________________
ઝુદ્ધ
ને
C
સેવિટ નેતાગીરી માનવ જાત માટે ભયરૂપ” “ધી પ્રેઝન્ટ ડે સોવિયેત લિડરશિપ ઈઝ એ મેનેસ ટુ
અત્રે વાચકને સહેજે પ્રશ્ન થાય એમ છે, કે સેવિયેત રશિયાએ મેનકાઈન્ડ - આજની સેવિયેત નેતાગીરી સમગ્ર માનવ જાત દ્રિાબિનેટની પ્રવૃત્તિ અાટલો વખત પણ ચાલવા કેમ દીધી? આનું માટે ભયરૂપ છે.”
કારણ એ છે, કે દુનિયાભરની મનોવિજ્ઞાનશાસ્ત્રીઓનું એક પ્રતિષ્ઠિત જાણે છે. આ ઉદગાર કોના છે? એ ઉદગાર આન્દ્ર ઈ * મંડળ જેનું નામ વર્ડ સિકાયટ્રીક એસોસિયેશન છે, તેણે હનુકૂવામાં સાખારાવના, રશિયાના હાઈડ્રોજન બોંબના જનકના, દુનિયાનાં ગયે વરસે ભરાયેલી વાર્ષિક બેઠકમાં એક ઠરાવ કરીને, રશિયો મનેએક અગ્રણી આણુવિજ્ઞાનીના અને રશિયાએ જેમને દેશદ્રોહી વૈજ્ઞાનિક ચિકિત્સાને ભયંકર દુરૂપયોગ કરે છે, તેની સામે કડક કહીને, મેથી ૨૫૦ કિ મીટર દુર આવેલાં ગોરકી નામના ટીકા કરી હતી અને માનવ હકકોની પ્રતિષ્ઠા અંગેની પ્રમુખ કાર્ટરની સ્થળે દેશનિકાલ કર્યા છે તે ભડવીરના છે. આ ભડવીરને દેશની ઝુંબેશના સંદર્ભમાં આ ટીકાને જે પ્રસિદ્ધિ મળી હતી તેથી રશિયા બહાર કાઢી મૂકવાની પણ રશિયાની તૈયારી હતી પણ એણે પોતાના પાબિનેક સામે પગલાં લેતાં અચકાનું હતું. પણ છેલ્લા થોડા મહિને દેશમાં જ “સરહદ નિકાલ' થવાનું પસંદ ર્મ અને બહાદરીની ' નોથી રશિયા પછુિં તાલિનવાદ તરફ નમતું હોવાનો અણસાર રૂપે સીમા તે ત્યાં આવી કે ગોરકી પહોંચ્યા પછી એમની અને બીજા જાણે ઓરલાવ અને પેબિનેટની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને કેટલાક માનવ - હક્કવાદી વિશાનીઓની સહી સાથે બહાર પડેલાં પોદ્રાબિનેકના કાર્યાલય પર ધાડ પણ પાડવામાં આવી હતી. પંચના એક નિવેદનમાં, સેવિયેતની વર્તમાન નેતાગીરી સમગ્ર માનવજાત અક સભ્યની પણ ગયે વરસે ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. અને માટે ભયરૂપ હોવાની ઘોષણા કરવામાં આવી ! રશિયાના માંધા- પાબિનેકને કહેવામાં આવ્યું હતું, કે તું દેશમાંથી ચાલ્યો જતે હોય તાઓ સાથે આ રીતે લડવું એ તે જાન હથેળીમાં લઈને ફરવા તે તેને દેશનિકાલ કરીએ પરંતુ પબિનેક પણ ભડને દીક્સે. બરાબર છે.
એણે પણ સાખાવની જેમ દેશ છોડીને ચાલ્યા જવાની ના પાડી રશિયાના માંધાતાઓ, સાખારોવને ગારકીમાં કેવી સારવાર પબિનેટ પર દેશ છોડી જવા માટેનું દબાણ લાવવા માટે એના આપશે એ ખરેખર ચિન્તાઓને વિષય છે. ગેરકીમાં વિદેશી પત્ર- ભાઈની ધરપકડ પણ કરવામાં આવી અને તેને બે વર્ષની સખત કારોને જવા દેવામાં આવતા નથી એટલે સાખોરોવનું શું થયું કેદની સજા કરવામાં એવી પણ પદ્રિપબિક ડગ્યા નહિ. આખરે એની ખબર તો દુનિયાને રશિયાના સમાચાર માધ્યમ દ્વારા જ એને પણ પકડયા, આમ છતાં પેલાં તપાસ પંચને કંઈ સભ્ય ડગે પડશે; અને એ ખબરોમાં સત્યનો અંશ કેટલો હશે એને આપણે નહિ, ડગે નહિ એટલું જ નહિ પણ એણે પોતાની તપાસનું ક્રમ સહેજે કલ્પી શકીએ એમ છીએ.
ચાલુ રાખ્યું અને મનોવૈજ્ઞાનિક ત્રાસના જે જે દાખલાઓની રશિયામાં, સાખાવ જેવા “ડિસિડન્ટસ ” એટલે કે સર- એ તપારા કરવું તેની કેઈસ હિસ્ટરી આવતી “સામીજ દાત” નામની કારની નીતિને માન્ય ન કરનારાઓને “માનસિક સારવાર ” અપાય અક પત્રિકા પણ પ્રસિદ્ધ કરવાનું એણે બંધ ન કર્યું બ્રિટનના છે એવી ફરિયાદ વારંવાર થતી રહી છે. “માનસિક સારવાર ” એટલે જાણીતા મનોવિજ્ઞાનશાસ્ત્રી ડો. ગેરીન લો બિયર, આ તપાસ પંચકે, સરકારના વિરોધીઓના મનને, દવાઓ વડે અને બીજી રીતે ના સભ્યો સાથે ગાઢ સંપર્કમાં રહેતા અને વરસેક પહેલાં તે, રશિઅત્યંત નબળું કરી નાખવા માટેની સારવાર. આવી સારવાર પૂરી યામાં મને વૈજ્ઞાનિક ચિકિત્સાના થતા દુરુપયોગની જાત તપાસ માટે થયા પછી, સારવાર લેનારને ધોળે દિવસે પણ એમ કહેવામાં તેઓ મેસ્કો પણ ગયા હતા. એ સમયે માનવ હક્કો (ાયુમન રાઈટસ) આવે કે અહાહા શી ચાંદની ખીલી છે. તે તે પણ કહેશે કે હાં, અંગે દુનિયામાં ઠીક ઠીક ઉહાપોહ ચાલતું હતું. એટલે ડે. મેવીનચાંદની ખરેખર શીતળ લાગે છે !(આ બાબતમાં આર્થર કોમ્પ્લરનું ની મુલાકાત શક્ય બની હતી. પણ આજે જો તેઓ રશિયા જવા માગે
ડાર્કનેસ એટ નૃન” નામનું પુસ્તક વાંચવા જેવું છે. કેસ્લર તે તેમને પરવાનગી મળે કે કેમ તે શંકાસ્પદ છે. કારણ કે રશિપતે એક વખત એક સામ્યવાદી હતે.)
યોની વલણ હવે, માનવ હકકોની માગણી કરનારાઓ સાથે લડી. સાખોરોવને જેમ અત્યારે સરહદનિકાલ કરવામાં આવ્યા લેવાની બનતી જાય છે. એ નિર્દેશ પાબિકની ધરપકડ પરથી છે તેમ દસેક મહિના પહેલાં એમના જેટલા જ વિખ્યાત અણુ મળે છે. અને એની જે આવી જ વલણ હોય તે પેલા તપાસ વિશાની યુરી ઓરલેવને શાસન સામે આન્દોલન ચલાવવા માટે પંચના બીજા સભ્યનું તે આવી જ બન્યું સમજવું. વળી ખાનગીમાં સાત વર્ષની સખત મજરી સાથેની કેદની અને તે પછી પાંચ વર્ષની એ તપાસ પંચને સહાય કરનારાઓને શોધી કાઢવાને પણ પ્રયત્ન સરહદ નિક્ષલની સજા ફરમાવવામાં આવી હતી. આ વિજ્ઞાની બાર
કરવામાં આવે અને તેમને દબાવવાને પણ પ્રયત્ન કરવામાં આવે વર્ષ પછી મકત થશે ત્યારે તેની માનસિક સ્થિતિ કૈવી હશે તેની એવું બનવાની પણ પૂરી સંભવ છે. ૯૫ના રસહેજે થઈ શકે છે. (યાદ કરો સેઝેનિત્સિનને).
- રશિયા સાથે, અણુશસ્ત્રનિયમન અંગે થયેલી સંધિના અનુઅને રવને જે દિવસે સજા થઈ તે જ દિવસે એલેક
સંધાનમાં રશિયામાં માનવ હકકોના રક્ષણની પરિસ્થિતિ કેવી છે. ઝાન્ડર પેદ્રાબિનેક નામના એક બીજા તબીબી વિજ્ઞાનીને પકડવામાં
તેની તપાસ રાખવા હેલસિટી ખાતે એક મોનિટરીંગ ગ્ર પ- પગેરે આવ્યા અને એની સામે સેવિયેત સંઘને ભાંડવા (એન્ટિ સેવિયેત
કાઢનારું જૂથ- નીમવામાં આવ્યું હતું. રાવ વગેરેની ધરપકડથી પ્લેન્ડર | આરોપ મૂકવામાં ના.
આ જથની કાર્યવાહીમાં મોટો વિક્ષેપ પડયો હતો. કારણ કે આ જથરઆ પોદ્રાબિકની ધરપકડની એક વિશેષ અગત્ય છે. ને સમાચાર આપે એવા સંપર્કો જ તૂટી ગયા હતા. હવે દમાસ્કોઉપર મેં જે માનસિક સારવારનો ઉલ્લેખ કર્યો છે તે તત્ત્વત: તો માં સ્થપાયેલા પદ્રબિનેક તપાસ પંચની પણ આજ દશા થઈ વિરોધીરજાના મન ભાંગી નાખવા માટેની ત્રાસજનક સારવાર જ રહી છે. છે એટલે એની તપાસ કરવા માટે ખુદ વિયેત રશિયામાં, સાખા
- અને હવે સાખાવ જેવા એક મહાન વિજ્ઞાનીની ધરપકડ રાવ જેવા ભડવીર વિIનીઓએ એક પંચ નીમ્યું હતું. એ પંચનું
થઈ છે. એના પરથી તો આપણે એટલો નિષ્કર્ષ કાઢીએ કે માનવ નામ આપવામાં આવ્યું હતું: કમિશન ટ ઈરિટગેઈટ ધી યુઝ
હક્કો માટેના આંદોલનને કચડી નાખવા માટે હવે રશિયાએ કમર ઓફ સિયેટ્રી ફોર પોલિટિકલ પરપઝીઝ.”
કસી છે. જે સાખારો, પિતાના જાનને ખતરો હોવા છતાં રશિયા છોડવા -એટલે કે રાજકીય હેતુ માટે થતા મને વૈજ્ઞાનિક ચિકિત્સાના તૈયાર નથી એણે અગત્યની માહિતી વિદેશીઓને આપી દઈને દેશઉપયોગ અંગે તપાસ કરનારું પંચ, અને આ પંચના અધ્યક્ષા કહે દ્રોહ કર્યો છે એમ કહેવું એ તો દુનિયાની આંખમાં ધૂળ નાખવાના તે અધ્યક્ષ અને સંચાલક કહે તે સંચાલક પાદ્રબિનેક હતા. આ પ્રયાસ સમાન છે. દેશદ્રોહીતે બ્રિટનને અણવિજ્ઞાની ડે ફક્સ હતો. પંચની સ્થાપના બે વર્ષ પહેલાં એટલે કે ૧૯૭૭ ના જાન્યુઆરીમાં જે અગત્યની વૈજ્ઞાનિક માહિતી ચેારીને રશિયા ભાગી ગયો હતો. મોસ્કોમાં થઈ હતી અને પાંચ વિજ્ઞાનીએ એમાં જાહેર રીતે જોડાયા અને એ માહિતીને આધારે રશિયાએ અણુબોંબ વિક્સાભે હવે, હતો. બીજી ઘણી બધા જેઓ પોતાનું નામ પ્રગટ થવા દેવા માંગતા સાખાવે તો પાછળથી. એ ક્ષેત્રમાં દેખા દીધી હતી. નહોતા તેઓ ખાનગી રીતે પંચને મદદ કરતા હતા. અમાં જાણીતા મનોવિllનશાસ્ત્રીઓ પણ હતી. એ લોકોએ, માનસિક ત્રાસને
અને સાખારોવની ગેરકમાં કેવી દશા કરવામાં આવી છે તે ભેગ બનેલા કહેવાતા સંખ્યાબંધ કેસની સ્વતંત્ર તપાસ જાનનું પણ જાણવા જેવું છે. ગારકીમાં એમને ચાર રૂમના એક ફ્લેટમાં જોખમ ખેડીને કરી હતી. આ બધી તપાસને નિચેડ કાઢીને પોદ્રા- રાખવામાં આવ્યા છે. પણ આ ચાર રૂમમાંથી એક રૂમમાં કહેવાતી બિનેટે ગયે વરસે “મ્યુનિટિવ મેડિસીન – શિક્ષાત્મક સારવાર” નામનું “લેન્ડલેડી” (આપણે એને માલકણ કહી શકીએ) રહે છે. એટલે એક પુસ્તક પણ પ્રગટ કર્યું હતું.
સાબારાવને ને ત્રણ જ રૂમ વાપરવાના મળે છે. કહેવાતી “લેલેરી”