Page Text
________________
૪૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬.૭૮૦
અસર હેઠળ આવીને પોતાના અંતરાત્માને દગો દેવાને બદલે, પોતાને
આવા વાતાવરણને અવલેકીને મહાકવિ કાલિદાસે ‘મેઘદૂત'નું જાન દઈ દે એવો પાકો નિશ્ચય કુશે કરી રાખ્યો હતો. અમર કાવ્ય રચ્યું અને કહ્યું:
રોજેરોજ ભયંકર નિર્દય રીતે જે માર કેદીઓને મારવામાં '(ભાવાર્થ: “અષાઢ માસના પ્રથમ દિવસે પર્વત-ઢાળ પર આક્રમણ આવતો હતો તેને લ્યુશી સાક્ષી હતે.
કરતા મદેન્મત્ત હાથી જેવા મેઘ (વર્ષાના વાદળો) દેખાયાં. વળી,
વર્ષાઋતુમાં જેમના પ્રિયજનો પાસે જ હોય છે- એટલાં નિકટ કે ઘુશ, મને વિજ્ઞાન, સ્ટ્રકચરલ સાયન્સ વગેરેનાં પુસ્તક વાંચીને પોતાની હિંમત ટકાવી રાખ હ એ જોઈને એના મનને નિર્મળ
જાણે કે આલિંગન કરી રહેલા હોય- તેઓ પણ વ્યાકુળ થઈ
જાય તો બનાવનારાં ઔષધેનું પ્રમાણ ઘણું વધારી દેવામાં આવ્યું હતું. આ
જેમના પ્રિયજને દૂર-સુદૂર હોય તેઓની શી દશા ઔષધની અસર હેઠળ એનાં અસ્થિર બનતાં વનની સાક્ષી એના
" થતી હશે?”). અસ્પષ્ટ કાગળો (કુટુંબ પર લખાયેલા પૂરતા હતા.
વસંત જેમ કોયલની ઋતુ, તેમ વર્ષ છે મોરની મોસમ.
તૃષાતુર ધરાને દૂત બનીને મોરલે મેઘને “મે આવ, મે આવ’ના હયુચના વોર્ડની એક સ્ત્રી ડૉક્ટર તે ખાસ કરીને ફૂર હતી. એ
મીઠં આમંત્રણ આપે અને મેઘ અમીધારા વડે વસુધાનો અભિષેક કેદીઓને સલ્ફર એટલે કે ગંધકના ઈજેકશન આપતી જે કેદી
પ્રારભે. “ચાંચમાં વાદળને ટુકડો લઈને સારસ આવે'ને વર્ષાને. નાં શરીરને ભયંકર આંચકો લાગે અને એ નિચ્ચેષ્ટ બની જાય. આરંભ થાય. ' લ્યુશને હેલીપેરીડેલ નામનું સ્મૃતિનાશક અને સ્નાયુનાશક વર્ષાઋતુનું ક્રમાનુસાર વર્ણન કરતી શ્રી કનૈયાલાલ દવેની
ઔષધ શરૂ કરવામાં આવ્યું તે પછી તે એને જોનાર એની પત્ની એમનાં લોકપ્રિય “વર્ષ” કાવ્યની કેટલીક મનમોહક પંકિતઓ પણ એને ઓળખી શકી નહોતી. પત્ની સન્મુખ આવતાં એ એની માણીએ :સાથે બોલી પણ શકો નહોતો, એ હાંફવા માંડયું હતું અને હવા
“આથમતા ઉનાળાને ઉકળાટ જરા ઓસરતા'તે, મેળવવા માટે બદન પરના કપડાના બટન કાઢવાને એણે પ્રયત્ન
કારણ, ધરતીના ધણી તણા અનુચરન પદ સંચરત’ તે; કર્યો હતે પણ બટન પણ એનાથી નીકળી શક્યાં નહોતાં. પત્ની
ધીમી ધીમી ઠંડી ઠંડી, વાયુ લહેરી લહેરાતી'તી અને પુત્રને માનસિક ત્રાસ આપવા માટે જ આ બધું કરવામાં
સ્વાતિ બિંદુ સમ ઝીણી ઝીણી છાંટ જરા વેરાતી'તી, આવ્યું હતું પણ લ્યુશે, મુલાકાત, નિર્ધારિત સમય કરતાં વહેલી પતાવીને પોતાનું દુ:ખ પોતાના પત્ની બાળકોની નજરે નહોતું
કરે ડોકિયાં આમતેમ, ઝબકારા કરી શરમાતી'તી,
ઘડી આભને, ઘડી આંખને આંજી, ઊડી જાતી તી. પડવા દીધું.
તેમજ, “સુરજ સંધ્યામાં સસ્તી, મેઘ વરસે વરસું કરતો'તો લ્યુશને કલાકો સુધી પલંગ સાથે બાંધી રાખીને ઈસ્યુલીનના
થોડા અમીરસ ઝરતો ” ('પાન કાવ્ય) શોક આપવામાં આવતા હતા. માનસિક રોગમાં આવા ઈસ્યુલીનના શેકને ઉપચાર મુંબઈની હોસ્પિટલમાં પણ થાય છે.)
આમ, વર્ષાની સુમંદ ધારા, પંખીના પીંછાની જેમ હાલક
ડોલક થતી આકાશમાં ઉતરી રહી હોય તેને પાકિસ્તાનના મશહુર - પછી એક સમય એવો આવ્યો જયારે ઘુશ વાંચી પણ શાયર ‘કતીલ શફાઈ’ કેવા અંદાજથી પેશ કરે છે: નહોતો શકત અને લખી પણ નહોતે શકતો. હલ્યુશની પત્ની
ગુનગુનાતી હુઈ આતી હૈ ફલશે બંદે, ટાટિયાનાને આની જાણ હતી અને એણે બ્રિટન, અમેરિકા અને
જેસે કોઈ બદલીતરી પાજેબસે ટકરાઈ છે.” યુરોપના ઘણા વિજ્ઞાનીઓને એની જાણ કરી હતી, આ દેશના હજાર ગણિતશાસ્ત્રીઓએ એક અરજી ઘડી કાઢી અને રશિયન સરકાર
(ફલક=આકાશ પાજેબ=ઝાંઝર, બદલી=વાદળી.) પર મોકલી.
જ્યારે કવિ હરીન્દ્ર દવે મેઘને આમ પ્રાર્થે છે. “તમે વરસાવો
અમૃતની ધારે વરસાદ” તથા “ચાલ વરસાદની મબમ છે, ...અને રશિયાએ લ્યુશને મુકત કર્યો, અને એક દિવસ બેલાવીને કહેવામાં આવ્યું ! આ સારાં કપડાં, આ ટાઈ વગેરે પહેરી લે
વરસતા જઈએ.” અને તારી પત્ની તને ઈઝરાઈલ લઈ જવા માગે છે ત્યાં જા, લ્યુશે આવી રસીલી ઝુમાં, એક દિવસ કૃષ્ણ કનૈયા રીસાઈ પોતાના ફાટેલાં ગંદા કપડાં માગ્યાં પણ એવાં કપડાં પહેરીને લ્યુશ જવાના ઢગ રચે છે ત્યારે ઈઝરાએલ જાય તે લોકો શું ધારે? એટલે એણે સારાં કપડાં અને ટાઈ પહેરવી એવો આગ્રહ કરવામાં આવ્યો. લ્યુશ કહે: મેં
'ઝરમર ઝરમર મેહુલે વરસે
વચ વી ઝબૂકે વીજ, જીંદગીમાં ટાઈ નથી પહેરી અલબત્ત, એ ટાઈ વિનાને છતાં નવો
બહાવરી ગોપીઓ આંખ ભરી વિનવે, સુટ પહેરીને ટ્રેન મારફત વિયેના ગયા. ત્યાં લાંબી સારવાર પછી * એ સારો થયો અને અત્યારે એ અને એનું કટુંબ પેર્સસમાં સ્થિર
કૃષ્ણ! હવે તે રીઝ!” થયું છે. ભૂશ ભાષણો આપીને માનવીના અંતરાત્માને જગાડવા
જગપ્રસિદ્ધ આંગ્લ કવિ શેકસપીયર એમની અમર નાટયકૃતિ અને ગણિતનાં સંશોધન કરવાની પ્રવૃત્તિમાં ઘણે વ્યસ્ત રહે છે. “મર્ચન્ટ ઓફ વેનિસમાં, વર્ષાની રસધારાને ‘દયા’ના સંદર્ભમાં સુંદર
રીતે આમ વર્ણવે છે.
- મનુભાઈ મહેતા (ન્યુયોર્ક ટાઈમ્સ માં પ્રગટ થયેલી મુલાકતોને આધારે) (ભાવાર્થ = માનવહૃદયમાંથી દયા (અનુકંપા)ની સરવાણી પરાણે.
કંઈ ફૂટતી નથી. એ તે પ્રગટે છે સહજપણે આકાશમાંથી ધરતી પર સરી પડતી વર્ષાની સુકોમળ ધારાની જેમ). એવામાં તે.
ઘનન ઘન ઘનઘોર ઘટા, ગજો તજે, બાદલ ઊમટે, આકાશમાં વાદળોની વણઝાર ચાલી જાય છે; મેઘાડંબર
ગડગડાટ, થડથડાટ, ગડગડ ઉમડ ઉમડ લપટેઝપટે; ગાજી રહ્યા છે; પવન ભમરાની જેમ ભમી રહ્યો છે; વિજળી લક્ષમણ
સૂમ સનનન સૂમ સનનન વાયુ વીંઝણો ના અટકે, રેખાઓ દોરી રહી છે; ઘનઘોર ઘટા છવાઈ છે. આ જોઈને સ્વ.
ખડખડ ખખડે ઝાડ ઝાંખરા ઉડે બંકરા, મીટ મટકે. કવિ બોટાદકરની પંકિત યાદ આવે છે:
અને પછી અ અનેક સમરાંગણ ઘેરી ઊભાં.
વ્યમ વંટળે, વીજ કડાકે, મૂશળધાર વરસ્યો જો, સેનાનીના રણનિદેશની વાટ જોતાં;
અણું અણુંમાં ધરપત થઈ ગઈ, તેય પપૈયે તરસ્યો જોયે. આકાશ જાણે સમરાંગણ, મેઘ સેનાધિપતિ અને ધરતી પર
(કવિ કનૈયાલાલ દવે) તૂટી પડવા આગેકુચ હુકમની રાહ જોઈ રહેલાં વાદળાંરૂપી સૈનિકો.
જોતજોતામાં, બારે મેઘ તૂટી પડે છે. આભ અનરાધાર વરસે કેવી સુંદર ઉપમા
છે. નાના કે , -ને વા.સી =એડીનથી ભાઈ
નર્તન કરતી વર્ષા આવી
| SR No. | 525965 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1980 Year 42 Ank 17 to 24 and Year 43 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chimanlal Chakubhai Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 230 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 27 MB |