________________
Regd. No. MH. By South 54 Licence No. : 37
પ્રબુદ્ધ જૈન'નું નવસંસ્કરણ " વર્ષ ૪૩.: અંક: ૪
| જીવન
-
મુંબઈ, ૧૬ જૂન, ૧૯૮૦ સેમવાર
મુંબઈ જે યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર આ વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૧૫, પરદેશ માટે શિલિંગ : ૫
છુટક નકલ રૂ. ૦-૭૫ * 1 તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ.. >> અમેરિકા એકલું પડતું જાય છે.
છેલ્લા છ મહિનાના બનાવે, ખાસ કરી ઈરાન અને અફઘા- અમેરિકાએ મધ્યપૂર્વમાં લાગવગ વધારવા, ઈરાનના શાહને નિસ્તાનના બનાવોને પરિણામે દુનિયાનું રાજકારણ ન વળાંક લઈ અને ઈઝરાઈલને ટેકો આપ્યો. ઈજિપ્તના સદાતે પણ અમેરિકા તરફી રહ્યું છે.'
વલણ અપનાવ્યું. પહેલા વિશ્વયુદ્ધમાં અને ખાસ કરી બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં, તેમાં ઈરાનના શાહનું પતન થયું અને ખીમેની આવ્યા. પ૧ અમેરિકાની સહાય વિના, મિત્ર રાજયોને વિજય મળ્યું ન હોત. અમેરિકનોને બાન પકડયો. તેને લગભગ સાત મહિના થઈ ગયા. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી, અમેરિકાએ અઢળક આર્થિક સહાય કરી તેમને છોડાવવા પ્રયત્ન નિષ્ફળ ગયે. રશિયાએ અફઘાનિસ્તાન ન હતા. તે યુરોપના દેશ ફરી આબાદીને પંથે જઈ શકતા નહિ. ઉપર આક્રમણ કરી તેને કબજો લીધે તેને પાંચ મહિના થઈ ગયા. પરિણામે અમેરિકાએ વિશ્વની આગેવાની લીધી અથવા આવી પડી. અમેરિકા પૂબ રોષે ભરાયું હોવા છતાં, કોઈ અસરકારક પગલાં હજી પણ બીજું વિશ્વયુદ્ધ પૂરુ થતાં જ, અમેરિકા અને રશિયા વચ્ચે સુધી લઈ શકયું નથી. કાર્ટરની નેતાગીરી નબળી છે, અસ્થિર છે, હંડ યુદ્ધ શરૂ થઈ. રશિયા, પૂર્વ શ્રેષ અને બલિન સુધી યુરોપને એવી છાપ પડી છે. પશ્ચિમ યુરો” દેશે કાર્ટરથી ઘણાં નારાજ કબજો કરી લીધો. બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં રશિયાએ અનહદ સહન છે અને તેમની અને અમેરિકા વર નું અંતર વધતું જાય છે. પરિણામે કર્યું હતું જયારે અમેરિકા સમૃદ્ધ રહ્યું હતું. વિશેષમાં તે સમયે અમેરિકા જે કેટલાક બનાવે આ છ મહિનામાં બન્યાં છે તેથી વિશ્વનું પાસે જ આણુ બોમ્બ હ એટલે આ ઠંડા યુદ્ધમાં અમેરિકાની રાજકારણ નવો વળાંક લેતું હોય તેમ જણાય છે. - આર્થિક અને લશ્કરી સરસાઈ ઘણી વધારે હતું. પણ ધીમે ધીમે
સૌ પ્રથમ યુરોપના દેશોને એમ લાગે છે, કે કાર્ટરે અને અમેરિકન રશિયા એ અંતર ઓછું કરતું ગયું અને અમેરિકાનું સમેવડિયું થયું. અંતે બે મહાસત્તાઓ પરસ્પરના પ્રતિસ્પર્ધી થઈ. હવે રશિયાની ,
પ્રજાએ, અમેરિકા બાનના પ્રશ્નને વધારે પડતો ચગાવી દીધો લશ્કરી તાકાત અમેરિકા જેટલી જ, કેટલીક બાબતમાં તેના કરતાં
છે. આવું જોખમ આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે અસાધારણ નથી, તેને માટે વધારે છે.
સ્વરૂપ આપવું ન જોઈએ. કાર્ટરર્ને સાપે છછુંદર ગળ્યા જે - *?
છે. પ્રમુખની ચૂંટણીનું વર્ષ છે. સબળ નેતૃત્વ દાખવવું જોઈએ. સાથે સાથે યુરોપના દેશો સમૃદ્ધ થયા અને અમેરિકાની તાબે- ઈરાન ઉપર દાણી જાતના દબાણ લાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે પણ સફળતા દારી ખૂંચવા લાગી. અમેરિકાથી સ્વતંત્ર રીતે વર્તવાની દગાલે
મળતી નથી અને યુરોપના દેશે અને જાપાનને સહકાર નથી. શરૂઆત કરી, છતાં અમેરિકાનું વર્ચસ ઘણું રહ્યાં. અમેરિકન લશ્કર ઈરાન સાથે આર્થિક અસહકાર કરવાની કાર્ટરે માંગણી કરી. યુરોપના યુરોપમાં સારા પ્રમાણમાં છે. નાટો સંઘ, રશિયા સામે યુરોપનું રક્ષણ દેશે છેવટ અનિચ્છાએ સંમત થયા પણ કાર્ટરના સૌથી મોટા ટેકેદાર : છે અને હજી રશિયાના આક્રમણને પહોંચી શકે તેટલું અણુ સાધન બ્રિટને જ પીછેહઠ કરી. બીજા દેશોએ, ૪ નવેમ્બર ૧૯૭૯, બાન, યુરોપ પાસે નથી.
પકડાયા ત્યારથી થયેલ વેપારી કરારને અમલ બંધ કર્યો જયારે આર્થિક રીતે દુનિયા આખી સંકળાયેલી છે, ખાસ કરી. યુરોપ
બ્રિટિશ પાર્લામેંટમાં કન્ઝર્વેટિવ સભ્યના બળવાને કારણે હવે પછી અને અમેરિકા. એક કહેવત છે, When America sneezes
નવા કરાર ન કરવા એમ નક્કી થયું. ઈરાને સાથે સૌને વેપાર કરવો છે Europe gets Cold. અમેરિકાને છીંક આવે તો યુરોપને શરદી
મેટા નફા છે. આર્થિક અસહકાર અસરકારક થશે નહિ, ઈરાન તે થાય છે. પણ મારોપના દેશે હવે સંગઠિત થયા છે, યુરોપના નવ
જાણે છે તેથી તેને ખાસ ચિન્તા નથી. કાર્ટર હવે સમજી ગયા છે દેશની મમિારી બજારથી યુરોપની આર્થિક સ્વતંત્રતા વધી છે
એટલે બાનના પ્રશ્નને ગૌણ કરતા જાય છે. પહેલા જાહેર કર્યું અને અમેરિકાની આર્થિક શકિત ઓછી થઈ છે.
હતું કે બાન છૂટે નહિ ત્યાં સુધી કાર્ટર પોતે પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં
ભાગ નહિ લે. હવે તે વાત છોડી દીધી છે. નિક્સન-કિસિજર જોડીએ અમેરિકાની વિદેશી નીતિમાં મોટો
અફઘાનીસ્તાન ઉપર રશિયન આક્રમણ વધારે ગંભીર પ્રશ્ન પલટો આણ્યો. મેકાર્થી અને ડલેસની સામ્યવાદના વિરોધની નીતિ
છે. કાર્ટરે પાકિસ્તાનને તે માટે તૈયાર કરવા પ્રયત્ન કર્યો, તેમાં બહ છોડી, સહઅસ્તિત્વની નીતિ અપનાવી. ચીન સાથે સંબંધ બાંધ્યા
સફળતા ન મળી, પાકિસ્તાનમાં મળેલ મુસ્લિમ રાજના વિદેશ અને રશિયા સાથે મૈત્રીભર્યા સંબંધો રચવા શરૂ કર્યા. અણુ શસ્ત્રોની
મંત્રીઓની પરિષદે ઠંડે જવાબ આપ્યો છે. આપણા વિદેશની મંત્રી મર્યાદા બાંધવાના અમેરિકા અને રશિયાએ કરાર કર્યો. તેટલા પ્રમા
રશિયા ગયા. તેમની મુલાકાતનું સંયુકત નિવેદન બહાર પડયું તેમાં ણમાં, યુરોપ ઉપરને રશિયાને ભય ઓછા થયે, યુરોપની સલામતી
અફઘાનીસ્તાનને કોઈ ઉલ્લેખ નથી. અમેરિકાને સૌથી વધારે વધી.. અમેરિકાના વળતાં પાણી શરૂ થયા વિયેટનામના યુદ્ધથી. વિયેટે
આઘાત ફૂાસના પ્રમુખે આપ્યો. અમેરિકાને જાણ કર્યા વિના,.
તેઓ બ્રેઝનવને મળ્યા. અમેરિકાના નવા વિદેશ મંત્રી મસ્તી નામ જેવા નાના દેશ ઉપર બધી લશ્કરી તાકાત લગાવવા છતાં, હાર સ્વીકારવી પડી. પછી વોટરગેટ આવ્યું અને નૈતિક પતન થયું.
થયું. કૂાન્સે એ જ કડક વળતો જવાબ આપ્યો
યુરોપના દેશોની ફરિયાદ છે કે કાર્ટર વિદેશ નીતિના નિર્ણયો ૧૯૭૬થી કાર્ટરનું શાસન શરૂ થયું અને અનિશ્ચિતતા વધી. અમેરિકા '
કરે છે તેમાં યુરોપના વડાઓ સાથે મસલત કરતા નથી અને એકપક્ષી પાસે પ્રતિભાશાળી આગેવાની ને રહી.
હુકમ કાઢે છે. અમેરિકા યુરોપ ઉપર વધારે પડતું દબાણ લાવે છે છે. રશિયાએ આક્રમકતા વધારી. આફ્રિકા અને એશિયાના દેશોમાં તે સામે વિરોધ વધતો જાય છે. We are allies and not લાગવગ ફેલાવી. અંગેલા, મેઝામ્બિક, ઈથોપિયા વિગેરે દેશમાં satellites, partners and not sub-ordinates. lc qui રશિયન લાગવગ વધી. દક્ષિણ-પૂર્વમાં, વિયેટનામે રશિયાને આશ્રય વધતું જાય છે. ' ' લીધે. આપણા દેશની વિદેશ નીતિ વધારે રશિયા તરફની થઈ. રશિયામાં વિશ્વ ઓલિમ્પિકને બહિષ્કાર કરવા કાર્ટર હાકલ અમેરિકાની એક પછી એક પછડાટ થતી ગઈ. એ
કરી, તેને ઘણો નબળે જવાબ મળ્યો. ખુદ અમેરિકાના ખેલાડીઓ