra" nAmanuM "lenDaleDI" (ApaNe ene mAlakaNa kahI zakIe) rahe che. eTale eka pustaka paNa pragaTa karyuM hatuM. sAbArAvane ne traNa ja rUma vAparavAnA maLe che. kahevAtI "lelerI"
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 ddha havana tA. 1-2-0. kadAca enA para najara rAkhavA paNa mukavAmAM AvI hoya. phaleTamAM fined to a special psychiatric hospital if they had Teliphona paNa nathI ane pAsenI posTa ophisane hamaNAM Teli phona lived in the Soviet Union in or age. bagaDele che. - koIpaNa saramukhatyArazAhImAM, pramANika matabhedane braza sAkhAravane dara dasa divase gerakInA polIsa sTezanamAM rahe teja nathI. saramukhatyArene vyakita karatAM paNa, bhinna vicArane hAjarI noMdhAvavAnI che. ane gerakInI bahAra nIkaLavAnI temane vadhAre bhaya hoya che. bhinna vicAra dharAvanArane saramukhatyAre sahana manAI che. temane maLavA AvanArAo upara sattAvAra pratibaMdha che karI zakatA nathI. temAM potAnI sattAne paDakAra ane jokhama jue che. mUkavAmAM AvyA nathI. paNa emanA phaleTavALA makAnanI nIce je 31-1-80 - cImanalAla cakubhAI paheregIro mUkavAmAM AvyA che. teo, sAbArAvane maLavA AvanArAonI noMdha rAkhe che. ane mulAkAtIo jayAre pAchA phare tyAre maMdira temane rokIne cetavaNI Ape che ke Aje te tame sAkhAravane maLavA AvyA te AvyA, pharI Avaze. nahi, AvI cetavaNIne bhaMga mATe - manane aMdara laI javAnuM sthaLa te maMdira. 30 rUbalane daMDa paNa karavAmAM Avaze. evA paNa samAcAra maMdira e mAtra cAra divAlavALuM sthaLa - bhautika sthaLa AvyAM che. ke AkRti nathI, paraMtu maMdiranAM ati va ke AviSkAranI khArIvanuM mana bhAMgI nAMkhavAnI prakriyA zarU thaI cUkI che. pAchaLa ApaNA - pi - muninuM virATa ciMtana, vicAra ke zuM e prazna nathI thatuM? sAkhArovanI vAta sAMbhaLIne dakSiNa ke tattvajJAna paDeluM che. AphrikAnA eka vakIlane gharamAM najarakeda rAkhIne, badhAja mulA- AjanAM gatizIla, dhAMdhaliyA ane sthira jIvanamAM, kAtIothI temane kema alaga pADI devAmAM AvyA hatA tenI varase Ajane manuSya zakaya teTale - atizaya bahimukha banyA che, tenI pahelAM vAMcelI karaNa hANI Aje yAda Ave che. raziyA ane samagra cetanAnuM dvAra bahAranI bAjue khUlI gayuM che, tenI saghaLI dakSiNa AphrikA IndrIo hiMgAmI banI che. Indriyane bahArathI. satata. daramiyAnamAM sAbArAvane patnI jeo paNa eka agraNI palTAtA hANika sukhe maLatA rahe te mATe vizAne paNa tene bephAma DiseTara " eTale ke soviyeta saMghanI nItinA virodhI che. temaNe madada karI che, te paNa ni:zaMka tathya che; paraMtu manuSyanI A bahieka nivedana bahAra pADIne jaNAvyuM che ke emanA patine hRdaya ImI cetanA ke doDathI tenA aMtaratama jIvana ke AtmAne sukha ziga hovAthI atyAre emanI tabiyata sArI nathI chatAM emane avazya maLatuM haze, paraMtu zAMtine te mAtra aNasAra paNa haragIja jusso eve che. DaoN. sakhAvanuM maMtavya vyakata karatAM nahIM ja - zAMti nahIM maLavAnuM A eka ja kAraNa che ane te che temaNe jaNAvyuM hatuM ke DaeN. sAkhAravane pitAnuM vaijJAnika saMzodhana vyakitanI sarva IndriyanI bahAranAM sukha pratyenI atizaya AMdhaLI vAluM rAkhavAnI chUTa ApavAmAM AvI che paNa DA. sAkhorova te doDa, doTa ane lolupatA, mAne che ke emane emanA jAhera jIvananA kAryathI vaMcita rAkhIne manuSyanA AMtarika AdhAranI uparokata DAmADola sthitimAM seviyeta saMgha moTI bhUla karI rahyuM che. seviyeta sarakAramAM himmata maMdira eka AzAne; ujAzane, prakAzane dipaka laIne Ave hoya to emanI sAme jAhera adAlatamAM zA mATe muka nathI che. je maMdiranAM pAvaka paryAvaraNamAM paga mukatAnI sAthe ja aMtaramAM calAvatI? De. sAkhArovane sonAnA pijarAmAM rahevAnuM bilakula ujAza ane haiyAmAM haLavAzanI mIThI laherakhI pharI na vaLe, te pasaMda nathI. tyAM bhale karoDo rUpiyAnuM kiMmatanuM bAMdhakAma thatuM hoya, bhale seLa - manubhAI mahetA zaNagAre mUrtine sajAvI hoya, bhale ghI ane vi tanI hajAro upamAlAone taibhavI vilAsa khaDakAyo hoya te badhuM ja leko pUrake dhaDa manane bahArathI AkarSI zakaze, paraMtu aMdaranuM ke aMtaranuM alaukika zrI. manubhAI mahetAnA A lekhanA prapha mArI pAse AvyA kheMcANa UbhuM nahIM karI zake, kAraNa ke uparokata badhI e vastuo tyAre, gADayana aThavADinA tA. 27-1-1980 nA hovAnI sAthe; te uparAMtanuM eka AdhyAtmika AvaraNa-ke je maMdiraaMkamAM Avela eka pustakanuM navalena mane yAda AvyuM. ne eka AtmA che, garbha che. karoDarajaju samAna che - te jo nahIM yertai [H 3. History's carnival - a dissenter's hoya to AMgatuka - darzanArthI manuSyanAM manane aMdara laI javAnuM autobiography lekhaka che, lIyonIDa vuzka, temane paNa eka maMdiranuM je mukhya kArya, hetu ane javAbadArI che te niHzaMka adhUrI raheze. DIsenTara tarIke pakaDavAmAM AvyA hatA. ane temanI mAnasika cikitsA karavAmAM AvI hatI. ane temane sluggish schizo mATe ja maMdira, vastIthI dUra, ghoMghATathI dUra udyogathI dUra, pherenic jAhera karavAmAM AvyA hatA. paNa te pUrA gAMDA thaI khaLakhaLa vahetI koI nadInA nirava taMThA para, bhale te vaibhavazALI jAya te pahelAM, temanI patnInA satata pracArathI temane mukata na hoya, paraMtu sAva sAdu ja hoya, te paNa te mAnavInA manane karavAmAM AvyA ane pachI temaNe potAnI AtmakathA lakhI che. AMtarika ane sAcI zAMtinuM payapAna karAvavAnI pUrI tAkata ke sAmarthya dharAve che, khuzka niSThAvAna mArksavAdI che. mArksa vize lakhatAM temaNe kahyuM che: tethI ja ApaNA RSi-munionAM pavitra ane bhakitapUrNa How many, even amongst Marxists, know that Azrame, prAkRtika pariAvaraNanAM pUrNa parivezamAM prasthApita atter describing religion as the opium of the people, thayA hatAM, be added that it was "heart of a heartless world". maMdirane jotA ja premALa paramAtmAnI eka madhura yAda dilamAM raziyAnA vartamAna zAsako vize khuzka che - chalakavI joIe; tenAM ucca zikhara paranI pharapharatI vajAne jotA ja The present regime is simply "abstract capital bhAvapUrNa ane ubharAtA - gadgadIta hRdayamAM - anAyAse hariision with a ruling class of managers enjoying their maraNanI saravANI phUTavI joIe. tar privileges. Ideology has become idolocracy or A ghora kaLiyugamAM maMdira e to paramAtmAne pRthvI para aimply "Phraseology', a frozen world of Shibolleths, utAravAnI, tenA prathama caraNakamalane sparza kravAnI AziSapUrNa where dangerous revolutionaries like Marx or Lenin lAyaka ane punita jagyA che, maMdira e te jANe pRthvI parane would be consigned to mental Hospital, paNa vadhAre svarga nA TUkaDo che, mANavA je te che eka phakaro.DuzkanA patnIne raziyana sattAdhizane kahevA pragatizIla ane susabhya manuSya jyAre tenA mana paitAnA patinI mukita mATe lakhelA eka patrane, jemAM lakhyuM che :- ane saghaLI IndriyonI, aMtarane uvekhIne, avagaNIne darelI Amy old man of eighty justly famous, leaves bahigAmI saghaLI doTAdoTa ke haDIyApATIthI thAkI, hArI parAjIta home and family in the middle of the night, to pro thaI, nirAza thaI, kaMTALIne vyathita thaIne pAchA pAnAM mULa ghare test agaiast the established norms. A young man eTale svayaMnAM siMhAsana para ke aMtaranAM oTalA para UbhA rahIne lecides to become a tramp, and ranges the country hari pAse hAtha laMbAve che tyAre te vakhate, tenI AjubAjue, promising people heaven if they throw off their te jagyAe, divAla vagaranuM eka adrazya devamaMdira - avazya worldy chains ... Both of these dangerous and naive. Bol 435 44 . recorrisis, Tolstoy and Christ would bave been con - zA. anirUddhabhAI ThAkara
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-89 prabuddha jIvana 185 - kAphI.. savArano samaya, basanI kyuM ane ApaNe jo samAjanA madhyama varganA pratIka jevI basanI bhUmAM rastAmAM mANasane cAlatA jouM chuM. mane emanamAM ane DAdhu: UbhA che. savAranA nava vAgyA che. eka pachI eka gADI ane omAM kaze phera dekhAto nathI. emanA vyakitatvane paDachAyo kyAM TekasI pasAra thatI jAya che. khUba varasAda pachI. taDako UghaDayo che ! kahe che ke paDachAyo pretane nathI hote. che. sAmenA makAnano pILo raMga lagabhaga UDI gayo che. makAnanI pAsenA vRkSa upara mahinAnI chellI tArIkhe jema thoDuMka paracuraNa rastAnI vaccovacca eka kUtara UbhuM che. have zuM karavuM? rahyuM hoya ema khUba ja ochI ane AchAM pAMdaDAM che. vRkSanI enI dvidhAmAM to e vaccovacca nanha UbhA hoya : ene badAmI kamarano bhAga dekhAtuM nathI. ADe koI DokaTaranA nAmanuM pATiyuM raMga game che. lAMgaDAto laMgaDAto. Avato eka kALe kutaro dekhAya Ave che. madhyama varganA mANasAnI sthiti zrImaMta sAthe eka che. kayA akasmAtamAM enA pagane IjA pahoMcI haze? chApAvALAo ja bAbatamAM sarakhI che ke roga badhAMne sarakhA thAya che. kUtarAnA ekamAtanI noMdha levAnuM rAkhe to e lokoe khAsa paNa mAvajata judI judI thatI hoya che. pha TapAtha para dUdhanA vadhAre kADhavo paDe. kendranA ukhaDI gayelA bhUrA raMgane lAkaDAnA baMdha DabbAo paDyA che. enA para caDelAM cUMTaNInAM posTaro lagabhaga UkhaDI kenTInamAM AvuM chuM. sAthIdArone kahuM chuM ke kazuMka lakhavuM che. gayAM che. paNa ene lIdhe jANe ene koDha nIkaLyo hoya ema eTale tamArI sAthe vAtacItamAM nahIM joDAI zakuM. mane pUche che ke lAge che. tame zuM leze? basa AvI jagyA paNa maLI. loTarI lAgI hoya e With Suger AnaMda jANe ke the. chUTA nahIM hai' evuM kaDakaTaranuM che vavAya nahIM. sAMbhaLavAnI taiyArI sAthe rUpiyAnI noTa kADhI rAkhI. Aje kharekhara Withoui Suger taDako UghaDayo che. kaDakaTare cupacApa noTa lai lIdhI ane TikiTa ApI. ghaDiyALanA paTAmAM TikiTa bharAvI. vIsamI sadInA mANasane meM kahyuM'tuMApaNe madhyama varganA mANase zrImaMtanA roga paricaya AvatI aneka sadIone ApavuM hoya te te kaI rIte laIne pharIe chIe. AsapAsa thoDoka kolAhala che. nesa ApazuM ? mane lAge che ke mAtra ene DAbA hAtha, enI sAthe kAphe kophI pIvI joIe evo Agraha karatuM - DAIniMga Tebala ane ronA paTAmAM bheravelI basanI TikiTa, kadAca ATaluM ja para beThelA - pati - patnInuM pesTara dekhAya che. pati - patnInI pUratuM thaI paDe. ATalI prasannatA mAtra pesTaramAM ja dekhAtI hoya che. A banAvaTI prasannatA UkhaDI jaze tyAre dIvAlane koDha phUTaze. - rastA para jouM chuM, "jAnavara caura InsAna" pAsTara dekhAya che, sigAreTanI jAherakhabara vaMcAya che. khAkhI penTa ane badAmI keLavaNI kotra kazuMka navuM karavuM joIe evI koIka moTI moTI zarTanA yuniphormamAM jatA vidyArthIone dekhAya che, mAMDamAMDa cepaDAone - khoTI khoTI vAta che. pelo kahe che. badAmI kutaro thele UMcakatA hoya che. bhaNIgaNIne aMte e lekoe basanI ane laMgaDo, kALe kUtaro keTalI nirAMtathI harephare che. kazuM khoTuM kayUmAM UbhA rahevAnuM, TikiTa kaDhAvavAnI, kAMDA ghaDiyALamAM bheravavAnI, zIkhyA ja nathI ke jethI have bhUlavuM paDe. hAthamAM TIskavera laIne posTaro jovAnAM ane zuM sigAreTanI jAherakhabaro ja vAMcavAnI ? keTalAka vidyArthIo dekhAya che. A badhA AvatI kAlanA siDanala AgaLa basa UbhI rahe che. bAjumAM ja gesanA silinDara laI ja khaTAra Ubhe che. eka eka gharamAM e nAgariko. pahoMcatuM haze. pratyekane eka ghara hoya che. gharanI dIvAlamAM mANasenI A badhAne DigrIo ApazuM. paNa jIvana jIvavAne saMtoSa jidagIne ItihAsa sarjAte rahe che. keTalAka sukhanA divase ApI zakIzuM kharA? mANase janmIne bhaNavAnuM che ane basanI chabIo manamAM TagAyelI rahe che. sukhanA AvA divaso nagaramAM bhAgye ja jovA maLatA bagIcA jevA lAge che. ghara zabdane kayUmAM UbhA rahevAnuM che. ghara mAMDavAnuM che ane gharathI dUra nIkaLI pratyekane mATe potIko artha hoya che ? ITa ane cUne e ghara javAnuM che. caherA upara nakalI prasannatA nahIM, paNa sAcA saMteSanI grejayueTa thayA pachI dIvAla para TAMgelI DigrInI mahoravALI rekhA aMkAI javI joIe. paNa A badhA TAITa penTa ane chabI e ghara? A basa zuM che? basa gharathI dUra lai jAya che ke samIpa laI jAya che ? gharathI dUra jaie chIe te paNa gharane dADhInuM braza uMdhuM cITakAvyuM hoya evA thobhiyAvALA AvatI mATe. paNa gharamAM rahIne paNa gharathI dUra rahetA hoya evA zApti kAlanA nAgarikone tRpti, paritRpti, aparigraha-A badhuM kema AtmAnuM zuM ? samajAvazuM ? hAya-ve parathI pasAra thatI basanI gatine mijAja judo che. uparAuparI AvatI heDakInI jema have signala cAvatAM nathI. jIvana sarvavyApaka che. badhe ja che. eraporTa para ane jhUMpaDImAM. sIdhA rastA parathI vaLAMka le che. mANasane kAM te basane maLyo dUdhakendranA bhUrA DabbAnI AsapAsa paNa divasanA amuka samaye e hAya-ve maLavuM joIe athavA ene bhAgyanI kAyApalaTa jIvana ja UbharAtuM hoya che, paNa AvAM ToLAmAM lAcArI vadhAre karI nAkhe evo vaLAka. lAge che. garIbAI vadhAre lAge che. duHkha ane becenI jhAjhI dekhAya tame vaLe ane eraporTa Ave evuM te tame atizaya che. garIbAI jevo koI gune nathI evuM kema lAgyA kare che ? AzAvAdI ho te ja mAnI zakAya che. onarazIpanA aMgUThA chApa makAne eka bAju para dekhAya che. sAmI bAjue paDa paNa ekAeka zrImaMta thaIe eTale ja zuM badhA prazno UkalI paTTIo, jhApaDapaTTIonI pha TapAthane te jANe ke kAyamane kAdava jaze ? sAcI keLavaNI raLelA roTalAne mITho kema banAvavo vaLage che. mAne me aMgUThA chApa kahyAM ? have bhaNelA ane emAM samAI che evuM koInuM kathana samajAya che kharuM paNa evuM abhaNomAM mane koI khAsa bheda dekhAtuM nathI. abhaNa mANase darzana bhAgye ja thAya che. kadAca sAcA arthamAM have bhaNelA dekhAya che. have to bhaNelAabhaNenI eka navI jamAta UbhI thAya che. bhaNeluM bhUlavA mATe Akhe rAMsAra basanI kyUnA vistAra jevuM lAge che. roja basamAM have eka yunivarsiTInI sthApanA thavI joIe. besavAnuM, TikiTa kaDhAvavAnI, sTopa para UtarI javAnuM. kaeNphI pIvAnI. -ane pachI, bIjI eka basanI rAha jovAnI - jyAM koI | mAruM sTepa AvI gayuM. yAMtrika rIte UtarI jAuM chuM. rastAmAM koIka paricita maLaze te have smita ApavuM paDaze. A soziyala signala nahIM : naryo hAya-ve paracUraNa ke TikiTanI mAthajhIka nahIM. smAIlanI bhAre kiMmata cUkavavI paDe che. koIka vAkya yAda Ave che, ceryAzInA pherA pharI pAchA mANasa thavAnuM, badAmI raMganA ke kALA One can bear insults but not artificial social raMganA kUtarA thaIne jIvavAnuM. smile A vAkaya bhUlavA mATe samAje pote eka navI yunivarsiTI thavuM paDaze. - sureza dalAla
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 khuba jIvana zarIra nI zarIra nAzavaMta che e hakIkata che, paraMtu e nAzavaMta zarIra mAraphata ja ApaNe sarva kAryo karI zakIe chIe ane UMcI pragati sAdhI zakIye chIe. mATe tenA tarapha durlakSa sevavuM ane tene binajarUrI kaSTa ApavuM e kadI paNa IcchavA jevuM nathI. vairAgyanA khATA khyAlAthI prerAI aneka loko zarIrane pArAvAra kaSTa de che ane AvA damanamAM teo peAtAnA AtmAno uddhAra mAne che; paraMtu AtmAnI oLakha mATe zarIrane kaSTa devAnuM jarA paNa jarUrI nathI. emAM ta jIvana pratyenA sAcA abhigama keLavavAnI jarUra che tathA aMdaranI zuddhi vadhAravAnI che. samajaNa vagara karelI kaThora vrata-tapasyA ane jene kharA arthamAM lAMghaNa kahI zakAya evA upavAsA jIvanamAM kazuM ja nakkara pariNAma lAvI zakatAM nathI e ApaNe saMkhyAbaMdha mANasAnI bAbatamAM joIe chIe. zarIrane A rIte pIDA Apa vAno koI artha nathI. jema ati lADakoDa dehane nukasAnakAraka che tema binajarUrI dehadamana paNa eTaluM ja nukasAnakAraka che. lAMbA bhUtakALanI vAta karuM to bIjAnuM joI ekavAra mane upavAsa karavAnI dhUna lAgI ane paryuSaNamAM me chaThTha, aThThama (be upavAsa, vacce eka divasa pAraNu ane tyAra bAda traNa upavAsa) karyA, paraMtu A gALA me kevA kaSTa ane ajapAthI pasAra karyA te Aje paNa mane yAda che; tyAra pachI to samajaNa vadhatAM zarIrane A rIte vagara vicAryuM kaSTa ApavAnI vAta ja choDI dIdhI. khAvuM e zuM gune che? zarIrano dharma che te tene pramANasara AhAra maLavA joIe. UlaTAnuM zakita na hoya ane lAMghaNA kheMcavAthI mana vadhu becenI bhAgave che ane becena avasthAmAM ApaNe kazuM ja svasthatAthI karI zakatA nathI. ghaNAne upavAsa daramyAna khUba nabaLAI lAge che, mAthuM du:khe che, ulaTI thAya che, rAtanA nidrA AvatI nathI ane koIvAra te DokTarane bAlAvI Injekzana paNa levAM paDe che. ATalI badhI herAnagati bhAgavavI ane zarIrane nAhakanI pIDA ApavI e karatAM pramANasara khorAka niyamita laI zarIra, mananI taMdurastI jALavavI ane samatAthI badhAM kAryo karavAM emAM zuM dharma nathI sacavAto? vagara samajye kevaLa dekhAdekhIthI upavAsa karanArA moTI saMkhyAnA loko viSe sAcesAca kahevuM hoya to ema jarUra kahI zakAya tema che ke teo upavAsa kare che. kare che tyAre upavAsa kare che ane khAya che, tyAre beparavA banIne khAya che. AvI sthitimAM nathI svAda viSenI anAsakita keLavAI zakatI ke nathI ArogyanI yogya rakSA thaI zakatI. chatAM paNa AvA lokone dhArmika vRtinA gaNavAmAM Ave che ke kAraNa ke, ApaNane dehakaSTamAM ja dharma dekhAya che. lAMbA divaseAnA upavAsa karanAranI keTalI te! vAha vAha bAlAya che ane temanuM kevuM mAna sanmAna thAya che e ApaNAthI kAMI ajANyuM nathI. AvA upavAsa ne vrata, niyamothI zuM phAyado ? enI pAchaLa sAcI daSTi kAma kare ane jIvanamAM parivartana Ave tema ja tenuM je kharuM mAhAtmya che te sacavAya che. nahIMtara e badhI narI dehakaSTanI pravRti sivAya bIjuM kazuM ja nathI. je zarIra ApaNuM kiMmatI sAdhana che tene Ama vinAkAraNa herAna karavAnI kharI rIte tA kazI ja jarUra nathI. UMgha, ArAma, zrama, khAnapAna vagere TevA ane raheNIkaraNImAM aniyamita banIne paNa ApaNe hAthe karIne zarIra bagADIe chIe. DAyAbITIsanuM darada hoya to mIThAInA mAha cheADavA ja rahyo. ujAgarA na phAvatA hoya to moDI rAtanA manoraMjana, AnaMdapramAda ane bIjA jalasAone nakAravA ja rahyA. pAcanakriyA maMda hoya tA taLeluM, bhAre, vAyaDuM vagere baMdha karavuM ja joIe. zarIramAM aNadhArI paNa ghaNI phariyAdo UbhI thAya che, paraMtu ApaNI TevAmAM thoDA kALajIvALA ane niyamita banavAthI ghaNI bImArIone ApaNe rokI zakIe chIe ane e rIte zarIrane kAryakSama rAkhI zakIe chIe. rItarivAjo ane vyavahAro sAcavavAnA jaDa khyAlo paNa ApaNA zarIrane bagADavAmAM phALA Ape che. vijJAnanA A jamAnAmAM ApaNe vasIe chIe, chatAMya lagna jevA avasara vakhate ekamekanA moMmAM mIThAInA TukaDA parANe ThAMsavAnI rIta hajI ApaNe choDI zakayA nathI. pAcanataMtrane paNa potAnI maryAdA che, chatAM ca 1-2-80 ma ha ttA lagna vakhate varakanyA baMne pakSA taraphathI maLIne uparAupara jamaNa yojAya che ane temAM ApaNe hoMzathI bhAga laIe chIe. dekhItI vAta che ke rAja uparAupara bhAre khAvAthI ApaNA Arogyane hAni pahoMce che, paNa rivAjonI jaDatA evI che ke, emAMthI ApaNe chUTI zakatA nathI. lagnagALAmAM uparAupara jamaNa jamIne potAnI biyata bagaDI hatI. evA eka saMbaMdhI bahene ekavAra mane kahyuM: 'zuM thAya! vyavahAro sAcavavA to javuM ja paDene na jaIe ta sagAM snehIone khATuM lAge, "AvI vAta thADA ghaNA lokonI bAbatamAM nathI; saMkhyAbaMdha mANasA rivAjo ane vyavahAronI gulAmImAM sapaDAI peAtAnuM aneka rIte nukasAzAna kare che. mAnava saMbaMdhAnI jALavaNI ane vikAsa mATe lagna, maraNa, sAdaDI, mAMdagI tathA bIjA aneka prasaMga avasara vakhate ApaNe ekamekane tyAM hAjarI ApIe enI ghaNI agatya che, paraMtu A bAbatamAM kaI marIne mALavA levAto nathI. ApaNA zarIrane mAphaka na AvatuM hoya te theADuM jatuM paNa karavuM paDe che, kAraNake zarIra bagaDe che tyAre ApaNe ane ApaNA kuTuMbIjanone Akhare to sahana karavuM paDe che. asvastha zarIrathI ApaNe koI kAma sArI rIte karI zakatA nathI. zarIra ApaNu mAdhyama che, enA vaDe ja ApaNe jIvana jIvIe chIe. te A jIvana sArI rIte jIvAya e mATe zarIranI yogya jALavaNI ghaNI jarUrI che. rivAjo ane vyavahAronI eTalI gulAmI na joIe ke te ApaNA zarIrane bagADe. zArIrika phariyAdo mATe AjanuM vijJAna ApaNI mAnasika sthitine paNa khAsa javAbadAra gaNe che. mana para paDatA AdhAta pratyAghAtonI asara ApaNA zarIra para paDayA sivAya rahetI nathI. rAmAMthI bacavA manane svastha rAkhavAnI koziza jeTalI karI zakAya teTalI ApaNe ja karavI rahI. ApaNA svabhAvane koI badalI zakatuM nathI. ApaNe pote ja prayatna karavo paDe che. nirmaLa ane sAtvika manodazA rAkhIne ApaNe zarIranI kAmagIrIne vyavasthita rAkhI zakIe chIe. krodha, udgaga, ciMtA, dveSa, urjA vagere avaguNAthI jeTalA chUTAya teTaluM ApaNA hitamAM che. svastha manodazA hoya te zarIra ghaNuM kAma Ape che. Akhare A zarIra vicAra karIe tA e paMcamahAbhUtana banelA nazvara piMDa che. jenA eka divasa roga, ghaDapaNa vagere yAtanAthI ghasAIne nAza thavAno che, paraMtu e nAzavaMta zarIra mAraphata ApaNAmAM rahelI UMcI zakitao sAkAra thAya che ane e zarIra mAraphata ja ApaNe aneka suMdara upayogI kAryo karI sArthaka jIvana jIvI zakIe chIe, mATe tenI upekSA na karatAM yogya kALajI levI jarUrI che. zAradAbena bAbubhAI zAhe zrI kamalabahena pIsapATIne abhina'dana zrI kamalabahena pIsapATI saMgha kAryavAhaka samitinA sabhya che ane premaLajyotinI pravRttimAMthI nIbahena sAthenA sakriya kAryakara che. teoe ratna ciMtAmaNI skUlamAM paNa ghaNAM badhAM varSo sudhI suMdara sevA ApI anya saMrathAmAM paNa te sevA ApI rahyA che. temanI sevAonI kadararUpe mahArASTra sarakAre temane esa. AI. AyanI mAda padavI ApI che te ApaNA mATe gauravane viSaya che. saMgha vatI temane abhinaMdana ApatA ame AnaMda anubhavIe chIe maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha 8
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAdhu-senikano samanvaya . . . ekAda hajAra varSa pUrve, jApAnamAM eka navA vicArane janma - saMsArIo sAdhu nathI, ene sAdhutva svIkAravuM kema poSAya? thayelo ene sAmurAI kahetA. A eka 'sAdhu ne varga hato. e paraMtu jeNe sAdhutva grahaNa karyuM che, evA ApaNA dezanA lAkhe enA aMtaramAM dhyAnastha hoya, paNa bahArathI e deza, dharma, ane sAdhunuM zuM? e sAdhutvanuM kartavya zuM? koI kahI zakaze? mAtra maMdira, samAjanA aniSTa tattva sAme yuddha karato hoya. emanAmAM zastra, mUtio, ane maMdiranI cAvaka sAcavavAnuM? prArthanA karavAnuM cAne zAstra - baMne zAna hoya! ane upadeza ApavAnuM? nA have A dezane sAdhuonA ATalA ja kartavyamAM rAMtoSa nathI! eTaluM ja nahIM, pitAnA vatana para jyAre duzmananee yuddha . . . . lAdayuM hoya tyAre e bAhya bhAve yuddhamAM laDate hoya, paraMtu aMta kSamA karajo, A sAdhuone ApaNe A rIte nibhAvavAnuM baMdha karavuM joIe ? Aje, dezamAM lAkho garIba mANase jyAre 2mAM emanA ISTa deva pratyenuM akhaMDa dhyAna hoya! bhUkhyA sUtA hoya che, lAkho mANasane paheravA kapaDAM nathI hotA sAdhutva ane bAhya kartavyanA A samanvayane, jApAnamAM 'sAmu- ane zaradImAM tharathare che, varasatA varasAdamAM bhIMjAtA hoya che, tyAre rAI' kahetA hatA ! maMdiromAM dhI, anAjanA koThAre, bharelA jovAtA nathI - kAM to tame sau A baMdha kyo, ane evuM na karI zakatA ApaNA dezamAM paNa AvA navA kAMtinA vicAronI ho te, Ave mArI AMkha phoDI nAkhe; jethI huM joI na zakuM. have jarUra che. ApaNA sAdhuo bahudhA, guru ane maMdiranI paraMparAnI gAdI para rahIne mAtra upadeza Ape te e upadeza AjanA AjanA sAdhunuM sAcuM kartavya zuM che? kAMI ja nahIM! mAtra mAnavIne gaLe utara muzkela che! sAdhutva grahyuM eTale samAja taraphathI ene-sarva jIvanapayogI maLatuM raheze evI khAtarI ene che - ane samAja e svIkArato Avyo che! Aje loko jeTalA dharma parAyaNa dekhAya che, e mAtra vyavahAra ane pharaja jevuM lAge che. paraMtu emanAmAM azAMti bhAbhara paraMtu huM A sAdhuone, je koI gAmaDAmAM, koI garIbamAM jIvatI haze, paraMtu Ajane mAnavI daMbhamAM kuzaLa che. bhItaramAM garIba kheDUta pAse eka ja baLada hoya, ane bIjA baLadanA abhAve rahelI azAMtine e bhItaramAM DhabUrI rAkhe che. e khetI na karI zakatA hoya te e bIja baLadanI jagyAe dhUMsarImAM joDAI ja jaIne kheDUtane khetI karavAnI madada karavA prayatna Aje ApaNA dezanI sAdhu samAjanI paristhiti vize kare e AjanA sAdhunuM prathama kartavya che! :', ' , vicAravuM paDe evo samaya AvI gayo che. samAja upara sAdhutvanuM je prabhutva hatuM e Aje nathI rahyuM - Aje sAdhu upara samAjanuM gAmaDAonA maMdiromAMnA sAdhuoe, tyAMnA aniSTa paribaLa prabhutva eTalA mATe che, ke sAdhutvanI sAdhanAmanI, dharma - kartavya sAme satya - sainika svarUpe, garIbanuM rakSaNa karavuM e ja ene vimukhatA javAbadAra che! sAcA ane niSThAvAna mArga che! jApAnamAM sAmurAI sAdhu varga : A kAma karato hato ! cAne sAdhuonI tyAgavRttinuM zuM ? Aje sAdhutva nAmanuM rahyuM che evI ja rIte tyAgabhAvanA visarAI gaI che! tyAga vagara zaheromAMnA sAdhuo mATe niSThAne eka ja mArga che - e kahe sAdhutva zuM kAmanuM ? "maMdiromAM pitAnA dharmanI dhUna lagAvyuM kAMI nahIM vaLe ! tame sau evo parizrama karo jenAthI dezanuM utpAdana vadhe. deza ane samAjanI paraMtu evuM ya sAdhutva grahaNa karyuM zuM kAmanuM je Izvaratva unnati thAya, anAtha ane rogIonI sevA kare - paraMtu moTA sudhI pahoMcI na zake? - sAdhutva grahaNa karyA pUrve, sAcI nema hoya zaheranA moTA bhavya maMdiramAM meTo saMpradAya - samudAya hAjara hoya che kharI? ane hoya che tyAranA prAra bhanI sAdhutvaniSThAmAM oTa e sAdhuonI kapriyatAnuM sarTiphikeTa che, eTale sAdhue Avo kema Ave che? kAraNa ke, emanAmAM tyAganI bhAvanA ochI che! upadeza na kare e svAbhAvika che. . . prabhane sAdhutvanA brAhya raMgane bhale sara na karI hoya, bhItaranA raMga badalI nAkhyA che ! ahIM A lekhamAM je satya tattva che, ene dharmanA daMbhathI ke dalIlathI TALI nahIM zakAya- have ApaNe prAcIna kALanI dharmanA ApaNA dezamAM vividha dharmo che, e dharmasaMpradAyanA sAdhutvanA cekaThAmAM baMdha besatA nathI, ApaNe have samAja ane dharmamAM kAMti upadezamAM mAtra potAnA dharma pUrata upadeza karIne enA lAvavI paDaze ! anuyAyIonI eka sImA AMkI daye che-"juo, A rahI ApaNA dharmanI rekhA! e rekhA bahAra javuM nahIM !" AvA upadeza samaya te tyAM sudhI saMketa kare che, ke sAdhutva svIkArIne niSkriya karanArA sAdhuone pitAne ane potAnA dharma pratyene e svArtha banavAne have koIne adhikAra nathI!- dharma upadezanI bahu jarUra nathI, mAnava manane sAMkaDA banAvI de che? karma upadezanI jarUra che- ane niSThAvAna karma e sAce dharma che. - have nava samAje sarjavAnI jarUra UbhI thaI che. "strInuM koI eka dharma pratyenI mArI A TIkA prahAra nathI, pratyeka moDha jovAI jAya ane pApakaryAne daMbha have calAvI nahIM levAyadharmamAnuM A eka prakAranI vADAbaMdhIe, ApaNAmAMnI dharmabaMdhunI ene badale evA sAdhunI jarUra che, je 'strInA ziyaLanA rakSaNa bhAvanAone vikasAvA nathI dIdhI - meM haja eka dharmanA mATe jAnanI kurabAnI karI daye- jApAnanA 'samurAI AvA kartavya sAdhune, bIjA dharmanA maMdiramAM, masjidamAM ke girajAgharamAM karatAM ane chatAMya saMsAranA sarva koI pralobhanathI dUra rahetA! sAcI dharma - pravacana Apato sAMbhaLyo nathI! ApaNA hiMdu dharma-saMpra. 'sAdhutA A che ! dAyI dharmomAM paNa AvuM javalle ja jovA maLe che. sAdhuo mAtra sAdhuo rahe tethI zuM vaLe? e dharmanA, huM A vizALa sAdhu saMpradAyanA saMparkamAM rahyo chuM. meM jyAM samAjanA sAcA sainika bane, pite saMsAranA aniSTathI dUra rahe jo che, tyAM potAnA dharma sivAyanI bIjI vAta na maLe! ane e ane samAjane samAjanA bhayaMkara aniSTathI dUra rAkhavA mAtra "upadeza dharmabodha paNa kevo! mAtra saunA thoDI paLonA uddhAranI vAta thAya te paNa thoDI paLonI A dharmanI ramata ! dharmAlayathI bahAra e ja eka zastra nathI- eNe e prakAranuM sainikapaNuM banAvavAnuM raheze! nIkaLyA pUrvenI ! pachI zuM? loko potAnA ya dharmane vIsarI jAya ApaNe dharmane badale, dharmanA daMbhane poSavAnuM jayAM sudhI e ApaNe ApaNA samAja - saMsAra banAvyo che! baMdha nahIM karIe tyAM sudhI ApaNe dharma ane samAjamAM krAMti sarjI Aje sarva dharmonA bhagavAnathI - ISTadevothI mAnavI alipta zakIzuM nahIM. * * * * banI gayo che. vyakita samAjane banAve che, ane e samAjamAMthI vyakita janme che. vyakita ane samAjamAM vyavahAranuM je paribaLa jIvanamAM jo ApaNe satya svIkAravuM hoya to satya Apache eTaluM dharmanuM paribaLa Aje nathI. prAcIna kALamAM dharmanuM paribaLa NAmAMthI ja pragaTe che, ane enAthI samAjamAM krAMti lAvavAnuM sAmAeTalA mATe hatuM ke, tyAre vyavahAra sAva ochA hatA ane dharma karyuM prApta thAya che. satyane DhAMkavAne samaya have cAlyo gayo che! vadhu hata! ane eTale ja prAcIna kALamAM mAnava dharmamAMthI janmate hata, samAjamAM dharma janmAvate ho.. . - zuMgvaMta bhaTTa
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90) 18 * bhAvisakata kavitAne 'pUrvI'nA anugAmI saMgraha 'bhInAza'nI bhAvasikata kavitAnuM najarANuM laIne zrI gItAbahena parIkha pharI eka vAra sArasvata - darabAramAM upasthita thAya che. 'bhInAza'nAM kAvyomAM 'svarUpa'ne pAmavA mATenI eka 'khojanAM darzana thAya che. gItAbahena je je avalAke che, anubhave cheharSa--zAka, janma-mRtyu, zAMti-ajaMpA, bhAra-haLavAza, prakAza-pamarATa, vATa-ghATa, savAra-sAMja- e saunI sapATI bhedIne enA mULa 'sva-rUpane pAmavAnI mathAmaNamAMthI emanI 4-maMju kavitAmAM 'tAttvikatA'nA guNa umerAya che. Ama chatAM e bhArekhama ke zuSka lAgatI nathI. enuM rasatattva naMdavAnuM nathI. bhajananA sUrane mANavAmAM ane emAM rahelA bhAvane pAmavAmAM ekatArAnA guMjArava ane maMjIrAnA raNakAra, jema eka madhura mAdhyama banI rahe che-ema gItAbahenanI kavitAnI RjutA ane maMjulatA - A tAttvikatA sudhI pahoMcavAnA eka jhUlatA pula banI rahe che. 'rastA" kAvyamAM rastAnA vividha svarUpapalaTA darzAvI, chelle kahe che: A palaTe pala pala rastA, vidha vidha rUpe vATa bhUlelo 'sva-rUpa' kAja talasatA. ' svarUpa"nA A talasATa kAvyanA svarUpane paNa UMcA stare mUkI Ape che. putrI preyasI, patnI, mAtA-ema vividha rUpe nArIhRdayanI bhAvasaMvedanAne vAcA ApatAM keTalAMka kAvyo A saMgrahanuM eka vizeSa pradAna che. emAMya mAtRhRdayanI vAtsalyadhArAnAM kAvyo savizeSa dhyAna kheMce che. eka patnI ane mAtAnuM ghara, e ahIM kevaLa cAra dIvAlA vacce, pati ane saMtAno pUratuM ja sImita banIrahetuM nathI. enuM eka 'vizva' bane che. nArIhRdaya kuTuMba-parivAra sAthe otaprota thaIne vizvaparivAra sudhI vistare che. gharamAM ja rahIne, bArI bahAranI- digadigaMtanI- havA zvase che. badhAmAM pote ane pAtAmAM sau hAvAnI anubhUti kare che. AvA bhAvavizeSanA namUnArUpe 'gayAM, sahu gayAM...' kAvya, tapAsavA jevuM che--balke mANavA jevuM che. gharanAM sau gayAM. ghare gRhiNI ja mAtra ekalI rahI, ghaDIbhara te khAlI gharanI zUnyatA bhIMsI rahI; gayAM, sahu gayAM, rahI basa ghare huM to ekalI! thayuM ghara badhuMya khAlI, ava che ahIM zUnyatA - paraMtu A ekAkIpaNuM jhAjhuM TakatuM nathI. kSaNArdhamAM te nAnakaDI bArImAMthI AkhuM jagata UmaTI Ave che. gharanAM bhIDelAM kamADa khAlI nAkhatAM, ghara AgaLanI laghuka zerI eka rAjamArgazI vizALa banI rahe che, ane dRSTinI leNadeNa sarva sRSTi sAthe anubaMdha racI rahe che. ! rahI ghara mahIM, chatAM ghara banyuM he vizva na huM ghara mahIM, na bhAra gharanI, have huM badhe ! badhuM huM mahIM ...! A uparAMta, 'phUla,''yama nIMda Ave?' 'kanyAvidAye,' 'tamAre kArakhAne A', 'navajAta zizune' vagere kAvyA mAtR-hRdayanI bhinna bhinna bhAvadhArAothI bhAvakane bhIMjavI rahe che. phUla tame pAraNiye peTheluM vhAla che. phUla tame aMtariye UDayuM gulAla che! A sukumAra udagAra nArIdeha dharyA vinA koI kavi kADhI zake mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, madraka ane prakAzcaka : mI muMbaI-400 004 ke, maiM, 350216 va jIvana tA. 1280 saMgraha : 'bhInAza' kharA? jenI muThThIAye hajI pUrI khUlI nathI evA navajAta zizune mAtA pUche che: A muThThI je hajIya pUrI khUlI zake nA te mAMhya mAruM ura zI rIta gopI de? ane prasUtinI kaparI pIDA sahyA pachI janmeluM zizu kevuMka lAge che? varSAnI phaMDa helInI bAda Indradhanu samuM. saMgrahamAM AvatA prasanna dAmpatyanA udagAro paNa AvAgha che. gItAbahenanI saMgItajJatAne kAraNe, emanAM gIto zabda ane sUrano sahaja samanvaya sAdhe che. AthI gItAnAM layahillAla ane zrutimadhuratA navA opa dhAraNa kare che. emanAM keTalAMka gItAmAM prakRtidarzananuM ati ramaNIya pratibiba paDe che. 'Tahuko,''vAyarA', 'vAyaro,' 'rAtri'-ndraya', 'roja,' 'pamarATa' vageremAM prakRtinI manehara bhAta upasI Ave che. A uparAMta, emaNe prAsaMgika ane sAmAjika kAvyo, hAIku ane achAMdarasa racanAo para paNa hAtha ajamAvyA che. 'kharakharo' mAM kevaLa rUDhi ane rivAja khAtara karAtA keTalAka sAmAjika vyavahAromAM chatI thatI lAgaNIzUnyatA ane dAMbhikatAne "basa, A sADalA badaluM eTaluM ja vAra!" - ema kdIne ughADI pADI che. A pachI tarta ja pUche che: 'saDalA badaluM eTalI ja vAra?" A Azcarya ane praznArthacihna vacce ghaNuM badhuM kahevAI jAya che. 'pappAnuM nAma' e kAvyamAM nirdoSa bALakI bhALAbhAve potAnA sadgata pitAnuM nAma chApAmAM vasAna noMdhamAM jaIne kahe che ke, 'Aje to mArA pappAnuM nAma chApAmAM AvyuM che., chApAmAM!" tyAre eno vedhaka karuNa bhAva manane gherI le che. pitAnA mRtyu para lakhelA kAvyapaMcaka 'mRtyumaMgala' nA ceAthA kAvyane aMte, e kArame ghA dhRtipUrvaka khamI jaI, viSAdavRtinuM kevuM UrvIkaraNa kare che. ! prasanna ura - je zarIramahIM baddha ne sImita hatuM, ava prasAryuM sUkSma thaI bhavya ni:sImamAM 1 kharyuM kusuma ? nA, khera vilAI gaI jyA? nA, ava sugaMdhamAM vyApa kiraNa - tejamAM dyotaka Ama, 'bhInAza' kAvyasaMgraha, 'pUrvInA prakAzana pachInA gALAmAM, sarjakatAnI keDIe gItAbahene sAdhelI pragatinI UjaLI sAkha pUre che. paLanI bhItara zAzvatInI jaDIbuTInI khoja calAvanAra, kSaNekSaNamAM jIvananI akhilAI mANavAnI kaLA hAtha karI lIdhI che. (juo saMgrahanuM prathama kAvya 'vaLA.) pariNAme, emanI kavitAmAM pratibiMbita thatI kuTuMbajIvana ane samAjajIvananI nAnI nAnI ghaTanAo paNa, eka vyApaka parimaNa dhAraNa kare che. kAvyamAM gUMthelI aMgata ghaTanA paNa binaMgata banI rahI, bhAvakane emAM nijanijanI bhAvasaMvedanAnI anubhUti karAve che. 'bhInAza'mAM pragaTa thatuM 'sva-rUpa'have pachInA - anugAmIsaMgrahamAM pUrNa rUpane pAme, AlamukuMda dave ["bhInAza" - lekhaka ane prakAzaka : gItA parIkha, e/2, manAlI epArTamenTasa, Do. vikrama sArAbhAI roDa, amadAvAda 380015 pRSTha 96, mUlya - jJa. 7. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAMthI enA AjIvana sabhyone rUA. 6mAM maLaze cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpalsa prema, seTa, muMbaI - 400 001 10
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 54 Licence No.: 37 buddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42: aMka: 10. muMbaI, 16 phebruArI, 1980 zanivAra zarSaka lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala rU. 0-7pa paNa taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha eMdhANu sArA nathI sattA para AvyA pachI, eka mahinAmAM zrImatI IndirA gAMdhI reDI kamizana ane bIjA keTalA ya tapAsa paMce mAM je he kAmagIrI ane saMjya gAMdhIe je kAMI karyuM che te bhAvinA eMdhANa rUpa hoya bavajavI che, temanA zuM hAla thAya? indirA gAMdhIe gaMbhIrapaNe te te sArA nathI, IndirA gAMdhIe kahyuM hatuM ke verajhera bhUlI javA, A badhuM vicAravuM joIe. ghA rUjhavA che ane saune sahakAra joIe chIe. ghA rUjhAvAne badale bIjI gaMbhIra bAbata che pakSapalaTAnI athavA pATalI badalukeTalAka tAjA karyA che ane vAtAvaraNamAM bhaya pedA thayela che. nI. dararoja chApAmAM vAMcIe chIe ke Aje pAMca ke dasa - A bAbatamAM sI. bI. AI nA adhikArI, ena. ke. sIMga dhArAsabhya, be - pAMca pradhAne, seMkaDe kAryakartAo janatA pakSa - sauthI cintAjanaka ane sUcaka che. ' kissA khurazI' kesanA athavA bIjA koI pakSA cheDI IndirA koMgresamAM joDAyA. AvuM teo mukhya tapAsa adhikArI hatA. te kesa temaNe taiyAra karyo ane koI dezamAM lokazAhImAM banatuM nathI. A mahAroga jAhera jIvanane calAvyo. te kesamAM saMjya gAMdhI ane vidyAcaraNa zukalane be varSanI rarvathA takavAdI ane anItimaya banAve che. ane lokonA sajA thaI che. tenI apIla suprIma korTamAM cAle che. have sIMganI tiraskArane pAtra bane che. pakSAntaravirodhI kAyado dharapakaDa karavAmAM AvI. 'ssiA khurasI kesamAM mArUtinA eka DrAIvara janatA pakSe na karyo. IndirA gAMdhI A rogane ATaluM rAmacaMdra para sIMga jubAnI mATe dabANa karyuM hatuM, evI phariyAda che, uttejana Apaze tema mAnavAmAM AvatuM na hatuM. lokasabhAmAM 1977 mAM rAmacaMdranA bhatrIjAe hariyANAmAM noMdhAvI hatI. tenI moTI bahumatI maLyA pachI tema karavAnI IndirA gAMdhIne jarUra tapAsa thaI hatI ane kesa phAIla thayA hatA. pharIthI te phariyAdane nathI, ane lokazAhI paraMparAne daDha karaze ema lAgatuM hatuM. AdhAra laI, hariyANAnI polIse, dilhInA sI. bI. AI.nA vaDAne sArAya dezamAM eka ja pakSanuM rAjya karavuM hoya te judI vAta che. athavA dilhI polIsane khabara ApyA vinA, koI voraMTa vinA, sattAlAlacu lokone teTo nathI. eka vahelI savAre rsIganA gharane ghero ghAlyo ane tene hariyANA javAnI pharaja pADI. patrakArone khabara paDatAM hohA thaI gaI, eTale A saMdarbhamAM keTalAka rAjyonI vidhAnasabhAnuM visarjana sIMgane rUpiyA be hajAranA jAmIna para choDayA. hariyANAnA mukhya karavAnI vAta jorazorathI cAle te vicAravAnuM rahe che. saMjya gAMdhIe maMtrI bhajanalAla, tAjetaramAM sAgamaTe IndirA koMgresamAM joDAyA che. jAhera karyuM che ke, rAjyomAM IndirA koMgresanI sarakAra na hoya te saMjaya gAMdhIne vahAlA thavA, bhajanalAle A pagaluM bharyuM che, evuM temanA kAryakramane amala thaI na zake. te sAthe kendra sarakAranI sattA lAge che. pArlAmenTamAM guhamaMtrI jhalasiMga ane kAyadA maMtrI ziva vadhAravAnI vAta paNa temaNe karI che. bhAvina nA edhANa che. harizaMkare evA nivedana karyA ke sIMganI dharapakaDa thaI nathI ane yANAmAM samUha pakSa-palaTo karAvyo evo prayatna anyatra thaI sIMga jANe svecchAe gayA hoya ema kahevAmAM AvyAM. bhajanalAle rahyo che. mahArASTramAM tema banaze evA bhaNakArA vAgatA hatA, kaha, rsIga sAme bIjA kesa paNa thavAne saMbhava che. sadabhAgye paNa hAla turata te mulatavI rahyuM hoya tema lAge che. pariNAme, dihI hAIkorTe seMgane AgetarA jAmIna ApyA eTale sIMga jela mahArASTra vidhAna sabhAnuM visarjana kare evA saMjoge jaNAya jatAM athavA tenI kanaDagatamAMthI hAla turata bacI gayA che. che. A bAbatanA anusaMdhAnamAM, nArAyaNapuramAM polIsa tyA cAro thayA tenI jAta tapAsa karavA IndirA gAMdhI gayA te AzcaryaA Akho kesa veranI vasUlAta jevuM lAge che, ane ghaNA janaka banAva che. pitAnA vizvAsu mANase mAraphata tapAsa karAvI muddA UbhA kare che. sI. bI. AI.nA amaladAro phaphaDI UThayA che. zakatA hatA. paNa vadhAre sUcaka, tyAMnI mulAkAta pachI temaNe karelA 20 jeTalA amaladAroe sI. bI. AI. nA vaDAne lekhita phariyAda nivedane che. koI rAjyanI sarakAra kAyado ane vyavasthA karI che. sI. bI. AI. nI ghaNI kAle guha khAtAe maMgAvI lIdhI jALavavAmAM niSphaLa jAya te kendra sarakAre yogya pagalA levA paDe. che. amaladAro bhayabhIta thayA che. A badhI phesisTa rItarasame che.. paNa A banAvane rAjakIya hetuthI vadhAre paDatuM mahatva ApyuM che sarakAra badalAtA, amaladAronA AvA hAla thavAnA hoya to koI tema lAge che. rAjasthAna, madhya pradeza, bihAra, paMjAba, himAcala taMtra nabhI na zake. amaladAro potAnI pharaja bajAvI na zake, briTiza pradeza, A badhI dhArAsabhAo upara visarjanane bhaya toLAI sarakAra gayA pachI, AI. sI. esa. ane bIjA amaladAre moTI rahyo che. janatA pakSe tevuM karyuM mATe IndirA sarakAra tevuM karI zake cittAmAM hatA. koMgresanA AgevAno ane kAryakartAone temaNe ghaNAM e lule bacAva che. janatA pakSo karyuM te khoTuM hatuM ema parezAna karyA hatA. neharu ane saradAre temane khAtarI ApI ke temanI kahenAra pote ja tema kare te prAmANikatA kayAM rahI? sAme koI verajheravRti rAkhavAmAM nahi Ave eTaluM ja nahi paNa temane vizvAsa saMpAdana karI dezanA bhAgalA pachInA vikaTa saMjogomAM IndirA gAMdhInA sAthIo paNa AvA prakAranI ramata ramI temanI pAsethI vaphAdArIpUrvaka kAma lIdhuM. rahyA che. janatA sarakAre presa kamizana nImyuM hatuM. 1953mAM e nImAyu hatuM. 25 varSa pachI A bIjuM hatuM. temAM rAjakIya hetu vAta ATalethI aTakatI nathI. kaTokaTI daramiyAna jeNe kAmagIrI. ke koI rAjakIya pakSane svArtha kAMI na hato. aupacArika rIte bajAvI hatI ane zAha kamizane jenI sakhata TIkA karI che evA A paNa jarUra na hatI - presa kamizananA sabhyoe rAjInAmuM ApyuM mi. bhIndarane pharI dilahInA polIsa kamIzanarapade sthApyA che. ane mAhitI ane prasAraNa maMtrI zrI sAdee turata svIkArI lIdhuM. have samAcAra saMsthA pharI sajIvana karavAnI vAte cAle che. jANItA mi. jagahanane dilhInA lephaTa. gavarnara banAvyA che. nANApradhAna veTa rAmane jAhera karyuM ke moTA udyogone agratA ghaNAM amaladAronI badalI thaI che. A badhA sArA ci nathI. ApavI joIe. janatA pakSa ane khAsa karI caraNasiha grAmavikAsa AvI ja rIte cAle te zAha kamizana, guptA kamizana, jagahana ane khetIne agratA ApavAnuM kahyuM mATe A sarakAre pharI meTA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 L prabuddha jIvana udyogone utejana ApavAnuM kahevuM! naherUe kayA saMjogAmAM moTA udyogone pradhAnatA ApI, vartamAna saMjogo ane jarUriyAta zuM che tenA vicAra karyA vinA, janatA pakSe karyuM te khoTuM hatuM ane mATe tethI virodhI karavuM evuM valaNa dekhAya che. janatA pakSe paNa keTaluMka evuM karyuM hatuM. IndirA gAMdhIe samAcAra rAMsthA karI mATe tenuM visarjana karyuM. guNadoSane vicAra na karavA. have jasTIsa gaiA lIMgamanA riporTa Avyo che. kAnti desAI, temanA patnI tathA caraNasiMhanA patnI sAme prAthamika purAvAo keTalIka bAbatAmAM che ane vadhu tapAsanI jarUra che ema jaNAvI mizana nImavAnI bhalAmaNa karI che. je bAbatomAM prAthamika purAvA jaNAvI, sattAnA durUpayoganI vAta karI che, te eTalI sAmAnya che ke sAdhAraNa rIte tenI upekSA thAta. koIne lAIsansa apAvyuM ke, hoddA apAvyo ke, InkamaTekSamAM lAbha meLavyo te te A dezanA rojanA banAvA che. koNe nathI karyuM? chatAM IndirA koMgresanA sabhyo zeArakora karI kamizananI mAvaze te| saMgharSanA eka vadhu prasaMga UbhA thaze.kamIzananI tapAsa be varasa cAlaze. tenA rIperTaupara eka varSa vicA2 thaze. pachI kesa thaze te te pAMca varSa cAle. kakiMmanAnA zuM hAla thAya che te ApaNe joyuM che. IndirA gAMdhI AvA AvA pralAbhanathI dUra raheze eTalI AzA rAkhIe. raeka mahinAmAM banelA A banAvo evI chApa UbhI kare che ke zAntithI sthira rAjataMtra thavAne badale saMgharSanuM vAtAvaraNa cAlu rahe che. janatA pakSe ghaNI bhUlo karI che tenuM punarAvartana IndirA gAMdhI karaze te! lokoe bhAvinI je AzAo rAkhI che te niSphaLa jaze. bhUtakALa bhUlI jaI, dezanI kaThina samazyAo pratye lA ApavAne badale, junA verajhera tAjA raheze. lokonI samazyAo vadhAre vikaTa thatI jAya che. jIvana jarUriyAtanI vastuonA bhAvA vadhatA rahyA che. AMtararASTrIya paristhiti sphoTaka che. kAyado ane vyavasthA kathaLelA che. leksabhAmAM moTI bahumatI che, te IndirA gAMthI sthiratAthI ane udAratAthI kAma karI zake che. rAjasabhAmAM bahumatI nathI te mATe rAjyomAM saMgharSa UbhA karavAnI jarUra nathI. A eka mahinAmAM vAtAvaraNa sudharyuM nathI, edhANa sArA nathI, AzA rAkhIe ke IndirA gAMdhI ane khAsa karI temanA sAthIdAro ane salAhakArA bhaviSyane vicAra karaze ane prajAnI AzAe saphaLa banAvaze. 12-2-80 cImanalAla cakubhAI zAha noMdha: A lakhANa pachI nava rAjadhAnI vidhAnasabhAonuM visarjana thayuM che. te viSe have pachI lakhIza. cImanalAla vizvAsa nAmAnyapaNe ApaNe ghaNAM lokone kahetA sAMbhaLIe chIe, ke duniyAmAM koIne vizvAsa karavA jevuM nathI. keTalAya mANase A dhAraNe vataeN che. hakIkatamAM A dhAraNa hAnikAraka che; eTaluM ja nahi paNa azakya che. mAnavasamAja vizvAsathI ja nabhe che. parasparane ' vizvAsa na hoya to jIvanavyavahAra eka kSaNa cAlI na zake. dareka mANasa juThuM ja bAle che ema mAnI laIe te ApaNAthI koI kAma thAya ja nahi; balke dareke dareka mANasa kahe che te sAcuM kahe che ane te pramANe te vartaze ema mAnIe to ja ApaNA vyavahAra cAle. jIvananAM dareka kSetramAM A dhAraNa svIkAravuM ja paDe che. koI ema kahe ke amuka samaye te ApaNane maLavA Avaze to ApaNe mAnavuM paDe che ke te pramANe vartaze. bIjA kahe che te vizvAsapAtra nathI ema mAnIe to ApaNe kahIe teno paNa koI vizvAsa na kare. mAnavajIvanane AdhAra satya che. satya na hAya te retInAM kaNakaNa peThe jIvana veraNacheraNa thaI jAya, satya jIvananuM simenTa che, jIvananI sugaMdha che. e vAta kharI che ke keTalAka mANasA jUThuM bole che, koI vakhata jANI joIne jUThThuM bAle che ane chetare che. judA judA kSetramAM AnuM pramANa jaduM judu hAya che. kauTumbika vyavahAramAM jUThAnuM pramANa ochAmAM ochuM hoya, hAvuM joIe. jayAM svArtha nathI tyAM paNa jaThAnuM pramANa ochuM hoya che. svArtha Ave che tyAre A pramANa ThIka ThIka hoya che chatAM tyAM paNa vadhAre paDatuM hoya te vyavahAra aTakI paDe. vyApAramAM parasparanA vizvAsa na hoya teA vyApAra thAya ja nahi, rAjakAraNamAM jUThanuM pramANa vadhAre hoya che ema lAge, chatAM tyAM paNa parasparanA vizvAsa na rAkhe to AMtararASTrIya vyavahAra paNa 14-2-80 azakya thaI paDe. judAM judAM dezo vacce saMdhi ke karAra thAya che te vizvAsanAM dhAraNe thAya che. baMnne deze tenuM pAlana karaze ema mAnIne karAra thAya che. jo ema mAne ke tenuM pAlana thavAnuM ja nathI tA karAra karavAno koI artha nathI. duniyAmAM asatya che khara, paNa tenuM pramANa ApaNe mAnIe chIe te karatAM ghaNuM ochuM che. chevaTa ApaNe temAM umero na karavA. asatya eTale astitvanA abhAva. satya eTale hovuM, che te nathI thaI zake nahi. A jagata satyathI ja nabhe che. dareka vyakitae peAtAnA jIvananA abhigama nakkI karavAnA rahe che. keTalAkanA abhigama aNavizvAsanA ja hoya che, pachI tene paNa koI vizvAsa na kare. evI vyakitanuM jIvana asahya thaI paDe che. koI vyakita vizvAsapAtra nathI evI chApa paDe pachI tene potAne mATe ane bIjAne mATe tenuM jIvana du:khamaya thaI paDe che. mANase nakkI karavuM joIe ke pote jUThuM niha bAle, koIne chetaraze nahi, koIthI chetarAvuM nahi e paNa jarUranuM che, eka kaLA che. mANasane pArakhI levA ane te pramANe vartavuM, chatAM mANasa InsAna che ema mAnI vizvAsa mUkavA e vadhAre ISTa che, sukhanA mArga che. kadAca chetarAI jaIe to sahana karavuM, paNa chetarAI jazuM evA bhayathI jIvanane akAr na banAvavuM. eka be vakhata koI vyakitathI chetarAyA hoIe te tenAthI sAvaceta rahevuM DahApaNa che. paNa badhA evA che ke ema mAnavuM khATI murkhAI che. vizvAsa mUkavAthI vizvAsa pedA thAya che. eka vakhata na hatA bIjI vakhata ema thaze. jIvananAM AvA abhigamathI samAjanuM svAsthya sudhare, peAtAne ane bIjAne sukha thAya, sadA aNavizvAsamAM rahevuM mRtyu karatAM paNa vadhAre kaSTamaya che. It is better to trust and run the risk of being deceived than to live in constant fear of being deceived. The ideal thing is neither to deceive nor to be deceived. But the important thing is never to deceive any body. This is the royal way to be happy. cImanalAla cakubhAi saLagatI kalame lakhate khuMkhAra lekhaka ivAna IlIca Adhunika tabIbI vijJAne davAo pedA karIne davAo dvArA ja navA roga pedA karyA che ane te rIte mAnavIne kAyama mATe DaoNkTaronA gulAma karI nAkhyo che tevA Akroza uThAvanArAM inglIza lekhaka zrI IvAna IlIce Arthika ane sAmAjika jagata upara kAtila prahAro calAvanuM eka nAnakaDuM pustaka tAjetaramAM lakhyuM che. tenuM nAma che "dhI rAITa Tu yujhaphUla ane emskAyamenTa", tabIbI zAsra uparathI Arthika samasyA upara utarI paDelA zrI IlIcane juo to jANe baraTrAnDa raselanA sIdhA vArasadAra lAge. pazcimamAM janmelA zrI IlIca tyAMnA mUlyone khUba vakhADe che. IjiptamAM royala ekeDemI opha parthIyA khAte jaIne temaNe IrAnI lokone kaheluM "maherabAnI karIne tame TIsyu pepara vAparIne amArI vAnara nakala na karo, ame TIsyu peparathI chUTavA mAMgIe chIe tyAM tame amArI eMThane AyAta karavA mAgA che!" IvAna IlIca bhAgye ja patrakArone maLe che ane Telivijhana upara javAnI te nA ja pADe che. skUlamAM javAnI koI jarUra nathI ema kahenArA IlIca je vicAro mUke che tenAthI zrAtA tharatharI jAya che. te jyAre AMkaDA TAMke che tyAre zrAtA tenAthI prabhAvita thaI jAya che. amerikanonA bhAgavAda ane veDaphATanA te Ama dAkhalA Ape che. amerikana pUruSa sarerAza dara varSe tenI meTarakAra pAchaLa 1600 kalAka Ape che ane temAM te 1500 mAIlano pravAsa kare che, amerikana game teTalA samRddha hoya chatAM te garIba che. 35 me mALe lAsa enjalasamAM rahenAro amerikana tene paga vAparI zakata nathI. tenA paganI yujha velyu- (cAlavAnuM mUlya ) te gumAvI bese che." \
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 prabuddha jIvana "sama'" saMgItanA sa gItamAM "sama 'te eka celeja-cunautI che. be "sama vaccenA gALAmAM saMgItakAra game te rIte ghUme che, phare che. AlApa, tAna, beAlatAna, svara tAna, saragama Adi laI zake che. A badhAnI vacce tAlanI laya cAlu ja hoya che. kALa cAlu che, chatAM pharavAnI pUrI svataMtratA rahe che. paraMtu "sama " AvavAnAM vakhate saMgItakAre barAbara taiyArI rAkhIne hoMziyAra rahevAnuM che. jarA paNa gabharATa ke utAvaLa karyA vagara AlApa athavA tAnane ghaNI ja svasthatAthI tenAM tANAvANA barAbara gUMthIne vilaMbitamAM AlApa, temaja dhUnamAM tAnane pUrI karIne, te vicAra barAbara pUro amalamAM lAvIne " sama" para AvavAnuM che. nahIM ke gabharATa sAthe, adhUro vicAra, adhUrItAna, game tema lapeTIne mahAparANe parizramapUrvaka dhamma daIne aNaghaDa rIte samapara AvavuM. pUrepUrI svasthatA, AnaMda, bAdhasamaja, AtmavizvAsa, madhuratA, gaurava, prasannatA ane jAgRti sAthe samapara AvavAnI majhA anokhI che. khUba ja saraLatAthI jANe ke ramatA ramatA "sama " para AvyA tevI sahajatA rahevI joIe. te para ja ApaNane svayaM AtmasaMtApa thAya che, tema ja zreAtAonAM mastaka Dole che. " samaya sara "sama" para AvI javAnAM raMghavATamAM rahIne vacce kazI kalAkArIgarI na dAkhavatA sAdA svaro ja laIne, (bhUla na paDe, tAla na cUkAya) mAtra "sama" nI ja ciMtA karatA karatA sama para AvavuM te paNa barAbara nathI. temAM nabaLAI che, bhayabhItatA che. temAM paDakAra jhIlavAnuM sAhasa ane bahAdurInA abhAva che. tene badale che mAtra zaraNAgati, nata mastake svIkAra che. paraMtu unnata mastake pUrI AvaDatasahita aucitya ane vizvAsa sAthe "sama " nuM svAgata karavuM tenA AnaMda anokho che. eka acchA tAlImasaMpanna ghaDesvAra jema potAnI rAMgamAM rahela ghoDAne cAhe tA dhImI cAle calAve che, cAhe to " taDaka tabaDaka " TroTamAM calAve che, cAhe to ArAmathI "revALa " mAM calAve che, cAhe to doDAvIne kenTara' cAlamAM laI jAya che ane cAhe te ekadama zighragatithI "gelapa " mAM uchALato-kUdato doDAve che. A badhI cAle! vakhate te svayaM te peAtAnI beThaka para svastha ane majabUtapaNe beTo ja rahe che. mAtra tenI lagAmanAM IzAre ja ghoDo cAle che, tema ja cAla badale che, AvI rIte bephikarIthI paNa pUrA bAdha sAthe saMgIta rUpI turaMga sAthe khela khelatA khelatA peAtAnI samasta kalAcAturI tema ja sRjanAtmaka buddhinAM camakAra AdinAM pradarzana sAthe pUrNa AnaMda ane vizvAsapUrvaka javAbadArInAM bhAna sAthe, chatAM ciMtAmukta ane ramatAM ramatAM "sama " para avAya to ja sAcA sahaja ane kheladila khelADI TharAya. A ja pramANe jIvanamAM paNa goThavI zakAya che. jIvanasaMgrAmamAM AvatI pratyeka celeMja te "sama' che. tenI vaccena samaya ApaNe ApaNI akkala, hoMziyArI, sAdhanA, ane buddhino vikAsa sAdhIne sArAmAM sArI rIte jiMdagInA khela khelavAno che, aneka paDakAro jIvanamAM Ave che, te vakhate saMpUrNa svasthatA jAgRti, ane prasannatAthI tene jhIlI levA, te jIvananAM sAcA khelADInuM kAma che: tA. 16-2-80 premaLa cAti aMgenI 1980nA varSa mATenI jarUriyAta premaLa jayoti pravRttino vikAsa thaI rahyo che. khUbaja cakAsaNI karyA bAda, kharI jarUriyAtavALI vyakitaone ja jAgRtipUrvaka samayasara sahAya pahoMcADavAmAM Ave che ane evI vyakitaone premaLa jayotinA kAryakara bahene bhagavAnanA pratinidhi jevA lAge che. ApaNu e parama sadbhAgya che, ke peAtAnAM gRhakAryamAMthI temaja sAmAjika anya pravRttiomAMthI samaya kADhIne joIe teTalA samaya phALavanAra niSThAvAna bahenonA A pravRttine sahayoga sAMpaDayo che. y svaronI suMdara phUlagUMthaNI, sUrepaNu, sama, tAla, mAdhUrta, gaurava AdinAM rAmanvayathI jema saMvAditAnuM vAtAvaraNa jAme che tevI rIte svasthatA sahajatA, AtmakAndrA, prabhuprema, paDakAra jhIlavAnI tAkAta, ane kheladilI manuSyajIvanamAM saMvAditA sarje che. A rAMvAditA ane svasthatA je ApaNAmAM che ja, je udghATita thavAnI rAha joI rahI che tema nathI lAgatuM? - pUrNimA pakavAsA gayA varSa daramiyAna jarUriyAtavALI vyakitaone rUpiyA ekavIsa hajAra jevI rakama cUkavAI che. dAtAo mATe paNa e khuzInI vAta che ke temaNe ApelI pAIe pAInA kALajIpUrvaka upayoga thAya te mATe puru lakSya ApavAmAM Ave che. meoMghavArInA AjanA viSama kALamAM sAmAnya varganA lokonI paristhiti asahaya banI che, temAM paNa mAMdagI Ave tyAre temanI vyathA arAhya bane che. premaLa peAtinI pravRtti AvA madhyama varganA kuTuMba mATe AzirvAdarUpa banI che. A varSa daramiyAna vaidyakIya pravRtti aMge pacIsa hannura rUpiyAnI jarUriyAta che. sahRdayI dAtAone vinaMti karavAmAM Ave che ke A pravRtti mATe potAnI yogya rakama mAkalI amArA lakSyAMkane puruM karavAmAM premALa sahakAra Ape. vaidyakIya sahAya uparAMta gayA varSe dattaka lIdhA hatA. temanA abhyAsa temaja kharca ApaNe temane ApyA ane temano ApaNe paMdara bALakone pApAko lagatA badhA ja abhyAsa cAlu rahyo. A varSe paNa paMdara bALakone dattaka levAno nirNaya karyo che. tene mATe cAra hajAra rUpiyA Ape evA paMdara dAtAonI apekSA che. eTale e rakamanA vyAjamAMthI lAMbA samaya sudhI ApaNe temane madada ApI zakIe. paMdaramAMthI be nAme maLI gayAM che. jenI vigata nIce pragaTa karavAmAM AvI che. bAkInA tera nAmA amAne jaladI maLe evI amArI namra apekSA che. eka vidyArthIne dattaka levAmAM Avaze. A badhA vacce paramAtma cetanAnI "laya" to cAlu ja rahe che. jema "sA" svara samasta saMgItanA AdhAra che, te kadIvicalita thato nathI, te pramANe ApaNI svasthatA te jIvananA "sA' che. te hAlaka Dolaka na thAya tenI takedArI rAkhavI joIe. A badhA vacce prabhu cetanAnI laya to hoya ja che. tenI AsapAsa badhI ramatA jAgRtipUrvaka ramAya paraMtu "sA " avicala, ane peAtAne sthAne draDha ja rahe che, te kadi aravastha thato nathI. amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke premaLa jyotine sva. bhALAbhAI jesIMgabhAI dalAlanAM suputrI bahena maneramAbahene rUA. 5,000) bheTa ApyA che. A rakamanAM vyAjamAMthI varSo sudhI premaLajayAtine maLelI suMdara bheTa parIkSA premaLa jyotidrArA mAnavatAnAM nAnA meATAM aneka kAryo niyamita rIte cAlI rahyA che. thoDA samaya pUrve lArInA akasmAtathI banne paga jene gUmAvavAM paDayA e kumArI sudhA bahenane eka vhIlacera rUA. 950)nI premaLa jyoti taraphathI ApavAmAM AvI che have A bahena vhIlacera upara besIne esa. esa. sI ApavA jaze. malADamAM eka nAnI rUmamAM rahetuM, bena nA be bahene ane mAtA-pitA vALu sudhAbahenanuM kuTuMba karuNa akasmAtathI bhAre muzkelImAM mukAI gayuM. premaLa jayeAtinI bahenoe A kuMva bhAI, ne samayasara madada karI. ame| maneramA bahenanA khUba ja AbhArI chIe. ane eka dattaka bALaka mATe rUpiyA cArasA zrI. taraphathI prApta thayA che. temanA premALa sahakAra mATe paNa ame temanA RNI chIe. to, AvA ApaNe sau sAthe maLIne ApaNA asahAya baMdhubhaginaone madadarUpa banIe. thoDo hAtha chUTo karIne ApanI lakSmInuM vitaraNa karo ane asahAya mANasAnI AMtaraDInA aMtaranA UMDANa pUrvakanA AzirvAda meLavA. A pravRttimAM sahAya karavI eTale dhananA sA TakA sapayoga karyo gaNAze. Apa saunA premathI--sahakArathI A pravRttinA khUba ja vyApa thAya evI aMtaranI prArthanA. 3 zAMtilAla TI. zeTha. kAryAlaya maMtrI. k
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-80 191 nAyorkamAM vasatA parIkonA mULa vAsIonuM yAMkIpaNuM IlIcathI sahana thatuM nahotuM. teNe porTorAkanA vAsIonuM saMmelana belA . teNe koI patrakAra pariSada bharI nahi. puyorkanI polIse baMdobasta karyo nahi. temane hatuM ke A dubaLI pAtaLA mAnavanuM sAMbhaLavA koNa Avaze. chatAM 8000 mANase Avaze evI dhAraNA hatI paNa 35000 loko tene sAMbhaLavA ekaThA thaI gayelA. parIkonA kArDinala spesamene pachI 29 varSanA A phAMkaDA juvAnane parTorIko yunivarsiTInA vAIsa cAnselara banAvI dIdhA. IvAna IlIcane romana kethalIka dharmanA pAdarI banAvavA ghaNI koziSa thaI paNa te te krAMtikArI vicAratA hatA. vimAne ane erakrAphaTa udyoganA te kaTTA zaku che, paNa tenA garamA garama bhASaNa sAMbhaLavA jagatanA eTalA badhA loko Atura che ke teNe vimAnamAM ja pharavuM paDe che. IlIcane potAne ja samAja racavAnuM. kahevAmAM Ave to tenA samAjamAM mAtra bAyasikala ja hoya. moTarakAra ke vimAna na hoya, Trena paNa nahiM. vadhu paDatA pravAsothI mAnavInA saMbaMdhomAM USmA rahI nathI tema IlIca kahe che, tenA samAjamAM skula nahIM hoya. mAtA ja bALakone bhaNAvaze. davAo nahi hoya-kudaratI khorAka haze. koI paNa pedAzanI jAherakhabara upara pratibaMdha haze. jo ke je. kRSNamUrtinI jema teo rAmarAjya mATenuM priskrIpzana ApatA nathI. teo te Adhunika TekanolojInI mAyAjALa ane bhaya sthAne batAve che - "lokoe te potAnI meLe ja samasyA ukelavAnI che." teo mAtra praznone UMDethI tapAse che. skUle Te te kaDuM che ke " baMdhAdArI zikSakone choDI do. bALakone eka bAjA pAza ane bahAranI duniyAmAMthI zIkhavA do. ekAda komapyuTara dvArA koI sAthIdAranI zodha karIne bALake eka kAphemAM jaIne vAta karavI joIe." moTe bhAge te basamAM ke bAIsikala upara pravAsa karavA Icche che. IlIce 'dhI rAITa Tu yujharla ana epleyamenTa" lakhIne ApaNe hAlanA Arthika udyogonA DhAMcAmAM kevA gulAma banI gayA chIe tene jhaLahaLatI bhASAmAM khyAla A che; chellA thoDAka dAyakAmAM AkhuM jagata bheLaseLiyuM ane TALAthI banelA meLA jevuM thaI gayuM che. koI paNa ghaTanA bane te sAmenI mAnavIonI pratikriyA paNa sTAnDarDa pramANenI banI gaI che. loko jANe eka moTA jabbara paDaghamanA tAle yaMtravata cAlI rahyA che. junA jamAnAmAM keDiyA, mINabattI, phAnasa ane dIvAbattIne paTAvavA mATenA aneka rastAo hatA, paNa have eka mAtra svIcathI ja badhuM ja thAya che. svIcathI daravAjo khule che ane svIcathI reDiyo khule che. 10 varSamAM svacane vAparanArA mANasAnI saMkhyA traNa gaNI thaI gaI che. phalaza ane TI pepara to taNe peTa sApha lAvavA mATe anivArya cIjo banI gaI che. je hAIDrojanamAMthI prakAza na maLato hoya ane zarIra sApha kara , TIsyu pepara na hoya to mAnI levAya che ke tame garIba pAe e vadhatI jAya che ane pitAnI ja zakitamAMthI I ! zAbharyo vizvAsa UThatA jAya che. bIjA loko mATenI have koIne rahI nathI." * ghaDIka ghena caDhAve tevA ane ghaDIka karkaza avAjathI UMgha gADI de tevA vartamAnapatrone ghoMghATa lokonA kAna sudhI UMDe pasI rahyo che. cheka gAmaDAmAM, korporezanamAM ane skUlomAM chApALavApaNuM AvI gayuM che. maMtrIo, ane lekhako eka niyata progrAma pramANenuM reja kare jAya che, te jANe eka "pekejaDa meseja" jevuM lAge che. zabdo ane vAkayo barAbara agAuthI goThavIne mukavAmAM Ave che. e lakheluM bIjAo popaTa vAnI mAphaka bolI jAya che. jo tame tamArA bALakane kaho ke - phalANuM megejhina vAMcavAnuM nathI ane loko je vAta kare che tevI vAtomAM taNAI javAnuM nathI, tAre koI vidvAna pAse jaIne besavuM joIe te tamane badhA cakrama kaheze - tame ekalA paDI jaze. samAjathI sAva kapAIne aTulA thaI jaze. mAnavInI pravRttinI paNa ghareDa paDI gaI che. kahevAmAM Ave che, ke ApaNe audyogika rIte vikasIta deza chIe. A kahevAtA vikAsanI tamAma prakAranA samAja upara koNa paDayA che. dareka jaNa vividha cIjo uparanA avalaMbananI jALamAM phasAIne kuccA jevA thaI gayo che. A badhI cIjo jenA ApaNe gulAmo chIe te e ja jAtanA matro, phekTarIo, kalinika, TelIvijhana sTaDIo ane vicAronA kArakhAnAmAMthI bahAra paDe che. A avalaMbanane saMtoSavA mATe vadhu ne vadhu utpAdana levAya che. tamAma cIjo sTAnDeDAIjhaDa hoya che. bhaviSyanA upakatAne khyAlamAM rAkhIne agAuthI ApelI - joyelI cIjo taiyAra thAya che. A upakatAne agAuthI ja evI mAnasika tAlIma apAya te mATenA ejanTo ubhA thayA che. A cIjo vAparavAnuM vyasana pADavAmAM Ave che." AphrikAnI seyana ane nAIjhara nadIne kAMThe vasatA gAmaDAnA loko gAya kema dehavI te bhUlatA jAya che. ane gesanI dukAnethI AvatA sapheda dUdhane pAvaDara kharIdatA zIkhI gayA che. have garIba bALakone gAyanA dUdhano pAvaDara maLI rahe che ane garIba ke paisAvALAnI patnInA stane sukAI gayAM che. jyAre bALaka boTala mATe raDe che tyAre jANe ekAda vyasanI upakatAnA janmane DhaMDhero vAge che. eka svataMtra mAnave janmIne eka navuM ja jagata ubhuM karavAnI AzAo A vyasanI upabhokatAnA janma sAthe dhULamAM maLe che." - chAparA, ghAsa, ane mATInA naLiyA UDI gayA che ane tenI jagyAe simenTa kronkriTanA dhAbA ane kopha geTeDa plAsTIkanA patarAM AvI gayAM che. jaMgalomAM game teTale kAMpa hoya ke lokonI vacce game teTale Adarzane bheda hoya paNa garIba ane samAjavAdIo eka sAthe dhanikonA rAjamArge doDavA mAgatA hoya che. ahIM dharmaguruone badale Arthika guruo pUjAya che. TaMkazALAe ApaNA saMskRtinA bajArane bAjue mUkI dIdho che. "Money devalues what it cannot measure ."paisA thakI je cIjanuM mApa nIkaLI zakatuM nathI tenuM avamUlyana thaI rahyuM che. saMskAra, zIla, ane sAdAIne koI bhAva pUchatuM nathI." A eka kaTokaTI che. A kaTokaTI dareka mATe sarakhI che. audyogika cIje upara avalaMbana rAkhavuM ke nahi enI pasaMdagI karavAnI che, jeTaluM vadhu avalaMbana rAkhIe teTalo jaladIthI saMskRtine pUrNavinAza thaze. jo ochuM avalaMbana rAkhIzuM te yujha - velyunuM mahattva samajAze. arthAta tamArUM bekAra hovuM ke tamArI phurasada ke mAtra tame vicAryA ja karo te pravRtti paNa upayogI che ane tamArA satyane sabhara karanArI che tenuM mahattva samajAze." hAlane audyogika samAja tenA jIvananuM gaThana cIjo AsapAsa ja kare che. ApaNI bajAra - bhegI sosAyaTI pragatine artha evo kare che, ke jeTalI cIjo vadhu saMkhyAmAM ane verAyaTImAM vAparo teTalA tame vadhu samRddhivAna ! samAjavAdIo kahe che, vitaraNa barAbara thAya eTale samAjanI pragati barAbara thAta ! arthazAstrane paNa pracAra mATe je upayoga thAya che. chellA 20 varSamAM jagatanI 50 bhASAo marI gaI che ane amuka bhASAo te DekoreTa thIsIsa lakhavA mATe viSaya banI gaI che. para bhASAthI prabhAvita thaIne ApaNe ApaNI bhASA paNa choDI daIe chae. Consciousness is Colonical everywhere imported labels, bhASA ke cIjonI vAta che, paNa ApaNA aMtarAtmAnA avAjanI bAbatamAM paNa ApaNe videzI gulAmImAM phasAIe chIe ane aMtarAtmAnA avAja upara videzI lebala hoya te ApaNAne game che. Aje grAmophona rekorDa ane reDiyo tema ja TeparekarDIe sthAnika gAyakone bhUkhe mAravA mAMDayA che. venejhuelAmAM amuka prakAranA ghara bAMdhI zakAya che - muMbaI ke bIjA zaheromAM gharanI bArI bahAra kapaDA sUkave te bilDiMganI zebhA ghaTI jAya che. amuka makAnathI alaga prakAranuM jhUpaDuM banAve to loko tamArA tarapha hase che. nokarI varganA loko jeo yujha phala ane eplAyamenTamAM mAne che tevA lokone majAka karI ke murakha TharAvI tene lebara mArkeTamAM DhasaDavAmAM Ave che. kAmanuM paNa vyasana pADavAmAM Ave che. eka eka vyakita traNa traNa prakAranA kAme upADe che. ApaNe badhA moDarnAIjheDa povarTI arthAta Adhunikatama garIbInA zikAra banI gayA chIe. dareka vastumAM bIjAnI madada niSNAtanI madada ke DaoNkaTaranI madadane jarUrI mAnIe chIe. meM eka haoNspiTalamAM rasaprada dAkhala che. eka strI potAnI suvAvaDamAM be bALako pachI anubhavI thaI gaI hatI. paNa haoNspiTalamAM teNe javuM ja paDayuM. jyAre prasUtI pIDA pachI bALaka bahAra nIkaLatuM hatuM tyAre narsa bUma pADI UThI - thobhe thobhe DaoNkaTara ahIM hAjara nathI. !!!" -kAnti bhaTTa vAne mATI che. apekSAe ) mANasane A phikara have ke
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-2-80 buta jIvana 13 vi cA 2 nuM - ane vacAranuM baLa samajavA mATe sahuthI pahelAM vicAra e zuM samajI laIzuM. vacAra e mANasanI mAnasika zakitanI pArAzIzI che. je : jeTalI mAnasika zakita haze tenA gherAvAmAM je te vicAra cAranI zakita bajAramAM vecAtI maLatI nathI. vArasAmAM nI nathI. vicArazakita mANasamAM enI zakita pramANe kuda ja jAgRta thAya che. parazakita mANasanA janmanI taiyArI rUpa garbhAdhAna vakhate . ja sukSma bIja rUpe majada hoya che. zarIra garbhAzayamAM thAya che. garbhAzayamAM zarIra taiyAra thatAM temAM jIvana saMcAramAnavIne bALaka rUpe janma thAya che ane janma pachI zarIranA kasi sAthe tenAmAM sUkSma bIja rUpe rahelI vicArazakita paNa enI [LAe ja vikAsa pAme che. zarIra tathA vicAra TAkitane vikAsa ne zarIra dvArA bhaviSyamAM thanArAM kAryone anurUpa thAya che. te zarIra dvArA bhaviSyamAM thanArAM kAryo koNa nakkI kare? A eka gahana prazna che, mANasa potAnI meLAo pedA thatuM nathI kudarata ja tene pedA kare che. " phakata saMtAnaprApti mATe ja paraspara zarIrane meLApa karatAM 'patI paNa chAtI ThokIne nahi kahI zake ke, A zarIra meLApa dvArA amane saMtati thaze ja ane thaze te amArI marajI mujaba putra athavA putrI avataraze. saMtAnanA janmanAM kAraNa rUpa zarIrano meLApa karavA chatAM paNa saMtAna thavuM ke na thavuM e mANasanA hAthamAM nathI jo saMtAna thavuM ke na thavuM e ja mANasanA hAthanI vAta nathI te potAne managamanuM saMtAna putra yA putrI thaze e nakkI karavAne savAla ja rahetA nathI. - kudaratanA niyama mujaba garbhAdhAna thAya che ane kudaratanA niyama mujaba ja putra yA te putrI avatare che. putra yA to putrInA janma sAthe ja tenA janma samayanI janma kuMDalI banI jAya che. samartha ye tiSI e janma kuMDalI joI ne janmanAra bALakanuM bhaviSya kahI zake che. jevuM ke bALakane svabhAva, bImArI, lagna, dhaMdhA, jIvanamAM AvanArI caDhatI, paDatI, paradezagamana Adi ghaNuM jANI zakAya che. mANasanuM kuMDalI mATenuM bhaviSya. athavA to bhaviSya pramANenI kuMDalI kudarata kaI thIarI upara nakkI kare che te viSayAMtara thatuM hovAthI bAjumAM rAkhIe. ahIM te ApaNe phakta eTaluM ja jANyuM ke janmanAra vyakita potAnI meLAe pedA thatI nathI ene raMga, rUpa, svabhAva vagere agAuthI kaMIpaNa nakkI karI zakatuM nathI e badhuM kudaratI che. ( A pramANe hovAthI ApaNe AgaLa samajayAM te pramANe zarIra tathA vicArazakitane vikAsa te vyakita dvArA bhaviSyamAM thanArAM kAryone anurUpa kudaratI rIte ja thAya che. have te kudaratI thanArA vikAsamAM mANasa pote pitAnA mATe zuM karI zake, athavA te tenA vAlI ke gurUjane dvArA zuM thaI zake tene vicAra karIe. zarIranA kudaratI vikAsa sAthe buddhine paNa vikAsa thaI eka divasa mANasamAM te buddhi ja vicAra zakitarUpe dekhAvA lAge che, bahAra Ave che. vicArazakita e eka prakAranuM sUma mAnasIbaja che. vicAro bIja rUpe saphare che ane tenuM phulavA phaLavA rUpI kArya bIjAM sthaLa bIjonI rItathI ja thAya che. jamInamAM vAveluM bIja pANIne laIne phUle phAle, aMkura phUTe, bIjane nAza thAya ane pAMdaDAMne janma thAya pachI dhIme dhIme vadhIne phUlla phaLa thAya tyAM sudhInI pUrNAvasthAe pahoMce che. A badhI ja kriyAo kudarata pate ja kare che. ApaNe te mAMhenuM kazuM ja karI zakatA nathI. ApaNe te te bIjanA phaLane tenI pUrepUrA zakitazALI rUpamAM prApta karavA te bIjanA vRkSa agara te choDanI AjubAjumAM UgatI Itara vanaspati ke je, tene vRA agara choDa mATe nAkhelA khAtara pANImAM bhAga paDAvI tenI zakitane ochI kare che. tene ukheDI nAkhI tene khAtara pANIne pUrepUro lAbha ApaNe vAvelA bIjane ja maLe ane tene pariNAme vAvelA bIjanuM phaLa pitAnI pUrepUrI zakita ane kadamAM bane teTaluM ApaNe jarUrathI karI zakIe, karavuM baLa ja joIe. jevI rIte sthaLa bIjanuM vAvetara jamInamAM thAya che. tevI ja rIte mANase potAnI zakita pramANe karelA vicAro bIja rUpe vAtAraNamAM vavAI jAya che. ane tenuM yorUpI vRkSamAM rUpAMtara kudarata pote ja kare che. dAkhalA tarIke eka vidyArthI vicAra kare ke mAre DokaTara thavuM che ane tenuM DokaTara thavuM kudaratane paNa maMjura che te tene tenA DokaTara thavAnA vicArabIjane anurUpa vAtAvaraNa tathA buddhiprabhA kudaratI rIte ja maLavA lAgaze ane te eka pachI eka dhAraNa pAsa karate karate eka divasa DokTara banI jaze. have A DokaTara thavAnA vicArabIjane puSTa karavA tathA vidyArthI potAnI zakita pramANene pUrepUro DokaTara bane tene mATe vidyArthInAM guru, jane, vAlIo, tathA vidyArthI pote zuM karI zake te joIe. DokaTara banavA rUpI vAvelA bIjanI ArapAra (ApaNe vanaspati bIjane mATe samajI gayA te pramANe) khAvA-pIvAnadaravA pharavA tathA evA anya zekhe rUpI Itara vanaspatine dura karI athavA te tene jarUra puratA ja saMyamamAM rAkhI vidyArthInI zakita tene viSayomAM TAtI agara veDaphAtI. rokI tene tenI zakita pramANene pUrNa - DaoNkaTara banAvAmAM tenAM gurUjane vAlIo athavA te vidyArthIone paNa potAnI jAtane madada karI zake. ApaNe AgaLa jANyuM, ke mANase potAnI zakita pramANe karelA vicAro bIjarUpe vAtAvaraNamAM vavAI jAya che ane tenuM kAryarUpI vRkSamAM rUpAMtara kudarata pote ja kare che te vAta ApaNe TaeNkTara thavA rUpI vicAra bIjanA dAkhalAthI samajyA. " vicAronuM bIja ApaNe AgaLa samajI gayA te pramANe mANasanA garbhadhAna vakhate je garbha bI jamAM je sukSma bIja rUpe hoya che. tenA samarthana mATe ApaNe ahIM eka dhakhalo laIzuM. cerI karavI e eka aparAdha hovA chatAM corI karatAM pakaDAI jatAM loko dvArA mAra paDavAne athavA te polIsa dvArA pakaDAI jaI jelamAM javAne pUrepUro saMbhava hovA chatAM mAnava samAjamAM amuka mANase evA che ke je rIte ja badhe kare che ane bIjo dhaMdhA ja sujhatuM nathI. cerInA dhaMdhAmAM paNa ghaNA prakAro che. nAnI evI cerI capATIthI mAMDI moTI moTI benko tathA dhanavAnA khajAnAmAM hAtha nAkhavA sudhIno rAmAveza thAya che. te cAra lokonAM paNa jenI jeTalI zakita haze te pramANenuM tenuM vicArabIja haze ane sahu potapotAnI zakita pramANenuM nizAna nakkI karI nAnI ceArI capATIthI mAMDI benko tathA Itara khajAnAomAM hAtha nAkhavAnI janAo vicAraze. enI sAme mAnava samAjamAM amuka mANaso evA paNa che ke jeone polIsane ja dhaMdhe priya che. bIjA koI paNa dhaMdhAmAM tenuM mane lAgatuM ja nathI. temAM paNa zakita pramANanA prakAro jJAmAnya havAladArathI mAMDIne polIsa InspekTara, polIsa kamiznara mATe DITekaTiva athavA te rAjyanI mukhya jAsUsagIrI sudhIne samAveza thAya che. A siddhAMta badhI ja jAtanA dhaMdhA karatA mAnavIone lAgu paDe che. ane alaga alaga jAtanAM vicAra bIje kudaratanA eka khAsa niyama dvArA mANasanA pedA thavAnA bIjamAM agAuthI ja sukSma rIte hoya che je zarIranA vadhavA sAthe cokkasa jAtanA dhaMdhAnI rUci rUpe prakTa thAya che. mAnava samAjamAM aneka prakAranA dhaMdhA che. jemAM jhADa kADhavAthI mAMDI rAjayakArabhAra saMbhaLavA sudhInA dhaMdhAne samAveza thaI jAya che. je dhaMdhA mANasanA petAnA janmanA sAthe ja kudarata dvArA ja nakkI thaI jatA hoya che. tenAmAM kudarate nakkI karelA dhAMdhAnI ja ruci thAya che. ane vAtAvaraNa paNa kudaratI rIte je te ja dhaMdhAne lAyaka ja maLe che. uparokata badhA dhaMdhAomAM paNa nAnI moTI kakSAo che. te ApaNe jANayuM te te kakSAonI vicArazakitano zrota kyAM che? ane te te vyakitanI zakita pramANe kayAMthI ane kevI rIte maLe che, te jANavAnI kozIza karazuM. vicArazakita samagra brahmAMDamAM vyApta che je sIdhI rIte jANI ke anubhavI zakAtI nathI. paraMtu vicArabIjo dvArA jANI tema ja anubhavI zakAya che. vicArabIjo ane vicArazakitanA kAryane samajavA mATe eka udAharaNa laIzuM. vanaspati vAvavAnA kayArAmAM pANI ane
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ > 1974 prabuddha jIvana mATI ekaja che. paraMtu temAM judAM judAM bIjo, jevAM ke TameTAM maracAM, kArelAM, zeraDI, ItyAdi. vAvavAthI TameTAM khATAM, maracAM tIkhAM, kArelAM kaDavAM ane zeraDI mIThI thaze. pANI ane mATI eka ja che chatAM A judA judA svAda ane gaMdha kayAMthI AvyA ane temAM paNa bIjI eka khUbI e jovA maLaze ke zeraDI ane kArelAM bAju bAjumAM hovA chatAM eka bIjAnA rasa eka bIjAne jarAya asara karatA nathI. jevAM bAjumAM zeraDIne kArelAM mIThAM thaI gayAM ane kArelAMne laIne zeraDI kaDavI thaI gaI AvuM paNa kadIe banatuM nathI. uparokata kriyAnA rahasyane samajI laIe. sRSTisarjanamAM pAMca tattvo ane pAMca guNa kAraNabhUta gaNAya che. AkAza, vAyu, teja, jala ane pRthvI e pAMca tattvA che. zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdha e pAMca guNA che. AkAzanA guNa zabda, vAyunA sparza, tejanA rUpa, jalanA rasa ane pRthvInA guNa gaMdha che. uparokata kriyAmAM be tattvo pRthvI ane jala tenA guNA sAthe kAma kare che. pRthvIne guNa gaMdha hoI jagatanI tamAme tamAma gaMdha pRthvImAMthI ja pedA thAya che. ane pAchI te pRthvImAM ja samAya che. ane pRthvIne jo koIpaNa rIte nAza karavAmAM Ave to te gaMdha rUpe vAtAvaraNamAM samAI jaze. pANIne guNa rasa hoI duniyAnA badhAja rasa temAM samAyelA che. duniyAmAM koIpaNa padArtha evA nathI ke jenA rasa na thaI zake; jeno rasa thaI zake te badhA padArtho pANImaya ja kahevAya. Ama hovA chatAM pRthvImAM rahelI gaMdha ane pANImAM rahelA rasa pRthvIne ane pANI bannenuM pRthakaraNa (enelIsa) karatAM paNa joI ke anubhavI zakAtA nathI. pRthvImAMthI gaMdha ane pANImAMthI rasa meLavavA mATe eka trIjI vastunI jarUra paDe che. e trIjI vastu che bIja. ApaNane jevI gaMdha ane jevA rasa joItA hoya tevI gaMdha ane rasa dharAvatA phaLanuM bIja pANIyukta pRthvImAM vAvavAthI samaya Avye te choDa agara to vRkSa banI phUlI phaLIne vAvelA bIjanuM AkhuM phaLa eka yAtA aneka bIjo sahita Apaze. koIne jherI rasa joItA hoya te aphINane dhaMturo Adi vAvatAM e ja pRthvI ane pANI banne maLI jherI rasanAM phaLa paNa Apaze. pANI ane pRthvI pAse eno jarAya bhedabhAva nathI. pANI ane pRthvImAM badhIja gaMdha ane rasA samAyelA che. chatAM tenI hAjarI sthularUpe pRthvI ke pANImAM jaNAtI nathI paraMtu te bIjanA mAdhyama dvArA ja sthULa rUpe prApta karI zAya che. A eka hakIkata che. tevI ja rIte vicAronuM baLa paNa samagra brahmAMDamAM guptarUpe adazya rIte badhe ja phelAyeluM che ane vicArarUpI bIja drArA tenI prApti thAya che vicAranI zakita vyakitagata rItathI mAMDIne peAtAnAM putrapautrAdi, sagAM vahAlAM, ADoza pADoza. zerI mahAllA, gAma, IlAko, deza ane duniyA sudhI te te mANasanI zakita pramANe phelAze, ochI vicArazakitavALA mANasa peAtAnI zakita pramANe phakata potAnA vyaktigata ja vikAsa karI e vicArazakitanA prabhAva pAtApUratA ja batAvI zakaze ethI vadhu zaktivALA peAtAnA vartuLamAM AvatA putra-pautrAdi--sagA-vahAlAM ane mitramaMDaLa upara paNa peAtAnA prabhAva batAvI zake ethI vadhu zakitazALI. AgaLa jANyA, pramANe anukrame gAma, IlAko, deza ane AkhI duniyA upara paNa peAtAnA prabhAva batAvI zake. vicArazakita keLavavA mATe phakata vicArazakitane samajI levI eTaluM ja basa che:- dAkhalA tarIke, paisA paisAthI sArAM kAme paNa thAya che, naThArAM kAmeA paNa thAya che. tevI ja rIte majabUta vicArazakitathI paNa sArAM ane naThArA banne kAryo thaI zake che. AvuM samajI levAM chatAM mANasa potAnI vicArazakitane sAro ja upayoga karaze evuM paNa banatuM nathI. eka sudaDha vicArazakitavALA mANasa dezanA senApatipade che. acAnaka pararASTranuM AkramaNa thatAM potAnI majabuta vicAra zakitanA, te mANasa bIjA mANasAne vadhumAM vadhu mArI nAkhavAnAM prayAsAmAM ja upayoga karaze, karavA ja paDe. enI sAme pu. mahAtmA gAMdhI jevA suDha vicArazakitavALA mANasa sAme laDAInuM AhAna hovA chatAM paristhiti mujaba vicAra zaktine kAme lagADI jema mAra mAravA e eka zakita che tevI ja tA. 16. 1 ja rIte mAra khAvA, paNa zakita hovA chatAM sAmAne na mA paNa eka mahAnazakita che. evuM zodhI kADhI AkhA deza a yAne paNa vicArazakitanA savaLA pAsAno prabhAva batAva Ama vicAranuM baLa dareke dareka mAnavI mAtramAM te zakita pramANenI paristhitine pahoMcI vaLe teTalA pramANamAM i che ja. vicAra baLane meLavavAnA siddhAMtane AgaLa upara 4 vAthI ApaNe eTaluM jANI zakayA ke vicAranuM baLa vadhArI nathI paraMtu jeTalA pramANamAM ApaNAmAM raheluM che temAM ghaTADo jarUrathI aTakAvI zakAya ane tema karI potAnI pi pramANenA eka uttama prakAranA mAnavI. jarUrathI banI za jemake eka lAkaDuM che, jyAM tyAM paDyuM che. paDakhuM paDyu zakti khalAsa thaI saDI jaze. paraMtu te lAkaDAne radA mArI, pA karI, raMgarogAna karIne yogya jagyAe tenA upayoga karavAthI te zakti ghaTatI aTakaze ane e jagyAe peAtAnI zakita pramANe lAMbA samaya sudhI kAma Apaze. Ama A majakura lAkaDAnI zakitamAM tA vadhAro na thayo paraMtu tenI zakitano ghaTADo rokAI gayA. tevI ja rIte dareka dareka mANasa peAtAnI paristhiti pramANenI zakitavALuM vicAranuM baLa dharAve ja che, para Mtu tenI vyavasthita jANakArI nahAvAnA kAraNe tenA chUTaka aneka viSayomAM upayoga karavAthI tenuM baLa ghaTI jAya che eTale ke vaheMcAI jAya che. paraMtu te vicArazakitanuM mULa tathA tenA kAryanI jANakArI karI levAthI tenA upayoga vyavasthita rIte ane jude jude vaheMcAI gayA sivAya thaze te potAnI zakita pramANenA vicAra baLanA pUre pUro upayoga dareke dareka mANasa karI zake ja. eTale ke jema vyavasthita rUpe jayAM tyAM paDeluM lAkaDu peAlIza tathA raMgarogAna thatAM dekhAvamAM paNa sAruM lAgavA mAMDe ane tenI zaktimAM thato ghaTADo paNa aTake tevI ja rIte potAnI vicArazakine oLakhIne teno vyavasthita rUpe upayoga karavAthI mANasa potAnI zakti pramANenA potAnA vartuLamAM vicAravaMta lekhAze, DAhyo gaNAze. ane agAu samajI gayA te pramANenA peAtAnA meTAmAM moTA vartuLamAM peAtAnI pUrepUrI zakita pramANenA prabhAva batAvI zakaze, zake che. vasa talAla vIrajIbhAi gAhila rAjAnu rahasya A upakathA meM kanhanagaDhanA svAmI rAmadAsane mukhethI sAMbhaLI hatI. eka rAjA hato. enI rANI ghaNI dhArmika vRttinI strI hatI. ene moTA bhAgano samaya pUjApATha ane japatapamAM vItato hato. jIvananA badhAM ja sukha tene maLyAM hatAM. du:kha mAtra eka vAtanuM hatuM; tenA pati, je eka atyaMta nyAyaparAyaNa, prajAvatsala, kuzaLa rAjA hato, te Astika nahAto, rANIe ene kayAre ya pUjA karatAM joyo nahoto, bhagavAnanuM nAma letAM sAMbhaLyo nahoto. AnuM ja rANIne haiye du:kha hatuM. eka vAra, rAtanA trIjA pahare, acAnaka rANInI UMgha UDI gaI, ane e vakhate sAhasA teNe rAjAne UMghamAM ja 'nArAyaNa, nArAyaNa' bolatAM sAMbhaLyo. rANInA AnaMdano pAra na rahyo. 'cAlo, svapnAmAM to e prabhunuM nAma le che!" bIje divase eNe moTo utsava yojyo. rAjAe A badhI dhAmadhUma joIne rANIne enuM kAraNa pUchyuM. rANIe kahyuM: kAle meM tamane UMghamAM bhagavAnanuM nAma letAM sAMbhaLyA, tenA AnaMdano A utsava che.' rAjA camakI UThayo. ene du:kha thayuM ke jIvanabhara eNe je AdhyAtmika zista svIkArI hatI, te Ama ajAgRta, ghaDIe tUTI gaI. bhakita e bAhya anuSThAna nathI, AMtarika samarpaNa che. mana niraMtara prabhu caraNomAM lIna rahe ane hAtha hamezAM karma - kartavya kare te bhakitanI paramAvasthA che. ~'nithA 6
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-80 prabuddha jIvana - 15 . = - umAnuM mahattva zrI vADIlAla DagalIe 15-3-09 nA "janazakita" mAM aMtaranI lAgaNI - umA dekhAtI hatI-khAlI dekhAva nahi, uSmAnI zodhamAM" e zirSaka nIcene lekha lakhyuM hatuM. temAMthI hAthamAM hAtha milAvIne "Aje rAma rAma" kahetA hatA tyAre tenA sAra rUpe thoDuMka tAravIne nIce pragaTa karavAmAM Ave che. temanA meDhA paranA bhAvamAM dilanI uSmAnA darzana thatAM hatAM. "eka aMgreja kavi jahAna hairDarane TAMkIne teo lakhe che ke, Ajane mANasa pote kathIra banI gayo che ane ai5jAtIya saMbaMdha vize kavitA lakhAya che, paNa strI-puruSa bheTI cArikatA, senA samI camakatI dekhAtI hoya che, paraMtu temAM hRdapaDe tenI kavitA nathI lakhAtI. zikSako, sAmAjika kAre, ane thanA bhAva - uSmAnAM - darzana nathI thatAM. AjanA mANasane jIvanamAM mAnasacikitsako uSmA samajatAM ja nathI. AthI samAjane samRddhinAM darzana karavAnI IcchA hoya te teNe A uSmAvALI bhAre kiMmata cUkavavI paDe che. uSmAne jIvana ane vAtane vAgoLavI paDaze ane jIvanamAM utAravI paDaze. tame kavitAmAMthI dUra rAkhavAnA kAraNe kephI davAonuM sevana ane evAM hRdayanA zuddha bhAvadrArA - zabdAdvArA paNa tamArI aMtaranI lAgaNIbIjAM badhAM sAjika dUSaNe UbhA thayA che. umAM vyakata karI zako che. kavi harDarane kahevA muddo e che, ke samAje jeTalI ApaNe ghaNI vakhata ghaNA vaDIlone nAnI ummaranI saMbaMdhIjAtIya saMbaMdhonI carcA karI che teTalI uSmAbharI maitrI, uSmAbharyA nehI bahenone maLatA joIe chIe tyAre kayAM to temane hAtha pakaDIne sparza ane uSmAbharyA AligananI carcA karI nathI eTale mANasanuM ke tenA khabhA upara hAtha mUkIne ke tenA vAMsAmAM dhabbo mArIne vyakitatva vinAkAraNe kuMThita thaI gayuM che. teonuM kahevuM che ke tenA khabara-aMtara pUchatA jotA IcchIe chIe - tenI pAchaLa "uSmA, mAnava saMbaMdhanI saMjIvanI che. uSmA jIvanane vistAra paNa e vaDIlanI, pelA bahena pratyenI aMtaranI-dilanI lAgaNIche. uSmAM zarIra ane cittane kAyAkalpa kare che. uSmAne sau IcchatA pitRprema-uSmA vyakata thatI hoya che. paraMtu ghaNA TUMkI draSTinA mANahoya che, paNa uSmA ApavAnI vAta Ave tyAre zarIra ane mana sene, evA kRtyane hinatAnA bhAvathI jotA ane tenI TIkA karatA saMkocAI jAya che. paNa sAMbhaLyA che - kharekhara A ApaNI karuNatA che. . phAnsa, spena, leTina amerikA jevA pradezamAM strIne puruSa vADIbhAIe cala A prazna upara dareke vicAra karavA maLe tyAre strIne hAthe rabana karavAno rivAja che. ApaNe tyAM jevo che. ApaNe eTaluM te karIe ja ke koI paNa vyakitane maLIe paNa be puru maLe tyAre bheTavAne kayAMka kayAMka rivAja che. ApaNe tyAre tene smItathI - aMtaranA bhAvathI AvakArIe. tyAM pArasIomAM paNa phrenca prajA jevI praNAlikA che. praNAlikA - zAMtilAla TI. zeTha vize eTaluM kahevuM joIe ke A badhAmAM uSmA karatAM vidhi tame mahAvIra banI zake che vadhAre hoya che. hastadhUnananuM paNa AvuM ja thayuM che. nANAne ApaNe kahetAM sAMbhaLIe chIe ke- "huM pachI teo AgaLa cAlatA lakhe che, ke AtmazraddhAno abhAva karIza; kAle karIza." zuM AvA loko jANatA hoya che ke kAla, ane uSmAM eka sAthe rahI zake nahi. jenAmAM AtmazraddhA vadhAre, temanA mATe UgavAnI che? tenAmAM uSmA vadhAre. jene potAnI jAta vize ochI citA hoya nahi, kALanI ramatane sAmAnya jano kadI nathI samajI zakatA. che te ja umaLako vyakta karI zake che. jo mAre mArI badhI zakita je Aje nathI karI zakate e kAle kevI rIte karI zakaze? ane mArI jAtane ja huMpha devAmAM kharacavI paDatI hoya to huM bIjAne kolano bharose che? lagIreya hUMpha kyAMthI ApI zakuM." ? jIvanane vikAsa karavA Icache te kazuM ja kAla para mulatavI "kavi haiDere uSmAnI carcA karI che te mukhyatve zArIrika nathI rAkhate. Aja ja tenA mATe mahattvanI che. Aja paNa nahi, sapATInI uSmA che. zArIrika sapATInI uSmAne je AvirbhAva paraMtu te te pasAra thatI dareka paLane vadhu mahattvanI samaje che. che tenI pAchaLanuM preraka baLa jAtIya vaividhya mANavAnI IcchA paise paise bacAvIne dhanavAna banI zakAya che, paLa paLane paNa hoI zake, paraMtu haMmezAM AvuM hotuM nathI. paNa pramANamAM bacAvIne mahAna banI zakAya che. mahAna banavuM hoya, amara banavuM mukata samAjomAM AvI chApa UbhI thAya che. zArIrika uSmAnI hoya, janma ane maraNanAM du:khethI kAyama mATe mukata banavuM hoya to pAchaLa haiyAne umaLako na hoya to kevaLa kriyAkAMDanI saMskAritA paisAne nahi, paLane bacAva karo. paLepaLano hisAba rAkhe. eka jovA maLe. eka paLane evo upayoga karo ke tamAruM jIvana che tenAthI vadhu suMdara mAruM te evuM mAnavuM che, ke Adhunika samAjane ane zAlIna banI rahe. vardhamAne paLepaLane upayoga karyo ane A asAdhya roga hRdayanI kRpaNatA che. A kuMpaNatA mAtra kevaLa AnaMda mahAvIra banyA. tame paNa tema karIne mahAvIra banI zako cho, pramAdanuM pariNAma nathI. jInenadhAraNa jALavavAnuM kAma eTaluM ja kaparuM che ke ApaNI khAkha, jAta ane kaTaMba sivAya bIjA koIne dekhI. AgAmI vasaMta vyAkhyAna mALA zakita nathI. pelI bAIbalanI ukita pramANe, jIvana roTalAthI dara varSanI mAphaka A varSe paNa tA. 7-8-9-10 eprilanA roja, kaMIka vadhu che. jIvananA roTalAnuM moNa umA che. A moNa vinA tAtA oDIToriyamamAM saMgha dvArA vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana bAgabagIcA raNa thaI jAya. A vAta bIjI rIte meM mArA karavAmAM AvyuM che. vakatAo nakkI thaye nAmo have pachI jaNAvavAmAM eka apragaTa aMkamAM Ama kahI che: Avaze. viSaya nIce pramANe nakkI karavAmAM Avela che. ' kone re kahIe vA'lA rASTrIya paristhiti : kone re kahIye rAjakIya - Athika - AMtara rASTrIya ane janarala dalanA dukALanI vAtu uparanI tArIkhe noMdha levA vinaMti. kone re kahIe? cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha zrI vADIbhAIe je prazna cheDayo che ene ApaNe kayAreya maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha vicAra sarakhe paNa nathI karatA, paraMtu jANe ApaNane temaNe UMghamAMthI jagADayA hoya ane ApaNe jhabakIne jAgI gayA hoIe e bhAva A lakhANathI utpanna thAya che. snehanI, premanI vAto premaLa jyotine anudaniya dAna te jarUrI che ja, paraMtu A uSmAnI vAta ati mahattvanI che. dareka mAnavI utkaTa rIte uSmA jhaMkhatA hoya che, paraMtu samAjanA "premaLa jyotinA" kanvInara zrImatI nIrubahena anya DarathI tene dAbI rAkhe che- cyakata karI zakato nathI hoto. kAraNa, bahene sAthe jesalameranI yAtrAe gayelA tyAre temaNe baroDAthI rApaNe mArA paherIne jIvIe chIe AMtarika vicArasaraNInuM jIrA ullAsa TrAnsaporTanI basa karelI. te basanA DrAIvare eka mahAruM ane bAhya vartAva- bIje horuM. evAM to aneka mahorAM premaLa jyotine lagatI pravRttinI vAta sAMbhaLI ane mAnavInA bagalathelAmAM saMgharAyelA paDyA che. DrAIvara jAhAnaalIe premaLa jyotine pitA taraphathI jUnA jamAnAmAM vevAIo ke vevANa maLe tyAre ekbIjA rUA. 51)nI bheTa ApI. jApAnaalIne hRdayapUrvakanA dhanyavAda. sAMI mAMI kare, eTale ke batha bharIne bheTe. ekabIjA gAmanA - kAryAlaya maMtrI rahevAsIo ke sagAo paNa A rIte bheTatA hatA ane temAM
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuva jIvana tA. 16-2-80 24 sArAne zIkSA ja herI phArnahAma keliphorniyAmAM nAnI haispiTalamAM sarjana Sii hata; AvI nAnI hospiTale keliphorniyAmAM ghaNI che. phArnahAma niSNAta DokaTara nahote, paratu janarala sarjana tarIke ThIka hatuM, ane khAsa to e ke e potAnI tathA evI hospiTalanI maryAdA samajanAre hate. evI hospiTala, sAdhAraNa akasmAtanA kesa mATe barAbara hatI, paraMtu gaMbhIra kesa Ave, jemAM khArA sAravAranI jarUra lAge tevA kesa maTI hospiTalamAM mela, ane evI hArSiTela bahu dUra nahotI. phArnahAma kAyadAnA baMdhanamAM barAbara mAnanAra hatuM, ane hRdayanI Urmi ke kheTI lAgaNIveDAmAM kheMcAi janAro na hate. e DokaTare ja pitAne tyAM AvelA kesanI A vAta karI. 18 varSanA phIzarane gaMbhIra kesa aAvyo hate, gIne tenI umaranI chokarIo jema kAra calAvatI, ane khUba ja phAsTa calAvatI, enA premInI sAthe pArTImAM javAnuM hatuM ane samayasara premIne levAnuM hatuM, meDuM thaI rahyuM hatuM tethI kAra phAsTa calAvI, ekasIleTara dabAvyuM ne kAranI spIDa lagabhaga 80 nI vaMcANI. A vakhate DokaTara phArnahAma hospiTalamAM ja enuM khANuM khAI rahyA hatA, emanI rAtanI DayuTI hatI, mAnyuM hatuM ke kaMI navuM na bane te ardhI rAte ghera jaI zakaze. jamI rahyA tyAM pahele kesa Avyo, khAsa gaMbhIra nahe, bIjA DokaTaranI madada jaladI kAma patAvyuM. bIjo kesa Abe, emAM paNa sAdhAraNa IjA hatI te patAvyuM ane mAnyuM ke have rAtanA bIjo koI kesa nahi Ave.. A vakhate gInA enA phIyAnsIne levA pUrajhaDape kAra doDAvI rahI hatI, tyAre sADA nava thayA hatA, ane De. phArma hAma emanA vorDamAM badhu barAbara che ne te joI rahyA hatA, te ja vakhate gInAnI kAre akasmAta karyo, ane te e jabaro hato ke tene avAja e hospiTala sudhI saMbhaLAyo. - De. phArnahAme sAMbhaLyuM, ane samajI gayA ke gaMbhIra akaramAta thayo che. tyAM polIsa AvI pahoMce te pahelAM DokaTare ebyulansa tyAM moklI dIdhI hatI. DokaTare e baLI gayelA zarIrane joyuM ane DokuM dhuNAvyuM, enA sAthIdAra DokaTarane kahyuM: "AnA mATe ApaNe ahIM kaMI ja karI zakIzuM nahi. paNa hekaTara, e jIve che, AvA saMjogomAM ApaNe -- A kaMI karI zakIe nahIM, tuM pote jANe che ke ApaNI pAse evA sAdhana nathI, nA, A kesane kaI rIte ApaNe hAthamAM laI zakIe nahIM, ane turata phonanuM rIsIvara lIdhuM, moTI hosipa. TalamAM enA mATe vyavasthA karavA mATe, ane e hospiTala se mAIla dUra hatI. sAthIdAra DokaTare kahyuM e tyAM pahoMcI zake te pahelAM...... e vicAravAnuM kAma ApaNuM nathI, ApaNAthI thAya te karyuM, basa AthI vadhAre kazuM ja nahIM. paNa ApaNe ene ... bIla, maherabAnI karIne dalIla choDI de, ane yAda rAkha ke ahIM cArjamAM huM chuM, tuM nathI. herIne potAnI maryAdAnuM jJAna hatuM ane kAyadAmAM mAnate. jANato hato, ke kaMI paNa bagaDayuM te enA para kesa ja thAya, ane AkhI - hospiTalane paNa veThavuM paDe ane evuM jokhama nahIM, ane e hato te mAnanIya DekaTara rahyo. AvI ja bIjI nAnI hospiTalamAM DokaTara mIlTana hatA, jenI sAthe mAre maitrI hatI. khuba dayALu ane lAgaNIvALA hatA, pAMca varSathI A hospiTalamAM kAma karI rahyA hatA ane sauno prema meLavI zakyA hatA. A DaoNkaTara milTana ane pelA phArma hAma sAthe sarakhAmaNI karavAne vicAra suddhAM paNa na Avata, paratu eka akaramAte sarakhAmaNI karAvI ja. evo ja kesa enI haispiTalamAM Avyo, ane tyAM e jAtanA aMdhane nahAtAM tethI moTI hospiTalamAM ja e mela paDe, para ThekaTara milTana e na karI zakyA. jANyuM ke je meTI haispiTalamAM mokalIza te e bacaze nahi, paNa jo ahIM ja tAtkAlika TrITamenTa karIe te kadAca bacI jAya. pAse UbhelA DaoNkaTare kahyuM ke ApaNI pAse ........ jANuM chuM jANuM chuM, paNa tuM ja kahe ! A juvAnane tyAM sudhI mekala eTale rastAmAM ja mRtyu, ApaNe jANI joIne e kema karI zakIe? ane milTana ane enA sAthIdAroe maLIne jImInI jiMdagI bacAvI. - jImInA mAM - bApe rDokaTarane khUba AbhAra mAnyo ane jyAre have jImInA jIvanane bhaya nahoto tyAre veMkaTare enAmA - bApane kahyuM ke have moTI haoNspiTalamAM khaseDe tya- enI TrITamenTa barAbara thaze, paraMtu enA mA-bApe na mAnyuM. kahe, tame kaI che eTaluM koI nahIM karI zake, ahIM ja rAkhe. tame ja enI. jiMdagI bacAvI che, amane to tamArI para saMpUrNa bharose che. chatAM emanA AgrahathI thaDA vakhata pachI moTI haispiTalamAM khaseDavAmAM AvyuM. thoDA vakhata pachI e sAro tha, saMpUrNa sAro. paratuM eka hAtha para jarA lakavAnI asara rahI gaI. ane pachI to e ja mAM - bApa ke je veMkaTaranA bhArobhAra vakhANa karatA hatA, jeNe potAnA putranI jiMdagI bacAvI hatI te ja emanI viruddha thaI gayA ane bIjAe sAtha ApyuM ke emaNe A gaMbhIra kesa hAthamAM le ja joI nahote, emanA ja kAraNe hAthamAM pakSapAta rahI gayo. jo ke pakSaghAta AMgaLAmAM ja hato, ane bIjAne te khabara paNa na paDe eTale ja, chatAM vaMToLa UpaDo ja. ane e paeNkaTara para kesa cAle, ene gunegAra TharAvyo, harispaTala para cAlyo, enA sTAphane bekArI mATe sajA thaI, ane kesa calAvatAM eTaluM juThANuM calAvyuM, ke e bhalA veMkaTara Azcarya pAmI gayA. enA sArA kAmane khoTuM rUpa ApI dIdhuM, ane sajA thaI, enI nekarI gaI, ane aMte e haspiTala paNa baMdha thaI. milTana tyAM na rahI zakayA, dUra bIje gAma cAlI gayA, nokarI bIje maLI, kAraNa ke bAhoza TaeNkaTara hatA, paraMtu A lAgele ghA rujhAyo nahIM. huM maLyo tyAre mane kahI rahyA hatA ke jyorja, nuM ja kahe, mArI zI pharaja hatI? jANatuM hatuM, ke moTI haispiTalamAM moklIza te rastAmAM ja mRta pAmaze, e jANavA chatAM e juvAnane tyAM melavA ucIta hato? tuM ja kahe, mArI jagyAe nuM hota to tuM zuM kare ? - huM boluM? paNa mAruM mana kahetuM hatuM, ke huM paNa e ja karuM! ane milTana kahI rahyA hatA, ke jo mokalata te huM mArI jAtane kadI mApha karI zakatuM nahIM. jyorja, duniyA sAva AvI thai gaI che? bhalAnI bhalAI paNa joI zakatI nathI ? meM milTanane pelA DakaTara herI phArmahAmanI vAta na karI, paNa mArA mane bannenI sarakhAmaNI jarUra karI ane hajI paNa lAge che ke phArnahAma hRdayahIna hato ane milTane karyuM te ja hatuM. chatAM pele laherathI AbarUthI rahe che ane Ane sajA bhegavavI paDe che. kaI jAtanI che A duniyA? ane kaI jAtanA che A kAyadA ane kAyadAnAM baMdhane. lekhakaH jaja sAvA : anu.: raMbhAbena gAMdhI eNe jokhama kheDayuM nahi, meTI hospiTalamAM mekalI, paraMtu e tyAM pahoMce te pahelA gInA mRtyu pAmI hatI; thAya che ke Do. phArnahAme potAne ja vicAra karyo te karatAM jarA hiMmatathI gInAne karyo hota to? kadAca e bacI jAta kharI ? gInA mRtyu pAmI, DokaTare jokhama na kheDayuM tenA mATe kudaratI rIte ja koI kesa na thaye, are koIe DokaTaranuM e pagaluM yogya hatuM ke nahi te prazna suddhAM uThAvyo nahIM, gInAnA mA-bApe paNa mAlika zrI muMbai jana yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa muMbaI-400 004 Te. naM. 350296 mudraNasthAna : dhI sTeTasa papalsa prejha, koTa, muMbaI 400 001
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 54 Licence No.: 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42: aMka : ) prabuddha jIvana muMbaI, 1 mArca, 1980 zanivAra carSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala rU. 75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha je nava rAjyanI vidhAnasabhAnuM visarjana . je nava rAjyamAM, IndirA koMgresanuM zAsana na hatuM, te nava svIkAravA, rASTrapati baMdhAyela che. rAjyanI vidhAna sabhAonuM rASTrapatie visarjana karyuM che ane tene A kissAmAM nava rAjyamAMthI koI rAjyanA garvanare, Avo vahIvaTa potAnA hastaka - garvanaro mAraphata lIdhA che. rIporTa karyo nathI. kendrIya maMtrImaMDaLa eTale ke, zAsaka pakSanI 'salAhathI rASTrapatinuM A pagaluM mahattvanA chaMdhAraNIya ane rAjakIya rASTrapatie A pagaluM lIdhuM che. nIti (Political Morality) temaja lokazAhInI taMdurasta kalama 356 ne, eka athavA bIjA rAjya mATe ghaNI vakhata paraMparAnA muddAo upasthita kare che. tethI A praznanI kAMIka upayoga thayo che. paNa eka sAthe nava rAja mATe AvuM - vistRta vicAraNA karavA IcchuM chuM. sAmUhika pagaluM, A bIjI vakhata levAyuM che. mArca 1977 nI lokasabhAnI cUMTaNI pachI, rAjyamAM sattA meLavavA IndirA 2cUMTaNI pachI janatA sarakAre nava rAjyanI dhArAsabhAnuM visarjana koMgrase turata khaTapaTa zarU karI. IndirA keMgresanA AgevAne ane kareluM. te samaye zrI jI, rASTrapatinI pharaja bajAvatA hatA. sabhya rAjamAM sattA meLavavA Atura che. mahArASTramAM vasaMtadAdA janatA pakSanI A salAha svIkAratA temane sAro e saMkeca pATIla, gujarAtamAM solaMkI ane adANI tema bIjA rAjyamAM, sau thayuM hatuM. keTalAka vilaMba karyo ane tethI TIkApAtra thayA ane chevaTa sattA levA talapApaDa thaI rahyA che. traNa rAjyo - karNATaka, hariyANA svIkAravI paDI. vartamAna rASTrapatine A koI saMkoca thayuM nathI. ane himAcala pradezamAM pakSapalaTAo karAvI sattA kabaje karI. anya bakke rAtre 11 vAge, koI gaMbhIra kaTokaTI hoya tema, turata sahIM rAjyamAM, khAsa karI, mahArASTra, uttara pradeza, bihAramAM khaTapaTa karI ApI. karI paNa phAvyA nahi, pazcima baMgALa ane keraLamAM sattA meLavI janatA pakSane hAthanA karyA ha vAgyA che. 1977nI ane vartamAna zakyA nathI. bIjA nava rAjyomAM baMdhAraNanI kalama 356 ne upayoga paristhati vacce keTaleka agatyane phera che, paNa te koI dhyAnamAM levAnuM nathI. ke durupayoga - karI, rASTrapati zAsana eTale ke IndirA koMgrasanuM janatApakSe karyuM te IndirA pakSa zA mATe na kare eTale ja prazna thaze. zAsana besADayuM. IndirA koMgrese, te samaye janatA pakSanA A pagalAnI TIkA karI. kalama 356 mujaba, koI rAjyanA garvanaranA rIporTathI athavA hatI. atyAre, janatA pakSavALA ane keTalAka baMdhAraNanA niSNAta anyathA, rASTrapatine ema lAge ke te rAjyamAM kAMdhAraNapura:sara IndirA koMgresanA A pagalAnI TIkA kare che. rAjya calAvavuM zakaya nathI te rASTrapati te rAjyanuM zAsana potAnA samavAya (pheDarala) taMtra hoya evA koI dezamAM AvuM hastaka laI zake. A pramANe kare tyAre, te rAjyanI dhArAsabhAnuM 'sAmUhika pagaluM levAyuM nathI. ApaNe tyAM navI paraMparA athavA visarjana kare athavA tene sthagita kare. TUMka samayamAM mAmale thALe praNAlikA zarU thAya che. lokazAhI mATe ane samavAya taMtra mATe paDaze ema lAge te vidhAna sabhA sthagita kare ane paristhiti te keTalI khataranAka che te bhaviSyamAM khabara paDaze. janatA pakSe 'dharatAM, rASTrapati zAsana pAchuM kheMcI levAya. kalama 356 baMdhAraNamAM lIdhela pagalAne suprIma korTamAM paDakAravAmAM AvyuM hatuM, paNa paDakAra kaTokaTInI jogavAI che. temAMnI eka che. kalama 356 nI saphaLa na thayuM. indirA koMgresanA A pagalAne keTalAka rAjyamAM jogavAI eka prakAranI (Breakdown of constitutional janatA pakSa paDakAraze evA ahevAla AvyA che. tenI zuM hAla Machinery ) kaTokTI hoya tyAre A kalamane upayoga karavAnuM hoya thAya che te jozuM. korTe potAne abhiprAya badale che. athavA saMjogo che. taMtra tUTI paDayuM hoya tyAre rASTrapatinI daramyAnagIrI jarUrI thAya. judA che ema kahI bhinna abhiprAya Ape che athavA potAnA kalama 356 nA amalanI jAherAta karatAM, rASTrapatie kAraNe abhiprAyane kAyama rAkhe che, te jovAnuM rahe che. ApavAnI jarUra nathI hotI. mAtra e kalamanA zabdone AdhAra rASTrapatie pate lIdhela pagalA mATe koI kAraNe ApyA nathI. laI, eTaluM ja kahe ke, rASTrapatine lAge che ke, A rAjyamAM baMdhAraNapura:sara zAsana zakaya nathI tethI A kendriya sarakAre temane zuM salAha ApI je uparathI temaNe baMdhAraNIya pagaluM levAya che. rASTrapatine A abhiprAya temanI mAnasika sthiti kaTokaTI hovAne abhiprAyabAMdhye te jAhera karavA rASTrapati athavA sarakAra ( Subjective satisfaction) upara avalaMbe che. hAIkorTa baMdhAyela nathI, koI kaoNrTa mAgI zakatI nathI. paNa kendrIya maMtrImaMDaLanA tenA vyAjabIpaNAnI tapAsa karI na zake. e abhiprAya aMtima keTalAka sabhya gRhamaMtrI kailasIMga, kAyadA pradhAna zIvazaMkara, IndirA che. korToe ema kahyuM che ke, AvuM pagaluM badadAnatathI male side koMgresanA keTalAka AgevAno, saMjya gAMdhI ane bIjAoe A bharavAmAM Ave to korTa tapAsa karI zake, paNa badadAnatathI karyuM che, pagalAne bacAva karatA nivedana karyA che te saMkSepamAM tapAsIe. evuM bhAgye ja puravAra karI zakAya. sarakAre lIdhelAM pagalAM, anyathA hakIkatamAM A badhA kAraNo mAtra bahAnAM che, sAce hetu jadI ja spaSTapaNe puravAra na thAya tyAM sudhI, baMdhAraNapUrvaka lIdhA che ema che, je have pachI jaNAvuM chuM. korTa svIkAre che. ema kahevAyuM che ke rAjaya sarakAre bIjA pAnI hoya tyAM rASTrapatine A abhiprAya, sAmAnya rIte te rAjyanA garvanara- kendra sarakAra, eTale ke, zAsaka pakSA, pitAnI nIti, khAsa kara nA rIporTa uparathI baMdhAya che. garvanara, rASTrapatine sthAnika prati- Arthika nItine amala karavAmAM muzkelI anubhave. tethI lo nidhi che. rAjyanI paristhitithI aMgata rIte vAkepha hoya che. sabhAnI cUMTaNI thatAM, rAjyomAM paNa cUMTaNI thavI joIe. thoDo eTale tenA rIporTa uparathI rASTrapati AvuM pagaluM bhare che. paNa A vicAra karazuM te A bacAva keTale lUle che te turata jaNAI abhiprAya rASTrapati, anyathA" ( or other Wise ) paNa bAMdhI, Avaze. samavAya taMtramAM kendra temaja badhA rAjyamAM eka ja zake che. rASTrapatine ghaNI vizALa sattA che. paNa A anyathA pAnuM zAsana hoya tema sadA bane nahi, balake, vividha pakSanuM abhiprAya kendrIya maMtrI maMDaLanI salAhathI baMdhAya che. rASTrapati zAsana rAjyamAM hovAno saMbhava samavAya taMtramAM svIkArasvataMtra rIte AvuM pagaluM bharatAM nathI. kendrIya maMtrImaMDaLanI salAha vAmAM Ave che. A dalIla sAcI hoya te pazcima baMgALI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 18 prabuddha jIvana tA. 13-80 zrI manubhAI kApaDiyA ane keraLamAM paNa rAjya vidhAna sabhAonuM visarjana thavuM joIe. - sane maLI che te pramANa vidhAna sabhAnI cUMTaNImAM na jaLavAya to? A dalIla kharI hoya te dareka vakhate loksabhAnI cUMTaNI thAya tyAre tAmIlanADumAM anA dramukane lokasabhAnI eka ja beThaka maLI che. badhA rAjyamAM pharI cUMTaNI thavI joIe. A dalIlamAM tathya nathI. vidhAna sabhAnI cUMTaNImAM ThIka saMkhyAmAM maLe to ? bIjuM kAraNa ema ApavAmAM AvyuM ke, janatA pakSa ke le A dalIlano pAye ja khoTo che. janatA pakSe bhUla karI tenuM daLanI rAjya sarakAro, kendra sarakAra sAthe sahakArathI kAma karatI punarAvartana karI, beTI hAnikAraka paraMparA zarU thAya che. jenA parinathI. hajI eka mahine thayo nathI tyAM Ave ATopa karyo. dAkhala NAme asthiratA ja Ave ane satata rahe . Apyo ke, pachAta varga ane anusUcita jAtio mATe dhArA- hakIkatamAM A badhe sattAne khela che. IndirA koMgresa vize sabhA ane loksabhAmAM beThako anAmata rAkhato kAyado leka- lokone bhrama bhAMge te pahelAM, janatA pakSa ane anya sabhAe karyo tene keTalIka dhArAsabhAone bahAlI ApI nathI. khAsa rAjakIya pakSe viruddhanA janatA juvALane lAbha laI rAjyamAM karI mahArASTrane dAkhalo Ape, tene mATe koI samaya maryAdA nathI sattA hAMsala karavI che ane pAMca varSane paTa meLavave che. A pariane have jAhera karyuM ke, A kAyadAne rAjyonI bahAlInI jarUra nathI. sthiti mATe janatA pakSa, lokadaLa ane bIjA rAjakIya pakSe eTalA ja hakIkatamAM, baMdhAraNamAM kendra sarakArane eTalI badhI vizALa javAbadAra che. rAjyamAM pakSapalaTuo ane pATalIbadaluonI sattAo che ke koI rAjya pitAnI baMdhAraNIya pharajane amala na kare te hAra lAgI hatI. IndirA koMgresa ane sAmyavAdI pakSa sivAyanA kendra sarakAra tene pharaja pADI zake che. 30 varSamAM AvI koI rAjakIya pakSe chinna bhinna che. jagajIvanarAme je zaramajanaka nATaka bhaya ane guMlAMTa mArI ane janatA pakSanA AgevAnoe musIbata naDI nathI. rAjyoe pitAnA hitamAM kendra sAthe sahakAra temanA aMgata verajhera upara DhAMkSI cheDe karyo tethI temanI pratye karavo joIe. prajAne roSa vaLe che. IndirA koMgrese baMdhAraNanI kalama 356 no - trIjuM kAraNa e mApavAmAM AvyuM che, ke rAjya sabhAmAM IndirA durupayoga karyo che, paNa virodha pakSoe te netaryo che. koMgresanI bahumatI nathI. A eprila mahinAnI zarUAtamAM rAjaya | gujakIya nIti (Political Morality.) sauthI nIcI kakSAe sabhAnA 73 rAjye nivRtta thAya che. temanI cUMTaNI rAjya vidhAna UtarI che. have zarama jevuM rahyuM nathI. saphaLanA koI paNa bhege, sabhAoe karavAnI che. A vidhAna sabhAomAM IndirA koMgre- eka ja dhyeya rahyuM che. prajAne vizvAsa meLavavAnI ke prApta sanI bahumatI na hoya te pharI e ja sthiti rahe. IndirA koMgresa karavAnI vAto prajAne bheLavavAnI tarakIba che. kuMDu katharoTane hase * mATe A kAraNa barAbara che, paNa tene mATe kalama 356 ne upayoga tevI vAta che, sau eka ja mATInA che. jAhera jIvanamAM sAmAnya --- na thAya, tema AvI sattA meLavavA rASTrapatine hathiyAra na banAvAya. pramANikatAnI paNa koIe khevanA rAkhI nathI. ghArAsabhAonI rAjya sabhAmAM bahumatI na hoya te virodha pakSane sahakAra meLavI cUMTaNIo jUna mahinA sudhI nahi thAya te na guMcavADe kAma levuM paDe. eka rIte A sAruM che, ApakhUdI upara aMkuza rahe. Ubho thaze. navA rAjyanA garvanare AvI badhI paristhitine | mukhya kAraNa e ApavAmAM AvyuM che ke, lokasabhAnI cUMTaNI pahoMcI vaLavA keTalA samartha che te jovAnuM rahe che. batAve che ke, janatA pakSa ane lekadaLa prajAne vizvAsa gumAvI * cImanalAla cakubhAI beThA che ane tethI A kSenI sarakAra rAjyamAM rahe te lekazAhI virUddha che, ane potAnI pasaMdagInI sarakAra racAya evI taka lakone ApavI joIe. paramAnaMdabhAInA kAkAnA dIkarA zrI manubhAI gulAbacaMda - janatA pakSe AvI dalIla vAparI hatI. A dalIla bhrAmaka kApaDiyAnuM, zanivAra tA. 23 mI phebruArInI rAtre 72 varSanI che. ati jokhamI che ane asthiratA pedA karanArI che. koI vaye avasAna thayuM. Ama to be - traNa varSathI tabiyata narama hatI, dhArAsabha ke dhArAsabhya prajAne vizvAsa gumAvI beThA che ke nahi paNa avasAna acAnaka hArTaphelathI thayuM. rAtre dasa vAgyA sudhI te koNa nakkI kare? kevI rIte nakkI thAya? ApaNAM baMdhA kuTuMmbi no sAthe jamatA ane vAto karatAM hatA. 11 vAge avasAna thayuM. raNamAM (Right of recall) nathI AkhI dhArAsabhA - virodha palA sahita prajAne vizvAsa gumAvI beThI che ema bhAI manu bhAI sAthe lagabhaga trIsa varSathI mAro gADha ane kema kahevAya? rASTrapatine, kalama, 356ne aziro laI Avo niphTane paricaya hato. manubhAI varSo sudhI muMbaI jaina yuvaka sAmUhika ( Right of recall. ) bhegavavAne adhikAra saMghanI menejiMga kamiTInA sabhya hatA. saMyukata jaina vidyArthIgRhanA kayAM che? jyaprakAza nArAyaNe AvA prayoga karyo hato. dhArAsabhyone TrasTI hatA. mahAvIra jaina vidyAlayanA varSothI kamiTInA sabhya baLajabarIthI rAjInAmA apAvyA ane gujarAta vidhAna sabhAnuM ane keTalAka samaya maMtrI hatA. bhAI manubhAInuM kAma bahu spa', visarjana karAvyuM. tyAre vyAjabI rIte temanI AkarI TIkA ane cokkasa hatuM. temane meTo guNa pramANikatA hatA. vyApAramAM thaI hatI. kalama 316 nA A durupayoga che. paNa teo ghaNAM pramANika ane kuzaLa hatA. miTara pera pArTasane bIjI rIte vicAra karIe, leksabhAnI cUMTaNImAM IndirA koMgre dhaMdhA hatA. temanI bajAramAM temanuM ghaNuM mAna hatuM. teo temanI esosiyezananA eka sthApaka ane maMtrI temaja pramukhapade rahyA sane mAtra 43 TakA mata maLyA che. ane khoTI paddhatine kAraNe hatA traNacAra varSathI dhaMdhAmAMthI nivRtta thayA hatA, vartamAnamAM 66 TakA beThako meLavI che. 1977 nI lekaraNabhAnI cUMTaNImAM je rIte paMthe karavA paDe che te sAme temane rokhata aNagame hatA. uttAranA nava rAjya, jenI vidhAna sabhAnuM visarjana karyuM temanA patnI jasumatIbahena sArA sAmAjika kAryakara hatA. hatuM, temAM IndirA koMgresane kaI beThaka maLI na hatI athavA jana mahilA samAjanA teo varSo sudhI maMtrI hatA. temanI smRtimAM mAtra eka beThaka ja maLI hatI. e vakhate tevuM nathI banyuM. uttara zrI manubhAIe jaina mahilA samAjane rU. 11,000 nuM dAna pradeza, bihAra vagere rAjyomAM janatA pakSa ane lekadaLane roka ApyuM che ane jene mahilA samAjanA makAna sAthe jAsusaMkhyAmAM beThako maLI che ane matanI daSTie joIe te bannene. matI bahenanuM nAma joDavAmAM AvyuM che. jasumatIbahenanuM dasa sAthe maLI, IndirA koMgresa karatA vadhAre mata maLyA che. vaLI, varSa pahelA avasAna thayuM tyAra pachI manubhAIne bahu ekalatA 1977 mAM navamAMthI 7 rAjyanI dhArAsabhyonI pAMca varSanI lAgatI. manubhAInA nAnAbhAI zAntibhAI tathA temanI patnI mudata pUrI thaI hatI. tArAbahena manubhAInI bahu kALajI karatA. manubhAIne kAMI saMtAna paNa lokasabhAnI cUMTaNImAM maLela mata ke beThakonI nathI. zAntibhAIne paNa eka ja dIkarI che. saMkhyA prajAnA vizvAsanuM eka mAtra mApa nathI. sabhAnI manu bhAI sAthe mAre bhAI jevo saMbaMdha hatA. mArA pratye cUMTaNI ane rAjya vidhAna sabhAnI cUMTaNI judA dhoraNe thAya che. temane ghaNA Adara hatuM ane mukata mane sukhadu:khanI vAta karatAM. lokasabhA mATe mata Apyo hoya te vyakita rAjaya vidhAna sabhA mATe manubhAInA avasAnathI mane eka mitra gumAvyAnuM du:kha che. e ja pakSane mata Apaze tema mAnavA keI kAraNa nathI. - temanA AtmAne huM zAzvata zAnti prArtha che. ane vidhAna sabhAnI cUMTaNImAM, dAkhalA tarIke gujarAtamAM, janatA muMbaI jaina yuvaka saMgha vatI ane mArI vatI temanAM kuTuMbijane pakSA ke anya pakSanA sabhyo, ThIka saMkhyAmAM Ave - ane na Ave pratye dilojI pAThavuM chuM.' , tema nathI - te zuM gujarAta lokasabhAnA IndirA keMgresanA sabhyo rAjInAmuM Apaze? leksabhAmAM 26 mAMthI 25 beThaka IndirA koMgre - cImanalAla cakubhAI
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA: 13-o prabuddha jIvana 1 pArasabIghAnI paizAcI lIlA : lohI tarasyA mAnavInuM rAkSasI svarUpa ApaNA rASTrazAyara meghANIe, briTizaronA julamanI kathA kahetAM "phlejAM cIratI kaMpAvatI ama bhayakathAo" jevA zabdone prayoga karIne prajAnA hadayane Akroza vyakata karavA prayatna karyo che. A lekhamAM pArasabighAnI bhayakathAnuM je varNana che te bhala-bhalAMnA kalejAM cIrI nAkhe ema che, paNa sattAbhukhyA svArthI rAjakAraNIonA hRdayane te e spaze ema paNa nathI. kAraNake rAjakAraNIo have saMgadila - paththaranA dilavALA, banI gayA che je ema na hoya te pArasabIvA mATe je javAbadAra che te hajI mukata kema che? IndirAbene nImelA bihAranA zAsaka A aMge koI pagalAM leze ke? ke pachI IndirA keMgresIo paNa AmAM saMDovAyelA hovAnuM kahevAnuM hovAthI teo terI bhI cupa era merI bhI cupa jevI nIti akhatyAra karaze?] pArasabIghA : ! akhabAramAM A nAma Aja kAla ghaNuM pIDita gAma loko te badhAMnA nAma jANatA hatA eTale camakI gayuM che eTale bihAranA pachAta vargo ane harijananA, nAma ApyAM. A nAma sAMbhaLIne aphasara sAheba vicAramAM paDI pAMtrIsa jhUMpaDAnAM A gAma vize kAMI vadhu kahevAnI jarUra nathI; gayA. gAma lokoe jyAre kahyuM ke: "sAheba, cAnI amArI paNa A gAma para savAe eTale bhUmihAree je pAzavI atyAcAra sAthe, tyAre teo ukhaDI paDyA ane bolyA : "kahya' te kharuM ke gujAryo, madhya rAtre, tyAM je paizAcI lIlA karI tenI hindI sAma- AvuM chuM ahIM koI vimAna nathI rAkhyuM ke huM UDIne tyAM pahoMcI yikomAM AvelI vigate, pUrI, anya akhabAromAM prasiddha thaI natha7 jAuM." lekoe jayAre Aga bUjhAvavA mATe gayAthI baMbo maMgAeTale e vigata saMkalita karIne A lekha taiyAra karyo che. vavAnI vinaMti karI te pharI aksara sAhebe emane gAlIpradAna karyuM. chaThThI phebruArIe madhyarAtrI jAmI hatI. badhA grAmajano pArasa badhAthI cAlatA aradhA klAkamAM pelIsa thANe pahoMcAya pitAnA jhuMpaDAmAM sUI gayA hatA. tyAM ja Aju bAjunA jyumAMvA, ema hatuM paNa aphasara sAhebe traNa kalAkathI paNa vadhAre samaya zera dhuA, DohiyA, paMDuI vagere gAmanA bhUmihAre pArasabIghA pArasabIghA pahoMcavAmAM lIdho." para trATakayA. e ja gAmanA bhUmihAra bhUmipati madana mehana zarmAe karelAM AhavAnanA javAbamAM A-dhADa pADavAmAM AvI patrakAra sUrya nArAyaNa caudharI jemaNe pArasabIghAmAM jhINa vaTa bharI tapAsa karI che temaNe te jaNAvyuM che ke: "aphasara sAhebe hatI, evo AkSepa khulle khullA thaI rahyo che. pArasIbIghA pahoMcIne sauthI paheluM kAma, jenA AhavAnathI gAma dhADa pADanArAoe pahelAM te ghAsa vagerethI chAyelAM gharo para dhADa trATakI hatI te madana mehana zarmAnA gharamAM chupAyelA para peTrola chAMTayuM ane badhAM jhUMpaDAMne Aga lagADI. hallAkhoronI be guMDAone strIonI sADI paherAvIne chupA vezamAM pitAnI jIpa kikiyArIo sAMbhaLIne, jhUMpaDAmAM bharAyelAM grAmajane pahelAM te dvArA bIje gAma mallI devAnuM karyuM. e pachI prabhAta thavAnI bahAra nIkaLavAnI hiMmmata nahotA karatAM paNa AgamAM jIvatA taiyArI hatI tyAre zarmAnA parivAranI eka nAnI bALakInA hAthamAM jalI javAnI saMbhavitatA dekhAtAM, badhA dhIme dhIme bahAra nIkaLavA divAsaLI ApI e divAsaLI vaDe. ghAsanA eka pUMjane Aga lAgyA ane dhADapADuo jeo baMdukothI sajaja hatA temanI lagADavAnuM kahyuM : Ama karavAnuM kAraNa e hatuM ke atyAcAra kara'goLIone zikAra thavA lAgyA. A goLIbAramAM ghaNA mAryA nArAo sva-bacAvamAM pote sAme ghA karyo hato evuM kahI zake, gayA paNa Aja sudhImAM pArasabIghAmAM je lAza maLI che te sauthI pahelAM te Aga amArI milakatane lagADavAmAM AvI hatI paranI ja che. bALakonI lAza te maLavAnI vAta ja nahotI ema jaNAvI zake. bihAranI polIsanI A janI rasama che. kAraNa ke bALakone te uThAvI UThAvIne, baLatA jhuMpaDAMnI citAmAM AvI rIke atyAcAra bhega banelAo upara Utare chekema jIvatA ja pheMkI devAmAM AvyAM hatAM. bhAgatI strIone pakaDIne, karavAmAM Ave che." nagna karavAmAM AvI hatI, ane hindI patrakAra sUrya nArAyaNa caudharIe karaeNlI pUchaparachanA javAbamAM keTalIka strIoe jaNAvyuM zarmAnA ghAsanA pUMjane Aga lAgI eTale aphara sAheba zarmAnA AkhA kuTuMbane "salAmata" sthaLe khaseDavAnA kAme lAgI hatuM ke eka bahenanA guptAMgamAM te saLiye paNa khAsI devAmAM gayA! AvyuM hatuM ane e bicArIne ribAvI ribAvIne mArI nAkhavAmAM AvI hatI. A sUrya nArAyaNa caudharIe, alakha deva bhagata nAmanA daramyAnamAM gAma loko to paTaNAthI mukhya maMtrI ke bIjA pArasa bIghAnA eka grahasthanA parivAranI je kAramI hANI varNavI koI Ave tenI rAha joI rahyA hatA ane e samaya daramiyAna che te emanA ja zabdomAM joIe: gunAnA purAvA samI lAzane UThAvavA detA nahotA. aphasara sAhe"alakha deva bhagatanA parivAramAM cAra strIo hatI; gulAbI bane lAzane ThekANe pADavAnI utAvaLa hatI eTale, lAzane UThAvavAnI . devI, bulakI devI, kisamisa devI ane hirAmaNI devI. e cAreyane vAtane virodha karanAra eka 65 varSanA buThThAne pATha zIkhavavAno goLI mAravAmAM AvI hatI ane goLI vAgyA pachI kalAko sudhI temaNe eka sipAIne hukama Apyo ane A sipAIe e buDhDhAne e bahene ghAsa ane pUMjAnAM pULA para taDapatI paDI rahI hatI.' pitAnA vajanadAra joDA vaDe evI lAta mArI ke bicAro buddo A bahenenA vahelAM lehInA DAghA divase pachI paNa gujarI gayelA keTalA vakhata sudhI bebhAna rahyo ! A badhA uparathI spaSTa thatuM sItamanI sAkSI pUratA hatA. hatuM ke pArasa bidhA kAMDamAM, pilosane "vizvAsa" AgaLathI ja saMpAdana karI levAmAM Avyo hato ! ' AgamAM, bicArA pachAta vargonI bheMsa paNa bace nahi e mATe 2 bheMsAne paNa gaLIothI vIMdhI nAMkhavAmAM AvI hatI. 6 ThThInI madharAte pArasabIghAmAM A pAzavI lIlA khelAI maMgesvara yAdavanI pAMca bheMsane A rIte mArI nAkhavAmAM AvI ane AThamIe mukhya maMtrI zrI. rAmasuMdara dAsa pArasa bighAnI hatI ane enA eka putra rAmasvarUpa yAdavane paNa goLIe mulAkAte AvyA. gAma lokoe atyAcArane mATe kAraNabhUta IndirA devAmAM AvyuM hatuM. AgaLa je alakha deva bhagatane ullekha che koMgresanA agraNIo sahita ghaNAne nAma mukhya pradhAnane ApyAM tenA parivAranA cha sabhyone geLIe devAmAM AvyA hatA to ane e badhAne pakaDI levA joIe evo Agraha karyo. pachI te sukhadeva bhagata nAmanA eka gRhasthanA gharamAMthI te, emanA badhA ja ponA kAryo patrakAra vagere pArasabIghA AvavA bhatrIjAnA baLI gayelA mAtra be page ja maLyA hatA ! A bhatrijo lAgyA. 9 mI ta Ikhe IndirA koMgresanA jagannAtha mizra, kezara dvArikA bhagata meTrikanI parIkSAmAM besavAnI taiyArI karato hato pAMDe, rAmAyaprasAdasiha vagere potAnA paccIsa TekedAronA ane ethI eNe khUNAmAM sarasvatI devInI tathA pazupatinAthanI kAphalA sAthe pArasa badhA pahoMcyA paNe tyAMnA pachAta varganA loko tasvIra TAMgI hatI jethI emanAM AzIrvAda enI para UtarI rahe! eTalA uttejIta hatA. ke A lekone AvyA tevA ja bhAgI javuM paDayuM. gAmanI vasatie IndirA gAMdhI, co vistAranA saMsada gaLIonI bhaDImAra tathA AganI javALAmAMthI bacIne sabhya mahendra prasAda zarmA, rAmAzraya prasAsiga vagerenI sAme bhAgI chUTelA sauthI pahelAM A dhADa aMge phariyAda karavA, jyAre joradAra nidarzane kyAM ane sUtroccAra karyo. polIsa thANe pahoMcyA tyAre thANAnA vaDA te UMdhatA hatA eTale ghaNI vAra sudhI A lokone besADI rAkhavAmAM AvyA. Akhare ; paNa ethI zuM? gAmamAM 25 gharomAMthI eka ja ghara bhUmiaphasara sAheba AvyA ane romAM kahyuM: " TeLAe Aga lagAvI hAra brAhmaNanuM - madana mohana zarmAnuM che. bIjAM badhAM bharavADanA ane geLI calAvI eTaluM kahevAthI kAMI nahi thAya, koNe e karyuM ane bIjA pachAta vargonA che. A gAmamAM madana mohana zarmAnA tenA nAma Ape." pitA niraMjana zarmAe ghaNI jamIna pacAvI pADIne pitAnuM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 sAmrAjya bichAvyuM hatuM ane enA anusaMdhAnamAM enuM khUna paNa thayuM hatuM. te pachI madana meAhana zarmA e, jamIna aMgenA je mukadamA karyA hatA te badhA bharavADonI tarapheNamAM ja klyA hatA eTale janatA pakSa jyAre sattA para Avyo tyAre madana mohana zarmA pote bhUmihAra hovAnA nAte, komI dheAraNe bihAra pradhAna maMDaLanA ThAkura prasAda siMganA aMgata aMgarakSaka banI gayA hatA. paNa pachI te madhyasatra cUMTaNI AvI ane madana mohana zarmAe IndirA koMgresanA umedavAra mahendra pratApa zarmAne jItADI ApavAnuM bIDuM jhaDapyuM. mahendra pratApanA be bhatrijAe zyAma suMdara ane kisana deve A vistAranA ATha pelIMga butho kabaje karI lIdhAM hatAM paNa pArasabIghAnA butha para kabajo na meLavI zakavAno ja badhA lAgatA vaLagatAonA manamAM rahI gayA. bihAramAM hAra ke jItanA badalA levAnI hArelA ke jItelA umevAro pravRtti kare evI prathA che. (mujhaphapharapuranA gAmamAM paNa AvA badalA levAyo hovAnI vAta pharnAnDIjhe pAtAnA eka pravacanamAM karI hatI ne?) Indiza koMgresanA sthAnika satrapAne to bhUmihAronA rahyA sahyA mato paNa AvI rahelI vidhAna sabhAnI cUMTaNImAM IndirA koMgresIone ja maLe evI goThavaNa karavI hatI, ane A goThavaNanA eka bhAga rUpe ja pArasabIghA para dhADa pADavAmAM AvI hatI evuM zrI sUrya nArAyaNa caudharInuM kahevuM che. A dhADanuM Ayojana karanArA ane emAM bhAga lenArAMonAM nAma paNa loko chaDe coka carce che paNa hajI sudhI A dhADanA Ayojako ke agraNIone pakaDavAmAM AvyA nathI. Ane kAraNe badhA ja rAjakIya pakSAmAM khUba uttejanA vyApI rahI che. bihAramAM jyAre vidhAna sabhA astitvamAM hatI tyAre pArasabIdhAnA banAva mATenA doSano TopalA mukhya maMtrI rAma suMdaradAsa para DhALavAno prayatna thayo hato paNa e pravRttinuM surasuriyuM thaI gayuM hatuM kAraNa ke gunegAra koNa che te badhA jANatA hatA. have te vidhAna sabhA barakhAsta thaI gaI che; navI cUMTaNI kyAre Avaze te koNa jANe che? ane e daramiyAnamAM zuM thaze te paNa koNa jANe che. paNa bicArA pachAta varganA lokone lAgyuM, ke sarakAra bhAlA pAsavAnanI hoya ke karturI ThAkuranI hoya ke rAma suMdaradAsanI hAya, uMcca varganA mulkI ane polIsa adhikArIe pAtAnI jAtanA lokone bacAvavAmAM ja pravRtta rahevAnA che. ane bacAvanI e pravRttinA eka bhAga rUpe ja, pArasabIghAthI eka kli| mITara dUra ja hiyA gAmamAM bhUmihAro para pachAta vargIonA mAdhulI humalAne moTuM svarUpa apAI rahyuM che. ane pArasabIghAmAMthI DAhiyA gAma dekhAtuM hovA chatAM tyAM jo pachAta vargIono jamAva thatA hatA to te aTakAvavA mATe pArasabIghAmAM jamA thayelI ATalI moTI polIsa phoje kema kAMI pagalAM na lIdhAM? ane ema te! pArasa bIghAnA hatyAkAMDa varasAthI cAlI AvatI pachAto paranA AtyAcAranI hAramALAnA eka bhAga ja nathI ? yAda che pUNiyA jillAnA rUpasapuranI vAta? tyAM rajapUta bhUmipatioe, sAMthAlAne emanI potAnI jamIna parathI ja hAMkI kADhavA mATe temanA gharone Aga lagAvI dIdhI hatI ane AgamAMthI bacavA jeo bahAra nIkaLyA hatA temane gALIe dIdhA hatA? yAda che dharmapurAnI ghaTanA ane IndirAjIe jeno moTo dhajAgaro uDADayo hato te belachInI ghaTanA? bhale saMyukata vidhAyaka daLanuM zAsana hAya ke koMgresanuM zAsana hoya ke janatA pakSanuM zAsana hAya, harijana mukhya maMtrI hoya ke pachAta vargane mukhya maMtrI hoya, AvI ghaTanAonuM cakra hajI aTakayuM nathI. eka rASTra tarIke ApaNe rASTrIyatA keLavI nathI evA eka pAzcAtya nirIkSake hamaNA ja AkSepa karyo che. mane prazna thAya cheke eka samAja tarIke paNa ApaNe sAmAjikatA keLavI che kharI? saMkucita komavAdanI bahAra ApaNe nIkaLI thayA chIe kharA? -manubhAi mahetA tA. 1-380 videzI patrakAra sAthe vAtacIta moTe bhAge videzanA samAcAro meLavavA gujarAtI sAmayikA temanA pratinidhine paradezamAM mekalI zakatA nathI ane badhuM taiyAra rAMdheluM samAcAra-sAhitya amerikana ane yuropIyana vartamAnapatrA ke megejhinamAMthI 'cakavuM paDe che. koI AMtararASTrIya ghaTanA bane ane videzI patrakAro bhAratamAM Ave tyAre teo ApaNane samAcAranA tAga meLavavA mAhitI kaDhAve tyAre majA paDe che. meArabInA jaLabaMdha tUTavA samaye ane tAjetaramAM haidrAbAda najIka khagrAsa sUryagrahaNa jovA huM raMgApura gayo tyAre ghaNA videzI patrakArone maLavAnuM thayuM. TaeNlIgrApha-nyujha pablIkezananA eka patrakAra zrI Dana TiDavele bhAratane lagatI ane bhAratIya patrakArone lagatI ghaNI mAhitI mArI pAsethI lIdhI ane tenI pAsethI temaja e. bI. sI. reDIonA pratinidhi zrI brAuna pAsethI paNa mane patrakAratvanI ane amerikAnI korTo viSe ghaNuM jANavAnuM maLyuM. prabuddha jIvana eka videzI patrakAre kahyuM "rAjakAraNa, ka daratI Aphata ke bIjI UthalapAthala thAya ke sUryagrahaNa jevI ghaTanA bane tyAre bhAratane sAruM hUMDiyAmaNa maLI rahe che. IndirA gAMdhInI kaTokaTI pUrI thayA pachI ghaNA videzI patrae potAnA pratinidhine bhAratamAM mAlyA hatA. AvA eka patrakArane nibhAvavA mATe nyuyorka TAImsa rUA. 8 lAkhanA kharca kare che. eTale IndirA gAMdhI videzI patrakAro upara tavAI lAve te temAM bhAratane hUMDiyAmaNanI ghaNI khoTa paDe che. je patrakAro eka varasa mATe rahe te mAtra eka ja mulAkAta Ape te paNa temAM bhAratane patrakAra dITha rUA. 10,000nuM hUMDiyAmaNa maLe che. bI. bI. sI., e. pI. ena. bI. sI., nyuyorka TAImsa vagerenA khAsa pratinidhio janatA sarakAranI jIta pachI bhArata AvyA tenI phoTogAphara sahitanI saMkhyA 1000nI thaI hatI. A uparAMta prAsaro ane rAjakIya abhyAsa karanArA saMzodhako paNa bhArata Ave che. IndirA gAMdhInI cIkamaMgaluranI cUMTaNI vakhate ja videzI akhabArI Alama bhAratane rUA. 15 lAkhanuM hUMDIyAmaNa ApI gayelI." esesiyeTeDa presanA pratinidhie kahyuM "A prakAranI hUMDIyAmaNanI kamANIne ame rAjakAraNanA masAlAnI nikAsa tarIke oLakhAvIe chIe. paNa A 'masAlA'nI nikAsamAM sauthI vadhu kamANI briTanane thAya che. briTanamAM cUMTaNIo thaI te vakhate dareka amerikana dITha briTanane rUA. 30,000nI kamANI thatI hatI. AmAM mAtra patrakArA ja nahotA. briTananI pArlAmenTanA abhyAsa karavA mATe ja keTalAka patrakAro, mahAnibaMdha lakhanArA vidyArthIo, rAjakAraNanA abhyAsIo, lekhako ane patrakAro laMDanamAM AvyA hatA. A AjakAlanuM nathI. vuDro vilsana jevA mahAna amerikana rAjapuruSa paNa briTananA rAjabaMdhAraNa ane lAzAhInI rasameA zIkhavA briTana AvatA hatA. briTananI paddhatinuM kaI rIte anusaraNa thaI zake te mATenA A abhyAsa hatA. atyAre to briTananA rAjakAraNa ane pArlAmenTanI paddhatimAM zuM zuM khAmI che te jovA amerikA Ave che.' eka jApAnI patrakArane me pUchyuM "briTanamAM je rIte rAjakAraNano abhyAsa karavA amerikA jAya che te rIte eziyana patrakAro bIjA dezamAM jAya che?" teNe kahyuM "bIjA eziyana dezeAnI lokazAhI bahu samasyArUpa nathI. eziyana dezeAnA mUDIvAdI mAnasavALA prAphesaro bhAratanI lAzAhInA vakhANa karatA thAkatA nahIM. IndirAnuM patana thayuM ane pachI janatA sarakAre tenuM bheApAnuM puravAra karyuM te pachI have eziyana rAjapuruSo bhAratanI lAzAhInA UMDA abhyAsa karavA bhArata Ave che. ghaNI vakhata A rAjapuruSo bhAratanA cUMTaNItaMtrane nIrakhavA mahinAo sudhI rahe che. A paNa eka prakAranA rAjakIya masAlAnI nikAsa che. AvA masAlAnI nikAsamAM eziyAmAM bhArata prathama naMbare Ave che. jo ke pahelAM A naMbara viyetanAmanA hatA paNa tenuM hUMDIyAmaNa viyetanAmane maLavA karatAM AjubAjunA pradeza jevA ke hoMgakoMga, kaMbADIyA beMgakoka ane makAune vadhu maLatuM hatuM." esosiyeTeDa presanA khAsa videzI bAbatonA niSNAta evA pratinidhie te garIba dezanA patrakAratvanA UMDA abhyAsa karyA che. ane teo "InTaranezanala nyujha gedharIMga" e viSaya upara eka pustaka paNa lakhI rahyA che. "keTalAka garIba dezane rAjakIya masAlAnI nikAsa zuM che te ja khabara nathI. te loko videzI patrakArone dUra rAkhe che. nAI b
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-3-80 * buddha . - 201 te khuzIthI svIkArI le. kAraNa ke nyuyorka TAImsanI nyujha sarvisa laMDana TAImsanI sTorIo upADatuM hoya che. kizviyana sAyansa senITara kAyama mATe pratinidhi rAkhatA nathI paNa temanA patrakAro dilhI, muMbaI, beMgakoka manIlA vagere sthaLe pharyA kare che. "ATalAnTIka nAmanA megejhInanA patrakAro A prayAsa niyamita karIne UMDANathI 'dareka dezanA rAjakAraNane abhyAsa kare che. A banne sAmayikomAMthI tame AdhArabhUta rIte taphaDaMcI karI zako. eka patrakArane meM pUchayuM "ghaNI vakhata huM malayeziyA jAu chuM tenA ke bhAratanA bIjA zaheromAM koI ghaTanA bane che tenA videzI ahevAla ghaNA ochA hoya che tenuM zuM kAraNa?" javAbamAM jANavA maLyuM: "amuka dezamAM ejansIone paravaDatuM nahi hoIne tyAM sthAnika sTIngare" rakhAya che. A lokone pUrA nANA maLatA nathI vaLI keTalAka te sarakArI nokaro hoya che eTale e loko sarakArI nokarIne salAmata rAkhavA amuka prakAranA samAcAro ApatA hoya che." kAnti bhaTTa ApaNu duHkhanuM mULa ApaNe pote ja chIe jIrIyAmAM bAya phrAnuM yuddha cAlatuM hatuM tyAre aphaghAnistAnamAMthI raziyAe videzI patrakAronI hakAlapaTTI karI tevI hakAlapaTTI karI nahotI. chatAMya nAIjIrIyAnI kaparI AbehavA ane pratikULa saMgAne lIdhe tyAM mAtra phrAMsanI "ajansa phAnsa-presa" nAmanI samAcAra saMsthAne eka pratinidhi ja kAyama mATe rahe che. bhAratanA vartamAnapatre videzanA UMDA samAcAro ane lekhe videzI megejhinemAMthI taphaDAve che. tema amuka AphrIkana dezonA samAcAra phosanA megejhinamAMthI taphaDAvAtA hoya che. roITaranA eka pratinidhinI pAse pAsaporTa nahotuM eTale teNe eka mahinA sudhI miliTarInA bhaMDakIyAmAM saDavuM paDayuM hatuM." ' 'IndirA gAMdhIe paNa kaTokaTI vakhate pAMca amerikano ane be briTIza patrakArane kADhI mUkayA hatA, paNa have tenAthI bamaNA briTIza patrakAro bhAratamAM chUTathI pharI zake che. pharIthI IndirA gAMdhI pahelAM jevI bhUla nahi kare. ulaTAnuM janatA sarakAre rajanIza pravRttinA pheTA ane philma levAnuM baMdha kareluM te have jarmana ane briTIza Telivijhana mATe saraLa banyuM che.' tAjetaramAM vyApAra' nAmanA ardhasAptAhika vatI huM e. pI- . DI. je. nAmanI vyApArI samAcAra saMsthAnA patrakAra zrI hokInsane maLe ane tene meM kahyuM "videzI zaheramAM jaIne tame keTalIka vakhata adhakyarA samAcAro Ape tene kAraNe e asatya cAre bAju phelAya che. kAraNa ke ame badhA najIkanA aphaghAnistAnanA samAcAra cheka nyuyorkanA peparomAMthI uThAvatA hoIe chIe." zI hokInse kahyuM videzI patrakAre ghaNI taklIpha varace kAma karavuM paDe che. jayAre pesa sensarazIpa hoya ke laDAInI sthiti hoya tyAre amuka dezanA elacI khAtA samAcAro purA pADe tenAthI saMtoSa meLavavAne hoya che paNa dareka patrakAra eksAI rAkhavA prayAsa kare che ja." amuka Telivijhana kaMpanI ane potAnA dezanA sthAnika patro mATe kAma karanArA patrakAro amuka'daSTikoNathI samAcAro ekatrita kare che. tyAre bIjA patrakAra AMtararASTrIya daSTine dhyAnamAM rAkhe che. khAsa karIne cAra globala nyUjha ejansIe che te jAgatika daSTikoNa rAkhe che. e siyeTeDa presanuM mathaka nyuyorkamAM che tenuM bajeTa rU. 80 karoDanuM hoya che. teNe mAtra amerikAnA ja 1350 vartamAnapatro ane 3500 jeTalA reDIo ane TI. vI. sTezanene samAcAro pUrA pADavA paDe che. bhAratanI yu. ena. AI. nAmanI samAcAra saMsthAnA sahayogamAM te bhAratane videzazI samAcAra purA pADe che. jagatanA eka abaja loko mATe te samAcArane masAle pUro pADe che. amuka cakkasa banAve mATe khAsa pratinidhi mekale che. merabImAM honArata thaI tyAre beMgakekane khAsa pratinidhi vimAnamAM morabI pahoMcI gayo hate. e. pI. pachI yunAITeDa presa InTaranezanala (yu. pI. AI.) naMbara Ave che. tenI vaDI kacerI paNa nyuyorkamAM che. jo ke A videzI samAcAra saMsthA ADedhaDa pratinidhine mokalatI nathI. e. pI.nI saMsthA dhaMdhAkIya nathI. tyAre yu. pI. AI. te napho karavAnI daSTie samAcAra saMsthA calAve che. jo ke bahu napho thato nathI. paNa e. pI.nI mAphaka te naphAnI lAparavAhI karatI nathI. laMDana khAte vaDI kacerI rAkhanArI reITaranI saMsthAnI mAlikI briTIza ane keTalAka kopanavelthanA dezanA vartamAnapatrona sahIyArI rIte che. roITaranA patrakAro AphrIkA mATenA khAsa samAcAre meLave che. tamAre bahu AdhArabhUta AphrIkana samAcAro mATe reITara upara madAra rAkho. roja 30,000 jeTalA zabdo mAtra AphrIkana dezo mATe ja prasArIta Telensa dvArA) thAya chechelle ejansa phrAnsa presa nAmanI chUca samAcAra saMsthA che. tenI pAse perIsa ane bIjA khAsa zaheromAM 90 patrakAre che. jagatanA 12000 vartamAnapatrAne te samAcAro purA pADe che. A saMsthAne phreMca sarakArane sAre Teke che eTale amuka samAcAra phrenca sarakArane na game temAM thoDe raMga bhaLeluM hoya ke raMga zakyuM hoya te banavA joga che. eTale jayAre phrenca hita saMDovAyeluM hoya tyAre tamAre phrenca peparomAMthI taphaDaMcI karavAnuM dhyAna rAkhavuM. te prakAre bIjA dezonA patrakAro viSe paNa vatteoche aMze samajavAnuM. pI. TI. AI. ane yu. ena. AI.nA paNa videzI patrakAro che. raziyAnI "TAsa' ane cInanI zInahuA nAmanI samAcAra saMsthAnA samAcAro paNa raMgIna hoya che tema ame kahIe chIe. paNa tame raziyAnA mitra ho to te raMgane svIkArI zako cho. taphaDaMcI zabdathI tamAre gabharAvuM nahi. taphaDaMcIne Aropa kare Izvare mANasane buddhinuM pradAna karIne samagra jIvasRSTimAM tene AgavuM sthAna ApyuM che. cha phUTane mAnavI, tenI buddhimatAne kAraNe kudaratanI sAme Aje celenja karavAnI sthitimAM AvI gayo che ane brAhmAMDanA rahasya pAmavA mATe satata prayatnazIla rahIne kaTIbaddha thayo che. te caMdra para pahoMcyo te tenI siddhi che, ane mAnavI jagatamAM jene vahema ane camatkAro jaNAvAmAM AvatA hatA, tevA guMcavaNabharelA keTalAya koyaDAo tene potAnI buddhimatAthI ukelyA che ane ema karIne sAmAnya mAnavIsamAjane cakIta karela che. mAnavInI e ja buddhie aNurahasyanI jANakArI prApta karIne aNubomba temaja hAIDrojana boMba banAvyA. tenI AvI siddhithI prathama te gaurava levAmAM AvyuM, paraMtu e aNubombane upayoga karIne jApAnanA hIrezImAM zaheramAM lAkhe nirdoSa manuSyane tenA bhAga banAvavAmAM AvyA tyAre darekanA dilamAMthI arerATI nIkaLI ane A vaijJAnika zodha manuSyajAti mATe zrAparUpa nIvaDI. kAraNa, Aje moTA rASTro A vinAzaka sAdhanA gaMja khaDIne beThA che. e rASTronA vaDAonuM mAthuM cakrAve che ane e vinAzaka sAdhanane upayoga karavAno nirNaya kare te samagra jagatane vinAza sarjAya. AjanA jagatane mAnavI hara hANanA satata bhaya nIce jIvI rahyo che. mAnavInI buddhie mAnavInA vinAza" mATenuM ja sarjana .. kevI vidhinI A vicitratA gaNAya! Ame ya te mANasa ja mANasane duzamana che ne? AnuM kAraNa, mANasa je vicAre che e pramANe vartatA nathI e che. mANase vijJAnakSetre haraNaphALa bharI. tenI pAchaLanI kalpanA hatI samagra manuSyajAtInA lyANanI. paraMtu tene svArtha vacce AvyuM ane eka rASTra bIjA rASTrane A sAdhana dvArA dabAvavAno prayatna zarU ryo. tene javAba bIjA rASTroe paNa e ja bhAvanAthI ApavAne prayatna karyo. mANasa potAnA ja sukha mATe - anyanA vinAzanA bhAge vicAra karato thAya tyAre tenuM pariNAma viparItatAmAM ja Ave - A kudaratane kama che. ItihAsanAM aneka dAkhalAo mAnavajagata samakSa majada che. ema chatAM Ajane baudhika mAnavI temAMthI dAkhalA levA taiyAra nathI. kAraNa, Aje potAnA svArthe mAnavIne gherI lIdho che - e kAraNe tenA vicAra ane vartanamAM sAmya rahyuM nathI. sAmAnya mANasanI vAta eka bAju mUkIe, paraMtu AjanA baudhika samAjanA mAnavIo paNa e ja rIta apanAvIne jIvI rahyA che. A bauddhiko, mAnavasamAja samakSa ghaNI badhI sUkSma gaNAya evI cintAnAtmaka baudhika dalIlo karIne te pramANe jIvavAnI lokone salAha Ape che, paraMtu te potAnI jAtane bAda karIne ja vAta karatAM hoya che. eTale e salAhanI koInI upara asara thatI nathI eTaluM ja nahi paraMtu sAmAnya loko ene dAkhalo laIne kahe che ke AvA meTA samAjasevako ane tattvacintako paNa, je eka rItanI salAha ApIne anya rIte vartatA hoya te pachI ApaNA jevA sAmanya staranA mANasane ema karavAmAM zuM vAMdho? eTale jagatanI sAmAnya prajAne potAne sthAnethI calita karavAmAM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zuddha jIvana nIce lAvavAmAM - mUkhya phALA AvA bauddhikonA ja che - khUba ja sUkSma rIte vicAratA AvA niSkarSa para AvavuM paDe che. bIjI kalpanA evI Ave che ke AjanA mAnavI, satyathI ane IzvarathI dUra-sudUra sarakatA gayA che. pahelA mANasa pApakarmathI raratA hatA. tene IzvaranA Dara lAgatA hatA. eTale chAne khUNe apakRtya karatA paNa tene Dara lAgato hato. ane Aje mANasa sAva bezarama banI gayA che. ApaNI bhAratanI saMskRtine paNa te sAva bhUlI gayA che. pAzcAtya saMskRtinA pravAhe tene evA gherI lIdhA che ke, peAtAnA mULabhUta mUlyone paNa teNe tilAMjalI ApI che. AmAM AjanA ApaNA zikSaNe paNa moTo bhAga bhajavyo che. AnA kAraNe ApaNI saMyukata kuTuMbanI prathAnA paNa bhAMgIne bhUko bAlI gayA che. kuTuMbA paNa vibhAjita thaI gayA che. e kAraNe mANasa mANasa vaccenI lAgaNInA taMtune sarvanAza thayo che - mANasa naryAM svArthamaya banI gayA che. vaicArika rIte AvuM svArthamaya jIvana jIvatA heAvA chatAM te peAtAne susaMskRta kahevaDAve che. saMpUrNa paNe AjanA yuga arthapradhAna yuga banI gayA che. ApaNe samAjavAdanI vAta karatA thAkatA nathI, paraMtu samAjavAda ApaNAthI hajAro jaoNjana dUra dhakelAI gayA che. enuM kAraNa zaherI saMskRti che. - AjathI pacIza - trIza varSa pahelA ja gAmaDAenI e sthiti hatI ke, samAjavAdanI vAta kyAreya teo karatA nahAtA, ema chatAM tyAMnA nAgariko sAcA samAjavAdI hatA. arasaparasanI AphatamAM UbhA rahetA. dareka mANasa bIjAne pAtAne svajana samajatA ane pote saMkTa veThIne paNa anyane upayogI thatA hatA. te Aje svapnuM banI gayuM . eTale AjanI ApaNI jIvanapaddhati badalAvavA mATe sUkSma rIte vicAravAno samaya pAkI gayA che. ApaNe jAgRta thaIe-pApathI DarIe-IzvaranA Dara rAkhIe ane satyamaya jIvana tarapha vaLIe--te ja samagra samAja tema ja jagata sukhI thaze. zAntilAla TI. zeTha ajJAta vijJAna je ne amerikanA A kalTa sAyansanA nAme oLakhe che. maMDa mUDInuM nAma jemAM AgaLa paDatuM che. A vize 'lAIpha AphTara Detha' jevAM pustako paNa lakhAyAM che chatAM temAM bauddhiko buddhi dvArA na samajI zake evuM kazuM nathI. tethI UlTuM samajavAthI vartamAna jIvana sArI rIte vitAvI zakavAnA phAyadAo paNa che. saune jIvavuM game che. 'maravuM' koIne gamatuM nathI, chatAM sau koI samaje che ke 'eka kALe ' maravuM anivArya thaI paDavAnuM che. chatAM jIvanabhara mRtyunA Dara ja ApaNane satAvyA kare e zI rIte vyAjabI gaNAya ? A Darapoka lokonA manamAMthI mRtyunA Dara dUra karavAnuM bIDuM jo koIe jhaDapyuM hoya te te elTa sAyansa. A vijJAnanA abhyAsathI sAmAnya mANasanA jIvanamAM paNa eka prakAranA saMteSa, zAMti, pavitratA ItyAdi AvI zake. jo mAnavI jUThI mahattvAMkAMkSAone tyAga kare te tene koI paNa jAtanA abharakhA vinAnI sAcI zAMti maLI zake. AvI zAMti meLavavI e pratyeka mAnavInA hAthanI vAta che. potAnI jAtane sArI ane sAcI bAbatamAM keLavavAne lagatI vAta che. ghaNAM kuTuMbIe svajananA mRtyu pachI 'bhAMgI paDe che.' ghaNAM vepArI, dhaMdhArthIo ke udyogapatieka 'dhaMdhAmAM lAkhAnI khATa ' gayA pachI 'gAMDA thaI jAya che! A badhuM zuM che? niyatimAM zrAddhA, 'Izvara je kaMI kare che te sArA mATe ja che' e rIte jo manane manAvyuM hAya to! alabatta, agharuM che, paNa azakaya te nathI ja. A jagatamAM je kaMI bane che te samagra IzvarIya yojanAna eka bhAga ja che. evI zrAddhA keLavavAthI akalpya rAhata anubhavI zakAya. ajJAta vijJAnIe sthULa zarIra bahAra rahelAM 'Ithara boDI ' nI vAta kare che. ke jene ApaNe joI zakatAM nathI, paNa sabhAna alpa prayatnathI oLakhI zakIe chIe. trIjA zarIrane esTrala plena' kahe che. ke jemAM mAnavInI gupta supta IcchAo, vAsanAo ane svapnAMo vasatAM hoya che. kazuM gupta ke chupAyeluM nathI. A spaSTa thaze. tA. 1-380 alabatta, A badhI bAbatamAM hakIkatA nIcenA dAkhalAothI mAna, unALAnI rajAAmAM - me vekezanamAM mahemAna thaIne huM pUrNimA benane tyAM AvuM chuM. sAphA upara besuM chuM. tyAM Apha usa kerInI sugaMdha Ave che. nAka dvArA mAruM AkhuM zarIra tarabatara thaI jAya che. ajJAta rIte ja mArI AMkho cAre tarapha ghUmI vaLe che. eka jagyAe Tebala nIce thADA ghAMsamAM, karaMDiyAmAM muzkelI kerIne mArI draSTi zodhI kADhe che. 'esTrola plena 'mAMthI huM 'Izvara' mAM AvuM chuM. karaMDiyAnI najIka jaI vAMko vaLI ekAda karI hAthamAM laIne huM pUchuM chuM : " pUrNimA bena, A zuM bhAvanI AvI " sa - rasa che. tyAre mAruM mana - AtmA tene 'mArAmAM ' samAvavA jhaMkhI UThe che. alabatta, sAmAjika maryAdAne kAraNe huM kazuM kahetA nathI. paNa nAke je sudhyuM, Akhe je joyuM, hAthe je spa ke mane je jhaMkhyuM. A samagra prakriyAnI sukSma asara to thaI ja. A thaI ajJAta vijJAnanI eka jhAMkhI. jema gharanAM kArDiyAmAMthI tema gharanI pratyeka vastu ane vyakitamAMthI amuka adazya kiraNA phUTatAM hoya che, chUTatAM hAya che. tene peAtAnuM vartuLa hAya che. jema vastune peAtAnuM vastuttva tema vyakitane potAnuM vyakitattva. mahApuruSonI pAchaLa citrakAro je vartuLA dore che. te tenA 'Ithara ' zarIrane nirdeza kare che, jyAre koI vyakita - mahemAna mATe ghare Ave che. tyAre te mAruM thaI jAya che tenuM kAraNa paNa te ja, me" vasAvelI badhI ja vastuo, mArA samagra vicAro, mAro saMsAra tene mArAmAM samAvI levA mATe jhI UThe che. mAre to samAjamAM jIvavA mATe buddhinI jarUra paDe che. karyAM javuM ne karyAM na javuM? konI sAthe saMbaMdha rAkhavA konI sAthe na rAkhavA? kayA vicArothI AkarSALuM ne kayA vicArothI dUra rahevuM? zuM joIe che? zuM levuM che? zuM nathI? ane zenA vagara cAlaze ke nahIM cAle ? A badhA vicAra - ciMtananuM pariNAma che, ApaNuM. atyAranuM vAstavika jIvana. harajIvana thAnakI kharu svarAja potAnAM nAma matadAra tarIke noMdhAvI AvavAnI tasdI lenAra tathA aMgamahenata karI rAjyane pAtAnI sevA ApanAra, dareka jaNa, marada athavA orata, asala vatanI athavA hiMdustAnane peAtAnA deza karI ahIM vaselA, moTI ummaranA vadhAremAM vadhAre lokonA mato vaDe meLavelI hiMdustAnanI saMmatithI thathAsana eTale svarAja... vaLI keTalAka loko audhakAranI lagAma meLavI le tethI nahIM, paNa badhA lokoe adhikAranA durupayoganI sAme thavAnI zakita samAnapaNe meLavyAthI ja kharuM svarAja maLavAnuM che... bIjA zabdomAM kahuM to sAmAnya vargane rAjyAdhikArIone maryAdAmAM rAkhavAnI tathA temanA upara pAtAnA aMkuza rAkhavAnI zakitanuM pUruM pUruM bhAna karAvavAthI svarAja maLI zake tema che. -gAMbIjI AgAmI vasata vyAkhyAnamALA dara varSanI mAphaka A varSe paNa tA. 7-8-9-10 eprilanA roja, tAtA oDIToriyamamAM saMgha dvArA varSAMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. samagra kAryakrama AgAmI aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIe, muMbaI jaina yuvaka saMgha G
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-3-80 sadhanA kAryAlayamaMtrI zrI zAntilAla TI. zeThanu SaSTIpUrti-milana saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha zrI zAMtibhAI zeThane premanA pratikarUpe suMdara kalAkRti bheTa Ape che, " prabhu jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe saMghanA kAryAlaya maMtrI zrI zAntilAla TI. zeThane mitrAdrArA yojAyelA samAraMbhamAM saMghanA gauravarUpa gaNAMvyA hatA. zrI zAntibhAI 60 varSa pUrA karI 61mA varSamAM pravezyA te nimitte saMghanA bhUtapUrva koSAdhyakSA ane hAlanA kArobArInA sabhya zrI dAmajIbhAI velajI zAha ane anya mitro taraphathI vyakitagata rIte biralA kIDA kendramAM tA. 15-2-80nA roja simita AkAranuM eka sneha-milana javAmAM AvyuM hatuM. pAtAnI zubhecchA vyakata karatA zrI cImanalAla caku bhAI zAhe kahyuM, ke "saMghane zAMntibhAI jevA mANasa maLyA che te saMgha mATe gauravarUpa che. teo saMghanI niSThApUrvaka sevA kare che eTaluM ja nahi, saMghanA uddezane paNa temaNe potAnA jIvanamAM utAryA che. '' tyAra bAda saunA premanA pratIka rUpe eka suMdara kalAkRti zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA varad haste zrI zAntibhAIne ApavAmAM AvI hatI, tema ja temane caMdananA hAra paherAvavAmAM bAvyA hatA. A prasaMge saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je, zAhe kahyuM, ke zAntibhAI, sarakhAmaNIe ghaNA nAnA mANasa che, paraMtu temanI pAsethI ghaNuM badhuM ApaNane zIkhavA maLe tema che. Aje samayanI maryAdA che, nahitara temanA viSe ghaNI badhI vAta thaI zake tema che. jaina sAzyala grupanA maMtrI zrI gaNapatabhAI jhaverIe, zAntibhAInI vividha sAmAjika sevAonI prasaMzA karatA jaNAvyuM ke, zAntibhAIne kyAreya me kAmathI kaMTALatA joyA nathI. kAma, saMghanuM hoya, grupanuM hoya ke pADozInuM hoya, sevAnA kAma karavA e sadAya hasatA moMe taiyAra rahe che, ema kahI temaNe temanuM dIrghAyuSa ane Arogya vAMcyuM hatuM. mitrAnI abhinandanavarSAnA hArdika AbhAra mAnatA thI zAntibhAI zeThe kahyuM ke, "muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe huM joDAyo ane 38 varSa sudhI A nAto cAlu rahyo e daramyAna aneka mahAnubhAvAnA saMparka thayo. e kAraNe ja mAro AMtarika vikAsa thayo che, ane ene mane parama saMtapa temaja AnaMda che. mArA jIvanamAM mane je rIskAritA prApta thaI che tenuM moTA bhAganuM zreya sva. paramAnaMdabhAInA phALe jAya che. temanA dehAMta pachI murabbI zrI cImanabhAI sAthe kAma karavAnuM ane temanI najIka AvavAnuM sadbhAgya prApta thayuM. temanA aMgata anubhava mane evA thayo ke A vyakti mRdutAnI mUrti che. rAMdhamAM ane anya saMsthAomAM meM jyAM jyAM ane jemanI sAthe kAma karyuM tyAM mane saunA prema ja maLyo che, AvA premane huM mAruM parama sadabhAgya samajuM chuM. AjanA milananA AyojakonA tema ja hAjarI ApIne 203 "Apa saue mArA para je prema varSAvyo che te mATe Apa saune aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. tyAra bAda kA cImanalAla je. zAhe kahyuM, ke lIlAbahenanA phALA paNa zAntibhAInA jIvanamAM ghaNA che. teo paNa Aje abhinandananA adhikArI che. zrI cImanalAla cakubhAI zAhe lIlAbahenane caMdananA hAra paherAvyo hateA. tyAra bAda miTa bhAjanane nyAya ApIne prasanna vAtAvaraNamAM sau vikharAyA hatA. * premaLa jyAti * premaLa jyAti mATe gatAMkamAM apila karI tenA anusaMdhAnamAM eka vadhAre dattaka bALaka mATe rUA. 400 maLyA che, jemanuM nAma nIcenI yAdImAM pragaTa karavAmAM Avela che. 15 dattAka bALako mATe paMdara dAtAonI jarUra che, temAMthI ekaMdara traNa nAmo AvI gayA che. AnA mATe dAtA cAra hajAra rUpiyA mokle to tenA vyAjamAMthI varSo sudhI temanI taraphathI eka bALakane dattaka laI zakAya ane rUpiyA cArasA mAkale te cAlu eka varSa pUratuM. te bAkI rahetA bAra nAme amane jaladI prApta thAya evI prArthanA. - Apane tyAM koI paNa sArA prasaMga Ave tyAre 'premaLa jyoti' pravRttine avazya yAda karo - kAraNa, davA mATe ane abhyAsa mATe apA dAna koSTha dAna che. tA.1-12-79 nA dAtAonI nAmAvalI pragaTa thayA pachI nIcenI bheTo maLI che, te badhA dAtAonA ame aMta:karaNapUrvaka gAbhAra mAnIe chIe ane temanA premabharyo sahakAra haMmeza mATe maLatA rahe evI prArthanA karIe chIe. premaLa jyotine maLelI bheTo 31. 1,001 501 1100 ico 700 CO ** 251 201 251 151 10 101 101 101 101 51 rUA. o ** 51 25 22 20 11 4,940-00 191 21 1226 zrI cImanalAla ema. zAha anupamA ramezacaMdra zAha eka sadagRhastha rAyAMda enDa sansa ke ya 23 jItendrabhAI IndulAla khATaDiyA ', 5 zrI gAMDAlAlabhAI tathA zrI amruta bahena taraphathI eka dAka bALaka mATe eka sadagRhastha 13 mesarsa jI. bansI, esTeTa ejanTa sva. premajI tejasInA smaraNArthe zrI amRtalAla DI. koThArI ',, praDAza maMDaLanI bahena taraphathI rAmadAsabhAI kAcariyA 23 33 1, eka bahena taraphathI eka bahena taraphathI sunitAbena ena. zAha 23 che bulAla mohanalAla khaMdhAra mAtIbahena bulAla mANasAvALA vRkorabena bAbulAla zAha gadIza kara 23 caMpakalAla sI. zAha lakSmIbena nAgajI gAlA lakSmIdAsa Ara. Thakkara . prabuddha jIvanane bheTa thI vrajalAla jeThAlAla zAha gujalAla trikamalAla zeTha zAntilAla TI. zeDha kAryAlaya maMtrI maMtrIo, muMbaI, jaina yuvaka saMgha
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ G 204 prabhunA jIvana Jie du: kha nI mAruM nAma che lUkAsTelA, baDa ebaTa sAthe dasa dasa varSa sudhI keTalI mahenata karyA pachI mArAmAM abhinaya karavAnI ane lokonuM manoraMjana karavAnI thADIghaNI zakita AvI che, e zakitanA AdhAre ja janatAnA lAbhAthe, saMsthAonA lAbhArthe me keTalAye cerITI zo karyA, svArtha khAtara, dhana kamAvA khAtara nahi paraMtu meLavelI kaLAnA upayoga paramArthe karyA chatAM A daMDa, A zikSA ! prabhA! tuM te nyAyI che, dharmanuM kArya karanArane A roga, A saMdhIvAne kAraNe te huM bIchAnAvaza thaI gayA chuM, havethI huM janasevA nahi ja karI zakuM! meLavelI zakitanA parArthe upayoga nahi ja karI zakuM? Izvara zuM tAI e ja IcchA che ? huM bIchAnAmAM ja hato pIDAI rahyo hato tyAM eka divasa mArI patnI eka chApu mArI pAse lAvI, mArI najara eka khabara para paDI, te khabara hatI ke eka chokarI che, cha mahinAthI vadhu jIvI zake ema che ja nahi, enuM nAma hatuM gAlhI, ane ekadama hajI te bALaka ja hatI, arthAt jIndagI te hajI jANI paNa nahAtI te pahelAM ja mRtyunI kALI chAyA enA para paDI cUkI hatI. A bALAnA vicAre huM te Akho divasa khUba ja du:khI rahyo. khUba ja udAsa rahyo, vicAramAM DUbelA ja rahyo, ane aMte mArAthI na hevAyuM, phUla khIlyA pahelAM ja kaLI karamAI jAya te na saMkhAyu tethI mArA potAnA DokaTarane phona karyo ane pelI bALAne sAravAra mATe vizvavikhyAta klInIkamAM me mArA kharce ja dAkhala karavAne kahyuM ane sadbhAgye bALA bacI gaI. e bALAne madada karavA mATe ghaNAe mane dhanyavAda ApyA, badhAne me' javAbamAM e ja kahyuM ke ene madada karavA jeTalI zakita mArAmAM hatI, karI zakayo, eNe mArI madada svIkArI te mATe kharekhara huM kRtajJa chuM, Izvare evI taka ApI te khAtara Izvarano AbhAra mAnuM chuM. ane A AbhAra, kRtAtA, e zabdoe mArI AMkho khAlI nAMkhI. ApaNuM potAnuM du:kha maTADavA mATe, A te eka suMdara alaukika davA che, bIjAnA du:khamAM tamAruM du:kha bhUlI jAo, enA jevA koI sarasa upAya nathI, uparAMta ApaNI pAse zuM nathI te ja vicAra karavA karatAM ApaNI pAse zuM zuM che, ane tene upayoga paramArthe, bIjAnA du:kha ghaTADavAmAM, bIjAne madadarUpa thavAmAM keTalA karI zakIe chIe e vicArIe te du:khanI jagyAe sukha ja AvIne vasI jAya. mAre eka bALaka thayA, suMdara chokaro, nAma enuM rAkhyuM lU jUniyara, huM lUsInIyara, e jUnIyara, ene pAmIne huM dhanya banI gayo hato, ane game te kAraNe hAya, lU janmyAnI khuzAlI, ke pelI bALAne madada karI tene IzvarI badalo, ke mAnasika parivartanane kAraNe potAnA du:khane bhUlIne bIjAnA du:khanA vicAra karavAnI Teva, game te kAraNe paNa mAro roga gayA, ane pharI huM reDiyo para progrAma ApavAne lAyaka banI gayo. eka divasa bapAre huM reDiyo sTezana gayo, ane jatAM jatAM mArI patnIne kahyuM lUne tuM mArA dhrAgrAma jarUra saMbhaLAvaje, jo te kharI e mAro avAja oLakhe cheke nahi? huM reDiyA sTezana pahoMcyA, kAryakrama hAsyasabhara hatA, rIharsala cAlu hatI tyAM AdhAtajanaka khabara AvyA, mAro vhAlA lU, mAruM bALaka mRtyu pAmyo che, mAga du:khano pAra na rahyo, kema bane ! hajI hamaNAM ja to huM ene ramatA mUkIne Avyo chuM, hajI hamaNAM ja mArI sAthe khIlakhIlATa karatA ramatA hatA te mRtyu kaI rIte pAme? paraMtu e ghaTanA banI hatI, nAhavAnA hAjamAM paDIne e mRtyu pAmyo hato, emAM koI zaMkAne sthAna nahotuM, huM mAthuM pakaDIne besI gayA, mArAmAMthI badhI ja zakita jANe ke haNAI gaI hatI. chatAM pharajano sAda saMbhaLAtA hatA, reDiyo progrAma tA karavA ja rahyo, paraMtu ATalA du:khamAM huM hAsyanA kAryakrama kema ApI zakIza? raDatA hradaya kema hasAvI zakIza, hAsyane cIrIne rUdana bahAra nahi nIkaLI Ave? progAma karavA ja rahyo ane meM karyA, pelA vicAre nahi ke "ze! masTa gaiA ona" paraMtu jyAM paNa mAro lU haze tyAM e jarura enA A pitAno avAja sAMbhaLaze ja, A du:khada ghaTanA pachI mana evuM thaI gayuM ke amArI pAse zuM zuM che! jIvanamAM keTaluM pAmyA chIe, keTaluM pAmavAnuM che e badhI gaNatarIne abhyAsa ja chuTI gaye, AvA anahada ghAthI acetana baneluM mana e karI paNa kema zake! davA paraMtu eka vicAra Avyo, ekadama navA ja vicAra ane te e ke mArA bALaka mATe huM je karavA IcchatA hatA je je enI jarUriyAta hatI, tevI ja jarUriyAta bIjA bALakone paNa haze ne? bIje javAnI zI jarUra hatI amArA pADozamAM ja evA ghaNA bALako hatA jenA mATe jarUra huM kaIka karI zakuM ema chuM ane e vicAra AvatAM ja baDaebaTanI sAthe maLIne mArA bALakanA nAma para eka sAMsthA sthApI dIdhI jenA uddezya jarUriyAtavALA bALakone madada karavAnA ja hatA. dhIre dhIre A saMsthAe aneka anAtha, noMdhArA, ane garIba bALako mATe pustakAlaya, auSadhAlaya, vyAyAmazALA vagere sthApanA karI, ane Aje e saMsthA khUba ja saphaLatApUrvaka e kArya karI rahI che. ane temAM lAbha letA dareka bALaka ane amArA potAnA bALaka jevA ja lAge che. tA. 1-3-80 mArA janmasthAna para devaLa hatuM, junuM thayuM hatuM, navuM banAvavuM hatuM. meM madada karavAnI taiyArI batAvI, phAdhara kahyuM tuM ja paisA Ape emAM badhAne rAMtoSa na maLe, mATe evuM karIe ke sau emanI sthiti anusAra Ape emAM madada kare, sakriya sahayoga detA emane e devaLa ema ja lAge. ame e mATe cerITI ze! karyo ne sau TIkITa vecavAmAM, levAmAM madada karI, arthAta dareka vyakita enA nirmANamAM bhAga laI rahI hatI, ane Aje e sahayoga dvArA ja tyAM navuM ja gIrajAghara haiyAtI dharAve che. mArI mA eka lUlA bALakanuM pASaNa karI rahI hatI, enuM duniyAmAM koI nahotuM, mArI mAMe ene mAnA pyAra dIdhA hatA ane jema jema amArI sthiti sudharatI gaI tema tema enA IlAjanI vyavasthA paNa sudharatI gaI. huM tevakhate holIvuDamAM mArI peAtAnI philmAnA kAmamAM DubelA hatA tethI ghaNA varSothI e chArAne joI zakyo nahoto, eka vAra kAmamAMthI jarA nivRti laIne ghera gayA, te| mAM mane e chokarA pAse laI gaI, mArA AnaMdanI sImA na rahI e doDatA doDatA mArI pAse Avyo, enA paga sArA thaI gayA hatA, e have lUlA rahyo nahAtA. huM to eTalA khuza thaI gayo ene joIne ke turata bAla, tArA mATe have zuM karuM? tuM kahe te karavA, kahe teTalI madada karavA tuM taiyAra chuM, te ApavA taiyAra chuM. mAMga dIkarA mAMga, paratu e bALakamAM svAbhimAna hatuM, lAcArI nahAtI, eNe eTaluM ja mAMgyuM ke mane be joDa sArA kapaDA laI Apo, jethI huM bahAra jaI zakuM, ane kaMIka kamAI zakuM, arthAta mane mArA paga para ubhA rahevA mATe jarA Teko Apya meM pUchyuM tuM zuM karavA mAMge che? "pahelAM to chApA vecIza.' tuM kahe te! tane eka dukAna laI ApuM, jyAM besIne tu chApA vecI zake, pharavuM na paDe. nA, mAre ema nathI karavuM, ane sArA kapaDAM eTalA mATe mAMguM chuM ke je hospiTalamAM huM sAjo thayo chuM tyAM ja eka lITamenanI jagyA che, paraMtu AvI sthitimAM kema jAu mATe ja... meM ene kapaDAM laI ApyA ane eNe lIphTamenanI nerI laI lIdhI ane Aje e chokaro evI nokarI karatAM karatAM chApA vecatAM vecatAM DokaTaranuM bhaNyo, ne Aje e ja hospiTalamAM e eka DokaTara che, mAnasazAstrano. te dADe. vipattimAM paDIne mANasa kAM to du:khathI DUbI jAya che, ane potAnuM temaja anyanA jIvana paNa khArA karI mUke che, gara bIjAnA du:kha sAme ApaNuM du:kha to kaI ja nathI e vicAre du:khane haLavuM banAve che. huM to mArA du:kha mATe paNa Izvarana bhAra mAnuM chuM. du:kha na paDayuM hota tene huM Aje chuM tevA mAnava ja na banI zakyA hAta, ane have jyAre jyAre reDiyA ke TI.vI. para hasAvavAnA kAryakrama ApuM chuM tyAre e ja vicAra Ave che ke mArI jema bIjA koIne koI du:khathI, vyAdhithI, vedanAthI piDAtA haze, mArAM abhinaya dvArA hasAvAne thoDI kSaNA paNa emanA du:kha bhUlAvI zakuM, te samajIza ke mAruM jIvyuM paNa sArthaka thayuM che. rabhAena gAMdhI ka zrI muMbaI jana khuvaka sAMgha, mudraka ane prakAzaka : mau cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra. - 400 004 Te. naM. 350296 pradhAna : zrI sTeTsa pIpala presa, eTa, muMbaI vI. pI. roDa, 400 001 8
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 54 Licence No. : 37 (Uba jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42: aMka : 2 muMbaI, 16 mArI, 1980 ravivAra muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra arSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 5 : chUTaka nakala rU 75 taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha 79 mAM varSe Aje mane 78 varSa pUrA thaI, 79muM bese che. A dIkALanA nA vizvanI rautanyamaya zakita te maMgaLamaya ane kalyANajIvana upara daSTipAta karatAM, je vicAro Ave che te ati saMkSepamAM kArI che ema mAnuM chuM, paNa rAMsAranI ghaTamALa ane samAjamAM, DhapakAvuM chuM. dezamAM, duniyAmAM banatA banAve, du:kha bharapura jIvana, bhAre vyathA ane kheda pedA kare che. azeyatA karatAM paNa A du:khada anubhave vyavahArika daSTie, mAruM jIvana badhI rIte sukhI che, uttarottara mananI asvasthatAnuM vadhAre kAraNa che. A rahasyanuM samAdhAna karatAM sukhamaya thatuM rahyuM che. zArIrika saMpatti zarUAtathI nabaLI hovA chatAM aTaluM lAMbu AyuSya bhogavyuM ane A uMmare paNa mana, buddhi mahApuru ponA lakhANe vAMcyA che. paNa samAdhAna thatuM nathI. A ane zarIra, pramANamAM kAryakSama che te vAtane saMpa che. kauTuMbika aMgata du:kha nathI. jIvana upAdhirahita che. putro ane saMtAnone prema che; koI ubhAga I am unable to reconcile myself to the tragedy of nathI, koInI cintA ke vyAdhi nathI. vyavasAyamAM ghaNI saphaLatA maLI life, I cannot take to easy, optimism, che. mAre joIe te karatAM ghaNI vadhAre kamANI che. samAjamAM ane jIvananI A sAdhanA che ane AMtarika sukha te meLavavAnuM che. mitrene prema ane Adara che. jAhera jIvanamAM, sArI rIte paramArthanA e badhuM sAMbhaLyuM che, jAgyanuM che. Do. svAInjhare lakhyuM che, . kAryo thayA che ane thAya che. mane evI mahAtvAkAMkSA rahI nathI ke Rarely have I felt happy to be alive. This world is asaMtoSathI pIDAuM. sahajapaNe je maLyuM ane A tethI saMtApa inexplicably mysterious & full of suffering. che, temAM niSThApUrvaka kAma karyuM che ane tenI kadara thaI che. mArAmAM laghutAgrathi nathI, guru granthi paNa nathI. mArI zakita ane maryAdAo anAdi anaMta saMsAra Ama ja cAlyA karavAno? sukha ane AnaMda "barAbara huM jANuM chuM. sAmanyajana karatAM kaMIka vadhAre buddhi ane sama- Ape evA tattva che. prema, karuNA,maitrI, bhAnubhAva, dayA, mAM-A ja . jaNa che paNa temAM keTalI uNapa che . te bIjAo jANe te karatAM jIvananAM sAcAM mUlya che. vyakitagata jIvanamAM mANasa keTaleka darajaje huM vadhAre jANuM chuM. abhimAna ke IrSA thavAnA kAraNo nathI. dareka tenuM AcaraNa kare che, paNa sAmUhika jIvanamAM svArtha sarvopari rahe che. kSetre ane kAryamAM, sArA sAthIo maLyA che. je mArI sAthe kAma kara- tethI manane duHkha thAya che, sivAya ke upekSA ke udAsInatA keLavIe. ''. vAmAM AnaMda anubhave che. teo kAma kare che ane tene yaza ghaNo mAre mATe zakaya te nathI. A kAraNe, pAramArthika kAryo mane maLe che. mArAmAM hRdayanI uSmA ochI che. athavA che te batAvavAnI bane teTalA karavA, bIjAnA du:khamAM sahabhAgI thavuM, du:kha ochuM IcchA thatI nathI. huM bhAgye ja lAgaNIvaza thAuM chuM. paNa eTaluM karavA prayatna karI te zAMtino mArga che, paNa temAMya koI zIkhyo chuM ke namratA ane saracAI Humility and sincerity vakhata nirAzA thAya che, ane ummarane kAraNe, pAramArthika kAryomAM - jIvanamAM moTAmAM meTA guNa che, ane te prayatnapUrvaka keLavyA che. paNa utsAha rahyo nathI ane temAMthI nivRti levAnuM mana thAya che. paNa tenI chApa ApaNI sAthe saMparkamAM AvatA dareka upara apaNe mArI prakRti ane mitro tema thavA de tema lAgatuM nathI. paDe che. zeSa jIvanamAM koI tRSNA rahI nathI. Aje lIlA saMkelAI jAya tenI pUrI taiyArI che. AvuM samAdhAna meLavavA prArthanA, bhakita ke dhyAna mArga huM laI zaka nathI. Izvarane eka vyakita tarIke Personal God. huM - A badhuM hovA chatAM manane pUrI zAMti nathI. manamAM asva- mAnato nathI. vizvanI caitanya zakita teja Izvara che, ema mAnuM chuM sthatA rahe che. vyavahAramAM citA karAve evA sAmAnya prasaMgonI mAruM valaNa vadhAre buddhivAdI hovAthI prArthanA ke bhakita tarapha huM vAta ahIM nathI karato. evA prasaMge te AvyA ja kare ane ukalI vaLyo nathI. mananI 'rAMcaLatA rokavA, loko mAna kare che ane dhyAnanI zibiro thAya che, ane temAM rasa nathI. mArI evI mAnasika jAya. anubhave e joyuM che ke kAMI aNagamatA banAva bane tyAre rAMcaLatA nathI. mArA mana upara ThIka pramANamAM rAMyama ane du:kha thAya, paNa je thayuM te sArA mATe evuM pariNAme batAvyuM che. kAbu che ane sadA che. saMbhava che yogya mArgadarzana maLe to e mArI azAMti judA prakAranI che. sthiratAmAM vadhAro thAya. mane rakhevI jarUra lAgI nathI ane evI yogya vyakitane paricaya thayo nathI. sAmAnya upadezanA pravacana sAMbhaLatattvajJAnanA abhyAse, A vizvanA ane jIvananA rahasyane vAmAM mane rasa nathI. keTalIka vakhata jAuM chuM. te kAMI navuM jANyuM samajavA ane tene kAMIka tAga pAmavA, tIvra IcchA rahI che. rUDhi- hoya tevuM anubhavyuM nathI. huM prabhAvita thAuM evA koI saMtanA gata mAnyatAo, AtmA, punarjanma,ka, mokSa, vagere mananuM samA- paricaya thAya te sadbhAgya mAnuM. dhAna karatI nathI. A deha, jaDa cetanane saMyoga che. te ja A AvA aMtima prazna choDI daIe ane jIvanavyavahAra vizvanI sauthI vismayakArI ghaTanA che. huM ema mAnuM chuM ke A vize vicArIe te mAro abhigama kAMIka Avo che. kAma, krodha, moha vizvanuM dhAraNa-paSaNa karavAvALI mahAna rautanyazakita che, huM tene ane lebha, du:khanA mukhya kAraNa che. mArAmAM kAmavAsanA zarUthI maMda aMza chuM ane temAM vilIna thavAnuM che. paNa mAtra bauddhika stare ATaluM samajuM chuM; tene koI anubhava nathI thayuM. durbhAgye, koI * che rahI che. pariNIta jIvana bahu saMvAdI na hatuM. tethI, vikRti AvavAne evA saMta puruSane paricaya nathI thayo jeNe A anubhavyuM che. evI badale, kAmavAsanAthI vadhAre vimukha thayo. koInI paNa maMdatA che. krodha mane pratIti thAya ane jene mArA upara prabhAva paDe. A akoyatA thAya che. homI tAlArakhAna, mArI sAthe korporezanamAM hatA. teNe muMjhave che. sArI peThe vAMrayuM che ane vicAryuM che. paNa zraddhA janmI che eka vakhata ane kahyuM hatuM. quality is capacity your great, nathI, kAraNa alpAMze paNa anubhava thayo nathI. Ama hovuM joIe to. be " angry S : ; . . . . . . . eTalI jhAMkhI thaI che. A anubhava vinA ja jIvana khUruM thaze? paNa A gusso sakAraNa ane maryAdAmAM hoya che. Aveza
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 mukhya amana ke bhAna bhUlI javAya tema nahi, meha, sUkSma che. teno upAya satata jAgRti che. me prayatnapUrvaka jAgRta rahI jIvanaghaDatara karyuM che. mAha -dazAthI gherAyo houM evuM banyuM nathI. leAbha viSe hajI ema kahI zakatA nathI. game te bhAge dhana prApta karavuM evI vRtti koI divasa thaI nathI. paNa pramANika mahenata karI, kamANI thatI hoya te jatI karavAnI hajI taiyArI nathI thaI. have tenI jarUra nathI, paNa cheDAnuM nathI. eka kAraNa e che ke pachI zuM karavuM? paNa ekadare kAyAnI maMdatA vadhatI rahI che ane tethI mAnasika zAMti ane svasthatA rahI che. mAnavasahaja nirbaLatAo mArAmAM paNa che, ane tethI skhalana thayA che. paNa tenA bhArathI dabAI gayo nathI. tethI para thatA muzkelI paDI nathI. sAdu ane nirvyasanI jIvana mArI prakRtimAM che. eTale mArI jAta sAthe mAre bahu laDavuM paDayuM nathI. sukhanA kAraNa che mAnI che. jIvanavyavahAra mAM samabhAva ane udAratA ema anubhavyuM che. tulasIdAsanI zIkha sAcI tulasI A saMsArameM, bhAta bhAta ke loka rase mIla ke cAliye, nadI nAva yoga. anyAya thatA lAge tyAM sahana nathI thatuM. gusse thAya che, pratikAra karavAnuM mana thAya che, paNa te sahana karI levAnI vRtti vadhAre che. kadAca, jaina dharmanI A asara hoya, athavA aMtaranI UMDe paDelI udAsInatA kAraNa hoya, kadAca nirbaLatA paNa hAya. mArA vyavasAyamAM mane jene jANe che, temane A jANI Azcarya thaze. mArI Abaru laDavAnI che. hakIkatamAM, korTe javAnI ke laDavAnI huM salAha Apato nathI. paNa laDavuM ja paDe to ulleNa utarato nathI. vRtti samAdhAnanI ja rahe che. sAMsArika vyavahAramAM AvI vRtti nabaLAI lekhAya che. aMgata svArtha ke hitanI vAta hoya tyAM namatuM nUkavuM. jAhera ke bIjAne anyAya thato hoya tyAM nyAya mATe laDavuM e vadhAre yogya che, paNa nyAya-anyAya koNa nakkI kare? A badhAmAM koI eka vyakita mArA Adarza rahyA hoya to te gAMdhIjI che. mArI prakRti pravRttimArgI che. mane joIe te badhuM gAMdhImAM maLI rahyAM che. temanA pratyakSa paricaya atialpa, ekabe vakhata sAMbhaLavAnA ane darzananA, paNa temanA vicAro mane pUrI rIte saMtoSakAraka ane mArgadarzaka rahyA che. khAsa karI temanI jIvanasAdhanA. gAMdhIjImAM gItAnA karmayoga ane mahAvIranI ahiMsAnA adabhUta samanvaya che: gItAnA karmayoga sAthe gAMdhIe ahiMsAne rI. mahAvIranI ahiMsAne gAMdhIe samAjavyApI ane vadhAre vyavahArU banAvI. ahiMsA, saMyama, tapa, tyAga, verAgya, A badhA mArgo svIkArIne jIvananI kaThora vAstavikatAthI gAMdhIjI vimukha thayA nathI paNa tenA sAmane karyo che. mArA peAtAnA viSe lakhatA mane haMmeza saMkoca rahyo che, Agraha chatAM lakhato nathI. paNa, Aja mArA janmadine ATaluM aMtara nirIkSaNa thayuM che tene 'prabuddha jIvana'mAM prakaTa karU to koI temAM AtmazlAdhA na mAne evI namra vinaMti karU chuM. 11-3-80. cImanalAla cakubhAI zAhe -> jagajIvanarAme dagA dIdhA - pakSapalaTA ApaNe tyAM sAmAnya krama thaI paDayA che.. paNa jagajIvanarAme je rIte janatA pakSane dagA dIdhA te navI bhAta pADe che. caraNasiMhane sArA kahevaDAve evuM jagajIvanarAmanuM vartana rahyuM che. janatA pakSanI racanA thaI tyAre janasaMgha temAM joDAyA ane janatA pakSanuM mahattvanuM aMga banyo. rASTrIya svayaMsevaka saMgha ane janasaMghanA saMbaMdho suvidita hatA. ughADI AMkhe saue sAthe maLI janatA pakSa sthApyo hato. janatA pakSanI saMsthAkIya cUMTaNI thAya te janasaMghanuM varcasa vadhe te bhaye aDhI varasa saMsthAkIya cUMTaNI na karI. caraNasiMhane chUTA thavuM hatuM tyAre janasaMgha ane Ara. esa. esa. nA dvimukha sabhyapadanuM bahAnuM kADhayuM. jagajIvanarAma pUrI sabhAnatAthI janatA pakSamAM rahyA, tenA netA thayA, gUMTaNI DhaMDherAmAM jAhera karAvyuM ke janatA pakSane bahumati maLaze te jagajIvanarAma vaDA pradhAna thaze. vaDA pradhAna thavAnI lAlasAe caraNasiMhe janatA pakSane teDaye evA Aropa temanA para sakAraNa mUkAyo che. jagajIvanarAma, badhI gaNatarI karI; vaDA pradhAna thavAnI AzAe janatA pakSamAM rahyA. IndirA koMgresamAM joDAI jaze evA vakhatevakhata thatA AkSepanA bhArapUrvaka InkAra karyo. cUMTaNInA pariNAma aNadhAryA AvyA ane tA. 16-380 vaDA pradhAna thavAnuM svapna UDI gayuM tyArathI bAjI pheravI, janatA pakSa ane tenA AgevAno upara ane khAsa karI janasaMdha ane Ara. esa. esa upara AkarA prahAro karavA zarU karyA. peAtAnA TekedAronI miTIMga beAlAvI, potAne yAgya lAge tevA nirNaya levAnI sattA lIdhI, ane janatA pakSathI judA paDI navA pakSa sthApaze evI havA UbhI karI hatI. acAnaka janatA pakSanI miTIMgamAM hAjara rahyA, mAphI mAgI ane janatA pakSane sAtha ApavAnuM vacana ApyuM." theoDA kalAkamAM ja gulAMTa mArI bevaDA sabhyapadanA prazna pharI UbhA karyA. janatA pakSane cheDayA vinA, navA pakSa sthApavAnI vAta pharI zarU karI che. jagajIvanarAmanA vartanathI ema lAge ke IndirA gAMdhIne madada karavA, janatA pakSane teDavAnuM, vyavasthita kAvataruM karyuM. jagajIvanarAmane bahu ochA sabhyone sAtha che. nave. pakSa race te tenI koI asara thavAnI nathI te pote jANe che. IndirA gAMdhIne paNa temanI sahAyanI jarUra nathI ane temanI avagaNanA karI zake tema che. jagajIvanarAma nAkalITI tANIne paNa IndirA koMgresamAM javA taiyAra thaze ema lAge che. sattA vinA jagajIvanarAma jIvI na zake. pramANiphatA, pratiSThA, tenI temane kAMI paDI nathI. temanA putra sureza, saMjaya gAMdhI sAthe vATAghATo calAve che. jagajIvanarAmanuM je thAya te, paNa rahyAsahyA janatA pakSane khatama karavAnuM temanuM kAvataruM keTaleka darajaje saphaLa thaze. janatA pakSamAM janasaMdhI sivAyanA je bIjA ghaTako che temanI sthiti kaphoDI karavAnI temanI nema keTaleka darajaje saphaLa thaI che. candrazekhara, madhu daMDavate jevA samAjavAdIo, bAbubhAI paTela jevA jUnI koMgresanA sabhyo ane janasaMgha sivAyanA bIjA, janatA pakSamAM cAlu rahe te komavAdI che. evA Aropa temanA para mUkI zakAya evI peravI karI che. janasaMgha, janatA pAthI judA paDe evI vAta thAya che paNa vAjapAyI ane aDavANI jevA janasaMghanA samajadAra AgevAno tema karavA' IcchatA nathI. janatA nAma janasaMghe rAkhavuM che, jethI tenuM komI svarUpa DhaMkAya. Ara. esa. esa. sAthenA saMbaMdha kAyama rAkhavA che, evuM janasaMghanA netAo, vAjapAyI, aDavANI, nAnAjI dezamukha, vageree spaSTa jAhera karyuM che. to, zuM janasaMgha sivAyanA bIjA janatA pakSamAMthI judA paDaze? kayAM jAya? arsa koMgresamAM, lAkadaLamAM? tyAM badhe AgevAnInA prazna rahe ja. caraNasiMha AgevAna thAya, devarAja arsa thAya, candrazekhara thAya? A badhAnA navA pakSa racAya? virodha pakSo saMpUrNapaNe veraNacheraNa che, eka sAmyavAdI pakSa sivAya, jo ke temAM paNa phATapha Ta che ja. virodha pakSone nAbUda karavAmAM IndirA gAMdhI saphaLa thayA che. temanI hiMmata ane cAlabAjI tathA cUMTaNImAM maLela viye, peAtAnuM ekacakrI rAjya karavAmAM, temane saphaLatA ApI che. virodha pakSonA netAonA svArthI hetuo ane sAlAlasAe AvI paristhiti sarjavAmAM pUro bhAga bhajavyo che. caraNasiMhe zarUAta karI tene jagajIvanarAme pUrNa karI che. jagajIvanarAma vadhAre kuzaLa che eTale vyavasthita kAvataruM karI zakayA. A dagAnuM temane phaLa maLaze ke nahi te jovAnuM rahe che. IndirA gAMdhIne temanI garaja nathI, paNa teno upayoga karaze. dhArAsabhAnI cUMTaNImAM prajAmAnasamAM koI phera paDayA che ke nahi te jovA maLaze. te cUMTaNImAM IndirA koMgresane dhAryA pramANe badhA rAjayomAM bahumita na maLe ane lAkasabhAnI cUMTaNI pachI lokonA bhrama bhAMgyo che evA eMdhANa maLe to navI paristhiti UbhI thAya. paNa virodha pakSonA AgevAno upara prajAne eTalA tiraskAra thayo che ke teno lAbha IndirA gAMdhIne maLaze. caraNasiMha, jagajIvanarAma jevAne prajAe phagAvI devA joIe. to ja navI AgevAnI 12-380 jAhera jIvanamAMthI pedA thaze. cImanalAla cakubhAI AbhAra mArA 7mA janmadinanI vartamAnapatrAmAM amara AvI tethI ghaNA mitrAnA zubhecchAnA patra AvyA che. te saunA aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnu chuM. vizALa mitrasamudAyanA UMDA saddabhAva prApta karavA sadbhAgI thayA chuM. tene huM mArA jIvananI dhanyatA mAnuM chu ane mane maLa maLe che. -cImanalAla cakubhAi 2
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-80 pUrNa jIvana raheADeziyA-jhivAe raheADeziyA have svataMtra jhimavAmbe bane che. duniyAnA A eka mahAna banAva che. 90 varSa pahelA sesIla raheADejhe A deza zeAdhyA, te uparathI tenuM nAma raheADeziyA paDyuM. dakSiNa AphrikAthI ghaNAM gArAo hIrA ane sAnAnI zeAdhamAM tyAM gayA. keTalAka samaya A deza dakSiNa AphrikAnA bhAga tarIke rahyo. pachI eka vepArI kaMpanI karI briTana pAsethI tenuM rAjya karavA paravAnagI meLavI. ApaNA dezamAM banyuM tema vepArI kaMpanImAMthI, briTananuM rAjaya thayuM ane raheADeziyA briTananuM eka saMsthAna banyuM. 70 lAkhanI vasativALA A dezamAM 2-2 lAkha aMgrejo che. rAjayasA ane jamIna tathA khanIja padArthonI khANA, je dezanI AvakanA mukhya sAdhanA che tenA ghaNA moTo bhAga aMgrejone kabaje che. habasIo majUrI kare che. bIjA vizvayuddha pachI, IglAMDanI nItimAM moTuM parivartana AvyuM. sAmrAjayanA visarjenanI prakriyA zarU thaI. bhAratavarSathI tenI zarUAta thaI. tyArabAda eka pachI eka saMsthAnA svataMtra karyA. raheoDeziyAne paNa svataMtra karaze ema spaSTa hatuM. tema thAya te habasI bahumatinuM rAjaya thAya te geArAone paravaDatuM na hatuM. eTale gaeNrAoe 1935mAM ekapakSI rIte, briTanathI raheoNDeziyAne svataMtra jAhera karyuM. Unilateral declaration of Independence temanA AgevAna mI. smItha bhAre AgrahI puruSa che. briTana tathA bIjA dezeAe raheoNDeziyA sAme Arthika nAkAbaMdhI karI paNa tenI dhArI asara na thaI. habasIomAM ghaNI jAgRti AvI hatI. AsapAsanA bIjA deza, khAsa karI porTugIjha saMsthAnA, aMgAlA ane meAjhAmbika svataMtra thayA pachI raheAziyAnA habasIonI svataMtratA mATenI jhuMbeze vega pakaDayo. gerIlA yuddha sAta varSa cAlyuM. jAnamAlanI mATI khuvArI thaI. banne pakSe peAtAnAM sainyo che. aMgrejone dakSiNa AphrikAnI madada hatI te| habasIone raziyA ane AphrikAnA dezo, khAsa karI jhAmbIyA, tAnjhInIyA madada hatI. saMgrAma vadhAre bhISaNa ane hiMsaka banatA gayo. banne pakSo AMIka thAkayA hatA. tevAmAM briTanamAM kanjharveTIva pakSa sattA para AvyA ane zrImatI thecaranI sarakAre A kokaDuM ukelavAnuM bIDuM jhaDapyuM. te pahelAM mi. smithe habasIomAM vinIta gaNAya evA bIzapa mIjhAravAnA pakSa sAthe samAdhAna karI, navI sarakAra racI hatI ane bIzapa mIjhArevAne vaDApradhAna banAvyA, paNa teo mAtra aMgrejanA hathiyAra banyA ane badhI sattA aMgrejAne hAtha rahI. smithanI A tarakIba niSphaLa gaI. habasIonA bIjA be pakSo ane temanA AgevAno, enkome ane mugAbee laData cAlu rAkhI. A banne AgevAno sAmyavAdI asara taLe che, paNa temAM mugAbe vadhAre uddAmavAdI che. teone dezanikAla karyA hatA paNa temanA pakSa taraphathI laData cAlu hatI. briTIza sarakAre A badhA AgevAnone laMDana notaryA. briTananA videzamaMtrI lArDa kerIMgaTane ghaNI kuzaLatApUrvaka, dIrgha samayanI vATAghATo pachI, samAdhAna karAvyuM. cUMTaNI karavAnuM nakkI thayuM ane pharI briTane sattA hAtha dharI, tenA garvanara lorDa sAmjhane raheDeziyA mokalyA. lArDa sAnjhanuM kAma kAMIka lorDa mAunTabeTana jevuM hatuM. cUMTaNI sahelI na hatI. pahelA zAnti sthApavI jarUrI hatI. lagabhaga 22,000 gerIlA sainikone kabje karyA. aMgrejonuM lazkara lagabhaga 20,000nuM sIkyurITI daLa, tene paNa kabaje karyuM. briTanathI thoDuM lazkara tyAM meAkalyuM. bIjA rAjyAnA taTastha nirIkSako gayA. cUMTaNI bane tyAM sudhI zAntimaya ane mukata thAya te jovAnuM hatuM. rahADe ziyAe koI divasa cUMTaNI joI nathI. matapatrakA taiyAra karavAnuM bane tema na hatuM. dhAkadhamakI ane hiMsaka banAvo aTakAvavA saheluM na hatuM. lArDa senjhe kuzaLatAthI kAma lIdhuM. mugAbe videzathI pAchA pharyA ane bhAre svAgata thayuM. habasIomAM paNa traNa pakSo che, mugAbe, enkomAM ane bIzapa. mIjhAravA samAdhAna mujaba 100 sabhyo cUMTavAnA hatA, temAM 20 gArAonI anAmata beThako che ane 80 habasIonI. geArAonI cUMTaNImAM vIsevIsa beThaka mI. smIthanA pAne maLI. habasIomAM koI pakSane bahumati nahi maLe tema mAnavAma AvatuM hatuM. AvA saMjogAmAM cUMTaNI thaI. videzI nirIkSakoe jAhera karyu ke cUMTaNI ekaMdare mukata ane nyAyI thaI che. lArDa sAjhanI kuzaLatA ane habasI AgevAnonI dIrghadaSTi nuM A pariNAma che. cUMTaNInuM pariNAma aNadhAryuM AvyuM. mugAbenA pakSane 57 beThaka , maLI, enkemene 20 ane bIzapa mIrjhArevAne 3. aMgrejo IcchatA hatA ke bIzapa mIArevAne bahumati maLe-chevaTa mIjhArevA ane enkomAM maLI sarakAra race evuM pariNAma Ave paNa mugAbene nizcita bahumati maLe evI koInI kalpanA na hatI. mugAbene bahumati maLI te ghaNu sAruM thayuM. asthiratAnA bhaya na rahyo. lArDa seAmbe cUMTaNInuM pariNAma svIkAryuM ane mugAbene vaDA pradhAna banAvI. sarakAra racavA AmaMtraNa ApyuM. mugAbee udAratAthI pAtAnA harIpha enkAmAno sahakAra mAgyo ane teNe Apyo. mugAbee karela jAhera nivedano eka pIDha AgevAnanA nivedana che. aMgrejone salAmatInI khAtarI ApI. dakSiNa AphrikAne zAntimaya saMbaMdhAnI khAtarI ApI. videzanItimAM bina-joDANanI nIti jAhera karI eTaluM ja nahi paNa peAtAnA maMtrImaMDaLamAM be aMgrejone lIdhA. mugAbe uddAma sAmyavAdI che chatAM temaNe koI uddAma Arthika nIti jAhera karI nathI. raheADeziyAnA mukhya prazna jamIna ane khanIja padArthonI khANAneA che. mugAbee rASTrIyakaraNa karavAnuM kahyuM nathI, balke cogya vaLatara ApI, prazna ukelavAnI jAherAta karI che. 2007 mugAbenuM kArya vikaTa che. banne pakSAnA lazkaro che. tenuM visarjana ane ekIkaraNa karavAnuM che. jamIna ane khANAnA yogya vitaraNa karavAnA che. sAta varSanA AMtaravigraha ane UMDA jheravera pachI zAnti sthApavAnI che. aMgrejo ane paDozI deza dakSiNa AphrikA kevuM valaNa le che tenA upara ghaNo AdhAra raheze. briTana-amerikA ane raziyA sahAya karavA utsuka che. videzI vepArIo ane kaMpanIo raheoNDeziyAnI khanIja samRddhi vikasAvavA ane teno lAbha levA taiyAra che. A banAva aneka rIte mahAna che. Multi-raciae Society UbhI karavAnI che. keTalAka aMgrejo deza cheADI jaze. bAkI raheze te baMhu nAnI laghumati haze. temaNe habasIo sAthe sahakArathI rahevuM paDaze ane varSo sudhI sattA bhogavI che te bhUlI javuM paDaze. habasI e gheADI udAratA rAkhavI paDaze. temane rAjataMtrano anubhava nathI, prajA garIba ane nirakSara che. paNa bIjA dezAnA-habasI AgevAnAe batAvI ApyuM che ke teo vartamAna jagatanA pravAhothI aparicita nathI ane rAjaya karI jANe che. keniyA, jhAmbiyA, tAnjhAnIyAnA AgevAnoe pIDhatA ane samajadArI dAkhavI che. aMgAlA ane menjhAbiMkamAM raziyAnuM varcasa che. raheADAziyAmAM paNa ema banavA staMbhava che. sauthI vikaTa prazna dakSiNa AphrikAne thaze. tyAMnI raMgabhedanI nIti ane julmI zAsana upara bhAre asara thaze. paDozI deza nAmIbiyA-je dakSiNa AphrikA kabaje rAkhI beThuM che tenA upara paNa asara paDaze. briTana mATe A banAva gaurava levA jevA che. chevaTa raheADeziyAne svataMtra karyuM; eTaluM ja nahi paNa bahumati prajA habasIone rAjataMtra soMpyuM ane te paNa cUMTaNI karIne. rahoDeziyAnI prajA ane AgevAnoe have A svataMtratAne pAtra thavAnuM che ane svataMtratAne sArthaka banAvavAnI che. 12-3-80 - cImanalAla cakubhAi tA. 74-80 tA. 8-4-80 vasanta vyAkhyAnamALA dara varSanI mAphaka A varSe, muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame vasanta vyAkhyAnamALA tA. 7-8-9-10 eprila 1980nA divasAe yojavAmAM AvI che. viSaya : rASTrIya paristhiti (nezanala sina) rAjakIya Arthika pro. rajanI koThArI Do. DI. TI.lAkaDAvAlA pro. pI. ema. kAmaTha zrI rAjamAhana gAMdhI tA. 9-4-80 AMtararASTrIya tA. 10480 sAmAjika ane naitika A cAreya divasanuM pramukhasthAna zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAha zAbhAvaze. saune prema nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrI.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zuddha jIvana bhaDake baLatI hatI ! gaMgA jyAre A [muMbaImAM 16mIthI ja kema-TaeNka pradarzana bharAI rahyuM che. pradarzananA anusaMdhAnamAM pradUSaNa ane audyogika pragati aMge paNa carcA thavAnI che. A lekhamAM A ja prazna aMge duniyAmAM cAlatA vivAdanI jhAMkhI karAvavAmAM AvI che.] hamaNAM ja keraLanI "sAIlanTa velI" nAmanA nisargaramya pradezamAM, eka jala vidyuta yAjanA UbhI karavAnA, keraLanI sarakAranA pagalAM sAme "envAIrana menTAlIsTasa" eTale naisargika parisarane bagaDato aTakAvavAnI jhuMbeza calAvanArA AdarzavAdIoe moTo uhApAha karyo hato. AnI sAme, ughoga mATe joItI UrjA yenakena prakAreNa meLavI levAno uddeza dharAvanArA udyogavAdIoe A jhuMbezanA virodha karyo hate. AvI ja kheMcatANa duniyAbharanA parisaravAdIo ane udyogavAdIo vacce cAlI rahI che. aNu vidya tanA kArakhAnAothI parisara pradUSita thAya che evI dalIlane AdhAre amerikA ANu vidyuta upara kAMIka "breka" mAravAnI tarapheNamAM che, paNa bhArata tathA bIjA vikasI rahelA dezane e mAnya nathI, ane hamaNA ja A aMge vicAra karavA je AMtararASTrIya pariSada bharAI gaI temAM, amerikAnI vicArasaraNInA puraskAra thayo nahoto. ghaNI meATI bahumatIe enA asvIkAra karyo hato. Ama AMtararASTrIya rAjakAraNane bAda karIe to AjanA mukhya prazna e che ke A parisaravAdIe ane udyogavAdIo vaccenI kheMcatANamAM kAI lAbhadAyI madhyama mArga nIkaLI zake ema che ke nahi e vicAravAne che. prazna e che ke A baMne jUtho vaccenI kheMcatANa maTI zake ema che alabatta A praznanA uttara vicAratAM pahelAM e jaNAvI devuM joIe ke A parisaranAM pradUSaNanA prazna ardha vikasita ane aNavikasita dezamAM atyaMta ugra banI rahyo che. muMbaI zaheramAM paNa sAyana-ceMbura vistAramAM je pradUSaNa che te keTaluM trAsadAyaka che eno e vistAranA lokone roja anubhava thAya che. ulhAsanagarathI thoDe dara vahetI kANu nadImAM, kArakhAnAomAMthI ADapedAza tarIke nIkaLato kacaro jemAM pArAnuM tattva paNa hoya che te vahAvI devAmAM Ave che ane teNe kAlu nadInuM pANI pItA grAmavAsIonI tabiyata kevI behAla karI dIdhI che tenuM sarvekSaNa hamaNA ja sAyansa InsTiTayuTa (pahelAMnuM royala InsTiTayuTa opha sAyansa)nI eka TukaMDI dvArA karavAmAM AvyuM hatuM. A praznanI gaMbhIratA e vastu parathI paNa jaNAya che ke khuda saMyukta rASTrasaMsthA paNa A praznano vicAra karavA mATe ekathI vadhu vAra AMtararASTrIya pariSado yojI cUkI che. uparokata kheMcatANa nIvArI zakAya ema che ke nahi e praznano vicAra karavA mATe pahelAM te e nakkI karavuM paDe ke audyogika vikAsanA ApaNe zo artha karIe chIe ane parisaranI zuddhatAne ApaNe zA artha karIe chIe. A be tattvAnA artha upara ja ApaNI vicAraNAnI dizAno AdhAra rahelA che. hamaNA ja ApaNA jANItA parisaravAdI DaoN. puruSottama devarasa sAthe huM carcA karatA hatA. Do. devarasa parisaravAdanI jhuMbezanA jabarA puraskartA che. vApInA udyoga kSetramAM AvelI ghaNI kaMpanIonA teo salAhakAra che. temaNe mane kahyuM hatuM ke ghaNA kArakhAnAnA mAliko ane sattAvALAone temanI salAha rUcatI nathI. temanI manavRtti to jANe evI che ke audyogika pragati thatI hoya te "Tu Dhela vitha peAlyuzana." AvI manovRtti rAkhavI e mAnavajAtanA bhAvi mATe ISTa nathI ja nathI kAraNake keTalAka vijJAnIoe hisAba mAMDayA che ke pradUSaNa jo atyAre vadhe che eTalA pramANamAM vadhyA karaze te mAnavajAta 10 hajAra varSathI vadhAre TakI nahi zake. (alabatta, e pahelAM aNuyuddha thAya te dasa varSamAM ja e sApha thaI jAya. paNa e vAta judI che.) eTale pradUSaNa ane audyogika vikAsa aMge eka samadhAraNa nIti akhatyAra karavI e ja sAcA mArga che. InTaranezanala InsTiTyuTa phora enavAIranamenTala ephersa nAmanI AMtararASTrIya saMsthAnA upapramukha TAmasa vilasana to kahe che ke ApaNI vicArasaraNImAM ane e vicArasaraNI anusAra pagalAM levAnI paddhatimAM dharamULanA pheraphAra jo ApaNe jhaDapathI nahi karIzuM to udyogavAdIe ane parisaravAdIo vaccenI kheMcatANa ApaNe miTAvI nahi zakIe. teo kahe che ke chellA 40-50 varSamAM ApaNe je rIte audyogika vikAsa pAchaLa AMdhaLI doTa mUkI che te rIte doTa mUkavI ApaNane have pAlave ema che ja nahi. vasatinA vadhAro, utpAdanano vadhAro, vaparAzano vadhAro ane pradUSaNano vadhAro, tA. 16-380 ApaNA parisaranuM je sImita kSetra che temAM, aniyaMtrita rIte kAyama mATe calAvI laI zakAya ja nahi. pRthvI para je dhAtuo, tela vagere astitva dharAve che te kAyamane mATe ApaNane maLatAM rahevAnAM nathI. A vastune svIkAra karIne ja ApaNe Ayojana karavuM joIe. amerikA jayAre vikAsanA kSetre pA pA pagalI mAMDatuM hatuM tyAre velTa viTamene, kArakhAnAMnA bhUMgaLAMmAMthI nIkaLatA dhUmADAnuM dazya khUba AnandadAyI hovAnuM varNana karyuM hatuM! e bicArAne khabara nahotI ke e dhUmADA parisarane keTalA bagADe che. udyogavAdI ane emanA puraskAra karanArA arthazAstrIo to jI. ena. pI. eTale ke grAsa nezanala proDakaTa eTale ke dezamAM thatAM kula utpAdanane ja samAjanA svAsthyanA eka mApadaMDa hajI hamaNA sudhI mAnatA AvyA che. bIjAo vaLI kayA dezamAM mAthAdITha keTalA hArsa pAvara vaparAya che enI gaNatarI karIne je te dezanI pragatinuM mApa kADhe che- vadhAre horsapAvara vAparatA deza jyAre pragatizIla! hajI gaI kAla sudhI vadhatI jatI vasatithI ghaNAne AnaMda thato, kAraNa vasati vadhe to udyogAnuM utpAdana kharIdanArA paNa vadhe ne ? hajI Aje paNa AvI manovRtti sadaMtara nAza pAmI che evuM kahI zakAya ema nathI. A badhuM have badalavuM paDaze. paNa karuNatA to e che ke audyogika rIte vikaselA dezane jayAre potAnI bhUla jaNAI che tyAre e bhUla aMge emaNe ApelI cetavaNI vikasI rahelA deze kAne dharavA taiyAra nathI. temane evI lAgaNI thAya che ke vikasita dezAne jeTalA paisA banAvavA hatA teTalA banAvI lIdhA. have teo ApaNane bAvA banAvavA nIkaLyA che! duniyAnI be tRtIyAMza prajAnI audyogika paristhiti ardhavikasita ane avikasita dazAmAM che ane A dezomAM jhaDapI saghana Arthika vikAsa e rAjakAraNanuM eka mukhya hathiyAra banI rahe che. ApaNA dezanA anubhava AnI sAkSI pUre che.. vikasita dezanA keTalAka parisaravAdIoe to, Arthika ane audyogika vikAsa jo ApaNe sadaMtara baMdha karI daIzuM te ja parisarane thatuM nukasAna ApaNe aTakAvI daIzuM evI jhuMbeza zarU karI che ane enA ja pratikULa pratyAghAto vikasI rahelA dezeAmAM paDayA che. vikasI rahelA dezane, audyogika vikAsanI sAme pUrNavirAma mUkavuM kadI pAlave nahi ane AvI paristhitimAMthI ja parisaravAdIo ane udyogavAdIo vacce duniyAbharamAM cAlatI kheMcatANanAM bIja rahelAM che. paNa A kheMcatANane ukela AvI rahele hovAnAM e dhaNa nathI dekhAtAM evuM paNa nathI. eka samaya evA hatA ke jayAre laMDananI Temsa nadI ke yuropanI DAnyuba tathA rahAIna nadIe kArakhAnAo dvArA lavAtA kacarAne kAraNe eTalI praduSita thaI gaI hatI ke emA mAchalI paNa jIvatI nahiM ane emAM pakSIo paNa vihAra mATe AvatAM nahi. e pachI lAgatIvaLagatI sarakAro ane lAgatA vaLagatA dezeAe bhegA maLIne, ukata nadI para AvelAM kArakhAnAMenA pradUSita kacarA nadIomAM vahAvI devA upara evA kaDaka pratibaMdha mUko ane kArakhAnAMoe paNa kacaro nadImAM vahAvI detAM pahelAM emAMnuM badhuM pradUSaNa cUsI le evAM yaMtromAMthI ekacarAne pasAra karavAnI evI goThavaNa karI ke Aje e banne nadIo pradUSaNathI mukata thaI che. TemsamAM mAchalIo ane e mAchalIo para jIvatA haMsA pharI vihAra karavA lAgyA che ane Daca prajA je peAtAnA pIvAnA pANI mATe rahAInanA pANI para AdhAra rAkhe che te pharI pIvA mATe rahAInanA pANInA upayoga karavA mAMDayo che. Ama naisargika parisarane nuksAna pahoMcADayA vinA paNa audyogika pravRtti jALavI rAkhavAne madhyama mArga zodhI kADhavAmAM Avyo che. A madhyama mArgathI ghaNA parisaravAdIone paNa saMtoSa thayA che. ApaNe tyAMnI kAlu nadI ke gaMgA jevI bIjI nadIo aMge koI AvuM vicAraze ke? eka samaya evA hatA jyAre gaMgAjaLa atyaMta zuddha gaNAtuM. Aje gaMgA paNa khUba praduSita thayelI che. baunI riphAInarIe gaMgAmAM vahAlAM telamizrita pradUSaNane kAraNe gaMgAnA pANI para Aga lAgI hatI e hakIkata kadAca koI vAcakane yAda paNa haze ! Aje tA haraNanI koI viziSTa jAta mATe samagra pariSada surakSita rAkhavAnI vAta karanAra parisaravAdInI vAta jeTalI behudI lAge che teTalI ja, gayA vIsa varSanI jema ja ApaNA audyogika vikAsa 1
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16380 prabudhdha jIvana ApaNe thavA devA joIe evI koI arthazAstrInI vAta be MdI tamilanADunA kamaLa, kAdava, kaLagama che. Aje to mAnavIe duniyAbharamAM jyAM meTAM meTAM jaLAye, khetI mATe ke jaLa vidyutanA utpAdana mATe sarjya che tenA, parisara para kevA pratyAghAta paDe che tene pradIrgha abhyAsa InTaranezanala kAuMnsila opha sAyanTiphika muninsa taraphathI thaI rahyo cheane uparokata madhyama mArganI dizA paNa nakkI thaI rahI che. ApaNe jyAre vikAsanI vAta karIe tyAre ApaNI jAtane keTalAka prazno pUchavA joIe ane e praznanA uttara meLavavAmAM uparokata abhyAsa sahAyabhUta thAya ema che. dA. ta. ApaNe prazna pUchavA joIe ke: zenA vikAsa karavA che ane zAne mATe karavA che? ApaNe je mAla vAparIe chIe tene ThekANe bIjuM kAMI vadhAre nirdoSa rIte utpanna thayeluM vAparI zakIe ke nahi ? ApaNe mAla joIe keTalA ? ApaNe vidyuta, vagerenI sevAo joIe keTalI? Arthika pravRttinI keTalI ADapedAze sahana karI levA ApaNe taiyAra chIe? ramaNIyatA, zAMti, nIravatA, nirasarga sAthene saMpUrNa samabhAva ApaNane joIe che ke nahi? A badhA praznonA uttara meLavIne ja eka saMkalita parisaravAdI ane udyogavAdI nIti ApaNe nadI karavI jAIe. aNuvidyuta utpanna karatAM kArakhAnAMo meTAM praduSaka tattvo che. (amerikAmAM AvAM 75 uparAMta kArakhAnAM che. ApaNA dezamAM, traNa che, cAnuM naroDAmAM baMdhAI rahyuM che) Ama aNu vidya ta utpAdana kSetre amerikA ghaNuM AgaLa hovA chatAM, amerikAnA aNu urjA khAtAnA eka vakhatanA pramukha ane audyogika tathA vaijJAnika vikAsanA prakhara puraskartA Do. glena sIbAge paNa eka sthaLe lakhyuM che ke: "ApaNI duniyAmAM je sAmagrI paDI che tenA ane ApaNane je UrjA prApya che teno upayoga karavAnI paddhatimAM dharamULanA pheraphAra ApaNe karavA paDaze. vikAsanI eka navI ja philasuphI ApaNe vikasAvavI paDaze. mAnavIya saMbaMdhanA AdhAra para A philasUphInuM maMDANa karavuM paDaze." ApaNA vikAsanuM Ayojana karanArAoe A zabdo yAda rAkhavA jevA che. manubhAI mahetA prabuddhe jIvana (rajisTrezana opha nyujha peparsa senTrala rUlsa 1956 nA anvaye) phorma naM. 4 'prabuddha jIvana'saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddha sthaLa prasiddha krama mudrakanuM nAma kayA dezanA ThekAma 2. 3. 4. 5. 6. prakAzakanuM nAma kyA dezanA ThekANu taMtrInuM nAma kyA dezanA ThekANu mAlikanuM nAma ane saranAmuM : TopIvAlA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 8. : dara mahinAnI pahelI ane seALamI tArIkha. : cImanalAla je. zAha : bhAratIya : TopIvAlA menzana, 385, saradAra vI. pI. gaDha, muMbaI - 4. : cImanalAla je. zAha : bhAratIya : TopIvAlA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4 : zrI cImanalAla cakubhAI zAha : bhAratIya : TopIvAlA menzana, 385 saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha : TopIvAlA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI -4. 209 huM cImanalAla cakubhAI zAha AthI jAhera karuM chuM, ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. cImanalAla cakubhAI zAha tA. 1-3-1980. tAmilanADu tenA kamaLa ane kAdava mATe paNa prakhyAta che. tenA rAjakAraNamAM paNa puSkaLa kAdava che, paNa kamaLa zodhavAM paDe. ahIM koMgresane harAvIne drAviDa munnetra kaLagama pakSa sattA para Avyo hatA. tenA sthApaka netA annA derAInA avasAna pachI karuNAnidhi mukhya pradhAna thayA. karUNAnidhine kADhIne annA drAviDa munnetra kavagamanA netA rAmacaMdrana mukhya pradhAna thayA hatA. have teo padabhraSTa thayA che ane karuNAnidhi pAchA mukhya pradhAna thavAnI vakI che. kAdava tAmilanADunA rAjakAraNa pUrato maryAdita nathI. kAmarAjane haTAvavA IndirA gAMdhIe pAtAnI kaoNMgresanA bhAge paNa karuNAnidhine jitADayA hatA. rAjakAraNamAM koI sadA mATe zatru nathI, sadA mATe mitra nathI. sadA mATe svArtha ja che. AthI zrImatI gAMdhIe karuNAnidhine baratarapha karyA hatA. have pharIthI teo baMne saMpI gayAM che ane zrImatI gAMdhIe zamacaMdranane padabhraSTa karyA che. lokasabhAnI cUMTaNImAM IndirA koMgresa karUNAnidhinA drA. mu. ka. pakSanI madadathI tAmilanADumAM medAna mArI gaI. have koMgresanI madadathI vidhAnasabhAnI cUMTaNImAM karUNAnidhinA drAmuka pakSa medAna mArI jaze, ane ghaDiyALano kAMTo pharI pharIne pAchA 12 upara AvI jaze. je koI paNa madada levA Ave tenI sAthe joDANa karavAnA malTIpala rola bhajavavA jatAM sinemA sTAra rAmacaMdrana temanA kSmiI citrAnA khalanAyakanI jema khapI gayA che. tAmilanADunA rAjakAraNamAM kyAMya kamaLanI sugaMdha AvatI nathI, paNa kardama (kAdava) ane kaLagamanI gaMdha to bahu Ave che. ATalI prAstAvika vAta karyA pachI have ApaNe kaLagama ane tenA sthApaka rAmasvAmInI vAta karIe. drAviDa kaLagamanA sthApaka pariAra rAmasvAmI hatA, jemanI gaye varSe janma zatAbdi UjavAI. annAdurAI temanA paTTaziSya hatA, paraMtu gurunuM 'gAMDapaNa' ane vikRta mAnasa asahya lAgavAthI tathA gurunI slisUphI avyavahAru lAgavAthI temaNe potAnA drAviDa munetra kaLagama nAmanA judA pA sthApyo. annAdurAInA avasAna pachI temanI gAdI mATe spardhA thaI, temAM karuNAnidhi jItI gayA. sinemA, nATaka ane sAhityanA kSetre karuNAnidhi ane rAmacaMdrana ekabIjAnA mAtra pratispardhI nathI, zatru paNa che. A zatruvaTa temanA kuTuMbamAM paNa UtarI che. AthI rAmacaMdrana, karuNAnidhinA netRtvavALA drA. mu. ka.mAM rahI zakayA nahIM, ane annAdurAInuM nAma vecI khAvA annAdrA. mu. ke. pakSa sthApyA. tAmilanADuno A pakSa jANe rASTravyApI pakSa hoya tema tene ola InDiyA annA drAviDa munetra kaLagama evuM meTuM nAma ApyuM ane duzmananA duzmanane mitra banAvIne tAmilanADunI gAdI meLavI. rAmasvAmInA kaLagama, karuNAnidhinA kaLagama ane rAmacaMdrananA kagaLama vacce kaMI taphAvata hoya to raMganI mAtrAnA che. vyaktigata taphAvata e che ke rAmasvAmImAM jhanUna ane gAMDapaNa hatAM, karuNAnidhi vyavahArakuzaLa ane gaNatarIbAja che (eTale ja temaNe potAnA gaI kAlanA duzmana zrImatI gAMdhI sAme rAjakIya maitrI karI lIdhI) ame rAmacaMdrana, rAjakAraNane paNa sinemAnA mAraphADa ane Dabala rola samaje che. briTIza jamAnAmAM aMgrejo rASTrIya koMgresanA svAtaMtrya saMgrAmane kacaDI nAkhavA tenI sAme maLe eTalA virodhIone protsAhana ApI UbhA karatA hatA. rAmasvAmI te paikI eka hatA. jo ke teo aMgrejenI sAme ghUrakI letA hatA kharA. tAmilanADumAM pradezavAda, bhASAvAda ane varNavAdanuM jhera phelAvanArA rAmasvAmInA mAnasathI ApaNe paricita thaIe. teo garbhazrImaMta hatA. temanuM vepArI kuTuMba rUDhicusta hatuM. zrImaMtAI ane mAbhAnA kAraNe chekaro garIba, avarNa cheAkarAo sAthe haLabhaLe ane khAya-pIe nahIM evI kALajI rAmasvAmInA vaDIlA rAkhatA hatA. A niyaMtraNA rAmasvAmIne gamatA na hatAM. yuvAnImAM praveza karatA rAmasvAmIe hiMdu-purANA ane zAsro vAMcyAM. temane lAgyuM ke temAM to bhArobhAra anyAya che. temaNe hiMdu rUDhio ane rivAjo sAme baLavo karyo. 1919mAM teo kamAu
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 prabuddha jIvana ta, 163-cha. --- - dhadha cheDI koMgresamAM joDAyA. tyAM parama vaiSNava gAMdhIjInA vicAra tanhAI periAra eTale pitAtulya gaNAyA. ghaNAM deva-devIonI mUrtiane vartaNUka sAthe rAmasvAmInI prakRtine meLa khAdho nahIM. gAMdhIjI ene nAza karanAra rAmasvAmIe pitAnI pratimA sthApavAnI chUTa harijAne ane bIjI dalita ane zoSita jAtione UMce lAvavI ApI. rAmasvAmI brAhmaNanA draSTA tarIke paMkAyA hatA. rAjAjI mAgatA hatA. ahIM gAMdhIjI ane rAmasvAmI vacce bahu vicArabheda brAhmaNa paNa hatA ane koMgresanA netA paNa hatA, AthI temanA na hato, paNa svabhAvabheda ghaNe hato. tADI banAvavA mATe nIro jevA kaTTara duzamana rAmasvAmIne bIjA koNa maLe ? samAjamAMthI kADhanArAo sAme pakeTiMga karanAra rAmasvAmIe cha varSamAM koMgresa brAhmaNonuM varcasa bhUMsI nAkhavuM e temanuM dhyeya hatuM. jo teo choDI tyAre temaNe dArUbaMdhInI nIti paNa choDI ! ane briTIza zAsana jarmanInA hiTalara jevA hota, to hiTalare jema avarNo (yahudIo) sAme laDavAne badale gAMdhIjI ane koMgresa sAme laDavAnA zapatha lIdhA. no nAza karI nAkhyA hatA tema rAmasvAmIe brAhmaNa ane bIjA savarNone nAza karI nAkhyA hota. e kharuM che ke rAmasvAmIe rAmasvAmInA mAnasamAM ghaNA virodhAbhAsa hatA. koMgresa rASTra dalita ane pachAta jAtione keLavaNImAM AgaLa karI. bhASA samAna hiMdI vaDe dezanI ekatA sthApavA mAgatI hatI. tethI tAmilanADunI kaeNlejomAM temanA mATe pa1 beThake anAmata jayAre dakSiNa bhAratamAM teNe hiMdIne pracAra zarU karyo tyAre 1918mAM rAkhavAmAM AvI che paNa tenA vidyArthIonI saMkhyA Azare 70 rAmasvAmIe potAnA makAnane hiMdInA pracAranuM eka kendra banAvI TakA jeTalI che. teno artha e ke savarNa vidyArthI budhdhipratibhAmAM dIdhuM. tema chatAM pAchaLathI teo hiMdI bhASAne uttara hindustAnanI 'Aga La hoya to tene taka na maLe, dalita ane pachAta jAtionA sAmrAjavAdI bhASA gaNAvI tenI sAme laDayA. 1937mAM madrAsa vidyArthIone taka maLe. pachI bhale teo budhdhipratibhAmAM pAchaLa prAMtanA mukhya pradhAna rAjAjIe prAthamika zALAomAM hiMdInuM zikSaNa hoya : pariNAma e AvyuM ke eka jamAnAmAM eka prakhara vidyAsaMsthA dAkhala karyuM tyAre rAmasvAmIe rAjAjIne sakhata laData ApI ane tarIke paMkAyelI madrAsa yunivarsiTInuM dhoraNa ghaNuM nIce UtarI gayuM. A yojanA niSphaLa banAvI. (pAchaLathI rAjAjI pote hidInA virodhI tethI dezane ja nukasAna thayuM. banI gayA hatA! mahApuruSone paNa potAnI nabaLAIo hoya che.) rAmasvAmInI dalIla evI hatI ke bahArathI AvelA Aryoe A rAmasvAmInI vikRti temanI potAnI hatI, paraMtu briTIza zAsadezamAM pitAnuM zAsana jamAvIne drAviDone ane A dezanI Adi- koe ane te samayanI koMgresanA virodhIoe A vikRti vikasAvavAsI jAtione bhAre anyAya karyo che. potAnI dalIlanAM samarthanamAM vAmAM ghaNo phALo Apyo hate. rAmasvAmIe vedo, purANo ane ItihAsanA prasaMge TAMkyA. hiMdu - rAmasvAmInA kAgama, karuNAnidhinA kaLagama ane rAmacaMdrananA dharma, hiMdu deva-devIo anyAya ane zoSaNanAM pratIka che evI dalIla kaLagama vacce taphAvata zuM che? bahu nahIM, traNeyamAM pradezavAda, karIne temaNe hiMdu dharma ane hiMdu deva-devIo sAme mahammada gajhanI bhASAvAda ane jAtivAda che. teo deza karatAM potAnA rAjyane ane auraMgajhebanA jhanUnathI laData UpADI. bahArathI caDhI AvelA ane bhASAne ane temanA netAe potAne paNa vadhu mahattva Ape muslima bAdazAhanI jema temaNe hiMduonI mUrtionuM khaMDana karavAnuM che. teo hiMdInA ane uttara bhAratanA sarakhA ja virodhI che. ane maMdirone apavitra karavAnuM kAma upADayuM. je koI deva-devI karuNAnidhi ane rAmacaMdrana teTalA pUratA vyavahAru che ke drAviDamUrtirUpe ke citrarUpe zamasvAmInI najare caDhe temanuM AvI banatuM tonuM svapna AkarSaka hoya te paNa siddha karavuM zakaya nathI, AthI hatuM! uttara bhAratamAM rAmalIlA bhajavAya che, to rAmasvAmIe dakSiNamAM teo kendranI sattAne zakaya teTalI maryAdita banAvIne tAmilanADu rAvaNalIlA bhajavavAnuM zarU karyuM. rAvaNa drAviDa na hato paNa Arya mATe vadhumAM vadhu svarAja meLavavA mAge che. karUNAnidhie te vizva hate, brAhmaNa hato e hakIkata tarapha temaNe durlakSa sevavAnuM pasaMda tAmila pariSada bharIne potAnI philasuphIne AMtararASTrIya svarUpa karyuM. teo bAkInA dezathI dakSiNa bhAratane alaga karIne tyAM drAviDastAne racavAnAM svapna sevatAM hatAM. temanA mAnasane mAonI panInA ApavAno prayAsa paNa karyo hato. mAnasa sAthe sarakhAvI zakAya. mAenI patnIe sAMskRtika krAMtinA ' ApaNA dezamAM IMdirA kone bAda karatA rASTrIya pakSo kSINa nAme je vikata AMdolana zarU karyuM hatuM temAM bauddha maMdiramAMthI lagana thaI gayA che ane keraLa, tAmilanADa, paMjAba, kAzmIra, sikkima vAna buddhanI mUtione teDIpheDIne pheMkI devAmAM AvI hatI, maMdi- ane IzAna bhAratamAM pradezavAda, jAtivAda ane bhASAvAdanA dhoraNe rone apavitra karavAmAM AvyAM hatA. rAmasvAmIne mahammada gajhanInA pakSo sattA para Ave che te dezanI rASTrIya ekatAne ghasAro Ape che. bIjA avatAra tarIke oLakhAvI zakAya. koInI sAthe sarakhAmaNI vijayagupta maurya karavAthI paNa rAmasvAmInuM mAnasa samajavAnuM muzkela che. briTIza hiMdI sarakAre rAmasvAmIne upayoga koMgresa sAme karyo, paNa jayAre rAmasvAmI sarakArano hAtha paNa karaDavA lAgyA tyAre temane rAjadroha hiMmata rAkhe, bahAdura bane mATe rAjA karavAmAM AvI. koMgresane nabaLI pADavA sarakAre mavALAnA jasTIsa pakSane protsAhana ApyuM hatuM ane rAmasvAmI jasTIsa DUtanI pAMkhamAM jo badhAM rahetAM hoya, samAtAM hoya to te pakSamAM joDAIne koMgresa sAmenI laDatamAM briTIza sarakAranA puraskartA akharo kheDUta che. aDhAre varNa kheDUtanI pAchaLa rahetI tenuM paNa banyA. kAraNa e ke, tenAmAM prema hato. aDhAre nAtanuM eka kuTuMba, eka zarIra banI rahetuM. tevI vyavasthA mATe ApaNe ApaNA dilamAM pitAne dalitonA uddhAraka ane dharma tathA bhagavAnanA duzamana pheraphAra karavo joIe, prema rAkhavo joIe... gaNAvatA rAmasvAmIe dharmavirodhI raziyAnI mulAkAta paNa lIdhI A dharatI upara jo koIne chAtI kADhIne cAlavAne adhikAra ane tyAMthI sAmyavAdanAM zeDAM sUtro zIkhI AvyA. sAmAjika hoya te te dharatImAMthI dhanadhAnya pedA karanAra kheDUtane ja che. sudhAraNAnA temanA khyAlo para jayaprakAza kema mehI paDayA te samajavuM muzkela che, paNa jayAre jayaprakAza rAmasvAmIne temanuM AMdolana uttara - duniyAmAM ApaNe sau ochevatte aMze gunegAra chIe; paNa bhAratamAM phelAvavAnuM AmaMtraNa ApyuM, tyAre uttara bhAratanA ane je mANasa parasevo pADI khetaramAM kAma kare che ane jagatane mATe AyonA zatru rAmasvAmIe uttara bhAratane "uddhAra karavAnI nA ane vastranI sAmagrI pakave che te mANasa duniyAmAM ochAmAM pADI hatI. rAmasvAmIe rAmacaMdrajIne, temanI mUrtio ane citronA Acho gunegAra che.... nAza vaDe jabbI" karyA hatA, tema chatAM temaNe potAnA nAmamAMthI je kAma kAle karavAnuM che enI vAtamAM ja AjanuM kAma rAmane kADhI mUkIne rAvaNane besADayA na hatA! rakhaDI jaze. ane AjanA kAma vinA kAlanuM kAma thavAnuM nathI. vaLI ApaNe pharajamAMthI cUkIzuM. AjanuM kAma kare. kAlanuM kAma samAjasudhAraka hovAnuM ane dhArmika krAMti karavAno DoLa ghAlatA enI meLe thaI jaze... rAmasvAmInuM mAnasa samajavuM hoya, te jANavuM joIe ke vizvAsa rAkhIne ALasa choDI do, vaheme phagAvI do, temaNe 20 varSathI paNa ochI vayanI potAnI mahilA sekreTarI sAthe Dara choDe, kusaMpa tyAga kare, kAyaratA khaMkherI nAkhe, hiMmata . lagna karyA hatA! rAjAjIne potAnA kaTTaravirodhI gaNanAra rAmasvAmIe rAkhe, bahAdura bane, AtmavizvAsa rAkhatAM zIkhe. ATaluM rAjAjIne A bAbatamAM vizvAsamAM lIdhA hatA! karaze te tame je irachaze te enI meLe AvI maLaze. gatamAM A dezamAM koIe netA thavuM hoya te tene anuyAyI maLI rahe jene mATe je lAyaka che te tene maLe ja che.. che. rAmasvAmI temanA anuyAyIomAM periAra eTale vaDIla ane -saradAra vallabhabhAI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-80. . prabuddha jIvana 211 * AMgaNuM, jyAre vRMdAvana thAya che. je hamaNAM dAdAnuM eka pustaka vAMcatA hatA. emAM eka sarasa vAta kahI che. samayanI avirata yAtrAmAM jidagIe-manuSya potAnA upara keTalI dhuLa bhegI karI che? A dhULanA rajakaNa bAjhI bAjhI have ene khAssAM DuMgara thayo che. vimalAtAIe manuSyane TheTha nizA- LiyA sAthe sarakhAvyuM hatuM. kahyuM, mAM bALakane hoMzathI nizALe bhAle che. "ene ema ke dIkaro bhaNIgaNIne heziyAra thaze... bALaka ainADI che. tene zALAe javuM gamatuM nathI. rastAmAM khATI thAya che. ramavA besI jAya che, jhaghaDo kare che... sleTathI mArAmArI kare che. kapaDAM melAM kare che. phATI jAya che. sAMja paDe che tyAre eMtharehAla thaIne, lagharavaghare pAcho Ave che." A ApaNA badhAnI vAta nathI? samI sAMje pANe thAkI jaIe chIe. hatAza thaIe chIe. mANasanuM mana ene keTaluM doDAve che? keTalAM dhamapachADA, " keTalI doTa, keTalI vRSaNA? mana thAkI jAya tyAre vizrAMti, zAMti kayAM zodhaze. amerikAmAM janma lIdho hoya te sIdhA manocikitsaka pAse pahoMcI jaIe. DokaTarane kahIzuM, "mArA manathI huM trAsI gaye chuM. mane ghenamAM DUbADI do!" * tyAre jJAnadeva zuM kahe che? enuM mane kyAM zAMta thAya che? e hoya che. eka divasa jyAre AMkha khUlI jAya che tyAre badhA bhrama chUTI jAya che. nathI rahete ghA; nathI rahetuM darda. hA, jIvana jIvatAM jIvatAM aneka prazna UbhA thayAM che. aneka aTaLa muzkelIo, samasyA. tyAre mANasa gabharAI UThe che. belI UThe che, "A saMsAra kevI rIte pAra karI zakAze? zAnadeve tyAre kevuM zItaLa AzvAsana Ape che te jue , , , , , , " " saMsAra nadI bhayAnaka dekhAya che, paNa bahu UMDI nathI. ' saMketa drArA viThThalabhUti ' ema kahI rahI che ke kamara jeTaluM ja pANI temAM che." tyAre viThobAnI mUrti hasatI lAge che. jANe hAtha ApI kahe che, 'gabharA nahIM, Ava pANI bahu UMDA nathI.' A viThobAne avAja, sAMbhaLavAnI ja vAra. . mANasa saMsAramAM rahI, bega bhegavyA pachI saMsAratyAganI vAta kare che. niraMkuza vAsanA pachI brahmacaryanI sAdhanA kare, ghara choDI vanamAM jAya, khUba majazekha bheLavI pachI sAdAI ane aparigrahanA vrata mAMDe. eka aMtima parathI bIjA aMtima sudhI mana jhelAM khAya che. A tyAganI vAta pAchaLa jJAnadeva mananI ramata ja jue che. eTale ja e kahI zake : eka '* * chADavAnI vastu aMdara ja hatI , te badhI choDI." ...paNa cittane jayAre prabhune sparza maLe che tyAre A bhegavavAnI-tyAganI mathAmaNa kevI ApoApa kharI paDe che? tyAre ja bhakata kahe che. "have aMdara ane bahAra Izvara ja bAkI rahyA eTale choDavAnI kalapanA paNa chUTI." eka bhakata tarIke jJAnadeva keTalI sarasa vAta kare che. kahe, viThThalanA darzanathI AMkhone keTaluM sukha maLe che. ApaNI AMkhe A bahAranA jagatamAM sukha zodhavAne phAMphAM mAre che. Akhare thAkI jAya che. e nirmaLa AnaMda a ne maLe che kata viThThalanA darzanathI." ' paNa viThalanA darzana ane kevA joIe khabara che? kahe, "citana-kALanAM darzana pUratAM nathI. : sakriya ane belatAM darzana joIe che. * ATaluM kahetAM ja zAnadevanA koDa pUrA karanArA zrIkRSNa pitAnA hAtha halAvavA maMDayA." A vAMcatA TAgera yAda Ave che. emaNe kaheluM gAyuM? "mAtra zabdo nahIM, mane tamAre sparza Ape." paNa A sparza maLatA pahelAM saMsAramAM rahI rahIne jIbhane svAda kaDavuM thaI jAya che, mana bhAre thAya che. paraMtu eka vakhata IzvaranuM AkarSaNa thAya tyAra pachI? pachI enA svAdathI badhu madhura banI jAya che. mAyAnA AvaraNa ane sukhanI chalanAmathI zodhane lIdhe mananuM e prati vahevuM saheluM nathI. eTale ja zAnadeva bhakata karyuM che. * "tamArAM caraNa meM joyAM . mAruM mana zAMta thayuM. have huM khuzIthI A dehamAM rahI zakIza. jyAM sudhI e paramatatvanA caraNa pAse mana besatuM nathI tyAM sudhI ene kaLa vaLatI nathI. , ja A zAnadeva mAtra jJAnI nathI, e savizeSa kavi che. enA hoTha upara jANe premInI bhASA che. IzvaranA premamAM pAgala che. nAnA bALaka jema "mA.. mA..." kahI bola bola karyA ja kare tema viThobAnI vAta karatA jJAnadevanI jIbha thAkatI nathI. eTale ja kahe che: belI batAvavA jevuM te svarUpa ja nathI. ATaluM chatAMye mAruM belavAnuM osaratuM nathI." thAkeluM mana kayAM kayAM AdhAra zodhe che? pustako, guruo, tIrtho, maMdiro... jyAM jyAM paga mUke tyAM dharatI jANe aMdara khUpe che. mamatAthI je ghara bAMdhe te ghara kakaDabhUsa thaI jAya, retInA DhagalAnI jema badhuM ja besI jAya. kazuM kAmayAba nathI AvatuM. tyAre jJAnadeva kahe che. "meM bIjA badhA AdhAra choDI dIdhA." A eka AdhAra jayAre jIvane maLe che tyAre ja enI zodha purI thAya che. A eka AdhAra che je ene dago nathI dete. eka sarasa vAkaya yAda Ave che. eka jJAnI puruSe kaheluM, "I have no renounced the world, I have ceased to depend on it." saMsArane tyAga nathI karyo. enA para je AdhAra rAkhato hatuM te AdhAra choDI dIdhuM che. vAta nAnI che.' eka vakhata phAdhara vAlesanI vimAnanI TikiTanuM chevaTa sudhI nakkI na thayuM. tyAre phAdhara vAlese lakhyuM hatuM te yAda Ave che. "mitro hovA chatAM ane sArI vyavasthA hovA chatAM hajI bhagavAnanI jarUra che. mANase te joIe, paNa sAco AdhAra te bhagavAna ja che." ane eTale ja eka bIjA prasaMge emaNe lakhyuM hatuM. "mArI pahelo sage ane parama mitra bhagavAna ja che." ApaNuM du:kha e che ke ApaNe prabhune chelle mitra banAvavA nIkaLIe chIe. ' paNa saMsAramAM rahetAM rahetAM citta para keTalAM ghA? mitrone droha, apamAna, du:kha, viyoga, viccheda kayAreka mAnI lIdhela dukha: koInuM mAthuM du:khe, koInuM peTa, koInA hRdayanA dhabakArA nAnIzI vAte vadhI jAya tyAre jJAnadeva jANe AjanA jamAnAne manevaijJAnika hoya e bhASAmAM keTaluM sAcuM kahe che: ' "ghA sapanAmAM ..paNa pIDA kharekharanI, jAgI UThatAM baMne ya khoTA Thare che." - mAnasika dardI jayAre potAnA roganI phariyAda kare tyAre jUThuM panA rAganI phariyAda kare tyAre ja nathI bolate e to Aje manauvijJAnika paNa svIkAre che. enI pIDA sAcI ja hoya che. zAnadeva kahe tema ene jAgavAnI jarUra ja * caTako lAgavAnI ja mukhya aDacaNa che. eka vAra lAge ke te chUTavAne ja nahIM." e caTako lAge che pachI jJAnadeva pharI pharIne prazna pUche che, koI paNa bhakata tAlAvelImAM, talasATamAM prazna pUche tema." "mArA cittanuM parivartana kayAre thaze? e mUti hRdayamAM kayAre karaze?" 'are, praNayInI jema pAgala thaI pArevAMne paNa pUche che, "tame pRthvI chADI- AkAzamAM uDanArAM cho, tame te Izvarane joyA hovA joIe, mane kaho, : mAre ghera paMDharInA mahemAna kayAre Avaze? tamane je joIe te huM ApIza."
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 prabuddha jIvana tA. 11-3-'80 - "karma karavuM ke na karavuM kayuM karavuM ne kayuM na karavuM, -e bAbata ame Izvarane soMpI dIdhI che. tethI amArAM dukhane aMta Avyo che." A sthiti A dehamAM, A jIvanamAM maLe e keTaluM moTuM : saubhAgya che? kadAca ene mATe jJAnadeva thavuM paDe! je sthiti sahaja lAge te paNa tapa vagara DI ja Ave che? ane Izvarane badhuM sAMpavA jeTalI zraddhA AvatA keTalA janma joIe? - vipina parIkha premaLa jyotine preraNAdAyI dAna A pArevAne khUza karavA jatuM bhakatahRdaya joyuM?. sAthe sAthe praNayInA jevuM ja A bIjuM pAgalapaNu juo: e kavinI bhASAmAM ja vAta kare che: "jAgRtimAM kayAMka pagalAMne avAja sAMbhaLuM chuM. thAya che, AMgaNAmAM koNa zuM? jovA jAuM chuM te AMgaNanuM thAya che vRMdAvana, ane mANasane thAya che zrIkRSNa!" . . che to mANasanI AMkha, paNa darzananI jhaMkhanAne lIdhe e AMkhamAM keTale pharaka paDI gayo? have e AMkha bIjA mANasane bahAra jue che kharI, paNa mANasa ja kyAM? tyAM to sAme have zrIkRSNa-zrIkRSaNa ja dekhAya che. paNa A talasATa pachI bIjuM kazuM halakuM, zudra khapatuM nathI, eTale ja zAnadeva mAge che: "ene eka Izvara ja joIe. Izvara hoya te ene bIjuM kAMI joItuM nathI. ane te na hoya te bIjuM kAMI ene kAma AvatuM nathI." pachI duniyAnA bajAranI, leNadeNanI ene koI kiMmata rahetI nathI. badhA mUlyo eka mUlyamAM badalAI jAya che. A dazA Ama juo te khUba vyAkuLatAthI bharelI che. khUba vicitra! kahe che, "kayAreka kAMI ja dekhAtuM nathI, kyAreka bhaLatuM ja dekhAya che. kayAreka zUnyatA, kyAreka bhrAMti, "are, kahe, "lako 'jJAnadeva, zAnadeva' kahI hAka mAre che, paNa sAMbhaLe che koNa? eTale chevaTe viThThala nAmanI garjanA kare che tyAre zAnadeva jAge che! zAnadevanI dazA kahevA jevI nathI." talasATa jAge pachI A dazA dareka dareka praNayInI nathI thatI zuM? - A sAdhanA jJAnadeve kone caraNe besI, kevI rIte karI te mATe kevuM sarasa kahe che: "jJAnadeva jANe nIlavarNanI zALAmAM zikSaNa laI rahyo che!" ane AgaLa eTale ja kahe, "nIle arIse sAme goThavyo che.. nIluM thavuM, nIlAmAM ramavuM. A hariraMga zAnadevanA hRdayamAM bharyo che." sAdhanA? sAdhanA mATe lakhe, kayA upAyathI A caraNane pAme ema pUchaze ja mA. ka upAya bAkI rAkhyo, - ema pUcho !" velaphera li. vALA jANItA udyogapati bhAIo, zrI hiMmatalAla dozI ane zrI rasikalAla dozI, banne bhAInA putranA tAjetaramAM lagna thayA tyAre temanA taraphathI sArI gaNAya evI rakamanA dAnanI jAherAta karavAmAM AvI hatI. temAM ApaNI pravRtti, premaLa jyotine paNa rUpiyA pAMca hajAra bheTa tarIke temaNe mAyA che. AvA premALa sahakAra mATe ApaNe temanA RNI chIe. AvI sArI rakamanA dAna mATe teo ApaNA abhinaMdananA adhikArI bane che. A dAna anyane mATe paNa preraNAdAyI bane evI prArthanA. . premaLa jyotine maLelI bheTanI rakama " 2500 zrI himatalAla nyAlacaMda dozI ane temanA kuTuMbIjane taraphathI. 2500 zrI. rasikalAla nyAlacAMda dozI ane temanA kuTuMbIjane taraphathI. 150 zrI pannAlAla bAlAbhAI jhaverI, amadAvAda zrI vRjalAla jeThAlAla zAha (rAyacaMda enDa sansa) 51 zrI kAntilAla umezI medInA suputra ci. harSadana lagna prasaMge 51 zrI jahAnaalI DrAIvara - 51 zrImatI zAradAbahena Thakkara zrImatI sumatibahena kAkubhAI lAIvALA 5894 dattaka bALako mATe bheTa 400 zrImatI jemAbahena nagInadAsa jarIvALA 40 eka bahena taraphathI, mATuMgA. 800 50. bhakatane eka samaya evo Ave che jyAre lAge ke pite tadana sudra. sAmAnya che evI avasthAmAM jJAnadeva Izvarane kahe che: "prabhu, huM eka sAmAnya patita jIva chuM. e vAta kharI; paraMtu tAro mudrAMkita bhakata chuM." jhaMDAnuM cIMtharuM hoya ke kAgaLanI cabarakhI hoya paNa jayAre ene rAjanI mhora maLe che tyAre e sAmAnya cuMtha ke cabarakhI thoDI ja rahe che? tyAre to enI kiMmata ghaNI vadhI jAya che. IzvaranI mhora maLe tyAra pachI mANasa, bhakata sAmAnya thaDe ja rahe che? eTale ja zAnadeva pachI laghutAgraMthithI pIDAtA nathI. sagaurava kahe che. "huM tAro yaza pharakAvanAra khaMDo chuM. huM tArI AzA jAhera karanArA tAro AjJApatra chuM." zrImatI kamalAbena pasapATIe abhinaMdana. saMgha saMcAlita premaLa jyotinA kanvInara zrImatI nIrubahenane sahakAryakara zrImatI kamalabahena pIsapATInI sAmAjika sevAone lakSyamAM laI mahArASTra sarakAre emanI spezIyala ramekajhakayuTIva mejIsTrITa (esa.I.esa.) tarIke nimaNuMka karI che. rane kAraNe temane abhinaMdana, ApavA mATe tA. 8-2-80nA roja "premaLa jyoti"nA kAryakara bhAIbahene taraphathI eka milana yojavAmAM AvyuM hatuM, tyAre saMghanA pramukha zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAha, maMtrI zrI cImanalAla je. zAha ane anya DAka mitronI hAjarI vacce temanuM abhivAdana karavAmAM AvyuM hatuM ane temane abhinandana rApavAmAM AvyA. A milanamAM zrIyuta cImanabhAIe premaLa jyotinI pravRttine vadhAre viksAvavI joIe tene lagatuM tema ja bahene vadhAre sArI rIte kaI rIte kAma karI zake tene lagatuM suMdara tema ja sacoTa mArgadarzana ApyuM hatuM ane atyAre premaLa jyotinI pravRti je rIte cAle che e vize pitAne saMtoSa vyakata karyo hato ane A pravRttine khUba ja vikAsa karavA mATe anurodha karyo hato. . maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha mANasa jiMdagIbhara eka satata saMgharSamAM rahe che. arjunanI jema e manomana pUchate ja rare che "kiM karma ke akarma..?" chatAM jIvananA aMta sudhI sAcuM-khoTuM zuM karavuM na karavuM e dvidhAmAMthI bahAra nathI nIkaLI zakate. tyAre zAnadevane eka sahaja sthiti, adekhAI Ave evI, prApta thaI che. e sthiti IkavaranI karNA vagara bhAgye ja prApta thAya, zAnadeva kahe,
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-80 prabuddha jIvana zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA 79 mA varSamAM praveza zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha ane jANItA tatvaciMtaka zrI cImanalAla cakubhAI zAhe 78 varSa pUrA karI tA. 11-3-80nA roja 79mA varSamAM praveza karyo, tenA anusaMdhAnamAM temane dIrdhAyu IcchavA mATe mitro taraphathI copATI upara Avela biralA krIDA kendranA upavanamAM zrI tulasIdAsabhAI vizrAmanA pramukhapaNA nIce eka milana yojavAmAM Avyu hatuM, temAM temanA pratye Adara dharAvA evA lekhaka-sAhityakAro tema ja zAhasAdAgaronI upasthiti rahI hatI. zrI cImanabhAi cakubhAinA 79mA varSomAM praveza prasa Mge ceAAyelA snehamilaJamAM DAkhI bAjuthI zrI gillubhAi koTaka, zrI rasikabhAi jhaverI, zrI cImanalAla je. zAha, zrI cImanalAla cakubhAi ane milananA pramukha zrI tulasIdAsa vizrAma prathama, zrImanI dhIrahena dAdabhAvAvALAe prArthanA - gIta gAyuM hatuM aneM zrI cImanalAla je. zAhe zubhecchA saMdezAo vAMcI saMbhaLAvyA hatA.. sabhAnI zarUAta thatAM DA. ke. ena. kAmadAre kahyuM ke: cImanabhAI keTalAya vidyArthIonA mAtA-pitA samAna che. potAno ja dAkhalo TAMkatA temaNe kahyu ke mArI eTalI badhI Arthika rIte sAmAnya sthiti hatI ke meTrIkathI AgaLa abhyAsa karI zakuM tevI koI zakyatA nahotI, paraMtu 1942mAM temaNe mAro hAtha pakaDyo ane vArSika rUA. 100mane ApavA kahyuM, e kAraNe huM moTo DokaTara banI zakyo- A rIte sauthI moTuM dAna vidyAdAna che. cImanabhAInuM sanmAna e samagra samAjanuM sanmAna che. PRAN RADIO zrI gaNapatabhAi jhaverI, cImanabhAInA janma vasaMtaRtumAM thayo che, eTale Aje vasaMtotsava che. teo 79 varSe paNa sateja smaraNazakita- kuzAgra budhdhi dharAve che. temanuM nityajIvana niyamita, suvAcya, nirmaLa, sAduM, saraLa che. vicAramAM jIvanakartavyaparAyaNa ane AmravRkSa jevA tema ja sthitaprajJa che. niSkAma karma karanAre sA varSa jIvavuM joIe, e vAta temane lAgu paDeche.. zrI tulasIdAsa vijJAAma: snehane zabdomAM vyakata nathI karI zakAtA, AvA samAraMbhA e vyakitanI oLakha mATenA prasaMgo hoya che. cImanabhAIne jemaNe najIkathI joyA che te sadabhAgI vyakitao che. snehamAMthI je satya utpanna thAya che te samAmAM phelAya che. asatyane sahana kare te sAco samAjasevaka nathI, asatyaanyAyanI sAme puNyaprakopa e paNa eka padArpaNa che. AvA sAcA samAjasevako aMdhArAmAM prakAza samA che. koI navayuvAna tenI patnIne cAhe, 9 213 evI moTA varganA mitrAnI temanI tarapha cAhanA che. havenuM temanuM jIvana samAja mATe ja che. karatA zrI ramaNIkabhAI koThArI : cImanabhAI samagra samAjanA sutradhAra ane sukAnI che. pahela pADelA hIrA jevA che. sevAnA kSetre temanA vividha raMgeAnA darzana thAya che. ane teo hIrApArakhu paNa che. kAryakaronI evI parakha kare ke anekavidha kSetre kAma hovA chatAM pete haMmezA haLavA phUla rahI zake che. kRSNanA pratIko, baMsarI ane sudarzana cakra banne che, tema hakumatamAM garama ane aMgata vyavahAramAM naramamudu evA cImanabhAI samAjanI vadhAre sevA mATe so varSanuM AyuSya bhAgave. zrI sureza dalAla : Izvara kaMIka mAMgavAnuM kahe to cImanabhAI jevI svasthatA mAguM, temanA vAkayo zabdothI nathI banatA, paraMtu vicArothI bane che. vicAronuM kauvata temanAmAM che. peAtAne je lAge te pramANe sAcuM kahevAnI temanAmAM daDhatA che. temanA zarIrane 79 varSa thayA che paraMtu baudhikatAne kadAca be hajAra varSa thayA haze. buddha ane mahAvIramAMthI temane preraNA maLI haze ema mAnI zakAya. zrI harIndra dave : zrIyuta cImanabhAI, sI. sI. zAha nAmanI be vyakitaonA nAmanA goTALAne kAraNe dilhInI kebIneTamAM jatA rahI gayA. para'tu rAjakAraNamAM Aje je cAlI rahyuM che. temAM kAma karavuM temanA mATe muzkela banata ane ApaNA samAja netAvihANA raheta. e bhUla, ApaNA samAja mATe to AzirvAdarUpa nIvaDI gaNAya je thAya te sArA mATe. zrI manubhAI mahetA :, jIbhanI vANI karatA maunanIvANI vadhAre asarakAraka hoya che. cImanabhAI so varSanuM AyuSya bhogave ema to saue kahyuM, paraMtu e daramiyAna temanA badhA aMgA kAryarata rahe ane sArI taMdurastI bhAgave tema ja zAnanA pravAha vahevarAvatA rahe. mohanalAla mahetA (sApAna): mANasa keTaluM jIve che te mahattvanuM nathI, paraMtu kevI rIte jIve che tenuM mahatva che. temanAmAM tejasvItA che, cetanA che, vicAranI svasthatA che. temanA lakhANamAMthI bIjo artha tAravI na zakAya eTalI lakhANanI sacATatA hoya che. teo bhUlanI kabulAta paNa karI zake, prahAra paNa ane prasaMzA paNa karI . zake che. mArI purogAmI vyakitao bAlI gaI temAM badhuM ja AvI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90) 14 jAya che, tenI nIce huM lITI dorIne sahI karuM chuM. pro. tArAbahena zAha: je vyakita yA pALe, ahiMsA pALe, lokakalyANanA kAma kare te lAMbu jIve, zAstro ema kahe che. cittAnI sAcI prasannatA paNa lokakalyANanA kAmamAMthI Ave che. teo mArA mATe tema ja mArA pati mATe te pitA samAna che. ame temanA aMtAna thavAne lAyaka banI zakIe evI prabhune prArthanA. zrI kaMcanalAla talasANIyA : temaNe bhAvapUrNa temaja arthasabhara svaracita kAvyanuM vAMcana karyuM. zrI. pratApabhAI gAMdhI: teoe paNa cImanalAla cakubhAI zAhanA nAmanA eka eka akSara laIne tenA anusaMdhAnamAM nAnuM evuM svaracita kAvya vAMcI rAMbhaLAvyuM hatuM. ahIM aneka vyaktio ane saMsthAoe zrI cImanabhAInuM cAMdanamALA ane puSpamALAthI sanmAna karyuM hatuM. zrI cImanabhAInI aMtarakhoja prabuddha jIvana tyArabAda zrI cImanalAla cakubhAI zAhe hRdayanA Ardra bhAva sAthe bolatA jaNAvyuM ke : lAkonI cAhanA meLavavI hoya te be guNa mANase keLavavA paDe, ekatA namratA ane bIjo aMtaranI saccAI. A be vAta me' haMmezA dhyAnamAM rAkhI che. jIvanamAM je samaye je kaMI thAya tene harakhazoka karyA vinA me haMmezA svIkArI lIdhuM che. meM haMmezA joyuM che ke prAraMbhamAM je kAMI kaDavuM lAgyuM hoya tenuM paNa AkharI pariNAma te sukhada ja AvatuM hoya che. mArAmAM uSmAno abhAva che te huM svIkAruM chuM, paraMtu aMtaranI saccAI che tenI chApa paDe che. nathI. meM kayAreya koIne IrAdApUrvaka mIsagAIDa karavAnA prayatna karyo mArI preraNAmUrti sokreTIsa, zrImada rAjacaMda ane gAMdhIjI che. mAruM vAMcana paNa vizALa nathI paraMtu manana-cintana vadhAre che. mArA vicAro seTa che. mAnavasahaja vadhI ja nirbaLatAe mArAmAM che, e pratyeka huM pUrA jAgRta chuM. Aje 79mAM varSe huM jyAre mArAM vitelAM varSo para najara karuM chuM tyAre mane kazAne reMja thA nathI, kazAne mane vasavaso nathI, kazA mATenA aramAna nathI. A kSaNe paNa mRtyu Ave to mane kazAnuM du:kha nahi rahe. koI AdaryA adhUrA rahe evA bhaya nathI, kaMI ja adhUruM rahetuM nathI. chevaTe gaLagaLA thaIne temaNe kahyuM ke ATalA badhA mitronA mArA pratyenA aMtaranA premanA darzana karuM chuM tyAre mArI jAtane huM ahobhAgya mAnuM chuM. AnA kyA zabdomAM upakAra mAnuM temane samajAtuM nathI. saune huM hRdayapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. chevaTe zrI cImanalAla je. zAhe sI. sI.nA aMgata jIvananI, moTA mANasanI nAnI vAto karI hatI ane sarayUbahena zAhe "nUtana varSanA abhinaMdana" bhAvapUrNa rIte gAyuM, saunA hRdayane DolAvyA ane tyAra bAda miSTa bhAnane nyAya ApyA bAda milananI samApti thaI hatI. --zAMtilAla TI. zeDha AvA - Apane pavitra prema varasAvA - ane premaLa jyeAti" nA dIvaDA pragaTAvA saMgha saMcAlita premaLa jyotinI pravRtti have vega pakaDI rahI che. tenuM kAraNa e che ke A pravRttine zrImatI nIrUbahena tathA sahAdhyAyI tarIke sevA kSetre jemanuM lakSya che evA zrI kamalabahena pIsapATI (esa.I.ema.) tema ja kAma karavAnI dhagazavALA anya bahenonA sahakAra sAMpaDayA che. jyAM zuddha sevAbhAvathI temaja AtmIyatAthI daSTipUrvaka kAma thatuM hoya tyAM nANAM te maLI ja rahe che. A pravRttine paNa ApaNA zubhecchako evA zrImAnAnA sAro Teko sAMpaDyo che. dareka pravRttino vyApa vadhe tema tene vadhAre nANAMnI jarUra paDe, mATe apIla karavAmAM Ave che ke, peAtAnA dAnanA pAIe pAInA sadupayoga IcchatI hoya evI vyaktio "premaLa jyotine" dAna Ape. | -0 tA. 16-3-80 premaLa jyotinA kAryakara bahena hospiTaleAnA janarala verDamAM jAya che ane kharI jarUriyAtavALI vyaktione aNInA samaye upayogI bane che. dardIone davA, IMjekazana, cUMTa, rokaDa Arthika madada paNa kare che. anya jagyAe Ine paNa asahAya vyakitaone madada kare che. A kAmamAM varSe lagabhaga 25 hajAra rUpiyA kharcAya che. have vadhAre rakamanI jarUra raheze. bALakone dattaka levAmAM Ave che. temane skUlane yuniphorma, pustako, ekasarasAIjha buko tema jaskUla-phI ApavAmAM Ave che. ane rUpiyA cArasA Ape. temanA taraphathI eka bALakanI eka varSa mATe ane rUpiyA cAra hajAra Ape temanA taraphathI e rakamanA vyAjamAMthI eka bALakane varSo sudhI upara jaNAvI tevI madada ApavAmAM Ave che. Aje garIbInuM pramANa vyApaka che ane moMghavArIe paNa mAjhA mUkI che. eTale jeTalA nANAM vadhAre maLe teTalA vadhAre kuTuMbane madadarUpa thaI zakAya ane temanA AzirvAda meLavI zakAya. to upara darzAvyuM tema 0 Apa cAra hajAra rUpiyA mokalI varSo sudhI eka bALakano jIvanadIpa pragaTAvI zako. 0 Apa cAraso rUpiyA mekalI eka varSa mATe eka asahAya bALakane sarasvatInI upAsanA karAvavAne lagatuM khUNya meLavI zako. 0 Apane tyAM cAMdalA hoya, lagna hoya ke koI khuzAlInA prasaMga hAya--tyAre premaLa jyotine sArI rakamanuM pradAna karI zako. 0 svapnanA mRtyu bAda paNa temanI pAchaLa sArI rakamanuM dAna karIne temanA AtmAne zAMti bakSI zako. 0 Apa koI TrasTanA TrasTI ke hodRdAra ho to, te TrasTamAMthI paNa A pravRtti mATe sArI rakamanuM dAna apAvI zako. A pravRtti Apane gamatI hoya te, Apa temAM rasa lyo tema ja peAtAnI jAtanI sevA Ape. jyAM rahetA ho te cAlI ke epArTamenTamAM tenA pracAra karo ane sArI rakama meLavIne mekalI Apo. jyAM ApanuM vyavasAyanuM kSetra hoya tyAM te Apa e bajAranA vyApArIone saraLatAthI A pravRttinI vAta gaLe utarAvI zako ane Apa ApanA bajAramAMthI paNa mAtabara rakama A pravRtti. mATe meLavI zako. koI milavALA ke kApaDanA hAlaselara sAthe Apane' saMparka hoya to sAlA tema ja kApaDanA tAkA paNa temanI pAsethI bheTa . tarIke meLavI zako, baheno paNa temanA patinA sahakAra * meLavIne temanA vyavasAyanA kSetramAMthI moTAM dAna meLavI zake. daDha saMkalpanA ja savAla che. dAna ApanArane to AzIrvAda maLe ja paraMtu temAM nimitta bananAra--Apa paNa temAM avazya sahabhAgI gaNAya. eka jAgRta. mANasa tarIke paNa anyanA du:khanivAraNamAM sahabhAgI thavuM ke ApaNI pavitra pharaja banI rahe che. khAvuM--pIvuM ane AnaMdapramoda karavA e te sahu karI zake che. potAnA kuTuMba mATe paNa sahu upayogI banatA heAya che, paraMtu kharI mAnavatA to e che ke jyAre ApaNe anyane paNa ApaNA sneha ApIne upayogI thaIe. dareka pratye aMtaranA UMDANapUrvakanA prema varasAvIe. AvA kAma mATe tAjagIbharI matI joIe-diSTa joIe. ane AvA kAme karyA bAda jIvanamAM AnaMda AnaMda vyApI jAya--nijAnaMda mANI zakAya. A badhuM anubhava karavAthI ja samajAya ane tenI meAja mANI zakAya--anyathA nahi, to Apane amAra premapUrvakanuM hArdika nimaMtraNa cheke AvA amArI A pravRttimAM Apa, tana-mana ane dhanathI sahabhAgI thAva. ApanA yogadAnanI ame pratikSA karIe chIe. A vAMcIne turata ja nAno eve paNa daDha saMkalpa karI, ane. e saMkalpane hamaNA ja amalamAM mUko. ApanA premanA pravAharUpI dhRta" amArA premaLa jyoti'nA divaDAne prajvalita rAkhavAmAM khUba khUba upayogI banaze evI pUrNa zraddhA mA sevIe chIe. Apano AbhAra. 0 pratyeka vyakitamAM paramAtmA che ane A kAma ApaNe anAsakata. bhAve karavAnuM che. 0 dina-du:khIyAnI sahAya eTale ApaNA ja cittanI zuddhi. 0 AcaraNa e ja dIvA che. zAMtilAla TI. zeTha. kAryAlayamaMtrI mAlika sau muMbaI jaina muvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : mau cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004 3. naM, 350296 mudrAna : mI TeTsa pIpala presa, dheTa, muMbai - 400 001
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 34 Licence No.: 37 = jIvana prabuddha 'buddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 42: aMka : 20 muMbaI, 1 eprila, 1980 maMgaLavAra vArSika lavAjama za. 15, paradeza mATe ciliMga : 45 taMtrI: cImanalAla cakubhAi zAha dizAmAM ? phaI lokasabhAnI cUMTaNIne lagabhaga traNa mahinA thayA - A TUMkA gALAmAM keTalAya evA banAvA banyA che jethI ema prazna thAya che ke dezanuM nAva kaI dizAmAM jaI rahyuM che ? niyatinA koI aTala ane raLa niyamAnusAra je dizAmAM deza dhasI rahyo che tene aTakAvavA koI samartha hoya tema lAgatuM nathI. AvA keTalAka banAvAnI ahIM samIkSA karuM chuM tyAre IndirA koMgresa ke IndirA gAMdhInI sarakArane doSa devAnA IrAde nathI karatA. A paristhiti mATe badhA rAjakIya pakSA ane eka rIte ApaNe sau javAbadAra chIe. pahelAM, pramANamAM eka nAno paNa sUcaka banAva laIe. kendranA gRhakhAtAe eka sarakyularathI zAhapaMcanA ahevAlanI badhI nakkA vecANamAMthI pAchI kheMcI lIdhI che ane jyAM hoya tyAMthI sarakArane havAle karavA AzA karI che. kayA kAyadAnA AdhAre AvI AzA karI che ? zAhapaMcano ahevAla adhikRta sarakArI prakAzana che. pArlAmenTa samakSa rajU thayela che. sarakAre kamizana opha InkavAyarI ekTa mujaba racela e paMca hatuM. teNe jAheramAM badhI tapAsa karI che. e ahevAlanI hakIkato ke nirNaya. bhUlabharelA hoya te lAgatIvaLagatI vyakitane teno javAba ApavAno adhikAra che. paNa tenuM vecANa aTakAvavAno sarakArane kayA kAyadAne AdhA2e adhikAra maLe che? balke, sarakAranuM A pagaluM kAyadA viruddha che. pAchA have, A ahevAla vecANamAMthI pAchA kheMcI levAnA hetu zuM che? tenI hajAro nakkA deza videzamAM vecAI che, vaheMcAI che. zuM te badhI pAchI maMgAvI zakAze? chAbaDe DhAMkayo sUraja raheze ? zAhapaMcanA ahevAlanA ja AdhAre thayela ghaNAM kasA kheMcAyA che, keTalAka rada thayA che. zAhapaMce vakhoDela keTalAka kRtyonuM x pharI samarthana thayuM che. zAhapaMce doSita TharAvela vyakitao pharI sattAsthAne Avela che. A badhuM ThIka che, paNa ahevAlanuM vecANa aTakAvIne zuM hetu siddha thavAno che? have vecANa thavAnuM paNa keTaluM? A ahevAlanI sArI peThe vageAvaNI, ThekaDI ane avahelanA thaI che. chatAM hajI tenA koI bhaya che? zAhapaMcano ahevAla prakaTa thayA tyAre IndirA gAMdhInA keTalAka samarthakoe tenI hoLI karI hatI athavA phADI nAkhyA hatA. saramukhatyArI dezamAM evuM bane che. vANIsvAtaMtrya hajI A dezamAMthI nAbUda thayuM nathI, paNa e dizAnuM A pagaluM che. muMbaI jaina muvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala -75 bIjo banAva, navarAjyonI dhArAsabhAonuM visarjana karatA rASTrapatinA jAheranAmAo be mahinAmAM saMsadanA banne gRhomAM maMjUra thavA joIe. lAkasabhAmAM maMjUra thaze ja ema khAtrI hatI paNa rAjyasabhAmAM zAsaka pakSane bahumatI na hatI ane tyAM maMjUra nahi ja thAya ema khAtrIpUrvaka kahevAmAM AvatuM. tema thAya te zuM pariNAma Ave tenI gaNatarI paNa thatI. rAMsadanuM A satra zarU thayuM tyAre zAsaka pakSane Ajya sabhAmAM 65 mata hatA. virodha pakSAne ghaNAM vadhAre hatA. chatAM zAsaka pakSe vizvAsapUrvaka A jAheranAmAo rAjya sabhAmAM maMjUrI mATe rajU karyA. matadAnane divase, zAsaka pakSanI sabhyasAMkhyA 65 mAMthI 101 thaI ane matadAnamAM, tarapheNamAM 120 mata maLyA ane 96 virodhamAM paDayAM. A jAdu kevI rIte banyA ? pakSAMtara thayuM e te dekhItuM che. zAsaka pakSa tenA vijaya mATe gaurava laI zake. kahevAtA keTalAka virodha pakSA, muka ane murilama lIga, Teka---Apyo. keTalAka kahevAtA apA sabhyoe Teko ApyA. sauthI ajAyaba vAta, virAdha pAnA keTalAka sabhyo gerahAjara rahyA athavA rakhAyA. koI lAja-zarama, kharI ? beThaka cUMTaNI thaI temAM 10 beThaka zAsaka pakSane maLI. have nava rAjyAnI vidhAnasabhAnI cUMTaNI thaze. temAM dhAravA pramANe IndirA koMgresane bahumita maLaze. pachI te rAjyonI rAjyasabhAnI beThakonI cUMTaNI thaze. temAM IndirA koMgresane bahumati maLaze. pariNAme saMbhava che, rAjyasabhAmAM paNa zAsaka pakSanI; lokasabhA peThe, be tRtIyAMza bahumati thaI jAya. hajI pakSAMtarano roga to cAlu che. tema thatAM, koI paNa vAMdhAraNIya pheraphAra mATe mArga mokLA thaze. * virodha pakSA - lAkadaLa ane janatA pakSa - nI 'zaramajanaka avagati ane visarjana cAlu che. jagajIvanarAma potAnI jAtane sAcA janatA pA kahe che. janasaMgha judo thaI janatA pariSada ke evuM kAMI navuM nAma dhAraNa karaze. lAkadaLane toDavA rAjanArAyaNa ane madhu lImaye kaTIbaddha che. TUMkAmAM, virodha pakSa jenuM saMsadamAM ane kadAca keTalAka rAjyomAM raheze ja nahi. kendramAM ane rAjyomAM eka pakSanuM rAjya thaze. ghaNAM varSa sudhI kaoNMgresanuM evI rIte hatuM. paNa koMgresamAM AMtarika lokazAhI hatI ane virodha pakSAne - je hatA te - khatama karavAno koI prayatna na hato. TUMkAmAM, javAharalAlanA prabhAvathI koMgresa sattAmAM rahI paNa javAharalAle, lokazAhI baLAne - koMgresamAM ane virodhamAM -- samarthana karyuM. temanI putrInI prakRtti judI che. temanA putranI othI paNa judI che. temanA pakSanA vartamAna lokasabhAnA sabhyo paNa judA prakAranA che. pariNAme, saMsadIya lokazAhI Take te kevuM svarUpa le che e jovAnuM rahe che. ApaNo deza ane prajA saMsadIya lokzAhIne pAtra nathI athavA evI lAkazAhI paddhatithI dezanA Arthika vikAsa jhaDapathI zakaya nathI evuM mAnavAvALA ane tenI himAyata karavAvALA have ThIka saMkhyAmAM taiyAra thatA jAya che. temane mana, sabaLa netRtva ane sabaLa kendra sarakAra vadhAre jarUrI che ane tema karavA jatAM lAkazAhI na rahetA tenI ciMtA karavAnI jarUra nathI. saMbhava che, pariNAme, kaTokaTI jAhera karyA vinA, hakIkatamAM ToTInA badhA lakSaNA amalamAM Ave. A badhuM chatAM, je Arthika kSetre ane kAyado tathA vyavavasthAnA kSetre sudhAro thayo hota to kAMIka AzvAsana laI zakAta. paNa banne kSetre tyAre te paristhiti vaNasatI rahI che. hakIkatamAM, IndirA gAMdhInuM badhuM lakSa atyAre kendra ane sarva rAjyomAM peAtAnI sattA daDha karavA upara rahyuM che. koI navI Arthika nItinuM darzana thatuM nathI. bajeTa vakhate thAya to judI vAta che. moMghavArI ane phugAvA vegathI vadhI rahyA che. sAthe, Avazyaka cIja vastuonI chata vadhatI rahI che. sarakArI nokaro ane amaladAromAM tathA polIsanA adhi kArIomAM moTA pAye pheraphAro cAlu che. rASTrapati zAsana nIcenA rAjyamAM evA pheraphAro karavA mAgaNIo thaI che. badhe vaphAdAro mUkavAnA prayatna thaI rahyo che. pariNAme vaphAdArI vadhe che ke bhaya vadhe che te jovAnuM rahe che. nava rAjyonI vidhAnasabhAnI cUMTaNI have jaladI thaze. kone mata ApavA tenI kharekhara vimAsaNa prajA anubhavaze. leka
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 _ 216 prabuddha jIvana tA. 1-4-80 zuSka zAna rahyuM. vyavahAramAM mAnava mAnava vacce UMDI khAI paDI. - mahAvIre eka jhaTake A bhedane cheda karyo. mahAvIranA dharmamAM jAti, jJAti, janmanA kAraNe koI uraca nathI, koI nIca nathI. sarva pitAnA karmathI uracanIca thAya che. mahAvIranA saMghamAM cAMDALa, muni bane, sarva varNanA, sarva jatina. samAna bhAve. mahAvIranA anuyAyI bane, janmathI nahi, karmathI jaina thavAya che. sabhAnI cUMTaNI vakhate janatA pakSane mata ApavA kahI zakAyuM, have e paNa kahI zakAya tema nathI. pUrvAcalamAM ane khAsa karI AsAma - baMgALanI paririthati saphATaka thatI jAya che. AsAmI tela ane kerosInanI nikAsa aTakAve che. baMgAlanI IndirA koMgresanI sevA samiti AsAmamAM jIvanajarUriyAtanI vasatuo javA upara nAkAbaMdhI kare che ane athaDAmaNa thAya che. * AMtararASTrIya paristhiti kAMIka haLavI banI che athavA koThe paDI che. aphaghAnistAna uparanA raziyana AkramaNa pratyenA viredhanI tIvratA kAMIka ochI thaI che. IrAnamAM, amerikana bAna50 vyakitao- nI chUTavAnI AzA ochI thaI che. zAhane IjIpsa Azraya ApyuM che. kArTara khUba mUMjhAyela che. banAvo baLe jAya che. ema ja kahevuM paDe ke, yad bhAvi, tad bhaviSyati. - cImanalAla cakubhAI mahAvIra - saMdeza tra sudi terasa-29mI mArca, bhagavAna mahAvIra janmakalyANaka dina che. mahApuruSone janma, jaga mATe kalyANakArI hoya che. bhagavAna mahAvIranA saMdezanuM hArda eka vAkayamAM kahevuM hoya te, Atmivat sarvabhUteSu, ya: pavsthata Twthati: sarva jIva Every sentient Being pratye Atmavata pitAnA samAna je jue che, aMta:cakSuthI, te ja sAcuM jue che, bIjA adha che, aMta:cakSuthI. mAtra mAnavI pratye nahi, paNa kIDI ane kITakathI mAMDI dareka jIva pratye. mahAvIranI e vizeSatA hatI ke 2500 varSa pUrve jyAre AjanA vijJAnanA sAdhano na hatA tyAre temaNe AtmadarzanathI joyuM ke, pRthvI, pANI vAyu, agni ane vanaspati sarva jIvasabhara che. pratyeka jIva, sattAe karI (Potentially) samAna che. vikAsanI daSTie manuSya sauthI vikasIta jIva che, paNa dareka jIva evA vikAsane adhikArI che. jIva corAsI lakSa jIvayonimAM paribhramaNa kare, potAnA karma pramANe manuSyajIva durlabha che. paNa temAMthI anya nIcalI - yonimAM sarI jatA vAra na lAge. mahAvIranA darzanamAM Unity of life jIvananI ekarUpatA che. bIjA koI dhameM jIvananI AvI sUkSmatA ane ekatA nihALI nathI. athavA tene dharmamAM kendra sthAne sthApI nathI. bIjA dharmo mukhyatve mAnava dharmo che. mAnavI pUratA sImita rahyA che. mANasa ema mAnato thayo che ke manuSyatara prANIsRSTi tenA sukha mATe nabhe che. tethI, manuSyatara prANIsRSTi pratye Adara, ane karUNA joIe teTalI nathI. vartamAnamAM che. AlbarTa svAInjara eka evA cintaka hatA ke, jemaNe jIvananI AvI ekarUpatA jANI ane tethI, jIvamAtra pratye Adara Reverence, for life siddhAMtane naitika vananA pAyAnA siddhAMta tarIke temaNe svIkAryo. mahAvIrane dharma ahiMsAdharma - paramadharma kahevAya che. tene tAttvika uddagama, sarva jIvanI samAnatAnA siddhAMtamAMthI che. sarva jIva samAna che ema svIkArIye to koI jIva pratye hiMsA thAya nahi. mATe ahiMsA parama dharma che. mahAvIre ahiMsAne mAnavI paratI sImita rAkhI nathI, sakala jIvasRSTi sudhI vyApaka banAvI che. Avo siddhAMta svIkArIne mahAvIre je krAnti karI te samajavA jevI che. hindu samAja, asamAnatAnI bhUmikA upara racAyelo che. brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zudra, temAM uccanIcanA bheda che. A uccanIcane bhAva hindu samAjamAM hADohADa vyApele che. ane A bheda, janmagata che ane dharmasaMmata che evuM brAhmaNoe ThasAvyuM che. vedAMtanuM tattvadarzana ane Ava' sAmAjika racanA parasparavirodhI che. ATaluM uca tattvajJAna je dezamAM hatuM ane che, tene samAja ATalI adhogatine kema pAmyo te aitihAsika samasyAnuM rahasya A virodhamAMthI maLe che. kizoralAla mazarUvALAe kahyuM che. A sAmAjika asamAnatAnI bhAvanAthI hindu samAjane hArDakSanuM kensara lAgu paDayuM, tenA gAtro gaLI gayAM. tenuM tattvajJAna mahAvIranA A siddhAMtanuM bIjuM pariNAma e AvyuM ke yajJayAgamAM pazuhiMsA thatI tene mahAvIre virodha karyo. tene adharma kahyo. mAMsAhAra sarvathA vajarya gayo. mahAvIre karela A kAnti vyApaka banI na zakI. brAhmaNonuM vasva ane tenI buddhikuzaLatA eTalA badhA prabaLa hatA ke tene prabhAva karI na zakyA. jainee paNa phAtijAtinA bheda ane vyavahAramAM brAhmaNonuM varcasva ravIkAryuM. jaina dharmathI jaina rahyo, vyavahArathI hindu thayo. jaina sAdhuomAM paNa A bhedanI asara rahI che. sarva varNa ane jAtinA strI-puru che, jaina sAdhu-sAdhvI thayA che. chatAM temanA vyavahAramAM A bheda 21mapaNe rahyo che. zrAvakavargamAM te vyApaka hatA ja. dazA, vizA, osavAla, piravAla, zrImALI, vigere bhedo UMDA che. mahAvIranA dharmamAM AvA bhedone koI sthAna nathI.' have A sarva jIva samAnatAnA bIjA pariNAme joIe. ahiMsA sIdhI rIte temAMthI phalita thAya che te joyuM. aparigraha tenuM bIjuM sIdhuM pariNAma che. bIjAne na hoya te pitAthI na rakhAya. te corI che, hiMsA che. parigrahane pApanuM mULa kahyuM che. kAraNa temAM bIjAnuM zoSaNa che, hiMsA che. zrAvakone vratamAM atithi saMvibhAga vrata che. koI paNa atithi potAnA AMgaNe Ave tenI sAthe pitAnI pAse je hoya tene saMvibhAga, samya vibhAga, vibhAjana karavuM. A vrata mAtra atithi pUratuM Hullert 4211 It is a principle of just, fair, and equal Distribution. A sAce samAjavAda che, sAcI, TrasTIzIpa che. Equality is the demand of the age, it is the message of Mahavir. mAnavI, mAnavI upara koI paNa prakAranuM Adhipatya bhegave, tenuM zoSaNa kare, e badhA sAmAjika ane dezadeza vaccenA saMgharSonuM mULa che. Man demands equality, equal treatment, respect as a human being A siddhAMta mahAvIrane dhana pAyo che. jagatanAM badha saMdhanA mULamAM asamAnatA rahelI che, sattAnI, milakatanI, sarva prakAranI asamAnatA mANasane asvIkArya che. | sarvajIvasamAnatAnA siddhAMtanA bIjA pariNAmo joIe. 5. temAMthI ahiMsA phalita thatI joI. saMyama ApoA5 anivArya bane che. dehanI pratyeka kriyAmAM hiMsA che. bhAga upabhAgamAM hiMsA che. tene bane teTale saMyama kara e dharma che. jIvananI jarUriyAta ochAmAM ochI karavI, sAdu parizramI jIvana jIvavuM jemAM koInI hiMsA na hoya, paNa na hoya, bIjAne joIe te pote vadhArepaDatuM jhUMTavI lIdhuM na hoya. ' bIjo siddhAMta e phalita thAya che ke pote potAnA sukhadu:khane kartA che. mAmaiva Atmano vadhu:, vAmaiva aramano : ahiM AtmA zabda be arthamAM vAparyo che, vAsanAtmaka AtmA ane za ddha AtmA, vAsanAtmaka abhiAM potAnA ja dumana chedu:kha pedA kare che. zuddha AtmA potAno mitra che, sAcuM sukha Ape che. mahAvIre kahyuM: sArA vinA vA, suhAya ja, muThThI ja AtmA pote potAnA sukha ane du:khane kartA che, vikartA che. mahAvIranA dharmamAM AtmA svataMtra che. potAnA karmane kartA ane bhakatA che. koI bahAranI sattA tene baMdha karI zakatI nathI, mukita ApI zakatI nathI. A vAta aMtaranA dhana ane mukitanI che. bahAranA baMdhanamukita, bahAranA saMjogone AdhIna che bhagavAna vyAse mahAbhArata pUra, karI, kahyuM: '' Sb. vA varSeSa na kafNavat zrotimAma , , , : ' ghamata arthazavakumAra, sadhana vika ra sevyA ..
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-80 huM hAtha UMcA karI, pokArI pokArI kahuM chuM, paNa mArU koI sAMbhaLatuM nathI, ke je artha ane kAma, sukha ane samRddhi pAchaLa nuM paDayA che, te tane dharmathI ja prApta thaze, to evA dharmanuM sevana kema nathI karatA ? prAddha jIvana mANasanA jIvananI A samasyA sadA rahI che. dharma vinA e jIvI zakatA nathI, dharmanI vAta karavI, sAMbhaLavI tene game che paNa tenuM AcaraNa karI zakato nathI. mahAvIre e sAcA zAzvata sukhano mArga batAvyo che te, A pavitra divase pharI yAda karIe. 29-3-80 cImanalAla cakubhAI * mahAvIra, mArkasa, mahAtmA mahAvIra, mAkarsa, mahAtmA ['jinasaMdeze ' pUchelA praznano meM taMtrIne mokalelA javAba ahIM pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI, jinasaMdeza tamAro tA. 8mInA patra maLyo che. tamArA praznanA saMkSepamAM javAba ApuM chuM. mahAvIra ane mArksa vacce mane koI samAnatA jaNAtI nathI. mahAvIra adhyAtmavAdI hatA, mArksa, bhautikavAdI hatA. mahAvIra ahiMsAmAM mAnatA, mAkarsane hiMsAnA virodha na hato. mahAvIranA dharmamAM sAdhanazuddhi che, mAkarsane teno Agraha nathI. upara uparathI eTalI samAnatA lAge ke mAkarsa manuSyanuM zoSaNa ane garIbataLaMgaranA bheda mITAvavA IcchatA hatA, je mahAvIranA dharmamAM paNa che. paNa bannenI jIvanadaSTi sarvathA bhinna hatI. mahAvIra ane AInsTAInamAM dekhItI samAnatA ochI che. mahAvIra adhyAtmayogI hatA. AInsTAInamAM adhyAtma dRSTi hatI ema mane lAgyuM che. vijJAnanI maryAdA jANatA ane vijJAnathI pUra eka jagata che je kAAthI prApta thAya tema mAnatA. keTalAka vaijJAniko adhyAtmano cheda uDAve che evuM AInsTAInanuM na hatuM. teo mahAmAnavatAvAdI ane vizva zAntinA cAhaka hatA. aNubomba zodhyA pachI te zeAdhanA viparIta pariNAmothI cintAmAM hatA. AInsTAInano bhautika jagatanA sApekSavAda, mahAvIranA vaicArika jagatanA anekAntavAdanI yAda Ape. sArtha viSe huM bahu jANato nathI. aMte, mahAvIra ane gAMdhIjI. gAMdhI, mahAvIranA sAcA anuyAyI hatA. mahAvIranA dharmane temaNe dIpAvyA che ane sAce ja vizvA dharma banAvyo che. gAMdhIjI janmathI jaina hota to ema ja kahevAta ke jaina dharmano pracAra mATe ja pravRtti kare che. mahAvIrane saMyamadharma gAMdhIe pUro svIkAryo che. ahiMsAne parama dharma tarIke svIkArI che. gAMdhI mokSamArganA pathika hatA ane ahiMsA, saMyama ane tapa, mokSamArga che ema daDhapaNe mAnatA ane te pramANe jIvana jIvyA. chatAM, mahAvIra ane gAdhImAM phera paNa che. mahAvIranA paMtha vyakitagata meAkSanA, saMsAratyAganA dharma che, temAM laksaMgrahanI pravRtti karatA nivRtti vadhAre che. gAMdhI karmayogI hatA. saMsAramAM rahIne, lokakalyANanI pravRttine mokSamArga mAnyo. gAMdhIe ahiMsAne ghaNI vyApaka banAvI. ahiMsaka samAjanI racanA karavAnI hAma bhIMDIM, mahAvIranA dharmamAM upasargo sahana karavAnuM che. gAMdhIe ahisaka mArge, rAsahakAra ane satyAgrahathI, anyAyanA pratikAranI navI rIta duniyAne batAvI. anAsakata karmayogamAM, ahiMsAne madhyabiMdumAM mUkanAra gAMdhI prathama mahApuruSa che. gItAmAM paNa eTalI ahiMsA nathI. gAMdhImAM gItAnA karmayoga ane mahAvIranI sAhisAnA samanvaya che. cImanalAla cakubhAI zAha s 217 draMbha ane nikhAlasatA koI kaheze ke daMbha karavA khoTuM che, nikhAlasa thavuM AvakArasA dAyaka che. daMbha eTale ApaNe hAIe te karatAM judA dekhAvuM. manamAM hoya te karatAM juduM kahevuM. nikhAlasatA eTale chIe tevA dekhAvuM ane manamAM hoya te kahevuM. vicAra, vANI, ane vartananI ekatAmAM satyanuM AcaraNa che. mAnavavyavahAramAM satyanuM AcaraNa sukha ane zAMtinuM kAraNa bane che. atyAre ema kahevAya che ke jUnA jamAne vikaToriyana yuga, daMbha ane DhAMkapIchADAnA hatA, vartamAna yuganA mANasA, khAsa karIne yuvAno nikhAlasa che. DAhyA - DamarA asatya karatA kaDavuM ane du:khada satya paNa pasaMda kare che. daMbha ane nikhAlasatA banne svalakSI guNA che. "dabha karyo che ke nikhAlasatA AcarI che tenI vadhAre potAne ja khabara paDe che. bIjA loko te jANI zakatA nathI, athavA bahu moDuM jANe che. daMbha ane nikhAlasatA moTAbhAge IrAdApUrvanuM vartana che. paNa keTalAka prakRtithI ja daMbhI hoya che, keTalAka nikhAlasa. keTalAkathI dubhI thayA vinA rahevAya ja nahi, keTalAka daMbhI thaI zake ja nahi. paNa daMbha ane nikhAlasatA banne maryAdita nathI. eTale ke dareka vakhate, manamAM Ave te kahI nAkhavuM, phAve tema vartavuM, koInI chUpI vAta ke chidro ughADA pADI devA, enuM nAma nikhAlasatA nathI. koI vakhata mananA vicAro mananAM ja rAkhavA, vANI ane vartana upara maryAdA ke saMyama rAkhavA tenuM nAma daMbha nathI. svachaMdatA ane nikhAlasatA be judI vastu che. tenI samatulA jALavavA vivekanI jarUra che. kharo guNa viveka che. vivekamAM daMbhanA abhAva che, nikhAlasatA che, chatAM samaya pramANe saMyama ane maryAdA che. viveka bahu agharI vastu che. zIkhaMLye zIkhavAtA nathI..aMtarasUjha upara AdhAra rAkhe che. vivekamAM namratA che, daMbha ane nikhAlasatA bannemAM eka prakArano ahaMkAra che. vivekanA niyama ghaDI zakAtAM nathI. eka prakAranuM vartana amuka samaye yogya hoya to bIje samaye yogya na hoya. koI vakhate mauna rAkhavuM paDe, to koI vakhata mauna hAnikAraka ane ayogya hoya. manamAM Ave te badhuM kahevAtuM nathI, kahevuM na joIe. mANasane sArA khoTA vicAro Ave che. khoTA vicAro dAbI devA e daMbha nathI, viveka che, pharaja che, dharma che. mANasa kapaDA pahere che nagnatA DhAMkvA, temAM daMbha nathI. digbara sAdhu nagna rahe. sAmAnya mANasa tema kare te pAgala lekhAya. dehanA meha saMpUrNapaNe jeNe chADI dIdhA che tene vastunI jarUra na hAya. dehanI vAMcchanAothI gherAyela vyakitae pAtAnI jAtane DhAMkavI rahI. zrIkRSNa gepIenuM vastraharaNa kare, ApaNAthI na thAya. koI paNa mANasanI avasAna--noMdha lakhavAnA hoIe ke zAsabhA hAya to moTebhAge tenA guNa yAda karavA, paNa atizayAkita na karavI. koI mANasa sAthe koIe vepAra karavA hoya ke tenA dIkarAnuM sagapaNa karavuM hoya ane ApaNo abhiprAya pUche to je jANatA hoIe te sAcuM kahevuM paDe - tyAM mAtra guNagrAhaka na thavAya, paNa eTaluM yAda rAkhavuM ke koI mANasane ApaNe pUrA jANatA nathI. hotA. ApaNane thayela anubhava uparathI abhiprAya bAMdhIe chIe eTale ema ja kahevuM ke mAro anubhava AvA che. mANasa potAnI jAtane paNa pUrI oLakhato hoto nathI. vaLI mANasanuM vartana badhA samaye eka ja prakAranuM nathI hotuM. keTalIka vakhata ApaNane anubhava * thAya che, je pahelAnA cAnubhava karatAM judA ja hoya che. ApaNuM peAtAnuM vartana paNa dareka samaye eka ja prakAranuM hotuM nathI. A badhAno sAra e che ke daMbha ane nikhAlasatA sApekSa che. sAcI vastu viveka che. zrImada, rAjacaMdre kahyuM che: " jyAM jyAM je je yogya che, tyahAM samajavuM teha tyAM, tyAM te te Acare, AtmArthI jana teha." ' A kAM, zuM yogya che te nakkI karavuM saheluM nathI. paNa rAgadveSa na hoya. svArtha na hoya, to nakkI karavuM agharuM paNa nathI. nikhAlasatAne nAme svacchaMda na AcA, vivenA nAme daMbha na karavA. zrImad kahe che tema AtmArthI jana hoya te A badhuM karI zake che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 peAtAnA doSa DhAMkavA nahi, tema temAM baDAI hAMkavI nahi, mANasa mAtra doSane pAtra che. pote samajavuM, sudharavuM, paNa tene chApare caDIne kAravAnI jarUra nathI. tevuM ja peAtAnA guNanuM, tevuM ja bIjAnA guNadoSanuM. banatAMsudhI guNagrAhI thavuM, paNa doSo pratye AMkhamIcAmaNAM na thAya. jIvanavyavahAra bahu jaTila che. zAstramAM nava nidhi kahyA che, te badhAthI meTA, viveka dazamA nidhi che. (jaina keLavaNI maMDaLanA be vidyAlayono bhUtapUrva vidyArthI saMgha, mAsika patrikA prakTa kare che. temane mATe mAre lakhavuM paDe che. A lekha te patrikAmAMthI lIdhA che. te ja rIte pahelA 'vizvAsa 'saMbaMdhe eka lekha prabuddha jIvana'nA tA. 16-2-1980 nA aMkamAM prakaTa thayA che. te paNa patrikAmAMthI ja lIdhela hato.) noMdha: tA. 6-3-80 prAddha jIvana vasanta vyAkhyAnamALA dara varSanI mAphaka A varSe, muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame vasanta vyAkhyAnamALA tA. 7-8-9-10 eprila 1980 nA divasArane yojavAmAM AvI che. rAjakIya cImanalAla cakubhAI viSayaH rASTrIya paristhiti (nezanala sIna) tA. 7-4-20 prA. rajanI koThArI tA. 8-4-80 3. DI. TI. lAkaDAvALA pro. pI. ema. kAmaTha tA. 9-4-80 AMtararASTrIya sAmAjika ane naitika zrI rAmeAhana gAMdhI tA. 10-4-80 Arthika sthaLa : tAtA oDIToriyama, homI sTITa, muMbaI 400001 samaya: dararAja sAMjanA 6-15 A cAreya divasanuM pramukhasthAna zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAha bhAvaze. { samayasara padhAravA saune saprema nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo vasaMtanA vadhAmaNAM garbhiNI varSA thaI, AvyuM. Azano aMta, zarada sakhIe snehathI, kIdhuM zubha sImaMta, mahiyarIo bahumAnathI teDI gaI hemaMta, suMdaratA bharapUra bharyo, prasavyo putra vasaMta. 'vasaMta'nA prasavanI kavie kevI suMdara kalpanA karI che ? Rtu vasaMta che. AMbe AMbe mhora mhora che ne DALIe DALIe koyala TahUke che. vasaMta Ave ne vana-upavanamAM hetanI vAMsaLI vAge, vAMtanuM Agamana thAya ne ughAnAmAM raMgaberaMgI puSpA khilakhilATa hase. vasaMta Ave ne bAga bagIcAmAM sugaMdhanI zaraNAI gUMjI UThe, varAMtanA padArpaNa sAthe ja sRSTi AnaMda-nRtya AMrabhe. jANe, "vasaMte sthApeluM prabaLa nija sAmrAjya saghaLe" (kavi'kAnta") RtuonI rANI vasaMta jayAre zabanamanAM jhINAM valkala paherI ramaNe caDhe che tyAre. aNu.. aNu mAM nikhare aruNAI tarutarumAM prasare taruNAI.' vasaMta . eTale yauvananA unmAda ane cetanano camatkAra, vasaMta eTale raMga, phAga ane gheraiyAnA utsava. vasaMta, koyala aneM kAmadevanI tripuTI maLe tyAre tA. 1-4-80 gALInAMkhe halAvI rasika hRdadayane vRttithI dAba jAya' - ema kavi 'kAnta'ne kahevuM paDe, rasakavi nhAnAlAla vasaMtane jotAM ja rasasabhara banI kevA DolI uThayA ne kahyu : "Dole vasaMta vanamAM madhumaMjarInuM ne kokilAnI rasIlI kala keli bole." "A vasaMta khIle zatapAMkhaDI hari AvAne ! A sRSTie dhariyA sAhAga, have to hira AvAne !" 'vasaMta'huM evI to ceteAhara meAsama che ke bhAgye ja koI kavi evA haze jeNepotAnI zabdapIMchI vaDe enuM kAvyacitra nahi doryu hoya ! kavivara umAzaMkara jozIe vasaMtanuM kevuM suMdara citraNa karyuM che ? "paMcamI. AvI vasaMtanI, kokila ! paMcama bAlo bolA. dakhaNanAM vAyarA ! A zaoN aDapalAM, ? ughaDayAM latAonAM yauvananAM sapanAM, * lAgyA jayAM eka vAyu leA -ke paMcamI AvI vAMtanI. maMjarI matta thaI Dole ke paMcamI AvI vasaMtanI. AMbe AMbe hase rasanI kTArIe, gAtAM bhamatAM bhRMga premataNI hArIo. A makaraMda maMda DhoLA Atama aMtarapaTa khAlA ke paMcamI AvI vasa'tanI. cetanA A AvI khakhaDAve che bAraNAM, hete vadhAvI ane le! OM, ovAraNAM; jhUle zA sRSTinA hiMDoLA -ke paMcamI AvI vasaMtanI." devone paNa durlabha evuM amRta mIThuM AmraphaLa A Ape che ne ? vasaMtaRtu ja vasaMtaRtumAM ja gulAbanI komaLa kaLI potAnI lIlI oDhaNInA pAlava bAjue khaseDI kevI maraka maraka hase che ? velaparanAM camelInAM zubhRpuSpA kenuM mauna hAsya vere che ? baTameAgarAnI masta kaLIo kevI mAdaka suvAsa prasarAve che ! vasaMtamAM prakRti sALe kaLAe khIle che. vasaMta eTale vizvanuM yauvana, vasaMta eTale sAndarya darzana. bhara bapore, dhAma dhIkhatA taDako varasatA hoya tyAre, koI gAmanI sImamAM ghaTAdAra AmravRkSa (sahakAra) nI zILI ane tApahara chAyAmAM, bhayapara deha laMbAvIne prApta thatuM alaukika sukha e A ja Rtune upahAra che. RtuomAM jema vasaMta che. tema manuSyanA jIvanakALamAM paNa vasaMta che. vasaMtaRtu to varSamAM eka ja vAra Ave. sajajana te sadA vasaMtane mANe che. jayAre eNe koI bhUkhyAne anna, tarasyAne jaLa, ne ni:sahAyane sahAro Apyo, vANInI mIThAza ApI ke koInuM azrubindu lUchanuM prasiddhi ke prazaMsAnI khevanA vinA athavA upakAra karyAnI bhAvanA vagara tyAre e che mAnavatAnI vasaMtaRtu. AvI 'vasaMta' varSa ne kALathI para che. cAlo, ApaNe sau A RtunI vasaMta ane mAnavatAnI vasaMtabannene vadhAvIe ane jIvana sArthaka karIe. -gaNapatalAla ma. jhaverI '
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka tA. 1-4-80 - budha jIvana 21 "apramAda vaicArika dRSTie jAgRti " [ zrI ghoghArI jaina sevA rAMdhanA upakrame bhAratabharanA ghoghArI vIzA zrImALI jaina samAjanI prathama yuvaka pariSadanA udghATana prasaMge aApeluM pravacana ] : ' mAnavInI vyAkhyA be rIte ApI zakAya. eka to e paNa emAM mAro hisso keTale che, huM kayAM Ubhe chuM e vastu na sAmAjika prANI che ane bIjuM e vicAravAnA prANI che. mAnavInA vicArIe te je kAMI Apatti AvI paDI che enuM nivAraNa thavAnuM A che lakSaNo jema IzvaranI bakSisa che ema eka rIte e moTAmAM nathI. ApaNe Aje vicAra karIe tyAre mAre zuM karavAnuM che. mArI moTI mUMjhavaNa paNa che. manuSyatara prANIsRSTine mAtra paraMparAgata javAbadArI zuM che e vicAravuM joIe. saMjJAo instinct che. jema ke AhAra, nidrA, bhaya, maithuna vagere. je sAmAnya saMjJAo che emAM ja enuM jIvana vIte che ane be ja vyakitao evI thaI gaI ke jemaNe samAjanuM AmUla parivartana karavAnI bhUmikA ApI. Basic changes of life. evA jIvanamAM hajAro varSa pachI paNa phera paDayo nathI. vAgha, siMha, AkhuM jIvana palaTAvI nAkhavuM, jIvananI samagra dizA palaTAvI dIpaDo, kabUtara vagerenuM jIvana hajAro varSa pahelA hatuM tevuM ja che. mAnavI samAja race che. (He creates Society) e samAja nAkhavI evuM kArya be ja vyakitaoe vartamAnamAM karyuM che. eka kAmAkarsa ane bIjA mahAtmA gAMdhIjI, ardhI daniyAne kAmAkarse race che eTale aneka prakAranA saMbaMdhathI baMdhAya che. Ho creates Aje kAbUmAM lIdhI che. e je vicAro ApI gayo e badhuM ya relationships e saMbaMdhamAM pote sAdhu hoya, dharmaguru haiya, zeTha khoTuM che evuM.kahevA chatAM ya aDadhI duniyAne kabajo laIne kAmAkarsa hAya, pati hoya, patanI hoya ema aneka prakAranA saMbaMdhathI e vaTaLA beTho che. evuM ja AmUla parivartana karavAnuM koI vyakitae A yelo che. ahIMyA tame paNa eka saMbaMdhe AvyA che. e che, "ghoghArI duniyAmAM, vartamAna yugamAM vicAryuM hoya te e gAMdhIjI che. vIzA zrImALI jaina." je saMbaMdhathI baMdhAya che e lagabhaga karoLiyAnI jALa jevuM che. pote badhA ya saMbaMdhe UbhA kare che, tyAra pachI e A bannenI vicArasaraNI saMpUrNapaNe ekabIjAthI viruddha che. kAemAM phasAya che, pachI emAMthI chUTavA prayatna kare che. vadhAre saMbaMdho mAkarsa ema mAnatA hatA ke Arthika paristhiti palaTAvI nAkhIe bAMdhe che ane vadhAre jALa gUMcave che. mAnavI buddhimAna prANI che. te sAmAjika saMbaMdha ApoApa palaTAI jaze, ane AkhA samAM eTale e vicAre che ke mAre zuM karavuM, zuM na karavuM, A yogya che, jamAM parivartana thaze to vyakitanA jIvanamAM paNa ApoA5 parivartana A ayogya che. evA hajAra jAtanA vicAra kare che. manuSyatara sRSTimAM thaI jaze. Individual changes when society changes. eTale enuM dhyeya sAmAjika parivartananuM hatuM. samAja sarvopari pazune vicAra karavAnI jarUra nathI. vyakitanuM kazuM ja mahattva nahi e enI pAyAnI mAnyatA hatI. mAnavI jAtajAtanA vicAra kare che. enA manamAM eka haya, vANImAM bIjuM hoya, enA vartanamAM trIjuM hoya ema kaMIka vamaLe gAMdhIjInI evI mAnyatA hatI, ke vyakita sudhare nahi tyAM sudhI cAlyA kare che vicAra karavA jevI moTI takalIpha bIjI koI samAja kadI sudharavAne nathI. pahelA pote sudharo, pitAnI javAba dArI samajo ane tyAra pachI samAjane sudhAravAnI vAta karo. ApaNe nathI. It is the most painful process eTale pachI vicAra ne karavo paDe eTalA mATe e judI aneka praNAlikAo nakkI kare sAmAnya rIte ema kahIe chIe, ke navI vAta koI zarU kare to che. A pramANe vartavuM, bIju kaMI nahi, lagna hoya te satkAra badhA kare to huM karIza. pite jANe che ke badhA kadI karavAnA samAraMbha rAkhavo. rasagapaNa hoya to jamaNa rAkhavuM, amuka prakAranA nathI eTale pitAne amala karavAnuM Avaze nahi. koI kapaDAM paheravA vagere. ane pachI sau kare che ema karavAthI vicAra paNa vAta tame karaze to kaheze ke tamArI vAta sAcI che paNa badhA na kare to huM ekale te evuM karIza nahi. Aje pAyAnI vAtanI karavAnI ane jarUra rahetI nathI. e badhI AcAra-praNAlikAo ghaDI je khAmI hoya to te A che. gAMdhIjIe kahyuM ke je kAMI sAruM kADhe che ane ene kAraNe enuM 91 Teko jIvana e AcAra praNA ane sAruM che evI pratIti thAya enI pahelA zarUAta kara, te ja likAo pramANe cAle che. emAM e pheraphAra karavA taiyAra thatA nathI. ene dAkhalo besavAne, to ja tArA jIvananuM parivartana thavAnuM. eTale ema nakkI kare ke mananIyena jata: sapanA : mahAjana eTale A eka prakArane gAMdhIjI ane mAkarsa vacce pAyAne bheda kharekhara mahAjana te bahu ochA hoya che paraMtu samAjanA Age Basic difference che. , vAne, ThekedAro, je samAjane Theke laIne beThA hoya e badhA je rIte varte e pramANe e vartI jAya te pachI koI muzkelI rahe nahi. mAkarsa Arthika parivartana pahelA IcchatA hatA eTale Arthika sattA kabaje karavAnuM vicAryu Means of Production , means have je tame nakkI karI rAkhyA che e durbhAgye haMmezA sAcuM hatuM of transport. vagere kabaje karavA rASTriyakaraNa nathI. durbhAgye eTalA mATe ke A parivartanazIla samAjamAM, parivartana karavAnuM kahyuM. Arthika sattA rAjayanA kabajAmAM AvavAthI Akhe samAja zIla saMsAramAM koI vastuo, amuka mUlyo sivAya, kAyamane mATe ApoApa palaTAI jaze evI enI mAnyatA A bAbatamAM kAraNasAcI hotI nathI ane sArI hotI nathI. ene samaya anusAra palaTAvavI paDe che ane meM kahyuM ema ene palaTAvavAnI taiyArI bhUta hatI. mANasanI hotI nathI. gAMdhIjIe kahyuM, ke mANasanuM hRdayaparivartana na thAya tyAM sudhI tame bAhya parivartana game teTaluM karo te paNa te koI divasa saphaLa | * Man by nature is conserative prakRtithI e sthiti- thavAnuM nathI. 50 varSathI raziyAe sAmyavAda apanAvyo paNa e cuta che, ke hoya e cAlavA de ane ethI judI vAta e na kare sukhI samAja che ema kahI zakAze nahi. emAM moTuM parivartana thayuM, enuM kAraNa e che ke emAM bhaya che eTale e vicAra nathI karato. paNa enuM Icchita pariNAma AvyuM nahi. e vicAra na kare eTale je rUDhigata paraMparA hoya e pramANe vartavAnuM parigraha e moTAmAM moTuM pApa che. lobha e moTAmAM moTo roga mana thAya. paNa e vicAra nathI karato eTale pitAne navuM zuM karavuM che che. gAMdhIjIe kahyuM, mahAvIre kahyuM, krAIsTa karyuM ane kArla mAkarsa enI khabara nathI ane navuM karavA jatAM ApaNe samAjanI TIkAne paNa kahe che, ke parigraha pApa che. e mATe mahAvIra, buddha ane krAIsTe. pAtra thaIza. jokhama vahorI laIzuM e ene bhaya che. ane bhaya mAnavIne A pApa choDI devAnuM kaho. jyAre kAmAkarsa ema kahAM e moTI vastu che. e bhaya eTale sUkSma che, eTale UMDe che, eTale ke Arthika sattA kabaje karo eTale badhA praznonuM nirAkaraNa thaze. vyApaka che ke mANasa navuM kare ja nahi. je cAlatuM hoya te cAlavA paNa ethI roga jato raheze evI mAnyatA bhalaMbharelI hatI. de. Aje ahIM tame vaicArika bhUmikA mATe bhegA thayA che te mukata State Capitalism apanAvavAthI ema koI mANasane roga ja mane vicAra karo. nathI e mATe hiMsA karavI paDI, baLAtkAra karavo paDayo. vicAra karavAmAM, netAone bhUlI jajo. jUnA jamAnAnA - gAMdhajI ane mAkarsa, samAjanuM AmUla parivartana IcchatA netAo bahu sArA hatA ema nathI paNa atyAranA netA hatA. gAMdhIjI eka ja vyakita evA hatA, ItihAsamAM huM samaje khAsa karIne rAjadvArI netAone te bhUlI jajo. kAraNa ke enI pAchaLa chuM tyAM sudhI ke jeNe ahiMsAnA pAyA upara samAja racavAnI kalpanA paDaze te tamAruM badhuM ya khavAI jaze, ema mane lAge che. A te karI. Akhe ahiMsaka samAja racave jenA pAyAnA, saMbaMdha ahiMsA haLavI rIte vAta thaI. gaMbhIra vAta e che ke ApaNe pote ja vicAra- upara racAyelA hoya. mahAvIre ahiMsAne upadeza Apyo che. baddha vAnuM che, ApaNA mATe vicAravAnuM che. pArakA para doSa DhoLIne ema ahiMsAne upadeza Apyo che paNa ahiMsaka samAja racavAnI kahIe ke netA barAbara nathI mATe A dezanuM nAva khADe gayuM che. vAta eNe nathI karI. mahAvIra ke buddha ema mAnI beThA ke saMsAra
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 220 khAro che ane AtmAnA klyANa mATe saMsArane choDI do. saMsAramAM rahIne ahiMsAnuM pAlana thaI zake, ahiMsaka samAja UbhA thaI zake e kalpanA gAMdhIjInI hatI. ane e karavAne mATe eNe AkhI ya Arthika racanA UbhI karI, e mATe sattAnuM vikendrIkaraNa ane Arthika vikendrIkaraNa-jema ke gRhaudyoga, grAmaudyoga vagere anivArya hatuM. gAMdhIjIe sarvodayanI kalpanA karI che emaNe bahumatInA kalyANanuM nahi paraMtu sarvanA kalyANanuM eTale sarvodayanI ekeekanA udayanI vAta karI. bhAratIya saMskRtanI keTalI bhavya kalpanA ! Ama chatAM ya ApaNuM keTaluM ane kevuM adhapatana thayuM che. ane kema thayuM che e eka moTo koyaDo che. ke jyAre sAdhu mahArAjanuM vyAkhyAna sAMbhaLIe, upAzraya jaIe tyAre ucca vAto karazuM ane bahAra nIkaLIne evI rIte vartIe ke jANe kazuM ja sAMbhaLyuM nathI. mANasa bahu ja hoMziyAra che, ene saMsAra mANavo che, sAcuM khoTuM karavuM che ane mANa paNa meLavavA che. Ama chatAM enA vartananA vicAra karIe to jaNAze ke A banne bAbata relavenA be pATAnI mAphaka samAMtara cAle che. jeno kadI meLa thatA nathI. lokamAnya tilake jyAre gAMdhIjIne kahyuM, ke jevA sAthe tevA thaIne rahevuM paDe ane A sAMsAra sAdhuo mATe nathI, tyAre gAMdhIjIe bahu sarasa pratyutara mApyA. A saMsAra sAdhuo mATe nathI ema kahevAmAM ApaNI mAnasika nirbaLatA che, AMtarika nirbaLatA che. A saMsAra sAmAnyajana mATe che, sAmAnya mANasa mATe che. emAM rahIne potAnuM AtmakalyANa sAdhI zake che, sanmArge jaIne, bhAratIya saMskRtinA eke eka ANu svIkArIne jaina dharmane saMkSepamAM samajavA hAya te ahisA, tapa ane saMyama e traNe vastu svIkAravI joIe. A traNe vastu gAMdhIjIe svIkArI chatAM ya gAMdhIjIe ema kahyuM nathI ke A saMsAra khAro samudra che ane A saMsAra kALA kolaso che. game teTalA sAbuthI dhAze| to tamArA hAtha kALA ja thavAnA. eNe ema kahyuM ke A saMsAramAM rahIne eNe sarvenanA: sudhIno mavantu e mATe enuM jIvana vyatita thavuM joIe. Charity begins home nyAye Ama vicAravuM joIe. judA judA kSetranI vAta vicArIe dA. ta. dhArmika kSetra, dhArmika rUDhicustatA eTalI badhI jaDa ghAlIne beThI che, ke emAM pheraphAra karavAnuM kaheze te nathI thavAnuM, e tamAre karavAnuM che. huM kabUla karuM chuM emAM ghaNuM sahana karavuM paDe che. ApaNI upara sAdhuonA jabarA prabhAva che ane e vyAjabI paNa che kAraNa ke emanAmAM cAritra che, tapa che, yama che paNa enI rUDhicustatA paNa eTalI ja tIvra che. huM TIkA karavA nathI kahetA, yuganI sAthe kadama milAvIne cAlavAnI taiyArI na hoya to kadI vikArA thaI zakato nathI. aThAI ke mAsakhamaNa karyuM hoya ane enA pAraNAmAM ke ujamaNAmAM hIrA, sonAnA alakAro paheryA hoya, bhAre vasro paheryA hAya varagheADA kADhIe, tyAre thAya che karyAM tapazcaryA ne kayAM tyAganI bhUmikA ane kAM tamArA bhAre vasro ane alaMkAro ! vyAvahArika 2Ane sAmAjika vAta karIe to sagapaNa thatuM hoya tyAre ke tyArabAda 500-1000 mANasa jamADIe enA jevI zaramanI vAta bIjI zuM hoI zake ? tamArA paisAnuM pradarzana karavuM hAya te ghaNA rastA che. A badhuM kayAre aTakaze? ApaNe ApaNu vartana pheravavuM nathI eTale bahAnA kADhavA che. huM zuM karu? bairAo mAnatA nathI vagere bahAnA kADhIne parivartana mATe avakAza rahevA devA nathI. mANasanA jIvananI aMdara pete jayAM sudhI svataMtrapaNe vicAra na kare tyAM sudhI AvI paririthita rahevAnI ja ApaNA zAstromAM kahyuM che ke samayam goyam mA pamAva ai gautama ! eka paNa kSaNano pramAda na karIza. ahIM pramAdano artha zArIrika ALasa nahi paraMtu vicAravihIna dazA thoughtlessnesss arthAta pratikSaNa ApaNuM jIvana vaicArika daSTie jAgRta hovuM joIe. jaina paribhASAmAM sAdhuo jayaNA jALavavAnuM kahe che, jayApUrvaka lavuM, sAMbhaLavuM, besavuM. jayaNA eTale apramAda, viveka, kAM zuM yeAgya che, kayAre zuM yAgya che enI pratikSaNa, jAgRti enuM nAma jayaNA. jyaNAno artha eTale ja nathI ke puMjIne besavuM. thoughtful life e ja mANasanuM jIvana che, vaicArika daSTie pratikSaNa gRti e ja pramAda, Aje jyAre tame vaicArika pariSada karI che tyAre tamArA saunA jIvanamAM thoughtfullness Ave evI mArI ta:karaNanI IcchA che. sAMkalana : bhAratI pI. zAha -cImanalAla cakubhAi tA. 1-4-380 sAcI mUDI kaI ? oNramAM yuddha tathA bhUkaMpanA bhaya samaye jyAre gharabAra naSTa thaI javAno bhaya rahetA tyAre, keTalAka loko rAtre, dAgInA verAtanI peTI, sAthe rAkhIne - sUtA. taka maLe to e uThAvIne salAmata rathaLe bhAgI javAya e IrAdAthI. 'are bhAI, ema kaMI badhuM UMcakIne bhagAtuM nathI. ApaNane te ApaNAM kAMDAnAM vizvAsa che. Izvara hAthapaga majabUta ane sAbUta rAkhe eTale basa; duniyAnA koI paNa khUNAmAM, mahenata karIne raLI khAIzuM.' puruSArthI AdamIe Ama kahetAM. mArI eka ucca zikSaNa prApta karela bahenapaNI, enI DIgrIo tathA pramANapatrAnI ciMtA karatI. te baLI jAya, to pAchA meLavavA karyAMthI ane enA vagaranokarI koNa Ape ? sAma koIka spArthi ka dhanane to koIka zArIrika baLane to koI vidyAne potAnI mUDI gaNe che. keTalAMkane mana bALako emanI amUlya saMpatti hoya che. eka bahene enI sAhelIne pUchyuM: "tuM, Ama gharanI bahAra nIkaLe tyAre koThArane tALuM nathI mAratI?" pelI bahene tarata ja javAba Apyo, "jebAIne bharose huM mArA bALakone mUkI zakuM tene bharose dALa, cekhA jarUra mUkI zakuM." manuSyanAM saMpatti aMgenAM AvA vidhavidha vicAro sAMbhaLIe chIe, tyAre thAya che: manuSyanI sAcI mUDI kaI? AnA utaramAM aMgrejImAM varSo pahelAM vAMcela zrI. ema. kRSNana likhita eka lekha, eka kathA dha Taca' yAda Ave che: eka sarakArI karmacArInI ajANyA gAmamAM nimaNUMka thAya che. e nave sthAne pahoMcavA TrenamAM musApharI karatA heAya che. khIsAmAMthI rUmAla kADhavA jatAM ene jANa thAya che ke, enuM khIssuM kapAI gayuM che, * ene sakhata AMcako lAge che. rAjANyA gAmamAM paisA vinA zuM karIza ? eka sahamusAphara enI manovyathA jANI, ene kahe che: "bhAI tuM ciMtA karIza nahi, e mArja gAma che, tuM mAre tyAM utaraje," e sajjanane ghera AvA acAnaka AvI pahoMcelA kaIka mahemAnA hoya che. jenI saprema AgatAsvAgatA karavAmAM Ave che. e A karmacArInuM paNa eja pramANe Atithya sAcave che ane uparathI thoDAM paisA paNa Ape che. varSo vItI * jAya che. A karmacArI, saphaLatAnI sIDI caDhIne eka moTo amaladAra banI jAya che. tyAra bAda, evI ja eka musApharI daramiyAna eka sahu - musAphara enI pAse thoDI Arthika madada mAge che., "bhAI, me* tamane agAu kayAreka joyA hoya evuM lAge che, kadAca mArA vRddha divaseAmAM tame mArA mahemAna banyA hoya evuM mane bhAse che, ane tethI ja tamArI pAse mAgaNI karatAM,mane thoDA ochA saMkoca thAya che. mArI patnI bahu bImAra che, enAM epareMzana mATe paisAnI jarUra che, je Apa ....' .. amaladAra tarata ja kahe che. "tamArI kaMIka bhUla thatI lAge che. me tamane agAu kayAya joyA ja nathI." "haze bhAI, mArI bhUla thatI haze." ATaluM kahI e sTezana AvatAM TrenamAMthI utare che. tyAre enAM hAtha paranAM mAchalInAM chUMdaNAM para pelA amaladAranI najara paDe che ane ene varSo pahelAM peAtAnuM khIssuM kapAyuM tyAre madada karanAra sajjananI yAda Ave che ane e kahe che. "kALa, e sajajana pratye ghaNA ja krUra banyo che. para'tu mArA pratye ethI ya niSThura banyA che. huM cheka ja pAyamAla thaI gayo chuM. A varSo daramiyAna huM ghaNA ja hoMziyAra tathA gaNatarIbAja ane zaMkAzIla banyo chuM. mArI mAnavatA sAva ja haNAI gaI che. kALe mane sAce ja lUMTI lIdho che." Ama, mAnavatAne manuSyanI sAcI mUDI AlekhAI che. uSA zeTha
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-80 prabuddha jIvana * vizuddhinA mArge-satya-darzana : lonAvalA dhyAna zibira ja [tA. 1-3-80 thI 9-3-8] zarIra prekSA dvArA, paddhatisara, eka pachI eka aMgaupAMga para pUjya jazarAjajI mahArAjanA vAlakezvara cAturmAsa bAda thoDo samatApUrvaka daSTi laI javAnI hoya che. tethI dehanA dhame jANavA maLe che. zarIramAM kaMpana-sukhada ke du:khada saMvedanA, zaradI-garamInesamaya temanuM kolAbA rahevAnuM thayuM. teozrI tathA pUjaya navInacaMdra muni, IgatapUrI goenkAjInI zibiramAM paNa rahI Avela ane anubhava, nasenuM dhabakavu vi. vi. cetanA suma banatAM bAkInA dhaba kAra, lohInI gati vi. dekhAvA mAMDaze. mane sAvadhAna sajAga banatAM, tyAMnA anubhavathI dharma, sAdhanA ane jIvana pratye je nUtana unconscious mind upara anAdikALathI aneka saMskAronI daSTikoNa prApta thaye tenA phalasvarUpe lonAvAlA zibiranuM Ayojana thappIo aMkita thayelI che te paNa anubhavI zakAya che. manuSyane thayuM. ema ja thAya ke mAtra IndrIyasukhamAM huM mAtra photarA ja khAMDuchuM jhAlAvADI seneToriyamanI uttama koTinI suvidhAo uparAMta Ama vikAra-vAsanAne vIMdhatI cetanA AgaLa vadhe che ane parama saMtoSa sarvisavALA mohanabhAI koThArIne sahakAra prApta karI satyamAM lIna thAya che... jANe ke amRtanA sAgaranuM pAna kare che. samarasiyA 37 sAdhakonA samUhamAM 'apUrva ane alaukika AnaMdane cetanA jAgrata thatAM, ekAgra thaIne, zAtA ke dakSa rahIne dhyAnamAM anero anubhava ame saue karyo. ekAgra thatAM aMtima maMjhIla sudhI pahoMcI jAya che. evI A cetanAmAM samagra Ayojana aMge zrI. kAMtilAla kezavalAla zeTha tathA zrI tAkAta che. sthiratAnA abhAve mANasa potAnI A cetanAne pAmI dhIrajalAla morArajI ajamerA eTalA jAgRta hatA ke ATha divasanI zakato nathI. paNa eka vAra jo dRSTi sthira thaI jAya te ekeeka A zibira sa sAdhako mATe mAtra apUrva AnaMdapUrNa ja nahi, vastunA parivartanamAM anityatAne bodha samajAI jAya che. paraMtu saune samagra jIvana mATe pAtheya paNa sArA pramANamAM maLyuM. mana upara nityatAnI je pakaDa che te sAdhanAdrArA teDavAnI che. savAre pAMcathI rAtre nava sudhIma cAra vakhata dhyAna, pavacana, samUhacarcA, praznottarI tathA gamana-yoga temaja aMgata mulAkAte arisA bhavanamAM, bharata mahArAjAnI anityatAnI bhAvanA vagere saune rUcikara kAryakrama bharacaka rIte goThavAI gayA hatA. urdhvagAmI banI ane temane khUba UMce laI gaI. anityatAne baMdha thatAM, AtmAnA sahaja svAbhAvika guNe, satya-ahiMsA-aparigrahazibiramAM bhojana paNa dhyAnasAdhanAmAM sahAyaka bane tevuM ja paNuM vagere ApoApa pragaTa thAya che. apAtuM. dUdha, cA, phaLa tathA sAdI rasoI ja ApavAmAM AvatI hatI. A uparAMta vartamAnapatro, reDiyo vagere mATe saMpUrNa manAI sukSma zarIrane sukSma cetanA vaDe jovAnuM che. A mArga kaThina hatI. ane munirAjo samakSa vArtAlApa, carcA sivAya, moTe bhAge sau ane vikTa lAge che paraMtu abhyAsa thatAM, te sahaja ane svAbhAvika sAdhakoe mauna ja pALavAnuM hatuM. banI jAya che. ' anekavidha-bahulakSI pravRttithI dhamadhamatuM mana, ekAgra zI rIte sthira banI jJAtA- daSTA banatAM saMkalpa-vikalpa chUTI jAya che. banI zake? paraMtu pU. mahArAjazrInA preraka ane zistabaddha vyAkhyAne sAMbhaLI, saune A dhyAna tathA maunanA prayogamAM khuba ja AnaMda - "chUTe dehAdhyAsa te , nahi kartA, nuM karma Avo zarU thaye. manane saMkalpa-vikalpa zAMta thatAM tathA preraka prava nahi bhekatA nuM dehane e ja dharmane marma" cothI kSetra vizuddhi thatAM, dhyAnamAM ekAgratA keLavavAne saune AvuM uttama Atmadarzana saheje pragaTe che. puruSArtha jAgRta thavA maMDayo. je mAtra jue che, te samatala rahe che. sukhada saMvedanamAM taNAtA saMvedanazIlatA ane prajJA e buddhinI pedAza nathI e to nathI, du:khada saMvedanamAM pratikAra karatA nathI. A taMdrane jovAthI, mAnavInA mauna dvArA AtmAmAMthI pragaTa thatI vastu che. buddhi saMkacita che. tenuM kSetra paNa maryAdita che. jayAre "prajJA-prema" e samabhAva, vairya, taTasthatA ne madhyasthatA udbhave che.' te vizvavyApI che. pAMca IndrIya sAthe jabarajasta mana ApaNane baMne munirAjo, zibira daramyAna bhArapUrvaka kahetAM ke: "jyAM mAryuM che: manaSya ja AvI aMtarmukhI sAdhanA karI zake. jIvana e sudhI cetanAne mahimAM jIva ne samaje tyAM sudhI, te, sAdhanAnI rAha mukAma nathI paraMtu vahI jatI yAtrA samAna che. svAdhyAya ane dhyAna para AvI zakato nathI. ajoDa cetanAnA vistAramAMthI jeNe pasAra e dravya ane bhAva sAdhanAnA sAdhana che, prema-prazA e te sarva- thavuM hoya te sAdhake mUlya paNa cUkavavAnuM hoya che. , , vyApI prakAza che. sAdhanAthI ekane mATe je satya che; te sarvAze, sarvane mATe bhagavAna mahAvIranA jIvana sAme daSTi karIe te dekhAze ke paNa akhaMDa satya ja che. ApaNe tenA TUkaDA karIe chIe- tethI prajJA ane samAdhi kevA mahAna che! aMtaramAM paDela supta cetanAne saMpradAya--vADA ubhA thAya che, paNa satyane kadI koI ekaThAmAM jaDI jagADI, tene paramArtha sudhI laI javAnI tenAmAM tAkAta che. ahIM to ne zAya. AtmAe ja AtmAne oLakhavAne che. A svAnubhUtinI bAbata che. jIvanI sAthe jIvanuM joDANa anaMtakALathI nathI. sAdhanA ja dazavaikAlika sUtranuM vAkya "saMpikakha e akhagamaSpa eNa" A vAkyane samagra dhyAna daramyAna, mahArAjazrI vAraMvAra punaruccAra A joDANa karAve che. A sAdhanA aMtamUrkha bane te zUnyamAMthI sarjana kare che. aNu-paramANune maryAdA che paNa cetanA-prazAne koI karatA hatA. AdhyAtma cetanAnI jAgRti mATenuM A pAyAnuM mahatvanuM maryAdA nathI. pUrNa samarpaNane bhAva sAdhakanA aMtaramAMthI pragaTe che sUtra che. tyAre te vastune avazya prApta kare che. A te svAnubhUtine prayoga ApaNuM zarIra vAsocchavAsathI cAlI rahyuM che. te zvAsane che. svayaM zrama karI, vastu meLavavAnI che. koInuM sAMbhaLIne ke vAMcIne ja. tamAruM mana zvAsa upara ekAgra thaze, zvAsa-premAmAM lIna A prApta thatuM nathI. arpaNatAnA bhAvamAM sAdhanAnI zarUAta karI thaI jaze eTale bhUta ane bhaviSyanA jALAomAMthI tame mukata thaI sAdhake sakriya banIne tene satata mUlya cUkavavAnuM che. " jAo cho. prathama vANInuM mauna, pachI mananuM mauna, pachI cetanAnuM mauna, zvAsa prekSAthI saMkalpa vikala5maya pravRttimAM guMcavAyela ceta- ema kramaza : AgaLa vadhavAnuM che. sAdhanAmAM maunanuM ghaNuM mahattva che. nAne tyAMthI sameTIne zvAsocchavAsanI kriyAmAM ekAgra karavAthI-zvAsa samatA ane dhIraja e sAdhanAnI Avazyaka aMge che. paNa naisargika rIte joI zakAya che. tyArabAda zarIra prekSA. zvAsa prekSAthI zarIra prekSA... pachI sUkSmaprekSA... utpanna thatAM baMne munizrIonA pravacanamAMthI zarIra, Atma sAdhanA mATe rAga drazanI paNa prekSA karavAnI che. bhUtakALanA saMskAra tathA AtmAnubhUti mATe kevuM sahAyaka ane upayogI che tenI saune vadhu bhAvInI kalpanAnA raMge-A baMnethI mukata thaI zakAya tyAre samaja maLI. zarIrane satAvavAnuM ke saMtApavAnuM nathI, paraMtu tene ja vartamAna kSaNamAM thatAM saMvedane pakaDI zakAze. manamAM bahAranA svasattAnI prApti mATenuM sAdhana banAvavAnuM che. tenI upekSA nahi ghoMghATe samagra rIte ghere ghA che tethI manane aMdarathI pakaDI zakAtuM paNa tene upAsanAnuM mAdhyama mAnI, tene upayoga karavAno che. nathI. paNa A sAdhanAnA pagathI manane zAMta-Aveza rahita banA -2 ,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ La dvane tA. 1-4-80 vAnuM che. pachI bahAranuM dekhAvuM baMdha thaze eTale aMdara prakAza dekhAze. pachI zrama-thAka du:khada saMvedanA - kiMI nahi rahe. badhuM sugama thaI jaze. vartamAna kSaNane pakaDI jIvavA je prayatna kare che tene vikalpa rahetA nathI. petAnA astitvanuM bhAna A prayogathI jIva samajI zake che. temAM sakriya banavAthI cetanA sukSma bane che. jAgRtipUrvaka A sAdhanA karavAthI, tene beja mananI aMdara lAgatuM nathI. mAnasika tanAva ghaTI jAya che. Ama thavAthI saMvedanA sahaja rIte jhIlI zakAya che. prekSA dhyAna jIvananI dareka pravRttimAM vaNAI javuM joIe. samagra jIvanavyavahAramAM te upayogI nIvaDe che. pachI to pratyeka kAryo, anuSThAne e karma- nirjarAnuM kAraNa banI rahe che. AvuM dhyAna, AvI sAdhanA guruno yoga sAMpaDe te saphaLa bane che. zAstramAM zabdo che paNa tenuM rahasya ane parama-artha sadaguranA hRdayamAM che. jIva, rAgaTre zanI je vaLagaNA cAlu rAkhe che temAMthI sAdhanA tene choDAve che. tana nahi, mana nahi, vacana nahi paNa aMdara rahela paramAtmadarzana-samyaka darzana-sAcI sAdhanothI ja prApta thAya che. eka ja zibiramAM saune prazAmAM praveza thaI gayo ema mAnI levAnuM koI kAraNa nathI. avirata prayatna ane puruSArtha Avazyaka che evI pratIti je sAdhakane thAya te potAnI meLe jarUra sArI rIte AgaLa ne AgaLa vadhyA karaze. dhyAna mATenA preraNAdAyaka pravacane sAthe, mahArAja sAhebee zuddha sAmAyika, vyavahAra sAmAyika, nizcaya sAmAyika vize paNa ghaNuM ja rasaprada rIte samajAvyuM.. sAmAyika eTale Atma-samatA ne yoga... AtmAnI anubhUti e sAmAyika. svAdhyAya eTale nijatattvane, manana citana ane abhyAsa dvArA bahAra lAvavuM te. pratikramaNamAM paNa prekSAdhyAna ane bhAva pratikramaNa che. AMtara nirikSaNa karI, doSone joI, kacare bahAra pheMkI pharIvAra sajAga banI. te kAryamAM na joDAvuM te arIsA samAna che. jIvanuM pratibiMba jevuM che tevuM temAM dekhAya tathA aticAronuM pratikramaNa karatAM, zabdo sAthe bhAvanuM paNa rahasya samajAya te jIva haLavo thAya ane nija svabhAva tarapha lakSa bane ane aMtaranI vizuddhi thatI ja jAya. zibiramAM amane saune bahumUlya zikSaNa ane prAyogika tAlIma maLI. dhyAna uparAMta savAre poNe kalAka vyAyAma-Asanane kAryakrama paNa rAkhela je saune khUba upayogI nIvaDayo hato. baMne mahArAjazrInA pravacano eTalA uttama koTinA hatA ke te dareka pravacana upara suMdara lekha lakhI zakAya. upAzrayamAM dharmanuM vAtAvaraNa te hoya ja che. paraMtu temAM mukhyatve tapa-dAna ane maMgalika sAMbhaLI, tyAM ja badhuM jANe samApta thaI gayuM tevuM vAtAvaraNa hoya che. tenA badale pratyeka vyakita, dharma-sAdhanA saraLa che, tene AnaMda apUrva che ane jIvanamAM vAraMvAra jovAmAM AvatI, pratikriyAne badale bhAvakriyAmAM rAcate thaI jAya e nUtana 'jIvanadaSTi, AvI zibiromAMthI jarUra prApta thaI zake che. saMkalanaH ramAbahena rasikalAla pArekha : ke.pI. zAha * zraddhA che saMbaMdhamAM eka sthAyI AnaMda hRdayamAM sthApita thAya tenuM nAma zraddhA. zraddhA mahatvanI AnaMdapUrNa svIkRti sAthe pUjya buddhine saMcAra che. - zrImada durgAcAryanA mate zraddhA zabdamAM be zabdo che. eka zrata, bIjo dhA ta eTale satya ane dhA eTale AdhAna, jemAM satya raheluM che. jemAM satyanuM AdhAna che. tenuM nAma zraddhA.yajurvedanI vAjasaneyI saMhitAmAM prajApatie satyane sthAne zraddhAnuM ane asatyanA sthAne azraddhAnuM AdhAna karyuM tevuM vidhAna che. vedamAM zraddhAne avatAra mAnavAmAM Ave che. zraddhA e ja vizvanuM AzrayasthAna che ane zraddhAthI ja devenuM devapaNu che, zraddhAne de paNa pUje che. evuM kvedamAM kaheluM che. 'zraddhA devA yajamAna vAyugopA upAsa". jene deve paNa savAra - bAra - sAMja pUjatA hoya te zraddhAnuM avarNanIya mahatva hoya ja. dharmanI pravRti - abhyadaya ane ni:oyasa - A bannenI prApti mATe che. A banne zraddhAnA viSaya che. zraddhA jeTalI daDha, avicaLa ne prabaLa teTalo yazane adhika saMbhava. eka kavie gAyuM che. zraddhA viNa dharma sadA nirbaLa, zraddhA viNa satya jaDe nahIM mana nizcila te e himAcala che, mana caMcala che, mana rAMcala te e rajakaNa che." tethI zraddhAne ja peSaka evAM AzvAsane dharma Ape che. "mAro bhakata nAza pAmato nathI. tenA yogakSemanuM huM vahana karuM chuM." AvAM bhagavAnanAM vacane para zraddhA bese che ane mananI nirAzA - dUra thaI AzAnAM aMkura pha Te che. utsAhane saMcAra thAya che. ane bamaNI hiMmatathI mANasa potAnA kAryamAM daDha rahe che. mRtyu pachInuM jIvana zuM che? koNe siddha karyuM che? maraNottara jIvana vijJAne paNa siddha kyuM nathI paNa tenA paranI zraddhAne kAraNe bIjo janma salavaibhava saMpanna hoya te AzAthI e mANasa ejanma puNyakArya karato rahe che. vicAravaMta mAnava zraddhAne na choDe ane zraddhAvAnane vicAra - varya na ho ghaTe. keTalAkanuM mAnavuM che ke, jyAM buddhinuM kAma pUruM thAya che. tyAM zraddhAnuM kAma zarU thAya che. buddhi ane zraddhA kadI ekatra rahI zakatA nathI. tethI ulaTuM koI mAne che ke, azraddhA AtmaghAtanI vRtti che. buddhi suddhAMne zraddhAnI beThakanI AvazyakatA rahe che. jIvananAM keTalAMka kSetro buddhi kiMvA tarkanI pAra hoya che. zraddhA ane aMdhazraddhA - mAnasika stabdhatAne zraddhAMvata gaNAvI che. samAja dhuraMdharoe samAjano abhyadaya saMbaMdhI keTalAka niyama ghaDayA hoya che. paNa jyAre ajJAnane kAraNe mULabhUta to visAre pADI loko nirarthaka niyama pAlana kare che tyAre tenuM pariNAma viparIta Ave che. suzikSita mANaso paNa avivekane kAraNe vicitra AcAradharma pALatA najare paDe che. chatAM zraddhAndha vyakita samajamAM eTalI anarthakArI hotI nathI. jeTalI madArdha, krodhAdhU ke IrSyA. zraddhA ane Arogya - Arogya ane mananI zAMtine gADha saMbaMdha che. mana ja manuSyanA baMdhana ane mokSanuM kAraNa che. saMtApa udvega, nirAzA, bhaya, vikAsa aregyanAM vighAtaka che. paNa keTalIka bhAvanA ArogyapaSaka hoya che. AzA, AtmavizvAsa, AnaMdane kAraNe majjAtaMtu nirAmaya rahe che, paramezvara ke kaI tattva para mane zraddhAthI samAhita thAya to avazya sudaDhatA prApta thAya. pataMjalinA - yogasUtro samajAvatAM TIkAkAra kahe che. "zraddhA cetasa: saMprasAda: sA hi jananI kalyANI ginuM pAti" mAnavInA kartutvanI daSTie paNa zraddhAnuM jIvanamAM mahattva che. manuSya mAtra zraddhAmaya che. kavi zrI suMdaramanI be paMkitao yAda Ave che. "tane namuM, paththarane, nehIM nahIM. . zraddhA taNA Asanane namuM namuM.' jenI jevI ane jyAM zraddhA hoya te ja te hoya che. " yahUddha: sa evA sa' gItAne A siddhAMtane arvAcIna mAnasazAstranA saMbaMdhamAM nihALIe te mAnavI kartutvane, yazane mUlAdhAra che. koI paNa kAryamAM zraddhA mahattvanuM ghaTaka che. potAnA para zraddhA na hoya te ye yaza maLatuM nathI. pratyekanA aMtaramAM paramAtmA che. tethI AtmazraddhA eTale paramezvara paranI zraddhA. mahAbhAratamAM kahyuM che ke je kArya zraddhApUrvaka karyuM hoya tenuM pUrNa phaLa maLe che. e parikAmanuM vRkSa tyAre ja phaLa Ape che jyAre temAM zraddhAnA jaLanuM siMcana thAya, - hemAMginI jAI zraddhA! kevaLa A be akSaronA sahAre jIvana jIvatAM zIkhI chuM. zraddhA moTAmAM moTuM baLa che. nirdhananuM dhana che. du:khamAM AzvAsana che. zraddhA e ja jIvana che. aMtaranA bhadrAsana para zraddhA virAjamAna che. jIvananA yajJakuMDamAM zraddhAnA agninuM aAdhAne che. agninI zikhAnI gati kayAreya adhogati hotI nathI. agnizikhA nukaddhA harahaMmeza jIvanane UrdhvagatimaMta banAve che. zraddhA eka mAnasika guNa che. jIvana niSThA che, jIvana nirvAha ane pratyakSa anubhavanI vyavasthApanA mATe svIkArAyeluM madhyavartI sUtra che. zraddhA eka sAmAjika bhAva che. zraddhAnuM mUlatatva che. bIjAnA mahatvano svIkAra. eka vakhata nizcita thAya ke, amuka mANasa vidvAna che, guNI che. dAnI che. dharmAtmA che. to ApaNe mATe AnaMdane viSaya bane che. ene joIne ApaNuM mastaka namI jAya che. koI paNa svArtha vinA enI prazaMsA karIe, enuM bhaluM IcchIe enI nindA sahana na karI zakIe, koI manuSyamAM janasAmAnya karatAM koI vizeSa guNa yA zakitane vikAsa joI tenA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-80 prabuddha jIvana 223 4 lazkarI rAjamAM pAkistAnanI adhogati - putravadhunuM kanyAdAna pAstiAnamAM lazkarI baLavo thato aTakAvavA mATe janarala che. jana. jhiyAne to adyatana zastro joIe che. Araba dezanI jhiyAe je sAphasUphI karI, te batAve che ke, mAtra prajAmAM ja nahIM madadathI te phrAnsa pAsethI keTalAMka adyatana zastro kharIdavAnI lazkaramAM paNa ghaNe asaMtoSa che ane koI paNa vakhate jana, jhiyAnI AzA rAkhe che. paraMtu jyAre pAkistAnanI prajAne roTI zAsananA hola ayubakhAna ane yAhyAkhAnanA hAla karatAM joIe che ane lazkaramAM asaMtoSIo ane mahattvAkAMkSI paNa vadhu kharAba nIvaDe. trIjA vizvanA dezamAM je kamanasIba dezone paNa che tyAre aphadhAnistAnamAM raziyana rIMchane ziMgaDa amerikAe pitAnI chAvaNImAM kheMcI lIdhA che tyAM teNe juhamI bharAvavAnI ceSTA karI rahelA jhiyA mATe bhaviSya dhUMdhaLuM lAge che. ane zoSaNakhora saramukhatyArone paDyA che ane lakSmI kharcanA - vijayagupta maurya bhArathI tathA zoSaNakhorIthI e deze bhAMgI paDayA che. karAMcInA pAkistAna IkonomisTe lakhyuM che: khAdhavALAM bajeTanI paraMparA ane vadhatA jatA pha gAvAmAMthI dezane bacAvavo hoya te lazkarI kharca ochA kara lagAMva jillAnA pAlaghI gAme tAjetaramAM ane lagna joIe. lazkarI baLa vadhAratAM rahIne ' ja prasaMga mANyo hato ane lokomAM A lagna prasaMge paNa pAkistAna kadI bhAratane harAvI zakaze nahIM. bhAre Adara pedA karyo hate. pAkistAnamAM lazkarI kAyadAnuM zAsana che. tema chatAM keTalAMka akhabAroe hiMmata karIne mahAsattAonI athaDAmaNamAM pAkistAnane "A lagna-prasaMga eka vidhavA yuvatInA punarvivAhane hato ane tenA svargastha patinA mA-bApe eTale ke te yuvatInA sAsusAmela nahIM karavA anurodha karyo che. . sasarAe pitAnI vidhavA putravadhUnA lagnamAM kanyAdAna ApI eka pAkistAnanI 33 varSanI kArakirdImAM vadhumAM vadhu varSo lazkarI koDabharI kanyAne vidhavApaNAnI vedI para jIvana naSTa karatAM rokIne zAsana nIce gayAM che. jana. Izka dara mirajhAne nAgarika sarakAranA tenA jIvanamAM sukhane nave sUraja ugADI dIdhuM hatuM. pradhAna maMDaLamAM levAmAM gaMbhIra bhUla thaI hatI. tyArathI A prasaMganI mAhitI ApatAM eka vAMcake A akhabArane lakranA mahattvAkAMkSI janarale vacce sattA mATe spardhA zarU thaI. Apa meLe philDa mArzala banI beThelA ayubakhAnanI palAdI jaNAvyuM hatuM, ke pAladhInA zrI zivanArAyaNa vAsaTa nAmanA mAravADI grahasthanA putra rDo. goviMdanA cha sAta mahinA pahelAM bhAratI nAmanI pakaDamAMthI chUTavA mATe prajAe baLavo karavo paDayo hato. bhArata upara yuvatI sAthe lagna thayA hatA. AkramaNa karIne prajAnuM dhyAna bhAratavirodhI jhuMbezamAM rokvAmAM paNa ayubane saphaLatA maLI na hatI. thoDA samaya pahelAM Do.govindanuM akALa avasAna thayuM ane bhAratI' jIvana bhogave te pahelAM javidhavA banI gaI. enA cUDIyAhyAkhAne 1971 mAM baMgalA dezanA svAtaMtrya saMgrAma daramiyAna cAMdale beya kALadevatAe chInavI lIdhA. A yuvatInA aramAna - bhArata upara AkramaNa karyuM tyAre pAkistAnanuM lazkarI bajeTa 320 manamAM ja rahI gayA ane ene vilApa tenA kavasara pakSanA karoDa rUpiyAnuM hatuM. atyAre 1,100 karoDa rUpiyAnuM che. dhanavAna loko joI na zakyA ane teoe bhAratIne pharI lagna karavA Araba dezo taraphathI maLatA nANAM aNaupajAuM lazkarI kharcamAM taiyAra karI ane punarlagna mATe taiyAra thAya evA muratiyAnI vaparAtAM hovAthI phagAva vadhAre che. jyAre bhUTae jana. yAhyAkhAna pAsethI rAjasattA saMbhALI zodha paNa zarU karI dIdhI. lIdhI tyAre pAkistAnanuM videzI karaja 3 abaja 60 karoDanuM hatuM. A zepamAM zivanArAyaNajI saphaLa thayA ane kadanA sahakArI khAMDa kArakhAnAnA upAdhyakSa ane nAgarI sahakArI beMkanA adhyakSa bhUTo padabhraSTa thayA tyAre videzI karaja 7 abaja 20 karoDa DaeNlaranuM vijaya kAMbare? e bhAratIne hAtha pakaDavAnI taiyArI batAvI. hatuM ane pha gAve dara varSe 20 thI 30 TakA jeTalo vadhato hato. bhUTae keTalAka udyogonuM rASTrIyakaraNa karavA uparAMta polAdanA bhAre A "vijayanA A pahelA ja lagna hatAM ane te samAjamAM udyoganuM kArakhAnuM paNa nAkhyuM hatuM. paraMtu pAkistAnanI dharatImAM pitAnuM nAma kAyama karI javA utsuka hatA. tenI hA paDatAM ja ziva nArAyaNadAsajIe lagna lIdhAM ane bhAratInA mA-bApa banIne dhAmaloDhuM paNa nathI ane kolasA paNa nathI. bhArata pAsethI tene loDhuM ke kolase joItA nathI, kAraNake bhArata sAthe vyApAra kara nathI. dhumathI vivAha karyA ane kanyAdAna paNa teoe ja ApyuM. ". - tAjetaramAM amerikAe pAstiAnanA arthataMtrane bacAvavA laMDanathI gujarAtI bhASAmAM "gujarAta samAcAra" vIkalI pragaTa 20 karoDa DolaranI Arthika sahAya ApavA taiyArI batAvI tyAre thAya che. tenA tA. 7 mArca 80 nA aMkamAM uparano kisso, varavadhu jhiyAe tene thoDA siMgadANA ja gaNAvI dhutkArI kADhI. 20karoDa DolaranAM "vijaya" ane "bhAratI"nA phoTogrApha sAthe pragaTa thayuM che. eka zastro svIkAravAnI paNa nA pADI. temane AThagaNI vadhu madada joIe mAravADI grahasthanI saMskAritA ahIM pragaTa thatI jovA maLe che ane che ane zastro paNa potAnI pasaMdagInAM joIe che. bhAratamAM kamaLI evI asaMkhya bALavidhavAonA vaDIlo mATe A pAkistAnanuM sarjana thayuM tyAre ane te pachI, te dhAnyanA prasaMga preraNAdAyaka tema AMkha ughADanAro banavo joIe. jyAre akhUTa bhaMDAra tarIke oLakhAtuM hatuM. Aje tene anAjanI taMgI ApaNe AyugamAM jIvI rahyA chIe, bIjI aneka bAbatamAM paDe che. baMgalA deza gumAvavAthI teNe zaNa, kAgaLa, vagerenI pazcimI saMskRtine apanAvI che, kalabamAM paNa chUTathI jatA AvatA nikAsathI maLatuM videzI hUMDiyAmaNa gumAvyuM che. pAkistAnanuM sarjana thaI gayA chIe, tyAMnA aneka aniSThone phezana gaNIne, kSamya gaNIe thayuM tyAre pazcima pAkistAnanA udyogono abhAva hato. khetI para chIe eTaluM ja nahi paraMtu ApaNe paNa apanAvIe chIe. saMskRtine AdhArita udhoge paNa nAmanA ja hatA. IjhaMdara, ayubakhAna baTa lAge evo ApaNe jIvanavyavahAra thaI gayo che." ane yAhyAkhAne - dezanA Arthika vikAsa karatAM lazkarI baLa tyAre paNa nAnI bALa jevI kanyAnA lagna thAya ane TUMkA samayamAM upara vadhu dhyAna ApyuM, pariNAme anAjamAM purAMtavALA A te vidhavA bane tyAre tenuM e vaidhavya jIvanaparyata teNe bhogavavuM. deza khAdhavALo deza banI gayo. raziyAe aphaghAnistAna upara pahelA joIe evo ApaNe Agraha rAkhIe chIe ane evI mAnyatA rAjakIya ane pachI lazkarI kabaje karyo tyAre pAkistAnanuM videzI dharAvatI ApaNe tenI sAme ezaArAmI jIvana jIvIe karaja eTaluM vadhI gayuM hatuM ke vyAja paNa cUkavI zakAtuM na hatuM, chIe. AthI vadhAre zaramabhareluM bIjuM zuM hoI zake? ane leNadAra deze tene kazI chuTachATa ApavA taiyAra na hatA. uparanA kIssAthI ApaNe taMdrAmAMthI jAgavuM joIe ane aphaghAna prakaraNamAM pAkistAnane raziyA sAme vAparI zakaze e AjanA yuganI vAstavikatA- pIchAnatA zIkhavuM joIe evo mAro lAlacathI amerikA tenI madade doDI AvyuM ane cInane pazcimI dezone daDha abhiprAya che. bhAratIne sAsu-sasarA evA maLyA ke tenA mAtAane Araba dezone anurodha karyo ke, tame pAkistAnane badhI madada pitA banIne tenA punarlagna sAsu-sasarAe karAvI ApyA te mATe e karo. jhiyAne lAgyuM ke, potAnI sattA majabUta karavA, ane mana- daMpatIne jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che. ane bhAI vijaya gamatA zastro tathA vipula nANAM meLavavAnI A uttama taka che. paNa, bALavidhavAne svIkAravA mATe rApaNA dhanyavAdane adhikArI bane che. paraMtu pote koI paNa samaye phATe tevA javALAmukhI upara beThA che ke ApaNe vAMcIe chIe ghaNuM paraMtu vicArIe chIe ghaNuM tene temane vicAra AvatuM nathI. chuM ane amalamAM to kyAreka thoDuMka ja mukatA hoIe chIe. A A saMjogomAM ' jhiyA keTalo samaya TakI zakaze te eka ApaNA samAjajIvananI mATI nabaLAI che. sAcI lAgatI vastune savAla che. madada ApavAnI cInanI zakita maryAdita che. vaLI cana je zastro Ape che te AjanA jamAnAmAM jarIpurANAM * * * * - zAMtilAla TI. zeTha
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 224 prabuddha jIvana hatAzAnA gautama buddha saMsArano mAtra cAra karuNa dRzyo joIne pachI mahAbhiniSkramaNa kareluM. Aje have AvAM aneka dazyo joyA pachI ApaNuM rUvADuM ya pharakatuM nathI. zaherAmAM hAthalArI kheMcanArAonA pagamAM caMpala nathI hotAM, vaizAkhI bapAre DAmara pIgaLe tyAre rastA sAthe bhAre vajana kheMcavA mATe pakaDa levA mathatA e UghADA paga para zuM vItatuM nahIM hoya !enI pAsethI ja kAramAM vahI jatA mANasane caMpalanI jhAjhI garaja nathI hotI paraMtu mAtra Adatane kAraNe ja enA pagane caMpala vaLagI rahe che! ziyALAnI ThaMDI savAre, pe|te vAMcI na zake evAM chApAM laIne pheriyo lAkIne ghera pahoMcI jAya che. mahinAo sudhI chApuM vAMcanAro onuM mAM paNa jovA pAmatA. eka gharaDA TapAlIne huM roja bapore lokonA maniorDara ke rajisTarDa patrA laIne jato jouM chuM. enA gajavAmAM rUpiyAnI, noTonA thAkyA hoya che, ane chatAM ya enI garIbI to sadA juvAna! koI moTA netA AvavAnA hoya tyAre raste patharAyelA taDakAne kAbUmAM rAkhavAno niSphaLa prayatna karatA prabhAvahIna polIsane tame joyA che? ke kalAko sudhI laMbAye jatI enI DayUTI enA jIvanane saharAnA raNa jevuM banAvI nahIM mUkatI hoya! nathI hoTalAmAM sArI sArI vAnagIo pIrasatA bAlamajura e vAnagIo sAthe eka judA ja prakAranA saMbaMdha racI rAkhe che. badhI vAnagIone e bicAro nAkathI ja mANe che. badhI ja Rtuo jenI kALI pITha para ThalavAtI ja rahe che, evA haLapati jyAre phasala Utare tyAre pote ja pavelA mabalakha dANAthI keTalA dUra rahI jAya che? game teTaluM sAruM pAke to ya ene kadI bAnasa nahIM ja maLe! hariyALI krAMti paNa enA ujja jIvanamAM jhAjhI khalela nathI pahoMcADatI ! relave sTezana pa2 game teTalA gharaDA hamAla paNa bhalabhalA yuvAnano sAmAna upADI zake che. e yuvAna veITa liphaTIMga ce...piyana hoya to ya sAmAna to hamAla pAse ja upaDAvaze ne! eka mANasa peAtAnI nAjuka Doka para keTale! sAmAna upADI zake te mATe koI niyamo to haze ja ne! eka khaTArA keTaluM vajana vahI zake te aMge maryAdA hoya che, AvI maryAdA hamAla mATe haze kharI? anAjanA gAdAmamAM potAnI pITha para pAMca maNanI guNI upADIne jatA AdamInI karoDarajajune koI ja hAni nahIM pahoMcatI he! dUra dUra ne gAmaDethI sAIkla para dUdhanA degaDA laIne zaheranA phaLiyA sudhI AvI pahoMcatA dUdhavALAnA kaMtAI gayelA paga jovAnI phurasada ApaNane kayAya maLaze kharI? eka bAju AvI bAbate joIne ApaNane kazuM ya nathI thatuM. jyAre bIjI bAjue nAnI nAnI vAto ApaNane hatAza karI mUke che. navA paDelA calacitranI TikiTa mATe lAInamAM UbhA rahIe ane ApaNo naMbara lAgavAnI taiyArI hoya ane TikiTa khalAsa thaI jAya tyAreM ApaNe nirAza thaI jaIe chIe. chApuM na Ave athavA mADuM Ave eTalAmAM becena banI jatA mANasA me joyA che. esa. esa. sI. nI parIkSAnuM pariNAma bahAra paDe tyAre ApaghAtanA banAvo bane e zuM batAve che? keTalIka vAra to dIkaro napAsa thAya ane mAtA raDavA mAMDe che! hatAzA paNa kevI talAdI ? ApaNI arjunanA viSAda sA TacA hatA tethI ja kadAca e viSAdamAMthI viSAdayoga banIne gItAnuM Ara MbhabiMdu banI rahyo. hatAzAnI paLono upayoga jIvanane ArapAra jovAnI eka taka tarIke karavAnuM ApaNane kyAMthI sUjhe? bAkI, bArI pAsenI sITa na maLe eTalAmAM nirAza thaIne jhaghaDI paDanArA vimAna-pravAsIo ane TrenapravAsIo paNa hoya che. ghaNIvAra tA bane che evuM ke ApaNe nirAza hoIe chIe tyAre nirAzAnuM kAraNa jANatA nathI hatA. koI yuvAnano mUDa cAlyo jAya tyAre ene pUchavAmAM Ave ke tuM kema mUDamAM nathI ? e kahe che ke, mUDamAM kema nathI enI ene potAne khabara nathI. cuga hatAzA paNa kyAreka bahu sApekSa bAbata banI rahe che. mane eka yahUdI sAdhuno prasaMga yAda Ave che. buDApesTamAM eka mANase e yahUdI sAdhu pAse jaIne phariyAda karI ane kahyuM: "ame eka nAnI amathI oraDImAM navanava jaNAM chIe, zuM karavuM ?" sAdhue ene ThaMDe kaleje javAba Apyo: "tArI sAthe eka gheTuM letA jA." tA. 1-4-87 pelA mANasa muMjhAyA, paraMtu sAdhue kahyuM: "huM kahuM tema kara." pelA mANase tema karyuM. aThavADiyA pachI pele! mANasa pAchA AvyA. e lagabhaga adhamuo thaI gayA hatA. eNe sAdhune kahyuM: "have te| nathI thAbhAnuM, gheTuM gaMdhAya che." sAdhue nirAMte ene kahyuM: "tuM pAchA jA ane gheTAne bahAra kADhI mUka ane mane aThavADiyA pachI maLaje, barAbara aThavADiyA pachI pelA mANasa yahUdI sAdhu pAse khuza thatA gayo ane bAlya: "sAdhumahArA! have jIvana majAnuM che. ane ame pratyeka paLa mANIe chIe. have te gheTuM paNa nathI, mAtra ame nava ja jaNa chIe! " gheADA ja divaso para nava jaNa ghaNAM hatAM. paraMtu gheTuM gayuM pachI eTalA ja mANasA mAtra 'nava jaNa'banI gayA. jANItA patrakAra ane lekhaka jhAna gaMtharanuM eka khUba ja majAnuM pustaka che. enuM nAma : Death Be Not Proud' gaMthara-daMpatI vacce chUTAcheDA thaI gayA pachI baMnenA vahAlasoyA dIkaro heAnIM jIvaleNa dardamAM sapaDAya che. dIkarAne bacAvavA mATe ghaNAM AkAzapAtALa eka kare che. jhAnI mRtyu sAme vIratApUrvaka Takkara le che, paraMtu Akhare maraNa pAme che. pustakamAM A AkhI dAstAna gaMthare sarasa rIte rajU karI che. chellA bhAgamAM gaMtharanI patnI eTale ke jhonInI mAtA peAtAnI vAta TUMkmAM lakhe che. mAtRhRdayanI bhInI lAgaNIo A thoDAMka pAnAnI lITIe lITIe Tapake che. emAM eka jagyAe zrImatI graMtha kahe che : "tamAruM bALaka taiphAnI hoya, uddhata hAya, nabaLuM hAya ke pachI herAna karanArya / ya. tameA nirAza na thaze. tame mAtra eTaluM ja vicArajo ke amAruM bALaka jIve che te che ne! tamAruM bALaka che, e paNa keTalI meoTI vAta che!" game tevI hatAzAnI paLAmAM 5 A vAkya AzvAsana ApI zake evI tAkAta dharAve che. : jIvananA svIkAra karanAre hatAzAno paNa svIkAra karI ja levA rahyo. eka jarmana subhASitamAM A vAta sarasa rIte kahevAI che. "sukhanI eka nAnI DokAbArI kholavA gayA tyAM to hatAzAnA ke du:khanA daravAjA khullI ja gayA jANavA." jarAka vicArIe to tarata jaNAze ke hatAzAnI paLeA konA jIvanamAM nathI AvI! thoDA ja divase para viSAdanI paLAmAM phrUTelI kAvya paMkitao ja bAkInI vAta bhale kahetI : eka paramANu para zuM zuM vItatuM haze. tyAre bAba banato haze? ane eka zANA AdamI pAgala banI jAya tyAre enA para zuM nahIM vItyuM hoya? jIvanano puruSArtha viSAdane nAkhavAmAM rahelA che evuM lAge che. paNa viSAdayogamAM palaTI ('AkAzavANI'nA saujanyathI) - guNavaMta zAha mAlika mI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : mau cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, { muMbaI-400 04 Tre, maiM 350296 mudrA pAna : dhI sTeTasa pIpala presa, seTa, muMbai - 400 001 {(c)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 54 Licence No. : 37 prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 42 : aMka : rajU prabuddha jIvana muMbaI, 16 eprila, 1980 budhavAra zarSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 5 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala rU. 7pa taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha - prema vigere ghaNAM kAraNe ApavAmAM AvyA che. maNilAlanI potAnI A vighaNa upara mane lakhato joI ghaNAne sakAraNa Azcarya -naitika daridratA na hota te A koI kAraNa temane ATalI adhogatiane mArA jJAnane ke anubhavane A viSaya nathI. paNa hamaNAM e laI jaI zakate nahi. AnaMdazaMkara bhAIe kahyuM che : be pustako vAMcyA te uparathI sArI peThe vicAramAM paDaze tethI priya vAcaka, kathAnA nAyakanI naitika nabaLAI jaI tamane A lakhavA prerAyo chuM. eka pustaka maNilAla nabhubhAI trivedInuM tiraskAra Upaje to khAtarI rAkhajo ke co tiraskAra e nAyakanA mAtmavRtAMta ane bIjuM maitreyIdevInuM 'na hanyate bane pustako Atma tirarakAra karatA vadhe ema nathI ane tiraskArane badale dayAthI vAMcI eka vAta spaSTa thaI, ke mANasanuM mana akaLa che. Atma ane dayA karatAM paNa udAra kSamAthI ane kAma karatAM paNa manuSya vRtAMta vAMcI uDe kheda thayuM. 'na hanyate" vAMcI prasannatA anubhavI tarIkenA samabhAvathI A citra tarapha jotA thaIzuM te ApaNe sAthe cheDo kheda thaye. AtmavRtAta prakaTa na thayuM hota te sAruM AtmA kharekhara eka bhUmikA uttine mArge caDaze.' hatuM, chevaTa kAMI gumAvavAnuM na hatuM, sivAya ke eka mahAna vidvAna gAmAtI vyakitanI naitika nirbaLatA keTalI badhI hatI te jANavA maLyuM. - maNilAlane nyAya toLavAne prasaMga nathI. je che te samajavA bIjuM pustaka prakaTa thayuM te sAruM thayuM, te paNa AtamavRtAnta che. jevuM che. ATalI badhI pratikULatAo chatAM, ghaNAM grantha lakhyA prema keTale adaya ane amara che te jANavA maLyuM. ane sAhitya sarjana karyuM. paNa premane nAme kevA mATe anartha thAya " rA ane pustakonuM vivecana lakhavA huM nathI beThA, mArI che te kahevuM paDe. pAMDitya ke vidrA mANarAne cAritrya ApatI nathI. gajA bahAranI e vAta che. paNa cAritrya na hoya tyAM paNa eTaluM pAMDitya hoya te mAnava mananI moTI prathama maNilAlanA AtmavRtAnta vize. maNilAla 19 mI. samasyA che. chatAM huM mAnuM chuM ke cAritryahInatA hoya te nirmaLa buddhi hatI nathI ane tevA lakhANamAM zuddhatA haibAne saMbhava ocho che. sadInA gujarAtanA prakhara vidvAna, zaMkara vedonanA abhyAsI, kAMIka vikRti hoya che, saMskRtanA mahAna paMDita ane bhAratIya darzanazAstranA vidvAna tarIke AMtararASTrIya khyAti pAmelA. 1858 mAM janma, ane 4 maNilAlanuM vyakitatva AkarSaka hatuM. strIo AkarSatI eTaluM varSanI vaye 1898 mAM avasAna. temaNe potAnuM AtmavRtAnta ja nahi, temanI buddhi pratibhAthI kalApI, kAnta, AnaMdazaMkara lakhI, AnaMdazaMkara dhruvane peluM. AnaMdazaMkarabhAIe te prakTa bhAI, manasukharAma sUryarAma tripAThI, jevA ghaNAM vidvAne paNa che , ne karyuM. dabANa thatAM temAM keTalAka bhAga kaTake kaTake prakaTa karyo. AkarSAyA haMtA. che ke tAjetaramAM te pUruM prakTa thayuM che. maNilAlanA pustako vAMcIe - AtmavRtAntamAM keTalIka Vulgarity jovA maLe che te karavA . te temanA pratye khUba Adara thAya, maNilAlane brahmaniSThanuM vizeSaNa raapAtuM. AtmavRtAnta vAMrayA pachI be maNilAla jovA maLe che. AvA vidvAnamAM kema saMbhave tenuM Azcarya thAya che. sAcI saMskAritAne ThAkare kahyuM che tema UMce parvata ane UMDI khINa - maNilAla abhAva lAge, maNilAle AtmavRtAnta prakaTa karavAnA IrAde lakhyuM che, tethI temanI satyaparAyaNata 2Ane nIDaratA paNa lAge. chatAM lakhyuM che; "dharma ane prema che mArAM mukhya mAnasika ciMtana hatA ne temAM kAMIka ahaMkAra paNa hoya te asaMbhava nathI. AvI Atma kathA lakhAI na hota ke prakaTa thaI na hota to kAMI nukasAna tenI pAchaLa huM bhamatuM. mArA vicAronI paraMparAmAM meM pariNAme na hatuM ema lAge, sivAya ke mAnasazAstrone mAnava manane koyaDA prema ane mAthA (dharma) ekarUpa gadava kADhayA hatA." jANavAnI eka taka maLI ane eka dehamAM be vyakitanI rAmaAtmavRtAnta vAMcatA jaNAya che ke maNilAlanA jIvanamAM sthAne ukela zodhavA sAhitya maLyuM. na hate sAce prema ke na hato sAce dharma-agAdha pAMDitya hatuM. darzanazAstra upara vidvattApUrNa grantha lakhyA che. maNilAla jene maitreyIdevInuM pustaka sarvathA judA prakAranuM che. A pustakane prema kahe che te hatI narI kAmavAsanA. 1876-77 mAM elaphI sAra Apa azakya che. bhASAnI prasAdI ane bhASAno vaibhava sTana kolejamAM abhyAsa karatA tyAre vezyAgamana karyuM ane sIphI ravIndranAthanI yAda Ape, maitreyI devI paramaM ravIndra bhakata che. ravIndra lIsane jIvaleNa roga lAgu paDaze. nAthanA niHnA paricayamAM hatA ane temanA vize traNacAra pustako lakhyA che, mAnava mananA gUDha, pararaparavirodhI, ghaDI ghaDI palaTAtA, zALAnA InspekaTara thayA tyAre zikSikAro sAthe vyabhi- bhAvanuM sUma vizleSaNa ane nirUpaNathI keI paNa manovaijJAnicAramAM paDyA. eka ziSya paitAnI patnI gurune samarpaNa karI. kane bodhapATha Ape evuM A purataka che. maitreyI devI - mULamAM nAma te paNa che. mArI ApI ched ytA, hAta che. 6 varSanI umara che. pati, putra putrIo, kone kIToNI soMbhADa saMsAra che. kaNitI che. 16 aMta sudhI temanA zabdomAM kahuM te kutara pas, ra bhaTakatA rahyA, emanA kahevA pramANe premanI zodhamAM. maNilAlanuM varSanI uMmare temane kAvyasaMgraha ravIndranAthanI pasatAvatI sAthe zarIra rogathI bharapUra hatuM, chatAM kAmavAsanA upara leza mAtra paNa * prakaTa thayo hate. samAjasevikA che. 1971 nA baMgalA dezanA kAbu ne rAkhe. yuddha samaye tanatoDa sevA ApI hatI. sanmAnita sannArI che. maNilAlanuM jIvanacaritra lakhanAra tathA AtmavRtAnta A pustakanA viSayanA paricaya mATe mAtra thoDI hakIkata prakTa karanAra dhIrubhAI ThAkare tathA AtmavRtAtanI prastAvanA Bare facts ApuM chuM. - velAra zI anaMtarAya rAvaLe maNilAlane kAMIka bacAva karavA - -: hbhI sevAthI.. | vizvavikhyAta tattvajJAnI pitA surendranAtha dAsaguptAnA *---- .....1_12_uprevara mAnavAvALI,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 ati snehALa, vyavahArakuzaLa, kuTumba sudhAraka brAhmo nahi pa pUrva baMgALanA zAkata, jaine tyAM durgApUjAmAM pADAnA vadha thAya. amRtA mAMsAhAra ane dArUnI sakhta virodhI. pitA durNa, Apakhuda, svArthI (Self Centered), vistRtAnA abhimAnavALA, pitA sAme koI eka zabda uccArI na zake. AvA adhyApakane tyAM amRtA 16 varSanI hatI. tyAreM - 1930 mAM - grIsanA 23 varSanA eka tejasvI vidyArthI AvyA. gurue khetAnA ghare rAkhyo. amRtA ane mIrcA yukalIDano paricaya vadhato gayo. premanA aMkura raiyA, cuMbana, AliMganathI AgaLa vadhela niha. acAnaka mAtApinAne khabara paDI. mAtAe AzvAsana ApyuM, pitAne ropa phATI nIkaLyo. mIrcAne turata dhara bahAra kADhayA. mIrcA rastA upara UbhA che. amRtAe agAsI uparathI chello tene joyA. mIrcA himAlaya gayo. saMnyAsI thayA. pachI pAtAnA deza gayo. bhAratIya darzanone prakhyAta vidrAna yo, aneka pustako lakhyA. cAra varSa pachI, amRtA 20 varSanI thaI tyAre, 1934mAM, mAtA pitAe 34 varSanA mutio zodhI kADhyA. amRtAe mAtA pitAnI AjJA svIkArI. lagna pahelAM, varavadhU maLyA paNa nahi.. pati sajajanatAnI mUrti. ochA bAlA, kemisTrInA DokaTara. pati-patnI vacce prakRtinuM moTuM aMtara, patinI nokarI aMge himAlayanA jaMgalamAM rahevuM paDayuM. amRtAne nirjanatA gherI vaLI. 20 varSa ema kADhayA. maurca bhUlAI gayo. 1938thI 41nA traNa varSomAM kavi ravindranAtha) cAra vakhata amRtA -ne tyAM gayA. amRtAnA jIvananA A zreSTha varSo. tenuM pustaka lakhyuM che. 1953 pachI kalakattA AvI vasyA. pitAne tyAM eka tejasvI vidyArthinI ramA, pI. eca. DI karavA AvI hatI. gurU-ziSyonA saMbaMdha AgaLa vadhyo. amRtAnI mAtAnuM jIvana jhera thaI paDayuM. pitAe pratiSThA gumAvI. 1953 pachI amRtA pati sAthe traNa cAra vakhata yuropa I AvI, mIrcAnA samAcAra ane tenI khyAti sAMbhaLatI. eka vakhata perisamAM najIkanI hoTelamAM hatA paNa maLI nahi. patra lakhyo tenA javAba na Apyo. mIrcAe potAnI praNayakathAnuM pustaka lakhyuM che. amRtAne arpaNa karyuM che. romAMcaka navalakathA che, yugamAM amRtA prakhyAta thaI che. eka bAI amRtAne maLI kahyuM ! you are the first flame of MercenamRtA koI vakhata mUMjhavaNamAM mUkAya che, paNa thoDo vakhata ja. mIrcAnA saMbaMdhanI patine vAta karI che. patine leza IrSA nathI. sahAnubhUti batAve che. perisamAM mIryAne patra lakhyo te patine batAvIne mokalyo. sAhitya ane sevAnuM kArya satata cAlu che. ane AvyA amRtAno janmadina-pahelI sapTembara 1972, 58 varSa, ghera janma divasanA utsava che. eka mitrano phona Ave che, amRtA, mIrcA yAda che? hA, thoDA thADo, kema? tenA eka vidyArthI AvyA che. tane maLavuM che, huM ja AvIza. jAya che. seNe amRtAne mIryAnI vAta kare che. tenA pustakanA ullekha kare che. amRtAe hajI sudhI te vAMcyuM nathI. pUche che temAM zuM lakhyuM che? prabuddha jIvana sarageI vAtavAtamAM kahe che, temAM lakhyuM che ke amRtA rAtre mIrcAne tenA oraDAmAM maLavA jatI. satyAnAza, AvuM juThThANuM, AvuM haDahaDatuM apamAna, amRtA saLagI UThe che. tenA aMtaramAM jhaMjhAvAta jAge che. smRtinA sAgara UlaTe che. badhA baMdha tUTI jAya che. amRtA, 1972nI 58 varSanI prauDhA maTI, 1930nI 16 varSanI yuvatI jIvatI thAya che. tyAra pachI ATha mahinA amRtA bhayaMkara yAtanA bhAgave che. alpanidrA, kRzatA, dunyavI vAtothI dUra thavuM. lAka lajajA aMge lAparavAhI. unmAda, mUrchA, A badhI avasthAo amRtA bhAgave che. atIta ane vartamAna eka thaI gayA che. pustakamAMthI lohI Tapake che. amRtAnA taMtue taMtumAM, romaromamAM, bhUtakALa sajIvana thAya che. A pustaka A ATha mahinAnI kathA che. asatya ane apamAnanA virodha karavAnA IrAde zarU thayela vyathA, aMte zaraNAgati le che. mircA pratye aNagamA, upekSA, ghRNAM, badhA bhAve UThe che paNa aMtaratama UMDANamAMthI amRtA mirca, mircA, pokArI rahI che. mAninI amRtA potAne kahe che ke mircAe ApelA apavAda paNa huM mAthe caDAvuM chuM pUtravadhU pUche che, mA, tamane zuM thayuM che, tamArI vAta koIne nahi kaho? pati pUche che, tane thayuM che zuM? pati aneokhI mATIno mAnavI che. sadbhAvathI, snehathI patnInI mAvajata kare che. amRtAne pati pratye zA kAra tA. 16-4-20 deva nathI jotA, lAhImAMsano mAnavI joIe chIe. amRtA kahe che, huM lAhImAMsanI mAnavI chuM. ravIndranAtha, amRtAnA maMgaLamUrti have rahyA nathI. amRtAne mircAnA viyoga thayo tyAre, ajANyA mANasa sAthe lagna thayAM tyAre, jaMgalanI nirjanatAmAM ravIndranAthanI maMgaLamaya chAyA hatI, AzvAsana hatuM, mArgadarzana hatuM. mirjhAe tenA pustakamAM kahyuM che, ke amRtAM ravIndranAthanA premamAM hatI. mircA te saMbaMdha samajI zakatA nathI. vaDIla satyena bAbu eka divasa A vAta bolI nAkhe che. amRtA rALagI UThe che. enI mA sAMtvanA Ape che. badhA prema eka prakAranA nathI hAtA. ravIbAbu pratyenI amRtAnI bhakita joIe amRtA eka divasa enA patine pUche che, tamane IrSA nathI thatI pati kahe che, tuM mIrAM hota to huM zuM karata? amRtAe eka stha kahyuM che, ravIbAbunI premanI kavitAmAM ane Izvarane lagatI kavitAma kazA phera jaNAto nathI. paNa amRtA mANasanA premanI bhUkhI che. tenA rAmarAma mIrcA pAkAre che. aMte tenA pati tene kahe che. eka vakhata jaIne maLI Ava to ja tane zAnti thaze. pati badhI rAgavaDa karI Ape che. amRtA jAya che. mIrcAne maLe che. mIrca vRddha thayA che. teNe lagna karyA che. mATI lAyabrerInA eka khaMDamAM, pustakonA taMgalA vacce, agAuthI khabara ApyA vinA amRtA, mIrcA sAme jaI UbhI rahe che. mIrcA pITha pheravI jAya che. amRtA kahe che, huM priyatama, jAga, jALa, jAga. huM koI sImbela nathI, mItha nathI. rakata mAMsanuM mANasa chuM. mIrcA pharyo paNa moM UMcu karato nathI. aMte uzuM joyuM to AMkho pattharanI banI gaI che. amRtA kahe che, e AMkhamAM huM have teja nahi pUrI zakuM. amRtA pAchI phare che. copaDIonA Du Mgara vaTAvatI jAya che tyAM mIrcAe kahyuM, amRtA jarA thobhI jA. huM tArI pAse AvIza, ahIM nahi, tyAM gaMgAne tIre. amRtAnuM AzAnuM paMkhI sajIvana thAya che, aMtaramana kahe che, amRtA, lagIre gabharAIza nahi, tuM ja tenI AMkhamAM teja pUrIza. kayAre? je divase AkAza gaMgAmAM tamArA meLApa thaze kathA ahIM pUrI thAya che. mIrcA sAthenA milApa pachI eka mahinAmAM amRtAe A kathA lakhI nAkhI. bhAI umAzaMkara joSIe pustakanI suMdara pustAvanA lakhI che. temaNe kahyuM che, A kathAmAM kazuMya kRtaka nathI, banAvaTanA karyAMya prayatna nathI, mahA rajU karavAnA chUpe chUpe paNa Azaya jaNAto nathI. AkhI kathA vAMcatA eka vadhune vadhu sAco cahero upasatA Ave che. meM pustaka pahelA vAMcyuM, prastAvanA pachI vAMcI. je be prazna mArA manamAM uddabhavyA hatA te ja be prazno bhAI umAzaMkare prastA vanAmAM rajU karyA che. pahelA prazna 60 varSanI prauDhA, sanmAnita saMskArI sannArIe, potAnI pratimA vizudhdha kare, peAtAnI pratiSThAne bhAMgI bhUkko kare evA seLamA varasano, prayAnubhava lakhavAnuM kAraNa zuM ? bIjo ane tethI vadhAre agatyano prazna AvI prauDhA bhAratIya nArI, 42 varSa pUrvenI smRtithI ATalI abhibhUta kema thaI, saMyama kema jALavI na zakI, banne praznonA javAba ApavA muzkela che. amRtA pote A ja prazno potAnI jAtane pUche che. mAtra kAlpanika navalakthA hota te kadAca A prazno na UThata. A Atma-caritrAtmaka, jIvanaphUlaka navalakathA che, vyakita hayAta che, tethI prazno uThe che. amRtAe niSThuratAthI peAtAnuM manovizleSaNa karyuM che. pAte nirUpAya ane avaza hatI tema lAge che. A pustakane navalakathA kahI che eTalA mATe ke romAMcaka ane rahasyamaya che, ane temAM kalAnuM tattva che. nahi ke te kAlpanika che. umAzaMkarane khAtrI thaI che ke temAM koI banAvaTa nathI. pustaka vAMcatA paNa e ja chApa paDe che, satyano raNakAra che. have A praznonA javAba kAMIka joIe. eka to, amRtAe potAnA manano bhAra haLavA karavA A lakhyuM hoya. pratiSThA gumAvavAno bhaya kharo, paNa amRtA kahe che, evuM banyuM nathI. "mArA A asAmAjika ane asamayanA manovikArathI loko, mAro tyAga karaze ema mAneluM paNa zA anubhava thAya che? mArA jIvananA satyatA prakAzane kAraNe P TAMA BA A RR IFMS UN
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 164-80 prabuddha jIvana 227 satya yuga che. eka ThekANe amRtA kahe che, A hiMmata tenAmAM gAMdhIjI- mAMthI AvI. paNa A pustakane kharo hetu ja che. amRtAne kahevuM che, sAce prema kadI marato nathI, te a-mRta che, AtmAne aMza che, amara che, na hanyate, sAce prema haNAte nathI. amRtA kahe che: | mAro ahe, mAre darpa, mAre sadAcArane garva, mArI saMmAna smRti... badho bhaya ogaLI gayo che. bhayanI pAchaLa je nizcaya ubho hate te prema che, avinAzI che, mArA aMtaramAM ene prakAza patharAI gayuM che. meM kAMI gumAvyuM hoya evuM mane koI divasa lAgyuM nathI. balake je maLyuM che te bIjI rIte nahi maLatA tenI khAtrI che. huM ema mAnuM chuM ke Love is a creative force, it is also a destructive force. It appears to begin as a creative force. In most cases, it ends as a destructive force. HUYU! gaNAya evI vyakitaonA jIvanamAM DokIyuM karIe chIe tyAre, premane nAme kAmavAsanAnI vRptinI zodha ja hoya che, ema jaNAya che. AvA anubhava keTaloka samaya uttejaka rahe che, koIka bhAgyazALIne lAMbA samaya preraka rahe che. paNa mananI caMcaLatAne rokI na zakIe te ofton se cal cicil 7914 9. Life is more than Love. umAzaMkare kahyuM che. A kRti mAtra 1930nA be praNayionI cAra dAyakA pachI amRtA pUrva rAganA AvezamAM avazapaNe taNAya kathanI nathI. 1972-73mAM e praNayanI amRtAne thatI punara anu- che. evuM kema banyuM tene khulAse ane vAjabIpaNuM jovAnuM saraLa nathI. bhUtinI kathA che, premanI nahi, premanA svarUpa (necara epha lavanI. atyAranA movijJAnIo tenuM kAraNa ane utpatti zodhI zakaze nahi. prema e AtmAne a-mRta aMza che evI pratItinI kathA che, nAyikA phoIDa te jANatA na hatA. avaLe mAge kheMcI gayo. premanI navalakathAo che 58-60 varSanI amRtA, nAyaka, kahevuM hoya te kaho, satya che. lakhavAvALA jANatA nathI. rajaniza jANatA nathI. jANyuM hatuM buddha amRtA pitAnA jIvananA satyanI zodhamAM che. ane mahAvIre. jagyuM che raSio ane maniSIeAe, jemaNe saMyamane A satya che ke Rationalisation tenI carcAmAM huM ahIM mArga batAvyo che. kAlIdAse zAkuntalamAM batAvyuM che, TesToye utarato nathI. pUrNa satya to nathI ja. satya te aMza che. aMzane anA kerenInAmAM batAvyuM che, ravIndranAthe citrAMgadA ane vidAya abhizApamAM batAvyuM che. je prema svArthI che, potAnI sAmAjika javAbapUrNa mAnI laIe tyAre jIvananI sAcI dizA bhUlI javAya che. dArI bhUlI jAya che, je maMgaLamaya nathI, kalyANakArI nathI, te prema - bIjA praznane amRtA pAse javAba nathI. A adamya Avegane nathI. maoNha te prema nathI. kumAra saMbhava ane zakuMtalA uparanA eka e rokI na zakI. saMyama gumAvI beThI. sAruM thayuM. mIrcAe kAMI utte- lekhamAM ravIndranAthe kahyuM che. : - jana na ApyuM. teNe uttejana ApyuM hota te amRtAnA jIvananuM zuM thAta, tenA kuTumbanuM, patinuM bALakonuM zuM thAta? zuM temAM amRtAnuM "banne kAvyone viSaya eka ja che. kavie batAvyuM che ke meha kalyANa thAta? amRtA mIrcA sAthe pahelA premamAM paDI tyAre kavie maya hoI je akRtArtha che te ja maMgaLamaya thai kRtArtha bane che.. tene kahyuM hatuM, "amRtA, tArI uMmara nAnI che. manane ATaluM badhuM je saudaya dharmathI saMyata che te ja dhruva che... DALIza nahi. e svAthya mATe sAruM nathI. manane svaccha nItaryA saMyamamAM ja saudaryanI kharI zobhA che. bhAratavarSanA purAtana kavie sarovara jevuM rAkha." premane ja premanA aMtima gaurava tarIke svIkAryo nathI. kalyANa e ja mIrcAnI vidAya pachI kavinA sAMtvana zabdo che: premanuM paramalakSa che, e pukArIne kahyuM che. strI-purUSa prema suMdara nathI, sthAyI nathI, je te vaMdhya hAya, je te potAnAmAM ja maryAdita divase divase vedanAne bodhanAne stare laI jaI, kaThorane thaI rahe, kalyANane janma na Ape ane saMsAramAM, putra-putrImAM, lalitamAM, khaTAzane mAdhuryamAM paripakava karavA enuM nAmaja vikAsa, atithimAM, paDapazImAM, vividha saubhAgyarUpe vyApta na thAya. pitA para zraddhA rAkhaje." lagna pachI AzIrvAda levA amRtA gaI tyAre kavie kahyuM: bIjuM kAMi ApaNA hAthamAM nathI. ApaNe poteja "purUSa strInA saMbaMdhane kAmadevanA ekAeka AkramaNamAMthI uddhArIne, ApaNA hAthamAM chIe. paristhiti game tevI hoya, bhAgya game tevuM tapa karIne pavitra ane nirmaLa evA yogAsana upara kavie sthApanA karI hoya. tAre tenA karatAM moTA thavAnuM che, jenuM sukhI nahi thAya, che. bhAratavarSanI saMhitAmAM paNa strIne saMyata saMbaMdha kaThaNa AzAje tuM bhAMgI paDI, te huM mAnIza ke e mArI ja hAra che. jo tuM ethI Adezele che." eka suMdara mALe racI zake, jyAM tArA AnaMdanA saMsAramAM sau koI AnaMdamAM rahetA hoya, te huM vacana ApuM chuM ke huM tArA te gharamAM premane nAme vartamAnamAM kAmavAsanAno visphoTa che. te vidhvaMsaka AvIza." A lakhANa lAM thaI gayuM che. A be pustakoe mane ghaNe ane kavi enA ghare gayA. amRtA nirjana ekAMtavAsathI pIDAtI hatI. kavie kahyuM: zA mATe nakAmI AtmapIDana kare che? mANasa vicAra karatA karI mUkaye. mArA vicAromAM "prabuddha jIvananAM vAcakane pitAne je ApI zake che te deza kALa mAtrathI maryAdita che. badhuM sahabhAgI banAvuM ema mAnI lakhyuM che. ' ApI zakAtuM nathI, pAmI paNa zakAtuM nathI, tethI na maLayuM hoya 13-4-80. - cImanalAla cakubhAI tenI hAyaya karavAthI lAbha zo? je maLyuM che te ja zuM pUratuM nathI ? ane aMte pahADI raste jatA AvatA mAro tarapha dhyAna kheMcI zubhecchAo emaNe saMjIvanI cIMdhI; te pachI tame eklA zAthI? A loko zuM mANasa nathI? e lokone tArA gharamAM bolAva, e lokonI pAse jA. mArA 79mAM janmadina nimitte meM eka Atmanivedana lakhavuM, te saMbaMdhe mArA upara ghaNAM mitro ane zubhecchakonA patro AvyA emanA mitra kema nathI thatA? che. saue nivedananI nikhAlasatA AvakArI che ane abhinaMdana ane amRnA mATe mAnavasevA jaDIpuTTI bane che. 1972mAM, tathA zabhecchAo pAThavI che te mATe saune aMta:karaNapUrvaka AbhAra bhAMmAMthI bhAlA UThyA ane amRtAnuM hRdaya vidhAyuM tyAre AvI mAnuM chuM. meM ema lakhyuM hatuM, ke jIvananA rahasyane tAga pAmavAne saMjIvanI ane jaDIbuTTI ApanAra kavi na hatA. badhA kAMdha tUTI gayA. mAro prayatna che paNa temAM saphaLatA maLI nathI. vizeSamAM meM lakhyuM | mInI upekSA na hota te amRtAnuM jIvana chinnabhinna thAta. hatuM ke mane prabhAvita kare evA sapuraSane paricaya thayuM nathI. A je premane e a-mRta mAne che te prema ja tenA vinAzanuM kAraNa saMbaMdhe keTalAka mitroe sUcanAo mokalI che, mArgadarzana ApyuM che, banata. pustakonI yAdI mokalI che, satpara nA nAmo mokalyA che. poMDIcarIthI " prema vize lakhavAne mane koI adhikAra nathI. mane tene anubhava bhAI rundarame zrI araviMda ane mAtAjInuM sAhitya ane AzIrvAda nathI. jIvanamAM je maLyuM te nibhAvI levuM ane anyathA vicAra na . mekalyA che. zrI viSNukumAra paMDayAe pustakonI yAdI mokalI che. che. kara e mAro daDha saMka95 hate. mananI gAMTha vALI hatI te zrI rasikabhAI nArIcANIoe AtmajJAnI dAdA bhagavAnane : te gAMThane koI divasa DhIlI thavA dIdhI nathI, manane bhaTakavA dIdhuM maLavAnI bhalAmaNa karI che. mArA manane zAnti thAya te mATe keTalAka nathI. agni sAthe ramata na hoya ema samaja che. ema kahevAya che, bhAIoe dhyAnanA prayogo karavA sUcavyuM che. A sadabhAva mATe bahu It is better to have loved and lost, them never RNI chuM. zrI ke. kA. zAstrIe svAnubhava lakhI zubhakAmanA vyakata to have loved at all. karI che. keTalAke mArI prazaMsA karI che, alabatta ghaNI vadhAre paDatI.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 " na nA. 16-4-80 A saMbaMdhe mAre eNTaluM kahevAnuM ke huM tailasUphIne vidyArthI hovA chatAM mane Abstract thought mATe bahu AkarSaNa nathI. kRSNAmUrtinA vicAro ke zrI araviMdane ati mAnasa avat raNano baeNga uttama che paNa mane bhemavihAra lAge che. mAre rasa jIvananI vAstavikatAmAM che. Concrete Reality of life e kaThora che. paNa temAMthI chUTI javInuM Escapism mAre mATe zakaya nathI. je | vicArone vartamAna jIvananI samasyAo sAthe saMbaMdha nathI evA vicAro mane mAtra buddhinA vyApAra jevA lAge che. DaeN. AlbarTa 2416rasa sej ). This world is full of suffering. I have never tried to with draw myself from that community of suffering I have had my full share of it. pahelA be vAkayo huM svIkAruM chuM. trIju vAkya I have had my full share of it hu mArA vize kahI zakate nathI tenuM mane du:kha che. je kAMI yukicita karuM chuM tethI saMtoSa nathI. sAgaramAM bindu samAna che. vizeSa karI zakatA nathI tene viSAda che. zarIra have kAma ApatuM nathI. manoratha ghaNAM kara chuM paNa amala thaI zakato nathI. A bAbatamAM gAMdhIjI mArA Adarza che. He never withdrew himself from the realities of ife. tenI vacce besI tenI AgamAM jalyA ane dehane , bhAga Apyo. evuM ja sokreTIsanuM. mArI A prakRti che. A mahApura, samIpe hu alpa chuM. paNa mAra, lukya e che. AtmA ane mokSanI zuSka vAtamAM mane rasa nathI. eTale kAnajI svAmI jevAnA vyAkhyAna mane AkarSatA nathI. jyAM mAnavInA mukhadu:khanA sahabhAgI thavAnuM nathI ane mAtra zuSkAna che tyAM mAra, mana lAgatuM nathI. te ja kAraNe dhyAna, yoga, bhakita vigerenI vAtonuM mane spaNa nathI. ATalo khulAso eTalA mATe kare chuM ke je mitroe zubhecchAthI mane sUcane mokalyA che te samaje ke huM tene anAdara karatuM nathI paNa mArI prakRti judI che. mArI sAdhanA cAlu che. have lAMbo samaya nathI. sAdhanA adhUrI raheze. punarjanma hoya (ane che tema mAnuM chuM.) to A sAdhamAM pUrI karavAnuM mane sad bhAgya maLe eTalI prArthanA che. 13-4-80 cImanalAla cakubhAI A kAvya utAvaLe joI jaIe to enI sUkSmatA kadAca pahelI najare eTalI hAthamAM na paNa Ave. kAvyanA prAraMbhamAM je jhADa che. e jhADa kAvyanA aMtamAM nathI ane jhADanuM A navuM rUpa joIne kavine paNa vismaya che. ane eTale ja kAvyanA aMte pUche che ke "A te kevuM jhADI" kavie pahelI paMkitamAM cADI khera camatkAra vinAne camatkAra karyo che. taDako AkAzamAMthI paDe che. paNa kavie jANe ke e dharatImAMthI prakaTayo hoya ema bAjunA pahADamAMthI ke hADanI pAsenI jhUMpaDImAMthI nAnA tophAnI caMcaLa kizoranI jema kUdatI kUdate AvatA hoya e rIte ene Alekhyo che. savArane taDako komaLa te hoya ja; paNa ene jhAkaLabhInA jhADa kane mUkIne enI komaLatAne paNa vadhu mulAyama karI ApI che. A taDakAnI noMdha lenAra koIka jIva che. mana jAgI UThayuM che. savAra che. eTale e nidrA pachInI jAgRti che ke pachI viSAdanI rAtamAMthI savArano ughADa joto thatI AnaMdanI jAgRti che kAMI paNa hoya mana A pahelAM susta hatuM- supta hatuM. e mana jAgyuM to kharuM paNa sukkA khaDanI saLI pavanane Teke UbhI thAya e rIte ahIM UbhuM che. eka bAjuM kUdatAM taDako ane bIjI bAjuM pavanane Teke mAMDa UbhuM raheluM sukkA khaDanI saLI jevuM mA. makAInA khetaranA zeDhA, jhAkaLabhInAM jhADa ane keDIo. keDIne keDI kahe te kavi zAno? e to kahe che ke "hADa uparathI gaNagaNatI keDIne paDate dhaMdha' A kUdato taDake, keDIne dhodha ane badhI ja keDIno cheDo jyAM Ave te, manuSyanA vasavATanuM sthaLa jhUMpaDI. A dhodha chevaTe jhuMpaDI -mAM baMdhAya che. gati citrita karavI. ene pAchI sthiti ApavI, sana ane jhUMpaDInA ullekha dvArA prakRti ane manuSyane aDakhepaDakhe geThavI devAM ane enA vismayanA AnaMdane chellI paMkitamAM tabdha karI de, e kAMI nAnuM sUnuM kAma nathI. ApaNI pAse taiyAra kAvya che. eTale kadAca koI kahe ke emAM zuM? paNa ahIM kAvyane AdhAre meM je kahyuM e badhuM pahelAM AvuM, pachI paNa AvuM kaI kAvya Ave che. kharuM? A jhADa e juThuM lAge che te enA pratyeka pAnanI vacce kavie mUkelA AkAzanA veraNa cheraNa TukaDAone kAraNe, jhAkaLanI bhInAzane kAraNe, taDakAnA udhADane kAraNe A keDIo te rAtanA paNa hatI ja. paNa A taDakAe keDIe keDI tarIke oLakhAvI, eTaluM ja nahIM, paNa keDInA dhodhanuM paNa dazya ApyuM. A dhodhanA dhaMdhamAra avAjanA jaMgalamAM kavino sarave kAna kedIne gaNagaNATa : paNa sAMbhaLe che. kayAMye paMkhInuM nAma nathI pADayuM ane prakRtinI kaI savAra evI che ke jyAre paMkhIo gaNagaNyAM na hoya? vivecanamAM koIne romenTisijhanama jevuM bhale lAge, paNa mane to anilanAM AvAM nAjuka prakRticitro joIne ema kahevAnuM mana thAya che ke koIke jhAkaLanA khobA jevA sarovaramAM jANe nakhacitra karI na ApyuM hoya! -- sureza dalAla jhAkaLane khebA jevaDAM sarovaramAM nakhacitra "anilanA zabdanI AMkhathI keTalAka lenDaskemsa jovA jevAM che. badhA to na joI zakIe, paNa ekane nimitte enA gatizIla kavi kramane jANImANI zakIe. savAra - gAmaDAnI savAra - prakRtithI vIMTaLAyelA gAmaDAnI savAranuM citra kavie anyatra paNa ApyuM che. zabdanA lAkSAgRhamAM kAvyamAM eka paMkita Ave che : "vaDalA nIce mAkhI aDatAM UbhI gAyanI dhruje cAmaDI ema kaMpatI paDatI ahIM savAra." (agraMthastha). savAranuM A citra keTalI badhI Unusual rIte kavie ApyuM paNa savAra eTale samayane eka tabakake, ane samaya sthaLa sAthe, ane manuSya sthaLa ane samaya baMnethI baMdhAyelo che. anile "savAra" kAvyamAM je citra ApyuM che te joIe jhAkaLabhInAM aDa kanethI vaLAMka laIne rAvArane nIkaLate taDako kUde pahADanA pahADa ! makAInA khetara zeDhethI jAgI UThavuM mana, jema koI sukkA khaDanI saLI pavanane Teke UbhI thAya. pahADa uparathI gaNagaNatI keDIne paDato dhodha dUrathI khebA sarakhI jhUMpaDImAM baMdhAya. pAnapAnanI varace nabhanA veraNacheraNa TukaDAo vIMjhAtA lAge- - A te kevuM jhADa! kAkaLabhInA jhADa kanethI vaLAMka laIne savArane nIkaLate taDako kUde pahADanA pahADA (pU. 6). abhyAsa-vartuLa vakatA : che. puruSottama gaNeza mAvalaMkara viSaya : vartamAna jIvana : mUlathasaMgharSanA paDakAro samaya : tA. 28-4-80 sAMjanA-6-15 sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha rasa dharAvatA sau mitro tema ja zubhecchakone premabharyuM nimaMtraNa. subodhabhAI ema. zAha kanvInara, abhyAsa vartuLa
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16480 khuba jIvana AsAma kAnu che ? tenA dharatIputrA kANu che ? AsAmanI paristhitine ApaNA vaDA pradhAne dezanI sauthI vadhu gaMbhIra samasyA tarIke oLakhAvela che. ApaNe AzA rAkhIe kechevaTe A prazna samAdhAna thaI jAya. je na thAya te A sAme vadhu agnisnAna ane rakatasnAna karavA paDe je ati gaMbhIra paNa hoya. koI paNa pradeza rAjaya tenI bhUmi para vasanArA bhUmiputranuM ja che ane bahAranA lokone tyAM kamAvA ke rahevAnA adhikAra nathI, evI philasUphI muMbaImAM zivasenAe, karNATakamAM kannaDa cAluvAnigare, AsAmamAM AsAmI prajAnA moTA varSe, tAmilanADumAM drAviDa kaLagama po ane bIjA paNa keTalAMka rAjyomAM pradezavAdIoe phelAvI che. ane bahAranA lokone raMjADayA paNa che. jo A jherane phelAvA devAmAM Ave to A rASTranI ImArata tUTI paDaze. paNa AMdAlana karanArA AsAmIo ja tenA bhUmiputrA che kharA ? 3500 varSa pahelA Arya A dezamAM AvavA lAgyA te pahelA AsAmamAM uttara pUrva ane dakSiNa pUrvamAMthI samaye samaye aneka tio AsAmamAM AvI vasI hatI ne grIko jevI keTalIka jAtio jatI rahI. keTalIka jAtio bIjI sAthe seLabheLa thaI gaI ane keTalIka jAtio potAnuM alaga vyakitatva jALavIne vasI gaI. ahIM ApaNe AsAma ane samagra IzAna bhArata gaNI laIe chIe. taLapada AsAma to bhaugeAlika daSTie brahmaputranA khINapradeza che, je vadhu-oche aMze medAna jevA che. paNa tenI vacce vacce tathA AsapAsa DuMgaro paNa AvelA che. te pachI AsapAsa bhUTAna, aAcala, maNipura, nAgapradeza, mijherAma, meghAlaya ane tripurA AvelAM che. tripurAne bAda karatA A badhA pradeze girijanothI eTale anusUcita janajAtiothI vaselA che. paraMtu khuda AsAmamAM paNa ghaNA pahADI loko rahe che. AsAmIo ane A badhA pahADIo vacce khaTarAga cAlyo Ave che. AsAmIone jema tenI pazcimethI AvelA bhAratIe nathI joItA tema A anusUcita janajAtio paNa nathI joItI. AsAmamAM vasatA pahADI lokoe medAnamAM vasatA pahADI lokonA nAme peAtAnI judI saMsthA sthApI che. AsAmIo sahita IzAna bhAratanI A koI jita AsAmanI mULa prajA ke AdivAsI prajA nathI. A badhI jAtio bahArathI eTale uttare tibeTamAMthI, pUrva brahmadezamAMthI ane dakSiNapUrva agnieziyAmAMthI AvelI che. AsAmIo bahArathI eTale ke nepALa, baMgalAdeza ane khuda bhAratamAMthI AvelA lokone paNa bahAranA gaNe che. A AMdolana A badhA sAme che, paraMtu mukhyatve baMgALIo ane nepALIo sAme che. pachI baMgALIo hiMdu hAya ke musalamAna, baMgALamAMthI AvyA hoya ke baMgalAdezamAMthI. ahIM vividha jAtionI bheLaseLa eTalI badhI thaI che, ke khUda AsAmIo paNa nirNaLa AryA nathI rahyA. temAM mAMgAlavaMzI (mAMgAlAIDa) lohInuM mizraNa thayuM che. Azare 3,500 varSa pahelA Arya bharatakhaMDamAM AvyA pachI teo jhaDapathI pUrva tarapha AgaLa vadhavA lAgyA hatA. gaMgA-yamunAna pradeza oLa'gIne teo brahmaputranA pradezamAM (AsAmamAM) AgaLa vadhyA ane cheka maNipura sudhI phelAyA. A paribhramaNa daramyAna ahIMnI mAMgAlAIDa jAti sAthe temanA lohInuM mizrANa thavA lAgyuM. maNipuranI prajA paNa mAMgolavaMzI che, paraMtu temAM Arya lohI bhaLyuM che. vaLI maNipuranI medAnI prajAe zuddha vaiSNava dharma svIkAryo che. Azare 1200 varSathI mAMgeAlavaMzI ane AryavaMzI muslima jAtio bhAratamAM AvavA lAgI ane lagabhaga AkhA dezamAM prasarI gaI. tema chatAM AsAma temanA mATe dUranA durgama pradeza hato AsAma jitanAra pahelA muslima bAdazAha auraMgajheba hato. pachI te muslimA cheka maNipura sudhI phelAyA, Aje tyAM temanI vasati thoDI paNa vagadAra che. AsAmIone sauthI vadhu ugra vAMdhA baMgALIo sAme che, pachI teo hiMdu hoya, muslima hoya ke baMgalAdezI hAya. baMgALIomAM vasativadhAro ghaNA che. baMgalAdezamAM tethI paNa vadhAre A vati vadhAro UbharAIne AsAmamAM Ave che. prakRtithI AsAmIo saMtoSI ane pramAdI che, ema kahevAmAM ApaNe vAstavikatAnA ja 229 svIkAra karIe chIe. prakRtithI baMgALIo puruSArthI, ghUsaNakhAra (puziMga necaranA) ane mahattvAkAMkSI che. AthI avibhakata baMgALamAMthI jyAre teo UbharAIne AsAmamAM AgaLa vadhavA lAgyA tyAre khetI, udyogA, nokarIo ane sarakArI taMtramAM paNa AgaLa paDatuM sthAna meLavavA lAgyA. arvAcIna ItihAse paNa baMgALIone anukULa thAya evA vaLAMka lIdhA. baMgALIonuM rASTrIya AMdolana kacaDI nAkhavA 1905mAM baMgALanA bhAgalA pADI pUrva baMgALane AsAma sAthe joDI dIdhuM hatuM. A vibhAjana komI dhoraNe thayuM hatuM, kAraNa ke pUrva baMgALamAM muslimAnI vasati vadhu hatI. Ama pUrva baMgALa ane AsAma eka thatA, gIca vasativALA pUrva baMgALamAMthI baMgALIo mukhyatve muslima baMgALIo pAMkhI vasativALA AsAmamAM phelAvA lAgyA. bhUtakALamAM pUrvamAMthI brahmIoe, nAgalokoe ane bIjI mAMgAlavaMzI jAtioe AsAmI prajAne ghaNI raMjADI hatI. sauthI vadhAre katala ane lUMTa brahmadezamAMthI AvelA AkramaNakAroe calAvI hatI. AsAme ahIma rAjAonAM zAsanamAM suvarNayuga paNa joye hatA. jayAre aMgrejoe brahmadezane harAvIne ahAma rAjayA patAnA rakSaNa ane kabajAmAM lIdhuM tyAre AsAmanI prajAne gaMbhIra vinAzamAMthI punarutthAna prApta karavAnI AzA hatI. paNa e AzA phaLI nahi. aMgrejone AsAmamAM be svArtha hatA. cAnAM vAvetaramAM ane skoTalenDamAM sthapAyelI zaNanI milA mATe kAcuM zaNa meLavavAmAM. baMgALanA bhAgalA sAme samagra dezamAM ane khAsa karIne baMgALamAM ugra virodha thayo. Akhare te rada karavAmAM AvyA. paraMtu AsAma ane baMgALa baMnnene nukasAna thaI cUkyuM hatuM. pUrva baMgALa muslima bahumatI dharAvatA pradeza che. evA komavAdI mAnasanuM vAvetara thayuM hatuM ane vadhune vadhu baMgALIonA pravAha AsAma tarapha vaheto thayo hato. jyAre hindanA svAtaMtrya saMgrAma daramyAna rASTrIya laDatane caDI nAkhavA aMgrejo, muslima lIganA komavAdano upayoga karI rahyA hatA, tyAre AsAmamAM sara sAdullAnI komavAdI sarakAra AvI, teNe vadhu anAja ugADavAnA bahAnA nIce baMgALamAMthI muslimone AsAmamAM vasAvavAnI pravRtti AgaLa dhapAvI tethI, vadhu anAja ugyuM. tenA karatAM vadhu komavAda phelAyo. 1947mAM pAkistAna racAyuM tyAre pharIthI baMgALanA bhAgalA paDayA, ane pUrva baMgALa pUrva pAkistAna banyuM. te pachI 1971mAM te svataMtra baMgalAdeza banyuM. A 33 varSa daramyAna baMgalA dezamAMthI baMgALI hiMduonA askhalita pravAha bhAratamAM ThalavAto rahyo che. garIbI, meAMghavArI achata ane bekArIne lIdhe tyAMthI muslima baMgALI -o paNa bhAratamAM pUrAtA rahyA che. pa. baMgALa to vasatithI UbharAtA hovAthI pUrva baMgALI hiMduoe anusUcita janajAtionI bahumatI dharAvanAra tripurAne peAtAnI vasatithI chalakAvI dIdhuM. corIchUpIthI ghUsatA muslima pUrva baMgALIo AsAmamAM ghUsatA rahyA. hajAro ki.mI. lAMbI vAMkIcUkI sarahada dharAvatA ane koI paNa jAtanA naisargika avarodha vinAnA pUrva pAkistAna (have baMgalAdeza)mAMthI gerakAyade ghUsaNakhorI aTakAvavAnI dAnata hAya, te paNa temAM sA TakA saphaLatA na maLe. vaLI rAjakIya netAo dhUsaNakhArInA jaththAbaMdha mata meLavavA mATe potAnI lAgavaga vAparIne temane nAgariko gaNAvI, matadAronI yAdIo sudhI ghUsADI detA hatA. baMgalAdezIonI ghUsaNakhorI sAme AsAmI prajA je bhaya ane virodha dharAve chete vAjabI che, A prajA baLa, kaLa ane chaLathI ghUsIne pArakuM pacAvI pADavAmAM kuzaLa che. vIsamI sadInA AraMbhathI zarU thayelI ghUsaNakhorI daramyAna temaNe AsAmanA silDaTa jillAmAM potAnI bahumatI karI dIdhI hatI. AthI 1947mAM dezanA bhAgalA samaye silDaTa jillAmAM lAkmata levAyA tyAre bahumatI tarIke temaNe pUrva pAkistAnamAM javAnA mata Apyo tethI silDaTa jillA pUrva pAkistAnane maLyA. have temanI najara kachAra jillA para che. tyAM hiMdu ane muslima baMgALIonI bahumatI hovAthI kachAra jillA AsAmI prajAnA AMdolanathI vimukha rahyo che. eTaluM ja nahi paNa AMdolanakAroe jyAre bAkInA AsAmamAM lAkasabhAnI cUMTaNI thavA na dIdhI, tyAre kachAramAM teo cUMTaNI aTakAvI zakyA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 prabuddha jIvana tA. 16-4-80 nahi, AMdolananA mahinA daramyAna kachAramAM paristhiti taMga rahI janatA pako Ama karavuM joIe. prajAmaMDaLe Ama karavuM joIe. che. gayA mArcanI AkharamAM ane eprilanI zarUAtamAM ahIM yuvaka saMghe Ama karavuM joIe, 'prabuddha jIvanamAM sAmAjika sudhAhullaDe paNa phATI nIkaLyAM ane sarahadI salAmatI daLa uparAMta rAne lagatA lekhe AvavA joIe vi. AvA aneka saMdarbhomAM lazkarane paNa bolAvavuM paDayuM. ApaNe satata vicAratA hoIe chIe, tene vize TIkA karatA hAIAsAmanA AMdolanakAro silahaTa kachAra ane tripurAne e chIe. cAre koInI te eTalI badhI ochI kSamatA hoya che ke dAkhalA TAMke che temAM teo sAcA che. paraMtu teo pite ja bhUmi AvI TIkAne lagatI dalIle teo anya sAthenI vAtacItamAM uchaLI * putra che ane ArAmamAM kAma karatAM bhAratIyo paNa bahAranA che. uchaLIne karatA hoya che ane enuM pariNAma hoya che zunya. phakata ane temane kADhI mUkavA joIe, evI temanI mAgaNI ravIkArI jIbhAjoDI sivAya kAMI ja nahi re ne pariNAme e vyakita nairAzyane zakAya nahIM. paradezIone bAda karatA je koI bhAratIe AsAmamAM ugamAM sarI paDe che. lAbha to kAMI ja nathI thato, paraMtu AvI vasyA che ane kAmadhaMdhA kare che, teo paNa AsAmanA bhUmi- pitA puratuM nukasAna ghaNuM AvI vyakti vahorI le che. te kahevAnuM putra che. temAM baMgALIo uparAMta gujarAtIo, rAjasthAnIo tAtparya e che ke ApaNane je sAruM lAgatuM hoya tenA vize ApaNA (mAravADIo) bihArIo, kerAliyane vagere, ghaNA, rAjayonA loko pitAthI zarUAta karavI joIe. evI pravRtti sAthe saMlagna thavuM joIe che. AsAmIoe keTalAka kAma karavAnuM pasaMda karyuM na hatuM, tethI ane samaya kADhIne te pravRttine vikAsa mATe ApaNA taraphathI tanaAsAma bahArathI bIjA loko e kAma karavA AvyA. dA.ta. AsAmI- mana-dhanathI kAMIka aMzamAM pradAna thavuM joIe ane te paNa racanAone majUrI karavI nathI gamatI to te kAma bihArIo kare che. tmaka vRttithI. te ja ApaNA vicAranuM kAMIka pariNAma Ave ane gAmaDAo sudhI jIvanajarUriyAtanI cIjonI dukAne mAravADIo ApaNane kAMIka karyAne saMtoSa thAya. ethI AgaLa vadhIne kahuM te calAve che. cAnA bagIcAmAM majUrInuM kAma karAlI ane nepALI prathama ApaNe ApaNA manane svastha rAkhavAne satata prayatna karavo strIo kare che. tela udyogamAM paNa niSNAta joIe, je samagra joIe ane ema karIne ApaNuM jIvanaghaDatara karavuM joIe. dezamAMthI AvyA che. jeo A bhUmi para kAma kare che, te tenA ApaNI mAnyatA pramANe anya ja nathI karatA ema vicArIne bhUmiputra ja che, ane jema teo bahArathI AvyA che. temAM eka tenA pratye dveSa ke aNagamo cittavavAne badale ApaNI jAta viSe jamAnAmAM AsAmIo paNa bahArathI ja AvyA che. e kharuM che ja ApaNe vicAra karatA thaIe te ApaNA mATe hitanI vAta thaze. ke 30 lAkha jeTalA paradezIo ahIM ghusI AvyA che. paraMtuM te mATe AsAmI prajAnI atyAra sudhInI niSkriyatA, vahIvaTItaMtranI uttejanAtmaka rIte TIkA karavAnI, zaMkA-kuzaMkAo dvArA anya zithilatA ane AsAmI AgevAnI svArthavRtti javAbadAra che. jane barAbara nathI karatA ema vicArIne emanA pratye asahiSNutA pUrva baMgALa, pUrva pAkistAna maTI gayuM tyAre teNe baMgalAdeza banavAne dAkhavavAnI ApaNI paddhati ApaNI ja jAtane nukazAna badale phrIthI saMyukata baMgALa banavAnI jarUra hatI. paraMtu evI karatI hoya che. mATe, mANase jIvananA dareka kotre sukSma vicArasaraNI autika hiMmata mujabanI sarakAre ke ApaNI sarakAre dAkhavI sAthe svastha mAnasathI UMDA vicAra sAthe pagaluM bharavuM joIe ane nahIM. pariNAme 1971nI laDAImAM ApaNA vijyathI jeo nAsi e rIte jIvana jIvavAne AnaMda prApta karavo joIe. nijAnaMdane pAsa thayA hatA te pAkistAna, cIna ane amerikAe taka sAdhIne AnaMda kevo hoya che tene tenA anubhava vinA khyAla nathI AvatuM, vaLatA phaTake mAryo temAM mujiba ane temanA sAthIo marAyA ane AsvAda nathI mANI zakAto. mAro sva vize satata vicAravuM ApaNA virodhIoe ApaNA paDakhAmAM pUrva pAkistAna jevuM ja joIe. anyanI nahi paraMtu pitAnI khAmIo keTalI che, karyA bIjuM zULa pedA karyuM. kayAM che, tenuM satata cintana karavuM joIe. tene zedhIne tene haTAvavA - je videzIo sAme AsAmIone vAMdho che, temAM nepALI prayatnazIla banavuM joIe. pote potAnI jAtane oLakhavAne mATe rAtatA -one paNa samAveza thAya che. nepALa ane bhArata vacce khullI prayatna karavo joIe. paraMtu duHkhanI vAta e che ke ApaNe ApaNI sarahadanA karAra che. tethI vasatithI UbharAtA ane garIbI, moMghArata buddhine upayoga e rIte karatA nathI hotA. jema mRga, kasturInI tathA achatathI pIDAtA nepALamAMthI nepALIo UbharAIne ApaNA zodha mATe doDAdoDa kare che; paraMtu te tenI potAnI pAse ja hoya , dezamAM Ave che. teo AsAmamAM ane AsAmanI AsapAsanA che. te aMgenA tenA ajJAnane lIdhe hajAro jojano doDavAno vyartha pahADI pradezamAM pharI vaLyA che. vyAyAma kare che. barAbara ApaNI sthiti paNa AvI ja che. je che te badhuM ApaNI aMdara ja che. jo mANasa zAMta citte, taTastha bhAve badhA jAgyA tyArathI savAra gaNIne have ghUsaNakhorI aTakA sthira manathI vicArIne potAnI jAtane prazna pUche ke AmAM khoTuM zuM vavAnAM makkama pagalAM levAM joIe paraMtu jeo ghUsI AvyA che ane sAcuM che, to tene saceTa javAba tene pitAnuM aMtara je 4 - teo paradezI Thare te paNa temane kADhI zakAze nahIM, kAraNa baMgalA Apaze. tene mATe koIne pUchavA javAnI jarUra nathI. paraMtu che deza ane nepALa temane svIkAraze nahIM. mANasanI vicArasaraNI eTalI badhI vikRta thaI gaI che ke je -vijayagupta maurya sAcuM che tene samajavuM nathI, je samajAya che tene AcaraNamAM mukavuM nathI ane pelA muganI mAphaka sAcuM zuM che tenI talAza mATe arthahinA doDAdoDa karavI che. te zibiramAM jAya che, vyAkhyAne sAMbhaLe che, pustako mananI svasthatA ane taTasthatA | vAMce che ane satyazodhana mATe keTalA badhA prayatna kare che. ema jagatane dekhADIne tenuM sukSma mana tene pitAne ja chetaratuM hoya mananI svasthatA rAkhavI e ghaNI ja agharI vAta che ane che. moTA moTA bauddhika paNa ema kahetA hoya che ke sAcuM samajAtuM tema na rAkhavAthI ApaNe zArIrika temaja bIjI aneka rIte tenI asara nathI; paraMtu kharI vAta e che ke ene potAne ahaM tene je sAcuM gavIne nukasAna vahorIe chIe; paraMtu jAgRta rIte tenA vize che te samajAtuM hovA chatAM, AcaravA detA nathI. tenI pratiSThA vicAra nathI karatA hatA. jo tenA vize jAgRtipUrvaka vicAra karavAmAM tene tema karavA detI nathI. A rIte mANasa pote bauddhika hovA chatAM Ave te tene lagatA nukasAnano khyAla Ave ane je nukasAna yugethI te pote ja potAnI jAtane chetarato cAle che ane samagra khyAla Ave to enA vizenI jAgRti vadhe ane jo ema thAya to saMsAranA mAnavIone mATe A kimI kAmayAba nivaDe che. kAraNa, enA viSe prayatna karavAno nirNaya thAya ane e nirNaya thayA bAda tenI AvI avAstavika vicArasaraNIne paNa badhA Teke Ape che, tenA vizenI daDhatA vadhe. ane je kAma daDhatApUrvaka thAya temAM saphaLatA tenI vAhavAha karI che ane tenA ahaMnA kozeTAmAMthI bahAra nIkaavazya prApta thAya. LavAnA prayatnamAM AnA kAraNe tene roke che. saravALe vAta e kahevAnI ApaNe jIvana jIvIe chIe, ema kahevuM kadAca barobara nathI; che ke mANase pote potAnI jAta mATe dararoja thoDo samaya kADhavo joIe. paraMtu ApaNe jIvana jIvI nAMkhIe chIe ema kahevuM barAbara pitAnA mananI sAthe ja carcA karavAnI Teva pADavI joIe. gaNAze. kAraNa, ApaNane Izvare buddhi eTalA mATe ApI che ke pitAnuM svarUpa oLakhavA prayatna karavo joIe ane temAM sudhArA ApaNe sAru zuM, khoTuM zuM, vAstavika zuM ane vAstavika huM tenA karatA rahevuM joIe. Ama karIne jIvanane sAce AnaMda prApta vize taTara-tha rIte vicAra karI zakIe. ApaNe e vicAra karIe karavo joIe. chIe jarUra, paNa te ApaNA vicAra khaMDanAtmaka valaNa dharAvato hoya che. ApaNe ema vicArIe chIe ke koMgrese Ama karavuM joIe, - zAMtilAla TI. zeTha
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-80 prabuddha jIvana 236 kathA eka bhAratIya grAmanArInI ane zrImatI hIdharavaDanI - umAdevI, baMgALanA eka gAmaDAmAM rahetI grAmyanArI. nAnI ummare enAM lagna thayelAM ane paraMparA tathA praNAline kAraNe, ene patinA gharanI bahAra jhAjhuM javAnuM thayeluM paNa nahi, chatAM bhAratamAM AjhAdI pachI thayelAM parivartananI vAtathI e aparicita nahotI ane ethIja "dhana dhAnya puSpabharA AmAdera vasuMdharA"ne najare nihALavAnI potAne taka maLatI nahotI ane ene dhokha hato. Akhare ene jyAre pitAnI milakatane nikAla karavAne samaya AvyA (saMbhavata: ene koI vaMzavArasa nahi hoya) tyAre eNe potAnI jamIna, nANAM vagere bhAratIya relavene TrasTa tarIke ApI dIdhAM ane e nANAMmAMthI bhAratIya relavee, potAnA paragaNAnA grAmavAsI kSiAnane, bhAratadarzana karAvavuM evI zarata mUkI. bhAratIya relavee A vAta svIkArI lIdhI ane have umAdevInA paragaNAnA baMgALI kisAne mATe khAsa DabbAmAM bhAratadarzana pravAsa yojAya che. je gAmaDAMomAM eka nAnuM sarakhe pANIne paMpa paNa nathI, je gAma DAMo keTalIka vAra to sTezanathI paNa dUra hoya evAM sthaLoe AvelAM che, te gAmaDAMnA kisAnone umAdevIne kAraNe have aghatana kArakhAnAMo ane bIjuM evuM ghaNuM jovA maLe che, javAharalAle jene arvAcIna maMdiro tarIke varNavyA hatA, tenI yAtrA karavAnI maLe che. " ATalI pUrvabhUmikA pachI huM mULa vAta para AvuM. ghaNAM varase pahelAM kalakattAmAM eka hIdharavUDa karIne keneDiyana rAnnArI rahe. emane bhAratuM jovuM hatuM, bhAratanA lokahRdayane dhabakAra mANa hato? sAra bhArata gAmaDAmAM vase che eTale temane te grAmajanonA sahavAsamAM rahevuM hatuM. A aMge tapAsa karavA teo dilahI gayAM ane tyAM relavenA adhikArIne rAMparka sAdhIne pitAnI yojanA temane samajAvI. pelA adhikArIe, umAdevInA dAnane lIdhe nIkaLanArI TuranI vAta temane kahI ane zrImanI vuDane potAnA kalakattAnA nivAraNane kAraNe baMgALI AvaDatuM hovAthI e TuramAM joDAvAnuM sagavaDabharyuM lAgyuM ane teo e TuramAM joDAI gayAM. - aThavADiyAo temaNe baMgALI grAmavAsI kisAnonA sahavAsa mAM gAthAM ane e pachI keneDA jaIne temaNe hamaNAM ja e pravAsa aMgenuM eka hRdayaMgama pustaka bahAra pADayuM che. pustakanuM nAma che: "yarDa kalAsa TipheTa." (je rAmaye bhAratIya relaveomAM tharDa kalAsa hatA te samayanI A vAta che.) A pustakanI eka udhAra bAjue che ke e dhaNa mAM che, 10 rUpiyAthI paNa vadhAre kismatanuM e pustakanuM avalokana ane pustakanAM lekhikA sAthenI mulAkAta hamaNAM ja bI. bI. pI.nA 'buka progrAma" mAM prasArita thayAM hatAM ane enA parathI ja A lekha taiyAra karyo che. pUratakanI je vigato tathA, lekhikAna pravAsa daramiyAna thayelA anubhavonI je vigate ukata "buka progrAmamAM sAMbhaLavA maLI te uparathIja meM ukata pustaka mATe "hRdayaMgama" evuM vizeSaNa vAparyuM che. mArA mee gAMdhIjInA samayamAM, bhAratanI gaTaze ulecavAnI pravRtti samuM je gaMdhAtuM pustaka lakhyuM hatuM te aMge bhAratabharamAM- akhabAromAM ane anya sthaLe bhAre hohA thaI hatI, to bhAratanI grAmaprajAnA sphaTika jevA nirmaLa svabhAvanuM Alekhana karatuM pustaka ApaNI najara bahAra na rahevuM joIe. A pustakanI soMdhI AvRtti bhAratamAM prasiddha thAya evuM huM te. jarUra Icche. -to have zrImatI vuDe pitAne pravAsa daramiyAna je anubhave thayA hatA te viSe thoDuMka. zrImatI vUDe, praznakArane jaNAvyuM hatuM ke emanA khAsa pravAsa-DabbAmAM 48 kisAne hatA ane emAMnA je ummaramAM moTA hatA. temaNe te zrImatI vUDane dIkarI tarIke ja apanAvI lIdhAM hatAM. bhAratIya praNAlI pramANe teo zrImatI vUDane Agraha karI karIne khavarAvatAM hatAM ane kazI agavaDa nahi paDe tenI kALajI rAkhatAM. eka vakhata eka sTezana para gADImAM caDhatAM pahelAM trIjA varganA utArUono eTale badhe dhasAro thayo ke zrImatI vADa pleTaphormanI nIce paDI gayAM. tarata ja emanA DabbAmAMnA mANasoe emane bacAvI lIdhA ane A dhakkAmukkImAM emanI cAMpala khovAI gaI hatI, eTale sTezananI bahAra nIkaLIne navI caMpala paNa aNI ApI. zrImatI vUDe A kisAnonuM varNana karatAM kahyuM hatuM: "dhe vera rialI verI verI kAInDa pIpala." - zrImatI vUDe eka narendra nAmanA saha-pravAsIne paNa ullekha * karyo hato. ane AvA pravAsethI grAmajanone lAbha ja thAya che. ane temanI pragati vadhAre jhaDapI bane che. evA A narendranA AzA -vAdanA ullekhanI sAthe pitAnuM pustaka pUruM karyuM hatuM. - navarAzanI veLAe reDiyonI cAvI pheravatAM pheravatAM acAnaka sAMbhaLavA maLela bI. bI. sI.nA A buka progrAma manane praphullita karI gayo ane manamAM vicAra paNa prerato gayo ke umAdevI bhale grAmavAsI rahI paNa te keTalI badhI saMskRta hatI! ene vezaTE paMDita mitratA vALuM subhASita bhale khabara nahi hoya paNa bhAratanI bhUmimAM UgelAM A subhASitanI e bhAratIya nArIne jANe svayaMbhU jANa hatI! ane umAdevInA grAmavAsI kisAne paNa kevA nikhAlasa, kevA udArahRdayI kadaratI rIte ja AjanA rAjakAraNanA nakalI devatAo sAthe A grAmavAsIonI mArAthI sarakhAmaNI thaI gaI. pustaka jayAre mArA hAthamAM Avaze- koNa jANe kayAre AvazekAraNa ke AvAM pustakone badale ApaNe tyAM nakAmAM pustakonI AyAta vadhAre thAya che-tyAre e vAMcIne ene vize vadhAre lakhavAnuM kadAca prApta thaze. IzvaranI IcchA haze to! [noMdha: bI. bI. rI. para Avo ja eka bIjo paNa suMdara progrAma anAyArA saMbhaLAI gayo hato. progrAmanuM zIrSaka hatuM. "bATama rAITahenDa kara." laMDananA TAImsa akhabAranA lIDarapeja eTale ke aMgralekhanA pAnA para jamaNA khUNAmAM nIcethI -eTale ke lIDara pejanI eka viziSTa jagyAe, viziSTa prakAranAM carcA pa chapAya che. te aMgenA A kAryakrama hato. magajamAM madhamAkhI bharAI gaI hoya evAM cakama jevAM lAgatAM ja carcApatra "TAImsa" para Ave temAMthI cUMTIne, A "beTama rAITa henDa kornara" para e loke prasiddha kare. dA.ta. eka vakhata eka mANase 'TAImsanA vAcakone pUchayuM ke hamaNAM ziyALAnI ThaMDI che ane khUba oDhIne jIvavuM paDe che. mane sUtA sUtA vAMcavAnI Teva che. te ATaluM badhuM oDhIne vAMcavuM kevI rIte te koI jaNAvaze?". ane A carcApatranA javAbamAM jAtajAtanI sucanAo AvI, jemAMnI ghaNI vAMcIne ApaNAthI hasyAvinA rahevAya nahi, ghaNI pasaMda karelI sUcanAo "TAImsa chApI paNa kharI. ApaNA ghara AMgaNAnA prasthApita carcApatrIoe, bI.bI. sI. nA ukata vArtAlApanI nakala maMgAvIne vAMcavA jevI che.) - manubhAI mahetA ja premaLajyoti kaH (gatAMkanI apIlane sAro AvakAra maLyo che, paraMtu je bheTa maLI che te, nAmonI saMkhyAnI daSTie jaja ja gaNAya. dareka zubhecchaka mitrone vinaMti che ke "premaLa jyoti "nI pravRttine haMmezA najaranI some rAkhe ane lakSyamAM rAkhe. temaja potAne tyAM koIpaNa jAtane prasaMga hoya tyAre bheTa mokalI potAne premALa sahakAra ApavAnuM na cUke. sahakAra mATe khUba khUba AbhAra premaLa jyotine bheTa 100 DaeN. devayAnIbena je. parIkha tema ja zrI zaileSabhAI, zrI parImalabhAI tema ja zrI dipakabhAI (rava. pI. vI. zAhanA putro) taraphathI 501 zrI kAMtAbena pI. vI zAha taraphathI ( meTropoliTana prIMgavALA sva zrI pI. vI. zAhanI mRtyu tithi nimitte) 501 zrI ramezabhAI vI. zeTha 501 ,, Indravadana Ara. mahetA '' ' , rAyacaMda enDa sajA 151 , vallabhadAsa ela. zAha 3154 kAryAlayamaMtrI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 prabuddha jIvana tA. 16-4-80 - " jIvo ane jIvavA do 2aa jIvana ApaNane maLyuM che te tene sArI rIte jIvavuM ane sUtrane jo aApaNe kharekhara camAcAramAM lAvavA mAgatA hoIe te bIjAne paNa sArI rIte jIvavAnI taka ApavI e ApaNI umadA salAha ApavA jevI bAbatamAM bIjAne salAha--zikhAmaNa pharaja che. mAnava je UMce janma pAmI rArI te jIvana ApavI, jANavA jeTaluM ja bIjAnuM jANavuM, pUchavA jeTaluM ja jIvavAnI jo ApaNane khare khara dhagaza heya te bIjAnI paMcAta bIjAne pUchyuM - bAkI ApaNe ApaNI rIte jIvIe 2Ane bIjAne niMdA, kuthalI, arthahIna vAte ane vyavahArone tyAga karI emanI rIte jIvavA daIe emAM ja ekamekanI unnati ane ApaNA jIvana ghaDatara tarapha dhyAna ApavuM ane pramAda tathA zAnti che. bIjAmAM levAdevA vinAnI DakhalagIrI karIne ApaNe ArAma chADI satata upayegI pravRttimAM racyApacyA rahevuM. meLavatAM kaI nathI, UlaTAnA saMbaMdhe bagADIe chIe, uparAMta e pAyAnI vanuM che. eka kalAkAra jema ke mUrtine rAta- loko jyAre ThAvakAIthI bIjAne salAhazikhAmaNa Ape divasa karI kaMDArIne surekha banAve che. tema jIvanane sukha che tathA potAnA vicAro pramANe bIjA varte ema sajajaDa rIte ane suMdara banAvavA mATe ApaNe paNa ghaNA prayatna kara Icche che tyAre emane ema lAge che ke, pote sAcA che ane pote ja paDe che. ane jIvananA mULa sudhI pahoMcI umadA ane UMcA je kaMI kahI rahyA che te sAmAnA bhalA mATe che. paNa hakIkatamAM tene apanAvavA paDe che. A kArya mApaNe ApaNI jAta para bhaluM thavAne badale keTalIka vAra UlaTuM thAya che ane avaLAM pariNAme barAbara kendrita thaI zakIe te ja thaI zake che. mATe ja artha vinAnI Ave che. dA. ta. custa jaine gharamAM anya sabhyone kAMdA baTeTA bAbato, evA vyavahAro, saMbaMdhe ane bIjAmAM mAthuM mAravAnI khAvAnI sakhata manAI pharamAve che, tyAre emane ema lAge che ke, Tevane choDI ApaNuM saMbhALavAnI vAta ghaNI agatAnI banI rahe che. pate dharmanuM eka suMdara kArya karI rahyAM che. ane saMtAnane dhArmika ApaNane jema svAtaMtrya ane koInI rokaToka ane vAra 21pI rahyA che. paraMtu temanAM saMtAne bahAra cerI, paghAta na hoya evuM jIvana game che, tema bIjAne paNa e sthiti chUpIthI kAMdA baTeTA khAtAM hoya enuM zuM? dharma paLAvavAne game che. mATe ApanA vicAro, mAnyatAo ane khyAle bIjA para rAve Agraha rAkhavA jatAM zerIchUpInA sAdhane paNa maLatuM lAdavA e vyAjabI nathI. saMsAranA saMbaMdhamAM kayAreka hoya e eTalA ja mATe ne ke ApaNe ApaNA vicAro bIjA para ApaNane bIjAne zikhAmaNa devAnI paNa jarUra rahe che, paraMtu lAdIe chIe. ane bIjAne emanI rIte jIvavA detA nathI. vicAra ane mAnyatAone vadhupaDatI zikhAmaNa ApavI ane nApANI rIte bIjA cAle baLAtkAra ja baMdha thaI jAya ane evo durAgraha seva ene artha e thayo ke, ApaNe bIjAne bIjAne 2omanI rIte jIvavA devAmAM Ave to ApaNA kaMIka jIvavA detAM nathI. jIve ane jIvavA do' eno artha e thayo ke, saMgharSo. kaMkAza - kajiyA tathA cerI, jaTha ane chAnuMchapanuM karavA 2paNe ApaNA jIvana tarapha dhyAna ApIe ane bIjAne jIvavA jevI vikRtio dUra thaI jAya. koI vAta mana vagara parANe karavI mATe vikAsanI taka ApIe. gharamAM vaDIla tarIke ApaNe paDe che. ane bIjAne e rIte rAjI rAkhavAM paDe che. tyAraeN vyakita *AnI peDhIne doravaNI ApIe ne prasaMgopAta salAhasUcanA ghaNIvAra jaThuM bolavA ke chAnuMchapanuM karavA tarapha prerAya che e mApIe e jarUrI rahe che, paraMtu vadhupaDatI salAha zikhAmaNa ghaNI dhyAnamAM levA jevI vAta che. ApaNA vicAro game teTalA ApavAthI tema ja ApaNI mAnyatAo ane vicAro lAdavAthI sArA hoya, ApaNI vAte game teTalI vajUdavALI hoya, ApaNe sAmI vyakitane svataMtra vikAsa ruMdhAI jAya che. rAvuM valaNa game teTalA 2nAdarzavAdI hoIe, chatAM paNa bIjA ApaNI rIte rAkhavuM ane artha e thayo ke, ApaNe sAmAne jIvavA detAM cAle ane ApaNI badhI vAtone e svIkAra kare ema thaI zakatuM nathI. ApaNe saue e dhyAnamAM levuM jarUrI che. ke bIjanI nathI bIjane romanI rIte jIvavAnI taka ApavI jarUrI ja rahe che: te ja lAMbA gALe ApaNe dhArelAM sArAM pariNAme UbhAM karI vadhupaDatI DakhalagIrI vyakitavikAsane rUMdhe che, mATe koI ApaNA vikAsane na rUMdhe tema ApaNe koInA vikAsane na raMdhIe e zakIe chIro ane sAmI vyakita para jIta meLavI zakIe chIro. jIvanamAM ApaNe 2Aneka mANase sAthe saMparkamAM AvavuM baMne bAbate ghaNI jarUrI rahe che. paDe che ane cAneka sagapaNa - saMbaMdho nibhAvavAM paDe che mATe jema gRhajIvanamAM ApaNe ekameka pratye udAra rahI mANasa mANasa vacce manameLa sarjavA tathA saune vikAsanI 'jIve ane jIvavA do' sUtrane sArthaka karIe tema aDoza teka ApavA-bIjAne emanI rIte jIvavA devAnI vAta ghaNI jarUrI paDozanA saMbaMdhamAM temaja sagAMsaMbaMdhIo ane snehI rahe che. saumAM kaMI ne kaMI guNa - avaguNa che, khAmIo mitro sAthenA saMparko ane vyavahAramAM moTI DakhalagIrI ane khUbIo che saune pitapatAnA saMjoge che, anuvaNotI salAha ane rAmAnuM jhINuM jhINuM jANavAnI IMtejArI kULatA ane pratikaLatA che, gamAM ane aNagamA che, rasa - rucinuM vagere cheDI temane maeNkaLAzathI jIvavA devAnI udAratA batAvI vaividhya che mATe rApaNI rIte ja bIjA cAle evA durAgraha e jarUrI rahe che. lAko sarakhI rIte jIve ane bIjAne choDI daI ApaNe ApaNI rIte jIvIe ane bIjAne emanI sarakhI rIte jIvavA de eTaluM je thaI zake te mANasa mANasa rIte jIvavA daIe. evI dilanI mokaLAza banAvavI ghANI jarUrI vaccenA keTalAya vikhavAdo dUra thaI jAya, ekamekanI mananI rahe che zAti jaLavAI rahe tathA ekabIjAnA bhayane lIdhe keTalIka bAbate je parANe karavI paDe che te dUra thaI vyakitane sAce -zAradAbena bAbubhAI zAha ane svataMtra vikAsa thaI zake tema ja ghaNA krAntikArI pheraphAro je ApaNe samAjamAM IcchIe chIe te thaI zake. lagna dattaka bALaka mATe premaLa jyotine maLelI bheTa avasara vakhate nehI sagAMonI kaMI ne kaMI DakhalagIrI hoya che, ene lIdhe amuka rivAjo ApaNe na IcchatAM hoIe zrI sI. ke. zAha cerITI TrasTa te paNa karavA ja paDe che e ApaNA anubhavanI vAta che. , ramezabhAI tejazI cheDA koIne tyAM zaikarA-dIkarInA lagna avasara hoya che. tyAre 40 , zAMtAbena suMdaralAla pha. sagAMo ToLemaLIne vaNamAgI salAha devA nIkaLe paDe che. ke. hasamukhalAla harakharAMdanA pautra zrI jasminakumAra tamAre lagnamAM pATale kharca to karavo ja joIe jamaNavAramAM hasamukhalAladADhIvAlAnA putrarava.vinitanA smaraNArthe amuka amuka vastuo te banAvavI ja joIe. ATaluM sonuM chetArAbena caMdulAla jhaverI cerITebala TrasTa (be bALako) ne ATalAM kapaDAM latAM te karatAM ja paDe. Ama karazo to samAjamAM 2400 tamAruM sAruM belAze. ane Ama nahi kare te kharAba dekhAze. uparanI rakama bheTa tarIke mokalI ja mitro ane zubherachakoe AvI DakhalagIrIne lIdhe je sudhArAo ApaNe IcchIe chIe te amalamAM AvI zakatA nathI. bIjAnA jIvanamAM Ama jAta potAnI zubhecchA dAkhavI premALa sahakAra Ape che te mATe jAtanAM DakhalagIrI karavI ane salAhazikhAmaNa ApyA karavI ene amo emane takaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. artha vyakitasvAtaMtrya para tarApa che. 'jIvo ane jIvavA do." - kAryAlayamaMtrI 89 mAlika zrI muMbai jena yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : mI cIpanAha je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-400 04 Te. naM. 350296 mudrasapAna : dhI sTeTa pIpala prema, pheTa, muMbai 400 01
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. b). South 54 Licence No.: 37 ujhabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa ja aMka: che. muMbaI, 1 me, 1980 guruvAra muMbaI jene juvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 15, paravA mATe ziliMga : 45 chUTaka nakala rU. 75 . taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha. nyAyataMtra ane sarakAra para ApaNe gaurava laIe chIe, ke ApaNuM nyAyatra svataMtra che, je aMgata lAbhane khAtare rAjakIya vaganAM saMbhavata: Ai che ane sarakArI anyAya sAme ApaNuM rakSaNa che. mAtra upayoga kare nahi. sarakArI anyAya ja nahi paNa pArlAmeMTa koI gerabaMdhAraNIya kAyado "A prazaMsA sarakhAmaNImAM jhAMkhI lAge evI aMjali te, vaDA kare te tenI sAme paNa nyAyataMtra rakSaNa che. pradhAnane variSTha adAlatanA eke nyAyamUrti pI. ena. bhagavatIe A kissA khurasI kesamAM suprIma korTano cukAdo Avyo tyAra pachI ApI che. temaNe zrImatI gAMdhI para lakhelA eka patramAM, 'Aja keTalAya loko potAnI jAtane pUchatA thayA che, ke zuM ApaNe nyAya- sudhI gherI hatAzAmAM DUbelA karoDe garIba, mudhAnI AzA-AkAMkSAtaMtra kharekhara svataMtra che. athavA rAjakIya pavananI tene paNa asara enA pratIkarUpe' zrImatI gAMdhIne varNavyA che. A patra jAnyuArImAM thAya che? zrImatI gAMdhI ane saMjaya gAMdhI sAmenA ghaNAM ke lakhAyo hato paNa eka samAcAra saMsthAe tAjetaramAM tene prasiddhi pAchA kheMcAyA che, keTalAka rada thayA che. temanA sAthIo sAmenA ApI. AzcaryanI vAta e che ke janatA pakSanI bhUtapUrva sarakAranA kesanuM paNa ema ja banyuM che. ghaNA pradhAne nyAyamUrti bhagavatI pratye ahobhAvathI jotA hatad A viSaya saMbadhe laMDananA prakhyAta sAptAhika IkonomisTanA te paikI keTalAka te temane vaDA nyAyamUrti banAvavA IcchatA hatA, tA. 19 eprilanA aMkamAM prakaTa thayela eka noMdha vicAraNIya hoI "vartamAna vaDA nyAyamUrti candrADa kaTokaTI kALanA zrImatI gAMdhInA ahIM utAruM chuM: keTalAka khUba damanakArI kAyadAne bahAlI ApanArA nyAyamUrtio "bhAratanA nyAyataMtra dezanA baMdhAraNanA rakSaka tarIkene pATha paikInA eka che. tyAre temaNe ema kaheluM, ke A sattAone kayAreya - bhajavavAne che. paNa ema lAge che, ke TUMka samayamAM IndirA gAMdhInuM e geraupayoga thaze nahi e vize hIrA jevI pAradarzI ane atUTa evI kahyAgaruM banI raheze. nyAyamUrtioe have zrImatI gAMdhI ane temanA pitAne zraddhA che. atyAre variSTha adAlatanI 18 paikI be beThako putra saMjayane AgalI sarakAre temanI sAme mAMDelA ghaNA muddAomAM khAlI che. vaLI AvatA jAnyuArImAM bIjA pAMca nyAyamUtio nivRtta nirdoSa TharAvyA che. zrImatI gAMdhI sAmenA be kese-cUMTaNIomAM upa thavAnA che. ethI pitAnI pasaMdagInA mANasethI adAlatane bharI -- ' thogamAM levA moTI saMkhyAmAM jIpagADIo prApta karavA aMgene devAnI ane e rIte bhaviSyamAM pote je navA kAyadAe vaDavA mAgatAM hoya temAM nyAyanatra sAthe ochAmAM ochI TakarAmaNa thAya tathA, saMjayanI moTara kaMpanI vize tapAsa calAvI rahelA adhikArIonI kanaDagata aMge - uDADI devAmAM AvyA che. ane tevI sthiti nirmANa karavAnI zrImatI gAMdhI mATe sarasa anukaLatA zrImatI gAMdhInA parivArane upahAsane pAtra banAvatA eka cala rahelI che.' citrane nAza karavA mATe saMjayane doSita TharAvatAM nIcalI adAlatanA TAImsa opha InDiyAnA taMtrI zrI girilAla jaina AthI cukAdA sAmenI tenI apIlane variSTha adAlate mAnya rAkhI che. be DagalAM AgaLa gayA che. TAImsanA tA. 23mI eprilanA aMkamAM dareka navA phukAtA rAjakIya pavanane vaza vartI rahIne nIcalI ' temaNe eka lekha lakhe che, jene keTalAka bhAga ahIM utAra chuM:adAlato jo ke haMmezA zAsanane anukULa banatI hoya che, paNa It would have been an act of statesmanship on vaDI adAlate ane variSTha adAlate vadhu majabUta kAThAnI banelI Mrs. Gandhi's part if she had not rewarded certain hoya che. zrImatI gAMdhInA 1975nI kaTokaTInA gALAmAM A aMdA- officials who had faced persecution along with her latAe DajhanabaMdhI cUkAdAo sarakAranI vira ddhanA ApyA hatA. during the Janata rule and had not transferred some 60thI vadhu nyAyamUtione aNagamatA sthAne para badalI karI others whom she thought had endeared themselves vaDApradhAne potAne pratibhAva dAkhavyo hato. nyAyataMtramAMthI to her predecessors. But her failure to act big cannot "pratikAra zakitane lopa thayuM che evAM khedajanaka cihane Aje expose her to the charge of authoritarianism. SimijovA maLe che. larly, she cannot be blamed if in the wake of her zrImatI gAMdhI, jAnyuArImAM madhyasatra cUMTaNImAM vijetA victory one court after anothere has dismissed cases banyA te pachI kaTokaTIkALanA atireka mATe temanI sAme kAma calAvavA against her and Mr. Sanjay Gandhi. Indeed, even sthApavAmAM AvelI be khAsa adAlatanA nyAyamUrtione se jeTalI if we make the unwarranted assumption that in some sunAvaNI thaI gayA pachI ekAeka evuM bhAna thayuM ke keTalIka of these cases the judges have been guided by extrakAnunI kSatione kAraNe A kesa sAMbhaLavAnI kSamatA teo legal and extra-constitutional considerations, they dharAvatA nathI. (kaTokaTInA gALAmAM gerakRtya ane atirekanI should be commended for their commonsense and dastAvejI sAmagrI pUrI pADatA zAha, paMcanA ahevAlanuM vecANa realism. IndirA gAMdhInI sarakAre have baMdha karyuM che.) nIcalI adAlata samakSanA This statement is bound to invite the charge that eka bIjA kesamAM saMjaya gAMdhInI mAruti kaMpanI sAme pANI zudhdha I want to subordinate the judiciary to the executive karavA mATenuM rasAyaNa pitAnI pAsethI kharIdavA dilhI sudharAI para and put Mrs. Gandhi and Mr. Sanjay Gandhi above dabANa lAvavAno Aropa hato. A rasAyaNa pAchaLathI jherayukata ' the law. In fact all that I am saying is that in our jaNAyuM hatuM. A mukadama pUro thavAnI rAha joyA vinA ja nyAya- infancy as an independent modern state and a mUrtie have saMjaya gAMdhIne nirdoSa TharAvI che.DI mUkyA che. evI democracy, our judges should as far as possible avoid Tara sAthe ke vaDApradhAnanA putra eka utsAhI kriyAzIla utpAdaka a confrontation between the concepts of popular
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 prabuddha jIvana tA. 1-5-80 sovereignty and an independent judiciary if only because they cannot hope to win it. They can turn down any number of executive decisions without provoking such a confrontation. They cannot imprison Mrs. Gandhi, nor for that matter even Mr. Sanjay Gandhi, without running such a risk. 'janatA zAsana vakhate potAnI sAthe satAmaNIne bhoga bananAra cakkasa amaladArone zrImatI gAMdhIe badale na ApyuM hota ane temane mate jeamaladAre temanA purogAmIonA (janatA zAsakonA) mAnItA banI gayA hatA emanI temaNe badalIona karI hota te te mutsadInuM kRtya gaNAta; paraMtu temaNe udAratA dAkhavI jethI temanI upara saramukhatyArIne 2kSepa na mUkI zakAya. evI ja rIte emanA vijaya bAda eka pachI eka adAlate temanI ane zrI saMjaya gAMdhI sAmenA kese kADhI nAkhyA te aMge zrImatI gAMdhIne doSa daI zakAya nahi. kharekhara te, ApaNe je anAvazyaka rIte evuM dhArI laIe ke nyAyAdhIzee keTalAka kesamAM kAyadAbAhya ane baMdhAraNabAhya gaNatarIe lakSamAM lIdhI che te A nyAyAdhIzanI sAmAnya buddhi ane vAstavikatAnI temanI samajadArInI prazaMsA karavI joIe. mArA A nivedana aMge koI evo AkSepa mUkaze ke nyAyataMtrane kArobArInA hAtha nIce mUkavAnI huM himAyata karuM chuM ane zrImatI gAMdhI tathA zrI saMjaya gAMdhIne kAyadAnI upara mUkavA mAMguM chuM. hakIkatamAM huM eTale ja muddo 2jU karI rahyo chuM ke eka svataMtra rAjaya ane lekazAhI tarIkenI ApaNI bAlyAvasthAmAM ApaNA nyAyAdhIzoe zakya hoya tyAM sudhI nyAyataMtranI svataMtratA ane lokonI sarvoparitA vacce saMgharSa thato aTakAvavo joIe. nyAyataMtra evo saMgharSa kare te paNa e temAM phAve nahi. A saMgharSa na thAya e rIte teo sarakAranA game teTalA nirNayane rada karI zake che; paraMtu teo zrImatI gAMdhIne ke zrI saMjaya gAMdhIne paNa jelamAM mele te AvuM (saMgharSanuM) jokhama UbhuM thayA vinA rahe nahi." girilAle pratipAdita karela vicAro Azcaryajanaka ane keTaleka darajaje AghAtajanaka che. tenA kahevA pramANe nyAyamUtirAe vAstavikatA samajavI joIe ane sAmAnya samaja(Common Sense) vAparavI joIe. Popular sovereignty lokonI sarvoparitA) je, netAmAM mUrtimaMta thAya che, ane Independence of Judiciary (nyAyataMtranI svataMtratA) vacce saMgharSa thavA na joIe ema kahI umere che, ke nyAyataMtra e saMgharSa kare te temAM phAve nahi. sarakAre khATuM karyuM hoya ane nyAyataMtra tene khoTuM TharAve te saMgharSa karyo kahevAya? nyAyataMtra sattAdhizone rAdA anukULa rahevuM joIe? saramukhatyArI dezamAM evuM bane che, eTaluM ja nahi, ema hovuM ja joIe evI apekSA rAkhavAmAM Ave che. lekazAhI kahevAya evA dezomAM AthI jadI ja apekSA rAkhavAmAM Ave che. 'TAImsa'nA taMtrI jevI vyakita AvA vicAro kare ane jAheramAM tenI himAyata kare tyAre dezanuM nAva kaI dizAmAM jaI rahyAM che te kharekhara cittAne viSaya bane. vartamAnapatro paNa svataMtra hovA joIe evuM ApaNe mAnIe chIe: A te rahyAM ja kayAM? nyAyataMtre sattAne anukULa thavuM joIe evuM kahenAra patrakAra sarakArane anukULa rahe ja? tenAmAM vAstavikatAnuM bhAna ane (Common Sense) ghaNAM pramANamAM che ema mAnI levuM joIe! girilAla jainanA lekhane sAra te e che ke zrImatI gAMdhI Authoritarian nathI, Indecisive che. gIrIlAla Icche che ke zrImatI gAMdhI pUrA Authoritarian thAya ane Leadership Qualities dAkhave. girilAla jaina sabaLa netRtvanI keTalAya samavathI himAyata karatA AvyA che. evA sabaLa netRtvanA temanA vicAro vadhAre spaSTa thatA jAya che. A netRtva sabaLa thAya te mATe tenA upara nyAyataMtra ke patrakAritvanuM baMdhana hovuM na joIe, balka banee AvA sabaLa netAne anukULa thavuM joIe. 25-4-80 - cImanalAla cakubhAI patracarcA murabbI zrI cImanabhAI, tA. 16-4-80 nA "prabuddha jIvana' mAM ApanuM A rasaprada kathana vAMcyuM, "huM philasUphInA vidyArthI hovA chatAM mane 'basTe kaTa thoTa' mATe bahu AkarSaNa nathI. kRSNamUrtinA vicAro ke zrI aravidano atimAnasa avataraNane yoga uttama che. paNa mane vyomavihAra lAge che. mAre rasa jIvananI vAstavikatAmAM che. temAMthI chUTI javAnuM 'ekepIjhama" mAre mATe zakaya nathI. je vicArone vartamAna. jIvananI samasyAo sAthe saMbaMdha nathI evA vicAre mane mAtra buddhinA vyApAra jevA lAge che." uparanA lakhANamAM ApanuM vyavahAra, daSTivAdI. (Prabmatist) valaNa jaNAI Ave che. Adarzone mUrtimaMta karavA mATe AvuM valaNa jIvanamAM upakAraka che. paraMtu amUrta vicAra athavA koI darzanane 'vyomavihAra" tarIke oLakhavAnuM ApanuM valaNa mane samajAyuM nathI. Apa jene vyomavihAra kaho cho tene huM AdarzavAdI kahuM chuM. gaI kAle je vyomavihAra jaNAto hato te Aje pRthvI uparanI vAstavikatA banI hoya evo anubhava mAnavajAtinA ItihAsamAM ajANyo nathI. zrI araviMdanA AdarzanI bhUmikA upara kahelA atimanasa avataraNanA 'uttama yogane Ape vyomavihAra kahyo che. ane Apane rasa te jIvananI kaThora vAstavikatAmAM rahyo che. eTale ke, ApanA mate zrI araviMdanA gane jIvananI vAstavikatA sAthe saMbaMdha nathI. yAtanApUrNa A vizvamAMthI palAyanavAdano Azraya laI himAlayanA koI zikhara upara zAMti zodhavAne Ape kadI prayAsa karyo nathI. eTale ke, jIvananI vAstavikatAo vacce rahIne sAgaramAM biMdu samAna" "yacita karmayoga karavAnI Ape mathAmaNa karI che. Ane huM zrI araviMdakathita yoga kahuM te koIne saralIkaraNa jevuM lAgaze. paNa mArA kathanamAM taththAMza rahele che. vAstavika jIvanathI zrI araviMda vega apRzya nathI. zrI araviMdAzrama vize saspemanA zabdo A saMdarbhamAM vAMce: It is not a sort of exotic convent, still less a place of refuge and of peace. It is rather a forge. There are no protecting walls except the inner light one is immediately next -- door to the bazaar. zrI araviMdadarzanane Ape kadAca parokSa rIte (jANatAM ke ajANatAM) "jIvananI vAstavikatAmAMthI... chuTI javAnuM eskepi jhama' kahayuM che. AvI (saMbhavitA) gerasamaja vize zrI araviMdanA zabdo spaSTatA arthe noMdhyuM che. The spiritual life finds its most patent expression in the man who lived the ordinary life of men in the strength of the yoga. It is by such union of the inner life and the other that mankind will eventually be lifted up and become mighty and divine, gAMdhIjI tathA Do. AlbarTa svAIjharanA jIvanakAryamAM AMtarika tathA bAhya jIvananuM AvuM subhaga ekatva jovA maLe che. ane rama arthamAM urvIkRta baneluM te yogajIvana hatuM. zrI araviMdanA nIcenA kathana heThaLa gAMdhIjI tathA De. svAInDare saMmatinI sahI karI ApI hota, evuM mAruM mAnavuM che." This is a miracle that men can love God, yet fail to love humanity with whom are they in love then ? ' mAnavajAtine vikAsa ItihAsamAM pazu avasthA (Animalhood) mAMthI mAnava avasthA Manhood taraphanI gati jovA maLe che. A Manhood mAMthI Supermanhood. taraphanuM ArohaNa ane pRthvI upara atimanasa avatANa zakya che, mAnava jIvanamAMthI evI saMbhAvyatA rahelI che, evo vyoma je
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-80 vizALa Adarza rajU karavAmAM jIvananI vAstavikatAnA mane InakAra jaNAto nathI. Akhare Adarzo zuM che? zrI araviMdanA zabdomAM kahIe to, haju mAnavI mATe sAkAra na banelA satyA tenuM nAma Adarzo; haju ApaNA karmanA vartamAna kSetramAM, jIvananI pArthiva bhUmikA upara caritArtha na thayelI mAnava astitvanA ucca staranI vAstavikatAnuM bIjuM nAma te Adarzo, zrI araviMda mArmika rIte kahe che : Man's greatmess is not in what he is but what he makes possible. AdarzavAdano pUrNa daSTA jIvananI vAstavikatAone nakAra karatA nathI. e ja rIte vyavahAradaSTivAdIe AdarzonA sevanane vyAvihAra tarIke oLakhAvavAnI jarUra nathI. Adarza ane vyavahAra vacce aviyAjaya gAMgibhAva rahelA che. parasparanI avahelanA emAM paravaDe tema nathI. zrI araviMda yathArtha rIte kahe che, je sthaLa ane kALamAM kevaLa vyavahAradaSTivAdIo prabhutva dharAvIne Adarza niSTha vyakitaone bahiSkAra ke nirutsAhI kare che te deza ane yugamAM mAnavajAtinI pragati mATe mUlyavAna gaNI zakAya tevuM ghaNuM ochuM kArya thAya che. bIjI bAjue, jayAre AdarzaniSTha vyakitao ane diTa mukata rIte AgaLa AvI zake che tyAre pelA vyavahAra daSTivAdIone navI kAryadizA sAMpaDe che; emanI kAryazakita dasagaNI adhika banI jAya che ane pahelAM je vastuo svapnasamI gaNAtI hatI tene Azcaryajanaka rIte te siddha karI Ape che. AdarzanA (kAI darzananA) vyAmavihArane jIvananI vAstavikatA sAthe asaMbaMdhita palAyanavAda na gaNI zakAya. ahIM spaSTatA e karavAnI ke, zekhacallInA nukkAone ApaNe AdarzomAM gaNatA nathI. vaLI kharA AdarzavAdI ane matAMdha mANasa vacce spaSTabhedarekhA dArI levI joIe. A pRthvI upara draSTA ane sRSTA hAthamAM hAtha milAvIne vadhu ne vadhu pramANamAM pravRtta thaze, e Adarza jayAre caritArtha thaze tyAre mAnavajAtine AMtarika temaja bAhya caheromahAro sAva badalAI gayA haze. AvA Adarza siddha karavAmAM ApaNe sau sahAyabhUta thaIe. paNa evA AdarzanI zakya teTalI vadhu siddhi thAya tyAM sudhI najare dekhAya tevI ane teTalI ja vAstavikatAne parama satya ke lakSya gaNavAnuM ApaNe mAkUpha na rAkhI zakIe? mAnavajAtinA vikAsanA AjanA tabakkAe je vAstavikatA najare paDe che te koI kALe vyAmavihAra samI nahi bhAsI hoya ? kRSNamUrti ke zrI araviMdanA vyAvihArane 'vartamAna jIvananI samasyA sAthe 'jIvananI vAstavikatA' sAthe saMbaMdha nathI, evuM kAMIka ApanuM kathana tethI vadhAre UMDA parAmarza mAgI le che. vallabha vidyAnagara dilAvarasiMhuM jADejAnA namaskAra tA. 21-4-80 1 prabuddha jIvana abhyAsa vartuLa vakatA: DaoN. ema. ema. bhamagarA viSaya : nisargopacAra : mArI daSTie tArIkha : 8-5-'80 guruvAra sAMjanA 6-15 sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha - DaoN. bhamagarA bahu ja jANItA, necaropathInA tajajJa che ane tAjetaramAM teo duniyAnA ghaNA dezono pravAsa karI AvyA che. temanA vyAkhyAna bAda slAIDo paNa dekhADavAnI vyavasthA karavAmAM AvI che. saune samayasara upasthita thavAnuM hArdika nimaMtraNa che. subodhabhAI ema. zAha kanvInara, abhyAsa - vartuLa rASTrIya paristhiti : vasata vyAkhyAnamALA 2257 svapa [ii muMbaI jaina yuvaka saMghe dara varSanI jema A varSe paNa eprilanI 7 - 8 - 9 - 10 tArIkhA - ema cAra divasa daramiyAna vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karyuM hatuM. vyAkhyAnamALAno viSaya hato 'rASTrIya paristhiti' (nezanala sIna). vyAkhyAnamALAmAM prathama divase prA. rajanI koThArIe rAjakIya paristhiti vize, bIje divase DaoN. DI. TI. lAkaDAvALAe Arthika paristhiti vize, trIje divase pro. pI. ema. kAmaDhe AMtararASTrIya paristhiti vize ane chelle divase zrI rAjamAhana gAMdhIe sAmAjika ane naitika pariristhati vize vyAkhyAno ApyA hatA. A vyAkhyAnono mahattvanA ahIM ApavAmAM Avyo che- taMtrI sArabhAga [1] rAjakIya dezanI vartamAna rAjakIya sthitine 1975 mAM kaTokaTI lAdavAmAM AvI e pahelAMnA divase sAthe sarakhAvI zakAya, ApaNe atyAre bhAre viSama paristhitinI pakaDamAM chIe. rAjakIya pari sthiti sauthI vadhu gUMcavADAbharI che. A vartamAna sthitine koI rAjakIya pakSanI saphaLatA ke niSphaLatA sAthe sAMkaLI zakAya nahIM. ApaNI samakSAnA prazno ghaNA vizALa ane vividha pAsAM dharAvatA che. AjhAdI pachInA zarUAtanA samayanI 'sisTama' nI niSphaLatAne AjanI paristhiti mATe javAbadAra gaNI zakAya. AjhAdI pachI dezamAM sAmAjika nyAya ane rASTrIya vikAsa mATe InDiyana nezanala koMgresa yogya sAdhana sAbita thaI. jo ke, e cokksa hada sudhI ja mAphaka Ave evI hatI. e vakhatanAM vyApAka mALakhAne anurUpa e 'sisTama' dabANa heThaLa asarakAraka nIvaDI zake ema nahotI. 1967thI paristhitimAM palaTo Avyo. eka navI prakriyA zarU thaI. A prakriyA evI hatI, ke jyAM jUnI vyavasthA kAma lAge ema nahotI. madhyama varga ane nirbaLa varganA loko temanA adhikAro mATe vadhu ne vadhu sabhAna banatAM teo vadhu ne vadhu mAgavA lAgyA. e sAthe ApaNI 'sisTama' para dabANa vadhavA lAgyuM. sAmAjika mALakhuM tUTavA lAgyuM. eTalA pramANamAM eka sAthe dabANa Ave tyAre tenI sAmanA karavAnuM eka pakSa mATe muzkela banI jAya che. khAsa karIne ApakhudazAhI valaNa dharAvatA pakSa mATe e vadhu muzkela bane che. ApelA vacano pUruM karavAnI sarakAranI zaktimAM ghaTADo thatA gayA, Aje ApaNe evI paristhitimAM chIe jyAM koI rAjakIya pakSa nathI. ApaNe InDiyana nezanala koMgresanA vikalpa zodhI zakayA nathI ane mULa koMgresa have rahI nathI. virodha pakSo viklpa tarIke kAma karI zake ema nathI. koMgresanA vikalpa UbhA karavAmAM virodha pakSo niSphaLa nIvaDayA che. nAjhAdI pachI ApaNe samaya jatAM pakSane parivartananA sAdhana tarIke vadhu ne vadhu dUra dhakelatA gayA ane briTiza rAjanA vArasAmAM maLelI nAkarazAhI para AdhAra rAkhavAnuM vadhAratA gayAM. sAmAjikarAjakIya AdhAra vinA koI 'sisTama' pariNAma ApI zake nahIM. loko jyAre temanA dareka prakAranA adhikAra mAgatA gayA tyAre ApaNane bhAna thayuM, ke A 'sisTama' cAlI zake nahIM. koI paNa pakSa parivartananuM sAdhana banavAne badale sattA ane ApakhudIzAhInuM sAdhana banavAnuM zarU kare tathA sattA eka ja kendramAM kendrita thavA lAge tyAre A sisTama kyAreya koI pariNAma ApI zake nahIM. 1971, 1977, 1980 mAM jaMgI bahumatI chatAM rAjakIya pakSo pariNAma ApI zakyA nathI. A paristhitimAM zuM karavuM joIe. te teo jANatA nahAtA athavA nathI. ApaNI pAse asarakAraka kendra nathI. atyAranA prazno hala karavA sattAnuM vikendrIkaraNa khAsa jarUrI che. madhyama varga ane nirbaLa varganA prazno sAme AvyA ane jAtiya bhAvanAe jora pakaDayuM tyAre tenA ukela vartamAna rAjakIya
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 prabuddha jIvana tA. 1-5-80 [2] - Arthika vyavasthAne badale galIomAM hiMsA ane AMdolana mAraphate dekhAya. vaDA pradhAna zrImatI IndIrA gAMdhIe pariNAma ApavA joIe ane teo e ApI zake evI sthitimAM paNa che. tema chatAM evuM thaze nahIM. vartamAna kanTekTIne ukela lokazAhI vyavasthAmAM ja maLI zake. lekazAhIne bAjue rAkhIne prazna ukelavAnI paddhati kadI saphaLa thaI nathI ane thaze paNa nahi. zrImatI gAMdhI svabhAve DemekreTa nathI ethI ja teo A prazna ukelI zakaze ke nahIM e zaMkAspada che. A prakAranI koTI ukelavAnI koI cAvI temanI pAse nathI. jo teo e ukelI zake to temanuM sthAna daDha banI zake. atyAranI A paristhiti vadhu vikTa banaze ane eka samaya evo Avaze ke jyAre tene saMbhALavI muzkela banI jaze. AjhAdInI zarUAtanA samayamAM ApaNI rAjakIya vyavasthA ghaNA stare kAma karI zakatI hatI. tenuM astitva hatuM. vartamAna sAmAjika kaTokaTInuM eka agatyanuM kAraNa 'sattAnA kendrIkaraNa karatAM 'gharSaNa nuM kendrIkaraNa vadhu javAbadAra che. prazna jyAM pedA thatA hoya tyAM ja tene ukela maLe e khAsa jarUrI che. - "senTralAIjhaDa byurokreTika orDara' prazna hala karI zake ema nathI. gatizIla janatA (zramika varga) ane gatizUnya samAja vaccenuM A gharSaNa che. jamInavihoNA kAmadAronI TakAvArI vadhatI jAya che. A paristhitimAM naitiMkatAnI prakriyA bhAMgI paDI che. najIkanA bhaviSyamAM aMdhAdhUMdhI ane gharSaNa vadhaze. tema chatAM, sAva hatAza thavAnI jarUra nathI. A prakAranI paristhitimAMthI ja parivartana Ave che. A parivartananI prakriyA atyAre paNa cAlu che. sAmAjika baLanuM dhruvIkaraNa thaI rahyuM che. jo ke tenuM AkharI svarUpa kevuM haze, e ApaNe jANatAM nathI. bhArata mATe lokazAhI e mAtra mUlya ja nathI, e eka aitihAsika jarUriyAta che. lokazAhI vagara sAmAjika, Arthika prazna ukelavAnuM muzkela che. sAmAjika anyAya kazAhI mAraphate ja dUra karI zakAya. 1977 jevuM parivartana pharIthI AvavuM joIe ane evuM parivartana Avaze evI mane pUrI zraddhA che. A parivartana mATe ApaNe taiyAra rahevAnuM che. IndirA sarakArane uthalAvavAnA virodha pakSonA esUtrI kAryakramane meM kyAreya Teke Ape nathI. vartamAna prazno ukela emAM rahela nathI. atyAranI paristhiti evI che, ke koI pakSa sAthe saMkaLALelA na hoya evA lokone vadhu ne vadhu pramANamAM sAmela karavA joIe. ema karavAthI rAjakIya vyavasthAne vadhu bhAMgI paDatI aTakAvI zakAya ane vyavasthAne vadhu bhAMgI paDatI aTakAvavAnI khAsa jarUra che.. lekazAhIne eka agatyano bhAga che, svaichika prayAse. ukelanI javAbadArI sarakArane mAthe mUkI devAne mArga prazna ukelalavA mATe sAce mArga nathI. prazna ukelavA saucchika ane vyakitagata prayAso para vadhu AdhAra rAkhavo joIe. AjhAdI pachInA tAtkAlika kALamAM hatA evA keMgresa jevA pakSanI ApaNane jarUriyAta che. e khAsa noMdhapAtra vAta che, ke lokoe hajI sudhI lokazAhImAM vizvAsa gumAvyA nathI. chellI cUMTaNImAM matadAna kendro para lAMbI katArI A vAtanI sAkSI Ape che. ApaNI pAse kAryakramanI koI achata nathI. jarUra che pagalAMnI, kAryakramanA amalanI. badhA pakSonA cUMTaNI DhaMDherA lagabhaga sarakhA ja dekhAya che. e parathI ema kahI zakAya ke dezanI jarUriyAtane rAjakIya pakSo vateoche aMze samajI zakayA che. ane e eka sArI bAbata che. - chellA sAta mahinAthI "videzIonI hakAlapaTI" nI mAga sAthe cAlatA vidyArthI mAMdolanane kAraNe pedA thayelI AsAmanI vartamAna paristhiti sarakAra ke deza samakA gaMbhIra paDakAra Ubhe karyo che. A prasta vidyArthIne sAthe satata vATAghATo dvArA lokazAhI paddhati mAraphate ukelavo joIe. kokaTI lAdavAmAM AvI e pahelAM zrImatI gAMdhInI A prakAranA prazno ukelavAnI kSamatA ghaNI sArI hatI. tenuM eka kAraNa e hatuM ke e samaye temanI pAse sArA salAhakAra hatA. temanA vagara zrImatI gAMdhI 'zUnya' barAbara che. 1. 2janI koThArI bhAratanuM rAjakIya citra game evuM guMcavADAbharyuM hoya; para tu Arthika moracAne saMbaMdha che tyAM citra ghaNuM spaSTa che. A citra ati aMdhakAramaya che. A aMdhakAra lAMbA gALAne che ke TUMkA gALAne, e to bhaviSya ja nakkI karaze. tema chatAM, A aMdhakAra mATe mukhyatve traNa bAbate kAraNabhUta hovAnuM kahI zakAya. gayA varSe ApaNe nakArAtmaka Arthika vikAsa anubhavyo. A mATe mukhya be kAraNe hatAM. khetIvADI ane bina-khetIvADI. khetIvADInA saMbaMdhamAM ApaNe be AzvAsane meLavI zakIe. eka te varSa varasAdane kAraNe kharAba gayuM hatuM ane bIjuM gayuM varSa kharAba gayuM, te kadAca AvatuM varSa sAruM jaze, e drArA gayA varSanI khAdha AvatA varSe pUrI zakazuM. ' tema chatAM, bina-khetIvADI eTale ke udyogone saMbaMdha che tyAM nakArAtmaka vikAsa mATene doSa ApaNe ja che. 1965thI ApaNe audyogika vikAsa dara jALavI rAkhavA ApaNe bhAre prayAsa karavA paDe che. ApaNe audyogika vikAsa dara varSe sAtathI ATha TakAthI ghaTIne bethI pAMca TakA thaI gayo che. ApaNA vizALa arthataMtrane kAraNe ApaNane vizvanA mahAna audyogika dezomAMnA eka tarIke gaNavAmAM Ave che. A gaNatarI nirakSaratAnI gaNatarI jevI che. vasatinI daSTie vizvanuM bIjuM sthAna dharAvatA dezamAM bIjA koI paNa deza karatAM vadhu nirakSara hoya e rIte chellA dAyakAmAM ghaNA vikAsa pAmatA dezanA vikAsa dara ApaNA karatAM vadhu rahyA che e ciMtAjanaka che. atyAre mArI pAse AMkaDA nathI. tema chatAM, 1979-80ne ApaNA vikAsadara lagabhaga zUnya haze. A varSa daramiyAna dezamAM koI audyogika vikAsadara haze to e sauthI vadhu Azcaryajanaka lekhAze. pahelAM jyAre vikAsadara nIce rahe tyAre e mATe keTalAka kAraNe javAbadAra hatAM. 1979-80mAM evuM keI kAraNa nahotuM e varSa daramiyAna pUrato ane puravaTho hate, videzI hUMyiAmaNanI pUratI anAmata hatI, mAga ghaNI sArI hatI ane pUratI utpAdana zakita UbhI karavAmAM AvI hatI. A lagabhaga zUnya vikAsadara mATe apUratI utpAdana zakita nahIM paraMtu ApaNe e utpAdana zakitane pUrato upayoga karI zakayA nahotA e bAbate javAbadAra che. ApaNe samAjavAdI samAjanI jenA AdhAre racanA karavA mathIe chIe e jAhera kSetra mATe ApaNe garva anubhavIe chIe. A jAhera kSetra 1979-80 daramiyAna niSphaLa nIvaDayuM ane lagabhaga zUnya vikAsadara mATe A bAbata ghaNI javAbadAra che. bhAvanA vadhArA mATe A samagra vastusthitine javAbadAra gaNI zakAya. bhAva nirdezAMkamAM vadhAre thayo hovA chatAM achatanI paristhitinuM athavA grAhakonI muzkelInuM A bhAva nirdezAMkamAM bahu pratibiMba paDatuM nathI. jayAre vastu aMkuzita hoya che tyAre bhAvanirdezAMka para tenuM bhAgye ja pratibiMba paDatuM hoya che. eka rIte te ApaNe evA vizvamAM jIvIe chIe jayAM bhAvanI dareka goThavaNa urdhvamukhI thAya che. ApaNA dezamAM ghaNI vakhata cekarA vartunA bhAva mATenI kAyadA sthApita samitinI bhalAmaNa karatAM vadhu UMcA bhAve geThavavAmAM Ave che. bhAre jarUra karatAM vadhu UMcA goThavavAmAM na AvyA hoya to paNa ema ja karavAmAM AvyAM che evI lokone zaMkA raheze. A saMbaMdhamAM koI AcArasaMhitA hovI jarUrI che. je rAjakAraNIone bhAve goThavavAnI sattA hoya te teo ceksa sthitimAM temanA kAmacalAu hitane anurUpa rahe e rIte bhAve goThavaze. jenI prAmANikatA bAbatamAM koI zaMkA na jAge evI kAyadAsthApita saMsthAdvArA bhAvanI goThavaNI karavI joIe. phugAva e mAtra bhAratIya vilakSaNatA nathI, vizva AkhuM atyAre e AMkaDAnA phugAvAnA cakkaramAM sapaDAyeluM che. vizvanA huM gAvA sAthe bhAratane phugAve saMkaLAyelo che. ApaNI jarUriyAtane pahoMcIvaLavA jayAre AyAta karavI paDe che tyAre haMmezA bhAvomAM vadhu vadhAro karavo paDe che, kAraNake videzanA bhAva karatAM sarakhAmaNImAM bhAratamAM bhAva ochA hoya che. AyAta karelI vastunA AyAtI bhAva sAthe samAnatA jALavI rAkhavA ahIMnA utpAdananA bhAve
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-80 paNa vadhAravA paDatA hoya che. simenTa, kolasA ane sTIla tenA jIvaMta udAharaNa che. ethI jarUriyAtane pahoMcIvaLavA AyAta karavI e "sephTI vAlva" nathI, khuba jIvana gayA varSe eDavarsa pemenTa .. 800 karoDathI vadhIne rUA. 1,600 karoDa thaI gayuM. AvatA varSe temAM era vadhAro thaze. tema chatAM, pratikULa vyApAra samatulA aMge koIe cintA karavI joIe nahIM. khAsa karIne A samatulA jejhaDapathI ane je pramANamAM pratikUla thaI e khAsa noMdhapAtra che. vyApAra rAmanulA je jhaDapathI ane je pramANamAM pratikUla thaI tenuM kAraNa je vadhAre bhAve ApaNe AyAta karavI paDI che e che. temAM khanija telanA bhAvono paNa samAveza thAya che, khanija telanA bhAvA hajI paNa vadhavAnA saMbhava che. khAdya tela jevI bina-vikAsIya vastuonI gharaAMgaNe achata che. khAdya telanI AyAta karavAmAM kazuM khoTuM nathI; paraMtu A AyAtathI vikAsa pravRttine koI lAbha thato nathI e dhyAnamAM rAkhavuM joIe. bhAratIya arthataMtra mULamAM Atma-saMyamanuM arthataMtra che. bhAratIya arthAtaMtranA A aMdhakAramaya citra ane satata ghaTatA jatA vikAsadarane dhyAnamAM letAM bhAvi aMge vicAraNA karavI joIe. hakIkatamAM, A paristhitimAM zuM karavuM joIe, e karatAM zuM na karavuM joIe e samajavuM vadhu mahattvanuM che. kAyado ane vyavasthA kathaLI rahyA che ane kAmadAra- mAlika saMbaMdho bagaDI rahyA che ane tethI utpAdanamAM avarodha Ave che, evI eka dalIla che. lAkho lokone asara kare evA dhArA pasAra karavAthI kaMI badhuM ukalI javAnuM nathI, A saMbaMdhamAM bahu sAvacetIthI AgaLa vadhavAnI jarUra che. sAmAnya manaiyanI prakriyAne AdhAre maMjUra thayelA dhArA mAraphate audyogika saMbaMdho sudharavA joIe. evI koI paddhati hovI joIe ke jenA AdhAre kaIka sarvAnumate kahI zakAya e rIte koI bAbata ukelI zakAya. eka vakhata je ukela Ave tene sAmAjika matanuM pIThabaLa maLavuM joIe. khAnagI tathA jAhera kSetramAM dhaMdhAdArIonI jarUra che. A dhaMdhAdArIone dhaMdhA karavAnI pUrI javAbadArI ApI devI joIe. tenI kAma karavAnI ane pariNAma ANavAnI zakita jovI joIe, jo e kAma pUruM karI zake nahIM te e patI gayo. prAmANikatA ane aprAmANikatAne bAju e rAkhIne kAryakSamatA para bhAra mUkavo joIe trIjI khAsa bAbata e che ke nANAMkIya khAdhane baMdha karavI joIe. khAdhavALuM nANAmaMtra roganuM lakSaNa che. sudhArelI yojanAmAM A vAta para khAsa bhAra mUkvAmAM AvyA hatA. jAhera kharcamAM kApa mUkatI vakhate e kApanI sAmAjika stare ochAmAM ochI asara thAya e vAtano khyAla rAkhavA joIe. berojagArI ane garIbI ApaNA arthataMtranA mukhya lakSyabidu che. berojagArI ane garIbIne utpAdanane stare mUkavA joIe mAM loko potAnA page UbhAM rahI zake ApaNe Aje aMdhAdhUMdhInI lagabhaga sarvaAyojita paristhitimAMthI pasAra thaI rahyA chIe. dareka jaNa vadhune vadhu mATe dabANa karI rahyuM che. ApaNI kendra sarakAranA tAla paNa nirALA che. e udyogapradhAna moTA "udyogone uttejana ApavAmAM mazagula che. mAhitI pradhAnane klara TI.vI. joIe che. relave pradhAnane Dilaksa ane vadhu jhaDapI TrenonI cittA che. kRSi pradhAnane kRSi utpAdanonA vadhu bhAvA joIe che ane nANAM pradhAna sapUrNa aMdAjapatrakane badale vacagALAnuM aMdAjapatraka rajU kare che. vividha khAtAnA dAvAo aMge teo koI nirNaya laI zakatA nathI. ApaNI muzkelIo vadhu mULabhUta che. vartamAna kharAbI mATe jUnA vahIvaTItaMtrane doSa devAnI prathA che. zistanI khAsa jarUra che. vartamAna sAdhanasTaMpatti dvArA paNa ApaNe ghaNuM sAra karI zakIe ema chIe. berojagArI ane garIbIne prathama agratA ApavAnuM nakakI nahIM karIe, to ApaNe vikAsa sAdhI zakazuM nahIM. ApaNe jevuM banAvavA mAgIe evuM bhAvi nirmANa karI zakAya. ApaNI pAse zakita che; paraMtu gayA varSe tenA nabaLA upayoga karyo. - preA DI. TI. lAkaDAvALA [ 3 ] videzanIti (1) bhAratanI videzanIti have ati kaTokTIbharyA tabakkAmAM pravezI che. rASTrasamAjamAM mukata, svataMtra, sArvabhauma ane leAkazAhI sattA tarIkenuM sthAna bhArata bhaviSyamAM jALavI zakaze ke nahIM e 1980 ane e pachInA varSomAM ApaNI videza nItinI zakita ane nabaLAI mukhyatve nakkI karaze. bhArata pratyekoI daSTi karaze ke tene mAna Apaze ke nahIM tenA AdhAra AMtararASTrIya bAbatomAM ApaNA avAjanI vizuddhi para rahelA che. AMtararASTrIya rAjakAraNa para Aje be mahAsattAonuM varcasa che. 1960 pachI cIna paNa mahAsattA tarIkenuM sthAna prApta karavA prayAsa karI rahyuM che. paraMtu saMpUrNapaNe temAM tene saphaLatA maLI nathI. be mahAsattAo vaccenA ThaMDA yuddha bhaNI vizva pharI ghasaDAI rahyuM che. 1972nA DiTenTanA lagabhaga aMta AvI gayo che. mahAsattAo vaccenA ThaMDA yuddhanA punarAgamananA ghaNA purAvA najare paDe che. amerIkAe tenA saMrakSaNa aMdAjapatrakamAM bhAre vadhAro karIne te 140 abaja DolaranuM karyuM che. A uparAMta, vizeSa vadhArA mATe mAgaNI thaI rahI che. atyAre thayelA vadhAro ja pAMca TakA jeTalA che. sI. AI. e. sAmenA pagalAMnI darakhAsta pAchI kheMcavAmAM AvI rahI che. tema chatAM, 1950 ane 1960nA dAyakAnA ThaMDA yuddha karatAM A ThaMDA yuddhamAM ghaNo phera che. e vakhate sAviyeta saMgha tyAranA amerikA karatAM utaratA darajajAnuM hatuM. TeknolaoNjImAM paNa amerikA karatAM UtaratI kakSAnuM hatuM. ethI e vakhate tene mAtra pratikriyA ja karavI paDatI hatI. DiTanTanA kALa daramiyAna seviyeta saMghe potAne lazkaranI sarvoparitA meLavavAnA prayAse| AdaryA. egeAlAnA banAve tenA manobaLanuM pradarzana karyuM. amerIkAe mAtra pratikriyA ja karI, 1945 pachI sAviyeta saMghe lazkarI kSetre meLavelI siddhi mahAna che. amerikAnI nabaLAI 1975 ane 1980nA be banAvAnI sarakhAmaNI karatAM chatI thAya che. 1975mAM kAmpucIAe amerikAnuM jahAja-baje karyuM tyAre amerikAnA pradukhe turaMta ja lazkarI pagalAM levAno hukama karyo hato. 1980mAM 50 jeTalAM amerikIone bAnamAM rAkhanAra IrAna sAme hajI sudhI lazkarI pagaluM levAmAM AvyuM nathI. IrAna sAthenA rAjadrArI saMbaMdho paNa hajI hamaNAM toDavAmAM AvyA. amerikAe hajI sudhImAM je pagalAM lIdhAM che te AMtararASTrIya rAjakAraNane anulakSIne nahIM; paraMtu AMtarika rAjakAraNane anulakSIne lIdhA hoya evI chApa paDe che. joke 1975nA pagalAM yogya hatA evuM nathI. 39 bAna khalAsIo mATe 38 naukA javAnAnA jAna ApavAmAM AvyA hatA. 1980mA amerikAnuM lazkarI pagaluM anivArya hoya ema ghaNA mAne che. kArTara DonanI koI artha sare evI saMbhAvanA ochI che. pAkistAnane 40 karoDa DaoNlaranI sahAya ApavAnI darakhAsta sivAya bhAgye ja koI nakakara pagalAM levAmAM AvyA che. bhAratanI videza nIti aMge ema kahI zakAya ke nahera nA samayathI amerikA ane seAviyeta saMgha mATe bhArate be alaga alaga dhAraNa apanAvyA che. amerikAe jyAre paNa koI dezamAM dakhalagIrI karI haze tyAre tenI khullI TIkA karavAmAM AvI che ane tenAM daLe tAbaDatoba pAchA kheMcavAmAM Ave evI mAgaNI karI che. tema chatAM, seviyeta saMgha mATe bhAratanA avAja haMmezA dabAyelA rahyo che. haMgerI ke cekoslAvAkI ke aphaghAnistAna jevA prasaMgo soviyeta saMghe tenA daLA tAtkAlika pAchA kheMcI levA joIe vI bhArate kadI mAgaNI karI nathI. bhArate e khyAla rAkhavA joIe, ke A vakhate paristhiti pahelAM karatAM ghaNI ja dI che. mahAsattAo vaccenA Tha'DA yuddhanA puna:janma ApaNA bIjA daravAje ja thayo che. A ThaMDu yuddha AvatIkAle samagra khaMDane jhaDapI zake. agAu jayAre evA banAva banyA tyAre tenA bhAga banelA deza alipta rASTra nahotA. aphaghAnistAna alipta rASTra che. ApaNu' mitra che. 1971nA yuddha pachI bhArata eka varcasvakArI rASTra tarIke bahAra AvyuM che. evA dezanI peAtAnI paNa koI javAbadArI hoya che, ane kayAreka e javAbadArI du:khada paNa hoI zake.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-80 238 bava jIvana pAkistAna aNuzastro taiyAra kare athavA bhArata para aNu humalo kare te paNa bhArata A| dhaDAko karaze nahIM. koI paNa deza tenA badhA vikalpa pahelethI ja baMdha karI zake nahIM. ApaNe aNu akhatarAo baMdha karavA aMgenA karAranI himAthata karIe chIe. mahAsattAoe temanI ucca TekanolejInI sahAyathI vinAzakArI karatAM paNa vadhu zakti prApta karI lIdhI che. bhaviSyamAM jo temaNe ema lAgaze ke have vadhu bhugarbha aNu akhatarAo karavAnI koI jarUra nathI tyAre teo kadAca A prakAranA karAra karavA taiyAra paNa thaI jAya. ApaNe je ene svIkAra karIe to tenuM pariNAma ApaNI aNu jANakArIne vartamAna stare sthagita karI devA barAbara thaze. vizvanuM rAjakAraNa ahIM mahAsattAo pharate viMTaLAyeluM che. soviyeta saMdha ane amerikA vaccenuM ThaMDu yuddha vyApaka che ke haLavuM e aMge bemata jarUra hoI zake. tema chatAM, tenA pariNAma spaSTa che. ApaNe ApaNI videza nIti ane AMtararASTrIya saMbaMdho kevI rIte goThavIe chIe tenA dvArA rASTrakuTuMbamAM ApaNuM bhAvi nakkI thaze. vartamAna paristhiti aMge TUMkamAM kahevuM hoya to kArla DayuTase kahyuM hatuM ema ApaNI mAnava vasati AvatA 50 varSamAM mata pAmavAnI haze to e meta duSkALa ke plega drArA nahIM paraMtu, videza nIti ane AMtararASTrIya saMbaMdhamAM niSphaLatAne kAraNe thaze. [] pI. ema. kAmaka sAmAjika-naitika zrI caraNasiMhanI rakhevALa sarakAra sattA para hatI tyAre aphaghAnistAnanI ghaTanA banI. A ghaTanA dvArA aphaghAnistAnanI taTasthatA ane AjhAdI, phArasa jevI banI raheze ema te sarakAra mAnatI hatI ema tenA tyAranA nivedana parathI kahI zakAya. 'yuna-mAM bhAratanA valaNane AdhAre ema kahI zakAya, ke zrImatI gAMdhI evuM mAnatA nathI. aphaghAnistAnamAMthI soviyeta daLone pAchA haThI javAnI mAgaNI karatA "yuna'nA TharAvane maMjUrI maLI; paraMtu bhArata gerahAjara rahyuM. TharAva para matadAna karanAra 96 alipta dezomAMthI 60 dezoe TharAvanI tarapheNamAM matadAna karyuM. seviyeta saMghanI khullI TIkA karavAthI dUra rahevAnI zrImatI gAMdhInI janI nIti che. A chApa dUra karavAnI sonerI taka temaNe gumAvI. mAjI vaDA pradhAna zrI morArajI desAI ane mAjI videza pradhAna zrI. aTalabihArI vAjapeyInI pazcima taraphI chApane kAraNe paDozI ane mitra deza sAthenA ApaNA saMbaMdho sudharyA hatA. yuno'nA banAvane kAraNe bhAratanI chApane bhAre phaTako paDayo che. ApaNe ApaNA paDozI dezeAthI alaga tarI AvyA chIe. aphaghAnistAnanI ghaTanAe khuda bhAratanI rASTrIya salAmatI mATe bhaya Ubho karyo che. soviyeta sarahade Aje pAkistAna sudhI AvI gaI che, kAle te bhAratanA daravAjA sudhI AvI zake. alipta rASTronI hAvAnA pariSadamAM kayubAnA pramukha kAsTroe samAjavAdI lekanA deza alipta rASTranA kudaratI sAthI che, evuM valaNa apanAvyuM hatuM. "yune'mAM ApaNuM valaNa ApaNe kAsTonA valaNane svIkAryuM che; e nirdeza karaze. alipta, rASTra caLavaLa Aje ThaMDA yuddhanA puna:janma pachI vadhu anurUpa ane susaMgata banI gaI che. alipta rASTra caLavaLane bacAvavA bhArate 1951 ane 60nA dAyakAmAM jayAre aliptatAnI vyAkhyA haLavI karavAmAM nahotI AvI e kALamAM tene pharI laI javI joIe. IslAmI dezothI alaga rahIne bhArate gaMbhIra bhUla karI che. pI. ela. o.ne mAnyatA ApavAnuM pagaluM lAMbe gALe bahu phAyadAkAraka jaNAze nahIM. aphaghAnistAna saMbaMdhanI ApaNI nItithI ApaNuM varcasa ochuM thaze. aphaghAnistAnamAM soviyetanI lazkarI dakhalagIrIne muMgI anUmati ApavAnI lakjharI bhAratane paravaDe ema nathI. haMgerI ane cekoslovAkIA vakhate paNa ApaNe ema ja kyuM hatuM. tema chatAM, vartamAna dakhalagIrIne kAraNe ApaNI salAmatI mATe spaSTa ane tAtkAlika bhaya Ubho thayo che. bhUtakALamAM seviyeta tarapha DhaLANa mATe thoDuMghaNuM paNa vAjabIpaNa svIkArI zakAya kAraNake pazcima taraphI avibhAjIta pAkistAna bhArata mATe bhaya Ubho karI zake, ane ema thayuM paNa hatuM. 1971nAM yuddha pachI pAkistAna bhAratanA pAMcamA bhAga jeTaluM banI gayuM che. pAkistAnane have bhAratanI salAmatI mATe bhayarUpa gaNAvI zAya nahIM. tenA badale, seviyeta bhaya sAme bhArata ane pAkistAne sayuMkata abhigama levo joIe. pAkistAne amerIkAnI madadane harAvIne A sayuMkata abhigama mATe bhAre sagavaDa karI ApI che. seviyeta daLAne tAtkAlika ane binazarate pAchA kheMcI levA bhArata taraphathI spaSTa hAkla karavAmAM Ave e A tabakake khAsa jarUrI che. ethI khAsa karIne ApaNA paDozIo ane alipta rASTromAM ekarAgathI kAma karavAnA hetunI ektA sthApI zakAze. bhAratanI salAmatI mATe atyAre eka mAtra bhaya samAna cInanA bhayano prazna paNa A prakAranI jAherAta dvArA ukelI zakAze. A jAherAtathI cInane khAtarI thaI jaze ke ApaNe soviyeta saMghanA kAyamI sAthI nathI. A prakAranA nakkara pagalAM pachI aphaghAna-pAka ane aphaghAnaIrAna sarahada para mUkavA yunenA zAMtidaLanI racanA karavA bhArate yune'mA tenI vagadAra sattAne upayoga karavo joIe. A prakAranA daLonI hAjarIthI viyeta saMghane aphaghAnistAnamAMthI mAnabhera pAchA haThavA ane pAkistAnamAnA aphaghAna nirAzrItone svadeza pAchA pharavAnI taka maLaze. uparAMta, have te pAkistAna paNa alipta rASTro sAthe joDAyeluM che. ANu kSetre vartamAna sarakAranI nIti sAva spaSTa che ane rASTrIya hita sAthe susaMgata che. janatA sarakAra bAbatamAM ema kahI zakAya nahIM. mAjI vaDA pradhAna zrI. merArajI desAI kahetA hatA ke ApaNI rASTrIya naitikatA kevI che? bhArata bahAra ghaNA ema mAne che ke, naitikatAmAM ApaNe bahu UMcA stare chIe. khAsa karIne AdhyAtmika satyanI khojamAM ApaNA dezamAM AvatA lokonI evI mAnyatA hoya che, teo ema mAnatA hoya che ke, ApaNo deza naitikatA athavA sadAcAranA kotre ghaNA samRddha che. sadIo pahelAM ramApaNA deza mATe judI ja mAnyatA pravartatI hatI. tyAre loko bhAratane mAtra jAdu, taMtravidyAnA deza tarIke ja rALakhatA hatA. Aje paristhiti alaga che. hakIkata zuM che? ApaNA dezamAM rAjakIya naitikatA kevI che? rAjakIya naitikatAnA keTalAka namUnA ahIM noMdhavA jevA che. - zrI morArajI desAI vaDA pradhAna hatA tyAre satata. ema kahetA ke janatA pA eka che. janatA pakSa atUTa che. janatA pakSamAM koI taDAM nathI. tema chatAM, jayAre lokasabhAnI cUMTaNImAM janatA pakSane parAjaya thayo tyAre zrI desAInuM akhabAromAM nivedana chapA: "desAI hepI janatA lesTa Ilekazana'. bIjo dAkhalo che zrI karuNAnidhine. temanI sarakArane zrImatI gAMdhIe baratarapha karI hatI. temanI sAme vividha AkSepe mUkIne tapAsa paMca nImavAmAM AvyuM hatuM. temanI sAme eka Aropa hata zrImatI gAMdhInI hatyA karavAnuM kAvataruM racavAne. rAje zrImatI gAMdhI ane zrI karaNAnidhi eka ja che. zrImatI gAMdhInA hukama mujaba temanI sevA karavA zrI karuNAnidhi taiyAra che. | tame cikamaMgaluranuM nAma sAMbhaLyuM che? theDA mahinA pahelAM zrI vIrendra pATila ahIMthI zrImatI gAMdhInI viruddha racUMTaNI laDayA hatA. Aje zrImatI gAMdhInI IcchA mujaba te dezanI sevA karI rahyA che. eka dAkhala che mAjI vaDA pradhAna zrI caraNasiMhane coka vyakitanI mahattvAkAMkSAe lAkha lokonI zAranA nAza karI dIdhuM. eka rIte temanuM nivedana ghaNuM prAmANika ane citAkarSaka hatuM. temanA mananI vAta sAcesAcI kahI dIdhI. A badhA pAchaLanuM eka kAraNa e che ke, vizvanA dareka dabhane 25Ne uttejana ApatA AvyA chIe. e mAnavasvabhAva che. mAnavasvabhAvane eka guNa che, mAnava ahaMkAra. janatA pakSAmAMnA bhaMgANa A mAnavaahaMkAra para AdhArita hatA. svahita kyAreka kalpanIya ahaMkAra banI jAya che. ApaNA svabhAvamAM eka bIjo guNa che - pUrvagraha. huM jabalapuramAM lokasabhAnI cUMTaNImAM parAjita thayA pachI mArA parAjayanA kAraNanI zodha karatA hatA tyAre bIjA aneka kAraNonI sAthe eka kAraNa 2 rajU karavAmAM AvyuM hatuM, ke amane zrI jagajIvana
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5 80 prabuddha jIvana 23e - AsAmanI paristhiti: AsAmanI paristhitine agAu kahyuM ema vadhu samajavAnI jarUra che, AsAmIonI bhAvanAne jANIne tene samajavI joIe. temanI bhAvanA vyakata karavA samAje temane taka ApavI joIe. AsAmane azAMtigrasta vistAra tarIke jAhera karIne lazkarane sepavA aMge sarakArane nirNaya DahApaNabharyo nathI. tema chatAM AMdolananA netAne sAthe vATAghATe karavAnI zrImatI gAMdhInI taiyArI AvakAradAyaka che. zrImatI gAMdhIne e guNa che ke, teo saMmata thatA hoya ke nahIM, paraMtu te sAMbhaLaze. jarUra tene acchA netA che.' janatA netAo mATe ema kahI zakAya nahIM. AsAmIe ane IzAna bhAratIonA prazna ApaNA pakSe sAcA raddhA ghaNA Azcaryajanaka pariNAma AvI zake. - rAjamehana gAMdhI (A cAreya vyAkhyAnanI noMdha zrI kAnitabhAI dhullAe lIdhI che.). svamAna ane abhimAna rAma vaDA pradhAna bane e pasaMda nathI, kAraNa teo harijana che. zarUkhAtamAM mane e eka pracAra jaNAyo, paraMtu AkhA dezamAM keTalAka lokoe e vAta rajU karI tyAre tenA para vizvAsa Avyo. A bAbata harijane sAmenA ApaNA pUrvagrahane chatuM kare che. eka 'camAra vaDA pradhAna kevI rIte thaI zake? A samagra bAbata du:khada ane zaramajanaka che. kaTokaTI lAdavAmAM AvI tene vyakitanI lAlasAnA kissA tarIke gaNI zakAya. ApaNA deza para rAja karavAnI lAlacanuM e parikAma hatuM. AsAma ane IzAna bhAratanI vartamAna paristhiti ApaNA bedhyAnapaNAnuM pINAma che. AsAma ane IzAna bhAratanI paristhitine kharekhara keTalA jaNa jANe che? ApaNe mAnIe chIe ke ApaNe badhuM jANIe chIe. e dvArA ja 2paNe guMcavADe Ubhe karIrane chIe. ApaNe temane bhAratanA roka bhAga tarIke mAnIe chIe; paraMtu bhAratIya mAnatA nathI. teo je kahe che temAM mane satya 2Ane nyAya dekhAya che. baMgALIe je kahe che temAM paNa satya ane nyAya dekhAya che. koNa sArAM ane koNa khATuM e prazna nathI. hakIkata e che ke, cApaNI keTalIka maryAdA che. ApaNe saphaLatAnA pujArI chIe rApaNI TIma jItIne nAve tyAre temanuM bhavya sanmAna karI; paraMtu hArIne Ave tyAre tenI viruddha thatAM vAra lAge nahIM. A vAta rAjakAraNane paNa eTalI ja lAgu paDe che. jANe ke, vijya e abhuta ane suMdara hoya, pachI bhale e kAmacalAu hoya. A bAbatamAM zrImatI vijayAlakSmI paMDitanI putrI zrImatI rITA dharane dAkhale jANavA je che. teo oberoya hoTela cenanA janasaMparka vibhAganAM vaDAM hatAM. thoDA mahinA pahelAM temane pagAra vadhArIne baDhatI paNa ApavAmAM AvI. e vakhate temanI sAme koI phariyAda ke asaMtoSa nahotAM. paraMtu mAranI 27 mIe temane acAnaka nokarImAMthI chUTAM karavAmAM AvyA kAraNe, teo vijyI TIma sAthe nathI. hAratorA pakaMDIne UbhA na rahe te evA hAla thavAnA ja. buddha ane mahAvIra, kRSaNa ane rAma, gItA 2Ane upaniSadvI A bhUmi para sadIothI mahilAo para atyAcAra thaI rahyA che. ApaNe mAnavInA svavikAsa para dhyAna kendrita karatA rahyA chIe. ApaNe mAnavInA bhagavAna sAthenA saMbaMdhanI kALajI karIe chIe. paraMtu mAnavInA mAnavI sAthenA athavA bhUmi sAthenA saMbaMdhanI avagaNanA karIe chIe, samAMtara arthataMtra e vyakitagata lAlasAnuM pariNAma che. khA saMbaMdhamAM cUMTaNI - kAyadA sahita aneka kAyadA badalavA jarUrI che. nANAM ane sattA vacce avarodha mUkavAnI jarUra che. paravAnA ApavAnI sattA svAyata saMsthAo pAse ja hovI joIe. 2AkharI nirNaya levAno adhikAra pradhAnane hoya e barAbara nathI. eka ke bIjA vacce vaheMcI levAnI bhAvanA hovI joIe. A mATe zakayA eTalI bacata karavI joIe. jemane jarUra che enA mATe ApaNe pUranuM bacAvIe chIe? bIjA mATe ApaNe bhega. 2ApIe chIe? bIjAo sAthe bhaLI javAnI vRtinI jarUra che. ApaNA svamAna ane mithyAbhimAna para aMkuza mUkavo joIe. Aje dezamAM netAonI achata zA mATe dekhAya che? netAonI achata mATe huM baMdhAraNane doSa Apato nathI. baMdhAraNa kaMI netAo pedA karatuM nathI. netArane te mAnavInI aMdarathI pedA thatA hoya che. mahAtmA gAMdhI jevA netA kaMI sahelAIthI pedA karI zakAya nahIM. eka samaya Avaze ke, jyAre dezane kuzaLa, vyavahAruM ane majabUta netA maLaze. A eka anivArya che ane - ema thaze emAM mane koI zaMkA nathI. te sarakArane asAdhAraNa sattA ApavAthI badhA prazna ukelI zakAya tema mAnavuM bhUlabhareluM che. sarakAra cAhe te paNa evA saMjogemAM taTastha ane pramANikapaNe sattAne upayoga karI zake nahIM. lokomAM rahelI khAmI rAjya dvArA sudhArI zakAya evI bhramaNAmAM rahevuM yogya nathI. sarakAra karatA janatA pAse vadhu satA hovI jarUra che. sarakArane asAdhAraNa satA' sAMpavAthI prazna ukelI zakAya evo vicAra bhale jAge, paraMtu A prazna : UMDANanI ane gaMbhIratAthI vicAra karato temAM rahelA bhayane khyAla Avaze. bhArata jevA dezanA prasta evA virATa che ke, saramukhatyAra koI svArtha vinA cAne pramANikapaNe kArya kare te paNa e ukelI zake nahI. ApaNe kahIe chIe mANase svamAna jALavavuM paNa abhimAna na karavuM. svamAna ane abhimAna vaccenI bhedarekhA pAtaLI che. ekamAMthI bIjAmAM sarI paDatA vAra lAgatI nathI. svamAnane nAme abhimAnane peSatA hoIe tenI khabara paDatI nathI. ' bhatRharie eka zlekamAM kahyuM che, ke kUtarAne roTalAne TukaDo nAMkhavAmAM Ave te kUtaro pUMchaDI paTapaTAve che, jayAre hAthIne mahAvata kaMIka lADa laDAve tyAre musIbate upakAra karatA hoya tema, koLiyo le che. bhatRharie bIjA eka zlokamAM cAtakane zIkhAmaNa ApI che. cAtake moM phADIne AturatAthI varasAdanA jaLabindunI rAha jue che. tene kahyuM che. he cAtaka, AkAzamAM ghaNAM vAdaLa hoya che, keTalAka mAtra gaDagaDATa ja kare che; jayAre keTalAka varasIne dharatIne bhajave che. badhA sarakhAM nathI hotA, mATe mANase paNa je koI maLe tenI pAse potAnA du:khanA rodaNAM na rovA, dInatA na batAvavI, gya vyakita hoya temane ja potAnuM du:kha kaheluM.. kAlIdAse meghadUtamAM yakSa pAse eka sarasa vAta kahevaDAvI che. zApathI yakSa gharathI dUra paDe che. aSADhanA prathama divase patnI yAda ave che. tene saMdeza mokalAve che, megha mAraphata te saMdeza mokale che. meghane kahe che, tuM khAnadAna kuLane che tethI tene vinaMti karuM chuM, adhama mANasane vinaMti karI eka vakhata saphaLatA paNa maLe tenA karatA uttama pura 5ne karela vinaMti niSphaLa jAya to paNa sAra che. adhama mANasathI koI divasa kAma na levuM. A badhAmAM svamAna kevI rIte kayAre jALavavuM te batAvyuM che. abhimAnamAM laghutAgranthi che. potAnI UNapa sAle che eTale te UNapa DhAMkavA abhimAna kare che ke pote ke mATe che, khAlI ghaDa avAja kare che, bhale nahi. svamAnamAM namratA sAthe gaurava che. abhimAnamAM ladhutA sAthe huMkAra che. svamAnathI samAna bhAve vartana thAya che. abhimAnamAM patana che. - benI bhedarekhA jANavI ane jALavavI agharuM che. ahIM vivekabudhdhi hoya te kayAM kevuM vartana karavuM tenI sUjha ApoApa Ave che, namratA e dInatA nathI. svamAnI vyakita svastha hoya che, tenuM vartana svAbhAvika hoya che, abhimAnI asvastha hoya che, tenA vartanamAM kRtrimatA Ave che. abhimAna, sAmI vyakitamAM ISa prere che, virodha jagAve che svamAna sAmI vyakitamAM Adara pedA kare che sahakAra prere che. ' svamAnamAM sahanazakita che, abhimAnamAM adhIratA che. garIbAI ke paisAvALA hovuM tene svamAna ke abhimAna sAthe sIdho saMbaMdha nathI. garIba mANasa svamAnI hoya. paisAvALA moTA bhAge abhimAnI hoya che. svamAnamAM saMtoSa che, abhimAnamAM asaMtoSa che. svamAna aMtarAgratithI pedA thAya che. abhimAna ajJAnamUlaka che. svamAna zAnti Ape che, abhimAna azAMti pedA kahe che. svamAnI mANasa potAnI bhUla thaI hoya to samajI jAya che, gusse thatuM nathI abhimAnI mANasa bhUla svIkAratA nathI ane gusso kare che gAMdhIjI svamAnanI mUti hatA. sAthe namratAnI mUti hatA. tA. 12-4-80 * * - cImanalAla cakubhAI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 prabuddha jIvana tA. 1-5-80 gItAmAM trividha AhAranA varNananuM Acitya ka gItAnA sattaramA adhyAyanA sAta, ATha, nava ane dasaA cAra zlokamAM sAttvika, rAjasa ane tAmasa ema trividha AhI- 2nuM varNana che. prazna thAya che ke gItAmAM A trividha AhAranA varNananuM aucitya zuM? sAttvika, rAjasa ane tAmasa AhAranI chaNAvaTanuM prayojana zuM? gItA kAMI AhArazAstra para graMtha thoDo ja che? gItA to dharmagrantha che. dharma eTale karma. gItAnuM lakSya che mAnasika rIte bhAMgI paDelA arjunanuM manobaLa daDha karavAnuM, tene yuddhakarmamAM pravRtta karavAnuM kAraNake yuddha e to kSatriyane dharma che, ' e ja kSatriya karma che. arjunane mAnasika baLa arpI yuddhakarmamAM pravRtta karavo ene ane trividha AhAranA varNanane koI saMbaMdha kharo? gItAkAre gItAne 'yogazAstra" kahI navAjI che te e yoga ane AhAra ekabIjA sAthe saMbaddha kharA? mAnavInA manane AhAra sAthe koI saMbaMdha kharo? A badhA praznone uttara che- 'avazya'. mAnavajIvanamAM mana IrachA kare che, zAna meLave che, paramevaranI bhakita kare che, prema kare che kiMvA dhRNA kare che, kayAreka rAkSasI vRttine anusare che, kayAreka bhayathI tharathare che, vicAramagna bane che, cikitsaka kiMvA prazaMsaka bane che, kayAreka bhayaMkara banI ghora kRtya karavA pravRtta bane che. paristhitinuM Akalana mana ja karI zake kivA upAsanA veLA mana ja ekAgra banI zake. zukala yajurvedamAM manaviSayI eka sUkata che ke je mana manuSyane jJAna, ciMtanazakita ane daurya Ape che, je prajAjanemAM amara jayoti rAmAna prakAzarUpa che ane jenA vinA manuSya kAMI ja karI zakatA nathI te mAruM mana zivasaMkalpa karanAra bane. uparyukata sUkatane AdhAre manuSyane "manuSya" A saMjJA 'mana' parathI ja prApta thaI tevuM paMDitavarya sAtavaLekarajInuM mAnavuM che. mAnavanA sarva aMga para mananuM prabhutva che. mAnavInuM mana ja mANasanA baMdhana ane mokSanuM kAraNa che. gredamAM manaviSayaka kayAMka kyAMka truTita ullekha che. te vedanI eka cAmAM kahyuM che ke mAnava mana surakSita hoya to ja tene zAna, jakatA, kauzalya ane jIvanasava jemAM che te prANane upabhoga karatAM AvaDaze. mane surakSita hoya te ja saMtati ane saMpattine lAbha letAM AvaDaze. paraMtu mAnavInA manane surakSita rAkhavuM, ene kAbUmAM rAkhavuM atyaMta kaThina che, duSkara che. yatna karanAra, kAryAkAryavivekayukta puruSanA manane paNa Indriyo baLAtkAre viSaya bhaNI kheMcI jAya che. (gItA 2-60). gazAstranI samagra pravRtti cittavRttinA virodha mATe che. cittAnI caMcaLa vRttio para kAbU meLavavuM e ja 'ganI vyAkhyA che. sarvavRttinA abhAvathI jenuM mana zAMta thayuM che. (prazAno manasa) jene rajoguNa - arthAta meha - mAyA, mamatA, krodha, ahaMkAra - nivRtta thayo che (zAMtarajasa) te gIne uttama sukhanI prApti thAya che. (gItA 6-27) paramAnaMdanI prApti IcchatA gAbhyAsI mATe gItAe AhArAdi niyamanuM pratipAdana karyuM che. gItAnA chaThThA adhyAyanA seLamAM zlokamAM gItAkAra kahe che, "he arjuna! atizaya AhAra karanArane tema ja kevaLa bhUkhyA rahenArane, atizaya UMghanArane ke atizaya jAganArane yoga siddha thato nathI. vega tene ja siddha thAya che ke je karmomAM niyamathI pravRtta hoya. niyamathI AhAravihAra karanAra hoya arthAt citAhArI kiMvA yukatAhArI hoya.' - zAMDilya upaniSadamAM mitAhAranI vyAkhyA ApI che. "mitAhAre nAma caturthazAvazeSaka susinadhumadhurAhAraH coTale ke peTano cethe bhAga khAlI rahe te prakAre ghI, dUdha, vagere madhura padArthone AhAra karavuM tenuM nAma mitAhAra, peTane aDadhe bhAga ananathI, tho bhAga jaLathI ane zeSa caeNtho bhAga vAyunA calana mATe khAlI rAkhavo tevuM zAstravidhAna che. te ja rIte AruNikopaniSadamAM kahyuM che ke yogIe auSadhanI mAphaka AhAranuM sevana karavuM. 'nauSadhavadazanamAcareta' cogIe svAda mATe nahi, svArathya TakAvavA ja AhAra levo. upavAsa karIne dehane durbaLa ke vyAdhiyukata na karavo tevuM zAstra pramANe che. varAha upaniSada kahe che - "kAyAzoSaNamAtraNa kA taMtra dmavivekanAma valabhIkatADanAdeva mRta: ki nu mahArAga:?" arthAt jema rAphaDA para prahAra karavAthI tenI aMdara rahele saM nAza pAmatuM nathI tema A bhUla dehanA zepaNa mAtrathI tenI aMdara rahela ajJAnarUpI aMdhakAra nAza pAmato nathI. AthI karIne gIe pitAnI prakRtine vicAra karI anukULa ananuM bhakSaNa karavuM. AyuSya, satva, baLa, Arogya, rAkha, prItivardhaka, rasayukata, cIkAzavALa sAttvika AhAranuM sevana karavuM. ati kaDavA, ati khATA, ati khArA, ati tIkhA, ati uSaNa evA rajoguNI ane ardhapakava, rasavihIna, gaMdhAtA, rAta rahelA, eThA, apavitra, padma evA tAmasa AhArane tyAga karavo te gItAne pratipAdya siddhAMta che. (gItA 17 8-9-10) AhArasaMbaMdhI Aryoe ghaNI ja suMdara chaNAvaTa karI che. temaNe 2AryaAhArane dhArmika ane vaijJAnika siddhAMta para sthira kare che. Ane zraddhA hatI ke, "AhArazuddhau satvazuddhi satvazuddhau dhRvAmRtiH' arthAta ahAranI zuddhithI sattvanI (nAnI) zuddhi thAya che. mana zuddha thatAM ramUti ne buddhi nicala thAya che. azuddha AhArathI sattva ane 2mRti azuddha thAya che. eTale rasudhI ke annadoSathI AyuSya paNa ghaTe che. manusmRtimuM spaSTa kahyuM che - 'AlaspAdana doSAca mRtyurvidhrAMjighAMsati' . eTale ke Alaya ane annadoSathI manuSya jaladI mRtyu pAme che. Arya bhojana cAra kasoTIekaseluM hatuM. pahelI kase TI e ke AhAra AyuSya, kAnti ane buddhivardhaka hoya. bIjI koTI e ke ane koI prANInA jIvana ane bhAgamAM vidana pADatuM na hoya. trIjI kasoTI e ke AhAra anindrita karmothI utpanna thayela hoya 2Ane cothI kasoTI e ke te mahAprAptimAM sahAyaka hoya. AvA AhArane AryonI paribhASAmAM sAtvika AhAra kahe che. 2aa AhAra gAbhyAsamAM sahAyaka bane che. AvA ja annathI zarIranuM pASaNa thAya che, mATe ja te vedAMtamAM zarIrane annamaya koSa" gaNavAmAM Ave che. | chAndogya upaniSadamAM kahyuM che ke "annamacaM hi saumya manaH' enuM spaSTIkaraNa evuM ke mana annamaya hoIne nathI ja utpanna thayuM che. manuSya je anna khAya tenuM traNa prakAre rUpAMtara thAya che. ghaTTa bhAganI viSThA bane, madhyama ghaTTa bhAganuM mAMsa bane ane sUkSma bhAgamAMthI mana bane. chAza valovatAM mAkhaNa upara Ave te pramANe khAdhelA annanA maMthanamAMthI sUkSama aMza upara 2Ave che, te ja mana che. manedharma, mobaLa viziSTa kiMvA sAtvika annanA sevanathI utpanna thAya che. AvuM svIkAryA pachI cittazuddhi ane mane baLavRddhi mATe sAtvika AhAranuM ja sevana zAstravihita che, zAstrapramANita che. pAzcAtya vidrAna CICERO e paNa kahyuM che. "Thou shouldst eat to live, not live to eat." 4064 pratiSThita AhArazAstra DaeN. vasaMta jAIe upalA kathananuM AdhunikIkaraNa karIne eka ThekANe lakhyuM che- "Thou shouldst eat to live, and live well, but not live to eat. vadhumAM, Be awake of what and how much you eat, but do not develop a diet neurosis, (as in west). Fancy is bad enough, Fads are even worse." zatapatha brAhmANamAM paNa eka vidhAna che. 'cadAtmasaMmitamAM tadhvati nahinasti yaMbhU hinati taghalkanIyo ne tadavati' arthAta je anna pitAne pUratuM hoya che te rakSaNa kare che, mAratuM nathI. | manapasaMda vAnagIo jarUra karatAM adhika pramANamAM khAvAmAM Ave te te (overeating) vyakitane mAre che ane atyaMta aha5 AhAra zarIranuM rakSaNa karavA samartha nathI. A zrutivAkayanuM tAtparya e ke udaranI pUrti thAya eTaluM ja anna khAvAmAM Ave to te anna khAnAranuM rakSaNa kare che, dharma- nirvAhaka bane che . tathA udaramAM dhAtunuM vaiSamya utpAdana karI puruSane nAza karAtuM nathI, zUlAdi pIDA karatuM nathI. kiMtu svAdane khAtara atizaya ane khAvAmAM Ave che te upara manusmRtimAM kahyuM
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ - va tA. 1-5-80 prabuddha jIvana, , - dara = do : - : che tema AyuSya ghaTADe, puruSane nAza kare ane pramAda - phaLa pUrepUruM pAkI gayuM hatuM! javA ane AvavA vaccenI vATa pallathavAthI dharmano paNa nAza kare. dharma eTale kI, atizaya vIne madhyetara lAgatI nahotI. AvavuM ane vacalI vATa tenA madhura khAvAthI pramAda kivA ALasa utpanna thAya. A ALasa dharmakarma pravRtimAM avarodhaka bane, mATe karmacAganI siddhi ane - nirvANanI taMdrA hatI! pakSIonA avAja, mINabattInuM AgaLanuM mananI zudaDhavAnI prApti mATe yukatAhAra ja yogya che. mAnavInA . mINa ane magajanI racanAmAM haMmezAM sarakato smaraNono AbhAsamane ane AhArano yoga ane AhArane paraspara ghaniSTha magare meM ghaNAM aMgethI bhAgavI joye; pallavInI, bhUtALavIne saMbaMdha che. tethI ja bhagavadgItAne pratipAdya siddhAMta che : nAme prasiddha thayelI, sAMjanA gUDha, vyAkuLa paDachAyAomAM AtmayukatAhAravihArazya yukata ceSTazya karmasu, magna thayelI nirjana baMgalI meM anekavAra himmata karIne jaIne yukata svapnAvabodhasya vege bhavati du:khahA." joI... Tebala para UbhelI mINanI TekarIo, dhULathI chavAyelAM smara hemAMginI jAI nA bibabhArathI vRddha thayelA ArasA, haLavethI AvatA pavananuM biMba paranI dhULamAM eka vilakSaNa lipi AlekhI javuM! bhItithI pallavInAM pakSI phaphaDI UTheluM mAruM hRdaya baMne hAthamAM jema tema pakaDIne AMgaNAnAM vRkSonA araNyamAM huM AvatuM ke tarata ja pakSIonA karoDo avAja karavI, smaraNa sAdAM hoya che. smaraNa nirmaLa hoya che. smaraNe prasanna mane gherI vaLatA. pitA hoya che. araNe hRdayaMgama hoya che ane samAraNe haLavAM hoya che. - pallavInuM smaraNa hamaNAMnuM che ke pahelAMnuM e huM kevI rIte kahuM? 2 smaraNa raDakaNAM paNa hoya che. smaraNe prAcIna hoya che, arvAcIna eTale ema ke te paNa huM kahI zakato nathI. kayAreka kyAreka lAge che, hoya che. smaraNa janmanAM hoya che. smaraNe gata janmanAM hoya che. smaraNo punarjanmanAM hoya che. karoDo kANanI kadI paNa na pUrI thatI A badhI mArA mananI ramata haze, kalpanAthI vaNelAM du:khanuM saMdhyAsAMkaLa eTale smaraNe. ATalI lAMbIlaca sAMkaLanuM zuM kAma? sAMkaLane vastra haze.. paNa eya barAbara nathI. A zaheramAM jhADane kAMI to upayoga alaMkaraNa mATe karavAnuM hoya te pachI nAnI nAnI sAMkaLIo che? pachI ahIMnAM ja jhADa mane pallavIrANInA pakSIkALa pAse kema joIe ! dehane basa thAya evaDI; gaLAne kore tevaDI ! eTaluM ke ki. sAMkaLI nAnI joIe. temAM kahIe kaI paNa cAle, jUnI navI laI Ave che? khUba du:khI manathI ghare pAchA AvyA. AkhI rAta janma-janmAMtaranI racaMdracaMdrAMtaranI sparza -sparza taranI, sUryodayanI nAnA bALakanI jema dhodhamAra rahe; ane kyAre thAkIne UMghI gaye che. ane caMdrAstanI.... tenI khabara ja na paDI. kadAca mArI AMkha para paNa popacAMnI kAle paMcazIla TekIjha sAme ga. gayo khare, paNa kaMIka bhUla marabhUmi bhInAza.. karI hoya evuM lAgyuM. ekadama pAchA AvyA. eka khUba mAre deha sAganA jhADanI jema eka sIdhI rekhAmAM koIke UbhA di ujajaDa vartuLa mArA paMcaprANa para cAlatuM AvyuM. tyAMnuM pracaMDa vRkSa, A rAhadArIne aDacaNarUpa thAya che e kAraNe pADI nAkhavAmAM AvyuM karyo hato. kesUDAMnI javAlAgAhI jatathI mArA paganI AMgaLIo hatuM. dareka mahiM. kAMI nahIM te eka sAMja evI AvatI ke sUryanAM saLagI UThI hatI. uttarArdhanA prahara aTakAvIne, ghenathI' karamAyelA sArI AthamatAM, zAlIna kiraNa saMcitanI bheLIhAthI mane e vRkSa AbhAsamegarAnI aMjalibhara pAMkhaDIo mArA vALanI viga ukhepAse bolAvI jatAM. huM vRkSA pAse jaI pahoMcuM ke, zaheranA te TakaDe DIne koI ke mArA magajamAM baMdha karIne mUkyA. kesUDAMnI javAlAthI dIvAnuM raMgIna pANI chAMTIne mRdu ane sugaMdhita thaye haya, vRkSA pAse UbhA rahetAM ja, pakSInA badhA bhAsa nakArIne badhA sabhAsa mArA asthinI jAta saLagavA mAMDI... dhIme dhIme cAmaDInA mINanI oLaMgIne phUTatA hajAre avAja mane gherI letA. te ekaraMgI TekarIo AkAzabhara phlAI; parNahIna vRkSo para visAme letAM avAja para UbheluM AkAza eka vAra pazcima tarapha ne eka vAra pUrva pallavIrANInAM pakSInI sAMja hAthInA baLathI vAgavA lAgI. * tarapha namyA jevuM thatuM... vRkSa para ochAmAM ochAM sethI doDha pakSIonAM kaTuMba to haze. jayAre eka niviMdanA layamAM emanA mULa lekhakaH gesa anaH jayA mahetA avAja, phUTatA hoya tyAre pakSIonA raDavA ne hasavA vaccenI pRthagatmitAnI vaibhavazALI rekhA khaDI sAkaranA beTanI jema ogaLI jatI. pakSInuM raDavuM ne hasavuM eka vAra parasparamAM bhaLI jAya che mArI ane eka ajANyA pradezanI sarahade maLatI huM mArI muzakelIono sAmano maraNazALAnA badhA eAraDA UMdhA karatA tyAre kyAMka pallavIrANIne e pachI tarata pitA ekadama adazya thayA. kayAM gayA te khabara mANasa jANe che ke kayuM kAma karavuM joIe ane ka nahi. nathI. te vRkSa paranAM pakSI kayAM gayAM haze? eka vistIrNa, mekaLAza bIjA upara upakAraka ane sahiSNutA bhareluM vartana, e dareka mANasanuM vALI jagomAM temanI baMgalI hatI. te nAnakaDI baMgalIne gherAva hate pracaMDa vRkSone! sUryanI cAstayAtrAnA ghaDA thAkIne pANI kartavya che; jayAre mANasa bUruM kAma kare che, bIjAnAM satkarmomAM para jAya eTale pallavI dareka vRkSanI pAse jaIne UbhI rahetI. vidane nAkhe che tyAre e mANasAIne khoI bese che, tyAre emAM pakSIonA avAjane eka eka saMgha bhego karIne pAchI potAnA ane vastumAM kAMI bheda raheto nathI. evA mANase upara oraDAmAM AvatI. te vIjaLInA divaso hatA. paNa pallavIe krodha karavo nakAme che. e te bicArA nirjIva jevA ja karyAne rAtanA aMdhakArane mINabattInI maMda jayoti sivAya bIjuM kAMI ja dekhADayuM nahIM. mINabattInA prakAzamAM jayAM sudhI kIkIo para papa- mArA kAmamAM jo kAMI aDacaNa dekhAze to huM nirAza nahIM cAMnI marubhUmiya bhInAza name nahIM tyAM sudhI pallavI ArasA sAme thAuM, paNa bIjI rIte kAma karavAnuM zarU karIza, aDacaNone sAmane UbhI rahIne potAne ja smaraNAnuM nivedana karatI! popacAMne muddo karyA vinA koI paNa kAma saphaLa na thaI zake. vinone haDaselIne mAre nathI, te pallavInI zodha che. tenA mate, khristanI kIkI paranAM popacAM eTale marUbhUmi bhInAza hatI ! bIjI mahattvanI vAta e ke, pragatipaMtha para AgaLa vadhavAnI zakita AtmAne maLelI che. pallavInA zabdonA artha vivakSita hoya. tenA saMdarbha tenA ja hoya. te kahetI ke, vRkSone pAMkhamAM bhegAM karIne thatA pakSIone zorabakora devI zakitane mahimA ja evo che ke e jagatanI dareka jayotine mukata karIne pAtALamAM sarakatA mINabattInA avazeSa ane pharI pharIne magajanI racanAmAM ogaLI ja AbhAsagara vastuthI potAnuM kAma kADhI le che. emAM badhI vastuone samAeTale smaraNo! hajI paNa pallavInA Atmabodhane eka paNa kAMTho . : veze che. tamArAmAM zI vizeSatA che? e paramAtmAne aMza tamArAmAM mane hAtha lAgyo nathI. khUba prayatnopUrvaka, ghaNA divasa vATa joIne paNa che, jene lIdhe tame tamAruM A bhautika jIvana AgaLa dhapAvI E - pallavI sAthe besavAnuM baLa meM bheguM karyuM tyAre pallavInA nirvANanuM rahyA che.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 5-1-80 - a je pa , je manuSyane, hareka kSetramAM kAma karatAM moTA bhAganAM hareka dharmamAM, aneka saMtoe tathA dharma guruone, tema ja yogIranArane mAnavane, vividha rIte ajaMpe thAya che. gharamAM hoya batAvela ja che. ApaNe dareke potAnI prakRti pramANe je mArga ke bahAra, A kAma karatuM hoya ke peluM kAma, kayAMya zAMti lAgatI anukULa Ave te mArge cAlu kriyAkAMDa karatAM karatAM temAMthI upara , nathI, kayAMya saMtoSa ke sukhane anubhava thato nathI. moTA meTA UThI ApaNe je parama tattvanAM divyatattvanAM banelA chIe tene vidvAna, vaijJAnika, sAmAjika kAryakra hoya ke rAjakartA, zikSaka hoya zodhI levuM ja joIe, eTaluM ja nahIM paraMtu enI parama zakita ja ke vidyArthI, kalArka hoya ke ophisara; koIne aMdarathI parama AnaM- ApaNA sarvenA aMgone halAvI calAvI rahI che ane e zakita chuM dano anubhava thato nathI. darekane ema thAya che ke kaMIka badalAvuM ja divya, maMgaLamaya che evI zraddhA sAthe jIvatAM thavuM joIe. joIe, kaMIka navasarjana thavuM joIe, jANe jagatamAMthI prema ApaNuM manuSyanuM mana A parama cetanAne divya cetanAne che osarato jAya che, mAnavIne mAnavI mATe Adara ke mAna rahyuM oLakhatuM thAya, tenAthI bharAya, temAM taraboLa thAya te ja ApaNI nathI. cAMdara zAzvata vasatA parama AnaMda vaDe, haMmezAM ja, e mA jaga- ka tamAM, tema ja ApaNI aMdara zAzvata sukhamAM, abAdhita sukhamAM huM * : A paristhiti phakata bhAratamAM ja nahIM, sArAya jagatamAM rahI zake. che. kuTuMba hoya ke saMsthA, petAnI pAse ochuM hoya ke vadhu, kyAMya nirAMtane zvAsa dhabakata jovA maLato nathI. jANe AkhuMya jagata ajaMpAne tema ja viSAdane AdhAra mAnavanA saMskAra, eka doDatuM lAge che. kayAM? zA mATe? kema? te romAM vasatAM mAnavane paristhiti, saMjoga ane mukhya te saMvedanazIlatA para che. koI paNa khabara nathI. koIne ubhA rAkhIne pUcho ke Ama kema? to manuSyane bALapaNamAM ja Ave anubhava thAya che, koIne yuvAno javAba paNa uparacoTi ke adhUro ja maLaze. moTA bhAganA vaye ke koIne meTI ummare, A saMvedanazIlatAne kAraNe ja manu che. te ene javAba paNa ApI zakatAM nathI. kAraNa? kAraNake e bIjA prANIno karatAM judo paDe che. rane phakata saMvedanA ja nathI pote ja jANatA nathI ke pote kema ATalA doDe che, tene koNa anubhavato paraMtu temAMthI maMthana karI, rasto kADhI, mananacita ATaluM joramAM dhumAve che ke pachI samajyA, jANyA vagara doDavAnI dvArA e pite je che tenAthI judo, bIjo, banI zakavAnI sarjana--- hariphAInI jANe ApaNane Teva ja paDI gaI che. kayAMka kaMI paNa thayuM, zakita dharAve che ane eTalA mATe ja pRthvI para ulka ntimAM kyAMka kaMI paNa joyuM, kayAMka kAMI paNa sAMbhaLyuM ke doDavA ja mAMDayuM; agatyano bhAga bhajavI zake che. paraMtu, pakSImAM A zakita nathI. . . koIne kAMIka kahevA ke samAcAra ApavA ane kema jANe emAM ja erane pote ja che enAthI para thaI bIjuM kAMI banavAnI manuSya : jIvananuM sarva rahasya AvI gayuM na hoya tema emAMthI je jIvananI jeTalI zakti dharAvatAM nathI, ane jo kadAca thoDI dharAvatAM hoya che. paripUrNatA meLavI le che. te paNa tene bahu ja dhImI gatie AgaLa vadhI zakatAM hoya che. ' jyAre manuSya jo dhAre to eka ja janmamAM ke thoDAM ja janmamAM paraMtu rAma jIvana jIvatAM jIvatAM jo kadAca ApaNAM vicAro, potAnA puruSArtha tema ja prabhunI zakita ema bannene samanvaya rApaNI paristhiti, ApaNAM saMjoge ke ropaNI jIvana jIvavAnI karI, jhaDapathI AgaLa vadhI zake che. hA, nAma karavA mATe, eNe ke rItathI, paddhatithI kAMIpaNa viparIta thavA ke banavA lAgyuM ke tarata ja potAnA kAryamAM ke pravRttimAM thoDo jarUrI pheraphAra karI levo paDe che. manamAM ane hRdayamAM eka jAtanI baLatarA thavA lAge che - jape ' hakIkatamAM ApaNI doTa Aja hovI joIe; paraMtu ApaNe zarU thaI jAya che. A saMjapAne kAraNe viSAda janme che ane jANatA nathI eTale saMsAramAM, samAjamAM, vyavahAramAM, jAye-ajANye hi viSAdane kAraNe manana, citana. ApaNe deDiye jaIe chIe. vAstavamAM te divya prakRti, divya khUba ja sArI vAta che. ajaMpe, viSAda je manuSyane-mananA paraduSanAM milana arthe sArAya jagatane, temAM vasatAM sarvene dhumAvI rahI che, doDAvI rahI che. A vAta ja ApaNane barAbara samajAI, ke banela mAnavane-manana, ciMtana tarapha vALe che to temAMthI adabhuta jAya ke dareka mAnava jyAM sudhI A divya milanamAM sabhAna rIte ? pariNAma nipaje, e ApaNane AdhyAtmikatA tarapha laI jAya. bhAga nahIM le tyAM sudhI ene Ama ghUmavuM ja paDaze, te, e saMsArane tyAga karAvatI ke saMsAranA praznathI vimukha karAvatI tarata ja sajAga thaI jAya. ene enA jIvanane sAce uza, sAcuM che, nahIM paraMtu saMsArane, jagatane prabhunA divya premathI pariplAvita dayeya, sAce mArga maLI jAya. ene enAM jIvananuM sArA kArya, kratI, tema ja dareka manuSyamAM prabhunAM divya guNone pragaTAvatI evI uttama udeza 2Ane divya dhyeya samajAI jAya. pachI ene enuM pUra AdhyAtmikatA. A mArge janAra vyakita pote urdhvagAmI banI, pitAnuM jIvana ane bIjAnuM jIvana jAye, ame e ja e mArge javA IrachatI bIjI vyakitaone paNa urdhvagAmI bana dhyeya pratye gati karatuM lAgaze. pheMkata darekanI prakRti pramANe enI vAmAM sahAya karI zake che, banAvI zake che; paraMtu jo manuSyanA jIvana jIvavAnI rIte tema ja pravRtti alaga alaga haze. manamAM uThato ajaMpe ke viSAda ene bIjI vyakitao pratye dhRNA, ane Ama aMtamAM A paNa eka ja che. pitAnA mananA kAma tiraskAra, IrSA, hiMsA ke AtmahatyA tarapha vALe che tyAre pariNAme dronI pakaDamAMthI, cuMgAlamAMthI, nIcalI prakRtimAMthI chuTavuM ane . bhayAnaka Ave che. divya prakRtimAM prabhunA prakAzamAM, guNAmAM sthApita thaI javuM, * jaina darzanamAM A kAraNe ja mithyA darzana, zAna, cAritrane temanA raMge ja raMgAvuM tema ja sata cita ane AnaMdanI cetanAthI duHkha, bhaya ane nAza karAvanAra ane samyaka tema ja kevaLa darzana, ja sabhara bharAI saMsAramAM kArya karavuM. zAna, cAritrane sukha, abhaya ane amaratvano AnaMda mApanAra nAzA rAkhIe ke jagatanA sarvene, jIvanane A marma, tarIke darzAvela che. sAcI draSTie joIe to samyaka tema ja kevaLa jaladIthI samajAI jAya ane jethI ajaMpe, viSAda, azAMti darzana manuSyane saMsArathI vimukha karanAra nahIM paraMtu tene ane saMsArane re rakhevA zabdo ApaNA tema ja sarvenA vyakitatvamAMthI sarI paDe. ... urdhvagAmI banAvanAra che. jyAM sudhI ApaNe manamAMthI bahAra nIka jIva, zIva bane ane A pRthvI svargamaya, divya AnaMdamaya banI LIzuM nahIM, manathI para thavA prayatna karIzuM nahIM tyAM sudhI A ajaMpe ApaNane koI kALe paNa choDaze ja nahIM ema barAbara samajI levuM joIe. eno upAya, ene rasato, enI cAvI - dAminI jarIvAlA mAlika zrI muMbaI ja na muvaka saMgha, yu Traka ane prakAzaka : mI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa vi. muMbaI-40004 Te. naM. 350296 mudraNathAna : dhI sTeTasa pIpala che, teTa, muMbaI 400 001 rahe.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aegd. No.. MH. By South 54 pacence No.: 31 , 1 - 4 - - -1 es ev ke tema che : baddha jIvana T IT , '; ' , " | ke |-- prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 3: aMka: 2 TIT T] ' / muMbaI, 16 me, 1980 zukravAra . muMbaI nA muvaka saMghanuM paki mukhapatra vArSika lavAjama rU. 15, patha pATe ziliMga : 45 A chUTaka nakala rU. 75 . . taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha mAM vidhAnasabhAnI cUMTaNI nava rAjyanI vidhAnasabhAnuM visarjana karyuM, tyAre, Treka beThA che ane parasparane vinAza kare che. prajAne vizvAsa badhA samayamAM cUMTaNI karavI evI jAherAta thaI hatI. cUMTaNI paMce jaNAvyuM gumAvI beThA che. ' ke jUna mahinA pahelA cUMTaNI thaI zake tema nathI, eTale ema lAgatuM A samayane abhAva che. sakhata garamI che duSkALa keTalAka rAjamAM hatuM ke cUMTaNI vilaMbamAM paDaze. cUMTaNInuM gaNita judA prakAranuM che. lokomAM utsAha nathI, moMghavArI vadhatI jAya che. kAyado ' che. saMjoga anukULa che ke pratikuLa, samaya jatAM vadhAre anukULa thaze ane vyavasthA kathaLatA jAya che. keTalAka rAjyomAM polIsanA jalame ke pratikuLa, evI badhI gaNatarI hoya che. vartamAna rAMjoge IndirA vadhyA che. peTrola, DIjhalanI sakhata taMgI ane meMghavArI che. A gAMdhI mATe bahu anukULa che ema na kahevAya. cAra mahinAmAM lokonI badhA saMjoga, jotAM, matadAna ochuM thavA saMbhava che, jene lAbha apekSAo apAze paNa pUrI thavAne badale, nirAzA vadhI che. chatAM koMgresa (AI) ne maLaze. vilaMba thatAM, pratikULatA vadhavAnI che ema mAnI, A mahinAnI Akhare cUMTaNI karavAno chevaTano nirNaya levAyo hoya tema lAge che.' chatAM, lekamAnasa akaLa che. A cAra mahinAmAM koMgresa (AI ) lokone lAbhadAyI thAya evA pagalAM laI zakI nathI. cUMTaNInuM citra kevuM che? koMgresa (AI) badhA rAjyomAM lokamAnasamAM kAMI palaTo Avyo che? lokonI kharI mUMjhavaNa e vijayI thaze athavA bahumatimAM Avaze evI sAmAnya chApa che. ' che ke mata Apa kone? . A mAnyatAne kAraNe, koMgresa(AI.)nI TikiTa meLavavA umedavArone rAphaDo phATa ane moTe dhasAro thaze. dareka rAjyamAM, koMgresa (AI) mArA upara dhorAjI tAlukAnA eka gAmaDAmAMthI eka nAnakaDA mAM vikhavAda, phaTaphaTa ane sattAnI kheMcAtANI rahI che. teka- kheDUtane patra Avyo che je lokamAnasanuM pratibimba pADe che. sAdhuo ane navA mANase moTA pramANamAM ghUsyA che. rAjya te patra. A aMkamAM prakaTa karuM chuM. loko keTalA samajadAra che te kakSAe AvI paristhiti hovA chatAM koMgresa (AI) nI madhyavartI A patra batAve che. lekhakanI bhASAmAM ja patra prakaTa karuM chuM, netAgIrInuM pUruM varcasva che eTale, game teTalo dhaMdhavATa hovA nAma ThAma ApyAM che paNa te chApyAM nathI.. chatAM, aMtima nirNaya dila hImAM thAya te ravIkAravo paDe evI sthiti ' ' cUMTaNInA pariNAmanI AgAhI karavI zakya nathI. paNa eTaluM che. keTalIka vyakitae baLavo karyo che temane dabAvI kahI zakAya ke lokasabhAnI cUMTaNImAM koMgresa (AI) ne jevI devAmAM Avaze athavA teo niSphaLa jaze. umedavAronI pasaMdagImAM bahumatI maLI tevI A cUMTaNImAM maLavA saMbhava nathI. vidhAna koMgresa (AI)mAM saMjya gAMdhIne avAja asarakAraka rahyo che. sabhAnI cUMTaNI sthAnika prazna ane vAtAvaraNa upara vadhAre AdhAra temanI yuvA koMgresanAM umedavAro moTA pramANamAM pasaMda thayA che. rAkhe che. pakSa karatAM vyakitagata umedavAranI lAyakAta athavA lokasabhA peThe, dareka rAjyamAM saMjya gAMdhInuM jUtha sArI evI sattA lAgavaga vadhAre kAma lAgaze. A cAra mahinAnA gALAmAM koMgresa hAMsala karaze ema lAge che. koMgresa (AI) ne parNa vyavasthAtaMtra (AI) e vizvAsa ke ekhalAsanuM vAtAvaraNa pedA karyuM nathI. nathI. paNa IndirA gAMdhInA nAma upara, ane asarakAraka virAdhanA bhUtakALane bhUlI jaI ane udAratAthI kAma levAnI IndirA gAMdhIe a%Ave, vijayI thavAnI AzA rAkhe che. paisAnuM jora koMgresa jAherAta karI hatI te pramANe banyuM nathI. jUnA verajhera tAjA karyA (AI) ne sauthI vadhAre che. sarakArI taMtranI temane sAnukULatA che. je amaladAroe janatA zAsana daramyAna pitAnI pharaja bajAvI, raheze. vijyane vizvAsa che tethI junA AgevAnI chaDecoka IndirA gAMdhI ane saMjaya gAMdhIne nArAja karyA che temane vINI avagaNanA karI zakyA che. uttara pradezamAM malApati tripAThI ke vINI daMDayA che. junA sAthIone pharI sattAsthAne mUkyA che. bahuguNa, mahArASTramAM vasaMtadAdA pATila ke hite, rAjasthAnamAM dilahInA lepha. gavarnara jagamohana ke polIsa kamizanara bhIMdara mehanalAla sukhaDiyA, madhya pradezamAM zukla bhAI, tathA pI. sI. zeThI, veravRttithI kAma kare che. jasTIsa zAhane je rIte saMvavAno prayatna gujarAtamAM ratubhAI adANI, A badhAgevAnone temanuM yogya sthAna thaye te to hada karI che. A badhuM IndirA gAMdhInI jANa bahAra batAvI dIdhuM che. bahuguNAne to chevaTa koMgresa (AI). choDavI paDaze. paMjAbamAM savarNasihanA paNa e ja hAla thayA che. navA mANase, guvako, thatuM haze ema kahI zakAya nahi, jo ke badhuM jANatA paNa na hoya paNa je loko A badhuM karI rahyA che teo vyavasthita rIte kare saMjaya gAMdhInA TekedAre, vagerenI moTA pramANamAM pasaMdagI thaI che ane kendramAM je banyuM te have rAjyamAM paNa banaze tevI zaMkA che. saMjaya gAMdhIne koMgresa (AI) ja pramukha banAvavA 'asthAne nathI. athavA uttara pradezanA mukhya maMtrI banAvavA evI mAMgaNI thAya che, athavA karAvAya che. | matadAna mATe lokone zuM mArgadarzana ApavuM? merArajIbhAIe koMgresa (AI) nI A sthiti che. te virodha pakSe chinna jAhera karyuM che ke teo cUMTaNI pracAramAM bhAga nahi le. bhAratIya janatA pakA athavA janatA pakSa vacce pasaMdagI karavI temane mATe bhina, hAla behAla che. koMgresa (AI) sAme rAMyukata rIte laDavA saheluM nathI. A cUMTaNImAM pakSa karatAM umedavArane dhoraNe matadAna mera racavA prayatno thayA paNa niSphaLa gayA. virodha pakSanA thavAne vadhAre saMbhava che ane te yogya thaze. dareka vidhAna saMbhAmAM, AgevAnonA parasparanA verajhera, sattAlAlasA avizvAsa, virodha pakSe sArA mANase hoya te jarUranuM che. virodha pakSomAM temane eka bIjAnI najIka AvavA de tema nathI. Ane lAbha koMgresa je koI umedavAra pramANika hoya, sevAbhAvI hoya, lokazAhImAM (AI)ne maLaze. tripakSI ke catupakSI. cUMTaNI, haze tyAM koMgresa zraddhA rAkhanAra hoya, nirbhayatAthI varte tevA hoya, evA (AI) ne lAbha thaze. janatA pakA, bhAratIya janatA paMkSA, arsa umedavArane mata ApavA yogya thaze. virodha pakSo sAva koMgresa, lekadaLa, sAmyavAdI pakSo, akAlI, dareka pitAne ceka karIne marI khUTayA nathI. uttara pradeza ane kadAca bihA pati tripAThI gujarAtamAM vizvA, madhya pradeza pATila ke
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana ramA~ lekadaLa, madhya pradeza ane rAjasthAnamAM ane kadAca gujarAtamAM, bhAratIya janatA pA, mahArASTramAM arsa koMgresa, tAmilanADumAM rAmacaMdrananA eDIemake pakSasAva kaMgALa dekhAva kare ema lAgatuM nathI. pariNAma je Ave te. hakIkata e che, ke atyAre kaoNMgresa (AI) sivAya koI bIjo pakSa, sattA bhAgavI zake tema nathI. A hakIkatane svIkAra karyA vinA chUTake nathI. je lokone AvuM pariNAma anicchanIya lAgatuM hoya temaNe vidhAna sabhA ane sattA bhUlI jaI, zAntithI ane dhIrajathI lokonI sevAmAM joDAI javuM e ja mArga che. lokonI vacce besI temanA sukha-du:khanA bhAgIdAra thavuM, anyAya thatA hAya tyAM hiMmata ApavI, bhraSTAcAra DAmavA, sAcI paristhitithI lokone mAhitagAra rAkhavA te ja kAma che. gAMdhIjInA A mArga hatA. laData niSphaLa jAya ke paDI bhAMge tyAre 8 - 10 varSa dhIrajathI racanAtmaka kAma karI lokone taiyAra karatA. AveA sevAbhAva have bahu rahyo nathI. badhAne sattA joIe chIe. lAka samitinI ane saMpUrNa kAntinI vAte, je. pI. te nAme thAya che paNa tene mATe gAmaDAmAM daTAI javuM paDe tenI taiyArI ochI che. IndirA gAMdhI sAme, Arthika, rAjakIya, sAmAjika, ghaNAM vikaTa praznA payA che. tene aMzata. paNa ukela nahi lAve te te paNa lAMbA samaya TakI nahi zake. gAmaDAnA nAnA kheDate tenA patramAM lakhyuM che tema, chevaTa vahIvaTa - pariNAma - joIne loko matadAna kare che. loko jAgRta che. IndirA gAMdhI, bIjuM game te kare, paNa lAkazAhI jIvatI rahevA deze te dezanuM bhAvi aMdhakAramaya nathI. lAkazAhInuM daphana thaze te| ha|I bacAvI zake tema nathI. chellI be cUMTaNIoe batAvyuM che ke A dezanI prajA hiMmatathI nirNaya laI zake che. e hiMmata jIvatI rAkhavI leksevakonuM kAma che. 4-4-260 cImanalAla cakubhAI . kAra zuM kare ? sADApAMca mahinAthI amerikana dUtAlayanA 51 mANasone IrAne bAna pakaDI rAkhyA che ane temane asahya mAnasika ane zArIrika trAsa bhAgavavA paDe che. bahAnuM eTaluM ja hatuM ke, zAhane amerikAe IrAnanA havAle karavA. have zAha amerikAmAM che nahi. ane amerikA dhAre te paNa zAhane IrAnane zaraNe mUkI zake tema nathI. IrAnanuM A pagaluM AMtararASTrIya nItiniyamothI viruddha che ane khATuM che ema duniyAnAM badhA deza nirapavAda kahe che. chatAM duniyAnA dezoe, khAsa karI yuropanA dezo tathA jApAne DhIlI nIti akhatyAra karI che ane IrAna upara dabANa lAvavuM joIe tethI dara rahyA che. A badhA dezoe koI paNa prakAranA lazkarI pagalAM na levA kArTara upara dabANa karyuM che. kArTare ghaNI dhIraja rAkhI, evI AzAe ke dhIrajanA phaLa mIThA Avaze. kArTaranI dhIrajanI prazaMsA thaI. raziyAe aphaghAnistAna upara AkramaNa karyuM, pachI ema lAgatuM hatuM ke, IrAna kaMIka namatuM mUkaze ane amerikA taraphanuM valaNa badalAvaze. amerikAe zAhane varSo sudhI TakAvyA ane zAhanA julmAmAM ADakatarI rIte nimittA banyuM. paNa enuM te duniyAmAM thatuM AvyuM che, tenA badale AvA verathI na levAya. IrAnamAM AMtarika saMgharSa che. jhanUnI mullAMo ane vidyArthIo eka tarapha, tA bIjI tarapha DAberI kAntikArI, lagabhaga sAmyavAdI jUtha vacce meTI athaDAmaNa che. kArTarane AzA hatI, ke aMte vinIta matane vijya thaze ane IrAna sAcA rAhe Avaze. ame rikana prajAnA ropa vadhato gayo. amerikAmAM pramukhanI cUMTaNInuM A varSa che. kArTarane pharI pramukha cUMTAvuM che. kArTaranI dhIraja nirba LatAmAM khapAvA lAgI. tenA harIpha rIgana ane keneDI, kArTara upara prahAra karatA rahyA, IrAna sAme Arthika nAkAbaMdhI karI. dabANa lAvavA kArTara yuropanA deza ane jApAnane jorathI Agraha karyo. yuropa ane jApAna upara amerikAnA ghaNA upakAra che ane atyAre paNa raziyana Akrama sAme, amerikAnI madada vinA yuropa peAtAnuM rakSaNa karI zake tema nathI. paNa telanA puravaTho meLavavA ane vepA ranAbhe yuropanA dezA ane jApAna, amerikAne Teko ApatA nathI. 'dagAlanA samayathI phrAnsane amerikAnI IrSA rahI che. chevaTa kArTa2e alTImeTama ApyuM ane 17mI me pahelA IrAna bAnane cheDe nahi teA lazkarI pagalA levAnI dhamakI ApI. yuropanA majhIyArI bajAranA nava dezoe kacavAte mane ane anicchAe Arthika paga tA. 16-5-80 lAne Tako ApavA saMmati jAhera karI. Arthika pagalA bahu asarakAraka thAya tema nathI e hakIkata jANItI che. raziyA ane jApAna IrAnane madada ka2e tema che. dakSiNa AphrikA ane raheADeziyA sAme Arthika pagalAM niSphaLa gayA che. yuropanA dezoe cArIchUpIthI vepAra karyo chatAM tenI kAMIka asara thaze tema mAnI kArTare Arthika pagalAne Agraha rAkhyA. yuropanA dezIe mAnI lIdhuM ke have koI lazkarI pagalAM nahi levAya. temAM acAnaka kArTara bAnane choDAvavA havAI humalAthI chApA mAryA ane durbhAgye niSphaLa gayA. vaijJAnika TekanolojInA zikhare che tevA dezanA helIkopTaro ANIne samaye tUTI paDayA. have khabara paDI ke, A chApA mAravA cArapAMca mahinAthI taiyArI cAlatI hatI. jUnaMdA mANasone mUkayA hatA ane pUrI tAlIma ApI hatI. kArTaranI pUrI phajetI thaI. kArTare badhI javAbadArI petAnA zIre"vhArI lIdhI. paNa je karyuM te vyAjabI hatuM ane pharI jarUra paDaye karazuM ema joradAra bacAva karyo. amerikana prajAe eka dare kArTarane sAtha Apyo che. pramukha ane prajA samakSa'kokaTI hoya tyAre prajA, pramukhanI paDakhe UbhI rahe te svAbhAvika che, paNa niSphaLatA mATe kArTaranI bhAre TIkA tA thaze ja. duniyAnAM dezoe A pagalAne vakhANuM. yuropanA dezane lAgyuM ke, kArTare dago dIdho. kArTare kahyuM, A lazkarI pagaluM nathI, paNa mAnavatAnuM pagaluM che. IrAna ane raziyA najIka AvyA. jhanUnI mullAo ane vidyAthaauM vadhAre viryA ane bAnAne jude jude sthaLe pheravI nAkhyA. kArTara khUba muMjhavaNamAM che. kArTara sajjana vyakita che. naitika mUlyAnI tene kIMmata che. AvI tyakita nirdayatAthI ane lokhaMDIpaNe kAma karI na zake. tenAmAM asthiratA lAge, kAraNake je pagalAM le te koIka anicchAe levA paDe. ane tethI pUrA jorathI levAya nahi. kArTara zuM kare ? The whole thing is utterly irrational. lazkarI pagalAM levA sahelA nathI, tema karavAM jatAM moTuM yuddha phATI nIkaLe. khaumenImAM gAMDapaNa ane jhanUna banne che. te lAMbI gaNatarI kare tema nathI. raziyAne taka maLI che. duniyAno koI deza yuddha IcchatA nathI. chatAM kArTare kAMIka karyA vinA chUTako ja nathI. amerikAnI pratiSThAne savAla che. kArTaranI pratiSThAno savAla che. pacAsa mANasAnA jAna jAya te bahu moTI vAta nathI, paNa IrAna jevA deza amerikAne hAMsIpAtra banAve te asahya che. duniyAnA bIjA dezoe IrAna para dabANa lAvavuM joIe, te lAvatA nathI. ApaNe paNa dekhItI rIte IrAnanA pagalAMne yogya kahyuM che. chatAM amerikAnI pUrI TIkA karIe chIe. amerikA ane kArTara A apamAna kyAM sudhI sahana karaze? amerikAmAM eka meTo varga che je yuddha karavuM paDe to Darato nathI, eTaluM ja nahi paNa yuddha karavuM ja joIe ema mAne che. Ane kArTara tema karavAmAM vilaMba kare che, tene kArTaranI nirbaLatA mAne che. yuddha Ama ja ANadhAryuM phATI nIkaLe che. yuddhane Are UbhA chIe. kharI rIte raziyAe aphaghAnIstAna para AkramaNa karyuM. te vadhAre gaMbhIra banAva che. paNa hAla te DhaMkAI gayA che. amerikAnI lazkarI tAkAta mATI che. kArTaranI jagyAo niksana heAMta tA kadAca vahelA lazkarI pagalAM lIdhA hata. paNa jo IrAna bAnane nahi cheDe to kArTarane paNa lazkarI pagalAM lIdhA vinA chUTako nathI. paristhiti sphoTaka che. kArTaranA videzamaMtrI vAnce rAjInAmuM ApyuM te kArTare svIkArI lIdhuM che. A hakIkata kArTarane dRDha nizcaya batAve che. kArTara koI lazkarI pagalAM le ane temAMthI yuddha phATI nIkaLe to te mATe kArTaranI ja javAbadArI nahi hoya, kharI rIte duniyAnA badhA dezee irAna para dabANa lAvIne A prazna ukelavA joIe. AvA prazne yuddha thAya to moTI manasIbI lekhAya. pramukhapadanI cUMTaNI najIka Ave che tema kArTara upara dabANa vadhe che. alabatta, pramukhapada meLavavA mATe yuddha na thAya. paNa sAcI rIte yuddha anivArya hAya to tene TALI paNa nahi zakAya. kArTara kare? cImanalAla cakubhAI 7-5-1980
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ to, 16-1-80 prabuddha jIvana sarve cca adA la ta ne e ti hAsika cu kA de cha mahinAnI navamI tArIkhe suprIma korTe eka aitihAsika banene sumeLa sAdhavo joIe. 1972mAM ramAM sudhArAthI nA cAkAdo Apyo che. variSTha nyAyAlayanI svataMtratA vize. temAM eTale pheraphAra karyo hato ke, Arthika sAdhanAnuM tAjetaranA keTalAka banAvothI, lokonA manamAM zaMkA pedA thaI hatI te kendrIkaraNa ane IjArAzAhI aTakAvavA, milakatanA mahadaMze A cukAdAthI dUra thaze. A cukAdAthI suprIma korTe loka- mULabhUta adhikArane nyUna karavA paDe te pArlAmenTa karI zake che. zAhInA rakSaNeno mArga khulle rAkhe che ane lokazAhIne bhaya- 42 sudhAro ghaNo vyApaka banAvyo ane koIpaNa mArgadarzaka mukata karI che. baMdhAraNamAM ane nAgarika mULabhUta adhikAramAM phera- siddhAMtanA amala mATe, mAtra milakata adhikAra ja nahi, phAra karavAnI pArlAmenTane abAdhita sattA nathI evuM jAhera karI, paNa samAnatA (equality before law) athavA vANIsuprIma korTe TharAvyuM che ke rAparI baMdhAraNa che ane pArlAmenTa nahi. pArlAmenTa paNa baMdhAraNane AdhIna che ane teTale darajaje svAtaMtraya, vyakitasvAtaMtrya vagere mULabhUta mAnavIya adhikAro paNa, nyAyataMtrane AdhIna che. nUna athavA rada karI zakAya. baMdhAraNamAM pheraphAra mAtra pArlAmenTa ja - kaTokaTI daramiyAna zAsaka pakSe baMdhAraNamAM vyApaka pheraphAro karI zake. paNa A 42mAM sudhArA pramANe koI rAjyanI vidhAnakaryA temAM, 42 sudhAro kahevAya che tenAthI pArlAmenTane DhAMdhAraNamAM sabhA paNa, koIpaNa mArgadarzaka siddhAMtanA amalane nAme, ane mULabhUta adhikAramAM game tevA pheraphAra karavAnI amaryAdA AvA mULabhUta adhikAro, nyUna athavA rada karI zake. TUMkamAM, sattA che evo prabaMdha karyo. te pahelAM, kezavAnaMda bhAratInA kesamAM . vANI svAtaMtrya, vyakita svAtaMtrya, samAnatA jevA mukhya mULabhUta suprIma korTe TharAvyuM hatuM ke baMdhAraNamAM pAyAnA mALakhAmAM pheraphAra karavAne suprIma korTane adhikAra nathI. pAyAnA mALakhAnI vyAkhyA adhikAronI koI salAmatI rahI na hatI. janatA sarakAra A pheraphAra nahotI karI paNa baMdhAraNanuM lokazAhI svarUpa ane nAgarikanA mULabhUta rada karavA IcchatI hatI. paNa rAjyasabhAmAM koMgresa (AI) nA adhikAro pAyAnAM mALakhAnA aMga che evuM spaSTa karyuM hatuM. pAla- virodhane kAraNe rada thaI na zakyA. evI dalIla karavAmAM Ave che menTa karela 42 sudhAro suprIma korTanA A cukAdAthI viruddha ke samAjahita khAtara vyakitanA adhikArane bhAga Apavo joIe. hato ane eka rIte nyAyataMtra ane pArlAmenTa vacce saMgharSa pedA karanAra hate. 42 mA sudhArAne suprIma korTamAM paDakAravAmAM Avyo sAmyavAdI dezamAM AvI mAnyatA upara rAjya cAle che. tyAM hato tene be varase atyAre cukAdo Avyo. samAja hitane nAme vyakitane bhega apAya che. lekazAhImAM samAja 42mAM sudhArAthI baMdhAraNamAM ghaNA pheraphAro karyA hatA. lokasabhA ane vyakitanAM hitono samanvaya thAya che ane mULabhUta mAnavIya. ane dhArAsabhAnI mudata vadhArI hatI, nyAyataMtranI sattA sArA pramA- adhikArone samAjahitane nAme bhega apAto nathI. NamAM ochI karI hatI. pArlAmenTanI sarvoparitA, rAjyanItinA suprIma korTe have jAhera karyuM ke A pheraphAra binabaMdhAraNIya hato mArgadarzaka siMddhAMtanI mULabhUta adhikAro upara sarvoparitA, vagere saMkhyAbaMdha pheraphAra karyA hatA. janatA pakSo tenA cUMTaNI DhaMDherAmAM jAhera ane rada karyo che ane mULa sthiti kAyama karI che. karyuM hatuM ke 4ramo sudhAro rada karavAmAM Avaze. te mATe suprIma korTanA A cUdAnuM mahattva AMkI zakAya tema nathI. janatA sarakAre pArlAmenTamAM bila rajU karyuM. lokasabhAmAM pAsa thayuM, sarakAra-zAsaka pakSa - have zuM kare che te jovAnuM rahe che. suprIma korTe paNa rAjyasabhAmAM janatA pakSanI be tRtIyAMza bahumatI na hovAthI ane koMgresa (AI) nA virodhanA kAraNe, bIjA-pheraphAra svIkArAyA, paNa pitAne nirNaya jAhera karyo che paNa tenA kAraNe - jajamenTa hajI be mukhya kalame rada thaI zakI nahi. jainatA sarakAra je na karI AvyuM nathI. suprIma korTamAM be mahinA vekezana che te zakI te have suprIma korTe kahyuM.. A daramiyAna anizcatatA na rAkhavAM, potAno nirNaya jAhera A be kalama - saMkopamAM A pramANe hatI: eka kalama karyo che. kAraNe have pachI Apaze. pAMca jajomAMthI eka (4) ane (5) thI mukhya kalama 368mAM evo pheraphAra karyo hato jasTisa bhagavatIe ema kahyuM che ke AvA mahatvanA ke pArlAmenTa baMdhAraNamAM koI paNa pheraphAra kare tene korTamAM nirNayanAM kAraNe na apAya tyAM sudhI teo te nirNaya paDakArI zakAya nahi. . . sAthe saMmata thaI zakatA nathI. kAyadApradhAna zrI zivarAMkare kahyuM che ke jajamenTa AvyA pachI sarakAra tenA upara vicAra karaze - No amendment of this Constitution (including provisions relating to fundamental rights) shall be te sAthe temaNe e nirdeza karyo che ke, sarakAra kadAca A nirNayanI called in question in any court on any ground. punarvicAraNA karavA phula benca racavA suprIma korTane vinaMti karaze. pArlAmenTanI sarvoparitAne nAme A kalama dAkhala karI atre e yAda ApavuM jarUrI che ke alAhAbAda hAIkorTanA hatI. suprIma korTe A kalama rada karI che ane kezavAnaMda bhAratI cUMTaNI sukAdA sAme IndirA gAMdhInI apIla suprIma korTamAM hatI kesane cukAdo, jenA pramANe pArlAmenTa pAyAnA mALakhAmAM pheraphAra tyAre kezavAnaMde bhAratInA cukAdAnI lAMbA vicAraNA thaI hatI. ane karI zakatI nathI, te kAyamI karyo che. tyAre te vakhatanA eTarnI janarala kI nirena Dee te cukAdAnI punabIjI kalama (55) thI rAjyanItinA mArgadarzaka siddhAMtone vicAraNA karavA, phula bencanI racanA karavA suprIma korTane arajI mULabhUta adhikAro upara saparitA ApI hatI. baMdhAraNamAM prabaMdha karI hatI. che ke mULabhUta adhikArone bAdha Ave e koI kAyado thAya to te mujaba 13 jajonI phula bencanI racanA thaI hatI ane te bAbate suprIma korTe tene rada karI zake che. kAraNa spaSTa che. mULabhUta adhi te phula benca pAse be divasa dalIla thayA pachI cIpha jasTisa kAronA rakSaNa mATe rAjya zuM na karI zake te baMdhAraNamAM jaNAvyuM che. ree acAnaka tenuM visarjana karyuM hatuM. have bIjI phUla benya racavAne tethI korTa manAI hukama ApI tene amala karI zake che. rAjaya prazna raheto nathI. nItinA mArgadarzaka siddhAMtamAM rAjya zuM karavuM. - prAthamika zikSaNa , ApaNe AzA rAkhIe ke zAsaka pakSa ane sarakAra suprIma maphata karavuM, rojagArI ApavI, yogya vetana ApavuM, TUMkamAM kalyANa korTanA A cukAdAne aMtima cukAdA tarIke svIkAraze ane zAsaka rAjya banAvavuM - te koI rAjya na kare te suprIma korTe hukama karI tene amala karAvI zakatI nathI. paNa mArgadarzaka siddhAMtone amala pakSane lekazAhImAM zraddhA che tenI khAtarI Apaze. karavAmAM mULabhUta adhikAronI rAjya avagaNanA karI zake nahi - cImanalAla cakubhAI zAha
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-80 eka patra zrI cImanalAla cakubhAI zAha, muMbaI mata peTIo khule tyAre sattAdhArI pakSanA moTA moTA AgevAne vicAramAM paDI jAya che ke jyAM jaIe tyAM gAmaDAM ApaNA lAgatA saurASTranA sarjanahAra ane kheDUto (jAte khetI karatA) nA tAraNahAra zrI DhebarabhAInA kailAsavAsa pachI saurASTranI AmajanatA hatA, A zuM thayuM paNa ene khabara nathI ke 80 TakA matadAro che netAvihoNI banI che. amAre mana e nakkI hakIkata che. eka te chApA vAcatA nathI. tamArA cUMTaNI DhaMDherAmAM paNa vAMcatA nathI, nAnAmAM nAne gAmaDAne mANasa zrI DhebarabhAI pAse besIne pitAnI e cAlu vahIvaTa joIne matadAna kare che. game te pakSa sattA upara muzkelI rajU karI zakatA e mAro jAtaanubhava che. zrI DhebarabhAI Ave paNa te vahIvaTa sudhArI zake tema nathI. Aje nokarazAhInuM bhArata keMgresa pramukhamAMthI chUTA thayA pachI rAjakoTa vallabha vidyA rAjya che. bhAratanA nyAya-taMtramAMthI paNa have A eMzI TakSane nagaramAM bhakitaba desAIne tyAM rahetA. huM dara varase rAjakoTa vizvAsa uThI gayo che. paisAvALAnI nyAyanI devaDIe jaI hakkadAronA DhebarabhAI pAse maLavA jato ane babe traNa traNa kalAka Dhebara haka meLavavAmAM varanI DhIla karAvI chevaTa vIsa vIsa varasa bhAI pAse carcA karato tyAre koI gAmaDAne phATela tUTela kapaDAvALo. sudhI hAIkorTamAM nikAla AvatA nathI. AvI korTamAM garIbI tenI pAse Avate to tene mITho AvakAra ApI tenI vAta sAMbhaLI nIce jIvatAM nyAya kevI rIte laI zake - koI garIba mANasanA tenI muzkelI dUra karavA ghaTate sthaLe lakhatA. Avo netA Aje chokarAne paisA dIdhA vInA nokarI maLatI nathI. kaeNleje, nizALAmAM saurASTramAM genyo jaDe tema nathI. chokarAo dharAra cerIo karI, charI batAvI pAsa thAya che. A badhuM nava nirmANanI laData thayA pachI guMDAgIrI phalIphAlI che, dArU, huM eka nAnA kheDUta chuM. mArI umara 73 varSanI che. traNa jagAra, cheDatI, lUMTaphATa baLAtkAra A badhuM navanirmANanI laData gujarAtI bhaNela chuM ane huM lachAbane kAyamI vAMcaka chuM. phUla- pachI vadhu phAlyuMpha la che, jethI mArA mata pramANe A lokazAhI chAba chApAmAM kayAreka kayAreka ApanA lekho Ave che te vAMcavAthI nathI paNa haTazAhI che. tamArA pratye mAre prema-bhAva pragaTa thayo jethI Aje A patra lakhavA zrI cImanabhAI, ApanA lekhe vAMcyA pachI ApanA vicAro preraNA thavAthI A patra Apane lakhyo che. kaMIka aMze DhebarabhAI jevA lAgatA A patra lakhyo che. ApaNuM gujarAtamAM cImanabhAI paTelanI sarakAra vakhate nava nirmANa- saurASTra rAjaya juduM racAya ane tene tamArA jevA netA maLe te vALAoe cUMTAyelA dhArAsabhyone ghera gherAva karI rAjInAmAM deva- badhA 6paNe dUra thAya ema mAruM mAnavuM che. rAvyA. vidyArthIone laDatamAM joDI vagara parIkSA pAsa karAvyA - huM koI rAjakIya pakSane sabhya nathI. keI paMcAyata ke sahanava nirmANa vakhate nAnA vepArInI kebina lUTANI-bALI nAkhavAmAM kArInI cUMTaNImAM paNa Ubhe rahele nathI. paraMtu huM evuM IcchuM chuM ke AvI ane moTI bahumatIthI cUMTAi Avela vidhAna sabhAne bara- ApaNA dezanI AjhAdI TakAvavI haze te vahIvaTa sudhAravo paDaze. khAsta karAvI, baLajabarIthI sarakAra uthalAvI tyAre ame rAjI thayA hatA ke have sArI sarakAra Avaze. ema dhArI te vakhate janatA. huM eka gAmaDiye jAte kAma karI mAruM peTa bharanAro Apane moracAne AmaprajAe bahamatI ApI ane nava nirmANavALA sattA A patra lakhuM chuM. temAM kaMI atizayokita thaI hoya to daragajara upara AvyA tyAre AzA baMdhANI ke have amane rojI roTI maLaze. karI salAha ke haiyAdhAraNa ApavA vinaMti. paNa e amArI AzA niSphaLa nIvaDI ane khetInI jamIna Toca li. maryAdAthI kheta majurane jamIna maLaze te AzA ThagArI nIvaDI: maracA Apane cAhaka vizvAsu sarakAre sukhI kheDUtonuM bhUmipaMca nImI jamIna TocamaryAdAne maraNatela karI nAkhI. janatA maracAnI sarakAra AvI, bhAMgatoDa, lUMTa karanAra gunegAro sAme korTamAM cAlatA kesa pAchA kheMcI lIdhA. jethI gunegAro, cAra lUMTAruM, asAmAjika tattvone uttejana maLyuM ane premaLa jyoti" pravRttine vyApa khUba sArI rIte vadhAravA gAmaDAomAM corI -lUMTa - DhoracorI, baLAtkAra, cheDatInI paraMparA e nirNaya karavAmAM Avela che. tene mATe pholTaro taiyAra karela sarajANI. AvA guMDAo sAme phirayAda pharanAranA burA hAla thavA che. mitrone vinaMti karavAmAM Ave che ke ApanA khyAlamAM evA lAgyA. AvA guMDAo sAme phariyAdImAM purA thanAra bhagavAnanA TrasTo ke vyApArI peDhInA nAme hoya ke, jeo AvA kAryamAM darabAramAM javA lAgyA. rasa dharAvatA hoya ane dAna ApatA hoya - tevA nAme, sIranAmA temaja phonanaMbara sAthe jaNAvavA vinaMti, jethI pholDara temane saurASTranA eka gAmaDethI bIje gAma jatA rastA je A kadamIthI mekalIne 'premaLa jyoti nI pravRttine lagatI mAhitI temane 30-trIsa phaTa pahoLA hatA te rastAo baMne bAjuethI pUrI pADI zakAya, ane tyArabAda temane saMparka sAdhI zakAyakheDatAe pezakadamI karI eTalA sAMkaDA banAvI dIdhA ke eka to AvAM nAmo satvara mokalavA vinaMti. gAmathI bIje gAma gADuM jatuM hoya ane sAmuM gADuM maLe to gADuM tAravI zakAya nahIM. jethI AvatA jatA pravAsIone tAro 'premaLa jyotine maLelI bheTanI yAdI tA. 16-4-80nA thAya che. gaucaronI bAjunA khetarovALAe gacaromAM peza kadamI aMkamAM pragaTa karavAmAM Avela, tyAra bAda maLelI rakamanI vigata karI gaucara kheDI nAkhyA che. gAmaDAomAMnA kheDUto ane nIce mujaba che. khetamajUro (harijana - kuMbhAra - vANaMda bAvA phakIra)ne sahakArI dAtAono amo AbhAra mAnIe chIe ane potAnA maMDaLIo ke beMkomAMthI dhIrANa maLatuM nathI. moTA kheDUtone maLe mitrone paNa AvA dAne mokalavAnI preraNA Ape evI che. gAmaDAomAM 80% eMzI TakA vasati nAnA kheDUto ane kheta- vinaMti karIe chIe. majUronI che. A eMzI TakA gAmaDAnA matadArone koI suvidhA 500 Do. cArazIlAbahena bI. beghANI maLatI nathI jethI lAMca rUzvata dIdhA vinA tenuM koI kAma thatuM nathI. 500 me. rAyacanda enDa sansa sarakArI tamAma yojanAone vIza TakA sukhI kheDUta lAbha 251 zrI tArAbahena rAMdulAla jhaverI cerITebala TrasTa lIve che. paraMtu A vIza TakA sukhI gharomAM traNa bhAgalA hoya che. 251 zrI ratilAla nAgaradAsa vorA eka bhAga keMgresa - janatA pakSa to eka bhAga janasaMghamAM hoya che. (temanA janmadivasanI khuzAlI nimitte bheTa) 200 zrI kAntilAla lalubhAI vasAvA cUMTaNI vakhate je pakSavALA Ave te AvA sukhI mANasone 151 eka bahena taraphathI - svajanonA smaraNArthe maLe che. A sukhI mANase gAmanA AgevAna gaNAya che. te Ava 101 zrI vRjalAla jeThAlAla zAha nAra pratinidhione cA pANI pAya che. AkhuM gAma tamArA pakSamAM 51 zrI dilIpa virendrabhAI kAkAbalIyA che ema haiyAdhAraNa Ape che. AvanAra pachI mAne che ke gAma 51 eka bahena DAnA badhA mata ApaNane Avaze. paraMtu matadAnanI tArIkhe A 50 eka sahastha sukhI mANasanA gharanA matadAna karavA ochA jAya che, tyAre gAmaDAnA eMzI TakA je nAnA kheDUto, majUro, harijane, vasavAyA badhA maLIne 2,106 80 TakA che te koI chApA vAMcatA nathI, koI pakSanA AgovAne tene maLatA nathI, paraMtu pAMca varasane vahIvaTa joIne mata Ape che. ane kAryAlaya maMtrI premaLa jAti [
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-80 prabuddhajIvana vartamAna jIvana : mUlyasa MgharSanA paDakAro zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA abhyAsa vartuLamAM, Aje jayAre abhyAsa karavAnA mahAvaro bahu ochAmAM jovA maLe che tyAre, emAM paNa huM beAlI zakuM ema Apa mAno che e mArA mATe kAMIka saMtoSanI vAta che. abhyAsavartuLa mATe me pasaMda karelA viSaya pravartamAna paristhiti parattvanAM ciMtA ciMtanamAMthI sphUryo che ane e viSe pragaTa ciMtana karavAnI (thinkingu aloud) vRttithI be zabdo kahevAnI saue taka ApI e mATe khAsa AbhAra mAnuM chuM. prAraMbhamAM ja kahI dauM ke mArA mAnasapaTa para koI jAtanI nirAzA ke hatAzA nathI, Ama chatAM, vAstavika jIvanamAM huM roja nisAsA nAMkhuM chuM kharo ! hamaNAM ja huM jamazedapurathI klakA thaIne AvyA, tyAre kalakattAthI muMbaInuM vimAna yAMtrika kharAbInA kAraNe khAssuM meDa upaDayuM, tAtA hAusanI sarabharA hatI. kharcanI ciMtA na hatI. tyAre vicAra Avyo ke Ave vakhate ApaNA potAnA kharce sArI hoTelamAM rahevAnuM hoya to tema kara kharo? thoDA vakhata pahelAM huM sviTjharlenDamAM jinivAmAM hatA tyAre tyAMnI eka AMtararASTrIya saMsthAnA eka ucca adhikArI bhAratIya mitra bIjA eka bhAratIya mulAkAtI sAthe mane jinivA zaheranI laTAra mAravA laI gayA tyAre anAyAse emaNe tyAMnI eka prasiddha nAITa klaba amane bahArathI batAvI ane kahyuM ke yuropanA aneka uccakakSAnA rAjapuruSo, zrImaMto, citrakAro vagere A klabanI mulAkAte kyAreka jatA hoya che. ahIM prazna hate: Nlght Club mAM javuM e naitika gaNAya ke anaitika? enI praveza phi 75 svisa phrAMka hatI. (Azare rUA. 375). alabatta ame klabamAM gayA nahIM paNa, vicAra Avyo. mAMduM gaNAya. ahIM paNa prazna che: mAMghuM che mATe nathI javuM ke anaitika che mATe nathI javuM ? A ja vAtane jarA laMbAvIe to tyAM javAmAM koInI bIka-pUtnI, svajano ke samAjanI--che mATe nathI javuM ke anaitika che mATe na javAya? mAnavI siphatathI peAtAnI jAtane sArA lebAzamAM rajU kare che eTale, ene potAne potAnI jAtanI khabara paDatI nathI ane duniyAne paNa enI khabara paDatI nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke DhoMga ane daMbhanA bAhya AcAra bane teTalA ochA hoya to mUlyonAM saMgharSano sAmano yathAzakaya sArI rIte thaI zake. klakattAthI muMbaI AvavA mATe vimAna badalavAnI thoDI muzkelI hatI. sadbhAgye bIjuM vimAna maLI gayuM. mahArASTranI hAIkorTanA mAjI mukhya nyAyAdhIza sAthe huM pravAsa karI rahyo hato ane huM pote paNa mAjI saMsadasabhya hatA! huM mArI jAtanI A rItanI oLakhANa na AkhuM, paNa bIjI vyakti evI oLakhANa Ape ke mAjI sAMsadasabhya che ke ApaNI leAksabhAnA prathama spIkaranA putra che ane huM cAlavA dau' ane jarUrI vyavasthA thaI jAya te e paNa keTaluM yogya che? nisAsA nAMkhavAnI vAta meM ArabhamAM kahI, Apane kadAca navAI lAgaze ke vizvamAM bhAratIya vimAna pAyalATa ati uccakakSAnA che. paNa muMbaI AvatAM ja joyuM to vimAnaghara (Airport) para pramANamAM aMdhAruM hatuM. temaja aMdhera paNa ! uccakakSAnA pAyaloTa hAya paNa utAruo vimAnamAMthI utare te pachI utAruone mAMDa aDadhA kilAmITara laI javA mATe vAhananI kema vyavasthA karavI tenI khabara ke phikara vimAnagharanA adhikArIone, vyavasthApakone hAtI nathI ! basamAM caDavAnI utAra onI utAvaLa, sAmAna meLavavAmAM thatI DhIla vagere bAbate parathI videzI pravAsIo zuM vicAre ? ati uccakakSAnA pAyalaTa hovAnA kAraNe A dezanA bauddhika uccAMka mATe je Adara thAya e vyavasthAnA abhAve roSa ke mazkarImAM palaTAya kharo ke nahi ? AvI te! aneka nAnI-moTI bAbatAthI ghaNIvAra nisAsA nAkhavA chatAMya huM bhAratanA ujajavaLa bhAvi mATe satata AzAvAdI rahyo chuM. esInA dAyakAnI zarUAta hamaNAM ja thaI che. - e sAthe ja ApaNe aMdhakArabharyA ane aMdherabharyA bAgadAmAM jANe pravezyA chIe. e bAgado jema lAMbA hoya ema mAnavImAM adhirAI Ave ke Ano aMta kyAre dekhAze? lokasabhAnI cUMTaNImAM huM be vAra jItyo ke hamaNAM trIjIvAra hAryo e te akasmAta hatA. mArA ciMtA-ciMtanamAM aMgata saMdarbhane avakAza nathI. para Mtu rASTrIyakakSAe vyakita nirapekSa stare, eka jAtanA vaizvika stara upara huM vicAr chuM ane vartamAna saMgharSane jouM chuM. eMsInA aMdhakArabharyA ane aMdherabharyA bAgadAmAM ApaNA pravezathI ciMtA ane ciMtana baMne che! ciMtA e che ke yAra' ane aMdherabharyA yugamAM ApaNe pravezyA chIe enI ApaNAmAMnA ghaNAne khabara ja nathI! vartamAna rAjakAraNanI vAta kare te ghaNAno pratibhAva AvA che; tamane lokone rAnTa kema karavuM enI khabara nathI! enAM karatAM tema...? e ja rIte jIvananuM koIpaNa kSetra lyo. . seAkreTIsanA jamAnAthI pratyeka mA-bApa ema kahe che ke yuvAna nakAmA che, vaMThI gayA che! Young generation is hopeless. Ama chatAM ya duniyAnI gati cAlu ja che. kharo prazna e che ke gatizIla duniyAmAM samAjanI sthiti kevI che? samAja sthiticusta hoya e nakAmuM che; samAja paNa gatizIla hovA joIe. gatizIla duniyAmAM samAjanI sthiti kevI che - gatizIla che. ke sthiticusta ? hakIkatamAM banne kharAba che ane nathI! kharo prazna kharAba che e nathI, paNa kharAbI kyAM che e jANavuM te kharo prazna che, paNa ApaNe enI ciMtA karatAM nathI! sanAtana mUlyo ane badalAtAM mUlyo - enI paraspara gAThavaNI karavAnI ApaNe cintA karatAM nathI ane zUnyamanaska banI rahIe chIe, athavA yadA yadA hi dharmasya zanimaMttiva bhArata nA nyAye ApaNA peAtAnAM anubhava ke kalpanA bahAranI vyakita ke koI uddhAraka, yugapuru Sa ke devapuru Sa avataraze ane A kAma, A bhAMjagaDa karaze, ApaNAthI e thaI zakavAnuM nathI ema mAnI bephikara rahIe chIe." Let us enjoy - AvI uparachallI vRttine kAraNe sanAtana mUlyo ane badalAtAM mUlyonI gAThavaNInI bhAMjagaDamAM ApaNe paDatAM nathI. rAjya zuM che, rAjya zenA mATe joIe? e bhAMjagaDa zI che, enI vicAraNA ane cintana karIe eTale rAjyazAstra zarU thayuM. mAtra rAjakAraNa zA mATe, zikSaNanA kSetranI vAta karIe tA rAjakAraNIo zikSaNanA kSetramAM paDayA che mATe zikSaNa bagaDayuM che evI phariyAda karanAra zikSaNazAstrIo ja kolejanA makAnano khAtamuhUrta ke udghATana mATe rAjapurUSone ja bolAve che! rAjakAraNIonI lAta vAge to paNa emane ja bolAvIe chIe! zuM A vyAjabI che? sanAtana mUlyo ane badalAtAM mUlyonI goThavaNInI,-adjustments bhAMjagaDa nahiM karIe te sanAtana mUlyonuM sanAtanapaNuM gumAvazuM ane badalAtA mUlyAne pAmI zakazuM nahi. sanAtana mUlyo zA che. e samajAtuM nathI tethI paNa saMgharSa che. aMdhArA ane aMdherabharyo bAgado e ja jIvanapatha che ane anya koI vikalpa nathI, ema ApaNe mAnI lIdhuM che. hakIkatamAM ApaNe zraddhA, vicAra ane AzA gumAvI beThAM chIe eTale ciMtA che. jyAM ciMtA nathI, ciMtana nathI tyAM AvI paristhiti che paNa jyA ciMtA ane ciMtana che tyAM sakriyatA nathI! vaLI zrAddhAne bhAva che eTale ApaNe niSkriyatAthI lapeTAI gayAM chIe. huM AzAvAdI hovA chatAM, vAstavika jIvanamAM A kAraNe nirAzA che. vyakitagata hAra-jIta mahattvanI nathI. vyakitagata hAra-jItanI sAthe samAjanA tANA-vANA bAMdhIe tA e te mUrkhAI che. paraMtu jIvanamAM mUlyono saMgharSa samajavA mATe jItavuM ane hAravuM paNa joIe. jItavAthI nAnuM dhyeya siddha thAya... paNa pachI zuM? A rIte nAnuM dhyeya siddha thAya, paNa meTuM ane mukhya dhyeya AdhuM ne AkhuM ja rahe to te paNa parAjayanA eka prakAra che. mUlyonA jatananI vAta karanArAM ApaNe sagavaDapUrvaka cAle tyAM sudhI ja mUlyonuM jatana karIe, paNa agavaDa thAya tyAre koI ne koI kAraNa ke bahAnA heThaLa mUlyonuM jatana karatAM nathI! A vAtanI bhUmikA samajavA mATe vartamAna jIvana eTale zuM? e vicAravuM joIze.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-80 vartamAna jIvananI huM vAta karuM chuM tyAre I.sa. 1945thI AraMbhAyela vartamAna jIvananI vAta karuM chuM. bIjA vizvayuddha pachInuM jIvana kevuM che, enI eka jhalaka mAre ApanI samakSa mUkavI che. 1945nA ogasTanI 6ThThI ane 9mIe jApAnanA nAgAsAkI ane hIrozImAM para be bomba jhIMkAyA eTale yuddhano aMta Avyo. A saMhAraka zastrothI lAkhe mANasanA jAna gayA ane haju paNa jApAnamAM janmatI peDhI enI asarathI, kheDa-khAMpaNavALI janme che! 1945thI 1980-35 varSanA gALA daramiyAna navI peDhI ema kahe che: We are born with contradictions. amArA vaDile zAMtinI vAta kare ane saMhAraka zastronuM utpAdana cAlu rAkhe, ane te paNa pAchAM eka ekathI caDiyAtA saMhAraka zastronuM utpAdana! zA mATe? te kahe, vizvamAM konI sarasAI rahe e nakkI karavA! AvI saMhArakazakita dharAvanArA vizvanA netAo AvI zakitanA upayoganuM jarA jeTaluM gAMDapaNa kare che? aDadhI-poNI duniyAne saMhAra thAya! sviTajharalaeNnDa jevA nAnA ane taTastha dezane paNa yuddhanI cintA che, pratyakSa nahi paNa pakSa yuddhanI citA! e mATe e deze nAgarika surakSAnI bhUgarbha vyavasthA karI che. vartamAna jIvananI khUbI, paDakAra je kaho te, e che ke yuddha baMdha thayuM paNa zAMtino prAraMbha thayo nathI! There is no war, but there is no peace eitherl vartamAna jIvana AvuM che. saMdharSa ane sahakAranI kSitijo- jevI dekhAya che - te abhUtapUrva che - Unprecedented in the History vartamAnayugamAM mAhitI ane jJAnane, alabatta, jJAnane pramANamAM a5- jabaradasta visphoTa che. AjanA bALako mAhitIthI susajaja che. udAharaNa tarIke tukArAma ane narasiMha mahetAnI jIvanagAthA, vizvanI garIbAI, vagere viSa para bALako mAhitIpUrNa ane jJAnasabhara nibaMdha lakhI zake. Aje ApaNA bALakonuM Home work vadhyuM che; chatAM, Home work but no home life vijJAna ane TekanolojInI haraNaphALane lIdhe bhautika sAdhanasagavaDo asAdhAraNa vadhyAM che e sAthe ja AkhuM jIvana dainika, naimittika, vyakitagata, sArvajanika ane sAmAjika jIvana-astavyasta, parivartita ane na samajI zakAya evuM thayuM che. vartamAna jIvana pacAvI na zakAya evuM thayuM che. vijJAna ane TekanolojInI haraNaphALathI ApaNAM abhigama ane valaNa tathA vicAromAM krAMti AvI che. ghareDa ane paraMparAmAM avanavA aneka vaLAMko AvyA che. vartamAna bAhyajIvananI gatizIlatA eTalI vadhI che ke ene kAraNe mUlyone mUlavavAnI daSTimAM parivartana AvyuM che. ApaNA eka vakhatanA nANAMpradhAna zrI. sI. DI. dezamukhe kahyuM hatuM e mujaba AjanI mAhitI AvatI kAle binaupayogI thavAnI mAtrA vadhatI rahI che. Aje jANyuM te kAle vAsI thavAnuM ATalA TUMkA gALAmAM eTalo umero - mAhitI ane jJAnane-thAya che. AthI generation gap nahIM, paraMtu generation gaps. UbhA thayA che. mUlyonI vAta karIe te sau pahelAM bhraSTAcAranI vAta karuM. - sArvajanika jIvanamAM bhraSTAcAra eTale vyApaka che ke ApaNe badhA ja emAMthI bAkAta nathI; emAM mAtrAne pharaka che. paraMtu, e mAtrAne pharaka paNa jo sUcaka rIte ane banatI mahattama mAtrAmAM cAlu rAkhI zakIe te gaMgA nAhyA evI sthiti che! AvI paristhitimAM keTaluM rAkhavA jevuM, keTaluM parivartana karavA jevuM che ene khyAla, enI sabhAnatA, evI jAgarukatA rahI nathI! hamaNAM huM bihAramAM, tyAMnI kolasAnI keTalIka khANa (Mines). jovA gayuM hatuMtyAMnI garIbAI ane pachAtapaNA vacce paNa sarakArI ane sAmAjika-rAjakIya bhraSTAcAra hatA. tyAMnA lokone pradhAnapaNe sUra evo hato ke tamAre tyAM- pazcima bhAratamAM te bhraSTAcAra ja nathI. tulanAtmaka daSTie A vAta hatI. bihAra jevA pradezamAM garIbI ane zikSaNanA abhAvanuM khataranAka pariNAma . AvyuM che. paraMtu ApaNe tyAM pazcima bhAratamAMya taka maLatI nathI eTale vyApaka bhraSTAcArathI kadAca ApaNe vimukha chIe! evuM jIvana thAya te ApaNe paNa enAthI alipta rahI zakIe ke kema e paNa prazna che. AmAMthI bahAra kema AvavuM? dvidhA -prAmANika thaIe chIe to aprAmANika sAthe meLa khAte nathI. jIvana ja zakya nathI rahetuM. -apramANika thaIe chIe to vadhu saMgharSa thAya che. to zuM karavuM? A kharI samasyA che, paDakAra che. Aje te prAmANika thavuM e savizeSa gAMDapaNa che! paNa evuM gAMDapaNa ApaNe ekalAM hoIe te paNa cAlu rAkhavuM rahyuM. saMgharSa ane pratikAranI bhAvanA jIvaMta rAkhavI joIe, kAraNa ke sanAtana mUlya ane badalAtAM mUlyanI geThavaNImAM sanAtana mUlyanuM sanAtanava, sanAtanapaNuM jALavavA ApaNe navA prakAranA marajIvo thavAnuM che, e prayAsa, evI prayogazIlatA, e pUra pArtha, evo saMgharSa ane pratikAra cAlu raheze te ja mAnavajAtane ApaNe sAme kinAre laI jaI zakIzuM. paraMtu ApaNe prayAsa karatA nathI. prayogazIla nathI, ane ApaNAmAM pura pArthanuM kauvata nathI. aMdhakArabharyA parataMtra bhAratamAM, bhAratanI gaNya prajA pAse eka vicAra ho, Adarza hatA, pragazIlatA hatI, prayAsa hato, pura pArtha hato. esInA dAyakAmAM ApaNe kema pAchI pAnI karIe? mATe navesarathI pAne caDAvavA huM ahIM Avyo chuM! vartamAnanI yuvAna peDhI tAkAtavAna che, tejasvI che. enA prayatnomAMthI enI, prayogazIlatAthI ane enA puruSArthathI eka divasa prakAza jarUra Avaze. ApaNI prArthanA e rahe ke just light my path, mane saheja prakAza, bhagavAna, tuM Apa! evA prakAza vaDe jIvanapaMtha kApatAM rahIe tyAre keTalAMka pariNAme dazya na paNa hoya. badhAM ja pariNAma dazya hotAM nathI. paNa ApaNAM prayAsa, pragazIlatA puruSArthanuM sughaDa pariNAma bhAvi peDhI mATe nirmANa thavAnuM hoya to e mATe paNa ApaNe sakriya thavuM joIe. evI sakriyatA, evA prayatno, evI prayogazIlatA, ane satata saMgharSa tathA pura,pArtha vaDe vartamAna jIvanamAM mUlyanA saMgharSanA paDakArone ApaNe DAka loko paNa jhIlIzuM te kadAca pahoMcI vaLIzuM evI zraddhAthI huM cAluM chuM ne vadhu AzAvAdI banate rahuM chuM. - puruSottama mAvaLaMkara saMkalana: pannAlAla rasikalAla zAha (zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA abhyAsavartuLanA upakrame somavAra, tA. 28-4-1980nA roja Apela vArtAlApana AdhAre. citta AtmAne nAme ne zarIrane nAme aneka prakAranI IcchAo kare che ne kaI paNa zarIrathI kare che. AtmA sadA mukata che ne AtmA koI karma karatuM nathI ne kaMI bhegavate nathI. zarIra, indriyo, mana ne buddhi vagerethI AtmA asaMga che tethI AtmA mATe citta je karavAnuM kahe te na karavuM. kharuM pUcho te cittane kazuM karavAnuM rahetuM nathI. AtmA nitya ne mukata che, sukhada:khathI rahita che ne zarIrane maratAM sudhI tenuM prArabdha bhogavavAnuM che, te citane karavAnuM zuM che? cite te zarIranI prakRti pramANe IcchA mAtrathI rahita pitAne pATha bhajavavAne che ne AtmA tene sAkSI che. huM sAkSI AtmA chuM. kartA nathI ne bhakatA paNa nathI. janma, jarA, maraNathI rahita nitya chuM e prakAranuM citavana karavuM. ApaNe zarIra thaI karma karIe chIe te marTI AtmA thaI zarIra vaDe zarIranI prakRti pramANene pATha bhajavavAne che. asaMga buddhithI lobhahAni, harSa, zeka, sukha, da:kha saumAM samAna ciro rahI prakRti pramANe karma karyuM javAM. - maganabhAI vyAsa
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-80 pramukha jIvana . mATe zULa UbhuM karyuM che. maMgalAdeze ApaNA phAkakA baMdha pAse gaMgA nadInA pANInI vaheMcaNI mATe bhArata ane bhAMgalA deza vacce aDhAramI vATAghATa paNa niSphaLa gaI che, eTaluM ja nahIM paNa baMgalAdeze vadhu asamAdhAnakArI abhigama apanAvyo. A niSphaLatA ApaNane yAda Ape che ke pUrva pAkistAna racAyA pachI ApaNA paDakhAmAM je zULa bheAMkAyuM hatuM te baMgalA dezarUpe cAlu rahyuM che. baMgalAdezamAM nAga ane mijhA baLavAkhorone tAlima ApavAnuM mathaka che. te ApaNAtripurA rAjyamAMthI AvelA naksalavAdIone paNa tAlIma Ape che. baMgalAdezanA caTagAMva jillo bina - muslima bahumatI dharAve che, jemAM mukhyattve cakramA jAtinA bauddho che. A jillA mukhyatve pahADI che. jamIna bhUkhyA baMgalAdezI muslimoe ahIMthI bauddhane ane khristI - Ane hAMkI kADhavAnI pravRtti AdarI che jethI temanI jamIno ane milakato baMgalAdezI muslimAne maLI jAya. ApaNA IzAna bhAratamAM mukhyatve AsAmamAM, pUrva pAkistAnanI - bAMgalAdezI muslimonI ghUsaNanIti kaMI navI nathI. A sadInA AraMbhathI baMgALI muslima jema AsAmamAM ghUsatA rahyA che tema teo brahmadezamAM dezanI ArakAnanA kAMThe pazu dhUsatA AvyA che. brahmIprajA mukhyatve bauddha che paNa nAta - jAta ke komanA vADAmAM nathI mAnatI. vaLI samAjamAM srI nedhapAtra svataMtratA dharAve che. bIjI bAju muslimA eka sAthe cAra patnIo dharAvI zake che eTaluM ja nahIM paNa paradeza gayA hoya tyAM kAmacalAu lagna paNa karI zake che. AvI sAmAjika paddhatinA kAraNe ArAkAna kAMThe phelAtA rahelA muslimA brahmI strIo sAthe lagna karatA rahe, pariNAme bauddha brahmadezamAM rAkana muslima bahumatI dharAvatA pradeza banI jAya che. brahmIone bhaya che ke jema pUrva bAMgALamAM ane silhaTa jillAmAM potAnI bahumatI karIne pUrva pAkistAne baMgalAdezanuM alaga rAjya meLavI lIdhuM tema caTagAva jillAmAMthI koIka divasa ArakAnanI paNa mAgaNI karaze. lakattAne bacAvavA ApaNe rUA. doDha abajanA kharce pharAkakAnA baMdha bAMdhyA che. jethI hugalI nadImAM ochAmAM AchuM 40 hajAra kyuseka pANI vALI zakAya. pUrva pAkistAna hatuM tyArathI A baMdha sAme pAkistAnane vAMdhA hatA ane have baMgalAdezane che. 1977mAM janatA sarakAra AvI tyAre pADozI deza pratye IMdirA sarakAranI valaNa binajarUrI akkaDa hAvAnA bahAne teNe paDozI deze sAthenA saMbaMdha udAratA vaDe sudhArI levAnI nIti apanAvI. A udAratA kaMI nahIM teA pharAkkA baMdhanA viSayamAM vadhupaDatI ane bhAratanA hitanA bhAgebatAvavAmAM AvI hatI. jagajIvanarAme DhAkA jaI pAMca varSa . mATe je karAra karyo, temAM kalakattAnA bhAMge baMgalA dezanI mAgaNI svIkArI lIdhI hatI. paraMtu temaNe eTaluM zANapaNa dAkhavyuM ke A samajutInA pariNAme bemAthI koI dezane nuksAna thatuM hAya tA A karAranI pheravicAraNA thaI zakaze. vaLI A karAra pAMca varSa mATe kAmacalAu pANI maLe evI koI kAyamI yAjanA banne dezae samata thaI ghaDI kADhavI joIe. daramyAna 1980 nA navembaramAM A kAmacalAu karAranI pheravicAraNA thaI zakaze. pANInA prazna mAtra baMgalA deza ane bhArata vaccenA dvipakSI prazna che. tema chatAM bhAratanA virodhanI upekSA karIne baMgalAdeza baMne dezanA saMyukata nadIpaMcamAM nepALane paNa sAmela karavA mAge che. nepALa mATAI meLavavA ane bhAratane kesa sAMbhaLatA nyAyAdhIza banavA rAjI che. baMgalA dezanI dAnata nadIpaMcamAM cInane paNa sAmela karavAnI che. paraMtu cIne DahApaNa vAparIne A vivAdamAM paDavAnI anicchA darzAvI che. phAkkAnI vAta karIe to gaMgA nadI dara varSe tenA pravAhamAM baMgalA dezane eka vadhu vivAda karavAnI taka maLavAnI che. karoDo Tana kAMpa lAve che, je tenAM mukhAmAM patharAtA jAya che ane jyAre AsAmanA vidyArthI - AdolanamAM samAdhAna thaze TApuo racAtA jAya che. krAkakA pAse gaMgAnA be phAMTA paDe che. ane baMgalA dezamAMthI ghUsI AvelA nAgarikone baMgalA moTA phAMTA padma nAme bAMgalAdezamAM jAya dezamAM che ane nAne pAchA mokalavAnA prarAMga UbhA thaze, tyAre kAMgalA deza phAMTo. hugalInA nAme kalakatA pAsethI pasAra thaI baMgA temane svIkAraze nahIM. te kaheze ke, A loko amArA nAgarika che LanA upasAgaramAM samAI jAya che. jo hugalImAM pUratA nahIM ane hatA nahIM. jaththAmAM ane pUratA vegathI pANI vahetuM na. hAya ta tenA kAMpa hugalImAM jAmatA jAya, jenA pariNAme lakattA baMdara chIcharuM thaI nakAmuM banI jAya. lakatA samudrathI AzaOM sA mAIla utare AveluM che; AthI samudramAMthI AvatI sTImarone kalakatA sudhI AvavA devI hoya to A jalamArgane kAMpathI mukata rAkhave joIe te mATe, ochamAM ochA 40 hAra kayuseka (dara seka 40 hajAra ghanak Ta pANI) jeTaluM vaheNa hovuM joIe. paraMtu baMgalA dezanI dAnata pheravicAraNA nahIM karavAnI ane kAyamI ukela potAnI IcchA pramANe zodhavAnI che. gaMgAnA gaMgAmAM dara varSe ane badhI RtumAM ekasarakho pravAha nathI hAto. gayA ce|mAsAmAM gaMgAnA DhALapradezamAM bahu ochA varasAda paDavAthI A varSe gaMgA ghaNI kSINa thaI gaI che. AthI janatA sarakAreM karelA paMcapiya karAra pramANe hugalI nadInA bhAge Azare 11 hajAra kyuseka pANI Ave che. bhAratanI darakhArata evI che ke, brahmaputrAnuM pANI baMgalA deza vAparI zake tenA karatAM anekagaNuM vadhAre che ane te veDaphAI jAya che. AthI brahmaputramAMthI ekanahera kADhI gaMgAmAM joDI devI, jethI baMgalA mAtra padmA ane bhAratanI hugalIne - ema baMnnene joItuM pANI maLI rahe che. parantu A sUcana baMgalAdezane mAnya nathI. A yojanA mATe vizvabaeNnkanI madada paNa meLI zake. paraMtu baMgalA dezanI mAgaNI te nepALamAM ane bhAratamAM jaLAzayo bAMdhavAnI che, jethI gaMgAmAM pANI ochuM hrAya tyAre A jaLAzayomAMthI pANI meLavI zakAya. bhAratane A darakhAsta mAnya nathI. baMgalA dezane joItA pANI mATe ApaNe ApaNA pradezano bhAga ApIe ane temAM nepALane haMmeza mATe mAthuM mAravAnA hakka ApIe tenA karatA gaMgA ane brahmaputrAnuM joDANa karavAmAM koI dezanuM ahita nathI thatuM ane baMnne dezane lAbha thAya che. paraMtu baMgalA dezanI nIti pAkistAna jevI che. bhArata sAthe koI samAdhAna karavuM nahIM ane tenI sAthe koI sahakAra karavA nahIM. IzAna bhAratamAM ghUsI AvelA baMgalA dezIone oLakhI kADhI ApaNe temane alaga karIe te paNa baMgalA dezanI ghUsaNakhorI aTakavAnI nathI. hajAro ekara lAMbI, vAMkI - phUMkI ane kudaratI aMtarAya vinAnI sarahada oLa MgI AvatA baMgalA dezIonI ghUsaNakhorI sadaMtara aTakAvI devI e lagabhaga azakya vAta che duniyAmAM baMgalA deza sauthI vadhu gIca vasati dharAve che ane tenuM janmapramANa paNa bahu vadhAre che. IslAmane AgaLa karI prajA kuTuMbaniyojanamAM mAnatI nathI. AthI tenI vasati ubharAyA kare che ane ubharAIne bhAratamAM ghUse che. eka ThekANethI ghUsatA kAMgalAdezIone aTakAvavAmAM Ave to teo bIje ThekANethI ghUse che. ghUsaNakhorI mATe lAMca paNa ApI zakAya che ane dalAla paNa rokI zakAya che. mAnavI, kIDIyArAthI khadabadatA baMgalA dezamAM moMghArata ane achata eTalI badhI che ke, baMgalA dezI koI paNa jokhama kheDI bhAratamAM ghUsI AvavA mAge che. Ama baMgalA deza ApaNA mATe mAthAno du:khAvA che ane raheze. tyAM jyAre rAjakIya UthalapAthala thAya che tyAre paNa nirAzritAnA pravAha bhAratamAM dhasI Ave che. tenA svAtaMtrya saMgrAma samaye eka karoDa baMgalA dezI bhAratamAM bhAgI AvyA hatA, temAMthI badhA kaMI baMgalA dezamAM pAchA gayA nathI. te pachI paNa mujiba ane temanA sAthIonI hatyAo, lazkarI baLavA, rAjakIya UthalapAthala vagere prasaMge baMgalAdezIo vadhu-ochI saMkhyAmAM bhAratamAM bhAgI AvyA hatA. baMgALanA bhAgalA paDayA tene 33 varSa thayAM chatAM hajI paNa hiMduonI salAmatI jaNAtI nathI. temanI jamIna ane khoraDA AMcakI levAmAM Ave che. vepAra - dhaMdhA ane nekarIomAM teone taka maLatI nathI. ane te baMgalA deza cheDI jAya tevuM dabANa karavAmAM Ave che, jethI temanI milakata muslimAne maLI jAya. ApaNA mATe
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 prabhu paNa e dharmarAMkaTa che. 1947 mAM ApaNA netAoe baMgALanA bhAgalA pADavAnI saMmati ApI hatI. have e saMmatinA pariNAme hajI paNa hiMduo bhAratamAM Azaro levA Ave tyAre temane pAchA kADhI mUkavA e naitika daSTie yogya che.? ane temane svIkArIne paNa ApaNe vadhu upAdhi vaheArI levI paDe che. dA. ta. daMDakAraNyamAM temane vasAvavA ApaNe abajo rUpayAnA kharca karyAM. paraMtu A baMgALI hiMduone baMgALamAM ja raheluM che, madhya pradezamAM nahIM. AthI ahIM teo upadrava karyA kare che. vaLI baMgALanA bhAgalA paDayA tyAre tripurAnuM bhUtapUrva dezI rAjya anusUcita janajAtio (girijanA) nI bahumatI dharAvate pradeza hatuM. pUrva pAkistAnamAMthI hiMdu nirAzritone askhalita pravAha cAlu thayA ane temaNe tripurAmAM peAtAnI bahumatI karI laIne zAna vahIvaTI taMtra, jamIna, nokarI - dhaMdhA pacAvI pADayA. bicArA girijA potAnA ja pradezamAM lAcAra laghumatI banI gayA. Aje AsAmIo tripurAnA dAkhalA ApI phariyAda kare che ke, amArI mAMgaNI maMjUra nahIM karavAmAM Ave te AsAmamAM AsAmI prajAnI asmitA raheze nahIM. - vijayagupta mau putravadhunuM kanyAdAna : eka aneAkhuM punarlagna 'prabuddha jIvana'nA tA. 1lI eprilanA aMka cheka tA. 10mIe maLyo. emAM putravadhUnuM kanyAdAna' evAM zirSaka heThaLa zrI. zAMtilAla TI. zeThe lakhelA nAnakaDA lekhe ThIka ThIka prabhAvita karyuM, tethI A lakhavAne prerAyo chuM. munazIjIe temane 'arvAcIneAmAM Adya' tarIke oLakhAvelA te kavi zrI narmadathI mAMDIne ApaNe tyAM samAja sudhArAnI jhuMbeza cAlI rahI che. vidhavAonA punarvivAhanuM paNa emAM AgaLapaDatuM sthAna che. Ama chatAM ApaNA samAjamAM vidhavA punarvivAha hajI sAmAnya banyA nathI ne samAjano ThIka ThIka varga evA samAMjasudhArA pratye sahiSNu paNa nathI. alabatta, kAyadAe enI jogavAI karI ApelI hAI, ane enI sAthe chUTAcheDAno kAyado paNa pracalita thato rahyo hoI, eka ke bIjI rIte samAjamAM vyApaka banI rahetAM aniSTona bhAga banelI bahene punarvivAha tarapha vaLavA lAgI che; jo ke AvA kissAo apavAda rUpa ja che. zrI zAMtibhAIe jalagAMva jillAnA pAlaghI gAme ujavAyelA anokhA lagna prasaMganA kissA rajU karyo che. A lagna prasaMga eka vidhavA yuvatInA punarvivAhanA hatA ane tenA svargastha patinA mAbApe eTale ke te yuvatInA sAsu-sasarAe potAnI vidhavA putravadhUnA lagnamAM kanyAdAna ApI eka koDabharI kanyAne vidhavApaNAnI vedI para jIvana naSTa karatAM rokIne tenA jIvanamAM sukhane navo sUraja ugADI dIdhA hatA ! yuvatInA sAsu-sasarAnuM A pagaluM dareka rIte dhanyavAdane pAtra banI rahe che. AvA ja, athavA kaho ke, enA karatAM paNa kaMIka aMze vadhAre karuNa evA prasaMga 1976nA varSanI zarUAtamAM banyA hateA ane te veLAe navavadhu hajI te paraNIne zvasura gRhe padArpaNa kare te pahelAM to te vidhavA banI hatI. navavadhUnAM sAsariyAthI A dekhyuM gayuM nahi ne pAMca divasamAM teoe maraNa pAmelA putranA nAnAbhAI sAthe enuM vidhisara lagna karIne tene saubhAgyavatI banAvI. A eka anokhI ane anukaraNIya ghaTanA hatI. meM enA para 'muMbaI samAcAra'mAM agralekha lakhyo (3-2-76), AjanI ghaDIe prAsaMgika thaI paDaze ema mAnIne e atre utAra chuM. e agralekhanuM zIrSaka hatuM: 'eka anokhuM punarlagna' "kayAreka evI karUNa ghaTanA banI jAya che ke jyAre game tevA dhIragaMbhIra mAnavInAM hRdaya paNa hacamacI jAya che. paNa evI veLAe potAnA aMgata zAkane AnaMdamAM pheravI nAkhavAne camatkAra paNa kayAreka sarjAI jAya che! AvI eka ghaTanA tAjetaramAM banI gaI. kalpita lAge evI e satya ghaTanA che. koInAM paNa hradayane halAvI nAMkhe evI e karuNa ghaTanA Akhare AnaMdamAM pariNamI jIvana tA. 16-1-8 ane sAthesAtha ApaNA sAmAjika sudhArAne kSetre eka anukaraNIya ane anokhuM dRSTAMta paNa e pUrU pADI rahI che. "eka navavadhUnuM hajU to lagna ja thayuM ne lagna thayuM tevI ja e navavadhU vidhavA banI. lagna thatAM ja vidhavA banelI a A navavadhU to rUDhinI zRMkhalAmAM ja jakaDAI rahI hota tA eka apazukaniyALa vidhavA lekhe tenuM AyuSya, koNa jANe kema, pUra thAta! tenAM AzA-aramAnanI zI dazA thAta te paNa kahevAnI jarUra nathI, paNa navavadhUnA sasarA-sAsu ne bIjAM sAsariyAM jAgRta hatAM, temane putramaraNano bhAre AghAta lAgyo hato, paNa e AghAta karatAM paNa kadAca vadhu AghAta teone potAnI navavadhU paraNyAM sAthe ja vidhavA thaI tenA lAgyo hato, ane e AghAtanA pratyAghAta rUpe teone navavadhUne tarata ja pharI lagna karIne saubhAgyavatI karavAnA vicAra spha IM, vara zodhavA javAnI paNa jarUra na hatI. maraNa pAmelA putranA nAnAbhAIne teoe taiyAra karyA ne vaidhavya pachI pAMca ja divasamAM putravadhU saubhAgyavatI banI gaI. "hiMgaNaghATanA sthAnika vepArInI putrInuM saubhAgya Ama lagabhaga akhaMDita rahyuM. gaI tA. 19mI jAnyuArInI A vAta sthAnika vepArInI putrInuM DaoN. ravIndranAtha Tvera sAthe bhAre dabadabAthI lagna thayuM. tA. 20mIe jAnane vidAya ApavAmAM AvI. te jAna Indora javAne UpaDI. paNa mArgamAM ja meTaramAM pravAsa karI rahelA Do. ravIndranAthe chAtImAM du:khAvA thavAnI phariyAda karI. ane teno kAMI upacAra thAya te pahelAM te tenuM prANapaMkherU UDI gayuM. navavadhUnA zaNagAra UtAre te pahelA te vidhavA banI gaI. "navavadhUnI A hAlata tenA sAsu-sasarAthI joI jovAI nahi. enA bhayaMkara bhAvie teonAM aMgeaMgamAM kaMpArI vachUTAvI. navavadhU "navavadhU je" rahevI joIe evA nirNaya teoe karI lIdhA, ne DaoN. ravIndranAthanA nAnA bhAI sAthe bhAre utsAhathI tenuM pharI lagna karI dIdhuM; bhAre hiMmatanuM A pagaluM lekhAya, ane evuM pagaluM laIne eka taruNa strInuM jIvana sukhamaya banAvanArA e mAtA-pitAne jeTalA abhinaMdana ApIe teTalAM ochAM lekhAya. samAjasudhArAnI dizAnuM A eka anokhuM pagaluM ja lekhAya. "ne. AvI ghaTanAo vicita ja bane che. eTale ja e noMdha mAge che. ApaNA gujarAtI samAjamAM paNa kyAreka AvI ghaTanA banI che. e ghaTanA Aje amArI smRtie caDhe che. khaDAyatA vaNika jJAtimAM banelI e ghaTanA para varSonA paDado paDI gayo che ne Aje e bahena sukhI dAMpatya jIvana jIvI rahI che. kAMIka saMrakSaka vRttinA chatAM sudhAraka vruti taraphanA jhAkavALA ThIkaThIka sthitinA muMbaInA eka udyogapatie peAtAnI pAlaka putrInuM bhAre hAMzathI lagna karyuM. te lagna pachInA thoDA ja divasamAM e putrInA patinuM akALa avasAna thayuM. je gharamAM e putrI paraNAvI hatI te suratanuM kuTuMba sudhAraka kuTuMba hatuM. e kuTuMbanA vaDIlAthI pUtravadhUnuM du:kha na jIravAyuM, ne thADA ja samayamAM potAnA nAnA putra sAthe e pUtravadhUnuM rItasaranuM lagna karyuM. Aje A daMpatI sukhacenamAM sUratamAM jIvana gujAre che. khaDAyatA vaNika jJAtie A lagnane vadhAvI lIdhAnuM smaraNa che. AvI udAravRtti Aje sarvasAmAnya bane tA vidhavAonA koI prazna ja rahevA na pAme.' ('muMbaI samAcAra': agralekha: 3-2-1976) AvI ghaTanAo jeTalI vadhu prasiddhi pAme teTaluM vadhu sArUM ema mAnIne ATaluM lakhavA prerAyo chuM. --yoza huM. zukala
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-80 prathama vana zAsana kAnuM? leAkazAhInuM ke, mAva - jUthAnuM ? - e "rola opha prezara - grUpsa Ina kaoNnTempararI poliTikasasamakAlIna rAjakAraNamAM dabAva jUthono hisso " viSaya para hamaNAM ja laMDanamAM eka rasaprada carcA thaI gaI. carcAmAM pArlAmenTanA sabhye, jANItA patrakAro ane udyogapatie vageree bhAga lIdhA hatA. carcAne aMte lagabhaga sarvasammata gaNAya evA eka abhiprAye AkAra lIdhA hatA. e abhiprAya evo hato ke, have ApaNe prezaragna psanI - dabAva - jUthAnI pakaDamAMthI mukta thaI zakIe ema nathI. e have ApaNA rAjakAraNanuM eka aMga banI gayAM che. A abhiprAyanA saMdarbhamAM pArlAmenTanA sabhya mI. korIe te evI sanasanATIbharI jAherAta paNa karI hatI ke have briTanamAM lAkone pArlAmenTamAM vizvAsa rahyo nathI. temanuM kAma pArlAmenTa karI zake ema nathI. temaNe jo kAma karAvavuM hoya to koIne koI prezara grupa pAse ja javuM joIe. dabAva--jUtho kema kAma kare che tenA keTalAka dAkhalAo je carcA daramiyAna rajU thayA hatA te paNa rasaprada hatA. briTanamAM TrAphikanI samasyA varasAthI jaTila banatI AvI che. A samasyAne hala karavA deTha 1972 mAM briTiza sarakAre eka yojanA ghaDI hatI. e yAjanAmAM amuka vistAranAM cokkasa makAno toDI pADavAnAM pagalAMno paNa samAveza thato hato. have A makAnamAM rahenArAoe pArlAmenTanAM cokkasa sabhyono saMparka sAdhIne eka dabAva - jUtha UbhuM karyuM. "hogsa, noTa roDajha" - "amAre makAno joIe rastA nahi" - evuM sAhAmaNuM lAgatuM sUtra peAtAnA mudrAlekha mATe pasanda karyuM ane Andolana zarU karyuM. have briTananI sarakAranI chellAM thoDAM varasAnI paristhiti evI che ke koI jhAjhI uhApAuM TALI devAnI ja enI vRti hoya che, eTale eNe Andolana sAme namatuM mUkyuM, ane rastA bAMdhavAnI yojanA khArabe paDI. pelA makAnomAM rahenArAone lAgyuM ke pArlAmenTa nahi parantu temaNe racelAM dabAva jUthe ja temane yArI ApI. aMgenI vaLI pAchA 1974 mAM briTiza sarakArane TrAphika sudhAravA mATeno kIDo saLavaLyo ane A vakhate temaNe rastAo para judAM judAM vAhano mATenI jUdI jUdI lAIna rAkhavA pravartamAna vyavasthAmAM pheraphAra sUcavatI yojanA ghaDI. A yojanA sAme vaLI TeksIvALAonA ane basavALAone virodha UbhA thayA ane A lokonA dabAva-jUthe A bIjI yojanA paNa khAra bhe pADI. Aje briTananA TrAphikanI paristhiti 1972 mAM hatI tenA karatAM paNa kharAba che, kAraNa ke dabAva jUthAnA A ke te dizAmAMthI AvatAM dabANane kAraNe koI paNa jarUrI sudhArA briTiza sarakAra karAvI zakI nA. ane dabAva--jUthonI lAgavaga have briTanamAM eTalI bIvadhI che ke, royala sAsAyaTI phora dhI privenzana opha kualTI Tu enImalsa - prANIo pratye dAkhavAtI krUratA aTakAvavA mATenI zAhI samitine paNa pArlAmenTa pAse ane sarakAra pAse potAnuM kAma kaDhAvavA mATe eka khAsa pracAraka rAkhavA paDyA che. A pracAraka pArlAmenTanA sabhyone, sarakAranA sabhyone maLe ane mitinI vadhAre nANAM mATenI ke evI bIjI mAgaNIo mATe lAgatAvaLagatAonI sahAnubhUti ane sahakAra meLavavAnA prayatna kare. TUMkamAM e paNa samitinI tarapheNamAM eka dabAva--jUtha UbhuM kare. bane che. vRttapatro aMge paNa AvAM dabAva - jUthA ' pravRta ane udyogA aMge te TreDa yuniyana rUpI dabAva-jUthonA prabhAva ghaNA ja che evuM paNa carcA daramiyAna bahAra AvyuM hatuM. carcAmAM bhAga lenAra lagabhaga badhAe kahyuM hatuM ke A dabAvajUthonI pedAza amerikAnI che ane have lagabhaga badhA ja dezomAM enI nikAsa thaI cUkI che. t..... hA, sAcI vAta. mane te lAge che ke, ApaNA dezamAM to enI nikAza ja nahi DampIMga thayuM che. (DampIMga eTale DhagalA baMdha mAla ThAlavI devA te) lAyasansa ApavA mATe tulameAhana rAye racelAM * dabAva jUthanI vAta te! jUnI thaI gaI. Aje to sAMjya gAMdhIjenA kendramAM che te eka meTuM dabAva-jU tha ja jANe dezanA kArobAra calAvI rahyuM che. nahi te saMjya gAMdhI jeo eka sAmAnya ane jUniyara saMsada sabhya che, teoema kaI hesiyatathI kahI zake ke mArI mulAkAtathI je AsAmanI paristhiti sudhare ema heya ta huM AsAma javA taiyAra chuM! te paNa dilhImAM jema sAMjya gAMdhInuM eka vajanadAra dabAvajUtha che tema dareke dareka rAjyamAM nAnA meTAM vajananA dabAva-jUthe che. gujarAtamAM ratubhAI adANInuM eka dabAva - jUtha, mAdhavasiMha solaMkInuM bIjuM dabAva jatha mahArASTramAM vasanta dAdA pATilanuM eka dabAva - jUtha ! premalAtAI cavhANanuM bIjuM dabAva jUtha. jhuMpaDapaTI zaheronA dehane aneka rIte rogi banAve che chatAM e jhuMpaDapaTTInA mato rAjakAraNIone kAma lAge che. eTale 'jhuMpaDapaTTI bacAva - dabAva-jUtho' paNa TheraThera racAyAM che. muMbaImAM je dabAva--jUthA pravRtizIla che tenI jo gaNanarI karIe te sArI jevI rAMkhyA thAya. rastAnA nAme na badalavAnA praznathI mAMDIne thaLa - vAIzeTa khAte khAtaranuM kArakhAnuM na nAkhavAnA prazna sudhI lAgatA vaLagatAo para dabAva lAvavA mATenAM dabAva--jUtho racAyAM che. ane koI paNa praznano nirNaya have rASTriya hitanI daSTie nahi paNa A ke te baLavAna sthApita hitanI tarapheNa karavAnI daSTithI ja levAya evI paristhiti UbhI thaI rahI che. ApaNI pArlAmenTamAM A ke te udyogapatinI taraphaLamA~ dabAva nAkhanArAM jUthe hovAnI vAta karyAM bahAra nathI AvI? ane tethI ja prazna thAya che ke, A badhAM bilADInA TopanI jema phuTI nikaLelAM dabAva-jayAnA jaMgalamAM bicArI leAkazAhI kyAM guma thaI jaze ? briTiza prajAe pArlAmenTamAM vizvAsa gumAvI dIdho che." evuM duniyAnI badhI pArlAmenTonI mAtA gaNAtI briTiza pArlAmenTa mATe ja, e je pArlAmenTanA eka sabhya bele tyAre ApaNAmAMnA lokazAhI hitaciMtakone duniyAnI ciMtA thavI joIe. -manubhAi mahetA mahAtmA kabIranI vicAra-samRddhi sarvadharmasamabhAvanA artha badhA dharmamAM ApaNane zrAddhA che evA nathI. koI anya dharma tarapha ApaNane vairabhAva- dUdhabhAva nathI eTalA ja thAya. nahi te ApaNane ApaNA dharmamAM avicala ane saMpUrNa zAstrA che ema kema kahI zakAze? pakSapAta na me vIre"enA sAra "mane bhagavAna mahAvIra saMbaMdha pakSapAta nathI- khoTA Agraha nathI, paNa zuddha buddhipUrvakanA svIkAra ja che" evA che. anyamAM vicAranA keTalAM ane kayA sArA aMzA che e je ApaNAmAM samabhAva haze te! jovAmAM Avaze. ene ApaNA dharmamAM je aMze che tenI sAthe sarakhAvatAM sAmya dekhAze te ApaNane pramAda thaze. AvI rIte tulanA karatAM dharma-dharma vaccenI khAI TUMkI thaze ane vera-jhera ghaTaze. ApaNA dharma karatAM bIjA badhA dharma badhIja rIte kharAba che, evuM kahevuM e yukitamukata nathI. ApaNe to anekAMtavAdI eTale evuM kahevuM e ApaNA paga uparaja kuhADo mAravA samAna che. dareka dharmane pAMca-dasa siddhAMte bhale maulika rahyA paraMtu pachI emAMthI niSpanna thatI anya vicAradhArAomAM ghaNI samAnatA joI zakAze. guNa grAhiNI daSTi haze to e pakaDI pADI zakAze. kevaLa doSa ja jovA e ApaNA mananIja vikRti batAve che. dareka yuge ane dareka sthaLe samAna vicArasaraNI dharAvanArA tattvaciMtako pAkayA che. kenTa ane spInAjhA tathA zaMkarAcArya vacce amuka sAmAnya bhUmikA je che, te upara karela vidhAnanuM samarthana kare che. AvI samAnabhUmikA zodhavA prayAsa karavArUpI bauddhika vyAyAma kadI niSphaLa nathI jato. sadgata bhArataratna Do. bhagavAnadAse eka suMdara pustaka lakheluM che, je A dizAmAM karelA bhagIratha prayatnanuM paripakava phaLa che. prastuta lekhamAM kabIravANInA digdarzanadrArA bhUmikA zodhavA thoDAka prayatna karyo che. AtmA svayaM jJAnasvarUpa che. karmanA AvaraNathI enuM e sAcuM svarUpa DhaMkAI gayuM che. vAdaLA khasI jatAM svayaMprakAzI sUrya daggAraca
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-o thaze. ghaDo nirmaLa haze to pANI- bhale pachI e game te kUvAnuM A khurazI parathI paga kheMcIne paDavAnI prakriyAmAM gaLADuba che. satata hoya - nirmaLa dekhAvAnuM. alabatta, pANI paNa gaMdu na hovuM joIe. AvI ja pravRttimAM racyApacyA rahe che. eka netA anya netAne pANI nirmaLa haze, paNa ghaDe ja gaMdo haze te nirmaLa pANI paNa ane eka paNa anya pakSane jaMpIne besavA detA nathI, kAma karavA gaMdu lAgaze.' kabIra kahe che, A badhI bhUmi kAzI jevI pAvanakArI detA nathI. ' ' che ane badhAM ja pANI gaMgAnA pANI jevA maLa vinAnA che * . hamaNAM cUMTaNI AvI rahI che tyAre paga kheMcavAnI vAta thoDa ane jJAnayukata "AmAM rAma ja che- agara je ghaTa nirmaLa hoya. samaya ekabAju mukIne sodAbAjI zarU karI che. pakSapalaTAo zarU tAtparya ke jJAna pAmele AtmA- samyakajJAna mukata AtmA pote thayA che, jarA paNa zarama ke saMkoca vagara, prajA gaLe AvI gaI ja rAme che arthAta "appA so paramappA" e jainAgama- bhApita . che. badhA ja pakSomAMthI ane lagabhaga badhA ja netAomAMthI tene sUtra sAthe keTale meLa kabIranA e padane che e joI zakAze. nirmaLa ghara arthAta doSa vinAnuM, kapAyarUpI maLa vinAnuM, niSkAma mana, vizvAsa DagI gayA che. cUMTaNImAM paNa prajAne khAsa rasa nathI rahyo. netAjIonA nATakanA vividha daSya joI joIne prajA have dharAI vAsanArahita mana, parama tattvanA darzananI prathama zarata che. ane mana caMgA te ghera beThA gaMgA ke katharoTamAM gaMgA e vyavahArokitanI gaI che. cAre bAjunA aMdhArAmAM prajA gherAI gaI che. koI rasto , ghaDa paNa besADI zakAze. eTale ja kabIre gAyuM che.. sUjhato nathI. - "saba hI bhUmi banArasI, saba nIra gaMgA teya; ' A badhuM cAlI rahyuM che tyAre maMna muMjhavaNa anubhave che ane jJAnI Atama rAma hai, jo nirmaLa ghaTa hoya." rASTrapitA gAMdhIjInuM smaraNa thaI Ave che. temaNe A badhA temanA anuyAyIonuM kevuM ghaDatara karyuM hatuM ane Aje zuM jovA maLe che? mana doSa vinAnuM, niSkalAMkana bane tyAM sudhI emAM paramAtmAne vAsa na thaI zake; arthAta AtmA AtmasvarUpe vilasamAna tyAM sudhI temanA siddhAMta ane vicArasaraNI tapAsIe. na thAya jyAM sudhI ahaM-abhimAna, huMpaNuM manamAM hoya. kapAyanI kAkAsAheba kAlelakare eka jagyAe lakhyuM che. "bApunA caMDALa-cekaDI hoya eTale Izvara abhaDAya. jIvanI vibhAva5riNati traNa zabdo satyAgraha, anAsakita ane sarvodaya. A traNa aTake te e ApoApa ja ziva banI jAya ane ziva banI zabdo gAdhIjIe ApyA. gItAmAM Arakita zabda che, anAsakita gayA pachI koI bhrAMti, bhramaNA, ajJAna, azraddhA vagerenuM punarAgamana nathI, te gAMdhIjIe yojyo che. hiMdamAM AvyA tyAre satyAgraha zakaya nathI. AtmArAma evI ucca dazAne prApta kare che, ke enuM zabda laIne AvyA, gayA tyAre sarvodaya zabda ApatA gayA ane varNana thaI ja na zake. neti neti dvArA e nijAnaMdanI sthitine jIvana anAsakitathI calAvyuM. anAsakita e jIvananuM vyAkaraNa che." vyakata karavI hoya te karAya. koInA paNa mAnyAmAM na Ave evI asAdhAraNa A sthiti che. A hakIkatanuM samarthana karanuM kabIranuM kabIre kahyuM hatuM: nIcenuM pada sarakhA: - "bhagavAna taraphathI maLelI cAdara (manuSya-deha) suranara munie ApA kheAye hari mile, hari milata saba jAya; oDhI, paNa gaMdI karI. dAsa kabIre jevI maLI hatI tevI pAchI ekatha kahAnI rAmakI, kahe se kona patiyAya ?. ApI." -- ApaNe evAI jaIe to prabhu maLe. dIdhA vinA prApti na thAya, jIvana mATe anAsakita keLavavI e jIvanasAphalyane upAya paisA kharcIne kharIdAya. abhimAna choDIne AtmArAmane meLavAya. che. tethI ja anAsakita e jIvananuM vyAkaraNa che. kaMcana vecI koDI levAnI nathI, koDI vecI kaMcana levAnuM che. sedo karavA je khare, agara AvaDe che. vaLI A te evI bAbata Aje asaMkhya saMsthAo kAma kare che. emAM pApa paNa che ke zrImaMtAI prApta thayA pachI devALuM kADhavAne vakhate ja pesatuM jAya che. e pApathI bacavuM hoya te saMghazakita keLavavI Ave. hari maLyA eTale badhuM daLadara gayuM. mekSa maLyA pachI mekSA joIe ane te sarvodaya mATe ja vAparavI joIe. sarvodaya eTale ja rahe. punarAgamanane avakAza nathI. AvI A kahANI che. paNa aMtyodaya. nAnAmAM nAnAne UMce lAvavAnI vRtti te sarvodaya. vizvAsa paDe te ne?. kabIra baLApa kADhe che. Aje Abha phATayuM che. mANasa nAsIpAsa thaI jAya tevI 1 ekane sAdhe eTale bIjA kazAne sAdhavAnI jarUrata nahi rahe, sthiti che. temAMthI chUTavAne-prArthanA, eka ja upAya che. hRdayanI mIMDA game teTalAM hoya paNa e zuM kAmanA? ekaDo AgaLa mUko prArthanA ane parizrama e be vastu tAraze. devAnI beMkamAM mUDI te enI kiMmata. AtmAne sAdhe eTale paramAtmA sadhAyA ja che. vadhAratA javI, hIjha ochI karavI, sevAne mArge sAtvikazrama e ekane sAdhavAthI bIjI badhI ja cIja sadhAI ja, gaI che. khUba kara. dravyanI nahIM paNA zarIranI sevA karavI. enAthI ja paNa e 'eka'ne mUkI bIjI pAchaLa doDavAthI kazuM maLavAnuM nathI. ApaNe TakI zakIzuM. mULane pakaDa-DALa DAMkhaLAMne nIka, mULane pANI pAvAthI AkhuM 'kAyadAthI gunA ochA thavAnA nathI. kAyadAthI sAmA mANasane vRkSa phAlaze; DALa, pAMdaDAM phala vagere ApoApa AvI maLaze. herAna karI zakAya, paraMtu tethI lAbha nathI. hRdayamAM kSamAvRtti A bhAvanuM pratibiMba kabIranA nIcenA padamAM jovA maLaze: rAkhIe te potAne paNa lAbha, sAmAne paNa lAbha. Aje eka sadha saba kucha sadhA, saba sAthe eka jAya; " ApaNA dezamAM bahu bagaDayuM che. vilAsamAM pahele rogI, dAkatara jo tuM sIMce mUlaka, phUle phUle aghAya." badalyAM kare tethI rAga nahIM maTe, teNe te parahejI pALavI joIe." - amRtalAla sa. gopANI kAkAsAhebanuM kathana ghaNA samaya pahelAnuM che. Aje te bAjI sAva vaNasI gaI che. eka jagyAe kAkAsAhebe ema kaheluM yAda Ave che ke vinAzakALa AvavAnuM hoya tyAre mANasanI buddhi vikRta bane "gAMdhIjI sUrya hatA ane tenuM teja temanA sevako para paDatuM hatuM che - bhraSTa thaI jAya che, tene sAcI vastu samajAtI nathI. mAneluM eTale sAcA hIrA lAgatA hatA. gAMdhIjInA avasAna sAthe temanuM sukha meLavavA mATe te pitApaNuM bhUlI jAya che. kAraNake vinAzakALa teja vilina thayuM eTale sevaka je kharekhara te kAcanA TukaDA hatA AvavAne che te tene mATe nizcita thaI gayelI vAta che eTale tenuM kharUM darzana thayuM...." tene bhAvi bhUlAve che. kAkAsAhebanI A vAta keTalI badhI sAcI che! A te vyakitanI vAta thaI, paraMtu Aje ApaNA samagra bhArata deza ane ApaNA rAjakAraNIo A dizAe cAlI rahyA che. . chatAM, paNa ApaNe te prArthanAmAM zraddhA rAkhIe. kharA aMtaAMkha mIMcIne doDI rahyA che. karaNathI Izvarane prArthanA karIe ke amArA AgevAnone sAce rasta dAkhava. premaLa jyoti tAro dAkhavI amAro jIvanapaMtha ujALa. sattAnA sutro hAthavagA thayA pachI sAro vahIvaTa karavAne badale ezaArAmamAM Dube che. jene sattA nathI maLI te anyane - zAMtIlAla TI. zeTha " ama jIvanapaMtha ujALa... mAlika mI paMbaI na muka saMva, madraka ane prakAzaka: mI thImanA muMbaI-400024 Te. naM 350296 je, ha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, drAbAna : dha TeTasa pIpala leTa, muMbaI 400 001
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 54 Licence No.: 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 43: aMka : e. buddha jIvana muMbaI, 1 jUna, 1980 ravivAra : 5 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 5 - " chuTaka nakala rU. 75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha vidhAnasabhAnI cUMTaNInA pariNAma * | 29 nava rAjyanI vidhAnasabhAnI cUMTaNI thaI gaI, pariNAme . rAjakAraNa na vaLAMka le che. zrImatI IndirA gAMdhI have zuM AvI gayA. jAnyuArI 1980nI lokasabhAnI cUMTaNInuM meTebhAge kare che te upara loko mITa mAMDI raheze. ghaNA vikaTa prazna temanI punarAvartana thayuM che. sAta rajamAM koMgresa-AIne spaSTa bahumatI samakSa paDayA che, temanI AsapAsanuM vartuLa temane bahu sahAyarUpa maLI gaI che, temAMthI be rAja-gujarAta ane orisAmAM 3/4 thAya tevuM nathI. moTAbhAganA, lagabhaga badhA jI hajuriyA che. netA bahumatI maLI che. traNa rAja, madhya pradeza, rAjasthAna ane pratyenI vaphAdArI e eka ja guNa, pasaMdagInuM dhoraNa rahyuM che. naheranuM uttara pradezamAM 2/3 bahumatI maLI che. mahArASTramAM lagabhaga 2/3 varcasa hatuM. paNa te sAthe koMgresamAM ane virodha pakSo samartha AgebahumatI maLI che. paMjAbamAM pAtaLI bahumatI maLI che. bihAramAM vAne hatA. nahera temane uttejana ApatA. IndirA gAMdhInI prakRti bahumatI maLI jaze tema cokkasa lAge che. eka tAmilanADumAM DI. ema.ke. judI che. temAM saMjaya gAMdhI navuM tattva umerAya che. ' koMgresa-AI joDANa niSphaLa gayuM ane anADI. ema.ke.ne 2/3 bahumatI lekasabhA peThe, A vidhAnasabhAonuM svarUpa paNa judA prakAranuM maLI, tAmIlanADana ane keTaleka darajaje paMjAbane dAkhalo batAve che che. temAM ghaNA navA ane ajANyA mANase che. temAMnA keTalAya. ke jyAM prAdezika pakSa majabUta che tyAM koMgresa-AI saphaLa thaI nathI. - saMjaya gAMdhInI pasaMdagInA che, ghaNAM yuvAna che. jemaNe AjhAdInI rAmacaMdranane kharekhara gauravabharyo vijaya che. tAmIlanADunI dhArAsabhAnuM laDatamAM bhAga lIdhe nathI, jemane mATe gAMdhI-naheru bhUtakALanA visarjana ayogya hatuM te puravAra thayuM che. avazeSa che. A navA sabhyonA mUlyo judA che. nava rAjayonI vidhAnasabhAnuM visarjana karyuM tyAre je nema : vartamAna virodha pakSo-bhAratIya janatA pakSa, janatA pakSa, hatI- A rAjayamAM koMgresa-AInI sattA sthApita karavAnI te lokadaLa nAmazeSa thayA che. bhAratIya janatA pakSa rAjasthAna ane asarakAraka rIte saphaLa thaI che. madhyapradezamAM bahumatI meLavavAnI AzA rAkhatA hatA. ane rAjayamAM koMgresa-AIne 23 bahumatI maLI. uttara pradezamAM caraNasiha ane cUMTaNInA pariNAme Azcaryajanaka ke aNadhAryA nathI. je prakAranuM keTaleka darajaje bahaguNA bahumatImAM nahi to paNa chevaTa sArI laData vAtAvaraNa che temAM AvuM pariNAma svAbhAvika lekhAvuM joIe koMgresa Apaze ema AzA hatI. te paNa nAmazepa thayA che. gujarAtamAM khAsa karI AIne vijaya apAvavAmAM sauthI moTo phALo virodha pakSonA Age saurASTramAM paTela jUtha jora karaze evI mAnyatA hatI. keTalAka paTela AgevAne che. prajAe saMpUrNapaNe temanAmAM vizvAsa gumAvyo che. vAne cUMTAyA che paNa koMgresa-AInI bahumatI jemAM asarakAraka virodha kone mata Apavo te lokone moTI mUMjhavaNa hatI. koI virodha pakSa pakSa nathI. gujarAtamAM bAbubhAI paTela ane temanA ghaNAM maMtrIe, bahumatImAM Ave te saMbhava ja na hatuM. (tAmilanADunI vAta judI uttara pradezamAM banArasIdAsa ane rAma nareza yAdava, jevA hArI che.) lokoe evI paristhitimAM zuM karavuM? keTalAka lokoe ema gayA. janatA pakSanA pramukhe ja svIkAryuM ke tenuM koI sthAna nathI mAnyuM ke mata nirarthaka jAya evuM zA mATe karavuM? tethI koMgresa-AInA rahyAM. candrazekhara ane vAjapAI niSphaLa gayA che. virodha pakSo ane umedavArane mata Apyo. ghaNAM lokoe matadAna na karyuM. koMgresa tenA AgevAnoe ghaNuM aMtara nirIkSaNa karavAnI jarUra che. bihAramAM AInA kamiTeDa mata hatA te to tene maLyA che, jeNe matadAna na jagajIvanarAmanI koI asara rahI nahi. merArajIbhAI nivRtta thayA karyuM teNe paNa ADakatarI rIte koMgresa-AIne madada karI. matadAna ochuM thayuM te paNa koMgresa-AInA lobhamAM hatuM. 40 thI 50 TakA che. tema caraNasiha ane jagajIvanarAme e ja mArge javAnuM che. koMgresa AImAM navI AgevAnI zarU thaI che. virodha pakSe paNa te ja thavuM joIze. matadAna thayuM. virodha pakSo vibhAjita hatA. ekabIjAne harAvavAmAM potAnI pUrI tAkAta lagADI. pariNAme badhA hAya. evI mAnyatA A vijaya koMgresa-AI pakSane nathI. A vijaya IndirA hatI ke lekasabhAnI cUMTaNI pachInA cAra mahinAmAM, zrImatI IndirA gAMdhIne vyakitagata che. koMgresa-AInA umedavAre ghaNAM navA hatA. gAMdhI, Arthika athavA kAyado ane vyavasthAnI sthiti sudhAravA tenI pasaMdagImAM ghaNA asaMtoSa hato. koMgresa-AInA kAryakartAo koI asarakAraka pagalAM laI zakayA nathI tethI jokasabhAnI cUMTaNI vacce vikhavAda hato. chatAM te pakSane ATalo vijaya maLe che, jeTalI moTI bahumatI nahi maLe. paNa lokone bIjo vikalpa ja na te nirNaya lekone IndirA gAMdhInI AgevAnI mATe che. hato. koI paNa virodha pakSa vikalpa tarIke gaNAvI zakAya tema hatuM ja IndirA gAMdhIe vikaTa praznone pahoMcI vaLavuM haze te ghaNAM nahi. morArajIbhAIe jAhera karyuM ke pote sAcuM kahe te koI umeda- aNagamatA ane kaDaka pagalAM levA paDaze. meghavArI phugAvo berejavAra cUMTAya nahi. A kathana janatA pakSane anulakSI kaha che ema gArI, garIbAI mAjhA mUkI rahyA che. kAyado ane vyavasthAnI sthiti koe mAnyuM. pachI khulAso karyo ke badhA pakSo mATe A kathana hatuM.. zaheramAM ja kathaLI che tema nathI. zaheranAM thatA gunhAe chApe tyAra pachI janatA pakSane mata ApavA apIla bahAra pADI. morArajI- caDe che. gAmaDAMomAM asAmAjika tattvonI guMDAgIrI parAkASTAe bhAI jevA AgevAnanA AvA asaMgata valaNathI loko zuM vicAre? pahoMcI che. polIsa ane nIcenA amaladAro evA tane pApaNa virodha pakSonA AgevAnethI loko kaMTALI gayA hatA, trAsI gayA Ape che. tenI pAsethI sahAya meLave che. tenAthI Dare che. cAre tarapha hatA. eTale pavana bIjI dizAmAM vahe temAM Azcarya nathI. bhayanuM vAtAvaraNa che, bhraSTAcAra che. A matadAnamAM paNa tenI asara thaI che. uttara pradeza ane bihAramAM ghaNI hiMsA thaI che. rAjakIya nirIkSako have vizleSaNa karaze. paNa eka hakIkata spaSTa AsAma ane pUrvAcalane mAmale gaMbhIra che ja. A rASTrIya che ke samagra dezanuM rAjataMtra saMbhALI zake evI koI vyakita hoya prazna che. tene hala karavA IndirA gAMdhIne samagra dezane sAtha joze. to te zrImatI IndirA gAMdhI che. A ISTa che ke nahi te judI vAta virodha pakSo mAtravirodha khAtara jarUranA che tema nathI. ATalA che. je A paristhitine ISTa nathI mAnatA temaNe paNa vAsta- meTA dezamAM vividha vargo ane pradezanA praznanI nirbhaya rajUAta vikatA svIkAravI paDe ke atyAre bIjo koI vikalpa nathI. thAya te jarUranuM che. dhArAsabhAmAM ke pArlAme TamAM moTI bahumatI
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra prabuddha jIvana tA. 1-6-80. hAvI, eka rIte bhayasthAna che. pakSanA sabhyamAM svataMtratA na hoya laDAI laDI svataMtratA apAvI e siddhi che, paNa tevI rIte bIjA ane lokazAhI vAtAvaraNa na hoya to pakSanuM durbhAgya lekhAya. sAcI deze paNa svataMtra thayA che. hakIkata sattAvALA sudhI pahoMce nahi. pakSanA sabhyo amaladArone vividha bhASA, saMkucita valaNe ane vAra dharAvatI che dabAve, potAnA svArtha mATe ja kAma kare to aMte e pakSa Take nahi. prajAne eka rASTramAM parivartita karI jemAM meMTenA to mAtra 4 The legitimacy of a political party ultimately depends lAkhanI vastI dharAvatuM che, jemAM turka muslIma paNa che. rojanI upon its performance. lokomAM jo nirbhayatA TakI rahe mArAmArImAM sadIothI pAyamAla thatAM ghaTamAMthI rASTra nirmANa karyuM to AvA pariNAma mATe atyAre bahu cittAnuM kAraNa nathI. te jevI tevI siddhi nathI, Aja bAlkana rAja pahelA yuropIya. paNa zAsaka pakSa, mAtra atyAre potAnI sattA TakAvI rAkhavA ane niSphaLatA DhAMkavA ApakhudI vApare ane sakhata pagalAM le to, yudhdhanI jAgarI rUpa nIvaDayAM hatA - te yAda rAkhavA jevuM che ane loko lAMbe vakhata sahana nahi kare. virodha pakSonA AgevAno ane te pachIthI bIjA yudhdhanA gALAmAM paNa A ghaTakomAM vasatI saMkucita, kAryakartAonuM sauthI moTuM kAma e che ke sattAne bhUlI jaI, jIvaMta jhanUnI prajAe ekabIjAnI vRNA upajAve tevA ekabIjAnI lokasaMparka sAdhI, lekamAM nirbhayatA pedA kare ane jALavI rAkhe. jAnavarI kAle paNa A gerIlA laDAI daramiyAna paNa karI hatI. kendramAM ane moTAbhAganA rAjamAM eka pakSanuM zAsana thayuM che tethI AmAthI eka saMgharAjaya - nyAyanA pAyA para ane vaivivyAkaLa thavAnI jarUra nathI. zrImatI IndirA gAMdhIne lokonuM kalyANa dhyane avikArIne TIe karyuM, te jevI tevI siddhi nathI karavAnI eka vadhu taka maLI che. temane AMdhaLo virodha karavAnI khAsa karIne je paccIsImAM hareka matabhedano upAya bhAgalA ja che. jarUra nathI. jAnyuArI 1980thI atyAra sudhI je rIte kAma thayuM tevuM thayuM-koriyA, pelesTAIna, vieTanAma, roDeziyA, jarmanI, keTalA che te bahu AzA pedA karanAra nathI. paNa pitAne kAryakrama ane nItina yAda karavA - te vakhate bhAgalAne sAMdhavAnuM TITee karyuM. amala karavAmAM rAjayane sahakAra nathI e bahAnuM have zrImatI IndirA gAMdhI mATe rahetuM nathI. lekoe pUrI taka temane ApI che. mArzala TIToe potAnA pradezamAM vasatA cha ghaTakone samAja vAdI maitrI saMghamAM saMgaThita karyA che tene zudhdha arthamAM mutsadI vartamAna cUMTaNI paddhati vize thoDuM kahevAnuM rahe che. dhArAsabhAnA ananya rAja puruSanA sthAne besADe che, jarmanIne eka karanAra nirvAcana kotramAM 80,00thI eka lAkha mata hoya che. A vakhatanA bismArka tenI pAse jhAMkho paDe che. chatAM A paNa tenI caramasiddhi matadAnanuM pRthakaraNa karIe to 40 thI 50 TakA matadAna thayuM che. nathI. tenI yazapatAkA to ekale hAthe raziyAnI ApakhUda rAkSasI mAno ke eka nirvAcana kSetramAM45000 mata paDayA. temAMthI 20,000 zakitane paDakArI parAsta karavAmAM, tene hAra kabula karAvI samAjavAdanA mate athavA tethI paNa ochA mata maLyA hoya te umedavAra ekathI vadhAre rAha hoI zake teve no rAjamArga AMkI devAmAM che. vijayI jAhera thayo che. tenI sAme 25,000 ke tethI vadhAre mata yurokomyunIjhama, AphrikAmAM vividha tabakake vividha gatie samAjavAda tarapha paDayA che, eTale ke bahumatI matadAna tenI virUddha gayuM che. chatAM te jatA nAnA rASTro. TITonI A siddhinAM saMtAne che. kayubAthI mAMDI vibhAjita hovAthI sauthI vadhAre mata A umedavArane maLe che. kula barmA sudhI TITonI A pracaMDa mUti vizALa chatrInI jema badhA matenA bhAgye ja 25 TakA ane thayela matadAnanA 35-40 TakA samAjavAdIo para chavAyelI che. bhaviSyamAM teno parIdha vadhato jaze. mata maLyA hoya tevI vyakitane te nirvAcana kSetrane pratinidhi kema eka mukhI-unmatta kamyunIjhamanA vistaratA sAmrAjaya sAme hareka kahevAya? koMgresa AInA vijayI jAhera thayelA ghaNA umedavAro A prakA- - sthaLe TIvAda khaDo thaze. rana che. muMbaImAM ja, lagabhaga 15 benkamAM koMgresa AIne maLelA mata TI sTelInane bhakata, raziyA tene mana makakA tene eka karatAM, virodha pakSo ka la mata vadhAre paDayA che. muMbaInI janatAe koMgresa-AIne vijayI banAvI che tema kahevA karatAM, virodha pakSoe eka zabda kurAnanI pavitra Ayata che. tene veNamAM zakA karavI pitAnI phATaphUTathI koMgresa-AInA umedavArane jItADayA che tema te TITene mana mahApApa tenI nidA akSamya aparAdha hato. tenI kahevuM vadhAre yogya che. kula matonA nahi te, chevaTa matadAnanA 51 bhUla paNa jagatanA bhalA mATe hatI. TakA na maLe e umedavAra vijayI na gaNAya e koIka niyama yuropanA badhA kamyunIsTa AgevAne Aja mAnyatAmAM hovo joIe. jo lokazAhIne sajIva banAvavI hoya te, samagra ucharyA ane jIvatA hatA. hA, yuropanA lokazAhI samAjavAdIo matadAna paddhati AmUla parivartana mAge che. keTalAka sAhityako ane ciMtakoe raziyAne "gaMTha dheTa pheIla!' 'devALuM kADhela devatA" jAhera karela. rAjayane sukavI nAMkhavA nIkaLelA 3-5-80 - cImanalAla cakubhAI sAmyavAdIo rAjaya saMsthAnA pUjako ane jabara sarmathako banI gayA che. sahune svataMtratA ApavA nIkaLelA svataMtratAnuM gaLuM ghuMTanArA gulAmane dvIpasamUha racanArA banI gayA che, tema bIjA vizvayudhdha pahelAM ja penDara, 'madha bAre aMdhAravALA" kosalara vigere kahI dIdheluM. paNa emAMnA koI mArkesisTa ke komyunisTa nahotA. ja mahAyuddha pachInA navA yuropa para sauthI vadhu asara TITe to pratibadhdha mArkesisTa kamyunIsTa ane vaLI AgevAna pADanAra mutsadI ane bhaDavIra yodhdhA tarIke koInuM nAma pasaMda raziyA tenuM ArAdhya ane sTelina tene rakhevALa tenI sAme karavAnuM Ave to meTA bhAganA samaju yuropIyane TITenuM nAma virodha eTale garbhAvasthAmAM ja bALake mAM sAthe nALa saMbaMdha pasaMda kare. kApI nAkhavA jevI jIvana-maraNa vaccenI pasaMdagI. paNa enA karatAMya TITenuM sAcuM sthAna A ardhasadInA raziyA sAthenA jhagaDA vakhate yugoslAviyAne haju pUro sauthI meTA vidrohI chatAM mAnavIya mUrtibhaMjaka tarIkenuM che. janma nahote thaze. prasava vedanA cAlatI hatI. bhAgatA-nAratA samAjanA vikAsamAM mUrtipUjA vinA cAlatuM nathI. hareka jarmane haju chuTA chavAyo sAmano karatA hatA. nAnakaDA jamAne pitAnI mUrtio ubhI kare che ane tenI mAraphata AdarzanI dezamAM cAra varSamAM 17 lAkha sainikonI khuvArI thaI hatI. ekatA, kriyAne vega ane hAra vakhate zraddhAjanya daDhatA keLave che. pazcimanA lekazAhI deze briTana, amerikA A navA rASTrane madada rASTrIya-AMtararASTrIya ke vaizvika samagratA anubhavavA AvI mUrtipUjA karavA taiyAra na hatAM. hA, laDAI daramiyAna carcA madada karela, raziyA anivArya banI jAya che. karatAM vadhAre madada karelI, paNa A navA rASTramAM nAmane 5Na rAjA paNa A mUrtipUjA pote eka sthitisthApaka baLa banI hoya, aNInI paLe nAsI chUTelo hato te rAjA ke tene rIjaMTa pratinidhi hoya te tene Agraha hato. te dAvapeca paNa hoya. Adarza, vicAra ke hetunI ADe eka sthApita hita bane che, pote svayaM Adarza, svayaM vicAra ke svarya hetu banI jAya che. meTA bhAganA dezamAM AMtaravigraha haju zamyo nahoto. romana ketheliko, nAstika mUrtipUjakone A sahaja lAge che ane mUrti eka pratika ke svayaM kamyunisTa sAme tenA anuyAyIone uzkerI rahyA hatA. satya nathI te vAta samajAtI nathI. meTAbhAgethI te svIkArI zakAtI Arthika rIte cAra varSanA khUnakhAra saMgrAma pachI cArebAju nathI. evA bahuja thADA mANase naLe che je mUrtimAMthI jyAre bhaMgAra-pAyamAlI hatA. khetI, udyoga, vepAra, zikSaNa badhu pAyAnI satya cAlyuM jAya tyAre tene mATI mAnIne potAnA ja ISTadevane pahelI IMTathI zarU karavAnuM hatuM ane te paNa koInA eziyALA rahyA pANImAM padharAvI de. vinA. jonopha bejha-TITo AvA bahu ja thoDA mANasamAM hatA. TITonI rageragamAM e be maMtra pacI gayA hatA. eziyALApaNAne geslAviAne cAra varSa hiTalara samA mAMdhAtA sAme gerila abhAva. e koIpaNa prajAnI svataMtratA-svamAnane pahelo pAyo che. mUrtibhaMjaka vidrohI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-6-80 | prabuddha jIvana 13 javuM. ane bIjo maMtra samAjavAda eTale sAthe cAlanArA hamarAho A carcAnA gALA daramiyAnamAM e paNa spaSTa dekhAyuM ke raziyA vacce samAnatA. ane yugoslAvIyAnA mArgo-paddhatie judI hatI, eka eka haththu A pAyA para teNe ranya UbhuM karyuM hatuM. saMgrAme khelyA hatA, sAmAM mAnavuM hatuM. bIju lokasamUha sAthe bhAgIdAro ane carcA vicAraNAmAM. eka rAjayanI sattA vadhAravAmAM mAnavuM hatuM. bIjA rAjajamanAne A pahADI mulakamAM thakavIne parAsta karyA hatA. yanI sattA kramaza: ghaTADI lokonI sattA vadhAravAmAM, eka tAbedAremAM svamAna ane samAnatA have svataMtratAnA pahelA aruNodaya ' mAnanuM hatuM. bIjA birAdarImAM. jo UMDANathI jovAmAM Ave to bane vakhate ja raziyana sAmyavAda, sTelIne tenI pAse mAMgyuM hatuM. mArkasavAdI hovA chatAM eka kamyunIsTa jAheranAmA pachInA mAkarsamAM, ane 1. raziyA AkhA yugoslAvIyAnA telanA lAMDArAnuM saMzodhana bIjA kamyunIsTa jAheranAmAM pahelAMnA mAnavIya mArkasamAM mAnatA hatA tevuM dekhAya. e gALA daramiyAna evuM paNa bahAra AvyuM ke raziyanee vividha utpAdana kare tene te mATe khAsa adhikAra maLe, karaverAnI rAhata khAtAomAM potAnA yugoslAvIyane jAsuso mUkayA hatA, eTaluM maLe ane potAnI vasAhatamAM sthAnika kAnUnothI para AMtarika svAtaMtrya maLe. barAbara AraMbhanA aMgreja phreMca sAmrAjayavAdIo ja nahi, te tenI lazkarI TukaDIoe yugoslAva strIo para 1219 baLAtkAro 991 khUna sAthenA baLAtkAro 248 khUnanA prayatna sAthenA baLAtkAranA kissA nedhAyA hatA. 124 hiMsAtmaka 2. raziyA yugoslAvIyAnI badhI beMkIMga vyavasthA saMbhALe. TanA kissA bahAra AvyA, ane A vize phariyAda karavA jatAM 3. yugoslAvIyAmAM khanIje che, tene zodhI kADhavA, zuddha raziyana senApatie raziyana lakranI AvI niMdA karavA mATe virodha karyo hato. karavAnI bannenI saMyukata kaMpanIo karavI, A kaMpanIone utpAdaka TIToe spaSTa karyuM ke yugoslAvI muDIvAdI rAhe javA mAgatuM kAryakrame raziyAnI anumati vinA hAtha para na levA. nathI, samAjavAdI ja rahevAnuM che. te raziyAnuM paNa mitra rahevA mAge 4. A badhAM sAhasanI pedAza raziyAne jarUra hoya tyAM sudhI che, paNa saMsthAna nahi. samAna darajaje vyavahAra na thaI zake to tene ke tenI mAraphata jAya. yugeslAvIyA eka mArga kApaze. jarmana sAmrAjyavAdanI laData badhI vigato noMdhavAnI jarUra nathI, paNa A zaratono artha pUrI thaI hatI ane jANe bIjI saMdhyAe ja e adhurI rahelI eTalo ja hato ke yugeslAvIyA raziyAnuM saMsthAna thaI jAya ane laDAI raziyana sAmrAjayavAda sAme zarU thaI. vimAsaNane pAra na hatuM, tene vikAsa raziyAnA anusaMdhAne ja thAya. paNa sAcA mArge cAlanArA saune paNa koIka rakhevALa koIka bhagapolAMDa, rUmAnIyA, haMgerI, jhekoslAvIyA pUrvajarmanI - AvAM vAna kayAMka che. sToIka loko tene aNaprIcho mitra kahe che. raziyAe saMsthAne banI cUkyAM hatAM, paNa e badhAMne te raziyana lazkaroe humalo karavA himmata karI nahIM, yugoslAvIyA sAme nidAnI jhuMbeza calAvI, komI phorma sAmyavAdI saMdhamAMthI kADhI mUkavuM, emAM joDAyelA choDAvyA hatA. badhA dezo pAse virodha karAvyA, Athika karAre nAbuda karI Arthika yugoslAvIyAne raziyA-briTananI madada maLI hatI, paNa teo bhasa karI, pitAnA tajajJone pAchA bolAvI vaijJAnika kozalyanI laDyA hatA potAnA paga para. kheTa UbhI karI, TITo vigerene bhAgeDu drohIne zirapAva Apyo. eTale TITe mATe A darakhAsta mAthA paranA maraNatola phaTakA paNa AkramaNa na karyuM kAraNa ke yugoslAvIyAnI prajA TITonI samAna hatI. pachavADe laDI levA taiyAra hatI, uparathI anya lokazAhI rASTra paNa briTane amerikA jevA muDIvAdI sAmrAjayavAdI rASTro paNa AvI samajI cUkayAM hatAM ke samAjavAdamAM paNa eka ja kendra na hoya, zarato karatAM nahotAM. khuda raziyAe IrAna sAthenA tela karAramAM temAM vividha kendro, vividha mArgo hoya te lokazAhI rASTranA lAbhamAM AvI. zarate karI na hatI. che, ethI koI rAjakIya zarato lAdhyA vinA TITone madada karavAnI A raziyA? jenuM pote Aja sudhI bhajana-pUjana- Izvara khAtrI ApI. samajIne karyuM hatuM. te A? Ama TIToe koIka ja karI zake tevuM kAMI karyuM, pitAne hAthe UbhI karela sTelInanI raziyana sAmyavAdanI mUrtinuM khaMDana karyuM. zoSaNa nAbuda karI, sarvanA bhAtRbhAva phelAvavAne payagaMbarI ane sTelInano mRtyu pachI raziyAnI 20mI sAmyavAdI parisaMdeza laIne nIkaLela raziyA aMdarathI ATaluM badhuM sAmrAjayavAdI? padamAM kuve sTelInanA kapha ughADA pADI tenuM vilInIkaraNa karyuM AnI sevA-pUjA pite karI? TITa sAthe meLa karI jAhera karyuM ke "samAjavAda tarapha javAnA ekathI te divase ane rAte TITe ane tenA sAthIdAro mATe tIvratama vadhAre rastA hoI zake che, hareka rASTra pitAnA saMjoge pramANe te vedanA ane maMthananI hatI. rAha TharAvI zake che? "A jAhera rIte svIkAryuM TIToe pote ja eka ATha karoDanI vastInuM AkhuM pUrva yuropa raziyAe sara karyuM saMvAdadAtAne kahyuM che." ItihAsanuM koIpaNa delana pitAne kAyamI hatuM, ane IglAMDa, amerikA tene rokavA AMgaLI uMcI karI zakayA karavAno prayAsa kare che tyAre pratyAghAtI banI jAya che." nahotA. yugoslAvIyA A jambara zakita sAme vAmananI jema laDavA A samayasaranA mutibhaMjakonI jagatane jarUra che. jAya to keTalAM aThavADiyAM Take? tene paDakhe koNa ubhuM rahe? pharI manubhAI paMcoLI-darzaka eja DuMgarA, guphAo, jaMgala vacce rahI laDAI ApavI paDe to? paNa yugoslAviyA jo potAnI audyogika vikAsa pitAne rIte na karI zake to A 17 lAkha mANasane bhega Apyo zA mATe? abhyAsa-vartuLa raziyana pratinidhi peTrove to temane sApha kahyuM hatuM. "tamAre vakatA : hai. jayaMta esa. zAha (plAsTIka sarjana). audyogika vikAsa karIne zuM kAma che? ame yuropamAM khUba audyogika vikAsa karyo che, temAMthI tamane joItuM badhuM maLI raheze." viSaya : plAsTIka sarjarInA mArA anubhavo tArIkha : 11-6-80 budhavAra sAMjanA 6-15 sTelIne kucevane kaheluM hatuM "mArI TacalI AMgaLI halAvuM sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha ane TITo khalAsa". 3. jayaMta esa. zAha jANItA plAsTIka sarjana che. TIToe madhyastha samiti belAvI, raziyana darakhAsto, sTelInamoTevane patra temanI sAme mUkyAM. jemAM TITe, jolAsa, kArDanI vArtAlApa bAda plAsTIka sarjarInA kesanI slAIDa vigere sAme mArkasITa, lenInIsTa vicArasaraNIthI judA paDavAnA . batAvavAmAM Avaze. Ape hatA. TIToe ghaDela patramAM javAba Apyo jemAM vivekapUrvaka InkAra hatuM, badhA jokhamone svIkAra hato. ' saune samayasara upasthita thavAnuM hArdika nimaMtraNa che. be sivAyanA badhA sabhyoe TITenA aNanama valaNane Teke A subodhabhAI ema. zAha ane je be jaNe virodha karyo te raziyana jAsusa banI gayA hatA, kanvInara abhyAsa-vartuLa tema pAchaLathI jaNAyuM.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pramukha jIvana AtmAnI bhAja gresa dAina gATa"nuM chelluM prakaraNa] vizvarUpa [videza-pravAsanA pustaka jarmanI, IMglenDa ane keneDAmAM mane kAma karavA nimaMtraNa maLyuM hatuM. bethI aDhI hajAra Dolara eTale lagabhaga ekavIsa hajAra rUpiyA mahinAnA daramAya thAya. 'mAstara'nI laherathI vAparo toya pAMceka hajAra rUpiyA mahine bacAvI zakAya. utsukatAthI ophara sAMbhaLI paNa mana na thayuM. tyAMnI thIjAvI nAkhe evI bhUkharI ekalatA na jiravAya. kAma to ahIM ApaNA beMka bhAratamAM DhagalA bharIne paDayuM che, ne emAMya zikSakane mATe to A deza cheADI javA te pApa ja gaNAya, Atmadroha gaNAya ! kayAreka yakSapraznattara manamAM cAle che. pUche che ke baMdhu, A deza, eTale kyA dezamAM rahevA mAge che? klakattAmAM sAyakalanA peDala para UMco thaI jaI rikSAvALA zvAsanI dhamaNa para parasevAnI dhAra DhALatA-DhoLatA eka ghavAyelI saMskRtine UMcakIne laI jaI rahyo che e dezamAM? dilhImAM khakhaDatI zarAbanI pyAlIe vacce je loko pakSAMtaranI zataraMja ramI rahyA che te dezamAM? svargamAM vaNAyelI jhaLAMjhaLAM sADI paherIne muMbaInI dareka mahilA eka bhikhAraNane nagna jotI avihvaLa cAlI jAya che te dezamAM? pAMva-usaLane bheLapurInA UDatA kAgaLanA DUcAe je dezanA rasterastAne gaMdakInI kacarApeTIthI bharI dIdhA che te dezamAM? gheADAgADIvALAo, rIkSA-TekasIvALAo ane bhArakhAnAMvALAonA satata bheAM bhAM, kArakhAnAnAM bhUMgaLAMonA dhUmADAnAM praduSaNA, ukaraDA para UbhA UbhA gALagaleAcI ne mArAmArI karatA lokothI kharaDAtA dezamAM? beImAnIne brahmasUtra gaNAvavA UMcA karelA hAtheAmAM pATiyAM jhAlI sUtreAccAra karatI saraghasAkAre cAlI jatI prajAnA dezamAM? dareka sarakArI Tebala para lAMcaruzvatanI neTa para dabAtA kensaranI gAMTha jevAM peparaveITAnA dezamAM? satya ane premanA caherAne mukita-prayukita ane dAvapecanA DAmarathI-kharaDAvAmAM Ave che e dezamAM? hA, e ja dezamAM. huM jANu` chuM ke A abhAgI dezanI yAta nAnA koI aMta nathI. huM jANuM chuM ke enA buddhimAna ane sukhI dIkarA-dIkarIo mamatApUrvaka enI dhULane mAthe caDhAvI nathI. dIna, hIna, achUta enI baratIne pharI gAMdhInI jema koIe pasavArI nathI. buTapAlIza karatA ke, hoTelanAM kapa-basI khakhaDAvatA nAdAna herI che.karAone koIe nizALe meAkalyA nathI. bhIkha mAgatA durbhAgIone mATe koIe mAnuM ke bApanuM ghara khAlI ApyuM nathI. koI ravindranAtha, koI vhiTamAnanI jema enI prajAnuM gIta gAvA, enI prajAnI rAha jovA Aje koI kavi UbhA nathI. kayAMka dUra UbhA UbhA nirmama bhAve kavi behAla thatI jiMdagIne joI rahyo che paNa beAlate nathI. vaijJAnika, meTA daramAyo levA enA saMzAdhanAne vece che. dilhInA cAMdanI cokamAM tA keTalAka loko mAM bhAratIne ja chaDeceka vece che. lIdhA-dIdhAnA zerabakoramAM ahIM dareka jaNa have ekabIjAne kharIde che ane vece che. kyAreka nirudyamI bAvAonA jaMgalI sUDo A bhALI prajAne melaDI mAtAnI mAnatA baMdhAve che. kyAreka UMThA bhaNelA mUrkha jyotiSI cakalI pAse AkhI prajAnuM bhAgya bhakhAve che. savA rUpiyAnA gaudAnamAM purohitA hajIye A dezamAM vaitaraNI tarAve che. eTale to A dezamAM rahevuM che, enA pAMca-paccIsa chekarAchekarIone satya kahevuM che, prema samajAvavA che. prajAne kavitAmAM ghUMTAtA rasanA be ghUMTaDA pivaDAvavA che ne pIvA che. ko'ka nAnaka ne ko'ka chaganA bhaNatA UThI javAnA hoya to ene nizALe mUkvA che. bIjAne paganI AMTI mAravAnuM zIkhatA juvAnaDAne paga uThAvI levA vinavavAno che. enA hAtha ne paga to prabhue koI AMdhaLAne ne lUlAne dorIne laI javA ApyA che ema ene kahevAnuM che. koI uchAMchaLI chAkarIne kRSNa ke IzunA janmanI kathA hevAnI che. AkhI prajAnI vacce palAMThIvALIne mANa-bhaTTanI jema harikzA karavAnI che. A vananI pelI mera nIkaLI javA pahelAM te thoDAMka dhUrAM rahI gayelAM sapanAMne jhaTajhaTa dAbaDImAM bharI levAM che. badhuM jhaTajhaTa ATopI levuM che. gItAnA aDhAreM cu adhyAya pUrAM thatAmAM te sudUra AkAzanA maMdiramAM bajI UThatA ghAMTanAdAmAM tallIna thaI javAnuM che ne peAtAnA ja kAnamAM kahevAnuM che ke baMdhu, cAla sAme kAMThenA utsavamAM... have premane prema sivAya koI anubhava nathI. thAya che ke kyAreka daTAI gayelI nagarInI dhULa khaMkherIne koNAkenA aveAnA hAhaNATa saMbhaLAze. koI rAjakumArInA svapna jevA tA. 1-6-80 ratha Avaze. koI pAlakhImAM prabhune padharAvIne AgaLa cAlatAM caitanya ke mIrAMnAM pada saMbhaLAze. dUranA AkAzamAM mahAvIra, buddha ane zaMkaranA buddhavacanA saMbhaLAze. tAzIlA ane nAlaMdAnA sthAvaro vicaratA dekhAze. RSimunio nadItaTe cAo beAlatA haze tenA avAja ApaNI zerIomAM saMbhaLAze. rAmapAdukA pAse yugeAthI UbhelA bharata smita karatA UbhA haze. rAmarAyanA nakazA laI UbhelA jAnakI vagaranA karuNa-A rAghava vasiSTha sAthe AkharI viSTimAM beThA haze. vizvarUpadarzana karatA arjunanI sanmukha tribhuvana manamohana parama sakhA zrIkRSNa pArthane zire premasparza karatA haze. huM mAnuM chuM ke badhuM sAru thaze. sAru nahi thAya to teA have maMtravijJAnayugamAM manuSyajAti bacavAnI ja nathI. eTale to huM vadhu AzAvAdI chuM. pUrvajonI peDhIoe veThelAM du:khAnAM cihno samudro ane javALAmukhInA DAghamAM navI peDhI nahi joI zake? bIjA vizvayuddhamAM tUTelAM DuselaDorpha ane balinanAM devaLe! ane barlinanI dIvAlane pIDAnA adhyAya lekhe nahi vAMce? yuddha karavuM te AkAzanI cAmaDI cIrIne enA joDA sIvavA jevuM duSTa kArya che, e have kahevuM jarUrI che? zASaNa, gulAmI ane rakatapAtanAM pRthvI para paDelA kAMkAne e loko varasAdanI dhArAmAM have nahi dhoI nAkhe? tAjA varasAda to dareka varSA Rtue varase che. emanI eTalI saMvedanAnI mAtrA have nahIM vadhe ke koI paNane bhIkha mAgatuM jue te pote mAge che evI ghavAyelI lAgaNI anubhave? pILI, kALI ke gorI koI paNa strI para atyAcAra thAya to ene mA yAda AvavA jeTalI ya anubhUti nahi thAya? dareMka prasUtigRhA para havethI e loko nahi lakhI rAkhe ke ahIM hamaNAM kRSNajanma thaze? eka nAna" kaDA parivartananI jema navI peDhI nahi UghaDe? navuM vizva harakSaNe ApaNI sanmukha ughaDI ja rahyuM che. pRthvIne priyatamAnI jema anubhavavA jevI che. haraNe e parNanI jema prakaTa thaI rahI che, harakSaNe enI marmarathI ApaNA AtmAne mudita karI rahI che. eka paga ja bhAratamAM rAkhavA che; bIjA paga to mUkave che samagra paribrahmanA parigha upara. mArI yAtrAno mArga ja ayanavRtta che. aneka sUryapradezAnI saphare UpaDavAnuM che. dareka graha-nakSatrAnAM navAM navAM satyo jANavAM che. kUmaLA NAMkuronuM satya jANavuM che, tuonuM satya jANavuM che; ne jANavuM che satya vedanAnuM. pRthvInA koI aMza mArAthI bhinna nathI--mArAthI vaMcita nathI. bhUta, vartamAna ke anAgata mAre koI khaMDa nathI; huM akhaMDa kALa chuM. emane hAya tA meM joyeluM DelphInuM devadgAra meM nahAtuM joyuM? 'badhuM sapramANatAmAM ja zAbhe vadhu na ochuM"--e meM ja devadrAra para nahAtuM lakhyuM? AkAranA devatA epeAlA te huM ja nahi? ne prabaLa lAgaNIno-- urdU kano devatA DAyonisasa paNa huM ja nahi? romamAM mA marI amanA khoLAmAM sUtelA Izu huM nathI to koNa che bIjuM? devaLedevaLe ane citra-vithikAomAM huM ja meDonA ane huM ja pIeTA nathI? vizvakaruNatA te ya huM chuM. enA prema-zRgAra paNa huM chuM. huM ja devI DIonA ke huM ja vInasa chuM. prema karuM chuM tema huM chuM; baLAtkAra karuM chuM te ya huM chuM ane baLAtkAranA bhAga banuM chuM teya huM chuM. ja mAyaoNniyana burakhA chuM. huM ja rAjAno lahiyo chuM. huM ja yahUdI prajAne AzAlekha chuM. huM mojhajhanA hAtha chuM. me joyelI bijhenTAIna, mAGeIka ke gAthika zailIo paNa huM chuM. rubensa ke rembrAMnAM citrAnI, mAIkelenjelA ke rodAnAM zilpAnI huM ja saMvedanA chuM. mArAthI bhinna ane aparicita kazuM nathI. are, zAnabU na bagIcAnuM eka nAnakaDuM gulAba paNa nahi ! pazcimamAM gaya tA lAgyuM ke te kaMI mAtra pazcima nathI; pUrvamAM pAchA AvyA to lAgyuM che ka have te mAtra pUrva ja rahyuM nathI. badhuM ekarasa thaI gayuM che. akhaMDattva ane pAvanattvanI prakriyA e ja to yAtrAnI phalazruti che. khAbAciyAnuM ke bAladInuM pANI gaMdhAI jAya che, paNa nadIsarovaranAM helArA mAratAM pANI tAjA rahe che. vaLI je paNa parvatanI Toca para prabhunA mugaTamAM baraphanuM meAtI banI jAya te tAjuM rahe che ane dhUsaralakSmInuM varadAna pAme che. AlpsanI parvatamALA paranA ke meblonA zvetabUsara baraphanI prasannatA anubhavI che. zyAma khaDakonA karALa bihAmaNA sauMdaryanI paDache tAjI phUTelI vanazrInA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-6-80 prabuddha jIvana zrI muMbaI jana yuvaka saMdha vArSika sabhA nIla-zyAma romAMcane anubhavyo che. viyenA ke balinanAM, philADelphI- udAra hastane sparza; lorAeMjIlIsanI muMbaI samI camakatI AnAM ke sAnaphrAMsiskonAM barake pAIne vRkSonA hAlanA paDachAyA' dIpti; DijhanilenDanI zaizavI Adima sRSTino romAMca; sAnaphrAnsitamane jANe premasaMvAda karatA lAge: oka, siDAra, Timbara ane vAMsanAM ska, sIoTala ke bena senI vana ane pukuralakSmIonuM rimata; vana te AkAzamAM tIrakhAM phelAvIne parIonahAvA utare tyAre temanAM leIka mizigananAM bhUrAM pANImAMthI ALasa maraDIne beThAM thatAM kapaDAM ahIM mUke evI jANe darakhAsta karatAM lAge che! elivanuM zikAgonA mahAla; satata vahevAnuM satya laI deDiye jatAM nAyagrAnAM vRkSa te yurepanI mA che! enA telanuM dhAvaNa jeNe cAkhyuM nathI e jala ' ane vasaMtanA svaccha bilerI AkAzamAMthI prabhune saMdeze A pRthvIne oLakhate nathI ! ne keraDA-garamara ke bALaguMdA jevuM laI UDatAM AvatAM paMkhIone pesiphika samudra para paDatA paDachAyo elivanA phaLanuM athANuM jeNe khAdhuM nathI ane maMda-kaDachA svAdamAM mane daDhatAthI cIMdhe che: "e sarvatra vyApta che. tuM e vizvarUpa rahelI amaraphaLanI mIThAzanI zI rIte khabara paDavAnI che? vaLI AtmAnI khoja kara." plAtA vRkSanuM to satya ja nirALuM che! kahe che ke "borDa ane rUkSa yazavaMta trivedI hoya temAMya jotAM AvaDe te lAvaNya nikhare che, mArA bhAI ! tamAre jevuM hoya te A jevA sarovara kane rahAIna nadIne kinAre! ne pUchI juo A gaTuMka gaTuMka gAtAM pArevAMne! e loko kaMI mANasanI jema jUThuM nathI bolatAM! epala, ereMja, pAInepala, sTroberInAM jhADa tathA drAkSanAM maMDapanI te balihArI che! emanI zobhA te emanA AvasathIye vadhAre ratumaDI che! prema karavAne zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA tA. 14mI pahelo divasa yAda Ave che? ene romAMca to A vRkSo para doDI jana zanivAre sAMjanA 5 vAgye zrI paramAnaMda kApaDiyA jatI caTApaTAvALI khisakolIne juo to pharIthI anubhavI zako. sabhAgRhamAM maLaze. je vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha raMgaraMganA popaTa evI to vArtAo kare che! rasabra kasAheba kacchanA dharavAmAM Avaze. mahArAva sAthe kacachane ItihAsa vAMcatA tyAre e popaTa roja AvI (1) gata varSanA vRttAMtane tathA saMgha tema ja zrI maNilAla besato ne sAMbhaLato te vAta yAda AvI gaI. te A ATalA badhA mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA eDiTa '' popaTa te keTalI badhI kAdaMbarInI kathAo laIne AvyA haze! thayelA hisAbene bahAlI ApavI. popaTa kharekhara mane ApaNI viThaMbhakathAonA saMgraha jevA ja lAge che! ethensa, rema, lalina, laMDana-kyuM evuM sthaLa che, jyAM pArevAM (2) navA varSanA aMdAjapatro maMjura karavA. nathI jayAM? nAnapaNamAM ame hAnalAM kavitAne pATha gekhatAM (3) saMghanA adhikArIo tema ja kAryavAhaka samitinAM 15 ema gaNyaka gaTTaka gAyA ja kare! vAta sAcI che ke pArevAM pUrva sabhyonI cUMTaNI. janmamAM bALa-kavio haze! vUDacaka hoya ke blyubarDa hoya, gAtI (4) saMghanA peTrana sabhyo banAvavA mATenI yojanAnI caklI hoya ke lAlapaMkhALuM bulabula-vAha bhaI, vAha! baraphanI rajUAta ane maMjUrI. zvetadhUsaratA ane vananI nIla-2yAma kesaratAmAM A paMkhIo to (5) saMdha tema ja vAcanAlaya - pustakAlaya mATe eDigajabanI raMgatarAhonAM gIta che! sAruM che ke meM saMracanAzAstranI TaronI nimaNUMka. ke dhvanizAstranI daSTie hajI emane abhyAsa Adaryo nathI! to to te upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM bicArAM gAvAnuM ca bhUlI jaze ! eTale to vAre vAre thAya che ke mAruM savizeSa sUcanA karavAmAM Ave che ke, saMghane vRttAMta tathA vAcacAle to huM paMkhIonI eka yunivarsiTI banAvuM, jema bhAratamAM nAlaya ane pustakAlayanA eDiTa thayelA hisAbe saMghanA kAryA- '' bALako mATe DijhanilenDa banAvavI joIe tema. tame batakonA UrmizIla layamAM rAkhavAmAM AvyA che. semavArathI zanivAra sudhInA divasemAM ** taravarATane kavitAnI paMkitao para mUkI joye che? ghanIbhUta nIla- baporanA 2 thI 6 vAgyA sudhImAM koI sabhya tenuM nirIkSaNa AkAza jevA barapha taLe tame pikerela ke javela mAchalIenA para- karI zakaze. kATane spaMda mANe che? leIka mizigana ke leIka ennArIo thara - koI prazna pUchavAnA hoya te be divasa pahelA lekhita jalakukakuTanuM hAsya sAMbhaLyuM che? vRkSo ane paMkhIo manuSyane mokalavA vinaMti. mukata karAve che. UrmizIlatAne dharabIne ApaNe je saMsthAo ke vArSika sAmAnya sabhAnA upara jaNAvelA samaye samayasara smArako bAMdhIzuM te ja ApaNAM kArAgAra banI jaze. nIla-dhUsara-kesara upasthita thavA vinaMti. simAnI raMgenI jhAMyamAM badhuM ja prakaTa thavA do. kazAyane roke kAryAlaya : nahi! jo tame AIrisa, aliyA, epilebiyama, sAIlina cImanalAla je. zAha 385, saradAra vI. pI. roDa, - ke. InkalATA, DephoDilsa ke pIonInAM puSpo sAthe ramI zako, emane pI. zAha - UMdhA karI temAM philADelphIAne mukitadhaMTa ke IDanI ke eDithanI vanitA vizrAma sAme, maMtrIo, heTa na joI zake to e tamArI sAthe vAta nahIM kare! methalanI muMbaI - 400004 muMbaI jaina yuvaka saMgha. pAMdaDAnI lAtmakatA para mahIne te keneDIanee tene rASTradhvajamAM - Te. naM.: 750296 sthAna ApyuM che. mAliyA ane glI cInInI pha lavela taLe dattaka bALako mATe premaLa jayotine maLelI bheTa. ApaNe DhaburAI javAnA na hoIe te pachI zuM karIzuM? to to rAmamAM eTalA badhA makabarA che ke pRthvInA dareke dareka mANasa mATe 80/- zrI upAbena hasamukhalAla zeTha hajIya tenA pilANamAM jagyA che. bhAtabhAtanA vAlukA taTa para - (be bALako mATe) pagalAM mAMDavAmAM keTale romAMca che! dhIre dhIre tame pANIne paNa anu 800/- zrI madhubena ha. parIkha bhava kare che ane jANo cho ke pRthvInuM prematattva UrmizIla thaIne (be bALako mATe) tamane parAvArI rahyAM che. ane eka dhanya kSaNe khabareya na rahe tema paco/- zrI kailAsabena hasamukhalAla AkhA paribrahmane mepalanA parNanI jema tame saudaryAnubhava karo 210che. sUryamukhInuM phala jema sUrya bhaNI UghaDe che ema aMta:karaNa . premaLa jyoti paribrahma bhaNI UghaDI rahyuM che. dareka kSaNe have tenA ughADanI parNatA saMbhaLAya che! gatAMkamAM pragaTa karelI yAdI pachI premaLa jyotine nIce pramANenI bheTe maLI che. dattaka bALakanI yojanAne paNa sAre - nyuyorkanA empAyara sTeTa bilDiMganA paMcayAsIme mALethI joyeluM AvakAra maLI rahyo che dAtAone ame aMta:karaNa pUrvaka AbhAra dhummasamAM DhaMkAyeluM AkAza; dha varlDa TreIDa senTaramAMthI ke libaTI- mAnIe chIe. kAryAlaya maMtrI sTe parathI joyelA dhUrAra pANI; svapnamaya bra kalInane rapabrija; broDave ke menahaTananI alakApurInAM kapyAM hoya tevAM do, haDasana 500/- zrI rAyacaMda enDa sansa ane IsTa rivaranAM jalaraMgI citrazA paDachAyA; kliADelphIAnAM 201/- , madhubena ha. parIkha svAtaMtryaTane phelAto avAja, sumulakIla; hAIna, nekAra ke DAnyu 150- , Indubena munasI banI amRtA ati ane tenAM vRDajhanI ciraMtana lIlAza; hAITa 101- , puSpAbena pI. koThArI hAusanA mehAganI TebalamAM hajIye aMdane ajavAhama liMkananA prema- 95/
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bika jIvana tA. 1-6-87: hospisamarabhukha daradIo mATenI viziSTa saMsthA pisa! hospisa eTale zuM? merI jhajhae potAnI pacIsa varSanI putrInA kensarathI thayelAM aMvahosipasa eTale hospiTala? hA ane nA. hosipasa eka hospi sAna aMge "Detha opha e heTara" nAmanI je nAnakaDI pustikA lakhI Tala paNa che ane eka viziSTa sevA kendra paNa che. '70nA dasakAnI hatI tene paNa meM ullekha karyo hato. Aje e daMpatInI e e viziSTa dena che. nAnakaDI pustikAe, amerikana samAjamAM ane keTaleka aMze briTananA samAjamAM paNa ke khaLabhaLATa macAvI mUkyo hato tenI vAta huM hospisanI viziSTatA e che ke emAM je daradIone "TarminalI karavA mAguM chuM. Ila" kahevAya, evAja daradIone rAkhavAmAM Ave che. 'TarminalI Ila" eTale ke jemanI AvaradAnI 'Tarma pUrI thavAmAM hoya evA vikaTara jhojha e duniyAnA eka vikhyAta patrakAra che. teo jemane thayelA asAdhya rogane kAraNe jemanI ghaDIo gaNAtI hoya amerikAnA "voziMgTana posTamAM ane briTananA "gArDiyana"mAM ' evA daradIo. AvA daradIone hospiTalanA Impasanala vAtA AMtararASTrIya rAjakAraNa aMge niyamita lakhe che. teo raziyAnI varaNamAM maraNanI zAntipUrNa pratIkSA karavAnuM ghaNIvAra banatuM nathI AMtarika paristhitinA vizleSaNa mATe khAsa paMkAyelA che ane AvAM e hakIkata dhyAnamAM laIne A hospisanI kalpanA karavAmAM AvI vizleSaNa mATe je mAhitI joIe te meLavavA mATenA temanA pitAnA che. hospisamAM mRtyune Are AvI pahoMcelA daradIone zArIrika saMparko ane sAdhano paNa temaNe UbhAM karyA che. emanAM patnI rojha ane mAnasika banne prakAranI zAnti ApavAne ane maraNanA bhaya merI, mATIkAmanA kalAkAra che ane eka prasthApita lekhikA che. ke maraNanI cintAthI temane mukata karavAno mukhya uddeza rAkhavAmAM A daMpatIne eka putra ane eka putrI. putranuM nAma ricArDa, Avelo hoya che. hospisamAM daradInI zArIrika zaktine mATe anivArya putrInuM nAma jeIna. jeIne paccIsa varSanI thaI tyAM sudhI to e evA tabIbe ane na paNa hoya che, ane daradInA mAnasika ucATane hasatI ramatI yuvatI hatI ane zikSikA tarIke kAma karatI hatI. eka zAMta karavA mATe mAnasacikitsake paNa hoya che. hospisamAM kevaLa divasa ene kensaranI bimArI lAgu paDI hovAnuM nidAna thayuM ane daradIne ja nahi paNa daradInA sagAM vahAlAMo mATe paNa rahevA-jama thoDA mAsamAM to e eka hospisamAM maraNa pAmI. A thaDA mAsa vAnI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hoya che ane tabIbe tathA mAnasa daramiyAna jeIne bhegavelI yAtanAnuM, e yAtanA joIne jhejha cikitsakonI sevA temane paNa maLe che. kAraNake pitAnAM svajanane daMpatIe veThelI vedanAnuM, ceksa sthApita maMtavyathI viruddha jaIne, maratuM joIne ghaNAnA mana viALa banI jAya che ane temane zArIrika jeIna zAntithI mare eTalA mATe manoaune sAbuta rAkhIne levA ane mAnasika rIte zAna karavAnI jarUra keTalIkavAra paDe che. paDelA kaThora nirNayonuM varNana karatAM e dIrdhalekha, jeInanA avahospisane "spezyalAIjhaDa helatha kera progrAma" tarIke oLakhAvavAmAM sAna bAda jhejho daMpatie "voziMgTana pesTa"mAM ane "gArDiyana"mAM Ave che ane Tarminala Ilanesa eTale ke asAdhya roganA daradInA lakhe. bane akhabAromAM moTAM mathALAM sAthe e lekha prasiddha karyo ane IMglenDa amerikAnA samAjamAM khaLabhaLATa macI gayo. A AkharanA divase mAM je darda thatuM hoya che te dardane kema vyavasthita lekhano pratyAghAta eTalo jabaro hato ke yuropa, amerikAnA aneka sapATI para rAkhavuM te muddA para hospisamAM khAsa bhAra mUkavAmAM Ave che. aMgrejImAM Ane mATe nIce pramANe zabda-prayoga karavAmAM akhabAroe e punadita ryo ane jhojha daMpatine dasa hajArathI AvyuM che:- hospisa Ijha e spezyalAIjhaDa heltha kera progrAma, vadhu kAgaLa, hajAro Teliphona ane tAra A lekha aMge maLyA. A lekha prasiddha thaye tyAM sudhI hospisanuM nAma bhAgye ja koI vIca eoNsAIjhIjha dhI menejamenTa opha peIna enDa adhara simpaTamsa esosieTeDa vItha Tarminala Ilanesa hAIla provAIDIMga kera jANatuM hatuM, paNa e lekha prasiddha thayA pachI to zuM kaho sAmAjIka phora dha phemIlI ejha vela ejha dhI pezanTa-Ano artha e thayo ke jAe potapotAnA vistAromAM hospisanI sthApanA karavAnI pravRtti AdarI dIdhI. potAnA lekhane maLelA AvA bhavya pratisAdathI daradInA darda uparAMta roganA saMdarbhamAM je kAMI bIjAM cihane prabhAvita thaIne jhojha pItae e lekhane eka pustikAnA rUpamAM daSTigocara thAya tene paNa hospisanA kAryakaro lakSamAM le che ane chapAvIne pragaTa karyo adhe sAthosAtha eka "kamiTi phora herispesa enA nikAla mATenI vicAraNA kare che ane daradInAM sagAMvahAlAMonI ezana" nAmanI samitinI sthApanA karI. e pachI to amerikAmAM dekhabhALanI paNa vyavasthA kare che. hospisamAM AgaLa jaNAvAyuM nezanala hospisa esosiezana" eTale ke rASTrIya hospisa saMsthAnI che tema tabIbe, narse ane mAnasacikitsako te hoya ja che, paNa paNa sthApanA thaI che ane jhojha daMpatIe sthApelI samiti A daradInI dhArmika jarUriyAta pUrI karavA mATe dharmaguruo paNa hoya che. dA. ta. ApaNA dezamAM koI hospisa hoya to temAM gItApATha rASTrIya saMsthAmAM bhaLI gaI che. karanAra purohita paNa rAkhavAmAM Ave. A uparAMta daradI pote samApa amerikA ane IMglenDanA rAjakAraNamAM, kAmadAra pravRttimAM, jathI tadana vikhuTo paDI gayo che evI ekalatAnI lAgaNI ne vepAra udyogamAM ane kalAnA kSetramAM agragaNya gaNAya evI vyakianubhave e mATe sAmAjika kAryakaro paNa hospisane kAyama pitAnI tao Aje A hosipasa pravRttine sakriya sahAya karI rahI che. sevA ApatA hoya che. A uparAMta daradInA mRtyu pahelAM ane atyAre amerikAnI DemokreTika pakSanA pramukhapada mATenuM nomInezana mRtyu pachI daradInA kuTuMbIjanenI jarUriyAto pUrNa karavA mATe tAlIma meLavavA zrI kArTara sAthe harIphAImAM UtarelA seneTara eDavarDa keneDIe pAmelA svayaMsevakonI eka TukaDI paNa hospisa sAthe saMlagna jhajha daMpatIe lakhelA lekha-ke pustikA-aMge pitAne pratibhAva hoya che. AvI jarUriyAta sAIkolojIkla paNa haiya, phijhikala paNa vyakta karatAM jaNAvyuM hatuM ke "A lekhe mArA ane mArA jevA hoya ane kavacita phAInAnsiyala paNa hoya (eTale ke manovaijJAnika, bIjA ghaNAonA dilamAM AzAno dIpaka pragaTAvyo che ane A zArIrika ane nANAMkIya jarUriyAta paNa hoya). AvI badhI jarUri- dIpakano tejasvI prakAza badhe patharAya te mATe huM to jarUra Icche mAtAne niSThApUrvaka nikAla karavA mATenI paddhatisaranI tAlIma svaya- ke kensara athavA to enA jevA bIjA kaI rogathI maraNa pAmela sevakone ApavAmAM AvelI hoya che. athavA te maraNonmukha banelA badhA ja daradIonAM badhAM ja AptahospisamAM "zAMtithI ane sukhathI" maraNa pAmanArAomAM janoe 2aa lekha vAMcavA joIe. ApaNA potAnA maraNane athavA to ApaNA AptajananA maraNane vicAra ApaNe karI zakatA nathI. moTo bhAga kensaranA daradIono hoya che. kensaranA roganI zArIrika maraNanI anivAryatA tatkALa ApaNe svIkAratA nathI, maraNa sAthe hAtha ane mAnasika vedanA daradIne potAne ane enA Aptajanone kevI mIlAvatAM ApaNane saMkoca thAya che. A badhAM tattvothI dUra rahevA thAya che tenuM varNana karatI traNa kRtio traNa patrakAroe prasiddha karI mATe ApaNane je naitika himatanI ane viziSTha prakAranAM baLanI jarUra che, e vAtane ullekha meM "prabuddha jIvanamAM thoDA mahinA pahelAM che te A lekha ApaNane ApI rahe che." lakhelA eka lekhamAM karyo hato. rAyana nAmanA eka patrakAre potAne thayelA kensaranA roganI vedanAnuM varNana karavA mATe pIDAzAmaka davA zrI keneDIe sAcI vAta kahI. kAraNake jeIna jayAre mRtyu paNa na lIdhI tathA DokaTaronI salAhane paNa avagaNI ane "dhI pAmI tyAre enA chellA zabdo hatA-"AI ema DAIMga hepIlI. lAsTa beTala" nAmanuM pustaka lakhyuM. e ghaTanAnuM e lekhamAM varNana huM sukhathI marI rahI chuM. bIjA "Tarminala" daradIo paNa AvA nuM. A "lAraTa beTala" pustakanA saMdarbhamAM jahAna graMthare potAnA sukhathI mare ane evI rIte sukhathI maranAranA Aptajane paNa. putranA kensara jevA rogamAM thayelAM avasAna aMge bhaDatha bI noTa mRtyuno rasvasthatAthI sAmano karI zake te hetuthI sthapAyelI hariparA prAuDa" nAmanuM je pustaka lakhyuM hatuM ane vikaTara chojha tathA rejha saMsthA adyatana samAjanuM eka AbhUSaNa che. A AbhUSaNane duni
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 2-6-80 prabuddha jIvana yAnI najare lAvanAra jhajha daMpati A samagra viSayane sparzatuM eka zAkAhArI khAnapAnamAM cAra niyamo dhyAnamAM rAkhe. (1) vistArapUrNa pustaka atyAre lakhI rahyAM che. temanA A lekhana vizuddha kArbodita padArtho (maMda, sAkara, pAlIza karelA khA) na kAryamAM, amerikAnI rASTrIya hospisa saMsthA sAthenA temanA gADha levA yA na levA prayatna karavo. (2) taLelo khorAka na le, tene saMparkane paNa temane lAbha maLI rahyo che. e daMpati saMsthAnI salAha- badale varALathI ke pANIthI rAMdhelA yA zekelo khorAka levo. kAra samitinA upapramukha che. (3) mIThuM, maracuM ochuM levuM, (4) kula khorAkano aDadho bhAga kAcAM ke - manubhAI mahetA kacUMbara, phaLaphaLAdi tarIke levo. sAkAra vize bolatAM emaNe kahyuM hatuM ke, phakata DAyAbITIsamAM ja nahi, paraMtu lagabhaga badhA ja ahiMsaka hospiTalanI sthApanA kare rego (jemake hRdayaroga, peTanuM cAMduM, kobAITIsa, zaradI, dama, saMdhivA, cAmaDInA rogo vagere)mAM sAkara ane rIphAInDa sTArca zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA abhyAsavartuLanA upakrame guruvAra vajana gaNavAM joIe. mAMsAhAra manuSyane AhAra che ja nahi; tA. 8-5-80 nA roja Apela vArtAlApane sArabhAga nIce pragaTa" : " enAM vaijJAnika kAraNe, zarIre - yaMtra ane zarIra - taMtranI dRSTie ' karavAmAM Ave che.) emaNe samajAvyAM hatAM. ApaNA saMdhanA abhyAsa vartuLanA upakrame gayA guruvAra zabAsana, mAnasika zAMti ane yoga - dhyAna vize bolatAM ; tA. 8 mI mee 'nisargopacAra: mArI daSTie" viSaya para bolatAM emaNe kahyuM ke, zithilikaraNa vinA Arogya bhogavavuM ke rogamAMthI jANItA necaropetha De. bhamagarAe jaina samAjane nisargopacAra chUTavuM, nisargopacAranAM daSTikoNamAM zakaya nathI. divasa daramyAna, . dareka pravRtti daramyAna, khAtI veLA, kAmadhaMdhe, ke gharakAma karatI jevI ahiMsaka cikitsA paddhati apanAvavAnI ane enI Iripa veLAM, vAtacitamAM ke vyAyAmamAM, haMmezA ApaNe potAne aMdarathI tAlo, ArogyamaMdire, khelavAnI apIla karI hatI. elapethI jotA rahevAnI jarUra che, ke ApaNe zAMta svastha, sthira chIe jevI hiMsaka davA - paddhati pAchaLa jaina samAja chUTathI paiso ke taNAva - grasta chIe. jo taNAva hoya te te para dhyAna kendrita vApare che, ane e rIte hiMsAne protsAhana Ape che te bAbata. karI, UMDA zvAsa laI, e taNAvane choDatA javuM. taNAva ApaNane * emaNe kheda vyakata karyo hato. elopethIne emaNe e daSTie hiMsaka pakaDatI nathI; ApaNe taNAvane pakaDIe chIe. ane je ApaNe pakaDI zakIe te choDI paNa zakIe ja. zabAsana jarUra karavuM, paraMtu gaNAvI hatI. eka to nAnAM moTAM prANIo para prayogazALAomAM eTalAthI saMtoSa na mAno. jAgRta hAlatanA 15 - 16 kalAka kUra akhatarAo karI davAo zodhAya che te hiMsA, ane te davAo daramyAna paNa rIlekasana-maya ApaNe rahevuM joIe. dhyAna dharavA ApaNe vAparIye tethI e hiMsAmAM parokSa rIte ApaNI bhAgIdArI (thavA) mATe paNa zithilikaraNa aMtima caraNa che. ane sau rogonI ' ya che ja. ' ane bIjuM, e davAo rogane mAtra dabAvavAnuM sacoTa davA paNa dhyAna che. For what alls mankind today, meditation is the supreme meditation. kArya kare che, tethI zarIra para je atyAcAra thAya che te hiMsA. jema Do. bhAmagarAe zrotAonA vividha praznonA saMtoSakAraka byuTI vidhAuTa kualTI' AMdolanane jaina samAje javAba ApyA hatA; samayanA abhAve ghaNAnA prazna e laI ne : protsAhana ApyuM ane Arthika madada karI, tema heltha vidhAuTa zaDayA, chevaTe, emaNe amerikA, IlAMDa, jarmanI, sIMgApora, jApAna " krualTI' AMdolana calAvI tene paNa jaina samAje madada karavI joIe ema De. bhAMgarAe araja karI hatI. emanA A sUcanathI vigere dezonAM nisargopacAra ane pega kendro temaja urUlI kAMcananI AkarSaka raMgIna slAIDasa batAvI hatI ane kAryakrama samApta thayo ' prabhAvita thaI saMghanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe pravacanane aMte De. hato. bhamarAne A AMdolana cAlu karavA Agraha karyo hato. ane saMkalana : zAntilAla TI. zeTha zrotAo vatI AzvAsana ApyuM hatuM ke evA ahiMsaka kAryamAM amArA badhAno pUro sahayoga maLaze ja. thAya che, vRkSo jevA ja zarUAtamAM nisargopacAranA pAyAnA siddhAMto vize bolatAM (marAThI kavitA) Do. bhamagarAe ArogyanA niyamenA pAlana para bhAra mUko hato. jala snAnanI jema ja ApaNe sUrya-snAna ane vAyu-snAna AbhAra! vRkSo AbhAra! paNa karavuM joIe. vaLI roja vyAyAma karyA vinA paNa na cAle; mane phUlo AvyAM vyAyAmamAM thAka lAge, parasevo thAya, evo, ane jemAM pagane e tamAre lIdhe ja mane khabara paDI; upayoga karAya evo vyAyAma avazya hovo joIe. dA. ta. dorI - tamAre lIdhe ja to kUdavI, doDavuM, taravuM, dAdarA caDhavA, uThabesa karavI vagere. e uparAMta mArI popaTI kUMpaLo tarapha meM pahelI vAra joyuM... Asana paNa zarIrane vegIluM rAkhavA ane ane saMtulana sudhA have zabdone kaMTALo AvavA mAMDayo che. ravA,karatA rahevuM joIe. kula eka klAka roja kasarata karavI joIe. thAya che, vRkSo jevAM ja thavuM. jemane hRdayanI ke UMcAM laDaprezaranI yA evI koI moTI phariyAda vasaMta vhorI hoya aMdara tyAre kevaLa ni zabda; hoya temaNe niSNAta pAse tapAsa karAvI maryAdita kasarata ja karavI, pAchAM pharatAMye utsavo badhA paNa dareke kasarata karavI to kharI ja! garbhAvasthAmAM paNa ghaNI hAya vRkSo jevA ja mauna apRSTa.. . kasarata ane amuka gAsano karI zakAya che. garbhavatI vastuone badale cinne jALavavAnuM strIe ApaNA samAjamAM jADApaNAMne bhega banatI jovAmAM have baMdha karavuM joIe; Ave che, kAraNake e kasarata karatI nathI. enI pravRtti badhA ja paryAya koIka ramakaDA jevA khATalethI pATale jeTalI maryAdita thaI jAya che, ane be jIva e paNa have samajAvuM joIe.... mATe khAvAnuM che mATe bamaNuM khAvuM joIe evI bhrAMtimAM atyAhArane kAraNe e carabI ekaThI karatI rahe che. Eat for two - da. bhA. dhAmaNusakara * and you will become double ! anu. jyA mahetA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 phaMDo ane devuM : rijharva phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI umero : varSadaramiyAna AjIvana sabhAsada phInA suvarNajayaMti mahotsavanA vadhAro 2,17,374-29 zrI premaLajayoti rijharva phaMDa prabuddha jIvana kAyamI grAhaka phaMDa 31,626-00 20,000-00 600-00 zrI saMgha hastakanA phaMDo zrI makAna phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pustaka prakAzana khAtu : gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI mAvajAta khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI premaLa jyoti prakRti khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI umero : bheTa tathA vyAjanA 2,1424-00 hemiyApethinA 31. 3,05,809-89 bAda: varSAM daramiyAna kharcanA 21,243-65 rijharvaphaMDamAM laI gayA zeTha dIpacaMda trI. zAha TrasTa : gayA saravaiyA mujaba bAkI 34,105-00 umero : bheTa tathA vyAjanA bAda: kharcanA 8,871-00 prabuddha jIvana zrI mubai jaina yuvaka saMdha - muMbai - tA. 31-12-1979 divasanuM saravaiyuM hai. 3,600-00 25,024-00 56936-12 zrI vidyAsatra pravRtti khAtuM gayA saravaiyA mujaba bAkI 934585 umero. vyAjanA 3425-00 bAdaH kharcanA jIvanaghaDatara lakSI pravRtti phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI. 5,000-00 umero : vyAjanA 243-00 bAda : kharcanA devuM: sTApha pro. phaMDanA sTApha benIphITa phaMDanA lavAjamanA agAuthI avelA anya devuM pai. 20,000-00 41,243-65 15,692-47 24,019-19 2,273-25 oDiTaronA riporTa : amee vAucaro sAthe tapAsyuM che ane muMbaI, tA. 28 mArca 1980, 126-48 31,912-12 42,976-00 4,539-72 38,436-28 12,770-85 2,041-90 10,728-95 5,243-00. 2,268-20 2974-80 13,132-13 16,443-40 992-00 10,423-32 rUA. zrI muMbaI jaina amArA dhI 5,75,410-18 94,251-42 milkata ane leNu bloka (karAra mujaba) rasadhArA ko.o.hA.sA. lI. muMbaI InvesTamenTa (cApaDA pramANe) rasadhArA ko. o. hA. sA. lI.nA zera aa. 5 dareka 50 na 200 DIje. dareka za. 100ne! tAtA oIla zuM. 150 DIbe. dareka rUA. 100no bambe DAIMga kuM. 150 DIbe. dareka rUA. 100nA 150 DIbe. vAlTAjha lI.nA darekanA rUA. 100nA pharanIcara ane phIkacara (copaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI umero : varSa daramiyAna kharIdInA 8,815-00 845-24 bAda: kula ghasArAnA DIpojhITa: pesTa ophisamAM bI. I. esa. TI mAM TelIphona aMge leNa: InkamaTekSa rIphaMDa aMge kharca aMge agAuthI Apela sTApha pAse zrI ma. mA. zAha sA, yA, ane pustakAlaya DIbecaro para vyAjanA bAkI rokaDa tathA beka bAkI : beMka opha 99 rUA.pai. 250-00 20,000-00 15,000-00 15,000-00 9,660-24 1,619-24 75-00 18000 360-00 513-50 37,240-20 22,142-00 32,388-32 2,750-00 IM.nA cAlu khAte 9,945-06 nA rIkarIMga khAte 10,200-00 " nA phIkasa DIpojhITa khAte 4,99,784-66 opha baroDA phIkasa DIpAjhITa khAte 9,000-00 526-83 rokaDa purAMta zrI janarala phaMDa (Avaka-kharca) khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI 3,099-81 umero : varSa daramiyAna Avaka 4,555-94 karatA kharcanA vadhArA zrI prabuddha jIvananA varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcanA vadhArA tA. 1-6-80 5,920-13 rUA.zai. 13,680-00 50,250-00 80,041-00 615-00 95,034-02 13,575-88 4,099085 7,10,652-45 7,10,652-45 yuvaka saMghanuM muMbaInuM 31-12-79nA rojanuM uparanuM saravaiyuM majakUra saMghanA copaDA tathA muMbaI pablika TrasTa ekaTa anusAra judA rIpArka AdhIna barAbara che. 52,9456-55 zAha mahetA enDa kahyuM. cArTarDa ekAunTanTasa oDiTara
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-6-80 prabuddha jIvana 1e zrI muMbaI jena yuvaka saMgha - muMbaI tA. 31-12-79nA roja pUrA thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka rUA. pai. sa. pai. kharca bheTanA 3086749 vahIvaTa tathA vyavasthA kharca sabhya lavAjamanA 5282-00 pagAra benasa vagere 6742-50 bAda: zrI muMbaI jaina, bloka menTenansa tathA vIjaLI khara 835-22 yuvaka saMghanA sabhyone 27100 'prabuddhajIvana'nI kopI makata prInTIMga tathA sTezanarI 3712-12 mokalavAmAM Ave che tenA Teliphona kharca 188733 2572-00 pisTeja 4039-OQ 1978nA lavAjamanA sTApha che. phaMDane phALAnA tathA vyAja 1762-40 vasula nahi thatI bAda 420-00 paracuraNa kha 546243 vyAjanA : 2152-00 DibencaronAM pustaka kharIdI aMge 343-15 4564-24 beMka kamIzana beMkanA khAtAmAM 24-00 tathA phIkasa DIpojhITanA 35413-16 paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha aMge mANasane mahenatANAnA 661-0 bAda: lAIpha membarazIpa 39977-40 25469-15 phaMDanA vyAjanA zrI muMbaI pablika TrasTa eDamInIprabuddha - jIvananA lavA- 12460-00 sTrezana phaMDane phALAnA 23000 bhA khAte 27517-40 : eDiTarone onorIyamanA 351saravAyA pheranA 12-80 pharanIcara para ghasArAnA paramAnaMda ApaDiyA 84-00 397-0 sabhAgRhanA ghasArAnA vyAkhyAnamALAe aMge kharca 24548 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcAne kAyamI phaMDa ne vyAjanA : cAlu varSanA vadhAro zrI janarala phaMDa khAte laI gayA 4555-94 tathA agAunA varSonA 9 TakA pramANe 15638-0 69102-63 " - 69102-63 uparano hisAba tapAse che ane amArA dhI muMbaI pablika TrasTa ekaTa anusAranA judA riporTa AdhIna barAbara che. zAha mahetA anDa: ke muMbaI, tA. 28-3-80 ' cArTarDa ekAunTanTasa oDiTara zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - muMbaI tA. 31-12-1979nA roja pUrA thatAM varSane zI 'prabuddha jIvanane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka varSa daramyAna lavAjamanA AvyA 13945-25 umero: zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA vahIvaTa tathA vyavasthA kharca: sabhyone maphata prata mokalavAmAM, Ave che tenA lAIpha membarone pagAra tathA benasa 8542-58 'prabuddha jIvananI prata mokalavAmAM 2AvI che tenA tathA AjIvana sabhA pepara kharca 1132E1 sadanAlavAjama phaMDanA vyAjamAMthI 15170-00 29,115-25 chapAmaNI kharca 18266-01 bheTanA : saurASTra TrasTa pAsethI 1250-00 pisTejanA 200pa-26 paramAnaMda kApaDiyA smAnidhimAMthI 5000 puraskAra kharca 1095-00 anya rokaDa bheTanA 21-00 6271-00 varSa daramyAna Avaka karatAM kharcane vadhAre zrI janarala phaMDa khAte laI gayA. 520-13 kula rUA. 41306-38 4130638 uparane hisAba tapAsyo che ane amArA dhI. muMbaI pablika TrasTa ekaTa anusAranA judA riporTa AdhIna barAbara che. zAha mahetA enDa ka. muMbaI, tA. 28-3-80 cArTarDa ekAunTanTasa eDiTara
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana | tA. pa-6-80 zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31-12-1979 nA divasanuM saravaiyuM rUA. pai. rUA. pai. milakata ane leNuM: rUA. pai. rUA. pai. phaMDo ane devuM: InvesTamenTa (capaDA pramANe) sthAyI phaMDa: beMka opha I. phI. DipojhITa 60000-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 57,894-00 pharInacara (kharIda kiMmate). umero: muMbaI jaina yuvaka saMgha gayA saravaiyA mujaba bAkI 1065-93 taraphathI bheTanA 50,000-00 bAda: kula ghasArAnA 4,128-93 zrI pustaka phaMDa : varSa daramyAna ghasArAnA 659-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI - 5,500-00 4,785-93 zrI pharanIcara phaMDa: pustako: (kharIda kiMmate) 5910-90 gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,400-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 70576-20 zrI rijha phaMDa: umero:varSa daramiyAna kharIdInA 11262-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 31,673-42 81838-20 bAda: kula dhasArAnA tathA janA 1,47,467-42 pustakonA lakhIvALyA 24,955-67 56882-53 leNuM: pustako aMge DipojhITa 14,501-00 InkamaTekSa rIphaMDanA 208-0 sTApha pro. phaMDanA 8,278-97 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanAM 32,388-32 sTApha pAse 650-00 navabhArata sAhitya maMdira 2,982-00 myunisipala grAMTa 10.000-00 10,858-00 sumana prakAzana 3,610-00 61760-29 rokaDa tathA beMka bAkI: beMka opha I.nA bacata khAte 1550-18 20227-71 beMka ephaI.nA rIkarIMga DI. 20,500-00 eDiTarane riporTa: 1- 9 ame zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya rokaDa purAMta ane pustakAlaya muMbaInuM tA. 31-12-1979nA rojanuM uparanuM 22012-13 saravaiyuM majakUra saMsthAnA cepaDA tathA vAucaro sAthe tapAsyuM che zrI Avaka-kharca khAtuM: ane amArA dhI muMbaI pablika TrasTa ekaTa anusAranA judA gayA saravaiyA mujaba bAkI - 31,128-54 rIporTane AdhIna barAbara che. umero: varSa daramyAna Avaka muMbaI tA. 28mI mArca 1980. sahI: zAha mahetA enDa kuM. karatAM kharcano vadhAro 22,396-47 cArTarDa ekAunTanTasa, 53,525-01 eDiTarsa 20,9227-71 devuM: tA. 31-12-1979nA roja pUrA thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba rUA. pai. rUA. pai. Avaka: vyAjanA: beMkanAM vyAjanA maMthalI Inkama sarTiphikeTanuM 29-89 6,000-00 kharca: vahIvaTI tathA vyavasthA aMge kharcA pepara lavAjama : pagAra tathA benasa vigere buka bAInDIMga kharca proviDaMTa phaMDa phALAne proviDaMTa phaMDane vyAjanA 7 TakA mujaba vImAnA prImIyamanA 5751-05 24755-00 1131-70 1039-Q4 6,029-89 22-00 6,250-00 10,000-00 bheTanA: pustaka lavAjamanA myunisipala grAMTanI 208-00 615-00 3349979 paracuraNa Avaka: pastI vecANanA pAsa-buka vecANanI daMDanA ke 571-65 201-10 155-30 928-05 22396-47 vyavasthA kharca: makAna menTenansa tathA vIjaLI kharca: TelIphona kharca eDiTarone enererIyamanA gADIbhADuM, pAsa, yuniphorma tathA sTAphane cA ane anya kharca pisTeja tathA chapAmaNI - pharanIcara para ghasArAnA 10:/. 2,505-61 1,887-32 351 % 5,609-69 varSa daramyAna Avaka kratAM kharcane vadhAro 1,296-00 kula rU. 45806-41 amerI uparane hisAba tapAse che ane barobara che. muMbaI tA. 28mI mArca 1980 sahI : zAha mahetA enDa kAM. cArTarDa ekAunTanTasa, 'eDiTarsa 11,649-62 657-00 45,806-41 mAlika zrI muMbai ja na muka rAMdha, mudraka ane prakAzaka : mI cImanaghala je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa, muMbaI-400 04 Te. naM 350296 - aNadhAna : dhI TeTu pIpala prema, ke, muMbaI 400 001
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South 54 Licence No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa " varSa 43.: aMka: 4 | jIvana - muMbaI, 16 jUna, 1980 semavAra muMbaI je yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra A vArSika lavAjama rUA. 15, paradeza mATe ziliMga : 5 chuTaka nakala rU. 0-75 * 1 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha.. >> amerikA ekaluM paDatuM jAya che. chellA cha mahinAnA banAve, khAsa karI IrAna ane aphaghA- amerikAe madhyapUrvamAM lAgavaga vadhAravA, IrAnanA zAhane nistAnanA banAvone pariNAme duniyAnuM rAjakAraNa na vaLAMka laI ane IjharAIlane Teko Apyo. IjiptanA sadAte paNa amerikA taraphI rahyuM che.' valaNa apanAvyuM. pahelA vizvayuddhamAM ane khAsa karI bIjA vizvayuddhamAM, temAM IrAnanA zAhanuM patana thayuM ane khImenI AvyA. pa1 amerikAnI sahAya vinA, mitra rAjayone vijaya maLyuM na hota. amerikanone bAna pakaDayo. tene lagabhaga sAta mahinA thaI gayA. bIjA vizvayuddha pachI, amerikAe aDhaLaka Arthika sahAya karI temane choDAvavA prayatna niSphaLa gaye. raziyAe aphaghAnistAna na hatA. te yuropanA deza pharI AbAdIne paMthe jaI zakatA nahi. upara AkramaNa karI tene kabajo lIdhe tene pAMca mahinA thaI gayA. pariNAme amerikAe vizvanI AgevAnI lIdhI athavA AvI paDI. amerikA pUba roSe bharAyuM hovA chatAM, koI asarakAraka pagalAM hajI paNa bIjuM vizvayuddha pUru thatAM ja, amerikA ane raziyA vacce sudhI laI zakayuM nathI. kArTaranI netAgIrI nabaLI che, asthira che, haMDa yuddha zarU thaI. raziyA, pUrva zreSa ane balina sudhI yuropane evI chApa paDI che. pazcima yuro" deze kArTarathI ghaNAM nArAja kabajo karI lIdho. bIjA vizvayuddhamAM raziyAe anahada sahana che ane temanI ane amerikA vara nuM aMtara vadhatuM jAya che. pariNAme karyuM hatuM jayAre amerikA samRddha rahyuM hatuM. vizeSamAM te samaye amerikA je keTalAka banAve A cha mahinAmAM banyAM che tethI vizvanuM pAse ja ANu bomba ha eTale A ThaMDA yuddhamAM amerikAnI rAjakAraNa navo vaLAMka letuM hoya tema jaNAya che. - Arthika ane lazkarI sarasAI ghaNI vadhAre hatuM. paNa dhIme dhIme sau prathama yuropanA dezone ema lAge che, ke kArTare ane amerikana raziyA e aMtara ochuM karatuM gayuM ane amerikAnuM samevaDiyuM thayuM. aMte be mahAsattAo parasparanA pratispardhI thaI. have raziyAnI , prajAe, amerikA bAnanA praznane vadhAre paDato cagAvI dIdho lazkarI tAkAta amerikA jeTalI ja, keTalIka bAbatamAM tenA karatAM che. AvuM jokhama AMtararASTrIya kSetre asAdhAraNa nathI, tene mATe vadhAre che. svarUpa ApavuM na joIe. kArTararne sApe chachuMdara gaLyA je - *? che. pramukhanI cUMTaNInuM varSa che. sabaLa netRtva dAkhavavuM joIe. sAthe sAthe yuropanA dezo samRddha thayA ane amerikAnI tAbe- IrAna upara dANI jAtanA dabANa lAvavAno prayatna kare che paNa saphaLatA dArI khUMcavA lAgI. amerikAthI svataMtra rIte vartavAnI dagAle maLatI nathI ane yuropanA deze ane jApAnane sahakAra nathI. zarUAta karI, chatAM amerikAnuM varcasa ghaNuM rahyAM. amerikana lazkara IrAna sAthe Arthika asahakAra karavAnI kArTare mAMgaNI karI. yuropanA yuropamAM sArA pramANamAM che. nATo saMgha, raziyA sAme yuropanuM rakSaNa deze chevaTa anicchAe saMmata thayA paNa kArTaranA sauthI moTA TekedAra : che ane hajI raziyAnA AkramaNane pahoMcI zake teTaluM aNu sAdhana briTane ja pIchehaTha karI. bIjA dezoe, 4 navembara 1979, bAna, yuropa pAse nathI. pakaDAyA tyArathI thayela vepArI karArane amala baMdha karyo jayAre Arthika rIte duniyA AkhI saMkaLAyelI che, khAsa karI. yuropa briTiza pArlAmeMTamAM kanjharveTiva sabhyanA baLavAne kAraNe have pachI ane amerikA. eka kahevata che, When America sneezes navA karAra na karavA ema nakkI thayuM. IrAne sAthe saune vepAra karavo che Europe gets Cold. amerikAne chIMka Ave to yuropane zaradI meTA naphA che. Arthika asahakAra asarakAraka thaze nahi, IrAna te thAya che. paNa mAropanA deze have saMgaThita thayA che, yuropanA nava jANe che tethI tene khAsa cintA nathI. kArTara have samajI gayA che dezanI mamiArI bajArathI yuropanI Arthika svataMtratA vadhI che eTale bAnanA praznane gauNa karatA jAya che. pahelA jAhera karyuM ane amerikAnI Arthika zakita ochI thaI che. hatuM ke bAna chUTe nahi tyAM sudhI kArTara pote pramukhapadanI cUMTaNImAM bhAga nahi le. have te vAta choDI dIdhI che. niksana-kisijara joDIe amerikAnI videzI nItimAM moTo aphaghAnIstAna upara raziyana AkramaNa vadhAre gaMbhIra prazna palaTo ANyo. mekArthI ane DalesanI sAmyavAdanA virodhanI nIti che. kArTare pAkistAnane te mATe taiyAra karavA prayatna karyo, temAM baha choDI, sahaastitvanI nIti apanAvI. cIna sAthe saMbaMdha bAMdhyA saphaLatA na maLI, pAkistAnamAM maLela muslima rAjanA videza ane raziyA sAthe maitrIbharyA saMbaMdho racavA zarU karyA. aNu zastronI maMtrIonI pariSade ThaMDe javAba Apyo che. ApaNA videzanI maMtrI maryAdA bAMdhavAnA amerikA ane raziyAe karAra karyo. teTalA pramA raziyA gayA. temanI mulAkAtanuM saMyukata nivedana bahAra paDayuM temAM NamAM, yuropa uparane raziyAne bhaya ochA thaye, yuropanI salAmatI aphaghAnIstAnane koI ullekha nathI. amerikAne sauthI vadhAre vadhI.. amerikAnA vaLatAM pANI zarU thayA viyeTanAmanA yuddhathI. viyeTe AghAta phUAsanA pramukhe Apyo. amerikAne jANa karyA vinA,. teo brejhanavane maLyA. amerikAnA navA videza maMtrI mastI nAma jevA nAnA deza upara badhI lazkarI tAkAta lagAvavA chatAM, hAra svIkAravI paDI. pachI voTarageTa AvyuM ane naitika patana thayuM. thayuM. kUAnse e ja kaDaka vaLato javAba Apyo yuropanA dezonI phariyAda che ke kArTara videza nItinA nirNayo 1976thI kArTaranuM zAsana zarU thayuM ane anizcitatA vadhI. amerikA ' kare che temAM yuropanA vaDAo sAthe masalata karatA nathI ane ekapakSI pAse pratibhAzALI AgevAnI ne rahI. hukama kADhe che. amerikA yuropa upara vadhAre paDatuM dabANa lAve che che. raziyAe AkramakatA vadhArI. AphrikA ane eziyAnA dezomAM te sAme virodha vadhato jAya che. We are allies and not lAgavaga phelAvI. aMgelA, mejhAmbika, IthopiyA vigere dezamAM satellites, partners and not sub-ordinates. lc qui raziyana lAgavaga vadhI. dakSiNa-pUrvamAM, viyeTanAme raziyAne Azraya vadhatuM jAya che. ' ' lIdhe. ApaNA dezanI videza nIti vadhAre raziyA taraphanI thaI. raziyAmAM vizva olimpikane bahiSkAra karavA kArTara hAkala amerikAnI eka pachI eka pachaDATa thatI gaI. e karI, tene ghaNo nabaLe javAba maLyo. khuda amerikAnA khelADIo
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 prabuddha jIvana tA. 166-80 lokazAhIno mUlya-hAsa: kAraNe ane IlAja paNa viruddha hatAM paNa dabANane vaza thayA. No politics in sports. evo nAda jAgyo. Areba-IjharAIla saMgharSamAM, karTare kempa DevIDa karAra, Ijipta ane IjharAIla varace karAvyA te kArTaranI siddhi hatI paNa IjharAIlanA vaDA pradhAnanI AkramakatAne kAraNe A karArone amala thaI zaka nathI. kArTara IjharAjhala upara joIe teTaluM dabANa lAvI zakatA nathI, kAraNake amerikAnI yahudI lebI ghaNI baLavAna che ane A cUMTaNInuM varSa che. kArTaranI A nirbaLatAne kAraNe have yuropanA dezo Araba-IjharAIla saMgharSane mITAvavA, svataMtra nIti akhatyAra karavAnI taiyArI karI rahyA che. alabatta, amerikAnA sahakAra vinA tene pUrI saphaLatA na maLe paNa amerikA ane yuropa vaccenuM aMtara vadhatuM jAya che, tenI A nizAnI che. jApAna amerikAnA dabANa nIce hatuM. te have lagabhaga svataMtra thayuM che ane svataMtra nIti, Arthika ane videzanI apanAve che. jApAna ghaNuM samRddha thayuM che. tene videza vyApAra Toca upara che. amerikAnI tAbedArI have rahI nathI. sIdhI rIte raziyA ane cIna sAthe saMbaMdho bAMdhe che. raziyAnI sAme cInane khaDuM karavA, amerikA cInane moTI Arthika ane lakSmI sahAya ApavA taiyAra thayuM che. atyAre cInane te phAve che. paNa cIna ane raziyA kayAre najIka nahi Ave te kahevAya nahi. A badhuM chatAM, yuropa ane amerikAnA saMbaMdho jhaTa tUTe tema nathI. yuropanA keTalAka dezomAM amerikana aNuzastronA thANAM nAkhavA gayA Disembara mahinAmAM samajutI thaI che. temAM paNa have beljiyama ane holenDamAM matabheda thayo che. amerika mAraphata ane tenA AdhAre raziyAnA dabANane pahoMcI vaLavuM, tenA karatA sIdhI rIte raziyA sAthe saMbaMdho bAMdhI, maitrI karavI evI koIka nIti yuropanA dezonI thatI jAya che. eTalo AtmavizvAsa Avyo che. kAraNa nava rAjyanI vidhAnasabhAnI cUMTaNInAM pariNAme eka vAta spaSTa kare che ke jepI je "rASTrIya jokhama" sAme "rASTrIya kvaca" taiyAra karavA maLyA hatA e prayAsa saMpUrNa niSphaLa gayo che ane te "virodha pakSo"nI pitAnI nAdArIne ja kAraNe. lekasabhAnI cUMTaNI vakhate ja A nAdArI khullI paDI hatI. paraMtu emAMthI bodhapATha laIne potAno kAyAkalpa karavAne badale temaNe AtmahatyAne ja rAha pasaMda karyo ! have, emaNe kharakharo karavA jevuM kazuM nathI. jevuM karyuM hatuM tevuM pAmyA che. paraMtu dezanuM bhAvi vaLI pAchuM e ja hAthomAM sopAyuM che jemanA thakI "rASTrIya jokhama" jAgyuM hatuM A pariNAma pachI ya virodhapAcho kharekhara kazuM navuM zIkhaze evAM edhANa nathI. 2 pariNAma pachI aneka prakAranA pratyAghAto jANavA maLe che. temAMnA keTalAka ciMtA ane ciMtana karavA jevA che. (1) eka varga ema mAnato thayo che ke bhArata jevA deza hajI "kazAhI" bhAgavavA lAyaka ja nathI. kama se kama e mahAna dizana mATenI lAyakAta Ave te daramyAna ekahathya, zistabaddha zAsana jarUrI hatuM. ane te IndirAjInA netRtvamAM sthapAyuM che e ThIka ja thayuM che. A pachI ja, ApaNA dezamAM, AjanI lokazAhI karatAM kazuMka vadhu bahetara, navuM zAsana-svarUpa pedA thaze. bhAvi vikAsanI A anivAryatA nahIM samajIne jUnavANI loko "lokazAhI" paraMparAne vaLagI rahIne tene bacAvavAnI jehAdamAM ulaTA dezane pAyamAla karaze, (2) bIjo mata evo che ke A deza lokazAhIne lAyaka nathI evuM nathI. paM. naheranA jamAnAthI IndirAjInA zAsananA AraMbha sudhInI pahelI pacIsI darasthAna, A dezamAM lokazAhInA dupaNa game teTalA dekhAyA hoya te paNa te dUra karIne ene choDa pagabhara thavAnI saMbhAvanAdekhAtI hatI. e AzA upara jIvaleNa phaTako paDayo, "karakTI zAsana sthapAtA" (1975) paraMtu have, jayAre janatA pakSane AzAkhada prayoga saMpUrNa niSphaLa gayA ja che ane IndirAjIne chelI lokasabhAnI tathA tAjetaranI vidhAnasabhAnI cUMTaNImAM prakAMDa vijaya prApta thayo ja che, te pachI temanAmAM navesarathI vizvAsa mUkIne temane navo prayoga karavAnI pUrepUrI taka ApavI joIe, kama se kama pAMca varSanI temanI mudata daramyAna. -virodha pakSoe pitAnA pAchalA pApa dhovAnA kAmamAM, ane e rIte prajAne vizvAsa saMpAdana karavAnA kAmamAM lAgI javuM joIe. -dezanA jAgRta nAgariko ane bauddhikoe paNa navA zAsananI TIkA TIpaNI karatAM rahIne lokonA mana DahoLavAnuM ane navA zAsanane guMcavavA-muMjhavavAnuM baMdha karavuM joIe. --prajA mATe Aphata-AghAta asahaya banaze to te eno rasto kADhavA mathaze ane tyAre prajAne Teko ApavA je karavA jevuM lAge e karo. (3) trIjo mata e che ke, IndirAjI 1971thI sarvasattA hAtha karavAnI peravImAM AMgaLa vadhI rahyA hatA. e vakhatathI jayaprakAzajI emane vAravA mathyAM hatA; ane samajAvaTanA badhA prayAse niSphaLa jatA lokazAhIne mAthe gaMbhIra bhaya dekhAyo tyAre ja temaNe temanI sAme zAMtimaya aAMdolana AraMLyuM hatuM. dezabharamAM e Adolana vyApI javAnA bhaye-potAnI ekahaththu sattA chInavAI javAnA bhaye ja IndirAjIe "kaTokaTI " lAdI hatI. ane AMdolana ThaMDuM paDeluM joyuM te pachI "cUMTaNI dvArA" sarvasattA hAsala thatI ja hoya te, temAM temane zANapaNa dekhAyuM. ane jItavAnI pUrI khAtrIe lokasabhAnI cUMTaNI ApI (1977) temaNe temAM thApa khAdhI- jabara jasta hAra khAdhI. paraMtu emanuM manobaLa tUTayuM nahi. emanI bhUhazakita ulaTI sate ja banI. ghora parAjyamAMya emaNe potAnA bhAvinA vijayanI AzA joI. "janatA pakSa" nAraMgInI pesInI jema chUTo paDI jaze...." IndirAjInI A gaNatrI so TakA sAcI pADI janatA pakSe ja! rAjakIya ane Arthika prazna khUba saMkaLAyelA che. Political and economic problems are inter-twine te vadhAre jaTila thatA jAya che. raziyAnI Arthika sthiti bahu samRddha na gaNAya. yuro panA dezo upara ane khAsa karI Sophisticated TechnologynI madadanI bahu jarUra rahe. yuropanA dezone raziyA sAthenA vyApAramAM moTe lAbha che. raziyAnA AkramaNanA bhaya karatA, A Arthika lAbhanuM vadhAre AkarSaNa che. amerikAne raziyA sAthe rAjakIya sattAne-saMgharSa vadhAre che. global power bIjA dezone evI moTI mahattvAkAMkSA nathI. aphaghAnIsatAna uparanA raziyana AkramaNane amerikA jeTaluM gaMbhIra mAne che teTaluM bIjA dezo mAnatA nathI. raziyA chevaTa potAnuM lazkara pAchuM kheMcI leze ane AgaLa nahi vadhe tevI AzA seve che. Ama badhI rIte amerikA ekaluM paDatuM jAya che. raziyAne tene lAbha maLe che. pariNAme, raziyA keTaluM Akramaka thaze athavA tenI lAgavaga duniyAmAM keTalI vadhaze te kahevuM muzkela che. But American isolation and frustration is increasing samartha vyakita peThe, samartha dezanI chUpI IrSA hoya che. amerikAmAM namratA ke mutsudIgIrIne abhAva che. ATalo vakhata bhogavela sattA ane AgevAnInuM abhimAna che. koi prabhAvazALI vyakita nathI. navI cUMTaNImAM, kArTara, keneDI ke rIgana, koIpaNa Ave te evo prabhAva pADe tema nathI. pariNAme duniyAnuM rAjakAraNa navo vaLAMka leze tema lAge che. 8-6-1980 - cImanalAla cakubhAI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.16-6-80 vaLI, kendra ane mATA bhAganA rAjyomAM maLelI jaMgI bahumatI pAchaLa kevaLa IndirAjInA nahi, saMjayakumAro ghaNA meTo phALA che. have e pakSamAM IndirA-sAMyanI sahiyArI hAka ane dhAka kAma karaze. jate divase, sAMya ja AgaLa Avaze. e pachI te rahIsahI AzA paNa pUrI thaze. mATe prabuddha jIvana -IndirAjIne Dagale ne pagale paDakAravA joIe. bane teTalA vikSepa UbhA karavA joIe. bhale damana thatuM. prajA evA saMgharSomAM tavAIne ja zakitazALI banI bahAra Avaze, je krAtine rAhe caDhAvaze? (2) uparanI traNe mAnyatA cakAsIe. pahelI mAnyatAmAM satya hoya to eTaluM ja ke "lAkazAhI eka mahAna Adarza che." A sivAyanA emanA maMtavyo nirAdhAra che. jema ke-kharekhara jo deza hajI lokazAhIne lAyaka ja hAya tA tene lAyaka banAvavAnA rastA ja zodhavA joIe. ene badale "zakazAhI"thI saMpUrNa virodhI rokahaththu zAsana ekavAra AvakAravuM ane pachI e ApakhudazAhI sattA dezane leAkazAhI mATe taiyAra karaze ema mAnavuM; athavA loko pote akaLAIne lokazAhI sthApaze, ema dhAravuM e adyatana ItihAsanA padArtha pATha avagaNavA rASTra che. (ApaNA sAkha paDozI barmA, pAkistAnanA anubhava pachI to vizeSa) ane koIka navuM lokazAhIthI bahetara mALakhuM UbhuM thaze ema, kazA nizcita prameyanA AdhAra vinA, dhAravuM e to aMdhArAmAM bhUsakA mAravA barAbara che. bIjA naMbaranA maMtavyamAM doSa e che, ke lAkazAhIne jIvaMta rAkhavA mATe satata satarkatAnuM mUlya cUkavavuM anivArya che. (vijilansa Ijha dha prAIsa opha DemekrasI) e pAyAnI vAta ja bhulAI gaI che. lokazAhImAM 'virodhapakSa' ja na rahe, mUMgA rahe, "pesiva" banI rahe e lAzAhInI mULabhUta vibhAvanAnI viruddha che. temAMya IndirAjInI pATI korI nathI ja. chellA dAyakA daramyAna, jeNe ApakhudazAhI zAsananA paracA ApyA ja che e pakSa jaMgI bahumatIthI pharI cUMTAIne Avyo che, mATe ja palaTAI gayo che ema mAnanuM bhrAmaka che. hajI eNe peAtAnA vyavahAranI evI pratIti karAvavI bAkI che. e daramyAna lokazAhInI niSThA dharAvanArAo takedArI (vijIlansa) ja choDI daIne, jANe prajAe pAMca varSanA paTo lakhI Apyo hoya ema zAsakane ThIka lAge. e rIte karavA de, te e to, prajA pratyeno potAno dharma cUkavA barAbara che. evI nivRttinI vRtti to ApakhudazAhIne ja anukULa thAya. Ano artha e nathI ke IndirAjI peAtAnA have pachInA zAsanamAM kazuM ja DahApaNa nahIM batAve. IcchIe ke batAvaze ja, ane to virodha khAtara virodhanI nIti vighAtaka che. dezadAjhabharyA emanA dareka pagalAne ysaue vadhAvavA. joIe. te gIra rASTrIya AMtararASTrIya samasyA aMge sahamaMtraNA mATe AmaMtre tyAre, matabheda pragaTa karavAnI zarate, zakya hoya teTalA sahakAra ApavA tatpara, rahevuM joIe. (gAMdhI ane jepInI nItinuM AmahattvanuM lakSaNa che.) hA, IndirAjIne "navesarathI taka ApavI" rahI. paraMtu ene artha e ke jema jema teo "jUnesara"nI Apakhuda rItarasamo cheDatA jAya ane "navesara" leAkazAhI rItarasamo amalamAM mUkatA jAya tema tema temano mArga mokaLo karavAmAM saue madadarUpa banavuM joIe. Ama karatA, jo IndirAjI lAkazAhInA raste eka pachI eka rASTrahitanA pagalA bharatA raheze to jane divase emane vizenI sAra AzaMkA vALa banI jaze. eTaluM ja nahIM; IndirAjInI ekaMdara zakitao jotA, emanA hAtha majabUta bane ane rASTrIya-AMtararASTrIya bhIMsamAM paDelA deza emanA netRtva nIce bahAra Ave enAthI rUDuM bIjuM zuM hoI zake? paraMtu, lAkoe acuka netAne jaMgI bahumatIthI cUMTayA mATe ja e mahAna lokazAhI netA hovA ja joIe evA bhramathI bacavuM joIe. (musAlInI ane hiTalara sattA para AvyA te anya rASTrIya pakSone parAjaya ApIne leAkapriya netA tarIke ja cUMTAIne AvyA hatA. e pachI ja temaNe potAnI sattAno durapayoga karyo hato.) rAjAjIe barAbara ja kahyuM che,ke sarvasattAvAda cUMTAIne Ave ethI kaMI lAkasattAvAda banI jatA nathI. enuM dUSita rUpa badalAI javuM nathI. . 23 TUMkamAM lokapriyatA e kaMI lAkazAhI mATenI geraMTI nathI. jAgrata nAgarikanA svadharma prajAne samagra paristhitithI satata saceta rAkhavAno che. e kartavya mAkUpha rAkhavuM emAM ja "zaraNAgati" (epIjhamenTa)nuM bIja raheluM che. trIjA maMtavyamAM IndirAjI aMge 1971thI zarU karI chelle sudhInI je mAhitI rajU karI che te ghaNI mahattvanI che ne najara aMdAja thaI zake ema che ja nahIM. "ToTI" daramyAna jepI, rASTrIya kakSAnA netAo ane lAkho nAgarikone je prakAre bhAga banavuM paDayuM hatuM e koI Akasmika ane kSullaka ghaTanA na hatI. Ajeya enI yAda haiyAne hacamacAvI mUke che.) chatAM, eka prakaraNa tarIke te pUruM thayuM. have, tene "krAMti"ne nAme vAgoLI ghUMTIne kevaLa uzkeraNI karavAno rasto te nirdoSone AgamAM homavA barAbara che. IrAdApUrvakanI uzkeraNI, tenI sAme sarakArI damana, tenI sAme zahIdonI khAMbhI evA udhAmAothI prajAnI zakita vadhatI nathI. emAM te prajAnI zakitanA hrAsa thAya che ane aMdhAdhUMdhIno vaMToLa UThe che. ane jaDabesalAkha Apakhuda zAsanane ja te nAtare che. bhale pachI e zAsana amuka vyakita, jUtha, pakSa ke lazkarI jamAtanuM hAya. e raste krAMtinuM sthAyI mUlya kadI pedA thatuM nathI" vAstavamAM te, A vIratAbharyA dekhAtA rastA, bAliza-pakava-aMdha sAhasakhArI (eDavencarijhama)nA banI rahe che. [3] upara jaNAvyA te traNemAMthI pahelA be maMtavyo pAchaLa mukhya kAraNa e che ke lokazAhI aMgenI sAcI samaja hajI zikSita nAgarikane ya gaLe pUrI UtarI nathI. ene mana te ApaNA dezamAM badhA kSetre ane stare je trAsadAyI ane aMdhera taMtra cAlI rahyuM che e lokazAhIne kAraNe che. vaLI, lokazAhInI meATI meoTI vAto karatA thAkatA nathI evA pakSonA dodaLA vahIvaTa paNa lokazAhInuM aMga che, ema prajA mAne che. AthI karIne, "jo A ja leAkazAhI hAya to e ene nathI ja joItI. enAthI juduM je hoya te sAruM, kamase kama ajamAvavA jevuM" evo eno khyAla daDha thayA che. lAkazAhImAMthI vizvAsa uThADI mUke evA eka vadhu muddo paNa samajavA jevuM che. chellI be cUMTaNIo (leksabhAnI ane vidhAnasabhAonI ) daramyAna je umedavAro cUMTAIne AvyA che, emAMnA aneka je te pradezamAM satttAMdha, pApalaTu, svArthI, kAvAdAvAkhora tarIke jANItA che. bIjI bAju, jeo parAjaya pAmyA che emAMnA aneka evA che jemanI ni:svArtha sevAo ane zakita mATe prajAnA dilamAM Adara che. Ama thatAM ghaNA moTA pratyAghAta paDe ane lAkazAhI mATe udAsInatA vyApe te sahaja che. kemake, Aja sudhI ApaNe pukhtavayane lokzAhI matAdhikAranI janmasiddha lAyakAta gaNIne tenuM gaurava karatA rahyA chIe. have, je upara jaNAvyuM tenuM vikRta pariNAma ja AvavAnuM hoya to tevI dUSita leAkazAhI zA khapanI? je lokazAhI cUMTaNImAM mANasanI saccAI, dezadAjha ke svArtha tyAgane badale nyAtajAta-kAma, hoddo, sthAna, paisA tathA tarehatarehanA praleAbhano ane dabANA ja kAragata nIvaDavAnA hAya to evI bhaSTa lAkazAhI zA kAmanI? evI muMjhavaNa jAge ja. vaLI, jo cUMTaNI thaI gayA pachI vijayI pakSa mukhyata: potAne salAmata rAkhavAnI peravImAM racyApacyA rahe ane e pachI je samaya-zakita banyAM hAya te jAhera pharo mATe kharace ane jo e pakSanA netAo, pradhAno ane AvAnA emanI sattAno upayoga potAnA pakSanI aMdara peAtAnA jUthanI pakaDa vadhAravA mATe ja karatA rahe to evA pakSo ane evI sarakArovALI leAkazAhIne kyAM sudhI nabhAvavI? evA savAla paNa uThe ja, aMte, jo lokazAhImAM rAjakAraNIo, dhaMdhAdArI ane vahIvaTadAro (nAkarazAhItaMtra) A traNe bhegA thaIne lokonA damana-zeSaNanuM cakra calAvavA zakitamAna banatA hAya te evI lAkazAhI paDatI mUkI nave ' vikalpa zodhavA rahyA,-evI mAnyatA paNa jora kare ja, emAMya jo duniyAnA aneka lokazAhI garthAtA navodita dezama lagabhaga AvI ja paristhiti jovA maLatI hoya to lokazAhImAM ja AsthA rAkhavAnuM zuM prayeAjana? e prazna UbhA thAya ja
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-80 A samasyA khUba ja pecIdI che. enA sIdhA saraLa javAba mAgavA. ke ApavA e narI vRtA bane. paraMtu, sauthI pahelA to ApaNe e vicAravuM joIe ke upara varNavyA e badhAM dUSANe zuM lekazAhInA aMtaraMga lakSANe cha? Aja sudhInA lokazAhI citakone javAba spaSTapaNe "nA" che. lokazAhI e koI eka kSetranI eka paddhati nathI. e samagra jIvanane abhigama che. samAja jIvanamAM vyakita mAtranI "samAnatA" (masekama, "samAnataka") ane vyakitamAtranI "svAdhinatA" (anya vyakita ke samAjane vighAtaka na hoya te maryAdAmAM) e lekazAhIne prANavAyu che. A mULabhUta lakSyane saMpUrNa amala kevaLa Adarza che. chatAM, pazcimanA je dezamAM saikAo daramyAna enA mULiyA vikasyA che tyAM A choDa ThIka ThIka pAMgaryo che. jayAM AvA kramika ane dhImA vikAsa mATe pUratI bhUmikA nathI maLI tyAM te guMgaLAte rahyo che. deza game te ho, bhUmikA game te ho, mAnava-mAnavI varacenA hitasaMghane ukela zodhavAmAMthI ja lekazAhIne janma thayo che. ekanuM mAthuM uDAvI daI bIjAnA mastaka upara mugaTa paherAvI devAnI (varga pa ane vargayuddhanI) prakriyA dvArA ukela kare che, ke tene badale, ekabIjAnA mAthA akaLAtA-athaDAtA, saunA hitanI vyavasthA zodhatA zodhatA, saue satata bAMdhachoDa karatA rahIne, sahakAra yukata zAMti ane suvyavasthAnuM nirmANa karavuM che? A mathAmaNamAMthI ja lokazAhI prakriyAne vikAsa thayo che. bIjI bAju tAjetaranA Itihase e paNa zIkhavyuM che ke mAthuM uDAvavAnI vAta eTale ke ekahaththu damana dvArA zista ane vyavasthA lAdavAnI vAta tatkAla kAragata. dekhAya che. paraMtu evA tamAma samAjamAM cheka taLiye jeTale ane je he khadabadI rahyo che te kaMI lekazAhI gaNAtA dezanA karatA eAchA dhRNAspada nathI. tyAMnI prajAne te ene bahAra ANavAnI, jAheramAM pragaTa karavAnI paNa taka nathI! AnA jevuM durbhAgya mANasa jAta mATe bIjuM zuM hoI zake? sajhenitsine A satya pratye AkhA jagatanuM dhyAna vAraMvAra atyaMta vedhaka rIte kheMcyuM che. A satya viSe ja zaMkA karanArAonI vAta judI che. emane gaLe kazuM utAravAno ahIM prayAsa nathI.) carcile ghaNAM varasa pahelAM je tAratamya kADhayuM hatuM te Aje paNa mULabhUta mUlya daSTie sAravuM che. te e che ke duniyAmAM lokazAhI kaniSTha prakAra hovA chatAM, enI avejImAM bIjo koI vadhu sAro prakAra pedA thayo na hoIne e ja bahetara che. paraMtu jo ApaNe lokazAhIne rAjaya zAsananA kevaLa eka prakArane badale samasta samAjanA samadhAraNa mATenI AMtarika svajanita, ceka enDa belansavALI eka niSNa tarIke samajIe, te e satya ane ahiMsAnI jema ja eka zAzvata mUlya bane che; ane enA bhege manuSyanuM kalyANa azakya che evo vizvAsa te aMdhazraddhA nathI; e to mUlya-zraddhA che, ema svIkAravuM rahyuM. Tayo che. jo ke, evuM mALakhuM eka sudraDha vikalpa tarIke kAragata nIvaDavAnI pratItinA abhAve, e vicAra pAcho ThelAto rahyo che. trIjI vAta cUMTaNI prathAnI che. enA dUSaNo upara AMgaLI mUkIne, jepI prasthApita tArakuM kamiTie, nakkara sUcano karyA che. ane "lakhalUTa kha" (kALAM nANA) ane "pakSapalaTA" baMne mahAdUSaNa sAme vAraMvAra jabaro uhApoha paNa thato rahyo che. - A uparAMta paNa ghaNA navA sUcano thaI zake ane thavA joIe emAMthI jarUra evo vikalpa nIkaLI zake che, lokazAhI mUlyane cheda uDAvyA vinA, zakaya eTalA dUSaNone rokavA zakitamAna bane. ekaMdare, dezamAM ane duniyAbharamAM lokazAhInI AvatI kAla aMge" bhAre vivAda upaDe che... navA navA nusakhA sUcavAtA raheze ja (bhUmiputra, tA. 1-6-80nA aMkamAM thoDAka aNasArA che.) lokazAhIne sAcuM rASTrakAraNa ane svastha lokArAga banAvavAnI eka mahattvanI cAvI che, "trIjI zakitano vikAsa. A zakita dhArAsabhAonI aMdara ane bahAra lakitane jAgrata karIne, sattA ane saMpattinA nATAraMgane vaza rAkhavA samartha banavI joIe. jepIe Avo proga zarU karyo hato. temanA nidhana bAda, lokasabhA tathA tAjetaranI vidhAnasabhAnI cUMTaNInA prasaMge, "leka umedavAra"nI dizAmAM bahu jUja paraMtu saMniSTha prayAsa thayA che. A prayogavIronI draDha mAnyatA hatI ke lagabhaga badhA ja po ne pAvaTa nIvaDayA hoIne, loko pote e badhAthI trAsI gayA hoIne, teo sAcA lokaumedavArane hoMze hoMze vadhAvaze. paraMtu vAstavikatA UlaTI jovA maLI che. gujarAtamAM zrI mAvalaMkara jevA svataMtra umedavAra tarIke saMniSTha nIvaDelAne paNa chellI lokasabhAnI cUMTaNI vakhate parAjaya maLyo hato! ane vidhAnasabhAnA dasADA vibhAgamAMthI agAu cUMTAIne Avela ane umadA kAmagIrI mATe lokone prema tathA Adara prApta karI cUkelA, bhImAbhAI rAThoDa A vakhatanI cUMTaNImAM adhikRta loka umedavAra tarIke UbhA rahelAM. temanA jevA paNa khAsA paMdara hajAra matathI hAryA che. TUMkamAM, "lako"nI cUMTaNI pasaMdagI aMgenI vilakSaNatAne lokazAhI mUlya sAthe meLa khAdho nathI e AghAtajanaka vAstavatA che. A badhA pachI ya pAyAnI vAta te UbhI rahe che. kevaLa lokazAhI gaNAtA dezamAM ja nahIM, koIpaNa zAsana paddhati nIce jIvatA dezamAMthI chellI pacIsI daramyAna je banyuM te ochuM AghAtajanaka nathI ! kevaLa rAjakAraNa nahIM, samAja jIvananAM dareke dareka kSetramAM arthataMtra ane samAjakAraNa, uparAMta zikSaNa, saMskAritA ane dharmanA thotre suddhAM - je durAcAro vyApaka banyA che, kaho ne ke ghara karI beThA che - emAM mAnavInI "manuSyatA" ja lepAI rahI che! * ApaNA AjanA yuganI samasyA "mAnavIya" ane naitika" dhoraNAnuM je dhovANa thayuM tenI che. bhAratamAM A pramANa bIjA badhA deze karatAM vadhAre che ema mAnavuM hakIkatothI vegaLa che. paraMtu bhAratamAM je pramANa che te enI jIravavAnI zakita karatAM ghaNuM vizeSa che, e bhUlavuM na joIe. chatAM thoDuMka AzvAsana levuM hoya to e che ke bhAratamAM A "mUlyanAza" mATe uga anabhavavA jeTalAM saMvedana hajI TakyuM che- paraMtu thoDAka varasAmAM e paNa koThe paDI gayuM nahIM hoya? AzISa nAndIe tAjetaramAM InDiyana ekasapresamAM lakhyA mujaba, have kaI kahetAM koI mUlyanI vAta rahI nathI. mahAtmA gAMdhI ne paM. naherunI praNAlI sAthe kazuM sarakhAvAya tevuM nathI. sarvatra dAdAgIrI, sattA ane saMpattinI bolabAlA vadhI che. have te hIro" IndirA ya nahIM, saMjaya che. koIpaNa kSetre koIpaNa upAya kAma thayuM ke nahIM thAya ke nahIM - eTale tapAsavuM pUratuM che. "phankazanala" kasoTI basa. rAjamohana gAMdhIe paNa paM. naheranA rAjanaitika "zra" sAthe IndirAjInA rAjanaitika kalcarane sarakhAvI, temanA ya ati nIcA stara mATe aphasesa karyo che. ' TiLaka mahArAje "svarAjanI lAyakAta vize prazna karanArI gArI aMgreja salatanatane saMbhaLAvI dIdhuM hatuM ke "svataMtratA amAro janmasiddha hakka che." ane mahAtmA gAMdhIe "svarAja" eTale ja bhUlo karavAne prajAno adhikAra ema paNa kahyuM hatuM. paraMtu, mahAtmA pharI pharIne yAda ApatAM ke "svarAja" sAcavavAnI cAvI savAla lokazAhI mUlyano vikalpa zodhavAno nathI. savAla loka- zAhInAM vividha mALakhAomAM ApaNA dezane anukULa mALakhuM zodhavAnuM che. agAu jaNAvyuM tema enA be prANa tatvo che. (1) sarva nAgarikonI samAnatAnI taka, (2) sarva nAgarikonI svataMtratAnI taka.-Ageu surakSita rahe eTalI pUrvazarata che. duniyAnA aneka dezomAM saMsadIya (pArlAmenTarI) athavA pramukhIya (presiDensiyala) mALakhAne athavA baMnene mizra prayoga paNa thato rahyo che. ApaNe tyAM mukhya saMsadIya prakAra hovA chatAM teya mizra che ane have, zrI pAlakhIvALA jevA lokazAhInA aThaMga puraskartA pramukhIya mALakhAne vikalpa sUcavI rahyA che. bIjI vAta "pakSA paddhati"nI che. ApaNe tyAM pazcimI paraMparAmAM A prayoga thato rahyo che. paraMtu enA dUSaNoe mAjhA mUkI che. pakSo pite eTalI hade vikata banyA che ke enAthI trAsI jaIne "pakSApaddhati" ja rada karavAnuM valaNa jora karI rahyAM che. vAstavamAM, "royavAdI" ane "sarvodayI" vicArakoe, ane jepIe suddhAM "pakSarahita lokazAhI" mALakhAne vicAra vAraMvAra
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-89 buddha jIvana _ _ - - - - te prajAnA- khAsa karIne netAonA-kautika AcAra-vicAramAM ja rahelI che. A pachI vinobAjIe "vijJAna ane adhyAtmanA sumeLanuM sUtra vahetuM karyuM hatuM. bAda, jyAre lokazAhInAM ja mUlyonI vikRti rasahya banI gaI tyAre rAjAjIe A dezane ugAra dharmaniSTha rAjakAraNamAM che" evI bulaMda ghoSaNA karI hatI. jayaprakAzajIe paNa chellA dAyakA daramyAna naitika dharI upara ja rAjakAraNanI ImArata dRDha karavA potAnI samagra zakita ekAgra karI. hatI. Aje ya vimalAbena ThakAra evo ja prayAsa karI rahyAM che. A badhuM ja niSphaLa javAnuM che ema mAnavuM asthAne che. paraMtu bIjI bAju, koyaDo je prakAre guMcavAyo che ane e kevI rIte kayAre ullaze e vize nirAMta rAkhavAnuM ke naciMta banavAnuM paNa pAlave evuM nathI. bhogIlAla gAMdhI vaDodarA, tA. 5-6-80 sarjanahAra mAnava sare che paNuM "sarjana" camatkAra sarje che ja banI gayA. A rIte keTalAya bhayaMkara kevALA dardIone temaNe navajIvana bakyuM. - eka chokarIne AMkha upara Tayumara thayuM hatuM. tenI AMkha upara cAmaDI utarI AvIne evI DhaMkAI gaI hatI AMkha che e khyAla ja na Ave. A chokarInI AMkha upara traNa vakhata alaga alaga samaye oparezana karIne cAmaDIne kADhI nAMkhI ane chokarI dekhanI thaI gaI. A chokarIne ApaNA premaLa jyotinA kanvInara zrI nirUbahena yevatamAlanI AMkho mATenI zibiramAMthI ahIM laI AvyA hatA. eka bhAInI pezAbanI IndrIya kutarAe karaDI khAdhelI. tenA para paNa saphaLa oparezana karIne tene TuMka samayamAM ja sAjo karyo. Aje te lagnajIvana ane saMsArasukha bhogavI rahela che. temaNe kahyuM ke, tAtAnI kensara hospiTalanA vaDA De. bojise temane ekavAra kahayuM ke "bhAI jayaMta, sakendra e te Surgery of Tears che, jyAre tArI plAsTIka sarjarI e to Surgery of cheers 89. A rIte temaNe plAsTIka sarjarIthI sArA thayelA aneka dardIonA dAkhalAo TAMkayA tema ja slAIDe dvArA e dardInI sAravAra pahelAMnI paristhiti ane sAravAra bAdanI paristhitinA zrotAone darzana karAvyA ane zrotAo tenAthI prabhAvita thayaeTaluM ja nahi paraMtu sau vAha-vAha pokArI uThayA ane AbhArara vidhi vakhate zrI cImanalAla je. zAhe yogya ja kahyuM ke "sarjanahA mAne saje che ane "sarjana" camatkAra sarje che." sabhAnA aMte maMtrI taraphathI DokaTarane khUba khUba AbhAra mAnavAmAM Avyo. e to vidhi hatI, paraMtu dareka zrotAnA aMtare paNa temAM sAkSI purAvI. darekane ema lAgyuM ke De. jayaMtabhAI saunA aMta:karaNanA abhinaMdananA adhikArI che. saMkalana: zAntilAla TI. zeTha cintana paramAtmA sarvatra che, ne paramAtmAmAM A sarva jagata temanI mAyAthI bhAsI rahyuM che. je jagata bhAsI rahyuM che te mizyA che ne eka paramAtmA je satya che e vAta sAcesAcI che. je paramatattva che te ja ApaNe chIe, e citavana vAraMvAra karavuM. - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA, abhyAsa vartuLanA upakrame tA. 11-6-80 budhavAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye, zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM, jANItA plAsTIka sarjana, zrI jayaMta esa. zAhanA vArtAlApa "plAsTIka sarjarInA mArA anubhava" e viSaya para rAkhavAmAM Avyo hato. abhyAsa vartuLanA kanvInara zrI subodhabhAI ema. zAhe zrI jayaMtabhAIne AvakAra Apyo hato ane saMdhanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe temane paricaya karAvyo hato. temaja bIjA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe temane caMdanano hAra paherAvI temanuM abhivAdana karyuM hatuM. Do. jayaMtabhAI zAhanI vyAkhyAna-zailI eTalI saraLa ane sahaja hatI ke, jANe koI kuTuMbane vaDo potAnA kuTuMbIjano sAthe vArtAlApa na karato hoya! temaNe nAnapaNathI mAMDIne atyAra sudhInA potAnA jIvana prasaMge kahyA ane pitAne vikAsa krame krame kevI rIte tenuM darzana karAvyuM. teonI je ATalI moTI pragati thaI temAM temanA vicAranI draDhatA ane je kAma zIkhavAnuM zarU karyuM tenI pAchaLanI niSThA ane tallInanAe moTo bhAga bhajavyo hato, tema temane sAMbhaLyA bAda lAgyuM. pite plAsTIka sarjarI tarapha kema AkarSAyA ene khulAse karatAM temaNe jaNAvyuM ke, jyAre teoe ema.bI.bI.esa.ne abhyAsa pUro karyo hato ane saurASTramAM prekaTIsa karatA hatA tyAre eka suMdara yuvatI dAjhI gayelI tene kesa temanI pAse Avyo. A khUba ja suMdara yuvatInI suMdaratAne tenA dAjhI javAnA kAraNe nAza thayelo joIne temanuM dila dravI gayuM. emane mane mana prazna thayo ke zuM Ane koI upAya ja nahi? zuM ApaNe tene mATe kAMI karI na zakIe? A temanI mananI muMjhavaNe temane plAsTIka sarjarI tarapha kheMcyA eTaluM ja nahi tenuM gheluM lAgyuM ane teo plAsTIka sarjarIne abhyAsa karavA mATe IglenDa gayA. temanA kahevA pramANe plAsTIka sarjarInuM prAthamika zAna temane paradezamAM meLavyuM. kemake tyAM koI gaMbhIra moTA kissA AvatA nahotA. teo epha.Ara.sI.esa. thaIne bhArata pAchA AvyA. ahIM AvyA bAda dAjhI gayelA kesonuM kAma tAtkAlIka temane maLatuM nahotuM. eTale lepesIne lagatA keso aMge temaNe TrITamenTa zarU karI. thoDA samaya bAda dAjhI javAne eka kesa temanI pAse AvyuM, temAM eka bahenanI banne AMgaLIo dAjhI javAnA kAraNe eMTI gaI hatI, tenuM temaNe saphaLa oparezana karyuM. tyArabAda te khUba ja moTA moTA keso temanI pAse AvavA lAgyA. jevA ke, mANase dareka jagyAethI pharIne thAkyA hoya ane temane chevaTane javAba maLI gayo hoya ke have AnA mATe kaMI ja thaI zakaze nahi, je evA kesene paNa plAsTIka sarjarI dvArA sArA karavAnI temane saphaLatA sAMpaDI ane evA dardIonA te teo jANe bhagavAna huM AtmA chuM ne zarIra, iMdri, mana ke buddhi huM nathI. te sauthI huM asaMga chuM. e abhyAsa siddha karavA prathama te citA mAtra tyaje. cintA ane udde garahati prasanna manathI svakarma karyo jAo. tamArAthI zAMta manathI bane te kare, paNa cintane baLApe na karavAM ke jenuM kazuM phaLa ja nathI. -maganabhAI vyAsa phuTapaTTI | vIsa varasa pachI Aje amArA "kalAsa - TIcara' maLI gayA heja vI me, prANa vinAnA pagalAM ja no koTa, zALAnI nekarIe emane ATalo ja vaibhava Ape che. have "rITAyarDa thayA che. siMha je emane zepha hate. emane avAja nahIM emanI trADa AkhA kalAsane dhrujAvatI e amane UbhA karatA ne ame pATalAnamAM thatharatA eka divasa kharAba akSara mATe emaNe mane hAtha upara phaTa mAreluM te hajI yAda che mane DhIlA avAje kahe, "tane to khabara che mArA aphAra suMdara ane maroDadAra che, ane huM hisAbanA cepaDA paNa lakhI zakuM chuM tArI phekaTarImAM........" vipina parIkha
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-80. nI jijJAsu ane ciMtanazIla lekhaka zrI ratilAla maphAbhAI zAha 5 kALe mAMDaLa zahera nAstika lekhAtuM. e nAstikatAmAM enuM kAvyazakita vagere guNAthI gAma -paragAmanI aneka vyakitaone 6 gaurava samAyuM hatuM ane e khumArIthI jIvatuM hatuM. cetanajaDa mATe mAMDaLa jANe tIrthadhAma banI gayuM hatuM. zrI ratibhAIne to badhAMyane parivartananA paDachAyA sparzI jAya che, evuM ja A zaherane A munivarazrImAM potAnAM mArgadarzaka gusnAM ja darzana thayAM hatAM. thayuM. AjanuM mAMDala pahelAMnuM mAMDala rahyuM nathI. pUjya nyAyavijayajI mahArAjanA satsaMgathI zrI ratibhAInI jJAna pipAsA vadhI paNa gaI hatI ane sArI rIte saMtuSTa paNa thaI tyAre jIvana vikasamAM AstikatAne ya TapI jAya evI A hatI. eTale thoDAM varSa pahelAM jyAre nijAnaMdamAM masta rahenAra zaheranI nAstikatA samAjasudhArAnI vAtamAM, mahAtmA gAMdhIe A munivarano svargavAsa thayo tyAre zrI ratibhAIne UMDo AghAta pragaTAvela rASTrIyatAnI upAsanAmAM ane dharmanA nAme paSAtAM lAgyo hato; emanA cittamAM eka prakArane sUnakAra dayApI gayo ajJAAna, aMdhazraddhA, vahema, camatkAra ne janavANIpaNAnI sAme hato. jehAda jagAvavAmAM jovA maLatI hatI. zrI ratibhAInuM jIvana je rIte pasAra thayuM ane vikasyuM je zahera pUjya paMDita zrI sukhalAlajIne pitAnA AMgaNe ene sAra samajavo hoya to ema kahevuM joIe ke, eka vidyAnetarIne emanA baLavAkhora vicArane AdarathI jhIlI zake, eTale jIvI vyakita tarIke teoe potAnA jIvane vimaLa rIte vitAvyuM ja nahIM, te samayanA krAMtikArI vIra zrI darabArIlAlajI nyAyatIrtha hatuM ane eka zikSaka tathA sAhityopAsaka banavAthI AgaLa vadhIne [pAchaLathI "svAmI satyabhakata" nAme jANItA thayelA) nA baLa teoe sAhitya - sarjanamAM paNa pitAne phALe Apyo hate; baLatA vicArane ya AvakAra ApI zake, e zaheranuM vAtAvaraNa ane ema karIne potAnI vidyA sAdhanA vizeSa caritArtha karavAnI kevuM pragativALuM ane uddAma hovuM joIe ? sAthe potAnI sudhAra - priyatAne yAdagAra banAvI hatI. tema ja e vakhate mAMDaLamAM je yuvAna ane prauDha krAMti ane samAjanI kImatI sevA paNa karI hatI. pragatinA mAladhArI gaNAtA hatA, emAM zrI ratibhAInA temaNe keTalIka dhyeyalakSI vArtAo lakhI hatI. emAMnI pitA zrI maphAbhAIne paNa samAveza thato hato, eTaluM ja nahIM, teonI gaNanA eka agraNI tarIke paNa thatI hatI, ane AkhA sATha vArtAo "aSTa maMgala " nAme bhAvanagaranA "jaina" sAptAmAMDaLanuM vAtAvaraNa rASTrIyatA ane rASTra mATenA samarpaNanI bhAvanAthI hikanAM bheTa pustaka tarIke pragaTa thaI hatI. "camatkAra ane vahema " dhamaghamI rahyuM hatuM. pUjya paMDita zrI sukhalAlajI mAMDaLa zaherane nAmanuM pustaka lakhIne emaNe samAjamAM pravartatA vahemanI sAme ane zrI maphAbhAIne A rUpamAM ja pichAnatA ane saMbhAratA hatA. . cetavaNI uccArIne camatkAranA chetarAmaNA mArgathI dUra rahevAnI , navIna vicAro ane kAryone ullAsathI AvakAra ApatA hAla karI karI hatI. jainazAstromAM mAMsAhAranuM samarthana maLatuM A zaheramAM ane sudhAraka pitAnA gharamAM, eMzI varSa pUrve hovAnA AkSepane pratikAra karavA emaNe khUba ja jahemata laIne zrI ratibhAIne janma thayo hato, eTale emane sudhAraka vicArone eka pustaka taiyAra karyuM. A uparAMta potAnA nivRttinA samayamAM saMskAra-vArase bacapaNamAMthI ja maLyuM hatuM; uparAMta emAM emanA evA bhAgyayoganuM baLa umerAyuM, emanA mananuM valaNa sudhArAne emaNe bIjuM paNa sAhitya sArA pramANamAM racyuM hatuM, je prakAAvakAravA tarapha ane pragatirodhaka ajJAna ane aMdha- dvAne zananI rAha joI rahyuM che.' virodha karavA tarapha DhaLatuM gayuM. mAMDaLa jevA zAMta - ekAMta sthAnamAM jIvanabhara vidyAsAdhanA teonA A valaNano vikAsa emaNe be rIte sAdhyuM hatuM. karIne ane e sAdhanAnuM phaLa samAjane bheTa ApIne, 80 varSanI eka te, mAMDaLanI rASTrIya zALAnA nirbheLa rASTravAdI zikSaka tarIke. paripakava vaye nivRttinA sAcA adhikArI banIne, lAMbI mAMdagIne A sthAnethI temaNe potAnA pragatizIla vicArone vadhAre daDha ane aMte tA. 13-5-80 nA roja, zrI ratibhAI paralokvAsI banyA! samRddha karyA; sAthe sAthe mAMDaLanI tathA anya sthAnenA e zALAmAM abhyAsa karatA vidyArthIonuM evuM saMskAra - ghaDatara karyuM ke teo ApaNe emanA vimaLa jIvana ane emanI vividha sevAnuM ApameLe ja sadAcArI, sAdAithI jIvanArA ane dezabhakata banI gayA. . smaraNa karIe ane emanA puNyamaya AtmAne praNAma karIe. A mATe upadeza ApavAne badale potAnA sAdA, saMskAra ane sadAcArI jIvanathI emaNe vidyArthIonA jIvana upara AvI - ratilAla dIpacaMda desAI UMDI chApa pADI hatI kSane emanA jIvanane sArI rIte ucAzayI nedha banAvyAM hatAM. mAMDaLa zahera Aje paNa emane "gurudeva" nA Adara zrI ratilAla maphAbhAInA avasAnanA samAcArathI mane ghaNo bharyA nAmathI saMbodhe che, e binA paNa teo eka Adarza ane kheda thayo che. temanI sAthe ghaNAM varSone mane paricaya hate. nika uttama koTinA zikSaka hatA, enuM sUcana kare che. ema kahevuM joIe vicAraka tarIkenI mArA mana upara temanI chApa che. muMbaI jena ke A rIte teo mAMDaLanA prajAjIvana sAthe ekarUpa ane enA yuvaka saMghanI pravRttiomAM teo sAro rasa letA ane paramAnaMdazANA salAhakAra ane sukhadu:khanA sAthI banI gayA hatA. bhAI sAthe temane gADha saMbaMdha hato. hajI thoDA divasa pahelAM ja potAnA AMtarika vikAsa mATe emaNe apanAvela bIjo 'satyanI sAdhanA' e temanA nAme lekha temaNe mane eka mArga hato satyane pAmavA mATe judA judA dharmo, judI judI saMskR hatuM. zrI ratilAlala dIpacaMda desAI temanA nikaTanA paricayamAM tio ane judA judA sAhityanA uttama graMthonuM, pUrvagrahathI hatA. temaNe zrI ratilAla maphAbhAI vize yathArtha lakhyuM che. zrI mukata banIne, udAra dile, bane teTaluM vadhu vAcana ane adhyayana ratilAla maphAbhAInA pavitra AtmAne huM zraddhAMjali apu chuM. karavuM te. AthI emanI jJAnopAsanAmAM tema ja jijJAsAmAM ghaNo - cImanalAla cakubhAI vadhAro thayo hato. vaLI AthI emanI vAcananI bhUkha evI ghaDI hatI ke teo moTAM moTAM pustakonuM paNa jhaDapathI chatAM jhINavaTabhamAM vAcana karI zakatA. pAchalAM varSomAM jyAre paNa teo amadAvAda paramAtmA ane paramatattva AvatA tyAre, tabiyatanI sarakhAI na hovA chatAM, moTA bhAge, eka zrIkRSNa bhagavAna vRndAvanamAM gepa bALako sAthe vAcharaDAM mAre tyAM AvatA ane je pustako emane navAM ane vAMcavA jevA cAravA eka vakhata gayelo tyAre brahmA temanI parIkSA karavA eka lAge te laI jatAM. bAju sau vAcharaDAMne harI gayA ne bIjI bAja sI go5 sakhAne mAMDaLanA ja eka sapUta ane krAMti ane sudhArAnI bhAvanAnA harI gayA tyAre zrIkRSNa bhagavAna temanA sI saMbaMdhIone rAjI karavA upAsaka ane prasAraka, pUjya munirAja zrI nyAyavijayajI mahArAja pite ja badhAM vAcharaDAMrUpe ne gepa bALakarUpe, je te veze na je te (nyAyavizArada, nyAyatIrtha), jyAre pitAnI pAchalI jiMdagImAM sAdhanavALA, .je te vastra, lAkaDI ne vAMsaLIvALA thayA, jaDa, cetana, mAMDaLamAM jaIne rahyA tyArathI emanI alagArIvRtti, anAsakita, sau rUpa thayAM. to sAnaMta koTI brahmAMDanA nAtha paramAtmA A sthAvarapAragAmI tathA satyalakSI vidrattA, sAdhutA, saraLatA, hRdayasparzI jaMgama rUpa thayA temAM tane zI zaMkA thAya che?
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-80 prabuddha jIvana * ! pAchA piMDhArA yuga bhaNI ? " jANIe chIe ke vadhumAM vadhu komI hullaDo ane bIja gunAo janatA pAne dAvo che ke tenA zAsana daramyAna gunAkhorI uttara pradezamAM ane bihAramAM thatAM AvyA che ane hajI thAya. kAbUmAM AvI hatI. indirA koMgresa e pracAra kare che ke janatA che. jemAM zaherIkaraNa ane audyogikaraNa vadhatuM jAya che. jema jema zAsana daramyAna gunAkhorI vadhI gaI hatI, je have ame kAbUmAM jamInanI bhUkha ane sattAnI lAlasA vadhatI jAya che, tema tema lAvI rahyA chIe. gunAkhorI paNa vadhatI jAya che. Ama gunAkhorInA AMkaDAmAM A bemAMthI sAra koNa che? ema kahevAya che ke AMkaDA vaDe jhaDapI vadhAre dekhAve joIe tene badale ghaTADo dekhAya che! 'kaMI paNa sAbita karI zakAya. AthI aMgrejImAM sauthI moTA dANA corI ane lUMTanA ghaNA kissA chapAvI zakAya paNa khUnanA tarIke AMkaDAne oLakhAvavAmAM Ave che. rAja koMgresanuM hoya ke jhAjhA kissA chapAvI zakAya nahIM. 1911mAM uttara pradezanI vasati * bIjA koI pakSanuM hoya paNa gunAkhArI to vadhyA ja kare che tenuM " 4 kareDa 80 lAkha jeTalI hatI. uttara pradezanA sImADAomAM kaze kAraNa deza ane duniyAnuM vAtAvaraNa ane bIjuM kAraNa sarakAranI pheraphAra thaze nathI. atyAre tenI vasati lagabhaga 10 karoDathI vadhu ane bIjA sattAdhIzonI niSkiyatA che. gunAkhorI ghaTI che. ema haze. 1977mAM paNa nAzare 9 karoDa 60 lAkha jeTalI hatI. darzAvavA AMkaDAne upayoga kare te jAye-ajANe prajAne chetaravA jyAre tenI vasati bamaNI thaI tyAre khUnanI saMkhyA pa70mAMthI samAna che, kAraNa ke AMkaDA sAcA hotA nathI, eTaluM ja nahIM vadhIne 4556 thaI eTale ke vasati bamaNI thaI tyAre khananI AMkaDAmAM vAstavikatAnuM pratibiMba paDatuM nathI. gunAkhorInA be preraka saMkhyA ATha gaNI karatAM vadhAre che te batAve che ke gunAkhorI keTalI baLa che: zaherIkaraNa ane audyogikaraNa. A baMne paribaLa vadhI jhaDapathI vadhI rahI che. rahyAM che ane phelAI rahyAM che. aparAdha mAnasa vijJAnanA abhyAsI ema. esa. sakasenAe uttara pradezamAM chellA 75 varSamAM gunAnA tapAsa pIe tapAsa karI jaNAvyuM che, ke polIsa kesamAM gunA sarakArI AMkaDA ApyA che, je pahelI ja najare khoTA Thare che. A chupAvavAmAM Ave che ane gaMbhIra gunAone haLavuM svarUpa ApI AMkaDA pramANe 1905 thI 1914 sudhInA dAyakAmAM dara lAkha mANa- devAmAM Ave che. polIsanuM dareka kRtya gaMbhIra gunI gaNAya. sanI vasati dITha 336 gunA thayA hatA. te pachInA dAyakAomAM uttarottara sarakAre polIsanI A gunAhita pravRtti jANatI AvI anukrame 23, 258 ane 235 gunA thayA hatA je ghaTIne 1955- che. adAlatAe tenA vize TIkA paNa karI che. tema chatAM koI sarakAra 60mAM 87 thaI gayAM ane 1979mAM Azare 210 thayAM. ApaNe upara ke polIsa upara tenI kazI asara thatI nathI. ApaNe svataMtra, jANIe chIe ke svataMtratA pahelA uttara pradezamAM koI noMdhapAtra nIDara ane prAmANika nyAyataMtra dharAvavAno garva laIe chIe; moTA udyogo na hatA ane mahAnagaro paNa na hatAM. A banne paNa jo polIsa phariada sAMLaLavA taiyAra na hoya, sAMbhaLIne kazuM svataMtratA maLyA pachI vadhyAM che. te gunAkhorInA vikAsa mATe karavA taiyAra na hoya ane kazuM kare to tenI gaMbhIratA haLavI karI javAbadAra che te 1905-14mAM gunAnA vArSika banAva 336 nAMkhatI hoya, to nIDara nyAyataMtra dharAvavAne artha zo che? uttara hoya to 1955-60mAM 87 ane 1979mAM 210 kema hoI zake? pradezamAM be-traNa vAra koI sArA gRhapradhAne AvyA hatA ane polIsa khAtAnI kAmagIrI tapAsavA nimAyelA pacAe kahyuM che temaNe polIsa khAtAne saunI phariyAdo muratapaNe noMdhavA hukama ke gunAkhorInI kharI paristhiti chupAvavAmAM Ave che ane sAcA Apyo hato, paraMtu pradhAna badale eTale pAchuM badhuM bhUlI javAya. AMkaDA ApavAmAM AvatA nathI. polIsa, gRhakhAtuM ane rAjaya sarakAre hamezA potAne vahIvaTa ane pitAnuM zAsana sArAM che ema pilIsa phariyAdInI phariyAda na sAMbhaLe tyAre gunegArane batAvavA mAge che. thoDAka aThavADiyA pahelA kendranA gRhapradhAne muMbaI uttejana maLe che ane phariyAdIne nyAyataMtramAMthI ane polIsa AvyA tyAre ahIMnA zAsanane sAruM sarTIphikeTa ApI gayA, paraMtu taMtramAMthI zraddhA tUTI jAya che. gunegArane jyAre ema lAge ke ApaNe sau jANIe chIe ke mahArASTramAM, khAsa karIne muMbaI jevA pote kazI rokaToka vinA gunA karI zake che tyAre te vadhu ne vadhu zaheromAM gunAkhorI vadhatI rahI che. prajAnA jAnamAlanI salAmatI gaMbhIra gunA karavA prerAya che. gunegAro ne paNa zIkhI jAya che ke ghaTatI rahI che. polIsane hapatA khavarAvavAthI surakSita rahI zakAya. mahArASTra ane polIsamAM phariyAda karavI ane korTe caDhavuM e herAnagati notarI gujarAta jevAM pragatizIla zAsI dharAvatAM rAjayomAM paNa AvuM levA barAbara che. AthI jayAM sAdhAraNa zArIrika IjA ke Arthika cAle che. jo muMbaI jevAM, sauthI vadhu kuzaLa polIsa dharAvatA zaheramAM nukasAna thayuM hoya tyAM loko polIsamAM phariyAda karavAnuM TALe che. paNa AvuM hoya, te orissA, bihAra, uttara pradeza, rAjasthAna bIjI bAju polIsa gaMbhIra gunAone bAda karatAM sAdhAraNa ke e chA madhyapradeza vagere rAjayamAM jyAM polIsa taMtra haMmezA napAvaTa hoya gaMbhIra gunAonI phariyAda sAMbhaLatI nathI. gaMbhIra gunA kone gaNavA che ane pradhAne moTA bhAge apAtra hoya che tyAre prajAnI kevI te paNa sApekSA savAla che. dA. ta. kAlabAdevInA eka lattAmAM ghara dazA haze? sarakAra game te pakSanI hoya paNa virodhIonA ke nabaLI phADue chItarImAMthI dukAnamAM pAchaLathI ghusavAne mArga karIne kemenA makAne upara sAmudAyika AkramaNa karIne makAne rAtre 12,000 rUpiyA taphaDAvI lIdhA. polIsamAM tenI phariyAda kara makAne saLagAvI devAne ane mANasane baMduka vaDe ThAra karavAnA banAvo vAmAM AvI paNa kazuM vaLyuM nahIM. gunegAronI ToLI jANItI hatI. hajI bane che. te Thaga ane piDhArAnA jamAnAnI yAda Ape che. kadAca polIsane paNa temAM bhAga haze. A gune gaMbhIra gaNAya ke nahIM kAyadA - polisataMtra ane nyAyataMtra pratye paNa ghaNA loko e tenI sarakhAmaNImAM eka bIjo kisso joIe. sva. vasaMtarAva upekSA ane avagaNanAthI jevA lAgyA che. teo jANe che ke polIsa nAIka mukhyapradhAna hatA tyAre temanA baMgalAmAMthI corI thaI sAthe kAma kema levuM. ane kesa korTamAM jAya to varSo sudhI tene aMta hatI. cora gerInA mAla sAthe bIje divase pakaDAI gayo. Ama aMdhAdhUMdhInA jamAnAmAM Thaga, paDhArA, lUMTArA, bahAravaTIA, DAka, phariyAdI koNa che tenuM mahattva paNa hoya che. konI phariyAda nedhavI vagere vagere karatA tema Aje paNa ToLIo gAmaDAM para ke na noMdhavI ke kevA svarUpe nedhavI te polIsanI marajI para AdhAra ane samAjanA nabaLA varganA loko para ke jemanI sAthe adAvata rAkhe che. kognIjhebala eTale polIsanA akhatyAranA gunAne tene hoya temanI para trATakIne katala, Aga tathA lUMTa calAvI kazI rokaToka kognIjhebala eTale akhatyAra bahArano gune TharAvI devAmAM Ave vinA jathA rahe che. gaI cUMTaNI daramyAna ApaNe joyuM ke lokato e guno polIsanA akhatyAranA gunAnA cepaDuM caDhe nahIM. zAhInA pAyArUpa cUMTaNI prasaMge paNa virodha pakSanA umedavAronI gAmaDAmAM khUna jevA gaMbhIra gunAne paNa avagaNI zakAya che. ane temanA TekedAronI yojanApUrvaka hatyA thaI. * tene akasmAta ke ApaghAta tarIke gaNAvI devAmAM Ave eTale polIsa upara tapAsa karavAnI javAbadArI Ave nahIM. gunAkhorIne DAmI devAmAM koIne rasa nathI? ApaNe piMDhArA. ApaNe jANIe chIe ke svataMtratA maLI te pahelAnA ane yuga bhaNI jaI rahyA chIe ke zuM? rAjakartAo te game te pakSanA pachInAM thoDAMka varSo daramyAna komI hullaDo lUMTaphATa khUba vadhI hoya temane ApatI sAThamArImAM rasa che. samAja samakSa dajhADatA gayA hatAM ane uttara pradeza temAM mokharAnAM rAjyo paikI eka prazna paDayA che temanuM nirAkaraNa karavAmAM rasa nathI, te mATe pha_rasada rAjya hatuM. tema chatAM 1945-54nA dAyakAmAM dara eka lAkhanI paNa nathI. vasatimAM gunAnI sarerAza vArSika saMkhyA mAtra 115 batAvavAmAM AvI che. te pachInA pAMca varSamAM sarerAza mAtra 70! ApaNe - vijayagupta maurya
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 khuba jIvana amerikAnA eka cakrama' pakSanI karuNa rjaka kahANI amerikAmAM atyAre jAta jAtanI dhamAla cAle che. eka ta IrAna aMgenI dhamAla cAle che, bIjI aphaghAnistAna paranA rUsI AkramaNanI ane olimpikanA bahiSkAra aMgenI dhamAla cAle ane trIjI AvI rahelI pramukhapadanI cUMTaNI aMgenI dhamAla cAle che. pramukhapada mATe DemeAkreTika pakSa ane ripiblakana pakSa mukhyatve karIne medAnamAM che ane samAcAramAM emanAM ja nAme saMbhaLAya che paNa tamane khabara che, ke amerikAmAM e beja pakSo nahi parantu bIjA agiyAra pakSo che eTale ke kula tera pakSo che. ane emAnA keTalAke to pramukhapada mATe peAtAnA umedavAro paNa UbhA rAkhyA che? AmAMnA eka pakSa che "dhI libarToriyana pArTI."A pakSo, ATalAMTika ricaphIlDa kaMpanI nAmanI eka peDhInA kAyadAnA salAhakAra eDa kalArkane pramukhapada mATe harIphAI karavA UbhA rAkhyA che. 1978mAM amerikAnA vividha rAjyonA gavarnaronI cUMTaNI thaI tyAre A zrI kalArka keliphorniyAnA gavarnarapada mATe cUMTaNImAM UbhA rahyA hatA ane Azcaryajanaka binA tA e banI hatI ke temane 3,77,960 mato maLyA hatA. libarTeriyA A pariNAmathI utsAhamAM AvI gayA hatA ane "1990 pachInA varasAmAM ame amerikAnA pramukhanuM pada paNa ame jItIzuM." evuM kahevA lAgyA hatA. e lokonI vyava-sthita AyojanA joIne, e lokonA dAvA kevaLa gappAgoSTi jevA che ema kahI zakAya ema nathI. vaLI game tevAM nUtane Teko ApanArA amerikAmAM maLI ja Ave che e paNa ApaNe bhulavuM na joIe. huM A kahe chuM kAraNa ke mAre mane te A libarToriyana pArTI eka tUta ja che. amerikAmAM banne pramukha pakSoe sabhyo noMdhavAnI prathA rAkhI nathI. (ane ethI tyAM bogasa sabhyapadanA prazna paNa upasthita thatA nathI) eTale kayA pakSanA keTalA sabhyo che evuM nahi paNa kayA pakSanA keTalA TekedAro che. evuM ja tyAM pUchavAmAM Ave che. eka bhAratIya nAgarike eka amerikana prophesarane AvA prazna pUchyo tyAre teNe kahyuM ke dezanA 21 TakA jeTalA matadAro ripablikana pakSa tarapha ane 42 TakA matadAro DemokreTika pakSa tarapha sahAnubhUti dharAve che jayAre bAkInA 37 TakA "anaDisAIDa"-anirNita hoya che. A "anirNita" matadAromAM bAkInA nava pakSonI ane be pramukha pakSonI paNa- ramata cAle che. (alabatta, libarToriyana pakSo potAnA pakSanA sabhyo noMdhavAnI prathA apanAvI che.- nANAM mATe!) libarToriyana pakSanI ja jo vAta karIe tA enA cUMTaNI Dha Dhero joIne ja ApaNI chAtI besI jAya che. e lokone koIpaNa jAtanA sarakArI niyamanA khapatAM nathI. e loko potAne siddhAntavAdI pakSa kahevarAve che. (aMgrejI nAma "pArTI opha prinsipala") paNa e siddhAnto jayAre ApaNe joIe tyAre ApaNane prazna thAya che ke A siddhAntAne AdhAre samAja zAsana cAle kevI rIte? dA. ta. A pakSa mAge che ke prajAne hiroIna, aphINa, carasa vagere vAparavAnI saMpUrNa chUTa hovI joIe; sRSTi viruddhanuM karma e guno gaNAvA na joIe, vezyAvRtti paNa guno gaNAvA na joIe, parisarane pradUSita thatA aTakavavA mATenI je sarakArI saMsthA che te nAbUda thavI joIe kArakhAnAomAM kAma karatA kAmadAronI salAmatI ane svAsthyanI nigehabAnI karatI sarakArI saMsthAo nAbUda thavI joIe, pheDarala rijharva borDa ane bIjI evI badhI ja sarakAra saMcAlita niyAmaka saMsthAo sameTI levI joIe ane sAmAjika salAmatI tathA kalyANa mATenA je kAyadAe sarakAre karyA che te nAbUda thavA joIe. teo to azakitano (eTale ke aNuzastranA ja ne?) vepAra khAnagI kSetramAM chUTathI karavA devAnI paNa himAyata kare che. atyAranI amerikana sarakAre naitika, Arthika ane lazkarI kSetre je kAMI nItiviSayaka nirNayo lIdhA che te badhAnA libarToriyane virodha kare che ! jugAra ane ApaghAtane paNa gunA na gaNavA joIe ema e lAko kahe che! vaLI paradezamAMnA badhAM ja amerikana daLeAne pAchAM bAlAvI levAnI paNa e loko himAyata kare che. ane khUbInI vAta to e che ke amerikAnA samAcAra mAdhyame A lokone gaMbhIratApUrvaka gaNatA nathI chatAM e lokonI badhI UTapaTAMga vAtAne prasiddhi to Ape ja che. gayA sapTembaramAM lAsa enjelIsa khAte jayAre pakSanuM vArSika adhivezana maLeluM tyAre amerikAnA rASTrIya darajajAnA gaNAya evA patrakAro enA hevAla levA gayA hatA. A patrakAro tyAM gayA tenuM eka kAraNa to e hatuM ke 1978mAM jayA2e gavarnaro ane saMsada sabhyonI cUMTaNI thaI tyAre libarTe riyana pakSo UbhA rAkhelA 200 umedavAroe kula tera lAkha matA tA. 16-6-80 meLavyA hatA! emanA para rASTrIya akhabAro najara na rAkhe te kema cAle ! libarTe riyana pakSanI sthApanA 1972mAM thaI hatI eTale Aje e pakSanI ummara mAtra ATha ja varSanI che. A ATha varSamAM temanI pragati ThIka ThIka thaI che ane 1978mAM te temane alAskAnI dhArAsabhAmAM eka beThaka paNa maLI hatI. dezanI koIpaNa cUMTaNImAM libaTraeNriyAnI A pahela vahelI jIta hatI. "libarTeriyA mAne che ke dareka mANasane, potAnI jiMdagI upara saMpUrNa akhatyAra che ane e je rIte jIvavA mAge te rIte e jIvI zake che. emAM baLajabarIpUrvaka dakhala karavAno koIne adhikAra nathI." A emanA zAsakIya siddhAntonuM sattva che. pramukhapada mATenA libarToriyana umedavAra eDa kalArka te jayAM koI paNa jAtanA zAsakIya niyamana hoya ja nahi-- (aMgrejImAM-- vhera gavarnamenTa Ijha olamosTa elimineTeDa)--evA samAjanuM svapna sevI rahyA che.... ane Ama chatAM, vartamAna praznonA temaNe keTalAka ukelA kalpyA che te te evA jhagaDA utpanna kare ema che... e jhaghaDAno nikAla adAlatI mukadamA dvArA ja AvI zake. libarTa riyana kahe che ke sakAnti kALamAM AvuM thaze ja. emAM kAMI harakata nathI. libarToriyanAe AvA, jhagaDo utpanna kare evA je vikalpo kalpyA che te paNa jovA jevA che. dA. ta. pradUSaNa no prazna libaTeriyA kahe che ke pradUSaNanA praznanA ukela sarakArathI Ave ema nathI. kAraNa ke sarakAre ja pradUSaNa UbhuM kareluM che. badhI nadIo ane sagevage upara sarakAranI ja mAlikI che ane tethI ja pradUSaNa UbhuM thayeluM che. sarakAranI A mAlikI sAcI mAlikI nathI kAraNa ke mAlika je rIte peAtAnI milakatane upayoga kare te rIte sarakArI amaladArga karI zakatA nathI. paNa jo khAnagI peDhIone nadIo ane sarovage vecI devAmAM Ave to paristhiti badalAI jAya. e nadIo ane sagevagenI pavitratA jaLavAI rahe. kAraNa e jaLAzayone koI gaMdakI vaDe pradUSita karavAnA prayatna kare to e jaLAzayonA mAlika enA para adAlatamAM kesa mAMDI zake, enI pAse nukasAnI meLavI zake ane pharI pAchuM AvuM na karavAnI bAMhedharI meLavI zake. (paNa koI kaMpanI IrI sagavara kharIdIne pachI emAM kacaro ThAlavavAnA hakko judI judI kaMpanIene vece te zuM thAya e aMge libarToriyana pakSa rUpa che!) havAnA pradUSaNanI vAta jarA judI che paNa libarTe riyA pAse enA paNa ukela che. pradUSita havA phephasAmAM bharanArA mANasA havA pradUSita karanArAo para kesa mAMDI zake. pradUSita havAne kAraNe koIne pAka bagaDe athavA tabiyata bagaDe te te hiMsAnA prakAra thayA jevuM ke koInI milakatane Aga lagADavI, athavA to koIne mahAvyathA pahoMcADavI. AnI sAme adAlatamAM kesa mAMDI zakAya. A badhA uparathI te ema lAge che ke libarTe riyanAnA svargamAM je samAja racAze tene to lagabhaga dareke dareka vastu mATe adAlatamAM laDayA ja karavuM paDaze eTale vakIlA vaccenI sAThamArI e libarToriyana samAjanuM eka mukhya lakSaNa haze ! libarToriyAnA svarganI racanA aMge hajI anekAneka praznA addhara laTake che. pariNAme AjetA vicAravantono eka ghaNA moTA varga libarToriyanAne "krejhI" (pAgala) tarIke varNave che ane e lokonI ThaThThA mazkaro uDAve che. paNa e hakIkata che ke e lokone saMsada sabhyonI cUMTaNImAM 13 lAkha mato maLyA hatA ane alAskAnI rAjya dhArAsabhAmAM eka beThaka maLI hatI. alabatta amerikAmAM jene pepcyulara vATa kahe che tenA kula matadAra saMkhyAnA bedazAMza TakA ja matA (0.2 00) libarTeriyAne maLyA che paNa chatAM emanA naMbara 14 pakSomAM have trIjo ripablakanA tathA DemokraTAnI pAchaLa) AvyA che ane tethI emane saMtoSa che. e lokonA netAo to kahe che ke amArI pAse te cUMTaNI pracAra mATenA paisA hoya to ame karI dekhADIe. e lAkoe paisA bhegA karavAnI je AyojanA karI che te dasa varSamAM pUrI thaze ane tethI ja teo 1990 pachI amerikAnuM pramukhapada hastagata karavAnI AzA rAkhe che. A libarToriyana pakSanI vAta karatAM mane ApaNA rAjanArAyaNa yAda AvI gayA. kema tene te vAMcako samajI ja zakaze. manubhAI mahetA [A lekhanI keTalIka sAmagrI "seTaraDe rivyu" ane "ATalAMTika manthalI"mAMthI lIdhI che. bIjI keTalIka amerikana reDiyo para AvelA cUMTaNI aMgenA vArtAlApAnI zreNImAMthI prApta thaI che.] -
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-80 prAddha jIvana kAMgaLanI achata Aje dezamAM kAgaLanI lagabhaga 90 milA che. ApaNuM kAgaLanuM utpAdana vArSika 10 lAkha Tana jeTaluM ane vaparAza 11 lAkha Tana jeTale che. Ama utpAdana ane vaparAza vacce lagabhaga eka lAkha Tanano gALo che. A khoTa ApaNe AyAtathI pUrI karIe chIe. 1977-78 daramiyAna ApaNe 81 Da rUpiyAnI kiMmatanA 1.90 lAkha Tana jeTaleA kAgaLa AyAta kyo hato. 198283mAM kAgaLanuM utpAdana 14 lAkha Tana jeTaluM ane vaparAza 15 lAkha Tana para pahoMcavAnI dhAraNA che. tAjetaranA bhaviSyamAM navI utpAdanazakita sthApavAnA saMjogo bahu UjaLA jaNAtA nathI. bhAratIya arthataMtramAM khAtara, polAda ane vIjaLI udyoga karatAM kAgaLa udyoga jevAM keTalAMka evA kSetro che ke jayAM utpAdana kitanA asarakAraka upayoga karatAM apUratI utpAdanazakita che. AthI navI utpAdanazakitanI sthApanA mahattvanI vAta banI jAya chekAgaLa udyogamAM utpAdanazaktinA vaparAza 80 thI 99 TakAnI vacce eTale ke khUba UMcA che.. utpAdanazakitano khUba UMcA vaparAza ema sUcave che ke hAla astitvamAM hoya tevI utpAdanazakitanA upayoga dvArA utpAdana vadhAravAno bahu avakAza nathI. e saMjogAmAM ApaNI sAme be vikalpa che. kAgaLa udyogamAM mUDIrokANa karI utpAdanazakita vadhAravI athavA vadhune vadhu kAgaLanI AyAta karavI. vizvabajAramAM peTrolanA AsamAne caDatA bhAvA ane ApaNu ghaTatuM jatuM videzI hUMDiyAmaNa jotAM sarakAra kAgaLanI mAMga lAMbA gALAnI AyAto dvArA pUrI pADavAnI yojanA karI zake tema nathI. kAgaLanA vadhu utpAdana mATe navI utpAdanazakitanI sthApanA e Ama tAkIdanA prazna banyo che. phugAvAnI asara kAgaLa udyoga para paNa paDI che. kAgaLa udyoganuM mUDI rokANa 1960nA dasakAnAM pAchaLanAM varSomAM eka TananI utpAdanazakita mATe rUpiyA 4,000 parathI vadhIne Aje rUpiyA 13,000 jeTaluM thayuM che. eTale traNagaNAthI paNa vadhu vadhAro thayo che. bhAva niyaMtraNAe kAgaLa udyoga para zI asara- karI che te joIe. bhUtakALamAM avAranavAra kAgaLa udyoga para bhAva niyaMtraNA mukAtAM rahyA che. 1945nA pepara prAIsa kaMTrola orDara 1950mAM pAchA kheMcavAmAM AvelA, bhAvaniyaMtraNa vinAnA 1950thI 1958nA samaya daramiyAna kAgaLanA bhAveAmAM kAgaLa udyoge pAMca vAra vadhAro karelA. pariNAme jAnyuArI 1960thI sarakAre kAgaLanA bhAva para pharI aMkuza mUkyA. A aMkuza 1968mAM dUra thayA. tema chatAM, 1971 thI 1973 vacce kAgaLanuM utpAdana lagabhaga sthagita thaI gayuM hatuM. pariNAme kAgaLanI achata umI thaI ane bhAvA vadhyA. AthI 1974mAM mukAyelA aMkuza mujaba kAgaLanI milone temanA kula utpAdananA 30 TakA sapheda chApavAnA kAgaLanA utpAdananA ane bIjA 27 TakA kalcarala kAgaLa (jevA ke krIma vAva, oseTa, lIdhe, chApavAno raMgIna kAgaLa, TAIpa mATenA ane DuplIkeTiMga) mATenA utpAdanano Adeza apAyA. chApavAnA sapheda kAgaLano bhAva eka karAra mujaba TananA rUpiyA 2,750 jeTalA TharAvAyo hato. AmAM milAne Tane rUpiyA 600 jeTaluM nukasAna jatuM. julAI 1, 1979thI A bhAva vadhArIne TananA rUpiyA 3,000 karavAmAM Avyo che. kalcarala kAgaLanA ochAmAM ochA 27 TakA utpAdananA Adeza sapTembara 1976mAM nAbUda karavAmAM Avyo. mArca 1978mAM phrI te pramANa vadhArIne 33 TakA nakkI karavAmAM AvyuM che. Ama chApavAnA sapheda kAgaLa paranA bhAvaniyaMtraNa sivAya hAlamAM kAgaLa para koI jAtanAM bhAva aMkuzA pravartatA nathI. chApavAnA sapheda kAgaLanI vaheMcaNI para anaupacArika (Inphormala) aMkuza che. A rIte avAranavAra kAgaLanA bhAva para aMkuzA amalamAM rahyA jayA kAgaLa mATenA kAcA mAlanA bhAvA para koI jAtanA aMkuza na hatA. AvI sthiti karyAM sudhI nabhI zake? tamArA pramukhazrIe kAgaLanI milAne maLatA na posAtA bhAvAno ullekha karyo che. kALA nANAnA sarjananI prakriyAnuM A mukhya kAraNa che. aMkuzA anivAryuM che. paNa huM lAMbA samayanA ke kAyamanA aMkuzano virodhI chuM. aMka bahumAM bahu tA kAmacalAu B kema UbhI thaI Le upAya gaNI zakAya. aMkuza a osaDa che, khArAka nahIM. bhAvane tame e rIte aMkuzamAM rAkho ke jethI kAgaLanI milAne utpAdana kiMmata paNa na maLI rahe to bahu artha sare nahIM. AvI sthitimAM na sAcA arthamAM bhAvaaMka za amalamAM rahe ke na kAgaLa yogya pramANamAM lokone maLI rahe. atyAra sudhI Ama ja banatuM AvyuM che. tamArA pramukhazrInI sarakAranI khoTI bhAvanIti viSenI phariyAda A saMdarbhamAM jovI joIe. A aMkuzAthI grAhakone bhAge te vadhu musIbato ja AvI ane badhA kALAM nANAMno napho utpAdako ane vepArIomAMnAM asAmAjika tattvonA gajavAmAM gayo. avAranavAra kAgaLa udyoga paranA bhAvaniyaMtraNAne pariNAme cAlu ekmAnI sarakhAmaNImAM navAM sthapAtAM ekamone geraphAyadya thato. kAgaLa udyogamAM mUDIrokANa pratye udyogapationI udAsInatAnuM eka mukhya kAraNa A hatuM. AthI tAjetaranAM varSamAM utpAdana - zaktinA vadhArAno dara dhImA payo. 1967-68thI 1974-75nA gALAmAM kAgaLa udyoga paranA badhA aMkuzA uThAvI levAmAM AvyA hatA. tene lIdhe e samaya daramiyAna udyoganI rAkSamatA vadhI. kula napho mUDI rokANanA 5.8 TakAmAMthI vadhIne 17.7 TakA jeTlA thayo ane kara bharyA pachIno napho 3.7 TakAmAMthI vadhIne 16.8 TakA jeTalA thayA. utpAdana zakitanA vadhArAnA dara A gALA daramiyAna vArSika 5.3 TakAtA hatA. kAgaLa mila taiyAra thavAmAM lAgatA lAMbA samaya ane bhAre mUDIrokANa udyoganA dhImA vikAsanuM bIjuM mahattvanuM kAraNa che. kAgaLa udyoganI 75 TakA jeTalI utpAdanakita sAta moTAM udyoga jUthonA hAthamAM che. 1973nI navI audyogika nIti pramANe kAgaLa udyoga sthApavA mATe meTA udyogajUtha para koI niyaMtraNa na hatAM. Ama chatAM vAstavamAM 1970nA dAyakAnAM zarUAtanA varSomAM moTA udyoga jUthonI kAgaLamila sthApanA viSenI aneka arajIo navI dilhImAM aTavAI gaI hatI. utpAdanazakitanA vikAsanA dhImA daranuM A paNa eka mahattvanuM kAraNa hatuM. tAjetaranA varSomAM kAgaLa udyoganI utpAdanazaktinA vikAsa daramAM noMdhapAtra ghaTADo thayo che. 1950nA dAyakAmAM vArSika 12.6 TakAnA daramAMthI A utpAdanazakita ghaTIne 1960-68nA gALAmAM 7.8 TakA jeTalI ane 1968-79nA gALAmAM cha TakA jeTalI thaI hatI. A ja samayagALA daramiyAna utpAdananA vArSika daramAM paNa noMdhapAtra ghaTADo thayo hato. utpAdananA vArSika vadhArAno dara 11.3 TakAmAMthI ghaTIne ATha ane 4.2 TakA jeTalA thayo hato. atyAre agava udyogamAM keTalA kALA nANAno uddabhava thAya che enI dhAraNA karavI muzkela che paNa aMkuza ane sarakArI sahAya samiti * pAse evA nizA AvelA ke 1973-74mAM 8 lAkha Tana kAgaLanA utpAdana para 80 karoDa rUpiyAnuM kALuM nANuM sarajAyeluM. aMka ze ane sarakArI sahAya samitie noMdhyuM che ke "jayAre puravaThA karatAM mAga vadhAre hAya tyAre vaparAzakaronA hitamAM bhAvone niyaMtraNa karavAA prayatnamAM e bhaya samAyelA che ke nirdhArita jUthane phAyado karavAne badale A niyaMtraNa kALA nANAnA tema ja karanA mALakhAmAMthI bAkAta naphAmAM pariNamaze." eka sAmAnya mAnyatA evI che ke vepArIe ja kALA bajAriyA hoya che. A vAta kadAca meTA vepArIo mATe sAcI haze paNa nAnA vepArIo pAse saMghaga karavAnI koI Arthika zakita nathI. e vAta kharI ke keTalAka vepArIo achatanI paristhitinA lAbha letA hoya che. paNa A sAme e vAta paNa zuM kharI nathI ke achatI paristhitinA sarvathama ane moTo lAbha to utpAdako ja laI jatA hoya che. maiM hamaNAM je 80 karoDa rUpiyAnA kALA nANAnI vAta karI e aMte moTA utpAdakonA khissAmAM gayelA evI vepArI vAyakA hatI. kALA bajAranA bhAve cIjavastuo vecavA vepArIAno upayoga karatA udyogapationA hAthA nahi banavAnuM tamArA esAriyezane nakkI karavuM joIe. sAmAjika javAbadArInuM jemane bhAna nathI evA udyogapatio ane vepArIo vaccenI kaDI tADavI ja joIe. tamArA pramukhazrIe meneApeAlIjha enDa risTrikiTava TreDa prekiTasisa kamizanane tamArA esosiyezane ApelA nivedananI vAta karI. navI i
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. - buddha jIta tA. 16-6-80 mArA khyAla pramANe A savAla AkhI vepArI komanA astitvane che kemake tyAM sugaLane vapa-zi ghaNe che ane utpAdana lagabhaga che. mane ema kahevAmAM AvyuM che ke eka-be milone bAda karatAM mAgane pahoMcI vaLe eTaluM ja che. meM' AgaLa kahyuM tema ApaNe badhI mila cAlu vepArI vyavasthA cenalane eka bAjue rAkhIne tyAM kAgaLanA bhAga ane puravaThA vacce sAro evo taphAvata che. te pitAnA ja DisTribyuTaro nIme che! kAgaLa jevI cIjanI achata hoya uparAMta, ApaNe maMgaLa mATe jarUrI kAcA mAlanI samasyA para pUratuM tyAre kAgaLanI milanA mAliko potAnA ja mANasane DisTribyuTaro dhyAna ApatA nathI tethI kAcA mAlanI achata thavAnI saMbhAvanA nIme che te kALA nANAnI lAlaca sAme jhUke evo saMbhava vadhAre rahe che. ApaNe e paNa khyAlamAM rAkhavuM joIe ke ApaNe tyAM rahe. paraMtu AnAthI e vadhu mahattvano prazna vepArI cenalano upayoga akSara jJAnanuM pramANa vadhu hota ane ApaNA prakAzako vadhu sAhasika vadhu sArI, sastI ane bharosApAtra vaheMcaNI karavAno che. noMdhavA ane zakitazALI hota te kAgaLanA bhAga ane puravaThA vaccenA gALe, jevI vAta che, ke sarakAra tema ja moTA udyogapatio ane vepArI- paNa vadhu hota. eTale ApaNe mATe kAgaLanA utpAdananI zakita pUrepUrI enI avagaNanA karI rahyA che. sarakAra haMmezAM meTA aigika vAparavI ane nakAmAM kAgaLamAMthI pAchA kAgaLa banAva khUba ja ekamane vyApa aMkuzamAM rAkhavA mATe mAnapalIjha kamizanane jarUrI che, * upayoga karavA tatpara hoya che. mArA khyAla pramANe kamizananuM A kamanasIbe ApaNe tyAM A praznane UMDANathI abhyAsa thayo kAma gauNa gaNAvuM joIe. enuM mukhya kAma to e jovAnuM hovuM ghaTe nathI, jene pariNAme A pAsA para khAsa aAMkaDAo paNa upalabdha ke moTuM ekama pote ke anya moTA ekamanI sAthe maLIne evI nathI. ApaNe tyAM nAnI nAnI kAgaLanI mile AvuM risAIkilAMga niyaMtraNakArI vepArI rItarasame na vApare jethI bajArane 15 na karI kAgaLa banAve che. paNa mane lAge che ke A eTalI mahattvanI TakA ke tethI vadhu hissa temanA aMkuzamAM rahe. A pAyAnA prazna pravRtti che ke meTA udyogagRhone AvA risAIkilaMga ekame sthApapara prahAra karavAne badale sarakAra nepolI udyogagRho sAme vAnI chUTa ApavI joIe. A saMdarbhamAM moTA udyogagRhe para bumarANa macAvI rahI che. moTAM ekama dvArA apanAvAtI niyaMtraNa- menopolI kAyado lAgu pADavo joIe nahIM. kArI rItarasamo sAme vepArI saMgaThanoe eka thaIne nakkara pagalAM - lAMbA gALAnuM bIjuM pagaluM kAgaLanA vepArIonI sahakArI levAno samaya pAkI gayo che. maMDaLIo dvArA kAgaLanuM utpAdana karavAne lagatuM che. mAruM evuM vepArI Alama sAmAjika javAbadArI vize sabhAna banaze te sUcana che ke kAgaLanA vepArIoe audhogika sahakArI maMDaLIo ja enuM astitva Takaze e vAta vepArI saMgaThThanAe have samajI racavI ane 1985 sudhImAM dezanA vividha sthAnamAM traNa ke cAra levI joIe. vepArI saMgaThThananI sAmAjika javAbadArInI vAta karatAM kAgaLanI mila nAkhavI. kAgaLanA vepArInA dIkarAne kadAca kAgaLanA mane muMbaInA geIna, rAIsa enDa oIla sIDajha marcanTasa eso vepArI thavuM nahIM game. AthI potAnI bacatane thoDo bhAga kAgaLanA siyezane thoDAM varSa agAu dekhADelI suMdara kAmagIrInI vAta yAda utpAdana karavA tarapha vALave te vepArIo mATe salAhabharyuM haze. Ave che. 1975-76mAM kaThoLa ane anAjanA bhAva jhaDapathI chellA be dAyakAothI nyUjha prinTanuM utpAdana paNa sthagita 2hayuM che. vadhI rahyA hatA tyAre A esosiyezane sarakAra sAthe masalate kAgaLanA vepArIonA sAhasika saMgaThThane A kSetramAM paNa UtarI zake. karI vAjabI bhAve TharAvyA ane e bhAvee pAyAnI jarUriyAtanI - vADIlAla DagalI cIjavastuo vecavA pitAnA sabhyone jaNAvyuM. 1977mAM tuvera (muMbaInA pepara TreDarsa esesIezananI 30mI vArSika sabhAnuM dALanA bajAra bhAva klinA rUA. 5.50 hatA tyAre A esosie- udghATana pravacana.) zane tuveradALa chuTakamAM kinA rU. 3.75nA bhAve vecavAnuM ane dareka grAhakane pAMca kilo tuveradALa A bhAve ApavAnuM nakkI karyuM. A pagalAe achatanI AbehavA haLavI karavAmAM ghaNI madada karI. jagatanA sauthI vayovRddha mANaso paikI eka mahaMmada mAlkoanya vepArI saMgaThThanene A udAharaNane anusaravAnuM kahevuM 2 152 varasanI uMmare hamaNAM IjIptamAM avasAna thayuM. temano vadhupaDatuM che? janma 1828mAM thayela. lAMbI jiMdagInA chellA divasa sudhI have huM kAgaLanA nivArI zakAya evA bagADA viSe kaMIka kahevA teo potAnI hATaDImAM sigAreTa piparamInTa vecavAnuM kAma karatA * IcchuM chuM. ApaNI sarakArI ophise ogaNIsamI sadInA vahIvaTI hatA ane acAnaka Aga lAgatA temanuM mRtyu thayuM. potAnI taMtranA udAharaNa samAna che. A ephisemAM ghaNuM kAgaLa kAma thanuM pAchaLa teo jene mUkatA gayA te 176 putra-putrIo, pItrAhoya che je kAryakSamatAne asara karyA sivAya ochuM karI zakAya. pautrIe marahumanA aMtima saMskAra vakhate hAjara hatA. dAkhalA tarIke, kaMpanI le DipArTamenTamAM bharavA paDatA phormanI hAramALA vize eka tapAsa ghaNI rasaprada thaI paDe. rijharva benkanI phorena bhautikakSetre- eTale ke padArtha - vijJAna ane TekanolojInA ekasaceja kaMTrola vibhAgamAM ane anya benkonA dhirANa vibhAgamAM kSetre, pazcimanA dethAe haraNaphALa bharI che, chatAM, te dezane sAcuM kAgaLa kAma ghaNuM ochuM karI zakAya. kAgaLane vaparAza ochA karavA * sukha, saMtoSa ke zAnti maLyAM nathI. bhArate A bAbatanI gaMbhIra eka rASTrIya jhuMbezanI jarUra che. dha laIne, te gAMDI doTathI dUra rahevuM joIe. * kAgaLanI mAgane pahoMcI vaLavA ApaNe dara varSe lagabhaga se - jayorja volDa karoDa rUpiyAne kAgaLa AyAta karavo paDe che. bA AyAtamAMthI mukata thavA ApaNe be TUMkA gALAnA ane be lAMbA gALAnA pagalA levAnI svadharma pratye prema, para dharma pratye Adara ane adharma pratye jarUra che. TUMkA gALAnAM pagalAomAM pahelAM te ApaNe kAgaLane upekSA - A badhuM maLIne dharma. moTo vaparAza karatI sarakArane vaparAza dasa TakA ghaTADavuM joIe. asatyamAM zakita hotI nathI, ene TakavA mATe paNa satyano jAhera ane khAnagI kSetronA badhA ja kArakhAnAoe AgalA Azraya levo paDato hoya che. varSanI sarakhAmaNIe kAgaLane vaparAza dasa TakA echA thAya te * jAte jalI jANe, e ja jaMgatane prakAza ApI zake. jevu joIe. AyAta cAluM rahe te A pagalA vaDe ApaNe sapheda eka sabhAmAM koIe mahAtmA gAMdhIne pUchyuM : "bApujI, chApavAnA kAgaLane cha mahinAnA vaparAza jeTale baphara sToka Ubhe ApanA jIvananI zakita ane saphaLatAnuM rahasya zuM che?" teoe kahyuM karI zakIe. Ama thAya te achatanI madazA nivArI zakAya temaja ke "huM je jIvana jIvyo chuM te jIvananA mukhya AdhAra che satya ane pepara milo potAnA ja astitva khAtara vadhu sapheda chApavAne ahiMsA. tenI sAdhanAmAM mane nIce pramANe vartavAthI saphaLatA maLI che." kAgaLa banAvavA mAMDaze. tyArabAda bIjuM pagaluM aMkazane lagatuM che. 'zuddha hRdaya, zuddha aMta:karaNa, ThaMDuM dimAga, IzvaranuM niyamita bhAvo paranA aMkuze uThAvI levA joIe ane utpAdana zakita dhyAna, kAmottejaka Indriya-sukhAne tyAga, madirA dhUmrapAna ane masAvadhAravA IchatI milone e mATe chUTa ApavI joIe kAraNa ke lAno tyAga, sarvathA zAkAhArI bhajana, sarva mAnavabaMdhuo para prema." navI mile sthApavA karatAM cAlu milAnI utpAdakazakita vadhAravI vartamAnamAM ApaNA dezavAsIo je gAMdhIjInA mArge e vadhu sastuM paDe, tema ja e kAma jaladIthI thaI zake cAlavAnI bhAvanA rAkhatA hoya athavA jo temanuM ziSyatva svIkAratA. lAMbA gALAnA pagalAomAM paheluM pagaluM nakAmAM, kAgaLanuM hoya, te AmAMnuM tetrIsa TakA (pAsa klAsa) paNa AcaravAthI risAIliMga karavAnuM che ghagika dezamAM to A moTo uMdaroga ApaNuM jIvana mahAna, saphaLa ane zAntimaya banI jAya. jagatano saithI vavRdhdha mAnavI mAlika mI muMbai je na kevaka rAMdha, mudraka ane prakAzaka : Mii cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai400 04 Te. naM. 350296 ba8NasthAna : dhI sTeTasa pIpala prema, koTa, muMbai 400 001
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ enDa . e . Phone: 35 029che ne "prabuddha jIvana SHRI BOMBAY JAIN YUVAK SANGH Shri Manjal Mokamchand Shah Sarvjanik Vachnalaya & Pustakalay 385, SARDAR VALLABHABHAIPATEL ROAD * PRARTHANA SAMAJ OPP. VANITA VISHRAM BOMBAY-400 004. PRESIDENT : Chimanlal Chakubhai Shah saMghanA peTrana membaro banAvavA aMgenI vijJapti Phone Ofice : 27139/271349 Ress, 814250 suzrI, VICE-PRESIDENT : Rasiklal M. Jhaveri saMghanI pravRttione vyApa ane vistAra sArI rIte vadhate cAle che Phone Resi.: 351662. tenA Apa sAkSI che. HON. TREASURER: Pravinchandra K. Shah " paryuSaNa vyAkhyAnamALA" tathA "vasaMta vyAkhyAnamALA" khUba khUba Phone Ofice : 290026 Resi.: 816858 313645 lokapriya banI gaI che ane A vyAkhyAnamALAone aMte, jJAnasAdhanAnuM parva JT. HON SECRETARIS: sArI rIte ujavAI gayuM e sateja thAya che ane AnaMda paNa Ave che. Chimanlal J. Shah S. E. M. Phone Office: 347539. - chellAM thoDAM varSomAM vyAkhyAnamALAo aMgenA kharcanuM pramANa kalpI na Resi. 811008. K. P. Shah zakAya eTalI hade vadhatuM cAlyuM che bIralA kIDA kendramAM yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnaPhone Office : 256761 mALAnuM kharca aMdAje rUpiyA 16,000 tathA tAtA eDITeriyamamAM yojAtI vasanta Resi.: 364180 362364 Shantilal D. Nandu vyAkhyAnamALAnuM kharca aMdAje rUpiyA 6,000 jeTaluM thAya che A bane Phone Office : 324234 vyAkhyAnamALAonA kharca mATe eka juduM ja phaMDa karI levA mATe samaya have Resi.: 472937. paripakava thaI gayo che. OUR ACTIVITIES : - A kArya mATe pena membare noMdhavA ane dareka peTrana sabhya pAsethI Paryushan Vyakhyanmala. 3 rUpiyA 2,500/- levA evI gaNatarIe se jeTalA pena-membaro noMdhAI jAya te (Series of 16 Lectures every year in August/Sept.) A praznano kAyamI ukela AvI jAya. Vasant Vyakhyanmala (Series of 4 Lectures every year saMghanA je AjIvana sabhya che teo peTrana membara bane evI amArI in March/April) vinaMti che ane temaNe rUA. 2500ne badale rUA. 2250 ja membarazIpanA Publication of "PRABUDDHA JIVAN" mokalavAnA raheze, tenI noMdha levI. Fortnightly in Gujarati Editor : Shri C. C. SHAH saMghanA kAryakrama para Apa mamatva dharAve che eTale sakriya premALa Free Reading Room & Sarvajanik sahakAra ApI Trina-membara tarIke ApanuM nAma jarUra neMdhAvaze ane thoDA Library. Frec Medical aid mitrone paNa pina-membara tarIke meLavI Apaze evI AgrahabharI vinaMti. Vidhya Satra-Seminar on Subjects of Literary Values. le. ApanA Study circle-Monthly questionanswer meetings. cImanalAla je. zAha Premal Jyoti : In service of Poor & Sick ke. pI. zAha by a band of social workers maMtrIo ja saMdhanA peTrana membaro banAvavA aMgeno TharAva * tA. 15-6-80 ravivAranA roja meLalI saMghanI vArSika sAmAnya sabhAe evo TharAva karyo che ke 'paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane vasaMta vyAkhyAnamALAne vyApa vadhato cAle che ane enA kharcamAM paNa moTo vadhAro thayo che. banne vyAkhyAnamALAne kharca atyAre 3. 22,000 Ave che. te rUA. 25,000 sudhI bhaviSyamAM pahoMcaze. e kharcane kAyamI ukela Ave e udezathI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA peTana memaro banAvavA ane tenuM lavAjama rU. 2,500 rAkhavuM. saMdhanA jeo hAla AjIvana sabhya che teo peTrana membara bane te temane rU. 250 majare ApavA - eTale temanI pAsethI rU. 2,250 levA. uparokata TharAva karyo tene lagate baMdhAraNamAM sudhAro karI levAnuM paNa nirNaya karavAmAM AvyuM che. hAjara rahelA badhA ja sabhyoe A yojanAne AvakArI ane thoDA ja samayamAM se sabhyo thaI jaze e vizvAsa vyakata karyo, jemanI IcchA hoya temane peTana membara tarIke nAme lakhAvavAnI maMtrIo taraphathI vinaMti karavAmAM AvI, tenuM paNa suMdara pariNAma AvuM. saMghanA peTrana membara tarIke nIcenA nAme ane maLyA che, tene saharSa vadhAvIe chIe ane A rItane premALa sahakAra ApavA mATe temane AbhAra mAnIe chIe ane sAthosAtha sau sabhyone A kAryamAM premALa sahakAra ApI amAro kAryabhAra haLavo karavA vinaMti karIe chIe. zrI cImanalAla cakabhAI zAha, zrI e. je. zAha, ' zrI vIsanajI lakhamazI zAha, paTana mearAnA nAma: zrI rasikalAla mohanalAla jhaverI, zrI praviNabhAI ke. zAha, zrI joramala maMgaLajI mahetA, zrI cImanalAla je. zAha, zrI dhIrajalAla phalarAMda zAha, zrI vIsanajI narasI verA, zrI ke. pI. zAha zrI rasikalAla laheracaMda zAha, zrI sI. ena. saMghavI. cImanalAla je. zAha, ke. pI. zAha
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rel. No. M. By South Licence No.: 37 .: , , , . "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 43: aMka: 4 che muMbaI, 1 julAI, 1980 maMgaLavAra parSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe zilaga : 4 muMbaI nA muvaka saMghanuM pAmika mukhapatra chUTaka nA rUA. 0-75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha - sahataMtrI : ramaNalAla cI. zAha zrI saMjaya gAMdhInA avasAnathI utapanna thatI navI paristhiti daratanI gati nyArI che, IzvaranI pejanA agamya che, sattAne sIdhe paDakAra thayo ane cha varSa ane kadAca phAyama mATe huM mAnavI tenI samIpe pAmara che. saMjaya gAMdhInuM AvI vanavAsa bhegavavo paDe evo samaya Avyo. IndirA gAMdhI dvidhAmAM rIte akasmAta karUNa avasAna thaze tevuM koInI kalpanAmAM na hoya. hatA. vaDApradhAna tarIke rAjInAmuM ApavA taiyAra thaI gayA hatA. saMjaya gAMdhInA mRtyuthI zrImatI IndirA gAMdhI ane temanA kuTuMba, gAMdhI, nahera ane koMgresanA mUlyo haju sadaMtara temaNe tajayA upara je meTI Aphata AvI paDI che ane temane UMDo AghAta na hatA. te samaye saMjaya temanI madade AvyA. A mUlyo temane lAgyo che te pratye saunI aMta:karaNathI dilesejI rahe che. zrImatI naDatA na hatA. rAjInAmuM ApavA na dIdhuM ane kaTokaTI jAhera karAvI. gAMdhIe yuvAna putra gumAvyo che. eTaluM ja nahi, potAne AdhAra- gokhale jevA kAyadApradhAna maLI gayA. baMdhAraNamAM pAyAnA pheraphAra snelA gumAvyo che. nAnI uMmaramAM mAtA gumAvI, yuvAna vaye keryA. tyAra pachInA 18 mahinAne ItihAsa ApaNe jANIe chIe. pati gumAvyo, tyArapachI pitA gayA ane have yuvAna putra gaye. saMjayanI kAma karavAnI rItarasama judA prakAranI hatI. mANasa pote game tevA majabUta mananA vyakitanuM paNa dila bhAMgI jAya evo hoya tevA ane pitAne joIe tevA sAthIo maLI rahe che. gAMdhIne prasaMga che. atyAre to zrImatI gAMdhIe daryathI A ghA jhIlyo neharu, saradAra, rAjenabAbu, rAjAjI jevA maLyA.- hITalarane gorIMga, che, paNa te keTale UMDo ane kAramo ghA che, te have jaNAze. zrImatI gebalsa, hImalara jovA maLyA. saMjayane baMsIlAla, vidyAcaraNa, gAMdhImAM adabhUta darya che te viNa A AghAta temanA mana upara dhavana, kapura jevA maLyA. IndirA gAMdhIe saMjayanI salAha viruddha kevA pratyAghAta pADaze te kahevuM muzkela che. Ameya, IndirA gAMdhI mArca 1977mAM lokasabhAnI cUMTaNI karAvI ane hArI gayA. janatA sadA ekalavAyA hatA. have vadhAre ekalA paDaze. aMtara khelIne zAsananA aDhI varSamAM, IndirA gAMdhI, saMjaya gAMdhI, ane temanA vAta karI zakAya evI vyakita temane mATe saMjaya gAMdhI eka ja hatA. sAthIonI sAme saMkhyAbaMdha pAMce nImAyA ane kese thayA, IndirA gAMdhI sAthe dezanuM bhAvi joDAyeluM che. eTale A gaMbhIra IndirA gAMdhI ane saMjayanuM khamIra temanI sAmenI A kokaTImAM banAva saunI ciMtAno viSaya che. dekhAyuM. janatA sarakAra tenA AMtarika vikhavAdo ane nirbaLatAthI " saMjaya gAMdhIe dhUmaketu peThe dezanA rAjakAraNamAM praveza karyo. tUTI paDI. IndirA gAMdhI ane saMjaya gAMdhIe A samaya daramiyAna vegathI UMce caDyA, vegathI bUmyA, vegathI nIce paDayA. je sAhasa potAnI badhI rAjakIya kuneha, mutsadIgIrI ane daurya dAkhavyA. vRttie temane ATalI saphaLatA apAvI te ja sAhasavRtti temanA jAnevArI 1980nI lokasabhAnI cUMTaNImAM tene pUra badale maLyo. avasAnanuM nimitta banI. pAMca varSanA TUMkA gALAmAM dezanA prathama traNa rAja pakSapalaTAthI kabaje karyA. ATha rAjyamAM cUMTaNI karAvI haroLanA AgevAna banyA, janA AgevAnone pAchaLa mUkayA, navA emAMthI AThamAM sattA meLavI. A nakaze palaTAI . paribaLA ubhA karyA, koMgresanuM svarUpe palaTAvI nAMkhyuM, navA mUlya avanatinI khINamAMthI unnatinA zikhare pahoMcyA. temAM saMjyane pedA ryA ane najIkanA bhaviSyamAM dezanA vaDApradhAna banaze evI havA phALo ghaNo moTo hate. yuvA peDhInI AgevAnI lIdhI. meTI pedA karI. A riddhi nAnIsunI nathI. saMjaya gAMdhI ativivAdAspada saMkhyAmAM loksabhAmAM ane rAjya vidhAnasabhAomAM pitAnA vyakita hatA. saMbha gAMdhInI zakita ane daDha manobaLa vize zaMkA rahe mANase mUkayA. rAjanA mukhyamaMtrIonI nimaNuMkamAM asarakAraka tema nathI. IndirA gAMdhInA putra tarIke je sAnukuLatAo temane sAMpaDI rIte pitAnuM dhAryuM karyuM. eka evI Imeja UbhI karI ke najIkanA tene pUro lAbha lIdho ane temAM potAnI zakitathI AgavuM sthAna bhaviSyamAM saMjaya gAMdhI vaDApradhAna thaze. lokamAnasane A banAva prApta karyuM. IndirA gAMdhIne temanA pratye eka mAtAne putra pratye mATe taiyAra karavA, pracAra, dareka prakArane zarU karyo. saMjaya mamatA hoya eTaluM ja mAtra na hatuM paNa UMDe rAga ane vizvAsa hatAane vaDApradhAna thAya e svAbhAvika che, evI chApa lokonA mana evI chApa pedA thaI hatI, ane te sAva pAyA vinAnI na hatI. ke upara ThasAvavAnA prayatna thayA. moTA udyoga ane khAnagI Sanjay is the power behind the throne $24115 Hlads sAhasane saMjayane Teke che, sAmyavAda ke samAjavAdanA sakhta virodhI IndirA gAMdhI te saMjayane bhaya che ane saMjayanI marajI vinA IndirA che. tethI, udyogapatione ane mUDIvAdIone Teko maLate ga. gAMdhI kAMI ja karI zake tema nathI. ATaluM badhuM nahi hoya to paNa dezanuM sukAna have saMjaya gAMdhInA hAthamAM che ane deza eka rAmAntara sattAmAM kAma karatI hatI te nirvivAda che. saMjaye eTalI jAdI dizAmAM jaI rahyo che, - je dizA varSothI koMgresanI rahI che rasattA prApta karI hatI ke sau koI jene kAMI kAma kaDhDhAvavuM hoya evI lokazAhI ke '' samAjavAdanI nahi hoya, - e hakIkata teNe temanA dvAre salAmI bharavI paDatI. All roads led to Sanjay jANakAro samajI gayA hatA. kayA mArge ane zuM sAdhanathI sattAnuM evuM che ke eka vakhata asarakAraka rIte hastagata karI pachI saMjaya gAMdhI potAnuM dhAryuM kare che tenI temane bahu paravA na hatI. , te vegathI vadhatI jAya che. It has a snow-ball effect, Means did not matter to Sanjay. 221-il ud - dezane nAnI, sastI moTaragADI ApavAnA svapnathI saMja sthitimAM saMjaya gAMdhInuM acAnaka avasAna thayuM. A banAvathI eka navI jIvananI zarUAta karI. mAruti kaMpanInI je rIte sthApanA thaI ane paristhiti utpanna thAya che. saMjaya gAMdhInuM sthAna le tevuM koI vistAra thayo ane te saMbaMdhe guptA kamIzane je hakIkata ApI nathI. temanA sAthIo ke anuyAyIo, AgevAnavihoNA che te uparathI spaSTa jaNAya che ke niyamonuM koI baMdhana saMjayane thayA che. temanuM valaNa kevuM raheze te kahevuM muzkela che. paNa badho mAnya na hatuM. sarakArI niyamAnuM chaDecoka ullaMghana karI, game te AdhAra zrImatI IndirA gAMdhI upara rahe che. A banAvanI ane rIte, potAnuM kAma karavAnI temanI rIta, A kaMpanInA vahIvaTamAM tenA pariNAmanI temanA mana upara zuM asara thAya che ane kaI dizAmAM ajamAvI. temanuM valaNa raheze te pUrI rIte khabara paDatAM vakhata lAgaze. jAnA alahAbAda hAIkorTanA cukAdAe ane jayaprakAzanA AMdolane sAthIone pharI zedhe che ke navAne vaLagI rahe che te jovAnuM che. rAMjayane rAjakAraNamAM pravezavAnI taka ApI. IndirA gAMdhInI junA sAthIomAM caraNasiha athavA jagajIvanarAmanuM koI sthAna
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana A , " tA. 1-7-8e = nathI. na hoya te gya che. merAjIbhAIne prazna nathI. jIvana vize pUratuM jANavA maLe che. mAre je kahevuM che te mATe teo sattAnA rAjakAraNathI nivRtta che. virodha pakSanuM paryApta che. ' valaNa paNa kevuM rahe che te jovAnuM che. IndirA gAthA B ' mIlare garIbAI joI ane jIvanamAM ghaNI yAtanAo bhogavI. virodha cAlu rahe che ke koI samadhAnanI bhUmikA racAya che. " ' temanA pustako moTe bhAge AtmakathAtmaka che. 1934mAM temanuM paheluM IndirA gAMdhInuM netRttva rahe te atyAre jarUranuM che. raheze ja kAraNa ke temanI ATalI moTI bahumatI che. paNa bhUtakALa bhUlI jaI , pustaka 'Topika opha kensara' prakTa thayuM, tyArathI teo prakhyAta thayA paNa banne pakSe dezanuM hita sarvopari thAya che ke haju aMgata matAgraha. aMta sudhI ati vivAdAspada rahyA. zarUAtamAM briTana ane amerikAmAM ane sattAnI kheMcAtANI rahe che? rAjyomAM paNa navI paristhiti ', temanA pustako upara pratibaMdha mukAyA. tethI chupI rIte vadhAre vAMcAyA. ubhI thaze. jyAM mukhyamaMtrIo uparathI lAdavAmAM AvyA che, tyAM varSo pachI korTe pratibaMdha rada karyo. mIlaranA mukhya pustako azlIla, bibhatsa ane mittejaka lekhAya che. sahetuka ane rasaprada rIte, jAtIya saLavaLATa zarU thAya tema lAge che. virodhapakSo paNa parasparanI jIvananA tamAma vyavahArone khulle Ama temaNe AlekhyA che. temanA virodhI rahe che ke navI bhUmikA race che, te upara AdhAra che. YdHi Sex iu real life, sex in fantasies, sex at all saMjaya gAMdhIne kAraNe jeo IndirA gAMdhIthI vimukha thayA times and in all kinds of places, sex in abrupt hoya teo pharI IndirA gAMdhInuM netRtva svIkAre ane IndirA shocking four letter words bharapUra che. mIlaranuM pitAnuM gAMdhI temane AvakAre evuM bane? IndirA gAMdhI aMtara nirIkSaNa , jIvana sex life thI bharapUra hatuM. sureza dalAle kahyuM che, strIonA karI kAMI bodhapATha le. potAnI jAnI bhUmikA upara, pAchA Ave, ' mahAsAgaramAM e nIkAnI peThe mahAlato. eka pachI eka. pAMca lokazAhI ane samAjavAdane apanAvavA pharI taiyAra thAya, A patnIone karI. paNa te uparAMta, nyujhavIkamAM. kahnAM che. temanI hAdhA ne che. A AghAtamAMthI IndirA gAMdhIne na janma jIvanamAM saMkhyAbaMdha rakhAte ane vezyAe myriads of thAya ane udAra valaNa dAkhave te IndirA gAMdhIne Teko Apavo mistresses and whores ne rasthAna hatuM. mIlare che te kahayuM che : ane temane sabaLa banAvavA dezanA hitamAM che. temanI zakita vize be mata che ja nahi. dezamAM rAjakIya ane Arthika kaTokTI che. I wrote about sex because it has such a big part of my life. Sex was always the clominant eve samaye, saune sabuddhi sujha ane lokakalyANanI bhAvanA temane prere evI AzA rAkhavI vadhAre paDatI nathI. Izvare athavA kudarate thing. My every day life was full of this objectiou able or questionable material. A taka ApI che 25-6-80, - cImanalAla cakubhAI chatAM, keTalAka dhuraMdhara sAhityakAroe mIlarane mahAna sarjaka tarIke navAjayA che. temanA mRtyuthI sAhitya jagatane vasamI ane UMDI kheTa paDI che, ema kahyuM che. ' "prabuddha jIvananA sahataMtrI jIvananuM ane sAhitya sarjananuM mIlaranuM dhyeya zuM hatuM? mIlara prabuddha jIvananuM taMtrIpada svIkAryA mane dasa varSa pUrAM thayA. mAnatA ke jIvananuM eka ja lakSya hovuM ghaTe ane te jiMdagI jIvaacAnaka mAthe aAvI paDaze ane coka prAga tarIke svIkAryuM, te vAnuM, sArI rIte jIvavAnuM, jIvavAthI vizeSa koI uttama kalA nathI. : dasa varSa ThIka cAlyuM che, tene mane saMpa ane AnaMda che. mArI jIvavuM e ja emane mATe utsava hato. umara ane tabiyata vicAratAM, have lAMbe vakhata huM A bejo - sAhitya sarjanane hetu vAstavika jIvananuM nirUpaNa karavAne kheMcI zakuM tema nathI, tethI "prabuddha jIvana'nA bhAvi vize mane che. jIvana che tevuM tenA yathArtha svarUpamAM svIkAravuM ja rahyuM. ane mArA sAthIone cintA hatI.amArA saunI najara che. ramaNabhAI mANasamAM je adhama che tene paNa pUrNapaNe AnaMdathI svIkAra zAha upara TharatI, paNa teo svIkAratA saMkoca anubhavatA. karo. kAmavRttinuM nATaka e to mAnava AtmAnI aMdara satata racAtA papaNa vyAkhyAnamALAnuM kAma temaNe khUba saphaLatAthI saMbhALyuM ' jatA mahAnATakano eka aMza mAtra che. che. temanAmAM sAhitya ane jaina darzananA abhyAsIne alaga sumeLa che. temanI namratA asAdhAraNa che. temanAM patnI tArAbahena AvA prakAranA sAhityane ane tenA sarjakane nirbhayatAnI temane A kAmamAM sahAyabhUta thaI zake tema che. te paNa prezara mUrti, pratiSThAbhaMjaka, satya zodhaka tarIke biradAvavAmAM Ave che. che ane ahitya temaja jainadarzananA abhyAsI che. De. ramaNabhAIne mIlare kahyAM che temanI navalakathAo Atmamukita mATe che; temAM sAhityakAro sAthe sArA saMbaMdha che. mAruM kAma atyArasudhI mArA petAnI jAtane pAmavAne ane pitAne ja prakaTa karavAne IrAdo suthiIo ane bhAI naMbakabhAI mahenoe haLavuM karyuM che. te saunA che ane te ja temane dharma che. teo potAnI rIte dhArmika thavA Icche sahakAra vinA prabuddha jIvananuM saMcAlana zakya na hatuM. mane jAhera che. mIlare je kahyuM che, mArA pustako jAtIya jIvana mATe nathI paNa karatAM AnaMda thAya che ke Do. ramaNabhAI zAhe have amArA saunA rasvamukita mATe che. Agrahane vaza thaI, "prabuddha jIvananA sahataMtrI thavAnuM svIkAryuM sureza dalAle kahAM che, mIlara vAsanAnA vAlmIki hatA. enA che. A aMthI temanuM nAma, mArA nAma sAthe joDAya che. prabuddha artha huM ema rAmajuM chuM ke vAlmIkie nirmaLa dAmpatya ane subhaga jIvananA bhAvi viSe ame sau AthI naciMta thayAM chIe. "prabuddha kauTumbika jIvananuM rAmAyaNa racyuM, mIlare vAsanAnuM rAmAyaNa racyuM. jIvane je viziSTha sthAna prApta karyuM che te jaLavAI raheze tenI mane khAtrI che. De. ramaNabhAIne huM mArI sarva zubhecchAo ApuM. kRSNavIra dIkSiAte mIlara vize kahyuM. samayanI kSitijane atikramI chuM. mAra: pitAnA vikAsamAM "prabuddha jIvanano sAra phaLe che. De. zakelo mahAna sarjaka. ramaNabhAIne paNa te ja anubhava thaze. yujhavIka'nA lekhake kahyuM, vagabond of literature, 22-6-80 racImanalAla cakubhAI Miller will always be disreputable and glorious. Disreputable hoya te Glorious zA mATe? Glorious hoya te Disreputable zA mATe? keTalAka loko ema mAne che ke AvA lekho samAjano ane sAhityanuM mAruM vAMcana bahu ochuM che, khAsa karI navalakathAo ApaNA jIvanane daMbha ughADa pADe che. mATe mahAna che, ApaNA ke nATakonuM.mAhitI athavA koI viziSTa viSayanuM jJAna meLavavA aMgenA jIvanamAM ane samAja jIvanamAM keTaleka darajaje daMbha che te hakIkata sAhityanI ahIM vAta nathI karato. paNa jIvanalakSI gaNAya che evA che. paNa daMbha ughADe pADatA, saMyamane svachaMdamAM palaTAvo ane sAhitya vizenI vAta che. A bAbate mArA keTalAka cokkasa vicAro mukitane nAme durAcAra pipo emAM sarjakatA che? nirbhayatA che? che, tene TapakAvavAnI eka taka maLI che. tethI A lakhuM chuM. satyanI zodha che ? daMbha ughADA pADyA pachI paNa, jIvananAM sAcAM henarI mIlara nAme prakhyAta amerikana lekhakanuM hamaNAM 88 mUlyonI pratiSThA karavI, jIvanane udAro ane naitika bhAvanAothI varSanI uMmare avasAna thayuM. temaNe 50 jeTalAM pustako lakhyAM che. pipavI e sAcI sarjakatAnI nizAnI che. vAstavikatAne nAme jIvameM temAMnA koI vAMrayA nathI, paNa temane vize vartamAnapatro ane namAM mAtra ukaraDo ja che ema mAnI besavuM ane tenuM ja nirUpaNa sAmAyikamAM lakhANo AvyA che te uparathI temanA pustako ane karavuM emAM zuM sarjakatA Ave che? jIvanamAM vAsanA che, asada sAhityanuM vAMcana
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-780 prabuddha jIvana 33. vRttao che, te sAthe savRttio che ane aMte sadgattiono vijaya thAya temAM ja jIvananI dhanyatA che evuM maMgalamaya darzana jene nathI tene mahAna sarjaka kema gaNavo? lekhaka moTebhAge potAnA jIvananuM pratibimba potAnA lakhANomAM pADe che. jenuM jIvana svachaMda bharapUra hoya tevA lekhaka pAsethI, jIvanane sAcA rAha para laI jatA mArgadarzana ke jIvana darzananI apekSA kayAMthI rakhAya? bhASA upara prabhutva hoya te khoTI vastune lalacAmaNI rIte raju karI, vAcakane avaLe mArge dorI jAya. strI-puruSa saMbaMdha, sekasa ke kAmavAsanA viSe lAvuM khAsa bane che. manuSyamAM kAmavAsanI che te hakIkata che. te ati prabaLa che, tene asvIkAra karavAno prazna ja nathI. paNa te sAthe e paNa satya che ke kAmavAsanAne chuTo dora ApavAthI jIvana naSTa thAya che. mIlare kahyuM, jIvana jIvavuM e ja jIvananuM lakSya che. barAbara, paNa kevA prakAranuM jIvana te ja prazna che. mahAna lekhakoe strI puruSanA AkarSaNano, premano asvIkAra nathI karyo. paNa tene jIvananuM sarvasva nathI mAnyuM. kAlIdAse zAkuntalamAM ke TesToye enA karenInAmAM premane svIkAra karatA chatAM, tene sarvasva mAnI laIe te, chevaTa tene daMDa bharavo paDe che te batAvyuM che. zAkuntala vize ravIndranAthe lakhyuM che: "je premane koI baMdhana nathI. koI niyama nathI, je ekadama naranArI upara AkramaNa karI, saMyama durganA tUTelA buraja upara pitAnI vijaya patAkA pharakAve che, tenI zakitane kAlIdAse svIkAra karyo che; paraMtu tenI AgaLa teo praNipAta karatI nathIA zakitane caraNe ja teo potAnA kAvyane saghaLe rAjakara dharI detA nathI. je aMdha prema-saMbhoga mANasane potAnA kartavyane viSe pramatta banAve che, te bhartAnA zApathI khaMDita thAya che, RSinA zApathI aMtarAya pAme che." mahAna sarjako, jIvananI vAsanAmaya vAstavikatAne svIkAra karatAM chatAM, jIvananA aMtima maMgalamaya dhyeyane kSati pahoMcavA detA nathI. sAhitya kevA prakAranuM ane keTaluM vAMcavuM te prazna che. je kAMI vAMcIe tenI thoDIghaNI asara mana upara thayA vinA rahetI nathI. vivekapUrvaka pasaMdagI karavI rahI. zreSTha lekhakonI kRtio ja banatA sudhI vAMcavI. vAMcavAnuM paNa vyasana thaI jAya che. DhagalAbaMdha pustako bahAra paDe che. temAM viveka jALavavo athavA pasaMdagI karavI saheluM nathI. manaraMjana mATe ke samaya gALavA haLavuM vAMcana karIe te judI vAta che. temAM paNa viveka jALavavA rahyo. keTalAka lokone uparachalA, upadezAtmaka ke AdhyAtmika dekhAya tevA lakhANo vAMcavA game che. tethI kAMI nukasAna nathI thatuM kadAca mana prasanna thAya. paNa jemAM UMDANa na hoya, jIvananI samasyAnonI talasparzI mimAMsA na hoya tevA lakhANamAMthI cirALa mArgadarzana nathI maLatuM. je lakhANe, navalakathAo athavA vArtAmAM kAMI aMze mAnavatAnuM darzana hoya ane mAnavIya mUlyonuM samarthana hoya te paNa sAmAnya mANasa mATe AvakAradAyaka che. thoDuM vAMcavuM paNa te viSe ciMtana ane manana karavuM vadhAre hitakArI che. keTalAka mahAna grantho kAyama pAse rAkhI mUkavA. jyAre samaya maLe tyAre pharI pharIne vAMcavA. - bahu namratAthI kahuM te, henarI mIlaranA pustako meM nathI vAMcyA tethI kAMI gumAvyuM hoya tevI mane lAgatuM nathI. kadAca vAMcIne tenA pravAhamAM taNAI gayA hatA te mana kaluSita thAta tema lAge che. have to mArA vicAro cesa daDhapaNe baMdhAI gayA che. game te vAMcuM tenuM mUlyAMkana meM svIkArelA mUlyathI karuM chuM. mIlarane vAM te paNa tenI kSatio joI zakuM ema mAnuM chuM. paNa evuM badhuM vAMcIne zA mATe samaya gumAva? sivAya ke eka abhyAsI tarIke vivecana karavuM hoya, evI mane koI IcchA nathI. koTha lekhako, jene jIvananuM samagratAthI darzana che te sivAyanA moTAbhAganA lekhakone pitAnA mananA vamaLe, saMgharSo, samasyAo ane muMjhavaNa hoya che. eka athavA bIjI rIte temanA lakhANamAM te pratibiMbita thAya che. te badhuM ApaNA manamAM bharavAnI zuM jarUra che? tene nIrakSiAra viveka karatAM vAra lAge, athavA bhUla thAya evo saMbhava che. eTalo samaya paNa kayAM che? 22-6-80 cImanalAla cakubhAI vedavAkaya adArasRd bhavatu dev| na (atharvaveda 120/1) he deva! aMdara - aMdaranI phaTaphaTa dUra karavAnuM kArya thatuM rahe. tAra = phUTa (da = phiTivuM dhAtu) -sata = phUTane prayatna, phATaTanuM kArya gavAra sUt = phATaphUTa dUra karavAnuM kArya kravAra sUt mavA = phATaTa dUra karavAnuM kArya thatuM rahe. ApaNI kamanasIbI che ke, ApaNe kayAreya vedanI pAse jatA nathI. veda keTalA saraLa che te uparanuM sUkata vAMcatAM sahejamAM samajAya tevI vAta che. A sUkata vyavahAramAM jeTaluM upayogI che teTaluM ja dhyAtmika pravRti mATe paNa upayogI che. jIvananA dareka kSetrane mATenI mahattvanI vAta ahIM keTalA eAchA zabdamAM kahI devAmAM AvI che. bhAratanA ItihAsa jeNe vAM che enAthI A phATaka TanuM pariNAma ajANyuM nathI. mahArAjAee pitAnAM rAjya gumAvyAM che. A kusaMpane pariNAme dehamAM paNa phaTaphaTa paDI zake. kaI Indriya kAma karavAnI nA pADe to? ane eTale te ApaNe kahIe chIe ke, 'gharapha Te ghara jAya." ApaNA gharamAM paNa tyAM sudhI ja sukha samRddhinA nivAsa rahe che. jyAM sudhI ApaNe haLImaLIne cAlIe ekabIjAnAM duHkha dUra karIe. paNa jyAre aMdara aMdara harIphAI karI eka bIjAne utArI pADavAnI pravRti karIe chIe; tyAre azAMti, kaleza ane paDatI sivAya kAMI bacatuM nathI. mAnavI jyAM sudhI eka bIjAne mATe puraka banI rahe che tyAM sudhI ja eno vikAsa thAya che. ahIM deha haya, kuTuMba hoya, saMsthA hoya, rAjakIya pakSa hoya ke deza hoya pariNAma eka ja Ave che. ApaNe jyAre jyAre svataMtratA gumAvI che tyAre tyAre ApaNe kusaMpamAM khadabadatA hatA ane enuM pariNAma copaNe varSo ane saikAo sudhI bhegavyuM ja che. rAga - parihArasUtramAM Aja vAta saheja judI rIte mUkI che. na vi taM kuNai amitto, suThTha vi ya virAhio smtthauvi|| jaM do vi aniggahiyA, karaMti rAgIya doso ya / / "aMkuzamAM nahi rAkhavAmAM AvelA rAga ane dropa jeTaluM nukasAna kare che teTaluM atyaMta tiraskArane pAmelo baLavAna zatru paNa nathI karato.' rAga ane dveSane pariNAme ja phATaphaTano janma thAya che. ' ApaNe vedavAkayane satyanuM svarUpa kahIe chIe; kAraNa ke enI vANImAM sanAtana satya raheluM che, pachI bhale e sukata hajAro varSa pahelAM lakhAyuM hoya. Aje paNa e eTaluM ja sAcuM che ne jarUrI che sauno vikAsa mATe. sudhIra desAI saMdhanI peTane membaranI cejanAne AvakAra ane svIkAra gatAMkamAM peTana membaronA bAra nAme pragaTa karavAmAM AvyA hatA. tyAra bAda nIcenA pAMca nAme maLyA che. premALa sahakAra mATe amo temanA AbhArI chIe. (1) zrI rajanIkAMta lakSmIrAMda verA (2) , cInubhAI chaganalAla zAha (3) , DuMgarasI Ara. gAlA (navanIta prakAzana) (4) , ena. ke. kApaDiyA (5) ,, devacaMda ravajI gAlA saMdhanA sabhyo tema ja AjIvana sabhyone posTa dvArA alaga paripatra mokalyo che. te maLe sau potAnA nAme mokalI Ape ane mitromAMthI nAme meLavI ApI amArA se sabhyonA lakSyAMkane pahoMcI vaLavAmAM premALa sahakAra Ape evI vinaMti. zrI ena. ke. kApaDiyA temaja zrI devacaMda ravajI gAlAne saMparka sAdhyA vinA teoe sIdhA posTa dvArA rakama mokalI ApI che. AvA premALa sahakAra mATe dhanyavAda. - cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA1--80 nAnakaDo khAro ane hAlaraDAM) hAlaraDAM kone na game? ene rasAsvAda karIe tyAre vaLAvI mAta TaMDelanI phare enI racanA jeTalI sahelI lAge che teTaluM e saheluM kArya nathI. nAnako khAro vahANe caDe. TolasToye kahayuM che tema "mahAnavale ane mahAkAvyo ghasaDI kADhavA sahelAM che, ekAda parikathA, ekAda hAlaraDuM ApavuM saheluM nathI." AvuM ja eka zabdacitra sva. dhUmaketue emanI eka vArtA ronuM jeTaluM AkarSaNa che, eTaluM ja e muzkela kArya che. "avirAma yuddha mAM daryuM che. lekhaka zikSita che ane reja dariyAkAMThe savAra-sAMja pharavA jatAM hovAthI TaMDelanI jaLasamAdhinA sAkSI - yakitagata jIvanaghaDataranuM ane e dvArA saMskRtinA che. tyArabAda nAnakA khAravAnI vahANe caDavAnI vAtanA sAkSI ghaDataranuM kArya hAlaraDuM kare che. maratakavi haragoviMda premazaMkaranA hAla- thatAM, salAmati pahelAM ( sephaTI pharsTa ) nA nyAyavALuM raDAM kavizrI umAzaMkara joSI lakhe che tema "sAmaMtazAhI saMskRtivALA emanuM mana ' 'nAnakA" khAravAne rokavA prayAsa kare che, tyAre saurASTranI AkhIye mUrti surekha upasAve che." duzmana pratyenI adAvata khAro khumArIthI kahe che: "ame dariyAnA dIkarA, dariyo amAro ane e vera lIdhAthI ja bApanI AMtaraDI Thare evI mAnyatA bApa." ema kahI hasate moMe vidAya le che, tyAre vArtA pUrI meranAM IMDA cItaravA na paDe e nyAye sihanA vArasadAro siha karatAM dhUmaketu eka vicArakaNikA mUke che: "zuM kAma bhareluM jIvana jevA ja thAya e saMskAra gaLathuthImAM Ape evA hAlaraDAM che. ane raNamedAna ja nirbhayatA ApatA haze ane emAMthI ja cAritra AjanA vartamAnayuganA saMdarbhamAM, e svIkArya che ke nahi e ghaDAtuM haze?". alaga bAbata che. paraMtu game tevA bihAmaNA svarUpa sAme dhIra, vIra, gaMbhIra thavAnI vAta paNa ApaNane A hAlaraDAMmAMthI maLe che. vayakitanA jIvanaghaDataranA saMdarbhamAM hAlaraDAMnI vAta vicArI che tyAre kavidAdAnA jIvananI khumArI darzAvatA be eka prasaMgo A hAlaraDAMnI bhASA ApaNAM gAmane gaMdare bolAtI bhASA rajU karavAne lobha jato karI zakato nathI. kahe che ke vyavahAra che. taLapadI, gharagaththu bhASA ane sIdhA marmasparzI varNanA ApaNane bahu kapare che! jANe pAraNAnI dorIe gUMthe che. vahAlasoyA dIkarAne hIMcake jhulAvatI suvaDAvI devA mathatI, mAne jIva raI garama karavAmAM ke parovAI mAM nA pADe che eTale cAra gujarAtI pachI AgaLa bhaNavuM rahe che tenuM tAdazya varNana ApI kavizrIra ApaNA gRhasaMsAranuM nathI evuM kavizrI mukhya zikSakane kahe che, tyAre zikSake emanI madhuruM zabdacitra khaDuM karyuM che. thAkayA-pAkayA kAmethI pAchA vaLelAM parisithati samajI laI kahyuM, "tArI mAne kahe che ke tene aMgrejI patinI saMbhALa levA bALakane suvaDAvI devA mathatI mAnuM nizALamAM dAkhala karela che." zabdacitra ApaNane jakaDI rAkhe che, jema ke - chokarAMe ghera jaI kada oghAvatI mAne A vAta karI ane vALa veLA tArA bApune thaI mAe saMmati ApI, paNa bIje divase zALAe jaI phI mukhya sUI ja vIra! ene pIrase jaI zikSakane ApI, tyAre mukhya zikSake kahyuM: "hoMziyAra tathA garIba. chokarAMne mAphI karavAno adhikAra temane che" tenA pratyuttaramAM kavizrInA mAtuzrIe kahyuM, "chokarAMne moTA thayA pachI ema na hAtha, paga, mukhe A beI karI thavuM joIe ke ame nirAdhAra rAMDI-rAMDanA chokarA hatA, mATe mAphIthI tArA bApu bhAI! UbhA jarI. bhaNyA. mAre devI che e phI laI lyo." dUrathI AvyA ja karI - . pIrasI vALuM AvuM vaLI. mAtAnI A khumArI emaNe jIvanamAM sAMgopAMga utArI che. kara nA bATI, thAkayA pAkayA e game tevI mahAna vyakitane pitAne je yogya lAgyuM te kahetAM ane te lAMbe di'e Aja AvyA e mujaba amala karAvatA. lAThI nareza kavizrI kalApI sAthe mAtherAna hAlAM-vAlA sUI jAne vIra gayA tyAre bulabula vecanArA pAsethI kharIdI pIMjare rAkhyA. kavitane jotAM TADhAM che ura hIra. dAdAe kalApIne ugrapaNe kahyuM, "tamAre lAThImAM bulabula rahe evuM karavuM hoya to evo sarasa bAga, evuM vAtAvaraNa UbhuM karo." - AvuM AvuM to keTaluM ya che! zArdulanI gaganabhedI garjanAthI ane kalApIe bIje divase paMkhIone choDayAM tyAre ja jaMpyA. jANe AkhuM vane gharamAM na pravezatuM hoya evI ka95nI laDAvI tyAM sudhI sahajAnathI mAMDIne badhI ja bAbatone bahiSkAra kavie to hada karI che. pITha para prItamane laI AvatA ghoDalAM karyo. atre e nedhavuM joIe ke kavidAdAne kalApIne rAjyAzraya ane eTale ghInI nALyuMnA adhikArI ane sau sagAMthI vizeSa hato. evA zabdacitra vacce haLavA hAthe hIMcakA khAto nAno taravariye bALa-khAravo ApaNI najara samakSa khaDo thAya che. AvI ja rIte svarAjya maLyA bAda sva. zrI baLavaMtabhAI cheluM hAlaraDuM ane nAnaka khAravo ekabIjAnA pUraka jevAM mahetAe mArgadarzana ApavA jaNAvyuM tyAre kavizrIe kahyuM, "meM lAge che. khAravAne sAhasika svabhAvanI saMskAra hAlaraDImAM ja sAMbhaLyuM che ke tame bhAvanagaramAM dIvAna thayA tyAre keLavaNI khAtA kevAM maLe che te jue : mAraphata zALAomAM evI sUcanA ApavAmAM AvelI ke koI nAnuDo khAra mATe vIra vidyArthIne nApAsa na kara, e kharI vAta?" bApanI jevI ene haiye dhIra. baLavaMtabhAIe kahyuM, "evo hukama neta. saMbhava che ke A badhuM tAdezya sAMbhaLIne nAnaka khAravA taiyAra thAya svarAjaya maLyuM tenA AnaMdamAM ema karavA sUcana karAyuM hoya." che tyAM ja dariyAnA gAMDAtra tephAnamAM ane bApa jaLasamAdhi le che, to ya khAravaNa to haiye hiMmata rAkhI, mana makkama karI, enA kavie A bAbatane je pratyuttara Apyo te noMdhavA jevo ekanA eka lADakAne e ja raste javA hasate cahere vidAya Ape che. temaNe kahyuM "huM sUcana ja kahuM chuM, paNa evI sUcanA ye devAya? che te A rIte : have ApaNe svataMtra thayA eTale prajAne vadhu sArI rIte taiyAra krA mATe keLavaNInuM dhoraNa sudhAravuM paDaze. svarAjya maLyA pahelAM tAre bApu paNa evo hato ApaNe laDavaiyA hatA. have ApaNe dezano vahIvaTa saMbhALavo che. vasamI vATe te mAthuM mUkato pIDha thayA vagara nahi cAle; ne e kAma bhASaNakhorIthI nahi thAya." eNe karyo che jaLamAM vAsa. uchatuM tephAna ApI trAsa. kavinA sarjanamAM vyakata thatI khumArI emanA jIvananuM spaSTa pratibiMba che. ethI vizeSa zuM kahevAnuM hoya? chatAM ya kevI zraddhA ? dIkarAne vaLAvatAM paNa enA mukhamAMthI sAhajika rIte zabdo sarI paDe che: pannAlAla rasikalAla zAha ene tuM dIkarA, mArA bApa! 1. rubAIyAta ane bIjA kAvya: haragoviMda premazaMkara, saMpAdaka: rAmanI raLyA tane ApoApa nAthAlAla dave, bhAvanagara
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-7-80 khuba jIvana pugAvA sAmenI laData nabaLI paDI che * bhArata pharIvAra kAramAM phugAvAnI pakaDamAM sapaDAyuM che. chellA varSamAM bhAvA lagabhaga 20 TakA jeTalA vadhyA che. jo ke A AMkaDAthI lokone bhAvavadhArAthI bhAgavavI paDatI hADamArI chatI thatI nathI. khAMDa ane kosIna mATe lAgatI katAro prajAnI je asahya muzkelI vyakata kare che te AMkaDAmAM vyakata thatI nathI. khAMDanA bhAva eka tabakke kilonA sAta rUpiyA ane magaphaLInuM tela to agiyAra rUpiye kilA para pahoMcela. keTalAMka zAkabhAjI paNa madhyamavarga mATe miSTAnna jevA moMghAM thaI gayAM che. chellA eka varSamAM khAMDa ane goLanA bhAvamAM 82 TakA, khAvAnA telanA bhAvAmAM 29 TakA ane khanija telanA bhAvAmAM 20 TakA jeTalA vadhAro thayo che. eTaluM ja nahIM, anAjano mabalakha jaththA sarakAra pAse hovA chatAM anAjanA bhAvo 16 TakA vadhyA. kaThoLanA bhAvo paNa 13 TakA jeTalA vadhyA che. tAjetaramAM sarakAra dvArA vadhArAyelA peTrola ane tenI pedAzonA bhAvavadhArAnI sAmAnya bhAvasapATI para vyApaka asara paDaze. cIja-vastuonI heraphera moMghI banavAthI A pagaluM bhAvavadhAro vadhu asahya karaze. kamanasIbe, hamaNAM rajU thayelA 1980-81nA aMdAjapatramAM paNa phugAvAne DAmavAnI dizAmAM koI nakkara pagalAM levAyAM nathI. e kharuM ke sAmAnya mANasanA vaparAzanI cIjavastuo para navA kara lAdavAmAM nathI AvyA. keTalIka cIjavastuo jevI ke sAbu, TUthapesTa, sAyakala, niyaMtrita bhAvanuM kApaDa, jIvanarakSaka davAo paranI AbakArI jakAta nAbUda karAI che athavA to ghaTADAI che, paNa phugAvA viSe pahelAM jevI ja nIti rahI che. aMdAjapatra veLAnA bhASaNamAM nANAMpradhAne kahyuM hatuM ke arthataMtramAM phugAvAnAM paribaLo mojuda che ane aMdAjapatranA mukhya uddeza bhAvAnI sthiratA ANavAnA che. bhAvavadhArA mATe khAdhapUraka nANAMnIti ja javAbadAra che. aMdAjapatranI khAdha arthataMtranI kSamatAnI maryAdAmAM maryAdita karavI paDaze. A vAta paNa spaSTa uccArAI. Ama chatAM 1980-81nA varSamAM rUpiyA 1417 karoDanI rAkSasI khAdha vaNapUrI rakhAI che. Ama chellAM traNa varSathI aMdAjapatranI bhAre khAdhanA bAjA nIce arthataMtra caDAI rahyuM che. 1978-79mAM rUpiyA 1,500 karoDanI khAMdha ane 1979-80mAM te trIsa varSamAM sauthI moTI evI rUpiyA 2,700 karoDanI khAdha hatI. A khAdhane lIdhe nANAMnA puravaThAmAM utpAdananI sarakhAmaNImAM ghaNA moTo vadhAro thAya che. nANAMnA puravaThAne AvA vadhAro bhAvonI sthiratAne mATe moTA jokhamarUpa che. 1979-80 daramiyAna bhAvA 17 TakA jeTalA vadhyA, AjhAdI pachInAM 32 varSamAM, A pahelAM, traNa varSamAM ja bhAvavadhAro 17 TakAthI vadhu thayelo. 1979-80nA bhAvavadhAro AjhAdI pachIno sauthI moTo cothA vArSika bhAvavadhAro hatA. A varSa daramiyAna kolasA, peTalAda, simenTa ane peTrolanA kuzita bhAva paNa vadhArAyA hatA. sAmAnya bhAvavadhArAne kAraNe A pagaluM levuM paDela. to A ja bhAvavadhArAne lIdhe aneka cIjavastuonA bhAvo pAchA vadhyA. Ama A viSacakra cAlu rahe che. bhaththAnA phugAvAnA saMdarbhamAM 1979-80nA varSane 1974-75 sAthe sarakhAvI zakAya. 1974mAM sarakArI karmacArIone moMghavArI jeTalA haptA cUkavavA paDelA. eTale ke lagabhaga dara mahine moMghavArI bhaththuM vadhatuM ja raheluM. chellA nava mahinAmAM paNa sarakAre meghavArI bhaththAnA traNa haptA maMjUra karyA che. eka vadhu hapto me mAsanI pahelI tArIkhathI maMjUra karaveza paDaze. bhAvA kema vadhe che? arthataMtranA sAdA niyama pramANe koI paNa cIjavastunI mAMga tenA puravaThA karatAM vadhe eTale te vastunA bhAva vadhe. A ja niyama sAmAnya bhAvasapATIne paNa lAgu paDe che. arthataMtramAM cIjavastuonA puravaThA karatAM tenI mAMga jo vadhu hoya to bhAvo vadhavAnA. A saMjogAmAM lokonI saMgharAkhorI paNa vadhavAnI. pariNAme bhAvA vadhu vadhatA rahe che. TUMkA gALAmAM puravaTho vadhAravAnuM kAma eTaluM saraLa nathI. eTale cIjavastuonI mAMga maryAdita karavAnAM pagalAM levAM joIe. kharI rASTrIya AvakanA AMka cIjavastuonA puravaThAnI sthiti darzAve che ane nANAMnA puravaThAno AMka tenI mAMga darzAve che. lAMbA gALAmAM to utpAdana - 35 Le vadhArIne paNa puravaTho vadhArI zakAya. TUMkA gALA karatAM, lAMbA gALAmAM nANAMnA puravaThA, kharI rASTrIya Avaka ane bhAvavadhArA vacceno saMbaMdha vadhu gADha jovA maLe che. 1979-80mAM pUrAM thatAM cha varSa daramiyAna nANAMnA puravaTho vArSika 14 TakAnA dare vadhyo. jyAre kharI rASTrIya Avaka mAtra 4 TakAnA dare vadhI. nANAMnA puravaThA ane rASTrIya Avaka vaccenA A taphAvata gALA saMpUrNapaNe bhAvavadhArAmAM pratibiMbita thatA nathI. paNa A gALA daramiyAna 8 TakAnA vArSika dare je bhAvavadhAro thayo tenA mULamAM A asamatulA ja gaNI zakAya. paNa jo chellA traNa dAyakAnI vAta karIe to A prakriyA saraLa rIte samajI zakAya. 1979-80'mAM pUrAM thatAM trIsa varSa daramiyAna nANAMno puravaTho eTale ke cIja-vastuonI mAMga 9 TakAnA vArSika dare vadhI. jyAre kharI rASTrIya Avaka eTale ke cIjavastuono puravaTho kevaLa sADA traNa TakAnA vArSika dare vadhyA. Ama cIjavastuonI mAMgano vArSika dara tenA puravaThAnA vArSika dara karatAM sADA pAMca TakA jeTalA vadhAre hato. A samatulAne kAraNe ja bhAve A samaya daramiyAna dara varSe sarerAza sADA pAMca TakA jeTalA vadhyA ane Arthika vikAsanAM sArAM pariNAmo dhovAI gayAM. meM hamaNAM ja kahyuM tema nANAMno puravaTho vadhAravAmAM aMdAjapatranI khAdha mukhya bhAga bhajave che. AthI ja aMdAjapatra pahelAM nANAM khAtA taraphathI saMsada samakSa peza thatAM "Ikonomika sarve "mAM khAdhapUraka paddhati vize cetavaNI ApavAmAM AvI hatI. sarvee kahyuM: "1979-'80mAM aMdAjapatranI khAdhane kAraNe ja nANAMno puravaTho vadhyo. AthI 1980-81nA aMdAjapatramAM khAdha para niyaMtraNa rAkhavAmAM Ave te ja nANAMno puravaTho kAbUmAM rahe." A cetavaNInI gaMbhIratA samajavA ApaNe chellAM be varSa para najara nAMkhIe, 1977-'78mAM rASTrIya Avaka ATha TakA vadhI paNa nANAMno puravaTho 19 TakA vadhyo. 1979-80mAM rASTrIya Avaka traNa TakA ghaTI. Ama chatAM nANAMnA puravaThAmAM dasa TakA jeTalA vadhAro thayo. Aje ApaNe je phugAvAmAM sapaDAyA chIe tenI pAchaLa A bIna-javAbadArI che ema "Ikonomika sarva"nuM kaheluM che. # wr mATI yojanAnA nAme paNa aMdAjapatranI khAdha bhAvavadhArA preraka che. moM bharAI jAya eTalI moTI yojanA jAhera karavI ane pachI bhAvavadhAro e yojanA dhoI nAkhe AvuM chellAM vIsa varSanI banatuM Ave che. AthI sarakArI "IkonomIka sarve "e A mujaba salAha ApI hatI. moTI yojanAne phugAvA ADedhaDa chinnabhinna karI nAkhe e karatAM yojanAnA vAstavika lakSayAMko rAkhavAmAM vadhu DahApaNa che. paNa kamanasIbe A salAhane AyojanapaMce ane nANAMpradhAne avagaNI che. nANAMpradhAne emanA aMdAjapatra-pravacanamAM kahyuM: phugAvAthI pIDita arthataMtramAM 2700 karoDa jeTalI aMdAjapatranI khAdha zrI caraNasiMhanA aMdAjapatre rAkhI e hakIkata AjanA bhAvavadhArA pAchaLanuM eka agatyanuM kAraNa che. paNa zrI veMkaTarAmane zuM karyuM? temaNe paNa aMdAjapatramAM 140 karoDanI jaMgI khAdha rAkhI phugAvAnAM baLAne chUTTo dAra Apyo che. zrI veMkaTarAmananuM aMdAjapatra ekaMdara zANapaNa bharyuM che. paNa A khAdha emaNe pote ane "Ikonomika sarve"e ApelI cetavaNInI avagaNanA kare che. Ama phugAvA sAmenI laDAI nabaLI paDI che. . phugAvA sAmenI laData e Akhare to rASTrIya sAdagInI laData che. jo sarakAra pote rASTrIya Avakano trIjo bhAga kharcatI hoya to A dizAmAM zarUAta paNa sarakAre ja karavI joIe. A mATe cha pagalAM tarata levAM jaoNIe. 1. eka rASTrIya sAdagInA kAryakrama zarU karavA joIe. rASTrapati, kendranA pradhAno, gavarnaro, rAjyonA pradhAno, udyogapatio, vya vasAyIo, dhanika kheDUta ane zaherI kAmadAroe AnI zarUAta karavI joIe. 2. sarakAre enA kharcAmAM dasa TakAno evI rIte kApa mUkavo joIe ke nANAMkIya kharcaghaTADA sAthe simenTa, kAgaLa,
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 prabuddha jIvana tA. 1-7-20 polAda, kApaDa jevI vastuonA sarakArI vaparAzamAM dasa TakA cAlu aMgenuM manaphAve tema pRtha:karaNa karI zakAya e navalakathAnA haptA evA hoya ke jemAM vAcakanI koI mAgaNI na hoya ke taMtrIonA nANAMkIya varSamAM ghaTe. varvAMdhA vacakA na hoya koI vAcake kavinI chUTaka pUraka kavitA vAMcIne kavine samajavA karatAM te kavinA kAvya saMgraho vAMcIne ja tene samajavA joIe. e daSTie huM kavitAne sAhityakAronA vivecanathI abhaDAvA Icchato nathI. paNa teno artha ema nathI ke kavio nirasa kAvyAnuM sarjana kare. 3. sarakAra gajA bahArano kharca na kare te mATe ema nakkI karavuM joIe ke kharA utpAdananA vArSikavadhArA karatAM nANAMpuravaThAno sarerAza vArSikavadhAro traNa TakA karatAM vadhu na hovA joIe. jarUra jaNAya to A jogavAI baMdhAraNamAM dAkhala karavI jethI lokone mAnavasarjita phugAvAno mAra sahana karavo na paDe. 4. mUDInI achatavALA arthataMtramAM vyAjano dara evI rIte TharAvavA joIe ke jethI mUDInA durupayoga na thAya. nANAMkIya askyAmato AkarSaka banavI joIe. AthI benkamAM lokonI anAmato paranA vyAjano dara phugAvAnA dara karatAM be TakA UMcAM hAvA joIe ane benkanA dhirANano dara phugAvAnA dara karatAM 5 TakA vadhu hovo joIe. dara varSe AgalA varSanA phugAvAnA dara lakSamAM laI vyAjanA daramAM sudhArAvadhArA karavA joIe. 5. paMcavarSIya yAjanAomAM anAja, telIbiyAM, kaThoLa ane dUdha jevI jIvananI pAyAnI jarUriyAto mATe evA spaSTa lakSyAMko nakkI karavA jethI enA mAthAdITha vaparAzamAM varSe ochAmAM ochA be TakAno vadhAro thAya. 6. anAja, kaThoLa, tela, goLa, khAMDa, cA ane noTabuko jevI pAyAnI jIvanajarUriyAtanI vastuo kAmadAro ane nokariyAtone jAnyuArI, 1980nA bhAve AvatAM traNa varSa sudhI kaMpanIo pUrI pADe ane emane A aMge khoTa Ave to kaMpanIone karaverAnI rAhata maLe evI jogavAI karavI joIe. AvI vyavasthA karyA pachI AvatAM traNa varSa sudhI haDatALA ane tALAbaMdhI para pratibaMdha mukAvA joIe. ' A cha pagalAMmAM kazuM kAntikArI nathI. pazcimanA samRddha dezamAM paNa sAdagInI caLavaLa zarU thaI che ane sarakArI kharcamAM sAro evo kApa mUkAI rahyo che. ApaNe tyAM te AnI pahela thavI joIe kema ke ApaNe gAMdhIjInI sAdagI viSe vAta karatAM thAkatAM ja nathI. vADIlAla DagalI (AkAzavANInA saunyathI) caherA pAchaLa lapAyelA caherA kavitA. jyAre kavinA manamaMdiranuM pagathIyuM utarIne kAgaLa upara Ave che tyAre kavitA tyAMja khatama thAya che. kAvya kAgaLa upara jIvatuM nathI kAvya jayAM sudhI kavinA mananI guphAomAM gUMcavAtI hoya che tyAre ja kharA dhabakArA sAthe jIve che. e guphAmAM guMthAtI hoya tyAre tenA AkAra spaSTa hotA nathI. manamAMthI pragaTa thatAM pahelAM kavitA, AzA ane umaMgothI bharelI hoya che. kavitAne jayAM ghATachuTa ApIne pUrI karavAmAM Ave che. tyAre kharekhara ja purI thAya che. khatama thaI jAya che. kavitA jyAM sudhI akSaromAM lakhAtI nathI tyAM sudhI ja zreSTha kavitA rahI zake che. eTale ja kavine satata lakhavAnI maMtraNAmAMthI pasAra thavuM paDe che. enA pUrNavirAma Avato ja nathI. sarjanamAM haMmezA kaMIka apUrNatA lAgyA ja kare che. kaMIka hajI karavAnuM bAkI che. zuM siddha karavAnuM rahI gayuM che tema lAgyA kare che. evA ghaNA manobhAva che je zabdonA pIMjaramAM purAvA mAgatA nathI. jANe amuka lAgaNIone vyakta karavA mATe zabdonuM astitva ja nathI tema lAgyA kare che. lekhakanuM sukha e kaDavA svAdavALuM sukha che. kAraNa ke sarjana puru thayA pachI enI chAyAmAM kyAMka nirAzA chupAyelI dekhAya che. mArI daSTie koI paNa kArya puruM karyA pachI bhayanI lAgaNI thAya ja che. mane peAtAne Avo Dara bahu satAvyA kare che eTale ja huM ghaNI vakhata vAcALa banI jAuM chuM ane sarjanane adhuru rAkhIne te sarjana prakriyAnA paramaAnaMdane ke kAvyAnaMdane lalaMbAvyA karuM chuM, kAvyanA baMdhAraNIya mALakhAne pUrNa karavAnI vAtathI huM cheTe rahuM chuM. mane ekmathI alaga lAge tevA kAvyo lakhavA gamatAM nathI. huM navalakazAnA prakaraNeAnI mAphaka kAvyo lakhAya temAM mAnuM chuM. eka kAvyane bIjA kAvya sAthe saMbaMdha hAya, evI navalakathA muta kavitA hAya jemAMnA vadhArAnA haptAmAM vArtAnA hIrAne mArI nAMkhIne tenA vAcako peAtAne game te kavitA upara jarUra ApharIna thaIne tenA upara nizAnI karI zake che paNa te sAthe eka pachIeka kavitA teNe hRdayathI vAMcavI joIe.. jANe te samudra ke parvata kheDavAnuM sAhasa karatA hoya te rIte teNe eka kavitAthI bIjI kavitA vAMcavI joIe. huM je kavitA saMgraha pragaTa karuM chuM temAM bhaugAlIka agara ta mAnasa zAsrIya paristhitinuM citraNa hoya che chatAM temAM hIce mAtra eka ja hoya che. ane te hIro che. kavi paraMtu jo vAcaka ema mAnI le ke kavi tarIke huM-- yujIna sevatazenko ja hIro che to te bhUla kare che. alabata mArA kAvyAnAM huM hIro chuM ja paraMtu huM mAtra mArI jAta pUratA ja banI rahyuM te puratuM nathI jo tamAre kharakhara tamAro svatvane khIlavavuM hAya. te tamArAmAM aneka jaNa samAyelA hovA joIe. tamAre darpaNamAM jovuM joIe. darpaNamAM jozo te lAgaze ke tame mAtra eka vyakita nathI paNa aneka vyaktinA banelA che. tyAM tamane tamArA ghaNA caherA dekhAze. AvA aneka caherA vagara kharekhara tame tamane pAmI nahI zako. mAruM paNa huM gAvuM ja mAnuM chuM. mArI aMdara eka mAchImArano cahero paNa chapAyelA che; mArAmAM eka jApAnIya klAkArane cahero samayelA che. oblA nerUdApUNa mArAmAM che. hAthamAM phrAsa pakaDIne ubhelI koI bALAno cahero paNa mArA caherAmAM aMkIta che. A badhA vividha hIralA mArA pustakamAM anekarUpe hoya che chatAM paNa te eka rUpe che mAtra samaya anusAra teo caherA badale che chatAM te eka ja che. mAnavI A jagatamAM sAva eklA aTulA che tema ApaNe kahIe chIe paNa te ekalatA maryAdita che kAraNa ke mAnavI pote AMtarIka eklatAnI jokhamakAraka eza bhAgavI zake nahi. jo ke huM bahArathI ladAyelA samuhavAdane dhikkAruM chuM. samuhamAM to mAnavanA caherAne sAva bhUMsI naMkhAya che. ApaNA badhAnA caherA ekamekana keTalA maLatA Ave che ane eka cahero bIjAnA caherAthI keTalA abhinna aMga jevo che. mAtra mahArAM ja eka bIjAne dhikkAratA hAya che. ApaNA caherA ekabIjAne dhikkArI zake nahi. paraMtu ApaNA caherA, mahArAothI DhaMkAyelA che. eTale ja meM mArA A kAvya saMgrahanuM nAma "caherA pAchaLanA caherA" ema rAkhyuM che. ? mAnava jAta e anyonya AzrayathI joDAyeluM eka jIvaMta ghaTaka che, eka ja zarIra che, eka ja AtmA che. paNa jo eka zarIranA nAnA nAnA TukaDA karavAmAM Ave to te jIvatuM rahI zake koIpaNa zarIra AkhuM jAnavara jevuM kRtya sahana karI zake kharU? Ama chatAM mAnavajAta AvA trAsane sahana kare che. mAnava jAtanA TukaDe TukDA thaI jAya che chatAM koIne koI agamya kAraNane laI tenuM aritatva TakI rahyuM che. eka bhASAnA sAhityano bIjI bhASAmAM anuvAda thAya che tena thakI jagatanA vividha TukaDAone joDIne eka mAtra zarIra racavAnuM mahAna kArya thAya che. A anuvAdanI prakriyAne huM blaDa TrAnsaphyujhana kahuM chuM. jo Ama na thAya to mAnava jAta jIvI zake nahi. ahIM huM theAmasa vulphanuM eka vAkaya TAMkIza. "dhu kAnTa ge homa ageIna' nAmanA pustakanA 47mA prakaraNamAM A vAkya che:- "duSTa cIjana ApaNe sau sarakhI rIte dhIkArIe chIe. paNa duSTane dUra karavA mATe tenA pratye mAtra mAM macakoDavAthI ke nisAsA nAMkhavAthI ke tenA paratve moM pheravI levAthI nahi cAle. Ama karavuM DahapaNa bharyuM nathI. kAraNa ke jayAre ApaNe duSTa ke aniSTa sAme pratikAra karavAne badale ke pIchehaTha karIne sarerAza mAnavInI lAcArIne svIkArI laIzuM to duSTa ane aniSTa vadhu bahAdura banIne ApaNI majAka uDAvaze. jo ApaNe ema ja mAnyA karIzuM ke eka aniSTa kApaNuM to navuM aniSTa ubhuM thaze ja to pachI e mAnyatA dvArA ja ApaNe kAyama mATe ApaNA vacce duSTone ubhA karyA karIzuM." mULa lekhaka: yujIta yevatuzenko anu.: kAnti bhaTTa
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-7-80. prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane vArSika vRtAMta 1979 zI muMbaI jaina yuvaka saMghe tenI gauravayukata kArakIrdinuM eka kAnta dANI, zrI cImanalAla cokasI ane zrImatI vINAbahena vakIla vadhAre varSa puru karyuM che ane bAvanamAM varSamAM praveza karyo che. taraphathI rU. 11,001nI rakama bheTa maLI hatI, te mATe ame amane e jaNAvatA AnaMda thAya che ke saMghanA AjIvana temanA RNI tema ja AbhArI chIe. vyAkhyAnamALAne ekaMdara kharca sabhyonI saMkhyA Aja sudhImAM 1250 sudhI, sAmAnya sabhyonI rU. 16,148-98no thayo hato. saMkhyA 282 sudhI ane prabuddhajIvananA grAhakonI saMkhyA 932 A vakhatanI vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna dara vakhatanI mAphaka, sudhI pahoMcI che. DaoN. ramaNalAla cI. zAhe zobhAvyuM hatuM ane temaNe khUba ja - have, ame ApanI samakSa gata varSane, eTale ke 1979nA suMdara mArgadarzana ApyuM hatuM. varSano vRttAMta raju karIe chIe. A vakhatanI vyAkhyAnamALAmAM nIcenA vakatAone nimaMtravAmAM A vRttAMta, vahIvaTI daSTie tA. 1-1-79 thI 31-12-79 AvyA hatA. temanA vyAkhyAna-viSaye temanA nAmanI sAme nIce sudhInA ane kAryavAhInI daSTie chellI vArSika sabhA tA. 16-6 ApavAmAM AvyA che. 79nA roja maLI hatI tyArathI Aja sudhIne, eTale tA. vyAkhyAtA vyAkhyAnane viSaya 14-6-80 sudhIno che. DaeN. ramaNalAla cI. zAha navakAramaMtra prabuddha jIvana" pro. candrakAMta bakSI ItihAsa: manovaijJAnika ane vaijJA nika daSTie prabuddha jIvana" Aje prathama haroLanA vaicArikapatramAM De. nemicaMdra jaina jainadharma : kitanA vaijJAnika, AgavuM sthAna dharAve che tenuM kAraNa tenA vidvAna taMtrI zrIyuta kitanA vyAvahArika cImanalAla cakubhAI zAhanA cintanAtmaka lakhANe che. bhAratanA De. kumArapALa desAI mitanI mIThAza AgevAna baudhikonI te prazaMsA pAmI zakyuM che ane teNe eka che. 2janIbahena dhruva samAja ane dharma AgavuM sthAna prApta karIne saMghanI pratibhAne ujajavaLa banAvI A. jayendrabhAI trivedI krodha ane karuNA Do. mRdulAbahena mAraphatiyA gItA ane ApaNuM jIvana prabuddha jIvana"nI Arthika bAju zrI manubhAI paMcoLI (darzaka) TosTeya: kalAkAra ane ToyasAdhaka zrImatI dAminIbahena jarIvAlA zrI araviMda tathA zrI mAtAjInuM varSa daramiyAna "prabuddha jIvana"ne rUA. 35386-25nI Avaka jIvanadarzana thaI (jamAM paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi taraphathI bheTa tarIke AcAryazrI yazavaMta zukla sAhityane samAjasaMdarbha maLelA rUA. 5000 ane saurASTra TrasTa taraphathI bheTa tarIke maLelA DaeN. madhusUdana pArekha jIvanane marma rUA. 2500ne samAveza thAya che.) ane rU. 41306-38ne kharca zrI agaracaMdajI nahAtA. tirtha karakI sAkSAta upAsanA thayo. pariNAme varSAnta rUA. 1920-13nI khoTa AvI che. zrI devendravijayajI bhakitasaMgIta ApaNA A prakAzanane, paramAnaMda kApaDiyA smArakanidhi taraphathI phAdhara vAlesa dharma: bhagavAnanI daSTie dara varSe rU. 5000 ane saurASTa TrasTa taraphathI dara varSe rU. 2500 prA. pura pittama mAvaLaMkara herokaDa lAskI-anekhA zikSaka bheTanA maLe che, te mATe ApaNe temanA khUba ja AbhArI chIe. zrI cImanalAla cakubhAI zAha cAra pura pArtho zo. ma. e. zAha sArvajanika vAcanAlaya pustakAlaya zrI puraSottamadAsa jhAloTA bhakita-saMgIta rDo. ramaNalAla cI. zAha AleyaNA pustakAlayamAM gata varSa daramiyAna rUA. 11262nA pustako zrI pInAkIna zAha tathA bhakita-gIte vasAvavAmAM AvyA che. vAcanAlaya ane pustakAlayanA saMcAlana bI. kamalezakumArI pAchaLa gata varSa daramiyAna rU. 45806-41ne kharca thayo che 2Ane Avaka rUA. 23409-94nI thaI che. jemAM myunIsIpAlITInI rUA. vasaH vyAkhyAnamALA 1,0000nI grAnTano samAveza thAya che.) eTale varSAnta rUA. 22396- chellA bAra varSathI saMgha taraphathI zarU karavAmAM Avela "vasanta 47 nI kheTa UbhI rahe che. myunisipala korporezana, vAcanAlaya vyAkhyAnamALA" phlorA phAunTana pAse rAAvelA "tAtA oDiToriyamamAM pustakAlayane rU.10000nI grAnTa Ape che te mATe ame temanA ApaNA saMghanA pramukha zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhaAbhArI chIe. e vAta jaNAvatA ati harSa thAya che ke AgAmI varSa mATe paNA nIce eprila mAsanI tA. 7-8-9-10, sema, maMgaLa, budha, myunIsIpala korporizane rUA. 10000ne badale rUA. 20,00nI grAnTa maMjura. gura ema cAra divasa mATe yojavAmAM AvI hatI, jemAM "rASTrIya karI che ane tene yaza ApaNI kAryavAhaka samitinA sabhya ane paristhiti" (nezanala sina) e viSaya upara nIcenA vakatAonA ghATakopara vibhAganA koperiTara zrIyuta harilAla gulAbacaMda zAhane cAra vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyA hatA. phALe jAya che. Ane mATe ApaNe temanA AbhArI chIe. vikatA viSaya pustakAlayanuM phaMDa rU. 57894nuM che. hAla, pustakAlaya pAse 12000 pustako che. pustako vAMcavA mATe ghera laI janAra pAsethI pra. rajanI koThArI rAjakIya rUA. 15, DipojhITa ane vArSika lavAjamanA rUA. 10 temaja cha mAsika , . DI. TI. lAkaDAvALA Arthika lavAjamanA rUA. 5 levAmAM Ave che. pre. pI. ema. kAmaTa ' aAMtararASTrIya zrI rAjamehana gAMdhI A vAcanAlayamAM ekaMdara 105 sAmayiko Ave che. temAM 6 sAmAjika ane naitika danika, 32 sAptAhika, 14 pAkSiAka, 44 mAsika, ane 9 vArSika vaidyakIya rAhata Ave che. bhASAnI dRSTie joIe to 72 gujarAtI, 134 hindI kAryAlaya taraphathI jarUriyAtavALA bhAI bahenane kazA bhedabhAva ane 20 aMgrejI sAmayiko Ave che. vagara, davAro ane Injakazane ApavAmAM Ave che. jaina kilanika* paryuSaNa vyAkhyAnamALA vALA De. sAMghANI sAhebane A krama ropavAmAM AvyuM che. A kAmamAM sahakAra ApavA mATe ame temanA AbhArI chIe. A A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 19-8-79 thI pravRtti aMge kharcAtI rakamane premaLa jAtinA ekaMdara kharcamAM samAtA. 27-8-79 sudhI-ema nava divasa mATe capATI upara AvelA veza thAya che. biralA kIDA kendranA sabhAgRhamAM yojavAmAM AvI hatI. jagyAnI vizALatAne kAraNe ghaNA ja vadhAre zrotAe tene lAbha laI zakayA zrI muMbaI jana yuvaka saMgha saMcAlita ane khaMbhAta nivAsI sva. hatA. A sthaLa badalavAnA kAraNe kharcamAM sAro evo vadhAro thayo mahAsukhabhAI zAha praritache, paraMtu A sthaLamAM zrotAo mATe vadhAre suvidhA rahe che. premaLa jyoti A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA kharca peTe me. eziyana peInTasa 2aa pravRtti saMdhe tA. 21-10-76nA reja zarU krI. tenA kanvInara(InDiyA lI.) vatI tenA DIrekaTara zI paklAla ceksI, zrI surya tarIke zrImatI nIrubahena subodhabhAI zAha khUba ja sArI rIte kAma
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-80 - - - 1 - gIrI bajAvI rahyA che ane temane sahakAryakara tarIke zrImatI kamala nA varSa daramiyAna thayelAM saMmelana bahena pIsapATIno temaja anya bahenono sAro sahakAra sAMpaDI (1) vakatA : kavizrI nAthAlAla dave rahyo che. eTale divAsAnudivasa A pravRttine lekone paNa sAre viSaya : kAvyapaThana evo sahakAra sAMpaDI rahyo che. tArIkha: 24-7-79 A pravRttimAM thoDA pAsAo ApaNe umeryA che. temAM khAsa krIne bALakone dattaka laIne temane vidyAbhyAsamAM madadarUpa | (2) vakatA: zrI cImanalAla cakubhAI zAha viSaya : sAMprata rAjakIya pravAho banIco chIe. vividha saMsthAonI mulAkAta laIne temanI tAtkAlika jarUriyAtomAM paNa ApaNe ApaNI zakita pramaNonuM tArIkha: 25-7-79 pradAna karIe chIe. A pravRttine lekone sAro sahakAra sAMpaDI (3) vakatA: DaoN. Alu dastura, zrI harIndra dave, rahyo che. ane zrI yazavaMta dozI A khAtAmAM Agale varSe rUA. 31,912-12nI purAMta hatI. viSaya: AgAmI cUMTaNI aMge parisaMvAda tArIkha: 16-12-79 homiyopathI sAravAra rIjharva phaMDamAM je rU. 3,600nI rakama hatI tene upayoga thatuM nahotuM eTale teno havAle "premaLa jayoti" . sthaLa: biralA krIDA kendra pravRtimAM nAMkhyo eTale temAM eTale vadhAro thatA rUA. 35,512-12 (4) vakatA: zrI cImanalAla cakubhAI zAha thayA. varSa daramiyAna bheTanA rUA. 17,824-00 maLyA. ekaMdara rakama rUA. viSaya: vartamAna rAjakIya paristhiti pa3,336-12nI thaI. temAMthI, A pravRttine mATe prathama bheTa maLelI . tArIkha: 24-1-80 te rUA. 20,000 rIjharva phaMDamAM laI gayA, eTale rUA. 33,336-12nI rakama rahI. temAM AjasudhInA vyAjanA . 3,600 umeratA abhyAsa vartuLa te rakama rUA. 3636-12nI thaI. temAMthI varSa daramiyAna thayela saMghanI A pravRtti paNa sArI rIte cAlI rahI che. A vartuLanA kha rU. 21,243-65 bAda karatA varSanI Akhare A khAtAmAM kanvInara tarIke zrI subodhabhAI ema. zAha saMcAlana karI rahyA che. . 15,692-47nI purAMta rahI. A mATe ame temanA 2AbhArI chIe. zrI dIpacaMda trI. zAha TrasTa gata varSanA vArSika vRttAMtamAM tA. 26-4-79 sudhInA Ayo janonI mAhitI ApavAmAM AvI hatI. tyAra bAda nIce pramANe uparokata TrasTamAM AgalA varSanA rUA. 34,105, jamA hatA. sabhAo thaI hatI.: ' varSa daramiyAna rUA. 501 bheTanA rAvyA ane prathamathI Aja sudhInA ' vyAjanA ekaMdara rU. 8,370 jamAM AvyA eTale ekaMdara rakama (1) vakatA : zrImatI kumudabahena paTavA rU.42,976-00nI thaI, temAMthI cAlu varSanA kharcanA rUA.4,539- viSaya: ApaNA yuvAnane thayuM che zuM! 72 bAda jatAM varSanI Akhare cA khAtAmAM rU. 38,436-28nI tArIkha: 12-7-79 purAMta rahI. (2) vakatA: zrI. ena. ena. zevaDe (A pejanAnA anusaMdhAnamAM "mahAvIra vANI" nAmanuM pustaka vizaya : yoga dvArA Arogya pragaTa karavAmAM AvyuM che. tene ekaMdara kharI rU. ,604-72 thayo tArIkha: 14-7-19 ane tenA vecANanA rU. 2,065-00 ja sudhImAM AvyA te bAda karatAM kharca peTe rUA. 4,539-7ra rahyA te upara mULa rakamamAMthI bAda (3) vakatA : prA. bakula rAvaLa viSaya: navI metAgirI ane ApaNe karelA batAvyA che.) tArIkha : 24-9-79 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMcAlita ane (4) vakatA : zrI cImanalAla cakubhAI zAha sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prarita viSaya: dehAdhyAsamAMthI mukita "vidyAsa" pravRtti, tArIkha : -11-79 gaye varSe A khAtAmAM rUA. 9,345-85 jamAM hatA. temAM (5) vakatA : zrImatI uSA zeTha vidyAsatra vyAkhyAnamALAne kharca rUA. 20,41-90thayo te bAda karatA viSaya: mRtyu marI gayuM varSanI Akhare A khAtAmAM rUA. 7,303-95 bAkI rahe che. temAM tArIkha: 11-1-80 Aja sudhInA vyAjanA rU. 3,425-00 umeratA varSanI Akhare morabI rela rAhata phaMDa 10,728-95 nI purAMta rahe che. A pravRtti chellA cAra varSathI cAlI rahI che. morabImAM macchu nadIne baMdha tUTavAne kAraNe rela AvI ane moTA pramANamAM jAnahAni temaja khAnAkharAbI thaI, tenA anuvidyAsatranI cethA varSanI vyAkhyAnamALA jAnyuArI mAsanI saMdhAnamAM saMgha dvArA eka rela rAhata phaMDa zarU karavAmAM AvyuM hatuM. tA. 7-8-9 tArIkhoe dhI InDiyana maracanTasa cembaranA sabhAgRhamAM temAM rU. 38,574nI rakama prApta thaI hatI, je bhagavAna mahAvIra Do. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvI kalyANa kendrane seMpavAmAM AvI hatI. hatI. vyAkhyAnI keseTo jaina jJAnabhaMDAro ane bhAratIya sAhitya" e viSaya upara Do. saMgha dvArA yojAtA, paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA badhAM ja vyAkhyAbhegIlAla sAMDesarAe traNa vyAkhyAne ApyAM hatAM. nonI keseTe ApaNe taiyAra karAvIe chIe. sabhyo te vyAkhyAno traNa divasa zrotAonI sArI hAjarI rahI hatI. traNe divasanA pitAne ghera sAMbhaLI zake te mATe e keseTa najIvuM bhADuM laIne vyAkhyAne khUba ja rasaprada nivaDayAM hatA. ghera ApavAnI vyavasthA A varSe saMgha dvArA karavAmAM AvI hatI. jIvanaghaDatara lakSI pravRtti zI paramAnaMda kApaDiyAsabhAgRha zrI cunIlAla dharamazI AnaMdaparA tathA temanA kuTuMbIjano saMghanA niyama pramANe, A sabhAgRha vividha saMsthAone nAmanA taraphathI rU. 5,000nuM dAna maLeluM, tenA anusaMdhAnamAM "jIvana ghaDatara bhADAthI ApavAmAM Ave che. A kAraNe ghaNI saMsthAonI vividha lakSI" pustako alaga eka boTamAM vasAvavAmAM AvyA che. tene pravRttione protsAhana maLe che. vizeSa karI bahenenI saMsthAo lAbha levA jijJAsuone vinaMti karavAmAM Ave che. rUA. 5,000mAM Ane lAbha le che. laganansure calAvatI saMsthA "sumaMgale" AkhuM vyAjanA rU. 243-00 umeratA ekaMdara rakSma rUA. 5,243-00 thaI. varSa moTA pramANamAM lAbha lIdho. eTale nAnI sAMsthAo mATe A temAMthI kharcAnA rUA. 2,268-20 bAda karatAM rU. 2,974-80 varSanI sabhAgRha AzirvAdarUpa banI rahyuM che. varSa daramiyAna sabhAgRha aMgenI cAkharI purAMta rahI. Avaka rU. 3,997nI thaI hatI.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-7-80. - buddha jIvana T saMghanI vArSika sAmAnya sabhA , , ; : vizeSa samAcAra ?' ' . (1) paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA saMdarbhamAM Do. ramaNalAla cI. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra, zAhanA sanmAna mATenuM eka 2Ayojana tA. 30-9-79 nA roja tA. 14-'80nA roja sAMjanA pAMca vAgye saMghanA thI paramAnaMda zI TekrasI ke. zAhanA nivAsasthAne rAkhavAmAM AvyuM hatuM. kApaDiyA sabhAgRhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA (2) premaLa jayotinA kAryakara bahenamAM jeo nIrUbahenanI nIce maLI hatI. ' temAM gata vArSika sabhA tA 16-6-79nI miniTasa vAMcavAmAM sAthe samakA rIte kArya karI rahyA che te zrI kamalabahene pIsapATIne AvI hatI ane te sarvAnumate maMjura karavAmAM AvI hatI. mahArASTra sarakAre (S.E.M.)nI padavI enAyata karI tenA anusaMdhAnamAM, tyArabAda nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM. premaLa jAtinI kAryakara bahene taraphathI zrI kamalabahena pIsapATInuM saMdhano vArSika vRttAMta ane saMgha temaja zrI maNIlAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya-pustakAlayanA 1979nA varSanA oDiTa sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM, jemAM saMghano adhikArIo paNa hAjara thayelA hisAbo rajU karavAmAM AvyA ane tenA para carcA vicAraNA rahyA hatA. thayA bAda te sarvAnumate maMjura karavAmAM AvyA. tyArabAda 1980nA varSa mATenAM aMdAjapatra rajU karavAmAM (3) ApaNA saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe , AvyA ane te sarvAnumate maMjura karavAmAM AvyA. lmAM varSamAM praveza karyo tenA anusaMdhAnamAM tA. 11-3-80nA - tyArabAda cAlu varSa 1980 mATe saMghanI kAryavAhaka samitinA roja thAka mitro taraphathI temane abhinandana ApavAne laga pAMca adhikArIo ane paMdara sabhyonI cUMTaNIne lagatuM kAma hAtha simita AkArano eka samAraMbha, capATI upara AvelA biralA dharavAmAM AvyuM. dA kendramAM yojavAmAM Avyo hato. ' , cUMTaNInuM pariNAma gayA varSe kAryavAhaka samitinA 25 sabhyo hatA, temAMthI pAMca - saMghanI kAryavAhI temaja Arthika paristhiti adhikArIonI cUMTaNInuM kAma hAtha dharatA, gayA varSe je adhikArIo - varSa daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinI 8 sabhA bolAva- hatA temane je cAluM rAMkhavAnuM sarvAnumate TharAvavAmAM AvyuM. tyArabAda, bAkInA 20 sabhyo gayA varSe hatA temanA nAme vAmAM AvI hatI. vAMcavAmAM AvyA ane navA nAme sUcavavAnuM jaNAvavAmAM AvyuM, saMghane te varSamAM rU. 64546-69nI Avaka thaI hatI ane tethI be navA navA nAma sUcavAyA. hAjara sabhyone beleTa peparo ApavAmAM AvyA ane ekaMdara 22 nAmamAMthI 11 sabhyone rUA. 53,464-63ne kharca thayo hato. saravALe rUA. 11,082-06 lUMTavAnuM kahevAmAM AvyuM. vadhAro rahyo hato. " jenuM pariNAma nIce pramANe AvyuM. eTale have 1980nA saMghanA janarala phaMDamAM gayA varSe bAkI devA khAte rUA.3,099 varSa mATe kAryavAhaka samiti nIcenA sabhyonI raheze. zrI cImanalAla cakubhAI zAha, - pramukha 81nI rakama ubhI rahI hatI. temAM A varSe badhA khAtAone atyAra zrI rasikalAla mehanalAla jhaverI,- upapramukha .. sudhInA vyAjanI ekaMdara rakama rU. 15,638-00 cUkavayA ane prabuddha zrI praviNacaMdra ke. zAha, - koSAdhyakSa jIvananI kheTanA rU. 5,920-13 umeryA ekaMdara rakama 24,657-94 zrI cImanalAla je. zAha, - maMtrI . nI thaI, temAMthI saMghane vadhAro rUA. 11,082-06 bAda karatA varSanI zrI ke. pI. zAha, maMtrI Akhare sa. 13,57-44 janarala phaMDa khAte bAkI devA ubhA rahyA. Do. ramaNalAla cI. zAha, - sabhya zrI subodhabhAI ema. zAha, - ApaNuM rIjharva phaMDa gayA varSe rUA. 305809-89nuM hatuM, temAM zrI e. je. zAha - che. tArAbena Ara. zAha, - A varSe AjIvana sabhyonA lavAjamanA rUA.3,1626 tathA suvarNa zrImatI nIrubahena esa. zAha, - jyanI mahotsavanA rUA. 2,17,374-29 A banne rakamane sara- zrI amara jarIvAlA, - , - vALe rUA. 2,49,000-29 thAya che, temAM umeratAM, ApaNuM rIjharva zrImatI kamalabahena pIsapATI, - phaMDa varSanI Akhare rUA. 5,54,810-18nuM rahe che. zrI zAntilAla devajI nandu, - , zrI gaNapatalAla maganalAla jhaverI, - , ApaNuM pustaka prakAzana phaMDa gayA varSe rU. 2,273-25nuM zrI TokarasI ke. zAha, - hatuM. te temaja rahe che. ApaNI premaLa jyotinI pravRttine sAro zrI harilAla gulAbacaMda zAha, - vikAsa thaI rahyo che ane te vadhAre vikase te mATe amArA prayatno zrI ratilAla cImanalAla koThArI, - , zrI praviNabhAI maMgaLadAsa zAha, - cAlu che. zrI dAmajIbhAI velajI zAha, - ka saMghanA kAryakramane sArI prasiddhi ApavA mATe gujarAtI dainika zrI rasikalAla laheracaMda zAha,- . temaja "jaina" pAna ane AbhAra mAnIe chIro. kAryavAhaka samitimAM sabhyanI pUravaNI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI 1980nA varSa mATenI cUMTAyelI kAryavAhaka samitinA sau sabhyo amane je premabharyo sahakAra kAryavAhaka samitinI prathama sabhA tA. 20-6-80nA roja sAMjanA Apyo che e mATe ame teo saunA khUba ja AbhArI chIe. saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM zrI cImanalAla cakubhAI saune sahakAra-prema amane kAma karavAnI preraNA ane joma Apaze zAhanA pramukhapaNA nIce maLI hatI tyAre, niyama pramANe pAMca 2Ane amArA utsAhamAM vadhAro karaze. sabhyomAMthI hAlaturata nIcenA cAra sabhyonI kAryavAhaka samitinAM sabhya tarIke pUravaNI karavAmAM AvI hatI. pAMcamA sabhyanI nimaNuMka have pachI karavAmAM Avaze. aMtamAM, ApaNA saMghanI pravRttio haju vadhAre vega pakaDe ane tene vadhAre ne vadhAre vikAsa thato rahe ema karavAnuM amane (1) zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAha * (2) zrI maphatalAla bhIkhArAMda zAha baLa maLe evI cAmArI Izvarane prArthanA che. | (3) zrI vasanajI lakhamazI zAha cImanalAla je. zAha (4) zrI pannAlAla Ara. zAha , , ke. pI. zAha' zI ma. mo. zAha sArvajanika vAcanAlaya-pustakAlaya samiti maMtrIo tA. 20-6-80nA roja maLelI saMghanI navI cUMTAyelI kAryavAhaka
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 Lprabuddha jIvana - tA. 1-80. che mane peTa bharIne raDavA de DUmo bharyo che. varSone mane lAge che bhAra Adarzane pItAne ADaMbara tyajavA do ane dhrusake dhrusake raDavA do, huM duniyAnI daSTie meTA che paNa aMtara, kahe che, sAva khoTI che mArI bhIratAne pragaTa karavA de mane pika mukIne raDavA do. huM ahaMnA garaDuMthI dabAve che ranI vAhavAhamAM pharAra chuM AtmalAbAmAM huM rAlavA chuM mane mukitanA-zikhara rAra karavA de mane bahAvaro banIne raDavA de A saMsArIo paNa kevA che! jenI sAthe nahi levA devA che, tene girizikhare caDhAve che. ane tyAMthI sIdhe khINamAM paDe che. AvA nimittamAMthI mukata banavA de mane hibake hibake raDavA de. samitinI prathama sabhAe, nIce pramANe cAra sabhyone lAyabrerI samitinA sabhya tarIke cUMTayA hatA. (1) zrI zAMtilAla devajI nandu, - maMtrI ' (2) zrI gaNapatabhAI ma. jhaverI, - sabhya (3) zrI harilAla gulAbacaMda zAha, -, (4) zrI praviNabhAI maMgaLadAsa zAha, -, uparanA cAra sabhyo uparAMta nIcenA pAMca TrasTIo adhikAranI rUe vAcanAlaya-pustakAlaya samitinA sabhya gaNAya che. (1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha , ratilAla cImanalAla koThArI (3) , rasikalAla mohanalAla jhaverI (4) , cImanalAla je. zAha (5) , subodhabhAI ema. zAha A rIte vAcanAlaya-pustakAlaya samiti nava sabhyonI bane che. A samitinA maMtrI tarIke zrI zAMtilAla devajI naMdunI nimaNuMka karavAmAM AvI che. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha . jIvana jIvIe : svaccha ane svastha mANasa nA hoya ke moTe-te uparathI dekhAtA hoya che tevuM tenuM AMtarIka jIvana nathI hotuM. te haMmezA pIDhatAnA bhAra nIce dabAIne jIvana jIvatA hoya che. kharI rIte mANase bALaka jevuM jIvana jIvavuM joIe. nahi rAga-dveSa, nahi mAruM-tAruM, nahi khATAM zarama-saMkoca, evuM nirdoSa jIvana. paraMtu Aje te DoLa-damAmane dekhAva khUba ja vadhyA che. mANasa hoya enA karatA vadhAre sAro, vadhAre moTo dekhAvA haMmezA prayatna karato hoya che. tene "aha" tene vAstavikatAthI dUra dhakelatA hoya che, ane huM paNa kaMIka chuM evuM samAjane temaja sanehIone ThasAvavAne tene satata prayatna cAlato hoya che, eTale jIvananI vAstavikatAthI te dUra ne dUra dhakelAto hoya che. du:khamAM paNa te AMsu sArI nathI zakatA. AghAto paNa teNe mUMge moDhe ja jIravavAnA hoya che. petAnI aMtaranI vAta koIne kahIne, nathI pitAnuM dila haLavuM karI zakate ane nathI hotI AghAta sahana karavAnI tenI kAmatA. te haMmezA murajhAto hoya che ane meDhe tamA mArIne gAla lAlu rAkhavAnA prayatna karato hoya che. AvA keTalAya mitronA sAMbhaLelA ane sAkSI thaIne joyelA. hRdayadrAvaka prasaMge temaja aMgata jIvanamAM paNa banatA ane banelA prasaMgone vAgoLatA vAgeLA je citrapaTa najara samakSa khaDuM thayuM tene kalIghelI bhASAmAM kAvya rUpe rajU karavAne vicAra karyo ane kAvyaracanAnA koI ja niyamane kaMI ja khyAla nahi hovA chatAM tene mATe bAlasulabha prayatna karyo. e kAraNe te vAMcatA ema lAge ke AvI racanA te kAvyanI hoya? te daragujara karaze. A te phakta bhAva rajU karavAne ja prayatna che. mANasa sahana karavAnI kSamatAthI vadhAre paDato bhAra manamAM samasamIne veMDhArato hoya che, eve samaye je chAne khUNe paNa te mukata rIte raDIne AMsuM dvArA aMdarane bhAra-aMdaranuM jheranIcAvI nAMkhe to te haLavo phala jevo banI jAya. Ama karavAthI kadAca hArTanA dardo ochA thAya. eTale A kAvyamAM je kahyuM che ke "mane raDavA de" te rAmagra mAnavasamAjane pratinidhi kahe che. A vAMcIne, tene bhAva samajyA pachI vAMcanAra jo ghaDIka paNa haLavAza anubhavaze te A mahenata sArthaka nIvaDaze. cAlo ApaNe vAMcavAnuM zarU karIe: zuM tame svIkArI mArI vAta? ethI mArI vAta banI sAkSAta Aje haLavuM phula che mAruM mana thayuM sphaTIka sama muja jIvana. have huM AdarzAmAM nahi rANuM koIne nacAvyo huM nahi nAMguM mAre nAnA thaIne jIvavuM che. mukitanuM pAna sara karavuM che. have! jIvIza nirmaLa, jharaNA jevuM jIvana temaja vibhUne nahi virAru AjIvana mane gIradharanuM saMgIta gAvA do lAMbA mukitanA pathe javA de. zAMtilAla TI. zeTha zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha "abhyAsa vartuLa" AgAmI kAryakrama vakatA :- zrImatI kamaLAbahena paTela, viSaya:- mULa letAM ukhaDelAM. bhArata-pAkistAnanuM vibhAjana thayuM te samayane sAmUhika sthaLAMtara samayane prajAnI vidanAne hRdayabhedaka citAra.) samaya :- zanIvAra, 12-7-80 sAMje 5-30 vAge. sthaLa :- paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha. sone samayasara upasthita thavAnuM AmaMtraNa. kumakuma prakAzana" dvArA sapTe. 1979mAM pragaTa thayeluM lekhikAnuM uparokata nAmAbhidhAnavALuM pustaka joI javA rasajJone vinaMtI. 30-6-80 subodhabhAI ema. zAha kanvInara, abhyAsa vartuLa mAlika zI muMbai jana yuvaka sAMdha, mudraka ane prakAzaka : mI thImanA je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-400 04 Te. naM350296 A pradAna : dha kaTeka pIpala prema, meTa, muMbai 800 001
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By South S4 icence No.: 31 * * * | prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka: muMbaI, 16 julAI, 1980 budhavAra vArSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliga : muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra - chUTaka nakala rU. 0-75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI : ramaNalAla cI. zAha yuvA peDhI koI paNa kAnti ane sAmAjika unnattinI saphaLatAne AdhAra vizvayuddhamAM raziyAnI sauthI vadhAre khuvArI thaI. hITalare, pitAnI lokonI tyAga ane balidAnavRtti para rahe che. koI ucca Adarza badhI zakita, raziyAne caDavA vAparI, chatAM hITalara phAvyo nahi. prajAnA mATe athavA ujajavaLa bhAvinI AzAe, vartamAnamAM loko hADa- sAtha vinA mAtra damanathI AvA yuddhamAM saphaLatA na maLe. raziyAnI mArI, saMkaTa ane kaSTa sahana karavA taiyAra thAya che. eve samaye utsAha prajA damanathI trAsI gaI hota ane tenI sAme lekakalyANanuM kAMI ane AnaMda hoya che ane saMkaTone harSapUrvaka AvakAre kAma na hoya te, 1917 mAM jhArane uthalAvyo tema, 1942 -43 mAM che. sakhta parizrama karo, sAdAInuM jIvana jIvavuM, pramANika rahevuM sTelInane pheMkI devAnI prajAne uttama taka hatI. hITalara karatAM jene Spartan life kahe che, evo jIvanane abhigama sTelIne echA atyAcAro karyA na hatA, chatAM hITalara hArI gaye. hoya che, yuvAna strI purUSomAM A vRtti vadhAre hoya che. kAraNa, yuvakamAM kAraNa nAjhIvAdamAM mAtra damana hatuM. prajA, kalyANane aMza na hate. zakita che. sAhasa che, tenI daSTi bhUtakALa karatAM bhaviSya tarapha vadhAre : jyAre sAmyavAdamAM damana sAthe prajA kalyANa paNa hatuM. eTale hoya che. je samAja ke prajAnA yuvaka vargamAM AvI tyAga- prajAe sahana karyuM. vRtti rahI na hoya. nirAzA, svArtha ane viphaLatA -Cynicism, raziyana krAtine 60 thI vadhAre varSa thayA. have zuM sthiti che? selfishness and disillusionment thI . mane gherAI gayuM tenA bhavya AdarzanI siddhimAM koI pragati thaI che? sejhenitine hoya, tevA samAja ke, prajA avanatine paMthe che ema samajavuM. AvA sAmyavAdanuM bhuDuM svarUpa pUrI rIte ughADuM pADayuM che. mAnavInI loko je temanI pAse paisA hoya te mAtra mojazokhamAM paDI prakRtimAM parivartana thavAne badale, damananI mAtrA vadhI che. eka jAya athavA jIvanamAM kaDavAza bharAI jAya, bhaviSya aMdhakAramaya navA mAnava sarjana karavuM hatuM, tene badale mAnavInI pAzavatAnuM lAge ane zraddhA rahe nahi, jIvana dhyeyahIna ane bhaTakatuM thaI jAya. darzana thAya che. A saMjogeAmAM baLa kema thato nathI ? yogya raziyAmAM yuvaka jIvana vize 'nyUjha vika' nA tA. 7 julAInA samaye kadAca te thaze. tenI pUrvabhUmikA rUpe, yuvaka mAnasanuM aMkamAM eka lekha che. tenuM mathALuM che. A youthquake parivartana jovA maLe che. in raziyAmAM yuvaka jIvanane dharatIkaMpa, A lekha mananIya che. yuvakomAM have zraddhA, utsAha ke nyAgavRtti rahI nathI. zakya AvI dazA lagabhaga duniyAbharanA dezamAM che. ApaNA dezamAM teTalA pramANamAM mojazekhanI vRtti vadhI che. DIsko kalabomAM, dArU, paNa che. tethI te vize thoDuM lakhuM chuM. nAca, svachaMda vadhyo che. hiMsaka banAvo vadhyA che. lagna raziyAnI kAnti thaI - ane te mahAna kAnti hatI - temAM vicchedanuM pramANa vadhyuM che. lagabhaga aradhoaradha lagnane viccheda lokoe anahada hADamArIo ane yAtanAo bhogavI, lAkha karoDa thAya che. nyujha vIkanA lekha mujaba, 14 varSathI nAnI uMmaranA lako khuvAra thayA, bhayaMkara damana sahana karyA, paNa eka ati ujajavaLa yuvaka yuvatIomAM gharUnI badI 12 TakA che. 17 varSa sudhImAM bhAvinI AzA hatI. eTale te badhuM sahana karyuM. sAmyavAda eka navI 47 TakA niyamIta pIvAvALA che. dArUnI vyApakatAnA kAraNe, mAnavatAnuM sarjana karaze, eka vargavihIna, samAnatAnA dhoraNa upara yuvaka yuvatIomAM tophAne Juvenile delinquency or racAyela samAja racAze evI zraddhAnA baLa upara tyAga ane bali- hooliganism phelAyA che. cerIo thAya che. temAM 59 TakA, , dAnano yajJa Adaryo. baLAtkAromAM 49 TakA ane khUnanA 12 TakA kissAomAM vIsa sAmyavAda viSe lakhatA siDanI vebe lakhyuM hatuM ke, eka navI varSathI nIcenI uMmaranA gunhegAro che. saMskRtine udaya thAya che, jemAM mAnavInuM gaurava haze, lobha ane yuvakone mahenata karavI gamatI nathI. kALA bajArano vepAra milakatanA mahane tilAMjalI ApI haze, ane zoSaNahIna samAja vyApaka che. lAMcarUzvata, bhraSTAcAra moTA pramANamAM phlAyo che. haze. sAmyavAdanuM AkarSaNa tenA AdarzamAM rahyAM che. yuvakomAM kArakhAnAmAM kAma levuM muzkela thatuM jAya che. gAmaDAomAM rahevuM adamya utsAha hato. eTalI hada sudhI ke temanA vaDIlo athavA javuM gamatuM nathI. badhA zahera tarapha dhase che ane raheThANano sAmyavAda virodhI kAMI TIkA paNa kare to temane udhADA pADatA prazna ati vikaTa banyo che. mAbApane saMtAne upara kAbu nathI. khacakAtA nahi. lebha ane parigrahameha chUTI jAya eTale pramANamAM kamANI vadhI che tema mAjazekha vadhatA jAya che, , AdhyAtmika jIvana vikase, mAkarse ema kahyuM ke, sAmyavAdamAM Prosperity has created the paradox of rising expecmAnavI eTale ni:svArtha banaze ke, tene rAjya daMDanI -polIsa tations amongst the young ke lazkara ke korTanI jarUra nahi rahe. dareka mAnavI parahitano pazcimanAM samRddha dezonuM anukaraNa vadhatuM jAya che. rAjavicAra karI vartaze ane rAjya vilIna thaze. State will wither kAraNamAM yuvakone rasa nathI. away dareka vyakita vadhumAM samAjane Apaze ane pitAnI with no revolution to inspire them many young peojarUriyAta pUratuM ja leze. from each according to his ple find Soviet politics dull and irrelevant and its ability, to each, according to his need. mAkarse leaders remote. dharmane virodha karyo, paNa te saMpradAya Established Church janI ane navI peDhI vaccenuM aMtara vadhyuM che. raziyAnA mAkarsanI kalapanA pramANe sAmyavAdamAM sAcI mAnavatAnI pratiSThA netAo duniyA sara karavA mAge che. lazkarI kharca anahada vadhyo che. khorAka ane thAya, A bhavya Adarza che ane A ja tenuM AkarSaNa rahyuM che. . jIvana jarUrIAtanI vastuonI achata ane " A che * * che. arthataMtra kathaLeluM che. yuvakone bhAvimAM zradhA rahI nathI. 1923 mAM lenInanA avasAna pachI sTelIna sattA para AvyuM. saMbhava che A citramAM thoDI atizayokita hoya, paNa bahu teNe damana ane atyAcAro karavAmAM maNA rAkhI na hatI. bIjA atizayokita hovAne saMbhava nathI.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-8o. raziyAnI ja A sthiti che ema nathI, pazcimanAM samRddha dezanI paNa A sthiti che. eziyA-AphrikAnA garIba dezanI paNa A sthiti che. zikSaNasaMsthAomAM ane yunivarsiTIomAM vidyArthIonA taphAne ane azita badhA dezomAM vyApaka che. eziyA - AphrikAnA meTA bhAganA dezamAM arAjakatA, hiMsA ane bhraSTAcAra vyApela che. ApaNA dezamAM svataMtratA pachI, sauthI vadhAre kamanasIba ghaTanA koI hoya te zikSaNanA kSetre sariyAma niSphaLatA ane pariNAme vidyArthIonA jIvananI barabAdI. temanAmAM nirAzA ane niSphaLatA na Ave to bIjuM zuM thAya? zikSako paNa tephAne kare, haDatALa pADe, bhADUtI pagAradAro peThe vate tyAM vidyArthIo pAsethI vadhAre sArI AzA kayAMthI rakhAya? jUnI peDhInA AgevAnee devALuM kADhayuM. navI peDhIne sanmArge dorI zake evA rahyA nahi. evA saMjogomAM saMjaya gAMdhIe yuvakonI AgevAnI lIdhI. e AgevAnI kevA prakAranI hatI? saMjya gAMdhInA avasAna pahelA India to-day' nA 16 jUnanA aMkamAM eka vAcaka, pITara saMtoSane kanyAkumArIthI eka patra prakaTa thayo che temAM lakhyuM che. I am really disturbed by the build up you are giving to Sanjay Gandhi. Rest assured Sanajy will never achieve grass root popularity. His youth congress is nothing but a state sponsored volunteer force. I am not a communist but I will any day prefer it to Sanjay's illconcealled fascism. saMjya gAMdhI have che nahi - A yuvako kayA mArge jaze? saMjyanI nIti cAlu rAkhavI che? gAMdhIe eka mahAna Adarza mATe tyAga-balidAnanI bhavya gAthA racI hatI. lAkha yuvaka - yuvatIoe temAM premapUrvaka AhUti ApI. have svArtha ane sattA sivAya kAMI rahyuM nathI. yuvA peDhImAM e tyAga-balidAnanI bhAvanA pharI jAge nahi tyAM sudhI ujavaLa bhAvinI AzA rAkhI zakAtI nathI. koNa jagADe? 13-7-80 cImanalAla cakubhAI dezamAM vyAkhyAne ApavA mATe mArI ane mArAM patnInI emaNe bhalAmaNa karI. pitAtulya zrI cImanabhAIne A rIte mArA upara ghaNe upakAra che. emanA sAMnnidhyamAM ame haMmezAM zIla ane saMyamanI anerI suvAsa anubhavI che. zrI cImanabhAIe "prabuddha jIvana' nuM taMtrIpada hAthamAM lIdhuM te pachI emaNe prabuddha jIvana'ne eka navuM parimANa Akhe che. dhArmika ane sAmAjika viSa uparAMta rAjaka' raNanA paNa teo prakhara abhyAsI ane anubhavI che. vartamAna rAjakIya pravAha upara emanI mArmika ane talasparzI noMdha vAMcavA mATe ApaNA keTalA bavA ciMtanazIla mahAnubhAvo AturatApUrvaka rAha jotA hoya che ! 'prabuddha jIvana' nI A eka AgavI siddhi che. zrI cImanabhAi chellAM cAreka varSathI 'prabuddha jIvana' mAM joDAvA mATe mane AgrahapUrvaka kahetA hatA. paraMtu A javAbadArI jeTalI moDI AvI paDe teTaluM sAruM ema mArA manamAM rahetuM hatuM. kAraNa ke- zrI cImanabhAi jeTalI yogyatA ane anubhava mAgamAM nathI. vaLI rAjakAraNa e mAro mAtra vAMcanane viSaya rahyA che, abhyAsane nahi. paraMtu A vakhate saunA Agrahane vaza thaI sahataMtrIpada meM svIkAryuM che. mArI A navI javAbadArImAM pU. zrI cImanabhAI, yuvaka saMghanA kAryakartAo, lekhako ane bIjA savenAM sAtha ane sahakAra mane maLI raheze evI zraddhA sAthe sahataMtrIpada svIkAratAM pharIthI AbhAranI lAgaNI vyakata karuM chuM. ramaNalAla cI. zAha sahataMtrIpada svIkAratAM tA. 1 lI julAI 1980 nAM "prabuddha jIvana" nA aMkathI enA sahataMtrI tarIke joDAvAnuM sadbhAgya mane sAMpaDayuM che te mAre mana harSanI vAta che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitie A sthAna mane ApavAnuM karAvyuM te mATe saMghanA pramukha, maMtrIo anya hodedAro ane samitinA sabhyone huM RNI chuM. A sthAna mane apAyuM che temAM mArI potAnI pAtratA karatAM saMghanI samitinA sabhyone mArA pratye rahele premabhAva huM vizeSa jouM chuM. A prasaMge je vaDIle, mitro, zubherachake ane vAcakonA abhinaMdananA patra ke saMdezA mArA upara AvyA che te mATe te badhAMne huM AdarabhAvapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. zrI muMbaI, jaina yuvaka saMgha sAthe enI kAryavAhaka samitinA sabhya tarIke trIsa karatAM vadhu varSathI huM satata, saMkaLAyelo rahyo chuM. enuM mukhapatra "prabuddhajena'mAMthI 'prabuddha jIvana' thayuM tene huM sAkSI che. trIseka varSa pahelAM mArAM lekhanakAryanA AraMbhamAM svargastha murabbI zrI paramAnaMdabhAIe 'rANakapura vizene mAro lekha emAM chApele tyArathI A mukhapatra sAthe mAre AtmIyatA baMdhAI gaI che. mArA adhyayana ane adhyApanane viSaya te sAhityane rahyo che. paraMtu sAmAjika ane dhArmika viSayomAM vyAkhyA che ke lekhanArA paramAnaMdabhAIe mane rasa lete karyo e mATe emanA : huM atyaMta RNI che. temane hasamukhe, nikhAlasa ane vaDIlapaNAne jarA paNa bhAra na jaNAvA de evo mitra jlya svabhAva mAre mATe haMmezA preraNArUpa rahyo che. | mu. zrI paramAnaMdabhAI videha thatAM yuvaka saMghanuM sukAna pUjya zrI cImanalAla cakubhAInA hAthamAM AvyuM. emaNe pUrA vAtsalya. ane zraddhA sAthe paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI javAbadArI mane, saMpI. A rIte dharmanA viSayamAM sajaja thavAnI mane eka senerI taka emaNe ApI. jaina dharma vize AphrikA. iglenDa vagere saMdhanA peTrana membara prabuddha jIvanamAM peTrana membaro aMge apIla pagaTa karavAmAM Avela tenI sAthe e arasAmAM thayelA peTana membaronA nAme pragaTa karavAmAM AvyA hatA. tyArabAda thayela peTrana membaronA nAme nIce saharSa pragaTa karIe chIe. mitrenA AvA premALa sahakAra mATe ame temane aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. zrI rajanIkAMta lakSamIcaMda verA zrI dhIrajalAla kezavalAla kApaDiyA , cInubhAI chaganalAla zAha , piyuSacaMdra zAMtilAla koThArI che, DuMgarazI Ara. gAlA , jitubhAI khATaDiyA , ena. ke. kApaDiyA , rasikabhAI yu. ajamerA , devacaMda ravajI gAlA , praviNacaMdra prANalAla mahetA , vIrubahena sAgara , vidyAbahena mahAsukhalAla - zAmajI TokarasI verA khaMbhAtavALA "saurASTranI rasadhAra " sastI kiMmate - prema-zaurya-svArpaNanI javalaMta sthAo sva. jhaveracaMda meghANIe jemAM AlekhI che e pustaka-saMpuTa 'rasaurASTranI rasadhAre: Aje aradhI sadIthI hajAro vAMcakone gheluM lagADayuM che. 'rasadhAre meLavelI vyApaka lehanA bahu ochA gujarAtI pustakone sAMpaDI che. 'rasadhAra'nA prakAzanane pacAsa varasa pUrAM thayAM enI UjavaNI rUpe lekhakanA kuTuMba taraphathI tenI suvarNa jayaMtI AvRtti AvatI meghANI jayaMtIe tA. 28 ogasTe bahAra paDaze. 'rasadhAra'nA pAMca bhAgamAM saMgrahAyelI e kathAo AjanA vAMcakone paNa rasataraboLa banAvI zake tema che. 'rasadhAra'nA vadhumAM vadhu cAhako pitAnAM e priya pustako vasAvI zake e mATe taiyAra thayelI janA mujaba tA. 10-8-80 sudhImAM agatarA grAhaka bananArane e mAtra pacIsa rUpiyAmAM maLaze. (AjanA bajAra-dhoraNe AnA paMcotera rUpiyA thAya.) TapAlamAM gherabeThAM meLavavA rU. 29 mekalI zAya, paNa ekI sAthe dasa ke vadhu saMpuTa mATe saMpuTadITha rUA. 24 mokalavAnA rahe; relave-pArasala kharcA prakAzaka bhegavaze. AgotarI rakama moklavAnuM saranAmuM che: prasAra, 1888 AtAbhAI evanyu, bhAvanagara-364002. [zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM paNa nAme noMdhAvI zakAze
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.16-7-80 prabuddha jIvana sadagata zrI bhRgurAya aMjAriyA para zrI bhRgurAya aMjAriyAnuM samavAra tA. 7 mI julAIe bAre gurAyanI cokkasAI mATenI cIvaTa ghaNI. emanI sUkSma be vAge hRdayaroganA humalAne kAraNe avasAna thayuM. bhRgurAya jatAM najaramAMthI kazuM chaTake nahi. gujarAtI viSayanA koI sArA adhyAgujarAtI sAhityane eka saMniSTha ane sajAga vidvAnanI kheTa paDI che. pakane jemAM eka paNa chA5bhUla na jaNAya evuM pustaka gurAyane ApyuM hoya to temAM pacIsa bhUla batAve - anusvAra, bhRgurAyane avAja haju mArA kAnamAM kyA kare che. emanI alpavirAma, ardhavirAma, hasva ke dIda I ke uM, UMdhI mAtrA tejasvI mukhamudrA najara sAme taravare che. emanA avAjamAM zuddha ane sIdhI mAtrA, joDAkSara ane khoDAkSara, Deza ane hAIphana, nAgarI uracAraNane raNako saMbhaLAya. emanI mukhamudrAmAM 66 nI koMsa ane pAdadhi, kheTA TAIpa ane moTA TAIpa . A to uMmare emanA tamAma kALA mulAyama vALa ane emanAM mArmika mAtra mudraNanI; ane zabda pasaMdagI ane vAkyaracanAnI te vaLI judI. nayane ApaNuM dhyAna kheMce. bhRgurAya eTale pAradarzI vyakitatva. daMbhane paDachAyo paNa emane na aDe. bhRgurAyane svabhAva atyaMta nikhAlasa, kyAreka bIjAne mAThuM emanA nAmathI pahelavahelo huM paricata thayA 1944 mAM, lAge eTalA spaSTavakatA paNa kharA. paraMtu emanA spaSTavakatRtvamAM jheviyarsa kaoNlejamAM vidyArthI tarIke dAkhala thayo tyAre. kaoNlejanA guja asatya, pUrvagraha, deza ke dveSa na hoya. hoya to hitaciMtA mAtra. vyavahAradakSatAnI emane khabara paDI jatI, paNa pote enAthI rAtI sAmayika 'rami" mAM kavi kAntanI kavitA vize emane lekha dUra bhAgatA. pote nAgara hatA, chatAM khuzAmatakhArInA kahevAto chapAyo hato. e vAMcatAM ja nAnI vAtanI paNa jhINavaTapUrvaka cakAsaNI karanAra A koI vidvAna vyakita che evI chApa paDelI. nAgarI guNa emaNe meLa nahote te keLavyo kayAMthI hoya? eTale zobhAsthAna, sattA, paisA ke prasiddhi mATe teo kayAreya yAcaka pachIthI to amArA prophesara gaurIprasAda jhAlAnA mukhethI emanA ' banatA nahi. teo dhUnI hatA, paNa taraMgI nahi, AvegapUrvaka vakhANa paNa sAMbhaLelA. koI vAta kahevI hoya te teo heTha bIDI, mUThIvALIne baMne bhRgurAye AkhI jiMdagI kAnta vize abhyAsa karyo. kAnta hAtha jorajorathI chAtI pAse halAve; paraMtu tyAre emanI eka mUThImAM vize gujarAtI sAhityamAM emanI jeTalI koInI jANakArI nahi. meM tarka hoya ane bIjImAM hoya aucitya. emanA roSamAM paNa sAtvikatA sulabha graMtha te sahu koI vAMcI zake, paNa jUnAM chApAM, copAniyAM, upara taratI dekhAI Ave. bhRgurAya vidyArthIvatsala hatA, aMgrejInA vyakitaonA sthaLanI rUbarU mulAkAta dvArA emaNe kAnta vize jhINI adhyApaka paNa kolejamAM svecchAe bI. e. nA gujarAtI jhINI ghaNI rasika mAhitI ekaThI karelI. muMbaImAM kaye divase keTalA viSayanA varga le ane bI. e. nA vidyArthIne potAnA adhyApananA vAge sAInegegamAM ke yahUdIne maLIne kAne zI dharmacarcA karI viSayamAM ema. e. jeTalA sajaja kare; pUrato samaya Ape hatI te bhUgurAya jANe. kAntanI kaDIbaddha vigate emanI pAsethI ane ghare paNa bolAve. ghare bhaNavA AvelA vidyArthIne be dAdara sAMbhaLavA besIe to jaladI pAra na Ave. UtarI basa sTenDa sudhI kayAreka vaLAvavA jAya. emanI sAthe vAta mAtra kAnta nahi, paMDita yuganA tamAma samartha sarjako vize karatA hoIe tyAre emanA caherA upara kayAreya samayanI sabhAnatA ke anyamanaskatA jovA nahi maLe. emanAM patnI sudhAbahena jANe bhUgarAya. ApaNane khabara na hoya evI vigata tArIkhavAra kahe. ke mRgurAya koInI sAthe vAta karavA UbhA haze te deDIne ghare emane tArIkha ane sAla ApaNane chaka karI nAkhe eTalI yAda hoya. koI pustakamAM koI eka sAla chapAI hoya ane bhRgurAya nahi AvI pahoMce. bhRgurAyanI A prakRtino lAbha mane ghaNIvAra enA karatAM judI sAla moDhethI ApaNane kahe te bhRgurAya sAcA maLyo che. kayAreka phArbasa sabhA pAse, kayAreka yunivarsiTInA hoya ane pustakamAM mudraNadoSa athavA lekhakanI saratacUka hoya. daravAjA pAse ke kayAreka tripAThI kaMpanI AgaLanA signala pAse bhagurAyanI eTalI ceksAI. hamaNAM thoDA vakhata pahelAM maLyAM tyAre kalAko UbhA rahIne ame vAta karI haze. e traNa cAra kalAkamAM mane kahevuM, "huM ATalAM varasa kahI kahIne thAkayo ke maNilAla dvivedI emanI pAsethI ghaNuM badhuM jANavA maLe. jyAre huM sAMje ghare sAlamAM jAmanagara gayelA, paNa koI mAnatuM nahotuM. have maNi dhAryA karatAM betraNa kalAkathI vadhu moDo pahoMcyuM houM to mArAM lAlano AtmavRttAnta pragaTa thayo che. emAM pote lakhyuM ja che ke, patnIne pahelo prazna hoya; "kema ATaluM badhuM moDuM thayuM? rastAmAM e sAlamAM teo jAmanagara gayA hatA. "bhRgurAyane sAhityakAronA bhRgurAya aMjAriyA maLyA hatA ke pravINabhAI maMgaLadAsa?" sAhityamAM jeTale rasa teTalo ja emanI jIvanapravRtiomAM rasa. ' A baMne vaDIla mitro rastAmAM maLe eTale amArI sAhityagoSThi jhaTa lakhavA besavuM nahi evI emanI prakRti, paNa lakhyo hota cAle. huM prinsesa sTrITamAM raheto hato tyAre 1963 mAM eka to bhagRgurAyane hAthe gujarAtI sAhityano sarasa ItihAsa ApaNane divasa jheviyarsa kaoNlejamAMthI ghare jato hato, pAMceka vAgyA haze. sAMpaDayo hota. tripAThI pAse bhRgurAya maLI gayA, UbhA rahyA. lagabhaga be kalAka vAte cAlI. meM kahyuM, "dhare pahoMcatAM tamane moDu thaze, mAre ghare bhRgurAye lakhuM chuM paNa vAMcyuM ghaNuM. jyAre juo tyAre jamIne jAva. AvyA, jamyA nahi phakata aDadho kalpa cA pIdhA. koIne koI gujarAtI ke aMgrejI pustaka ke sAmayikanuM vAMcana cAlatuM DAyAbiTisane lIdhe parejI ghaNI pALe. vAtavAtamAM dasa vAgI gayA. hoya. rAtanA suI jAya tyAre emanA paDakhAmAM chasAta pustako te nIkaLatAM prazna karyo. "tamArAM A baMne bALakone kaI skUlamAM paDelAM ja hoya - ghaNuM kharuM eka ja viSayanAM - ane temAM koNe e dAkhala karavAnA cho?" meM kahyuM, "enI ja ciMtA che. ame have pATI viSayane keTalo nyAya Apela che, enuM tulanAtmaka tAratamya cita- tarapha rahevA javAnA chIe ane nyU erA skUlamAM baMnene dAkhala vatAM e nidrAdhIna thAya. bhRgurAya eTale graMthagRpta jIva pustaka. karavAM che, paNa tyAM te eDamizana jaladI maLe ema lAgatuM nathI." pasaMdagImAM teo be aMtima koTi sudhI pahoMce.. muMbaImAM sTenDa, emaNe kahAM, "te atyAre ja cAle mArI sAthe prinsipAla kAntinyU buka kaMpanI, InTaranezanala buka Dipe, tripAThI, nava bhArata- bhAI vyAsane tyAM. "meryuM te ghaNuM thayuM hatuM, paNa AgrahapUrvaka mane vageremAM jaIne chellAmAM chelluM vyAkaraNa, bhASAvijJAna, kavitA, laI gayA. baMne bALakonA eDamizananuM nakkI karAvI dIdhuM ane rAtre vivecana vagerenuM kayuM pustaka AvyuM che te joIne tyAM UbhA UbhA aDadhuM. sADA agiyAra vAge grAnTa reDathI emaNe gADI pakaDI. vAMcI le ane bahAra phUTapAtha upara janAM pustako vecanArA pAse cheluM karyuM aprApya pustaka vecAvA AvyAM che te paNa joI le. potAnI gurAyanuM jIvana sAduM ane saMyamI hatuM. hAthe dhoyelAM khAdInAM eTalI zakita nahi chatAM dara mahine ghaNAM pustako kharIdIne vasAve. vaca teo paheratA. IstrI karavAnI paravA nahi. bahAra nIkaLe te nivRta thayA eTale kharIdInI pravRti maMda ke baMdha paDI. thoDA vakhata hAthamAM khAdInI thelI hoya ane aMdara ekabe pustako hoya. thelI pahelAM mane kahe, "muMbaI yunivasaTinI lAyabrerIne pAsa mane kaDhAvI eka hAthe khabhe caDAvI dhUnamAM teo cAlyA jatA hoya. koI vAra Ape. mAre navAM navAM pustako vAMcavA roja AvavuM che." rAtre emane ghare maLavA jAuM to pAyajAmo paherI ughADA zarIre - bhugurAye pote AraMbhamAM ThIka lekhana kArya karyuM. paraMtu pachIthI paMkhA nIce ArAma khurazImAM beThA beThA vAMcatA hoya. huM jAuM eTale emane utsAha ghaTayo. 'kAnta' vize zodha - prabaMdha lakhavo zarU paheraNa hAthamAM le. huM kahuM, "evI aupacArikatAnI jarUra nathI. karyo, paNa pachIthI kevI najIvI vAtamAM emaNe Are AveluM kAma adhUruM mUkayuM! DigrI ke prasiddhino meha te emane hato nahi. paheraze to tamane vadhAre tApa lAgaze." koI vAra paheraNa paheravAnuM pitAne pheTo paDAvavAnuM paNa emane gamatuM nahi. koIke pADI mAMDI vALe ane koI vAra kahe, "hAthamAM lIdhuM che eTale paherIza, lIdhelA emanA phoTA paNa keTalAM ochA maLe che.. paNa tame kahyuM che eTale baTana nahi bIDuM."
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7- 80 bhRgurAya che lAM keTalAka vakhatathI mArA lekhanakAryamAM satata rasa : amAruM lakSyAMka se peTrana banAvavAne lagatuM che. saMgha pratye letA hatA. kaMI navuM lakhyuM hoya te tarata emane 'batAvate. enA vizALavarganI saMbhAvanA che. amArI aMtaranI IcchA evI che upara emanI najara pharI jAya eTale mAro AtmavizvAsa vadhate. ke ApanI pAse ame AvIe te pahelAM ja Apa ApanuM temanAM sUcane, mAmaka ane mUlyavAna rahetAM "Buddhism nAma mokalI ApI amane protsAhita karo. vizenI mArI aMgrejI pustikA cIvaTapUrvaka vAMcI jaIne sarasa sUcano ..AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna ja A ryA hatAM. pAsaporTanI pAMkhe" nAmanI mArI prasaMga koNI vAMcIne lakSyAMkane AMbI zakAya evI paristhiti UbhI karavAmAM Apane kahe, "emAM aMgrejI zabdo je gujarAtI lipimAM lakhAya che, tenI sakriya-premALa sahakAra amane Ape evI amArI namra chatAM joDaNI barAbara nathI hotI, joDaNIkozamAM paNa keTalIka joDANI khoTI : AgrahabharI vinaMti che. ApelI che. tame mane enI eprinTsa Ape eTale huM sudhArI paradezanA peTrana sabhya mATenuM lavAjama rUA. 3500) nakkI ApuM." meM kaprisTasanI phAIla ApI ane emaNe e AkhI karela che. tapAsIne ApI. haju be aThavADiyA pahelAMnI A vAta. mitravartuLamAMthI paNa peTrana sabhyo meLavI ApavA vinaMtI che. ceka " Bombay Jain Yuvak Sangh "nA nAmane . chellAM keTalAMka varSathI jaina dharmanA abhyAsa tarapha huM vaLyo melavA vinaMti. chuM ethI teo bahu prasanna thayA hatA. eka vakhata kahe, "tame jaina - cImanalAla je. zAha dharma vize lekhA to lakho che, paNa enI tAttvika chaNAvaTa thAya ke. pI. zAha evI eka navalakathA na lakhI zako? A prakAranI ApaNI sarvotama maMtrI, muMbaI jaina yuvaka saMgha. navalakathA 'sarasvatIcaMdra' gaNAya. paNa huM ene "hiMdu' navalakyA kahuM. emAM musalamAna pAtro Ave che. paNa lekhake emAM koI premaLa jyoti jaina pAtra . guhastha ke sAdhu sAdhvInuM mukyuM che? lekhake emAM jaina dharma ke bauddha dharmanI daSTie kaMI chaNAvaTa karI che? eTale aMze . bheTa maLelI rakamanI yAdI sthaLasaMkocane kAraNe 'sarasvatIcaMdra bhAratIya saMskRtinuM pratinidhitva dharAvavAmAM UNI Utare" AgAmI aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. rakatadAna zibira bhRgurAya vyAkaraNa ane chaMdanA aThaMga abhyAsI. gujarAtInA adhyApakamAM ene abhyAsa ghaNo ghaTI gayo che. tenuM emane "premaLa jayoti" ane "InTaranezanala TrAvelarsa kalaba"nA du:kha hatuM. mane kahe, "tame ema. e. nA abhyAsakramamAM ene saMyukata upakrame tA. 15 ogasTanA roja paramAnaMda kApaDiyA mahattvanuM sthAna Ape te paristhiti kaMIka sudhare." emanI bhalA sabhAgRhamAM savAranA 9 thI 1 vAgyA sudhInA samayanA gALAmAM maNathI ema.e. mAM vyAkaraNane eka AkhI pepara dAkhala karavA eka 2katadAna zibiranuM Ayojana karavAmAM Avela che. te bhAI nakkI karyuM. enI rUparekhA taiyAra karI ApavAnuM beDuM bhRgurAyane ja bahenene vinaMtI karavAmAM Ave che ke jeo raktadAna karavA IcchA sepyuM ane keTalA badhA utsAhathI ghaNA badhA graMthe joI jaI dharAvatA hoya teo pitAnuM nAma saranAmuM tathA phena naMbara saMghanA emaNe e kAma pUruM karI ApyuM. kAryAlayamAM jaNAve. saranAmuM : emanI tabiyata sArI rahetI hatI. DAyAbiTisa ane blaDapresara 385, saradAra vI. pI. reDa, vanitA vizrAma sAme, prArthanAsamAja emane hatAM, paNa sAcavatA ghaNuM. ene vizenuM puSkaLa sAhitya muMbaI -40004. Te. naM. 350296 vAMcI gayA hatA. ekAda mahinA pelAM yunivarsiTInI eka miTiMgamAM - rakatadAna eTale jIvanadAna AvelA tyAre emanA caherA upara tAjhagI ane prasannatA taravaratAM oparezana vakhate vadhAre pramANamAM lehI vahI gayuM hoya hatAM. mArAM patnIe emane kahyuM, "ATalI uMmare paNa tame yuvAna evA dardIne tAtkAlIka lehInI jarUra paDe che, rogane kAraNe mANasane jevA dekhAo che. tamAro eke vALa haju sapheda thayo nathI." vadhArepaDatI nabaLAI AvI jAya tyAre tene lohInI jarUra paDe javAbamAM emaNe kahyuM"e bahu khoTuM thayuM che. vALa sapheda che. prasUtAvasthA vakhate ane tyAra bAda je bahene nabaLI hoya tene lohInI jarUra paDe che. laDAImAM ghavAyelA sainikone te puSkaLa nathI thayo ene artha e ke huM haju aparipakava chuM. huM aMdarathI pramANamAM lohInI jarUra paDe che. haju ghaNA kAco chuM. pukhtatAnA pra.2 himAyatI bhRgurAyA moTI haoNspiTalomAM rakata-beMke hoya che, tyAM lehIne sToka aparipakavatAne kema sahana karI le? rAkhavAmAM Ave che ane je vyaktine je gupanuM lohI joituM hoya te tyAMthI maLI zake che. - bhRgurAya jatAM eka mitra jevA gurabbInI mane vasamI khoTa - ApaNe rakatadAna karIe enA kAraNe anya vyaktine paDI che ! jIvanadAna maLe che. ramaNalAla cI. zAha 17 thI 25 varSa sudhInI vyakitao rakatadAna karI zake che. raktadAna pahelAM DaoNkTara e vyakitane tapAsIne pachI ja raktadAna svIkAre che. rakatadAna karyA pachI tarata ja mANasa potAnA kAmadhaMdhe jaI zake che. tene kaI jAtanI nabaLAI AvatI nathI. ane dAna ApeluM lohI . aThavADiyAnI aMdara ja kudaratI rIte mANasanA saMghanA zubhecchako ane saMgha pratye sahAnubhUti dharAvanAra vizALa zarIramAM AvI jatuM hoya che. eTale rakatadAnathI, rakatadAna kyanArane koI ja nukzAna thatuM nathI. dara traNa mahIne raktadAna ApanAra mitravartuLa saMghane maLyuM che, te mATe saMgha gaurava anubhave che. vyakitao paNa che. ane jemaNe cAlIsa ke betAlIsa vakhata peTrana sabhyanI yojanA karI, tenuM lavAjama rUpiyA 2500) rakatadAna karyuM hoya ane ema chatAM saMpUrNa taMdurara-tIbharyuM jIvana rAkhyuM. haju te tenI jAherAta karI tyAM ja atyArasudhImAM 26 jIvatI yukitaonA dAkhalA paNa che. peTrana membara saMghane maLI gayA. lakSyAMkane pahoMcI vaLavA mATe rahanadAna karanAra vyaktine eka kArDa ApavAmAM Ave che, phakata 74 membaro meLavavAno bAkI rahe che. ' ane e vyakitane pachI game tyAre pitAne ke temanA snehIne 'be gRhasthoe te, temane saMparka sAdhyA vinA sIdhA ja saMghanA raphananI jarUra paDe tyAre te kArDa banAvavAthI temane vinAmUlya kAryAlayamAM lavAjame mekalI ApyA. eka gRhastha AjIvana game te rakatabeMkamAMthI rakata maLI zake che. rakatadAna karanArane mATe sabhyamAMthI peTana banyA ane temanAM bhAIne paNa peTana banAvyA. A eka lAMbAgALAne phAyado paNa che ja.. AnA anusaMdhAnamAM Apane namra vinaMtI che ke Apa paNa peTranA rakatadAna karavuM e kharekhara mAnavatAnuM kAma che. membara bane ane tenuM lavAjama kAryAlayamAM mokalI ApI maMtrIo Apano premALa sahakAra Ape. - muMbaI jaina yuvaka saMgha saMghanA peTrana sabhya aMge namra vijJapti
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8 : che : ** prabuddha jIvana . S eka rAjakuLano asta : * - siMjya gAMdhInA ghAtaka uDayane bhAratanA bhAvi mATe tenI mAtAnI yojanAone dhULadhANI karI nAkhI.] ane daSTi-vicAranuM be peDhI vaccenuM aMtara temane bhinna mArge na TalAka asmAta ItihAsa badalI nAkhatA hoya che. javA preryA vinA raheze nahi. saMjayenI A "zvetazarTa senA pachI 23mI jUna semavAra savAranA dilhInA AkAzamAM saMjya gAMdhI'e mAMDelA uDDayanakhela eka AvA akasmAtamAM pariNamyA kadAca chUTI paDe ane rAjakAraNanA jamaNerI. pravAhamAM eka aLa temanA avasAne bhAratanA have pachInA netA vizenA ja nahi, varta evuM navuM baLa banI rahe. . . , mAna vaDA pradhAna saMbaMdhenA virAma pAmI rAkelA praznone pharI sajIvana saMjayanI salAhathI vaMcita banelAM IndirA gAMdhI, putre jemane karyA che. kAraNa IndirA gAMdhInA putra vArasadAra tarIke pATavAmAM AvI rahelA eka rAjavaMzanA nabIrAthI vizeSa hatA. 63 varSanI sthAnabhraSTa karelA evA keTalAMka pIDha koMgresIo tarapha vaLe. tema vaLI vayanI mahilA mATe A putra mahatvane rAjakIya ane manovaijJAnika saMjyanI mukta sAhasanI bhAvanA karatAM potAne mATe je vadhu sahaja Teke banI rahyo hato. putranA mRtyu pUrve A mahilAne vaya ane akha- che te DAberI lokapriya (pahulijhama) nItione kadAca Azraya lita saMgharSane thAka jaNAvA lAgyuM hatuM. zekAkula vaDA pradhAnanI le para te sAthI rAjakAraNIo pratyenI dAhaka zaMkAnI temanI prakRti paDakhe khaDA rahelAM bhAratIya nAgarikonA manamAM e prazna jarUra UThato haze ke, daDha manobaLa ane daurya dAkhavI zakatAM A mahAna zrImatI gAMdhIne rAjyonA navA mukhya pradhAnane vadhu majabUta banAnArI AvA kArI ghAnI vedanAmAMthI bahAra AvI zakaze ke kema ane vavAne mArge kadAca laI jAya. moTA bhAganA A mukhya pradhAna bhAratane Aje jenI tAkIdanI jarUra che evuM netRtva pUruM pADI nathI pIDha jUthanA ke nathI saMjyanI yuvAna ToLInA chellA cha mahinA zakaze ke kema. - daramiyAna mAtA ane putranA hAthamAM vadhu ne vadhu sattA kendrita yuvAna saMjaya gAMdhI jema jIvyA tema ja niyamonuM ullaMghana thatI hoya tevuM valaNa pratyakA thavA pAmyuM che. tethI ulaTI rIte A karatAM mRtyune varyA. hajI hamaNAM ja nAgarika uDyana vibhAganA vaDAe navI paristhiti nIti niyamonI prakriyAnuM AvakArapAtra vikendrIzaherI vistAro para ke 5000 phaTathI nIcI UMcAIe uDDayana nahi karavA temane jaNAvyuM hatuM. saMye niyamanuM pAlana karavAne karaNa saraje. ! badale e vaDAne ja emanA hodA parathI dUra karAvyA, 23 mInI. paNa kharekhara bhaya e che ke, IndirA gAMdhInA hRdayamAM je savAre saMjaye nIcI UMcAIe vimAnane traNa gulAMTa khavarAvI ane ethI gulAMTa levA jatAM vimAna para aMkuza gumAvyo ane zUnAra vyApyo che te kadAca bhAratIya rAjakAraNanA kendramAM vimAna tUTI paDayuM. jAhera karavAmAM AvelI sattAvAra tapAsa bIje sattAne zUnyAvakAza sarjaze. dizAdara vinA ghasaDAvAnI lAgaNI divase maMgaLavAre rada karavAmAM AvI, kAraNa ema manAya che ke, e sattA para emanA punarAgamananA A cha mahinAnuM AgaLa evI tapAsamAM niyamonA tenA dvArA thayelA ullaMghananI vAta bahAra tarI Ava4 lakSaNa rahyAM che. saMjaya gAMdhI jayAre koMgresa pakSanA Ave evo Dara hato. na DhAMca ghaDavAmAM mazagula hatA tyAre IndirA gAMdhI koIka janmajAta rAjakAraNI tarIke saMjaya gAMdhIne mAtAnA kuneha prAranI aMta:preraNAnI khejamAM DajhanabaMdha dhArmika sthaLonI mulAane kaDakAInA guNa vArasAmAM maLyA hatA. mAtAmaha naherunAM vizALa daSTi ke lokazAhI ziNacAra mATenI khevanAne e guNone kAta levAmAM samaya gALatAM hatAM. dilhImAM jI-hajuriyAethI bharelI pAza lAgyA na hatA. cUMTaNI niyamonA ullaMghananA gaNa gunA sarakAra niSkriya, lagabhaga lakvAnI sthitimAM jaNAtI hatI. cUMTaNI mATe rAjakSaNI geralAyakAtanuM jokhama vahorI levAne badale mAtAne TANe apAyelAM vacane visarAI gayAM, bhAvo vadhatA rahyA, audyogika 1975nA junamAM deza para kaTokaTInuM zAsana lAdavA e samajAvI utpAdana nIra jatuM gayuM. sthApita zakti karatAM ochuM utpAdana zakayA. e kaTokaTInA gALAe saMjyane rAjakAraNamAM potAnuM sarva banAvI ApavAnI bhUmikA racI ApI. tenI preraNA heThaLa zarU tAM vIjaLI boDaeNnA zithila vyavasthAtaMtrone AMcako ApavA thayelI nasabaMdhI - kuTumba niyojananI Akramaka jhuMbeze 1977nA jevAM sarakArI pagalAM jyAM tvarita pariNAma saje evI apekSA' ' mArcamAM mAtAnI rAjakIya kArakirdIne lagabhaga khatama karI nAkhI. rahe tyAM paNa kazuM ja thayuM nathI. eka khulAso evo thAya che ke , alabatta, e mahine putranI salAhane avagaNIne temaNe cUMTaNIo rAbetA mujaba rAjakAraNa para sarva lakSa kendrita karavAmAM AvI yojI te kAraNe Ama banyuM. saMjaya gAMdhIe e pachI IndirA gAMdhInA rAjakIya punarAgamana mATe je bhUhabAjI khelIbatAvI rahyuM hatuM. ane tethI rAjyanI cUMTaNI patI gayA pachI have tenAthI potAnA ekamAtra vizvAsu salAhakAra tarIke tathA pitAnI sarakAra kharekharuM zAsana zarU Wze. eka bIjI vAta evI paNa che ke jAtanA ja eka pratirUpalekhe pitAnA A nAnA putra para zrImatI zrImatI gAMdhI zAsananI ciMtAone UMDo thAka anubhavI rahyAM che gAMdhI vadhu AdhAra rAkhatAM thayAM. ' ane zAsananAM sUtro saMjyanA hAthamAM seMpI devA teo anukuLa . gaye mahine nava rAjayonI vidhAna sabhAnI cUMTaNIo paikI kSaNanI rAha jotAM hatAM, ATha rAjayamAM koMgresa pakSane vijaya saMjaya gAMdhInI haracanAne AbhArI che. mAtAne mATe saMjyanuM e chelluM rAjakIya mizana bhAratanuM hita jene che tevuM koI zrImatI gAMdhI atyAre banI gayuM hatuM. rAjaya sarakAro para, khAsa karIne uttaranA hindI- hodA parathI utarI jAya e jovA Irache nahi, paNa, saMjyanI sAthe bhASI vistAramAM koMgresa pakSanuM varcasa jamAvavA tathA pakSa para gAMdhI zrImatI gAMdhInI IcchAzakita lopa pAmI hoya te bhAratanA vaDA parivArane aMkuza daDha banAvavA A cUMTaNIone pAse nAkhavAmAM pradhAnapadanA temanA teramA varSamAM temane ghasaDAtI sthitimAM AgaLa * AvyA hatA. saMjaye banne uddezo kuzaLatApUrvaka siddha karyA ane dhapatAM jevAne A putraviyoge du:khI mAtA pratye jemane sahAnubhUti pariNAme cUMTaNI pachI bahAra AvelA koMgresa pakSa para saMklanI che tevuM kaI Icchaze nahi. siddhAMtane neve mUkIne chellAM pAMca varSa ja mudrAvALA ghaNIvAra manasvI jaNAtA kriyAzIla evA yuvAnanuM daramiyAna je kAvAdAvA khelAya te mATe bhAratanA rAjakAraNIoe, vasa jagyuM che. IndirA gAMdhIne mATe be dhArA AzIrvAda koMgresa pakSamAMnA ane bahAranA ubhaya rAjakAraNIoe ghaNe javAba samAna A kadAca puravAra thaze. ApavAno rahe che. gAMdhI parivAra sAme racanAtmaka vikalpo racavAnuM taravanA gALAmAM saMjayanA A mANase paDhAmAM tatha saMsadamAM AraMbhIne temanI potAnI paripakvatA ane bhAratIya lokazAhInI zrImatI gAMdhI tarapha pitAnI vaphAdArI vALaze. paNa saMjaya gAMdhI pukhatA dAkhavavAne temane mATe A samaya che. jene potAnA lAbhamAM viniyoga karI zakatA hatA ne kAryazailI - InamisTa, laMDanane agralekha
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUdAna pravRtti mANasanA manane udAra ane udAtta banAve che. bhAga yogya nathI bhUdAna grAmadAnamAM maLelI klInanuM saMcAlana karavAnuM raheta ja eTale e kema adhUruM rahyuM ane vicAra karavo joIe. mArA mata pramANe bhUdAnane vicAra prajAe svIkAryo pachI tene vyavahAramAM utAravAnI taiyArI, sAdhane ane mANase vinobAjIe taiyAra karyo nahIM ane pariNAme je eka vicAra je ucca koTIne, manuSyanA manane udAra ane udAtta banAve che te saphaLa na tha. 'e vAtane mane aphasesa che. tethI mArI vinebAjI ane emanA ziSyone vinaMtI che ke bhUdAnane saphaLa banAvavA mATe je kSatio mane dekhAI te meM upara jaNAvI che. te ne tevI bIjI kSatio dekhAya che tene dUra karavA spAya karavo te temane dharma che. ema kahI zakAya ke mArA jevI vyakita jeNe bhUdAnamAM kaI bhAga lIdhe nathI tene AvI TIkA karavAno zo adhikAra che? tene uttara eTale ke A pravRtti saphaLa thAya tevA zubhecchakomAM huM mArI jAtane gaNuM chuM tethI A lakhuM chuM. tA. 8-7-80 khAra " - zAMtilAla harajIvana zAha AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA ApaNAmAM kahevata che ke jamIna, jeru ane jara e traNa kajiyAnAM ghara. jamInanA kajiyAomAM mArAmArI ane khUna thayAM che. korTa, kacerI ane vakIlanI phImAM kuTuMba barabAda thaI gayAM che. jamInanI mAlikI vizene A abhigama badalI tene dAnavRttimAM pherave e bhagIratha kArya bhUdAna pravRtti kare che ane e saphaLa thAya to manuSya svabhAvamAM bhAre palaTo AvI jAya eTale bhUdAna je sAro vicAra saphaLa nathI thate e vize vicAra karavAnI jarUra che. sArA vicAre te ghaNAya hoya che, paNa jyAM sudhI tene AcAra karI zakAya nahIM tyAM sudhI te vaMdhya gaNAya. gAMdhIjI je vicAra karatAM tene amalamAM mUkavA eka vyakitane pasaMda karI, tene taiyAra karI tene kAryAnvita banAvatA. jemake zrI viThThaladAsa jerAjANIne khAdInA rAjA kahI biradAvyA ne potAnA mArgadarzana nIce temanI pAse khAdI kArya karAvyuM. gAMdhIjInA paNa badhA vicAro ane sUcane saphaLa thayAM ja che evuM nathI. emanuM sUtra kAMte te pahere ane pahere te kone-e vize emanA Agraha chatAM samAje svIkAryuM nahIM ane khAdI paheranArA te rahyA paNa kAMte te ja pahere e banyuM nahIM. A daSTithI bhUdIna pravRttine ApaNe vicAra karIe. vinobAjInI sUcanAthI ane bhUdAna ane grAmadAnanA kAryakartAonA AgrahathI muMbaI sarakAre temanI sUcanAne anukULa thAya e grAmadAna kAyado pasAra karyo, te dhArAsabhAmAM pasAra thaye, paNa tenI nIce eka paNa grAmadAna thayuM nathI. bhUdAna pravRtti saMpUrNa saphaLa na thaI enuM eka kAraNa e che ke tene vyavahAramAM utAravAnI sAmagrI, vyavasthA ane manuSyabaLa zodhI tene yogya rIte goThavyAM nahIM. bhUdAnamAM keTalAka lokoe pitAnI halakI pratanI jamIna ApI ema kahevAya che paNa jamIna ApI te kharI che. eTale jamIna parane meha choDayo e eka siddhi che. " A rIte bhUdAnamAM maLelI jamIna kone ApavI, ene mATe kAyadesara vidhi zuM karavI, koNe karavI ene koIe vicAra karyo nahIM. jamIna mAlikI hakka badalAya tyAre tene dastAveja thave 6 : joIe, tenI upara kiMmatanA pramANamAM sTempa lagADa, dastAveja rajisTara karo ane jene sAtabArane utAro kahe che temAM tenA mabadalAnI noMdhaNI karavI joIe. A badhuM koIe karyuM nahIM, vicAryuM nahIM tene pariNAme samAjane unnatipatha para laI javAne je eka mArga hatuM te mArga upara koI gama nahIM. tA. 1 julAI 1980nA "bhUmiputra'nA aMkamAM bIjA pAna upara "vinobA-nivAse"thI e mathALA nIce bahena kusume lakhyuM che temAM nIce pramANe che: emanA eka bhAratI sebatIe eka prazna pUcho: bhUdAnanuM kArya adhUra kema rahyuM? saphaLa kema na thayuM?" bAbA : adhUrA kAmane tamAre pUruM karavAnuM - tamAre mATe e bAkI rahyuM che, je e pUruM thaI jAta to tamAre mATe kazuM kAma ja na raheta." | vinobAjIne A uttara samarthaka nathI. kArya adhUruM rahyuM ane saphaLa na thayuM ene javAba na ApatAM judI ja vAta kahI ke adhUrA kAmane pUruM karavAnuM ................. je pUruM thaI jAte te tamAre mATe kAma na raheta. A uttarane pAcho zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI jAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA,A vakhate tA. 6-9-80thI 14-9-80 sudhI ema nava divasa mATe yojavAmAM AvI che. nakkI thayelA vakatAonAM nAme nIce pramANe che. saMpUrNa kAryakrama have pachI pragaTa karavAmAM Avaze. zrI merArajI desAI paramapUjya sAdhvI zrI divyaprabhAzrIjI zrI cImanalAla cakubhAI zAha phAdhara vAlesa che. puruSottama mAvaLaMkara DaoN. ramaNalAla cI. zAha AcArya zrI cInubhAI nAyaka DaoN. sureza dalAla zrImatI mRNAlinI desAI DaoN. madhusUdana pArekha che. ramezabhAI bhaTTa DaoN. kAntilAla AlANI vyAsa zrIprakAza tripAThI che. tArAbahena 2. zAha DaoN. kumArapALa desAI zrImatI aMjanAbahena senAvALA zrI jagadIzabhAI pI. zAha zrI zazikAnta mahetA . A varSe paNa vyAkhyAnamALAnuM sthaLa epATI upara Avela biralA krIDA kendranuM sabhAgRha raheze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ P ta. 16-7-80 : prabuddha jIvana raziyAnI manevaijJAnika jelamAM DAkiyuM arghAnIstAnamAM raziyAe AkramaNa karyuM enI sAme, svAtaMtrya premI aphaghAnAnA evA virodha jAmyo che ke raziyAne mATe ta sApe chachuMdara gaLyA jevuM thayuM che. alabatta, je samAcAro Ave che temAM atizayokita paNa haze paraMtu raziyAmAM thanArI olimpikanI spardhA mATe aphaghAnIstAne meAkalelI bAskeTabola TIma lagabhaga AkheAkhI pAkistAnamAM rAjakIya Azraya mAgI rahI che, e aphaghAne prajAnuM raziyana AkramaNa pratye kevuM mAnasa che te batAve che. babarAka karamAlane paNa raziyanoe kaphoDI hAlatamAM mUkyA che evA samAcAra AvyA che. alabatta, A lekhane hetu, raziyana aphaghAna paristhitinI carcA karavAnA nathI paraMtu aghAna prajAnA vIrAcita virodhanA saMdarbhamAM khUda raziyAnA keTalA bhaDavIro paNa kevA viroSa karI rahyA che, mAnavIya adhikArone caDI nAkhavAnI raziyAnI nIti sAme kevA pAkAra pADI rahyA che ane evA pAkAra pADanArAone raziyana julmagAra kevI paizAcI yAtanA pahoMcADI rahyA che tenuM nirUpaNa karavAne che; . paizAcI yAtanA pahoMcADavAnA eka sAdhana tarIke tee vijJAnanA kevA kAramA upayoga karI rahyA che te varNavavAnA che; vijJAna jema upakAraka banI zake ema che tema saMhAraka paNa banI zake ema che te nirUpavAno che. vAtano prAraMbha ApaNe vizvavikhyAta gaNitazAstrI- ane kavipaNa elekajhAMDara mesenIna vAlpInanI yAtanA kthAthI karIe. A vAlapIna mATe ane bIjA eka vijJAnI blyuza, jenI kathA pAchaLa Ave che tene mATe duniyAbharanA hajAra jeTalA agragaNya gaNitajJoe bhegA maLIne avAja na UThAvyo hota ane TheTha rAMyukata rASTra saMsthA sudhI e avAja na pahoMcADayA hAta te vAlpIna ane blyuza Aje hayAta hAta ke kema e zaMkA che. vAlpIna eka sehAmaNA, bhUrI AMkhavALA yuvAna. "kavitAnA ene zAkha, paNa ene AMtararASTrIya khyAti te maLI enI methemeTikala lAjIka" uparanAM pustako ane saMzAdhanAthI. paccIsa varSanA A sAhAmaNA yuvAne eka divasa potAnA samAnadharmA mitrAne bhegA karyA ane emanI samakSa, stAlinanI nItinA kaTAkSa karatuM eka kAvya vAMcyuM. e kAvya prasiddha te thaI zake ema hatuM ja nahi, keTalA badhA mitrAe e kAvya meDhe karI lIdhuM ane e rIte ene pracAra karyo. (raziyAmAM ghaNAM virodhI kAvyA A rIte ja mukhapAThathI ja jaLavAI rahyAM che.) vAlpInanA kAvyane yAda rAkhI lenArAemAM eka evA paNa nIkaLyo jeNe jaIne e kAvya raziyAnI chupI polIsa (ke. jI. bI.) ne saMbhaLAvyuM. ane bIje ja divase vAlpInane enA yukrenanA vatanamAMthI pakaDIne mAsko laI javAmAM AvyuM. ene eka kahevAtI tabIbI saMsthA--sarabAkI InsTiTayuTamAM mokalI ApavAmAM AvyA, tyAM enI "tapAsa" thaI. e pAgala che evuM jAhera karavAmAM AvyuM ane lenInagrADanA turaMganI mAnasa-cikitsA hAspiTalamAM enI bharatI karavAmAM AvI. e stAlInanA divaseA hatA ane vAlpIne karyA hatA tevA "gunA" karanArane tA sAIberiyAmAM paccIsa varSanI sakhata majUrInI sajA thatI, paNa vAlpInane lenInagrADa turaMganI mAnasa cikitsA hospiTalamAM mUkavAmAM AvyA eTale pote nasIbadAra che. ema vAlpIna mAnavA lAgyA. e vakhate te lenInagrADanA A turaMgamAM mAnasa-cikitsAnA bahAnA heThaLa koI vaijJAnikane trAsa ApavAmAM AvatA nahAtA. 1950mAM te, eka kamIzane, "vAlpIna bhayaMkara mANasa hovA chatAM ene jelamAM rAkhavAnI jarUra nathI." ema kahIne chADI mUkAvyA hatA. paNa vAlpIna jenuM nAma, eNe te chUTayA pachI potAnI pravRtti cAlu rAkhI. eTale 1957mAM jayAre meskomAM vizva yuvaka utsava ujavAyA tyAre, vAlpInane videzI pratinidhio sAthe bhaLato aTakAvavA mATe eka divasa acAnaka ja pakaDI levAmAM AvyA hatA ane meAskonI gAnuskIna mAnasa cikitsA hospiTalamAM mUkI devAmAM Avyo hato. mahinA pachI ane cheDayA to vaLI pAchuM eNe ubADiyuM ka ane pharI ene 1960mAM leninagrADanI mAnasa cikitsA hospiTalama mUkI devAmAM Avyo. ahIM enA para tabIba vijJAnanA "upacAro 47 zarU thayA. vAlpananuM lohInuM dabANa, rAbetA mujabanA dabANa karatAM paNa ghaNuM ochuM rahetuM chatAM ene lAhInuM vadhAre dabANa che evuM kahIne ene risTsapana nAmanI lAhInuM dabANa ochuM karavAnI davA ApavA mAMDI. (A davA bhAratamAM paNa jANItI che) Ane kAraNe ene prasaMgeApAte khUba ThaMDI caDhatI, aMge aAI jatAM ane e akaLAI jatA. Ama chatAM vAlpIna chAtIvALAM mANasa hatA. eNe lakhelAM kAvyonI nakala corIchapIthI raziyA bahAra mokalavAmAM AvI hatI ane e pazcimanAM dezeAmAM prasiddha thaI hatI'e pustaka prasiddha thatAM ja raziyAnA sarakArI vAjI MtrAe ene dezadrohI tarIke ane "jherI cheDa" tarIke varNavavA mAMDayA, ane jelamAM ene evI davAo ApavA mAMDI. jethI enuMzarIra bhAMgI jAya, jAta jAtanI yAtanAo thAya, zarIranuM koI aMga sthira na rahe evuM paNa thAya ane bIjuM ghaNuM thAya. A badhI yAtanAo chatAM vAlpInanuM mana bhAgyuM nahi te nahi ja. ene davA ApavA AvatA DokaTarAne e kahetA "sAlA tame te badhA UMTavaidyo che. tamane te badhAne adAlatamAM kheMcavA joIe.' vAlpIna, himmatathI bIjA rAjadrArI kedIo samakSa bhASaNa karatA ane temane temanA hakko zuM che te samajAvatA. A badhI kAravAI mATe tene, saMpUrNata: pAgala evA mANasAnA vorDamAM sUkavAmAM Avyo. ane raziyana sarakAranAM A pagalAMthI duniyAbharamAM uhApAha macI gayo. velpInanI kRtio khUda raziyana ekAdamI opha sAyansIse gauravabhera prasiddha karI hatI ane AMtararASTrIya gaNita pariSadAmAM vAlpInane AmaMtraNa paNa maLatAM hatAM. AthI khuda raziyAnA 95 jeTalA vikhyAta vijJAnIAe velDInane cheDI mUkvAnI apIla karI ane raziyana sarakArane Akhare ene mukata karavA paDayA... ane ene raziyA cheDavAnI rajA ApavI paDI ! raziyA cheADIne e kAyamane mATe jatA hatA tyAre mAskAnA sTezana para ene vidAya ApavA vijJAnIonuM eka moTuM ToLuM jamA yuM hatuM. e ToLAmAM raziyana chUpI pAlIsa (ke. jI.bI.)nA paNa ghaNA mANasA hatA. emane uddezIne vAlpIne potAnA relanA DabbAnI bArImAM UbhA UbhA mAnavIya adhikAro aMgrenuM eka bha:SaNa jhADI kADhayuM hatuM. kevI hiMmata ! Aje vAlpIna amerikAnA bosTanamAM rahe che! have veAlpIna jevA ja eka bIjA vikhyAta gaNitazAstrI liyeniDa blyuzanI vAta karIe. A vijJAnInI sAmyavAdamAMnI mAnyatA hajI aphara che. eNe "sAcA sAmyavAdI samAjanI racanA" e nAmanuM pustaka paNa lakhyuM che. A pustaramAM eNe "jaTharanI prAthamika jarUri yAtAnI pakaDamAMthI mAnavInA AtmAne mUkita apAvavAnI" vAta karI che. AvI mAnyatAone kAraNe ja eNe mAnavIya adhikAro mATenI jhUMbeza khuda raziyAmAM upADI hatI. meskomAM cAlelA eka rAjadrArI mukarramA sAme eNe khullA patra lakhyA pachI ene pakaDI levAmAM AvyA hatA ane jelanA "mAnasa cikitsako 'e ene tapAsIne e "sudhArAvAdI. bhramaNA" sevI rahyo che ane ene skIjhofaniyA nAmanA mAnasa roga thayo che evuM nidAna karyuM hatuM. traNa traNa vAra enI AvI rIte tapAsa karavAmAM AvI hatI ane traNe vAra ene pAgala TharAvavAmAM AvyA hatA. ane ene niprokreTolphanA pAgala khAnAmAM mokalavAmAM AvyA hatA. tyAM pahoMcatAM ja ene, mANasanA manobaLane tadna nirbaLa banAvI de evA nyurolepTikasa nAmanAM auSadhA moTA pramANamAM ApavA mAMDayA hatA. theADA ja divase eka nase, enuM manobaLa nabaLuM paDI gayuM haze ema mAnIne, pote pAgala che ane dezane nukasAna karyuM che.evuM kabula karI devAnA Agraha karyo hato. paNa Tyuza Dagyo nahoto. eTale ene pUrA pAgalAnA vorDamAM mUkavAmAM AvyA hatA (ApaNe tyAM mRNAla gere aMge karavAmAM AvyuM hatuM temaja stA!) A vorDamAM keTalAka kedIo jorazeArathI bUmo ja pADayA karatA hatA. bIjA keTalAkane, zarIramAM khUba darda thAya evI davA apAI hovAthI, dardamAM Ama tema taraphaDiyAM mAratA hatA evA lokonI jIbha kUtarAnI jIbhanI jema bahAra laTakatI hatI. bIjA keTalAkane AMcakI AvatI hatI. khuza Dagato naheto eTale enI yAdadAsta nAbUda thaI jAya evAM auSadhA ApavAnuM zarU karavAmAM AvyuM hatuM. AvA auSadhAnI
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 prabuddha jIvana tA. 16.780 asara heThaLa AvIne potAnA aMtarAtmAne dago devAne badale, potAne AvA vAtAvaraNane avalekIne mahAkavi kAlidAse 'meghadUta'nuM jAna daI de evo pAko nizcaya kuze karI rAkhyo hato. amara kAvya racyuM ane kahyuM: rojeroja bhayaMkara nirdaya rIte je mAra kedIone mAravAmAM '(bhAvArtha: "aSADha mAsanA prathama divase parvata-DhALa para AkramaNa Avato hato tene lyuzI sAkSI hate. karatA madenmatta hAthI jevA megha (varSAnA vAdaLo) dekhAyAM. vaLI, varSARtumAM jemanA priyajano pAse ja hoya che- eTalAM nikaTa ke ghuza, mane vijJAna, sTrakacarala sAyansa vagerenAM pustaka vAMcIne potAnI hiMmata TakAvI rAkha ha e joIne enA manane nirmaLa jANe ke AliMgana karI rahelA hoya- teo paNa vyAkuLa thaI jAya to banAvanArAM auSadhenuM pramANa ghaNuM vadhArI devAmAM AvyuM hatuM. A jemanA priyajane dUra-sudUra hoya teonI zI dazA auSadhanI asara heThaLa enAM asthira banatAM vananI sAkSI enA " thatI haze?"). aspaSTa kAgaLo (kuTuMba para lakhAyelA pUratA hatA. vasaMta jema koyalanI Rtu, tema varSa che moranI mosama. tRSAtura dharAne dUta banIne morale meghane "me Ava, me Ava'nA hayucanA vorDanI eka strI DaoNkTara te khAsa karIne phUra hatI. e mIThaM AmaMtraNa Ape ane megha amIdhArA vaDe vasudhAno abhiSeka kedIone salphara eTale ke gaMdhakanA Ijekazana ApatI je kedI prArabhe. "cAMcamAM vAdaLane TukaDo laIne sArasa Ave'ne varSAne. nAM zarIrane bhayaMkara AMcako lAge ane e nicceSTa banI jAya. AraMbha thAya. ' lyuzane helIperIDela nAmanuM smRtinAzaka ane snAyunAzaka varSARtunuM kramAnusAra varNana karatI zrI kanaiyAlAla davenI auSadha zarU karavAmAM AvyuM te pachI te ene jonAra enI patnI emanAM lokapriya "varSa" kAvyanI keTalIka manamohaka paMkitao paNa ene oLakhI zakI nahotI. patnI sanmukha AvatAM e enI mANIe :sAthe bolI paNa zako nahoto, e hAMphavA mAMDayuM hatuM ane havA "AthamatA unALAne ukaLATa jarA osaratA'te, meLavavA mATe badana paranA kapaDAnA baTana kADhavAne eNe prayatna kAraNa, dharatInA dhaNI taNA anucarana pada saMcarata' te; karyo hate paNa baTana paNa enAthI nIkaLI zakyAM nahotAM. patnI dhImI dhImI ThaMDI ThaMDI, vAyu laherI laherAtI'tI ane putrane mAnasika trAsa ApavA mATe ja A badhuM karavAmAM svAti biMdu sama jhINI jhINI chAMTa jarA verAtI'tI, AvyuM hatuM paNa lyuze, mulAkAta, nirdhArita samaya karatAM vahelI patAvIne potAnuM du:kha potAnA patnI bALakonI najare nahotuM kare DokiyAM Amatema, jhabakArA karI zaramAtI'tI, ghaDI Abhane, ghaDI AMkhane AMjI, UDI jAtI tI. paDavA dIdhuM. temaja, "suraja saMdhyAmAM sastI, megha varase varasuM karato'to lyuzane kalAko sudhI palaMga sAthe bAMdhI rAkhIne IsyulInanA thoDA amIrasa jharato " ('pAna kAvya) zoka ApavAmAM AvatA hatA. mAnasika rogamAM AvA IsyulInanA zekane upacAra muMbaInI hospiTalamAM paNa thAya che.) Ama, varSAnI sumaMda dhArA, paMkhInA pIMchAnI jema hAlaka Dolaka thatI AkAzamAM utarI rahI hoya tene pAkistAnanA mazahura - pachI eka samaya evo Avyo jayAre ghuza vAMcI paNa zAyara 'katIla zaphAI' kevA aMdAjathI peza kare che: nahoto zakata ane lakhI paNa nahote zakato. halyuzanI patnI gunagunAtI huI AtI hai phalaze baMde, TATiyAnAne AnI jANa hatI ane eNe briTana, amerikA ane jese koI badalItarI pAjebase TakarAI che." yuropanA ghaNA vijJAnIone enI jANa karI hatI, A dezanA hajAra gaNitazAstrIoe eka arajI ghaDI kADhI ane raziyana sarakAra (phalaka=AkAza pAjeba=jhAMjhara, badalI=vAdaLI.) para mokalI. jyAre kavi harIndra dave meghane Ama prArthe che. "tame varasAvo amRtanI dhAre varasAda" tathA "cAla varasAdanI mabama che, ...ane raziyAe lyuzane mukata karyo, ane eka divasa belAvIne kahevAmAM AvyuM ! A sArAM kapaDAM, A TAI vagere paherI le varasatA jaIe." ane tArI patnI tane IjharAIla laI javA mAge che tyAM jA, lyuze AvI rasIlI jhumAM, eka divasa kRSNa kanaiyA rIsAI potAnA phATelAM gaMdA kapaDAM mAgyAM paNa evAM kapaDAM paherIne lyuza javAnA Dhaga race che tyAre IjharAela jAya te loko zuM dhAre? eTale eNe sArAM kapaDAM ane TAI paheravI evo Agraha karavAmAM Avyo. lyuza kahe: meM 'jharamara jharamara mehule varase vaca vI jhabUke vIja, jIMdagImAM TAI nathI paherI alabatta, e TAI vinAne chatAM navo bahAvarI gopIo AMkha bharI vinave, suTa paherIne Trena mAraphata viyenA gayA. tyAM lAMbI sAravAra pachI * e sAro thayo ane atyAre e ane enuM kaTuMba persasamAM sthira kRSNa! have te rIjha!" thayuM che. bhUza bhASaNo ApIne mAnavInA aMtarAtmAne jagADavA jagaprasiddha AMgla kavi zekasapIyara emanI amara nATayakRti ane gaNitanAM saMzodhana karavAnI pravRttimAM ghaNe vyasta rahe che. "marcanTa opha venisamAM, varSAnI rasadhArAne 'dayA'nA saMdarbhamAM suMdara rIte Ama varNave che. - manubhAI mahetA (nyuyorka TAImsa mAM pragaTa thayelI mulAkatone AdhAre) (bhAvArtha = mAnavahRdayamAMthI dayA (anukaMpA)nI saravANI parANe. kaMI phUTatI nathI. e te pragaTe che sahajapaNe AkAzamAMthI dharatI para sarI paDatI varSAnI sukomaLa dhArAnI jema). evAmAM te. ghanana ghana ghanaghora ghaTA, gajo taje, bAdala UmaTe, AkAzamAM vAdaLonI vaNajhAra cAlI jAya che; meghADaMbara gaDagaDATa, thaDathaDATa, gaDagaDa umaDa umaDa lapaTejhapaTe; gAjI rahyA che; pavana bhamarAnI jema bhamI rahyo che; vijaLI lakSamaNa sUma sananana sUma sananana vAyu vIMjhaNo nA aTake, rekhAo dorI rahI che; ghanaghora ghaTA chavAI che. A joIne sva. khaDakhaDa khakhaDe jhADa jhAMkharA uDe baMkarA, mITa maTake. kavi boTAdakaranI paMkita yAda Ave che: ane pachI a aneka samarAMgaNa gherI UbhAM. vyama vaMTaLe, vIja kaDAke, mUzaLadhAra varasyo jo, senAnInA raNanidezanI vATa jotAM; aNuM aNuMmAM dharapata thaI gaI, teya papaiye tarasyo joye. AkAza jANe samarAMgaNa, megha senAdhipati ane dharatI para (kavi kanaiyAlAla dave) tUTI paDavA Agekuca hukamanI rAha joI rahelAM vAdaLAMrUpI sainiko. jotajotAmAM, bAre megha tUTI paDe che. Abha anarAdhAra varase kevI suMdara upamA che. nAnA ke , -ne vA.sI =eDInathI bhAI nartana karatI varSA AvI
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-780 - buddha jIvana 49 E che. pariNAme, virATakAya pahADa nakhazIkha snAna karIne. svaccha thAya che. zoSAI gayelAM jaLAzaya jaLasabhara bane che. tuSAra dharatImAtA rasataraboLa banI hAle che. kavi AgaLa kahe che : parvata parathI dUgha ghUgha karatA jaLadhodha dharA para paDatA te ane AvA mada masta vAtAvaraNamAM seLa kaLAe masta mayUrane thana thana nRtya karate joye, dAdarane dekAre, cAtaka cakavI saMga carato joyo. kavi lAbhazaMkara ThAkara A paMkitao dvArA manahara varNana kare che jala bhIMjelI, jobanavaMtI, lathabatha dharatI aMga aMgathI, Tapake che kaMI rUpa manehara. ati varSonI avadazAnuM kavi zrI boTAdakare kevuM sacoTa citraNa karyuM? nA vArine vasumati avakAza Ape. nA saMghare jalanidhi uramAM lagAre; muMjhAI be sadananA atithi sarIkhuM jyAM jyAM paDayuM salila, tyAM banI zAMta sUvuM. Adila mansurI" A dazyane kevI rIte nihALe che te joIe. bhale unALe haiyuM bALe mAse manaharatI pRthvI, cAre bAju pANI pANI vacce ekala taratI pRthvI. Ama, 'mAsuM evuM te beThuM ke cItarelI nadIo ya chalakAvA mAMDI" have dharA jaladAnathI dharAI gaI che. sudhArasathI saMtRpta thaI gaI che. megha varasI varasIne Akhare thAke che. tyAre kavi boTAdakara puna: potAnI kalama AgaLa calAve che: - reDI mahA pralaya khUlya aciMtya vAri bhUmi ane jaladhine daDha bheda TALI saMtapta Uvi urane rasathI rIjhAvI leto virAma nabhamAM ghaDI megha thAkI. Ama jyAre megha ArAma le che tyAre Acho-pAtaLo taDako nIkaLI paDe che. tene kavi kevA komaLa zabdothI varNave che! ne taDakAne TuvAla dhoLe pharI rahyo che dhIme dhIme (lAbhazaMkara ThAkara) have manabhAvana sAvana' mAsa Ave che. megharAjAe potAnI jAduI varSo pachI vaDe bhUkharI dharatIne lIlIchama raMgI nAMkhI che. AMkhane ThAre e lIlA sparza sarvatra daSTigocara thAya che. eTale ja kavi kahe che "lIlI pRthvI sUryodayathI nIlama sama AlekhAtI'tI" paraMtu, viyogI premIjane mATe A zrAvaNa mahine zApa samAna nIvaDe che. jema ke: sAvana Aye niyogI ko tana AlI anaMga lage ati tAvana! evI ja rIte, eka virahINI meghane saMbodhIne pitAnI hRdayavyA Ama ThAlave che. barase re... barase re, kAre bAdaravA! piyA para barase.' jaise merI aMkhiyAM barase .....barase re. varSARtu eTale sRSTinA navasarjana-navacetananI tuM vizvalIlAnA vaibhavane mANavAnI Rtu ' chalakAtAM sarovara ne hasatAM khetaronI trA viyogIjanA punarmilananI Rtu megharAjAne potAnuM Orchestra virATa vAdyavRnda hoya che. jemAMthI vizva-saMgIta udabhave che. jemake: jhADapAna para jharatI buMdAbAMdIne maMjUla dhvani vanapradezamAM paDatI mUzaLadhAra vRSTinI gaMbhIra garjanA AkAzamAM ekabIjA sAthe saMgharSAtA vAdaLAne duMdubhInAda gaganacUMbI ImAratonI agAzI para TapakatI varSAne TupUra TupUra avAja AsphAlTanA rAjamArgo paranI layabaddha varSAdhArA gAmaDAMnA kIcaDathI lathabatha kAcA rastAmAM samAI jatA varasAdane bAda avAja kAcanI bArIo paNa athaDAtI varasAdanI jhApaTo meTaranA hUDa para paDatA varSanA tAlabaddha ThapakorA pavananA sUsavATA sAthe dastI karIne paDatA varasAdane ghera * nAda. A badhuM kevuM vaividhyapUrNa chatAM tAlabaddha ne layabaddha? jANe joI le tabalA taraMga athavA mRdaMga ane pakhavAjanI jugalabaMdhI. kadi sugama saMgItanI sUrAvali te kavacita zAstrIya saMgItanI taro. kadi vilaMbita te kavacita ta laya kadI vAdI to kavacita saMvAdI sUra. kadIka karNamadhura saMgIta te kavacita karkaSa dhvani. ane varSArANI jhAMjhara paherIne rUmajhUma nartana karatI Ave ne A vAdyasRSTi sapta sUromAM gUMjI UThe. sAthe sAthe samasta prakRti paNa nRtye caDhe pachI e nRtya tAMDava hoya ke lAsya hoya. bhAdaravA mahine bese tyAre akhila sRSTi lIlo pazAka dhAraNa kare che. A mAsanI mahimA judI ja hoya che. bhAdrapada eTale sAdhusaMte mATe sthiratA ane cAturmAsane samaya. tapazcaryA, sAdhanA ne ArAdhanAne mahine. vividha vrata ane alpAhAranI tu. ciMtana-manananI mosama. sakaLa prANI jagatanA kalyANa mATe varSa-stunuM anekavidha pradAna khUba ja amUlya ane AvakArya che. mahAsAgarasamudra, megha, vAdaLa, vIjaLI, varSA, dharatI che. ApaNane ke aMtarbodha Ape che? megha samudra pAsethI je kaMI meLave che te dharatIne samarpaNa kare che. dharatI megha pAsethI prApta karIne jaga samastane caraNe dhare che. banne kevA aparigRhI? vaLI megha te sajajana paNa che. kAraNa kSAraM jalaM vArimucaH pivanti tadeva kRtvA madhuraM vamanti / pote khArAM pANI pI jaIne mIThAM jaLa varasAve che! varSanA Agamana pUrve pazcimAkAzamAM raMgaberaMgI vAdaLAnI cittAkarSaka raMgalIlA joI che? jANe suMdara kAvya paMkitao aMkAI hoya! vaLI e vAdaLAnI AkRtionuM vaividhya paNa kevuM hRdayaMgama? chatAM, A meghadhanuSI raMga ane racanAo alpajIvI tathA parivartanazIla hoya che. e ja pramANe vidyuta (vIjaLI)nA jhabakArA ane camakArA paNa kSaNajIvI hoya che ane kazuM paNa badalAmAM levAnI vRtti vinA varSA to dAnane pravAha ja vahAve che ne? AvI rIte sAgara pAsethI udAratA ane aparigraha, megha tathA varSo pAsethI sajarjanatA ane paropakAravRtti, vAdaLa ne vIjaLI pAsethI jIvananI kSaNabhaMguratA ane anAsakitane bodhapATha laIe ane zakaya eTaluM AcaraNamAM mUkIe. varSAne vaMdana karIe ane e ApaNane paNa navapallavita kare evI prArthanA karIe. - gaNapata ma. jhaverI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 prabuddha jIvana - tA. 16-7-80 sakaLa tIratha tenA tanamAM re..... vizva vivartazIla che, saMsAra saNazIla che, kAlacakra parivartana- (narasiMha mahetAnuM "vaiSNava jana" je gAMdhIjIne atizaya priya zIla che, Rtucakra badalAya che, yuga badalAya che, yuge yuge mANasa hatuM, tenI eka paMkita che.) badalAya che, vicAra badalAya che, AcAra badalAya che, yugadharma paNa badalAya che tema yuge yuge zabdonA artha paNa badalAtA rahe che. mAnavInuM tana, mAnavInuM mana e ja maMdira che. enI pavitratA, yuga parivartana, vicAramAM krAMtikArI parivartananI sAthe sAthe enI nirmaLatA enI vizuddhi aDasaTha tIrthamAM AthaDavA karatAM kaMIka zabdonA arthaghaTanamAM paNa parivartana thatuM rahe che. udAharaNata: vaidika adakerI che. e ja bhAvane puSTi ApatAM narasiMha mahetAe gAyuM che- kALamAM yAyAgane artha hato. devatAne uddezIne agnimAM karelo "zuM thayuM tapa ne tIratha kIdhAM thakI ? dravyatyAga athavA hema. kuLanI tRSNA sAthe karela yazaka upaniSada vADamayane svIkArya na hatuM. upaniSadanA kALathI dhArmika kotre krAMti zuM thayuM gaMgAjaLa pAna kIdhe? kArI parivartana AvyuM. upaniSadanuM amRta jemAM che te gItAmAM bhaNe narasaiyo ke tattvadarzana vinA yugAMtare gItAkAre "yazanuM AdhyAtmika stare arthaghaTana karyuM. yajJayAga ratnaciMtAmaNi janma yo." eTale tyAga. tyAga zeno: karavAno? phaLatRSNAne, niSkAma karmane lokeSaNAnA vegathI DahoLAI gayelA jaLamAM DUbakI mAravA karatAM haragijha nahIM. yajJa eTale Sacrifice ApaNe Sacrifice 2 dhyAna kivA tattvajJAnanA nirmaLa sarovaramAM nimajajana karI vimala karavAnuM? tyAga zene karavAno? agnimAM homavAnuM zuM? gItA kahe che bananAra IzvaranI vadhu nikaTa pahoMcI zakaze. tanane mela devo "sarvANIndriya karmANi prANakarmANi cApare Avazyaka che te manane mela dhe anivArya che. dharmazAstra paNa Atma saMyamayogAgnI jadhati jJAnadIpite" (4.27) e ja kahe che, "mana : pUta samAcareta." vadhumAM-zreyAna dravyamayAghayajJAjajJAnayajJo paraMta' (gItA mahAbhAratamAM paNa vidhAna che ke tIrthATana kRLa tene ja maLe 4.33). che ke je saMtuSTa che, satyazIla che, ahaMkAra rahita che, akodhI che, Ama gItAmAM vyApaka arthamAM yaza zabda vaparAyo che. yaza eTale phaLanI AzArahita kAvyabuddhithI prerAIne kareluM karma. - vidyAvAna che ane khAsa karIne te jenuM mana susaMyata che. arthadhaTananA parivartananI ATalI pUrvabhUmikA racavAnuM tAtparya anyatra paNa kahyuM chee ja ke yuga badalAtAM yugadharma badalAya che. dharmanI paribhASA badalAya "tIrtha para kiMkama? svamane vizuddha, ziSya gurune prazna kare che. prajAnuM bauddhika stara UM] jatAM jema yazAnuM AdhyAtmika stare che. parama tIrtha kayuM? ene uttara ApatAM gura, kahe che, pitAnA arthaghaTana thayuM tevuM ja "tIrtha" saMbaMdhI thayuM. mananI zuddhi te ja parama tIrtha che. tIrtha zabdano laukika artha che pavitra sthAna. pachI te devAlaya hoya, jalasthAna hoya ke RSimunioe seveluM sthAna hoya. tIrtha saMpUrNatAnA uccatama zikhare pahoMcavA mATe ne tana, mana, aMtara zabdanI vyAkhyA che "tarati pApAdikaM yasmAta' jenA yogathI pApa traNene sumeLa sAdhavo paDe. ekanA bhAge bIjAno vikAsa karavA vageremAMthI tarI javAya te tIrtha. zAstro paNa kahe che: jatAM to jIvanamAM pakSAghAta samI viSamatA AvI paDe. samagra jIvanavikAsa kuMThita banI jAya che, pragati rUMdhAI jAya che. mAnavIe anya kSetre kR pApa tIrtha-kSetre vinazyati. IzvaranI ArAdhanA arthe maMdiro, majido devo ane derAsara tIrthakSetre kRtaM pApaM vajalepe bhaviSyati.' sajaryA. avanavI kaLAe ene zobhAvyAM. pUjana-arcanathI sehAvyAM. prAcIna kALathI manuSya pApanAzana, zAMtinI prApti ane jIvananI jIvanamAM thatA ane thavAnA pApabhArane boja haLavo karavA te AvAM tIrathe tIrathe AthaDo. karyA karmamAMthI chUTavA manAvI pAcho sArthakatA mATe mokSadAyaka pavitra sthAnoe tIrthATana karato Avyo che. saMsAranI ghaTamALamAM gUMthAI gayo!! paNa tethI e pAmyo zuM? IzvaranuM jema yAsaMbaMdhI kAMtikArI parivartana dhArmikakSetre AvyuM tema sAcuM sthAna to jIvamAtranuM enuM potAnuM khoLiyuM che. AtamarAmane tIrtha saMbaMdhI paNa banyuM. tene AdyapraNetA manu, manusmRtimAM vidhAna vasavAnuM e ja sAcuM maMdira che. dehamAM vasatA dehIne oLakhavAnI che "veda pArage brAhmaNe tIrthama" kiMvA tIrtharUpA hi sAdhava:" eTale sAcI daSTi prApta thAya te aDasaTha tIrtha mAnavInI najara samakSa ke jJAnI manuSya, sAcA arthamAM sAdhusaMtane manusmRtimAM jIvaMta enI potAnI aMdara ja che. tIrthasvarUpa gaNyA che. prakhara vedAMtI kavi akhAe paNa e ja bhAvane piSaka chappA - "tIrthano vyApaka artha karatAM skaMda purANamAM eka ThekANe lakhyuM lakhyA che. che ke tIrtha eTale kevaLa pavitra sthAna nahi, tIrtha eTale karmabhUmi, "tana tIrathanuM Atama deva, sadA sanAtana jANe bheda. dharmakRtya, dharmaciMtanamAtA tIrtha che, pitA tIrtha che (tathI je te gaNapatie pArvatInI pradakSiNA karelIne !) yamaniyama tIrtha che. aDasaThanuM adhidevata sadA, te jANe TaLe koTi ApadA. tIrtha zabdo varAhe dharmakRtye vartate. tIratha mArjana kIdhuM akhe, janma-maraNa nahIM tene vize." dharmasthAneSu sarveSa tattva zuNa samAgama: paraMtu manamaMdiriyAne timira-paTe AvarI letA paDaripuo mAnamAtAtIrtha pitAtIrtha tIrtha sAdhusamAgama: vIne prabhunA paMthethI DagAvI muke che. koI javalaMta vibhUti ja mAtra dharmAnu ciMtana vaiva tava niyamo yama ?" A AtmavikAsa rUMdhI nAkhatA SaDaripuo sAme vijaya prApta kare che. avani para dhArelA manakhAdehane prabhunuM pavitra maMdira banAve (skaMdapurANa 6.108 11) che. evI javalaMta, jIvaMta vibhUtiomAMnI eka te bhagavAna mahAvIra. ethI ye AgaLa vadhIne skaMdapurANa (1.1.37) kahe che. "tIrtha jaina dharmanA vIsamAM tIrthaMkara. tIrthakara eTale 'jenA yogathI * nAmuttama tIrtha vizuddharmanasa : puna:' arthAta mananA saMskAra, mananI vizaddhi e sarva tIrthomAM uttama tIrtha che. mAnavInuM mana, enuM tana saMsAra-sAgara tarI zakAya te tIrtha-tIrtha utpanna karanAra, jIvaMta sarvottama tIrtha che. tIrthasvarUpa mahAmAnava te tIrthakara.' Ama tIrtha zabdanI prAcIna kALathI AdhyAtmika stare artha- AvA tIrthakaronAM punita pagale ApaNe ApaNA manane, ghaTananI je ghaTamALa zarU thaI tene narasiha, akhe, jevA bhakata ApaNA tanane tIrtha samA banAvavAno zuM prayAsa paNa na karI zakIe ? kavioe paNa temanA kAvyomAM vaNI lIdhI che. 'sakaLa tIratha tenA tanamAM re. -hemAMginI jAI mAlika zrI muMbaI ja na muvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : mI cIlanAtha je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa, muMbai-400 04 Te. ne 35296 aNadhAna : dha TeTa pIpala prema, seTa, muMbaI 400 001
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No.:MH. Dy South 54 Sii ke *, * . . . . . . . 1 t s a CLa jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa . varSa 44: aMka: 1 1 - , : " muMbaI jena yuvaka saMdhanuM pAkSika mukhapatra - 1/ muMbaI, 1 ogasTa, 1980 zukravAra , jApAna vArSika lavAjama saM. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 - ra ka tatrI cImanalAla cakubhAi zAha ' ' sahataMtrI ramaNalAla cI. zAha cena **A vidhipara huM lakhuM chuM tyAre ghaNane ema lAgaze ke nire ugI che, keTalAkane lAgaze ke A viSaye jeTaluM kokAya che. badhuM aneka vakhata kahevAnuM che, navuM kAMi kahevAM joI nathI. vAta sAcI che, paNa je vastu karavA jevI che, thelA joyote na thatI hoya te tene vize pharI pharI lakhavuM joIe. ApaNI jAtane yAda devaDAvavuM joIe ke karavAnuM ApaNe karatA nathI.' ' * ' meTA bhAganA loko A viSaye udArahIna che athavA temane zraddhA nathI. ghaNAM loko mAnI beThA che ke, saMpUrNa dArUbaMdhI zakayA nathI. dArUbaMdhIthI nipajatAM aniSTo chApare caDI. piokAravAmAM Ave che. vadhAre paDatA batAvavAmAM Ave che. vartamAnapatro khAsa karI aMgrejI vartamAnapatra eka athavA bIjI rIte dArUbaMdhI, vira ddha satata pracAra karI rahyA hoya che. : dArUbaMdhInI vAta kare. temane, kAM te zekhacallI gaNavAmAM Ave che athavA temanI mazkarI thAya che. . . . . ' . ': , " . " " . " "badhIja svaMtatratAnI laData karI te mAtra rAjakIya svatratA meLavavA nahi paNa sAra svarA ja-surAjya, jene gAMdhIjIe che jemAM lokonI Arthika AbAdI ane naitika unata hoya evuM svarAjaya meLavavA laData karI hatI. te mATe temaNe racanAtmaka kAryakrama Apyo. khAdI, grAmodyoga ' sAthe dArUbaMdhI ane aspRzyatAnivAraNane agratA ApI. eTaluM ja nahi paNa dezanA baMdhAraNamAM, rAjya nItinA nirdezaka siddhAMtomAM tene sthAna ApyuM ane tene amala karavAnI rAjapanI pharaja banAvI: Directive principles of state policy are fundamental in the governance of the state. '' " dArUnA vyasanathI Arthika ane naitika bhayaMkara vinAza thAya che te vAtane koi inkAra karI zake tema nathI dArUthI mANasanA mana, buddhi ane zarIranA vinipAta thAya che, kuTabanuM satyAnAza vaLe che, . gunhAo vadhe. che, e hakIkato koI paNa sahRdayI vyakitane, samAjanuM hita haiye hoya, loka kalyANanI bhAvanA hoya, tene bhAre AMca ApyA vinA rahe nahi. rApaNuM hRdaya naThora thaI gayuM che, buddhi bahera mArI gaI che, udhADuM adha:patana ApaNe joI zakatA nathI. ke . saMpUrNa dArUbaeNdhInI koMgresanI nIti, varSo sudhI rahI che. ghaNAM rAme te viSe kAyadAo karyA che. tene nikhapUrvaka amala thayo nathI. tene niSphaLa banAvavAmAM polIsane sauthI moTo phALo che. polIsane cAra mukhya kAraNa rahyuM che. tene amala karanAra mejIsTreTane temAM zraddhA nathI, rAjyakartAone zraddhA nathI. temAMnA keTalAMya pote dArUnA vyasanI hoya che. zikSita samAja A vyasanane bhoga baneluM che. meTA vakIlone meM evuM kahetA sAMbhaLyA che ke amane upadeza ApanAra tame koNa? amAro hita ame nathI jANatA?, keTalAke ema kahe che ke, manuSya svabhaoNva ja evo che, tene tame sudhArI zakavAnA nathI. A prayana mithyA che. . . . . . saMpUrNa dArUbaMdhIne amala karavo saheluM nathI e vAta sAcI che. manuSyanI nirbaLatAM jANItI che. He has to be: helped against himself koIpaNa AdarzanA rAMpUrNa paNe amala karI na zakIe tethI tene pUro choDI deve temAM mAnasika nirbaLatA che, manuSyanI zubhaMvRttimAM akAddhA che. tene mATe pUrNa puruM pArtha kara joIe, samaye samaye karavo joIe, satata' karavo joIe. tema thAya to mahadaaMze saphaLatA maLe evo anubhava che.'' '' - koMgresa (I) nA cUMTaNI DhaMDheromAM jAhera karyuM che ke dArUbaMdhInI nIti vyavahAra banAvavAmAM Avaze. A vyavahAra eTale zuM tenI nIti ahI banAvAmA koI spaSTatA nathI, paNa tene artha ema che ke tene evI kIlI. banAvavAmAM Avaze ke. lagabhaga rada thAya. vyavahAra tAne nAme Pragmatism, ghaNAM pApa karI zakAya che. .!, ': tA: : : - have gujarAte rAjyamAM koMgresa (i) nI sarakAra che. teNe tenAM cUMTaNI DhaMDherA : mujaba dArUbaMdhInI nIti : vyavahAra banAvavA jAherAta karI che. pariNAme tapAsavA eka samiti nImavAmAM . Avaze ema kahevAyuM che. dArUbaMdhI saphaLa kema na thaI tenA kAraNo zaidhavAne badale, dArUbaMdhInA pariNAmo zodhavA nIkaLyA che. hajI to dArUbaMdhIne niSphaLa banAvI che temaNe A pariNAmane jagajAhera karyA che. 'meTa pAyAM. upara gerakAyadesara dArU gALavAnuM, guhA dhaMdhavAnuM polisane braNacAra vadhavAnuM,' kAyadAnI hAMsI thAya evI paristhiti sarjavAnuM, karenI Avaka " gumAvavAnuM, A badhuM jaMga jAhera che. mATe samiti nImavAnI jarUra nathI. A badhuM aTakAvavuM kevI rIte te zodhavAnI jarUra che, paNa te karavuM nathI. mANasane dArUnA vyasanamAMthI mukata karAvI zakIe to samasta samAjane Arthika ane naitika lAbha keTale thAya tene vicAra karavo nathI. A viSaye ja je kAMI kahevA jevuM che te jasTIsa TekAMdanI-samitie meTAM gra ApI kahyuM che, " have te prazna eTalo ja che ke A karavuM che ke nathI karavuM? ' . ' , mANasanI nirbaLatA navI vastu nathI. yAdava kuLane vinAza - 'dArUthI tharyo. dArUnA vyavahAra have duniyAmAM vyApaka thato jAya che.' yuvAna peDhImAM. vadhato jAya che. garIbamAM vadhatuM jAya che. strIomAM vadhato jAya che. dArUpIvAmAM zarama nathI mAnatA evAM dezamAM paNa eTale badhe vyApaka thayo che ke, te deze paNa ciMtita che. kahevAtAM zikita varSe tene pratiSThA " ApI che. , , , : - mANasa, dArUnA vyasanamAM paDe che tenA aneka kAraNe che. dekhAdekhIthI zarU thAya. du:kha, bhulavA te tarapha vaLe.. pratiSThA gaNIne temAM paDe. keTaleka vakhata thoDI urojaMnA maLe che tethI te tarapha AkarSAya. dArUthI mANasa pitAnI jAtane bhUlI jAya che ane the vakhata laheramAM AvI jAya che. pitAnA mane uparane saMyama-kAMbuM, gumAve che. nazo utarI jAya pachI thatA viSAda ane vyathA, koIka vakhata tene roke che, paNa vyavasanane eTale gulAma bane che ke vakhata thatAM te pharI dhakelAya che. icchA zakita gumAvI bese che, vyasana vadhatuM jAya che. keTalAka evI suphayANI dalIla kare che ke ame maryAdita rIte pIe chIe. tethI koI nukasAna thatuM nathI ane ema paNa kahe che ke zarIrane phAyado rahe che, . zakita Ape che. potAnI jAtane chetaravAmAM mANasa jevuM kuzaLa prANI koI nathI. bhagavAne tene buddhi Ape che, potAnA dezane bacAva karavA tene upayoga kare . che. ', ' ' '' ... ' ', ': ' ' + 1 ' ', ' '
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 tA. 1-8-80 mAtra kAyadAthI dArUbaMdhI pUrI saphaLa thAya evuM koI kahetuM nathI. maLavAno saMbhava vadhu che. eTale devuM mApha karavAnI je rAhata lokamata jAgrata na hoya, tenA pratye napharata pedA na thAya, dhRNA na maLaze tenA rUpiyA AnA pAImAM phAyadA karatAM lIdheluM te dUdhe. thAya, pratiSThA gumAvAya nahi, tyAM sudhI mANasane zarama Ave nahi. dhoIne pAchuM ApavuM ja joIe evI lokamAnasamAM daDha thayelI kAyado amuka aMze aTakAvI zake. mANasa carI kare che, kAyado devA nIti DhIlI paDaze tethI tenuM nukazAna ghaNuM moTuM haze. chatAM corI thAya che, tethI kAyado rada karatA nathI, tene sakhata banAvIe kharekhara to kudaratI AphamAM kheDUtane khetImAM thatuM chIe. tene barAbara amala karIe chIe. corI karavAnI jarUra na nukasAna sarakAre bharapAI karI ApavAnI kaMIka vyavasthA karavI rahe, corI karavAnI taka na maLe evuM karIye chIe. gharabAra ke kabATe joIe. paNa ene to koI sarakAra vicAra ja karatI nathI. be varasa pahelAM sAbaramatI nadInA vadhArAnA choDAyelA pANIthI ughADA mUkI jatA nathI. ughADA hoya te lAlaca vadhe. tene gunho bhAla naLakAMThAnI khetIne karoDa rU. jevuM nukasAna thayuM hatuM. khUba gaNavAmAM Ave to bhaya rahe. tema dArUnuM pIThuM gharaAMgaNe hoya te uhApoha thayA pachI praznanuM vAjabIpaNuM svIkArIne sarakAre eka dArU pIvAnuM mana thAya. dArU meLavavuM agharuM hoya, gunho hoya to tapAsa samiti nImI paNa chevaTe to e badhuM ja abharAI para mANasa manane vALI le. dArUbaMdhInA kAyadAno sarva kSetre niSThApUrvaka caDAvI devAmAM AvyuM. kheDU tene eka paisAnI paNa madada na karI. amala thAya to ghaNAM aMze aMkuzamAM lAvI zakAya. dArUbaMdhI saMpUrNapaNe devuM mApha karavA jevA rAhatanA TukaDA pheMkIne kheDUtane lAcAra saphaLa karavA zayadAnI jarUra che. pAMgaLo ane mAgaNa manovRttino banAvavAnI nahi, paNa devuM ja paNa kAyadA sAthe lakSmata keLavavAnuM moTuM kAma rahe che. niSThAvAna, , na thAya evI saddhara ane svamAnabharI sthitimAM kheDUta Ave ane sevAbhAvI, sAmAjIka kAryakartAo, samaparNanI bhAvapUrvaka A kAma kheDUtanA sAcA hakkanuM che te ene maLe evI nIti apanAvavA mATenA sarakAre Ayojana ane bhAvanItimAM mULabhUta parivartana upADI le to vadhAre saphaLatA maLe. sarakAranI mAtraTIkA karavAthI A kAma karavAnI jarUra che. thaze nahi, 90 TakA lokazikSaNathI ja thAya, kAyado 10 TakA madada karI 'aMbubhAI zAha zake. sAmAjIka vAtAvaraNa evuM utpanna thavuM joIe ke dArU pIvAmAM noMdha: zarama lAge, terI thatI hAninI pratIti thAya, tenA kAraNo dUra, - mahArASTra sarakAre, nAnA kheDUtonuM lagabhaga 49 karoDanuM kokaravAmAM Ave, A mahAna laI lokoe pite karavAnuM che. huM daTapaNe opareTIva sosAyaTInuM dhIrANa ane devuM mApha karavAnI jAherAta mAnuM chuM ke A dizAmAM sauthI asarakAraka kArya dharmagurUo ane karI che. A devuM pote bharI deze. ema kahyuM che. sAdhu saMto karI zake. ApaNA dezamAM A varganuM je sthAna che te bIjA rIjharva beMke A sAme sakhta vAMdho lIdho che. A bAbata koInuM nathI. gItA pravacano ke bhAgavata kathA karatAM A kAma kendra sarakAranI vicAraNA heThaLa che. tenA Arthika ane naitika ochA mahattvanuM nathI. sahajAnaMda svAmIe vyApaka rIte te karI bane pAsA vicAravA jevA che. batAvyuM. ApaNA dezamAM bIjA dezo karatAM dArUbaMdhI karavI, pramANamAM te saMdarbhamAM aMbubhAI zAhane A lekha mananIya che. munizrI, saheluM che. ApaNI saMskRti ane saMskAra, dArUne nidhi kare che. saMtabAlajInA bhAlanaLakAMThA saMghanA mukhapatra prayoga IslAma dArU niSedha kare che. jainadharma dArUne niSedha kare che. khAsa darzanamAM A lekha prakaTa thayuM che. zrI aMbubhAI ghaNA anubhavI karI gujarAtamAM, jaina, vaiSNava ane svAmInArAyaNa saMpradAyanI ane niSThAvAna kAryakara che. gAmaDAonA kheDUtono temane vizALa prabaLa asara che, te jAgrata karavI joIe. jaina sAdhu sAdhvIne huM anubhava che. temaNe Arthika ane naitika baMne daSTithI sarakAranA bahu AgrahathI kahI zakato nathI. kAraNa, AvI pravRtti karavI temanAM AvA pagalAnuM pariNAma saM5mAM sarasa rIte batAvyuM che. mAtra, lehImAM, paraMparAmAM nathI. maMdiro ane upAyonI bahAra te kadI jokapriya thavA mATe sarakAra AvuM pagaluM bhare tyAre lokahita jene haiye che nIkaLyA nathI. have samaya badalAyo che. videzamAM jaIne jaina dharmane evA sevAbhAvI sAmAjika kAryakara zuM vicAre che te jANavA jevuM che. pracAra karavAnI mahatvAkAMkSA karatAM A dezamAM saMyamadharmane - cImanalAla cakubhAI zAha caritArtha karavAno samaya AvI pahoMcI che. munI saMtabAle tharDa karI batAvyuM. sarvodaya ane racanAtmaka kAryakartAo saMmelana karI sarakArI TIkA karavA karatAM samarpaNapUrvaka A kAmamAM lAgI jAya jana kalyANa eka pablika TrasTa che. tenA mukhya saMcAlaka zrI to sarakAra zuM kare che tenI bahu cintA karavAnI jarUra nathI. sahajA ke.ke. modI che. saMsthA pachAta ane madhyama varga mATe ane AdIvAsI naMda svAmIne sarakAranI madadanI jarUra nahatI paDI. huM aMta:karaNa gAmane dattaka laI mArgadarzana ApI vadhAre utpanna karatA svAzrayI pUrvaka mAnuM chuM ke mANasane A vyavasanane bhega banatA bagAvI banAve che. zakIe ane te lokakalyANanuM sauthI moTuM kAma che. thoDA samayathI teo taraphathI eka guMthaNanuM zikSaNa Apato ra7-7-80 cImanalAla cakubhAI nAnA hAtha mazInathI cAlato maphata varga cAle che. jemAM madhyama - varganI bahene 40 divasane phorsa zIkhIne Azare rU. 400thI rU. 1000 sudhI paNa kamAIne pitAnA kaTuMbane madadagAra thavAnI lAyakAta meLave che evo zrI medIne dAvo che. teonI jAtI dekharekha mahArASTra sarakAre nAnA ane sImAnta kheDUtonuM sahakArI maMDa nIce be zikSita baheno varganuM saMcAlana kare che. haMmezA traNa becamAM varga calAvAya che. LIonuM devuM mApha karavAnI jAherAta karI che. gujarAta sarakAra paNa - ravivArasivAya vargane samaya bapore 12-30 thI 2-00, kaMIka e dizAmAM vicAre che ema chApAM bole che. AjIvikAnA 2-00 thI 3-30, ane 3-30 thI pa-00 che. TUMkA sAdhanovALA ke sAva sAdhanaviroNA garIba lokone madada kara ThekANuM: mATuMgA (se) sTezana najIka caMdAvarakara roDa, napu hAlanI vAnI sarakAranI A nIti abhinaMdanane pAtra che. rela, kamosamI bAjumAM mAtuzrI velabhAI sabhAgRhanI upara trIje mALe. varasAda, ativarasAda, achata, duSkALa hIma, jIvAta roga vagere - A saMsthA rasa dharAvatI sukhI vyakitaonA dAnathI cAle kadaratI AphatothI khetIne thatuM nukasAna . temaja, kheta- che ane madhyamavarganA moMghAratamAM pIDAtA kuTuMbane kAMIka aMze pedAzanA ati nIcA bhAva ane vyAjane bhAre ja kheDUtane madadagAra thavAnA AzayathI calAvAya che ane kAma zIkhI lIdhelane devAdAra banAve che. AvA kheDUte avazya madadane pAtra che. jarUra hoya te beMka pAsethI mazIna ane una vagere sAdhana vasAvA paraMtu madada karavAnI AvI rIte saravALe ane lAMbe gALe phAyado lona ApavAnI vyavasthA ane taiyAra karela mAlane vecavA mATe karaze ke kema? athavA phAyadAne badale nukasAna karaze? evo savAla sagavaDa karI Ape che. vicAravA jevo che. mazIna upara sahelAIthI, suMdara-phensI vastuo bane che. devuM thavAmAM kudaratI ane saMjogAdhina AvAM kAraNo je zrI modI dekhADe che ane joItuM mArgadarzana Ape che. | sivAya bIjA kAraNo paNa hoI zake che ke je kAraNe devuM karavA meM A varganuM kAma jAte joyuM che. ane bIjA iMgliza mATe ke devuM bAkI rAkhavA mATe vyAjabI na paNa hoya. . patranA rIpoTare temanA DeIlI patramAM noMdha lIdhela che.. jarUratamaMda bhAI-bahenone strI-saMsthAnA saMcAlakone kAma . : vyakitagata guNadoSa na jotAM eka sapATe samUhamAM tamAmanuM jovA ane tene lAbha levA vinaMtI karuM chuM. devuM mApha karavAthI lIdhA pachI pAchuM nahi ApavAnI vRtine uttejana rAmadAsa premajI kAcarIyA joyeluM ane jANeluM maphata guMthaNa varga devuM mApha nIti, sApha to nahi kare ne? -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-8980 prabuddha jIvana zumAkaranuM ciMtana hi Adhunika vizvanA prANapraznone vAcA ApavAnI jIvanabhara jehAda upADanAra mahAna arthazAstrI zumAkaranuM valaNa temanA jIva- nanA, aMtima divaso sudhI audyogIkaraNanI viruddha ane sAdagIbharyA madhyama prakAranA jIvana taraphI rahyuM hatuM. temaNe lakheluM chelluM pustaka 'gUDa varka (zubha kAryo temanA mRtyu bAda prakAzita thayuM che. temAM paNa temaNe "nAnuM tema ja suMdara"ne vicAra vadhu vegapUrvaka 2ja karyo che. temAM temaNe A vAtane vadhu tAttvika pAzcA bhUmi sAthe raju karI che ane temAM Thera Thera hAsyanA baMTaNA che. temanI 'mAnavIya maMtravijJAnanI vAtane temaNe khUba sAdI chatAM asarakAraka sarakhAmaNI dvArA samajAvI che. temanA nAmanA uccAra 'zumeIkara" ne "mecI' sAthe joDIne kahe che . "mArA jevA nAmavALA . eTale ke mecIe sArA kheMcI banavA mATe pagarakhAM viSe bahu jANavAnI jarUra nathI paNa paga vize tene sAruM jJAna hovuM Avazyaka che. moTA zarIravALA mANasa mATe banAvelA pagarakhAM nAnA zarIravALA mANasane phITa thatA nathI. nAnA pagane judA prakAranA, nAnA joDAMnI jarUra paDe che. nahi ke, nIcA prakAranA. jo ke Adhunika yaMtravijJAAna kharekhara te meTA mANase mATe ja joDAM banAve che. tene mAtra moTA pramANamAM utpAdana thAya tenI sAthe saMbaMdha che. audyogika ekame, zumAranA mate, vadhu ne vadhu meTAM banatA jAya che. temanA mata mujaba AnAM be kAraNe che - eka pramANamAM javuM che ane bIjuM vadhu najIkanA vartamAnanuM. ApaNe 19mI sadInA anubhavathI "breInaveDa' thayA chIe A sadInI yaMtravijJAnanI aparipakavatAne kAraNe evuM manAtuM hatuM ke moTuM te ja sAruM ane meTAM pAyAnA utpAdanathI ja arthataMtra saddhara bane che. paraMtu have ApaNI pAse vadhu TekanolojIkala ane vaijJAnika jJAna che. jenA vaDe ApaNe kAryakSAmatAne bhAga lIdhA vinA vastuone nAnI banAvI zakIe chIe. hakIkatamAM te yogya prakAranA sataranI vastuo banAvavA mATe ApaNe prApta jJAnane kAme lagADavAnuM che. chatAM saikAthI moTAM taraphanI je gati zarU thaI che te ochI thaI nathI ane vastuo vadhu ne vadhu jaTila banatI jAya che, vadhu ne vadhu mUDInI jarUra paDe che. A valaNa eka aitihAsika akasmAtane kAraNe vadhu prabaLa banyuM che. A akasmAta che madhyapUrvamAMthI moTA pramANamAM maLI AvatuM saranuM ane puSkaLa khanija baLataNa. A banAva ja chellA traNa dAyakAnI khoTI yaMtra vaijJAnika pasaMdagI mATe javAbadAra che. Ane ja kAraNe bIjI keTalIka bAbatamAM paNa meTI vikRtio sarjAI che. khetIvADI, vikasita dezamAM to moTA pramANamAM khanija tela, pura nirbhara che. jaivika ane yogya rIte pAkanI pherabadalI karavAnI sAcI kRSi rIte te sAva vidAya lIdhI che. zumAra kahe che "arthazAstrIya rIte kahIe te ApaNe have tela ja khAIe chIe." sastA telanI relamachelane kAraNe vAhanavyavahAra atyaMta rAte rahyo ane utpAdananA moTA pAyAnA ekamenA vikAsane poSaNa maLyuM. amerikAmAM zakitazALI khanija- tela saMcAlita taMtranI madadathI mADha meTA phArma banatA gayAM che. A ja vastu moTA meTA audyogika ekamene paNa lAgu paDe che. gAmaDAMnI vasati AvA rAkSasI zahero tarapha ghasaDAye jAya che. mahAnagaro vadhu ne vadhu meTA banatA jAya che. jyAre nAnA ane madhyama kadanA zahero - nagaromAMthI rautana ekasaratuM cAlyuM che. zumAkara bUle che ke dareka vastu nAnA pAyA para na banI zake. be IMga vimAnane ane caMdra para janArA avakAzayAnene teo dekhItI rIte ja apavAda gaNe che, paNa mANasane jenI kharekhara jarUra che te nAnA pAyA para na banI zake tema teo svIkAratA nathI. teo mAne che ke, AvI badhI vastuo sAdI karelI TekalojInI madadathI ochI mUDI vaDe khUba sIdhI sAdI rIte, kAryakSama rIte Atmanirbhara sthitimAM banAvI zakAya. Ane lAbha nAnAM mANasane paNa maLI zake. moTApaNA pAchaLanI doDane kAraNe keTalo badho bagADa thAya che tenAM keTalAMka rasaprada udAharaNa ApatA kahe che. biskITanI DhagalAbaMdha lArIo laMDanathI glAsago ane tevI ja rIte glAsagAthI laMDana jaya che. bIjAM upagrahanA koIka jenArane te evo nirNaya para AvavuM paDe ke svIkArya guNavattA para pahoMcavA mATe ochAmAM eAchAM cha mAIlanI musApharI biskITAe karavI paDatI haze. nAnAM ekame yogya sthaLe racavAmAM AvyA hoya te kAryazakita, vAhanavyavahAra ane anya kharcane bacAva thAya che. Aja bAbata IMTa-kAma simenTa, peTarI ane bIjA ghaNAM mAlanA utpAdanane lAgu paDe che. 19mI sadImAM sapramANa IMTonuM kArakhAnuM dara aThavADiye 10 hajAra IMTo utpanna karatuM. sadInA te A utpAdana aThavADiye lokha IMTAe pahoMcyuM. AjanA AvA ekamanuM utpAdana aThavADiye 10 thI 20 lAkhanuM hoya che. IrAnanA zAhe to aThavADiye 50 lAkha IMTe utpana thAya tevuM Ayojana karyuM hatuM. Ama A 'mahAkAya- vAda' jAyaInTaIjhama) pote ja ghaNI vakhata sAdhya banI jAya che. - bIjo dAkhalo laIe to khAMDa - udyogamAM jo zeraDI ane taiyAra thayelI khAMDa ane lAMbA aMtarethI lAvavAnI - laI javAnI hoya to AvA plAnTane koI Arthika daSTie artha nathI. zumekaranI daSTie bhArata sthita nAnA pAyAnA khAMDanA plAnTa vikAsazIla deza mATe sAce javAba pUro pADanArA che. khetIvADI ane zaherIkaraNanI rIta paNa mULabhUta vicAraNA mAge che. hakIkatamAM, emanA mate puna: vicAraNA gatimAna paNa thaI cUkI che. zumAkara tenI zarUAtanI cokkasa tArIkha 2Ape che. 6ThThI okaTobara, 1973 jyAre zuM Araba - IjharAyalI yuddha thayuM ane telanA bhAva cAragaNo thaI gayA hatA. AnaMdathI zumAkara bolI UThayA hatA-"have e pharIthI pahelAMnI jema nahi ja thAya." zumAkara AjIvana Adhunika yaMtravijJAna ane moTA utpAdananI UMdaradoDanA sakhata TIkAkAra rahyA hatA. 195thI temaNe sastA madhyapUrva dezanA khanija tela para vadhatA jatAM parAvalaMbananI kaDaka AlocanA karI hatI. aNuzakitane, urjA zakitanA praznane hala karatI jaDIbuTTI gaNanArAnI TIkA karIne temaNe temanA virodha pradarzita karyo hato. 1977mAM apAyelA temanA aMtima bhASaNomAMnA eka bhASaNamAM to temaNe kahyuM hatuM ke, khanija telanA bhAvo vadhu UMcA jaze. jyAre opeka dvArA puravaThAmAM vadhu ne vadhu kApa Avato jaze. ApaNe jANIe chIe ke A AgAhI sAcI paDI che. zumAkare bhArapUrvaka kahyuM hatuM ke, dhanika dezane navA yaMtra vijJAnanI atyaMta jarUra che je kAryakSama, nAnA pAyA para ane mUDI bacAvanAra hoya ane vAtAvaraNane duSita karanAra na hoya. Ane kAraNe teo bekArI, pha_gA, kaMTALAjanaka kAmane kAraNe vadhate jato majurone asaMtoSa ane prakRtinI saMpattine duvyaya vi. prazna sahelAIthI hala thaze. 'gUDa varkamAM zumAkare suMdara vicAra ApyA che. Adhunika jagata Aje je vastune avagaNe che. tenA tarapha dhyAna doratA zumAkara lakhe che ke, kAmanI zI asara kArIgara para thAya che te jevuM jarUrI che. zumAkaranA mate sAruM kAma tene kahI zakAya che A traNa zarata pUrI kare: ja (1) A kAma dvArA jarUrI ane upayogI mAla. ane sevA pedA thatI hoya. (2) dareka kArIgarane tenI zakita ane nipUNatA upayogavAnI ane vikasAvavAnI taka maLe. (3) ApaNane tenA dvArA sevA karavAne, sahakAra ApavAne meko maLe . svAbhAvika rIte ja A nAnA pAyAnA ekamamAM ja thaMI zake. zumAkaranA vicArone vadhumAM vadhu saMdala mUDInI daSTie garIba, vadhu vasativALA ane vikAsazIla dezo mATe che eka jagyAe briTananI khetInI AlocanA karatA temaNe kahyuM : "briTanane khetI posAya kharI?" A dotramAMnA lAMbA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 , prabuddha jIvana - tA. 1-8-80 saMghanA peTrana membare anubhavanA niceDa rUpe temaNe kahyuM, "nA, briTanane khetI nahi paNa mAtra bAgAyata poSAya" A bAbata tarapha bhArate paNa dhyAna ApavA jevuM che. bhAratamAM ApaNane ochuM utpAdana ApatI, para parAgata khetIne Adhunika vijJAnanA upayogavALA bAgAyatamAM parivartita karavAnI AvazyakatA che. zumAkaranA vicAro ni:zaMkapaNe sarjanAtmaka ane navIna che. emaNe praznonA uttaro ApyA che. tenA karatAM ya vadhAre prazno UbhA karyA che. A praznanA uttaro kheLavAnI ApaNA badhAMnI javAbadArI che. temanA vicAro ane mArgadarzananI khATa ApaNane vadhumAM vadhu e sadInA aMtamAM jaNAze. che. bI. esa. nimAvata gatAMkamAM zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA peTrana membaranA ra5 nAme sudhInI jAherAta karavAmAM AvI hatI. tyAra bAda thayelA peTrana membaronA nAme amo saharSa nIce pragaTa karIe chIe. saMgha pratye Adara dharAvatI vyakitaonI saMkhyA moTI che ane temAMthI je vyakitaone amane premaLa sakIya sahakAra maLI rahyo che temane ame aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. patnIo yunIlIvara (Unilever ) IMglAMDanI eka mAtabara bahurASTrIya kaMpanI che. enA ucca adhikArIo vicAraka, bAhoza ane dUradarzI hoya che. hindustAna lIvara, e kaMpanInI ApaNA dezanI AvRti che. enA vaDA zrI thomase gayA janamAM kaMpanInI vArSika sabhAmAM je bhASaNa karyuM tene moTA bhAga te dhaMdhAdArI che, paNa temAM temaNe eka ThekANe patnIo vize ullekha karyo che te jANavA jevo che. kaMpanIone hi' e mathALA nIce emaNe lakhyuM che te A pramANe che. amone pUrI zraddhA che ke amArA se peTrana membaronA lakSyAMkane bane teTaluM jaladI pUro karavAmAM anya vyakitaone paNa amane sahakAra maLI ja rahevAnuM che. mitrone vinaMti che ke Apa peTanA membara tarIke ApanuM nAma mokalI ApI tema ja ApanA vartuLamAMthI peTrana membara meLavI ApI Apane premALa sahakAra Ape. peTrana membaronA nAme 26 zrI karasI ke. zAha 27 zrI karasI bhulA bhAI vIrA 28 zrI ramezabhAI zeTha 29 zrI lIlAdhara pAsu zAha 30 zrI candrakAnta dIpacaMda zAha 31 zrI mahIpatarAya jAdavajI zAha 32 zrI sI. yu. zAha 33 zrI jayaMtilAla premajI sAvalA 34 zrI kAtilAla chaganalAla zAha 35 zrImatI kaMcanabahena elIvara desAI 36 zrI vinubhAI umedacaMda dozI 37 zrI yazavaMtabhAI dAdabhAvALA jyoti - amArI kAryapraNAlImAM eka agatyane bhAga ke patnInA sthAna vize che. tame koI ja amArI patnIne maLatA nathI ane temane koIne tame pagAra ApatA nathI. paNa huM tamane khAtrI ApuM chuM ke, je tamArA borDanA sabhyo che, temanI kAryakuzaLatAmAM temanI patnIone moTo hisso che. ame kAMI moTA samAjadhuraMdharo nathI. ame amAruM gRhajIvana, bIjA mANaso jevuM ja sAmAnya jIvana jIvIe chIe. temanA pati ghaNA lAMbA kalAko kAma kare te temane sahI levuM paDe che. te uparAMta puruSe potAnAM bALako tathA gharasaMsAranI ghaNI bAbatomAM potAnI jokhamadArI temanI para nAkhI de che ane sauthI moTuM te e che ke, patnI ja eka evI vyakita che ke tenI sAthe te niSphaLatAe, ciMtA, da:khanI lAgaNIo ane bhAvI AzAnA AnaMdanI vAta karI zake che. chatAM A dekhAtI zAMta nArI, jene ghaNI jokhamI mAhitI ane lAgaNIo sahajamAM jANavA maLe che te jo Ane AdhAre kAMI kare athavA karI bese te patine pastAvAno vakhata Ave. paNa pitAnA mananI zAMti ane svasthatA khAtara ane potAnI lAgaNIo patnIne kahevI paDe che. tethI patnI para ghaNe badho bojo ane jokhamadArIco AvI paDe >> premaLa tA. 1-6-80nA aMkamAM pragaTa karelA nAme pachI premaLa jayotine nIcenI vigate rakama bheTa maLI che. A premALa dAtAone ame AbhAra mAnIe chIe. dattaka bALaka aMge : 40 zrI AzItAbena ke. zeTha 400 eka bhAI taraphathI. premaLa jAtine maLelI bheTa 1001 zAha lIlAcaMda kakurAMda parivAra-jdharA' . pa00 zrImatI kAMtAbahena ke. jhaverI, amadAvAda 50 me. rAyacaMda enDa sansa 251 zrI hIrAlAla naMbalAla DagalI 251 , devacaMda ravajI gAlA 250 , zAMtilAla gokladAsa jarIvAlA 101 sva. zAMtilAla kasturacaMda koThArInA suputra anilakumAranA lagna prasaMge. 51 che eka sannArI 50 , jayamatibena ratanacaMda pArekha 11 , zakuMtalAbahena zAha - tA. 1lI jUnanA aMkamAM rUA. 800 be dattaka bALakonA ane rUA. 201) premaLa jyotinA bheTanA je zrImatI madhubahena ha. parIkhane pragaTa karavAmAM Avela te "parIkhane badale zrImatI madhubahena ha. "pArekha vAMcavuM. A uparAMta keTalAMka uMmaralAyaka saMtAne sivAya patnI ja eka evI vyakita che ke je patine manadu:kha lagADayA sivAya tenI paNa zuM truTio che te kahI zake. kAraNake pati paNa pitAnA aMtaranA UMDANamAM samaje che ke, patnI potAnA patine pUje che ane te AnaMdamAM rahe ane saphaLatA meLave ema ja Icche che. tethI ApaNe saue A vAta samajI levI joIe ke patnI e patino sabaLa AdhArastaMbha che. cAlu pustako game te lakhe ke kahe paNa jema jema pati samAjamAM AgaLa vadhato jAya tema tema patrInI buddhi ane zakita para tene vadhu ne vadhu AdhAra rAkhavo paDe che. samAjanA samajuvarga sAthe kAma pADavAmAM patnInA sthAnane svIkAra e ghaNI agatyanI vAta che." kapaDAMnI jarUra che sADIo tema ja dhotiyAnI, khAsa karIne sADIonI, khUba ja jarUra che, te saMghanA kAryAlayamAM sADIo meklavA vinaMtI che. khAra; 24-7-80 - zAMtilAla ha. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuyaka saMgha
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-8-80 prabuddha jIvana 55 ke ApaNe himAlayane paNa maMDI rahyA chIe rAjakAraNanA kSetre ApaNA dezamAM evI dhAMdhala thAya che ke javAthI khetI mATe jamInanI jhUMTAjhUTa che. AthI himAlayanI tarAIthI ApaNA jIvanane sparzatA bIjA mahattvanA banAva bane che temanA Toca sudhI vRkSo kapAI rahyAM che. kendra sarakAre navI jaMgalanIti tarapha paNa ApaNuM dhyAna nathI kheMcAtuM. gaye mahine gaDhavAla ghaDIne dharatInA 33 TakA dharatI para jaMgala hovuM joIe ema himAlayamAM uttara kAzI pAse eka prApta thayo jemAM eka nAnA TharAvyuM che ane khetInA rakSaNa mATe jaMgala jarUrI che ema gAmanA lagabhaga badhA mANase daTAI maryA. divasonA parizrama paNa TharAvyuM che. himAcala pradeza, paMjAba, uttara pradeza, bihAra vagere pachI jeTalAM zaba hAtha AvyAM temane bALavA mATe lAkaDAM hatAM rAjyoe jaMgalanA rakSaNa mATe kAyadA paNa karyA che. paraMtu khuda AthI temane bhAgIrathImAM jaladAharUpe padharAvI devAmAM AvyAM. pradhAne ane rAjakIya netAo tathA kahevAtA sAmAjika kAryakaro mArgamAM pravAha keTalAMka zabane kAMThe caDAvI dIdhAM. tyAM kUtarAM temane moTAbhAge lAlacu ane bhraSTAcArI paNa che. jaMgala adhikArIone lAMca khAtAM hatAM. tethI keTalAka lokoe temane pAchA pravAhamAM haDaselI joIe che. jaMgalanA konTrakaTaro lAMca ApI rakSita jaMgalanA vRkSo . dIdhAM. paNa kApI jAya che. vAvavAne kharca ane takalIpha koNa bhogave? himAlayamAM bhUprapAta thAya (DuMgara dhasI paDe) e kaMI navI netAone mata joIe che tethI teo potAnA TekedArone khetI mATe ghaTanA nathI. (ekvAra huM mArA sAthIo ane bIjA pravAsIo jaMgalanI jamIna apAve che. rAjakIya AgevAne AvI rIte pitAnA TekedArone jaMgalono nAza karavA de che. pachI pradhAne be bhraprapAta vacce ati ThaMDImAM phasAI paDyA hatA. himAlaya ApaNA dezanA bIjA DuMgaro ane pahADothI ja dA prakAra che. te Azare sAMghI kapriyatA meLavavA A gerakAyade pezakadamIne paNa kAyadesara sADA cha karoDa varSa pahelAM TIthIsa (bhumadhya) nAmanA chIcharA samudra banAvI. Ape che. dA.ta. muMbaI najIka thANA jIllAmAM AvuM banI mAMthI bhUkaMpanI paraMparA vaDe, eTale ke pRthvInA be pepaDA sAmasAmAM rahyAM che. uttara kanarAnuM dA'DelI jaMgala batAvatAM eka jaMgala athaDAIne ekabIjA sAme dabANa karavAthI samudranA taLiyethI adhikArIe mane kahyuM ke pAMca-sAta varSa pachI tame ahIM Avaze uMcakAyA hatA. tethI temAM besAlTa (agnikRta khaDako) ane grenAITanA te A saghana jaMgala paNa kapAI gayuM haze. rAjakIya AgevAnone khaDako bahu ochA che. ane samudranA kAMpanA khaDako (cUnAnA ghoDA cUMTaNImAM mate joIe che tethI teo potAnI lAgavaga vAparIne paththara, retInA paththara, sleTanA paththara vagere pAcA paththaro) ghaNA pitAnA TekedArone jaMgalanI jamIna apAvI rahyA che. che temane havAmAna (varasAda, hima, pavana, ThaMDI, garamI, vagere)no ApaNe pAchA himAlaya jaIe. gaDhavAla himAlayamAM eTalAM ghasAro vadhu lAge che. himAlayamAMthI lAkhe nadI-nALAM vahe che, badhAM vRkSo kApIne uttara pradezanA konTekaTaro laI jAya che ke vaLI himaprapAta ( evele nka ) thAya che, himasaritAo (glesiyarsa) jaMgalanI surakSA ane pedAzaparathI nabhatI grAmiNa lokoe paMDita vahe che. A badhI kudaratanI ghaTanAo himAlayane ghasI nAMkhIne suMdaralA nAmanA eka AgevAnanI doravaNI nIce satyAgraha sapATa banAvI daI zake. paraMtu kudarate tene vRkSo, velA ane bIjI karyo. jhADa kApavA konTrakaTaranA mANaso kuhADA laIne Ave tyAre vanaspatinuM rakSaNa ApyuM che. temanAM mULanI jALa guMthAIne himAlayanI gAma ke vRkSonA thaDane cIpakIne vIMTAI vaLe. AthI A satyAgraha sapATIne ane tenI aMdaranA khaDako, mATI, retI, cune vagerene jakaDI "cIpako satyAgraha" tarIke oLakhAyA. samagra dezanAM akhabAromAM rAkhe che. AthI DuMgaro tUTI paDe nahi. tema chatAM himaprapAna, tene prasiddhi maLI. paNa pradhAne para tenI khAsa kaI asara na thaI. bhuprapAta ane devANa ta thatAM ja hoya che. paraMtu e te kadaratanI AthI vRkSo hajI kapAya che. vadhu ne vadhu vRkSo kapAya che. lIlA che. A pRthvIne bhustarIya ItihAsa vAMce te jaNAze ApaNe himAlaya jevA nagAdhirAjane mUMDI rahyA chIe! ke DuMgare racavA, temane teDI pheDIne ghasI nAkhavA, pahADamAMthI DuMgara, ApaNe vaMDAle ( venDalsa ) chIe ? temanA karatAM paNa badatara DuMgaramAMthI TekA, TekarA ghasI nAMkhIne TIMbA ane TIMbA ghasI chIe? IsvI sananA AraMbha pachI uttara yuropamAMthI vaMdAla nAmanI nAkhIne medAna banAvI devuM ane pachI bIje vaLI navA DuMgara racavA Tayuronika jAti utarI AvI hatI je je kaMI sAruM ane suMdara e te pRthvInI satata pravRtti che. DuMgaro bhAMgI, toDI, ghasIne ja tene nAza kratI hatI. 6ThThI sadImAM teNe roma ane romana dhoI nAkhavA ane temanA kAMpa samudramAM pAtharIne navI taLabhUmi sAmrAjyamAM pustako ane kaLAne mahAvinAza karyo. . banAvavI e pRthvInI prakRti ane pravRtti che. taLa gujarAtanuM medAna, sidhugaMgA-yamunA-brahmaputranuM medAna vagere e rIte samudra ApaNe vaMdA karatAM paNa badatara chIe, kAraNa ke vaMdA purAIne banyAM che. suMdaravananA TApuo e kriyAne vartamAna kALamAM AtmaghAtaka na hatA. teo bIjAnI saMskRtine nAza karatA hatA. batAve che. ApaNe ApaNA dezanI saMskRti, samRddhi ane ApaNI potAnI salAmatIne nAza karI rahyA chIe. maMDAI gayelA himAlayanI je paraMtu kudarate jaLa tyAM sthaLa ane sthaLa tyAM jaLanAM vismaya tasvIre akhabAromAM pragaTa thAya che e himAlayanA jakhamo joIne kAraka parivartana karyA. tyAre manuSyanuM astittva na hatuM. je atyAre arerATI upaje che. paNa kasAIne jema gAyane kApatAM AMcako AvI uthalapAthala thAya to ApaNuM AvI bane. paNa khedanI vAta lAgatuM nathI tema A lAlaraDuM svArthIone vRkSo kApatAM saMkoca thata e che ke ApaNe mUrkhAIbharelA svArthane vaza thaIne TuMkI daSTi nathI. pariNAme bhuprAMtamAM abudha grAmavAsIo mare che. rAkhI kudaratanI AvI uthalapAthalane notarI rahyA chIe. tenI sajA ura:2kAthInA gAmanA uparokata mANasee daTAI marIne bhegavI. pariNAmanI sajA medAnanA mANasoe ane samagra dezanI prajAe paNa bhAgavavI paDe che. vRkSo kapAtAM jAya che tema himAlaya e bhegavavAmAM teo pahelA nathI, ane chelalA paNa nahi hoya. AvI honArate dara varSe bane che. paNa rAjakAraNanA kAdavamAM laDI kapAta, ghasAta ane devAto jAya che. dara varSe abajo Tana kAMpa rahelA koI netAne tenI ciMtA che kharI? hemavatInaMdana bahu guNA himAlayamAMthI taNAIne nadIomAM medAnamAM utare che. tethI nadIo gaDhavAla himAlayamAMthI AvyA che. A karUNa durdhaTanAthI temanI chIcharI bane che ane pUra Ave che tyAre nadIo ubharAIne UMgha bagaDI che kharI? khetare ane gAmaDAM para pharI vaLe che. dara varSe temAM se karyo hajAro Dhora taNAI jAya che. abajo rUpiyAnuM nuksAna thAya che. A medAnanA jaMgala karatAM DuMgaranA jaMgalanuM rakSaNa karavuM e jAna-mAlanI khuvArI dara varSe vadhatI jAya che. bahu ja mahattvanuM che. AthI briTiza jamAnAmAM jaMgalanA rakSaNa akhabAre, lekhaka, vijJAnIo, Ijanere vagere varSothIpuNyamATe khAsa kAyadA karavAmAM AvyA hatA. paNa te vakhate vasatI prakopa ThAlavI rahyA che. paraMtu temanuM araNya rUdana koNa sAMbhaLe che? ochI hatI. khetI mATe jamInanI ane baLataNa tathA ImAratI jo rAjakAraNamAM ane samAjamAM vaMdAlAM koI jAtanI roka bAMdhakAma mATe lAkaDAMnI bhUkha ochI hatI. jeTalAM vRkSo kapAya teTalAM vinA potAnuM dhAryuM karI zakatA hoya to A dezanuM zuM thaze ApaNA pharIthI vAvIne ucheravAmAM AvatAM hatAM. dezamAM reIna phoresTa varganuM chelluM jaMgala have keralamAM svataMtratA maLyA pachI ApaNe sauthI vadhu pragati karI che je sAIlanTa velI tarIke oLakhAya che. kerala sarakAre tene paNa hoya to te vasati vadhArAmAM, ApaNe dara varSe 1 karoDa 30 lAkha nAza karIne tyAM jaLavigha ta pedA karavA baMdha vaDe tene DubAvI devAnuM nakkI karyuM che! ane keraLe tene joIe tenA karatAM vadhu mANasone vadhAro karIe chIe. ekalA uttara pradezamAM vasati vIjaLI pedA kare che chatAM! 10 karoDa para pahoMcI gaI che. Aje imAratI lAkaDAnI ati UMcI kiMmata upaje che. khetInI UpajanA bhAva aneka gaNA vadhI vijayagupta maurya
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 prabuddha jIvana tI. 1-8-80 * mULa se tAM ukhaDelAM dai - pramukha zrImAna cImanalAla cakubhAI zAhe tyAra bAda gaMbhIra svare bolatAM kahyuM ke 1947mAM dezanA je bhAgalA paDayA e eka dharatIkaMpa hato, 50 lAkha jeTalAM strIpurane vibhAjana nimitte sthaLAMtara karavuM paDayuM hoya tevo ItihAsamAM e pahelA prasaMga hateA. mANasa kyAre zuM karI bese e kaLavuM azakya che. manuSya ekalo kaMI kare ane samUhamAM je kare e bhinna hoya che. samUhamAM e uttama kAma paNa karI zake ane adhamamAM adhama kRtya paNa cirI zake. A Human Psycology che. mANasanI sahanazakita paNa gajabanI hoya che. sarvasva 9gUMTAyA pachI paNa e sthira thaI jIvI zake che. gaI gujarI bhUlI jaI zake che. e, mAnavInI eka Azcaryajanaka mAnasika prakriyA che. kamaLAbene kharekhara adabhuta kAma karyuM che. huM emane dhanyavAda ApuM chuM. aMte yuvaka saMghanA maMtrI zrI. ke. pI. zAhe zrImatI kamaLAbena tathA sarvene AbhAra mAnyo hato, saMkalana : ga. ma. jhaverI vizvadarzananuM oDela: "ghara" 'abhyAsa vartuLanA upakrame zanivAra, tA. 12-7-80ne dine sAMje paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM zrImatI kamaLAbena. paTelane, emanI tAjetaramAM ja prakAzita thayelI pustikA "mULa setAM ukhaDelA" vize eka vArtAlApa yojavAmAM Avyo hato. A vakhate haMmezA karatAM bahenanI hAjarI vadhu hatI. zrI subodhabhAI zAhe saune AvakAra Apyo ane zrImatI kamaLAbena paTelane TuMka paricaya ApatAM kahyuM ke "1947mAM hindu sthAnanA bhAgalA paDayA e vakhate Adeza maLatAM teo dilahI gayA ane sva. ku. mRdulAbena sArAbhAInA AdezAnusAra temane lAhAra javuM paDyuM. Ama to kamaLAbena varSothI gAMdhIvAdI ane karmaTha kAryakartA hatA ja, paraMtu bhAgalA vakhatanA paMjAbanA vAtAvaraNa, bhASA ane kAryavAhIthI tana aparicita hovA chatAM kamaLAbena, lAhora, amRtasara jalaMdhara I. komI AgathI baLatA zaheramAM pAMca pAMca varSa sudhI rahyA ane te daramiyAna temaNe anya sahakAryakaronI madadathI lagabhaga 20-22 hajAra apahata strIo ne bALakonI zodhakhoLa karIne tathA keTalAMkane samajAvI-paTAvIne emanAM kuTuMbIjanane suprata karyA. A bhagIratha kArya jeTaluM mAnavatAbharyuM hatuM tenAMthI vadhAre sAhasapUrNa hatuM. emanI A pustikAmAM emaNe A kAryanI jaTilatA, jokhama ane bhayaMkaratAne saMkSiptamAM khyAla Ape che. je vAMcIne ApaNuM mAthuM namI paDe che. AvI eka bahAdura benane Aje vakatA tarIke meLavIne ApaNe dhanya banyA chIe." tyAra bAda zrImatI kamaLAbena e. je. yu. saM.ne tathA sarvene hArdika AbhAra mAnatAM kahyuM che ke mane Aje Apa saune maLavA tathA theDIka vAta kahevAnI je taka ApavAmAM AvI che te mATe huM kAryakara bhAIonI RNI chuM. huM kaMI lekhikA nathI, mane bhASaNa karavAnI Teva nathI. jIvanabhara sAmAjika kArya karatI rahI chuM. chatAM dezanA bhAgalA vakhate mane eka asAdhAraNa kAma soMpavAmAM AvyuM te mArI buddhi ane zakti pramANe meM pAra pADavAne prayatna karyo. emAM je kaMI saphaLatA maLI tene meTAbhAgane oya. sva. mRdulAbena sArAbhAIne jAya che. paramezvaranI kRpA ane emanI preraNAthI ja A zakya banyuM che." tyAra bAda emaNe keTalAMye bhayAnaka, vicitra ane karuNAbharyA svAnubhavanA udAharaNe tathA vitakathAno ullekha karyo. je sAMbhaLIne zrotAjane hebatAI gayAM emaNe kahAM ke yuddho ke AMtaravigraho thepaDAM sattAlAla, AgevAnA svArtha mATe khelAya che paNa emAMthI paNa sauthI vadhu sahana karavuM paDe che strIone A vikTa karya huM kema karI FzakI eno vicAra karatAM Aje mane pitAne Azcarya thAya che. tyAra bAda zrI gaNapatabhAI jhaverI, jemaNe paNa A pustaka vAMcelAM temaNe bAlatAM kahayuM ke "maLa setAM ukhaDelA" e pustaka nathI paNa ItihArA che. hajAro-lAkhe mAnavenI krUNama kathA che. A nAnI pustikAmAM seMkaDe pAtro ane aneka ghaTanAone ullekha Ave che. sUramAM kUra pAzavatAnA ghaNA badhA dAkhalAomAM maheratI mAnavatAnA paNa thoDAMka prasaMgo varNavAyAM che. zrImatI kSmaLAbene jeTaluM joyuM, jANyuM ane anubhavyuM tene dazamo bhAga paNa A pustikamAM chapAyo nathI. ane jeTaluM chapAye che tenA bhAgye ja eka TakA jeTaluM teo Aje bolyA che. paDachaMda. khullI talavAradhArI paMjAbI puruSa ane kadAvara tathA bihAmaNAM baMdUkadhArI aphaghAne vacce ekalA ne aTUlA A khAdIdhArI gujarAtI bahene je hiMmata ane kunehapUrvaka kAma karyuM che, e vAMcatA vAMcatAM hRdaya dhU jI UThayuM ane emane mane mana seMkaDo vaMdana thaI gayA. e pustakanI bhASA ziSTa chatAM saraLa che ane zailI prAsAdika che. A pustakamAM zrImatI kamaLAbenane aMjali ApatAM zrImatI Alubahena dasture kahyuM che ke "bhAgalAe jagADelI AgamAM kUdI paDanAra ApaNA dezanI bahAdu 2 nArIo paikInA eka zrImatI kamaLAbena paTela che." emanAM anero sAhasa, hayAsUjha, samayasUcakatA, dhIraja ane kAryaniSThA mATe huM zrImatI kamaLAbenane biradAvuM chuM ne vaMduM chuM. emanA nArI jIvananI saphaLatAne." tyArabAda zrotAmAMthI eka bhAI zrI dolatarAya khuzAladAsa jhAMgalAee A pustaka vizenAM potAnAM pratibhAva raja karyA ane zrImatI kamaLAbenane emanI nirbhikatA ane pitAnI sevA mATe khUba dhanyavAda ApyA, tyAra bAda amUka prazna pUchavAmAM AvyAM jenAM gya uttara kamaLAbene ApyA. ekabIjAnA sahayogathI goThavelA lAgaNIonA taNakhalAno saMbaMdhanI DALI para bAMdhelo hUMphALe mALA eTale dhara. jenI dIvAlomAM prema, mamatA ane potikApaNA-Atmayane bhAva caNAyelA-vaNAyelA che. sukha-du:khanA dvAranI jayAM ughADavAsa che, svataMtratA ane sahajatAnuM milana che. ghara, kAMI pRthvIne cheDe nathI kinA vizvaphalaka paranuM kendrabindu che, jayAMthI sabaMdhenA vartuLa racAya che, vyavahAranI rekhA aMkAtI jAya che, sahAnubhUti ghUMTAtI jAya che, vizva pariyane AMbavA mATenI trijIyAnuM udagama sthAna che. ApaNA veda ane upaniSadonA Adarza para racAyela zreSTha Azrama che. dIvAlathI baMdhAyeluM-gherAyelAM bhautika sthaLa ke milakata nathI, vaibhava ke vilAsa darzAvanuM pradarzana-kendra nathI, paraMtu mananI AMtarika ane zuddha zAMti meLavavAnuM maMgaLamaya-kalyANakArI maMdira che. nirAMtanI e mirAta che. ghara eTale dIvAlanI jaDatA nahIM, patthara koMkareTanI AkaThoratA nathI. dhabakatuM, zvasanuM cetanA--taMtra che. zuddha-vyavahAra-sadAcAranI kroDarajaja che. lAgaNI'nA dhabakArane anubhavatuM koDiyAgrAma-netra che. divya cetanAnuM saMcAlaka kendra che. samagra bhAvenuM vAhaka che. - dIvAlo para bhUtakALa chabIomAM pUjAya che, jenA-aramAnono vartamAna tenA para phUla caDhAve che, vArasAnAM mUlyane jALavavAnA saMkalpa levAya che. vartamAna mAthuM namAve che bhUtakALanA caraNomAM, saMtoSa ane AziSanI pasaLI sArAye gharamAM mahekI uThe che. khAnadAnInAM stotra AMtara jagatamAM cUMTAya che. gharanI dIvAlamAM bhUtakALa zvase che, jenA AMgaNAmAM vartamAna pa... pA pagalI mAMDe che, bhaviSya mahemAna banIne 'bAraNe TakorA' pADe che. traNeya kALanA triveNI saMgama para akSaya-tIrthanI sthApanA thAya che. Adara, satkAra ane AvakAranI triguNI zakitanuM A vAna thAya che. jayAM vaDIlonI AmanyA, samavayaska sAthe chUTachATa, nAnerAonI maryAdAnI sahajatA che. dareka tArAo potapotAne prakAza ane astitvane mANe che. jenA upara vaDIlo vAdaLA banI chavAI jatA nathI, koInA meM vyakitatvane rokatA nathI. nirbhayatAno khullA avakAza che. vartamAna kheALAne khude che, yuvAnI mastI mANe che, sAhasa kheDe che, vRddhAvasthA vartamAnanA Teke Teke (sahAre) bhaviSyane AvakAravA mRtyunA dvAra tarapha haLavuM prayANa kare che. ghara ke jayAMthI saMskAra, zraddhA ane saMskRtinuM udghATana thAya che, vizva-yavahAranuM anusaMdhAna sadhAya che, vyavahArane vikAsa thAya che. ghara bhAvanAonuM prasAraNa kendra che, lAgaNIone jyAM sahavAsa che. ghara eTale bhAvAbhAvane bhAtIgaLa caMdara-cAkaLe. vividha raMgenI bUTTA bhAtanI raMgoLI.. ghara eTale vizva-darzananuM moDela. bhupatarAya mo. ThAkara-'upAsaka"
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-8-80 prabuddha jIvana mAnava bhAganA kissA ApaNane ema lAge che ke ApaNe dinapratidina sudhArA bhaNI yu. pI.nA rAyapuramAM eka senIe dhArmika zraddhAthI eka pUjA gati karI rahyA chIe, paraMtu dharatInA chAne khUNe mAnava, mAnava para goThavI hatI, jemAM teNe potAnA mA-bApane tathA bhAI-bhAbhIne mArI kevA atyAcAra gujAre che e to jayAre jANIe tyAre ja khabara balidAna ApyuM. AvI lohiyALa pUjAthI tenuM keTaluM bhaluM thaze e paDe. tA. 17mI phebraArInA InDiyana ekasapresa'mAM A jamAne te ApaNe samajIe chIe, paNa aMdhazraddhAne koNa pahoMcI zake? vijJAna ane pragatino hovA chatAM moTA bhAganA mANasa aMdhazraddhAthI mAnava balidAnanA bIjA eka kissAmAM eka bAI mAMdI rahetI perAI mANasane kevI krUra paddhatithI bhAga le che e viSene eka coMkAvanAro lekha hatA. A lekha mujaba AdikALanI jema Aje hatI tenA kAraNamAM tene koI naDatuM hatuM ema mAnavAmAM AveluM ane A naDatara dUra karI bAIne sAjI karavA tAMtrikanI salAhathI be paNa mANasane bhAga levAya che ane AvA hicakArA kRnya pAchaLa . A varSanA bALakane mArI nAkhavAmAM AveluM ke jethI A agocara devadevIone prasanna rAkhavA, saMtAna prApti karavI, potAnuM dhAryuM tattva rAjI thAya. to bIjA eka kissAmAM eka strIe potAne bALake kaMI phaLa meLavavuM, rAga- yAtanA dUra karavA vagere kAraNe rahela che. , thAya' e hetuthI kAlImAtAne prasanna karavA cha varSanA chokarAne tathA vaLI, keTalAka aMdhazraddhALu lokonuM evuM mAnavuM che ke dharatInI aMdara potAnI cAra varSanI bahenane bhAga lIdhe hate. jeNe khuba cacAra je kaMI khajAno ke bIjI vastuo che, tenA para sarpa tathA amuka devI tAkAtanuM varcasva che, mATe A khajAne prApta karavA mANasane jagAvI hatI e mahArASTranA mAnavAta kesamAM paNa evuM ja hatuM ke agocara khajAnAnI prApti mATe eka vaMdhyA strI ane tenA sAthIbhAga Apavo jarUrI che ke jethI daivIzakita nuSyamAna thAya. e ja rIte jaLadevatAne rIjhavavA koI moTI nadI para pula bAMdhavAmAM dAroe '72nA navembarathI '74nA jAnyuArI sudhImAM agiyAra nirdoSa mANasenA bhAga lIdhA hatA. Ave che tyAre mANasane bhAga levAya che. A sivAya koI jagyAe navuM bAMdhakAma thAya che tyAre paNa e kAmanI saphaLatA mATe AraMbhamAM . mAnava balidAnanA thoDA kissAonI upara noMdha lIdhI che. AvA mANasanuM balidAna ApavAmAM Ave che. thoDAM varSo pahelAM rAjasthAnanA , te keTalAya ssiAo chAne khUNe banatAM haze je viSe ApaNane eka gAmamAM A rIte eka konTrAkaTare bAra varSanA kumaLA chokarAne jANa paNa na hoya. karuNatA e vAtanI che ke ApaNe pragatizIla bhAga lIdho hato. bAMdhakAma vALI jagyAe te e rivAja thaI. ' jamAnAmAM vasIe chIe paraMtu balidAnanA AvA risA aTakatAM nathI ane vaM' khuce tevI vAta e che ke kAyadAmAM Ane mATe je gayo che ke kAma thaI gayuM, khatama karyo" A udgAro na saMbhaLAya kaDaka sajA che teno amala thato nathI. A prakAranA moTA bhAganA tyAM sudhI kArIgaro ane majUro kAma zarU karatA nathI. dekhItI vAta che ke AvA kissAmAM mRtadehane paththara nIce dATI devAmAM AvatA kissAonI jhINavaTathI chaNAvaTa thatI nathI eTale gunegArane chaTakabArI hovAthI tenI koI bhALa maLatI nathI. maLI jAya che. upara ullekha che te eranagAmanA kissAmAM ja - mANasone aTakAyatamAM levAmAM AvyAM hatAM, jemAMthI pAMcane janmamANasane bhAga levAnI eka bIjI paddhati e che ke emAM jene TIpanI ane dasa jaNane pAMca varSa kedanI sakhata sajA bhAga levAno hoya te mANasane athaDAvIne ke mAra mArIne bebhAna karavAmAM AvI, paraMtu hAIkorTe temane choDI mUkayA. , mAnavAta banAvavAmAM Ave che. tyArabAda tenA DoLA kheMcI kADhI zarIrane kesamAM paNa 11 khUne pAchaLa jene mukhya hAtha hato te rUmaNibAI kApavAmAM Ave che ane aMdarathI AMtaraDA kADhI laI jhADanI DALI ' ' ane bIjA be jaNane mRtyunI sajA thayelI, paraMtu muMbaI hAIkorTapara mALAnI jema laTakAvavAmAM Ave che. pachI mRtadehamAMthI nIkaLelA mAMthI teo chuTI gayAM ane tyArapachI suprima korTanI apIlamAM letImAM, bhoga lenAra vyakita potAnA hAthane pajo bALI tenuM jhADa paNa chUTI gayAM. "para nizAna, kare che. vAMcatAM kamakamAM Ave evI A karuNatA che. mAnava hatyAnA kesone yogya ane jahadI sukAdo thAya e najare to ApaNe joI ja na zakIe. pragatizIla jamAnAmAM bhalene jarUrI che; kAraNa ke A prakAranA kesomAM purAvA bahu ochA Ave khApaNe vasIe, paraM. mANasa mANasa vacce trAsa ane atyAcAranA che ane je purAvA Ave che ke korTanI mudata paDavAthI goTALAbharyA AvA banAve kharekhara ApaNane zaramiMdA banAvI de che. thaI jAya che. AvA kesamAM te kaDaka sajA hovI joIe ke jethI balidAnanI trIjI rItamAM mAnavI kuratA ane aMdhazraddhAne bhega mANasane bhAga levAnI kUra pravRtti AgaLa vadhatI aTake. bananAra vyakitane tenuM mAthuM kevaLa bahAra rahe e rIte jamInamAM aMdhazraddhA, vahema ane jaDa dhAmika khyAlo sAthe saMkaLAyelI AvI dATavAmAM Ave che. tyAra pachI tenA mAthA para saLagate dI mUka mAnavatA virodhI pravRttione baMdha karavA kAyadAmAM niyamo to che, vAmAM Ave che ane tenI AsapAsa strIo ane puruSa nAcagAna paraMtu tAMtriko tathA bhuvA bAvA jevAM samAja virodhI tattvonI je kare che. mANasa marI jAya tyA sudhI A pAzavI lIlA cAle che. mAnasa para eTalI to draDha pakaDa che ke lokone sudhArAnA mArga para aMdhazraddhA ane ajJAna zuM nahi karI zake? lAvavAnuM ati kaThina che. sAdhu bAvAnI e jamAta para kAyadAne jalaidaramAM traNa varSanA kumaLA chokarAne bhAga levAyo hato. ' sakhate eza rahevA jarUrI che. A dizAmAM sauthI vadhu asarakAraka e kahANI paNa ati kara Na che. chokarAnI kAkIe prathama tene sajajaDa upAya te samAja sudhArA dvArA lekamAnasane evI rIte keLavavAnuM pakaDI rAkhe, ane kAkAe pachI ziraccheda karyo ane chokarAnA che ke loko dharma vizenA jaDakhyAla, aMdhazraddhA tathA jAtajAtanA pitAe mRtadehanA sattAvIsa TukaDA karyA. A badhuM lokonA ToLAM vahemamAMthI chUTe. samakSa thayuM ane AvI rIte bhAga levAne IrAde kuLanA vaDavAone ('InDiyana ekasapresamAMthI) -zAradAbena bAbubhAI zAha prasanna karavAno hato ! jaDatA ane aMdhazraddhA pAse lehInA sagapaNa eLe jAya che. abhyAsa-vartuLa A bAju eka sthaLe zakitadevI maMdiramAM eka cauda varSanA chokarAne bhega levAyo tenI pAchaLanuM kAraNa durgAdevIne prasanna vakatA : zrI pravINabhAI kAmadAra karavAnuM hatuM ke jethI prasanna thaelI devI dharatImAM dAyelA koI khAnAnI preraNA Ape! A kissAmAM chokarAnuM gaLuM aNIdAra (DepyuTI myu. kamiznara) hathiyArathI kApI nAkhavAmAM AvyuM. ane tene dhImA paraMtu ati kaSTadAyaka mate maravA devAmAM Avyo ke jethI dhArmika kriyAvidhio viSaya : ApaNA nagaranAM prANaprazna cAle tyAM sudhI tenuM lohI vahetuM rahe. samaya : 12-8-'80 maMgaLavAra, sAMjanA 6-15 nAgapura bAju eranagAmamAM 24 varSanA eka AzAbharyA yuvAnane khUba trAsa ApI tenA nAka kAna kApI nAkhavAmAM AvyAM, sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha ane pachI tene kuvAmAM dhakelI devAmAM Avyo. A balidAna pAchaLanuM kAraNa e hatuM ke gAmamAM kolerAne rogacALo phATI nIkaLyo hato, saune samayasara upasthita thavAnuM hArdika nimaMtraNa. ane AvA balidAnathI devI rIjhe ane rogacALe dura thAya evI 'subodhabhAI ema. zAha lokonI jaDa mAnyatA hatI. tabIbI vijJAna game teTaluM visyuM hoya paraMtu rogacALA pAchaLa agocara zakita ke devIne hAtha hoya ema kanvInara, abhyAsa-vartuLa mAnanArA aMdhazraddhALu lokone ApaNA dezamAM toTo nathI..
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) prabuddha jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI, zanivAra tA. 6-9-'80thI ravivAra tA. 14-9-'80 sudhI-ema nava divasanI vyAkhyAnasabhA copATI upara AvelA "biralA krIDA kendra"nA sabhAgRhamAM yojavAmAM AvI che. A naveya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-30 ane 9-30thI 10-30 sudhI ema roja be vyAkhyAno raheze. chelle divase bhakita-saMgIta che te divase 10-30thI 11-15sudhI bhakita-saMgIta raheze. A vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che: vyAkhyAna viSaya jIvanamukitane maMtra-namaskAra tArIkha vyAkhyAtA zanivAra 58 tA. 6-9-80 tA. 7-9-80 tA. 8-9-8deg tA. 9-9-80 rivavAra semavAra magaLavAra tA. 10-9-80. budhavAra tA. 11-9-80 guruvAra tA. 12-9-80 zukravAra tA. 13-9-80 zanivAra zrI zazikAnta mahetA pUjya sAdhvIzrI dvivyaprabhAzrIjI zrI jagadIzabhAI zAha pre. puruSAttama mAvalaMkara zrImatI aMjanAkhahena sAnAvAlA tA. 14-9-80 ravivAra Do. kumArapALa desAi vyAsa zrIprakAza tripAThI zrImatI mRNAlinI desAi DaoN. dhusudana pArekha preA. ramezabhAI bhaTTa DA kAntilAla kAlANI OM sureza lAla : AcAryazrI cInubhAI nAyaka phAdhara vAlesa preA. tArAena zAha haramAna hesa kara vicAra teA pAma dakSiNa AphrikAmAM pravAsama thana sAmAyika mahAvIra, kuSNa ane gAMdhIjI cAra caraNAM dharma ane vyavahAra zrI bharata pAThaka ane kalAvRMda bhakita sa MgIta A dareka vyAkhyAnono lAbha levA saMghanA peTrana sabhyo, AjIvana sabhyo, sabhyo, zubhecchako tathA sau mitrone premabharyuM nimaMtraNa che. vyAkhyAnasthaLaH khIralA kriDA kendra - ceApATI cImanalAla je. zAha samaya : darareAja savAranA 8-30 thI 10-30 zrI cImanalAla cakubhAI zAhe Do. ramaNalAla cI. zAha zrI mArArajIbhAi desAi tA. 1-8-80 dha ane vijJAna asatyameva pharate gItAnA sa Mdeza maunanI vANI rAmacaritamAnasa jyArja vAziMgTana kavara-eka kama yAgI sukhanI zodhamAM pUjyazrI meATAnuM jIvanakA niSkAma karmacAgI AtmIyatAbharyA jetaramAM eka suMdara prasaMga banI gayo. peTrana sabhyo noMdhatA tA rAMdhatA je sukhada anubhava thAya che te A byAna che. prabuddha jIvanamAM peTrana membaronI jAherAta vAMcyA bAda eka sad guhasthe rU|. 2500/- no ceka TapAlamAM amane mokalI Apyo. trIje divase temanAM bhAIno phona Avyo ke peTrana membarazIpa aMgenA mArA ceka taiyAra che, te savAre sAthe cA pIvA Ave. te ceka paNa maLyo. tyArabAda temane AbhAra mAnavA mATe phona karyo temaNe kahyuM ke, AnA mATe AbhAra mAnavAnI koI ja jarUra nathI, tamA vyAkhyAnamALA ane prabudhdha jIvana jevI, lAkone sAtvika bhAthuM maLe evI, pravRttio calAvA cheA temAMthI ` jIvananuM bharapUra pAtheya saune maLe che. amAe peTrana sabhya tarIkenuM lavAjama ke. pI. zAha maMtrIo, mukhaI jaina yuvaka satra. prAtsAhika AvakAra chIe. mAlyuM te to ame amAre traNa adA karI rahyA sAthe sAthe bIjA be cAra peTrana membaro meLavI ApavAnuM paNa vacana ApyuM. AvA A saGgasthanA, pasaMzanIya AtmIyatA, sahradayI sada bhAva ane benamuna saraLatAnA temanI vANI drArA phonamAM darzana thayA. temanA sakriya premaLa sahakAra mATe khUba khUba AbhAra ane dhanyavAda. dhanapatio te ghaNA hoya che, paraMtu e dhanano sadupayoga karavAnI jAgRti tema ja tatparatAM yAre dhanikomAM jovAmAM Ave che tyAre AnaMda thAya che. saMpattinA sadupayoga e ja mAnavajIvananI sArthakatA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa: muMbaI-400 004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 001.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Airy. No. MH. By South Sa Liceace No. : 37 , "prabuddha jainanuM navasaMskaraNa * varSa 44: jhAMka: 8 muMbaI, 16 ogasTa, 1980 zanivAra . kaDa karI kA, arSika lavAjama 15, paDheza mATe ziliMga : 45 . : - taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha - baMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra, , . .' chuTaka nakala rA - - - sahataMtrI ramaNalAla cI. zAha - T. rASTrIya samasyAo A 15mI ogasTe dezane AjhAdI maLyA"33 varSa purA thayA. tyAre deza samakA zuM ane kevI samasyAo UbhI che tene vicAra karavAno prasaMga che. " lAlabahAdura zAstrInA zAsana kALane doDha varSa ane janatA ' pAnA zAsanakALanAM aDhI varSa maLI cAra varSa bAda karIe to lagabhaga 29 varSa naheru kuTumbanuM zAsana rahyuM che, javAharalAla naheranA zAsananA 17 varSa ane temanA putrI IndirA gAMdhInA zAsananI 12 varSa. A kauTumbika zAsana cAlu raheze. evI dhAraNa saMjaya gAMdhInA Akasmika avasAnathI, hAla turata, mokUpha rahI che. kAyama mATe mekUpha rahI che ema hajI nahi kahevAya. kAraNa, e vaMzavelo cAlu rAkhavAnA prayatna nahi thAya ema nizcita kahevAya tema nathI. - chellA pAMca varSamAM sArI evI uthalapAthala thaI. 25mI jana 1975ne roja IndirA gAMdhIe krekaTI jAhera karI tyAra pachI 18 mahinA viSamakALanA gayA. mArca 1977mAM janatA pakSanuM zAsana thayuM tyAre ghaNI moTI AzA baMdhAI. aDhI varSamAM te badhI AzAo bhAMgIne bhukko thaI gaI. jAnevArI 1980mAM IndirA gAMdhI pharI sattA para AvyA ane mA-dIkarAnuM saMyukata zAsana zarU thayuM. saMjaya gAMdhInA avasAnathI navI paristhiti pedA thaI. IndirA gAMdhI sattA para AvyAthI eka majabUta ane sthira zAsana maLaze evI apekSA atyAra sudhI apUrNa rahI che. janatA pakSanA zAsanane game teTalo doSa devAmAM Ave te paNa, e sAta mahinAnI IndirA gAMdhInI niSphaLatA DhAMkI zakAya tema nathI. atyAre deza samakSa sauthI moTI samasyA e che ke dezanuM bhAvi eka ja vyakti upara avalaMbI rahyAM che ema lAge che. e avalaMbana kAcA sutarane tAMtaNe che ema keTalAka loko mAnatA thayA che. dezane sauthI cittAne viSaya e che ke IndirA gAMdhI have zuM karaze. saMjaya gAMdhInA avasAnane lagabhaga doDha mahine thaye paNa IndirA gAMdhInA valaNane koI aNasAra maLato nathI. aphavAo aTakaLe ane anumAnene rAphaDo phATayo che. IndirA gAMdhI ane saMjaya gAMdhI temanA badhA virodhIone mahAta karavAmAM saphaLa thayA. paNa e saphaLatA ja temanI sauthI moTI niSphaLatA banI raheze ema lAge che. Ameya IndirA gAMdhInuM mana akaLa rahetuM. have ekalA aTalA zuM vicAre che te koI jANatuM nathI. mandiromAM ane sAdhu saMta pAse jAya che. keTalAka loko mAne che ke IndirA gAMdhI bhAMgI paDayAM che. jyotiSIo khUba kAme lAgI gayA che. koI cha-bAra mahinAnI mahetala Ape che. A badhI anizcitatAmAM rAjataMtra tUTI paDe che. IndirA gAMdhInI dhAka hatI te have rahI nathI. emanA sAthIomAM kebIneTanA ke bIjA-koI evA samartha nathI ke je nirNaya laI zake athavA IndirA gAMdhIne nirNaya levAnI pharaja pADI zake athavA nirNaya levAmAM madada karI zake. temanuM aMtaraMga maMDaLa yazapAla kapUra, dhavana, dhIrendra brahmacArI-eTalI nIcI koTinuM che ke emanI salAha mujaba je kAMI thavAnuM hoya te dezanuM durbhAgya lekhAya. javAharalAla nahera nA chellA be varSa cInI AkramaNa pachInA niSkriyatAnA rahyADIphaTa - IndirA gAMdhInuM evuM thaze? " eka ja vyakitane mAthe dezanA samasta rAjakArabhArane tema ja koMgresane saMsthAkIya badhA bojo rahe te koIpaNa zakitazALI vyakita mATe asahya che. rAjataMtranA prazna eAchA muMjhavanArI nathI. temAM koMgresa (I)nA AMtarika kalaho umere kare che. IndirA gAMdhIne pitAnA pakSanA sabhyone gaMbhIra cetavaNI ApavI paDI che. A phATaphuTa" ane sattAnI kheMcatANImAMthI upara nahi Ave to janatA pakSa jevA hAla thaze. koMgresa (I) sattA para che te dareka rAjyamAM vikhavAdo che. mukhyamaMtrIe uparathI lAdavAmAM AvyA che. temane prajAmAM ke pakSamAM pAya nathI. A pradezathI zarUAta thaI che. mahArASTra uttara pradeza, bihAra, rAjasthAna, madhya pradeza, koI rAjaya bAkI nathI. IndirA gAMdhInI sthiti, kadAca, kahevAya nahi ane sahevAya nahi evI che. lekazAhImAM ekapaNAne badale bIjo pakSa, eka ' nitAne badale-bIjA netA, tenuM sthAna levA taiyAra hoya evI paristhiti hoya che. lIcArI nathI hotI. ApaNe tyAM tyAre ' evI paristhiti nathI, kendranA maMtrImaMDaLamAM iMdirA gAMdhI pachI nizcitapaNe naMbara be kahI zakAya, IndirA gAMdhInA anugAmI kahevAya, evI eka paNa vyakita nathI. virodhapakSo china bhinna che. tenA' AgevAne -- yazavaMtarAva cavhANa, jagajIvanarAma, , caraNasiMha, vAjapAyI-badhA mauna che 2AthavA nirAzAthI niSkriya thayA che athavA koI vyuha race che, kAMI samajAtuM nathI. pArlAmenTamAM ane rAjya dhArAsabhAmAM dhAMdhaladhamAla, sabhAge ane aAkSepabAjI sivAya kAMI kAma thatuM nathI. virodha pakSo ati la. saMkhyAmAM hovAthI niSphaLatAnI hatAzA 2Anubhave che ane tethI zAsaka pakSa ane virodha pakSo binajavAbadArapaNe varte che. - sA bAbata upara meM kATale bhAra maLe che zaraNa ke jo rAjakIya asthiratA haze ane te cAlu raheze te bIjA badhA DhImAM asthiratA rahevAno. Arthika samasyAo uttarottara vikaTa banatI jAya che. cIjavastunA bhAve asAdhAraNa vadhatA jAya che. A sAta mahinAmAM lagabhaga 20 TakA vadhyA, keTalIka vastura rAmAM 50 TakA jeTalA vadhyA che. sAmAnya madhyama varga ane garIbone mare che. kALA nANAMne vyApaka anahada vadhyo che. mAtra dhamakIthI ke keTalIka dhADa pADavAthI 'A aniSTa tabumAM Ave ema nathI. AvakanI 'rAsamAnatA eTalI badhI vadhI gaI che ke loko ' baLave kema nathI karatA tenuM Azcarya thavuM joIe. samAjavAdanI vAta karavI hAMsIpAtra che. rUpiyAnuM mUlya eTaluM ghaTI gayuM che ke AvakanI kIMmata nathI rahI. eka sAruM cinha che ke A varSe atyAra sudhI comAsuM sAruM che ke nadInAM pUrathI keTalAka rAjyomAM sArI peThe nuksAna thayuM che. paNa Arthika paribaLo kAbu bahAranA thayA che. thIgaDAM mAravAthI 2Abha phATayuM che te rokI zakAya tema nathI. saMgIna ane asarakAraka pagalAM levAnI zakita nathI ema lAge che. kAyado ane vyavasthAnI sthiti vaNasatI jAya che. polIsanA me ane atyAcAre mAjhA mUke che. asAmAjika tattanuM era khAsa karI gAmaDAomAM vadhatuM jAya che. lokamAnasa eTaluM badhuM uojIta che ke nAnI bAbatamAM tephAne thaI paDe che. zaheromAM, majUro ane nekarIyAta varganA maracA ane kArakhAnAomAM haDatALe ane tALAbaMdhI sAmAnya thaI paDayA che. 2.mAM maMtrImaMDaLanI koTi eTalI sAmAnya che ke tene koI prabhAva nathI. jokarazAhI pradhAnanI baMsI athavA avagaNanA kare temAM Azcarya nathI. ' - AsAma ane pUrvAcaLamAM AMdolana sthagita thatAM, hAla turata zakti thaI che. paNa AsAmane prazna. ativikaTa che. tene saMteSa
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 buddha jIvana tA. 16-8-80 kAraka ukela nathI. videzI kone kahevA te nakkI karavuM azakaya che. pakSanA umedavAra tarIke cUMTAvA, tIvra harIphAI ya che rIpablikana A dezanA vatanIo, game te bhAgamAMthI AvyA hoya tene videzI pakSanA umedavAra tarIke ronalDa rIgana aMTAI 2AvyA che. DemokreTika na ja lekhAya, nahi te dezanA TukaDA thaI jAya. je baMgALI, pakSanA umedavAranI pasaMdagI, A lakhANa prasiddha thAya te pahelAM, hinduo ane muslIme, AsAmamAM ke tripurA maNipuramAM che temAMnA thaI gaI haze. prAthamika suMTaNImAM DemokreTika pakSanA pratinidhionI koNa pazcima baMgALamAMthI AvyA che ane koNa pUrva baMgALa ke baMgalo- cUMTaNI thaI che temAM vartamAna pramukha kArTaranI bahumatI che, paNa e bahudezamAMthI, te nakkI karavuM azakya che. badhA baMgALI che. videzIo matI teDavA temanA harIpha eDavarDa keneDI bhagIratha prayatna karI rahyA che. nakkI karavAnI prakriyA varase sudhI cAle te paNa tene nirNaya thaI kArTaranA pratiSThA taLIye beThI che. eka sthira ane nirbaLa vyakita zake tema nathI ane daramiyAna lAkha mANase upara laTakatI talavAra tarIke temanI chApa che. tAjetaramAM eka banAva banyo jeNe A rahe ane te lAMbA samaya sudhI rahe tene kAraNe azAnti ane asaMtoSa pratiSThAne chelle dhakko Apyo che. kArTaranA bhAI bIlI kArTare saLagI uThe te gaMbhIra vicAraNA mAge che. pUrvAcaLanA anya pradeza libiyA pAsethI 2,20,000 DolaranI "lAMca " lIdhI te hakIkata nAgAlenDa, mijhorama, tripurA maNipuramAM khristI mIzanarIe, jAhera thaI che ane bIlI kArTare svIkAra karyo che. temAM kArTara keTale sAmyavAdIo, AdivAsIo, kadAca videzI sattAe, vagere tattva darajaje javAbadAra che te kahevuM muzkela che paNa AkhI vAta cakaDoLe azAti pedA karavAmAM sArI peThe bhAga bhajave che. caDI che. kArTara vize amerikAnA AgevAna akhabAra vaizigTana kAzmIrane prazna pharI saLavaLyo che. zekha abadullAne keAI pesTe lakhyuM che.. Teko na hato tyAre IdirA gAMdhIe temane pharI gAdI para besADayA. A President and candidate for re-election who temaNe pitAnI nezanala konpharansa sajIvana karI. koMgresa (I) ne temanI seems almost determined to demonstrate every day sAme virodha thayuM tyAre zekha abadullA viryA ane ghaNAM bina that he can do things that make his record and rejavAbadAra ane uzkeraNIbharyA pravacana karyA. dilhI AvI pheravI putation look worse. toLyuM. paNa kAzmIramAM pAkistAnataraphI baLe mAthuM UMcakI rahyA che. IslAmane jhaMDo pharakAvavAnI dhAraNA rAkhe che. bhArata athavA kAzmIranA eDavarDa keneDIne umedavAra tarIke pasaMdagI maLe evI zakayatA baMdhAraNane kulle paDakAra kare che. ane IslAmI konpharansa bolAvI nathI. paNa DemokreTika pakSanA ghaNAM AgevAna sabhyo mAne che ke che. kAzmIrane bhAratathI mukata karavAnI jehAda pokArI che. pharI rASTra kArTara yogya ane lAyaka vyakita nathI. koI trIjI vyakitanI chellI , saMghanA nejA nIce lekamatanI mAgaNI karI che. bhArata sarakAre sakhata ghaDIo pasaMdagI thAya to Azcarya pAmavA jevuM nathI. "pagalAM levA ja paDaze. paNa jo AvuM bane te, DemeTika paNa pratiSThA gumAve ane e badhI maMjhavaNabharI paristhi na citra meM 2ja karyuM che chatAM tene koI paNa umedavAra hoya tene saphaLa thavAnA cAnsa najIvA huM nirAzAvAdI nathI. A dezanA uda vaLe bhAvimAM mane khUTa gaNAya. umedavAra tarIke kArTaranI pasaMdagI thAya te temane saphaLa zraddhA che. eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA badhA dezamAM thavAnA cAnsa paNa atyAre bahu ochA lAge che. temanI pratiSThAne ApaNA deza dareka rIte mokhare che. bIjA dezamAM aMdhAdhuMdhI che tenA aMgata rIte te dhakko pahoro ja che paNa DemokreTIka pakSamAM eTale pramANamAM ApaNe tyAM vyavasthita taMtra che. ApaNI zakita, mAnavIya, tIvra matabheda che ke temanA pakSanA ja matadAro kArTarane mata Ape ane bhautika, vipula che. rAjakIya asthiratA cintA karAve tevI che, te vize bhAre zaMkA rahe che paNa tene pAra karavAnI ApaNAmAM zakita che. lokazakita jAgrata thAya paNa AzcaryanI vAta to e che ke ripiblakana pakSanA ume. ane svArthavRttine kAMIka ochI thAya to ApaNI pragati ane davAra rIgana paNa moTI pratiSThA dharAvatA nathI. Ama te varSo unnati karavI muzkela nathI, eka rIte joIe to duniyAmAM badhe sudhI philma ekaTara hatA. rIgana koI pratibhAzALI vyakita nathI. azAnti che. samuddha gaNAtAM deze paNa bhAre vimAsaNAmAM che. ApaNI temanA pravacanomAM koI Adarza ke ucca bhAvanAe jovA maLatA samasyAonI vikTatA mAchI na AMkIe te paNa tene pahoMcI nathI. kArTara karatA vadhAre lAyaka umedavAra che tema nizcitapaNe kahI vaLavAnI ApaNI zakita che. 33 varSa prajAnA ItihAsamAM lAMbo zakAya tema nathI. temane sUra eka ja rahyo che ke amerikAnI prajA gALe nathI. hajAro varSothI aneka jhaMjhAvAte vRcce ApaNI saMskRtinuM sAtatya ApaNe jALavI rAkhyuM che. e saMskRtimAM pAyAnA naitika mahAna che, kArTarane kAraNe dezanI pratiSNa duniyAmAM jhAMkhI paDI che. mUla- baLa che te ApaNane TakAvI rAkhe che ane TakAvI rAkhaze. pharI eka samartha mahAsattA tarIke amerikAne banAvavAnI teo maherachA dharAve che. ripablikana pakSa jharveTIva pakSa che. khAnagI 6-8-80 - cImanalAla cakubhAI udyogane ane mUDIvAdane Teko ApavA sAthe, raziyA sAthe sakhatAIthI kAma levAnI rIgane jAherAta karI che. pramukha tarIke umedavAra cUMTAyA amerikAnA pramukhanI cUMTaNI te vyakita, pitAnA sAthI upa - pramukhanI pasaMdagI kare che. rIgane amerikAnA pramukhanI cUMTaNImAM sIdhI rIte bhAga levAno cAna upapramukha mATe pasaMdagI karI temAM eka nATaka bhajavAI gayuM. latadAna karavAno adhikAra amerikAnA lokone ja che; paNa koNa pramukhapada mATenI umedavArInA temanA ja haripha jemaNe prAthamika thAkata raghaMTAya che te jovA ane jANavAmAM duniyAnA badhA dezone cUMTaNI daramiyAna, rIgananI AkarI TIkA karI hatI te ja vyakita - buzane temaNe pasaMda karI athavA pasaMda karavI paDI. vizeSamAM * rasa ane hita che. rAjakIya ane Arthika rIte, duniyAnA lagabhaga rIgananI uMmara, sAmAnya rIte amerikAnA pramukhanI hoya che te badhA deze sAthe 2merikA gADha rIte saMkaLAyela che. amerikAnI lazkarI karatAM, ghaNI vadhAre - 69 varSanI che. tAkAta ane Arthika samRddhinI asara badhA deze upara paDe che. duniyAnI be mahAsattAomAMnI eka mahAsattA tarIke, bIjI hakIkata evI che ke amerikane atyAre koI lAyaka umedavA mahAsattA sAthe amerikAnA kevA saMbaMdho rahe che tenA upara duni- maLatA nathI. bemAMthI ekeya pakSa prajAne mAnya hoya e umedayAnI zakti ane have, aNazakita yugamAM, astitvane AdhAra davAra rajU karI zakatAM nathI. pasaMdagI karavI prajA mATe bahu agharuM che. amerikAnA pramukhane ghaNI vizALa sattAmAM che. amerikAne thaI paDe evI paristhiti che ' ' , ' ' , pramukha, duniyAbharamAM uthalapAthala karI mUke eTalI zakitane rAjakIya pakSonI adhogati ane zakitazALI cAritryavAna adhikArI che. vizvazAMtino AdhAra e eka vyakita upara rahe vyakitaone abhAva, ApaNA dezanI vizeSatA ja nathI. jApAnamAM che. tethI A vyakita koNa Ave che. tenA vicAro ane nIti zuM paNa tAjetaramAM AvuM ja banyuM. bhraSTAcAra mATe jANItA ane AMtache te upara duniyA mITa mAMDI rahe che. * rika matabhedathI khadabadata pakSa pharI, bahumatIthI cUMTAyo. tenA netAnI . AvA navembara mAsamAM thavAnI A cUMTaNI, A vakhate, pasaMdagImAM kAMIka kAvAdAvA thayA. paNa amerikA ane jApAna samaddha kAMIka aMze vicitra che. sAmAnya rIte, eka vakhata pramukha thAya deze che temane A badhuM pesAya. ApaNAM jevA garIba dezane AvI tene, eka bIjI vakhata cUMTavAmAM Ave evI paraMparA che. A lekazAhI pasAya nahi. vakhate A paraMparA sacavAya e vize bhAre zaMkA che. . . kArTara cUMTAya ke rIgana, athavA eka trIjo apakSa umedavAra, che. amerikAmAM be ja rAjakIya pakSe che. dareka pakSa, dezabharamAM enTana ,Ubhe che, te athavA koI navI ja vyakita DemeTika ane amerikAnA dareka rAjAmAM prAthamika cUMTaNI karI, potAne ume- pakSA UbhI kare che, amerikana prajAne saMtoSa thAya evI koI vyakita davAre, nakkI kare che. A prAthamika cUMTaNI, mahinAo sudhI cAle tene pramukha thavAnI nathI ane duniyAne paNa AvI vyakita sAthe che ane temAM karaDe DaoNlarane kharca thAya che. A prAthamika 2 TaNImAM panAro paDaze. amerikA ane raziyA varace ThaMDuM yuddha zarU thaI gaI
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8.88 prabuddha jIvana. 1 amerikAnA DemokreTika pakSanuM pratIka gadheDo kema? che, duniyAnA keTalAya dezamAM arAjakatA, asthiratA ane azAnti paranuM briTananuM sAMsthAnika zAsana khatama thayA pachI amerikAmAM, che. Arthika AdhI che. te samaye, be mahAsattAomAMnI eka dakSiNanAM rAjya ane uttaranAM rAjyo vacce aMtara yuddha phATI mahAsattAnI AgevAnI mATe prabhAvazALI vyakitane abhAva, nIkaLyuM hatuM. A AMtara yuddhamAM uttaranA rAjyonAM je tattva dakSiduniyAnuM durbhAgya lekhAvuM joIe. voziMgTana pesTe lakhyuM che: nA rAjaye tarapha sahAnubhUti batAvatAM temane mATe kaparahejha Whomever the Democrats nominate, the re- je gALa' gaNAya e zabda vAparavAmAM Avato (kepara heDa eka sult of the refusal to do intellectually honest and prakArane sApa che) ane AvA kaparaheDa vargane Teko ApanAra akhapolitically hard work will plague them. Sometimes bArone "kopara heDa presa " evuM kahevAmAM AvatuM. hamaNAM ja baMdha we wonder what Ronald Reagan did to deserve all thayelAM "hArpara megejhina" e AvuM ' koparaheDanuM akhabAra this. hatuM ane emAM 1870 nA jAnyuArInI 15 mI tArIkhe roka vizigTana posTa' peThe, ApaNane paNa ApaNA deza mATe Azcarya evuM kArTunA chapAyuM hatuM jemAM koparaheDa rUpI gadheDe eka thAya tevuM che ke je vyakita sattA para Ave che temanI zuM lAyakAta marelA siMha rUpI eDavarDa sTenTana (ripalakana pArTInA netA)ne che? lAta mArate batAvavAmAM AvyA hatA. A kArTuna Temasa nAsTa cImanalAla cakubhAI nAmanA kArTunisTe doryuM hatuM. A kArTUnane maLelI 11-8980. kapriyatAne kAraNe pachI te mATe AkhA DemekreTika pakSa mATe paNa gadheDAnAM cihanane upayoga karavA mAMDayo hato ane A cihanano kAne " noMdha: A lakhANa lakhAyA pachI, DemokreTika pakSanA umedavAra dvArA roTalo badhe pracAra thayo hato ke DemokreTIka pakSe Akhare tarIke kArTaranI cUMTaNI thaI che. DemokreTika saMmelanane mukata saMmelana gadheDAne pitAnA cihna tarIke apanAvI lIdhuM hatuM. '' * banAvavAnA eDavarDa keneDInA prayatna niSphaLa thayA pachI keneDIe umedavArI pAchI kheMcI lIdhI. chatAM, umedavAranI cUMTaNImAM keneDInA nAsTe gadheDAnA cihanane upayoga zarU karyA, pachI cAra varSe, anuyAyIoe lagabhaga 40 TakA kArTaranI viruddha matadAna karyuM. ripablikana pakSa mATe dorelAM ekakAnamAM, paNa ghaNuM vadhAre paDatuM eTale, kArTarane AkharI cUMTaNImAM potAnA pakSane keTalo Teko 'meTo thaI gayo che ane khUba zithila tathA ALasu thaI gayo che maLaze te vize zaMkA che. aupacArika rIte keneDIe jAhera karyuM che evuM batAvavA mATe hAthInuM pratIka vAra hatuM ane te samaye hArparzI ke teo cUMTaNImAM kArTarane Teko Apaze paNa DemokreTika pakSanA megejhina tathA Temasa nAsTanI lokapriyatA evI hatI ke A hAthInuM ghaNA matadAro kArTara viruddha mata Ape athavA matadAna na kare pratIka ripablikana pakSe paNa apanAvI lIdhuM hatuM! Aje alabatta, evo saMbhava che. have AkharI pariNAmanI rAha jovI rahI. koI amerikana DemokreTane tame pUcho ke: "tame gadheDAnuM pratIka kema cImanalAla cakubhAI apanAvyuM che" te e kaheze: "gadheDo kevuM prAmANika, gharanA badhA ja kAmamAM upayogamAM Ave evuM prANI che!" jayAre koI ripablikanane pUcho ke:"tame hAthIne tamArI cihana tarIke kema apanAvyo che?" to te tamane kaheze : "hAthI keTaluM baLavAna ane buddhizALI prANI che?" zAhI savArI mATe vaparAtA hAthInI vAta to ApaNA deza A lekhake, patrakAratvanI tAlimanI zarUAta 1935mAM mATe. navI nathI. mahIsuramAM, rAjAnA vakhatamAM dazerAnI je savArI raNachoDadAsa loTavALAnA "hindustAna prajAmitra" mAM karelI. nIkaLatI te jovA mATe te videzathI paNa mANasa AvatA. paNa gadhete vakhate, atyAranA jevI, patrakAratvanuM zikSaNa ApatI zALAo DAne ane kharacarane paNa eka jamAnAmAM zAhI savArI mATe upake mahAzALAo to hatI nahi eTale DIkansa tema lAMDananI zerI yoga thato enI vAta ghaNAne khabara ' nahi hoya. IsunA janma nI "yunivarsiTI "mAM "bhaNI"ne mATe lekhaka thayo hoya tema pahelAM hAlanA madhya pUrvanA vividha pradezonA je rAjA o hatA patrakAra banavA IcchanArAoe koI vartamAnatramAM nokarI laIne temanI savArI gadheDA para nIkaLatI. gadheDAnuM tyAre eTaluM badhuM ja tAlIma meLavavI paDatI. mAna hatuM! hakIkatamAM to gadheDo e mAnava jAta mATe eka khUba ja upayogI prANI che ane chellAM 3000 varSathI e mAnava jAtanI "hindustAna prajAmitra"no eka vakhate ke vAgate paNa sevA karate Avyo che eTale ja mane prazna thAya che ke gadheDAnuM raNachoDadAsabhAI gAMdhIjInA virodhI ane eka vakhate emaNe eka apamAna ApaNe zA mATe karavA mAMDayuM haze? koI paNa mAnavInuM kaTAkA citramAM gadheDAnuM pratIka cItarAvIne ene gAMdhIjInuM nAma apamAna karavA mATe paNa ene gadheDe besADIne gAmamAM pheravavAnI ApyuM. basa thaI rahyuM ! e samaye gAMdhIjInI lokapriyatA Toca prathA kema paDI haze? para hatI ane gAMdhIne gadheDA sAthe sarakhAvavAnI vAta baradasta karavA prajA haragIjha taiyAra nahotI kAraNa ke ApaNe gadheDAne mU - paNa A te jarA ADI vAta thaI. amerikAnA Arthika vikAsa. tAnuM, ADoDAInuM pratIka gaNIe chIe ane koIne gadheDo kahe ane gadheDA vaccenA saMbaMdhanI vAta karavA jato hato tyAM gADI e kharAba gALa devA samAna che.ane lagabhaga rAtorAta "hiMdu- pATA parathI UtarI gaI.. tAna prajAmitra" ne phelAvo ocho thaI gayo ane Akhare DemekaTIka paho gadheDAne potAnA cihana tarIke apanAvyo che. 1940nA okaTobaranI 31 mI tArIkhe che aMka kADhIne 'hindu pachI, 19 mI sadInA aMta bhAgamAM DemokreTIka pakSanA stAna - prajAmitra'nI lIlA saMkelI levAI.. virodhI TIkA karatA ke, "DemokreTika pakSa te gadheDA je paNa * koIne gadheDo kahe che enuM apamAna karavA barAbara che nathI-e to khaccara jevuM che. enAM vaMza velAnuM e abhimAna laI evI mAnyatA kevaLa ApaNe tyAM ja che evuM nathI. pazcimamAM paNa | zake ema nathI ane enI bhAvi prajAnI te e vAta ja karI zake gadheDAne jakkIpaNAnuM, mUrkhAInuM pratIka gaNavAmAM Ave che ane ema nathI." kharcara coka ' varNasara pedAza che ane na kharacara koI ADoDAI karatuM hoya te ene ema paNa kahevAya che ke: prajotpatti paNa karI zakatA nathI e hakIkatane anulakSIne viro DonTa bI ena ese." te AvI paristhitimAM, amerikAnuM pramukha- dhIoe DemeTIka pakSane khacara, sAthe sarakhAvyo hato. - 6 pada prApta karavA mATe je be pakSe, eka DemokreTika pakSa. ane bIje ripablikana pakSa, jIvana maraNane jaMga khelI rahyA che temAMthI, - ' paraMtu A tulanA kevaLa arthahIna che, kAraNa ke amerikAmAM DemokreTika pa, amerikAnA vartamAna itihAsanA prAraMbha kALamAM ja briTanathI bhAgelA mANaso (pila grima phAdharsa) pahela vahelA jaIne pitAnA pratIka tarIke gadheDAne zA mATe pasaMda karyo haze tenuM Azcarya vasyA te pachI anekAneka varSo sudhI je gadheDA tathA gadheDA e utpanna jema mane thayA karatuM hatuM tema ghaNAne thatuM haze., e. aMge karelA khaccaranI sahAya amerikAne nahi maLI hota to amerikAne saMzodhana karatAM kharekhara rasaprada ane amuka rIte to vAAnika vikAsa vilaMbamAM paDI jAta. nara gadheDe ane ghoDInA sagamamAMthI daSTie paNa jANavA jevI keTalIka mAhitI prApta thaI. " ' pedA thatuM khaccara e eka evuM prANI che ke je game tevA DuMgarALa pradezamAM ke baraphALa pradezamAM ke retALa pradezamAM, bhAre yAtanA sahana * * ' gAMdhIjI ane gadheDAne sAMkaLatuM. kArTuna je "hindustAna karIne paNa temane sevA Ape che. kharecara keTalIka vAra eDeDAI prajAmaMtra"nA patane mATe kAraNabhUta banyuM amerikana De- karanuM jaNAya che. paNa e ADoDAI ene ucheranArAonI khAmInA kra kSe patttAnuM cihana tarIke gadheDAne apanAvyo ene mATe kAraNe enAmAM,AvI jAya che. bAkI, kharacarane je vaijJAnika rIte paNa gadheDA aMgenuM epha kArTuna ja kAraNabhUta banyuM hatuM. amerikA uchera thAya to enI pAse je vizeSa kAma karAvavuM hoya te karI
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 prabuddha jIvana tA. 16-8-80. dharma: pravRttimAM ane nivRttimAM Ape evI tAlIma e ApI zakAya che. 18mI sadImAM pena, ITAlI ane phrAMsamAM te khaccaranI pedAzane moTA udyoga cAlato. amerikana rASTranA pitA jorja vaziTana e, amerikAe kharIrone upayoga karavo joIe evI himAyata karanArA pahelA amerikana nAgarika hatA. pachI te kALe karIne amerikAnA pUrva kinArA ane pazcima kinArA vacce khaccarothI cAlatI Trenane rItasarane vyavahAra zarU thayuM hatuM. vIra vIsa Tana mAla bharelA be vegone 40 kharacare joDavAmAM AvatAM ane A "ala Trena" - khaccara gAMDI - pUrva kinArAne mAla pazcipa kinAre pahoMcADatI. A kharacara gADI mATe joItAM khaccara ucheravA mATe khAsa jAtavAna gadheDA seMkaDonI saMkhyAmAM spenathI AyAta karavAmAM AvatA, eka varSamAM doDhathI be lAkha khaccara gadheDAnI sahAyathI pedA karavAmAM AvatAM ane khaccaro amerikranA Athika vikAsamAM sahAyabhUta zatAM. khaccara pedA karavA mATe koI nAmI gadheDAnI sahAya aMgenI jAhera khaLaze paNa te vakhatanA amerikana akharomAM chapAtI. briTizaroe paNa bhAratane jItavAmAM kharIrone moTA pAyA para upaga karyo hata ane dakSiNa dhruva pradezamAM rAdhana karatAM phasAIne mAryA gayelA kepTana skaoNTanI zodha mATe je TukaDI melavAmAM AvI hatI te TukaDInI sarakaNa gADI (barapha para sarake evI paira vinAnI gADI jene aMgrejImAM "sleja" kahe che) kheMcanAra khaccara hatAM. je briTiza lazkare bhAratamAM ucheryA hatA ! khaccara coka baLavAna prANI che. khAsa karIne enI pITha ane pAchaLanA thApAne bhAga khUba majabUta hoya che. khaccaranI lAta vAge te mANasa marI paNa jAya. Ama chatAM khaccarane barAbara ucharIne - premapUrvaka ucherIne - keLavyuM hoya te e zAnamAM samajI jaya evuM prANI che. IMDAne cAlate karavA mATe moTo DacakAro belAva paDe paNa sArI rIte keLavAyeluM khaccara te jarAka sisakAro kare eTale cAlavA mAMDe. A lekhakane khaccaranI gADInI savArIne. aMgata anubhava che. varase pahelAM nAsikathI 10 mAIla dUra gAdA- varI nadI para AvelA eka meTAM phArma para e rajA gALavA gayo hate. (phArmanA menejara vijJAna zAkhAnA abhyAsamAM sahAdhyAyI hatA eTale ane menejarane moTo baMgale rahevA maLyo hato eTale) phArmathI nAsika zahera sudhI lagabhaga roja javAnuM thatuM ane ene mATe kharcanI gADI vaparAtI. patharALa ane caNa utarANavALA rastA chatAM khaccara jarA paNa hAMphayA vinA ke jhaDapa epachI karyA vinA e 10 mAIlano paTa kApI jatA. A khaccara phArmanA mAlike lazkara pAsenA "sara plasa sToka " mAMthI kharIdyAM hatAM. e khaccara e koI divasa ADeDAI karI hoya evuM yAda nathI. nara ghoDe ane gadheDInA saMsargamAMthI pedA thatuM varNasaMkara prANI paNa ApaNe to khaccara ja kahIe chIe paNa aMgrejImAM - gadheDo ane ghaDInA saMsargamAMthI pedA thatAM prANIne "myula" kahe vAya che. jayAre gheDa ane gadheDInA saMsargamAMthI pedA thatAM varNa ' saMkara prANIne "hInI " kahevAya che. myula karatAM hindI vadhAre jIve che ane savArI mATe e sArAM che paNa sAmAnya upayogamAM "sula" nI kismata vadhAre che. eka jamAne e hatuM ke khaccarane kevI rIte ucheravA ane kevI rIte tAlIma ApavI te aMgenI vaijJAnika pustako lakhAtAM. Aje te have viziSTa bhUmi pradeze sivAya khaccarane jha: upayoga rahyo nathI kAraNa ke jI re, Traka vageree khaccaranuM sthAna laI lIdhuM. che. paraMtu telanI je taMgI UbhI thaI rahI che te jotAM kharacarane jamAne pAchA Ave -Aje nahi te varSo pachI - te navAI nahi. 'gadheDA na hota to khaccara na hota ane khaccara na hota te amerikAe je vikAsa sAdhya te vilaMbamAM paData. - Ama amerikAnA rAjakIya ane Arthika itihAsamAM gadheDAnuM sthAna viziSTa che. have AvatA navembaramAM amerikana prajA , gadheDAnA pratIkane bahumAna Ape che ke kema te jovAnuM rahe che. - manubhAI mahetA mahAbhAratamAM yudhiSThira kahe che, nAnAmi dharman na the pravRtti: nAnAmi ardhamama na 4 5 nivRtti : dharmane jANavA chatAM temAM huM pravRtta thaI zakato nathI, adharmane jANavA chatAM temAMthI. huM nivRtta thaI zakato nathI. yudhiSThira jevI ja dazA zuM ApaNI badhAnI nathI? zuM karavuM sAruM? ane zuM na karavuM sAruM? e jo nakkI karatAM AvaDI jAya te? badhI keLavaNI. badhA zikSaNa sAra ApaNe grahaNa karI lIdhuM gaNAya. dhU dhAtu uparathI utarI Avela zabda dharma paNa ApaNane e ja zIkhave che ne ! dhAraNa karavuM, TakI rahevuM. zI rIte? yogyanI pravRtti ane ayogyanI nivRttithI. dharmanI pravRtti - dhArmika pravRtti eTale zuM? maMdira, majida, carca ke apAsarAmAM javAmAM ja zuM dharma samAI jAya che? nA. dharma eTale pharaja. naitika pharaja. sAcuM bolavuM e dharma, khATuM bolavuM e adharma. sAcuM bolavAmAM pravRtta thAvuM. ane huM belavAmAMthI nivRtta thavuM-e thayo dharma. satya bolavuMne kevaLa zabdArtha nathI levAne. 'satya bolavuM'ne 'satya AcaravuM' e anusaravuM paDaze. te ja pelA pravRttimaya dharmamAM te ja Avaze ane nivRttimaya adharma aMdhakAramAM dhakelAI jaze. jema bolavAne AcaraNa anusaro che tema belavAne --zabdane janma vicAraNAmAMthI thAya che. to'satya vicAravuM' e paNa pravRttimaya dharma thayo. ema, vicAra, AcAra ane AcaraNa paNa satyamaya hovA ghaTe. sAmAnya rIte, sAmAnya saMjogomAM te mANasa satya bolatAM acakAtA nathI. paNa jyAre muzkelImAM mUkAya che, tyAre asatya bolatAM acakAte paNa nathI ! to AvA kArca saMjogomAM nukazAna veThIne paNa zrImada rAjacaMdranI jema satyane vaLagI rahevAmAM dharma che. tyajI devAmAM adharma che. jyAre ApaNe dhamadharmanI vAta karIe chIe, tyAre Show values ane Real values paNa ApaNane naDe che. dhArmika hovuM e eka vAta che. dhArmika dekhAvuM e bIjI vAta che. ghaNAM mANasa dhArmika hovAne daMbha kare che. jyAre bIjA dANA mANase kharekhara dhArmika hoya che. ahIM dharmanI bAbatamAM te vyakitae samAja uparAMta potAnI jAtane ja vaphAdAra rahevAnuM che, ghaNAM sAmAnya mANasamAM ucca dhAmika vRtti - pravRtti najare paDe che. jayAre bIjAM ghaNAM mANase dharmane upayoga vyakitagata hetu - AjIvikA athe paNa karatA de. yi che. A arthamAM dharmane hRdaya, mana AtmAdinI keLavaNo sAthe saMbaMdhI che. bAhya dekhAva sAthe nahi. dharmane IjA ke ejansa koI laI zake nahIM kemake e vyApAranI bAbata A arthamAM nathI ! Nobody can be an agent of God.' A arthamAM vyakita dhAre te sIdhI dhArmika pravRtti dvArA ane adhAmika nivRtti dvArA prabhunA darabAramAM pesI zake. tene mATe vakIla rAkhavAnI jarUra jaNAtI nathI. tAjetaramAM ja gurunI AgrahI evA eka sajajana sAthe A bAbatamAM UMDI carcA thaI, temane Agraha hatuM ke guru vagara jJAna maLatuM nathI meM kahyuM, "e sAcuM" paNa amuka pagathiyAM sudhI ja. InIzIyala sTejamAM guru jarUrI kharA, paNa pachI te - aMte te ziSya pote ja khevAI - jaI, guru banI parama tatvanI prApti kare e IcchavA gya khara. akhAe paNa kahyuM che ne ke, 'bAvanane saghaLA vistAra, akhA trepaname bhAgye pAra ' graMtha garabaDa karI, vAta na karI kharI? A arthamAM dharma ke Izvara e aMtaranI anubhUtine viSaya che. bhakata prahalAda ke bhakata dhra vane bALapaNamAM ja Izvara maLe che. zaMkarAcArya ke kavi kalApI jIvananA ati TuMkA gALAmAM paNa pasTa tattvanI jhAMkhI meLavI le che, prazna saMkalpane che. zuM karavuM? ane zuM na karavuM? ghaNI vAra ApaNuM jIvana veDaphAI jatuM jovAmAM Ave che. karavA jevuM thatuM nathI ane na karavA jevuM karavAmAM - karatAM karatAM te jIvana saMdhyAnA raMge dekhAvA lAge che. kALane koLI banI javAnI kSaNa. te najIka AvI pahoMce che tyAre ghaNuM moDuM thaI gayuM hoya che. - harajIvana thAnakI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-80 prabuddha jIvana mahAna sajajana sva. bacubhAI rAvata hamArInA vaMtrIzrI pUjyazrI bacubhAI rAvatanuM tA. 12 mI julAIe 82 varSanI vaye avasAna thayuM. bacubhAI videha thatAM ApaNe ApaNA eka saMniSTha, dIrthopAsaka saMskArapura 5 gumAvyA che. aMgata rIte te huM eka zirachatra gumAvyAnI lAgaNI anubhavuM chuM.' bacubhAI AjIvana kumAra ne varelA hatA. 'kumAra' nA paryAya rUpa banI gayA hatA. emaNe potAnI samagra zakita 'kumAra" ne ApI. 'kumAra" ne bhege emaNe bIjI koI prasiddhi ke arthaprApti mATenI pravRtti AdarI nahotI. mAtra prale bhane jatAM karyA hatAM. pariNAme "kumAra" mAtra mAsika na rahyuM, ApaNI eka saMskAra saMsthA jevuM banI gayuM. ApaNAM sAmayikomAM 'kumAra' nuM sthAna advitIya che ane ene advitIya banAvavAmAM bacubhAInuM svArpaNa raheluM che. barAbhAInA atyaMta nikaTanA saMparkamAM AvavAnI mane taka maLI ene huM mAra parama sadbhAgya samajuM chuM. emano pArthiva deha vilIna thayo, paNa najara sAme haja emanuM citra taravare che.savAre samaya thatAM kumAra kAryAlayamAM haLave pagale teo dAkhala thAya che. pitAnI beThaka pAse pahoMcI lAITa ane pache cAlu kare che khAdIne lAMbe koTa ane TopI utArI khIMTIe bherave che. rilliMga khurazImAM besI Deska khele che. AvelI TapAla jue che. pensila ane cappa le che. potAnA paheraNanA cheDe pahoLA karI khoLAmAM chotarAM paDe e rIte penasila chole che. sarasa dhAra kADhe che. cIvaTapUrvaka badhA chotarA eka karI laI, kacarAnI TopalImAM nAkhe che. 'kumAra' mATe AvelI sAmagrI vAMcavAnuM, pUpha tapAsavAnuM, TapAlanA javAba lakhavAnuM kAma cAlu thAya che. bacubhAIne kAryAlayamAM divasa cAlu thAya che. kAryAlayamAM AvatAM pahelAM keTaluMka kArya gharethI savAre taiyAra karIne teo lAvyA hoya che. pathArIvaza thayA tyAM sudhI bacubhAInee kAryAlayamAM javAnuM cAlu rAkhyuM. chellAM pAMca sAta varSamAM vRddhAvasthAne kAraNe, tabiyatane kAraNe prathama temaNe rAtanA besavAnuM baMdha karyuM. pachI aDadhA divasa besavAnuM rAkhyuM. pachI aThavADiyAmAM traNa divasa, be ke eka divasa javAnuM rAkhyuM. jIvananA aMta sudhI temaNe kAryAlayamAM javAnuM cAlu rAkhyuM. ane ghare rahIne paNa A vakhata "kumAra" nuM kArya karyA karyuM. bacubhAInI kumAra-niSThA ajoDa hatI. emaNe "kumAra" 100 me, 200 me, 300 me 400 mo 500 me, 600 me, eka viziSTa daSTithI taiyAra karyo hate. 'kumAra' ne 679 me aMka chapAve zarU thayo hate. ema hatuM ke, pathArIvaza thavA chatAM bacubhAI 700 mo aMka joIne jaze, paraMtu te pahelAM emaNe deha choDayo. kudaratanI lIlA akaLa che. bacubhAI 70 me eka jevA rahyA nahi, paNa e pragaTa thaze evI zraddhA sAthe teo gayA che. kAraNa ke emaNe bhAI bihArIlAla TAMkane varSothI sarasa tAlIma ; ApI sajaja karyA che. bihArIlAla paNa bacubhAInI jema nepathyamAM rahevAnI prakRtinA che. "kumAra" pitAne oLakhAve che. AvatI kAlanA nAgarikonA mAsika" tarIke, paNa AjanA nAgarikomAM paNa e eTaluM ja vaMcAya che. zALA ane kaoNlejamAMthI pasAra thayele bhAgye ja koI evo gujarAtI yuvAna haze jeNe eka vAra "kumAra" vAMcyuM na hoya. kumAre bhinacivALA vAcakonI rasavRtine poSI ane saMskArI che. kavitA, vArtA, nibaMdha nATikA, jIvanacaritra, ItihAsa, purANa, zilpa, sthApatya, citrakalA, phoTogrAphI, zarIra vijJAna, TikiTa ane sikkA, prANIo ane vanaspati yoga ane Ayurveda, ramata- gamata ane AkAzadarzana - keTakeTalA vibhAge 'kamAra'nA pratyeka aMkamAM jovA maLe. "kumAra" nA TAIpa jhINA ane sthaLanI karakasara. hAthamAM sIdhe jhAlIne AkhA 'kamAra'ne aMka vaMcAya nahi; pUrA vAMcavA mATe ADo, UMdho karavo paDe. jhINA TAIpathI AMkhe bagaDe nahi paNa sudhare e vaijJAnika satyanI pratIti pachI ja kumAre jhINA TAIpa vadhumAM vadhu sAmagrI ApavA mATe cAlu karelA, 'kumAra nA prapha bacubhAI pote badhAM vAMcI jAya ane eka paNa mudraNadoSa, bhASApa, ne rahe tenI jAte kALajI rAkhe. "kumAra" mATe Avela lakhANa pate vAMcI jAya, pasaMda kare, sudhAre ane kumAra nA dharaNane jALavI rAkhe. sattAvana varSa sudhI "kumAra" mAM kayAreya evuM kaMI chapAyuM nathI je bacubhAIe pote pahelAM e vAMcavuM na hoya. eTale te "kumAra" ne aMka pastImAM vecANa jovA ne maLe. jUnA aMko mATe kharIdanArAonI hAra lAge. 'kumAra' nuM dhoraNa jALavI rAkhavA mATe bacubhAI hamezAM bahu cIvaTa rAkhatA. game tevA moTA lekhakanuM nabaLuM lakhANa AvyuM hoya te te tarata parata karatA. pote yuvAna hatA tyAre te samayanA vaDIla gaNAtA lekhakonI nabaLI kRtio pAchI mokalatA teo acakAtA nahi. eka vakhata baLavaMtarAya ThAkoranI kavitA emaNe pAchI mokalI eTale baLavaMtarAya amadAvAda AvyA tyAre dhuMpUMA thatA kumAra kAryAlayamAM gayA. bacubhAIe ene zAMta pADyA ane nabaLI kavitI ne chApavI e "kumAra" nA tathA baLavitarAyanA hitanI vAta che. ema premathI samajAvyuM. AvuM to bIjA keTalAye lekhakonI bAbatamAM banyuM che. cunIlAla maDiyAnI eka vArtA bacubhAIe pAchI mekalAvI te maDiyAe 'kumAra' mAM vArtA lakhavAnuM baMdha karyuM. eka vakhata bIjA eka pratiSThita vArtAkAranI vArtA pAchI AvI. eTale emaNe potAnA mitra dvArA dhamakI ApI ke, "ame lekhake kamArane bahiSkAra karIzuM' barabhAI pAse A vAta AvI tyAre emaNe kahyuM, "tamArA mitrane kahejo ke huM koI draSa ISyAM, ke juthabaMdhIne kAraNe kRti pAchI mokalAvato nathI. kumAranA dhoraNane anurUpa na hoya evI kRti game tevA moTA kavi-lekhakanI hoya te paNa te pachI mekalAvuM chuM. tema chatAM bahiSkAra kara hoya to kare; eka hAthe AkhI jiMdagI 'kamAra niyamita calAvI zakuM eTale mArAmAM mane vizvAsa che." bacubhAI pote paNa "kumAra" mAM lakhatA. zarUAtamAM teo pitAnA nAmathI lakhatA. pachI upanAma 'I. ta.' thI lakhatA - barabhAIne chelle akSara 'I' ane rAvatane chelle akSara ta. pachIthI 'I. ta' upanAma paNa mUkavAnuM choDI lIdhuM, "kumAra" mAM , nAma vagaranuM je lakhaNa hoya te te bacubhAInuM rahetuM. barabhAIe navA navA lekhaka, kavio, citrakAro vagere taiyAra karavAmAM keTalo badho phALo Apyo che! kAcAM lakhANo sudhArI maThArIne taiyAra karavAmAM taMtrI tarIke bacubhAIe jeTaluM kArya karyuM che. eTaluM bhAgye ja koIe karyuM haze! pariNAme keTalA badhA kavi lekhakoe potAnuM pustaka bacubhAIne arpaNa karyuM che! sAdhana sAmagrInI pasaMdagImAM ATalA badhA kaDaka chatAM sAmayikanA koI eka taMtrIne vadhumAM vadhu pustaka arpaNa thayAM hoya te te bacu bhAIne ! gujarAtanA kavi-lekhakonI traNa peDhIne taiyAra karavAmAM babhAIne hisso ghaNo moTo che. taMtrIne badale mAtra lekhaka banyA hota te bacubhAI pAsethI vividha viSayonAM saMkhyAbaMdha pustaka maTayAM hota. keTalA badhA viSayonI barabhAI pramANabhUta jANakArI dharAve! abhyAsa te meTrika sudhIne hate. paNa vAMcanane bhAre zekha. pustako vasAve ane vAMce. pachI te 'kumAra' ne nimitte paNa ghaNA graMtho ane sAmAyike deza videzanAM -vAMce. emanI asAdhAraNa jANakArIne lIdhe te emane keTalAka vaoNkiMga ensAIkle pIDiyA' tarIke oLakhatA. bacubhAI eTale jANe pote ja eka zaikSaNika saMsthA vana - mena InsTiTaTazana jevA! meTika thayA pachI barAbhAI 'sastuM sAhityavardhaka kAryAlaya mAM joDAyA. tyAM vividha prakAranI kAmagIrI bajAvI. nAma saranAmAM karI, pustakonAM pArasalo taiyAra karI, khabhe uMcakIne pahoMcADavAnuM kArya paNa temaNe kareluM. 'kumAra'mAM pAchaLathI emaNe vahIvaTI javAbadArI paNa saMbhaLI ghaNA ochA vetanathI emaNe kAma karyuM. bIje gayA hota to 'kumAre ApyuM ethI ghaNuM badhuM vetana meLavI zakyA hota, paNa 'kamAra sAthenI emanI premanI gAMTha evI hatI ke, bIje javAne kayAre vicAra suddhAM nathI karyo. pote karakasarathI kuTuMbajIvana nibhAvatA ane eTalA ja nispRha rahetA. arthaprApti mATe barAbhAIe kayAMya nabaLAI darzAvI nathI. pacIsa varSa pahelAMno eka prasaMga mane yAda che. nyU yorkamAM yunAITeDa nezansamAM kAma karatAM kumAra ane bacubhAInA cAhaka eka gujarAtI yuvAna emane ghare maLavA AvelA. huM te vakhate bacubhAI pAse beThela. e yuvAne bacubhAIne dehase DolaranI kupana ApI. jethI potAnI IcchA pramANe bacubhAI amerikAthI pustako maMgAvI zake. bacubhAIe ene premathI svIkAra karyo. - kumAra kAryAlayamAM bacubhAIne ghaNo kharo samaya vahIvaTI kArya ane mulAkAtomAM pUre thaI jato, emanuM. kharuM kAma sAMjanA sAta
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pachI cAlu thatuM. badhA karmacArIo cAlyA jAya ane kAryAlayanA DahelA jevA moTo daravAjo baMdha thAya te pachI bacubhAI te ekalA kAryAlayamAM beThA beThA rAtanA dasa ke agiyAra sudhI kAma karatA hoya. kAma pate eTale daravAjAnI DokAbarImAMthI sAIkala UMcakI bahAra kADhe. bacubhAIne sAIkalanA peDala upara paga mUkI sAIkala upara savAra thavAnuM AvaDatuM nahi. phAvatuM nahi. pAchalA kheDAnI dharI upara paga mUkIne teo savAra thatA. nIkaLatAM pahelAM teo sAIkalanA lempa saLagAvI letA. khissAmAM divAsaLInI peTI rAkhe. rastAmAM lempa olavAI jAya te nIce utarIne pAchA saLagAvI le, koI vakhata divAsaLInI peTI bhUlI gayA hoyaane lempa olavAI jAya to sAIkala parathI nIce UtarI jAya ane be hAthe sAIkala pakaDI cAlatA cAlatA pAlaDI pAsenA ghare pahoMce.koI vakhata AvuM bane ane elisabrija pAse pharaja paranA polisa che. "kema sAheba paMkacara paDayuM che!" bacubhAI kahe, "nA bhAI, A te lempa olavAI gayo che. eTale cAlato jAu" chuM." polisa kahe, kA vadhI nAhi, sAheba have besI jA huM rajA ApuM chuM." bacubhAI kahe, nA bhAI. tamArI maherabAnI, paNa mArAthIema besAya nahi. kAyadAne pUrepUruM mAna ApavuM joIe. 'AvatI kAlanA nAgarikonuM ghaDatara karavA bhekha lenAra bacubhAInI A prakRtti hatI. prabuddha jIvana tA. 16-8-80 aMte 64nuM varSa pUruM thayuM tyAre aimanI ciMtA TaLI. pachI to e ja utsAhathI emanuM kAma cAlyuM. babhAIne videza javAnI taka maLI e emanA jIvananA anerA ullAsano prasaMga hato, je je sthaLe, myujhiyamo, kalAkRtio vize varSothI pAte 'kumAra'mAM paricaya ApatA rahyA hatA e badhuM najare jovAnI emane taka sAMpaDI. ene pariNAme ghaNI badhI navI sAmagrI teo 'kumAra' mATe tyAMthI letA AvyA. 1977mAM bIjI vAra teo laMDana gayA tyAre huM tyAM emane maLyo hato. paraMtu uMmara, ThaMDI ane avarajavaranI parataMtratAne kAraNe pahelAM jevI temane majA AvI nahotI. kAryAlayamAM te rAtre kAma karatA temAMthI eka divasa - budhavArano divasa bacubhAI kavione ApatA. sAtathI agiyAra sudhI navI navI kavitAnuM vAMcana thAya ane pachI enA upara carcA cAle, vakhata jatA A kAvyagoSThInI beThakanuM nAma ja 'budhasabhA' paDI gayuM. pUrI niyamitatAthI bacubhAI haMmezA beThA hoya. ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDI hAya ane koI ja kavi AvyA na hoya tyAre paNa bacubhAI sagaDI saLagAvI ne tyAM ekalA beThA hAya ane vakhata thAya eTale ghare jAya. 1955mAM huM eka varSa mATe amadAvAdamAM rahyo hato tyAre hu" budhasabhAmAM niyamita jato. koI vAra mArI pAse sAIkala na hoya to bacubhAI kahe, "cAlo, ApaNe cAlatA cAlatAM ghare jaIzuM. huM temane AgrahapUrvaka vinaMtI karuM, tame to vaDIla che ane haja jamavAnuM bAkI che. tame jladI sAIkala upara ghare pahoMcA . para'tu koIpaNa vakhata mane ekalA mUkIne bacubhAI ghare vahelA pahoMcyA nathI. bacubhAInAM dharmapatnI emanI rAha jotAM rAtre gharamAM ekalAM jAgatAM beThAM hAya. chokarAo kyAranA UMghI gayA hoya. bacubhAI ghare pahoMcIne jamI le te pachIja emanA patnI jamavA bese. bacubhAI emane 'bAI' kahIne bAlAvatA. bAInI, pita parAyaNatA Arya nArIne gaurava apAve evI hatI. lagabhaga sitteranI uMmara sudhI bacubhAI sAIkala upara kAryAlayamAM jatA. pachI basamAM athavA kayAreka rikSAmAM javAnuM cAlu karyuM. rAyapurathI rAtre chellI basa pakaDavAnI hoya eTale budhasabhAnA kAryakrama tyAM sudhI cAlatA. koI vAra basa cUkI jAya te ghara cAlatA pahoMce jo sAthe kiSitra hoya to. nahi tA rikSAmAM jatA. bhara unALAnAM dhakhatA tApamAM teo kAryAlayathI ghare ke gharethI kAryAlaya jatA, 'kumAra' mATe emanI tapazcaryA ghaNI AkarI hatI. d bacubhAInA nikaTa saMparkamAM AvavAno mane vadhu taka maLI jyA2e teo muMbaInI lenjisleTiva kAunsilanA sabhya tarIke niyukata thayA ane vakhatovakhata muMbaI AvatA tyAre. koIka vakhata mATe ghare paNa UtaratA. amadAvAda pAchA pharatA hAya tyAre bAbe senTralanA sTezana upara gADI upaDatAM pahelAM eka kalAka acUka maLavAnuM gAThavAnuM. lekhana mATe preraNA ane mArgadarzana mane emanA pAsethI satata maLatAM. amArA kuTuMba mATe te vatsala vAla hatA. emanA pratyeka pILA raMganA posTakArDamAM kuTuMbanA badhA sabhyonI--pravRtti pragati mATe pRcchA rahetI. bacubhAIne jyUtiSamAM zrAddhA ghaNI hatI. paraMtu ene kAraNe thoDo vakhata emane veThavuM paNa paDeluM. koI sArA joSIe emanI kuMDaLI joIne keTalIka AgAhI karelI emAMnI ghaNI sAcI paDI hato eTale e joSInA bhaviSya kathana para emane vizvAsa besI gayA hatA. varSo pahelAM e joSIe emane kaheluM ke "tamAruM AyuSya 64 varSanuM che." 64mA varSane to haju ghaNIvAra hatI eTale kaMI phikara nahotI paratu bAsaThamA varSathI bacubhAI peAtAnA mRtyu vize vadhu paDatA sabhAna banI gayA hatA. 64nuM AkhuM varSa citAmAM kADhayuM. alabatta, kAma to badhuM barAbara roja karatA, paNa mAthe bhAra rahetA. pariNAme tabiyata paNa thoDI bagaDI. eka vakhata amadAvAda thaIne pAlItANA zatruzyUnI jAtrAe huM jato hato, bacubhAIne maLavA gayA. vAta nIkaLI. zatrungyunAM maMdiro pote haju joyA nathI ema kahyuM. zatruMjya vize 'kumAra'mAM ATaluM badhuM lakhanAra enA klAmarmaza taMtrIne amadAvAdI ATaluM pAse hovA chatAM tyAM javAnI taka nahotI maLI. me tyAM luI vAM mATe darakhAsta mUkI, emaNe nA pADo. kAraNa kahyuM ke potAne prosTeTa glAnDanI takalIpha che. eTale rastAmAM vAraMvAra bAtharUma javuM paDe. vaLI, ThaMDI paNa sakhata hatI vAta mulatavI rahI. bIjI vAra mArAM patnI sAthe huM amadAvAda gayA hatA tyAre khAsa gADInI vyavasthA karI bacubhAIne ane emanAM patnIne zatruMjayano yAtrA karAvI. emane bahu AnaMda thayo. pAchAM pharatAM vAta nIkaLI. emane mahuDInAM ghaMTAkarNa vIramAM ghaNI zraddhA che. paNa ghaNAM varSathI tyAM javAnI taka maLI nathI. ane have tabiyatane kAraNe prasa vyavasthA hoya to ja tyAM jaI zakAya. bIjI vakhata ame mahuDAnI jAtrA paNa emane karAvI. jAtrA pachI bacubhAIe jaNAvyuM "mahuDInI jAtrA mane to sarasa phaLI che. ghaNA badhA aNadhAryA lAbha thayA che. bacubhAInA aMtima varSomAM eTaluM kartavya karyAno amane saMtoSa thayo. jIvananA keTalA badhA prasaMge bacubhAI vize lakhatAM emanA najara sAme taravare che! zALAmAM pAte abhyAsa karatA hatA tyAre emanA vAMcavAmAM eka aMgrejI vAkaya AvyuM. hatuM : "badhA ja mANase mahAna nathI thaI zakatA paNa badhAja mANaso sajajana jarUra thaI zake che." bacubhAIe A vAkayane potAnA jIvananA Adarza tarIke svIkArI laI sajajana banavAno puruSArtha kheDayo. pariNAme ApaNane 'mahAna-sana' sAMpaDayA. AvA 'mahAna" sajjana' sva. bacubhAIne ApaNI vinA zrAddhAMjali ho ! ramaNalAla cI. zAha sUnu A dhAma nAnaDA gharane khUNe khUNe tArI smRtinAM cihno verAyelAM paDayAM che, mArA lAla ! tArI sekala, 1 tArI prema, 2 tArAM zAM 3 tArAM ardho Dajhane bUTa caMpalanI A hAra - - badhuM ja tArI vATa juve che, dIkarA ! tArI pA pagalI vinAne, tArI lIdhelI belI vinAna A zUnakAra have sahevAto nathI. bahAra aSADhanA megha varasI rahyo che. muzaLadhAra ahIM mArI AMkho paNa varasI rahI che anarAdhyAra snehanuM A dhAma tArAM vinA sUnuM thaI gayuM che, beTA ! * sukhASabhAI ema. zAhu 2 moTara 3 ramakaDAM 1 sAIkala,
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-40 prAddha jIvana Amane sAmane--pati ane patnI eka ghara che. ene divAla che. sukhano, premanI, bahArathI majabUta ne ala sthira dekhAtuM A ghara koI paNa pavananI sAme TakI zake ane chatAM eka phka ....... nA eka phka nahI, dhIme dhIme UdhaI aMdarathI gharane korI khAtI hoya che. hasatA caherAnI bhItara jALAmukhI taiyAra thatA rahe che ne eka divasa badhuM / peAtAnAM mahelanI jema kaDaDabhUsa thaI jAya che. jema teDa kemaranuM ghara haramo gayuM. paNa vicAra karo eka paNa jaNa cAlI jatA pachI ghara ghara rahe che ke? ane AvatI kAla gharamAM eka vyakita nahIM hoya enI kalpanA ApaNe kayAre paNa karIe kharA ? karavI game kharI? teDa krema karyAM karI? e / sukhI ghara, TI.vI., fI, patnI bALaka, vyavasAyano nazA! e ja taMdrA je ApaNane saune gulAbI nidrAmAM jANe hemakhema rAkhe che! paNa existance kA, jIvana kaheA ema. lAMbA samaya ApaNane nidrAmAM rahevA nathI detuM. kayAreka doDI jatI gADIne acAnaka breka lAge che. chAtImAM karyAMka du:khAvA laI Ave che. kAMka mitra bevaphA nikaLe che. karyAMka svajana hAthatALI daI AMkha mIMcI jAya che ane There is a jolt, eka kSaNa jiMdagInA rathanI gati aTakI paDe che. teDa kamaranA razane paNa Ama ja doDatA thaMbhanuM paDayuM che. saphaLa mANasa che A teMDa kemara. ane saphaLa mANasanI patnInI jema enI patnI jenA gugaLAya che. A joAnA hiMdustAnanI pacAsa varasa pahelAMnI AryanArI nathI. ene potAnuM alaga vyakitatva jeIe che. nokarI karavI che. Tenisa ramavAnI chUTa jaoNIe che. potAnA vikAsa sAdhare che. eTale ja eka savAre patine kahe, "tema, huM tane cheDIne jAuM chuM." patnI eka vahelI savAre AvI rIte kahI zake te sAMbhaLavA mAnavA koI paNa pati kevI rIte taiyAra hAya? kadAca e majAka to nathI karatI? pUche che: samasyA kAnA jIvanamAM nathI hotI? ApaNI be vacce evA jhaghaDA paNa kayA thayA che? tyAre braeNnA kahe, ApaNI vacce kazuM sAmya nathI. je hoya to mAtra thoDAMka mitrAnuM, pArTIonuM ane saMbhAganuM. teDa samajAve, manAve koIne vAta karIe. paNa joAnA ekanI be nathI thatI. kahe, ATalI sAdI sIdhI vAta huM kema nathI samajato? huM tane choDI, ghara cheDI, cAlI javA mAguM chuM. tuM svIkAre, na svIkAra tane game na game pAMca miniTamAM ja huM ahIMthI cAlo nIkaLIza. ene te! enI potAnI svataMtra jiMdagI banAvavI che. vicAra karo: be jaNa premanA, AnaMdanA occhavanI carama sImA sudhI pahoMcI jAya ane kaMTALAnI, thAkanI UdhaI potAnuM kAma zaru kare. AnaMdanI Ta kayAre Ave khabara nathI paDatI. je be jaNa kSaNa ANa, "huM ane tuM eka ja che, ApaNA deha ja mAtra bhinna bhinna " ema kahetA tyAM eka jaNa kahevAnuM zaru kare che, 'mAruM paNa eka alaga vyakitatva che. mArI paNa alaga pasaMdagI, svataMtra vicAra. mane paNa mArA svapno che." "kayAre paNa chUTA nahIM paDIzuM." - e bhramamAM rAcatA be jaNa ekamekathI kema jaldI chUTA thAya tenA bahAnA ne rastA zodhe che. ekabIjAne bhUMge trAsa ApatA ApatA eka divasa teo korTanA UMbarA sudhI pahoMcI jAya che. keTakeTalA rIte potAnI lAgaNIo vyakata karI hatI? teDa kahe tema: 'khuzI sparzathI, zabdothI ane have DAIvArsachUTAcheDAnI DiphrIthI." eka divasa kahetA hatA Thank you, for being in my life. "tuM Avyo ne mAruM jIvana jhaLAMhaLAM thaI gayuM. atyAra sudhI karyAM hatA?" ane pachI eja vyakita kahe che, "huM guMgaLAu chuM. tArI pAchaLa meM mArI jiDhagInA zreSTha varasA barabAda karyA, gumAvyAM che." eTale ja eka vakhata teDa bole che. paNa kharo, Jesus, the things we have done to eachother. ekabIjAne ApaNe zuM karyuM? zuM zuM na karyu? paNa AvI samajaNa Ave te pahelA dharatIkaMpa thai cUkayA hoya che. tyAre jeAnA enI begane laIne taiyAra thaI gaI hoya che. dA 'bIjAne maratA jouM mutyu mane paNa eka divasa laI ze? mArA bAraNA khaTakhaTAvaze?" e vicAra mANasane nathI Avato. ema ja lagnajIvanano viccheda bIjAne sparze patnI koI bIjAnI cAlI jAya, mArI patnI cAlI jAya, mAru ghara verAna thaI jAya, AvI kalpanA kayA patine hoya? tene paNa kayAM hatI? eTale ja pUche, 'me karyAM bhUla karI?" ane eTale ja vicAre "kadAca ..... kadAca ... kadAca A patnI, A joAnAne badale koI bIjI nArIne paraNyo hota, to ... to A thate ? te ene keTalA saMtAna hota ? hota to e vadhu sukhI thayo hota?" paNa joAnA ene vicAravAno samaya karyAM Ape che? e niyatinI jeTalI ja niSThura che, phara che. ThaMDI krUratAthI kahI zake che, "have eka divasa, eka kSaNa vadhu ahIM nahIM rahI zakuM.' te vicAra kare: "kadAca A ubharo, ukaLATa zamI jaze, jonA ekAda klAkamAM pAchI Avaze." evuM banatuM nathI. rathanA cakra aTakI paDayA che. teDa eka sarasa vAkaya kahe che. "e enAM kapaDAM laI gaI che. enA paDaghA pAchaLa mUkI gaI che." ane pAchaLa mUkI gaI che. bALakane paNa ... cAra varasanA bIlIne paNa! ema nahIM ke temane, patine bALa vhAlA che game che ... nA patnI bALakane enA mAthA para jhIMkIne sUtelA mUkIne cAlI nIkaLI che. AvA AghAta pachI e ophise kevI rIte jaze? thAya che. basa sUI rahuM. ophise na javA mATe kazuMka to bahAnuM AvuM joIe. paNa tene khoTuM bolavuM gamatuM nathI. to pachI zuM koI puruSa ephise ema phona karaze, "mArI patnI mane cheDIne cAlI gaI che eTale huM Aje ophise nahIM AvuM?" have aneka lokonI akhAne javA ApavA paDaze, aneka AMkhone TALavI paDaze. carcAno viSaya banavuM paDaze. pahelAM ha'maeNzA bIjA 'gAsIpa'nuM kendra rahetA. have te baMne che. javAba ApavA muzkela paDe che. sAsariyA kahe che 'mArI dIkarI keTalI sarasa, sArI! tame ene zuM karyuM? athavA 'ama keTalI kALajIthI jatanathI ucherelI. ane ... ?' tenA mA- bApa kahe "tuM zuM kahevA mAge che. tArI patnI tane cheDIne cAlI gaI?" "te" alyA, tArI patnIne javA dIdhI?" mAtApitAne mATe, (pati mATe nahIM?) A nAkano savAla che. pati cAlI jAya, bIjI patnI kare. patnI cAlI jAya? javA devAya ?' kevI kevI salAha Ape che. chekarAne saMbhALI zakaze? DAI rAkhI che? jANe che: bAIe chekarAneM upADI jAya che. khUna kare che! chApAmAM nathI vAMcyuM? eha prabhu! pIparamIMTa? nAnA chokarA dAMta mATe khAMDa bahu sArI nahIM. khAra nathI bArIe barAbara vAsI che?" teDa javAba Ape paNa sAMbhaLe ? e peAte vicAre che, muMjhAya che. dIkarAne huM ucherI zakIza? chatI mAe A mutra namA thaI gayaeN che. badhA ene vinA kAraNe bheTa che, bakI bhare che. bALaka bIlI samajI nathI zakatA. vaDIlonA A vartananuM kAraNa zuM haze? e TI.vI. jovAmAM mazagUla che. nAdAna chekaruM che. AvatI kAle badhuM bhUlI jaze. paNa atyAre te e bannene bApa dIkarAne bAMdhatI eka ghaTanA che. bannenA jIvanamAMthI eka mahattvanI vyakita sarI gaI che. teDa bALakane sAcavI zake che. gatavAtamAM etapreta thaI jAya che . ene vArtA karavI, taiyAra karave, nizALe mUkavA. eTale sudhI ke mAnI jema ja ciMtA kare che, bALaka barAbara latA nathI ke? bIjA bALaka sAthe vadhu taphAna kare che, Akramaka che? peAtAne ja ciMtA thAya che. (Is he all right? Am I watching him too closely? )" vadhu paDatuM dhyAna te nathI apAtuM? samajaNa AvatA, bIlI,sheja moTA thAya che tyAre pitAne pUche che, "mammI zAlI gaI?" "mammI bIjA lagna karaze?" "tame bIjI vAra paraNazeA?" "tame ane mammI pharIthI lagna karaze."
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhuH jIvana tyAre teMDa kahe "nA, have pappA ane mammI kyAre eka nahIM thAya !" ane eka divasa dIkaro pUche, "tamArA vakhatamAM TI. vI. hatuM?" thappA kahe, "nA, tyAre TI.vI.nI zeAdha nahotI thaI.". "sapharajananA rasa tyAre hato." "hA, hatA.'' "tamAre vakhate bIjuM zuM zuM nahatuM?" pappA kahe, "amArA vakhatamAM avakazayAtrInahotA. AIsakrIma kona nahAtA." ane eka vedanAthI sabhara vAkaya kahe, "amArA vakhatamAM potAnA pati ane dIkarAne mUkIne bhAgI jAya evI mammIo naheAtI.'' bApa che paNa keTakeTalI ciMtA thAya che? eka vakhata bIlI paDI gayo. sakhata vAgyuM. mea upara bIlIne dasa TAMkA Ave che. e dhA enA caherAne kadarUpA to nahIM banAvene? mitra to kahe, "tuM nAhaka A ghAne mahattva Ape che . dha tUTelA dAMtanI jema AvA nAnA rA pratye koInI najara naMthI jatI. mane ja khabara na paDI hAMta, te kahyuM na hota te!" paNa ciMtAtura bApane AzvAsana nathI maLatuM e to kahe, "ghA mane dekhAya che. huM AMkha baMdha karuM to paNa mane dekhAya che!" paNa A aMkasmAtamAM eka pATha che. potAnA dIkaro pUrNa ane suMdara che, evA ja raheze, ene karyAMya ghA nahIM paDe, DAgha nahIM lAge e bhramaNA para moTo ghA, moTo phaTako paDayo che. peAtAnA vhAlA dIkaro paNa nAzavaMta che, apUrNa che e eka satya chatuM thayuM che ane e satya' para ene koI kAbu nathI. ATalA otaprota thaI gayA, bApa dIkaro, ekmekamAM vaNAyA tyare joAnA nyuyorka pAchI phare che. dIkaro joIe che. have te dIkarAne cheDI zake ema nathI. khUba mAyA-baMdhAI gaI che. nA pADe che. joAnA korTano Azaro le che. korTa mAne bALaka soMpavAno hukama kare che. te Akoza kare che. "I lost him. mAro bALaka chInavAI gayA che.'' lAcAra thaIne teDa hukamano svIkAratA kare che. bALakanA DabbA, pustako, ramakaDA bega taiyAra kare che. vicAre che eka bALakanuM jIvana ATalI khokhAmAM samAI gayuM?. bALaka to potAnI rIte ja vicAre che: bIjA ghare enI sagavaDo sacavAze? enI rUma haze ? ramakaDAM haze? paraMtu jo AnAmAM deva praveze che. pitA bALaka sAthe khUba mamatAthI baMdhAyA che, bALakane paNa enI ja jarUra che. e enI mAnI Akha samajI jAya che. hayAno himALA pIgaLe che. korTanA hukama chatAM, jItyAM chatAM aMtima kSaNe eka sarasa gauravayukata Sacrifice Ape che. kahe, "tuM ja bALakane rAkha, uchera. huM te jIvanamAM eka nAkAmayAba nIvaDelI vyakita chuM." ane eka karuNa prazna paNa pUche che. "tuM mane kayAreka ene maLavA to dezene? eka mAne bALakane maLavA mATe AjIjI karavI paDe e keTaluM karNa lAge? dIkaro mA cAlI gaI hatI tenuM gAMbhIrya nahotA samajyo, korTanA orDara pachI pitAne badale mA sAthe rahevAnuM che tenuM paNa nahIM, ane have aMte pharIthI pitA pAse ja rahevAnuM che, tenuM paNa nahi! pahelAnI jema ja atyAre paNa AnaMdathI khuza khuza nathI thaI jatA. enA tA bALasahaja ciMtA ne bALasahaja prazno che. mammI ke pappAnI sAthe tene rahevAnuM che. tenI ene bahu ciMtA nathI. nAnA che eTale ja aMte A ja prazne pharIthI pUche che: "huM mArA rUmamAM ja sUIza?" mArA makaMDAM . ahIM ja raheze? mArA pustako ? ane pappA, tame Aje kAma para nahIM jA? nA?te pachI ApaNe medAnamAM ramavA jaIe? .. dharatIkaMpa thayo che. je asthira hatuM te tUTI paDayuM che. prema ane hUMpha gumAvyA che. tenuM bALakane jJAna nathI, samaja saMthI, bALakanI lIlA krUra che. mammI hatI tyAre, vRdhdhA che tyAre paNa tA. 16-8-80 enI duniyA eTale enA ramakaDAM, enI vArtA, enA nAnA nAnA mitrA, hirozImA para eTama bAmba paDe ane toya lIluM ghAsa phUTe jIvana cAlu rahe che. bALaka moTuM thAya che. kayAreka pappA vinA, kayAreka mammI vinA. lIlAnA laya eno krama sAcave che. jIvananA ratha AgaLa cAle che. -vipina parIkha ('kramara (vasisa) sAme kremara' navalakA ane philmanA AdhAre) sagha samAcAra seviyeTa raziyAnI saphara zrI. Do. ramaNalAla cI. zAha, tAjetaramAM soviyeTa raziyAnI sapharethI pAchA pharyA che. tyAMnI elimpaka ramato jovAnI emane taka maLI che. teozrIno A pravAsanA vArtAlApa zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhA gRhamAM, guruvAra, tA. 21-8-'80 sAMjanA 6-15 vAge rAkhavAmAM Avela che. saune premabharyuM nimaMtraNa sadhanA peTrana membaro gatAMkamAM anukrama 37 sudhInA nAme pragaTa thaI gayA che. tyAra bAda traNa nAMma maLelA che. amo temanA khUba ja AbhArI chIe. navA peTra 38 zrI harAmukhabhAI sI. zAha 39 zrI khetasI narasI zAha 40 zrI candrakAnta sI. AnaMdaparA saMgha pratyenI lokonI mamatA ane zubhecchAno jharo vaheto rahyo che. saMparka sAdhyA vinA rUA. 2500 jevI rakama mokalanAra vyakitaonA saMgha pratye keTalA badhA sadabhAva haze ? tenA vicArathI AnaMdanI lAgaNI anubhavAya che. A vakhate paNa eka sadagRhasthe sarakayulara vAMcIne ja peTrana membaranA lavAjamanA ceka mokalI Apyo. temanA amo khuba ja AbhArI chIe. anya zubhecchaka gRhasthane paNa AnAthI preraNA maLe ane amAro 100 sabhyonA lakSyAMka satvara siddha karavAmAM amone madadarUpa banI temano premALa sahakAra Ape evI namra vinaMti. paryuSaNa vyAkhyAnamALA vyAkhyAnamALA aMgeno samagra kAryakrama gatAMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo hato, eTale A aMkamAM te pragaTa karyA nathI. temAM najIvA pheraphAro thayA haze te sAthenA samagra kArya ma 1 lI sapTe. mbaranA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze, tenI noMdha levA vinaMti. A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA kharcanA anusaMdhAnamAM za. 11000/ nI rakama me, hindustAna minarala proDakTasa prA. lI. vatI tenA DAyarekaTaro, zrI caMpakabhAI cokasI, zrI gIrIzubhAI cokasI, ane zrI atulabhAI cokasI dvArA peAtAnAthI bane teTalI samAja pratyenI pharaja adA karavA, saMdhane maLela che. A jJAnaparabane AvuM protsAhana ApI, A bhAIoe saMgha pratye je premALabhAva dAkhavyo che te anya sau mATe mArgadarzakabanI rahe. sadhanA sabhyAne namra vijJapti 1980nA varSanA ghaNA sabhyonA lavAjama haju bAkI che lavAjamanA rUA. 20/- saMghanA kAryAlayamAM satvare mokalI ApavA ane chevaTe AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM to avazya lavAjamo bharAya jAya tevI kALajI rAkhavA namra vinaMti. cImanalAla je. zAha pI. zAha maMtrI, mu`baI. jaina yuvaka sadha
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-0 prabuddha jIvana mANasanuM paheluM zatru : khAvaLanI kAMTALI DALa ! roja ApaNe vartamAna patrAmAM navI navI jAtanAM zastronI vArtA vAMcIne herata pAmIe chIe. dA. ta. be mahAsattAo, amerikA ane raziyA evA dUragAmI svaryaM saMcAlita AMtarakhaMDiya rokeTo dharAve che ke jemAM lagabhaga aDadho Dajhana aNu zasro hoya. A rAkeTone khetAnuM 'magaja' hoya che. temanA kompyuTaramAM mAhitI bharelI hoya che ane te ApameLe dizA zaidha tathA nizAnazedha karI le che. temane bhUgarbhamAM temanAM bhoMyarAmAMthI cheDavAmAM Ave tyAre teo AkAzamAM ane avakAzamAM caDhI jAya che ane duzmananA deza bhaNI vaLI jAya che. have A banne dezA pAse rokeTa vinAzaka rokeTo paNa che. zastronuM A gAMDapaNa ApaNane kheda pamADe che paNa vaizAnika ane Tekanikala siddhio ApaNane herata pamADe che. have jyAre mANasa AvAM zasro banAvI zake che ane eka avakAzI upagrahanA bIjA avakAzI upagraha vaDe nAza karI zake che. tyAre vicAra Ave che ke AdimAnava jaMgalI dazAmAM hatA tyAre tenuM paheluM zarU kevuM hatuM? utkrAMtinA udabAdhaka cArlsa DAvina 'manuSyanuM avataraNa nAmanuM pustaka lakhI rahyo hato tyAre tene vicAra Avyo ke 35 lAkha varSa pahelA vAmaNe AdimAnava te samayanA bhayaMkara pazuo sAme petAnuM rakSaNa kevI rIte karato hato? tenA azmIbhUta avazeSo batAve cheke tenI UMcAI mAtra 120 thI 140 se. mI. 8-48 thI 56 IMca) hatI. AvA TacukaDo mANasa zastra tarIke bhAre lAkaDuM vIMjhI zake nahIM. hajI tenuM magaja evuM nahotuM khIlyuM ke je buddhipUrvaka vicArIne paththaranAM zasro paNa banAvI zake. ATalI samajaNa paNa AvavA mATe tene bIjA dasa lAkha varSa lAgyA hatAM. AdimAnava pUrva AphUiMkAmAM pragaTyo hatA, jyAM asaMkhya hiMsaka prANIo hatA. AdimAnavAnI saMkhyA te gaNIgA~ThI hatI to hiMsaka prANIe tene khAI kema na gayA? A vicAra nedharalenDanI AsTAma yunivarsiTInA prANI vijJAnI ADIona korTalAnDane AvyA. teNe saMzAdhana karIne lakhyuM che ke A prAcIna jaMgalI mANase bAvaLanI kAMTALI DALA potAnA rakSaNa mATe vAparatA hatA ane peAtAnAM raheThANanI ADe kAMTALI killebaMdhI karatA hatA. korTalAnDa IthiyopiyAmAM itihAsa pUrvenA eka sthaLe khAdakAma karI rahyo hato tyAre eka bAvaLanI nIce ArAma karatAM karatAM tenA manamAM A prazna jAgyo, ane tenA uttara paNa teNe vicArI lIdhuM. A uttaranI kasoTI mATe te kenyA gayo ane siMhonA rakSita vanamAM jaIne mAMsanA moTA TukaDAonAM DhagalA karIne temane kAMTALI DALIo vaDe DhAMkI dIdhA. siMhanA baccAne ucherIne chevaTe tene mukta karI tenI upara "bArna fI" nAmanuM prakhyAta pustaka lakhanAra jyorja emasano bAra mukata sihonuM eka ToLuM pALyuM hatuM. temane korTelAnDe A mAMsa vaDe AkarSyA. siho mAMsanI gaMdhathI AkarSAIne AvyA ane kAMTAthI rakSAyeluM . mAMsa kema kADhavuM tenA phAMphAM mAravA lAgyA paNa paga vaDe ke meAM vaDe kAMTA khaseDavAnI koIe hiMmata na karI. te pachI kaoNrTalAnDe eka bIjo prayoga karyA. teNe eka jALIvALA khaMjarAmAM eka jIvatuM gheTuM mUkyuM ane pAMjarAne kAMTALI DALA vaDe lapeTI lIdhuM. A vakhate jIvatA zikArathI lalacAIne keTalIka siMhaNe AvI ane paga vaDe kAMTA khaseDavA lAgI paraMtu pagamAM kAMTA lAgyA pachI teo potAnAM jakhama cATavA lAgI, ane vadhu kAMTA' khaseDIne gheTAMnA zikAra karavAnuM mAMDI vALyuM. AthI korTalAnDa evA nirNaya upara Avyo ke hiMsaka pazuo sAme prAcIna mANase peAtAnuM rakSaNa kAMTALI DALA vaDe ja karyu haze. paraMtu mANasa kAMTALA killA racIne tenI aMdara besI jAya ane hiMsaka prANIe tene ghero ghAle tA te karyAM sudhI TakI zake? tenA javAba e che ke kAMTALI DALeA tarapha rAtarapha vIMjhAvA lAge to jaMgalI janAvaro bhAgI jAya. A mAnyatA siddha karavA teNe eka ThekANe mAMsanA TukaDA goThavyA te pachI eka IlekaTrIka meTara vaDe cAlatuM yaMtra kAMTALI DALAne vIMjhI zake evI yukita karI. jyAre siMhA mAMsa khAvA AvyA tyAre dUrathI cAMpa dAbIne koTaeNlAnDe maMtra cAlu karyuM ane kAMTALI DALIo vIMjhAvA lAgI AthI mAMsa khAvA mATe AvelA siMhA bhAgI gayA. hajI eka vadhu prazna UbhA thayA ke gALIthI ghavAyelA siMha paNa sAme thAya che te ae kAMTAthI kema Dare che? tenA javAba zeDhAi athavA zAhuDI Ape che. udara anekhisakolInA kartarI (roDanTa) varganuM A prANI vALane ThekANe lAMbA TUMkA paNa tIkSNa aNIvALAM pIcheADiyAM dharAve che. hajI jaMgala jIvananI pATha nahIM zIkhelA ke vadhu paDatI hiMmatavALA siMha, vAgha ke dIpaDo zAhuDIne zikAra karavA jAya te tenAM pIMchADiyAM zikArane vIMdhI nAkhe, eTaluM ja nahIM tenI jiMdagI bagADI nAkhe, je zikArI prANInA zarIramAM zAhuDInAM pIchAM ghUsI gayA hoya teNe satata vaidanA anubhavavI paDe, tenI dareka halacala khUba pIDA kare ane tenI sthiti khUba dayAjanaka thaI jAya. kadAca A padArthapAThathI prerAIne ke ku daratI preraNAthI hiMsaka prANIo| kAMTAthI DaratA haze. A khatarA rasaprada che paNa tenI sAme zikArIonA evA anubhava paNa che ke jemAM maraNiyAM hiMsaka prANI kAMTALI vADa ThekIne ke temAMthI mArga karIne paNa ghUsI AvyA hoya. jyAre A sadInA AraMbhamAM membAsAthI nairobI sudhInI relave baMdhAtI hatI tyAre aMgrejI Ijanera, hiMdI ovara siyara ane AfikI tathA hiMdI majUro A relave bAMdhatA hatA te samaye sAveA nAmanI nadInA pradezamAM mANasakhAu, siMhAnI vasaMta hatI. teo rAte majUronI chAvaNIpA para chApA mAratA hatA ane majUrone uThAvI hatA. majUro peAtAnI rakSA mATe kAMTALI killebaMdhI paNa karatAM hatA chatAM siMhAne rokI zakAtA na hatA. Akhare A sihAne zodhI zodhIne ThAra mAravAmAM AvyA tyAre ja relave bAMdha kAma pUruM thayuM. jatA. - - vijayagupta mau muMbai zaheranA prANapraznA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMcAlita 'abhyAvartuLa'nA Azare muMbaI myunisipAliTInA DepyuTI kamizaznara zrI praviNabhAI kAmadAranuM pravacana - muMbaI zaheranAM prANaprazno' e viSaya upara tA. 12-8-80 nA roja sAMjanA bhAgamAM zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgrahamAM yojavAmAM AvyuM hatuM. prathama abhyAsa vartuLanA kanvInara zrI subodhabhAI zAhe, zrI praviNabhAIne AvakAra Apyo hato, temaja temano paricaya Apyo hatA. tyAra bAda zrI praviNabhAIe temanA vakatavyamAM muMbaI zaheranA nAnA - moTA sAmAnya tema ja jaTila praznonI vizada samIkSA karI hatI. e rIte temanA vakatavya drArA zrotAone ghaNI badhI jANakArI prApta thaI hatI. ATalI nAnI uMmaramAM teoe je sthAna prApta karyuM che ane - zaheranA nAnA - moTA prazno pratye jemaNe je jAgRti batAvIne tenA ukela mATe satata prayatnazIla rahyAM che. evI temanI rajuAta dvArA ane temanI saraLatA bharI tema ja saumyavANI dvArA zrotAone prabhAvita karyA hatA. temanA pravacana bAda sArI evI pragnezvarI thaI hatI ane tenA temaNe cokkasa prakAranA javAbA ApyA hatA. zaheranA prazno vizenI temanI jAgRti ane kAryapraNAlinI jANakArI bAda AtAAnA manamAM evI chApa upasI ke jo AvI jAgRti temaja kAmanI dhagazavALA pAMca - pacIza adhikArIo jo korporezanane maLe ta ghaNA badhA praznono ukela AvI jAya. temanA vakatavyamAM zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAha hAjara rahyA tene mATe zrI pravINabhAIe temanA aMta:karaNapUrvaka temanA AbhAra mAnyo hato. pravacananA aMte zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAhe saMdhe prakAzita karelA pustakono seTa temane bheTa Apyo hato. ane caMdananI mALA dvArA temanuM abhivAdana karyuM hatuM. ane chelle saMghanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe zrI praviNabhAIno khUba khUba AbhAra mAnyo hato. saMkalana: zrI zAMtilAla TI. zeTha
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ vayo 190) 68 prabuddha jIvana e vaidika yajJanA pratipAdya siddhAMta vaidika yajJa ane ahiMsA!! vAcakone sakAraNa Azcarya thaze. vaidika yajJa sAthe ahiMsAne sAMkaLavI e to aMdhakAra ane sUryane kiMvA agni ane zItasparzane sAMkaLavA jevuM vidhAna thayuM. jyAM sUrya hoya tyAM aMdhakArane sthAna na hoya, uSNasparza na hoya te agni na hoya tema hiMsA na hoya to vaidika yajJa na hoya tevI paraMparAgata sArvatrika kalpanA che. yazomAM thatI hiMsA to jaina ane bauddha dharmanI sthApanAnuM pramukha kAraNa hatuM. A sarva chatAMye vaidika dharma ahiMsA niSTha hato ema kahevAnI A dhRSTatA ? nahIM, nahIM. A dhRSTatA nathI. satya che, nagna satya, kiMtu satya. vaidika dharma, satyanA bhera aruNa asatyanA gheAra aMdhakAranA aMcaLAthI AcchAdita thaI gayA che. upaniSadanA daSTAMonuM aMtara valAvAI valAvAIne, kArAI kArAIne sarI paDelA A ArtanAMda che- dharmasya tattva nihita guhAyAma ' kivA 'nahi sujJeyamaNureSa dharma athavA to 'hiraNyamayaeNna pAtreNa satyasyApihita muma . mAM dUdhanapAnRNu satyadharmAya meM." (IzeopaniSada) yajurvedamAM eka mantra che "pazuna pAhi, gAMmAM hiMsI, ajA` mAhisI :, avi mA hiMsI .......mAM hisyAta sarvabhUtAni" prazna mane e uddabhave che ke 'mA hisyAta sarvabhUtAni'e sUtrathI ahiMsAnuM pratipAdana karanAra, ahiMsAnuM pANa karanAra vaidika dharmamAM, vaidika yajJamAM A hisA ghusI gaI yAMthI? paga nIce kIDI-makADA je! kSudra jIvajaMtuo paNa marI na jAya te mATe rahUgaNa rAjAnI pAlakhI upADatI veLA ThaMDI ThekIne jatA Dabharata jevA RSio je dharmanA anuyAyIo hatA te dharmamAM hiMsAne sthAna hAI ja kevI rIte zake? A badhAthI meM ghara ahiMsAne mATe ja yAM yazomAM adhvaryunI niyukita zanI hatI, (saMskRtamAM dhvarA artha hiMsA, alvara eTale ahiMsA) mAM yajJomAM arju kAyika, vArika, mAnasika koI prakAranI hiMsA thavA detA na hatA te yajJapazuhisAparasta hoI ja kema zake? ahiMsAmAM custaNe mAnanAra vaidika dharmamAM pazuhiMsA ghusI kayAMthI te samavA viSayAntara karI laIe. sItA rUparUpano aMbAra hatAM. A rUpa je rAvaNa dvArA temanA haraNanuM nimitta banyuM te pachI sItAnA rUpane guNa gaNIzuM ke doSa? saMskRta bhASAno guNa gaNA ke doSa, vaicitrya gaNA ke vaiziSTaya ke saMskRtamAM eka zabdanA aneka artha thAya che. A zabdalIlAne kAraNe AsurI vRttivALA, mAMsAhArI evA saMskRtinA rAvaNAe jANIbujhIne arthabheda karI prajAmAM buddhibheda janmAvyuM. vedanuM twisted interpretation karI vaidika dharmanA mULabhUta siddhAMtAne atyaMta vikRta svarUpamAM prajA samakSa mUkyA. udAharaNata : 'aja' zabda, ajanA eka artha thAya che AtmA, je jananarahita che. bIjo artha thAya che bakaro. atre e noMdhapAtra che ke pazuyAgamAM bila bahudhA bakarAno ja pAto. saMskRtamAM eka prakhyAta phlAka che-- "nuM naiva gajuM naiva vyAdha naiva ! naiva cU. ajAputra bali ghAta daiva : durbala ghAtaka " anya zabdano trIjo artha che jemAM jananazakita nathI tevuM dhAnya. 'ajAMzAni bIjAni. vaidika AryanuM jIvana mukhyatve pazupAlana ane khetI para avalaMbita hatuM. varSo varSa sAruM biyAraNa teo bharI rAkhatA. temAMthI khapa pUratuM dara vaSaeN le, bAkInuM paDI rahe. varSo jatAM paDI rahelA A dhAnyanI nanazakita kSINa bane tyAre A antanuM karavuM zuM? pANImAM nAkhe te te dUSita thAya. ArmInI vicakSaNa buddhie Ano tA.16-8-80 'ahiMsA' upAya zeAdhyo. agni pragaTAvI yajJakuMDamAM homavAnA (A yajJa eTale svadezI DI.DI. TI ke pesTa kanTrola ! Ama yazono sauthI moTA lAbha hato sArvajanika Arogyane). - 'eja' zabdanA A arthabhedane kAraNe je matabheda paDayA te saMbaMdhI kathA mahAbhArata ane hemAdri-rAmAyaNamAM che. pUrvakALamAM anAryonA speMsargathI patita thayelA parvataka nAmanA brAhmaNa vasurAjAne upAdhyAya hatA. te parvatakanI dIrdhakAlIna saMgatathI vasturAjA paNa AsurI buddhivALA thayA. vaidika RSie A hakIkatathI ajANa hatA. ekavAra asuro ane RSio vacce 'aja' zabdanA artha para vivAda thayA. asuro kahetA hatA ke aja eTale bakaro tethI pazumAMsathI yajJa karavA joIe. RSio kahetA hatA ajaeTale jenAmAM jananazakita nathI tevuM dhAnya. mATe dhAnyathI ja yajJa karavA ghaTe. banne pakSo gayA rAjA vasu pAse. AsurI vRttivALA vastuo RSionI viruddha cukAdo Apyo. te divasathI RSionA pA hArI gayA ane yajJamAM mAMsa homAvA lAgyuM. A vivecanane sAra eTalo ja ke anAye mAMsAhArI hatA ja: jayAre temaNe AryAmAM praveza karyo tyAre vedonA dviarthI zabdone kAraNe mAMsahavananuM vidhAna karI pazumAMsathI yazo karavA lAgyA. mahAbhArata e ja kahe che (dhUrve : pravartita' yo naitadna dekhu pryate' arthAt mAMsathI yaza karavAnA pracAra dhUe karyo che, vedomAM tenI kalpanA suddhAM nathI. parantu kharo vaidika dharma matamatAMtaronI gaDabaDamAM haDapa thaI gayo. mAMsa yAnA pracAra AryAmAM paNa thayo temAM saMdeha nathI paNa te pracAra sarva saMmatithI svIkRta thayAM nahIM. paMcataMtramAM viSNu zarmAe suSThu ja kIdhuM che"vRkSAMchitvA pazUna, hatvA kRtvA rudhira kamama yaghAM gamyate svage narake kena gammate ?" arthAta vRkSo kApavAvALA, pazu hiMsA karI lohInAM kardama karavAvALA jo svarge jaze to bhalA narakamAM koNa jaze? Ama pazuhiMsA mULa vaidika dharmamAM na hatI tenA sarvotkRSTa sAkSI te bhagavAna buddha. suttanipAtamAM bhagavAna buddhe kahyuM che-"annadA baladA cetA vaNadA sukhadA tathA etamatvavAM gatvA nAstugAvA nistute. gAvA eLaka samAnA sAratA kuMbha dUhanA tA visANe gahetvAna rAjA satyena ghAtiya." eno artha e ke pUrvakAlIna brAhmaNA anna, baLa, kAMti ane sukha ApanAra gAyanI kayAreya hiMsA karatA na hatA. paraMtu Aje bakarI jevI bicArI gAyane gamedhamAM mArI nAkhe che. Ama vaidika dharmanA mULabhUta ane pratipAdya siddhAMta che, 'ahiMsA'. lAMbA kALa lagI vaidika dharmae karelA ahiMsAnA siddhAntanA pratipAdana, pAlana ane parirakSaNanA bhagavAna buddha sarvotkRSTa sAkSI che. ApaNe bhALA! jagatanI zabdalIlA samajI na zakIe. jagatanA mutsaddIo jagatanA rakSaNArthe dharmanI Tahela nAkhe che. e ja dharmanA nAme hiMsaka, vikarALa ane krUra yuddho khele che. ghaNIvAra dharmanI vAta Damara, jevI banI jAya che. DamarunI jema e baMne bAju vAge che. emAMthI baMne dhvani nIkaLe che. eka ahiMsAnA dhvani bIjo hiMsA dhvani. jevA vagADanAra tevA pratidhvani mANasa ja dharmanA rakSaka ane mANasa ja dharmanA bhakSaka - humAMginI jAi mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400001.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Read No. MH. By South 54 Leence No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka: bu jIvana muMbaI, 1 sapTembara, 1980 somavAra vArSika lavAjama rUA. 15, paradeza mATe ziliMga : 5. muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra . chuTaka nakala rU. 75 - taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI ramaNalAla cI. zAha - ka Ta ka TI : u ke la na thI jUira 'TAImsa opha InDiyAnA tA. 23-8-80nA aMkamAM punAthI vartamAna paristhitine pahoMcI vaLavA mATe, atyAranA temanA khabarapatrInA samAcAra che ke tA. 22mIe rajanize roma kahAM kAyadAomAM pUrI jogavAI che, ane IndirA gAMdhIne kendramAM ke hiMsaka banAve ane ThAmI ramakhANe jotA, IndirA gAMdhIe, pahelAnAM ane rAjayomAM, sirakAraka bahumatI che, jarUra che makkama ane karatAM vadhAre sakhata kaTokTI lAdavI joIe ane te samaya daramiyAna asarakAraka pagalAMonI. vartamAna paristhiti zithila rAjataMtrane koI cUMTaNI karavI nahi. vizeSamAM kahyuM ke 15 varSa sudhI dezane kAraNe che; kAyadAnI jogavAInA abhAvane kAraNe nahi. IndirA lokazAhInI jarUra nathI, kAraNa ke dezane lokazAhInI samajaNa nathI. gAMdhInA sAthIo, kendramAM ane rAjyomAM, nabaLA, keTalAka bhaSTAcArI be hajAra varSathI deza gulAmImAM rahyo che ane svataMtratA pacAvatA ane moTA bhAganA bina-anubhavI che. IndirA gAMdhIe hiMmatathI dezane AvaDatuM nathI; 15 varSa sudhI kaTokaTI raheze te dezane svataMtra temAM vyApaka pheraphAra karavAnI jarUra che. kuzaLa ane pramANika vyakitarIte jIvatA AvaDaze. vizeSamAM kahyuM ke virodha pakSoe cUMTaNImAM - one sAtha laI, prajAne vizvAsa meLavavAnI jarUra che. i. gumAvela sattA prApta karavA, teo lokazAhIne nAza karI rahyA vartamAna paristhitinI samasyAo Arthika temaja kAyadA che ane te mATe dezabharamAM tophAno jagAve che. ane vyavasthAnI che. je-tophAne thAya che te komI ramakhANe nathI. rajanizanA AvA binajavAbadAra ane vAhiyAta abhiprAyanI keTaleka ThekANe virodhapakonI thoDI uzkeraNI haze. paNa kAraNe chesAmAnyapaNe huM noMdha na leta. IndirA gAMdhI tathA koMgresa (I)ne moMghavArI, pha gAve, vadhatI jatI bekArI, polIsane bhraTAra ane khUza karavAM rajanizanA prayatno ane kAraNa jANItA che. paNa mane trAsa, tema ja musalamAnonuM badalAyeluM valaNa. kaTokaTI lAdavAthI khAtrI che ke IndirA gAMdhI AvI khuzAmatathI deravAI jAya tevA nathI. A samasyAone ukela Ave tema nathI, tethI paristhiti vadhAre ' paNa, kaTokaTI ane mIsA AvI rahyA che evA uccAraNo vaNasaze. virodha pakSanA keTalAka AgevAne paNa karI rahyA che ane lemAM Arthika kSetre, Avaka ane saMpattinI 2 samAnatA anahada paNa evI eka bhramaNA che ke vartamAna paristhiti jotAM kaTokaTI vadhatI jAya che, sAmAnya ukita che paNa te sAcI che ke je garIba che te vadhu jAhera karyA vinA chUTako nathI. AnuM kahevAvALA kaTokaTI zuM che te pura garIba thayA che ane tavaMgara che te vadhAre tavaMgara thayA che. kALAbajAre samajatA nathI ane tenA pariNAmane barAbara vicAra karatA nathI. te mAjhA mUkI che, bhraSTAcAra, karacerI, vagere vyApaka che. 2aa mATe jUna 1975mAM IndirA gAMdhIe kaTokaTI jAhera karI te sakhata pagalAM levA paDe te kAyadAmAM pUrI jogavAI che. prakana dezamAM udbhavelI koI vikaTa paristhitine pahoMcI vaLavA nahi eTale che ke tene pramANikapaNe amala kara che ke nahi. aTakAyata paNa pitAnI sattAne, alAhAbAda hAIrTanA cukAdAthI ane dhAro kara paDe te paNa mULabhUta adhikArone AMca ApyA vinA, jayaMprakAzanA AdelanathI paDakAra thayo hato tene paheAMcIvaLavA, vartamAna mALa khAmAM rahI thaI zake tema che. aTakAyatI dhAro koI saMjogomAM jAhera karI hatI. alAhAbAda hAIkorTanA cukAda kAyama rahe che, na ja hote joIe tevI mArI mAnyatA nathI. asAmAjika tattva cha varSa pote cUMTaNImAM UbhA rahI zake nahi ane jayaprakAze, ane asAdhAraNa paristhitine tatkALa pahoMcI vaLavA thoDA samaya, vaDApradhAna tarIke temane tAtkAlika rAjInAmAnI joradAra mAMgaNI evA dhArAnI jarUra paDe, tene durUpayoga thavAne pUro saMbhava che karI hatI tene pahoMcI vaLavAne A mArga zodhyuM hatuM. kaTekTI ane rAjakAraNIya hetuthI tene upayoga thAya te bhaya che, tethI jAhera thAya tyAre vyakita - svA. 25ne vANI - svAtaMtryanA temaja tene virodha che. atyAre jenA hAthamAM sattA che tene prajAne vizvAsa samAnatAnA mULa mRta adhikArI rada thAya che ane kAyadA pramANe nathI e paNa virodhanuM eka kAraNa che. kahevAya evI saramukhatyArI pedA thAya che. mULabhUta adhikArInA amala mATe kone koI adhikAra rahetuM nathI. ArthikaDo garIbI haTAvavAnI ane rAmAjavAdanI vAte ghaNI karI che. badhI pakaLa puravAra thaI che. tene mATe krAMtikArI AvI kaTokaTI jAhera karavAthI vartamAna paristhitine kAI pagalAM levA paDe tevA pagaluM levAnI koMgresa (I)nI ke koI rAjakIya ukela AvavAne nathI. IndirA gAMdhInI sattA tyAre abadhita pakSanI taiyArI ke dAnata nathI. Avaka ane milkatanI maryAdA " che. virodha pakSonI koI asara rahI nathI. virodha pakSoe saMpUrNapaNe bAMdhavo paDe ane te sAthe pramANika ane kAryakSama rAjataMtra hoya pratiel gumAvI che. IndirA gAMdhInA sapta TIkAkAro paNa atyAre te ja A samasyAone apAze paNa ukela Ave. A dizAmAM IndirA gAMdhI sATa thAya evuM IcchatA nathI. balka, IndirA sarakAranI Arthika nIti koI kadama uTAvatI nathI, te IrAde gAMdhIne kAMI thAya te dezane khataro che, evuM mAnavAvALo moTo paNa jaNAto nathI. vartamAna viSamatAo asahya che. vinA vilaMbe varga che. samajadAra varga ema paNa mAne che ke vartamAna saMjogomAM asarakAraka pagalAM nahi levAya te paristhiti sphoTaka thaze. hiMsaka IndirA gAMdhIne racanAtmaka rIte Teko Apavo joIe ane evA ke baLavAne saMbhava avagaNI zakAya nahi. ApaNI prajAnI dhIraje Teke temane maLI rahe te mATe, IndirA gAMdhI samAdhAnakArI valaNa ghaNI che paNa tene hada hoya che. kaTekaTI lAdavAthI A samasyAo 2ApanAve 'ema Icche che 'prajAnI ciMtAno viSaya e che ke hala thAya tema nathI. sAmAnya ane nirdoSa mANase vyakitasvAtaMtrya rakhe IndirA gAMdhI ThAI bhUla karI bese ane temanA salAhakAro, ane vANI-svAtaMtrya jokhamAya evA koI pagalAM sahana thAya ja jo koI hoya te, temane khATI salAha 2ApI, 2AvaLI dizAmAM laI nahi. asAmAjika tattvone pahoMcI vaLavA, vartamAna kAyadAnA. ' jAya. Aje IndirA gAMdhI sAme aMgata virodha nathI. Aje mALa khAmAM aTakAyatI dhAre thAya te sahI levAya. vyakita svAtaMtrya virodha che temanA sAthIo sAme ane citA che temanI dekhItI ane vANIsvAtaMtryanA rakSaNa mATe kAryonA Azaya ane adhikAra . niSkriyatA vize. - rahe tyAM sudhI sahana thAya. ,
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 mArAdAbAda, alAhAbAda, alIgaDha ane kAzmIranA taphAna komI ramakhANeA nathI. moMghavArI sAmenA AMdAlanane meTa svarUpa ApavAnI jarUra nathI. dezanA amuka varga ane kadAca koI videzI tattva, demAM arAjakatA phelAvavA prayatna kare tene DAvA sarakAra sakhata pagalAM le te prajAnA TekA raheze. game te kAraNe, eka kAma Akramaka thatI dekhAya che te sahI na levAya. keTalIka videzI satttAo ane ApaNAM pADozI dezonuM valaNa ciMtAjanaka che. AjhAda dinanA pravacanamAM IndirA gAMdhIe A vAtano nirdeza karyo hato. kaTokaTI lAdavAI A paristhitinA ukela thAya tema nathI. AvI paristhitine pahoMcIvaLavA prajAnA pUrA sAtha anevizvAsanI jarUra che. kaTokaTI ke mIsA jevA pagalAMthI prajAnA samajadAra varga paNa taMtrathI vimukha thaze. prajAno sahakAra meLavavAnI IndirA gAMdhI mATe hajI paNa taka che. temanA pakSanA vikhavAdA temane samaya barabAda kare te pahelAM, pakSathI para thaI, dezahitanI daSTie tvarita ane nizcayAtmaka pagalAM levAnI temanI zakita hajI naSTa nathI thaI evI AzA rAkhIe to vadhArepaDatuM nahi leAya. tA. 26-8-'80 prabuddha jIvana tA. 1-9-'80 ane sAviyeTa yuniyana vahemI paNa keTaluM badhuM! koI bhaLa mANasa ghUsI na jAya eTale kasTamsamAM ophisaro pravAsIne be traNa miniTa sudhI tAkI tAkIne vAraMvAra joyA kare. ronI Tagara Tagara jotI, jANe trATaka karatI kaDaka dhAradAra AMkho joIne nabaLA mananA mANasa DhIlA paDI jAya. duniyAnA bIjA koI dezomAM A cekiMga nathI. pAsarTamAM phoTo pAMcadasa varSa ja hoya ane mUcha-dAhI, mAthAnA vALa ke cazmAnI fromamAM pharaka paDayo te traNa cAra ophisaro sAthe maLIne cekiMga kare cImanalAla cakubhAI leninaskI geru uparathI raziyana bhASAmAM 'skI' ro chaThThI vibhakitano pratyaya che. leninakI eTale leninanI geru Gory no raziyana uccAra gera, che) roTale TekarI, leninakI gera roTale leninanI TekarI raziyAmAM, samagra seviyeTa yuniyanamAM parva ane TekarIo, yuropanA anya keTalAka dezeAnA pramANamAM ghaNAMja ochAM che. momAM TekarI jevA bahu na lAge evA eka UMcANavALA vistArane leninaskI geru tarIke oLakhavAmAM Ave che, mArakavA nadInA kinAre A leninakI geru che. enI eka bAja mesko yunivarsiTInI ogaNIsa mALanI gaganacuMbI bhavya ImArata che. enI bIjI bAju nadInA sAme kAMThe vizALa bhavya lenina sTeDiyama che. meskomAM mAsko yunivasiTI jevAM sAta makAno che. bIjA vizvayuddha pachI stAlinanA samayamAM 1950thI 1958nA gALAmAM A bhavya makAno baMdhAyAMvidyArthI mATe, sarakArI kacerIo mATe, sarakArI amaladAronA raheThANa mATe, pravAsIe mATe e badhAM makAIInI DijhAInamAM jarA jarA pharaka rAkhyo che, e jo khabara na hoya te evA koIpaNa makAnane ApaNe mesko yunivarsiTInA makAna tarIke mAnI besIe. yunivarsiTI mATe ATalI meATI OImArata duniyAnA bIjA koI dezamAM nathI. mesko yunivarsiTInA makAnanA eka vibhAgamAM ja vidyArthIe mATe hosTela che. olimpika-1980 mATe bhArata, nyUjhilenDa vagere traNa cAra dezonA tamAma pravAsIone leninaskI gera mAM AvelI A hosTelamAM utAravAmAM AvyA hatA. amAro rUma navame mALe hatA. paraMtu bahArathI tyAM pahoMcatAM sudhImAM amAre pratyeka vakhate traNa ceka-gesTa vaTAvavAM paDatAM, visA batAvavA paDatA. ruma paNa sAviyeTa yuniyananI (raziyA soviyeTa yuniyananAM paMdara ripablika rAjyomAMnuM eka moTuM rAjaya che eTale samagra soviyeTa yuniyana mATe duniyAnA ghaNA loko mAtra 'raziyA' zabda vApare che e seviyeTa yuniyananI raziyA sivAyanAM bIjA rAjyonI prajAne gamatuM nathI.) rItarasama duniyAnA bIjA keTalAka sAmyavAdI dezo karatAM kaMIka judI che. 1917nA okaTobaranI krAti pachI A pahelI vAra seviyeTa yuniyanamAM eka ja samaye eka sAthe traNa lAkhathI vadhu videzIo dAkhala thayA. ATalA badhA videzIo samA UtAnI prajAne expose karavAnI sAviyeTa yuniyananI gajabanI hiMmata kahevAya! seAviyeTa yuniyanamAM ApaNe jaI AvyA chIe evuM ApaNA pAsaparTanA AdhAre koIne beUDaka kahI zakIe nahi, pAsaporTamAM teo visAno sikko mAratA nathI ke nathI sikko mAratA jatI ke AvatI vakhate. khetAnI sarakArane khabara paDavA dIdhA vagara bIjA dezanA mANase cUpacApa sAviyeTa yuniyanamAM jaI AvI zake. visA mATe teo gatAnA judAM kAgaLiyAM taiyAra karIne Ape che je jatAM AvatAM pAchAM laI le che mosko e vizALa, raLiyAmaNu, zAMta zahera che. raziyana loko mesko nahi paNa mekavA bele che. jhAranA vakhatanAM enAM paranA pAkAM makAna Aje paNa zobhe che. bIjA vizvayuddha pachI enA keTalAka rastAo! atyaMta vizALa banAvAyA che. paraMtu enI vizALa tAre TrAphikanuM paNa maLyuM nathI, eka rIte kahIe to meskomAM rastAo mUDIvAdI che ane TrAphika sAmyavAdI che. eTalA mATe mekemAM kayAMya 'No Parking 'nuM pATiyuM vAMcavA nahi maLe. TrAphikajAma ke praduSaNanA tyAM prazna nathI. ucca sarakArI amaladAronI, dUtAvAsanA sabhyonI jUja meTaragADIo ke zADIka TekSIe 2Amatema jovA maLe te ja, bAkI badhe basa, TrAma 2Ane aMDaragrAunDa relave, meskomAM mANasanI jeTalI vasatI che tenA karatAM ghaTAdAra UMcAM UMcAM vRkSonI vasatI vadhAre che. dareka rastA upara hoya bAju vRkSonI saMkhyAbaMdha hAra hoya. koI koI ThekANe to ApaNe zaheramAM chIe ke vanamAM chIe evA bhrama thAya coTalAM badhAM vRkSo jovA maLe. moskothI kicceva TrenamAM jaIe ne! lagabhaga 900 kilomiTaranA relavena pATAnI baMne bAju puSkaLa vRkSonI hAra cAlyA ja kare, gaTAM zaheromAM rastAnI baMne bAju lokone cAlavA mATenI vRkSonI hAravALI pagaThaMDI judI. jANe koI hila sTezana upara cAlatA hoIe evI tAjhagI anubhavAya. soviyeTa yuniyane khatAnuM arthataMtra barAbara jALavI rAkhyuM che. AkhI duniyAne bhAvavadhAro satAve che. sAviyeTa yuniyanamAM koI bhAvavadhAro nathI. varSojanA bhAva ghaNI cIjavastunA haju tyAM cAlyA kare che. pAMca kompeka (ApaNA sA paisA)nI TikiTa laI meTromAM -cAMDaragrAunDa relvemAM mAskonAM baseA sTezanamAMthI koIpaNa eka sTezanethI bIjA sTezane jaI zakAya che. dasa-paMdara varSa pahelAM e dara Aje paNa e ja pramANe cAlu che. tevI rIte basa, TrAlI basa, TrAma vageremAM eja sastA daro che. traNa kompekamAM TrAmamAM AkhA mAskomAM game tyAM pharI zakAya che. sevieTa yuniyanamAM lokajIvana svaccha, sAduM ane saMyamI che. tyAM yuropa, amerikA ke jApAnamAM hAya che tema bhapakAdAra DipArTamenTala sTorsa, dukAno, resTorAM vagere khAsa jovA nahi maLe, dArUnAM pIThai-Pub Houses, nAITa klaba, vezyAgRho vagere sadaMtara pratibaMdhita che. sigAreTa, lipasTika ke kosmeTiksanuM vyasana paNa nahi jevuM, pariNAme cArI, khUna, lUMTa, baLAtkAra vageraeNnA gunAo javalle ja bane. aDadhI rAte strIo potAnI rAtanI pharaja parathI rastAmAM ekalI nirbhayatAthI jatI hoya. tyAM vyaktigata mAlikInA koI dhaMdhA nathI ATale jAherakhabaranAM karyAMya pATiyAM ke niyona sAIna jovA nathI maLatAM. sinemA, nATaka, vaeNlenAM moTAM pAsTarsa bIjA makAno ke relavemAM te| nahi paNa enA khuda thiyeTara upara paNa khAsa jovA na maLe. seviyeTa yuniyane zaherone bahu vadhavA ke vikasavA dIdhAM nathI. mosko, leninagrADa, kieva, minska jevAM ATha dasathI vadhu zahero seviyeTa yuniyananA AvaDA meATA vistAramAM nathI. amerikAnI vAta bAju para rahI, igleDa, phrAnsa, jarmanI jevA dezomAM sAviyeTa yuni yana karatAM mATAM zahero vadhu saMkhyAmAM che. seviyeTa yuniyane potA arthataMtra barAbara jALavI rAkhyuM haze. paNa prajAnI bAhya samRddhi khAsa vadhelI dekhAtI nathI. vaijJAnika kSetre, lazkarI kSetre ane keTalAka ughogAnA kSetre eNe asAdhAraNa siddhi meLavI che, paNa sAmAnya prajA sAdhAraNa kakSAnuM jIvana jIve che. be cAra meTAM zahero bAda karatAM badhAM gAmaDAMomAM jUnAM gharo, kAcA rastA vageremAM karyAMya ronaka dekhAtI nathI. jANe krAnti pachInAM 67 varSamAM seviyeTa yuniyane Ama prajA mATe khAsa kaMI karyuM ja nathI evI chApa paDe. soviyeTa yuniyanamAM ApaNe sAMbhaLIe chIe eTalI sakhatAI sarakAra taraphathI prajA upara nathI. loko chuTathI harIpharI zake che, svecchAe nokarI badalI zake che, videzIo sAthe bhaLI zake che. pAtAnA
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-80 vicAro vyakata karI zake che. mAtra keTalIka bAbatamAM teo mauna sevavAnuM pasaMda kare che. stAlina, kRcceva, ke solveninzina vize amArA je je gAIDane meM prazna karyo te dareke eka ja javAba Apyo, "maherabAnI karIne e vize mane prazna na pUchazo." . viyeTa yuniyananI prajA ghaNI khaDatala ane kAmagarI che. basa, TAma, Trena strIo calAve che ane relavenA pATA upara khodakAmanI kALI majUrInuM kAma gharaDI strIo kare che. gAmaDAMo vaNe basa-yavahAra ocho che eTale pAMcadasa mAIlanuM aMtara page cAlIne janArA loko tyAM jovA maLe che. Arthika daSTie paNa emane mATe e jarUrI haze! prajAmAM garIba-tavaMgaranA bheda nathI. slamsa vistAragIca, gaMdA vistAro nathI. pradUSaNane koI prazna nathI. khAdhepIdhe tamAma prajA sukhI che. khAvApIvAnI cIjo ghaNI sadhI che; lokonuM Arogya ghAruM sAruM che; zikSaNa ane davAdA nAM kharcane khAsa kaMI beje nathItema chatAM prajAmAM taravarATa ane ullArA pramANamAM ochAM jaNAya che. soviyeTa yuniyananI bahAranI duniyAnI jANa ochA lokone che, daseviyeTa yuniyana vize paNa sAmAnya mANasanI jANakArI ghaNI ochI che. prajAne haravA pharavAnI chUTa che, paNa taka ochI maLe che. prajAjIvana bahu anubhavasamRddha nathI. amAre temanA nivAsasthAna yAsnAyA pAliyAnA javAnuM hatuM, paraMtu maskothI e sthaLa keTalA kilomITara dUra che enI pAkI khabara amArA utArAnA mAhitI vibhAganA koI karmacArIne nahotI ane koIe jAte e sthaLa joyuM paNa nahotuM. moskothI 195 kilomITara e dUra, paNa tyAM javAno prasaMga e koIne sAMpaDayo nahoto. leninaskI gera uparathI mAskavo nadInA sAmA kinAre vizALa lenina sTeDiyama dekhAya. yunivarsiTInA makAnathI sIdhA aMtare ghaNuM pAse, paNa pUla uparathI jatAM aMtara vadhI jAya. sTeDiyamanA eka cheDe olimpikanI jyota divasarAta satata saLagyA kare. eka sAthe doDha lAkhathI vadhu prekSako besI zake eTaluM vizALa sTeDiyama, TayavasthA paNa ghaNI sarasa. baMne bAja UMce moTA paradA upara skora vaMcAya; thaI gayelI ramatanI philma pharIthI dhImI gatie batAvAya. mAIka - upara avAja spaSTa ane karNapriya; jarA paNa paDagho na paDe. paripAme tarata jAhera thAya ane raziyana, jarmana, phreMca ane aMgrejImAM enAunsaronI belavAmAM kyAreya bhUlacUke na thAya. badhA kAryakrama miniTe miniTa pramANe cAle, kAryakramanA AraMbha pahelAM ane ramata vaccenA samayamAM gItAnI rekarDa vAge. duniyAbharanAM lokapriya gItanI rekarDa raziyAe agAuthI meLavI rAkhelI. amane atizaya AnaMda to e vAtane thayo ke brAjhila ane haMgerI vacce strIonI vaoNlibela ramata zarU thaI te pahelAM gujarAtI gIta vAgatuM hatuM : "hAlAne ramavA jAIe, rAjAnA kuMvara" AkhA sTeDiyamamAM gujarAtI prekSako be ja hatA- huM ane mArA bhAI pramodabhAI paraMtu moTA madhura avAje AkhuM sTeDiyama guMjatuM hatuM A gItathI. e dRzya joIne ame kharekhara anerI dhanyatA anubhavI. olimpikanI ramato eka sAthe meska, leninagrADa, Dieva ane miskamAM cAle. meskomAM paNa lenina sTeDiyamanA grAnDa erenA, mAIna) erena, DAyanemo vagere judAM judAM vibhAgamAM ramatagamatanA badhA kAryakramo cAle. soviyeTa yuniyanane dudharTanAnI ghaNI dhamakI maLI hatI eTale eNe sAvacetI eTalI ja kaDaka rAkhI hatI. dareka sTeDiyamamAM nI pahelI vartuLAkAra hAramAM polIse aDoaDa beThA hoya. traNathI pAMca hajAra polIsa ramatavIrene sAcave. dareka daravAje ane dara cAra pAMca hAre saMkhyAbaMdha polIsa pharaja para UbhA hoya ane prekSakonuM satata dhyAna rAkhe. sTeDiyamamAM dAkhala thatAM pahelAM traNa ThekANe cekiMga thAya. henDabega, thelI vagere sTeDiyamamAM laI javAnI manAI. sigAreTa pIvAnI paNa manAI. sAvacetI eTalI kaDaka hatI ke mArAmArI to zuM paNa be prekSako vacce belAcAlIne paNa saMbhava nahe. * seviyeTa yuniyane ramatavIro ane lAkhe prekSako mATe rahevAnI, khAvApIvAnI, javA-AvavAnI, ramato jovAnI je sarasa vyavasthA karI hatI te enI kuzaLa Ayojana zakitane AbhArI che. olimpikanI ramate yojavI eM game te dezanA gajAnI vAna nathI. temAM amerikA sahita ghaNA dezonA virodha, bahiSkAra ane avaLA pracAra pachI paNa saphaLatApUrvaka javI e to viyaTa yuniyana ja karI zake. ' . . . . . . ' , -ramaNalAla' cI. zAha A paryuSaNanA svAdhyAya hamaNAM zrI dAdA dharmAdhikArInuM pustaka "vicArakrAti' vAMcatA hato, emAM emaNe sarvodaya-siddhAMtanuM khUba ja saphUTa ane vizada vivecana karyuM che. sarvodayanI niSThA ane enI purogAmI niSThAenI adhUrapa vize emaNe sarasa rajUAta karI che. emanuM saMkalana AvuM che: 1. DAdhinanI vastuniSThA, 2, Temasa haka oNnI samAjaniSThA ane 3. sarvodayanI mAnavaniSThA. DAdhine kahayuM ke je sama hoya te ja jIvI zake. dAdAe A Survival of fittest nAM mULa, ApaNe tyAMnA masyagalAgala nyAmAM roTale ke 'vavo nIvarya nIvana mAM joyAM che. . . . . . " haka sle, DArvinathI eka DagaluM AgaLa jAya che. e kahe che: bIjAne je jIvavA de che te ja jIvI zake che. huM dhAruM chuM ke pAnuM ja nAma samAjavAda che. vyakitae jIvavuM haze to samAjanAM eka aMga tarIke jIvavuM paDaze ane samAja jIvaze te ja vyakita jIvaze mATe vyakitae samAjane jIvavA de joIze. samAjane ke tenAM aMgabhUta bIjI vyakitane khatama karavAnI vRtithI dUra rahevuM paDaze. hAvinavAda pramANe hAthI ke tevA baLavAna prANIne ja jIvavAno adhikAra maLI zake che ane harTsanA mate saue - jene jIvavuM hoya teNe - pitAne jIvavAnI vyavasthA pote ja karI levAnI rahe che. sarvodayane A pasaMda nathI. ene AmAM nyUnatA dekhAya che. ' ' e kahe che ke bIjAne jIvavA do ane khatama na karo, eTaluM ja paryApta nathI, e adhUrI niSThA che. sAcI niSThA enI gaNAze ke je pite jIvaze te kharo, paNa bIjAne jIvADaze paNa kharo. je jIvana bIjAne jIvADavA mATe haze (nIvo nIvaca nIvanama) ne upayoga 2) bIjAne mArIne jIvavuM evA arthamAM nahi, paNa bIjAne jIvADavA mATe jIvavuM evA arthamAM karaze. bIjAnA jIvananA eNe mAtra muka prekSaka nathI banI rahevAnuM. eNe to potAnA jIvananI mAphaka ja bIjAnA jIvananA paNa sUtradhAra ke katabhartA banavAnuM che. Ane kahe che, "mAnavaniSTha sarvodayano siddhAta." sarvodayane ahIM sudhIne rasto te barAbara che. paNa e jo ahIM ja aTakI jaze te khoTuM thaze ane e "khoTAMne aNasAra ApaNane 'mAnavaniSTha rAdaya' zabdamAM maLI paNa rahe che. 'sarvodaya' zabda svata: saMpUrNa che. jyAM sudhI sarvodayanI bhAvanA sAthe saMbaMdha che, tyAM sudhI rokalI 'sarvodaya' zabdanA prayoga sAme koI vAMdho na hoI zake. paNa jyAre ene "mAnavAnaTha evuM vizeSaNa rApIe chIe, tyAre jarAka khaTako thAya che. mAnavaniSTha ane 'sarvodaya' no meLa ja nathI besato. sarvodaya paNa haze ane vaLI te mAnavaniSTha haze, e zI rIte saMbhave? hA, ene 'sarvodaya evI sattA ApavI hoya to khuzIthI Ape, paNa ene artha te mAtra mAnavodaya' ja thaze. ane A ja artha 'sarvodayanA hArda sAthe keTalI hade susaMgata che, te vicAravA jevI bAbata lAge che. mane lAge che ke ahIM bhagavAna mahAvIrane Adarza ApaNane madada karI zake. bhagavAna mahAvIra nahotA vastuniSTha, nahotA samAjanai ke nahotA mAnavaniSTha. e te prANIniSTha hatA. emanI niSNa ahiMsAne varelI hatI ane e arthamAM teo ahiMsAniSTha hatA. 'sarvodaya'nA kharA hArdane lAgevaLage che tyAM sudhI te, je siddhAMta sarvanA - A duniyAmAM je koI tattva sacetana che. tene udaya, tenuM kalyANa vicAre che, te ja vastuta: 'sarvodaya' che. bhagavAna mahAvIra jyAre kahe che ke "be ghA daMtavyA' koI paNa sacetana padArthane trAsa, bhaya, vadha, paritAya na ApavA, tyAre temAM 'sarvodaya'nuM ja pratibiMba dekhAya che. . keTalAke AmAM paNa nyUnatA joI che. emanuM kahevuM che ke AmAM bIjAne na haNavA" eTaluM ja che, paNa jene haNavAM nahi ene jIvADavA mATe zuM karavuM, e te kyAMya dekhAtuM ja nathI! te zuM mAtra na haNavuM e ja ahiMsA? evI ahiMsA bAkI na gaNAya?', kemake AmAM haNAtA aTakAvavA mATenI vyavasthA che, paNa jIvADavA mATenI vyavasthA nathI. bIjA arthamAM, A vyavastha sIdhI. hiMsAmAM na mAnatI hoya to ya rIbAvIne mAravAmAM te mAne ja che ne! " , ' , ' , ' ', ke ' :
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ khuda vana tA. 1-9-80 : paNa ahIM ja bhUla che. mahAvIrane pUrA samajayA vinA Ave goTALe ghaNAe karyo che. mahAvIranI ahiMsAne pUrepUrI samajavA mATe uparanAM rAtra jevuM ja bIjuM eka sUtra laIe: 'sarvemayagmUyarsa'-sarva prANIone tuM tArA jevAM ja samaja.' arthAta tane sukha vahAluM che te bIjA jIvamAtrane paNa e ja vahAluM che, mATe tene je na game te bIjAne mATe na Acara ane rothI ya AgaLa vadhIne tane je game che ne je tuM tArI jAta mATe Acare che, tevuM ja nuM bIjAne mATe paNa Acaraje. AnuM ja nAma che 'sarvabhUtAtmabhUtatA ane e ja che sarvodaya. * bIjAne te pachI te manuSya hoya ke manuSyatara - na haNavA e sAhisAnI eka bAja-negeTiva sAIDa thaI ane bIjAne jIvADavA potAnI jema ja - jIvavAnI ne sukhanI anukuLatA karI ApavI, e ahiMsAnI bIjI bAju- pojhITiva sAIDa thaI. banne bAju bhegI karIe tyAre ja pUrI ahiM sara saMdhAya che. je ahiMsAnI pahelI bAju AcarI zake che, te ja tenI bIjI bAju paNa rAmalamAM mUkI zake che ane tene je bhagavAna mahAvIre pUrNa ahiMsaka kahyo che: "savathaLamUkatsa' kahyo che. vastuta: sarvodayaniSTha paNa ene ja gaNave joIe. ane A saMdarbhamAM 'mAnavaniSTha' sarvodaya thaDe adhUrI lAge che. jo ke enI A dhUrapa paNa hAlanA tabakake te eka jarUriyAta che, kemake vinobAnA vicArothI je paricita che te sarvodayanI mAnavaniSThAne egI ane chIcharI mAnI levAnuM sAhasa bhAgye ja karI zakaze. sarvodayanuM dhyeya te sarvanA udaya ane sarvanuM kalyANa ja che ane e ja hovuM joIe. paNa mAnavaniSThA te tenI hAlanI - vacagALAnI jarUriyAta che ane e jarUriyAta paNa amastI ja nathI UbhI thaI. e UbhI thaI ronuM ke kAMI kAraNa to hovuM ja joIe. lAge che ke eka mAnavadrArA bIjA mAnavanuM zoSaNa caravAnuM zarU thayuM tyAre sarvodaye mAnavaniSThAnI khAse peTA zAkhA khelavAnI jarUra UbhI thaI. eka mAnava bIjA mAnavanuM piSaNa kare e vAta to kadAca badho vakhata ne badhI rIte zakaya na paNa bane, paraMtu A to vAta AgaLa vadhI, eka mAnava bIjA mAnavanuM zoSaNa ja karavA maMDayo !' Ane aTakAvavA mATe ja jo sarvodaye mAnavaniSThAne agrimatA ApI hoya to te tarachoDavA jevI bAbata nathI ja. ' " paNa ApaNe e vAta ni:zaMkapaNe samajI levI joIe ke A mAnavaniSThA e sarvodayanI mAnavaniSThA che. sarvodayanI peTA zAkhA che. sarvanA udayamAM mAnavaniSThA samAI zake, paNa mAnavaniSThA e ja sarvodaya ema mAnavAnI ke manAvavAnI koziza karIe te te sarvodayana mULamAM ja dhA karavA jevuM thaze. - sarvodayanI mAnavaniSThA ro bhAratanI potIkI pedAza che. bhAratIya saMskAritAnuM emAM asaMdigdha pratibiMba che. e mAnavaniSThAne pazcimamAMthI AyAta thayelI mAnavatA sAthe kazo ja meLaLa nathI, na hoI zake, ... hA, pazcimamAMthI eka mAnavatAvAda ApaNe tyAM Avyo che. ene AvyAne ya dAyakAo vItI gayA che rAne have te e ApaNe tyAM sthAyI ja banI gayo che. bhAratIya saMskRtinAM eka aMga: rUpe eNe lagabhaga : ahIMnI nAgarikatA ja svIkArI lIdhI che. 2 mAnavatAvAdanuM eka mAtra lakSya che, 'mAnava ane tenuM sukha. mAnava sukhI thAya to pachI ene bIjA kazAnI paravA nathI, game te bhAge paNa mAnava sukhI thavo joIe. tame vanaspatine nAza karo. prANIsRSTine bhAga lyo ane mAnavetara, sacetana koI paNa prakAre upayoga-upabhega karo; zarata mAtra eTalIja ke e badhuM sukhI karavAmAM madadarUpa thavuM joIe. ApaNe kavi kahe che ke "sabAra upara mAnuSa satya, tAhAra upara nAhI'. tyAre have temAMthI, e, pazcimamAMthI AyAta thayelA mAnavatAvAdanI gaMdha Ave che. kavitA e kavinuM hRdaya ja nahi, paNa hArda che. - kavilbayane anubhava jyAre paripakva bane che . tyAre te..kavitArUpe vahevA lAge che. ApaNA kavine koIka..", paripakava anubhava:ja uparanI paMkitamAM pratilita cAya che, enI nA nahi, paraMtu e..anubhavane upayoga. jayAre pazcimanA ekAMgI mAnavatAvAdanA saMdarbhamAM karAya tyAre ene jarAka DAgha lAgyAnI dahezata jAge che. emAMnI ,sarvodaya taraphI mAnavaniSThA ghavAtI hovAnuM lAgyA kare che. pazcimane mAnavatAvAda, khristI dharmagura po5 pAlana moDhe "marsI iilaMga, dayAprerita hatyAnuM samarthana ane tene bacAva karAvI zake che. mAnavatAne jyAre atireka thAya che tyAre jIvatA mANasane jherI ijekzana ApavAnuM kRtya paNa - mAnavatAnuM ja eka ghoraNa manAya che ane kadAca have te, e Ijekazana ApavAne virodha eka pAzavI kRtya ke nAdAniyata lekhAya evA ci dekhAvA mAMDayAM che. koI mANasa, koI paNa kAraNasara, jIvanathI kaMTALI jaIne ApaghAta karatA hoya to tene tema karatA aTakAvavAnI ceSTA paNa, mAnavatAnA A saMdarbhamAM, have te geramAnavatAbharyuM mRtyu gaNAvuM joIe. kemake mAnavatA mAtra sukhI karavAmAM ja samAyelI che. athavA to du:khIne du:khamukata kare te ja mAnavanA che. A sthitimAM ApaghAta karIne du:khamukata thavA IcchanArane rokavAnI ceSTA paNa, tene du:khamukata thavAnA prayatnamAM rukAvaTa hoI, emAnavIya, kRtya ja lekhAvuM na joIe? TUMkamAM, ApaghAta paNa have masI kIliMgano ja eka svataMtra prakAra samajAve joIe ane AvuM pazcimanA samAjamAM na thAya ema mAnavAne koI ja kAraNa nathI. je samAjanA dharmaguru marsI phIliMga jevI bAbatane mAnyatA ApI zake, e samAjamAM ApaghAta paNa vyakitanA mULabhUta adhikAromAM eka adhikAra na gaNAya to ja navAI. paNa AvI bAbatane paNa jo mAnavatAnA nAme oLakhavAmAM Ave ane tene paNa kramaza: bhAratIya saMskRtinI mAnavaniSThA sAthe joDI devAno prayatna thAya, tyAre te ApaNA ja hAthe ApaNA paga upara ApaNe kuhADo mAravA jevuM thaze. | sarvodayanI mAnavaniAne A maMjura nathI, ne hoI zake. je maMjUra rAkhe to te sarvodaya nahi, paNa sarvanAza kahevAze. sarvodayanI mAnavaniSThA bhagavAna mahAvIranI ahiMsakatA sAthe vadhumAM vadhu naikaTaya dharAvanuM tattva che. bIjA zabdomAM, ene mahAvIranI prANitiSThAne ja eka peTA vibhAga gaNavAmAM aucitya che. paNa satata dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke mAnavaniSTha sarvodaya' mAtra vacagALAnI jarUriyAta che ane te ja saMpUrNa sarvodaya ke sarvodayanuM AkharI dhyeya nathI. sarvodayanuM AkharI dhyeya te che, jIvamAtranuM kalyANa. mAnava ja nahi, sRSTinuM eka eka prANamaya tattva jyAre nirApada rIte rahI zakaze; khAsa karIne mAnavatAvAdI mAnava taraphathI mAnavetara jIvasRSTi upara satata jhaLuMbI rahelo bhaya dUra thaze tyAre ja sarvodaya sadhAvo zakaya banaze. '' | sarvodayane A saMdeza laIne ja jANe paryuSaNa parva AvI pahoMcyuM che. paryuSaNane jyAre koI sAMpradAyika tahevAra tarIke oLakhAve che tyAre glAnI upaje che. mArA hisAbe pathupaNa e sarvodayanuM parva che. evuM sUryodaya parva je mAtra mahAvIra ja dhI ane upadezI zake. jo ke mahAvIre upadezya mATe te sAMpradAyika ema samajanAra pratye roSa ke napharata karatAM vadhu che. anukaMpAne ja bhAva jAge che ane vastuta: paryuSaNanI pAyAnI preraNA paNa 2aa ja nathI? - - muni zIlacaMdravijaya - premaLa jyoti . - premaLa jyoti ane InTaranezanala TrAvelarsa kalabanA saMyukata upakrame tA. 15 oNgasTanA roja paramAnaMda haoNlamAM 2kata dAna zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. savAre nava vAge kAMdAvADI jaina klinikanI blaDa beMkanA adhyakSa DaeN. zrImatI sAMgArAma temanA sahakAryakaro ane sAdhanasAmagrI sAthe AvI pahoMcyAM hatA ane thoDI ja vAramAM rakatadAtAono pravAha cAlu thaI gayA hato. ane baporanA doDha vAgyA sudhImAM 68 bATalI rakatadAnamAM maLyuM hatuM. te rakatadAna koSTha dAna che. koI paNa saMsthA, yAM bhAI-bena 15 dAtAonA nAma bhegA karIne premaLa-jayotino saMparka sAdhaze to bAkInI badhI vyavasthA ame saMbhALI laIzuM. - saMyojaka - premaLa jyoti bhUla sudhAra : prabuddhajIvananA tA. 16-8-80nA aMkamAM zrI thAnakIne lekha che jemAM jAnAmidhamama... leka TAMka che je yudhiSThire kaho ema jaNAvyuM che. A zleka duryodhane kahyo che. zrI thAnakInI A bhUla pratye prabuddhajIvananA be vAcakoe amAruM dhyAna doryuM che te mATe temanA AbhArI chIe.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-80 ApaNe ApaNe hAIve para kAramAM jhaDapathI jaI rahyAM hoIe, jayAM javu che tyAM jaladI pahoMcavAnI IcchA che tethI kAranI jhaDapa vadhArI rahyA hoIe, tyAMja rastAmAM koIka akasmAta thayA che, te joIe te| zuM karIe? kAra theAbhAvIne jeIe? jaoNIe pachI madada karavA doDI jaIe? koNa lapharAmAM paDe tema vicArIne kAra calAvI jaIe? ane dhAro ke mANasAI jarA jAge, lapharAno vicAra na karIe, parantu madada karavAmAM jAnanuM jokhama che te jANyA pachI pelA akasmAtamAM sapaDAyelAne madada karavA doDI jaIe kharAM? akasmAta thayo che, samaya haze lagabhaga sAMjanA, 25 varSanA yuvAna, nAma enuM elana mArTIna, ghera jaI rahyo hato, raste sakhata bhIDa hatI, varasAdane kAraNe rastA bhInA hatA, dhUmmasa hatuM, paraMtu yuvAna mArTInane kaMI bahu dura javAnuM na hatuM, mAnyu ke jarA spIDa vadhArIne ghera pahoMcI jAuM, varasAda vadhu paDe te pahelAM. sAmethI lArI AvI, joI, e TUkamAM 250 lITara telanA Dramsa (pIpa) hatA, mArTIne peAtAnI kAra bAja levA dhArI, kAranI gati vadhu hatI ja, ane bAju levA jatA bIjI kAra AvI, eNe heDalAITa pheMkI, ane mArTIna kaMI paNa kare te pahelAM pelA pIpavALI Traka sAthe enI kAra athaDAI, ane jayAre darekanI spIDa khUba heAya tyAre athaDAtA zuM thAya te te kalpI zakAya che ne? gaMbhIra akasmAta sarjAyo, mArTInanI kAra UMdhI vaLI gaI ane eja vakhate pelA telanA pIpamAMthI eka pIpa tUTayu tela AMkhe raste DhoLAyuM ane saLagI uThayuM, mArTIna enI kAramAMthI bahAra pheMkAI gayA hatA, bebhAna hatA, ane pelI saLagatI Aga najIka hatI, eTaluM ja nahi bIjA pIpa paNa najIka hatAM. A vakhate teja rastethI eka kAramAM nAomI klInTana nAmanI zrI jenI ummara lagabhaga 35 varSanI, te kAra calAvIne jaI rahI hatI, enI kAramAM eka prauDha vyakita beThI hatI, je hArTanA daradane kAraNe kAra calAvavA asamartha hatI. OM A nAomIne jaldI ghera pahoMcavuM hatuM, kAraNake e cha divase ghera jaI rahI hatI. jayAM eno pati tathA enA traNa bALako enI rAha joI rahyAM hatAM. eNe akasmAta joyA, samajI ke akasmAta gaMbhIra che, AganA bhaDakA joyA, Agano ene bhAreDara, kAraNa ke nAnapaNamAM AgamAM ja enuM ghara eNe baLatuM joyuM hatuM ane mA-bApa mAMDa bacyA hatA parantu AgamAM nAnAbhAI bhaDathuM thaI gayA hatA. ... eNe e AgathI dUra bhAgavA prayatna karyAM, ekasIleTara para paga dAbI dIdhA, parantu mANasAnI bhIMDa ane tyAM ja daDI rahelA pelA pIpa, e joyuM, thayuM ke A saLagI uThe to? kAra rokI, nIce utarI, maNaroAnuM ToLuM hatuM. parantu jovA, zuM che te jovA, koI ja madada karavA jevA rAjI nahotuM, nAomIe ekane pUchachyuM bhAI pelI kAranA DrAIvara te bacI gayA che ne? javAba maLyuM ke nA, e aMdara ja lAge che, ane A javAba maLatAnI sAthe enI najara pelA AganA bhaDakA tarapha gaIne joyuM te eka mAnavInA be hAtha, madadanI yAcanA karatA dekhAyA. Oh my God! klInTane bUma mArIne pAse ubhelAne kahyuM cAle! madada karIe, ane ema kahetAM ja e.tA doDI gaI, enI kAramAM pAchaLa beThelA enA bAsa hato, bicArA lAcAra hato, eNe buma mArI "kalInTana gAMDI na thA, jAnanuM jokhama che," paNa jayAM dayAne zrota vahevA lAge tyAM A avAja saMbhaLAya kharo ? Aga hatI, dhUmADo mUMjhavI mAre evA hatA, pelA prauDha ToLAne vinaMtI karI ke koIka te! madade jAo, ekalI strI zuM karI zakaze? paraMtu meAtanA Dara hatA, ane ajAgyA mATe koNa motanA mAmAM javA taiyAra thAya? pelI bahAdura nArI tyAM pahoMcI, mArTIna te vakhate UMdhA paDayA hatA, AgathI thoDe ja dUra hatA, ane sApa jema khasIne AgathI dUra jevA prayatna karI rahyo hato, tyAM ja eka dayAmaI nArInA avAja saMbhaLAyo, prayatna cAlu rAkho, huM AvuM chuM.. * game tema karIne e enI pAse pahoMcI, daramyAna ghAsamAM Aga lAgI gaI hatI; enuM pATaluna baLavA lAgyuM hatuM, ane enI pAse pahoMcI tyAM to enA jAkITane paNa Aga lAgI cUkI hatI. zuM karavuM e vicAravAno paNa samaya nahoto, e to ene AgathI dUra kheMcavA ja lAgI ane hajI thoDAja kheMcyo tyAM jabbara dhaDama karatA prabuddha jIvana zuM al 73 karIe ? dhabAko thayA, pelA saratA pIpamAMnuM eka bIju pIpa phATayu hoya ema lAgyuM ane jo ema hoya te to... paraMtu sadbhAgye ema nahatuM, TAyara phATavAnA avAja hatA. ane e phATelA TAyaranuM garama garama rabbara enA hAthane garadanane cITakI rahyuM hatuM, vedanA thatI hatI. A vakhate mArTIna kaMIka kahevA mathatA hatA, kadAca kahevuM haze ke tuM cAlIjA, zA mATe tAro jIva jokhamamAM mUke che, paraMtu hoTha phaDayA, zabdo na ja nIkaLyA ane e bebhAna thaI game. klInTanane jANe ke Izvare ja zakita ApI, e dubaLI pAtaLI bAI pelAM baLatA yuvAnane dUra sudhI kheMcI ja lAvI, ane pachI Aga bujhAvavA, poteja AkhI enA deha para sUI gaI ane eNe paherela bhAre koTa vagerenuM dabANa AvatA Aga bujhANI, ane te samaye ToLAe paNa emane joyAM, ane thoDA madade paheAMcI gayA, thoDIvAramAM ja embyulansa AvI ane e bannene hospiTalamAM laI gayA. klInTana paNa bebhAna thaI gaI hatI, dAjhI to hatI ja, jayAre hospiTalamAM bhAnamAM AvI tyAre pahelA prazna eNe e ja puchyo ke pelA yuvAnane kema che? nAma bAma te jANatI ja nahotI, pelAne to bIjI hospiTalamAM laI gayA hatA, eTale karlInTanane enA kaMIja khabara maLyA nahi, be cAra dADA pachI klIlTanane ghera javA dIdhI, eNe chApA UthalAvyA parantu emAMye koI khabara hatA nahi, enA khabara te jayAre mArTInanI mAM, dAdI emanA dI rAne bacAvanArane ghera AvyA tyAre ja maLyA. khabara maLyA ke enI hAlata gaMbhIra che, hajI to InTensIvakeramAM che, AkhI pIThane paga saLagI gayA che, skIna grAphaTIMga karavuM paDaze, parantu hajI te lagabhaga bebhAna ja che, ane hAlata gaMbhIra che. khabara maLyA pachI lInTana enI khabara kADhavA avAranavAra jatI, dhIre dhIre mArTInanI hAlata sudharavA lAgI ane akasmAtane AThame dADe DokTaroe kahyuke Now he is off the danger list. A akasmAtanA khabara chApAmAM chapAyA, ane te paNa e rIte ke eka komaLa nArIe jAnanA jokhame, eka yuvAnanI jIndagI bacAvI lIdhI. A khabara chapAtA, ghaNAe klInTanane dhanyavAda ApyA, ane "kArnegI hIphA" kamIzane mAnacAMda ApavA uparAMta kalInTananA kuTuMba mATe ATha hajAra Dolarano eka ceka paNa mAlyA. e. ceka na levA mATe klInTane ghaNeA prayatna karyo, paraMtu levAja paDayA. tyAre e nArIe bIjIvAra mAnavatA khATI, eNe emAMthI ardha nANA mArTInanA kuTuMbane ApyA, ardhA ja pAte rAkhyA. chene AvA paNa mAnavI A badhA mAnacAMda, rIvaoNrDajha, karatAM klInTanane bIje je rIvArDa maLyA; tenI kiMmata vadhu hatI. e mArTInane jovA tA jatI hatI, eka dA'Do jayAre gaI tyAre mArTInanI mAtAe kalInTanana hAtha pakaDI lIdhet * ne kahyuM dIkarI, e bhAnamAM Avyo che, ane ' bhAnamAM AvatAM ja tane ja jovA adhIrA banI gayo che, enI AMkha tane ja zedhI rahIche, ane e enA bIchAnA pAse gaI, enA nAmanI dhIrethI bUma mArI, mArTIne AMkho kholI, ene joI, peAtAnA be hAtha laMbAvyA, enA be hAtha potAnA hAthamAM pakaDI lIdhA, guMbI lIdhA ne zabdo sarI paDayA, God bles you. AgaLa zabdonI zI jarUra hatI! zabdo nahAtA, hatI sunI dhArA... ! klInTane snehathI enA banne hAtha bIchAnA para mUkI dIdhA, cAdara oDhADI, ane moM pheravI gaI, kAraNake . e AMsu . sArI rahI che te batAvavuM nahotuM, chatAM konAthI oM pavitra drazya ajANyu hatuM! tyAM UbhelI mAtA, dAdI, kalInTana' are narsa paNa ekabIjAne joI rahyAM hatAM azrunA paDadAnI ADaze, jayAM zabdo ochA paDatA hatA. ATaluM lakhyA pachI pharI pharI prazna jAge che ke AvI paristhitimAM ApaNe ke je jIvanadAna e moTAmAM moTuMdAna che tema mAnanArA ApaNe zuM karIe? muLa lekhaka Trevara Ama thrisTara anu.: bhAmena gAMdhI
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-80 "appA se paramapA" - kabIra pUla - saMta punA jIvanacaritrothI ApaNe ghaNe bhAge aMdhArAmAM je hoIe chIe. emanA janma, zikSaNa bAlapaNuM, yauvana, kuTuMba vagere saMbaMdhenI mAhitI jyAM tyAMthI bhegI karI eka samagra citra UbhuM karavAnuM rahe che. saMte pote paNa potAnA vize sAcI vAta koIne kahetA hotA nathI e paNa eka mukhya kAraNa che. eTale ApaNe karNopakarNa je kaMI sAMbhaLe hoya che enA upara moTe bhAge madAra bAMdha paDe che. mahAtmA kabIra paNa A bAbatamAM apavAdarUpa nathI. eTale ja, e hiMdu hatA ke musalamAna e saMbaMdhamAM chAtI ThokIne koI vidhAna karI zakAtuM nathI. e mahAtmAomAM mUrdhanya sthAne che eTale hiMduo ane musalamAne emane potAnI jAtinA gaNavAmAM gaurava anubhave che. chatAM eka vAta nizcita che ke temane uchera eka musalamAna vaNakaranA kuTuMbamAM thayo hato ane temanA guru rAmAnaMdajIe temane sarva tarapha samabhAva keLavavAnI zikha ApI hatI. temane janma 1398mAM ane mRtyu 1518 mAM thayuM hatuM. ema kabIrapaMthIo mAne che. e hisAbe temaNe 120 varSanuM lAMbu AyuSya bhogavyuM hatuM. trIseka varSanI bharayuvAnImAM temanI sAthe laI nAmanI koI strI rahevA AvI hatI. lokoe te potAnI kuTeva mujaba e baMnene ethI karI pati-patnI mAnI lIdhA eTaluM ja nahi paNa kamAla ane kamAlI jemane emaNe kevaLa ucherelA temane paNa temanAthI utpanna thayelA bALako tarIke khapAvavA lAgyA. AvI ulaTI - sulaTI bAbatone javA devI e ja ThIka che. eka vAta mukhya che ke teo nijAnaMdamAM masta evA eka adhyAtmaparAyaNa, sIdhA, sAdA, bhalA, bhoLA, saMta hatA. jemaNe bAhya kriyAmAM aTavAI nahi rahevAne ane dareka IzvaranuM ja ratAna che ema mAnavAne upadeza Apyo che. hiMdu- musalamAnanI ekatAnI himAyatathI rIlaI paDelA e vakhatanA dharmAMdha musalamAnoe bAdazAha sIkaMdara lodInI kAna bhaMbheraNI karI kabIrajIne satAvavA, pajavavAmAM maNA melI no'tI, paraMtu khUba tevAI tavAIne kabIrajI te zuddha kaMcana banIne ja bahAra AvyA. kabIrajInA jIvanane moTo bhAga vArANasImAM vItyo hato. paraMtu aMta samaye vArANasI choDI magahara javA e nIkaLyA tyAre koe "ata samaye jyAre bIjAo A pavitra dhAmamAM Ave che. " tyAre tame te, ulaTuM, e choDIne jAo che." kahyuM tyAre kabIra jIe 'rAmanI sattAne koI sImA - baMdhana nathI evo spaSTa javAba Apyo hato. magahara jaI, cAdara ane phala magAvI e to maThamAM sUI gayA ane bAraNAM baMdha karI dIdho. lokoe AvIne drAra khelI joyuM te tyAM kabIrajI ke kaI na" tuM, mAtra cAdara ane phUla bhALyAM. hiMduoe phala bALI tyAM samAdhi caNAvI ane musa' lamAnoe phulone dATI kabara banAvI. * samagra jIvana daramyAna A saMta puruSa koI ekalAne nahi paNa badhAne hatuM ane aMtakALe paNa e ke ekalAne nahi paNa * badhAne ja rahyo - enuM jIvana samabhAvane prabodhatA eka mahAgraMtha samuM hatuM. vaNakaranuM kAma karatAM karatAM adhyAtma pado lalakaravAnI emane Teva hatI. jemAMnA thoDAMka Atmatatvane lagatAM have joIe : A jagatanI koI paNa skUla vastu ke banAva vize ApaNe vigata meLavI jANakArI karI zakIe e zakaya che. paraMtu paramAtmAne bodha graMthadvArA ke koI anyane pUchIne paNa ApaNe karI zakIzuM nahIM, ene kharo khyAla te anubhavadvArA je AvI zake. enuM varNana game teTaluM sAMgopAMga hoya chata bhASA paNa Akhare to maryAdita ja che. eTale ke asIma tatvane - paramAtmA tatvane- vALa dvArA pakaDI zakAtuM nathI. - pakaDavA jatAM e chaTakI jAya che. bhobhava ApaNe e pramANe karyuM ane pherA TALavAne badale vadhAryA, dharmagraMtho vAMcyA, vicAryA ane gurUone upadeza eka vakhate nahi paNa aneka vakhata sAMbhaLyo. chatAM saravALe kaI ja prApta na thayuM. ulaTuM, bhalabhalAmaNImAM paDI gayo. upadezamAM vaNI zakAya" ene - SiAna gurUra jarUra ApyuM paNa upadeza - bAhya je paramAtma tatva che enuM zuM? AM duniyAne bhedatAM kabIrajI guMjI UThe che: kabIra hadakA guru mile behadakSa guru nahi : - behada Ape Upaje anubhava ke ghara mAMhi. satanuM varNana karanAra, jJAna, ApanAra guru, jarUra maLI jAya paNa anaMtanI jANakArI karAvanAra koI maLe kharo? koI na maLe te ! teM zuM meLavyA vinA rahI javuM? te kabIrajI. kahe che. "nA; maLe jarUra maLe. paNa kaI rIte?" javAba maLyo. "anubhavathI" Izvara - paramAtmA anubhavagamya che. sAkSAtkAra thaI gayA pachI koI ahIM AvIne ApaNI pAse varNana karI zakatuM nathI. e to ema ja kahe ke, e avarNanIya che; e svAnubhava gamya che. hRdaya se e so TakA zuddha haze - ApaNA anubhava-gharane vALI jhaDIne sApha karI nAkhyuM haze to behada-asImahada vinAnuM maryAdA vinAnuM, aparimeya tattva ApeApa ja prakaTa thaze. vAto karavAthI kAMI ja nahi vaLe. popaTanI mAphaka 'rAma, rAma karavAthI kAMI nahi vaLe e mATe to anubhavanI sarANe caDavuM paDaze. A uparathI ApaNane seja ja lAgavuM joIe ke, kabIrajI zuSka vidhi - vidhAno ane jaDa kriyAkAMDanI tarapheNamAM bilakula no nA; e hatA jJAnane kriyAnvita banAvavAnA pakSakAra. svAnubhavanI kitAbamAM ja kiratArane vAMco - nanuM jJAna ke kevaLa kriyA bane ekAMta ane eTale ja tyAjya. bannene subha sumeLa - samuccaya. nANakiriahi moko' zAna ane kriyA bane joIe; ane te ja mokSa. paramezvaranuM svarUpa kevuM che e saMbaMdhamAM kabIrajInuM zuM kahevuM che e have joIe. paramezvarane nathI koI AdhAra ane nathI koI AkAra, te pachI e kevA che? kabIrajI kahe che e 'nijarUpa' che. 'appA so paramappA' -AtmA pote ja paramAtmasvarUpa che. jIva ja ziva che. karmanuM AvaraNa hoI, ajJAnano paDado enA upara paDelo hAI enuM zuddha svarUpa rApaNane dekhAtuM nathI. huM Izvara svarUpa chuM. huM bIjuM mAnuM chuM. e mAruM ajJAna che." - AvI bhAvanAsatata bhAvavAthI jIva ziva banI jAya che. bAhya choDI daI pote AMtaradaSTi banI jAya te ene sarva jagata Ikavaramaya ja dekhAze. enAmAM je koI vibhAva jAge che e khoTA che ane ene potAne svabhAva zuddha AnaMdasvarUpa che. AvI satata jAgRti pravartamAna thAya : tyAre e paramAtmAsvarUpane pAme che. ema kahevA karatAM enuM zuddha svarUpa ApoApa prakaTa thAya che ema kahevuM vadhAre sAruM che. mATe ja emaNe kahyuM che, "behada Ape Upaje" arthAta behada (sImAmaryAdA hada vinAnA arthAta paramezvara) pitAnI meLe ja prakaTa thAya che. dekhAya che. kabIrajIe A samagra vakatavyane nIcenA padamAM gAI batAvyuM che: "nirAdhAra sau sAra huM, nirAkAra nijarUpa; nizcala jA ke nAma hai, esA tattva anya'. vaLI bIrajI kahe che, sUratameM mUrata base, mUrata sehI'tata ; tattva bicAro Apa hI, tava tatva so'tata" IzvaranuM svarUpa anyatra jevA phAMphAM mAravA e vyartha che. pattharamAM kaMDArelI paramezvaranI mUrti enuM sAcuM svarUpa nathI. e to dhyAnamAM, samAdhimAM bhAvAvezamAM enA kharce svarUpe dekhAya che. devaLA, maMdiro, ane AzramamAM bhagavAnanI mUrti padharAvI ene nAme je kaubhAMDa calAvavAmAM Ave che e sAme A padamAM kabIrajIne baLApe che. bAkI mane je kahevAnuM che te e ja che, "oma tata sata" nI emaNe sAcI vyAkhyA karI ApI che. 'ta eTale dhyAnamAM dekhAyeluM paramAtmAnuM svarUpa e svarUpa ja sAcI mUti bIjI badhI khATI - sUrata' 'samAdhi lAgI javI joIe; tAdAmya sAvavuM joIe. "tattva vicAro Apa hI" tame ja vicAra karo; to ja bhAvanA bhAve - bIjA pAsethI chInavI lIdhelI bhAvanA nahi cAle - tamArA petAnA dilamAM ja e 'tata' nI prANapratiSThA thayelI che. tamane enI khabara nathI. A jANe ane e ke tame pote ja paramAtmA che, ziva cho. paramezvara cho. : -amRtalAla e pANI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-80. prabuddha jIvana jaina sozyala grupa dvArA yojAyelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAo maMgaLavAra 9-9 80 zrI dalasukhabhAI Ajano yuga ane ' ' ' mAlaviyA anekAntavAda : budhavAra 10-9-80 zrI mRNAlinI "bhAratIya saMskRtimAM desAI jaina dharmanuM yogadAna" : gurUvAra 11-9-80 mI. agaracaMdajI jaina dharmane sArI nAhaTA ane mokSasAdhanA. zukravAra 12-9-80 che. yazavaMta trivedI "satya ane sauMdaryanI zodhamAM" vyAkhyAnasthaLa: pUnA gujarAtI baMdhu samAja hola, ravivArapeTha-pUnA-2 samaya: savAranA 9-30 thI 10-30 zrI, gujarAtI keLavaNI maMDaLa tathA zrI mAnavasevA saMghanI - sAthe jaina sezyala gRpa-mATuMgAnA saMyukata upakrame. paryuSaNa vyAkhyAnamALA tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya zanivAra 6-9-80 ke. vI. ena. bagaDiyA sAMskRtika mUlyo ane manovijJAna. ravivAra 7-9-80 zrI sureza dalAla mArI priya kavitA somavAra 8-9-80 AcAryazrI jayendrabhAI "premacaMdajInuM trivedI sAhitya" maMgaLavAra 9-9-80 AcAryazrI amRtalAla ApaNA kuTuMbajIvananuM yAjJika mAdhurya kema vadhe? budhavAra 10-9-80 zrI purUSottama gaNeza kalyANarAjyanI " mAvalaMkara majA ene sajA. zukravAra 12-9-80 zrI manubhAI gaDhavI satya ane ahiMsAnA parimANe. vyAkhyAnasthaLa : zrI savANI sabhAgRha (zI mAnava sevAsaMdha-zIva) samaya: rAtrinA 9 vAge. "janarovA samiti" tathA "jaina sezyala gra pa-malADa"nA saMyukata upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya zanivAra 6-9-80 zrI purUttama gaNeza naitika ane dhArmika mAvalaMkra jIvana eTale zuM? ravivAra 7-9-80 zrImatI mRNAlinI desAI "bhAratIya saMskRtimAM jaina dharmanuM yogadAna." somavAra 8-9-80 che. tArAbahena Ara, "sAmAyika" zAha maMgaLavAra 9-9-80 AcArya zrI jayendrabhAI "zikSaNane lIla - trivedI dukALa budhavAra 10-9-80 che. ramezabhAI bhaTTa "dharmatattva" gurUvAre 11-9-80 phAdhara vAlesa "pArtha" zukravAra 12-9-80 Da. madhusudana pArekha "sukhanI zodhamAM" vyAkhyAnasthaLa: zrIema. DI. zAha mahilA koleja Adarza sesAyaTI roDa, malADa-vesTa samaya: rAtrinA 9 thI 10-30 zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha, ghATakopara. vyAkhyAnamALA tArIkha vyAkhyAtA viSaya ravivAra tA. 7-8-80 AcArya jayendra zikSaNane lIle trivedI dukALa semavAra tA. 8-8-80 . yazavaMta premadharmanuM jAgaraNa ' trivedI maMgaLavAra tA. 9-8-83 che. dhIrUbhAI niSkAma kartavya parIkha budhavAra tA. 10-9-80 che. tArAbenaAra. zAha sAmAyika zuravAra tA. 11-~ 80 zrI devendra vijaya tathA ) , zrI prakSazu devendravijayajI bhakitarasa zukravAra tA. 12-9-80 ke. vI. ena. sAMskRtika mUlyo | bAgaDIyA ane mane vijJAna zanivAra tA. 13-9-80 zrI manubhAI bhakatAmara stotra gaDhavI vyAkhyAna sthaLa : upAzrayanA kampAunDamAM samaya : rAtrinA 9 thI 10-30 saMghanA peTrana sabhyo jaina sozyala gRpa-rIvalInA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya somavAra 8-9-80 pra. candrakAnta bakSI somavAra 9-9-80 bakulabhAI rAvaLa jIvanamAM dharmanuM sthAna maMgaLavAra 199-80: pro. yazavaMta trivedI satya ane sauMdaryanI khejamAM budhavAra 11-9-80 AcArya zrI amRtalAla yAjJika dharma ane kuTuMba vyavasthA gurUvAra 12-9-80 prA. jayotsanAbahena mIrAMbAI trivedI vyAkhyAnasthaLa: myunIsIpala zALA sabhAgRha, seDAvAlA lena, maMDapevara roDa, borIvalI-vesTa, muMbaI-400 092. samaya : rAtrInA 9 thI 10-30. zrImAna zeTha maNilAla maganalAla zAha memoriyala TrasTa-pUnAnA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA tArIkha vyAkhyAtA. vyAkhyAne viSaya somavAra 8-9-80 zrI puruSottama rAjanIti ane kalyANa gaNeza mAvalaMkara gatAMkamAM anukrame 40 sudhInA nAme pragaTa thaI gayA che. tyArabAda maLelA nAme nIce pragaTa karatA ame harSa anubhavIe chIe, peTa na sabhya thaIne amane nIcenA gRhone premALa sahakAra Apyo te mATe ame temanA khUba ja AbhArI chIe. (41) zrI virendrabhAI hiMmatalAla zAha (42) zrI vinitabhAI ramaNalAla zAha (43) zrI vasaMtalAla jI. jhaverI (4) zrI DI. ela. zAha (45) zrI citaraMjanabhAI dAmodara zAha (46) zrI amaracaMdabhAI zAmajI gAlA (47) zrI zAmajI razI (48) zrI anaMtarAya ela saMghavI (49) zrI eka gRhastha (10) zrI manasukhalAla cImanalAla zAha je mitrone saMghanI anya pravRtio temaja vyAkhyAnamALA pratye Adara hoya ane sAthe sAthe jee Arthika rIte pahoMcatA hoya evA mitrone namra chatAM AgrahabharI vinaMti karavAmAM Ave che ke ame temane saMparka sAdhIe tenI 'rAha joyA vagara potAnuM nAma mokalI Ape, tema ja potAnA vartuLamAMthI tema ja mitromAMthI ekAda be sabhya meLavI ApI amAruM kAma saheluM banAvavAmAM potAne premALa sahakAra Ape. je ema banaze te amane pUrI zraddhA che ke paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna ja amArA 100 sabhyonA lakSayAMkane pahoMcI vaLavA mATe amo bhAgyazALI thaIzuM. - cImanalAla je. zAha ke. pI. aMha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha I |
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-80 ke paryuSaNa vyAkhyAnamALA - * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI zanivAra tA. 6-9-80 ravivArathI tA. 14-9-80 ravivAra sudhI ema nava divasanI vyAkhyAnasabhAnI copATI para AvelA "biralA kriDA kendranA sabhAgRhamAM yojavAmAM AvI che. A naveya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-30 ane 9-30 thI 10-30 ema roja be vyAkhyAne raheze. chelle divase bhakita-saMgIta che te divase 10-30 thI 11-15 sudhI bhakita-saMgIta raheze. A vyAkhyAnamALAne vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che. tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAna-viSaya zanivAra tA. 6-9-80 zrI zazikAnta mahetA jIvanamukitane maMtraH namaskAra pUjya sAvIzrI divyaprabhAzrIjI sAdhanAsiddhinuM sopAna saraNe pavajajAmi ravivAra tA. 7-9-80 zrI jagadIzabhAI zAha dharma ane vijJAna che. puruSottama gaNeza mAvalaMkara asatyameva karate somavAra tA. 8-9-80 zrImatI aMjanAbena sonAvALA | gItAno saMdeza Do. kumArapALa desAI maunanI vANI maMgaLavAra tA. 9-9-80 vyAsa zrI prakAza tripAThI rAmacaritamAnasa zrImatI mRNAlinI desAI jyorja voziMgTana kArvara : eka karmayogI budhavAra tA. 10-9-80 Do. madhusUdana pArekha sukhanI zodhamAM che. ramezabhAI bhaTTa pUjyazrI moTAnuM jIvanakArya gurUvAra tA. 11-9-80 Do. kAntilAla kAlANI niSkAma karmacaga De. sureza dalAla haramAna hesa zukravAra tA. 12-9-80 AcAryazrI cInubhAI nAyaka kara vicAra te pAma phAdhara vAlesa dakSiNa AphrikAmAM pravAsamaMthana : zanivAra tA. 13-9-80 che. tArAbahena zAha sAmAyika zrI cImanalAla cakubhAI zAha mahAvIra, kRSNa ane gAMdhIjI ravivAra tA. 14-9-80 Do. ramaNalAla cI. zAha kSamApanA zrI morArajIbhAI desAI dharma ane vyavahAra zrI bharata pAThaka ane kalAvRMda bhakita-saMgIta ----paryuSaNa vyAkhyAnamALAne AvakAraA vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA kharcanA anusaMdhAnamAM rUA. 11,000) nI rakama mesarsa hindustAna minarala proDakaTasa prA. li. vatI tenA DAyarekaTara zrI caMpakabhAI cokasI, zrI girIzabhAI cekasI ane zrI atulabhAI cokasI dvArA, pitAnAthI bane teTalI samAja pratyenI pharaja adA karavA, saMghane maLela che. - A jJAnaparabane AvuM protsAhana ApI, A bhAIoe saMgha pratye je premALa bhAva dAkhavyo che te anya sau mATe mArgadarzaka banI rahe. ke dareka vyAkhyAnone lAbha levA, saMghanA peTrana sabhya, AjIvana sabhyo, sabhya, zubhecchake tathA mitrane premabharyuM nimaMtraNa che. saMghanA peTrana sabhyo aMge vijJapti saMdhasaMcAlita paryuSaNa vyAkhyAnamALA tema ja varcata vyAkhyAnamALAne kharca vadhatuM jAya che. gayA varSe banene maLIne trevIsa hajAra rUpiyA kharca Avele, bhaviSyamAM 'kha paccIsa hajAra sudhI pahoMcavAne saMbhava che. uparokata kharcanA kAyamI ukela mATe saMghanA peTe na sabhyone lagatI tharjanA karI che. temanI sabhya - phI rUpiyA 2500/ nakkI karI che. te pena sabhya bane to rUpiyA aDhI lAkha maLe - tenA vyAjanA rUpiyA paccIza hajAra maLe - te banne vyAkhyAnamALAonA kharcano kAyamI ukela AvI jAya. Aja sudhImAM 50 peTane sabhyo thayA che. amArA se sabhyonA lakSyAMkane najIkanA bhaviSyamAM pahoMcI vaLAya e mATe Apa saunA premALa, sakriya sahakAranI ati AvazyakatA che. AvI suMdara pravRtinA kAyamI nibhAva mATe piTana membara tarIke ApanuM nAma noMdhAvavA ane mitravartuLamAMthI paNa peTane sabhyo meLavI ApavA namra chatAM AgrahabharI hArdika vinaMti che. maMtrIoH muMbaI jaina yuvaka saMgha A [ nedha - saMghanA AjIvana sabhyone peTUna thavuM haze to temaNe rUA. 2250]ja bharavAnA raheze. ] - mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400001.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Reg. No. MH. By South Licence No.: 37 t " prabuddha jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka : hao. muMbaI, 16 sapTembara, 1980 maMgaLavAra vArSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 che khabaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nA rA 0-75 => taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI ramaNalAla cI. zAha sAmyavAdamAM tirADa chellA eka mahinAmAM polenDamAM ItihAsa sarjAya che. sAmya- baLavA thayA tyAre, turata raziyana lazkara gayuM ane sakhatAIthI baLavo vAdanI abhedya durgamAM meTa phATa paDI che. vAta nAnI zarU thaI. mAMsanA dAbI dIdhA. A vakhate raziyA, daramyAnagIrI karavAnI hiMmata karI bhAvamAM vadhAro karyo. sAmyavAdI dezomAM jIvana jarUriyAtanI vastu zakayuM nathI. brejhane bahu zakitazALI netA gaNAya che. ane raziyAnI enA bhAva, sarakArI niyamanathI, nIcA rAkhavAmAM Ave che. Avaka lazkarI tAkAta anekagaNI vadhI chatAM raziyA A banAvanuM mUka ane bhAvanI samatulA jALavavAmAM Ave che, Avaka athavA bhAvane sAkSI ja rahyuM che. kAbu bahAra vadhavA devAmAM AvatA nathI. phugAvo na thAya, moMghavArI pilAnDanI sAmyavAdI sarakAre ghaNuM namatuM mUkayuM che chatAM hajI vaNa na thAya. paNa tenA pariNAme sarakAra para ghaNo moTo bojo Ave. amuka vistAramAM haDatAla cAlu che. sAmyavAdI pakSanA netA gerakane sarakAre karoDanA kharce bhAva nIcA rAkhavA paDe. tethI pelenDanuM rAjInAmuM ApavuM paDayuM. temane sthAne Avela navA netA, kaNiyAe arthataMtra tUTI paDayuM che. Poland's economy is a gerake Apela vacane svIkAryA che ane tene amala karavAnI khAtrI genuine wreck. abajo DolaranuM videzI devuM thaI gayuM che. ApI che. chatAM majarone mateSa thayo nathI ane AMdolana cAlu che. mAMsanA bhAvavadhArAnI nAnI vAtamAMthI bhaDako thaze. lAkha majaree haDatALa pADI. pachI to mAMgaNIo vadhI. svataMtra A eka aitihAsika banAva che. tenA dUragAmI pariNAmo kAmadArasaMghe racavA ane kAmadAro tenA AgevAnonI racUMTaNI kare AvavA saMbhava che. sAmAnyapaNe, sAmyavAdI naMtramAM, bhinna mataevI mULabhUta mAgaNI thaI. sAmyavAdanA mULamAM A ghA thaze. vALI vyakitao dissidents ne majabUta hAthe dabAvI devAmAM sAmyavAdI sarakAra majAnI sarakAra gaNAya che ane mane Ave che. raziyAmAM AvA hajAro svataMtra vicArakone phAMsIe caDAvyA roNa bIjA koI karI zake evI vAta sAmyavAda mATe azakaya che. che athavA dIrdhakALanA kArAvAsamAM dhakelyA che. paNa samasta prajA majUronuM AMdolana zAnta paNa atyaMta saMgaThita hovAne kAraNe jAgI uThe tene dabAvI devI saheluM nathI. pilAnDane sAmyavAdI pakSa pilenDanI sarakAre namatuM mUkavuM paDyuM. sAmyavAdI pakSa ke tetre kAMI karI na zakyo. raziyA kAMI karI na zakI, paNa hajI aMtima viye majuro pAse namatuM mUke ane svataMtra kAmadAra saMgha racavA de e na gaNAya. sAmyavAdI pakSa damana karavAmAM kaI bAkI rAkhe nahi, raziyAM kayAM sudhI mUka sAkI raheze? atyAre aphaghAnistAnamAM sapta camatkAra che tema ja saphaLa baLavo che. gArDIyana lakhe che: rIte bheravAI paDayuM che eTale bIje kone laDatA bahu vicAra kare. It has changed the face of Eastern Europe without bloodshed, without riots, a supposedly paNa vAta eTalethI aTakatI nathI. majUra AgevAna jayAre omnipatent Communist regime, commanding in vATAghATa zarU karaze tyAre temane jaNAze ke arthataMtra tadana paDIextremis all the firepower of Warsaw pact, has bhAMgyuM che ane rAjayanI tijorI khAlI che. tyAre temane bhAna thaze been forced to concede what it thought it could ke A paristhiti mATe koI eka vyakita ke pakSa javAbadAra nathI. never concede, the right of workers to organise freely It is the system itself which promised progress and independly. This is a tidal wave.. but has failed to deliver. sAmyavAdanA bhavya svapna alabatta, pelADano kisse kaIka viziSTa prakArano che. pilenDa bhAMgI paDyA che. sAmyavAda AbAdI lAvavA kSamatA dharAvato sadI baLavAkhora rahyuM che. rASTrabhAvanA Nationalism ghaNI nathI. sAmyavAdanuM visarjana pilAnDathI zarU thaze? raziyA te prabaLa che. ItihAsamAM, polenDa upara ghaNA AkramaNo thayA ane sahana ' karaze? pazcimanA dezane A taka che. teo zuM dara vakhate prajAe baLavo karyo che. bIjA vizva yuddhamAM, zarUAtamAM karaze? pilAnDane vyApaka madada karI, UbhuM rAkhI, sAmyavAdamAMthI choDAvaze ke raziyAthI DarI jaI, dUra raheze ane polAnDanI prajAnI hiTalara ane elIne maLI, polenDanA bhAgalA pharyA. paNa pachI svataMtratA mATenI laDatane niSphaLa thavA deze? atyAre pazcimanA hiTalare raziyA upara AkramaNa karyuM tyAre paristhiti palaTAI gaI. deze ane amerikA, raziyAthI bhayabhIta che. raziyAnI lazkarI tAkAta chevaTa jarmanI hAryuM tyAre samasta polenDa raziyAnI hakumata nIce ' amerikA, karatA paNa vadhAre che ema mAne che. tethI pazcimanA deze AvyuM ane sAmyavAdI tatra thayuM. amerikAthI ja dA paDIne paNa raziyA sAthe samAdhAna zodhe che. raziyAnA aphaghAnistAnanA AkramaNa pratye namanuM taLyuM che, sAmyapalAnDanI bIjI eka viziSTatA che. prajAne meTo bhAga rAmana vAdanA visarjananI pilAnDanI prajAe duniyAne A taka ApI che. kethalika che ane sAmyavAdI sarakAra nIce paNa dharmabhAvanA prabaLa che. te taka, kahevAtA svataMtra dezo jhaDapI leze? pUrva yuropanA bIjA dezo temAM, polenDanI eka vyakita, pepanI padavI pAmI ane papa thayA romAniyA, bageriyA, haMgerI, cekoslovAkiyA, yugoslAviyA-taka pachI, teo palenDa pAchA gayA tyAre lAkha mANasee temane caraNe maLe te kadAca raziyAnI saramukhatyArazAhImAMthI chUTavA A takane jhukAvyuM ane tyArathI pilenDanI prajAne lAge che ke dharmajagatamAM, 'lAbha le. je pazcimanA dezo pUro sAtha Ape te, saramukhatyArI taMtra tenuM viziSTa sthAna che. 70 karoDa romana kethalikanA dharmagurU pAlenDanA polAdI jaNAtuM hoya tyAre temAM eka tirADa paDe te, kSaNamAtramAM vatanI che. A eka hakIkate sAmyavAdI vicArasaraNIne jabarajasta bhAMgI bhUkko thaI jAya che. lokazAhItaMtramAM evuM nathI banatuM. dhakko Apyo che. A mahAna banAvanA pariNAme, duniyA AturatAthI nihALI * pilAnDanA majuronA A baLavAmAM bIjI noMdhapAtra hakIkata rahI che. banI che. haMgerI ane celevAkiyAmAM sAmyavAdI taMtra sAme evA 11-9-80 - cImanalAla cakubhAI
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prabuddha jIvana tA. 16-9-80. - nyAyataMtra ane sahakAra | ApaNAM dezamAM vicitra ghaTanAo banI rahI che. ApaNuM je beMca pAse sunAvaNI mATe AvI temAMnA eka jaje temAMnI nyAyataMtra svataMtra lekhAya che. tenA kAmakAjamAM sarakAranI koI keTalIka rajIo sAMbhaLavA aMgata kAraNasara anicchA dakhalagIrI na hoya. vaLI nyAyAdhizoe kevI rIte potAnuM kAmakAja darzAvI eTale bIjI benca pAse AvI. temAM paNa eka jaja, karavuM te temaNe pote nakkI karavAnuM che. tAjetaramAM be banAvo banyA A badhI arajIomAMthI eka arajI sAMbhaLI zake tema je ema batAve che ke sarakArane nyAyataMtramAM vizvAsa nathI athavA na hatuM eTale te eka arajI bIjI bencane mokalavA temaNe nyAyAdhizenI kAma karavAnI paddhati sarakAra badalAvavA Icche che. cIpha jasTIsane jaNAvyuM. eka ja arajI bIjI benca samakSa suprima korTe pUrve cUkAdA ApyA che ke baMdhAraNamAM pheraphAra mokalavA karatAM, cIpha jasTIse badhI arajIra to potAnI samA, karavAnI pArlAmenTanI sattA abAdhita nathI. hamaNAM bIjA eka bIjA jaja sAthe, sunAvaNI mATe rAkhI. roma kahevAya che ke badhI kesamAM, suprimakore A cukAdAnuM samarthana karyuM. A kesa hate minaravA arajIo kheMcI letAM pahelAM jaja thoDA nAkhuza thayo. gujarAta mIlasane. pAMca jajonI beMcamAMthI cAra jajonI bahumatithI pUrve ne sarakAre, cIpha jasTIsa pAsethI potAne nyAya nahi maLe evo kiMzavAnaMda bhAratIne cukAdo kAyama rAkhyo. kaTekaTI daramyAna 42mAM AkSepa karI, A badhI arajIo suprima korTamAM athavA bIjI sudhArAthI, pArlAmenTa kezavAnaMda bhAratIne cukAdo rada karavAne - koI hAIkorTamAM TrAnsaphara karavA, suprima kaiorTamAM arajI karI. pachI, prayatna karyo hato. 4ramAM sudhArAmAM AMzika pheraphAra janatA sarakAre potAnI mUrkhAI samajAtAM A arajI pAchI kheMcI lIdhI. paNa karyo hate 5Na rAjasabhAmAM 2/3 bahumatI na hovAne kAraNe te sAthe, badhI arajIo potAnI samakSa mUkavA, cIpha jasTIsanA 42mAM sudhArAne keTaloka bhAga kAyama rahyo hato. minaravA mIlsanA orDarane paDakAratI arajI suprima korTane karI. arajInI sunAvaNI kaMsamAM A bAkI rahela bhAgane suprima korTe gerabaMdhAraNIya TharAvI, vakhate, suprima korTanA cIpha jasTIsa caMdracUDe AvI arajI karavA pUrvenI sthiti kAyama karI. mATe gujarAta sarakAranI saMkhata jhATakaNI kADhI. ema paNa kahyuM ke - vartamAna sarakArane A sthiti svIkArya che. pArlAmenTane hAIkorTanA jaja vacce taMgadilI karavAno A prayatna che. karyo baMdhAraNanA mULabhUta adhikAromAM paNa game te pheraphAra karavAnI abAdhita kesa kathA jajanI samakSa sunAvaNI mATe mUko ane tenI zuM vyavasthA sattA hovI joIe ane parlAmenTa sarvoparI hovI joIe, eTale- karavI, e cIpha jasTIsane abAdhita adhikAra che. gujarAta sarakAre ke pArlAmenTa baMdhAraNamAM koIpaNa pheraphAra kare te aMtima lekhAya chevaTa A arajI paNa pAchI kheMcI lIdhI. cIpha jasTIsa caMdrazyaDe ane suprIma korTe tene kadI gerabaMdhAraNIya TharAvI zake, tema A te mATe gujarAta sarakArane AbhAra mAnya (TA haze!) ane sarakAra Icche che. eve pheraphAra have pArlAmenTamAM karI zake tema gujarAta sarakAranA vakIlane A AbhAra gujarAta rArakAra sudhI nathI. tema karavA jAya to pArlAmenTa ane suprima korTa vacce pahoMcADavA vinaMtI karI ! maDAgAMTha ubhI thAya. eka rAjya sarakAra, pitAnA jyanI hAIkorTanA cIpha minaravA mIlsa kesanA cukAdAnI puna:vicAraNA karavA jasTIsamAM potAne vizvAsa nathI evuM jAhera kare te keTalI khedajanaka sarakAra suprima korTane arajI karI zake, paNa tema karavAnuM koI ghaTanA che? mahArASTranA mukhyamaMtrI aMtulee kahyuM ke variSTha adAlatonI kAraNa nathI. have sarakAre eka vicitra kAraNa zedhI kADhayuM che. sattA upara aMkuza mUkavA joIe. sarakAra ane nyAyataMtra vacce taMgadIlI vadhatI jAya che. minaravA mIlsa kesamAM jasTIsa bhagavatIe bahumatI karatAM - zuM thavA beThuM che? ja de cukAdo Apyo che. AmAM kAMI navAI nathI. suprima darTanA ghaNAM cukAdAo, bahumatithI ane keTalIka vakhata pAtaLI bahumatithI, dha: A lakhyA pachI, aTakAyatIkhonI arajIonI sunAvaNI, apAyela che. paNa jasTIsa bhagavatIe potAnA cukAdAmAM eka gujarAta hAIkorTanA cIpha jasTIsa ane bIjA jajanI benca Azcaryajanaka vAta karI che. temaNe kahyuM che ke A kesamAM cukAdo samakSa thaI gaI ane badhI arajIo maMjara rAkhI, aTakAyatIone ApatAM pahelAM, pAMca jajo vacce vicAravinimaya thI joI to choDI mUkavAno hukama thayo che. gujarAta sarakArane lAgaze ke hato te thayA nathI tethI bahumatinuM jajamenTa temane vAMcavA maLyuM pitAne nyAya nahi maLe te bhaya sAce paDe che! paNa sAce na hatuM ane tethI jajo vacce sAmuhika maMtraNAo thavI joI bhaya hato ke kharekhara yAya thayo che te te gujarAta sarakAra, te thaI nathI. ema sAMbhaLyuM che ke jasTIsa UMTavALIyA, jeo suprIma korTa sudhI jAya te khabara paDe. bahumati cAra jajomAMnA eka jaja hatA ane jeo pachI 11-9-80. - cImanalAla cakubhAI nivRtta thayA che. temaNe eka noMdha lakhI mokalI che ke jasTIsa bhagavatIco kahyuM che te sAruM nathI ane A noMdha cIpha jasTIsa payuSaNa vyAkhyAnamALA pAse paDI che. zrI muMbaI jaina yuvaka maMdha taraphathI zanivAra, tA. 6ThThI 'paNa sarakArane bahAnuM maLI gayuM. jasTIsa bhagavatInA kathanane sapTembarathI ravivAra, tA. 14mI sapTembara 1980 sudhI ema AdhAre banAvI, bahumati cukAdo kAyadesara na gaNAya ema kahI, nava divasa sudhI bIralA kriDA kendra (pATI)nA sabhAkhaMDamAM javAmAM sAta jajonI navI benca pAse minaravA mIlsa kesanI pharI sunAvaNI AvI hatI. pratyeka divase be vyAkhyAna yojavAmAM AvyAM hatAM. - karavA sarakAre arajI karI che. suprima korTanA ItihAsamAM Ave e pramANe nava divasa chapAyelA kAryakrama pramANe badhA ja vyAkhyAA pahelA prasaMga che. tAo samayasara upasthita rahyA hatA. A varSe zrotAonI sarakAranI A arajInI tA. 10-9-80ne roja sunAvaNI thaI tyAre zrI pAlakhIvALAe sarakAranI A arajIne abhUtapUrva bhIDa asAdhAraNa hatI. savAre sADA ATha vAgyAnA vyAkhyAna mATe sADAsAta vAge AvanArane sabhAkhaMDamAM besavAnI jagyA na maLatI. jaNAvI, sate jhATakaNI kADhI. zrI pAlakhIvALAe kahayuM ke suprima keTalAka divase to savAre sADA cha vAge eTale ke lagabhaga be kalAka korTanA jajoe potAno cukAdo kevI rIte Apa ane kevA prakAranI agAu zretAo AvIne besI gayA hatA. sabhAkhaMDamAM jeTalA maMtraNA karavI te bAbata sarakAra suprima kaeNrTane zIkhavavA mAMge che. koI bIjI vyakitae AvI vAhiyAta arajI karI hota te tAo besatA. teTalA zretAo sabhAkhaMDanI bahAra paNa eka kSaNamAM tene pheMkI dIdhI hota, AvI arajI karavAnI dhRSTatA besatA. zretAonA AvA vizALa samudAyanAM zAMti ane zista karavA mATe zrI pAlakhIvALAe sarakArane Thapako Apyo. thoDI kharekhara prazasya kahevAya, vyAkhyAtAo pote enAthI prabhAvita thatAM. sunAvaNI pachI, arajI mulatavI rahI che, kAraNake eka jaja bIje saMghanA kAryakartAo ane karmacArIo pote paNa be klArka divase nivRtta thavAnA hatA tethI navI benca pAse A arajI agAu upasthita thato ane samagra kAryakramanA Ayojana mATe have Avaze. suprima korTanA gauravanI vAta che. joIe suprima - pUratI cIvaTa rAkhatA. nave divase kAryakrama prArthanA ane bhakitakorTe zuM kahe che. gItathI zarU thatuM. chelle divase vyAkhyA pachI zrI bharata pAThaka - bIjo ethI paNa vicitra banAva, gujarAta sarakAra ane ane emanA kalAvRMdane bhakita-saMgItane kAryakama jA hato. gujarAta hAIkorTa saMbaMdha banyA che. gujarAta sarakAre, azAMta paryuSaNanA prathama divase, zanivAra, tA. 6ThThI sapTembare savAre vistAra kAyadA heThaLa keTalIka vyakitaonI dharapakaDa karI che. zrI zazIkAnta mahetAe prathama vyAkhyAna 'jIvanamukitane maMtrate sAme gujarAta hAIdArTamAM arajIo thaI. A badhI arajIo namaznara' e viSaya upara ApyuM. emaNe kahyuM ke maMtrAdhirAja
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-80 prabuddha jIvana 'navAramaMtramAM AMtarazatru upara vijaya meLavanAra padane namaskara che. emAM koI sAMpradAyika ke vyakitanI vAta nathI, mATe ja te vizvaprArthanA che. ene jApa ApaNA kone bhedIne ApaNA zuddha svarUpanI ApaNane pratIti karAve che. emAM maitri, pramAda, karANA ane mAdhyamatha e cAra bhAvanAnI parAkASThA che ane temAM tIrtha karanA cAra atizaya rahelA che. navakAramaMtra e sAdhakonI sAdhanA che, dhyAnIonuM dhyAna che ane gIone yoga che. navakAra maMtranI samyaka ArAdhanA sArUkha, sAmIpya, sadazya ane sAyujya e cAra prakAranI mukti apAvanAra che. e divase bIjuM vyAkhyAna 'sAdhanAsiddhinuM sUtra-saraNa pahajajAmi' e viSaya upara parama pUjya mahAsatIjI zrI divyaprabhAzrIjInuM hatuM. emaNe kahyuM ke "saraNe pava jajAmi' e mAtra mUtra nathI, maMtra paNa che. zaraNanI vAta jagatanA badhA dharmomAM che. zaraNa vinA parama tatva sAthe anurmAdhAna zakaya nathI. jaina dharmamAM zaraNe jAuM chuM-gacchAmi ema kahevAne badale zaraNa svIkAruM chuM-pava jajAmi ema kahyuM che. jene dharmamAM arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma e caranuM zaraNa svIkAravAnuM hoya che. e cAra zaraNa te cAra maMgala paNa che ane cAra uttama paNa che. rAsAramAM sthiti ane gati e be mukhya ane mahattvanAM tattva che. temAM arihaMta gatinA, riddhi sthitinA, sAdhu gatinA ane dharma sthitinA pratika che. IzvaraprIti ane pApabhIti vinA dharma nathI, paraMtu dharmamAM zraddhA ane bhAvanA upAMta samarpaNanI bhAva bhaLe che tyAre ja tenuM pariNAma tAttvika ane phaLavALuM bane che. ravivAra, tA. mI sapTembare savAre prathama vyAkhyAna zrI jagadIzabhAI zAhe "dharma ane vijJAna' e viSaya upara ApyuM. emaNe kahyuM ke mAnavane sukhI banAvavA mATe vijJAne pitAnuM kArya karyuM che. prAcIna samayamAM mANasa dhArmika hatA te vaijJAnika paNa hato ane je vaijJAnika hato te dhArmika paNa hate. badhAM bhautika zodharmazAstranuM samarthana meLavatAM vijJAnamAM praganiSThA, pramANiniSThA vaniSThA ane satyaniSThA che chatAM paNa dharmazAstrane mANasanA mana upara jeTalo kbajo hoya che teTalo vijJAnane hete nathI. vijJAnamAM tarkane prAdhAnya hoya che te dharmamAM zraddhAne. vaijJAniko pitAnI apUrNatA kabUla karatA hoya che ane jayAM bhautikavijJAna pahoMcI zakatuM nathI tyAM dharmanA kSetrane ane tattvane vaijJAnika paNa mAnya rAkhe che. dharma ane vijJAnane samanvaya mAnavajAta mATe u5kSaraka che. ' e divase bIje vyAkhyAna zrI puruSottama mAvalaMkaranuM 'asatyameva karate upara hatuM. emaNe A zIrSakanI pasaMdagI pAchaLanuM karaNa samajAvI vartamAna paristhitinuM pRthakkaraNa karatAM kahyuM hatuM ke sarvakALa mATe, sarvatra kevaLa satyane ja jayajayakAra che. upaniSadakAre kahyuM che ke satya ane satya eLuM ja vijaya pAme che, asatya kayAreya nahi. TUtha alAna rAIphasa Aje jAherajIvanamAM khaTapaTa, kheMcatANa, khuzAmatakhArI, aMdhAdhUMdhI, aMdhakAra ane aMdhera pravarte che. asAmAjika tattvone chUTathI upayoga thAya che. kheTA mANasene phAvatA ApaNe joIe chIe tyAre asatya ghaDIbhara jItI jatuM ApaNane lAge che, kayAreka asatyanA vijayanI ghaDI ApaNane laMbAyelI lAge che. paraMtu chevaTe te satyane ja vijaya thAya che. satyane mArga e ja rAjamArga che. asatyane ghaDIbhara paNa vijaya na thAya e mATe zraddhApUrvaka, vicArapUrvaka, vizvAsapUrvaka ane bhAvanApUrvaka vyakitagata, aMgata puruSArthanI AvazyakatA che, jethI ApaNAM sAvata mUlyonI TAu vyavasthA ApaNe UbhI karI zakIe. somavAra, tA. 8mI sapTembare prathama vyAkhyAna zrImatI aMjanAbahena sonAvAlAnuM hatuM. emane viSaya hato "gItAne saMdeza." emaNe kahyuM ke zrImad bhagavadgItA e to ApaNI mAtA che. e vaizcika graMtha che. emAM badhA vedane ane badhA upaniSadone sAra che. gItA phakata dhArmika graMtha nathI, jIvanagraMtha paNa che. emAM hRdayanI durbaLatA tyajIne potAno dharma bajAvavAnI vAta che. gItA ApaNI suSupta zakitaone jAgrata kare che ane ApaNuM kartavya karavAnI preraNA Ape che. mANase akarmaNyatA ane ahaMkAra dUra karIne kArya karavAnuM che. puruSArtha vagara siddhi nathI. karyA vagara kazuM maLatuM nathI ane kareluM kArya phogaTa jatuM nathI. paraMtu emAMthI katRtvane bhAva jato karavAne che.. ema karIne je karmayogamAM lIna bane che te sthitaprajJanI koTi sudhI pahoMce che. e divase bIjI vyAkhyAna DaoN. kumArapALa desAInuM hatuM. maunanI vANI" e emane viSaya hatA. emaNe bhagavAna buddhane eka prasaMga TAMkIne mauna e ja pravacana che ema darzAvyuM. manamAM je tAkAta che te bhASAmAM nathI. mana e sarvottama bhASA che. maunane mana sAthe saMbaMdha che. potAnI jAtane samajavA mATe maunanI bahu jarUra che. kAraNa ke mauna vaDe mANasa aMtarmukha jaldI banI zake che. ekAMta e maunanI pahelI zarata che. mauna svAbhAvika hovuM joIe. mana jyAM sudhI bahAranI vAtomAM aTavAyeluM ane kriyAzIla rahyA kare che. tyAM sudhI maunanI sAdhanA thatI nathI. maunamAM niSkriyatA nathI. mauna asIma che. AdhyAtmika urdhvagamana mATe mauna anivArya che. eTalA mATe ja bhagavAna mahAvIra bAra varSa sudhI mauna rahyA hatA. vartamAna samayamAM zrI araviMda, ramaNa maharSi vagere ghaNA mahApuruSoe maunanI ane mauna vaDe sAdhanA karI che. maMgaLavAra, tA. 9mI sapTembare prathama vyAkhyAna vyAsa zrI prakAza tripAThInuM 'rAmacaritamAnasa " upara hatuM.'rAmacarita mAnasanA beeka prasaMge laIne enuM arthadhaTana karatAM emaNe kahyuM ke dareka mANasa potAnuM ziva eTale kalyANa Icche che, paraMtu satyane choDI koI mANasa potAnuM kalyANa karI zakato nathI, ziva ane satyane eve gADha saMbaMdha che. kalyANa mATe svaniSThA, IniSThA, tattva. niSThA ane jJAnaniSThA anivArya che jema mANasa vadhAre dakSa banato jAya che, catura 2Ane pAko thato jAya che. tema satya sAcavI zakato nathI. satyanI sAthe jayAre dakSatA bhaLe che tyAre te ene ziva sudhI pahoMcADatAM nathI. e divase bIjI vyAkhyAna zrImatI mRNAlinI desAInuM hatuM. emaNe 'jyorja voziMgTana kArvara -eka karmayogI' e viSaya upara vyAkhyAna ApyuM. amerikana habasI netA kArvarane paricaya karAvatAM emaNe kahyuM ke A e mahAvibhUti che jemanI sAthe gAMdhIjIe patravyavahAra karI keTaluMka mArgadarzana mAgyuM hatuM. kArvaranI kathA eTale eka habasI gulAmanA zArIrika nirbaLatAvALA saMtAnanI abhUtapUrva siddhionI kathA. kAre vividha kSetre kArya karyuM. temane sarasa khetI AvaDe, citrakalA AvaDe, vividha prakAranI rasoI AvaDe. raMga ane rasAyaNa vize navI navI zodha karI mAnavajAtane caraNe dharI. tenA badalAmAM kayAreya paisAnI apekSA rAkhe nahi, emaNe amerikAnAM dakSiNanA rAjyanI dharatIne phaLadra ,5 banAvI ane habasI lekamAM asmitA jagAvI. kArvaranuM jIvana ni:spRhatA, namratA ane mAnavasevAthI sabhara hatuM. budhavAra, tA. 10mI sapTembare prathama vyAkhyAna sukhanI zodhamAM e viSaya upara hatuM.vyAkhyAtA hatA De. madhusUdana pArekha. emaNe potAnA vyAkhyAnamAM kahyuM ke jIva mAtra sukhanI zodhamAM che. du:kha koIne gamatuM nathI. sukha zabdane yaugika artha che sAruM AkAza. ApaNuM hadaya AkAza jeTaluM vizALa che ema upaniSadamAM kahyAM che. evI vizALatA ApaNe anubhavI zakIe tyAre ApaNane sAcA sukhanI anubhUti thAya. paraMtu mANasa e sukha meLavavAne badale bhautika padArthonA sukhanI pAchaLa bhaTakavA lAge che, maMtravijJAAnArA mANasa bhautika pragati kare che, paraMtu emAMthI ghaNA saMgharSo janme che. yaMtravijJAna datyanI jema mANasa ane mANasAIne bharakhI jAya che. bhautika sukhathI mANasane yayAti rAjAnI jema saMtoSa nathI thatuM. saMyama vinA sukha nathI. saMyamathI ja saMskRti Take che. saMyamanuM baMdhana e baMdhana nathI, mukita apAvanAru amegha sAdhana che. e divase bIja vyAkhyAna pre. ramezabhAI bhaTTa ApavuM. emane viSaya hato 'pUjaya zrI meTAnuM jIvanakAryuM. emaNe AzArAma bhagatanA dIkarA cunIlAla bhagata paTAvALA tarIke, talATa, tarIke, IMTa pakavanAra tarIke, khetaramAM dharu ropanAra tarIke kAma karatAM karatAM, gAMdhIjInI gujarAta vidyApIThamAM abhyAsa karI, narmadAmAM ApaghAta karavA jatAM bacI jaI pUjya moTA"kevI rIte bane che enI rUparekhA ApI . pUjaya meTAnA jIvanakAryano paricaya karAvyo hato. prajAjIvanamAM IzvarIya guNa kevI rIte pragaTa thAya tenI yojanA pUjaya meTA karavA lAgyA hatA. 1961thI emanuM mizanakArya vegathI cAlyuM hatuM. emaNe hari. ema' AzramanI sthApanA sAdhako taiyAra karavAM mATe karI. emaNe sAmAjika utthAna mATe vividha yojanAo karI ane e mATe puSkaLa bhaMDoLa ekaThuM thayuM. zarIramAM ghaNA badhA rogo hovA chatAM pUjaya moTAe gujarAtanI sAmAjika, sAMskArika ane AdhyAtmika kone kevuM saMgIna kArya karyuM tene savigata paricaya. vyAkhyAtAe karAvyuM.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-80. * guravAra, tA. 11mI sapTembare prathama vyAkhyAna DaoN. kAntilAla kAlANInuM hatuM. emane viSaya hato "niSkAma karmayoga, emaNe kahyuM ke karmanI gati, ati gahana che. bhagavAna mahAvIra, bhagavAna buddha, kRSNa ane rAmanA jIvananA ahiMsAnA keTalA prasaMge jovA maLe che. dharmanuM rakSaNa karavA mATe jIvanapravRttiomAM kyAMka bhedarekhA doravI paDe che. jagatamAM karmanI prayA satata cAlyA kare che. karma pAchaLa mANasano lAbhAlAbhane kaMIka Azaya rahelo hoya che. mANasa pitAnA karmanA phaLa mATe Atura hoya che. paraMtu phaLanI IcchA sAthe karAyeluM karma te sakAma karma che. emAM AnaMda karatAM bhAra vadhu hoya che. niSkAma karmamAM niSThA ane cittAnI ekAgratA hoya che ane ene AnaMda anere hoya che. samatva buddhithI kareluM karma te uttama karma che. evuM karma karavA mATe karve vane bhAva choDI devAnuM hoya che. vAsanA upara vijaya meLavavAne hoya che. cittAne zuddha ane zAMta karavAnuM hoya che. jAta upara cakI karavAnI hoya che. AvA niSkAma karmayoga e jIvananI AdhArazIlA che. . e divase bIjI vyAkhyAna Do. sureza dalAlanuM hatuM. emane viSaya hate 'haramAna hesa.' nobela pAritoSika vijetA A jarmana navalakathAkAra, kavi, patralekhaka ane tatvaciMtakanA jIvanakavanane samajavA mATe emanA zaizavane ane yauvanane samajavAnI jarUra che ema jaNAvI vyAkhyAtAe haramAna hesanA kizorAvasthAnA ane yuvAvasthAnA keTalAka prasaMgo TAMkayA hatA. haramAna hesa upara jarmana ciMtaka nijone ghaNe badhe prabhAva paDayo hato. henA mAtAmaha mizanarI hatA ane bhAratamAM rahyA hatA. hese paNa 1911mAM bhAratane pravAsa karyo hate. bhAratIya tattvajJAna ane saMskRtino abhyAsa karyo hate, jenI asara emanI 'siddhArtha, dha veMnDariMga" jevI navalakathAo upara paDI che. hasane mAnavIya saMbaMdhonI yAMtrikatA gamatI nahotI. teo krikriyAnITImAM mAnatA hatA, paNa carcamAM nahi. pratyeka manuSyane pitAne ja do AtmA che ane te nityanUtana cheema teo mAnatA hatA. hase svecchAe dezavaTo svIkArI, jarmanI chaDI svinjharalenDamAM vAsa karyo hate. 85 varSanI uMmare kavitA lakhatAM lakhatAM ane kavitA jIvatAM jIvatAM emaNe zAMtithI deha choDayo. zukravAra, tA. 12mI sapTembare prathama vyAkhyAna DaoN. cInubhAI nAyaka hatuM. emane viSaya hato 'ra vicAra to pAma. emaNe kahyuM hatuM ke vicAra e AcArane pAyo che. saMskRtika pAye te thikiMga, DuIMga ane heviMgamAM che. paraMtu Aje jJAna vijJAnanI aneka zAkhAomAM pragati thaI hovA chatAM mANasa chinnabhinna jaNAya che. e zikSaNa le che, paraMtu jIvanane marma pAmyuM hoya tevuM ochuM lAge che. tenuM kAraNa niSThAne abhAva che. vidyArthIne jeTaluM zALAmAMthI maLavuM joIe teTaluM tenA kuTuMbanA vAtAvaraNamAMthI maLavuM joIe. aihika pragatimAMthI AdhyAtmika pragati tarapha gati karavI joIe ane e mATe potAnA AtmAne sAce guru banAvavo joIe kAraNa ke The soul of the progress is the progress of the soul e divase bIja vyAkhyAna phAdhara vAlesanuM hatuM. phAdhara vAlesa thoDA vakhata pahelAM ja dakSiNa AphrikAnA pravAsa karIne AvyA hatA eTale emaNe viSaya rAkhyo hate dakSiNa AphrikAmAM pravAsamaMthana." pitAnA pravAsanA vividha anubha varNavatAM emaNe kahyuM ke dakSiNa AphrikA sarakAra gerA lokonI che. tyAM lAMcaruzavata nathI. bhraSTAcAra nAmanizAna nathI. svacchatA badhe najare paDe evI che. kAryadakSatA ane pramANikatA mATe ApaNane mAna thAya. paraMtu tyAMnI raMgabhedanI nIti 2o enI moTAmAM moTI zarama che. garA, eziyana, Aphrikane, cInAo badhAnA rahevAnA viMstAro judA judA. TrenamAM, basamAM dukAmAM, resTorAMmAM, bagIcAmAM, svImiMga bAthamAM badhe ja raMgabheda. tyAMnA kUtarAe paNa raMgabhedathI TevAI gayA che. ethI Aphrikana lokone paNa gorAo pratye eTale ja tiraskAra che. gAMdhIjInA samayamAM hatI tethI paNa kharAba sthiti atyAre tyAM pravarte che. dakSiNa AphrikAnA pravAsa daramiyAna thayelA maMthananuM navanIta e hatuM ke ahiMsA, aparigraha ane anekAnta vinA jagatamAM zAMti nathI. phAdhare reDiye mulAkAtamAM eka praznanA javAbamAM kahyuM hatuM ke bhArata jagatamAM zAMtinI nikAsa kare che. zanivAra, tA. 13mI sapTembare prathama vyAkhyAna hatuMpro. tArAbahena zAhanuM emane viSaya hato. 'sAmAyika'. e vize belatAM emaNe kahyuM ke sAmAyika e jainenI cha Avazyaka kriyAomAM pahelI ane sauthI mahattvanI kriyA che. bhagavAna mahAvIre kevaLajJAnanI prApti pachI tarata mahattvane upadeza sAmAyiko Apyo. sama eTale samatva ane Aya eTale lAbha jenA dvArA thAya te sAmAyika. sAmAyika zabdanAM bIjA paNa arthaghaTane che. sAmAyika e gRhastha mATe be ghaDInuM sAdhupaNuM che, kAraNa ke sAmAyikamAM eTalA samaya mATe eka Asane besI, pApayukata kriyAothI rahita thaIne, mauna dhAraNa karIne, ekAgracitte svAdhyAya, japa ItyAdi karavAnAM hoya che. vyAkhyAtAe taduparAMta sAmAyikanI kriyA mATenAM upakaraNonuM ane sAmAyika levA tathA pALavA mATenAM sUtronuM sumi rahasya samajAvyuM hatuM. e divase bIjuM vyAkhyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA pramukha zrI cImanalAla cakabhAInuM hatuM. emaNe 'mahAvIra kRSNa ane gAMdhIjI vize bolatAM kahyuM hatuM ke mahAbhArata, zrImad bhagavadgItA ane bhAgavata e traNemAM zrIkRSNanuM vividha pAmuM jovA maLe che. mahAbhAratanA kRSNa mahAmAnava, yugapuruSa ane kSAtradharmanA puraskartA che. gItAnA kRSNa yogezvara kRSaNa che ane bhAgavatanA rasezvara kRSNa che. arjunane kRSNa je upadeza Ape che te ene meha dura karavA. arjunane vairAgya nahote, moha thayo hato. vairAgya hota to te yuddha na karata. zrIkRSNanI jagyAe bhagavAna mahAvIra hota to emaNe yuddhane upadeza Apyo na hota. bhagavAna mahAvIre 'ahiMsA parama dharmane upadeza Ape. ahiMsAne ugama anubhavamAMthI che. mANasa potAnA sukha mATe bIjA jIvonI hiMsA na karI zake. dareka prANIne pitAne jIva vahAle che ane darekane jIvavuM game che. bhagavAna mahAvIre sAdhana zuddhi upara, ahirA, saMyama ane tapa upara sauthI vadhu bhAra mUka. gAMdhIjIe bhagavAna mahAvIranI ahiMsA ane gItAnA anAsakita yoga samanvaya karyo. gAMdhIjI ahiMsAne samAjavyApI bhUmikAe laI gayA ane ahiMsaka samAjanI kalpanA ApI, saMsArane sudhAravA mATe gAMdhIjIe paNa sAdhanazuddhi upara bhAra mUko. ravivAra, tA. 14mI sapTembare prathama vyAkhyAna mAruM hatuM. viSaya hate. 'tamA5nA. mArA vyAkhyAnamAM batAvAyuM hatuM ke jagatanA tamAma dharmomAM kAmAnA tattava upara bhAra mukAyo che, paraMtu jaina dharmo te ene parvanuM rUpa ApyuM che. jAmA vagara jagatamAM zAMti nathI. maitrI, prema, karuNA, ahiMsAnI bhAvanA hRdayamAM na hoya tyAM sudhI sAcI kSAmAM pragaTa thatI nathI. hRdayamAM rahelI kSamAnI bhAvanA kuTuMba, sagAMsaMbaMdhIo, samAja ane badhA mAnavothI vistarIne samasta jIvo sudhI pahoMcavI joIe. dravyakSAmAthI aTakI na jatAM bhAvamAM sudhI ane temAM paNa 'sahaja kSamA' sudhI pahoMcavuM joIe. sAMvatsarika kSamApanA je karatA nathI tenA kaSAya anaMtAnubaMdhI thAya che ane samyakatva jo prApta thayuM hoya te te cAlatuM jAya che. ArAdhaka jIvo mATe kSamAnI prathama AvazyakatA che. je jAmA mAgIne ane kSamAM ApI ne zAMta nathI thatA teo sAcI ArAdhanA nathI karI zakatA. kAmA mAgavI sahelI che paNa aparAdhIne sAcA dilathI kAmA ApavI e ghaNI agharI vAta che. AtmabaLavALA vIra puro e karI zake che. mATe kSamA vIranA bhUSaNa tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. e divase bIjuM vyAkhyAna bhUtapUrva vaDA pradhAna zrI morArajI desAInuM hatuM. emano viSaya hato "dharma ane vyavahAra.' emaNe kahyuM hatuM ke dharma mANasanA jIvanamAM mArgadarzana na kare tyAM sudhI mANasa mANasa banato nathI. sarva prANIomAM mANasa zreSTha kahevA kAraNa ke enI pAse buddhi che ane viveka che. dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra puruSArtha kahyA che ane temAM dharmane prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. dharma pramANe je AcaraNa thAya te vyavahAra sArAmAM sAro bane. paraMtu mANasa dharmane nAme vyavahAramAM sodAbAjI kare che ane buddhine durupayoga kare che. zubha ane azubha, satya ane asatyanA ThaMdramAMthI puraSArtha karIne mANase nIkaLavAnuM che ane zubha tathA satyane pAmavAnuM che. bhAratamAM dharmanI pakaDa ghaNI moTI che, paraMtu duLatAne lIdhe mANase dharmanuM sAcuM AcaraNa vyavahAramAM karI zakatA nathI. bhAratamAM tyAganI jevI bhAvanA che, bhAratamAM jovA sAdhusaMto che tevA duniyAmAM bIje nathI. mATe ja bhAratanuM bhAvi ujajavaLa che ane bhArata duniyAne bacAvavAvALo deza thaze evI mArI acala zraddhA che. - Ama, nava divasa sudhI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vividha viSayanAM vyAkhyAne dvArA AtmaciMtana karavAnI suMdara taka sAMpaDI hatI. AyojakAe e kALajIpUrvaka Ayojana karyuM hatuM. A prasaMge vyAkhyAnamALAnA pramukha tarIke upasthita rahevAnI mane je taka ApavAmAM AvI ane mArA kAryamAM saMghanA sabhya, samitinA sa, hoddedAro, karmacArIo, saMgItakAro, zrotAo ane vyAkhyAtAo taraphathI mane je premabharyo sahakAra sAMpaDayo te mATe te badhAne aMta:karaNapUrvaka huM AbhAra mAnuM chuM. -ramaNalAla cI. zAha
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-80 prabuddha jIvana paMcamaDhI "are bApa re, rAtanA sADAbAra thaI gayA!" paMcamaDhInA sUmasAma basa-sTezane pahoMcatAM pahoMcatAM mArA moMmAMthI prathama udgAra te A ja sarI paDe che. A garamInA divase ane lAMbI- dhImI gatinA samAcAra jevImusApharIne thAka ne kaMTALe te zarIramAM bharyo ja che, emAM A madharAtane samaye ajANyA sthaLe cakalAM paNa na pharake tyAM utaryA chIe. basa-sTezanathI traNeka kilomITara AvelI amArI nyu hoTela para ATalA sAmAna sAthe pahoMcavuM che paNa koI vAhana ke majUra vagara javuM kevI rIte? musApharImAM paNa ame cha ja chIe. bIjA betraNa tyAMnA sthAnika loke che. paNa hAza, DrAIvarane samajAvatAM e vaLI mAnyo ane eka bIjI mInI basamAM amane besADIne cheka hoTela para utAryA. AkhI basa amArI, paNa bhADuM mAtra jaNa dITha ATha AnA! "satuM bhADune siddhapuranI jAtrA!" paMcamaDhInI AMtarika avarajavaramAM vAhanonI kheMca, temaja te nivAravAnA mAnavatAbharyA prayAsane sukhada anubhave amAro paMcamaDhI-praveza zarU thAya che. A prathama darzane paMcamaDhI te gADha aMdhArAmAM AvareluM che ane AMkhomAM paNa UMghanAM thara para thara UtarI Ave ema che. eTale A navA ne kama-pratiSThita gIrimathaka aMgenuM kautuka manamAM samAvIne ame vahelAmAM vahelI take UMghamAM DUbI jaIe chIe. AchI mIThI ThaMDaka sAthe savAranAM kumaLAM kiraNo mArAM popacAM UMcake che tyAre khAmAM kautuka ne tAjagI bharyA che. navuM sthaLa prathamavAra joIe tyAre je rahasyanA paDadA eka pachI eka UMcakAya che tenuM saMvedana ke madhura hoya che! eTale ja jayAre pravAsamAM jaIe tyAre huM navo sthaLe javAnI agraNI houM chuM. pAMcamaDhI javAnuM vicAryuM tyAre amane tyAM kema javAya e paNa khabara na hatI. muMbaInA eka mitre jaNAvyuM ke kAzI-ekapresa athavA kalakattA melamAM muMbaIthI bhUsAvaLa thaIne pipariyA pahoMce, ne pi5riyAthI basamAM lagabhaga be klAke paMcamaDhI pahoMze - paNa ame to amadAvAdamAM eTale nakazA laIne beThAM ane nakkI karyuM sAbaramati ekapresamAM bhepALa pahoMcavAnuM. Ama te 19 kalAke sIddhA pALa pahoMcAya. paNa ekapresa Trena lakla jevI, ane vaLI cAra kalAka meDI. bhepALamAM traNeka kalAka kADhayA bAda pAMcamaDhInI basa maLI. eNe paNa (eTalA ja paisAmAM !) vadhu kalAka besADayAM ane ame sAta kalAke AgaLa jaNAvyuM tema madharAte paMcamaDhI pahoMcyAM-3500 phITanI UMcAI para ! madhyapradezamAM hozaMgAbAda jillAmAMthI pasAra thatI sAtapuDA parvatamALAmAM eka "lUMTe" (samathala bhUmi) para paMcamaDhI eka vakhate madhya pradezanI rAjadhAnI hatI. atyAre e gIrimathaka che. judA pratiSThita hovAne lIdhe e anya girimathakethI ochuM vikaseluM che.chatAM sAmAnya rIte jarUrI gaNAya evI badhI sagavaDe sacavAya evI hoTela, dharmarALA tathA baMgalAe tyAM che. nathI mAtra pravAsIone dhasAre! ane hA, eTale ja tyAM kevI suMdara zAMti anubhavAya che! tyAMnuM jIvanadhoraNa paNa madhyama kakSAnuM hovAthI kharcALa nathI. ame utaryA chIe te hoTelamAM eka moTo rUma, sAthe eka nAne rUma, bAtharUma, jAjarU tathA meTo vaDe, evA eka blena rAjanA mAtra kA, pa2pa le che. jamavAnA eka tha LInArUA. 3/50 che. ane jamavAnuM rahevAnuM ekaMdare sAra ja che AthI vadhu sagavaDavALI hoTela, baMgalA, dharmazALA vagere paNa rahevA mATe maLe che. A paMcamaDhIne vadhAre upayoga lazkarI tAlIma mATe thaye che te thAya che. pravAsIone gIrimathaka tarIke paMcamaDhI bhale zodhavuM paDe, paNa ApaNA pAMDavoe mahAbhAratanA samaye e zodhI kADhela! emanI guptavAsamAM teo A sthaLe pAMca guphAomAM (paMca-maDhImAM rahelAM eTale paurANika daSTie paMcamaDhI mahattvanuM che. amArI | hoTalanA varaMDAmAMthI thoDe dUra AvelI eka TekarIne enI pAMca guphAo dekhAya. che. A pAMca guphAo e ja "paMcamaDhI." aMgrejoe A nAmane bagADIne "pachamahIM " (Pac hmari ) karyuM che paNa vaLI pAchuM e nAma tema ja paMcamaDhInA vividha sthaLomAM nAmenuM saMkatikaraNa thayuM che ane paMcamaDhIne suMdara nAno lAbha maLe che. A "paMca maDhI"nI guphAo TekarInI adhavacce che. ane kotarakAmanI daSTie taddanuM sAdI che. paNa 'TekarInI Toca para AvelI beThako para besIe tyAre parvatonI kheALAmAM AveluM A gAma tathA AsapAsanAM dazya jovAnI majhA Ave che. chelluM comAsuM zuSka javAthI A vakhate hariyALIthaDI pAMkhI che. chatAM AkhA dazyamAM prasarelI lIlAza AMkhane TADhaka Ape che. emAM vaLI AthamatAM sUryanI senerI suMvALapa e para patharAya che tyAre manamAM madhura zAMti chavAI jAya che. jANe ke parama pitAnI vatsala daSTi mANatI sRSTi paNa pUrvAnA svaramAM tarI nA rahI hoya! pravAsane thAka utAratAM utAratAM pahele divase te A pAMDavaguphA, jAhera bAga-bagIcA, kApheTeriyA vagere jeIne ame saMtoSa mAnya. A vistAramAM eka saMgIta-sAdhanA maMdira, ca, lazkarI tAlImakendro vigere zaherI vAtAvaraNa sarje che. paNa enI zuSkatA bAganAM raMgaberaMgI pha le tathA jayAM tyAM kalaravatAM paMkhIDAM manane praphullita kare che. amArA pakSIpremI bahena carUne baTukabhAI (ane enI asaramAM ame paNa) avanavAM pakSIone joyAM ja kare che. bAyanekapuvara emane jhADa para paNa "caDhAvI' de che ne DhALa para paNa "utArI" de che! A jAhera bAgamAM eka sarakArI dukAna che ke jayAM zAkabhAjI tema phaLaphaLAdi tyAjabI kiMmate vecAya che. chatAM bAga-bagIcAne vistAra vadhAre to mAnavasarjita sauMdarya mANavA de che, naisargika nahIM. AvI suMdaratAmAM paNa "abhisAra kuMja" (Honeymoon huts) dhyAna kheMce evA che. nAnakaDA kaLAmaya ghummaTano AkAranA A makAnanI bahAranI bhIMta para mATInuM stara karIne ghAsa ugADayuM che. enA nAnA kadamAM paNa gharane jarUrI badhI sagavaDo che. bahAra nAnakaDe bAga, kuMDa ne kuMDamAM batA; daravAjo paNa jANe ke ramakaDAne. ahIM 'hanImuna' para na AvyAM hoya tevA loko paNa rahI zake che, paNa bhADuM rojanA rU. 30/- enA AkarSaka dekhAve hanImuna para AvanArA jarUra AkarSAya to kharA! haMmezA mATe rahI na jAya te ja jovAnuM! paraMtu nisarga saudaryanA kharA zokhInane A vistArathI pUro saMtoSa te nA ja thAya! amArI AMkho paNa dUra dUranAM zikharo para dhUmavA . mAMDI che. A sthaLenA aMtarane lIdhe badhe sahelAIthI pahoMcAya evuM nathI. paNa "TUrisTa byuro"e traNa yAtrAo Guided towns goThavI che. ahIM basa lagabhaga niyamita rIte jAya che tema ja TekSI ane jIpamAM paNa jaI zakAya che. AmAM agAuthI rirjhava karAve to sAra paDe. koI vAra kamanasIbe dhasAro vadhI jatAM takalIpha paDe. paMcamaDhImAM AMtarika vAhanavyavasthAne abhAve A goThavaNI sArI lAge che. A sivAyanAM sthaLoe javA mATe te padayAtrA ja karavAnI. ane paga e mATe taiyAra thAya pachI te AnaMda ja che. AvI yAtrAo AkarI lAge paNa enA thAkane visarAvI de evI vanazrI cogaradama vividharUpe patharAyelI che. AvAM paribhramaNAmAM yAda rahI gayAM evAM keTalAMka sthaLanI vAta karuM ? apsarA-vihAra ane rajataprapAta tathA rastAmAM AvatuM sudura-darzana ane Rock-paintings (vaitaromAM citrakAma) amArA pahelA paribhramaNanA lakSya hatAM. mAre A nAma to jao! kevAM saMskRtamaya ane kalpanApreraka che! vana-vihAra, dhUpagaDha, zailAMjali, priyadazinI, ekAMtagIrI, vAtsalya, pAvasaprapAta, jaTAzaMkara- AvAM keTalAM nAme ane ene anurUpa saudarya dharAvatAM dhAme che. - amArI pahelI padayAtrA mArI hoTalathI lagabhaga cAra' ki.mI. dUra AvelA apsarA-vihAra mATe zarU thaI tyAre utsAhapUrvaka kadama mAMDayAM. paNa A raste caDhANa ne utarANa ja vadhAre che. lagabhaga Akhe raste rALa-vRkSo tathA AMbA vagerenAM vRkSo sAtha Ape che. enAM pahoLAM lIlA pAna ApaNane taDako cALI cALIne 'Ape che eTale garamI nathI lAgatI. paNa e pAna sUkAI sUkAIne , nIce paDatAM raste lapasaNuM karI de che. ahIM amArI sAthe bhemiyo ke keDI nathI - "bhAmiyA vinA mAre bhamavAtA DuMgarA" ja mANavAnuM che. ane nAnAmoTA paththaro tathA pAMdaDAomAM samatulA jALavavI muzkela che. keDI nathI paNa ene aNasAra maLI rahe che. paNa pagane TekavatAM goTalAM (paganA, ke nA nahIM !) kaThaNa thatAM jAya che. sUryAstane e utarANa ekara lAgatAM kaMTALe ne phariyAda paNa kare che, vaLI
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 badhAne vAde vAde cAlavA mAMDe che ane cArU ne baTukabhAI pakSIo jovAne nAme thAka paNa khAI le che-eka kAMkare be pakSI mAre nahIM, paNa mANe che! AziSa AgaLa AgaLa rastA zodhe che ne kayAMka Rock-paintings no phAMTo cUkAya nahIM tenuM dhyAna rAkhe che. (jo ke e to pachI bAkI ja rahe che) huM ne darzana badhA " khela jotAM jotAM AgaLa vadhIe chIe. AmAM vacce rastA DAbI bAjue phaMTAyo ane ame e dizAmAM gIca jhADI vacce AgaLa vadhyA. ThIka ThIka cAlyAM tyAM keDIe eka bAjuethI ene vanazrInA paDado ekadama khAlI kADhayA! ane najIkanI khINA sAthe sAthe dUranA ne suMdaranA parvatAnI hAramALA sAmaTI dekhAI --are, A to sudUra darzana che! AMkho jotAM dharAya nahIM evuM A virATadarzana enA nAmane yogya ja che! vaLI bAInokyularathI dUranA pahADa paNa najIka AvI jAya che, jANe ke ApaNI sAthe vAta karavA nA mAMgatA heya! (ane hA, UMdhI bAjathI jotAM najIkanA dUra paNa thaI jAya che.!) paNa ahIM kaMI besI rahevuM nahIM pAlave! ApaNe tA vagara pAMkhe apsarA-vihAra karavA che. karo AgekUca - thoDI majA, thoDA kaMTALA ne thAka paNa kharo! chatAM nIce utaratAM gayAM - kyAMya pANI dhAdhanA-avAja saMbhaLAya che kharo? ane hA ... aMte e avAja amArA kAnane ne haiyAne puliMkRta karatA sarI Avyo! ane e tAlabaddha avAjane pagale pagale AvyuM jharaNuM, " kALI UMcI bhekhaDA vacce dUdha jevuM dhALa hasanuM kallolatuM jharaNuM - umAzaMkarane "rAtAM jharaNAMnI AMkha lhAvI hatI - paNa A jharaNAne evI vedanA nathI. e te have zizuvayamAMthI kaumAryamAM kUdavA paNa mAMDayuM che, ane eve samaye tA enA dhodha-svarUpane thanaganATa che. paccAseka phUTa UMcI bhekhaDethI jhaMpalAvatAM A dhodhanA AnaMdamAM ame paNa bhIMjAIe ja ne? A pANInA je UDA kuMDa sarjAya che te ja apsarA-vihAra! ame ene sAme cheDe UbhAM UbhAM A sthaLane mANIe chIe. cAre taraphathI jhUmI rahelI hariyALInA lIlA, e pAchaLa DokAtI bhekhaDAnA kALA, uparathI nihALI rahelA AkAzanA bhUro ane e badhAmAM adbhUta dIpI uThatA dhana dUdhiyA raMga - nava jIvana tA. 16-9- 80 vAgALatAM mAro rasto ghaDIkamAM pUro thayo ane ame AvIne UbhA parvatAnA eka navA UghADa pAse-moTA mahAlayAmAM jema jharUkhA hoya che tema AvA UghADa ApaNane bahAranI ne dUranI sRSTinuM avanavuM darzana karAve che. paNa ahIM te sAmenA parvate ja nathI, ahIM jamaNI bAjue to juo! UMcA pahADa parathI lagabhaga 350 phITanI UMcAIethI kevA rUperI dhAdha eka sarakhA nIce sarakaye jAya che, paDaye ja jAya che! Akhe dha ahIMthI saLaMga jovA maLe che. e che te pAtaLA paNa kevA suMvALA che, rUpALA che! enI rUperI zaukaro UDe che-cAre bAju phelAya che. jANe ke pelI apsarAo nAhIne vALa sUkvI hoya. enI alakalaTI! A dhodhane lIdhe pahADanA e bhAganA khaDakono raMga bhUkharo ne kALA hAvAnA badale kevA lAla-lIlA lAge che! kaThora para kAmaLanA premAkramaNathI pASANane prapAtanuM navuM sauMdarya dhare che ke zuM! ane enA pravAha para sUryakiraNe sparzatAM te sauMdaryanI parAkASya sarjAya che. pANI para thatI I dradhanunI e raMgALIo para teA najara jAmI ja jAya ne? "ye kAna citrakAra hai? ye kAna citrakAra?"-evA prazna ja ne? gUM jAve Ama A citrane dharAIne mANatAM hovA chatAM manane kazIka adhUrapa bAkI rahI che. A dhodha dUra UbhAM UbhAM jaoNvAthI zuM vaLe? amAre to vacceno kuMDa tarIne dha sudhI pahoMcavuM che ne enI jhApaTo jhIlavI che. kuMDamAM eka-be jaNAM tarI rahelAM, e sAthe ziSe to jhaMpalAvI dIdheluM. mane kSobha ADo Avato hato, paNa cArUe pahela karI ane pachI te paheye kapaDe meM paNa jhaMpalAvyuM ane mArI sAthe darzane paNa, kuMDamAM U'DA pANI paNa hatAM. paNa mane enA vAMA nahotA. balke ghaNAM ghaNAM vakhatathI taravAnI IcchA adhUrI rahelI te mana bharIne pUrI karavA maLI. darzananA vizvAsa jarA ocho hatA, paNa meM ene jarA Teko Apyo tethI e paNa cheka pahoMcyA--AhA! taravAmAM ne dhodha nIce enI mastI mANavAmAM je AnaMda Avyo che te AkhA pravAsamAM sauthI yAdagAra banyo che. dhodha sAthenuM tAdAtmya paNa tyAre ja lAge ke jyAre enAM nata tA nIra ApaNAM zarIra para tAlanI thApaTo mAre-ane ene madhuraghero ghughavATanuM saMgIta paNa tyAre ja pUra mANI zakAya ne? apsarA--vihArathI gherAIne bhIMjAyAM pachI bahAra te nIkaLyA paNa badalavAnAM kapaDAM koNa lAveluM? paNa sUrya ane pavananI madada tA hatI ne? thoDe upara caDhatAM caDhatAM ja kapaDAM ApoApa kerAM paDI gayAM. mAtra mananI 'bhInAza' ja bAkI rahI. paNa e svAda to dADhamAM paNa saMgharI rAkhavA hatA? upara caDhatAM caDhatAM AziSe kahyuM ke ahIMthI dasa ja miniTane sIddhe raste rajata-prapAta Avaze. mADhuM te thayuM hatuM, paNa A taka kema javA devAya? ane ame dizAmAM phuMTAyAM. rajata-prapAta eTale ke "cAMdInA dhodha"- A nAma ja amane AkarSavA pUratuM hatuM. apsarA-vihArano AnaMda vAgALatAM bIjA vizALa dhodha paNa meM joyA che, paraMtu A pAtaLA dhAdhanuM komalAMgI sauMdarya manane khUba pulakita karI de che. enAM preraka smaraNA sAthe pAchAM vaLatAM cAra ki.mI.nuM caDhANa - evI ja kaparI keMDIo che, paNa AkaruM nathI lAgatuM. kaMIka adbhUta jaoNyAnI sArthakatA manane nitanavIna tAjagIthI bharyA kare che. ane ghera pahoMcyA pachI ja khyAla Ave che ke paganAM gATalAM evA jAmyA che ke rahevAnA khaMDathI nIce utarIne jamavA javuM paNa ghara lAge che. eTale bIjA divasanA pravAsa ame paMcamaDhInI gAiDeDa TUramAM mahAdeva javAno goThavyA. ame rAte rijharva tA karAveluM. chatAM basa jyAre nyuhATela AvI tyAre pUrI bharelI. amane to jematema caDhIne UbhAM UbhAM geAThavAyAM. vaLI amane beu baheneAne beThakanA henDala para besavA maLyuM. amArI sAtheAgalI rAte "rijharva" karAvanAra bIjA pravAsIone to basa bahAra ja "rijharvezana" maLyuM! rastA para! (tyAMnA vAhanavyavahAranI A ja te balihArI!) amArI basa paMcamaDhInA vRkSAcchAdita mArgo vIMdhavA mAMDI tyAre navAM dazyonA nava-AnaMdamAM pAchAM lIna thaI gayAM. parvatanA gALa, ardhagALa utarANA ne caDhANAmAM mana paNa utara caDha karavA mADayuM, ane ame cAlIseka miniTa bAda AvIne UbhAM eka moTI guphAnI najIka! mahAdeva ! meM dhAreluM ke ahIM moTuM zIvalIMga haze ane loko snAnapUjA vagerethI potAnI zrAddhA saMtApatA haze. hA, e to ahIM che ja! emAM mane rasa nathI. paNa ahIM ethI vizeSa kaMIka che. mATI pahALI guphAnA daravAjAthI meTA kuMDa zarU thAya che. A kuMDa tathA guphAmAM TheraThera jhamatA (zaMkaranA zIra para Take tema) kaMDAgAra TIpAothI guphAmAM haeNradAra era-kaMDizaniMga karyuM hoya tevI zItala havA che. kuMDa pharatI jagyAmAMthI cAlatAM cAlatAM guphAnA cheka UMDANamAM jAo tyAre mahAdevanuM liMga Ave. enuM sthAna enA viziSTa vAtAvaraNane lIdhe gUDha lAge che. ane A kaMI mAnavanI racanA nathI, paNa kudaratanI karAmata che. paNa A karAmatanI vadhu vizeSatA joI-gupta mahAdevamAM ! mahAdevathI lagabhaga pANA ki.mI.nA aMtare mahAdeva pelA pAMDavA jema guptavAsamAM jAya che ke zuM? kharekhara A guptavAsane lIdhe mahAdeva ghaNA rahasyamaya lAge che. A sAMkaDI guphAmAM khaDakanI be divAlA vacce mAMDa be phUTa pahoLA ne sA-doDhaso phUTa lAMbA rasto che. A "vana-ve TrAphika " aMdhAriyo to kharo ja, ane eka sAthe eka mANasa pasAra thaI zake evA sAMkaDA che. beTarI vagara to AMdhaLA ja thaI javAya. sUryakiraNA mATe paNa jANe ahIM jagyA nathI! zaMkara bhagavAnane sthULakAya bhakatA pasaMda nahIM hoya, eTale ahIM ochA gherAvAvA mAne ja avakAza che. bahu muzkelIo cheka uMDANamAM pahoMcIe tyAre dIvAne ajavALe zIvalIMga dekhAya. guphAnI AvI AgavI racanAmAM lIMga sthApanAra pUjanAra beune dhanyavAda ApIne ame pAchA pharyA - manamAM kAIka naisargika rahasya ukelyAnI tRpti sAthe--amArI basa pAchI pelA sApALIyA jema vaLAMko caDhavA mAMDI. [ kramaza: ] -gItA parIkha
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-980 prAddha jIvana : -> ghA para rUjha lAve che : prArthanA - . huM kenTInamAM pravezyo tyAM ja tyAMnI hosTesa mArI pAse doDatI AvI, kahe sAruM thayuM tame AvyA te phAdhara, kyAranI huM tamArI ja vATa jotI hatI. " evuM te zuM kAma paDayuM tu mAruM? tamAruM ja kAma che, tameja karI zakazo, juo sAme dUra beThelo pelo yuvAna, kayAranI e ja khUNAmAM cUpacApa beTho che, AMkho baMdha che, anahada du:khanA bhArathI dabAyelo lAge che, hAthanI muThThIo baMdha che, ame ene bolAvavA ghaNA prayatna karyo paNa javAba ja Apato nathI, Avyo che tyArathI Ama ja beTho che, sunamuna... hosTesanI vAta sAMbhaLatA lAgyuM ke yuvAnane koI jabaro AghAta lAgyo hovo joIe, huM enI pAse gayo, dhIrethI enA khabhAne sparza karyo eNe AMkhe na ja khelI, beTho ja rahyo eka putaLA jema ja, huM tyAM beTho, thoDIvAre ene bolAvavAno prayatna karyo, kazo ja javAba nahi chatAM huM bolya ja gayo, kayAMthI Avyo chuM? ahIM pahelI ja vAra Avyo lAge che, rAhIM kaMIne jANa nathI ke zuM? huM oLakhANa karAvuM ? ema jAta jAtanA prazno pUchayA para eNe mahAmusIbate javAba ApyA, eka ja zabdamAM, hA ke nA. huM joI zako ke e kaMI sAthe vAta karavAne rAjI nahoto. rAta vItatI jatI hatI, nRtya karanArA javA lAgyA hatA, hola lagabhaga khAlI thaI gayo hato, ame be ja beThAM hatA, meM * kahyuM, juvAna tuM Ama kema beTho che? kema kaMI bolato nathI! zuM kAraNa che tArA mauna ! lAge che ke tuM asaMkhya vedanAnA bhAra nIce dabAIne beTho che, jo ke tArI, aMgata vAtamAM mAre paDavuM na joIe chatAM mane lAge che ke tuM kaMI kahe, tArI vAta jANuM to kadAca huM tane sahAyabhUta thaI zake. tArA mAM parathI lAge che ke tuM ghaNA dADAthI A bhAra sahI rahyo che, nathI kaMI khAdhupIdhu ke nathI UMdhI zako. mArI vAta sAcI che? hA kharuM che. kAraNake tArA dilamAM du:kha bharyuM che, vedanA che, azAnti che, jo koIne kahe ke tArA haiyAne bhAra jarA haLave thAya, kadAca tane thoDuM sAruM lAge, je have te A holamAM tArA ane mArA sivAya bIjuM koI nathI, tArI muzkelI mane na jaNAvaze? ane mArI keTalI samajAvaTa pachI eNe enI vAta kahe te vAta e che. eNe kahyuM ke "huM amuka jagyAne rahevAsI che, tyAM ja moTo thayo, tyAMja bharyo ane tyAMja pADozamAM rahetI eka chokarI jenuM nAma laI enI sAthe prema thayo, sadabhAgye bannenA mA-bApa paNa mitre, tethI saMbaMdhamAM ADakhIlIrUpa na banatA saMmata thayA ane amAro vivAha nakkI thaze." "daramyAna yuddha thayuM, huM zIpa para gaye, tyAMthI luIne patra lakhate hate, lagnane have thoDA ja divaso bAkI hatA, tethI zIpa parathI rajA laIne huM gAma Avyo, lagna thaI gayA, ane enI khuzAlImAM enA mA-bApa moTI pArTInuM Ayojana karyuM. bIje ja dADe ame hanImuna para javAnA hatA, para pharaja pahelI, ane te pharaja che ke huM gAmamAM Avyo chuM, te khabara mAre. eDamIselITImAM ApavAnA hatA te khabara ApavA gayo ane thoDI ja vAramAM pAchA Avyo, tyAM meM je joyuM te..." A vakhate vAta karatA e aTakI gayo, eNe hadayabhedaka cIsa. mArI, ane sAthe ja rokI rAkhelA azunI dhAra cAlI, e DUsakA bharatAM bolyo phAdhara manAtuM nathI, phAdhara e dazya bhUlAtuM nathI. AvA vakhate huM zuM beluM! jANato nathI ke eNe zuM joyuM, paraMtu eTaluM te jANI zakyo chuM ke eNe evuM kaMIka joyuM che ke enI du:khane othAra hajIye ene e ja che, uparAMta e samaya paNa yuddhane hato, tethI game te banI zake ane huM kaMI AgaLa vicAra karuM te pahelA eNe kahevAnuM zarU karyuM. eNe kahayuM ke "phAdhara jayAM mIjalasa jAmI hatI, pArTI hatI, raMgarAga hatA, AnaMdapramoda hatAM, jayAM mArA ane luInA mAtApitA hatA, tyAM phAdhara tyAM huM gayo tyAre kAI ja nahotuM, phAdhara, tyAM to khADe tyAM nahotI mArI luI mArA mA-bApa dharabAra ke koI saguMhAluM. tyAM hatA AganA bhaDakA, moTA khADA, chUMdAyelA ardhA baLelA zabe, phAdhara, ThAInuM AkhuM zarIra paNa rahyuM nahotuM pharI eja kAramuM rUdana, Ane te kaI rIte AzvAsana ApavuM? bombe tArAjI sarjI hatI, enI AkhI duniyA saLagAvI dodhI hatI, AvA du:khamAM kayA zabdo ene AzvAsana ApI zake? huM mUMjhAyA, cUpa rahyo, e AMsu sArato beTho hato ane huM vicAra karate, lagabhaga paMdara miniTa ema ja vItI gaI haze, Akhare meM kahyAM yuvAna, tuM mAre ghera AvIza? mAro dIkaro paNa ArmImAM che. zera nathI, huM amArA putra jevuM ja che, eno rUma khAlI che, tArI vATa jue che, mArI patnI paNa tane joIne khuza thaze Avaze? - nA, AbhAra. paNa zA mATe nahi? jo tuM kahe che te A phAdharanA vAghA utArI nAMkhu, sAdo veSa dharI lauM, tuM kahe tArI sAthe pharavA AvuM, tuM kahe te pIksara jevA jaIzuM, mArI kAra nIce che, cAla tAruM mana bIje vaLe te mATe... - nA. AbhAra. pharI eTalA ja zabdo, meM kahyuM cAla DrAIva para jaIe, tane sAruM lAgaze, pachI tuM kahIza tyAre tane tArA zIpa para pahoMcADI daIza, kadAca ThaMDI havAthI khullA vAtAvaraNathI tene sAru lAge. nI, AbhAra. . Ane zuM kahevuM ! DIvAra huM cUpa rahyo, pachI pUchyuM yuvAna, tane dharmamAM, IzvaramAM zraddhA che? hatI, have nathI. samajI zakAya che, paNa tuM nAno hato tyAre carcamAM jato hato khakho? hA, ane gAto paNa hato. ema! mAnuM, to te tane koI hImsa yAda haze ja. badhI ja. majAnuM, tArI khAsa phevareITa hIma kaI. Lead kindly light : - atyAre e gAI zake ? khabara nathI. prayatna te karI , cAla ApaNe sAthe gAIe. ane eka meM hANa ja sAtha Apyo, e ja gAtA hatA. para beThe hate tema sthira besIne ja kazAya halanacalana vinA. lAge ke mee ja gAto hato, hadayathI nahi ja, paratuM dhIre dhIre enA avAjamAM parivartana AvyuM, dehamAM cetana AvyuM, moM paranA bhAva badalAyA, ne aMdarathI zabdo saravA lAgyA. "Lead kindly light amid the encircling gloom, The night is dark and I am far froin home ane e gAtA AMkha kholI, dUra dUra kSitijamAM joI rahyo ane gaNaga I have no home, karatA raDI paDaze. jarA zAnta thatAM meM pharI hIma zarU karI, ane eNe khullA dile jANe ke uparavALAne, Izvarane saMbhaLAvI rahyo hoya te rIte gAvA mAMDayuM dilathI, hRdayathI, pUrA bhAvathI ane eka hIma pUrI thatAM bIjI zarU karI "Abide with me" ane meM paNa sAthe - gAvA mAMDayuM eka yuvAnane avAja, emAM prauDhane avAja umerA, hIma para SHOLALLAL Loll " Keepers fail and comforts free, help of the helpless abide with me." ane Ama kalAke vityA, amane samayanI khabara ja na rahI, ane jayAre ame uThayA tyAre prabhAtanA sonerI kiraNe phUTI rahyA hatA, yuvAnamAM jAmele nirAzAne aMdhakAra haTIne tyAM prakAza chavAI rahyo hato, moM para zAnti hatI, ane e kahI rahyo hato phAdhara, lAge che ke Aje huM UMghI zakIza, ane e zabdothI khuzI thatAM ame banne ghera nirAzAnA aMdhakAramAMthI nIkaLIne prakAza tarapha pagalA mAMDI rahyAM hatAM. --le. phAdhara piTara : anu. raMbhAbena gAMdhI KhavAja umarAva mAM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddha jIvana - tA. 16-9-80. 3 saMghanA peTrana sabhyonI yojanAne abhUtapUrva AvakAra nuM ( [ pacIsanI saMkhyA sudhInA nAme gatAMkamAM pragaTa thaI gayA che. tyAra bAda paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna thayelA sabhyonA nAme nIce pragaTa karatA ame harSa anubhavIe chIe, ane amane je rItane abhUtapUrva kahI zakAya e premALa sahakAra sAMpaDaye ethI amArA hRdaye gada gadIta thayA che ane se peTrana sabhyone ame aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. maMtrIo 96 zrI navanItabhAI amRtalAla maNiyAra 51 zrI amRtalAla Ara. zAha para zrI hasamukhabhAI popaTalAla vorA 53 zrI vinodarAya maNilAla zeTha 54 zrI gaNapatalAla maganalAla jhaverI 15 zrI zazIkAnta ratanacaMda zAha 56 zrI sevaMtIlAla zeTha 57 zrI kAntilAla kezavalAla zeTha 58 zrI vI. ke. chApIA 59 zrI praviNacaMdra TI. zAha 60 zrI eka bahena 61 zrI hIrAlAla trAMbakalAla DagalI 62 zrI caMdrakAnta tArAcaMda dozI 63 zrI dAmajI mULajI devazI 64 zrI je. Ara. zAha 65 zrI bipinabhAI 66 zrI pipaTalAla bhAramala 67 zrI sanatabhAI pI. mahetA 68 zrI ratanazI bhImazI nAgaDA 69 zrI jamanAdAsa hIrAcaMda verA 70 zrI Urmibahena DokaTara 71 zrI esa. vI. lAThiyA 72 zrI yogeza esa. lAThiyA 73 zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverI 74 zrImatI ramAbahena narendra kApaDiyA 75 zrImatI nirmaLAbahena rasikalAla mANekalAla 76 zrImatI puSpAbahena jayaMtilAla jhaverI 77 zrImatI Indubahena umedabhAI dozI 78 zrI Ara. Ara. gAlA 79 zrI bipina ke. jaina 80 zrI vasata kalyANajI gaDA 81 zrI prAgajI velajI zAha 82 zrI sundarajI lAlajI bhedA 83 zrI manahara premajI bhedA 84 zrI bAbubhAI jayaMtilAla zAha 85 zrI eka bahena 86 zrImatI saguNAbahena sUryakAnta dalAla 87 zrI zrI dhanezabhAI bI. jhaverI 88 zrI sevantIlAla sI. parIkha 89 zrImatI naMdinIbahena kAriyA 90 zrI mANekalAlabhAI saMghavI 91 zrI zaileSa esa. koThArI 92 zrImatI zakuMtalAbahena araviMdabhAI 93 zrImatI rekhAbahena harSadabhAI kApaDiyA 94 zrImatI vimaLAbahena damaNiyA 95 zrI khImajI zIvajI 97 zrImatI viNAbahena zAha 98 zrI siddhArtha kAMtilAla bhaNazAlI 99 zrImatI sUrajabahena koThArI 100 zrI ajaya joramala mahetA 101 zrImatI nirmaLAbahena subodhabhAI zAha 102 zrI amRtalAla sI. kAmadAra 103 eka sadagRhastha 104 eka sadagRhastha 105 zrI cImanalAla pI. zAha 106 zrI mahendrabhAI gaphuracaMda 107 zrI mukundabhAI sacade 108 zrI ketana jayaMtilAla phohacaMda zAha 109 zrImatI snehalattAbahena candrakAnta dalAla 110 zrImatI dakSAbahena amedabhAI jhaverI 111 zrImatI suvarNAbahena jItubhAI dalAla 112 zrI rAmajI mULajI devazI 113 zrImatI nirmaLAbahena cokasI 114 zrI zaileSabhAI mahAdevI. 115 zrImatI jayotsanAbena zeTha 116 zrI dhIrajalAla mehanalAla premaLa-ti"nA kAryakarone thayelA che. sAMdhANInI mAnavatAnAM darzana madhyama varganA eka sAmAnya kaTuMbanA pati - patinane traNa maLavo joIe. sevAbhAvI ane mAnavatArAbhara vyakitaone vinaMtI nAnA bALako che- temanuM sauthI nAnuM bALaka dasa mahinAnuM che ane karavAmAM Ave che ke blaDa DaeNnezane mATe potAnA nAme saMghanA tene "kulIjha enImIyA" nI takalIpha che. tene dara mahine blaDa kAryAlayamAM rAtpara noMdhAvIne premaLa jyotinA kAryamAM premabharyo ApavuM ja paDe- tene kharca AvA sAmAnya kuTuMbane kayAMthI pasAya? sahakAra Ape. - ApaNI rakatadAna zibiranI vigata tema ja e aMgenI apIla maMtrIe, muMbaI jene yuvaka saMgha. e lokonA vAMcavAmAM AvI. temaNe premaLa-jAtinA kAryakarone saMparka sAdhyo, temanI muzkelI rajU karIne vinaMtI bharyo prazna karyo saMga tevo raMga ke Apa kaI rIte madadarUpa banI zake? * adhama, madhyama ne uttama - e guNo saMgAtathI ja maLe che. premaLa jyotinA kAryakaro e bahenane DaM. sAMdhANI pAse jo pANInuM biMdu garama lekhaMDa upara paDe te te nAza pAme laI gayA - vigata jaNAvI. te sAMbhaLIne DaeN. sAMdhANIe tarata ja kahyuM ke hospiTala taraphathI jyAre jarUra haze tyAre e bALakane vinA- te ja bidu kamala patra para paDe to motInA dANA samAna zobhAmUlya blaDa ApavAmAM Avaze. yamAna lAge che. De. sAMdhANInA AvA mAnavatAsabhara nirNayathI zrI nIrU jo te svAti nakSatramAM samudranI chApamAM paDe to te sAcuM matI bahena prabhAvita thayA-temanA manamAM AnaMdane phUvAre uchaLyo bane che. ane manemana De. sAMghANIne namana karyuM - dhanyatA anubhavI. * mANasane paNa uttama guNo keLavavA hoya te mitroe prakAranA De. sAMghANIe te temanI pharaja bajAvI, paraMtu sAme ApaNI ja pasaMda karavA joIe. pharaja ApaNane sAda pADe che ke dara mahine eka vyakita pelA jJAnamAM abhimAna e mukhya doSa che.. bALaka mATe jaina kalInIkamAM jaIne blaDa ApI Ave. jemanI jJAnI manuSya abhimAnathI sAvadha rahevAnI khAsa jarUra che. AvI IcchA hoya teo saMghanA kAryAlayamAM nAma noMdhAve. uttama mANasa - hasatA hasatA sahana karatA hoya che ane je bIjuM, dara mahine trIza bATalI blaDanI jana kalInIkamAM * sahana karavAnuM Ave te sahana karatA karatA paNa hasato raheto jarUra che tenA mATe ApaNe apIla karelI ja che - tene paNa pratisAda hoya che. -
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-80 prabuddha jIvana 0 9 zuM ? 0 0 9 101 253 25 >> * paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMghanI pravRttione maLelI bheTa * paryuSaNa vyAkhyAnamALAne bheTa , 101 , ramaNikalAla ena. verA, 25/- , cAvalA nemIcaMda zAha , cunIlAla ke. deDhiyA * 25- , jyavaMtIbena ena. pArekha 11000 mesarsa hindusthAna mInaralsa ' ramaNikalAla puruSottamadAsa 115/- , 25 thI nIcenI rakama proDakaTsa prA. li. vatI tenA , nIrU enDa kaMpanI DAyarekaTara zrI girIzabhAI cokasI , zAradAbena bAbubhAI 26588-75 ane zrI atulabhAI cokasI drAsa , narezabhAI turakhiyA dattaka bALaka age bheTa 2500 eka sa gRhastha , premacaMda popaTacaMda , bihArI bI. mahetA 200 zrI lInAbena vI. zAha 400/- eka sadgRhastha taraphathI 151 , tArAbena cImanalAla saipha 101 400/- zrI kezarabena caMdulAla parIkha , kamalabena pIsapATI 151, , puSpAbena ke. bhaNazALI 101 400/- , eka sadagRhastha , eka bahena taraphathI 400/- 25 101 ', guNavaMtabhAI gopANI , eka bahena taraphathI eka sagRhastha 400/- , narabherAma morArajI jhATaki101 , eka sadagRhastha mInAbena koThArI. , amIcaMda 2. zAha yAnA smaraNArthe , rasikalAla bhogIlAla jhaverI 101 , ramaNiklAla muLajI vAsara 2000 caMpAbena sarAI zeTha 101 bI. ke. zAha prabuddha jIvanane bheTa mohanalAla TI. koThArI : 101 , vinubhAI gaMbhIrabhAI mahetA 101 zrI ramaNikalAla puttama kokilAbena je. zAha , caMdrakaLAbena pravINacaMdra zAha 51 rAjedra amRtalAla che rAjendra amRtalAla 101 , ramaNikalAla muLajI pAsaDa 25 , mAlatIbena ela. zAha ramaNikalAla puruSottama 101 ke. ena. zAha 25 ,, hasamukha zAha , nirmaLAbena Ara. zAha ,, sehanarAja ema. vardhana 51) , ekavIsathI nIcenI rakama 51 , suzIlAbena rajanIkAMta zAha - 101 , sunitAbena zeTha 51 a hasamukha zAha 101 , ramezabhAI vimalabhAI zeTha 50, dinakara naMdalAla pArekha 101 ,, uSAbena je. mahetA vAcanAlaya-pustakAlayane bheTa , eka sa6 gRhastha 101 , zAMtilAla bha. paTela i suMdarajI bhedA , 51 zrI ramaNikalAla puruSottamadAsa 5O 101 2 eka sadagRhastha maNibena savaracaMda kApaDiyAnI ) 25mAlatIbena ela. zAha 25 puNyasmRtimAM mAlatIbena ela. zAha 25 , rAjala je. zAha 25 , hasamukha zAha 100: zrI dilipabhAI dIpacaMda zAha 125, pacIsathI nIcenI rakama 30 , 25 thI nIcenI rakama 103- ,, dipacaMda kezarImala zAha 100/- , eka sadgRhastha 181 15213 100/- , cunIlAla sAliyA premaLa jyotine bheTa 10mAyAbhAI bhogIlAla zAha saMdhane bheTa 11,418-75' jeLImAM AvyA. 10La- kezarabena rAMdulAla parIkha 200 zrI sArAlAla nagarazeTha 2500 zrI eka sagRhastha 80- ka anubhAI e. jhaverI cerITebala TrasTa 1501 lAyakA lebsa 51/- , guNavaMtIbena cekasI : 151 , subodhabhAI ema. zAha 1001 zrI sonalanI aThThAInI tapazcaryA A guNavaMtIbena cekasI, 151 , maphatalAla bI. zAha nimitte zrI maphatalAla bhIkhAcaMda sva. gItAnA smaraNArthe 151 , vizA prinTarI : zAha taraphathI , mohanalAla jarIvAlA 151 , hasamukhalAla eca.doDhIvAlA 501 , nirmaLAbena eca. dozI ,, rekhAbena kApaDiyA 101 , zAntilAla devajI nanda >> kusumana desAI , vineza bI. zeTha 101 , amRtabhAI senAvALA 501 , arUNabhAI jhaverI - kiraNa zeTha 101 , kamalabena pI sapATI rAyacaMda enDa sansa * , tArAbena sI. zropha 101 , vijyAbena parIkha kAMtAbena ke. jhaverI 51/- , mukatAbena ela. saMghavI durlabhajI parIkha zeTha hirAlAla lAlacaMda , vIrUbena jhaverI 101. , mukatAbena ela. saMghavI talasANiyAnA suputra, 51/- , InkalAba hiMmatalAla vorA vinoda ma. mahetA ' maniSanA zubha lagna prasaMge 1/- , rAjendra amRtalAla 101 , gajendra Ara. kapAsI . 400 , a. sI. gItA rohitakumAra , caMcaLabena je. talasANiyA 10. , nIrUbena esa. zAha naMdalAla verAnA seLa che puSpAbena bhaNazALI , ramaNikalAla puruSottamadAsa upavAsanI tapazcaryA nimitte 51/e pallavIbena surendra zAha , praviNacaMdra maphatalAla zAha 301 , smRti kalaba-pAlanapura A hIrAbena dIpacaMda zAha 51 , sukhalAla manasukhalAla zAha >> janArdana nAnAlAla bhaTTa , dharamacaMda ena. zAha 50 A hIrAbena dIpacaMda saMghavI 250 e manasukhalAla cImanalAla zAha , niraMjana eca. bhaNazALI , niraMjana eca bhaNasALI 250 , mahendra e. zarmA , , rekhAbena zAha 31/- , jazavaMta sI. zAha 201 , mULacaMdabhAI ena. zAha , ratanacaMda pArekha hasamukha zAha 151 , hasamukhalAla eca. dADhIvALA , sudhAbena Ara. tolATa 25/- , mAlatIbena ela. zAha 151 , bhUpendra eca. zAha 25/- che eka bahena , , vasumatIbena sI. pArekha 151 praviNacaMdra maMgaLadAsa zAha ' , mohanalAla TI. koThArI 21/- , kumudabana jI. gosaliyA 151 , eka sadagRhastha 25/- , mAlatIbena ela. zAha 21/- , mahezabhAI ema. nANAvaTI 125 * eka sad gRhastha 25/- >> suzIlAbena araviMdakumAra 21} , vasumatIbena sI. pArekha 111 , zAntAbena mANekalAla pArekha rAjula je. zAha 1 caMdrakAnta e. mahetA 101, devajI rAghavajI nandu eka bahena taraphathI 51/- ekavIsathI nIcenI rakama 101 , pAnabAI zAhe , hasamukha zAha 101 , eka sada gRhastha >> gajendra Ara. kapAzI 2203 = = = = 1501 51/ = 101 = = = = = 251 = 51/50/ % 0 0 0
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-80 tapazcaryA : sUryatApakArikA ke zAntinI candrikA? A karavI ane jIvahiMsA na karavI temAM samaga* tapano samAveza thAya che. kAmanAvALAnI saMkhyA jagatamAM ghaNI che, kAraNa tema karavAvALA ja che. bhAgavatamAM paNa e ja kahayuM che "kAmatyAgastapa: Rtama'. jema. tapta tavA upara pANInAM biMduo baLI jAya tema tapane ' agni sarva kAmanA ane pApane bALI nAMkhe che. kAmanA, vAsanA ke Idriyone vivekahIne vyApAra manuSyanA AdhyAtmika, naitika, sAmAjika patananuM kAraNa che. mANasanA mAnasane A patanamAMthI je bacAve tenuM nAma tapa, jIvana ane dharmanA vividha pAsAomAM - pachI te karmayoga hoya, bhakitayoga hoya, jJAna, dhyAna, yajJa, tapa kAMI paNa hoyagItA- maulika, vyAvahArika ane mAgavuM pradAna che. gItAe tapanA kAyika, vAcika ane mAnasika ema traNa prakAra kahyAM che. deva, dvija, guru ke brAhmaNanI pUjA, zuddhi jheja tva, brahmacarya ane ahiMsAkAyika tapa che. udga ne ANanAra vANI, satya ane priya vANI uparAMta svAdhyAya e vAcika tapa che. mananI prasannatA, saumyatA, mIna, Atmanigraha ane bhAvasaMzuddhi mAnasika tapa che. te ja rIte tapanA guNabhedathI thatA sAttvika, rAjasa ane tAmArA ema traNa prakAra gItAkAre varNavyA che. phaLanI AzArahita ane zraddhApUrvaka kareluM tapa te sAttvika satkAra, mAnapAna ItyAdI hetuthI dAMbhikapaNe kareluM tapa te rAjasa ane mUrNapaNAthI bIjAne trAsa ApavA ane zarIra kRza karavA kareluM tapa te tAmasa. gItAmAM tapane yajJa kahyAM che. (gItA 4.28) yajJamAM agnimAM Ahuti ApavAnI hoya. tapAyAmAM saMyamAgnimAM mana sahita sendriya ane IdriyaviSayonI 2Ahuti ApavAnI hoya. kavi kulagurU kAlidAro tapodhana kiMvA tapasvInuM suMdara varNana . tvajJAnanAM darzana ane vyAvahArika jIvana vacce - ShAsamAna-jamInanuM aMtara nahIM, jIva ane ziva jevo adata saMbaMdha che. ghaNI vAra taravajJAnanAM gahana rahasyonI ukela vyAvahArika jIvana ke raseI karatAM karatAM ja jaDI jAya che. ekavAra huM dahIMvaDAM banAvavA vaDAM taLatI hatI. saratacUkathI tela tapyA vinA ja khIrAne gaLI aMdara mUkI dIdhA. ane pariNAma zuM cAluM? khIruM chuTI gayuM ane tela taLavA lAyaka na rahyuM. ra jaIne mArA manamAM prazna udabhavyo, 'tapa vinA, tapyA vinA ke tavAyA vinA jIvana paNa jIvavA lAyaka kayAMthI bane?" vaDAne paripakava thavA tapta telamAM ja taLavuM paDe, mATInA kAcA ghaDAne paripakava karavA agnimAM tapAvavo paDe, suvarNa jevA suvarNane ya vizuddha banavA tapavuM paDe to ja tenAmAM caLakATa Ave. to pachI mANasanA mAnasane paripakava, vizuddha ane majabUta banAvavA tapa ane titi nA agnimAM mUkavuM paDe ke nahIM ? tapa eTale zuM? deha daMDanAtmaka ane kAyAkalezarUpa kriyAo eTale tapa? nahIM, nahIM. deha anitya, nAzavaMta ane vinAzI che chatAM ye nitya avinAzI cAne amara evA AtmAne ke pachI dharmane pAmavAnuM ekamAtra sAdhana che. "zarIramAdya khalu dharmasAdhanama', e dehanuM damana kare che artha sare? bhagavAna buddha zarUzarUma ugra tapa karI dehane asthipaMjara karI nAMkhyo. pachI temane pratIti thaI ke AvA AtmakalezathI jJAna prApta thAya nahIM, mATe temaNe zarIra susthita karI ekAMtamAM citano mArga svIkAryo, temAMthI ja teo 'buddha thayA. tapane nihALavAna buddhane daSTikoNa enA parathI samajAze. gItAmAM (17.6) paNa kahyuM che, daMbha, ahaMkArathI yukata, azAstravihita ghora tapa karIne zarIrane ane vizeSata: aMtarAtmAne je kRza kare che tene te arjuna, tuM AsurI buddhivALA jANa" anyatra paNa kahe che pApAni na kurvanita manevAkAyakarmabha: te tapatti mahAtmAne na zIraraya seSaNama " -arthAta jeo mana-vacana-karmathI pApa karatAM nathI te mahAtmAo ja tapasvI che. zarIranuM ropANa karavuM tapa nathI. - te pachI tapa zuM che? tapa e bhAratIya saMskRtine merudaMDa che. mahAvIra, zuddha, zIva, bhagIratha vagerenA jIvanamAM tapa arthAta jJAnAgninuM saudarya che, tapanuM tejavalaya che. tapathI ja ciMtana zakitamAna ane rasamaya bane che. jJAnanI vRddhi tapathI ja thAya che. vizvAmitrae kaThora tapa karIne arthAta jJAna prApta karIne ja kSatriyamAMthI brahmarSinI upAdhi prApta karI. kahevAya che ke brahmAe divyazatavarSa tapa karyuM tyAre sRSTinuM sarjana thayuM. bhagIrathe gaMgAne svargamAMthI pRthvI para lAvavA (keTalAkane mate gaMgAne pravAha badalavA) ugra tapa karyuM. vyAse pracaMDa tapathI ja, AyuSyabharanI sAdhanAthI ja tatkAlina sarvavaDagamayanuM saMpAdana karyuM. brahmAe, bhagIrathe vyAsamunie tapa karyuM eTale kAyAne leza Apyo? nahIM, bilakula nahIM. dehane ke AtmAne kaleza ApavAthI sRSTinuM sarjana thAya? bhagarItha ke mahAbhArata kAryo pAra paDI zake ? ApaNe tyAM zabdoga che, "tapa karAvavuM. ene artha e ke rAha jovaDAvavI, lAMbA gALA sudhI manane saMtoSa thAya tyAM sudhI parizrama karavo, potAnAM kAryo pAra pADavAM, manusmRtimAM sAruM ja kahyuM che ke badhI jAtanI kaLA, vidyA, cikitsA tapathI ja siddha thAya che. potAnA astitva, jJAna tathA AnaMda mATe yatana karavo te ja tapa che. mArA mate kAryamAM lagana, karavI yAtanAone sahana, IndriyanAthana, svAdhyAya ane pravacana, ciMtana ane mananI pratidina paricaryA tenuM nAma tapazcarcA. * tapanI judI judI aneka vyAkhyAo dharmamArtaDee ApI che. mahAnArAyaNa upaniSadamAM chata, cuta, satya Adine tapa kahyAM che. tamiLavada 'kuraLamAM kahayuM che ke yAtanAone dhIrajapUrvaka sahana "zamapradhAneSa tapedhapu gUDha hi dAhAtmaksasti teja: spardhAnukUlA Iva sUryakAnAstadanyatejoDabhibhavAda vamata." eno artha e ke jema sUryakAMta maNino sparza zItala hoya che paNa jo e sUrya jevA tejasvI padArthanA saMsargamAM Ave to teja vamana kare che tema tapodhana e zamapradhAna che chatAMye tenAmAM pahelAM gUDha teja dAhAtmaka hoya che. A ka vAMcIne mane eka prazna udbhavyo. zamapradhAne tapodhaneSu eno artha zo ? Ama joIe to rAma ane tapa vira . ddhAthI zabdo che. tapa eTale tApa. sUryanA jevo Akaro tApa, AkarI sAdhanA te tapa ane zama eTale zAMti-rAMdranI cAMdanI jevI zItala. A be viruddhArthI zabdo vacce saMvAdanuM darzana karavuM kevI rIte? A praznano uttara ane vRkSa pAsethI jaDI gayo. vicAra karatI hatI unALAnA dhomadhakhatA tApamAM e vRkSa lIluMchama kema rahI zake che? kAraNa eja ke te jema sUryane tApa sahana kare che tema dharatInI aMdarathI rasa ke zItala jala paNa cUse che. manuSyanA jIvanamAM paNa hariyALI tyAre ja chavAya jayAre eno deha tapanA samAM AkarA tApane, yAtanAone sahana kare ane aMtarathI, aMdarathI, enA AtmAmAMthI bhakitarasanuM pAna kare. ane te ja zAnti prApta thAya. | vedamAM tapane agni kahAM che. tapa agni: dhUpasaLIne agni sparze te ja temAMthI parimala prasare, sUryanA tApathI dharaNItala tape tyAra pachI ja varSAnAM zItala jala varase. divasabhara sUryane dhamadhakhate tApa sahana karIe to ja rAtrinI rAMdranI zItala jayotsanAnI anubhUti thAya tema AkarI tapasAdhanA pachI ja, jIvanamAM tavAyA pachI ja kArya siddhi ane jIvananI paramazAMti prApta thAya. Ama tapazcaryA te chemana vizuddhikArikA pApasakala hArikA ' du:kha dAruNadArikA sUrya zI dAtAmikA chatAM ye zAMticaMdrikA. - hemAMginI jAI mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400 001.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ N.. ML By South 34 ece No. 3 9 - - prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka: 1,1, prabuddha jIvana muMbaI, 1 okaTobara, 1980, budhavAra vArSika lavAjanma rUA. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 - muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra * pUraka nakka rU. 0-75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAhe sahataMtrI : ramaNalAla cI. zAha ta 5 zcaryA - u 5 vA sa badhA dharmoe, AtmakalyANa mATe, vadhate oche aMze, tapaza- gAMdhIjIe upavAsane ghaNuM mahattva ApyuM che te jANItI ryAnI AvazyakatA svIkArI che. chatAM tapa ane te paNa ugra tapa- hakIkata che. tethI upavAsa uparanA gAMdhIjInA lakhANe pharIthI vAMcI jaina dharmanI vizeSatA che ema kahevAmAM atizayokita nathI. bhagavAna gayo ane tene sAra bane tyAM sudhI temanA zabdomAM ahIM ApIza. mahAvIre ahiMsA ane tapa, AtyaMtika koTinA svIkAryA che ane upavAsane eka hetu Arogya che. te vize vadhAre lakhavAnI AcaraNamAM mUkayA che. bhagavAna mahAvIre pite sADAbAra varSanI jarUra nathI. ati ugra tapazcaryA karI. bhagavAna buddha paNa ugra tapazcaryA karI, \ tyAra pachI, ugra tapazcaryAM choDI daI, madhyamamArga svIkAryo. - tenA bIjA mukhya hetu (1) Indriyanigraha, (2) Atmazuddhi, . zArIra mAghe vahu gharmasAdhanam zarIra e dharmasAdhanAnuM mukhya (3) prAyazcita, (4) karmanirjarA, (5) bIjAnuM hRdayaparivartana. sAdhana che ane tenuM jatana karavuM joIe ema kahevAyuM che. buddha karmanirjarA arthe upavAsa te jaina dharmanI vizeSatA che. kadAca badhI bAbatamAM madhyama mArga lIdho che. Atmazuddhi ane IndriyanigrahamAM tene samAveza thato haze paNa jaina dharme karmanirjarA arthe tapazcaryAne vadhAre spaSTatAthI AgaLa jainadharmamAM tapa, bAhya ane AtyaMtara, batAvyuM che ane karI che. tapazcaryAne agnimAM karmo baLI jAya te mAnyatA jaina dharmo tenAM ghaNA prakAro che. ahIM huM upavAsano mukhyapaNe vicAra karUM vizeSapaNe prakTAvI che." chuM ane te vize ja lakhuM chuM. . potAnA doSanA prAyazcitarUpe tapazcaryA te AtmazuddhinuM aMga che. paryuSaNamAM, jene moTA pramANamAM upavAsa kare che. 8, 16, paNa bIjAnA doSa mATe pite upavAsa karI prAyazcita karavuM e vAta 30, 60 ane tethI paNa vizeSa upavAsa kare che. sAdhusAdhvIo gAMdhIjIe kAMIka navI karI che. temaja pite upavAsa karI, bIjAnuM tene satata upadeza Ape che ane jema vadhu upavAsa thAya tema hRdayaparivartana karavuM e gAMdhIjInI vizeSatA che. dharmano abhyadaya gaNAya che. AzcaryanI vAta che, paNa hakIkata che, ke aAmamAM athavA anyatra potAnA koI sAthIo koI doSa vartamAnamAM AvI tapazcaryAnuM pramANa vadhyuM che. yuvAna bhAIo kare te tene mATe keTaleka darajaje pitAnI javAbadArI che ema kahI ane baheno paNa 8, 16 ke 30 upavAsa kare che. jenA upavAsa gAMdhIjI e pote prAyazcitarUpe te mATe upavAsa karyA che. AvA upavAsa ati kaThIna che. mAtra pANI levAya ane te paNa divase ja. koNa karI zake ane kyAre karAya te viSe gAMdhIjIe spaSTatA karI che. AvA upavAsono ghaNo mahimA thAya che. te nimItte lahANAM, koI paNa vyakitae ane game tyAre, AvA upavAsa karI na zakAya. varaghoDA vagere thAya che. tenI vigatamAM ahIM utarato nathI. . bhAIzrI zAntilAla harajIvanadAsa zAhe A viSaye mane eka bIjAnuM hadayaparivartana karavA upavAsa karavA te satyAgrahanuM nadhi mokalI che, jemAM kahyuM che ke, AvA upavAsanI atizayatAnAM eka aMga che ema huM samajyo chuM. komI ramakhANa zamAvavA, hariguNagAna karavA ke dharmane nAme enI vAhavAha karavI e yogya nathI. janA hakonA rakSaNArthe, gAMdhIjIe AvA upavAsa karyA che. te khAsa karI, upavAsa daramyAna-kadAca upavAsane kAraNe na hoya- viSe ghaNA vivAda paNa thayo che. gAMdhIjIe bhArapUrvaka tene bacAva be traNa maraNa thayAnA samAcAra vartamAnamAM AvyA tethI temane ryo che. svapiDane notarI, bIjAnuM hRdayaparivartana karavuM, e anyAyane kheda thaye che ane te vize mAre "prabuddha jIvanamAM kAMIka lakhavuM evI pratikAra karavAnI ahiMsaka rIta che, je gAMdhIjIe zodhI, ema kahevAmAM temaNe mane sUcanA karI che. temaNe mokalela nedha A aMtamAM atizayokti nathI. AvuM naitika dabANa keTalIka vakhata asahya anyatra prakaTa karI che. thaI paDe che. koI vakhata tenA viparIta pariNAma paNa Ave. Avo anazana, (gAMdhIjI, anazana ane upavAsa zabdo paryAyavAcaka arthamAM maMgaLavAra, 23mI sapTembarane dine, amArA vAlakezvara upAzraye, vApare che) trAgu athavA pAzavI baLAtkAra nathI ema gAMdhIjIe eka bahene 60 upavAsa karyA temanuM bahumAna hatuM. pramukhasthAne kahyuM che, paNa badhAne ema lAgyuM nathI. AthI vizeSa carcAmAM ahIM DokaTara ramaNabhAI zAha to. tapazcaryA saMbaMdhe temaNe mananIya pravacana na utaruM. jIjJAsue gAMdhIjInI lakhANa joI javA. karyuM. A viSayamAM teo mArA karatA vadhAre adhikArI che. tethI temanuM pravacana, kAMIka vistArathI lakhI mokalavA meM temane vinaMti karI. je - have tapazcaryAne mukhya hetu upara AvuM. IndriyaniMgraha ane temaNe svIkArI che ane eka lekha lakhI mekalyo che, je A aMkamAM Atmazuddhi gAMdhIjIe kahyuM che: anyatra Apyo che. A viSaya upara A lekha sAro prakAza pADe che. je AtmA dehathI bhinna che te dehane kaSTa ApIe chatAM temAM temaNe tapazcaryAno hetu ane te sAthe tenI maryAdA sarasa rIte AtmA prasanna rahe. ane zarIrane khorAka che, jJAna ane ciMtana batAvyA che. tapazcaryAnA hetu vize baha, matabheda nathI paNa, jaina AtmAne, A vastu prasaMgopAta, dareke potAne sArU siddha karavI rahe che. dharmamAM ugra tapazcaryA svIkAryA chatAM tenI paNa maryAdA che ane tenA hetu pratye durlakSa thAya te viparIta pariNAma AvavA saMbhava che te "tapa vinA mAruM jIvavuM azakaya hatuM. " bAbata che. ramaNabhAIe sArI rIte samajAvI che. tethI A vize "AkhI duniyAmAM Indriyanigraha, AtmavikAsane sArU AvahuM vadhAre lakhate nathI. tapamAM AtmajAgrati sateja thavI joIe. zyaka manAyo che. enazanane vizALamAM vizALa artha karIe to IndriyanI cetanA kSINa thaI jAya, cittAnI svasthatA na rahe, mRta- anazana vinA prArthanA azakya che. saMpUrNa anazana eTale saMpUrNa prAya thaI javAya te e tapanI atizayatA che. Atmanigraha.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 bu jIvana tA. 1-10 80. * jaina daSTie tapazcaryA * anazana eTale ApaNI badhI Indriyone poSaNa ApavAnI kriyA che vatte aMze baMdha karavI. prArthanA, hRdayagata vastu che. prArthanA' ' karatA manuSya ane bIja jete nathI, nathI kAne bIjuM sAMbhaLate; paryuSaNa parvanA divase Ave eTale jemAM vividha prakAranI nathI bIjI Indriyone vyApAra karato ; vicAra suddhAM paNa kevaLa prArtha tapazcaryAo cAlu thAya. saMvatsarIne divase pUrNAhUti thAya evI nAmAM ja rokAI rahelA hoya che. te pachI khAvAnI kriyA e vakhate rIte trIsa divasa agAuthI keTalAka loko upavAsa cAlu kare che. haLavI thAya athavA sAva baMdha paDe temAM zI navAI hoya? eka mahinAnA A upavAsa "mAsakhamaNa' tarIke oLakhAya che. "AdhyAtmika daSTie thayelA anazana e nicovAI gayelA keTalAka ekavIsa divasanA, soLa divasanA, cauda ke agiyAra hRdaya nAda che. emAM AtmAnI paramAtmAmAM lIna thaI javAnI divasanA upavAsa kare che. ethI vizeSa paryuSaNanA AThe ATha divasanA tIrNa vRtti rahelI che. upavAsa-aThThAI-karanArAonI saMkhyA ghaNI hoya che. keTalAka chevaTe saMvatsarIne divase upavAsa kare che. parvanA divase pUrA thAya eTale upavAsa e AtmazuddhinuM eka jabaradasta sAdhana hovAthI, dareka saMgha potAne tyAM aThThAI sudhInI keTalI moTI tapazcaryA thaI mAnavakuTuMbanA vizALa jIvanamAM, ene khAsa agatyanuM sthAna hovuM tenI yAdI bahAra pADe che. tapasvIonuM sanmAna thAya che. prabhAvanA thAya che. tapasvIonA ghare ujavaNuM thAya che. "upavAsane upayoga te pApanuM punarAvartana na thAya e mATe dara varSe koIka koIka vyakitao trIsa upavAsa karatAM vadhu che. ghaNAMkharA pApe, athavA badhA ja pApe ema kahIe to cAle, tapazcaryA kare che. 45 divasa, 60 divasa, 75 divasa, 90 divasa. dehanI sAthenI ApaNI AsakitamAMthI utpanna thAya che. tethI jo 110 divasanA upavAsa-ema tapazcaryA thAya che. jene eka upavAsa dehadamana karavAmAM Ave, jo Indriyone nigraha karavAmAM Ave, te eTale bAra kalAkane nahi paNa chatrIsa kalAkane. upavAsa karanAra e Asakita ochI thavAne ghaNe saMbhava rahe che. A pariNAmane AgalI sAMjathI bIjA divase savAre sUryodaya sudhInA chatrIsa AdhAra upavAsa kayA hetuthI karavAmAM Ave che enA upara avalaMbe kalAkamAM annane 2oka dANo paNa meDhAmAM na nAMkhe. divasa daramiyAna che, e vAta sAcI che. keTalAka ukALeluM pANI pIe, keTalAka bilakula pANI na pIe. eka divasanA upavAsa karavo e sahelI vAta nathI, upavAsa uparAMta mANasa deha dAsa thaIne rahe che, dehanA bheganI khAtara aneka vyavasAyamAM paDe che, aneka pApa kare che, tethI jyAre pApa ekAsaNuM, AyaMbila, koI eka ja dhAnya ke vAnagIne AhAra vagere vividha prakAranI tapazcaryAo thAya che. A badhI bAhya prakAranI thAya tyAre dehane daMDe; dehanA bhAgamAM paDele mANasa mUchamAM hoya che. tapazcaryAo gaNAya che. bAhya ane AItara tapazcaryAo mukhyatve AhArarUpI bhegane thoDo ghaNo tyAga paNa tenI mUcha maLI karavAmAM bAra prakAranI batAvavAmAM AvI che: (1) anazana (upavAsa), madadagAra thAya e saMbhave. upavAsa eTale potAnA ke bIjAne (2) uNodarI, (3) vRtti saMkSepa, (4) rasatyAga, (5) kAyakaleza 2 .tmAnI zuddhiarthe kareluM badhI IndriyanuM damana. ekalo AhAra ane (6) saMlInatA e cha prakAranuM bAhya tapa che. (1) prAyazcita, tyAga upavAsa nathI. (2) vinaya, (3) vaiyAvacca, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) kAusagga (kAryotsarga e cha prakAranuM AtyaMtara tapa che. bAhya. "meM e paNa anubhavyuM che ke upavAsa hAlatAcAlatAM thAya to ' tapa karatAM AtyaMtara tapa caDiyAtuM manAya che. tenI asara maLI paDaze. AnuM kAraNa te e jaNAya che ke vAraMvAra bhagavAna mahAvIre bAhya ane AtyaMtara ema ubhaya prakAranuM thatAM upavAsa yAMtrika kriyA jevA thaI jAya che. tenI pAchaLa pelI tapa sADA bAra varSa sudhI karyuM. eka vakhata emaNe saLaMga che vicAraguMthaNI nathI hotI. eTale pratyeka upavAsanI pAchaLa, cImera - mahinAnA upavAsa karyA hatA. bIjI eka vakhata romaNe cha mahinAmAM jAgRtinI AvazyakatA rahe che. pAMca divasa 'ochA-eTalA divasa sudhI saLaMga upavAsa karyA hatA. sADA bAra varSamAM emaNe khAdhuM hoya evA divasa ghaNA ochAupavAsathI je zuddhi meLavI zakAya che, e zuddhi bIjI koI lagabhaga eka varasa jeTalAM ja che, bhagavAna mahAvIre jeTalI rIte meLavI zakAtI nathI. paNa prArthanA vinAne upavAsa zuSka che AkarI tapazcaryA lAMbA samaya sudhI karI che eTalI ItihAsamAM bIjI koI vyakitanA jIvanamAM jovA maLatI nathI, eTalA mATe ane tenuM pariNAma rogIne nirogI karavAmAM AvI zake, athavA te emane dIrdhAtapasvI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. nirogIne nakAmu du:kha sahana karavA jeTaluM Ave. potAnI ja upara jaina mAnyatA pramANe prathama tIrthakara zrI RSabhadevanA samayamAM asara karavAne sArU, prAyazcitarUpe thayelA, prArthanAyukata upavAsa e ja vadhumAM vadhu upavAsa eka varSanA thatAM. bIjA tIrthaMkarathI te tevIsamAM dhArmika upavAsa gaNI zakAya." tIkara sudhInA samayamAM vadhumAM vadhu upavAsa ATha mahinAnA thatA ane chellA tIrthakara mahAvIra svAmInA samayamAM cha mahinAnA - gAMdhIjInA lakhANamAMthI meM vistRta utArAo ApyA che thatA. bhagavAna mahAvIre vadhumAM vadhu cha mahinAnA upavAsa karyA te upavAsane hetu-Indriyanigraha ane Atmazuddhi kema saphaLa thAya hatI. te batAvavA. A hetune abhAva hoya tyAM upavAsa lAMghaNa che. zarIranA peSaNa mATe AhAranI jarUra che. eka TaMka khAvAnuM na maLatAM mANasane nabaLAI varatAya che. eka divasa khAvAnuM na jaina dharma granthomAM AvA lakhANo puSkaLa maLI Ave che. A hetu maLatAM mANasa DhIlo thaI jAya che, mAthu du:khe che, ubakA ane evI vyakita samajI zake ke jene deha ane AtmA bhinna che tenI UlaTI zarU thAya che, cakkara AvavA lAge che. ATha dasa divasa pratIti thaI hoya ane tethI Atmazuddhi arthe dehadamana Avazyaka khAvAnuM na maLatAM mANasa bebhAna thaI jAya che., mRtyu paNa pAme che. saLaMga eka mahinA sudhI khorAka na lenAra mANasa mATe che tevI zraddhA hoya. aMte, upavAsa AtmazuddhinuM eka sAdhana che jIvavAnI zakayatA ghaNI ochI rahe che. e bhUlavuM na joIe. tethI ja gAMdhIjIe kahyuM che: bhagavAna buddha nigraMthaputra (tIrthakara bhagavAna mahAvIra)nI jo tapAdinI sAthe zraddhA, bhakita, namratA na hoya te tapa ghora tapazcaryAnI vAta sAMbhaLI hatI. temaNe paNa tapazcaryAne mArga lIdhe ene ghera tapazcaryA zarU karI hatI. ethI emanuM zarIra ekadama e mithyA kaSTa che. te daMbha paNa hoya. evA tapasvI karatAM, sukhapUrvaka atyaMta kRza banI gayuM hatuM. bauddha graMthomAM varNana che te pramANe khAnAra prabhubhakata hajAragaNA sArA che." emanuM zarIra sukAIne evuM thaI gayuM hatuM ke e cAlatA tyAre hADakAMne khaDakhaDa avAja Avato, peTanI cAmaDI pIThanI cAmaDInI tapa karyA pachI, jIvanamAM kAMIka parivartana na Ave, aMtaramAM lagolaga thaI gaI hatI. hAthapaga deraDI jevA thaI gayA hatA. kAMIka prakAza na paDe, thoDI paNa kapAyanI maMdatA na thAya te tapane AMkhe UMDI UtarI gaI hatI ane bAkorA jevI lAgatI hatI. hetu saphaLa nathI thayo ema samajavuM." zarsaranI nase bahAra nIkaLIne labaDatI hatI. AvI ghora tapazcaryAne kAraNe teo vAraMvAra bebhAna thaI jatA. eka vakhata evI rIte 25-9-80 - cImanalAla cakubhAI bebhAna banI eka vRkSa nIce teo paDayA hatA. te samaye tyAMthI
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-80. - ' buddha jIvana pasAra thaI rahelA gAyikAnA eka vRde najIkamAM ArAma mATe mukAma nizcita karelI vAnagIo ja khAvAnI hoya che. karmanI nirjarAM karyo tyAre potAnI vINAne sajaje karavA mATe mukhya gAyikAe sAthe, A prakAranI bAhya tapazcaryA sAthe ahiMsAnI bhAvanA saMkaLAyelI bIjIne sUcanA ApI ke 'ronA tAre vadhAre paDatAM kheMcIne majabUta che. kAraNake na khAvAthI ke ochuM khAvAthI eTalI ochI jIvahiMsA na karatI, nahi te tAra tUTI jaze ane DhIlA paNa na rAkhatI, thAya che. 'gAMdhIjI. haMmezA pAMca ja vAnaMgI jamavAmAM : letA. nahito saMgItanI madhuratA janmaze nahi, tAra madhyamasara - rAkhaje. eka vakhata koIke emane pUMchyuM ke pAMca vAnagI je khAvAthI zuM bhagavAna buddha jAgrata thatAM A zabdo sAMbhaLyA ane tarata emane lAbha? gAMdhIjIe kahyuM, "ApaNI jamavAnI pAMca vAnagI nizcita thayuM ke tapazcaryAnI bAbatamAM paNa pote madhyama mArga apanAvo thaI jAya ane ApaNe have chaThI vAnagI khAvAmAM levAnA nathI joIe. pachI te sAdhanAnI pratyeka bAbatamAM emaNe madhyama mArga ja e ApaNo niyama hoya te tethI bAkInA badhA jIvane ApaNA apanAvyA. taraphathI abhayadAna maLe che." gAMdhIjInA A uttAramAM jenI : ahiMsAnI bhAvanA barAbara vyakata thaI che, kAraNake annamAM paNa ema kahevAya che ke bhagavAna buddha jo bhagavAna mahAvIrane jIva che ane e badhA jIvonI hiMsA ochAmAM ochI thAya e maLyA hatA te tapazcaryA mATe kadAca judo ja abhigama emaNe ahirAnI bhAvanA che. upavAsamAM A bhAvanAM sauthI vadhu poSAya apanAvyo hato. bhagavAna buddha tapazcaryAne Indriya uparanA saMyama che. vAgha ApaNane khAI javA mATe dhasI Ave ane enA mukhamAMthI rAne mananI nirmaLatA mATe svIkArI, paraMtu bhagavAna mahAvIre ApaNe bacI jaIe te ApaNane keTale AnaMda thAya ! vAgha taduparAMta karmanI nirjarA mATe paNa svIkArI che. pAMjarAmAM purAyela hoya to ApaNe keTalI nirbhayatAthI AnaMdapUrvaka - duniyAnA badhA dharmomAM bAMhya tapa upara bhAra mUkavAmAM Amatema pharI zakIe chIe. evI ja rIte upavAsa karIe chIe Avyo che ane tyAM tene hetu dehanI zuddhi, Indrio upara saMyama tyAre ApaNe ApaNI jAtane pAMjarAmAM pUrI daIe chIe jethI ane cittanI nirmaLatAne che. gItAnA sattaramAM adhyAyamAM zArIrika, bIja jIvane ApaNA taraphathI abhayadAna maLe che. badhA ja vanaspati vAcika 2Ane mAnasika tapanA sAttvika, rAjasa ane tAmasa evA phaLaphala vageremAM paNa jIve che ema je samaje che ane zraddhApUrvaka prakAre batAvavAmAM AvyA che. mAne che emane mATe A vAta che. bhagavAne A sRSTimAM ApaNA khAvA mATe badhA je utpanna karyA che ema mAnavAvALAne A tapathI dehazuddhi thAya che e nirvivAda vAta che. oparezana karavuM hoya te DokaTaro paNa AgalI sAMjathI khAvAnI ane sUkSama vAMta sahelAIthI nahi samajAya. oparezana pachI bAra ke cAvIsa kalAka pANI pIvAnI paNa * upavAsa vagere bAhya tapazcaryAmAM paNa vividha prakAranI manAI kare che. ekAsaNu, AyaMbila ke upavAsathI kabajiyAta, paristhiti pravartatI hoya che. khAvuM hoya ane chatAM khAvAnuM na maLe ajIrNa vagere roga dUra thAya che ema vaido kahe che. amuka samaya ane upavAsa thAya e eka sthiti che ane khAvAnuM maLatuM hoya sudhI svecchAe AhAra na letAM Indri zAMta paDe che ane anukrame ane chatAM svecchAe premabhAvathI, zAnathI, zraddhAthI khAvAnuM na citta paNa zAMta thAya che. cittamAM sadvicAre sare che. mANasa khAvuM e bIjI sthiti che, baMne sthitimAM dehane kaSTa paDe che paraMtu prasannatA anubhave che. gItA kahe che. viSA vini vartane ekamAM e kaSTa tIvra lAge che, bIjAmAM e eTaluM tIvra lAgatuM nivAra4 : AhArano tyAga karanAra vyakitanI IndriyonA nathI. pote bhUkhyA rahI bALakane khAvAnuM khavaDAvatI. mAtAne viSaya nivRtta thaI jAya che. bhUkhyA rahevAnuM kaSTa khAsa lAgaze nahi, balka ene bahu AnaMda : tapane A mahimA to che ja, paraMtu jaina dharma vizeSa ema thaze. bAhya tapamAM paNa AvuM ja che. e bhAllAsapUrvaka karavAnuM mAne che ke tapa vaDe karmanI nirjarA thAya che. jyAre zubha ke azubha hoya che. upavAsa karanArane AnaMda thavo joIe. . . . . . . . . karma baMdhAya che tyAre kAmaNa vargaNAnA pudgala paramANuo AtmAne A tapamAM abhyAsathI AgaLa vadhI zakAya che. ekAsaNuM paNa * coMTe che ane e karma udayamAM AvI tyAre bhagavAya che tyAre na karI zakanAra ume krame abhyAsathI mAkhamaNa sudhI pahoMcI e pudgala paramANuo ukhaDI jAya che, nIkaLI jAya che, kharI zake che. mA khamaNa karelA mANasone haratA pharatA ane badhuM kArya paDe che. AtmAnA ATha 2caka sivAyanA pradezone kAzmaNa vargaNAnA karatAM ApaNe joI zakIe chIe. tapazcaryA sAthe cittanI pudagala paramANuo ceTavAnI ane kharI paDavAnI A prakriyA prasannatA rahevI joIe. cittanI prarAna Take nahi eTalI satata cAlyA kare che. upavAsa vagere tapazcaryAthI dehamAM evI eka hada sudhI tapazcaryA karavAne niSedha che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM prakAranI taptatA udbhave che jethI kArpaNa vargaNAnA keTalAka pudgala paramANUo kharI paDe che. Ama tapathI karmanI nirjarA thAya che. balaM hAmaM ca pethAe sdhdhaamaaroggmppnno| temAM paNa svecchAe bhAllAsapUrvaka tapa karIne zarIrane kaSTa ApyuM hoya te karmanI nirjarA vizepa thAya, che. emAM mAtra A khettaM kAlaM ca vinnAya tahappANaM nijuje||.. janmanAM ja nahi, paNa janmajanmAtaranA karmonI nirjarA thAya che. (dareke potAnI zakita, daDhatA, zraddhA, Arogya, tathA kSetra ane uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che: mavaDI viya, tavA nikaLar I kALa pramANe samajI vicArIne potAnA AtmAne tapamAM joDa (karoDo bhavanAM saMcita thayelAM : karmo tapathI nirjarita thAya che.) joIe). AvazyakanI TIkAmAM kahyuM che: tApasa kasTaka sarSa rati tay: bhagavAna mahAvIre AthI spaSTa ja kahayuM che ke potAnI (ATha prakAranAM kamene je tapAve che tenuM nAma tapa che.) uttArAdhyana zakitanI uparavaTa jaIne tapazcaryA karavI na joIe. Arogya sUtramAM kahyuM che: taveja hA nAyaDuM (tapathI vyavadAna arthAta sAra na hoya tevI vyakitae paNa ta5 upavAsa vagere prakAranI karmonI zuddhi thAya che.) tapathI karmanI nirjarA e dArA azubha kaThora tapazcaryA karavAnI nathI hotI. garbhavatI strI, bALakane satanalezyAono parihAra thAya che ane rAmyaka darzana nirmaLa thAya che. pAna karAvatI mAtA ke rogISTha strI-puruSane AvI tapazcaryA karavAnI Ama jaina darzanamAM tapasya upara ghaNo bhAra mUkvAmAM sakhta manAI zAstrakAroe pharamAvelI che. tapa tyAM sudhI je karavAnuM Avyo che. jema ahiMsAnI bAbatamAM tema tapazcaryAnI bAbatamAM hoya che jayAM sudhI indriya jAgRta hoya che ane citta svastha paNa jaina dharma anya dharmonI apekSAe aMtima koTinI vAta kare ane nirmaLa hoya che. upAdhyAya yazovijayajIe tapanA aSTamAM che. eTale ja jeTalI ugra tapazcaryA jaina lokomAM jovA maLe che eTalI duniyAnA bIjA koI dharmanA lokomAM jovA maLatI nathI. ' tare.fa tA: #rI, sunaM 4tra no javerA ', ' , ' .. musalamAne ramajhAnanA divase daramiyAna eka mahinA sudhI roja rojA kare tyAre sUryodayathI sUryAsta sudhI pANInuM TIpuM yena yogo naM hIyante, kSIyante nendriyANica..... paNa moDhAmAM nAkhatA nathI, paraMtu rAtre teo khAI zake che. temanI (cittamAM durgAna' na AvI jAya, geTane hAni na pahoMro ane A tapazcaryA jenenAM upavasanI sarakhAmaNImAM dhaNI haLavI - indri kSINa na thaMi jAya tyAM sudhI je tapa karavuM joie). tapazcaryA che. che. Ama, jaina dharme tapazcaryAmAM saraLa madhyama mArga ne svIkAratAM A cha prakAranI bAhya tapazcaryAmAM AtmAnA anAharI padane "ugra tapazcaryA upara bhAra mUkayo che, paraMtu te mananA bhAve na bagaDe anubhava karAvanAra anazana-upavArAne koTha gaNI che. uNAdarImAM ane indriyo asvastha na bane tyAM sudhI. alabatta, ugra tapazcaryA peTe uNu adhuruM rAkhIne khAvAnuM vrata hoya che. vRttisaMkSepamAM karanAre vizeSa sAvadha rahevAnI jarUra che. jemAM vadhu paDatuM jJAna.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prabuddha jIvana tA. 1-1080 je pacAvyuM na hoya te ahaMkAra janmAve che tema vadhu paDatuM tapa paNa jIvana che tyAM sudhI dehane svastha ane kAryakrama rAkhavo jarUrI che. jo AtmasAta na thAya te krodha janmAve che. vadhu paDatA tapathI jIva saune vahAlo che. ane upavAsa karanAra paNa mRtyu IchatA kayAreka jaDatA ane yAMtrikatA Ave che. tapathI deha zuddha thaze nathI ane upavAsamAMthI pAra utarI javAnI zraddhA rAkhe che. joie ane AtmA pavitra bana jaoNie. paraMtu bhAvavihIna 3. zarIranA Arogya khAtara upavAsa karavA jarUrI hoya te te jadI yaMtravata tapa karanAramAM keTalIka vAra khAsa kaMI parivartana dekhAnuM vAta che ane kudaratI upacAra paddhatine svIkArela mArga che. nathI. evuM ta5? phaLa Ape che kharuM, paNa ghaNuM ochuM. .. mane lAge che ke A dhAmaka upavAsanI atizayatAnAM guNagAna bhagavAna mahAvIra svAmInA pUrvenA samayamAM tAlI nAmane karavAM ke dharmane nAme enI vAhavAha karavI e yogya nathI.. " tApasa thaI gaye. te ghaNI ugra tapazcaryA karato. mAsakhamaNanA A vize vadhu carcA thAya ema IcchuM chuM. . pAraNe mAkhamaNa karato ane pAraNAmAM je AhAra letAM te bAra-muMbaI vAraMvAra dhoIne rasakarAhIna bane pachI lete. mATalI badhI ugra - zAMtilAla ha. zAha tapazcaryA te karato, paraMtu te bhAvalAsa vagara, yaMtravat karato. tA. 17-9-80. eTale tene kevaLajJAna thayuM nahi, mAtra devagati maLI. bhAvollAsa sAthe ethI ghaNI ochI tapacazcaryA eNe karI hatI te paNa ene kevaLajJAna prApta thAta. bAla tapazcaryA eTale ke , bhakita, e zuddha prema ke divya prema ja bIjo paryAya zabda che. bhAva vagara, azAMtipUrvaka karelI tapazcaryA mukita apAvatI nathI. bhakita, e enA vizuddha svarUpamAM, AtmAne, AtmA mATe ja prema hoI, emAM zArIrika, mAnasIka ke prANIka evI koI ja mATe ja Avazyaka niryukitamAM kahyuM che ke apekSAne avakAza raheto nathI. ' '. to pachI prazna thayo ke zuM tapazcaryA karavo ja nahi? mAtra - bhakita, e manuSyanA aMtaratama bhAgamAMthI Thate prabhu pratye lAMdhaNa karatA hoya evI tapazcaryAthI phAyado ? ene javAba pikAra che. prabhu sAthe ekatA, ekatva ke adrata prApta karavA mATe, e che ke tapazcaryA bilakula na karatA hoya ane bhoga vilAsa tathA manuSyanA aMtarAtmAmAM rahela prakAza svarUpa taNakhe, je prabhunA pramAdamAM samaya vItAvatA hoya tenA karatAM lAMdhaNa jevI tapazcaryA petAnA ja divya prakAzana ska plaga che, te pitAnuM sarvasva nyochAvara paNa sArI. chAje evI karatA haze to kAle bhAvapUrvaka karAze. je. karI nAMkhavAnAM adabhUta pikAra vaDe prabhu-premane pokAre che, ane enA tapazcaryAmAM karmanI nirjI karatAM karmane baMdha vadhAre thatuM hoya, badalAmAM prabhupreme sacala, amRtarasa vaDe e svAM taNakhAmAMthI tevI tapazcaryA na karavAthI eTalo kAna baMdha vadhAre thatuM hoya, jAti, jyotimAMthI jvAlA ane javAlAmAMthI sArAya brahmAMDane tevI tapazcaryA alabatta, na ja karavI joIe. sAmAnya rIte ani vistarate pramazana mahAsAgara banI jAya che, ane eTalaeN ja bhakitapUrvaka tapa karanArAMono varga jema kheATe hoya che tema tapanI * rasamAM taraboLa thanAra manuSya, aMte manuSya maTI jaI divyarasathI ajJAnatApUrvaka TIkA karanAro varga paNa maTe cheya che. khAdhe pIdhe bharapUra, divyarUpa banI jAya che. sukhI hoya ane ene lIdhe tevuM karavAnI jemane bilakula rUci thatI prema" e manuSyane maLeluM prabhunuM varadAna che. e varadAna vagara nai hoya tathA tapane jarA paNa mahAvaro na hoya tevA loko bAla- manuSya zuka, rasahIna banI jAya che. e pArasamaNInA sparze vanaspati tapa karanArA gheDA lokone khoTo dAkhalo AgaLa dharI tapa karanArA prANIo, manu bhAvavibhora banI sArA jagatane divya vasaMtathI badhA lokone AvarI maMDI jatA hoya che. emanI TIkA keTalIka vAra parilavita karI de che, zarata mAtra eTalI che ke zuddha prema ke divya saMpazAta paNe emanI azakitamAMthI pragaTa thatI hoya che. jemaNe ' premane kayAreya vAranA ke apekSA svarUpe jo AvakAravAmAM Ave te thaDI paNa bhAvapUrvaka tapazcaryA karI che evI vyakita sAmAnya rIte tyAM te hAjara rahI zakato ja nathI. kAraNa e pite tadana nirmaLa, tapazcaryAnI virodhI hotI nathI. pavitra vizuddha evo adabhUta, sAkSAta paramAtmAnI potAnI ja 1, " alabatta, bAhya tapa karatAM alpetara caDiyAnuM che e ni:saMzaya karUNA daSTimAMthI vahete, amRtarasa che. je ene pAme che te dhanya che. paraMtu ethI bAhya tapane niSedha karavAmAM nathI AvyA. khuda ' dhanya banI jAya che. bhagavAna mahAvIre bAhya ane AtyaMtara ema baMne prakAranI tapazcaryA karI che. saMsAramAM badhA jIvo eka sarakhI ruci, kakSA ane - dAminI jarIvAlA zUkitavALA nathI hotA. eTale ja bAhya ane alpAMtara baMne prakAranA tapamAM paTA prakAra batAvAyA che, 2Ane dareke potAnI ruci, kakSA ane zakita anusAra tapanI pasaMdagI karavAnI hoya che ane temAM bAvA jevAM gAmaDAM ne kubera jevAM zahera pitAnA AtmAnI zakitane pheravIne uccattama tapazcaryA sudhI pahaio deza, are A dezI cavAnuM hoya che. - jamIna ke jaMgala - pahADa khase nA, *evI tapazcaryA vartamAna jIvanamAM mANasane mATe zreyarakara ahIM cakhe nA Abha, nIvaDe che ane AtmA mATe mahApathagAminI banI zake che! ahIMnAM pANI ahIM rahe A A ramaNalAla cI. zAha prabhune mAne pADa! upavAsa lAla - sunerI thayA hajI nA; rahyA ja kajajala keza!. rAjakAraNIya hetuthI upavAsa karI mRtyu pAmanAra be nAma jANItAM deza, are A deza! che. AyarlenDanA zrI. Terensa mekasvInI ane hiMdustAnamAM zrI eka ja parabhASAne ratha ahIM * jatInadAsa 60 divasanA upavAsa karI mRtyu pAmyA. rAjamArage cheDe, ' gAMdhIjInA upavAsa moTe bhAge naitika bhUmikA para AdhArIta hatAM. ahIM hATane mAla videzI temaNe vadhumAM vadhu 21 upavAsa karyA. A upavAsa daramiyAna pANI dhAI - dhAI se vahAre; sAthe seDA bAIkArba letA ane zrI. suzIlA nambara vagere emanI khAna-pAnanI Dhaba paradezI, tabIyatanI saMbhALa rAkhatAM. emaNe AmaraNa upavAsa AdaryA te paradezIne veza!' eka ja vakhata harijana (Scheduled Caste )ne jadAM cunAva deza, are A deza! maMDaLa (Separate Electorate) ApavAnI aMgreja sarakAranI pikacara - pikacara phulla rahe, ne darakhAstanA virodhamAM. Ane ItihAsa "The Epie Fast "mAM hoTala- hoTala kAuDa; noMdhAya che. roja sTrAIka, gherAva dhame che: - - Aje dharmalAbhanI STithI paryuSaNa parva daramiyAna ghaNAM zrAvaka. koNa thAya nA ' prAuDa! ' bhAI-bahene 300 ke tethIya vadhu upavAsa kare che. emAMnI be daMgala maMgala - maMgala; ahIMnA bahenanA mRtyunI khabara vAMcI mana khinna thayuM ane AvA upa phikara koIne leza! vAsa zA mATe-e vize pharIthI vicAra karavA jevo che ema mane lAge che. deza, are A dezo :: deha e AtmAnuM A bhavamAM nivAsasthAne che. deha che te nAnA gharanAM gAmaDAM ne meTA gharanAM zahera; AtmA jIvana jIve che ane kartavyuM karI zake che. to dehanuM damana : ' deza, are , A deza!, , , zA mATe karavuM jarUrI bane che? dehane lADa laDAvavAnuM huM kahetA nathI, - - hasita buca
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-80 .. - 5 ca ma DhI [2] pAMca kilomITarane aMtare Avele zrAgaDha amane dUrathI "basa, ahIMthI mAMDa cAlavA!" rAcana thayuM. sadabhAgye emaNe pUche che- "kema, ahIM AvavuM nathI?" zuM karIe, bhAi, e dasa eka jevo tevo bhemiyo Avyo ke jene mATe amArA cAliseka ki. mI. mATe paga ne ghaDiyALa taiyAra thatA nathI. nahitara te... ! jaNA pAsethI rUpiyo rUpiyo gaNAze. mane thayuM ke gujarAtIonA hA, bAyanekayulare amane caurAgaDhanI Toca para laI jaIne tyAMnI vakhANa karanAra pote gujarAtIthI paNa caDe evo vevArI che-are vizALa zIvamUrtinA darzana karAvyA kharA ! amadAvadI thI paNa ! pAchI e ja jhADI vaTAvatAM vaTAvatAM eka borDa pAse basa UbhI DuM cAlyAM bAda "mAIlasTona" Avyo - pattharacaThThI 4 Thi.mI. rahI. borDa para lakhyuM che. hAMDI khA ! eTale ke, hAMDI jevI moTI ane vanazrI vihAra traNa ki.mI. A rasto trikoNAkAra che. vizALa khAI haze. basamAMthI utaratAM khyAla nathI, paNa ahiMthI AmAM 'paththara caTTIthI vanazrI vihArane paNa ki.mI. A AThadasa DagalAM dUra ja rastAnI jamaNI bAjue AvI meTI khAI pANImAM ja cAlavAno che je bhalabhalAnI kasoTI karI de ema che, Ave che. tyAMnA Point-sucaka saLIyA ne bAMkaDA pAsethI najara eTale e cAra ki.mI. jevo lAge che. A "mAIlasTona" joIne sIdhdhI UMDI khINamAM ja kUdI paDe che. khINanuM UMDANa eka sAthe jovA je amArAmAMnA keTalAka tyAMthI ja pAchA pharI jAya che-"paisA pANImAM maLatAM A hAMDI khAMnuM sauMdarya paNa sparzI jAya che. zIkharathI taLeTI ne paDI gayA"nA du:kha sAthe, amArI sAthenA bIjA keTalAka lokone taLeTIthI zIkharanI caDautara mana jhaDapabhera kare che. tyAM vaLI enI levA basa pAchI jaIne Ave che eTale bhomiyo emanI sagavaDa pAchaLanI daMtakathAne rasa bhaLe che. sAMbhaLe te kharA. " sAcavavA rahyo ane ame mAMDayA utaravA ("bhomiyA vinA" mAre.) kahevAya che ke paMcamaDhI te eka vizALa taLAva hatuM ane eka apsarA-vihAra jevI ja kaparI, keDIo. zarUAtamAM che. paNa rAkSasI kAyAvALo nAga enI rakSA karato hato. mahAdevanA pavitra maMdira para yAtriko darzanArthe AvatAM jatAM hatAM. A nAge pAchaLathI pachI to e Post Graduate Course jevI bhAre thAya che. : e yAtrikone raMjADavA mAMDayA. tethI mahAdeva thayA gusse; ane AkhuM kahevAya che ke kudaratamAM ne jIvanamAM utarANa karatAM caDhANa vadhu. taLAva sUkAvI dIdhuM. ane emaNe e nAgane kaThaNa khaDakonI vacce muzkela che. paNa ahIM to ethI UMdhuM che. e ja chetarAmaNAM pAMdaDA ne keda karI dIdho. tyAre A khaDaka para mahAdevane trizulanA : ghA dhAradAra paththaro ApaNI samatulA rAkhavI ghaNI ja muzkela kare paDavAthI ahIM eka UMDI khINa sarjAI gaIe e ja ApaNI che. jo ke nIce utaratAM jaIe ema jhADI, kotare ane khINanI hAMDI khA !. suMdaratA-koI zAstrIya rAganI jema jAmatI jAya che. zvAsa khAvAne nAme e sauMdaryathI AMkhe bharI laIe chIe. paNa e nirAMte - hAMDI khA nI zAMta suMdaratA choDavI gamatI nathI, chatAM pAchA mANavAnuM kyAMthI bane? hajI to ghaNuM utaravAnuM che. apsarA-vihAra pharavuM paDe che. jo ke paMcamaDhImAM AvAM drazyo ghaNAM che. chatAM dareka jevA anubhavo ahIM paNa thAya che, paNa A kaTI vadhu viSTa che. dazya potAnI viziSTa rIte sparzI jAya che. paga te lAkaDA jevA thavA mAMDe che. paNa utarANa pUruM thatuM nathI. - A ja ne-zailAMjali! parvatanA DhaLAva para racAyelA , che...ke dhIraja pUrI thAya che tyAM eka rUmajhamanuM jharaNuM mArA A sthaLethI AsapAsanA hIMDo kevA goLAkAre goThavAI gayelA paga pAse ramavA mAMDe che. enAM kallolatAM zItala jo amArA dekhAya che! nIce lIlIchama khINa che, ne upara cokakhuM pUruM AkAza pagane thAka dhovA mAMDayo, ane ame hA...za karIne emAM paga che. ane A pahADa to jANe ke dharaNI e parvatarU hIthadrArA boLIne besI paDIe chIe. cAlo, ATalA zramane nyAya Ape AkAzavANI devane aMjalI dharI hoya evA ja AkAramAM dekhAya che. evuM paththaracaTTI che te khare! ahIM jharaNA kotaro varace kuMDa sarjI nAma ja kahe che ne ke zailAMjali, eTale ke zaila (parvato)nI dIdhA che. kALA paththaronI A caTAI (paththaracaTTI) para dUdhiyA jharaNAnI aMjali ! A aMjalimAM che. rALa, lImaDA, AMbA vigerenAM pAnane mulAyamatA kevo mITho. virodha . (Happy Paradox) sajo - lIlochama arya ! aMjali dharanAra thAkatuM nathI ne e svIkAranAranI che! cAlo, pANInI dostIne kalabaliyA goSTithI tAjA thaI jaIe : kRpA paNa ochI nathI varasatI. A bharaunALe paNa enI vanazrInI paNa hajI te... . lIlAza ochI nathI. A ' hajI to zuM. bAkI che te ja khabara nathI. e khabara hota te na A vanazrI -vihAramAM te parama suMdara rUpe vikase che. amArAmAMthI ghaNA loko hajI paNa pAchAM cAlI jAta!' sembare jANI pattharacaTTI ane vanathI-vihArane pravAsa sAthe karavAnuM hoya che. joIne amane ajJAta rAkhyAM haze ke? eka sAMje ahinAM, "TurisTa byuromAM ame gayAM tyAre tyAMnA * sencaranI bhADe maLelI kapA jevo pelo bhUmi amane cAlIsa DirekaTara mI. sengarane vApravAha cAluM hatuM. eNe A. pravAsa jaNane rasto batAvavA Ave che. e bIjI TukaDI sAthe che. eTale enA zabdomAM "pikanikanI vAta karI. enI bolavAnI mIThAza enI kRpA te bhAgye ja ne thoDAMne ja maLe che. e paththaracaTTI ne khuzAmata amane paNa ghaDIbhara AMjI gaI - amArA pachI pahoMcyo eTale pAchA enI pAse have pachIne rasto "are meM te sabako kahetA huM kI gujarAtI jaise bane-ve laga -samajIne ame AgaLa vadhyA. paNa khare, A "ra " eTale pagarasto paisA kharcane meM kabhI nA nahIM kahate hai." evI khuzAmata sAthe amArI nathI, A te jaLamArga ja che. eTale ke have lagabhaga paNa pAse vanazrI vihAranI pikanikanA jaNa diTha rUA. 15/- "paDAvI" kilomITara sudhI . mAtra jharaNAmAM ne jharaNAmAM ja cAlavAnuM lIdhA. emAM eNe amane enI lakajharI basamAMDe sudhI pahoMcaDavAnI che! ahIMthI sIdhAM vanazrI vihAra javAya che ane zo ja vyavasthA karI ane vanazrI vihAra para cA tathA paroThAM-zAka karAvI TUMkuM paDe. paNa A TUMka jaLamArga dama kADhe evo che. samaApyA. bAkI mukhya zramanuM, ne AkaruM kAma amAre jAte karavAnuM tulA mATe-caMpala - buTa te kADhavA ja paDe. ane nIcenI sapATI che (enA rUA. 10- eNe amane ApavA joiene? eNe vAta evI to ThekANA vagaranI che. kayAMka retI, kayAMka lIlavALA lapasaNA rIte karelI ke A pravAsa bahu ArAmabharyo che- tethI uparane prazna paththaro te kayAMka dhAradAra paththarA. ane pANInuM UMDANa paNa keTaluM che thAya che. eNe A pravAsanI AkarI hADamArI ne jakhamane khyAla , tenI samaja na paDe. zarUAtamAM chIchara to AgaLa jatAM kammara paNa Apyo hoya to jarAM paNa kAcApocAM na TakI zake. ane to A DUbavA mAMDI che. sUryakAntane khyAla na rahyo te jhebbAnA nIcalA vepAra kayAMthI cAle?, khIssAmAM mUkeluM pAkITa aMdaranI noTa ne kAgaLIyAM sAthe "snAna" - savAre pAMca vAge emanI basa "cu hoTela" levA AvavAnI karavA mAMDayuM. paNa, are, A kIM to pANI mAthoDAthI paNa vadhuM UMDuM che! AziSa vagere AgaLa hatA. eNe A jagyAnuM jokhama samajI hatI. ene badale AgalI rAte kahevarAvI dIdhuM ke tame TurisTa lIdhuM ne pote pANI pAsenI bhekhaDanI dhAra para Ubho rahyo ane ophisa pAse AvI pahoMcajo, eTale savAre sADAcAranA ghora aMdhA A dhAra paNa kevI ? paganuM pUruM taLIyuM paNa goThavAya nahI evI.. rAmAM aMdhAraFca pahelI karAvI. khAsso pA kalAkane rato kharA !. enI para zarIra ne samatulA beu sAcavIne badhAe 2AgaLa vadhavAnuMemanI rUpALI majAnI lakajharI basa amane gamI gaI. paNa jo heja paNa paga sarakayo te jharaNAM sAthe "saMpUrNa ekattva emAM vIseka miniTa beThAM ne utaravAnuM AvyuM. te ' ja mANavuM rahyuM!! (taratAM AvaDe tenI vAta judI) amAre pele '
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 prabuddha jIvana tA. 1-10-80. = bhemiyo to pAchaLa rahyo rahyo koIne sAmAna UMcakavA pUratI madada karato hato. paNa AziSe A vikaTa mArga ghaNAMkharAMne hAtha pakaDIne pAra karAvyo. saue ene AziSa ApI haze ja. . A sembare amane vAstavikatAthI ajANa rAkhIne kevA moTA sAhasa tarapha dhakelyAM hatAM. ene thAkU La virodha ekaeka jaNanA manamAM hato. gujarAtIne vakhANanAro to sauthI caDe evo vANiyA e pote nIkaLyo! A pravAsa nAnAM bALaka, zArIrika takalipho tathA dardIvALA, tema ja vRddhoe bilakala karavA jevo nhoto. paNa jaNa dITha rU. 15/- meLavavA mAMganAre e vicAryuM ja nahIM. sArA nasIbe ame badhAM hemakhema pAra utarI zakayAM eTalI bhagavAnanI kRpA! hA, meM mAtra mArA cazmAM (hAthapaga nahIM) pANImAM paDI jatAM-teDayAM. A echAvatto vikaTa jaLapravAsa mAMDamAMDa pUro karIne ame aMte vanazrI-vihAra pahoMcIe chIe. "vanazrI-vihAra" nAma pramANe A sthaLa te kharekhara ad bhUta ja che. tananA ATalA AkarI zrama pachI enuM phaLa te evuM ja manane bharI de che. dhAryo mukAme pahoMcatAM badhAMne addhara thayele zvAsa heTho bese che ane cotarapha prasarelI lIlA raMganI lIlA tarapha najara phare che. rALanAM moTAM moTAM vRkSonI chAyA jhIlatuM A lIluMchama vana, kALI ketarone e vacce dharaNInA khoLAmAM moTAM kaMDanA svarUpe goThavAI gayeluM peluM tophAnI jharaNuMane vaLI e badhAM upara IzvaranI AziSa varasAvatuM ghera jUra gagana. AvAM dazyanA sauMdaryane anubhava zabdAtita che. varNananA vAkayomAM e pUra nahIM jhIlAya. basa AMkhonI pyAlI bharI bharIne saudaryarasa pI le! vaLI ahIM draSTi jema bhUkha paNa sauthavAnI vyavasthA sengare karAvelI che (AbhAra ene!) enAM mANasee pelA TALavukAnA meTAM moTA pAnamAM amane badhAMne be be paThAM ne zAka ApyuM, ane AsapAsathI bhegA karelA lAkaDA saLagAvyAM. ane pachI te DabAnA dUdhanI cA taiyAra thavA mAMDI. ahahAhA-eja to eTaluM bhojana paNa brahmabhejana jevuM lAge che! e para tUTI ja paDavAnI IcchA thAya e svAbhAvika che. paNa paNa mane ne cA2ne bIje pralobhana vadhu AkarSI le che. ahIM be bhAgemAM veMcAyelo kudaratI kaMDa che. jANe ke enuM pANI nAsI javAnuM na hoya, ema ame te emAMthI bahene mATenA bhAgamAM jaIne jhaMpalAvIe ja chIe- alabatta, paheryo kapaDe ja! amArUM joIne bIjA becAra bahene paNa taiyAra thayA che. bhAIo emanA vibhAgamAM taravA mAMDelA mane e chatAM thoDo kSobha thato hato ane apsarAvihAranA anubhave manane jaladI kSobhamukata karyuM. hA, A pANInuM UMDANa ethI vadhAre che. paNa emane taravAmAM koI bhaya nathI. kharuM kahe te amAre to DUbavuM muzkela che! pachI to A taka kema jatI karAya? jhaMpalAvavA sAthe kaMDanuM taLIyuM pagathI dUra thavA mAMDayuM. jemAM vimAnanA paiDAne AgaLa vadhe tema dharaNIne sparza dUra thAya ane pachI e addhara thaI jAya, tema amArA paga paNa pANImAM UMcakAi gayo. ane ame pANImAM "UMDavA" lAgyAM. AkhA kuMDamAM UMdhA tema ja, thAkIe tyA cattAM taravAmAM pANI AtmIya dostI thaI jAya che. A AtmIyatA hRdaya bharIne mANyo pachI ame pAchA bhekhaDa para caDI jaIe chIe. AhA, AvA hariyALA vanazrI vihAramAM mANelI A sarvottama samaya mAnasapaTe - keTakeTalA samaya sudhI aMkAI jaze! taDakAmAM besatA zarIra ne kapaDAM te kudarate sUkavI dIdho, paNa mana to atre e kSaNone vAgoLatuM bhIMjAyo ja kare che. ene lIdhe karelI kephI paThAM zAka paNa vadhu mIThA lAge che. ane e tAjagIthI thAka kayAMya osarI jAya che. ane ame pAcho traNa ki.mI.nuM caDhANa caDhavA kaTIbaddha thaI gayAM chIe. mananI kRtArthatAe A caDhANa dhAryA to ghaNuM saheluM lAgyuM. ane te ame "hA...za" anubhavatA pAi Toca para paherIne raste UbhelI amArI lakajharI basamAM beThavAI jaIe chIe. hA, sengara mATe roSa to manamAM hajI paNa che kharo, ane e vyakata karatAM karatAM pAchA nyu hoTelamAM pahoMcI jaIe chIe. paMcamaDhInAM anya ramya sthaLAmAM dhUpagaDha paNa jANItuM che. A eka ja sthaLethI be bAjue sUryodaya ane sUryAsta jovA jevA kharA. tyAM bahu vizeSatA nathI paNa ekavAra jovA jevuM kharUM. ahIMthI bIjA zIkharo oLakhavAnI paNa majA che. ahIM cheka sudhI (Four wheeler) jIpamAM jaI zakAya che. alabatta, kharca jaNa dITha rUA.9: amArI saMkhyA mujaba daIne. ane taLeTI sudhI rUA. 5 mAM basamAM javAya che. 1 - agAuthI rijharva karAvIne pachI jAte caDhI javAya che. ame A vakhate jIpa karI che. A dhUpagaDhamAM Toca para eka nAnuM ArAmagRha che. agAuthI jaNAvyuM hoya to tyAM khAvAnuM paNa karI Ape. eTale eka ja yAtrAmAM sAMje sUryAsta, rAte tyAM rahevAnuM ne savAre sUryodaya joIne pAchA pharavAnuM banI zake. kharI majA emAM ja Ave. ane hA, dhUpagaDha jatAM jatAM eka nAnuM paNa suMdara sthaLa Ave che- jalagallIahIM pANIe pahADane korI karIne kevI galIgUMcI sarjI che ane teya pANInI galI! hADane pANInI ramata ne kazamatavALA A sthaLane durathI khyAla ja nathI Avate. dhupagaDha javAnA pAkA rastA para eka nAnuM garanALuM Ave che. enI jamaNI bAjuthI A keDI phaMTAya che. tyAMthI nIce ne nIce sAMkaDA polANamAMthI jANe ke pAtALapraveza karatAM hoya tema utarye ja javAnuM che. kALA kotaromAM pANInAM jozathI je AkAro sarjAyA che te jotAM mANano ame daseka miniTamAM cheka nIce pahoMcIe chIe. ahIM jharaNA kallolato AraMbha jovAnI majA Ave che. A utarANa heluM che ne caDhANamAM paNa kAma nathI lAgatuM. paNa ATalI sInIthI jovA maLatI jalagalI, kuMjagalI jema yAdagAra thaze. hajI te bIjA sthaLo paNa bAkI che. paNa badhuM lakhavAmAM ghaNuM lAMbune punarAvartanabharyuMlAge- chatAM hajI eka sthaLa-jaTAzaMkaranI vAta karI lauM. jaTAzaMkara nAma parathI te lAge ke zaMkaranI mUrtivALuM koI maMdira haze. A mUrtinI jaTAmAMthI gaMgAvataNa thatuM batAvyuM haze, ane loko ene pUjatA haze. hA, ahIM e to che. paNa ethI paNa kaMI vadhu che, vadhu suMdara che. A jalagalIthI ghaNuM vizALa te UMDuM sthaLa che. parvatanI Teca parathI nIce utaravA mATe pagathiyAM, pagathI, kaTherA vigere sagavaDa che. utarANa AthI saraLa bane che, paNa enI naisargika suMdaratA ochI thAya che. chatAM utaratAM utaratAM jarA UMce ne AsapAsa to juo. pharatA khaDakonA AkAra kevA lAge che! jANe ke zaMkranI jaTAnA ekaeka gUMcaLA ja joIle ne cAre bAju A zIlAe gaLAkSara "jaTAzaMkara" nAmanI yathArthatA samajAvI de che. A jaTAo jANe ke rahasyanA ekaeka paDadA hoya ane e haTAvatA haTAvatAM cheka nIce jaIe tyAM vizALa kaDa Ave che. e kaha eLaMgavA mATe beTarI te joIe ja. enA ajavALe ghUMTaNabUDa pANImAM sAme cheDe cAlI lIdhuM. eka bAja ahIM zaMkaranuM nAnuM zIvaliMga che ne te pUjAya che. loko kuDanA ThaMDA ne chIcharA . pANImAM nizcitapaNe nhAya che, tare che. mana te thAya che taravAnuM, paNa A vakhate korA rahIe chIe. meDu ghaNuM thAya che eTale. A jaTAnAM rahasyo ane AsapAsanI hariyALI pharIthI mANatAM mANatAM ame upara caDhI jaIe chIe. A sthaLe dharmazraddhALuo pUjA kare che ane tyAM khAya, hAya ne sthaLane. avarajI paNa karI de che. jo e na karavA devAya te A sthaLanuM maulika sauMdarya ora sparzI jAya che. Ama paMcamaDhInI anekavidha ramaNIyatA smaraNapaTe saMgharIne eka vahelI savAre ame pAchAM bhepALanI basamAM goThavAyAM chIe. ahIM AvatI vakhate je takalIpha thayelI te khyAlamAM rAkhIne hoTalathI basa-sTezana pahoMcavA mATe jIpanI vyavasthA agAuthI TurisTa byurakurA karAvelI. eTale nirAMta hatI. - pAMca vAge amArI basa upaDI (aDadho klAka meDI) ghATanA eka eka DhoLAva utaratAM utaratAM pUrvAkAza najarane pakaDI rAkhe che. tyAMthI comera prasaratAM kUNAM kUNo ramio dharaNI para navI tAjagI prasarAve che. vAdaLanI ADazamAM phUTI nIkaLatA phuvArA jevAM kiraNe emanI cetanAne paNa nava-pallavita kare che. pelA vazI-vihAranA parama-AnaMdanI kSaNe ja jANe ke e kiraNo banIne comera relAI rahI che! ane enA surIla ujAzamAM jAgI rahyuM chemAtra paMcamaDhI ja nahIM, paNa AkhuM jagata - bahAranuM tema ja aMdaranuM paNa! jANe ke samagra astittva ravindranAtha TAgoranuM gIta raNakAvI rahyuM che. AnaMdadhArA vahe che bhuvane - dina rajanI ke te amRtarasa uchalI jAya anaMta jIvane!" samApta - gItA parIkha
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA 1-1080 prabuddha ane - 4 svargastha je tIndra dave ra . - gujarAtanA adritIya hAsyarasika lekhaka zrI jatIndra ha. taraMgano pahelo bhAga amAre pAThayapustaka tarIke bhaNavAna hatA. davenuM 79 varSanI vaye avasAna thayuM. game teTalI moTI uMmare mANasa emanA mitra bAdarAyaNa jheviyarsa kolejamAM amane rasathI bhaNAve. videha thAya tyAre tene viga savajanane vasamuM lAgatuM hoya che. eka divasa teo vargamAM jayotIndra davene laI AvyA. tyAre meM zrI jatIndra davenI tabiyata chellA keTalAka samayathI asvastha te emane pahelIvAra joyelA. jatIndrane paricaya ApatAM bAdarAyaNe rahetI hatI, paraMtu teo ATalA vahelA ApaNane choDIne cAlyA majAka karatAM kahyuM. "jatIndrane jotAM ApaNane thAya ke kyAMka jaze evI kalpanA nahotI. dukALa paDa haze tevI jagyAethI teo AvyA lAge che." pachI alabatta, sva. jatIndra dave ATaluM lAMbu jIvana kevI rIte javAbamAM jayotIndra kahyuM, "bAdarAyaNanI vAta sAcI che. huM dukALajIvI zakayA e ja ghaNAne meTI AzcaryanI vAta lAgatI hatI. vALA pradezamAMthI Avyo chuM, paraMtu tyAM dukALa paDavAnuM kAraNa bAdarAyaNa pote che e tame emanA UMcA, paDachaMda TapuSTa zarIra 'diha mAro dAtaNa sarikhaDe ane mana markaTanA samu' ema kahenAra parathI samajI zakaze." pachI to je koI jAhera sabhAmAM bAdarAyaNa jatIndrane janmathI ja nabaLo deha sAMpaDaye hate. 'A chokaro ane jayotIndra sAthe hoya tyAM A emanI peTanTa ramUja "bahu jIvaze nahi.' ema emanI tabiyata joIne kahenAra sAta DokaTaro rajU thatI. 'cAlyA gayA paNa pote haja jIve che ema teo ghaNI vAra sabhAmAM 'kahetA. pote lAMbu jIvyA tenuM kAraNa temanuM hAsya to kharuM ja, paNa - muMbaInA jAhera jIvanamAM jyotIndrane vakatA tarIke AgavuM . nAnI vayathI ja nabaLI tabiyatane kAraNe temaNe potAnA zarIrane sthAna maLyuM hatuM. emane jovA ane sAMbhaLavA loko ToLe maLatA. barAbara pArakhI lIdhuM hatuM ane tene TakAvavA mATe kevI kevI Sa- kyAreka navarAtrinA divasemAM eka kAryakramamAMthI bIjA kAryakramamAM dhInI jarUra che ke temaNe samajI lIdhu hatuM. roganuM nidAna ane jatAM emane meDuM thatuM te loko rAtre becAra kalAka paNa emanI auSadhopacAra vizenI temanI jANakArI eTalI badhI hatI ke koIka rAha joIne besI rahetA kavi saMmelane ane muzAyarAronuM saMcAlana vaii ke DaoNkTarane paNa zaramAve. Ayurveda, homiyopathI, yunAnI teo saphaLatApUrvaka karatA. emanI rasika vANIthI sAdhAraNa janaane elepathI--badhA vize teo jANe, te vize puSkaLa vAMce tathA samudAya ane vigha varga baMne prasanna thatAM. dAkataro sAthe carcA kare. pitAnI tabiyata mATe teo satata upacAra - rAtanA kAryakramamAM vAraMvAra javAne lIdhe rAte jAgavAnI emane paNa karatA rahetA ane koIka vakhata majAkamAM kahetA ke "mArA zarIramAM Teva paDI gaI hatI. eka vakhata eka kAryakrama mATe ame emane nimaMkhAvAnuM jeTaluM jAya che ethI vadhAre davA jAya che. * traNa ApavA gayelA tyAre savAre agiyAra vAge paNa tene UThayA. jayotIndra davee pitAnI kArakirdInI zarUAta karI adhyApaka nahetA. vyavasAyamAMthI nivRtta thayA pachI te savAranA bAra vAgye " tarIke, muMbaInI kabIbAI skulamAM ane sUratanI kolejamAM, paraMtu UTavAne emane kAryakrama thaI gayo hato. eka vakhata eka kAryakrama te cheDI, muMbaImAM AvIne thoDe vakhata kanaiyAlAla munazI sAthe mATe sUratamAM ame sAthe hatA ane hoTelamAM amane utArI ApakAma karyA pachI orienTala TrAsyuTaranI ophisamAM joDAyA. sarakAranA vAmAM Avyo hato, paraMtu maccharanA trAsane lIdhe mane bilakula UMgha orienTala TrAnsaleTara tarIke nivRtta thayA te pachI pharI emaNe ko le- na AvI savAre meM temane pUchyuM "rAtre macchara kevAka karaDayA?" janA adhyApaka tarIke muMbaImAM ane mAMDavI (kaccha)mAM kArya karyuM. emaNe kahyuM, "mane karaDayA ja nathI, huM rAtanA UMghI jAuM te karaDene? jayotIndrane gaMbhIra vAMcavuM ane vicAravuM bahu game, paraMtu gaMbhIra savAre cAra pAMca vAgyA sudhI mane UMgha AvatI ja nathI. huM UMghI savAra , cAra pAMca vAgyA 2ASA mana balavAnuM emanI prakRtine ochuM 2ce pachI to emanA vyakitatvanI game tyAre machareno javAne TAIma thaI gayo hato... - havA ja evI jAmI gayelI ke e bolavA UbhA thAya ane loko - rAtre anidrAnI Teva pachI to emane vyAdhi jevI thaI gaI hasI paDe. koI zokasabhAmAM pote gayA hoya ane bolavA UbhA thAya. hatI. eka vakhata meM emane pUcheluM ke "AkhI rAta tame zuM karo ?" ane leke hasI paDe to tarata pote Takora karatA, "A zorUbhA che, to kahe, "beTho beTho ke sUto sUte vAMcyA karuM vAMcavAnuM na hoya te joksabhA nathI." ane loko pharI pAchA hasI paDatA. kolejanA cena na paDe. je hAthamAM Ave te vAMcuM, paNa zikArakathAe hoya to vargamAM paNa teo gaMbhIra banIne bhaNAve tyAre vidyArthIo emane mane majhA paDe." joka kahevA kahe ane jatIndra agaMbhIra hasyA vagara rahI na zake. hAsyarasa virala gaNAya che. temAM paNa lekhanamAM ane vakatavyamAM jatIndrane svabhAva saraLa ane nirabhimAnI hatI. koI paNa kAryakrama mATe temane nimaMtraNa maLe ane je anukuLa hoya te tarata baMnemAM hAsyarasa bahu ochA lekhako siddha karI zake che. svairavihorI . svIkAre emAM kyAreya aA ke vAMka na bane, bahAragAma bAvAvasva. rAmanArAyaNa pAThaka lekhanamAM haLavA thaI zake paNa koI sabhAone nAra sAMsthAe sarakhI sagavaDa na karI hoya to hasI kADhe. eka vakhata bhAgye ja hasAve. va. navalarAma trivedI sabhAone khaDakhaDATa sUratanI eka saMsthAe eka kAryakrama mATe pramukha tarIke jotIndrane hasAvyA kare, paNa lekhanamAM eTalA haLavA nahotA thaI zakatA. nimaMtraNa ApyuM. saMsthAnA bIjA koI kAryakartA cAMdravadana mahetAne paraMtu jatIndranI klama ane jihavA baMne hAsyarasathI sabhara hatAM.. e baMne upara emanuM prabhutva asAdhAraNa hatuM. koI UMghamAMthI pramukha tarIke padhAravA nimaMtraNa ApI AvelA, baMne kAryakramamAM pahoMcyA tyAre goTALAnI khabara paDI. kAryakartAo mUMjhAyA. jatIndra uThADI jAhera sabhAmAM emane belavA laI jAya te sabhAmAM ApelA ane caMdravadane toDa kADho ke aDadhuM vAkya racaMdravadana bole ane viSaya uvara jayotIndra be kalAka sudhI satata bolI zake. koI lekha bAkInuM pUruM kare jatIndra. pachI jyotIndra aDadhuM vAkya bole ane levA Ave ane be kalAkamAM lekha joItuM hoya te jatIndra rAMdravadana pUruM kare A rIte aDadho kalAka pramukha tarIke baMnee lakhI ApI zake. belIne, lokone khaDakhaDATa hasAvyA karIne kAryakramane vadhu rasika emaNe "guptAnI noMdhapothI' dvArA gujarAtI vAcakavarganuM dhyAna banAvyo bIjA eka prasaMge eka sabhAmAM prastAvanI tarapheNamAM kheMcyuM. paNa vadhu prasiddhi pAmyA 'raMgataraMga" dvArA ane dhanasukhalAla jatIndrane bolavAnuM hatuM ane viruddhamAM bI jA eka lekhakane mahetA sAthe lakhelI navalakathA "ame badhA' dvArA raMgataraMganA pAMca bolavAnuM hatuM. paraMtu e lekhaka AvyA nahi ethI kAryakartAo bhAga uparAMta emaNe bIjA keTalAka lekhasaMgraho ApyA, paNa je mUMjhAyA, jatIndra prathama tarapheNamAM bAlyA. pachI bIjI bAja camaka "raMgataraMga'nA pAMca bhAganA lekhamAM jovA maLI te pachI jaI bIjA mAIka uparathI e prastAvanI viruddhamAM belyA. pAte ' eTalI jovA na maLI. paraMtu ekaMdare hAsya nibaMdhonA kSetre emaNe prathama karelI dalIlane viruddhamAM belIne evI sarasa rIte uDAvI ke jeTalI siddhi dAkhavI che eTalI emane koI purogAmI lekhakamAM zrotAone ema thayuM ke sAruM thayuM ke pelA lekhaka cAvyA nahi, jovA maLatI nathI. emanA pachI paNa vartamAna samayamAM haLavA . AvyA hota AMTalI majhA Avata nahi. jyotIndra bahu buddhinibaMdhanA ho eTa. cirasthAyI ane saMgIna kArya haju jovA maLatuM zALI ane pratyutpanamativALA hatA. zabdo paranuM emanuM prabhutva nathI. eTaluM hatuM ke bIjAnA gaLe te zabdamAMthI te hAsya nipajAvI zakatA. jatIndranA hAsyamAM daza ke dveSanI gaMdha na Ave. teo potAnI * AjathI cAra dAyakA pahelAM zALAmAM huM abhyAsa karato hate- jAta upara sauthI vadhu hasatA. pitAnI akALe paDelI TAla, khaDatyAre mArA be priya nibaMdhakAra hatA. eka kAkA kAlelakara ane bIjA bacaDI dADhI, nabaLuM zarIra, zaradI vagere rogo, badhAMne teo, upahAsajatIndra dave. kaoNlejamAM Avyo tyAre prathama varSamAM emanA "raMga- 'pAtra banAvatA. jAhera kAryakramamAM paNa teo dveSapUrvaka koInA. ,
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ eNbuddha jIvana tA. 1-10- bhege bIjane hasAve evuM banatuM nahi. emanAmAM eka prakAranI anubhUtine AtmasAta karIne sAhityakRti mAraphate pragaTa ajAtazatratA paNa hatI. pote koI vADAbaMdhI, ja thabaMdhI, bIjAMne ' kare che tema ja e potAnI anujAtione paNa tArA bahiSkAra vageremAM mAnatA nahi. ene lIdhe badhAMne emanA pratye vyakata kare emAM kazuM ja asvAbhAvika ke Azcaryajanaka nathI. Azcarya Adara rahetA. gujarAtI sAhitya pariSadanuM sukAna kanaiyAlAla muna- te Apane vize thayuM che lekhikAnI A satyAnubhUtine zInA hAthamAMthI laI levA mATe gujarAtabharamAM lekhakanI sahI saccAIthI, hiMmatathI ane nirbhayatAthI vyakata karavAnI bhAre meLavavA mATe jhuMbeza cAlI tyAre jyotIndra emAM sahI ApI zakitathI. "sAhitya e te.ravindranAtha kahe che tema, "zabdadvArA nahotI. lekhakonI sabhAo thatI ane konI kenI sahI bAkI che satyaM ziva sundarama nI upAsanA che." lekhikA saccAIthI potAnA ema puchAtuM, tyAre jatIndranuM nAma nIkaLatAM vaDIla lekhake ema audaryAnubhavane kalAtmaka rIte pragaTa karI zakyAM che e jevItevI bolatA ke, "jayotIndrane ApaNe dabANa na karavuM joIe. emanI bAbata nathI. ApanA manamAM kadAca ema thatuM haze ke, sATha varSanI sahI nathI, paNa e ApaNI sAthe ja che." jayotIndra pratye bIjA vaye juvAnavayanA praNayAnubhavo lakhIe ke vyakata karIe te lekhakone keTale Adara hato tenI tyAre pratIti thatI. leke ApaNA vize zuM dhAre? ApaNI sAmAjika pratimA jatIndra aMdarathI gaMbhIra prakRtinA hatA. teo haLavuM lakhatA (Image) | zuM? pratiSThA bhAMgIne bhUkako thaI jAya tenuM zuM? paNa temane gamatuM gaMbhIra vAMcavAnuM. saMskRta bhASA, vyAkaraNa ane kharekhara to junI paDhInA lokone mATe A pratiSThA - kauti. chaMda, dhvani ane rasa vagere vize temano abhyAsa gahana hartA ane e ja mATe prazna che. paNa saMskRta phalakamAM kavie gAyuM che. temane e vize kazuMka mAmika kahevAnuM rahetuM. muMbaI yunivarsiTImAM jatA maninnA kIti te saMcaLa che. Aje maLe te kAle rasaMsiddhAnta vize emaNe ApelAM Thakkara vasanajI vyAkhyAne enAM cAlI jAya tevuM che. ravindranAtha paNa emanA eka kAvyamAM gAya saceTa udAharaNarUpa che. temanI vivecaka daSTi paNa eTalI ja ke,zAgra che ne?" "mAra tire mafma vArI re vAvIsamane mArI hatI. paraMtu ekaMdare jAmelI hAsyakAra tarIkenI havAmAM emanI kIrtine vizvAsa nathI. alabatta, je kIrti ane pratiSThAnI khevanA gaMbhIra vidvattApUrNa vAto visarAI jatI. karatA hoya che te moTe bhAge satya pragaTa karI zakatA nathI. paraMtu '. jatIndranA svargavAsathI ApaNane eka virala hAsyakAranI khuzInI vAta to e che ke maitreyIdevIe mati ane pratiSThAnI kheTa paDI che. lezamAtra paravA karyA sivAya A 'na hanyate navalakathA lakhI che. jemAM potAne je kAMI bhItaramAM anubhUti thaI che te eka kalA- ramaNalAla cI. zAha kArane zobhe tevAM Dhabe nirbhayatAthI rajU karI che. Ape A lekhamAM lakhyuM che te pramANe, lekhikA pote ja kahe che, "mArA A asAmAMjika ane kSamayanI manovikArathI loko mAro tyAga karaze ema mAne che. paNa mArA jIvananA satyanA prakAzane kAraNe huM emane snehIzrI cimanabhAI ca. zAha, vadhAre priya thaI paDI. amArA jamAnAmAM AvuM na banata. huM che. strI jIvana mAsikanA ogasTa, 1980nA aMkamAM 'prabuddha A yugane vaMdana karuM chuM.." A zabdo ja dAkhave che ke lekhikAe jIvana" mAMthI udadhRta "prema" nAme lekha pA. (141- 145 para) je. pitAnA praNayAnubhavane navalakyA svarUpe pragaTa karavAthI emane Ama to tame varSothI mane 'prabuddha jIvana'niyamita mokalo cho. avAra- AjanA navA samAje utArI pADayAM nathI. balka sAhitya akAdamIrane navAra mArI kRtio zApa temAM chApe che. paraMtu koNa jANe A puraskAra daIne sanmAnyAM che. e ja batAve che ke gaI peDhI karatAM ye lekhavALA aMka mArA hAthamAM kema nahi AvyuM hoya te Azcarya che. AjanI peDhI vadhAre khullI,nikhAlasa ane saccAInI kadara karanArI khera! bhale e aMka nathI maLyo (kaMI paNa kAraNe, chatAM ye temAM che. janI peDhImAM (Conditioning of the mind ) arthAta tame UbhA karelA prakA vize carcA - vicAraNA thAya e mane jarUrI mananI baddhatA vizeSe hatI. jene kAraNe keTalIka bhItarI vAte gupta lAge che. rakhAtI hatI, jyAre AjanI peDhImAM Sex of love - laigi'na hanyate" navalakathA e baMgALI lekhikA zrI maitreyI devInI katA athavA prema vize kaLAzathI vAta, vicAra ke carcA karavAnI 'prakhyAta ane saccAInA raNakArathI bharelI suMdara kRti che. jene kSamatA vizeSe che, e arthamAM Ajano yuga kharekhara 'satya yuga" che bhAratIya sAhitya akAdamIe zreSTha kRti tarIke puraskAra ema kahIne te atizayokita nahIM lekhAya. paNa Ape che. DaoN. umAzaMkara jozI jevA ApaNA mUya kavi ane vivecake enI prastAvanAme lakhI che. Ape A pustaka Apane bIjo prazna joIe. AvI saMskArI prauDhA ane tenI lekhikA vize ThIka ThIka paricaya karAvyo che. bhAratIya nArI beMtAlIsa varSa pUrvenI smRtithI kema ATalI badhI abhibhUta thaI gaI? saMyama kema na jALavI zakI? A savAla ' Ape pahelAM pustaka vAMcyuM, prastAvanA pachIthI vAMcI ane koI paNa saMyamadharmI (jena dharmI - hindu dharmI - svAmInArAyaNa je be prakane ApanA manamAM uddabhavyA te Ape prastRta karyA che; dharmana) thAya e sahaja che. aThThAvana varSanI lekhikA jANe soLamAM jemAMthI ApanI nikhAlasatA, saraLatA ane nirbhayatA pragaTa varSamAM vicaratI hoya evuM anubhavAya che, jyAM AgaLa atita ane thAya che. pahelo prazna sATha varSanI prauDhA, sanmAnita saMskArI vartamAna - eka tatsata - ta8 5 thaI gayAM che. sarageI, yukilaDa sannArIe potAnI pratimA ( Image ) vizudhdha kare, potAnI mIne ziSya che, je amRtAne puna: mIrcAnI yAda Ape che. pratiSThAne bhAMgIne bhUkake kare evo seLamA varasane, praNayAnubhAva ane teNe lakhelA pustakamAM, amRtA rAtre mIrcAne tenA lakhavAnuM kAraNa zuM? oraDAmAM maLavA jatI. e hakIkatanuM juThANuM tenA aMtaramAM - 'taduparAMta! bIje ane tethI vadhAre agatyane prazna e ke AvI bhAre tumula jagADe che. A jhaMjhAvAtamAM eka bAInA zabdo prauDhA bhAratIya nArI, betAlIsa varSa pUrvenI smRtithI ATalI abhi- (Your are the claim of Mircha) 21 scored! bhUta kema thaI, saMyama kema jALavI na zakI? che. jethI pUrvasUtine virATa sAgara ulaTe che ane badhA (naitika) baMdha tUTI jAya che. AvI sthitimAM 1972nI - AvA prazna koI paNa vAcakane ane temAM tamArA jevA 58 varSanI preDhA maTI, te 13nnI 16 varSanI yuvatI abhyAsI bhAvukane thAya e svAbhAvika che. emAMthI ApaNe prathama svarUpe sajIvana thAya che. kharekhara te amRtA ane mIrcA ekaprazna laIe. lekhaka yA sarjakane mATe samasta viva e upA mekane nibiDabhAve cAhatAM hatAM, jene kAraNe rasuMbana - AliMgana dAna dravya che. sarjaka aneka bAbate, cIjo, padAthe ghaTa sudhI sahajabhAve pahoMcyAM hatAM. AvI sthitimAM, pitAnA virodhane nAo vagere khullI AMkhe ane khullA dimAge jue che, kAraNe amRtA yukilaDa marcAne paraNI zakI nahIM. mananI jhaMkhanA sAMbhaLe che, anubhave che, mANe che ane pALe che. A umi, - manamAM ja rahI gaI, je leza kRtArtha na thaI zakI. kavi kalApI lAgaNIo ane saMvedane tenuM mana-hRdaya jhIle che ane kahe che tema, premIone mATe bAvidhi, upacAro vagere gauNa emAMthI je utkaTa saMvedano hoya che tenI asarane sAhityapiDa-kRti hoya che, prema ja mukhya bAbata che." premane kAraNa sAthe saMbaMdha mAraphate pragaTa kare che. A5 samajI zakaze ke zrI maitreyIdevInA kAMI ye nathI. dilamAM sATheka varSanI vaye soLa varSanI uMmara praNayA:gubhavanuM tIvra saMvedana utkaTa rIte pragaTa thayuM che, jene lekhikAe e atyaMta prItinuM kAraNa prIti: premInI lamI e badhI." prema e ja utkaTa hovAthI jhIlyuM che ane navalakathA rUpe abhivyakata kyuM premInI ekamAtra lakSmI - samRddhi che ane jo e na maLe te che emAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM ja nathI. lekhaka jema anyanI kalApI kahe che tema.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-'80 pitAnI azAntibharI . viSama amRtAe chevaTe cotrIsa lagna karyA "jhUrI jhUrI maravAmAM sneha-saMtApa mAne" e pramANe ekamekane mATe jhUrI jhUrIne premIo maraNane zaraNa thAya che. A bAbate zrI cunIlAla vardhamAna zAhe vi Mbhara ane caMdrAvalInI satya ghaTanAne AdhAre jigara ane amI' navalakathA lakhI che. jemAM lekhake peAtAnA taraphathI lezamAtra atizayokita karI nathI. balke satya hakIkatAne mUrta karI che. caMdrAvalI ane vizvabharane ekameka mATe bhArobhAra prema che paraNyAM che, chatAMye samAja emane sukhI thavA deto nathI. chevaTe caMdrAvali jheravALA dUdhanA pyAlA sAme caDIne pI jAya che. ane mRtyuzaraNa thAya che. vizvabhara jainamuni thaIne khUba khUba bhaTake che ane sALaMka varSa bAda Akasmika rIte jaina upAzrayamAM eja caMdrAvalIne maLe che. caMdrAvalI peAtAnA priyatama jigarane - vinvaMbharane oLakhe che, paNa samAja emane bhegAM jIvavA deMta ja nathI. jene kAraNe pharIthI bIjIvAra caMdrAvalI AtmaghAta kare che. Ama babbe janma sudhI praNayanI utkaTatA anubhavAya che. evuM ja kalApI ane ze|bhanAne vize ya thayeluM che. rAjA ane khavAsanI. chekarI lagna zI rIte thaI zake? samAjanA virodha vacce . kalApI sAme thaIne zeAbhanAnI sAthe lagna kare che. paNa aneka AdhAto - pratyAdhAtAthI zIrNavizIrNa thayelA kalApI mAtra chavvIsa varSanI vaye mRtyuM pAmyA. A premanI utkaTatA, amRtAmAM mIrcA mATe che. tenuM haiyuM rAtadina mIrcA mIrcA pAkAre che. amRtAne deva joItA nathI. leAhI mAMsanA mAnavI joIe che. IcchAne kAraNe vIsa varSanAM varSanI uMmaravALA dhanika DokTara sAthe che. A lagnathI patinI udAratAne kAraNe tene sukhasagavaDo ane tamAma suvidhA maLI che. chatAM meM ene yauvanakALanA Suppressed love kuMThita thayelA prema ene jhaMjhAvAtAthI bharI de che, betAlIsa varSa pUrvenI premanI smRtithI e abhibhUta thaI jAya che, halahabalI UThe che. e samajavA jevuM che ke, dilanI utkRSTa lAgaNIone dabAvavAthI e hajAra gaNI tAkAtathI uchaLe che, jeTalI vadhu dabAvIe teTalA vadhu pratyAghAto uThe che. je manuSyane chinnabhinna karI nAkhe che. A Suppression ciMttakuMThana co khataranAka bAbata che. bahArathI mANasa gaMbhIra rIte jIve che, paraMtu aMtaramAM to utkRSTa lAgaNIonA dariyA pachaDATA khAte uchaLatA hoya che. A lAgaNIo - praNayanAM saMvedanA' pratyakSa anubhava sivAya kRtArtha thatAM nathI. bhale amRtAne DokTara pati maLyo hAya, jeNe ene dhana, mAlamilakata, sukhasuvidhA vagere pUrAM pADayAM hoya; paraMtu yauvanakALa daramyAna mukalaDa mIrcA pratye pragaTa thayelI enI praNayanI lAgaNIone kRtArtha thavAnA avakAza maLyo nathI. ravIndranAthe tene AtmapIDanathI mukata thavA mATe" vedanAne bAdhanA stare laI jaI kaThorane lilatamAM, khaTAzane mAdhuryamAM, paripakava karavA mATe sevAnA mArga dAkhavyo hato. paNa e bhUlavAM jevuM nathI OM, Without fulfiment of love, everything is useless. premane mANyA vagara, bIjA badhA upacArA nirarthaka nivaDe che. mRtA mIrcAne, lokAmAMsathI chalakatA mAnavIne jhaMkhe che, e mAnavInA premanI bhUkhI che, je ene na maLavAthI e taraphaDe che. ane mIrcA pAse doDI jAya che. TheTha TrAnsa sudhI, DokaTara patinI saMmati laIne. praznanI kRtArthatA Fulfilment sivAya, mAtra bahArathI ThokI besADelA saMyama phaLIbhUta thato nathI. umio, bhAvanAo kaM lAgaNIo)nI kRtArthatA pachIthI je bAdhana - anubhavanamAMthI saMyama sadhAya che te ja cirasthAyI ke ciraMjIvI nIvaDe che. baLajabarIthI (pachI te samAjanI mAbApAnI ke paristhitinI), dabANathI ANelA saMyama pratikriyAtmaka (Reactionary ) nIvaDe che e eka tadna sAduM manovaijJAnika satya che. amRtA vaDIlonI IcchAthI lagna karIne peAtAnA praNayanA utkaTa saMvedanane kavitA, vArtA, zAnanA gro lAkasevAnA kAryo vagerethI dabAvavA mATe yA (Sublimate ) - UrvIbhUta - udAta karavA mATe jarUra mathI che. paraMtu e praNaya saMvedananI eTalI badhI utkaTatA che ke bAhya saMyama yA vidhiniSedha ane tamAma baMdhano tUTI paDe che. govardhanarAme sarasvatIcaMdra ane kumudanA premasAyujya mATe saumanasya guphAmAM ekAda saptAha mATe sAdhu - sAdhvIonI saMgatimAM A premIonuM mukata milana yojyuM che. svapnalAkamAM banne vacce lagna karAvyuM che. ane AptajanAnI chAyAo mAraphate tene AzIrvAda apAvyo che. A badhuM sUkSma anubhUti rUpe che. * alabatta ! AjanA navA samAje AvAM premIone mATe sAthe maLIne sahajIvana jIvavA mATe mArga khullA karavA joIe. kadAca prakaraNa 'purANamatAMdI naitikatAvAdIone AnAthI jarUra prAddha jIvana 5 AghAta thaze. paNa A pratyakSa praNayAnubhUti sivAya premIe kRtArthatA anubhavI zakatA nathI ane ApaghAta karIne athavA jhUrI jhUrIne mare che tyAre AvAM premIo mATe saprema sahajIvananA mArga mokaLA karI ApavA emAM udAratA ane udAttatA to che ja pUNa mAnavatA ja vizeSe che. ApaNe bhUlavA jevuM nathI, praNayamAM prema - kAma = saprema che. kAmavAsanA. kahIne praNayanI upekSA karIzuM ke anAdara karIzuM te barAbara nathI. dAMpatyajIvananA anubhavathI ja kAma uttarottara kSINa thatA jAya che ane prema vizeSane vizeSa pragaTatAM jAya che. ApanA mate, (Life is more than love ) jIvana e prema karatAM kaMIka vizeSa che. paNa e bhUlavA jevuM nathI ke, e 'vizeSa'ne pAmavA mATe ya prema Avazyaka che. eTaluM ja nahi anivArya che. eTale ja kahevAyuM che ne?" Life is love and love is life " jIvana e prema che ane prema e jIvana che. jIvananI sArthakatA premanI nibiDa anubhUtimAM che. prema sivAyanuM jIvana kyAreka to gunegArI, nazAkhArI, sinemAkhArI, vidhAtaka pravRttio ane samAjavirodhI tema ja hiMsaka pravRtio tarapha doDI jAya che. eka amerikana manovijJAnika mi. meninajare te ( Love is not enough , arthAta pUratA premanA abhAva e pustakamAM aneka kesono abhyAsa karIne AjanI paristhitinA mULamAM A pUratA premanA abhAvane kAraNarUpa lekhyo che. praNayanA pratyakSa anubhavathI manuSyamAM zAMti, svasthatA ane samAdhAna pragaTe che. eTaluM ja nahi paNa aneka sarjakazakitA ane pratibhAo phorI UThe che. eTaluM nahi AdhyAtmika unnati paNa thatI hoya che. potAnA AMtara jIvanane saccAI ane nirbhayatAthI AvI mahAna navalakthA 'na hanyate' svarUpe AlekhavA mATe maitreyIdevIne hajAra hajAra abhinaMdana! ane Ape je beeka savAlo karyA tene mATe Apane ya dhanyavAda! kuzaLa haze. saprema namaskAra abhyAsa vartuLa AgAmI kAryakramA (1) viSaya :- "60 kalAkamAM jIvana parivartana : EST - eka anubhava." snehAMkita harIzabhAI vyAsanA jayajagat vakatAo:- zrI viSNuna parIkha zrIM rasika zAha samaya :- tA. 9-10-80 guruvAra, sAMjanA 6-15 viSaya vakatA samaya sthaLa :- jIvana, gati ane pragati :- zrI cImanabhAI dave : bhUtapUrva prinsIpAla, ena. ela. hAIskUla-malADa. :- tA. 16-10-80 guruvAra, sAMjanA 6-15 :~ paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, vanitA vizrAma sAme, prArthanAsamAja, sau mitrone samayasara upasthita thavA premAgrahabharyuM nimaMtraNa che subodhabhAI ema. zAha kanvInara. abhyAsa vartuLa
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaddha jIvana 1-10-80 sucana ke terI , AganA mArA bhAvamAM . vyAkhyAnamALAnA pramukha Do. ramaNabhAI zAhanuM abhivAdana ' paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI saphaLa paNa ti aMge vyAkhyAna- mIrAMbAI, AnaMdadhanajI zrImada rAjacAMdra-ema nava joDakAMnI mALAnA pramukha 0 ramaNalAla sI. zAhanuM abhivAdana ane. vyAkhyAnamALa jAze te mane vadhu AnaMda thaze. vyAyAmALAnuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA vajetaramAM thayelAM AzrayadAtA mahatva panA divasanA kAraNe che." ema temaNe umeryuM hatuM. sabhyone milana samAraMbha ravivAra, tA. 28-9-1980nA roja sAMjanA pa-30 kalAke navanIta prakAzana kendra, dAdara khAte yojavAmAM " saMghanI kopAdhyakA zrI pravINabhAI ke. zAhe jaNAvyuM ke, Avyo hato. pramukhasthAne zrI cImanalAla cakubhAI zAha hatA, A vyAkhyAnamALAmAM Apa sau piTana sabhya svecchAe thayA che ene mane AnaMda ane gaurava che." vyAkhyAnamALa daramiyAna . navanIta prakAzana vatI tenA mAlika zrI DuMgarazIbhAI gAlAe saMdhanI kaLI laIne UbhA rahetA zrImatI nIrubahenane thayelA saunuM svAgata karyuM hatuM. zrI zAradAbahena ane kalAvRMdanA bhajana anubhavo DhAMkatAM emaNe ' jaNAvyuM ke, "eka'. bhAI eka divase bAda saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe samAraMbhanI bhUmikA saMghane . peTrana thayA, premaLa jyotinI pravRtti mATe paNa rUA. samajAvatAM kahyuM ke "DaoN0 ramaNabhAInuM abhivAdana ane paryuSaNa 2500- ApyA ane saMghane paNa eTalI ja rakamanI bheTa ApI, vyAkhyAnamALAnI saphaLa pUrNAhUtinA AnaMdanI abhivyakita mATe bI ja eka divase eka bhAIe potAnuM AkhuM ya pAkITa khAlI ApaNe maLyA chIe ane vyAkhyAnamALA aMge mitro pratibhAva, karI dIdhuM - cAlatA ghera javAnI taiyArI sAthe. A badhI bAbate vyakata karaze. vadhumAM temaNe jaNAvyuM ke "ATalI badhI saMkhyAmAM Apa saunI sadabhAvanAnAM pratIka che." temaNe vizeSamAM jaNAvyuM cheka dAdara sudhI A5 sau saMghanA zubheracha atre padhAryA che ke, "Dao ramaNabhAI ane huM bAbu pannAlAla hAIskUlamAM sAthe ethI. AnaMThe thAya che ane mane khAtrI che ke Avo ja sakriya bhaNatAM, tyArathI. emanI sAdAI ane namratA mArA manamAM citrAMkita sAtha ane sahakAra Apa saune maLI raheze. zrI muMbaI jaina yuvaka che. teo mArAthI eka varSa AgaLa hatA. emanuM eTale ' 1944nuM saMghanA cAra AdhArastaMbha - zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrI sahAdhyAyI gaNa tejasvI hatuM" vyAkhyAnanI samAlerA aMge emaNe ratilAla cImanalAla koThArI, DaeN0 ramaNalAla sI. zAha, ane zrI sUcana karyuM ke, "bIjA vyAkhyAnanI samAlocanA bIjA divase rasikabhAI jhaverI che, enuM amane gaurava to che ja, paraMtu A prAraMbhamAM karI zakAya. te sAruM." vyAkhyAnamALAnA zretAonuM paNa eTaluM ja gaurava che. ' - jaina sezyala gR5, muMbaI (dakSiNa)nA maMtrI ane pheDarezananA zrI muMbaI jena yuvaka saMghanI sthApanAmAM pAyAnI vyakita koSAdhyakSa zrI vanecaMdabhAI ghelANIe jaNAvyuM ke, "pratyeka jaina zrI ratilAla cImanalAla koThArIe pratibhAva ApatAM jaNAvyuM hatuM vyAkhyAnamALAmAM phirakAnA bheda bhUlIne acUka hAjara rahe che. zrI ke "zrI muMbaI jene yuvaka saMgha sAhityika pravRttimAM khare che. muMbaI jena yuvaka saMghadrArA yojAtI vasaMta vyAkhyAnamALA ane vyAkhyAnamALAnA : pramukhasthAne . sukhalAlajI ane prA. jhAlA- vidhAsa - e badhAmAM paryuSaNa vyAkhyAnamALA Toca upara che. sAheba bAda, Da0 ramaNabhAIe gauravabharI rIte A sthAnane Da0 ramaNabhAInI pasaMdagI ane Ayojana sarasa che. emanA AyodIpAvyuM che. teo sarvadhane samucita samanvaya kare che.' vadhumAM janathI upanagaranI paryuSaNa vyAkhyAnamALAne paNa sugamatA rahe che, temaNe jaNAvyuM hatuM ke "zrI cImanabhAInI rAhabarI heThaLa, dezanI eno lAbha maLe che." vartamAna paristhitinI tulanAmAM, ApaNe ghaNA AgaLa chIe, jokasAhityanA agraNI zrI manubhAI gaDhavI vyAkhyAnamALAmAM ane jenomAM tema ja bhAratabharamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha niyamita hAjarI ApatA hatA. eka zrotA tarIke pratibhAva ApatAM nAmanA kADhI che. enA sarjanane AnaMda sauthI vizeSa mane che." DaoN0 ramaNabhAI viSa emaNe kahyuM ke "mArA sAthI che, aMgata temaNe jaNAvyuM ke, "huM vyAkhyAnamALAmAM jJAnapipAra vidyArthI tarIke, jijJAsu tarIke AvuM chuM. rDo. ramaNabhAI sneha che. emanI madutA zabdothI para che. emane abhyAsa, vyakitatve paNa, mane AkarSe che. temanI samAlocanA jaLamAMnA kamaLanI mAphaka taTastha manana ane namratA AvakArya che ane vidratA sAthe A guNanA hoya che. vyAkhyAtA samanvayathI emaNe deza-paradezamAM sArAmAM sArI nAmanA meLavI che." pratyenA anurAgathI para rahIne, parama haMsanI gati - nIrakSIra daSTi rAkhIne teo samAlocanA kare che. - paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI niyamita noMdha rAkhatAM zrI gaNapata- emanA vakatavyamAM vyAkhyAtA pratye prema ke nArAjI tAravI bhAI jhaverIe kahyuM ke, "43 varSathI cAlatI A vyAkhyAnamALAnI zakAtI nathI, evI emanI taTasthatA che." vadhumAM temaNe jaNAvyuM prativarSa koI ne koI vizeSatA hoya che. A varSanI vyAkhyAna- ke, "vyAkhyAnamALAmAM AvatA prekSaka - kotAgaNamAM jijJAsAvRtti mALAmAM vyAkhyAtAonI vaya 41 varSa thI 82 varSanI hatI. temAM che, pratimAne bhAva che ane eTale ja vyAkhyAnamALAnI saphaLatAmAM adhyApako, vyApArIo, kavio ane ciMto hatA. bahAragAmathI ene hisse mukhya che. zrotAonA aMtaraMga pravAhothI eka AvelAM ATha vyAkhyAtAo paikI 6 vyAkhyAtAe amadAvAdanA vAtAvaraNa bAMdhAya che, eka havAmAna UbhuM thAya che. AjathI 43 hatA. satata 43 varSathI vyAkhyAtA tarIke zrI cImanalAla cakubhAI varSa pahelAM sva. paramAnaMdabhAIne vyAkhyAnamALAne vicAra sapharyo zAha (krikeTanI paribhASAmAM 43 neTa AuTa) padhAre che e paNa e adazya duniyAmAM, aMtarikSamAM svIkRta thayo ane vicAronI e eka viziSTatA che." taduparAMta vyAkhyAtAomAM jene karatAM jenetara veva lenga badhAmAM saMkrAMta thatAM vyAkhyAnamALA saphaLa thAya che, vizeSa hatA, ene AnaMda vyakata karatAM emaNe kahyuM ke, "prati varSa emAM IzvarI saMketa huM jouM chuM." aMtamAM emaNe umeryuM ke vadhatI jatI vividhatA - viSanI - vividhatA chatAM ya oN0 ramaNa- "zrotAonI dvidhA, zaMkA, kuzaMkAmAM madada kare evA vakatAo bhAInuM nyAyamukata paNa saMkSipta ane samatulita samApana vyAkhyA- zrotAone joIe che ane evA cAritrabaLa dharAvatAM vakatAothI tAnA viSayane zrotAo mATe sulabha banAve che. A vyAkhyAna- vyAkhyAnamALA saphaLa thAya che." mALAnI abhUtapUrva zAMti ane anukaraNIya zista amArA utsAhamAM pramukhasthAnethI zrI cImanalAla cakubhAI zAhe kahyuM ke, "zrI ora vadhAro kare che." temaNe vadhumAM jaNAvyuM ke "saMdhanA maMtrI manubhAI gaDhavInI vAta sAcI che. ApaNe IzvarI preraNA jaMI zrI cImanalAla je. zAhe vyAkhyAnamALAnAM chellA divase AgAmI zakatA nathI, paNa ene anubhava thAya che. chellAM dara varSamAM varSanI vyAkhyAnamALAmAM kalojha TI. vI. sarkiTa mUkavAnuM ApeluM saMghanI pravRttio vikasI che, enI pAchaLa eka tattva che. ApaNe. vacana sAkAra thaze evI mane zraddhA che." " jaIe chIe ke satkAryane aNadhArI rIte Te, maLe che. gAMdhIjI I abhyAsa : vartaLanA kanvInara zI sudhabhAI ema. zAhe bhAratamAM AvyA tyAre kyAM maulAnA AjhAda, kyAM meMtIlAla jaNAvyuM ke "vyAkhyAnamALA satata vikAsa pAmatI jAya che. A nahera ane kayAM bIjA mahAnubhAvo. Ama chatAM A badhA ya mahAvarSanI vyAkhyAnamALA vakatAo ane Arthika daSTie paNa saphaLa bhAve gAMdhIjInA caraNe beThAM. kAraNa, gAMdhIjI AkaraNa dvArA kArya rahI che ane eTale ja ApaNI javAbadArI vadhe che." vyAkhyAna- kare che emAM madada karavI joIe evI IzvarI preraNA emane thAya : mALA aMge sUcana karatAM emaNe kahyuM ke, "sva. paramAnaMdabhAIe che. mArI maryAdA huM jANuM chuM. huM kAMIka karuM evI preraNA mane eka vyAkhyAnamALAmAM mahilA vakatAo ane ekAda vyAsthAna- ApoApa thAya che. mahAna vastu sAthe tane joDavAthI enI mALAmAM yugala vakatAone nimaMtrI viziSTa bhAta pADI hatI. mahattAno AnaMda maLe che. "huM zotA chuM, huM vakatA chuM. e rIte tema AgAmI vyAkhyAnamALA badhA dharmonA saMte jema ke kabIra, pratyeka vyakita "Attaches himself with the great work"
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-80 prabuddha jIvana vyAkhyAnamALAnA pramukhanuM sanmAna mAmalo paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI saphaLa pUrNAhutinA saMdarbhamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Ayojita snehamilana ane abhivAdana-samAraMbhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAha De. ramaNalAla cI. zAhanuM caMdananI mALAthI abhivAdana kare che. potAnI jAtane zUnya karI de te koI paNa kArya saphaLa thayA vinA rahe "prabuddha jIvana"mArA vikAsanuM mAdhyama thayuM che. DaoN02maNabhAI nahi. yajamAna tarIke zrI DuMgarazIbhAIne AnaMda paNa e rIteM yogya ane adhikArI vyakti che. vyAkhyA mAthI maLelI takane , 'anAkhe che. zraddhApUrvaka thatAM kAryane AnaMda ane je hoya che. lAbha zakita hoya te laI zakAya. taka ane zakitane subhaga ' zrotAonI apekSA viSe emaNe kahyuM ke, "mananA vamaLe, samanvaya emanAmAM thaye che e parama sadbhAgya che. emanAmAM samasyA, mUMjhavaNanuM samAdhAna thavuM jarUrI che. gAMdhIjI eka vAta kahe cAritrayanI ujajavaLa bhUmikA che." ane huM eka vAta kahuM. emAM AsamAna jamInane pharaka che. gAMdhIjInA zaTaeN pAchaLa cAritranuM baLa-vajana hatuM ane eTale ja - sanmAnane pratyuttara ApatAM DaoN0 ramaNabhAIe jaNAvyuM ke lakhAyelA zabdo karatAM belAyelA zabdo vadhu zakitazALI che. "zretAone lakSamAM rAkhI vyAkhyAnatAnI pasaMdagI bAbata vicAratAM saMyukata rASTra saMghanA mahAmaMtrI dAga hemarazIDa bahu ja mitabhASI mane bauddhabhiluM ekudAna yAda Ave che. teo jaMgalamAM rahe, hatA. duniyAnI daSTie teo saphaLatAnI Toca upara hatA. emane ekanI eka vAta aMge vyAkhyAna Ape ane te pUruM thaya tyAre amerikA taraphI gaNIne raziyAe emane haThAvavA kAvAdAvA karyA hatA. vAtAvaraNamAMthI paDo paDe, "sAdhu! sAdhu! zuM sarasa vyAkhyAna !!" vizva rAjakAraNanA kAvAdAvAonI vacce hovA chatAM aMgata rIte teo eka vakhata tyAMthI pasAra thatAM AcAryone piTTaka grantha kaMThastha taddana alipta hatA. emaNe lakhelI noMdhapotha - chUTA chavAyAM vicAro hatA. emaNe ApelAM vyAkhyAna bAda vAtAvaraNamAMthI koI paDagho vicAronA TAMcaNamAM AvI bAbate kaze ja ullekha nathI. AkhI paDayo nahi. ekadAna bhikSunuM vyAkhyAna sIdhuM, sAduM ane saraLa DAyarImAM eka ja bhAva-IvaranI samIpatAne. eka kANanI paNa phurasada hatuM. haMmeza mujaba enA vyAkhyAnane paDaghA paDaye. aMge na hoya evA dAga hemarazIlDa aMtarika rIte ekalatA anubhave che. e acAryonA zie ke tUhalathI bhagavAna buddhane Akho prasaMga emaNe A DAyarI pragaTa karavAnA IrAdAthI lakhI nathI; paranuM aMtima kahI enuM kAraNa pUchyuM tyAre bhagavAna buddha kahAM, "enA pApa paLAmAM mitrane patra lakhyuM. 'A DAyarI e mArI jAta sAthe phINa thayA che, te avairI che, ane pratibhAva jaMgalanA deva pADe saMvAda che, mArI jAtane Ikavara sAthene e saMvAda che. ahIM che. vyAkhyAtAmAM jJAna hoya, paranuM caritrabaLa na hoya te samagra e baLa AvavAnI vAta che. ane yogya lAge to te bAda jIvanamAM ene paDo' na paDe. ApaNe AvA eka dAna bhikSa jevAM DAyarI pragaTa karavAnuM lakhyuM che. vyAkhyAtA lAvavAnAM che." zretAo vize emaNe kahyuM ke, "dareka zrotA Alecaka che emaNe vadhumAM jaNAvyuM ke, "ziSyone ghaNA saMzaya thAya. paraMtu ane bI je jANavAnuM je zakaya na hoya te jANavA-mANavA ane enA samAdhAna arthe guru pAse Ave ane saMzaya TaLI jAya. vyAkhyAnamALAmAM Ave che. nAnI vasta' paNa keTalI asara kare pUchavAnI jarUra ja na rahe. guranA samagra vyakitatvathI AvuM vAtAche e aMge TolasToyanI eka vArtA TAMkatA emaNe kahyuM ke, "eka varaNa ghaDAya. paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA AyojanamAM samatulA jALavavI kheDUtane cAra dIrA. eka pachI eka moTA thatAM emane nAvika joIe. vyAkhyAnamALAnI prazaMsAmAM khoTuM tAratamya na nIkaLe e mATe thavAnI bhAvanA thAya che. emaNe dariyo je nathI. traNa dIkarA maunane Azaro lIdhuM che; emAM kaMjusAIne bhAva nathI. Ama chatAM nAvika thAya che tyAre eka DAhyA mANasane pUche che: "mAre eka vyAkhyAtAne pUro sAtha maLe che. emane levA - mUkavA jatA nathI, dIkare nAvika na thAya te sAra. paNa emane nAvika thavAnI kema puraskAra paNa ApatA nathI. Ama chatAM teo TekasI bhADA vine bhAvanA thaI te samajAtuM nathI." emanA gharamAM rahelAM sAgara paNa vinayapUrvaka asvIkAra kare che. e ja rIte saMghanA kAryavAhaka ane enA para saDasaDATa doDatI nAvanuM citra DAhyA sajajananI vagerenA sahakArathI kAma sArI rIte thAya che. huM te mAtra nimitta chuM." najaramAM Ave che. kalA ane saMgItanI keTalI UMDI asara thAya che ' ' jena sAdhunA vyAkhyAnanI bhUmikA samajAvatAM emaNe kahyuM ke tenuM A rAma udAharaNa che. nAnapaNathI A citra jonAranuM lakSya "sAdhuo svakalyANa mATe vyAkhyAna Ape che, potAnI jAtane nAvika thavAnuM ane e svAbhAvika che." saMbodhana karavA vyAkhyAna Ape che. svakalyANa ja mukhya Azaya che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 prabuddha jIvana tA. 1-10-80 zuM dharma che? sava-5? kakSANa svAbhAvika - ApoApa thAya. svakalyANanA bhAge para- tema karIne paNa sAMjInAM gIte rAkhelAM. samajAtuM nathI ke aThThAI kalyANa mATe vyAkhyAna na thAya, evI jaina sAdhunI bhUmikA che, ane sAMjInA gItone zuM saMbaMdha che? bhagavAna mahAvIre ATalI ane eTale ja vyAkhyAnanI prazaMsA karavAnI paNa jaina sAdhu nA ugra tapasyA karI tenI zuM ujavaNI karI hatI? temane mATe zuM mAna pADe che. mAre A badhI bAbate vyAkhyAnamALA dvArA zIkhavAnI che." bahumAna samAraMbha goThavAyo hato? bAhya kriyAkarmo ane tapasyAmAM saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakabhAI zAhe oN0 ramaNa- rAcatA lokoe kharekhara A vicAravA jevuM che. A to evuM thayuM bhAInuM sukhaDanA hArathI sanmAna karyuM hatuM. jyAre AbhAravidhi che ke sAMsArika jIvanane dharma sAthe samanvaya sAdhavAne badale dharmane zrI cImanalAla je. zAhe karI hatI. navanIta prakAzana taraphathI ApaNe saMsArathI vikRta karyo che. nahIMtara ApaNane mAna- bahumAnanA pragaTa thayelAM pustakone suMdara Display paNa A prasaMge kAryakrama, varaghoDA, tapasyAnI bhapakAdAra ujavaNI, kaMkotrI kADhavI. javAmAM Avyo hato. cAMllA ane cIja vastuonI levaDa devaDa karavI, phoTA paDAvavA, tapasvIonA guNagAna gAvAM, A badhuM sUjhe nahi. kharekhara sApa saMkalanaH pannAlAla rasikalAla zAha gayA ane lIsoTA rahyA jevI dazA ApaNe dharmanI karI mUkI che. AmAMthI bahAra kema nIkaLavuM ane dharmanA mULa siddhAMtenI kema rakSA A karavI e te saunA hAthanI vAta che. ApaNA jIvananI keTalIka vAta evI hoya che ke jenI zAradAbena bAbubhAI zAha carcA avAranavAra karavA chatAMya emAM sudhAre dekhAtuM nathI. sudhAro nathI dekhAte eTale lokone tenI yAda ApavI paDe che ane thaI "jarUra che-vijJAnayuge dharmanI...." gayelI vAte pharI pharIne lakhI lokone jAgRta karavA paDe che. dA. ta. paryuSaNanI vAta laIe. Ama te paryadhaNa patI gayA che, paraMtu e vijJAnane artha che: jJAnanuM vibhAjana ane vizleSaNa karI hara sAla AvavAnA che eTale e vize ApaNe lakhIe chIe. tenI satyArthatAne cakAsavI, hara koI bAbatamAM rahelAM "satya"ne paryuSaNamAM loko dharmadhyAna kare ke lAMbA upavAsa kare enI jAherAta tenA pUrepUrA rUpamAM jevuM - jhAMkhavuM. e vijJAnane mULabhUta marma che. ApavAnI kazI jarUra nathI, kAraNake je kaMI tapa ane kriyAkarmo - vijJAna e mAhitIne saMgraha nathI, paraMtu pravRttione thAya che te potAnA AtmalyANa mATe vyakita kare che, chatAM paNa saravALe che, eTaluM ja nahIM paraMtu pravRtti- saMzodhana -- zodhakhoLa tapasvIonuM bahumAna karavAmAM Ave che, ane tene jAherAta ane samasyAomAMthI ja vijJAnane prAdurbhAva thAya che. jarUriyAta. svarUpa ApavAmAM Ave che. A zuM raMbhasamAraMbha nathI? navAInI (nesesITI)ne jo vijJAnanI jananI gaNIe te pravRtti e vAta te e lAge che ke sAMsArika bAbatonI jema chAvAmAM tenI tene pAlaka pitA che. meTA akSare jAherAta karavAmAM AvI hoya che. parIkSAmAM jema jhAjhA : varatuM ke vicAranAM hRdaya sudhI pahoMcIne tyAM kAma karatAM guNAMka meLavI pAsa thanAra vidyArthInA yazanI jema chApAmAM jAherAta siddhAMtane jayAM sudhI pUrNarUpamAM sAkSAtkAra na thAya tyAM sudhI thAya che tema lAMbA upavAsa karanAra tapasvIonI nAmAvalI ane vijJAnane vimAsaNa thayA kare che ane ema thatAM thatAM ja vijJAnanI teNe jeTalA divasanA upavAsa karyA hoya tene ulalekha chApAM-patrikA vividha vibhAvanAo (Concepts) pragaTa thAya che. omAM karavAmAM Ave che. dekhItI vAta che ke AvA AraMbhasamAraMbha - tarkazuddhavicAra ane graMthirahita mAnasa ja vijJAnanI hoya tyAM saMsAranuM citra jovA maLavAnuM. A badhuM joI koI paNa ArapAra joI zake che. varSo sudhI rAta ane divasa joyA vagara; vicArazIla kitane vicAra AvyA sivAya rahe nahi ke A te svanA bhAnavagara; pitAnA astittvanI samagra dhUnana koI eka saMsAra che ke dharma? cAMllA sAthe, lahANI sAthe ane jhAjho AraMbha samasyAno ukela pAchaLa kharcanAra ane samagra mAnavajAtane cAhanAra samAraMbha sAthe kazI levA devA nathI, chatAM paNa dharmanI gaMbhIratA pAgala jevA mahA-mAnavone duniyA "vaijJAniko" kahe che ane ane zAntine badale DoLadamAma, bhapakA ane upalaka bAbatamAM ja tethI ja ema kahI zakAya ke, parizramanAM eka-eka buMdathI vijJAnaloko rAce che ane dharma karyAne saMtoSa anubhave che. jUja apavAda vikAsanAM ItihAsanI pratyeka maMkita pragaTe che. mATe ja vijJAna sivAya moTA bhAganA leka dharmanA hArdane samajatAM nathI ane e mAtra vicAra nathI, paNa AcAra che. yuddha nathI paNa tene upacAra AMtaranirIkSaNa ane AMtara- guddhine badale AvI badhI upalaka che ane Azcarya e vijJAnanuM dvAra che. bAbatomAM phasAya che. dauryanI dharatI para UbhelA, jIjJAsAnAM choDa para ja vijJAnanAM aThThAI nimitte sAMjInAM gIte rAkhavAM e te jaNe custa le khIle che. vijJAne te manuSyanA haiyAmAM haMmezA hetapUrvaka rivAja thaI gayo che. e nimitte ghaNI dhamAla thAya che. paisAdArane sukha ane saMpathI rahevAnA kAyamI zamaNAM mUkayA che eTaluM ja AvA kharca posAya che, paraMtu madhyama ane garIba vargane te tapa nahIM paraMtu e zamaNAMone sADAra karavAnI jarUrI siddhi-buddhine sthAnI ujavaNI karavI e bhAre paDI jAya tema che. tapasyA karanAra paNa sajAvI che. tema chatAM paNa tenA bhejAmAMthI yuddhazo sarjavAnI bena, lagna avasara hoya ema kapaDAMlattAM ane AbhUSaNo dhAraNa kare vicArahAramALAo pragaTe to tyAM vijJAnane vAMka nathI, paraMtu che, AmaMtrita bahene paherI oDhIne Ave che, badhAM bhegAM maLI sattA gupa zAsakonuM vidhvaMsaka ane vyApArika valaNa ja deSAMkita che. vAtacIta ane geSTi kare che, nAstA pANI thAya che ane pachI - vijJAAne mANasane vaibhava ane vilAsa; tvaritatA ane tAkAta; lahANI laI vidAya thAya che. sAMjInA gItAmAM benanI ghaNI moTI sagavaDatA ane sauMdarya, saMpatti ane kahevAtI zAMti jarUra ApyA hAjarI hoya che, kAraNa ke emAM vAsaNa ke anya cIjavastuonI , haze, paraMtu jyAM sudhI tenA hRdayamAM vaibhavanI AkAMkSA sAthe lahANI rAkhavAmAM AvI hoya che. AvI lahANI je baMdha karavAmAM vatsalatAnAM taheNa nahIM vahe; saMpatti ane zAMti sAthe snehanI Ave te sAMjInAM gItomAM AmaMtritenI keTalI hAjarI hoya e saurabha nahIM bhaLe to tene saghaLA vikAsa rakAzamAM palaTAze. dunyavI ApaNe ja kalpanA karavI rahI! lahANI e eka jAtanuM prabhana dekhAvo pAchaLanI tenI saghaLI doTa daridratAne bheTaze; tvaritatA che. jaina dharmamAM pralobhanane uttejana ApavuM, dharma ane tapa nimitte ane tAkAta mATe taDapatA tara Na mAtra mAnasika tanAvamAM ja kAryakrama goThavavA, kaMkotrIo chapAvavI, saune bhegAM karavA, cAMllAnI ragadoLAtA raheze. levaDa devaDa karavI, A badhuM zuM dharma sAthe susaMgata che? kharekhara, lagna Ama vijJAnane jema tenAM ujaLA ojaza che tema dhuMdhaLuM-- pachI rIsepzana rAkhavAmAM Ave che ane ApaNe ene virodha karIe chIe tema tapasyA pachI moTA pAyA para je ujavaNI ane utsava kAramuM-bihAmAruM ane varavuM bhAvi paNa che; ane mATe ja vijJAna thAya che tene virodha karavo joIe . kAraNake madhyama ane garIba sAthe AdhyAtmikatAnA aMjananI bhayAnakatAnA nAza mATe bhagavAnanI bhakitanI ane dunyavI doTane dAbavA mATe daridro pratyenI dayAnI vargane ujavaNInA AvA kharca pisAI zake tema nathI, mATe temane tapasyA karavAnI bhAvanA hoya che, chatAM tapasyA baMdha rAkhavI paDe atyaMta anivArya AvazyakatA che ane tyAre ja ApaNe vijJAnane vyakita ane samaSTinAM hitonAM saravALAne paryAya mAnIzuM, paraMtu che. aThThAI karI eTale sAMjInAM gIta je na rAkhIe te loko ApaNI te mATe jarUra che vizAnayuge dharmanI... vAte karaze e bhaya lekonA manamAM hoya che. be sAla pahelAM eka kuTuMbe AvI TIkAnA bhayathI doravAIne ja zakita nahatI chatAM game prA. aniruddha ema. Thakakara mAlika zI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakSezana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-40004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400 001.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rod. Ne. MH. By South Liceace No.: 37 cs prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka: 10, - ja ke , muMbaI, 16 okaTobara, 1980, budhavAra vArSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala rU. 0-75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI : ramaNalAla cI. zAha , gherAtAM vAdaLa lokazAhImAM lokone rAjI rAkhavA paDe. yogya athavA hitakara vadhatI rahI che. moMghavArI mAjhA mUke che. kAyado ane vyavasthAnI hoya ke na hoya, paNa TUMka samaya mATe leke rAjI rahe evA pagalAM sthiti bagaDatI jAya che. Trena luMTAya che, dhoLA divase muMbaI ke levAya. Ane pippalIjhama kahe che. kheDUtonuM devuM mApha karavuM, saMjaya dilhI jevA zaheramAM loko lUMTAya che, gharamAM ghUsI jaI khUna thAya gAMdhI nirAdhAra TrasTa karI, garIba athavA apaMga lokone rokaDa sahAya che. polIsanA julmo vadhatA jAya che. hullaDo - A komI hullaDo ApavI, AvI rIte rAjyanA karoDo rUpiyA kharacI nAMkhavA. bIjuM che ema nizcitapaNe kahevAya ema nathI- cAre tarapha phATI nIkaLyA lokonuM mana jItI levuM athavA thoDA samaya mATe potAnA tarapha che. kAzamIra hoya ke gujarAta, marAdAbAda ke alIgaDha, AdhU ke vALavuM. kharI rIte sArA kAma karavAthI A bane. paNa kAma na thAya orissA, cAre tarapha arAjakatA vadhatI jAya che. pUrvAcaLane bhAre vAM vacana ApI, vizvAsa meLavavo e jANItI rIta che. 1971mAM agni kayAre pharI bhabhUkaze te kahevAya tema nathI. IndirA gAMdhIe garIbI haTAvanuM sUtra ApyuM. lokonuM mana tAtkAlika dhArAsabhAmAM tophAne vadhatA jAya che. mu-kAzmIra hoya jItI lIdhuM ane meTI bahumatIthI cUMTAI AvyA. pachI cha varSa bhale garIbI haTAvavA kAMI na karyuM, lekone bhrama bhAMgI gayo ke bihAra, uttarapradeza ke erissA, dhArAsabhA jevuM rahyuM nathI. ane vikaTa paristhiti UbhI thaI tyAre chevaTa kaTokaTI jAhera karI, ghaNAM rAjyomAM kogresa (AI)nI moTI bahumatI hovA chatAM, zista jevuM nAma nathI. tenA AMtarika vikhavAdo parAkASThAe pahoMcyA sattA jALavI rAkhI. janatA pakSa niSphaLa gayA ane janevArI 1980nI che. AzvamAM je banyuM te AghAtajanaka che. 285mAMthI 255 sabhya cUMTaNI AvI tyAre navuM sUtra ApyuM. rAjya kare evI sarakAra koMgresa-AInA che. temAMthI 200 sabhyo ane moTA bhAganA pradhAne gUMTavI. temAM paNa saphaLa thayA. te vAtane nava mahinA thayA ane cenA reDInI ja virUddha hovA chatAM, temanA anugAmInI have lokone bhrama bhAMgate jAya che. keTalIka vakhata bahAnuM cAlyuM pasaMdagI karatI, be mahinA gayA. chevaTe pasaMdagI, AzvanA ke janatA paze eTaluM badhuM bagADI mUkayuM che ke tene sudhAratA vakhata lAgaze. Dagale pagale, janatA pakSanA do AgaLa karI, kathaLatI dhArAsabhyoe nathI karI. uparathI nirNaya thayela che. te kayAM sudhI Takaze? sthitine lAla bacAva rajU karyo. paNa A badhuM lAMbu kayAM sudhI sauthI kara Na ghaTanA e che ke AvI aMdhAdhudhI bharI paristhitimAM cAle? paNa eka ja vyakita tarapha mITa mAMDIne jovAnuM rahe che. bIjI koI jAnevArI 1980nI cUMTaNI pachI koMgresa temaja rAjayataMtranI vyakita nathI, rahevA dIdhI nathI. kendramAM temaja rAjayomAM, lagAma, mATe bhAge saMjaya gAMdhInA hAthamAM rahI hatI. temanI kAmagIrI hola che tevA . nabaLA maMtrI maMDaLa koI samaye na hatA. karavAnI rIta ane temanA sAthIo pratye samajadAra mANasAmAM IrAdApUrvaka racAyela A ghaTanA mATe IndirA gAMdhI bhArobhAra aNavizvAsa hatuM. paNa temanI sattA eTalI badhI vadhI ane saMjaya gAMdhI, javAbadArIne InkAra karI zake tema nathI.' gaI hatI ke koI belI zake tema na hatuM. rAjayanI cUMTaNImAM IndirA gAMdhI koIne vizvAsa karI zakatA nathI. temanuM mana koI 'ne mukhyamaMtrIonI nimaNuMkamAM, saMjaya gAMdhIe mahattvane jANatA nathI. jotiSIo ane tAMtriko jANatA hoya te judI bhAga bhajavyo. AvI ja paristhiti cAlu rahI hota to zuM pariNAma vAte che. IndirA gAMdhIne, kegresa (AI)nA sabhyo, dhArAsabhyo, Avate te kahevuM muzkela che. leka cinAthI paNa asahAyapaNe A pArlAmeMTanA sabhya, rAjyonA mukhya maMtrIo, A badhA sAthe saMparka badhuM joI rahyA hatA. acAnaka badhuM palaTAI gayuM. saMjaya gAMdhInA rahyo nathI. moTA bhAganA sabhyone temane paricaya nathI kAraNa e adhurAM kAme pUrA karavAnuM ane saMjaya gAMdhInI pratimAo ane badhA saMjayanI pasaMdagInA che. A aMtarane kAraNe temanA pAnA mArakA karavAnuM kAma jorathI cAlu che paNa lAMbe vakhata Take tema vikhavAdonuM nivAraNa karI zakatA nathI. thoDo vakhata dAbI de eTaluM ja nathI. temAM sarava nathI. taNakhalAne pakaDavAnI vAta che. IndirA bane che. gAMdhI A badhuM cAlavA de che, IrAdApUrvaka ke dekhAva pUratuM bhraSTAcAra phUlate phAlato che. have koThe paDI gaya ema lAge. te kahevuM muzkela che. saMjaya gAMdhIne , sthAne menakA , gAMdhIne kendranA maMtrImaMDaLamAM abdula ganI jevA cAlu rahe e sucaka banAva lAvavAnA bAliza prayatno thayAM. IndirA gAMdhIe pate tene daphanAvyA. che. uparathI nIce sudhI lAMcara zvata ghara karI beThI che. rAjIva gAMdhIne lAvavAnA prayatno jorazorathI thayuM. gAMdhI vaMza kendra ane rAjaya sarakAroe asAdhAraNa sattA dhAraNa karI che. cAlu rAkhavAnI mahecchA keTalAka lokone jAgI. dhArAsabhya ane nezanala sIkayurITI dhAro, aTakAyatI dhArAo vagere dAkhala thai IndirA koMgresanA sabhyonAM DepyuTezane laI javAnI ane sahI gayA che. mIsA jeTalA burA nathI paNa temAM pheraphAra karatA keTalIvAra jhuMbezanI harIphAI thaI. rAjIvanI potAnI prakRtine kAraNe ke bIjA lAge? mIsA paNa 1971mAM karyo hato ane pachI 1975mAM jarUra koI kAraNe, A vAta upara. hAla chevaTane paDade paDaye che tema paDI tyAre temAM vyApaka pheraphAra karyA. ' IndirA gAMdhIe pote jAhera karyuM che. thoDe vicAra karIe to ghaDIbhara ema lAge ke je visphoTaka sthiti have zuM? rAjya karI zake evI sarakAra rahI nathI. koI kahe pedA thaI che tene pahecI vaLavA, rAjaya pAse AvI vizALa sattAnI che IndirA gAMdhInA nirNayazakita kSINa thaI che. thoDo vakhata ema jarUra che. cAlu kAyadA pramANe kAma levuM hoya te asAmAjika mAnyuM ke saMjaya gAMdhInA acAnaka avasAnathI AghAta lAgyo tene jhaDapathI pahecI zakAya tema nathI. tethI, vAta zarU thaI che ane zUnyAvakAza pedA thayo, tene bharatA thoDI vAra lAgaze. A ke A deza lekazAhI jIravI zake tema nathI. lekazAhI paddhatinI vAtane cAra mahinA thavA AvyA. paNa dezanuM nAva, sukAna ane santa TIkA zarU thai che. saMsadIya lokazAhI niSphaLa gaI che ane sukAnI vinAnuM ghasaDAtuM cAlyuM che. IndirA gAMdhI kAyama mATe nizcayA- rAjayane vizALa sanA hovI joIe evuM mAnatA eka varSe pracAra tmakatA gumAvI beThA che? dareka kSetramAM asthiratA ane arAjakatA zarU karyo che. lokazAhI peThe nyAyataMtra upara paNa AkramaNa pharI zarU
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 prabuddha jIvana thayuM che. variSTha adAlatonI sattAne maryAdA hovI joie ane pArlAme Ta piri manAvI joie, mULabhUta adhikAro, rAjyanA nirdezaka siddhAtAne Adhina hovA joie jethI pArlAme'Dha ke dhArAsabhA, nirdezaka siddhAMtane nAme, ko kAyado kare tene, mULabhUta adhikAranA nAme paDakArI zakAya nahi. TUMkAmAM kaTokaTI daramyAna je paristhiti hatI te pharI lAvavI joIe. evo pracAra IndirA gAMdhIthI mAMDI aMtule ane kAyadA pradhAna zivazaMkara tathA temanA TekedAra vakIlA taraphathI jArazorathI zarU thayo che. A ghasaDAtI paristhiti IndirA gAMdhInA avazapaNe UbhI thaI che ke IdApUrvaka evI uMmI karAya cha, te samasyA che. keTalAka rAjakIya nirIkSako ema mAne che ke AvI gaMbhIra paristhiti UbhI karI, loko sAme cAlI ema kahe ke leAkazAhI nahi cAle ane kaTokaTI hatI tevI vyApaka sA rAjyane se(pavI joIe ema karavuM che. sAmyavAdIo jema mAne che ke ekavAra aMdhAdhUMdhI UbhI karavI jemAMthI amaryAda satttA hAMsala karI zakAya te ja pramANe phAsIsTa baLe paNa evI ja mAnyatA dharAve che. AMtarika paristhiti eTalI gaMbhIra che ke eka taraphathI saramukha tyArInI himAyata thAya to bIjI tarapha lohiyALa krAntinI zakayatA paNa loko mAnatA thayA che. Arthika asamAnatAnI khINa eTalI UMDI thatI jAya che ke temAMthI bhaDako thAya te Azcarya nahi. garIbA vadhAre garIba thayA cha ane paisAvALA vadhAre paisAvALA thayA che te sAmAnya ukita sAcI che. rASTrapatie svAtaMtryadina pravacanamAM teno bhArapUrvaka ullekha karyo hato. deza bahAranI sthiti paNa zaLatI che. IrAka-IrAnanA yuddhanI gaMbhIra asara ApaNane pahoMcaze. pAkistAna ane keTaleka darajaje [galA dezamAM bhArata virodhI vAtAvaraNa vadhatuM jAya che. kampyuciyAne svIkRti ApI cIna ane amerakAnI nArAjI vaheArI che. atithyokita bharyuM ke nirAzAjanaka citra doravAno IrAdo nathI. paNa vAstavikatAnI avagaNanA thaI zake tema nathI. vAdaLA gherAtA che ane paristhiti hajI paNa vaNase te astaMbhava nathI. lokmAnasa uttejita temaja cintA tathA bhayathI gherAyela che. paNa huN tho Aro nathI. eMsInA dAyako adhikAramaya che ema kahI hAtha joDI besI rahevAya nahi. A paristhitimAM jIvavAnuM che ema samajI teno mArga karyA vinA chuTako nathI, koI rADIya pakSa upara AdhAra rAkhI zakAya tema nathI, badhA chinnabhinna ane vAmaNA che. lAkajAgRti ane lokazakti eka ja upAya che. aMdhakAramAM prakAza prakaTAvavAnI che. 12-10-80 ahiMsAnuM zAzvata rUpa : cImanalAla cakubhAI vRttimAM ahiMsA ahiMsA vize Aja sudhImAM jeTaluM lakhAyuM che ane kahevAyuM che, bhAgye ja bIjA koI viSaya para ATaluM lakhAyuM haze athavA kahevAyuM haze. paNa enI sAthe ja jeTalA bhrama ahiMsA vize UbhA thayA che, eTalA bhrama bIjA koI viSayamAM nartha thayA. A virodhAbhAsI sthitinuM eka sUkSma manovaijJAnika kAraNa che. huM e kAraNa vize spaSTatA karavA IcchuM chuM. ahiMsAno AtmA je sUkSma che, ene jo sthULa banAvI devAmAM Ave, te enA AtmA samApta thaI jAya che. A ja vAta ahiMsAnA saMbaMdhamAM thaI che. ahiMsA mAtra bAhya vyavahAranuM sthULa vidhi niSedha nathI, paraMtu a Mtara cetanAnA eka sUkSma bhAga che. paraMtu kamanasIbe sthiti kaMIka evI banI gaI che ke ahiMsAnA sUkSma bhAva niraMtara kSINa thatA gayA ane tene sthULa vyavahAranuM, odhabuddhithI mAtra dekhADavAnA vidhi niSedhAnuM rUpa ApI devAmAM AvyuM. pariNAme ahiMsAnI UrjA (zakita) ane AtmA naSTa pAmyAM. jyAre koI siddhAMtanI UrjA ane AtmA samApta thaI jAya che tyAre te nigrANa tattva jIvanane tejasvI banAvI zakatuM nathI. te jIvananI samasyAonA sAcA samAdhAna nathI zodhI zaMkA. te pote ja eka divasa eka samasyA banI jAya che. zuM sthULa tA. 16-1040 vyavahAra sAthe saMkaLAyelI ahiMsA vize paNa AvuM nathI thayuM ? chellA keTalAye saikAothI ApaNe ahiMsAnI mahAna dharmanA rRpamAM jAherAta karI che. ahiMsAne jIvananuM parama satya mAnI enI upAsanA karI che. sAmAjika, AdhyAtmika ane rAjanaitika jIvananI surakSAne AdhAra ahiMsAne mAnela che, vizvavyA siddhAMtanA rUpamAM hajAro varSothI ahiMsAne mAnyatA ApI che. hajAro varSothI peDhI dara peDhI enI carcA vicAraNA thatI AvI che. paraMtu prazna e thAya che ke kayAM che e badhAMnI phalazruti? ApaNe Aja sudhI ahiMsaka samAjanI racanA zA mATe nathI karI zakyA? A praznanA be ja javAba hoI zake. (1) je ahiMsAtattvanI ApaNe vAta karIe chIe, te mAtra bauddhika vyAyAma banIne rahI gayuM che. (2) evuM lAge che ke ahiMsA e jANe ke koI kAlpanika duniyAnuM koI alaukika tattva che, jene A sAMsArika jagata sAthe koI vAstavika saMbaMdha ja nathI. Ama, khoTA praznanI AsapAsa hajAro mastaka nakAmA aTavAI gayAM che. ane Aje paNa aTavAtAM rahyAM che. athavA enA bIjo ja vikalpa che. te e ke ahiMsA pAte te eka jIvaMta jAgrata tattva che, jalyANakArI che, paNa ene ApaNe sAcA arthamAM samajyA nathI. evuM banyA kare che ke, kayAreka kayAreka ghaNA lAMbA samaya pachI sArAmAM sArA siddhAMta paNa dhUMdhaLA (aspaSTa) thaI jAya che. athavA ene dhUMdhaLA karI devAmAM Ave che. huM A praznano bIjo uttara vicAruM chuM. ahiMsAno saMbaMdha hadayanI sAthe kharekhara ahiMsAne saMbaMdha mastaka (buddhi) sAthe nathI, paNa manuSyanA hRdaya (lAgaNI) sAthe che; tarka-vitarka sAthe nathI, koi baMdhiyAra vivekazUnya vizvAsa sAthe nathI; jAtajAtanA zabdonI jALamAM baMdhAyela ane aTavAyela bhASA sAthe paNa nathI, paraMtu AMtarajIvana sAthe che, aMdaranI UMDA AdhyAtmika anubhUti sAthe che. ahiMsAnI bhumi jIvana che. jyAre dharatIthI vRkSane saMbaMdha kapAI jAya che, tyAre te lIluMchama ane vikasIta nathI rahI zakatuM. pravakatAe peAtAnI vAta sApha kahevI joIe, huM sApha ane spaSTa kahI rahyo chuM ke ahiMsA paNa jIvanathI kapAI cUkI che. mULamAMthI alaga rAkhIne ene kaI rIte pallavita rAkhI zakAya ? e ja kAraNe ahiMsA Aje mAtra sthULa vyavahAranI saMkucita sImAomAM baMdhAI gaI che. jana-jIvanamAM enA rasa-saMcAra kSaNa ane kSINa thatA jAya che. A rIte ahiMsAnA prANa haNAI rahyA che. je ahiMsAnI prANapratiSThA karavI hoya, to jarRra che, ahiMsAne ApaNe sthULa vyavahAranA sAMkaDA vADAmAMthI mukata karI vyApaka banAvIe. jIvananI sUkSma anubhUti ane hRdayanA UMDANa sudhI ene UtArIe. vRttimAM ahiMsA e ja ahiMsAnuM sthApI rUpa nivRtti ane pravRttinI vacce vRtti che. vRttino artha thAya che cetanAnA bhAva. A ja bhAva manane jhaMkRta kare che. ahiMsa A udAtta ane kalyANakArI taraMgAnA AdhAra para jIvananA sthULa vyavahAro ane vidhi-niSedhAnA rUpamAM pragaTa thAya che. ene ja ApaNe pravRtti ane nivRtti kahIe chIe. saMsAranA badhA AdhyAtmika darzanA vyavahAranA sthULa vidhi niSedhanI sAthe ahiMsAnA saMbaMdha sthApatAM nathI; mAnava mananI mULa pavitra vRttinI sAthe ja ahiMsAne sAMkaLe che. e ja vRtti jIvana che. e ja ahiMsAnuM bIja che. e ja badhuM che. e nathI teA kaMI nathI ahiMsAnA krAMtadRSTA RSi A bIjanI jeTalI ciMtA kare che, eTalI ahIMtahIMnA vidhiniSedharUpa phaLa-phUla ke DALInI ciMtA nathI karatA. bAhya vyavahAranA AdhAra para UbhA karela ahiMsAnA vidhi-niSedha sthaLa, kALa tathA vyakitanI sthiti anusAra badalAyA kare che, paNa mULa bIja nathI badalAtuM. madhyakAlanA sAmAjika vyavasthApako, bhale te dhArmika hoya ke rAjanaitika paNa ahiMsAne enI maulika sUkSmatAthI nathI pakaDI zakyA. nivRtti ane pravRttinA sthULa vAtAvaraNamAM ja ahiMsAne mAnavA ane manAvavAnA saraLa upAya apanAvatA rahyA ane yathAprasaMga tAtkAlika samAdhAna zodhatA rahyA. paraMtu hiMsAnA prazna evA na hatA, je cIlAcAlu paraMparAnA sthULa ciMtanathI ane vidhi niSedhanA bhAvahIna vidhAnAthI samAdhAna meLavI le, te navA navA svarUpe pragaTa thatI rahI ane mAnavajIvananA badhA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10-80 zuddha sva bhAgAne dUSita karatI rahI e ja kAraNe hajAro varSothI samasyA mAtra samasyA ja rahI gaI. koIpaNa bAMdhachADa UThatA praznone samAvI na zakI. jo ApaNe ahIM tahIMnA vikalpAmAM aTavAyA vagara ahiMsAnI mULa bhAvanAne samajavA prayatna karIe, te Aje paNa ahiMsAnA mULa kendrasvarUpa AMtarika aai para ahiMsaka samAjanI racanA thaI zake che. huM spaSTarUpe kahI devA mAguM chuM ke ahiMsAnA AdhAra para paraspara sahayogI samAjanI racanA mATe nivRtti ane pravRttinA pracalita vyAmeAhanA ekAntika Agrahane ApaNe cheDA paDhaze, tyAre ja ApaNe mAnavanI AMtarika vRttine saMbaMdhita ahiMsAnA vAstavika rUpane samajI zakI]. bhaya ane pralobhana para AdhArita ahiMsA kAyamI nathI ahiMsAnA marma samajAvatAM ghaNA lokone meM sAMbhaLyA che. 'koIne kaSTa na Apo, koInA jIvana ghAta na karo, koIne saMtApo nahiM, jo tame bIjAne kaSTa ApazeA, to tamane paNa kaSTa bhAgavavAM paDaze; jo koIne mAraze! te! tamane koI mAraze, je bIjAne saMtApazo te tamAruM paNa saMtApa sahevA paDaze.' peAtAne thanAra du:khAnA vicAra emane becena banAve che ane e vicAre bIjAne du:kha pahoMcADavAmAM potAne bacAvavA koziza kare che. A upadeze manuSyanA manamAM eka bhayanI havA UbhI karI che, je peAte ja eka hiMJA che. AvI paristhitimAM pravRtti ane nivRttinA sthULa stara para ahiMsA dekhA de che ane ApaNe eTalethI aTakI saMtoSa mAnI laIe chIe. paNa bIjA koI khAsa prasaMge ema sajAvavAmAM Ave che , 'tamArA zatruone nAza karo; tamane svarga maLaze.' yajJamAM pazuonA bila Apo; devatAo prasanna thaI tamane sukha saravRti Apaze. laDatA harIphone harAvI do; tamane sanmAna maLaze, saMpatti maLaze, pada maLaze.' ItihAsanA dareka vidyArthI jANe che ke, A probhanAe mANasane keTalA krUra ane bhayAnaka kAryo karAvyAM che. prazna thAya che ke, A badhuM kayA kAraNe thayuM! kAraNa spaSTa ja che ke bhayanA mAdhyama dvArA hiMsAne tyAga karAvavAmAM AvyA hatA. bhayanI jagyAe prabhana AvyuM ke mANasa lathaDI gayo. praleAbhane hiMsAne pharIthI uttejita karI dIdhI. pralAbhana hiMgAne e kAraNe uttejita karI zakaryuM ke, ApaNe aMta:karaNamAM vRttinI hiMsAne cheDavAmAM pUratu dhyAna nahotuM dIdhuM. agara vRttinI ahiMsA jAya, to duniyAnA koIpaNa bhaya ke pralebhana hiMsAne janma na ApI zake. je ahiMsA mAtra sthULa pravRtti-nivRttimAM che, vidhiniSedhamAM che, ene te nAnuM amathuM virodhI vAtAvaraNa paNa naSTa karI de che. jana-jIvanamAM enAM mULa sthAyI nathI thatAM. vRttimAM ahiMsAno artha : vRttinI ahiMsAno archA thAya che- jIvananA UMDANamAM hisAnI bhAva-dhArAnuM saMtata pravAhita hovuM. je aMdaranI vRttithI ahiMsA che, te koIne mArI nathI zakatA, koIne kaSTa ApI zakatA nathI, I jIvanI ghAta karI zakatA nathI, arthAt vRttinA ahiMsaka hAvAmAM hiMsAnI yogyatA ja nirmULa thaI jAya che. A ahiMsA maraNeAttara (maraNa pachInA) svargane mATe, sAmAjika ane kauTuMbika sukha-saMgavaDane mATe athavA mAna-pritiSThAne mATe nathI hotI. vRttinA ahiMsakanI pAtAnI meLe ja A sahaja avasthA thaI jAya che ke te hiMsA karI ja nathI zakatA, bhale eNe meLavela pratiSThA kAM na gumAvavI paDe, jIvanane hoDamAM kAM na mUkI devuM paDe. ene mATe ahiMsA svAbhAvika thaI jAya che. mAre zatrune paNa cAhave! joIe, e enA siddhAMta nathI hoto, enAthI UlaTuM duniyAmAM enA koI zatru ja nathI hote. te ema nathI kahetA ke ahiMsAnA zikSaNathI ApaNe badhA tarapha dveSa nahIM, prema karavA joIe, kharI rIte te premane badale enI pAse bIju kaMI karavA jevuM che ja nahIM. A che vRttimAM ahiMsA, je ahiMsAnuM zAzvata ane sarvavyApI 35 che. ahiMsAnI niSThA ane bhAvanAmAM taphAvata : vRttimAM ahiMsA haze, te ahiMsAnI niSThA haze. e Ta enuM sarvagrAhI rUpa che. ahiMsA, karuNA ane satyanI dhArAo te ApaNA jIvanamAM vahetI rahe che. bhAvanAo UbharAtI cAlI jAya che, paNa jyAM sudhI ahiMsA ane karaNAnI niSThA jAgRta nathI hotI, tyAM sudhI darzana nathI banatuM. eka mAtAnA hradayamAM putrane mATe je karNA ane premanA pravAha vahyA kare che, emAM ahiMsAnI saravANI chupAyelI bhale hoya, paraMtu ene ApaNe ahiMsAnI niSThA nahIM kahI zakIe. enI karaNA sAthe mahino aMza joDAyelA che, vyakitavAda (putra mATe ja) joDAyela che, e mATe anaMta kALathI karuNAno, premana pravAha enA hRdayamAM vahyA kare che chatAM enA AtmAne vikA sa thaI zakayA, utthAna na thaI zakyuM. 101 bilADI jyAre peAtAnA baracAMne dAMta vacce dabAvI laI jAya che, tyAre eka paNa dAMta zarIramAM khUMcA nathI, zuM vAta che ke jyAre e ja dAMta uMdara para dabAya che, tyAre lehInI dhAra chUTe che, te cIM cIM karI uThe che. AmAM zuM taphAvata paDaye ? bhAvanAnuM te aMtara che! bhAvanAmAM eka sthaLe che prema ane mamatA, bIje sthaLe che krUratA. khUMkhAra siMhaNa paNa potAnA baccAne pyArathI ramADe che, bucakAre che, temane dhAvaNa dhavaDAve che. paraMtu A premanI bhAvanA dayA ane ahiMsAnA rUpamAM tyAM nathI vikasI. eTale bilADI ane siMhaNanI mamatAne ahiMsAno vikAsa na kahI zakAya, kAraNa ke tyAM ahiMsAnI daSTi nathI. jyAM ahiMsA, niSThA ane zrAddhAnA rUpamAM nathI, tyAM te baMdhanamAMthI mukita denAra nathI bana zakatI. ahiMsAnA Adarza tyAM jADUta nathI thaI zakato. ahiMsAnI bhAvanA ane sAMskAra hovA eka vAta che. ane emAM niSThA hAvI judI ja vAta che. tethI ahiMsAnA bAhya pakSamAM na aTavAo. enA hradaya-pakSa tarapha jao! magajamAM utpanna thayelA tarkane hradayanI haja-saraLa AMtarika bhAvanAonA vArithI sIMce. pachI je ahiMsAnuM rUpa pAMgaraze, te ja yathArkA ane cirasthAyI paNa haze anuvAdaH gulAma deDhiyA mULa lekhaka : upAdhyAya amaramuni dhazraddhA : dha nirmANa prazna : tame ghaNI vAra kahI che ke duniyAmAM dharma-TrAddhA nirmANa thaI che, dharma - nirmANa nathI thayo. to e samajAvazo ? vinobA : sAmAnyapaNe satya,ahiMsA vagerenA vicAra samAjamAM mAnya thaI gayo che. paraMtu koI paNa hAlatamAM, game te thAya,koI paNa kAraNasara jUThuM na ja bolavuM, yuddha na ja karavuM, AvI niSThA haju nirmANa nathI thaI. dAkhalA tarIke, basava kahe che, -- - kAya - ve kailAsa '- zarIrAma ja kailAsa che. Ane eka sArA vicAra tarIke saue svIkAryA. paraMtu peAtAnI dIkarIne mATe vara zodhatI vakhate barAbara dhyAna rAkhavAmAM Ave che ke dIkarIne bahu kAma na karavuM paDe. Ano artha e ke zarIrazrAma hajI dharma nathI manAyo. niSThAnA rUpamAM hajI eneM pratiSThA nathI maLI. ahiMsA zrAddhAsvarUpe mAnya, paNa yuddhane varjya nathI mAnyuM, saMgraha na karavA joIe evI aparigraha mATe zrAddhA pedA thaI paNa corInI jema saMgraha daMDanIya gunA nathI manAya. cArI sahana nathI karAtI, saMgraha sahana karAya che. A badhAno artha e che ke zraddhA pedA thaI che, paNa niSThA hajI baMdhAI nathI. Aje duniyAbharamAM dharma- graMthA phelAyA che. bAIbala duniyA, AkhImAM patharAI gayuM che, paraMtu enI sAthosAtha zasrAo paNa eTalAM ja vadhyAM che. satya na bAlavuM joIe, tevuM te koI kaheze ke zIkhavaze nahIM, paraMtu ghara bAMdhatI vakhate, bhIMta ke chAparuM caNatI vakhate niyamAnusAra ja badhuM karIe chIe kAraNa ke ApaNe jANIe chIe ke nahIMtara ghara paDI jaze. temAMe niyameAnI pharatA para jevI zrAddhA ApaNI beThI che tevI zrAddhA satya jevA nIti - dharme para ApaNI zrAddha beThI nathI. vinAJA bhAve
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 prabhu jIvana abhivyakita mahAbhAratanA pAtrAnI vizva sAhityanA pradezamAM mahAbhAratane ApA sAMskRtika vArasAnA pratinidhirUpa graMtha gaNI zakAya. enI viziSTatA ane khUbI evI che ke emAMthI yuge-yuge, bhinna-bhinna svarUpe, preraNA maLyA ja kare. kALanA pravAhamAM, tatkAlIna samayane anurUpa, emAMthI navuM arthaghaTana thAya che--thaI zake che, e sAthe ja enA sanAtana mUlyone, vartamAnanA saMdarbhamAM samajavAnI cAvI paNa emAMthI ja maLe che. mahAbhAratanI kathA vAMcavI, sAMbhaLavI ane zrAtAone eno lAbha ApavA e pUratuM nathI. paraMparAthI e cAlyuM ja Ave che. paraMtu enuM rasadarzana karAvavuM, e kathAnA prasaMgo, AjanA navayugane anurUpa AbAda baMdhabesatA karavA e eTaluM ja jarUrI che. AvA ardhaparyAya ane arthaghaTanathI navI peDhIne enuM mUlya samajAze. emAMya enA pAtronuM mAnasa, eka pRthakkaraNa, enI tarakIbA ane mukita-prayukitao samajAvI ane e dvArA nIpajatA pariNAmeno khyAla ApavAthI, e graMtha pratyenA abhigama ja badalAI jAya. AjanA yugamAM lakhAtI navilakA ke navalakathAomAM manovizleSaNanI bhUmikA sAthe thatAM pAtrAlekhana jema vAcakanebhAvakane jakaDI rAkhe che, tema mahAbhAratanAM mukhya pAtro, enuM mAnasa ane manevaijJAnika dAMSTae enuM arthaghaTana karavAmAM Ave to yuvAna peDhI mATe e graMtha mArgadarzaka thaI paDe. A dRSTine najara samakSa rAkhI, enA keTalAMka mahattvanAM pAtrAnI vicAraNA karIe. sau prathama ApaNe duryodhananuM pAtra tapAsIe. duryodhananI vAta karIe eTale rAmAyaNanA rAvaNa ane milTanano zayatAna yAda to Ave ja. Ama chatAM ApaNe evuM mAnI levAnI jarUra nathI ke duryodhana eTale duSTa ane kUDa kapaTano avatAra. enAmAM sArAsArano viveka cheka ja nathI evuM mAnavAnI paNa jarUra nathI. pAMDavonI saccAInA ene khyAla to hatA ja, ane pote kAIpaNa kArya kare tyAre e ayogya che ke kema enI paNa ene sUjha hatI. Ama chatAM enuM AcaraNa enI A badhI samaja ane sUjhathI viruddha hatuM. e kahe paNa che: "dharma zuM che e huM jANu chuM, paNa AcarI zakato nathI, ane adharma zuM che e jANuM chuM, paNa choDI zakato nathI." ahIM prazna e che ke enI nabaLI kaDI kaI che? ronA aMtaramAM eka prabaLa vAsanA chupAyelI che. e hatI sAmrAjyapadanI vAsanA. taduparAMta enA thayelA apamAna- khAsa karIne draupadIthI thayelAM apamAnano badalA levAnI vRtti enA ajJAta manamAM prabaLa rIte bharelI hatI. ghavAyelA ahama ane vAsanAnA dviguNita adamya jozathI ja enI pravRtti dAravAyelI rahe che. A prakAranI enA mananI sthitithI, sArAsAranI samaja hAvA chatAM ya, AcaraNamAM adharma cheADI na zake eTalI hade, enI maryAdAo enA para savAra thAya che. AthI ja ApaNA zAstrakAro ApaNane vAsanA ane aham nA tyAganA upade bhArapUrvaka vAraMvAra Ape che; ene nirdU La karavAnuM kahe che e sUcaka che. duryodhananI eka viziSTatA paNa hatI. koIpaNa vyakita pAsethI kAma kaDhAvavAnI rIta che: (1) vyakitanI prazaMsA karIne ane (2) enI nabaLAI para ghA karIne - enA marmasthAna para prahAra karIne ane kaDavA veNa ke maheNAM mArIne paNa kAma laI zakAya che. duryodhane, mATe bhAge, bIjI rIte ja apanAvI che. dhRtarASTra, droNAcArya ke bhiSma pitAmaha, game te hoya, e badhAMne eNe A tarakIbathI vaza karyA che. 'pAMDavA pratye tamane pakSapAta che, eTale tame mana mUkIne laDatAM nA," evuM yuddhanA medAna para bhiSma pitAmahane kahIne kaDavAM jhera jevAM zabdo - kaTAkSabANathI vIMdhIne, duryodhane ja bhiSma pitAmahane pAno caDAvyA ane vaLate divase pAMDavasenAne kaccaraghANa nIkaLyo tyAre zikhaMDIne vacce rAkhI, pArthasArathi bhiSmapitAmahane zarazayyA para suvarAvI zake che! e ja rIte mahAbhArata yuddhanA caudamA divase, duryodhananI A yutine vaza droNAyArya sAkSAta kALa jevA banIne laDayA, tyAre dharmarAjAe paNa "azvatthAmA haNAyo - "taro vA kuMjaro vA" evuM kahyuM - kahevuM paDayuM. tA. 16-10-8 ane aghaTana duryodhananI A yukita saphaLa kema thaI? enuM kAraNa e che ke koIpaNa vyakita potAnI nabaLAI chatI thavA devA mAMgato nathI, tema ja bane tyAM lagI koIne - khAsa karIne sattAsthAne birAjelI vyakitane - nAkhuza karavAM mAgatA nathI. emAM ya yAre enI nabaLAI para ghA karavAmAM Ave ane vaphAdArI ke vizvAsaghAtanI vAta karavAmAM Ave tyAre e vyakita peAtAnI mahattA puravAra karavA, potAnI vaphAdArI - niSThA batAvavA, bamaNA vegathaM maraNiyA prayAsa kare che. duryodhanane saMtuSTa karavA bhiSmapitAmaha ane gurU droNAcArye pAMDavasenAnA eka ja divasamAM vALelA kaccaraghANa pAMDavonA ziratAjane ghaDIbhara zaMkAspada banAvI gayo hato. e bAbatane A daSTikoNathI mUlavIe to mArI vAta yathArtha jaNAze. duryodhana jevI mahattvAkAMkSA dharAvatI vyakitao Aje ApaNI AsapAsa najara paDe che ane teo duryodhana jevI nItirIti apanAve paNa che. samAja, rAjakAraNa ane saMsthAomAM evA purUSo agrasthAne birAje che, e jANavA chatAMya ane duryodhana jevI nIti-rIti apanAvAtI hovA chatAMya bhiSmapitAmaha ane guru droNAcAryanI mAphaka, moTA bhAganA loko emanI sAme AMgaLI UMcakI zakatA nathI. kAraNa, ApaNe arthanA pUjananI jagyAe arthanA dAsa banyA chIe ane bIjuM. 'sarve zuLA, vAMcanamAzrayo"nA nyAya ApaNe svIkAryo che. jANe ke e ja sAcA vyavahAra che! duryodhanane mAmA zakuni ane du:zAsananI otha paNa hatI "jevA saMga evA raMga"nI ApaNI lokokitane sArthaka kare che. mahAbhAratakAre ApelA dhRtarASTranA pAtrane ApaNe cakAsIe to jaNAze ke enI AjubAju devI gAMdhArI ane vidurakAkA hovA chatAM ya dhRtarASTra haMmezA duryodhanane ja sahakAra ApatA. enI pAchaLa rAjagAdI kauravakuLamAM rahe ane teo enA Adyapura5 tarIke jagaprasiddha thAya evI lAlasA emanAmAM hoya e zakaya che. duryodhanane mahattvanI badhI bAbatamAM sahakAra ApIne emaNe nyAyamukata valaNa AcaraNa dAkhavyuM nathI ja, eTaluM ja nahi paraMtu pAMDavA para pAtAne asIma prema che evA daMbha dvArA, evA nATaka dvArA, cAra AbAda hoya, paraMtu pakaDAya nahi tyAM sudhI gunegAra nathI evI manovRttine vikasAvI che. AjanA samAjamAM, cerI ane anya kSetre dAkhavAtI AvI manovRttinA mULa ahIM che. pAMDu rAjAnI cira vidAya pachI pAMDavA enI chatrachAyAmAM ucharyA, chatAM pApAta to duryodhana paratve ja hatA ane rahe e svAbhAvika che ane e dvArA 'AMgaLIthI nakha vegaLAM eTalAM vegaLAM, kahevatane sArthaka paNa karI che. Ama chatAM eNe duryodhananA dekhItI rIte ghADo pakSa kayAreya karyo nathI. pAMDavA para jANe pAra heta na hoya evA vartAva jAheramAM emaNe dAkhavyo che. lAkSAgRhamAM pAMDave baLI gayAnI vAta AvI, tyAre dhRtarASTrane sauthI vizeSa AnaMda thayA, paraMtu e prakaTa karavAne badale eNe pAMDavAnA baLI javAthI peAtAne asIma du:kha thayuM hoya evA dekhAya karyAM, zA mATe? dareka mAnavamAM eka UMDe UMDo bhaya hoya che. pote rAjA che ane nyAyI rIte na varte ane duryodhana vagerene ughADe cheAge pote Teko Ape to prajAnI daSTimAM enuM mUlya na rahe ane prajAna tiraskAra vahArI levA paDe. ene badale pAMDavA paratve jAheramAM apAra mamatA dAkhavI hoya to prazna enI malinatAne pichAnI na zake ane prajA enI nyAyapriyatA aMge zaMkAzIla na bane eTaluM ja nahi paraMtu duryodhananA hetu kramaza: siddha thAya evI gaNatarI sAthenuM vartana emaNe dAkhavyuM. AvI narI AtmavaMcanAnuM pAtra maharSi vyAse ApaNI samakSa cUkayuM che. dhRtarASTra dAkhavelA daMbha, eNe dAkhavelI AtmavaMcanA ane jAtanI chetarapiMDI Aje ApaNane cotarapha jovA maLe che. siddhAMta ane AdarzanA aMcaLA heThaLa, kevA svArtha sadhAya che e kayAM ajANyuM che? peAtAnI jAtane Adarza tarIke khapAvI, nabaLI-svArthI vAtane AdarzanA Apa ApI-gIleTa lagAvI potAnI UbhI thayelI Adarza vyakita tarIkenI (mage) pratibhAne kevI vaTAvAya che! dhRtarASTranA pAtrAlekhanadvArA mahAbhAratakAra A bAbata vedhaka rIte spaSTa kare che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10 80 samasta AryAvartanA pitAmaha devavrata-bhiSma pitAmahanuM pAtra thoDuMka AzAspada che, thoDuMka AjanA yuganuM pratinidhitva kare che. emAM je AzAspada citra che e Aje vAstavika jagatamAM karyAMya gAnuM hAtha Ave evuM nathI. jyAre je dhUMdhaLuM citra che, te AjanA samAjamAM khUba ja upasyuM che, vadhu spaSTa banyuM che. peAtAnA pitA mahArAjA zAntanuM matsyagaMdhA satI sAvitrI sAthe lagna karI zake e mATe rAjayanA adhikAra jatA karavA taiyAra thayA ane mAchImAre enA vArasA kadAca rAjagAdInA hakkanI mAMgaNI kare evA saMzaya dAkhavatAM ja gaMgAmaiyAnA putre AjIvana brahmacarya pAlananI pratijJA lIdhI, evuM citra Aje kayAM jovA maLe ?epratijJA bhiSma pratijJA tarIke oLakhANI. evI bhiSma pratijJA le ane pAlana kare evA Arya saMskAra dharAvatI vyakita dIvA lai zodhavA javuM e AjanA jagatanI vAstavikatA che. mahArAjA zAntanunI IcchAnI mAphaka, vRddha pitA yayAtinI yuvAna banavAnI IcchAne mAna ApanAra miThAnA putranI yAda AvA prasaMge svAbhAvika ja Ave. prabhu jIvana e ja bhiSma pitAmahanuM teja duryodhanane mahAta karI zakavuM nathI! e ja anupama zakita dharAvanAra bhagavAna zrIkRSNa, guru droNAcArya ane devI gAMdhArI tema ja vikarNanI 'DAhI DAhI vAto ne duryodhana ThAkare mAre che. bhagavAna zrIkRSNa, pAMDavo vatI viSTi mATe AvyA ane mAtra pAMca gAma pAMDavone ApI, samAdhAna mATe duryodhanane samajAve che, e veLA bhiSma pitAmaha ane guru droNAcArya 'duryodhana samajato nathI' ema kahI pAtAnA puNyaprakopa 2ja kare che kharA ; devI gAMdhArI peAtAnA putrane yuddha mATe AziSa ApyA vinA ja yuddha mATe ravAnA kare che, paNa duryodhanane samajAvI ke vaza karI mahAbhArata yuddha koI aTakAvI zakatuM nathI. kAraNa, emAM thoDIka paristhitinI paravazatA che. guru droNAcArya ane bhiSma pitAmaha duryodhananA tyAga karI zakayA hota, paNa Aja sudhI enA sahAre TakelAM e paristhitinI paravazatAne laIne tema karI zakatA nathI ane pAMDavAnA pakSI--nyAyanA pakSe rahI zakatA nathI. duryodhana samAdhAna svIkAratA nathI. enI pAchaLa duzmanane pAMca gAmaDAM paNa ApI, TakavA devA, majabUta thavA devA ane samartha thayA bAda peAtAnA mATekAyamI duzmana UbhA rahevA devA enA karatAM mahAbhArata yuddha AvakArI levuMane kAyamane mATe je phesalA Ave te lAvave evI daSTi kAma karI rahI che. ethI alabatta, enI jIta thaI nathI, paraMtu pAMDavo paNa mahAbhAratanuM yuddha jItyA pachI zAMti meLavI zakayA nathI. A vAta yudhiSThirane saveLA samajAI hatI, paraMtu draupadI Adine yuddha sarjelA vizvAzanA hradayadrAvaka dazyo nihALyA bAda A vAtanI pratIti thaI hatI. vinAzaka bAmba nA sarjaka vijJAnIne hIrozImA ane nAgAsAkImAM beTambathI thayelAM sahAra bAda enA sarjananI bhUla samajAI hatI e A bAbatanA sadarbhamAM sUcaka lekhAya. aniSTa tattvane mULamAMthI ja DAmavuM jeIe e bAbata devI gAMdhArI spaSTapaNe joI zakyAM hatAM. jo Ama na thAya te e phaLaphUle-phAle tyAra bAda ene aTakAvI zakAtuM nathI. AthI ja duryodhananAM janma cameM jyotiSIoe bhAkhelAM bhaviSyanA AdhAre peAtAnA putrAno ane chevaTe pATavIka vara duryodhanano paNa tyAga karavA tatpara hatA, paraMtu peAtAnI e vAta enA pati dhRtarASTra svIkArI zakayA nahi- samajI zakayA nahi. ahIM dhRtarASTra cakSuvihIna che, e mAtra zArIrika saMdarbhane badale, AvA prakAranI paristhitimAM paNa, vaicArika bhUmikAe, daSTivihIna che ema kahI zakAya. dhRtarASTra duauMdhanAdino tyAga to karI na zakayA,paraMtu durgaMdhananA valaNane bahekAvavAmAM IMdhaNarUpa banyA. bIjI bAju, guru droNAcArya ane bhiSma pitAmaha paNa aniSTane mULathI ja ucchedavA tanatoDa prayatnazIla teA nathI ja rahyA, ane duryodhana-vRtti amaryAda vikasI ane mahAbhArata yuddhamAM pariNamI. "haze! "e ! ema karatAM ja sudharaze" evI nIti sAMtAnanA uchera ane saMskArasaMvardhanamAM kevI khataranAka nIvaDe che e ahIM joI zakAya che. bhiSma pitAmahanI eka vAta--emaNe bANazayyA para kahelI vAta-AjanA vaDIlo ane anubhavIoe samajavA jevI che. e vAta AjanA rUDhicusta paribaLA samaje to pragatizIla ane rUDhicusta vaccenA aMtarane ghaTADI zakAya ane samanvaya sAdhI zakAya. arjuna jayAre miSma pitAmahanI sAme laDavuM paDaze ethI lAcAra thAya che, tyAre bhiSma pitAmaha je kAMI kahe che e samajavA jevuM 103 che. vaDI-murabbIo potAnA anubhavanA jore TakI rahevA mAgatAM hAya ane navI prajAne dAra soMpavA jaIcchatA na hoya to vahelA meADAM emanI ja prajA emane parANe nivRtta thavAnI pharaja pADe che. miSma pitAmahane paNa bANazayyA karavI paDI. ene badale navI AzAnA, navA dhabakArane saMcAra thAya ane navA yuganA prAMgaNamAM thanaganatA yuvAne savAra thavA tatpara bane tyAre pAtAnuM yugakArya saMpUrNa thayuM che ema samajI, dAra navI prajAne sAMpe to emanI mahA eTalI rahe, balake jIvanamAM AvatI muzkelIo ane AMTIghUMTInA sAmanA vakhate e ja yuvAno emanI salAha mATe turata ja deADI jAya evuM saMvAdI vAtAvaraNa rahe. Ama na thAya tA nAchUTake lIdhelI nivRtti bANathyA jevI nIvaDe. eka vyakitanI zakita eka kALa pUratI maryAdita che. emanA anubhavAnA AdhAre thayelI satyanI zeAdha e kALanA saMdarbhamAM, emanA samayanI samAjavyavasthA ane rAjakIya paristhitinA pariprekSyamAM, yAyAgya ja hAya, paraMtu parivartana pAmela samAjanA saMdarbhamAM e ja bAbata Outdated yAgya hoya e banavAjoga che. Arya saMskRtimAM cAra AzramanI kalpanA che ane emAM ya sanyAsAmanA Adarza A rIte kevA vyAjabI che e spaSTa thAya che. eTale ja miSma pitAmaha arjunanA hAthe zarazayyA para potAnI pathArI thAya ene pasaMda kare che, AvakAre che. guru droNAcArya dhRSTA mne karelA apamAnathI ane ochI urdUbhavelA verathI hastinApura AvIne vase che. ahIM AvIne paNa tekhA eka cakramAMthI bIjA cakramAM phasAya che. jIvananirvAha ane rojiMdI jarUriyAta mATe teo zAnanA drAra sadAne mATe-rAjaputrA sivAya--baMdha kare che. thayelAM apamAna sAme svataMtrapaNe jIvanuM hAyaTakanuM hoya te rAjAzrAya vinA, RSi-maharSionI mAphaka, nirbhayapaNe jIvavAnuM ane samAjane upakAraka thAya e rIte vidyAdAna karavAnuM emaNe svIkAravuM joIe, ane veranI bhAvanA bhUlI nairathI saune jItavAnI daSTi apanAvavI joIe. ene badale hastinApura AvI, rAjayAzrAya svIkAryAM enI pAchaLa UMDeUMDe dhRSTadyumna para vera levAnI, AthI kayAreka taka maLaze evI spaSTa-spaSTa gaNatarI paNa hatI. bhIlakumAra ekalavyane vidyAdAnanA InkAra karIneane eNe (ekalavye) eka citte gurunI mUrti samakSa besIne, prApta karelI vidyAne nirarthaka banAvavA guru dakSiNAmAM aMgUTho mAMgI le che! jIvananirvAha arthe ja AjanI ucca keLavaNI prati vaLelI samAja-vyavasthAmAM e sivAyanA jJAna ane saMskAranuM mUlya thoDAMka apavAdo bAda karatAM- keTaluM? zAna te! sArvajanIka ane samAjopayogI hAvuM ghaTe, A pAyAnI bAbatanA ja ahIM hrAsa thayo che. AjivikA mATe khAnagI zikSaNa ( Tution ) ne uttejana ApatAM AjanA zikSako paNa guru droNAcAryanA mAnasanuM pratibiMba pADatA nathI zuM? have arjuna, draupadI 2Ane bhImanI manodazA joIe. mahArAjA yudhiSThara tA dareka prasaMge udAratA darzAvI kauravAnI bhUlane mApha kare che. e paratve draupadI ane bhImane kevA roSa che? mahArAjA yudhiSTharanI kSamAnI vAtA emane, arjunane suddhAM, dareka vakhate nirbaLatAnI nizAnI jevI, kAyaronI ahiMsA jevI jaNAya che. AvA prasaMge e draupadInA gussA paNa gajabanA hAya che. yuddhane aTakAvavA thatI samAdhAnanI vAta para paNa teo kevAM hase che! mAtra yuddhane anivArya gaNIne e dvArA sAmrAjaya meLavavuM, draupadI paNa e rIte ja sAmrAzIpada prApta karI zake evI gaNatarImAM teo rAce che. Ama chatAM emane gussA game teTalA hoya te paNa mahArAjA yudhiSThirane pUchayA vinA pANI pIe evA arjunanA svabhAva te nathI ja nathI ! A eka enI viziSTatA che. mahAbhAratanA arjuna, draupadI ane bhImanAM pAtrAnI hakIkata upara AjanI ApaNI samAjavyavasthA nihALIe te haju gaI peDhI sudhI kuTuMbanA vaDIlezanI AmanyA hatI, sAthesAthe e vaDIlAmAM navA yuga ane sAdhanAna pariNAmane joI zakavAnI-muganA pravAhane vIMdhIne ArapAra joI zakvAnI kSamatA hatI. mahArAjA yudhiSThira yuddhanI anivAryatA samajatA hatA chatAM enA bhayAnaka pariNAme paNa ArapAra joI zakyA hatA. yuddhadrArA meLavelAM rAjayamAM AMtarika zAMti nahi hAya e emaNe samajI lIdhuM hatuM ane eTale ja emaNe kSamA ane zAMtinI sabaLa vAta karI hatI. emanI e daSTimAM vizvAsa rAkhIne arjuna ane bhIma emanuM kahyuM svIkAre che. AjanA jamAnAnI tAsIra ja alaga che. navA jamAnAnI Bian
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 tAsIrane vaDIle ArapAra joI zakayA nathI samajI zakayA nathI, to yuvAnInI manovRttimAM paNa avazya pharaka paDayo che. sanAtana mUlyonA jatananI bAbatamAM te banne peDhI nirAza kare che. yudhiSThiranI vAta yuddhathI thayelI bharyaMkara khAnAkharAbI bAda ja yathAsvarUpe samajAya che e muddo, e hakIkata vartamAnanA saMdarbhamAM, khAsa noMdhavA jevA che! prAddha jIvana bhagavAna zrIkRSNa to ArSadaSTA ane yugadaSTA hatAM, sAmAnya rIte emanI pratyeka vAto virodhAbhAsI jaNAya. paNa vizALa daSTie jotAM, e vAto paNa, nyAyapura :sara ane tarkasaMgata jaNAtI. yuddhane nivAravAnA emanA prayatnA ane veravRttinA vinAza mATe zonA tyAganI emanI vAta preraNAdAyI hatI. paraMtu e mATe samaya paripakava thayA na hatA. e Adarzane loko pacAvI zakaze nahi e emaNe pArakhI lIdhuM hatuM. eTale to arjunane mahAbhArata yuddha mATe preryA. veravRttinA nAza mATe UlaTuM e jamAnAmAM yuddha anivArya gaNyuM; te e arthamAM ke yuddhanA bhayAnaka pariNAmeA najaronajara nihALyA vinA, prajA zAMtinI vAta samajI zake nahi, emanA pachInA pAMca hajAra varSanA gALAmAM ItihAsamAM noMdhAyela hiMsaka ane bhISaNa yuddho ane ramakhANA dvArA enI bhayAnakatA spaSTapaNe lokamAnasamAM aMkita thaI tyAre pU. gAMdhIjInA ahiMsaka satyAgrahane saphaLatA maLI. eka vicAra-eka daSTi bhagavAna zrIkRSNanA samayamAM udbhavI paNa e lagabhaga aMtargata ja rahI. e vicAranuM vaheNa samAjamAM prarvanyu ane anubhavanA AdhAre e bAbata AtmasAta thaI. e prayAgamAMthI haju samasta vizvane e dizA tarapha vALavAnuM che. A rIte mahAbhAratanA pAtrAnA manovyApAra cakAsavAthI, enA AMtarapravAhanA abhyAsathI tulasInA kathanAnusAra, 'bhAta bhAtane joLa' nI pratIti thAya che eTaluM ja nahi paraMtu maharSi veda vyAse, ArSadA lekhe, emanA pachInA AvI rahelAM samayanA mAnavInA mAnasano citAra ApI, mahAbhAratanA graMtha dvArA, vyakitanI viziSTatA ane maryAdA, zakti ane nabaLAI, AMtara ane bAhya bhUmikAnI bhinnatA ane e banne bhinna bhUmikA vaccenA saMgharSa ane vyakitatvanA amaryAda vikAsa-pUrNatvanI prApti sudhInA--nI tAttvika bAbata paNa "mA jevu vAva'nA maMtra dvArA, yuddhabhUmi para, ApaNane gajaba kauzalyathI vArasAmAM ApI che, AvA samRddha ane vaibhavI vArasAnuM yuge yuge parimArjana ane parizIlana thAya e atyaMta jarUrI che. pannAlAla 2. zAha prAcazcitanI pAvana gaMgAnuM avataraNu '79nI navembaranI 11mI tArIkhanA e gAjhAro divasa, "bacAvA, bacAvA"nI bUmA sAthe vADajanA gharamAMthI bhaDakA uThyA ne devayAnI bhaDathuM thaI gaI. mRtyu samayanA nivedanamAM eNe jAhera karyuM "rAjue mane saLagAvI dIdhI che." vivekabuddhinI pakaDa DhIlI thatAM ja mAnava paristhitino kevA gulAma banI jAya che enA jIvatA jAgatA karUNa dAkhalo eTale gaju eka mAnabharyAM AMga kheDatA ne AzAspada bhAvinAM sANalAM jotA yuvAna vivekabuddhi gumAvI besatAM evAM saMyogAmAM mUkAI gayo ke hAla sAbaramatI madhyavartI turaMgamAM nIcalI korTanA cUkAdAthI khUna ane janmaTIpanI sajA bhogavI rahyo che, te unA ni:zvAsa nAMkhI rahyo che, "re naMdanavana jevuM jIvana kevuM roLAI gayuM?" rAjunA uchera muMbaImAM ja thaela. lagna amadAvAdanI sursaskArI ane suzIla reNukA sAthe thayAM. reNukA paraNIne sAsare gaI. saMsAra raMge-caMge cAlavA lAgyo. sukhanI jANe parAkASTA AvI ne raNakA simaMtInI banI. suvAvaDa mATe piyara, adAmavAda AvIne sAhAmaNA dikarAne janma Apyo. tyAre enA AnaMda AsamAne pahoMcyA hatA. * paNa nA, eno AnaMda jhAjho TakavAno na hato. tA. 16-10-80 lAgyAM... paNa sAMone samAjanI ItarAjI sahI na zakatAM muMbaI cheADI amadAvAda rahevA AvyAM ne niraMkuza jIvana jIvavA lAgyAM, patnI piyara jatAM rAjanI tenAM bahena-banevIne tyAMnI beThakauThaka vadhI gaI. ne benanI naNaMda devayAnI sAthe meAhamAM aTavAyo. dehanuM AkarSaNa eTaluM badhuM vadhI gayuM ke beya ughADe chege sAthe rahevA rAjunI patnI reNukA bALakane laI muMbaI sAsare gaI tyAM ATheka mahinA vItAvyA paNa patinI bevaphAIthI stabdha banI hatAzA sevatI reNukAne pati-vihANu.. sAsara hUMph ApanArUM na jaNAtAM pitrugRhe amadAvAda pAchI pharI. pelAM rAju-devayAnI paNa amadAvAdamAM ja rahetAM hatAM. rAjanAM mAta-pitAnI IcchA hatI ke rAju bhale devayAnIne laIne paNa temanI pAse ja rahe rAjane paNa tyAM javAnI IcchA thatI hatI. paNa devayAnIne te maMjara nahAtuM. A ane AvAM bIjA kAraNeAsara beyanI vacce bAlAcAlI thavA mAMDI ne mana judAM paDavA mAMDayAM. eka divasa sinemA jovA javAnuM nakkI thayuM, eka mitra paNa sAthe AvavAneA hate. mitra AvyA enI hAjarImAM ja rAju-devayAnI vacce ugra bolAcAlI thaI ne rAjue gussAmAM devayAnIne tamAco mArI dIdho. paristhiti zAMta paDe te mATe sau paDozamAM besavA gayAM. paNa thoDIvAre ghera pAchA pharatAM veMta ja devayAnI aganajhALamAM lapeTAI gaI. "rAjue mane saLagAvI mArI" evuM mRtyu nivedana karo devayAnI anaMtanI saphe upaDI gaI. ne enA khUnamAM saMDovAIne rAju janmaTIpanI sajA bhAgavavA jelamAM AvyA. jelamAM pUrAyA pachI rAjanuM mana ciMtananA cakarAve caDhayuM... "re kevuM thaI gayuM? deva, brAhmaNa ne agninI sAkSIe jenI sAthe jIvana joDayuM hatuM e reNukAne cheha dIdhA na hota to A hAlata thAta?!... ne, reNukAnI udAratA keTalI badhI che? me tene rajhaLAvI mArI teAye eNe mArA pratye tiraskAra rovyA nathI. korTamAM kerA vakhate ne jelamAM mArI mulAkAta laIne mane hiMmata ne hUMpha ApyAM che. eNe dhAryuM hota to mArI nAlAyakI mATe mArI pAsethI chUTAcheDA meLavI bIjA sAthe sukhI jIvana joDavAno prayatna karyo hota paNa tenA badale me mUkelI nirAdhAra dazAmAM rahIne paNa mArA bALakane ucheravA mathatI. e huM vIsa varasanI sajA bhAgavIne pAchA phara' tyAre paNa mArI sAthe ja jIvavA jhaMkhe che. re reNukA, tuM teA devI che. tArI sAthe jIvavA jeTalI mArI lAyakAta nathI chatAM tuM mArI jevA ne apanAvavA cAhe che e tArI udAratA che." AvA mAnasika paritApa cAlato hato tyAM rakSAbaMdhananuM pAvana parva AvyuM. rakSAbaMdhana nimitte savicAra parivAranA kAryakaro sAthe meLApa thayo. emanA saddabhAva prayoganI vAta jANI enA dila jenA bhayaMkara droha karyo che e peAtAnI dharmapatnInI udAratAne vaMda karavAnI ane pote karelA anyAya mATe jAheramAM mAphI mAgavAnI jhaMkhanA jAgI ne te kAmamAM madada karavAnI eNe sadvicAra parivArane vinaMti karI. savicAre reNukAbahenano saMparka sAdhyo. ratanapALanI eka nAnakaDI oraDImAM bhAIo, baheno ne vidhavA mA sAthe rahetI ne sukhI saMsAranA saMbhAraNA jevA dikarAne ucheratI mahAmanA reNukA roja patimukita mATe prabhune prArthanA kare che. "game tevA hAya toya rAja mArA pati che. enI sAthe ja jIvana pUruM karavuM che. eka bhavamAM be bhava nathI karavA" evI AryanArIne zeAbhe evI UMcI vicArasaraNI enA haiyAmAM beThI che. rakSAbaMdhananA sadbhAdine peAtAnA pati potAnA jAheramAM mAphI mAge e vAta enA jevI AryanArIne pasaMda na ja hoya e sAva svAbhAvika che, chatAM ema karatAM patinuM haiyuM haLavuM thatuM hoya ne patinuM hita thatuM hoya tA e mahAmanA nArIe A vadhArAnuM da:kha rahI levAnI paNa taiyArI dAkhavI che. ne e rIte sAbaramatI jelanI dharatI para je rAjanI pazcAtApagaMgAne reNukAnI kSamAgaMgAnuM avataraNa ane milana thaI rahyuM che. sakalita
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ khuba jIvana E S T - eka anubhUti [abhyAsa vartuLanAM upakrame tA. 9-10-80nA roja uparokata viSaya upara eka vArtAlApa goThavAyo hato. temAM zI vipina parIkha ane zrI rasika zAha, be mitroe A EST TrenIMga zuM che ne e levAthI potAne zuM lAbha thayA che te viSe khUba rasaprada vAta karI hatI. zretAothI hAla bharAI gayA hatA ane vArtAlApane aMte saunAM mukha para saMte ane AnaMdanI lAgaNI pravartatI hatI. baMne vakatAoe potAnAM vakatavyanI TUMka noMdha lakhI mokalI che, temAMthI vipina parIkhanI noMdha ahIM A sAthe sAbhAra pragaTa karavAmAM Ave che. rasika zAhanI noMdha AvatA aMke pragaTa thaze.] tA. 16-10-80 huM pahelA traNa savAlo pUchI mAruM vakatavya zarU karIza: ( 1) Where is in all this enormous room is there a door? ahIM A vizALa khaMDamAM mukitanuM dvAra kayAM che? (2) You had your lunch buk did you taste your lunch ? savAre tame bhAjana lIdhuM paNa tame bhAjana vakhate hAjara hatA ? (3) You take your tea : What was the texture of the cup? tame cA te pIdhI. tamArA hAthane, tamArI tvacAne cAnA kapane sparza thayA hatA kharA? ApaNe je jIvana jIvIe chIe temAM badhuM ja che, jIvana nathI - prANa nathI. TI. esa. IliyaTa pUche che, "Where is tle life? we have lost in living?" athavA henarI jemsa kahe che, So much life and so little living. jIvana jIvAya che paraMtu yaMtravata ! EST zuM che? vastuta: EST ApaNA ja saMskRta zabda 'asti' parathI AvyA che: eTale ke 'hovuM' ane phrencamAM paNa teno artha thAya che- 'to be. ApaNe hara haMmeza je nathI te thavAnA - banavAnA satata karuNa prayatna karatA hoIe chIe. enA saMdarbhamAM ApaNI potAnI jAtane - the natural self the real self pAmavAnA A prayatna che. E S T eTale 'erahArDa semInAra TreniMga' je nAma enA praNetA ane sTa erahArDa parathI AvyuM che. alabattA enA vyakita ttva joDe A tAlimane koI nirabata nathI. amerikAmAM sAnafA-sIskAmAM enA uddabhava che. 1971 mAM pahelI tAlima zaiI tyArathI atyAra sudhImAM 250,000 mANaseAe A tAlima lIdhI che ane hiMdustAnamAM atyAra sudhI 9 TrenIMga thaI che, jemAM 2300 mANasAe lAbha lIdheA che.emAM strI-puruSa uparAMta bALakoe paNa tAlima lIdhI che. emAM pArasI che, gusalamAna che, hiMdu che ne nAstiko paNa che. bALakathI mAMDI 70-80 varSanA vRddhoe paNa A tAlima lIdhI che. 60 kalAka eTale ke be zina-ravi para A tAlima phelA1 hoya che. A tAlimamAM ekI sAthe eka hAlamAM 250thI mANasA bhAga le che. savAre 8-30thI zarU thatI A tAlima rAte cheka eka, be, traNa ke cAra vAge pUrI thAya che, jyAre Trenarane potAnuM kArya pUruM thayAne saMtoSa thAya. AkhA divasamAM traNa virAma apAya che jemAM pahelAM be bAtharUma - breka ke TI - beMka kahI zakAya, jemAM tame phLAnA rasa ke cA kophI laI zako, paraMtu kazuM khAI zakI nahIM. rAtre eka ja vAra jamavA mATe DInara - beMka apAya che. tyAM sudhI tame kazuM khAI zakatA nathI. A traNa chUTTInA samaya daramiyAna ja tame bAtharUma jaI zakI. bIjA koI samaye ke vaccethI nahIM. hAlamAM tamane pANI pIvAnI, kazuM cAvavAnI, cUsavAnI ke khAvAnI chUTa nathI. davAdAru ke sIgareTanI chUTa paNa nathI. daramiyAna tamane ghaDiyALa paheravAnI chUTa nathI. hAlamAM tamAre bAlavAnuM na heAya te sivAya tame tamArI jagyA parathI UThatA nathI. EST tamane jIvana jIvavAnI eka anubhUti Ape che je maLyA pachI tame je saMbaMgA veThI rahyA che ke badalavAnA prayatna karatA rahyA che. te saMjogo jIvana jIvavAnI prakriyAmAM ja vikharAI jAya che. eTale ke A darzana thayA pachI tame jUnI ghareDa pramANe jIvanA DhasaraDo nathI uMcakatA paraMtu e darzana pachI tame jIvanane navI ja AMkhe jUe che saMjogono mukAbalo karo che, alabatta, E S T tamArA saMjogo, nokarI, ke saMbaMdhIone kazuM badalatuM 105 nathI badhuM enuM e ja rahe che. tamArI sthiti tamArI diSTa badalAya che, tamArI mAnyatAo, vicAro ne A tAlimane paDakAra che. EST kahe che jIvanamAM saMjogAnuM mahattva nathI, tame saMjAgAne kaI rIte juo che, svIkAro che. tenuM mahattva che. e daSTi ja tamArI jIvananuM pAta vaNe che. EST zuM che te karatAM E S T zuM nathI te kahevuM ThIka raheze. E ST koI navo dharma nathI. koI navA vAda ke praNAlikA nathI. emAM kAI guru-ziSya nathI, enuM koI bAIbala ke zAstra nathI. e oTo sarjana ke saMmehita nathI. eka Trenare to bahu sarasa kaheluM ke E ST eka Training nathI e Detraining che. tame tamArI jAtane aneka graMthi mAnyatAo, vicArothI saMmAhita, mUchita karI che. EST A graMthio, mAnyatAonA bhUkkA karavAnI vAta che. A TrenIMga kevI rIte ApavAmA Ave che? tame cAre divasa hAlamAM, thiyeTaramAM ja beThA che, A holanI bahAra tame kayAMya jatA nathI, tyAM Trenara je amerikAthI AvatA hoya che te tamArI sAthe vicAronIApa-le kare che. AkhI tAlima daramyAna vAtacIta aMgrejImAM thAya che. paraMtu bhASA A darzanamAM avarIdha rUpa nathI banatIeTaluM ja nahIM tame aMgrejI na jANatA ha| ne zuM brelA nahIM to paNa TrenIMganI asara tame anubhavI zakazo. eka Trenare to eTale sudhI kaheluM ke kUtarAM ane bilADA paNa jo hAlamAM bese te emane paNa A TrenIMga maLe che. A tAlimanA traNa bhAga pADavAmAM Ave che. (1) Data - hakIkata (2) Sharing Apa le (3) Process tAlima. prathama bhAga - Data -daramyAna Trenara pote bAle che ane vidhAno kare che, samajAve che, temAM tamane vacce prazno paNa pUche! tamane na samajAya to tame paNa pUchI zako. bIjA bhAga daramyAna Sharing eTale ke vicAa - anu bhavA, anubhUtinI Apa-le karAya che. ane A Apa - lenuM E S T mAM khUba mahattva aMkAya che. A Apa -le pharajiyAta nathI hatI. tame bolo ja evA agraha nathI rakhAtA. tame na bAlA tA paNa TrenIMgano phAyado tamane maLe ja che. hA, eka Trena sarasa kaheluM If you don't want to share tell that you don't want to share ane ATaluM kaheta ja tame beAlatA thaI jaze. A Apa - lemAM mANasA potAnA jIvananI vAta kare che. potAnA mherA cheDI aneka loko samakSa aMgata vAta karavI e khUba hiMmata mAgI le che ane bAlavA mAtrathI paNa e himata Ave che. A mhArA utArIne karelI vAto tamane sparzI jAya che. bIjA zuM dhAraze e bhIti ahIM eka vakhata bhUlI jAo che. SharingmAM eka satya samajAya che ke bAlavA mATe jJAnanA akhUTa bhaMDAranI ke buddhizALI hovAnI jarUra nathI. ema zabdAnuM ke vyAkaraNanuM mahattva nathI. moTI meoTI vAtonuM mahattva nathI. jIvananI nAnI nAnI, kSullaka lAgatI ghaTanAnI vAta tame karI ne tame bIjAnA hRdayanI najadIka AvA che. eka apekSA rakhAya che ke tame pAte je anubhavyuM hoya - That which youreally experienced te ja kahe..-- bAlA. koInA uchInA DitAI bharelA jJAnano dekhAva na karI. Trenara vArevA2e Takora kare che "tame bAlA che te badhuM ja udhAra lIdheluM che. What do you feel really? A Sharing daramyAna keTalalakanI vAta sAMbhaLI ApaNI AMkha bhInI thAya che. te tyAre bIjuM e paNa jJAna thAya che ke judA judA vastromAM ApaNA badhAnA ja Problems graMthi vi.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 buddha jIvana tA. 16-10-'. - ka keTalA badhA eka sarakhA che? tyAre khabara paDe che. jIvananA prazno ane E ST pahelAM e Tension ne kAraNe huM koI paNa rajaUbhA thAya che tyAre zrImaMta garIba, hiMdu muslIma keI bheda rahetA gemAM bolavA taiyAra na thAta. e Tension bhale ho It is nathI. ApaNe badhA ja eka sarakhA chIe. there tame ene lIdhe rokAtA, aTakatA nathI. tamArI javAbadArI trIjo bhAga tAlima ( Process ) che. jemAM akha - 2pkatI nathI. baMdha karI tamane kalpanA karavAnuM kahevAmAM Ave che. jema ke (2) bIjuM, eka Akhe divasa thAkyA vagara huM besI zako, tame dariyA kAMThe retImAM rame che. A daramyAna bhUtakALamAM uM, besI zakuM, khAdhA vinA, cA kaeNphI vinA calAvI zakuM e huM na jIvAyelI kSaNo pharIthI jIvAya che, anubhavAya che. tyAre keTalAka pote na mAnI zakuM, mArA mitro paNa na mAne. ane chatAM rAtre 1 mANase hase che, raDe che cIsa pADe che ane Ama eka prakAranI graMthi vAge ke cAra vAge sahaja thAkane aNasAra nahoto. bIje divase ke samasyAthI mukita meLave che. jIvananI bhUtakALanI na jIvAyelI roja karatA aneka gaNuM pha, pti anubhavI. trIjuM e pachI kAma para ke ardhI jIvAyelI kSaNa jyAre tame pharIthI utkaTatAthI jIvo tyAre ke ophisa para paNa rAbetA mujaba ja javAyuM che. eka parivartana, eka darzana, eka haLavAza ane mukitano anubhava 3) loka jIvatA thayA che. loko joDe aneka vAto karavAnuM thAya che. Share karavAnuM mana thAya che. (4) patnI sAthenA saMbaMdhamAM meM kahyuM hatuM ke ema nahIM e sATha kalAkamAM tame judA judA anubhavomAMthI pasAra ke pahelAM prema nahoto paraMtu have mAro prema eka UMDANane thAo cho, thAkI jAo che, Bore thAo cho. khuzakhuzAla pAmyo che. A prakriyA cAlu ja rahI che. thaI nAcavAnuM mana karo cho, kayAreka sUI paNa jAo cho. tamane suvAnI chUTa che ane kahe che. tamArI AMkha mIMcAyelI rahe te paNa (5) tamAruM zarIra ke tamAruM mana tamane avarodha tamane lAbha maLe ja che EST kahe che tamArA thAkane kaMTALAne rUpa nathI banatuM. I am that e mAruM priya pustaka che. zrI paNa pUre pUro anubhave. sAdhAraNa rIte tame e badhAthI dUra nisargadatta maLarAjanI aneka vAte temAM khAsa You are neither your body nor your mind bhAgatA hai OL BALLlll cho. have samajAtuM jAya che. eka jaNe sarasa kahe "E S T is a living theatre" (6) jIvananI ghaTanAo bhUtakALa mATe tema ja vartamAna there are doses of shock , humour and drama. mATe potAnI javAbadArI svIkAravAnI eka sahajatA AvI che. E S T nI vAta karIe ne TrenaranI vAta na karIe te vAta adhUrI potAnA jIvana mATe mA-bApa, panI, mine, koI javAbadAra gaNAya. A Trenaro AkarI tapazcaryA pachI AvyA hoya che. satata nathI paraMtu ApaNe ja ApaNA vizvanA sarjaka chIe e UbhA UbhA paMdara klAka bola bola karyA chatAM teo thAkatA nathI. sabhAnatA namratA sAthe eka Relaxation paNa Ape che. khUba premathI zAMtithI samajAve che, vAta kare che, kayAreka durvAsAnI (7) Teliphona upara ke te sivAya paNa lokone AvakAravAmAM jema krodha paNa kare che. tamArA koI praznanuM samAdhAna na thAya. pharaka anubhavuM chuM. 'Hello' kahetAnI sAthe eka prema ne tyAM sudhI pAcho choDatAM nathI. cAra divasane aMte tame enA premamAM paDe Adi paNa vaNAya che. to navAI nahIM. eka bhAIe te e AnaMda amuka loko mATe eTale sudhI kahyuM, tame mArA guru cho, tame mArA vahAlA cho, have maryAdita nathI rahyo. zuddha che. chatAM A Trenara kahe che huM koI guru nathI, EST (8) mane mAnasazAstramAM haMmezA rasa rahyo che. TrainingmAM koI paMtha banAvaze nahIM. guru kaho to huM tamArAthI UMce, rAnI cAuM, aneka lokonA sukha, du:kha, saMgharSa AnaMda vi. dvArA temanI pAse ApaNe samAna-sarakhA ja chae. pahecavAmAM eka AnaMdanI anubhUti thaI che. tame bALaka maTI jAo cho ne paripakavatAne pAme che. "EST" mAMthI zuM maLe che?' Aliveness - juvaMtapaNuM. (9) bIjA jyAre kavitA lekhanuM Criticism kare tyAre have tame tamArI jAtane pahelI vAra maLe che. ane e milanathI It's OK, It's fine, I got it all 4242 243 6741 avarodhone samajavAnuM zakaya bane che. devAyA che. ApaNane AtmavizvAsa maLe che, ghaNAnA saMbaMdho sudhare tame bIjAne enA vicAro - abhiprAya mATe Space che. pati - patnI, bApa- dIkaro harakhathI pAchA maLyAnA dAkhalA che. Ape che. tamArA parivartana AgaLa R S T aTakatuM nathI. tame tamArA jIvananI sthiti ke koI paNa saMjoga mATe bahAnA kADhatAM tamArA parivartana sAthe samAjanA saMbaMdhone saMdarbha dharamULathI aTakI jAo cho. badalAya jAya che. E, ST tamArI dharmanI mAnyatAone badalavAnI koziza lokonA maherAne bhUlI, tenI pAra jaI sau vyakitamAM je nathI karatuM. nIti-anIti dharma-adharmanA koI khyAla EST ApatuM sanAtana vyakita che te bhaNI EST aMgulInirdeza kare che, da. nathI. paraMtu E ST pachI lokone anubhava che ke potAne dha - Ape che ane kahe che: jIvana mAtra tamArA mATe ja nahi, saune potAnI gItA, bAIbalane vadhu UMDANathI samajI zakAya che. temanI mATe kAmayAba nIvaDe. prArthanA, sAdhanAne UMDANa maLyuM che, kAraNa temanuM mana zAMta thayuM | game tevA saMjogo hoya, jIvana baMdhana ke bhAra rUpa na rahetAM che, satAvatI graMthio dUra thaI che tethI. eka bhAIe kahyuM ke huM jIvana AnaMdane oiva banI jAya che. jaina chuM paraMtu jene dharma zuM e have anubhavuM chuM, pahelA mAtra eka Trenare kahe te hI pUruM karuM. The training has nakarI mAhitI ja hatI. ended the process has begun " tAlima pUrI thaI 60 kalAkamAM parivartana- zakaya kharuM? e zaMkA thAya ane chatAM che, prakriyA zarU thaI che." e hakIkata che. A sATha kalAka cha kalAke che, kAraNa satata 60 0 vipina parIkha lAka tame tamArI jAta joDe besatA nathI hotA. bIjo prazna thAya ke A parivartana, utsAha, AnaMda maLe ciMtana che te Take che kharo? e mAhitIne bhaMDAra nathI ke je khUTI jAya. e to tamArI bArI khelI Ape che. eka prakriyA zarU karI Ape sukha ke du:kha mATe ApaNe Izvarane doSa detA hoIe chIe, che ane te pachI tame jIvananI palaTAtI ghaTanAone te teNe mukA- paraMtu sUkSama rIte vicAra karatA sAcI vAta e lAge che ke mANasa balo karI zako cho. pite ja pitAne tAraka che ane vighAtaka paNa che - potAnA EST sivAya paNa A pariNAma na maLe evuM nahIM, karmomAM mANase satata jAgRti rAkhavI joIe. e moTuM baMdhana che. varnara to ema paNa kahe che ke ESTnI paNa jarUra nathI. . * bhaNatara ane keLavaNI e sAva alaga cIjo che. bhaNatara EST is not necessary you are perfect as you are. kamAvAnI kaLA zIkhave che - keLavaNI jIvavAnI. paraMtu ApaNane eTaluM samajavA TrenaganI jarUra paDe che. (1) paheluM, Aje tame mane atyAre je juo cho te huM * vartanamAM bALaka thAo, satyamAM yuvAna thAo; jJAnamAM vRddhi thAo, ahIM hota ja nahIM. amuka kAraNasara mana upara khUba Tenzana hatuM - saMkalita
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10-80 prabuddha jIvana 17 sAhitya vAMcananI asara [1] DaoN. harivallabha bhAmaNI paNa abhyAsa samitimAM hatA. ame nA jevI sAthe nIkaLyA. gADImAM A sAmAyikanI meM vAta karI. pahelI ogasTanA prabuddha jAvananA aMkamAM 'sAhitya rDA. bhAbhaNIe utsukatAthI kahyuM "mane e sAmayika vAMsavA 1pazo ?" vAMcana' e zrI cImanalAla cakubhAIe lakhela lekha vAMcI huM e meM 'babbe Daka' emane ApyuM ane huM vartamAnapatra vAMcate hato. aMge lakhavA prerAyo che. zrI cImanabhAI lakhe che: "henarI pIlara DIvAra pachI ha. bhAmaNIe mane pUchayuM. "tame A vAMcI dayA nAme prakhyAta amerikana lekhakanuM hamaNA 88 varSanI upara avasAna che?" . bhAyANInA mukha upara ane AMkhamAM bhayazaMkAnuM Azcarya " thayuM. temaNe 50 jeTalAM pustako lakhyAM che. meM temAM koI vAMcyA hatuM. eTale meM javAba Apyo ", e sAmayika meM hajI ghADayuM ja nathI. kAre prakAzanavidhi hato ane Aje gADImAM vAMcavA laI nathI, paNa temane vize vartamAnapatro ane sAmayikomAM lakhANo Avyo chuM. tame mAgyuM eTale tamane ApyuM. tamArA mukha ane AvyAM che te upara temanAM pustako ane jIvana vize pUratuM jANavA avAja kema citita che?' maLe che. mAre je kahevuM che te mATe paryApta che." DaeN. bhAyANIe kahyuM, "A sAmayidanA lekhe bhayAnaka che. - sAmAnyata: koIpaNa vyakita pustaka vAMcyA vinA te aMgenA henarI mIlaranA Tropika opha kensara' upara pratibaMdha mUkayo che te abhiprAya Ape tene huM ayogya ja gAyuM, eTale cImanabhAIe pustaka vAMcyA vinA abhiprAya ApavA tatpara thayA tenuM mane Azcarya pustakamAMthI tamArA sAmayikanA lekhamAM utArA che. lIla vigatavALI eka vAta che. tame herAna thaI jazo! tamArI mane thayuM. paNa je pustaka 'TropiDa epha kesarane kendramAM rAkhI zrI cImanabhAIe lakhyuM che te pustaka meM vAMcuM che. vAMcyA pachI mArA ciMtA thAya che. A sAmayika koleja prakAzita kare? bhAre thaI !..." manamAM je pratibhAva jAgyA hatA ane mArA cittamAM sacavAyA mArI UghaDI ane temAM bhaya patharAya! huM asvastha hatA teve ja abhiprAya zrI cImanabhAIe vyakata karyo tenuM mane ane vyAkaLa citta banI gayo. 3. bhAyANIe 'be Daka' mArA vizeSa Azcarya thayuM- sAnaMdAzcarya thayuM. zrI cInabhAInA lekhe paMdareka hAthamAM mUkayuM. meM lakhANa vAMcyo ane mArA du:khane pAra na rahyo! varSa pahelAM eka avismaNIya prasaMga bane te mArI cittamAM mArI vidyA saMsthAmAM cAritrya saMskArane huM kendramAM rAkhuM chuM. tyAM ja sava thayo. e prasaMge ja henarI pIlaranuM te vakhate pratibaMdha AvuM bibhatsa ane vilAsI zRMgAranI ceSThA ane lIlA varNavatuM thayeluM pustaka 'Topika oNpha kaMnTAra' vAMcavA ane preryo hato. mArI lakhANa ! huM mArI manovedanAne zAnta kaI rIte rIte karI zakuM? huM kaoNleja (mIThIbAI)mAM banelo prasaMga mArI sAme AbehUba kho prakAzane vidhi prasaMge bolyo hato te yAda AvyuM. praNAlikAgata thayo. " nahIM evAM lakhANa e zlIlatAvALAM haze te meM kayAMthI ke hoya? amArI kolejamAM aMgrejI vibhAgamAM sAhityamAM adhyApako * huM becena banI gaye. pRnAthI pAchA pharyo ke tarata ja huM amArA ghaNA hatA. sarjaka, sAhityavida ane ka zaLa rApaka tarIke jemanI saMcAlaka maMDaLanA sekreTarIne ma0, 'bALe Daka'nAM lakhANo aMge nAmanA deza-paradeza sudhI hatI te nisTama ejhikigsa aMgrejI vibhAganA jaNAvatAM meM temane kahyuM, "UgatAM mugdha cittavALA vidyArthIo ke pramukha hatAM, prA. Ara. pArthasArathi ane prA. pradhAna jevA nAmAMkita vidyArthinIonA hAthamAM A sAmayika jAya te tenA pariNAmo sAhitya zikSaka hatA. 196pamAM eka vAra teo badhA mane maLyA vicAra karatAM huM cittamAM vyAkuLatA anubhavuM chuM. huM badhI ja prata ane kahyuM, "ApaNI kolejanA aMgrejI vibhAga taraphathI ame eka pAchI kheMcI lauM chuM ane bALI nAkhuM chuM. pacAseka to vidyArthIsAmayikanuM prakAzana karavA IcchIe chIe. te mATe ame tamArI onA hAthamAM gaI haze, bAkInI che evuM mArI tapAsamAM ja NavA paravAnagI mAgIe chIe. alabatta, ame mAtra praNAligata sAhitya maLyuM che. mArI daSTikoNa meM adhyApakone kahyo che ane A sAmayika kRtio ke vivecana nahIM, paNa vaicArika daSTie navIna gaNAya tevI kaoNlejanA nAma sAthe prasiddha thayuM che jethI huM zarama anubhavuM chuM. kRtio emAM pragaTa karIne sAhitya vizene adyatana abhigama huM kSamA mAguM chuM. kaeNlejanA adhyApako pazcimI pragatizIlatAthI samajAvavA IcchIe chIe. aMgrejI sAhityanA vidyArthIo tema ja doravAyA che ane AvAM lakhANa karyA che. adhyApako zikSaka tarIke abhyAsIone temAMthI navo prakAza maLaze..." khuba kuzaLatA dharAve che ane temanA vartanamAM kazuM ja aghaTita nathI. tamane mAre hakIkata jaNAvavI joIe eTale huM Avyo chuM..." - huM rAjI thayo. meM javAba Apyo, "tame kaoNlejanA aMgrejI sekreTarIne mArAmAM vizvAsa hato ane kolejanA kAmathI vibhAga taraphathI AvA sAmayikanuM prakAzana karI tethI huM rAjI thAuM saMpa hato. mane nizcita rahevAnuM AzvAsana ApyuM. | E chuM. paNa kaoNleja navI zarU thayelI hovAthI Arthika javAbadArI tenI nahi paNa tamArI hoya te ja sAmayika prasiddha karavuM evA mArA meM lagabhaga badhI nakale bhegI karIne tene agni saMskAra abhiprAyane tame samajI zakaze.." karyo. chatAM becAra nakale bahAra rahI gaI hatI. tyAM to cAreka divasa pachI AcArya atrenA 'marAThA' vartamAnapatramAM duniyAne - Arthika jvAbadArI kaoNlejanI nahIM rahe evI spaSTatA karyA jANe mahAna banAva banyo hoya tevA moTA akSarathI mukhya zirSaka pachI temaNe sAmayika zarU karavAnuM nakkI karyuM. vyakitagata rIte huM (benara heDa lAIna) tarIke lakhyuM hatuM: "pA mIThIbAI kolejata Arthika madada alpAMze karIza evuM paNa meM kahyuM. temaNe jorazorathI vyabhicArAMcA UghaDa puraskAra ! nIce upazirSakamAM lakhyuM hatuM: kAma upADyuM. thoDA mahinA pachI 'bAe Daka' nAma rAkhI sAmayika taiyAra thaI gayuM che ema mane jaNAvyuM. tene prakAzana vidhi mAre "babIla" (bombe Daka marAThI) mAsikanA saMpAdaka prA. pradhAna karavo- kaoNlejamAM vidyArthI ane zikSakanI hojarImAM- evuM temanuM ane prA. pArthasArathine nAgA karI cauTAmAM phaTakA mAravA joIe !" sUcana meM svIkAryuM. e sAmayikanA taMtrI tarIke prA. pArthasArathi ane (marAThInuM gujarAtI meM karyuM che- "marAThA', tA. 6ThThI phebru. 1965.). prA. pradhAna rahyA hatA ane prA. ejhizcilanuM mArgadarzana hatuM. meM pachI e vize lakhyuM: "muMbaInA upanagara vilepArle (pazcima)mAM sAyamika vAMcyuM ja nahotuM. kaMlejamAM meM prakAzanavidhi karyo. vArSika mIThIbAI koleja opha ArTasa ane cauhANa InsTiTayUTa opha cAra aMka ane tenuM lavAjama be rUpiyA rAkhyuM hatuM. mArA prakAzana- sAyansa nAmanI eka kaoNleja che. A kaoNlejanA aMgrejI vibhAga vidhinA pravacanamAM meM kahyuM: "A sAmayika rUDhicusta nahIM paNa dvArA prasiddha thayelA "bombe Daka' (arthAta "bebIla) vaicArika svAtaMtraya Ape tevuM (nena konphomisTa) raheze teno sAmayikane pahele ja aMka prasiddha thayo che. A aMkanAM lekhake mane AnaMda che. vidyAne vaheto praha pragatizIlatA dAkhave che. tenA majakUra upara mAtra najara nAkhIe to temAM saMbhoga ane bAyabe DakamAM kevAM lakhANa che te huM zuM jANuM? huM je abhirucinuM, galIca, azlIla ane bibhatsa lakhANa aMgrejI bhASAmAM bolI rahyo hato tene ko dhvani Aya tenI paNa mane kalpanA prasiddhi thayeluM joIne koI paNa mANasanI sa bhirucine AghAta kyAMthI hoya? A sAmayikanI prata mane bheTa maLI hatI. bIje lAgaze. eTale AvA vezyAvRttine, vyabhicAra ane saMbhegane divase mAre che. yunivarsiTInI gu DAtInI abhyAsa-samitinI puraskAra karanAra sAmayika prasiddha karavA mATe mIThIbAI kolejanA sabhAmAM DAvAnuM hatuM eTale rastAmAM vAMcIza ema vicAryuM hatuM ane prinsipAla, aMgrejInA prAdhyApaka pArthasArathi ane pradhAna ane te e sAmayika sAthe laI gayo hato. mAsikanA lekhaka ane saMcAlaka upara InDiyana pInala koDanI 292 chatA anubhave chetenA pari enA ja che ane
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. 108 kalama pramANe kesa karavAnuM AcArya atreo TharAvyuM che. AvatA somavAre AcArya atre temanA sAlisITara sAmaMta anya kaMpanI ane vakIla vasaMtarAva meganI salAha pramANe tema karaze." prabuddha jIvana huM to vAMcIne saDaka thaI thayA! jAheramAM kaoNlejanI nAlezI thaI e tA ThIka, paNa korTane mAmalo UbhA thAya te je sthiti UbhI thAya tene vicAra karatAM mAruM citta atyaMta kSubdha banyuM. zuM karavuM te mane sUjhanuM nahAvuM. kAlejane huM AcArya hatA, eTale keIsa mArA upara thAya te dekhI hatuM. vidyArthIomAM, samAjamAM, yunivarsiTImAM, sarakArI keLavaNI khAtAmAM AnA tIvra pratyAghAta paDe te dIvA jevI cokhkhI vAta hatI. A uparAMta saMcAlaka maMDaLa paNa mArI sAme pagalAM bharI zake. huM kSaNabhara vicAramUDha banI gayo. AMkhe aMdhArAM AvyAM. zuM karavuM e sUjhatuM nahAtuM. 'marAThA'mAM AvyuM eTale aMgrejI, gujarAtI Adi vartamAnapatrAmAM paNa A samAcAra AvavAnA. kolejanI badanAmI jAheramAM prasarI te vicAra mane asahya rIte akaLAvatA hatA. kAlejamAM saMskAra ane cAritryamUlaka keLavaNI ApavAnI vAta karanAra huM hato, ane mArI ja kaoNlejamAM Avu sAmiyaka prasiddha thayuM! me tenuM udaghATana karyuM! mArI aMtarvyathA kone kahuM? (vizeSa Avate aMke) amRtalAla yAjJika rAjAjInI bhaviSyavANI rAjAjI 21 mI Disembara 1921 thI 20 mArca 1922 sudhI veleTara jelamAM hatA tyAranI emanI DAyarImAM ghaNI mahAmulI vAto vAMcavA maLe che. je loko ema mAne che ke zokha khAtara vAMcalDra e samayanA durvyaya che emAM rAjAjane gaNI zakAya ane jo vAMcavA viSe emanA AvA mata hoya te lakhavAmAM to e kaivA sAvadhAna rahetA haze. Aje pacAsa varasa pachI paNa emanI jela DAyarI vAMcavAmAM rasa paDe evI che. pahele pAne ja emanAM raMgIna bhUrAM cazmAM viSe emaNe ceAkhavaTa karI che. mArI daSTi eTalI badhI TUMkI hatI ke 5-6 phUTane aMtare UbhelA mitrane paNa huM oLakhI zakuM nahIM- mArAM cazmAM vinA. ane mArI daSTi sudhAravAnA khAsa kAcanuM eTaluM bara parAvartana thatuM ke mArAM saMzmAMne raMgIna bhUrA raMganAM karavAM paDayAM. 24 jAnyuArI 1922nI noMdhamAMnI rAjAjInI bhaviSyavANI vAcakanI najare khAsa caDe che. e lakhe che, "sUMDhaNIo, te aMgenI rUzvata, paisA vaDe karAtA anyAya ane baLabUrI ane sarakArI taMtranI kSAmatAnI khAmI e badhAMne pariNAme svAtaMtrya maLaze ke tarata ja jAvana naraka jevuM thaI paDaze. samAja kAMIka aphasesa sAthe bhUtakALanuM rAjya jemAM pramANamAM nyAya hato sarakArI taMtra kAryakSama, zAMtimaya ane ochuM vadhatuM pramANika hatuM te yAda karaze. maLaze phakata eTaluM ja ke ApaNe apamAna ane tAbedArImAMthI ugarIzuM. AzAnuM kiraNa sAmudAyika keLavaNImAM che - jemAM sadAcAra, pApa bhItA ane prema e guNNA nAgarikomAM bacapaNathI ja khIlavAya. ApaNe ATaluM karI zakIe to ja svarAjano artha sukha thaze nahIM to eno artha cheAra anyAya ane auDhAranuM rAjya evA thaI jaze. jo dareka mANasa nyAyI, pApamIra hoya ane samAnI bIjI vyakitaone prema karatAM zIkhe to have A duniyA kevI suMdara thaI jAya ! A AdarzanI chevaTanI saphaLatAnI vyavahAru AzA bIjA koI deza karatAM bhAratamAM vadhu che. tA. 16-10-80 bhArata ane bhAratanI prajAnA bhAvi saMrakSaNa mATe e pharI che ke bhaviSyanI prajAnA vartananA pAyAmAM sadvyavahAra, pApabhIrUnA ane prema pragaTe. A mATe jaI rAjAjIe peAtAnAM rAmAyaNa, mahAbhAratanA saMkSo ane bIjA pustako lakhyAM. vidrAna ane buddhimAna lokoe zarIra zrAma karavA viSe ghaNAjI vakhatathI carcAo cAlI rahI che. jyAre jelamAM emane kAMtavAnuM thatuM tyAre rAjAe pote A prazna vicAryA ane potAnI AgavI vicAradhArAnI spaSTatAthI pote ja jvAba Apyo. huM jyAre kAMguM chuM tyAre mane vicAra Ave che ke ghaNAya citrA jo mane kAMtatA jue to navAI pAme ke huM A kAma je nArnA chokarAo ke abhaNa mANasA paNa karI zake temAM mAro vakhata zA mATe bagADuM chuM. A kAma kAMI buddhimAna ane vidrAna puruSonuM nathI. ghaNAMya pustako meM vAMcyAM nathI. jo huM e badhAM vAMcyuM ta koI ema nahIM kahe ke huM mArA vakhatano du payoga karuM chuM paNa A viSe gaMbhIratApUrvaka vicAra karyA pachI huM evA nirNaya para Avyo chuM ke mArI A mare - jyAre huM jANuM chuM ke vadhu vAcanathI tame mRtyu vakhataeN vidrAna hazeA paNa janasamAjane upayogI thaI zako evuM kAMI karavAnI zakita maLaze nahIM. tamArI vartaNUkamAM samAne upayogI evA sudhAro nahIM karI zako tyAre pustako vAMcyA karavA e AtmavaMcanA che. Ave vakhate tame jo tamArA samaya kAMIka utpAdana karavAmAM athavA samAjane upayogI kAMI kAmamAM gALA to vadhu sAruM. A saMjogomAM eka vAra kApaDa utpanna karavuMathavA eka mUThI anA gADavuM vadhAre yogya ane hitakArI che. bhare emAM akSarajJAnano upayoga na hoya, e jJAna to vaMdhya che ane tame jyAre jIvanane Are pahoMcaze tyAre tamArA deha sAthe nAza pAmavAnuM che. jeo vAMcI ke vicArIne kAMIka navuM utpanna karI zake che temanI vAta judI che paNa mAre haMmezAM vAMcyA ja karavuM zA mATe? bhaNelA AvuM karavA TevAyelA che. eTalA ja khAtara? huM taeNTalAmAM thetDuMka kAMtyuM ane mArA dezanA utpAdanamAM thoDoka umero karuM te zuM khATuM che. (bhavansa jarnalanA ogasTa aMkamAnA lekha parathI ) zAntilAla ha. zAhu sadhanA peTrana sabhyAne paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMghanA peTrana sabhya thaI je bhAIbahenoe amane premaLa sahakAra Apyo, te mATe Amo temanA RNI chIe. koI koI kissAmAM evuM banyuM che ke koInI mAphate paisA mokalyA hoya ane nAma saranAmuM pUruM ne cakhAyuM hoya - te kAraNe athavA te adhuruM saranAmuM lakhAyuM hoya te kAraNe je peTrana sabhyone "prabuddha jIvana" na maLatuM hoya teo phona naMbara 3502 96. dvArA kAryAlayane saMparka sAdhe athavA to patradrArA temanuM nA pa-saranAmuM tarata ja jaNAve evI vinaMti. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. OM. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400 001.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By/South 54 Licence No. : 37 prabuddha jIvana 'buddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 44 : aMka : 1 muMbaI, 1 navembara, 1980, zanivAra vArSika lavAjama za. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 muMbaI jaina yuvaka gaMdhanuM pAkSika mukhapatra chUTaka neksTa 1. 075 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha gAMdhIjI ane gAMdhIjI viSe keTalIka hakIkatA nirvivAdapaNe kahIM zAya tema che. (1) gAMdhIjI dhArmika puruSa hatA. dharma temanAM jIvananA prANa hatA. AtmakathAnI prastAvanAmAM gAMdhIjIe kahyuM che ke mArI saghaLI pravRtti sekSa arthe` ja che. (2) gAMdhIjIne mana dharma eTale satya ane ahiMsAnuM AcaraNa. satyAnnAsti vo dharma: gAMdhIjIe kahyuM che, satya e ja Izvara che. Atmadarzana athavA Izvaradarzana eTale satyanuM darzana. paNa satya sAthe gAMdhIjIe ahiMsAne joDI, mahAvIranA ahiMsA parame| dharmane pUrNapaNe svIkAryo. gAMdhIjIe kahyuM, satya ane ahiMsA eka cakaraDInI be bAju che. satya vinA ahiMsAnuM AcaraNa zakaya nathI, ahiMsA vinA satyanuM AcaraNa zakya nathI. badhA dharmoe satya svIkAryuM che paNa eTale ja darajane ahiMsA svIkArI nathI, hindu dharma paNa nahi. gAMdhIjIe bannene samAna sthAna ApyuM. (3) gAMdhIjIe dharma ane vyavahAramAM bheda karyo nathI. temaNe kahyuM che, je dharma vyavahAramAM lAvI na zakAya te dharma nathI. dharmane sthAne dharma ane vyavahArane sthAne vyavahAra evA bheda gAMdhIjIne mAnya nathI. tethI satya ane ahiMsAnuM AcaraNa jIvananA badhA vyavahAramAM peluM hAvuM joIe ane gAMdhIjIe kahyuM che, te zakaya che ane te ja sAcA vyavahAra che, bIjo vyavahAra badho varga che, sAcA sukha ane zAntinA A ja mArga che. (4) satya ane ahiMsA AdhArita badhA vyavahAra thAya te mATe samAjanuM Amula parivartana thavuM joIe. samAjajIvanamAM asatya ane hiMsA bharyA haze te vyakita mATe samAjamAM rahI, satya ane ahiMsAnuM AcaraNa vikaTa bane. It is difficult for a man to lead a moral life, living in the Society, if the Society as a whole is immoral. tethI gAMdhIjIne ahiMsaka samAjanI racanA karavI hatI. gAMdhIjI meoTA krAntikAra hatA. khAdI grAmeAghoga, vikendrita artharacanA, vikendrita rAjyasattA, grAma svarAja vagere ahiMsaka samAjanA avibhAjya aMga che. AvA ja hetuthI pleToe Adarza samAjanI racanA kalpI che. (5) kAmaNa saMskRti, jeNe ahiMsAne parama dharma tarIke svIkAryo, teNe ema mAnyuM che ke saMsAramAM rahI ahiMsAnuM AcaraNa zakya nathI. teNe mukhyatve saMsAratyAganA nivRttimArga svIkAryo che. gAMdhIjIne saMnyAsa mAnya nathI. gAMdhIjI karmayogI che. (6) kAmaNa saMskRtie anyAyanA pratikAra karavAnuM mAnyuM nathI paNa upasage) ane parisahe sahana karavAnuM svIkAryuM che. vyakitagata jIvanamAM A zakya che. sAmUhika jIvanamAM zakaya nathI. gAMdhIjIe anyAyanA pratikAra karavAnuM svIkAryuM che, paNa te ahiMsaka mArge ane te mArga eTale satyAgraha eTale asahakAra. (7) krAIsTe kahyuM, Resist iot evil. eka gAle tamArgeA mAruM teA bIjo gAla dharaje. duniyAdArI vyavahAramAM ApaNe sahata MtrI : ramaNalAla cI. zAha a gItA anyAya sahana karI zakatA nathI. tenA pratikAra karIe chIe paNa tenA sAmanA anyAya thIja karIe chIe. hiMsAnA pratikAra hiMsAthI, krodhanA krodhathI, veranA verathI ~ eTale duniyAdArI vyavahAramAM We resist evil. gAMdhIe kahatuM, Resist evil but by good. buddha ane mahAvIre kahyuM hatuM., verane averathI, krodhane akrodhathI, hiMsAne ahiMsAthI jItA. A ja sanAtana dharma che. paNa vyakitagata jIvana pUratA A upadeza maryAdita hatA. gAMdhIjIe kahyuM, sAmAjika jIvana mATe paNa A ja mArga che ane te zakaya che. duniyAnA itihAsamAM A navA mArga che. TUMkamAM sAmUhika kSetre jIvanavyavahAramAM sAdhanazuddhinA Agraha navA dharma che. bevaDI nIti - vyakita jIvananI eka ane sAmAjika jIvananI bIjI-gAMdhIjIne mAnya nathI. (8) gAMdhIjIe gItAne AdhyAtmika nidAna grantha hyo che. temaNe kahyuMche, "jyAre AdhyAtmika muMjhavaNa thAya tyAre gItAjInuM zaraNa lIdhuM che ane koI vakhata nirAza thayo nathI. gItA huM jema samajyo chuM tevI rIte tenuM AcaraNa karavAnA mArA ane mArA sAthInA satata prayatna che. paNa gItAmAM ahiMsAnA upadeza karyAM che? svAmI AnaMde gAMdhIjIne kahyuM ke chUTAchavAyA phlAkamAMthI ahiMsAdi ghaTAvA te barAbara lAgatuM nathI. pariNAme gAMdhIjIe pAtAnI rIte gItAnA sarvAMga anuvAda karyo ane tene anAsakitayAga kahyo. paNa anuvAdamAM te je mULamAM hoya tene ja vaLagI rahevuM paDe. temAM peAtAnA manamAnyA artha na thAya. eTale gItAnA pote samagrapaNe zuM artha kare che te anAsakita yoganI prastAvanAmAM samajAvyuM. prastAvanA bahu lAMbI nathI, bAra pAnA che. paNa eTalI arthagaMbhIra che ke tenA upara bhASkA lakhI zakAya. gItA upara ghaNAM bhASyA lakhAyA che paNa gItAnA AvA artha haju sudhI koIe karyo nathI. vartamAnamAM gItA upara ghaNAM pravAnA thAya che. paNa gAMdhIjIe gItAnA je artha karyo che tenA upara koIe pravacana karyuM hoya evuM mArI jANamAM nathI. gItAmAM zAnayAga che, dhyAnayoga che, bhakitayAga che, karma yoga che, saMnyAsamArga che, sAMkhyadarzana che, vizvadarzana che, sthitaprajJanA lahANA che, bhakatanA lakSaNA che, IzvarasamarpaNa che, ane bIjuM ghaNuM che. jene je ce te temAMthI zeAdhe che ane le che. paNa eka hakIkata che ke arju nane viSAda thayA, yuddha karavAnI nA pADI, tyAre zrIkRSNe tene upadeza ApI yuddhamAM pravRtta "karyo. AmAM ahiMsA kayAM Ave? have gAMdhIjI e zuM artha karyo che te joIe. ziAsue anAsakita yoga ane tenI prastAvanA vAMcavI, manana karavI. gAMdhIjIe eTale sudhI icchA vyakata karI hatI ke anAsakita yoga eka svataMtra grantha tarIke lekhAya ane vaMcAya, jema mULa bAIbala hibrU mAM che paNa tenA adhikRta aMgrejI anuvAda svataMtra rIte svIkArAyo che. gAMdhIjIe kahyuM che, A anuvAda pAchaLa 38 varSanA (1929 mAM lakhAyela - pachI tene bIjA 19 varSa gayA AcAranA prayatnanA dAvA che. A kAraNe huM ema icchuM kharA ke pratyeka gujarAtI bhAI- bahena, jemane dharmane AcaraNamAM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 karma karI. ' ' tA. 11 prabuddha jIvana 1-11-0. R mUkavAnI IcchA che teo, A vAMce, vicAre ane temAMthI zakita sarvasAmAnya vastu mItAkArane evA yuddhanuM udAharaNa letAM meLave." saMkoca na thayo, na thAya. prathama gAMdhIjIe kahyuM che. gItA aitihAsika grantha nathI (2) phalatyAganA mahattvanuM mApa kADhatAM gItAkAranA manamAM paNa temAM bhautika yuddhamAM varNanane nimitte pratyeka manuSyanA hRdayanI zA vicAra hatA, teNe ahiMsAnI maryAdA kayAM bAMdhI hatI te ApaNe aMdara niraMtara cAlatA dvandra yuddhanuM ja varNana che. gItAnA zrIkRSNa vicAravApaNuM nathI rahetuM. kavi mahattvanA siddhAMto jagatanI mUrtimaMta zuddha saMpUrNa jJAna che paNa kAlpanika ja che. manuSyane AgaLa mUke, tethI te haMmezA pote ApelA siddhAtonuM mahattava Izvara rUpa thayA vinA sukha vaLatuM nathI, zAMti thatI nathI. AtmA- saMpUrNapaNe oLakhe ja che athavA oLakhyA pachI, badhuM bhASAmAM rthIne Atmadarzana karavAno eka adritIya upAya batAvavAne gItAno mUkI zake che, ema nathI hotuM, emAM kAvyo ane kavine mahimA Azaya che. A advitIya upAya che - karmaphaLatyAga. deha che tyAM che. kavinA arthane aMta ja nathI. jema manuSyane tema ja mahAsudhI karma che, ane karma mAtramAM kAMIka doSa che. tyAre karmabaMdhana- vAkyanA arthano vikAra thayA ja kare che. mAMthI kema chUTAya? javAba che, niSkAma karmathI, karmaphaLatyAga karIne. A karmaphaLatyAga thAya kevI rIte? kevaLa buddhine prayoga (3) bhautika yuddha saMpUrNa karmaphala tyAgathI thaI zake nathI. hRdayamaMthana, tyAga, jJAna ane bhakita. bhakita vinAnuM jJAna evuM gItAkAranI bhASAnA rAkSaramAMthI bhale nIkaLatuM hoya, paNa viphare, zAna vinAnI bhakita vevalApaNuM che. A jJAna ane bhakita gItAnA zikSaNane pUrNatAe amalamAM mUkavAno lagabhaga 40 varSa AsakatI strI-puruSane viSe saMbhave nahi. ahIM, sAdhana ane sAdhya paryata satata prayatna karatAM mane te namrapaNe ema lAgyuM che ke sAva eka ja nahi te lagabhaga eka ja vastu che. sAdhananI parAkASThA satya ane ahiMsAne saMpUrNa pAlana vinA saMpUrNa karmala te ja mekSa, paNa jJAna ane bhakitae karmaphalatyAganI kasoTIe caDavAnuM tyAga manuSyane viSe asaMbhavita che. rahyuM. karma vinA koI siddhi pAmyA nathI. eka taraphathI karmamAtra (4) gItAmAM jJAnano mahimA jaLavAyo che. chatAM gItA baMdhanarUpa che, to bIjI taraphathI dehI IchA anirachAe paNa karma buddhigamya nathI, e hadayagamya che. tethI te akAddhALune sAruM nathI. karyA kare che. teno ukela rUpe gItA kahe che, phalAsakita cheDIne gAMdhIjIe gItAmAM ahiMsA darzana kyuM ane e artha karavA mATe temaNe ApelA upara jaNAvela saMkopa kAraNe ghaNAM : - lAsakita choDavI eTale zuM? mahattvanA mudAo ane jIvana viSe pAyAnA prazno ubhA kare che. te vize have pachI lakhIza. teno artha pariNAma viSe bedarakArI evo nathI. tema phalatyAga eTale tyAgIne phaLa maLatuM nathI evo paNa artha nathI. - cImanalAla cakubhAI phaLatyAga eTale phaLane viSe Asakitano abhAva. pariNAmanuM cittavana karanAranI sthiti viSayAnvetA jevI thaI jAya che ane "dharma-bAdhakathAo ane chevaTe te viSathInI jema, sArAsArane, nIti - anItine viveka mArI lekhanayAtrA chADI de che ane phaLa meLavavA sAru game te sAdhano upayoga kare che ane tene dharma mAne che. Do. amRta ropANI ardhamAgadhInA prasiddha vidvAna che. emaNe . gAMdhIjIe gItAne je artha karyo che tenuM A hArda che. 'phala pitAnuM samagra jIvana ekaniSTha vidyopAsanamAM-adhyayana adhyApanamAM tyAga eTale phalAsakitane tyAga, sakitano tyAga eTale game ane vAcana mananamAM gALyuM che. paMDita sukhalAlajI ane munizrI te bhege ane game te sAdhanathI phaLa- pariNAma lAvavAnI lAlasAno jinavijyajInA jevA vidvanmaNionuM sAnidaya sevavAnuMane munizrI tyAga- eTale sAdhanazuddhine Agraha: zuddha sAdhana vinA zuddha jinavijayajInA sahayogamAM A TesTAIna kRta jinisTa sTaDIjhanuM pariNAma zakya nathI.. zuddha sAdhanathI karma karIe tyAre tAtkAlika saMpAdana karavAnuM saubhAgya emane sAMpaDayuM che. emaNe gujarAtI dhAryuM pariNAma na Ave te paNa sAruM pariNAma Avaze ja evI ane aMgrejI, bane bhASAomAM kArya karyuM che. emaNe taiyAra karelA zALA enuM nAma Izvara uparanI zraddhA. aMte satyane jaya che. saMzAdhana graMtha, saMpAdana, anuvAdo ane maulika graMzamAMthI pacIsa zraddhA , te prakaTa thaI gayAM che ane be graMtha atyAre taiyAra thaI rahyA che. - gAMdhIjIe kahyuM che, gItAjInA zikSaNane amalamAM mUka DaoN. gopANIe mukhyatve jaina dharma ane tattvajJAnanA kotramAM 'nArane saheje satya ane ahiMsAnuM pAlana karavuM paDe che. phalAsakita ane te paNa saMzodhana saMpAdananA kSetramAM kArya karyuM che. vinA manuSyane nI asatya bolavAnI lAlaca thatI, nathI himA saMzodhana-2pAdananA viziSTha kSetramAM kArya karavA mATe lekhamAM sajajatA karavAnI. game te hiMsAnuM ke asatyanuM kArya ApaNe laIe to ema paNa joIe ane parizrama levAnI tAkAta paNa joIe paNa, A jaNAze ke tenI pAchaLa pariNAmanI IcchA rahelI ja che." uparAMta upalabdha hakIkatamAMnI ekeekanI zayatAne nirNaya karI , - prine aihika yuddhanI sAthe saMbaMdha na hoya evuM. tenA zraddhaya hakIkatanuM tAratamya vitarAga- buddhithI nirmamabhAve tapAsI, lakSaNamAM ja che, ema mane te bhAsyuM che. sAmAnya kauTuMbika mAtra e hakitone ja AdhAra satyanuM anumAna karavAnI ne tene kapaDAnI yogyatA-ayogyatAno nirNaya karavAne sArU gItA jevuM pramANe pura:sara ane pratItikara rIte sthApavAnI zakita paNa joIe. pustaka na saMbhave." A zakita A kSetramAM kAma karanArA badhA lekhakomAM hoya ja evuM nathI ane hoya tyAM paNa saumAM eka sarakhI hoya evuM paNa nathI. ' bhakatanA lakSaNe- je sthitaprajJanA lakSaNe jevA ja che - kRtimAM jeTalA pramANamAM lekhakanI sajajatA ane sAvadhAna paripaga batAve che ke sAcA bhakatamAM hiMsA ke anya saMbhave nahi, zremanuM tema ja satyeka niSThA ane satya zodhananI AvaDatanuM darzana te karuNAne bhaMDAra che, zatru-mitra pratye samabhAvI che, koIne thAya teTalA pramANamAM tene e rotranI sadasada vyakita ane pramANabhUpUta dUdha karato nathI. . . vidvAnone paritoSa prApta thAya ane antagavA, mAtra gAMdhIjI jANe che ke gItAne Avo artha karavAmAM teo saMpAdana saMzodhananA ja kSetramAM nahi paNa sarjana ane vivecananI gItAnA arthane visAre che. tethI temaNe kahyuM che ke ahisAna paNa samagra pravRttimAM pRthaka janone nahi paNa vidrAne paripratipAdana gItAne viSaya nathI. kemake gItAkALanI pUrve paga tepa e ja moTI vastu che nirNAyaka paNa, lAMbe gALe, e ja ahiMsA parama dharmarUpe manAtI hatI. gItAne anAsakitane siddhAMta banate hoya che. batAva hatuM. gAMdhIjI pote ja savAla kare che: DaoN. gopANInuM vidyA kArya Aja sudhI utsAhapUrvaka cAlu rahyuM - je gItAne ahiMsA mAnya hatI athavA anAsakitamAM che te joI mane lAge che ke pitAnuM kArya abhIpsita rIte pUruM thAya ahisA saheje AvI jAya che te gItAmAM bhautika yuddhane udAharaNa tene je saMtoSa manuSyamAtrane thAya che te temane thato ja haze. rUpe paNa kema lIdhuM? : paNa vadhArAmAM emanA viziSTa kSetranA unamAdhikArI vidvAnonI gAMdhIjI javAba Ape che: prAti prApta thatAM emane kRtakRtyAne anubhava paNa thato haze. - (1) gItAyugamAM ahiMsA dharma manAtA chatAM bhautika yuddha DAM. gepANIe emanA viziSTa svAdhyAya kotramAM vidrogya
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja 1-11-80. ( 111 = = = stare je saMzodhana saMpAdana ane anuvAdanuM kArya karyuM che te ochuM. ahIM prastuta che. ahIM to ApaNe eTaluM ja nedhIe ke manuMmUlyavAna nathI. paNa teo eTalethI aTakayA nathI. temaNe dha, dhyane jema navA navA adaSTapUrva bAhya tema ja atyaMtara pradezomAM tatvajJAna, samAjavidyA Adi bIjA viSayamAM paNa rasa lIdho che viharavAnuM AkarSaNa hoya che tema paricita, suparicita, ciraparicita ne e viSayonA pitAnA vAcanamananane bahujana samAja sudhI pradezamAM viharavAnuM AkarSaNa paNa hoya che. eTale e vihAra pahoMcADavAne paNa teo varSothI kAryarata rahyA che. jene viziSTa karatI veLA kayAreka pUrvAnubhUta bhAva saMvedanA pharIthI mANavAno arthamAM sAhitya kahI zakAya tevAM kAvya nATakAdi ke vArtA navalakathAdi Ananda anubhavAto hoya che: kayAreka ekAeka ne aNadhAryA navAM sAthe ke sAhityanA sarjana bhAvana AdinA atratya ke pAzcAtya navAM saundaryasthAne prakaTa thatAM citta camatkAraka AhalAda anubhavAto siddhAto sAthe emane paricaya, alabatta, sajIva ke ghaniSTha na hoya che. uparAMta, ApaNe e paNa na bhUlavuM joIe ke samaye samaye gaNAya. paNa jene viziSTa arthamAM sAhitya tarIke oLakhavAmAM Ave bhinna bhinna lekhakone hAthe racAtI prasiddha kathA vastuvALI che tenA parighanI bahAra paNa eka vizALa vAMDamayakSetra vistaryuM che, kRtiomAM prasiddha mAtra vastu ja hoya che. enuM nirUpaNa te pratyeka jemAM zuM gujarAtamAM ke bhAratamAM ke zuM videzamAM thatuM AvyuM lekhaka potapotAnI mati, zakita ane daSTi anusAra ja karate hoya che ne temAMnuM satvazIla hoya te kArya mAnava saMskRti, mAnava vicAra che, ane AsvAda te nirUpaNa paNa ochuM hotuM nathI. ane mAnavanA jIvana pratyenA abhigamanane paNa, kayAreka nA . pANI mAne che ke vArtAnI bhASA, zailI ane nirUpaNa vaLAMka ApI detuM hoya che. rIti deza kAlAnusAra badalAya bhale; badalAvAM joIe vNa kharAM ; lekabhAgya kakSAe Do. gopAlIe je kArya karyuM che temAMnuM paNa mULakathAne saMdeza vikRta ke basUro na thavo joIe. A muddAne ghaNuMkharuM kArya, mana lAge che te pramANe, e vizALa kSetranA keTalAka dhyAnamAM rAkhIne DaoN. zekhaNIe A dharma-bAdhakathAo lakhI che. bhAgamAM thayeluM che. Aje je be graMthonuM vimocana ke anAvaraNa saraLa, nirADaMbara zailImAM kahevAyelI A suvAya kathAo jema 'janmathayuM che te graMthe DaoN. gopANInA lokasaMgrahanI vRttithI thayelA lekhana- bhUmi'nA ane samarpaNa'nA vAcakone recaka nIvaDI che tema bIjA karmanA pratinidhi che. e be graMtha che "dharmabodha kathAo' ane vAcakane paNa rocaka nIvaDaze. lekhanayAtrA." 'mArI lekhanayAtrA judA prakAranuM pustaka che. temAM lekhake potAnA AmAMnI "dharma bodha kathAo'mAM chapane nAnI nAnI vArtAo lekhaka jIvananAM mahatvanAM sImA cihane vize ke sArAmAThA anubhave kahevAmAM AvI che. temAMnI keTalIka bodhakathAo che. keTalIka bodhasthAo vize vAta nathI karI. paNa judAM judAM sAmayikomAM chellAM ATha-nava paNe badhI ja vArtAo dharma bodhakathAo kahI zakAya tevI che. kAraNa ke. varSa darayAna prakTa thayelA temanA lekhomAMthI 38 lekhene saMcaya badhI ja vArtAomAM dharmana-dharma eTale koI saMpradAya vizeSa karyo che. AmAMnA ghaNAkharA lekhe nAnA, bac. traNa traNa ke cAra nahi, paNa dezakAlAtIta sarva sAmAnya nIti dharmane bodha ApavAmAM panAMnA che. DAka lekha chacha-sAta sAta pAnAMnA che. te lAMbAmAM AvyuM che. e rIte joIe to A sthAo jema eka taraphathI lAMbe lekha "vijJAna ane ANe abhigama" cauda khanAne che. lokakathAo ane paMcataMtrahitapadeza AdimAMnI ghaNI kathAothI bahuM janasamAja mATe lekhAcaMlA lekho mATe Ama hovuM Avazyaka che. judI paDe che tema jene ApaNe kalAkRti kahIe tevI TUMkI vArtAothI A pustakanAM khAnAM pheravatAM ja UDIne AMkhe vaLage tevI paNa judI paDe che. eka vastu lekhanuM viSaya vaividhya che. temAM dharma, tatvajJAna, ga A kathAo na vyavahAra rAAna paNa nathI ApatI; ne vAcakanI ane adhyAtmavAda para paNa lekhe che; ne zikSaNa, saMskRti, samAja kalpanAne sparzIne, tene lokAttara saMkramaNa karAvI tene cete vistAra vijJAna ane jIvana para paNa lekhe che. paMDita sukhalAlajI, munizrI sAdhI ApavAnuM kArya paNa nathI karatI. A kathAo manuSyane jinavijayajI, De. AdinAtha uThe ane lekhakanAM bhAbhI paranA manuSyane zobhe tevuM ucca naitika stara paranuM jIvana jIvavAne bAdha lekhomAM keTalAMka hRdayasparzI smRti citro ane saMvedane paNa che: kare che. A baMdha kayAMka khullI rIte karavAmAM Avyo che; kayAMka zrImad rAjacaMdra ane hemacaMdrAcArya praNa lekha che ne saMskRta vyaMjita rIte, ane prAkRta sAhityanI koI koI kRtine AdhAre tenI ramaNIyatAnI AmAMnI koI vArtA DaoN. gopANInI kalpanAnuM saMtAna nathI. jhAMkhI karAvatA lekhe ane volTeka, jhA ane zepanahAra jevA badhI ja vArtAo koI ne koI svarUpe varSonAM varSothI prajAnA hRdayanI tatvamImAMsako paranA lekhe paNa che. DaoN. maNIra bhAratIya vidyAsarva sAmAnya samRddhi banI gaI che. eTale je vArtAo ekavAra bhavana ane tenI koleja jevI saMsthAomAM pitAnA AyuSyane sArI ane sacoTa rIte kahevAI gaI hoya tene zadAntare pharIthI samagra kA kAla gALyA hovA chatAM, gujarAtI sAhitya temanA rasakahevAno zo artha? A prazna koIne kadAca thAya. paNa ApaNe vizvanI maryAdAmAM pravezI zakayuM nathI. lekhakomAM paNa munazIjI ane bhUlavuM na joIe ke jeNe ApaNA cittane vaza karI lIdhuM hoya tevo boTAdakara, e be ja lekhako para temaNe lakhyuM che ne temAM paNa e kAvyo, nATako, navalakathAo, vArtAo ApaNane vAraMvAra vAMcavA lekhaka vize sAdhAraNa rIte rUDha thaI gayelA abhiprAyonuM ja uracAraNa gamatAM hoya che. ApaNAM priya gIte pharIpharIne gAtAM ke sAMbhaLatAM karyuM che. beTAdakara emanI janmabhUminA ane gunazI emanI ApaNe thAkatAM ja nathI hotAM. A te koI eka ja lekhakanI eka kabhUminA-karmabhUminA ja nahi, karma kSetranA nAmAMkita vyakitaja kRtinI vAta thaI. paNa ekanA eka vastu para dAkhalA tarIke, vizeSa hovAthI oN. paNa emanA pratye AkarSAyA hoya te banavAmahAbhArata, rAmAyaNa ke bhAgavata para ke emAMnI kaI viziSTa kathA joga nathI ema nathI. ane, alabatta, . paNInI maryAdA gaNavAnI jarUra nathI. Do. zekhaNInAM adhyayana, adhyAgna ane vastuvALA aMza para-judA judA lekhakoe lakhelI kRtio, sArI rIte lekhAI hoya te ApaNane vAMcavI gamatI ja hoya che. ApaNA rasanAM kSetrA bIjA che ne temanI abhirati yAvadAyuSya temAM ja rahI che. 'mArI lekhanayAtrAnA badhA lekhone jhINavaTathI tapasavAnuM ke rasazAstrIoe kAvyanuM vastu prasiddha, utpAda ke mizra, traNamAMnA koIpaNa prakAranuM hoI zake evuM vihita karyuM che. gujarAtI bhASAnuM lekhakanA mahattvanA vicAronI chaNAvaTa karavAnuM cAhI zakya nathI. paNa A lekhe paNa, dhabAdhakathAonI jema lokasaMgrahanI vRtithI prAcIna ane madhyakAlIna samagra sAhitya-jUja apavAdone bAda karIe to- prasiddha ke mizra kathA vastuvALuM ja che. lakhAyelA hovAthI temAM vizcarcA, zAstrIya, UhApoha ke khaMDana tiDananI pravRttine svAbhAvika rIte ja avakAza rahyo nathI. daSTinI - deza, kALa, nimitta Adine bhede, ekanA eka kathAvastu para ke abhigamanI apUrvatA ke navInatA zAhI bhale ne hoya; paNa Do. navI navI kRtio lakhAtI jatI hoya che. keTalIka vAra lekhaka khaNIe A vividha viSaye para je kaMI vAMrayuM che ne vicAryuM paraMparAthI prApta thayelA vastumAM potAnI ke potAnA samayanI priya che te badhuM barAbara cAvIne tarkazuddha ane vyavasthita rIte ane mAnyatAo, bhAvanA ke samasyAo vagerenuM darzana nirUpaNa karate koI meI sthaLe vyAkaraNa duSTa prayoge maLI AvatA hovA chatAM ekaMdare hoya che. te keTalIka vAra mULa lekhakane abhipreta na hoya tevuM rahasya saraLa ane analaMkRta bhASAmAM ahIM rajU karyuM che. ahIM paMDityanuM paNa temAMthI tAravate hoya che. A yogya gaNAya ke kema tenI carcA pradarzana nathI; Agraha ke abhiniveza nathI; tarkarachaLa ke cabarAkI nathI; (prajaNa ke punarukita nathI; vAcakane AMjI devAne AyAsa 1. prakAzaka: gUrjara graMtharatna kAryAlaya, amadAvAda Disembara nathI. ahIM je kaMI lakhAyuM che temAM namratA, nikhAlasatA, sahRdayatA : 1976, pR. 223 kiMmata rU. 15-00 ane svasthatA pade pade pratIta thAya che. 2. prakAzaka: prA. amRtalAla savacaMda gopANI, 3, "meghadhana' DaoN. pANI jevA Ajanma vidyAvyAsaMgIe bahujana samAjane para, dAdAbhAI roDa, vilepArle (pazcima), muMbaI-400 056, lakSamAM rAkhIne lakhelA lekhonA A be saMcaya saMskAravAMchu gujarAtanI I.sa. 1979, pRSTha 206, kiMmata rU. 20-00.. - prItine pAtra ho! | manasukhalAla jhaverI
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 buddha jIvana 8. 1-11-80. sa tya ne svapna sTAra ghaNIvAra AvatI kAlanI ghaTanAnA paDaghA mANasane Aje ja saMbhaLAI jatA hoya che. kadAca AvA paDaghA sAMbhaLIne ja eka saMvedanazIla AbhAe lakhyuM hatuM: "kAle ame maLIzuMmRtyu ane huM. ne mArAmAM je jAgato beThA che enA upara matanI talavAra jhIMkAze. paNa e pahelAM agAu vahI gayelI kSaNonI A kevI viSAdama smaraNaya khaMjarI ! saMvedanAnA sAgara samA A jAtA jIva upara thoDA ja samayamAM motanI talavAra vIMjhANI ne eka bhayaMkara vimAnI akasmAtamAM e mAryo gayo. matanI laTakatI talavAra vacce paNa enI saMvedanA to jAgRta ja hatI. lagabhaga A ja samayamAM eNe lakhyuM hatuM: haja, paNa pele prazna te Ubhe ja che: zuM huM mArA lakSya zikhare pahoMcI zakIza? jayAM jiMdagInA paDaghA paDe che, jayAM maunamAM vizuddha saragama jAge che, e mAruM lakSya-" AvA jAgRta saMvedanataMtranA mAlikanuM nAma dAga. hemarazIlaDa. yunAnI bhUkaMpUrva mahAmaMtrI rAjakAraNanA gaMdavADamAM aneka patharAe pUjAIne hAlatA hoya che tyAre puSpa jevA komaLa hRdayavALA A mANase eka na ja mApadaMDa UbhuM karI Apela. vaMThI pelA vAtAvaraNa vacce vasIne eNe eka navA cIle pADele. koI paNa vAdanAM gANAM gayA va2 eNe UMcA AdarzavALuM jIvana jIvI banAvyuM. rAjanItine niSNAta hovA chatAM e potAne mAnavatAne sevaka mAna. enA AcAravicAra ekarUpa hatA. enI ciMtanadhArA satata vahe jatI : "niyatine ApaNe potAnI aMdara ja goThavIne bhamatA hoIe chIe. gaIkAle AtmaprazaMsA karelI ne? Aje aMtara DaMkhe che, e enuM ja pariNAma na hoya?" pitAnA vyavahAro ane khAsa to jema bhItaranA pravAhonuM AvuM jala pRthakkaraNa keI bhAgye ja karatuM haze. paisA ane pratiThAnI viruddhamAM belIne e beyanA DhagalA pitAne AMgaNe karavo mATe hoDa lagAvanArA mANasene pAra nathI tyAre A mANase e bemAMthI kazAnIya khevanA rAkhyAvinA potAne maLelI kAmagIrI bajAvaze rAkhI. AMtararASTrIya rAjakAraNanAM vahemI ne varavAM vamaLa vacce eNe zakaya eTalI jhIMka jhIlI. aneka saMgharSomAM e TaTTAra Ubhe rahyo. e kahe che ja: "tamArI pAse che enA karatAM vadhAre tAkAtanI apekSA jiMdagI tamArI pAsethI nathI rAkhatI. ApaNA mATe hadamAM laMda A ja zakaya che: medAna choDIne ApaNe nAsI nA jaIe." enI A sAcI vAta ApaNe saheje mAnI zakatAM nathI. jayAre paNa koI taphAna Ave tyAre ApaNe jAtane bAjumAM tAravI laIe chIe athavA pAroThanAM pagalAM bharIe chIe. e sAruM che ke ApaNane sarvatra vijaya nA maLe. saMjogo ApaNA karatAM baLiyA bhAse. ApaNe ekalAe ja aneka race laDavAnuM hoya evuM anubhava ApaNe badhA ja kayAM nathI karatA? paNa ethI DarIne kAMI bhAgI javAnuM hoya? dAga A makkamatAthI ja maratAM sudhI jhUjhata rahela. e petAne kaheto : pagaluM bharyA pahelAM ja rastAnI nakkaratA cakAsaze nahIM. jenI najara dUranI kSitije noMdhAyelI che , ene ja sAro rasto jaDavAne." kudarate bhAvine ApaNe tyAM re nathI cUkayuM ke jiMdagInI ja nahIM, AkhA jagatanI pATa ApaNI IcchA mujaba goThavAya. dUdhano dAjhelAne chAza phakIne pIvAnuM mana thAya e sAruM che. gaNatarIo karavAnA lAbha paNa che. dhasIne jokhamamAM nA doDI javuM joIe e paNa sAruM. paNa badhA ja mANase ema gaNatarImAM ja sAvacetI zodhyA kare te pelA sAhasanI varamALA konA kaMThamAM ArapAze? kadIka sAva ajANI keDIe cAlavAne AnaMda paNa levo joIe. paga sAmenA pahelA kAMTAne joIne je khamacAI jAya ene kSitijene sAda zI rIte saMbhaLAvAne hatA? je gharanA UMbaranI UMcAI mApavA mAge e dUranA DuMgare kema caDhI zake? dAgane evAM zikharono sAda saMbhaLAyele : mane niraMtara, koI adazya bhomakA tarapha dhakelI rahyuM che. caDhANane DhoLAva vadhArene vadhAre kaThIna thato jAya che.. mArI adaza maMjhilamAMthI AvatA vAyare mArI jhaMkhanAnA tArane raNajhaNAve che." dAga bahu nasIbadAra. ahIM to je sAva najara sAme che e paNa dekhAtuM nathI, potAnA hRdaya dhabakAra paNa ajANyA rahI jAya che, jidagInI dhaDakane vaNasAMbhaLI ja vahe jAya che. mananA mAnela mRgajaLanI pAchaLa bhamavAmAM ApaNe eTalA badhA vyasta ane tra paNa hoIe chIe ke gharaAMgaNanAM jharaNAM, jIvananI guptagaMgA kALanI raNamAM ema ja aTavAyA kare che. - dAga nasIbadAra hato ke e IndradhanuSanA raMgeya oLakhI zako ne potAnI bArImAMthI Domi karatAM gulAbane paNa mANI zako. vizvanA upavanamAM eNe potAnA jIvana choDane bhAIcAro je ne potAnA jIvanamAM eNe vizvacetanAnuM pratinidhitva pArakhyuM. enI pAse e daSTi hatI je gharanA UMbara upara UbhIne dUranA DuMgaranAM darzana karAve ne zikharAnAM ArohaNa pachI paNa pelA UMbarane pitAnAthI ojhala nA thavA de. Arya ane IrSyA thAya che ke dAganA saMgharSo jema vadhatA gayA tema e vadhAre saMvedanazIla, jAgRta ane kRtanizcaya banate gayela. jue, eNe doreluM eka svapnazilpInuM citra: patAnI niSphaLatAone eNe jAtadayA khAdhA vagara jhIlI lIdhI, * * ane saphaLatAone eNe AtmaprazaMsA vagara pacAvI dIdhI." e vizvazAntine upAsaka hatA. yunenA mahAmaMtrI jevI javAbadAra jagAe nimAyA pachI e svapna daSTA pUrI gaMbhIratAthI mAnatA hatA ke AganI javALAomAM bhUMjAI rahelA vizvane pote bahAra kADhI zakaze. yuddha ne azAntithI trAselI mAnavajAtane vizva zAntimAM laherAtI karavAne ene koDa hatA. paNa maThI vizva sattAoe zarU karelI zetaraMjanI AMTIghUMTIo ukelavAmAM e niSphaLa gaye. alabatta, te paNa enA prayatno cAlu ja rahyA. ne jayAre paNa saphaLatA maLI tyAre kRtajJatAnA AnaMdanI varamALA eNe koInA ja kaMThamAM zobhatI karI. jamAnA khAla rAjakAraNIoe ene sadaMtara niSphaLa jAhera karela. paNa e mAnatA ke: "pratyeka bAbatanuM AkharI mUlya pote cUkavyuM che enI pratIti jo potAne barAbara hoya che, bIjA mANase zuM dhAre che. ene kaI artha rahe che khare?" - A kAMI AtmasaMtoSanI vAta nathI. emAM pite dilathI kAMIka karyAnI vRptine oDakAra che. potAnA ja trAjave toLavAmAM khedha paDI gayelA A jagatane tame tamArA tamAma vyavahAra zI rIte samajAvI zakavAnA hatA? AraMbhathI ja zaMkAzIla banI rahevAne TevAyelA jagatane tame mAMDIne badhu samajAvIne dhAro ke e badhuM enA gaLe utare te paNa zuM? evA napAvaTa jagatanI banAvaTI phalamALAonI sugaMdhI zA kAmanI? upahelA manathI eNe karela nyAya ane prazaMsAnA polA zabdonuM mUlya paNa keTaluM?
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-11-80 eka vinaMtI karuM ? samaya maLe to dAga hemarazIlDanuM 'mArki'gsa' AmanuM pustaka vAMcI jojo. enA maraNa pachI prakAzita thayelA A pustakamAM philasUphI che, kavitA che, eka jIvaMta hRdayanA dhabakArA che, jiMdagInA TukaDA che, zamaNAMnI rAkha che. paNa mane je sparzI gayuM che e to enu bhAvataMtra. emAM eka evA sUra satata vahyA kare che je tamArA samagra cittataMtrane raNajhaNAvI nAkhaze. emAM bhArA bhAra viSAda che ja. paNa dAganI khUbI e che ke e viSAda dvArA ja tamane jIvananI AnaMdamaya upAsanAnA mArga maLI raheze. enI chellI vAta: thAka, bhayaMkara thAka. ane ekalatAnA A othAra... haiyAmAM asahya vedanA... ane jaTiMbad tA yaM jAya che. AMgaLIo ThIMgarAI gaI che. paga lathaDe che. paNa atyAre ja, A paLe ja tu mINA nA bhaNI jAya, nuM medAna nA cheADI jAya... bIjAonA rAjapathane kinAre tA manahara vizrAmazALAo che. dhagadhagatA sUrajatApathI bacavA ne svajanone maLavA mATenAM suramya sthAna che emanA mATe. paNa A to tArI keDI che. have tAre pAchA haThavAnuM hoya nahIM, raDI zake tA rahe. paNa have phariyAda nA karIza. keDIe tane pasaMda karyo che. tAre AbhAra mAnavA joIe. tamane koI manahara vizrAmazALAo maLI hoya te AnaMda mAnajo. te eTaluM smaraNamAM rAkhajo ke pula parathI pasAra thavAnuM heAya che. enA upara ciraMtana nivAsa karavAno nA hoya! pelA kavie gAyeluM : "ApaNe te deza kevA, prabuddha jIvana ApaNe videza kevA ! ANe pravAsI pArAvAranA he! jI." - prakAza gajjara premaLa ceAti premaLa jyotinA upakrame kuTuMba rAhata yojanA AkAra laI rahI che-madhyama varganA kuTuMbane Arthika madada karavA mATe. kAMdAvADI jaina kinikamAM eka daradI bena sAthenI vAtacItamAM jaNAyuM ke teo. kuTuMbamAM ekalAM ja che. upara Abha ane nIce dharatI koI saguMvahAluM snehI nathI. pADozIne peAtAnI muzkelI jaNAvI calImAMthI koI pADozI temane hospiTalamAM dAkhala karI gayuM, zvAsanA-damanA vyAdhi che. phira temane e vAtanI che ke ghera jaIne peAte zuM karaze. teo zArIrika zrAma karIne peTa pUranuM raLI letA hatA. have zuM karIza enI ciMtAmAM emanA vyAdhi vadhatA hatA. prespiTalamAM thoDA divasa vadhu kheMcAya te! gheDI zakita maLe, paraMtu emanA samaya pUro thatA hatA. pacIza rUpiyAnuM devuM karIne davA lIdhelI ane e paisA kema bharAze ane bharaNapASaNa kema thaze e vicAre hatAza thaI gayelA. AvI eka ja vyakitanA ghaNA kuTuMo che jemane mAtrasahAnubhutinI nahI paNa poSaNanI jarUriyAta che. AvA dardIone dardInI rAhata bAda pASaNa ApIne ubhA karavAnI ane peAtAnA jIvana vyavahAramAM puna: sthApita karavAnI jarUra che. premaLa jayoti drArA AvI pravRttinuM Ayojana vicArAI rahyuM che. nIrUmena zAha kanvInara, premaLa jayoti AV 113 sAhityavAcananI asara [ 2 ] AcArya atree 'marAThA'..'bambe Daka' vize lakhyuM ane kolejanA prinsipAla tema ja sAmayikanA taMtrIo ane lekhako sAme korTamaH kAma calAvavAnuM jAhera karyuM, tethI mArA manamAM te khaLabhaLATa macyo, paNa tenA taMtrIe tema ja prA. ejhiyila vagerenA manamAM ambhaya pragaTa yo. kharI javAbadArI taMtrIo tema ja lekhaka upara AvI paDI hatI, kAraNa A kaI kolejanuM sAmayika nahAnuM. koleje paravAnagI ApI hatI eTale tAMtrika daSTie ja javAbadArI mArI gaNAya. sAmiyakanA lakhANA chapAya te meM vacyA nahatAM, mane vaMcAvyA nahotA ane tema karavAnI jarUra nahotI. AcArya atrenI dhAradAra klame lakhAyelI cetavaNIthI teo dhrujI UThayA hatA. teo potAnI bhUla have samajI zakayA hatA. kolejamAM bhaNatAM mugdha haiyA ane cittavALA vidyArthIAnAM mana upara A lakhANanI kevI asara thAya tene khyAla AcArya atree ApI dIdhA hatA.'have zuM thaze?" evI bIka temane dhrujAvI rahI hatI, me' temane sAMtvana ApatAM kahyuM, "tamane tamArI bhUla samajAI ethI huM rAjI thayo chuM. korTamAM jaze te te sthiti huM saMbhALI laIza. bIjo upAya paNa zuM che? paNa tame karelI bhUla mATe mane mAphIpatra lakhI Apo. tamArI sthiti huM samajI zakuM chuM. huM jaldI AcArya atrene maLavA IcchuM chuM ane A bAbatano pracAra thatAM aTake tema karavA vinaMti karIza ... have sAmAyika / pAchuM kheMcI laIne agnine svAdhIna karyuM che. adhyApakoe mArI vAta mAnI ane tarata mAMphIpatra lakhI ApyA. prA. pradhAna marAThIbhASI hatA. eTale 'marAThA'nuM lakhANa vAMcIne temane keTalAke jAheramAM haDadhUta karyA ema jANyuM. huM paNa manamAM samasamI rahyo hato. kAraNake jAhera uhApAha thAya te kolejane anivArya nukasAna thAya. AcArya anne sAthe mAre saheja paricaya hatA, paNa mArA mitra prA. Do. jagadIzacaMdra jaina sAthe temanA nikaTanA saMbaMdha hatA, me DaoN. jainane Teliphona karyo, paristhiti jaNAvI ane jaldI AcArya atrene maLavAnuM nakkI karyuM. DaoN. jaina ane huM AcArya atrene ghera gayA. meM temane kahyuM: "tame 'marAThA'mAM lakhyuM temAM huM tamAruM dRSTibindu ane krodha samajI zakuM chuM..." pachI meM badhI vAta karIne kahyuM, "ame badhI pratA pAchI meLavI che ane bALI nAkhI che. tamAro uddeza hatA tene me ja paripUrNa karyo che. have AgaLa vAta vadhAravAthI kone phAyado thavAnA che?' adhyApakoe pragatizIla banavAnI dhUnamAMthI henarI mIlarana avataraNA ane anya lekhA sAmayikamAM lakhyAM. temane bhUla samajAI. 'marAThA'e te mATe ananya sevA karI che. tamAro artha sarpI che....' y : AcArya atre hasI paDayA. mane kahyuM, "to huM zuM kare tevI tamArI IcchA che?" javAbamAM meM kahyuM, "e sAmAyikanI koIka raDIkhaDI karyoka nakala rahI gaI hoya te judI vAta che. tamArA jevA ja vicAra mane Avyo ke tarata 'marAThA' mAM prasiddha thayA pahelAM ja me pagalAM lIdhAM che. . have nAhaka vidyAsaMsthAne nuksAna thAya tevuM tame zikSANahitaciMtaka che. eTale kazuM na karo evI mArI apIla che. tamArA hAthamAM e sAmAyikanI nakla kevI rIte AvI tenuM mane Azcarya thAya che. 'marAThA' mAM paristhitinI vicAraNA bAda A prakaraNa baMdha thAya che evuM saMpAdaka tarIke . tame lakhI...' ja AcArya * atrene mArI vAta gaLe utarI. temaNe kahyuM, "bhale have kAla e vize'marAThA' mAM prakaraNa baMdha karyAnI noMdha lakhIza paNa mane e sAmAyikanI nakala ApanAra tamArI kolejanA adhyApaka hatA.!.." ema bAlI hasyA. huM thoDAka zAnta thayo ane temanA aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnyo. bIje divase temaNe mArI sAthenI vAtacItanA ullekha . karI e vAta upara paDado pADayAnI jAherAta karI. pachI bIjA koI vartamAnapatramAM e vize kazuM na AvyuM tethI mane zAnti maLI. AcArya atrenA aMta:karaNapUrvaka AbhAra manathI mAnyA vinA huM na rahI zakayA. mAro bhAra haLavo banyo,
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 khuba jIvana paraMtu chUTeluM bANa kyAMka paNa vAgyA vinA rahe? munivarsiTImAMthI A aMge pUchaparacha thaI tenA me ghaTatA javAba Apyo. aneka mitro, AcAryo ane prAdhyApako pUchaparacha karavA lAgyA temane paNa me' samajAvyA. pAlisa khAtAnI tapAsa thaI temane paNa hakIkata kahI ane nivedana ApyuM. chevaTe dhArAsabhArmAM A prazna pUchAvAne hAvAthI peAlIsa kaoNlejamAM tapAsa karavA AvI ane me" vigato ApI ane nivedana karyuM. amArI kolejamAM paNa zarUAtamAM thayelA uhApoha zamI gayo. paNa amArA saMcAlakamaMDaLamAM eka sabhyane saMtoSa na thayA. amArI mITIMga thaI tyAre temaNe A matabalanuM kahyuM: 'ApaNe badhAM gAMdhIjInAM jIvanamUlyAne svIkAranArA chIe. ApaNI kolejamAM je sAmAyika nIkaLyuM. tenA 'marAThA' mAM ahevAla Avyo. ApaNI koleja badanAma thaI. e sAmayika bhale pAchuM kheMcyuM ane tenI badhI nakalA bALI dIdhI, paNa AvA azlIla lekho lakhanAra prophesarone ApaNI kolejamAM kema rakhAya? ApaNe tyAM juvAna chekarA chekarIo bhaNe tyAM AvA prophesaronuM sthAna hoya? e sAmayikanA taMtrIne ke prophesarone kolejamAMthI chUTA karavA joIe. A vAta upara DhAMkapacheDo na thAya. .. me badhI hakIkata kahI. pachI me... mArA abhiprAya kahyo; "AvuM sAmayika ane AvAM lakhANo ApaNI kolejanA adhyApakoe ryAM te kamanasIba ghaTanA che. prophesaroe lekhita mAphI mAgI che. pazcimI sAhityanI asarathI deravAIne kazuMka navuM ke pragatizIla karavAnA utsAhamAM teo bhAna bhUlI gayA ane AMcako ApIne kazIka bahAdurI karyAnI khumArImAM AvA lekhA lakhyA. paraMtu A adhyApako bahu ja sArA zikSako che. temanuM vartana ke zAritrya nirNAMka che. ApaNA vidyArthIomAM vidyArasa utpanna karavAnI temanAmAM zakita che. paNa duniyAmAM kAMIka navuM karI batAvavAnA temane cepa lAgyo ane bhUla karI beThA! have mAphI mAge che. temanA vize kdI kI phariyAda nathI AvI. rAvA sArA zikSako ApaNI kolejanAM pratiSThAaurava vadhAre che eTale have temanI sAme pagalAM na levAM ... chatAM temane chUTA karavA hoya te mane paNa chUTA karavA joIe. temane paravAnagI me` ApI hatI. me paNa ajANatAM bhUla karI kahevAya ." samitimAM DI carcA vicAraNA pachI e prakaraNa baMdha karavuM. ane bIjuM kazuM na karavuM ema nakkI karyuM. temane zikSA karavI hAya te pahelI zikSA mane karavI joIe, kAraNa ke e sAmayika pragaDha karavAnI me` rajA ApI hovAthI huM. javAbadArImAMthI mukata na thaI zakuM.' e mArI dalIle zikSakone chUTA karavAnI vAta baMdha karI. e prakaraNa baMdha thayuM, paNa e aMgenA mArA vicAro vizeSa gatimAna thayA. A AkhAya prasaMga zrI cImanabhAInA lekhe mArA cittamAM sajIva banAvyA. henarI mIlaranI 'TrApIka opha kensara ' kRti upara pratibaMdha hovAthI kyAMye tenI nakala maLatI na hatI. paNa AvuM uhApAha karanAruM ane pratibaMdha thayeluM pustaka kevuM haze te vAMcavAnI jijJAsA mArA manamAM thaI. eka mitre e pustaka meLavI ApyuM. pacAseka pAnAM vAMcyA pachI vadhu vAMcavAnuM mane mana na thayuM. ApaNe chApIe nahi evI azlIla gALA ane kAmukatAnu varNana vAMcIne mArA manamAM udgaga thayo, vAMcavAnI jijJAsA ane rasa cAlyAM gayAM. e vakhate mane thayuM ke, sAhityanuM kalA - sauMdarya rasAtmaka satya pragaTa karavAmAM rahyuM che; mAtra vAstavikatAne nAme azlIla jugupsA citrA dorAya temAM sauMdarya kayAthI hAya? kharAba vastune kharAba cItaravAmAM kalAdnArA kharAba pratye jugupsA upaje te satya che, paNa kharAbane suMdara tarIke cItaravAmAM kasaba haze paNa kalAtmaka sau darya asatyamAM kema pragaTe? 'TrApika epha kensara'mAM mane jarA paNa rasa nahota paDayo te mane barAbara yAda che. 'sAhityanI asaramAM cImanabhAIe vagara pustaka vAMcyuM je henarI mIlara jevAnAM pustako vize lakhyuM che, tevA ja pratibhAva e pustaka vAMcIne mane thayo hato. e pustaka vAMcyA pachI mArA manamAM je vicAro utpanna thayA hatA, tevAja vicAro vagara pustaka vAMcyuM zrI cImanabhAInA manamAM kaI rIte jAgyA haze tenuM Azcarya hajI paNa zamatuM nathI. zrI cImanabhAIe lakhyuM che: tA. 1-11-80 "keTalAka loko ema mAne che ke AvA lekhakI samAjane ane ApaNA daMbha ughADA pADe che mATe mahAna che. ApaNA jIvanamAM ane samAjamAM keTale darajaje da bha che te hakIkata che. paNa dabha ughADA pADatA, saMyamane svacchaMdamAM palaTAva ane mukitanA nAme durAcAra pASavA emAM sarjakatA che? daMbha ughADA pADayA pachI paNa, jIvananAM sAcAM mUlyAnI pratiSThA karavI, jIvanane udAtta ane naitika bhAvanAothI pApavI e sAcI sarjakatAnI nizAnI che. * 'vAstavikatAne nAme jIvanamAM mAtra ukaraDo ja che ema mAnI besavuM ane tenuM ja nirUpaNa karavuM emAM sarjakatA Ave che? jIvanamAM vAsanAo che, asavRttio che, te sAthe savrutio che ane aMte savruttismAne vijya thAya temAM ja jIvananI dhanyatA che evu maMgalamaya darzana nathI tene mahAna sarjaka kema gaNavA? bhASA upara prabhutva hoya te khoTI vastune lalacAmaNI rIte rajU karI vAcakane avaLe mArge laI jAya." ( 'sAhityanI asara' : 'prabuddha jIvana: tA. 1-7-'88) zrI cImanabhAIe chelluM vAkaya lakhyuM temAM umero ane pheraphAra karIne mane paNa kahevAnuM mana thAya che: 'buddhizakita, saMvedanarIla kalpanAsamRddhi ane bhASA upara prabhutva hoya tethI asatya vastune suMdara vastro paherAvavAthI satyanuM kalAsau darya jhAMkhuM paDe che, sAcA prakAza paDatA nathI kalAnI aMtima kasoTI to satyanAte ja uparathI sau daryanuM mUlyAMkana thAya te che. sarjaka kalpanA saMvedanazIla bhASA, buddhi tejanA camakArA ekarUpa banI jyAre satyamUlaka vastune nirUpatA sau darya prakaTAve che temAM ja kalAnI sArthakatA che. jagatanI mahAna sAhityakRtiomAM satyaAdhArita sauMdarya ja cittAkarSaka banyuM che. rasavizvamAM laI vAnuM sAmarthya dharAve che ane mAnavIne prakAzapaMthe dore che. (saMpUrNa) amRtalAla yAjJika Man mitra banAvavAne sauthI sAro samaya temanI jarUra paDe e pahelAMnA che. * ethela berImAra prANano nAza karavAnI IcchA khoTI IcchA karyA pachI zarIra bacaze nahi ane zarIra nahi thaI zakaze. mane lAge che ke vRA jevuM suMdara kAvya bIjuM kadI mane jovA maLavAnuM nathI. kavitA to mArA jevA mUrkhAo paNa racI mAtra Izvara ja racI jANe. traNa kalAka vahelA hovuM vadhuM sAruM, paNa eka che-prANano nAza hoya to sAdhanA - zrI araviMda zake; paNa vRkSa te - joIsa kilcara miniTa meADA paDavuM -zekarA piyara peTane pUjArI kadI bhagavAnanA pUjArI na banI zake. sAdI kharAba. sva. dIpacaMda tribhAvanadAsa zAha TrasTa graMthazreNI - graMtha kho "nidbhavavA" lekhakaH DaoN. ramaNulAla cI. zAha prakAzaka zrI sukha jaina yuvaka sadha 385, saradAra vI. pI. rADa, suI-400 004. mukhya vikretA : navabhArata sAhitya maMdira muMbai-2 amadAvAda-1 mUlya H rUA. 7-00
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-11-80 prAddha jIvana EST: eka anubhava [bhyAsa vartuLanA upakrame E S T[vaSe ApelA tyAkhyAnano sAra] tamArA kutuhala ane jJAna meLavavAnI IcchAthI sarjI elA tamArA avakAzamAM pravaeNzatA AnaMda anubhavuM chuM. E S T nI tAlIma levAnI amArI taiyArIthI ane tAlIma lIdhA pachI sarjAelA amArA nAnakaDA avakAzamAM tamane saune premapUrvaka AvakAruM chuM. 'avakAza' e ESTnI paribhASA che paNa enI viziSTatA nathI. ApaNA kavie paNa karyAM nathI kahyuM. 'nAnakaDAM phalane UgavA mATe keTalA moTA avakAza (AkAza)nI jarUra paDe che?? sAmAjika saMsthAe yojelA semInAramAM (ke samAraMbhamAM) ane E STnA tAlIma-semInAramAM eka pAyAno bheda che. saMsthAnI ke samAjanI pratiSThita, pUjya ke AdaraNIya vyakita cAlu samAraMbhe sabhAkhaMDamAM praveza kare ke tarata ja vyAkhyAnakAranA vyAkhyAnane avagaNIne paNa saMsthAnA kAryakartAo e pUjya vyakitane AvakAraze, meAbhAnA sthAne besADaze. pUjayabhAva pragaTa karaze. ESTmAM sAmAjika mAbhAna, AdarA avAja, chaDecAka pradarzananA bhAva tarata ja dekhAI Ave che. sAmAjika mAbhAnA AdaranAM AThA nIce, ApaNe anyonyanuM AvuM geravartanavagara virodhe calAvI letA hoIe chIe. 'terI bI cUpa, merI bI cUpa'nI paraspara saMmati ApaNA sAmAjika vyavahAranuM lakSaNa banI gayuM che. 'sati' ke agreement nA pAyA para vizva cAlI rahyuM che ane cAlI zake eE S T nA eka pAyAne vicAra che ane tAlImanI zarUAta agreement ne javAbadArIpUrvaka pALavAnA mahattva vize tAlIma lenArane sajAga karavAthI thatI hoya che. E S T sAITha kalAkamAM jIvana parivartana karavAnA dAvA kare che athavA EST nI tAlIma levAthI badhI graMthio kharI paDe che evuM nitAMta vidhAna koI kare to e yogya nathI. EST Ave kazA dAvo karatuM nathI. ApaNe Izvara chIe, je svarUpe ApaNe chIe te svarUpe ApaNe saMpUrNa chIe. EST A vAtanI ApaNane pharI pharIne yAda devaDAve che. paraMtu ApaNA A svarUpane ApaNe oLakhatA nathI. ApaNA samAje, vyavahAra, vartane, ApaNe mAnI lIdhelA mane ApaNI sajAgatA ane ApaNA 'sva'rUpanI ADe aneka avarodho (barriers) saryA che. ApaNI Izvaradatta (eTale ke mAnavI hovA paNAnelaIne sAhijaka rIte ApaNAmAM rahelI) bakSIsAne ApaNe mANI zakatA nathI. pichAnI zakatA nathI. ApaNe sarjelA avarodhonA kAraNe tAlImanI zarUAtamAM ane tAlIma daramiyAna satata ApaNane svarjita avarodhone oLakhavA mATe udyata kare che. bhautika vijJAnamAM eka nAnakaDuM dRSTAnta rajU thAya che: kAcanA TukaDA para verivakhera lokhaMDanA vhera (bhUko) veravAmAM AvyA che. enI nIce lAhacuMbaka TUkaDo mUkavAthI e vheramAM eka bhAta ( Pattern) paDI jAya che. emAM eka navI vyavasthA AvI jAya che. E S T nI tAlImamAM mane kazAka A prakArane anubhava thayo. jIvana daramiyAna anubhavanA jJAnanAM aneka nAnA meAAM kaNa ekaThA karyA hatA. karyAMka e badhAnuM abhimAna hatuM. karyAMka gaurava hatuM. karyAMka e vize mustAkI hatI, kadika koI cokkasa vicArasaraNInI tArkika nakkaratA vizenI khAtrI hatI. karyAMka aneka bauddhika virodhA vize mUMjhavaNa hatI. karyAMka e kAraNe namratA hatI. karyAMka unnatabhU nI paristhiti paNa hatI. EST nI tAlImanA anubhave lAhacuMbakanI asara sArI ane pelAM badhAM anubhava kaNA ane jJAna-ajJAnanAM kaNAne eka viziSTa bhAta prApta thaI. sAmAnya rIte ApaNA anubhavanI athavA enA abhAvanI ane enA pariNAmeAnI javAbadArI ApaNe mAbApa para, paricita-aparicita vyakita para, bhUtakALa para, ItihAsa para, samAja para, rAjakIya vyavasthA ke paristhiti para DhALI detA hoIe chIe ane ApaNI jarUriyAtamAMthI UbhuM kareluM manovijJAna Psycho - therapy manocikitsAnA nAme A vicArane daDha karatuM hoya che. ESTnI tAlIma daramiyAna ApaNane pratIti thAya che ke ApaNe jIvana daramyAna keTalAMka daSTibindu (Points of view)ne apanAvI laIe chIe, e vize sAcA hovAnA dAvA karIe chIe. sAcA TharavAne maraNatola prayatna karyA 115 * ja karatA hoIe e ane 'svarUpanI anubhUtine dUranI dUra ThelyA karatA hAIe chIe. E ST mAM ApaNane pratIti thAya cheke ApaNe sAcA hatA ke khoTA hatA enuM mahattva eTaluM nathI jeTaluM ApaNe je kaMI karIe chIe te zA mATe karIe chIe e jANavAnuM, e zeAdhI kADhavAnuM hoya che. E S T enables you to mow the truth aboutyourself. tamArA vizenuM satya jANavA E S T tamane zakitamAna karyuM che. A jAgRti AvI eTale ApaNAM kAryanI, vartananI vyavahAranI sapUrNa javAbadArI ApaNI che enI pratIti thAya che. EST nI tAlIma satata A dizAmAM pravRtta thayelI tAlIma che. AvI pratIti thavA mATe ESTnI tAlImanI koIne jarUra nathI. EST thI eAvI zake evA enA dAvA paNa nathI. Creative Arts sarjanAtmaka kalAo A ja karatI hoya che. saMprajJatA ( Consciousness ) nA vikAsanI koIpaNa pravRtti sarjananI jIvananI vizALatAnI dizAnI bArI kholI Ape che. ApaNane saMkucita jIvananA baMdhiyArapaNAmAM eka chidra pADI Ape che. tAlIma ApaNAM jIvananI bhavyatAnuM dvAra kholI ApavAmAM ApaNane pravRtta kare che. e dvAra haMmeza mATe kholavuM ke nahi, ene oLaMgIne AgaLa javuM ke nahi enA nirbhaya tyAra pachI ApaNe karavAne hAya che. F S T ApaNane sukhI jIvananI, puNyanI kazI lAlaca nathI ApatuM. ApaNA hAtha pakaDIne AgaLa nathI kheMcavuM, dhakko nathI mAratuM. jJAnanAM mArge paNa koIka jIvananAM dvAra kholavA sudhI AvI pahoMce che. paraMtu zAnanAM ghaNAM pustakAmAM, bauddhika dalIlA karatAM karatAM lekhaka ke vicAraka upadezaka banI jatA hoya che, enI bhedarekhA bahu sUkSma hoya che. upadeza vidheyAtmaka svarUpanA (Positive) hAI zake ane bIjAnAM daSTibindu vize khaMDanAtmaka svarUpanI nakArAtmaka (Negative) paNa hoI zake.EST A banne pralAbhanAthI dUra rahI bahu taTastha rIte ApaNane pelAM dvAra pAse lAvI mUke che. javAbadArInuM prabaLa bhAna kadAca jIvanamAM pahelI ja vAra ApaNane e paLe ane e paLathI thAya che. E S T vyakitanI samasyAonuM nirAkaraNa karavAnuM mAthe nathI. letuM, evI ceSTA paNa nathI karatuM. anubhUtine kazAya avarodha vagara anubhavA eTale ene aMge kazI samasyA rahetI nathI. je rahe che enI saMpUrNa jvAbadArI tamArI che. A vizenI satata jAgRti eja E ST nI tAlImanI sAcI oLakha che ane FST nA Trenara tATasthyanuM jIvatuM jAgatuM daSTAnta che. satata jAgRtinI tAlIma eNe evI rIte AtmasAta karI hAya che ke tamArI ramatamAM ekadi phasAtA nathI, kiMda upadezaka banatA nathI. tamArI samasyAne ukela ApatA nathI, tamArI dayA khAtA nathI, tamArI vahAre dhAtA nathI. eNe gurupadano kAI jhaMDo upADayA nathI ane chatAMya tamArI madadathI tamArI jAgRtinI vATane satata saMkoravAnA puruSArtha e karyA kare che ane tamArI anubhUtinA udgama sudhI pahoMcavAnI tamArI sUjhane ane kSamatAne vadhAre vizada ane prabaLa karavA tatpara rahe che. sAmAnyata: ApaNe jene anubhavasamuddhi kahIne kadika gaurava anubhavIe chIe e vizvanA bAhya ghaTakonA kAraNe thatI asararUpa saMvedanAnI samRddhi hAya che. sAcI anubhUti bhItaramAMthI AvatI hAya che ane 'sva' ja enuM kendra hAya che, enuM ugamasthAna hAya che. anubhUti svayaM kAraNa hoya che, kazAnI asara nahi. potAnuM 'sva'rUpa samajavAnI pAmavAnI mathAmaNa eja mAnavanI meATI gauravagAthA che. e 'sva'rUpanI AgaLa rahelA avarAdhAne huM na oLakhI zakuM to mAruM jIvana vyartha che. ESTnI tAlImanA AvI pratIti karAvavAno anubhava che. jIvanamAM meM be dharatIkaMpo anubhavyA che. mAtAnA garbhamAM sahIsalAmatIthI ucharyA pachI, aMdaranA dharatIkaMpathI thayelA janmanA anubhava mahadaMze e anubhava ajAgrata manamAM DhaburAI gayA che. bIjo dharatIkaMpa bauddhika hatA. e meM anubhavyA ESTnI tAlIma daramiyAna ApaNA zAna ane anubhavanA preryA ApaNe je vartanavyahavAra karatA hoIe chIe e mahadaMze kazIka mAnyatAnA saMdarbhanA mALakhAmAM rahIne karyA karatA hAIe chIe e vAta ESTnI tAlImanI zarUAtanA kalAko daramiyAna thaI tyAre kazuMka halI UThayuM. e AvanAra dharatIkaMpano aNasAra hatA. chellA divase 'mana' eTale zuM enuM satata AThathI dasa kalAka vivaraNa cAle che. praznAArI thAya
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-11-80 - 108 upavAsanI ArAdhanA : asAdhAraNa ghaTanA che. zaMkAone dUra karavAnA prayatno thAya che, ApaNA anubhave oLakhIne samUhanI hAjarInA saMkocane saheje atikramI jaI rajU karavAnA hiMmatabharyA sAhasika prayatno thAya che ane ApaNane pratIti thAya che ke je mana sAthe ApaNe 'va'nuM samIkaraNa mAMDatA hatA ane jene akabaMdha jALavI rAkhavAne AnaMda ane vedanA mANatA hatA e mana keTaluM moTuM yaMtra che. mananI yAMtrikatAnI ESTnI tAlIma daramyAna thatI pratIti e meM anubhavele bIjo dharatIkaMpa bhItaramAM daSTi karavAnI taka maLyA pachI, aMdara daSTi karavAthI pAchA paDatA hoIe to e avarodhathI paNa ApaNe paricita thaIe chIe. satata jAgRti e mAruM lakSaNa nathI eTale aneka virodhanA bhArane DhasaDatA ApaNe kheDaMgAtA kheDaMgAtA cAlyA jatA hoIe chIe. 'svarUpanI samRddhine paricaya pAmIne satata jAgRtinI avasthA para AvavuM e ESTnI tAlImanI phala zuti che. mAnavI 'svarUpane kevI rIte pAmI zake ene koI rAjamArga nathI. koI jJAnanA mArge, koI bhakitanA mArge kaI karmanA mArge, koI dekhItI narI niSkriyatAnA mArgo, kaI dharmanA mArge e pAmI zake che. jIvananuM moTAmAM moTuM sAkaya che. 'svarUpanI anubhUtine pAmavuM. 2500 varSa pahelAM buddha paNa A ja vAta karI hatI. tIrthakaro ane payagaMbaroe AvI ja vAta karI che. vAta navI nathI. AjanI vaijJAnika ane audyogika saMskRtinA sadamAM, vagara upadeze A vAta Adhunika mAnava sudhI pahoMcADavAnuM bhagIratha kArya, AjanI Consciousness expansion pravAhAe upADayuM che. chellA nava-dasa varSathI astitvamAM AvelA E ST e enI tAlIma vaDe A dizAmAM gaNanA yogya kArya karyuM che. enI tAlImanA bhina bhinna aMzene tapAsIe te vidvAna tarata kaheze. ATaluM ESTe phroIDanA manovizleSaNamAMthI lIdhuM che, ATaluMeNe buddhamAMthI lIdhuM che. ATaluM eNe sUphIvAdamAMthI, amuka eNe jainamAMthI, amuka eNe Scientology mAMthI amuka eNe Mind DynamicsmAMthI ane amuka eNe Maslow mAMthI ane acuka Gestalt Therapy mAMthI lIdhuM che. vAta taddana sAcI che. E ST nA praNetA vanara hArDe AvI aneka vidhAone ayAsa karIne, prApya hatI enI tAlIma laI darekanA pitAne lAgelA agatyanA aMzane apanAvI laIne pitAnI EST nI tAlImane upajAvI che. varnaranI maulikatA bhinna bhinna aMzenI mauliktA nathI. e aMzane eka ananya bhAta (Pattern) mAM DhALavAnI samagratAnI sarjaka maulikatA che. enuM mUlya Aje AMkI batAvavAnI dhRSTatA kaveLAnI gaNAya. vaLI E ST koI pradeza nathI ke enI Guided Tour para koIne laI jaIne enA jovAlAyaka sthaLonuM ke tabakkAnuM darzana karAvAya. ESTnI tAlIma khuda eka sAhasika anubhava che. koIka kaheze, AcArya rajanIza, gupha, kRNamUrti paNa A ja vAta kahe che. vAta sAcI che. EST nI tAlImane ane je prApti thAya che te Nothing nI che. tAlIma daramiyAna A vAta deharAvAtI hoya che ane dhIme dhIme jema jema ughADa thate Ave che ema ema Nothing samasta vizvane samAvI levuM anubhavAya che. Doing Nothing ane pravRttiA vacce pachI kazo virodha raheto nathI doraDA para samatulA jALavIne UbhA rahelo naTa dekhInuM kazuM karato nathI, eka Daga paNa mAMDato nathI. He is apparently doing nothing. paraMtu samatulA jALavIne UbhA rahevA mATe karavI paDatI pravRtti ApaNane dekhAtI nathI. e bhItaranI pravRtti che. EST bhItaramAM anubhavAtI Nothingness tarapha dorI javAnI tAlIma che. mahAna sarjaka kAphaDAe AvA anuM je kahyuM che e rAMkIne mArI vAta ahIM pUrI karIza. Just sit in a room and think. Do not even think. Be quiet and do nothing. The world has no option but to roll in ectasy before your feet. eka oraDAmAM besIne vicArI vicAra paNa na karo. zAnta raho ane kazuM ja na karo. vizvane enA AnaMdanI utkRSTatAmAM tamArA paga AgaLa ALoTayA vagara chUTakA pU. munizrI ratnAkavijayajI mahArAja [ bleka: "ghoghArI jaina darzana"nA saujanyathI] mahuvA khAte (jillA bhAvanagara) zAsana samrATa AcArya zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA paTTa ziSya AcArya zrI vijayadarzanasUrIzvarajI mahArAjanA praziSya pU. munizrI ratnAkara vijayajI mahArAja, pU. AcArya zrI vijaya meraprabhasUrIzvarajI mahArAjanI nizrAmAM aSADa suda - 1ne rAvavAra, tA. 13-7-1980nA zubha dine satata 108 upavAsanI ugra tapazcaryAne prAraMbha karyo ane A vada 5, ne maMgaLavAra, tA. 28-10-80 nA roja 108 upavAsanI ArAdhanA nirvidane pAra paDI. A eka asAdhAraNa ghaTanA lekhAya. chevaTa sudhI sAdhu dharmanI Avazyaka kriyAo pote jAte ja kare eTalI emanI zArIrika pha pti ane kAmatA tema ja saMpUrNapaNe samatA rahe e to te ja zakya bane, jo emanA bAhyatapanI sAthe aMtarUpa - dharmadhyAna ane zukala dhyAna niraMtara cAlu hoya. megala samrATa akabara bAdazAhanA samayamAM AcArya zI hIravijayasUrinI suzrAvikA zrI caMpAbahene 6 mAsa paryaMta upavAsa karyAnuM itihAsa noMdhe che. vartamAnamAM paNa 61 upavAsa ke ethI vadhu upavAsanI nAnI moTI tapazcaryA thaI che kharI, paraMtu 108 upavAsanI ArAdhanA, najIkanA bhUtakALamAM koIe karI nathI e daSTie, ananya gaNAya. pU. munizrI ratnAkara vijayajI mahArAjanI ArAdhanAnA samaya daramiyAna, mahuvAmAM 2 zreNI tapa, 8 mAsa kSamaNa, 60 siddhitapa Adi tapazcaryA thaI che. e tapazcaryAnI ujavaNI nimitte zrI bhakatAmara pUjana, zrI namiUNa pUjana, zrI siddhacakra pUjana zrI aorArIsnAtrAdi vidhividhAna dvArA maMtra stotranI sAdhanA thaI che. sva5ra kalyANanI daSTie AvakArya che. A nimitte sArvajanika hospiTalane zrI mahuvA jaina saMgha dvArA rUA. 11,108] ApavAmAM AvyA che. tapazcaryAnI ujavaNInI vAta karatAM bIjI eka vAta yAda Ave che. pU. AcAryazrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAjanA praziSya munizI anekAnta vijayajI mahArAjazrIe I. sa. 1968 mAM bikAnera khAte mauna vrata sAthe 61 upavAsanI ArAdhanA karI. e tapazcaryAnI ujavaNI mATe ekatrita thayela 3. sATha hajAranI rakama dhAmadhUma pAchaLa kharcavAne badale zrAvaka zrAvikAnA utkarSamAM vAparavAnI vilakSaNa dIrghadaSTi tapasvI munizrI ane temanA guru AcAryazrI vijayasamudrasUrI varajA mahArAje dAkhavI hatI. A aMge "prabuddha jIvana" nA tA. 1-12-1968 nA aMkamAM meM vigate noMdha lakhI hatI. pU. munizrI ratnAkaravijayajI mahArAjane anekaza: vaMdanA. dhanya munirAya ! * punAlAla rasikalAla zAha EST nI tAlIma ane pravRtti A sAhasa yAtrAnuM Ijana che. -rasika zAha
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-11-80 addha jIvana, 17* che. vanaudyAga karaDene rejI ApI zake . hamaNAM meM traNa niSNAtonI carcA vAMcI ke vRkSa bekArone che, Dhorane anAja khavarAvavAmAM Ave che. te anAjanuM utpAdana rojI, Dhorane cAro, ane dezane baLataNa, lAkaDuM, reSA vagere ApI vadhAravA dara varSe abajo rUbala vApare che, tema chatAM khetI vistAravA zake. AmAM kazuM navuM nathI kahevAyuM, tema chatAM TUMkI daSTinA svArthathI jagala nathI tapatuM. anAjanI khAdha te mAM huMDiyAmaNa kharcAne jeno bIjuM kazuM jotAM, sAMbhaLatA ke vicAratA nathI temane A paNa AyAta kare che, tyAre ApaNe jaMgalanA bhAge khetIne vistAra badhuM vAraMvAra ' kahevAnI jarUra che. karIe chIe. | dara varSe vadhu ne vadhu pUra Ave che. A varSe AgalA badhA vRkSonAM vAvetara mATe paDatara jamIna, patharALa jamIna, khArI vikrama tUTI gayA. bharUca zaheramAM 12 varSa pachI pahelI vAra narmadAnA jamIna ane DuMgarone upayoga karavo joIe. je jamInamAM khetI pANI dAkhala thayAM. uttara bhAratamAM te vinAzanuM varNana thaI zake na thaI zake tyAM tavara athavA cera, bAvaLa, pIlu, thora, sarU, yukelipTasa tema nathI.' vagere jamInanI jAta pramANe ghaNI vanaspati vAvI zakAya.. upara kaMI nahi pUra ane dhovANa aTakAvavA mATe kAropaNane je traNa niSNAtone ullekha meM karyo te paikI zrI phasI enjiniyare muddA sva. saMjaya gAMdhInA pAMca muddA paikI eka ati mahattvane kahyuM che ke cApaNI dharatImAMthI 15 TakA dharatI 2ANaupajAu cAne verAna hovAnuM sarakArI AMkaDAmAM jaNAveluM che. ApaNI dharatImAMthI muddo hatA tethI temanI smRtimAM temanuM kArya pAra pADavA temaja vRkSonA trIjA bhAganI dharatI verAna thaI rahI che. tenuM dhovANa aTakAvIne vinAzathI pUra vaDe jAnamAlane vinAza vadhI rahyo che tethI ciMtAtura temAMthI vadhu upaja laI zakAya. A dezamAM savA sAta karoDa karatAM banIne vaDApradhAne vRkSAropaNanuM kArya yuddhanA dhoraNe upADI levA vadhu loko bekAra che ane jo Ama ja cAlyA kare to A sadInAM prajAne ane rAjyone anurodha karyo che. be-traNa varSothI dezamAM bAkInA vIsa varSamAM bekAranI saMkhyA 20 karoDa upara pahoMce. vRkSo vavAya che te ApaNe joIe chIe. muMbaImAM paNa keTalAka Ama eka bAju mAnavadhana veDaphAI jAya che ane bIjI bAju, vicArazIla vepArIo ane udyogapatio potAnA kharce rastA jene mAnavadhananA zramanI jarUra che, evI verAna dharatI paDatara onI banne bAju vRkSo ucharI rahyA che. saurASTramAM kheDUte yuke paDI rahe che. vijJAne have kRSi-vanavidyA (egro-phoresTrI)nI navI vighA . lipTasa (nIlagIrI)nA vRkSo vAvI rahyA che. kAraNa ke yukelipTasa, vikasAvI che. A vidyA pramANe je dharatI khetIne lAyaka na hoya gulamahora, vagere keTalAMka vRkSo jhaDapathI uge che. gujarAta kRSi yunivarsiTInA upa-kulapati zrI IzvarabhAI paTele eka sarasa pejanI tyAM paNa tarehatarehanA vRkSo ugADI zakAya, eTaluM ja nahi paNa auSadho, ghaDI jene TAImsa oNpha InDiyAe taMtrInoMdhamAM AvakArI hatI. guMdara, berajo (rejhIna), lAkha, madha, mINa vagere pedAze paNa meLavI temaNe kahayuM che ke jhaDapathI uge evAM vRTo vana ucherIne tenAM zakAya che. vRkSonA AchAye maraghA-batakone udyoga paNa khIlavI lAkaDA vaDe kApavIjaLI utpanna karavI ene kapAtAM jatAM vRkSone zakAya. anukaLatA hoya tyAM rezamanuM utpAdana paNa thaI zake. vananA ThekANe bIjA vadhu ne vadhu vRkSo ucheratAM rahevuM. lAkaDAM UrjA vAvetara uchera 2Ane sadupayoga dvArA karoDo mANasone rojI ApI zakAya. eka evuM sAdhana che. ke je vRkSonA uchera : vaDe satata maLyA kare, amerikAnI mizigana yunivarsiTImAM vanavidyAnA niSNAta zaMkara : kadI khUTI na jAya ane ochA kharce vIjaLI Ape. raMganAthane kahayuM che bhAratamAM gAmaDAmAM 80 TakA mANaso evAM che. khetInI Avaka jema vadhu ne vadhu Avaka ApatI thaI tema ke jemanI mAthAdI mAsika Avaka 35 rUA.thI paNa ochI che. teo kAyadesara ke gerakAyadesara jaMgalanI pedAzone vecIne potAne nibhAva khetI mATe jamIna meLavavA dezamAM vadhu ne vadhu vRkSo kapAvA lAgyAM. kare che. jemane mATe temaNe kaze kharca karavo paDato nathI. kudarata ugADI . vastI jema vadhatI gaI tema baLataNa ane bAMdhakAma mATe vadhu ne vadhu vRdalo kapAvA lAgyAM. paraMtu A pravRtti TUMkI daSTithI prerAyelI zake tenA karatAM vadhu jhaDapathI ApaNe jaMgalane nAza karI rahyA chIe. che. AMtararASTrIya niNAtenA abhiprAya pramANe khetI mATe paNa raMganAthana te eTale sudhI kahe che ke jamInanA bIjA koI paNa upayoga karatAM tenI para jaMgala ugADavAmAM Ave to tenA vaDe vadhu vRkSo jarUrI che ane te mATe dezanI dharatInA ochAmAM ochA 33 TakA dharatI para vRkSo joIe. raziyAe to 50 TakA dharatI para Avaka thAya. paraMtu ApaNe te vRkSo vAvIne vadhu pedAza karavAne badale vRkSo kApIne uttarottara vadhu nuksAna karI rahyA chIe. tethI gala sAcavyuM che. jApAna DuMgarALa ane TApuone banelA udyogapradhAna deza che. tethI tene to khetI mATe jamInanI achata che. korA dukALa paDe che. jamInanuM dhovANa thAya che, pUra Ave che. nadIe . tema chatAM e vyavahAra kuzaLa prajAe dharatInA 50 TakA para vana. . kAMpanA bharAvathI chIcharI thAya che. tethI pUranA pANI gAmaDAM ane saMvardhana karyuM che. khetaronA vAvetara upara pharI vaLe che. baMdhenI pAchaLa kAMpa bharAvAthI abajo rUpiyAnI kiMmatanA baMdha AvatA dAyakAmAM nakAmA thaI - jApAna, raziyA, phinalenDa, svIDana, norve ane keneDA potAnAM jaze. DuMgara paranAM vRkSo kApI nAkhavA ane devANa tathA vinAzaka jaMgala vaDe kAgaLa mATe ane ArTa silka mATe mA banAve che. pUra pedA karavA e medAnavAsI mANasenI sAmUhika hatyA karavA ApaNe ApaNAM vRkSo kApIne moTA bhAge bALI nAMkhIe chIe barAbara che. zrI raMganAthane kahyuM che ke jaMgalanA nAzathI khetIne paNa ane kAgaLa moMghu hUMDiyAmaNa kharcIne AyAta karIe chIe. kAgaLanI nAza thAya che. jayAre baLataNa mATe lokaDA nathI maLatA (je sthiti haMmeza achata rahe che. ane kALAbajAra thAya che. vidyArthIonI atyAre saurASTra ane kacchamAM che, tyAre loko chANAM bALe che. jemAM noTabudathI mAMDIne chApAnAM kAgaLo sudhI badhI jAtanA kAgaLa ati kiMmatI khAtarane nAza thavAthI khetaramAM pAka ochA utare che, athavA moMghA thaI gayA che tyAre je vRkSone A sa5ga thavo joIe. meghA bhAvanuM rAsAyaNika khAtara vAparavuM paDe che. dharatIe Apela temane ApaNe kApIne bALI nAMkhIe chIe. dezamAM 33 ghAsamAMthI chANa bane che ane dharatIne phaLadra 5 rAkhavA ApaNe chANa TakA dharatI para vanazrI hovI joIe tyAre te 20 TakA dharatI paNa tene pAchuM ApavuM joIe. raMganAthana kahe che ke 9 karoDa hekaTara karatAM nathI dharAvatI ane gujarAtamAM te mAtra 9 TakA dharatI para ja vadhu jamInane chANa vaDe phaLadrupa banAvI zakAya che. tethI khetInuM gala che ane te paNa amuka pradezomAM ja, tema chatAM giranAra utpAdana ghaNuM vadhArI zakAya. chANa baLataNa tarIke bALI nAkhavAthI . jagalamAMthI paNa roje kaMI nahi te hajAra mANase pitAnI AjIvikA ApaNe dara varSe 3 abaja 60 karoDa rUpiyAnI kiMmatanuM anAja mATe jaMgala kApe che! gumAvIe chIca. dharatI jayAre vanaspatinuM chatra gumAve che tyAre - ApaNI paDatara jamIna ane parvatamALAo tathA verAna bhUgarbhanuM pANI paNa gumAve che. comAsA sivAyanI trastuomAM sUkI raNapradeza jotAM ApaNe kAgaLa nikAsa karI zakIe eTalI vanazrI paDelI uttara gujarAta, kaccha ane saurASTranI nadIonA sUkA paTa tene vikasAvI zakIe. raziyAnA jaMgala meM najare joyAM che, ane phina purAve che. jayAre dhovANathI kAMpa ghasaDAI jAya che tyAre dharatInI lenDanAM jaMgala tathA tenA para AdhArita kAgaLa udyoga raMgIna phaLadrupatA paNa chavAI jAya che. temAM je rasAyaNo devAI jAya che. citramAM meM joyAM tyAre saurASTra, kaccha ane rAjasthAnanAM verAna tenI vArSika kiMmata raMganAthane rU. 1250 karoDa AMkI che! TUMkamAM pradeze yAda karIne khuba kheda anubhavyo. raziyAmAM tAIgA nAme jeTalI kiMmatanAM rAsAyaNika khAtaro Aje ApaNe vAparIe chIe, oLakhAtAM jaMgalo zaheranA pAdara sudhI che. thoDA varSo pahelAM teTalI kiMmatanA naisargika rasAyaNo ApaNe dharatImAMthI gumAvIe chIe. temAM davA lAgyo hato tyAre tenA dhumADA ane garamI moskomAM . teo kahe che ke udyogo jeTalA upajAu che teTalA ja upAu' anubhavI zakAtAM hatA. raziyAne paNa vadhu anAjanI jarUra che, jaMgala paNa banI zake ane bIjA aneka lAbha Ape te judA.. kAraNa ke tenI vastI vadhatI jAya che ane jIvanadhoraNa UMce jAya vijayagupta maurya
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-11-80 2i- ApaNuM daridra zuM kAma chIe? "ApaNe garIba chIe. apaNane te cIja kharIdavI na posAya." gayelI AbarU ke akala ke svAbhimAnane tamAre pachI paisA vaDe AvA vAkyo ghaNA mA-bApa potAnA bALakone kahetA hoya kharIdavuM paDe che. mAtra paisA ja nahi, buddhi, zarIrabaLa ane zAna vaDe che. jhUMpaDAmAM rahenArA, eka rUmanI khelImAM rahenArA ane traNa e ghumAyelI cIja kharIdavI paDe che. A te svamAnanI vAta thaI, te - rUmanA phaleTamAM rahenArA paNa AvuM vAkaya bole che. prophesara TAuna- rIte ja kharekharI nakakara cIjo paNa A prakAre jhuMTavAi jatI senDa nAmanA eka IMgliza vidvAne kahyuM che ke jema jema ApaNI hoya che. utpAdaka zakita vadhatI jAya che tema tema ApaNI apekSA vadhatI jAya che ane tenI sAme ApaNI garIbInI sapATI paNa vadhatI jAya A jagatamAM vadhu ne vadhu cIjo meLavavA mATe sTragalache. keTalA paisA ApaNe mATe paryApta che tenI koI maryAdAnI saMgharSa cAlyA kare che. vadhu cIja meLavavI che ane pachI ochI ApaNane khabara hotI nathI. Ama jyAre vadhatI Avaka ane vadhatI cIja maLyAnI uNapa anubhavyA karavI paDe che. bajAranI cIjonuM apekSAo sAthe "garIbI' vadhatI jAya che to pachI e garIbIne AvuM banatuM nathI. sAMskRtika bAbatomAM ane manoraMjana bAbatamAM koI divasa nAza thaI zake nahi. paNa AvuM bane che. muMbaI zahera ke bIjA zaheramAM maMdiro vadhyA che, majIdo vadhI che ane manoraMjananA kendro paNa vadhyA garIbInI samasyA haMmezA punarAvartana pAmatI samasyA che. che, chatAM koInAmAM zAMti vadhI che? zraddhA vadhI che? thiyeTaro karoDo varSathI te cAlatI AvI che ane tethI kadAca te mananI vadhyA chatAM sau manathI vyathita ke pIDita kema che? A badhA. samasyA che ema paNa kahI zakAya. jo garIbI na hoya to rAja puruSa sthAnemAM loko pote gumAvelI cIja pAchI meLavavA mathe che. tene kayAMkathI zodhI lAve che. pitAne thayelA ghAnI rUi meLavavA Ave che. paNa ghA kadI rUjhAtuM nathI. kAraNake ApaNA mana daridra banI gayA che garIbInI samasyA ke garIbIne vicAra mAtra garIbone ja ane mane ja potAne satata jakhama karatuM Ave che. satAvato nathI. dareka prakAranI vyakitane e samasyA satAve che. bhagavAnamAM ApaNane AsthA hatI. camatkAramAM ApaNane zraddhA paisAdAra vepArIo ane udyogapatio vAraMvAra ane moTAmoTA hatI. paNa kharekhara rIte e zraddhA cAlI gaI che. avAje pitAne ocho napho maLe che, ochuM vaLatara maLe che philmamAM ke vArtAmAM evI zraddhAnuM tatva hoya to ApaNe tene ane sarakAra taraphathI ochuM protsAhana maLe che, tevI bUme mAre mAnIe chIe. Ama bhedabharamavALI harakasana mahetAnI vArtAo che. garI presa konpharansa bolAvI zakatA nathI, tyAre dhanIke, patra vAMcIne ApaNe gumAvelI zraddhAne vikalpa zodhIe chIe paNa kArone presa konpharansamAM bolAvIne UMcI UMcI bheTa ApIne aMte te zraddhAmAM garIba ja rahIe chIe. 'elIana' ane 'dhI mena pitAnI "garIbInA ahevAla chapAve che. eka milanA mAliko jevI philmo joIne ApaNe ApaNI AdhyAtmika jarUriyAtane jayAre paNa presa konpharansa bolAve tyAre patrakArone sADI ane saMtoSavA mAMDyA chIe! rajanIza, I.esa.TI. sAyanTolojI ane pATalunanA pIsa bheTa Ape che. AmAM patrakAranI daridratA jeTalI ja e milanI darIdratA che. tene benkanI lenI ane bIjI bhIkha bIjA badhA pathe dvArA ApaNe mananI zAMti meLavavAne mithyA prayAsa karIe chIe. e badhA che ane paMthenA saMcAlanakartA levI che ane patrakAroe nAcI ja bheTanI bhIkha levAnI che. Ama daridra che. te tamArI daridratA zuM dUra karavAnA che? rajanIzane moTo dhanikamAM dhanika mANasa paNa ati daridra hoI zake che. Azrama, hajI meTo zrama ane tenAthI vadhu bhavya Azrama joIe garIbIne sarakAra dUra karI zakatI nathI. ApaNe potAnI chIe. tene teno paMtha calAvavA sarakAra taraphathI saMpUrNa saMrakSANa ane daridratA dUra karavA bIjAne daridra banAvatA hoie chIe. maganabhAI chaganabhAInA khissAmAMthI paisA paDAvIne ratibhAInuM bIla mAnyatA (rekagnIzana joIe che. mAtra rajanIza nahiM - tamAma bharatA hoya che. vadhatI jatI moMghavArImAM UMDA jaLamAMthI bacIne upara paMthenA saMcAlakonI A vAta che. A badhAnI potAnI ja kaMIka DokuM kema kADhavuM tenI koIne khabara paDatI nathI. dareka jaNe daridratAne mAga hoya che te tamArA mananI daridratA dUra karI zakaze? nAza karavA bhega Apavo paDe che. Ama ApaNo deza garIbane. rojiMdI jarUriyAto ane cIjomAM mUDIvAda che te mUDIvAda deza che, paNa pahelAM bhArata deza kadI garIba hato nahi, pazcimanA * AdhyAtmika kSetre ghusI gayo che. tamArI jarUriyAta maryAdita dezo ja garIba rahyA hatA ane garIba che. mananI garIbI e ja hoya che ane vadhu ne vadhu meLavavAnI tamArI bhUkha bhAMgI jAya garIbI che. bhAratanA lokone pazcimane pavana lAgyo tyArathI ApaNe tema ja tame temane garIba na gaNIne nakAmI cIjo kharIdavAnuM vadhu ne vadhu garIba banatA gayA chIe. baMdha karo to mUDIvAdanuM AkhuM mALakhuM kaDaDabhUsa karIne bhAMgI moTA bhAganA loko potAne zuM kAma garIba mAne che? ApaNane jAya. milanuM na joInuM kApaDa tame na kharIdo ane presa haMmezA lAgyA kare che ke ApaNI pAse je che te koI jhuMTavI konpharansamAM te je bheTa Ape che te bheTo patrakAra ne le jaze. ApaNuM jIvanadhoraNa nIcuM jaze, bhAva vadhaze ane to zuM thAya? te rIte tamArI AdhyAtmika jarUriyAte tame ochA kalAka kAma karavAno hakaka cAlyo jaze. AvA badhA Dara tamArI meLe ja saMtoSI lo - eka prArthanA vaDe ja tame saMtoSa mAnI ApaNane satAve che. A Dara e eka daridratAnuM svarUpa che. A lo te A tamAma paMtha bhAMgI paDe. paraMtu mUDIvAda to jArI . badhuM jhuMTavAI javAne Dara che te garIba ho tenA karatAM tame rahe che. kAraNake cIjo vecyA vagara te dhanika udyogapati tenI paisAdAra ho tyAre tamane vadhu satAve che eTale jema jema tame daridratA dUra na karI zake. Ama jarUriyAta UbhI karavAmAM Ave garIbamAMthI paisAdAra thavAnI bhramaNAM rAkhatA ho tyAre tame vadhu che. tame khUba parasevo pADIne, tamArA mAlikane chetarIne garIba banatA ho cho. ophisanA samaya daramiyAna vadhArAnuM bIjAnuM kAma karIne ke pArTa TAImamAM vadhArAnA paisA meLavIne je dhana ekaTha' karyuM hoya te - e hakIkata che ke ApaNI pAsethI vadhu ne vadhu cIjo ke nANAM tamAre kRtrima rIte UbhI karelI jarUriyAtamAM khaI nAkhavuM chInavI levAtA hoya che. A nANAM ke mahenata chInavIne ApaNA paDe che. ane A badhuM samRddhine nAme thAya che. tamane samRddha hAthamAM avanavI cIjo pakaDAvI devAya che. atisUkSma ke agocara karavAne bahAne tamane garIba banAvI devAya che. garIbI mITAvavAne evuM mAnavInA jIvanuM aNamola guNa jevuM ratana jhuMTavAI jAya che. zreSTha rasto e che ke, atyAre tamArI pAse je che teTalI mila vALA rezamI sADI patrakArone Ape ke rUpALI chokarIne cI jemAMthI mahattama saMtoSa meLavavAnI AvaData keLavavI. ochA meTaravALe lIphaTa Ape ke dhanika mANasa sarakArI amaladArane bheTa prayAsamAM maLelI cIjo ke maphatamAM maLelI cIjothI chetarAvuM gAda Ape tyAre A badhA loko pAsethI kevI kiMmatI nahi kAraNa ke e cIjothI tamArI mananI daridratA vadhe che. cIja TavAya jAya che te tame jANo cho? peMDe ApIne sonAnI kaDalI jhuMTavAI jatI hoya che. e pachI tamArI jhuMTavAI -kAnti bhaTTa mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, t". . ' '' muMbaI- 400 004. Te. naM. 350296, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400 001
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No..MH. By/South 54 5 Licence No. : 37 ra . "prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka: 14 muMbaI, 16 navembara, 1980, ravivAra muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAmika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 4 chUTaka nahi ra 0-75 - taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI : ramaNalAla cI. zAha ane gAMdhIjI ane gItA-2 para gAMdhIjIe kahyuM che, sthitaprajAne aihika yuddhanI sAthe saMbaMdha potAne kaI svArtha na hato. pote zastra dhAraNa karyA nahi. paNa na hoya evuM tenAM lakSaNamAM ja che. temaja, satya ane ahiMsAnA yuddha daramiyAna yuddhanA niyamono bhaMga karavo paDaye athavA karAvavA saMpUrNa pAlana vinA saMpUrNa karmaphaLatyAga manuSyane vize asaMbhavita paDe te mATe saMkoca anubhavyuM nathI. kheTuM karavuM paDe che te jANatA che. A dalala tarkazuddha che. chatAM gItAmAM bhautika yuddhanuM varNana hatA. tenA pariNAme bhegavavA paDaze te paNa jANatA hatA. paNa manuSyanA aMtaranA iMdrabuddhanuM mAtra rUpaka che ane gItAnA zrIkRSNa bIjo koI upAya nathI e mAnya. A badhuM vyavahAranI bhUmikA kAlpanika che e vAta saMpUrNapaNe svIkArI zakAya tema nathI. mahAbhArata upara che, vyavahAra-dharma che. temAM sAdhanazuddhine Agraha nathI, ene ItihAsa ane purANa bane che. pAMDava-kauravanuM yuddha sarvathA kAlpanika avakAza nathI evI mAnyatA paNa hoya. vyavahAramAM keTaleka darajaje lAgatuM nathI. A yuddhane aitihAsika pAme che ane mahAbhAratanA dharmanI maryAdA jALavavI jarUrI che paNa sarvathA zakaya nathI tevI zrIkRSNa aitihAsika purUSa che. yuddha AvI paDayuM tyAre arjunane mAnyatAnA AdhAre AcaraNa thAya che. prasaMga Avye badhI maryAdA viSAda thaye hoya te asaMbhavita nathI ane tene A viSAda dUra tUTI jAya che e anubhava che. karI tene yuddhamAM preravA zrIkRSNa upadeza Apyo hoya te saMbhavita gItAmAMthI Avo artha kADhI zakAya che ke, gAMdhIjI ane che. kurUkSetranA raNamedAnamAM zrIkRSNa gItAnA 18 adhyAye arjunane lekamAnya vacce thayela saMvAdathI vadhAre spaSTa thAya che. lekamAnya saMbhaLAvyAM hoya te asaMbhava che. zrIkRSaNano mULa upadeza gItAmAM kahyuM che ke gItAmAM zAnamUlaka, bhakitapradhAna karmayogane upadeza sacavAya che paNa te sAthe gItAmAM, kadAca vakhatovakhata, umero che. paNa tethI vayavahAramAM sAdhanazuddhine Agraha ja hovuM joIe thayo che ane tethI parasparavirodhI jaNAya tevA vidhAne gItAmAM ema lokamAnya mAnyuM nathI. gAMdhIjIe eka vakhata lokamAnya maLe che. araNa zairI e Ane Ambivalence of the Gita vize lakheluM ke temane mana, rAjakAraNamAM badhuM cAle, Every thing [gItAnI saMdigdhatA] kahyuM che.. is fair in politics. lekamAnya tene javAba ApatAM lakhyuM ke huM ema mAnuM chuM ke zrIkRSNane mukhya uddeza arjunane tenA AmAM temane vicAra kharI rIte rajU karavAmAM AvyuM nathI. paNa kSAtradharmanI yAda devaDAvI yuddhamAM preravAne hate. ajanane moha umeryuM, "rAjayapakaraNa e sAdhuonI nahi paNa saMsArIonI bAjI thayo hato. sAce vairAgya ne. hA, sAce vairAgya hota. to zrIkRSNa che ane moghera nine koI ro buddhanA upadeza karatAM teye vathAmAM game teTale upadeza Ape te paNa ajuna yuddha mATe taiyAra thAta kavghare tatetartha banaham e zrIkRSNanuM sUtra mAnavAnuM huM vadhAre pasaMda karuM chuM." lokamAnya ane Responsive Co-operation nahi. A bAbatane ghaNAM purAvA gItAmAM maLe che. gItAmAM kahyAM kahayuM. bIjA cAMpaNI sAthe javuM vartana rAkhe, tevuM vartana ApaNe che. svarge laI janAra AvuM dharmayuddha bhAgyazALI kSatriyone ja temanI sAthe rAkhavuM. lokamAnya umeryuM. "bane mArga, buddha ane maLe che. A tAro svadharma che. A yuddha TALIza te rAjya, svarga ane te badhuM ja gumAvIza. loko tArI niMdA karaze. kAyara kaheze. lokamAnyanA mata mujabane zrIkRSNane eTale ke gItAne) eTalA ja nyAyI ane pavitra che. paraMtu pahelA mArganA karatAM, bIjo hAlanI marIza to svarge jaIza, jItIza te rAjaya maLaze. tuM DAhI DAhI duniyAne vadhAre anukULa che. A bheda viSe vadhAre mAhitI gItAvAta kare che. A kAyaratA ane zudradayadaurbalya choDI, tuM uMTha rahasyamAMthI maLaze?" gAMdhIjIe javAba lakhyo ane te pUro utAruM chuM ane yuddha kara. tAro svadharma- kSAtradharma-bhUlI nuM paradharma-sanyAsanI kAraNa gAMdhIjIne samajavA te atyaMta jarUra che. vAte kare che temAM tAruM kalyANa nathI. sahaja prApta thayela karma, sadoSa chatAM na choDavuM. ahaMkArathI huM ema mAne ke "nahi la" dharmagraMthanA arthanA viSayamAM lokmAnyanI sAthe vAdamAM paNa tAro svabhAva ja tane baLAtkAre te tarapha ghasaDI jaze. tuM mane utaratAM huM svAbhAvika rIte sAcakAuM chuM. paraMtu keTalIka bAbate vaza thaIne je karavA nathI Icchate te, tArA svabhAvane kAraNe, evI hoya che ke temAM aMta:karaNano avAja koI paNa graMthanA thArtha tAre parANe karavuM paDaze. aMte ane kahe che ke mAro meha nAza karatAM caDI jAya che. lokamAnya jaNAvelA baMne sUtromAM mane to pAme che, mane bhAna thayuM che ke huM kSatriya chuM je huM bhUlI gayo virodha lAgato nathI. buddhanuM sUtra sanAtana siddhAMta rajU kare. hata] ane have sthira thayo chuM ane tamAruM kahuM karIza. che ane bhagavadgItAnuM sUtra te tiraskArane premathI ane asatyane satyathI jItavAnA siddhAMtane prayoga batAve che. bI ja sAthe ApaNe A kSAtradharmanA upadeza sAthe, ema paNa kahyuM haze ke pariNAma jevuM vartana rAkhIe tevuM ja vartana prabhu ApaNI sAthe rAkhe che. tArA hAthamAM nathI, IzvaranA hAthamAM che. huM mAtra nimitta banyo e kharuM hoya te gItAvAkayane to e artha thAya ke sakhata zikSAmAMthI chuM. sukha-du:kha, jaya-parAjaya, A badhAmAM samabhAva rAkhI, tAruM kartavya chUTavuM hoya to ApaNe krodhane badale krodhathI nahi paNa mRdutAthI bajAva, e ja tAro dharma che. ethI daurya rAkhI, sthira bhAve, yuddha kara. ja vALavo joIe. A niyama vairAgIo mATe nahi paraMtu khasUsa mahAbhAratamAM zrIkRSaNanuM jIvana joIe chIe te sAthe karIne saMsArIo mATe ja che. lokamAnyane mATe mane mAna che, chatAM Avo upadeza susaMgata lAge che. mahAbhAratane zrIkRSNa paramAtmA huM kahevAnI hiMmata karuM chuM ke saMsAra sAdhuo mATe nathI ema kahevAmAM nathI, yugapurUSa che. te samayanA sarvazreSTha purUSa che. temanuM yugakArya mAnasika maMdatA jaNAI Ave che. puruSArtha karavo e sarvadharmane julamI rAkho julmamAMthI prajAne ane nAnA rAjAone choDAva upadeza che ane puruSArtha e sAdhu-kharekharA gRhasthathavAnA viSama vAnuM temaNe karyuM. kaMsa, jarAsaMgha, zizupAlano vadha karyo. kaura prayAsa sivAya bIjuM kaMI ja nathI." anyAya karatA hatA. yuddha TALavA badhA prayatna karyo paNa yuddha chevaTe, jyAre meM lekamAnyanA mata pramANe "rAjayaprakaraNamAM AvI paDayuM tyAre pAMDavone paDakhe UbhA rahI, pUro sAtha Ape. badhuM ya cAle e vAkya lakhyuM tyAre temaNe ghaNIvAra uracAreluM
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ , 120 prabuddha jIvana tA. 16-11-80 'aa zakaa' e vAkaya mArA manamAM ramI raheluM hatuM. mArI najare te temAM khoTI nIti samAyelI che. lokamAnya pite ja cA sUtranuM khaMDana karavAne potAnI tIvra buddhi vAparIne ekAda tattasrAnanuM bhASya lakhI hiMdane eka divase tAjAba kare evI AzA huM che.DI. zaka nathI. game tema che, paNa "zas wta zardayamAM samAyelA vavakArasUtra nI sAme huM mAro eka jamAnAne anubhava khaDo karuM chuM. kharI nIti te "zaSTha kAri saghanuM' e ja che." (1-2-20) jIlanadaSTinA ane dharma ane vyavahAra pratyenA abhigamanA A pAka.nA bheda che. A vize vize vicAra have pachI karIza. 20-10-80 cImanalAla cakubhAI zAha amerikAnA navA pramukha: regana amerikAnuM pramukhapada eTalI vizALa sattA dharAve che ke koNa vayakita pramukha thAya che temAM mAtra amerikana prajAne ja nahi paNa duniyAnA dezone hita ane rasa che. pramukhapada mATenI A vakhatanI cUMTaNI ghaNI rasAkasIbharI hatI. sAmAnya rIte cAlu pramukhane eka bIjI taka ApavAmAM Ave che. A vakhate kArTara sAme tIvra harIphAI hatI. sAmAnya chApa evI hatI ke bemAMthI ekeya umedavAra nizcitapaNe caDiyAta che ema kahI zakAya tema na hatuM. amerikana prajAne managamatI pasaMdagI karavAnI taka na hatI. umedavAronuM bhAvi jhAlA khAtuM hatuM, caDautara thayA karatI. chevaTanA divasemAM ema lAgatuM ke kAnamerI deDa che. pariNAma aNadhAryuM AvyuM. reganane vijaya thayo. te aNadhAryuM nathI paNa tene ATalI moTI bahamati maLI tethI tene pitAne paNa Azcarya thayuM che. hajI matadAna pUruM nahotuM thayuM ane zarUAtanAM - pariNAmo AvavA mAMDayA, tyAM je dekhAI AvyuM ke kArTarane ghera parAjaya thaze. kArTara paNa kheladilIthI turata hAra svIkArI, reganane abhinaMdana ApyA ane pUrA sahakAranI khAtrI ApI, hAra svIkAratuM kArTaranuM nivedana tenI sajajanatAno purAve che. A pariNAmanuM kAraNa mAtra kArTaranI cAra varSanI kAmagIrInI niSphaLatAM ja nathI, tema regananA koI asAdhAraNa guNo ane zakita paNa kAraNabhUta nathI. A pariNAmanuM mukhya kAraNa amerikana prajAnA mAnasamAM Avela parivartana che. bIjA vizvayuddha pachI amerikAne duniyAnI AgevAnI maLI. yuropa bhAMgIne laghukko thayuM hatuM. eziyA-AphrikAnA ane bIjA dezo parAdhIna hatA, jayAre amerikA samRddha ane zakitazALI hatuM. tenI pAse ja aNubomba hate. koI haripha na hatuM. raziyA paNa bhAMgI paDayuM hatuM. amerikAne duniyAnA netRtvanuM gaurava anubhavatA. tyArapachInA 15 varSa amerikana duniyAnA tAraNahAra rahyA. yuropanA dezo ane jApAnane vyApaka Arthika sahAya ApI ubhA karyA. dhIme dhIme raziyAnI tAkAta vadhatI gaI. phrAnsamAM Dagale mAthuM UMcakyuM ane amerikAnI tAbedArI svIkAravA InkAra karyo. 1963mAM keneDInuM khUna thayuM. jonasana viyeTanAmanA yuddhamAM saMDovAyA. nikasane voTarageTa karyuM. A badhA banAvonI nAmezImAM amerikana prajAe AtmavizvAsa gumALe, raziyAnI tAkAta eTalI badhI vadhI ke amerikAnA harIpha rahevAne badale tenAthI AgaLa gayuM. yuropanA dezo, khAsa karI phrAnsa ane jarmanI tathA jApAna samuddha thayA ane svataMtra rIte vartatA thayA. kArTa rane evI AzAe cUMTayA hatA ke A badhI paristhitimAMthI dezane pharI AgaLa lAvaze. kArTa2 ajANI 5kita tarIke pramukha tarIke AvyA. phorDa sAme kArTarane sahelAIthI vijaya maLe. paNa kArTaranA cAra varSa rASTrIya temaja AMtararASTrIya kSetre niSphaLatAnA gayA. dezanI Arthika sthiti sArI peThe kathaLI. pha gAve, meghavArI, bekArI hadabahAranA vadhyA. DolaranuM avamUlyana thayuM. raziyAnuM jora vadhatuM cAlyuM ane yuropanA dezo, amerikAthI judA paDI, raziyA sAthe samAdhAnakArI valaNa svIkAravA taiyAra thayA. raziyAe aphaghAnIstAna upara AkramaNa karyuM temAM kArTare dhamakIo ApI chatAM, nirUpAya thayA. olimpika ramatanA bahiSkAra karAvavAmAM moTebhAge niSphaLa gayA. IrAnanA zAhanuM patana thayuM ane madhyapUrvamAM amerikAne eka staMbha tUTayo. IrAne bAvana amerikAne bAna pakaDayA. choDAvavAne niSphaLa ane hAsyAspada prayatana thaze. bAra mahinA thayAM chatAM bAna kedI rahyA che. A badhuM banyuM te mATe kArTara ja dedhita che tema nathI. vizvanI samasyAo ati jaTila ane vikaTa banI che. koI eka vyakita tenA upara kAbu meLavI zake tema nathI. kArTara bInaanubhavI hatI. vozigTananI rAjakhaTapaTathI ajANa hatA. DemokreTika pakSanI bahumati chatAM seneTane pUre Teko na hato. He was taken as an outsider. seneTanA AMtarapravAhothI aparicita hatA. kArTara dharmabhIrU ane sajajana vyakita che. AvI vyakitamAM, yudhiSThira peThe, amuka nirbaLatA athavA nirNayAtmaka zakitano abhAva hoya che. kArTaranA nirNayomAM vakhatovakhata pheraphAra thato tethI duniyAnA deze nA AgevAne temanAthI nArAja hatA. Arthika paristhiti temanA kAbUbahAra gaI hatI. . chatAM, zakitazALI vyakita hoya tene jarUra phera paDe. kArTaramAM evI zakita nathI. mAncesTara gADayane kahyuM. He is a dangerously second rate man regananA cUMTaNIpracAramAM eka mukhya sUra. hato. amerikAne pharI zakitazALI banAvavuM che. A sUtra prajAne sparzI gayuM. IndirA gAMdhIe jema kahyuM ke rAjaya karI zake evI sarakAra cUMTe. regane kahyuM dezane pharI pratiSThA Ape, garava Ape evI vyakita cUMTa,kArTare dezanI pratiSThA gumAvI che, dezane khADe nAkhyo che, tene pharI mahAna banAvave che. amerikana prajA mahAna che, tenI zakita apAra che. regane evI koI navI nIti nathI ApI ke jethI camatkAra thAya. paNa 8-10 varSo ghora nirAzAnA gayA pachI, prajAne AtmavizvAsa jAgrata thAya e nAda prajAhadayane sparzI gaye ema lAge che. regana paNa eka rIte ajANI vyakita che. philmasTAramAMthI, ramatagamata ane Telivijhana emanI pravRttio rahI che. temane rAjakIya anubhava alpa-garvanarapadane che. uMmaranI daSTie pramukhapade AvanAra sauthI vRddha vyakita che. paNa ultra conservative berIgeTsaveTara sAthe temanI sarakhAmaNI thAya che. kArTaranA pracArane mukhya dhvani e rahyo ke regana zAticAhaka nathI ane prajAne yuddhamAM ghasaDI jaze. pracAramAM, kArTara karatAM regana vadhAre kuzaLa puravAra thayA. gabharAyA vinA, maryAdA jALavI tenI asara thaI. kArTaranA dilanA bhAva tenA mukha upara dekhAI Ave. regana ekaTara che, vakatRtvazakita che. paNa regana pramukha thatAM, amuka pariNAma Avaze, je zubha che ema na ja kahevAya. raziyA sAme kaDaka valaNa akhatyAra karaze. lazkarI kharca ghaNuM vadhAraze ane arms race joramAM cAlaze tema lAge che. merikAnA udyogapatione A vastu AvakAradAyaka che. regananuM valaNa IjharAIla tarapha vadhAre che. kArTare raziyA sAthe lazkarI sArajAmanI maryAdA bAMdhate karAra-selTa-2-karyo che. amerikAnI seneTe tene maMjarI cApI nathI. regana e karAra svIkAraze nahi, navI vATAghATa karavA kaheze. raziyA zuM valaNa le che te jovAnuM rahe che. regananI videzanIti ApaNA dezane sArI peThe asara karaze tema lAge che. ApaNu valaNa raziyA taraphI che te regana sahana nahi kare. pAkistAnane sArI peThe madada karaze, kadAca cInane paNa.ApaNA sImADAo saLagatA raheze tema lAge che. ApaNe kempacIyAne svIkRti ApI che ane viyeTanAma sAthe sArA saMbaMdho che te reganane svIkArya nahi thAya. regana AvatA ekaMdare pratyAghAtI cAne rUDhIcusta bane Teke maLaze. lokazAhI ane mAnavIya adhikAra mATe kArTara AgrahI hatA. regana evA AgrahI nathI. regane potAnA sAthIdAro jAhera karyA che-kisIjara, jekasana, hega. te uparathI lAge che, meluM rAjakAraNa pharI Avaze. amerikAne mahAna banAvavAnA svapno temane kayAM laI jaze te kahevuM muzkela che. samaya bahu palaTAI gayo che ane bhUtakALa sajIvana thAya nahi tenuM reganane bahu bhAna hoya tema jaNAtuM nathI. bIjA vizvayuddha pachI amerikAnI AgevAnIbharI sthiti hatI te pharI kadI na AvI zake. gharaAMgaNe regana kanjharveTIva mUlyo prasthApita karavA prayatna karaze. Arthika kSetre khAnagI udyogane Teko 2Ane pUro cAvakAza Apaze. lazkarI kharca vadhAraze. sAthe karaverA ochA karaze. pariNAme sAmAjIka sevAo prajAne maLe che te ghaTaze. kAma karo ane rojI meLave, rAjaya upara cAdhAra na rAkhe. A kajharve TIva mUlya che. tene Work ethics kahe che. iglAMDamAM mIsIsa thecaranI paNa A nIti che. lazkarI kharca vadhAravuM hoya cAne karaverA ochA kravA hoya
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-80 prabhutva jIvana tA sAmAjika sevAo-klyANa rAjayanI kalpanA ghaTADavI ja paDe. garIbo pratye reganane bahu hamadardI na hoya. duniyAnA garIba-aNavikasita ane viksatA-dezone sahAya karavAnI ruci na hoya. potAnuM Arthika hita hoya tyAM ja madada kare. je dezeAmAMthI lAbha uThAvI zakAya temane svArtha khAtara madada kare, amerikAmAM conservatism nuM mojuM pharI vaLyuM che tema kahevAya. IrAnanA mullAM jevA coka pAdarI varga tyAM ubhA thayA che ane A cUMTaNImAM reganane temaNe sArI peThe madada karI che. A varga nIti ane dharmane nAme, pragatizIla vicArone sudhavA kare che. Conservative forces always speakin the name of religion and morality. Priesthood is always on the side of establisher order. regana zuM ane keTaluM kare che athavA karI zakaze te jovAnuM rahe che. temane bhUtakALa bahu AzA prere tevA nathI. koI bhavya darza sevatA hoya tevuM jaNAtuM nathI. emane kadAca typical american kahI zakAya.Self confident, aggressive with a simplistic approach, atyAranI navI duniyAnI temane bahu jhAMkhI hoya tema mAnavA kAraNa nathI. saMbhava che. anubhave vAstavikatAnuM bhAna thAya. atyAre cintAno viSaya rahe che. 7-11-80 cImanalAla cakubhAI eka mUDa, eka pAtIkA raMga [saMgha ke jita paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI sureza dalAle Apela vyAkhyAnanA TUMka sAra.] haramAnanI mAtAnI DAyarImAMthI ekaneoMdha maLe che ke haramAne aMjIra karelA ne e pakaDAyA hatA. enA mAbApane mana A prasaMganuM koI jhAjhuM mahattva nahIM hoya, chatAM enI mAtA DAyarImAM nedhyA vagara rahetI nathI, e sUcaka che. bALakanA mana para paNa aparAdhanA eka DAgha lAgI jAya che. eka nAnakaDo prasaMga enA jIvanamAM jaDAIne paDayA che. A banyuM tyAre e bAra varSanA hatA. skUlamAMthI pAchA Avyo. divasa khUba kaMTALAjanaka hatA, kAMI paNa banI zake evA divasa hatA ane e A zaeNrI karI beTho. aneharamAnane haMmezA ema lAgatuM ke meTerAo, mAbApa hoya ke zikSaka hoya badhA ja jANe ke pUrNa hoya, bhagavAnanA avatAra hoya, ne ame jANe kazuM ja nathI e rIte ja varte che. haramAna noMdhe che ke e divasa ja evA hatA ke hAtha kazuMka khoTuM karyA vagara na ja rahe. eka cAranA hAthanI jema enA hAtha garama thaI gayA hatA. te divase zALAnA eka chekarA sAthe mArAmArI paNa karelI ane e khamIza phADIne, zarIrane IjA pahe[cADIne Avyo to. pakaDAyo tyAre ene evuM lAgyuM ke koI yuddhabhUmithI chavAyelA sainikanI jema pote nathI AvyA, pAte cAra che, gunegAra che, aparAdhI che. enAM pustako pAchaLathI aMjIra ka DAryA; te meM e jUThThuM bolyo. zA mATe e jUThThuM bAlyA? enA javAba maLI zake, jo e jANI zake ke zA mATe pote eMjIra cAryA enI Akha sAme dekhAtI hatI dIvAla, dIvAlamAMthI dekhAtA pitA, pitAnI pAchaLa dekhAtA hatA eka nyAyAdhoza... gharanu jANe ke adAlatamAM parivartana thayuM hatuM. ravivAre ene khaMDamAM gadhiI rAkhavAmAM AvyA kuTuMbamAM badhAne pratIti hatI ke haramAna heAziyAra che. kudaratanuM varadAna pAmelA che. pratibhAzALI che, gAI zake che,citrA dorI zake che, jhINI najaravALA che, paNa bhAMkara jiddI che. ekvAra mAtAe bhAIsAhebane atithionA oraDAmAM sUryA; te eNe kahyuM ke AmAM tAro kaMI bhalIvA2 nahIM thAya, tAruM kazuM vaLaze nahIM, kAraNa ke tuM mane oraDAmAM pUrI zake che, paNa erADAnI bArIomAMthI jovAnI majA huM laI zakuM chuM ne mAro samaya bahu acchI rIte pasAra thAya che. jayAre A kahyuM tyAre tenI ummara phakata 4 varSanI hatI. tenI mAtAe A badhuM ciMtA ane bhaya sAthe potAnI DAyarImAM nebyu che. 121 svapnila hatA. saMkalpa karatAM enI uttejita kalpanA ane haMmezA doratI. enI vedanA evI hatI ke nAnapaNathI ja ene lAgatuM ke eka bAja pote che ane sAme pakSe 6 niyA che. sattA sAme eNe OMmezA pratikAra karyuM. ane vyakitanI mahattAno haMmezA svIkAra karyo che. zALAmAMthI bhAgI chUTelA, ane e gALAmAM paNa ATha kita lakhI'tI e keTalI sUcaka che! emanI keTalIka joIe: pAMcamA janmadivase haramAne koI judI ja vyathA anubhavI. ene peAtAnuM nAma nahAtuM gamatuM. ene te joItuM hatuM Adama ane IvanA putranuM nAma. mAbApe ApelA nAma sAthe, na gamatAM nAma sAthe pAtAne jIvavuM paDaze enI vyathA eNe anubhavI. A eka ghaTanAmAM haramAnanI saMvedanazakita ane enIvidrohanI vRtti hatI. prakRtimAM daMbha nathI, prANIomAM daMbha nathI. bhaSakara ane krUra hAvA chatAM teo saraLa ane premALa che. paththara ane vRkSamAM je vAstavikatA che e manuSyamAM nathI, evI enI pratIti che. ene khetaromAM ghUmanuM gamatuM. kavitAo lakhavI gamatI. binajavAbadAra rIte javAbadArI levI gamatI. te laherI lAlA hatA, taraMgI hatA, sarovara AkAza jeTaluM ja bhUruM che. mArI bhItara, mane lAgyuM ke rAta sivAya kazuM ja nathI.. jANe ke jaLamAM mAre maravAnuM che. ane pachI badhuM barAbara thaI jaze. (harama nanI navalakathA 'siddhArtha'nA nAyaka A rIte ja maravAno prayAsa kare che.) enuM mana haMmezA viparIta asara ane tANa heThaLa rahetuM hatuM. zarIra ane mananI mAMdagI, pariNAme e bhAgavata rahyo. yAtanA aMdaranI hoya che ane bahAranuMdu:kha e aMdaranI yAtanAnA AviSkAra hoya che. saMgIta-kavitAnA chAyala haramAna vAyolina vagADatAM paNa zIkhyo hato, paNa vAyolina vagAData vagADatAM e aTakI jatA ane svapnanA pradezamAM khAvAI jatA. haramAna para evA paNa eka Aropa che ke e emenTika DrImara che, jeNe jIvananI vAstavikatAnI avagaNanA karI che, vAstavikatA pratye ene jugapsA che. mAMdAonI sArasaMbhALa letA Pastor Schall - emaNe haramAnanA pitAne lakhyuM hatuM ke kevaLa vAlina vagADIne ane kavitA lakhIne mANasa jIvanamAM TakI na zake. jo ke haramAnanA jIvana ane kvane pAsTarane khATA pADayA. hese noMdhyuM che ke mane pratyeka divasa pAsethI joIe che zuM? mAtra ATaluM ja--eka muDa, eka potIko raMga ane jo khuzanasIba hAi tA eka gIta. hesane mATe saMgIta e enI dainika anivAryatA ane chaTakabArI hatI. hesa ane saMgItane judA qalpI zakAtA nathI, hesanI mAe neAiM che ke cAra varSanA hatA tyArathI e ekalA ekalA pote banAvelAM gItAne, pathArImAM paDayA paDayA manamAM sUjhe evA zIghra gItAne kalAko sudhI gAyA karatA. nava varasanI vayathI vAyolina vagADatA, pachI siLI paNa vagADI zakatA. hesanA pitAne kavitA ane dazyamAna kalAnA zAkha; paNa saMgIta tenI mAtA sAthe saMkaLAyeluM. be vyakitao vacce samajaNano setu banavAnI tAkAta saMgItamAM che. jIvanane gIta ane zuddha saMgIta banAvavuM e enuM aMtima dhyeya hatuM, ene mana UrmikavitA e kevaLa padya nathI, paNa saMgItanuM sarjana che. saMgIta kevaLa lAgaNIpradhAna che, citrakaLA kevaLa lAgaNIpradhAna nathI. haramAne saMgIta ane citrakaLA baMnenA sahAdara thaIne lAgaNI ane buddhinI samatulA jALavI che. -sureza DhalAla abhyAsa vartuLa AgAmI kArya krama (1) vakatA: zrI cInubhAI gI. zAha, taMtrI: ''svasthamAnava" (amadAvAda) viSaya: "FOR FIGURE & FITNESS" samaya: tA. 24-11-80, maMgaLavAra sAMje 6-15. sthaLa: paramAnaMda kApaDiyA hAla, vanitA vizrAma sAme, prArthanA samAja. sau mitrAne samayasara uparithata thavA premAdarabharyu nimaMtraNa. li. subodhabhAI ema. zAha kanvInara, abhyAsavartuLa
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 prabuddha jIvana tA. 16-11-89 - - - 3- ucca zikSaNa : eka samasyA?! zuddha, samRddha ane sugrathita banAvIne, ziThANanI A buniyAdane sudaDha karavA tarapha rahyo che, tethI pAyAnI upekSA karIne makAnanA zikharane suzobhita karavAnI pelI mAgaNI ane dara khAsta temane hAsyAspada jaNAI, ane emanA aMtarAtmAne satata akaLAvI rahelI pelI vyagratA ane vedanA A zabdomAM pharI ekavAra ThalavAI rahIM: ApaNA dezanuM vartamAna ucca zikSaNa eka samasyA che? e praznane urAra hakAramAM nizcitarUpe ane nirNAyaka rIte ApavAnuM muzkela che ane eTale ja--e aMge nirNayA bhAva darzAvavA mATe je lekhanA zIrSakane aMte praznArtha sUcaka tathA AzcaryasUcaka evAM baMne virAmacinho ekIsAthe mUkyAM che. paraMtu A viSaya aMge sAmAnya mAhitI dharAvanAra vyakita mATe paNa "ucca zikSaNa e samasyA nathI. evuM vidhAna sunizcita rIte karavAnuM ane ene aMte pUrNavirAma cinha mUkavAnuM te zakaya ja nathI, e hakIkata have nirvivAda banI cUkI che. dezanI moTA bhAganI yunivasiTIo ane kolejonAM saMcAlananI vastu sthiti para mAtra achaDato daSTipAta ja A hakIkatanA samana mATe paryApta nIvaDaze. "ka, kha, ga zIkhanAra bALaka vadhAre mahattvanuM che ke popaTanI jema keIkanuM zIkhavyo paTa paTa belI janAra pIeca.DI. e vAre. mahattvanA che: 'ka' zI banArane ochAmAM ochuM kare AvaDe, ema joI zakAya che; pIeca.DI. vALAne eNe je lakhyuM che te ene aviDe che ke nahIM, tenI zaMkA rahe che!" Ama te, mAtra ucca zikSaNa ja nahIM paraMtu zikSaNanuM sAdyanta samagra mALakhuM je uttarottara adha:patananI evI nikRSTa kakSAe jaI pahoMcyuM che ke e have mAtra samasyAnA praznArtha svarUpamAM ja nathI rahyuM, paraMtu prajAnA svastha, zubhaciMtaka, vicArazIla ane vivekabuddhiyukata varga samakSa eka adamya AhAna (Challenge) tarIke paDakArI rahyAM che, e paNa have te lagabhaga sarvavidita che. paraMtu ahIM A lekhane to ucca zikSaNa pUrato ja maryAdita rAkhyo che. zrI sabhyatana yAtrInA A prakAranA udagAra, upara kahAM tema, kaTAkSa ane vakrokita vaDe sAMgopAMga anusmRta che, e spaSTa che; emAM atireka ane anukitanuM pramANa paNa ThIka ThIka mAtrAmAM che, ema svIkAravAmAM paNa vAMdho nathI. kolejanA adhyApaka tathA AcArya tarIkenA mArA potAnA sudAI ("AjIvana" kahuM to paNa arathArtha nathI!) anubhavane AdhAre huM e kahevAnI sthitimAM che ke azAnta vidyA-vyAsaMga ane svAdhyAya-saMzodhanane jemaNe potAnA adhyApana jIvananI ekamAtra ItikatA ane ArAdhya devatA tarIke saMsthApI che e, bhale bahu nAno chatAM saMpUrNata: sarasvatIparAyaNa, adhyApaka-varga ApaNI pravartamAna yunivarsiTIomAM astitva dharAve che; ane sanAtana yAtrInA udagAro A varganA adhyApakone anyAya kare che, e paNa sAcuM. paraMtu emanA A sarva udagAromAMthI kaTANA-vakrokita-atireka-atyukita vagere tana sadaMtara gALI-cALIkADhI nAkhavAmAM Ave to paNa, avaziSTa rahelI zuddha ane nirbha La hakIkato eTalI saghana ane saMgIna che ke svastha buddhi ane svaccha hRdayanA koI paNa zikSaNapremI sajajana mATe AghAta tathA udde ga sarjanArI nIvaDI zake, evI paryAptatA emAM che. AraMbhamAM ja e vAtanI spaSTatA karI lauM ke 'gujarAta samAcAra (amadAvAda)nA tA. 23 5-80ne aMkamAM- zrI sanAtana yAtrInA"uccazikSaNa pAchaLano kharcasthagita kare."--e zIrSaka heThaLanA lekha vAMcIne A lekha lakhavA huM prema che. Ama te zrI sanAtana yAtrI chellA doDha-be varSathI gujarAta samAcAramAM "mArI najare- nAmaka sAptAhika kaTAramAM zikSaNa-viSayaka potAnAM sUkSama nirIkSaNo ane sudI-ghaniSTha anubhavano niSkarSarajU karatAM rahyA che. hADohADa zikSaNanA jIva jevA zrI sanAtana yAtrI zikSaNanI pravartamAna paristhitithI atyaMta saMtapta jaNAya che ane tethI svAbhAvika rIte ja emanA aMta:karaNamAM e ukaLATa ane ajaMpa mahadaMze kaTAkSa ane vakrokitanA svarUpamAM abhivyakita thAya che. emanI tIvra saMvedanazIlatA kayAreka te zikSaNanI pravartamAna paristhiti-jemAM zALA, koleja, yunivarsiTI, sarakAra, saMcAlako, zikSaNazAstrI, zikSako, prAdhyApako, AcAryo, ayAsakrame vagera sarvano samAveza thaI jAya che, tene upahAsa karavA sudhInI anirachanIya chatAM jAmya gaNI zakAya tevI kakSAe pahoMcI jAya che. Ama chatAM, ekaMdare ema avazya kahI zakAya ke zikSaNa nA svAsthayanI sAvika ane saMniSTha citA sevanAra koI paNa zikSaNapremI sajajanane zrI sanAtana yAtrInA kathayitavyanA hArda sAthe matabheda na hoI zake. zrI sanAtana yAtrIne uparyukata udagAramAMnA hArdane anudana mALa rahe evA, judI dizAmAMthI sAMpaDelA eka pravacanano saMdarbha nahIM prastuta ane samucita hovAthI DhAMkuM chuM: bhAratanA uparASTrapati nyAyamUrti zrI ema. hidAyatullAe "Adhunika zikSaNa" e viSaya para gujarAta vidyArAbhA (amadAvAda) 1979nuM vArSika vyAkhyAna tA. 7-4-80nA roja ApyuM hatuM. mULa aMgrejImAM apAyelA emanA e mananIya pravacananuM gujarAtI bhASAntara gujarAtanA labdhapratiSTha zikSaNazAstrI AcAryazrI yazavaMtabhAI zukale "saMdeza" dainikapatranA vAMcakone pUrNapaNe be hate (10-5-80 ane 17-5-80) sulabha karI ApyuM hatuM. zrI hidAyatullA te bhAratanA uparASTrapatine ucca ane uttaradAyitvapUrNa hoddo zobhAvI rahyA che ane eka AjIvana nyAyamUrti tarIke muddAsara mita bhASaNanuM mahattva temaNe AtmasAta kaI hoya; ane chatAM Azcarya sAthe AMcako Ape evI hakIkate e che ke temanA e vyAkhyAnanA bIjA haptA (saMdeza, tA. 17-5-80)nAM pe' - zIrSaka kALA meTA TAIpamAM A rIte mudrita karavAmAM AvyAM hatAM: hamaNAM thoDA divasa pahelAM nava dilahImAM "Association of Indian Universities." nI sAmAnya sabhAnI beThaka maLI hatI ane e beThakamAM evI mAgaNI karavAmAM AvI hatI ke pAMcamI yojanAmAM ucca zikSaNa mATe je nANAM phALavavAmAM AvyAM hatAM, tenA karatAM bevaDI rakama chaDI janAmAM kALavavIbasa. samAcare zrI sanAtana yAtrInA aMta:karaNamAM anavarata UkaLI rahelA pelA puNyaprakApa mATe udIpana vibhAvanI garaja sArI ane . emane svayaM raudra rasa A prakAre abhivyakata thayo : "(1) vidyArthIone abhyAsa vinA DigrI joIe; (2) zikSakone bhaNAvyA vimA pagAra joIe; (3) adhyApakone videzanI pariSadamAM javuM hoya che." ucca zikSaNa pAchI vadhAre paisA kharaco eTale meTA pagArovALa! prophesaro, je mATe bhAge konpharansa ane varkazopane A ke te miTiMgamAM pharyA karatA hoya ! nahIM bhaNavAnI IcchAvALa ne yunivasiTIonAM makAne-rekorpomAM Aga cAMpavAvALA vidyArthIo !! samAjanA hoya mATe vAhanavyavahAra vagerenI UbhI karelI vyavasthAnI bane bALIne, hAIjeka karIne, UdhI-ca karavAmAM potAnA bhaNataranuM ati che, ema samaja nArI abhinava vidyArthI varga! varasamAM mAMDa thoDA divase sama khAvA pUratuM ja to !) cAlatI yudhivasiTIo!" alabatta, emanA A khape lekhane jhoka prAthamika zikSaNasamagra zikSaNanI A khI ye imAratanI je AdhArazilA che, te-ne rASTramAMnI ucca zikSaNanI pravartamAna paristhitinuM svarUpa jo AvuM ja hoya to e zikSaNa pAchaLa kharca sthagita karavA vize zrI sanAtana yAtrIne vyathApUrNa Akroza samukitaka ane samayasara nathI banI jato? ucca zikSaNa e samasyA nathI? ane chelle prazna : A samonuM nirAkaraNa ke nirasana zuM? - jayAnanda dave
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-80. prabuddha jIvana che premaLa jAti , preraNA 0 manovijJAna : ApaNuM e amRta AphrikAnI keTalIka habasI jAtiomAM eka anokhe lAge je tamArA manamAM kevI AnaMdalaharIo UbhI kare che ! emAM mahattva evo rivAja che. e loko jaMgalamAMthI eka khAsa prakAranuM madhamIThuM che e zabdonI pAchaLa rahelA bhAvanuM. AvA AnaMdadAyaka bhAve 'bAra zodhI kADhatA hoya che. A beranI lAkSANikatA e hoya che ke jayAre manamAM vikase che tyAre emanI asara bahAra paNa dekhAyA. e jo meMnA eka khUNAmAM paDayuM hoya te je koI khorAka levAmAM vagara nathI rahetI. Ave e gAye madha jevo lAge. tIkhI, turI, bATA ke kaDavA padA - relvenA be DabbA vacce spIMga hoya che ne? e strI nA hoya Ine paNa e mIThAza ja Ape. eTale e habasI pitAnA moMmAM te vAraMvAranI dhAdhI ne haDadolAthI e Dabo cepAI jAya. A borane rAkhI mUke che te enI mIThAza mANayA kare che. gaLyA ApaNA mananuM racanAtmaka valaNa AvI sarTIga jevuM che. e jagatanA sivAya bIjo koI svAda emane anubhavo paDato nathI. haDadolAnI jaladatAne ApaNA sudhI pahoMcavA devAne badale ene | DaoNkTaro A paddhati maMjUra kare ke kema enI khabara nathI. paNa pachI mArI haThAve che. je AvI vyavasthA vacce nA rAkhI hoya te jemane jIvanakalAnI upAsanA karavI che emanA mATe A vilakSaNa zuM thAya e sahunA anubhavanI vAta che. mATe ja AvI vyavasthA ghaTanAmAM eka gajabanI preraNA paDelI che emAM nA nahIM. pelA UM bhI karavAnI jarUra paDe che. loko jema madhamIThA borane moMmAM rAkhIne aNagamatA jemane paNa jIvananI sAmAnya ghaTamALamAMthI bahAra AvavuM svAdone banAvI, bUTha de che tema ApaNe paNa koI paddhatine che ne pitAne kaIke vikAsanI pUmikAe laI javAnI khevanA che. upayoga karIne ApaNI jidagInA khATA-kaDavA anubhavane e darekane mATe AvI kaMIka vicAraNA anivArya banI jAya che. mIThA nA banAvI zakIe? enA vize vicAravA jevuM che. jAgRti vinA jIvana nathI. e jAgRti keLavavI paDe che. enA mATe eka kAMgALI bhajana che: "aneka mANasethI ubharAtI A vicAra abhigamane ramato koSTha gaNAya che. jagatamAM eka paNa A ba evI nathI je kayAreya nA raDI hoya, eka -prakAza gajajara paNa paga evo nathI je kyAreka nA lathaDI hoya, eka paNa hRdaya evuM nathI jemAM kadIka valopAta nA vAvAyA heya ne eka paNa mANasa evo nathI jene kaDavA anubhava nA thayA hoya." baso varasa pahelAM A bhajana lakhAyuM tyAre je sthiti hatI emAM Aje kazo paNa pheraphAra dekhAto nathI. jagatanA cokamAM Ava dhanaterasanA zubha divase saMghanI premaLa-jyotinI pravRttine nArA dareka mANasanA bhAge sArA-khATA anubhava phALe paDatA Ave * traNa varSa pUrAM thayAM. janma-dinanI ujavaNI nimitte savAranA ja che. emAM ApaNe anubhava pAcho evA che ke ApaNane khoTA 10 vAge ame 8-10 kAryakara bahenee sAyana hospiTalanAM bALaanubhava ja vadhAre thAya che-athavA to ApaNane evuM lAgatuM haze vibhAga, strI- vibhAga temaja apaMga bALakonI mulAkAta lIdhI. te te A vize vadhAre vicAra karavo ghaTe. khATale khATale pharIne ane daradIone maLIne zubhecchAo vyakata karI. phaLa ane biskITa vaheMcyA. eka chApakhAnuM hatuM. emAM aneka bIbAM goThavanArA kAma kare. ' eka vAge cehanura (mAnapUrdI) pahoMcyA. "gavarmenTarImAnDa homa" emAMno eka jaNa jarA varaNAgiyA. enA hAthamAM kayAMkathI Danale temaja "sukha-zAMti, e bene saMsthAnI mulAkAta lIdhI. A saMsthA pallone nAnA TukaDe AvI gayo. eNe potAnA kAma karavAnA ghoDA nirAdhAra strIno ane temanA bALakane rAkhe che ane poSe che, pAro ene jamIna upara mUko. enA upara UbhA rahIne e bIbAM nokarI apAve che tema ja gya vyakita maLatAM paraNAvI Ape che. goThave. ene bhAre majA AvavA lAgI. paNa e be pAMca miniTa bane saMsthAmAM benane maLIne temanI vAto sAMbhaLI. sukha-zAMtinI mATe bahAra jAya ne enA sAthIdAromAMthI ekAda jaNa e TukaDA bene suMdara embroIDarI kAma kare che. premaLa jyotinI benee kheMcIne pote enA upara Ubhe rIte kAma karavA lAge. vAraMvAranI temane sADIo bharavA ApavI ema vicAryuM. ' kheM cAtANIthI kaMTALI gayelA A kArIgare eka navo ja gusse ajamAvyuM. eNe DanalopIlenI sagataLI banAvIne potAnA bUTanI tyAra bAda bALa-kalyANa nagarImAM gayA. sarakAra taraphathI cAlatI nA bALa kalyANa nagarImAM chathI sAta jadI judI saMsthAo aMdara nAkhI dIdhI. have ene koI zI rIte kheMcI jAya? " che. Azare hajAra bALake che. bALa-kalyANa nagarI joI, paNa rUkhIjayAre paNa sukha ane AnaMdanA vicAra kare che tyAre mane sukhI bALakonA nisteja caherA dilamAM darda upajAvatA hatA. nAnA A be ghaTanAo jarUra yAda AvI jAya che. moMmAM bora ane pagamAM bALako sAthe prArthanA karI premanI jyoti pragaTAvI, bALako mATe Dinala palle, A mATe AphrikA ke koI moTA sToramAM javAnI Apa mIThAI. phaTAkaDA, biskITa, lAyarI mATe pustako, vi. vaheMgyA. Nane jarUra nathI. ApaNe potAnA manane jarA sajaja karavAnuM che, bALako khuza thayA. mukha para smita pharakAvIne Avajo Avajo karI enA valaNamAM eka pheraphAra karavAnA che, avaLI cAvIne jarA savaLI amane vidAya ApI. karavAnI che, racanAtmaka dRSTikoNa apanAvavAne. che. - traNa vAge jaina- kalInIka para pahoMcyA tyAre zrI puSpAbena ekavAra eka bahena kahe, "tame vAraMvAra racanAtmaka abhigama zrI cImanalAla je. zAha, zrI zAMtibhAI, zrI mahetA vi. mArI vize vAta kare che enuM kAraNa zuM?" rAha jotA hatA. premaLa jAtinI varSagAMTha nioi hospI"ApaNo vicArano abhiga moTe bhAge nirAzAvAdI ane TalanA sTAphane peMDA vaheMcavAnA hatA. tyAra bAda ame pezanTane visarjanAtmaka hoya che eTalA mATe." phuTa - biskITa vaheMcI cAra vAge vikharAI gayA A badhuM tame spaSTa kare te sAruM." premaLa- jyotine tame tamArA hAtha-paga mAnajo. tamArA sAva sAdI vAta che. jayAre paNa ApaNe cinanAM. nidA. Ida dilamAM rahelI sada yutine premaLa jAtinA hAthadvArA vyakata thavA ke TIkA karIe chIe tyAre ApaNe potAnA manane ane samayano deje. mAre tArU choDAne mane mATe ApaNe sathe maLIne kaIka karAze. khoTe upayoga karatA hoIe chIe. kAraNa ke evI pravRttiothI - nIrubena zAha ApaNane ke anyane nukasAna ja thatuM hoya che." rAMcAlikA, premaLa jayoti "AvI pravRttine anutpAdaka gaNIne TALavI joIe, ema ne?" "tame barAMbara samajyA" A damanA daradIo mATe : "paNa ema nA banatuM hoya to? mana vAraMvAra evA raste jatuM rahe to?" damanA daradIo mATe mesarsa navanIta prakAzana, zAradAzrama pAse eTalA mATe ja te racanAtmaka valaNa upara bhAra mUkavAnI bhavAnIzakara reDa, dAdara, muMbaI-400028. (phona naMbara 4157286) vAta che." uparathI eka kothaLImAM traNa pAna enI vAparavAnI sUcanA sAthe ApavAmAM Ave che, te Ane lAbha levA vinaMtI che. prAMsa, naMda, zAMti, madhuratA, prar hatA, AzA, zraddhA, ujajavaLa bhaviSyamAM vizvAsa, dhIraja, mobaLa, draDhatA-A zabdo maMtrIe muMbaI jena yuvaka saMgha
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 prAddha jIvana AvA paNa che Wan kahevAya che ke every man has his price koInuM mAM nAnuM koInuM moTuM, koI thoDAmAM rIjhe, kAI ghaNAmAM, ane jyAM sudhI Greasing the palm na thAya tyAM sudhI kazuM kAma thatuM nathI, ane kazuM karAvavA mATe aMDara dhI Tebala ke upara ApavuM ja paDe che, arthAt grIjha lAge tyAre ja palA cakro gatImAna thAya che--te sivAya nahi. AvuM ApaNe vAMcIe chIe, jANIe chIe, anubhava paNa karIe chIe tyAre manamAM prazna uThe che ke kharekhara dareka paisAthI jItAI ja jAya che, koI enA pralAbhanathI dUra nathI ja zuM? parantu A dharatI para pApa che, vadhatA jAya che toye pUNya hajI paravAryu nathI, khUNekhAMcare evA paNa che je A kAdavamAM kharaDAyA nathI, je ApaNe evI ja eka nArInI vAta karavI che, vAta A che. tame sau A vAta to jANeA che ja ke eka varSe briTanamAM khoDakhAMpaNavALA lagabhaga 400 bALako janmyA, kAraNamAM emanI mAtAoe DAkTaronA kahevAthI thAlIDAmAIDa nAmanI navI davA lIdhelI ane e davA banAvanArane nezanala heltha sarvIsa khAtAe hAnikAraka nathI ja, tenuM sarTiphikeTa paNa ApeluM. A davA amerikAmAM koI paNamAtAe lIdhelI nahi, kAraNamAM tyAMnI strI - amaladAra DaoNkaTare, e davA viSe saMpUrNa khAtrI na thAya tyAM sudhI All clear -nuM sarTiphikeTa ApavAnI spaSTa nA suNAvI dIdhI hatI. A davAnA upayoga briTana uparAMta pazcima jarmanImAM paNa thaI rahyo hato, enAthI garbhavatI mAtAne ArAma maLato, majAnI UMgha AvatI, ane enI koI kharAba asara thatI dekhAtI nahotI. A davA banAvanAre pelI bAIne rIjhavavA jAtajAtanA sUcana karyA, thoDA nahi paNa ghara bharAI jAya eTalA nANAMnI ophara karI, parantu emaNe macaka ApI nahi, DaoNkaTara olDahAma je amerikAnA phUDa DragjhanA eDamInIsTrezananA meDIkala ophisara hatA emaNe jAhera karyuM ke pUrI khAtrI thayA vInA enuM vecANa thavA devAya nahi. sthApita hitavALAoe amerikAmAM A davA dAkhala karavA mATe anahada prayatno karyA, jyAM lAkhono phAyado thavAnA hoya tyAM mAliko hajAro tA zuM lAkhonI lAMca ApavA taiyAra thAya, eka varSa phAyadA nahAto thayo mAnI le, pachI to dhI-keLAM ja ne ? paratu pelI DaoNkTara bAIe te eka ja javAba ApyA karyo ke janatAnI sukhAkArI jovI e mArI pharaja che ane e davAnI koI kharAba asara thAya che ke kema te jANyA vinA e vecavAnI paravAnagI huM ApI zakuM nahi. A davA 1957mAM pazcima jarmanImAM zeAdhAI hatI, ane jyAre DaoNkTara bahene enA vaparAza na thavA dIdhA tyAM sudho enI koI kharAba asara paNa dekhANI nahotI, chatAM e makkama hatI. A davA eka ja jAtanI, nAma judA judA, briTanamAM TIsTAvAla tarIke vecAtI, bIjI phame e ja davA 'TAlImela"nA nAme banAvA, trIjIe "kevADana"nA nAme banAvI, TUMkamAM nAmarUpa jUjavA aMte te temanuM temaja!! be varSanA vaparAza pachI enI mAThI asara koI jagyAe dekhANI. tyAMnA DaoNkaTaroe kaMpanInuM e vAta para dhyAna doryuM, to javAba maLyuM ke emAM davAnA doSa nathI, kadAca ekaladokala vyakitane anukuLa na Ave te banI zake. 1961mAM briTiza meDikala jarnalamAM eka DokaTare lekha lakhyo ke e davAthI magajanI asthiratA, hAthapaganuM dhrujavuM, gaLAnuM khoTuM paDI javuM, thAya che, ane A badhAnuM kAraNa pelI thAlImAIDa davA ja lAge che. tA. 16-11-80 Wan AvI asara prati davA banAvanAra kaMpanIne jANa karI. kaMpanIne be vaijJAnikone mADhyA tapAsa karavA, emaNe ripATa ApyA ke davAmAM kazI kharAbI nathI ja. davA te| lagabhaga traNathI cAra lAkha loko vApare che, emAM be pAMcane evuM thAya tenuM kAraNa davAne kema apAya ? (AthI judA ripArTa e thoDA ja ApavAnA hatA ?) 1961mAM ja pazcima jarmanImAM eTale ke jyAM davA banAvavI zarU thaI hatI, tyAM khUba ja khoDakhAMpaNavALA bALako jamavA lAgyA, rAne oNkaTaro cintAmAM paDI gayA. koI bALakane AkhA hAtha ja na hoya, koIne AMgaLA ja nahi, koIne khabhA nIce kazuM ja nahi, keTalAne paga ja nahi, keTalAka kAvinAnA, keTalA zAMkha vinAnA, keTalAne aMdara AMtaraDA ja nahi, keTalAne zvAsanaLI nahi ane AvA lagabhaga 350 thI 400 bALako janmyA, ane DokToe emanI mAtAne pUchatA jANyuM ke evA bALakane janma denArI dareka mAtAe e davA lIdhI hatI. khUba khaLabhaLATa macI gayA, e davA bajAramAMthI pAchI khecI levAmAM AvI, keneDA vagere jagyAe te khuda DaoNkaTaronI patnIoe paNa e davA lIdhI hatI, jene kAraNe evA bALakone janma Apyo hato, pariNAmeM jabbara vaMToLa jAgyo. e DaoNkaTara bahene amerikAne bacAvI lIdhuM, kazAye prAbhanane tAbe thayA nahi, e jANyA pachI paNa ApaNe zuM ema kahIzuM ke dareka lalacAya ja che? emanA viSe lakhatA vInTana rekIna lakha che ke merIkAnI janatA ane khAsakarIne amerIkAnI srI, mAtAe emanI sadAne mATe rUNI raheze. 1962nAM ogasTamAM vhAITa hAusamAM e DokaTarane pramukha keneDInA hAthe emanA e prazaMsanIya kArya mATe presIDanTa evorDa ApavAmAM Avyo. A lekhano anuvAda karavAnI IcchA thavAnuM kAraNa e ke bhAratamAM jAtajAtanI davAo bane che, hamaNAM jaDokaTaronI konapharansa thaI, temAM niSNAtonA mata pramANe jyAM 300 DragjhathI cAle evuM che tyAM traNa hajAra, judA judA nAme bane che, ane jAherAta karIne vecAya che. AnI pAchaLa pUratI cakAsaNI thAya che kharI? pralAbhanathI para thaIne pelI amerikana DokaTara bAInI jema aDaga rahenArA che. kharA? penIsIlIna cAlyuM, khUba cAlyu, brokeInanA vakhANa thayA, aMte amuka jAna gayA, tyAre upayoga aTakayA, DI. DI. TI. mATe kArakhAnA thayA, sthApita hita zarU thayA, pachI bhalene DI. DI. TI.thI nukazAna thAya, enA vaparAza ghaTe che kharo? agara sAvacetIpUrvaka vaparAya che? garIba dezamAM ATalI davAnI jarUra che kharI! jo niSNAto kahe che ke 300 thI cAle to 3000 zA mATe ? keTalI jAherAta emAM DokaTarono sAtha, A badhAno bhAga tA vAparanAra ja bane ne? dhana jAya ne sAthe ja sAIDa IphekaTathI nukazAna thAya chatAM kema A cAlyA ja kare che? zuM koI pralobhanathI para nathI? AzA rAkhIe ke thoDAne to AtmAnA pele still small voice saMbhaLAze ane e dizAmAM dhALedArDa cAlatI lUMTa ane thavuM nukazAna aTakAvaze. lekhaka: meIna minTajha anu rabhAbena gAMdhI * phAdhara vAlesanA pustake sastI kiMmate phAdhara vAlesanA hetulakSI temaja jIvanopayogI lakhANavALA 20 pustakonA seTa, jenI chApelI kiMmata rUA. 157, che te seTa jJa. 80mAM ApavAmAM Ave che. nIcenA sthaLAe saMparka sAdheA. (1) zAMtilAla TI. zeTha. C/o. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 385, saradAra vI. pI. roDa, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-400004 Te. naM. 350296 (2) 25, sundarama epArTamenTa, 7 mALe, rAmacandra lena, malADa-vesTa, muMbaI-400064.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. 16-11-ha. prabuddha jIvana ane emanA pratye samAjanuM valaNa baLAtkArano bhaMga thatI bahena [ mahilA pariSada dvArA "mahilA para thatAM baLAtkAra ane sAmAjika javAbadArI' e vize tA. 24 ane 25 okTabaranA roja jAyela pariSadamAM raju thayela nibaMdha.]. baLAtkAra ane jorajulmanI vAte vartamAnapatramAM vigatavAra emAM zarIrasauMdarya athavA pralebhano bhAga hoto nathI. e rAAve tyAre keTalAMkane e vAMcI du:kha thAya cIDa caDe, A aMge kAMIka thAranA sAdhane che, baLAtkAranA nahIM. svairAcArane tiraskAra megya karavuM ja joIe evuM lAge. paNa kamanasIbanI vAta che ke haju paNa gaNAya, paNa baLAtkAra aMgenI bhUmikAne pheravicAra sAmAjika daSTie eka meTe e varga che, jene lAge che, "A kAMI navI vAta che? karavo joIe. e vicAra karatA, zArArika durbaLatAmAM anAdikALathI A te cAlatuM AvyuM che, paNa have zarama ja kyAM (1) strInI zarIra racanA ane nisarganA krama mujaba strI dharmamAM rahI che? nAmaThAma sAthenI vAte chApe caDAvatA kAMI lAgatuM nathI!" hoya tyAre athavA garbhavatI hoya tyAre strI durbaLa hoya ane enI koI paNa strI para baLAtkAra thAya tyAre e vAta zaramajanaka marajI vinA bIjAe te zuM paNa patie paNa ene trAsa Apa to kharI ja, paNa e kene mATe? baLAtkAra jevuM hINuM hicakAruM ucina nA gaNAya. lagna vakhate "na ati carAmi" evA zapatha kAma kare ene mATe. paNa A meTA vargane evuM lAge che? nA. emane te laI pati-patnIne vacana nathI Apate? vAtanI e cIDa che ke bahenane baLAtkAra aMge hA karatA zarama nathI (2) bALavayamAM zarIradharma vize ajJAna ane bAlyasulabha evI lAgatI ! strInI jAta eTale vIte e aMge mee sahana karavuM gharanI nirbaLatA hoya che. ' ane samAjanI AbarU khAtara jIvavuM ane nA jIvAya tyAre mArI (3) moTI uMmare avasthAne kAraNe strI azakata hoya, mAMdagI javuM. paNa nyAya mAgavA mATe paNa meM khelavuM. strI bele te vi. prAsaMgika kAraNe paNa hoI zake. AbarU jAya, pu2,5 vaMThe te kAMI nA thAya. e to trAMbAne lATa te mAnasika durbaLatAne kAraNemAM mAMjIne joI eTale patI gayuM ane strI kAcanA vAsaNa jevI. ' (1) najIkanA svajananI gaMbhIra mAMdagI, mRtyu vakhate strI kAcanuM vAsaNa naMdavAya e saMdhAya nahIM, gharamAM rakhAya paNa nahIM. ghaNIvAra agitika banI jAya che. e mAnyatA hajAro varSothI ApaNA manamAM jaDa ghAlIne beThI che.! (2) Arthika musIbatene sAmane svamAnabhera karavAnuM sAdhana na maLavAthI strI jerajama sahana kare che. eka varga samAjamAM e paNa che ke je potAne AvI koI (3) kuTuMbanI pratiSThA ane ghara choDIne ekalA rahevuM mAnyatAthI para mAne che. e leke vaLI jaI ja vAta kare che. athavA bIjA koIne tyAM rahevA javuM e azakya che evI mAnyatAne Aja kAla bahene game tyAre game tyAM jatI hoya che. game lIdhe kuTuMbanAM puruSone strI AdhIna thAya che. evA kapaDAM paherI phare pachI jenArA bahekI ja jAya ne!" . (4) yuddha, ramakhANa je prasaMgomAM jIva bacAvavA mATe bahene have gharanI cAra divAlamAM rahI, gharanAM ja puruSanI prayatna karatA strIne zarIra soMpavuM paDe che. lAja" kADhI, meM chupAvIne nathI rahetI. rahevA mAMgatI paNa nathI A badhAM ja saMjogone vicAra karI samAje nakkI karavuM e hakIkata che. chatAM jayAre bahene evI maryAdAo pALI DAhIDamarI joIe ke evA ja saMjogomAM puruSa paNa lAcAra banI dhaNuM na thaIne rahetI hatI tyAre zuM puruSo sIdhAM hatA? bahene para baLAtkAra karavA jevuM kare che. enA para zArIrika baLAtkAra thato nathI. strI thatAM nahotA? keTalIka vAra to ema paNa lAge ke gharamAM rahetA bhAI, para thAya che. eTale ja phera! te pachI puruSa na karavI joIe bApa, sasarA, jeTha, dIyara e badhAthI bacavA mATe strI mAM chupAvatI tyAM sahI kare, na upADavI joIe te vastu upADe te jema ApaNe hatI ke zuM? anAthAzramane ItihAsanA pAnA para "svajaMnee" ene kAma karIe tema strIne paNa kSamA nA thAya? nA thavI joIe? ane kahevAtA "vaDIle"e karelA nIca kRtyenI yAdI kAMI ochI cerI athavA khUna karI jela bhegavIne ghera AvelA puSa lAMbI nathI! mATe gharanA bAraNA jema khullA hoya che tema evI du:khiyArI e uparAMta cUDIo caDAvatA maNigara, vidhavAonA mAthA strI mATe nA hoya? nathI hotA! paNa havA nA joIe? muMDAvatA hAme paNa saMjogeno lAbha sArI peThe uThAvatA. eTale eka samAje samAzIla te thavuM joIe ja paNa enAthI vadhAre vAta te dIvA jevI caeNkhI che ke jayAre bahene lAja maryAdA jALavI je gaMbhIra gune kare che tene choDI devAnI ghAtaka manovRtti badalavI gharamAM ne gharamAM rahetI tyAre paNa e surakSita to hatI ja nahIM! joIe. je puruSa koIpaNa strI para baLAtkAra kare tyA karavAne e strInI vezabhUSA mATe paNa kazuM kahevA jevuM nathI-e te koI paNa prayatna kare tene bahiSkAra karavo joIe. tiraskAra karavuM joIe. kabUla karaze. enuM zarIra bhale trAMbAnA loTA jevuM mAMjI levAnuM hoya paNa enuM Aje bahene lAja nathI kADhatI eTaluM ja nahIM paNa potAne mane ApaNA samAjajIvana para mahAroga jevI vikRti phelAve che phAve evA vastro pahere che. pachI e zarTa meM jIna. hAya, mini ke e aMge ApaNe sajAga nA rahevuM joIe? miDI hoya. e vastro sauMdarya ke sagavaDanI daSTie kevA lAge e vAta strIne surahita 2,khavI hoya te gharamAM baMdita rAkhavI e bAjue rAkhI mAtrabaLAtkAra karavA puruSone e prere che ke kema e mAnyatA keTalI bhUlabharelI che e samajyA pachI strIne svamAnabhera vicArIe te eka vAta spaSTa che ke rUDhine vicAra phagAvI daI svataMtra jIvavA mATe sAdhane meLavI ApavAnI anukuLa samAja nirmANa mijAjathI pharatI bahenane bhAgye ja koI kanaDe che! e bahenone karI zake. koI bahena be paisA kamAvA mATe kaI karavA mAge to jema vartavuM hoya tema teo varte che. baLAtkAra mATe bhAge "abaLA" "ene ghera zuM kaI kamAnuM nathI?" "ene enA kuTuMbamAM be paisA para thAya che. je strI meDhethI kakaLATa paNa nahIM kare enA para thAya vAparavA jeTaluM mAna ke svAtaMtrya nahIM hoya?" "sukhI gharanA che. kAraNa Akhare e pazukRtya karanAra moTe bhAge hIMcakArA hoya che. bairAoe kamAvavA zuM kAma nIkaLavuM joIe?" evA tarka-vitarka je strI saMjogone lIdhe dabAyelI che, jenI pAchaLa aDIkhama ubhA karyA vinA kAma karIne pagabhara thatI bahene sAme ApaNe mAnathI rahevAvALA koI nathI, jenA kAMDAmAM baLa nathI, je asahya che, enA jovuM joIe. paraja e "zUravIra"TI paDe che eTale ja harijanone aspRzya gaNatA gharanI bahAra jaI kAma kare e bahenanI cAlacalagata pachI savaNe harijana strI para baLAtkAra kare che- vana vagaDAmAM sarakArI evI ja! evuM dhArI levAnI ghAtaka vRtti ApaNA manamAMthI kADhI aksaro AdivAsI sauMdaryanI gUDhamAra karatA hoya che. ophisamAM nAMkhavI joIe. ophisamAM risepzanisTa hoya, havAI suMdarIo kAma karatI bahenanI Arthika jarUrigatano lAbha uThAvI adhikArIo hoya, sekreTarI ke TAIpIsTa hoya, narsa hoya e badhI bahene pote potAnI vAsanA aMte che. jayAre komI ramakhANe thAya che tyAre je sazIla hoya che e sIdhI sAdI hakIkata ApaNe kema nakAratA hoIe koma kacaDAtI hoya te komanI bahene para meTA pAyA para atyAcAra chIe? mAtra gharamAM rahe e badhI strIo suzIla ane bAkInI thAya che. emAM havasakhorInI sAthe sAthe vera vALavAnI vRtti paNa badhI jevI tevI e mAnyatA kADhI nAMkhavI joIe. sAhityamAM, hoya che. navalikAomAM ane kaTAkSacitrAmAM bhaNelI ane kamAtI strInuM citraNa A badhI hakIkatathI kayA saMjogomAM ane kevI bahenone sahana riNI jevuM karavAmAM Ave ene vira.dha karavuM joIe. hakIkatamAM karavuM paDe che e samajI zakAya ema che. (1) zArIrika ane mAnasika e strI jevI hoya tenA jIvanane, manane sparze, enA navA prakonI rIte pratikAra karavA asamartha evI bahene mATe bhAge bhAga bane che. carcA kare evuM sAhitya lekhikAe lakhe ane janamAnasamAM strInI
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 muLa jIvana tA. 16-11-80. * prApta thayela nidhi + -premaLa jAti - 500 290 '251 sAcI pratimA nirmANa kare e apekSA vadhArepaDatI nathI ane enuM agatya paNa ochuM nathI. raMgabhUmi ane calacitromAM paNa strI - zarIranuM azlIla pradarzana thAya evA pesTare rasate rasate lAge e sAme samAje ' ! . pitAnI nApasaMdagI darzAvavI joIe. strInI jAtIya AkarSakatA premaLa jayotine saMghanA zubhecchako tema ja prasaMzako taraphathI e enI mUDI che evI bhAvanA strI pote je divase manamAMthI je rakamo bheTa maLI che te nIce pragaTa karavAmAM AvI che. kADhI nAMkhaze te divase samAja paNa enI sAme e daSTithI jovAnuM dAtAone premALa sahakAra mATe amo temane aMta:karaNapUrvaka AbhAra 1lI jaze. pachI vera vALavA khAtara strI para baLAtkAra karavAne mAnIye chIko. koI artha ja nA rahe. e mAtra eka dhRNAspada gunA ja gaNAze. 500 zrI jyasukhabhAi revAzaMkara vera A te badhI ApaNI bhUmikA badalAya pachInI vAta. 1001 eka bahena taraphathI Aje, A ghaDIe zuM? kamanasIbe jemanA para Aphata AvI 1800 zrI puSpAbena manubhAI zAha gaI che e bahenane ApaNe badhA sahaja rIte svIkArIe te 1000 , eka sagRhastha ghaNuM parivartana AvI zake ane e parivartana jarUrI che temaja 501 - Teka Ikayupa kaMpanI azakaya paNa nathI. haja thoDA varSo pahelAM "kuMvArI DesI nA mare." 500 A rAyacaMda enDa sansa evI mAnyatA hatI. vidhavA strI pazuddhanayALa che ema lAgatuM, - AzitAbena zeTha * chokarIone janma Ape evI strIne "peTe patharA paDyA che" ema 501 , cImanalAla pI. zAha kahI enI avahelanA thatI ane saMtAna na hoya evI vAMjhIyaNane sunItAbena zAha badhAM ja TALatA. e badhI mAnyatAo badalAI gaI tema eka 251 a. zAMtAbena manubhAI zAha kamanasIba banAva banI gayuM e ekAda gaMbhIra mAMdagI AvI - manubhAI DI. zAha ane gaI, evI rIte vArI e strIne ApaNe AvakArI zakIe- 250 , savAI bradharsa e ghaTanA bhUlI javAmAM ene madada karIe te AkhuM vAtAvaraNa 202 AzitAbena ke. zAha badalAI jAya, strInI bhIrutA ochI thAya. e khullI rIte pratikAra 200 : nIrUbena zAha - karI zake. pitAnuM rakSaNa karI zake, zAsana, kAyadA ane svajanenI 135 , ramezabhAI sI. zeTha madada meLavI zake. Aje strI, pratikAra karatA paNa gabharAya che. 101 vADIlAla jeThAlAla zAha kAraNa, e vAtanI che hA thAya emAM enI AbarU jAya. naThArA 101, , ramAbena verA 101 , sI. ena. saMghavI mANasane kazuM nA thAya ane kAza cAra sajajane ene sajA paNa zrI khetasI nathubhAI zAha kare to ye strInI AbarUnA kAMkarA to thAya ja. e polIsane tyAM , nirmaLAbena dezI jaI dAda mAge te polIsa ADA-avaLA prazna pUche, DokTarI 51 ,, eka mitra tapAsa vi.nI viTaMbaNA paNa thAya ane mathurA jevI garIba bAI , lInA esa. rUpArela hoya te polIsa paNa kevI rIte varte e ApaNe joyuM che. ane rasva. jagajIvane ujamazI talasANIyA e viTaMbaNA DhALavI hoya te ApaNe ApaNI bhUmikA vicArapUrvaka navinabhAI je. mahetA badalavI rahI. samAja je strIne saheja kaMI thAya te ene "duSita" pa1 , uSAbena mahetA patita" kahevAnuM choDI de te ja strI nirbhaya thAya. nahIM te Aje , yazomatibena zAha muMbaI jevI mahAnagarIomAM Thera Thera gIradIne lAbha laI karelA pannAlAlabhAI cheDA gaMdA aDapalA bhalabhalI bahene aMge meMe sahana kare che, enuM cArUbena jhaverI kAraNa e ja, e koIne pakaDe, mAre, vaDhe te oLakhItA pALakhItA vasaMtabena hIrAlAla zAha - e ghaTanA varSo sudhI nahIM bhUle ane e aMge gusapusa karyA ja , kamaLabena bI. jAnI karaze. e vAta karatA te pelA aDapalA paNa sahI levA sahelAM , vRjalAla mohanalAla aMdhAra lAge! nAnI uMmara hoya te lagnamAM vidata! moTI uMmara hoya te A rAzanabena kuTuMbamAM potAnuM sthAna- kuTuMbanI pratiSThA, pitAne mATe gusapusa , eka bhAI taraphathI thatI rahe te potAnI dIkarInuM zuM thAya ... keTalA badhA prazna! e. 12612 UbhA karI anyAyanI divAla caNIye chIe! anItine pakSa uojana ApavA jevo avicAra have keTalA divasa calAvI laIzuM? | dattaka bALako bATe 1000 zrI vADIlAla jeThAlAla zAha strInuM sadabhAgya kahe ke AvI kamanasIbImAM moTAmAM moTuM 400 , rabbara guDasa TreDIMga kaMpanI kamabhAgya kahe, ene mArI mAtRtvanI javAbadArI AvI paDe che. 1400 * nIrUbena zAha, saMcAlikA, 'premaLa jyoti have garbhapAtanA kAyadAthI e emAMthI chUTI zake kharI. paNa keTalIkavAra zArIrika durbaLatAne lIdhe e nA karAvI zake, athavA te manathI ene e karavAnI IcchA nA hoya te e enA saMtAnane mAnabhera ucherI zake, e nirdoSa bALakane vAraMvAra pitAnuM nAma pUchIne svargasthanI pUNyasmRtimAM vidyAdAna kanaDavAnI krUratA samAja nA batAve, zakaya hoya te strI saMtAnanA zrI vADIlAla jeThAlAla zAhe emanA sva. patnI savitAbahenanI pitA pAsethI bharaNapoSaNa paNa meLavI zake evA rastAo parathI pUNyatithi nimitte premaLa jayotine be vidyArthIonI eka varSanI nidA-kuthalInA kAMTA-jhAMkharA ApaNe dUra karavA joIe. pitAnA skUla, Dresa, pustakonI samagra javAbadArI upADI levA rUA. 1000/saMtAnane ucheravAne ene haka ApaNe nakAra nA joIe. dAna 'premaLa jatine karyuM che. A uparAMta zrI jayasukhabhAI revAzaMkara vorAe emanA svargastha pitAnI smRtimAM "premaLa jayotine maka samAjanuM eka aMga banI nyAyanuM trAjavuM hAthamAM letI vakhate sArA narasAne viveka bhUlyA vagara nirbhayatAthI satyane rUA. 5000-nA vyAjamAMthI vidyArthIone madada maLe e rIte phIkasa Agraha rAkhavAnI hiMmata baheneAmAM Avaze tyAre strIne avatAra DIpojhITamAM mUkavA rakama Apela che. ame A baMne bhAIonA maLe eTale dukha thavAne badale gaurava anubhavAze. khUba ja AbhArI chIe. nIrubena zAha -mRNAlinI desAI saMcAlikA, premaLa jyoti "premaLa jyoti" "mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prathama sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI- 400 004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400 001.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By/South 54 Licence No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa ] varSa 44: aMka: 15 Lddha jIvana : muMbaI, 1 Disembara, 1980, somavAra ' muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 15, paradeza mATe ziliMga : 45 chUTaka nA rU. 0-75 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtro: ramaNalAla cI. zAha - vadhatI jatI azAnti ApaNA dezane svataMtratA maLI tyAra pachInA 33 varSamAM, varga kema jIve che te Azcarya che. muMbaI jevuM zahera javALAmukha vartamAna samaye derAmAM jeTalI azAti che eTalI koI samaya na hatI. A azAti ochI thavAnA koI cinho jaNAtAM nathI. ahIMnI jhUMpaDapaTTI ke galIca visA salama) narakAgAra che, bilake hajI vadhaze ema lAge che. lokomAM cittAne vAra nathI. kAla kevI jaze tene bhaya che. badhA do ane dezamAM lagabhaga paisAvALAona. lakhalUTa kharA ane garIne ma. kyAM ;]dha cAle? ApaNA lohImAM baLave nathI ema kahevAya che, AvI jatA satra A sthiti che. zuM banI rahyuM che te saMkSepamAM joIe. hamaNA che e anubhava thatAM kadAca bahu samaya *hi dAge. rAjakIya kone taMtra bhAMgI paDayuM che. badhu sthagita che tema have kheDUta AMdolana zarU thayAM che. mahArASTra-gujarAtamAM cAlu lAge. I agatyanI bAbato upara nirNaya levAtA nathI. TocathI thayAM che. dezanA bIjA bhAgamAM phelAtAM vAra nahi lAge. A AMdamAMDI nIce sudhI A sthiti che. kAraNe ? (1) zAsaka pakSanI AMtarika lane moTA kheDUtonA che, ane rAjakIya virodhapakSoe u. bhA phATaphaTa ane juthabaMdhI. dhArAsabhAo ane pArlAmenTamAM moTI karelAM che ema kahevAya che. mahArASTramAM zAsaka pakSe tenA ma:maMtrI bahumati hovA chatAM, parasparane teDI pADavAnI vRti - indirA gAMdhInI vasaMtadAdA pATIle tene Teko Ape che. aMtulee nAnA kheDUtonAM dhAthI kayAM sudhI nabhe? IndirA gAMdhI paNa nirNayazakita gumAvI devA mApha karavAnI ceSTA karI, te tene bhAre paDI gaI che. prazna e beThAM che ema spaSTa jaNAya che. (2). dhArAsabhyo, pArlAmeMTanA che ke dezavyApI cokkasa nIti nathI. dareka rAjaya pitAne phAve sabhya ane rAjaya tathA kendranA maMtrImaMDaLamAM nirbaLa tema kare che. gujarAtanuM AMdolana vadhAre joradAra thaze, ema la ge che. mANase che, bina anubhavI che, svArthI che ane meTA bhaMganA bhraSTAcArI che. pArlAmenTa ke dhArAsabhAnuM gaurava rahyAM gumAstAo, 'vidyArthIo, majUro *badhA vargonAM AMda9nI nathI. lokone Adara nathI. (3) amaladAge- sIvIla vyApaka ane hiMsaka thatAM jAya che. saravIsa hatAza che. eTalI badhI pherabadalI karI che athavA AsAma ane pUrvAcaLane mAmale hajI sphoTaka che. kAzmIramAM pharajIyAta nivRtta karyA che ke koIne potAnI salAmatI lAgatI zekha abdulalA svataMtratAnAM svapnAM seve che. komI taMgadilI bhArelA nathI. Civil service is thoroughly demoralised lAMcarUzvata agni jevI dhUMdhavAya che. anahada vadhI paDayAM che. jo koi DA pramANika mANase hoya to videzI kSetre pAkistAnane bhaya avagaNI zakAya tema nathI. te niSkriya che athavA bhayabhIta che. (4) rAjakIya vyakitaonI A citra vadhAre ghera kahI zakAya. prazna e che ke Ane NitramAM dakhalagIrI Dagale ane pagale che. zAsaka paThAnA sabhyo, koI upAya che? dhArAsabhyo ke pArlAmenTanA sabhyo potAnI lAgavagane upayoga bIjA dezamAM AvI ja athavA AthI paNa kharAba karI taMtramAM potAnuM dhAryuM karAvavA kare che. kalekaTaranA hodAnI paristhiti che ema mAnI AzvAsana laI zakIe tema vyakita paNa Dare. pherabadalI karAve. athavA bIjI rIte kanaDagata nathI. ApaNe tyAM hajI lokazAhI che. ApaNI zakita ane sAdhano, kare. zAsaka pakAnI jathabaMdhIno paNa amaladAro bhAga bane. " kone rAjI rAkhavA, kAle koNa sattA para Avaze te anizcita hoya, mAnavIya ane bhautika, ghaNAM moTA pramANamAM che. ApaNe audyogika saune rAjI rAkhavAnI vRti rahe. (5) lAke A badhuM samajI vikAsa noMdhapAtra che. A badhuM avagaNavA jevuM nathI. gayA che. eTale AvuM ja cAle ema mAnI A paristhitine paNa cittAne viSaya e che ke uttarottara paristhiti bagaDatI jAya che. tene koI upAya thatuM hoya tema dekhAtuM nathI. svIkAratA thayA che. pratikAravRti rahI nathI. lokazAhI Takaze ke nahi te citAne viSaya che. vaNasatI paripiolIsa vadhAre niraMkuza thatI jAya che. polIsanA atyAcAro sthiti aTakAvavAno vicAra karavAne badale vyApaka sattA grahaNa karavI mAjhA mUkatA jAya che. piolIsanuM kAma saheluM nathI. paNa polIsa 'e dizAnuM citana citAjanaka che. maga ja gumAve tyAre asahya paristhiti sarjAya. jayAM taikAne ke adila thayA che. temAM polIsane hisso ochA nathI. asAmAjika ' saMsadIya lokazAhI niSphaLa gaI che ane pramukhazAhI paddhati ne ghaNuM baLa maLyuM che. keTalAkane rAjakIya vyakitaone Teko lAvavI joIe e nAda zarU thayo che. huM nizcitapaNe mAnuM chuM ke che. maMtranI zithilatAne kAraNe kAyado vyavasthA kathaLI gayAM che. gunA rAjakIya mALakhuM badalavAthI sthiti sudhare tema nathI. atyAre IndirA enuM pramANe vyApaka thayuM che. kayAMya salAmatI dekhAtI nathI. dhoLe gAMdhI pAse zuM sattA nathI? pramukhapaddhatithI zuM vadhAre sattA maLe tema divase cerI, lUMTa, khUna, baLAtkAra thAya che. che? amerikAmAM presiDanTa paddhati chatAM kAra nikaLI gayA. It is the men who run the system that matter, Arthika sthiti vaNasa nI jAA che. moMghavArI, bekArI, vegathI rather than the system itself. What is wanted is vadhI rahyAM che. cokkasa nIti ke makkama pagalAMne abhAve badhuM ghasaDAvuM men of ability & character who can inspire confijAya che. homika utpAdana ghaTatuM jAya che. videzI hUMDiyAmaNa dence in the people. sArA pramANamAM ochuM thayuM che. sauthI bhayajanaka cinha kALAnANAMnuM presiDanTa paddhati sAthe nyAyataMtranI sattA upara aMkuza mUkvAnA che. anahada vadhI paDayuM che ane chaDecoka lAkha karoDanI heraphera vicAre cAle che. ucca nyAyAlayamAM zAsaka pakSane anukULa nyAyAthAya che. dhIzo nImavA, temane pherabadalInA bhayathI dabAvavA, pAlamenTane sarvosauthI citAjanaka paristhiti e che ke Arthika asamAnatAnI khINa pari banAvavI, AvI vicAraNA cAle che. nyAyataMtranI svataMtratAmAM UMDI thatI jAya che. garIba mANase ke nIcalA tharane mAma prajAne vizvAsa nahi rahe.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 prabuddha jIvana - tA. 1-12-80 vartamAna paristhiti vikaTa che. paNa tene pahoMcI vaLavA, A Are mAnavI caMdrane te AMbI gaye paNa potAnA aMtarAtmA sudhI badhA avaLI dizAnA vicAro che, te citAne viSaya che. tene vo na ja pahoMcI zakyo. potAnI jAtanI 2jubAju to teNe mATe asarakAraka pagalAM levAno vicAra na karatAM vadhAre sattA prApta ahama : viSacakra ubhu karyuM che. rAjanA yugamAM nAnA-moTA darekane karavI te khATe vicAra che. Arthika kSetre ghaNAM makkama pagalAM levA pratyakSa ke apratyakSarUpe potAnI prazaMsA ja gamatI hoya che. loko paDe ane sthApita hite upara AkramaNa ane prahAra karavA paDe. 2AmanA rAkSasane potAnI aMdara pANI rahyA che e jANyA vagara tene teDavAM paDe. evI koI nIti che ja nahi. balake sthApita hitane . ja prazaMsAnA mIThA jherane pacAvI rahyA che. A ja ahama temanA Teko maLe che. aTAyatI dhArAo karI, asaMtoSa dabAvI devAze nahi. mahAmUlA mAnavI jIvananA sAmA udezyano bharakhI javAne che e prajAne vizvAsa ane premathI ja asarakAraka kAma thaze. durbhAgye vAtathI teo ajANa che. moTA bhAganA loko jeTalInidA kare che. AvI kaI dizAmAM IndirA gAMdhInuM cintana hoya tema jaNAtuM nathI enA dazamAM bhAganI paNa prazaMsAne pAtra mAnavInA sadaguNAnI lokothI dUra jatAM jAya che. prazaMsA karatA nathI. temane cAhama ja temanI A nabaLAIne dharabI chellA cha varSathI satata adhogati thatI rahI che. navanirmANa beTho hoya che. aDhAlanathI zarU karI, gujarAta vidhAnasabhAnuM pharajiyAta visarjana, vicAraka liMDasero kyAMka bahu sacoTa mArmika vAkya kahyuM che ke alahAbAda hAIkorTano cUkAdo, je. pI. ne baLa, kaTokaTInI jAhe- 'huM khaDakhaDATa nahi hasuM, te mArI vedanAo-rUdana bahAra AvI jaze.' rAta, IndirA gAMdhInI hAra, janatA sarakAranI sariyAma niSphaLatA, 2hIM 'khaDakhaDATa hAsya' mAnavInI nikhAlasatA, nirda*bhIpaNAnuM pharI sattA para AvyA pachI IndirA gAMdhInI nikikayatA, naitika pratIka che. mAnavI jayAre khaDakhaDATa hAsyane pAchaLa mUkI daMbhano mUlyone hAsa, lokonI hatAzA e azAtinAM mukhya kAraNa che. Azaro le che tyAre tenA jIvanamAM karUNA, du:kha sivAya kaMI zeSa rahetuM , vAtAvaraNamAM hiMsA bharI che. ja nathI, jayAre bhASA evI namAlI banI jatI hoya tyAre maunanA bIjo koI vikalapa dekhAto nathI. bIjA rAjakIya pakSoe ane. zaraNa je bIjo ekeya sahela mArga ja nathI. - tenA AgevAnoe badhI pratiSThA gumAvI che. mahAna dArzanika sokreTIsanA jIvanane eka bahu suMdara prasaMga * sAce mArga e ja che ke prajAnA badhA vargomAM tyAga ane che. evuM banyuM ke eka vakhata sekeTIsanA vicAro ane tenI khyAtithI ni:svArthatAnI bhAvanA jAge ane dezahita haiye lAge. dareka varga daurAIne eka yuvAna tene ziSya banavA tenI pAse AvyuM. yuvAna pitAne ja svArtha jue ane te mATe ja laDe te dezanI ekatA satata bolato ja jato hato. teNe sekeTIsane bolavAne koI avasara lAMbe vakhata Take nahi. tyAganI bhAvanA samAjanA AgevAnethI ja A nahi, pate belIne thAkya eTale aMte teNe sekreTIsane zarU thavI joIe. AmajanatA haMmezA anukaraNa kare che. koI 'tame mane vidyA ApavAnI keTalI phI lezo?" evo prazna karI deza ke samAja balidAna vinA AgaLa AvatuM nathI. gAMdhIjIe ghaDIkane virAma lIdho. sekreTIse tene javAba Apyo ke "yuvAna, A ja rIte dezane UMce karyo hato. vartamAna paristhiti lAMbe vakhata tAre to bamaNI phI bharavI paDaze. sau prathama to mAre tane mananI cAlu raheze te pheTaka sthitimAMthI bhaDako thavA sivAya bIju pariNAma kaLA, adamya zakita vize samajAvavuM paDaze ane pachI tane bhASaNanI na Ave. kalA ke AvaDatanuM jJAna ApavuM joIze." yuvAna te stabdha ja thaI 23-11-80 ' - cImanalAla cakubhAI gayo, teNe mananuM mahattava jANI lIdhuM hatuM. A pramANe vivekAnaMda paNa bhASAmAM veDaphAtI zArIrika zakitane ullekha karatAM kahyuM che mananI vANuM ke "jema kamAnamAMthI chuTeluM tIra pAchuM vaLatuM nathI tema bolavAmAM veDaphAyelI zakita kadI pAchI maLatI nathI. ghaNA te ema paNa [ gata paNa vApAnamALAmAM ApelA vyAkhyAnanI dha ] vicAratA hoya che ke ApaNe bolyA karIe temAM ApaNuM zuM * AdikALamAM mAnavI pAse potAnI bhAvanA, IcchAone bagaDavAnuM che? teo ahIM e laple che ke bolavAmAM mAnavInI zakitane kSaya thato hoya che, tenA zarIramAM kAyamI zaradI jevA dardI abhivyakita ApavA zabdo nahotA, bhASA nahotI. kudarate mAnavIne ghara karI jatAM hoya che. gAMdhIjIe pote paNa zArIrika zakita pAchI satata prayatnazIya, vikAsalakSI buddhi ApI che eTale mAnave bhivyakita mATe bhASA, zabdo zodhI kADhayA. bhASA maLI roTale mAnavI meLavavAmAM mauna dvArA maLatI madadane svIkAra karyo che. bahu chUTathI bhASAnI sImA jANyA vinA tene upayoga karavA mAMDayo. koIka dArzanike be bahu vicitra virodhAbhAsI vAkayo kahyA eka sAmAnya niyama e che ke jayAre koI paNa zakitane, tenI che ke (1) Izvara thAkelA mANasamAM che ane (2) Izvara bAtharUmamAM sImA vaTAvI cAMgata svArtha mATe upayoga thAya che tyAre e zakti che. kharuM jotA A baMne vAkayamAM bahu sahaja rIte mananI zarate ke sAdhanane geraupayoga thavA pAme che. bhASAnI bAbatamAM paNa ja kahevAmAM AvI che. mana vize keTalIka bhrAMtio paNa UbhI sAma ja banyuM. mANase potAnA hita sAcavavA, prasiddhinI lAla- thavA pAmI che, keTalAka evuM mAne che ke mauna te game tyAM pALI sAmAM premane daMbha mATe, ane sattAnI bhUkha saMtoSavA bhASAne zakAya. ophisethI ghare pAchA AvatA basamAM ApaNe aDadhA kalAka pitAnA hAthamAM ramanuM sAdhana banAvyuM. rAdikALamAM ekabIjA para cupacApa besI rahIe chIe e paNa mauna ja kahevAya, hakIkatamAM rotha ke drapa hAthohAthanI laDAI dvArA vyakata karato mANasa have zabdonAM , AvuM nathI. mauna mATenI sau prathama zarata agADha zAMti, nIravatA che. prahAro vaDe cAkope ane baLApA cokabIjA para ThAlavavA mAMDaye maunanuM vrata pALatI vakhate ApaNe ApaNA aMtarAtmA sudhInA bhASAnA AvA parAkASTArUpa durUpayoga pachI 2Aje mAnavIe jAya. lAMbo paMtha kApavAnuM che. kolAhala ane azAMti vacce A agamya che ke maunanA zaraNamAM ja tene sAra sukha, AnaMda maLavAnA che eTale paMtha kApa zakya ja nathI, pUrvenA bane vAkayomAM mAnavInI ja te kahetA phare che ke mauna jevI zakita bhASAmAM nathI.' sthiti sakriyatA pachI niSkriyatAmAM AvavAnI che. mauna e niSkriyatA pazu jevA ja jaMgalI vyavahAramAMthI mAnavIe potAnA vicAra nathI, ALasa nathI, e te mahAkarma che, bhagavAna mahAvIre 12 zIla rAne pragatilakSI buddhinI sahAyathI sayatA, saMskRti jevI varSa sudhI mauna pALyuM, maha[i araviMde eka varSa sudhI ane ramaNa alabhya paraMparA meLavI. pahelA to manuSya potAnA maMtavya spaSTapaNe mahaei paNa maunanuM zaraNa lIdhuM e kAMI temanI niSkriyatA nahotI. vyakata karavA mATe ja bhASAno upayoga karyo paNa samaya jatAM mAna e vakhate te A mahAmAnavo vANI, mana ane vRtti traNeya prakAranI vInI nikhAlasatA, tenuM nirbhIkapaNuM phINa thatuM gayuM cAne jane maunanA triveNI saMgamamAM rAcatA hatA. maunamAM temaNe potAnI saMskRta kahevA mAnavI zabdane, bhASAne pitAnA saMtarAtmAnA tane oLakhavAne satata prayatna karyo eTale ja teo potAnA avAjane dabAvavAnuM, chupAvavAnuM sAdhana banAve che, suMdara zabdonA jIvanane sArthaka banAvI zakyA. Ajane mAnavI ekAMtamAM potAnI che : oThA heThaLa ApaNe ApaNane apriya evI vastuone priya batAva- sAcI vRttine oLakhatAM bIe che, eTale ja te maunanA zaraNamAM , vAne prayatna karIe chIe. mANasa- mANasa vacce Aje mAnave pote Avato nathI, teNe potAnI zaktine badhA prapaMcamAMthI pAchI kheMcI ja zabdonI dIvAla ubhI krI che. mAnavInI AvI vADAbaMdhI, mananI sAdhanAmAM avirata lagAvavI paDaze to ja te sAcA daMbhIpaNAthI trAsIne, guMgaLAIne ja 'mUThI UMcerA mAnavIe suba-AnaMdane sahabhAgI thaI pitAnA AtmAnI vadhu najIka jaI maunane satama bhASA kahI haze. zakaze ane emAM ja mAnavInA jIvananI sArthakatA rahelI che. - ramaNa maharSie A saMdarbhamAM keTalI sacoTa vAta kahI che ke - niMdA karI mApaNe ApaNA ahaMmane pApIe chIe. vIsamI sadInA -Do. kumArapALa desAI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-80 - prabuddha jIvana A duniyAmAM lokazAhI kayAM che ? ApaNI lokazAhInI saphaLatA vize vivAda jAge che ane DhaLI rahyuM che, alabatta tenI rIte. dAkhalA tarIke sarvoparI sattA saMsadIya baMdhAraNa sAruM ke amerikA jevuM ke phrAnsa jevuM pramukhazAhI mATe have sAThamArI nathI thatI. AvI sAThamArImAM jIva gumAvanAra baMdhAraNa sAra tenA vize vaDApradhAne jAhera carcA nimaMtrI che, tyAre beriyA chelle hato. pAliTabhUranA nirNa bahumatIthI levAya che. duniyAnA dezamAM lokazAhI kayAM che ane saramukhatyArazAhI kayAM khe chevane bahumatIthI ja padabhraSTa karavAmAM AvyA hatA. raziyAnA che tenuM vihaMgAvalokana prAsaMgika gaNAze. jAhera jIvanamAM je zista che ane bhAratanA jAhera jIvanamAM je lokazAhIne khyAla prAcIna grIse Apyo hato ane briTiza gerazista che tenI sarakhAmaNI karavA jevI che, jo ke lokazAhInA prajAe rAjA sAme lahiyALa yuddha laDIne lokazAhI meLavI hatI, bhege zista mATe Agraha na rAkhI zakAya. jo ke komanavelanA prajAsattAka zAsanamAM paNa kromavela sarvasattAdhIza. - yurepamAMthI AphrikAmAM AvIe to sAcA arthamAM lokazAhI saramukhatyAra hato. tema chatAM te pachInA saikAmAM briTanamAM hoya evo eka paNa deza tyAM nathI. dakSiNa AphrikAmAM 18 TakA lokazAhIne vikAsa thato gaye. TrAnse paNa rAjAzAhI sAme lohiyALa jeTalA gorAoe potAnA mATe briTiza lokazAhInI paddhati apanAvI kAMti karIne lokazAhI meLavI hatI. Aje tyAM pramukhazAhI paNa che, 82 Taka raMgIna lokone mAnavaadhikArathI paNa vaMcita rAkhIne che ane saMsadIya lokazAhI paNa che, tyAre amerikAmAM pramukha, temanA saMdarbhamAM gArAo hiTalaranI jema varte che. navA rASTrane tathA sarakAranA ema bannenA vaDA che. IMdirAnA TIkAkAre svataMtra thayela jhimbAbdhamAM hajI lokazAhI nA aMkura pharTi, rahyAM che. kahe che ke IMdirA, amerikAnA pramukha karatAM vadhu sattA dharAve che, kenyA, yugAnDA, jhAMbiyA, malAva, TAnjhAniyA vagere dezomAM virodha tema chatAM jo amerikA ke phrAnsanuM baMdhAraNa bhAratamAM lAgu pakSo mATe sthAna nathI. TAnjhAniyA ane jhAMbiyA jevA keTalAka pADavAmAM Ave to paNa saMsadIya lokazAhInA himAyatIo deze saMsadIya lokazAhI dharAve che, paNa te rAjakartA pakSe pUratI saramukhatyArI ja kaheze. ja. peTragalanA paMjAmAMthI mukata thayelA aMgelA ane mojhAmbika mArkasavAdI zAsana dharAve che. madhya AphrikAmAM gorAonA zAsanamAMthI je briTiza saMsthAne svataMtra thayAM che. te saue briTiza mukata thayelA navA deze meTA bhAge have kALA saramukhatyAranA DhabanI saMsadIya lokazAhI apanAvI che, jemAM pArlAmenTane AdhIna 19mI zAsana nIce che. uttara AphrikAnA araba deze lokazAhI rahIne vaDA pradhAna sarvoparI hoya che ane rAjyanA vaDA (rASTrapati dharAvavAnA dA na karI zake. Ijipta lekazAhInA vAghA dharAve ke gavarnara janarala) mAtra baMdhAraNIya vaDA hoya che. che, paNa kharekhara to pramukha sAdAta potAnA pakSa ane sainyanA amerikana kheDAmAM keneDA ane yunAITeDa sTeTsane bAda baLe ekacakrI zAsana dharAve che. karatAM bAkInA lagabhaga badhA dezomAM vadhu-ochA aMze saramukhatyArI AphrikAmAMthI eziyAmAM AvIe to jApAnamAM rAjyanA vaDA ja che. temane saMsade che, paNa prajAnA garIba ane kacaDAyelA vargane tarIke rAjA hovA chatAM saMsadIya lokazAhI che, alabatta e lokazAhI avAja 2jU thAya evI mukata cUMTaNIo nathI. kayubAmAM sAmyavAdI para ati dhanavAna udyogapatio, vepArIo ane bIjA zrImaMtone zAsana che, jayAM bIjA koI rAjakIya pakSa mATe sthAna nathI. bAkInA ja prabhAva che. cIna ane uttara koriyAnAM sAmyavAdI zAsanamAM moTA bhAganA laeNTina amerikana dezamAM yunAITeDa sTeTasanuM rAjakIya raziyA jeTalI udAratA paNa nathI. amerikAne trIjA vizvamAM sAmrAjya che, jenA dvArA te rAjakIya rIsaMcAra paNa karI zake che haMmezA saramukhatyArI sAthe meLa hoya che ane bhArata jevA lokazAhI ane sarakArane sathApI tathA uthApI zake che. amerikAnAM bahurASTrIya deza sAthe kacavATe hoya che. dakSiNa koriyA, philipAInsa ane korporezane paDadA pAchaLa rahIne sarakArenI nIti ghaDe che. cIlImAM thAIlenDa amerikAnI lazkarI chAvaNImAM che. ahIM evA 9mI pramukha AlejonI samAjavAdI sarakArane amerikAe nAza karAvyo ane leDI saramukhatyAranuM zAsana che ke temanA jamenuM varNana ane atyaMta ja bhI evI lazakarI sarakAra sthApI. mekisake ane ApaNane dhrujAvI de. tAjetaramAM dakSiNa dariyAmAM pramukhapadanA brAjhima jevA keTalAka dezamAM saramukhatyArI ane lokazAhI vaccenI pratispardhI umedavArane matanI sajA pharamAvavAmAM AvI che. sarakAre che. paNa bIjA ghaNA leTina amerikana dezomAM rAkSasI philipAInsamAM virodha pakSanA netAe amerikAmAM Aza meLavyo saramukhatyAre rAja kare che, ane te amerikAnA TekAthI. che. je te vatanamAM pAchA phare to motanI sajA thAya.. thAIlenDamAM dAyakAo pahelA rAjA AnaMdanI rahasyamaya hatyA thaI tyArathI - yurepa sAmyavAdI ane bina-sAmyavAdI deza vacce vaheMcAI lazkarI zAsana che. ane rAjA bhUmibala mAtra rAjyanA zobhAnA gayuM che. svIDana. nevuM, DenmArka vagere aDadho Dejhana dezamAM rAjAo vaDA che. InDoneziyAmAM lokazAhInA vAghA che, paNa pramukha suhartA hovA chatAM tyAM zuddha prajAkIya maMtra che. spenamAM saramukhatyAra phrAnko lazkaranI madadathI saramukhatyArI calAve che. brahmadezamAM lakarI saragujarI gayA pachI tenA vasiyatanAma pramANe ghaDiyALanA kAMTA mukhatyAro potAnA dezane duniyAnA rAjamaraNathI alipta rAkhavAnuM pAchaLa pheravIne rAjyanA vaDA tarIke rAjAnI pasaMdagI karavAmAM AvI. pasaMda kahyuM che. malayeziyAmAM bina-malaya leko muslima malanA tema chatAM spena ane pArTugalamAM saramukhatyArI che ema na kahI samovaDiyA gaNAtA nathI. jo ke sarakAra malaya, cIna ane hiMdI zakAya. jamaNerI nIM te jamaNI bAja. DhaLatI sarakAra che. ITAlImAM traNeya vacce samatulA jALavavA mAge che. hiMdI cInanAM traNa rAjya varSe eka sarakAra baplAya che, paNa rAjyanI nIti badalAtI nathI. viyeTanAma, lAosa ane kamyuciyAmAM sAmyavAdIonuM ekacakI sAmyavAdIone sattA para AvatAM kema aTakAvavA e badhA bina zAsana che. evuM ja mAMgaliyAnA prajAsattAkamAM che. sAmyavAdI dezeAnI dhita che. lokazAhInA janmasthAna grIsamAM zuddha lokazAhI che, ema te kahI zakAya. tema chatAM meMDe meDe paNa grIka ApaNA pozamAM joIe to zrIlaMkAmAM pramukha jayavardhana prajAe rojAzAhIno aMta Avyo che. tenA rAjakAraNa upara amerikAne lokazAhI pezAkamAM saramukhatyAra ja che. hamaNAM temaNe bhUtapUrva prabhAva che. amerikAnI 'nA' chAvaNImAMthI rIsAIne nIkaLI gayelA vaDA pradhAna sirimA para kinArI vAparIne temane saMsadamAMthI grIsane, tenI pharIyAde dUra karyA vinA amerikA tene nATa chAvaNImAM hAMkI kADhayAM ane nAgarika adhikArothI vaMcita karyA, jethI AvatI pAchuM lAvavAmAM gaye mahine saphaLa thayuM che. cUMTaNImAM teo jayavardhananA zAsanane paDakArI zake nahIM. nepALamAM paMcAyatarAjanA nAme rAjA birendra ApaNA bhUtapUrva rAjAo ane pUrva yuropanA che je sAmyavAdI zAsana dharAve che, jemAM ThAkoronI jima ekahaththu sattA calAve che. bIjA koI rAjakIya pakSane sthAna nathI. te paikI yugoslAviyA binajoDANavAdI deza hovA chatAM ane raziyAnuM varcasvane virodhI pAkistAnanA ItihAsamAM mAtra eka ja vakhata mukata cUMTaNI - hovA chatAM tyAM paNa bIjo koI rAjakIya pakSo cavAnI chUTa nathI. thaI, jemAM pUDhonI mahattvAkAMkSA ane sattAlAlasAne kAraNe ane - janarala yAhyAkhAnanI mUrkhAIne kAraNe pAkistAne pUrva-pAkistAna raziyAmAM gaye mahine kesigina vaDA pradhAnapadethI rAjInAmuM gumAvyuM ane te pachI janarala jhiyAnA hAthe padavaSTa thaIne laMgUTToe svIkArIne saMsade tikhevanI niyukitane sarvAnumate bahAlI ApI. te potAnI jiMdagI gumAvI. nevuM divasamAM mukata cUMTaNI karavAnAM paMdarase saMsada sabhyomAMthI eka paNa mata vira ddha na paDe. tema vacane vAraMvAra ApatAM jhiyAe 900 divase paNa cUMTaNI na karI chatAM morArajIbhAIe kahyuM che tema raziyA paNa lokazAhI tarapha ane have cUMTaNI karavAnI cevbI nA pADe che.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 pRkhA jIvana aphaghAnistAnathI mAMDIne turkI sudhInAM muslima rAjyomAM kadI lokazAhI hatI nahIM ane che nahIM. aphaghAnistAna rAjAzAhImAMthI sarakatAM sarakatAM raziyAnA lazkarI kabajA nIce gayuM che. IrAnamAM ati vikAsalakSI, chatAM ati julmI rAjAzAhIMno nAza thayA che ane ethI paNa kharAba mullAzAhIno udaya thayA che. Araba dezA arebiyana nAITasanA jamAnAmAM hajI jIve che. AyAtAllAha khAmainIne rAjAzAhI mAnya nathI. teo kahe che ke kurAnamAM kayAMya rAjAzAhI nathI, tyAre Araba rAjAo evA dAvA kare che ke ame prajAnA sIdhA saMparkamAM rahIne adanA mANasone paNa adala InsApha ApIe chIe! A adala InsAno eka namUnA jovA hoya te sAudI rAjaka TuMbanI ekazAhajAdI, rAjakuTuMbanA na hoya evA eka yuvAnanA premamAM paDI tethI te baMnene motanI sajA karavAmAM AvI. zAhajAdIna sAnAnI mUThavALI zamazera vaDe ziraccheda ane tenA premIne paththarA vaDe mArIne motanI rAjA. A vihaMgAvalAkana batAve che ke vividha prakAranA ane ghaNAM te vikarALa zAsakonA jaMgalamAM bicArI leAkazAhI ghaNAM jokhama vacce jIve che. vijayagupta mau AcAya zrI tulasIdvArA navA pratyeAga : mumukSu ane zramaNI saMghanI sthApanA jaina samAjamAM ghaNA varSathI vicAraNA cAlI rahI che ke zrAvaka ane sAdhu vaccenI kaDIrUpa vIrasaMgha ke evA koIpaNa saMghanI sthApanA thavI joIe paNa hajI sudhI e viSyamAM koI pragati ke prAraMbha thayo na hatA paNa nUtana varSa 2037nAbhAI bIja eTale ke kArtika sudI bIjanA divase 30 hajAra jeTalA zrAvaka-sAdhunA samudAya samakSA AcArya zrI tulasIe A bAbatamAM lADanU nagaramAM jaina vizvabhAratImAM A prayogano prAraMbha karyo che. te badala temane jeTalAM dhanyavAda ApIe te ochAM ja paDaze. ghATakoparamAM jema zramaNI vidyApIDa zarU thaI che tema te pUrve terApaMtha samAje pAramArthika zikSaNa saMsthAno prAraMbha karyo hato ane temAM sAdhvI thanAra bahenane adhyayana ane cAranI zikSA maLI rahe tevA prabaMdha karyo hato. ane tenuM Aje terApaMtha samAjamAM suMdara pariNAma dekhAya che. ke je navI sAdhvIo bane che te adhyayana ane AcAranI daSTie sAdhvI thavAnI pUrI gyatA dharAve che eTaluM ja nahi paNa terApaMtha sAdhvI samAja Aje vidyA ane AcAra banne kSetre suMdara sevA ApavA samartha tha che. have e saMsthAmAM rahI je bahenA abhyAsa karI rahI che. temane A bhAIbIjanA divase AcaryazrI tulasIe mumukSu dIkSA ApI. dIkSA pUrve temaNe teo amuka niyamo pALaze tevI spaSTa svIkRti temanI pAsethI meLavI ane pachI ja dIkSA ApI. havethI te saMsthAmAM rahI bhaNanAra baheno mumukSu kahevAze ane temane saMgha mumukSusaMgha kahevAze. 6. A saMsthAmAM rahI bhaNanAra bahenA atyAra sudhI lagabhaga badhI ja sAdhvIo banatI hatI paNa have samAjanI AvazyakatAnA vicAra karIne bhaNanAra bahene mATe be vikalpa karyA che, temAMthI je baheneAne sAdhvInI dIkSA levI hoya teo potAnI IcchA mujaba sAdhvInI dIkSA laI zakaze ane munisaMghamAM zAmila gaNAze. arthAta teoe sAdhvIonA je kaThora AcAra che tenuM AcAryanI AjJAmAM rahI pAlana karavuM paDaze. paraMtu Adhunika paristhitinA pUrA vicAra karIne AcAryazrIe bIjo vikalpa e Apyo ke jemane munisaMgha athavA te sArdI saMghamAM praveza na karaze hoya temane mATe navA bhrAmaNIgaMghanI sthApanA karI ane te zramaNI -saMghanI sthApanAnA prArabha karI cha heMnene zramaNI dIkSA ApI. Ama have terApaMthI samAjamAM caturvidhadhane badale vividha prAga AcAryazrIe zarU karyo che. zrAvaka, zrAvikA, mumukSu, zrAmaNI sAdhu ane sAdhvI A prakAre A SaDavisiMgha thayo. hajI saMbhAvanA evI che ke AcAryazrI zramaNa AMghanI paNa sthApanA kare. jo koI samartha purUSA evA maLI rahe- jeo A navA prakAranA zramaNa saMghamAM praveza mATe utsuka hAya. tA. 1-12-20 A navA zramaNI saMghamAM draviSTa bahenane pAMca vratanI dIkSA AcAryazrIe ApI. te pAMca vratane mahAvratanI saMjJA ApI nathI. paNa prasiddha pAMca vratanuM pAlana karavAnuM raheze. navA dIkSite potAnA vasro vinA kazA ja parigraha rAkhI zakaze nahIM. lagnajIvana bhogavI zakaze nahIM. hiMsA, asatya, caeNrInuM AcaraNa karaze nahI. hAlamAM temanuM saMrakSaNa pAramArthika saMsthA ja karaze, teone mATe sAdhu-sAdhvInI jema ja pAdavihAra anivArya raheze paraMtu AcAryanA nirdeza haze to ja vAhanavyavahAra apavAda rUpe karaze. A navA prayoganI prAraMbhika maryAdAo che. anubhavane AdhAre temAM saMzodhana karavA AcAryazrInI pUrI taiyArI che eTale temaNe samAja pAsethI sUcanA svIkAravA tatparatA dAkhavI che. A dIkSA prasaMge huM hAjara hatA ane meM navI zramaNIonA veza viSe AcAryazrI sAthe keTalIka carcAo karI che. atyAre je veza temaNe svIkArya che temAM ghAgharA-sADI ane upara eka koTaje lagabhaga khristI sAdhvI jevA che athavA to kaho ke narsanA koTane maLatA che. eka vAtane svIkAra AcAryazrIe karyo ja che ke A te! prAraMbha che temAM je saMzodhananI sUcanAo maLaze tenA vicAra karI teo parivartana karavA taiyAra ja che. eTaluM teA nizcita che ke temanA veza zrAvikA ane sAdhvIthI kAMIka jUdI paDavA joIe jene AdhAre temane pRthaka kahI zakAya. sAdhvIo temanA saMghamAM sthAnakavAsInI jema ja muhapatI mADhe bAMdhI rAkhe che tene badale AmaNI baMghanI bahene muhapatI hAthamAM rAkhaze ane te rIte ja temane dIThA' ApavAmAM AvI che. dIkSA pUrve temanA saMbaMdhIonI sabhA samakSa saMmati paNa meLavavAmAM AvI hatI. sAdhvIne pALavAnA niyamA ane A navI bhrAmaNIne pALavAnA niyamonI bhedarekhA paNa hajI pUrI aMkAI nathI. hAla turata te A zrAmaNIo pAramArthika saMsthAmAM saMrakSaNa pAmaze eTale ke temanA bhAjana ane vAdinI vyavasthA paNa pAramArthika saMsthA ja karaze. temaNe potAnI koIpaNa sAmagrI potAnA nAtIlA ke sagAsaMbaMdhI pAsethI meLavavAno niSedha karavAmAM Avyo che. Ama atyAre A navA saMghanI sthApanA AcAryazrIe karI che ane have samAja pAsethI A saMghanI vyavasthA-niyamamAM va. ItyAdi viSe sUcana mAMgyA che. tenA vicAra karI yogyatA pramANe amala karavA paNa AcAryanuM mana khullu ja che. te samAjanA vicArakoe AmAM potAnA sUcanA AcAryazrIne mAkalI ApavA joIe jethI A navA saMgha samAjanA upayogI kAryo je AjanA sAdhusamAjanA niyamAnuM kpaka rIte pAlana karavAmAM Ave te sAdhu-sAdhvIo karI zakatA nathI--tevA kAryo A navA saMgha dvArA saMpanna thaI zakaze ane vIrasaMgha viSenI samAjanI dhAraNAne puSTi paNa maLaze. - - dalasukha mAlaviyA zrI mubaI jaina yuvaka sadha abhyAsa vartuLa AgAmI kAryakrama - vaktA : zrI tulasIdAsa vizrAma viSayaH bhagavAna zrIkRSNa-eka premInI dRSTie samaya: tA. 18-12-80 budhavAra sAMje 6-15 vAgye sthaLa: premAnaMda kApaDiyA sabhAgRha sau mitrane samayasara upasthita thavA AmaMtraNa li. subodhabhAI ema. zAha kanvInara
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 tA. 1-12-80 ::baddha jIvana. gItAnI yajJakalpanA AdikALathI Adhunika yuga sudhI bhAratIya saMskRti yajJavida che. je yajJarahasya jANI yajJA" (brAhmAryo) yajJabuddhithI yajJanA pAyA para aDIkhama UbhI che. pachI e vaidika kALanA IzvarArpaNa buddhithI) yajJakarma (niSkAmabhAve vihita karma) kare te rAjasUya, azvamegha, darzapUrNa ke aniSTomAdi yajJo heya, dharmazAstra yajJadarzana (Atmadarzana pAmI yazarU5 (viSaJrU5) e parabrahmane vihita devayA, pitRyA, piyaza, manuSyayaza ke bhUtayajJa jevA pAme che. paMcamahAyajJo hoya; gItAmAM nirUpAyelA gayA, japa, tapayajJA, pUrvamImAMsakonI sakAma karmakAMDanI nIti paNa gItAne mAnya jJAnayajJa ke svAdhyAyajJa jevA yajJo hoya athavA te Adhunika nathI. gItAnA bIjA adhyAyanA 42 thI 46 sudhInA zlokomAM kALanA lapdAnayajJa, zamaya, netrayajJa ke gItA jJAnayajJa jevA yajJo gItAkAre pUrvamImAMsakonI jhATakaNI kADhI che. yaza karavA pAchaLa hoya. yajJasaMsthA vividha zAstro ane kalAnuM ugamasthAna che. jevA ke mImAMsakonI daSTi hatI, phaLa prAptinI. pratyeka vidhi sAthe temaNe Ayurveda, jotiSa, vastuzAstra, gaNita, padArthavijJAna, vyAkaraNa, kAmanAne ane karmaphaLane sAMkaLelA. mImAMsakonA eka-be vidhivAyo svaravidyA, lipikalA, pAkakalA, saMgIta, nRtya vagere vagere. yajJa tapAsatAM A hakIkata samajAze. udAharaNata: 'tiSTamena svarga saMsthAne pAyAmAMthI haTAvI laIe to bhAratIya saMskRti hacamacI UThe. kAma yajeta" "putra kAmo: putraSTi hayAta, arthAt svarganI kAmanAmahAbhAratanuM mahattva bhAratIya sAMskRtika vAgDayA: aparaMpAra vALAoe jayotima kara. putranI kAmanAvALAe putreSTi che. te eka sAMskRtika jJAnakoza je che. bhArata-rASTranI jIvanadaSTi karavI. jotiSThoma e yajJa karavA pAchaLa kAmanA kaI? te yajJanuM phaLa ane eyadaSTinuM yathArtha ane saMpUrNa digdarzana temAM che. kayuM? to kahe svarga. Ama pratyeka karma kAmanAyukata che, pratyeka vidhi sAthe bhAratarUpI tela sicIne jJAnamaya pradIpa pragaTAvanAra vyAsajIe karmaphaLanuM pratipAdana karanAra emAMsakonI vANIne gItAkAre "puSpitA mahAbhAratanI kathAnI pArvabhUmimAM yajJa saMsthAne ja rAkhI che. vAka' (gItA 2:42) gaNAvI che. kAraNa ke pupamAMthI ja phaLanuM sarjana takSazilAmAM janamejaye sarpasatra karyo tyAre yajJamaMDapamAM ja vyAsajIe thAya, mImAMsakAnAM phulayukata vidhivaka ane yajJayAga gItAne sarvaprathama mahAbhAratanI kathA saMbhaLAvI ane pachI kulapati zaunakanA mAnya nathI. gItAnA bIjA adhyAyanA 43 ane 44mA zlokamAM dvAdaza vArSika satramAM maharSi ugrAvAe saMbhALavI. banne samaye mImAMsako pratyene gItAne bhAre bhAratiraskAra spaSTa jaNAI Ave che. yajJamaMDapa ja mahAbhAratanI kathAnuM sthaLa hatuM. kAmanAthI bharapUra, svargane zreSTha mAnanAra, janma-mRtyunA vedoe hiMdu dharmanuM mULa che. vedane samasta jJAnabhaMDAra yajJomAM pherAmAM bAMdhanAra, phaLanI AzAthI ane bhaMga tathA aizvaryanI prApti caritArtha che. mahAbhAratane pAMcamo veda gaNavAmAM Avyo che. vedane mATe je gItAnI anAsakita ane upaniSadanA tattvajJAna 'tena aMta bhAga te vedAnta kivA upaniSada, gItA eka upaniSada che. tyakatena bhujithA:' karatAM taddana viruddha che) jotiSThoma jevA thavA tethI karIne veda ane upaniSadakAlIna yuka95nAne pArvabhUminAM karanAra, phalazrutinI puSpitA vANIthI jamanI vivekabuddhi ArachArAkhIe te mahAbhArata ane vizeSata: gItAmAM nirUpAyelI yajJa dita thaI che tevA Asakita yukata puranI prajA sthira thatI nathI." pane samajavI sugama thaI paDe. yajJayAga saMbaMdhI je zAstra tenuM (gItA 2. 43, 44) nAma pUrvamImAMsAM. uttaramImAMsA eTale upaniSade. pUrva mImAMsAmAM A pramANe 42 thI 45 sudhInA lekomAM karmakAMDI mImAMsakonA karmakAMDa che, uttaramImAMsA jJAnakAMDa pradhAna che. kAma karmakAMDanA matanuM khaMDana karIne gItAe 47mA zlokamAM pUrvamImAMsakoe yajJanI vyAkhyA karI che, "devato dezena dravya- niSkAma karmayoganA siddhAMtanuM khaMDana karyuM che. 'karmaNyevAdhikAraste mA, tyAga : yAga:' arthAta devatAne udezIne agnimAM karela dravyone phaleSu kadAcana. arthAta, "he arjana! tuM karmaphaLanI apekSA na kara, jevA ke javatalane tyAga tenuM nAma yoga. enA parathI eTaluM tAro adhikAra karma niSThAmAM che. karmaphaLamAM tArI prIti na ho." phalita thAya ke yajJa eTale tyAgapradhAna karma. aMgrejImAM yajJane. gItAkAre karmakAMDa ane karmayoga vaccenI bhedarekhA dorI batAvI secrifice kahe che. sacrifice eTale paNa tyAga. yajJamAM tyAga che. karmakAMDa eTale kAma karma, karmavega eTale niSkAma karma, karmakAMDamAM karavAne heya, agnimAM Ahuti ApavAnI hoya. kinuM A phAsakita che, karmayogamAM anAsakita ekamAM karmaphaLanI bhegabuddhi che tyAMga zene karavAne? gItA kahe che ke phalatyAga karavAne agnimAM bIjAmAM karmaphaLanI tyAgabuddhi che. homavAnuM zuM? javatala nALiyera ke ghI jevAM dravyo? gItA AvA jUnA zAstrIya zabdone navA arthamAM vAparavAnI gItAnI dravyayajJonI khAsa tarapheNamAM nathI. tethI ja to gItAmAM kIdhuM che khAsiyata che. vinobAjIe sAcuM ja kahyuM che ,jUnA zabdo para navA zreyAndravyamayAizA jazAnayajJo parantapa" (gItA 4.33) arthAta arthonI kalama bAMdhavI e vicArakrAtinI ahiMsaka prakriyA che. A dravyamaya karatAM jJAnayajJa zreyasa che, caDiyAta che. - pakiyAmAM vyAsajInI khAsa hatheTI besI gayelI che." gItAmAM yazane gItAkArane mate yajJanAM havaniya dravyo javatala ke ghI nahIM artha homahavana ke dravyatyAga e gya nathI. kAraNa ke gItAmAM kinuM Idri, IndriyaviSayo, kAmanA, rAgadraSa, prANa ane apAna 'bahuvidhayajJo jevA ke tapayajJa, apayaza, jJAnayajJA, svAdhyAyayAdinA che. ApaNe Ahuti ApatAM bolIe chIe zuM? ullekha che. gItAmAM yajJa karma eTale phalAzA-virahita IzvarArpaNa buddhithI preIne karela vihita karma. tethI ja yajJakarma kompakarmanI "prANAya svAhA, apAnAya svAhA..nahIM ke chaMtAya svAhA, jema bandhanakartA nathI. mATe ja te gItAmAM kahyuM che. "yajJArthAta akAtAya svAhA. gItA paNa e ja kahe che. karmaNaDanyatra lekoDayaM karmabandhana:" (gItA 3.9) kiMvA 'yazIyA "apAne judhdhati prANa prAreDapAna tathApare carata: karma samagra pravilIyate" (gItA 4-23): ' apara niyatA hArA: prANawApu jAti, bhagavadagItAnI yazaH5nA vistAra karatAM zrI sAtavaLekarajIe sarveDaAte yajJavido yajJakSapitakalmaSA:" (gItA 4.29, 30) lakhyuM che, "mAnava zarIramAM je vyApAra cAle che te ja yaza che. vyakitanI zakitanuM samarpaNa samaSTinI unnati mATe karavuM te ja yaza che." arthAta niyata AhAra karanAra, prANamAM prANane homanAra yajJavid aMtamAM, "ya thazaivapajahati' (gItA 4.25) e gItAnA che, yAthI pAparahita thayelA che. zlokamAM vedanA puruSa-sUkata ja pratibiMba che. 'yana yajJamyajansa javatala ke ghI je dravyo to zudra che, zullaka che. ApaNe te devA : veda 10.90.16) puruSasUkatamAM suSTinI sarvaprakriyAIvara pAse ApaNA prANa pAtharavAnA che. Izvarane je kAMI samarpaNa ene eka moTo yajJa mAnyo che. samagra jagatane thApanAra cInukaravAnuM che, jenI Ahuti ApavAnI che te to ApaNuM mana che, rksayukata je mAnavasamaja che te ja puruSasUkatane virATa puruSa ApaNA prANa che. mANasa Izvarane ghaNuM ghaNuM dharAve che. kuLa, phUla, che. te mAnava samAjane ApaNI zakita, sAdhana saMpatti, sevA arpaNa mevA, mIThAI, dhanadhAnya ane vividha dra. kinuM mana ane prANa? karavI te ja kharo dharma che. khare yajJa che evuM rUpakAtmaka bhASAmAM mana ane prANanuM samarpaNa te koIka ja karI zake. gItA 12,8,9) kahyuM che. puruSasUkatanA virATa puruSane lokasaMgraha mATe niSkAmabhAve lakasaMgraha kAje yajJakarma karatA Izvarane Atmanivedana karavuM karma karatA puruttama kRSNa jevA karmayegI sAthe sarakhAvI zakAya. e ja jItanayA che, e je yajJacakra che. jIvanayAne adhiSThAtA ' , " mahAnArAyaNa upaniSadamAM yajJaka95nAnuM udA nIraNa karyuM che. brahma che. brahAyajJamAM pratiSThita che. A yazacakrane je anusare te ja "jIvanayAne AtmA yajamAna che. zraddhA tenI patnI che, zarIra
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13ra prabuddha jIvana tA. 1-12-80. mAnava-citanA mukitadAtA yazIya kASTha che. ura vedI che, IchA dhI che, rAga pazu che, tapa agni che, damarUpI zatavRtti dakSiNI che. mRtyu yajJanuM avabhUtha che. jarAma, sudhI cAlanAra A yajJa che." vaidenI kilatama ane karmakAMDayukata yajJa pratiyAomAMthI ja upaniSadanA jJAnakAMDanA vicAronuM maMDANa thayuM che. temAMthI ja bhAratIya jIvanadaSTinI, yadaSTinI niSkAma cAkarmanI, yajJane AdhyAtmika svarUpanI ane jIvanayajJanI kalpanAno vikAsa thayo che. mahAbhArata pAMcame veda che to gItA eka upaniSada che. mahAnArAyaNa upaniSadanI jema mahAbhAratamAM paNa kahyuM che ke jIvana satata cAlanAra yajJa che. bhAratIya saMskRtinI jayota jagavanAra vyAsajIe bhAratIya saMskRti je pAyA upara UbhI che ane jenA thakI teno carama vikAsa thayo che te ja yA prakriyAnI pArvabhUmi para AdhyAtmika vicAronuM ane mahAbhAratanuM vastugUMphana karyuM che. - hemAMginI jAI paMDita sukhalAlajI janmazatAbdI samAraMbha sva. paMDita sukhalAlajInI janmazatAbdI DisearanI 8mI tArIkhe Ave che. A prasaMga yogya rIte ujavavA mATe muMbaImAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapade paMDita sukhalAlajI janmazatAbdI samiti racAI che. zrI vADIlAla DagalI sAmatinA "upa-pramukha che ane zrI ramaNalAla cI. zAha, zrI ajita zeTha ane zrI yazavaMta dozI maMtrIo che. - A prasaMge eka jAhera sabhA somavAra, Disembara 8, 1980 nA roja sAMje 6-00 vAge bhAratIya vidyA bhavananA sabhAgRhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapade javAmAM AvI che. A sabhAmAM zrI umAzaMkara jozI, paMDita sukhalAlajI smAraka vyAkhyAnamALAnuM paheluM vyAkhyAna Apaze. - anya vakatAo paNa pravacana karaze. sabhAne prAraMbhe ane aMte zrImatI nirupamA zeTha ane zrI ajita zeTha bhajana gAze. sabhAsthaLe paMDita sukhalAlajInAM pustake paNa pradarzita karAze. paMDita sukhalAlaja vIsamI sadInA eka maulika philasUpha hatA. emaNe emanA jIvanamAM vidvatA, sAdAI ane manu ya premane saMgama sAdhyo hato. bhAratanA vividha dharmomAM rahelAM samanvaya bIja emaNe zodha ane dharmane kriyAkAMDa-mukata . je dharma samAja mATe upayogI na hoya e dharma aprastuta che e vAta temaNe temanA aneka graMthomAM samajAvI. 16 varSanI uMmare temaNe AMkhe khAI. A pachInuM emanuM jIvana mAnava cetanAne koI aka9ya puruSArtha jevuM hatuM. jeNe nAmane ja abhyAsa karyo hate e asahAya juvAna bharatIyadarzanane vizvavikhyAta vidrAna kevI rIte banyo tenI gAthA mAnavajAtane sAcavI rAkhavA jene vAraso che. paMDita sukhalAlajInuM jIvana cAra tabakkAmAM vaheMcAyuM hatuM. 1880nA DisembaranI 8mI tArIkhe surendranagara pAse AvelA lamalI nAmanA gAmaDAmAM janma 16 varSanI uMmare zItaLA mAM AMkhe gumAvI. tyArathI paMDitajIe lakhe che tema temane "bIje janma" zarU thayo. 1904 thI 1921 sudhI temaNe kArzamAM ane mithilAmAM kamakamAM Ave evI paristhitimAM bhAratIya darzanane abhyAsa karyo ane adhyApananukArya karyuM. temanA jIvanano A bIjo tabakko trIjA tabakkAmAM 1921thI 1930 sudhI gujarAta vidyApIThamAM ane 1933thI 1944 sudhI banArasa hindu yunivarsiTImAM adhyayana ane adhyApana karyuM. gujarAta vidyApIThamAM temaNe bhAratIya darzananA saMdarbhagraMtha jevA "sanmAnitarka"nuM evuM vidvattApUrvaka saMpAdana karyuM ke te pachI AvuM saMpAdana koIe karyuM nathI ema vidvAne kahe che. eka dasakA sudhI emaNe A vidyAtapa karyuM eTale gAMdhIjI jevA karmavIre paNa kahayuM ke sukhalAlajae thoDoka ArAma karavo joIe. "sanmatitarka"e vidyApIThanA joDaNIkoza jevI ja ananya sAMskArika ghaTanA hatI. paMDitajInA jIvanane ane chello tabakko 1944mAM banArasa hindu yunivarsiTImAMthI nivRtta thayA ane tyAra bAda satata. vidyApravRtti karatAM karatAM 97 varSanI uMmare 1978nA mAnI rajI tArIkhe mRtyu pAmyA tyAM sudhI hato. pravRttinA samayamAM paNa temaNe "adhyAtmavicAraNa", "bhAratIya tatvavidyA" ane "samadazI AcArya haribhadra" jevA bhAratIya darzanazAstranAM pAyAnAM pustakSe ApyAM. paMDitajIe dharma, samAja, rAjanIti, keLavaNI vagere para je asaMkhya lekha lakhyA te traNa bhAgamAM "darzana ane citana" nAme pragaTa thayA che. paMDitajIe lakhelI AtmA "mAruM jIvanavRtta" TUMka samayamAM pragaTa thaze. sukhalAlajIe bhAratIya tatvajJAnane kAvAdamAMthI mukata karyuM ane judA judA dharmanA upadezonA tANAvANAne guMthIne mulAyama ane TakAu pita bakSayuM. paMDitajI ema mAnatA ke vyaktinI badhI zakitao, vyakitanI badhI siddhio ane vyakitanI badhI pravRttio jayAre kevaLa sAmAjika kalyANanI dizAmAM vahe che tyAre dharma ke saMskRti caritArtha thAya che. paMDitajInA manamAM kaI lakika tRNAnuM vaLagaNa na hatuM, AthI emanA jIvanamAM ane vicAramAM nIDaratA sahajapaNe pragaTatI. dhArmika rUDhio ane dhArmika vidhio pAchaLa durbhaya karanArA gRha ane sAdhuo pratye paMDitajIne sUga hatI. bAhya Acarane anukaMpAzUnya kriyAkAMDa ane rUDhione paMDitaja vyakitanA vikAsa mATe tathA samAjanI taMdurastI mATe bAdhaka gaNatA hatA. * Ama A mahAmAnava cittane mukata rAkhavAmAM mAnatA. Adhunika bhAratanA ghaDavaiyAomAM paMDitajI eka evA ghaDavaiyA hatA ke jemaNe pitAnA dezavAsIonA cittane mukata rAkhavAmAM pramAda vinA satata puraSArtha karyo. -vADIlAla DagalI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita zrI muMbaI jene yuvaka saMgha saMcAlita vidyAsaga [varSa pAMcamuM] vaktA: Do. guNavaMta zAha viSaya: "mAnavane ugavA daIe uparanA viSaya upara traNa vyAkhyAne samaya: soma, maMgaLa, budha, tA. 5, 6, 7 jAnyuArI - 1981 sAMjanA 6 vAge sthaLa: tAtA eDITeriyama, bombe hAusa, '' khU.sa sTrITa, muMbaI-40001. pramukha: 3. ramaNalAla cI. zAha saune samayasara padhAravA premabharyuM nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo ----
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-80 pramuka jIvana 133 TI II * - - jaina sAhitya samAroha ' yugAnDA ane bhAratIo gujarAtaNanI sonAnI baMgaDIo utarAvI lenArA IdI rUA. pa60ne pagAra maLe che ane jIvavA mATe tene kharca mahine amInane aDhAra mahinA pahelAM phagAvI daIne yugAnDAmAM lazkare rUA. 1380ne hoya che! yugAnDAme dara varSe 400 TakA bhAva kabaje lIdho te pachI cAra sarakAre badalAI gaI che. mAdhavANI vadhAro thAya che. cAra mANasanA karaba khAI zake ane peTa bharI zake gra 5 ane nAnajI kALIdAsa gRpanA saMcAlako cha mahinA pahelAM tevI keLAnI uluma rU. 300ma maLe che! eka sAbunI yugAnDAmAM pharIthI udhoge nAMkhavAnI vAta karatA hatA tyAM pharIthI geTI rU. 88 mAM maLe che. khAMDane bhAva eka kilono yugInDonuM rAjakIya vAtAvaraNa hiMsaka banyuM hatuM. bhAratanI eka moTI rU. 150 che! moTarakAra, eka TAyara ja rUA. 700nuM kApaDa mIlanA mAlike te cha mahInA pahelAM yugAnDAnA udyoga- maLe che! mAtra rekhA ane khAvAnuM tela ja tamane pradhAnane muMbaInI phAIvasTAra hoTalamAM pArTI ApI tyAre yugAnDAmAM adhikRta bhAve maLe, bAkInuM badhuM kALAbajAramAM ja maLe. pAchA pharavAnI ghaNA gujarAtIone AzA jAgelI ane yugAnDAnI sigareTa meLavavA mATe ghaNI vakhata kaMpAlAmAM hullaDo paNa sarakAre temanA senAnA ghareNA ane milakata japta karelI te pAchI thAya che. hullaDathI kaMTALI janArA gAmaDAmAM cAlyA jAya che. kAraNa, maLavAnI AzA jAgelI. have 10mI Disembare eTale ke aDhAra varSa gAmaDAmAM jIvana sAra che. ochAmAM ochuM anAja ane dudha te pachI yugAnDAmAM pharIthI cUMTaNI thavAnI vAta thAya che ane tyAre maLI ja rahe che. gAmaDAmAM cA, kophI, kapAsa, tasmaka ane zeraDInA tAnjhAniyAnA pramukha zrI julayana narenA mitra zrI milTana bATe pAka thAya che paNa vyavasthita esTeTanI khetI thatI nathI. kephIne A cUMTaNImAM jItavAnI khvAhiza dharAve che. vAcakone yAda haze ke pAka AMtararASTrIya bajAramAM vyavasthita rIte vecAya te sArA bhAva milTane AboTene IdI amIne lazkarI baLavo karIne padaSTa karyA upaje paNa trIjA bhAgane pAka dANacerImAM vecAya ke yugAnDA hatA. tAjetaramAM milTana eboTee jAherAta karI hatI ke "huM * pAse haDiyAmaNa nahI heIne ghara bAMdhavA mATe sAmagrI AyAta karI sattA upara AvIza to eziyanane pAchA bolAvIne salAmata zakatuM nathI. bIjA udyoge paNa Thapa thaI gayA che. tAMbAnI khANe, rAkhIza." simenTa, palAda ane khAMDanA kArakhAnAM baMdha paDayA che. - je gujarAtIoe yugAnDAmAM IdI amIna taraphathI anyAya yugAnDAne briTane ane amerikAe 30 karoDa DolaranI sahAya sahana karyo che te te yugAnDAmAM jatA pahelA be vakhata vicAraze, jAhera karelI paNa anizcita rAjakIya vAtavaraNa joIne A madada chatAM yugAnDAnI bhUmi evI phaLada 5, AkarSaka ane thoDI mahenata aTakAvI dIdhI che. jo sampasara cUMTaNI thAya ane beTe sattA aDhaLaka kamANI ApanAra che ke meM be varSa pahelAM e deza je tyAre upara Ave tema ja bhArata sahIta bIjA deze paNa tenA Arthika mane paNa tenI gulAbI AbohavAmAM rahI javAnuM mana thayuM hatuM. utthAnamAM rasa le ane yugAnDAmAM salAmatInuM vAtAvaraNa sthapAya te rAjakIya nirIkSakonA kahevA pramANe milTana ebATe 14mI Dise- traNa ja varSamAM yugAnDA pAchuM Arthika rIte saddhara bane. mbaranI cUMTaNImAM jItI jAya tevA saMjoge che eTale yugAnDAmAM hAla -kAnti bhaTTa kevI paristhiti che tene tAjAmAM tAjo ahevAla vAcakone ApuM chuM : 1.35 karoDanI vasativALA yugAnDAmAMthI IdI amIna 1979 mAM nAsI gayo tyAre tenuM Arthika mALakhuM tadana tUTI gayuM hatuM. 40,000 eziyane 'je Athika mALakhAnI karoDarajaja javA hatA tene amIne hAMkI kADhayA hatA, tene kADhI mUkIne tAnjhAniyAnI madadathI lazkarI baLavo thayA pachI eka bAda eka ema cAra sarakAra zrI zatruMjaya vihAra TrasTa, surata ane zrI mahAvIra jaina, badalAI gaI. atyAre tAnjhAnIyAnuM 10,000nuM lakSya yugAnDAmAM vidyAlayanA saMyukata upakrame zukravAra, zanivAra, ane ravivAra, hAjara che. amiliTarI sarakAra rAja kare che. hospiTalamAM davA tA. 19, 20 ane 21mI Disembara 1980 nA roja surata nathI, skUlomAM pustako maLatA nathI, uttara-yugAnDAmAM loko khAte tRtIya jaina sAhitya samArohanuM . bhegIlAla je. mare che. kaMpAlA eka namUnedAra ane mojIlAM zahera hatuM. tyAM atyAre sAMDesarAnA pramukhasthAne Ayojana thayuM che. vigata nIce mujaba che. dareka cIjanA kALAbajAra cAle che. rastA uparano kacaro koI upADatuM zukravAra: bAranA uddaghATana samAroha nathI. kaMpAlAnI phezanebala bajAramAM kacarAnA DhagalA paDayA che. kaMpAlAmAM jyAre varasAda paDe che tyAre gaTaramAM bharAglA pANImAM tA. 19-12-80 3-30 rAtre satavana, sajajhAya, rAsa, vagerene ja ghaNA loko hoya che.. kAryakrama kArenI jelamAM 4000 kedIo hajI sabaDe che. te lokone zanivAra: savIranI , tatvajJAna vibhAganI beThaka kherAka maLato nathI. jelamAM AMTA mAratA uMdaraDAne kedIo khAI tA. 20-12-80 930 thI 11/30. jAya che. eka jamAnAmAM mulAgo hospiTalamAM ghaNI gujarAtaNe sAjI vibhAgIya pramukha Do. sAgaramalajI jaina. thaI jAya chatAM lAMbu rokAtI te mulAge hospiTalamAM dardI dAkhala thayA pachI rogathI nahi paNa khorAkanA abhAvathI ane uMdaraDA baporanA ItihAsa sthApatyAdi karaDI jAya tenA dardathI marI jAya che. lohInA bATalA rAkhavA mATe 3/30 thI 130 kalA vibhAganI beThaka rephrIjareTara nathI. ' vibhAgIya pramukha: 3. hariprasAda zAstrI rAtanA 8-00, "byuTI vidhAuTa mualTI' viSe gunAkhArI eTalI vadhI che ke sAMja paDe eTale dukAnamAM je saMsthA taraphathI calacitra. mAla vacce hoya te ghare laI javA kaMpAlAnI bajAramAM lArIo ravivAra savAranI UbhI hoya che. kaMpAlAnI zerIo Ama savAra-sAMja dukAna mATenA tA. 21-12-80 930 thI 1130 sAhitya vibhAganI beThaka mAla lAvavA ane laI javA mATenI lArIthI khaDakAyelI rahe che. A vibhAgIya pramukha: zrI agaracaMdajI nAhaTA. badho mAla dukAnadAra rAtre ghare rAkhe che. amerikAe rU. 50 lAkhanI baporanA davAo hamaNAM mokalelI te eka godAmamAMthI rAtorAta corAI gaI upasaMhAra ane AbhAra. . ' hatI. ahIM ja gaNyAgAMThayA rAjadUta ke rASTrasaMghanA pratinidhio 3-30 thI 4-30 ' rahe che te jIvane jokhame rahe che. A loko khulle Ama baMduko ke vidrAne ane jijJAsuone bhAga levA vinaMti che. pistola rAkhIne ja phare che. rAjadUte potAnA gharamAM TiyaragesanA surata khAte saMparka: zrI bAbubhAI hIrAlAla jarIvAlA TeTA paNa rAkhe che jethI luMTArUone dUra rAkhI zakAya. Ama chatAM kAyastha mahelle, surata. phona: 23825 - . ghaNA gharomAM pIdhelA hathiyAradhArI sainiko dhusI jaIne lUMTa calAve che muMbaI khAte saMparka : maMtrIo, jaina sAhitya samAroha yugAnDAmAM navA UbhA karelA sainyanA bhUkhyA sainiko A lUMTa kare zrI mahAvIra jaina vidyAlaya che. A loko pachI pakaDAtA nathI. ogasTa krAMti mArga, amIna nAsI gayA pachI kAyado ane vyavasthA jevI koI cIja muMbaI 400 036 . ' rahI nathI. polIsanuM natiDa khIra cAlyuM gayuM che. polIsane mahine kAna: 364417. A viDio nivAra, kAra jena si mA,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 kaLa jIvana tA. 1-12-80. deha niraMtara deharA, tAme paratacha deva dareka prANa, ta, jIva ane sattva anaMta zakitathI bharapUra paramahaMse eka suMdara daSTAMta ApyuM che. che. e zakita, AtmavIrya, dabAyelI dazAmAM paDyuM che jene saMpUrNa eka mANasane bIDI pIvAnI Teva. eka vakhata rAtre bAra AvirbhAva thAya eTale jIva jIva maTI ziva bane. A hakIkatane vAge bIDI pIvAnI talapa jAgI. divAsaLI zodhI paNa maLa nahi sIdhI ke ADakatarI rIte dareka dharmane svIkAravI paDI che. anaMta eTale phAnasa laI khakhaDAvavA mAMDayA pA! zuM nuM ghara. paDa'zI khiI puruSArtha, vIrya, drArA anaMta sAmarthya vikasAvavAne AtmAne A caLato Ubhe thaze ane bAraNuM khelyuM. eNe pelA bhAIne jo ItihAsa che. eka bhave ke anaMta bhave paNa bhavya jIvane Ama eTale AMkha coLatAM eNe pUchyuM. "kema bhAI! atyAre mArI karyA vinA chUTako nathI. zI jarUra paDI?" pele kahe "bhAI, jarA divAsaLI Ape ne? paNa A kAMI jevI tevI vAta nathI. balavA, lakhatAM karatAM bIDI pIvI che ane divAsaLI nathI." paDozIne koi te caDa anaMtagaNI agharI vAta che ane eTale ja jIvane guNasthAnaka, paNa manamAM dabAvIne e karaDAkImAM hasatAM hasatAM bolyA, "are ! kamArohamAM anaMta vAra nIce utarI javuM paDe che, pachADa khAvI bhAI! phAnasa te tamArA hAthamAM ja che enAthI bIDI saLagAvI paDe che, vaLI dhULa vivkharI, UbhA thaI majala kApavA maMDI paDavuM lya ne?" pele basIyANe paDI gayo. paramahaMsajInA kahevAnuM tAtparya paDe che. e che ke Ikavara aMdara ja bIrAje che ane ApaNe zedhIe chIe vAte vAte, Dagale pagale nirAzAnA viSAdanA, hiMmata hArI bahAra, A ApaNI mubaMI nahi te bIju zuM? ema ja kabIrajI javAnA prasaMgo UbhA thAya che, nAkhI najara pahoMcatAM nathI. paNa kahe che ke deruM tAre deha ja che ane emAM ja IzvaranI e vakhate AzvAsana meLavavuM kayAMthI? AzA bAMdhavI kenA maMgalamaya mUte beThelI che. tuM ADeavaLe kayAM rakhaDa che? tArI upara? konA madAre bacI javuM? mAnavI Ama tema phAMphA mAre che. pAse ja badhuM che, tAre pote ja prayatna karIne e pAmavAnuM che. koI potAnI jAtamAMthI ja AzvAsana, sAMtvana meLavI le che te nirAza thaI madada mATe anyatra kyAMya najara doDAvavAnI nathI. koI bAhya pratikomAMthI. paNa A kAma ati duSkara hAI pUjAnI saraLa rIta mAnavIe - pitAnAmAM zakti khUTatI lAge eTale mANasa koI evA zedhI kADhI. AmAM vivekahInatA ane azraddhA sivAya bIjA koIne pratIkanI kalpanA kare che ke jemAM, ochAmAM ochuM petAnA karatAM deSa nathI. vizeSa baLa hoya. mananuM A valaNa lagabhaga svAbhAvika che. A , zAnadIpa prakaTAvI aMtaramAMthI ja jIve zivane zodhI kADhavAne emAMthI ja deva, devInI kalpanA thaI hoya che e eka vAda che, che. kabIrajI ATaluM kahI besI rahetA nathI te e zAnadIpa prakaTe thIyarI', che. . kaI rIte? kabIrajI kahe che: - dareka bAbatamAM bane che tema ahIM paNa mAnava maryAdAbhAna suddhI bina samarata nahiM, bhAva bina bhajana na hoya; lajze. eTale sudhI ke pote cetana hovA chatAM 'jaDa pAse pArasa bica paradA rahA, karyo leha kaMcana hoya? yAcanA karavA lAgyuM. jaDane ja sarve sarva mAnavA lAge. sAmAnya vyavahArazuddhi, AcArazuddhi vinAnuM kevaLa smaraNa ke raTaNa mAnavInA saMbaMdhamAM AvuM banyuM hoya to te jANe ke dIka che zuM kAmanuM? popaTa rAmanAma japyA kare che tethI zuM vaLe ? bhAva para bhalabhalA AvuM karavA lAgyA. hiTalara, nepolIyana, sIjhara vinAnuM bhajana nakAmuM che. pArasamaNimAM lekhAMDane senuM karavAne! suddho A guTImAMthI mukata nahotA, atyAre ja juone? bhArata guNa che e vAta sAcI paNa lekhaMDa ane pArasamaNi vacce mulAkAta para rAjaya koNa calAve che? netAo nathI calAvatA paNa emane to javI joIe ne? e banne vacce sparza sadhA joIe, doravaNI ApatA, emanI IcchAsiddhi karAvI ApavAnI baDAI ' paDade vacce na rahe joIe ane te ja lokhaMDa e senuM bane. mAratA tAMtrika ane jatiSIo vAstavamAM rAjya calAve che. AcArazuddhi, bhAvazuddhirUpI pArasamaNi ja jIvanuM zivamAM rUpAMtara AvI matalabanuM ApaNe samAcArapatromAM chAzavAre vAMcatA hoIe chIe. arthAta mANasa pAsethI zakitanA khajAne khUTI paDe tyAre. uparAMta, ekAgradhyAne harismaraNa karatAM jIva ane zivaAtmabAhya vastuo pAse e bhIkha mAgavA nIkaLI paDe che. tuM sAyujya sthapAya che. ekAgratA vinA bhAvazuddhi nahi. bhAvazuddhi pAse, mUtio pAse kheALe pAthare che ane A rIte e pratIkanI vinA bhajana nahi ane bhejana vinA bhagavadaprApti paNa nahi. pUjAmAM paDI jAya che. - kabIrajI rIta batAve che: pratIkanI ke pattharanI banelI mUrtimAM mANasa sumarana siddhAryo kare, jo gAgara panihAra; eTale badhe aTavAI jAya che ke Atama-pUjAne badale mUrtipUjAmAM hAle cAle suratameM, kahe bIra vicAra. ja e paDa rahe che. manuSyasvabhAvanI eka bIjI paNa tAsIra pANI bharavA gayelI strI mAthe bhareluM beDuM hovA chatAM hAle che ane te e ke saheluM hoya e karavuM ane duSkarathI bhAgatAM pharavuM. che, cAle che, ane hAthatALI detI, letI jAya che paNa beDa, paDatuM A saibhAMDa eTaluM badhuM vadhI paDayuM ke kabIrajIne gAvuM paDayuM: nathI, evI enI surata che. e pramANe ja Atamadeva sAthe surata patthara pUjya hari mile, te meM pUje girirAya; lagAvavAnI che. saMsAranA kAma karatA jao paNa kendramAM AtmAne Isase to cakkI bhalI, pIsa khAya saMsAra. rAkhe. badhuM kare paNa dhyAna to ahIM ja rAkhe. pattharane pUjavAthI jo hari maLatA hoya te te huM pattharanA nAnA bhIkha mAgavAnI Teva paDI gaI che. bIjo Ape te le TukaDAnI ja pUjA zuM kAma kare? meTA pahADanI ja na karu? vaLI che, bAvuM che. mahenata nathI karavI. harAmanuM khAvAnI Adata paDe emane vicAra Ave che ke pahADane pUjavAthI zuM lAbha? e mane gaI che. eka bhIkhArI bhIkha mAgave. e marI gayA pachI e zuM ApavAno hato? enA karatAM te pattharanI banelI A cakkInI jyAM besIne bhIkha mAgato e jagyA khedI te tyAM ja bajAne pUjA karavA de ne ke e chevaTa mArA peTane khaDe pUravA ATo nIka che. ema kAne potAnI pAse ja che paraMtu ene khelavA to pIsI de che. jeTalA paNa prayatna nathI karavuM ane hAtha lAMbo kara che bIjA bIje kAma zodha karI rahyo che? aMtarakheja kara ne? pAse.. bIjethI zuM maLavAnuM hatuM? aDasaTha tIrthanI yAtrA karI vaLIza jaDapUjA upara chellA cAbakhe vIMjhatAM kabIrajI kahe che: te paNa zuM thaze? tane yAda Ave eTalA mATe lAMbana tarIke sI niyata harAmape aisI harase hoya; pratIkane svIkAra kara paNa e ja sarvasva che ema mAnI aTakI calA jAya vaikaThameM, pallA na pakaDa koya. jaIza te rakhaDI paDIza. tAro deha ja dera che pachI bI ja zuM kAma bhaTake che? kabIrajI bolyA: bIjAnI madadanI niyata rAkhavAne badale harase (haraziva) jo rAkhI hoya te sIdho ja vaikuMThamAM jIva cAlyo jAya. deha niraMtara deharA, tAme paratacha deva; - ekAMta nahi paNa anekAMta ane badhuM ja maryAdAmAM zobhe rAma nAma sumarana karo, kahAM pattharakI seva, e kabIrajInA kavana ane kathananuM hArda che. A deha ja dera' che ane e ja kharekhare devAdhideva beTho che. nuM bIje kyAM phAMphA mAre che? A hakIkata saMbaMdhamAM rAmakRSNa - amRtalAla pANI mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI- 400 004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpalsa presa, koTa, muMbaI-400 001.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. By/South 54 Licence No. 37 - . . . . . - pa * * : prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa 44: aMka: 19 bika jIvana ' muMbaI, 16 Disembara, 1980, maMgaLavAranA roja vArSika lavAjama rUA. 15, paradeza mATe ziliMga : " khubaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra pU8 nA rU. 5 taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI ramaNalAla cI. zAha ; pha gunegA ra sa mA ja bihAranI bhAgalapura jelamAM tapAsa heThaLanA 31 kedIonI koI phaLadrupa bhejae, dhAka besADavA, A mArga zodhI zaDhaya. ane bIjI jelamAM evA ja bIjA traNa kedIonI polIse AMkhe tapAsa heThaLanA kedIo dIrdhakALa sudhI jelamAM saDe che ane temanA phaDInAkhI, e ghAtakI kRtyanI jANa thatAM samagra deze bhAre AghAtanI upara aneka atyAcAra thAya che, te jANItI hakIkata che. keTalAka lAgaNI anubhavI che. AvuM amAnuSI kRtya A dezamAM bane maraNa zaraNa thAya che, keTalAkane mArI nAkhavAmAM Ave che ane te hajI mAnI zakAtuM nathI, paNa hakIkato jema bahAra Ave che tema pachI kahevAya che ke kedIe humalo karyo ane svarANamAM polIse A banAvanI bhayaMkaratA vadhatI jAya che. IrAdApUrvaka, vyavasthita goLIbAra karavo paDaze. rIte, uparIadhikArIonI jANa ane saMmatithI, A SaDayaMtra AMkhe UMDI nAkhavA jevuM ghAtakI kRtya karavAnuM kone sujhayuM? racAyuM hatuM. lagabhaga eka varSanA gALA sudhI, samaye samaye AkhA koDa nAkhyA pachI kedI jIvato rahe ane dariyAda karaze ene kedIonI AMkho phoDavAnI prakriyA cAlI. pahelA banAva okaTobara bhaya paNa na lAgyo? pelesamAM eTalI badhI "himata" AvI ke pachI 1979 mAM banyo. tyAre janatA sarakAra hatI. pachI rASTrapati uparathI Teko hato? InDiyana ekasapresanAM arUNa zaurI lakhe che: - zAsana thayuM. AMkha phoDavAnuM cAluM rahyuM. IndirA koMgresanuM zAsana Evidence suggests that the blinding campaign AvyuM, prakriyA cAlu rahI. julAI 1980 mAM eka kedIe was conceived of at the highest civilian and police mejIsTreTane arajI karI, javAbadAra polIsa sAme pagalAM levA vinaMtI levels in Bhgalpur District. karI. sesansa jaje riporTa maMgAvyo. jela suparinTenDaTe riporTa rajU ghaNAM uparI amaladArone jANa hato. gunAone DAmavA sakhata karyo. te sAthe bIjA dasa kedIo, jene aMdha banAvavAmAM AvyA hatA, pagalAM levA polIsane uttejana ApavAmAM AvatuM. A badhA tapAsa temanI arajIo paNa ekalAvI chatAM AMkha phaDavAnuM cAlu rahyuM. heThaLanA kedI hatA. hajI teo gunegAra TharyA na hatA. eTale, sapTembara - okaTobaramAM bIjA 11 kedIonI AMkho phoDavAmAM vakhatevakhata temane mejisTreTa samakSa rajU karavA paDe. moTA bhAganA AvI. dasa kedIonI arajI uparathI kabaranI 18mI kedI garIba hoya eTale temanA koI jAmIna na thAya. athavA gaMbhIra tArIkhe suprIma korTe dAkatarI ahevAla mA. pachI to vartamAna gunegAra che ema kahI polIsa jAmIna arajIno virodha kare ane patramAM prasiddhi thaI, pArlAmenTamAM uhApoha thayo. IndirA gAMdhIe sejisTreTa polIsane havAle kare. okaTobara 1979thI AMkhe paNa AghAta anubhavyo. pUrI tapAsa karavAnI khAtarI ApI.. kahI zaku kahI rahI evA dedIe eve. A zarUAtamAM bihAranA mukhya maMtrI ane mukhya sacive lU reDa uparathI jaNAya che ke, koI 16 vakhata te koI bacAva karyo, DhAMkapIcheDo karavA prayatna karyo. ema kahevAmAM AvyAM 10/12 vakhata AvI rIte rajU thayA che. mejisTreTa AMkhe vicIne ke gAmaloko sAthenI athaDAmaNamAM, gunegAronI AMkhe pharI rImAnDa ApatA haze? keTalAkanI AMkhe zeDI tethI gaMbhIra gaI hatI. A vAta taddana jUThI karI. polIse jelamAM, eka mAMdagI AvI ane mahinAo sudhI hospiTalamAM rAkhyA. DokTarone pachI eka, kedIne pakaDI AMkhe uDI hatI. kedIne pachADI, cAra- khabara hatI. jelamAM kedIonI tapAsa karavA, mAnad mulAkAtIo pAMca pakaDI rAkhe ane tenI AMkhamAM moTo se jovAmAM hoya che. koIe na joyuM? jela suparinTenDanTa riporTa karyo? Ave ane pachI esiDa reDavAmAM Ave. esIDane gaMgAjaLa kahevAmAM koIe na vAM? InsapekaTara janarala opha polIsane ogasTa AvyuM. vakratA ane krUratAnI paNa hada hoya! keTalAka kedI upara ekathI 1980 mAM pUrI mAhitI maLI hatI. teNe sarakArane jANa karI. sarakArI vadhAre vakhata Avo atyAcAra karavAmAM Avyo. vAMcatA ane kacerImAM A riporTa dhULa khAto paDayo rahyo. gRha sacivane vAMcasAMbhaLatAM kamakamAM Ave che. AvA kRtyane rAkSasI kahevuM temAM vAnI phUrasada na hatI athavA bedarakArI hatI. sekreTarIe pradhAnane rAkSAsenuM apamAna che. mANasa ja ATalo dUra thaI zake. . jANa na karI? koI kahe che jANa karI hatI. A khAtuM mukhyamaMtrIne pitAne A badhuM banyuM ja kevI rIte? ema lAge che ke bhAgalapura hastaka che. bIjA paNa eka pradhAna, jene DAkunI eka mukhya ToLI jillAmAM gaMbhIra gunAonuM pramANa ghaNuM vadhI gayuM. DAkuonI sAthe saMbaMdha che, te paNa jANatA hatA ema kahevAya che. '' TeLIo lokone lUMTe, ghAyala kare, khUna kare ane aneka : A badhI mAhitI bahAra paDI tyAra pachI je banyuM te vadhAre jAtano trAsa vartAve. polIsa temAM keTaleka darajaje sAthIdAra AghAtajanaka che. . . : : : : : !? '' hatI, lAMca maLatI. bIjI rIte polIsa niSkriya ane . chevaTa, bihAra sarakAre koIka pagalAM lIdhAM, 15 polIsane niSphaLa hatI. polIrAne bahAnuM hatuM ke, atyAranA kAyadA pramANe saspenDa karyA, eka suparinTenDanTanI badalI karI : pAlIsa taMtra jhaDapI ane sakhata pagalAM laI zakAtAM nathI. evA saMjogomAM A pagalAMne virodha karyo. sabhAo bharI, saraghasa kADhayAM, ?
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 khuba jIvana baLavuM karavAnI dhamakI ApI. polIsamAM ATalI 'hiMmata' kyAMthI AvI? kAraNake kAnA Teko maLyo. polIse bhAgalapura baMdhanI hAkala karI, saphaLatA maLI. lokoe sAtha Apyo. bhadra kahevAya evA leAkA - vakIleza, DokTaro, vepArIo - e' sAtha Apyo. mITiMgA bharI, polIsanI sAme lIdhelAM pagalAMAnA virodha karatA TharAvo karyA, vakIla maMDaLAe TharAvo karyA. na mAnI zakAya evI vAta che. paNa sAcI hakIkata che. loko kahevA lAgyA ke A DAkuone vIra banAvazo nahi. rAjakIya pakSoe-zAsaka pakSA, janatA, yuvA pariSado - polIsane Teko Apyo. sarakAra mUMjhavaNamAM mukANI, sarakAra have zuM kare che te jovAnuM rahe che. 15 polIsa sAmenA lIdhela pagalA pAchA kheMcavA dabANa AvI rahyuM che. paNa sarakAra kAMI kare ke nahi, A samagra banAva ati mahattvanA prazno khaDA kare che. ApaNA samAjanA zuM hAla che tenI cetavaNI Ape che. ApaNA AtmA marI gayo che ke jAgrata che tenA javAba ApavAno che. polIse je ghAtakI kRtya karyuM tene Teko maLaze evI haiyAdhAraNa peAlIsane na hota te AvuM bane ja nahi, je polIse A nirdaya kAma karyuM ane je amaladAroe tene Teko Apyo te te gunegAra che paNa sAcA gunegAra ApaNe sau chIe, samagra samAja che. je samAjamAM AvAM amAnuSI kRtyo thaI zake, jene ughADe ge TekA maLe te samAja marIparavAryo che, tene ghaDo bharAI cUkayo che. je kedIonI AMkho phoDavAmAM AvI te hajI gunegAra TharyA na hatA, tapAsa heThaLa hatA. aMgrejI nyAyanI eka kahevata che ke nava gunegAra chUTI jAya te sAru paNa eka nirdoSa daMDAvA na joIe. ApaNe have ema mAnatA lAgIe chIe ke nava nirdeSi daMDAya te sAra paNa eka gunegAra chUTavA na joIe. eka gunegArane pakaDavA ke daDavA ApaNe nava nirdoSane sajA karavA taiyAra thayA chIe. gunAonuM pramANa ghaNu vadhI gayuM che te sAcuM, tene mATe kANa javAbadAra che? vyakita ke samAja? moTA 'bhAganA gunAo garIbAIne kAraNe thAya che. pachI gunegAra rIDho banI jAya che, tene daMDavA sivAya samAja pAse koI upAya nathI. bIjA koI upAyanA vicAra karavAmAM Avato nathI. ApaNane saune game te bhAge jAnamAlanI salAmatI jeIe chIe. e salAmatIno AdhAra ApaNe mATe mAtra pAlIsa che. tethI polIsanA game tevA duSkRtyo, nIbhAvI laIe chIe, tene AvakArIe chIe. je kedIonI AMkhe! phADI nAkhI temAM eka 17 varSanA chokarI che. sAIkala upara besI jato hato tene pakDayA, keTalA nirdoSane ApaNe ApaNI salAmatI mATe jUlamanA bhAga banAvIe chIe? pachI teo rIDhA gunegAra thAya temAM zuM Azcarya sAcA gunegAra pakaDAtA nathI, temane pakaDavAnI hiMmata ke tAkAta nathI. nirdenei, garIbane, pakaDI atyAcAro thAya che ane gunAone kAbUmAM levAno saMtoSa meLave che. peAlIsa, mANasa maTI jAya che. temanA atyAcAronI ApaNane ArthAta nathI. ApaNe saMvedanazakita gumAvI beThA chIe. polIsanI krUratA e ApaNI krUratAno paDagho che. ApaNuM hRdaya paththara jevuM thayuM na hoya te AvA banAva bane ja nahi. gunAonA kAraNeA zeAdhI teno upAya karavAne badale, ApaNe tene dAbI che devA karI, gunA vadhArIe chIe. gunagArAnI mAnasacikitsA ke sahAnubhUtipUrvakanuM valaNa apanAvavAne badale temane vadhAre gunA karatA karIe chIe. keTalIka vyakitae gunAhita mAnasa dharAvatI hoya che, temane sajA paNa karavI paDe. paNa moTA bhAganA gunAo garIbAI athavA bIjI sAmAjika paristhitimAMthI janme che. A banAva ApaNane kaMIka 'aMtanirIkSaNa karatAM kare te aniSTamAMthI paNa koIka ISTa pariNAma Ave. 10-12-80 cImanalAla cakubhAI zAha tA. 16-12-80 puruSArthanuM bhavya zikhara paMDitajI paMDita sukhalAlajInuM jIvana koI camatkArothI raMgAyeluM jIvana nahotuM, tema koI takadIranA prabhAve samRddha banI gayeluM jIvana paNa nahAtuM. [DitajInuM jIvana kSaNekSaNa adamya puruSArthathI bhareluM jIvana hatuM. emanA jIvananA koI camatkAra kahA te te temanAmAM rahelI jJAnasamuddha jIvana jIvavAnI IcchA. camatkAra eTalA mATe ke manuSyanA cittamAM rahelI vRttio, vAsanAo, IcchAo kyAMthI Ave che te koI jANatuM nathI. khuda e cittano mAlika pote paNa jANato hoto nathI. takadIre to emanI viruddhamAM ja kAma karyuM. seALa varSanI thanaganatI yuvAnI para aMdhApA jevo moTo phaTako bIjo kayo hoya? paMDitajIe AkhA khAyA bAda thoDA samaya sudhI je UMDI hatAzA anubhavelI te ApaNe emanA zabdomAM vAMcI che. temAMthI emane bahAra kADhanArI zakitane to ApaNe jijIviSA ja kahIe. koI paNa manuSyanI e sahaja vRtti che. pratyeka manuSya e vRttine AdhAre ja atyaMta du:khadAyaka paristhitimAM paNa jIvana sAthe samAdhAna karI le che. e jajIviSAe emane ADedhaDa jJAnaprApti tarapha vALyA. emaNe aneka sUtreA, aneka graMtho, samaye vagara samajyuM kaMThastha karyA. paNa A pachInAM je sAteka varSa emaNe emanA vatanamAM rahI abhyAsa karyo, te daramiyAna emanA jIvanakAryanA keTalAMka nirNAyaka tattvo bahAra AvyAM jaNAya che. paMDitajInI pelI janmajAta jJAnapipAsA ane enI sAthe vivekabuddhi A samayamAM paripakva thaI ema jaNAya che. jainazAstro mATe pAkRta to bhaNavuM paNa sa~skRtanA zAnanA pAyeA te mATe hovA ja joIe. jaina zAstro bhaNavAM kharAM paNa jaina darzananI kharI samajaNa meLavavA anya darzanonuM zAna paNa Avazyaka che. A badho khyAla A sAta varSa daramiyAna bhaNatAM bhaNatAM emanA manamAM UgyA jaNAya che. abhyAsa daramiyAna koIe emanA manamAM A khyAla rApya ke emanA cittamAMthI ja e svayaMbhUpaNe pragaTayo e ApaNe jANatA nathI. abhyAsanA anubhave ane maryAdita abhyAsathI sarjAtI muzkelIoe paNa emane A AvazyakatA samajAvI hAya. A AvazyakatA saMtoSavA vatananA sAMkaDA kSetranI bahAra nIkaLyA vinA chUTako nahotA. kuTuMbIonA mananI cintA joyA chatAM ane emanI lAgaNIne lagabhaga vekhIne paMDitajI kAzI bhaNavA gayAemAM koI vizALa zAnavizvamAM viharavAnI tAlAvelI ja kAma karatI haze. kAzI-mithilAno nivAsa ane tyAM abhyAsa mATe paMDitajIne karavI paDelI bhagIratha mathAmaNa emanA jIvananuM utkRSTa prakaraNa che. tamAma prakAranI pratikULatAo sAmenA paMDitajInA avirata saMgharSanI e kahANI koI mahAthAno viSaya bane evI che. 1904 thI 1913 sudhInA eka dAyakAnuM paMDitajInuM jIvana mAnava puruSArthanuM eka uttuMga zikhara che. enI sthULa hakIkato paNa ene bhavyatA ApI zake evI che ane paMDitajInI e samayanI mana:sthitinI kalpanA koI mahAkavinI pratibhA mAgI le. 1913 pachI paMDitajIe pAtAnA abhyAsano upayoga karavA mAMDayA. sAdhu-sAdhvIe ane bIjAone bhaNAvavA mAMDayuM. pote mAtra bhaNAvavAnuM ja kAma karI zake paNa saMzodhana karI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-80. pustako na lakhAvI zake evuM koIka vidvAnanuM maMtavya sAMbhaLI paMDita sukhalAlajI janmazatAbdInI ujavaNI paMDitajIne cAnaka caDI ane emaNe saMzodhana-saMpAdananuM kArya upADI lIdhuM. A kAmamAM tIvra yAdazakita ane tvarita tulanAzakitanI jarUra hatI ane avirata parizrama vinA te cAle ja nahi. eka aMdhajana bIjuM koI kAma te ThIka paNa AvuM saMzodhanasaMpAdananuM kAma upADe evI ghaTanA jagatanA ItihAsamAM paNa ochI banI haze. sAdhAraNa rIte A te vAraMvAra vAcana karavAnuM judA judA pAThanI tulanA karavAnuM ane temAMthI zreSTha baMdhabesato pATha nakkI karI ApavAnuM kAma. pitAnI Akhe vAMcI zakatA mANasa mATe paNa A ghaNI mahenatanuM ane agharuM kAma gaNAya. eka cakSuvihIna vyakita AvuM kAma karavAne vicAra kare e ja eka jabarajasta sAhasa kahevAya. paNa paMDitajIe varanArA madadanIzonA sAthathI A kAma karavAnI potAnI viziSTa paddhati nirmANa karI. eka graMthanI dasa hastaprata maLI hoya te dasa madadanIza ekaeka hastaprata laIne besI jAya. eka vAkaya ke zleka e dareka madadanIza potapotAnI hastapratamAMthI bolato jAya. e vacAtA pAThamAM kayAMka kayAMka pharaka hoya to paMDitajInA magajamAM e noMdhAtA jAya. dase pATha sAMbhaLIne vicArIne, telana karIne paMDitajI sAce jaNAta pATha nakkI kare ane lakhAve. A pAThanirNaya karavAmAM paDitajInI smRtimAM paDeluM keTalAM ye zAna upayogamAM Ave. Ama pATha nakkI thato jAya ane kAma AgaLa cAlatuM jAya. A kamanuM caramazikhara emaNe 1920thI 2Ada dAyaka sudhI gujarAta vidyApIThamAM rahIne kareluM - prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI sanmatitarkanuM saMpAdana hatuM. saMpAdananA kamane paDakAra paMDitajIe muMbaI jena yuvaka saMgha, paricaya TrasTa, saMgIta bhavana TrasTa tathA eTalI saphaLatAthI upADI lIdhuM hatuM ke emanAM pustakomAM sArI anya saMsthAo dvArA muMbaImAM bhAratIya vidyAbhavananA sabhAgRhamAM evI saMkhyA saMzodhanayukata saMpAdananI che. pa. sukhalAlajI janmazatAbdInI ujavaNInA anusaMdhAnamAM paMDita eka rIte 1913 pachIno samaya paMDitajInA jIvanane sukhalAlajI vyAkhyAnamALAnuM prathama vyAkhyAna ApatAM sAhitya sAre samaya hate. 1913 sudhI abhyAsa mATe kaparA saMjogomAM akAdamInA adhyakSa umAzaMkara jozIe kahyuM ke paMDitajInI zatAbdI du:kha veThIne parizrAma karavAno hato. emAM Arthika, zArIrika manAvIne ApaNe ApaNuM sAMskRtika jIvana samuddha karavA prayatna saMkaTo veThavAna hatA. e pura pArtha eka prakArane hato, te karIe chIe. 1953 pachIne puruSArtha judA prakAra hatA. meLavelA emaNe kahyuM hatuM ke dharma' eTale jene AdhAre sau UbhA che te jJAnane upaga karI judI jAtanuM kAma karavAnuM hatuM. vadhu sArAM ATalA moTA brahmAMDa sAme "koNa- e prazna upasthita thAya saMjogomAM kAma karavAnuM haze ema paNa lAge che. gujarAta tyArathI dharma ane adhyAtmane AraMbha thAya che. paNa Aje garIba vidyApIThamAM to paMDita becaradAsa, muni jinavijyajI ane dharmAnaMda tema ja tavAMgara baMne prakAranA dezamAM dharma dekhAto nathI. tavaMgara kosAMbI jevA sAthIo ane anya premALa adhyApaka mitro dezee sarjelI bhautikatAnI dIvAlane kAraNe teo dharma sudhI pahoMcI ane ziSyanI vacce rahIne kAma karavAnuM hatuM ane gAMdhIjInA zakatA nathI. jayAre garIba deza mATe, gAMdhIjIe kahyuM che tema, agAdha snehanI hUMpha te hatI ja. A nehALa vAtAvaraNamAM pitAnI bhAkharI ja prathama dharma che. paDitajIe pitAnA jIvananuM eka sauthI vadhu parizrama bhareluM ane sauthI utkRSTa kAma karyuM e svAbhAvika lAge che. zikSita prajA dharmathI dUra bhAgatI phare che. vAstavamAM vijJAna ane dharma e judA judA aMtimo nathI. dharma na hoya te vijJAna lagabhaga paMcotera varSanI vaya sudhI emanuM A prakAranuM pAMgaLuM che jyAre sAmI bAje vijJAna na hoya to dharma AMdhaLe kArya cAluM che. te pachInA pAMca-sAta varSa paDitajIe darzana yAtrAnA che bhAratIya dharmo ane vijJAnanA pAyA para ja racAyelA che. dharmane pitAnA cintananA nirUpa tyAkhyAne ApyAM. e ja jo na banatuM hoya te te vijJAne sarjelA yaMtravijJAna sAthe. kAraNa ke gALAmAM prajAe, yunivarsiTIoe, akAdamIe, sarakAre emanuM vividha prakAre sanmAna karyuM. 1959mAM 79nI vaye muMbaI yuni yaMtravijJAnane kAraNe bhautikatAnI dIvAla khaDI thAya. bhAratamAM AvuM vasiTIne upakrame AcArya haribhadra vize vyAkhyAno ApyAM. na hovAthI rAdhAkRSNanA kahyA mujaba ApaNe hindu dharma mAtra dharma ja nahIM jIvana jIvavAnI eka rIta che. tadana viparIta saMjogomAM vidyAprAptinuM AvuM AkaruM tapa karavAnI dhIraja paMDitajIe kevI rIte keLavI? sADAcAra ghayA * zrI umAzaMkarabhAIe A prasaMge paMDita sukhalAlajInI AtmasudhI ekadhArI akhaMDa vidyApravRtti karavAnuM mane baLa paMDitajIne ravAnuM ane baLa paMDitajIne kathA 'mAruM jIvana vRtta' tathA zrI vADIlAla DagalI kRta 'paMDita sukhakayAMthI maLyuM? paDakAra jhIlI levAne utsAha kayAMthI sAMpaDe? lAlajI'nuM jIvana caritra pustakonI prakAzanavidhi karI hatI. mArI daSTie koI kharekhara camatkAra hoya te te A che. amArA A prasaMge pramukhasthAne : zrI cImanalAla cakubhAI .. hatA. eTalA mATe ke enI prazaMsA thaI zake che paNa enuM mULa zodhavuM emaNe kahyuM hatuM ke paMDitajI buddhivAdI abhigamanI sAthesAtha muzkela lAge che. , uDI zraddhA paNa dharAvatA hatA. zrI mehanalAla mahetA-ropAne ' - yazavaMta dozI ane zrI vADIlAla DagalIe paNa prAsaMgika pravacana karyu hatuM.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 prabuddha jIvana tA. 16-12-80 vadhu khataranAka che pradUSaNAmAMthI eka esiDane varasAda lAgI che. aitihAsika ane sAMskRtika bhavya ImAratonAM paNa AvA hAla thaI rahyA che. sAthI udyoge vadhatA jatA hovAthI dharatI, prANI ane havAmAM kevuM bhayaMkara pradUSaNa khelAya che tenuM hajI ApaNane bhAna thayuM nathI kAraNa ke jApAna, raziyA ane pazcimI dezanA udyogo pAse ApaNA deza koI hisAbamAM nathI, AthI vadhumAM vadhu pradUSaNa paNa e dezAmAM phelAya che. pradUSaNanI AphatanuM eka dRSTAMta laIe tA A udyogapradhAna dezamAM salphyurika esiDa ane nAITrika esiDane varasAda varasavA lAgyo che. AthI amerikA ane pazcima yuropathI mAMDIne pUrvamAM jApAna sudhI sarovaromAM mAchalAM maravA lAgyAM che ane DuMgaro tathA khetarAu jamInane paNa nukasAna kare che. varasAda te! jIvanadAtA che, paNa tejAbavALA varasAda jIva jagata ane vanaspati jagata mATe ghAtaka che, AthI gayA navembaramAM jInIvAmAM 35 dezonA pratinidhio maLyA hatA ane A AphatanA nivAraNa mATe zuM karavuM tenAM pagalAM vicAryA ane saue sAthe maLIne A dizAmAM kAma karavA karAra karyA. pramukha kAryare tenA vize saMzodhana karavA dasa varSa sudhI vArSika 1 karoDa Dolara phALavyA. tenI uparathI tejAbanA vasAdanI gaMbhIratAno khyAla Avaze. pramukha kAryare kahyuM che ke mAnavajAta mATe sauthI vadhu bhayarUpa bepradUSaNa che: tela, kolasA vagere bALavAnA atirekathI havAmAM umezatA jatA kArbana vAyu ane bIjuM pradUSaNa A esiDane varasAda. duniyAmAM lA| kArakhAnAM kolasA bALe che. temAMthI dhumADAmAM salphara DAyoksAIDa nIkaLe .che. duniyAmAM karoDo moTara-vAhano kArbana vAyu uparAMta nAITrojana okasAIDa paNa cheDe che. A baMne vAyuo vAtAvaraNamAM phelAI jAya che ane pavanamAM dUra dUra ghasaDAI jAya che. vAtAvaraNamAM bheja hoya tenI sAthe bhaLIne teo salphyurika esiDamAM ane nAITrika esiDamAM pheravAI jAya che. te pachI A amla varasAdarUpe athavA himarUpe dharatI para varase che ane jIvasRSTi, vanaspati sRSTi tathA tAjamahAla jevI aitihAsika ImAratone paNa nukasAna kare che. (tAjamahAlanI camaka ochI thavA mAMDI che ane mathurA rIphAInarI kAma karatI thaI jatAM tAjamahAlane vadhu nukasAna thavAnA bhaya che, AthI sarakAre tenuM rakSaNa kevI rIte karavuM tenA mArgo sUcavavA niSNAtAnI eka samiti nImI che.) yukata varasAdanuM pANI mIThA pANInAM jaLAzayomAM javAthI mAchalAMnI I.DAM utpanna karavAnI zakitanA kSaya thAya che, AthI jaLAzayo mAchalI vinAnA thaI jAya che. sUkSma jIvANuo haMmezA sendriya padArthonuM visarjana karatA hAya temanA esiDanA varasAda "vaDe. De nAza thavAthI A prakriyA aTakI jAya che. pANImAM sUkSma tarala jIvasRSTi (ple kaTana) khArAkanI paraMparArUpa sAMkaLamAM sauthI mahattvanI kaDI che, teno nAza thAya che. sarovaranuM pANI svaccha ane nIla lAge che, paNa temAM jIvasRSTi nathI hotI. amerikAmAM seMkaDo sarovaromAM A rIte mAchalAno nAza thayo che ane thAya che. have vijJAnIone 'bhaya che ke mANasanA vAro AvI gayo che. pradUSaNamAM eka yA bIjA svarUpe pAro paNa phelAI rahyo che. jayAre te amlayukata pANImAM jAya che tyAre te methila marakayurInA rUpamAM pheravAI jAya che. e svarUpe te mAchalInA peTamAM jAya che ane AvA pradUSita mAchalAM khAnAra mANasA mATe tA pAro eka 'khataranAka jhera che. skenDineviyA (neve, svIDana ane philaeNnDa)nA vijJAnIoe ke jAhera karyuM che ke esiDavALA ravarasAdanA kAraNe jaMgalanA vikAsanA 15 TakA ghaTADo thayo che. jaMgayalanAM vRkSo bAMdhakAma mATenuM lAkaDuM ane reyana mATe mAvA Ape che. yuropa-amerikA Arasa ane kAMsAnI tema ja cUnAnA paththaranI pratimAo mATe prakhyAta che. te esiDavALA varasAdI khavAvA ApaNI najIkanA vAtAvaraNamAM dhumADArUpI pradUSaNa phelAtuM aTakAvavA have badhA dezeA kArakhAnAnAM bhUMgaLA UMcA rAkhavAnuM sUcave che. mathurA riphAinarI mATe paNa niSNAte e evuM sUcana karyuM che tethI salphara DAyokasAIDavALA dhumADA dUra dUra UDI jAya che, paraMtu tethI temane havAnA bheja sAthe bhaLIne esiDa banAvavAnA vadhu samaya maLe che. keneDAmAM onTeriyo rAjyamAM saDabarI khAte duniyAnuM sauthI UMcuM bhUMgaLa 1250 phaT UMcuM che. tyAM tAMbAnA khanijane agni vaDe pIgALIne zuddha tAMbu kADhavAmAM Ave che. duniyAmAM jeTalAM kArakhAnAmAM tethI. tema ja dhUkhatA javALAmukhIomAMthI jeTalA salphara DAyAphsAIDa nIkaLe che teno eka Tako A eka ja kArakhAnuM kADhe che. ziyALAmAM pavana uttaranA hoya tyAre keneDAnA udyoge dara varSe amerikAmAM pAMca lAkha Tana praduSaNa mokale che; paraMtu pavana jyAre dakSiNamAMthI vAta hoya tyAre amerikAnA udyogA kaneDAne 20 lAkha Tana pradUSaNa Ape che. mukhyatve te ohAIyA nadInA khINapradezanA udyogamAMthI Ave che. esiDayukata varasAda varasAvavAmAM A udyogAnA paNa ghaNA moTo phALA che. yuropamAM skenDineviyAnA vijJAnIo kahe che ke amArA upara pazcima jarmanI ane briTananA udyogo praduSaNanA jANe mAro karI rahyA che. A praduSaNa vigrahamAM vAparavAnA jherI rasAyaNe jevuM che. phrAnsa ane pazcima jarmanI AvI rIte pradUSaNanA vinimaya karI rahyAM che. pradUSaNanuM nivAraNa karavAmAM kudarata paNa threDo phALA Ape che. dharatI ane khaDako AlkalAIna heAya te varasAdamAM paDelA esiDane niSkriya banAvI de che. AthI mANasa paNa dharatI ane sarovaronI sapATI para jUnA pAthare che, paraMtu A bacAva kharcALa che ane tenI asara kAyama rahetI nathI. eka vadhu sAro upAya kArakhAnAmAMthI dhumADA havAmAM jyuM te pahelAM temAMthI salphara DAyAkasAIDa kheMcI levA. A rIte 90 TakA salphara DAyAkasAIDa oche karI zakAya. paraMtu dhumADAnA A zuddhikaraNa mATe bhAre kharca karavA paDaze, dA.ta. yunAITeDa sTeTasa uttara bhAratamAM salphara DAyaeNkasAInuM pramANa 50 TakA ghaTADanuM heya tA paNa dara varSe 7 abaja DolaranA kharca karavA paDaze. tema chatAM A prazna eTalA gaMbhIra che ke ghaNu moDu thAya te pahelAM A pradUSaNa upara aMka mUkavA joIze. have jyAre khanija tela ati moMdhu thaI javAthI jagata baLataNanA rAjA kolasAne tenuM yAgya sthAna ApavA tarapha DhaLyuM che tyAre salphara DAyAkasAIDanuM pradUSaNa vadhu ne vadhu phelAtuM jaze. khanija telA bALavAthI paNa salphara DAyAkasAIDa phelAya che. ekaluM amerikA roja lagabhaga 1 karoDa pIpa tela bALe che tyAre AkhI duniyAmAM keTalA kolasA ane keTaluM tela baLatAM haze? - vijayagupta mauya premaLa jyAti . zuddha jIvananA A pahelAMnA aMkamAM daza mahinAnI bALakI nAme kAnana, mATe lakhavAmAM AvyuM hatuM. kulIjha enimiyAthI pIDAtI A bALakI mATe rakatadAnanI apIla karavAmAM AvI hatI. ` smRti `kalabanI (pAlanapura) daza benee kAMdAvADI jaina kalInikamAM AvI bALakI mATe rakatadAna karyuM che. premaLa jyoti temane AvakAre che ane abhinaMdana Ape che.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-80. prabuddha jIvana 139 | ma hA bhArata ane gAMdhI jI /> nivembara (1980)nI tA. 7mIthI tA. 21 mI daramiyAna vakatAe te pachI mahAbhAratanA prAraMbhe ApavAmAM Avela suprasiddha vidvAna haiM. upendrarAya ja. sAMDesarAe muMbaI eka prazasti ka TAMkayo hato jemAM vaizaMpAyana kahe che: "jema yunivarsiTI Ayojita Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAmAM, bhagavAna samudra ane himavAnagiri e banne ratnanidhi tarIke vikhyAta "mahAbhArata eka daSTi" e viSaya upara yunivarsiTI kalaba hAu che, tema che bharatakhaMbha janamejaya! dharma, artha, kAma ane mokSa (carcageTa - bI roDa) nA sabhAgRhamAM yunivarsiTInA gujarAtI saMbaMdhamAM je A granthamAM che te ja bIje che ane je ahIM nathI vibhAganA vaDA laeN. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhapade pAMca te bIje kayAMya nathI." A vidhAna sAthe bhAsa lisAdAdi saMskRta vyAkhyAna ApyAM hatAM. kaviothI mAMDIne arvAcIna yuganA bhAratIya mahAkavie ane prathama divase DaoN. ramaNalAla zAhe oN. sAMDesarAnuM svAgata sAhityakAronI racanA upara mahAbhArata je prabhAva paDI rahyuM che karatAM tathA temane paricaya ApatAM kahyuM hatuM : 3. upendrarAya tathA mahAtmA gAMdhIjInuM mahAbhArata vizenuM lakhANa vAMcIe chIe sAMDesarA 'mahAbhArata'nA eka asAdhAraNa samartha abhyAsI che. tyAre prastuta prazastinI yathArthatA dekhAya che. 'mahAbhArata'ne temaNe tenI sAthe TIkA bhASya vivecana ityAdi gAMdhIjIe lakhyuM che "je pustaka vinA huM je calAvI zako tamAma saMdarbha gro sahita AtmasAta karyuM che. tenuM temane gaurava hata te hatAM mahAbhArata, rAmAyaNa ane bhAgavata. mahAbhAratane kaMI anubhavavA prere evI eka hakIkata e che ke mahAbhAratane abhyAsa upamA ApavI hoya te te gaNyAgAMThayAM javAhirevALI ke ItijorInI temaNe svAtI sukhAya, nijanadArtho karyo hato. bA Ama to sAthe na AI zakAya paNa kaI akhUTa khANa sAthe ja sarakhAvI emaNe kaoNlejanAM dvAra suddhAM joyAM nathI. nabaLI tabiyatane kAraNe zakAya ke jema jema UMDe khedIe tema tema temAMthI vadhAre kImatI dazamA dhoraNathI ja De. upendrarAyane potAnA abhyAsane tilAMjali javAhara nIkaLatAM jAya. mahAbhArata mArA mata pramANe koI ItihAsa ApavI paDelI. temane amUlya ane sAcI keLavaNI temanAM dharma nathI. paNa temAM te rUpaka dvArA vizvanAM sanAtana satyanI carcA parAyaNa phaIbA kAzIbahena pAsethI maLelI. karavAmAM AvelI che. kavine azaya puNya ane pApa, sata ane sana 1941mAM DaoN. upendrarAye zerabajAramAM saba brokara tarIke asata, khudA ane zetAnanuM keMdra varNavavAne che ane te Azayane zarUAta karI. sana 1944mAM temaNe zerabajAranuM kArDa laI zeradalAla anukULa paDe tevI rIte te aitihAsika pAtro ane ghaTanAone uThAvI tarIke dAkhala thaI potAnI svataMtra ophisa zarU karelI. e ja varSamAM laIne tema devI ke rAkSasI banAve che. granthanI samApti te bhavya che. temaNe mahAbhAratano abhyAsa zarU karyo. vadhu vyavasthita abhyAsa temAM aihika sattAnI nazvaratI darzAvavAmAM AvelI che, karavAnA IrAde temaNe lagabhaga traNase zIrSaka ane aDhI hajAra upazIrSakavALI mahAbhAratanI sAMskRtika sUci taiyAra karavA mAMDI. "mAMga InDiyA"mAM (17-9-1925) hindu dharmane ja mahAemAMthI sana 1963mAM "bhArata ratna" udbhavyuM jene zrI avinda bhAratanI upamA ApatAM gAMdhIjIe jaNAvyuM che: "mArA mate hindu suvarNacandraka maLyuM. e pachI e abhyAsanA paripAkarUpa "zrIkRSNa dharmanI khUbI tenI sarvAzleSI sarvagrAhitAmAM rahelI che. puruSottama ane antaryAmI" taiyAra thayuM. te pUrvArdha ane uttarArdha mahAbhAratanA drivya praNetAe potAnI mahAna kRti mATe je ema be khaMDamAM che: DaoN. sAMDesarAe bhAgavata ane zIkha dharmane kahyuM che te hindu dharma mATe paNa eTaluM ja sAruM che. bIjA koIpaNa abhyAsa paNa karyo che. temane temanI tulasI therapI mATe AMtararASTrIya dharmamAM je asAratA che te hindu dharmamAM te hamezAM jovA maLavAnuM khyAti maLI che. temanuM potAnuM kilanika che. teo sAcA arthamAM ja ane jo temAM nahi hoya te nisAra athavA anAvazyaka ja DaoNkaTara che. temaNe pAMtrIsa jeTalA grantho racyA che. haze." vizvanA nAmAMkita prAya vizArada jarmana vidvAna DaoN. . sAMDesarAe prathama be divasa "mahAbhArata ane zrIkRSNa vinTanaTajha adyatana arthamAM ItihAsa ane purAtattvanI daSTithI e viSe vyAkhyAna ApelAM, bIjA be divasanAM temanAM vyAkhyAnane mahAbhAratanuM mUlyAMkana karatAM A graMthane vaidika sAhitya, jaina ane viSaya hate "mahAbhArata ane nhAnAlAlanuM kurukSetra" pAMcama ane bauddha sAhitya, prAcIna ane arvAcIna tema ja hindu dharmanuM sAhitya chelalA vyAkhyAno viSaya hato "mahAbhArata ane gAMdhIjI" ahIM e sarvanuM ekIkaraNa karatA kendra tarIke athavA ochAmAM ochuM temanuM chelluM vyAkhyAna sAramAM rajU karavAmAM AvyuM che. vyAkhyAnane emane paraspara joDatI pramukha kaDI tarIke oLakhAve che. tene gAMdhIjIne sAra zrI kRSNavIra dIkSite tAravyuM che.] uparyukata vidhAna sAthe sarakhAvavAthI A ItihAsa-purANa-kAvyaAkhyAna-kArNaveda saMhitA-dharmazAstra-arthazAstra - mahAzAjarUpI graMthArNavanI vyApakatAne kiMcita khyAla Avaze. DaoN. sAMDesarAe vyAkhyAnano AraMbha karatAM kahyuM hatuM: "mahA yaravaDA jelanA nivAsa daramiyAna gAMdhIjIe je vAcana karyuM bhAratanI kathA e pAMDavoe kaura upara prApta karelA vijayanI kathA temAM be jagandrasiddha ItihAsa grantha (1) gilane kRta "rAmane che. e bhautika vijayanA cokaThAne upayoga karIne vyAse mahAbhArata, ItihAsa" ane (2) mele kRta "rAIjha opha dha Daca ripablika vAMcelA bhAratanI mUrtimaH sarasvatIe manyu (=parotkarSa dekhIne thate IrSyA te baMne kRtie ItihAsa graMtha che. gAMdhIjInA mate paNa A baMne janya krodha ane dainya, zeka, asUyA Adi lAgaNIe) uparanA dharma (=sadguNa, sunIti, satka kartavya, nyAya, sadAcaraNa, anu grantho khUba suMdara ane AtmAnA ItihAsa jevA che. paraMtu mahAgama-paMtha, mayade ItyAdi)nA vijyanI kathA AlekhI che. tethI e ke bhAratanI tulanAmAM te UtaratA gaNAya. gAMdhIjIe A be grantha mahAgrantha kavibuddhie utpanna karato asAdhAraNa ItihAsa, mAnava sAthe tenI tulanA karatAM lakhyuM che: "A be ItihAsa graMthamAM laoNrDa AtmAne sanAtana ItihAsa banI rahyo. e hajAro varSa pahelAM racA * : rojhabarIe lakheluM piTanuM caritra umero eTale pachI tame paNa mArI hoya e tAjagIbharyo che ane pratyakSa anubhavI zakAya e ja mAddha kaheze, ItihAsa ane kalpanA varane bheda 'kharuM jotAM hoI Adhunika paNa che. bahu ja ochA che ane kharI hakIkatone paNa ochAmAM ochI be
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 prabuddha jIvana ta. 16-12-83. bAjae te ya che ja. huM pote to e kaheNImAM mAnanAre chuM "IlasTreTeDa vIkalI"e gAMdhIjI nuM nidhana pachI temanI tasavIrAnI ke je prajAne ItihAsa nathI te sukhI che. mArI priya kalpanA te hAramALA nIce lakhyuM hatuM: "dhaNu badhA loko pote Acare tenA evI che ke ApaNA hindu pUrvajoe ItihAsane Aje je artha karatAM upadeza vadhAre kare che. tyAre gAMdhIjIe upadeza karatAM AcaraNa samajavAmAM Ave che te arthamAM ItihAsa lakhavA pratye durvAkarIne vadhu sAruM rAkhyuM hatuM." ane nAnI nAnI bAbato upara pitAnAM tAttvika vivecane racIne vaLI sarakhA: satya ahiMsAne pracAra kevaLa tenA cAra A savAlane phaDa karI Apyo che. mahAbhArata Ave je graMtha dvArA ja thaI zake ema jaNAvI gAMdhIjIe sAvalImAM maLelA gAMdhI che, ane huM te gibana ane melene mahAbhAratanI UtaratI sevA saMghanA prathama saMmelanamAM kahyuM hatuM: "huM kevaLa mArAM pustako AvRttio ja gaNuM, mahAbhAratane cAmara paNa ald kartA potAnI mAraphate jagatane kevI rIte khotarI karAvI zakuM ke riza racanAtmaka gAthamAM alaukika banAvone evI rIte vaNI de che ke tenA cAkSarane kAryakramane pAyo ane mULa hirAka AcaraNa upara AdhArita che vaLagavAnI sAme tamane pUratI cetavaNI maLI jAya. sArAMza eTale phakata mAruM jIvana ja tenuM nidarzana karAvI zake. ja ke nAmarUpa gauNa vastu che. utpatti ane layanI ghaTamALa cAlyA . A avalokana karyA pachI zrIkRSNa nA eka avatAra kArya dharma ja kare che je zAzvata ane tethI agatyanuM che tenI AgaLa saMsthApanA saMbaMdhamAM vaDhatAe kahyuM hatuM: "vaidika yajJamArganuM banAvAnI nedha lenAra ItihAsakAranI virAjata ati alpa che. pratIka cUpa che. bauddha ane jaina jevA zramaNa mArgonAM dharmasthAnanuM zinya ItihasathI para che" (yaravaDAnA anubhava pU6 77, 78). pratIka rauya che. mahAbhAratamAM zrIkRSNa A baMnenuM dAna karyAne naimiSAraNathamAM kulapati sanakanA bAra varSanA dIrdha satramAM ullekha che. te uparathI zrIkRSNa samagra dharma paraMparAne Adara loma harSaNanA putra ugrazravA cUta purANIe mahAbhAratanI kathAne karanArA hovAnuM tAravI zakAya. zrIkRSNa zreSTha AcAryomAM kaya 'manyu' aDa "dharma" vaccenA yuddhanA ItihAsa tarIke darzAvI hatI te sAdhavA mATe hajAra hajAra divase sudhI himAlayamAM sa yojatA. te zloka TAMkIne vakatAe jAveluM hatuM ke "duryodhanarUpI eka manyuma daramiyAna temaNe caityo ane yUpanAM dAna karelAM. e uparAMta temaNe mahatRma che. karNa tenuM thaDa che, zakuni tenI DALIe che. duzAsanarUpI e vakhatanA bRhad bhAratane ane tene phAta jAgatano digvijaya phaLaphUlathI te lacela che ane TUMkI daSTine (amenIpI) dhRtarASTra tenuM karI lagabhaga tamAma julamI kSatriya ane zAsakone jItI lIdhelA mULa che. yudhiSThirarUpI eka dharmamaya mahAvRkSa che. ane tenuM thaDa tathA temAMnA moTA bhAganAne kSamA ApI choDI mUkelA ane evI che bhImasena tenI DALIo che. mAdrIputro nakula sahadevarUpI phaLaphUlathI rIte dharma sthAvana adharmanuM umUlana sajajana saMrakSaNa tathA durjanate laceluM che ane kRSNa, bA ane brahANe arthAta brahma vettA dalananuM kArya pAra pADeluM. bhagavad gItAmAM tenuM suvyavasthita darzana tenuM mULa che." thAya che. gAMdhIjIe A bhagavadgItAnuM sudI samaya sudhI pari- gAMdhIjIe eka praznAkArane uttara ApatAM kaMIka AvA ja bhAvanuM zIlana karI tainA upadezane AcaramAM utAravAne puruSArtha karyo temAM lakhyuM hatuM. vakatAe rajU kare te avataraNa A pramANe che: temanuM eka mahattvanuM kArya sarvadharma samabhAva ane sahiSNutA hatuM. "duryodhanAdine huM asurI vRtriAe gaNuM chuM. ane ajuM nAdine e kArya AgaLa vadhatAM vadhatAM lagabhaga sarvadharmabhAva sudhI daivI vRttio gaNuM chuM. dharmakSetra e ApaNuM zarIra che. temAM dra pahoMcyuM. "Azrama bhajanAvala"nAM saMskaraNamAM ane vikAsa te cAmuM ja jAya che. tenuM Abehuba varNana anubhavI pi kavie jo najare paDe che ane enI parAkASThA gAMdhIjInI AtmabaliApyuM che. kRSNa e aMtaryAmI che ne zuddha cittAmAM te hamezAM dAnamAM AvI. ghaDiyALanI jema TakaTako kare che jo te cittane cittazuddhirUpI cAvI na zrIkRSNanA dharma saMsthApanA ane adharmanA unmelananA ApI hoya te aMtaryAmI tyAM che to kharA ja paNa TakaTaka te baMdha avatAra kRtya tathA gAMdhIjInI sarvadharma samabhAva daSTine sarvadharma thaI jAya che. mArA te covIse kalAka zrIkRSNa bhagavAnanane samarpita rasamabhAva daSTimAM thate vikAsa A baMnene vakatA sAthe avalokamAM che, te ja mArI rakSA kare che ane dAsAnudAsa kRSNa bhagavAnane temAM zrIkRSNanA avatAra kAryanuM gAMdhIjIvanamAM thatA anusaMdhAnanuM huM prANuM chuM ke "he kRSNa mArA taraphathI je uttara ApavAnA ja avalokana ane sAthe gAMdhI kAryanuM mUlyAMkana paNa che. te mUlyAMkana 'heya te uttAra nuM je ApI Ava ("dharmamaMthana" pRSTha 453, 454) vadhu vizada rIte rajU karatAM vakatAe kahyuM hatuM: "gAMdhIjIe ahiMsaka laDAInA aneka prayoga karI durita upara vijaya meLavavA mATe " zrImad bhagavadgItA mahAbhAratanA kendra sthAne che ane mahA bhAre prayatna karyo, pariNAme bhAratane rAjakIya svAtaMtrya meLavavAmAM bhAratanI kathA tenA bhANa jevI che ema kahIne vakatAe kahyuM hatuM gaNanApAtra tAkAta maLI. kAma hovA chatAM te gAMdhIjInA mate paNa ke gItA pradhita zAna vijJAnane satata chappana varSa sudhI avirata prAyogika avasthAmAM hatI ane tenA praNetAne-gAMdhIjIne ghora paNe jIvanamAM utAravAne gAMdhIjIe prabaLa puruSArtha karyo. ene aMdhakAramAM aTavAi javAne anubhava thayo hato mAtra zrIrAma pariNAme jagatanA itihAsamAM emanuM AgavuM sthAna nizcita thayuM arthAta zrIkRSNa ke paramezvara uparanI zraddhAne baLe temaNe Akhare che. vakatAe temanA evA tejasvI jIvananAM keTalAMka pAsAMonuM divase jema tema karIne gALyA. mahAbhAratanI pArvabhUmAM saMkSepamAM avalokana karyuM hatuM. te A mujaba che: prazAnathI paritRpta evI bAdhya pine rAjA nahupe DaoN. sAMDesarAe mahattvanI bAbatanuM mahAbhArata ane gAMdhIvinaMtI karI ke "mane zakti maLe evo upadeza Ape." to bedhya jIvana arthAt kRSNajIvananI lIlA ane gAMdhIjInAM avAra zaryomAM vie kahyuM: "huM videza pramANe AcaraNa karuM chuM. koIne upadeza vartAtA sAmya lekhe sAruM mUlyAMkana karyuM. temaNe kahyuM: "ahIM ja karatA nathI." gAMdhIjInA ahiMsaka digvijaya karavAnA purapArthanuM mahattva samajAya ne AkhalI (have baMglAdeza)mAM lokasevA karavAmAM saraLatA che mahAbhArata yuddha agAu karo taraphathI samAdhAna karavA mATe rahe te mATe gAMdhIjI baMgALI zIkhatA hatAM te vakhate temanI pAsethI rAjadUta saMjya pAMDanI chAvaNI uplavyamAM AvyA. tyAM eNe saMdezA mAgavAmAM AvatAM temaNe kahyuM: "mAra jIva che amArI arvAcIne niSNAta kuTila rAjapurupane paNa TapI jAya evI dalIla bAnI (mAruM jIvana e mAro saMdeza.") karI tathA pAMDane yuddharUpI adharmathI bacavA suphiya chuM. salAha ApI.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame, 16-12-80. prabuddha jIvana . yudhiSThire tene namratA ane daDhatAthI ucita hajAra vAgyA pachI zaipa kArya zrIkRSNa svasthatAthI samagra paristhitinI samIkA karatAM " saMjayane kahayuM ke "pAMDavoe anyAyano sAmano karavo ja rahyo. A pAMDane AAya eTale ke veda vidyA ane rAtriya kulanA paraMparAgata dharmo ane azvamedha, rAjasUya jevA yajJo sAthe nitya saMbaMdha che emane dhanuSya kavaca, DhAla, ratha ane zastro sAthe paNa gADha saMbaMdha che. Ama hovA chatAM paNa pAMDavene kauravone vadha karyA vinA ja svarAjaya meLavavAne upAya jaDe te ahiMsaka mArge svarAjya maLatuM hoya to) te (zrIkRSNa) bhImasenane suddhAM ahiMsaka vanamAM jIne svadharma rANanuM A pavitra kArya karyuM jaze eTale ke te vigraha na kare evuM karaze. vakatAe zrIkRSNanA ja zabdo A pramANe avatAryA hatA: "A vipharelI paristhitine sudhAravA huM jAte ja hastinApura AvavA IcchuM chuM ane je huM pAMDavonA hitane hAni pahoMcADayA sivAya karane zAnta karavAmAM saphaLa thaI zakuM te meM mahAna phaLa ApanAruM puNyakArya karyuM gaNAze ane pariNAme kauravo mRtyu pAzamAMthI bacI jaze. * duritane, asatyane, anyAyane pratikAra karavo ja joIe, samartha hovA chatAM vyakita tema na kare to te doSabhAgI thAya e zrIkRSNanI daSTivizada karavAnI sAthe vakatAe e paNa kaha: zrIkRSNa ukata vakatavyamAM bhArata varSa ahiMsaka pratikAranI zodha karatuM hatuM tenuM zakitazALI bIja che. A bIjabhUta vicAra, karmaphala sahita tyAgana zrIkRSNaprekata siddhAMta ahiMsAnI aparimeya zakita ane satya svarUpa paramAtmA nI astama sattA upara zraddhA rAkhIne anyAyane pratikAra karavA mATe gAMdhIjIe satyAgrahanuM tadana navuM paraMtu pragAmaka hathiyAra kheLyuM. te alabatta pragAtmaka ja rahyuM ane gAMdhIjIe te kabUlyuM paNa hatuM. gAMdhIjI e kaheluM ke huM bhUlathI jene ahiMsA samajatA hatA te sva5mAM svalpa aMze paNa ahiMsA nahatI. para nabaLAne bhAvAtmaka pratikAra hate." mahAbhArata DaoN. sAMDesarAe kevI jhINI daSTithI vAMcyuM che, tenuM anuzIlana karyuM che te zrIkRSNanA avatAra kAryanuM gAMdhIjImAM anusaMdhAna zodhI batAvyuM temAM joI zakAya che. gAMdhIjI nisbata thayA te hakIkata tarIke noMdhavAnI sAthesAtha lekadaSTinI ne lekazakitanI maryAdA paNa vakatAnA khyAla bahAra nathI rahI. eTale ja teo noMdha che ke "chellAM trIsa varSathI nabaLAMoe ('satyAgrahathI) pratikAra karyo tene pariNAme je zakita chUTI thaI tene lIdhe hAlane AMtara dAvAnaLa (eTale ke hullaDo) bhAratamAM cAlI rahyAM che. vizvamAM phATI nIkaLelI hiMsAne jovAnI vAstavika draSTi e che ke sAmarpavALAnI ajita ahiMsAnI kAryapaddhati haja saMpUrNapaNe zodhAI nathI." , gAMdhIjIne mate satya pratiSThita ahiMsaka baLa e jANamAM AvelI sarvottama zakita che ane tenuM zAstra bhAratamAM ja racAyuM che e vAta gAMdhIjInA ja zabdomAM vakatAe phUTa karI hatI. - gAMdhIe A pramANe karyuM che: "vAtAvaraNane bharI detI hiMsAne eka ja javAba de bheLaseLa vinAnI nirmaLa ahiMsA" potAnA A udagArane te divasanI sAMjanI sabhAmAM pravacana viSaya banAvIne gAMdhIjIe kaheluM: "ahiMsAne pATha te dareka dharma-nigama-rilIji- thanamAM che paNa saMbhavata: ekalA bhAratamAM ja tene AcArapariNata - karI zakAya evuM "sAyansa" banAvavAmAM AvyuM che. A tapabhUmimAM anataMkalpa saMtee tapazcaryA karavAmAM potAnAM hADa eTalI hada sudhI gALI nAkhyAM che ke kavione ema lAgavA mAMDayuke e saMtanA cA-loka saMgraha karyo ane tapathI himAlaya parvate vizuddha thaI zvetahima jevI nimaLatA dhAraNa karI che paraMtu ahisAnI e paraM. para atyAre lagabhaga mRtavata banI che. jo mAnavatAne bacavuM hoya te krodhane 'maMthI ane hiMsAne ahiMsAthI javAba ApavAnA (pratikAra karavAnA) e zAzvata dhamane punajIvita karavAnuM jarUrI banyuM che ane A kArya rAjA janakanI A prAgyabhUmi sivAya vadhu sugamatAthI, bIje kaye sthaLe thaI zake ema che? '' ' gAMdhIjIe lokasaMgrahI niSkAma karmarUpI yazathI zrIbhagavAna pujana karanAra karmayogI rAjA janakanuM nAma kaMI amathuM dIdhuM nathI zrImad bhagavad gItAmAM nAma daIne kevaLa rAjA janakane ja nirdeza karavAmAM AvyuM che. vakatAe mahAbhAratamAM eka prastuta zloka TAMkI batAvyo hato. jene artha e che ke : - "janakAdi, karma vaDe ja parama siddhine pAmI gayA che arjuna kasaMgrahArthe tAre karma karavuM ghaTe che. arthAta pUrvApara saMdathI vizada thAya che ke zuddha kasaMgrahI vRttithI kArya karatA nirmaLa manuSyanuM jIvana yazAmaya che. kramazaH saMkSepa ne saMkalana : kuNavIra dIkSita tamArA mATenuM satya zodhIne jIvanamAM AgaLa vadhe " A sAmayikanA eka vAcake mane sUcave ke Deniza philasUpha serena kirkagArDa vize lakhavuM. aMgrejImAM karkagArDa(Kierkegaard) vaMcAya tevuM philasUphanuM nAma Deniza uccAramAM vicitra che. 19mI sadInA kopanahegana zaheramAM tene kAyarakara tarIke loko oLakhatA hatA. 1855mAM mAtra 42 varSanI vaye A duniyAne choDI janArA kiyarakarage e Adhunika vicAro upara sauthI vadhu asara choDI che. 1890 sudhImAM to jagatanA lokone tenI philasUphInI jANa nahotI. 1890nA dAyakAmAM ja jarmana philasUphee enA vicArone astitvavAdanuM nAma ApyuM. 1935 sudhI to tenA viSenuM kaMI pustaka chapAyuM nahotuM. prathama ApaNe kiyara karagenA jIvanane TUMkamAM jANIne pachI tenA vicArone samajavA koziza karIe.. 1813nI sAlamAM kopanahegananA eka UnanA vepArIne tyAM kiyara karagane janma thaze. tenA pitAne prathamathI ja philasuphImAM rasa hato, ane teNe potAnA gharane eka vicArane akhADA jevuM banAvyuM hatuM. kicara karagenA janma vakhate tenA pitAnI umara 16nI ane mAtAnI uMmara 45nI hatI. IzvarathI DaranArA pitAne sAta bALake thayo paNa te pachI tenI patnI ane pAMca bALake marI gayAM eTale tene pitA mAnavA lAgyo ke javAnImAM karelA kaI vApanI zithI tene maLI che. sena kIyara karage paNa tenA pitAnI A vAta sAMbhaLIne mAnatAM thayo ke te pote paNa javAnImAM ja marI jaze. AvA vicArone kAraNe haMmezAM te ghaNA AnaMdanI vacce paNa gamagIna banI jatA. philasupha pitAe bALakane ucheravA mATe 'avanavI rIte ajamAvI, pAMca bALake marI gayA pachI kiyara kara bahAra rakhaDIne . jAna jokhamamAM na mUke eTale jyAre paNa kiyara karage pharavA javAnuM kahe tyAre tenA pitA kahe, "cAla tane kopanaheganane bAga-bagIcA, myujhIyama ane bIjA aitihAsika sthaLe batAvuM." Ama kahIne teo kiyara karagenI AMgaLI pakaDatI cAne gharamAM ja banne cAlyA karatAM. cAlatAM cAlatAM jANe aju bAja, myujhIyama rAvyuM hoya tema myuzvimanI cIjonuM varNana karatA. e pUruM thAya eTale aitihAsika - sthaLa, boga, samudra vagere dareka sthaLanuM AbehUba varNana karatA ane eka kalAka pachI phiyara'karage A badhA sthaLe joIne thAkI gayA hoya te kharekhara anubhava karatA hatA. ane anubhava batAvI
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 prabuddha jInana - tA. 16-12-80 Ape che ke kaeNTalIka vakhata sITa varNana paNa mAnavIne ke abhAsa ApI jAya che, pitAne ja sarvasva mAnanArA kiyara kara gene kolejamAM gayA pachI 22 varSanI uMmare mananI aMdara bhayaMkara dhamasANa cAlyuM. pitA tene chatrachAyA heThaLa ucherIne tenA vyakitatvane haNe che te vAtano khyAla AvatAM tene pitAnI bAbatamAM jabaro mahadaMga thaze. have te ghare AvIne jamatA paNa nahi. 27 varSanI uMmare tenuM sagapaNa eka sarakArI oNphisaranI putrI rejAIna sAthe thayuM. chokarI suMdara hatI paNa kiyara karaganI buddhimatAvALa vAtacItamAM tene rara nahote. philasUphInI carcA thAya tyAre rejAIna bagAsAM khAtI "vevizALane bIje ja divase mane lAgyuM ke meM mahAna bhUla karI che. joke huM jAInane cAhato hato paNa 2aa lagnamAM mAru mana samAdhAna pAme tema nahotuM. aMdarathI mane lAgyA karatuM ke mArI lekhananI kArakirdImAM tene meLa nahi khAya eTale trIjo mahine ame vevizALa toDI nAkhyuM." - A pagalAthI kiyara kara ganI AMtarika sthiti kharAba thaI gaI. menane khUba muzkelIthI kAbumAM laIne kIyara kara ne dhArmika lekha lakhavA lAgyA. te jamAnAmAM te vevizALa to te vAta paNa pratiSThita samAjamAM khapa lagADanArI hatI eTale kiyara kara gee tenuM prathama pustaka-Ayadhara-era (Either/or) lavuM. temAM potAnuM kharUM nAma lakhavAne badale "vikaTara erImITA upanAma lakhI nAMkhe. erImITAne DenIza artha thAya che dhi. ane kIyara kara geno artha thAya che kabrastAna A nAma tenA svabhAvane anurUpa hatuM kAraNa ke haMmezA kiyara kara go smazAnathI thoDe dUra hoya tevI gamagInImAM rahetA hatA. bAvIza varSanI vaye ja kIyara kara ge temanA vicArone pAkA karavA mAMDayA hatA. tenA jIvananI philasUkI ne jo arka meLavavo hoya to teNe tenA mitrane lakhela patramAMthI maLe che. temAM teNe lakhe che "jIvanamAM je koI mahatvanI bAbata hoya te e che ke mAruM A avanImAM zuM kAma nirmANa thayuM che ane mAre zuM karavAnuM che. te mANase nakkI karI levuM joIe. khAsa vAta e che ke jIvana bharI mATe sanya zedhavI che ane e satya mAre mATenuM hovuM joIe eTale ke mAre eka vicArane zodhavo joIe, je vicAra mATe huM jIvavA ane maravA taiyAra thA." : kavara kara gana pachI philasUphInA vicAro bahu agharA che ane tenA vAMcake bahu ochA hatA paNa uparanA patramAM mitrane teNe la che te bahuM ja spaSTa che ane saraLa paNa che. dareka mAnavIe potAne jIvavAno hetu samajIne ujaLI rIte jIvavAne eka rAha nakkI karI levo joIe ane pachI rAhe makkama pagale cAlIne. tene mATe prANArpaNa karavAnI taiyArI hovI joIe ApaNe joIe chIe ke rAha nakkI thaI gayA pachI ApaNe bahu makkama pagale cAlI zakIe chIe. kiyara kara gee nAnI uMmare je AIdhara ora nAmanuM pustaka lai temAM temaNe potAnA upara mujabanA vicArene vadhu vistArathI samajAvyA che. dareka mAnavI jIvananA traNa vika9pe pasaMda karI (1) kAM to teNe pitAne ahamane poSavAne mATenuM jIvana gujAravAnuM hoya che. meja mastI ane sukha zodhavAmAM te paDI jAya che (2) bIjA prakAranA jIvanamAM mAnavI meja-mastI zodhe che paNa temAM naitikatA ane anaitikatAne vicAra kare che. A jIvana sAruM che, (3) paNa mAnavI saMpUrNa rIte dhArmika jIvana paNa vyakita kare che. uparanA saraLa vicAro rajU karyA pachI kiyara kArage kahe che ke "A badhI jAtanA jIvananI guNavatte dareka mAnava jANe che paNa ghaNA mANase jIvananA pravAhamAM ahIM tahIM athaDAyuM che. ghaNI vakhata te thoDA raMgIla, mejI ane chelabaTAu hoya che ane naitikatAnI aisI kI taisI karatA hoya che ane ghaNI vakhata pAcho te naitikatAne aMcaLo oDhe che ane pAchA sAthe sAthe te dhArmika paNa bane che. kiyara kara go kahe che ke mAnavIe A prakAre vividha prakAranA jIvanamAM phaMgoLAvAnA badale eka ja levale jIvavuM joIe; paraMtu te bAbatane tene nirNaya potAnI ane Izvara varace che joIe. samAjamAM pratiSThA meLavavAnuM ke samAjanA DarathI kiMI na karavuM joIe. satyanI zodha aMgata bAbata hovI joIe. Truth is not something like a mathematical formula but individual. arthAta satya e koI jivaMta prakAranA gaNitanA niyama jeva nathI. satya e dareka vyakita mATe alaga alaga hoI zake. e jamAnAmAM hegalanI philasUphInI phezana cAlatI rahI hatI. buddhavAdIone jamAno hato. paraMtu kyAre kara go mAnatA ke mAnavInA astitvane mAtra buddhithI ja oLakhI na zakAya. te mATe te mANase ghaNuM UMDuM javuM paDe. medAne paDavuM paDe. dareka jaNa mATe eka satya honuM nathI. kiyara kara ge paddhativAdane dhikkAratA hatA. ! "sisTameTAIjhezanane dhikkAruM chuM ane vyakitatvavAdane AvakAra, chuM. ekadama jaDa vicAro ApaNA pagane bAMdhI de che. AvA vicArane cagadIne ja cAlavuM joIe." - te jamAnAnA khristI pAdarIo viruddha bolavAnuM bahu jokhamakAraka hatuM. paNa kiyara kara ne kahetA ke pAdarIo pote eza'ArAmanuM jIvana jIvavA niyama AvakanI ciMtAmAM paDayA rahe che. maratI vakhate paNa kiyara kara goe pAdarInI hAjarIne nakArI hatI. teNe maratI vakhate chellA zabado uccAryA te A hatA -"dharmaguruonA sakaMjAmAMthI chUTe." kiyara karagee tenI vicArazreNIne zabdabaddha karIne ghaNA zabdone pitAnA ja AgavA artha ApyA che. temaNe 7 (bhayaAtaMka) nAmanA zabdane potAne ja artha Apyo hato, paraMtu kiyara kAra ge kahetA ke bhaya bAhya vasta] sAthe saMbaMdha dharAvatA nathI. AtaMka ke ya e AMtarika vastu che. jyAre mAnavI aMdara ane bahAranA saMyoge vacce gherAya che ane jyAre pitAnA kharA astitvane te zodhI kADhe che tyAre tene AtaMkanI lAgaNI thAya che. ane A bhaya tene' satAve che; paraMtu A bhaya thakI ja te tenA astitvane pIchANe che ane sAce rAha meLave che. jyAre manamAM azAMtinI parAkASTA pahoMce che ane e azAMtimAMthI AtaMka pedA thAya tyAre te AtaMkamAMthI zaMti pedA thAya che. kiyara kAra gee temanI kavitAo dvArA mAnavIone AMtaramukhI thavAnI preraNA ApI hatI. teo kahetA ke jayAre jagatamAM temane badhuM ja gavAyeluM lAge tyAre IzvaranA darzana karavA tame aMtaramukhI bano. tame tamArI pAse ja jAo. temanI kavitAnI A paMkitao yuropamAM bahu ja paMkAI gaI hatI. Turn towards thy inner self thy glance ! That which perished in thy world. In thy inner thoughts thou will find. bahAra je khavAI gayuM hoya te aMdarathI ja maLI jAya che tevI khAtarIkiyara kaTa ge lokone temanA lakhANa dvArA ApatA hatA. kiyara kara goe eka bIjI rasaprada vAtane khulAso karyo che ke lekhako pratibhAvaeNta bane che te strIne kAraNe bane che tevI eka mAnyatA che paNa kiyara kara goe spaSTa rIte kaheluM, "kayo kavi tenI patnInI preraNAthI ja kavi banyo che? jyAM sudhI koI vyakita strIne meLavI letA nathI tyAM sudhI te preraNA meLave che. je preraNA maLe che te paNa aMdaranI ja hoya che. kiyara kara ganA lekhaka ane kavi tarIkenA jIvanamAM sauthI pIDAdAyaka vAta e hatI ke temane maraNa pahelAM lAgyuM ke tenI sarjanazIlatA have sukAI gaI che. te kahetA ke "lekhana ane kavana e mArA prANa che. tenAthI huM jIvuM chuM. have mane bahu gamagInI thAya che ke huM bahu ochuM lakhI zakIza." lakhavAthI teo dharAI gayA hoya tevuM nahotuM. paNa tamane aMdarathI pratIti thavA mAMDelI ke kavi tarIkenI tenI sarjanazIlatAmAM oTa AvI rahI che. jharaNA sukAI gayAM che. A vAtane tene mATe bhAre pIDAdAyaka banI gaI te prakhyAta banyA pachI lekhanane ghasaDavA mAgatA nahotA. tenA jIvananA pAMca varSamAM te bahu lakhI zakayA nahiM. ane lakhyuM te prakAzita paNa karyuM nahIM. A pIDA dareka vi ane lekhakane satAve che. paNa evI sukAyelI jharaNAnI pIDA bhogavyA vagara chUTako nathI. dhodhamAra sarjanane AnaMda mANyo hoya ke khaLakhaLatI nadInA pravAhamAM nahAyA hoya temaNe sukAyelI nadInA kAMkarAne mANatA paNa rAkhavuM joIe, - kAnti bhaTTa
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-80 AcArya kulanA sa MmelananA niNu cA AcAryakuLanuM saMmelana tA. 10-11-12 okaTobara vinobAjInI hAjarImAM maLI gayuM temAM eka evA nirNaya levAmAM Avyo ke tenA sabhyo koIpaNa pakSa ke vyakitane peAtAnA mata na Ape. A viSe carcA karavI jarUrI lAge che. prabhu jIvana A nirNayanA kAraNa viSe kahevAyuM che ke sAmAnya bahumatinA AdhAre le!kapratinidhi cUMTavAnI paraMparAmAM dAyo ghUsI gayA che ane temAM ghaNA sudhArAvadhArA karavAnI jarUra che. lokzAhInuM AgaluM kadama sarvAnumati ke sarvasaMmati hoI zake. A ja zakya hoya tA te uttama, paNa samAjamAM badhA prazno para sarvasaMmati sAdhI zakAtI nathI ane tethI eve vakhate zuM karavuM teno paNa vicAra karavA joIe. samAjanI bhinna bhinna vyakitaonA ane samULanA rAjayataMtra ane samAjavyavasthA viSe judA judA mata heI zake. e matabheda prAmANika paNa hoya ane vyakita ke samUhanA svArtha para AdhArita paNa hoya. A matabhedono nikAla karavAno koI mArga zodhavA joIe. bahumatInA mata svIkAravA e sivAya bIjo mArga mane dekhAtA nathI. Aje rAjataMtra Demccracy nA bahumatinA pAyA para cAle che paNa Ano koI viklpa che? koIke kahyuM che ke Democracy may not be the best form of government but a better one has not been found. eTale A prazna phakata bAdarza nahi paNa vyavahAranI dRSTie ja ukelavA joIe. mata na ApavAthI A prazna ukalaze? mata ApavA e rAjyataMtramAM najIvA nAne sarakhA hissA levAnuM kAma che. ema paNa kahevAyuM che ke If the good people do not come forward to govern, they must be prepared to be governed by the bad. tethI jo samaja, vicAraka sajjano mata na Ape tA e bIjAone mokaLu medAna Ape che. tethI AjanI paddhatinA vipA zeAdhavA joIe. enA vikalpo che paNa kharA ane temAMthI koI eka grahaNa karI zakAya. paNa e yAda rAkhavuM ke je viklpa grahaNa karo temAM kALakrame vahelA-moDA svArthI mANasA chIMDA zodhI kADhaze, eTale jyAre jyAre amAM doSa jaNAya tyAre tenA upAyakaratA rahevuM e ja ThIka lAge che--nahi ke mata na ApavA. vinobAjI Demonocracyne Democracy kahe che, paNa ema kahevAthI prazna ukelAtA nathI. vinobAjI kahe che ke 49 eTale zUnya ane 51 eTale 100 A kevA nyAya? paNa Ano koI vikalpa che kharo? 49 eTale 100 ane 51 eTale zUnya ema karI zakAya? zrI mu`baI jaina yuvaka sadha sva, maMgaLajI jhaveracaMdna mahetA prerita zrI sukhai jaina yuvaka sauMgha sacAlita vidyAsatra vidyAsatranuM A pAMcamuM varSa che, tenA kAryakrama nIce pramANe nakkI thayela che. te sarva, rasajJa bhAi-mahunAne samayasara upasthita thavA premabharyuM nima MtraNa che. vakatA : Da. guNuvaMta zAha [sAutha gujarAta yunivarsiTInA zikSaNa vibhAganA vaDA viSaya: mAnavane ugavA daie" uparAMta viSaya upara traNa vyAkhyAne (1) zikSaNu (2) strI-puru sahajIvana (3) dharma. sthaLaH tAtA eDiTAriyama, embe hAusa, brusa sTrITa, muraibaI 400001 divasa ne samayaH seAma-magaLa-mudha tA. 5-6-7 jAnyuArI, 1981 roja sAMjanA cha vAge, pramukha: DaoN. ramaNalAla cI. zAha cImanalAla je. zAha * ke. pI. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha prA. ramaNalAla cI. zAhanI vArtAlApa "jApAna, korIyA ane phIlIpAInsano mAro pravAsa maMgaLavAra, tA. 23-12-80 samaya: sAMjanA 6-00 sthaLa: zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra paTela roDa, TopIvAlA menzana, raje mALe, muMbaI - 400 004 cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo sadhane maLela bheTanI rakame 201 zrI lakhamazI napu smAraka sAdhAraNa phaMDa prA. ramaNalAla cI. zAha zrI tArAbena Ara. zAha 101 amara jarIvAlA kamalabena pIsapATI zAMtilAla devajI nandu 101 101 101 101 mata na ApavA e teA raNakSetramAMthI bhAgI javA jevI vAta che. je vyakita ke pA yogya lAge tenA pracAra karI janamata keLavavA,virodha pakSAnA vicAromAM bhUla batAvavI, A badhI samAjanA vicAraghaDataranI prakriyAo che. emAM bhUlA thayA karavAnI. ene durupayoga paNa thAya paNa ethI matana ApavA e nirNaya yogya TharatA nathI. The choice is not always between good and bad. Such a choice has to be between bad and worse AvA saMjegAmAM Choose the bad e ja vikalpa hoI zake nahi, tA The worse will overtake you. mATe Choose the lesser of the two evils. jo tame mata nahi Ape! tA Worse of the two evils jIta javAno saMbhava che. A pariNAma khataranAka che. mATe mata na ApavuM - 510 A vicArane virodha karaveza jaoNIe ema huM mAnuM chuM. 151 151 101 101 zAMtilAla ha. zAhe 51 1312 33 " zrI mubai jaina yuvaka sadha * 33 143 33 maphatalAla bI. zAha dAmajIbhAI velajI zAha "" , pannAlAla Ara. zAha ratilAla cI. koThArI praviNacaMdra maMgaLadAsa harilAla gulAbarAMda zAha
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 prabuddha jIvana tA. 16-12-80 - dArUnuM sevana: sarvanAzane rAjamArga : navuM saMzodhana bhAratanA ghaNAM rAjayomAM IndirA sarakAranA Agamane nukasAna kare che paNa e strInA zarIramAM vikasatA bALakane paNa pachI, dArUbaMdhI : haLavI banAvavAnI pravRtti thaI rahI nukasAna kare che. garbhAvasthAnA prAthamika divamAM rojanI be piga dArU pInArI strIone garbhapAta thaI gayo hovAnA dAkhalA che. dArUbaMdhIne amala "kaDaka rIte thatuM hatuM tyAre paNa tabiyatanA ghaNA banyA che. garbhapAta na thAya to je bALaka janme te khUba kAraNasara dArU pIvAnA paravAnA - heltha paramiTa - kADhI ApavAmAM ja nabaLa - be-traNa ratala vajananuM ja janme che. ane zArIrika AvatI hatI ane hajI paNa e prathA cAlu che. have dArUnI badI aMge ke mAnasika kheDakhAMDapaNAvALuM paNa jAne che. dArUnA sevana rakArI saMsthAo tathA jInivAnI AMtararASTrIya ' sAthe sigAreTanuM sevana thatuM hoya to te gaLAnAM ane phephasAnAM kAmadAra saMsthA - InTaranezanala lebara orgenijhezana taraphathI kensaranI makayatA ghaNI vadhI jAya che. ' ' | dArUnA sevananA kAraNe, amerikAmAM ghaNA meTara akaramAto je saMdhana thayuM che te sau kai samajadAra mANasanI AMkha khUle thAya che ane AvA akasmAtamAM saMDovAyelA ghaNe bhAge yuvAne evuM che. ja hoya che. eka sarvekSaNamAM jaNAvyuM che ke moTara akasmAtamAM AMtararASTrIya kAmadAra saMrathA taraphathI bahAra pADavAmAM Avela eDavAyelA yuvAnomAMthI trIsa TakA yuvAne dArUnA gherA tazA. heThaLa hatA. Ama kevaLa meTI uMmaranA mANasamAM ja dArUnI badI hevAla jaNAve che ke duniyAmAM eka karoDa mANasa evA che jemane phelAyelI che evuM nathI, yuvAnomAM paNa e phelAyelI che ane enuM Alkoholiksa" kahI zakAya, eTale ke jemanA jIvananI badhA eka kAraNa bhapakAdAra jAherakhabara tathA bhadra vargamAM dArU pIvAnI pravRttione AdhAra dArU che. satata dArUnA nazA heThaLa ja jIvavAnuM pravRttine apAyelI pratiSThA che. muMbaImAM keTalAye bhadravargIya vistAro AvA lokone phAve che. AvA lone dArU pIvA na maLe te evA che jyAM rojanI seMkaDo videzI dArUnI bATalIo vaparAya che. garIba vistAramAM hAthabhaThThIne dArU vaparAya che. Ama samAjanA bhayaMkara becenI thAya che ane pachI evA loko dArU meLavavA mATe, badhA ja staramAM dArUnI badI vyApaka che ane chatAM e badI game te karavA pravRtta thAya che. AvA loko ane bIje dArUthI chAkaTA nAbUda karavAne koI asarakAraka upAya apaNA zAsakone sUjhato thanArAone kAraNe duniyAne dara varase 15 abaja Dolara eTale nathI. *y * ke 120, abaja rUpiyAthI paNa vadhArAnI khoTa jAya che. A bATamAM, eka vakhata raziyAnI evI baDAza hatI ke eka paNa chAkaTe nazAne kAraNe kAma para hAjara na thavAthI utpAdanamAM thato ghaTADo, raziyana sainika tamane rastA para jovA nahi maLe. paNa A raziyAmAM paNa dArUnI badIe eTaluM jora pakaDayuM che ke raziyana nazAne kAraNe yaMtromAM thatI bhAMgaphoDa, nazAne kAraNe thatA akasmAte, sarakArane e aMge ciMtA thavA lAgI che ane dArU aMgenI zistanAM tabiyata bagaDe eTale sAravAramAM thato kha, nazAmAM pAlana mATe keTalAka kaDaka niyamo paNa teNe karyA che. thatAM tephAnane kAraNe milakatamAM thatI bhAMgaphoDane kha, nazAbAjonA dakSiNa amerikAne cili deza pachAta gaNAya evo kaTuMbIone ApavI paDatI rAhata (je dezomAM sAmAjalyANanA deza che paNa tyAM jene AvakanuM kAMI sAdhana na hoya tene sarakArI kAryakramamAM rokaDa rakama ApavAno rivAja hoya tyAM) ane bIjI sahAya apAya che. tyAM AvI sahAya meLavanArAomAMthI pasAra TakA mANase, dArUnA atizaya sevanane kAraNe jemaNe zarIranI sarva evI saMkhyAbaMdha bAbatono samAveza thAya che. zakita gumAvI dIdhI hoya tevA mANaso che. ! eka pracAra e thAya che ke dArU je maryAdita pramANamAM yugoslAviyAnI gAMDAnI hospiTalomAMnA trIsa TakA kahe ke eka ke be pega jeTale levAmAM Ave che. te zarIrane evA mANase che jemanA magaja para dArUnA vadhAre paDatAM sevanathI kAyadAkAraka nIvaDe che paNa amerikana sarakAre nimelI be samitionI asara thaI hoya, Ama dArU e eka mahAbhayaMkara Aphata samAna hevAla parathI jaNAyuM che ke dArUne kAraNe phAyado thavA karatAM nukasAna che, chatAM mAnavI potAne mAthe e Aphata notaratAM acakAtA nathI. are, acakAtI nathI eTaluM ja nahi paNa dArU vecanArAonA thavAno saMbhava eTale badho vadhAre che ke dArUthI dUra rahevuM ja vadhAre jUche keTalAka dezamAM eTaluM badhuM prAbalya prApta karyuM che ke te o. ISTa che ane A be samitioe te evuM paNa sUcana karyuM che sthApita sarakArane paNa Ama karo ne tema karo ema kahI zake che ke A badhI vAta prajAnA dhyAna para lAvIne ene dArU aMge zikSaNa 'ane potAnA kahyA pramANe na karanArI sarakArane uthalAvI nAMkhI zake che. ApavAnI bAbatamAM dArU banAvIne vecanArI kaMpanIoe paNa A bAbatamAM phrAMsanI "vAIna lebI" (drAkSane dArU banAvanArAone ' jUtha) jANItI che. hakIkatamAM te daniyAmAM AvI keTalIye sthApita sahakAra Apavo! dArU banAvIne vecava e te dArU banAvanArI hitenI "lebIo" che je samAjanA hita karatAM potAnA khissA kaMpanIonuM sthApita hita che. e hitanI virUddha jAya evA pracAramAM bharavAnI kAma para ja vadhAre lakSa Ape che. e loko sahabhAgI kema banI zake? eTale amerikana sarakAre nImelI ' mAnavI e mAnavI che ane kRSNanA samayathI e dArU pItA ukata be samitionuM sUcana koI paNa dArU banAvanArI kaMpanI AvyuM che eTale enAthI e Adata chUTe ema nathI ane e te dhyAnamAM le ema lAgatuM nathI. hakIkatamAM te tame koI paNa pAzcAtya mAnavajAtane aMta Ave tyAM sudhI cAlu rahevAnI che ema zarAba-- lokapriya sAmayiko jozo to temAM tamane dArU ane sigAreTanI premIo kahe che. barAbara, kRNanA samayathI e dArU pItA Avyo che paNa ene natIjo zuM Avyo? kRNanA yAdave dArU pIne kapAI jAherakhabaro bharacakka jaNAze. A banne mAnavajata mATe dhImA ja bhUvA ne! ane vividha zAsanataMtra dArUnI badI aMge lokone jhera samA che paNa enI kone paravA che? saghana. zikSaNa ApavAnI pravRtti kare to paristhiti nahi sudhare? kahevAya che ke hRdayaroganA dardIo mATe dArU lAbhadAyaka zA mATe dArUnI jAherakhabaro para duniyAbharamAM pratibaMdha nathI che paNa ukata amerikana samitioe karelAM saMzodhana parathI jaNAyuM mukAta?. . . . . che ke dArUnuM sevana vAstavika rIte te hArTanA snAyuone nukasAna ' chelle eka vicAra Ave che. upara kahyuM che tema je mAnava H kare che. dArUnA sevanathI gaLAnAM ane tALavAnA kensarane bhaya ' jatanuM astittva raheze tyAM sudhI * dArU pIvAte rahevAne haze te ghaNo vadhI jAya che ane lIvara upara thatI dArUnI mAThI asara te e astitva ja' kadAca vaheluM pUruM thaI jaze! ghaNAkharA jANe che. garbhavatI strIo mATe to dArU eka mahAbhayaMkara dravya samuM che, kAraNake e dArU na kevaLa strInA pitAnA zarIrane - - manubhAI mahetA, palika mI muMbaI jena yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, saMbaI- 400 004 Te. naM. 350296, mudraNasthAna: dhI sTeTsa, pIpalsa presa, keTa, muMbaI-400 001.