________________
તા. ૧૬-૯૮૦
પ્રાદ્ધ જીવન
: ->
ઘા પર રૂઝ લાવે છે : પ્રાર્થના
-
. હું કેન્ટીનમાં પ્રવેશ્યો ત્યાં જ ત્યાંની હોસ્ટેસ મારી પાસે દોડતી આવી, કહે સારું થયું તમે આવ્યા તે ફાધર, ક્યારની હું તમારી જ વાટ જોતી હતી. " એવું તે શું કામ પડયું તુ મારું?
તમારું જ કામ છે, તમેજ કરી શકશો, જુઓ સામે દૂર બેઠેલો પેલો યુવાન, કયારની એ જ ખૂણામાં ચૂપચાપ બેઠો છે, આંખો બંધ છે, અનહદ દુ:ખના ભારથી દબાયેલો લાગે છે, હાથની મુઠ્ઠીઓ બંધ છે, અમે એને બોલાવવા ઘણા પ્રયત્ન કર્યો પણ જવાબ જ આપતો નથી, આવ્યો છે ત્યારથી આમ જ બેઠો છે, સુનમુન...
હોસ્ટેસની વાત સાંભળતા લાગ્યું કે યુવાનને કોઈ જબરો આઘાત લાગ્યો હોવો જોઈએ, હું એની પાસે ગયો, ધીરેથી એના ખભાને સ્પર્શ કર્યો એણે આંખે ન જ ખેલી, બેઠો જ રહ્યો એક પુતળા જેમ જ, હું ત્યાં બેઠો, થોડીવારે એને બોલાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો, કશો જ જવાબ નહિ છતાં હું બોલ્ય જ ગયો, કયાંથી આવ્યો છું? અહીં પહેલી જ વાર આવ્યો લાગે છે, રાહીં કંઈને જાણ નથી કે શું? હું ઓળખાણ કરાવું ? એમ જાત જાતના પ્રશ્નો પૂછયા પર એણે મહામુસીબતે જવાબ આપ્યા, એક જ શબ્દમાં, હા કે ના. હું જોઈ શકો કે એ કંઈ સાથે વાત કરવાને રાજી નહોતો.
રાત વીતતી જતી હતી, નૃત્ય કરનારા જવા લાગ્યા હતા, હોલ લગભગ ખાલી થઈ ગયો હતો, અમે બે જ બેઠાં હતા, મેં * કહ્યું, જુવાન તું આમ કેમ બેઠો છે? કેમ કંઈ બોલતો નથી! શું કારણ છે તારા મૌન ! લાગે છે કે તું અસંખ્ય વેદનાના ભાર નીચે દબાઈને બેઠો છે, જો કે તારી, અંગત વાતમાં મારે પડવું ન જોઈએ છતાં મને લાગે છે કે તું કંઈ કહે, તારી વાત જાણું તો કદાચ હું તને સહાયભૂત થઈ શકે. તારા માં પરથી લાગે છે કે તું ઘણા દાડાથી આ ભાર સહી રહ્યો છે, નથી કંઈ ખાધુપીધુ કે નથી ઊંધી શકો.
મારી વાત સાચી છે? હા ખરું છે.
કારણકે તારા દિલમાં દુ:ખ ભર્યું છે, વેદના છે, અશાન્તિ છે, જો કોઈને કહે કે તારા હૈયાને ભાર જરા હળવે થાય, કદાચ તને થોડું સારું લાગે, જે હવે તે આ હોલમાં તારા અને મારા સિવાય બીજું કોઈ નથી, તારી મુશ્કેલી મને ન જણાવશે?
અને મારી કેટલી સમજાવટ પછી એણે એની વાત કહે તે વાત એ છે. એણે કહ્યું કે “હું અમુક જગ્યાને રહેવાસી છે, ત્યાં જ મોટો થયો, ત્યાંજ ભર્યો અને ત્યાંજ પાડોશમાં રહેતી એક છોકરી જેનું નામ લઈ એની સાથે પ્રેમ થયો, સદભાગ્યે બન્નેના મા-બાપ પણ મિત્રે, તેથી સંબંધમાં આડખીલીરૂપ ન બનતા સંમત થયા અને અમારો વિવાહ નક્કી થશે.”
“દરમ્યાન યુદ્ધ થયું, હું શીપ પર ગયે, ત્યાંથી લુઈને પત્ર લખતે હતે, લગ્નને હવે થોડા જ દિવસો બાકી હતા, તેથી શીપ પરથી રજા લઈને હું ગામ આવ્યો, લગ્ન થઈ ગયા, અને એની ખુશાલીમાં એના મા-બાપ મોટી પાર્ટીનું આયોજન કર્યું. બીજે જ દાડે અમે હનીમુન પર જવાના હતા, પર ફરજ પહેલી, અને તે ફરજ છે કે હું ગામમાં આવ્યો છું, તે ખબર મારે. એડમીસેલીટીમાં આપવાના હતા તે ખબર આપવા ગયો અને થોડી જ વારમાં પાછા આવ્યો, ત્યાં મેં જે જોયું તે...”
આ વખતે વાત કરતા એ અટકી ગયો, એણે હદયભેદક ચીસ. મારી, અને સાથે જ રોકી રાખેલા અશુની ધાર ચાલી, એ ડૂસકા ભરતાં બોલ્યો ફાધર મનાતું નથી, ફાધર એ દશ્ય ભૂલાતું નથી.
આવા વખતે હું શું બેલું! જાણતો નથી કે એણે શું જોયું, પરંતુ એટલું તે જાણી શક્યો છું કે એણે એવું કંઈક જોયું છે કે એની દુ:ખને ઓથાર હજીયે એને એ જ છે, ઉપરાંત એ સમય પણ યુદ્ધને હતો, તેથી ગમે તે બની શકે અને હું કંઈ આગળ વિચાર કરું તે પહેલા એણે કહેવાનું શરૂ કર્યું.
એણે કહયું કે “ફાધર જયાં મીજલસ જામી હતી, પાર્ટી હતી, રંગરાગ હતા, આનંદપ્રમોદ હતાં, જયાં મારા અને લુઈના માતાપિતા હતા, ત્યાં ફાધર ત્યાં હું ગયો ત્યારે કાઈ જ નહોતું, ફાધર, ત્યાં તો
ખાડે ત્યાં નહોતી મારી લુઈ મારા મા-બાપ ધરબાર કે કોઈ સગુંહાલું. ત્યાં હતા આગના ભડકા, મોટા ખાડા, છૂંદાયેલા અર્ધા બળેલા શબે, ફાધર, ઠાઈનું આખું શરીર પણ રહ્યું નહોતું
ફરી એજ કારમું રૂદન, આને તે કઈ રીતે આશ્વાસન આપવું? બોમ્બે તારાજી સર્જી હતી, એની આખી દુનિયા સળગાવી દોધી હતી, આવા દુ:ખમાં કયા શબ્દો એને આશ્વાસન આપી શકે? હું મૂંઝાયા, ચૂપ રહ્યો, એ આંસુ સારતો બેઠો હતો અને હું વિચાર કરતે, લગભગ પંદર મિનિટ એમ જ વીતી ગઈ હશે, આખરે મેં કહ્યાં યુવાન, તું મારે ઘેર આવીશ? મારો દીકરો પણ આર્મીમાં છે. શેર નથી, હું અમારા પુત્ર જેવું જ છે, એનો રૂમ ખાલી છે, તારી વાટ જુએ છે, મારી પત્ની પણ તને જોઈને ખુશ થશે આવશે? - ના, આભાર.
પણ શા માટે નહિ? જો તું કહે છે તે આ ફાધરના વાઘા ઉતારી નાંખુ, સાદો વેષ ધરી લઉં, તું કહે તારી સાથે ફરવા આવું, તું કહે તે પીક્સર જેવા જઈશું, મારી કાર નીચે છે, ચાલ તારું મન બીજે વળે તે માટે... - ના. આભાર.
ફરી એટલા જ શબ્દો, મેં કહ્યું ચાલ ડ્રાઈવ પર જઈએ, તને સારું લાગશે, પછી તું કહીશ ત્યારે તને તારા શીપ પર પહોંચાડી દઈશ, કદાચ ઠંડી હવાથી ખુલ્લા વાતાવરણથી તેને સારુ લાગે.
ની, આભાર. .
આને શું કહેવું ! ડીવાર હું ચૂપ રહ્યો, પછી પૂછ્યું યુવાન, તને ધર્મમાં, ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા છે?
હતી, હવે નથી.
સમજી શકાય છે, પણ તું નાનો હતો ત્યારે ચર્ચમાં જતો હતો ખખો?
હા, અને ગાતો પણ હતો. એમ! માનું, તો તે તને કોઈ હીમ્સ યાદ હશે જ. બધી જ.
મજાનું, તારી ખાસ ફેવરેઈટ હીમ કઈ. Lead kindly light : –
અત્યારે એ ગાઈ શકે ? ખબર નથી. પ્રયત્ન તે કરી , ચાલ આપણે સાથે ગાઈએ.
અને એક મેં હાણ જ સાથ આપ્યો, એ જ ગાતા હતા. પર બેઠે હતે તેમ સ્થિર બેસીને જ કશાય હલનચલન વિના. લાગે કે મેએ જ ગાતો હતો, હદયથી નહિ જ, પરતું ધીરે ધીરે એના અવાજમાં પરિવર્તન આવ્યું, દેહમાં ચેતન આવ્યું, મોં પરના ભાવ બદલાયા, ને અંદરથી શબ્દો સરવા લાગ્યા. “Lead kindly light amid the encircling gloom, The night is dark and I am far froin home
અને એ ગાતા આંખ ખોલી, દૂર દૂર ક્ષિતિજમાં જોઈ રહ્યો અને ગણગ I have no home, કરતા રડી પડશે. જરા શાન્ત થતાં મેં ફરી હીમ શરૂ કરી, અને એણે ખુલ્લા દિલે જાણે કે ઉપરવાળાને, ઈશ્વરને સંભળાવી રહ્યો હોય તે રીતે ગાવા માંડયું દિલથી, હૃદયથી, પૂરા ભાવથી અને એક હીમ પૂરી થતાં બીજી શરૂ કરી “Abide with me” અને મેં પણ સાથે - ગાવા માંડયું એક યુવાનને અવાજ, એમાં પ્રૌઢને અવાજ ઉમેરા, હીમ પર SHOLALLAL Loll " Keepers fail and comforts free, help of the helpless abide with me.”
અને આમ કલાકે વિત્યા, અમને સમયની ખબર જ ન રહી, અને જયારે અમે ઉઠયા ત્યારે પ્રભાતના સોનેરી કિરણે ફૂટી રહ્યા હતા, યુવાનમાં જામેલે નિરાશાને અંધકાર હટીને ત્યાં પ્રકાશ છવાઈ રહ્યો હતો, મોં પર શાન્તિ હતી, અને એ કહી રહ્યો હતો ફાધર, લાગે છે કે આજે હું ઊંઘી શકીશ, અને એ શબ્દોથી ખુશી થતાં અમે બન્ને ઘેર નિરાશાના અંધકારમાંથી નીકળીને પ્રકાશ તરફ પગલા માંડી રહ્યાં હતાં. --લે. ફાધર પિટર
: અનુ. રંભાબેન ગાંધી
Khઅવાજ ઉમરાવ માં