________________
૧૬
પ્રબુવ જીવન
તા. ૧૬-૨-૮૦
૨૪
સારાને શીક્ષા
જ
હેરી ફાર્નહામ કેલિફોર્નિયામાં નાની હૈસ્પિટલમાં સર્જન Sી હત; આવી નાની હોસ્પિટલે કેલિફોર્નિયામાં ઘણી છે. ફાર્નહામ નિષ્ણાત ડોકટર નહોતે, પરતુ જનરલ સર્જન તરીકે ઠીક હતું, અને ખાસ તો એ કે એ પોતાની તથા એવી હોસ્પિટલની મર્યાદા સમજનારે હતે.
એવી હોસ્પિટલ, સાધારણ અકસ્માતના કેસ માટે બરાબર હતી, પરંતુ ગંભીર કેસ આવે, જેમાં ખારા સારવારની જરૂર લાગે તેવા કેસ મટી હોસ્પિટલમાં મેલ, અને એવી હાર્ષિટેલ બહુ દૂર નહોતી.
ફાર્નહામ કાયદાના બંધનમાં બરાબર માનનાર હતું, અને હૃદયની ઊર્મિ કે ખેટી લાગણીવેડામાં ખેંચાઇ જનારો ન હતે. એ ડોકટરે જ પિતાને ત્યાં આવેલા કેસની આ વાત કરી. ૧૮ વર્ષના ફીશરને ગંભીર કેસ અાવ્યો હતે, ગીને તેની ઉમરની છોકરીઓ જેમ કાર ચલાવતી, અને ખૂબ જ ફાસ્ટ ચલાવતી, એના પ્રેમીની સાથે પાર્ટીમાં જવાનું હતું અને સમયસર પ્રેમીને લેવાનું હતું, મેડું થઈ રહ્યું હતું તેથી કાર ફાસ્ટ ચલાવી, એકસીલેટર દબાવ્યું ને કારની સ્પીડ લગભગ ૮૦ ની વંચાણી.
આ વખતે ડોકટર ફાર્નહામ હોસ્પિટલમાં જ એનું ખાણું ખાઈ રહ્યા હતા, એમની રાતની ડયુટી હતી, માન્યું હતું કે કંઈ નવું ન બને તે અર્ધી રાતે ઘેર જઈ શકશે. જમી રહ્યા ત્યાં પહેલે કેસ આવ્યો, ખાસ ગંભીર નહે, બીજા ડોકટરની મદદ જલદી કામ પતાવ્યું. બીજો કેસ આબે, એમાં પણ સાધારણ ઈજા હતી તે પતાવ્યું અને માન્યું કે હવે રાતના બીજો કોઈ કેસ નહિ આવે..
આ વખતે ગીના એના ફીયાન્સીને લેવા પૂરઝડપે કાર દોડાવી રહી હતી, ત્યારે સાડા નવ થયા હતા, અને ડે. ફાર્મ હામ એમના વોર્ડમાં બધુ બરાબર છે ને તે જોઈ રહ્યા હતા, તે જ વખતે ગીનાની કારે અકસ્માત કર્યો, અને તે એ જબરો હતો કે તેને અવાજ એ હોસ્પિટલ સુધી સંભળાયો.
- ડે. ફાર્નહામે સાંભળ્યું, અને સમજી ગયા કે ગંભીર અકરમાત થયો છે. ત્યાં પોલીસ આવી પહોંચે તે પહેલાં ડોકટરે એબ્યુલન્સ ત્યાં મોક્લી દીધી હતી.
ડોકટરે એ બળી ગયેલા શરીરને જોયું અને ડોકું ધુણાવ્યું, એના સાથીદાર ડોકટરને કહ્યું: “આના માટે આપણે અહીં કંઈ જ કરી શકીશું નહિ.
પણ હેકટર, એ જીવે છે, આવા સંજોગોમાં આપણે -- આ કંઈ કરી શકીએ નહીં, તું પોતે જાણે છે કે આપણી પાસે એવા સાધન નથી, ના, આ કેસને કઈ રીતે આપણે હાથમાં લઈ શકીએ નહીં, અને તુરત ફોનનું રીસીવર લીધું, મોટી હોસિપ. ટલમાં એના માટે વ્યવસ્થા કરવા માટે, અને એ હોસ્પિટલ સે માઈલ દૂર હતી.
સાથીદાર ડોકટરે કહ્યું એ ત્યાં પહોંચી શકે તે પહેલાં......
એ વિચારવાનું કામ આપણું નથી, આપણાથી થાય તે કર્યું, બસ આથી વધારે કશું જ નહીં.
પણ આપણે એને ...
બીલ, મહેરબાની કરીને દલીલ છોડી દે, અને યાદ રાખ કે અહીં ચાર્જમાં હું છું, તું નથી.
હેરીને પોતાની મર્યાદાનું જ્ઞાન હતું અને કાયદામાં માનતે. જાણતો હતો, કે કંઈ પણ બગડયું તે એના પર કેસ જ થાય, અને આખી – હોસ્પિટલને પણ વેઠવું પડે અને એવું જોખમ
નહીં, અને એ હતો તે માનનીય ડેકટર રહ્યો.
આવી જ બીજી નાની હોસ્પિટલમાં ડોકટર મીલ્ટન હતા, જેની સાથે મારે મૈત્રી હતી. ખુબ દયાળુ અને લાગણીવાળા હતા, પાંચ વર્ષથી આ હોસ્પિટલમાં કામ કરી રહ્યા હતા અને સૌનો પ્રેમ મેળવી શક્યા હતા.
આ ડૉકટર મિલ્ટન અને પેલા ફાર્મ હામ સાથે સરખામણી કરવાને વિચાર સુદ્ધાં પણ ન આવત, પરતુ એક અકરમાતે સરખામણી કરાવી જ. એવો જ કેસ એની હૈસ્પિટલમાં આવ્યો, અને ત્યાં એ જાતના અંધને નહાતાં તેથી મોટી હોસ્પિટલમાં જ એ મેલ પડે, પર ઠેકટર મિલ્ટન એ ન કરી શક્યા. જાણ્યું કે જે મેટી હૈસ્પિટલમાં મોકલીશ તે એ બચશે નહિ, પણ જો અહીં જ તાત્કાલિક ટ્રીટમેન્ટ કરીએ તે કદાચ બચી જાય.
પાસે ઊભેલા ડૉકટરે કહ્યું કે આપણી પાસે ........ જાણું છું જાણું છું, પણ તું જ કહે ! આ જુવાનને ત્યાં સુધી મેકલ એટલે રસ્તામાં જ મૃત્યુ, આપણે જાણી જોઈને એ કેમ કરી શકીએ? અને મિલ્ટન અને એના સાથીદારોએ મળીને જીમીની જિંદગી બચાવી. - જીમીના માં - બાપે ર્ડોકટરને ખૂબ આભાર માન્યો અને
જ્યારે હવે જીમીના જીવનને ભય નહોતો ત્યારે વેંકટરે એનામા – બાપને કહ્યું કે હવે મોટી હૉસ્પિટલમાં ખસેડે ત્ય- એની ટ્રીટમેન્ટ બરાબર થશે, પરંતુ એના મા-બાપે ન માન્યું. કહે, તમે કઈ છે એટલું કોઈ નહીં કરી શકે, અહીં જ રાખે. તમે જ એની. જિંદગી બચાવી છે, અમને તો તમારી પર સંપૂર્ણ ભરોસે છે.
છતાં એમના આગ્રહથી થડા વખત પછી મોટી હૈસ્પિટલમાં ખસેડવામાં આવ્યું. થોડા વખત પછી એ સારો થ, સંપૂર્ણ સારો. પરતું એક હાથ પર જરા લકવાની અસર રહી ગઈ.
અને પછી તો એ જ માં - બાપ કે જે વેંકટરના ભારોભાર વખાણ કરતા હતા, જેણે પોતાના પુત્રની જિંદગી બચાવી હતી તે જ એમની વિરુદ્ધ થઈ ગયા અને બીજાએ સાથ આપ્યું કે એમણે આ ગંભીર કેસ હાથમાં લે જ જોઈ નહોતે, એમના જ કારણે હાથમાં પક્ષપાત રહી ગયો.
જો કે પક્ષઘાત આંગળામાં જ હતો, અને બીજાને તે ખબર પણ ન પડે એટલે જ, છતાં વંટોળ ઊપડો જ.
અને એ પૅકટર પર કેસ ચાલે, એને ગુનેગાર ઠરાવ્યો, હરિસ્પટલ પર ચાલ્યો, એના સ્ટાફને બેકારી માટે સજા થઈ, અને કેસ ચલાવતાં એટલું જુઠાણું ચલાવ્યું, કે એ ભલા વેંકટર આશ્ચર્ય પામી ગયા. એના સારા કામને ખોટું રૂપ આપી દીધું, અને સજા થઈ, એની નેકરી ગઈ, અને અંતે એ હસ્પિટલ પણ બંધ થઈ.
મિલ્ટન ત્યાં ન રહી શકયા, દૂર બીજે ગામ ચાલી ગયા, નોકરી બીજે મળી, કારણ કે બાહોશ ટૅકટર હતા, પરંતુ આ લાગેલે ઘા રુઝાયો નહીં. હું મળ્યો ત્યારે મને કહી રહ્યા હતા કે જ્યોર્જ, નું જ કહે, મારી શી ફરજ હતી? જાણતું હતું, કે મોટી હૈસ્પિટલમાં મોક્લીશ તે રસ્તામાં જ મૃત પામશે, એ જાણવા છતાં એ જુવાનને ત્યાં મેલવા ઉચીત હતો? તું જ કહે, મારી જગ્યાએ નું હોત તો તું શું કરે ? - હું બોલું? પણ મારું મન કહેતું હતું, કે હું પણ એ જ કરું! અને મિલ્ટન કહી રહ્યા હતા, કે જો મોકલત તે હું મારી જાતને કદી માફ કરી શકતું નહીં. જ્યોર્જ, દુનિયા સાવ આવી થઇ ગઈ છે? ભલાની ભલાઈ પણ જોઈ શકતી નથી ?
મેં મિલ્ટનને પેલા ડકટર હેરી ફાર્મહામની વાત ન કરી, પણ મારા મને બન્નેની સરખામણી જરૂર કરી અને હજી પણ લાગે છે કે ફાર્નહામ હૃદયહીન હતો અને મિલ્ટને કર્યું તે જ હતું.
છતાં પેલે લહેરથી આબરૂથી રહે છે અને આને સજા ભેગવવી પડે છે. કઈ જાતની છે આ દુનિયા?
અને કઈ જાતના છે આ કાયદા અને કાયદાનાં બંધને. લેખકઃ જજ સાવા : અનુ.: રંભાબેન ગાંધી
એણે જોખમ ખેડયું નહિ, મેટી હોસ્પિટલમાં મેકલી, પરંતુ એ ત્યાં પહોંચે તે પહેલા ગીના મૃત્યુ પામી હતી; થાય છે કે ડો. ફાર્નહામે પોતાને જ વિચાર કર્યો તે કરતાં જરા હિંમતથી ગીનાને કર્યો હોત તો? કદાચ એ બચી જાત ખરી ?
ગીના મૃત્યુ પામી, ડોકટરે જોખમ ન ખેડયું તેના માટે કુદરતી રીતે જ કોઈ કેસ ન થયે, અરે કોઈએ ડોકટરનું એ પગલું યોગ્ય હતું કે નહિ તે પ્રશ્ન સુદ્ધાં ઉઠાવ્યો નહીં, ગીનાના મા-બાપે પણ
માલિક શ્રી મુંબઇ જન યુવક સંઘ, મુદ્રક અને પ્રકાશક : શી ચીમનલાલ જે. શાહ, પ્રકાશન સ્થળ : ૩૮૫, સરદાર વી. પી. રોડ મુંબઈ-૪૦૦ ૦૦૪ ટે. નં. ૩૫૦૨૯૬
મુદ્રણસ્થાન : ધી સ્ટેટસ પપલ્સ પ્રેઝ, કોટ, મુંબઈ ૪૦૦ ૦૦૧