________________
તા. ૧-૬-૮૦
| પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૩
જવું.
અને બીજો મંત્ર સમાજવાદ એટલે સાથે ચાલનારા હમરાહો આ ચર્ચાના ગાળા દરમિયાનમાં એ પણ સ્પષ્ટ દેખાયું કે રશિયા વચ્ચે સમાનતા.
અને યુગોસ્લાવીયાના માર્ગો–પદ્ધતિએ જુદી હતી, એક એક હથ્થુ આ પાયા પર તેણે રન્ય ઊભું કર્યું હતું. સંગ્રામે ખેલ્યા હતા,
સામાં માનવું હતું. બીજુ લોકસમૂહ સાથે ભાગીદારો અને ચર્ચા
વિચારણામાં. એક રાજયની સત્તા વધારવામાં માનવું હતું. બીજા રાજજમનાને આ પહાડી મુલકમાં થકવીને પરાસ્ત કર્યા હતા.
યની સત્તા ક્રમશ: ઘટાડી લોકોની સત્તા વધારવામાં, એક તાબેદારેમાં સ્વમાન અને સમાનતા હવે સ્વતંત્રતાના પહેલા અરુણોદય ' માનનું હતું. બીજા બિરાદરીમાં. જો ઊંડાણથી જોવામાં આવે તો બને વખતે જ રશિયન સામ્યવાદ, સ્ટેલીને તેની પાસે માંગ્યું હતું. માર્કસવાદી હોવા છતાં એક કમ્યુનીસ્ટ જાહેરનામા પછીના માકર્સમાં, અને ૧. રશિયા આખા યુગોસ્લાવીયાના તેલના લાંડારાનું સંશોધન
બીજા કમ્યુનીસ્ટ જાહેરનામાં પહેલાંના માનવીય માર્કસમાં માનતા હતા તેવું
દેખાય. એ ગાળા દરમિયાન એવું પણ બહાર આવ્યું કે રશિયનેએ વિવિધ ઉત્પાદન કરે તેને તે માટે ખાસ અધિકાર મળે, કરવેરાની રાહત
ખાતાઓમાં પોતાના યુગોસ્લાવીયને જાસુસો મૂકયા હતા, એટલું મળે અને પોતાની વસાહતમાં સ્થાનિક કાનૂનોથી પર આંતરિક સ્વાતંત્ર્ય મળે. બરાબર આરંભના અંગ્રેજ ફ્રેંચ સામ્રાજયવાદીઓ
જ નહિ, તે તેની લશ્કરી ટુકડીઓએ યુગોસ્લાવ સ્ત્રીઓ પર ૧૨૧૯ બળાત્કારો ૯૯૧ ખૂન સાથેના બળાત્કારો ૨૪૮ ખૂનના પ્રયત્ન
સાથેના બળાત્કારના કિસ્સા નેધાયા હતા. ૧૨૪ હિંસાત્મક ૨. રશિયા યુગોસ્લાવીયાની બધી બેંકીંગ વ્યવસ્થા સંભાળે. ટના કિસ્સા બહાર આવ્યા, અને આ વિશે ફરિયાદ કરવા જતાં ૩. યુગોસ્લાવીયામાં ખનીજે છે, તેને શોધી કાઢવા, શુદ્ધ
રશિયન સેનાપતિએ રશિયન લક્રની આવી નિંદા કરવા માટે વિરોધ
કર્યો હતો. કરવાની બન્નેની સંયુકત કંપનીઓ કરવી, આ કંપનીઓને ઉત્પાદક
ટીટોએ સ્પષ્ટ કર્યું કે યુગોસ્લાવી મુડીવાદી રાહે જવા માગતું કાર્યક્રમે રશિયાની અનુમતિ વિના હાથ પર ન લેવા.
નથી, સમાજવાદી જ રહેવાનું છે. તે રશિયાનું પણ મિત્ર રહેવા માગે ૪. આ બધાં સાહસની પેદાશ રશિયાને જરૂર હોય ત્યાં સુધી છે, પણ સંસ્થાન નહિ. સમાન દરજજે વ્યવહાર ન થઈ શકે તો તેને કે તેની મારફત જાય.
યુગેસ્લાવીયા એક માર્ગ કાપશે. જર્મન સામ્રાજ્યવાદની લડત બધી વિગતો નોંધવાની જરૂર નથી, પણ આ શરતોનો અર્થ
પૂરી થઈ હતી અને જાણે બીજી સંધ્યાએ જ એ અધુરી રહેલી એટલો જ હતો કે યુગેસ્લાવીયા રશિયાનું સંસ્થાન થઈ જાય અને
લડાઈ રશિયન સામ્રાજયવાદ સામે શરૂ થઈ. વિમાસણને પાર ન હતું, તેને વિકાસ રશિયાના અનુસંધાને જ થાય.
પણ સાચા માર્ગે ચાલનારા સૌને પણ કોઈક રખેવાળ કોઈક ભગપોલાંડ, રૂમાનીયા, હંગેરી, ઝેકોસ્લાવીયા પૂર્વજર્મની – આવાં
વાન કયાંક છે. સ્ટોઈક લોકો તેને અણપ્રીછો મિત્ર કહે છે. રશિયાએ સંસ્થાને બની ચૂક્યાં હતાં, પણ એ બધાંને તે રશિયન લશ્કરોએ
હુમલો કરવા હિમ્મત કરી નહીં, યુગોસ્લાવીયા સામે નિદાની ઝુંબેશ
ચલાવી, કોમી ફોર્મ સામ્યવાદી સંધમાંથી કાઢી મૂકવું, એમાં જોડાયેલા છોડાવ્યા હતા.
બધા દેશો પાસે વિરોધ કરાવ્યા, આથિક કરારે નાબુદ કરી આર્થિક યુગોસ્લાવીયાને રશિયા-બ્રિટનની મદદ મળી હતી, પણ તેઓ ભસ કરી, પિતાના તજજ્ઞોને પાછા બોલાવી વૈજ્ઞાનિક કોશલ્યની લડ્યા હતા પોતાના પગ પર.
ખેટ ઊભી કરી, ટીટો વિગેરેને ભાગેડુ દ્રોહીને શિરપાવ આપ્યો. એટલે ટીટે માટે આ દરખાસ્ત માથા પરના મરણતોલ ફટકા
પણ આક્રમણ ન કર્યું કારણ કે યુગોસ્લાવીયાની પ્રજા ટીટોની સમાન હતી.
પછવાડે લડી લેવા તૈયાર હતી, ઉપરથી અન્ય લોકશાહી રાષ્ટ્ર પણ બ્રિટને અમેરિકા જેવા મુડીવાદી સામ્રાજયવાદી રાષ્ટ્રો પણ આવી
સમજી ચૂકયાં હતાં કે સમાજવાદમાં પણ એક જ કેન્દ્ર ન હોય, શરતો કરતાં નહોતાં. ખુદ રશિયાએ ઈરાન સાથેના તેલ કરારમાં
તેમાં વિવિધ કેન્દ્રો, વિવિધ માર્ગો હોય તે લોકશાહી રાષ્ટ્રના લાભમાં આવી. શરતે કરી ન હતી.
છે, એથી કોઈ રાજકીય શરતો લાધ્યા વિના ટીટોને મદદ કરવાની આ રશિયા? જેનું પોતે આજ સુધી ભજન-પૂજન- ઈશ્વર
ખાત્રી આપી. સમજીને કર્યું હતું. તે આ?
આમ ટીટોએ કોઈક જ કરી શકે તેવું કાંઈ કર્યું, પિતાને હાથે
ઊભી કરેલ સ્ટેલીનની રશિયન સામ્યવાદની મૂર્તિનું ખંડન કર્યું. શોષણ નાબુદ કરી, સર્વના ભાતૃભાવ ફેલાવવાને પયગંબરી
અને સ્ટેલીનનો મૃત્યુ પછી રશિયાની ૨૦મી સામ્યવાદી પરિસંદેશ લઈને નીકળેલ રશિયા અંદરથી આટલું બધું સામ્રાજયવાદી? પદમાં કુવે સ્ટેલીનના કફ ઉઘાડા પાડી તેનું વિલીનીકરણ કર્યું આની સેવા-પૂજા પિતે કરી?
ટીટ સાથે મેળ કરી જાહેર કર્યું કે “સમાજવાદ તરફ જવાના એકથી તે દિવસે અને રાતે ટીટે અને તેના સાથીદારો માટે તીવ્રતમ
વધારે રસ્તા હોઈ શકે છે, હરેક રાષ્ટ્ર પિતાના સંજોગે પ્રમાણે તે વેદના અને મંથનની હતી.
રાહ ઠરાવી શકે છે? “આ જાહેર રીતે સ્વીકાર્યું ટીટોએ પોતે જ એક આઠ કરોડની વસ્તીનું આખું પૂર્વ યુરોપ રશિયાએ સર કર્યું સંવાદદાતાને કહ્યું છે.” ઈતિહાસનું કોઈપણ દેલન પિતાને કાયમી હતું, અને ઈગ્લાંડ, અમેરિકા તેને રોકવા આંગળી ઉંચી કરી શકયા કરવાનો પ્રયાસ કરે છે ત્યારે પ્રત્યાઘાતી બની જાય છે.” નહોતા. યુગોસ્લાવીયા આ જમ્બર શકિત સામે વામનની જેમ લડવા આ સમયસરના મુતિભંજકોની જગતને જરૂર છે. જાય તો કેટલાં અઠવાડિયાં ટકે? તેને પડખે કોણ ઉભું રહે? ફરી
મનુભાઈ પંચોળી-દર્શક એજ ડુંગરા, ગુફાઓ, જંગલ વચ્ચે રહી લડાઈ આપવી પડે તો?
પણ યુગોસ્લાવિયા જો પોતાની ઔદ્યોગિક વિકાસ પિતાને રીતે ન કરી શકે તો આ ૧૭ લાખ માણસને ભેગ આપ્યો શા માટે?
અભ્યાસ–વર્તુળ રશિયન પ્રતિનિધિ પેટ્રોવે તો તેમને સાફ કહ્યું હતું. “તમારે વકતા : હૈ. જયંત એસ. શાહ (પ્લાસ્ટીક સર્જન). ઔદ્યોગિક વિકાસ કરીને શું કામ છે? અમે યુરોપમાં ખૂબ ઔદ્યોગિક વિકાસ કર્યો છે, તેમાંથી તમને જોઈતું બધું મળી રહેશે.”
વિષય : પ્લાસ્ટીક સર્જરીના મારા અનુભવો
તારીખ : ૧૧-૬-૮૦ બુધવાર સાંજના ૬-૧૫ સ્ટેલીને કુચેવને કહેલું હતું “મારી ટચલી આંગળી હલાવું
સ્થળ : પરમાનંદ કાપડિયા સભાગૃહ અને ટીટો ખલાસ”.
3. જયંત એસ. શાહ જાણીતા પ્લાસ્ટીક સર્જન છે. ટીટોએ મધ્યસ્થ સમિતિ બેલાવી, રશિયન દરખાસ્તો, સ્ટેલીનમોટેવને પત્ર તેમની સામે મૂક્યાં. જેમાં ટીટે, જોલાસ, કાર્ડની વાર્તાલાપ બાદ પ્લાસ્ટીક સર્જરીના કેસની સ્લાઈડ વિગેરે સામે માર્કસીટ, લેનીનીસ્ટ વિચારસરણીથી જુદા પડવાના .
બતાવવામાં આવશે. આપે હતા. ટીટોએ ઘડેલ પત્રમાં જવાબ આપ્યો જેમાં વિવેકપૂર્વક ઈન્કાર હતું, બધા જોખમોને સ્વીકાર હતો. '
સૌને સમયસર ઉપસ્થિત થવાનું હાર્દિક નિમંત્રણ છે. બે સિવાયના બધા સભ્યોએ ટીટેના અણનમ વલણને ટેકે આ
સુબોધભાઈ એમ. શાહ અને જે બે જણે વિરોધ કર્યો તે રશિયન જાસુસ બની ગયા હતા,
કન્વીનર અભ્યાસ-વર્તુળ તેમ પાછળથી જણાયું.