Prabuddha Jivan 1980 Year 42 Ank 17 to 24 and Year 43 Ank 01 to 16

SR No.: 525965
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1980
Total Pages: 230
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 27 MB

Page 156

૭૦
મારાદાબાદ, અલાહાબાદ, અલીગઢ અને કાશ્મીરના તફાન કોમી રમખાણેા નથી. મોંઘવારી સામેના આંદાલનને મેટ સ્વરૂપ આપવાની જરૂર નથી. દેશના અમુક વર્ગ અને કદાચ કોઈ વિદેશી તત્ત્વ, દેમાં અરાજકતા ફેલાવવા પ્રયત્ન કરે તેને ડાવા સરકાર સખત પગલાં લે તે પ્રજાના ટેકા રહેશે. ગમે તે કારણે, એક કામ આક્રમક થતી દેખાય છે તે સહી ન લેવાય. કેટલીક વિદેશી સત્ત્તાઓ અને આપણાં પાડોશી દેશોનું વલણ ચિંતાજનક છે. આઝાદ દિનના પ્રવચનમાં ઈન્દિરા ગાંધીએ આ વાતનો નિર્દેશ કર્યો હતો.
કટોકટી લાદવાી આ પરિસ્થિતિના ઉકેલ થાય તેમ નથી. આવી પરિસ્થિતિને પહોંચીવળવા પ્રજાના પૂરા સાથ અનેવિશ્વાસની જરૂર છે. કટોકટી કે મીસા જેવા પગલાંથી પ્રજાના સમજદાર વર્ગ પણ તંત્રથી વિમુખ થશે. પ્રજાનો સહકાર મેળવવાની ઈન્દિરા ગાંધી માટે હજી પણ તક છે. તેમના પક્ષના વિખવાદા તેમને સમય બરબાદ કરે તે પહેલાં, પક્ષથી પર થઈ, દેશહિતની દષ્ટિએ ત્વરિત અને નિશ્ચયાત્મક પગલાં લેવાની તેમની શકિત હજી નષ્ટ નથી થઈ એવી આશા રાખીએ તો વધારેપડતું નહિ લેાય. તા. ૨૬-૮-’૮૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૯-'૮૦
અને સાવિયેટ યુનિયન વહેમી પણ કેટલું બધું! કોઈ ભળ માણસ ઘૂસી ન જાય એટલે કસ્ટમ્સમાં ઓફિસરો પ્રવાસીને બે ત્રણ મિનિટ સુધી તાકી તાકીને વારંવાર જોયા કરે. રોની ટગર ટગર જોતી, જાણે ત્રાટક કરતી કડક ધારદાર આંખો જોઈને નબળા મનના માણસ ઢીલા પડી જાય. દુનિયાના બીજા કોઈ દેશોમાં આ ચેકિંગ નથી. પાસર્ટમાં ફોટો પાંચદસ વર્ષ જ હોય અને મૂછ-દાહી, માથાના વાળ કે ચશ્માની ફ઼્રોમમાં ફરક પડયો તે ત્રણ ચાર ઓફિસરો સાથે મળીને ચેકિંગ કરે
ચીમનલાલ ચકુભાઈ
લેનિનસ્કી ગેરુ ઉપરથી
રશિયન ભાષામાં ‘સ્કી’ રો છઠ્ઠી વિભકિતનો પ્રત્યય છે. લેનિનકી એટલે લેનિનની ગેરુ Gory નો રશિયન ઉચ્ચાર ગેર, છે) રોટલે ટેકરી, લેનિનકી ગેર રોટલે લેનિનની ટેકરી
રશિયામાં, સમગ્ર સેવિયેટ યુનિયનમાં પર્વ અને ટેકરીઓ, યુરોપના અન્ય કેટલાક દેશેાના પ્રમાણમાં ઘણાંજ ઓછાં છે. મોમાં ટેકરી જેવા બહુ ન લાગે એવા એક ઊંચાણવાળા વિસ્તારને લેનિનસ્કી ગેરુ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, મારકવા નદીના કિનારે આ લેનિનકી ગેરુ છે. એની એક બાજ મેસ્કો યુનિવર્સિટીની ઓગણીસ માળની ગગનચુંબી ભવ્ય ઈમારત છે. એની બીજી બાજુ નદીના સામે કાંઠે વિશાળ ભવ્ય લેનિન સ્ટેડિયમ છે. મેસ્કોમાં માસ્કો યુનિવસિટી જેવાં સાત મકાનો છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી સ્તાલિનના સમયમાં ૧૯૫૦થી ૧૯૫૮ના ગાળામાં આ ભવ્ય મકાનો બંધાયાંવિદ્યાર્થી માટે, સરકારી કચેરીઓ માટે, સરકારી અમલદારોના રહેઠાણ માટે, પ્રવાસીએ માટે એ બધાં મકાĪીની ડિઝાઈનમાં જરા જરા ફરક રાખ્યો છે, એ જો ખબર ન હોય તે એવા કોઈપણ મકાનને આપણે મેસ્કો યુનિવર્સિટીના મકાન તરીકે માની બેસીએ. યુનિવર્સિટી માટે આટલી મેાટી Öઈમારત દુનિયાના બીજા કોઈ દેશમાં નથી. મેસ્કો યુનિવર્સિટીના મકાનના એક વિભાગમાં જ વિદ્યાર્થીએ માટે હોસ્ટેલ છે. ઓલિમ્પિક-૧૯૮૦ માટે ભારત, ન્યૂઝિલેન્ડ વગેરે ત્રણ ચાર દેશોના તમામ પ્રવાસીઓને લેનિનસ્કી ગેર માં આવેલી આ હોસ્ટેલમાં ઉતારવામાં આવ્યા હતા. અમારો રૂમ નવમે માળે હતા. પરંતુ બહારથી ત્યાં પહોંચતાં સુધીમાં અમારે પ્રત્યેક વખતે ત્રણ ચેક-ગેસ્ટ વટાવવાં પડતાં, વિસા બતાવવા પડતા.
રુમ પણ સાવિયેટ યુનિયનની (રશિયા સોવિયેટ યુનિયનનાં પંદર રિપબ્લિક રાજ્યોમાંનું એક મોટું રાજય છે એટલે સમગ્ર સોવિયેટ યુનિયન માટે દુનિયાના ઘણા લોકો માત્ર ‘રશિયા’ શબ્દ વાપરે છે એ સેવિયેટ યુનિયનની રશિયા સિવાયનાં બીજા રાજ્યોની પ્રજાને ગમતું નથી.) રીતરસમ દુનિયાના બીજા કેટલાક સામ્યવાદી દેશો કરતાં કંઈક જુદી છે. ૧૯૧૭ના ઓકટોબરની ક્રાતિ પછી
આ પહેલી વાર સેવિયેટ યુનિયનમાં એક જ સમયે એક સાથે ત્રણ લાખથી વધુ વિદેશીઓ દાખલ થયા. આટલા બધા વિદેશીઓ સમા ઊતાની પ્રજાને expose કરવાની સાવિયેટ યુનિયનની ગજબની હિંમત કહેવાય!
સેાવિયેટ યુનિયનમાં આપણે જઈ આવ્યા છીએ એવું આપણા પાસપર્ટના આધારે કોઈને બેÜડક કહી શકીએ નહિ, પાસપોર્ટમાં તેઓ વિસાનો સિક્કો મારતા નથી કે નથી સિક્કો મારતા જતી કે આવતી વખતે. ખેતાની સરકારને ખબર પડવા દીધા વગર બીજા
દેશના માણસે ચૂપચાપ સાવિયેટ યુનિયનમાં જઈ આવી શકે. વિસા માટે તેઓ ગતાના જુદાં કાગળિયાં તૈયાર કરીને આપે છે જે જતાં આવતાં પાછાં લઈ લે છે
મોસ્કો એ વિશાળ, રળિયામણુ, શાંત શહેર છે. રશિયન લોકો મેસ્કો નહિ પણ મેકવા બેલે છે. ઝારના વખતનાં એનાં પરના પાકાં મકાન આજે પણ શોભે છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી એના કેટલાક રસ્તાઓ! અત્યંત વિશાળ બનાવાયા છે. પરંતુ એની વિશાળ તારે ટ્રાફિકનું પણ મળ્યું નથી, એક રીતે કહીએ તો મેસ્કોમાં રસ્તાઓ મૂડીવાદી છે અને ટ્રાફિક સામ્યવાદી છે. એટલા માટે મેકેમાં કયાંય ‘No Parking 'નું પાટિયું વાંચવા નહિ મળે. ટ્રાફિકજામ કે પ્રદુષણના ત્યાં પ્રશ્ન નથી. ઉચ્ચ સરકારી અમલદારોની, દૂતાવાસના સભ્યોની જૂજ મેટરગાડીઓ કે શાડીક ટેક્ષીએ ૨ામતેમ જોવા મળે તે જ, બાકી બધે બસ, ટ્રામ ૨ાને અંડરગ્રાઉન્ડ રેલવે,
મેસ્કોમાં માણસની જેટલી વસતી છે તેના કરતાં ઘટાદાર ઊંચાં ઊંચાં વૃક્ષોની વસતી વધારે છે. દરેક રસ્તા ઉપર હોય બાજુ વૃક્ષોની સંખ્યાબંધ હાર હોય. કોઈ કોઈ ઠેકાણે તો આપણે શહેરમાં છીએ કે વનમાં છીએ એવા ભ્રમ થાય ચોટલાં બધાં વૃક્ષો જોવા મળે. મોસ્કોથી કિચ્ચેવ ટ્રેનમાં જઈએ ને! લગભગ ૯૦૦ કિલોમિટરના રેલવેન પાટાની બંને બાજુ પુષ્કળ વૃક્ષોની હાર ચાલ્યા જ કરે, ગટાં શહેરોમાં રસ્તાની બંને બાજુ લોકોને ચાલવા માટેની વૃક્ષોની હારવાળી પગઠંડી જુદી. જાણે કોઈ હિલ સ્ટેશન ઉપર ચાલતા હોઈએ એવી તાઝગી અનુભવાય.
સોવિયેટ યુનિયને ખતાનું અર્થતંત્ર બરાબર જાળવી રાખ્યું છે. આખી દુનિયાને ભાવવધારો સતાવે છે. સાવિયેટ યુનિયનમાં કોઈ ભાવવધારો નથી. વર્ષોજના ભાવ ઘણી ચીજવસ્તુના હજુ ત્યાં ચાલ્યા કરે છે. પાંચ કોમ્પેક (આપણા સા પૈસા)ની ટિકિટ લઈ મેટ્રોમાં -ચાંડરગ્રાઉન્ડ રેલ્વેમાં માસ્કોનાં બસેા સ્ટેશનમાંથી કોઈપણ એક સ્ટેશનેથી બીજા સ્ટેશને જઈ શકાય છે. દસ-પંદર વર્ષ પહેલાં એ દર આજે પણ એ જ પ્રમાણે ચાલુ છે. તેવી રીતે બસ, ટ્રાલી બસ, ટ્રામ વગેરેમાં એજ સસ્તા દરો છે. ત્રણ કોમ્પેકમાં ટ્રામમાં આખા માસ્કોમાં ગમે ત્યાં ફરી શકાય છે.
સેવિએટ યુનિયનમાં લોકજીવન સ્વચ્છ, સાદું અને સંયમી છે. ત્યાં યુરોપ, અમેરિકા કે જાપાનમાં હાય છે તેમ ભપકાદાર ડિપાર્ટમેન્ટલ સ્ટોર્સ, દુકાનો, રેસ્ટોરાં વગેરે ખાસ જોવા નહિ મળે, દારૂનાં પીઠi-Pub Houses, નાઈટ ક્લબ, વેશ્યાગૃહો વગેરે સદંતર પ્રતિબંધિત છે. સિગારેટ, લિપસ્ટિક કે કોસ્મેટિક્સનું વ્યસન પણ નહિ જેવું, પરિણામે ચારી, ખૂન, લૂંટ, બળાત્કાર વગેરૅના ગુનાઓ જવલ્લે જ બને. અડધી રાતે સ્ત્રીઓ પોતાની રાતની ફરજ પરથી રસ્તામાં એકલી નિર્ભયતાથી જતી હોય. ત્યાં વ્યક્તિગત માલિકીના કોઈ ધંધા નથી આટલે જાહેરખબરનાં કર્યાંય પાટિયાં કે નિયોન સાઈન જોવા નથી મળતાં. સિનેમા, નાટક, વૅલેનાં મોટાં પાસ્ટર્સ બીજા મકાનો કે રેલવેમાં તે। નહિ પણ એના ખુદ થિયેટર ઉપર પણ ખાસ જોવા ન મળે.
સેવિયેટ યુનિયને શહેરોને બહુ વધવા કે વિકસવા દીધાં નથી. મોસ્કો, લેનિનગ્રાડ, કિએવ, મિન્સ્ક જેવાં આઠ દસથી વધુ શહેરો સેવિયેટ યુનિયનના આવડા મેાટા વિસ્તારમાં નથી. અમેરિકાની વાત બાજુ પર રહી, ઇગ્લેડ, ફ્રાન્સ, જર્મની જેવા દેશોમાં સાવિયેટ યુનિ યન કરતાં માટાં શહેરો વધુ સંખ્યામાં છે. સેવિયેટ યુનિયને પોતા અર્થતંત્ર બરાબર જાળવી રાખ્યું હશે. પણ પ્રજાની બાહ્ય સમૃદ્ધિ ખાસ વધેલી દેખાતી નથી. વૈજ્ઞાનિક ક્ષેત્રે, લશ્કરી ક્ષેત્રે અને કેટલાક ઉઘોગાના ક્ષેત્રે એણે અસાધારણ સિદ્ધિ મેળવી છે, પણ સામાન્ય પ્રજા સાધારણ કક્ષાનું જીવન જીવે છે. બે ચાર મેટાં શહેરો બાદ કરતાં બધાં ગામડાંઓમાં જૂનાં ઘરો, કાચા રસ્તા વગેરેમાં કર્યાંય રોનક દેખાતી નથી. જાણે ક્રાન્તિ પછીનાં ૬૭ વર્ષમાં સેવિયેટ યુનિયને આમ પ્રજા માટે ખાસ કંઈ કર્યું જ નથી એવી છાપ પડે.
સોવિયેટ યુનિયનમાં આપણે સાંભળીએ છીએ એટલી સખતાઈ સરકાર તરફથી પ્રજા ઉપર નથી. લોકો છુટથી હરીફરી શકે છે, સ્વેચ્છાએ નોકરી બદલી શકે છે, વિદેશીઓ સાથે ભળી શકે છે. પાતાના